Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ siribhaddabAhusAminibaddhaM ||kppsttN|| (bhAsa-visesacuNNisahiyaM)
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ siribhaddabAhusAminibaddhaM // kappasuttaM // (bhAsa-visesacuNNisahiyaM) (bIo bhAgo) (bIiyo taiyo uttho uddeso) 2 zrutabhavana saMzodhana kendra puNe
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIbhadrabAhusvAminibaddhaM // kalpasUtram // (bhASya- vizeSacUrNisahitam) (dvitIyo bhAgaH) (dvitIya-tRtIya-caturthoddezakAH) 2 zrutabhavanasaMzodhanakendram puNe
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthanAma mUlakartA bhASyakartA carNikartA viSaya - kappasuttaM - (bhAsavisesacuNNisahiyaM) - 2 kalpasUtram - (bhASyavizeSacUrNi sahitam) - 2 - A.zrIbhadrabAhusvAmI - zrIsaMghadAsagaNikSamAzramaNa - ajJAta - Agama/chedasUtra/AcAra munivairAgyarativijayagaNI, zrI rUpendrakumAra pgaariyaa| - zubhAbhilASA (rilijIyasa) TrasTa - 12 + 434 (423-856) = 446 prathama, vi.saM.2072, I.2016 - 600 ru. - shrmnnsNsthaadhiinshubhaabhilaassaavishvstdhaarmiksNsthaanm| sampAdaka prakAzaka patra AvRtti mUlya svAmitva prAptisthala paNe ahamadAbAda : zrutabhavana saMzodhana kendra 47/48, acala phArma, Agama maMdira se Age, saccAI mAtA maMdira ke pAsa, kAtraja, puNe-411046 Mo.7744005728 (9-00am to 5-00pm) www.shrutbhavan.org, Email : shrutbhavan@gmail.com : zrutabhavana (ahamadAbAda zAkhA) C/o. zrI umaMgabhAI zAha, bI-424, tIrtharAja kaoNmpleksa, vI.esa.haoNspiTala ke sAmane mAdalapura, ahamadAbAda. mo.09825128486 : zrI gauravabhAI zAha sI/111, jaina epArTameMTa, 60 phITa roDa, devacaMda nagara roDa, bhAyaMdara (vesTa) muMbaI-401101. mo.09833139883
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya paramAtmA zrI mahAvIra deve jagatane be aNamola bheTa ApI che - ahiMsA ane anekAMta. 'ahiMsA ane anekAMtanA sahAre AtmadhyAnanI sAdhanA bhagavAnanA upadezanuM keMdrabiMdu che. bhagavAnano A upadeza Agama ane zAstronA mAdhyamathI pravAhita thayo che. Agama ane zAstro jainadharmanI mAtra dharohara ja nathI paraMtu aNamola virAsata paNa che. paramAtmAnA nirvANanA eka hajAra varSa pachI Agama ane zAstro lakhAyA. zaruAtamAM tADapatro upara ane tyAra pachI kAgaLa upara zAstro lakhavAmAM AvatA hatA. Aje ApaNI pAse 35OOO zAstronI hAthathI lakhelI daza lAkha hastaprato che. mudraNa yuga zaru thayA pachI Agama ane zAstro chapAvA lAgyA. lekhana ane mudraNa karatI vakhate Agama ane zAstromAM mAnava sahaja svabhAvavaza bhUlo thai che. Aje ghaNA zAstro mudrita rUpe maLe che jenuM saMzodhana Aje paNa bAkI che, je mAtra prAcIna tADapatra upara lakhelI hastapratonA AdhAre thaI zake che. zrutabhavananuM lakSya AnA mukhya AdhAre saMzodhana kArya karavAnuM che. saMzodhana kArya karavA mATe amArI saMcAlana samitie vizeSajJa paMDitonI nimaNUka karI che jeo TrenIMga meLavIne pU. munizrI vairAgyarati vi. gaNivaranA mArgadarzana pramANe A kAryamAM saMlagna che. A kAmamAM aneka samudAyonA vizeSajJa AcAryabhagavaMtonuM mArgadarzana ane sahAya maLI rahI che. kAryanI vizALatA, mahattA ane upayogitA jotA AgAmi samayamAM paMDitonI saMkhyA vadhAravAno irAdo che. AnI sAthe bIjuM paNa Ayojana che, Aja sudhI je zAstra mudrita rUpamAM upalabdha nathI tenuM saMzodhana karIne prakAzita karavA. A zAstrone be vibhAgamAM vaheMcI zakAya che. 1) sAdhu upayogI 2) gRhastha upayogI. gRhastha upayogI zAstrono saraLa sArAMza karIne aMgrejI, hindI, ane gujarAtI bhASAmAM prastuta karavAmAM Avaze.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ bRhatkalpasUtra' nAmanA AgamanI vizeSacUrNi nAmanI vyAkhyA zrI saMghanA caraNomAM samarpita karatA ane AnaMda anubhavIe chIe. vizeSacUrNi lagabhaga 1300 thI vadhu varasa prAcIna che ane Aja sudhI apragaTa che. cUrNigraMtha AgamapaMcAMgImAM sthAna dharAve che. badhuM maLIne 20 jeTalAM ja cUrNi graMtho che. temAM kalpasUtra para be cUrNio che. temAMthI eka vizeSacUrNi ahIM prastuta che. prAjJavarya zrI rUpendrakumArajI pagAriyAe khUba jahemata laine vizeSacUrNi livyaMtara karIne Adarzaprata taiyAra karI hatI. teno AdhAra laIne vividha prato sAthe meLavIne pUjya gurudeva munipravarazrI vairAgyarativijayajI gaNivare zrutabhavana saMzodhana keMdranA sahakarmionI sahAyathI saMpAdana taiyAra karyuM che. eka prAcIna kRtinuM prakAzana karavA dvArA hastapratomAM sacavAyelA zAzvata jJAnane bhaviSyanI peDhI sudhI pahoMcADavAno lAbha amane prApta thayo teno AnaMda che. kalpasUtra e chedasUtra che. zAstromAM varNavelA yogavAhI AcArya bhagavaMtone ja tenA paThana-pAThanano adhikAra che. A maryAdAne khyAlamAM rAkhIne ja adhikArI mahAtmA temAM praveza kare tevI namra prArthanA che. A graMthanA prakAzanano lAbha sva. zrI navInacaMdra jayaMtIlAla gosaliyA parivAre lIdho che. temanI zrutabhaktinI hRdayapUrvaka anumodanA. zrutabhavanamAM kAryarata saMpAdakagaNa temaja zrutabhavana saMzodhana keMdranI tamAma pravRttinAM mukhya AdhArastaMbha mAMgaroLa (gujarAta) nivAsI mAtuzrI caMdrakalAbena suMdaralAla zeTha parivAra temaja sahu lAbhArthIo pratye AbhAranI lAgaNI vyakta karU bha2ta zAha (mAnada adhyakSa)
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutapremI sva.zrI navInacaMdra jayaMtIlAla gosaliyA sva.zrImatI maMjulA navInacaMdra gosaliyA sva. dharmapatnI sAdhanA rAjeza gosaliyA tathA sva. bahena hemAMginI dIpaka zAhanI puNyasmRtimAM rAjeza gosaliyA, putra - kuNAla gosaliyA putrI - zrImatI meghanA RSabha jaina jamAI - zrI RSabha yogeza jaina dauhitra - aMza RSabha jaina mAMgaroLa, saurASTra, hAla - dubaI) 16x9
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ kappavisesacuNNie aNukkamo bIo bhAgo bIo uddeso (423-497) pagayaM bhAsagAhA uvassayapagayaM 3290-3517 -uvassayapagaDe viyaDasuttaM 3290-3418 -uvassayapagae udagasuttaM 3419-3429 -uvassayapagae jotisuttaM 3430-3458 -uvassayapagae paIvasuttaM 3459-3473 -uvassayapagae piMDAisuttANi 3474-3483 -uvassayapagae AgamaNagihAdi suttANi 3484-3517 sAgAriyapArihAriyapagayaM 3518-3615 AhaDiyanIhaDiyApagayaM 3616-3642 aMsiyApagayaM 3643-3652 pUyAbhattauvagaraNapagayaM 3653-3658 uvahipagayaM 3659-3672 rayaharaNapagayaM 3673-3678 pattaMko 423-463 440-442 443-444 445-450 451-453 454-456 457-463 464-483 484-489 490-491 492-493 494-496 497 taio uddeso (498-705) 498-517 518-529 530-535 niggaMthIuvassayapavesapagayaM cammapagayaM kasiNAkasiNapagayaM bhiNNAbhiNNavatthapagayaM uggahaNaMtauggahapaTTagapagayaM nissApagayaM 3679-3804 3805-3878 3879-39173918-4099 4100-4147 4148-4188 536-566 567-573 574-580
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ tikasiNapagayaM 4189-4234 samosaraNapagayaM 4235-4307 AhArAiNiyacelapaDiggahapagayaM 4308-4366 AhArAiNiyasejjAsaMthAragapaDiggahapagayaM 4367-4413 kiikammapagayaM 4414-4553 aMtaragihaThANAipagayaM 4554-4565 aMtaragihakhANAipagayaM 4566-4597 sijjAsaMthAragapagayaM 4598-4649 uggahapagayaM 4650-4794 seNApagayaM 4795-4839 uggahaparimANapagayaM 4840-4876 581-590 591-605 606-614 615-621 622-643 644-646 647-653 654-663 664-688 689-698 699-705 cauttho uddeso (706-856) 706-722 723-737 738-751 752-761 762-764 765-769 4877-4968 4969-5057 5058-5137 5138-5196 5197-5210 5211-5235 5236-5262 5263-5314 5315-5338 5339-5361 5362-5496 5497-5565 5566-5593 770-774 aNugghAiyapagayaM pAraMciyapagayaM aNavaThThappapagayaM pavvAvaNAipagayaM vAyaNApagayaM saNNappapagayaM gilANapagayaM kAlakkhettatikaMtapagayaM aNesaNijjapagayaM kappaTThiyAkappaTThiyapagayaM gaNaMtarovasaMpayapagayaM visuMbhaNapagayaM ahigaraNapagayaM parihAriyapagayaM mahAnaIpagayaM uvassayavihipagayaM 775-783 784-787 788-792 793-820 821-831 832-837 838-842 843-852 853-856 5594-5617 5618-5664 5665-5681 ( 10 )
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ siribhaddabAhusAminibaddhaM ||kppsuttN|| (bhAsa-visesacuNNisahiyaM) (bIo bhAgo) (bIiyo taiyo uttho uddeso)
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ siribhaddabAhusUriraiyaM // kappasuyaM // ( bhAsavisesacuNNisahiyaM ) // bIo uddeo // // uvassayapagayaM // [suttaM] uvassayassa aMtovagaDAe sAlINi vA vIhINi vA muggANi vA mAsANi vA tilANi vA kulatthANi vA gohUmANi vA javANi vA javajavANi vA ukkhittANi vA vikkhittANi vA vikinnANi vA vippakinnANi vA, no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA ahAlaMdamavi vatthae // 2-1 // uddesAbhisambandho-- erisae khettammI, uvassae kerisammi vasitavvaM ? | puvvuttadosarahite, bIyAdijaDhesa saMbaMdho // 3290 // ahavA paDhame suttammi palaMbA vaNNiyA Na bhottavvA / siM ci rakkhaTTA, tassahavAsaM nivAreti // 3291 // avi ya aNaMtarasutte, uvassato adhikato NisiM jattha / samaNANa na niggaMtuM, kappati aha teNa jogo u // 3292 // 77 44 " erisae khettammI uvassae0" ["ahavA paDhame0 ' 'avi ya0 " ] gAhAo tinni kaNThAo / eeNAbhisambandhena imaM suttamAgataM "uvassagassa aMtovagaDAe0 "1 suttaM uccAreyavvaM / upetya yatrAzrayaM gacchanti sa upAzrayaH uvasaggo tti vA egadvaM / tassa uvassayassa aMtovagaDAe, vagaDA NAma vatiparikkheo / abhyaMtaragrahaNena nivesaNavagaDA uvassayavagaDA 1. aMtoavagaDAe a ba ka Da i /
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 visesacuNNi [uvassayapagayaM adhikRtA / uvassayassa abbhaMtare aMgaNe vA / sAlINi vA vIhINi vaa| vA vibhASAvikalpeSu / vAzabdo yavakAdivihIsesANi sUyayati / ukkhinnANi nAma vannarAsI bhinnA asamattA asakalA ityarthaH / vikkhinnANi NAma te ceva dhannarAsI bhinnellayA egato saMbaddhA / vitikinnA nAma tANi savvANi dhaNNANi egao miliyANi / vippakinnANi nAma jahA pupphovakAro kao / evetesu causu vi pagAresu No kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA / na iti niSedhe draSTavyaH kiM paDisehei? sabIe uvassae vAsaM / athetyayaM nipAta: laMda iti kAlasyA''khyA / taM ca ahAlaMdaM tivihaMukkosaM majjhimaM jahannaM / ukkosaM paMca rAiMdiyANi, jahannayaM jAva udaullo hattho visuyAi, ettha jaM aMtarA taM majjhimagaM / ettha majjhimajahannehiM suttaM nipatati / etesu uvassaesu jahannamavi Na kappai vasiuM / jati ThAti avisesitaM savvesu suttAbhihitaM mAsalahuM / esa suttttho| idANi NijjuttI vitthArei / uvassaya aMtovagaDAe tassovassayassa nikkhevo cauvviho nAma ThavaNA davie, bhAve ya uvassao muNeyavvo / eesiM nANattaM, vocchAmi ahANupuvvIe // 3293 // [ni0] "nAmaM0" gAhA / nAmaThavaNAo gayAo / jANagasarIrabhaviyasarIravairitte davvovassae imA gAhA davvammi U uvassaauM, kIrai kaDa vutthameva sunnammi / bhAvammi nisiDhe saMjaesu davvammi iyaresu // 3294 // [ni0] "davvammi U0" gAhA / jo saMjayaTThAe uvassao kIrai, kato vA, jo Na tAva Nisirijjai, ahavA jo gihatthehiM appaNo aTThAe kao, tattha saMjayA mAsakappaM vA vAsAvAsaM vA kAuM gatA sunnao acchai / eso dvvovssgo| bhAvovassago jo saMjayANaM dinno aguNavie nisRSTaH datta ityarthaH / 'davvammi itare'tti liMgatthA, tesiM jo datto so davvovassago tassegaTThiyANi uvasaga paDisaga sejjA, Alaya vasadhI NisIhiyA ThANe / egaTTha vaMjaNAI, uvasaga vagaDAya nikkhevo // 3295 // "uvasaya0" gAhA / kaNThyA / 'uvassaya vagaDAya Nikkhevo'tti asya vyAkhyAemeva hoti vagaDA, cauvvihA sA u vatiparikkhevo / davvammi tippagArA, bhAve samaNehi bhujjaMtI // 3296 //
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3290-3302] bIo uddeso 425 "emeva hoi vagaDA0' gAhA / vagaDAe vi cauvviho Nikkhevo / esa mAsakappe vnnio| 'davvammi tippagAre'tti sacittA accittA mIsiyA / vagaDi tti vA vai tti vA egttuN| gharavagaDAe adhIyAro / so puNa imeriso - valayA koTThAgArA, heTThA bhUmI ya hoi ramaNijjA / bIehiM vippamukko, uvassao eriso hoi // 3297 // kaDapallANaM saNNA, taNapallANaM ca desito valayA / nipparisADima bhujjatagA ya kayabhUmikammaMtA // 3298 // "valayA koTThAgArA0" ["kaDapallANaM0"] gAhA / valayANa vyAkhyA-kaDivalli tti vA dhaNNasAla tti vA taNapalli tti vA valaya tti vA egaTuM / tesiM mAlAbaddhA, tesu mAlesu dhaNNANi kIraMti, heTThA ya se bhUmI ramaNijjA / koTThAgArA asya vyAkhyA cAussAlagharesu va, jatthovvara-koTThaesu dhaNNAiM / niccaTThaitamabhogA, tesu nivAsaM na vArei // 3299 // "cAussAla0" gAhA / knntthyaa| uvavarao tti koTThago tti vA egaTuM / cAussAle jesu uvvaraesu sAlI kao, niccaThaittA ya acchaMti / sesaesu uvvariesu khaNiesu nivAsaM na vArei / eesu kappai / jo puNa sAlIhiM vIhIhiM, tila-kulatthehiM vippakiNNehiM / AdiNNe vitikiNNe, ahalaMda Na kappatI vAso // 3300 // [ni0] "sAlIhiM0" gAhA / purAtanA / etIse' vibhAsAgAhAo tinni / sAlIhi va vIhIhi va, iti utte hoti etaduttaM tu / sAlImAdIyANaM, hoti pagArA bahuvihA u // 3301 // "sAlIhiM va0" gAhA / kaNThyA / ukkhitta bhinnarAsI, vikkhitte tesi hoti saMbaMdho / vitikiNNe sammelo, vipaiNNe saMthaDaM jANe // 3302 // "ukkhitta0" gAhA / kaNThyA / 1. egIse a i /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 visesa tivihaM ca ahAlaMdaM, jahannayaM majjhimaM ca ukko / udaullaM ca jahaNNaM, paNagaM puNa hoi ukkosaM // 3303 // " tivihaM ca0 ' gAhA / kaNThyA / 11 bIyAdi AiNNe, lahuo mAso uThAyamANassa / ANAdiNo a dosA, virAhaNA saMjamA''tAe // 3304 // ukkhiNNamAiesu, thirA'thiresuM tu ThAyamANassa / paNagAdI jA bhinno, visesito bhikkhumAINaM // 3305 // sAhArammi gurugA, dasAdigaM mAse ThAti samaNINaM / mAso visesio vA, lahuo sAhAraNe gurugo // 3306 // [ uvassayapagayaM "bIyAI AiNNe0 " [ "ukkhiNNamAi0 " "sAhArammi0 " ] gAhA / AiNNe mAsalahuo / AyariyAo uvajjhAya-vasabha - bhikkhUNaM tavakAlavisesiyaM / ahavA ukkhiNNesu athiresu ThAyaMtassa paMcarAiMdiyA, thiresu dasa, vikkhiNNesu athiresu dasa, thiresu pannarasa, vitigihannesu' athiresu pannarasa, thiresu vIsa, vippakiNNesu athiresu vIsa, thiresu paNuvIsa' / evaM bhikkhussa dohi lahuyA, vasabhassa kAlaguru, abhiseyassa tavaguru, Ayariyassa ubhayaguru | eyaM parittesu / saMjaINa dasasu AraddhaM mAsalahue ThAti / bhikkhuNI abhiseyapattA gaNAvaccheiNI pavattiNI eyAsiM tavakAlaviseso / evaM parittesu / aNaMtesu ee ceva gurugA pAyacchittA | ahavA savvesiM ceva ukkhiNNesu mAsalahuM, ubhayalahuyA, vikkhiNNesu kAlaguruM, vitikiNNesu tavaguruM, vippakinnesu ubhayaguruM / evaM paritte / aNaMte evaM ceva mAsaguruM, ANAdI dosA / virAhaNA duvihA--saMjamAyAe / saMjamavirAhaNA Nito vA bIyakAyasaMghaTTaM karei taNNipphaNNaM, je ya tadassiyA pANA / AyavirAhaNAe imA gAhA - sAli java acchi sAluga, NissaraNaM mAsa muggamAdIsu / sassU gujjha kutUhala, vippairaNa mAsa NissaraNaM // 3307 // 1. vitigiNNa iti malavR / 2. utkSipteSu sthirasaMhananiSu bIjeSu tiSThati laghupaJcarAtrindivAni, asthirasaMhananiSu laghudazarAtrindivAni, vikSipteSu sthireSu tiSThati laghudazarAtrindivAni, asthireSu laghupaJcadazarAtrindivAni, vyatikIrNeSu sthireSu tiSThati laghupaJcadazarAtrindivAni, asthireSu laghuviMzatirAtrindivAni, viprakIrNeSu sthireSu tiSThati laghuviMzatirAtrindivAni, asthireSu laghupaJcaviMzatirAtrindivAni iti malavR /
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 427 bhAsagAhA-3303-3311] bIo uddeso "sAli java0" gAhA / sAlijavANaM sAlugaM acchIsu laggejja, ahavA sakalaM pAdaMgulI antaresu laggejjA, tattha gilANArovaNA / nissaraNaM NAma phillusaNaM / ekko goho ciMtei-jai sassugAe gujjhorugAdi pAsejjA / tAhe mAsA aigamaNa-niggamaNapahe vippakiNNA, sA tattha phillusiyA uttANiyA pddiyaa| evaM vA AyavirAhaNA / bitiyapada kAraNammi, puTviM vasabhA pamajja jataNAe / vikkhiraNammi vi lahuo, tattha vi ANAdiNo dosA // 3308 // "biiyapada0" gAhA / addhANaNiggayAI tikkhutto maggiUNa asaIe tAhe vasabhA pAdapuMchaNaM gahAya jattha thirANi ukkinnANi parittANi gavesaMti imAe jayaNAe gIyA purA gaMtu samikkhiyammi, thire pamajjittu mahAthire vA / sAhaTTamegaM ti vasaMti laMda, ukkosayaM jANiya kAraNaM vA // 3309 // "gItApurA0" vRttaM / gItatthA puvvaM vasahiM pamajjaMti jahA agItatthA Na yANaMti / jai NAma tehiM tAo diTThAo vasahIo, tAhe bhaNaMti-ettAhe keNa vi pmjjiyaao| vaccAmo / tahiM ceva jAmo / tattha Ava ukkosaM ahAlaMdaM acchejjA / evaM tAhe jayaNAe vikkhiNNavitigiNNa-vippakiNNesu vi, paDhamaM parittesu athiresu pacchA thiresu vi, evaM aNaMtesu vi / aha upparivADIe ThAi mAsalahuM / saMjaINaM pi eseva ussaggAvavAo / [suttaM] aha puNa evaM jANijjA-no ukkhittAiM no vikkhittAiM? no vikiNNAI rAsikaDANi vA puMjakaDANi vA bhittikaDANi vA kuliyAkaDANi vA laMchiyANi vA muddiyANi vA pihitANi vA kappar3a niggaMthANa vA niggaMthINa vA hemaMta-gimhAsu vatthae // 2-2 // "aha puNa evaM jANejjA No ukkhiNNANi0" suttaM uccAreyavvaM / rAsIkaDA ya puMje-kuliyakaDA pihita muddite ceva / ThAyaMtagANa lahugA, kAsa agItattha suttaM tu // 3310 // "rAsI0" gAhA / eyANi suttapadANi gahiyANi / eSAM vyAkhyApuMjo ya hoti vaTTo, so ceva ya Isi Ayato rAsI / / kuliyA kuDallINA, bhittikaDA saMsiyA bhittI // 3311 // 1. no ukkhiNNAiM no vikkhiNNAI - a ba ka Da i /
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 visesa chAreNa laMchitAI, muddA puNa chANapANiyaM diNNaM / parikallAi~ karettA, kiliMjakaDaehi~ pihitAI // 3312 // aha " "puMjo ya10" ["chAreNa0" ] gAhAdvayam / 'parikallANi 'tti NAvi laMchiyA NAvi muddiyA emeva kaDaeNa pidhettA ThavittA, eesu jai ThAi caulahuyA / kassa puNa eyaM pacchittaM ? jo bhikkhU agItattho ThAi tassa / atrAha coyakaH natthi agItattho vA, sutte gIto va vaNNito koi / jA puNa gANuNNA, sA secchA kAraNaM kiM vA ? // 3313 // "natthi' agIta0" gAhA / egANuNNA nAma gItatthassa aNuNNA / Ayario bhai etArisamma vAso, na kappatI jati vi sutta'NuNNAto / avvokaDo u bhaNito, AyarioM uvehatI atthaM // 3314 // " eyArisammi0 " gAhA / avvogaDo avisesio / [ uvassayapagayaM jaM jahasutte bhaNitaM, taheva taM jai viyAlaNA natthi / kiM kAliyANuogo, diTTho diTTippahANehiM ? // 3315 // "jaM jaha sutte0" gAhA / kAliyANuogassa attho vakkhANijjai diTThivAtassa Na vi / ussaggasutaM kiMcI, kiMcI avavAtiyaM bhave suttaM / tadubhayasuttaM kiMcI, suttassa gamA muNeyavvA // 3316 // "ussaggasuttaM0" gAhA / gesu egagahaNaM, saloma Nilloma akasiNe ai / vihibhinnassa ya gahaNaM, avavAussaggiyaM sutaM // 3317 // " Negesu egagahaNe0 " gAhA / kaNThyA / eyANi suttANi ussaggAvavAiyANi / coyakAha-kahamevaM ? Ayario bhAi ussaggaThiI suddhaM, jamhA davvaM vivajjayaM labhati / Naya taM hoi viruddhaM, emeva imaM pi pAsAmo // 3318 // 1. bhuMjo u a ba ka Da i / 2. nAsti Da /
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 3312-3325 ] bIo uddesa 429 " ussaggaThiI 0 " gAhA / ussaggassa ThitI ussaggaThitI nAma saMtharamANo AhArAdINi uggamAdisuddhANi geNhai / 'jamhA' yasmAt kAraNAt / vivajjao nAma tadeva dravyaM asaMtharamANo uggamAdi asuddhaM geNhai, apavAde prApte ityarthaH / emeva imaM pi pAsAmo esa uvaNao salomAdINaM / ussagga goyarammI, nisejjakappA'vavAdato tihaM / maMsaM dalamA aTThI, avavAdussaggiyaM sutaM // 3319 // no kappati va abhinnaM, avavAteNaM tu kappatI bhinnaM / kappati pakkaM bhiNNaM, vidhIya avavAyaussaggaM // 3320 // "ussagge goyarimmI 10" [ "no kappati0 " ] gAhAdvayaM kaNThyam / annaM cakatthai desaggahaNaM, katthati bhaNNaMti NiravasesAI / ukkama-kamajuttAI, kAraNavasato NijuttAiM // 3321 // 44 'katthai desaggahaNaM0 " gAhA / katthai desaggahaNeNa gahieNaM savvANi vi gahiyANi bhavaMti / katthai NiravasesAI gheppaMti / tANi puNa katthai kameNa, katthai ukkameNa, kAraNivaseNa NiujjaMti / desaggahaNe vIehi sUyiyA mUlamAdiNo huMti / kohAdi aNiggahiyA, siMcati bhavaM niravasesaM // 3322 // satthapariNNAdukkame, goyara piMDesaNA kameNaM tu / jaM piya ukkamakaraNaM, tamabhiNava dhammamAda'TThA // 3323 // "desaggahaNe0" ["satthapariNNA0 " ] gAhA / kaNThyA / satthapariNNA vAkka aMte kao / 'goyarapiMDesaNa 'tti AyAraMgesu paDhamaM asaNaM pacchA pANagaM vaNNiyaM / eyaM dasayAliyapiMDesaNAe vi / bIehi kaMdamAdI, vi sUyiyA tehiM savva vaNakAlo / bhommAdigA vaNeNa tu sabheda sArovaNA bhaNitA // 3324 // jattha u desaggahaNaM, tattha'vasesAI sUiyavaseNaM / mottU ahigAraM, aNuyogadharA pabhAsaMti // 3325 // 1. ussagga goyarammI muca /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430 visesacuNNi [ uvassayapagayaM "bIehiM kaMda0" ["jattha u0"] gAhA / jahA ettha ceva bIyANi gahitANi Na kaMdAdINi, paurANi uvassae bhavaMti, kaMdAdINi bhavaMti vA na vA / mUlAdINi puNa bIehiM sUiyANi / jahiM ca kiMci kAraNaM natthi tattha kameNa ceva bhaNNai / jattha desaggahaNaM karei tattha sesaM sUiyavaseNaM nnijji| jahA bIehiM sUiyA kaMdAdao, tesu ca ThAyaMtassa cavi(saci)ttAcittamIsaesu parittANatesu ya pacchittammi sUiyameva / sacittesu parittesu :: 4 (?) / mIsaesu parittesu mA(mAsalaghu) / aNaMtesu mA0 (mAsaguru) / jA ya virAhaNA duvihA / jahA bIehiM mUlAdI dasaviho vanakAo sUito tahA vaNakAeNa vi puDhavimAdI sabhedA sArovaNA sUiyA / jattha tu desaggahaNaM tattha sesAiM sUiyavaseNaM tAiM savvAiM mottUNa adhikAra Neva jANihiti tti aNuogadharAe bhAsaMti / ussaggeNaM bhaNiyANi jANi avavAdato tu jANi bhave / kAraNajAteNa muNI !, savvANi vi jANitavvANi // 3326 // ussaggeNa nisiddhAi~ jAi~ davvAi~ saMthare muNiNo / kAraNajAte jAte, savvANi vi tANi kappaMti // 3327 // "ussaggeNa0" ["ussaggeNa nisiddhAiM0"] gAhAdvayaM kaNThyam / punarAha coyaka: jaM ciya pae NisiddhaM, taM ciya jati bhUto kappatI tassa / evaM hota'NavatthA, Na ya titthaM Neva saccaM tu // 3328 // ummattavAyasarisaM, khu daMsaNaM Na vi ya kappa'kappaM tu / adha te evaM siddhI, Na hojja siddhI u kassevaM // 3329 // "jaM ciya0" ["ummatta0"] gAhAdvayaM kaNThyam / AyariyAha Na vi kiMci aNuNNAyaM, paDisiddhaM vA vi jiNavariMdehiM / esA tesiM ANA, kajje sacceNa hotavvaM // 3330 // "Na vi kiMci0" gAhA / ussaggo vi NANunnAo egaMteNa jeNa avavAdaM avekkhai / avavAdo vi egaMteNa NANuNNAto kiM puNa rAgaddosavippamukkeNaM titthagarANAe tulAsameNa hoyavvaM / sacco saMjamo kajje teNa sacceNa hoyavvaM / jahA so saMjamo hoi tahA kAyavvaM / kahaM puNa ? dosA jeNa nirubbhaMti jeNa khijjaMti puvvakammAiM / so so mokkhovAo, rogAvatthAsu samaNaM vA // 3331 //
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 3326-3338 ] bIo uddesa 431 " dosA jeNa0 gAhA / rogAvatthA rogaprakAra ityarthaH / yena prazamati taM tasya dIyate / eeNa kAraNeNa-- 11 44 aggIyassa na kappar3a, tivihaM jayaNaM tu so na jANAi / aNunnavaNAra jaNaM, sapakkha- parapakkhajayaNaM ca // 3332 // 'agItatthassa" gAhA / kaNThyA / annaM ca - kiM suttaM apaDibohiyaM Na sakkA NAujje (NAuM je) / kamhA ? niuNo khalu suttattho, Na hu sakko apaDibodhito gAuM / te suha tattha dosA, je tesi tahiM vasaMtANaM // 3333 // " niuNo khalu suttattho0 " gAhA / agIyatthA khalu sAhU, NavariM dose guNe ajANatA / ramaNijjabhikkha gAmo, ThAyaMta'ha dhaNNasAlAe // 3334 // maNijja bhikkha gAmo, ThAyAmoM iheva vasahi jhoseha / dhaNNagharANuNNavaNA, jati rakkhaha demu to bhaMte ! // 3335 // vasahI rakkhaNavaggA, kammaM na karemo Neva pavasAmo / Niccito hohi tumaM, amhe rattiM pi jaggAmo // 3336 // jotisa - nimittamAdI, chaMda gaNiyaM va amha sAdhethA / akkharamAdI DiMbhe, gAdhessaha ajatanA suNaNe // 3337 // "agItatthA0 " [ "ramaNijja0 " "vasahI 0 " " jotisa0 " ] gAhA / 'dosA guNetti aNuNNavaNa ajayaNAe dosA / jayaNANuNNavaNaguNA kAraNayaTThiyANaM jayaNaM Na jANaMti, tattha dosA uppajjaMti te Na jANaMti / gAhAo bhANiyavvAo jAva amhe ratiM pi jaggAmo / esA aNuNNavaNaajayaNA / ime aNuNNavaNaajayaNAe dosA aNuNNavaNa ajataNAe, pauttha sAgArie ghare ceva / tesiM pi ya cIyattaM, sAgAriyavajjiyaM jAtaM // 3338 // "aNuNNavaNa ajayaNAe0 " gAhA / asya vyAkhyA 1. agIyassa muca /
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 visesacuNNi [uvassayapagayaM tesu Thiesu pauttho, acchaMto vA vi Na vahatI tattiM / jati vi ya pavisitukAmo, taha vi ya Na caeti atigaMtuM // 3339 // "tesu Thitesu0" gAhA / 'ghare ceva'tti appavasio ghare cceva acchaMto tattiM Na vahai 'tesiM pi ya cIyattaM'ti je te saMjayA vanna-rasalogu(lu)ggA (?) 'Na caeMti atigaMtuM'ti jattha saMjayA ThiyA / keNa kAraNeNa ? ata ucyate saMthAraehi ya tahiM, samaMtato AtikiNNa viikiNNaM / sAgArito Na etI, dose ya tahiM Na jANAtI // 3340 // "saMthAraehi ya0" gAhA / te tattha saNNiviTThA, gahiyA saMthAragA jadhicchAe / NANAdesI sAdhU, kAsai ciMtA samuppaNNA // 3341 // aNuhUyA dhaNNarasA, NavaraM mottUNa seDagatilANaM / kAhAmi kouhallaM, pAsuttesuM samAraddho // 3342 // vigayammi kouhalle, chaTThavatavirAhaNa tti paDigamaNaM / vehANasa ohANe, gilANa sedheNa vA diTTo // 3343 // daguNa vA gilANo, khudhito bhuMjejja jA virAdhaNatA / emeva sedhamAdI, bhuMje appaccayo vA siM // 3344 // uDDAhaM va karejjA, vippariNAmo va hojja sehassa / geNhateNa va teNaM, savvo puMjo samAraddho // 3345 // pheDiya muddA teNaM, kajje sAgAriyassa atigamaNaM / keNa imaM teNehiM, teNANaM Agamo katto // 3346 // iharA vi tAva amhaM, bhikkhaM va baliM va giNhaha Na kiMci / eNhi khu tArito mI, giNhaha chaMdeNa jA aTTho // 3347 // lahugA aNuggahammI, appattiga dhammakaMcue gurugA / kaDuga-pharusaM bhayaMte, chammAsA karabhare chedo // 3348 // 1. logguga ba / dhAnyaM sambhAlayituM malavR. /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3339-3355] bIo uddeso 433 mUlaM saejjhaesuM, aNavaThThappo tie caukke ya / racchA-mahApathesu ya, pAvati pAraMciyaM ThANaM // 3349 // coru tti kaDuya dubboDito tti pharusaM hato si pavvAvI ! / samaNakaro voDhavvo, jAto Ne karabharahatANaM // 3350 // "te tattha sanniviTThA0" ["aNuhUyA0" "vigayammi0" "daTThaNa" "uDDAhaM" "pheDiya0" "iharA vi0" "lahugA0" "mUlaM0" "coru tti0"] gAhA / gAhAetto ADhattA sapakkhaajayaNA jAva 'karabharahayANaM' / seDaga-tila paMDarA gilANo vA vedaNAe jAgarai / teNa diTTho / tassa vi saddhA jAyA / teNa vi samuddiTThA / tassa ya te apacchA jaM so NagADhAdi paritAvijjai taM nipphaNNaM / uddAi carimaM / seheNa vA diTTho, tAhe so teNotti kAuM uDDAhaM karejjA vipariNamejja vA / ime sayameva na pariharaMti navaraM parUveMti rAioyaNaM / evaM so paDigamaNaM vA(ka)rejjA / "ekkammi dosu tIsu vi0" gAhA / ahavA Niddhammo havejjA so vi taheva karejja, saejjhaesu jai teNavAdo caukke teNagavAo / imA parapakkhaajayaNA - parapakkhammi ajayaNA, dAre u avaMgutammi caulahugA / pihaNe vi hoMti lahugA, jaMte tasapANaghAto ya // 3351 // "parapakkhammi0" gAhA / dAraM jai Na pidhaMti :: 4 (caturlaghu) ahava pidheti to vi :: 4 (caturlaghu) yaMtre lUyAgharakoiliyAdivaho / apihaNe ime dosA - goNe ya sANamAdI, vAraNa lahugA ya jaM ca adhikaraNaM / kharae ya teNae yA, gurugA ya padosao jaM ca // 3352 // "goNe ya0" gaahaa| asya vyAkhyAtesi avAraNe lahugA, gose sAgAriyassa siTThammi / lahugA ya jaM ca jatto, asiTe saMkApadaM jaM ca // 3353 // tiriyanivAraNa abhihaNaNa mAraNaM jIvaghAtau NAsaMte / khariyA chobha visA'gaNi, kharae paMtAvaNAdIyA // 3354 // lahugA aNuggahammi, gurugA appattiyammi kAyavvA / kaDuga-pharusaM bhaNaMti, chammAsA karabhare chedo // 3355 // 1. eSA gAthA nAsti muca /
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 visesacuNNi [uvassayapagayaM mUlaM saejjhaesuM, aNavaThThappo tie caukke ya / racchA-mahApahesu ya, pAvati pAraMciyaM ThANaM // 3356 // "tesi avAraNe." ["tiriyanivAraNa."] gAhAdvayam / ["lahuyA0" "mUlaM0"] tattha goNo paviTTho dhannaM khAejja, sANo dhannaM vikkharejja / AdiggahaNeNaM majjArAdI dhannaM vikkhrejj| kharao khariyA vA teNago vA taM dhannaM avaharejja, tattha tiriyA NivArejjamANA abhihaNejja vA mArejja vA jaM ca te vaccaMtAriyAdi virAdhehiti / airAiyaM ca taM nipphannaM / kharagakharigaM teNagaM vA vAreMte cauguruyaM / sesANaM :: 4 (caturlaghu) savvesi avAraNe :: 4 (caturlaghu) gose jai sAgAriyassa sAhaMti :: / 4 (caturguru) / "jaM ca jatto''tti siDhe jaM so khariyAdi paMtAvehiti taM nipphannaM / jaM ca te paduTThA kAheti khariyA chobhayaM dejja visaM vA agaNikAyaM vA dejja, kharage pannAvaNAdI uddamejja vA / aha na sAhati :: 4 (caturlaghu) tecceva dosA / lahuyA aNuggahimmi sacceva pasajjaNA jAva racchAmahApahesu / imA teNaesu / Asanno ya chaNUsavoM, kajjaM pi ya tAriseNa dhaNNeNaM / teNANa ya AgamaNaM, acchaha tuNhikkakA teNA // 3357 // gahiyaM ca NehiM dhaNNaM, ghettUNa gatA jahiM si gaMtavvaM / sAgArio ya bhaNatI, sauNI vi rakkhae Ne9 // 3358 // rAsI UNe daheM, savvaM NItaM va dhaNNakheriM vA / keNa imaM teNehiM, asiDhe bhaddetara imaM tu // 3359 // egamaNege chedo, diya rAtoM viNAsa-garahamAdIyA / jaM pAvihiMti vihaNiggatAdi vasadhiM alabhamANA // 3360 // "Asanno ya0" ["gahiyaM0" "rAsI0" "egamaNege0"] gAhA / aha teNAvajja AsaNNo chaNUsavo tti kAuM tesiM ca tAriseNa dhanneNa kajjaM te tattha paviTThA tassa dhannassa kaeNa, savvasAhUNaM te davvassa annadavvassa vA [voccheyaM] karejja / diyA Nicchubbhati :: 4 (caturlaghu) rattiM Nichubbhati :: / 4 (caturguru) / 'garahamAdiya'tti ee teNA / AdiggahaNeNa geNhaNAdIyA dosaa| jaM ca addhANaNiggayAdI uvassayaM alahaMtA pAvihiMti taM nipphaNNaM / ee dosA agItatthANaM, jeNa suttaM nirUviyaM / gIyatthesu vi evaM, NikkAraNa kAraNe ajataNAe / kAraNe kaDajogissA, kappati tivihAe~ jataNAe // 3361 //
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3356-3370] 435 nikkAraNammi dosA, paDibaddhe kAraNammi nidosA / te ceva ajataNAe, puNo vi so laggatI dose // 3362 // "gItatthesu vi evaM0" ["nikkAraNammi0"] gAhAdvayaM kaNThyam / 'paDibaddhe 'tti dhaNNa-sAlA ityarthaH / kAraNaM imaM addhANaniggatAdI, tiktto maggiUNa asatIe / gItatthA jataNAe, vasaMti to dhaNNasAlAe // 3363 // "addhANa0" gaahaa| imA aNuNNavaNajayaNA / Na vi joisaM Na gaNiyaM, Na akkhare Na vi ya kiMci rakkhAmo / appassagA asuNagA, bhAtaNa khaMbhovamA vasimo // 3364 // tusa dhannAI jahiyaM, NipparisADa-parisADagAI vA / tesu paDhamaM tu ThAyati, tesa'satI daMtakhajjesu // 3365 // nikkAraNammi evaM, kAraNa dalabhe bhaNaMtimaM vasabhA / amhe Thitellaga cciya, adhApavattaM vahaha tubbhe // 3366 // AmaM ti abbhuvagate, bhikkha viyArAdi Niggata miesu / bhaNati gurU sAgAriya, NAuM je kattha kiM dhaNNaM ? // 3367 // sAlINaM vIhINaM, tila kulatthANa mugga mAsANaM / diTTha mae saNNicayA, aNNe dese kuTuMbINaM // 3368 // evaM ca bhaNitamittammi kAraNe so bhaNAti AyariyaM / atthi mahaM saNNicayA, pecchaha NANAvihe dhaNNe // 3369 // "Na vi joisaM0' ["tusa dhannAiM0" "nikkAraNammi0" "AmaM0" "sAlINaM0" "evaM ca0"] gAhA / jai bhaNaMti - 'joisaM sikkhAvejjaha' tattha vattavvaM'na yANAmo' / imA sapakkhajayaNA - uvalakkhiyA ya dhaNNA, saMthArANaM jahAvidhi ggahaNaM / jo jassa u pAuggo, so tassa tahiM tu dAyavvo // 3370 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 436 visesacuNNi [uvassayapagayaM nikkhama pavesavajjaNa, dUreNa abhAviyA tu dhaNNANaM / dhaNNaMteNa pariNatA, cilimiNi divaratta'suNNaM tu // 3371 // te tattha sanniviTThA, gahiyA saMthAragA vihIpuvvaM / jAgaramANa vasaMtI, sapakkhajataNAe~ gIyatthA // 3372 // ThANaM vA ThAyaMtI, Nisijja ahavA sajAgara suvaMti / bahuso abhiddaveMte, vayaNamiNaM vAyaNaM demi // 3373 // phiDiyaM dhaNNaTuM vA, jataNA vAreti na u phuDaM beMti / mA NaM sohI aNNo, Nitthakko lajja gamaNAdI // 3374 // dAraM na hoi etto, NiddAmattANi puMcha acchINi / bhaNa jaM va saMkiyaM te, giNhaha vettiyaM bhaMte ! // 3375 // "uvalakkhiyA ya" ["nikkhamma0" "te tattha0" "ThANaM vA0" "phiDiyaM0" "dAraM na0"] gAhAo jAva 'genhaha verattiyaM bhaMte0 !' / navaraM ThANaM ti / gItatthA ThANaM vA ThAyaMti / Nisijja tti / anno bhaNai-gItattho AyariyaM, ahaM NisajjAgao saviharissAmi / AyariyA bhaNaMti-laTuM, evaM sehA rakkhaMti / bahuso abhivaMti tti sapakkhe / imA parapakkhajayaNA parapakkhammi vi dAraM, pihaMti jatanAe~ do vi vAreti / taha vi ya aThAyamANe, uveha puTThA va sAhiti // 3376 // "parapakkhammi0" gAhA / eIse vkkhaanngaahaa| pehiya pamajjiUNaM', uvaogaM kAu saNiya Dhakkaiti / tiriya Nara donni ete, khara khari puM thI NisiTTitare // 3377 // "pehiya pamajjiUNaM0" gAhA / 'NisiTuM'ti jesiM pavisaNaM dinnaM vi vArai, itare aNisaTThA / geNhaMtesu ya dosu vi, vayaNamiNaM tattha biMti gIyatthA / bahugaM ca Nesi dhaNNaM, kiM pagataM hohitI kallaM ? // 3378 // 1. pamajjiyA NaM muca /
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 437 bhAsagAhA-3371-3387] bIo uddeso nIsaDhesu uvehaM, sattheNa va tAsitA u tuNhikkA / bahuso bhaNAti mahilaM, jaha taM vayaNaM suNati aNNo // 3379 // sAhUNaM vasahIe, rattiM mahilA Na kappatI zaMtI / bahugaM ca Nesi dhaNNaM, kiM pAhuNagA vikAlo ya // 3380 // teNesu NisaTTesuM, puvvA'varattimalliyaMtesu / teNabiyarakkhaNaTThA, vayaNamiNaM beMti gItatthA // 3381 // "giNhaMtesu ya dosu vi0" ["nIsaDhesu0" "sAhUNaM0" "teNesu0"] gAhA / "dosu va"tti kharae khariyAe vA / sesaM kaNThyam / navaraM jai itthI NisaTThI "bahuso bhaNAti mahilaM0" kaNThyam / "kiM pAhuNaga''tti kiM pAhuNagA viyAle AgayA ? jAhe NisaTuMteNA ejja, akkaMtiya teNA, iyare ya ejja / bIyarakkhaNaTThA ya imA jayaNA jAgaradha narA ! NiccaM, jAgaramANassa vaDDate buddhI / jo suvati Na so dhaNNo, jo jaggati so sayA dhaNNo // 3382 // sItaMti suvaMtANaM, atthA purisANa logasAratthA / tamhA jAgaramANA, vidhuNadha porANayaM kammaM // 3383 // suvati suvaMtassa sutaM, saMkitaM khaliyaM bhave pamattassa / jAgaramANassa sutaM, thira-paricitamappamattassa // 3384 // nAlasseNa samaM sukkhaM, na vijjA saha niddayA / na veraggaM mamatteNaM, nAraMbheNa dayAluyA // 3385 // jAgariyA dhammINaM, AhammINaM ca suttayA seyA / vacchAhiva bhagiNIe, akahiMsu jiNo jayaMtIe // 3386 // suvai ya ayagara bhUo, suyaM ca se nAsaI amayabhUyaM / hohii goNabbhUo, naTThammi sue amayabhUe // 3387 // "jAgaraha narA !0" ["sItaMti0" "suvati0" "nAlasseNa0" "jAgariyA0" "suvai ya0"] gAhAo kaNThAo / kosaMbI nagarI, vacchA jaNapado / tassa ahivo syaannio| tassa bhaiNI jayaMtI / pannatti AlAvago (zataka 12 uddeza 2) /
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 visesacuNNi [uvassayapagayaM tAseUNa avahie, aceiya hie va gosi sAhati / jANaMtA vi ya teNaM, sAhaMti na vanna-rUvehiM // 3388 // suNa sAvaga ! jaM vattaM, teNANaM saMjayANa iha ajja / teNehiM paviTehiM, jAhe nIekkasiM dhaNNaM // 3389 // tAhe uvagaraNANiM, bhinnANi hiyANi ceva annANi / hariovahI vi jAhe, teNA na labhaMti te pasaraM // 3390 // gahiyA''uhappaharaNA, jAdhe vadhAe samuTThiyA amhaM / natthi akammaM ti tato, etesi ThitA mu tuNhikkA // 3391 // sejjAyaro ya bhaNatI, aNNaM dhaNNaM puNo vi hohiti nne| eso aNuggaho me, jaM sAdhu Na dukkhavioM ko vi // 3392 // "tAseUNa0"["suNa sAvaga0" "tAhe." "gahiyA0" "sejjAyaro0"] gAhA / kaNThyA / trAsitA zastreNa / zeSaM kaNThyam / [suttaM] adha puNa evaM jANijjA no rAsikaDAiM no puMjakaDAiM no bhittikaDAiM no kuliyakaDAiM koTThAuttANi vA pallAuttANi vA maMcAuttANi vA mAlAuttANi vA olittANi vA littANi vA pihiyANi vA laMchiyANi vA muddiyANi vA, kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA vAsAvAsaM vatthae // 2-3 // "aha puNa evaM jANijjA no puMjakuDAiM0" suttaM uccAreyavvaM / koTThAuttA ya jahiM, palle mAle tadheva maMce ya / olitta pihiya muddiya, erisae~ Na kappatI vAso // 3393 // chagaNAdI olittA, littA maTTiyakatA u te ceva / koTThiyamAdI pihitA, littA vA palla-kaDapallA // 3394 // oliMpiUNa jahi akkharA kayA laMchiyaM tayaM biMti / jahiyaM muddA paDiyA, hoti tagaM muddiyaM dhaNNaM // 3395 // uDubaddhammi atIe, vAsAvAse uvaTTite saMte / ThAyaMtagANa lahugA, kAsa agIyattha suttaM tu // 3396 //
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3388-3401] bIo uddeso 439 aNubhUtA dhaNNarasA, navaraM muttUNa gaMdhasAlINaM / kAhAmi kouhallaM, therIe~ paraMdhaNaM bhaNiyaM // 3397 // "koTThAuttA ya0" ["chagaNAdI0" "oliMpiUNa." "uDubaddha0" "aNubhUtA0"] gAhAo kaNThyAo / pallAo kaDapallA uccatarA / eyaM kAraNiyaM suttaM / ettha jai vasai vAsAvAse :: 4 (caturlaghu) kAsa agItassa / tAo ceva gAhAo jAva 'anubhUyA dhannarasA' / iharA kahAsu suNimo, ime hu te kalamasAliNo surabhI / thove vi Natthi tittI, ko ya raso aNNamaNNANaM // 3398 // nigroliyaM ca pallaM, kajje sAgAriyassa atigamaNaM / sAgArio visanno, bhIto puNa pAsae kUraM // 3399 // so bhaNai kao laddho, eso amhaM khu laddhisaMpanno / obhAvaNaM va kujjA, dhiratthu te eriso lAbho // 3400 // iharaha vi tAva amhaM, bhikkhaM va baliM va giNhaha na kiMci / iNhi khu tArio mi, Thavemi anne vi jA dhanne // 3401 // "iharA kahAsu suNimo0" ["niggholiyaM0" "so bhaNai0" "iharaha vi"] gaahaa| 'ko ya raso' tti annamannamissieNaM / evaM so laddhAsAdo divase divase pallAo avahariuM therI ya uvtttthvei| therI vi laddhAsAyA tesiM sAhUNa uvakappei / evaM teNa so pallo niggholio| sesaM gAhAsiddhaM / 1. so ya raso a i /
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ // uvassayapagaDe viyaDasuttaM // [suttaM] uvassagassa aMtovagaDAe surAviyaDakuMbhe vA sovIrakaviyaDakuMbhe vA uvanikkhitte siyA, no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA ahAlaMdamavi vatthae / huratthA ya uvassayaM paDilehamANe no labhejjA, evaM se kappai egarAyaM vA durAyaM vA vatthae / je tattha egarAyAo vA durAyAo vA paraM vasai se saMtarA chee vA parihAre vA // 2-4 // "uvassagassa aMtovagaDAe surAviyaDakuMbhe vA0" suttaM uccAreyavvaM / asya sambandhaH pagayaM uvassaehi, vAghAyA tesi hoMti annonnA / sAhAraNa pattegA, jA piMDo esa saMbaMdho // 3402 // "pagayaM uvassaehiM0" gAhA / tehiM uvassayANaM jattha doso natthi, tassa alaMbhe jattha jattha appatarA dosA tattha tattha ThAiyavvaM / 'sAhAraNe'tti ekasUtre yAni gRhItAni sUtrapadAni 'patteya'tti yAni pratyegaM pratyegaM sUtrANi eyANi jAva 'uvassagassa aMtopiMDae vA0' eSAM sarveSAmeva eSa sambandhopadiSTo bhavati / imA patteyasaMbaMdhagAhA sAlucchrahi va kIrati, vigaDaM bhutta tisitodayaM pibati / AhArimammi dosA, jaha taha pijje vi jogo'yaM // 3403 // "sAlucchUhi va0" gAhA / kaNThyA / idANi sUtravyAkhyA-uvassayassa aMtovagaDA puvvavanniyA / surApiTeNaM sovIraM piTThavajjiyaM, surArAyaM sovIragaM ca / viyaDaM surA sovIraviyaDaM / viyaDaM NAma sAmayikI saMjJA, vigai sUNeiM jIvaM, viyaDakuMbho ghaDo, surA sovIraviyaDakuMbho / jamhi uvassae uvanikkhittA upetya nikSiptA upanikSiptA, siyAkAraH AzaMkAyAM apavAraNe ca / atra ca apavRttamevAnikSiptA tasmin surAsovIrakuMbhAdi / 'no kappai niggaMthANaM niggathINaM' na iti pratiSedhe / kiM pratiSedhayati ? kappaNa(i) ahAlaMdamavi vasittae / ahAlaMdao puvvavanniyaM / ko doso ? purastAdvakSyati - desI bhAsAi kayaM, jA bahiyA sA bhave huratthA u / baMdha'NulomeNa kayaM, parihAro hoi puvvaM tu // 3404 //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3402-3412] bIo uddeso 441 ahavaNa vArijjaMto, nikkAraNao va tiNha va pareNaM / cheyaM ciya Avajje, cheyamao puvvamAhaMsu // 3405 // "desI bhAsAi kayaM0" ["ahavaNa0"] gAhAdvayaM kaNThyam / se iti niddese, aMtarA iti kAlaH, chedo nAma pajjAo cchijjai / parihAro nAma tavo, cauguruM / jai nivArijjaMto NikkAraNe vA kAraNe vA TThio ajayaNAe acchai tAhe chedo paMcarAiMdieNaM, ahavA cuguruenn| esa suttattho nijjuttIe vitthArei - pitRRNa surA hotI, sovIraM piTThavajjiyaM jANe / ThAyaMtagANa lahugA, kAsa agIyattha suttaM tu // 3406 // [ni0] aNubhUyA majjarasA, Navari muttUNimesi majjANaM / kAhAmi kouhallaM, pAsuttesuM samArato // 3407 // iharA kahAsu suNimo, imaM khu taM kAvisAyaNaM majjaM / pIte vi jAyati satI, tajjusitANaM kimu apIte // 3408 // vigayammi kouhalle, chaTTavayavirAhaNa tti paDigamaNaM / vehANasa ohANe, gilANaseheNa vA TThio // 3409 // uddAhaM va karijjA, vippariNAmo va hajja sehassa / giNhateNa va teNaM, khaMDiya viddhe va bhinne vA // 3410 // AmaM ti abbhuvagae, bhikkha-viyArAiniggayamiesu / bhaNai guru sAgAriya, kahi majjaM jANaNaTThAe // 3411 // "pitRRNa surA0" ["aNubhUyA0"] gAhA / kaNThyA / etto ADhattaM gAhAo bhANiyavvAo jAva "iharA kahAsu suNimo0"["vigayammi0""uDDAhaM va0""AmaM0"] gaahaa| kaNThyA / 'tajjusitANaM'ti tassevitANaM teNa ya geNhateNaM imaM kayaM hojj| taM viyaDabhAyaNaM khaMDiyaM, viddho bhinno vA hojja / viyaDassa ya ime pagArA goDINaM piTThINaM, vaMsINaM ceva phalasurANaM ca / diTTha mae sannicayA, anne dese kuDuMbINaM // 3412 // "goDINaM0" gAhA / guDAnipphannA goDI-goDagamityarthaH / 'piTThINaM'ti surA 'vaMsINaM'ti vaMse surA saMdhijjai / 'phalasurANaM'ti drAkSA-khajjUranipphannA /
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 visesacuNNi [uvassayapagaDe viyaDasuttaM gahiyammi ya' jA jayaNA, gelanne adhava teNa gaMdheNaM / sAgAriyAdi gahaNaM, NeyavvaM liMgabheyAI // 3413 // [ni0] "gahiyammi0" gAhA purAtaNA / gahite imA jayaNA - pIyaM jayA hojja'vigovieNaM, tatthA''NaittANa rasaM chubhaMti / bhinne u goNAdipae kareMti, tesiM pavesassa u saMbhavammi // 3414 // "pIyaM jayA0" puvvaddhaM kaNThyam / khaMDitabhinne pacchaddhaM / kaNThyam / baMdhittu pIe jayaNA ThaveMti, muddA jahA ciTThai akkhuyA se / UNammi diTThammi bhaNaMti puTThA, nUNaM parissaMdati bhANameyaM // 3415 // "baMdhittu pIe0" gAhA / kaNThyA / savvammi pIe ahavA bahummi, saMjogapADhI va ThayaMti annaM / annaM va maggittu chuhaMti tatthA, kIyaM kayaM vA gihiliMgamAI // 3416 // "savvammi20" gAhA / kaNThyA / taM puNa kahaM maggai ? gihaliMgamAdIhiM uppAettA tattha chubbhaMti / esA sehajayaNA / tabbhAviyaTThA va gilANae vA, purANa sAgAriya sAvae vA / vIsaMbhaNIANa kulANa'bhAvA, giNhaMti rUvassa vivajjaeNaM // 3417 // "tabbhAviyaTThA0" gaahaa| tabbhAvaNAbhAviyassa gaMdheNa bhAvo uppajjejja gilANagassa vA aTThAe maggijjaMtaM imesu maggijjati / paDhamaM purANesu, asai jo sAgArio ammApiisAmANo atthi tato gheppai, sAvaesu vA ammApiisAmANesu gheppai / ahavA bhAviesu kulesu vissaMbhaNijjesu gheppai / asai saliMgeNa vA uDDAho, tAhe liMgavivegaM kAUNa maggiUNa dijji| accAuraM vA vi samikkhiUNaM, khippaM tao ghettu dalittu tassa / annaM rasaM vA vi tahiM chubhaMtI, saMgaM ca se taM havayaMti tatto // 3418 // "accAturaM0" gAhA / 'samikkhiUNaM' ti jai NAturo annao maggijjai, aha Auro tato ceva ghettuM dijjai / 'saMgaM3 ca se taM hAvayaMti' tti madye yaH prasaMgaH te hAvayaMti vArayaMti ityarthaH / 'tatto' tti majjAM / sesaM taM ceva / 1. vi muca / 2. savvammi ityAdi nAsti a i / 3. sataM iti a ba ka Da i /
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ // uvassayapagae udagasuttaM // [suttaM] uvassayassa aMtovagaDAe sIodagaviyaDakuMbhe vA usiNodagaviyaDakuMbhe vA uvanikkhitte siyA, no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA ahAlaMdamavi vatthae / huratthA ya uvassayaM paDilehamANe no labhejjA, evaM se kappai egarAyaM vA durAyaM vA vatthae / je tattha paraM egarAyAo vA durAyAo vA vasai se saMtarA chee vA parihAre vA // 2-5 // "uvassayassa aMtovagaDAe sIodagaviyaDakkuMbhe vA0" suttaM uccAreyavvaM / sambandho chor3haNa davaM pijjai, gAliMti davaM va choNaM taM tu / pAtuM muhaM va dhovai, teNa'hikAro sajIvaM vA // 3419 // sItode usiNode, phAsugamapphAsuge ya caubhaMgo / ThAyaMtagANa lahugA, kAsa agItattha suttaM tu // 3420 // aNubhUyA udagarasA, navaraM mottuM imesi udagANaM / kAhAmi kouhallaM, pAsuttesuM samAraddho // 3421 // "choDhUNaM0"["sItode0" "aNubhUyA0"] gAhA / kaNThyA / ahavA taM NijjIvaM imaM NijjIvaM sajIvaM vA / esa sambandhaH / sItodagaM saccittaM acittaM ca / usiNodagaM saccittaM accittaM ca / ete cauro bhNgaa| taM puNa udagaM imaM hojja - dhArodae mahAsalilajale saMbhArite vva davvehiM / taNhAtiyassa va satI, diyA va rAo va uppajje // 3422 // iharA kahAsu suNimo, imaM khu taM vimalasItalaM toyaM / vigayassa vi Natthi raso, iti seve dhAratoyAdI // 3423 // vigayammi kouyammI, chaTThavayavirAhaNa tti paDigamaNaM / vehANasa ohANe, gilANaseheNa vA diTTho // 3424 //
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444 visesa taNhAio gilANo, taM daTTu piejja jA virAhaNayA / emeva sehamAdI, piyaMti appaccao vA siM // 3425 // Usava chaNesu saMbhAriyaM dagaM tisiya rogiyaTThAe / dohala kutUhaleNa va, haraMti paDivesayAIyA || 3426 // gahiyaM ca tehiM udagaM, ghittUNa gayA jahiM si gaMtavvaM / sAgArio va bhAI, sauNI vi ya rakkhaI niDDuM // 3427 // 44 [ uvassayapagae udagasuttaM dagabhANUNe daTTu, sajalaM va hiyaM dagaM va parisaDiyaM / keNa imaM teNehiM, asiTThe bhaddayare ime u // 3428 // caumUlaM paMcamUlaM, tAlodANaM ca tAvatoyANaM / diTTha mae sannicayA, anne dese kuDuMbINaM // 3429 // dhArodae0 " [ " iharA 0 ' " vigayammi0 " "taNhAiA0 Usava0 11 "gahiyaM 0 " "dagabhANUNa0" "caumUlA 0 " ] gAhA / dhArodagaM jahA ujjeMtAto paDai / mahAsariyaM gaMgA-siMdhUNaM jalaM, 'saMbhArieva davvehiM'ti caumUlAdIhiM / sesaM kaNThyam / tAlodaM tosalie, tAvodagaM rAyagihe / " 44 11
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ // uvassayapagae jotisuttaM // [suttaM] uvassayassa aMtovagaDAe savvarAIe joI jhiyAejjA, no kappar3a niggaMthANa vA niggaMthINa vA ahAlaMdamavi vatthae |hurtthaa ya uvassayaM paDilehamANe no labhejjA, evaM se kappai egarAyaM vA durAyaM vA vtthe|je tattha egarAyAo vA durAyAo vA paraM vasai se saMtarA chee vA parihAre vA // 2-6 // "uvassayassa aMtovagaDAe savvarAIe joI jhiyAejjA0" suttaM uccAreyavvaM / sambandho gAhA udagANaMtaramaggI, so u paIvo va hojja joI vA / paDivakkheNaM va gayaM, samAgamo esa suttANaM // 3430 // desIbhAsAe~ kayaM, jA bahiyA sA bhave huracchA u / baMdha'NulomeNa kayaM, chee parihAra puvvaM tu // 3431 // ahavaNa vArijjaMto, nikkAraNao va tiNha va pareNaM / cheyaM ciya Avajje, cheyamao puvvamAhaMsu // 3432 // "udagANaMtara0" ["desIbhAsAe~0" "ahavaNa0"] gAhA / ahavA paDipakkheNaM sambandhamAgataH / AukkAyassa agaNikAo satthaM / agaNikAyassa vi AUkAyaM / 'gayaMti AgataH / 'samAgamo' sambandha ityarthaH / duviho ya hoi joI, asavvarAI ya savvarAI ya / ThAyaMtagANa lahugA, kAsa agIyattha suttaM tu // 3433 // uvagaraNe paDilehA, pamajjaNA''vAsa porisi maNe ya / nikkhamaNe ya pavese, AvaDaNe ceva paDaNe ya // 3434 // paNagaM lahuo lahuyA, cauro lahugA ya causu ThANesu / lahugA gurugA ya maNe, sesesu vi hoMti caulahugA // 3435 // "duviho ya0" gAhA / jotI agaNikAya uddittayaM savvarAie :: (caturlaghu) asavvarAie vi :: (caturlaghu) chassa (?) sesaM taheva mA chedaNaehi agaNikkAyasaMghaTTo bhavissai tti mAsalahuM uvahinipphannaM vA / jahannaya uvahI Na paDilehai paMcarAiMdiyANi, majjhimae mA. (mAsalaghu)
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 visesacuNNi [uvassapagae jotisuttaM ukkosae :: (caturlaghu) 'avAse 'tti jattiyA kAussaggA Na kareMti tattiyA mA. (mAsalaghu), savvaAvAsayaM Na kareMti :: / (caturguru), avidhi AvAsayaM kareMti, jattiyA kAussaggA kareMti tattiyA :: (caturlaghu) / sammattaM AvAsayaM kareMti :: (caturlaghu) / ya saMghaTTo bhavai :: (caturlaghu) / vasahiM Na pamajjaMti, atitiNittA vA Na pamajjaMti (mAsalaghu) aha vi pamajjaMti taha vi mA. (mAsalaghu) pamajjijjaMte ya chedaNaehiM agaNikAyasaMghaTTo bhavati :: (caturlaghu) vaMdaNayaM Na deMti, thuIo na deMti, saMDAsayesu vesamANA na pamajjaMtesu vi mA. (mAsalaghu) aha kareMti taha vi mA. (mAsalaghu), jaM ca chedaNehiM :: (caturlaghu) / suttaporisiM Na kareMti mA. (mAsalaghu), atthaporisiM Na kareMti mA. (mAsalaghu), suttaM nAseMti :: caturlaghu, atthaM nAseMti :: / (caturguru)2 / maNe tti dAraM-jadi aratI se jAyati :: (caturlaghu), rai ya hoi suhaM acchijjaitti :: / (caturguru) etadevArtha pehapamajjaNa vAsaga aggI, tANi akuvvatoM jA parihANI / porisi bhaMga abhaMgi sajoI, hoti maNe u ratI varaI vA // 3436 // jai ussagge na kuNai, taha mAsA savva akaraNe lahugA / vaMdaNa thuI akaraNe, mAso saMDAsakAIsuM // 3437 // "nikkhamaNe ya0" gAhApacchaddhaM / asya vyAkhyA - "pehapamajjaNa vAsaga0" ["jai ussagge0"] gAhAdvayam / kaNThyam / AvassigA nisIhiga pamajja Asajja akaraNe imaM tu / paNagaM paNagaM lahu lahu, AvaDaNe lahuga jaM ca'nnaM // 3438 // "AvassigA" gAhApuvvaddhaM / pacchaddheNaM pacchattiyA3 yathAsaMkhyaM NikkhamaMtA vA pavisaMtA vA AvaDaMti vA pavaDaMti vA :: (caturlaghu)5 saMghaTTaNaparitAvaNaNipphannaM vA / ahavA AyavirAhaNA, kayAi uMmuga-akkaMta-anaMtarasarIrAdi hojja, tattha gilANArovaNA / 'jaM ca'nnaM'ti / 1. atra kazcitpAThaH bhraSTa iti pratibhAti / malavRttyanusAreNa sa evaM sambhavati - yadi jyotiHzAlAyAM sthitAH 'agnisaGghaTTo mA bhUt' iti kRtvA vastrAdyupakaraNaM na pratyupekSante tato jaghanye paJcakaM madhyame mAsalaghu utkRSTa catvAro laghavaH / 2. atra prAyazcittaprakAranidarzanaM malavRttau bhinnakrameNa dRzyate / kvacit prAyazcittaprakArabhedo'pi, tattvaM gItArthAH vidanti / saM. 3. pacchittA iti bhAvyam / 4. pavisaMti ka Da / 5. paJcakam, paJcakam, caturlaghu, caturlaghu iti bhAvyam ? /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3413-3443] bIo uddeso 447 sehassa visIyaNayA, osakka'tisakka annahiM nayaNaM / vijjhaviUNa tuaTTaNa, ahavA vi bhave palIvaNayA // 3439 // "sehassa visIyaNayA0" gaahaa| seho koi siyatto visIdejja, teNa vA ujjAlie anno tappai :: / (caturguru) jattiyA vArA hatthapAyA tAvei tattiyA :: / (caturguru) osakkai = ummuyaM sArei, aisakkai = ummuyaM uttapai, NayaNaM = annattha nei / mA agaNi saMghaTTo hohiti, mA paliehiti' vA vijjhAveuM vA tuyaTTai, mA palivaNayaM hojja / savvattha :: (caturlaghu) / tappaogeNa palIvaNayaM karejjA / gAua duguNAduguNaM, battIsaM joyaNAi~ carimapadaM / cattAri cha cca lahu guru, cheo mUlaM taha dugaM ca // 3440 // "gAua0" gAhA / gAuyaM Dajjhai :: (caturlughu) addhajoyaNaM :: / (caturguru) joyaNe ::: 6 (SaDlaghu) / dohiM joyaNehiM ::: / 6 (SaDguru) / cauhiM chedo, aTThahiM mUlaM, solasahiM aNavaThTho, battIsAe carimaM / aha agaNI jaNei mUlaM / goNe ya sANamAI, vAraNe lahagA ya jaM ca ahigaraNaM / lahugA avAraNammi, khaMbha taNAI palIvejjA // 3441 // "goNe ya0" gAhA / goNo sANo vA ummayAI cAlei,2 [jai vArei :: (caturlaghu)] jai na vArei :: (caturlaghu) khaMbhe taNAiM palIvejja tattha jai vijjhavei :: / (caturguru) aha na vijjhavei :: / (caturguru) gAuyaduguNA duguNA taheva agAhaNA deulavAlo bhaNai-eehiM ceva palIviyaM / tattha geNhaNAdI dosA / tamhA na ThAiyavvaM / bhave kAraNaM ThAejjA vi / addhANaNiggayAI, tikkhutto maggiUNa asatIe / gIyatthA jayaNAe, vasaMti to agaNisAlAe // 3442 // addhANaniggayAI, tiNhaM asaIe~ pharusasAlAe / gIyatthA jayaNAe vasaMti to payaNasAlAe // 3443 // "addhANa0" ["addhANa."] gAhA / kattha puNa ThAejja ? kuMbhagArassa sNcyagnnisaalaao| 1. paliyaehiti a i / 2. colei a ba ka Da /
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 visesacuNNi [ uvassapagae jotisuttaM paNie ya bhaMDasAlA, kamme payaNe ya vaggharaNasAlA / iMdhaNasAlA gurugA, sesAsu vi hoMti caulahugA // 3444 // kolAliyAvaNo khalu, paNisAlA bhaMDasAla jahiM bhaMDaM / kuMbhArakuDIkamme, payaNe vAsAsu AvAo // 3445 // tosalie vaggharaNA, aggIkuMDaM tahiM jalati niccaM / tattha sayaMvaraheDaM, ceDA ceDI ya chubbhaMti // 3446 // "paNie ya" ["kolAliyAvaNo0"] gAhAdvayam / "tosalie0" paNiyasAlAjattha vikkAyaMti vANiyago vA kiNittA kuMbhArassa hatthAo AvaNe Thavei esA paNiyasAlA tahiM saMgoviyANi acchaMti ghaDAINi / kammasAlA-jattha kammaM karei kuMbhagAro / payaNasAlA-jahiM paccaMti bhAyaNANi / iMdhaNasAlA-jattha taNakarIsa-kayavarA acchaMti / vaggharaNasAlA-jahA tosalivisae gAmamajjhe sAlA kIrai tattha agaNikuMDaM niccameva acchati, sayaMvaranimittaM tattha bahave ceDA egA ya ceDI pavisijjai, jo se paDibhAi taM varei / eyAsu savvAsu :: (caturlaghu) iMdhaNasAlAe, NavaraM jhusiratti kAuM :: / 4 (caturguru) / iMdhaNasAlA gurugA, Aditte tattha nAsiuM dukkhaM / duviha virAhaNajhusire, sesA agaNI ya sAgarie // 3447 // "iMdhaNasAlA0" gAhA / kaNThyA / aNNAe vasahIe asaipaDhamaM tu bhaMDasAlA, tahi sAgari natthi ubhayakAlaM pi / kammA''paNi nisi natthI, sesa kameNeMdhaNI jAva // 3448 // te tattha sanniviTThA, gahiyA saMthAragA vihIpuvvaM / jAgaramANa vasaMtI, sapakkhajayaNAe~ gItatthA // 3449 // "paDhamaM tu bhaMDasAlA0"["te tattha0"] gAhA / ubhayakAlaM diyA ya rAo ya / pacchA paNiyasAlAe pacchA kammasAlAe pacchAkameNaM jAva iMdhaNasAlAe / sesaM kaNThyam / vasaMti jayaNAe gItatthA / kA jayaNA ? ata ucyate pAse taNANa sohaNa, ahisakkosakka annahiM nayaNaM / saMvaraNA liMpaNayA, chukkAraNa vAraNA''gaTThI // 3450 // [ni0] 1. vagghAraNa ka Da / 2. pacchA kammedhaNaM a ba ka Da i /
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 3444-3454] bIo uddesa 449 "pAse taNANa0" gAhA purAtanA / agaNikAyassa pAse taNANi visohijjaMti / usakkAvijjaMti viukkaMtiyateNehiM usakkAvijjaMti, gilANasAvayanimittaM vA addhANe vA vivittA sIyaM ca teNa aisakkejjA vi / 'annehiM neyaNaM' 'ti so tumaNA vA bAhiM NINejjA vi / 'saMvaraNe 'tti kae kajje chAreNaM saMvarijjai, mallaeNa vA teNaM ahAuyaM pAlei / khaMbho 3 aNakkaMtiyateNehiM paliMpijja so chagaNeNaM liMpiyavvo / jAhe sANo teNo vA tattha chu tti haDi tti vA bhaNaMti vArijjai vA, sahasA vA palippejjA tattha okaDDijjaMti / kaDao va cilimiNI vA, asatI sabhae va bAhi jaM aMtaM / ThANA'sati ya bhayamma va, vijjhAya'gaNimmi perhiti // 3451 // " kaDago vA0 gAhA / aNaMtareNa. kaDago vA kIrai cilimiNI vA, 'asai ' tti kayaga - cilimiNINaM bAhiM jo paMto uvahI so paDilehijjai / aha bAhiMto sabhayaM pANaM vA natthi tAhe vijjhAe paDileheMti / " nitA na pamajjaMtI, mUgA''vAsaM tu vaMdaNagahINaM porisi bAhi maNeNa va, sehANa ya diMti aNusaTThi ||3452 // "NitA" Na pamajjaMtI0 " gAhA / ettIse gAhAe aNANupuvvIe vakkhANaM / 'maNe 'tti jattha udditte rAgaM gacchaI tattha aNusaTThi deMti gihatthA / 44 NAjjoyA sAhU, davvujjovammi mA hu sajjitthA / jassa vi na ei niddA, sa pAuya nimIlio gimhe // 3453 // 44 " NANujjogA0 " gAhA / kaNThyA / sajjati rajjati vA egaTThe / jassa aragI so pAyao suvai / aha gimho to acchINi Nimilleti jAva niddAeti / AvAsaM tu vaMdaNagahINaM0" asya vyAkhyA AvAsa bAhi asaI, Thiya vaMdaNa vigaDa jayaNa thuihINaM / porisi bAhi aMto, cilimiNi kAUNa va jharaMti // 3454 // 'AvAsa bAhi0 " gAhA / AvAsayaM bAhiM kareMti / aha avakAso bAhiM se hojja, tAhe kAussagge ThiyA ceva kareMti / vaMdaNagathuIo Natthi / 'porisi bAhi' tti suttatthaporisIo bAhiM karetiM aMto vA cilimiNI kAUNa / natthi ovAso tAhe maNeNa vi kareMti / 'niMtA na 1. nayaNaM muca / 2. mellaeNaM a ba ka Da i / 3. khaMto a ba ka Da i / 4. anaMtaraM Da / 5. NaMtA NapajjaMtINa ka Da / 6. suttattha bAhi muca /
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 visesacuNNi [uvassapagae jotisuttaM pamajjaMti mUgA' asya vyAkhyAgAhA - mUgA visaMti niMti va, ummugamAI kao vi achivaMtA / sehA ya joi dUre, jaggaMti ya jA dharai joI // 3455 // addhANAI ainiddapillio gIausakkiuM suvai / sAvayabhaya ussakke, teNa bhae hoi bhayaNA u // 3456 // addhANavivittA vA, parakaDa asatI sayaM tu jAleMti / sUlAI va taveuM, kayakajjA chAra akkamaNaM // 3457 // sAvayabhaya ANiMti va, soumaNA vA vi bAhi nINiti / bAhiM palIvaNa bhayA, chAre tassa'sati nivvAve // 3458 // "mUgA visaMti0' ["addhANAI0" "addhANavivittA0" "sAvayabhaya0"] gaahaa| atitaNitA hatthagaeNaM purAhutteNaM rayaharaNeNaM a pamajjittA hiyaeNa AvassiyaNisIhiyAo kareMtA saNiyaM vaccaMti jahA Na AvaDaMti pavaDaMti vA uvagaraNaM giNhamANA vA NikkhivamANA vA jayaNAe agaNikAyassa pAse gItatthA ThAyaMti, sehA majjhe chubbhaMti / jai seho uDhio visIhaNAe so jayaNAe NivArijjai jAva agaNI harei tAva jaggaMti / "vihiNiggayAdi" [ ] gAhA' kaNThyA / kaha bhayaNA? akkaMtiyateNesu vijjhaveMti aNakkaMtiesu Na vi / sesaM kaNThyam / 1. na dRzyate eSA gAthA muca /
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ // uvassayapagae paIvasuttaM // [suttaM]-uvassayassa aMtovagaDAe savvarAIe paIve dippejjA, no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA ahAlaMdamavi vatthae / huratthA ya uvassayaM paDilehamANe no labhejjA, evaM se kappar3a egarAyaM vA durAyaM vA vatthae / je tattha paraM egarAyAo vA durAyAo vA vasai se saMtarA chee vA parihAre vA // 27 // "uvassayassaMtovagaDAe savvarAIe paIve dippejjA0" taheva sUtram / desIbhAsAya kayaM, jA bahiyA sA bhave huracchA u / baMdha'NulomeNa kayaM, cheyA parihAra puvvaM tu // 3459 // ahavaNa vArijjaMto, nikkAraNao va tiNhaM va pareNaM / cheyaM ciya Avajje, cheyamao puvvamAhaMsu // 3460 // duviho ya hoi dIvo, asavvarAI ya savvarAI ya / ThAyaMte lahu lahugA, kAsa agIyattha suttaM tu // 3461 // ["desIbhAsAya0" "ahavaNa0" "duviho0"] asavvarAIe mA. / (mAsalaghu) savvarAIe :: 4 (caturlaghu) / sesaM taheva jAva - uvagaraNe paDilehA, pamajjaNA''vAsa porisi maNe ya / nikkhamaNe ya pavese, AvaDaNe ceva paDaNe ya // 3462 // "uvagaraNe0" dAragAhA / ime pacchittagAhApaNagaM lahuo lahugA, cauro lahugA ya causu ThANesu / lahugA gurugA ya maNe, sesesu vi hoMti caulahugA // 3463 // gurugA ya pagAsammi u, lahugA te ceva appagAsammi / sAyammi hoMti gurugA, assAe hoMti caulahugA // 3464 // ["paNagaM0" "gurugA0"] AvassiyaNisIhiya Na karei paMcarAiMdiyA / vasahiM Na
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 452 visesacuNNi [uvassayapagae paIvasuttaM pamajjai, atitaNito vA mA0 (mAsalaghu) vaMdaNagAdINa vi akareMte mA0 (mAsalaghu) pamajjiehi ya chedaNaehi :: 4 (caturlaghu) 'cauro lahugA ya causu ThANesu'tti jattiyA kAussaggA kareMti tattiyA caulahugA / samatte caulahugA / jattiyA vA kAussaggA Na kareMti tattiyA mA0 (mAsalaghu) savvaM AvAsayaM Na kareMti :: 4 (caturlaghu) sesesu vi hoti tti chedaNAdIhiM :: 4 (caturlaghu) "lahugA0" [6463] gAhA / pakAse :: / 4 (caturguru) aratIti vAkyazeSaH / appagAse :: 4 (caturlaghu) ratIe ti vAkyazeSaH / / paDimAe~ jhAmiyAe, uDDAhoM taNANi vA bhave heTThA / sANAi cAlaNA lAla, mUsae khaMbha taNAiM palIvejjA // 3465 // "paDimAe0" gAhA / teNaM padIveNaM paDimA jhAmijjejja, uDDAho paDiNIyayAehiM samaNaehi, paDimA nArAyaNAdINaM hojja te eva geNhaNAdI dosA heTThA''yaNANi hojja dIvagassa tANi nAlAe palippejja sANAdIo vA cAlejja, pacchA khaMbhataNANi palippejja / gAuya duguNAduguNaM, battIsaM joyaNAI carimapadaM / cattAri chacca lahu guru, chedo mUlaM taha dugaM ca // 3466 // addhANaniggayAdI, tikkhutto maggiUNa asaIe / gIyatthA jayaNAe, vasaMti to dIvasAlAe // 3467 // te tattha sanniviTThA, gahiyA saMthAragA vihIpuvvaM / jAgaramANa vasaMtI, sapakkhajayaNAe~ gIyatthA // 3468 // "gAuya duguNA0" ["addhANa." "te tattha0"] gAhA / kaNThyA / laalaa=diivgvttttii| biiyapade - paDimAjhAmaNa orubhaNa, liMpaNA dIvagassa orubhaNaM / osakkaNa ussakkaNa, chukkAraNa vAraNokaTThI // 3469 // "paDimA0" gAhA / jattha paDimA jhAmijjejja, tao ogAsA se paDimA pheDijjai jai sakkai, aha na sakkai pheDettA dIvago pheDijjai / upparAse bhUmIe kIrai liMpaNA kuDDANaM khaMbhANa vaa| saMkaladIve vattiM, uvvatte pIlae va mA Dajjhe / rUeNa va taM nehaM, ghettUNa divA vigiMciMti // 3470 // "saMkaladIve" gAhA / aha saMkaladIvago hojja Na sakkai orubheuM tAhe vattI
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3455-3473] bIo uddeso 453 uvvattijjai NippIlijjai vA / ahavA tellaM rUveNa ghettuM diyA vigicijjai, parapakkhe phukkaarnnaa| jAhe palippai tAhe ukkaDDhaNe / heTThA taNANa sohaNa, osakka'bhisakka annahiM nayaNaM / AgAr3he kAraNammi, osakka'sikkaNaM kujjA // 3471 // "heTThA taNANa." gAhA / knntthyaa| majjhe va deulAI, bAhiM va ThiyANa hoi atigamaNaM / je tattha sehadosA, te iha AgADhe jayaNAe // 3472 // "majjhe va deulAI0" gAhA / avavAde sAhU viyAle AgayA / deuliyAe ThiyA bAhiM, tattha ya ee cceva ThiyANaM, teNa-sAvayagayaM jANittA aMto atiyayA sadIvAe sAlAe vA ejja, tattha sehAdisu je dosA puvvuttA tehiM ihaM jayaNA kAyavvA / tattha jai palippejja imA jayaNA annAe tusiNIyA, nAe daTThaNa karaNa saviulaM / bAhiM deulasaddo, samAgayANaM kharaMTo ya // 3473 // "annAe0" gAhA / jai keNai Na NAyA - jahA ettha saMjayA Thiya tti tAhe tusiNIyA NAsaMti / aha NAyA mahayA saddeNa bolaM kareMti jAva tattha bahuyaNo milINo, tAhe bahuyaNassa purao imaM bhaNaMti-keNa vi pAveNaM palIvaNaM kayaM / tubbhehiM ceva amha agaNikAo dinno / savvaM uvakaraNaM daTuM / evaM te kharaMTijjaMti jahA Na ceva ullAveMti-tubbhehiM palIviyaM ti 'daTThaNaM'ti pajjaliyaM daTuM 'bAhiM deulasaddo 'tti deulAo bAhiM niggaMtuM bolaM kareMti / sesaM kaNThyam /
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ // uvassayapagae piMDAisuttANi // [suttaM ] - uvassagassa aMto vagaDAe piMDae vA loyae vA khIre vA dahiM vA navaNIe vA sappiM vA telle vA phANie vA pUve vA sakkalI vA sihariNI vA ukkhittANi vA vikkhittANi vA vikinnANi vA vippainnANi vA, no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA ahAlaMdamavi vatthae // 2-8 // 'uvassayassa aMtovagaDAe piMDae vA loyae vA0" suttaM uccAreyavvaM / sambandhaH dehovahINa DAho, tadannasaMghaTTaNAya jotimmi / saMgAla caraNaDAho, eso piMDasvagghAo // 3474 // "dehovahINa dAho 0 " gAhA / 'tadaNNa 'tti gIteNa vA seheNa vA anneNa vA goNAdIhiM saMghaTTiye dehovahINa dAho bhavati / imaM caraNadAho rAgeNa saiMgAla (piM.ni.-659) / 'uvogghAu'tti saMbaMdha ityarthaH / piMDo jaM saMpannaM, piMDagejjhaM va piMDavigaI vA / jaM tu sabhAvA luttaM, taM jANasu loyagaM nAma // 3475 // "piMDo jaM0" gAhA / AhAraguNopaveyaM piMDa ityapadizyate, anupaveMte locaM / ahavA piMDe NAmaM piMDavigaIo jahA gulo, piMDaggahaNeNaM savvAsiM ghaNANaM vigaINa gahaNaM kayaM bhavati / khIraM paMcavihaM / khIreNa savvAo davavigaIo sUiyAo / pUvo u ullakhajjaM, chuTTagulo phANiyaM tu davio vA / sakkuligAI sukkaM tu khajjagaM sUyiaM savvaM // 3476 // "pUvo u0" gAhA / pUyaggahaNeNaM savvesi ullakhajjayANaM gahaNaM kayaM bhavati / "chuTTagulo 2 "tti ullagulo phANitaM bhannai / 'davito vA' tti yaNAvaTTagaM pANitameva phANitaM bhavati / sakkuligahaNeNaM savvesiM sukkakhajjayANaM gahaNaM kayaM bhavati / sihariNI majjiyA / sA puNa I 1. rAgeNa saiMgAlaM doseNa sAdhUmagaM muNeyavvaM / chAyAlIsaM dosA boddhavvA bhoyaNavihIe || 2. saikAlaM ka, saigAlaM a ba Da i / 3. 'khuDugulo' tti phANitaM, 'dravito va t piMDagulo vA pANieNa samaM dravito khuDDagulo tti bhai - iti cUrNau / muca /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 455 bhAsagAhA-3474-3481] bIo uddeso jA dahisarammi gAliyaguleNa caujAyasugayasaMbhArA / kUrammi chubbhamANI, baMdhati siharaM sihariNI u // 3477 // piMDAI Ainne, niggaMthANaM na kappaI vAso / cauro ya aNugghAyA, tattha vi ANAiNo dosA // 3478 // cauro visesiyA vA, doNha vi vaggANa ThAyamANANaM / ahavA caugurugAI, nAyavvA cheyapajjaMtA // 3479 // "jA dahisarammi0" ["piMDAI0" "cauro0"] gAhA / Na kUre pavisaMtItyarthaH / 'ukkhiNNa vikkhiNNA' jahA heTThA tesu ThAi cauguruM, cauNhaM tavakAlavisesiyaM / ahavA bhikkhussa cauguruM, abhisegassa :: / 4 (caturguru) uvajjhAyassa ::: 6 (SaDguru) Ayariyassa chedo / kAsa agItattha suttaM tu / sesaM jahA heTThA / [suttaM]-aha puNa evaM jANejjA-no ukkhittAiM no vikkhittAiM no viikiNNAI no vippakiNNAI rAsikaDANi vA puMjakaDANi vA kaliyAkaDANi vA bhittikaDANi vA laMchiyANi vA maddiyANi vA pihiyANi vA kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA hemaMta-gimhAsu vatthae // 2-9 // "aha puNa evaM jANejja no ukkhiNNANi0" suttaM uccAreyavvaM / taheva vibhAsA / aNubhUyA piMDarasA, navaraM muttUNimesi piMDANaM / kAhAmo kouhallaM, taheva sesA vi bhaNiyavvA // 3480 // tella guDa khaMDa macchaMDiyANa maha pANa sakkarAINaM / diTTha mae sannicayA, anne dese kuTuMbINaM // 3481 // "aNubhUyA0" ["tella guDa0"] gAhA / [suttaM]-aha puNa evaM jANijjA-no rAsikaDAiM jAva no bhittakaDAI koTThAuttANi vA pallAuttANi vA maMcAuttANi vA mAlAuttANi vA kuMbhiuttANi vA karabhiuttANi vA olittANi vA vilittANi vA 1. sUtrapATho bhinno dRzyate muca /
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 visesacuNNi [uvassayapagae piMDAisuttANi laMchiyANi vA muddiyANi vA pihiyANi vA kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA vAsAvAsaM vatthae // 2-10 // "aha puNa eva jANejja no puMjakayAiM01" suttaM uccAreyavvaM / kuMbhI karahIeN tahA, palle mAle taheva maMce ya / olitta pihiya muddiya, erisae~ Na kappatI vAso // 3482 // uDubaddhammi aIte, vAsAvAse uvaTTie saMte / ThAyaMtagANa guruyA, kAsa agItattha suttaM tu // 3483 // "kuMbhI karahIe0"["uDubaddhammi0"] gAhA / kuMbhI uTTiyA, karahiyA dukknnaadii| 'kAsa agItattha suttaM tu' / eyaM kAraNiyaM suttaM / sesaM kaNThyam / 1. sUtrapATho bhinno dRzyate muca /
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ // uvassayapagae AgamaNagihAdisuttANi // [suttaM]-no kappati niggaMthINaM ahe AgamaNagihaMsi vA viyaDagihaMsi vA vaMsImUlaMsi vA rukkhamUlaMsi vA abbhAvagAsiyaMsi vA vatthae // 2-11 // AgamaNe viyaDagihe, vaMsImUle ya rukkhamabbhAse / ThAyaMtikANa gurugA, tattha vi ANAdiNo dosA // 3484 // "AgamaNe0" gAhA / AgamaNagihaM nAma jattha paMthiya-pahiyA AgaMtUNaM acchaMti taM AgamaNagihaM / viyaDagihaM ca uDaviyaDagihaM ca aheviyaDagihaM ca / [aheviyaDagihaM] jaM uvaricchannaM heTThA se natthi kiMci / uDDaviyaDaM kUDA atthi, chANNaM natthi / vaMsImUlagihaM usariyA / ahe rukkhamUlaM rukkhassa heTThAgihaM, aha ya rUkkhahetR ceva / abbhAvAsigihaM nAma AgAsaM / 'ThAyaMtikANa guruga'tti / AgamagihAdiesaM, bhikkhuNimAdINa ThAyamANINaM / gurugAdI jA chedo, visesitaM caugurU vA siM // 3485 // AgaMtugAratthijaNo jahiM tu, saMThAti jaM cA''gamaNammi tesiM / taM AgamogaM ti viU vadaMti, sabhA pavA deulamAdiyaM vA // 3486 // "bhAgamaNe01" ["AgaMtugAra0"] gAhA / AgamaNagihAdIsu bhikkhuNI ThAi :: / 4 (caturguru) abhiseyA ThAi :: 6 (SaDlaghu) gaNAvaccheiNI ::: / 62 (SaDguru) pavattiNIe chedo| ahavA cauguruyaM cauNha vi tavakAlavisesiyaM / 'tattha vi ANAdiNo dosa'tti / micchatte imA gAhA AgamaNagihe ajjA, jaNaeNa parivAriyA aNajjeNa / daTuM kulappasUtA, saMjamakAmA virajjaMti // 3487 // "AgamaNagihe" gAhA / kaNThyA / kahaM puNa virajjai ? uvassae erisae ThiyANaM, Na sIlabhArA sagalA bhavaMti / ko dANi haMseNa kiNejja kAkaM, evaM niyattaMti kulappasUyA // 3488 // "uvassae erisae ThiyANaM0" vRttam / 'ko dANi'tti ko puNa haMseNa kAgaM 1. AgamaNegihAdisuM iti vizeSacUrNikRtsammataH pAThaH sambhAvyate / 2. nAsti Da /
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 458 visesacuNNi [uvassayapagae AgamaNagihAdisuttANi kiNejja? AyavirAhaNAe - kAiya paDileha sajjhAe, bhuMjaNe vIyArameva gelaNNe / sANAdI uvagaraNe, taruNAI je bhaNiya dosA // 3489 // [ni0] "kAiya0' dAragAhA / 'kAigaMtimoyassa vAyassa ya saNNirohe, gelaNNa NIsaTTamasaNNirohe / paloTTaNA ghANa sasadda matte, Ato bhayA tattha bhavaMti kIve // 3490 // "moyassa0" vRttam / sAgAriyaM ti kAuM jai kAyiyaM vAukkAyaM vA niraMbhati to nIsaTThAe bhavai, Adhikyena nirlajjIbhavatItyarthaH / aha mattae vosirai tao paloTTe ghANI ucchalai / vosirijaMte ya saddo bhavati / taM ca vittA AgaveMti uDDAho / Atapara-tadubhayasamutthA ya dosA / paDilehA sajjhAya bhikkha tti egaTThA vakkhANeipehiMti uDDAha pavaMcateNA, apehaNe sohi tihovahissA / kIraMta'kIraMta sute ya dosA, Na Niti bhikkhassa niruddhamaggA // 3491 // "pehiMti uDDAha0" vRttam / kaNThya m / 'bhuMja'tti / dukkhaM ca bhuMjaMti sati TThitesu, takkiti deMte ya ati dosA / bhuMjaMti guttA adhikAriyA u, kuluggayA kiM puNa jA atoyA // 3492 // "dukkhaM ca bhuMjaMti0" vRttam / kaNThyam / viyAra-gilANa do vi egaTThA bhaNaivIyArabhome bahi dosajAlaM, NisaTTa bIbhacchakayA ya aMto / kIraMta kicce ya gilANa dosA, kAlAdivattI ya tahosahassa // 3493 // "vIyArabhome0" vRttam / 'NisaTTha-bIbhacchakiyA ya aMto'tti jai aMto uccAraM AyaraMti NillajjIbhavaMti bIbhatsA ya dIsejja / 'kIraMta kicce ya' tti akappieNaM gilANassa kIrai taM pAseMtA2 dosaM kIraMti / eyaM eyAsi Na kappai, aha sAgAriyaM ti kAuM na deMti tAhe kAlAikkameNamaNagADhAdi paritAvijjai / 'sANAdI uvakaraNe 'tti haraMti bhANAi suNAdiyA ya, sayaMti bhIyA va vasaMti niccaM / NiccAule tattha NiruddhacAre, NegaggayA hoti kao si jhAo // 3494 // 1. taM ca gihatthA veMti iti bhAvyam ? / 2. tappAsaMtA a ba Da i / te pAseMtA ka /
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3482-3501] bIo uddeso 459 "haraMti bhANAi0" vRttam / 'taruNAdI je bhaNiya dosa' tti je heTThA bhaNiyA jahA taruNA vesatthi vivAha rAyamAdIsu hoti satikaraNaM / icchamaNicche taruNA, teNA tAo va uvahiM vA // 3495 // "taruNAvesatthi0" gAhA / obhAvaNA kulaghare, ThANaM vesitthi khaMDarakkhANaM / uddhaMsaNA pavayaNe, carittabhAsuMDaNA sajjo // 3496 // ciMtAi daTTamicchai, dIhaM NIsasati taha jare DAhe / bhattAroyaga mucchA, ummatto Na yANatI maraNaM // 3497 // mAso lahuo guruo, cauro lahugA ya hoti gurugA ya / chammAsA lahu-gurugA, chedo mUlaM taha dugaM ca // 3498 // "obhAvaNA0"["ciMtAi0" "mAso0"] gAhA / kei tAo tattha ThiyAo daTThaNa sannAtayANaM sAheti - to tubbhaM dhUtAo jAhiM caMda-sUrA vi na diTThapuvvA tA saMpayaM vittehiM parivAriyA acchaMti / tAhe bhANiu bhAmijjaMtANi ANeti / sA vi Na' tarai uccAriuM / jai necchai tAhe bhaNaMti - dhuvaM tumaMsi vinaTThA / ekkAe dosu tIsu va gAhA pUrvoktA [2263] / annaM ca taM 'ThANaM vesitthi khaMDarakkhANaM' khaMDarukkhA saMdhikkhANAdI uddhaMsaNA tAsiM pavayaNe vA tAsiM-aho ! imAo jiiMdiyAo baMbhacAriNIo jAo logassa dupputtehiM samaM acchaMti / pavayaNe-NUNaM NissAraM pavayaNaM jattha eriso vAso Na nivArio tti, carittabhAsuMDaNAya tArise zIghrameva bhavati / jamhA ete dosA tamhA AgamaNagihe na ThAiyavvaM / ee ceva ya dosA, savisesatarA havaMti vigaDagihe / vaMsImUlaTThANe, paDisiddhe je bhaNiya dosA // 3499 // "ee ceva ya dosA0" gAhA / eIse vibhAsA / avAuDaM jaM tu cauddisiM pi, tIsu dusuM vA vi tahekkato vA / ahe bhave taM viyaDaM gihaM tu, urdU amAlaM ca acchannagaM vA // 3500 // "avAuDaM jaM tu0" vRttaM kaNThyam / ettha - 'savisesatarA dosa' tti / ajaMtiyA teNa suNA urvati, goNAdi nissaMkamabhiddavaMti / teNAdiyA tattha cilIya dosA, kaDAdikammaM tu sajIvaghAtaM // 3501 // 1. nAsti a i /
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460 visesacuNNi [uvassayapagae AgamaNagihAdisuttANi "ajaMtitA0" vRttam / cilimiNIe teNAIyA dosA / 'kaDAdi' tti kaDage AhAkammadosA jIvaghAo ya / vaMsImUlassa vibhAsA - jAo (jo A) vaNe vI ya bahiM gharassa, aliMdao vA avasArigA vA / gehassa pAse pura piTThao vA, taM vaMsimUlaM kusalA vadaMti // 3502 // "jAo vaNe vI0" vRttaM kaNThyam / rukkhamUlassa abbhAvagAsiyAe ya imA vibhAsA aDhei va dArugAdI, sauNagaparihAra puppha phalamAdI / evaM tu rukkhamUle, abbhAvAsammi siNhAI // 3503 // "addhiM ca dArugAdI0" gAhA / aDhei dArugaM vA avarI viraggellayaM vAeNa cAliyaM uvariM paDejja, sauNagapurisaM vA acchisi paDejja, puSpANi vA, phalANi vA eesu saMjamavirAhaNA / kaviTThA dIsI saMbhiMdejja abbhAvAsammi senhAdi tti seNhA ussA, AisaddeNa sacittarao vA paDejja / senhAe ullaMgINaM AyavirAhaNA vi visUiyAdIhiM / jamhA ee dosA tamhA Na ThAiyavvaM / bhave kAraNaM ThAejjA vi / addhANaniggayAdI, tikkhutto maggiUNa asatIye / vADagaAgamaNagihe, iyarammi ya Niggahasamatthe // 3504 // "addhANa0" gAhA / 'vADagaAgamaNagihe' tti-vADagassa taM majjhe AgamaNagihaM deulAdi "iyaraMmi yatti sejjAyare Niggahasamatthe jai icchai zakto yaH tataH tatra vasaMti / jaM deulAdI uNivesaNassA, majjhammi guttaM supurohaDaM ca / aduTThagammaM Na ya duTThamajjhe, adUragehaM tahiyaM vasaMti // 3505 // juvANagA je savigAragA ya, puttAdao tujjha ihaM vasaMti / mA te vi amhaM iha saMvayaMtu, icchaMta satte ya vasaMti tattha // 3506 // "jaM deulAdI tu0" ["juvANagA0"] vRttam / bhoiyakule va gutte, dujjaNavajje vasaMti u pautthe / mahataragAdisu gutte, vaMsImUlammi ThAyaMti // 3507 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 461 bhAsagAhA-3502-3512] bIo uddeso ___ "bhoiya0" gAhA / asai erisassa tAhe vaMsImUle ThAyaMti Niddose / katthai bhoiyakulo so ya pavisiyago taM ca gharaM rakkhijjai / tassa'sai viyaDagihe', vasaMti kaDagAdi choDhuNaM uvariM / tassa'sati pAsaviyaDe, kaDagAdI paMtavatthehiM // 3508 // "tassa'sai viyaDagihe0" gAhA / uDDaviyaDe uvari kaDagaM dAUNa tthaayNti| pacchA tiriyaviyaDe vi, tassa kaDaga cilimiNI3 kIrai / asaI cIrehiM vijjaNehiM rukkhamUle abbhAvagAse ya / ee donni vi ya TThANe / vihaM pavannA ghaNarukkhahetu, vasaMti ussA'vaNirakkhaNaTThA / tassA'satI abbhagavAsie vi, suvaMti ciTuMti va uNNichannA // 3509 // "vihaM pavannA0" vRttam / unniyakappochannA suvaMti ciTuMti vA / [suttaM]-kappai niggaMthANaM ahe AgamaNagihaMsi vA viyaDagihaMsi vA vaMsImUlaMsi vA rukkhamUlaMsi vA abbhAvagAsaMsi vA vatthae // 2-12 // suttaM / eseva gamo niyamA, niggaMthANaM pi Navari caulahugA / navariM puNa NANattaM, abbhAvAsammi vatigAdI // 3510 // "eseva gamo0" gAhA / Aha coyaka:- suttaM niratthayaM / Ayario AhasuttanivAo porANa Agame bhoie va rakkhaMte / ArAma ahevigaDe, vaMsImUle va Niddose // 3511 // "suttaNivAo porANa." gAhA / purA AgamaNagihaM Asi, saMpayaM Na koi ei / ettha eyaM suttaM / asya vyAkhyA abhujjamANI u sabhA pavA vA, gAmegapAsammi Na yA'NupaMthe / pabhU va vAreti jaNaM uveMtaM, Na kuppatI so ya tahiM tu ThaMti // 3512 // 1. sUsImUle a ba ka Da i / 2. uDDhaviyaDe muca / 3. vi ityadhikaM a i /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 visesacuNNi [uvassayapagae AgamaNagihAdisuttANi ___"abhujjamANI u0" vRttaM kaNThyam / 'na kuppai so ya' tti sabhAdINaM jo sAmI so Na kuppai jaM jaehiM TThiehi bhoie vakkhaMte tti sammadiTThi bhaddago vA gAmAsItassa gaMdheNaM saMjaesu Thiesu koi Na alliyai viyaDagihe / imo suttaNivAo / gummehi ArAmagharammi gutte, vaIya tuMgAya va egadAre / ahe agutte chaitammi ThaMtI, Na jattha logo bahu saNNileti // 3513 // "gummehi" vRttaM / 'vaIya tuMgAya' tti vADI ucciyA ArAmassa, 'ahe agutte' tti jaM heTThA viyaDagharaM taM seriyA gummAdIhi guttIbhUtaM? appasAriyaM ekkaM ca vA(dA)raM uvari viyaDagihe uvariM chaeuM vi haM(Tha)ti vaMsImUle / imo suttaNivAo / jaM vaMsimUla'NNamuhaM ca teNaM, pihaDhuvAraM Na tao u chiMDI / suNeti sadaM na paropparassa, na kAiyaM Neva ya diTThivAto // 3514 // "jaM vaMsimUlaM0" vRttaM kaNThyam / rukkho abbhAvagAse ya do vi egaTThA bhaNai / asaI ya rukkhamUle, je dosA tehiM vajjie ThaMti / addhANamabbhavAse, gelaNNAgADha vaigAdI // 3515 // kaDaM kuNaMte'sati maMDavassA, kaDA'satI pottimateNagammi / saddovaogo dhaNutAsaNA ya, soTTAdi pADiti ya puvvalagge // 3516 // "asaI ya rukkhamUle0"["kaDaM0"] gAhA / asaI rukkhamUle vi aTThimAdidosA jahiM Natthi, jahiM ceva heTThA maMDavo tahiM, asai maMDavassa pacchA kiDaeNa cilimiNI kIrai, tassa asai pottehiM, asai sAgAriyaM vA jahA samaNagA paDamaMDavaM kareMti / tAhe sauNayAdINi chukkAreMti uvaogaM vA deMti, dhaNueNaM bheseMti, pAhANehiM vA, jaM vA puvvalaggaM taM pADijjai soDDhA je sukkakaTThA puvvalaggA / esA jayaNA rukkhamUlaheTThA / abbhAvAsaMsi kahaM hojjA ? addhANe gilANaTThAe vA khIrAdiNA khajjaM hojjaa| taM puNa 1. abhutta a i / 2. sauyAdINi a ba ka Da i / 3. rUkkha mUle heTThA a i /
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3513-3517] | bIo uddeso 463 visohikoDiM havaittu gAme, ciraM va kajjaM ti vayaMti ghosaM / abbhAsagAmA'sati tattha gaMtuM, paDAli rukkhA'satie achaNNe // 3517 // "visohikoDiM0" vRttaM / jahA gAmAdisu suddhaM na labbhai tAhe gAmAdiesu ceva visohikoDIe gehaMti / taha vi alabbhamANo Asanne vaiyAe gAmo, tatthaTThAo vaiyAo ANijjai / aha abbhAse Natthi gAmo tAhe vaiyaM gammai / tattha channA asai rukkhaheTThA ThAyaMti asai AgAse / // uvassayapagayaM samattaM //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ // sAgAriyapArihAriyapagayaM // [suttaM ]- ege sAgArie pArihArie, do tinni cattAri paMca sAgAriyA pArihAriyA, egaM tattha kappAgaM ThavayittA avasese nivvisejjA // 2- 13 // " ege vi sAgAri pArihArie jAva avaseyA nivvisejja0 " suttaM / jahuttadosehi vivajjiyA je, uvassagA tesu jatI vasaMta / egaM aNege va aNuNNavittA, vasaMti sAmiM aha suttajogo // 3518 // ["jahruttadosehiM0"] sambandho vRttasiddhaH / saha AgAreNa sAgAriyaH svsmysiddhaaNtsNjnyaa| yasya gRhe sAhavo vasanti tasyeyaM saMjJA sAgArie tti, sa eva prihrijjti| apizabdaH saMbhAvane / kimaMgaM puNa bahave tesiM paDihariyavvA / idANiM suttaM sutteNa avavadati / jayA kiMci kAraNaM hojja tayA ego kappAgo Thavijjai / 'sAgArie' tti mUlaM avasesA NivvisijjaMti / sAgara ti ko puNa ?, kAhe vA ? kativiho va ? se piMDo / asijjAyaro va kAhe ?, parihariyavvo va so kassA ? // 3599 // dosA vA ke tassA ?, kAraNajAe va kappatI kammi ? | jayaNAe vA kAe ?, egamaNegesu ghettavvo // 3520 // " sAgAriutti ko puNa0 " tti gAhA / [ " dosA vA ke tassA0 " ] daargaahaadvym| tattha sAgAriya iti dAraM / asya vyAkhyA sAgAriyasa NAmA, egaTThA NANavaMjaNA paMca / sAgAriya sejjAyara, dAtA ya dhare ghare ceva // 3521 // " sAgAriyassa NAmA0 gAhA / kaNThyA / agamakaraNAdagAraM, tassahajogeNa hoi sAgArI / sejjAkaraNe sejjAkaro u dAtA tu taddANA // 3522 // 44 " 11 'AgamakaraNA0 gAhA / kaNThyA / govAiUNa vasahiM, tattha Thite yAvi rakkhiraM tara / taddANeNa bhavoghaM, ca tarati sejjAtaro tamhA // 3523 // 1. ege vi iti apisahitaH vizeSacUrNikRtasammataH pATho nAsti muca /
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 465 bhAsagAhA-3518-3528] bIo uddeso jamhA dhArai sijjaM, paDamANiM chajja leppamAIhiM / jaM vA tIeN dharetI, naragA AyaM dharo tamhA // 3524 // "govAiUNa." ["jamhA dhArai0"] gAhA / sejjAe sArakkhaNaM saMgovaNaM, jeNa tarai kAuM / tattha Thie yA vi rakkhiuM tara tti, tattha ThiyA sAhuNo te sArakkhiuM tarai teNa sejjaayro| ahavA teNa sejjApayANeNa saMsAraM tarai teNa sejjaayro| sAgAriya tti gayaM / iyANiM ko puNa tti dAraM sejjAyaro pabhU vA, pabhusaMdiTTo va hoi kAyavvo / egamaNege va pabhU, pabhusaMdiDhe vi emeva // 3525 // "sejjAyaro pabhU vA0" gAhA / jo so pabhU so ego vA aNego vA hojjA je vi pabhU saMdiTThA te vi ego vA aNego vA hojja / / sAgAriya saMdiTe, egamaNege caukkabhayaNA tu / egamaNegA vajjA, Negesu u vajjae ekkaM // 3526 // "sAgAriya saMdiDhe0" gAhA / ettha saMdisaMtae ya saMdidvesu ya cattAri bhaMgA |1-ego pabhU egaM saMdisai, 2-ego pabhU aNege saMdisai, 3-bahave pabhuNo egaM saMdisaMti, 4-bahave pabhuNo bahave saMdisaMti / te ego vA aNego vA vajjaNIyA / aNegesu ego Thavijjai / esa uvariM bhannihiti / ko puNa tti gayaM / idANiM kAhe tti dAraM aNuNaviya uggahaMgaNa, pAyoggANuNNa atigate Thavite / sajjhAya bhikkha bhutte, NikkhittA''vAsae ekko // 3527 // paDhame bitie tatie, cauttha jAme va hojja vAghAto / nivvAghAe bhayaNA, so vA itaro va ubhayaM vA // 3528 // "aNuNaviya0" ["paDhame0"] gAhA / ettha NegamapakkhAsR(zri)tA / Aha, ego bhaNai-aNuNNavie uvassae sAgArio / annao bhaNai-jadA sAgAriyassa uggahaM paviTThA tayA sAgArio, aNNo bhaNai-jayA aMgaNaM paviTThA / anno bhaNai-jayA pAuggaM aNunnaviyaM / anno bhaNai-jayA vasahiM paviTThA / anno bhaNai-daMDae nikkhitte / anno bhaNai-jayA sajjhAyaM kAumADhattA / anno-jayA bhikkhAe paviTThA / anno-jayA bhuttaM / anno-bhANesu nikkhitesu /
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 466 visesacuNNi [sAgAriyapArihAriyapagayaM anno-Avassae kae / anno bhaNai-divasassa paDhame jAme gate, anno biie jAme, anno taie jAme, anno cautthe jAme / Ayario bhaNai-savve ee aNAdesA / paDhamAdisu jAmasu jai vAghAo hojja to asejjAtaro / ko puNa vAghAo? teNAdINa bhaeNaM annaM khettaM sNkNtaa| evaM asejjAyaro bhaNai / 'NivvAghAe bhayaNa' tti jai na gayA tattheva ca rattiM vutthA kallo ee NigaMtukAmA tAhe imA bhayaNA / 'so vA anno' va' tti asya vyAkhyA jati jaggaMti suvihiyA, kareMti AvAsagaM ca aNNattha / sejjAtaro Na hotI, sutte va kae va so hotI // 3529 // "jai jaggaMti0" gAhA / kaNThyA / evaM anno sejjAyaro jo se Na jattha 'sutte va kae va so hohI2' ti jattha vutthA Na jaggiyA tattheva ya AvassayaM kayaM evaM so bhavai / 'ubhayaM va' tti asya vyAkhyA annattha va soUNaM, AvAsaga caramamaNNahiM tu kare / donni vi tarA bhavaMtI, satthAdisu idharadhA bhayaNA // 3530 // "annattha va0" gAhA / satthe gAme vA kahiM ci suvittA paccUsiyaM AvassayaM jai annattha kareMti do vi sejjAyarA 'iharahA bhayaNa' tti jai satthe ceva AvassayaM kareMti carimaM paccUsikamityarthaH / satthellagasejjadAtA sejjAyaro / aha na ceva vuttA jattha AvassayaM kareMti carimaM so sejjAyaro / eyaM ubhayabhayaNA bhaNiyA / ahavA imA bhayaNA asai vasahIya vIsuM, vasamANANaM tarA tu bhayitavvA / tattha'NNattha va vAse, chattacchAyaM tu vajjeMti // 3531 // "asai0" gAhA / jai saMkuyA vasahI addhagA annattha sovagA jaMti tattha je gayA jai kalleggaNiyaM porusiM tattheva kareMti do vi sejjAyarA / aha mUlavasahI paDiyAgaMtA kareMti porisiM mUlavasahidAyA sijjAyaro / esA bhayaNA / ahavA lADAcAryAnAmAdezena-jattha Ayario vasati so sejjAyaro / chatto Ayario / kAhe tti gayaM / / kaiviho piMDo tti dAraM duviha cauvviha chavviha, aTTaviho hoti bArasaviho ya / sejjAtarassa piMDo, tavvivarIo apiMDo u // 3532 // 1. itaro - muca. / 2. hotI - muca. /
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 467 bhAsagAhA-3529-3557] bIo uddeso "duviha0" gAhA / AhArovahi duviho, vidu aNNe pANa ohuvaggahie / asaNAdicaura ohe, uvaggahe chavviho esa // 3533 // aNNe pANe vatthe, pAde suyAdiyA ya caura? / asaNAdI vatthAdI, sUcAdi caukkakA tinni // 3534 // taNaDagalachAramallagasejjAsaMthArapIDhalevAdI / sejjAtarapiMDo so, Na hoti seho ya sovahio // 3535 // "AhArovahi0" ["aNNe pANe0" "taNa-DagalA0"] vakkhANagAhA / sUiyAdI jesiM te sUyAdIyA / sUI pipphalagA NahacchedaNagA kannasohaNaM, esa aTThaviho bArasaviho asaNAdi eka 4 / vattha-paDiggaha-kaMbala-pAdapuMchaNaM / sUyAdIgA ya cttaari| kaivihe tti gayaM / idANiM asejjAyaro vva kAhe tti Apucchiya uggAhiya, vasahIto Niggatoggahe ege| paDhamAdi jAva divasaM, vutthe vajjejja'horattaM // 3536 // "Apucchiya0" gAhA / ettha negamapakSAzritA Aha-ego bhaNai-jayA sejjAyaro Apucchio bhavai / 'ucchU voliMti vaI' gAhA [gA0 1539] / tadA asejjAyaro bhavai / anno bhaNai-niggaMtukAmehiM uggAhite asejjAyaro bhavai / anno jAhe vasahIe niggayA tAhe asejjAyaro bhavai / 'paDhamAe jAva divasaM' asya vyAkhyA-paDhamAe porisIe divasassa Arabbha jAva cautthe pahare kappai / kadhaM punaretat jJAyate ? jahA paDhamAe porisIe divasassa Arabbha / ata ucyate aggahaNaM jeNa NisiM, aNaMtaregaMtaraM duhiM ca tato / gahaNaM tu porisIhi, codaga ! ete aNAdesA // 3537 // "aggahaNaM jeNa NisiM0" gAhA / rattiM savvaM na kappai ghettuM / anno bhaNai-paDhamAe porisIe gayANaM punnAe asejjAyaro, esA aNaMtarA / anno bhaNai-biie jAme gae / esA egaMtarA / anno bhaNai-taie jAme asejjAyaro rattiM to esa biiyaMtaro / anne bhaNai-cautthe jAme asejjAyaro / ahavA esa biiyaMtaro paDhamAo jAmAo / ee NegamapakkhassiyANaM coyagANaM vayaNA / Ayario bhaNai-ee savve aNAdesA / 'vutthe vajjejja ahorattaM' ti / eyaM AyariyavayaNaM / imo Aeso-jAvatieNaM asejjAyaro bhavai /
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesa sUratthamaNammi u niggayANa doNha rayaNINa aTTha bhave / 11 devasiya majjha ca diNaNiggati bitiyammi sA velA // 3538 // "sUratthamaNammi u0 gAhA / sUratthamaNe te niggayA / rattIe cattAri jAmA, pabhAe cattAri jAmA, biiyAe cattAri jAmA ee ceva siyA cattAri jAmA, rayaNiccayANaM jAmANaM donha caukkayANaM majjhe eesiM bArasahaM jAmANaM aMte asejjAyaro vutthe vajjejja | 'ahorattaM' ti / asya vyAkhyA-diNe Niggae biiyadivase sA velA, suruggame jai niggayA to biiyadivase tAe ceva velAe asejjAyaro te ceva divasassa cattAri paharA, rattIe vi cattAri paharA / evaM ahorattaM vajjiyaM uggae kappai / etaduktaM bhavati - biiyadivase sA velA / eSa dvitIyaH prakAraH / idANiM parihariyavvo va so kassa tti dAraM 468 [ sAgAriyapArihAriyapagayaM liMgatthassa u vajjo, taM pariharato va bhuMjato vA vi / juttassa ajuttassa va, rasAvaNo tattha diTTaMto // 3539 // 11 "liMgatthassa u0 gAhA / jo liMgaM dharei tassa jo sejjAyaro 'taM' iti / taM sejjAyarapiMDaM bhuMjaMti vA pariharaMti vA, 'juttassa' tti sAmannaguNehiM 'ajuttassa vA ' prihriyvvo| diTTaMto tattha rasAvaNANa, rasAvaNo NAma majjAvaNo marahaTThavisae rasAvaNo jjhao bajjhai / taM daTThUNa savve vi bhikkhayaramAdI pariharati / abhoja tti kAuM / evaM ceva tassa rayaharaNajjhao dIsai tti kAuM pariharijjaMti sejjAyarapiMDo / kiM kAraNaM pariharijjai ? jeNa dosA / ke dosA ? ucyate titthaMkarapaDikuTTho, ANA aNNAya uggamoM Na sujjhe / avimutti alAghavatA, dullabha sejjA ya vocchedo // 3540 // [ ni0 ] "titthaMkarapaDikuTTho0" dAragAhA / ' titthaMgara paDikuTThassa' vyAkhyA pura pacchimavajjehiM, avi kammaM jiNavarehiM leseNaM / bhutaM videhahiM ya, Na ya sAgariyassa piMDo u // 3541 // ["pura-pacchima0" ] avi ya tesiM majjhimayANaM egassa AhAkammaM kayaM, sesANaM vaTTa, Na ya sejjAyarapiMDo / ANAe vyAkhyA savvesi si ANA, tapparihArINa geNhatA Na katA / aNNAuMchaM na jujjati jahiM Thito geNhato tattha // 3542 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 469 bhAsagAhA-3538-3547] bIo uddeso "savvesi0" gAhA / 'tapparihArINaM' ti titthaMkarANA annAtaM uMchaM bhottavvaM / taM na jujjai jattha ThiyA tassAmiNaM geNhaMtassa / 'uggamo na sujjhe' asya vyAkhyA bAhullA gacchassa u, paDhamAliya paanngaadikjjesu| sajjhAya karaNa AuTTitA kare uggamegatare // 3543 // "bAhullA0" gAhA / bahuyattaNeNa bAhullA, uggamadoso vA, abhikkhagahaNeNaM karejjA svAdhyAyamantAH sAdhavaH cAritramantAH sAdhavaH / etehiM AuTTAviyA / avimuttIe vyAkhyA davve bhAve'vimuttI, davve vIralla hArubaMdhaNatA / sauNaggahaNe kaDDaNa, paiddha mukko vi ANei // 3544 // bhAve ukkosa-paNIyagehito taM kulaM Na chaDDeti / pahANAdI kajjesu va, gato vi dUraM puNo eti // 3545 // "davve0 ["bhAve0"] / gAhAdvayam / davve jahA vIralla sauNao doreNa baddho pakkhI vighAteuM teNa doreNa ANijjai dUramavi gao / "bhAve ukkosa0" gAhA / kaNThyA / lAghavassa vyAkhyA uvahi sarIramalAghava, dehe NiddhAiviMghiyasarIro / saMghaMsaga sAsabhayA, Na viharai vihArakAmo vi // 3546 // "uvahi sarIra0" gAhA / samuddisaMto parivUDho bhavati / esa sarIra alAghavassa / uvagaraNa-alAghavassa imA gAhA sAgAri putta bhAuga, Nattuga dANa atikhaddha bhArabhayA / ___Na viharati oma sAvaya, NiyaDA'gaNi bhANa ejja tti // 3547 // "sAgAri putta0" gAhA / ego sAhU Thio / tassa uvahIsAgAriyassa bhAyA piyA puttA nattugA ya uvakaraNaM deMti / taM khalu uvakaraNaM jAyaM / teNa paDibaMdheNaM na viharai / dubbhikkhaM ca jAyaM / tAhe sejjAyareNa ciMtiyaM, eso amhe ya marissAmo / teNa saNNAbhUmiM gayassa uvakaraNaM NINettA saMgovettA vasahI jhAmitA / AgaeNa diTuM / tAhe so bhAyaNANi ghettUNa gao / bhaNio ya sijjAyareNa - puNo ejjaha / suyAle Agao / taM ca se siTuM / dinnaM ca savvaM / ee dosA 'alAghave dullabha sejja'tti, asya vyAkhyA 1. = zyenapakSI (pAsama 814) /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470 visesacuNNi [sAgAriyapArihAriyapagayaM bhikkhA payaraNagahaNaM, dogaccaM aNNaAgame Na demo / payaraNa Natthi Na kappati, asAhu tucche ya paNNavaNA // 3548 // "bhikkhA payaraNa." gAhA / paMcasayao gaccho / tesiM sAhUNaM divase divase ekkekko bhikkhaM payaraNaM genhai / tehiM paMcahiM saehiM diNe diNe 'ginhamANehiM so Dhello jAo / te gayA sAhU / anne AgayA / vasahiM maggaMti / so bhaNai-atthi vasahI / kiM puNa ahaM Dhello jAo? payaraNaM Natthi teNa vasahI Na demi / te sAhuNo bhaNaMti-amha Na kappai payaraNaM ghettuM / so bhaNairikkehiM bhAyaNehiM NigacchaMtA amaMgalaM bhavai Na demi vasahiM / evaM dullabhA sejjA bhavai / 'asAhutti amaMgalamityarthaH / 'tucche yatti amhaM gharAo rikkaehiM bhAyaNehiM NiggacchaMtItyarthaH / 'vocchedo'tti, asya vyAkhyA thala deuliyA ThANaM, satikAlaM daTTa daTTa tahiM gamaNaM / niggae~ vasahIbhaMjaNa, aNNe ubbhAmagA''uTTA // 3549 // "thala deuliyA0" gAhA / gAmassa majjhe devadroNI / deuliyAe sAhU ThiyA / te paDiyaraMtA acchaMti / jahiM jahiM desakAlo tahiM tahiM jamagasamagaM uvayaMti jahA tesiM gihatthANaM samuddesaviggho bhavati / tehiM sAhUhiM gaehi mA anno koi TThAhiti tti sA deuliyA bhaggA / evaM sejjAvocchedo / annattha annehiM vivaritaM kayaM, ubbhAmo bhikkhAyariyAe ANeti / tattha AuTTA dosA vA / ke tassa tti gayaM / / idANiM kAraNajAe tti dAraMduvihe gelannammI, nimaMtaNe davvadullabhe asive / omodariya paose, bhae va gahaNaM aNuNNAyaM // 3550 // [ni0] "duvihe0" gAhA / duvihaM gelannaM, AgADhaM aNAgADhaM ca / asya vyAkhyAtiparirayamaNAgADhe, AgADhe khippameva gahaNaM tu / kajjammi chaMdiyA ghecchimo tti Na ya beMti u akappaM // 3551 // "tipariraya0" gAhA / pUrvArddha kaNThyam / NimaMtaNAe pacchaddhaM / ahavA NimaMtei divase divase tattha bhANiyavvaM-na vaTTai / bhaNiyavvo - amhaM eyaM sAhINaM / 1. vasahiM ityadhikaM Da / 2. = daridraH (de.) pAsama 375 /
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3548-3558] bIo uddeso 471 jaM vA asahINaM taM, bhaNaMti taM deha teNa Ne kajjaM / NibbaMdhe ceva saiM, ghettUNa pasaMga vAreti // 3552 // "jaM vA asahINaM0" gAhA / 'saI' ti sakRt genhati / 'davvadullabhe'tti asya vyAkhyA dullabhadavvaM va siyA, saMbhAraghayAdi gheppatI taM tu / oma'sive paNagAdisu, jatiUNamasaMthare gahaNaM // 3553 // "dullabhadavvaM0" pUrvArddham / 'saMbhAraghatAdi' gilANapAuggANi osahANi gheppaMti asivomoyariyA u pacchaddheNaM vakkhANei / pradoSa iti rAjJaH asya vyAkhyA uvasamaNaTTha paduDhe, sattho vA jA Na labbhate tAva / acchaMtA pacchaNNaM, geNhaMti bhae vi emeva // 3554 // "uvasamaNaTTha0" gAhA / 'bhaye 'tti bohiyateNANaM / annattha na sakkai gaMtuM / idANiM jayaNa tti dAraM / tikkhutto sakkhette, cauddisiM maggiUNa kaDayogI / davvassa ya dullabhayA, sAgAriyasevaNA davve // 3555 // "tikkhutto0" gAhA / kaNThyA / egassa gayaM sAgAriyassa / idANiM aNegesu kahaM ghettavyo, kA vA jayaNA ? Negesu piyA puttA, savatti vaNie ghaDA vae ceva / eesiM NANattaM, vocchAmi ahANupuvvIe // 3556 // "Negesu piyA-puttA0" dAragAhA / piyA-puttA-savattI uvaNiyA ghaDAvaiyA / tattha paDhamaM dAraM / piyAputtANaM sAmannaM jattha tattha aNuNNavaNavihI bhaNNai pita putta therae yA, appabhu dosA ya tammi u pautthe jeTTAtiaNuNNavaNA, pAhuNae jaM vidhiggahaNaM // 3557 // [ni0 ] "piyA putta0" gAhA purAtanA / asya vyAkhyAduppabhiti pitA puttA, jahiM hoMti pabhU tato bhaNai savve / NAtikkamaMti jaM vA, apabhuM va pabhuM va taM puvvaM // 3558 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 visesacuNi [sAgAriyapArihAriyapagayaM "duppabhii0" tti gAhA / donni Adi kAuM jAva aNiyayA piyA-puttA, te puNa savve pabhuNo / te savve aNuNNaveyavvA / ahavA pabhU vA appabhU vA, jeNa dinnaM kayaM vA avikoppaM bhavai so aNunnaveyavvo / appabhu lahuo diya Nisi, pabhuNicchUDhe viNAsa garahA ya / asahINammi pabhummi u, sahINajeTThAda'NuNNavaNA // 3559 // "appabhu lahuo0" gAhA / jai apabhuM aNunnaveMti mA0 (mAsalaghu) diyA vA rAo vA nicchubhaNadosA caulahuyA, caugurugA NicchUDhA / teNasAvaehiM viNAsaM pAvejja / garahA - kiM bhuggaehiM kammehiM NicchUDhA ? puvvaddhassa bhaNiyaM vakkhANaM / idANi pacchaddhassa bhaNNai"asahINammi0" gAhApacchaddhaM / asahINo asAmANio je sAmANA tesiM jo jeTThataro putto so aNunnaveyavvo / 'pAhuNae' tti asya vyAkhyA pAhuNayaM ca pautthe, bhaNaMti mettaM va NAtagaM vA se / taM pi ya AgatamettaM, bhaNaMti amueNa Ne diNNaM // 3560 // appabhuNA u vidiNNe, bhaNaMti acchAmu jA pabhU etI / patte u tassa kahaNaM, so u pamANaM Na te itare // 3561 // "pAhuNayaM ca0" ["appabhuNA0"] gAhAdvayam / sejjAyarassa pAhuNago jo abbharihise (abbhahito se) taM aNunnaveMti / sesaM kaNThyam / 'vihiggahaNaM'ti asya vyAkhyA iya esA'NuNNavaNAjataNA piMDo pabhussa U vajjo / sesANaM tu apiMDo, so vi ya vajjo duviha dosA // 3562 // "iya esA0" gAhA / kaNThyA / 'duvihadosa'tti bhaddagapaMtadosA / piyA-putta tti gayaM / idANiM savatti tti dAraM / ege mahANasammi, ekkatoM ukkhittai sesa paDiNIe / jeTTAe~ aNuNNavaNA, pautthe suya je? jAva pabhU // 3563 // "ege mahANasammi0" gAhA / asya pazcArddhasya tAva vyAkhyA ucyate-"jeTTAe aNuNNavaNA0" gAhApacchaddhaM / asya vyAkhyA tammi asAhINe jeTTaputtamAyA va jA va se iTTA / aha puttamAya savvA, jIse jeTTho pabhU vA vi // 3564 //
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIo uddesa "tammi asAhINe0" gAhA / esA aNunnavaNA / imo geNhaNe vihI-- bhAsagAhA - 3559-3568 ] asahINe pabhupiMDaM, vajjaMtI sesae tu bhaddAdI / sAhINe jahi bhuMjati, sese vi u bhadda paMtehiM // 3565 // 44 'asahINe pabhupiMDaM0 " gAhA / kaNThyA / sAhiNe jahiM bhuMjai taM vivajjeMti / sese vi vajjeMti / Na puNa so sejjAyarapiMDo mA bhaddagapaMtadoso hojjA to vajjeMti / eyaM pacchaddhaM gAhAe vakkhANiyaM / 473 idANiM puvvaddhaM vakkhANe - ' ege mahANasammi ekkase ukkhitta sesapaDiNI 'ti / taM puNa egattha siddhaM egattha bhuMjaMti / ettha siddhaM vIsuM [bhuMjaMti / vIsuM] siddhaM egatthaM bhuNjti| vIsuM siddhaM vIsatthaM (vIsuM) bhuMjaMti / ettha giNhaNe vihI bhaNai- ettha raMdhaNe bhuMjaNe ya vajjeMti bhuttasesaM pi / emeva vIsuddhe, bhuMjaMti jahiM tu egatthA // 3566 // "egattha raMdhaNe0" gAhA / kaNThyA / 'ukkhitte' iti jattha egattha bhuMjaMti tattha NIyaM, bhuttasesaM paDiyANiyaM taM pi vajjaNIyaM / evaM asAmANe bhattAre / sAhINe puNa imo vihI / so puNa kAei bhajjAe niyayaM gihe samuddisai duppabhii vA divasANi / niyayaM va aNiyayaM vA, jahiM taro bhuMjatI tu taM vajjaM / sesAsu vi Na ya gihati, mA chobhagamAdi bhaddAI // 3567 // " "NiyayaM va aniyayaM vA0' gAhA / kaNThyA / bhaddapaMtadosA / bhaddi vA pakkhevAdi karejja | paMtA bhaNejja esA paDibhAi, ahaM na paDibhAmi / sejjAyarassa vA saMkA nnicchubhnnaadi| savattiNIo tti dAraM gayaM / idANiM vaNie tti dAraM--sejjAyaro vANijjeNa gaMtukAmo niggamaeNaM Thio so puNa vA khettassa Thio hojja, aMto vA khettassa / tattha geNhaNe vihI bhai - dosu vi avvocchiNNe, savve jaMtammi jaM ca pAuggaM / khaMdhe saMkhaDi aDavI, asatI ya gharammi so ceva // 3568 // [ ni0 ] " dosu vi avvocchinne0 " gAhA purAtanA / asya vyAkhyA 1. vANijje /
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 visesacuNNi [sAgAriyapArihAriyapagayaM niggamagAi bahi Thie, aMte khettassa vajjae savvaM / bAhiM taddiNaNIe, sesesu pasaMgadoseNa // 3569 // Thito jayA khettabahiM sagAro, bhattAdiyaM tassa diNe diNe ya / acchiNNamANijjati nijjatI ya, gihA tadA hoti tahiM vi vajje // 3570 // "niggamAdi bahi TThie0" ["Thito jayA0"] gAhA / jaM aMto khettassa taM savvaM sejjAyarapiMDo 'dosu vi avvocchinnaM'ti khettabAhiM Thiyassa jaM nijjai bhatta-pANaM so sejjAyarapiMDo / jaM ANijjai pAriyAsiyaM ca na so sejjAtarapiMDo, na puNa gheppai / mA pasaMgadoso hohiti / 'jaMtammi jaM ca pAuggaM'ti / bAhiM Thiya paThiyassa u, sayaM va saMpatthiyA u geNhaMti / tattha u bhaddagadosA, Na hoMti Na ya paMtadosA u // 3571 // "bAhiM Thita0" gAhA / khettabAhiM Thiyassa jAe velAe saMpaTThio tAe velAe kppi| sAhuNo vA saMpaTThiyA bAhiM Thio dei kappai jaM pAuggaM / aMto vA khettassa sijjAyara kacchapuDio saMvavaharai / devakule vA saMkhaDiM karei / NAga-jannagAdI kaTThachedaNimittaM vA aDavI paviTTho jaM dei kiM sejjAyarapiMDo asejjAyarapiMDo ? ata ucyate aMto bahi kacchauDiyAdi vavaharaMte pasaMgadosA u / deula jaNNagamAdI, kaTThAda'Davi va vaccaMte // 3572 // "aMto bahi kacchauDi0" gAhA / jaM aMto khettassa taM savvaM sejjAyarapiMDo, jaM vA [bAhiM] khettassa taM na hoi sejjAyarapiMDo, pasaMgadosehiM puNa na kappai / 'asaI ya gharammi so cceva'tti [gA0 3568] pavesiyassa sejjAtarassa ghare vi na kappai socceva sejjAtarapiMDo / etadevArthaM - muttUNa gehaM tu saputta dAro, vANijjamAdI jati kAraNehiM / sayaM va aNNaM va vaejja desaM, sejjAtaro tattha sa eva hoti // 3573 // 1. bAhiM vA khettassa ityadhikaM a ba i /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3569-3578] bIo uddeso 475 "mottUNa gehaM0" vRttaM kaNThyam / vaNie tti gayaM / idANiM ghaDatti mahatara aNumahatarae, laliyAsaNa kaDua daMDapatie ya / etehiM pariggahiyA, hoti ghaDAto tadA kAle // 3574 // savvattha pucchaNijjo, tu mahataro jeTThamAsaNa dhure ya / tahiyaM tu asaNNihie, aNumahatarato dhure ThAti // 3575 // bhoyaNamAsaNamiTuM, lalie parivesiyA duguNabhAgo / kaDuo u daMDakArI, daMDapatI uggame taM tu // 3576 // "mahattara0" ["savvattha0" "bhoyaNamAsaNa"] gAhAtrayam / mahattarao NAma jo savvesiM meDhibhUto / aNumahattarao jo tassa gayassa mahattaragataM karei / laliyAsaNANi do do bhAe dAUNa jaM se hitaicchitaM teNa guruM jai AsaNammi vA nisIdati tammi pariveseMtaeNa vA teNa parivesAvei / kaDugo jo kaDugapharusANi amajjAtAe bhaNai, daMDaM ca uggamei / daMDapaio jo daMDaM karei / jaM eesi deulaM vA sabhA vA karittA tattha kA aNuNNavaNA ? ullomA'NuNNavaNA, appabhudosA ya ekkao paDhamaM / jeTThAdi aNuNNavaNA, pAhuNae jaM vihiggahaNaM // 3577 // "ullomA'NuNNavaNA0" gAhA / eIse vakkhANagAhA - uloma lahU diya Nisi, teNekkahiM piMDie aNuNNavaNA / asahINe jeTThAdi va, jai va samANA mahataraM vA // 3578 // "ulloma lahU0" gAhA / 'ullomaMti paDilomaM jai aNuNNavei mAsalahuM / jaM diyA vA rAo vA Nicchubhihiti teNekkahiM savve miliyA aNunnavijjaMti / 'asahINe'tti jai savve egaTTha miliyA Na labbhaMti asamANigAhA to mahattarao aNujANAvijjai / aha mahattarao padattho tassa jo pAhuNago abbharahio Agao taM aNunnavettA acchaMti / jAva so Agao savvesi so sejjAyarapiMDo, iyare vi puNa pariharijaMti / ghaDa tti gayaM / idANiM vaiya tti dAraM 1. asAhINagA - iti bhAvyam /
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 476 visesacuNi [sAgAriyapArihAriyapagayaM bAhiM dohaNavADaga, duddha dahI sappi takka NavaNIte / AsaNNammi Na kappati, paMca pae uppariM vocchaM // 3579 // "bAhiM0" gAhA / sejjAyarassa vaiyA / bAhiM NAma sejjAyaravADagassa bahitA sA puNa khettassa aMto / tattha gAvIo dujjhaMti / tattha duddhaM vA dahiM vA takkaM vA NavaNIyaM vA sappi vA ete paMca vi pade sejjAyarapiMDo tti kAuM na kappai ghettuM / 'bAhire vocchaMti bAhiM khettassa tatra vakSyAmi vihiN| nijjaMtaM mottUNaM, vAraga bhati divasae bhave gahaNaM / chiNNaM bhatIya kappati, asatI ya gharammi so ceva // 3580 // "nijjaMtaM0" gAhA / nijjaMtaM NAma jANi duddhAdINi paMcapadANi tato vaiyAo sejjAyarassa gharaM Nijjati tANi mottuM jaM annaM taM na hoi sejjAyarapiMDo, na puNa gheppai mA bhaddagapaMtadosA hojja / jaddivasaM puNa bhayagassa vArao taddivasaM sejjAyarassa apAsaMtassa kappai, pAsaMtassa na kappai, mA bhaddagapaMta dosA hojja / 'chinnabhatIya kappai' asya vyAkhyA bAhirakhette chiNNe, vAragadivase bhatIya chiNNe ya / so uNa sAgaripiMDo, vajjo puNa diTThi bhaddAdi // 3581 // "bAhira0" gAhA / bAhiM khettassa chinnazabda: arthadvaye draSTavyaH / bAhirA se sejjAtaragharaM Na Nijjai eyaM chinnaM / jaM vAvIhiM dUhAhiM duddhAo govAlo addhabhAgaM geNhai tammi bhAge geNhai, tammi bhAge gahie chinnaM bhannai / ee do vi Na sAgAriyapiMDo addiTThA kappaMti / aha sejjAyaragA go acchiNNo gRhaM nIyata ityarthaH so sejjAyarapiMDo bhavati / asai NAma asamANie sejjAyare jaM evaM bhaNiyaM 'gharammi so ceva'tti jai sejjAyaro samANusago vaiyaM gao hojja tAhe sejjAyarapiMDassa eva jahiM vaccai tahiM parihariyavvo / egaM tattha kappAgaM ThavaittA avasese nivvisejja / teSAmekaM sejjAyaraM sthApayet / sesA Nivvisejja gRhNIyAdityarthaH / jai sakAraNe Thavei ime dosA egaM ThaveM nivvisae, dosA puNa bhaddae ya paMte ya / nissAe vA chubhaNaM, viNAsa garahaM va pAvaMti // 3582 // "egaM Thave0" gAhA / bhaddago taM nissAe chubhejja iyaresiM sakAse-saMjayANaM dejjaha mama Na geNhaMti, ee bhaddagadosA / ime ya paMtadosA-divasao rAio vA Nicchubhejja tattha viNAsa 1. uppariM - muca / 2. gAvIhiM iti bhAvyam /
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 477 bhAsagAhA-3579-3586] bIo uddeso garahaNAdI puvvuttA / kahaM puNa NivvisaMtANa doso Natthi ? saDDehiM vA vi bhaNiyA, ega ThavettANa Nivvise sese / gaNadeulamAdIsu va, dukkhaM khu vivajjiuM bahugA // 3583 // "saDDhehiM vA vi0" gAhA / tAhe bhaNaMti-Thaveha ajjo egaM kappAkaM sejjAyaramityarthaH / ahavA bahuyANaM sAmaNNA deuliyA jattha te saMjayA ThiyA tAhe asaMtharaNAdisu egaM kappAgaM tthveti| ettha puNa imA jayaNAvihI geNhai va vAraeNaM', aNuggahatthIsu jaha ruI tesiM / pakkaNNaparImANaM, saMtamasaMteyare davve // 3584 // "giNhai va vAraeNaM0" gAhA / kaNThyA / pakke anne jANai kiM parimiyANaM sijjhai Na vA, parimANeNa vA geNhati yadravyaM teSAM vidyate na vidyate vA eyaM jANai / aha jANaNAe uvaogaM Na dei kItakayAI dosA hojja / 'itare'tti sejjAyaro / / / [suttaM]-no kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA sAgAriyapiMDaM bahiyA anIhaDaM asaMsaTuM vA saMsaTuM vA paDigAhittae // 2-14 // sambandho aMto nUNa na kappai, kappai NikkAmio hu mA evaM / patteya vimissaM vA, piMDaM geNhejja'to suttaM // 3585 // ["aMto nUNa na0"] gAhAsiddhaH / a-mA-no-nA pratiSedhe / kiM paDisedhei ? sAgAriyapiMDaM / sAgAriyapiMDo puvvavannio / bahiyA aNIhaDaM = bAhiM vADagassa aNINiyaM, asaMsarTa = annehiM samaM ameliyaM, paDigAhittae / emeva saMsaTuM pi / etadevArtha vADagadeuliyAe, icchA deMtammi gahaNa taha ceva / NIsaTThamaNIsaTe, gahaNAgahaNe ime dosA // 3586 // "vADaga0" gAhA / vADagassa majjhe deuliyA, tattha bhojjaM saMkhaDIe te vADaillayA nivedaNacollae ANettA 'icchA deMtammi' tti dAuM icchaMti bhikkhAyarANaM / tattha sAhUNaM 'gahaNa taha ceva'tti jahA heTThA bhaNiyaM-na kappai sAgAriyapiMDo / atra vibhAsA - 1. giNhaMti vAraeNaM muca /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesacuNa [ sAgAriyapArihAriyapagayaM uppattiyaM vA vi dhuvaM va bhojjaM, tasseva majjhammi u vADagassa / amissite sAgaricollagammi, aNNehi so ceva u tassa piMDo // 3587 // "uppattiyaM vA vi0 " vRttam / 'uppattiyaM'ti atihIe / 'dhuvaM vatti dhuvaM kIra navamIe vA dasamIe vA / 'amissite' tti aNNehiM samaM collaehiM, egatthaNA duyAliyaM 'NIsaTTamaNIsaTTe gahaNAgahaNe ime dosa'tti 'NIsaTTaM' ti jaM NiveiyaM vANamaMtarassa, iyaraM aNivediyaM / ime dosA 478 - bhaddo tannIsAe, paMto gheppaM daNaM bhai / aMto pare Na icchaha, iha gahaNaM dudhammo tti // 3588 // " bhaddo tannIsAe 10 " gAhA / eyaM sAgAriyasaMtiyaM collayaM geNhaMtA se dosA aha geNhaMti ime dosA 44 tesu agiNhaMtesu ya, tIse parisAeN evamuppajje / ko jANai kiM ete, sAhU ghettuM Na icchaMti ? // 3589 // 11 "tesu agiNhaMtesu ya0 gAhA / knntthyaa| NavaraM 'kiM sAhu'tti kiM sAhuNo giNhaMti ? nUNaM seM jANaMti kulaM va gottaM, AgaMtuo so ya tahiM sagAro / bhUNaggha'soyaM va tato ccae vi, jaM amha icchaMti Na sejjadAtuM // 3590 // " nUNaM se jANaMti0" vRttaM / kaNThyam / navaraM bhUNaggha'soyaM ca'tra nngghaadikkruuvmaaro'| asuigo vA esa / obhAmio Nehi savAsamajjhe, caMDAlabhUto ya kato imehiM / gehe vi NicchaMti asAdhudhammA, ato paraM kiM va karejja aNNaM // 3591 // obhAmio0" vRttaM kaNThyam / rAo diyA vA vi hu NecchubhejjA, egassa'NegANa va sejjachedaM / addhANa NitA va alaMbhe jaM tU, pAvejja taM vA vi agiNhamANA // 3592 // "rAo diyA0 " vRttaM / kaNThyam / eyaM asaMsaTTaM bhaNiyaM / 1. bhaddao nissAe a ba ka Da i / 2. 'bhUNaggha'soyaM va' bhUNagghAdikrUvagArao ( ? ) iti pAThaH sambhAvyate /
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 479 bhAsagAhA-3587-3598] bIo uddeso idANiM saMsaTThameliyamityarthaH / saMsaTThassa u gahaNe, tahiyaM dosA ime pasajjaMti / taNNIsAe~ abhikkhaM, saMkhaDikArAvaNaM hojjA // 3593 // "saMsaTThassa u gahaNe0" gAhA / kaNThyA / ala'mha piMDeNa imeNa ajjo !, bhujjo Na ANeti jahesa itthaM / sAhU Na icchaMti imassa dosA, amhe vi vajjemu Na kovi esa // 3594 // "ala'mha piMDeNa" vRttaM kaNThyam / / agammagAmI kilibo'havA'yaM, boTTI va hujjA se suNAdiNA vA / dosA bahU teNa jahiM sagAro, piMDaM Nae tattha u NAbhigacche // 3595 // "agammagAmI0" vRttaM / kaNThyam / navaraM 'boTTI va'tti viTTalA bhajjA se suNAdiNA vA eyaM vijjaliyaM / [suttaM]-no kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA sAgAriyapiMDaM bahiyA nIhaDaM asaMsaTuM paDiggAhittae / kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA sAgAriyapiMDaM bahiyA nIhaDaM saMsaTuM paDiggAhittae // 2-15 // bahiyA u asaMsaDhe, dosA te ceva mottu saMsaTuM / saMsaTThamaNuNNAyaM, pecchau sAgArito mA vA // 3596 // [ni0] "bahiyA u0" gAhA / eIe gAhAe imAo vakkhANagAhAonIsa?masaMsaTTho, vi apiMDo kimu parehi saMsaTTho / appattiyaparihArI, sagAradiTuM pariharaMti // 3597 // [ni0] "nIsaTTamasaMsaTTho vi0" gAhA / bahiyA NINettA-jahA niveio vANamaMtarassa, jassa vA aTThAe NINite tassa diNNo jayA bhavai so NisaTTho bhaNNai / so NisaTTho jai vi asaMsaTTho annehiM collaehiM samaM amelio vi / apiMDo NAma Na so sAgAriyapiMDo / jai tAva esa sAgAriyapiMDo na bhavai, kimaMgaM puNa jo annehiM collaehiM samaM melio saMto prAgeva so sAgAriyapiMDo Na bhavai ? so puNa kappai jai sAgArio Na pAsai dijjaMtaM / aha pAsai sAgArio to Na gheppai - mA se apattiyaM hohiti / addiTThassa u gahaNaM, asatI tavvajjiteNa diTThassa / diDhe va patthiyANaM, gahaNaM aMto va bAhiM vA // 3598 // [ni0]
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480 visesacuNNi [sAgAriyapArihAriyapagayaM __ "adiTThassa u 0" gAhA / tamhA appattiyapariharaNatthaM addiDhussa sAgAriyaputtAdIhiM vA gahaNaM aNunnAyaM / aha asaMtharaNaM tAhe sAgArieNa addiTThassa puttAdIhiM puNa diTThassa vi gahaNaM aNunnAyaM / aha te sAhuNo saMpaTThiyA ceva tAhe gahaNaM aNunnAyaM, aMto vA bAhiM vA NIhaDassa vA aNIhaDassa vA ityarthaH / pAhuNagA vA bAhiM, ghettumasaMsaTTagaM ca vaccaMti / aMto vA ubhayaM pI, tattha pasaMgAdayo Natthi // 3599 // [ni0] "pAhuNa0" gAhA / jai pAhuNagAe bAhiM NINiyaM NisaTuM asaMsarTa pi gehaMti, tattha appattiya dosA natthi / aNIhaDaM pi jaM saMsaTuM taM gheppai tatra nAsti prasaMgAdayaH / eyAo purANiyAo gAhAo vakkhANiyAo / eyAsiM imAo vibhAsAgAhAo / jo u mahAjaNa piMDeNa melito bAhi sAgAriyapiMDo / tassa tahiM apabhuttA, Na hoti diDhe vi aciyattaM // 3600 // jaM puNa tesiM ciya bhAyaNesu avimissiyaM bhave davvaM / taM dissamANa gahiyaM, karejja appattiyaM pabhuNo // 3601 // jaM puNa teNa aditu, dughANa gahaNaM tu hota'saMsaTe / tahiyaM tANi kadhijjA, Na yAvi Na ya Ayaro tattha // 3602 // "jo u mahAjaNa0" ["jaM puNa tesiM0" "jaM puNa teNa adiDhe0"] gAhAtrayam / dughANaM ti vA dukkhANaM ti vA dubbhikkhaM ti vA egaTuM / asaMsaTuM gahie puttAdIhiM diTThite kahejja vaa| sejjAyarassa Na vA kahie vA Na vA, Adaro se / [suttaM] no khalu niggaMtho vA niggaMthI vA sAgAriyapiMDaM bahiyA nIhaDaM asaMsardu saMsarTa karei, kareMtaM vA sAijjai, se duhao vIikkamamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM aNugghAiyaM // 2-16 // ___ "no khalu niggaMtho vA niggaMthI vA sAgAriyapiMDaM0" suttaM uccAreyavvaM / suttatthagAhA saMsaTThassa u karaNe, cauro mAsA havaMta'NugdhAtA / ANAdiNo ya dosA, virAhaNA saMjamA''dAe // 3603 // "saMsaTThassa u0" gAhA / jo koi taM sAgAriyapiMDaM bahiyA nIhaDaM asaMsarTa - amha 1. pahiNiyA haDaM a ba ka Da i /
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 3599-3609] bIo uddesa gahaNaM Na eMti kAuM saMsaTTaM karei kareMtaM vA sAdijjai tassa caugurugA / ime dosA sayameva u karaNammI, udagapphusa bhaMDaNuNhavaNa paMte / teNA cArabhaDA vA, kammabaMdhe pasajjaNayA // 3604 // "sayameva u0 " gAhA / svayaM saMsakaraNe ime dosA- udagapphusaNaM NAma udageNa pakkhAleMti, asuieNaM saMjaeNaM chittaM ti kAuM / 'bhaMDaNaM 'ti / tubbhe kiM amhaccayANi bhAyaNa chivaha tti asaMkhaDaM karejja / 'unhavaNaM 'ti tANi bhAyaNANi agaNikAeNa paDidahejja / jaM paMtA te eyANi karejja / kiJcAnyat - bhiMdejja bhANaM daviyaM va ujjhe, Dajjhejja uNheNa kaDI va bhujje / saMsattagaM taM va jahiM va chubbhe, virohi davvaM va jahiM va chaDDe || 3605 // "bhiMdejja0" vRttaM / saMsatte jahiM vA dajjhai ettha saMjamavirAhaNA / jahiM chubbhaitaM davvaviruddhaM bhavejja / pazcArddhasyA (sye) yaM vibhASA / r 481 taM teNa chUDhaM tahigaM ca pattA, teNA bhaDA ghoDa kukammigA ya / AsattaNAmati Au maMsA, Na jiNNa'NAdesa Na jA viuTTe // 3606 // " "taM teNa chUDhaM0" vRttam / 'taM' iti taM collagaM annehiM sammeliyaM tat prayogAduktAnAM karmabandhaH, jAva tassa ThANassa Na paDikkamaMti tAva kammabaMdho / NicchaMti va marugAdI, obhAvaNa jaM ca aMtarAyaM tu / kujjA va pacchakammaM, pavattaNaM ghAya baMdhaM vA // 3607 // "NecchaMti va marugAdI 0 " gAhA / tatprayogeNa pravartanaM hojja / ghAo = prahAro baMdhejja saMjae / ee sayaM karaNe dosA / aha asamatthA anneNa kAravAveMti, jo vA saMto koi chubbhai taM anumodaMti tattha dosA / kArAvaNamaNNehiM, aNumodaNa umhamAdiNo dosA / duvihe vatikkamammi, pAyacchittaM bhave tivihaM // 3608 // louttaraM ca meraM, aticaraI loiyaM ca melaMto / ahavA sayaM parehi ya, duviho tu vatikkamo hoti // 3609 // 'kArAvaNa0 " [ "louttaraM ca0 " ] gAhAdvayam / jAhacca etaM chubbhejja soccevaNa sa mannejja kIsa tumaM mama chivasitti / tattha vi te ceva aNumodaNe dosA me[raM] atikkamai
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 482 visesacuNNi [sAgAriyapArihAriyapagayaM jA ya tesiM sImA - jahA amhehiM annamannassa Na meleyavvaM ti| sesaM kaNThyam / / idANiM pacchittaM bhannai-sayaM karaNa-kArAvaNa-aNumodaNe tivihaM :: / (caturguru) / paDhamillugammi ThANe, dohi vi gurugA taveNa kAleNa / bitiyammi ya tavagurugA, kAlagurU hoti tatiyammi // 3610 // "paDhamillugammi0" gAhA / kaNThyA / amhaccayaM chUDhamiNaM kimiTThA, taM keNa utte kahite jatIhiM / te ceva toyAdi pavattaNA ya, asiTTha teNe va asaMkhaDAdI // 3611 // "amhaccagaM chUDha0" vRttam / 'asiDe' tti jai na sAhaMti sAhUhiM to jeNa kayaM teNa samaM asaMkhaDAdI kAraNe karijjA vi / addhANa niggayAdI, pavisaMtA vA vi ahava omammi / aNumodaNa kArAvaNa, pabhuNikkhaMtassa vA karaNaM // 3612 // "addhANa." gAhA / addhANaNiggayA vA pavisaMtA vA omodariyAe vA taM niddhaM sAgAriyasaMtiya bahuguNakaraM vA paDhamaM tA aNumoyaMti / jAhe natthi kareMtao tAhe kAravejjA vi| keNa puNa ? purANa sAgaM va mahattaraM vA, aNNaM va gAheMti tahiM ca choDhuM / sAgArio vA vi vigovito jo, sa piMDamaNNesu tu saMdadhAti // 3613 // "purANa sAgaM va0" vRttaM kaNThyam / NavaraM 'sapiMDaM' ti AtmIyapiMDaM 'saMdahAti' tti annehiM samaM melai / sammissiyaM vA vi amissiyaM vA, giNhaMti gItA itarehi missaM / kAreMta'diTuM ca'vigovitesu, diTuM ca tappaccayakAri gItA // 3614 // [ indra.] "saMmissiyaM0" vRttam / samityekIbhAve / 'itaresu'tti avikoviyA amissaM jai Natthi to gIyatthA geNhaMti missiyaM vA amissiyaM vaa| avikoviesu addiSTuM vA gItatthA kAraveti / 'pabhunikkhaMtassa vA karaNaM'ti asya vyAkhyA
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 483 bhAsagAhA-3610-3615] bIo uddeso jo ujjio Asi pabhU va puvvaM, tappakkhio rAya gaNaccio vaa| savIrio pakkhivatI imaM tu, vottUNa kiM acchai esa vIsuM ? // 3615 // "jo ujjio0' vRttam / 'tappakkhio' tti jo tammi gAme pabhU Asi, vIsuM-pRthak / sesaM kaNThyam / // sAgAriya pArihAriyapagayaM samattaM //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ // AhaDiyanIhaDiyApagayaM // [suttaM]-sAgAriyassa AhaDiyA sAgArieNa paDiggAhiyA, tamhA dAvae no se kappai paDiggAhittae / sAgAriyassa AhaDiyA sAgArieNa appaDiggAhiyA, tamhA dAvae evaM se kappai paDiggAhittae // 2-17 // ___ "sAgAriyassa AhaDiyA0" suttaM uccAreyavvaM / sambandhaH nIhaDasAgaripiMDassa vivakkho AhaDo aha u jogo / nIhaDasutte puNaravi, jogo saMdaTuo nAma // 3616 // "nIhaDasAgari piMDassa0" gAhA / kaNThyA / 'nIhaDasutte' tti puNaravi nIhaDasuttaM hohiti / eSa dvitIya sambandhaH - saMdaTThao nAma AdIe nIhaDaM, majjhe AhaDaM, avasANe niihddN| AhaDiyA u abhigharA, kulaputtaga bhagiNi maTTigAlitte / davve khette kAle, bhAvammi ya hoi AhaDiyA // 3617 // [ni0] "AhaDiyA u0" gAhA / AhaDiyA NAma jA bhajjI pesavijjati sA puNa kimaTThAe kassa vA pesavijjai ? ata ucyate AesaTThAisese2, sati kAle bhagiNi saMbharittANaM / bhajji bhajjAhatthe, kulao peseti bhagiNIe // 3618 // "AesaTThAisese0" gaahaa| pAhuNagassa aTThAe aisesiM davvaM khajjagAdi kayaM, sai kAle bhaiNi saMbharittA bhAryAhaste visajjei / sesaM kaNThyam / tIe AhaDiyAe pesitAe paDigAhiyAe ya cattAri bhaMgA / davvato paDigAhiyA Na bhAvao, bhAvao paDiggAhi[yA] Na davvao, davvao vi bhAvao vi pddiggaahiyaa| Na vi davvao NAvi bhAvao paDiggAhiyA / paDhamabhaMgassa vyAkhyA ucchaMgeM aNicchAe, ThaviyA davvagahiyA Na puNa bhAve / ettha puNa bhadda paMtA, aciyattaM ceva gheppate // 3619 // 1. sakAra a ba ka Da i / 2. AesaTTavisese muca / AesaTTha visese muca /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3616-3623] bIo uddeso 485 "ucchaMge." gAhA / jahA duvaggANaM bhAibhaMDANaM tattha egao ANijjaM, sA ruTThA na paDigAhei / tehiM se bAlaucchaMge ThaviyA / biiyabhaMge vAvAra maTTiyA asuilittahatthA u biiyao bhaMgo / dosu vi gahie taio, cauttha bhaMge u paDiseho // 3620 // "vAvAra0" gAhA / jassa pesiyA sA kiMci vAvAraM karei, maTTiyAe vA se hatthA littA asuie vA, bhajjI ya se aanniyaa| tAhe bhaNai-Thavehi amugattha vA chubhAhi / esa bhAvao gahiyA Na davvao / taie davveNa vi bhAveNa vi paDiggAhiyA / 'cautthabhaMge u paDiseho 'tti ruTThiyA hatthehi vi Na chivai kao gAhAo (?) / eSa prathamagAhAyA pUrvArddha vyAkhyAtaM / esa suttattho go| sUtrasparzikaniyuktirucyate - 'davve khette kAle bhAvammi hoi AhaDiyA' davvA haDiyA-chinna achinnA ya / khette chinnA achinnA ya kAle chinnA achinnA ya bhAve chinnA achinnA ya / ettha vakkhANaM saMkappiyaM va davvaM, divA khetteNa kAlato chinnaM / dosu u pasaMgadosA, sAgArie~ bhAvato duviho // 3621 // [ni0 ] saMkappiyaM vA ahavegapAse, sagAridiTuM amugaM tu velaM / niyaTTa bhAve na'mugaM adiTThA, kAle Na niddesa achinna bhAve // 3622 // "saMkappiyaM0" ["saMkappitaM0"] gAhA / jaM davvaM saMkappiyaM eyaM NeyavvaM, vIsuM ThaviyaM, eyaM chinnaM acchinnaM apphoDiyaM / khettao chinnaM NijjaMtaM, sAgArieNa diTuM acchinnaM, kAlao chinnaM velAe NeyavvaM / velAe aNiTTiAe achinnaM / bhAvao chinnaM-Na Nemi tti, acchinnaM-nehAmi tti jAva bhAvo-Na Niyatta ti / dosu vi pasaMgadosA / davvao paDigAhiyA Na bhAvao, Na vi davvao paDigAhiyA NAvi bhAvao / eesu dosu vi pasaMgadoseNaM Na gheppai na puNa sAgAriyaM piMDo tti kAuM, 'sAgArio2 bhAvao duviho 'tti bhAvao vi davvao vi paDiggAhiyA / ee do vi sAgAriyapiMDo tti kAuM pariharijjaMti / / bhAvo jAva na chijjar3a, vippariNaya geNha mottu khettaM tu / khette vi hoti gahaNaM, addiDhe vippariNatammi // 3623 // "bhAvo jAva na chijjai0" gAhA / bhAvao acchinnaM na kappai-Na nemi tti 1. igAhA bha0 iti dRzyate a ba ka Da i / 2. sAgArie muca /
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 486 visesacuNNi [ AhaDiyanIhaDiyApagayaM vipariNao chinno bhavai / ettha kappai 'suttaM cattammi'tti' / khettaM jaM diTuM sAgArieNaM taM chinnaM na kappai / atrApi grahaNaM bhavati, jai Nettao vipariNao Na nemi tti taM sAgArieNaM addissamANaM kppi| purato pasaMga paMtA, aciyattaM ceva puvvabhaNiyaM tu / bitiyatatiyA u piMDo, paDhama cautthA pasaMgehiM // 3624 // "purato pasaMga0" gAhA / dissamANe ityarthaH / biiyataiyA u piMDo, paDhamacautthA pasaMgehiM / etatpazcArddham / dosu tu pasaMgadosA parihArio / bhAvao duvihetyasya vyAkhyA kappati apariggahiyA, Nikkheve caudugaM ajANatA / jANaMtA vi ya keI, sammohaM kAu lobhA vA // 3625 // "kappai0" gAhA / idANiM Ayario sissamaivikovaNatthaM imaM bhaNai / kei bhaNaMtisAgArieNaM apaDiggAhiyA kappai evaM sutte bhaNiyaM / je te evamAhaMsu te caunikkheve doNhaM paDhamacautthANaM bhaMgANaM atthaM ayANaMtA evaM bhaNaMti / kei puNa jANaMtA vi saMmohettA lobheNaM kappai tti bhaNaMti / kei agItatthA suttappAmanneNaM mohettA bhaNaMti-kappai / jaM AhaDaM hoi parassa hatthe, jaM NIhaDaM vA vi parassa dinna / taM suttachaMdeNa vayaMti keI, kappaM Na ce suttamasuttamevaM // 3626 // "jaM AhaDaM0" vRttaM kaNThyam / NIhaDiyA vi gahiyA aNaMtarasuttaM na cetaM evaM suttaM bhavati / 'suttacchaMdeNaM'ti sUtrAdezena / Ayario bhaNai suttaM pamANaM jati icchitaM te, Na suttamatthaM atiricca jAtI / attho jahA passati bhUtamatthaM, taM suttakArIhi tahA NibaddhaM // 3627 // chAyA jahA chAyavato NibaddhA, saMpatthie jAti Thite ya ThAti / attho tahA gacchati pajjavesU, suttaM pi atthANucaraM taheva // 3628 // "suttaM pamANaM0" ["chAyA jahA0"] vRttadvayaM kaNThyam / 'tassANucaraM tire sUtraM pi tamevAnusRtya anucarati / 1. 'mottu khettaMmi'tti bhAvyam ? muca pustake TippaNyA tADapatrIyaprateH 'khettammi' iti pATho nirdiSTaH / sa eva vizeSacUrNIkRto'bhipreta iti AbhAti / saM. / 2. atthANucaraM muca / 3. sUtraM....caraM ti nAsti ka Da /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIo uddesa jaM keI icchai pajjaveNa, attho Na sesehi u pajjavehi / vahI va satte tahi vAraNA vA, ubhayaM va icchaMti vikovaNaTThA // 3629 // bhAsagAhA - 3624-3633] "jaM keNaI icchai pajjaveNa0 " vRttam / jahA eesu causu bhaMgesu paDhamacautthabhaMgA Na hoMti sejjAyarapiMDo, biiyataiyA bhaMgA sejjAyarapiMDo / tahA NijjaMtie vi bhAve vippariNate sAgAriyassa addiTTaM kappai / eeNa pajjAeNa attho icchai, Na sesehiM pajjAehiM ti / paDhamacautthA bhaMgA bhaddagapaMtadosehiM Na kappaMti, sAgAriyadiTTha Na kappai / eeNa pajjAeNa icchai kppnnN| evaM icchie vA attheNaM suttaNibaMdho kAukAmo kahaM suttaM baMdhejjA ? ucyate--'vihI va sutte tahiM vAraNA vA' / vihirityanujJA jahA ettha ceva biiyasuttaM AhaDiyAe ubhayaM vA baMdhejja jaha palaMbasuttANi NissANissasutte ya vibhAsA / 487 ussaggao neva sutaM pamANaM, Na vA'pamANaM kusalA vayaMti / aMdho ya paMguM vahate sa cAvi, kaheti doNhaM pi hitAya paMthaM // 3630 // "ussaggao neva0" vRttaM knntthym| appassUyA je avikovitA vA, te mohaittA imiNA sueNa / tesiM pagAso vi tamaMtameti, nisAvihaMgesu va sUrapAdA // 3631 // "appassuyA je0 " vRttam / 'tesiM pi'ti teSAmavikovitAnAM kathyamAno'pyarthaH / 'tamaMtame'ti aMdhagamiti pagAso attho / diTTaMto NisAvihaMgA / NisAvihaMgA nAma ghUyA, jahA tesiM sUrakiraNANi aMdhakArIbhavaMti evaM tesiM mohiyANaM attho / atrAha - yadyevaM tena vaktavyam yatra sUtranipAtaH / ata ucyate ahabhAvavippariNae, adiTTha suyaM tu tammi upautthe / nIhaDiyAe purao, saMchobhagamAdiNo dosA // 3632 // "ahabhAvavippariNae0 " gAhA / jo so taM AhaDiyaM pesei Nei vA tammi ahAbhAveNaM vippariNae / ahAbhAvo NAma apratiSiddhaM / svayameva vippariNao sutaM vA teNaM asAmANiyANi tANi tAhe Na Nemi tti, evaM vippariNao jassa nijjai teNa aTTiM kappai / ettha suttaNivAo / nItaM pi me Na ghecchati, dhammo va jatINa hoti deMtassa / vasaNa'bdao vA siM, bhaMDaNakamme va addaNNA // 3633 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 488 visesacuNNi [AhaDiyanIhaDiyApagayaM iti bhAvammi Niyatte, tehi adiTThassa kappatI gahaNaM / chettAdiNiggatesu va, kappati gahaNaM jahiM suttaM // 3634 // "nIyaM pi me0" [iti bhAvammi0 ] "nIyaM pi me Na gheppai" pacchaddheNa vakkhANaM / 'vasaNaM' sayaNijjao mao, 'abbhudao' ussavavAvaDA bhaMDaNaM vatto (?) / sesaM kaNThyam / [suttaM]-sAgAriyassa nIhaDiyA pareNa apaDiggAhittA, tamhA dAvae no se kappai paDiggAhittae / sAgAriyassa nIhaDiyA pareNa paDiggAhiyA, tamhA dAvae evaM se kappai paDiggAhittae // 2-18 // "sAgAriyassa nIhaDiyA0" suttaM uccAreyavvaM / nIhaDiyA NAma sAgAriyassa gharAo annahiM Nijjai / paDhama cautthA piMDo, bitio tatio ya hoti u apiMDo / purato te vi vivajje, bhaddaga paMtehiM dosehiM // 3635 // "paDhama cautthA0" gAhA / nIhaDiyA paDhamacautthA bhaMgA sejjAyarapiMDo, biiyataiyA piMDo addir3ha kappai, didve bhaddagapaMtadosA / bhaddago saMchobhagamAdI karei / paMto imaM bhaNejja - keNAvi abhippAeNa dijjamANaM pi NecchiuM puTvi / amhe obhAveMtA, purao cciya Ne paDicchanti // 3636 // kiM taM na hoti amhaM ?, khettariyaM va kiM visamadosaM ? / suvvatta sottigAdiva, careMti jatiNo vi DaMbheNaM // 3637 // "keNAvi0" ["kiM taM na hoti."] gAhAdvayaM kaNThyam / 'sottigAiva'tti dIyArA asUrAnnikA' taMdulAdIni geNhaMti, ghare Na samuddisaMti jaha tesiM daMbho evaM tubbhe vi / uvaNayavibhAsA / donha vi suttANaM imaM biiyapadaM / duvihe gelannammI, NimaMtaNe davvadullabhe asive / omodariya paose, bhae ya gahaNaM aNuNNAyaM // 3638 // nibbaMdha nimaMteMte, bhaNaMti bhajji dalAhi jA esA / taM puNa avigItesuM, gIyA itaraM pi geNhaMti // 3639 // 1. = azUdrAnnikAH malavR /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 489 bhAsagAhA-3634-3642] bIo uddeso "duvihe.'' ["nibbaMdha0"] gAhAdvayaM pUrvavyAkhyAtam / necchaMtamagItaM etiNeva sutteNa pattiyAveMti / sacchaMdeNa Na bhaNimo, phuDa viyaDamiNaM bhaNati suttaM // 3640 // jo taM jagappadIvahiM paNIyaM savvabhAvapaNNavaNaM / Na kuNati sutaM pamANaM, na so pamANaM pavayaNammi // 3641 // jasseva pabhAvummillitAi~ taM ceva hyktgghaaiN| kumudAi~ appasaMbhAviyAI caMdaM uvahasaMti // 3642 // "necchaMta0" ["jo taM jagappadIvehiM0" "jasseva0"] gAhAtrayaM kaNThyam / // AhaDiyanIhaDiyApagayaM samattaM //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ // aMsiyApagayaM // [suttaM]-sAgAriyassa aMsiyAo avibhattAo avvocchinnAo avvogaDAo anijjUDhAo, tamhA dAvae no se kappai paDiggAhittae / sAgAriyassa aMsiyAo vibhattAo vocchinnAo vogaDAo nijjUDhAo, tamhA dAvae evaM se kappai paDiggAhittae // 2-19 // "sAgAriyassa aMsiyAo avibhattAo jAva no kappai paDiggAhittae0" / chinnamamatto kappati, acchiNNo Na kappatI aha tu jogo / pattegaM vA bhaNito, iyANi sAhAraNaM bhaNimo // 3643 // ["chinnamamatto0"] sambandho gAhAsiddhaH / sAgAriyassa aMsiya, avibhattA khettajaMtabhojjesu / khIre mAlAkAre, sagAradiTuM pariharaMti // 3644 // [ni0 ] "sAgAriyassa0" dAragAhA / asya vyAkhyAaMso ti va bhAgo ti va, egaTThA puMja eva avibhattA / katabhAgo vi Na savvo, vocchijjati sA avocchinnA // 3645 // avvogaDA u tujhaM, mamaM tu vA jA Na tAva Niddisati / tattheva acchamANI, hoti aNijjUhiyA aMsI // 3646 // "aMso tti vA" ["avvogaDA0"] gAhAdvayam / aMso tti vA bhAgo tti vA egttuN| tAo avibhttaao| avibhattA NAma ega puMjo ceva sAmanno acchai savvochinnA nAma bhAgA kayA mUlarAsIo, na puNa vocchijjai / savvogaDA NAma samabhAgA kayA Na tAva Niddisai - 'esa tujjha esa majjhaM'ti / aNijjUDhA NAma Niddijjae bhAvA pheDijjai tao dei Na kappati / sA puNa aMsiyA tattha hojja / imehiM khettAdIehi dArehiM / khettadArassa vyAkhyA - sItAti janno pahugAdigA vA, je kappaNijjA jatiNo bhavaMti / sAlIphalAdINa va Nikkayammi, paDejja tellaM lavaNaM gulo vA // 3647 // "sItAi0" vRttam / sIyA jannao jaijjati / sesaM kaNThyam / 1. cattAdIehiM a ba ka Da i /
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 491 bhAsagAhA-3643-3652] bIo uddeso jaMte raso gulo vA, tellaM cakkammi tesu vA jaM tU / vikkejjaMte paDitaM, pavattaNaMte ya pagayaM vA // 3648 // "jaMte raso0" gAhA / pravartane Adau niTThite vA prAkRtaM karei / sesaM kaNThyam / bhojja-khIre do vi ekkagAhAe vakkhANei gaNa goTTimAdi bhojjA, bhuttuvvariyaM va tattha jaM kiMci / bhAugamAdINa pao, avibhattaM jaM va goveNaM // 3649 // "gaNa goTThimAdi0" gAhA / knntthyaa| mAlAgArassa vyAkhyApuSphapaNieNa ArAmigANa paDiyaM Na jAva u virikkaM / pakkhevagAdi samuhaM, aciyattAdI ya puvvuttA // 3650 // ahavA vi mAlakArassa aMsiyaM avaNayaMti bhujjesu / so ya sagAro tesiM, taM pi Na icchaMti avibhattaM // 3651 // "puSphapaNieNa0" ["ahavA vi0"] gAhAdvayaM kaNThyam / gelannamAIsu u kAraNesU, mA'dippasaMgo Na ya savveM gItA / giNhaMti puMjA avireDiyAto, tassa'NNato vA vi vireDiyAo // 3652 // "gelaNNamAdIsu0" vRttam / asai gilANakajje sAhillapuMjadgao geNhejja / 'tassaNNato vA vitti asai sejjAyarassa vA puMjAo annassaccayAo vA puMjAo geNhejja / avireDitaM = sAmAnyaM / // aMsiyApagayaM samattaM //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ // pUyAbhattauvagaraNapagayaM // [suttaM]-sAgAriyassa pUyAbhatte uddesie ceie pAhuDiyAe, sAgAriyassa uvagaraNajAe niTThie nisaTTe pADihArie, taM sAgArio dejjA sAgAriyassa parijaNo dejjA, tamhA dAvae no se kappai paDigAhittae // 2-20 // sambandhodavve chiNNamachiNNaM, Na kappatI kappae ya iti vuttaM / idamaNNaM puNa bhAve, avvocchiNNammi paDisiddhaM // 3653 // avisesio va piMDo, heTThimasuttesu esamakkhAto / iha puNa tassa vibhAgo, so puNa uvakaraNa bhatte vA // 3654 // "davve chinnamachinnaM0" ["avisesio0"] gAhAdvayaM kaNThyam / saMbaMdhI sAmi gurU, pAsaMDI vA vi taM samuddissa / pUyA ukkhittaM ti ya, paTTagabhattaM ca egaTThA // 3655 // "saMbaMdhI0" gAhA / sambandhI yaM adhikRtya samuddissa pAsaMDiNaM vA samuddissa pUjanIyAH pujjA ukkhittabhattaM ti vA peTTayabhattaM ti vA egaTuM / ceiya kaDamegaTuM, pAhuDiya paheNagaM ca egaTThA / uvagaraNaM vatthAdI, jAva vibhAgo va joggaM vA // 3656 // niTThiya kaDaM ca ukkosakaM ca diNNaM tu jANasu NisaTuM / bhuttuvvariyaM paDihAriyaM tu iyaraM puNo cattaM // 3657 // "ceiyakaDa0" ["niTThiya0"] gAhA / teSAM pUjyAnAM bhattaM cetitaM ti vA kaDaM ti vA egaTuM / cetitaM nAma tesiM uvaNIyaM, pAhuDiyA nAma pAhuDaM ti vA paDeNayaM ti vA egahu~ / cetitaM riyassa uvagaraNaM NiTThiyaM paDisamattaM / NIsaTuM NAma tesiM diNNaM, pADihAriyaM nAma bhuttAvasesaM / ahaM taM evaM prakAraM saMjatANaM sAgArio vA dejja, sAgAriyassa vA pariyaNo dejja tamhA dAvae, No se kappai paDigAhettae, sAgAriyapiMDo tti kAuM / [suttaM]-sAgAriyassa pUyAbhatte uddesie ceie jAva pADihArie, taM no sAgArio dejjA no sAgAriyassa parijaNo dejjA, sAgAriyassa pUyA dejjA,
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 3653-3658 ] bIo usa tamhA dAvae no se kappa paDaggAhittae // 2-21 // sAgAriyassa pUyAbhatte uddesie ceie pAhuDiyAe sAgAriyassa uvagaraNajAe niTThie nisaTThe apADihArie, taM sAgArio dei sAgAriyassa parijaNo dei, tamhA dAvae no se kappai paDiggAhittae // 2 - 22 // sAgAriyassa pUyAbhatte jAva apADihArie, taM no sAgArio de, no sAgAriyassa parijaNo dei, sAgAriyassa pUyA dei, tamhA dAvae evaM se kappai paDiggAhittae // 2-23 // 493 " sAgAriyassa0 " so ceva AlAvago / NavaraM taM No sAgArio dejja, No sAgAriyassa parijaNo dejja, sAgAriyassa pUyA dejja, taha ceva Na kappai sejjAtarapiMDo ti kAuM / " sAgAriyassa pUyAbhatte0 " evaM ceva suttaM pabhAsiyavvaM / NavaraM apaDihAriyaM taM sAgArio sAgAriyaparijaNo vA dejjA / Na kappara Na puNa so sAgAriyapiMDo bhaddayapaMtadosA / suttaM / cautthasuttaM pi evaM ceva / NavaraM attha' No sAgArio No sAgAriyassa parijaNo dejjA, sAgAriyassa pUyA dejjA / No kappara aha aTTiM dei, kappai / biiyapadaM taheva ee jo imA gAhA-- pUyAbhatte cetie~, uvakaraNe NiTThite NisaTTe ya / taM pi Na kappati ghettuM pakkhevagamAdiNo dosA // 3658 // "pUyAbhatte0 " gAhA / kaNThyA / // pUyAbhattauvagaraNapagayaM samattaM // 1. vattha ba ka, vatthA a i vatthe Da /
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ // uvahipagayaM // [suttaM]-kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA imAiM paMca vatthAI dhArittae vA pariharittae vA, taM jahA-jaMgie bhaMgie' sANae pottae tirIDapaTTe nAmaM paMcame // 2-24 // sambandhaHuvagaraNaM ciya pagayaM, tassa vibhAgo u bitiya carimammi / AhAro vA vutto, idANi uvadhissa adhikAro // 3659 // tAI virUvarUvAi~ dei vatthANi tANi vA ghettuM / sesa jatINaM dejjA, tattha ime paMca kappaMti // 3660 // "uvagaraNaM ciya0" ["tAI virUvarUvAiM0"] gAhAdvayam / 'biiyacarime' tti asyaiva dvitIyoddezakasyAnte sUtradvaye iti vAkyazeSaH / jaMgamajAyaM jaMgiya, taM puNa vigaliMdiyaM ca paMciMdI / ekkakkaM pi ya etto, hoti vibhAgeNa'NegavihaM // 3661 // "jaMgamajAyaM0" gAhA / jaMgamAt jAtaM jaM bhaNiyaM3 / eesiM donha vi vibhAgo aNegaviho / paTTa suvanne malae, aMsuga cINaM suke ca vigaleMdI / uNNoTTiya miyalome, kutave kiTTe ta paMceMdI // 3662 // atasIvaMsImAdI, u bhaMgiyaM sANiyaM ca saNavakke / pottaya kappAsamayaM, tirIDarukkhA tiriDapaTTo // 3663 // "paTTa suvaNNe0" [atasIva0"] gAhA / paTTo pratIto, suvaNNaM suvannavannasuttaM / kimiyANaM malayaM, tammi ceva visae aMsuo kimiyasuttaM, kosiyArao cINaMsugo NaggaMsugo / eyANi viyaliMdiyaNipphannANi, uNNiyauTTiyA pratItA, miyalomo pavvaeyANaM romA, kutavo tasseva avayavA, kiTTimaM chagaliyAromaM, eyANi paMcidiyaNipphaNNANi / gayaM jaMgiyaM / idANiM bhaMgiyaM / 'adasIvaMsImAdIo bhaMgiyaM' / ayasI dugullamAdIhi, vaMsI tti 1. bhaMtie a ba ka Da i / 2. tirIyapaTTe a ba ka Da i| 3. jaMgiyaM iti sambhAvate / saM. /
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3659-3669] bIo uddeso 495 vaMsakarillassa majjhA bhavati, sANa saNehito, pottajaM kappasiyaM vatthaM / tiriyapaDheM NAma tirIDarukkhAto nipphAyati / eSa sUtrArthaH / sUtrasparzikaniyuktivistaraH / paMca parUveUNaM, patteyaM geNhamANa saMtammi / kappAsigA ya doNNi u, uNNiya ekko ya paribhogo // 3664 // [ni0] ekkonni sotti doNNI, tiNNi vi geNhijja uNNie lhuo| pAuramANe cevaM, aMto majjhe va jati uNNI // 3665 // "paMca parUveUNaM0"["ekkonni0"] gAhA / paMca vyAkhyAtAH sUtrArthe / ete puNa kahaM ghettavvA ? patteyaM NAma ekkekkassa kaI ghettavvA ? do kappAsiyA, ego unnio / 'saMtetti vijaMtehiM kappAsiyauNNiehiM egaM ghettavvaM / aha puNa tiNNi vi sottie unnie vA geNhai mAsalahuM paribhogo tti / abbhitaraM va bAhiM, bAhiM abhitaraM karemANe / paribhogavivaccAse, Avajjai mAsiyaM lahuaM // 3666 // "abhitaraM va bAhiM0" gAhA / kaNThyA / imo guNo chappaiya-paNagarakkhA, bhUsA ujjhAyaNA ya parihariyA / sItattANaM ca kataM, khommiya abbhitare teNa // 3667 // "chappaiya0" gAhA / kaNThyA / alaMbhe kappAsiya-uNNiyANa imA parivADI - kappAsitassa asatI, vAgaya paTTe ya kosiyAre ya / asatI ya uNNiyassA, vAgata kosejja paTTe ya // 3668 // "kappAsiyassa asaI0" puvvaddhaM / jai kappAsiyaM Na labbhai to vA [gayaM] ghettavvaM ti, tassa asatI paTTapottaM ghettavvaM, tassAsaI kosiyAraM / esA kappAsiyAsaIe paDivADI / imA uNNiyA asaIe parivADI / "asaI uNNiyassa0" pacchaddhaM / unniyassa asaIe vAgayaM ghettavvaM, tassAsaIe kosejjaM, tassAsaIe tirIDapaDheM / imaM pAuraNe gaNaNavihI Na uNNiya pAuNae u ekkaM, doNNi jatA khommiya uNiyaM ca / do sutti aMto bahi uNi tIsu, dugAdi uNNI vi bahiM pareNaM // 3669 // 1. imA ka / 2. pAurate muca / /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesa [ uvahipayaM "Na uNNiyaM pAuNae u0 " vRttam / 'doNNi 'tti ekkaM khomiyaM ekkaM uNNiyaM / eyaM dosu / tisu kappesu do sottiyA - aMto unnio bAhiM duyAdI uNNiyA vi 'bAhiM pareNaM'ti jai duyAdI uNNIyA savve te bAhiM pAuNati khomiyassa / 496 paMcaNhaM vatthANaM, parivADIgAe~ hoi gahaNaM tu / upparivADI gahaNe, pacchitte maggaNA hoI // 3670 // "paMcaNhaM0" gAhA / kA maggaNA ? uvahinipphaNNaM / ekkekkassa puNo imA maggaNAalaMbha'hADassa u appakammaM, alaMbhe tassAvi u jaM sakammaM / etaM akAuM cauro u mAsA, bhavaMti vatthe parivADihINe // 3671 // addhANamAIsu u kAraNesuM, kujjA alaMbhammi u ukkamaM pi / gelannamAdIsu vivajjayaM vA, asatIya kujjA khalu khummiyassa // 3672 // '"alaMbha'hADassa0" [" addhANamAIsu0 " ] vRttadvaya kaNThyam / // uvahipagayaM samattaM //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ // rayaharaNapagayaM // [suttaM]-kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA imAiM paMca rayaharaNAI dhArittae vA pariharittae vA, taM jahA-uNNie uTTie sANae vaccAcippae muMjacippae nAma paMcame // 2-25 // "kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA imAiM paMca rayaharaNAiM0" suttaM uccAreyavvaM / sambandhaH bhaNio' khalu ukkoso, uvahI majjhimamidANi vocchAmi / saMkhA va esa sarisI, pAuMchaNa suttasaMbaMdho // 3673 // abhitaraM ca bajhaM, harati rayaM teNa hoi rayaharaNaM / taM uNNi uTTi saNayaM, vaccayacippaM ca muMjaM ca // 3674 // vaccaka maMjaM kattaMti, cippiGa tehi vayae goNI / pAuraNa'tthuraNANi ya, kareMti desi samAsajja // 3675 // "bhaNio khalu0" ["abhitaraM ca0" "vaccaka0"] gAhAdvayaM kaNThyam / pavvao' dhammacakkabhUmIe vujjhae goNI borao eSa sUtrArthaH / adhunA niyuktivistaraH - rayaharaNapaMcagassA, parivADIyAe~ hoti gahaNaM tu / upparivADI gahaNe, Avajjati mAsiyaM lahuaM // 3676 // [ni0] tivihonniya asatIe, ur3iyamAdINa gahaNa dharaNaM tu / upparivADI gahaNe, tattha vi saTThANapacchettaM // 3677 // uTTa saNA kucchaMtI, ullA iyaresu maddavaM Natthi / teNoNiyaM pasatthaM, asatIya u ukkama kujjA // 3678 // ["rayaharaNapaMcagassA0" "tivihonniya0" "uTuM"] paMcaNhaM gAhAdvayaM kaNThyam / 'tivihonniyaMti ahAkayaM apparikammaM saparikamma, jAhe na labbhai tAhe uTTiyAdi / // rayaharaNapagayaM samattaM // // kappacuNNie biiyo uddeso samatto // 1. udito muca / 2. vaccaka iti bhAvyam muca / 3. paMcaNhaM ityAdi gAthA na dRzyate muca /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ // taio uddeso // // niggaMthIuvassayapavesapagayaM // [suttaM]-no kappai niggaMthANaM niggaMthINaM uvassayaMsi ciTThittae vA nisIittae vA tuyaTTittae vA nidAittae vA payalAittae vA, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhAraM AhArittae, uccAraM vA pAsavaNaM vA khelaM vA siMghANaM vA pariDhavittae, sajjhAyaM vA karittae, jhANaM vA jhAittae, kAussaggaM vA ThANaM ThAittae // 3-1 // "no kappai niggaMthANaM niggaMthINaM uvassae Asaittae vA0" suttaM uccAreyavvaM / sambandhaH vatthANi evamAdINi gaNaharo geNhiuM sayaM ceva / vaccati vatiNIvasahi, pavattiNIe paNAmeuM // 3679 // bIehi u saMsatto, bitiyassAtimmi iha u itthIhiM / bitie uvassagA vA, pagatA ihaI pi so ceva // 3680 // tattha akAraNa gamaNaM, paDucca suttaM imaM samuditaM tu / kajjeNa vA gate tU, tuvaTTamAdINi vAreti // 3681 // "vatthANi0" ["bIehiM0" "tattha akAraNa0"] gAthAtrayaM kaNThyam / ApucchamaNApucchA, va akajje cauguruM tu vaccaMte / Apucchiya paDisiddhe, suddhA laggA uvehaMtA // 3682 // cauro gurugA lahugA, mAso gurugo ya hoti lahugo ya / Ayarie abhisege, bhikkhummi ya gIta'gItatthe // 3683 // "ApucchamaNApucchA0" ["cauro gurugA0"] gAdhAdvayaM kaNThyam / jai
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 3670-3689 ] io uddesa 499 paDiseveti-Ayarie :: / (caturguru ) 4, abhisege :: 4, (caturlaghu) bhikkhussa gIyatthassa 0 / (mAsaguru) / adhavA imaM pacchittaM-- gamaNe dUre saMkiya, NisaMka'bhilAva kakkha satikaraNaM / obhAsaNa paDisuNaNe, saMpattA''rovaNA bhaNitA // 3684 // "gamaNe0 " gAhA / eyANi dArANi / tatra satikaraNasya vyAkhyA ucyatebhAvassa' u saMbaMdho, satikaraNaM erisA va sA Asi / ahavA NaM iNamaTThe, paNaemi satI bhavati esA // 3685 // bhAvassa u0 gAdhA / sambandho snehaM kahaM karoti ? paNaemi tti maggAmi / sesaM kaNThyam / pacchittaM yathAsaMkhyaM dArANaM / 44 11 cauro ya aNugghAyA, lahugo lahugA ya hoMti gurugA ya / chammAsA lahu gurugA, chedo mUlaM taha dugaM ca // 3686 // 11 " cauro ya0 gAhA / NikkAraNe jAti saMjatiuvassayaM : : / 4 (caturguru), dUre pAsatisaMjatIo eyAo tti mAsa0 (mAsalaghu) kA se katarA esA saMjaitti :: 4 (caturlaghu), nissaMki amugi tti :: / 4 (caturguru), tAhi samaM ullAvaM kareti : : : 6 (SaDlaghu), kakkhaMtara-thaNaMtarANi paloei ::: / 6 (SaDguru), erisayA mama bhotiyA cchedo, obhAsati mUlaM, sA paDisuNeti aNavaTTho, saMpattIe pAraMcio / etaM tAva ogheNa pAyacchittaM bhaNitaM / idANiM vibhAgeNaM dosA pAyacchittaM ca bhaNNati-- nikkAraNagamaNammi, bahave dosA ya paccavAtA ya / jiNa theraDiTThA, tesiM cA''rovaNA iNamo // 3687 // "nikkAraNagamaNammi0 gAhA / 'nikkAraNe 'tti vibhAgeNaM vibhAsijjati--- 11 ciTThitta NisIittA, tuyaTTa NiddA ya payala sajjhAe / jhANA''hAra vihAre, pacchitte maggaNA hoi // 3688 // " ciTThitta0" gAhA / ete suttAlAvayA gahitA / etesiM tu payANaM, patteya parUvaNA vibhAgo ya / jo etthaM AvaNNo'NAvaNNo vA vi jo etthaM // 3689 // 1. bhAvammi muca / 2. mA0 saMkAe iti bhAvyam / -
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 500 visesacuNNi [niggaMthI uvassayapavesapagayaM __ "etesiM tu0" gAhA / 'vibhAgo ya' tti ciTThaNAdI padI' kareMtassa dosA ya / je yatra Avanno vA na vA prAyazcittaM vakSyati nikkAraNamavihIe, nikkAraNao taheva ya vihIe / kAraNao avihIe, kAraNato ceva ya vihIe // 3690 // "nikkAraNamavidhIe0" gAdhA / NikkAraNeNaM gaMtuM saMjatiuvassayaM avidhIe pavisati 1, NikkAraNe vidhIe pavisati 2, kAraNe avidhIe pavisati 3, kAraNe vidhIe pavisati / / NikkAraNe jati vaccai bahave dosA pasajjaMti / idhaloiyA pAraloiyA ya paccavAyA diDhe saMkAdI geNhaNAdI vA / adhavA dosA ya paccavAyA ya egaTuM / te puNa jiNehiM therehiM ya paDikuTThA, tesi imA ArovaNA AdibhayaNANa tiNhaM, aNNatarIe u saMjatIsejjaM / je bhikkhU pavisejjA, so pAvati ANamAdINi // 3691 // "AdibhayaNANa0" gAhA / cauNhaM bhaMgANaM tisu Adillesu bhaMge tti vA bhayaNa tti vA pagAra tti vA egaTuM / idANiM etesu ceva pacchittaM bhaNNatinikkAraNammi gurugA, tIsu vi ThANesu mAsiyaM gurugaM / lahugA ya dAramUle, atigayamette gurU pucchA // 3692 // "nikkAraNammi0" gAhA / NikkAraNe jAti saMjatiuvassayaM caugurugA, "tisu vi ThANesu'tti nikkAraNe avidhIe, nikkAraNe vidhIe, kAraNe avidhIe / etesu tisu vi| avidhI NAma tiNNi NisIdhiyAo Na kareti, dUre mA0 / (mAsaguru), majjhe mA 0 / (mAsaguru), AsaNNe mA 0 / (mAsaguru), dAramUle Thitassa :: (caturlaghu) 'atigatamette gurUga'tti ekko vi pAo atiyato :: / 4 (caturguru) / puccha tti sIso pucchati pANAivAyamAdI, asevato keNa hoti gurugA u ? / kIsa va bAhiM lahugA ?, aMto guru cotaka ! suNehiM // 3693 // "pANAtivAyamAdI0" gAhA / pANAtivAtAdINi AsevaMtassa caugurugA diNNA tubbhehiM saMjatiuvassayaM ti gamaNanimittaM, dAramUle vi tassa Thitassa :: / 4 (caturguru) ko viseso ? dAramUle atigayassa ya NaNu jo dAramUle Thito so paviTTho ceva / Ayarito bhaNati, ime dosA 1. payANaM iti bhAvyam / /
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ io usa vIsatthA ya gilANA, khamiya viyAre ya bhikkha sajjhAe / pAlIya hoi bhedo, appANa pare tadubhae ya // 3694 // "vIsatthA ya0 dAragAdhA / asya vyAkhyA bhAsagAhA - 3690-3700 ] " kAI suhavIsatthA, darajimiya avAuDA ya payalAti / atagatamette ya tahiM, saMkiya papalAiyA thaddhA // 3695 // vIrallasauNavittAsiyaM jahA sauNivaMdayaM vuNNaM / vaccati NirAvayakkhaM disi vidisAo vibhajjaMtaM // 3696 // tammiya atigatamitte, vittatthAo jaheva tA sauNI / haMti ya saMghADiM, rayaharaNe yAvi maggaMti // 3697 // chakkAyANa virAhaNa, pakkhulaNaM khANu kaMTae viliyA / thaddhA ya pecchiuM bhAvabheoM dosA u vIsatthe // 3698 // 9 AgatA / 44 44 'kAI suhavIsatthA0 " [" virallasauNa0 " "tammi ya0 " chakkAyANa0 "] vakkhANagAhAo cttaari| vIrallasauNato saMpAtao 'vunnaM 'ti trastaM, tAo kuMbhayArasAlAe ThitAo tattha puDhavikkAo ANitao taM virAhejja, udayaM paloTTejjA, teDakkAo ummugAdI, vaNassatI bIjaharitAdi, kuMthU iriyAvahiyAo vA uddavejja / esa chakkAyavirAhaNA / vilitA=lajjitA, bhAvabhedo nAma avAuDA, esA ciMteti - diTTaM jaM daTThavvaM / nillajjIbhavittA AgAraviyAre karejjA / Aya-parasamutthA ya dosA / visattha tti gayaM / idANiM gilANa tti-- 501 kAlAikkamadANe, gADhataraM hojja Neva pauNejjA / saMkhobheNa Nirodho, mucchA maraNaM va asamAhI // 3699 // "kAlAtikkama 0 " gAdhA / saMkhobheNaM nirodho bhavati / tIse vA vosirAvaNiyA, tAhe tassaccaeNaM Na tarati vaccaNirodheNa jIvitaM cayati aNAgADhAdi vA / khamigatti-- pAraNagapaTThiyA ANiyaM ca avigaDiya'daMsiya Na bhuMje / aciyatta aMtarAe, paritAva asabbhavayaNe ya // 3700 // "pAraNagapaTThiyA0" gAdhA / kaNThyA | navaraM 'asabbhavayaNe ya' tti pettiyaeNaM tataeNaM
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 502 visesacuNNi [niggaMthI uvassayapavesapagayaM viyAre tti / asya vyAkhyAnolleUNa Na sakkA, aMto vA hojja Natthi vIyAro / saMte vA Na pavattati, NicchubhaNa viNAsa garihA ya // 3701 // "nollettUNa0" gAhA / kaNThyA / NavaraM NicchubhaNa tti avidiNe NicchubhaMti vosaraMtIo / bhikkha tti / asya vyAkhyA satikAlapheDaNe esaNAdipelaMta'pellaNe hANI / saMkAya'bhAviesu ya, kulesu dosA caraMtINaM // 3702 // "saikAlapheDaNe0" gAhA / kaNThyA / NavaraM hANi tti / suttatthANaM / sajjhAe tti asya vyAkhyA sajjhAe vAghAto, vihAra bhUmiM va patthiya NiyattA / akaraNa NAsA''rovaNa, sutta'ttha viNA ya je dosA // 3703 // "sajjhAe vAghAto0" gAhA / kaNThyA / pAlIya hoti bhedo appANa pare tadubhae ya [3674] iti dAraM-saMjamapAlIe bhedo egA tattha paDissayapAliyA acchati / teNaM bhaNNatikahiM gayAo ajjAo? sA bhaNati-bhikkhassa / so bhaNati-tumaM kiNNa gayA ? sA bhaNatimohatigicchAkhamaNaM karemi / so bhaNati-ahamavi mohatigicchAkhamaNaM karemi / teNaM bhaNNatikahaM te dhammo bohiladdhA ? sA bhaNati-bhoyago me mato / adhavA tassAhaM aciyattA / teNaM bhaNNati-ahamavi evaM ceva / ettha vibhAsA gAhAo kaNThAo / saMjama mahAtalAgassa NANaveraggasupaDipuNNassa / suddhapariNAmajutto, tassa u aNaikkamo pAlI // 3704 // saMjama abhimuhassa vi, visuddhapariNAmabhAvajuttassa / vikahAdisamuppaNNo, tassa u bhedo muNeyavvo // 3705 // adhavA pAlayatIti, uvassayaM teNa hoti sA pAlI / tIse jAyati bhedo, appANaparobhayasamuttho // 3706 // mohatigicchA khamaNaM, karemi ahamavi ya bohi pucchA ya / maraNaM vA aciyattA, ahamavi emeva saMbaMdho // 3707 // omANassa va dosA, tassa va gamaNeNa saggalogassa / mahatariyapabhAveNa ya, laddhA me saMjame bohI // 3708 //
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3701-3716] taio uddeso 503 padamitA mi gharAse, teNa hatAseNa to ThitA dhamme / siTuM dAi rahassaM, Na kahijjai jaM aNattassa // 3709 // rikkhassa vA vi doso, alakkhaNo so abhAgadhijjo Nu / na ya nigguNA mi ajjo !, tubbhe vi ya nAhii visesaM // 3710 // ikalattavioge, aNNammi ya tArise avijjaMte / mahatarayapabhAveNa ya, ahamavi emeva saMbaMdho // 3711 // kiM pekkhaha sArikkhaM ?, mohaM me Neti majjha vi taheva / ucchaMgagatA mi matA, iharA Na vi pattiyaMto mi // 3712 // ["saMjama mahAtalAgassa0" "saMjama abhimuhassa0" "ahavA pAlayatIti0" "mohatigicchA0" "omANassa0" "padUmitA0" "rikkhassa0" "iTThakalatta0" "kiM picchaha0"] omANo savattIhi / padUmitAklezavitA ityarthaH / 'kiM pekkhaha sArikkhaM'ti vayaNaM mohaM me Neti mucchijjAmi / saMjayavayaNaM majjha vi tti / iti saMdasaNa saMbhAsaNehi bhinnakadha virahajoehiM / sejjAtarAdipAsaNa, voccheda dudiTThadhamma tti // 3713 // "iti saMdasaNa0" gAhA / iti upapradarzanArthaH parisamAptau ca / atra upapradarzanArthaH evaM tANi saMdaMsaNAdIhiM jAva paDisevaNaM vA karemANANi sejjAyareNa diTThANi parijaNeNa vA se vocchedavibhAsA / evaM so viddAto paDisevejja liMgeNa liMgiNIe saMpavijjati NiyacchatI mUDho nirayAuyaM nibaMdhai asAyaNayA abohI ya / evaM Aya-parasamutthehiM dosehiM saMjamapAlIe bhedo bhavati / evaM ciTThittae tti padaM samattaM / / idANiM NisiyaNAdINi suttAbhihitANi padANi bhaNNaMti payalA nidda tuaTTe, acchiddimmi camaDhaNe mUlaM / pAsavaNe saccitte, saMkA vucchammi uDDAho // 3714 // payalA nidda tuaTTe, acchINaM camaDhaNammi caugurugA / diDhe vi ya saMkAe, gurugA sesesu vi padesu // 3715 // sajjhAeNa Nu khiNNo, AuM aNNeNa jeNa payalAti / saMkAe~ huti gurugA, mUlaM puNa hoti NissaMke // 3716 // 1. iya muca /
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 504 visesacuNNi [niggaMthI uvassayapavesapagayaM annattha moya guruo, saMjati vosiraNabhUmie gurugA / joNogAhaNa bIe, keyI dhArAe~ mUlaM tu // 3717 // "payalA0" ["payalA." "sajjhAeNa0" annattha0"] gAhA / jati tattha NiddAejja vA payalA pajjavA :: 4 (caturguru) saMjatINaM kAiyabhUmiM mottuM annattha vosiriti mAsaguruM, aha saMjatINaM kAiyabhUmI vosiriti :: (caturlaghu) vosiraMte sukkabIyaM saMkamati mUlaM / duvviyaDAe AvAsAsannabhUmIto sukkabIyaM saMkamejja joNiM / keti bhaNaMti-saMjaticcayAe dhArAe chittaM sukkabIyaM uddhAmuhaM ussarittA joNi pavisati je pAhaDAe uDDAhAdayo dosA / sacittaM ti mUlagAdhAe gahitaM / taM eyaM vakkhANitaM / ete NikkAraNe avidhIe dosA bhaNitA / idANiM NikkAraNe vidhIe dosA bhaNNatinikkAraNe vidhIya vi, dosA te ceva je bhaNiya puTviM / vIsatthAI muttuM, gelannAI uvarimA u // 3718 // nikkAraNe vidhIya vi, tiTThANe gurugoM jeNa paDikuTuM / kAraNagamaNe suddho, NavariM avidhIya mAsatiyaM // 3719 // "NikkAraNe0" ["nikkAraNe vidhIya0"] gAhA / vIsatthA dosA mottuM vIsattha dArassa uvariM jANi dArANi gelaNNAtiNI tANi savvANi ettha bhavaMti / "nikkAraNe vidhIya vi" gAdhApuvvaddhaM / suddhaM suddheNa syAnmatiH kiM kAraNaM asamAyAriNipphaNNaM ti kAuM mAsalahugA Na bhavaMti ? ucyate-jeNa kAraNeNaM nikkAraNagamaNAgamaNaM paDisiddhaM tamhA mAsagurugA ceva Na mAsalahugA / "kAraNagamaNe suddho" pacchaddhaM / vidhIe suddho, avidhIe mAsalahugaM tisu tthaannesu| kAraNato avidhIe, dosA te ceva je bhaNiya puTvi / kAraNe vidhIya suddho, icchaM taM kAraNaM kinnu // 3720 // "kAraNato avidhIe0" gAhA / kaNThyA / ata ucyategammati kAraNajAe, pAhuNAe gaNahare mahiDDIe / pacchAdaNA ya sehe, asahussa caukkabhayaNA u // 3721 // "gammati0" dAragAdhA / tattha kAraNaM ti dAraM / tassa kAraNadArassa imANi dArANiuvassae ya saMthAre, uvahI saMghapAhuNe / sehaTThavaNuddese, aNunnA bhaMDaNe gaNe // 3722 //
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 3717-3729] io usa aNappajjha agaNi AU, vIAra putta saMgame / saMlehaNa vosiraNe, vosaTTe niTThie tihaM // 3723 // "uvassae ya0" [" aNappajjha0 " ] silogadvayam / tassa uvassaya saMthAre ya dArANi ekka gAdhAe vakkhANeti 44 ajjANaM paDikuTTha, vasahI saMthAragANa gahaNaM tu / obhAsiu dAuM vA, vaccejjA gaNaharo teNaM // 3724 // 'ajjANaM0 " gAdhA / maggao vA dAuM vA vaccejja / uvahi tti asya vyAkhyA paDitaM pahuTTaM vA, palAvitaM avahiyaM va uggamiyaM / uvahiM bhAtuMje, dAeuM vA vi vaccejjA // 3725 // "paDitaM0 puNo ddhaM / 44 " saMghapAhuNatti / asya vyAkhyA ohANAbhimuhINaM, thirakaraNaM kAu ajjiyANaM tu / gacchejjA pAhuNao, saMgha kula thera gaNa thero // 3726 // "ohANAbhimuhINaM0" gAdhA / kaNThyA / sehuvaTThA / 505 gAhA / pamhuTTaM=vissaritaM, palAvitaM parihAseNa, likkAvitaM, avahitaM vA annattha appasatthA, hojja pasattA ya ajjikovasae / eeNa kAraNeNaM, gacchejja uvaTThaveDaM je ||3727 // 'annattha appasatthA0 gAdhA / kaNThyA / ThavaNeti / ThavaNakulAI ThaveDaM, tAsiM ThaviyANi vA niveeDaM / parihariDaM ThaviyANi, ThavaNA''diyaNaM va vottuM je // 3728 // 11 "ThavaNakulAI ThaveDaM0 " gAdhA / ThavaNakulAI ThavaNaTThAe gacchejjA / pariharituM ThavitA Niti / jAiM vajjitANi 'ThavaNAdiyANi' tti te saMThavitANaM puNo gahaNaM / graha AdAne / uddese tti / vasadhIeN asajjhAe, gorava bhaya saddha maMgale ceva / uddesAdI kAuM, vAdeuM vA vi gacchejjA // 3729 // "vasahIeN asajjhAe0 " gAdhA / ajjAe maMgalasaddhA ya bhavati tti / bhaMDaNeti /
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 506 [niggaMthI uvassayapavesapagayaM uppanne ahigaraNe, viosaveuM tahiM pasatthaM tu / accheti khauriyAo, saMjamasAraM ThaveuM je // 3730 // "uppanne ahikaraNe0" gAdhA / bhaNe (gaNadhara)tti / jati kAlagatA gaNiNI, natthi u annA u gaNaharasamatthA / eteNa kAraNeNaM, gaNaciMtAe vi gacchejjA // 3731 // "jai kAlagayA0" gaadhaa| aNappajjha tti / / ajjaM jakkhAiTuM, [va] khittacittaM va dittacittaM vA / ummAyaM pattaM vA, kAuM gacchejja appajjhaM // 3732 // "ajjaM jakkhAi80" gAdhA / agaNi tti / jati agaNiNA u vasahI, daDDA Dajjhai va Dajjhihiti va tti / nAUNa va soUNa va, uvaghettuM je va jAejjA // 3733 // "jai agaNiNA0" gAdhA / Au tti / nadipUraeNa vasadhI, vujjhai vUDhA va vujjhihiti va tti / udagabhariyaM va soccA, uvaghettuM taM tu vaccejjA // 3734 // "nadipUraeNa0" gAdhA / viyAre tti / ghoDehi va dhuttehi va, ahavA vi jatIviyArabhUmIe / jayaNAe va kareuM, saMThavaNAe va vaccejjA // 3735 // putto vA bhAyA vA, bhagiNI vA hojja tANa kAlagayA / ajjAe~ dukkhiyAe, aNusaTTIe vi gacchejjA // 3736 // telokkadevamahiyA, titthayarA nIrayA gayA siddhi / therA vi gayA keI, caraNaguNapabhAvayA dhIrA // 3737 // baMbhI ya suMdarI yA, annA vi ya jAu logajeTThAo / tAo vi ya kAlagayA, kiM puNa sesAu ajjAu ? // 3738 // na hu hoi soiyavvo, jo kAlagao daDho carittammi / so hoi sotiyavvo, jo saMjamadubbalo vihare // 3739 //
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 507 bhAsagAhA-3730-3744] taio uddeso labhrUNa mANusattaM, saMjamasAraM ca dullabhaM jIvA / ANAi pamAeNaM, doggaibhayavaDDaNA hoti // 3740 // "ghoDehiM va0" ["putto vA0" "telokkadeva." "baMbhI ya0" "na ha hoi0" "lakSNa0"] gAdhA / ghoDA DaMgarA dhuttA vA viyArabhUmie ThitA hojja / 'adhavA vi jati 'tti ahavA te jataya etesiM vAraNANimittaM gacchejjA 'annaM vA kare'2 tti jayaNAe puvvakayAe vA saMThavaNAe gacchejjA / puttasaMgame tti / putto piyA va bhAyA, ajjANaM Agao tahiM koI / ghittUNa gaNaharo taM, vaccati to saMjatIvasahiM // 3741 // saMlihiyaM pi ya tivihaM, vosiriyavvaM ca tiviha vosaTuM / kAlagaya tti ya soccA, sarIramahimAi gacchejjA // 3742 // "putto piyA va0" ["saMlihiyaM pi"] gAdhA / saMlehaNa tti taM tividhaMsaMlihittukAmA, saMlihaMtIe, saMlihite / eyaM tividhaM vosiritaM ti vA paccakkhAyaM ti vA egaTuM / paccakkhaMtIe paccakkhitte ya tti, kAlagayAe ya sarIraveyAvaDiyAe gacchejja / ete tinni NiTThiteti 'tivihaM' ti / etadeva tividhaM vosiraMtIe vosaTe sarIramahimAte y| jAdhe vi ya kAlagayA, tAdhe vi ya dunni tinni vA divase / gacchejja saMjaINaM, aNusaddhiM gaNaharo dAuM // 3743 // "jAdhe vi ya0" gAdhA / kAraNajAte tti gayaM / idANiM pAhuNae tti dAraM / asya vyAkhyA appabiti appatitiyA, pAhuNayA AgayA sauvacArA / sijjAyara mAmAe, paDikuTTadesie pucchA // 3744 // "appabiti0" gAdhA / pAhuNayA appabitiyA appatatiyA vA AgayA / tesiM ca tattha satikAlo tehiM sutaM NAyaM vA jadhA - ettha atthi sAdhuNIyo tattha ajjANaM paDissayaM vaccaMti sauvayAraM / sauvayAro nAma tiNNi NisIdhiyAo tattha pavattiNI appabitiyA vA NiggaMtuM te vaMdati, AsaNaM vA deti imAe vidhIe 1. jatINaM iti bhAvyam ? malavR / 2. jayaNA eva kareuM muca /
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 508 visesa AsaMdaga kaTTamao, bhisiyA vA pIDhagaM va kaTThamayaM / takkhaNalaMbhe asaI, paDihAriga peha'bhoga'N // 3745 // [ niggaMthI uvassayapavesapagayaM "AsaMdaga0" gAdhA / takkhaNalaMbhassa', asatIe pADihAriyaM geNhaMti / diNe diNe pehijjati / 'bhoga'NNe'tti tassa ya paribhogo anyasya nAstIti vAkyazeSaH / tattha uvavisituM sarIravaTTamANi ya pucchitA imaM pucchaMti - sejjAtaramAmAgapaDikuTThaThavaNAkulANi ya / ajjiyAo Nivedeti bAhAi aMgulIi va, laTThIi va ujjuyaM Thio saMto / na pucchejja na dAejjA, paccAvAyA bhave tattha // 3746 // "bAhAi0" gAdhA / jati dAeti mA 0 / ( mAsalaghu) ANAdIdosA' virAhaNA imAtehi agaNiNA vA, jIviyavavarovaNaM va paDiNIe / kharae khariyA suNhA, naTTe vaTTakkhure saMkA // 3747 // "teNehi0" gAhA / kaNThyA / jamhA ete dosA tamhA avidhIe Na dAejja / racchatiyadAra-gopura-thUbhiyamAdIhi jayaNAe ajjiyAo sAhaMti / sejjAyarANa dhammaM kahiMti ajjANa deMti aNusaTThi / dhammamma kahiyammi ya, savve saMvegamAvannA // 3748 // "sejjAtarANa0 " gAdhA / kaNThyA / aNNo imo Adeso pAhuNagANaM anno vi a Aeso, pAhuNaga abhAsiyA u teNabhae / cilimiNi aMtariyA khalu, cAussAle vasejjA NaM // 3749 // " ayamaNNo ture0 " gAhA / te pAhuNayA abhAsitA kuDuMkkamAdiuvassao Na labbhati teNa-sAvatANaM vA bhayaM / tAdhe jattha ajjAo ThitAo taM cAussAlaMto aNNAe sAlAe te pAhuNayA ThavijjaMti, aMtare cilimiNI kIrati, asati cAussAlassa, tAhe kuDuMtaritaM ajjANa ceva ekkapaDissae ThAyaMti / asati aMtareNaM kaDago dijjati / asati kaDagassa cilimiNI kIrati aMtareNa imA vibhAsA gAhA-- kuDDuMtarassa asatI, kaDao pattI va aMtare therA / tesaMtariyA khuDDA, samaNINa vi maggaNA evaM // 3750 // 1. laMtassa a ba ka Da i / 2. doso aba i / 3. anno vimuca /
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 509 bhAsagAhA-3745-3754] taio uddeso "kuTuMtaritassasatI0" gAdhA / kaNThyA / annAe AbhogaM, nAe~ sasadaM kareMti sajjhAyaM / accuvvAyA va suve, acchaMti va annahiM divasaM // 3751 // "annAe0" gAdhA / jaI Na keNai nAyA - saMjatINaM ekkapaDissae Thita tti / tA se tusiNItA acchaMti Na sajjhAyaM kareMti / adha NAtA tAdhe vejjapADheNa pariyaTTeti / jati taraMti savvaM rattiM parihayaTeMti Na suvaMti / adha uvvAyA to suvaMti divasato ya aNNattha rukkhamUlAdIsu acchaMti / samaNI samaNa paviTe, nisaMta ullAva'kAraNe gurugA / payalA nidda tuvaTTe, acchImalaNe gihI mUlaM // 3752 // "samaNI0" gaadhaa| saMjatINaM uvassae Thitesu jai keNati Na diTThA ullAvaM kareMti / adha kareMti :: / 4 (caturguru) adha diTThA to ullAvaM kareMtu vA mA vA / evaM rattiM vasittANa, tAdhe pae vaccaMti / jAdhe na taraMti gaMtuM tAhe divasao annattha rukkhamUlAdIsu acchaMti / adha divasato vi na hojjA annattha ThANaM tattha acchamANA jati NiddAMti vA payalaMti vA to tecceva dosaa| uccAraM pAsavaNaM, va annahiM mattaesu va jataMti / addiSTuM paviTThA vA, adiTTha NitedharA bhayitA // 3753 // "uccAraM0" gAhA / uccAraM pAsavaNaM annattha vosiraMti saMjatINaM uccaarpaasvnnbhuumiie| adhavA mattaesu jataMti / tattha'nnattha va divasaM, acchaMtA pariharaMti niddAI / jatanAe va suviMtI, ubhayaM pi ya maggae vasahiM // 3754 // "tattha'nnattha va0" gAdhA / 'jayaNAe suvaMti' tti pacchaNNA suvaMti / 'ubhayaM pi ya maggate vasadhiM' ti saMjatAsaMjatIo vi vasadhiM maggaMti / pAhuNa tti gayaM / idANiM gaNadhare tti dAraM / gaNadhareNa avassagaMtavvaM ajjiyANa vasadhiM / kiM kAraNaM ? sejjAyarANa dhamma, kahati ajjANa deMti aNusaddhiM / kahiyammi ya dhammammi, savve saMvegamAvannA // (ni0bhA0 1726) daDhasohiyao sejjAyaro vi ajjANa saMgahaM kuNati / to teNa ajjiyAo, thirasaMjama daMsaNA hoMti //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 510 visesacuNNi [niggaMthI uvassayapavesapagayaM ahiNA visUigA vA, sahasA dAho va hojja sAso vA / jai AgADhaM ajjANa hoti gamaNaM gaNaharassa // 3755 // paDiNIya meccha mAlava, gaya goNA mahisa teNagAtI va / AsaNNe uvasagge, kappati gamaNaM gaNaharassa // 3756 // 1 adhavA gaNahare mahiDDIe ya ete dovi dArA egaTThA vakkhANetirAyA'macce seTTI, purohie satthavAha putte ya / gAmauDe TuuDe, je ya gaNahare mahiDDIe // 3757 // "rAyA'macce0" gAhA / jo rAyA pavvaio amacca pavvaiya ityAdi / gAmauDo gAmamahattaro, ete mahiDDIyA bhaNNaMti / gaNaharo vi mahiDDIo ceva / tato ya imo guNo bhavati / ajjANa teyajaNaNaM, dujjaNa sacamakkArayA ya goravayA / tamhA samaNuNNAyaM, gaNahara gamaNaM mahiDDIe // 3758 // saMtavibhavA jai tavaM, kareMti avaijjhiUNa iddddiio| sIyaMtathirIkaraNaM, titthavivaDDI ya vaNNo ya // 3759 // "ajjANa0" ["saMtavibhavA0"] gAhAdvayaM kaNThyam / 'sacamakArato ya' tti dujjaNo cakati zaMkatItyarthaH / gaNadhara-mahiDDIA do vi dArA gatA / idANiM pacchAdaNA ya sehe tti dAraM / do rAyaputtA NikkhaMtA egassAyariyassa sagAse / vIsaMbhio ya rAyA, lakkhaNajutto na vijjatI kumaro / paDiNIehi va kahie, AhAvaMtI davadavassa // 3760 // "vIsuMbhito ya0" gAdhA / rAyA kAlagato / anno ya lakkhaNajutto kumAro Natthi / tato porajANavayA-amhe arAyagA Na vasAmo tti asaNA lakkhaNajuttaM maggaMti taccaNiyAdIhi ya paDiNIyatAe kadhitaM-ime rAyaputtA NikkhaMtA / te puNa kiM NimittaM ? kaheMti ati siM jaNammi vanno, ya Ayati iDDimaMtapUyA ya / rAyasuyadikkhieNaM, titthavivaDDI ya laddhI ya // 3761 // 1. vizeSacUrNikRtA etadgAthAdvayaM (3755-56) uddharaNarUpeNa upanyastam /
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 3755-3767 ] io uddesa daTThUNa ya rAiDiM, parisahaparAito tahiM koi / Apucchai Ayarie, sampatte appamAo hu // 3762 // nAUNa ya mANussaM sudullabhaM jIviyaM ca nissAraM / saMghassa cetiyANa ya, vacchallattaM karejjAhi // 3763 // "ati siM jaNammi0" ["daTThUNa0 'nAUNa0" ] gAhA / atIva etesiM jaso abbhuati eriso etesiM dhammo / jattha rAyaputtA NikkhamaMti / 'laddhI ya' tti AhArAdINi labbhaMti / taM soccA kharakammiyAdayo davassa turiyaM AdhAvaMti uppavvAvaNaTThAe / eyaM soccA sAhuNo adaNNA mA uppavvAvijjejja / tattha sAhUhiM te bhaNNaMti - saMjatipaDissae Nilukkaha / tattha ego bhaNati--nitthAreha jeNa pagAreNa jANaha | bitiyoM bhaNati - bhAvato mae rajjaM cattaM kassa satI mae uppavvAvetuM Necchati NilukkituM / so rAyapurise AgacchamANe daTTu mahatA iDDIe rAyiDDhi parIsahaparAyito Apucchati Ayarie - uppavvayAmi tti | Ayariyo Aha-saMmatte appamAo sAdhu ceiyANaM vaTTejjAhi / eteNa kAraNeNa saMjatipaDissayaM gammejja / etadevArthaM-- 44 77 66 kiM kAhiMti mamete, paDalaggataNaM va me jaDhA iDDI / ko vA'niTThaphalesuM, vibhavesu calesu rajjejjA // 3764 // taio saMjamaaTThI, Ayarie paNamiUNa tiviheNaM / lannaM niyaDIe, ajjANa uvassagamatIti // 3765 // " kiM kAhiMti0" [" bitio saMjama 0 " ] gAhAdvayaM kaNThyam / tassa NilukkAvaNavidhI bhaNNati 511 aMtaddhANA asaI, jai maMsU loya aMbilIbIe / pIsittA deMti muhe, apagAseM ThaveMti ya virego // 3766 // saMthAra kusaMghADI, amaNunne pANae ya pariseo / ghaMsaNa pIsaNa osaha, addhiti kharakammi mA bolaM // 3767 // 'aMtaddhANA asaI 0 " [ " saMthAra0 " ] gAdhA / jati aMtaddhANakaraNaM acchito saMjayauvassae ceva acchati / asatIe aMtaddhANassa / jati maMsU atthi tAhe loyaM kAuM saMjatInevatthaM kAuM saMjatIuvassayaM Nijjati / tAhe aMbilibIyAdINi pIsittA muhaM se 1. taiyo muca /
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 512 visesa [ niggaMthI uvassayapavesapagayaM Alippati appagAse ogAse vireyaNaM dAuM saMthArae ThavettA amaNuNNAe khuttha' (?) mailasaMghADIe ohADijjati / pANaeNa parisego dijjati / saMjatIo kAuti caMdaNaM ghaseMti, kAui osahANi pIsaMti palevaTThAe, kAui osahANi maggaMti saMjoeMti ya addhitiM ca kareMti / je tattha kharakammiyAdI eMti te bhaNNaMti-mA bolaM kareha, esA ajjA gilANiyA saddaM na sahati saddeNa se aratI bhavati / pacchAyaNA ya sehassa tti gayaM / idANiM asahussa caukkabhayaNa tti dAraM donni va sahU bhavaMtI, so va'sahU sA va hojja U asahU / dohaM pi u asahUNaM, tigiccha jayaNAya kAyavvA // 3768 // "donni vi sahU0 " gAhA / saMjao vi sahU saMjatI vi sahU, saMjato sahU saMjatI ashuu| saMjato asahU saMjatI sahU, saMjato vi asahU [saMjatI vi asahU] 4 / tattha paDhamabhaMge timicchAjayaNA bhaNNati NAUNa U gilANaM, paMthe gAme va bhikkhavelAe / jai turiyaM nAgacchai, laggai gurue caummAse // 3769 // gAhA / "NAuNa ya0 11 lolaMtI chgamutte, souM ghettuM davaM tu Agacche / tUraMto taM vasahiM, NiveyaNaM chAyaNa'jjAe // 3770 // "lolaMtI0" gAhA / paNayaM ghettUNa turitaM Agacchati saMjatiuvassayasamIvaM / sejjAtariM saddAvettA bhaNati--nivedehiM ajjAe sAhU Agato / jati duNNiyatthA ajjA sejjAtarI cchAyAvijjati, aNicchaMtIe appaNA vi jayaNAe chAdeti / 'chAdaNa'jjAe 'tti avAuDA ityarthaH / AsAso vIsAso, mA bhAhi iti thirIkaraNa tIse / dhuviuM cIratthuraNaM, tIse'ppaNa bAhi kappo ya // 3771 // "AsAso0 " gAhA / AsAseti - dhIrA bhavAhi, ahaM te tigicchaM karemi / ahaM te bhAyA pittijjAdi, vibhAsA / evaM bhaNati - vIsatthA hohi, jati atthi se aNNANi cIvarANi tANi atthuNati NiyaMseti ya se / asati tassaccayANaM appaNijjagANi deti / tAhe jANi levADitANi cIrANi tANi bAhiM uvassayassa dhovittA uvalevaNaM deti / 1. malinAM trUTitAM ca kusaGghATIM sa prAvaraNaM kriyate / malavR / 2. dovi a ba ka Da i / 3. soUNa muca /
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3768-3778] taio uddeso 513 etehi kAraNehiM, pavisaMte U NisIhiyA tinni / ThiccANaM kAyavvA, aMtara dUre pavese ya // 3772 // "etehiM kAraNehiM0" gAhA / kaNThyA / paDihArie paveso, takkajjasamANaNA ya jynnaae| gelaNNe ciTThaNAdI, pariharamANo jato khippaM // 3773 // "paDihArie paveso0" gAdhA / 'takkajjasamANaNA ya jayaNAe'tti tadeva gilANakajjaM jayaNAe samANeyavvaM / ahavA thaddhIbhUyA jayaNAe NeyavvA visajjetavvA vA / 'gelaNNe tu pade 'tti gilANe dejjA davve evamAdi gilANakicce 'pariharamANo'tti ussaggeNaM suddhaM suddheNa kareti / ahavA Aya-parasamutthe dose 'pariharamANo jato' tti, aNAgADhe paNagaparihANIe, 'khippaM' ti AgADhe khippaM / so keriso sAdhU jo paDiyarati ? piyadhammo daDhadhammo, miyavAdI appakotuhallo ya / ajjaM gilANiyaM khalu, paDijaggati eriso sAhU // 3774 // so pariNAmavihiNNU, iMdiyadArehiM saMvariyadAro / jaM kiMci dubbhigaMdhaM, sayameva vigiMcaNaM kuNati // 3775 // "piyadhammo0" ["so pariNAma0"] gAhAdvayaM kaNThyam / eriso imaM jataNaM karetigujjhaMga vadaNa kakkhoruaMtare taha thaNaMtare daTuM / sAharati tato diDhei, na ya baMdhati diTThie diDhei // 3776 // uccAre pAsavaNe, khele siMghANae vigicaNayA / uvvattaNa pariyattaNa, NaMtaga NillevaNa sarIre // 3777 // "gujjhaM0"["uccAre pAsavaNe0"] gAhAdvayaM kaNThyam / sarIre ya saMjatIe pillevnnaa| kiriyAtItaM NAuM, jaM icchati esaNAe~ jaM tattha / saddhAvaNA pariNA, paDiyaraNa kahA NamokkAro // 3778 // "kiriyAiyaM0" gAhApuvvaddhaM / ato tegicchaMra NAuM jaM davvaM maggati taM dijjati jaM se kavayabhUtaM bhavati / teNa avaThThaddhA AloyaNa bhattapaccakkhANa NamokkAraM ca paDivajjihiti / 1. gelaNNe ciTThaNAdI - muca / 2. ategiccha a ba /
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 514 visesacuNNi [niggaMthI uvassayapavesapagayaM davvaM tu jANiyavvaM, samAdhikAraM tu jassa jaM hoti / NAyammi ya davvammi, gavesaNA tassa kAyavvA // 3779 // "davvaM tu jANiyavvaM0" gAdhA / sA pucchitavvA-keNa te samAhI ? jaM sA bhaNati taM ANeyavvaM suddhaM maggittA, asati paNagaparihANIe / idANiM pacchaddhassa vakkhANaM / "saddhAvaNA0" pacchaddhaM / tadhA se saddhA vaDDijjati jahA bhattapaccakkhANAbhimuhI bhavati / bhatte paccakkhAte paDiyarijjati / NamokkAro ya se dijjati / jA Na hoti kiriyAtItA tIe sayameva diTThapADhI, kareti pucchati ajANao vejjaM / dIvaNa davvAdimmi ya, uvadese ThAti jA laMbho // 3780 // "sayameva diTThapADhI0" gAhA / kaNThyA / ratti teNa kahiM vasiyavvaM ? abbhAse va vasejjA, saMbaddha uvassagassa vA dAre / AgADhe gelaNNe, uvassae cilimiNivibhatte // 3781 // "abbhAse va0" gAhA / abbhAse annammi uvassae asaI egasaMbaddhe, asati dAramUle / "oNevvIe" pacchaddhaM kaNThyam / taM puNa imesi aTThAe imeNa vA kAraNeNa tatraiva vasati / uvvattaNa pariyattaNa, ubhayavigiMcaTTha pANagaTThA vA / takkara bhaya bhIrU adha, NamokAraTThA vase tattha // 3782 // "uvvattaNa0" gAhA / kaNThyA / 'ubhayaM'ti uccArapAsavaNaM / dhii balajutto vi muNI, sejjAtara-saNNi sijjhagAdijuto / vasati parapaccayaTThA, salAhaNaTThA ya avarANaM // 3783 // so nijjarAe~ vaTTati, kuNati ya ANaM aNaMtaNANINaM / sa bitijjao kahetI, pariyaTTegAgi vasamANo // 3784 // "dhiti bala0"["so nijjarAe0"] gAdhA / jati vi dhii balio so sAhU sahA ityarthaH / tahA vi sejjAyarasahAyo vasati / sejjAtaraM bhaNati-mama Na vaTTati egANiyassa saMjati 1. AgADhe gelaNNe muca /
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3779-3789] | taio uddeso 515 uvassae vasituM / jati sejjAyaro icchati teNa sahAeNa samaM vasaMto sejjAtarassa rattiM dhamma kaheti / aNicchae egANito vi vasati savvarattiM pariyaTTeti / so evaM kareMto viulAe nijjarAe vaTTati / paDijaggiyA ya khippaM, doNha sahUNaM tigiccha jtnnaae| tattheva gaNaharo aNNahiM va jayaNAe~ to nei // 3785 // "paDijaggiyA0" gAhA / evaM tigicchittA jataNA ya bhaNiyA esa doNhaM pi sahUNaM / jati tattheva AsaNNe gaNaharo tIse tattha Neti, taM ca gaNaharaM kharaMTeMti / aidUre jayaNAe Neti / kA jayaNA? nikkAraNigiM camaDhaNa, kAraNigiM Neti ahava appAhe / gamaNitthi missa saMbaMdhi vajjite asati egAgI // 3786 // "nikkAraNigi0" gAdhA / kaNThyA / itthImIseNa sattheNa samaM Neti, asati purisehiM vi samaM saMbaMdhiehiM, asatI egAgI vi Neti / na vi ya samattho savvo, havejja etArisammi kajjammi / kAyavvoM purisakAro, samAhisaMdhANaNaTThAe // 3787 // "na vi ya samattho0" gAhA / kayAyi so saMjato asahU hojjA, Na ya savvo samattho eyArise kajje bhavati / to sA kiM chaDDeyavvA jaha appaNo sIlakhaMDaNA Na bhavati / eya jahA kiriyA kajjati tahA jayaNA kAyavvA / so puNa kahaM asahU bhavati ? soUNa ya pAsittA, saMlAveNaM taheva phAseNaM / etehi asahamANe, tigiccha jayaNAi kAyavvA // 3788 // "soUNa" gAhA / itthi apAsaMto vi ullAvaM sotuM mohabbhavo jAyati kammodaeNaM / pAsittA kakkhaMtarANi phAseNa itthIhattheNa jai chivati tAhe sA pucchitavvA-ajje ! tumaM sahU asahU ? sA puNa gIyatthA vA hojja agItatthA vA / avikoviyA u puTThA, bhaNAi kiM maM na pAsasI Niyae ? / chagamutte lolaMti, to pucchasi kiM sahU asahU ? // 3789 //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 516 visesa [ niggaMthI uvassayapavesapagayaM pAsAmi NAma etaM, dehAvatthaM tu bhagiNi ! jA tujhaM / pucchAmi dhitibalaM te, mA baMbhavirAhaNA hojjA // 3790 // "avikoviyA u0 " [" pAsAmi0 " ] gAhAdvayaM kaNThyam / tato sA bhaNati - iharA vi tAva sadde, rUvANi ya bahuvihANi purisANaM / soUNa va daTThUNa va, Na maNakkhobho mahaM koti // 3791 // saMlavamANI vi ahaM, Na yAmi vigatiM Na saMphusittANaM / haTThA vi kiMtu ehi, taM puNa NiyagaM dhitiM jANa // 3792 // " iharA vi tAva0" ["saMlavamANI0" ] gAhAdvayam / so maggati sAhammi, saNNi ahAbhaddigaM va sUI vA / deti ya se vedaNagaM, bhattaM pANaM va pAuggaM // 3793 // " so maggati0 " gAhA / saMjatiM saMviggaM gItatthaM maggati / asati agItatthaM pi, asati pAsatthAdi pi gItatthaM, asati agItatthaM pi pAsatthaM / asati sAvigaM gahiyANuvvayaM, asati daMsaNasAviyaM, asati ahAbhaddiyaM, asati sUrti, sUtigrahaNaM sA NivvitigicchA NikkheyattI bhavati / sA dhammakahAe paNNavijjati, aNicchi NimitteNaM, asati mullaM pi dijjati / sesaM kaNThyam / etAsiM asatIe, Na kaheti jahA ahaM khu miM asahU / saddAdIjayaNaM puNa, karemo esA khalu jiNANA // 3794 // "etAsiM asatIe0" gAhA / kaNThyA / kahaM sA jayaNA ? imA-- samma hattha vatthAdiehiM diTTimmi cilimiNaMtario / saMlAvammi parammuhoM, govAlagakaMcuto phAse // 3795 // " saddammi hattha0 gAhA / jati saddeNaM asahU bhaNNati - saMjatIkajje mA bhaNIhi hattheNaM vA vattheNaM vA sannaM karejjAsi / sesaM kaNThyam / 11 eseva gamo niyamA, niggaMthIe vi hoti asahUe / dohaM pi hu asahUNaM, tigiccha jayaNAeN kAyavvA // 3796 //
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 517 bhAsagAhA-3790-3804] taio uddeso AtaMkavippamukkA, haTThA baliyA ya NivvuyA saMtI / ajjA bhaNejja kAI, jeTTajjA ! vIsamAmo tA // 3797 // diTuM ca parAmuTuM, ca rahassaM gujjha ekkamekkassa / taM vIsamAmoM amhe, pacchAvi tavaM carissAmo // 3798 // taM soccA so bhagavaM, saMviggo'vajjabhIrU daDhadhammo / aparimiyasattajutto, nikkaMpo maMdaro ceva // 3799 // uddhaMsiyA ya teNaM, saTra vi jANAviyA ya appANaM / carasu tavaM nissaMkA, u sAsiyaM so u cetei // 3800 // biiyapayamaNappajjhe, pavise akovie va appajjhe / teNa'gaNiAusaMbhama, bohikateNesu jANamavi // 3801 // "eseva0' ["AtaMkavippamukkA0" "diTuM ca0" "taM soccA0" "uddhaMsiyA0" "biiyapaya0"] gAhAo cattAri kaNThyA / jaM arahassaM arahassIkayaM teNaM ti saMjateNaM jaiNA uDDatito aNApucchAe gaMtavvaM / [suttaM] no kappai niggaMthINaM niggaMthauvassayaMsi ciTThittae vA jAva kAusaggaM vA ThANaM ThAittae // 3-2 // "no kappai niggaMthINaM0" suttaM uccAreyavvaM / paDivakkheNaM jogo, tAsiM pi Na kappatI jatINilayaM / NikkAraNagamaNAdI, jaM jujjati tattha taM NeyaM // 3802 // ["paDivakkheNaM0"] saMbaMdhagAhA kaNThyA / eseva gamo niyamA, paNNavaNaparUvaNAsu ajjANaM / paDijaggatI gilANaM, sAhuM jataNAe~ ajjA vi // 3803 // sA maggai sAdhammi, saNNi ahAbhadda saMvarAdI vA / deti ya se vedaNayaM, bhattaM pANaM ca pAyoggaM // 3804 // "eseva gamo0" ["sA maggai0"] gAhAdvayam / ajjA vi sAdhU gilANagaM emeva paDiyarati saMvaro=NhANiyAsohao / // niggaMthIuvassayapavesapagayaM samattaM // . .
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ // cammapagayaM // [suttaM] no kappai niggaMthINaM salomAiM cammAiM ahiTTittae // 3-3 // eyaM NiggaMthINaM ussaggasuttaM / sambandhaHbaMbhavayapAlaNaTThA, aNNoNNauvassayaM Na gacchaMti / uvakaraNaM pi Na icchati, jahi~ pIlA tassa jogo'yaM // 3805 // satikaraNAdI dosA, aNNoNNauvassagAbhigamaNeNa / satikaraNakouhallA, mA hojja salomae ahavA // 3806 // "baMbhavatA0" ["satikaraNAdI0"] gAhAdvayaM kaNThyam / niyuktivistara:cammammi salomammi, NiggaMthINaM uvesamANINaM / caugurugA''yariyAdI, tattha vi ANAdiNo dosA // 3807 // [ni0] "cammammi0" gAhA / Ayario eyaM suttaM pavattiNIe Na kaheti :: / 4 (caturguru) sA ajjANaM Na kaheti :: / 4 (caturguru) tAo Na paDisuNeti mA 0 / (mAsalaghu) ANAI / gahaNe ciTTha NisIyaNa, tuyaTTaNe ya gurugA salomammi / nillome caulahugA, samaNINArovaNA camme // 3808 // kuMthu paNagAi saMjameM, kaMTakaahivicchugAi AyAe / bhAro bhayabhuttiyare, paDigamaNAI salomammi // 3809 // [ ni0] "gahaNe0" ["kuMthu0"] gAhA / yathAsaMkhyaM pacchittaM tavakAlavisesitaM ANAdivirAhaNA / asya vyAkhyA tasa pANa virAhaNayA, camma salome u hoti ahikaraNaM / nillome tasapANA, saMkuyamANe ya karaNaM vA // 3810 // avidiNNovadhi pANA, paDilehA vi ya Na sujjhati salome / vAsAsu ya saMsajjati, patAvamapatAvaNe dosA // 3811 // "tasa pANa virAhaNayA0" ["avidiNNovadhi0"] gAhAdvayam / tasapANa virAhaNayA asya vyAkhyA 1. na dRzyate eSA gAthA vizeSacUrNI /
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3805-3819] taio uddeso AgaMtu tadubbhUyA, sattA'jhusire vi giNhituM dukkhaM / aha ujjhati to maraNaM, salomaNillomacammeyaM // 3812 // bhAro bhaya paritAvaNa, mAraNa ahikaraNameva avidiNNe / titthayaragaNaharehi, satikaraNaM bhuttabhogINaM // 3813 // jai tA acetaNammi, ayiNe phariso u eriso hoti / kimayA sacetaNammi, purise phariso u gamaNAdI // 3814 // "AgaMtu0" ["bhAro0" "jai tA0"] gAhA / tadubbhUto paNayo sesaM kaNThyam / satikaraNaM bhuttaabhuttabhogINaM jati tAva eyassa aceyaNassa eriso phAso kimaMga puNa ceyaNassa? karaNaM nAma saMkuDitacammeNa mehuNakammaM karejja / bitiyapada kAraNammi, cammuvvalaNaM tu hoti NillomaM / AgADha kAraNammi, camma salomaM pi jataNAe // 3815 // "biiyapaya0" gaahaa| uDDammi vAtammi dhaNuggahe vA, arisAsu sUle va vimoite vA / egaMgasavvaMgagae va vAte, abbhaMgitA ciTThati camma'lome // 3816 // "ummi vAtammi0" vRttam / UrdhvaM vAto bhavati, dhaNuggaho khujjIkarei 'vimoite 'ti khuitaM satthANAo hatthAdI / taracchacammaM aNilAmaissa, kaDiM va veati jahiM va vAto / eraMDa'NeraMDasuNeNa DakvaM, veDheMti soviMti va dIvicamme // 3817 // puyA va ghassaMti aNatthuyammi, pAsA va ghassaMti va theriyAe / lohAramAdIdivasovabhutte, lomANi kAuM aha saMpihaMti // 3818 // divase divase va dullabhe, uccattA ghettuM tamAiNaM / lomehiM uNa saMvijoae, mauaTThA va na te samuddhare // 3819 // "taraccha0" ["puyA va0" "divase divase0"] gAhAtrayaM kaNThyam / 'adhe 'tti romANi heTThA kareMti, uccattAe vA ghettuM 'saMvijojae' tti lomANi ukkhaNe mauaTThAe vA ukkhaNejjA vi| sesaM kaNThyam / suttaM
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 520 visesacuNNi [cammapagayaM [suttaM] kappai niggaMthANaM salomAiM cammANi ahiTTittae, se vi ya paribhutte no ceva NaM aparibhutte, se vi ya paDihArie no ceva NaM appaDihArie, se vi ya egarAIe no ceva NaM aNegarAIe // 3-4 // "kappai niggaMthANaM salomAiM cammANi ahidvittae0" etaM niggaMthANaM avavAiyaM suttaM / Aha ziSyaH - NiggaMthINaM Na kappati niggaMthANaM kappai, kiM kAraNaM ? ata ucyate dosA tu je hoMti tavassiNINaM, lomAiNe te Na jatINa tammi / taM kappatI tesi sutovadesA, jaM kappatI tAsi na taM jatINaM // 3820 // niggaMthANa salomaM, na kappatI jhusira taM tu paMcavihaM / potthagataNapaNa dUsaM, duvihaM cammammi paNagaM ca // 3821 // gaMDI kacchati muTThI, chivADi saMpuDaga potthagA paMca / tiNa sAlivIhikoddavarAlagaAraNagataNaM ca // 3822 // koyava pAvAraga dADhi Ali pUrI tadheva viralI ya / eyaM dupehapaNayaM, iNamaNNaM apaDilehANaM // 3823 // uvahANa tUli AliMgaNI u gaMDovahANa ya masUrA / gomAhisaayaelagaraNamiyANaM ca cammaM tu // 3824 // "dosA u0" ["niggaMthANa." "gaMDI kacchati0" "koyava0" "uvahANa."] vRttam / cammaM ti vA ayiNaM ti vA egaTuM / sutovaeseNaM niggaMthANaM Na kappai / 'jaM kappati tAsiM' ti jaM NiggaMthINaM sutovaeseNa kappati taM NiggaMthANaM kappati yasmAdapavAdikaM sUtram ato ussaggeNa Na kappati salomaM jhusiraM ti kaauN| taM paMcavihaM jhusiraM-potthayapaNayaM, taNapaNayaM, dUsapaNayaM duvihaMappaDilehitadUsapaNayaM duppaDilehitadUsapaNayaM ca, cammapaNagaM / etesiM paNNavaNA gAhoktA / NavaraM taNapaNayaM sAlitaNA vIhigataNA koddavataNA AraNNagataNaM ca / viralI nAma aMkolliyasarisI AliMgaNiM gaMDovahANiyAo mahallatarI / sesaM kaNThyam / jahiM gurugA tahiM lahugA, jahiM lahugA caugurU tahiM ThANe / dohiM lahU kAlagurU, tavagurugA dohi vI gurugA // 3825 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 521 bhAsagAhA-3820-3832] taio uddeso "jahiM gurugA0" gAhA / giNhati ciTThati NisIyati tuyaddati / NiggaMthINaM eesu doNha vi caulahugA / saMghasauM? apaDilehA, bhAro ahikaraNameva avidiNNaM / saMkAmaNa palimaMtho, pamAya parikammaNA lihaNA // 3826 // "saMghaMso0" gAhA / khaMdhateNaM vahaMtassa saMghaso bhavati teNa vaNo hojjA / 'apaDilehaNa'tti / Na sujjhati paDilehaNA, bhAreNa tehi kaDI khaMdhaM vA dukkhejjA, ahikaraNaM, kuMthu saMmucchaMti avidinnovahIgAmaMtarasaMkameNa palimaMtho, pramAdo lihiyaM ti kAuM Na guNeti tato Nassati suttaM, parikammaNadamaNAe suttapalimaMtho lihaMtassa vi ahigaraNaM / potthaga jiNa diTuMto, vaggura leve ya jAla cakke ya / lohita lahugA ANAdi muyaNa saMghaTTaNA baMdhe // 3827 // [ ni0] "potthaga0" gAhA / potthae dosA tattha jiNA diTuMtaM kareMti / vagguralevA ekka gAhAe vakkhANei cauraMgavaggurA parivuDo vi phiTTejja avi migo rnnnne| chIra khaura leve vA, paDio sauNo palAejjA // 3828 // siddhatthagajAleNa va, gahito maccho vi NipphiDejjA hi / tilakIDagA va cakke, tilA va Na ya te tato jIvA // 3829 // jar3a tesiM jIvANaM, tatthagayANaM tu lohiyaM hojjA / pIlijjaMte dhaNiyaM, galejja taM akkhare phusitaM // 3830 // jattiyamettA vArA, u muMcaI baMdhaI va jati vArA / jati akkharANi lihati va, tati lahugA jaM ca Avajje // 3831 // "cauraMga0"["siddhatthaga0" "jai tesiM0" "jattiyamettA0"] gAhA / knntthyaa| haya gaya raha pAikkehiM parivRtto mRgo phiTTejjA / sesaM kaNThyam / idANi taNa paNae / tattha gAhAtaNapaNagammi vi dosA, virAhaNA hoti saMjamA''tAe / sesesu vi paNagesuM, virAhaNA saMjame hoti // 3832 // 1. saMghaMsa - muca / 2. vaggurae - a i / 3. gaha - a ba ka Da i /
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesacuNNi [cammapagayaM ahi viccugavisakaMDagamAdIhi khayaM va hojja AyAe / kuMthAdi saMjamammi, jati uvvattAdi tati lahugA // 3833 // diTTha salome dosA, NillomaM NAma kappatI ghettuM / giNhaNe gurugA paDileha paNaga tasapANa satikaraNaM // 3834 // bhuttassa satIkaraNaM, sarisaM itthINa eyaphAseNaM / jati tA aceyaNammi, phAso kimu ceyaNe itare // 3835 // "taNapaNagammi0" ["ahi0""diTTha0""bhuttassa0"] gAhA / taNesu ahI hojjA / vicchugo visakaMTago vA, jattiyA vAvArA uvvattati pariyattati, hatthaM vA pAyaM vA saMcAlei tattiyA caulahugA / sesaM gAhAsiddhaM / 'iyare' tti itthIe / suttanivAo vuDDe, gilANa taddivasa bhutta jataNAe / AgADha gilANe makkhaNa?, ghaTe bhiNNe va arisAu // 3836 // [ni0] "suttanivAto0" gAhA / sUtranipAtaH sthavireSu gilANe vA / 'jayaNAe 'tti lomAi uvariM kareti / saMthAragaTTha gilANe, amilAdIcamma gheppati salomaM / vuDDA'sahu bAlANa va, acchuraNaTThA vi emeva // 3837 // kaMbhAralohakArehi, divasamaliyaM tu taM tasavihUNaM / uvariM lome kAuM, sottuM gose samapyati // 3838 // "saMthAragaDha0" ["kumbhAra0"] gAhAdvayam kaNThyam / 'emeva' tti emeva gheppejjA vuDDAINaM / eya tAva salome bhaNitaM / nillome imaM - "AgADha gilANe0" gAhApacchaddhaM / asya vyAkhyA avatANagAdi Nilloma tella vamma? gheppatI cammaM / ghaTThA va jassa pAsA, galaMtakoDhe'risAsuM vA // 3839 // soNiyapUyAlitte, dukkhaM dhuvaNA diNe diNe cIre / kacchalle kiDibhille, chappatigille va NillomaM // 3840 // "avatANagAdi0" ["soNiya0"] gAhAdvayaM kaNThyam /
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3833-3847] taio uddeso 523 jaha kAraNe nillomaM, tu kappatI taha bhavejja iyaraM pi / agADhi salomaM AdikAu jA potthae gahaNaM // 3841 // bhattapariNNa gilANe, kusamAi kharA'satI tu jhusirA vi / appaDilehiyadUsAsatI ya pacchA taNA hotI // 3842 // duppaDilehiyadUse, addhANAdI vivitta geNhaMti / gheppati potthagapaNagaM, kAliyanijjuttikosaTTA // 3843 // "jaha kAraNe0" [bhattapariNa0" "duppaDilehiya0"] gAhA / jaha kAraNe nillomaM ruppati tahA 'iyaraM pi' tti jhusiraM pi, AgADhakAraNe salomaM Adi kAUNaM pacchANupuvvIe jAva 'potthaga' tti bhattapaccakkhAyassa apaDilehiyadUsAsatIe ajhusira jhusirA vi taNA pattharijjaMti / sesaM kaNThyam / [suttaM] no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA kasiNAiM cammAiM dhArittae vA pariharittae vA // 3-5 // sambandhaHcammaM caivAhikayaM, tassa pamANamiha missie sutte / apamANaM paDisijjhati, Na u gahaNaM esa saMbaMdho // 3844 // ahavA acchuraNaTThA, taM vuttamidaM tu pAdarakkhaTThA / tassa vi ya vaNNamAdI, paDisehetI ihaM sutte // 3845 // "cammaM ceva0"["ahavA0"] gAhAdvayam / 'vaNNamAI' tti baMdhaNa kasiNAdI / amA-no-nA pratiSedhe / kiM pratiSedhayati ? kasiNAiM cammAiM dhArittae vA pariharittae vA / kasiNaM NAma sakalaM pratipUrNamityarthaH / ettha gAhA - sakalappamANa vaNNe, baMdhaNakasiNe ya hoi NAyavve / akasiNamaTThArasagaM, dosu vi pAsesu khaMDAiM // 3846 // [ni0] "sakalappamANa0" gAhA / kasiNaM cauvvihaM / sakalakasiNaM, pramANakasiNaM, vaNNakasiNaM, baMdhaNakasiNamiti / etesiM vibhAsAgAhA egapuDa sakalakasiNaM, dupuDAdIyaM pamANato kasiNaM / khallaga khausA vagguri, kosaga jaMgha'ddhajaMghA ya // 3847 //
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 524 visesacuNNi [cammapagayaM "egapuDa0" gAhA / sakalakasiNaM nAma jaM egapuDagaM / etassa vibhAsA - pAdassa jaM pamANaM, teNa pamANeNa jA bhave kamaNI / majjhammi tu akkhaMDA, aNNattha va sakalakasiNaM tu // 3848 // dupuDAdi addhakhallA, samattakhallA ya vaggurI khapusA / addhajaMgha samattA ya, pamANakasiNaM muNeyavvaM // 3849 // "pAyassa jaM pamANaM0" ["dupuDAdi0"] gAhA / kaNThyA / pramANakasiNaM dupuDatipuDAdI / eyaM imehiM prakArehiM hojja / khallagAkhapusAo vaggurIo kosagA jaMghAo addhajaMghAo khallaggA khallailiyAo uvAhaNAo tAo puNa addhakhallailiyAo vA samattakhallailiyAo vA / kosagA aMgulikosagA / sesANaM gAhA / uvariM tu aMgulIo, jA chAe sA tu vaggurI hoti / khapusA ya khalugamettaM, addhaM savvaM ca do iyare // 3850 // "uvariM tu aMgulIo0" gAhA / vagguriyo jA aMgulIyo chAeuM pAeuM pAe vi appi chAiMti / khapusAo khulugAto jAva addhaM savvaM vA / 'do iyara' ttiM addhajaMghA samattajaMghA ya / pramANakasiNaM gataM / vaNNaDDa vaNNakasiNaM, taM paMcavihaM tu hoi nAyavvaM / bahubaMdhaNakasiNaM puNa, pareNa jaM tiNha baMdhANaM // 3851 // "vaNNaDDa0" gAhA / paMcaNhaM vaNNANaM egatareNa vanneNa jaM ujjalaM taM vaNNakasiNaM / baMdhakasiNaM-jaM tiNha cammANa AvarieNa / idANiM pacchittaM bhaNNati lahuo lahugA dupuDAdiesu gurugA ya khallagAdIsu / ANAdiNo ya dosA, virAhaNA saMjamA''dAe // 3852 // aMgulikose paNagaM, sagale sukke ya khallage lahuo / baMdhaNa vaNNa pamANe, lahugA taha pUrapuNNe ya // 3853 // ["lahuo lahugA01"] "aMgulikose paNagaM0" gAhA / aMgulikosae aMguTThakosae 1. eSA gAthA vizeSacUrNikRtA na vyAkhyAtA /
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3848-3862] taio uddeso 525 ya paMcarAiMdiyANi / 'sakala' tti sakalakasiNe mukkakhalae ya mAsalahuM / vaNNakasiNe pamANakasiNe dupuDAisu uvAhaNAsu pUrapunnAsu ya caulahugA / addhe samatta khallaga, vagguri khapusA ya addhajaMghA ya / gurugA dohi visiTThA, vaggurie aNNataraeNaM // 3854 // "addhe sammatta khallaga0" gaahaa| addhakhallailovAhaNAsu, samattakhallailovAhaNAsu ya, khavasAsu, addhajaMgha samattajaMghA do vi ekkaM, etesu causu vi caugurugA tavakAlavisesitA / vaggurIe caugurugA, annataragurugaM taveNa kAleNa vA / jattiyamittA vArA, tu baMdhate muMcate va jati vArA / saTThANaM tati vAre, hoti vivaDDI ya pacchitte // 3855 // "jattiya0" gAhA / saTThANaM NAma jattha paMcarAiMdiyANi / evaM mAsalahugaM pi caulahugaM pi caugurugaM pi| vivaDDI NAma ekkakke ANAdI vibhAsA / saMjamavirAhaNA ya chakkAya causu lahugA vibhAsA / AyavirAhaNA-babbhe chiNNe paMkhulejja pamattaM vA devayA chalejjA / ime ya dosA - gavvo NimmadavatA, Niravekkho niddato NiraMtaratA / bhUtANaM uvaghAto, kasiNe cammammi chaddosA // 3856 // AsagatA hatthigato, gavvijjai bhUmito ya kamaNillo / pAdo u samAukko, kamaNIu kharA avi ya bhAro // 3857 // kaMTAI dehaMto, jIve vi ha so taheva dehijjA / atthi mahaM ti ya kamaNI, NAvekkhai kaMTaeNa jie // 3858 // puci adayA bhUesu hoti baMdhati kamesu to kamaNI / jAyati hu tadabbhAsA, sudayAlussAvi NiddayayA // 3859 // aviyaMDabakhujjapAdeNa pellito aMtaraMgulagato vA / muccejja kuliMgAdI, Na ya kamaNIpellito jiyatI // 3860 // kiha bhUyANuvaghAto, Na hohitI pagatipelavataNUNaM / sabharAhi pelliyANaM, kakkhaDaphAsAhiM kamaNIhi // 3861 // viha atarA'sahu saMbhama, koTThA'risa cakkhu dubbale bAle / ajjA kAraNajAte, kasiNaggahaNaM aNuNNAyaM // 3862 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 526 visesacuNNi [cammapagayaM kaMTA'hi sIyarakkhaTutA vihe khavusamAdi jA gahaNaM / osahapANa gilANe, ahuNuTThiyabhesayaTThA vA // 3863 // arisillassa va arisA, mA khubbhe teNa baMdhate kamaNI / asahumavaMtAharaNaM, pAdo ghaTTo tu giridese // 3864 // kuTThissa sakkarAdIhi vA vi bhiNNo kamo madhUlA vA / bAlo asaMpharo puNa, ajjA vihi docca pAsAdI // 3865 // "gavvo0" ["AsagatA0" "kaMTAI0" "puTvi0""avi0" "kiha0" "viha atarA0" "kaMTAhi0" "arisillassa0" "kuTThissa0"] gAhA / esA gAhAhiM ceva vakkhANasiddhA / kamaNI uvAhaNA, tanuH zarIraM bIyapae geNhejjA vi / "addhANe0" dAragAhA / etIse gAhAhi ceva vakkhANaM / NavaraM osahapItassa vejjovadeseNaM pAo bhUmiM na uyareyavvo tti / 'bhesayaTThA vA' tti, cakkhudubbalo so tassa vejjeNaM uvaeso kao - mA pAe bhUmI kAhisi tti / UsarAdIsu vA 'asahu avaMtAharaNaM'1 jahA koi rAyA va rAyamacco vA jahA ya avaMtisukumAlo jattha Thavei pAyaM tattha ruhiraM galati / mahUlA=pAesu phoDayA, NakkhatiyA u vAlA jattha vA tattha pAe cubhaMti / vihe vaccaMtANaM paMthe doccA jAyA / tAhe uppaheNaM gacchejjA tattha uppaheNaM ajjAto Na sakkaMti aNuvAhaNAre gaMtuM / idANiM kAraNaM - kulamAikajjaM daMDiya, pAsAdI turiya dhAvaNaTThA vA / kAraNa jAte va'NNe, sAgAramasAgare jataNA // 3866 // "kula0" gAhA / kula-gaNa-saMghakajjesu vA daMDio ulaggijjati jAva kajjaM kareti, tattha pAseNaM purao vA gammati, tattha aNuvAhaNehi na sakkai gaMtuM, tattha ya turiyaM gammati saNiyaM gammamANe kaMTagAI suhaM rakkhijjaMti, taritaM gammamANe Na sakkaMti, paraM uvAhaNAhi skki| vraNaTTha ttire kassai pAo bhaddosio hojjA, tAhe mA aNNesiM saMkamissati tattha u khapusAhijjati etehiM kAraNehiM kasiNaM aNuNNAyaM / vaNNakasiNaM jattha tattha - paMcavihammi vi kasiNe, kiNhaggahaNaM tu paDhamato kujjA / kiNhammi asaMtammi, vivaNNakasiNaM tahiM kujjA // 3867 // 1. asahumavaMtAharaNaM - muca / 2. aNuvAhaNAe - ka / 3. dhAvaNaTThA tti - iti bhAvyam ? saM. /
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3863-3872] taio uddeso 527 "paMcavihammi0" gAhA / paMcavihe vaNNakasiNe kiNhaM geNhati, Na u lohitAI / asati lohitAI pi vivannaM karejja / jahA so lohito vivanno bhavati UsAIhi mA rAgo hohiti mA vA jaNo uDDAhIhi tti / kiNhaM pi geNhamANo, jhusiraggahaNaM tu vajjae sAhU / bahubaMdhaNakasiNaM puNa, vajjeyavvaM payatteNaM // 3868 // "kiNhaM pi0" gAhA / kaNThyA / dorehi va vajhehi va, duvihaM tivihaM va baMdhaNaM tassa / aNumodaNa kArAvaNa, puvvakatammi adhIkAro // 3869 // "dorehi va0" gAhA / tivihaM baMdhaNaM aNuNNAyaM / baMdhaNakasiNaM te puNa kutra kutra ? doNNi vA tiNNi vA baMdhA ? ata ucyate khalue' ego baMdho, ego paMcaMgulassa doNNete / khulae ego aMguTTha bitiya cauraMgule tatito // 3870 // "khalue0" gAhA / kaNThyA / 'aNumoyaNa kArAvaNa puvvakayammi ahIkAro' tti Na vahai sayaM kAuM, Na ya kAravelaM, kareMtaM vA aNumodituM / eyANi kareti imaM pacchittaM sayakaraNe caulahugA, parakaraNe mAsiyaM aNugghAyaM / / aNumodaNe vi lahuo, tattha vi ANAdiNo dosA // 3871 // "sayakaraNe0" gAhA / kaNThyA / ANAdI dosA, uDDAho, cammakAro tti saMbhAvijjejja, alaMbhe aNumoejja / asati appaNA vi jayaNAe karejja / [suttaM]-kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA akasiNAI cammAiM dhArittae vA pariharittae vA // 3-6 // avavAiyaM(e)sure, ussaggeNa puNaakasiNacammaggahaNe, lahuo mAso u dosa ANAdI / bitiyapada gheppamANe, aTThArasa jAva ukkosA // 3872 // "akasiNacammaggahaNe0" gAhA / asya vyAkhyA 1. khulae - muca / 2. avavAiyaM suttaM iti bhAvyam ?
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 528 visesacuNNi [cammapagayaM akasiNaM tivihaM hoti', egapuDa vivaNNa egabaMdhaM ca / / taM kAraNammi kappati, nikkAraNa dhAraNe lahuo // 3873 // [ ni0] "akasiNa tivihaM hoti." gAhA / akasiNaM tivihaM NAyavvaM / egapuDaM, vivaNNaM, egabaMdhaNaM ti / taM puNa kAraNe kappati bitiyapade ityarthaH / atrAha codaka: - jati bitiyapaeNaM gheppati akasiNaM to mama maeNaM, imaM vihANaM akasiNassa, yattadasmAdupadiSTara 'akasiNa maTThArasigaM dosu vi pAesu do khaMDA' (3846) / 3, etasmin sUtre atra codagavacanaM maMtavyam / 'dosu vi pAesu do khaMDA' etadAcAryavacanaM / imaM codakavayaNaM jati akasiNassa gahaNaM, bhAe kAuM kameNa aTThadasa / egapuDavivaNNehi ya, tahiM tahiM baMdhate kajje // 3874 // "jai akasiNassa0" gAhA / tassa egapuDassa vivaNNassa ya baMdhaNaM paDucca aTThArasaviho baMdho imo paMcaMgula patteyaM, aMguTThamajhe ya cha8 khaMDaM tu / / sattamamaggatalammI, majjhaTThama paNhiyA NavamaM // 3875 // "paMcaMgula0" gAhA / egassa pAyassa paMcaNhaMgulINaM pihappihaM egamegaM khaMDaM baMdhati, aMguTThassa ya heTThA chaTuM, sattamaM khaMDaM aggatale, aTThamaM khaMDaM majjhe talassa, Navamo paNhiyA heTThA, evaM bItiya- pAyassa vi / ete aTThArasa / evaM codageNa bhaNite Ayario bhaNati evatiyANaM gahaNe, mAso muccaMti hoti palimaMtho / bitiyapada gheppamANe, do khaMDA majjhapaDibaMdhA // 3876 // "muccaMte palimaMtho0" gAhA / etIse vakkhANagAhA - paDilehA palimaMtho, NadimAdudae ya muMcabaMdhate / satthaphiDaNeNa teNA, aMtaravedho ya DaMkaNatA // 3877 // "paDilehA palimaMtho0" gAhA / jAva paDilehei muyai ya tAva sattheNa chaDDijjati aMtaraveheNa kaMTagAdIhiM AyavirAhaNA / jamhA ete dosA tamhA ekakasiNaM ceva taM na bhavati / imaM akasiNaM, bitiyapada(de) gheppamANe do khaMDA majjha paDibaddhA / jati aMgulI dukkhati 1. akasiNamaTThArasagaM - muca / 2. yattadastAvadupadiSTaM - a i / yattadadhastAdupadiSTaM - iti bhAvyam / 3. pAsesu khaMDAI - muca / 4. evaiyANaM gahaNe - muca /
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3873-3878] taio uddeso 529 aphiDatI vA to tIse vi ekko khaMDo kIrai, ahavA doNNi do vA khaMDA evaM jahAsamAhIe anniytaave| tesiM puNa khaMDANa kerisaM baMdhaNaM ? ata ucyate tajjAyamatajjAyaM, duvihaM tivihaM va baMdhaNaM tassa / tajjAyammi vi lahuo, tattha vi ANAdiNo dosA // 3878 // "tajjAya0" gAhA / 'tassa' tti je te do khaMDA majjhe paDibaddhA doNNi dosu aMtesu paDibaddhA tiNNi taio majjhe / tajjAo NAma tasminneva jAto laggao ceva vaddho / atajjAto Na tammi laggo / atajjAteNa baMdhiyavvaM / // cammapagayaM samattaM //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ // kasiNAkasiNapagayaM // [suttaM]-no kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA kasiNAI vatthAI dhArittae vA pariharittae vA / kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA akasiNAI vatthAiM dhArittae vA pariharittae vA // 3-7 // saMbaMdhopaDisiddhaM khalu kasiNaM, cammaM vatthakasiNaM pi NecchAmo / avavAdiyaM tu cammaM, Na vatthamiti jogaNANattaM // 3879 // "paDisiddhaM khalu0" gAhA / kaNThyA / vatthaM NAvavAdiyaM, NAkAro paDiseho / kiM paDiseheti ? kappaNaM / kassa ? kasiNANaM vatthANaM / kasiNaM NAma sakalaM / dhAraNA NAma paribhujjati / pariharaNA parivahati / esa suttattho / taM ceva NijjuttIe vitthAreti - kasiNassa u vatthassA, Nikkhevo chavviho tu kAtavvo / nAma ThavaNA davie, khette kAle ya bhAve ya // 3880 // [ni0] duvihaM tu davvakasiNaM, sakalakkasiNaM pamANakasiNaM ca / etesiM doNhaM pI, patteya parUvaNaM vocchaM // 3881 // ghaNa masiNaM NiruvahayaM, jaM vatthaM labbhate sadasiyAgaM / etaM tu sakalakasiNaM, jahaNNagaM majjhimukkosaM // 3882 // "kasiNassa u0" ["duvihaM tu0" "ghaNa masiNaM0"] gAhA / davvakasiNaM gAhAsiddhaM / 'niruvayaM' ti Na daTuM vA koDhiyaM vA / taM puNa tivihaM - jahaNNayaM majjhimaM ukkosaM / muhapottiya-rayaharaNa-kappA jahAsaMkhaM / idamanyat pramANataH / vitthArA''yAmeNaM, jaM vatthaM labbhae samatiregaM / etaM pamANakasiNaM, jahaNNayaM majjhimukkosaM // 3883 // jaM vattha jammi desammi dullahaM acciyaM va jaM jattha / taM khittajuyaM kasiNaM, jahaNNayaM majjhimukkosaM // 3884 // jaM vattha jammi kAlammi agghitaM dullabhaM va jaM jattha / / taM kAlajutaM kasiNaM, jahaNNayaM majjhimukkosaM // 3885 //
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 531 bhAsagAhA-3879-3894] taio uddeso duvihaM ca bhAvakisaNaM, vaNNajutaM ceva hoti mollajuyaM / vaNNajuyaM paMcavihaM, tivihaM puNa hoi mollajutaM // 3886 // paMcaNhaM vaNNANaM, aNNatarAeNa jaM tu vaNNahU~ / taM vaNNajuyaM kasiNaM, jahaNNayaM majjhimukkosaM // 3887 // cAummAsukkose, mAsA majjhe ya paMca ya jahaNaNe / tivihammi vi vatthammi, tividhA ArovaNA bhaNitA // 3888 // davvAitivihakasiNe, esA ArovaNA bhave tivihA / eseva vaNNakasiNe, cauro lahugA va tividhe vi // 3889 // mullajuyaM pi ya tivihaM, jahaNNagaM majjhimaM ca ukkosaM / jahaNaNeNa'TThArasagaM, satasAhassaM ca ukkosaM // 3890 // "vitthArA0" ["jaM vattha0" "jaM vattha0" "duvihaM ca0" "paMcaNhaM." "cAummAsu0" "davvAi0" "mullajuyaM0"] gAhA / kaNThyA / sesAo gAhAo kaMThAo / kayareNaM puNa pamANeNaM? jahaNNayaM aTThArasa mullaM, ukkosayaM sayasahassaM, majjhe majjhaM / ata ucyate do sAbharayA dIviccagA tu so uttarApathe ekko / do uttarApahA puNa, pADaliputto havati ekko // 3891 // "do sAbharayA0" gAhA / sAbharago NAma rUvago / do rUvagA dIvivaccagA / ekko uttarApahago rUvago bhavati / do uttarApathagA ego pADaliputtago / ahavA imaM - do dakkhiNAvahA tU, kaMcIe Nelao sa duguNo ya / ego kusumanagarago, teNa pamANaM imaM hoti // 3892 // "do dakkhiNAvahA0" gAhA / do dakkhiNApahagA, ego kAMcivisae Nelago tti bhaNNati / so duguNo pADaliputtao ego ruyo| eeNaM pramANeNaM / imeNaM parimANeNaM giNhaMtassa imaM pacchittaM aTThArasa vIsA yA, aguNApaNNA ya paMca ya sayAiM / egUNagaM sahassaM, dasa paNNAsaM satasahassaM // 3893 // cattAri chacca lahu guru, chedo mUlaM ca hoi boddhavvaM / aNavaThThappo ya tahA, pAvati pAraMciyaM ThANaM // 3894 //
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 532 visesacuNa 'aTThArasa0 " [ " cattAri 0 " ] gAhAdvayam / ahavA imaM aTThArasa vIsA yA, sayamaDDAijja paMca ya sayAiM / sahasaM ca dasasahassA, paNNAsa tadA satasahassaM // 3895 // lahugo lahugA gurugA, chammAsA hoMti lahuga gurugA ya / chedo mUlaM ca tahA, aNavaTuppo ya pAraMcI // 3896 // 'aTThArasa0 " [ "lahugo lahugA0 " ] gAhAdvayam / ahavA imaM "" 44 [ kasiNAkasiNapagayaM aTThArasa vIsA yA, paNNAsa tathA sayaM sahassaM ca / paNNAsaM ca sahassA, tatto ya bhave sayasahassaM // 3897 // cauguruga chacca lahu gurU, chedo mUlaM ca hoti boddhavvaM / aNavaTuppo ya tahA, pAvati pAraMciyaM ThANaM // 3898 // "aTThArasa0" ["cauguruga0"] gAhAdvayam / ahavA rAgasahagato, vatthaM dhAreti dosasahito vA / evaM tu bhAvakasiNaM, tivihaM pariNAmaNipphaNNaM // 3899 // 44 'ahavA0" gAhA / 'aho ! mama ramaNIyaM vatthaM' ti / ahavA ovajjhAiyaM ti, evaM rAgasahagato dosasahagato vA jaM vatthaM dhareti taM bhAvakasiNaM bhavati / 'tividhaM pariNAma NipphaNNaM 'ti, vaNNajuttaM mullajuttaM ca ete doNNi taiyaM pariNAmaM paDucca / ahavA tividhaM pariNAmaM - jahaNNayaM majjhimaM ukkosaM ti / davvakasiNe khittakasiNe kAlakasiNe ya ime dosA bhAro bhaya pariyAvaNa, mAraNa ahigaraNa davvakasiNammi / paDilehA''NAlovo, manasaMtAvo uvAyANaM // 3900 // [" bhAro0" ] tANi atippamANANi teNa bhAro, tattha paritAvaNAdi, 'bhAyaNaM mA me hIrihi' tti Na viharati, paDibaMdheNaM teNa pahi gahio tassa doseNaM baMdhaNAdIhi paritAvijjati / aloya se kIrati, tubbhaM aNNANi vi atthi | ahavA mArijjejja taM NimittaM / mA roule vA bhoule vA uvaTThAissati tti ahikaraNaM ca bhavati / avirayaehi gahie jaM dhovaMti rayaMti vAseMti vA, Na paDilehiMti bhayeNa uvahiNipphaNNaM / aha paDilehei diTThe gheppati teNa pahi | ahavA paMthaM 1. ujjhAitaM virUpamityarthaH / malavR 3913 |
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 3895-3905 ] io usa 533 se baMdhittA acchaMti | ANA ya loviyA titthagarANaM, maNasaMtAvo ya bhavati / hite sehupAdANaM ca bhavati bhajjittukAmANaM / ettha AvaNNe saTThANapacchittaM / ava gahaNaM ca gommiehiM, paritAvaNa dhova kammabaMdho ya / an vitattha bhai, teNaka te vA ahava anne // 3901 // "gahaNaM ca0" gAhA / gommiehi diTThANi / te jANaMti - eesiM erisANi Na kappaMti, NU kassai asipADitANi, tattha baMdhaNAdI dosA / paritAvijjati gADhAdi, tANi vatthANi te gommiyA pAuNaMti, tao mailitANi dhovaMti, kammabaMdho tAva jAva Na paDikamati / aNNe vi sAdhuNo rubhanti | ciMteMti - savvesi erisANi atthi / apAsaMtA cappaDejja bhaNejja-daMsehi tti / ahavA teNagA evaM karejja, te vA anne vA sAhU - 44 bhAvakasiNammi dosA, tecceva u navari tedito / desI gilANa jAvoggaho u davvammi bitiyapayaM // 3902 // [ ni0 ] uvasAmio nariMdo, kaMbalarayaNehiM chaMdae gacchaM / nibbaMdha egagahaNaM, NivavayaNe pAuto NIti // 3903 // teNA''loga nisijjA, rattiM teNAgamo guruggahaNaM / darisaNamapattiyaMte, sivvAvaNayA ya roseNaM // 3904 // 'bhAvakasiNammi0 " [" uvasAmio0 " 'teNA''loga0"] gAhA / teNadiTTaMtoego daMDio / AyariyANaM uvasaMto / so savvaM gacchaM kaMbalarayaNehi NimaMteti / te bhaNaMti - Na vaTTati / NibbaMdhe aNuccaraMtehi ekkaM gahitaM / so bhaNati - pAutteNaM niggacchaha te vaccaMtA egeNa teNeNa diTThA / tehiM vasahiM AgaMtUNa NisejjA ochiNNAo so teNa orattiM AgaMtuM AyariyANa uvariM asiM kaDDiUNa bhaNati - deha me taM vatthaM, ahavA mAremi / te bhAMti - chinnaM imANi khaMDANi / so bhaNai sivvettA deha, mA bhe uddavvehAmi / tehiM sivvettA diNNaM / evamAdiyA dosA bhAvakasiNe / tamhA Na ghettavvaM / bitiyapade geNhejjA vi desiM paDucca, gilANaM paDucca / tattha desiM paDucca kahaM geNhejjA ? Na pAradoccA garihA va loe, thUNAiesuM viharijja evaM / bhogA'irittA''rabhaDA vibhUsA, kappejjamicceva dasAu tattha // 3905 // "Na pAradoccA" vRttam / pAriyadoccA Natthi, Na ya loe pAuraMtANaM garahA bhavaMti, thUNottaraNavisao / AdigahaNeNa siMdhU, tassa puNa dasiyAo kappijjaMti, chijjaMtItyarthaH / kiM
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 534 visesacuNi [kasiNAkasiNapagayaM kAraNaM ? bhogAtirittaM ti kAuM, paDilehijjaMte ArabhaDA bhavaMti / vibhUsA ya bhavati / Na chidejjA vi / pAsagaMtesu baDhesu, daDhaM hohiti teNa tu / NAtidigghadasaM vA vi, Na taM chiMdijja desio // 3906 // "pAsaMgatesu0" vRttam / idANiM gilANaM paDucca geNhejjA / asaMphuragilANaTThA, teNa mANAdhiyaM siyA / sadasaM vejjakajje vA, visakuMbhaTThayAti vA // 3907 // "asaMphura0" vRttaM kaNThyam / gelaNNe vejjaNimittaM tassa dAyavvaM ti saMdharijjati / dIhajAtieNa vA khaio / tattha paDivijjA kIrati / idANiM jAvoggaho tti dAraM / dhIrAyariyAe avibhattA Na chijjaMti, lAbho chijjijja mA khalu / pAradoccAvavAdassa, paDipakkho va hojja u // 3908 // avavAyAvavAdo vA, ettha jujjai kAraNe / saTThANaM va tamabbheti, acchijjaM jaM udAhaDaM // 3909 // "avibhattA Na chijjaMti0" ["avavAyAvavAdo0"] vRttaM kaNThyam / 'pAradoccAvavAdassa paDipakkho va hojjau' tti pAriyabhayassa apavAdo, jaM desiM thUNavisayaM siMdhuvisayaM vA paDucca kasiNANi vi dhArejja vA pariharejja vA tassa paDipakkho, jaM vuttaM tassa dasAo uvabhogAtirittAdi dosapariharaNaTThA tAo chidiyavvAo / taM chiNNAsu dasAsu / desI gilANa jAvoggaho u bhAvammi hoti bitiyapadaM / tabbhAvite ya tatto, omAdi uvaggahaTThA vA // 3910 // "desI0" gAhA / asya vyAkhyA - desI gilANa jAvoggaho u davvakasiNammi jaM vuttaM / taha ceva hoti bhAve, taM puNa sadasaM va adasaM vA // 3911 // nemAli tAmalittIya, siMdhUsovIramAdisu / savvalokovabhojjAiM, dharijja kasiNAi vi // 3912 // 1. etad vRttaM mudritavAcanAyAM na dRzyate - saM. /
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 535 bhAsagAhA-3906-3917] taio uddeso AinnatA Na corAdI, bhayaM Neva ya gAravo / ujjhAivatthavaM ceva, siMdhUmAdIsu garahito // 3913 // nIlakaMbalamAdI tu, uNNiyaM hoti acciyaM / sisire taM pi dhArejjA, sItaM na'NNeNa rubbhati // 3914 // "desI gilANa0" ["nemAli0" "AinnatA0"] vRttatrayaM kaNThyam / ["nIlakaMbalamAdI0"] tabbhAvite tti dAraM / na labhati kharehi nihaM, aratiM ca kariti se divasato vi / ujjhAigaM va maNNati, thUlehiM abhAvito jAva // 3915 // omA'siva duDhesU, sImaDheUNa taM asNthrnne|| gaccho nitthArijjati, jAva puNo hoti saMtharaNaM // 3916 // "na labhati0" ["omA0"] gAhA / 'ujjhAigaM va maNNati,' thUlehi abhAvito jAva' tAva aNuNavvaMti / omAdi tti asivomodariyAisu, tArisaM taM sayasahassamulla vikkiNittA gaccho Ni[ttha]rijjati uvakkamaTThAva tti, kAlagayassaTThAe vA dharijjati, ahavA davva-khettakAla-bhAvakasiNANaM nAsti pRthak bhAvena vizeSaH / kahaM ? mANAhiyaM dasAdhiya, etAiM paDaMti davvakasiNammi / tasseva ya jo vaNNo, mullaM ca guNo ya taM bhAve // 3917 // "mANAhitaM0" gAhA / kaNThyA / // kasiNAkasiNavatthapagayaM samattaM //
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ // bhiNNAbhiNNavatthapagayaM // [suttaM] No kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA abhinnAiM vatthAI dhArittae vA pariharittae vA // 3-8 // kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA bhinnAiM vatthAI dhArittae vA pariharittae vA // 3-9 // No kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA abhinnAiM vatthAI dhArittae vA pariharittae vaa| kappati ubhayassa vi bhiNNANi vatthANi dhArittae / suttaM uccAreyavvaM / Aha coyakaH - sUtradvayameva nArabdhavyam, kutaH ? adhastAnantara sUtrAntargatatvAt jJApakamidam / akasiNaM bhiNNamabhinnaM, va hojja bhinnaM tu akasiNe bhaitaM / kasiNAkasiNe ya tahA, bhinnamabhiNNe ya caubhaMgo // 3918 // "akasiNaM0" gAhA / heTThAnantarasutte akasiNagahaNaM kayaM, taM akasiNaM amasiNaM appANaM athiraM / bhAvao ya jaM akasiNaM taM bhiNNaM vA hojja abhiNNaM vA hojja {abhiNNaM vA} / eehiM ceva masiNAdIhiM guNehiM jaM uvaveyaM taM kasiNaM / taM pi bhiNNaM abhiNNaM ca / chinnaM = bhinnaM, tavvivarIyamabhinnaM, jaM bhiNNaM taM NiyamA akasiNaM / eyaM ca kasiNAkasiNaM bhinnAbhinnaM ca anantarasUtre vyAkhyAtaM / yatazcaivam ata idamucyate - tamhA' so ceva gamo, ussagga'vavAdato jahA kasiNe / bhinnaggahaNaM tamhA, asatI ya sayaM pi bhiMdijjA // 3919 // "tamhA so ceva0" puvvaddhaM / tasmAditi anantarasUtre(tra)dvayAntargatatvAt ussaggo avavAdo ya so ceva yathAvyAkhyAtamanantarasUtradvaye so cceva ihaM pi attho / AcAryAha - puNaruttadosoM evaM, piTThassa va pIsaNaM NiratthaM tu / kAraNamavekkhati sutaM, duvihapamANaM ihaM sutte // 3920 // tamhA u bhiMdiyavvaM, keI pamhehi aha va taha ceva / logaMte pANAdIvirAdhaNA tesi paDighAto // 3921 // [ni0 ] 1. tammi vi - muca /
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 3918-3926 ] io usa bhaNNati gAhAdvayam 1 - [ " puNarutta0 " tamhA u0 " ] bhaNNatItyucyatebhiNNasUtragrahaNaM kriyate / jati gaNaNapamANeNaM puvvi bhinnANi Na labdhaMti tAhe sayaM pi jayaNAe bhiMdiyavvAiM / kiMcAnyat mA eeto hINA / 'NayaM' silogo' / uktaM ca puvvabhaNitaM tu jaM bhaNati "kAraga" gaahaare / pamANao hINA Na ahINA Na ya pratiSedhArtham idaM bhinnasUtramArabdham, punarapyAha-coyakaH yaduktaM bhavatA asatI ya sayaM pi bhiMdejjA / atra brUmaH - saddo chedaNa logaM taM ahicchA tehiM khobhitA aNe logaM taM pANAdI hiMsaMti, ato na chiMdijjA na bhettavvaM vastraM / kuta: ? yasmAdbhidyamAne hiMsA saMjAyate / kathaM puna: ? ata ucyate ?? 537 saddo tahiM mucchati chedaNA vA, dhAvaMti te do vi u jAva logo / vatthassa dehassa ya jo vikaMpo, tato vi vAdAdi bhariti logaM // 3922 // ahicchase jaMti na te u dUraM, saMkhobhiyA tehavare vati / uDDuM adhe yAvi cauddisiM pi, pUriMti logaM tu khaNeNa savvaM // 3923 // vinnAya AraMbhamiNaM sadosaM, tamhA jahAladdhamadhiTThihijjA / vuttaM saeyo khalu jAva dehI, Na hoti so aMtakarI tu tAva // 3924 // "saddo tahiM0 " [ " ahicchase 0 " vinnAya 0" ] vRttAni kaNThyAni / 'jahAladdhamadhiTThihijjA' tti na chettavvaM / 'vuttaM saeyo khalu' / jAva ca NaM se jIva sayA samitaM eyati veyati jAva taM taM bhAva pariNamati tAva ca NaM tassa jIvassa aMte aMtakiriyA na bhavati (bhagavatIsUtra) anenApi kAraNena siddhaM bhidyamAne hiMsA / 11 kiJcAnyat jA yAvi ceTThA iriyAiAo, sapassahetAhi viNA na deho / saMciTThae nevamachijjamANe, vatthammi saMjAyai dehanAso // 3925 // "jA yAvi ceTThA0" gAhA / jA yAvi ceTThA bhikkhANimittaM, sannAbhUmiNimittaM vA jaM gammati tAhi vinA na dehI dhriyate na tvevamachidyamAne vastre dehanAzo bhavati tamhA Na chiMditavvaM vatthaM hiMsApariharaNatthaM / kiJcAnyat jahA jahA appa se jogo, tadhA tathA appataro se baMdho / niruddhajogissa va se Na hoti achiddapotassa va aMbuNAdhe // 3926 // " 1. bhaNNati iti vRttikRtsammataM gAthAdvayaM na dRzyate muca / 2-3. na dRzyate muca /
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesacuNNi [bhiNNAbhiNNavatthapagayaM "jahA jahA" vRttaM kaNThyam / 'aMbuNAhe' tti samudra ityarthaH / aMbu=pANIyaM tassa NAho samudro / tamhA Na chettavvaM / Ayario bhaNati AraMbhaiTTho' jati AsavAya, guttIya seAya tadhA tu sAdhU ! / mA phaMda vArehi va chijjamANaM, patiNNahANI va ato'NNahA te // 3927 // "AraMbhaiTTho jati AsavAya0" vRttaM kaNThyam / adosavaM te jati esa saddo, aNNo vi kamhA Na bhave adoso / adhicchayA tujjha sadosa ekko, evaM satI kassa bhave na siddhI ? // 3928 // "adosavaM te0" vRttaM kaNThyam / tahA esa saddo tti tvadIyazabdaH / evaM satI evaM prApte ityarthaH / na chiMdao hojja satiM tu doso, khobhAdi taM ceva jato kareti / jaM pehato hoMti diNe diNe tu, saMpAuNaMte ya Nibujjha te vI // 3929 // "taM3 chiMdao0" vRttaM kaNThyam / navaraM 'saI tu' sakRt / / ghetavvagaM bhinnamahicchitaM te, jA maggate hANi sutAdi tAva / appesa doso guNabhUti jutto, pamANamevaM tu jato kariti // 3930 // __ "ghettavvagaM0" vRttaM kaNThyam / NavaraM guNabhUti tti / bahuguNataraM 'jA yAvi ceTTA0' vRttaM adhastAbhihitam / asyottaraM AhAraNIhAravihIsa jogo, savvo adosAya jahA jatassa / hiyAya sassammi va sassiyassa, bhaMDassa eyaM parikammaNaM tu // 3931 // "AhAra0" vRttaM / jahA sasiyassa sassaM NiddiNaM tassa hitAya bhavati / evaM vatthaM jayaNAe bhidaMtassa / appeva siddhaMtamajANamANo, taM hiMsagaM bhAsasi jogavaMtaM / davveNa bhAveNa ya saMvibhattA, cattAri bhaMgA khalu hiMsagatte // 3932 // "appeva0" vRttaM / api ca tvaM siddhAntamajAnamAnaH tvaM hiMsakaM bhASasi / "jogavaMtaM" yogamasyAstIti yogavAn yasya yogAsti sa tava hiMsakaH / "davveNa bhAveNa" pacchaddhaM / cauvviho pANAivAo - davvato NAma pANAtivAto no bhAvato caubhaMgo / 1. AraMbhamiTTho - muc| 2. te jati esa saddo - muca / 3. na muca / 4. bhAvao NAma pANAtivAto No davvato, davvao pANAtivAto bhAvao vi, Na davvao pANAtivAto No bhAvao - sN.|
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 3927-3939] io usa Ahacca hiMsA samitassa jA tU, sA davvato hoti Na bhAvato u / bhAveNa hiMsA tu asaMjatassA, je vA vi satte Na sadA vadheti // 3933 // saMpatti tasseva jadA bhavijjA, sA davvahiMsA khalu bhAvato ya / ajjhatthasuddhassa jadA Na hojjA, vadheNa jogo duhato va hiMsA // 3934 // 'Ahacca hiMsA samiyassa jA tU0" [ " saMpatti 0" ] vRttadvayaM kaNThyam / rAgo ya doso ya taheva moho, te baMdhahetU tu tao vi jANe / NANattagaM tesi jadhA ya hoti, jANAhi baMdhassa tahA visesaM // 3935 // "rAgo ya0" vRttaM kaNThyam / ko puNa viseso ? 44 tivve maMde NAtamaNAe bhAvAdhikaraNa virie ya / jaha dIsati NANattaM, taha jANasu kammabaMdhe vi // 3936 // " tivve0 " dAragAhA / tivva-maMdA do vi egagAhAe vakkhAti tivvehi hoti tivvo, rAgAdIehiM uvacao kamme / maMdehi hoti maMdo, majjhimapariNAmato majjho // 3937 // " tivvehi0 " gAhA / kaNThyA / nAyamaNAe tti dvAraM jANaM kareti ekko, hiMsamajANamaparo avirato ya / tattha vi baMdhaviseso, mahaMtaraM desito samae // 3938 // 539 " jANaM kareti 0 " gAhA / avirato hoMtao jANaMto hiMsaM kareti saMcityetyarthaH / anno aviratao ceva ayANaMto hiMsaM kareti asaMcityetyarthaH / jANate bahuataraM ayANaMte appataro / virato puNa jo jANaM, kuNati ajANaM va appamatto vA / tattha vi ajjhatthasamA, saMjAyati nijjarA Na cayo // 3939 // " virato puNa0 " gAhA / virao hoMtao jANaMto hiMsaM kareti, anno virato va ayANaMto hiMsaM kareti, uvayutto eso evaM appamatto tti / tassa ajjhatthasamA saMjAti Nijjara' tti | ajjhatthaM NAma manogatamityarthaH / samA iti pariNAmo tassa mA NijjarA Na cayo ttiNa puNa tassa kammabaMdho bhavati / suviTThANesu tivvAdisu, so puNa virao hoMtao kiM jANaMto hiMsaM kareti ? ucyate - davvAisu AgADhesu / apizabdAt avirato vi jo jANaMto hiMsaM kareti tivvAipariNAmo tatsamo kammabaMdho bhavati tivveNaM bahuo, maMdeNa maMdo, majjheNa majjho /
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 540 visesacuNNi [bhiNNAbhiNNavatthapagayaM ego khaovasamie, vaTTati bhAve'varo u odaie / tattha vi baMdhaviseso, saMjAyati bhAvaNANattA // 3940 // emeva ovasamie, khaovasamie taheva khaie ya / baMdhA'baMdhaviseso, Na tullabaMdhA ya je baMdhI // 3941 // "ego khavovasamie0" [ "emeva ovasamie0"] gAhAdvayaM kaNThyam / je baMdhI je bandhinaH na teSAM tulyA bandhanA / 'adhikaraNe' tti / adhikaraNaM puvvuttaM, cauvvihaM taM samAsao duvihaM / NivvattaNatAe vA, saMjoge ceva'NegavihaM // 3942 // ego kareti parasuM, Nivvatteti NakhachedaNaM avaro / kuMtakaNage ya vejjhe, Ariya sUI a avaro u // 3943 // suIsuM pi viseso, kAraNasUIsu sivvaNIsuM ca / saMgAmiya pariyANiya, emeva ya jANamAdIsu // 3944 // kAragakareMtagANaM, adhikaraNaM ceva taM tahA kuNati / jaha pariNAmaviseso, saMjAyati tesu vatthUsu // 3945 // saMjoyayate kUDaM, halaM paDaM osahe ya aNNoNNe / bhoyaNavihiM ca aNNe, tattha vi NANattagaM bahuhA // 3946 // NivvattaNA ya saMjoyaNA ya sagaDAiesu a bhavaMti / AsajjuttarakaraNaM, nivvattI mUlakaraNaM tu // 3947 // "adhikaraNaM puvvuttaM0" ["ego kareti0" "suIsuM0" "kAraga0" "saMjoyayate0" "nivvattaNA"] gaahaao| 'vejjhe' tti vejjhe ekkekko tU kaNagaM Nivvate tti, ekko Ayariya sUyI, AriyasUyikAraNa sUyittaNahesu khoDijjaMti, ekko saMgAmiyaM rahaM nivvatteI, ekko pAriyANiyaM baMdhaviseso bhavati adhikaraNANi parasumAdINi / sesaM kaNThyam / vIrie tti asya vyAkhyAdehabalaM khalu viriyaM, balasariso ceva hoti pariNAmo / Asajja dehaviriyaM, chaTThANagatA tu savvatto // 3948 //
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3940-3955] taio uddeso 541 ahavA bAlAdIyaM, tivihaM viriyaM samAsato hoti / baMdhaviseso tiNha vi, paMDiya baMdhI abaMdhI ya // 3949 // tamhA Na savvajIvA, u baMdhagA Neva baMdhaNA tullA / adhikicca saMparAgaM, iriyAvahibaMdhagA tullA // 3950 // "dehabalaM khalu0"["ahavA bAlAdIyaM0""tamhA Na."] gAhAo kNtthaao| paMDito baMdhI vA abaMdhI vA hojjA / saMparAiyamadhikRtya etadapadiSTaM iriyAvahiya baMdhayANaM tullA bNdhnnaa| saMjamaheU jogo, paujjamANo adosavaM hoti / jaha AroggaNimittaM, gaMDacchedo va vijjassa // 3951 // "saMjama0" gAhA / kaNThyA / tamhA natthi doso chijjaMti / bhinnammi mAugaMtammi kei ahikaraNa gahiya paDiseho / __ evaM khu bhijjamANaM, alakkhaNaM hoi uDDhe ca // 3952 // "bhinnammi0" gAhA / mAugaMtaM NAma jato paujjati pArvAn ityarthaH / aMtamiti dazAnto / coyago bhaNati - eesu dosu vi chijjatu / asya vyAkhyA ubhao pAsiM chijjau, mA dasiyA ukkarijja egtto| ahikaraNaM NevaM khalu, udgho phAlo va majjhammi // 3953 // "ubhao pAsiM0" gAhA / dohiM vi pAsehiM chijjau / kiM kAraNaM? ekkato chiNNe jai kahiM kahiMci teNehi AsiyADiyaM hojja tAhe ekkAto pAsAo dasiyA ukirejjateNa adhikaraNaM hoti, ubhayao chiNNe Na adhikaraNaM hohitti / evaM codakenokte - bhannati duhato chiNNe, ubhato dasiyAI kiNNa jAyaMti / kuppAsae kareMti va, adasANi va kiM Na bhuMjaMti // 3954 // "bhannai duhato0" gAhA / kaNThyA / bhaNNatetyupadizyate AcAryamityarthaH / kuppAsao=kaMcugo, uddhapphAlo ya' majjhami tti / puNo codeti, to hAiM2 uddheNaM duhA chijjau ? Ayarito bhaNati - uddhapphAlANi kareMti aNihuA dubbalaM ca taM hoti / kajjaM taM ca Na pussati, asivvasivvaMta dosA ya // 3955 // 1. udgho phAlo ya - muca / 2. gRhItvorddhaH phAlo vidhIyanAm iti malavR /
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 542 visesacuNNi [bhiNNAbhiNNavatthapagayaM chinnammi mAugate, alakkhaNaM majjhaphAliyaM ceva / guNabuddhA jaM gahiyaM, na kareti guNaM alaM teNa // 3956 // "uddhapphAlANi" ["chinnammi0"] gAhA / tatrApi ta eva doSA: 'aNihuyA' diNDiNo dhAvitA ityarthaH / te uddhapphAlIyA NiyaMseti uccAeMti ya, sesaM kaNThyam / codayavacanaM kiM lakkhaNeNa amhaM, savvaNiyattANa pAvavirayANaM ? / lakkhaNamicchaMti gihI, dhaNa dhanne kosaparivuDDI // 3957 // "kiM lakkhaNeNa0" AyariyavacanaM - gAhA / kaNThyA / lakkhaNahINo uvahI, uvahaNatI NANadaMsaNacaritte / tamhA lakkhaNajutto, gacche damaeNa diTuMto // 3958 // "lakkhaNahINo0" gAhA / kaNThyA / so damako - thAiNi valavA varisaM, damao pAleti tassa bhAeNaM / ceDIghaDaNa nikAyaNa, uviTTha duma camma bhesaNayA // 3959 // duNha vi tesiM gahaNaM, alaM mi assehi assigaM bhaNai / vaDDai bhaccai dhUyApayANa kulaeNa ovammaM // 3960 // "thAiNi0"[ duNha vi tesiM0 ] gAhA / kaNThyA / thAiNio NAma veyAurIo, valavAo assa- vlvaao| tassa kaNNA dhUyA / sA damaeNa samaM ghaDittA / kaNNAe nikkAito jo na tasati taM giNhijjAmi / "doNhaM vi tesiM gahaNaM" ti damaeNa pacchA kisoro vi laddho, sA vi kannA laddhA / 'alaM me assehiM assiyaM bhaNati' tti damago annaM assaM labhamANo evaM bhaNati - alaM mama anneNaM mamaM jahArucitaM kayaM / vaDDhaI rahakAro bhaccago bhAgiNejjo kulagadiTuMto pUrvavyAkhyAto / evaM gacche vi lakkhaNajutteNa uvahiNA NANAINaM vRddhI / eteNaM kAraNeNaM lakkhaNajutto uvahI icchijjati / tamhA siddhaM vihiNA bhidiyavvaM / jahA pamANajuttaM bhavati taM pamANaM imaM davvappamANa atirega hINa, parikamma vibhUsaNA ya mucchA ya / uvahissa ya ppamANaM, jiNa thera ahakkama vocchaM // 3961 // "davvapamANa." dAragAhA / davvaM vatthaM / tattha pamANaM duvihaM - gaNaNapamANaM pamANappamANaM ca / tattha gaNaNappamANaM jiNakappiyANaM / jiNagrahaNAt savvA vi gacchaniggayA
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 3956-3965 ] io uddesa gheppaMti / tattha jiNakappiyA duvihA - pANipaDiggahiyA paDiggahadhAriyA / pANipaDiggahiyA duvihA - pAuraNasahitA pANipaDiggahitA, tesiM tiviho vA paMcaviho vA uvadhI / tivihorayaharaNaM, muhapottiyA, ekko khomiyakappo / cauvviho - rayaharaNaM, muhapottiyA, khomio kappo, unnio y| paMcaviho rayaharaNaM, muhapottiyA, donni suttiyA kappA, unnito vA(ya) / paDiggahadhArI duvihA - pAuraNavajjiyA pAuraNasahitA ya' / tattha je te pAuraNavajjiyA tesiM Navaviho uvhii| pattaM pattAbaMdho, pAyaThavaNaM ca pAyakesariyA / paDalAI rayattANaM, ca gocchao pAyaNijjogo // (o.Ni. 669) rayaharaNaM muhapattI / je pAuraNa sahitA tesiM dasaviho, ekkArasaviho bArasaviho vA uvahI / dasaviho - ete ceva Nava, ekko ya sottio kappo / ekkArasa - ete ceva nava, do ya kappA sotti[o] unnio y| bArasaviho - ete ceva Nava, do sottiyA kappA, unnito ya / pANipaDiggahiyANaM cattAri vi kppaa| paDiggahadhArINa vi cattAri vi kappA / evaM aTTha vi kappA jiNakappiyANaM / jahA paDiggahadhArINa cattAri gamagA taha sesANa vi gacchaniggayANaM / ke puNa te bArasA ? pattaM pattAbaMdho, pAyaTTavaNaM ca pAyakesariyA / paDalAI raittANaM, ca gocchao pAyanijjogo // 3962 // tinneva ya pacchAgA, rayaharaNaM ceva hoi muhapottI / eso duvAlasaviho, uvahI jiNakappiyANaM tu // 3963 // 543 "pattaM0" [ "tinneva0" ] gAhAdvayaM kaNThyam / gacchavAsINaM ete ceva, airego mattao colapaTTo ya / ee ceva duvAlasa, mattaga airega colapaTTo ya / eso u caudasaviho, uvahI puNa therakappammi // 3964 // jiNA bArasarUvAiM, therA caudasarUviNo / oheNa uvahimicchaMti, ao uDDuM uvaggaho // 3965 // " ["ee ceva0" ] "jiNA bArasa0 gAhA / esa doNha vi uhovahI / ao uDDa uvaggahio bhavissati kA tu gacchavAsINaM / jiNakappiyANa tiviho uvahi - jahaNNa majjhimo ukkoso / paDilehaNiyA pattaThavaNaM gocchao muhapottiyA / esa cauvviho jahaNNatto / paDalAiM 1. pANipaDiggahiyA tesiM tiviho - ityadhikaM ba /
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 544 visesacuNNi [bhiNNAbhiNNavatthapagayaM rayattANaM pattAbaMdho rayaharaNaM ca majjhimo / tinni kappA paDiggahao ya / esa cauvviho ukkoso| evaM gacchavAsINa vi / NavaraM tesiM majjhimo chavviho - paDalAiM, rayattANaM, pattAbaMdho, rayaharaNaM, mattao, colapaTTo ya tti / gaNaNapamANaM gataM / idANi pamANappamANaM' - cattAri ya ukkosA, majjhimaga jahannagA vi cattAri / kappANaM tu pamANaM, saMDAso do ya rayaNIo // 3966 // ["cattAri ya0"] tattha gacchaniggayANaM pamANappamANaM imaM - kappANaM tu pamANaM saMDAso do ya rayaNIo / do ya rayaNio tti / kappAo rayaNIo dIhattaNeNaM divaDDarayaNi vitthiNNA / anno vi ya Aeso, saMDAso sathie Nuvvanne ya / jaM khaMDiyaM daDhaM taM, chammAse dubbalaM iyaraM // 3967 // "anno vi ya Aeso0" gAhA / saMDAsago NAma jo ukkuDuyassa NiveTThassa jaNNue Thaeti / sotthio NAma do vi koNe vatthassa hatthehiM ghettUNaM do vi bAhu sIse pAvai, dAhiNeNa vAmabAhu sIsaM vAmeNa dAhiNabAhu sIsaM / evaM dIhattaNeNa pehulleNa puvvabhaNitaM eso sotthiyo tti bhaNNati / Adeso NAma prakAra: / jAhe saMDAsaeNa Na saMtharati tAhe sotthiyaM / kiM kAraNaM ? ucyate - saMDAsachiDDeNa himAdi eti, guttA va'guttA vi ya tassa sejjA / hatthehi so sosthikaDehi ghettuM, vatthassa koNe suvaI va jhAtI // 3968 // "saMDAsachiDDeNa0" vRttaM / tassa vasahI guttA vA hojja aguttA vA ete kAraNeNa kappAre imaM pamANaM mA saMDAsagachiDDeNa himaM vAto vA ehiti / teNa kAraNeNa do vi koNA ghettUNa jahA bAhU sIsANi pAveti eyaM pamANaM kareti / so puNa ukkuDuto rattiM acchati jaggaMto / kei bhaNaMtiukkuDuo ceva niddAio suvati Isiti mettaM / so puNa kerisaM vatthaM geNhati ? ata ucyate - jaM khiDitaM daDhaMtaM chammAse dubbalaM, 'iyaraM' ti ekkAto pAsAto chinnaM samANaM jaM chaNhaM mAsANaM Arato Na dharati erisaM Na geNhati / eyaM gacchaNiggayANaM pamANappamANaM gataM / idANiM gacchavAsINaM pamANapamANaM bhaNNatikappA AyapamANA, aDDAijjA u vitthaDA hatthA / eyaM majjhimamANaM, ukkosaM hotaM cattAri // 3969 // 1. pamANakappamANaM - a i / 2. etena kAraNeNa kappANaM iti bhAvyam ?
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 3966-3976 ] io usa 545 "kappA AyapamANA0 " gAhA / kaNThyA / eyaM majjhimayaM pamANaM, imaM ukkosayaM anugrahArtham / saMkuyiya taruNa AyappamANa suyaNe na sIyasaMphAso / duo pela there, aNuciya pANAirakkhA''yA // 3970 // " "saMkuyiya' 0 gAhA / taruNo balavaMto so saMkuiyapAdo suvati teNa kAraNeNaM Na tassa zItasparzo bhavati, teNa tassa kappA AyappamANA / jo puNa thero so khINabalo, Na sakkei saMkuiyapAo sovituM, tAhe tassa AyappamANAto cha aMgulAI abbhahiyaM kIrai / pehulleNa aDDAijjahatthehiMto cha aMgulAI abbhatiyAI / teNa duhato akkaMtehiM sIyaM na bhavati / 'pellaNa' tti akkamaNaM / 'aNuyita?' tti abhAviyassa vi eyaM ceva pamANaM / avi ya pANadayA kayA bhavati, Na pANajAtiyA pavisaMti Na vA dIhajAIyabhayaM / esa guNo atiregappamANe / pattAbaMdhapamANaM, bhANapamANeNa hoi kAyavvaM / cauraMgulaM kamaMtA, pattAbaMdhassa koNA u // 3971 // "pattAbaMdhA'0" gAhA / 'cauraMgulaM kama' tti pattA baMdhe tassa jahA cattAri aMgulAI uvvati / rayatANassa pamANaM, bhANapamANeNa hoti kAyavvaM / pAyAhiNaM kariMtaM, majjhe cauraMgulaM kamati // 3972 // tivihammi kAlachee, tivihA paDalA u hoMti pAyassa / gimhasisiravAsAsuM, ukkosA majjhima jahaNNA // 3973 // gimhAsu tinni paDalA, cauro hemaMteM paMca vAsAsu / ukkosagA u ee, etto vocchAmi majjhimae // 3974 // gimhAsu hoMti cauro, paMca ya hemaMte chacca vAsAsu / majjhimagA khalu ee, etto u jahannae vocchaM // 3975 // gimhAsu paMca paDalA, hemaMte chacca satta vAsAsu / tivihammi kAlachee tivihA paDalA u pAyassa // 3976 // 1. saMkuDiya - aika / saMkuciya - muca / 2. aNuciya - muca / 3. pattAbaMdha - muca /
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ visa [ bhiNNAbhiNNavatthapagayaM 'rayattANa0" ['"tivihammi0 " " gimhAsu0 " "gimhAsu hoMti0" "gimhAsu paMca0 " ] gAhA / kaNThyA / paDalANa gaNaNappamANaM gAhAsiddhaM / pamANappamANaM gacchaNiggayANaM cauraMso jaM bhANe majjhe kate heTThA aTTha aMgulAI laMbaMti / gacchavAsINaM jaM uggAhite samANe / cauhi aMgulehi jaNNue Na pAvati, ahavA dIhattaNeNa aDDAijjA hatthA / ruMdattaNeNa viDDho hattho gacchaNiggayANa ego paDalaNijjogo gacchavAsINaM vAsAratte avassa do ghettA / rayaharaNaM gaNaNappamANeNa egaM gacchaniggayANaM gacchavAsINaM do vAsAsu ppamANappamANeNaM samaM dasiyAsu battIsaM aMgulAI / jattha cauvvIsa aMgulAI daMDo tassa aTTha aMgulAI dasiyAo / jassa puNa vIsa aMgulAI daMDo tassa bArasa aMgulA dasIyAo / 546 " mUle thiraM majjhe, agge maddavajuttayA / egaMgiyaM ajhusiraM, porAyAmaM tipAsiyaM // 3977 // "ghaNaM mUle0 " gAhA / ajhusiraM jassa pamhA Natthi jaM vA koyavagAto Na kIrati jaM majjhimaM aMguliM aMguTThagassa ya poraM so AyAmo / tinni baMdhA kAyavvA / appollaM midupamhaM ca, paDipuNNaM hatthapUrimaM / tipariyallamaNIsaTTaM, rayaharaNaM dhArae muNI // 3978 // "appollaM0 " gAhA / aNNaparivADIe appollaM NAma aMtesu ghaNaM mauA dasAo, jahA sahaNisejjAe hattha pUrimaM bhavati / tinni parillA, NisaTTaM NAma jaM vidiNNaM guruhiM / kiM puNa aNNAyaM ? unniyaM uTTiyaM ceva, kaMbalaM pAyapuMchaNaM / rayaNIpamANamittaM, kujjA porapariggahaM // 3979 // saMthAruttarapaTTA, aDDAijjA u AyayA hatthe / tesiM vikkhaMbho puNa, hatthaM caturaMgulaM ceva // 3980 // duguNo catugguNo vA, hattho caturaMsoM colapaTTo u / egaguNA unisejjA, hatthapamANA sapacchAyA // 3981 // cauraMgulaM vihatthI, eyaM muhaNaMtagassa u pamANaM / bitiyaM piya ppamANaM, muhappamANeNa kAyavvaM // 3982 // gocchaga paDilehaNiyA, pAyaTTavaNaM ca hoi taha ceva / tiNhaM pi ya ppamANaM, vihatthi cauraMgulaM ceva // 3983 //
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3977-3987] taio uddeso 547 "uNNiyaM0" ["saMthAruttarapaTTA0" "duguNo0" "cauraMgulaM" "gocchaga0"] gAhA / kaNThyA / eyaM majjhimovagaraNaM / jahaNNayaM imaM - muhapottiya paDilehaNiyAe pAyaThavaNassa gocchagassa ya ppamANaM vihatthI cauraMgulaM / bitio Adeso muhappamANeNa muhapottiyA kAyavvA / jo vi tivattha duvattho, egeNa acelago va saMtharai / na hu te khisaMti paraM, savveNa vi tiNNi ghettavvA // 3984 // "jo vi tivattha0" gAhA / jo acelago saMtharati so acelago acchati / jo ekkeNaM saMtharati so ekkaM pAuNati, jo dohi viNA Na saMtharati so doNNi, jo tihi viNA Na saMtharati so tiNNi pAuNati / abhiggaho vA esa, na ya acelaeNaM egavattheNa vA duvattheNa vA ahiyatara vattho[va]hIletavvo / kiM kAraNaM ? jamhA jiNANa [ANA] esa savveNa vi tinni ghettavvA / jo vi acelago saMtharati teNa tiNNi vatthANi ghettavvANi / pamANappamANa vatthANa gayaM / idANi atirega hINa tti do vi egaTThA vakkhANeti / appA asaMtharaMto, nivArio hoti tIhi vatthehiM / giNhati gurUvidiNNe, pagAsapaDilehaNe satta // 3985 // "appA asaMtharaMto0" gAhA / kahaM nivArite imAe jayaNAe ? usaggeNaM Na ceva pAuritavvaM / jAhe Na saMtharejja tAhe ekaM pAurati / jAhe teNa vi Na saMtharejja tAhe tatiyaM pi geNhati / jati NAma taha vi na saMtharejjA tAhe tinni vichaDDeUNa bAhiM paDimAe ThAi / tAva acchai jAva sIe NIsaTuM drAvito / pacchA tammi ceva Nivesati evaM pi jati Na saMtharati tAhe ekkaM kappaM geNhejjA / jAhe teNa vi Na saMtharati tAhe bitiyaM, tatto tatiyaM, tattha se aIva sAyaM bhavati / taM ciMtemANassa sItaM / evaM appA tihiM ceva NivAreyavvo / tinni kasiNe jahaNNe, paMca ya daDhadabbalAiM geNhejjA / satta ya parijuNNAiM, eyaM ukkosagaM gahaNaM // 3986 // "tiNNi kasiNe." gAhA / jehi sUro Na dIsati tArisANi tiNNi geNhejjA / jANi majjhimANi tANi paMca, daDDhadubbalANi / jahA tesu vi samAhatesu sUro Na dIsati / eyaM ukkosayaM gahaNaM / bhiNNaM gaNaNAjuttaM, pamANa iMgAladhUmaparisuddhaM / uvahiM dhAraeN bhikkhU, jo gaNaciMtaM na ciMtei // 3987 // 1. devattheNa vA - nAsti a i / 2. asaI - a ba Da i /
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 548 visesacuNNi [bhiNNAbhiNNavatthapagayaM "bhiNNaM0" gAhA / bhinnaM davvato bhAvato ya / davvato pamANeNaM gaNaNAe ya / bhAvao mullalahugaM, vitiMgAlaM vigatadhUma, uvahiM dhArae bhikkhU / gaNaciMtagassa etto, ukkoso majjhimo jahanno ya / savvo vi hoi uvahI, uvaggahakaro mahANassa // 3988 // "gaNaciMtagassa0" gAhA / jo gaNaciMtao tassa ukkoso majjhimo jahaNNo vA savvo vi uvahI uvaggahakaro mahANassa / AlaMbaNe visuddhe, duguNo tiguNo caugguNo vA vi / savvo vi hoi uvahI, uvaggahakaro mahANassa // 3989 // pehA'pehAdosA, bhAro ahikaraNameva atiritte / ee bhavaMti dosA, kajja vivattI ya hINammi // 3990 // "AlaMbaNe0" ["pehA'pehA0"] gAhA / AlaMbaNaM NAma NANadaMsaNacarittANi gaccho y| eyammi visuddhe AlaMbaNe duguNo caugguNo vA savvo vi uvaggahakaro mahANassa / airegahINa tti gayaM / idANiM parikammaNa tti dAraM parikammaNi caubhaMgo, kAraNe vihi bitio kAraNe avihI / nikkAraNammi u vihI, cauttho nikkAraNe avihI // 3991 // kAraNa aNunna vihiNA, suddho sesesu mAsikA tinni / takkAlesu visiTThA, aMto gurugA ya dohiM pi // 3992 // "parikkamaNe0" ["kAraNe0"] gAhA / kAraNe vihIe, kAraNe avidhIe, aNikkAraNe vidhIe, NikkAraNe avidhIe / paDhame bhaMge suddho / sesesu mAsalahuM / ahavA tvkaalvisesiyaa| parikammaNa tti vA sivvaNa tti vA egaTuM / avihI gaggarasivvaNA tuNNaNAI ya / vihI sasaMkaDA, egasarigA visarigA ya / idANa vibhUsa tti dAraMudAhaDA je hariyAhaDIe, parehi dhoyAipayA u vatthe / bhUsAnimittaM khalu te kariti, ugghAtimA vatthe savittharA u // 3993 //
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-3988-4000] 549 maleNa ghatthaM bahuNA u vatthaM, ujjhAigo haM cimiNA bhavAmi / haM tassa dhovvammi karemi tattiM, varaM na jogo maliNANa jogo // 3994 // "udAhaDA0" [maleNa ghatthaM0"] vRttadvayaM kaNThyam / 'varaM na jogo 'tti varaM avatthagassa acchipuNNayamaliNovahivatthehi samaM jogo / aha imeNaM kAraNeNaM to natthi pacchittaM / codago bhaNati - naNu 'vibhUsA itthisaMsaggI '[da0 a0 8 gA0 57] silogo| Ayario bhaNati kAmaM vibhUsA khalu lobhadoso, tahA vi taM pAuNao na doso / mA hIlaNijjo imiNA bhavissaM, puvviDDhimAI iya saMjaI vi // 3995 // na tassa vatthAisu koi saMgo, rajjaM taNaM ceva jaDhaM tu teNaM / jo so u ujjhAiya vatthajogo, taM gAravA so na caeti mottuM // 3996 // "kAmaM vibhUsA khalu0"["na tassa vatthAIsu0"] vRttadvayam / 'iya saMjatI vitti saMjatI vA NiccapaMDara paaddutaa| iyANi mucchA - mahaddhaNe appadhaNe va vatthe, mucchijjatI jo avivittabhAvo / sataM pi no bhuMjati mA hu jhijjhe, vAreti ca'nnaM kasiNA dugA do // 3997 // desillagaM vannajuyaM maNuNNaM, cirAdaNaM dAi siNehao vA / labbhaM ca annaM pi imappabhAvA, mujjhijjaI Iya bhisaM kusatto // 3998 // "mahaddhaNe0" ["dosillagaM0"] gAhAdvayaM kaNThyam / evaM vatthaM bhaNitaM / iyANi pAdaM, taM imehiM dArehiM anugaMtavvaM - davvappamANa atiregahINadosA taheva avavAe / lakkhaNamalakkhaNaM tiviha uvahi voccattha ANAdI // 3999 // ko porusI ya kAlo, Agara cAula jahanna jayaNAe / codaga asatI asiva, ppamANa uvaoga cheyaNa muhe ya // 4000 // "davvappamANa0" ["ko porusI0"] gAhAdvayam / davvaM pAtram / tassa duvihaM 1. vibhUsA itthIsaMsaggo paNIyarasabhoyaNaM / narassattagavesIssa visaM tAlauDaM jahA / /
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 550 visesacuNNi [bhiNNAbhiNNavatthapagayaM pamANaM- gaNaNappamANaM pamANappamANaM ca / tattha gaNaNappamANe pamANAtiregadharaNe, cauro mAsA havaMti ugghAyA / ANAiNo ya dosA, virAhaNA saMjamA''yAe // 4001 // "pamANAtirega0" gAhA / asya vyAkhyA - gaNaNAe~ pamANeNa ya, gaNaNAe~ samattao paDiggahao / palimaMtha bharuDaMDuga, atippamANe ime dosA // 4002 // "gaNaNAe0" gAhA / davvapamANaM duvihaM - gaNaNappamANaM pamANappamANaM ca / tattha gaNaNappamANaM ekko paDiggahago mattago ya ekko dhAreyavvo do tinni vA / paDiggaha Na dhAreti :: (caturlaghu) ANAdI dosA, palimaMtho suttatthANaM, paDilehiMtassa bhAreNaM dosA bhiNNihitiM uDuDugo dIsati aho ! bhAravAho / bhAreNa veyaNA vA, abhihaNamAI Na pehae dosA / rIyAi saMjamammi ya, chakkAyA bhANabheo ya // 4003 // "bhAreNa0" gAhA / bhAreNakaMtassa veyaNA bhavati / tAe veyaNAe addito goNahatthimAdI iMte Na pAsai, tehiM abhihaNejja / AdiggahaNeNaM kaMTae Na pAsati / ete AyAe dosaa| iriyaM Na sodheti, tattha chakkAyA pakkhulito vA bhANaM bhiMdejja / ee gaNaNAtirege dosaa| ime pramANapramANAtirege dosA bhANa'ppamANagahaNe, bhuMjaNe gelanna'bhuMja ujjhimigA / esaNapellaNa bheo, hANi aDaMte duviha dosA // 4004 // "bhANa'ppamANa0" gAhA / bhAjanapramANaM bhANappamANaM taM ativaTuM taM bhareti, kayAti Na labbhati bharaNaM tAhe esaNaM pallettA bhareti / bharitaM ati guruyaM pakkhulittA bhajjejja / hANI jA viNA patteNa aDaMte hiMDaMte / guruyattaNeNa AyAe saMjame ya bhedo, AyA{rie atibhAreNa kaDI dukkhejjA, khANu kaMTae Na pekkhati / ete AyAe dosA / saMjame iriyaM Na sohei tattha chkkaayaa| adha hINappamANaM gehati pattaM ime dosaa| hINappamANadharaNe, cauro mAsA havaMti ugghAyA / ANAdiNo ya dosA, virAhaNA saMjamA''yAe // 4005 // UNeNa na pUrissaM, AkaMThA teNa giNhatI ubhayaM / mA levakaDaM ti puNo, tatthuvaogo na bhUmIe // 4006 //
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4001-4011] taio uddeso 551 khANU kaMDaga visame, abhihaNamAI na pehae dose / rIyA pagaliya teNaga, bhAyaNabhee ya chakkAyA // 4007 // "hINappamANa0" ["UNeNa Na." "khANU kaMTaga0"] gAhAtrayaM / 'na pUrissaM' na saMtharissaM ti / tAhe kaNNAkaNNi bhareti / 'ubhayaM' ti kuraM kusaNaM ca / saMjamAya virAhaNAe "khANu kaMDaga0" gAhA / ime vA dosA guru pAhuNa khama dubbala, bAle var3e gilANa sehe ya / lAbhA''lAbha'ddhANe, aNukaMpA lAbhavocchedo // 4008 // gurugA ya gurugilANe, pAhuNakhamae ya caulahU hoti / sehassa hoi guruo, dubbala juyale ya mAsa lahU // 4009 // "guru pAhuNa0" ["gurugA0"] gAhA / asya vibhASA / appa parapariccAo, gurumAINaM adeMta deMtassa / aparicchie ya dosA, voccheo nijjarA'lAbhe // 4010 // "appa para0" gAhA / jati deti appAcatto / aha Na deti gurumAdI cttaa| dubbalo vA Na tarati tti hiMDituM tassa dAyavvaM / 'lAbhA'lAbhe' tti asya vyAkhyA / 'aparicchite ya dosaa'| so khettapaDilehago pahito, tattha teNaM khuDDalaeNaM kidha lAbhaM parikkhatu ? tAhe je aparikkhite dosA AgayANaM lAbhe, alabbate esaNAdI pellejjA, evaM tassa nijjarAe alAbho jAto / 'addhANe' tti addhANaM vA pavaNNA teNa saMkhaDI AraiyA, tattha bahuM labbhejjA, tAhe kahiM geNhatu taM thoveNaM bhariyaM / ahavA - 'aNukaMpAlAbhavoccheu' tti / chiNNaTThANe vA koi aNukaMpati jaM aDDijjati taM bhareti, teNa sAdhAraNaM bhANaM ukkhittaM / jAhe taM bharitaM tAhe tassa lAbhavocchedo jAto viNA vA addhANe evaM lAbhavocchedo bhavejjA / kammi ya sAdhAraNe ghayAdimmi labbhamANe NijjarAlAbhassa vA vocchedo / levakaDe vosaDhe, sukkhe lagge ya koDite sihare / ee havaMti dosA, Dahare bhANe ya uDDAho // 4011 // "levakaDe0" gAhA / teNa taM atIva pAhADiyaM tAhe vosaTuM te levADijjati / jati Na dhovati rAibhattaM, dhovaMte plAvaNAdI dosA / ahavA doccagaM Na geNhati mAle vA dijjihiti atithevaM vA bhattaM hohiti tAhe sukkhassa cappAcappi bhareti tAhe bhANaM bhajjejja / siharaM vA baddhaM logo daTuM bhaNejja - 'aho / asaMtuTThA' / esa uDDAho / saMkhaDIe vA saDDamAdI koyi pAsittA
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 552 visesacuNNi [bhiNNAbhiNNavatthapagayaM aNukaMpAe pajjattaM dejja, kattha geNhatu ? tassa lAbhassa vocchedo jAto jamhA ete dosA juttappamANaM ghettavvaM / etadevArtham - dhuvaNAdhuvaNe dosA, vosaTuMte ya kAya AusiNe / sukkhe laggAjIraga, koDiya sihare ya uDDAho // 4012 // "dhuvaNAdhuvaNe0" gAhA / kaNThyA / kiM puNa taM juttappamANaM ? ata ucyatetinni vihatthI cauraMgulaM ca bhANassa majjhimapamANaM / etto hINa jahaNNaM, atiregayaraM tu ukkosaM // 4013 // "tinni vihatthI0" gAhA / ahavA imaMukkosatisAmAse, dugAuaddhANamAgao sAhU / cauraMgulavajjaM bhatta pANa pajjattiyaM heTThA // 4014 // eyaM ceva pamANaM, savisesataraM aNuggahapavattaM / kaMtAre dubbhikkhe, rohagamAIsu bhatitavvaM // 4015 // "ukkosa." ["eyaM ceva0"] gAhAdvayaM kaNThyam / avavAde tti dAraM / aNNANe gArave luddhe, asaMpattI ya jANAe / lahuo lahuyA gurugA, cautthe suddho u jANao // 4016 // "aNNANe0" dAragAhA / pacchA avavAdaM bhaNNIhiti-jai imehi kAraNehi dhareti tatto imaM pacchittaM / aNNANNeNa gAraveNa luddhattaNeNa ya yathAsaMkhyaM pAyacchittaM gAhApacchaddhagahitaM / tattha aNNANassa vakkhANaM - hINAtiregadose, ajANao so dharijja hINa'hiyaM / pagaIya thovabhogI, sati lAbhe vA karetomaM // 4017 // "hINAtiregadose0" gAhA / imA gAravassa vakkhANagAhAoIsaranikkhaMto vA, Ayariyo vA vi esa DahareNaM / iti gAraveNa omaM, aippamANaM cimehiM tu // 4018 // aNigRhiyabalavirio, veyAvaccaM kareti aho ! samaNo / mama tullo na ya koyI, pasaMsakAmI mahalleNaM // 4019 //
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4012-4026] taio uddeso "Isara0" ["aNigUhiya0"] gAhAdvayaM / gAraveNa dharati DaharaM varaM bhaNato mi Ayario / luddhassa vakkhANaM - aMtaM na hoi deyaM, thovAsI esa deha se suddhaM / ukkosassa va laMbhe, kahi gheccha mahalla lobheNaM // 4020 // "aMtaM0" gAhA / 'aMtaM Na hoti deyaM' ti khuDalayaM dadvaM ciMteti dAyA-Na vahai eyassa aMtaM paMtaM dAtuM / thovaM asati esa jeNa khuDDalaeNaM hiMDati / 'suddhaM 'ti suMdaraM ekaM dAyavvaM / mahallaM lobheNa dharati ukkosayaM labhissAmi kattha giNhissAmi ? evaM dhareti :: / (caturguru) asaMpattIya tti / juttapamANassa'satI, hINa'tirittaM cautthoM dhAreti / lakkhaNajuya hINa'hiyaM, naMdI gaccha? vA carimo // 4021 // "juttappamANassa asatI0" puvvaddhaM / juttappamANaM Na labbhati tAhe atikhuDDalayaM varlDa vA dharato suddho / jANae tti / "lakkhaNa" pacchaddhaM / so pAyalakkhaNaM jANati lakkhaNajuttaM hINappamANaM ahiyappamANaM vA gacchassa uvaggaho eeNa bhavissati tti kAuM eeNa AlaMbaNeNa dhato suddho / NaMdipaDiggaho vA / avavAde tti gayaM / idANi lakkhaNamalakkhaNe tti dAraM - vaTTaM sama cauraMsaM, hoi thiraM thAvaraM ca vannaDUM / huMDaM vAyAiddhaM, bhinnaM ca adhAraNijjAiM // 4022 // saMThiyammi bhave lAbho, patiDhA supatiTThie / nivvaNe kittimAroggaM, vannaDDhe nANasaMpayA // 4023 // haNDe carittabheo, sabalammi ya cittavibbhamaM jANe / duppute khIlasaMThANe, natthi TANaM ti niddise // 4024 // paumuppale akusalaM, savvaNe vaNamAise / aMto bahiM va daDDe, maraNaM tattha niddise // 4025 // daDDe puNphagabhinne, paumuppala savvaNe ya caugurugA / sesagabhinne lahugA, huMDAdIesu mAsalahU // 4026 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ visa [ bhiNNAbhiNNavatthapagayaM "vaTTaM0" ["saMThiyammi0" "huNDe0 " " paumuppale0" "daDDe0"] gAhA / vaTTaM duvihaM - samacauraMsaM vaTTaM uddhavaTTaM vA / thiraM daDhaM, thAvaraM jaM apADihAriyaM, vaNNaM lakkhaNajuttaM NANadaMsaNacarittAvahaM, huNDaM aMto vA atiyaMtaM bAhiM vA NiggayaM, vAyAiddhaM valitaM / sesAo gAhAo kaMThAo / idANiM tiviha uvahi voccatthe ( gA0 3999) tti dAraM / pAta eva uvadhI taM tividhaM - lAugaupAtaM, dAruyapAtaM, maTTiyApAyaM / ekkekkaM tivihaM ahAkaDaM, appaparikammaM [saparikammaM ] / 554 tivihaM ca hoi pAyaM, ahAkaDaM appa saparikammaM ca / puvvamahAkaDagahaNaM, tassa'sati kameNa doNNiyare // 4027 // tividhe parUvitammi, voccatthe gaharNe lahuga ANAdI / chedaNabhedaNakaraNe, jA jahiM ArovaNA bhaNitA // 4028 // "tivihaM ca0" [ "tivihe parUvitammi0 " ] gAhA / eyaM parUvitaM jA jahiM ArovaNA bhaNiti tti peDhiyAe (gA0 668) pUrvoktA / bitiyagAhAe AdidAraM koti / asya vyAkhyA ata ucyate-- - ko etassa pAtassa gehettago ? ko geNhai gIyattho ?, asatIe pAyakappio jo u / ussagga'vavAehiM, kahijjatI pAyagahaNaM se ||4029 // "ko geNhai" gAhA / 'pAtaggahaNassa' tti pAtagAhao / (NaM se) ko tti gataM / idANiM porisI ya tti dAraM / kati porisIe kareMteNa evaMvihaM maggitavvaM ? huNDAdi ekabaMdhe, suttattheM kareMteM maggaNaM kujjA / dugatibaMdhe suttaM, tiNhuvariM do vi vajjejjA // 4030 // "huNDAdi0" gAhA / huNDe AdiggahaNeNaM duppataM, khIlasaMThANaM, sabalaM egabaMdhaM / etesu suttatthaM kareMto maggejja dubaMdhaNaM ca tibaMdhaNaM ca suttaporisIM kareMto atthaporisIM akareMto vi maggejja / tiNhaM baMdhANaM uvariM je baMdhA suttaporusIM attha porisIM vajjeMto maggejja / porisI tti gayaM / idANiM kAle tti dAraM / kevaiyaM puNa kAlaM maggiyavvaM ?
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4027-4036] taio uddeso cattAri ahAkaDae, do mAsA hoti appaparikamme / teNa para maggiyammi ya, asati ggahaNaM saparikamme // 4031 // "cattAri ahAkaDae0" gAhA / cattAri mAsA ahAkaDayaM maggiyavvaM / tassa alaMbhe cauhiM mAsehiM puNNehiM aNNe do mAsA appaparikammaM geNhati / evaM chammAsA bitiyassa alaMbhe tAhe saparikammaM maggiyavvaM / kecciraM kAlaM ? ata ucyate paNayAlIsaM divase, maggittA jA na labbhae tatiyaM / teNa pareNa na giNhai, mA pakkheNaM na rajjejjA // 4032 // "paNayAlIsaM divase0" gAhA / jati paNayAlIsAe divasehiM Na laddhaM, tAhe aNNehiM paNNarasehiM divasehiM varisAratto eti tti kAuM Na geNhati, mA pakkheNaM uvaTThAhiti / kAle tti gayaM / idANiM Agare tti dAraM / ahAkaDaM kahiM maggiyavvaM ? ata ucyate kuttIya siddhaNiNhagapavaMcapaDimAuvAsagAIsu / kuttiyavajjaM bitiyaM, AgaramAIsu vA do vi // 4033 // "kuttIya0" gAhA / 'do vi' tti appprikmm-sprikmmaa| Agara naI kaDaMge, vAhe teNe ya bhikkha jaMta vihI / kaya kAriyaM va kItaM, jati kappati gheppatU ajjo ! // 4034 // "Agara naI0" gAhA / AgaraM bhillapallIe 'nadi' tti jesu gAmesu varisAratte nadIo alAuehiM saMtarijjati / 'kuDaMge' tti jattha jAyaMti vAhapallIsu teNapallIsu / eyAsu lAuesu pANiyaM kaMjiyamAdINi kIraMti, kolAlaM tattha Natthi / 'bhikkhayara 'tti bhikkhayarA je lAue giNhaMti, jaMtasAlAsu gulamAdINi tehiM ussiccaMti / 'vihi'tti tesu vihIe maggaMti / vibhAsA gAhA - Agara pallImAI, niccudaga nadI kuDaMgamussaraNaM / vAhe teNe bhikkhe, jaM te paribhoga'saMsattaM // 4035 // tubbhaTTAe~ kayamiNaM, annesa'TTAe~ ahavaNa sa aTThA / jo ghecchati va tadaTThA, emeva ya kIyapAmicce // 4036 // "Agara0" ["tubbhaTThAe0"] gAhAdvayaM / 'emevaya kIyapAmicce' tti eyaM 1. bhikkha muca /
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 556 visa [ bhiNNAbhiNNavatthapagayaM AhAkammiyaM bhaNitaM / evaM kIyakaDAdI vi 'paribhogo' tti paribhujjaMtaM suMdaraM asaMsattaM bhavati / cAulagapANe tti dAraM / cAula uNhodaga tuyare kusaNeM taheva takke ya / jaM hoi bhAviyaM taM kappati bhaiyavvagaM sesaM // 4037 // sItala bhAviyaM avigate tu sItodae Na giNhaMti / majjavasatellasappImuhamAdIbhAvitaM bhayitaM // 4038 // 44 'cAula0 [" sItajala0 " ] gAhAdvayaM / 'bhayiyaM' ti viyaDamAdi bhAvitaM jattha " duchataM tattha Na gheppati, aduguMchite gheppati / obhAsaNA ya pucchA, diTThe rikke muhaM vahaMte ya / saMsaTTe nikkhitte, sukkhe ya pagAsa daTThUNaM // 4039 // omaMtha pANamAI, pucchA mUlaguNa uttaraguNe ya / tiTThANe tikkhutto, suddho sasiNiddhamAdIsu // 4040 // dAhiNakareNa koNaM, ghettuttANeNa vAmamaNibaMdhe / ghaTTei tinni vAre, tinni tale tinni bhUmI ya // 4041 // tasa bIyammi vidiTThe, na geNhatI geNhatI tu addaTThe / gahaNammi u parisuddhe, kappati diTThehi vi bahUhiM // 4042 // " obhAsaNA0 " gAhA / "omaMtha0 " gAhA / [ " dAhiNakareNa0 ' eyAo do vi gAhAo jahA peDhiyAe (660 - 665) / gahaNaM ti dAraM gayaM / idANiM jahaNa tti dAraM pacchitta paNa jahaNNaM, teNa u tavvuDDie ya jayaNAe / jahannA va sAsavAdI, tehiM u jayaNeyara kalAdI // 4043 // 44 'tasa0 " ] "pacchitta paNa jahaNNaM0 " gAhA / jahaNNaM pacchittaM paMcarAiMdiyANi teNa jahaNNeNa pacchitteNa jayaNA jahaNNaM / kahiM puNa sA jahaNNA jayaNA ? bIehiM suhumehi bAdarehi ya / sarIsavAdI suhumA, kala- masUrAdI bAdarA / 'vuDDI' tti paNagAdivuDDI / tattha hatthe pamANe kAtuM jayaNA bhaNNati
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ o so chabbhAgakae hatthe, suhumesU paDhamapavva paNagaM tU / dasa bitie rAidiNA, aMgulimUlesu pannarasa // 4044 // vIsaM tu AulehA, aMguTTaMto ya hoi paNuvIsA / pasayammi hoi mAso, cAummAsA bhave causu // 4045 // bhAsagAhA - 4037-4049] "chabbhAgakae0" ["vIsaM0" ] gAhA / hattho chabbhAge kIrati / paDhamapavvA ko bhAgo, bitiyapavvA bitio bhAgo, aMgulimUliccayA tatio, AulehAmUlaM cauttho, paMcamo aMguTThabaMdhe, aMguTTaM atikamettA chaTTho / ettha paDhamapavvamittesu bIesu paMcarAtiMdiyANi, bitiyapavvamettesu dasa, aMgulimUlamettesu paNNarasa, Aulehamettesu vIsaM rAiMdiyANi / aMguThabaMdhe paNavIsaM, pasatIe mAsalahuM / jati AdhAkaDe paDhamapavvapamANANi bIyANi appaparikammaM ca suddhaM labbhaMti / ettha kayaraM ghettavvaM ahAkaDaM ghettavvaM, Na appaparikammaM evaM jAva pasatimettANi biyANi ? ahAkaDe appaparikammaM suddhaM, ahAkaDaM ghettavvaM / causu pasatIsu caulahugA, ettha vi ahAkaDaM ceva, Na ya appaparikammaM / evaM suhumabIesu / aha idANiM bAdaresu bhaNati eseva kamo niyamA, thUlesu vi bIyapavvamAddho / aMjali cakka lahugA, te cciya gurugA aNaMte // 4046 // nikkAraNammi ee, pacchittA vanniyA u bIesu / nAyavvA aNupuvvI, eseva u kAraNe jayaNA // 4047 // 557 "eseva kamo0" ["nikkAraNammi0 " ] gAhA / bitiyapavvamettesu duguNesu dasa, tatiyapavvamettesu duguNesu paNNarasa, cautthapavvamettesu duguNesu vIsaM, paMcapavvamettesu dugaNesu paNuvIsaM, aMjalIe mAsalahuM, dohiM aMjalIhi do mAsalahuM, tihiM aMjalIhiM cattAri mAsalahU | ee suhumesu bAdaresu ya bhaNiyA lahugA / etesu aNaMtesu gurugA / imaM jayaNAe nicchayopADaNaM / sapi hu kappar3a, bIyAINaM adhAkaDaM pAyaM / na ya appasaparikammA, taheva appaM saparikammA // 4048 // " "vosaTTaM pi0" gAhA / emeva appaparikamma - saparikammANaM / thUlA vA suhumA vA, avahaMte vA asaMtharaMtammi / AgaMtua saMkAmiya, appabahu asaMtharaMtammi // 4049 // 44 'thUlA vA suhumA vA0 gAhA / hume vA thUle vA ? eyaM codagavayaNaM / as
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesacuNNi [bhiNNAbhiNNavatthapagayaM vyAkhyA thUlasuhumesu vuttaM, pacchittaM tesu ceva bhario vi / jaM kappati tti bhaNiyaM, Na jujjaI puvvamavareNa // 4050 // "thUlasuhamesu0" gAhA / codago bhaNati-suhumesu thUlesu ya pacchittaM bhaNiyaM / pacchA bhaNasi vosarTa pi hu kappati / 'avahaMte vA asaMtharaMtammi', etadAcAryavacanaM, codakena coditasya asya vizeSaNasya vyAkhyAM kartukAmaH AcAryaH imaM gAthAsUtramAha coyaga ! duvihA asaI, saMtAsaMtA ya saMta asivAdI / iyarA u jhAmiyAI, saMte bhaNiyA u sA sohI // 4051 // "coyaga ! duvihA asaI0" gAhA / he codaka ! duvihAte asatIe sabIyaM ahAkaDaM gheppati Na ya suddhaM pi? appaparikammaM / sA duvihA asatI-saMtAsatI asaMtAsatI ya / tattha saMtAsatI - jesu gAmAdIsu tANi pAyANi atthi tattha asivaM paMthe vA saggAme vA tesu vA gharesu asivaM omodariyAdINi vA esA saMtA'satI / ahavA saMtAsatI - atthi pAyA NavaraM gavaMtANa Na tAva vahati / 'asaMtharaMtammi' tti atthi DaharagaM Na saMtharaMti teNa asaMtAsatI jhAmiyaM palIvaNae daTuM pAyaM, AdiggahaNeNaM teNaehiM hddN| etehiM kAraNehiM sabIyaM pi gheppati ahAkaDaM, Na ya suddhaM appaparikammaM / jaM puNa mae bhaNiyaM pacchittaM taM duvihAe asatIe abhAve geNhaMtassa bhavati / ahAkaDe, jati bitiyadoso tahA vi bahuguNataraM, appaparikammaM puNa suddhaM pi hu bahudosataraM / eteNa kAraNeNa - jo u guNo dosakaro, na so guNo dosameva taM jANe / aguNo vi hoti u guNo, viNicchayo suMdaro jassa // 4052 // "jo u guNo0" gAhA / kaNThyA / kahaM puNa ahAgaDaM sabIyaM pi bahuguNataraM appaparikammaM suddhaM pi bahudosataraM ? ucyate - "AgaMtuga-saMkAmita-appa-bahu saMtharaMtammi2", jai tANi bIyANi AgaMtugANi ahAgaDe tANi aNNattha saMkAmijjati jayaNAe, tAhe tAe ceva velAe hiMDiyavvaM / Natthi parikammaNe suttapalimaMtho Na vi ya cheyaNAdisu AtovaghAto / evaM bahuguNaM appaparikammaM puNa suttaparimaMtho / cheyaNAdisu ya AovaghAto / eyaM bahudosataraM / evaM appeNaM doseNaM bahutaro guNo bhavati ahAgaDe sabIe appaparikamme suddho / appeNa guNeNa bahutarA dosA bhavaMti / eyaM appAbahugaM asaMtharaNe tuletuM ahAgaDaM gheppati / asatI 1. asya vyAkhyA ityadhikam - Da / 2. asaMtharaMtammi muca /
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4050 - 4058 ] io uddesa asiva ppamANa eyaM dAragAhAe ( gA0 4000) gahiyaM AyariyavayaNaM / asati tige puNa jutte, joge ohovahI uvaggahie / cheyaNabheyaNa karaNe, suddho jaM nijjarA viulA // 4053 // "asati tige0 " gAhA / duvidhAte asatIe tiNi vArA ahAkaDaM maggati / taM Na laddho ohovahI vA uvaggahiyaM vA pAyaM vA vatthaM vA tAhe appaparikammaM geNhiyavvaM / tattha cheyaNaM uvautto kareMto suddho / jaM eyaM bhaNiyaM eyassa imA vibhAsA = coyaga ! etA cciya, asaIya ahAkaDassa do iyare / kappaMti cheyaNe puNa, uvaogaM mA duve dosA // 4054 // " " coyaga ! etAe cciya0 gAhA / AyavirAhaNAdoso saMjamavirAhaNAdoso ya hohiti| teNa uvautto cheyaNAdI kareti / duvihAe ceva asatIe appaparikammassa saparikammaM gihiyavvaM / ahavA vikato NeNaM, uvaogo na vi ya labbhatI paDhamaM / hINAhiyaM va labbhati, sapamANA teNa do iyare // 4055 // 559 jadha aparikammalaMbhe, maggaMteM ahAkaDaM bhave vipulA / nijjaramevamalaMbhe, bitiyassiyare bhave viulA // 4056 // 44 'ahavA vi kato NeNaM0 " [ " jadha0 " ] gAhA / avaraH kalpaH, jeNa kAraNeNaM appaparikamma geNhejjA, ettha dAraM appamANaM ti paDitaM bhavati, duvihAe asatIe alabbhamANe ahAkaDae labbhai vA ahAkaDagaM, taM puNa pamANahINaM aippamANaM vA, tAhe appaparikammaM geNhati / appaparikamme labbhamANe ahAkaDaM maggaMtassa viulA NijjarA bhavati / tahA saparikamme labbhamANe aparikammaM maggamANassa viulA nijjarA bhavati / syAnmatiH - kAni punastAni saMtAsatIe zeSANAmazivAdiH / ato imA gAhA asive omodarie, rAyahuTTe bhae va gelane / sehe caritta sAvayabhae ya tatiyaM pi gihijjA // 4057 // AgaMtugANi tANi ya, ciraparikamme ya suttaparihANI | eeNa kAraNeNaM, ahAkaDe hoti gahaNaM tu // 4058 // "asive omodarie0" [" AgaMtugANi0 " ] gAhA / asivaM tattha aMtare vA parito
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 560 visa [ bhiNNAbhiNNavatthapagayaM Natthi bhayaM vA bohiyAtINaM gilANapaDibaMdheNa tattha Na gammati, seho vA uppanno tattha se sAgAriyaM carittabhedo cariyAto tattha uvasaggeMti aMtare vA, evaM sAvayabhayaM pi / bitiya tatisu niyamA, muhakaraNaM hojja tassimaM mANaM / taM ciya tivihaM pAyaM, karaMDagaM dIha vaTTaM ca // 4059 // akaraMDagammi bhANe, hattho uTTaM jahA na ghaTTeti / eyaM jahannagamuhaM, vatthaM pappA visAlataraM // 4060 // "bitiya0" [ "akaraMDagammi0 " ] gAhAdvayaM kaNThyam / paDiggaho bhaNito / idANi mattaitti dAraM / atrAha codakaH Na titthagarehiM mattago aNuNNAto | kahaM ? yasmAduktam-- davve egaM pAyaM, bhaNio taruNo ya egapAo u / appovahI pasattho, coeti na mattato tamhA // 4061 // jiNakappe taM suttaM, sapaDiggahakassa tassa taM egaM / niyamA therANa puNo, bitijjao mattao hoi // 4062 // naNu davvomoyariyA, taruNAivisesa oya matto vi / appovahI dupatto, jeNaM tippabhiti bahuso // 4063 // aggahaNe vArattaga, pamANa hINAdhi sohi avavAe / paribhoga gahaNabitiyapayalakkhaNAI muhaM jAva // 4064 // matta aharNe gurugA, micchatte appa parapariccAo / saMsattagagahaNammi, saMjamadosA savitthArA // 4065 // "davve egaM0" ["jiNakappe0 " "naNu davvo0" "aggahaNe0" "matta0"] gaahaa| uvagaraNadavvomodariyAe bhaNitaM / ege vatthe ege pAde ciyattovagaraNasAtijjaNatA / tathA coktam- je bhikkhU taruNe balavaM juvANo sa egaM pAyaM dhArejjA / (AcA0 zru0 2 cU0 1 a0 6 u0 1) tathA coktam-- appovahI kalahavivajjaNA ya, vihAracariyA isiNaM pasatthA' (dazavai0 cU0 2 gA0 iti pUrvArdham / 1. anieavAso samuANacariA, annAyauMchaM pairikkayA a / -
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4059-4069] taio uddeso 561 5) Ayario bhaNati - suttaNivAyaM Na yANasi, eyaM jiNakappe suttaM nivayiyaM, therANaM puNa kappe aNuNNAto titthagarehiM, ageNhaMtassa doso pacchittaM ca vuttaM / ___ agahaNe tti asya vyAkhyA - mattayaM agiNhaMtA gurugA micchattaM / kahaM ? teNa ceva paDiggahageNaM nillevitaM daTuM adiTThadhamma tti micchattaM gacchejja, NavasaDDhANa appaccao, jati paDigahage AyariyAiNa geNhati appA catto, aha appaNo geNhati AyariyAi cattA / saMsattaga bhattapANe kahiM geNhau ? aha geNhati appaDilehite saMjamavirAhaNA / savitthArA chakkAya culhugaa| vArattaga tti - vArattaga pavvajjA, putto tappaDima devathali sAha / paDiyaraNegapaDiggaha, AyamaNuvvAlaNA cheo // 4066 // "vArattagapavvajjA0" gAhA / vArattagapuraM nagaraM / abhayaseNo rAyA / tassa amacco vArattago NAma / so patteyabuddho pavvaio / tassa putteNaM piuNo bhattIe paDimA kAritA / devakulaM thalI pavittiyA / tattha ya sAhU egeNaM paDiggaheNaM geNhati, te vi ya se bhikkhaM payatteNaM deMti / teNeva paDiggahageNa pilleviti diTTho tehiM NijjUDho, tehiM tANi bhAyaNANi agaNikAtiyANi chaDDiyANi ya / aNNesiM ca sAhUNaM khoDitaM eyaM / 'cheo' niddhammANo tti / jo mAgahao pattho, savisesataraM tu mattagapamANaM / dosu vi davvaggahaNaM, vAsAvAsAsu ahikAro // 4067 // "jo mAgahao0" gAhA / 'dosu vi' = mattate paDiggahagge ya, duvihaM bhattapANaM uDubaddha vAsAsu ya / 'vAsAvAse ahigAro' tti / vAsAsu paDhamaM ceva jattha dhammalAbhei tattha pANagassa jogo kAyavvo / kiM kAraNaM ? vAsaM vagghAriyaM kayAi paDejjA jeNa gharAto gharaM Na sakketi saMcarituM tAhe levADo bhavati viNA daveNa / ahavA vAsAsu saMsajjaNaM bhavati teNa vAsAsu ahigAro / ahavA imaM pamANaM - sukkholla odaNassA, dugAutaddhANamAgao sAhU / bhuMjati egaTThANe, etaM khalu mattagapamANaM // 4068 // bhattassa va pANassa va, egatarAgassa jo bhave bhrio| pajjatto sAhussa u, bitiyaM pi ya mattayapamANaM // 4069 // 1. abhagAseNo - ba /
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 562 visesacuNNi [bhiNNAbhiNNavatthapagayaM "sukkholla0" ["bhattassa0"] gAhAdvayam / pamANe tti gayaM / idANiM hINe tti dAraM / Daharassete dosA, obhAvaNa khisaNA galaMte ya / chaNhaM virAhaNA bhANabhedo jaM vA gilANassa // 4070 // "Daharassete0" gAhA / obhAvaNA kahaM ? cappAcappaM bharemANaM daTuM asaMtuTTho tti maNNati / khisaNA-galaMtaM daTuM bhaNaMti galaMteNaM siMcito vi na gaNesi lohadoseNaM / chaNhaM virAdhaNA / galaMteNa bhANabhedo - mA levADijjihi tti khANu visamANi adehamANo pkkhulejjaa| gilANassa appajjattaM bhavati, teNa tassa jA virAdhaNA / paDaNaM avaMgutammi, puDhavItasapANatarugaNAdINaM / ANijjaMte gAmaMtarAto galaNe ya chakkAyA // 4071 // "paDaNaM0" gAhA / kaNNAkaNNi bharate levADaNa bhaeNa avaMguteNaM eMti / tattha puDhavI saccittA vA teNa samuddhatA paDeti tasapANANi vA puSpANi vA / sesaM kaNThyaM / etaM hINe tti gataM / idANiM ahie tti dAraM / ahiyassa ime dosA, egatarassoggahammi bharitammi / sahasA mattagabharaNe, bhArAdi vigiMcaNiyamAdI // 4072 // "ahiyassa0" gAhA / pramANAdhikasyetyarthaH / 'egatarassa' tti bhattassa pANassa vA bhAreNaM AyavirAdhaNAe saMjamavirAdhaNAe ya dosA / adhie tti gayaM / ___ idANiM sohi tti dAraM-aparibhogo mattao AyariyAINaM aTThAe mattae kappati, NikkAraNe paribhuMjati to imaM pacchittaM jar3a bhoyaNamAvahatI, divaseNaM tattiyA caummAsA / divase divase tassa u, bitieNArovaNA bhaNiyA // 4073 // aNNANe gArave luddhe, asaMpattI ya jANae / lahugo lahugA gurugA, cauttho suddho u jANao // 4074 // "jar3a bhojaNa" ["aNNANe0"] gAhA / jatie vAre ANeti egadivaseNaM tattiyA ceva caulahugA / divase divase / "bitie'tti bitio pacchittappagAro paDhame divase catu. :: / 1. Daharasseme muca /
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4070-4081] taio uddeso 563 (caturguru) jAva aTThame divase pAraMcio / sohi tti gayaM / idANiM avavAdi tti / divase divase ANejja bhuMjejja ya, Na ya pacchittaM / kiM puNa evaM taM kAraNaM? bAle vuDDhe sehe, Ayariya gilANa khamaga pAhuNae / dullabha saMsatta asaMtharaMta addhANakappammi // 4075 // harie bIe cale jutte, vacche sANe jalaTThie / puDhavI saMpAtimA sAmA, mahAvAe mahiyA'mite // 4076 // puvvaNhe levadANaM, levaggahaNaM susaMvaraM kAuM / levassa ANaNA liMpaNA ya jataNAya kAyavvA // 4077 // "bAle0" ["harie0" "puvvaNhe0"] gAhA / bAlAdIyA na saktati paDiggahagaM hiMDAveuM AyariyAINaM pAuggaM ghippati dullabhadavvaM paDuppaNNaM tAhe mattate geNhejja / saMsattabhattapANe vA, tattha soheti / asaMtharaNe vA sati laMbhe paDiggahago bharito, tAhe mattae geNhejjA / 'addhANakappammi' tti addhANe vA asaMtharaMtA sati laMbhe paDiggahago bharito tAhe mattae geNhejja / appaparikammaM saparikammaM ca leveyavvaM / tassa vihI bhaNNati jAhe peDhiyAe / (gA0 500, 491) [suttaM]-kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA bhinnAiM vatthAiM dhArittae vA pariharittae vA // 3-9 // Aha - kimaNeNa sutteNa payoyaNaM nanUktArthamevedaM sUtram ? ata ucyateavvogaDo u bhaNi te, uvadhivibhAgo u Adisuttesu / so puNa vibhajjamANo, uvarisue vogaDo hoti // 4078 // coddasaga paNNavIso, ohovadhuvaggaho aNegavidho / saMthArapaTTamAdI, ubhayopakkhammi Neyavvo // 4079 // pattaM pattAbaMdho, pAyaDhavaNaM ca pAyakesariyA / paDalAiM rayattANaM, ca gocchao pAyanijjogo // 4080 // tiNNeva ya pacchAyA, rayaharaNaM ceva hoi muhapottI / tatto ya mattae khalu, coddasame kamaDhae hoti // 4081 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesa [ bhiNNAbhiNNavatthapagayaM 'avvogaDo0 " [ "coddasaga0" "pattaM0" "tiNNeva0 " ] gAhA / avvogaDo NAma avisesito, imo jiNakappiyANaM imo therakappiyANaM Adisuttesu vatthesaNAe pAesaNAe ya / ihaM uvarisutte visesijjati bhaNito jiNakappiyANaM pi uhovahI bhaNito // idANiM ajjANaM bhaNIhAmi / ajjANaM uhovahI paNuvIsativiho / so ceva coddsviho| NavaraM jattha tesiM colapaTTago tattha imAsiM kamaDhagaM / uggahaNaMtaga paTTo, aDDorua calaNiyA ya bodhavvA / abbhitarabAhiNiyaMsaNI ya taha kaMcue ceva // 4082 // ukkacchiya vekacchiya, saMghADI ceva khaMdhakaraNI ya ohovahimmi ete, ajjANaM paNNavIsaM tu // 4083 // "uggahaNaMtaga0" [" ukkacchiya0 " ] gAhAdvayam / nAvanibho uggahaNaMtao u so gujjhadesarakkhaTThA / so ya pamANeNekko, ghaNamasiNo dehamAsajja // 4084 // paTTo vi hoi ekko, dehapamANeNa so u bhaiyavvo / chAdaMtoggahaNataM, kaDibaddho mallakacchA vA // 4085 // 564 44 aDDorugo vi te do, vi gihiuM chAdae kaDIbhAgaM / jANuppamANa calaNI, asivviyA laMkhiyAe va // 4086 // aMtoniyaMsaNI puNa, lINatarA jAva addhajaMghAto / bAhira khulagapamANA, kaDIya doreNa paDibaddhA // 4087 // chAdeti aNukkuyite, uroruhe kaMcuo asivvitao / emeva ya ukkacchI, sA NavaraM dAhiNe pAse // 4088 // vegacchiyA u paTTo, kaMcukamukkacchiyaM ca chAdeti / saMghADio cauro, tattha duhatthA u vasadhIe // 4089 // dunni titthAyAmA bhikkhaTTA ega ega uccAre / osaraNe cauhatthA, nisannapacchAiNI masiNA // 4090 //
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4082-4096 ] io usa khaMdhakaraNI u cauhatthavittharA vAyavihutarakkhaTTA | khujjakaraNI u kIrati, rUvavatINaM kuDuhaheuM // 4091 // saMghAtimeta vA, savvo'veso samAsao uvadhI / pAsagabaddhamajhusiro, jaM cA''iNNaM tagaM NeyaM // 4092 // " nAvanibho0 " [" paTTo vi0 ' 'aDDorugo0 'aMtoniyaMsaNI0 'chAdeti0' "vegacchiyA0 " " dunni0" "khaMdhakaraNI0" ". " saMghAtimetaro 0 " ] gAhA / uggahaNaMtagaM NAvAsaMThitaM jeNa asajjhAiyaM u gheppati / paTTo NAmA so ceva uggahaNaMtago teNa paTTeNa savvao samaMtA veDhijjati / sesAto gAhAo kaMThAo / 77 46 44 77 66 - 77 46 565 pIDhaga Nisijja daMDagapamajjaNI ghaTTae DagalamAdI | vippalaga sUyi NaharaNi, sohaNagadugaM jahaNNo u // 4096 // 11 ukkosao jiNANaM, cauvviho majjhimo viya taheva / jo cauvvo khalu, etto therANa vocchAmi // 4093 // ukkoso therANaM, cauvviho chavviho ya majjhimao / jo cavvio khalu, etto ajjANa vocchAmi // 4094 // "ukkosao0 " [ "ukkoso therANaM0 " ] gAhAdvayaM kaNThyam / ukkoso aTThaviho, majjhimao hoi terasaviho u / jo uvva khalu, eto u uvaggahaM vocchaM // 4095 // "ukkoso aTThaviho 0 gAhA / ajjiyANaM uhovahI ukkoso aTThaviho / abbhitaraNiyaMsaNiyA bAhiraNiyaMsaNiyA, saMghADI, khaMdhakaraNIyA, tiNNi kappA | paDiggahago ya esa aTThaviho / jahaNNago catuvviho so cceva / seso majjhimo / esa ohovadhI / ettAhe uvaggahiyo doNha vi therakappiyANaM saMjatINaM ca bhaNihAmi / so tiviho - jahaNNo, majjhimo, ukkosa / tatthimo jahaNNo I "pIDhaga0" gAhA / pIDhagaM kaTThamayaM chANamayaM vA, jattha uvesijjati nisejjA sa uttarapaTTA, daMDagapamajjaNI ghaMghasAlAe pamajjaNI, ukkuDagassa arisAo khubbhaMti, ghaTTaga Dagalaga kuDamuha, AdiggahaNeNaM kaNNa - daMtasodhaNA / esa jahaNNago / majjhimo -
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 566 visesacuNNi [bhiNNAbhiNNavatthapagayaM vAsattANe paNagaM, cilimiNipaNagaM dugaM ca saMthAre / daMDAdIpaNagaM puNa, mattagatiga pAdalehaNiyA // 4097 // cammatigaM paTTadugaM, NAyavvo majjhimovahI eso / ajjANa vArae puNa, majjhimae hoti atiritto // 4098 // akkhA saMthAro yA, duviho egaMgietaro ceva / potthagapaNagaM phalagaM, bitiyapade hoti ukkoso // 4099 // "vAsattANe0" ["cammatigaM0" "akkhA0"] gAhA / vAsattANANi paMca-vAle sutte suyI kuDasIsae chattae vAlayaM NAma uNNiyaM, sotti ya sANDajaM, sUtI talassa, kuDasIsayaM sIsAo AraddhaM jAva pAda tti, chattayaM eyaM paNayaM / cilimiNi paMcavihA, saMthAragadugaM sauttarapaTTe, paMca daMDayA-daMDae, vidaMDae, laTThI, vilaTThI, NAliyA / uccAra-pAsavaNa-khelamattae avalehaNiyA, cammatigaM pattharaNaM cammakosago aMguTThamANaM cammacheyaNAobaddho, paTTadugaM pallatthiyApaTTo saNNahaNapaTTo ya, esa majjhimo / ajjA[Na] vi Navari vArato atiritto akkhA saMthArago duviho, egaMgio aNegaMgio ya - potthagapaNagaM bItiyapaeNaM gahitaM, phalago vi bitiyapadeNa ceva / eso ukkoso|| // bhiNNAbhiNNavatthapagayaM samattaM //
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ // uggahaNaMtauggahapaTTagapagayaM // [suttaM]-No kappai NiggaMthANaM uggahaNaMtagaM vA uggahapaTTagaM vA dhArittae vA pariharittae vA // 3-10 // ubhayammi vi avisiTuM, vatthaggahaNaM tu vaNiyaM eyaM / jaM jassa hoti joggaM, idANiM taM taM parikaheti // 4100 // niggaMthoggahadharaNe, cauro lahugA ya dosa ANAdI / atiregauvahi taha liMgabheda bitiyaM arisamAdI // 4101 // [ni0] bhagaMdalaM jassa'risA va niccaM, galaMti pUyaM lasi soNiyaM vA / uDDAhasajjhAyadayANimittaM, so uggahaM baMdhati paTTagaM ca // 4102 // pUyalasigA uvassae~, dhovvati asahussa paTTau ruhiraM ca / uggaha paTTaM ca sahU, vIyAre lohiyaM dhuvati // 4103 // ["ubhayammi vi0" "niggaMtho0" "bhagaMdalaM0" "pUyalasigA0"] gAdhAvRttasiddhaM / NavaraM dhovituM / 'dhuvati' tti vraNaM dhovittA cIrANi dhovati / te puNa hoMti dugAdI, divasaMtariehiM bajjhae tehiM / arugaM iharA kucchaD, te vi ya kucchaMti NiccolA // 4104 // "te puNa0" gAhA / tANi cIrANi jANi aMtarA kIraMti tesiM aTThaehi ajjavajjhati kalle avaNettA dhovittA Na tehiM bajjhati jehiM hajjo Na baddho tehiM vajjhati / 'iharaha' tti diNe diNe tehiM cceva jati vajjhati to kutthati vraNo / [suttaM] - kappai niggaMthINaM uggahaNaMtagaM vA uggahapaTTagaM vA dhArittae vA pariharittae vA // 3-11 // "kappai niggaMthINaM uggahaNaMtagaM vA0" suttaM puvvavaNNiyaM / dhArittae geNhittae pariharittae paribhuMjati jAhe bhikkhassa vA bAhiM vA Niti tAhe baMdhaMti / esa paribhogo / NiggaMthINa agiNhaNe, cauro gurugA ya AyariyamAdI / taccaNNiya ogAhaNa, NivAraNa'NNesi ohasaNaM // 4105 // 1. iharA - muca /
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 568 visesacuNNi [uggahaNaMtauggahapaTTagapagayaM "NiggaMthINa0" gAhA / etaM suttaM Ayario pavattiNIe Na kaheti 4 :: / (caturguru), sA saMjatINaM na kaheti 4 :: / (caturguru), tAo Na paDisuNeti mA0 (mAsalaghu), bhikkhaTThA NiggacchaMtIyo Na geNhaMti :: / (caturguru) / ime dosA - taccaNiyaM ruhiraM gahejja, 'annehi' tti annehiM divasehiM jai ogAhati, uggahaNaMtagAdIhiM NivArejjati taddivasaM Na gahito ogADhaM ca / atra dosANaM imaM vakkhANaM bhikkhAdi gayAe~ niggayaM, ruhira daTThamasaMjatA vade / dhigaho ! bata ! keNa'yaM jaNo, dosamiNaM asamikkha dikkhio ? // 4106 // "bhikkhAdi0" vRttaM / bata nAma aho ! kaSTam - keNa ayaM jano doSamasamIkSya dIkSito? chakkAyANa virAhaNa, paDigamaNAdINi jANi ThANANi / tabbhAva picchiUNaM, bitiyaM asatI ahava juNNA // 4107 // "chakkAyANa." gAhA / chakkAyavirAhaNA galaMteNa' paDigamaNAdINi ThANANi / asya vyAkhyA diTuM adiTThavva mahaM jaNeNaM, lajjAe~ kujjA gamaNAigAiM / lajjAe~ bhaMgo va havejja tIse, lajjAviNAse va sa kiM na kujjA ? // 4108 // taM pAsiuM bhAvamudiNNakammA, pellejja sajjejja va sA vi tattha / taM lohitaM vA vi sarakkhamAdI, vijjA samAlabbha'bhijoyayaMti // 4109 // "diTuM0"["taM pAsituM0"] vRttaM / AdiggahaNeNaM aNNatitthiyasiddhe saMjayAdINi 'taM bhAvapecchitUNaM' ti taM pAsituM / ahavA kAvAliyo jattha paDitaM taM taM gahetuM vijjAe abhijoeti vijjAvAtiyo vaa| aMto gharasseva jataM karetI, jahA NaDI raMgamuveukAmA / lajjApahINA aha sA jaNoghaM, saMpappa te te pakareti hAve // 4110 // "aMto gharasseva0" vRttaM kaNThyam / bitiyapadeNa geNhejjA vi / asatI ya NaMtagassa u, paNavaNNuttiNNigA va Na u giNhe / niggamaNaM puNa duvihaM, vidhi avidhI tatthimA avidhI // 4111 // 1. bAlaMteNaM - a i /
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4097-4120] io uddesa 569 " asatI ya0 " gAhA / asatI ahavA therI gahite vi jati alaeMtANIti :: / (caturguru) / taM NiggamaNaM duvihaM - vihiNiggamaNaM avidhiNiggamaNaM ca / kiM avidhiNiggamaNaM ? ya0 uggahamAdIhi viNA, duNiyatthA vA vi ukkhulaNiyatthA / ekkA duve avidhI, cauguru ANA ya aNavatthA // 4112 // micchatta pavaDiyAe, vAeNa va uddhayammi pAuraNe / goyaragayA va gahiyA, dharisaNadose ime lahati // 4113 // 44 aDDorugAdIhaNiyAsaNAdI, sArakkhiyA hoti pade vi jAva / tiNhaM pi boleNa jaNo'bhijAto, ekaMbarA khippamuveti NAsaM // 4114 // uvvellie gujjhamapassato se, hAhakkitasseva mahAjaNeNaM / dhiddhitti othuktitAliyassA, pattosamaM raNNadavo va vedo // 4115 // tattheva ya paDibaMdho, paDigamaNAdINi jANi ThANANi / DiMDI ya baMbhacere, vidhiNiggamaNe puNo vocchaM // 4116 // na kevalaM jA u vihammiA satI, savaccatAmeti madhUmuhe jaNe / uveti annA vi u vaccapattataM, apAutA jA aNiyaMsiyA ya // 4117 // Na bhUsaNaM bhUsayate sarIraM, vibhUsaNaM sIla hirI ya ithie / girA hi saMkhArajuyA vi saMsatI, apesalA hoi asAhuvAdiNI // 4118 // 'uggahamAdIhi viNA 0" [ "micchatte0" " "aDDhorugA0" "uvvellie0 " "tattheva " na kevalaM0" "Na bhUsaNaM0 " ] gAhAo kaNThyAo / vihiNiggamaNaM imaM paTTaDDhoruya calaNI, aMto taha bAhirA NiyaMsaNiyA / saMghADi khujjakaraNI, aNAgate ceva satikAle // 4119 // " paTTa aDDorugA0" gAhA / uggahaNaMtagaM, paTTo, aDDhorago calaNiyA, abbhitaraNiyaMsaNiyA, bAhiraNiyaMsaNiyA, kaMcugo, ukkacchiyA, veacchiyA, saMghADI, khaMdhakaraNI etANi aNAgate ceva bhikkhavele eti / uggahaNamAdiehiM, ajjAo aturiyAu bhikkhassa / joho vva laMkhiyA vA, agiNhaNe guruga ANAdI ||4120 //
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 570 visesacuNNi [ uggahaNaMtauggahapaTTagapagayaM "uggahaNa0" gAhA / jahA saMgAme desakAle joho appANaM aNNAhetU Na NIti evaM tAo vi / ahavA jamhA laMkhiyA guDitA samANA atIti raMgaM tattha ya karaNA khayAiM kareti, evaM ajjAo vi NIti / etthimA dAragAhA vihiniggame - joho muruMDajaDDo, NADaiNI laMkhiyA katalikhaMbho / ajjAbhikkhaggahaNe, AharaNA hoti NAyavvA // 4121 // "joho muruMDajaDDo0" gAhA / tattha johe tti dAraM / vaNito parAjito mArio va saMkhe avammito jodho / sAvaraNe paDipakkho, bhayaM ca kurute vivakkhassa // 4122 // "vaNito0" gAhA / kaNThyA / muruMDajaDDe ti / vihavasasA u muruMDaM, Apucchati pavvayAma'haM kattha / pAsaMDe ya parikkhati, vesaggahaNeNa so rAyA // 4123 // "vihavasasA tu0" gAhA / kusumapure nagare muruNDo rAyA / tassa bhagiNI vihavA, dhavo manuSyo vigato = vinaSTo yaduktam vigatadhavA / sesaM kaNThyam - DoMbehiM ca dharisaNA, mAuggAmassa hoi kusumapure / ubbhAvaNA pavayaNe, NivAraNA pAvakammANaM // 4124 // ujjhasu cIre sA yAvi Nivapahe muyati je jhaabaahiN| ucchUriyA NaDI viva, dIsati kuppAsagAdIhiM // 4125 // dhiddhikkato ya hAhakkato ya loeNa tajjito meMTho / oloyaNaTThiteNa ya, NivArito rAyasIheNa // 4126 // "DoMbehiM0" ["ujjhasu0" "dhiddhikkato."] gAhA / DoMbahatthimeNTho, hatthimeNTho saMdiTTho pAsaMDiNIsu hatthi saNNejjaMti, bhaNejjAhi ya pottaM muyAhi / ekkammi mukke mA DhAhisi tAva gahaggahAvejjAsi jAva savve mukkA / teNaM cariyAe ya pahe tahA kayaM jAva NaggIbhUtA / raNNA taM savvaM diTuM / NavaraM ajjA vidhIe paviTThA / rAyapahotiNNAe hatthI sannio - muyasu pottaM ti / paDhamaM muhapottiyA mukkA, tao NisijjA / evaM vibhAsA / tAhe raNNA vArio / rAyA ciMteti - esa dhammo savvaNNudiTTho aNNeNa ya bahujaNeNa pasaMsA kayA sAsaNassa / 'NivAraNA pAvakammANaM' ti / je aNNe vi abhiddavitumicchaMti saMjatIto te ya taM pAsittA Na sakkA eyAo chaletuM / evaMviheNaM veseNaM / muruNDajaDDe tti gayaM / idANiM liMkhiya tti /
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ o so pAe vi ukkhivaMtI, na lajjatI NaTTiyA suNevatthA / ucchUriyA va raMgammi laMkhiyA uppayaMtI vi // 4127 // "pAe vi0 " gAhA / kaNThyA / kayalIkhaMbho ti / kayalIkhaMbho va jahA, uvvelleDaM sudukkaraM hoti / iya ajjAuvasagge, sIlassa virAhaNA dukkhaM // 4128 // " kayalIkhaMbho va jahA0 ' 11 gAhA / kaNThyA / bhAsagAhA - 4121-4133 ] ekkA mukkA ekkA ya dharisiyA, nivedaNa jataNAya hoti kAyavvA / bAhADa na jahitavvA, sejjatarAdI sayaM vA vi // 4129 // [ ni0 ] 571 "ekkA mukkA0 " gAhA / vidhIe bhikkhassa pvitttthaa| sA mukkA / kahaM Na mukkA ? vihiNiggatA u ekkA, goyariyAeN gahitA thehiM / saMvariyapabhAveNa ya, phiDiyA avirAhiyacaritA // 4130 // loeNa vArito vA, daTThUNa sayaM va taM suNevatthaM / suddiTTaM tuvasaMto, savimhao khAmayati pacchA // 4131 // "vihiNiggatA u ekkA 0 " [ " loeNa vArito vA0 " ] gAhAdvayaM kaNThyam / ekkA risiyati / bhogapamAdeNa va, asatI paTTassa niggayA gahaNe / vihiNiggatamAhacca va, bAhADita dhADaNe gurugA // 4133 // " NAbhogapamAdeNa va0 " gAhApuvvaddhaM / sA kayAi aNAbhogeNa uggahaNaMtagAdIhi vi paviTThA hojja / pamAeNaM NiddAe paTTagAsatIe vA tattha jAva kUvijjati tAva dharisitA / 'bAhADa Na jahitavva' tti / jA sA dharisiyA sA kayAi bAhADiyA hojja | ahavA vihiNigga vi gaMbhire (?) yA avakAse pacchaNNe gahiyA hojjA / etadevArthaM gAhApacchaddheNa bhaNati 'vihiNiggatamAhacca va' / Ahacca tti kayAti sA Na chaDDetavvA / ko puNa doso ? nijjUDha paTThA sA, bhaNei etehiM ceva katametaM / rAyagIhi sayaM vA, taM ca pasAsaMti mA bitiyaM // 4133 // "nijjUDha 0 " gAhA / tamhA Na jahiyavvA jeNa ya taM kayaM taM aNavatthapasaMgavAraNaNimittaM rAyAto vA gihatthabaleNa vA sayaM vA pabhU sAsaMti / idANiM tIse sArava
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 572 visesacuNNi [uggahaNaMtauggahapaTTagapagayaM duvihA NAyamaNAyA, agIya aNNAya saNNimAdIsu / sabbhAve siM kahite, sAritI jA thaNaM piyatI // 4134 // "duvihA0" gAhA / asya vyAkhyA jattha u jaNeNa NAtaM, uvassae ceva tattha Na ya bhikkhaM / kiM sakkA chaDDeDaM, beMti agIte asati saDDhe // 4135 // duratikkama khu vidhiyaM, avi ya akAmA tavassiNI gahitA / ko jANati aNNassa vi, havejja ? taM sAravemo NaM // 4136 // mA ya avaNNaM kAhiha, kiM Na sutaM kesi saccaINaM bhe? / jammaM Na ya vayabhaMgo, saMjAto tAsi ajjANaM // 4137 // avi ya ha imehiM paMcahiM, ThANehiM thI asaMvasaMtI vi / puriseNa labhati gabbhaM, loeNa vi gAiyaM eyaM // 4138 // dubviyaDaduNNisaNNA, sayaM parA vA si poggale chubhati / vatthe vA saMsaDhe, dagaAyamaNeNa vA pavise // 4139 // avidita jaNa gabbhammi ya, saNNImAdIsu tattha va'NNatthA / lADheMti phAsueNaM, liMgavivego ya jA pibati // 4140 // "jattha u0" ["duratikkamaM0" "mA ya0" "avi ya hu0" "duvviyaDa0" "avidita0"] gAhAo kaNThyAo / 'sabbhAve siM kahite' tti jattha jaNeNaM Na NAyaM tAhe sabbhAve tAe Aloie, eyAe majjAyaM bhaNihiti / aggIyaggahaNaM jati kiM erisIe saMgaho kahijjati ? tatesiM paNNavaNA kAyavvA / evaM NAte / aNNAe imaM - 'aviditajaNa[ gabbha ]mi' tti jati loeNaM Na NAyaM dharisaNeNaM bAhADitA sAvagANaM ammA-pitisamANANaM gihe acchatu / asati saDDhANaM ahAbhaddayANaM gihesu acchati / etesiM asatIe, saNNAyagaNAlabaddhakiDha phAsuM / aNNo vi jo pariNato, sa siddhavesetarI'gArI // 4141 // "etesiM asatIe0" gAhA / saNNAtayagihesu acchati, asatIe jo se saNNAtao saMjao vuDDo ya 'siddhavese' tti so siddhavesaM kareti / sA vi gihiliMgaM karettA phAsugAhArA 1. saDDhavese - ba /
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4134-4147] io uso 573 acchati / asati saNNAyassa anno vi jo vuDDo samattho bitIe so vi evaM ceva kareti / jAva thaNAto avatthaNio / tattha thaMNati / tarhi vA gAme aNNehiM vA gAme evaM kareti / tAhe se pacchittamaggaNA / mUlaM vA jAva thaNA, chedo chagguruga jaM ca dAlahuaM / bitiyapade asatIe, uvassae vA ahava juNNA // 4142 // "mUlaM vA0 " gAhA / asya vyAkhyA sevijjaMteM aNumae, mUlaM cheo tu DiMDimaM dissa / hohiti sahAtagaM me, jAtaM daTThUNa chaggurugA // 4143 // teNa paraM caugurugA, chammAsA jA Na tAva pUriti / jA tu tavAriha sohI, aNavatthaNite Na taM deMtI // 4144 // mehuNe gadhe Ahite ya sAtijjitaM jati Na tIe / parapaccayA lahusagaM, tahA vi se diMti pacchittaM // 4145 // " sevijjaMte aNumae0 " [" teNa paraM0 " " mehuNe0 " ] gAhA / sevijjaMtIe sAijjiyaM mUlaM, poTTaM pAsittA sAtijjati jati chedo, sahAyagaM me hohiti tti ::: / 6 (SaDguru) etto pareNa jAva chammAsA Na pUraMti / ettha jattha jattha sAtijjati tattha tattha :: / 4 (caturguru) jAva avatthaNito tAva tIse tavArihaM pAyacchittaM dijjati / jAe thaNae tesu ThANesu Na sAtijjitaM tAe vi parapaccayaNimittaM ahAlahusayaM pAyacchittaM dijjati / khisAe~ hoMti gurugA, lajjA Nicchakkato ya gamaNAdI / dappakate vA''uTTe, jati khisati tattha vi taheva // 4146 // " khisAe0 " gAhA / kaNThyA / kiM kAraNam ? ummaggeNa vi gaMtuM, Na hoti kiM sotavAhiNI salilA / kANa phuMphugA viya, vilIyate hasahaseUNaM // 4147 // "ummaggeNa vi gaMtuM0 " gAhA / bitiyapadeNa gehejjA vi / asatIe uvassae vA acchamANI therI vA pariNatA / // avaggahANaMtaga-uggahapagayaM samattaM //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ // nissApagayaM // [suttaM] niggaMthIe a gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNuppaviTThAe celaTe samuppajjejjA, no se kappai appaNo nIsAe celaM paDiggAhittae, kappai se pavattiNinIsAe celaM paDiggAhittae / no ya se tattha pavattiNI sAmANA siyA je se tattha sAmANe Ayarie vA uvajjhAe vA pavittI vA there vA gaNI vA gaNadhare vA gaNAvaccheie vA jaM ca'nnaM kaTTa purato viharar3a kappar3a se tannIsAe celaM paDigAhittae // 3-12 // "niggaMthIe ya gAhAvatikulaM piMDavAta0" suttaM uccAratavvaM / sambandhaHNiyamA sacela itthI, cAlijjati saMjamA viNA teNaM / uggahamAdIcelANa geNhaNe teNa jogo'yaM // 4148 // celehi viNA dosaM, NAuM mA tANi appaNA geNhe / tattha vi te cciya dosA, tavvAraNakAraNA suttaM // 4149 // sayagahaNaM paDisehati, celaggahaNaM Na savvaso tAsiM / saMDAsatiro vaNhI, Na Dahati kurue ya kiccAI // 4150 // "NiyamA0" ["celehi0" "sayagahaNaM0"] gAhAtrayam / strI niyamA sacelA bhvti| tiro nAma jaM aMtaritaM saMDAsagaaMtario na Dahati / / idANi sUtra vyAkhyA - celeNa aTTho celaTTho / koyi NimaMtejja teNa se uppaNNo aTTho / No se kappati appaNo NIsAe celaM paDigAhittae / kAraNiyaM suttaM / appaNo NIsaM vAreti / kiM puNa? pavattiNIe Nivedeti, pavattiNI gaNadharassa, gaNadharo puNa AgaMtuM geNhati / evaM kAraNe ghettavvaM / aha pavattiNI asAmANA tAhe taM vatthaM vaNNeNa ya rUveNa ya cindheNa ya gaNaharassa sAhati / tAhe gaNaharo geNhati / evaM se kappati gaNaharaNIsAe / suttattho gato / nijjuttI vitthAreti / 1cela? puvva bhaNite, paDiseho kAraNe jahA gahaNaM / NavaraM puNa NANattaM, NIsAgahaNaM Na u aNIsA // 4151 // [ ni0] 1. vRttikRtA eSA gAthA bhASye gnnitaa| atha vistArArthaM bhASyakAro bibhnnissuraah| - malavR. / saM. /
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4148- 4157 io uddesa 575 "celaTThe0" gAhA / 'celaTTaM' pUrvoktaM paDhamuddesae (sUtra. 40) NiggaMthINaM paDisiddhaM jahA Na geNhiyavva tti, puNo ya kAraNe gahaNaM / iha puNa imaM NANattaM NissAe gahaNaM No aNissAe / Ayario gaNiNIe, pavattiNI bhikkhuNINa Na kadheti / gurugA lahugA lago, tAsiM appaDisuNaMtINaM // 4152 // " Ayario0 " gAhA / kaNThyA / ime dosA micchatte saMkAdI, virAdhaNA lobha Abhiyoge ya / tucchA Na sahati gArava, bhaMDaNa aTThANaThavaNaM ca // 4153 // " micchatte0 " gAhA / 'micchatte' tti asya vyAkhyA itthI vi tAva deMtI, saMkijjai kiM Nu keNati payuttA ? | kiM puNa puriso deMto, parijuNNAI pi juNNAe ? // 4154 // ' itthI vi tAva0' gAhA / kA saMkA ? kiM Nu payuttiyA keNati ? aha dhammasaddhAe deMti, saMkite :: / 4 (caturguru) / Natthi aNNaM kAraNaM ? niyama cautthaNimittaM deti / evaM nissaMkite mUlaM micchattaM duddi - dhamma ti / iMkhiNiyAo jahA sayaM ceva geNhaMti / virAdhaNA imA lobheNaM. - " nAmijjati thoveNaM, jaccasuvaNNaM va sAraNI vA vi / abhiyogiyavattheNa va, kaDDijjai paTTae nAtaM // 4155 // "nAmijjati0" gAhA / kaNThyA / 'tuccha'tti asya vyAkhyA vatthehi vaccamANI, dAeMtI vA vi uyadha vatthe me / macchariyAo beMtI, dhiratthu vatthANa to tujjha // 4156 // "vatthehi vaccamANI0 " gAhA / tucchattaNeNaM sahati, vAraMtao vaccati / vaccamANIe bhaMDaNaM bhavati / tato aTThANaThavaNaM tti pazyata / bhaMDeNaM addhANaM ca ekkahiM ceva bhaNati hi~DAmo sacchaMdA, Neva sayaM geNhimo ya pavayAmo / Na ya jaM jaNo viyANati, kammaM jANAmoM taM kAuM // 4157 // 1. nindA ( pAsama 130) / =
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 576 visesacuNNi [nissApagayaM jamhA ya evamAdI, dosA tAsiM tu giNhamANINaM / tamhA tAsi NisiddhaM, vatthaggahaNaM aNIsAe // 4158 // "hiMDAmu0" ["jamhA ya0"] gAhA / kaNThyA / codao bhaNati - sattaM NiratthagaM khalu, kAraNiyaM taM ca kAraNamiNaM tu / asatI pAugge vA, mannakkho vA imA jataNA // 4159 // "suttaM NiratthagaM0" gAhA / "asatI0" gAhApacchaddhaM / 'asati' tti Natthi tAsiM vatthANi / ahavA atthi tAsiM vatthANi Na puNa pAuggANi / taruNINa ya pavvajjA, NiyaehiM nimaMtaNA ya vatthehiM / paDisehaNa nibbaMdhe, lakkhaNa guruNo NivedejjA // 4160 // "taruNINa" gAhA / kAuyi taruNIo bahu saNNAiyAo NikkhaMtAo aNNaM dese viharettA tattha AgayAo tAhe saNNAtagA vatthehiM nimaMteMti tattha paDiseheyavvaM - Na geNhAmo tti / jati gADhaM nibaMdhaM kareMti tAhe imaM vattavvaM - amhaM guru lakkhaNaM jANaMti jArisaM ghettavvaM tesiM nivedemo| asya vyAkhyA - therA paricchaMti kadhemu tesiM, NAti te dissa ajogga joggaM / picchAmu tA tassa pamANavaNNe, to NaM kadhessAmoM tahA gurUNaM // 4161 // "therA paricchaMti0" vRttam / evaM vattavvaM / jai evaM bhaNati evaM sAgAraM, eyammi akae lahugo / jati tassa pamANavannehiM ciMdhaM Na lakkheti to mAsaguruM / jati pavattiNIe Na sAhaMti catulahugA / appaNA ceva geNhaMti caugurugA / sAgArakaDe lahugo, gurugo puNa hoti ciMdhakaraNammi / gaNiNIasiDhe lahugA, gurugA puNa AyanIsAe // 4162 // "sAgArakaDe0" gAhA / kaNThyA / aha gihatthA evaM bhaNejjA - jati bhe royati giNhadha, na vayaM gaNiNiM guruM va jANAmo / iya vi bhaNiyA vi gaNiNo, kadheti Na ya taM paDicchaMti // 4163 // "jati bhe royati0" gAhA / taM vatthaM Na paDicchaMti saMjatIo tAhe AyariehiM vattavvaMkataro bhe NatthuvadhI, jo dijjau bhaNaha mA visUritthA / puvvuppaNNo dijjati, tassa'satIe imA jayaNA // 4164 //
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 577 bhAsagAhA-4158-4169] taio uddeso "kataro bhe Natthi01" gAhA / / NAUNa yA parIttaM, vAvAre tattha laddhisaMpaNNe / gaMdhaDDhe paribhutte, kappakate dANa gahaNaM vA // 4165 // "nAUNa0" gAhA / 'parIttaM 'ti jahA Natthi eyAsiM saMjatINaM vatthAI tAhe je laddhisaMpaNNA sAdhU te bhaNaMti - maggaha vatthAI saMjatINaM dAyavvAiM / tAhe taM saMjatA je tesiM diTThAre te - gurussa ANAe~ gavesiUNaM, vAvAritA te ahachaMdiyA vA / dudhApamANeNa jahodiyAI, gurUNa pAesu NivedayaMti // 4166 // gaMdhaDDa aparibhutte, vi dhoviuM deti kimua paDipakkhe / gaNiNIeN NivedejjA, catuguru saya dANa aTThANe // 4167 // "gurussa ANAe0" ["gaMdhaDDA aparibhutte0"] vRttam / 'adha chaMdiyA vatti asaMdiTThA ceva kei bhaNaMti - amhe gavisAmo / 'duhapamANaM'3ti gaNaNapamANeNaM pamANapamANeNa ya / 'jahodiyANi' tti jaha titthagarehi bhaNitA maggittA AyariyANaM pAyamUle ThaveMti deMtItyarthaH / tANi puNa vatthANi kayAyi gaMdhaDDhANi hojja paribhuttANi vA aparibhuttANi vA / jati vi Na gaMdhaDDhANi aparibhuttANi ya tahA vi dhovittA satta divase ThavettA thero pAuNAvijjati / jati Natthi abhioga vikAro tAhe gaNaharo pavittiNIe alliveti, sA saMjatINaM deti / jai appaNA saMjatINaM deti :: / (caturguru) aTThANe Thavejja sesAu / suddhabhAveNa vi jati kAti saMjatI Alappati taM pi kAyi saMkaMti, kimaMga puNa sayaM dANe ? jahA imo diTuMto - iharaha vi tAva mehA, mANaM bhaMjaMti paNaiNijaNassa / kiM puNa balAgasuracAvavijjupajjoviyA saMtA ? // 4168 // "iharaha vi tAva0" gAhA / paNaiNijaNo strIjana ityarthaH / dullabhavatthe va siyA, AsaNNaNiyANa vA vi NibbaMdhe / pucchaMta'jjaM therA, vatthapamANaM ca vaNNaM ca // 4169 // "dullabhavatthe0" gAhA / jati jevAvAritA tehi Na laddhANi / evaM dullabhavatthe dese jehiM NimaMtiyAo tAhe tANi ghettavvANi / tattha puNa imo vihI- "pucchaMta'jjaM0" pacchaddhaM / Ayario pavattiNi pucchati - kerisehiM vatthehiM tubbhe NimaMtitAo ? kiM vA tesiM pamANaM 1. Natthu - muca / 2. te saMdiTThA iti bhAvyam ? / 3. dudhApamANeNa - muca /
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 578 visesacuNNi [nissApagayaM ? tAhe tAo imaM akkhAejja - seyaM va siMdhavaNNaM, adhavA mailaM ca tatiyagaM vatthaM / tasseva hoti gahaNaM, vivajjae bhAva jANittA // 4170 // puvvagatA bhe paDicchaha, amhe vi ya emu tA tahiM gataM / guru AgamaNa kadhettA, NINAveMtA''gate tammi // 4171 // "seyaM va siMdhavaNNaM0" ["puvvagatA0"] gAhA / ekkaM setaM vaNNeNa, seMdhavavaNNaM pAMDuraM bitiyaM, parimailaM tatiyaM / Ayariyo taM vaNNappamANeNaM ca cindhettA pavattiNi bhaNati - tubbhe tahiM puvvagayAo paDikkhaha / amhe vi aNumaggato ceva emo / tAhe tAo gihatthakulaM gaMtuM te saNNAtae bhaNaMti AyariyA ceva tahiM eMti / tAhe AriehiM AgatehiM saMjatIo te gihatthe bhaNaMti - NINeha tANi vatthANi jehiM amhe NimaMtitAo / jai tANi NINeti vatthANi geNhaMti / aha aNNANi NINeti to bhaNaMti annaM imaM ti puTTA, bhaNaMti kidha tubbha tArisaM demo / iti bhadde paMtesu tu, dhuNaMti sIsaM Na taM etaM // 4172 // "annaM imaM01" gAhA / te puNa dAtAro bhaddagA vA hojja paMtA vA / je bhaddagA te bhaNaMtiNa tubbhaM tArisANi vatthANi joggANi / imANi suMdaratarANi gennhh| aha te paMtA, tAhe AyariehiM sIsaM kaMpetavvaM / kiM kAraNaM ? tehi tANi vatthANi abhijoiyANi hojja, tAhe te evaM cineti - bahu jANitA na sakkA, vaMceu tesi jANiuM bhAvaM / NecchaMti bhaddaesu tu, pahaTThabhAvesu geNhaMti // 4173 // "bahu jANitA0" gAhA / na vi evaM taM vatthaM, jaM taM ajjANa NINiyaM bhe tti / tubbhe imaM paDicchadha, taM ciya etANa dAhAmo // 4174 // aNNeNa Ne Na kajjaM, etaTTA ceva geNhimo amhe / jati tANi vi iti vutte, NINeti due vi giNhaMti // 4175 // "na vi eyaM0" ["aNNeNa Ne Na0"] gAhAdvayaM kaNThyaM / jai Ayariehi vutte Na etaM vatthaM jehi tubbhehi ajjAo NimaMtitAo / tAhe te gihatthA jai bhaNejja - tubbhe 1. idaM - muca /
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4170-4184] imaM paDicchaha / sesaM kaNThyaM / tANi vi uvasyammi, sattadiNe Thaviya kappa kAUNaM / therA paricchiUNaM, vihiNA appeMti teNeva // 4176 // " tANi vi0 " gAhA / bhaNitaM / io uddesa AyarieN uvajjhAe, pavatti there gaNI gaNadhare ya / gaNavaccheiyaNIsA, pavittiNI tattha ANeti // 4177 // asahINe / Ayarie asadhINe, sAhINe vA vi vAula gilANe / ekkkkaga parihANI, emAdIkAraNehiM tu // 4178 // "AyarieN0" ["Ayarie asadhINe0 " ] gAhA / evaM tAva Ayariyassa nissAe 579 idANiM uvajjhAyAdINaM NissAe bhaNNati Ayarie asahINe uvajjhAyassa NissAe taheva jahA Ayariyassa / evaM ekvekke suttaNivAto therI, gahaNaM tu pavattiNIya nIsAe / taruNINa ya aggahaNaM, pavattiNI tattha ANeti // 4179 // sAhU jayA tattha na hojja koI, chaMdejja NIyA taruNI jayA ya / pavattiNI gaMtu sayaM tu geNhe, AsaMkabhIyA taruNI na neti // 4180 // asatI pavattiNIe, AyariyAdi vva jaM va NIsAe / AgADhakAraNammi u, gihiNIsAe vasaMtINaM // 4181 // asatI pavattiNIe, abhisegAdI vivajjae NIsA / haMti theriyA puNa, dugamAdI doNha vI asatI // 4182 // dubbhUimAdIsu u kAraNesuM, gIhatthaNIsA vaiNI vasaMtI / je nAlabaddhA taha bhAviyA vA, niddosa sannI va tahiM vasejjA // 4183 // sejjAyaro ya saNNI, va jANati vatthalakkhaNaM ahaM / teNa paricchiyametaM, tadaNuNNAtaM parigghecchaM // 4184 //
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 580 visesacuNNi [nissApagayaM paMto daTThaNa tagaM, saMkAe avaNayaM karejjAhi / aNNAsi vA diNNaM, vaitaM NIyaM va hasitA va // 4185 // tubbhe vi kahaM vimuhe, kAhAmo teNa demoM se aNNaM / iti paMte vajjaNatA, bhaddesu tadheva geNhaMtI // 4186 // aMbA vi hoMti sittA, piyaro vi ya tappiyA vade bhaddo / dhammo ya Ne bhavissati, tubbhaM ca piyaM ato aNNaM // 4187 // vevahu calA ya diTThI, aNNoNNaNirikkhiyaM khalati vAyA / deNNaM muhavevaNNaM, na yANurAgo u kArINaM // 4188 // "suttaNivAto0" [ "sAhU jayA0" "asatI0" "asatI pavatti0" "dubbhUimAdIsu0" "sejjAyaro ya0" "paMto daTTaNa0" "tubbhe vi0" "aMbA vi0" "vevahu calA0"] gAhA / therI jati kahiyi NimaMtijjati sA pavattiNINIsAe mA(vA)se ghettuM deti, tIse Natthi te dosA / kappaTThINaM Na kappati ghettuM heTThA NivAriyaM / Ayario Natthi tAhe tAo pavattiNiM ANeti / tAhe therIo paricchaMti / sesA gaahaa| kaNThyA / dubbhUtaM = asivaM, asive ekkAkI sejjAtaraNissAe vasejja / tattha NimaMtiyA sejjAtaraM paricchAveti jAva 'Na yANurAgo u kArINaM' Na hoti haTThapahaTTho / akArA asyAstIti akArI / 'avaNayaM' ti likkhAvejja / // nissApagayaM samattaM //
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ // tikasiNapagayaM // [suttaM]-niggaMthassa tappaDhamayAe saMpavvayamANassa kappati rayaharaNagocchapaDiggahamAyAe tihiM kasiNehiM vatthehiM AyAe saMpavvaittae / se a puvvovaTThie siyA evaM se no kappai rayaharaNapaDiggahagocchayamAyAe tihi ya kasiNehiM vatthehiM AyAe saMpavvaittae / kappai se ahApariggahiyAI vatthAI gahAya AyAe saMpavvaittae // 3-13 // "niggaMthassa NaM tappaDhamatAe" suttaM uccAreyavvaM / sambandho - NiggaMthicelagahaNaM, bhaNiyaM samaNANidANi vocchAmi / nikkhaMte vA vuttaM, nikkhamamANe imaM suttaM // 4189 // "NiggaMthi0" gAhA / kaNThyA / codako bhaNati - Na tAva pavvayati kahaM niggaMtho bhavati ? Arito bhaNati davvammi ya bhAvammi ya, pavvaie ettha hoti caubhaMgo / davveNa liMgasahito, ohAvati jo u NIsaMko // 4190 // pavvajjAe~ abhimuho, paraliMge kAraNeNa vA bitiyo / tatito u ubhayasahito, ubhaovijaDhe carima bhaMgo // 4191 // "davvammi ya0" gAhA / davvato niggaMtho na bhAvato, bhAvato niggaMtho Na davvato, davvato vi bhAvato vi niggaMtho, na vi davvato na vi bhAvato zUnyaH / tattha paDhamabhaMgo, jo saliMgo uppavvayaNaTThAe gacchati / sesaM gAhAsiddhaM / atrAcAryo dRSTAntaM kartukAmaH siddhAntaM prajJapayati / kiM kAraNaM ? mA bhUcchiSyasya matiH syAdanupapannaM devasya mahelikAyAssAkaM saMvAsa iti / cahuhA khalu saMvAso, devA'sura rakkhase maNusse ya / aNNoNNakAmaNeNa ya, saMjogA solasa havaMti // 4192 // "cahudhA khalu0" gAhA / devo devIe saddhi saMvasati 1 devo asurIe 2 devo maNuyIe 3 devo rakkhasIe 4 / ete cattAri / asuro devIe 1 asuro asurIe 2 asuro maNuyIe 3 asuro rakkhasIe 4 / evaM cattAri / caukkA solasa /
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 582 44 visesacuNa ahavaNa deva chavINaM, saMvAse ettha hoti caubhaMgo / pavvajjAbhimuhaMtara, gujjhaga ubbhAmiyA vAso // 4193 // bitiyaNisAe pucchA, ettha jatI Asi teNa mi na Ato / jativeso'yaM coro, jo ajja tuhaM vasati dAre // 4194 // 'ahavaNa 0 " [" bitiyaNisAe0 " ] gAhA / devo NAma devIe saddhiM saMvasati 1 devo chavIe 2 chavI devIe 3 chavI chavIe 4 chavI = mANaso / ego taruNo pavvajjAbhinuho saMpaTThito AyariyasakAsaM, aMtarA egammi gAme egAe varataruNIe gihe vAsaTThAe uvAgato / dAramUle sutto| tIe taruNIe jakkho rattiM eti tAe samaM vasittA pabhAte jAti evaM diNe diNe / taddivasaM NAgato jakkho / dvitIyadiNe anno saliMgohAvI tammi ceva gAme tIse taruNIe gihe vAsaTTAe uvAgavo dAramUle sutto taddivasaM AgayaM jakkhaM / taruNI bhaNati - kihijjo NAgato si ? jakkho bhaNati - sAdhuM kiha olaMDeuM emi ? avi ya teyeNa ceva sAhussa na caemi uppareNa euM / sA bhaNati - musaM bhaNasi / imo aNNo sAdhU dAreNa caNNo / jakkho bhaNati - esa vippariNato asAhu- pariNAmo / se punaH abhimukhaH pravrajyAyAM pravrajita eva / uktaM ca naizcayikanayavaktavyatayA 1 neraIe NaM bhaMte ! neraIesu uvavajjai ? aneraIe neraIesa uvavajjai ? goyamA ! neraIe neraIesu uvavajjai no aneraIe neraIesu uvavajjati / (bhaga0 za0 4 u0 9, prajJA0 pada 17 u0 3) - tassa tappaDhamayAe saMpavvayamANayassa kappati rayaharaNagocchagA / - [ tikasiNapagayaM rayaharaNeNa vimajjho, gucchagagahaNe jahaNNagahaNaM tu / bhavati paDiggahagahaNe, gahaNaM ukkosauvadhissa // 4995 // "rayaharaNeNa0" gAhA / rayaharaNeNaM majjhimovahI sUyito / gocchaeNa jahaNovahI sUyito / paDiggahagahaNeNa ukkosovahI / paDipuNNA paDukArA, kasiNaggahaNeNa appaNo tiNi / puvvi uvaTThito puNa, jo puvvaM dikkhito AsI // 4196 // " paDipuNNA 0 " gAhA / kaNThyA / esa suttattho / nijjuttI vitthAreti / sotUNa koi dhammaM, uvasaMto pariNao ya pavvajjaM / pucchati pUyaM Ayariya uvajjhAe pavatti saMghADae ceva // 4197 // [ ni0 ] 1. naizcayikI nayavaktavyatA - ai / 2. mAtrAdhikyaM dRzyate /
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4185-4201] taio uddeso 583 NaMtagaghatagulagorasa, phAga paDilAbhaNaM samaNasaMdhe / asati gaNivAyagANaM, tadasati savvassa gacchassa // 4198 // tadasati puvvuttANaM, cauNha sIsati ya tesi vAvAro / hANI jA tiNNi sayaM, tadabhAve guru u savvaM pi // 4199 // "sotUNa koi dhammaM0" ["NaMtaga0" "tadasati0"] gAhAo tiNNi / koi dhamma sottA pavvajjAbhimuho hojjA, koti abbhoccA / jo so soccA dhammaM pavvayati so Ayarie bhaNati - saMdisaha kiM mae kAyavvaM ? Ayariyo tassa sAraM NAtUNa bhaNati - ceiyANaM viulaM pUyaM karehi / samaNasaMghassa ya NaMtagaghayagulagorasehiM pUyaM karehi / jassa sattI tassa kahijjati / jati Natthi sattI to jattiyANaM sattI tattiyANaM dehi esA vAvAraNA / aha Natti ettiyo sAro tAhe savvesiM gaNi-vAyagANaM, asatIe sagacchassa, asatIe Ayariya-uvajjhAya-pavatti-therANaM / asatI Ayariya-uvajjhAya-pavattINaM, asatI Ayariya-uvajjhAyANaM, asati Ayariyassa, asati appaNo tiguNaM, tAhe duguNaM, pacchA egaguNaM, pacchA jaM se atthi taM ghettUNa pavvayati / asati' Ayariyo sesasavvaM dei / tassa puNa saMtavibhavassa dalamANassa vatthANi uggamakoDI asuddhANi vA, visohikoDi asuddhANi vA, kiM kappaMti [Na] vA ? appaNoM kItakaDaM vA, AhAkammaM va ghettu AgamaNaM / saMjoe ceva tadhA, aNidiDhe maggaNA hoti // 4200 // "appaNo kItakaDaM vA0" dAragAhA / tattha tAva visohikoDI bhannai / sA duvihANiddiTThA aNidiTThA ya / aNiddiTThA NAma Na NidisittA kINati-imANi mama hohiMti imANi sAhUNaM dAhAmi / evaM aNidisittA kIyANi - imANi sAhUNaM dAhAmi / ettha jaM kappati na kappai vA tathedamucyate kIyammi aNiddiDhe, teNoggahiyammi sesagA kappe / niTTimmi Na kappati, ahava viseso imo tattha // 4201 // "kIyammi aNihiTe0" gAhA / jaM aNidisittA kItaM taM jati kItaM saMtaM bhaNati - imANi mama hohiMti imANi sesANaM sAdhUNaM demi tti dalamANassa kappaMti / aha NidiTuM sAhUNaM aTThAe kIyaM taM demi Na kappati / ahava viseso imo / etaM saMchobhadAraM paDitaM / ageNhamANesu sAdhUsu jai imaM bhaNati so dAyA - 1. nAsti - ka /
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 584 visesacuNNi [tikasiNapagayaM majjhaccayANi' giNhaha, ahagaM tujjhaccae parigghicchaM / sehe diti va vatthaM, tadabhAve vA vigicaMti // 4202 // "majjhaccayANi0" gAhA / kaNThyA / jai so dAyA bhaNejja- jati tubbhe Necchaha eyANi ghettuM to mae yANi tujjhaTThAe kIyANi jaM jANadha taM kareha / tAhe sehassa aNuvaTThiyassa deMti tANi / asai sehe aNicchamANassa pariTThAveyavvANi / evaM tesu pAriTThAvijjamANesu jai so dAyA bhaNejja / eyaM pi mA ujjhaha deha majjhaM, majjhaccagA geNhaha ekka do vA / attahie hoti kadAyi savve, savve vi kappaMti visodhi esA // 4203 // "eyaM pi mA ujjhaha0" vRttam / puvvaddhaM kaNThyaM / "attaTTie0" pacchaddhaM / jANi so dAtA attaDhei ekaM vA do vA tinni vA savvANi, tANi savvANi kappaMti / esA visohikoddii| idANiM avisohikoDI uggamakoDIe vi hu, saMchobhauM taheva hota'niddiSTe / iyarammi vi saMchobho, jati so seho sayaM bhaNati // 4204 // "uggamakoDIe vi hu0" gAhA / uggamakoDI NAma avisohikoDI eIe avisohikoDIe jaM aNidilR NaM taM kappai taheva tti imeNa vA pakAreNaM aNidilR pi kappai / jai so dAyA bhaNejja - jehiM vatthehiM tubbhe NimaMtiyA jai tANi tubbhe Necchaha to imANi majjhaM cayANi giNhaha jANi tubbhe NecchiyANi tANi mama hohiMti / evaM pariggahite jai savvANi vi diti savvANi vi kappaMti / 'itaraM pi' tti NidiTuM / asaMchobheNaM Na kappai saMchobheNaM puNa jaM so seho dAiyA ityarthaH / aNNeNaM aNuvadiDhe appaNA saMchobhaM kareti tAhe kappai / kahaM puNa saMchobhaM karei ? ata idamucyate - ukkosagA va dukkhaM, vuvajjiyA kesito'haM mi vidheva / iti saMchobhaM tahiyaM, vadaMti niddiTThagesuM pi // 4205 // "ukkosagA0" gAhA / kaNThyA / 'kesaviyo mi viheva'tti klezavito'haM vRthaiva, eyANi saMjayaniddiTThANi mama bhavaMtu majjhaM ca tANi tubbhe geNhaha / evaM saMchobhe kae NihiTThANi vi kappaMti / 1. majjhaMtigANi - muca / 2. kesito'haM - muca /
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ io udde jA saMjataNiddiTThA, saMchobhammi vi na kappate keyI / taM tu Na jujjai jamhA, dijjati sehassa avisuddhaM // 4206 // bhAsagAhA - 4202-4210 ] "jA saMjayaniddiTThA0 " gAhA / jA avisohikoDI saMjaeNa NiddisittA kA sA saMchobhe vi kae Na kappai evaM kei bhaNaMti taM nopapadyate / kasmAt kAraNAt nopapadyate ? ucyate, yasmAt sehassa avisuddhaM pi dijjai taM sAhUhiM pariggahiyaM bhavai / jaM te ghettuM sehassa deMti / kiJcAnyat, idaM jJApakaM jahA saMjayA NiddiTThA avisohikoDI saMchobhakatA kappai tahA vi epi / - jaha attaTThA kammaM, paribhuttaM kappate u itaresiM / iya teNa pariggahiyaM, kappati itaraM pi itaresiM // 4207 // 77 585 "jaha attaTThA0' gAhA / gihattheNaM appaNA aTThAe AhAkammaM kayaM, 'itaresiM 'ti saMjayANaM kappati, evaM so dAyago seho gihattho ceva kAuM, teNa pariggahitaM mamaMtieya jai dei kappai / je puNa uggamakoDIe NiddiTTha saMchobhaM akappiyaM ti NecchaMti te imeNa kAraNeNaM sahasANuvAdiNAteNa kei NidiTThake na icchaMti / aNidiTThe puNa chobhaM, vadaMti pariphaggumetaM pi // 4208 // 77 44 eyaM pi sagharamIseNa, sarisagaM teNa phaggumicchAmo / duvidhaM pi tato gahitaM, kappati staNuccao NAtaM // 4209 // jadha u kaDaM carimANaM, paDisiddhaM taM hi majjhimoggahiyaM / paDivaNNapaMcajAme, kappati tesiM taha'NNesiM // 4210 // "sahasANuvAdiNa0 " ["eyaM pi0 'jadha u0 " ] gAhA / sahassaMtarakayaM pi AhAkammaM na vaTTai | anena dRSTAntena taM akappiyaM icchaMti / uggamakoDI aniddiTThe puNa saMchobhaM te kappiyamicchaMti | Ayario bhaNai - pariphaggumeyaM tava vayaNaM / kahaM puNa pariphaggu ? jahA evaM pi sagharamIseNa sarisayaM teNa phaggumicchAmo / eyaM pi uggamakoDIe aNiddiTThe saMchobhakae jaM kappijjaM ti vuttaM / eyaM sagharamIsasarisaM ti kAuM phaggumicchAmo tava vattavvaeNaM eyaM pi akappiyaM jAyaM, taccAniSTam / tasmAt 'duvihaM pi tado gahiyaM kappai rayaNuccau [NAtaM]' / duvihaM NAma avisohikoDIe NiddivaM aNiddinaM ca sehadAyaeNaM saMchobhauggahiyaM kappati sAhUNaM / rayaNuccao maMdaro, tattha taNAdi pakkhittaM suvannIbhavati / evaM gihatthapariggahiyaM taM savvaM kappai paMcajAmiyANaM aTThAe kayaM, tehiM NecchiyaM cAujjAmiehiM taM gahitaM te ya vaddhamANasAmissa
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 586 visesacuNNi [tikasiNapagayaM uvasaMpannA tANi vatthANi paMcajAmiyANa vi paribhottuM kappati / evaM uvaNao / idANiM saMjoge tti dAraM / bhaMgA ityarthaH / uggamavisodhikoDI, dugAdisaMjogao bahU etthaM / pattegamIsigAsu ya, NiTThi tathA aNiTThiA // 4211 // "uggama0" gAhA / uggamakoDI bhedehiM dugAdi saMjogo tAhe visohikoDIe dugAdisaMjogA ee 'patteyamIsaga' tti uggamakoDIe visohikoDibhedANa ya dugAdisaMjogA savve vi ee puvvuttalakkhaNeNa ceva kappAkappe NeyavvA / sambandhaH kuttiyAvaNassa / vatthA va pattA va ghare vi hujjA, daTuM pi kujjA NiuNo sayaM pi / NijjuttabhaMDaM va rayoharAdI, koI kiNe kuttiyaAvaNAto // 4212 // "vatthA va0" vRttam / asya vyAkhyA - kuttIyaparUvaNayA, ukkosajahannamajjhimaTThANA / kuttiya bhaMDakkiNaNA, ukkosaM huMti satteva // 4213 // "kuttiya0" gAhA / 'kuttiyaparUvaNaya' tti / ku tti puDhavIya saNNA, jaM vijjati tattha cedaNamaceyaM / gahaNuvabhoge ya khamaM, nataM tahiM AvaNe Natthi // 4214 // "ku tti puDhavIya saNNA0' gAhA / kaNThyA / ukkosa jaghaNNagANi ThANANi ti / paNago pAgatiyANaM, sAhasso hoti ibbhamAdINaM / ukkosa satasahassaM, uttamapurisANa uvadhI u // 4215 // "paNago pAgatiyANaM0" gAhA / pAgaiyANaM paNagaM jahannayaM, ukkoseNa aNiyayaM ibbhAINaM sahassaM jahannayaM ukkoseNa aNiyayaM / cakkINaM satasahassaM jahaNNaya, ukkoseNaM aNiyayaM / etesiM pi jahaNNayANaM ThANANaM, paNagaM jahannagaM, sahassaM majjhaM, ukkosaM sayasahassaM / ahavA imaM mollaM / vikkitagaM jadhA pappa hoi rayaNassa tavvihaM mullaM / kAyagamAsajja tahA, kuttiyamullassa Nikko u2 // 4216 // 1. ukkosajahannamajjhimaTThANA - muca / 'hoti satteva' tti sapta niryogAstena grahItavyA bhavanti, jaghanyata iti vAkyazeSaH / eSa cUrNyabhiprAyaH / vizeSacUrNyabhiprAyeNa tu - jaghanyata eka Atmano yogyo niryogo grahItavyaH / utkarSatastu sapta niryogAH / 2. nikkaM ti - muca /
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ io uddesa evaM tAtiviha jaNe, mollaM icchAeN dijja bahuyaM pi / siddhamidaM logammi vi, samaNassa vi paMcagaM bhaMDaM // 4217 // bhAsagAhA - 4211-4222 "vikkita0" ["evaM tA0" ] gAhAdvayaM / 'Nikko utti mollaparimANamityarthaH samaNassa vi paMcamollagaM bhaMDaM / jo jahanneNa appaNo egaM, ukkoseNa satta / ego Nijjogo pAgaiyANaM paMcahiM, loe vi prasiddhaM jammi NANao teNa paMca, so puNa kettiyaM kiMnejja nijjogaa| so puNa kahaM uppajjai kuttiyAvaNo ? ? - puvvabhavigA u devA, maNuyANa kariMti pADiherAI / logaccherayabhUyA, jaha cakkINaM mahAniyo // 4218 // 11 "puvvabhavigA u0 ' gAhA / kaNThyA / te puNa imesu ThANesu Asi ujjeNI rAyagihe ?, tosalinagare isI ya isivAlo / dikkhA ya sAlibhadde, uvakaraNaM sayasahassehiM // 4299 // [ ni0 ] - 587 "ujjeNI rAyagihe0 " gAhA / ujjeNIe pajjotayassa Nava kuttiyAvaNA Asi / bharuyacche ekko vANiyago asaddahaMto kuttiyAvaNe bhUyaM maggai / vANiyaeNa ciMtiyaM - mulleNaM vAremi / bhaNiyaM - satasahassaM dehi demi / pacchA teNa bhaNaMti - paMcarattaM udikkhAhi / teNa aTThamaM kAUNa devo pucchio / so bhaNai - dehi imaM ca bhaNAhi - jai kammaM na dehi to ucchAeti bhUtaM / teNa gahio / kammaM me dehi / dinnaM kammaM / teNa khippameva kayaM / puNo maggai / evaM savvammi kamme NiTThie puNo bhaNai - dehi kammaM / teNa bhaNNai so bhUo - ettha khaMbhe caDottaraM karehi / bhUto bhaNati - alAhi, parAio / ciMdhaM te karemi jAva nAvaloesi tattha talAgaM bhavissati / teNa asse vilaggiuM bArasa joyaNANi gaMtUNa paloiyaM taM talAgaM / isipAlo nAmaM bhUtassa, teNa kayaM talAgaM bhUtatalAgaM / ujjeNIo kuttiyAvaNAo kIeNa etadevArtham - pajjoe NarasIhe, Nava ujjeNIya kuttiyA AsI / bharuyacchavaNiya'saddaha, bhUya'TThama sayasahasseNa // 4220 // kammammi adijjaMte, ruTTho mArei so ya taM ghettuM / bharuyacchA''gama vAvAradANa khippaM ca so kuNati // 4221 // bhIeNa khaMbhakaraNaM, etthussara jA Na demi vAvAraM / Nijjita bhUtatalAgaM, AseNa Na pehasI jAva // 4222 // 9. rAyagihaM muca /
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 588 visesacuNNi [tikasiNapagayaM "pajjoe0" ["kammammi0" "bhIeNa0"] gAhAtrayam / emeva tosalIe, isivAlo vANamaMtaro tattha / Nijjita isItalAge, rAyagihe sAlibhaddassa // 4223 // "emeva tosalIe0" gAhA / tosaliccaeNa vi vANiyaeNa emeva kIo ujjeNIo tassa isI NAmaM vANamaMtarassa, teNa kayaM talAgaM isitalAgaM / rAyagihe sAlibhaddassa uvahI kIo sayasahasseNaM / kuttiya bhaMDakiNANa tti gayaM / idANiM ukkosa hoMti satteva tti dAraM / tiNNi ya attadrutI, cattAri ya pUyaNArihe deti / ditassa ya ghittavvo, sehassa viviMcaNaM vA vi // 4224 // "tiNNi ya0" gAhA / ee miliyA satta bhavaMti / tao kuttiyAvaNAo ghettUNa tiNNi appaNA geNhai / cattAri pUyaNiyANa dei / deMtassa jai suddho ghettavvo, jeNa vihiNA heTThA bhaNio tahA, jai suddho / aha asuddho sehassa dijjai / asai sehe virgicijjai / so vA harei / evaM tassa tiNNi niyogA / tassa tihi Niogehi imaM bhavai - sajjhAe palimaMtho, paDilehaNiyAe~ so havai siggo / egaM ca deti tahitaM, doNNi ya se appaNo huMti // 4225 // "sajjhAe0" gAhA / evaM so niviNNo / ege NiugaM AyariyANaM dei / anne doNNi tassa / tAhe so tehi dohi NiogehiM aIva uMduMdugo dIsai mAse puNNe' saMkamaMto ceDarUvehiM bhannai - NiggamaNe bahubhaMDo, katto kataro va vANio ei / bitiyaM pi deti tahiyaM, mA bhaMte ! dullahaM hojjA // 4226 // "NiggamaNe0" gAhA / tAhe biiyaM viNiyogaM AyariyANaM deti tAhe bhaNiyavvaM - ajjo ! mA te dullabhaM hojja uvakaraNaM / tAhe so imaM bhaNei - bhAreNa khaMdhaM ca kaDI ya bAhA, pIlijjae nissasae ya uccaM / teNA ya uvadhINamabhiddavejjA, Na ittiyA iMti mamovabhogaM // 4227 // "bhAreNa0" vRttam / 1. punaH ka Da / puna a ba i /
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 589 bhAsagAhA-4223-4233] taio uddeso jaM hohiti bahugANaM, imammi dhammacaraNaM pavaNNANaM / taM hohiti amhaM pI, tumhehi samaM pavaNNANaM // 4228 // "jaM hohiti0" gAhA / tAhe gheppai / suttaM 'se ya puvvovaTThiyae siyA' puvvovaDhio NAma purANo / siddhI vIraNasaDhae, abbhuTThANaM puNo ajANate / kata kAritaM ca kItaM, jANaMte adhApariggahite // 4229 // "siddhI vIraNa0" gAhA / siddhI NAma pavajjA / kahaM so abbhuTThio pavvajjAe ? ettha diTuMto vIraNa thaMbheNaM so nadI tao (tIraruho) jAo gAhAsiddhaM / jaha so vIraNasaDhao, NaitIraruho jalassa vegeNaM / thovaM thovaM khaNatA, chUDho soyaM tato vUDho // 4230 // ThiyagamiyadiThTha'diDhehi sAdhuhiM aharihaM samaNusaTTho / uNhehuNhatarehi ya, cAlijjati baddhamUlo vi // 4231 // kappAkappavisese, aNadhIe jo u saMjamA calio / puvvagamo tassa bhave, jANate jAi~ suddhAiM // 4232 // "jaha so vIraNasaDhao NaditIraruho0" ["Thiyagamiya0" "kappAkappa0"] gAhAsiddhaM / ThaehiM ya gacchaMtehiM ya sAhUhi pharusavayaNehiM coijjato cAlio mauehiM ya / so jai kappiyAkappie visesaM Na jANai tassa jahA gihatthasehassa / jo puNa jANai tassa jANi ahApariggahiyANi tANi kappaMti saMjayANaM, Na jANi kIyAdINi / [suttaM]-niggaMthIe NaM tappaDhamayAe saMpavvayamANIe kappati rayaharaNagocchapaDiggahamAyAe cauhiM kasiNehiM vatthehiM AyAe saMpavvaittae / sA ya puvvovaTThiyA siyA evaM se no kappai rayaharaNagocchapaDiggahamAyAe cauhiM kasiNehiM vatthehiM AyAe saMpavvaittae / kappati se ahApariggahiehiM vatthehiM AyAe saMpavvaittae // 3-14 // suttaM "niggaMthieNaM tappaDhamatAe saMpavvatamANIe kappati jAva saMpavvaittae" eseva gamo niyamA, niggaMthINaM pi hoi nAyavvo / jANaMtINaM kappati, ghettuM jeM adhApariggahite // 4233 //
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 590 visesacuNNi [tikasiNapagayaM samaNINaM NANattaM, nijjogA tAsi appaNo cauro / cauro paMca va sesA, AyarigAdINa aTThAe // 4234 // "eseva gamo0" ["samaNINaM0"] gAhA / jahA NiggaMthANaM bhaNiyaM suttaM, evaM niggaMthINaM pi suttaM bhaNitavvaM / NavaraM viseso cattAri nniyogaa| appaNo giNhai "jANaMtINaM0" pacchaddhaM / 'sA ya puvvovaTThiyA siyA' asya sUtrasyetad pazcArddham / sA jANai saMjaINaM kappAkappavisesaM tIe saMjatINaM saMjayANaM vA saDDhAe dAhAmi tti kIyAdi karei tANi Na kppti| jANi ahApariggahiyANi tANi kappaMti / // tikasiNapagayaM samattaM // 1. sUtrasyetat....gahiyANi / - nAsti ka /
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ // samosaraNapagayaM // [suttaM]-No kappai niggaMthANa vA niggaMthINa' vA paDhamasamosaraNuddesapattAI celAiM paDiggahittae / kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA doccasamosaraNuddesapattAI celAiM paDiggahittae // 3-15 // sambandhaHdiTuM vatthaggahaNaM, na ya vutto tassa gahaNakAlo u| osaraNammi agejhaM, teNa samosaraNasuttaM tu // 4235 // ahavA vi sauvadhIo, seho davvaM tu eyamakkhAyaM / taM kAle khittammi ya, gajhaM kahiyaM agajhaM vA // 4236 // "diTuM vatthaggahaNaM0" ["ahavA vi0"] gAhAdvayaM / kaNThyam / niggaMtha-niggaMthIo puvvavaNNiyANi / jattha sarIso uvaeso tattha ubhayaM pi vArei / teNa doNha vi kasiNa kappai niggaMthaNiggaMthINaM / kiJca - na kappai paDhamasamosaraNuddesapattAiM cIrANi paDhamasamosaraNaM ti vA, jeTThoggaho tti vA vAsAvAsaM ti vA egaTuM, tammi samosaraNe khettappattANa ya kAlappattANa ya kappaMti cIrANi paDigAhittae, esa suttattho / evaM sutte vibhAsiyaM / coyago coei - uddesa ityuddezikaM / taM paDhamasamosaraNe Na kappai ghettuM / paDhamammi samosaraNe, uddesakaDaM na kappatI jassa / tassa u kiM kappaMtI, uggamadosA u avasesA ? // 4237 // uddesaggahaNeNa va, uggamadosA u savve jati gahitA / uppAdaNAdi sesA, tamhA kappaMti kiM dosA ? // 4238 // ahavA uddissa katA, esaNadosA vi hoMti gahitA tu / AdIaMtaggahaNe, gahiyA uppAdaNA vi tahiM // 4239 // ee a tassa dosA, uDubaddhe jaM ca kappate ghittuM / koI bhaNijja dosu vi, na kappati sutaM tu sUeti // 4240 // 1. ubhayassa vi - sarvatra hastapratau, evam agre'pi /
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesa [ samosaraNapagayaM 11 44 "paDhamammi0" [ "uddesaggahaNeNa va0 'ahavA uddissakatA0 " "ee a0" ] gaahaa| jassa paDhamasamosaraNe uddesiyaM na kappai arthAdApannaM tassa sesA ahAkammAdao paNNarasa uggamadosA kappaMti / aha bhaNaha - uddesaggahaNeNa solasa vi uggamadosA gahiyA se tubbhaM, sesA kappaMti uppAyaNesaNA dosA / aha bhaNaha - jamuddissa jaM paNidhAya kIrai evaM esaNA dosA vi tecceva atigayA to bhe uppAyaNA dosA kappissaMti / aha bhaNaha uggamadoseNaM' esaNAdoseNa ya suieNaM AdiraMtaggahaNeNaM majjhaM paDisiddhaM, evaM te bhaNaMtANa bitiyasamosaraNe savve vi dosA kappissaMti / kei puNa bhaNejja - bitie kappai / jamhA cevaM sutte ceva bhaNNai 'kappai niggaMthANaM vA niggaMthINaM vA doccasamosaraNadosapattANi cellANi paDi-ggAhittae' / tatthAyariyA bhaNaM amhe dosu vi na kappai / 592 " evaM suttaviroho" gAhA / coyago bhaNai - evaM suttaviroho bhavai / jaha bha 'dosu vi na kappaMti' tti / tatthAyariyA bhaNaMti - suttanivAyaM na yANasi 'suttanivAyo jammi utaM suNa, vocchaM samAseNaM' / evaM suttavirodho, doccammiM kappati tti jaM bhaNitaM / suttaNivAto jammata, taM suNa vocchaM samAseNaM // 4241 // uddi samasaraNe uddese, chavvidheM pattANa doNha paDisedho / appattANa u gahaNaM, uvadhissA sAtiregassa // 4242 // [ ni0 ] "samosaraNe0 " gAhA / samosaraNa tti vA jeTThoggahe tti vA egaTTaM / doccasamosaraNa vA uDubaddhe tti vA egaTThe / uddesassa chakkA Niddeso NAmuddeso ThavaNuddeso davvuddeso khettuddeso kAluddeso bhAvuddeso / nAmatthApaNe pUrvavat / - davveNaM uddeso, uddisati jo va jeNa davveNaM / davvaM vA uddisate, davvabhUo tadaTThI vA // 4243 // " davveNaM 0 " gAhA / ' davveNaM 'ti jadhA rayaharaNeNaM uddisai / jo va jeNa davveNa uddisai tiviheNa sacittAdiNA / sacitteNa jahA gohi gomiu / acitteNaM jahA chatteNa chattI / mIsaeNa [jahA ] sagaDeNa sAgaDiyo / 'davvaM vA uddisai 5 tti / vAhie samaNaM davvaM uddisai-amugaM me dehi / 'davvabhUova' tti jo jANao aNuvautto uddesai / 'tadaTThI va' tti jahA dhaNuvvedaM dravyanimittaM uddisai / - = - 1. uggamadosehiM - a i / 2. teNa a i / 3. ta. muca / 4. chiMdeNaM - a i / 5. muca / -
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 593 bhAsagAhA-4234-4249] taio uddeso khittammi jammi khitte, uddissati jo va jeNa khetteNa / emeva ya kAlassa vi, bhAvo u pasatthamapasattho // 4244 // "khittammi0" gAhA / ahavA jo jeNaM khetteNaM uddisai / jahA-soraTugamAdi / kAle jhaa-susmsusmo| kohAdI apasattho, NANAmAdI ya hoi u pasattho / udao vi khalu pasattho, titthakarA''hAraudayAdI // 4245 // "kohAdI0" gAhA / kaNThyA / ettha kheteNa ya kAleNa ya atthAdhikAro / uddesa tti gayaM / idANi pattANaM ti / khetteNa ya kAleNa ya, pattApattANa hoti caubhaMgo / dohi vi patto tatito, paDhamo bitio ya ekkeNaM // 4246 // "khetteNa0" gAhA / ettha cattAri bhaMgA, khetteNaM pattA Na kAleNaM, kAleNaM pattA na khetteNa, khetteNa vi kAleNa vi pattA, NAvi khetteNa NAvi kAleNa / tattha paDhamabhaMgo - vAsAkhetta purokkhaDa, uDubaddha ThiyANa khettao patto / addhANamAdiehiM, dullabhakhitte va bIo u // 4247 // AsADhapuNNimAe, ThiyA u dohiM pi hoMti pattA u / tattheva ya paDisijjhai, gahaNaM Na u sesa bhaMgesu // 4248 // "vAsAkhetta purakkhaDa0" puvvaddhaM / jattha uDubaddhe mAsakappo kao, annaM ca vAsAvAsapAuggaM khettaM Natthi, tAhe tattheva te vAsAvAsa gaya tti, ee khettao pattA Na kaalo| jeNa Na vAva (?) AsADhapuNNimAe tti bitiyabhaMgo / addhANapaDivannANaM vAsAvAsapAuggaM vA khettaM dulhaM, AsADhapuNNimA pattA esa bitiyabhaMgo / taio AsADhapuNNimAe vAsAvAsapAuge ThiyANaM catuttho bhaMgo / uDubaddhe ThiyANa / eesu causu bhaMgesu jo esa taio bhaMgo ettha paDisiddhaM vatthANa gahaNaM na sesesu bhaMgesu / jamhA taiyabhaMge Na kappai uvahI ghettuM, jamhA apattehiM ceva khettakAlehiM aNAgayaM uvahI ghettavyo / tassa puNa imaM parimANaM / duNhaM jao egassA, Nipphajjati jaM ca hoti vAsAsu / aggahaNammi vi lahugA, tattha vi ANAdiNo dosA // 4249 //
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 594 visesacuNNi [samosaraNapagayaM "doNhaM0" gAhA / donhaM donhaM jaNANaM ekkassa uvakaraNaM airegaM bhavai attaNo duguNANaM 'jaM ca hoi vAsAsu' tti jaM ca vAsAsu uvaggahiyaM taM ca jANiUNa ghettavvaM / aha na geNhai caulahugaM ANAdiNo dosA / ettha diTuMtaM AyariyA kareMti / davvovakkhara jehAdiyANa taha khAra kaDuya bhaMDANaM / vAsAratta kuDuMbI, atiregaM saMcayaM kuNati // 4250 // vaNiyA Na saMcaraMtI, haTTA Na vahaMti kammaparihANi / gelaNNA''esesu va, kiM kAhiti agahite puTvi ? // 4251 // "davvovakkhara0" ["vaNiyANa0"] gAhAdvayaM kaNThyam / taha annatitthigA vi ya, jo jArisoM tassa saMcayaM kuNati / iha puNa chaha virAhaNA, paDhamammi ya je bhaNiya dosA // 4252 // rayaharaNeNolleNaM, pamajjaNe pharusasAla puDhavIe / gAmaMtarita galaNe, puDhavI udagaM ca duvidhaM tu // 4253 // "taha annatitthiyA vi0" ["rayaharaNe0"] gAhA / paribbhaTThayA maTTiya daMta-kaTThANaM sarajakkhA chAra-maTTiyAdINaM / sAhUNaM puNa ageNhaNaNe chakkAyavirAhaNA bhavai / kahaM puNa? ekkaM rayaharaNaM saMullaM te ya kuMbhagArasAlAe ThiyA / teNaM parigalaMteNaM puDhavikAyaM virAhaMti, vibhAsA / "udagaM ca duvihaM va" tti bhommaM aMtarikkhaM ca / ahavA aMbIbhUe, udagaM paNao ya tAvaNe agaNI / ullaMDagabaMdha tasA, ThANAisu keNa va pamajje // 4254 // "ahavA aMbIbhUe0" gAhA / tammi aMbIbhUte jo AukkAo paDai so viddhaMsei, mayaleppaNao sammurchati / aha agaNikkAe tAvei to agaNivaho / golagabaddhaNaM rayaharaNeNaM pamajjaMto tasA virAhei / aha teNa Na pamajjati aNNammi avijjamANe ThANAdINi keNa pamajjature tu ? / evaM tAva rayaharaNe / emeva sesagammi, saMjamadosA u bhikkhaNijjoe / cola nisijjA ulle, ajIra gelaNNamAyAe // 4255 // "emeva0" gAhA / evaM vAsattANAdIhiM savvehiM uvakaraNehiM vibhAsA gAhAsiddhaM / imo 1. tiNhaM a ba ka Da i / 2. karaNagamajjau a i / kaNa pamajjau ba Da /
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4250-4260 ] aNNo ya doso airegageNhaNe io uddesa addhANaNiggatAdI, paritA vA ahava NaTTha gahaNammi / jaM ca samosaraNammi, ageNhaNe jaM ca paribhogo // 4256 // "addhANa0" gAhA / pUrvArddhasya vyAkhyA advANa NiggayAdINamadeMte hoti uvadhinipphannaM / jaM te asaNa'riMga, seve deMta'ppaNA jaM ca // 4257 // " addhANa NiggayA0 " gAhA / kaNThyA / 'paDhamammi ya je bhaNiyadosA' 'jaM ca samosaraNammi' asya vyAkhyA attaTThA paraTThA vA, osaraNe geNhamANe paNNarasa / dADaM paribhoga chappati, DauraM ulle ya gelaNNaM // 4258 // " attaTThA0" puvvaddhaM / puvvaM agahie appaTThAe vA addhANaNiggayAdINaM vA aTThA paDhamasamosaraNe geNhai / AhAkammiyAdIhiM paNNarasehiM dosehiM labbhai / " ageNhaNe jaM ca paribhogo" tti asya vyAkhyA / "dAuM paribhoga" pacchaddhaM / ahavA addhANaniggayAdINaM dAuM taM cevekkaM vAhei, taM ullaM paribhujjaMtaM chappaDiyAo samucchaMti / tAo anna-pANe paDaMti teNa DauraM jAyai / ulleNa ya ratti pAueNa suyaMtassa Na jIrai teNa gelaNaM / tamhA u geNhiyavvaM, bitiyapadammiM jahA Na gehejjA / addhANe gelanne, ahavA vi bhavejja asatIe // 4259 // 44 'tamhA u0 " gAhA / asya vyAkhyA 595 1 kAleovaieNaM, pAvissAmaMtareNa vAghAto / gelaNe vA''tapare, duvidhA puNa hoti asatI u // 4260 // "kAleNevaieNaM0" gAhA / te addhANapaDivaNNA, te ciMteMti evaieNa kAleNaM pAvessAmo / to gahie uvagaraNe ehiti vAsAvAso / navaraM aMtarA varisio, satthassa vAghAo jAo, jeNa kiMci kAlaM pahe Thio sattho / sesaM kaNThyam / duvihA asaI - saMtAsaI asaMtAsaI ya / tattha saMtAsaI ya bahave te sAhuNo akappiyA, ahavA asivagahiyA te gihatthA jesu maggiyavvaM / asaMtA asatI imA maggijjamANo na laddho uvahI / eehiM kAraNehiM agahie 1. kAuM a i / 2. = jalodaraM malavR / -
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 596 visesa suddho / tesiM puNa imA sAmAyArI / vAsAvAse ThAyamANeNaM / gahie va agahite vA, appattANaM tu hoti atigamaNaM / uvahI saMthAraga pAdapuMchaNAdINa gahaNaTThA // 4261 // " gahie va0 gAhA / gahie vA puvvaM agahie vA vAsAvAsapAugammi uvahimmi 'appattANaM' ti aprAptAyAmeva AsADhapunnimAe vAsAvAsajoggaM khettaM atigaMtUNa AgamyetyarthaH / tato vAsAvAsajoggo uvahI ghettavvo / saMthArayA, pAdapuMchaNaM rayaharaNaM / AdiggahaNeNaM DagalAdi', eteNa kAraNeNa appatte kAle atiyammai / etadevArtham - kAle apattANaM, pattA pattANa khettao gahaNaM / vAsAjogovadhiNo, khettammi tu DagalamAdiNi // 4262 // "kAleNa0" gAhA kaNThyA / Dagala sasarakkha kuDamuha, mattagatiga leva pAdalehaNiyA / saMthAra pIDha phalagA, Nijjogo ceva duguNo tu // 4263 // cattAri samosaraNe, mAsA kiM kappatI Na kappati vA / kAraNiga paMca rattA, savvesiM mallagAdINaM // 4264 // 44 [ samosaraNapagayaM " 'Dagala0"[" cattAri0 " ] gAhA / evaM gahie je aNNe cattAri mAsA tesu causu mAsesu kiM kappai Na kappai ghettuM ? AyariyA bhaNaMti - ussaggeNaM Na kappara, kAraNe kappai / kiM kAraNaM ? te khettANaM alaMbhe AsADhapunnimAe ceva ThiyA, tehiM ya uvahI Na gahio saMthAragAdI, tAhe jAva paMcarattaM tAva geNhaMti, pacchA paMca divase pajjosavaNAkappaM kaheMti, dasamIe pajjosameMti / eeNa kAraNeNa kappai paMcarattaM / ahavA paMcamIe pattA tAhe taheva paMcarattagA va Mti jAva bhaddavayasuddhaM paMcamI tammi gahie vA avassa pajjosaveyavvaM / evaM paMcarattA kAraNiyA bhaNiyA / tesiM tattha ThitANaM, paDilehucchuddhacAraNAdIsu / levAINa agahaNe, lahugA puvviM agahite vA // 4265 // "tesiM tattha0 gAhA / teSAmiti sAdhUnAM vAsAvAsajogge khette ThiyANaM imA saamaayaarii| ucchaddha vippainnaM paDileheyavvaM, vAsAvAsuppannaM jeNa paoyaNaM hojjA, tANi puNa cAraNAdIsu paDilehijjati / kiM kAraNaM paDilehijjaMti ? ucyate 1. pidalAdi a ba ka Da i / 2. paMcamIya evaM etaM dasa paMcarattagA / a ba ka Da i / ayaM pATho mucagata vicUpAThAnusAreNa saMzodhitaH /
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4261-4271] taio uddeso vAsANa esa kappo, ThAyaMtA ceva jAva u sakosaM / paribhutta vippaiNNaM, vAghAtaTThA nirikkhaMti // 4266 // "vAsANa0" gAhA / sAmAyArI ceva esA / jAva sakosaM joyaNaM tAva paDileheMti / jaM puvvaM paribhuttaM paDilehei vAghAtArtham / ko puNa vAghAo ? ucyate addhANaniggatAdI, jhAmiya vaDhe va seha parijaNNe / AgaMtu bAhi puTvi, diTuM assaNNi-saNNIsu // 4267 // ["addhANaniggayAdI0"] addhANaniggAtAdI sAdhU ejja, asivAdIhiM vA kAraNehiM ejja, tAhe tesiM dAyavvaM vAsAvAsapAuggaM, jhAmieNa vA uvakaraNeNa ejja, appaNo vA jhAmiyaM vUDho vA accodaeNaM tesiM annesiM vA / eehi kAraNehiM imAe jayaNAe geNhejja / "AgaMtugAhi' puvvaM" gAhApacchaddhaM / "AgaMtu" tti / tAlAyare ya dhAre, vANiya khaMdhAra seNa saMvaTTe / lAuliga vaiga sevaga, jAmAuga paMthigAdIsuM // 4268 // "tAlAyare ya0" gAhA / lAuliyA DaMgarA jA ete uddiTThA cAraNAdIyA eesu puvvaM gavesiyavvaM / je2 bAhiM bhikkhayariyA gAmAtesu ThiyA cAraNAdI asaI etammi ceva jattha ThiyA saMjayA tesu gavesai / eyassa vakkhANaM AgaMtuesu puvvaM, gavesatI cAraNAdisU bAhiM / pacchA je saggAmaM, tAlAyaramAdiNo eMti // 4269 // laddhaNa Nave itare, samaNANaM dejja seva jAmAdI / cAraNa dhAra vaNINaM, paDaMti iyare u saDDitagA // 4270 // "AgaMtuesu0"["laddhUNa0"] gAhAdvayaM kaNThyam / ee sare gheppamANe puvvaM diTuM vA adiTuM vA giNhaMtassa Natthi doso / kiM kAraNaM? tesi paDaMtiyANi teNa bhaddayaMtadosA natthi - idANi 'diTuM assaNNisaNNIsu' tti / jai cAraNAdIsu Na labbhaMti tAhe - bahiaMta 'saNNi saNNisu, jaM diTuM tesu ceva jamadiTuM / keyi duhao va'saNNisu, gahite saNNIsu dichitare // 4271 // "bahiaMta0" gAhA / bAhiM bhikkhAyariyAgAmesu asaNNIsu diTuM maggaMtu, asai bAhiM ceva sannIsu diTuM, asai bAhiM ceva asannIsu diTuM, asai bAhiM ceva asannIsu adittuN| evaM 1. AgaMtu bAhi muca / 2. te a i / 3. eesu iti bhAvyam ? |
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 598 visesacuNNi [samosaraNapagayaM aMto vi / kesiM ci AyariyANaM Adeso - puvvaM asannIsu dohiM vi pagArehiM - bAhiM aMto adiTuM diTuM ca, tAhe sannIsu ghettavvaM / kiM kAraNaM ? sannI uggamAdao vi kujjaa| koI tattha bhaNejjA, bAhiM khettassa kappatI gahaNaM / gaMtuM tA paDisiddhaM, kAraNa gamaNe bahuguNaM tu // 4272 // evaM nAmaM kappati, jaM dUre teNa bAhi giNhaMtu / evaM bhaNaMti gurugA, gamaNe gurugA va lahugA vA // 4273 // "koI0" ["evaM nAma kampati0"] gAhA / kazcidevaM brUyAt codaka ityarthaH / sa Aha - yasmAduktaM bAhiragAmesu paDhamaM ghettavvaM, asai aMto, evaM kiM prAptam ? yaddUre kSetrasya tat kalpate iti kRtvA bAhiM khettassa ghettavvaM / tattha natthi dosA / Ayario bhaNai - tassa / :: (caturguru) gamaNe caulahugA, bAhiM geNhai caugurugA / kAraNe puNa bAhi khettassa gammejja ghippejja vA / tattha 'kAraNe gamaNe ya bahuguNaM Nacco' eyaM ettha vakkhANei - tattha kAraNagamaNaM imaM saMbaddha bhAviesU, kappati jA paMca joyaNe kajje / juNNe va vAsakappaM, gehati jaM bahuguNaM ca'NNaM // 4274 // "saMbaddha0" gAhA / sAhammiya paraMparaeNa saMbaddhesu khettesu ThiyA, tattha kappai cattAri paMca joyaNANi gaMtuM vasiyuM vaddamANi vahaNaTThayAe / etthaMtarA kei saNNiNo NimaMtejjA vAsattANeNaM, tassa vAsattANo junno taM ca ghaNamasiNaM / tAhe bahuguNataraM ti kAuM geNhejjA, paDalANi5 vA se jjaNANirpha ghaNa-masiNehiM NimaMtejjA teNa giNhijja bahuguNaMtaraM ti kAuM, AyariyapAuggaM vA vatthaM labbhejja / evaM dilai kAraNe gamaNaM gahaNaM ca / NikkAraNe puNa Na vaTTai gaMtuM / kAraNe gao ya NikkAraNe geNhai to - AhAkammuddesiya, pUtIkamme ya mIsajAe ya / ThavaNA pAhuDiyAe, pAdokara kIta pAmicce // 4275 // pariyaTTie abhihaDe, ubbhiNNe mAlohaDe i ya / acchijje aNisiDhe, dhote ratte ya ghaTe ya // 4276 // 1. caugurugA ka Da / atha kSetrAd bahirgacchati tato gurukA vA laghukA vA prAyazcittam / malavR muca / 2. bahuguNaM tu - muca / 3. parasparaM iti malavR / 4. vaca a ba ka i, ceva Da / sAdharmikAnAmudantavahanArthaM malavR muca / 5. paDalA kAu nAsti a ka Da i / 6. se aNNANi / iti bhAvyam ? |
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4272-4281] taio uddeso "AhAkammuddesiya0" ["pariyaTTie0"] gAhAdvayaM / gahie lippai, aha na geNhai Na lippai / ete savve dosA, paDhamosaraNe Na vajjitA hoMti / jiNadiDhehi agahite, jo geNhati tehi so puTTho // 4277 // "ete savve dosA0" gAhA / "ete "tti je AhAkammAdI uddiTThA eeNa vajjiyA hoti / paDhamasamosaraNe geNhaMtihiM jiNadituhiM dosehiM "agahita" tti jai vihisuddhaM geNhaMti tahA vi tehiM AhAkammAdIhiM puTTo bhavai / jamhA doso ure thAvei / "levADI0"1 pacchaddhaM / asya vyAkhyA - sIhAvalogieNaM levo puvvaM ceva ghettavyo / AdiggahaNeNaM taNa-DagalA, aha puvvaM Na gahiyANi caulahugA / aha samosaraNe geNhai :: (caturguru), dhote ratte ghaTe maDhe ya caulahugA sesANaM pacchittaM peDhiyAe bhaNiyaM / paDhamammi samosaraNe, jAvatiyaM patta cIvaraM gahiyaM / savvaM vosiriyavvaM, pAyacchittaM ca voDhavvaM // 4278 // "paDhamammi0' gAhA / jaM kAraNe cAraNAdIsu gahiyaM taM kae kajje pariDhuvijjai apariNAmagaNimittaM pacchittaM voDhavvaM / jai imeNa kAraNeNa puvvi uvahI Na gahiu / sajjhAyaTThA dappeNa vA vi jANaMtae vi pacchittaM / kAraNa gahiyaM tu vidU, dhareMta'gIesu ujjhaMti // 4279 // "sajjhAyaTTA0" gAhA / "vidu''tti gItatthA jai savve gItatthA kAraNe gahiyaM kareMti agItattha missA pariDhuveti / iyANi jammi kAle vAsAvAsaM ThAiyavvaM, jAe vA vihIe egaM bhaNNai - AsADhapuNNimAe, vAsAvAsAsu hoti atigamaNaM / maggasirabahuladasamI, u jAva ekkammi khettammi // 4280 // bAhiM ThiyA vasabhehiM, khettaM gAhettu vAsapAuggaM / kappaM kadhettu ThavaNA, sAvaNabahulassa paMcAhe // 4281 // "AsADhapuNNimAe0" ["bAhiM ThiyA0"] gAhA / eIse vakkhANagAhA "bAhiM khettassa ThiyA0" gaahaa| AsADhapuNNimAe khettabAhiM ThAittA vasabhA khettaM atigaMtUNa vAsAvAsajoggANi saMthAraya-khela-mallayAdINi geNhaMti / kAiya-uccArAdINa yA bhUmIu baMdhaMti 1. na dRzyate muca / 2. bAhi ThiyA vasabhehiM muca /
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 600 visesacuNNi [samosaraNapagayaM tao paMcadivasA paosaNAkappaM kahettA sAvaNabahulapakkhassa paMcamIe aigaMtuM pajjosaveMti, pajjosavettA ukkoseNa maggasirabahuladasamI jAva tAva tattha acchitavvaM hojja / kiM kAraNaM ecciraM kAlaM vasaMti ? jai cikkhalo vAsaM vA ahuNa paDiyaM teNa ecciraM / iharA kattiyapuNNimAe ceva NiggaMtavvaM / ettha tu aNabhiggahiyaM, vIsatirAyaM savIsagaM mAsaM / teNa paramabhiggahiyaM, gihiNAyaM kattio jAva // 4282 // "ettha tu aNabhiggahiyaM0" gAhA / asminyatra pajjosavitetyarthaH / aNabhigahiyaM NAma gihatthA jai pucchaMti-Thiya vAsAvAsaM ?, evaM pucchiehiM bhANiyavvaM-na tAva ThAmo / kevaciraM kAlaM? vIsatirAyaM vA savIsatirAyaM vA mAsaM / jai vAsAsu ahimAsago paDio to vIsatirAtaM gihiNAyaM na kajjai / aha na paDio ahimAsago to savIsatirAyaM mAsaM gihiNAyaM na kjji| kiM puNa evaM ? ucyate - asivAikAraNehiM, ahavaNa vAsaM Na suTu AraddhaM / abhivaDDiyammi vIsA, iyaresu savIsatI mAse // 4283 // "asivAdI0" gAhA / asivAdINi kAraNANi jAyANi ahavA Na suTTha vAsiuM payatto / tAhe logo aNavuTThi tti kAuM dhannasaMgahaM karei2 / tAhe asaMtharaMtANaM NiggamaNaM hojja / tehi ya bhaNiyaM - ThiyAmo tti / pacchA logo bhaNejjA ettilayaM pi eteNa jANaMti ? evaM pavayaNovaghAo bhavai / annaM ca 'ThiyA mo' tti bhaNie logo ciMtei - jANaMti ee avassaM varisai / tAhe logo gharacchAvaNaM karei, aharA pariyAlae khaNai (?), halakuliyaNaMgalANi ya pavattiti / evaM saMjamavirAhaNA / teNa savIsairAe mAse abhiggahie gRhiNAtamityarthaH / ettha u paNagaM paNagaM, kAraNigaM jA savIsatI mAso / suddhadasamIThiyANa va, AsADhIpuNNimosaraNaM // 4284 // "ettha u paNagaM0" gAhA / AsADhacAummAsie paDikkaMte paMcahiM divasehiM ehi / jattha jattha vAsAvAsajoggaM paDippuyaM tattha tattha pajjosaveyavvaM jAva savIsairAo mAso / iya sattarI jahaNNA , asitI NaDaI dasuttara sayaM ca / jati vAsati maggasire, dasa rAyA tiNi ukkosA // 4285 // "iya sattari0" gAhA / asya vyAkhyA 'bhaddavaya0" gAhA / sattari kahaM bhavai ? te 1. ya muca / 2. vArei a i / 3. eSA gAthA na dRzyate muca / nizIthabhASye kalpaniryuktAvapi na dRzyate /
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4282-4289 ] io uddesa savIsairAtaM mAsaM hiMDiyANaM laddhaM khettaM / bhadrapadasuddhapaMcamIe paosavettA kattiyapuNNimA paDikkamittA biiyadivase niggayA / jai bhaddavaya thovA mAsAera pajjosaveMti paMcasattari bhavai / jai bhaddavayabahuladasamI ya ThiyA tao asIti bhavai / evaM jAva aha AsADhapunnimAe ThiyA tA tAhe vIsuttaraM sayaM bhavai / kahaM chammAsio jeTToggaho ? ucyate - 44 kAUNa mAsakappaM, tattheva ThitANa'tIteM maggasire / sAlaMbaNANa chammAsio u jeTToggaho hoti // 4286 // 'kAUNa0 gAhA / uDubaddhie AsADhamAsakappe kae vAsAvAsapAuggassa khetto asaIe tattheva vAsAvAso kAyavvo tti AsADhasuddhadasamIe ceva ThiyA paMcahiM divasehiM pajjosavaNAkappaM kahettA cAummAsie ceva pajjosaveMti / taM puNa imeNa kAraNeNaM maggasiraM acchijjai jai varisai / pacchaddhaM kaNThyam / AlaMbaNaM vAsaM paDai, cikkhallo / AsADho vAsArattiA ya cattAri maggasiro ya ete ccha evaM chammAsio jeTToggaho / pacchA Nehi plavaMtehiM vi niggaMtavvaM / 11 aha asthi padaviyAro, caupADivayammi hoti niggamaNaM / adhavA vi aNitANaM, ArovaNa puvvaniTThiA // 4287 // vyAkhyA 44 'aha asthi0 " gAhA / " caupADivayammi" tti / aha padavicAro atthi causu mAsesu pattesu / maggasirapADivae ceva niggaMtavvaM / aha nikkAraNe Na niggacchai / ArovaNA puvvabhaNiyA mAsakappe / tamhA niggaMtavvaM / niggaMtANaM imA sAmAyArI 601 - puNNammi niggayANaM, sAhammiya khettavajjite gahaNaM / saMviggANa sakosa, iyare gahiyammi geNhaMti // 4222 // "puNNammi0 " gAhA / te niggayA samANA jattha sAdhammiehiM Na kao varisAratto tattha geNhaMti vatthAiM / jattha puNa kao varisAratto tattha sakosaM joyaNaM pariharettA giNhaMti / iyare nAma pAsatthA, tehiM jattha kao varisAratto tattha tehiM gahie giNhaMti / kiM kAraNaM ? ata ucyate vAsAsu vigiNhaMtI, Neva ya niyameNa itareM viharaMtI / tahiiM suddhamasuddhe, gahie giNhaMti jaM sesaM // 4289 // "vAsAsu vi0 " gAhA / kaNThyA / saMviggehiM jattha kao varisAratto tattha imA vizeSa 1. bhaddavayaavayathAmAsAe a ba ka Da i / bhaddavayaavamAsAe iti bhAvyam ? | 2. vAsai muca /
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 602 visesacuNNi [samosaraNapagayaM sakhette parakhette vA, do mAsA pariharittu geNhaMti / jaM kAraNaM Na niggaya, taM pi bahiMjhosiyaM jANe // 4220 // "sakhette0" gAhA / sakhetta nAma jattha appaNA vAsAratto kao / parakhetta jattha sannehi saMviggehiM kao / eehiM dohiM vi khettehiM do mAse pariharittA geNhaMti / jattillayaM ca kAlaM khettAo Na NiggayA taM bAhiM niggayaM ceva gaNeyavvaM / jai mAseNa niggayA ekaM mAsaM pariharijjai jai dasadivase acchiyA pannAsaM pariharaMti, aha vIsaM acchiyA cattAlIsaM divasA pariharaMti / evaM tAva jattha kAraNeNa dasarAyAdi acchiyA tattha aNimaMtie evaM bhaNiyaM / idANiM pacchA nimaMteti tattha vihI bhannaicikkhalla vAsa asivAdiesu jahiM kAraNesu u Na Niti / dite paDisedhettA, geNhaMti u dosu puNNesu // 4291 // "cikkhalla0" gAhA / ettha punnesu dosu mAsesu ghettavvaM, Natthi jhosaNA / kiM puNa kAraNA domAsA pariharijaMti ? ata ucyate bhAvo u NiggatehiM, vocchijjai deMti tAiM aNNassa / attaTreti va tAI, emeva ya kAraNamaNite // 4292 // "bhAvo u0" gAhA / eyaM niggacchaMtANa bhaNiyaM 'emeva kAraNamaNite' tti jattha asivAdIhi kAraNehiM Na niggacchaMti tahiM pi emeva gahaNaM vatthassa dosu mAsesu ghettavvaM jhosaNA vA / idANiM avavAe jayaNA bhaNNaigacche sabAlavar3e, asatI parihara divaDmAsaM tu / paNatIsA paNuvIsA, paNNarasa daseva ekkaM ca // 4293 // "gacche0" gAhA / se bAla-vuDDassa vyAkhyAbAla'sahuvuDDaataraMtakhamagasehAulammi gacchammi / sItaM avisahamANe, geNhaMti imAe~ jayaNAe // 4294 // "bAla'sahu0" gAhA / kaNThyA / zeSasya vyAkhyA 1. annehiM iti bhAvyam ? yatrApare malavR muca / 2. emeva ya muca / 3. sabAla iti bhAvyam ?
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4290-4299] taio uddeso 603 paMcUNe do mAse, dasadivasUNe divaDDamAsaM vA / dasa paMca'dhiyaM mAsaM, paNuvIsadiNe va vIsaM vA // 4295 // pannarasa dasa ya paMca va, diNANi parihariya geNha egaM vA / ahavA ekkekkadiNaM, auNaTThidiNAI Arabbha // 4296 // "paMcaNe0" ["pannarasa0"] gAhAdvayam / "egaM va" tti asya vyAkhyAnapadaM / ahavA ekkekkadiNAdi parihariya geNhati, ahavA egUNasaTThAdidivasA parihariya geNha / [suttaM]-kappati ubhayassa vi doccasamo saraNuddesa pattAI celAI pddiggaahitte| asya vyAkhyAbiiyammi samosaraNe, mAsA ukkosagA duve hoti / omatthaga parihANIya paMca paMceva ya jahaNaNe // 4297 // "biiyammi" gAhA / jattha mAsakappaM kareMti tattheva uvahiM upAeMti / tao niggayA do mAsA pariharittA geNhiyavvaM AgaMtavvaM vA / biiyapade sabAlavuDDA uleuM macchiya parihANIe tao nigayA do mAsA pabhUNA vibhAsA / atra vakkhANagAhA - apariharaMtassete, dosA te cceva kAraNe gahaNaM / bAla vuDDAule gacche, asatI dasa paMca ekko ya // 4298 // "apariharaMtassete0" gAhA / NikkAraNe do mAsA apariharaMtassa pacchittaM / kAraNe puNa jayaNAe suddho / imaM parakhette vAsAvAse mAsakappe ya visesaM bhaNNai - jattha sannehiM sAhUhiM mAsakappo vAsAvAsAo kao / karaNANupAlayANaM, bhagavatoM ANaM paDicchamANANaM / jo aMtarA u geNhati, taTThANArovaNamadattaM // 4299 // "karaNANupAlayANaM0" gAhA / kriyata iti karaNaM sAmAyArI ityarthaH / tamanyapAlayaMtIti' karaNANupAlayA saMviggA sAhU ityarthaH / bhagavaMtA titthagarA teSAmAjJAM paDicchati, gRNhantyanupAlayantItyarthaH / tehiM jattha vAsAvAso kao mAsakappo vA tattha dosu mAsesu gaesu te gaya tti kAuM jai paMcasu rAiMdiesu apunnesu geNhati uvahiM / uvahiniSpannaM pacchittaM / 1. niggaMthANa vA niggaMthINa vA - muca / 2. idaM sUtraM pUrvamupanyastamapi atra punarvyastam - saM. / 3. gacche paMcaga - iti bhAvyam ? 4. tamanupAlayaMtIti iti bhAvyam ?
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 604 visesa [ samosaraNapagayaM sAhammiya teNa ya tti kAuM aNavaTTho suttAdeseNaM eyaM adattagahaNaM / aha nissaMkiyaM jANaMti, gayA annadesaM, geNhaMtA paMcaNha rAiMdiyANa Arao visuddhA / asya vyAkhyAnagAhA uvariM paMcamapuNe, gahaNamadattaM gata tti geNhaMti / aNapuccha dupucchA vA, taM puNNe gata tti geNhaMti // 4300 // govAla vacchavAlA, kAsaga Adesa bAla vuDDhAI / avidhI vihI u sAvaga, mahatara chuvakammi liMgatthA // 4301 // "uvariM paMcamapuNNe0 " gAhA / taM punnaM gayA agayA vA te saMkie vihipucchA avihi pucchA a vihipucchA ya bhavati / tattha avihipucchA " govAla0 " gAhA / govAlAdIe pucchNti| te rattiM eMti kiM te jANaMti ? vihipucchA mahattarAdi / 44 - tUNa pucchiUNa ya, tesiM vayaNe gavesaNA hoti / tesA''gatesu suddhesu jattiyaM sesa aggahaNaM // 4302 // "gaMtUNa 0 " gAhA / asya vyAkhyA uppannakAraNA''gaMtu pucchiuM tehi diNNa geNhaMti / tesA''gayesu suddhesu jattiyaM sesa aggahaNaM // 4303 // paDijaggaMti gilANaM, osahaheUhi ahava kajjehiM / etehi hoMti suddhA, aha saMkhaDimAdi taha ceva // 4304 // - 'uppannakAraNA0" [ "paDijaggaMti" ] gAhA / uppannakAraNaM saMsao nissaMkie gaya tti geNhai, aha tehiM addhagahie AgayA hojja, jai bhAMti - geNhaha ajjo ! Natthi amha paoyaNaM, to geNhaMti / aha tehi atthi paoyaNaM to jaM gahiyaM taM dijjai / jai geNhaMti sesaM na geNhaMti / je te AgayA te suddhA vA hojja asuddhA vA / suddhA gilANAdIhi kAraNehiM cireNaM AgayA / aha saMkhaDivaiyAdIhiM acchiyA te cceva prabhuNo, Na tu jesiM saMkhaDimAdIhiM / asuddhA AgayA / teNabhaya sAvayabhayA, vAseNa nadIya vA vi ( ni ) ruddhANaM / dAyavvamadeMtANaM, cauguru tivihaM ca NavamaM vA // 4305 // "teNabhaya0" gAhA / kaNThyA / tivihaM uvahiNipphannaM navamaM aNavamaM aNavaTuppo vA / paradesagate NAuM, sayaM va sejjAtaraM va pucchittA / gehaMti asaDhabhAvA, puNNesu tu dosu mAsesu // 4306 //
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4300-4307] taio uddeso 605 "paradesagate0" gAhA / kaNThyA / biiyapadamaNAbhoge, suddhA detA adeMte te cceva / AuTTiyA gilANAdi jattiyaM sesa aggahaNaM // 4307 // "biiyapade0" gAhA / apunnesu paMcasu rAidiesu geNhejjA aNAbhoeNa jANai - jahA ettha sAhUhiM vAsAratto kao mAsakappo vA, gilANAdIhi kAraNehiM Na dejjA vi / tattha puNa jattiyaM gilANassa uvavajjai tattiyaM ghettavvaM / sesaM jai giNhaMti AbhoeNa vA gehaMti taM ceva pacchittaM, guru tti caugurugA / // samosaraNapagayaM samattaM //
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 606 visesacuNNi [ahArAiNiyacelapaDiggahapagayaM [ahArAiNiyacelapaDiggahapagayaM] [suttaM] kappati ubhayassa vi jadhArAtiNiyAe celAiM paDiggAhittae? // 3-16 // sambandhaHdiTuM vatthaggahaNaM, tesiM paribhAyaNe imaM suttaM / / aviNaya asaMvibhAgA, adhikaraNAdI ya NevaM tu // 4308 // "diTuM vatthaggahaNaM0" gAhA / kaNThyA / saMghADaeNa ekkato, hiDaMtI vaMdaeNa jayaNAe / sAdhAraNa'NApucchA, u adattaM ekkao bhAgA // 4309 // [ni0] "saMghADaeNaM0" gAhA / taM khettaM sAhAraNaM vA hojjA NissAhAraNaM vA, NissAhAraNaM NAma egassa Ayariyassa Natthi / tattha anno Ayario tammi NissAhAraNe gItasaMghADago hiMDaMto ceva uvahI uppAei egao / asai saMghADalaMbhe tiyamAdivaMdeNa uppAeMti / jaM sAhAraNaM taM duyamAdINaM sAmaNNaM / te puNa saMbhoiyA vA asaMbhoiyA vA hojja / ettha imA sAmAyArI / nissAdhAraNe khette, hiMDaMto ceva gItasaMghADo / upAdayate vatthe, asatI tigamAdivaMdeNaM // 4310 // "nissAdhAraNe0" gAhA / / duyamAdI sAmaNNe, aNapucchA tivihi sodhi navamaM vA / saMbhoiyasAmanne, taha ceva jahekka gacchammi // 4311 // amaNuNNakulavirege, sAhI paDivasabha-mUlagAme ya / ahavA jo jaM lAbhI, ThAyaMti jadhA samAdhIe // 4312 // vatthehiM ANitehiM, deMti ahArAtiNiM tahiM vasabhA / adANe guruNo lahugA, sese lahuo ime hoMti // 4313 // vidu kkhamA je ya maNANukUlA, je yovajujjaMti asaMtharaMte / gurussa sANuggahamappiNittA, bhAeMti sesANi u jhaMjhahINA // 4314 // 1. geNhittae - a ba ka Da i /
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4308-4318] taio uddeso 607 "duyamAdI sAmaNNe0" ["amaNuNNa0" "vatthehiM0" "vidu0"] gAhA cattAri kaNThyAo / Ayariyassa varANi visiTThANi dijjaMti / ahArAiNiyA patthite ime / / uvasaMpajja gilANe, paritta suta soavve ya jAtI ya / tava bhAsA laddhIe, ome duvihassa arihA u // 4315 // "uvasaMpajja0" gAhA / eesi parUvaNayA, jA ya viNA tehiM hoti parihANI / ahavA ekkekkassa u, aDDokkaMtIkkamo hoti // 4316 // "eesi parUvaNayA0" gAhA / jo tappaDhamatAe uvasaMpajjai gilANo AgADhamaNAgADho paritatthi parittovahI / "suta" tti / jo suyasaMpanno mehAvI "sotavvaya''tti jo aNubhAsai / jai thero vuDDo cirapavvaio ya, "tava" tti khamago tavassI, "bhAsa" tti jo abhAsio kuDukkamAdI jo vA obhAsai, "laddhI ya" tti jassa laddhIe labbhaMti NaMtayANi / eesiM jahAkameNaM dAuM pacchA je sesA tesiM jahakkameNaM jo jo pariyAgarAiNio so so paDhamaM geNhai omarAiNio pacchA, eyaM 'ome' tti gayaM / "duvihe''tti uhovahI uvaggahio vA, ee evaM parUviyA / jai eesiM Na deMti to jA vatthehiM viNA tesiM parihANI taM nipphaNNaM paavi| imo aDDokkaMtigamo / uvasaMpajja gilANo, agilANo vA vi doNNi vi gilANA / tattha vi ya jo paritto, esa gamo sesagesuM pi // 4317 // "uvasaMpajja0" gAhA / duviho uvasaMpajjiukAmo gilANo agilANo ya / gilANassa dAyavvaM / do vi gilANA agilANA vA, tattha jo parittovahI tassa dAyavvaM, do vi parittovahI je suyavaMto tassa dAyavvaM / evaM vibhAsA kAyavvA / ahavA imA parivADI Ayarie ya gilANe, patitta pUyA pavatti therI gaNI / suta bhAsA laddhIe, ome pariyAgarAtiNie // 4318 // "Ayarie ya0" gAhA / puvvaM Ayariyassa vagatthANi visiTThANi ya dAuM tAhe gilANassa dAuM tAhe paritovahIssa tao pUyaNArihassa uvajjhAyassa tao pavittissa tao therassa pariyAeNaM sueNa vA, tao gaNissa Ayariyatullassa / sesaM taM ceva aDDokkaMtiya ettha joeyvvaa| evaM saMghADaeNa ANiyANiM - 1. sutathi tti a i /
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 608 visesacuNNi [ahArAiNiyacelapaDiggahapagayaM NegehiM ANiyANaM, paritta pariyAga khubhiya piMDettA / AvaliyA maMDaliyA, luddhassa ya sammatA akkhA // 4319 // "NegehiM ANiyANaM0" gAhA / vaMdeNa ANiyANaM eseva vihI / NavaraM imaM hojja / AyarieNaM gahie uvasaMpajjagilANa parittovahINaM ca ahiMDamANANaM dijjamANe imaM bhaNejja geNhaMtu pUyA guravo jadiTuM, saccaM bhaNAma'mha vi eyadiTuM / aNuNha saMvaTTiya'kakkasaMgA, giNhaMti jaM anni na taM sahAmo // 4320 // "geNhaMtu0" vRttam / guravo yad iSTaM yadiTuM amha vi eyaM iSTam / sesaM kaNThyaM / AgaMtugamAdINaM, jai dAyavvAiM to kiNA amhe| kammArabhikkhuyANaM gAhijjAmo gaimasagdhaM // 4321 // "AgaMtugamAdINaM0" vRttam / kammArabhikkhugA nAma droNIvAhagabhikkhugA / tadgati grAhyAmaH azlAghyaM nindanIyamityarthaH / khubhita piMDettA asya vyAkhyA - viriccamANe ahavA virikke, khobhaM vidittA bahugANa tattha / omeNa kAriMti gurU viregaM, vimajjhimo jo va tahiM paDU ya // 4322 // "viricca0" vRttaM kaNThyam / Avaliya tti / AvaliyAe~ jatiTuM, taM dAUNaM gurUNa to sesaM / geNhaMti kameNeva u, upparivADI na pUyeMti // 4323 // "AvaliyAe jahiTuM0" gAhA / kahaM AvaliyA same bhAge kAuM olIbhAge ThavijjaMti ? tao AyarieNaM jahAruccae bhAge gahie sesA jahArAiNiyAe AdIto aNaMtarettA bhAge geNhaMti / esA AvaliyA / maMDaliya tti / maMDaliya u' viseso, gurugahite sesagA jahAvuDheM / bhAe same karettA, geNhaMti aNaMtaraM ubhao // 4324 // "maMDaliya u0" gAhA / maMDalIe evaM ceva Thaviesu AyarieNaM gahie tao rAiNio AdIo geNhai aNaMtaritaM, tato omo aMto geNhai / tao imo AdIto geNhai tato omaparo aMtAto giNhai / evaM jAva NiTThiyA / evaM pi koi atiregassamANo luddho bhaNejja akkhA paDaMtu so paNNaveyavvo / 1. maMDaliyAe~ - muca /
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4319-4332] taio uddeso jai tAva dalaMta'gAliNo, dhammA'dhammavisesabAhilA / bahusaMjayaviMdamajjhake, uvalakalaNe si kimeva mucchito // 4325 // "jai tAva0" vetAliyavRttam / acAyaMto imaM vattavyo ajjo tumaM ceva karehi bhAge, tato Nu ghecchAmoM jahakkameNaM / giNhAhi vA jaM tuha ettha iTuM, viNAsa dhammIsu hi kiM mamattaM // 4326 // taha vi aThiyassa dAuM, vigiMcaNovaTThie kharaMTaNayA / akkhesu hoti gurugA, lahugA sesesu ThANesu // 4327 // hiranna dAra pasu pesavaggaM, jadA va ujjhittu dame Thito si / kilesaladdhesu imesu gehI, juttA na kattuM tava khisaNevaM // 4328 // "ajjo tumaM ceva0" ["taha vi0" "hiranna0"] vRttaM kaNThyam / ekkao bhAge tti, asya vyAkhyA sammaM vidittA samuvaTThiyaM tu, therA si taM ceva kadAi dejjA / annesi gAhe bahu dosale vA, choDhUNa tattheva kareMti bhAe // 4329 // "sammaM vidittA0" vRttaM kaNThyam / "vatthe pagae0" gAhA / 1 keNai vatthANi ANiyANi tANi so ANettA Ayariyassa nivedei - dehi jesiM jANasi ? tao AyariehiM so bhaNio tumaM ceva ajjo ! jesiM ruccai tesiM bhAehi / etadevArtham - khamae labhrUNa aMbale, dAu gulUNa ya so valiTThae / bei guluM emeva sesae, dei jaINa gulUhi vuccai // 4330 // sayameva ya dehi aMbale, tava je loyai ittha saMjae / ii chaMdiya pesio tahiM, khamao dei lisINa aMbale // 4331 // "khamae labhrUNa0" [ "sayameva0"] vRttadvayaM kaNThyam / khamaeNa ANiyANaM, dijjaMtegassa vAraNAvayaNaM / gahaNaM tumaM na yANasi, vaMdiya pucchA tao kahaNaM // 4332 // "khamaeNa ANiyANaM0" gaahaa| egassa rAyaNiyassa bahusuyassa vA upparivADIya diNNaM, ahavA na diNNaM / tAhe so bhaNai khamago gahaNaM Na yANai, dAuM Na ceva jANai / tAhe so khamago ruTTho bhavai / kIsa Na yANAmi? so bhaNai - jai jANasi tAhe khamago bhavai, vaMdejjA pakahemi / teNa 1. eSA gAthA na dRzyate muca /
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 610 vaMdiyaM, pacchA khamago kaheumAraddho gahaNaM / visesa tivihaM ca hoi gahaNaM, saccittA'citta mIsagaM ceva / eesiM nANattaM vocchAmi ahANupuvIe // 4333 // , [ ahArAiNiyacelapaDiggahapagayaM ime purisA - saccittaM puNa duvihaM, purisANaM ceva taha ya itthINaM / ekkkaM pi ya itto, paMcavihaM hoi nAyavvaM // 4334 // "tivihaM ca hoi gahaNaM 0 " [" saccittaM puNa0 " ] gAhAdvayam / puNa udagA'gaNi teNome, advANa gilANa sAvaya paTTe / titthANusajjaNAe, atisesigamuddhare vihiNA // 4335 // "udagA'gaNi0" gAhA / udagabAdhAe, agaNimahAnagaradAhe / sesaM kaNThyam / paMcavihA imehiM kAraNehiM Ayarie abhisege, bhikkhU khuDDe taheva there ya / gahaNaM tesiMiNamo, saMjogaka ( ga ) maM tu vocchAmi // 4336 // " Ayarie0 " gAhA / etesiM ko tAraNio ? ucyate savve vi tAraNijjA, saMdehAo parakkame saMte / ekvekaM avaNijjA, jAva gurU tatthimo bhedo // 4337 // "savve vi0" puvvaddhaM kaNThyaM / jai savve Na sakkei tAreuM tAhe theraM mottUNaM jAva AyariyaM taM puNa imAe jayaNAe vihIe tArejja Na tArejja vA ? taruNe nipphanna parivAre, saladdhIe je ya hoMti abhAse / abhisegammi ya cauro, sesANaM paMca ceva gamA // 4338 // pavattiNi abhisegapattA, therI taha bhikkhuNI ya khuDDI ya / gahaNaM tAsiMiNamo, saMjagaka(ga) maM tu vocchAmi // 4339 // savvA vi tAraNijjA, saMdehAo parakkame saMte / ekvekkaM avaNijjA, jA gaNiNI tatthimo bhedo // 4340 // taruNI niSphaNNa parivArA, saladdhiyA jAya hoi abbhAse / abhisegAe cauro, sesANaM paMca ceva gamA // 4341 //
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4333-4345] taio uddeso __ "taruNe0" ["pavattiNi." "savvA vi0" "taruNI nipphaNNa."] gAhA / jattha Ayario tAreyavvo aNNe Na sakkei tattha jayaNA / doNNi AyariyAto ekko taruNo, ekko vuDDo / jai sakkei do vi tAreu, aha na sakkei taruNaM tAreu / do vi taruNA hojja ekko NipphannaparivAro ekko anipphnnaaprivaaro| jai sakke i do vi tAreu, aha na sake i anipphannaparivAraM tAreu / do vi anipphannaparivArA ekko saladdhIo ekko aladdhIo / jai do vi na sakkei se saladdhIyaM taareu| do vi saladdhIyA / ekko Asanne Thiullao ikko duure| jai do vi Na sakkei jo abbhAse taM tAreu / do vi abbhAse udagavAhae ekko tArao ekko atArao, atArao tAreyavvo / esa paMcamo gamo / agaNibhave paMcamo, jo na sakkei palAeuM taM NitthAreu / evaM teNomodariya - addhANa - gilANa-sAvaya-paduDhesu vi / abhisegassa "nipphantraparivAre" tti / esa Natthi gamo / kiM kAraNaM? tassa parivAro Natthi / sesA taruNA 1 saladdhIe 2 asabbhAse 3 tAragAdI 4 ya bhavaMti / ee cattAri bhikkhumAdINaM paMcagamA taruNAdIyA navaraM "nipphanne'' tti, so nipphanno anipphanno ya / bahussuyassa abahussuya ityarthaH / bahussuo ghetavvo / sesA tinni gamA / tecceva je Ayariyassa khuDDagassa taruNadAre jahaNNataro so nitthAreyavvo / sesA cattAri jahA bhikkhussa therassa taruNadAreNa ekko jahanno, ekko ukkoso| jahanno ghettavyo / sesA jahA bhikkhussa / evaM itthINa vi pavittiNi abhisegA bhikkhuNI khuDDiyA therI / coyago bhaNai - bAlA ya vuDDA ya ajaMgamA ya, loge vi ete aNukaMpaNijjA / savvANukaMpAe~ samujjaehi, vivajjao'yaM kahamIhito bhe // 4342 // jaha buddhI cirajIvI, taruNo thero ya appasesAU / sovakkamammi dehe, eyaM pi na jujjae vottuM // 4343 // avi ya hu asahU thero, payarejjiyaro kadAi saMdehaM / orAlamidaM balavaM, jaM gheppai muccaI abalo // 4344 // "bAlA ya0" ["jaha buddhI0" "avi ya hu0"] gAhAtrayaM kaNThyam / "urAlamidaM" ti sAmAyikeyaM bhASA azobhanamityarthaH / Ayariyo bhaNai - Aya pare uvagiNhai, taruNo thero u tattha bhayaNijjo / aNuvakkame vi thevo, ciTThai kAlo u therassa // 4345 // "Aya pare0" gAhA kaNThyA / diTuMto -
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 612 visesa dugdhAse khIrakhatI, gAvI pussai kuDuMba bharaNaTThA / mottu phaladaM ca rukkhaM, ko maMdaphalAphale pose // 4346 // "dugghAse0" gAhA / kaNThyA / saccittagahaNaM gayaM / idANiM mIsayaggahaNaM [ ahArAiNiyacelapaDiggahapagayaM emeva mIsae vI, neyavvaM hoi ANupuvvIe / voccatthe caugurugA, tattha vi ANAiNo dosA // 4347 // mIsagagahaNaM tattha u, viNivAo jo saMbhaMDa mattANaM / ahavA vi mIsayaM khalu, ubhaopakkha'ccao ghoro // 4348 // savvattha vi Ayario, AyariyAo pavattiNI hoi / to abhisegapNatto, sesesu tu itthiyA paDhamaM // 4349 // annassa vi saMdehaM, daTTu kaMpaMti jA layAo vA / abalAo pagai bhayAlugAu rakkhA ato itthI // 4350 // jaM puNa saMbhAvemo, bhAviNamahiyamamukAtoM vatthUo / tatthukkamaM pi kuNimo, cheodaie vaNiyabhUyA // 4351 // agaNI sarIrateNe, oma'ddhANe gilANamasive ya / sAvayabhaya rAyabhae, jaheva Aummi gahaNaM tu // 4352 // "emeva mIsae0" ["mIsagagahaNaM0" "savvattha vi0 ' ," "agaNI0 " ] gAhAsiddhaM / 11 44 puNa0 idANiM accittaM bhaNai 44 'annassa vi0 " "jaM accittassa u gahaNaM, abhiNavagahaNaM purANagahaNaM ca / uvaThAvaNAe~ gahaNaM, taha ya uvaTThAvie gahaNaM // 4353 // ohe uvaggahammi ya, abhinavagahaNaM tu hoi accit / iyarassa vi hoi duhA, gahaNaM tu purANauvahissa // 4354 // 'acittassa u gahaNaM0 " [ " ohe uvaggahammi0 " ] gAhA / "ohe" acittassa gahaNaM duvihaM / abhinavagahaNaM purANagahaNaM ca / abhinavagahaNaM duvihaM - uhovahIgahaNaM
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4346-4360] taio uddeso 613 uvaggahiuvahigahaNaM ca / purANovahigahaNassa vi emeva / tattha abhinavagahaNe duvihassa vi uvahissa imA vibhAsAgAhA jAyaNa nimaMtaNuvassaya, pariyAvaNNaM pariTThaviya naTuM / pamhuTTha paDiya gahiyaM, abhinavagahaNaM aNegavihaM // 4355 // "jAyaNa nimaMtaNu0" gAhA / jAyaNA vatthassa nimaMtaNA vatthassa ya imA gAhA - jo ceva gamo heTTA, ussaggAIsu vaNNio gahaNe / duvihovahimmi so cciya, kAsa tti ya kiM ti kIsa tti // 4356 // "jo ceva gamo heTThA0" gAhA / jahA heTThA peDhiyAe (gA0 622-24) tahA bhANiyavvaM / idANiM purANovahI gahaNaM duvihaM = uvaTThAvaNAe gahaNaM taha ya uvaTThAvae gahaNaM / tattha jaM uvaTThAvaNAe gahaNaM taM sehassa uvaTThAvijjaMtassa / gahaNavihI kopparapaTTagagahaNaM, vAmakarANAmiyAe~ muhapottI / rayaharaNa hatthidaMtunnaehi~ hatthe vaTThANaM // 4357 // "koppara0" gAhA / paMcahiM uvakaraNehiM uvaTThAvijjai / taM rayaharaNeNaM colapaTTeNa muhapottiyAe / dohiM ya NisajjAhiM eyaM uvaTThAvaNAe gahaNaM / uvaTThAviyassa gahaNe imA gAhA uvaThAviyassa gahaNaM, ahabhAve ceva taha ya paribhoge / / ekkekkaM pAyAdI, neyavvaM ANupuvvIe // 4358 // "uvaThAviyassa gahaNaM0" uvaTThAviyassa gahaNaM duvihaM - ahAbhAvagahaNaM paribhogagahaNaM ca / "ekkekaM pAdAdI" asya vyAkhyA - pAdassa duvihagahaNaM-ahAbhAvagahaNaM paribhogagahaNaM c| evaM coddasavihassa vi uvahissa / tattha ahAbhAvo jaM acchai ThaviyaM vA gahiyaM vA paribhogagahaNaM / jaM jAe velAe paribhujjai taM paribhogagahaNaM / etadevArtham - paDisAmiyaM tu acchai, pAyAI esa hota'hAbhAvo / saddavva pANa bhikkhA, nillevaNa pAyaparibhogo // 4359 // "paDisAmiyaM0' gAhA / kaNThyA / ahavA imaMpANadaya sIyamatthuya, pamajja cilimili nisijja kAlagate / gelanna lajja asahU, cheaNa sAgArie bhogo // 4360 // "pANadaya0" gAhA / pANadayAnimittaM-masagANaM jayaNA bhavatu tti pAuNai, sIeNa pAuNai / sesaM kaNThyam / evaM khamaeNa bhaNie so coyago bhaNai -
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 614 visesacuNNi [ahArAiNiyacelapaDiggahapagayaM uvariM kahesi hiTThA, na yANasI vayaNaM na hoi evaM tu / / caturo gurugA pucchA, nAsehisi taM jahA vejjo // 4361 // [ni0] "uvariM kahesi0" gAhA / vacanaM cAnyamidaM coyagassa / / vayaNaM na vi gavvabhAliya, elisayaM kasalehiM pUjiyaM / ahavA na vi ettha lUsimo, pagaI esa ajANue jaNe // 4362 // "vayaNaM na vi gavvabhAliya0" vRttam / jaM bhannasi vaMdittA viNaeNaM pucchie taM gavvabhAriyaM / teNa te caugurugA / tumaM viNayahINo gavvio viNayamUlo dhammo teNa hINassa kao nivvANaM ? imo diTuMto mUleNa viNA hu kelise, talu pavale ya ghaNe ya sobhaI / na ya mUlavibhannae ghaDe, jalamAdINi dhalei kaNhuI // 4363 // "mUleNa viNA0" vRttaM kaNThyam / evaM tumaM viNayahINo NANAdINaM asAvago / pucchai tti / atra khamago pucchai kiM vA mae na nAyaM, duvihe gahaNammi jaM jahiM kamatI / bhannai abhinavagahaNaM, saccittaM te na vinnAyaM // 4364 // "kiM vA mae na nAyaM0" gAhA / to so coyago bhaNai - saccittassa abhinavagahaNaM Na nAyaM / aTThArasa purisesuM, vIsaM itthIsu dasa napuMsesu / pavvAvaNA aNarihA, analA eettiyA vuttA // 4365 // aDayAlIsaM ete, vajjittA sesagANa tiNhaM pi / abhinavagahaNaM eyaM, saccittaM te na vinnAyaM // 4366 // "aTThArasa0" ["aDayAlIsaM0"] gAhAdvayam / evaM tumaM ayANaMto paNNaveMto'yaM anne vi nAsihisi jahA so vejjaputto / pUrvAhna vamanaM vadyAd aparAhne ca vizoSaNam / vAtikeSvapi rogeSu, pathyameva vizoSaNam // ettha mae Na abbhuvagayaM / [ahArAiNiyacelapaDiggahapagayaM samattaM]
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 615 bhAsagAhA-4361-4371] taio uddeso [ahArAiNiyasejjAsaMthAragapaDiggahapagayaM] [suttaM] kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA AhArAyaNiyAe sejjAsaMthArae paDiggAhittae // 17 // sambandhaH ghettuM jahakkameNaM, uvahI saMthAraesu ThavayaMti / tesiM pi jadA gahaNaM, taM pi hu emeva saMbaMdho // 4367 // "ghettuM jahakkameNaM0" gAhA / kaNThyA / sejjAsaMthAro yA, sejjA vasahI u thANa saMthAro / puvvaNhammi u gahaNaM, ageNhaNe lahugoM ANAdI // 4368 // "sejjAsaMthAro yA0" gAhA / sejjA vasahI, tAe sejjAe jaM ThANaM so saMthAro "puvvaNhammi u gahaNaM" ti / puvvaNhe pattANaM tAe ceva velAe sejjAgahaNaM, ageNhamANe maaslhuN| coyaga pucchA dosA, maMDalibaMdhammi hoi AgamaNaM / saMjama AyavirAhaNa, viyAlagahaNe ya je dosA // 4369 // "coyaga pucchA0" gAhA / coyago bhaNai - jai ee ceva pattA to geNhatu paDhamaM sejjaM, aha bhattavelAe AgayA to paDhamaM hiMDaMtu pacchA bAhiM ceva samuddisittA saNNaM vosirittA paDilehittA suttaporisiM kAuM viyAle aiMtu / iyarahA dosA saMjamAtAe bhavaMti / kahaM puNa ? atibhAreNa va iriyaM, na sohae kaMTagAi AyAe / bhattaTThiya vosiriyA, atitu evaM jaDhA dosA // 4370 // "atibhAreNa0" gAhA / bhattapANeNaM uvagaraNeNa ya aibhAre pelliyA, taNhA-chuhAbbhAhayA ya uvaogaM na deMti iriyAe saMjame kaMdaTThiyAe AyAe, tamhA bAhiM ceva samuddisittA atitu / coyagapuccha tti gayaM / idANiM dosA - Ayariya vayaNadosA, duvihA niyamA u saMjamA''yAe / vaccaha ko vA sAmI, asaMkhaDaM maMDalIe vA // 4371 //
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesacuNNi [ ahArAiNiyasejjAsaMthAragapaDiggahapagayaM '"Ayariya vayaNa0" gAhA / kao sA saMjamAyAe sanne ya pavayaNovaghAI dosA ? kaha puNa ? te ya tattha sanniyaTTA sAgArigA ya AgayA / sAgAriyabhayA Na samuddisaMti pritaavnnaa| aha bhaNaMti vaccaha te sAgArie, tattha ahikaraNadosA | ahavA te bhaNejja - 'kiM tubbhe sAmI, eyassa rukkhassa deulassa vA ? ' evaM asaMkhaDaM maMDalibaMdhammi hoi / " AgamaNaM "ti aha tehiM cilimiNI kAUNa maMDalI mukkA / are ! kiM imA paDisirA Ahata tti kAuM kouhalleNa AgayA jAva samuddisaMte pAsaMti tattha uDDAho / etadevArthaM 616 bhattaTThaNa sajjhAe, paDilehaNa rattigeNhaNe jaM ca / puvvahammi u gahaNe, parihariyA te bhave dosA // 4372 // 'bhattaTTaNa 0 " gAhA / bhattaTThaNa tti asya vyAkhyA koUhala AgamaNaM, saMkhoheNaM akaMThagamaNAdI / te ceva'saMkhaDAdI, vasahiM ca na deMti jaM ca'nnaM // 4373 // 44 "koUhala0" gAhA / tattha kAsai saMjayassa bhattaM vA pANaM vA saMkhobheNaM aha soUNaM gacchejjA / ahavA asahaNe koyi sAhU tehi samaM asaMkhaDejjA - kIsa paloeha tti, ahavA paDilehaNasajjhAe bAhi~ kareMtANa uDuMcae karejja, tattha vi asaMkhaDadosA | ahavA te sAgAriya nimittaM asamuddiTThA ceva gAmaM atiMti, pacchA je te asaMkhaDiyA te vasahiM Na deMti / "jaM ca'NNaM" tti vasahIe alabbhamANI [ e ] ettha aNNattha gaMtavvaM / tattha - bhAreNa veyaNAe, na pehaI khANumAie dose / iriyAi saMjamammI, parigalamANe ya chakkAyA // 4374 // 'bhAreNa0 " gAhA / kaNThyA / " ratiM geNhaNe jaM ca" tti pavisaNa maggaNa ThANe, vesitthi dugaMchie ya suNNe ya / sajjhAe saMthAre, uccAre ceva pAsavaNe // 4375 // 44 " pavisaNa maggaNa0' gAhApuvvaddhaM / te tao annaM gAmaM gayA viyAle pattA, tattha bAhiM ThAiUNa, aTThayA vasahI maggassa yA paviTThA bAhiM vi viyANae ime dosA " sAvaya teNA duvihA, virAhaNA jA ya uvahiNA u viNA / gummi gahaNA''haNaNA, goNAdI camaDhaNA ratiM // 4376 //
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 617 bhAsagAhA-4372-4383] taio uddeso phiDiya'nnonnA''gAraNa, teNaya rattiM diyA va paMthammi / sANAi vesa kucchiya, tavovaNaM mUsigA jaM ca // 4377 // appaDilehiya kaMTA, bilaM va saMthAragammi AyAe / chakkAyANa virAhaNa, vilINa seha'nnahAbhAvo // 4378 // khANuga-kaMTaga-vAlA, bilammi jai vosirijja AyAe / saMjamao chakkAyA, gamaNe patte aiMte ya // 4379 // "sAvaya teNA0" ["phiDiya'nno0" "appaDilehiya0" khANuga kaMTaga0"] gAhA / gAhApuvvaddhaM kaNThyam / pacchaddhassa iyaM vyAkhyA - ahavA te viyAle pattA / so ya pccNtiyggaamo| tattha TThANagANi ThiyANi / te tattha TThANae paDiyA / tehiM gomiehiM gheppejja / tattha geNhaNakaDDhaNAdi / ahavA cauppaehiM samaM pavisiumAraddhA / tattha goNehiM camaDhaNA AyavirAhaNA bhANavirAhaNA ya / te ya tattha bhinnA annamannaM vAhati / tAhe teNagA paDiyariuM ratti alliejj| ahavA divasao paMthaM baMdhejjA, sANAdIhiM vA virAhaNA, vesitthimAdIsu vA ThiyA, tattha sajjhAyaM kareMti, aho ! tavovaNe ThiyA sAhavo, jaM caraMti saduppAyaM kAhiti / ahavA cammakArAdIsu duguchiesu ThiyA / tattha bhaNaMti - sajoNI mUsiyA''gayA / ahavA aduguMchiyA laddhA tattha kahaM sajjhAyaM kareMtu appaDilehiyAe sajjhAyabhUmIe saMthAragabhUmIe appaDilehiyAe tattha vi saMjamAyAe jaM puDhavikkAyamAdIsu visissaMti, saNNAe vA uvariM kAiyabhUmie apaDilehiyAe / muttanirohe cakkhaM, vaccaniroheNa jIviyaM cayai / uDDanirohe koTheM, gelannaM vA bhave tisu vi // 4380 // "muttanirohe0" gAthAdvayaM (?) kaNThyam / paDhamabiiyAe~ tamhA, gamaNaM paDilehaNA paveso ya / puvvaThiyA'sai gacchaM, Thavettu bAhiM ime tinni // 4381 // "paDhamabiiyAe0" gAhA / etto ADhattAo gAhAo pariNayavaya gIyatthA, hayasaMkA paMcha cilimilI dore / tinni duve ekko vA, vasahI pehaTThayA pavise // 4382 // biiyaM tAhe pattA, paeva pattA uvassayaM na labhe / sunnaghara deule vA, ujjANe vA aparibhoge // 4383 //
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 618 visesacuNNi [ahArAiNiyasejjAsaMthAragapaDiggahapagayaM AvAya cilimiNIe, ranne vA nibbhaye samuddisaNaM / sabhae pacchannA'sai, kamaDhaga kuruyA ya saMtariyA // 4384 // koTThaga sabhA va puvvaM, kAla-viyArAi bhUmipaDilehA / pacchA atiti rattiM, ahavaNa pattA nisiM ceva // 4385 // gommiya bhesaNa samaNA, nibbhaya bahi ThANa vasahi paDilehA / sunnaghara puvvabhaNie, kaMcuga taha dArudaMDe ya // 4386 // saMthAraga bhUmitigaM, Ayarie sesagANa ekvekkN| ruMdAe puNphakinnA, maMDaliyA AvalI itare // 4387 // "pariNayavaya0" ["biiyaM tAhe." "AvAya0" "koTTaga0" "gommiya0" "saMthAraga0"] gAhAo kaNThyAo / sIsaM ito ya pAdA, ihaM ca me veMTiyA ihaM majjhaM / jai agahiyasaMthAro, bhaNAi lahugo'hikaraNAdI // 4388 // "sIsaM ito ya0" gAhA / jo appaNo icchAe etto me sIsaM hohiti tahiM veMTiyaM Thavei, bhAyaNANi ya pAse Thavei tassa mAsalahu jAhe uvakaraNaM paDilehiyaM bhavati uvassAo ya pamajjio tAhe AyariyA bhaNaMti - ukkhivaha ajjo ! veMTiyAo / evaM bhaNie jo Na ukkhivai tassa mAsalahu / saMthAraesu ya gahiesu imo guNo bhavai / saMthAraggahaNIe, veMTiya ukkhevaNaM tu kAyavvaM / saMthAro ghettavyo, mAyA-mayavippamukkeNaM // 4389 // sama visamAi na pAsai, dukkhaM ca Thiyammi ThAyaI anno / neva ya asaMkhaDAdI, viNayo amamijjayA ceva // 4390 // saMthAraggahaNIe, kaMTaga vIyAra pAsavaNa dhamme / / payalaNe mAso guruo, sesesu vi mAsiyaM lahugaM // 4391 // "saMthAraggahaNIe0" ["sama visamaiM0" "saMthAraggahaNIe0"] gAhA / kaNThyA / saMthArayagahaNIe veMTigesu ukkhippamANIsu goraveNaM-mama suMdaro obhAso tti kAuM AlasseNa vA mAiyaM imaM karei / kaMTagavIyArAdINi gAhAsiddhANi / 1. saMsaio ya a ba ka Da i /
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ o dukkhaM Thio va nijjai, na yANuvAeNa pelliuM sakkA / jo vi ya Ne avahi, taM pi ya nAhAmi iti maMtA // 4392 // saMthArabhUmiddho, bhaNAi chaMdeNa bhaMte! giNhitto / saMthAraga bhUmIo, kaMTagamahamuddharAmeNaM // 4393 // lagge va aNahiyAsammi kaMTae ukkhivAveM anneNaM / majjhaccagamavaNettA, kamAgayaM geNhaha mamaM pi // 4394 // emeva yavIyAre, ujju aNujjU taheva pAsavaNe / dhammahAlakkheNa va, Avajjai mAsiyaM mAdI // 4395 // duviyaDDUbuddhimalaNa, saDDA sejjAyareyarANaM ca / titthavivaDDhi pabhAvaNa, asAriyaM ceva kahayaMte // 4396 // mA payala giNha saMthAragaM ti payalAi iya vi jai vutto / ko nAma na niggiNhai, khaNamittaM teNa guruo se // 4397 // bhAsagAhA - 4384-4400 ] "dukkhaM Thio0 " [ "saMthArabhUmiluddho0" "lagge va0 " "emeva ya vIyAre0 "duviyaDhabuddhimalaNa0 ' mA payala0 " ] kaMTagavIyAre jai amAyAre saMtagaM ceva suddho / 77 44 vicchiNa koTTimatale, DaharAe visamae a gheppaMti / hoi ahArAiNiyaM, rAiNiyA te ime hoMti // 4398 // 619 uvasaMpajja gilANe, paritta khamae avAuDiya there / teNa paraM vicchiNNe, pariyAe mottime tinni // 4399 // "" "vicchiNNa0" gAhA / vicchiNNA eva samahINa saMkuyAe vA koTTime vA visame vA ahArAtiNiyAe ghettavvaM, te ime "uvasaMpajja0" gAhA / etehiM gahie sesA AhArAiNie geNhaMti ime tiNNi mottuM khuDDuM, sehaM, veyAvaccakaraM / Aha coyakaH tavassI appaNo icchAe NijjaraTThio avAuDiyaabhiggahaM geNhai to kiM tassa anukampA kajjai ? ucyate kAmaM sakAmakicco, abhiggaho na u balAbhiogeNaM / taNusAhAraNahetuM, taha vi nivAehi ThAveMti // 4400 //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesacuNi [ ahArAiNiyasejjAsaMthAragapaDiggahapagayaM annonnakAreNa vinijjarA jA, na sA bhave tassa vivajjayeNaM / jahA tavassI dhuNate taveNaM, kammaM tahA jANa tavo'NumaMtA // 4401 // "kAmaM sakAma0 gAhA / kaNThyA / "annonna0" vRttam / annonnakAro anyonya vaiyAvRtyakaraNamityarthaH / khuDDAdINaM tinhaM imA saMthArabhUmiThavaNavihI 620 11 bIta eva khuDDe, veyAvaccakare sehe jassa pAsamma / visama'ppe tinni guruNo, itare gahiyammi girhati // 4402 // bIbhejja bAhiM Thavito u khuDDo, teNAi gammo ya ajaggaro ya / sArei jo taM ubhayaM ca neI, tasseva pAsammi kareMti taM tU // 4403 // saMthAragaM jo itaraM va mattaM, uvvattamAdI va karei tassa / gAhei sehaM khalu jo va meraM, kareMti tasseva u taM sagAse // 4404 // "bIbheMta0 " [ " bIbhejja0" "saMthAragaM0"] vRttadvayaM kaNThyam / "visamappe " pacchaddhaM / visame vi saMkue tiNNi guruNo dAu sesehiM AhArAiNiyA sotavvaM / samavisamA therANaM, AvaliyA tattha appaNo icchA / khela pavAya nivAe, pAhuNae jaM vihiggahaNaM // 4405 // 'sama visamA0 gAhA / AvaliyAe vA maMDaliyAe vA saMthArabhUmI gheppamANI taruNassa samA hojja, therassa visamA hojja, tAhe thereNa aNuNNaveyavvaM / 11 visamo me saMthAro, gADhaM pAsA mi ettha bhajjati / ko dejja majjha ThANaM, samaM ti taruNA sayaM beMti // 4406 // jai puNa atthijjaMtA, na deMti ThANaM balA na dAveMti / deMti tahiM puMchaNAdI, bahibhAvA'saMkhaDaM mA vA // 4407 // "visamome0" ["jai puNa0 " ] gAhAdvayaM kaNThyam / taruNA beMti-demo / evaM - pavAya - NivAyA vRttavakkhANasiddhAre / khela majjhammi ThAo mama esa jAto, pAsaMdae nicca mamaM ca khelo / ThAo sarAvassa ya natthi etthaM, siMcijja kheleNa ya mAhu sute ||4408 // 1. vikAro iti adhikam a i / 2. vRttaM a i / 3. siddhANi a i /
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4401-4413] io usa nihaM na viMdAmiha uvvareNaM, ko me pavAyammi dajja bhUmiM / sIeNa vANa ya majjha bAhiM, na paccae annamahanna Aha ||4409 // joiMti pakkaM na u pakkaleNa, ThAveMti taM sUrahagassa pAse / ekkammi khaMbhammi na mattahatthI, bajjhaMti vagghA na ya paMjare do // 4410 // " majjhammi0 " [ " nihaM na0 " "joiMti0 " ] gAhAdvayam / iyANi pAhuNa ti-- rAyaNio Ayario, Ayarisseva aikkamai ThAgaM / itaro vasabhaTThAe, ThAyai je te va do ThAgA // 4411 // omo puNa Ayariyo, vasabhogAse aNaMtare vasabho / saMchobhaparaMparao, carimaM sehaM ca mottUNaM // 4412 // carimo bahiM na kIrai, sehaM na sahAyagA vijuyaleMti / raMgidvipurisanAyaM savve tattheva mAveMti // 4413 // "rAyaNio0" ["omo puNa0 ' ," " carimo0 " ] gAhAo tiNNi kaNThyAo / carimo seho, jassa pAse so Na cAlijjai, tAhe so ciMtei ahaM ceva NicchubbhAmiM / paDigamaNAdINi karejja tamhA tattheva paDuccAveyavvA' pAhuNagAraM iDDipurisanAyaM / pahANapurisaraMgAgamaNeNa dittttNto| jahA paDuccAveMti / [ jahArAiNiyasejjAsaMthAragapaDiggahapagayaM ] 1. = 621 prastaraNIyAH malavR /
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 622 [kir3akammapagayaM visesacuNNi [kiikammapagayaM] [suttaM] kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA ahArAiNiyAe kiikamma karittae // 3-18 // sambandhosaMthAraM duruhaMto, kitikammaM kuNati vAtigaM sAyaM / pAto vi ya paNivAyaM, paDibuddho ekkamekkassa // 4414 // kiikammaM pi ya duvihaM, abbhuTThANaM taheva vaMdaNagaM / vaMdaNagaM tahiM ThappaM, abbhuTThANaM tu vocchAmi // 4415 // abbhuTThANe lahugA, pAsatthAda'NNatitthi gihiesu / ahachaMda aNNatisthiNi, saMjaivagge a gurugA u // 4416 // uDhei itthi jaha esa eMti, dhamme Thio nAma na esa sAhU / dakkhinnapannA vasamei cevaM, micchattadosA ya kuliMgiNIsu // 4417 // obhAvaNA pavayaNe, kutittha ubbhAvaNA abohI ya / khisijjati ya tappakkhiehiM gihisuvvayA baliyaM // 4418 // ee ceva ya dosA, savisesayara'nnatithigIsuM pi / lAghava aNujjiyattaM, tahAgayANaM avanno ya // 4419 // pAyaM tavassiNIo, kareMti kiikamma mo suvihiyANaM / esuttii vatiNiM, bhaviyavvaM kAraNeNetthaM // 4420 // "saMthAro0" ["kiikammaM0" "abbhaTThANe0" "udvei0" "obhAvaNA0" "ee ceva0" "pAyaM0"] annAo ya gAhAo vRttANi ya kaMThANi / tahAgayA-titthagarA gaNaharA ya / Ayarie abhisege, bhikkhummi taheva hoi khuDDe ya / gurugA lahugA lahugo, bhinne paDiloma biieNaM // 4421 // "Ayarie0" gAhA / asya vyAkhyA -
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 623 bhAsagAhA-4414-4428] taio uddeso AyariyassAyariyaM, aNuTTiyaMtassa caugurU hoti / vasabhe bhikkhU khuDDe, lahugA lahugo ya bhinno ya // 4422 // "AyariyassAyariyaM0" gAhA / AyAriyassa AyariyaM pAhuNayamAgayaM aNubbhuDheMtassa caugurugA / Ayariyassa vasabhaM pAhuNayaM aNubbhuDheMtassa :: (caturlaghu) bhikkhussa mAsalahuM / khuDDassa bhinnamAso / evaM tAva Ayariyassa saTThANa-parahANe bhaNiyaM causu ThANesu / idANi sesANaM saTThANaparaTThANe bhaNNaisaTThANa paraTThANe, emeva ya vasaha bhikkhu khuDDANaM / jaM paraThANe pAvai, taM ceva ya sohi saTTANe // 4423 // dohi vi gurugA ete, AyariyassA taveNa kAleNa / tavagurugA kAlagurU, dohi vi lahugA ya khuDDussa // 4424 // "saTThANa parahANe0"["dohi vi0"] gAhA / vasabhassa AyariyaM pAhuNayaM AgayaM / aNubbhuTuiMtassa :: / (caturguru) vasabhaM :: (caturlaghu), bhikkhussa mAsalahuM, khuDDassa bhinnamAso / evaM bhikkhuNA khuDDeNa vi nAyavvaM / ahavA avisiTuM ciya, pAhuNayA''gaMtue gurugamAdI / pAveMti aNuTTitA, cauguru lahugA lahuga bhinnaM // 4425 // "ahavA0" gAhA / Ayario jaM vA taM vA pAhuNayamAgayaM Na abbhuTei :: / (caturguru) vasabho :: (caturlaghu), bhikkhU mAsalahu, khuDDo bhinnamAso / ahavA jaM vA taM vA, pAhuNagaM gurumaNuThThihaM pAve / bhinnaM vasabho sukkaM, bhikkhu lahU khuDDae gurugA // 4426 // "ahavA jaM vA0" gAhA / Ayario jaM vA taM vA pAhuNayamAgayaM Na abbhuDhei bhinnamAso, vasabho mAsalahu~, bhikkhU :: (caturlaghu), khuDDo :: / (caturguru) / etaduktaM bhavati - bhinne paDilomaM biieNa / syAnmatiH - kiM kAraNamevaM pacchittaM dijjai paDilomaM ucyate - vAyaNa vAvAraNa dhammakahaNa sattatthaciMtaNAsaM ca / vAulie Ayarie, biiyAdeso u bhinnAI // 4427 // vesai lahumuDhei ya, dhUlIdhavalo asaMphuro khuDDo / iti tassa hoti gurugA, pAlei hu caMcalaM daMDo // 4428 //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 624 visesacuNNi [kiikammapagayaM jai tA daMDatthANa, pAvai bAlo vi payaNue dose / ha Nu dANi akkhamaM Ne, pamAiuM rakkhaNA sese // 4429 // "vAyaNa" ["vesai0" "jai tA0"] gAhAtrayam / jo hi caMcalo so pAyacchittaDaMDeNa rakkhijjai / Aha coyaka: - Aya-saMjamavirAhaNAo Natthi aNabbhuTuMte to kiM pacchittaM dijjai ? Ayariyo bhaNai-ANaM bhaMjai / diTuMtoM duvakkharae, abbhuTTitehi~ jaha guNo patto / tamhA uTheyavvo, pAhuNao gacche Ayariyo // 4430 // "dito0" gAhA / rAyA duakkharaeNaM ArAhio, rannA paTTa baMdhittA pahANaM rajjaM dinnaM / taM bhayAiNo paribhaveNa Na abbhuTTeti / te teNa daMDiyA mAriyA ya / je viNIyA te abbhuTuMti te pUiyA etadevArtham - ArAhio rajja sapaTTabaMdhaM, kAsI ya rAyA u duvakkharassa / pasAsamANaM tu kulIyamAdI, nADhaMti taM teNa ya te viNIyA // 4431 // savvassaM hAUNaM, nijjUDhA mAriyA ya vivadaMtA / bhogehiM saMvibhattA, aNukUla aNuvvaNA je u // 4432 // ahirAyA titthayaro, iyaro u gurU u hoi nAyavvo / sAhU jahA va daMDiya, pasatthamapasatthagA hoti // 4433 // jaha te aNuTThihaMtA, hiya savvassA u dukkhamAbhAgI / iya NANe AyariyaM, aNuTThihaMtANa vocchedo // 4434 // uTThANa sejjA''saNamAiehiM, gurussa je hoMti sayA'NukUlA / nAuM viNIe aha te gurU u, saMgiNhaI dei ya tesi suttaM // 4435 // pajjAyajAI sutato ya vuDDA, jaccanniyA sIsasamiddhimaMtA / kuvvaMta'vaNNaM aha te gaNAo, nijjUhaI no ya dadAi suttaM // 4436 // "ArAhio0" vRttam gAhA ya / ["savvassaM0" "ahirAyA0" "jaha te." "uTThANa sejjA0"] sadavaNayA' / "pajjAya0" vRttam / evaM tAva pAhuNae Agae bhaNiyaM / 1. apasatthovaNayo iti bhAvyam ? /
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4429-4443] taio uddeso 625 idANiM gacche bhaNNati-jehiM kAraNehiM na abbhuTTeti vasabhAdI majjhattha porisIe, leve paDileha AiyaNa dhamme / payala gilANe taha uttamiTTha savvesi uTThANaM // 4437 // "majjhattha0" gAhA / AyariyaM pAsittA etaM gacchallANa abbhuDheti majjhatthA acchaMti taM ceva pacchittaM / ahavA porisiM kareMtA Na abbhuTuMti taM ceva pacchittaM / evaM levaM deMtA, paDilehaNiyaM kareMtA, AyariyaMtA, bhuMjaMtA, dhammaM kaheMtA, payalAeMtA gilANeNaM sai sAmatthe uttimaTThapaDivaNNeNa vi jahAsattIe evaM pAhuNagassa vi / evaM uvassae bhaNiyaM annattha ghare ratthAdIsu vA jattha dIsai tattha imo vihI - dUrAgatamuTuMDe, abhiniggaMtuM namaMti NaM savve / daMDagahaNaM ca mottuM, diDhe uTThANamannattha // 4438 // "dUrAgata0" gAhA / kaNThyA / abbhuTThANe imo guNoparapakkhe ya sapakkhe, hoi agammattaNaM ca uTThANe / suyapUyaNA thirataM, pabhAvaNA nijjarA ceva // 4439 // "parapakkhe ya0" gAhA / Aha coyaka:-dhamme Thio savvapAvovarao, evaM ceva dhammassa mUlaM to kiM viNaeNaM ? ata ucyate akAraNA natthiha kajjasiddhI, na yANuvAeNa vadeti taNNA / uvAyavaM kAraNasaMpautto, kajjANi sAhei payattavaM ca // 4440 // "akAraNA0" vRttam / akAraNAt kAraNA'bhAvAt kAryAbhAvaH / padavaditi uvaNaodhammassa mUlaM vinayaM vayaMti, dhammo ya mUlaM khalu soggaIe / sA soggaI jattha abAyahA U, tamhA nisevvo vinayo tadaTThA // 4441 // maMgala saddhAjaNaNaM, viriyAyAro na hAvio cevaM / eehi kAraNehiM, ataraMta pariNa uTThANaM // 4442 // "dhammassa mUlaM0" ["maMgala0"] vRttam / sesaM kaNThyam / ahavA imA ArovaNAcaMkamaNe pAsavaNe, vIyAre sAhu saMjaI sannI / sanniNi vAi amacce, saMghe vA rAyasahie vA // 4443 //
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 626 visesa paNagaM ca bhinnamAso, mAso lahugo ya hoi gurugo ya / cattAri chacca lahu guru, chedo mUlaM taha dugaM ca // 4444 // "caMkamaNe0 " [ "paNagaM0" ] gAhA / Ayario caMkamaNiyaM karei pAsittA anne puNo puNo na abbhuTTheti paMcarAiMdiyA / kAiyabhUmIu AgayaM na abbhuTTheti bhinnamAso, sannAbhUmIu Agae mAsalahuM, saMbhoiehiM annehiM saMjatehiM samaM AgayaM na abbhuTTheti caulahugA, saMjaihiM samaM AgayaM :: (caturlaghu), sannIhiM samaM ::: (SaDlaghu), asannIhiM samaM ::: / (SaDguru), vAdiNA samaM chedo, amacceNa samaM mUlaM, saMgheNa samaM aNavaTTho, snnA samaM pAraMcio / syAnmatiH kiM kAraNaM saMjayA puvvaM pacchA saMjaIhiM samaM caugurugaM pacchittaM ? ucyate [ kiikammaparAyaM pUti pUiyaM itthiyAu pAeNa tAo lahusattA / eeNa kAraNeNaM, purisesuM itthiyA pacchA ||4445 // " pUti0 " gAhA / kaNThyA / kiM kAraNaM raNNA saddhiM pAraMcio ? ucyate pANiddhA eMti mahANeNa samaM tU, phAtiM doso gacchai eesu taNU vi / gajjhaM vakkaM hojja kahaM vA paribhUto, veDujjaM vA kucchiyavesammi maNUse // 4446 // "pAeNiddhA eMti0 " vRttam / Aha coyakaH-- 44 avassakiriyAjoge, vaTTaMto sAhu pujjayA / pariphagguM tu pAsAmo, caMkammaMte vi uTTaNaM // 4447 // 'avassa0 " silogo / je avassa karaNejjA jogA, jahA bhikkhaviyAravihArAdI gamaNayaM eesu vaTTaMtassa Agayassa juttamabbhuTThANaM jaM caMkamae taM niratthae joge vaTTai / taM puNare suMdaraM karei / kahaM puNa pariphaggu jamhA vuttaM viyAhapaNNattIe "jAvaM ca NaM se jIve sadAsamitaM eyai0 " ityAdi, tAvaM ca NaM se jIve AraMbhe vaTTai saMraMbhe vaTTai0 / jAva ca NaM se jIve AraMbhe vaTTai0 tAvaM ca NaM tassa jIvassa 1. nAsti ai / 2. malavRttau - saJjJinaH zrAvakAH taiH samamAyAtamanabhyuttiSThataH SaDguru / asaJjJibhiH samamAyAtasyAnabhyutthAne SaDlaghu / saJjJinIbhirasaJjJinIbhizca strIbhiH samamAyAtamanabhyuttiSThataH SaDguru / iti prAyazcittavidhiprakAro darzitaH / 3. na iti bhAvyam ?
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4444-4453] taio uddeso aMtakiriyA na bhavai / (bhaga0 za0 3, u0 3) Ayario bhaNaI kAmaM tu eamANo, AraMbhAIsu vaTTaI jIvo / so u aNaTThA NeTTho, avi bAhUNaM pi ukkhevo // 4448 // "kAmaM tu0" gAhA / kaNThyA / kiJcamaNo ya vAyA kAo a, tiviho jogasaMgaho / te ajuttassa dosA ya, juttassa u guNAvahA // 4449 // "maNo0" puvvaddhaM / pasatthajogajutto kammanijjarao navassa abaMdhago bhavai / ayutto apasatthajogI baMdhago / jaha guttassiriyAI, na hoMti dosA taheva samiyassa / guttITThiyappamAyaM, ruMbhai samiI saceTThassa // 4450 // samito niyamA gutto, gutto samiyattaNammi bhaiavvo / kusalavaimudIraMto, jaM vaisamito vi gutto vi // 4451 // "jaha guttassiriyAI0" gAhA / guttassa iriyAdipaccaiyA dosA Na bhavaMti, jahA tahA samitassa vi cakkamaMtassa iriyA paccaiyAdosA Na hoMti / kiM kAraNamiti ceducyate - "guttITThiya0" pacchaddhaM / jayA guttIsu Thio bhavati tadA aguttipaccaiyaM pamAdaM raMbhati, tapaccaiyaM ca kammabaMdhaM raMbhati / samio saceTThassa jo pamAdo taM ruMbhai, tappaccaiyaM ca kammabaMdhaM taM ruMbhai / syAnmatiH - jo guttassa Na samito bhavatyuta neti jo vA samitaH sa gupto bhavatyuta neti / ata idamucyate - "samiyo niyamA0" puvvaddhaM kaNThyam / jo puNa kAya vatIo, nirujjha kusalaM maNaM udIrei / ciThThai ekaggamaNo, so khalu gutto na samito u // 4452 // "jo puNa0" gAhA / Nirujjhai aNudIraMto egaggamaNo nAma Na udIrei esa gutto Na samio / vAigasamiI biiyA, taiyA puNa mANasA bhave samiI / sesA u kAiyAo, maNo u savvAsu aviruddho // 4453 // 1. Ayario bhaNai nAsti a i /
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 628 visesacuNNi [kiikammapagayaM "vAIgasamiI0" gAhA / jA bhAsAsamiI sA biiyA NAma vaiguttI bhavai / kahaM ? jadA bhAsAsamio bhavai tadA bhAsA'samitiprAtyayikaM kammabaMdhaM niraMbhai / vaiaguttipratyayikamapi baMdhaMniraMbhai ceva / eeNa kAraNeNa vaiyagutti bhAsAsamiINaM doNha vi egttyaa| taiyA nAma esaNAsamio bhavai tadA sotAdIsu uvaujjai tti kAuM sA maNaguttI evamanayorekatvam / sesAo AyANanikkhevaNAsamiI pariThThAvaNiyAsamiI ya / eyAo donni kAyaciTTha tti kAuM kAyaguttI / eyAsiM tiNhi vi ekkamaNo u savvAsu samiIsu tti uvaogaM paDucca paMcasu vi samiIsu bhavati, teNaM maNaguttassa saceTussa savvAhiM samitIhiM samaM maNaguttI egggyaa| Aha coyaka:-esaNAsamiI bhikkhaTThAe gharadAre Thiyassa / tattha AhArAdI maggaMtassare soyAdiNa ya uvaujjaMtassa bhAsAsamiI maNaguttI esaNAsamiI eyAsiM tiNha vi saMbhamo dIsai, ataH AsAmekatvAnyatve vizeSo vaktavyaH / ata ucyate - vayasamito cciya jAyai, AhArAdINi kappaNijjANi / esaNa uvaoge puNa, soyAI mANasA na vaI // 4454 // "vayasamito0" gAhA / dasadoSApetaM3 ayaM grAhyamityeSaNAsamiti bhAsAsamiyassa maggamANassa bhAsAsamitIsu sotAduvauttassa maNaguttI esaNAsamitI ya, na bhAsAsamitI / jA vi ya Thiyassa ceTThA, hatthAdINaM tu bhaMgiyAIsu / sA vi ya iriyAsamitI, na kevalaM caMkamaMtassa // 4455 // "jA vi ya0" gAhA / yacca prAguktaM tvayA caMkramaNaM nirarthakaM tadyathA sArthakaM bhavati tathedamucyate vAyAdI saTTANaM, vayaMti kuviyA u sanniroheNaM / lAghavamaggipaDuttaM, parissamajato ya caMkamato // 4456 // "vAyAdI0" gAhA / kaNThyA / ee guNA caMkamaNe bhavaMti tamhA na niratthagaM caMkamaNaM / caMkamaNe puNa bhaiyaM, mA palimaMtho gurUvidinnammi / paNivAyavaMdaNaM puNa, kAUNa saI jahAjogaM // 4457 // "caMkamaNe0" gAhA / jai Ayario mA suttatthANaM guNeMtassa palimaMtho bhavatu tti 1. aviruddho muca / 2. AhArAdIhiM NimaggaMtassa a i / 3. doSopetaM a ba Da i / 4. mayA iti bhAvyam ? /
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4454-4461] io uddesa 629 viyarejja aNabbhuTThANaM to Na (NNa) abbhuTTheti tAdhe ekkasi paNivAyaM kAuM jahicchie joge juNji| aha Na vArei caMkamaNe abbhuTThANaM to niyamA abbhuTTheyavvaM / punarapyAha coyakaH-jai suttattha palimaMtha doso bhavati caMkamaNa - abbhuvA / ataH 44 'atimuddhamidaM 0 " [ "vasabhANa0" ] gAhA / aimuddhaM nAma atIva evaM apNddiyvynnN| Ayario bhaNai - evamakArijjaMtA jaha so bhaddahatthI taM ceDarUvANi alliNANi hatthINa vikAraM karei tao chiviumADhattA tao vAheumADhattA tao pahayA tao hatthiNA ruTTheNa mAriyA / jahA vA ekko bhoio tassa rannA tuTTheNaM gAmamaMDalaM uccattAe diNNaM / so tattha gao ujjU sAmI laddho / tao te bhoiyaM vinnavayaMti tava amhe puttANupottiyA bhiccA jAyA to amhe ciMtiNijjA / to amhaM karaM puvvapavattIu, thovataraM karehi | abbhuvagae / aNNayA puNo puNo jaM vinnaveMti taM taM so bhaddago bhoio tesiM gAmellayANaM aNuggahaM karei, tao gAmellayA aivisatthattaNeNaM jahArihaM viNayaM bhaMseumADhattA / tao teNaM bhoieNa ruTTheNa te gAmellayA mahayA daMDeNa daMDiyA / kei oDDaviyA / esa diTTaMto / ayamatthovaNao / caMkamaNaaNuTThANe sesaM pi viNayaM parihavejjA / tao ruTTho Ayario pAyacchittauddaMDeNa daMDejjA / kei aNubbhuTThihaMtA atiavarAhiNo ya nicchubbhejjA te viNayamakArijjaMtA cattA bhavaMti | Ayario ya saraNamuvagayANaM asAraNio bhavai / tamhA cakkamaMto vi abbhuTTheyavvaM, je te na abbhuTThiti te jai vasabhA na paDicoeMti - kIsa ajjo ! na abbhuTTheha ? vasabhANaM ::, (caturlaghu) / aha paDicoiyaM vasabhehiM te Na paDissurNeti, vasabhA suddhA / iyare laggA / ime dosA aNabbhuveMtANaM, apaDiccoyaNe je pADicchayA uvasaMpajjaNaTThAe AgayA te duvihA purisA-paMjarabhaggA saMjamAbhimuhA ya / tattha je te paMjarabhaggA AgayA te taM apaDicoyaNaM daTThUNaM imaM vavasaMti atimuddhamidaM vuccai, jaM caMkamaNe vi hoi uTThANaM / evamakArijjaMtA, bhaddagabhoI vA mA kujjA // 4458 // vasabhANa hoMti lahugA, asAraNe sAraNe apacchittA / te vi ya purisA duvihA, paMjarabhaggA abhimuhA ya // 4459 // bhagga'mha kaDI abbhuTThaNeNa dei ya aNuTThaNe sohI / anirohasuho vAso, hohi Ne ittha acchAmo // 4460 // 'bhagga'mha kaDI 0 " gAhA / tamhA etthaM pavisAmo / je puNa ujjayacaraNA, paMjarabhaggo na royae te u / annattha vi sairattaM, na labbhaI eti tattheva // 4461 // 44
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 630 visesacuNNi [kiikammapagayaM "je puNa0" gAhA / aha puNa tattha paDicoyaNaM pAsaMtA "ujjayacaraNa" tti eeNa tesu pavisaMtA aNatthavisai rattaM na labbhai, jatto vi AgayA tattheva paDigacchaMti / caraNodAsINe puNa, jo vippajahAya Agato samaNo / so tesu pavisamANo, saddhaM vaDDei ubhao vi // 4462 // "caraNodAsINe0" gAhA / aNujjayacaraNA ityarthaH / "tesu"tti pavisamANo ujjayacaraNeSvityarthaH / "ubhao vi" tti jattha paviTTho amhe suMdaratara tti kAuM paviTTho, suMdarataraM kremo| jatto vi Agao to viciMte(i)ti aukkha tti kAuM amhe mottuM annattha paviTTho / ujjamaMti tamhA amhe vi ujjamAmo / aha puNa jo abhimuheNa NatthetthasAraNa tti kAuM nipphiDittA Agao imaM pecchai - ittha vi merAhANI, ete vi hu sAra vAraNAmukkA / anne vayai abhimuho, tappaccayanijjarAhANI // 4463 // jahi natthi sAraNA vAraNA ya paDicoyaNA ya gacchammi / so u agaccho gaccho, saMjamakAmINa mottavvo // 4464 // "ittha vi merA0" ["jahiM natthi0"] gAhA / kaNThyA / ayamaparo u vikappo, puvvAvaravAhaya tti te buddhI / loe vi aNegavihaM, naNu bhesaja mo rujovasame // 4465 // "ayamaparo0" gAhA / prAyazcittaprakAra ityarthaH / sesaM kaNThyam / vIyAra sAhu saMjai, nigama ghaDA rAya saMgha sahite tu / lahugo lahugA gurugA, chammAsA cheda mUla dugaM // 4466 // "vIyAra0" gAhA / AyariyaM saNNAbhUmie AgayaM na abbhuTTeti mAsalahuM, sAhUhiM samaM :: (caturlaghu) saMjaIhiM samaM ::: / (SaDguru), nigamehi samaM chedo, ghaDAe mUlaM, saMgheNa aNavaTTho, rannA pAraMcio / abbhuTThANaM ti gayaM / idANiM vaMdaNaM desiya rAiya pakkhiya, cAummAse taheva varise ya / lahu guru lahugA gurugA, vaMdaNae jANi ya padANi // 4467 // 1. atra malavRttau caturguru prAyazcittaM nirdiSTamasti /
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4462-4473] taio uddeso AyAriyAicauNhaM, tavakAlavisesiyaM bhave eyaM / ahavA paDilomeyaM, tavakAlavisesao hoi // 4468 // "desiya0" asya vyAkhyA dugasattagakiikammassa akaraNe hoi mAsiyaM lahagaM / AvAsagavivarIe, UNa'hie ceva lahuo u // 4469 // "dugasattaga0" gAhA / besattagA coddasa- puvvaNhe avaraNhe ya / kiikamma coddasa devasie rAie ya vaMdaNaM na deMti mAsalahuM / pakkhiya vaMdayANi na deMti mAsaguruM ceva / cAummAsie :: (caturlaghu), saMvaccharie' :: / (caturguru) / "AvAsagavivarie" tti khAmemi khamAsamaNo ! jai rAiyaM devasiyaM bhaNaMti [devasiyaM] vA rAiyaM bhaNaMti, evaM vivarIyaM pakkhiyavaMdaNae khAmemi pakkhiyaM ti bhANeyavvaM, jai devasiyaM bhaNai mAsalahuM, evaM cAummAsiyaM cAummAsie, {evaM cAummAsiyaM} saMvaccharie saMvacchariyaM / ahavA devasiyA kAusaggA rAiyaM karei, rAiyA vA devasiyaM karei / "uNa'hie ceva" UNayA vaMdaNayaM devasiya-rAiya-pakkhiya-cAummAsiya varisesu jaM vaMdaNayaparimANaM tao UNA'hie "vaMdaNae, jANi ya padANiM" ti vaMdaNaga dosA aNADhiyAdINaM dosANaM pacchittaM bhaNNihi tti - duoNayaM adhAjAtaM, kitikammaM bArasAvayaM / causiraM tiguttaM ca, dupavesaM eganikkhamaNaM // 4470 // "duoNayaM0" gAhA / eesu vi UNa'dhiyaM / vaMda[Na]e jANiya padANiM ti / vaMdaNagadosA aNADhiyaM ca thaddhaM ca, paviddhaM paripiMDiyaM / Tolagai aMkusaM ceva, tahA kacchabhariMgiyaM // 4471 // macchuvvattaM maNasA, ya pauTuM taha ya veiyAbaddhaM / bhayasA ceva bhayaMtaM, mittI gArava kAraNA // 4472 // teNiyaM paDiNiyaM ceva, ruTuM tajjiyameva ya / saDhaM ca hIliyaM ceva, tahA vippaliuMciyaM // 4473 // 1. ba prate: patrANi samAptAni / ito'grimANi patrANi zliSTAni santi /
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 632 visesa diTThamadiTThe ca tahA, siMgaM ca karamoaNaM / AlimaNAliTTha, UNaM uttaracUliyaM // 4474 // mUyaM ca DhaDDaraM ceva, cuDaliM ca apacchimaM / battIsadosaparisuddhaM, kiikammaM pauMjae // 4475 // AyakaraNaM ADhA, tavvivarIyaM aNADhiyaM hoi / davve bhAve thaddho, caubhaMgo davvatto bhaito // 4476 // paviddhamaNuvayAraM, jaM appito Na jaMtito hoti / jattha va tatthava ujjhati, katakicco vakkharaM ceva // 4477 // paripi~Die va vaMdai, paripiMDiyavayaNa karaNao vA vi / Tolo vva upphiDato, osakka'hisakkaNaM duhao // 4478 // uvagaraNe hatthammi va, ghittu Niveseti aMkusaM biMti / ThitaviTThariMgaNaM jaM, taM kacchabhariMgiyaM nAma // 4479 // uTThite NivesaMto, uvvattati macchau vva jalamajjhe / vaMdiukAmo va'NNaM, jhaso vva pariyattatI turiyaM // 4480 // appa parapattieNaM, maNappadoso aNegaudvANo / paMceva veiyAo, bhayaM tu NijjUhaNAIyaM // 4481 // bhayati bhayassati va mamaM, ii vaMdati NhoragaM Niveto / emeva ya mettIe, gArava sikkhAviNIto'haM // 4482 // nANAitigaM muttuM kAraNamihalogasAhagaM hoi / pUyAgAravaheuM, NANaggahaNe vi emeva // 4483 // AyaratareNaM haMdi, vaMdAmi NaM teNa paccha paNiyassaM / vaMdaNagamollabhAvo, Na karissai me paNayabhaMgaM // 4484 // [ kiikammapagayaM hAuM parassa cakkhuM, vaMdaMte teNiyaM havai etaM / teNo iva attANaM, gUhai obhAvaNA mA me // 4485 //
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 633 bhAsagAhA-4474-4497 ] taio uddeso AhArassa u kAle, NIhArussA vi ya hoi paDiNIyaM / roseNa dhamadhameMto, jaM vaMdati ruTThameyaM tu // 4486 // na vi kuppasi na pasIyasi, kaTThasivo ceva tajjiyaM eyaM / sIsaMgulimAdIhiM va, tajjeti guruM paNivayaMto // 4487 // vIsaMbhaTThANamiNaM, sabbhAvajaDhe saDhaM havai etaM / kavaDaM ti kAyavvaM ti ya, saDhayA vi ya hoMti egaTThA // 4488 // gaNi ! vAyaga ! jiTTajja ! tti hIliyaM kiM tume paNamiteNa / desIkahavittaMte, kadheti daravaMdie kuMcI // 4489 // aMtarito tamase vA, Na vadatI u dIsaMto / eyaM diTThamadiTuM, sigaM puNa kuMbhagaNivAto // 4490 // karamiva mannai dito, vaMdaNagaM ArahaMtiya karu tti / loiyakarassa mukkA, na muccimo vaMdaNakarassa // 4491 // AliTThamaNAliTTe, rayahara sIse ya hoti caubhaMgo / vayaNa karaNehiM UNaM, jahannakAle va sasehiM // 4492 // dAUNa vaMdaNaM matthaeNa vaMdAmi cUliyA esA / tusiNI Avatte, puNa kuNamANo hoi mUyaM tu // 4493 // uccasareNaM vaMdai, DhaGkara eyaM tu hoi bodhavvaM / cuDuli vva giNhiUNaM, rayaharaNaM hoi cuDulio // 4494 // thaddhe gArava teNiya, hIliya ruTTha lahugA saDhe gurugo / duTTha paDiNIya tajjita, gurugA sesesu lahugo tu // 4495 // AyariyauvajjhAe, kAUNaM sesagANa kAyavvaM / upparivADI mAsiga, madarahie tiNNi ya thutIo // 4496 // jA ducarimo tti tA hoi vaMdaNaM tIrae paDikkamaNe / AiNNaM puNa tiNhaM, gurussa duNhaM ca devasie // 4497 //
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 634 visesacuNNi [kiikammapagayaM "aNADhiyaM0" ["macchuvvattaM0" "teNiyaM0" "diTThamadiTuM0" "mUyaM ca0" "AyakaraNaM0" "paviddha0" "paripiMDie0" "uvagaraNe0" "uTuiMta0" "appa0" "bhayati0" "nAnAi0" "AyaratareNaM0" "hAuM0" "AhArassa0" "na vi0" "vIsaMbha0" "gaNi0""aMtarito0""karamiva0""AliTTha0" "dAUNa0""ucca0" "thaddhe0" "Ayariya0" "jA du0"] gAhAo vakkhANasiddhAo / "davvao bhaiu' tti vAeNa se paDiggahiyA TolA-tiDDA "aNegathaddhANi" tti bahuvihA appattiyassa ThANA / "ducarimo0" tti / jAva doNNi jaNA avasiTThA AcinnaM gurussa annesiM ca dohaM / dhii saMghayaNAdINaM, merAhANiM ca jANiuM therA / seha agItaTThA vi ya, ThavaNA AiNNakappassa // 4498 // asaDheNa samAiNNaM, jaM katthaI kAraNe asAvajjaM / Na NivAriyamaNNehi ya, bahumaNumayametamAiNNaM // 4499 // viyaDaNa paccakkhANe, sue ya rAdINigA vi hu kariti / majjhille na karitI, so ceva karei tesiM tu // 4500 // thuimaMgalammi gaNiNA, uccArite sesagA thutI beMti / pamha?merasAra, viNayo ya Na pheDito evaM // 4501 // "dhii0" ["dhii0" "asaDheNa." "viyaDaNa0" "thuimaMgalammi0"] gAhA / pakkhiyAIsu jai Ayario omo tahA vi so ceva tinni thuio ne(de)i devasiyarAiesu vi, jayA AyarieNa ADhattaM thuimaMgalaM, tAhe sesagA ADhaveti / kiM kAraNaM ? aviNao / paDhamaM AraMbhaMtassa kiMci sAmAyArI kAi vissariyA taM saMbharittA bhaNNihiMti / iharA roleNaM Na saMbharijjA / annesiM gacchANaM, uvasaMpannANa vaMdaNaM tahiyaM / bahumANa tassa vayaNaM, ome vA''loyaNA bhaNiyA // 4502 // "annesiM0" gAhA / je annagacchellayA AyariyA rAiNiyatarA suttatthanimittaM omarAiNiyaM uvasaMpannA te vi vaMdaNayaM AloyaNa paccakkhANaM jasseva uvasaMpannA tasseva kareMti bahumANaM ca kareMti tassa ANAe ciTuMti / kassa puNa kiikammaM kAyavvaM ? ucyate seDhIThANaThiyANaM, kitikammaM bAhirANa bhayitavvaM / sutta'ttha jANaeNaM, kAyavvaM ANupuvvIe // 4503 // 1. aNegauTThANo iti bhAvyam ? /
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 635 bhAsagAhA-4498-4511] taio uddeso seDhIThANaThiyANaM, kitikammaM seDhi icchimo NAuM / tamhA khalu seDhIe, kAyavvaM parUvaNA iNamo // 4504 // puvvaM carittaseDhiThiyassa pacchAThieNa kAyavvaM / so puNa tullacaritto, havijja UNo va ahio vA // 4505 // nicchayao dunneyaM, ko bhAve kammi vaTTaI samaNo / vavahArao ya kIrai, jo puvvaThio carittammi // 4506 // vavahAro vi hu balavaM, jaM chaumatthaM pi vaMdaI arihA / jo hoi aNAbhinno, jANato dhammayaM eyaM // 4507 // kevaliNA vA kahie, avaMdamANo va kevaliM annaM / vAgaraNapuvvakahie, devayapUyAsu va muNaMti // 4508 // "seDhIThANaThiyANaM0" ["seDhI0" "puvvaM caritta0" "nicchayao0" "vavahAro vi hu0" "kevaliNA vA0"] gAhA / [seDhi] saMjamaseDhi tti vA egaTuM / saMjamaseDhIe ThiyANaM kiikammaM kAyavvaM aTThiyANa bhaNiyaM (bhaiyaM) seDhIe jANaNAheuM seDhI parUvijjai / tIsse imANi dArANi / avibhAgapaliccheyA, ThANaMtara kaMDae ya chaTThANA / hiTThA pajjavasANe, buddhI appAbahuM jIvA // 4509 // "avibhAga0" gAhA / jIvapayassa AlAva gaNaNa virahiyamavirahiyaM phAsaNAparUvaNayA / gaNaNapaya seDhi avahAra bhAga appAbaDaM samayA // 4510 // "AlAva gaNaNa0" gAhA / eesiM dAhiM kaMTagapADho amutagatavvo' / avibhAga palicchedassa ime egaTThiyA / avibhAgapalicchedo, carittapajjava-paesa-paramANU / paramANussa parUvaNa, cauvvihA bhAvao'NaMtA // 4511 // "avibhAgapalicchado0" gAhA / avibhAgapalicchedi tti vA carittapajjavattiyA padesu tti vA paramANu tti vA egaTuM / paramANussa cauvvihA parUvaNA davvAdI / davvaparamANU vAvahArio satteNa suttikkheNa vi tittuM bhettuM vajjANa kira sakkA taM paramANU siddhA vayaMti / Adi pamANeNaM khette AgAsapaeso, kAle samayo, bhAvae paramANU carittapajjavo / te puNa 1. aNugaMtavvo iti bhAvyam ? / 2. va jo Na kira sakko iti bhAvyam ? /
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesacuNNi [kiikammapagayaM carittapajjavA kevaiyA hojja ? jAvatiyA logAgAsassa alogAgAsassa ya AgAsapaesA eehito vi aNaMtaguNacarittaseDhipajjavA / etadevArthaM - te kittiyA paesA, savvAgAsassa maggaNA hoi / te jattiyA padesA, avibhAga tao aNaMtaguNA // 4512 // "te kittiyA0" gAhA / kaNThyA / evaM carittaseDhiM, paDivajjai hiTTha koi uvariM vA / jo hiTThA paDivajjai, sijjhai niyamA jahA bharaho // 4512 // "eyaM carittaseTiM0" gAhA / jA puNa esA carittaseDhI parUviyA evaM kovi uvari paDivajjai koi heTThA, jo heTThillesu saMjamaTThANesu paDivajjai so teNeva paDiggahaNeNaM NiyamA sijjhai jahA bharaharAyA / majjhe vA uvariM vA, niyamA gamaNaM tu hiTThimaM ThANaM / aMtomuhutta vuDDI, hANI vi taheva nAyavvA // 4514 // "majjhe vA0" gAhA / jo puNa majjhe uvariM vA paDivajjai so niyamA heTThillANi vajjai avassaM savvANi saMjamaThANANi phAseUNa sijjhiyavvaM / sA puNa aMtomuhuttiyA vaDDI vA hANI vaa| seDhIThANaThiyANaM, kiikammaM bAhire na kAyavvaM / pAsatthAdI cauro, tattha vi ANAdiNo dosA // 4515 // "seDhIThANa0" gAhA / je eyAe seDhIe ThiyA tesiM kiikammaM bAhiM pi tANa Na kAyavvaM / ke puNa te saMjamaThANeNaM bAhiM ThiyA ? ucyte-paastthosnngihtthanntitthiyaa| eesiM pacchittaM puvvavanniyaM / 'ANAdiNo dosA' 'cauro' tti bhaNNihiti / sIso pucchai - liMgeNa niggato jo, pAgaDaliMgaM dharei jo samaNo / kidha hoi Niggato tti ya, diTuMto sakkarakuDehiM // 4516 // "liMgeNa0" gAhA / jeNa liMgaM mukkaM esa tAva niyamA na vaTTai carittaseDhIe cevetaM / jo puNa liMgaM dharei so kahaM carittaseDhIo niggao bhavati ? tatazcAsAvandyaH1 ko vA tassa doso bhavati ? ettha Ayario dohiM sakkarauDehi diTuMtaM karei / rannA donni puttayA sakkarakosAeNaM bharettA muddettA doNhaM purisANaM diNNA 'sArakkhaha, jayA haM maggejja tayA dejjaha' / tatthekkeNaM - 1. tatazcAsAvadyaH a Da /
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 637 bhAsagAhA-4512-4522] taio uddeso dAuM hiTThA chAraM, savvatto kaMTiyAhi veDhittA / saka DamaNAbAdhe, pAleti ti saMjhamikkhaMto // 4517 // mudaM aviddavaMtIhiM kIDiyAhiM sa cAlaNI ceva / jajjarito kAleNaM, pamAyakuDae nive daMDo // 4518 // nivasariso Ayarito, liMgaM muddA u sakkArA caraNaM / purisA ya hoMti sAhU, carittadosA muyiMgAo // 4519 // "dAuM hiTThA chAraM0" ["muhaM aviddavaMtIhiM0" "nivasariso0"] gAhA / bIieNaM kIDiyAnagarassa adUre Thavio, aMtaraMtare mudde paloei / kIDiyAdI gaMdheNaM he?o cAliNI jahA jajjario / sakkarukkosA sA savve khaiyA / annayA rannA maggiyA ANie ubbhinne ritto diTTho, so daMDio / iyaro pUio / esa diTuMto / imo uvaNao / rAyatthANiyA titthagarA, maNUsatthANiyA sAhU, sakkaratthANIyaM carittaM, ghaDatthANIo AyA, muddatthANIyaM rayaharaNaM, kIDiyatthANIyA avarAhapaDA, daMDatthANIyA duggaI paraloe / pUyatthANio saggo mokkho ya / evaM carittaM galai sai vi rayaharaNe / so puNa kAleNa vA carittAo bhaNNai sajjaM vA tattha kAleNaM - esaNadose sIyai, aNANatAvI Na ceva viyaDei / Neva ya karei sodhi, Na ta viramati kAlato bhasse // 4520 // 'esaNadose0" gAhA / mUlaguNapaDisevI sajjaM bhassai / mUlaguNa uttaraguNe, mUlaguNehiM tu pAgaDo hoi / uttaraguNapaDisevI, saMcaya'vocchedato bhasse // 4521 // aMto bhayaNA bAhiM, tu niggate tattha marugadiTuMto / saMkara sarisava sagaDe, maMDava vattheNa diluto // 4522 // "mUlaguNa uttaraguNe0" ["aMto bhayaNA0"] gAhA / tattha jo mUlaguNapaDisevao so pAgaDaM najjai / jahA sajjaM carittAo bhassai / jo puNa uttaraguNapaDisevago so puNa jahAkAleNa bhassai / ettha AyariyA saMkaradiTuMtaM kareMti / ArAmo sAraNIe pAijjai tA eyaM vahaMtIe egaMtaNaM sayaM laggaM, annaM pi laggaM, annaM pi tattheva laggaM / evaM pabbhAhi laggatihiM saMcao jAo / tattha teNa AzrayeNa cikkhalladhUlIya saMcao jAo / teNa saMcaeNaM taM pANiyaM ruddhaM annao pavUDhaM, tAhe 1. paDaloe a i /
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesacuNNi [kiikammapagayaM so ArAmo sukko / evaM abhikkhaM uttaraguNapaDisevAe taM carittaM acarittIbhavai / sarisavehiM sagaDe pakkhippamANe hohiti so sarisavo jo na taM sagaDaM bhajjIhiti / evaM maMDavo vi / vatthe ekaM tellapiMDaM laggaM / tattha reNU laggo / annattha vi ogAse tellabiMdU paDio evaM pabbhAhiM laggaMtehiM asohijjaMte ya savvaM taM suddhaM vatthaM maliNIbhUtaM / evaM suddhaM carittaM uttaraguNapaDisevAhiM acirattIbhavai / jo seDhIe aMto Thito tassa kiikammaM kappejja' vA, jo puNa bAhiM carittase DhIe patthio tassa kiikammaM na kAyavvaM / kiM kAraNaM garahiyaM ? marugadidruto - pakkaNakUle2 vasaMto sauNIpAro3 vi garahio hoi / iya garahiyA suvihiyA majjhe vasaMtA kusIlANaM // pakkaNakule vasaMto, sauNIpAro vi garahio hoi / iya garahiyA suvihiyA, majjhi vasaMtA kusIlANaM // 4523 // "pakkaNakule vasaMto sauNIpAro0" esa diTuMto / imo uvaNaosaMkinnavarAhapade, aNANutAvI a hoi avaraddhe / uttaraguNapaDisevI, AlaMbaNavajjio vajjo // 4524 // "saMkinna0" gAhA / saMkiNNo nAma bahUhiM avarAhapaDehiM aMtaraguNA avarAhapaDesu vaTTai te ya kAuM nANutappai - hA ! duTThakayaM / nissaMko niddao pavattai / AlaMbaNaM NANAtINi tehiM vajjio ya sa kIikamma vajjaNIo / Aha coyakaH - atthAdApannaM AlaMbaNaM sahio uttaraguNapaDisevamANo vi pujjo / Ayario bhaNai - na kevalaM uttaraguNapaDisevI vi AlaMbaNasahio pujjo / jahA" - hevANaThito vI, pAvayaNi gaNaTTayAe aghare u / kaDajogi jaM nisevai, AdiNigaMTho vva so pujjo // 4525 // kuNamANo vi ya kaDaNaM, katakaraNo Neva dosamanbheti / appeNa bahuM icchai, visuddha AlaMbaNo samaNo // 4526 // saMjamaheuM ajatattaNaM pi Na hu dosakAragaM biMti / pAyaNa voccheyaM vA, samAhikAro vaNAdINaM // 4527 // 1. karejjejja Da / 2. = mAtaGgagRhaM malavR / 3. = dvijaH caturdazavidyApAragAmI malavR / 4. eSA gAthA cUrNikRtA pRthagupanyastA / 5. kahaM iti sambhAvyate ? /
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4523-4532] taio uddeso "hevANa." ["kuNamANo vi0" "saMjamaheuM0"] gAhA / heTThiehiM saMjamaThANehi vtttti| kaDayogI nAma gItattho Ayario / AdiniyaMTho pulAgo / laddhIpulAgassa imerisI sattI sA cakkavaTTIkhaMdhAvAraM pi thaMbhejja viNAsejja vA kula-gaNa-saMghakajjesu / jahA abhivAyaNAIsu AloiyapaDikkaMto suddho, mahAnijjaro so / seDhIe ceva Thio / seDhi tti vA sIma tti vA egttuN| coyago bhaNai - tattha bhave jati evaM, aNNaM aNNeNa rakkhae bhikkhU / asaMjayA vi evaM, annaM annena rakkhaMti // 4528 // "tattha0" gAhA / kaNThyA / Ayario bhaNaina ha te saMjamaheDaM, pAliMti asaMjatA ajatabhAve / acchitti-saMjamaTThA, pAliMti jatI jatijaNaM tu // 4529 // kuNai vayaM dhaNaheuM, dhaNassa dhaNito u AgamaM NAuM / iya saMjamassa vi vato, tasseva'TThA Na dosAya // 4530 // "na hu te0" ["kuNai vayaM0"] gAhA / na te asaMjayA saMjamaheuM bharaMti poSaMtItyarthaH / tAn asaMjamabhAvavyavasthitAn gRhasthAnityarthaH / saMjayA puNa avvocchittinimittaM saMjamaTThA ya pAleMti / sesAo gAhAo kaMThAo atiprazastatvAdidaMmAdisute' tucchamamalaMbamANo, paDati NirAlaMbaNo ya duggammi / sAlaMba nirAlaMbe, aha diTuMto NisevaMte // 4531 // "tucchamavalaMbamANo0" gAhA / kaNThyA / heTTA bhaNiyaM cauro bhaNNihiti [gA0 4525] / asya vyAkhyA - seDhIThANe sImA, kajje cattAri bAhirA hoti / seDhIThANe duyabheyayAe~ cattAri bhaiyavvA // 4532 // "seDhIThANe0" gAhA / eIe saMjamaseDhIe vaTTamANo cattAri jaNA kajje bAhirA hoti / taM kajjaM duvihaM vaMdaNakajjaM kajjakajjaM ca / vaMdaNAkajjaM duvihaM - abbhuTThANaM kiikammaM ca / kajjakajjaM kulakajjaM ca gaNakajjaM saMghakajjaM / eyammi duvihe kajje ime cattAri baahiraa| 1. mapadizyate ? /
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 640 visesacuNNi [kiikammapagayaM patteyabuddha jiNakappiyA ya suddhaparihAra'hAlaMde / ee cauro dugabhedayAe~ kajjesu bAhiragA // 4523 // "patteyabuddha0" gAhA / "duya bhedayAe''tti duvihe kajje / gacchammiNiyamakajjaM, kajje cattAri hoMti bhaiyavvA / gacchapaDibaddha AvaNNa paDima taha saMjatIto ya // 4534 // "gacchammi0" gAhA / niyamA kajjaM nAma jaM avassaM kAyavvaM kulAdikajjaM, jaM saMgho na sakkei kAuM, tAhe imeva kareMti gaccha paDibaddhA ahAlaMdiyA, te omassa vi kareMti Ayariyassa vaMdaNayaM / AvaNNa parihAriyA, paDimApaDivannA saMjaIo ya eesiM kIrai na vA, te vi dhAreMti vA na vA duvihamavi kajjaM / evaM aMtoseDhie bhayaNA bhaNiyA / ahavA imA - aMto vi hoi bhayaNA, ome AvaNNa saMjatIo ya / bAhiM pi hoi bhayaNA, ativAlagavAyage sIsA // 4535 // AloyaNa suttaTThA, khAmaNa ome ya saMjatIsuM ca / AvaNNo kajjakajjaM, karei Na ya vaMdatI aguruM // 4536 // "aMto vi0" gAhA / vaMdanaM pratItya omarAiNIo siyaM vaMdijjai siya na vNdijji| saMjaIo na vaMdijjaMti kAraNe vaMdijjejja / jai saMjaI pahussa tA mahallI apuvvasuyakhaMdhaM dhareMti taM ca vocchijjai, tAhe tIse sakAsAo gheppai tattha pheTTAvaMdaNaeNaM vaMdijjai uddissai / etadevArtham - "AloyaNa suttaTThA0' gAhA / kaNThyA / idANiM bAhiM pi hoi bhayaNA / aipIlaga vAyago jahA - pesaviyA paccaMtaM, gItAsati khittapehaga agIyA / pehiyakhittA pucchaMti, vAyagaM kattha raNe tti // 4537 // osakkaMte daTuM, saMkacchetI u vAtago kuvio / pallivati kahaNa ruMbhaNa, guru Agama vaMdaNaM sehA // 4538 // "pesaviyA paccaMtaM0" ["osakkaMte0"] gAhAdvayam / jahA-teNaM iyA (ai) bAlagavAieNaM tassa Ayariyassa sIsA baMdhAviyA - na vaMdio tti kAuM annehiM vaMdaNayaM kAuM moiyA-sehe tti kAuM sIsa tti / 1. nAsti add|
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 641 bhAsagAhA-4533-4543] taio uddeso ahavA liMgavihArAo paccuyaM paNivayattu sIseNaM / bhaNati rahe paMjalio, ujjama bhaMte ! tavaguNehiM // 4539 // "ahavA0" gAhA / Ayario osanno gihattho vA so paNNavijjai tassa appasAgArie sIso pAesu vi paDai erise kAraNe kIrai uppanne kAraNammi, kitikammaM jo na kujja duvihaM pi / pAsatthAdIyANaM, ugghAyA tassa cattAri // 4540 // "uppanne kAraNammi0" gAhA / aiyAbAlagavAiyAdINaM kAraNe jai na karei taM ceva pacchittaM / duvihe kiikammammi, vAuliyA mo NiruddhabuddhIyA / AtipaDisehitammi, uvari ArovaNA guvilA // 4541 // "duvihe." gAhA / sIso bhaNai-duvihe vi abbhuTThANe kiikamme vyAkulitAsmAkaM matiH, kaM puNa puvvaM bhaNiyaM pAsatthAINaM duvihaM pi kiikammaM na vaTTai kAuM ArovaNA ya guvilA niddiTThA dosA ya uvariM udIriyA / idANi puNo bhaNaha - aibAlagavAyagadiTuMto avaMdaMtassa dosA tamhA vaMdiyavvA / evaM vyAkulitAnAM niruddhA buddhinaSTA ityarthaH / Ayariyo bhaNai - na vaTTai vaMdiuM, kiM puNa? gaccha parirakkhaNaTThA, aNAgataM AuvAyakusaleNa / evaM gaNAdhivatiNA, suhasIlagavesaNA kujjA // 4542 // "gaccha parikkhaNaTThA0" gAhA / 'gaccho sArakkhito hou' tti aNAgayaM puvvameva gacchaparipAlaNameva AyaM bahuvihaM kAraNaM asivomAyariyAsu paDitappaMti tasminnupAya AyuvAyastasya kuzalena AyuvAyakusalena / ahavA avAo jahA baMdhAviyA jahA eyANi AuhAyANi aNAgayaM daTTaNa gaNAhivaiNA suhasIlagavesaNA kajjA / suhaM sIlayaMti ete suhasIlA sukhagavesagA ityarthaH / tesiM gavesaNA kAyavvA udaMta vaTTamANI ityarthaH / ete sayacchaMtire amha tavassI hoMtagA etthA te mamattaM kareMti / kahiM puNa kAyavvA ? bAhiM AgamaNapahe, ujjANe deule sabhAe vA / raccha uvassaya bahiyA, aMto jayaNA imA hoi // 4543 // 1. uppanna muca / 2. iSTA a Da / 3. saMpajhaMti a Da /
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 642 visesacuNNi [kiikammapagayaM "bAhiM AgamaNapahe0" gAhA / tesiM imaM kAyavvaM mukkadhurA saMpAgaDa, akkicce caraNa karaNa parihINe / liMgAvasesamitte, jaM kIrai tArisaM vocchaM // 4544 // vAyAe namokkAro, hatthusseho ya sIsanamaNaM ca / saMpucchaNa'cchaNaM chobhavaMdaNaM vaMdaNaM vA vi // 4545 // jai nAma sUio mi, tti vajjito vA vi pariharati koyI / iti vi hu suhasIlajaNo, parihajjo aNumatI mA ya // 4546 // loe vede samae, diTTo daMDo akajjakArINaM / dammati dAruNA vi hu, daMDeNa jahAvarAheNa // 4547 // vAyAe~ kammuNA vA, taha ciTThati jaha Na hoti se mannu / passati jato avAyaM, tadabhAve dUrato vajje // 4548 // etAi~ akuvvaMto, jahArihaM arihadesie magge / na bhavati pavayaNabhattI, abhatti maMtAdiyA dosA // 4549 // "mukkadhurA0" ["vAyAe0" "jai nAma" "loe vede0" "vAyAe0" "etAiM0"] gAhAo kaNThyAo / taM ca purisaM imesu jANejjA / parivAra parisa purisaM, khittaM kAlaM ca AgamaM nAuM / kAraNajAte jAte, jahArihaM jassa kAyavvaM // 4550 // "pariyAga'0' gAhA / parivAro se suvihitoM, parisagato sAhatI va veraggaM / mANI dAruNabhAvo, NisaMsa purisAdhamo puriso // 4551 // logapagato nive vA, ahavaNa rAyAdidikkhito hojjA / khittaM vihamAdi abhAviyaM va kAlo ya'NAkAlo // 4552 // 1. parivAra /
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4544-4553] taio uddeso 643 daMsaNa nANa caritaM, tava vinayaM jattha jattiyaM jANe / jiNapannattaM bhattIi pUyae taM tahiM bhAvaM // 4553 // "parivAro0" ["logapagato." "daMsaNa."] gAhA / tao jahArihaM vinayaM karejja khetta-kAlAi paDucca AyaM jANejja AgamagahaNeNaM bhAvo gahio / eesiM vakkhANaM gaahaasiddhN| [kiikammapagayaM samattaM]
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 644 [aMtaragihaThANAipagaya visesacuNi [aMtaragihaThANAipagayaM] [suttaM] no kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA aMtaragihaMsi ciTThittae vA nisIyattae vA jAva kAussaggaM vA ThANaM ThAittae / aha puNa evaM jANijjA-vAhie jarAjuNNe tavassI dubbale kilaMte mucchijja vA pavaDijja vA, evaM se kappati aMtaragihaMsi ciTThittae vA jAva ThANaM ThAittae // 3-19 // 'no kappati ubhayassa vi aMtarAgihaMsi ciTThittae vA' suttaM uccAreyavvaM / sambandhaH rAyaNio ya ahigato, sa cAvi thero aNaMtare sutte / tassaMtarANi kappaMti ciTThaNAdINi saMbaMdho // 4554 // sabbhAvamasabbhAve, duNha gihANaMtaraM tu sabbhAve / pAsa purohaDa aMgaNa, majjhammi ya hota'sabbhAvaM // 4555 // "rAiNio0" gAhA / kaNThyA / "sabbhAvamasabbhAve0" gAhA / aMtaraM duvihaM - sabbhAvaaMtaraM asabbhAvaaMtaraM ca / sabbhAvaaMtaraM je doNha gihANa aMtaraM sabbhAvaaMtaraM2 / gihassa pAse purohaDe aMgaNe gihamajjhe eyaM3 asabbhAvaaMtaraM / eyaM puNa bhikkhAosahAdINaM maggaNaTThAe niggayassa / esa suttattho / nijjuttIvittharo imo kuTuMtara bhittIe, nivesaNa gihe taheva racchAe / ThAyaMtagANa lahugA, tattha vi ANAdiNo dosA // 4556 // [ni0] "kuTuMtara0" gAhA / doNhaM kuDDANa aMtare doNhaM bhittINa aMtare kiDao bhittIe ee saDiya paDiya gihassa Navagassa vA kajjamANassa nivesaNaM tiyamAINaM gihANaM Abhoe "gihe tti" gihatare vA ettha ThAi :: (caturlaghu) / ime dosA - kharae khariyA suNhA, NaTe vaTTakkhure va saMkijjA / khaNNe agaNikAe, dAre vati saMkaNA tirie // 4557 // 1. niggaMthANa niggaMthINa vA muca / 2. asabbhAvaaMtaraM a Da / 3. evaM a /
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4554-4561] taio uddeso 645 "kharae0" gAhA / kharago, khariyA suNhA, vaTTakkhure va saMkA, khannaM vA khattaM tattha saMkijjejja ettha paccaio acchiyAio, tattha geNhaNAdao dosA / agaNikkAivaM vA gharaM / ahavA dAreNaM aigaMtUNa hariyaM acittacittamIsagaM, tattha vi saMkA vADI vA chinnA / ahavA adharieNa vi laggiyaM hiyaM hojjA tattha saMkejjejjA, "tirie tti" tirikkhajoNIo gAvI mahisI vA hiyA hojjA tattha saMkijjejja / ekkekke geNhaNAdao dosA tamhA na ThAiyavvaM / suttaM idANi suttaM sutteNeva avavadati aha puNa evaM jANejjA (sU0 19) tavassI nAma khamago dubbalo gilANo paccuTThio / ahavA tavassI ceva teNa vigatRRNa dubbalo so ceva kilaMto teNa taveNa kammeNa / ahavA vAhiNA jarAjunno vA / tassa evaMguNassa mucchA havejja paDejja vA / evaM tassa savvANi vi padANi kappaMti kAuM / esa suttattho, nijjuttI ucchuddha sarIre vA, dubbala tavasosite va jo hojjA / there juNNa mahalle, vIsaMbhaNavesa hatasaMke // 4558 // [ni0] "ucchuddha sarIre vA0" gAhA / tavassI khamago vigiTeNa taveNa ucchUDhasarIro dubbalo vissAmejja, ahavA thero "vIsaMbhaNa''tti eriso vIsaMbhaNijjo, na ettha erise dosA saMbhavaMti teNa hayA saMkA bhavaMti / eehiM kAraNehiM savvANi vi padANi kareMto suddho, annassa na vtttti| imeNa puNa kAraNeNa haTThassa vi ciTThai / esa ya avavAdAvavAdo ahavA osahaheDaM, saMkhaDi saMghADae va vAsAsu / vAghAe vA tattha u, jayaNAe kappatI ThAtuM // 4559 // "ahavA osaha0" gAhA / asya vyAkhyA egayaraM ubhayao vA, alaMbhe Ahacca vA ubhayalaMbho / vasahiM jA Neego, tA iaro ciTThaI dUre // 4560 // "eyataraM0" gAhA / pIsaMtI osahAI, osahadAtA va tattha asahINo / saMkhaDI asatIkAlo, uTTite vA paDicchaMti // 4561 // "pIsaMtI osahe." gAhA / osahANaM pIsaNaheuM gayA NiggayA3 Na labbhaMti / NeyaNAe osahANa vA maggaNaNimittaM gayA / so asannihio bhAve taM paDicchaMti aNaNuveuM / tattha jayaNAe nihuyA acchaMti na paloyaMti aMtariyAo vA aMsavA (?) saMkhaDIgayA karaNeNa tattha ya 1. vRttakhuraH = turaGgamaH malavR / 2. paDutthio Da / 3. nAsti Da / nissayA a /
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 646 visesacuNi [aMtaragihaThANAipagaya na tAva desakAlo teNa vA paDicchahi tti bhaNiyA tAhe annaM pi paDicchaMti tammi vA tattha vi nihuyA taheva acchaMti / "saMghADae va" tti asya vyAkhyA - 'egataraM0 gAhA / 'egataraM' bhattaM pANaM vA "alaMbhe"tti dullabhaM / taM ca laddhaM mattao Na ya gahio tAhe mattagassa ANaNaTThAe ego tattha acchai jAva biio mattayaM ghettuM ei / vAsaM vA paDai tattha vi aNunnaviUNa jayaNAe ThaMti / ettha gAhA - vAsAsu va vAsaMte, aNuNNavittANa ttth'nnaabaahe| aMtaragihe gihe vA, jayaNAe do vi ciTuMti // 4562 // "vAsAsu va0" gAhA / kaNThyA / "vAghAe''tti / paDiNIya Nive eMte, tassa va aMteure gate phiDie / vuggaha NivvahaNAtI, vAghAto evamAdIsu // 4563 // "paDiNIya0" gaahaa| paDiNIyo ei jAva so volei bhaeNa vA vilukkai, rAyA vA ei paDicchai, jAva volei aMtapuraM vA niggacchai / hatthI vA ei "vuggahe'' tti daMDiyAdiyA vA jujjhatA eMti, nivvahaNaM vahU-varaM ei AdigrahaNeNaM goTThigA gAyaMtA eMti, tattha acchaMtANa imA jayaNA AyANaguttA vikahAvihINA, acchaNNa chaNNe va ThiyA va viTThA / acchaMti te saMtamuhA NiviTuM, bhajaMti vA sesapade jahutte // 4564 // thANaM ca kAlaM ca taheva vatthu, Asajja je dosakare tu ThANe / te ceva aNNassa adosavaMte, bhavaMti rogissa va osahAI // 4565 // "AdANaguttA0" ["thANaM ca0" ] vRttadvayam / AdANANi iMdiyANi / sesaM kaNThya m| [aMtaragihaThANAipagayaM samattaM ]
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4562-4568] taio uddeso 647 [aMtaragihakhANAipagayaM] [suttaM] no kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA aMtaragihaMsi jAva caugAhaM vA paMcagAhaM vA Aikkhittae vA vibhAvittae vA kiTTittae vA paveittae vA, na'nnattha egaNAeNa vA egavAgaraNeNa vA egagAhAe vA egasiloeNa vA, se vi ya ThiccA no ceva NaM adviccA // 3-20 // "no kappai ubhayassa vi' aMtarAgihaMsi egagAhaM vA dugAhaM vA jAva paMcagAhaM vA Aikkhittae vA vibhAvittae vA kiTTittae vA paveittae vA" / sambandhaHatippasatto khalu esa attho, jaM rogimAdINa katA aNuNNA / aNNo vi mA bhikkhagato karijjA, gAhovadesAdi ato tu suttaM // 4566 // "atippasatto0" gAhA / kaNThyA / saMhiyakaDDaNamAdikkhaNaM tu padaccheda mo vibhAgo u / suttattho kiTTaNayA, pavetaNaM tapphalaM jANe // 4567 // "saMhiyakaDDaNa0" gAhA / AdikkhaNaM NAma - vratasamitikaSAyANAm, dhAraNarakSaNavinigrahAH samyak / daNDebhyazcoparamo, dharmaH paJcendriyajayazca // [] evaM tAva AikkhiyaM esa dhammo vibhAvaMtaM paMcavratAni aSTau samitayaH, catvAraH kaSAyA, vayANaM dhAraNaM, samitINaM rakkhaNaM, kaSAyANAM nigraho, daNDatrayaM tebhya uparatiH dharmaH, paMcendriyajayazca / esa vibhAvaNA / kiTTaNA NAma eesiM guNe kitteti-pANAivAtaM akareMtassa esa guNo, evamAdi / paveyaNaMti eyassa phalaM svargo vA apavargo vA / esa suttattho / nijjuttI vitthArei ekkA vi tA mahallI, kimaMga puNa hoMti paMcagAhAo / sAhaNe lahugA ANAdidosa te ccevime aNNe // 4568 // [ni0] "ekkA vi tAva0" gAhA / ai bahugA kimaMga puNa paMcagAhAo / jo sAhai tassa mAsalahuM, ANAdiNo dosA "te cceva" tti je aMtarAgihaMsi tassa ime anne dosA / / 1. niggaMthANa vA niggaMthINa vA /
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 648 visesacuNNi [aMtaragihakhANAipagayaM gAhA adhIkAraga, potthaga khararaDaNamakkharA ceva / sAhAraNa paDiNatte, gilANa lahugAi jA carimaM // 4569 // "gAhA adhIkAraga" gAhA / asya vyAkhyA - bhaggavibhaggA gAhA, bhaNiihINA va jA tume bhaNitA / addhaM se karemi ahaM, tumaM se addhaM pasAhehi // 4570 // potthagapaccayapaDhiyaM, kiM raDase rAsaha vva asilAyaM / akayamuha ! phalayamANaya, jA te likkhaMtu paMcaggA // 4571 // "bhaggavibhaggA0" ["potthagapaccayapaDhiyaM0"] gAhAhi siddhA / lahugAdI chaggurugA, tava kAlavisesiyA va caulahugA / adhikaraNamuttaruttara, esaNasaMkAi phiDiyammi // 4572 // "lahugAdI0" gAhA / gAhA adhIkAraNa :: (caturlaghu), potthae :: / (caturguru), akkhare ::: (SaDlaghu), kharo vA jahA ::: / (SaDguru) / ahavA caulahugA tavakAlavisesiyA / "sAharaNa' tti asya vyAkhyA - vAmaddati iya so jAva teNa tA gahiya bhoyaNA iyare / acchaMte aMtarAyaM, emeva ya jo paDivaNNatto // 4573 // "vAmaddati0" gAhA / jAva so teNa samayaM vAmaddai ullAlei uttarottarehiM tAva je anne sAhU Na niyaTTA taM paDikkhaMto acchaMti gilANo koi so teNa paDiNannao - ajja ! tava pAuggaM ANehAmi, jaM so paritAvejjai aNagADhAdiuddAicarimaMtaM / tattha egaNAdeNa vA suttaM, taM pi kAraNe jai koi pucchejjA / apucchieNa va vaTTai, pucchio jai na kahei mAsalahuM dosA / kAlAikkamadANe, hoi gilANassa rogaparivuDDI / paritAva'NagADhAtI, lahugAtI jAva carimapadaM // 4574 // "kAlAikkama0" gAhA / bitiyapade pucchittAkiM jANaMti varAgA, halaM jahittANa je u pavvaiyA / evaMvidho avaNNo, mA hohii teNa kahayaMti // 4575 // "kiM jANaMti0" gAhA / kaNThyA / tamhA egaNAeNa va egavAgaraNeNa vA kaheyavvaM /
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4569-4583] taio uddeso 649 egaM nAyaM udagaM, vAgaraNamahiMsalakkhaNo dhammo / gAhAhi silogehi va, samAsato taM pi ThiccANaM // 4576 // [ni0] "egaM nAyaM0" gAhA / asya vyAkhyA najjai aNeNa attho, NAyaM diTuMta iti va egadraM / vAgaraNaM puNa jA jassa dhammatA hoti atthassa // 4577 // "najjai0" gAhA / 'udaka' iti / ego sAhU ege jANaMti gAhANaM AgAre samaM pNthgo| so agAro saggAmaM paviTTho so ya sAhU bhikkhavelAe hiMDato tassa gharaM paviTTho / mahilAe se purokammaM kayaM necchaMto bhaNio - kIsa na geNhasi ? udaga [samAraMbho], na vaTTai tti bhaNati / eso agAro bhaNati - ja mae samaM paMthe patto udagaM deMtinnosi to kiM annattha vaTTati? sAhU bhaNati - pappaM khalu pariharAmo, appappavavijjao Na vijjati hu| pappaM khalu sAvajjaM, vajjeMto hoi aNavajjo // 4578 // "pappaM khalu0" gAhA / jahAcirapAhaNato bhagiNiM, avayAsiMto adosavaM hoti / taM ceva majjha sakkhI, garahijjai aNNahiM kAle // 4579 // pAdehi adhotehi vi, akkamitUNaM pi kIratI accA / sIseNa vi saMkijjati, sacceva citIkayA chiviuM // 4580 // kei sarIrAvayavA, dehatthA pUiyA na u viuttA / sohijjati vaNamuhA, malammi vUDhe Na savve tu // 4581 // jai egatthuvaladdhaM, savvattha vi eva maNNasI mohA / bhUmItoM hoti kaNagaM, kiNNa suvaNNA puNo bhUmI // 4582 // tamhA u aNegaMto, na diTThamegastha savvahiM hoti / / loe bhakkhamabhakkhaM, pijjamapijjaM ca diTThAiM // 4583 // "cirapAhuNato0" ["pAdehi0" "kei sarIrA0" "jai egatthuvaladdhaM0" "tamhA 1. udagaM uttiNNo malavR /
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 650 visesacuNNi [aMtaragihakhANAipagayaM u0"] gAhA / imaM egavAgaraNaM / jai koi pucchejjA ko tubbhaM dhammo ? tAhe vAgarei - ahiMsA lakkhaNo dhammo, kahaM ahiMsAlakkhaNo? Atmavat sarvabhUtAni paradravyANi loSThavat / mAtRvat paradArANi yaH pazyati sa pazyati // eyaM egahauraNaM egagAhAe vA egasilogeNa vA bhaNejja egagAhA / jaM icchasi appaNato, jaM ca Na icchasi appaNato / taM iccha parassa vi yA, ettiyagaM jiNasAsaNayaM // 4584 // "jaM icchasi appaNato0" silogo / ahavA yatra prANavadho nAsti, yatra satyamaninditam / yatrAtmanigraho dRSTastaM dharmamabhirocayet // 1 savvAraMbhapariggahaNikkhevo savvabhUtasamayA ya / ekkaggamaNasamAhANayA ya aha ettio mokkho // 4585 // "savvAraMbha0" gAhA / savvabhUta'ppabhUtassa, sammaM bhUtAi~ pAsao / pihiyAsavassa daMtassa pAvaM kammaM na baMdhaI // 4586 // "savvabhUta0' silogo / kiM kAraNaM ? se vi ya ThiccA - iriyAvahiyA'vaNNo, siTuM pi na giNhae ato ThiccA / bhaddIDDI paDiNIe, abhiyoge cauNha vi pareNa // 4587 // "iriyAvahiyA0" gAhA / avanno tti avajJA / ayaM apavAdApavAdaH / bhaddago dhammaTThio pucchai - so dhammaM ghettumicchai2 tti tiNNi cattAri paMca vA bahutaraM vA kahejja / paDiNIyaM vA voleMtaM paDikkhAi tAva kaheMto acchai jAva volei / abhioe tti sahasa tti vA paDiNIo diTTho tAhe saladdhIo uvasAmaNAnimittaM bahuvihaM kahejja / iDDimaMteNa vA keNai pucchio tAhe - pavayaNassa uvaggahakaro bhavissai tti bahuyaM kahejjA / daMDieNa vA hiMDaMto saddAvettA bhannai - kahehi dhammaM egaNayAdi bhaNie bhaNejjA-kahehi kahehi evaM kaheMto suddho| tattha veragga majjhattheNa aha saMteNa uvasaMteNa kaheyavvaM / saMveganivvego kaheyavvo / 1. asya zlokasya padatrayaM prakSiptaM sambhAvyate / 2. ttati - aDa, dharmaM pRcchati iti malavR /
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4584-4590] taio uddeso siMgArarasuttuiyA, mohamaI phuphukA hasahaseti / jaM suNamANassa kahaM, samaNeNa na sA kaheyavvA // 4588 // samaNeNa kaheyavvA, tava niyamakahA virAgasaMjuttA / jaM soUNa maNUso, vaccai saMvega nivveyaM // 4589 // "siMgArarasuttuDyA0" ["samaNeNa0"] gAhAdvayaM kaNThyam / [suttaM] no kampati niggaMthANa vA niggaMthINa vA aMtaragihaMsi imAI paMca-mahavvayAI sabhAvaNAI Aikkhittae vA vibhAvittae vA kiTTittae vA paveyattae vA na'nnattha eganAeNa vA jAva siloeNa vA, se vi ya ThiccA no ceva NaM aThiccA // 3-21 // "no kappati ubhayassa vi' aMtarAgihaMsi imAiM paMca mahavvayAiM0" suttaM uccAreyavvaM / sambandhaH - gahiyA'gahiyaviseso, gAdhAsuttAta? hoti vayasutte / Niddesakato va bhave, parimANakato va viNNeto // 4590 // "gahiyA'gahiyaviseso0" gAhA / yattadadhastAdanantarasUtre'padiSTaM NaNNatthega egagAhA vA egasilogeNa vA, egagAhA egasilogo ya niyamA gahiyANi / "vayasuttesu" tti yaduktaM paMcamahavvayAiM sabhAvaNAI tANi padapAdabaddhANi silogAdibaddhANi vA Aikkhejja ahavA vayaNehiM ceva pAgaiehiM Aikkhejja / etaduktaM bhavati / "gahiyA'gahiya0" puvvaddhaM / ahavA ayaM sambandhaH yattaduktamadhastAdanantarasUtra tadanirdiSTaM, tasya asmin sUtre nirdeza: kriyate - paMcamahavvayANi sabhAvanakAni iti / ahavA'yaM sambandhaH yattaduktamadhastAdanantarasUtre tasya parimANamasmin sUtre ucyate - paMcamahavvayAI sabhAvanakAnItyeSa sambandhaH / idAnIM sUtravyAkhyA-paMca iti saMkhyA / mahavvayA uddeso, paMca tti niddeso, mahavvayA sarveSAmeva vayANaM mahatvena vartante / mahacchabdaH prAdhAnye bahutve ca / tatrAyaM mahacchabdaH prAdhAnye varttate yasmAtsarvasmAdvinivRttiH tasmAdbahutve vartate / anaMtANaM jIvANa viraI / savvaloe 1. niggaMthANa niggaMthINa vA muca /
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 652 visesa [ aMtaragihakhANAipagayaM musAvAyAo evaM bahutve'pi / ahavA paMca iti bahutve / eeNa vi kAraNeNa mahacchabdaH ubhayAbhirnivartakaH2 / mahabhAvaNAhira sabhAvaNAi / bhAvaNAo paNuvIsaM / chajjIvanikAyA ghaDitaM saMkhyA 'jIva' prANadhAraNe pRthivyAdi eyANi kahei Aikkhara paMca mahavvayAiM paNuvIsa bhAvaNAo chajjIvanikAyA vibhAvei / pANAivAyAo veramaNaM jAva pariggahAo / bhAvaNAi paannaaivaayss| musAvAyassa aNuvIibhAsAdi / evamAdi chajjIvanikAyA puDhavikkAyAiyAdi kittei / tattha paDhamaM-ahiMsA sadevamaNuyA'surassa logassa havei pujjA, dIvo tANaM saraNaM gaI paiTThANaM evaM kittei / savvesi pi guNA pavedei jahA - 'saggo mokkho vA kahei dese' / nijjuttIya bhaNihiti / paMcamahavvayatuMgaM, jiNavayaNaM bhAvaNApiNiddhAgaM / sAhaNeM lahugA ANAi dosa jaM vA NisijjAe // 4591 // "paMcamahavvaya0" tuMgo nAma ussiyaM, merusarisaM paMcamahavvayatuMgameva, jinAnAM vacanaM jinavacanaM, 'bhAvanA piniddhAgaM" piNiddhaM NAma alaMkRtaM vibhUSitamityarthaH / ahavA paMcamahavvayatuMgaM tasya rakSaNArthaM paNuvIsAe bhAvaNAhiM piNiddhaM ohADitamityarthaH / sAhaNe' jaM ca gihiNisajjA vAhiyA bhavati je ya tattha dosA / ime dosA - pANavahaM AvajjejjA, pANavahe vA saMkijejja, evaM jAva pariggahaM Avajjejja pariggahe vA saMkijejja / 44 pANavahammi guruvviNi, kappaTThoddANae ya saMkA u / bhaNio Na ThAi koyI, mosamma ya saMkaNA sA // 4592 // khuhiyA pipAsiyA vA, maMdakkheNaM na tassa uTThe / gabbhassa aMtarAyaM, bAdhijjai sannirodheNaM // 4593 // 7766 ukkhivito so hatthA, cuto tti tassa'ggato NivADittA / sotAra viyAragate, hA ha tti savittiNI kuNatI // 4594 // "pANavahammi0" ["khuhiyA pipAsiyA 0' 'ukkhivito so0 " ] gAhA / kahaM puNa pANavahaM Avajjai ? so dhammaM kahei / sA guvviNI suNei jAva acchai tAhe tassa gabhas AhAre vocchaeNa guvviNIe se gabbho uddAejja / evaM pANAivAyaM Avajjai / pANAivAe saMkijjejja / dhammaM kaheMtassa aviraiyA jAva kAiyabhUmiM gayA tIse putto tattheva khuDDalago 1. bahuliyApilaitvepi / a 2. ubhayArtho'bhinivartakaH Da / 3. mahavvayabhAvaNA iti bhAvyam / 4. saMrakSaNArthaM Da / 5. suhANa ::: / iti Da, sAhaNe : : (caturlaghu) iti bhAvyam ? malavR /
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4591-4597] io uddesa 653 acchai tAva savattiNI AgaMtuM ukkhivaNalakkheNa sAhussa aggao dhasa tti NivADio mao, evaM saMkijjejja / musAvAyaM Avajjai titthagarehiM paDisiddhaM / jaha Ne1 vaTTai gihinisejjA vAheuM / so'yaM appaNA vAreUNaM tAhe appaNA ceva vAhei evaM | ahavA so dhammaM kahei tAhe gharasAmiNA bhaNio - puNo mA maM gharaM ehisi / tAhe teNa bhaNiyaM - gharaM tehiMti pANasuNayA so ya na tarai jibbhaM NiyatteuM / tAhe puNo vi vaccai | evaM Avajjai saMkijjai / so gihattho bhaNejja jemeMto doccagaM- amugaM natthi / sA bhaNejja - sANeNa khAiyaM / so bhaNai - jANAmi tuhaM sANaM / adiNNadAne sayameva koi luddho, avaharatI taM paDucca kammakarI / vANigiNI mehuNe, vahuso ya ciraM saMkA ya // 4595 // dhammaM kahei jassa u, tammi u vIyArae gae saMte / sArakkhaNA pariggaho, pareNa diTThammi uDDAho // 4596 // "sayameva koi0 " [ " dhammaM kahei0 " ] gAhA / koi luddho saMjao sayameva ucchuddhavippakiNNaM avaharejja, kammakarI vA taM paDucca avaharejja / tattha sAhU saMkijjejja / mehuNe pautthapaiyA vANagiNI / tAe samaM Aya - parasamutthA dosA / saMkijjai tattha utthAo acchaMti / ime ya bahuso vaccai ciraM ca acchai, tattha kaMdappaM karei tattha saMkijejja | pariggahe jIe dhammaM kahei | mA kAiyabhUmiM / kei bhAMti - rakkhijjAhisi jAva emi, jAva so rakkhai tAva tassa pariggaho / te ceva gharaM rakkhaMto aNNeNaM diTTho, so jANai eyassa vi hirannaM vA evaM saMkijjejja evamAI dosA kaheMtassa / tamhA Na kaheyavvaM / biiyapade taM ceva - egaM NAyaM udagaM, vAgaraNamahiMsalakkhaNo dhammo / gAhAhi silogehi ya, samAsato taM pi ThiccANaM // 4597 // "egaM NAyaM udagaM0" gAhA / [ aMtaragihakhANAipagayaM samattaM ] 1. No iti bhAvyam ? / 2. sA kAiyabhUmikae bhaNati iti bhAvyam ? /
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 654 [sijjAsaMthAragapagayaM visesacuNNi [sijjAsaMthAragapagayaM] [suttaM] no kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA pADihAriyaM sijjAsaMthArayaM AyAe apaDihaTTa saMpavvaettae // 3-22 // no kappai ubhayassa' vi pADihAriyaM suttaM uccAreyavvaM / sambandhaH avidiNNamaMtaragihe, parikahaNamiyaM pa'diNNamii jogo / NiggamaNaM va samANaM, bahiM va vuttaM imaM aMto // 4598 // "avidiNNa." gAhA / niggamaNaM ca samANaM sUtradvayasyApi pratizrayAt nirgamanaM sAmAnyaM tulyamityarthaH / "bahiM vuttaM imaM aMto" tti heTThA NaMtarasuttaM paDissayAre bhikkhAyariyaM niggaMtassa, imammi sutte vasahIe aMto paDettA gacchai / esa sambandhaH sijjA saMthAro yA, parisADi aparisADi mo hoi / parisADi kAraNammi, aNappiNe mAsoM ANAdI // 4599 // "sijjA saMthAro vA0" gAhA / sejjA savvaMgiyA, saMthAro aDDAijjaM hattho / so parisADI vA hojja aparisADI vA / parisADI taNAdi, aparisADI phalagAdi / parisADI kAraNe gahiu hojjA, parisADI vA sejjAsaMthArayaM giNhiUNa aNappiNittA saMpavvayati tassa maaslhuN| soccA gata tti lahagA, appattiya guruga jaM ca voccheo / kappaTTha khellaNe NayaNa DahaNa lahu lahuga gurugA ya // 4600 // "soccA gata0" gAhA / viNA apattieNaM lahugA hva (caturlaghu) / aha appattiyaM karei kahaM ? dijjaMte vi tayA'NicchitUNa appemu bhe tti netUNaM / kayakajjA jaNabhogaM, kAUNa kahiM gayA bhacchA // 4601 // "dijjate vi0" gAhA / evaM appattie :: / (caturguru), kRtakAryAH janabhogyaM kRtvA kahaM pi gayA ityarthaH / 1. niggaMthANa vA niggaMthINa vA muca / 2. pihi a Da / 3. nAsti Da /
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ io usa kappaTTa khellaNa tu aTTaNe ya lahugo ya hoti gurugo ya / itthI purisatuTTe, lahugA gurugA aNAyAre // 4602 // vocchede lahugurugA, nayaNe DahaNe ya dosu vI lahugA / vihaNiggayAda'laMbhe, jaM pAve sayaM va tu NiyattA // 4603 // "kappaTTa0" [ "vocchede0 ] gAhAdvayaM kaNThyam / " 11 bhAsagAhA - 4598-4609] mAissa hoti gurugo, jati ekkatoM bhAga'Nappie dosA / aha hoMti aNNamaNNe, tecceva ya appiNaNeM suddho // 4604 // "mAissa0" gAhA / asya vyAkhyA 655 / saMthAregamaNege, bhayaNa'TThavihA u hoi kAyavvA / purise ghara saMthAre, egamaNege tisu patesu // 4605 // ANaNe jA bhayaNA, sA bhayaNA hoti appiyaM voccattha mAyasahie, dosA ya aNappiNaMtammi // 4606 // biiyapaya jhAmite vA, desuTThANe va bodhikabhae vA / addhANasIsae vA, sattho va padhAvito turiyaM // 4607 // etehiM kAraNehiM, vaccaMte ko vi tassa u Nivede / appAhaMti va sAgAriyAI asada'NNa sAhUNaM // 4608 // eseva gamo niyamA, phalaesu vi hoi ANupuvvIe / cauro lahugA mAI, ya natthi eyaM tu nANattaM // 4609 // "saMthAregamaNege0 " [ " ANayaNe0 "" 'biIyapaya0 " " etehiM0 ' gamo0'' ] gAhAo / egeNa sAhuNA egAo gharAo ego saMthArago ANio / evaM aTThabhaMgA' / evaM ANiesu bhaMgesu jaheva ANio taheva appaNiyavvo / jo so aNegehi egAo gharAo go 77 44 'eseva 1. egeNa sAhuNA egAo gharAo aNege saMthAragA ANiyA 2 / egeNa sAhuNA agagharehiMto go saMthArago ANio 3 / egeNa sAhuNA aNegagharehiMto aNegA saMthAragA ANiyA 4 / aNegehiM sAhUhiM egAo gharAo ego saMthArago ANio 5 / aNegehiM sAhUhiM egAo gharAo aNege saMthAragA ANiyA 6 / aNegehiM sAhUhiM aNegagharehiMto ego saMthArago ANio 7 / aNegehiM sAhUhiM aNegagharehiMto aNege saMthAragA ANi 8 /
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 656 visesacuNi [ sijjAsaMthAragapagayaM saMthArao ANio / tattha tehiM Na bhaNiellayaM jahA amha amueNa appiNiyavvo, tattha appaNijjaMte ego sAhU tAhiM ThiyAsu appaNijjiyAo / eyA etahiM ceva neyavvAu tti tesu ceva chubbhai taNANi vA kaMbiyAo vA appaNANa taNe ti tattha mAyAnipphannaM mAsaguru / eyaM ca pacchittaM / je ya dosA taM ca egapadosaM vA tadavvavocchedaM vA annadavvavocchedaM vA karejja, chaTTabhaMge vi ettiyaM cev| avasese bhaMgehiM taha ceva appiyavvA / aha Na appiNaMti puvvabhaNiyA dosaa| bhave kAraNaM appiNejjA vi / so saMthArago jjhAmio desu ThANe vA vohiyA vA AgayA / AdigrahaNeNa anna corA addhANa sIsae vA sahasA sattho pavAhio jAva taM appai tAva sattho dUraM vaccai tAhe ego sAhU gaMtUNaM saMthArayassa sAmiyassa nivedei, sAgAriyassa akkhAi - eyaM saMthArayasAmiyassa dejjAhi kAraNaM ca dIvei jahA turiyaM satthe aicchai / esa tAva kaMbiyANaM taNANa ya vihii| phala | navaraM mAI natthi caulahugA ya / aNappiNaMte savisesatarA ya dosA / [suttaM] no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthArayaM AyAe avikaraNaM kaTTu saMpavvaittae // 3-23 // suttaM - no kappai ubhayassa vi' sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthArayaM AdAe avikaraNaM kaTTu jaM saMjayaM karaNaM (?) saMpavvaittae // sambandha: saMthAraya ahigAro, ahavA paDihArigA u sAgArI / nIhArimo aNIhArimo ya iti esa saMbaMdho // 4610 // sAgArisaMti vikaraNa, parisADiya aparisADie ceva / tammi vi so ceva gamo, pacchittussagga-avavAe // 4611 // [ ni0 ] 44 " saMthAraya ahigAro0 " gAhA / kaNThyA / 'sAgAri saMti vikaraNa0 " gAhA / sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthArayaM ahikaraNaM kaTTu jaM saMjayakaraNaM taM vikaraNaM kAyavvaM / taM kAUNa jadi vaccai parisADimmi mAsalahuM aparisADimmi caulahuM / ussaggAvavAo so ceva / kiDDa tuaTTaNa bAle, NayaNe DahaNe ya hoi taha ceva / vikaraNa pAsuddhaM vA, phalaga taNesuM tu sAharaNaM // 4612 // "kiDDa tuaTTaNa0" gAhA / kiDDai kappaTThao jai khellai tuyaTTai itthI purisatuyaTTaNA aNAyAra tadha ceva / jahAnantarasUtre'bhihitaM / " nayaNe" tti NIyaMti saMpahijati mannai 1. nAsti Da / 2. niggaMthANa vA niggaMthINa vA muca /
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4610-4615] taio uddeso aNappattiya anuggahe vA caulahugA / appattie caugurugA, Dajjhai jai caulahugA / tamhAdhikaraNaM kAyavvaM kahaM puNa vikaraNaM ? ucyate - "vikaraNapAsuddhaM vA phalagataNesuM tu sAdharaNaM" asya pacchaddhassa vyAkhyA - puMje vA pAse vA, uvariM puMjesu vikaraNa taNesu / phalagaM jatto gahiyaM, vAghAe vikaraNaM kujjA // 4613 // "puMje vA0" gAhA / tRNANaM imaM vikaraNakaraNaM taNA puMjAo jaM gahiyaM taM upparAo vA gahiyaM, pAsAo vA gahiyaM / upparAo gahiyaM taM uvariM ceva pariThaveyavvaM, jaM taNapuMjassa pAsAo gahiyaM taM pAse tattheva pariThaveyavvaM / "vikaraNa taNesu"tti evaM tRNANaM vikaraNakaraNaM phalagassa vikaraNakaraNaM / jao gahiyaM uvvevaNettA' tattheva Thavijjai, jei pAselliyaM ThavitayaM pAselliyaM Thavijjai uddhaM ThavitayaM Asi uddhaM karei / adha vAghAteNaM Na Nejja / tAhe tattheva aggahA Thavijjai / taNANi vi pattharitayANi sAharijjati / bitiyamahasaMthaDe vA, desuTThANAdisU va kajjesu / eehi kAraNehiM, suddho avikaraNakaraNe vi // 4614 // "bitiya0" gAhA / [suttaM] iha khalu niggaMthANa vA niggaMthINa vA pADihArie vA sAgAriyasaMtie vA sejjAsaMthArae vippaNasijjA se ya aNugavesiyavve, siyA se a aNugavessamANe labhejjA tasseva paDidAyavve, siyA se a aNugavessamANe no labhijjA evaM se kappati doccaM pi uggahaM aNunnavittA parihAraM pariharittae // 3-24 // iha khalu niggaMthANa vA niggaMthINa vA pADihArie vA jAva pariharittae / sambandhaHdoNhegayaraM naTuM, gavesiyaM puvvasAmiNo deMti / apamAdaTThA ahie, hie ya suttassa AraMbho // 4615 // "doNhegayaraM0" gAhA / parisADi vA naTuM apramAdArtham ahite vA / idANi suttattho / 'iha' iti asminneva grAme nagare vA asmin zAsane vA ayaM vidhi: 1. tao ceva NettA a Da / 2. aNNahA a Da /
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 658 visesacuNa [ sijjAsaMthAragapagayaM - - 'khalu' pAdapUraNe / niggaMthA niggaMthIo vA puvvuttAo / 'pADihArie sAgAriyasaMtie vA' pADihArio sAgArio puvvavanniyo / saMthAro puvvavaNNio / tatto egataraM ubhayaM vA 'vippaNassejja' vividhaiH prakAraiH naSTaM vipranaSTaH / aNugavesaNIo aNu-maggao ceva gavesiyavvo / adhavA anu pazcAdbhAve pacchA gavesiyavvo / jai labbhai tasseva aNuppadAyavvo / kiM nimittaM anuppadijjai ? so abhilasaNijjo puNo vi mA hIrihi tti tA so tasseva aNuppadAyavvo / aha naTTho ya aNabhilasaNijjo kae kajje paccappiNiyavvo / se ya aNugavesamANe No labbhejjA kappai so doccaM pi / ' kappaI' nAmaM vaTTai / 'doccaM pi' / kiha doccaM pi ? egaMtapeDhamagahiellao', tAhe hario maggijjaMte na laddho, tAhe siTTaM saMthArasAmissa, tAhe tAhe teNaM aNNo dinno / esa biio uggaho / ahavA so cceva teNaM laddho maggijaMto tae diNNo sejjAyarassa esa bIio uggaho ? parihAro duviho - dhAraNAparihAro paribhogaparihAro y| duvihaM pi parihAro pariharai / esa suttattho / nijjuttI vitthAre saMthAro nAsihitI, vasahIpAlassa maggaNA hoti / sunnAI u vibhAsA, jaheva heTThA taheva ihaM // 4616 // [ ni0 ] " saMthAro nAsihiti0 " gAhA / sunnAe vasahIe saMthArago nAsejja tamhA vasahI asunnA kAyavvA / jahA na nassai / sunnAdi vibhAsA / sunne bAlagilANe avvattArovaNA bhaNiyA / heTThA peDhiyAe ( gAthA 542) nisihe ya / paDhamammi ya caulahugA, sesesuM mAsiyaM tu nANattaM / dohi gurU ekeNaM, cauthapade dohi vI lahugA // 4617 // "paDhamammi ya0" gAhA / " paDhamammi "tti sunnaM karei / dohi vi gurugA bAle gilANe avvatte ya mAsalahuM, avatte dohiM vi lahugo | avvatto sutteNaM agItArtha ityarthaH / ime dosA-- micchatta baDuga cAraNa, bhaDANa maraNaM tirikkha - maNuyANaM / Aesa bAla nikkeyaNe ya sunne bhave dosA // 4618 // bali dhammakA kiDDA, pamajjaNA''varisaNA ya pAhuDiyA / khaMdhAra agaNi bhaMge, mAlavateNA ya nAI ya // 4619 // "micchatta0" [" bali dhamma0 " ] gAhAdvayam re / pUrvavyAkhyAtam (544-554) / 1. egaM tAva paDhamagahiellao iti malayagirivRttyanusAreNa muca / 2. ahavA... uggaho nAsti a i| 3. kaNThyam adhikam Da /
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4616-4626] taio uddeso saMthAravippaNAso, evaM khu na vijjatIti coeti / suttaM hoi ya aphalaM, aha saphalaM ubhayahA dosA // 4620 // nijjaMtA''NijjaMtA, AyAvaNanINito va hIrejjA / teNa'gaNi udagasaMbhama, bohikabhaya TuuhANe // 4621 // "saMthAravippanAso0" ["nijjaMtA0"] gAhAdvayaM kaNThayam / paDiseheNa va laddho, paDilehaNamAdivirahite gahaNaM / aNusaTThI dhammakahA, vallabho vA nimitteNaM // 4622 // "paDiseheNa" gAhA / maggijjamANo na laddho paDisevie samANo anneNa bhaddeeNa so paDisevaMtao aNusaTe - kiM na desi ? tti / so bhaNai viNassahi tti bhaNie na eesiM hatthAo viNAso / evaM laddho hojja / so puNa rakkhIjjaMtIe vasahIe' kahaM naTTho hojja ? ucyate - 'paDilehaNamAdivirahie gahaNaM' paDilehaNaTThAe bAhiM nINio, so ya ukkosago so sAhU taM NINettA pAyapuMchaNassa aTThAe paviTTho tAva sunnaM daTThaNa hario tti / AdigrahaNeNaM atto ceva uvassayassa diTTho rAulavallabheNaM tao hario balAmoDie / evaM harie jeNaM hario taM nAUNa tao aNusaTThimAIhiM maggiyavvo / gAhAsiddhaM / dinno bhavaviheNeva esa NArihasi Ne Na dAuM je / anno vi tAva deyo, de jANamajANayA''NIyaM // 4623 // maMta nimittaM puNa rAyavallabhe damaga bhesaNamadeMte / dhammakahA puNa dosu vi, jati avarAho duhA va'dhio // 4624 // annaM pi tAva tennaM, iha paraloke'pahAriNAmahiyaM / parao jAyitaladdhaM, kiM puNa mannuppaharaNesuM // 4625 // "dinno bhAvi0" ["maMta nimittaM0" "annaM pi0"] gAhA / imaM NANattaM / khaMte va bhUNae vA, bhoiga jAmAuge asai sAhe / siTThammi jaM kuNai so, maggaNa dANaM va vavahAre // 4626 // "khaMte va0" gAhA / asya vyAkhyA 1. nAsti dd|
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 660 visesa bhUNagagahie khataM, bhaNAi khaMtagahite ya se puttaM / asati tti na demANe, kuNati davAveti va na vA u // 4627 // "bhUNagagahie0 " na demANi tti bhaNitaM hoi / 'siTThammi jaM kuNai so' tta / kuNai davAvei vA Na vAdu / khaMtAdI' davAveMti vA na vA etaduktaM bhavati jai khaMtamAdIhiM na davAviyaM hojja tAhe bhoiya uttarauttara, neyavvaM jAva pacchimo rAyA / dANaM visajjaNaM vA, diTThamadiTThe imaM hoi // 4628 // 'bhoiya uttara0 " gAhA / asai tti asya vyAkhyA 44 [ sijjAsaMthAragapagayaM khaMtAisiTTha'diMte, mahatara kiccakara bhoie vA vi / desArakkhiya'macce, karaNa nive mA gurU daMDo // 4729 // " khaMtAisiTTa0 " gAhA / khaMtagAdINaM siTTe adavAvito tehi tao mahattarAdINaM sAhijjai jAva karaNe Nivedijjai / nivassa Na sAhijjai, mA mArejja / evaM gurU daMDo savvassa haraNaM vA mAraNaM vA / "dANaM visajjaNaM va" tti asya vyAkhyA ee u davAveMtI, ahava bhaNejjA sa kassa dAyavvo / amugassa tti ya bhaNie, vaccaha tassa'ppiNissAmo // 4630 // "ee u0" gAhA / ee dosA rakkhiyAdI davAveMti / ahavA te bhaNejja-jAva tubbhevaM saMthAragaM amhe corANa hatthAo ghettuM kassa appaNijjAmo ? tattha vattavvaM - amugassa gihatthassa teNaM amha dinno / tAhe sAhuNo - jai siM kajjasamattI, vayaMti iharA u ghettu saMthAraM / diTThe jAte cevaM, adiTThaNAe imA jayaNA // 4631 // 1. khaMta " jai siM0" gAhA / jai punno mAsakappo to vaccaMti aha na tAva vaccaMti (aha na tAva ?) madhavA bhujjai to saMthArayaM geNhaMti davAviya saMtaM / evaM diTThe saMthArae jeNa hiyo NAe vA amueNa hiya tti ettha esA jayaNA / kA esA ? vRttA / jai na diTTha keNa vi hiyaM na vA nAyaM, tattha imA jataNA pitA malavR / 2. na vedijjai ai /
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4627-4638] taio uddeso vijjAdIhi gavesaNa, addiDhe bhoiyassa va kadheti / jo bhaddao gavesati, paMte aNusaTThimAINi // 4632 // AbhogiNIya pasiNeNa devayAe nimittato vA vi / evaM nAe jayaNA, sacciya khaMtAdi jA rAyA // 4633 // vijjAda asaI bhoyAdikahaNa keNa gahito na jANa'mhe / dIho hu rAyahattho, bhaddo AmaM ti maggati ya // 4634 // "vijjAdIhi0" ["AbhogiNIya0" "vijjAda asaI0"] gAhA / asya vyAkhyA-vijjAda asaI bhoiyAdi kahaNaM, ahaM saMthArago haDo, na yANAmo keNa vi, evaM kaheMti / tao so bhoio imaM bhaNejja - keNa vi gahio na jANimho / so jai bhaNejja - gavesaha jeNa gahio / tattha vattavvaM - "dIho hu rAyahattho" navaraM rAyahattheNaM gavisamANe teNo nnjjejjaa| evaM bhaNio bhaddao jo so bhaNai - Ama / evametaM jo so paoso bhaNejja jANaha jeNa haDo so, kattha vimaggAmi NaM ajANato / iti paMte aNusaTThI, dhammanimittAi taha ceva // 4635 // "jANaha jeNa" gAhA / jANaha jeNa gahio jANittA mama kadheha to davAvissAmi / tassa anusaTThI dAyavvA / asai vijjAte dIvvAdIhiM AuTTAveyavvo, taheva tiyavvo', pUrvamuktam / asaIya bhesaNaM vA, bhIyA vA bhoiyassa va bhaeNaM / sAhittha dAramUle, paDiNIya imesu vi chubhejjA // 4636 // "asaIya0" gAhA / asaI tti asya vyAkhyA bhoiyamAdINa'satI, adavAveMte va biMti jaNapurao / mujjhIhAmo sakajje, kiha logamayAi~ jANaMtA // 4637 // "bhoiyamAdINasai0" gAhA / uDDAo muyaMti / / pehaNa taMdula paccaya, bhIyA sAhaMti bhoigassete / sAhatthi sAharaMti va, doNha vi mA hou paDiNIe // 4638 // "pehuNa0" gAhA / eeNa paccaeNa amhe jANAmo tti uDDAo ullAveMti / tAhe te corA taM souM daTTha vA bhIyA Na te etehiM paccaehiM rAiM pattijjAvihii / tao saMjaovassayassa 1. pauMjiyavvo iti malavRttyanusAreNa bhAvyam /
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 662 visesacuNNi [sijjAsaMthAragapagayaM dAramUle sAharaMti = ThaveMti jaM saMthAragaM / ahavA ruTThA 'eesi pi mA hou' imesu chubbhejjA / kesu puNa? puDhavI AukkAe, agaDa vaNassai tasesu sAharai / ghittUNa ya dAyavvo, adiTTha daDDhe ya doccaM pi // 4639 // "puDhavI0" gAhA / tao vi ghettUNaM tassAmiNo dAyavvaM / na vi AukkAyAdisaMghaTTa tti kAuM na ghettavyo / avidiDhe keNa vihio aNNAo ya maggittA na laddho / ahavA daDDo / tAdhe kiM kAyavvaM ? ata idaM sUtraM - doccaM pi uggaho aNunnaveyavvo / attha coyago bhaNai - jahA doccaM pi uggaho aNunnavijjai / tahA ahaM bhaNAmi - gaMtuM saMthAragadAyA vattavvo - dehi taM saMthAragaM / uvvattAe ettha - diTuMta paDihaNettA, jayaNAe bhaddato visajjetI / maggaMte jayaNAe, uvahiggahaNe tato vivAo // 4640 // "diTuMta paDihaNettA0" gAhA / puvvaddhasya vyAkhyAparavayaNA''uTTeDaM, saMthAraM dehi taM tu guru evaM / ANeha bhaNati paMto, to NaM dAhaM Na dAhaM vA // 4641 // "paravayaNA0" gAhA / puvvaddhaM / jaM evaM coyaeNaM sayaM matIe daTuM bhaNiyaM evaM Ayario paDibhaNai / evaM aNunnavijjamANe bhaddagapaMtadosA bhavaMti / paMto imaM bhaNejjA - dijjaMto vi na gahio, kiM suhasejjo iyANi so jaao| hiya niTTho vA nUnaM, athakkajAyAi sUemo // 4642 // "dijjaMto vi0" gAhA / bhaddae ime dosA bhaho paNa aggahaNaM, jANaMto vA vi vippariNamejjA / kiM phuDameva na sIsai, ime hu anne vi saMthArA // 4643 // ii coyagadiTuMtaM, paDihaMtuM sissate se sabbhAvo / bhaddo so mama naTTho, maggAmi na to puNo dAhaM // 4644 // "bhaddo puNa0" ["ii coyagadiTuMtaM0"] gAhA / kaNThyA / diTuMtaM paDihaNiti tti coyageNa jaM matIe diTuM taM AyarieNa paDihayaM eyaM / 'maggaNadANaM ca vavahAro 'tti asya vyAkhyA- "maggaMte jayaNAe" pacchaddhaM purAtanaM / punarapi asya vyAkhyAnagAhAo
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4639-4649] taio uddeso 663 tubbhe vi tAva maggaha, ahaM pi jhosemi maggaha va annaM / naTe vi tubbha'NaTThA, vadaMti paMte'NusaTThAdI // 4645 // "tubbhe vi tAva0" gAhA / mollaM nattha'hiraNNA, uvadhiM me deha paMtadAyaNayA / annaM va deMti phalagaM, jayaNAe maggiuM tassa // 4646 // "mollaM0" gAhAtrayam / 'jai naTTho saMthArago tubbhe mamaM na navA' evaM jaMpato bhaNejja maggaMte jayaNAe uvahiggahaNe tti / asya vyAkhyA - "natthi Ne mollaM0" gAhA / jai bhaNai - uvahI deha tao jeNa saMthArago maggio tassa jo uvahI aMto junno ya so darisijjai / erisaM eyassa vijjamANaM / vivAdo tti asya vyAkhyA - savve vi tattha ruMbhati, bhaddo mulleNa jAva avarahe / egaM Thaveu gamaNaM, so vi ya jAva'TThamaM kAuM // 4647 // "savve vi0" gAhA / jai rujjhai tAhe avaraNhAo jAva acchittA tattha khamagaM ThavettA gacchaMti, so vi aTThamaM kAUNassai jai na muMcaMti / anno vA koi bhaddago mullaM dAuM visajjAvei / laddhe tIriyakajjA, tasseva'pyati ahava bhuMjaMti / pabhu laddhe va'samatte, doccaggaha tassa mUlAo // 4648 // bitiyaM pabhunivvisae, NaTThiya sunna mayamaNappajjhe / asahU ya rAyapuDhe, bohika bhaya sattha sIse vA // 4649 // "laddhe tIriya0" ["bitiyaM pabhu0"] gAhA / tIritakajja nAma samattakajjo ityarthaH / asamattakajjA bhuMjaMti prabhuNA laddho sAhUNaM dinno doccoggaho bhavai / [sijjAsaMthAragapagayaM samattaM ]
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 664 [ uggahapagayaM visesacuNNi [uggahapagayaM] [suttaM] jaddivasaM samaNA niggaMthA sijjAsaMthArayaM vippajahaMti taddivasaM avare samaNA niggaMthA havvamAgacchejjA sacceva uggahassa puvvANuNNavaNA ciThThai ahAlaMdamavi uggahe // 3-25 // "jaddivasaM samaNA niggaMthA sejjAsaMthArayaM vippajahaMti taddivasaM jAva ahAlaMdamapi uggahe." sambandhaHuggaha eva u pagato, sAgAriya uggahAu sAhammI / rahitaM va hoi khittaM, kevatikAlesa saMbaMdho // 4650 // "uggaha eva0" gAhA / jaddivasamiti mAsakappe punne vAsAvAse vAsejjA gahaNeNa uDubaddhaM gahiyaM saMthAragahaNeNaM vAsAvAso gahio / adhavA saMthAraggahaNeNaM do vi ghiyaa| jamhA uDubaddhe kAraNajAe vi saMthArao gheppai / "sacceva" tti te jaddivasaM anne samaNA eMti te khettovasaMpannayA / je niggayA tesiM ceva khetteNaM na kevalaM taddivasaM annaM pi divasaM ahAlaMdaM majjhimayaM gahiyaM / ettha jaM saccittaM vA acittaM vA mIsayaM vA taM purANagayANaM AgamiyA jai gehaMti pacchittaM, esa suttattho / nijjuttI vitthArei / ettha puNa ahIyAro sacitte kiha puNa te paccayaMti tesi ubbhAvo bhANiyavvo / suttattha tadubhayavisArae ya khamae ya dhammakahi vAI / kAladuammi vasaMte, uvasaMto sa aNNagAmajaNo // 4651 // [ni0] "suttattha0" gAhA / khamaNehiM ya cautthachaTTaaTThamAdIhiM dhammakahIhi vAdIhi ya kAla due uDubaddhe vAsAvAse vA uvasaMto so gAmo anne ya gAmA je sakAse / nIrogeNa siveNa ya, vAsAvAsAsu NiggayA sAhU / aNNe vi ya viharaMtA, taM ceva ya AgayA khittaM // 4652 // "nIrogeNa0" gAhA / te sAhU evaM vasittA duvihassa kAlassa anaMtaraM nirogeNa ya siveNa ya appaNo kAleNa niggayA, ettha puNa vAsArattiniggayA ahikayA / kiM nimittaM ?
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4650-4657] taio uddeso 665 vAsAratte bahueNaM ca dukAleNaM bahuso logo uvasamai / te ya niggayA / anne ya viharaMtA tameva khettaM gayA / khittoggahappamANaM, taddivasaM keti keta'horattaM / jaM vela niggayANaM, taM velaM aNNadivasammi // 4653 // "khettoggaha0" gAhA / kei bhaNaMti - egadivasaM, je niddivasaM niggyaa| kei bhaNaMtiahorattaM / do vi ete aNAdesA / jAe velAe niggayA tAe ceva velAe bitiyadivase pareNaM vocchijjai / evaM kAlao khettao savvaosamaMtA sakosaM joyaNaM uggaho / khettammi ya vasahIya ya, uggahoM tahiM sehamaggaNA hoi| te vi ya purisA duvihA, rUvaM jANaM ajANaM ca // 4654 // "khettammi ya0" gAhA / khettaggahaNeNaM jammi khette uggaho bhavati / "vasahi''tti iMdakkhIlamaNoggaho / tattha vasahIe maggaNA sehANaM / imesu vibhAgesu causu / te vi ya purisA duvihA - rUvaM jANaMtagA ya addhANaMtagA (ajANaMtagA) ya / dohi vi prakArehiM cattAri bhaMgA bhvNti| eesiM parUvaNAnimittaM idamucyate - jANaMtamajANaMtA, cauvvihA tattha hoMti jANaMtA / ubhayaM rUvaM sada, cautthao hoi jasakittiM // 4655 // "jANaMta0" gAhA / ege saddeNa vi rUveNa vi jANai, saddeNa (vi) sareNa jANai 1 / ego saddeNa jANai na puNa rUvaM jANai na puNa sadaM 3 cauttho jasa kittiM jANai (eka) 4 / eesi parUvaNAnimittaM dvitIyabhaMgamAdi kRtvA idamAsthIyate - uccAra-ceigAtisu, pAsati rUvaM viNiggayassego / rattiM uviMta Nito, kAsagamAdI suNati sadaM // 4656 // "uccAra0" gAhApuvvaddhaM / na puNa svareNa jANIte bitiyabhaMge rattiM eMto karissagAdI3 sabaM sAhUNaM suNaMti paDhaMtiyANaM, na puNa rUvaM / cautho puNa jasakittiM, suNei saggAma-vasabhavAsI vA / ubhayaM rUvaM sadaM, kittiM ca Na jANate carimo // 4657 // 1. jammi divase iti bhAvyam ? / 2. ego rUveNa jANai na puNa saI 2 / ego saddeNa jANai na puNa rUvaM / iti bhAvyam ? / 3. karSakAdiH malavR /
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 666 visesa gAhA / kaNThyA / vAyAhaDo vi evaM, paMcaviho hoi ANupuvvIe / eesiM sehANaM, patteyaM maggaNA iNamo // 4658 // "vAyAhaDo0" gAhA / kaNThyA / eesu paMcavihesu imA maggaNA / avvAghAe puNo dAI, jAvajjIva parAjie / paDhama biiyadivasesuM, kahaM kappo u jANate // 4659 // jANAvi kahaM kappo, vatthavve vAtAhaDe ti ya / ujjU ajju yA vi, kahaM kappo'bhidhAraNe // 4660 // egaggA aticchaMte, kahaM kappo vihijjate / duvihA maggaNA sIse, egavihA ya paDicchae // 4661 // "cautho puNa0 "" 17 paDisehiyavaccaMte, kahaM kappo vihijjai / saMgAradiNNate yAvi, kahaM kappo vihijjai // 4662 // 'avvAghAe0" ["jANAvie0 " "egaggAme0 " 'paDisehiyavaccaMte 0 " ] dAragAhAto cattAri pAhuDiyA / 44 [ uggahapagayaM cattAri navaga jANaMtagammi jANAvie va cattAri / abhidhAraNamma ee, khittammi vipariNayA vA vi // 4663 // cattAri navagA0 gAhA / " abhidhAraNammi ee khittammi" je te jANaMta ajANaMtagANaM cattAri bhaMgA tesu ekkamekkammi cattAri navagA bhavaMti | jANAvie vi cattAri nvgaa| jANAviyA nAma AgaMtukasAhUhiM jANAvio - tumaM na amhaM Abhavasi / apizabdAt ayANaMtae vi cattAri navagA bhavaMti / abhidhAraNa' / ee khettaM vippariNayaMti vakSyati / tattha avvAghAte tti dAraM / khettiesu niggaesu jo so rUvaM saddaM vA jANaMtassa u paDhamabhaMgigo so Agao pavvayAmi tti, jAva te pacchA Agae pAsai / " piyamappiyaM se bhAvaM, daTTu pucchittu tassa sAhaMti / kattha gatA te bhagavaM, puTThA va bhAMti kiM tehiM // 4664 // 1. abhidhAraNaM = [ manasikaraNam ] iti bhAvyam (malavR) ? |
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 667 bhAsagAhA-4658-4670] taio uddeso pavvaihaM ti ya bhaNite, amugattha gayA vayaM ti dikkheuM / tesi samIvaM Nemo, na ya vAhaNate tayaM so ya // 4665 // "piyamappiyaM0" ["pavvaihaM ti0"] gAhA / taM parihasiyamaNaM dINamaNaM vA daTuM te sAhavo vA pucchaMti - kiM parihasio si kiM vA ciMtAparo ? so bhaNai - te sAhuNo na pekkhAmi kahiM gayA ? tAhiM tehiM bhaNiyavvaM - kiM tehiM ? pavvatIhAmi tesiM sagAse / evaM teNa vuttehiM bhANiyavvaM - amugattha te gayA amhe te dikkhettA / tesiM sakAsaM nemo / evaM hotu tti abbhuvagacchati jamhA tamhA avvAhao bhaNNai / tAhe so pavvaIo / saMghADaga egeNaM, paMthuvaese va muMDie tiNNi / ii taruNa majjha there, ekkakke tinni nava ete // 4666 // paDhamadiNe saggAme, ego Navago bitijjae bitio / emeva paraggAme, paDhame bitie ya be NavagA // 4667 // "saMghADaga egeNaM0" ["paDhamadiNe0"] gAhA / so tehiM saMghADayassa hatthe payaTTeyavvo / aha pahuccaMtA egassa hatthe ya payarTeti, asai egANiyaM pi payarddhati, paMthaM se uvadisaMti / ee taruNassa tinni pagArA, majjhimassa vi tinni, therassa vi tiNNi / ee nava bhavaMti / muMDiyassa ekko Navago / paDhamadivase, [emeva] biio navago / ete saggAme do nvgaa| paraggAme vi ete do navagA / ete cattAri navagA, muMDiyassa payaTTijjamANassa cattAri navagA / jai puNa appaNA geNhaMti caugurugA Na ya lbhNti| emeva amuMDiyassa vi, cauro NavagA havaMti kAyavvA / emeva ya itthINa vi, NavagANa caukkagA duNNi // 4668 // "emeva" gAhA / amuMDie vi saMghADagaappabiie egANie vA cattAri navagA bhavaMti / etesu purisesu / itthIsu vi ete ceva cattAri navagA / syAnmatiH - kiM kAraNaM amuMDiyaM pesaveMti ? ata idamucyate - sAgAriyasaMkAe, Nicchati ghicchaMti vA sayaM mA me / te va adaTuM puNaravi, paccehamamuMDito evaM // 4669 // "sAgAriya0" gAhA / kaNThyA / esa paDhamabhaMgo gao / idANiM biiyaM taiyaM ca bhaMgaM vakkhANeieseva ya Navagakamo, saI rUvaM va hoi jANaMte / jo puNa kittiM jANati, Na te vayaM sissate tassa // 4670 //
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 668 visesa " eseva ya0" puvvaddhaM kaNThyam / idANiM cautthabhaMgaM vakkhANei - " jo puNa" pacchaddhaM / so bhanna na te vayaM jesiM tumaM sagAsaM paTTio tAhe so imaM bhaNejjA - bhajjA kiM va na kappai tubbhaM, dikkheDaM tesiM taM Na amhaM ti / tattha vi so ceva gamo, navagANaM jo purA bhaNito // 4671 // vippariNayA vi jati te, amhe tujjhaM bhaNaMta'laM tehiM / tahaviyaNavite tesiM, avvAhayamAdiyA hoMti // 4672 // " kiM va na kappai0 " [ " vippariNagA0 " ] gAhA / kaNThyA / evaM cattAri bhaMgA avvAhae vakkhANiyA / idANiM puNo dAiM ti ( gA0 4659) taheva pucchA amugattha gaya tti, soUNaM so [ uggahapagayaM ehiMti puNo dAI, puTThe sidvaMsi Iya bhaNamANA / bahudose mANusse, aNusAsaNa Navaga taha ceva // 4673 // jaM kalle kAyavvaM, nareNa ajjeva taM varaM kAuM / maccU akaluNahiao, nahu dIsai AvayaMto vi // 4674 // tUraha dhammaM kAuM, mA hu pamAyaM khaNaM pi kuvvitthA / bahuviggho hu muhutto, mA avarahaM paDicchAhi // 4675 // "ehiMti0" ["jaM kalle0 " " tUraha dhammaM 0 " ] gAhA / puNo ehiMti jayA tadA tesiM sagAse pavvaissAmi evaM bhaNato tehiM anusAsiyavvo, ummisitanimmisitaMtare vi maraNAe na visasiyavvaM / tamhA kAlakkhevo Na kAyavvo / ettha vi tecceva cattAri navagA / puNo dAyaM ti gayaM / idANiM jAvajjIvaparAie tti dAraM / tattha vi taheva pucchA / so bhaNati -- bahuso uvaTThiyassA, vigghA uTThiti jajjiya jito mi / aNusAsaNa patthavaNaM, navagA ya bhave samuMDiyare // 4676 // "bahuso0" gAhA / bahuso bahuso ahaM uvaTThiyao, savvattha vi vigghANi jAyaMti jAvajjIvAe ahaM jio AgaehiM pavvaissAmi / ettha tehiM aNusAsiyavvo tava
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4671-4682] taio uddeso 669 carittAvaraNijjANaM kammANaM udao Na' tamhA mA pamAdehi / mA puNo uppajjissaMti / tattha vi taheva patthavaNe navagA ya bhavaMti / evaM paDhamabiiyadivasesu kappo vi dijjai / eSa sarvatra kalpazabdo maMtavyaH / idANiM vatthavve vAyAhaDe vi ya-(4660) vAtAhaDe vi NavagA, taheva jANAvie ya iyare ya / emeva ya vatthavve, NavagANa gamo ajANate // 4677 // "vAtAhaDe0" gAhA / "iyare''tti jANaMtagA vatthavvA jANaMtagA ajANaMtagA ya / ajANaMtagA ya, vAyAhaDA vi jANaMtagA ajANaMtagA ya / eesi pi taheva cattAri navagA bhavaMti / jANAvie vi cattAri ceva navagA / je te vatthavvayA haDANaM jANaMte te khettiyANaM jasokitti jANaMti / je ayANaMtagA te AgaMtugasAhuhiM jANAveyavvA jahA-na tumaM amha Abhavasi / tattha vAyAhaDavatthavvayANaM ajANaMtagA je jasokittiM pi na jANaMti te imehiM pagArehiM hojja / vatthavve vAyAhaDa, sevaga paratitthi vaNiya sehe ya / savve te ujjugo appiNAi melAi vA jattha // 4678 // mAille bArasagaM, jANaga jANAvie ya cattAri / vatthavve vAyAhaDa, Na labhati cauro aNugghAyA // 4679 // sattarattaM tavo hotI, tato chedo phaavii| chedeNa chiNNapariyAe, tao mUlaM tao dugaM // 4680 // "vatthavve0" ["mAille0" "sattarattaM0"] rAyakulasevagA paratitthiyA vANiyagA ya ee asAmANiyattaNeNa Na yANaMti - ete sehA uvaTThiyA hojja / eesu ujjU aNujjue dAraM (4660) bhavati jo ujjU so pesei / aNujjU so bArasa vi jahuddiDhe na pesai appaNA geNhai tassa caugurugA / kahaM puNa bArasaha ? / taruNe majjhima there, taddiNa bitie ya chakkagaM ikkaM / emeva paraggAme, chakkaM emeva itthIsu // 4681 // purisitthigANa ete, do bArasagA u muMDie hoMti / emeva ya sasihammi ya, jANaga jANAvie bhayaNA // 4682 // 1. anudayo vartate malavR /
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 670 visesacuNNi [ uggahapagayaM avvAhate puNo dAti, jAvajjIvaparAdie / taddiNa bIyadiNe saggAmiyare ya bArasahA // 4683 // "taruNe0" [ "purisitthi0" "avvAhate."] ujjU aNujjU lakkhaNaM vaktukAmo idamAha - jANaMtamajANaMte, Ner3a va peser3a vA amAillo / so ceva ujjuo khalu, aNujjuto jo Na appeti // 4684 // "jANaMta0" gAhA / kaNThyA / ee puNa jANaMtaga ayANaMtaga vAyAhaDa vatthavvagA y| aNujjUhehiM pavvAviyA kahaM pacchA jANiyA hojja ? zahANANujjhANAdIsu jattha miliyA tattha diTThA / tehiM khettiehiM pucchitayA - 'tubbhe kidha pavvaiyA ?' tAhe bhaNaMti - tubbha cciya NIsAe, mi Agato dikkhito balA NehiM / amhe kimapavvaiyA, puTThA va Na te parikaheMsu // 4685 // "tubbhaM cciya0" gAhA / amhehiM pucchiyA - kahiM gaya tti / tAhe bhaNiyaM tehiM - amhe kinna homu pavvaiyA to te maggaha ?' / ahavA na akkhAyaM tehiM kahiM gaya tti ? evaM jaannNtgaa| je te ayANaMtagA tesi imA jANaNA, gAhA - vAyAhaDo tu puTTho, bhaNAi amugadiNa amugakAlammi / etehiM dikkhito'haM, tumhe vi suNAmi tatthA''sI // 4686 // "vAyAhaDo0" gAhA / 'pavvaieNa mayA suyaM, na (jaM) tubbhe vi tattha khette acchiyaaiyaa'| emeva ya jasakittiM, jANaMto jo ya taM Na jANAti / tassa vi taheva pucchA, pAvayaNI vA jadA jAto // 4687 // "emeva0" gAhA / jahA vAyAhaDo ahavA jayA bahussuo jAo tadA appaNo ceva jANai / evaM saccitte maggaNA / emeva ya accitte, duvihe uvadhimmi mIsate ceva / pucchA apuvvamuvahiM, daTTaNa aNujju bhUyANaM // 4688 // "emeva ya accitte0" gAhA / kaNThyA /
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4683-4692] taio uddeso 671 evaM vAsAvAse, uDubaddhe paMthe jattha vA ThAti / savvattha hoti uggaho, kesiMci patIva diTuMto // 4689 // "evaM vAsAvAse0" gAhA / evaM vAsAvAse bhaNiyaM, uDubaddhe evaM ceva / paMtheNa vi vaccaMto Ayario jattha ThAi tattha savvaosamaMtA sakkosaM joyaNaM uggaho / tattha vi evaM ceva sacittAdINaM / keI bhaNaMti maggao natthi uggaho / esa aNAdeso - padIvadiTuMteNaM savvao samaMtA bhavai / evaM tAva khette / idANi - akkhitte vasadhIe, jANaga jANAvie vi emeva / ujjugamaNujjuge yA, so ceva gamo havai tattha // 4690 // "akkhitte0" gAhA / iMdakhIlamaNoggaho tattha vasahIe maggaNA / jA esA maggaNA bhaNiyA "cattAri navaga jANaMtagammi jANAvie vi cattAri" (4663) evaM gRhitaM "abhihAraNAe ee khettammi vippariNayA vi" (4663) asyArthaH / ete tti avvAhatamAdi kAuM jAva vatthavvavAyAhaDA / ete abhidhAreMtA avvocchinnakhettie jai vippariNayA tahA vi avvocchinnakhettiyANa ceva AbhavaMti / idANiM abhihAraNAe tti dAraM aNidiTTha saNNa'saNNI, gahitA gahite ya oha sacchaMdo / NiTThi liMgasahito, saNNI tasseva Na'NNassa // 4691 // ["aNidiTTha0"] "abhihAreMto" (4703)1 gAhA / jo so abhihAreMto duviho - sannI asannI vA, duviho niddisio ca / niddisio nAma 'amugassa AyariyassagAse pavvaissAmi' / so puNa egaM vA AyariyaM niddisejja aNegA vA AyariyA niddisejjA / jo aNeNa niddisai so evaM saMkappei - jo me ruccissai tassa sagAse pavvaissAmi / "liMgasahio" [tti] jo so sannI nidisiuM gacchai so liMgasahio vA bhavejja gihatthaliMgeNa vA evaM aNiddisiuM vaccai so saNNI vA asaNNI vA hou sasiho vA gacchau asiho vA jattha pavvayai tasseva sIso so / jo puNa nidisiuM sannIliMgasahio vaccai so jaM niddisai tasseva so anno na labhati / niddiDhe asaNNI, gahiyA'gahie ya agahie saNNI / tasseva avi pariNate, vipariNate jassa se icchA // 4692 // 1. atra gAthAyA vyutkramo dRzyate /
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 672 visesacuNNi [uggahapagayaM "niddiDhe asanni0" gAhA / jo asannI niddisiuM asiho vA sasiho vA gacchai asiho saNNI NidisittA ceva gacchai ee tinni vi avippariNae bhAve tasseva vippariNae appaNo chaMdeNa jassa sakAse pavvayati tasseva sIso / evaM tAva ege niddiTTha bhaNiyaM / idANiM jo aNege niddisittA vaccai tassa bhaNNai - cAriya samudANaTThA, teNaga gihipaMta dhammasaTTA vA / eehiM liMgasahito, saNNI va siyA asaNNI vA // 4693 // NegA uddissa gato, liMgeNa'pphAlito tu ekkaNaM / duTuM ca acakkhussaM, NiddiTTha'NNaM gato tassa // 4694 // niddiTTamaNiddiTuM, abbhuvagaya liMgi no labhai aNNo / liMgI va aliMgI vA, sacchaMdeNa aNihiTTho // 4695 // emeva asihasaNNI, NiddiTThassuvagato Na aNNassa / abbhuvagato vi sasiho, jassicchati do va assaNNI // 4696 // niddiTTa sanni abbhuvagatetare aTTha liMgiNo bhNgaa| evamasihe vi sasihe, vi aTTha savve vi cauvIsaM // 4697 // paDhama biti tatiya paMcama, sattama nava terasesu bhaMgesu / vippariNato vi tasseva hoi sesesu sacchaMdo // 4698 // savvo liMgI asiho, ya sAvato jassa abbhuvagato so / NiddiTThasaNNiliMgI, tassevANabbhuvagato vi // 4699 // "cAriya0" ["NegA uddissa0" "niddiTThamaNi0" "emeva asiha." "niddiTTha0" "paDhama biti0" "savvo liMgI0"] gAhAdvayam / asannI vA sannI vA jo aNegA uddisiuM vaccai so liMgasahio aliMgI vA tesiM sakAsaM patto egaMtarassa uvaDhio / jai teNa na suTTha ApphAlio ahavA ApphAlio aNi?ttaNeNa so tAo vippariNao sesANaM niddivANaM jassa sakAse pavvaio tasseva so sIso aNiddivo na labbhati / abhidhAraNA gayA / idANiM egaggAme tti dAraM
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4693-4704] taio uddeso 673 assannI uvasamito, appaNoM icchAi aNNahiM tassa / daTThaNaM ca pariNae, uvasAmite jassa vA khittaM // 4700 // "asannI0" gAhA / egeNaM asannI ovasAmio / ekkaggAme tti taM khettaM annassa jAva so sammattaM na geNhai tAva so jai pavvayai khettiyassa, aha gahie sammatte pavvayai to appaNo icchAe jassa icchai tassa so annahiM tassa tti khettapahiyAi jai uvasAmai daTuM vA uvasamai uvasAmaMtassa aha khettaM to daTThaNaM uvasaMto khettiyassa so jaM daTThaNaM uvasaMto so na labbhai / etadevArtham - parakhitte vasamANo, aikkamaMto va Na labhati asamNi / chaMdeNa puvvasarpiNa, gAhitasammAti so labhati // 4701 // "parakkhitte vasamANo0" gAhA / kaNThyA / "gahie samaM so labhai" tti sa eva atikammaMto labhati, Na tu jassa khettaM / egaggAmo tti gayaM / idANiM aicchitte tti dAraM maggaMto annakhitte, abhidhAraMto u bhAvato tassa / khittammi khittiyassA, bAhiM vA pariNato tassa // 4702 // "maggaMto0" gAhA / asya vyAkhyA abhidhAriMto vaccati, pucchittA sAha vaccato tassa / parisAgato va kahai, kaDDaNaheuM na taM labhati // 4703 // ujjukahae pariNataM, aMto khittassa khittio labhai / khittavahi tu pariNayaM, labhatujju kahI Na khalu mAdI // 4704 // "abhidhArito0" ["ujjukahae0"] gAhAdvayam / ego maggaMto vaccai kaMci AyariyaM / tassa koi sAhU paMthe milio, so teNa pucchio - amuo kahiM Ayariyo ? sAhuNA bhaNNai - kiM teNaM? bhaNai - tassa sagAse pavvaiukAmo ahaM / tAhe so kaDDhaNaheuM dhamma kahei / ahavA parisAmajjhe dhammaM kahaMtassa Dhukko vaMdio ya / so jANettA kaDDaNaheuM kahei / jai tassa pariNamai pavvayAvei ya na labbhai, jaM abhidhAreMto vaccai tassa so| pacchaddhassa vyAkhyA / dvitIyagAhA / aha so kaDDaNaheuM kahei so ya pariNao jassa khettaM tassa so / ahavA bAhiM khettassa ujjU kaheMtassa pariNao kahao labbhai / aha kaDDaNAheuM kahei jassa abhidhAreMto
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 674 visesacuNNi [ uggahapagayaM saMpaTThio tassa so| pariNamai aMtarA aMtarA ya bhAvo Niyattati tato se / khittammi khettiyassA, bAhiM tu pariNato tassa // 4705 // "pariNamai aMtarA0" gAhA / kaNThyA / aticchite dAraM gayaM / idANiM duvidhA maggaNA / sIse egavidhAya paDicchae tti dAraM / tattha egavihAe paDicchae tAva bhaNai mAyA piyA va bhAtA, bhagiNI putto taheva dhUtA ya / chappete nAlabaddhA, sese pabhavaMti AyariyA // 4706 // "mAyA piyA0" gAhA / ee jai paDicchayaM abhidhAreMti to paDicchayassa, aha AyariyaM abhidhAreMti Ayariyasseva / eyasseva vakkhANagAhA mAummAyA ya piyA, bhAyA bhagiNI ya eva piuNo vi / bhAtAdiputta dhUtA, solasagaM chacca bAvIsaM // 4707 // bAvIsa labhati ee, paDicchao jati ya tamabhidhAraMtI / abhidhAramaNabhidhAre, NAyamaNAtetare Na labhe // 4708 // nAyagamaNAyagA puNa, sIse abhidhAramaNabhidhAre ya / dokkhara kharadiTuMtA, savve vi bhavaMti Ayarie // 4709 // puvvuppannagilANe, asaMtharaMte ya caugurU chaNNaM / vayamANa egeM saMghADae ya chappete na labhaMti // 4710 // "mAummAyA0" ["bAvIsa0" "nAyaga0" "puvvuppanna0"] / egattha gaccho Thio, tesiM gilANo jAo, tattha sAhuNo vAvaDA gilANakicce Na ppahuccaMti / savve bhikkhaM hiMDiuM, tAhe na saMtharaMti / evaM puvvuppanne gilANe asaMtharaMtANaM seho uvaTThio so paDiseheyavvo - na vaTTai gilANe tesiM pavvAveuM / jai pavvAveMti caugurugA / "vayamANe" pacchaddhaM / aha lobhadoseNaM imehiM chahiM pagArehiM peseMti, muMDettA saMghADaeNaM appabiiyaM egANiyaM ee tiNNi, amuMDiyaM pi etehiM ceva tihiM pagArehiM ee chappakArA / evaM pesaMtA Na labbhaMti jesi sakAsaM peseMti tesiM so / 1. nAsti i|
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ io uddesa Ayariya gilANe gurugA, sehassA akaraNammi caulahugA / paritAvaNa NipphaNNaM, duhato bhaMge ya mUlaM tu // 4711 // 'Ayariya0 " gAhA / asya vyAkhyA bhAsagAhA - 4705-4716 ] 44 675 saMtharamANe pacchA, jAyaM gahite va paccha gelaNaM / apavvaie pavvaie, saMghADege va vayamANe // 4712 // nAgADhaM pauNissai, acireNaM taM ca jAyamAgADhaM / sehaM vaTTAveDaM, Na taraMti gilANakiccaM ca // 4713 // apaDicchaNetaresiM, jaM sehaviyAvaDA u pAvaMti / taM ceva puvvabhaNiyaM, paritAvaNa sehabhaMgAi // 4714 // "saMtharamANe0 " [ "nAgADhaM0 " apaDicchaNe0 " ] gAhAo tiNNi / na AgADhe gelannaM hojja / te ya saMtharaMti samatthA sehaM pi vaTTAveuM AyariyANa vi kAuM / aha pacchA AgADhaM gelannaM jAyaM tattha uvvattaNAdIsu vAvaDA na pahuppaMti annesiM bhikkhaM [a] hiMDaMtANaM pajjattaM ANeuM, evaM asaMtharaNaM jAyaM / tAhe seho chahi pagArehi payaTTeyavvo, evaM asaDhA payaTTaMtA labhaMti jesiM sagAse payaTTijjai / jai te paDicchaMti caulahugA jaM ca so asAravijjaMto / paDibhajjejja mUlaM / jaM ca gilANassa akIramANe paritAvaNAdi aha marai mUlaM / Ayariyassa vA akIramANo / ahavA puvvagahie sehe gilANe jAva' tattha vi taheva / 11 saMkhaDie vA aTThA, amuMDiyaM muMDiyaM va pesaMtI | vayamANe ega saMghADae ya chappeeN na labhaMti // 4715 // "saMkhaDie0" gAhA / asya vyAkhyA hohiMti NavaggAI, AvAha vivAha pavvayamahAdI / sehassa ya sAgariyaM, viddAhiti mA va pesiMti // 4716 // "hohiMti0" gAhA / seho kesiM ci uvaTThio / tattha saMghADAo AsannAo sehassa ya tattha sAgAriyaM / tAhe te ciMteMti - 'jai annattha vaccAmo to saMkhaDINaM phiTTAmo' / ahavA ciMteMti 'esa seho jai ettha acchai to viddAi, saMkhaDIsu bhoyaNe giddho / jai vaccAmo saMkhaDINaM phiTTAmo / tamhA annaM gacchaM pesAmo / ' ettha vi taheva chahiM pagArehiM peseMti / tesiM to / 1. gilANo jAo a i / 2. so iti bhAvyam malavR /
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 676 saMgAradinna tti dAraM / visesa gihiyANaM saMgAro, saMgAraM saMjate karemANe / aNumoyati so hiMsaM, pavvAvito jeNa tasseva // 4717 // "gihiyANaM0" gAhA / kassai seho uvaTThio, tattha na vaTTai saMgAro kAuM amugakAlaM ahaM tumaM pavvAvehAmi / ko doso ? ucyate vippariNamai sayaM vA, paraauM osaNaaNa aNNatitthI vA / mottuM vAsAvAsaM, Na hoi saMgArato iharA // 4718 // [ uggahapagayaM " vippariNamai0 " gAhA / kaNThyA / " parito" tti pareNa vA vippariNAmijjejja / ahavA pAsatthAdINaM majjhe nikkhamai / so puNa khettaluddho na tarai mottuM / saMgAre kae jo pavvAvei tassa so / gihiyA kareMti saMgAraM imehiM kAraNehiM - saMkhaDi saNNAyA vA, khittaM mottavvayaM va mA hojjA / eehi kAraNehiM, saMgAra kareMte caugurugA // 4719 // riNa vAhiM mokkheDaM, kuDuMbavittiM va'ticchite gihe / emAdi aNAutte, kariMti gihiNo u saMgAraM // 4720 // "saMkhaDi0 " [" riNa vAhiM0 " ] gAhA / agaviTTho miti ahaM, labbhati asaDhehiM vippariNato vi / coyaMta'ppArheti va te vi ya NaM antarA gaMtuM // 4721 // " " agaviTTho mitti0 " gAhA / kaNThyA / evaM khalu acchinne, chinne velA taheva divasehiM / velA puNNamapuNNe, vAghAe hoi caubhaMgo || 4722 // " evaM khalu acchinne0 " gAhA / so saMgAro duviho - chinno achinnoya / chinnaM khettao kAlao ya / khettato gAmavaNasaMDamAdIsu, kAlao mAsehiM divasehiM velAe ya, etthaM puNa saMgAra (re) cauvviho vAghAo hojja tassa vAghAo na gihatthassa / gihatthassa vAghAo na saMjatassa / [doha vi vAghAo / ] doNha vi avAghAo / tattha saMjayavAghAe imaM -
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4717-4729] taio uddeso 677 maMdaTTigA te tahiyaM ca patto, jati maNNate te ya saDhA Na hoti / / so labbhatI aNNagato vi tAhe, dappaTThiyA je Na u te labhaMtI // 4723 // "maMdaTThigA0" vRttaM kaNThyam / "tahiyaM ca patto" tti tasmin sthAne so seho patto evaM manyate maMdaTThiyA te sAhuNo / paMthe dhammakahissA, uvasaMto aMtarA u annassa / abhidhArito tassa u, itaraM puNa jo u pavvAve // 4724 // "paMthe dhammakahissA0" gAhA / saMgArAbhimuhaprasthitetyarthaH / teNa saDDattaNe (Na) pattA aNabhidhAreto dhammakadhisseva asya vyAkhyA puNNehiM pi diNehiM, uvasaMto aMtarA u aNNassa / abhidhAriMto tassa u, iyaraM puNa jo u pavvAve // 4725 // "puNNehiM pi0" gAhA / apizabdAt apunnehiM vi abhidhAreMto nAma jassa sagAsaM saMpaTThito aMtarA aNNassa sagAse pavvayaMto ciMtei-purillassa ceva ahN| iyaro nAma jo vippariNao, jo taM pavvAvei tassaM so / niyamArthamidamucyate pahANAdi samosaraNe, daTTaNa vi taM tu pariNato aNNaM / tasseva so Na purime, emeva pahammi vaccaMte // 4726 // "hANAdi0" gAhA / kaNThyA / ko vyAghAta iti cet ? asya vyAkhyAgelanna teNaga nadI, sAvaya paDiNIya vAla mahi vAsaM / ii samaNe vAghAto, mahigAvajjo u sehassa // 4727 // "gelana0" gAhA / vippariNAmiyabhAvo, na labbhate taM ca No viyANAmo / vippariNAmiya kahaNA, tamhA khalu hoti kAyavvA // 4728 // "vippariNAmiya0" gAhA / anekArthAdhikAreNa vippariNAmeNa vyAkhyA - diTThamadiTTha videsattha gilANe maMda dhamma appasute / nipphatti Natthi tassA, tivihaM garahaM va se jaNati // 4729 // "diTThamadiTuM0" gAhA / tattha paDhamadAraM-"diTThamadiTuM''ti, seho AyariyaM abhidhAreto
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 678 visesacuNNi [uggahapagayaM vaccaMto so sAhuM daTuM pucchai-kahiM ci tubbhe amugA AyariyA diTThA vA sutA vA? tattha imA gAhA - jati puNa teNa Na diTThA, Neva suyA pucchito bhaNati aNNe / jati vA gayA videsaM, to sAhai jattha te visae // 4730 // "jati puNa0" gAdhA / jo so pucchio sAhU jai teNaM na diTThA na vA suyA pucchieNaM vattavvaM - anne pucchijjAsi ahaM na yANAmi / aha diTThA suyA vA to sAhiyavvaM - videsaM vA gayA, ito vi sAhiyavvaM - amugattha gayA / aha nAikkhai hINaM vA Aikkhai vippariNAmeNAbhavai / sesesu u sabbhAvaM, NAtikkhati maMda dhammavajjesu / gRhayate sabbhAvaM, vippariNati hINakahaNe vA // 4731 // "sesesu0" gAhA / gilANa-appasuya-nipphattitassa ppayANi jo sAhU jANati teNa sabbhAvo nAikkhiyavvo jahA-gilANo so, appasuo so / evamAiNi te(Na) vaTuMti kaheuM / maMdadhammA pAsatthAI tesu kaheyavvo / mA saMsAra[pAra]gAmI saMsAraM paDau / eyANi payANi mottuM na jAnAmi / hINaM vA kahei jaM jANai gAmAdINaM nAma paMthaM vA sA vippariNAmaNA avi desatthe bhaNai / agilANaM vA gilANaM amaMdadhammaM vA maMdadhammaM bahusuyaM appasuyaM, bhaNai tiha jAriso savve paDibhajjaMti Na vA bahusuI bhavaMti / tivihaM garahaM ca se kuNai / sIso kaMpaNa garihA, hattha vilaMbiya aho ya hakkAre / velA kaNNA ya disA, acchatu NAmaM Na ghettavvaM // 4732 // NANe daMsaNa caraNe, sutte atthe ya tadubhae ceva / aha hoti tihA garahA, kAyo vAyA maNo vA vi // 4733 // pavvayasi Ama kassa tti sagAse amugassa niddiDhe / AyaparAdhigasaMsI, uvahaNati paraM imehiM tu // 4734 // abahussutA'visuddhaM, adhachaMdA tesu vA vi saMsaggi / osannA saMsaggI, va tesu ekkakkae dunni // 4735 // sIso kaMpaNa hatthe, kaNNa disA acchi kAyigI garihA / velA aho ya ha tti ya, nAmaM ti ya vAyigI garahA // 4736 //
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ io uddesa aha mANasigI garahA, sUtijjati Nitta-vattarAgehiM / dhIrataNeNa ya puNo, abhinaMdai Neya taM vayaNaM // 4737 // tANi ya aNNANi ya, vippariNAmaNapadANi sehassa / uvahiNiyaDippahANA, kuvvaMti aNujjuyA kei // 4738 // ee sAmannayaraM, kappaM jo aticarejja lobheNa / there kula gaNa saMghe, cAummAsA bhave gurugA // 4739 // bhAsagAhA - 4730-4742 ] 99 66 "sIso kaMpaNa0 " [" NANe daMsaNaM0 " "pavvayasi0 'abahussuttA0" "sIso kaMpaNa0 ' 'aha mANasigI0 " "etANi ya0" "ee sAmaNNa0 " ] esA vakkhANagAhA siddhA / hatthe dhuNai, laMbai hatthA vA, tuTThA vA, aho pavvajjA asUyAe hA hA kaSTam ! velA nAmaM pi tassa Na vaTTai erisIe velAe ghettuM kanne duTThae disAe anna muhao uTThAi, acchiNi Nimellai, nAmaM pi na vaTTai tassa ghettuM / ekkakkao donni tti (gA0 4735) pAsatthA vA te, pAsatthehi vA se samaM saMsaggI / evaM osaNNAdIhi yavvaM / eehiM vippariNAmiya gehaMti / kula-gaNa-saMghasamavAe kaDDhittA te harittA caugurugaM pacchittaM dijjai / aha na dei kula-gaNa-saMghabAhiro kIrai / 679 [sutaM] asthi yA ittha kei uvassayapariyAvannae acitte pariharaNArihe sacceva' uggahassa puvvANuNNavaNA ciTThA ahAlaMdamavi uggahe // 3 - 25 // sambandhaH asahINesu vi sAhammitesu iti esa uggaho to / ayamaparo AraMbho, gihivijaDhe uggahe hoI // 4740 // "asahINesu0 " gAhA / asahINe gayA / itthiyA ittha kecit grahaNe na AhAro pavisejjA addhajAyaM ca gahitaM tasminnupAzraye paccappinnaM vismaritaM adhavA visRjjatA gatA parihariyaM ca arihaM / arihaMtA nAma joggaM sAhUNaM pariharaNaparihAreNaM dhAraNAparihAreNa ya savveva uggahassA puvvA aNunnavaNA jA bhaNiyA aNujANaha pAuggaM ahAlaMda iti kaalvyaakhyaa| eyaM majjhimeNa gayaM / etadevArtham - AhAro uvahI vA, AhAro bhuMjaNAriho koyI / duvihaparihAra ariho, uvahI vi ya koyi Na vi koyi // 4741 // saMsattA''sava pisiyaM, AhAro aNuvabhojja iccAdI / jhusitiNa vaccagAdI, parihAre aNariho uvahI // 4742 // 1. tassa ityadhikam a /
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 680 visesacuNNi [ uggahapagayaM ThAyaMte aNuNNavaNA, pAtogge hoi tappaDhamayAe / so ceva uggaho khalu, ciTThai kAlo u laMdakkhA // 4743 // "AhAro0" ["saMsattA0" "ThAyaMte."] gAhAtrayam / jaM pariyAvannaM vissariyaM taM duvihaM-AhAro uvahI vA / jA sA puvvANuvaNNavaNA je te gayA sa eva uggaho Na puNo taM aNunaveyavvaM / sesaM kaMThaM / esa suttattho, [idAnIM] niyuktivistara iti / acchau tAva uvassayapariyAvannA kA ceva sAmAyArI uvassae ThiyANaM ? puTviM vasahA duvihe, davve AhAra jAva avarahe / uvahissa tatiyadivase, itare gahiyammi giNhaMti // 4744 // [ni0] "puTiva vasahA0" dAragAhA / tattha paDhamaM dAraM / puvvaM vasabhA tepAtaM sAyaM majjhaMtie va vasabhA uvassaya samaMtA / pehaMti apehAe, lahugo dosA ime tattha // 4745 // "pAo' sAyaM0" gAhA / kaNThyA / ime dosA sAhammi aNNa dhammiya, gAratthiNi khivaNa vosiraNa rajjU / giNhaNa kaDDaNa vavahAra pacchakaDuDDAha nivvisae // 4746 // "sAhammi0" gAhA / asya vyAkhyAcoyaNa kuviya sahammiNi, parautthiNigI u diTThirAgeNa / aNukaMpa jadicchA vA, chubhijja bAlaM agArI vA // 4747 // ahavA chubhejja koyI, ubbhAmaga veriyaM va haMtUNaM / vehANasa itthI vA, parisahaparAjito vA vi // 4748 // "coyaNa kuviya0" ["ahavA0"] gAhA sAhammiNI kAi liMgatthI-eehiM mama liMgaM hariyaM ti eeNa paDisevaNaM kappaTTagarUvaM paDissayasamIve sAharejja / "parautthigiNI u diTThirAgeNaM" ti - mA ahaM ayaso bhavissai to saMjayANa uvassayasamIve Thavejja / eehiM ceva etaM jaNitaM ti logo evaM ciMtissai / ahavA aNukaMpAe ee aNukaMpiyA kahiMci sejjAyaresu vA issaresu vA choccheiM2 ti evaM chubhejjA / tattha ya gose geNhaNAdao dosA bhavaMti jai puvvameva Na pddilehhiN| 1. pAtaM muca / 2. = nikSepsyanti (malavR) /
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4743-4753 ] io uddesa hAuM va jareuM vA, acaMdatA teNagAti vatthAdI / eehiM ciya jaNiyaM, tahiM ca dosA u jaNadiTThe // 4749 // 11 "hAuM va0 gAhA / eyaM acittaM pi chubhejja liMgattho vA liMgetthI vA kiMci hariUNa vA jo etesiM ayaso bhavati hiraNNasuvaNNAdi, annatitthiyAdi emeva paDiNiyattaNeNa taccaMnigiNI voDigiNI vA gihatthIe ujjhAmagasamucchiyaM / taheva paDiNIe aNukaMpaNI / ahavA coro pAradArio vA mAreUNa paDiNIyattaNeNa chubbhejjA, kAi vA ukkalaMbejja ahavA saMjao ceva parisahaparAjio koi ciMtejja - varaM praveSTuM jvalitaM hutAzanam, na cApi bhagnaM cirasaJcitaM vratam / daviyaTTha' saMkhaDe vA, purisitthI mehuNe viseso vi / emeva ya samaNammi, vi saMkAe giNhaNAdINi // 4750 // "daviyaTTha0 " gAhA / rittharA davvaTThAe asaMkhaDeMti tao ekkena chidraM labhettA mArettA samaNANaM uvassayasamIpe sAharejja, tattha sAhU saMkijjejjA, tattha gehaNAdINi / jamhA ee dosA tamhA gose uTThiehiM vasabhehiM savvao samaMtA vasahI paDileheyavvA / 681 kAlammi pahuppaMte, caccaramAdI Thavittu paDiyaraNaM / rakkhaMti sANamAdI, chaNNe jA diTThamaNNehiM // 4751 // bhAvyam ? | bolaM pabhAyakAle, kariMti jaNajANaNaTTyA vasabhA / paDiyaraNA puNa dehe, paroggahe Neva ujjhati // 4752 // appaDicara paDicaraNe, dosA ya guNA ya vaNNiyA ee / eteNa sutta Na kataM, suttanivAto imo tattha // 4753 // "kAlammi0 " [ "bolaM pabhAyakAle0 'appaDicara0 " ] gAhAtrayam / jai kiMci picchaMti / kAlo yatti tAhe appasAgAriyaM kareMti ahavA pariThaveMti jo saMjao appasAgAriyaM karei jaM kappaTThayarUvaM taM appasAgAriyaM caukke kIrai agaDasamIpe vA, evaM chddsti| jaM hiraNNaM suvaNNaM vatthAi vA taM pi appasA[gA]riyaM kareMti ahavA ahetANi na taraMti pariTThaveMti, tAhe bolaM kareMti - jahA keNa vi imaM chUDhaM | ahavA bhaNai esa gao dIsati / etatprasaMgena gataM nAtra sUtranipAtaH / imo sUtranipAtaH """ 1. rittha = [rikta] dhaNa pAsama patra 712 / 2. pahuppati iti bhAvyam ? / 3. pariTThavetuM iti
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 682 visesa AgaMtAraThiyANaM, kajje AdesamAdiNo keI / vasiuM vissamiuM vA, chaDDittu gayA aNAbhogA // 4754 // " AgaMtAraThiyANaM 0 " gAhA / AgatyAgatya yasminnagArA tiSThanti tadidaM AgaMtAraM / tattha gaMtukAmA kAraNeNa ThiyA / tattha ya anne vi paMthiyA pahiyA vasahimuvagayA / te ya gayA / tattha tesiM kiMci pumhuTTaM / taM puNa imaM - vyAkhyA [ uggahapagayaM samitiM - - sattuga- gorasa - siNeha - gula- loNamAdi AhAre / ohe uvaggahammiya, houvahI aTThajAtaM vA // 4755 // "samiti0" gAhA / eyaM " duvihe davvaM ti jAva avaraNho "tti (gA0 4744) asya kAUNamasAgarie, paDiyaraNA''hAra jAva avarahe / emeva ya uvahissa vi, asuNNa sedhAi dUre ya // 4756 // "kAUNamasAgarie0 " gAhA / syAnmatiH kiM kAraNaM avaraNhAo jAva paDikkhaMti ? ata ucyate - vocchijjaI mamattaM pareNa tesiM ca teNa jati kajjaM / gitA vi visuddhA, jati vi Na vocchijjatI bhAvo // 4757 // "vocchijjai0" gAhA / 'tesiM ca teNa jati kajjaM' ti sAhUNaM teNaM jai kajjaM / avvocchinne bhAve, cirAgayANaM pi taM payaMsiMti / paNNavaNamaNicchaMte, kappaM tu kareMti paribhutte // 4758 // " avvocchinne0 " gAhA / sAhUhiM gahie jai te paDiAgayA gavesaMti / evaM avvocchinne bhAve taM deseMti etaM / taM kiM puNa amhehiM ee ya mamattI kayaM aNuggahaM mannamANA sAhUNaM 'aNujANaha' / jai NANujANaMti tANi ya paribhuttANi tAhe AukkAyacamaDhaNA bhavissai tti kappaM tesiM dAuM sagAse ThavittA imAe vihIe deMti / pacconiyattapuTThA, karAdi dAeMti ettha NaM pedhe / darisiMti apicchaMte, ko pucchati keNa ThaviyaM ca // 4759 // "pacconiyatta puTThA0" gAhA / pratinivartA pacconiyattA puTThatti kaheMti, tAhe hatthaMgulIsu vatthasannAe uvadisaMti / jai bhaNati - keNeyaM ettha ThaviyaM ? tAhe bhAMti - ko pucchai ? keNa
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4754-4764] ThaviyaM eyaM ? eteNa ca idaM vyAkhyAtaM bhavati / io uddesa 44 bhaDamAdibhayA NaTTe, gahiyA'gahiesu tesu sajjhAdI / giNhaMti asaMcaiyaM, saMcaiyaM vA asaMtharaNe // 4760 // 'bhaDamAdibhayA0 " gAhA / jammi ya gAme ThiyA tattha je sa (e) jjhayA jai bhaDANaM bhaeNaM naTThA AdigrahaNAd vAraNiyA ya / asya vyAkhyA sAvikkheta NaTTe, emeva ya hoi uvahigahaNaM pi / paccAgaesu gahaNaM, bhuMjati diNNevamaTThe vi // 4761 // "sAvikkhetara0 " gAhA / tareMti eva sejjAyarassa vi aduTTajAyaM pi taheva jahA aNaMtaroktaM / pAuggamaNuNNaviyaM, jati maNNasi evamatipasaMgo tti / AurabhesajjuvamA, taha saMjamasAhagaM jaM tu // 4762 // sambandhaH 683 " pAugga0 " gAhA / kaNThyA / [suttaM] se vatthUsu avvAvaDesu avvAgaDesu aparapariggahiesu amarapariggahaesu sacceva uggahassa puvvANuNNavaNA ciTThai ahAlaMdamavi uggahe // 3-27 // gihiuggahasAmijaDhe, iti eso uggaho samakkhAto / sAmijaDhe ajaDhe vA, ayamaNNo hoi AraMbho // 4763 // '"gihiuggaha0" gAhA / "se" tti niddoso kassa vatthussa ? vatthU = gihaM, taM seuM keuM vA avvoaDaM nAma jattha vAvAraM Na kareMti taM avvoaDaM / avvAgaDaM nAma jaM na ceva jANaMti kayAiyA vi eyaM AgayaM keNa vA aNuNNAyaM / aparapariggahiyaM nAma jassa so pariggahio hohI? susAgao / anne (amara) pariggahiyaM jaM devapariggahiyaM / ee dinnasya savveva uggahassa puvvANuNNavaNA ciTTha / ahAlaMdamaviggaho / nijjuttI vitthArei / khittaM vatthaM setuM, ketuM sAhAraNaM ca patteyaM / avvAvaDamavvo aDamaparamamarapariggahe ceva // 4764 // [ ni0 ]
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 684 visesacuNNi [uggahapagayaM "khittaM vatthu0" gAhA / vastu nAma gharaM, vatthugrahaNAt kSetramapi vastuM bhavati tena kSetragrahaNaM kRtam / taM khettaM seuM keuM ca vibhAsiyavvaM / taM khettaM vatthu vA sAhAraNaM bhavati / patteyaM sAhAraNaM nAma sAmannaM, tavvivarIyaM patteyaM / ettha puNa vatthummi adhIyAro, Na khette asya jJApanArthamidamapadizyate vatthummi / ettha gAhA - dAiya gaNa goTThINaM, seNI sAhAraNaM va dugamAdI / vatthummi ettha pagayaM, usita khAte tadubhae ya // 4765 // "dAiya-gaNa0" gAhA / jaM bhaNiyaM sAhAraNaM taM dAiyAdINaM / avvAvaDassa vyAkhyAsaDiya-paDiyaM Na kIrai, jahigaM avvAvaDaM tayaM vatthu / avvogaDamavibhattaM, aNahiTThiyamaNNapakkheNaM // 4766 // "saDiya0" gAhApuvvaddhaM kaNThyam / "avvogaDa"tti jaM dAiyAdIhi avibhattaM / aparapariggahiyaM nAma jaM taM avvAvaDaM taM aNahiTThiyaM aNNapakkheNaM nAnyaiH parigRhItaM, sAmI ceva sejjAtaro / eyaM puNo vibhAsai / avaro su cciya sAmI, jeNa vidiNNaM tu tappaDhamatAe / amarapariggahiyaM puNa, deuliyA rukkhamAdI vA // 4767 // "aparo0" puvvaddhaM / bhaveva uvaggahassa puvvA aNuNNavaNA ciTThai / etacca vyAkhyAtaM bhavati aparapariggahiyassa / "amarapari0" pacchaddhaM kaNThyam / etesiM ime diTuMtA / avvAvaDe kuDuMbI, kANivvogaDe ya raaygihe| aparapare so ceva u, amare rukkhe pisAyaghare // 4768 // [ni0] "avvAvaDe.'' gAhA / tattha avvAvaDe imo diTuMto / avvAvaDe kuTuMbI asya vyAkhyAnimmavaNaM pAsAe, saMkhaDi jakkha sumiNe ya kaMTIya / aNNaM vA vAvAraM, Na kuNati avvAvaDaM teNaM // 4769 // "nimmavaNa0" gAhA / egeNa kuTuMbieNa suMdaraM gharaM kAriyaM / sammatte pavisAmi tti saMkhaDi kAuM pavisittumADhatto, vANamaMtareNa ya rattiM sumaNe bhaNNai - jai pavisAhi kulaM te NaM ucchAdemi / teNa palihaNiUNa mukkaM vAvAraM ca se na kareMti / annayA sAhUhiM AgaehiM so kuDuMbiyo anuNNavio, teNaM te bhaNNaMti - devayAe pariggahiyaM tao bhe avAo hohIi / sAhUhiM bhaNio - aNujANa[su] tumaM labhissAmo vayaM devayaM / tahiM kAussaggeNaM jakkho AkaMpio
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4765-4773] taio uddeso 685 bhaNai - uvarillabhUmiyaM mottuM vIsatthA acchaha / te ThiyA / tesu gaesu je anne sAhuNo eMti te tattha ThAyati / sacceva (uggahassa) puvvANuvaNA / avvokaDe imo diTuMto / kANiTTa'vvogaDe ya rAyagihe / asya vyAkhyAiDrittaNe Asi gharaM mahallaM, kAleNa taM khINadhaNaM ca jAyaM / te ummarIyassa bhayA kuDIe, dAuM ThiyA pAsi gharaM jaINaM // 4770 // "iDDittaNe0" gAhA / egeNaM vANieNaM rAyagihe kANiTTiyANi sajAlamAlAcoppAlaM gharaM kAraviyaM / so mato putto seDhallo jaao| tattha ummarIyaM ghippai / taummariyaM acayaMte dAuM egapAse kuDIe Thio taM caNNeNaM gharaM saMjayANa dinnaM / tammi avvAvaDe avvogaDe vA sacceva uggahassa puvvANuNNavaNA ciTThai / asya vyAkhyA - puvvaTThiya'NuNNaviyaM, ThAyaMta'NNe vi tattha te ya gatA / evaM suNNamasuNNe, so cceva ya uggaho hoi // 4771 // "puvvaTThiya0" gAhA / doNha vi egatare kei sAhU aNunnavettA ThiyA / tesiM mAsakappe vAsAvAse vA punne anne sAhuNo tattha ThAukAmA na puNo uggahaM aNunnaveti / puvvaThitesu ciragaesu vi je anne sAhU tattha ThAukAmA na puNo uggahaM aNunnaveMti / ahavA aparapariggahie seyaM vyAkhyA aparapariggahiyaM puNa, apare apare jatI jai uveMti / avvokaDaM pi taM ciya, donni vi atthA aparasadde // 4772 // "aparapari0" gAhA / "avvogaDaM pi taM ciya" tti savvesiM ceva sAhUNaM taM sAmannaM / "doNNi vi ya atthA aparasadde'' tti Na parehiM vA pariggahiyaM aparehiM vA sAhUhiM pariggahiyaM bhavati / kANiTTagAu nAma pAhANamatIto pakkiTTayAo vA mahallAo ya / bhUyAdipariggahite, dumammi tamaNuNNavittu sajjhAyaM / egeNa aNuNNavie, so cceva ya uggaho sese // 4773 // "bhUyAdi0" gAhA / rukkho jo bhUeNaM pariggahio, tassa vA heTThA gharaM / tattha so ceva bhUo aNunnaveyavvo / tattha ThiyANaM so ceva sejjAyaro jaM tassa bhUyakUrAdi nivedanaM gaMtuM sejjAyaro tti kAuM pariharijjai / sesaM kaNThyam / 1. = pASANamayyaH pakveSTakAH malavR /
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 686 visesacuNNi [ uggahapagayaM sAmI aNuNNavijjai, dumassa jassoggaho vva asahINe / kUrasurapariggahite, dumammi kANiTTagANa gamo // 4774 // necchaMteNa va anne, IsAlusureNa jaM aNuNNAyaM / tattha vi so cceva gamo, sagAripiMDammi maggaNatA // 4775 // jakkho cciya hoi taro, balimAdIgiNhaNe bhave dosA / suviNe oyarie vA, saMkhaDikArAvaNamabhikkhaM // 4776 // "sAmI0" [ "necchaMteNa0" "jakkho cciya0"] gAhA / [suttaM] se vatthUsu vAvaDesu vogaDesu parapariggahiesu bhikkhubhAvassa aTThAe doccaM pi uggahe aNuNNaveyavve siyA ahAlaMdamavi uggahe // 3-28 // "se vatthUsu vAvaDesu0" suttaM uccAreyavvaM / saMbaMdhosAgAriMgI uggahamaggaNeyaM, se kecciraM vAkaDa mo kahaM vA / idANi rAuggahamaggaNA u, keNaM vidiNNo sa kayA kahaM vA // 4777 // "sAgAriMgI0" gAhA / esa tAva sAgAriuggaho bhaNio jAvaiyaM kAlaM aNuNNavijjai "vogaDa mo kahaM vatti (kaha) vyAkhyAtam / idANi deviMdarAyAdINaesu aNavaTThiyA tahiM hoMti uggahA rAyamAdiNo cauro / pAsANammi va lehA, jA titthaM tAva sakkassa // 4778 // soUNa bharaharAyA, savviDDI Agato jiNasagAsaM / vaMdiya namaMsiyA NaM, bhatteNa nimaMtaNaM kuNai // 4779 // pIlAkaraM vatANaM, eyaM amhaM na kappae ghettuM / aNavajjaM NiruvahayaM, bhujaMti ya sAhuNo bhikkhaM // 4780 // taM vayaNaM soUNaM, mahatA dukkheNa addito bharaho / samaNA aNuggahaM me, Na kariti aho ! ahaM catto // 4781 // nAUNa tassa bhAvaM, deveMdo tassa jANaNaTThAe / vaMdiya namaMsiyA NaM, paMcavihaM uggahaM pucche // 4782 //
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 687 bhAsagAhA-4774-4790] taio uddeso aTThAvayammi sele, Adikaro kevalI amiyanANI / sakkassa ya bharahassa ya, uggahapucchaM parikahei // 4783 // deviMdarAyauggaha, gahavati sAgArie ya sAhammI / paMcavihammi parUvita, NAyavvaM jaM jahiM kamai // 4784 // taM vayaNaM soUNaM, deviMdo vaMdiUNa titthayaraM / vitarati appaNage uggahammi jaM sAhupAuggaM // 4785 // souM tuTTho bharaho, laddho mae ettio imo lAbho / vitarati jaM pAuggaM, kevalakappammi bharahammi // 4786 // paMcavihammi parUvite, sa uggaho jANaeNa ghettavyo / aNNANeNoggahie, pAyacchittaM bhave tivihaM // 4787 // ikkaDa kaDhiNe mAso, cAummAsA ya pIDhaphalaesu / kaTTha kaliMce paNagaM, chAre taha mallagAIsu // 4788 // "aNavadviyA0" ["soUNa" "pIlAkaraM0" "taM vayaNaM0" "nAUNa." "aTThAvayammi0" "deviMda0" "taM vayaNaM0" "souM0" "paMcavihammi0" "ikkaDa0"] sesAo gAhAo kNtthaao| [suttaM] se aNukuDDesu vA aNubhittIsu vA aNucariyAsu vA aNupharihAsu vA aNupaMthesu vA aNumerAsu vA sa cceva uggahassa puvvANuNNavaNA ciTThai ahAlaMdamavi uggahe // 29 // "se aNukuDDesu vA" suttaM uccAreyavvaM / sambandhaH je ceva donnipagatA, sAgAriya rAyauggahA hoti / tesiM iha parimANaM, NivoggahammI viseseNaM // 4789 // "je ceva donni0" gAhA / se tti niddese, kassa ? aNukuDDassa / anu pazcAdbhAve / aNukuDDe bhittIsu, cariyA pAgArapaMthaparihAsa / aNumerA sImAe, NAyavvaM jaM jahiM kamati // 4790 // [ni0] "aNukuDDe0" gAhA / kaDagaM ti vA kuTuM ti vA egaTuM / meraM ti vA mIsaM ti vA egttuN|
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 688 visesacuNNi [uggahapagayaM vai bhitti vA / eesu hatthaM hatthaM, jassete tesiM uggaho sesaM ranno / pAgArassa vA pAseNaM addhaM dhAvaMto caDittA tiriyaM gammai / jaM eyaM uggahaparimANaM bhaNiyaM ettha uccArAdINi AyaraMti, ThANa nisIyaNA-tuaTTaNAdINi vAvArayaMti, tAhe kuDDAdINaM hatthassa jai aMto to gahavai uggaho manasI kajjai, hatthassa vihiyA rAyA maNasI kajjai, pAgArapalihapaMthasImAsu paMthe daMDio uggaho jAva vasayati rAyA tAva aDavIe vi daMDiuggaho / jattha na koi vasayati tattha deviMdoggaho / aNukuDaM uvakuDaM, kuDDasamIvaM va hoi egaTuM / emeva sesaesu vi, tesi pamANaM imaM hoi // 4791 // vati bhitti kaDagakuDDe, paMte merAya uggaho rayaNI / aNucariyAe aTTha u, cauro rayaNIu parihAe // 4792 // vatisAmiNo vatIto, hattho sesoggaho Naravatissa / tassa tahiM mamakAro, jati vi ya NimmANi jA bhUmI // 4793 // hatthaM hatthaM mottuM, kuDDAdINaM tu majjhimo raNNo / jattha na pUraDa hattho, majjhai tibhAgo tahiM raNNo // 4794 // "aNukuI0" ["vati0" "vatisAmiNo0" "hatthaM hatthaM0"] gAhA / [ uggahapagayaM samattaM]
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4791-4797] taio uddeso [seNApagayaM] [suttaM] se gAmassa vA jAva rAyahANIe vA bahiyA seNaM sanniviTTha pehAe kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA taddivasaM bhikkhAyariyAe gaMtuM paDiettae / no se kappati taM rayaNi tattheva uvAiNAvittae / jo khalu niggaMtho vA niggaMthI vA taM rayaNiM tattheva uvAiNAi, uvAtiNaMtaM vA sAtijjati, se duhato vi aikkamamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugghAiyaM // 3-30 // "se gAmassa vA jAva aNugghAtiyaM0" / sambandhaHuvaroha bhayA kIrai, sapparikho puravarassa pAgAro / teNa ra seNAsuttaM, aNuattai uggaho jaM ca // 4795 // "uvaroha bhayA0" gAhA / se tti niddeso, kassa ? gAmanagarAdINaM / tANi puvvavanniyANi, sesA nAma jassa sayakhaMdhAvAro aNurAyago rohayaM kAuM sanniviTThA taM pehAya sanniviTuM kappai niggaMthANaM niggaMthINaM bhikkhAyariyAe taddivasaM gaMtuM paDiettae / kAraNiyaM eyaM suttaM-jo khalu NiggaMtho vA NiggaMthI vA / jo tti niddeso khalu pAdapUraNe / niggaMthA puvvavaNNiyA taM rayaNiM tattheva upAdinAveMti, duhao vItikkamati jiNasImaM rAyasImaM ca / Avajjai cAtu[mAsiyaM] / je dosAti' nijjuttIya bhannihiti / jattha erisaM tattha na ceva acchiyavvaM tamhA aNAgayaM niggaMtavvaM / tattha gAhA - seNAdI gammihiI, khittuppAyaM imaM viyANittA / asive omoyarie, bhaya cakkA'Niggame gurugA // 4796 // ANAiNo ya dosA, virAhaNA hoi saMjamA''yAe / asivAdimmi paruvite, adhikAro hoti seNAe // 4797 // "seNAdI0" ["ANAiNo0"] / seNaM AdikAuM gammihiti / AdigrahaNeNaM mecchabhaeNa senAgrahaNaM kRtvA bhayacakragrahaNaM kRtaM taM jJApayati / senAe aviyAro, ee hohiMti aNAgayaM ceva niggaMtavvaM jai aNAgayaM na niti :: / (caturguru) ANAdiNo dosA / virAhaNA duvihA - AyavirAhaNA saMjamavirAhaNA ya / jaM tattha esaNaM pallihiti / ahavA thaMDille duvihe alabbhamANe chakkAyavirAhaNA / AyavirAhaNA - samudANe alabbhamANe evamAdi jamhA dosA tamhA aNAgayaM 1. dosA te iti bhAvyam ? /
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 690 visesacuNNi [seNApagayaM ceva niggaMtavvaM / asivAIsu eyANi parUvittA ahiyAro seNAe / taM puNa kiha jANejjA ? aisesa devata nimittamAdi avitaha pavitti sotUNaM / niggamaNa hoi puvvaM, aNAgate ruddha vocchiNNe // 4798 // "aisesa0" gAhA / aisesio jo ohiNNANI vA taM pucchati, devayA vA sAhiti, nimitteNa vA AbhoeMti / ahavA anno jo jANei so pucchijjai / AdigrahaNeNaM vijja-maMtehiM, ahavA avitahiM pavattiM soUNa niggaMtavvaM / ahavA imA parivADI - uppAyanimitteNa va, AbhoettA aNAgayaM sammaM / pacchA niruvassagge, kappai gaNiNo virahiojjo // naccA u sovasaggaM, khettaM ciyahe aNAgayaM ceva / jai Na ya hayisai kAle, laggai caugurue caummAse // jei jahaha ti aNAsaNNe,1 gaNa saMjama rakkhaNA ya kitti ya / AsannaM ci ya hito,2 donni vi sIme aikkamai // jai na vasaMti jaNavayA, paracakkabhaeNa hoMti uppicchA / dhUmAyaMti disAu, niddhAi jaNo bhuvviggo|| kaMdiya kUviya saddo, palaviyasaddo va suvvai samaMtA / eyArisammi khette, kiha dhammadharAvahA honti // saMbaddhA [ ya ] atitthI, bhIyA pavvaya kuDillaruggesu / doccAiyA akAle, pAvaMti virAhaNaM duvihaM // ThANa NisejjA sejjA, vosiraNuppavagaIya pAvaMti / ura kheda nivAtesu ya, dupaDikkhAya maraNaM ca // cAuddisi jaNavao, viluttasAro virAhaNaM patto / niggaMtumavApaMto, aiyAivaraMDamaMDuvio // rohiyaM va nagaraM jaNasaMvaTTo ya aTTaroho ya / anto nagare vaTTai, dese dese ya janamArI // eyArise virohe, vasahi alaMbhe ya addharohe ya / duvvasahIe pattA, pAvaMti virAhaNaM duvihaM // aMto viyArabhUmI, natthi pahiTThA vi natthi niggamaNaM / jai[ vi] na gacchai bAhiM, maraNaM vA duppaveso vA // sannAe coio jai, dhAra paritAvaNA ya vAvattI / vosaraNe kAyavaho, jaNasaMvaTTo avanno ya // doNha va saMkhaDakAle, satthanivAte hi AyavAvattI / satthAo te gilANe, natthi asattho ya daviyaM ca // bhikkhassa niggao puNa, kaMTheNa Ahao tahiM koi / AgantUNa ya paDio, gelannArovaNA tattha // paMcayaparihANI ya, dullabha rikkha jogahANI ya / AyavivattI ahavA, appAuggassa AiyaNA // 1. a i jahati aNAsaNNe iti bhAvyam ? / 2. jahiMto iti bhAvyam ? / 3. ekamakSaraM nyUnaM pratibhAti / 4. vAreMto i|
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4798-4803] io uddesa tassa alaMbhe maraNaM, akitti asamAhi titthavoccheo / iccevamAdi dosA, sovassagge vasaMtANaM // tamhA niruvassaggaM, gaMtavvaM hoi gacchavAsINaM / tattha tava saMjamamAvassayANa jogA visujjhatI // aisesa purise sar3a, niggamaNamaNAgayaM bhave gaNiNo / asai niyattitaNA, bhogAgADhAgADhe va niggamaNaM // Na niggayA hojja Na NAyaM tAva jAva paMthA ruddhA / ahavA imehiM kAraNehiM, nAe vi Na niggayA hojja // gelaNa rogi asive, rAyadduTThe taheva omammi / vahI sarIrateNaga, NAte vi Na hoti niggamaNaM // 4799 // eehi ya aNNehi ya, Na NiggayA kAraNehiM bahu hiM / acchaMti hoi jayaNA, saMvaTTe Nagararodhe ya // 4800 // " gelaNNa0" [' ['"eehiM ya0"] gAhA / jareNa hojja rogio duTThArueNaM, bAhiM vA verajjaM rAyaduTTaM omaM vA, vahiyA uvahiteNA vA / evaM aniggayANaM imA jayaNA - taM puNa nagararohaM vA, saMvaTTo [vA]hojja / saMvaTTo jattha paracakkAgamaNaM souM jaNo pavvayajaladuggAdIsu ekaTThIbhUo / tattha saMvaTTe imA gAhA saMvaTTamma u jayaNA, bhikkhe bhattaTTaNAe~ vasahIe / tammi bhaye saMpatte, avAuDA ekkao ThaMti // 4801 // [ ni0 ] 691 "saMvaTTammi u jayaNA0' gAhA / bhikkhe bhattaTTaNA vasahI tinni dArA / bhikkhaM uggamauppAyaNA suddhaM ghettavvaM / jAhe na hojja tAhe vaiyAsu va pallIsu va, bhikkhaM kAuM vasaMti saMvaTTe / savvammi rajjakhobhe, tattheva ya jANi thaMDile // 4802 // "vaiyAsu va0" gAhA / " jANi thaMDille" tti jANi thaMDille ThiyANi tesu gehaMti / aha Na hojja pUvaliya sattu odaNagahaNaM paDalovariM pagAsamuhe / sukkhAdINa alaMbhe, ajaviMtA vA vi lakkheMti // 4803 // 1. asai niyattita'NAbhoga gADhAgADhe va niggamaNaM iti sambhAvyate ? 2. atra ekamakSaraM nyUnaM sambhAvyate / 3. atra gAthArdhaM saMzodhyam /
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesa [ seNApayaM "pUvaliya0" gAhA / kaNThyA / "lakkheMti "tti jai sukkheNaM na saMtharai to paDalANaM uvariM kAuM donhaM geNhaMti / taM levADaM lakkheMti / bhattaTTaNA jayaNA / jai appA sAgAriyaM tava / pacchannAsati bahiyA, aha sabhayaM teNa cilimiNI aMto / asatIya va sabhayammi va, dharaMti addheyare bhuMje // 4804 // kAle apahuccaMte, bhae va satthe va gaMtukAmammi / kappuvari bhAyaNAI, kAuM ikko u parivese // 4805 // pattega vaDDagAsati, sajjilagAdekkao gurU vIsuM / omeNa kappakaraNaM, aNNo guruNekkato vA vi // 4806 // 692 "pacchannAsati 0" [ "kAle apahuccaMte0 " " pattega0" ] gAhAtrayaM kaNThyam / "ekkao vA" vitti asai ekko vi sAhu-gurussa vi, sAhUNaM pi vaTTagANaM kappaM karejja / bhANassa kappakaraNaM, daDhillaga mutti kaDuyarukkhe ya / tesa'sati kamaDha kapparaM, kAumajIve padese ya // 4807 // goNAdIvAghAte, alabbhamANe va bAhi vasamANA / vAtadisi sAvayabhae, avAuDA teNa jaggaNatA // 4808 // jiNaliMgamappasihayaM, avAuDe vA vi dissa vajjaMti / thaMbhaNi mohaNikaraNaM, kaDajoge vA bhave karaNaM // 4809 // "" bhANassa kappakaraNaM 0 " [ " goNAdI0 'jiNaliMgamappaDihayaM 0 " ] gAhA / kaNThyA | vasahI jayaNA puvvakae ThAyaMti / asai rukkhaheTThA / aha sAvayabhayaM tAhe goNAdINaM aMtare majjhe vA ThAyaMti sAhaMti ya jahA saMjayA vayaM mA pahAro pahiti esa tAva saMvaTTe jayaNA / - - 77 66 je yA puNa saMvaTTi kakkhaDAI corehiM vA drAvitA nagaraM pavisaMti | ahavA na ceva nagarAo niggayA tattha gAhA saMvaTTaniggayANaM, niyaTTaNA aTTha roha jayaNAe / vasahI bhattaTThaNayA, thaMDilla vigiMcaNA bhikkhe // 4810 // hANI jAvekaTThA, do dArA kaDaga cilimiNI vasabhA / taM ceva egadAre, mattaga suvaNaM ca jayaNA // 4811 // 1. kamaDhagANaM malavR /
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4804-4816] taio uddeso 693 roheu adamAse, vAsAsa sabhami to NivA jaMti / parabalaruddhe vi pure, hArviti Na mAsakappaM tu // 4812 // bhikkhassa va vasahIya va, asatI satteva cauroM jAvekkA / laMbhAlaMbhe ekkekkagassa NegA u saMjogA // 4813 // egattha vasaMtANaM, pihahuvArA'satIya sayakaraNaM / majjheNa kaDaga cilimiNi, tesubhayo thera khuDDIto // 4814 // dAraduyassa tu asatI, majjhe dArassa kaDaga puttI vA / Nikkhama pavesavelA, sasadda piMDeNa sajjhAto // 4815 // "saMvaTTaniggayANaM0" ["hANI jAvekaTThA0" "roheu aTTha0" "bhikkhassa va0" "egattha vasaMtANaM0" "dAraduyassa tu0"] gAhA / tattha nagararohae aTTha vasahIo pddileheyvvaao| kiM nimittaM aTTha vasahIo? aTTha uDubaddhie mAse rohio bhavati / teNa paraM parisArettA sadesaM jaMti, tAhe aTThasu vasahIsu sammAsaM acchaMti, alaMbhe ekakkahANI jAva saMjayANaM ekkA saMjaiNa vi ekkA / asai ekkahiM ceva vasahIe / tattha imA jayaNA - jai taM cAussAlaM tatthaMtareNa kaDao karei, asai cilimiNI vasabhA evaM kareMti / aha natthi cAussAlaM tAhe ekkaghare ceva piha duvAraM kIrai, aMtareNaM kaDago cilimiNI vA kIrai / aha DaharagaM dAraM / tAhe velA Thavijjai / jaM velaM saMjayA aiti taM velaM saMjaIo na niti / rattiM mattaesu jayaMti / 'suvaNaM ca jayaNAe' tti asya vyAkhyA aMtammi va majjhammi va, tarUNI taruNA ya savvabAhirato / majjhe majjhima therI, khuDDI khuDDA ya therA ya // 4816 // "aMtammi va0" gAhA / asya vyAkhyA-AvaliyA ThAeMti, tattha aMte tAva bhaNNai - egammi aMte taruNIo ThavijjaMti, tAsi Arao majjhimAo, tAsi Arao therI, tAsi Arao khuDDiyAo, khuDDINa Arao therA, tesiM Arao khuDDagA, tesiM Arao majjhimA, tesiM Arao taruNA, evaM tAva taruNIo taruNA ya aMte jAyA / idANi jai majjhe taruNIo Thavijjati tAsiM Arao2 majjhimAo, tAsi ubhao therIo, tAsi ubhao khuDDagAo, tAsiM ubhao therA, tAsiM ubhao khuDDA, tAsiM ubhao majjhimA, tAsiM ubhao taruNA esa rattiM vasaMtANa jayaNA / 1. vasahA eva kareMti Da / 2. ubhayao malavR muca /
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesa [ seNApayaM 77 44 savva patteya samaNa dikkhiya, purisA itthI ya savveM kathA | pacchaNNa kaDaga cilimiNi, majjhe vasabhA ya matteNaM // 4817 // pacchanna asati niNhaga, boDiya bhicchuya asoya soyA ya / pauradava vaDDagAdI, garahA ya saaMtaraM ekko // 4818 // pAsaMDIpurisANaM, pAsaMDitthINa vA vi pattege / pAsaMDitthi pumANaM, va ekkato hotimA jayA // 4819 // je jaha asoyavAdI, sAdhammI vA vi jattha tahi vAso / NihuyA ya juddhakAle, Na vuggaho NeMva sajjhAo // 4820 // " patteya samaNa0 " [" pacchanna asati0" "pAsaMDIpurisANaM 0 asoyavAdI0'' ] gAhA / kaiyAi rohae vasahIsu thevAsu rAulasaMdeso hojja, jahA pAsaMDANaM itthivaggassa egA vasahI, purisavaggassa egA vasahI / tattha saMjaINaM aNNa titthIya jayaNA, tidhegaM pAse jattha appasAgAriyaM tattha ThAyaMti / aha natthi avagAso tAhe jAo niNhijjAo tAsiM pAse ThAyaMti / jAhe natthi tAhe goNINaM pAse, AjIviyANaM rattapaDiyANaM, tattha jaMpaMti ghaDimattaeNaM pauradavavaDDagAdIsu jemaNavelAe / saMjayANaM annatitthiehiM samaM kA jayaNA ? jattha appa sAgAriyaM, tAhe cilimiNI kareMti, jAhe na hojja cilimiNI pahA, pacchA NiNhiyANaM pAse ThAyaMti / evaM goNANaMtarapaDANaM, je soyavAI te pariharijjaMti / uccArapAsavaNe bhattaTThANAe ya pavaraM davaM geNhaMti / saMsaTTapANayaM unhodayaM vA geNhaMti / jai dharettagA atthi / anne dharenti anne jemaMti ego parivesai / tehiM jimiehiM te dhareMti / aha velA na hojja tAhe UNiyaM acchuNittA tassuvariM pottiyaM, tassuvariM bhAyaNANi Thavijjati / pacchA ego parivesei | bharaMti so ya parivesayA appaNo kamaDhae pakkhivai jattiyA tesiM bujjhai / jattha kamaDhA Na pahuppaMti tattha do tinni vA egao saMghADijjaMti, mAugA piyA puttA vA / evaM saMjoettA bhaNNai - tumaM amueNa samaM jemehi / samuddiTThA kurukucaM kareMti, kAiyamattaehiM jayaMti / evaM tA purisehiM samaM / ahavA itthINaM purisANaM pAsaMDatthANaM egao ceva vasahI tattha saMjayAi saMjaINaM jAva pacchannA vasahI taM deMti / aha natthi cauhiM disAhiM, tAhe tihiM disAhiM egao cilimiNI kIrai / jAhe tinni vi disAo Na hojja tAhe dohi vi disAhiM jAva egA vi disAe bhavao pacchannA, jAiya bhUmIgga jAhe natthi pacchannA tAhe majjhe ratiM pi choDUNaM taheva suvaMti taheva mattaehiM jayaMti samuddisiM taheva, esa vasahI jayaNA / 694 je jaha -
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4817-4825 ] io uddesa idANi thaMDille jayaNA taM ceva puvvabhaNitaM, patteyaM dissamANeM kurukuyA ya / thaMDilla sukkha harie, pavAyapAse padesesu // 4821 // "taM ceva puvvabhaNitaM 0 " gAhA / asya vyAkhyA paDhamAsai amaNuNNetarANa gihiyANa vA vi AlogaM / patteyamatta kurukuya, davaM ca paraM gihatthesuM // 4822 // te paraM purisANaM, asoyavAdINa vacca AvAtaM / itthI napuMsakesu vi, parammuho kurukuyA seva // 4823 // 695 "paDhamAsai0" [ "teNa paraM0 " ] gAhA / sesaM kaNThyam / bAhiM alabbhamANe sukkataNANa majjhe, asai mIsae, asai harie / paesaNIsAe ahavA tesiM vi dinnaM agaDA pAgAro vA hojja tattha pAse vosiraMti / esA uccArajayaNA / idANiM sarIraparidvAvaNiyAjayaNA / pacchanna puvvabhaNiyaM, vidiNNa thaMDilla sukkha harie ya / agaDa varaMDaga dIhiya, jalaNe pAse padesesu // 4824 // annAe paraliMgaM, uvaogaddhaM tulettu mA micchaM / NAte uDDAho vA, ayaso patthAradoso vA // 4825 // "" 'pacchanna puvva bhaNiyaM 0 " [ "annAe0 " ] gAhA / 'pacchanna puvva bhaNiyaM "ti jai bAhiM hINaNAe labbhai tattha puvvabhaNieNa vihiNA disA avaradakkhiNA so ceva vihI puvvutto (gA0 1630) / aha na labbhai tAhe jaM vidinnaM thaMDillaM tahiM appaharie asai sukkataNANa majjhe, asai hariesu vi / ahavA ekko pAso dinno agaDe vA chubbhejjaha addha pAgArAe chubbhetti nadIe vA Dajjhai vA avassaM dahiyavvo / "keNai kAraNeNaM" (?) tattha jai keNa keNai kAraNeNaM tattha jai keNai na nAyaM tAhe kiMci kAlaM saMbaMdhekkhAvettA jA uvaogaM gacchai, mA micchattaM jAhiti tAhe paraliMgaM kAuM ratti chaDDijjai / jo puNa NAo - mao tti tattha jai evaM kareMti to ugga(DDA)ho ayaso y| esA sarIrapariTThAvaNiyAjayaNA / idANiM bhikkhAjayaNA
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 696 visesacuNNi [ seNApagayaM na vi koi vi kaMci pucchati, NitamaNitaM va aMtoM bAhiM vA / AsaMkite paDiseho, NikkAraNa kAraNe jataNA // 4826 // "na vi koi vi0" gAhA / bAhirA aMto niggacchamANaM na ruMbhaMti bAhirAo aiMto, abhitarillANaM saMkaMti tattha bAhiM niti / aha AsaMkiyaM to NikkAraNe Na vaTTai / asya vyAkhyA pauraNNa pANagamaNe, cauro mAsA havaMta'NugghAyA / so ta iyare ya cattA, kula gaNa saMghe ya patthAro // 4827 // "pauraNa." gAhA / jo so niggacchai so vi catto, abbhitarallA vi cattA / eesiM pavvaio niggao / teNaM bhedo diNNo evaM abhitarillA cattA / so catto pucchijjato aNakkhaMto bajjhejja-cArio tti vA kAuM / aMto alabbhamANe, esaNamAIsu hoti jatitavvaM / jAvaMtie visodhI, amaccamAdI alAbhe vA // 4828 // "aMto0" gAhA / aMto suddho alabbhamANe tAhe esaNAe jayaMti jAva visohikoDIe caulahugaM / tANi dANasaDDhAdINi saMghavAdIhiM kareMti, amaccamAicca bhaNaMti so dei, jai avisohikoDI taha vi gheppai / evaM jai caugurue Na vi labbhai tAhe / Apucchita Arakkhita, seTThI seNAvatI amacca rAyANaM / niggamaNa diTTharUve, bhAsA ya tahiM asAvajjA // 4829 // mA vaccaha dAhAmi, saMkAe vA Na deMti niggaMtuM / dANammi hoi gahaNaM, aNusaTThAdINi paDisedhe // 4830 // bahiyA vi gametUNaM, ArakkhitamAdiNo tahiM Niti / hita-naTTha-cArigAdI, evaM dosA jaDhA hoti // 4831 // piyadhamme daDhadhamme, saMbaMdha'vikAriNo karaNadakkhe / paDivattIsu ya kusale, tubbhUme pesae bahitA // 4832 // "Apucchita0" ["mA vaccaha0" "bahiyA vi0" "piyadhamme0"] gAhA / ArakkhiuM ApucchaMti - jahA amhaM bhikkhA natthi dAraM dehi, jai teNa visajjiyA tAhe Neti / aha so bhaNejjA - ahaM kUraM demi / tAhe acchaMti / aha so bhaNejja - natthi mama kiMci bIhemi ya tujjhe visajjeuM seTTi pi tAva pucchaha / tAhe seTThi pucchaMti / evaM seNAvaI amaccaM
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4826-4838] taio uddeso 697 rAyANaM jai visajjiyA raNNA tAhe Neti / aha bhaNejja - acchaha, ahaM demi / tattha geNhaMti jaM deMti / aha daMDio vi visajjei - natthi va se kiMci tAhe tubbhaM pavvaiyA hiMDiuM eMti tu (?) / tattha je taruNA samatthA majjhatthA (hasa)nazIlA' (?) ya te dAijjati - ee amhaM NitagA te dArapAliyA picchaMti, nAmaM ca lihiMti, rUvaM cineti / evaM diTTharUvANeti niggayA samANA tattha hiMDaMti / evaM hiMDaMte jai koi bhaNejjA - kevatiya Asa hatthI, jodhA dhaNNaM va kittiyaM Nagare / paritaMtamaparitaMtA, nAgara seNA va Na vi jANe // 4833 // suNamANA vi na suNimo, sajjhAya jjhANa niccamAuttA / sAvajjaM soUNa vi, Na hu labbhA''ikkhiuM jatiNo // 4834 // "kevatiya0" ["suNamANA0"] gAhAdvayaM kaNThyam / bhattaTTaNamAloe, mottUNaM saMkitAi~ ThANAI / saccitte paDisedho, atigamaNaM diTTharUvANaM // 4835 // [ni0] "bhattaTTaNa0" gAhA / "Aloe''tti na guvile TThANe mA cAriya tti saMkijjihiMti / asya vyAkhyA sAvaga saNNiTThANe, otavitekatara itara bhattaTuM / tesa'satI Aloe, vaDDaga kuruyAdi sa cceva // 4836 // bhattaTThiya bAhADA, puNaravi ghettuM atiti pajjattaM / aNusaTThI dATe, aNNo va'satIya jaM aMtaM // 4837 // "sAvaga0" ["bhattaTThiya0"] gAhA / bAhiM gayA jesu ThANesu tesiM saMkA uppajai - cAriya tti, tANi ThANANi vajjeMti na nijaMti / "aNusaTTi dAraTTe" tti-jai dArapAlo bhaNai - mama poggaliyaM deha tAhe se dhammo kahijjai / jai pannaveuM na sakkai tAhe anno koi gihattho bhaNai - ahaM demi, so na vArijjai / evaM asai annassa dAtArassa, asaI jaM aMtapaMtaM taM dijji| ruddhe vocchinne vA, dAraTTe do vi kAraNaM dIve / iharA cAriyasaMkA, akAlaokhaMdamAdIsu // 4838 // 1. na vA kandarpazIlA: malava /
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 698 visesacuNNi [ seNApagayaM "ruddhe0" gAhA / kayAi tesiM nigayANaM dArANi ThaiyANi hojja, aigamaNe niggamaNaM vocchinnaM hojja, tAhe dovi kAraNaM dIveMti, abhitarillA vi, bAhirattA vi - amhaM pavvaiyA niggayA bAhirA ya ruddhA / bAhirallA vi dIveMti - amhe kAraNeNaM niggayA navaraM dArANi ruddhaanni| adivie dosA / jai akAle ukhaMdo dinno rattiM vA viyAle vA / tAhe eehiM vAriyaM ti kAuM paduTThA patthAradosaM karejjA / bAhiM tu vasiukAmaM, atiNetI pellaNA aNecchaMte / gurugA parAjaya jaye, bitiyaM ruddhe va vocchiNNe // 4839 // "bAhiM tu0" gAhA / kayAi bAhiM niggayANaM ekko koi ciMtejja - mukko mi cAragavAsassa, nAhaM puNo pavisAmi / so ya Necchejja pavesiuM / esa suttanivAo / tAhe so pannavijjai - 'ajjo ! na vaTTai sutte paDisiddhaM / duhao bItikammara Avajjai caugurugaM / egayara parAjao kayAi hojja eehiM bheo dinno tti kAuM patthAradosA hojja / jai necchai balAmoDie pavisijjai / biiyapae tattheva vasejja, ruddhadAre vocchinne aigamaNa niggamaNe / jati bAhiM gatANaM sacitto uvaTThAi - 'pavvAveha me' NecchiyavvaM / jai nikkhamAsUti :: / (caturguru ?) cAriyAdi dosA / so teNaM vihANeNaM vArejjA tattha patthAradosA / ahavA bhattapANaM na ceva lbbhi| tAhe so jo savvayaM pavvaiukAmo so ThAi cArio / jo kAvaDio so liMgaggahaNe kAUNa aNicchaMtANa pacchao annei te bhaNaMti - amhe na gaNiyA NAmeNa rUveNa vanneNa ya viMdhiyA jai mArijjasi appaNo te / aigayA dAraM, tAhe appANaM jANAveMti gaNehiM amhe nAmANi ya aaloehi| tAhe bhaNaMti - amhe eyaM na jANAmo so appaNA gahio / evaM aigamaNaM diTTharUvANaM / [seNApagayaM samattaM] 1. avaskanda = dhATI malavR / 2. vi aikammaM iti bhAvyam ? dvayorapi jinarAjAjJayoratikramaH malava /
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4849-4844] io usa [ uggahaparimANapagayaM ] [suttaM] se gAmaMsi vA jAva sannivesaMsi vA kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA savvao saMmaMtA sakosaM joyaNaM uggahaM ogiNhittANa ciTThittae // 31 // " se gAmaMsi vA0" suttaM uccAreyavvaM / sambandho gAmAiyANa tesiM, uggahaparimANajANaNAsuttaM / kAlassa va parimANaM, vuttaM iha tu khettassa // 4840 // "gAmAiyANa0" gAhA / se tti niddese / kassa ? gAmAdINaM puvvavanniyANa, kappatI nAma vaTTai savvao samaMtA / uDDama tiriyaM piya, sakosagaM hoi savvato khettaM / iMdapadamAiesuM, chiddisi sesesu cau paMca // 4841 // egaM va do va tinni va, disA akosaM tu savvato vA vi / savvatto akose, aggujjANAoM jA khettaM // 4842 // "uDDamahe0 " gAhA / " egaM va0 " / iMdapae tti gayaggapayapavvao / saMjama AyavirAhaNa, jattha bhave deha uvahiteNA vA / taM khalu Na hoi khettaM, ughetavvaM ca kiM tattha // 4843 // " saMjama Aya0 gAhA / kaNThyA / 11 699 khettaM calamacalaM vA, iMdamaNidaM sakosamakkosaM / vAghAtammi akosaM, aDavi jale sAvae teNe // 4844 // " "khettaM calamacalaM vA0 gAhA / jattha taM uggahaM ogeNhittA ThAi taM calaM vA hojja acalaM vA saiMdaM vA hojja aNidaM vA / taM sakosaM vA akosaM vA / keNa puNa akosaM hojja ? vAghAeNaM / ko vAghAo "aDavI-jalaM sAvayA teNA?" egAe vA disAe aDavI dohiM 1. aDavi jale sAvae teNe muca /
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 700 visesacuNNi [ uggahaparimANapagayaM vaa| ahavA chinnamaDaMbaM hojja, jalaM puNa kettiyaM khettaM uvahaNai ? levAo AraddhaM uvahaNai / eehiM kAraNehiM akosaM / sese sakosamaMDala, mUlanibaMdhaM aNummuyaMtANaM / pubuTTitANa uggahoM, samamaMtarapalligA doNhaM // 4845 // "sese0" gAhA / sese ti nirvyAghAta ityarthaH / ekkekkAe disAe addhajoyaNaM addhakosaM ca / evaM gatipratyAgatinA sakosaM joyaNaM bhavati / tattha sakose akose vA khette, jo puvvaTThio tassa uggaho / jattha samaM aNunnaviyaM tattha sAhAraNaM / aha saMbaddhesu khettesu samaM ceva aNunaviyaM, tAhe jai do aMtarapalliyAo aMtare to imesi ekkA annesi pi ekkA / aha ekkA ceva to sAmaNNaM / aha bahuyA(gA)u ceva aMtarapalliyAo / tattha vakkhANagAhA - khettassaMto dUre, AsaNNaM vA ThitANa samagaM tu / addhaM addhaddhaM vA, dugAisAhAraNaM hoI // 4846 // "khettassaMto0" gAhA / khettassaMto tti dugamAIsaMbaddhesu khettesu vIsuM vIsuM ThiyANaM jAo aMtarapalliyAo khettaMto bhavati / "dUre''tti jAsu aMtarapalliyAsu samudANaM mUlaggAmamANijjataM khettA aikkaMtaM bhavai / evaM paDhamAliyA kareMti / eyaM dUre / "Asanne" tti jAsu aMtarapalliyAsu samudANaM mUlaggAmamANijjataM khettA aikaMtaM na bhavai / evaM AsaNNe evaM saMpaTTesu khettesu samae anunnavie tAsiM savvAsiM aMtarapalliyANaM addhaM vA caubbhAgaM vA gahaNeNaM tibhAgamAIyA vA sAmaNNaM / taNaDagala chAra mallaga, saMthAraga bhatta pANamAdINaM / sati laMbhe assAmI, khettiya te motta'NuNNavaNA // 4847 // "taNaDagala0" gAhA / etesu je te khettaM te vi assAmiNo akhettiyANa vi AbhavaMti / jANi taNAdINi anunnaviyANi tANi mottuM / syAnmatiH - ke puNa khettiyassa Abhavai ? ata ucyate oho uvaggaho vi ya, saccittaM vA vi khettiyassete / mottUNa pADihAriM, asaMtharaMte va'NuNNavaNA // 4848 // "oho vahI'0" gAhA / "mottUNa pADihAriyaM" ti jaM pADihAriyaM gihatthehito 1. oho uvaggaho muca /
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4845-4853 ] o 701 duvihohiM maggai tattha natthi pacchittaM / asai annakhettANaM, khettie anunnaveMti acchAmo idhaM, asyApavAdaH jai puNa saMtharamANA, Na diti itare va tesi giNhaMti / tividhaM Aso vA, teNa viNA jA ya parihANI // 4849 // " jai puNa0" gAhA / asya vyAkhyA je khettiyA moti Na deMti ThAgaM, laMbhe vi jA''gaMtuvayaMte hANI / pellaMti vA''gaMtu asaMtharammi, ciraM va donhaM pi virAhaNA u // 4850 // '"je khettiyA0" vRttam / "laMbhe vi" tti sai laMbhe Na deMti AgaMtugANaM vrajaMtANaM jA hANI taM pAvaMti / khettiyA adezakA pAhuNagA, "ciraM va "tti ciraM vA kAlaM / vAgrahaNeNaM appaM vA kAlaM asaMtharaNaM deMti' A hojjA / " doNhaM pi"tti AgaMtugANa vatthavvANa ya virAhaNA / tamhA I atthi hu vasabhaggAmA, kudesanagarovamA suhavihArA / bahugacchuvaggahakarA, sImacchedeNa vasiyavvaM // 4851 // 11 'atthi hu0 gAhA / kahaM puNa bahUNaM gacchANaM uvaggahakarA ? ata ucyateekkavIsa jahaNNeNaM, puvvaTThiteM uggaho itareM bhattaM / pallI paDivasabhe vA, sImAe aMtarA gAmo // 4852 // 44 "ekkavIsaM0" gAhA / Ayario appa - bIio gaNAvaccheio ya appa - cauttho, esa sattao gaccho eyappamANeNa tinni gacchA jattha saMtharaMti / ete ekkavIsaM ukkoseNa dosu vi kAlesu battIsaM sahassA / ettha je puvvaTThitA tesiM uggaho / itare bhattasaMtuTThA acchaMti / ettha sImAcchedo kAyavvo / ko puNa sImAcchedo ? ego Adeso- jo jaM labbhai tassa taM / ahavA bhaNejja - tujjha saccittaM / ahavA jaM aMto labbhai taM amhaM / jaM bAhiM taM tujjhaM | ahavA sAhIhi vA vADaehi vA aMtarapallI paDavasabhAdIsu / paDavasabhA nAma je addhajoyaNassa Arao, evaM sakosaM khettaM bhaNiyaM / I akhettaM puNa kerisaM ? iMdakkhIlamaNoggahoM, jattha ya rAyA jahiM ca paMca ime / seTThi amacca purohiya, seNAvati satthavAhe ya // 4853 // 1. deMtiA ityadhikam tesiM vA iti bhAvyam malavR /
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 702 visesacuNNi [ uggahaparimANapagayaM "iMdakkhIla0" gAhA / jattha iMdo uThei iMdamAu vA aNiMde vi / jattha rAyA parivasati muddhAbhisitto rAyarahie vi jattha ime paMca parivasaMti pacchaddhagahitA / addhANasIsae vA, samosaraNe vA vi NhANa aNayANe / etesu Natthi uggaho, vasahIe maggaNa akhette // 4854 // "addhANa." gAhA / addhANasIsayaM nAma jatto jattho aDaviM pavisai taM pi akhettaM samosaraNaM vA, NhANANujANaM vA kula-gaNa-saMghasamavAo vA, eesu natthi uggaho / kiM kAraNaM? bahujaNa samAgamo tesu hoti bahugacchasannivAto y| mA puvvaM tu tadaTThA, pellejja akoviyA khettaM // 4855 // saDDhA dalaMtA uvahiM nisiddhA, siTe rahassammi karejja mannu / pabhAvayaMte ya Na macchareNa, titthaM saladdhI duhato vi hANI // 4856 // "bahujaNa0" ["saDDhA dalaMtA0"] gAhA vRttaM ca / "duhao vi hANi''tti sacittassa acittassa / desavirai savvavirai vA na ko vi paDivajjai / acittassa AhArAdi / eesu aNuggahesu vasahIe maggaNA sacittaacittANaM, tIe vasahIe je puvvaaNunnaviyA tassa uggaho samagaM sAhAraNA / egAlayaTThiyANaM, tu maggaNA dUre maggaNA natthi / AsaNNe tu ThiyANaM, tattha imA maggaNA hoi // 4857 // sajjhAya kAla kAiya, nillevaNa acchaNe asati aNto| vasahigamo pellaMte, vasahI puNa jA samApuNNA // 4858 // "egAlaya0" ["sajjhAya0"] gAhAdvayam / evaM acalaM bhaNiyaM / idANiM calaM bhaNNaivaiyA sattho seNA, saMvaTTo cauvihaM calaM khettaM / etesiM NANattaM, vocchAmi ahANupuvvIe // 4859 // "vaiyA0" gAhA / tattha vaiya tti dAraMjeNoggahitA vaigA, pamANa tUha duha bhaMDi pribhoge| samavaiga puvva uggaha, sAhAraNa jaM ca NIsAe // 4860 //
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 703 bhAsagAhA-4854-4866] taio uddeso "jeNoggahitA0" gAhA / jeNa sAhuNA sAvaiyA uggahiyA tassa puNa vaiuggahassa kiM pamANaM? tattha NegamapakkhassiyA imaM bhaNaMti / tatthego imaM bhaNai - jAva gAvIo cariyAo vaccaMti / anno bhaNati - jattha u ThANe gAvIo dujhaMti / Ayario bhaNai - savve ete aNAdesA / jAvaiyaM Thavai abbhAso gAvIhiM paribhuttaM / eyaM vaiuggahapamANaM / evaM ceva AyariyamataM vRttena vibhAsai Na goyaro Neva ya goNipANaM, novaTTha dujhaMti va jattha gAvo / abbhattha goNAdisu jattha khuNNaM, sa uggaho sesamaNuggaho tu // 4861 // "Na goyaro0" vRttaM kaNThyam / 'samavaiya' tti asya vyAkhyA-jai samagaM donni sAhuNo ThiyA yA "sAhAraNaM puvvoggaho' tti asya vyAkhyA / jati samagaM do vatigA, ThitA tu sAdhAraNaM tato khettaM / aNNavatigAe~ sahitA, tattheva'NNe ThitA apabhU // 4862 // "jati samagaM0" "aNNaM vatiyAe0" pacchaddhaM / "annaM vatiyAe''tti kAi vaiyAi sAhUhiM puvvaM uggahiyA tattha anne vi pacchA AgayA, je pacchA AgayA te appabhU / "sAhAraNaM jaM ca nIsAe"tti asya vyAkhyA annonnaM NIsAe, ThitANa sAhAraNaM tu doNhaM pi / NIsaTThitAe~ apabhU, tattha va annattha va vasaMtA // 4863 // "annonnaM0" gAhA / kaNThyA / eyaM ceva mIsagaM puNo vibhAsai duggaTThie vIraahiTThie vA, kate NivANe va Thiehi~ puvvaM / bhaeNa toyassa va kAraNeNaM, ThAyaMtagANaM khalu hoi nissA // 4864 // "duggaTThie0" vRttaM kaNThyam / taM nIsA iti vartate / bhayasA uThetumaNA, vaigA aNNA ya tattha jai ejjA / pacchApatte nissA, je puvvaThiyA Na te pabhuNo // 4865 // "bhayasA0" gAhA / kaNThyA / imo anno vaiyAprakArovaiyAe uTThiyAe, acchaMte ahava hojja gelannaM / anne tattha paviThThA, tammi va aNNammi vA tUhe // 4866 // "vaiyAe uTThiyAe0" gAhA / asya vyAkhyA
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 704 visesacuNNi [uggahaparimANapagayaM jai vA kuDI paDAlisu, puvvillakatAsu te ThitA sNtaa| aNNammi vi pajjeMtA, tUhe assAmiNo hoMti // 4867 // "jai vA0" gAhA / jIe vaiyAe sAhU ThiyA te annAe vaiyAe AgamaNaM souM tattheva ThiyA, vaiyAe samaM Na gayA, jAva vaiyA annA AgayA, sAlAsu kuDIpaDAlIsu vA pavisittA jai uTThiyavaiyAe ekkaillaeNi ThANe gAviyo pAyaMti tattha jai nikkAraNeNaM niyattA sAhUNo appabhU / aha gilANAdikAraNeNaM ThiyA to pabhU hoMti / annattha vA vi ThAuM, pAiMti kaillae jai nivANe / te khalu Na hoMti pahuNo, sabhAvatUhe pahU huMti // 4868 // "annattha vA vi0" gAhA / "annattha"tti na tAsu kulIsu / sesaM kaNThyam / emeva mAsakappe, atIrie uTThiyAe~ pattiyarA / puvvillA huMti pahU, puNNe haTThA ya na lahaMti // 4869 // "emeva0" gAhA / emeva avadhAraNe / kimavadhAritavvaM ? adhastAdanantaragAthoktam / ahavA imeNa kAraNeNa acchaMti phAsuga goyarabhUmI, uccAre ceva chaNNa vasahI ya / haTThA vi labhaMtevaM, tadabhAve paccha je pattA // 4870 // "phAsuga0" gAhA / kaNThyA / vaiya tti dAraM gayaM / idANiM sattho, asya vyAkhyA jeNoggahio sattho, jeNa ya satthAhoM samaga doNhaM pi / jAvaiyA paDisatthA, puvvaThiya sAhAraNaM jaM c||4871|| "jeNoggahio0" gAthA / asya vyAkhyAsatthe ahappadhANA, ekkeNekkeNa satthavAho u| ApucchiyA vidiNNe, doNha vi miliyA va egaTThA // 4872 // iMtaM mahallasatthaM, DaharAgoM paDicchae Na te pbhunno| turiyaM vA AdhAvati, bhaeNa emeva assAmI // 4873 //
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4867-4876] taio uddeso 705 aDavImajjhammi nadI, duggaM vA ettha do vi vasiUNaM / volehAmoM pabhAe, NissA sAdhAraNaM kuNai // 4874 // "satthe ahappadhANA0" ["iMtaM mahalla0" "aDavI0"] gAhAtrayaM kaNThyam / idANiM seNa tti seNAe jattha rAyA, aNoggaho jattha vA paviTTho so| sesammi uggaho jo, gamo u vaigAe~ so ihaiM // 4875 // "seNAe0" gAhA / senA nAma sarAiyA, tattha aNoggaho je tehiM samaM vaccaMti tattha AvAsaehiM uggaho / ahavA so khettaM paviTTho jattha anne pavvaiyA ThiyA / taM pi akhettaM jAva so acchai / "sesammi''tti tattha na paviTTho rAyA, jattha vA rAyA natthi muMDaseNA arAigA / ettha jahA vaiyAe jahA tattha nIsAe tadheha / idANiM saMvahisi tti - nAgarago saMvaTTo, aNoggaho jattha vA paviTTho so| sesammi uggaho jo, gamo u satthammi so ihaiM // 4876 // "nAgarago0" gAhA / saMvaTTo so aNoggaho / jehiM vAso pavisai so vi aNoggaho / "sesammi" tti gAmellaga saMvaTToggaho / ettha jo ggamo vaiyAe so ihaM pi / [ uggahaparimANapagayaM samattaM ] // iti kalpacUrtyAM tRtIyoddezakaH //
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||cuttho uddeso|| ||annugdhaaiypgyN // caturthasya tRtIyena sAkaM sambandho vaktavyaH / atra sambandhavidhireva tAvat praagupdishyte| sutte suttaM bajjhati, aMtimapupphe va bajjhatI taMtU / iya suttAto suttaM, gahaMti atthAto suttaM vA // 4877 // "sutte suttaM0" gAhA / kahiM ci suttAto aNaMtarAhikArikameva suttaM bhavai / teNa samaM saMbaMdho bhavati / jahA-pupphesu guhijjamANesu jattha taMtu niddiTThio bhavati tattha anno taMtu tammi ceva pupphe guhittA guhijjai / evaM jammi sutte uddesato nihito bhavai / tato aMtimasuttAu annassa uddesiyassa AdimasuttasarisAhigAriyaM jai bhavati to teNa samaM saMbaMdho bhavati = kIrai / kahiM ci puNa atthAo aNNassa saMbaMdho kIrati / vAgrahaNAt kahiM ci atthAo atthassa saMbaMdho bhavati / tatra arthAdarthasambandhaH / ghoso tti goulaM ti ya, egaTuM tattha saMvasaM koii| khIrAdiviMghiyataNU, mA kammaM kujja AraMbho // 4878 // "ghoso0" tti gAhA / vaiyAo ahikUvAo' tai uddesae tAsu koi khIra-dadhiNavaNItehiM pINiyasarIro mohubbhaveNa mA hatthakammaM mehuNaM vA sevejjA, ao vAraNaTThayAe suttAraMbho kIrai / atthAo suttasaMbaMdho imo heTThA'NaMtarasutte, vuttamaNugghAiyaM tu pacchittaM / teNa va saha saMbaMdho, eso saMda?o NAmaM // 4879 // uvaciyamaMsA vatiyAnivAsiNo mA karejja karakammaM / iti sutte AraMbho, AillapadaM ca sUei // 4880 // 1. adhikatAto cU /
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 707 bhAsagAhA-4877-4885] cauttho uddeso taha vi ya aThAyamANe, tirikkhamAIsu hoi mehunnaM / nisibhattaM girijaNNe, aruNammi va duddhamAIyaM // 4881 // "heTThA'NaMtara0" ["uvaciyamaMsA0" "taha vi ya0"] gAhA / kaNThyA / anena sambandhenAyAtasyAsya caturthoddezakasya idamAdisUtram [suttaM] tao aNugghAiyA pannattA, taMjahA-hatthakammaM karemANe, mehuNaM paDisevamANe, rAIbhoyaNaM bhuMjamANe // 4-1 // traya iti saMkhyA, ekacatvArAdi pratiSedhArtham / na uddhAsyate ityanudghAsika: 'tad' iti sarvanAmapadam / uddeza deza ityarthe / hanti anena hasati vA mukhamAvRtyeti hastaH, sarIraikadezo, nikSepAdAnAdisamarthaH tena yat karma kriyate tat hastakarma strI-puMsayomithunabhAvo mithunakarma vA maithunam / sevamAnaH AceSTamAna ityarthaH / athavA mitho rahasye sevamAne sevite / rAtrau bhojanaM azanaM rAtribhojanam / eSa sUtrArthaH / adhunA niyuktivistara: / trayANAM saGghA vaktavyA / atrocyate ekkassa U abhAve, kato tigaM teNa ekkagasseva / NikkhevaM kAUNaM, NipphattI hoi tiNhaM tu // 4882 // [ni0] "ekkassa U." gAhA / kaNThyA / asmAt kAraNAd ekasya prAg nikSepajJApanArthamidamucyate nAma ThavaNA davie, mAtugapada saMgahekkae ceva / pajjava bhAve ya tahA, satte ekkekkagA hoti // 4883 // davve tivihaM pAdukapadammi uppaNNabhUyavigatAdI / sAli tti va gAmo tti va, saMgho tti va saMgahekkaM tu // 4884 // duvikappaM pajjAe, AdiTuM jaNNadevadatto tti / aNadilai ekko tti ya, pasatthamiyaraM ca bhAvammi // 4885 // "nAmaM ThavaNA0"["davve tivihaM0" "duvikappaM0"] gAhA / davvekkayaM tivihaM jANagAdi parUvettA, sacittAdi taM tivihaM, dupadAditivihaM parUveyavvaM / mAugapadekkayaM uppaNNAINaM egataraM / saMgahekkayaM bahuvayaNe egavayaNaM / taM duvihaM-AiTuM aNAiTuM ca / sAmAnya vizeSa ityarthaH / yathA zAlaya iti vaktavye zAlirityucyate sAmAnyaM, vizeSastu SaSThivrIhikAdi / paryAyaikakaM
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 708 visesacuNNi [aNugghAiyapagayaM varNAdInAma[nna]tamekkaM / bhAvekkayayaM kASThi-Agamao No Agamao ya / Agamao jANao uvautto, noAgamato pasatthamapasatthaM ca / pasatthaM ovasamiyAdINaM egataro bhaavo| apasatthaM udaio bhaavo| atra appasatthe bhAvekkaeNa adhikAro / idANiM tiyassa nikkhevo bhaNNati-tammi bhaNite duganikkhevo uktameva bhavati / trayanikSepajJApanArthamidamucyate nAma ThavaNA davie, khette kAle ya gaNaNa bhAve ya / eso u khalu tigassA, nikkhevo hoi sattaviho // 4886 // "nAmaM ThavaNA0" gAhA / tatra dravyatrayajJApanArthamidamucyatedavve saccittAdI, saccittaM tattha hoi tivihaM tu / dupaya catuppada apadaM, parUvaNA tassa kAyavvA // 4887 // "davve " gAhA / kaNThyA / uktaM sacittatrayam / adhunA acittajJApanArthamidamucyate paramANumAdiyaM khalu, accittaM mIsagaM ca mAlAdI / tipadesa tadogADhaM, tiNNi va logA u khettammi // 4888 // "paramANu0" gAhA / AdigrahaNena jAva aNaMtapadesiyo dhammo / mizratrayaM mAlAtrayam / tattha kANii sacittANi pupphANi, kANi a acittANi / AdigrahaNAt sAlaGkArapuruSaH / kSetratrayaMtraya AkAzapradezAH tripradezAvagADhaM dravyam, ahavA aholokAditrayam / tisamaya taTThitigaM vA, kAlatigaM tIyamAtiNo ceva / bhAve pasatthamitaraM, ekkekkaM tattha tivihaM tu // 4889 // "tisamaya0" gAhA / kAlatrayaM, trayassamayAI? trisamayasthitIyaM vA dravyam / adhavAtItANAgatavartamAnakAlatrayam / bhAvatrayam prazastamaprazastaM ca / prazastaM jJAnAditrayam / aprazastamapi trividham / aNNANA'viraimicchattaM / ettha aviraIe ahiyAro / traya iti vyAkhyAtam / adhunA anudghAtikasya jJApanArthamidamucyateugghAtamaNugghAte, nikkhevo chavviho u kAyavvo / nAma ThavaNA davie, khette kAle ya bhAve ya // 4890 // 1. trayaH samayA: malavR / 2. nAsti a i /
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 709 bhAsagAhA-4886-4896] cauttho uddeso ugghAyamaNugghAyA, davvammi hliddraagkimiraagaa| khettammi kaNhabhUmI, pattharabhUmI ya halamAdI // 4891 // kAlammi saMtara niraMtaraM tu samayo ya hota'NugghAto / bhavvassa aTTha payaDI, ugghAtima etarA iyare // 4812 // jeNa khavaNaM karissati, kammANaM tAriso abhavvassa / Na ya uppajjai bhAvo, iti bhAvo tassa'NugghAto // 4893 // "ugghAta" ["ugghAya0" "kAlammi0" "jeNa0"] gAhA / dIrghahasvatvavadanyonyaprasiddhiriti nikSepaH / dravyodghAtikaM haridrArAgaH / anudghAtikaM kRmirAgaH / AdigrahaNAt kusumbharAgaH, triphalAdisaMyuktaH karAgaH / khettudghAtiyaM kaNhabhUmI, aNugghAiyaM pattharabhUmI, halakuliyAdIhiM na sakkae ugghAiyaM (uM) / kAlugghAiyaM saMtaradANaM pacchittassa, niraMtaradAnaM aNugghAiyaM / ahavA samao aNugghAiyaM, AvaliyAdI ugghAiyA / bhAvugghAiyaM bhaviyANaM aTThakammANi, aNugghAiyaM abhaviyANa / ettha pacchittANugghAtieNa adhikAro / taM puNa imaM hatthe ya kamma mehuNa, rAtIbhatte ya hot'nnugghaataa| etesiM tu padANaM, patteya parUvaNaM vocchaM // 4894 // "hatthe ya0" gAhA / hatthakamme mAsaguruM, sesesu cugurugaa| nAmaM ThavaNAhattho, davvahattho va bhAvahattho ya / duviho ya davvahattho, mUlaguNe uttaraguNe ya // 4895 // "nAmaM ThavaNAhattho0'' gAhA / vairitto davvahattho, mUlaguNanivvattio uttaraguNanivvattio ya / mUlaguNanivvattio-jo jIvajaDhasarIrassa hattho / so muulgunnnivvttio| uttaraguNanivvattio kaTThakammAdipaDimANaM hattho / jIvo u bhAvahattho, Neyavvo hoi kmmsNjutto| bitiyo vi ya Adeso, jo tassa vijANao puriso // 4896 // "jAvo u0" gAhA / jo sajIvassa hattho eSa noAgamao mantavyaH dvitIya AdezaH / bhAvahastavettA tadupayukto bhAvahastaH / tena hastena yat karma kriyate tad hasta-karma / asya nikSepArthamidamucyate
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 710 visesacuNNi [aNugghAiyapagayaM nAmaM ThavaNAkammaM, davvakammaM ca bhAvakammaM c| davvammi tuNNadasitA, adhikAro bhAvakammeNaM // 4897 // "nAmaM ThavaNAkammaM0" gAhA / vyatirittaM davvakammaM tunnAgadasiyANaM vA baMdha[naM] kAruMDagANaM / ahavA vairittaM duvihaM kammadavvaM nokammadavvaM ca / kammadavvaM aTThavihakammabaMdho na tAva udijjai / nokammadavvaM AkuJcanaprasAraNAdi / bhAvakammaM duvihaM Agamao noAgamao y| Agamo jANae uvautto noAgamao odayiyakammassa baddhassa udao / ettha bhAvakammeNa ahiyAro / teNa bhAvakammeNaM bhAvahattheNa yaM jaM kammaM kIrai taM hatthakammaM / taM puNa bhAvakammaM duvihaMettha bhAva[kamma]gAhA duvihaM ca bhAvakammaM, asaMkiliTuM ca saMkiliTuM ca / ThappaM tu saMkiliTuM, asaMkililu tu vocchAmi // 4898 // "duvihaM tu0" gAhA / ThappaM nAma acchatu tAva, pacchA bhaNNihiti / chedaNe bheyaNe ceva, ghaMsaNe pIsaNe tdhaa| abhighAte siNehe ya, kAye khAre tti yAvare // 4899 // "chedaNe0" dAragAhA / tattha chedanaM dvividhaM, jhusiraM vA chiMdati ajhusaraM vA / eesiM doNha vi ekkekkassa imo duvidho bhedo ekkekkaM taM duvihaM, aNaMtara paraMparaM ca NAyavvaM / aTThANaTThA ya puNo, hoti aNaTThAya mAsalahuM // 4900 // "ekkekkaM taM duvihaM0" gAhA / aNaMtaraM vA chidai / aNaMtaraM pi aTThAe aNaTThAe ya / aNaMtaraparaMparacchedaNe imA vibhAsA nahadaMtAdi aNaMtara, pippalamAdI paraMpare aannaa| chappadigAdi asaMjameM, chede paritAvaNAtIyA // 4901 // "nahadaMtAdi0" gAhA / evaM chiMdamANassa ANAaNavatthAmicchattaM virAhaNA saMjame AyAe ya / saMjame chappadikAdIhi, iMdiyavibhAgeNaM' pacchittaM mAsalahugAdi jAva carimaM / AyAe hatthaM laMchejjA, paritAvaNaM NagADhAdi jAva carimaM / imaM suddhaM suddheNa pacchittaM chiMdaMtassa / 1. azuSiramanantaraM chinatti mAsalaghu, zuSiramanantaraM chinatti caturlaghukam / azuSiraM paramparaM chidanto guruko mAsaH, zuSiraM paramparaM chindatazcaturgurukAH bhavanti malavR / (atra prAyazcitte bhedaH dvitIyAdezAnusAreNa sambhavati / saM0 )
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 711 bhAsagAhA-4897-4907] cauttho uddeso ajhusira jhusire lahuo, lahugA gurugo ya hoMti gurugA ya / saMghaTTaNa paritAvaNa, lahuguruga'tivAyaNe mUlaM // 4902 // "ajhusira jhusire0" gAhA / ajhusiraM aNaMtaraM chiMdai aga(mAsa) lahuM, paraMparaM chiMdai :: (caturlaghu) jhusire puNa aNaMtare mAsaguru, paraMpare :: / (caturguru)1 / 'saMghaTTaNa' pacchaddhaM puvvavakkhANiyaM / ahavA imo Adeso / ajhusiraNaMtara lahuo, gurugo a paraMpare ajhusirammi / jhusirANaMtare lahugA, gurugA tu paraMpare ahavA // 4903 // "ajhusira'NaMtara0" gAhA / ajhusiraM aNaMtaraM chiMdai mAsalahuM, paraMparai mAsaguruM, jhusire aNaMtare :: (caturlaghu) paraMpare :: / (caturguru) eyaM chedaNaM bhaNiyaM / idANiM bhedaNAdINi dArANi vakkhANeukAmo Ahaemeva sesaesu vi, karapAdAdI aNaMtaraM hoi / jaM tu paraMparakaraNaM, tassa vidhANaM imaM hoti // 4904 // kuvaNayamAdI bhedo, ghaMsaNa maNimAdiyANa ktttthaadii| paTTavarAdI pIsaNa, gopphaNadhaNumAdi abhighAto // 4905 // vihuvaNaNaMtakusAdI, siNeha udagAdiAvarisaNaM tu / kAo tu biMba satthe, khAro tu kaliMcamAdIhiM // 4906 // ekkekkAtoM padAto, ANAdIyA ya saMjame dosA / evaM tu aNaTThAe, kappati aTTAe~ jayaNAe // 4907 // "emeva0" ["kuvaNaya0" "vihuvaNa0" "ekkekkAto0"] gAhA / cattArio jahA chedaNaM vakkhANiyaM tahA bhedaNAdiNo vi dArA bhANiyavvA / imo viseso-savvesiM aNaMtaraM jahAsaMbhavaM hattha-pAyAdIhiM paraMparabhedaNAdINi kuvaNayamAdIhiM bhiMdai, duhA tihA vA chir3e vA karei, ghasaNaM maNimAdIhiM samIkaraNaM mASTIkaraNArtham / ghaMsai kaTuM vA ghaMsai caMdaNAdi phalagAdi vA, pIsaNaM nisAe punnakAdIhi, abhighAto apAvemANassa viprakRSTe gophaNAdIhi, ahavA vIyaNaM abhighAo taM vIyaNaeNaM naMtaeNa vA dabbhehiM vA / "siNeha" tti / pANaeNaM AvarisIkaraNaM sneheNa vA ghRtAdinA / kAe tti dupadAdINaM rUvaM nimmavei / khAraM kaTThakaliMcamAIsure nisirai 1. kuvaNaya = laguDa: malavR / 2. kAo muca / 3. kaliMca = vaMzakarparI malavR /
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 712 visesacuNNi [aNugghAiyapagayaM jhusirAjhusiresu / idANiM bIiyapadaM asatI adhAkaDANaM, dasigAdigachedaNaM va jynnaae| gulamAdi lAuNAle, kapparabhedAdi emeva // 4908 // akkhANa caMdaNe vA, vi ghaMsaNaM pIsaNaM tu agatAdI / vagghAdINa'bhighAto, agatAdi patAva suNagAdI // 4909 // bitiya davujjhaNa jataNA, dAhe vA bhUmidehasiMcaNatA / paDiNIgA'sivasamaNI, paDimA khAro tu sellAtI // 4910 // kammaM asaMkiliTuM, evamidaM vaNitaM samAseNaM / kammaM tu saMkiliTuM, vocchAmi ahANupuvvIe // 4911 // "asai0" ["akkhANa." "bitiya" "kammaM asaMkiliTuM0"] gAhA / dasiyAo chidejja / bhAuyassa vAvAraM karejja vipulaM, gulapiMDaM vA bhiMdejja, kappareNa vA kajjaMteNa gIvaM chidejja, akkhANaM ghaMsaNaM pIsaNaM agadosadhANaM, vagghaM ejjamANaM abhighAtejja, agaDaM vA sukkaveti, vAvADo ya rakkhaMto ettha suNagAdiNi abhipaDaMti lelugamAdIhiM bhesejjA, sinehamuvvariyaM jayaNAe chAre pariDhuvei, davaM vA pariTThavei, lUtA uNhAbhitAve vA uvassayaM AvarisIkarejjA, dAhavakkaMtIe vA sAhuM siMcejjA, kAyaM pi uppAvejjA, jeNa paDiNIo sAhijjai, asivapasamaNaM vA hojja, paDimA yArisIyaM kujjA, khAraM pasutinimittaM mallaM prikkhi| asaMkiliTuM gayaM / idANiM saMkiliTuMvasahIe doseNa, duTuM sarituM va puvvbhuttaaii| etehiM saMkiliTuM, tamahaM vocchaM samAseNa // 4912 // "vasahIe0" gAhA / tattha vasahIdosaM tAva bhaNNai / duviho vasahIdoso, vittharadoso ya rUvadoso ya / duvidho ya rUvadoso, itthigata napuMsato ceva // 4913 // ekkekko so duvidho, saccitto khalu tadheva accitto| accitto vi ya duvidho, tatthagatA''gaMtuo ceva // 4914 //
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 4908-4917] co usa kaTThe putthe citte, daMtovasa maTTiyaM va tatthagaMtaM / emeva ya AgaMtuM, pAsittaya beTTiyA javaNe // 4915 // paDivesigaekkaghare, sacittarUvaM tu hoti tattha gayaM / suNNamasuNNaghare vA, emeva ya hoti AgaMtuM // 4916 // "duviho 0 " ["ekkekko so0 "kaTThe0 " "paDivesiga0 " ] gAhA / tattha jo so rUvadoso, so itthIo napuMsakAo ya / ekkekko duviho - sacitto acitto ya / acitto ya duvidho-tatthagao AgaMtuo ya / kaTThakamma potthakamma cittakamme jA itthI kAtelliyA daMtapAhANamaIyA vA maTTiyAmayI vA paDimA / jammi uvassae vasati tatthagatamacittaM bhaNitaM / 7766 idANiM AgaMtugaM tu acittaM bhannai / AgaMtu nAma annao AgayaM / "emeva0 " gAhApacchaddhaM / jahA tatthagayapaDimAo tahA AgaMtugapaDimAo vi / jahA pAlittagavAyaeNa ranno bhagiNi sarisiyA jaMtapaDimA kayA / caMkamaNummesa- NimesavatI tAliveMTahatthA Ayariyassa purao ciTThai / rAyA a atIva pAlittae vAyagANa siNehaM karei / dijjAiehiM paduTThehiM ranno kahiyaM - ' bhagiNI te samaNieNa abhiotiyA' rAyA na pattiyai bhaNio-'peccha, daMsemu te' / rAyA Agao / pAsittA Ayariyassa ruTTho paccosario ya / AyarieNaM caDa tti vigaraNI kayA / rAyA suTTutaraM AuTTo / vaMdiyA rAyakaNNA / 'javaNe' tti javaNavisa erisANi kammANi kIraMti / 713 bhaNiyaM accittaM / ahuNA sacittaM bhaNNai / taM duvihaM, ahavA sunnagharaM atiyatA asunnaM vA gharaM, tattha itthI dIsejjA / evaM AgaMtugaM pi NAyavvaM / ete vasahIe rUvadosA vattavvA / AliMgaNAdI paDisevaNaM vA, daTTu sacittANamacedaNe vA / saddehi rUvehi ya iMdhito tU, mohaggi saMdippati hINasatte // 4917 // "AliMgaNAdI0 " vRttam / tesu tatthagayA AgaMtuesu sacittaacittesu ke i AliMgaNacuMbaNAdINi karemANe paDisevamANe vA daTTu, itthIsaddaM vA paDisevijjaMte souM, kassai kAmaggI saMdipejja{haM} hINasattayAe abhuttabhogINaM, tao kouga-saikaraNadoseNaM kougaM samuppajjai-AsaNNe gaMtuM pAsAmi suNemi vA / koUhalaM ca gamaNaM, siMgAre kuDDuchiddakaraNe ya / diTThe pariNaya karaNe, bhikkhuNoM mUlaM duve itare // 4918 //
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 714 visesacuNNi [aNugghAiyapagayaM lahuto lahugA gurugA, chammAsA cheda mUla dugmev| diDhe ya gahaNamAdI, puvvuttA pacchakammaM ca // 4919 // "koUhalaM ca0"["lahuto0"] gAhAdvayam / siMgAre vA gAyaMti-suNemi tti vaccejja, kuDDassa vA chiDDu kAuM paloejja / taM daTuM so vi tabbhAvaM pariNamejja-ahaM pi evaM karemi karejja vA / ettha pacchittaM-tattha gato suNeti (mAsalaghu) kotuhalaM vA se uppajjati 0 / (mAsaguru) vaccaMtassa :: (caturlaghu) / siMgAraM suNeti :: / (caturguru) chiDDakaraNe ::: (SaDlaghu) pAsaMto acchai chiDDeNaM ::: / (SaDguru) pariNao chedo, karei mUlaM / evaM bhikkhussa / gaNissa mAsagurue ADhattaM aNavaDhe i, [ThAti] Ayariyassa caulahue pAraMcite ThAti / aNNaM ca diDhe saMkA bhoiyAdi vibhAsA / vasahIe rUvadoso bhaNio / idANiM vittharadoso bhannai appo ya gaccho mahatI ya sAlA, nikkAraNe te ya tahiM ThitA u| kajje ThitA vA jataNAe~ hINA, pAvaMti dosaM jataNA imA tU // 4920 // "appo ya gaccho0" vRttaM kaNThyam / asivAdikAraNehiM, aNNA'sati vitthaDAe~ ThAyaMti / otappota karitI, saMthAragavatthapAdehiM // 4921 // bhUmIe saMthAre, aDDaviyaDDe kareMti jaha daTuM / ThAtumaNA vi divasao, Na ThaMti rattiM timA jataNA // 4922 // "asivA0" ["bhUmIe saMthAre0"] gAhAdvayaM kaNThyam / evaM divasato aha ratti Agacchejja, tattha imA jataNA vesatthIAgamaNe, avAraNe cauguruM ca aannaadii| aNulomaNa niggamaNaM, ThANaM annattha rukkhAdI // 4923 // "vesatthI0" gAhA / jati vesitthI AgaMtuM bhaNejja-'ahaM pi ettheva vasAmi', tato aNulomeNaM paDisehetavvA, na pharusAveyavvA, mA chobhagaM paduTThA dAhiti / "niggamaNo "tti jati necchati niggaMtuM sA vesatthI to sAdhuhiM niggaMtavvaM / aNNammi suNNagharAdi ThANe ThAtavvaM, asati rukkhamUle vi| 1. niggamaNaM muca /
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 715 bhAsagAhA-4918-4928] cauttho uddeso puDhavI osa sajotI, hariya tasA uvadhiteNa vAsaM vA / sAvaya sarIrateNaga, pharusAdI jAva vavahAro // 4924 // "puDhavI0" gAhA / jai bAhiM puDhavikkAya ossAgaNi-hariyakAya-tasApANA tahA vi niggaMtavvaM / aha bAhiM sAvayasarIrateNagabhayaM to Na niggaMtavvaM / tAhe pharusavayaNehiM taM vesatthi bhaNaMti-niggacchAhi tti / amhe dANi visahimo, iDDimaputta balavaM asahaNo'yaM / NIhi aNite baMdhaNa, nivakaDDaNa sirigharAharaNaM // 4925 // adhikAroM vAraNammi, jattiya apphuNNa tattiyA vshii| atirega dosa bhagiNI, rattiM AroMde nicchubhaNaM // 4926 // "amhe dANi0" ["adhikAro0"] gAhA / kaNThyA / taha vi natthi niggacchaMti, baMdhittA muyaMti, kalle jai rAule kaDDijjati tA sirigharAharaNaM kareMti / aha kayAi saithio puriso AgacchejjA, tattha vi taheva vAreyavvaM / etaduktaM bhavati-adhikAro vAraNAe, tamhA na ceva ghaMghasAlAe ThAyavvaM / jati Thitesu savvaM rubbhai tAe ThAtavvaM airegAe vitthaDAe ThiyANaM dosA bhaNiyA / tattha ya aNulomeNaM vArijjamANo bhaNai-esa me bhagiNI sArakkhaNijjA, sAhusamIve atakkaNijjA hohiti tti / evaM nibbaMdhe Thitesu adharattiM paDisevitumAraddho, tAdhe so sAhUhiM bhaNito-nillajja ! kiM akajjaM karehi jassa mA etthe citttth| tao so Avario kammehiM, sattU viva uTTito thrthrNto| muMcati ya bheMDitAto, ekkekkaM bhe nivAdemi // 4927 // niggamaNaM taha cevA, niddosa sadosa'niggame jtnnaa| sajjhAe jhANe vA, AvaraNe saddakaraNe vA // 4928 // "Avario kammehiM0" ["niggamaNaM0"] gAhA / kaNThyA / bhiNdditaao=rutttthaao| tAhe- jahA puvvaM vesatthiyAe bhaNiyaM aNitesu imA jayaNA / bole kIrai jahA na muNe tti kanneTThaenti jhANaladdhI jhANaM jhAeMti, piMDeNaM sajjhAyakaraNeNaM / evaM pi jayaMtassa kassai kammodao hojjA, kahaM? 1. jA ehi a i / 2. ruMTAo iti bhAvyam ? ruMTa = khaNe, AvAja karanA (pAsama) /
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 716 visesacuNNi [aNugghAiyapagayaM vaDapAdava ummUlaNa, tikkhammi va vijjalammi vccNto| kuNamANo vi payattaM, avaso jaha pAvatI paDaNaM // 4929 // taha samaNasuvihitANaM, savvapayatteNa vI jataMtANaM / kammodayapaccaiyA, virAdhaNA kAsati havejjA // 4930 // paDhamAe~ porisIe, bitiyA tatiyAe~ taha cautthIe / mUlaM chedo chammAsameva cattAri yA gurugA // 4931 // [ni0] nisi paDhamaporisubbhava, adaDhadhitI sevaNe bhave mUlaM / porisiporisisahaNe, ekkekkaM ThANagaM hasai // 4932 // bitiyammi vi divasammi, paDisevaMtassa mAsiyaM guruaN| chaTe paccakkhANaM, sattamae hoti tegicchaM // 4933 // paDilAbhaNa'TThamammi, Navame saDDhI uvassae phAse / dasamammi pitA puttA, ekkArasamammi Ayarie // 4934 // chaTTo ya sattamo yA, ahasuddhA tesi mAsiyaM lahuyaM / uvarilla jaM bhaNaMtI, therassa vi mAsitaM gurugaM // 4935 // saMghADagAdikahaNe, jaMkata taM kata iyANi paccakkhA / avisuddho duTThavaNo, Na samati kiriyA se kAyavvA // 4936 // paDilAbhaNA u saDDI, kara sIse vaMda Uru doccNge| sUlAdiruyomajjaNa, oaTTaNa saDDimANemo // 4937 // sannAyapalli NehiM[NaM], mehuNi khaData niggmovsmo| avidhitigicchA esA, AyarikahaNe vidhikkAro // 4938 // "vaDapAdapa0" ["taha samaNasuvi0" "paDhamAe~." "nisi paDhama0" "bitiyammi vi0" "paDilAbhaNa'TThamammi0" "chaTTo ya0" "saMghADagAdikahaNe." "paDilAbhaNA u0" "sannAyapalli0"] gAhAdvayam / jahA vaDapAdavo aNegamUlapaDibaddho vi giriNaIsalilavegeNaM ummalijjai / sesaM kaMThaM / tAhe saMkappaM karejja, tAhe so adaDhadhitI ratti paDhamAe porusIe paDisevati mUlaM, aha paDhamajAmaM ahiyAsettA bitiyajAme paDisevati cchedo,1 1. nAsti dd|
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4929-4942] cauttho uddeso 717 aha doNNi jAme ahitAsettA tatiyajAme paDisevati ::: / (SaDguru), adha tiNNijAme ahiyAsettA cautthe jAme paDisevati 4 :: / (caturguru), aha savvarattiM ahiyAsettA biiyadiNe paMcame jAme paDisevai mAsaguru / teNa paraM savvattha mAsaguruM / jamhA suttanivAto natthi lahuesu / evaM teNaM paDisevettA saMghADaillassa aNNassa vA kassai AloiyaM hojja, teNa bhaNNati-jaM kayaM taM kayaM / idANiM bhattaM paccaikkhAhi, tassa bhaNaMtassa mAsaguru / anneNaM bhaNiyaM-tegicchA karehi, tassa vi mAsaguru / anno bhaNai-saDDIe paDilAbhaMtIe UrupadomuccaMgaM pAdeyavvaM tao sA phusihi tti teNa uvasamo hohiti, tassa vi bhaNaMtassa (mAsaguru) / navamo bhaNai-uvassae saDDIe peDheM ovaTTAvijjau, teNa uvasamo hohiti tassa vi mAsaguru / piyA se khaMto / teNa bhaNitaM-sannAtaya gharAI nnijjt| tattha se mehuNiyAhi samaM khuTuMtassa sukkaniggamaNeNaM uvasamihitti tassa vi 0 / (mAsaguru) / esa dasamo / ekkArasamo bhaNati-AyariyANaM Aloejjatu ete cikicchAjANagA so suddho| sAruvi gihattha [ micche], paratitthi napuMsage ya suuynnyaa| cauro ya huMti lahugA, pacchAkammammi te ceva // 4939 // "sAruvi0" gAhA / koi bhaNai-siddhaputtanapuMsaeNaM hatthakammaM kAreu tao uvasamo hohiti / aNNeNaM bhaNiyaM-gihatthapurANanapuMsaeNaM hatthakammaM kAreu / aNNeNa bhaNiyaMmicchadiTThigihatthanapuMsaeNaM hatthakammaM kAreuM / aNNeNa bhaNiyaM-paramatiTThiyaNaMpusaeNaM hatthakamma kAreuM / eesiM cauNhaM vi purisaphAso tti kAuM caulahugA tavakAlavisesiyA / paDhame dohi vi lhgaa| pacchAkamme vi tacceva lhgaa| eseva kamo niyamA, itthIsu vi hoi aannupuvviie| cauro ya aNugghAyA, pacchAkammammi te lahugA // 4940 // "eseva0" gAhA / aNNo bhaNai-siddhaputtatthiyAe hatthakammaM kAreuM / anno gihatthapurANie / anno bhaNNai-micchadiTThiyAe / anno bhaNai-paratitthigiNIe / eesiM cauNha vi bhaNaMtA itthiphAso tti kAuM caugurugA tvkaalvisesiyaa| pacchAkamme culhugaa| eesiM vakkhANaM nisIhe / uktaM 'hatthakammaM / adhuNA maithunaM / ettha - mehaNNaM pi ya tivihaM, divvaM mANussayaM tirikkhaM ca / ThANAI mottUNaM, paDisevaNi sodhi sa cceva // 4941 // mUluttarasevAsuM, avarapadammi NisijjhatI sodhI / mehuNNe puNa tividhe, sodhI avavAyato kiNNu // 4942 // 1. uddezaH 1.1 bhA0gAthA-497-591 /
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 718 visesacuNNi [aNugghAiyapagayaM "mehuNNaM pi0"["mUluttara0" ] gAhA / ettha ThANapAyacchittaM paDisevaNApAyacchittaM heTThA vibhAsiyaM / sesaM hatthakamme vakkhANiyaM / imaM biiyapadaM paDisevaNAvakkhANaM / sA duvihA-dappiyA kappiyA ya / anayoH prarUpaNAnimittaM ucyate rAgaddosANugayA, tu dappiyA kappiyA tu tadabhAvA / ArAdhaNA u kappe, virAdhaNA hoti dappeNaM // 4943 // "rAgadosA0" gAhA / kaNThyA / atrAha-yadi rAgadveSANugatA darpitA rAgadosarahiyA kappiyA bhavati / teNa mehuNe kappiyA'bhAvaH prasaktaH atocyate kAmaM savvapadesu vi, ussagga'vavAdadhammatA juttA / mottuM mehuNabhAvaM, na viNA so rAgadosehiM // 4944 // "kAmaM0" gAhA / kAmamadAndhabhRtArthe' yadyeSa A[va] dhRto'rthaH / ahadhRtamiti nizcayena savvapadesu tti savvesu hiMsAIsu avarAhapadesu avavAe jayaNAe natthi pacchittaM / jamhA mehuNaM Na viNA rAgaddosehiM tamhA natthi apAyacchittI mehuNe / imo puNattha viseso / saMjamajIvitaheDaM, kusaleNAlaMbaNeNa va'NNeNaM / bhayamANe tu akiccaM, hANI vaDDI va pacchitte // 4945 // "saMjama0" gAhA / saMjamaM ciraM kAhAmi / eeNa kAraNeNa paDisevai ettha hANI vaDDiyAre pacchittassa bhavai / didrutaM bhaNihiti / jahA khuDDussa aNNeNa AlaMbaNeNa jahA abhiogaM taM pi bhaNihiti / gItattho jataNAe, kaDajogI kAraNammi nniddoso| egesiM gIta kaDo, aratta'duTTho tu jataNAe // 4946 // "gItattho0" gAhA / kaDayogI nAma natthi uvAvo anno jeNa saMjamajIvieNaM jIvejja tAhe paDisevai / egesiM ti kesiM ci AyariyANaM maeNaM gIyattho aratto aduTTho jayaNAe sAlaMbaNo sevamANo sevaMto viratta eva jANiyavvo / atrAha-jai kAraNatthaM sevai, na tu tadeva tasya hRdi vartata iti kRtvA kastasya rAgAdyavakAzaH ? atrocyate jai savvaso abhAvo, rAgAdINaM havijja niddoso| jataNAjutesu tesu tu, appataraM hoti pacchittaM // 4947 // 1. kAmamavadhRtArthe iti bhAvyam ? 2. yadyapyeSa Da / 3. vuDDi ya iti bhAvyaM malavR /
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4943-4954] cauttho uddeso 719 "jai savvaso0" gAhA / yasmAd rAgamaMtareNa maithunapravRttirna bhavati / ataH sa prAyazcittI maithunasevI / tattha hANIe NidarisaNaM kulavaMsammi pahINe, rajjaM akumAragaM pare pelle| taM kIratu pakkhevo, ettha ya buddhIeN pAdhaNNaM // 4948 // sAmattha Niva aputte, saciva muNI dhammalakkha vesaNatA / aNahabiyataruNarodho, egesiM paDimadAyaNatA // 4949 // taruNINa ya pakkhevo, bhogehiM nimaMtaNaM ca bhikkhuss| bhottuM aNicchamANe, maraNaM ca tahiM vavasiyassa // 4950 // daTThaNa taM visasaNaM, sahasA sAbhAviyaM kaitavaM vA / viguruvviyA ya lalaNA, harisA bhayasA va romaMco // 4951 // suddhallasite bhIe, paccakkhANe paDiccha gaccha thera vidU / mUlaM chedo chammAsa, caura gurulahu lahugamAso // 4952 // niruvahayajoNithINaM, viuvvaNaM harisasamullasita mUlaM / bhaya romaMce chedo, pariNNa kAhaM ti chaggurugA // 4953 // mA sIdejja paDicchA, gaccho phiTTejja thera sNghecchN| guruNaM veyAvaccaM, kAhaM ti ya sevato lahuo // 4954 // "kulavaMsammi0" ["sAmattha Niva0" "taruNINa ya0" "daTThaNa taM0" "suddhallasite." "niruvahayajoNithINaM0""mA sIdejja0"] gAhA / koi rAyA aNavacco / so amacceNaM bhaNNai-tumaM aNavacco to akumArayaM rajjaM, tume mae aNNe rAyANo pellejjA / pacchA tumaM vaMsavocchedo hohiti / to so uvAo kajjai, jahA ayaso na bhavati / je muNiNo lajjati ayaseNaM te aMtepure pavisijjaMtu / tava ceva khettajA puttA / abbhuvagae rannA amacceNa sAhuNo bhaNiyA-rAyaMtepure sAvao gihe arahaMtANa paDimAo sussusaMti tAo vaMdaha / paviTThA saahunno| rAyagihe paDimAo apAsaMtA osaraMtANa je taruNA lakkhaNaguNehiM nAuM eesiM atthi bIyaM te ruddhA / sesA thera-khuDDagAdI visajjiyA / "egesiM paDimAdAaNaya''tti kei bhaNNaMti-daMsiyAo paDimAo saMtepuraM taruNIo veuvviyavesAo tattha chUDhAo / AgAravigArehiM uvasaggei / rAyapurisA ghorarUvA bhaNaMti-"bhoe bhuMjaha eyAiM samaM, jo bhe necchai taM mAremo' / ettha ego maraNamabbhuvagao na sevAmi tti so suddho apAyacchitta ityarthaH / taM puNa te sAbhAvitaM
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 720 visesacuNa [ aNugghAiyapagayaM vA maraNaM bhaNejja ketaveNa vA bhaNejja, annattha NetuM sIsaM chiMdadha, tAhe rudhiraM daMseti bakkaragassa' / ego tAo itthiyAo daDuM hariseNaM uddhuMsiyaromakUve paDisevati tassa mUlaM / ego bhaeNaM romaMcaio se paDisevai tassa chedo / anno ciMtei - bhattapaccakkhANaM kAhAmi, ihaM samAdhiM na ArAhissAmi tti kAuM paDisevati tassa ::: / (SaDguru) anno - mA paDicchagA sIdejjA tassa ::: (ssddlghu)| aNNo-mA gaccho me phuTTejjA' tassa :: 4 / (caturguru) / aNNo-thero me saMgiNhiyavvo tassa 4 :: (caturlaghu) / anno ciMteti - AyariyaveyAvaccaM kAhAmi, natthi aNNo kareMtao tassa mAsalahuM | viDDhi Ayariyo | evaM hANI, aha viDDI lahugo u hoti mAso, dubbhikkha visajjaNe ya sAhUNaM / hANurAgatto, khuDDo ciya Necchae gaMtuM // 4955 // kAleNesaNasodhiM, payahati paritAvito digiMchAe / alabhaMte ciyamaraNaM, asamAhI tittha vocchedo // 4956 // bhikkhaM pi ya parihAyati, bhogehiM NimaMtaNA ya sAhussa / giNhati ekkaMtariyaM, lahugA gurugA caummAsA // 4957 // paDisevaMtassa tarhi, chammAsA chedoM hoti mUlaM ca / avaTuppo pAraMcio ya pucchA ya tivihammi // 4958 // "lahugo u0" [ "kAleNesaNa0 ' vyaakhyaa| agai gAhAo / 77 44 'bhikkhaM pi0 "paDisevaMtassa0 " ] asya 77 44 dubhikkhe apatta ceva saMvatsarabArasaeNa vibhAsA | Ayariyo jaMghAbalaparihINo agatirbhavati, teNa sAhuNo savve visajjiyA - vaccaha subhikkhavisayaM / so katihiti ? nissA purehi saMkA hArijjai / ego khuDDago tammi gacche / so AyariyasiNeho'NurAgeNa desakhaMdhAo niytto| desakkhao nAma tassa dubbhikkhe desassa aMte / AyariyA khuDDagassa saMvibhAgaM kareMti / teNa do vi [na] saMtharati / tattha egA pavasiyapattiyA taruNI / sA khuDDaDyaM uvasaggeMtI bhaNai-jai mama samaM acchasi to bhatteNaM chaDDAmi / khuDDago ciMte / 'jai AyariyAo saMvibhAgaM geNhAmi to Ayariyo vi ahaM pi marAmi / mA AyariyA maraMtu | ahaM taruNo pacchA jIvaMto suciraM saMjamaM kAhAmi / suttatthANi ya ghecchAmi' / tamhA paDisevAmiM / tassa paDisevaMtassa caulahugA / egadivasaM abbhattaTTheNa acchittA paDisevai :: / caugurugA / puNo abbhattaTTaM kAuM paDisevai ::: 1. lakkhArasamayaM iti bhAvyam malavR / 2. ucchejja a i / 3. viTTa Da thiTTha ai / 4. na dRzyante muca /
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4955-4963] cauttho uddeso 721 (SaDlaghu), evaM egaMtarieNaM chaggurugo chedo mUlaM aNavaThTho pAraMcI / jai aNaMtaraM sevai to bitiyadivase mUlaM / 'pucchAya tivihammi'tti tivihaM mehunnaM - divvaM, mANusaM, tericchN| taM kahaM uppajjai ? esA pucchA / asya vyAkhyA vasahIe doseNaM, daTuM sariuM va puvvbhuttaaii| tegiccha saddamAdI, asajjaNA tIsu vI jataNA // 4959 // biiyapade tegiMchaM, NivvItiyamAdigaM atikkaMte / sanimitta'nimitto puNa, udayA''hAre sarIre ya // 4960 // ["vasahIe doseNaM0" "biiyapade0"] kAraNaM sannimittao aNimittio ya / saNimittaM vasahie doseNaM daTuM sariUNa puvvabhuttAI, aNimittaM AhArAdisu / imA ya pucchA / tassa sanimittA'nimittAto uppannassa kA tigicchA jataNA vA karaNaM vA ? ucyate-"tigiccha saddamAdI01" AdizabdasyAnekAbhidhAyitvAt omoyariyA nibbalA''hAriyA uddhaTThANaM AyaMbila abbhattaTThANaM chaTThaTThamAdI, AhiMDaNA maMDalI saddapaDibaddhe puvvavakkhANiyaM2 / eyaM asajjaNA Na sajjiyavvaM tigicchAe / vyAkhyAtaM mehuNaM / adhunA rAtribhojanam rAto ya bhoyaNammi, cauro mAsA hvNt'nnugghaayaa| ANAdiNo ya dosA, AvajjaNa saMkaNA jAva // 4961 // "rAto ya0" gAhA / rAIbhoyaNaM cauvvihaM-diyA ghettuM diyA bhuMjai, caubhaMgo ahavA asaNaM ekA [pANaM, khAimaM sAimaM], cauguru tavakAlavisesiyA / je heTThA dosA te ihaM pi jAva AvajjaNa sNknnaa| imaM biiyapadaM - NiruvaddavaM ca khemaM ca, hohiti raNNo ya kIrata sNtii| addhANaniggatAdI, devI pUyAya ajjhiyagaM // 4962 // "NiruvaddavaM0" gAhA / uvaddavo asivaM galarogAdINi vA, kSemArthaM parabalaM ehi tti / ihaM puvvuppanne aNAgayabhayasArakkhaNatAe vA rAyA rAyaputto vA nAgaragA vA saMti karetukAmA-je rattiM na bhuMjaMti sutavassiyA ya te rattiM bhuMjAvetavvA / tIe vijjAe esa uvayAro, ahavA ajjhiyagaM hojjA devApitaka(?)mityarthaH / taM puNa kammi ya kajje / avahIriyA va patiNA, savattiNIe va puttmaataae| gelaNNeNa va puTThA, vuggahauppAdasamaNe vA // 4963 // 1. gAthApazcArddhamidam muca / 2. nizIthe prathamoddezake / 3. diyA ghettuM rAo bhuMjai, rAo ghettuM diyA bhuMjai, rAo ghettuM rAo bhuMjai / 4. upayAcitam malavR /
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 722 visesacuNNi [aNugdhAiyapagayaM "avahIriyA0" gAhA / patiNA ujjhitA na bhayijjai savattINIe vA, puttamAtAe na suTTa bahumANijjai / ahavA - gelaNNeNa puTThA - ekkekkaM atiNeuM, nimaMtaNA bhoyaNeNa vipuleNaM / bhottuM aNicchamANe, maraNaM ca tahiM vavasitassa // 4964 // suddhallasite bhIe, paccakkhANe paDicchagaccha thera vidU / mUlaM chedo chammAsa cauroM mAsA guruga lahuo // 4965 // ["ekke kkaM atiNeuM0" "suddhallasite."] koi vuggahe vA ke Nai samaM tappasamaNaTThayAe, pUyA nAma vANamaMtarapUyA kAyavvA rattiM bhoiesu, jati so tusIhati / tAhe saMjayA balAbhiyogeNaM saddAvittA bhoyaNeNaM nimaMteti-jai na bhuMjaha to mAremi / sesaM jahA mehunnnimNtnnaa| tattha imA jayaNA / tattheva ya bhokkhAmo, aNicche bhuMjAmoM aMdhakArammi / koNAdI pakkhevo, poTTala bhANe va jati NItA // 4966 // "tattheva ya0" gAhA / bhAyaNesu giNhAmo to uvassayaM NeuM tattha bhokkhAmo, na vaTTai gihatthANaM purao bhottuM / jati vi taraMti Neu[to] appasAgArie pariTThAveMti / adha bhaNeti - amha purao bhottavvaM, tAhe bhANiyavvaM - dIvaM avaNeha, aMdhayAre bhuMjAmo, apAsaMtANa tubbhaM / tAdhe koNNakoNNesu laMbaNe chaDDeti / potte vA poTTaliyaM baMdhaMti, bhANesu vA chubbhaMti / jai NItA alAuyA aha dIvaM nAvaNeti tAhe imaM bhANitavvaM gelaNNeNa va puTThA, bAhADa'rucI va aMgulI vA vi / bhuMjaMtA vi ya asaDhA, sAlaMbA'mucchitA suddhA // 4967 // etthaM puNa adhikAro, aNughAtA jesu jesu ThANesu / uccAriyasarisAiM, sesAi~ vikovaNaTThAe // 4968 // "gelaNNeNa" ["etthaM puNa0"] gAhA / jai te dubbalA kisA to bhaNNai-amhe gelaNNeNaM puTThA, apatthaM amha eyaM, jati bhuMjANo to marAmo, mA risivajhaM kareha ahavA bhaNaMtiamhehiM galagAo jAva bhuttaM, aNNaM na pavisai, vAhADA ya bhuttANaM, kuto ruI bhoyaNe ? / jai na pattiyaMti to mAiTThANeNaM aMguliM vayaNe atiNeuM chaDeti / jati taha vi na pattiyaMti tAhe thevaM cakkhaMti / aha taha vi na vissajjeMti tAhe arattA aduTThA thevaM bhuMjaMtA suddhA / // aNugghAiyapagayaM //
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ pAraMciyapagayaM ] [suttaM] tao pAraMciyA pannattA, taM jahA - duTThe pAraMcie, pamatte pAraMcie, annamannaM karemANe pAraMcie // 4-2 // saMbaMdho vuttA tavArihA khalu, sodhI chedArihA adha idANiM / dese savve chedo, savve tiviho tu mUlAdI // 4969 // chedo na hoi kamhA, jati evaM tattha kAraNaM suNasu / aNughAtA AruvaNA, kasiNA kasiNesa saMbaMdho // 4970 // "vuttA tavArihA0 " ["chedo na0" ] gAhA / sa ca pAraMcio chedaH / chedo puNa duvidhodesachedo savvachedo ya / desachedo paMcarAiMdiyANi jAva chaguruaMtANi / esa na hoi / jo so savvachedo so pAraMcio tti / savvachedo tiviho - mUlaM aNavaTTho pAraMcio tti / syAnmatiH yadyevaM tataH sUtraM paThitavyam - "tao chedArihA paNNattA, taM jahA duTThe chedArihe" ityAdi / tatreyaM (daM) kAraNamucyate-aNugghAiyA ArovaNA vRttA / Adisutte pAraMcigo ya kasiNA aarovnnaa| ArovaNA sanniyaM esa sambandho / adhuNA sUtrArthaH / aMcu gatipUyaNammi ya, pAraM puNa'NuttaraM budhA biMti / sodhIya pAramaMcai, na yAvi tadapUtiyaM hoti // 4971 // AsAyaNa paDisevI, duviho pAraMcito samAseNaM / ekkkammiya bhayaNA, sacaritte ceva acarite // 4972 // "aMcugati0" ["AsAyaNa0 " ] gAhA / aMcugati-pUjanayoH dhAtuH asya pAraMciya iti rUpaM bhavati, tatra gatyarthaH pAraM gacchatIti pAraMcikaH / pAraM nAma saMsArasamudrasya / nirvANaM aNuttaraM mokSa ityarthaH / jaM so aNuttaraM mokkhaM gacchati taM pAyacchittaM pAraM gaMtuM jaM ca pAyacchittaM pAragamaNaM taM pUtiyaM bhavati / pUiyamiti agarahitamityarthaH / adhunA niryuktivistaraH / pAraMciyo duviho AsAyaNapAraMcio paDisevaNApAraMcito y| doNNi vi ee sacarittiNo acarittiNo vA / esa bhayaNA / kahaM puNa acaritI bhavai ? ucyate 1. NamanyataraM a Da i /
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 724 ke visesacuNa savvacarittaM bhassati, keNati paDiseviteNa tu padeNaM / katthati ciTThati deso, pariNAma'varAhamAsajja // 4973 // tullama va avarAdhe, pariNAmavaseNa hoti NANattaM / katthati pariNAmammi vi, tulle avarAhaNANattaM // 4974 // "savvacarittaM0" ["tullammi vi0 " ] gAhAdvayam / kaNThyam / evaM AsAdaNAeva te jesiM AsAyaNA pAraMciyaM pAvai ? ucyate puNa titthakara pavayaNa sute, Ayarie gaNahare mahiDDIe / ete AsAyaMte, pacchitte maggaNA hoi // 4975 // "titthakara0 " dAragAhA / tattha titthagarANaM imA AsAyaNA - pAhuDiyaM aNumaNNati, jANaMto kiM va bhuMjatI bhoge / thItitthaM pi ya vuccati, atikakkhaDadesaNA yA vi // 4976 // aNNaM va evamAdI, avi paDimAsu vi tilogamahitANaM / paDirUvamakuvvaMto, pAvati pAraMciyaM ThANaM // 4977 // "pAhuDiyaMo" [" aNNaM va0 " ] gAhAdvayam / paDirUvaM nAma viNao / idANiM pavayaNaM ti| pavayaNaM nAma saMgho / akkosatajjaNAdisu, saMghamahikkhivati saMghapaDiNIto / aNe vi asthi saMghA, siyAlaNaMtikkaDhaMkANaM // 4978 // "kAyA vayA ya0 gAhA / AyariyAsAdaNA [ pAraMciyapagayaM "akkosa0" gAhA / sutAsAdanA kAyA vayA ya te cciya, te ceva pamAyamappamAdA ya / mokkhAhikAriyANaM, jotisavijjAsu kiM ca puNo // 4979 // dd iDDirasasAtagurugA, parovadesujjayA jahA maMkhA / attaTThaposaNarayA, poseMti diyA va appANaM // 4980 // "iDDirasa0" gAdhA / gaNadharAsAdaNA abbhujjayaM vihAraM, desiMti paresi sayamudAsINA / uvajIvaMti ya riddhi, nissaMgA mo tti ya bhAMti // 4981 //
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 725 bhAsagAhA-4964-4987] cauttho uddeso gaNadhara eva mahiDDI, mahAtavassI va vAdimAdI vaa| titthagarapaDhamasissA, AdiggahaNeNa gahitA vA // 4982 // "abbhujjaya0" ["gaNadhara eva0"] gAhAdvayam / paDhamabiiesu carimaM, sese ekkekka caugurU hoti / savve AsAdito, pAvati pAraMciyaM ThANaM // 4983 // "paDhamabiiesu0" gAhA / titthagarANaM saMghassa ya AsAyaNAe pAraMciyaM pAvai / sesesu suyAdIsu ekkekke caugurugA, savvAsAyaNAe pAraMciyaM / titthayarapaDhamasissaM, ekkaM pA''sAdayaMtu pAraMcI / atthasseva jiNiMdo, pabhavo so jeNa suttassa // 4984 // "titthagara0" gAhA / kaNThyA / suttAsAyaNA pAraMciyA / idAnIM pddisevnnaapaarNciyaa| paDisevaNapAraMcI, tividho so hoi ANupuvvIe / duDhe ya pamatte yA, Neyavve aNNamaNNe ya // 4985 // duvidho ya hoi duTTho, kasAyaduTTo ya visayaduTTho ya / duviho kasAyaduTTho, sapakkha parapakkha caubhaMgo // 4986 // "paDisevaNA0" ["duvidho ya0"] gAhAdvayaM kaNThyam / so puNa sapakkho / sapakkhe duTTho eka 41 / tattha paDhamabhaMge imA NidarisaNA sAsavaNAle muhaNaMtae ya ulugacchi sihariNI ceva / eso sapakkhaduTTho, parapakkhe hoti Negavidho // 4987 // "sAsavaNAle0" dAragAhA / egeNa sAhuNA hiDaMteNaM sAsavaNAle pavaNayaM laddhaM / Ayariyassa AloiyaM, paDidaMsite NimaMtie ya AyariyeNa savvaM samuddiTuM / itaro padosamAvaNNo / AyarieNaM lakkhiyaM / micchAdukkaDaM kayaM / tahA vi novasamai / 'mAremi' tti vavasio chidaM maggati / Ayario taM lakkheu gaNaharaM ThavettA aNNaM gaNaM gaMtuM bhattapaccakkhANaM kAuM samAhIe kAlagao / iyaro gavesamANo tattha gaMtuM pucchai / kahiM AyariyA ? samAdhIe kAlagaya tti akkhAe pucchati-kahiM sarIragaM se pariThThaviaM? ___1. caturbhaGgI svapakSaH svapakSe duSTaH, svapakSaH parapakSe duSTaH, parapakSaH svapakSe duSTaH, parapakSaH parapakSe duSTaH malavR / 2. =sarSapabharjikA malavR /
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 726 visesacuNNi [pAraMciyapagayaM AyariehiM ya puvvaM bhaNiyaM-mA tassa pAvassa mama sarIrapAriTThAvaNiya-bhUmi' sAhejjaha, mA uDDAhaM kAhiti / AkaTThavagaTuM karemANo tehiM aNakkhie aNNato souM tattha etuM gaMte ukkheNaMto bhaNatietehiM te sarisavaNAla khaitaM / mayago vi te mA sAo bhvaahi| taM sAhUhi paDiyaraMtehiM diTuM etadevArtham sAsavaNAle chaMdaNa, gurusavvaM bhuMje etare kovo / khAmaNamaNuvasamaMte, gaNiM Thavetta'NNahiM pariNNA // 4988 // pucchaMtamaNakkhAe, socca'NNato gaMtu kattha se sarIraM / guru puvva kahita'dAtaNa, paDiyaraNaM daMtabhaMjaNatA // 4989 // "sAsava0 ["pucchaMta0"] gAhAdvayaM kaNThyam / muhaNaMtagassa gahaNe, emeva ya gaMtuM Nisi galaggahaNaM / sammUDheNiyareNa vi, galae gahito matA do vi // 4990 // "muhaNaMtaga0" gAhA / evaM muhaNaMtayaM pi laddhaM / taM AyarieNa gahiyaM / taheva navaraM bhattapaccakkhAtassa rattiM galae lggo| [Ayario vi tassa galae laggo2] / do vi kaalgyaa| atthaMgae vi sivvasi, ulugacchI ! ukkhaNAmi te acchI / paDhamagamo navari ihaM, ulugacchIu tti Dhokketi // 4991 // "atthaMgae vi0" gAhA / ego sAhU Aicce atthaMgate vi sivvati / aNNeNa sAhuNA paDicoio ! ulUgasarisaacchI - kiM rattiM sivvasi ? acchI Na tavesa3 / parihAsavayaNeNa bhaNiyaM / paduTTho / taheva navaraM sagaNe bhattapaccakkhAyagassa acchi Dhokkei / veraM me NijjAtitaM ti| sihariNilaMbhA''loyaNa, chaMdie~ savvAite a uggirnnaa| bhattapariNA aNNahi, Na gacchatI so ihaM NavariM // 4992 // "sihariNi." gAhA / vigaisihariNi laddhA / taheva savvAe AvIyAe, daMDAto ya uggIrito aNNehiM vArito sagaNe kAlagate sarIrayaM piTTeti / 1. pariduviaM a Da i / 2. eSA paGkti vizeSacUrNau na dRzyate kintu upayoginyatra / 3. atra ukkhaNAmi ityadhikaM bhAvyam malavR /
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ co usa tivvakasAyapariNato, tivvayarAgANi pAvai bhayAI / mayagassa daMtabhaMjaNa, samamaraNaM DhokkaNuggiraNA // 4993 // "tivvakasAya0" gAhA / jamhA ete dosA tamhA lobho tivvo na kAyavvo jeNa ete dosA bhavaMti, jeNa tivvatarANi bhayANi pAvati / daMtabhaMjaNabhayaM, samamaraNaM do vi bhayA, acchiuppAyaNAbhayaM, uggiraNe Dahare maraNabhayaM / esa paDhamo bhNgo| idANiM bitiyabhaMgo sapakkho parapakkhe dutttthe| so puNa bhAsagAhA - 4990-4997] rAyavadhAdi pariNato, ahavA vi havejja rAyavahao tu / so liMgatoM pAraMcI, jo vi ya parikaDDhatI taM tu // 4994 // "rAyavadhAdi0 " gAhA / raNNo sayamaggassa vA pAgaiya gihatthassa vA vahapariNao aNegavidho / so desA pAraMcio kIrati / mA dosaM kAhiti jo vi rAyavihayaM pariyaTTai so vi emeva / taiyabhaMgo-- parapakkho sapakkhe paduTTho / so puNa kahaM paduTTho ? puvvaM vAde parAio gihavAse vA verio Asi so / sannI va asannI vA, jo duTTho hoti tU sapakkhammi / tassa nisiddhaM liMgaM, atisesI vA vi dijjAhi // 4995 // "sannI0" gAhA / kaNThyA / iya cautthabhaMgo parapakkho parapakkhe paduTTho / 727 raNNo juvaraNNo vA, vadhato ahavA vi issarAdINaM / so usadesi Na kappar3a, kappati aNNammi aNNAo // 4996 // "raNNo0" gAhA / raNNo juvaraNNo vA ghAyao / evamAdi aNegaviho / ete uccAritasarisa tti kAuM vRttA / ittha puNa adhIkAro, paDhamillugabitiyabhaMgadudvehiM / tesiM liMgavivego, ducarimeM vA liMgadANaM tu // 4997 // " itthaM puNa0 " gAhA / jo sapakkho parapakkhe paTTho / etehiM adhikAro / etesiM liMgavivego kIrai jayaNAe / aisesigo vA jai jANai na puNo erisaM kAhiti to AuTTe na liMgaM vivegijjati / biiyabhaMge vi evaM ceva / 'ducarime' tti doNi bhaMgA, taiyacautthA / te jai uvasamaMti to pavvAvijjaMti, aha na uvasamaMti to Na pavvAvijjati / pavvAviA vi tAI
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 728 visa [ pAraMciyapagayaM ThANAiM pariharAvijjaMti / idANi mA sarisavaNAlAdao dosA bhavissaMti tti kAuM AyarieNaM imA sAmAyArI ThaveyavvA, mattayagahaNe / savvehi vi ghettavvaM, gahaNe ya nimaMtaNe ya jo tu vihI / bhuMjaMtI jatAe, ajataNa dosA ime hoMti // 4998 // [ ni0 ] savvehi vi gahiyammI, thovaM thovaM tu ke vi icchaMti / savvesiMNa vibhuMjati, gahitaM pi bitijja Adeso // 4999 // "savvehi vi ghettavvaM0" [ "savvehi vi gahiyammI0 " ] dAragAhA / savvehiM ghettavvaM / savvehiM vi ghettavvaM ti gayaM / idANi gahaNavihiM bhaNai - savvehiM vi gahie AyariyapAyogge kei icchaMti / AyariyA tato ekkekkassa hatthAo thevaM thevaM geNhittA bhottavvaM / esa paDhamo Adeso / biiyo imo Adeso na bhottavvaM tao thovaM thovaM / to kiM bhottavvaM I guruttamaM jo hiyANukUlo, so giNhatI NissamaNissato vA / tasseva so giNhati NeyaresiM, alabbhamANammi va thova thovaM // 5000 // "gurubhattimaM0" vRttaM kaNThyam / gahaNaM ti gayaM / idANiM nimaMtaNaM-- sati laMbhammi vi giNhati, iyaresiM jANiUNa nibbaMdhaM / muMcaMti ya sAvasesaM, jANati uvayArabhaNiyaM ca // 5001 // "sai laMbhammi0 " gAhA / kaNThyA / idANiM bhuMjaMtI / jayaNAe tti asya vyAkhyAguruNo (i) bhutvvariyaM, bAlAdasatIya maMDaliM jAti / jaM puNa sesagagahitaM, gilANamAdINa taM diti // 5002 // sesANaM saMsaTTaM, na chubbhatI maMDalI paDiggahae / pattega gahita chubbhati, obhAsaNalaMbha mottUNaM // 5003 // pAhuNagaTThA va tagaM, dharettumatibAhaDA vigiMcaMti / iha gahaNabhuMjaNavihI, avidhIeN ime bhave dosA // 5004 // "guruNo0 " [ "sesANaM saMsaTTaM0 " " pAhuNagaTThA va0 " ] gAhAtrayaM kaNThyam / 1. AyariyapAyoggaM ityadhikaM Da /
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-4998-5012] cauttho uddeso 729 sesagahitaM nAma gurubhattimaMvajjehiM jaM mattaehiM gahitaM taM aha puNa eyAe jayaNAe na bhuMjaMti, te ceva puvvavaNNiyA dosA / paDisAraNAnimittaM puNo bhaNNati tivvakasAyapariNato, tivvatarAgAi~ pAvai bhayAiM / mayagassa daMtabhaMjaNa, sama maraNaM DhokkaNuggiraNA // 5005 // "tivvaka0" gAhA (4993) pUrvoktA / bhaNito kasAyaduTTho / idANiM visayaduTTho duviho visayaduTTho-sapakkhaduTTho parapakkhaduTTho ya / ettha caubhaMge imA gAhA saMjai kappaTTIe, sijjAyari aNNautthiNIe ya / eso u visayaduTTo, sapakkha parapakkha caubhaMgo // 5006 // "saMjai kappaTTIe0" gAhA / saMjai kappaTThIe / saMjao ajjhovavaNNo saMjao gArathie paratitthigiNIe vA gihatthA saMjai kappaTThIe gihatthe gihitthIe / paDhame bhaMge carimaM, aNuvarae vA vi bitiyabhaMgammi / seseNa Na iha pagataM, vA carime liMgadANaM tu // 5007 // liMgeNa liMgiNIe, saMpattiM jai NiyacchatI pAvo / savvajiNANa'jjAto, saMgho AsAtio teNaM // 5008 // pAvANaM pAvayaro, diTTha'bbhAse vi so Na vaTTati hu| jo jiNapuMgavamudaM, namiUNa tameva dhariseti // 5009 // saMsAramaNavayaggaM, jAtijarAmaraNavedaNAparaM / pAvamalapaDalachannA, bhamaMti muddAdharisaNeNaM // 5010 // "paDhame bhaMge0" ["liMgeNa0" "pAvANaM ""saMsAra0"] gAhAu kaNThyAu cattAri / jatthuppajjai doso, kIrati pAraMcito sa tamhA tu / so puNa sevImasevI, gItamagIto va emeva // 5011 // "jatthuppajjai0" gAhA / "saMjai kappaTThie" gAhA (5006) teNa puNa seviyaM vA taM na vA, so ya gIo vA agIo vA hou tao pAraMcio kIrai / uvassaya kule nivesaNa, vADaga sAhi gAma desa rajje vA / kula guNa saMghe nijjUhaNAe~ pAraMcito hoti // 5012 //
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 730 visesacuNNi [pAraMciyapagayaM "uvassago0" gAhA / jo uvassao appaNo doso tAo uvassayAo kulaM hatthakulaM jammi aha niveseNaM tA nivesaNAo pAraMcio kIrai / evaM sesA vi, kulapAraMcio kuleNa bajjho kIrai / gaNe gaNAo saMghe sNghaao| uvasaMto vi samANo, vArijjati tesu tesu ThANesu / haMdi hu puNo vi dosaM, taTThANA sevaNA kuNati // 5013 // jesu viharaMti tAto, vArijjati tesu tesu ThANesu / paDhamagabhaMge evaM, sesesu vi tAi~ ThANAiM // 5014 // etthaM puNa ahigAro, paDhamagabhaMgeNa duviha duDhe vii| uccAriyasarisAiM, sesAi~ vikovaNaTThAe // 5015 // "uvasaMto vi0"["jesu viharaMti0""etthaM puNa0"] gAhAtrayaM kaNThyam / duTTho bhnnio| idANiM pamatto bhaNNaivikahA kasAya vigaDe, iMdiya niddA pamAda paMcavidho / adhikAro suttammi, tahigaM ca ime udAharaNA // 5016 // "vikahA kasAe0" gAhA / vikahAo Avassae bhaNiyAo / pacchittaM cugurugaa| kasAyA cttaari| tesi nikkhevo Avassae bhaNiyA / imA aarovnnaa| kodhe mANe ya :: / (caturguru) mAyAe mAsaguru, lobhe :: / (caturguru) / viyaDe dosANa vibhaasaa| pacchittaM diDhe saMkAdI / iMdiyANa vakkhANaM Avassae / pacchittaM gaMdhe iDhe mA0 (mAsalaghu) aNiDhe vA mA0 (mAsaguru) sesesu iDhesu :: (caturlaghu) aniTTesu :: / (caturguru ?) / niddapamAo paMcaviho niddAnidAdI / suhapaDiboho niddA, duhapaDiboho u niddaniddA ya / payalA hoi ThiyassA, payalApayalA u caMkamao // thINaddhIe ime udaahrnnaa| poggala moyaga pharusaga, daMte vaDasAlabhaMjaNe sutte / etehi puNo tassA, viviMcaNA hoi jataNAe // 5017 // "poggala0" gAhA / poggale tti / 1. kasAya vikahA muca / 2. paDikkamAmi cauhiM vikahAhiM - itthIkahAe, bhattakahAe, desakahAe, rAyakahAe / pratikramaNAdhyayanam / 3. paDikkamAmi cauhiM kasAehiM - kohakasAeNaM, mANakasAeNaM, mAyAkasAeNaM, lohakasAeNaM / pratikramaNAdhyayanam /
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ co usa pisiyAsi puvva mahisaM, vigacciyaM dissa tattha nisi gaMtuM / aNNaM haMtuM khAyati, uvassayaM sesagaM Neti // 5018 // bhAsagAhA - 5013-5022] "pisiyAsi0" gAhA / ego maMsAsI nikkhaMto teNa bhikkhaTThAe gaeNaM mahiso vigiMccaMto diTTho / so taM poggalaM pAsittA ajjhovavAyaM kAsi / so rattiM pAsutto aNAbhoganivattieNaM kAraNeNaM gaMtA mahisaM mArittA khAittA ya sesayaM jaM maMsaM taM paDissayassa uvariM Thaveti, simiNayaM ca maNNai / gose AloyaNiyAe Aloeti - sumiNago me diTTho tti | navaraM saMjatehiM taM maMsaM diTTaM NAyaM ca thINaddhio tti / moyagabhattamaladdhuM, bhaMtu kavADe gharassa nisi khAti / bhANaM ca bhareUNaM, AgatoM AvAsae vigaDe // 5019 // "moyagabhatta0" gAhA / egeNaM saMkhaDIe laDDugA diTThA | ajjhovavaNNeNa te maggiyA na lddhaa| rattiM gaMtuM bhANaM bharittA khAittA ya Agao / gose AloyaNaM - sumiNago me diTTho / bhA bhariyaM / nAyaM thINaddhio tti / avaro pharusaga muMDo, maTTiyapiMDe va chiMdiuM sIse / egaMte avayajjhai, pAsuttANaM vigaDaNA ya // 5020 // 731 " "avaro pharusaga0 ' gAhA / pharusago nAma kuMbhagAro / nikkhaMto so sumiNayaM pAsai, maTTiyAthalayAo maTTiyApiMDo ghettuM egaMte eDemi / taM ca pAsuttANaM saMjatANaM sIsANi katANi / pabhAte diTTaM visasaNaM, so ya taM sumiNayaM Aloei / NAyaM eeNaM thINaddhIeNaM mAriyA / avaro vi dhADio mattahatthiNA purakavADeM bhaMtUNaM / tassukkhaNittu daMte, vasahI bAhiM vigaDaNA ya // 5021 // 44 'avaro vi dhADio0 " gAhA / ego gihatthabhAve parihADio / so tammi hatthimmi veraM vahai / pAsuttANa rattiM gaMtA hatthi mArittA daMte ukkhiNittA paDissa uvari (paDissaassa bahiM) Thavei / ' gose AloiyaM / diTThe NAo / ubbhAmaga vaDasAleNa ghaTTito kei puvva vaNahatthI / vaDasAlabhaMjaNA''NaNa, ussaggA''loyaNA gose // 5022 // 1. ego gitte hathiNA paridhADito / taM hathissa veraM saMbharati / pAsuttesu ratiM gaMtuM purakavADe bhaMjiraM hatthi mArettA daMte ukkhiNittA paDisayassa bAhiM Thaveti iti cUrNipAThaH /
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 732 visesacuNNi [pAraMciyapagayaM "ubbhAmaga0" gAhA / ego ubbhAmaga bhikkhAyariyAe Agato / paritaMto turitaM (eMto) vaDapAdapassa aheNaM vaDasAle AvaDito paritAvito vaDassa ruTTho / uktaM ca- "kiM etto kaTThataraM01" rattiM pAsuttANaM vaDapAyavaM ummUlittA paDisayassa dAramUle ThAi / sumiNago tti Aloei / diDhe NAyaM thINaddhIu tti / kesavaaddhabalaM paNNaveMti muya liMga natthi tuha caraNaM / Necchassa harai saMgho, Na vi ekko mA padosaM tu // 5023 // avi kevalamuppADe, na ya liMgaM deti aNatisesI se| desavata daMsaNaM vA, giNha aNicche palAyaMti // 5024 // "kesava0" ["avi kevala."] gAhAdvayaM kaNThyam / bhaNio pamatto / idANi annamannakaraNaM / karaNaM tu aNNamaNNe, samaNANa na kappate suvihitANaM / je puNa kareMti NAtA, tesiM tu viviMcaNA bhaNiyA // 5025 // "kAraNaM tu0" gAhA / annamannakaraNaM nAma jo Asayaposesure karei so liNgpaarNcio| annamanaM nAma je paropparaM Asayauvasaesu kareMti / Asaga posagasevI, keI purisA duveyagA hoti / tesiM liMgavivego, bitiyapadaM rAyapavvaite // 5026 // "Asaga0" gaahaa| biio uvassayAI, kIrati pAraMcio na liNgaato| aNuvaramaM puNa kIrati, sesA niyamA tu liMgAto // 5027 // "biio uvassayAdI0" gAhA / bitio vi duTTho / se khettAo pAraMcio kIrati / aha na ceva uvaramai tAo dosAo liMgapAraMcio kIrai / sesA Na kasAyapaduTTha-pamattaannamannakaraNe liMgao pAraMcio kIraMti / so puNa keriso jo pAraMcio kIrati ? ata ucyate 1. kiM etto kaTThayaraM ? pattANa kahiMci maNuajammammi / __jaM ittha vi hoI raI accaMtaM dukkhaphalayammi // 1603 // (paMcavatthugaM) 2. karaNaM muca / 3. AsayaNAsaesu Da / Asya=mukham, posaka:=pAyuH malavR /
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 5023-5033] co usa iMdiya pamAdadosA, jo puNa avarAhamuttamaM patto / sabbhAvasamAuTTo, jati ya guNA se ime hoMti // 5028 // "iMdiya0" gAhA / sabbhAvasamAuTTo nAma nicchaeNa Na puNo kAhiM ti vavasio / saMghayaNa viriya Agama, suttattha vihIe jo samaggo tu / tavasI niggahajutto, pavayaNasAre abhigatattho // 5029 // tilatusatibhAgamitto vi jassa asubho Na vijjatI bhAvo / nijjUhaNAi ariho, sese nijjUhaNA natthi // 5030 // " eyaguNasaMpajutto, pAvati pAraMciyArihaM ThANaM / guNavippakke, tArisagammI bhave mUlaM // 5031 // '"saMghayaNa0'['"tilatusatibhAgamitto0""eyaguNasaMpajutto0 " ] gAhA / saMghayaNaM vairosabhaNArAyaM vIriyaggahaNaM na viNA saMghayaNeNa vIryaM bhavatIti jJApanArtham / 'Agame' tti jahanneNaM navamassa puvvassa taiyaM AyAravatthaM jAva ukkoseNaM dasamaM puvvaM bhinnaM / tANi puNa suttao ya atthao ya parijiyANi / tavassI sIhaNikkIliyAdIhiM bhAvio | 'niggaha' tti iMdiyakasAyANaM1 niggahasamattho / pavayaNasAro attho, taM Abhimukhyena paraNAmeyati / 733 jattha ya nijjUDhassa nijjUDhomi tti tilatusattibhAgametto vi asubhabhAvo na bhavati / idANi kAlo bhaNNati 44 AsAyaNA jahaNaNe, chammAsukkosa bArasa tu mAse / vAsaM bArasa vAse, paDisevaoM kAraNe bhatio // 5032 // 'AsAdaNA0 gAhA / AsAdaNApAraMcio jahaNNeNaM chammAsA ukkoseNaM saMvaccharaM nijjUDho acchai / paDisevaNApAraMcio jahaNNeNaM saMvaccharaM ukkoseNaM bArasa saMvaccharANi paDisevago / "kAraNe bhayito " tti taM kAraNaM bhaNNihiti-yena yathoktakAlAdArata eva gacchaM pavisai / iyANiM tassa niggamaNavihiM bhaNNa - ittiriyaM nikkhevaM, kAuM aNNaM gaNaM gamittANaM / davvAdi subhe vigaDaNa, niruvassaggaTTha ussaggo // 5033 // 1. iMdiyakaraNaM Da | "
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 734 visesacuNNi [pAraMciyapagayaM "ittariyaM0" gAhA / so puNa niyamA Ayario teNa sagaNe na paDivajjiyavvaM, teNa ittariyaM gaNadharaM sagaNe ThAvei, jAva paDieti / tAhe aNNagaNaM gaMtuM davvAdisu pasatthesu AloyaNaM dei, tAhe te sAhuNo niruvasagganimittaM kAusaggaM kareMti / syAnmatiH kiM kAraNaM sagaNe na paDivajjati ? ata ucyate appaccaya nibbhayayA, ANAbhaMgo ajaMtaNA sgnne| paragaNe na hoMti ee, ANAthiratA bhayaM ceva // 5034 // "appaccaya0" gAhA / miyANaM savvaM bhavati - nUnameeNaM akiccaM paDiseviyaM, karejjA jeNa pAraMcio kao / tAhe te pacchA na bIbheti / pacchA pAraMciyA''NaM bhaMjejja te vA tassa pacchAtAva Na karejjA / niyaMtraNA ya na bhavati sagaNe / paragaNe tena gacchai / tattha paDivajjittA Niravayakkho khettabahiM gacchati / sakosamaMDalassa parao / idANiM tassa sAmAyArI bhaNNaijiNakappiyapaDirUvI, bAhiM khettassa so Thito sNto| viharati bArasa vAse, egAgI jhANasaMjutto // 5035 // "jiNakappiya0" gAhA / alevADaM bhikkhaM geNhai ityAdi jArisI jiNakappiyassa cariyA / jassa Ayariyassa sagAse paDivajjai teNaM diNe diNe imaM kAyavvaM / oloyaNaM gavesaNa, Ayarito kuNati savvakAlaM pi| uppaNNe kAraNammi, savvapayatteNa kAyavvaM // 5036 // "oloyaNaM0" gaahaa| jo u uvehaM kujjA, Ayario keNaI pamAeNaM / ArovaNA u tassA, kAyavvA puvvaniddiTTA // 5037 // "jo u uvehaM kujjA0" gAhA / jai na vaccai vaddhamANI vAhio gilANo hojjaa| jaM paribhAvijjihiti, jaM na gADhAi jaM Ayariyo pAvati / "uppaNNe0" pacchaddhaM / asya vyAkhyA Aharai bhattapANaM, uvvattaNamAiyaM pi se kuNati / sayameva gaNAhivaI, aha agilANo sayaM kuNati // 5038 // 1. uccAdisu a i uccArAdisu ba ka Da / 2. appaccao iti bhAvyam malavR /
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5034-5044] cauttho uddeso 735 "Aharai0" gAdhA / eyaM gilANassa kareti, aha pADho' pAraMcio to na kAraveti, sayaM ceva kareti kayAti na gacchejja vi Ayario imehiM kAraNehiM ubhayaM pi dAUNa sapADipucchaM, voDhuM sarIrassa ya vaTTamANiM / AsAsaittANa tavokilaMtaM, tameva khettaM samuveMti therA // 5039 // "ubhayaM pi0" vRttam / sIsapADicchayANaM suttatthANi dAuM tAhe tassa sagAsaM gaMtuM appakilAmaM pucchai / so vi AyariyaM AgayaM samANaM pheTTA vaMdaNaeNaM vaMdAmi tti pabhaNai asahU suttaM dAtuM, do vi adAuM va gacchati pae vi / saMghADao seM bhattaM, pANaM cA''Neti maggeNaM // 5040 // ["asahU0"] gAhApuvvaddhassa imaM vakkhANaM / gelaNNeNa va puTTho, abhinavamukko tato va rogaato| kAlammi dubbale vA, kajje aNNe va vAghAto // 5041 // "gelaNNeNa0" gAhA / kAlo dubbalo, jeTThAmUlo, "kajje" tti kulgnn-sNghkjjehi| "anne vA vAghAta'' tti rAyA saMjayANaM paduTTho hojjA / vAdaparAyaNa kuvito, ceiyataddavvasaMjatIgahaNe / puvvuttANa cauNha vi, kajjANa havejja annayaraM // 5042 // "vAdaparAyaNa0" gaahaa| "puvvuttANa cauNha vi"tti Nivvisao tti ityAdi cttaari| tAhe pesei uvajjhAyaM, annaM gItaM va jo tahiM joggo / puTTho va apuTTho vA, sa cAvi dIveti taM kajjaM // 5043 // "pesei uvajjhAyaM0" gAhA / te puNa pAraMcieNaM pucchiyaM vA hojjA na vA pucchiyaM / khamAsamaNo ! ajja keNa kAraNeNaM na2 AgayA ? jai vi na pucchiyaM to vi teNa sAhitavvaM taM kajjaM jeNa na AgayA / jo so Agato so puNa tassa sattiM jANai na vA / jANaMtA mAhappaM, sayameva bhaNaMti ettha taM joggo| asthi mama ettha visao, ajANae so va te beti // 5044 // "jANatA0" gAhA / jati jANai to teNa bhANiyavvaM / 'tumaM eyassa kajjassa samattho' / 1. = glAnaH malavR. / 2. nAsti-a Da i /
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 736 visa aha na yANai tAhe pAraMcieNaM ceva vattavvaM - ahaM satto / " [ pAraMciyapagayaM , acchau mahANubhAgo, jahAsuhaM guNasayAgaro saMgho / gurugaM pi imaM kajjaM maM pappa bhavissae lahuyaM // 5045 // abhihANaheukusalo, bahUsu nIrAjito viusabhAsu / gaMtUNa rAyabhavaNe, bhaNAti taM rAyadAraTuM // 5046 // paDihArarUvI ! bhaNa rAyarUviM, tamicchae saMjayarUvi daThThe / nivedayittA yasa patthivassa, jahiM nivo tattha tayaM pavese // 5047 // taM pUyaittANa suhAsaNatthaM, pucchisu rAyA''gayakouhallo / pahe urAle asue kayAI, sa cAvi Aikkhar3a patthivassa // 5048 // jArisaga AyarakkhA, sakkAdINaM na tAriso eso / tuha rAya ! dArapAlo, taM pi ya cakkINa paDirUvI // 5049 // samaNANaM paDirUvI, jaM pucchasi rAya ! taM kahamahaM ti / niratIyArA samaNA, na tahA'haM teNa paDirUvI // 5050 // nijjUDho mi narIsara !, khette vi jaINa acchiuM na labhe / atiyArassa visodhiM, pakaremi pamAyamUlassa // 5051 // kahaNA''uTTaNa AgamaNapucchaNaM dIvaNA ya kajjassa / vIsajjiyaMtiya mae, hAsussalito bhaNati rAyA // 5052 // saMgho na labhai kajjaM, laddhaM kajjaM mahANubhAeNaM / tubbhaM ti visajjemiM, so vi ya saMgho tti pUeti // 5053 // 44 11 'acchau mahANubhAgo0" ["abhihANa0" "paDihArarUvI0" "taM pUyaittANa0 ' 'jArisaga AyarakkhA 0 ""samaNANaM0 "" 'nijjUDho mi0 " " 'kahaNA''uNa0 "saMgho 11 44 na0" ] sesaM kaNThyam / saMgheNa na laddhaM kajjaM laTTha kajjaM parihArieNaM mahANubhAgeNaM, rAyA pArihAriyaM bhaNati--tubbhaccaeNaM mae eyaM puvvaggaho visajjiyaM ' se vi' ya saMgho' tti, so pArihArio rAyaM bhaNai-tumaM ceva saMghaM khAmettA bhaNAhi, tubbhaM visajjitaM mae / jaMi bhaNiyaM 'paDisevao kAraNe bhaio' (gA0 5032) tti asya vyAkhyA1. so vimuca / 2. jaM imaM iti bhAvyam ? |
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5046-5057] 737 cauttho uddeso abbhatthito va raNNA, sayaM va saMgho visajjati tu tuTTho / AdI majjha'vasANe, sa yAvi doso dhuo hoi // 5054 // ekko ya donni donni ya, mAsA cauvIsa hoMti chbbhaage| desaM doNha vi eyaM, vahejja muMcejja vA savvaM // 5055 // aTThArasa chattIsA, divasA chattIsameva varisaM ca / bAvattariM ca divasA, dasabhAga vahejja bitio tu // 5056 // pAraMcINaM doNha vi, jahannamukkosayassa kaalss| chabbhAgaM dasabhAgaM, vahejja savvaM va jhosijjA // 5057 // "abbhatthito0" ["ekko ya donni0" "aTThArasa chattIsA0" pAraMcINa doNha0"] gAhA / kayAi so rAyA bhaNejjA - 'ettAhe mama kajjaM kareha' / 'kiM' ? ti bhaNai - eyassa muyaha / tassa puNa pAraMciyatavassa Adi majjhaM avasANaM vA hojja, tAhe se mucci| jai se jahaNNiyAe ThavaNA chammAsA ukkosiyA vA / tIse chabbhAgo dasabhAgo vA avassa oddhvvo| jai nibaMdho karei rAyA tAhe taM pi muccai appaNo vA saMgho AuTTesu ejja tassa puNa annamaiyA uvaTThAvaNA gihatthaliMga kAUNa / [ pAraMciyapagayaM samattaM]
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 738 [aNavaTThappapagayaM visesacuNNi [aNavaThThappapagayaM] [suttaM] tao aNavaThThappA paNNattA, taM jahA-sAhammiyANaM teNNaM karemANe, annadhammiyANaM teNNaM karemANe, hatthAdAlaM dalemANe // 4-3 // suttaM - tao aNavaThThappA paNNattA taM jahA sAhammiyANaM teNNaM karemANe jAva hatthAtAlaM dalemANe / saMbaMdho pacchittamaNaMtariyaM, heTA pAraMciyassa aNavaTTho / Ayariyassa visodhI, bhaNitA imagA uvajjhAte // 5058 // "pacchitta0" gAhA / kaNThyA / aNavaThappo NAma takkhaNAdeva na uvaTThAvijjai, Na uvaTThaNAe ariho aNavaThThappo / AsAyaNa paDisevI, aNavaTuppo vi hoti duviho tu / ekkekko vi ya duviho, sacaritto ceva acaritto // 5059 // "AsAdaNa0" gAhA / AsAdaNApaDisevI duviho vi bhaNio sacaritto acaritto ya / aNavaThappo vi duviho sacaritto acaritto ya / esa vA saMbaMdho / so puNa kesu ThANesu aNavaThappaM pAvei ? titthayara pavayaNa sute, Ayarie gaNahare mahiDDIe / ete AsAdeMte, pacchitte maggaNA hoi // 5060 // "titthagara0" gAhA / pUrvavyAkhyAtA (gA0 4975) / paDhamabitiesu NavamaM, sese ekkekka caugurU hoti / savve AsAdeto, aNavaThThappo u so hoi // 5061 // "paDhama0" gAhA / titthagare pavayaNe ya AsAdaMtassa aNavaThappaM / sese suyAdisu ekkekke caugurugA / aha cattAri vi AsAdei aNavaThappaM pAvei / AsAdaNAaNavaThThappo go| idAthi paDisevaNANavaThThappopaDisevaNaaNavaTTho, tividho so hoi ANupuvvIe / sAhammi aNNadhammiya, hatthAdAlaM va dalamANe // 5062 // "paDisevaNa." gAhA / paDisevaNANavaTTho so tiviho-sAhammiyANaM teNNaM karemANo,
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5058-5067] cauttho uddeso 739 annadhammiyANaM teNNaM karemANo, hatthAdAlaM dalamANo / tattha sAhammiyateNNaM tAva bhaNNati sAhammi teNNa uvadhI, vAvAraNa jhAmaNA ya pttttvnnaa| sehe AhAravidhI, jA jahiM ArovaNA bhaNitA // 5063 // [ni0] "sAhammi0" dAragAdhA / tattha paDhamadAraM 'sAhammiyANa uvahi'tti sAhammiyANaM uvahiteNiyaM kareti / taM puNa teNNaM ko karei ? ata ucyate uvahissa AsiAvaNa, sehamasedhe ya diTTha'diDhe ya / sehe mUlaM bhaNitaM, aNavaThThappo ya pAraMcI // 5064 // "uvahissa AsiAvaNa0" gAhA / uvahiteNiya tti3 vA uvadhiAsiyAvaNaM ti egttuN| seho aseho vA karei / taM puNa kariyaM ko karei ?asya vyAkhyA seho tti agIyattho, jo vA gIto aNijrisaMpanno / uvahIpuNa vatthAdI, sapariggaha etaro tiviho // 5065 // "seho tti agIyattho0" gAhA / so puNa uvahI sapariggaho vA hojja itaro vA apariggahaM ityarthaH / tiviho jahaNNo majjhimo ukkoso / tassa imaM pacchittaM aMto bahiM nivesaNa, vADaga gAmujjANa siim'tikkte| mAsa cau chacca lahu guru, chedo mUlaM taha dugaM ca // 5066 // "aMto bIhiM"0" gAhA / aMto vasahIe uvahiteNNaM karei seho adiTuM mAsalahuM / bAhiM vasahIe mAsaguruM, NivesaNassa aMto mAsaguruM, bAhiM 4 :: (caturlaghu), vADagassaMto6 4 :: (caturlaghu), bAhiM 4 / (caturguru), gAmassaMto hva 4 :: / (caturguru), bAhiM 6 (SaDlaghu) ujjANassaMto 6 (SaDlaghu), bAhiM 6 ::: / (SaDguru), sImAe aMto 6 ::: / (SaDguru), bAhiM chedo| evaM tA addiDhe, diDhe paDhamaM padaM parihavettA / te ceva asehe vI, adiTTha diDhe puNo ekkaM // 5067 // "evaM tA adidve0" gAhA / evaM tAva adiDhe sehassa gayaM / didve mAsagurugAto ADhattaM mUle ThAi / uvajjhAyassa adiDhe jahA sehassa diDhe / tasseva diDhe caulahuyAo ADhattaM aNavaDhe 1. uvahiyaM na / a Da i / 2. keNiyaM a i / keriyaM dd| 3. uvahiteNiyaM iti bhAvyam ? / 4. taM karei nAsti a i / 5. vahiM muca / 6. vAgaDassaMto a Da i|
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 740 visesacuNNi [aNavaThThappapagayaM ThAi / evaM Ayariyassa vi adiDhe, diDhe Ayariyassa caugurugAo ADhattaM pAraMcie ThAi / sAhammiyateNNaM uvahi tti dAraM gataM / idAnIM vAvAraNa tti dAraM / vAvAriya ANehA, bAhiM ghettUNa uvahi giNhaMti / lahugo aditi lahugA, aNavaThThappo va AdesA // 5068 // daTTa nimaMtaNa luddho'NApucchA tattha gaMtu NaM bhaNati / jhAmiya uvadhI aha tehiM pesito gahita NAto ya // 5069 // lahugA aNuggahammi, gurugA appattiyammi kAyavvA / mUlaM ca teNasadde, voccheda pasajjaNA sese // 5070 // "vAvAriya0" ["daTTha nimaMtaNa." "lahugA aNuggahammi0"] gAhA / vAvAriyA nAma AyarieNaM sAdhuNo pesitA uvadhi uppAettA ANeha / tehiM gaMtuM virUvarUvo uvadhI lddho| tAhe te apattA ceva AyariyasagAsaM attaTuMti - imaM tava imaM mama 0 / mAsalahuM / AgayA na deMti Ayariyassa :: (caturlaghu) / suttAdeso tti kAuM aNavaThTho / vAvAraNa tti gataM / iyANi jhAmaNa tti dAraM / sA jhAmaNA duvihA-saMtA asaMtA ya / tattha asaMtA tAva bhaNNati Ayario keNai dANasaDDhAdiNA virUvarUvehiM vatthehi nimaMtito / AyarieNa ya paDisehio / ego sAhU tANi virUvarUvANi vatthANi daTuM lobhaM go| tAhe so annANapadoseNaM AyariyaM ApucchittA tattha gaMtuM bhaNati-amhaM uvahI daDDho / tAhe ahaM AyariehiM tubbhaM sagAsaM vatthaTThAe pesio| diNNo gayammi aNNe sAdhuNo AgatA / saDDeNa bhaNitaM-tubbhaM uvadhI daDDho / amugo sAdhU pesavio / tassa diNNe jai na pajjattaM to puNo demi / tehiM bhaNitaM-na daDDo uvadhI na vA payaTTemo kiMci / tassa sAvagassa jai vicittaM bhavati - aNuggaho me, jaha vi tava vi sAhU giNhaMtu to vi hva 4 :: (caturlaghu) / adha apattiyaM kareti Nha 4 :: / (caturguru) jaM ca taM davvaM aNNaredavvANaM vocchedaM kAhiti taNNipphaNNaM / etaM asaMtajhAmaNAe / idANiM saMtajjhAmaNAesuvvatta jhAmiovadhi, pesaNa gahite ya aMtarA luddho| lahugo adeMte gurugA, aNavaThThappo va AdesA // 5071 // "suvvatta0" gAhA / jhAmite uvahimmi AyarieNaM bhaNiyA - jeNa nimaMtiyA tassa 1. Na paDisevio Da / 2. aNApucchittA iti bhAvyam malavR / 3. aMta a Da i /
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5068-5077] cauttho uddeso 741 sagAsAto aNNao vA uvahiM maggittA ANeha / jahA vAvaraNAdAre / jhAvaNa tti gataM / idANi patthavaNAdAraM / ukkosa sanijjogo, paDiggaho aMtarA gahaNa luddho| lahugA adeMte gurugA, aNavaThThappo va AdesA // 5072 // "ukkosa0" gAhA / keNai AyarieNaM sAhussa hatthe aNNassa Ayariyassa paDiggaho pesio, 'ukkosa' tti ukkoso uvahI eso, avi ya vaDhaM samacauraMsaM vaNNaDDhe {va}saha nijjogeNaM pattAbaMdhAdiNA, so taM aMtarA attadveti :: (caturlaghu), tattha gato na deti :: / (caturguru), suttAdeseNa vA aNavaThTho / paTThavaNa tti gayaM / idANI sehaM [ti] dAraMpavvAvaNijjA bAhiM, Thavettu bhikkhassa atigate saMte / sehassa AsiAvaNa, abhidhAreMte va pAvayaNI // 5073 // "pavvAvaNijja0" gAhA / ekko sehaM ghettuM vaccai / na tAva pavvAvei aMtarA taM sehaM ThavettA bhikkhaTThAe paviTTho / aha anno sAdhU saNNAigato addhANito va vaMdaNaga puccha seho mi / so kattha majjhakajje, chAtapivAsassa vA aDati // 5074 // "saNNAi0" gAhA / kaNThyA / teNaM so seho bhaNNatimajjhamiNamaNNapANaM, uvajIva'NukaMpaNAya suddho u| puTThamapuDhe kahaNA, emeva ya iharahA doso // 5075 // bhatte paNNavaNa nigRhaNA ya vAvAra jhaMpaNA ceva / patthavaNa sayaMharaNe, sehe avvatta vatte ya // 5076 // guruo caulahu cauguru, chalahu chaggurugameva chedo ya / bhikkhugaNA''yariyANaM, mUlaM aNavaTTha pAraMcI // 5077 // "majjhamiNa0" ["bhatte paNNavaNa." "guruo caulahu0"] gAhA / kaNThyA / taM puNa aNukaMpAe vippariNamaNAhetuM vA dhammaM se kahei / eehiM ceva kAraNehiM aNukaMpAe suddho, 1. nAsti a i /
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 742 visesacuNNi [aNavaTTappapagayaM vippariNAmaNAe bhaNNihiti pacchittaM / dhammakadhAe AuTTo bhaNai-tava ceva sagAse pavvayAmi / navaraM na tarAmi purao ThAuM jeNa ANiomi to nirUvehi / me vAvAreti, amukattha nilukkAhi, tattha ThavittA jhaMpei ohADei ya / AvarayatItyarthaH patthavaNaM annehire hatthe pesei bhaNai vA - amugattha vacca, ahaM pi tattheva ehAmi / appaNA ceva harati / ete chappadA bhaNitaM / paNNavaNa dhammakahAe virUvaNAe vAvAraNA jhaMpaNA patthavaNA sayaM haraNaM / esiM jahAsaMkhaM imaM pcchittN-0| mAsaguru, 4 caturlaghu, 4 caturguru, 6 SaDlaghu, 6 SaDguru, chedo ya / etaM avvattassa sehassa jassa maMsU na uTThiyaM / vattassa caulahugAdI jAva mUlaM / evaM bhikkhussa uvajjhAyassa cauguruyAdI aNavaTuMtaM / Ayariyassa challahuyAdI pAraMciyaMtaM abhidhAreMti / abhidhAraMta vayaMto, puTTho vaccAma'haM amugamUlaM / paNNavaNa bhattadANe, taheva sesA padA Natthi // 5078 // "abhidhAreMta0" gAhA / ego pavvajjAbhimuho amugassa Ayariyassa sagAse pavvayAmi tti saMpaTThio / so vaccaMto aNNeNa sAhuNA diTTho / vaMdie pucchie bhaNai-amuga sagAsaM paTThiomi / taheva bhattadhammakahAhiM vippariNAmaNA / navaraM nigUvaNA vAvAraNA jhaMpaNA ya natthi / sesaM thev| ANAda'NaMtasaMsAriyatta bohIya dullabhattaM ca / sAhammiyateNNammi, pamattachalaNA'dhikaraNaM ca // 5079 // emeva ya itthIe, abhidhAretIeN taha vayaMtIe / vatta'vvattAe~ gamo, jaheva purisassa nAyavvo // 5080 // "ANA0" ["emeva ya0"] gAhAdvayam / "vayaMtIe''tti sasahAyAe / pAvayaNi tti evaM tu so avadhito, jAdhe jAto sayaM tu paavynnii| nikkAraNe ya gahito, vaccati tAhe purillANaM // 5081 // "evaM tu so0" gAhA / kaNThyA / aNNassa va asatIe, gurummi abbhujjaegatarajutte / dhAreti tameva gaNaM, jo ya haDo kAraNajjAte // 5082 // 1. mo a Da i / 2. tatthavaNaM a Da i / 3. NehesiM adhikaM Da /
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5078-5087] cauttho uddeso 743 "aNNassa va0" gAhA / jeNa [NikkAraNe] haDo tammi abbhujjayamaraNaM paDivaNNe abbhujjayavihAraM vA paDivaNNe jai anno natthi sIso nipphaNNo, tAhe tameva gaNaM dharei jAva tattha ko vi NipphaNNo bhavai / 'jo ya haDo kAraNajjAe' tti - nAUNa ya vocchedaM, puvvagate kAliyANujoge ca / ajjAkAraNajAte, kappati sehAvahAro tu // 5083 // "nAUNa" gAhA / koi bahussuo Ayariyo / tassa jANi suttatthANi tANi aNNattha natthi / tAhe so mA suttatthANi vocchijjaMti tti kAuM taM ca saMpaTThiaMgahaNadhAraNAsamatthaM jANittA tAhe bhatta-dANa-dhamma-kahAdIhiM vipariNAmettA jhaMpaNAdINi kareMto visuddho / esa kAraNe haDo / kAraNajAta avahito, gaNaM dhareMto tu avhrNtss| jAhego niSphaNNo, pacchA se appaNo icchA // 5084 // "kAraNajAta0" gAhA / sehi tti gayaM / idAnIM AhAravihi tti dAraM / ThavaNAgharammi lahugo, mAdI gurugo aNuggahe lhugaa| appattiyammi gurugA, voccheda pasajjaNA sese // 5085 // "ThavaNA0" gAhA / dANasaDDhAdINi ThavaNAkulAdINi, tANi AyariehiM jo asaMdiTTho aNuNNAto vA pavisai, tassa 0 mAsalahuM / ekko asaMdiTTho pavisiuM imaM bhaNai pucchio vA apucchio vA - ajja ahaM saMdiTTho, puTTho'puTTho va sAhatI evaM / pAhuNagagilANaTThA, taM ca paloTTeti to bitiyaM // 5086 // "ajja ahaM0" puvvaddhaM / imaM ca mAiTThANaM karemANo bhaNai jai puvvataraM saMdiTuM, saMghADao paviTTho / saDDhehiM taM bhaNitaM hojjA-saMdiTThasaMghADayassa diNNaM ti, tAhe bhaNai-"pAhuNagassa0" pacchaddhaM / evaM mAyAe bhaNaMtassa mAsaguruM, te saDDhA taM jANittA aNuggaho tti maNNaMti hva 4 (caturlaghu), appattiyaM kareMti hvA 4 / (caturguru) / jaM ca taddavvAdivocchedaM kAhiMti / aha tesu vippariNaesu AyariyAINaM alabbhamANe suddhaM suddhaNaM / imaM pacchittaM AyarigilANa gurugA, lahugA ya havaMti khamagapAhuNae / gurugo ya bAlavuDDhe, sese savvesu mAsalahuM // 5087 //
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 744 visesacuNNi [aNavaThThappapagayaM "Ayariya0" gAhA / Ayariyassa gilANassa ya ademANesu hvA 4 / (caturguru), khamagapAhuNagANaM hva 4 (caturlaghu), bAla-vuDDANaM alabbhamANe 0 / mAsaguruM, sesANaM eya vairittANaM alabbhamANe mAsalahuM / sAhammiyateNNaM gayaM / idAnIM aNNadhammigANi aNNadhammiyA vi duvihA, liMgapaviTThA tahA gihatthA ya / tesiM teNNaM tivihaM, AhAre uvadhi saccitte // 5088 // "aNNadhammigA'" gAhA / kaNThyA / bhikkhUNa saMkhaDIe, vikaraNarUveNa bhuMjatI luddho / AbhogaNa uddhaMsaNa, pavayaNahIlA durappa ttI // 5089 // gihavAse vi varAgA, dhuvaM khu ete aditttthkllaannaa| galato Navari Na valito, eesiM satthuNA ceva // 5090 // "bhikkhUNa0" ["gihavAse vi0"] gAhAdvayaM kaNThyam / vikaraNaM = liMgavivego / AhAre tti gayaM / idAnIM uvadhi ttiuvassae~ uvahi ThavetuM, gatammi bhicchummi giNhatI lahugA / geNhaNa kaDvaNa vavahAra pacchakaDuDDAha Nivvisae // 5091 // "uvassaeN0" gAhAtrayaM (?) kaNThyam / idAnIM sacitte / asya vyAkhyAsaccitte khuDDAdI, cauro gurugA ya dosa aannaadii| geNhaNa kaDDaNa vavahAra, pacchakaDuDDAha nivvisae // 5092 // geNhaNeM gurugA chammAsakaTTaNe cheDe hoi vvhaare| pacchAkaDammi mUlaM, uDDahaNa viraMgaNe navamaM // 5093 // uddAvaNa nivvisae, egamaNege padosa paarNcii| aNavaTuppo dosu ya, dosu u pAraMcito hoi // 5094 // 1. paradhammiyA muca /
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 745 bhAsagAhA-5088-5100] cauttho uddeso khuTuM va khuDDiyaM vA, Neti avattaM apucchiyaM teNe / vattammi Natthi pucchA, khettaM thAmaM ca NAUNaM // 5095 // "sacitte khuDDAi0" ["geNhaNe gurugA0" "uddAvaNa nivvisae0" "khuTuM va khuDDiyaM0"] gAhAdvayaM kaNThyam / emeva hoti tiNNaM, tivihaM gAratthiyANa jaM vuttaM / gahaNAdigA ya dosA, savisesatarA bhave tesu // 5096 // "emeva0" gAhA / kaNThyAre / tattha AhAre imaM AhAre piTThAtI, taMtU khuDDAdi jaM bhaNita puvvaM / piTuMDiya kabbaTThI, saMchubhaNa paDiggahe kusalA // 5097 // "AhAre0" gAhA / celliyAo samudANetIo ekkaM gharaM aNupaviTThAo / tattha piTuM viralliyaM / tao egAe khuDDiyAe piDhe uMDI ghettuM paDiggahe chUDhA / aviraiyAe ya diTThA, tAe bhaNitA-ettheva Thavehi, eyaM piTuM ditAe kusalattaNeNaM aNNAe saMghADIe aMtareNaM chUDhA / kappaTThi tti celliyA / idANiM uvahIkhuDDIo hiMDaMtIo taMtuNi sivvi AsiyAdeMti NaMtagaM vA saMcchubhaNAe / idANi saccittaM / nIehi u avidinnaM, appattavayaM pumaM na dikkhiti / apariggaho u kappati, vijaDho jo sesadosehiM // 5098 // apariggahA u nArI, Na bhavati to sA Na kappati adiNNA / sA vi ya hu kAya kappati, jaha paumA khuDumAtA vA // 5099 // "nIehiM u0" ["apariggahA u0"] gAhAdvayaM kaNThyam / jahA paumAvatIdevI pvvaaviyaa| 'khuDDumAya' tti jogasaMgahesu (A0 ni0 gA0 1288-90) khuDDagamAtA jasabhaddA nAmeNaM puMDarIyaraNNo bhAriyA jahA pvvaavitaa| biiyapadaM AhAre, addhANe haMsamAdiNo uvahI / uvaujjiUNa puTvi, hohiMti jugappahANa tti // 5100 // 1. catuSTayam iti bhAvyam / 2. gAhAdvayaM a Da / 3. kaNThya m Da /
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 746 visesa kaNThyam / [ aNavaTTappapagayaM " biiyapadaM0 " gAhA / asivaM oma vihaM vA, pavisitukAmA tato va uttiNA / thali liMgi annatitthiga, jAtitu adiNNe girhati // 5101 // " asivaM0 " gAhA / paDhamaM deuliyANaM gheppati, savvasAmaNNaM ti kAuM / evamAdi se saM nAtUNa ya vocchedaM, puvvagate kAlitANutoge ya / gihi aNNatitthiyaM vA, harijja etehi hetUhiM // 5102 // "nAtUNa0" gAhA / aNNahammiyAteNNaM gayaM / idANiM hatthAdAlaM dalamANe / hatthatAle dAragAhA-- hatthAtAle hatthAlaMbe, atthAdANe ya hoti bodhavve / etesiM NANattaM vocchAmi ahANupuvvIe // 5103 // "hatthAtAle0" gAhA / tattha hattheNa tAlaM hatthatAlaM / ettha duviho daMDo- loio louttaro ya / uggaNammiya gurugo, daMDo paDiyammi hoti bhayaNA u / evaM khu lotiyANaM, louttariyANa vocchAmi // 5104 // "uggaNammi ya0 gAhA / uggiNNe purisavaha daMDo kahiM vi AsIisahassaM, evamAdi paDite jai na marai tattha visae vi anno anno mae purima (sa) vajjhA daMDo / esa loio / louttario imo daMDo 11 hattheNa va pAdeNa va, aNavaTuppo u hoti uggiNe / paDitammi hoti bhayaNA, uddavaNe hoti carimapadaM // 5105 // 11 " hattheNa va0 gAhA / kaNThyA / pahAre paDie jati na uddAtio aNavaTTho ceva / aha uddAi carimaM / imaM biiyapadaM / Ayariya viNayagAhaNa, kAraNajAte va bodhikAdIsu / karaNaM vA paDimAe, tattha tu bhedo pasamaNaM ca // 5106 // [ ni0 ] " Ayariya0" dAragAhA / tatthAyariyavinayagAhaNe imaM vakkhANaM /
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 747 bhAsagAhA-5101-5113] cauttho uddeso viNayassa u gAhaNayA, knnnnaamoddkhddugaacveddaahiN| sAvekkha hatthatAlaM, dalAti mammANi pheDiMto // 5107 // kAmaM paraparitAvo, asAtahetU jiNehi~ paNNatto / Ataparahitakaro puNa, icchijjai dussale sa khalu // 5108 // sippaMNeuNiyaTThA, ghAte vi sahaMti lotiyA guruNo / Na ya madhuraNicchayA te, Na hoMti esevihaM uvamA // 5109 // saMviggo maddavio, amuI aNuyattao visesannU / ujjuttamaparitaMto, icchiyamatthaM lahati sAhU // 5110 // "viNayassa0" ["kAmaM paraparitAvo.'' "sippaMNeuNiyaTThA0" saMviggo maddavio0"] gAhAtrayaM kaNThyam / 'kAraNajAe va bohiyAdIsu' tti bohikateNabhayAdisu, gaNassa gaNiNo va accae patte / icchaMti hatthatAlaM, kAlAticaraM va sajjaM vA // 5111 // "bohika0" gAhA / kaNThyA / hatthAtAlo gao / hatthAlaMbe tti asya vyAkhyA asive purovarodhe, emAdIvaisasesu abhibhUtA / saMjAtapaccayA khalu, aNNesu ya evamAdIsu // 5112 // "asive0" gAhA / asiveNaM logo marati / parabaleNa vA nagaraM avaruddhaM / tattha logassa bAhirillehiM kaMDehiM kaDagamaddo kIrai / chuhAe vA mareMti, annakkhae galagaMDAdIhiM vA rogesu diNe diNe bahujaNo marai / eeNa vaighaseNa abhibhUyAte paurajanAH saMjAtapratyayAH samasto samattoyAto pratyayo yeSAM te saMjAtapratyayAH / yo'tra pure AcAryo bahuzrutaH guNavAn tapasvI / eSa zaktaH vaighasaM saMniroddhaM, nAnyastu kazcit / tAhe te paurajanapadAH tamAyariyaM trAyasveti zaraNamupagatAH paMjaliyaDAH pAdapatitA ciTuMti / tAhe so Ayariyo maraNabhaeNa'bhibhUte, te NAtuM devataM vuvAsaMte / paDimaM kAuM majjhe, ciTThati maMte parijaveMto // 5113 // "maraNabhaeNaM0" gAhA / kaNThyA / tAhe so Ayario aNukaMpaTThAe uccariyaM ca acaemANo paDimaM karettA, vijjAe paDijaveMto majjhe vidhai / tAhe sA devayA naTThA, pasamiyaM 1. samiti samyag jAtaH pratyayo yeSAM te / malavR /
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 748 visesacuNNi [aNavaThThappapagayaM uvaddavaM / so jAhe abbhuDhei tAhe na uvaTThAvijjai, kiMci kAlaM vA maddijjai gacche ceva vsNto| hatthAlaMbo gao / idANi hatthAdANe tti aNukaMpaNA Nimitte, jAyaNA paDisehaNA sauNimeva / dAyaNa pucchA ya tahA, sAraNa ubbhAvaNa viNAse // 5114 // [ni0] "aNukaMpaNA0" gAhA / asya vyAkhyAujjeNI osaNNaM, do vaNiyA pucchiyaM vavaharaMti / bhogAbhilAsa bhaccaya, muMcaMti na rUvae sauNI // 5115 // caMgoDa NauladAyaNa, bititeNaM jattie tahiM ekko / aNNammi hAyaNammi ya, giNhAmo kiM ti pucchaMti // 5116 // taNakaTThanehadhaNNe, giNhaha kappAsadUsagulamAdI / aMto bahiM ca ThavaNA, aggI sauNI na ya nimittaM // 5117 // "ujjeNI osaNNaM0" ["caMgo NauladAyaNa." "taNakaTThaneha0"] gAhAtrayam / ujjeNIe ego osannAyario nemittio / tassa ya dunni mittA vANiyagA / te taM ApucchiUNa vavaharaMti-kiM bhaMDaM giNhAmo muyAmo vA? evaM te issarIbhUyA / tassa ya Ayariyassa bhAgiNejjo bhogAbhilAsI Agamma taM AyariyaM rUvae maggai / tAhe AyariyeNaM khuDDaeNa samaM tesiM doNhaM pi mittANaM sagAsaM pesavito-rUvagasahassaM dehiM / teNa gaMtuM AyariyavayaNeNaM ekko maggio samANo bhaNai-kiM mama sauNI rUvae hagati ? natthi mama ettiyaM / vIsaimetto demi / tehiM necchiyaM, tehiM Ayariyassa ya niveiyaM / tAhe AyarieNaM bitiyamittassa sagAsaM pesavio, maggio ya AyariyavayaNeNaM teNaM caMgoDae kAuM bahU NavulayA daMsiyA - etto jAvatiehi bhe rUvaehi icchA tAvatie giNhaha / tehiM AgaMtuM Ayariyassa uvaNIo naulago / tAhe bhAiNijjassa dinno / bitiyavarise te vaNiyagA do vi AyariyaM pucchaMti-esamaM varise kerisaM bhaMDaM geNhAmo ? AyariehiM sauNivAittore bhaNio-'jatiyaM te gharasAraM teNa kappAsa-ghaya-gule ghettuM aMtoghare saMgoveha / biio bhaNio-tumaM subahUNi taNa-kaTTha-vaMse dhaNNaM ca ghettuM bAhiM gharassa niraggeyaThANe saMgovAhi / tadA ya aNavuTThI jAyA, aha aggI uTThio, savvaM nagaraM daTuM / sauNIyAittassa savvaM kappAsAdi darlDa, biiyassa na daTuM / tAhe taM taNa-kaTuM dhaNNaM ca sumahagghaM vikkiyaM / aNegANaM sayasahassANaM AbhAgI jAto / tato sauNiyAitteNa Ayario bhaNio - kiha te nimittaM 1. bhAvvayassa a Da / 2. sauNayAitto a Da /
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5114-5123] cauttho uddeso 749 visaMvadiyaM ? AyarieNaM bhaNiyaM-kiM mama nimittaM sauNIyA hagai ? tao pAyapaDieNaM khAmio / puNo ubbhaavio| eyAriso u puriso, aNavaThThappo u so sadesammi / NetUNa aNNadesaM, ciTThauvaTThAvaNA tassa // 5118 // "eyAriso u0" gAhA / puNo jai abbhuTei to sadese na uvaTThAvijjai / eyaM bhAvaliMgaM / davvaliMgaM atthi ceva tassa aNNadese uvaTThavijjai / kiM kAraNaM puvvabbhAsA bhAsejja kiMci gorava siNeha bhayato vaa| na sahai parIsahaM pi ya, NANe kaMDu va kacchullo // 5119 // "puvvabbhAsA0" gAhA / kaNThyA / pUrvoktaM yat punarucyate tat kAraNArtham / taiyassa donni mottuM, davve bhAve ya sesa bhayaNA u| paDisiddha liMgakaraNaM, kAraNa aNNattha tattheva // 5120 // [ni0] "taiyassa0" gAhA / asya vyAkhyA gAhAdvayam / hatthAtAlo tatito, tassa u do Adime pade mottuM / atthAdANe liMgaM, na diti tattheva visayammi // 5121 // gihiliMgassa u doNNi vi, osannai na diti bhAvaliMgaM tu / dijjati do vi liMgA, uvaTThie uttimaTThassa // 5122 // ["hatthAtAlo0" "gihiliMgassa u0"] gAhA / taio nAma atthAdANo / so gihiliMgI ussannaliMgI vA hojja, tassa gihikassa abbhuTThiyamANassa tammi ceva dese davvaliMgaM bhAvaliMgaM ca do vi Na dijjaMti / jo puNa ussanno tassa davvaligaM atthi ceva, bhAvaliMgaM dijjai vA Na vA / esA bhayaNA / jai uttimaTuM paDivajjiukAmo abbhuTei tAhe dijjai tammi ceva dese / aha uttimaTuM na paDivajjati to na dijjai / evaM gihaliMgassa vi do vi liMgANi / eyaM kAraNaM / ahavA imaM kAraNaM / omA'sivamAdIhi va, tappissati teNa tassa tattheva / na ya asahAto muccati, puTTho ya bhaNijja vIsariyaM // 5123 // "omA0" gAhApuvvaddhaM / eehiM kAraNehiM doNha vi liMgANi dijjejja / tatreyaM yatanA
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ visesa 750 " asahAto "1 pacchaddhaM / bhayaNa tti vartate / iyamapi bhayanA / sAhammiya'nnadhammiyateNNesu u tattha hotimA bhayaNA / lahugo lahugA gurugA, aNavaTuppo va AesA // 5124 // ahavA aNubajjhAto, eesu padesu pAvatI tivihaM / tesuM ceva padesuM, gaNiAyariyANa navamaM tu // 5125 // " sAhammiya0" [" ahavA0" ] gAhA | sAhammiyateNiyaM aNNadhammiyateNiyaM vA karemANassa mAsalahuM, ahava caulahugA, caugurugA vA / eyaM tivihaM AdeseNa vA aNavaTTappo / atrAha coyaga-sUtreNa aNavaTTho bhaNio, atthao bhayaNAe tivihaM pacchittaM bhaNiyaM / nanu virodhaH, atrocyate - " coyaga0 "2 gAhA / kaNThyA / kiMcitArhatAnAmekAntenoktaM kaha re ? tullama va avarAhe, tullamatullaM va dijjae dohaM / pAraMcike vi navamaM, gaNissa guruNo u taM ceva // 5126 // " tullammi vi0 " gAhA / tatra tulyo'varAho nAma sarisaM / dohi visesiyaM / tattha uvajjhAyassa navamaM / Ayariyassa pAraMciyaM / evaM tulle tullameva dinnaM pacchittaM / tulle vi avarAhe satullaM dijjejja, jahA uvajjhAeNa pAraMciyattaM seviyaM aNavaThappaM dijjai, AyarieNa aNavaTTaM seviyaM pAraMciyaM dijjai / evaM tulle sevie tullaM vA dijjejja atullaM vA / 1 [ aNavaTTappapagayaM ahavA abhikkhasevI, aNuvaramaM pAvaI gaNI navamaM / pAvaMti mUlameva u, abhikkhapaDiseviNo sesA // 5127 // "ahavA abhikkha0" gAhA / puNo puNo sevemANo uvajjhAo navamaM pAvati / sesA je uvajjhAyattaM na pattA na vA AyariyattaM / ee abhikkhapaDisevaNAe navamaM pAveMti = mUlaM pAvaMti / atthAdANo tatio, aNavaTTo khettao samakkhAo / gacche ceva vasaMtA, NijjUhijjaMti sesA u // 5128 // "atthAdANo0" gAhA / 'sesa' tti hatthAtAla - hatthAlaMbA / so puNa kerisaguNA khettAto nijjUhijjati ? 1. na ya asahAto mu / 2. eSA gAthA muca na dRzyate pratAvapi ca nAsti / 3. kiJcinnArhanto ekAntenoktaH a0 / atra kazcit pAThaH paribhraSTaH pratibhAsate / malavRttau punaH evaM dRzyate--atra paraH prAha nanu sUtre sAmAnyenAnavasthApya eva bhaNitaH na punarlaghumAsAdikaM trividhaM prAyazcittam, tat kathamidamarthenAbhidhIyate ? ucyate arhatAnAmekAntavAdaH kvApi na bhavati / tathA ca Aha - 1
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ co usa saMghayaNaviriyaAgamasuttatthadhIya jo samaggo tu / tavasI niggahajutto, pavayaNasAre abhigayattho // 5129 // tilatusatibhAgametto, vi jassa asubho na vijjatI bhAvo / nijjUhaNAe~ ariho, sese nijjUhaNA natthi // 5130 // eyaguNasaMpautto, aNavaTTappo ya hoti nAyavvo / eyaguNavippamukke, tArisayammI bhave mUlaM // 5131 // AsAyaNA jahaNNe, chammAsukkosa bArasa u mAsA / vAsaM bArasa vAse, paDisevaoM kAraNe bhaio // 5132 // ittiriyaM nikkhevaM, kAuM ca'nnaM gaNaM gamittANaM / davvAdi suhe viyaDaNa, niruvassaggaTTha ussaggo // 5133 // appaccaya nibbhayayA, ANAbhaMgo ajaMtaNA sagaNe / paragaNeM na hoMti ete, ANAthirayA bhayaM ceva // 5134 // '"saMghayaNa0" ['"tilatusatibhAgametto0" "eyaguNasaMpautto 0 "ittiriyaM nikkhevaM 0 'appaccaya nibbhayayA0 " ] gAhA / puvvuttAo davvAdisu pasatthesu gAhAdvayaM' taheva paDivajjati vIusaggo ceva AlovaNa dIvaNA / ""AsAyaNA0 77 66 bhAsagAhA - 5124-5137] sehAdI vaMdato, paggahiya mahAtavo jiNo ceva / viharati bArasavAse, aNavaTuppo gaNe ceva // 5135 // aNavaTTaM vahamANo, vaMdati so sehamAdiNo savve / saMvAso se kappati, sesA tu payA na kappaMti // 5136 // AlAvaNa paDipucchNa, pariyaddRTThANa vaMdaNaga matte / paDilehaNa saMghADaga, bhattadANa saMbhuMjaNA ceva // 5137 // 751 1. na dRzyate ete gAthe muca / 11 77 66 "sehAdI0" ["aNavaTTaM vahamANo 0' 'AlAvaNa paDi0 " ] gAhAo tiNNi / so sehAdio vaMdai taha vi na paDivaMdijjai / no viggha ( ? ) paNAmaM dijjai / // aNavaTTappapagayaM samattaM //
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ pavvAvaNAipagayaM] [suttaM] tao no kappaMti pavvAvittae, taM jahA-paMDae kIve vAIe' // 4 4 // saMbaMdhaHna ThavijjaI vaesuM, sajjaM eteNa hoti aNavaThTho / duvidhammi vi na Thavijjati, liMge ayamanna jogo u // 5138 // "na Thavijjai0" gAhA / kaNThyA / vIsaM tu apavvajjA, nijjuttIe u vanniyA puTvi / iha puNa tihiM adhikAro, paMDe kIve ya vAIyA // 5139 // [ni0] "vIsaM tu0" gAhA / nijjuttI paMcakappogIyatthe pavvAvaNa, gIyatthe apucchiUNa cugurugaa| tamhA gIyatthassa u, kappati pavvAvaNA pucchA // 5140 // sayameva koti sAhati, mittehiM va pucchito uvAeNaM / adhavA vi lakkhaNehiM, imehiM nAuM pariharejjA // 5141 // "gIyatthe0" ["sayameva koti0"] gAhA / agItatthassa na kappati pavvAveuM, jai pavvAvei :: / 4 (caturguru) / gIyattho vi jai apucchAsuddhaM pavvAveI :: / (caturguru) / tamhA gIyattheNaM u pucchittA pavvAveyavvaM / najjaMtamaNajjaMte, nivvevayamasaDDe paDhamayo pucche / annAo puNa bhannati, paMDAdi na kappatI amhaM // 5142 // nAo mi tti paNAsai, nivveyaM pacchitA va se mittaa| sAhaMti esa paMDo, sayaM va paMDo tti nivveyaM // 5143 // mahilAsahAvo saravannabheo, meNDaM mahaMtaM mautA ya vaayaa| sasaddagaM muttamapheNagaM ca, eyANi cha ppaMDagalakkhaNANi // 5144 // 1. vAIe kIve iti muca /
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ co uddesa gatI bhave paccavaloiyaM ca, miduttayA sIyalagattayA ya / dhuvaM bhave dokkharanAmadhejjo, sakArapaccaMtario DhakAro // 5145 // "najjaMta0" [ "nAo mitti0 "mahilAsahAvo0 " "gatI0" ] gAhA / koi uvaTThio pavvayAmi tti, so puNa najjai vA na vA / najjati nAma amugo amugaputto vA, tavvivato aNajjaMto / tattha jo so Najjai so jai sAvago na bhavai to pucchijjai - keNaM nivvegeNa pavvayasi ? evaM so pucchio bhaNejja - kiM mama thovo nivvego jaM te gihivasio haM / aha sayameva na evaM bhaNati saMkA ya, tattha tAhe mittANi se uvAeNaM pucchijjaMti / esa taruNo Isaro arogo'yaM, keNa nivveeNaM pavvayati ? tAhe te sAhaMti / sesaM kaNThyam / bhAsagAhA - 5138-5149 ] 77 64 gati bhAsa vattha hatthe, kaDi paTThi bhumA ya kesa laMkAre / pacchanna majjaNANi ya, pacchannayaraM ca NIhAro // 5146 // purise bhIru mahilAsu saMkaro pamayakammakaraNo ya / tivihammi vivedammi, tiyabhaMgo hoti kAtavva // 5147 // vyAkhyA "gati bhAsa0" ['"purisesu bhIru0 " ] gAhAo donni / 'gati' tti saNiyaM savikAraM itthI jahA gacchati / bhAsa tti bhAsA mahilAe jArisI / vatthaM mahilA jahA NiyaMsei / siraM vA ohADei / hatthe khaDDe galle vA kAuM bollei / kaDibhaMgaM karei / paTThisuM ohADiya vattheNa kare, bhamuhA romA itthisarisAiM, kesApaTThihuttA jamei, mahilAlaMkArANi AviMdhai tividhe vede tiyabhaMgo itthI itthivedasamANA / itthI purisavedasamANA, itthI napuMsagavedasamANA / evaM purisa - napuMsagA vi / Aha--yadyevaM to jaM bhaNiyaM itthIveo phuMphumaggisAmANo, purisaveo davaggijAlA samANo, napuMsagaveo mahAnagaraDAhasamANo tad vyAhataM / atra ucyate 753 ussaggalakkhaNaM khalu, phuMphaga taha vaNadave nagaradAhe / avavAdato u bhaio, ekkekko dosa ThANesu // 5148 // "ussagga0" gAhA | dosu ThANesu tti AtmIyasaMsthAnaM muktvA sesAo doNNi / jaha itthIpurIsavedasamANA hojjA napuMsagavedasamANA vA / evaM sesANa vi dohaM / tatra paMDagassa tAvad duvidho u paMDao khalu, dUsIuvaghAtapaMDao ceva / uvaghAte vi yaduvidho, vede ya tadheva uvakaraNe // 5149 // "duvidho u0 " gAhA / tattha uvagghAyaM duvihaM pacchA bhaNihiti / dUsiM tA bhaNai
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 754 visesacuNNi [pavvAvaNAipagayaM dUsiyavedo dUsita, dosu va vedesu sajjate dUsI / dUseti sesae vA, dohi va sevijjae dUsI // 5150 // "dUsiyavedA0" gAdhA / jahA kumArisaMDhA akumArIe vi saDhilakaSAyatvAdUSitaH / 'dosu va'tti napuMsagavede purisavede ya / ahavA napuMsagavede itthivede ya dUseti / 'sesae vatti samalazrAvidurgandhItyAdi purisavedaM dUsayati / savedaM na ca dvivedasukhamityAdi / dosu va sevijjai tti aasg-posgsu| Asitto Usitto, duvidho dUsI u hoti nAtavyo / Asitto sAvacco, aNavacco hoti Usitto // 5151 // "Asitto0" gAhA / kaNThyA / bhaNito dUSI / idAnIM upaghAtapaMDago / puTvi ducciNNANaM, kammANaM asubhaphalavivAgeNaM / to uvahammati vedo, jIvANaM pAvakammANaM // 5152 // "puTvi ducciNNANaM0" gAhA / kaNThyA / vedovaghAeNaM / jaha hemo ukumAro, iMdamahe bhuunniyaanimittennN| mucchiya giddho ya mato, vedo vi ya uvahato tassa // 5153 // "jaha hemo0" gaahaa| egassa raNNo putto jAo / suvaNNavaNNo nAma se kayaM hemo jamhA suvaNNavaNNo tti / jovvaNapatteNa ya iMduTThANadivase pupphapaDaliyAhatthagayAo kappaTThiyAo diTThAo / bhaNiyA yaaNeNaM sevagapurisA / eyAo kiM eehiM kAhiMti ? tehiM bhaNiyaM-jA subhagAo bhavAmu tti iMduTThANe varanimittaM nivedehiti hemeNa bhaNitaM-dinno etAsiM iMdeNa varo, ahaM ceva patI / ghettuM aMteure ruddhAo / NAgarA tassa piuNo raNNo uvaTThitA-muyAvehi tti / raNNA bhaNitaM-kiM mama putto na ruccati jAmAuo ? nAgarA na visajjayA tti ThiyA / tAhe hemassa tAsu atIvapasaMgaNa vedo uvahato / sAgAriyaM na kasAijjati / pacchA tAhiM ceva adAehi mArio / vibhAsA / evaM vedovaghAto / imaM uvagaraNovaghAe nAyaM uvahaya uvakaraNammi, sejjAtara bhUNiyAnimitteNaM / to kavilagassa veo, tatio jAto durahiyAso // 5154 //
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5150-5162] cauttho uddeso 755 "uvahaya uvakaraNammi0" gAhA / kavilago nAma cellago tassa sejjAyarabhUNiyAe saMpalaggassa sAgAriyaM saaMDaM chinnaM / tassa kammodaeNaM ahoTuM bhaMgaM jAyaM / tato phuphiyaaggisamANo itthivedo se udinno napuMsagavedo vi / AsagaposagapaDisevito udinno, eso uvagaraNovaghAto / uppanne vede na sakkA nilaMbhiuM / diTuMto jaha paDhamapAusammi, goNo dhAo tu hriygtnnss| aNusajjati koTuiMbiM, vAvaNNaM dubbhigaMdhIyaM // 5155 // evaM tu kei purisA, bhottUNa vi bhoyaNaM ptivisittuN| tAva Na hoMti u tuTThA, jAva na paDisevito bhAvo // 5156 // "jaha paDhama0" ["evaM tu0"] gAhAdvayaM kaNThyam / kayAi aNAbhogeNaM pavvAvio hojja, pacchA imeNa hetuNA nnaao| gahaNaM ca saMjayassA, AyariyANaM va khippamAloe / bahiyA va niggayANaM, carittasaMbheyaNI vikahA // 5157 // "gahaNaM ca01" gAhA / asya vyAkhyAchaMdiya gahiya gurUNaM, jA na kahe jo vi sittttvehejjaa| parapakkha sapakkhe vA, jaM kAhiti so tamAvajje // 5158 // "chaMdiya0" gAhA / chaMdito nAma paDisevego / sesaM kaNThyam / ahavA imehiM kAraNehiM nnaao| itthikadhAu kahittA, tAsi avannaM puNo pagAseti / samalaM sAvi agaMdhiM, kheto ya Na eyare tAI // 5159 // sAgAriyaM nirikkhati, taM ca maleUNa jiMghai hatthaM / pucchati sevimasevI, ativa suhaM ahaM ciya duhA vi // 5160 // so samaNasuvihitesuM, paviyAraM katthaI alabhamANo / to seviumAraddho, gihiNo taha annatitthI ya // 5161 // ayaso ya akittIyA, tammUlAgaM tahiM pavayaNassa / tesiM pi hoti saMkA, savve etArisA manne // 5162 // 1. gahaNaM tu muca /
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 756 visesacuNi erisasevI savve, vi erisA eriso va pAsaMDo / so so na vi anno, asaMkhaDaM ghoDamAdIhiM // 5163 // [ pavvAvaNAipagayaM 7764 "itthikadhAo0" ["sAgAriyaM nirakkhati0' 'so samaNasuvihitesuM0 " ayaso ya0" '"erisasevI savve0 " ] gAhApaMcakam / agaMdhaM durgandhamityarthaH / 'Na tetare' tti, napuMsagavedo, so vA napuMsao sAhuM pucchati - tubbhehiM kiM napuMsato seviyapuvvo na vA ? napuMsao ceva bhaNati--atisuhaM napuMsagaM vedo, 'ahaM ciya duhA vi' tti ahaM vi sevAmi sevijjAmi vi| ghoDA-caTTA / adhunA klIba: kIvassa gonna nAmaM, kammudaya nirohaeN jAyatI tatito / tamiva so ceva gamo pacchittussagga avavAde // 5164 // , "kIvassa0" gAhA / so duvidho- diTThIkIvo, AliddhakIvo ya / diTThIkIvo - jassa aviraiyaM daddhuM jAyae se abhilAso uppajjai tattha tattha sAgAriyaM galai / evaM so apaDisevaMto vi napuMsagavedattAe pariNamai / AliddhakIvo jahA - aviraiyAe avayAsio bhavai nimaMtio vaa| tAhe na satto uvvarituM niruddhabhAvo ya napuMsagattAe pariNamai, vedopaghAta ityarthaH / vyAkhyAtaH klIbo'dhunA vAtikaH udaeNa vAdiyassA, savikAraM jA Na tassa saMpattI / taccaniasaMvuDIe, diTTaMto hoi alabhaMte // 5165 // "udaeNa0" gAhA / jayA saNimittiaM aNImittiaM vA sAgAriyaM kasAiyaM bhavati tayA na satto dhareU jAva taM na paDiseviaM bhavati / esa vi niruddhavedo napuMsagatteNa pariNamai / ettha taccaNNieNaM diTTaMto-- ego avAuDiya taccaNNio / vAtiyanapuMsago / goNiM goNeNaM paDisevijjaMtIM daTTu goNiteNaM dhAvio goNI geNhaNa vibhAsA / taM logo daddhuM taccaNNiyANaM uDDAhaM kareti / ekagrahaNAdanyapya(nye')nalA' gRhyante / paMDa vAie kIve, kuMbhI IsAlue ti ya / sauNI takkammasevI ya, pakkhiyApakkhite ti ya // 5166 // 1. nAsti a Da / 2. ekagrahaNAdanye'pi tajjAtIyA gRhyante iti bhAvyam ?
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 757 bhAsagAhA-5163-5171] cauttho uddeso sogaMdhie ya Asitte, vaddhie cippie ti ya / maMtosadhiovahate, isisatte devasatte ya // 5167 // "paMDae0" ["sogaMdhie0"] silogadvayam / paMDaga-vAia-kIbA uktAH / kuMbhI duvidho-jAIkuMbhI vedakuMbhI ya / jAIkuMbhI-jassa sAgAriyaM do bhAugA vA sUNo vaDDA, eso bhaio pavvAvaNAe / vedakuMbhI-jassa mehuNaM alaMbhaMtassa sujjati, esa Na vaTTai pavvAveuM IsAluyassa paDisevijjataM daTuM vedodayo bhavati / jai na labbhati taiyavedo bhavati / sauNI nAma abhikkhaM paDisevai viDao, jahA tahA alabhamANo taito pariNamai / takkasevI nAma paDisevie samANe sANo jahA ullidhai / alabbhamANo taiyaM pariNamati / pakkhiyA pakkhio ya egammi pakkhe hAyai, biie pakkhe vaDDai / taM pi alabhamANo taio pariNamai / sogaMdheuM nAma sAgAriyaM jiMghai, jai na labhati taiyaM pariNamai / vaddhio nAma jassa do bhAuyA avaNIyA / cippio jassa bAlabhAvo do bhAtuyA cippittA virAhio / uvahato maMtovahato, usahIe vA / isiNA satto isisatto, deveNa satto devasatto, aMtillAo jai apaDisevagA to pavvAvijjaMti / dasasu vi mUlA''yarie, vayamANassa vi havaMti cugurugaa| sesANaM chaNhaM pI, Ayarie~ vaMdati caugurugA // 5168 // "dasasu vi0" gAhA / AillA dasa vi jo Ayariyo pavvAvei tassa mUlaM / jo bhaNaipavvAvijjaMtu tassa caugurugA / sesANaM Ayariyassa vi :: / (caturguru) / Aha coyaka:thIpurisA jaha udayaM, dhareMti jhANovavAsaniyamehiM / evamapumaM pi udayaM, dharijja jati ko tahiM doso // 5169 // adhavA tatite doso, jAyati itaresu kiM na so bhavati / evaM khu natthi dikkhA, saveyayANaM na vA titthaM // 5170 // "thIpurisA0" ["adhavA tatite0"] gAhAdvayaM kaNThyam / AcAryAhathIpurisA patteyaM, vasaMti dosarahitesu ThANesu / saMvAsa phAsa diTTI, itare vatthaMbadiTuMto // 5171 // "thIpurisA0" gAhA / saMjayA saMjaio ya piha piha uvassaesu vasaMtI thI-pasupaMDagavirahitAsu ya vasahIsu / evaM dosarahiesu napuMsao puNa egaTThavasamANo saMphAseNaM khubbhai / 1. itthIe bhagaM ityadhikaM cUrNau /
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 758 visesacuNNi [pavvAvaNAipagayaM 'diTThi'tti sAgAriyaM daTuM 'itaro 'tti napuMsago / jaha vacchao apassamANo mAtaraM na parissuo acchai / abhilasamANaM daTuM puNa abhilasai / goNI vi vacchaM abhilasamANaM daTuM paNhUyai / jahA aMbaphalaM daTuM khajjamANaM vA puvvabbhAseNa muhaM vikuvvai evaM napuMsago vi / biiyapayaM asive omoyarie, rAyaddadve bhae va aagaaddhe| gelanna uttimaTe, nANe taha daMsaNa caritte // 5172 // "asive0" gAhA / asya vyAkhyArAyaTThabhaesuM, tANaTTha nivassa ceva gamaNaTThA / vijjo va sayaM tassa va, tappissati vA gilANassa // 5173 // guruNo va appaNo vA, nANAdI giNhamANa tappihiti / caraNe desAvakkami, tappe omA'sivehiM vA // 5174 // eehi~ kAraNehiM, AgADhehiM tu jo u pavvAve / paMDAIsolasagaM, kae u kajje vigiMcayA // 5175 // "rAyaDuTu0" ["guruNo va0" "eehi~ kAraNehiM0"] gAhAtrayaM kaNThyam / tassa kAraNe pavvAvijjamANassa imA jayaNA duviho jANamajANI, ajANagaM pannaveMti u imehiM / jaNapaccayaTThayAe, najjaMtamaNajjamANe vi // 5176 // "duviho jANa0" gAhA / so kAraNio pavvAvijjamANo duviho-napuMsao jANao ajANao ya / jANao nAma jANai / so na vaTTai sAhUNaM napuMsao pavvAveDaM, so paNNaveyavvo, na vaTTai tava pavajjA, NANAdimaggavirAhaNA te bhavissai / ayANao jo na yANati / eesiM duNha vi kAraNe pavvAvijjamANeNaM imA jayaNA kIrai kaDipaTTae ya chihalI, kattariyA bhaMDa loya pADhe ya / dhammakaha sanni rAula, vavahAra vigicaNA vihiNA // 5177 // "kaDipaTTae0" gAhA / asya vyAkhyA kaDipaTTao abhinave, kIrai chihalI ya amh'vevaa''sii| kattariyA bhaMDaM vA, aNicche ekkekkaparihANI // 5178 // chihaliM tu aNicchaMte, bhikkhugamAdImataM pa'NicchaMte / parautthiyavattavvaM, ukkamadANaM sasamae vi // 5179 //
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5172-5184] cauttho uddeso 759 "kaDipaTTao abhinave0" ["chihaliM tu0"] gAhA / abhinave nAma paDivayaMtassa, kaDipaTTago kIrai / bhannai ya-amha vi pavvayaMtANa evaM ceva kayaM / chihalI nAma sihA / sA na muMDijjai, loo na kIrai / kattarIe khureNa vA muMDijjai / necchamANe loyaM kIrai / 'aNajjamANe vi' tti jo na najjai jaNeNaM jahA-napuMsao esa / aNaMjjate vi evaM ceva kIrai / kiM kAraNaM ? janapratyayanimittaM, varaM jaNo jANato-gihattho ceva eso| pAThagahaNA duvihA sikkhA-gahaNasikkhA AsevaNasikkhA ya / gahaNasikkhA bhikkhamAdINaM / mayAiM sikkhAvijjai / anicchaMte duvAlasaMge jANi annautthiyamayAiM sUitANi tANi pADhijjai / taM pi aNicchaMte ukkameNa ullatthapallatthA AlAvagA sasamayavattavvayAe, aNNAbhidhANehiM atthavisaMvAdaNANi pADhijjati / evaM ghnnsikkhaa| AsevaNAsikkhA imA vIyAragoyare therasaMjuo ratti dUre taruNANaM / gAheha mamaM pi tato, therA gAheMti jatteNaM // 5180 // veraggakahA visayANa NidaNA uTThanisiyaNe guttaa| cukkakhaliesu bahuso, sarosamiva codae taruNA // 5182 // dhammakahA pADhijjati, kayakajjA vA se dhammamakkhaMti / mA haNa paraM pi logaM, aNuvvatA dikkha no tujhaM // 5182 // "vIyAra0" ["veraggakahA0" "dhammakahA0"] gAhAdvayaM kaNThyam / sarosaM coijjai, varaM vipariNamaMto jai necchai tAhe / / sanni kharakammio vA, bheseti kato idhesa kaMcikko / nivasiDhe vA dikkhito, etehi~ aNAteM paDiseho // 5183 // "sanni kharakammio vA0" gAhA / kaMcicco napuMsago nivassa vA kahejjA-eehiM dikkhio hN| ajjAvio mi etehi~ ceva paDisedhoM kiM va'dhIyaM te / chaliyAtikahaM kaDDati, kattha jatI kattha chaliyAI // 5184 // "ajjhAvio mi0" gAhA / ajjhAvettA / idANi me chaDeti / 'vavahAra'tti (gA0 5177) evaM so vavahAraM karejjA / 'aNAe' tti jaiya rAyakule Na NAo jahA eehiM ceva dikkhio| esa anne vA jANaMtagA natthi, tAhe bhANiyavvaM / sayaM gahiyaliMgI esa, jati na pattiyaha pucchahakiM paDhiyaM te? tAhe so 'chaliya' gAhAo tattha tI' sesaM kaNThyam / / 1. gAhA pacchaddhaM iti bhAvyam ? /
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 760 visesacuNNi [pavvAvaNAipagayaM puvvAvarasaMjuttaM, veraggakaraM sataMtamaviruddhaM / porANamaddhamAgahabhAsAniyataM havati suttaM // 5185 // je suttaguNA bhaNiyA, tabvivarIyAi~ gAhae puTvi / nitthinnakAraNANaM, sacceva vigiMcaNe jayaNA // 5186 // "puvvAvarasaMjuttaM0" ["je sattaguNA0"] gAdhAdvayam / jai na vA icchai, tAhe sunnesu vosirijjai / atra saMtiSTheti sAhuNo viNassaMti / jo puNa vaDDavaga pavvaio so imeNa vidhiNA vosirijji| kAvAlie sarakkhe, taccaNNiya vasabha liMgarUveNaM / vaDuMbagapavvaie, kAyavva vihIeN vosiraNaM // 5187 // "kAvAlie0" gAhA / asya vyAkhyAnivavallaha bahupakkhammi vA vi taruNavisahAmiNaM biMti / bhinnakahAobhaTThA, na ghaDati iha vacca paratitthi // 5188 // tumae samagaM AmaM, ti niggao bhikkhamAilakkheNaM / nAsati bhikkhugamAdisu, choDhUNa tato (cciya)? palAti // 5189 // "nivavallaha0" ["tumae samagaM0"] gAhAdvayaM kaNThyam / [suttaM] evaM muMDAvittae sikkhAvittae uvaTThAvittae saMbhuMjittae saMvAsittae // 4-5, 6, 7, 8, 9 // pavvAvito siya tti u, sesaM paNagaM annaayrnnjoggo| adhavA samAyaraMte, purimapada'NivAritA dosA // 5190 // muMDAvito siya ttI, sesacaukkaM aNAyaraNajoggo / adhavA samAyaraMte, purimapada'nivAriyA dosA // 5191 // suttANi uccAreyavvANi, kaMThANi / ettha "pavvAvito.''["muMDAvito."] gAhAdvayaM kaNThyam / evaM pavvAvaNAdI daviya kappasutA / / 1. sunnesu a sannisu Da /
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 761 bhAsagAhA-5185-5196] cauttho uddeso sikkhAvito siya ttI, sesatigassA aNAyaraNajoggo / adhavA samAyaraMte, purimapada'nivAriyA dosA // 5192 // uvaThThAvito siya ttI, sesadugassA aNAyaraNajoggo / adhavA samAyaraMte, purimapada'nivAriyA dosA // 5193 // saMbhuMjito siya ttI, saMvAseuM annaayrnnjoggo| adhavA saMvAsite, purimapada'nivAriyA dosA // 5194 // mUlAto kaMdAdI, ucchuvikArA ya jaha rasAdIyA / mippiDa gorasANa ya, hoti vikArA jadha kameNaM // 5195 // jadha vA NisegamAdI, gabbhe jAtassa nnaammaadiiyaa| hoMti kamA logammi, tadha chavvidha kappasuttA u // 5196 // ["sikkhAvito siya0" "uvaTThAvito siya0" "saMbhujito siya0" "mUlAto kaMdAdI0" "jadha vA NisegamAdI0"] gAhA / // pavvAyaNAipagayaM samattaM //
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 762 [vAyaNApagayaM visesacuNNi [vAyaNApagayaM] [suttaM] tato no kappaMti vAittae, taM jahA-aviNIe, vigaIpaDibaddhe, aviosaviyapAhuDe // 4-10 // saMbaMdha:paMDAdI paDikuTThA, chavvidha kappammi mA vidittevaM / aviNItamAdititayaM, pavAdae esa saMbaMdho // 5197 // "paMDAdI paDikuTThA0" gAhA / kaNThyA / ahavAyaM sambandhaH adhastAnantarasUtreNa sAkaM vaishessikH| sikkhAvaNaM ca mottuM, aviNiyamAdINa sesagA ThANA / NegaMtA paDisiddhA, ayamaparo hoti kappo u // 5198 // "sikkhAvaNaM0" gAhA / gahaNasikkhaM mottuM je aNNe pavvAvaNAdi paMca payA te aviNIyamAdiyANaM Na egaMteNa paDisiddhA / chavvihAu daviyakappasuttAu aviNIyasuttassa esa saMbaMdho traya iti saMkhyA vAyaNA-sutte atthe tadubhae ya / vigai aviNIeN lahugA, pAhuDa gurugA ya dosa ANAdI / so ya itare ya cattA, bitiyaM addhANamAdIsu ||5199||[ni0] aviNIyamAdiyANaM, tiNha vi bhayaNA u aTThiyA hoti / paDhamagabhaMge suttaM, paDhamaM bitiyaM tu carimammi // 5200 // iharA vi tAva thabbhati, aviNIto laMbhito kimu sueNa / mA NaTTho NassihitI, khae va khArAvaseo tu // 5201 // gojahassa paDAgA, sayaM payAtassa vaDrayati vegaM / dosodae ya samaNaM, Na hoti na nidANatullaM vA // 5202 // viNayAdhItA vijjA, deMti phalaM iha pare ya logmmi| na phalaMti viNayahINA, sassANi va toyahINAiM // 5203 // rasalolutAi koI, vigatiM Na muyati daDho vi deheNaM / abbhaMgeNa va sagaDaM, na calati koI viNA tIe // 5204 //
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 763 bhAsagAhA-5197-5209] cauttho uddeso ussaggaM egassa vi, ogAhimagassa kAraNA kuNati / giNhati va paDiggahae, vigatiM vara me visajjitA // 5205 // atavo na hoti jogo, Na ya phalae icchiyaM phalaM vijjaa| avi phalati viulamaguNaM, sAhaNahINA jahA vijjA // 5206 // "vigai aviNIeN0"["aviNIyamAdiyANaM0" "iharA vi tAva0" "gojUhassa paDAgA0" "viNayAdhItA0" "rasalolutAi0" "ussaggaM egassa0" "atavo na hoti0"] gAhA / vigaipaDibaddha aviNIe ya :: (caturlaghu), aviosaviyapAhuDe :: / (caturguru), sesaM gAhAsiddhaM / navaraM aTThiyA bhayaNa' tti, aviNIe vigaipaDibaddha aviosaviyapAhuDe / ettha aTThabhaMgA kAyavvAre / ettha paDhamabhaMge eyaM paDhamasuttaM caramabhaMge bitIyaM suttaM taM jahA-tao kappaMti pavvAvettae / _ 'dosodae' tti dosANaM udae, usahaM na dijjai / jao ya nidANAo ukkhitto vAhI taM ca na dijjai / avi phalati viulamaguNaM ti, mahAnanarthaM phalati / diTuMto-jahA sAhanahINA vijjA bitIya-paDibaMdho bhaNio / idANi pariosavita pAhuDo appe vi pAramANiM, avarAdhe vayati khAmiyaM taM ca / bahuso udIrayaMto, aviosiyapAhuDo sa khalu // 5207 // "appe vi0" gAhA / pAramANaM parimANi / davidho u pariccAo, iha codaNa kalaha devycchlnnaa| paralogammi ya aphalaM, khittammi u Usare bIjaM // 5208 // vAijjaMti apattA, haNudANi vayaM pi erisA homo| iya esa pariccAto, ihaparaloge'NavatthA ya // 5209 // 1. bhayaNAu aTThiyA muca / 2. aviNIe vigaipaDibaddha avisosaviyapAhuDe 1 aviNIe vigaipaDibaddhe visosaviyapAhuDe 2 aviNIe novigaipaDibaddha avisosaviyapAhuDe 3 aviNIe novigaipaDibaddhe viosaviyapAhuDe 4 viNIe vigaipaDibaddhe aviosaviyapAhuDe 5 viNIe vigaipaDibaddha viosaviyapAhuDe 6 viNIe no-vigaipaDibaddha aviosaviyapAhuDe 7 viNIe no vigaipaDibaddhe viosaviyapAhuDe 8 / - saM0 / 3. paMDageNa a / 4. uThThitto iti bhAvyam malavR / 5. vAittae muc| pavvAvettaNa-a / aviosaviya iti bhAvyam ? /
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 764 visesacuNNi [vAyaNApagayaM "duvidho u0"["vAijjaMti0"] gAhA / ihaloge paraloge parityAgaH / codito kalahaM deti, pamattaM devayA chalejjA / paraloe aphalaM' bhavati / so ya iyare ya cattA / so tAva prictto| jamhA nANe nANAyAraM virAdhittA saMsAraM bhamihiti / kahaM NANAyAro ? kAle viNae bahumANe iyare NAma sAhuNo / te taM aviNIyaM pAsettA aviNayaM kareMti / te vi NeNa pricttaa| biiyaM addhANamAdIsu tti / addhANa omAdi uvaggahammi, vAe apattaM pi tu vaTTamANaM / vucchijjamANammi va saMthare vI, aNNAsatIe vi tu taM pi vAe // 5210 // "addhANaomAdi0" vRttam / addhANaM gaMtavvaM te ya samatthA Aulehi ya addhANaM Nittharijjai asivomodariyAsu te laddhisaMpaNNA bhatta-pANaM uppAeMti, ahavA Ayario ekkANio / suttaM vA pamhusejja / // vAyaNApagayaM samattaM // 1. aparaM a / 2. kAle viNae bahumANe uvahANe taha aninhavaNe / vaMjaNa attha tadubhae aTThaviho nANamAyAro // A0 sU0 /
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ [saNNappapagayaM] [suttaM] tato dussannappA pannattA, taM jahA-duDhe mUDhe vuggAhie // 4-12 // sambandhaHsammatte vi ajoggA, kimu dikkhaNavAyaNAsu dutttthaadii| dussannappAraMbho, mA moha parissamo hojjA // 5211 // "samatte0" gAhA / kaNThyA / dussannappo tividho, duTThAtI duTThoM vaNNito puTvi / mUDhassa ya nikkhevo, aTThaviho hoi kAyavvo // 5212 // duDhe mUDhe vuggAhie ya bhayaNA u aTThiyA hoi / paDhamagabhaMge suttaM, paDhamaM biiyaM tu carimammi // 5213 // "dussannappo0" ["duDhe mUDhe0"] gAhA / duTTho puvvavakkhANito pAraMciyasutte / mUDhassa imo aTThavidho nikkhevo / davvadisi khetta kAle, gaNaNA sArikkha abhibhave vede / vuggAhaNamannANe, kasAya matte ya mUDhapadA // 5214 // dhUmAdi bAhirato, aMto dhattUragAdiNA davve / jo davvaM va Na jANati, ghaDigAvoddo vva dilR pi // 5215 // "davvadisi0" ["dhUmAdi bAhirato0"] gAhAsiddhaM / imo ghaDiyAdiTuMto- [egassa] vaNiyassa pavasiyassa bhajjA paMDaraMgeNa samaM saMpalaggA / paMDaraMgeNa' bhaNNaiaNivvuyae hitae kerisI ratI ? kAmaH, to nassAmo / mA ya ayaso hohiti tti anAhamaDayaM ghare choDhuM gharaM palIvittA naTThANi / gaMgAtaDaM gayAiM / so vaNio annayA Agao gharaM daTuM pAsittA [tANi] ya aTThitANi roviumADhatto bhajjAsiNehANurAgeNaM [etANi] aTThIyAiM se gaMgaM nemi tti / tANi aNAhamaDayaaTThiyANi ghaDiyAe choDhuM gaMgaM go| tIe bhajjAe ya diTTho, na ya saMjANati / tAe pucchio-ko tumaM? teNa akkhAtaM-pavisitassa gharaM dar3e, bhajjA ya me tattha daDDhA, to mae 1. paMDageNa a|
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 766 visesacuNNi [saNNappapagayaM bhajjANurAgeNaM tANi aTThiyANi gahiyANi gaMgaM nemi tti Agao / gaMgAe chUDhehiM sugaiM jaahiti| evaM pi tA se piyaM karemi / tIse aNukaMpA jAyA, tIe bhaNiyaM-ahaM sA tava bhajjA / na pattiyai / eyANi aTThiyANi kiM alikkayANi ? bahuvidhaM bhannamANo jAhe na pattiyAti tAhe puvvarae jaM ullAviyaM taM bhaNiyaM tAhe pattijjio / esa davvamUDho / disi-khetta-kAla egagAhAe bhaNNai disimUDho puvvA'vara, maNNati khette tu khettavaccAsaM / divarAtivivaccAso, kAle piMDAradiTuMto // 5216 // "disimUDho0" gAhA / kAle NAtaM piMDAro divasao khIraM NIsaTuM pAuM sutto / abbhasaMghaDaM vaTTati / uTThio ciMteti-ratti tti, mahisIo gAmaM atiNei / NirAyaM ca abbhasaMtthaDaM, bhAveNa jANai-kAlamUDho haM / gaNaNAmUDhadAraM sArikkhamUDhadAraM ca do vi egagAhAe bhaNNai UNAhiya mannaMto, uTTArUDho va gaNaNato mUDho / sArikkha thANu puriso, kuDuMbisaMgAmadiTuMto // 5217 // "UNAhiya0" gaahaa| ego uTTavaggaM rakkhai / so uTTIe ArUDho uTTIo saMbhAlei, so gaNei / jattha ArUDho taM na gaNei / tAhe UNiyAo tti kAuM haDa tti mannai / ahiyaM-jattha ArUDho, tAe viNA gaNelliyAto kAuM tAhe puNo vi taM gaNaMto ahiyAo mannai / mahattarasaMgAmadiTuMto imo-coraseNAvaiNA corehiM samaM gAmo ghAio rattiM / tattha gAme jo mahataro so tassa corasenAvaissa sariso / coraseNAvai mArito / corehiM ya gAmamahattaro nniito| gAmellaehiM mahattaro tti maNNamANehiM coraseNAvaI daDDo / gAmamahattaro ya nAsittA Agao / daDDosi kiM devehiM ujjiyAvio? teNa bhaNiyaM-corehiM nIomi tti / na pattiyaMti / amhehiM paccakkha daDDosi, kiha vi pttijjiyaa| iyANiM abhibhUyamUDho abhibhUo sammujjhati, sattha'ggIvAdisAvayAdIhiM / abbhudaya aNaMgaratI, vedammi tu rAyadito // 5218 // "abhibhUo0" gAhApuvvaddhaM kaNThyam / pacchaddhaM vedamUDhassa-rAyaputto, tassa acchINi 1. draSTavyA ni0 cU0 gA0 3698 /
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 767 bhAsagAhA-5210-5225] cauttho uddeso dukkhaMti / mAtA se umajjaMtI, zarIraM spRzati / do vi pharisaM vedeti / ajjhovavAo jaao| tato saMsattANi / jayA rAyA jAto tayA pAgaDIbhUto / rAyA khaMtiyAe, vaNi mahilAe kulA kuDuMbimmi / dIve ya paMcasele, aMdhalaga suvaNNakAre ya // 5219 // bAlassa acchiroge, sAgAriya devi saMphase tsinnii| ubhaya ciyatta'bhisege, Na ThAti vutto vi maMtIhiM // 5220 // choDhUNa'NAhamaDayaM, jhAmittu gharaM patimmi u pautthe / dhutta haraNujjha pati aTThi gaMga kahite ya saddahaNA // 5221 // seNAvatissa sariso, vaNito gAmillito Nio palliM / NAhaM ti raNapisAI, ghare vi daDDo tti NecchaMti // 5222 // pottavivattI AvaNNasatta phalaeNa gAhitA dIvaM / sutajamma vaDDhi bhogA, vuggAhaNa NAvavaNiyA''yA // 5223 // puTvi vuggAhiyA keI, NarA paMDiyamANiNo / NicchaMti kAraNaM kiMcI, dIvajAte jahA nare // 5224 // caMpA aNaMgaseNo, paMca'cchara thera NayaNa duma vle| vihapAsa NayaNa sAvaga, iMgiNimaraNe ya uvavAto // 5225 // aMdhalagabhatta patthiva, kimiccha sejja'NNa dhutta vaMcaNatA / aMdhalabhatto deso, pavvayasaMghADaNA haraNA // 5226 // "rAyA khaMtiyAe0" ["bAlassa acchiroge0" "choDhUNa'NAhamaDayaM0" "seNAvatissa sariso0""pottavivattI0" "puTvi vuggAhiyA0""caMpA aNaMgaseNo0" "aMdhalaga0"] ete aTThovaNiaM [rAyA ya] puvvaddhaM vaNNio ghaDiyApoTTo mUDho / idANiM vuggAhito / ettha dittuNto| "dIve ya paMcasele" pacchaddhaM / ego vaNio AvaNNasattAe bhajjAe samaM vahaNeNa disAyattAe samuddamavagADho / bhagge vahaNe phalagakhaMDeNaM sA mahilA dIve ukuliyA / so vaNio samudde mo| sA dAragaM payatA saMvuDDo dArago mAtare samaM saMsatto tAe so vuggAhio-jai mANusaM pecchijjAhi to nAsejjAsi / te rakkhasA maNusaveseNaM [eMti] / aNNayA poeNa vaNiyA aagyaa|
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 768 visesacuNNi [saNNappapagayaM tehiM diTTho nassai / tehiM NAo vuggAhito kiha vi allINo pucchio / savvaM kaheti / paMcaselakumAraseNanaMdI caMpAe diTuM sutamaNubhUyaM jaM vattaM paMcaselae dIve vibhAsA / rAyA aMdhalayabhatto / teNa sabhaM kAuM aMdhalayANaM aggAhArA dinnnnaa| tattha sussUsijjaMtA caraMtA acchaMdA acchaMti / tesiM subahuM davvaM atthi / aNNehiM dhuttehiM NAyaM / davvaM harAmo tti, te aMdhalae sussUsAe tosaveMti, aMdhalaehiM te ceva pabhU kayA / aNNayA tehiM aMdhalagA bhaNitAaNNA sabhA aNNeNaM raNNA kAriyA tattha bahutaraM diNNaM / tahiM vaccAmo / tattha saMpaTThiyA / annonnalaggANaM ekko aggillaM lAettA gacchai teNaM paccaMta DuMgare lAiyA / eeNaM aNusAreNa vaccaha / jAva ahaM niyttittaa| vitijjae bhaMDovakkharassa kaeNaM niyatto ghettuM emi / mA pamAdaM kAhi tti / niyatto naTThA dhuttA / te taM giriDuMgaraM pariyaMcattA ditttthaa| pucchiyA sAhaMti / tahiM bhaNiyaM-vaMciyA dhuttehiM / na pattiyaMti / lobheNa moragANaM, bhaccaga ! chajjejja mA hu te knnaa| chAdemi NaM taMbeNa, jati pattiyase Na logassa // 5227 // jo itthaM bhUtattho, tamahaM jANe kalAyamAmo ya / vuggAhito na jANati, hitaehi~ hitaM pi bhaNNaMto // 5228 // rAyakumAro vaNito, ete mUDhA kulA ya te do vi| vuggAhiyA ya dIve, selaMdhalabhaccae ceva // 5229 // ["lobheNa" "jo itthaM0""rAyakumAro0"] gAhA / ekkassa jaccasuvaNNiyANi kuMDalANi kaNNesu / suvaNNagAreNaM bhaNNai-bhAiNejjA ! ahaM tava ete evaM karemi jahA egANiyassa vi paMthe vaccamANassa koi na harai mA ya logassa pattIjjihisi / [teNaM bhaNitaM-evaM hou tti] / teNa te ghettuM suvaNNarIriyamayA' kAuM dinnA / logo jo jo pAsai so so bhaNati suMdarA rIriyA / so bhaNai-suvaNNamayA ete / evaM loe bhaNaMte so bhaNai-jaM ettha kajjaM taM ahaM suvaNNakAramAmo ya jANAmo / aNNANe (gA0 5214) tti / jassa tivvo abhiNiveso bhAraha-rAmAyaNa-purANasaTThitaMtAdIehiM, eyaM tattha Na taM bhAvaM muyai, esa mUDho vuggAhio vi / kasAyamUDho vyAkhyA / tA adhastAt sAsahaNAla ityAdi / matto nAma ummatto, jakkhAeseNa mohodaeNa vA / esa vi mUDho / 1. rIrI = pittala pAsama. 713 /
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ co usa mottUNa vedamUDhaM, apaDisiddhA u sesakA mUDhA / vuggAhitA yaduTThA, paDisiddhA kAraNaM mottuM // 5230 // jaM tehi~ abhiggahiyaM, AmaraNaMtAe taM na muMcaMti / sammattaM piNa laggati, tesiM katto carittaguNA // 5231 // soyasuyaghoraraNamuhadArabharaNapeyakiccamaiesu / saggesu devapUyaNacirajIvaNadANadiTThesu // 5232 // iccevamAi loiyakussaivuggAhaNAkuhiyakannA / phuDamavi dAijjaMtaM, giNhaMti na kAraNaM keI // 5233 // bhAsagAhA - 5226-5235 ] "mottUNa0" ['"jaM tehi~0 ""soyasuya0' 'iccevamAiloiya0'' ] gAhA / vedamUDho Na vaTTai pavvAveuM / paDikuTThe caugurugA / [suttaM] tato susaNNappA pannattA, taM jahA - aduTThe amUDhe avuggAhie // 4-13 // 77 44 Aha--nanvarthApattyA vipakSasiddhirbhavati / ucyate-- kAmaM vipakkhasiddhI, atthAvattI hota'vuttA vi / taha vi vivakkho vuccati, kAliyasuyadhammatA esA // 5234 // vavahAra Na'tthavattI, aNappieNa ya cauttha bhAsAe / mUDhaNaya agamiteNa ya, kAleNa ya kAliyaM neyaM // 5235 // "kAmaM vipakkhasiddhI 0 " [ "vavahAra NatthavattI 0 " ] gAhAdvayaM kaNThyam / // saNNappapagayaM samattaM // 1. Aha... ucyate nAsti a / 769
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 770 [gilANapagayaM visesacuNNi [gilANapagayaM] [suttaM] niggaMthiM ca NaM gilAyamANiM pitA vA bhAtA vA putto vA palissaejjA, taM ca niggaMthI sAtijjejjA, mehuNapaDisevaNapattA Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugghAtiyaM // 4-14 // "niggaMthiM ca NaM gilAyamANiM jAva aNugghAtiyaM0" sambandhaH uvahatabhAvaM davvaM, saccittaM iti NivAritaM sutte / bhAvA'subhasaMvaraNaM, gilANasutte vi jogo'yaM // 5236 // "uvahata0" gAhA / kaNThyA / glai hrsskssye| sarIraM khINaM teNa ya sarIreNa khINeNa harisakkhao bhavati / pariSvajanaM nAma pavaDaMti dhariti (to) nivajjAveMto vA uTThAveMto vA / jai sA taM purisAphAsaM sAijjati :: / (caturguru) / esa suttattho, nijjuttIe vitthAro / kAmaM purisAdIyA, dhammA sutte vivajjato taha vi| dubbalacalassabhAvA, jeNitthI to katA paDhamaM // 5237 // [ ni0] vaiNi tti Navari NemmaM, aNNA vi Na kappatI suvihiyANaM / avi pasujAtI AliMgiuM pi kimu tA palissaiuM // 5238 // "kAmaM purisAdIyA0" ["vaiNi tti0"] gAhAdvayaM kaNThyam / idANiM kAraNimeyaM sUtram / nikkAraNe puNa jai parissayai imaM pacchittaM / niggaMtho niggaMthiM, itthi gihatthaM ca saMjayaM ceva / palisayamANe gurugA, do lahugA ANamAdINi // 5239 // "niggaMtho0" gAhA / asya vyAkhyAniggaMthI thI gurugA, gihi pAsaMDi-samaNe ya caulahugA / dohi gurU tavagurugA, kAlagurU dohi vI lahugA // 5240 // "niggaMthI thI gurugA0" gAhA / niggaMtho niggaMthiM parissayati :: / 4 (caturguru) dohi vi gurugaa| niggaMtho agAriM parissayai :: (caturlaghu) tavagurU / niggaMtho agAraM parissayai :: 4 (caturlaghu) kAlagurU / niggaMtho niggaMtha-pAsaMDapurisaM vA parissayati :: 4 (caturlaghu) dohi
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 5236-5244] vi lahugA / ANA bhagavato kovitA / co usa micchatte uDDAho, virAhaNA phAsa bhAvasaMbaMdho / AtaMko doha bhave, gihikaraNe pacchakammaM ca // 5241 // "micchatte0" gAhA / micchattaM, jahA vAdI tahA kArI Na bhavaMti / aha diTTho parissayato uDDAho / bhaNNai-ee saMjaihi vi samaM abaMbhacArI saMkAo :: / (caturguru), nissaMkie mUlaM / uDDAho pavayaNavirAdhaNA phAsabhAvasambandho / teNa phAseNa iyarIe vi mohodao bhavati, iyarassa vi / evaM paDigamaNAdao dosA bhavaMti / bhuttamabhuttANaM paDigamaNaM agAri paliyassati / tahiM pi ee ceva dosA "AtaMko" pacchaddhaM / asya vyAkhyA koDha khae kacchu jare, avaroppara saMkamate caubhaMgo / itthINAti suhINa ya, aciyattaM giNhaNAdIyA // 5242 // "koDha0 " gAhA / koDhAdI egassa vA saMkamejja, doNhaM vA saMkamejja, doNhaM vA asaMkamejja, esa caubhaMgo / " itthiNAi0 " pacchaddhaM kaNThyam / gihiesu pacchakammaM, bhaMgo te ceva rogamAdIyA / saMjaya asaMkhaDAdI, bhuttA bhutte ya gamaNAdI // 5243 // 771 - "gihiesu0" gAhA / gihatthaM avabhAsei so gihattho duguMchejja bhaNejja vA eeNa me rogo saMkAmio pacchAkammaM NhAejjA | saMjao saMjayaM parissayati rogasaMkaMtI hojja, asaMkhaDAdao vA dosA / emeva gilANA, sutta phalaM kAraNe tu jayaNAe / kAraNa ega gilANA, gihikula paMthe va pattA vA // 5244 // 1. nijakA ityarthaH malavR / "emeva gilANAe0 " gAhA / evaM nikkAraNe agilANaM, emeva gilANIe vi kIramANe jayaNAe sAijjai :: / (caturguru) dohiM vi gurugA / Aha coyakaH- yadyevaM to suttaM aphalaM, kahaM? sutte parissayaNA anunnAyA sAijjaNA paDisuddhA / AyariyA Aha--kAraNiyaM suttaM, kAraNe jayaNAe suttAdeso, saMjaie kAraNiyAe kAraNeNaM asivAdIhiM egAgI, sAya gilANI / 'gihikula' tti sA gihatthakulaM nissAe ThiyA / ahavA 'gihikulaM 'ti sA tassa NiyalliyA gihatthI sehI NikkhAmitA ANijjaMtI ya gilANI jAtA / tattha imA jayaNA
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 772 visesacuNNi [gilANapagayaM mAyA bhagiNI dhUtA, tadheva sannAtigA ya saDDI ya / gAratthi kuliMgI vA, asoya soe ya jataNAe // 5245 // etAsiM asatIe, agAra saNNAya NAlabaddho ya / samaNo va'nAlabaddho, tassa'sati gihI avayatullo // 5246 // "mAyA bhagiNI0" ["etAsiM asatIe0"] gAhA / tIe gilANIe mAyAbhagiNIyAdi sA kAravijjai uTThavaNAdi, asai saDDI, asai gAratthigINI, tAsiM jo asoyavAdI, asai soyavAdIe vi / asai tIe agAro saNNAyago NAlabaddho, saNNAtayagahaNe kae NAlabaddhagahaNaM mAtula-putrAdipratiSedhArtham / asai samANo NAlabaddho tassa asai gihI avayatullo asamAnavayA ityrthH| doNNi vi anAlabaddhA u, jujjaMtI ettha kaarnne| kiDhI kaNNA vimajjhA vA, emeva purisesu vi // 5247 // "doNNi vi0" gAhA / doNha vi logo doNha vi tti itthI purisANaM NAlabaddhA asatIe itthIsu puvvaM therIhiM kAravijjai, pacchA kaNNagAhi, pacchA majjhimAhi vi / evaM purise saNAlabaddhA, asatIe / etadevArthaM imIe purAtaNAe gAhAe vakkhANei / asaI ya mAuvagge, pitA va bhAtA va se krejjaahi| doNha vi tesiM karaNaM, jati paMthe teNa jataNAe // 5248 // [ni0] "asaI ya mAuvagge0" gAhApuvvaddhaM kaNThyam / pacchaddhassa - thI purisaNAla'NAle, sapakkhaparapakkha soya'soye vA / agADhammi u kajje, kareti savvehi jataNAe // 5249 // ["thI0"] gAhA / dosu vi tAsiM karaNaM / paMthe vi pattAe vi / ahavA doNha vi tAsiM kAraNaM / niyalliyAe aniyalliyAe vi / jAhe paMthe bhavejja tattha esa jayaNA / Natthi tattha appaNA ceva krei| tassa jai karemANassa imA jayaNA / paMthammi apaMthammi va, aNNassa'satI satI va'kuNamANo / aMtariyakaMcukAdI, sa cciya jataNA tu puvvuttA // 5250 // "paMthammi apaMthammi va0" gAhA / kaNThyA /
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5245-5259] cauttho uddeso 773 gacchammi pitA puttA, mAtA vA ajjago va NattU vA / etesiM asatIe, tivihA vi kareMti jayaNAe // 5251 // doNNi vi vayaMti paMthaM, ekkatarA doNNi vA na vccNtii| tattha vi sa eva jataNA, jA vuttA NAyagAdIyA // 5252 // "gacchammi0" ["doNNihaM vi0"] gAhA / gacche jai atthi piyA vA bhAyA vA putto vA Nattugo vA' asaI saMjaINaM mAuggAmassa vA etehiM kAyavvaM / asai etesiM tivihA vi kareMti therA majjhima taruNA / tAo vi tivihAo kA jayaNA ? govAlakaMcugAdI jayaNA / evaM pi kIramANe, sAtijjaNe caugurU tato pucchaa| tammi avatthAya bhave, tahigaM ca bhave udAharaNaM // 5253 // "evaM pi0" gAhA / etAe vi jataNAe kIramANe jati purisaphAsaM sAijjai :: 4 / (caturguru) dohiM vi gurugA / sIso pucchati-jA uThThiuM na sakketi, eyAvatthAe vi mehuNabhAvo bhavati ? Ayariyo bhaNati - AmaM, imaM NAtaM / kulavaMsammi pahINe, sasabhasaehiM ca hoti AharaNaM / sukumAliya pavvajjA, sapaccavAtA ya phAseNaM // 5254 // [ni0 ] jiyasattunaravariMdassa aMgayA sasabhasA ya sukumAlI / dhamme jiNapaNNatte, kumAragA ceva pavvaitA // 5255 // taruNAinne niccaM, uvassae sesigANa rakkhaTThA / gaNiNi gurubhAukahaNaM, pihuvasae hiMDae ekko // 5256 // ikkhAgA dasabhAgaM, savve vi ya vaNhiNo u chabbhAgaM / amhaM puNa AyariyA, addhaM addheNa vibhayaMti // 5257 // hatamahitavipparaddhe, vaNhikumArehi~ turumiNI ngre| kiM kAhiti hiMDato, pacchA sasato va bhasato vA // 5258 // bhAya'NukaMpa pariNA, samohayaM egoM bhaMDagaM bitito| Asattha vaNiya gahaNaM, bhAuga sArikkha dikkhA ya // 5259 // "kulavaMsa0" ["jiyasattu" "taruNAinne niccaM0" "ikkhAgA dasabhAgaM0" "hata-mahita0" "bhAya'NukaMpa0"] gaahaao| 1. nAsti a /
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 774 visesacuNNi [gilANapagayaM vaNavAsIe jarakumArassa pauppae jitasattU nariMdassa aMgayA sasao bhisao ya bhAugA pavvaiyA / tesi bhaiNI sugumAliyA NAma rUpavaI / sA tehiM pavvAviyA mahattariyAe dinnA / tIse rUvummattA bahave taruNA eMti saMjaIya paDissayaM taccittA acchaMti / saMjaIo Na taraMti paDilehaNAdI kAuM / tAhe tA mahattariyAe sasa-bhisayA bhaNNaMti-sukumAliyAe taNaeNaM mama aNNAo vi viNassahiMti to pheDettA tubbhe aNNattha sAraveha / te vIsuM uvassayaM gahAya bIsuMThaviyA ego hiMDai / ego rakkhai / do vi bhAyAro sAhassimallA / je eMti te hatavihatalutte kareMti / ego hiDaMto tiNha pajjattaM Na roeti', bitio vi pacchA hiMDaMto saNNiyaDhesu diNNabhikkheNa roei2 / so bhaNatitubbhe mA dukkhiyA hoha / ahaM bhattaM paccakkhAmi / paccakkhAe mAraNaMtiyasamugghAeNaM samohayA / tehiM NAyaM kAlagaya tti / egeNaM uvagaraNaM, egeNaM sA gahiyA gacchaMtANaM tAe Isi tti bhAuphAso vedito / sAijjaMtaM ca / pariThavittA gatA / iyarI rattI vAeNaM samAsatthA gose egeNaM satthavAhaputteNaM diTThA / tAe so bhaNio-jai te mae kajjaM to sAravehiM / sA teNa sAraviyA / mahilA se jAtA / te bhAyAro aNNayA hiMDaMtA daTuM pAesu paDiyA paruNNA jANitA ya puNo nikkhAmiyA / evaM jai tAva tae samugghAyagayAe sAijjiyaM kimaMga puNa iyarIe gilANIe ? [suttaM] niggaMthaM ca NaM gilAyamANaM mAtA vA bhagiNI vA dhUtA vA palissaejjA, taM ca niggaMthe sAtijjejjA, mehuNapaDisevaNapatte Avajjati cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugghAtiyaM // 4-15 // "niggaMthaM ca NaM0" suttaM uccAreyavvaM / eseva gamo niyamA, niggaMthINaM pi hoti nAtavyo / tAsiM kula pavvajjA, bhattapariNNA ya bhAtummi // 5260 // viulakule pavvaite, kappaTTaga kiDhiyakAlakaraNaM ca / jovvaNa taruNI pellaNa, bhagiNI sArakkhaNA vIsuM // 5261 // so ceva ya paDiyaraNe, gamato juvatijaNa vAraNa pariNNA / kAlagato tti samohato, ujjhaNa gaNiyA purisavesI // 5262 // "eseva gamo0" ["viulakule0" "so ceva ya0"] gAhA / niggaMthasuttaM pi emeva vibhAsiyavvaM, jahA niggaMthIsuttaM / navaraM doNhaM saMjaiNaM bhAuo pavvaio3, surUvo, AyariyANaM dinno / so taruNIhiM abhibhUyati teNa vi bhattaM paccakkhAyaM / itthIphAso bhagiNIe prijhuvio| purisapesaNIe gaNiyAe diTTho, gahio ya, patI se jAo / taheva diTTho, puNo pavvaio / ||gilaannpgyN samattaM // 1. na lahai iti bhAvyam malavR / 2. na lahai iti bhAvyam malavR? 3. pavvAvio a dd|
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ kAlakkhettatikaMtapagayaM ] [suttaM] no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDhamAe porisIe paDigAhittA pacchimaM porisiM uvAiNAvittae / se ya Ahacca uvAiNAvie siyA taM no appaNA bhuMjijjA, no annesiM aNuppaejjA, egaMte bahuphAsue thaMDile paDilehittA pamajjittA pariTThaveyavve siyA / taM appaNA bhuMjamANe annesiM vA dalamANe Avajjati cAummAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM // 4-16 // I suttaM - "no kappai ubhayassa vi asaNaM vA jAva paDhamAe porusIe0 " uccAraNA / sambandhaH bhAvassa tu aticAro, mA hojja itI tu patthute sutte / kAlassa ya khettassa ya, duve u suttA aNatiyAre // 5263 // "bhAvassa tu0 " gAhA / biiyAu paDhama puvviM, uvAtiNe cauguruM ca ANAdI / dosA saMcaya saMsatta dIha sANe ya goNe ya // 5264 // [ ni0 ] "biiyAu0" gAhA / pacchillA nAma cautthI ityarthaH / biiyAto paDhamA puvvaM bhavati / paDhamAo bitiyA pacchillA bhavati / taiyAo bIyA puvvaM, biiyAto taiyA pacchillA, cautthIo taiyA puvvaM, taiyAto cautthI pacchillA, paDhamAo bitiyaM uvAtiNAveti :: / (caturguru), ime [dosA-] '"dosA saMcaya0 " pacchaddhaM / dArANi eyANi / agaNi gilANuccAre, abbhuTThANe ya pAhuNa Nirodhe / sajjhAya viNaya kAiya, payalaMta paloTTaNe pANA // 5265 // [ ni0 ] "agaNi0" / saMcayadArassa imA vakkhANa gAhA-- nissaMcayA u samaNA, saMcayi tu gihIva hoMti dhAreMtA / saMsatteM aNuvabhogo, dukkhaM ca vigiMciuM hoti // 5266 // "nissaMcayA u0 " gAhA / gRhIta iva saMcaiyA jAyA / saMsattadArassa pacchaddheNa vibhAsA /
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 776 visesacuNNi [ kAlakkhettatikaMtapagayaM emeva sesaesu vi, egatara virAhaNA ubhayato vi / asamAdhi viNayahANI, tappaccaya nijjarAe ya // 5267 // "emeva0" gAhA / 'emeva' tti dIgghajAti ya sANa-goNAdINaM dArANaM vibhAsA vattavvA / 'egatara' tti dharemANassa samudANaM dIhajAio sANo goNo vA AgatA, tassa bhaeNaM vihaDapphaDo bhANehiM saddavehiM gahitehiM khajjejja, te vA haNijja, bhANaM vA bhiMdejja / 'asamAhi' tti agaNiNA uTThieNaM vihaDapphaDo DajhejjA asamAhimaraNaM / ahavA 'asamAhi' tti dharato dukkhaM acchati paritAvijjati / 'viNae' tti pAhuNago ejja, tassa vihaDapphaDattaNeNaM aNuTThihaMtassa viNayabhaMgo, gahiehiM ya tehiM gilANassa uvvattaNAdINi na sakkei kAuM, tattha paritAvaNA gilANassa, sajjhAyaM na sakkei paTThaveDaM, sajjhAyahANI, payalAyamANassa paloTTejjA, tattha uppilAvaNapANa-jAiyANaM / pacchittaparUvaNayA, etesiM ThaveMtae ya je dosA / gahitakaraNe ya dosA, dosA ya pariDhaveMtassa // 5268 // "pacchittaparUvaNayA0" gAhA / dIgghajAiyAdIhiM khaiyassa :: 4 (caturguru) / paritAvaNA aNagADhAdi / evaM gilANassa vi paritAvaNAdI uvakaraNadAhe uvahinipphaNNaM, pAhuNae anuTThiyaMtassa :: 4 (caturlaghu), sajjhAya apaTThavaNe 0 / (mAsaguru), bhANabhede eka 4 (caturlaghu) / nikkhivamANe bhANANa mAsalahuM, NikkhittaMti kAuM pariTThavejja tattha pAriTThAvaNiyA dosA / tamhA u jahiM gahitaM, tahi bhuMjaNe vajjiyA bhave dosaa| evaM sodhi Na vijjati, gahaNe vi ya pAvatI bitiyaM // 5269 // "tamhA u0" gAhA / jAe porusIe gahitaM tAe cceva bhottavvaM / coyago bhaNai-evaM sohI natthi, kahaM ? jAva bhikkhaM hiMDati tAva bitiyAo gAhati / / evaM tA jiNakappe, gacchammi cautthiyAe~ je dosA / itarAsi kiNNa hotI, davve sesammi jataNAe // 5270 // "evaM tA0" gAhA / Ayario bhaNati-jaM eyaM mae bhaNitaM eyaM pi jiNakappiyANaM / gacchavAsINa puNa paDhamae gahitaM jai cautthi uvAhaNAveti to ete dosA bhavaMti / coyago bhaNaimajjhimiyAhiM porusIhiM dharetassa kiM ee dosA Na hoMti ? Ayariyo bhaNai-hoMti dosA / taM puNa kAraNe putte jayaNAe kIrai / tae Na hoMti dosA / taM puNa hojjA ? - 1. mAsalaghu a / 2. patte Da / bhutte iti bhAvyam ? malavR /
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ co usa paDilAbhaNA bahuvihA, paDhamAeN kadAci NAsimaviNAsI / tattha viNAsiM bhuMje jiNeM pariNNe ya itaraM pi // 5271 // bhAsagAhA - 5259-5275 ] " paDilAbhaNA0 " gAhA / asya vyAkhyA jai porisittayA taM, garmeti to sesagANa Na visajje / agameMtA'jiNe vA, dharaMti taM mattagAdIsu // 5272 // "jai porisi0" gAhA / bahuvihAsu saMkhaDIsu paDhamaporusIe nimaMtiyA / virUvarUveNaM paDilAbhitA / taM puNa viNAsiM aviNAsiM vA / viNAsiM khIrAdi / aviNAsiM usiNapoggaliyadahi-ogAhimagAdi / tattha jaM taM vinAsiM avinAsiM vA, taM jai namukkAraporisIittA sakkaMti savvaM samuddisiuM to dijjai / aha na sakkeMti to jaM viNAsiM taM samuddisAvijjati / Na purimaDDhiyANaM visajjijjai / aha taM na taraMti savvaM bhottuM tAhe purimaDDhiyANaM aNuNNavai / aha purimaDDiyANaM ajiNNaM tAhe mattagAdIsu dhareMti / ahavA imeNa kAraNeNa dharejja / taM kAu koi na tarati, gilANamAdINa dAumaccuhe / nAuM va bahuM viyarati, jahAsamAhiM carimavajjaM // 5273 // 777 "taM kAu koi0 " gAhApuvvaddhaM / taM bhukkhA na sakkei koi gilANaTThA tappAyoggassa bhikkhAe gaMtuM, eteNa vi kAraNeNaM dharejjejjA / " NAuM0 " pacchaddhaM / bahuM samudANaM laddhaM, tAhe taiyaM pi poriMsiM vitaraMti dharaNAe jahA samAhI nAma paDhamaporusIe laddhaM, tAe vA aNuNNavejjA, sAvaleve biiyAe vA pariNate bhuMjejjA / jahA jahA samAhI bhavati tAe tAe velAe bhuMjejjA, na puNa carimaporisiM uvAiNAvijja / evaM dharijjaMte imA jayaNA saMsajjimesu chubbhati, gulAi levADeM iyare loNAI / jaM ca gamissaMti puNo, eseva ya bhuttasese vi // 5274 // "saMsajjimesu0" gAhA / saMsajjimo goraso tammi gulo chubbhai AdigahaNeNaM loNaM jaM alevADaM saMsajjimaM tattha gulo na chubbhati / loNaM chubbhai / 'jaM ca gamissaMti puNo' tti bhottuM paDhamaporusIe bitiyAe vA bhottuM jaM puNo velaM kkheukAmo / taM pi mattagAdIsu dhareMti / 'eseva ya' tti tattha vi saMsajjime gulAdi chubbhati / coei dharijjaMte, jati dosA giNhamANi kinna bhave / ussagga vIsamaMte, ubbhAmAdI udikkhate // 5275 //
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 778 visesacuNNi [ kAlakkhettatikaMtapagayaM evaM avAtadaMsI, thUle vi kahaM Na pAsaha avAye / haMdi hu NiraMtaro'yaM, bharito logo avAyANaM // 5276 // "coei0" ["evaM avAtadaMsI0"] gAhA / jati dharijjate dosA bhikkhagahaNe vi te bhavaMti ? kahaM hiMDaMtassa vihAro dukkhejja kAussaggaM kareMtassa, vIssamaMtassa, ubbhAmagA bhikkhAyariyAe je gayA, te udikkhaMtassa, jati tubbhe passuhumANi pekkhaha to je ime thUlatarAgA avAyA jehiM savvaM vyAptaM / bhikkhAdi viyAragate, dosA paDiNIyasANamAdIyA / uppajjaMte jamhA, Na hu labbhA hiMDiuM tamhA // 5277 // "bhikkhAdi" gAhAo / ee thUlA avAyA, kiM puNa na pAsaha jamhA ee suhumathUlAdie avAe, tamhA tubbhehiM na phaMDiyavvaM / adhavA AhArAdI, Na ceva niyayaM havaMti ghettavvA / NevA''hAreyavvaM, to dosA vajjiyA hoti // 5278 // "adhavA0" gAhA / Ayariyo bhaNatibhaNNati sajjhamasajjhaM, kajjaM sajjhaM tu sAhae matimaM / avisajjhaM sAdheto, kilissati Na taM ca sAdheti // 5279 // "bhaNNati0" gAhA / kaNThyA / jai eyavippahUNA, tavaniyamaguNA bhave niravasesA / AhAramAdiyANaM, ko nAma kadhaM pi kuvvejjA // 5280 // mokkhapasAdhaNahetU, NANAtI tappasAhaNo deho / dehaTThA AhAro, teNa tu kAlo aNuNNAto // 5281 // "jai eya0" ["mokkhapasAdhaNahetU0"] gAhAdvayaM kaNThyam / jamhA AhAramaMtareNa Na sakkati NANAdI guNA hareuM teNa kAlo annunnnnaao| kAle tu aNuNNAe, jati vi hu laggejja tehi~ dosehi| suddho vuvAdiNaMto, laggati u vivajjae~ pareNaM // 5282 // paDhamAe~ giNhitUNaM, pacchimaporisi uvAdiNati jo u| te ceva tattha dosA, bitiyAe je bhaNiya puvvi // 5283 //
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 779 bhAsagAhA-5275-5287] cauttho uddeso sajjhAyalevasivvaNabhAyaNaparikammasaTTarAdIhiM / sahasa aNAbhogeNa va, uvAdiyaM hojja jA carimaM // 5284 // "kAle tu0" ["paDhamAe giNhitUNaM0" "sajjhAya0"] gAhAdvayaM kaNThayam / je puNa paDhamaporusIe ghettuM pacchillaM uvAtiNAveti eyassa tassa te ceva dosA / je jiNakappiyANaM, paDhamAe gahie bitiyaM uvAyaNAveMtANaM / AhaccuvAiNAviya, vigicaNa pariNa'saMtharaMtammi / annassa geNhaNaM bhuMjaNaM ca asatIeN tasseva // 5285 // "Ahacca0" gAhA / kayAi pacchillA uvAyaNAviyA hojja, tAhe vigiceti / divasAvasesaM paccakkhAveMti / aha na caeMti aNNaM giNhaMti / jati na labhejja, appajjattaM vA labhejja, tAhe tasseva jayaNAe bhuMjaNA / kA jayaNA? jahA-agItatthA Na jANaMti taM ceveyaM jadhA' aNNAvadeseNaM bhuMjaMti / bitiyapadeNa gilANassa kAraNA adhavuvAtiNe ome| addhANa pavisamANo, majjhe adhavA vi uttiNNo // 5286 // "bitiyapadeNa" gAhA / biiyapade uvAiNAvejja bhuMjejja ya gilANassa aTThAe, gilANakicce Na vA vAvaDo, tAva jAva pacchimA ogADhA, osahapAuggAdINi vA maggaMtassa ogADhA / evaM bhuMjejjA / sesaM kaNThyam / [suttaM] no kappai niggaMthANa vA niggaMthINaM vA / asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paraM addhajoyaNamerAe uvAyaNAvittae / se ya Ahacca uvAiNAvie siyA taM no appaNA a~jijjA jAva Avajjati cAummAsiyaM parihAraTThANaM ugghAtiyaM // 4-17 // paramaddhajoyaNAo, ujjANa pareNa caugurU hoti / ANAdiNo ya dosA, virAhaNA saMjamA''yAe // 5287 // "paramaddhajoyaNAo0" gAhA / acchau tAva, addha joyaNAo ujjANapareNaM jati uvAyaNAveti :: 4 (caturguru) / kayare te dosA ? 1. tahA / ?
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 780 visesacuNNi [ kAlakkhettatikaMtapagayaM bhAreNa vedaNAe, Na pehatI khANumAdi abhighaato| iriyA pagaliya teNaga, bhAyaNa bhedo ya chakkAyA // 5288 // "bhAreNa vedaNAe0" gAhA / kaNThyA / ujjANa AraeNaM, tahiyaM kiM te Na jAyate dosA / parihariyA te hojjA, jati vi tahiM khettamAvajje // 5289 // "ujjANa0" gAhA / coyago bhaNai ujjANassa Arato kiM te Na bhavaMti dosA ? Ayariyo bhaNai-jai vi bhavaMti taha vi pariharitA bhavaMti / titthagaravayaNANuNNAe suddho tti bhaNiyaM hoi / coyago bhaNai evaM suttaM aphalaM, suttanivAto imo tu jiNakappe / gacchammi addhajoyaNa, kesiMcI kAraNe taM pi // 5290 // "evaM suttaM aphalaM0" gAhA / kahaM aphalaM ? sutteNaM addhajoyaNapareNaM dosA bhnniyaa| tume bhaNiya-ujjANapareNa ceva dosA / Ayariyo bhaNati-eyaM jiNakappiyANaM ujjANapareNa bhaNiyaM, suttAdeso gacchavAsINaM addhajoyaNAo pareNaM vArei / 'kesiM ci kAraNe' taM pi ti Ayariya-bAla-vuDDa-pAhuNayaTThAo addhajoyaNaM gammai / iharahA camaDhie khetteNa labbhihiti Ayariya-gilANAdINaM pAyoggaM / / sakkhetteM jadA Na labhati, tatto dUre vi kAraNe jatati / gihiNo vi ciMtaNamaNAgatammi gacche kimaMga puNa // 5291 // "sakkhette0" gAhA / sakSetre yadA AyariyAdINa pAoggassa alaMbho hojja tayA eeNa kAraNeNaM addhajoyaNaM gammai gihatthA vi aNAgayapAhuNayaTThAe vi ciMteti kimaMga puNa gacche sabAlavuDDhe pAhuNagAgame ya aNAgayaM na citeyavvaM ? / saMghADego ThavaNAkulesu sesesu baalvuddddaadii| taruNA bAhiragAme, pucchA diTuMta'gArIe // 5292 // "saMghADago0" gAhA / saggAme saMghADago dANaabhigamasaDDAdisu AyariyAdINaM pAuggassa pavissai avasesesu kulesu bAla-vuDDAo hiMDaMti / taruNA je samatthA te ubbhAmiya bhikkhAyariyAe vaccaMti / 'puccha' tti / sIso bhaNai-juttaM dANasaDDhAdao parihariuM avasesA kulA kiM nimittaM parihArijjati ? AyariyA AgArIe dilRtaM kareMti /
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 781 bhAsagAhA-5288-5299] cauttho uddeso parimiyabhattapadANe, NehAdavaharati thovathovaM tu / pAhuNa viyAla Agata, visaNNa AsAsaNA dANaM // 5293 // "parimita0" gAhA / ego gihattho mahilAe parimitaparicchinnaM bhattaM dei / sA ya tato parimitAto thevathevaM avaNei / kiM NimittaM ? jayA eyassa avelAe mitto vA suhI' vA ehiti tadA kiM AvaNAo ANijjihiti ? evaM sA savvaM saMgahaM karei / tAhe tassa avelAe pAhuNao Agao / so bhaNaikiM kIrau ? NissaMcArA ratthAo / tAhe bhaNNai-niccito hohi / tassa tAe virUvarUvabhoyaNaM uvakappiyaM so parituTTho guNasahassehiM vaTTai / evaM pIIvaDI, vivarIya'NNeNa hoi didNto| loguttare visesA, asaMcayA jeNa samaNA tu // 5294 // "evaM pIIvaDDI0" gAhA / kaNThyA / jaNalAvo paragAme, hiMDittA''Neti vasahi iha gAme / dejjaha bAlAdINaM, kAraNajAte ya sulabhaM tu // 5295 // "jaNalAvo0" gAhA / kaNThyA / pAhaNavisesadANe, nijjara kittI ya ihara vivarIyaM / puTviM camaDhaNasiggA, na deMti saMtaM pi kajjesu // 5296 // "pAhuNa0" gAhA / kaNThyA / borIr3a ya didvaMto, gacche vAyAmoM tahiM ca patirikkaM / kei puNa tattha bhuMjaNa, ANemANe bhaNiya dosA // 5297 // "borIi ya0" gAhA / kaNThyA / gAma'bbhAse badarI, nIsaMdakaDupphalA ya khujjA y| pakkA''mA'lasa ceDA, khAyaMtiyare gatA dUraM // 5298 // sigyataraM te AtA, tesi'NNesiM ca diti sayameva / khAyaMti eva ihaiM, AyaparasuhAvahA taruNA // 5299 // 1. mitto vA anno vA malavR /
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 782 visesacuNNi [kAlakkhettatikaMtapagayaM khIradadhImAdINa ya, laMbho sigghatara paDhama pairikke / uggamadosA vijaDhA, bhavaMti aNukaMpiyA citare // 5300 // ["gAma'bbhAse0" "sigyataraM te." "khIra-dadhImAdINa."] ettha gAhAo kaNThyAo / jAva viriyAyAro ya annucinno| evaM uggamadosA, vijaDhA pairikkiyA aNomANaM / mohatigicchA ya katA, viriyAyAro ya aNuciNNo // 5301 // ujjANato pareNaM, uvAtiNaMtammi puvva je bhaNitA / bhArAdIyA dosA, te cceva ihaM tu savisesA // 5302 // tamhA tu Na gaMtavvaM, tahiM bhottavvaM Na vA vi bhottavvaM / iharA bhe te dosA, iti udite codagaM bhaNati // 5303 // " evaM uggamadosA0" ["ujjANato0" "tamhA tu Na gaMtavvaM0"] gAhA / coyago bhaNai-tahiM ceva samuddisiuM eMtu evaM bhArAdao dosA parihariyA bhavaMti ? Ayariyo bhaNai-jai tattha samuddisaMti mAsalahuM, tuha vi evaM bhaNaMtassa mAsalahuM / AyariyAdI pariccattA / jai eyavippahUNA, tavaniyamaguNA bhave NiravasesA / AhAramAiyANaM, ko nAma kahaM pi kuvvejjA // 5304 // "jai eyavippahUNA0" gAhA / jai AyarieNa viNA saMsArAto NittharaNaM hojjA / kiJca, jai tAva loiya gurussa lahuoM sAgArio puDhavimAdI / ANayaNe parihariyA, paDhamA Apuccha jataNAe // 5305 // codagavayaNaM appA'NukaMpio te ya bhe pariccattA / Ayarie aNukaMpA, paraloe iha pasaMsaNayA // 5306 // evaM pi pariccattA, kAle khamae ya asahupurise ya / kAlo gimho u bhave, khamao vA paDhamabitiehiM // 5307 // jai evaM saMsaTuM, appatte dosiyAiNaM gahaNaM / laMbaNa bhikkhA duvidhA, jahaNNamukkosa tiya paNae // 5308 //
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 5300-5314] co usa ettha hoi bhattaM, bitiyammi paDiggahe davaM hoti / gurumAdIpAgaM, mattaeN bitie ya saMsattaM // 5309 // jar3a rikko to davamattagammi paDhamAliyAe gahaNaM tu / saMsatta gahaNa davadullabhe ya tattheva jaM paMtaM // 5310 // biiyapadaM tatthevA, sesaM athavA vi hoti savvaM pi / tamhA gaMtavvaM ANaNaM va jati vi puTTho taha vi suddho // 5311 // 44 aMtarapallIgahitaM, paDhamAgahiyaM va bhuMjae savvaM / saMkhaDi dhuvalaMbhevA, jaM gahiyaM dosiNaM vA vi // 5312 // 77 66 77 44 darahiMDieva bhANaM, bhariyaM bhuMttuM puNo vi hiMDijjA / kAlo vA'tikkamaI, bhuMjejjA aMtarA savvaM // 5313 // "jai tAva0" [ "codagavayaNaM0' 'evaM pi pariccattA 0 'jai evaM saMsao' 'egattha hoi bhattaM 0 " " jar3a rikko to 0 'biiyapadaM 0 aMtarapallIgahitaM 0 '"darahiMDieva0'" ] gAhA / jai tAva loiyA vi gurUNo jo kuDuMba bhareti, tammi ajimie Na jemiMti, atisesaM ca tassa dijjeMti, kimaMga puNa jassa guNeNaM saMsArAo NittharaNaM hojja tassa pAyoggaTThAe kihaM Na gaMtavvaM ? "" 77 64 11 783 paramaddhajoyaNAto, ujjANa pareNa je bhaNiya dosA / AhaccuvAtiNAvieN, te cevussaggaavavAtA // 5314 // tahiM ca samuddisaMtANaM sAgAriyaM hojja / jai dIsati :: 4 (caturlaghu) ANAdI / saMkA bhoiyAdIyA / pAesu bhuMjaMti tti, puDhavikAiyAdisu vA samuddisejja / tattha puDhavimAdINaM virAhaNA taM NipphaNNaM / ee dosA ANayaNe parihariyA bhavaMti / sesaM gAhAsiddhaM / ohanijjuttIe vakkhANiyaM / "" " "paramaddha0 gAhA / ye tatra doSA uktA asmin sUtre udyAne paratazca te / 'AhaccuvAtiNAvie~' pUrvaM vyAkhyAtaM / jahA paDhamaporusIsutte ussaggeNa / avavAdo pi sa eva / // kAlakkhettatikkaMtapagayaM samattaM //
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 784 [aNesaNijjapagayaM visesacuNNi [aNesaNijjapagayaM] [suttaM] niggaMtheNa ya gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNuppaviTeNaM annatare acitte aNesaNijje pANa bhoyaNe paDiggAhie siyA, atthi yA ittha kei sehatarAe aNuvaTThAviyae kappati se tassa dAuM aNuppadAuM vA, natthi yA ittha kei sehatarAe aNuvaTThAviyae taM no appaNA bhuMjejjA no annesiM dAvae, egate bahuphAsue paese paDilehittA pamajjittA pariTThaveyavve siyA // 4-18 // "niggaMtheNa ya jAva paridvaveyavve0" saMbaMdha:AhAra eva pagato, tassa u gahaNammi vaNiyA sohI / Ahacca puNa asuddhe, acitta gahie imaM suttaM // 5315 // ahavaNa sacittadavvaM, paDisiddhaM davvamAdipaDisehe / iha puNa acittadavvaM, vAreti aNesiyaM jogo // 5316 // "AhAra eva0" ["ahavaNa sacitta0"] gAhAdvayaM kaNThyam / niggaMthi NiggaMthIo puvvavanniyANi? "gAhA0' gihe ghare egaTThA piMDaM pADeuM paviTTho piMDavAyapaDiyA / ahavA tAe pratijJAye piMDo pADeyavvo / aNNataraggahaNeNaM uggameNaM vA uppAyaNAe vA esaNAe vA aNNatareNaM / taM ca puNo aNAbhoeNa gahiyaM taM ca ukkusayaM / seho ya aNuviThThaviyao / atthi kappai se tassa dAuM taM jai pariTThavijjaMti to bahutaro asaMjamo / aha Na hojja seho / sesaM kaNThyam / aNNatara'NesaNijjaM, AuTTiya giNhaNe tu jaM jattha / aNabhoga gahita jataNA, ajataNa dosA ime hoMti // 5317 // [ni0] "aNNatara0" gAhA / 'aNNatara' tti uggamAdiasuddhaM / jai AuTTiyAe geNhaiappaNo bhokkhAmi sehassa vA dAhAmi jeNa doseNa asuddhaM tamAvajjai / eyaM jattha aNAbhogeNa gahiyaM / taM jai ajayaNAe dei to ime dosA / teNa aNesaNijjaMti kAuM sehassa diNNaM tao seho bhaNejjA 1. "niggaMtheNa" NiggaMthAo puvvavanniyAo iti bhAvyam ?
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ co usa mA savvameyaM mama dehamannaM, ukkosaeNaM va alAhi majjhaM / kiM vA mamaM dijjati savvameyaM, icceva vutto tu bhaNAti koI // 5318 // "mA savvameyaM0" vRttam / mA mama savvaM etaM deha / tAhe so bhaNejjA- bhAsagAhA - 5315-5325 ] eyaM tubbhaM amhaM, na kappati cauguruM ca ANAdI / saMkA va Abhiogge, egeNa va icchiyaM hojjA // 5319 // "eyaM tubbhaMo" gAhA / tava etaM kappai, amhaM na kappai / evaM bhaNaMtassa :: / (caturguru), ANAdiNo dosA ime - "saMkA0 " pacchaddhaM / asya vyAkhyA kammodaya gelanne, daTThUNa gato karejja uDDAhaM / egassa vA vidiNe, gilANa vamiUNa uDDAho // 5320 // "kammodaya0" gAhA / kammodaeNaM dukkhiNIbhUo, tAhe so bhaNejja - ee mA paDibhajjirhiti kAuM mama AbhiogaM diNNaM / evaM gAuM uDDAhaM karejjA, kammaNaM diNNaM ti aNNo vi seho taM akallaM daddhuM vippariNamejjA / 785 mA paDigacchai diNNaM, se kammaNa teNa esa Agallo / jAva Na dijjati aha vi, ha Nu dANi palAmi tA turiyaM // 5321 // " mA paDigacchai0 " gAhA / ahavA imaM bhaNejja bhatte me Na kajjaM, kallaM bhikkhaM gato va bhokkhAmi / aNNaM va deha majjhaM, iya ajate ujjhiNigadosA // 5322 // " bhatteNa0 " gAhA / kaNThyA | ahavA bio vi ciMtejja haNu tAva asaMdeha, esa mao haM tu tAva jIvAmi / vagghA hu caraMti ime, migacammagasaMvutA pAvA // 5323 // "ha Nu tAva0" gAhA / kaNThyA / imaM vA ciMtejja abhiogaparajjhassa hu, ko dhammo kiM va teNa NiyameNaM / ahiyakkaragAhINa va, abhijoeMtANa ko dhammo // 5324 // kicchAhi jIvito haM, jati mariDaM icchasI tahiM vacca / esa tu bhaNAmi bhAga !, visakuMbhA te mahupihANA // 5325 //
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 786 visesacuNNi [aNesaNijjapagayaM vAtAdINaM khobhe, jahaNNakAlutthie visaa''sNkaa| avi jujjati annavise, Neva ya saMkAvise kiriyA // 5326 // "abhioga0" ["kicchAhi0" "vAtAdINaM0"] gAhA / kaNThyA / kei puNa sAhiyavvaM, assamaNo haM ti paDigamo hojja / dAyavvaM jataNAe, NAe aNulomaNA''uTTI // 5327 // "kei puNa0" gAhA / kaNThyA / kei AyariyA bhaNaMti / phuDaM sAhiyavvaM tava kappai ceva eyaM / evaM vutte kayAi so bhaNejjA-to nAma ahaM asamaNo jaM samaNANaM Na kappai taM mama kappai tti kAuM teNa niratthayaM mama siratuMDamuMDaNaM / tAhe imehiM pannaveyavvo / abhinavadhammo si abhAvito si bAlo va taM si annukNpo| tava cevaTThA gahitaM, bhuMjijjA to paraM chaMdA // 5328 // kappo cciya sehANaM, pucchasu aNNe vi esa hu jiNANA / sAmAiyakappaThitI, esA suttaM cimaM beMti // 5329 // paratitthiyapUyAto, pAsiya vivihAtauM saMkhaDIto ya / vippariNamejja sedho, kakkhaDacariyAparissaMto // 5330 // nAUNa tassa bhAvaM, kappati jataNAe~ tAhe dAuM je / saMtharamANe deto, laggai saTThANapacchitte // 5331 // "abhinavadhammo0" ["kappo cciya0" "paratitthiyapUyAto." "nAUNa tassa0"] gAhAdvayaM kaNThyam / sehassa va saMbaMdhI, tArisamicchaMte vAraNA Natthi / kakkhaDe va mahiDDIe, bitiyaM addhANamAdIsu // 5332 // "sehassa va0" gAhA / sehassa sannAtayA te virUvarUvaM bhattaM ghettuM AgaMtuM sehaM nimNtejjaa| tAhe seho AyariyaM pucchejja, geNhAmi mA so na vaTTai vAreuM mA ginnhaahi| jati tA vArei :: / (caturguru), vippariNamejja / atra vyAkhyA nIyagAva keI tu virUvarUvaM, ANejja bhattaM annuvtttthiyssaa| sa cAvi pucchejja jatA tu there, tadA Na vAreMti NaM mA gurUgA // 5333 //
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ co usa 787 "nIyagAva'0" vRttam / so pucchejja AyariyaM theraM vA -- gehAmi eyaM mi tti kiM kAraNaM bhAsagAhA - 5326-5338 ] na vArijjai / loga siNehato vA, aNNaha bhAvo va tassa vA tesiM / giuse tubbhe vi bahuM, purimaDDI NivvigatigA mo // 5334 // "loluga0" gAhA / kaNThyA / jai te bhaNejja - tubbhe vi geNhaha bahuM annapANaM / tat bhaNiyavvaM - vayaM purimaDDhiyAdI / aha te niyallayA bhaNejja maMdakkheNa Na icchati, tubbhe se deha beha NaM tubbhe / kiM vA vAremu vayaM, giNhatu chaMdeNa to biMti // 5335 // "maMdakkheNa0" gAhA / tubbhe bhaNNaha - maMdakkheNaM ghettuM Necchati to tubbhe annAo ha giti / tattha vattavvaM kiM amhe vAremo jai ruccati to giNhau / vIsuM vome ghettuM diMti va sa saMthare va ujjhati / bhAveMtA viDDimato, dalaMti jA bhAvito'siM // 5336 // titthavivaDDI ya pabhAvaNA ya obhAvaNA kuliMgINaM / mAdI tattha guNA, akuvvato bhAriyA caturo // 5337 // addhANA'siva ome, rAyadduTTe asaMthareMtA u / sayamavi ya bhuMjamANA, visuddhabhAvA apacchittA // 5338 // "vIsuM vome0" ["titthavivaDDI0" "addhANA'siva0 " ] gAhA | bitiyapadaM omodariyAe jAvaMtiyamAdI gahiyaM vIsuM taM ghettuM sehaTThAe ANIyaM tasseva dijjai saMtharamANA vA dijjaMti jo vA iDDimaMto nikkhaMto tassa jaNavaeNa vA avayaNijjaM jai hojjA to tassa deMti / emAdi akappiaM jAva bhAvio bhavai / jai iDDimaMtanikkhaMte evamAdihiM NANugiNhaMtI (caturguru) kiM kAraNaM ? titthavivaDDI bhavai - etesiM sagAse erisA vi nikkhamaMti / :: | // aNesaNijjapagayaM samattaM // 1. nIyAva muca /
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 788 visesacuNNi [kappaTThiyAkappaTThiyapagayaM [kappaTThiyAkappaTThiyapagayaM] [suttaM] je kaDe kappaTThitANaM kappati se akappaTThitANaM, no se kappati kappaTThitANaM / je kaDe akappaTThitANaM No se kappati kappaTTitANaM kappati se akappaTThitANaM / kappe ThitA kappaTThitA, akappe ThitA akappaTThitA // 4-19 // "je kaDe kappaTThiyANaM0" suttaM uccAreyavvaM / sambandho gAhAsiddho / sutteNeva u jogo, missiyabhAvassa pannavaNaheuM / akkheva NiNNao vA, jamhA tu Thito akappammi // 5339 // kappaThitiparUvaNatA, paMceva mahavvayA caujjAmA / kappaTTitANa paNagaM, akappa caujAma sehe ya // 5340 // [ni0] ["sutteNeva0"] "kappaThiti0" gAhA / kaDaM nAma AhAkammiyaM / kappaTThiyA nAma jesiM paMcayAmo dhammo / akappaTThiyANaM cAujjAmo dhammo / seho ya akappaTThiyo jeNa sAmAiyasaMjao / jayA uvaTThAvio hohiti tayA kappaTThio / esa parUviyA kappaTTiI / tassa puNa imA uppattI / AdhAkammassa sarae / sAlI ghaya gula gorasa, Navesu vallIphalesu jAtesu / puNNaTTha karaNa saDDhA, AhAkamme NimaMtaNatA // 5341 // AhA ahe ya kamme, AtAhamme ya attakamme ya / taM puNa AdhAkamma, NAyavvaM kappate kassa // 5342 // "sAlI0" ["AhA ahe ya0"] gAhA / taM puNa AdhAkammaM kassa kappai na kappai vA ? tattha imANi cattAri dArANi - saMghassa purimapacchimamajjhimasamaNANa ceva samaNINaM / cauNhaM uvassayANaM, kAyavvA maggaNA hoti // 5343 // saMghaM samuddisittA, paDhamo bitio ya smnnsmnniio| tatio uvassae khalu, cautthao egapurisassa // 5344 // "saMghassa purima0" ["saMghaM samuddisittA0"] gAhAdvayam / tattha saMgha iti oheNaM
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5339-5348] cauttho uddeso 789 vibhAgeNa ya / oheNaM ti avisesio saMgho saMgha iti / vibhAgeNa purimaM vA majjhimaM vA / pacchimaM vA niddisati / samaNANaM vi oheNaM ya vibhAgeNa ya / oho samaNANaM, vibhAgo paMcajjAmiyasamaNANaM cAujjAmiya samaNANaM vA / evaM samaNIo vi / evaM egapurisassa vi ogheNa vibhAgeNa ya / risabhasAmi-ajitasAmiNaM titthaM miliyaM vaddhamANa-pAsasAmiNa vi miliyaM / tattha ogheNa tAva bhaNNai jati savvaM uddisiuM, saMghaM kAreti doNha vi Na kappe / ahavA savve samaNA, samaNI vA tattha vi taheva // 5345 // "jati savvaM0" gAhA / jai oheNaM uddisiuM karei 'doNha vi' tti paMcajAmiya saMghassa vi Na kappai / idANi samaNANaM samaNINa ya oheNa bhaNNati savve samAnA uddisittA kahaM paMcajAmiyasamaNANa vi Na kappaMti ? cAujjAmiya samaNANa vi Na kappati ii evaM samaNINa vi| trayANAM vargANAm oheNoktam / idANi vibhAgeNa bhaNNai / jar3a puNa purimaM saMghaM, udisatI majjhimassa to kppe| majjhimauddiDhe puNa, doNhaM vi akappitaM hoti // 5346 // "jai puNa0" gAhA / kaNThyA / idANiM samaNANaM samaNINaM ya vibhAgeNaM bhaNNati / emeva samaNavagge, samaNIvagge ya puvvmuddiddhe| majjhimagANaM kappe, tesi kaDaM doNha vi Na kappe // 5347 // "emeva samaNavagge0" gAhA / paMcajAmie uddissakayaM cAujjAmiyANaM kappai / cAujjAmie puNa uddissa kayaM paMcajAmiyANaM vi Na kappai / cAujjAmiyANaM sAhuNINa kayaM sAhUNa kappai / sAhUNa kayaM cAujjAmiyasAhuNINaM kappai / cAujjAmiyasAhUNa kayaM paMcajAmiyasAhUNaM sAhuNINa vi Na kppi| idANiM egapurisassa bhaNNaipurimANaM ekkassa vi, kayaM tu savvesi purimacarimANaM / Na vi kappe ThavaNAmettagaM tu gahaNaM tahiM natthi // 5348 // "purimANaM0" gAhA / jaM paMcajAmiyassa egassa kayaM taM cAujjAmiyANaM kappai,
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 790 visesacuNNi [kappaTThiyAkappaTThiyapagayaM paMcajAmiyANaM na kappai / jai vA cAujjAmiyassa egassa kayaM to avasesANaM kappai paMcajAmiyANaM na kappai / esa AhAro bhnnio| idANiM cattAri uvassayA bhANiyavvA / taM jJApanArthamidamucyate - evamuvassaya purime, uddiTTha Na taM tu pacchimA bhuMje / majjhimatavvajjANaM, kappe uddiTThasama puvvA // 5349 // savve samaNA samaNI, majjhimagA ceva pacchimA ceva / majjhimaga samaNasamaNI, pacchimagA samaNasamaNIto // 5350 // uvassaga gaNiyavibhAiya ujjugajaDDA ya vaMkajaDDA ya / majjhimaga ujjupaNNA, pecchA saNNAyagA''gamaNaM // 5351 // naDapecchaM daTThaNaM, avassa AloyaNA Na sA kappe / kauyAdI so pecchati, Na te vi purimANa to savve // 5352 // emeva uggamAdI, ekkekka nivAri etare ginnhe| savve vi Na kappaMti, tti vArito jajjiyaM vajje // 5353 // saNNAyagA vi ujjuttaNeNa kassa kata tujjhameyaM ti / mama uddiTTa Na kappati, kItaM aNNassa vA pagare // 5354 // savvajatINa nisiddhA, mA aNumaNNa tti uggamA Ne siN| iti kadhite purimANaM, savve savvesi Na kareMti // 5355 // ujjuttaNaM se AloyaNAe~ jaDDattaNaM se jaM bhujjo / tajjAtie Na yANati, gihI vi annassa annaM vA // 5356 // ujjuttaNaM se AloyaNAe~ paNNA u sesvjjnnyaa| saNNAyagA vi dose, Na kareMta'NNe Na ya''NNesiM // 5357 // vaMkA uNa sAhaMtI, puTThA u bhaNaMti unnhkNttaadii| pAhuNaga saddha Usava, gihiNo vi ya vAulaMtevaM // 5358 // "evamuvassaya0" ["savve samaNA0" "uvassaga gaNiya0" "naDapecchaM daTThaNaM0" "emeva uggamAdI0" "saNNAyagA vi.'' "savvajatINa' "ujjuttaNaM."
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5349-5359] cauttho uddeso 791 "ujjuttaNaM0""vaMkA uNa."] gAhA / kaNThyA / evamavadhAraNe / kimavadhAritavyam ? jahA saMgho samaNA samaNIo puriso aha vibhAgao ya bhaNio tahA cattAri vi uvassayA bhaNiyavvA / uvassaesuM vA jo saMgho parivassai tassa asaNAdi / ke puNa te cattAri uvassayA? paMcajAmiyANaM sAhUNaM sAhuNINa ya ee do, cAujjAmiyANa vi sAhUNaM sAhuNINaM ee cattAri / ettha oghavibhAgo paMcajAmiyasaMghaM cAujjAmiyasaMgha vA uddisiuM kayA / evaM vyAkhyeyaM sarvatra / ahavA eesu cauNha vi uvassayANa bhattaM kayaM, tAhe se savve vi pariharaMti-saMghabhattaM ti kaauN| aha paMcajAmiyao uvassaesu kayaM to cAujjAmiyauvassayaittA kAuM sAhU sAhUNio ya giNhaMti, paMcajAmiyA pariharaMti / aha cAujjAmiyauvassaesu kayaM tAhe paMcajAmiyA pariharaMti cAujjAmiyA vi pariharaMti / jai tesiM savvesiM kayaM uvassayANaM jai saMjaINa kayaM majjhimiyANaM to saMjayA giNhaMti / aha saMjayANa kayaM to saMjaIo giNhaMti / aha gaNAu kayaM tAhe je gaNiyA te vajjati, aha sesA giNhaMti / jai paMcajAmiyA gaNiyA to savve vi geNhaMti / paMcajAmiyA kevalaprarUpaNA kSatA(mAtra)saMvijJApanArthaM bahukAlaMtaritatvAt pUrvANAM pazcimAnAM ca anyo'nyatra (nyasya) nAsti saMkramaH / syAnmatiH-sarveSAM sarvajJAnAM sadRzo hitopadeza iti kRtvA kathaM paJcajAmikAnAM cAturjAmikAnAJca pRthak pRthak kalpAkalpam ? atrocyate - kAlaparimANaM(NAma) pratItya anyonyabhAvapariNAmaH / purimA ujjujaDA, majjhimA ujjuppannA, pacchimA vaMkajaDDA / ettha NidarisaNaM pecchA te saNNAtagamaNeNa ya vakkhANagAdhAsiddhaM / evaM te ujjugA jeNa jaM jaM vArijaMti taM taM na kareMti / jaDDatteNaM se jaM egaM vArijjati tatsadRzaM kurvaMti / majjhimA egaM vAriya savvANi vi pariharaMti / jahA-egA rAga-dosanimittaM naDapecchA pariharijjai, tahA savvAo vi pecchaao| evaM prajJAe savvaM UhaMti / pacchimA puNa kayAi AloeMti kayAi Na vi, vAriyA vi puNo pecchaMti / diTThA pecchaMtA coiyA mAiTThANaM kareMti / tattha mamaM, kaMTao laggo jaM mAyaM kareMti / evaM se vaMkatteNaM jaM na AloeMti taM jaDDattaNaM / bhave kAraNaM / yadetaduktaM-na kalpateti taM pi geNhejja / Ayarie abhisege, bhikkhummi gilANae ya bhayaNA u| tikkhutta'Davi pavese, caupariyaTTe tao gahaNaM // 5359 // "Ayarie0" gAhA / AyariyaabhisegabhikkhU, eesiM egatarassaTThAe savvesiM vA gilANANaM / savvesi pi uggamAdisuddhaM maggiyavvaM / alabbhamANe paNagaparihANIe vijatittA 1. etacca 'sthApanAmAtraM' prarUpaNAmAtraM saMjJAvijJAnArthaM kriyate, bahukAlAntaritatvena pUrvapazcimasAdhUnAmekatrAsambhavAt tatra parasparaM grahaNaM 'nAsti' na ghaTate / malavR /
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 792 visesacuNi [ kappaTThiyAkappaTThiyapagayaM caugurugaM patte ghippai | AyariyA abhisege jo ya gItattho bhikkhU eesiM phuDaM ceva sIsai jeNa asuddhaM agItatthassa apariNAmagassa ya gItatthassa vi na sIsai / esA bhayaNA--ahavA asivAdIsu kAraNesu gaMtavvaM / tattha aDavipavese suddho, addhANakappo maggijjai / ekkesiM doNNi tiNNi vAre paNagaparihANIe vi na labbhai tAhe cautthapariTTe AdhAkammiyaM geNhai / tao NiggayANaM imA sohI / cauro cautthabhatte, AyaMbila egaThANa purimaDDuM / NivvIyaga dAyavvaM, sayaM ca puvvoggahaM kujjA // 5360 // " "cauro cauttha0 gAhA / Ayariyo sayameva puvvaM caukallANayaM geNhai, cauro cautthabhatte, cauro AyaMbile, cauro ekkAsaNae, cauro purimaDDhe, cauro nivvItIe / pacchA apariNAmagapratyayanimittaM sesA vi caukallANayaM geNhaMti / jo ya apariNAmao tassa paMca kallANayaM dijjai / paMca abbhataTThAdiNo / kAlasarIrAvekkhaM, jagassabhAvaM jiNA viyANittA / taha taha disaMti dhammaM, jhijjhati kammaM jahA akhilaM // 5361 // "kAlasarIrAvekkhaM0" gAhA / kaNThyA / // kappaTThiyAkappaTThiyapagayaM samattaM //
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ [gaNaMtarovasaMpayapagayaM ] [suttaM] bhikkhU ya gaNAo avakkamma icchejjA annaM gaNaM uvasaMpajjittANaM viharittae, no se kappati aNApucchittA AyariyaM vA uvajjhAyaM vA pavattiM vA theraM vA gaNi vA gaNadharaM vA gaNAvacchetiyaM vA annaM gaNaM uvasaMpajjittANaM viharittae, kappati se ApucchittA AyariyaM vA jAva gaNAvacchetiyaM vA aNNaM gaNaM uvasaMpajjittANaM viharittae / te ya se viyarejjA evaM se kappatti annaM gaNaM uvasaMpajjittANaM viharattae, te ya se no vitarejjA evaM se no kappati aNNaM gaNaM uvasaMpajjittANaM viharittae // 4- 20 // "bhikkhU ya icchejjA annaM gaNaM uvasaMpajjittANaM viharittae" evaM tiNNi suttANi 1 uccAreyavvANi / sambandho kappao va akappaM, hojja akappA va saMkamo kappe / gaNi gacche va tadubhae, cutammi aha suttasaMbaMdho // 5362 // "kappAo0" gAhA / 'gaNi' tti Ayariyassa gacche 'tadubhaye' tti sutta'tthANi cUyANi esa saMbaMdho / idANiM vyAkhyA- tiTThANe avakamaNaM, NANaTThA daMsaNe carittaTThA / pucchiUNa gamaNaM, bhIto ta niyattate kotI // 5363 // [ ni0 ] "tiTThANe avakamaNaM0" gAhA / ThANaM ti vA kAraNaM ti vA egaTTaM / tANi puNa tiNNi imANi kAraNANi 1 nANaTThA 2 daMsaNaTThA 3 caritaTThA | nikkAraNe puNa jai aNNagaNaM uvasaMpajjai :: 4 (cauguru) / ANAdI / tamhA nikkAraNe na gaMtavvaM / kAraNe vi jai aNApucchA gacchai :: / 4 (caturguru) tamhA ApucchitavvaM / nANaTThAe tAva bhaNNati-tammi gacche jAvatiyaM suttaM asthi, taM savvaM gahitaM keNai sAdhuNA, tassa ya atthi sattI, jaM nAhIyaM taM ghettuM je aNNagaNe taM atthi jaM teNa NAhIyaM, tAhe so AyariyaM ApucchittA jAi, AyarieNa ya visajjiyavvo / evaM NANaTThAe gamaNaM, tassa ya ApucchiuM vaccaMtassa ime aiyArA hojja, te parihariyavvA / 'bhIto ya niyatta koti' esa paDhamo aiyAro / aNNesiM, imA gAhA 1. evamagretanamapi sUtrASTakamuccAraNIyam / athAsya sUtranavakasya kaH sambandhaH ? iti malavR / -
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 794 visesacuNNi [gaNaMtarovasaMpayapagayaM ciMtaMto vatigAdI, saMkhaDi pisugAdi apaDisehe ya / parisille sattamae, gurupesavie ya suddhe ya // 5364 // "ciMtaMto0" gAhA / tattha paDhamadAraM / 'bhIo ya niyattae koi' tti asya vyAkhyAsaMsAhagassa souM, paDipaMthigamAdigassa vA bhIto / AyaraNA tattha kharA, sayaM va NAuM paDiNiyatto // 5365 // "saMsAdhahassa0" gAhA / kaNThyA / 'ciMteMto'tti asya vyAkhyApuvvaM ciMteyavvaM, niggatau ciMteti kiM Nu hu karemi / vaccAmi niyattAmi va, tahiM va aNNattha vA gacche // 5366 // "puvvaM0" gAhA / kaNThyA / vaiyAdI saMkhaDiya doNNi dArA ekkagAhAe vakkhANijjaMti uvvattaNamappatte, lahuo khaddhassa bhuMjaNe lhugaa| NIsaTTha suvaNe lahuo, saMkhaDi gurugA ya jaM ca'NNaM // 5367 // "uvvattaNa0" gAhA / saMpaTThio so vaiyAdI souM paMthAo uvattae ettha gaMtuM gAvIo eMtIo paDikkhai saMkhaDIe desakAlaM paDikkhai, tattha uvvattaNapaDikkhaNesu maaslhuN| tattha jai khaddhaM samudANaM geNhai khalu vA Aiyai ti :: (caturlaghu), taM AdIttA ajIragabhaeNa nIsa suvai / mA0 (mAsalahu) / evaM saMkhaDie vi NavaraM caugurugA / khadde geNhaNe bhuMjaNe y| 'jaM canna' tti AiNNomANa saMghaTTaNAdi kilipADisu ya taM taM nipphaNNaM / paDiseva tti daarN| Na tassa gao saMbhavai kiM tarhi jJAnArtha iti vartate ? teNAsya jujjai / amugattha amugoM vaccati, medhAvI tassa kaDDaNaTThAe / paMthe ggAme va pahe, vasadhIya va koi vAvAre // 5368 // abhilAvasuddha pucchA, roleNaM mA hu bhe vinnaasejjaa| iti kaDhate lahugA, jati sehaTThA tato gurugA // 5369 // "amugattha0" ["abhilAvasuddha0"] gAhAdvayam / koi Ayario mehAvI kaMci sAhuM annassa Ayariyassa sagAsaM saMpaTThiaM sou, tassa kaDDaNaTThAe-varaM mama ceva sagAse 1. muca pustake atra "paNagaM0" "parisille0" "paDiseha0" iti gAthAtrayaM dRzyate / vizeSacarNikatA tata pazcAnnyastama / (gA0 5375-6-7)
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5360-5373] cauttho uddeso 795 adhijjato, tAhe sIsei paDicchai vA vAvArei saMdisatItyarthaH / 'annagAme' jattha so bhikkhavelaM kAhiti, majjheNa vA ehiti, jeNa vA paMtheNaM so ehiti, tesu ThANesu te pesavei-tattha gaMtuM pariyaTuMtA acchaha / jAhe so jai pucchejja-keNa kAraNeNaM tumaM ihamAgao ? tAhe tubbhe bhaNijjAha-amhaM vAyaNAyariyA abhilAvasuddhaM pADheMti pariyaTTAveMti / jadi abhilAvo kahaM vi aNNahA kIrai to AyariyANaM appattiyaM bhavati / eeNa kAraNeNaM ahaM ihamAgao nivviule suhaM abbhasAmi / tattha ya uvassae boleNaM bahuyANaM mA me abhilAvo viNAsijjihiti to ihamAgao eteNa prakAreNa kaDDamANassa :: (caturlaghu) / aha tassa seho acche / taM souM kaDDaimama hotu tti uvassae vA Thitti / jai abhilAvo suddhajaNiyo uvassayaM amha ejja to amhe imaM pucchejjh| akkharavaMjaNasuddhaM, maM pucchaha tammi Agae saMte / ghosehi ya parisuddhaM, pucchaha NiuNo ya suttatthe // 5370 // "akkhara0" gAhA / kaNThyA / idANiM parisillassa vyAkhyApAuyamapAutA ghaTTa maTTha loya khura vividhavesaharA / parisillassa tu parisA, thalie va Na kiMci vAreti // 5371 // "pAuya0" gAhA / kaNThyA / 'thalie va' tti devadroNIe / jahAtattha pavese lahugA, saccitte cauguruM ca aannaadii| uvadhIniSphaNNaM pi ya, acitta citte ya giNhate // 5372 // "tattha pavese0" gAhA / tattha jai ekkao atIti :: (caturlaghu) / aMtarA sacitto laddho teNa saha atIti :: / (caturguru) / sacitte uvahiNipphaNNaM / mIsae saMjogao / tassa vi paDicchaMtassa evaM ceva / pisugAdi gurupesavie ya ee do vi dArA egagAhAe vakkhANei / DhiMkuNapisugAdi tahiM, sotuM NAuM va saNNivattaMte / amugasutatthanimittaM, tujjhammi gurUhi pesavito // 5373 // "DhiMkuNa0" gAhA / tattha patthio tattha Nisuo DhiMkuNadaTThadhUmagAdi souM NAuM vA 1. tatazcaturgurukAH iti malavR / 2. DhiMkuNapizukadaMzamazakAdIn iti malavR /
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 796 visesacuNNi [gaNaMtarovasaMpayapagayaM niyattati / idANiM gurupesaviya / tassa vyAkhyA-amugasutatthanimittaM0 pacchaddhaM / jai gao{ddho} bhaNai - ahaM amugehiM AyariehiM tubbhaM sagAsaM patthavio to mA0 (mAsalaghu) / kiM kAraNaM? ANAe~ jiNiMdANaM, Na hu baliyatarA u AyariyaANA / jiNaANAe~ paribhavo, evaM gavvo aviNato ya // 5374 // "ANAe jiNiMdANaM0" gAhA / titthagarANaM ceva esA ANA-suttatthanimittaM vihiNA Agayassa dAyavvANi suttatthANi / suddhe ya tti asya vyAkhyA-jo eehiM bhIyAiehiM dosehiM vippamukko Agao so suddho / apAyacchitto tti bhaNiyaM hoi / eesiM aTThaNhaM dArANaM jahAsaMkheNa imaM pacchittaM paNagaM ca bhiNNamAso, mAso lahugo ya saMkhaDI gurugaa| pisumAdI mAsalahU, cauro lahugA apaDisehe // 5375 // parisille caulahugA, gurupesaviyammi mAsiyaM lahugaM / seheNa samaM gurugA, parisille pavisamANassa // 5376 // paDisehagassa lahugA, parisille cha cca carimao suddho| tesi pi hoMti gurugA, jaM cA''bhavvaM Na taM labhatI // 5377 // "paNagaM ca0" ["parisille0" "paDisehagassa0"] gAhA / bhIyassa niyattaM tassa paMcarAiMdiyA, ciMtaMtassa bhiNNamAso, jai vaccaMte vaiyAdipaDibaMdheNa acchai mAsalahuM, aha jibbhAdaMDeNa acchai caulahagA / saMkhaDIsaM cauguruM, saniddANe ya maddamesuyaM apattesu apatte vA bhikkhAvelaM paDicchai, savvattha mAsalahuM / aha jibbhAdaMDeNa acchai, savvattha caugurugA / pisu gAdisu mAsalahuM, apaDisedhe pavisai caulahugA, pariselle vi pavisaMtassa :: (caturlaghu) sacittammi :: / (caturguru),2 aha seheNa samaM parisille pavisai :: / (caturguru), paDisevaMtaM kareMtassa ::: (SaDlaghu)3 'tesiM pi hoi guruga' tti apaDiseha parisillA jai seheNa samaM pavisaMti to caugurugA, AbhavvaM va AlabhaMti / annaM abhidhAretuM, appaDiseha parisillamannaM vA / pavisaMte kulAdigurU, saccittAdI va se hAuM // 5378 // 1. saDDhaesu ya iti bhAvyam ? 2. gurU sacittaMmi0 - a ba ka Da i| 3. caturguru iti malavR /
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5374-5382] cauttho uddeso 797 "annaM abhidhAreu0" gAhAdvayam (?) / jo so NANaTThAe saMpaDhio aNNagaNaM souM jaM abhidhAreuM saMpaTTio, esa anno tti adhikRtaH, taM annaM abhidhAreuM saMpaTTio, aha navaraM parisellassa uvasaMpanno apaDisseho vA jeNaM kaDDio tassa uvasaMpanno, annassa kassayi uvasaMpanno 'pavisaMte' tti uvasaMpajjai jai taM kulatherA tae guravaH, AdigrahaNeNaM gaNathera-saMghatherA vA NAuM-jahA esa annaM AyariyaM abhidhAreMto saMpaTThio paMthAo vippariNamittA ettha paviTTho kaDDiuM vA apaDiseho ya acittAdIe ehiM paMthe uppAiyA eesiM dinnA eyaM NAuM / te do'vuvAlabhittA, abhidhArejjaMteM deMti taM theraa| ghaTTaNa vicAlaNaM ti ya, pucchA vipphAlaNegaTThA // 5379 // "te do'vuvAlabhittA0" gAhA / 'te do vi' tti apaDisedha kaDDagaM jo parisillassa uvasaMpanno, dogahaNeNaM je ya pvitttthaa| ee uvAlabhittA jo so puvvAbhidhArio tassa deMti sehAdi / ghaTTaittA nAma pucchittA-kassa abhidhAreuM saMpaTThiya ? tti / ghaTTeuM saccittaM, esA ArovaNA u avihiite| bitiyapadamasaMvigge, jayaNAe~ kayammi to suddho // 5380 // "ghaTTeuM0" gAhA / 'esA ArovaNA tu avihIya' tti apaDisehagattaM kareMtassa parisillattaM ca kareMtassa jaM pacchittaM puvvaM taM avihIe kareMtassa, vihie puNa parisillattaM kareMto suddho / kA puNa vihI ? "biiyapadaM0" pacchaddhaM / apaDisehattaM pi kareMto suddho / kA puNa vihI? ucyate abhidhAreto pAsatthamAdiNo taM ca jati sutaM asthi / je a paDisehadosA, te kuvvaMto vi Niddoso // 5381 // "abhidhAreto0" gAhA / 'ghaTTeuM' tti pucchittA NAuM jahA pAsatthAI abhidhAreuM saMpaTThio evaM jANittA paDisehagattaM kayaM AyarieNaM, evaM kareMto suddho / suddho tti vA niddoso tti vA egttuN| "taM ca jai suyaM atthi" tti jo so paDisehaM karei tassa jai taM suyaM atthi / jaM paNa saccittAtI, taM tesiM deti Na vi sayaM gennhe| bitiya'ccitta Na pese, jAvatiyaM vA asaMtharaNe // 5382 // "jaM puNa0" gAhA / jaM tassa apaDisehassa sacittahatthe Asi taM pAsatthAdINaM deMti, na appaNA kaDDeuM giNhai / biiyapadeNaM acittaM Na pesejjA vi / te saMtharaMti tAhe jAvatieNaM tesiM pajjattaM bhavati ghettuM sesaM pAsatthAdINaM peseMti / "acitta Na pese" tti acittaM pi na pesejja /
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 798 visesa NAUNa ya voccheyaM, puvvagae kAliyANuoge ya / sayameva disAbaMdhaM, karejja tesiM na pesejjA // 5383 // "NAUNa ya0 gAhA / kaNThyA / imaM parisillassa biiyapadaM / " [ gaNaMtarovasaMpayapagayaM asahAto parisillattaNaM pi kujjA u maMda dhammesU / pappa va kAla'ddhANe, saccittAdI vi geNhejjA // 5384 // "asahAto0" gAhA / kaNThyA / kAlaM prApya dubbhikkhe te uvaggahaM kareMti / 'addhANe' tti addhANaM visamANo / kAlagayaM soUNaM, asivAdI tattha aMtarA vA vi / parisellaya paDisehaM, suddho aNNaM va visamANo // 5385 // "kAlagayaM 0" gAhA / kaNThyA / vyAkhyA vaccaMto vi ya duvidho, vattamavattassa maggaNA hoti / vattammi khettavajjaM, avvtte aNappio jAva // 5386 // "vaccaMto vi0" gAhA / jo so samaNo NANaTThAe vaccai so duviho - vatto avvatto ya / eesiM vyAkhyA suyaavvattoM agIto, vaeNa jo solasaha AreNaM / tavvivarIo vatto, vattamavatte ya caubhaMgo // 5387 // "suya avvatto0" gAhA / kaNThyA / vaeNa nAmaM ege vatto no suyao / evaM caubhaMgo kAyavvo' / eesiM vattaavattANaM saMpaTThiyANaM sahAo kiM dAyavvo na dAyavvo ? atrocyate vattassa vi dAyavvA, pahuppamANA sahAya kimu iyare / khettavivajjaM accaMtiesa jaM labbhati purille // 5388 // "vattassa vi0" gAhA / kaNThyA / jai pahuccaMti vattammi 'khettavivajjaM0' pacchaddhassa jai NeuM etumaNA, jaM te maggilleM vatti purimassaM / niyama'vvatta sahAyA, Netu NiyattaMti jaM so ya // 5389 // 1. sueNaM NAmaM ege vatto No vaeNa / ege vaeNa vi vatto suyao vi / ege vaeNaviNo vatto Na suyao vi / saM0
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ co uddesa 799 bhAsagAhA - 5384-5393 ] "jai NeuM0" gAhA / je te sahAyagA vattassa tesiM parANetuM jai paDiAgaMtukAmA taM jaM uppAeMti taM maggillassa jassa sagAsAto uccaliyA tasyetyarthaH / jaM so vatto uppAeti taM abhidhArijjaMtA'yariyassa jo avatto so niyamA sasahAo / te ya so ya vaccaMtA jaM uppAeMti taM aggillassa Abhavati / evaM avatteNappio jAva tti parisamattaM / evaM tAva niyattaM tahA essa bhaNiyaM / idANiM je sahAyagA teNeva samaM acchiukAmA te accaMtiyA vucca'ti / te jaM uppAeMti paMtho tu jaM maggillassa khette labhaMti te maggillasseva AbhavaMti jaM bAhiM khettassa taM purillassa AbhavaMti / biiyaM apahuccaMte, na dejja vA tassa so sahAe tu / vaigAdi apaDibajjhaMtagassa uvahI visuddha u // 5390 // "biiyaM apahuccaMte0" gAhApuvvaddhaM kaNThyam / jai puNa paDibaMdhaM karei to jaM egAgissa pacchittaM taM Avajjai uvahI ya se uvahammai / ege tU vaccaMte, uggahavajjaM tu labhati saccittaM / vaccaMta gilANe aMtarA tu tahi~ maggaNA hoi // 5399 // "ege tU vaccaMte 0 " gAhA / jo egANio vaccai so vatto vA jaM maggillassa khette labbhai taM maggillasseva, sesaM purillassa / " vaccaMta0 " pacchaddhaM / jo so NANaTThAe saMpaTThio donni Ayarie abhisaMdhAreuM jassa vA tassa vA rUIe uvasajjissAmi tti so aMtarA gilANo jAo / tehiM suyaM-jahA amhe abhidhAreMto eMto to paMthe gilANo jAo / ettha gAhA-- Ayariya doNNi Agata, ekke ekke va'NAgae gurugA / Na ya labhatI saccittaM, kAlagate vippariNae vA // 5392 // "Ayariya doNNi0 " gAhA / jai do vi AgayA jaM teNa laddhaM taM tesiM sAmaNNaM / jai tesiM taM suyaM atthi jaM so ajjhAiyAmao to labbhati / aha ego nAgao tassa :: (caturguru), jo Agao tassa Abhavati saccittAdi / jai vipariNao - paMtha sahAya samattho, dhammaM soUNa pavvayAmi tti / khette ya bAhi pariNayeM, vAtAhaDeM maggaNA iNamo // 5393 // "paMtha sahAya0 gAhA / jo so NANaTThAe saMpaTTio tassa koi paMthe micchAdiTThI milio / teNa tassa dhammo kahio, so puNa jattha pavvajjAe pariNao jAo / taM khettaM vA
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 800 visesacuNNi [gaNaMtarovasaMpayapagayaM hojja akhettaM vA / akhettaM nAma apariggahiyaM iMdaTThANAdi vA / tatra AbhAvyavyAkhyA - khettammi khettiyassA, khettabahiM pariNae purillss| aMtara pariNaya vippariNae ya NegA u maggaNatA // 5394 // "khettammi0" puvvaddhaM kaNThyam / "aMtara pariNaya0" pacchaddhaM / pavvajjAe pariNao jati aMtaratare vippariNamei ettha khettaM akhettaM vA dhammakahiyassa rAgaddosaM paDucca aNegAo mggnnaao| vippariNao samANo jai dhammakahio ujjU kahayai, na purillassa vA rAgeNaM kahayati to khettammi khettiyassa akhette purillassa / aha vippariNaeNa rAgeNa Na kahei jAhe khettAo niggao hohiti tAhe kAhehAmi tti niggae kahie pariNo khettiyassa / evaM vibhAsA / vIsajjiyammi evaM, avisajjie~ caulahaM ca aannaadii| tesi pi huMti lahugA, avidhi vidhI sA imA hoti // 5395 // "vIsajjiyammi0" gAhA / yadetaduktam adhastAdetaM visajjiyassa / idANiM avisajjiyassa bhaNNai-mA NaM visajjIhAmi tti aNApucchiu vaccai :: (caturlaghu), visajjio doccaM aNApucchiuM jAi mAsalahuM / kei bhaNaMti-eyaM pADicchiyassa sIsassa :: (caturguru), jehiM sakAsaM gao te aNApucchA gayaM paDicchaMti :: (caturlaghu), paDicchayaM sIsaM :: (caturlaghu), jaM cAbhavvaM na labhaMti aNApucchAgayaM paDicchaMto / so puNa Ayariyo imehiM kAraNehiM Na visajjei - parivAra pUyaheDaM, avisajjaMte mamattadosA vA / aNulomeNa gamejjA, dukkhaM khu vimuMciuM guruNo // 5396 // "parivAra0" gAhA / kaNThyA / imA ApucchaNavihInANammi tiNNi pakkhA, AyariyaujjhAyasesagANaM ca / ekkekka paMca divase, adhavA pakkheNa ekkekkaM // 5397 // "nANammi0" gAhA / se nANaTThAe gaMtukAme tiNNi pakkhA ApucchiyavvA / tattha imo vihI jo tammi gacche Ayariyo anno teNaM pratidivasaM ApucchAveMti / jadi Na visajjai to uvajjhAeNa paMcadivasA / jai na visajjei to gacchellaehiM paMcadivase esa egapakkho gao / tAhe bIyapakkhe puNo evaM ceva paMca paMca divase Ayariye uvajjhAe gacchehi / evaM taiyaM vi pakkhaM / ahavA pratidivasaM pakkhaM AyariyeNaM, bIyapakkhaM uvajjhAeNa, taiyaM pakkhaM gaccheNa /
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5394-5402] cauttho uddeso 801 eyavihimAgataM tU, paDiccha apaDicchaNe bhave lahugA / adhavA imehi~ Agate, egAdi paDicchatI gurugA // 5398 // "eyavihi0" gAhA / kaNThyA / ege apariNate yA, appAhAre ya therae / gilANe bahurogI ya, maMdadhamme ya pAhuDe // 5399 // eyArisaM viosajja, vippavAso Na kappatI / sIsapaDicchA''yarie, pAyacchittaM vihijjatI // 5400 // "ege." ["eyArisaM0"] gAhA / egAiM Ayario chaDDeDaM Agao jo yaM paDicchai, jo ya Agao doNha vi :: / (caturguru) / apariNayA nAma je Ayariyassa pAse gacchaMti te AhArovahIsejjAthaMDillANaM akappiyA / te mottuM Agao doNha vi :: / (caturguru) / appAhAro nAma appAhAro Ayariyo taM ceva paDipucchiuM vAyaNaM dei taM mottuM Agao doNha vi :: (caturguru) / thero ko vi tammi gacche, tassa so kArettao taM chaDDeDaM Agao doNha vi :: / (caturguru), gilANaM chaDDeuM Agao doNha vi :: / (caturguru), bahurogI nAma jo cirakAlaM rogAbhibhUo taM chaDDeuM Agao doNha vi :: / (caturguru) / sIsapaDicchayA maMdadhammA tassa guNena sAmAyArI aNupAleti / 'pAhuDe' tti asaMkhaDaM kAuM Agao, asaMkhaDiyA vA tassa guNena na saMkhaDeMti chaDDeuM taM Agao doNha vi :: / (caturguru), paDicchaMtANaM paMca rAiMdiyA, chedo / biiyapadamasaMvigge, saMvigge ceva kaarnnaagaaddhe| nAUNa tassa bhAvaM, kappati gamaNaM aNApucchA // 5401 // "biiyapadaM0" gAhA / asaMviggo se Ayariyo so na visajjehiMti ApucchaittA tAhe aNApucchAe vaccejjA, saMviggaM pi AgADhakAraNeNaM no pucchijjaa|| ajjhayaNaM vocchijjati, tassa ya gahaNammi atthi sAmatthaM / Na vi viyaraMti cireNa vi, eteNa'visajjito gacche // 5402 // "ajjhayaNaM0" gAhApuvvaddhaM kaNThyam / 'nAUNa tassa bhAvaM' ti asya vyAkhyA-"Na vi vitaraMti0" pacchaddhaM kaNThyam / jo so Ayario pADicchaMtao tassa vi biiyapadaM / avihIya aNApucchA''gayaM vAejja Na ya pAyacchittaM pAvejja /
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 802 visesacuNNi [gaNaMtarovasaMpayapagayaM NAUNa ya vocchedaM, puvvagate kAliyANuoge y| avihiaNApucchA''gata, suttatthavijANao vAe // 5403 // "NAUNa0" gAhA / kaNThyA / jo eehiM saccitte / ANIo taM pi giNhejja / NAUNa ya vocchedaM, puvvagate kAliyANuoge ya / suttattha jANagassA, kAraNajAte disAbaMdho // 5404 // "NAUNa0" gAhA / asya vyAkhyAsasahAyaavatteNaM, khette vi uvaTThiyaM tu saccittaM / daliyaM NAuM baMdhati, ubhayamamattaTThayA taM vA // 5405 // "sasahAya0" gAhA / jo so avvatto sasahAeo NANaTThAe vaccai tassa sahAehiM sacitto laddho, jo vA khettammi khettiyassa tti vutto / 'daliyaM NAuM' ti / gahaNadhAraNasamatthaM ti NAuM puvvagayakAliyassa vocchedaM NAuM tAhe appanijjayANaM sIsANaM tassa paropparaM-sajjhaMtavAsiNo vayaMti, mamattaM kahiti / tAhe appaNo sIsaM baMdhai taM vatti, jo vA so avatto Agao / taM vA erisaM NAuM appaNo sIsaM baMdhejjA / evaM so kAraNe sIso baddho / jayA nimmAo tayA Ayariyo kAlagao / tAo Ayarie kAlagae, pariyati taM gaNaM ca so ceva / coeti ya apaDhaMte, imA tu tahi~ maggaNA hoti // 5406 // "Ayarie kAlagae0" gAhA / tattha AbhavaMta-aNAbhavaMtANaM maggaNAsAdhAraNaM ta paDhame, bitie khittammi tatiya suhdukkhe| aNadhijjate sIse, sese ekkArasa vibhAgA // 5407 // khettovasaMpayAe, bAvIsaM saMthayA ya mittA ya / suhadukkha mittavajjA, cautthae nAlabaddhAiM // 5408 // "sAdhAraNaM tu0" ["khettovasaMpayAe0"] gAhA / paDhame varise sAhAraNaM, jaM so uppAeti kAraNe sIsattAe baddhao taM tasseva jaM itare uppAyaMti, taM tesi ceva bitie saMvacchare jaM khettovasaMpaNNao labbhai puvvasaMthuyamittayavaesaeyaM te AyariyasIsA labbhaMti, taie saMvacchare jaM dukkhovasapannagA labhaMti, puvvasaMthuya-pacchAsaMthue ya evaM te AyariyasIsA laMbhati / cautthe 1. puvvasaMthuyAmittiyavajja iti bhAvyam ?
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5404-5417] cauttho uddeso 803 saMvacchare Na kiM ci vi labhaMti / savvaM kAraNiyasIso giNhai / evaM tAva anahijjaMte gcche| aha ahijjati je puNa imA cauvvihA tassa kAlagayAyariyassa sIsA-sIsiNIo paDicchagA paDicchigAo / ettha puvvuddiTThA saMvaccharasaMkhAe ya ekkArasa vibhAgA bhavaMti, gamakA ityarthaH / puvvuddir3ha NAma jaM teNa jIvaMteNa uddiTuM / pacchuddiTuM NAma jaM kAlagate pacchA kAraNiya sIseNa uddiddh'| puvvuddiDhe tassA, pacchuddiDhe pavAyayaMtassa / saMvaccharammi paDhame, paDicchae jaM tu saccittaM // 5409 // puvvaM pacchuddive, paDicchae jaM tu hoi saccittaM / saMvaccharammi bitie, taM savvaM pavAyayaMtassa // 5410 // puvvaM pacchuddiDhe, sIsammi ya jaM tu hoi saccittaM / saMvaccharammi paDhame, taM savvaM gurussa Abhavati // 5411 // puvvuddiTuM tassA, pacchuTTi pavAyayaMtassa / saMvaccharammi bitie, sIsammi u jaM tu saccittaM // 5412 // puvvaM pacchuddiDhe, sIsammi ya jaM tu hoti saccittaM / saMvaccharammi tatie, taM savvaM pavAyayaMtassa // 5413 // puvvuddiDhe tassA, pacchuddiDhe pavAyayaMtassa / saMvaccharammi paDhame, sissiNie jaM tu saccittaM // 5414 // puvvaM pacchaddiSTe, sissiNie jaM tu hoti saccittaM / saMvaccharammi bIe, taM savvaM pavAyayaMtassa // 5415 // puvvaM pacchuddiDhe, paDicchagA jaM tu hoti saccittaM / saMvaccharammi paDhame, taM savvaM pavAyayaMtassa // 5416 // "pubuddiDhe0" ["puvvaM0" "puvvaM0" "puvvu0" "puvvaM0" "puvvu0" "puvvaM0" "puvvaM0"] gAhA / tasyeti kAlagatAcAryasya pravAcayanto kAraNiyasIso paDicchae tti pADicchae vAijjate / sesAo gAhAo knntthyaao| imo bitio AdesosaMvaccharAi tiNNi u, sIsammi paDicchae u taddivasaM / evaM kule gaNe yA, saMvacchara saMghe chammAsA // 5417 //
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 804 visesacuNNi [gaNaMtarovasaMpayapagayaM "saMvaccharANi0" gAhA / tiNNi saMvaccharANi kAlagayAyariyassa, kiM kAraNaM jeNa so teNeva NipphAdio? evaM sIsassa vAijjaMtassa paDicchayassa puNa taddivasaM ceva pravAcayanto geNhai / evaM tAva ekkkulicco| jo ekkagaNiccao pravAcayanto so saMvaccharaM na harati, saMgheccao chammAsA Na harai / tattheva ya nimmAe, aNiggae niggae imA merA / sakule tinni tiyAI, gaNe dugaM vaccharaM saMghe // 5418 // "tattheva ya0" gAhA / evaM tAva jo so kAraNe sIsattAe baddho tammi aNiggae gcchaato| aha so niggao hojja gacchAo tAhe imA merA-Ayarie kAlagae tattha ya jati natthi NimmAo koi tAhe kulasamavAyaM kAuM kule uvaTuMti / ahavA kulatherassa uvaTuMti, ettha gAhAdvayam (?) "sakule tiNNi tiyAiM0" pacchaddhaM / tiNNi tiyA Nava saMvaccharANi taM kulaM pADheMti, Na ya saccittaM harai / jati Na nimmAyA tAhe gaNaM jAi / gaNo vi doNNi saMvaccharANi pADheMto Na harati / taha vi Na nimmAo saMghe uvaTThAyaMti / saMgho vi saMvaccharaM pADheti Na ya harai / eeNa va doNNi ego ya meliyA bArasAi ettieNa kAleNaM jai nimmAyA tA suMdaraM / aha Na nimmAyA tAhe puNo kulaM uvtttthaai| puNo vi kulaM pADhei / tAvatiyaM ceva kAlaM jai NimmAo gaNaM uvaDheti / gaNo vi tAva tatiyaM ceva kAlaM aNimmAtA saMgha uvaTuMti savvattha vi na hareMti saccittaM / ete vi bArasa bArasa tA cauvvIsaM / jai ettieNa kAleNaM na nimmAyA puNo kulaM gaNaM saMghaM savvattha vi Na haraMti saccittaM / ete tiNNi bArasagA chattIsA / ettieNa kAleNa jai NimmAto suMdaraM / aha omAdikAraNehi va, dummehatteNa vA na nimmaao| kAUNa kulasamAyaM, kulacheraM vA uvaTuMti // 5419 // "omAdi0" gAhA / etehiM kAraNehiM na nimmAyA, tAhe kulasamavAyaM kAuM kulatherANaM uvaTuMti savve / tAhe tehiM uvasaMpajjievvaM / atra punaH ata ucyate / pavvajjaegapakkhiya, uvasaMpaya paMcahA sae ThANe / chattIsA'tikkaMte, uvasaMpaya pattuvAdAe // 5420 // "pavvajja0" gAhA / egapakkhiyassa uvasaMpajjiyavvaM so egapakkhio duvidhopavvajjAe suyeNa ya / suyegapakkhio egavAyaNio / pavvajjAegapakkhiyasseyaM vyAkhyA 1. kutra punaH iti ced ? ucyate muca /
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttho uddesa gurusajjhilao sajjhatio va guruguru gurussa vA NattU / adhavA kuliccato U, pavvajjAegapakkhIo // 5421 // pavvajjAeN sueNa ya, caubhaMguvasaMpayA kameNaM tu / puvvAhiyavIsarie, paDhamAsai tatiya bhaMge u // 5422 // suya suhadukkhe khette magge viNaovasaMpayAe ya / bAvIsa saMdhuya vayaMsa diTThabhaTThe ya savve ya // 5423 // " bhAsagAhA - 5418-5426 ] "gurusajjhilao0 " ["pavvajjAeN 0" "suya suha0 " ] gAhAdvayam / causu bhaMgesu paDhame bhaMge uvasaMpajjiyavvaM / sa ettha natthi, etaduktaM bhavati 'puvvA'hiyavIsarie' tti, jai puvvAhiyaM taM ca vissariyaM to jai paDhamabhaMgio natthi, tAhe taiyabhaMge uvasaMpajjai / sA uvasaMpajjadA paMcavihA--sutovasaMpadA, suhadukkhovasaMpadA, khettovasaMpadA, maggovasaMpadA, viNaovasaMpadA / suovasaMpadAe bAvIsaM labbhai, channAlabaddhAI mAyA, piyA, bhAyA, bhagiNI, putto, dhUyA, mAumAyA, mAupiyA, mAubhagiNiM, mAubhAyaM, piuM mAtaM, piyaM piyaM, piuM bhagiNi, piuM bhAyaM, bhagiNIe puttaM, bhagiNIe dhUyaM, evaM bhAuM pi, [ bhAussa putta bhAussa dhUpaM ] puttassa puttaM puttassa dhUyaM / evaM dhUyAe vi [ dhUyA puttaM dhUyAe dhUyaM ] bAvIsaM suo[ vasaM] padAe uvasaMpaNNo labbhai / suhadukkhovasaMpaNNao puvvasaMthuyANi tANi ya labhaMti, khettovasaMpadAe puvvasaMthue, pacchAsaMthue mitte u esa eya labbhai / maggovasaMpadAe ete ya labhai aNNe ya diTThAbhaTThe ya labbhai / viNa[ya]uvasaMpadAe / navaraM vinayaM dei savvaM labhai / jo taM ujjUyArei teNa caubhaMgesu, asaie AsaNNataresu pavvajjAe uvasaMpajjiyavvaM, asai cautthabhaMge / kiM kAraNamiti ced ucyate savvassa vi kAyavvaM, nicchayao kiM kulaM va akulaM vA / kAlasabhAvamamatte, gAravalajjAhi~ kArhiti // 5424 // " savvassa vi0 " gAhA / kaNThyA / NANaTThAe gayaM / idANiM daMsaNaTThAe gamaNaM / 805 kAliya puvvagae vA, NimmAo jati ya atthi se sattI / daMsaNadIvagaheDaM, gacchati athavA imehiM tu // 5425 // "kAliya0 " gAhA / kaNThyA | ahavA imaM kAraNaM bhikkhugA jahiM dese, boDiyathaliNiNhaehi~ saMsaggI / tesiM paNNavaNaM asahamANeM vIsajjie gamaNaM // 5426 //
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 806 visesacuNNi [gaNaMtarovasaMpayapagayaM "bhikkhugA0" gAhA / jaM si visae bhikkhugANa thalI boDigANa vA NiNhANa vA tattha ThiyA AyariyA te ya bhikkhugAdI appanijjayaM siddhaMtaM pannaveMti ubbhAti ya / AyariyANa ya daMsaNaM pabhAvaNesu Natthi khedo teNa tuNhittA acchaMti teNa / loe vi a parivAdo, bhikkhugamAdI ya gADha camaDhiMti / vippariNamaMti sehA, obhAmijjaMti saDDhA ya // 5427 // "loe vi a0" gAhA / kaNThyA / to taM asahamANo ko vi ciMtei-vaccAmi aNNaM gaNaM, daMsaNapabhAvagAiM satthANi ahijjami / tassa taheva ApucchiUNa gamaNaM, vihIe-gaMtavvaM / rasagiddho va thalIe, paratitthiyatajjaNaM asahamANo / gamaNaM bahussutattaM, AgamaNaM vAdiparisA u // 5428 // vAtaparAyaNakuviyA, jati paDisehaMti sAdhu laTuM ca / adha ciraNugato amhaM, mA se pavattaM parihaveha // 5429 // "rasagiddho va0" ["vAtaparAyaNakuviyA0"] gAhA / Ayariyo rasagehIe thalIe acchai, Necchai vihariuM / tattha ya tesiM paratitthiehiM saddahetusatthakusale hiM te sAdhuNo obhAsijjaMti / tattha koi sIso taM asahaMto AyariyaM ApucchittA gaMtuM aNNaM gaNaM daMsaNapabhAvagaNi satthAI ahijjittA Agao, vAyajANagaparisAo gamettA parititthie nippiTThapasiNavAgaraNe kAuM Ayariyassa sagAsamAgao / kAUNa ya ppaNAma, chedasutassA dalAha pddipucchN| aNNattha vasahi jaggaNa, tesiM ca NivedaNaM kAuM // 5430 // "kAUNa ya0" gAhApuvvaddhaM / asya vyAkhyA sadaM ca hetusatthaM, ahijjio chedasutta NaTuM me / ettha ya mA asutatthA, suNijja to aNNahiM vasimo // 5431 // "sadaM ca hetusatthaM0" puvvaddhaM / 'aNNattha vasahe' tti asya vyAkhyA-"ettha ya0" pacchaddhaM / 'ettha' tti imAe vasahIe to'nnAe vasahIe vasAmo / tattha pADipucchaM dejjaha, so taM AyariyaM hriukaamo| khittA''rakkhiNiveyaNa, itare puvvaM tu gAhitA samaNA / jaggavito so a ciraM, jadha nijjaMto Na cetetI // 5432 //
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 807 bhAsagAhA-5427-5440] cauttho uddeso NiNhaya saMsaggIe, bahuso bhaNNaMtuveha so kuNai / tuha kiM ti vacca pariNama, gatAga''te NINio vihiNA // 5433 // esA vihI visajjie~, avisajjie~ lahuga dosa ANAdI / tesiM pi huMti lahugA, avihi vihI sA imA hoi // 5434 // daMsaNanite pakkho, AyariujjhAyasesagANaM tu / ekkekka paMca divase, adhavA pakkheNa savve vi // 5435 // etavihiAgataM tU, paDiccha apaDicchaNe bhave lahugA / adhavA imehi~ Agata, egAgi( di) paDicchaNe gurugA // 5436 // ege apariNae yA, appAhAre ya there| gilANe bahurogI ya, maMdadhamme ya pAhuDe // 5437 // etArisaM viosajja, vippavAso na kappatI / sIsapaDicchA''yarie, pAyacchittaM vihijjatI // 5438 // biiyapadamasaMvigge, saMvigge ceva kaarnnaagaaddhe| nAUNa tassabhAvaM, hoi u gamaNaM aNApucchA // 5439 // "khittA''rakkhiNi0" ["NiNhaya0" "esA vihI0" "daMsaNanite." "etavihi0" "ege apariNae0" "etArisaM0'' biiyapadamasaMvigge0"] gAhA / Arakkhiyassa puvvaM nivedeti / evaM khittato pavvaiuM taM amhe addhaste nehAmo vejjasakAsaM koya jai nijjaMto haDejjAhijjAmi tti to mA tubbhe aNNahA ciMtejjaha / sesaM gAhAsiddhaM / navaraM ahaM egaM pakkhaM aapucchnnaa| AyariyauvajjhAyagaNA, egego paMcadivasANi, ahavA teNa sAhuNA Apucchie ahasajjie pakkha gae paNNarasIe ekkekkeNaM ApucchAvei / daMsaNaTThAe gayaM / idANiM caritaTThAecarittaTTha desai duvidhA, esaNadosA ya itthidosA ya / gacchammi ya sIyaMte, Ayasamutthehi~ dosehiM // 5440 // "carittaTTha0" gAhA / jahiM dese duvidhA dosA-esaNadosA, itthidosA ya / tammi desaM te gayA hojjaa|
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 808 visesacuNNi [gaNaMtarovasaMpayapagayaM jahiyaM esaNadosA, purakammAI Na tattha gaMtavvaM / udagapauro va deso, jahiM va carigAisaMkiNNo // 5441 // asivAdIhi~ gatA puNa, takkajjasamANiyA tao Niti / AyariyamaNite puNa, Apucchiu appaNA Niti // 5442 // "jahiyaM esaNadosA0"["asivAdIhi~"] gAhAdvayaM kaNThyam / jai puNa Ayariyo Na niggacchai to iyarehiM NiggaMtavvaM / ettha ApucchaNakAlo imo - do mAse esaNAe, itthi vajjejja aTTha divsaaiN| gacchammi hoi pakkho, AtasamutthegadivasaM tu // 5443 // "do mAse0" gAhA / kaNThyA / itthidose aTTha divasANi / sejjAyarimAi saejjhae va Auttha dosa ubhaye vaa| Apucchati sannihiyaM, saNNAtigataM va tatto u||5444|| "sejjAyarimAi0" gAhA / sejjAtaramAisu citteNaM ajjhovavaNNo, tAo vA tammi paropparaM vA ajjhovavaNNAto tAhe jati Ayariyo sannihio to aNApucchAe ceva gacchai / saNNAigayaM nAma jai sannAbhUmi gayao tao cceva gaMtuM pucchittA jAi / jai taddisiM gaMtukAmo aha annadisaM gayaM to Na gaMtavvaM / to aNApucchA jAi, bhaNai ya-mama vayaNeNa ApucchejjAha so ciMtei-jai paDikkhAmi tA vijjAmi imaM Ayariyassa caritte sIdamANassa / eyavihimAgayaM tU, paDiccha apaDicchaNe bhave lahugA / ahavA imehiM Agaya, egAgidi paDicchaNe gurugA // 5445 // ege apariNae yA, appAhAre ya there| gilANe bahurogI ya, maMdadhamme ya pAhuDe // 5446 // eyArisaM viosajja, vippavAso na kappaI / sIsapaDicchA''yarie, pAyacchittaM vihijjai // 5447 // biiyapadamasaMvigge, saMvigge ceva kaarnnaagaaddhe| nAUNa tassa bhAvaM, appaNoM bhAvaM aNApucchA // 5448 //
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5441-5452] cauttho uddeso 809 sejjAyarakappaTTI, carittaThavaNAe~ abhigayA khriyaa| sArUvio gihattho, so vi uvAeNa hAyavvo // 5449 // "eyavihimA0' ["ege0" "eyArisaM0" "biiyapadama0" "sejjAyara0"] gAhA / sejjAtarakappaTThIe hojja, saMsatto hojja abhigaya jIvAe kkhariyAe / so puNa liMgI vA / so puNa duvIyattataNaye vA tthio| ahavA gIhatthIbhUo ceva / ettha jo hou so hou to uvAeNaM caritte vAyavvo / evaM carittaThavaNAe uvAeNaM paNNaveyavvo-tumaM viNA aNAhA mo jAtA, to kiM tubbheccayaM gacchaM bhaMjittA annagacchesu pavisAmo ? evamAdIhiM pAyapaDiyA vinnaveti / aNicche sejjAyarakappaTThIe dhammo kahijjai - eeNa viNA gaccho sIyai, NANAdINaM parihANI, to mA NAragAdI saMsAraM vaDDehi tumaM / evaM kreNtii| evaM khariyAe vi / asai kevaiyA vi se dijjNti| asai pADipuMchayaM dehi tti pAsutto hariyavvo / emeva gaNAvacche, gaNiAyarie vi hoti emeva / navaraM puNa nANattaM, te niyamA huti vattA u||5450|| "emeva0" gAhA / gaNAvacchei-AyariyANaM annagaNaM NANaTThAe vayaMtANaM evaM ceva / eseva gamo niyamA, niggaMthINaM pi hoti naayvvo| nANaTTha jo u neI, saccitta Na appiNe jAva // 5451 // "eesu tu'0" gAhA / kaNThyA / visaddeNa niggaMthIe vi gheppai / paMcaNhaM egayare, uggahavajjaM tu labhati saccittaM / Apuccha aTTha pakkhe, itthIsattheNa saMviggo // 5452 // "paMcaNhaM0" gAhA / niggaMthaM paMcaNhaM egayaro Nejja / Ayariyo uvajjhAyo pavattI thero gaNAvaccheio / eeNa mANo uggahavajjaM sacittaM labhai so aTThapakkhe Apucchai tAe ceva vihIe itthIsaMbaMdhasatthe NeyavvA asai asaMbaMdhi vi sattheNa vibhAsA / trINi sUtrANi gayANi / [suttaM] gaNAvacchetie ya gaNAdavakamma icchejjA aNNaM gaNaM uvasaMpajjittANaM viharittae, kappati gaNAvacchetiyassa gaNAvacchetiyattaM NikkhivittA aNNaM gaNaM uvasaMpajjittANaM viharittae / No se kappati aNApucchittA AyariyaM vA jAva annaM gaNaM upasaMpajjittANaM viharittae, 1. eseva gamo muca /
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 810 visesacuNi [ gaNaMtarovasaMpayapagayaM kappati se ApucchittA AyariyaM vA jAva viharittae / te ya se vitaraMti evaM se kappati jAva viharittae / te ya se No vitaraMti evaM se No kappati jAva viharittae // 4-21 // AyariyauvajjhAe ya gaNAo avakkamma icchejjA aNNaM gaNaM uvasaMpajjittANaM viharittae, kappati AyariyauvajjhAyassa Ayariya uvajjhAyattaM NikkhivittA aNNaM gaNaM uvasaMpajjittANaM viharittae / No se kappati aNApucchittA AyariyaM vA jAva annaM gaNaM uvasaMpajjittANaM viharittae; kappati se ApucchittA jAva viharittae / te ya se vitaraMti evaM se kappati annaM gaNaM uvasaMpajjittANaM viharittae; te ya se No viyaraMti evaM se No kappati annaM gaNaM uvasaMpajjittANaM viharittae // 4-22 // bhikkhU ya gaNAto avakkamma icchejjA annaM gaNaM saMbhogapaDiyAe uvasaMpajjittANaM viharittae, no se kappati aNApucchittA AyariyaM vA jAva annaM gaNaM saMbhogavaDiyAe uvasaMpajjittANaM viharittae; kappati se ApucchittA AyariyaM vA jAva viharittae / te ya se viyaraMti evaM se kappar3a jAva viharittae; te ya se no viyarejjA evaM se no kappar3a jAva viharittae / jatthuttariyaM dhammaviNayaM labhejjA evaM se kappati annaM gaNaM saMbhogapaDiyAe uvasaMpajjittANaM viharittae; jatthuttariyaM dhammaviNayaM no labhejjA evaM se no kappati annaM gaNaM jAva viharittae // 4-23 // " bhikkhU icchejja annagaNaM saMbhogapaDiyAe0 " atra triNyeva sUtrANi uccAreyavvANi / saMbhogo vihu tihi~ kAraNehi~ nANaTTha daMsaNa carite / saMkamaNe caubhaMgo, paDhamo gacchammi sIyaMte // 5453 // "saMbhogo vi hu0" gAhA / NANaTThA daMsaNaTThAe ya vyAkhyAto (tam / ) carittaTTayAe imo viseso- jammi gacche so acchai so gaccho sIyai Na Ayariyo / evaM bhaMgA 4 / 1 1. gaccho na sIyai Ayariyo sIyai / gaccho na sIyai Ayariyo vi Na sIyai / gaccho vi sIyai Ayariyo vi sIyai /
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 811 bhAsagAhA-5453-5457] cauttho uddeso kesu puNa sIyai ? paDileha diyatuaTTaNa, nikkhiva AdANa viNaya sajjhAe / AlogaThavaNabhattaTThabhAsapaDalasejjAtarAIsu // 5454 // "paDileha." gAhA / paDilehaNiyaM doNNi kAle yathoktaM na kareMti / divasato NivajjaMti' suvaMti ya / daMDAdi NikkhavaMtA Na paDilehaMti, Na pamajjaMti / dupaDilehiyaM dupamajjiyaM vA kareMti / evaM AdANe vi geNhaNe tti bhaNiyaM hoi / ahArihaM viNayaM na pauMjaMti / suttaporusiM Na kareMti, atthaporusiM vaa| sattavidhaM AloyaM Na kareMti, saMkhaDipaloyaNAe vA gacchaMti / 'ThavaNa' tti ThavaNakulAI Na ThaveMti, ThaviyagarahiyAdINi vA bhuMjaMti / 'bhattaTTha' tti / maMDalIe Na samuddisaMti / gAratthiyabhAsAhi ya bhAsaMti / 'paDalaga' tti paDalaesa ANIyaM bhuMjaMti / sejjAyarapiMDaM bhuMjaMti / AdigrahaNeNaM uggamAdi asuddhaM gehaMti / eesu jai gaccho sIyati Na Ayariyo / tattha imo vidhI coyAvei ya guruNA, visIyamANaM gaNaM sayaM vA vi / AyariyaM sIdaMtaM, sayaM gaNeNaM ca coyAve // 5455 // "coyAvei0" gaahaa| AyariyANaM coyAvei / ahavA so sayaM ceva coei, jai puNa gaccho na sIdai Ayarito sIdai to sayaM vA coei, gaccheNa vA coyAveti / jati do vi sIdaMti tattha imA gAhA daNi vi visIyamANe, sayaM va je vA tahiM na sIyaMti / ThANaM ThANA''sajja u, aNulomAIhi~ coeti // 5456 // "duNNi vi0" gAhA / kaNThyA / coyaNAkAlaprasiddhaye idamucyatebhaNamANe bhaNAviMte, ayANamANammi pakkhau ukkoso| lajjAe~ paMca tinni va, tuha kiM ti va pariNaya vivego // 5457 // "bhaNamANe" gAhA / gacche sIyamANe Ayarie asIdamANe / so puNa Ayariyo Na jANai jahA-gaccho sIdati / tattha sayaM coyeMto gaccheNa ya codAveMto ukkoseNaM pakkhaM acchai / Ayarie puNa sIyamANe imo kAlo-lajjAe goraveNa ya paMca vA tiNNi vA divasANi abhaNaMto suddho / aha Ayariyo bhaNai-tava kiM jai ahaM sIdAmi taM chaMDato takkhaNameva niravekkho jaai| 1. tuyaTuMti iti bhAvyam ? 2. na do vi sIdaMtaM vA( gA)to a Da /
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 812 visesa [ gaNaMtarovasaMpayapagayaM catubhaMgaka iti vartate / puNa saMviggo saMviggANaM teNaM' jAi / saMviggo asaMviggANaM teNa' jaai| 43 saMviggo / tattha paDhamabhaMgo tAva bhaNNai saMviggavihArAo, saMviggA dunni ejja annayare / Aloiyammi suddho, tivihovahimaggaNA navariM // 5458 // "saMviggavihArAo0" gAhA / 'annatara' tti gIto agIto vA / gItamagIta gIte, appaDibaddhe na hoti uvaghAto / avigItassa vi evaM, jeNa sutA ohanijjuttI // 5459 // "gItamagIto0" gAhA / gayANa vimissANa va, duNha vayaMtANa vaiyamAdIsu / paDibajjhatANaM pi hu, uvahi Na hamme Na vA''ruvaNA // 5460 // "gIyANa0" gAhA / tattha jo so gIo so jai apaDibajjhato vaiyAdisu vihiNA Agao sato jappabhitiM saMviggehiM pheDito tappabhiti Aloyae suddho, uvahI ya se novahammai / agIto vi jeNa sutelliyA uvahaNijjati so vi jai apaDibajjhato so vi Aloei evaM ceva suddho, uvahI ya. tiviha 'uvahi' tti tassa gIyassa agIyassa vA tivihA uvahI, ahAkaDo aparikammo sa parikammo ya / asya trividhovadhermArgaNA melanaM prati / AgaMtumahAgaDayaM, vatthavva ahAkaDassa asaIe / meliMti majjhimehiM, mA gAravakAraNamagIe // 5461 // "AgaMtu0 " gAhA / jo so agIo tassa jai aNAgao paDiggahagovatthavvANa ya natthi aNAgao tAhe so AgaMtugaiccao uttimasaMbhoio na kIrai vatthavvaviccehiM appaparikammehiM samaM melijjai / kiM kAraNaM ? mA gAravaM kAhiti, mamaccayaM uttama saMbhoiyaM kayaM, ahaM ceva suMdarataro aha vatthavvANaM ahAkaDANi atthi tehiM tehiM samaM melijjai na appaparikammehiM eyaM agIyassa bhaNiyaM / gIyatthe Na melijjati, jo puNa gIto vi gArakhaM kuNati / tassuvahI melijjati, adhikaraNa apaccao iharA // 5462 // 1. gaNaM iti bhAvyam ? malavR / 2. gaNaM iti bhAvyam ? malavR / 3. asaMviggo saMviggANaM gaNaM yaati| asaMviggo asaMviggANaM gaNaM yAti / saM0 4. uvaghAyaM prati a Da /
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5458-5468] cauttho uddeso 813 "gItatthe0" gAhA / gIyatthassa jai ahAkaDato paDiggaho atthi, vatthavvANa ya ahAkaDo natthi to vatthavvaviccaehiM appaparikammehiM samaM Na melijjati, uttamasaMbhoio kiiri| ahavA so gIto gAravio tA vatthaviccaehi appaparikammehiM samaM melijjai / kiM kAraNaM? jati uttamasaMbhoio kIrai to ahigaraNaM hojjA / kahaM ? ayANaMteNa keNai appaparikammeNa samaM meliyaM pAsittA asaMkhaDaM karejjA, apaccayo sehANaM-nUNaM ee sIdati / evaM khalu saMvigge, saMvigge saMkamaM kremaanne| saMviggamasaMvigge, asaMvigge yAvi saMvigge // 5463 // "evaM khalu0" gAhA / anena prakAreNa yo vidhiruktaH sa AdyabhaMge / dvitIyabhaMge pratiSiddhaH saMkramaH / atra saMkramaNasya sadRzam sIhaguhaM vagghaguhaM, udahiM va palittagaM va jo pavise / asivaM omoyariyaM, dhuvaM se appA pariccatto // 5464 // caraNakaraNappahINe, pAsatthe jo u pavisae samaNo / jatamANae pajahiuM, so ThANe pariccayati tiNNi // 5465 // "sIhaguhaM0" ["caraNakaraNa0"] gAhAdvayaM kaNThyam / eyaM pAsatthesu bhaNitaM / imaM sesesu - emeva ahAchaMde, kusIlaosannanIyasaMsatte / jaM tinni pariccayaI, nANaM taha daMsaNa carittaM // 5466 // "emeva0" gAhA / kaNThyA / idANi tRtIyabhaMga:paMcaNhaM egayare, saMvigge saMkamaM kremaanne| Aloie vivego, dosu asaMviggeM sacchaMdo // 5467 // "paMcaNhaM0" gAhA / pAsatthAdI paMca / eesiM jo saMviggesu saMkamai / paMcegatare gIe, Arubhiyavate jayaMtae tammi / jaM uvahiM uppAe, saMbhoita sesamujjhaMti // 5468 // "paMcegatare0" gAhA / gItattho so appaNo eva vayANi uccArittA ei jayaNAe, apaDibajhaMto jaM paMthe uppAeti so saMbhoio jo puvvillo uvahI taM chaDDeti tassa idANi
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 814 visesacuNNi [gaNaMtarovasaMpayapagayaM AloyaNavihI bhaNNai pAsatthAImuMDie~, AloyaNa hoi dikkhapabhiI tu / saMviggapurANe puNa, jappabhiI ceva osaNNo // 5469 // "pAsatthAI0" gAhA / kaNThyA / / [suttaM] gaNAvaccheie ya gaNAdavakkamma icchejjA annaM gaNaM saMbhogapaDiyAe uvasaMpajjittANaM viharittae, No se kappati gaNAvaccheiyattaM aNikkhivittA saMbhogapaDiyAe jAva viharittae; kappati se gaNAvacchei attaM NikkhivittA jAva viharittae / No se kappai aNApucchittA AyariyaM vA jAva viharittae; kappati se ApucchittA AyariyaM vA jAva viharittae / te ya se vitaraMti evaM se kappati annaM gaNaM saMbhogapaDiyAe jAva viharittae; te ya se no vitaraMti evaM se No kappati jAva viharittae / jatthuttariyaM dhammaviNayaM labhejjA evaM se kappati annaM gaNaM saM0 [saMbhogapaDiyAe uvasaMpajjittANaM ] jAva viharittae; jatthuttariyaM dhammaviNayaM no labhejjA evaM se No kappati jAva viharittae // 4-24 // Ayariya uvajjhAe ya gaNAdavakamma icchejjA annaM gaNaM saMbhoga-paDiyAe jAva viharittae, No se kappati Ayariya uvajjhAyattaM aNikkhivittA annaM gaNaM saM0 [saMbhogapaDiyAe uvasaMpajjittANaM ] jAva viharittae; kappati se AyariyauvajjhAyattaM NikkhivittA jAva viharittae / No se kappati aNApucchittA AyariyaM vA jAva viharittae; kappati se ApucchittA AyariyaM vA jAva viharittayae / te ya se vitaraMti evaM se kappati jAva viharittae; te ya se No vitaraMti evaM se No kampati jAva viharittae / jatthuttariyaM dhammaviNayaM labhejjA evaM se kappati jAva viharittae; jatthuttariyaM dhammaviNayaM no labhejjA evaM se No kappati jAva viharittae // 4-25 // emeva gaNAvacche, gaNiAyarie vi hoi emeva / NavaraM puNa NANattaM, ete niyameNa gIyA u||5470||
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 815 bhAsagAhA-5469-5474] cauttho uddeso "emeva gaNAvacche0" gaahaa| [suttaM] bhikkhU ya icchijjA annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae, no se kappati aNApucchittA AyariyaM vA jAva gaNAvaccheiyaM vA annaM Ayariya uvajjhAyaM uddisAvittae, kappai se ApucchittA AyariyaM vA jAva gaNAvaccheiyaM vA annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae / te ya se viyarijjA evaM se kappati annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae; te ya se viyarejjA evaM se no kappai annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae; no se kappai tesiM kAraNaM adIvittA annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae; kappati se tesiM kAraNaM dIvittA annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae // 4-26 // / "bhikkhU ya icchijjA aNNaM Ayariya-uvajjhAya0" / suttaM uccAreyavvaM / suttammi kar3iyammI, AyariujjhAya uddisAviti / tihaTTha uddisijjA, NANe taha daMsaNa caritte // 5471 // "suttammi kaDDiyammi0" gAhA / sUtrArthe ukte ityarthaH / niyuktivistara: ucyate"tiNhaTThA0" pacchaddhaM / tattha nANe mahakappasutaM, sissattA kei uvagae deyaM / tassa'TTha uddisijjA, sA khalu secchA Na jiNaANA // 5472 // "nANe0" gAhA / kesiMci AyariyANaM AeseNaM sAmAyArIe sIso na uvasaMpavijjati, na vA nANAdINi dijjaMti / esa aNANA aNuvaeso erisassa sagAse Na vaTTai uvasaMpajjiuM jai annattha natthi, tAhe uvasaMpajjijjai NANAdINaM aTThAe / tANi puNa ghettuM purillaM ceva diyavvaM / tattha nANe mahAkappasuyAdINaM aTThAe, daMsaNe goviMdanijjuttAdINaM aTThAe / carittaTThAe - vijjAmaMtanimitte, heUsattha? dNsnntttthaae| carittaTThA puvvagamo, ahava ime huMti AdesA // 5473 // AyariyauvajjhAe, osaNNohAvite va kAlagate / osaNNa chavvihe khalu, vattamavattassa maggaNayA // 5474 // 1. dAyavvaM iti bhAvyam ? mlvR|
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 816 visesacuNNi [gaNaMtarovasaMpayapagayaM vatte khalu gIyatthe, avvatteM vaeNa ahava agIyatthe / vatticcha sAra pesaNa, ahavA''saNNe sayaM gamaNaM // 5475 // "vijjAmaMta0" ["Ayariya0" "vatte khalu0"] gAhA / 'chavviho' tti pAsatthAdI, tAhe / chavviho pAsatthAdI eesiM egataro so Ayario jAo, tAhe tassa sIso annaM AyariyaM uddisAvei vA Na vA? taM ca osaNNaM AyariyaM annattha Thio imaM karei sAraNA pesaNA ya / "aha AsapaNe sayaM gamaNaM" asya vyAkhyA egAha paNaga pakkhe, caumAse varisa jattha vA milati / coei coyavei va, NecchaMte sayaM tu vaTTAve // 5476 // "egAha0" gAhA / jai dUre pesei aha AsaNNe sayaM ceva gaMtavvaM / jai sArijaMti to Necchai, tAhe gacchaM appaNA vaTTAvei / uddisai va annadisaM, payAvaNaTThA na sNghvaae| jati NAma gAraveNa vi, muejja Nicche sayaM ThAI // 5477 // "uddisai0" gAhA / kaNThyA / esa sueNa vi vatto [vaeNa vi vatto] gao / idANi sueNa vi vatto vaeNa avvatto bhaNNai suyavatto vata'vatto, bhaNNai gaNaM te Na sArituM stto| sArehi sagaNameyaM, aNNaM va vayAmA AyariyaM // 5478 // "sutavatto0" gAhA / asya vyAkhyA - AyariyauvajjhAyaM, nicchaMte appaNA ya asamatthe / tigasaMvaccharamaddhaM, kula gaNa saMghe disAbaMdho // 5479 // "Ayariya0" gAhA / 'icchaMte' tti annaM AyariyaM uvajjhAyaM uddisiuM icchai, kule uvaTThAi, kuliccayaM uddisai, tiNNi saMvaccharANi sacittaM se na hIrati / to sagaNaM saMkamamANo imeNaM tAvei (?) taM osaNNaM / saccittAdi haraMtI, kulaM pi necchAmoM jaM kulaM tubbhaM / vaccAmo aNNagaNaM, saMghaM va tumaM jati na ThAsi // 5480 // 1. nicchaMte muca / 2. saMkamamANo imaM bhaNai AyariyaM iti bhAvyam ? saGkramaNAcAryamidaM bhaNati mlvR|
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 817 bhAsagAhA-5475-5486] cauttho uddeso evaM pi aThAyaMte, tAhe tU addhapaMcame varise / sayameva dhareti gaNaM, aNulomeNaM ca sAreti // 5481 // "saccittAdi0" [" evaM pi0"] gAhA / gaNo egaM saMvaccharaM saccittaM na harai, tao saMghaM saMgho chammAseNa harai / ee savve saMkaliyA addhapaMcamA varisA / eteNaM kAleNaM so vayavatto ceva jAo / kahaM ? kappaTThao pavvaio tivarisassa AyArapakappo uddiTTho / ee ekkArasa addhapaMcamehiM samaM melane addhasolasa / tAhe sayaM ceva gacchaM dhareti / ahava jai asthi therA, sattA pariyaTTiUNa taM gcchN| duhaovattasarisago, tassa u gamao muNeyavvo // 5482 // "ahava jai0" gAhA / kaNThyA / jo vaeNa vatto suteNa avvatto tassa idANi bhaNNaivattavao u agIo, jai therA tattha kei gIyatthA / tesaMtige paDhaMto, coei sa asati aNNattha // 5483 // "vattavao0" gAhA / kaNThyA / "coe[ti]tti, gahaNasikkhAe coijjati asai sagaNiccai therANaM gaNe pADhijjai / idANiM cautthabhaMgo jo puNa ubhayaavatto, vAvaga asati so u uddisatI / savve vi uddisaMtA, mottUNaM uddisaMti ime // 5484 // "jo puNa0" gAhA / jo pavvajjAe sueNa ya eeya (?) egapakkhio taM uddisAvei evaM vibhaasaa| saMviggamagIyatthaM, asaMviggaM khalu taheva gItatthaM / asaMviggamagItatthaM, uddisamANassa caugurugA // 5485 // "saMvigga0" gAhA / kaNThyA / 1 sattarattaM tavo hoti, tato chedo phaavii| chedeNa chiNNapariyAe, tao mUlaM tao dugaM // 5486 // "sattarattaM0" gAhA pUrvaM vyAkhyAtA / ahavA imeNaM uddisAvejja 1. jo....kaNThyA nAsti a|
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 818 visa chaTThANavirahiyaM vA, saMviggaM vA vi vayati gItatthaM / cauro ya aNugghAyA, tattha vi ANAiNo dosA // 5487 // "chaTTANavirahiyaM 0" gAhA / asya vyAkhyA- [ gaNaMtarovasaMpayapagayaM chANA jAniyo, tavvirahiya kAhiyAitA cauro / te vi ya uddisamANe, chaTTANagayANa je dosA // 5488 // "chaTTANa0" gAhA / 'kAhigAigA cauro' tti kAhiyaM mAmAgaM pAsaNiyaM saMpasArayaM ee jai uddisai :: (?) / eyaM osanne Ayarie bhaNiyaM / iyANi odhAviyakAlagae bhaNNai / tattha gAhA-- odhAviya kAlagate, jAdhicchA tAhi uddisAveti / avvatte tividhe vI, NiyamA puNa saMgahaTThAe // 5489 // "odhAviya0" gAhA / so puNa ohAio sArUvio vA gihattho vA jAo / so NeNaM sAreyavvo appasAgArie calaNanivAyaNaM pi kAyavvaM - tubbhehiM viNA aNAhA amhe / ettha gAhAo / "" odhAviya osanne, bhaNati aNAhA vayaM viNA tujjhe / kama sIsamasAgarie, duppaDiyaragaM jato tihaM // 5490 // jo jeNa jammi ThANammi ThAvito daMsaNe va caraNe vA / so taM tao cutaM tammi ceva kAuM bhave niriNo // 5491 // 'ohaviya0 " [ "jo jeNa0 " ] gAhAdvayaM kaNThyam / jAhe na hojja evaM pi tAhe annaM uddisAvei / avatte tivihe, bitipaDhamabhaMgamottuM sesA uvarillA tinni / ahavA imaM tivihaM kulaccayaM vA gaNiccayaM vA saMghiccayaM vA / eesiM donhaM pagArANaM NiyamA saMgahanimittaM uddisAveyavvaM / [suttaM] gaNAvacchetie ya icchijjA annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae, no se kappati gaNAvacchetiyattaM anikkhivittA annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae; kappati se gaNAvacchetiyattaM nikkhivittA annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae / no se kappati aNApucchittA AyariyaM vA jAva gaNAvacchatiyaM vA annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae; kappati se ApucchittA jAva uddisAvittae / te ya se vitaraMti evaM se kappati jAva
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 5487-5493] co usa 819 uddisAvittae / te ya se no vitaraMti evaM se No kappati jAva uddisAvittae / no se kappati tesiM kAraNaM adIvittA annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae; kappai se siM kAraNaM dIvittA annaM jAva uddisAvittae // 4-27 // AyariyauvajjhAe icchijjA annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae, no se kappati AyariyauvajjhAyattaM anikkhivittA annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae; kappati se AyariyauvajjhAyattaM nikkhivittA annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae / no se kappati aNApucchittA AyariyaM vA jAva gaNAvaccheiyaM vA annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae; kappati se ApucchittA AyariyaM vA jAva gaNAvacchetiyaM vA annaM Ayariya uvajjhAyaM uddisAvittae / te ya se vitaraMti evaM se kappati jAva uddisAvittae / te ya se No vitaraMti evaM se no kappati jAva uddisAvittae / No se kappati tesiM kAraNaM adIvittA annaM AyariyauvajjhAyaM uddisAvittae; kappati se tesiM kAraNaM dIvittA jAva uddisAvittae // 4-28 // sUtram / "gaNAvaccheie ya icchejjA 0 " sUtram " Ayariya uvajjhAyae ya icchejjA 0 11 tI vidIviyakajjA, visajjitA jai ya tattha taM Natthi / Nikkhiviya vayaMti duve, bhikkhU kiM dANi NikkhivitU // 5492 // duhAe duha vi, nikkhivaNaM hoti ujjamaMtesu / sIaMtesu a sagaNo, vaccai mA te viNAsijjA // 5493 // "tisu vi dIviyakajjA 0 " [ "duNha'TThAe duNha vi0 " ] gAhA / 'tIsu vi' ttiNA daMsaNe caritte 'nikkhiviya' tti gaNAvacchee gaNAvaccheiyattaM Nikkhivai, Ayario [AyariyattaM Nikkhivai, uvajjhAo] uvajjhAyattaM Nikkhivai / doNhaTThAe tti NANaTThAe daMsaNaTThAe 'doha vi' tti gaNAvacche-AyariyauvajjhAyA ee Ayario uvajjhAyA ee jo anno / tattha Ayario saMviggo gIyattho ya atthi tassa niveUNaM appaccaio vattai / jai asaMviggo Ayario to tammi NikkhivaMteNa te paricattA bhavaMti / tamhA te vi NeNa NeyavvA / 1. etadgAthArdhaM zrImalayagirisUribhiH sUtrAtpUrvaM vyAkhyAtam /
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 820 visesacuNNi [gaNaMtarovasaMpayapagayaM vattammi jo gamo khalu, gaNavacche so gamo u aayrie| nikkhivaNe tammi cattA, jamuddise tammi te pacchA // 5494 // "vattammi jo0" gAhA / jaM uddisiyammi' 'te paccha' tti / jaha ahagaM tahA te, teNa pahuppaMte te Na ghettavvA / apahuppaMte giNhati, saMghADaM muttu savve vA // 5495 // "jaha ahagaM20" gAhA / jaM uddisAveMti taM te bhaNaMti-ahaM te sIso tao pacchA parivAro vi me tava sIso / tassa puNa Ayariyassa ko viNao? jai se vi appaNo pahuppaMti to te savve ceva deMti / aha so Na pahuppai tassa saMghADayaM dAUNa avasese geNhai / aha asahAo, savve vi gennhi| sahu asahussa vi teNa vi, veyAvaccAi savva kAyavvaM / te tesi aNAesA, vAvAreuM na kappaMti // 5496 // "sahu asahussa vi0" gAhA / kaNThyA / // gaNaMtarovasaMpayapagayaM samattaM // 1. uddise tammi muca / 2. appagaM muca / 3. nAsti a /
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ visuMbhaNapagayaM ] [suttaM] bhikkhU ya rAto vA viyAle vA Ahacca vIsuMbhijjA taM ca sarIragaM keti veyAvaccakare bhikkhU icchijjA egaMte bahuphAsue paese paridvavittae, asthi yAiM ya keti sAgAriyasaMtie uvagaraNajAte accitte pariharaNArihe, kappati se sAgArikaDaM gahAya taM sarIragaM egaMte bahuphAsue paese pariTThavittA tattheva uvanikkhiviyavve siyA // 4-29 // "bhikkhU ya rAto0" suttaM uccAreyavvaM / sambandhaH tihi~ kAraNehi~ annaM, AyariyaM uddisijja tahi~ duNNi / muttuM taie pagayaM, vIsuMbhaNasuttajogo'yaM // 5497 // adhavA saMjamajIviya, bhavaggahaNa jIvayAu vigae vA / aNNuso vRtto, imaM tu suttaM bhavaccAe // 5498 // "tihi~ kAraNehi~0" [" athavA saMjamajIviya0" ] gAhAdvayam / 'tihi' tti pAsatthAdi 1 odhAviya 2 kAlagae 3 / casaddeNa Ayariyassa 'Ahacca' tti kadAci 'vIsuM' pRthak bhejjA bhaveyuH, pRthak zarIrAjjIvo mriyata ityarthaH / veyAvaccakarA [di]bhikkhUNaM gahaNaM, na AyariyAdINaM / accittaM NijjIvaM uvakaraNajAyaM, kaTTaM jeNa vujjhati / sAgArakaDaM NAma sAgAriyasseva eyaM na amhaM kae kajje tattheva ThAvijjai jato gahiyaM / zeSaM pratItameSasUtrArtho'yaM niryuktivistaraH | puvvi davvoloyaNa, niyamA gacche uvakkamanimittaM / bhattapariNNa gilANe, puvvuggoM thaMDilasseva // 5499 / / [ ni0 ] "puvvi0 " gAhA / jattha mAsakappaM vAsAvAsaM vA kAukAmA, tattha ThAyaMtA ceva paloeMti sAgAriyasaMtiyaM vahaNakaTTaM mahAthaMDillaM ca / kiM kAraNaM ? upakramahetoH so imehiM kAraNehiM 'bhattapariNNagilANe' / esa saNimitto / aNimitto AsukA''yarieNaM tamhA uhANeyavvo jai Na uhANei cauguruM jA ya teNa viNA virAhaNA / NANINetuM, tamhA paDilehiyavvaM thaMDillaM ca paDilehiyavvaM dArehiM / paDilehaNA disA NaMtae ya kAle diyA va rAo ya / jaggaNabaMdhaNacheyaNa, eyaM tu vihiM tahiM kujjA // 5500 //
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 822 visesacuNNi [visuMbhaNapagayaM kusapaDimAi niyattaNa, mattaga sIse taNAi~ uvgrnne| kAussagga padAhiNa, abbhuTThANe ya vAharaNe // 5501 // kAussagge sajjhAie ya khamaNassa maggaNA hoi| vosiraNe oloyaNa, subhA'subhagai nimittaTThA // 5502 // "paDilehaNA0" ["kusapaDimAi0" "kAussagge0"] dAragAdhAtrayam / tattha paDilehaNa tti dAraM / sA paDilehaNA vahaNakaTThassa thaMDilassa ya / tattha vahaNakaTThassa imaM jaM davvaM ghaNamasiNaM, vAvArajaDhaM ca ciTThae baliyaM / veNumaya dArugaM vA, taM vahaNaTThA paloyaMti // 5503 // "jaM davvaM0" gAhA / kaNThyA / idANi thaMDilassa / mahAthaMDillaM paDilehiyavvaM / apaDilehie ime dosA atthaMDilammi kAyA, pavayaNaghAto ya hoti AsaNNe / chaDDAvaNa gahaNAdI, paruggahe teNa pehijjA // 5504 // "atthaMDilammi0" gAhA / paDilehaNaM ti gayaM / idANiM disa tti dAraMdisa avaradakkhiNA dakkhiNA ya avarA ya dakkhiNApuvvA / avaruttarA ya puvvA, uttara puvvuttarA ceva // 5506 // samAhI ya bhattapANe, uvakaraNe tumaMtumA ya kalaho ya / bhedo gelannaM vA, carimA puNa kaDDae aNNaM // 5507 // "disa avara0" ["samAhI ya0"] gAhA / avaradakSiNAe disAe mahAthaMDilaM paDileheyavvaM / tIe ime guNA bhavaMti / bhatta-pANa-uvagaraNa samAhI bhavati / eyAe disAe tinni thaMDilA paDileheyavvA / AsaNNa majjha dUre, vAghAtaTThA tu thaMDile tinni / khettudayahariyapANA, NiviTThamAdI va vAghAe // 5507 // "AsaNNa0" gAhA / kiM kAraNaM tinni paDilehijjati ? vAghAo hojjA, khettaM kRSTaM, udaeNa vA bhAviyaM, hariyakkAo vA jAo, pANajAiehiM vA saMsattaM, gAmo vA nivviTTho / AdigrahaNeNaM sattho AvAsio / paDhamadisAe vijjamANIe jai dakkhiNadisAe paDilehaMti 4
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 823 bhAsagAhA-5495-5513] cauttho uddeso hvA (caturguru) / ime dosA bhatta-pANovahI na labbhaMti / tahiM alabbhamANehiM ime dosA esaNapellaNa jogANa va hANI bhiNNa mAsakappo vaa| bhattovahI abhAve, ii dosA teNa paDhamammi // 5508 // emeva sesiyAsa vi, tumaMtumA kalaha bheda maraNaM vA / jaM pAvaMti suvihiyA, gaNAhivo pAvihiti taM tu // 5509 // "esaNa0" ["emeva sesiyAsu0"] gAhA / kaNThyA / aha paDhamAe vijjamANIe avarAe paDilehaMti to uvagaraNaM na labbhai, dakkhiNapuvvAe tumaMtumaM bhavati, avaruttarAe kalaho, puvvAe gaNabhedo, uttarAe gelannaM, uttara-puvvAe maraNaM / tamhA paDhamadisAe paDileheyavvaM, tIe asai bIiyAe paDileheyavvaM / tIe so cceva guNo jo paDhamAe bIiyAe vijjamANIe / jai tatiyAe paDilehei so ceva doso jo taiyAe / evaM ceva jAva carimAe paDilehemANassa jAva carimAe doso so bhavai / biiyadisAe avijjamANIe taiyAe disAe paDileheyavvaM, tIe so ceva guNo jo paDhamAe / evaM sesAo vi disAo NeyavvAo / disa tti gayaM / idANiM NaMtae tti dAraMvitthArA''yAmeNaM, jaM vatthaM labbhatI samatiregaM / cokkha sutigaM ca setaM, uvakkamaTThA dharetavvaM // 5510 // atthuraNaTThA egaM, biiyaM choDumuvari ghaNaM bNdhe| ukkosayaraM uvariM, baMdhAdIchAdaNaTThAe // 5511 // "vitthArA''yAmeNaM0" ["atthuraNaTThA egaM0"] gAthAdvayaM kaNThyam / eesiM aggahaNe, cauguru divasammi vaNNiyA dosA / rattiM vA paDicchaMte, gurugA uTThANamAdIyA // 5512 // "eesiM0" gaahaa| eesiM tiNhavatthANaM aggahaNe :: / (caturguru) / divasao 'vanniyA' iti titthagarehiM dosA, ke te? ata ucyate ujjhAie avaNNo, duviha NiyattI ya mailavasaNANaM / tamhA tu ahata kasiNaM, dhareMti pakkhassa paDilehA // 5513 // "ujjhAie0" gAhA / 'duviha Niyatti' tti kaNThyam / NikkhamiuM kAmANaM sammattaM ca
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 824 visesacuNNi [visuMbhaNapagayaM ghettuM kAmANaM', sesaM kaNThyam / NaMtae tti gataM / idANiM diyA vA rAo vatti / AsukkAra gilANe, paccakkhAe va ANupuvvIe / divasassa va rattIi va, egatare hojja'vakkamaNaM // 5514 // eva ya kAlagayammi, muNiNA sutta'tthagahiyasAreNaM / na visAto gaMtavvo, kAtavva vidhIya vosiraNaM // 5515 // "AsukkAra0" ["eva ya0"] gAhAdvayam / asya vyAkhyA Ayario gIto vA, jo va kaDAI tahiM bhave sAha / kAyavvo akhilavihI, na tu soga bhayA va sItejjA // 5516 // savve vi maraNadhammA, saMsArI teNa kAsi mA sogaM / jaM ca'ppaNo vi hohiti, kiM tattha bhayaM paragayammi // 5517 // "Ayario0" ["savve vi0"] gAhAdvayam / diyA vA rAto va tti gataM / idANiM "jaggaNa baMdhaNa0" (5500) pacchaddhaM / jaM velaM kAlagato, nikkAraNa kAraNe bha nirodho| jaggaNa baMdhaNa chedaNa, etaM tu vihiM tahiM kujjA // 5518 // "jaM velaM kAla0" gAhA / divasato vA rAo vA jAe velAe kAlagato tAe ceva velAe NINeyavvo / nikkAraNe evaM kAraNe attha dijjai ? imehiM puNa kAraNehiM taM velaM na NINijjA vi / himateNasAvayabhayA, pihitA dArA mahANiNAdo vA / ThavaNA niyagA va tahiM, Ayariya mahAtavassI vA // 5519 // NaMtaka asatI rAyA, va'tIti saMtepuro puravatI tu / NIti va jaNaNivaheNaM, dAraniruddhANi Nisi teNaM // 5520 // vAteNa aNakkaMte, abhiNavamukkassa hatthapAde u| kuvvaMta'hApaNihite, muhaNayaNANaM ca saMpuDaNaM // 5521 // 1. sammattaM...kAmANaM nAsti a / 2. paDicchAvijjai iti bhAvyam ?
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA - 5514-5527] co usa jitaNidduvAyakusalA, orassabalI ya sattajuttA ya / katakaraNa appamAdI, abhIrugA jAgaraMti tahiM // 5522 // "himateNa0" ["NaMtaka asatI0 " "vAteNa0" "jitaNidduvAya0" ] gAhA / 'mahANiNAdo va' tti mahAjaNaNAo vA so tammi vA nagare daMDayAdIhiM vA ThavaNa tti Ayario vA bahussuo so tammi vA nagare maDhesu logavikkhAo / tattha puNa imA vihI 44 jAgaraNaTThAe~ tahiM, annesiM vA vi tattha dhammakahA / suttaM dhammaka vA, madhuragiro uccasaddeNa // 5523 // karapAyaMguTThe doreNa baMdhiuM puttIe muhaM chAe / akkhayadehe khaNaNaM, aMgulivicce Na bAhirato // 5524 // aNNAiTThasarIre, paMtA vA devata'ttha udvejjA / pariNAma DabbahattheNa bujjha mA gujjhagA ! mujjha // 5525 // vittAsejja rasejja va, bhImaM vA aTTahAsa muMcejjA / abhie suvihiNaM, kAyavva vihIya vosiraNaM // 5526 // "jAgaraNaTThAeN tahiM0" gAhAo cattAri kaNThyAo / [ "karapAyaMguTTe0 'aNNAidUsarIre0 " "vittAsejja0 " ] pariNAmi tti kAiyaM / idANiM kusapaDima tti dAraM 825 doNi ya divaDDhakhette, dabbhamayA puttaga'ttha kAyavvA / samakhettammi ya ekko, avaDDha abhie Na kAyavvo // 5527 // "doNNi ya divaDDa0 " gAhA / kAlagae samANe NakkhattaM paloei / anno do DDhe paNayAlIsamuhuttesu nakkhattesu / donni kajja tti kANi puNa paNayAlIsamuhuttANi nakkhattANi ? ucyate - tiNNeva uttarAI, puNavasU rohiNI visAhA ya / ee cha Nakkhatte palayANasamuhuttasaMjogA // tIsuM muhuttesu ekko kIrai vijjatesu esa te viijjau tti Na karei, egaM kaDDhai paNNarasamuhuttaesu abhiyaNAya ekko vi na kIrai / kANi puNa avadvaMbhagANi ? ucyate
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 826 visesacuNNi [visuMbhaNapagayaM sayabhisayaya bharaNI u, addA'sassesasAijehAe / ee cha NakkhattA, pannarasamuhuttasaMjogA // asive avihipAriTThAvaNiyAkAusaggo Na kIrai / kusapaDima tti gayaM / idANiM NiyattaNo tti dAraM thaMDilavAghAeNaM, adhavA vi aticchae annaabhogaa| bhamiUNa uvAgacche, teNeva paheNa na niyatte // 5528 // vAghAyammi ThavelaM, puvvaM va apehiyammi thNddille| taha Neti jahA maiM kamA, Na hoMti gAmassa paDihuttA // 5529 // "thaMDilavAghAeNaM0" ["vAghAyammi ThaveuM0"] gAhAdvayaM kaNThyam / pANamattae tti dAraM - sutta'tthatadubhayaviU, purato ghettUNa pANaga kuse ya / gacchati jati sAgariyaM, pariDhuveUNa AyamaNaM // 5530 // "sutta'ttha0" gAhA / kaNThyA / sIsa tti / jatto disAe~ gAmo, tatto sIsaM tu hoi kAyavvaM / uTheMtarakkhaNaTThA, amaMgalaM logagarihA ya // 5531 // "jatto disAe~0" gAhA / taNAI tikusamuTThieNa ekkeNaM, avvocchiNNAe~ tattha dhaaraae| saMthAra saMtharijjA, savvattha samo ya kAyavvo // 5532 // visamA jati hojja taNA, uvariM majjhe taheva hevA ya / maraNaM gelannaM vA, tiNhaM pi u Niddise tattha // 5533 // uvariM AyariyANaM, majjhe vasabhANa heTThi bhikkhUNaM / tiNhaM pi rakkhaNaTThA, savvattha samA ya kAyavvA // 5534 // "kusamuTThieNa0"["visamA jati0""uvariM AyariyANaM0"] gAhAtrayaM kaNThyam / jattha ya natthi tiNAiM, cuNNehiM tattha kesarihiM vA / micchate so va rAyA, kuNati gAmANa vahakaraNaM // 5535 //
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5528-5540] cauttho uddeso 827 "jattha ya natthi taNAiM0" gAhA / tattha cuNNehiM nAgakesarahiM vA avvochinnAe dhArAe kakAraM kAUNa heTThA takAro kAyavvo / asai cuNNANaM kesarANaM vA taheva levagAdIhi / uvagaraNe tti| ciMdhaTThA uvagaraNaM, dosA tu bhave aciMdhakaraNammi / micchatta so va rAyA, kuNati gAmANa vahakaraNaM // 5536 // uvagaraNamahAjAte, akaraNe ujjeNibhikkhudiTuMto / liMgaM apecchamANo, kAle vairaM tu pADetti // 5537 // "ciMdhaTThA uvagaraNaM0" ["uvagaraNamahAjAte."] gAhAdvayam / parivijjaMte ahAjAyamuvagaraNaM ThaveyavvaM rayaharaNaM muhapottiyA colapaTTago ya / jai evaM na ThaveMti :: / (cturguru)| rAyA va tti daMDio soccA koi uddaviu tti gAmavahaNaM karejja / ujjeNI-bhikkhudiTuMto ttiujjeNiyassa sAvagassa taccaNiyaveseNaM kAlagayassa taccaNitaparivesaNAe AyariehiM bohio| 'kAlo varaM'2 ti / jassa gAmassa sagAse pariDhuvio so gAmo gejjhai / kAle vairaM davAvijjai daMDieNa ee dosA aciMdhakaraNe / kAussagge tti / uDhANAdI dosA, havaMti tattheva kAusaggammi / AgammuvassayaM, gurusamIva avihIya ussaggo // 5538 // "uTThANAdI0" gAhA / padAhiNaM tti / jo jahiyaM so tatto, Niyattai payAhiNaM na kAyavvaM / uDhANAdI dosA, virAhaNA bAlavuDDANaM // 5539 // "jo jahiyaM0" gaahaa| abbhuTThANe tti / jar3a puNa aNINio vA, NINijjaMto viviMcio vA vi / udvejja samAiTTho, tattha imA maggaNA hoti // 5540 // "jai puNa0" gAhA / kaNThyA / 1. va rAyA muca / 2. saMpatti adhikam Da /
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 828 visesacuNNi [visuMbhaNapagayaM vasahi nivesaNa sAhI, gAmamajjhe ya gAmadAre ya / aMtara ujjANaMtara, NisihiyA udvite vocchaM // 5541 // "vasahi0" dAragAhA / asya vyAkhyAuvassaya nivesaNa sAhI, gAmaddhe dAre gAmo mottvyo| maMDala kaMDa hese, NisIhiyAe ya rajjaM tu // 5542 // "uvassaya0" gAhA / taM kalevaraM NijjamANaM jai vasadhIe udvejja vasahI mottavvA / aha NivesaNe udvejjA nivesaNaM mottavvaM / sAhIe' uDhejjA sAhIre mottavvA / gAmamajjhe udvejjA gAmassa addhaM mottavvaM / gAmadAre udvejja gAmo mottavvo / gAmassa ya ujjANassa ya aMtarA maMDalaM mottavvaM / ujjANe advekaDaM mottavvaM / ujjANassa ya NisIhigAe ya aMtarA deso mottavvo / nisIhiyAe udvejja rajjaM mottavvaM / vaccaMte jo u kamo, kalevara pavesaNammi voccattho / NavaraM puNa NANattaM, gAmadArammi boddhavvaM // 5543 // "vaccaMte0" gAhA / aha nisIhiyAe parijhuvio udvettA paDipaDejjA vasahI mottvvaa| nisIhiyAe ujjANassa ya aMtarA jai paDipaDejja aha ujjANe paDipaDejjA sAhI mottavvA / ujjANa gAmANa aMtare gAmaddhaM mottavvaM / gAmadAre gAmo mottavyo / gAmamajjhe maMDalaM, sAhIe kaMDaM mottavvaM / nivesaNe [paDai] doso mottavvo vasahIe pavisIo rajjaMtoM (rajjaM mottvvN)| biiyaM vasahimatite, tagaM ca aNNaM ca muccate rajjaM / tippabhitiM tinneva u, muyaMti rajjAi~ pavisaMte // 5444 // "biiya0" gAhA / nijjUDho jai biiyavArA eti dA (tadA) rajjANi mottavvANi / aha nijjhUDho taiyavArA ei tinni rajjANi mottavvANi / teNa paraM bahuso vArA pavisaMte tinni ceva rajjANi mottavvANi / asivAdI bahiyA kAraNehiM, tattheva vasaMti jassa jo u tavo / abhigahiyA Nabhigahito, sA tassa u jogaparivuDDI // 5545 // "asivAdI0" gAhA / jai bahiyA asivAdIhiM kAraNehiM na niggayA tAhe tattha ceva vasaMtA jogaparivaDDhi kareMti / porisiiccA purimaTuM kAuM sati sAmatthe AyaMbilaM pAreMti / asai 1. sohie a Da / 2. sohI Da / 3. udvejja kaMDaM iti bhAvyam ? malavR /
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5541-5551] cauttho uddeso 829 NivvIiyaM / asamattho jai to ekAsaNayaM evaM sabIiyaM / evaM porisi vA cautthAdi asamattho purimaDDaicco cauttho / evaM chaThThaTThamAdI ya vibhAsA / aNNAiTThasarIre, paMtA vA devata'ttha uThThijjA / kAiya DabbahattheNa, bhaNejja mA gujjhayA ! mujjhA // 5546 // "aNNAiTTha0" gAhA / abbhuTThANe tti gayaM / idANI vAharaNe tti dAraM / giNhai NAmaM egassa doNha adhavA vi hojja savvesiM / khippaM tu loyakaraNaM, pariNa gaNabheda bArasamaM // 5547 // "giNhai0" gAhA / jAvaiyANaM NAmaM geNhai tAvaiyANaM khippaM loyaM karaNaM bArasamaM ca dijjai / navaraMtassa dasamaM aTThamaM chaTuM cautthaM vA, eyaM pariNNaggahaNaM gaNabhedo ya kIrai / to gaNAto Neti / kAusagge tti / ceiyagharuvassae vA, hAyaMtIto thutIo to biMti / sAravaNaM vasahIe, kareti savvaM vasahipAlo // 5548 // avidhipariTThavaNAe, kAussaggo ya gurusamIvammi / maMgalasaMtinimittaM, thao tao ajitasaMtINaM // 5549 // "ceiyagharuvvasae0" ["avidhipariTThavaNAe0"] gAhA / ceiyagharaM gacchaMti' / ceiyANi vaMdittA saMtinimittaM ajiyasaMtitthao pariyaTTijjai / tiNNi vA thuIo parihAyaMtIo kaDDijjati, tao AgaMtuM Ayariyassa sagAse avihipAriTThAvaNiyAe kAusaggo kIrai / 'sajjhAe khamaNassa maggaNA' (5502) asya vyAkhyA khamaNe ya asajjhAe, rAtiNiya mahANiNAya Nitae vA / sesesu Natthi khamaNaM, Neva asajjhAiyaM hoti // 5550 // "khamaNe ya0" gAhA / kaNThyA / vosiraNe ttiuccArapAsavaNakhelamattagA ya attharaNa kusapalAlAdI / saMthArayA bahuvidhA, ujjhaMti aNaNNagelanne // 5551 // 1. vizeSacUrNiH punarittham- tao Agamma ceiyagharaM / iti malavR /
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 830 visa ahigaraNaM mA hohiti, karei saMthAragaM vikaraNaM tu / savvavahi vigiMcatI, jo chevaitassa chitto vi // 5552 // "uccAra0 " [ " ahigaraNaM mA0 " ] gAhAdvayaM kaNThyam / asivammi natthi khamaNaM, jogavivaDDI ya Neva ussaggo / uvayogaddhaM tulituM, Neva ahAjAyakaraNaM tu // 5553 // " asivammi0 " gAhA / asive khamaNaM natthi, jogavivaDDhIe pariharijjai, kAussaggo ya vajjijjai, paDissae ya muhuttaM saMcikkhAvijjati jAva uvautto, tattha ahAjAya Na karei / oloyaNa tti / "" [ visuMbhaNapayaM avarajjugassa ya tato, sutta'tthavisAraehi~ therehiM / avaloyaNa kAyavvA, subhA'subhagatI nimittaTThA // 5554 // jaM disi viDDhito khalu, deheNaM akkhueNaM saMcikkhe | taM disi sivaM vadaMtI, sutta tthavisAradA dhIrA // 5555 // jar3a divase saMcikkhati, tati varise dhAtagaM ca khemaM ca / vivarIe vivarItaM, akaDDie savvahiM uditaM // 5556 // khamagassA''yariyassA, dIhapariNNassa vA nimittaM tU / sese tadha'NNadhA vA, vavahAravasA imAya gatI // 5557 // thalakaraNe vemANitoM, jotisio vANamaMtara samammi / gaDDAeN bhavaNavAsI, esagatI se samAseNaM // 5558 // ekkekkammi u ThANe, huMti vivaccAsakAraNe gurugA / ANAya dosA, virAdhaNA saMjamA''yAe // 5559 // "avarajjugassa ya0"["jaM disi viga0 "'" 'jar3a divase0 'thalakaraNe0 " "ekkekkammi u0 " ] gAhAo SaT / avarajjuo biiyadivaso / "" khamagassA''yari0 " eeNa sutta na gataM, suttanivAto tu davva sAgAre I uTThavaNammi vi lahugA, chaDDaNeM lahugA atiyaNe ya // 5560 // " "eeNa sutta na0 gAhA / uccAriyasarisaM ti eyaM bhaNitaM / suttaNivAto puNa sAgAriyasaMtie vahaNakaTThe rAo kAlagae / jai vahaNakaTTaM aNuNNavaNaTThAe sAgAriyaM uTThavei :: (caturlaghu), AujjovaNAdI dosA / aha paridvavettA tattheva chaDDittA ei ahikaraNaM :: (caturlaghu),
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5552-5565] cauttho uddeso 831 so paduTTho voccheda-kaDagamaddAdI karejjA / jai puNa ANettA taheva doNNi jaNA pavisaMti :: 4 (caturlaghu) / ime dosA micchatta'dinnadANaM, samalAvaNNo duguMchitaM cev| diya rAto AsitAvaNa, voccheo hoti vasahIe // 5561 // "micchatta0" gAhA / adiNNAdANaM kappai eesiM ti mannejjA / tamhAaigamaNaM egeNaM, aNNAe~ pativeMti ttthev| NAe aNulomaNa tassa vayaNa vitiyaM uTThANa asive vA ||5562||[ni0] "aigamaNaM0" gAhA / ego jaNo tariyaM jAva Na cetati sAgArio tAva AgaMtuM tattheva jahA Asi tahA Thavei / jai NAma NAyaM hojjA tAhe aNulomijjai / asyAH purAtanagAthAyA vyAkhyA jai nIyamaNApucchA, ANijjati kiM puNo gharaM majjhaM / duguNo esa'varAdho, Na esa pANAlao bhagavaM ! // 5563 // "jai nIya0" gAhA / eyaM tassa sAgAriyassa vayaNaM Ayario souM AyarieNaM imaM bhANiyavvaM kimiyaM siTThammi gurU, purato tasseva Nicchubhati taM tU / avijANatANa kayaM, amha vi aNNe vi NaM beMti // 5564 // "kimiyaM0" gAhA / sIsaehiM se siTuM / sejjAyarehiM vA kaTuM nIyaMti / amueNa sAhuNA aNApucchAe tato Ayariyo tasseva purato taM sAhuM kaiyaveNaM nicchubbhati / vAreti aNicchubhaNaM, iharA aNNAe~ ThAti vshiie| mama NIto Nicchubhati, kaitava kalaheNa vA bitio // 5565 // "vAreti0" gAhA / jati so sAgario vArei vA nicchubbho tti na NIcchubbhai / aha Na vArei tAhe annAe vasahIe ThAi / biijjao se dijjai / mAiTThANeNaM koi sAhu bhaNai-mama Niyallao jai nichubbhai ahaM pi jAmi / aha sAgArieNa samaM koi kalahei tAhe so vi Nicchubbhai2 / so se biijjao hoi / bitiyapadaM uDhio so gAmo, asivagahio vA teNa tattheva kaTTha pariThavejja / ||visuNbhnnpgyN samattaM // 1. aha....nicchubbhai nAsti a / 2. Na chubbhai a /
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 832 visesacuNNi [ahigaraNapagayaM [ahigaraNapagayaM] [suttaM] bhikkhU ya ahikaraNaM kaTTa taM ahigaraNaM aviosavittA no se kappati gAhAvatikulaM bhattAe vA pANAe vA nikkhamittae vA pavisittae vA, bahiyA viyArabhUmi vA vihArabhUmi vA Nikkhamittae vA pavisittae vA, gAmANugAmaM vA dUijjittae, gaNAto vA gaNaM saMkamittae, vAsAvAsaM vA vatthae / jattheva appaNo AyariyauvajjhAyaM pAsejjA bahussuyaM babbhAgamaM tassaMtie AloijjA paDikkamijjA nidijjA garahijjA viuTTejjA visohejjA akaraNayAe abbhuTThijjA AhArihaM tavokammaM pAyacchittaM paDivajjejjA / se ya sueNa paTTavie AIyavve siyA, se ya sueNa no paTTavie no Adiitavve siyaa|se ya sueNaM paTTavejjamANe no Adiyati se nijjUhiyavve siyA // 4-30 // ___ "bhikkhU adhikaraNaM kaTTa taM adhikaraNaM aviosavittA no se kappati0' suttaM uccAreyavvaM / sUtrasambandhaHkeNa kayaM kIsa kayaM, NicchubbhaU esa kiM ihaannetii| emAdi gihItudito, karejja kalahaM asahamANo // 5566 // "keNa kayaM0" gAhA / tassa puNa ahikaraNassa kahaM uppattI ? aciyattakulapavese, atibhUmi aNesaNijjapaDisehe / avahAra'maMgaluttara, sabhAvaaciyatta micchatte // 5567 // "aciyatta0" gAhA / avahAro sehassa AsiyAvaNAe yAtrAbhiprasthito amaMgalaM maNNamANo / sesaM kaThyam / paDisehe paDisedho, bhikkha viyAre vihAra gAme vA / dosA mA hojja bahU, tamhA AloyaNA sodhI // 5568 // "paDisehe0" gaahaa| 'paDisehe' tti titthagarehiM paDisiddhaM na vaTTai ahikaraNaM kAuM tasmin pratiSedhe vyutkrAnte punaH pratiSedhaH kriyate / aviosavite na vaTTai bhikkhaM hiMDiuM saMghADailleNaM /
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5566-5573] cauttho uddeso tatto ceva uvasAmeyavvaM / NecchaMte bhANitavvaM - Na vaTTai mamaM tume samaM sAdhikaraNeNa samaM bhikkhaM hiMDiuM / evaM saNNAbhUmi gaMtuM gAmANugAmaM dUijjittae / kiM kAraNaM ? ucyate-doso mA hojjA bahUso gihattho paduTTho uddavejjA, agaNikAeNa vA vasahiM jhAmejjA / evamAdayo bahuvihA vakSyamANA: tamhA uvasAmeyavvaM / etto ceva jai tamhA iti hetuH kAraNaM aNicche idaM kAraNaM / kAryaM AloyaNA sohI / asya vyAkhyA ahikaraNa gihatthehi, osAra vikaDDhaNA ya AgamaNaM / AloyaNa patthavaNaM, apesaNe hoMti caulahugA // 5569 // "ahikaraNa." gAhA / gRhasthena sAkamadhikaraNe kRte jai necchai uvasamiuM aha kaDDaNaM nivAraNaM cetyarthaH / AgaMtuM uvassayaM Ayariyassa AloeyavvaM / tAhe AyarieNaM vasabhA peseyavvA tassa gihatthassa mUlaM / uvasAmaNA / jati na pesei :: 4 (caturlaghu) / ke dosA ? ANAdiNo ya dosA, baMdhaNa NicchubhaNa kaDagamaddo ya / vuggAhaNa sattheNa va, agaNuvagaraNaM visaM vAre // 5570 // "ANAdiNo ya0" gAhA / so gihattho jeNa samaM ahikaraNaM so baMdhaNaM vA karejjA tassa sAhussa / jeNa samaM ahikaraNaM, aNNassa vA aNegANa vA sAhUNaM kaDagamaddo' savve sAdhuNo mArejjA / 'vuggAhaNa' tti so logaM uggAhejjA-natthi etesiM dinne pAraloiyaM phalaM, ete sannaM vosirittA vikkhiraMti na ya nilleveMti, asuiNo ee / 'sattheNaM'ti AudhaM zastraM, teNa abhihaNejjA / 'agaNi'tti paDissayaM agaNikAeNaM jhAmejjA, uvagaraNaM vA AsiyADejjA visaM' ti visaM vA dejjA / 'vAraNaM'ti asya vyAkhyA rajje dese gAme, nivesaNa giheM NivAraNaM kuNati / jA teNa viNA hANI, kula gaNa saMghe ya patthAro // 5571 // "rajje0" gAhA / rajje nivAraNaM karejja - mA eesiM bhattaM vasadhiM uvadhiM vA koi dejjA, kulassa vA evaM karejjA gaNassa vA saMghassa vaa| eyassa Natthi doso, aparikkhiyadikkhagassa aha doso / pabhu kujjA patthAraM, apabhU vA kArave pabhuNA // 5572 // "eyassa Natthi0" gAhA / jamhA ime dosAtamhA khalu paTThavaNaM, puvvaM vasabhA samaM ca vsbhehiN| aNulomaNa pecchAmo, NeMti aNicchaM pi taM vasabhA // 5573 //
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 834 visesacuNNi [ ahigaraNapagayaM "tamhA khalu0" gAhA / je vasabhA ettha vijjati gamagA te 'puvvaM' ti jeNa sAhuNA adhikaraNaM kataM, so acchati tAva jAva vasabhA puvvaM taM gamayaMti / kiM kAraNaM ? mA daTuM AhaNejja / aha najjati mAhaNissati, to taM ghettuM jaMti / te puNa vasabhA kerisA sahAyagA sAhuNo Neti ? ata ucyate tassaMbaMdhi suhI vA, pagatA oyassiNo gahiyavakkA / tasseva suhIsahiyA, gameMti vasabhA tagaM puvvaM // 5574 // "tassaMbaMdhi0" gAdhArddham / 'tasseva0' pacchaddhaM / je tassa gihatthassa suhiNo gihatthA te vi nijjati gamagA, gaMtuM ca imaM bhannati so Nicchubbhati sAhU, Ayarie taM ca jujjasi gametuM / nAUNa vatthubhAvaM, tassa jatI Niti gihisahiyA // 5575 // "so Nicchubbhati0" gAhA / 'NAUNa vatthubhAvaM' ti taM ahikaraNaM gihatthaM jANaMti tassabhAvaM mA NIA haNejja taM sAhuM aNulomae pecchAmo tti, jai so gihattho bhaNai pecchAmo tAva kalahamettaM tAhe evaM (jaM) bhaNiuM NAUNa vatthubhAvaM tassa jaiNi ti gihisahiyA aha so sAhU Necchejja to balA vasabhehiM Neyavvo / jai so gihattho Necchai uvasamiuM tAhe so sAhU jeNa samaM ahikaraNaM tattha na dharijjai tammi uvassato, kahiM Thavijjai ? ata ucyate vIsaM uvassae vA, ThaveMti pesaMti phar3apatiNo vA / deMti sahAte savve, va Neti gihite aNuvasaMte // 5576 // "vIsuM uvassae0" gAhA / kaNThyA / adha sAdhU Necchati uvasamituM to imaM pacchittaM aviosiyammi lahugA, bhikkha viyAre ya vasahi gAme ya / gaNasaMkamaNe bhaNNati, ihaM pi tattheva vaccAhi // 5577 // "aviosiyammi0" gAhApuvvaddhaM kaNThyam / pacchaddhasseyaM vyAkhyA-jai aNuvasaMto aNNaM gaNaM jAi tattha gato pucchio ahikaraNaM dharijjai tammi uvassato kahiM Thavijjai ? ata ucyate-kAuM Agao haM / evaM siDhe tti aNAgayaM vyAkhyAtam / tao se imaM vattavvaM - iha vi gihI avisahaNA, Na ya vocchiNNA ihaM tuha ksaayaa| annesiM pA''yAsaM, jaNaissasi vacca tattheva // 5578 // simmi na saMgiNhati, saMkaMtammi u apesaNe lhugaa| gurugA ajayaNakahaNe, egatarapatosato jaM ca // 5579 //
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5574-5585] cauttho uddeso 835 "iha vi gihI0" ["siTummi na saMgi0"] gAhA / kaNThyA / so ya tehiM na saMgiNhiyavvo / aNNagaNaM ca saMkaMte purillehiM saMghADao payaTTeyavvo / so gaMtuM jai ajataNAe kaheti- esa sAdhikaraNo, savva gaccheNa vi(Ni)sakkito (uva)sAmetuM, evaM samakkhaM jai sAhati ajayaNA bhavati / emAe jayaNAe sIsai / 'egatara' tti purillasaMjayANaM tassa vA gihatthassa, tAdhe so puNa savvehiM paNNaveyavvo / uvasAmiyo gihattho, tumaM pi khAmehi ehi vaccAhi / dosA hu aNuvasaMte, Na ya sujjhati tujjha sAmaigaM // 5580 // "uvasAmiyo0" gaahaa| evaM so tattha viTThAgaM albhmaanno| gADhayaraM paduTTho tassa gihatthassatamatimirapaDalabhUto, pAvaM ciMtei dIhasaMsArI / pAvaM vavasiukAme, pacchitte maggaNA hoti // 5581 // "tamatimira0" gAhA / evaM ciMteti-uddavaNaTThAe ettha pacchitte maggaNA / vaccAmi vaccamANe, cauro lahugA ya hoMti gurugA y| uggiNNammi ya chedo, paharaNe mUlaM ca jaM jattha // 5582 // "vaccAmi0" gAhA / 'vaccAmi' tti saMkappe kae :: 4 (caturlaghu), vaccamANo tti padabhede kae :: / (caturguru), vaccaMto kaTuM maggai ::: 6 (SaDlaghu), laddhe vi gahite ::: / 6 (SaDguru), uggiNNe chedo / pahAre paDie jai na marai chedo ceva, jaM caNNaM gADhAdipariyAvaNAdi / aha mao mUlaM / taM ceva NivetI, baMdhaNa NichubbhaNa kaDagamaddo ya / Ayarie gacchammi ya, kula gaNa saMghe ya patthAro // 5583 // "taM ceva0" gAhA / so gihattho taM kayAi vahaTThAe AgayaM daTuM taM ceva sAhu NiTThavejjA pANehiM baMdhejja vA / sesaM kaNThyam / evaM tA egANiyassa pacchittaM-aha sahAyae geNhati, ime saMjayagaNe gihigaNe, gAme nagare va desa rajje y| ahivati rAyakulammi ya, jA jahiM ArovaNA bhaNiyA // 5584 // "saMjaya0" gAhA / asya vyAkhyAsaMjatagaNo tadadhivo, gihI tu gAma pura desa rajje vaa| etesiM ciya ahivA, egatarajuto ubhayato vA // 5585 //
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 836 visesacuNNi [ahigaraNapagayaM tahi~ vaccaMte gurugA, dosu tu chalahuga gahaNe chggurugaa| uggiNi paharaNe chedo, mUlaM jaM jattha vA paMthe // 5586 // "saMjatagaNo0" ["tahi~ vaccaMte0"] gAhA / saMjaeNa vA saMjayANa vA je gihatthA te gAmellagA vA gAmAhipaI vA nagaraM vA nagarAdhipaI vA desaM vA desAhivaiM vA rajjaM vA rajjAhipaiM vA / eehiM samaM vaccaMtassa saMjayasahAesu caulahuyAdI taM ceva pacchittaM / sesesu gihIesu samaM padabhedAdI :: (caturlaghu), ::: (SaDlaghu), ::: / (SaDguru) chedo, mUlaM / 'egatarajutto' tti :: / (caturguru), gAmAdINaM eyaM 'ubhayato 'tti gAmeNa ya gAmAhipaiNa ya ityAdi / 'jaM vaccaMte' tti chakkAya causu lahugAdI bhikkhumAdINaM pacchittavisesaNaTThAe idamucyate bhikkhussa dohi lahugA, gaNavacce guruga egamegeNaM / ujjhAe Ayarie, dohi vi gurugaM ca NANattaM // 5587 // "bhikkhussa dohi0" gAhA / je ete pacchittA bhaNiyA ee bhikkhussa taveNa vi kAleNa vi lahugA, gaNAveccheiyassa tvgurugaa| AyariyauvajjhAyANaM dohiM vi gurugA / eseva gamo niyamA, gaNi Ayarie ya hoti NAyavyo / navaraM puNa nANattaM, aNavaThThappo ya pAraMcI // 5588 // "eseva0" gAhA / jattha mUlaM bhikkhussa tattha gaNissa aNavaTh / Ayariyassa pAraMciyaM / kAUNa akAtUNa va, uvasaMta uvaTThiyassa pacchittaM / sutteNa u paTTavaNA, asutte rAgo va doso vA // 5589 // "kAUNa" gAhA / ko keNaM ti ('kAtUNaM' ti) gihatthassa pahArAdi / 'akAtUNa' tti padosaM mottuM aNNaM Na kiMci kAuM uvasaMto jattheva AyariyovajjhAyaM pAsejjA kappati se te saMtie uvAiNAvettae, pAyacchittassa uvaTThAittae tti bhaNiyaM hoti / se ya sutteNa vavahArasuttaM uccAreyavvaM / tassa suovadeseNa pAyacchittaM dAyavvaM / itarahA rAgo doso vA bhavai / rAgo bahuyaM AvaNNe thevaM dejjaa| dosopadesaNaM thovaM, AvaNNassa bahuyaM dejjaa| thovaM jai AvaNNe, atiregaM deti tassa taM hoti / sutteNa u paTThavaNA, suttamaNicchaMta nijjuhaNA // 5590 // 1. je ete...pAraMciyaM / nAsti Da /
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 837 bhAsagAhA-5586-5593] cauttho uddeso jeNa'dhiyaM UNaM vA, dadAti tAvati amappaNA paave| ahavA suttAdesA, pAvati caturo aNugdhAtA // 5591 // "thovaM0"["jeNa'dhiyaM0"] gAhA / jai theve bahuyaM dejjA jAvaieNa ahiyaM taM pAvai / ahavA bahue thovaM dei jAvaieNaM Na pUreti taM deMtao pAvai / ahavA theve ahiyaM vA deMtassa suttAdeseNa :: / (caturguru) / adha so suteNaM vijjaMtaM Necchai to bhaNNati-aNNattha sodhiM karehi / esA nijjuuhnnaa| bitiyaM uppAetuM, sAsaNapaMte asajjhe paMca vi pyaaii| AgADhe kAraNammi, rAyasaMsArie jataNA // 5592 // "bitiyaM0" gAhA / bitiyapade uppAejjA / so sAsaNapaMto asajjho Na sakketi sAsiu, tAhe saMjae sahAe geNhejjA / gihatthA ya gAma-nagara-desa-rajjAe / ete paMca padA rAyasaMsAriyaM pi karejjA jayaNAe, vibhAsA / so puNa sAseMtao imeriso vijjAorassabalI, teyasaladdhI sahAyaladdhI vA / uppAdeuM sAsati, atipaMtaM kAlakajjo vA // 5593 // "vijjA0" gAhA / anno vi vaMso Thavijjati / jadhA-ajjakAlaeNaM sgvNso| ||ahigrnnpgyN samattaM //
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 838 [parihAriyapagayaM visesacuNNi [parihAriyapagayaM] [suttaM] parihArakappaTThiyassa NaM bhikkhussa kappati AyariyauvajjhAeNaM taddivasaM egagihaMsi piMDavAyaM davAvittae, teNa paraMNo se kappati asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dAuMvA aNuppadAuMvA / kappati se annataraM veyAvaDiyaM karittae / taM jahA-uTThAvaNaM vA nisiAvaNaM vA tuyaTTAvaNaM vA uccAra-pAsavaNakhela-siMghANavigiMcaNaM vA visohaNaM vA karittae / aha puNa evaM jANijjA chinnAvAesu paMthesu Aure jhiMjhie pivAsie, tavassI dubbale kilaMte mucchijja vA pavaDijja vA evaM se kappati asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dAuM vA aNuppadAuMvA // 4-31 // "parihArakappaTThiyassa NaM bhikkhussa0" suttaM uccAreyavvaM / sambandhaH pacchittameva pagataM, sahussa parihAra eva na u suddho / taM vahato kA merA, parihAriyasuttasaMbaMdho // 5594 // vIsuMbhaNasutte vA, gIto balavaM ca taM pariTuppA / coyaNa kalahammi kate, tassa u niyameNa parihAro // 5595 // "pacchitta0" ["vIsuMbhaNa."] gAhAdvayam / AvaNNaparihArakappaTThio tassa parihArakappaTThitassa 'taddivasaM pi' ti sakka-mahAdI puvvaddhaM / Usavo iMdamahAti taddivasaM viyara vicchaDDAe sAhU ANeti, kassai bhAvo hojjA tAhe AyariyA se saMghADayaM deMti, teNa paraM Na kappai se aNuparihAriuM sakAraNe uvaTThaNAdI karejja, jao chiNNaddhANaM kilaMto tadA dijjai / esa sutttho| Aha coyaka:- pramAdo na kArya ityupadezena caran kathaM parihAratvaM prAptaH ? atra ucyatekaMTagamAdIsu jahA, AdikaDille tahA jayaMtassa / avasaM chalaNA''loyaNa, ThavaNA jutte ya vosaggo // 5596 // [ni0] "kaMTagamAdIsu0" gAhA / AdikaDillamuggamAdi / ahavA NANAdibalieNa ya AloeyavvaM / Aloie nAma ThavaNA prAyazcittaprApta ityarthaH / 'NAe'tti Avanno 'parihAriya' ttire eyAe AloyaNAe etaM jJAtaM, AcAryeNa jutto saMghayaNeNa AgamAdIhi ya 'vosaggo' tti jhANaNAnimittaM bhayajaNaNanimittaM nirUvasagganimittaM ca savvo gaccho kAusaggaM karei / cauvIsatthayaM 1-3. na dRzyate muca /
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 839 bhAsagAhA-5594-5603] cauttho uddeso aNupehettA cauvIsatthayaM ceva uccArettA imaM savvaM bhaNaMti esa tavaM paDivajjati, Na kiMci Alavati mA Na AlavahA / attaciMtagassA, vAghAto bhe Na kAtavvo // 5597 // "esa tavaM0" gAhA / eeNa'mhe NAlaviyavvA / amhehiM vi eso NAlaviyavvo / AlAvaNa paDipucchaNa, pariyaTTaTThANa vaMdaNaga matte / paDilehaNa saMghADaga, bhattadANa saMbhuMjaNA ceva // 5598 // "AlAvaNa0" gAhA / na eeNa amhaM AlAvao dAyavvo / amhehiM vi eyassa AlAvao na dAtavyo / evaM pADipucchaNaM pariyaTTaNaM uTThavaNaM vaMdaNagaM uccAramattayaM-pAsavaNa-khelamattayaM / tinni vi ekkaM ceva paDilehaNiyaM / saMghADagaM bhatta-pANaM saMbhuMjaNaM / eesu vitahAcaraNe imaM pacchittaM saMghADagou jAva u, lahuo mAso dasaNha u payANaM / lahugA ya bhattadANe, saMbhujaNa hota'NugghAtA // 5599 // "saMghADagou0" gAhA / AlAvagAto ADhaveuM jAva saMghADago tAva jai gacchillagA parihariyassa kareMti to gacchilliyANaM mAsalahuM savvattha, aha bhattapANaM dei :: (caturlaghu) / aha saMbhuMjaMti :: / (caturguru) / idANiM pArihAriyassa / aTTaNhaM tu padANaM, guruo parihAriyassa mAso u| bhattapadANe saMbhuMjaNe ya cauro aNugghAyA // 5600 // "aTTaNhaM tu0" gAhA / uccArAdI tinni vi mattagA ekkaM ceva teNa tiNNi jAva saMghADago tAva pArihAriyassa mAsaguruM, bhattadANe saMbhuMjaNe ya dosu vi :: / (caturguru) / kuvvaMtANetANi u, ANAdi virAhaNA duveNhaM pi / devaya pamatta chalaNA, adhigaraNAdI ya uditammi // 5601 // "kuvvaMtANetANi u0" gAhA / kaNThyA / kappai egagihaMsi piMDavAyaM davAvettae asya vyAkhyA sUtrArthe uktA tathApyazUnyArthaM punarapyucyate / saMkhaDIe viulaM va bhattapANaM, daTTaNaM sAhavajjaNaM ceva / nAUNa tassa bhAvaM, saMghADaM deMti AyariyA // 5602 // bhAvo dehAvasthA, tappaDibaddho va Isi bhAvo se| appAtita hayataNho, vahati suhaM sesa pacchittaM // 5603 //
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 840 visesacuNNi [parihAriyapagayaM dehassa tu doballaM, bhAvo IsiM va tappaDIbaMdho / agilAe~ sohikaraNeNa vA vi pAvaM pahINaM se // 5604 // AgaMtu eyaro vA, bhAvaM atisesio se jaannijjaa| heUhi va se bhAvaM, jANittA aNatisesI vi // 5605 // sakkamahAdI divaso, paNIyabhattA va saMkhaDI vipulaa| dhulaMbhiga egagharaM, taM sAgakulaM asAgaM vA // 5606 // "viulaM va0" ["bhAvo dehAvatthA0" "dehassa tu0" "AgaMtu eyaro0" "sakkamahAdI divaso0"] gAhA / sAhUhiM NAlappai, tassa taM daTuM tivvA saddhA hojja / tAhe Ayariyo taM jANettA bhaNati-uggAheu ajjo / amugagharaM ejjasi tattha gayassa Ayariyo viulaM bhatta-pANaM davAvei teNa paraM na vaTTai dAuM / kappai se aNNataraM veyAvaDiyaM karettae / taM uTThAvaNaM vA jAva visohaNaM / bhattaM vA pANaM vA, Na diti parihAriyassa Na kareMti / kAraNe uTThavaNAdI, coyaga goNIya diTuMto // 5607 // udvejja nisIejjA, bhikkhaM hiMDejja bhaMDagaM pehe| kuviyapiyabaMdhavassa va, karei iyaro va tusiNIo // 5608 // "bhattaM vA pANaM0" ["udvejja0"] gAhA / so bhagavaM aNigUhiyabalavirio asittiTThojayatayA (?) bhaNai-udvejjAmi / tAhe aNuparihArio uTThavei, evaM NisIejjAmi tuyaTTejjAmi bhaMDayaM pehejjAmi, bhikkhaM hiMDijjAmi / tattha vi se aNuparihArio hiMDamANassa imaM karei - NINeti pavesati va, bhikkhagae uggahaM tauggahiyaM / rakkhati ya rIyamANaM, ukkhivai kare ya pehAe // 5609 // "NINeti0' gAhA / 'uggahaM' ti pariggahagaM tadoggahiyaMti parihAriyahatthamayaM aNuparihArio NINei, paDalesu vA chubbhai / coyago bhaNai-kIsa uTThavejjai ? bahutarI se nijjarA hohiti / ettha Ayariyo goNidiTuMtaM karei / jahA goNI paccuviTThA jai na uTThijjai to marai / tahA so vi anuTThavijjaMto marai, saMjamajIviyaM ca kammakkhayaTThayAe ciraM icchijji| lavasattamavyAkhyA kAryA / kiJcAnyat - evaM tu asaDhabhAvo, viriyAyAro ya hoti annucinnnno| bhayajaNaNaM sesANa ya, tavo ya sappurisacariyaM ca // 5610 //
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5604-5613] cauttho uddeso 841 "evaM tu asaDhabhAvo0" gAhA / kaNThyA / aha puNa jANejjA chiNNAvAtehi AlAvagochiNNAvAta kilaMte, ThavaNA khettassa pAlaNA doNhaM / asuhassa bhattadANaM, kAraNe paMthe va patte vA // 5611 // "chiNNAvAta0" gAhA / jahA addhANe parihAriyo taNhAe vA chuhAe vA paritAvijjaMto gAmaMtarai pAviuM [na sakkei] tAhe aNuparihArio bhattapANaM gahAya aMtaraggAme tassa dei / aha so vi asattiTTho tAhe doNha vi dijjai / ThavaNAkhettassa tti uvayaMti DaharagAmaM, pattA parihArie apAvaMte / tassa'TThA taM gAmaM, ThaviMti annesu hiMDaMti // 5612 // "uvayaMti0" gAhA / jai DaharayaM gAmaM pattA parihArio ya Na pAvai to pacchillayA taM parihAriyassa Thaveu ubbhAmaya bhikkhAyariyAe vaccaMti / velaivAte dUrammi ya gAme tassa ThAviumaddhaM / addhaM aDaMti so vi ya, addhamaDe tehiM aDite vA // 5613 // "velaivAte0" gAhA / kaNThyA / eyaM addhANe bhaNiyaM / idANiM acchaMtANaM bhaNNati-parihArio aNiguhiyabalavIryArtham ubbhAmaga bhikkhAyariyAe vaccai / tattha ThitA tAva kiyaMto Na vaei, AgaMtuM tammi AgaMtumasamatthe ThavaNA khettassa bhavai, khettaMto hiMDai, ubbhAmaya bhikkhAyariyAe Na vaccai / evaM ThavaNA khettassa pAlaNA doNhaM ti asya vyAkhyA-asuhassa bhattaM pANaM kAraNe jai so [parihAri] khette hiMDituM Na sakkei tAhe aNuparihArio bhikkhaM hiMDittA paDiggahe se chubbhai, aNuparihAriyassa maMDalIu dIjjai / aha aNuparihArio vi asatto hiMDiuM tAhe kappaTThio dei / jAhe kappaTThio natthi tAhe gacche yo gItattho so dei / evaM parihAriyassa aNuparihAriyassa vi gacchilliyA deMti / evaM do vi pAlitA sArakkhiyA aNukaMpiyA bhavaMti / asahussa bhattadANaM kAraNe iti vartate / 'paMtheva patte va'tti parihArieNaM aNiguhiyabalavIrieNaM hoyavvaM ti kAuM jai ubbhAmaya bhikkhAyariyAe egao hiMDiuM na caei asamuddiTTho jattha vA gao tattha na phavvai2 tAhe aNuparihArio paDiyAgacchaMtassa aMtarA paMthe bhattapANaM NeuM dei / aha gAmaM hiMDittA padaM pi gAmAo Na caei AgaMtuM, tAhe aNuparihArio gAmaM ceva NeuM dei / jai aNuparihAriyo asatto to kappaTThio, jo vA gacche gItattho paMthe vA tatthevANeuM dei / evaM tAva asahussa pArihAriyassa aNupArihAriyassa gacchillaehiM kAraNe kayaM / idANi parihArio ya gacchillayANaM kAraNe jahA kareMti taM bhaNNai / 1. su dd| 2. phavvIha (labh) yatheSTa lAbha prApta karanA (gu) phAvaq / (pAsama 622) /
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 842 visesacuNNi [parihAriyapagayaM biiyapadakAraNammi, gacche vA''gA so tu jynnaae| aNuparihArioM kappaTThito va AgADha saMviggo // 5614 // "biiyapada0" gAhA / asya vyAkhyA kappadviya parihArI, aNuparihArI va bhattapANeNaM / paMthe khette va duve, so vi ya gacchassa emeva // 5615 // "kappaTThiya parihArI0" gAhA / jahA parihAriyassa aNuparihAriyakappaTThiehiM paMthe vA khette vA jayaNAe kayaM tAhe so vi jayaNAe kArei karei ya / kahaM puNa karei ? mayaNa ccheva visome, deti gaNe so tiro va atiro vA / tabbhANesu saesu va, tassa vi jogaM jaNo deti // 5616 // evaM tA paMthammi, jattha vi ya ThiyA tahiM pi emeva / bAhiM aDatI Dahare, iyare addhaddha aDite vA // 5617 // "mayaNa0" ["evaM tA paMthammi0"] gAhA / madaNakoddavakUro laddho, teNa bhutteNa savve asahU jaayaa| 'cchevi ya'tti asiveNaM gaccho gahio savve paDiyA viseNa vA, etesu AgADhesu kAraNesu parihArio bhatta-pANaM osahANi vA uppAettA aNuparihAriyassai dei / so vi tesiM dei, aNuparihAriyaM vA saMdisai jaM tesiM kAyavvaM / tassAsai kappaTThieNa kArei / aha te do vi asahU tAhe sayaM ceva karei savvaM jaM tesi kAyavvaM / 'souM'2 ti vejjaM pucchai jaM saMdisai taM souM jayaNAe karei / aNuparihArieNa vA karei, kappaTThieNa vA / evaM jAvaTThio hotti bhaNiyaM hoi / evaM tAva bhatta-pANA uTThavaNAdINi avavadiyA{di}Ni / idANiM vAyaNapaDipucchaNapariyaTTayA avavadijjati / bitiyaM AgADhasaMviggo te gacchillA pannattimahAkappasutAdINaM agADhajogapaDivannayA Ayario ya AillaeNa asamattho kAlagao vA, tAhe vAyaNAdINi dejja / sayA vi doso vutto hoi / saMviggagahaNaM3 / mA bhUt kassa vimatiH syAt-pUrvasUtreNa pratisiddhaM anyena sUtreNAnujJAtaM pUrvAparaviruddhamAcaramANeNaM asaMviggayA bhavati / tasya mativyapohArthaM saMviggagahaNaM kriyate / // parihAriyapagayaM samattaM // 1. ccheva vi - muca / 2. na dRzyate muca / 3. sa ca tAM dadAno'pi saMvigna eva / mA bhUt kasyApi - malavR /
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ [mahAnaIpagayaM] [suttaM] No kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA imAo paMca mahaNNavAo mahAnadIo uddiTThAo gaNiyAo vaMjiyAo aMto mAsassa dukkhutto vA tikkhutto vA uttarittae vA saMtarittae vA / taM jahA-gaMgA jauNA sarau kosiyA mahI // 4-32 // "No kappai ubhayassa imAo paMca0" suttamuccAreyavvaM / sambandhaH addhANameva pagataM, tattha thale puvvavaNiyA merA / jati hojja tattha toyaM, tattha u suttaM imaM hoti // 5618 // "addhANameva0" gAhA / na iti pratiSedhe / imAu tti suttauttA, uddiTTa nadIu gaNiya paMceva / gaMgAdi vaMjitAo, bahuodaga mahaNNavAto tU // 5619 // "imAutti0" gAhA / uddiTTA iti nirdiSTA gaNiyAu sadhyeyA vaMjIyAo visesiyaao| 'imAo' tti sAMpratamevocyante / 'paMce' tti avizeSitagaNanayA ya vizeSaNArtham / mahAn prAdhAnye bahutve ca ArNavaM udakaM , tat pradhAnaM bahutvaM ca jAsu bhavaMti / mahArNavAdigrahaNaM samudrataDAgAdipratiSedhArthaM / abbhaMtara umAsassa? mAso kAlamAso, kammamAso puvvutto dukkhutto dvivArA vA vibhASAyAM tikkhutto trivArA uttarittae jaMghAhiM saMtarittae nAvAhiM / vakkiyA sakko tti thalammi AkAuM2 (?) eSa sUtrArthaH / ayaM niyuktivistaraH / paMcaNhaM gahaNeNaM, sesA vi u sUiyA mahAsalilA / tattha purA vihariMsu ya, Na ya tAto kayAi sukkhaMti // 5620 // [ni0] "paMcaNhaM0" gAhA / paMcagrahaNAt tasya tRtIyagrahaNamiti kRtvA / zeSaM kaNThyam / paMca parUvetUNaM, NAvAsaMtArime u jaM jattha / uttaraNammi vi lahugA, tattha vi ANAiNo dosA // 5621 // "paMca parUvetUNaM0" gAhA / 'paMce' ti saMkhyA / jAo nadIo jammi visae 1. aMto mAsassa muca / 2. cakkiyA sakketi thalammi AgAsaM iti bhAvyam ? atraitad vAkyaM sandarbharahitaM pratibhAti / 5638 tamAyAM gAthAyAM kadAcit sambhavati /
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 844 visesacuNNi [mahAnaIpagayaM jArisiyAo ya paMca parUviyAo ya nAvA saMtArime 'jaM jattha' tti saMjama chakkAyacaulahugAdI AyavirAdhaNA ya hojjA / evaM saMtaraNe / uttaraNammi ti / apipadaM saMbhAvane saMtaraNe vi :: 4 (caturlaghu), uttaraNe vi :: 4 (caturlaghu) / suddhaM suddhaNe ya / je saMtaraNe uktA doSA te uttaraNe vi| saMkheveNaM bhaNiyaM / idANiM vitthAreNaM bhaNNai aNukaMpA paDiNIyA, va hojja bahavo u paccavAyA U / etesiM NANattaM, vocchAmi ahANupuvvIe // 5622 // "aNukaMpA0" gAhA / tattha aNukaMpA tAva bhaNNaichubhaNaM jale thalAto, aNNe voyAritA chubhati sAhU / ThavaNaM va patthitAe, daTuM NAvaM va ANetI // 5623 // "chubhaNaM0" gAhA / nAvA vANijjao vA, nAvio vA bhaddavo sAhUNaM, sAhuM pAsittA uttariukAma tti aNukaMpAe thalAo nAvaM jale chubhejjA / puvvavilaggA vA keti nAvAe tAhe sAdhuNA na mAyaMti tti kAuM taDe uttArejjA, jale vA pakkhivejjA saMpaTThiyAe vA nAvAe sAhuM Agata tti kAuM NAuM Thavejja, parakUlAo vA daDh NAvaM ANejjA / nAviyasAdhupadoso, NiyattaNa'cchaMtagA ya hariyAdI / jaM teNasAvaehi va, pavahaNa aNNAe~ kiNaNaM vA // 5624 // "nAviya0" gAhA / je te nAvAo uyAriyA te nAviyassa vA sAhUNa vA padussejjA paduTThA jaM karejjA tassa vibhAsA, je ya taDe oyAriyA taDe ThiyA / hariyAdINaM virAhaNaM kareMti / jaM vA teNa sAvaehiM pAvissaMti / avahaMti vA NAvaM pavAhejjA aNNaM / aNukaM pAe imaM NidarisaNaM majjaNagato muruMDo, NAvaM daTThaNa appaNA Neti / kahigA jati akkhevA, tati lahugA maggaNA pacchA // 5625 // "majjaNagato0" gAhA / pADaliputte gaMgAe muruMDo NAvAe udae ramai / sAhuNo parakUle pAsittA sayameva NAvaM neuM sAdhuNo AruhittA kahaM kaheha tti bhaNai / kahAe ADhattAe ADhatto saNiyaM kaDDhAvei / cireNa uttAriyA / aMtapure ya raNNA kahitaM / jadhA suMdarAo kahAo taraMgayAdiAo kahayaMti sAhavo aMteuriyANaM kougaM jAtaM / tAhe maggittA raNNA sAhuNo pvesiyaa| sutta'tthe palimaMtho, NegA dosA ya Nivagharapavese / saikaraNa koueNa, bhuttA'bhuttANa gamaNAdI // 5626 //
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 845 bhAsagAhA-5614-5632] cauttho uddeso "suttatthe0" gAhA / ee aNukaMpAe dosA / aNukaMpA gayA / idANiM paDiNIyaTThayAe vubbhaNa siMcaNa bolaNa, kaMbalasabalA ya dhADitinimittaM / aNusaTTA kAlagatA, NAgakumAresu uvavaNNA // 5627 // "vubbhaNa" gAhA / na tAva vakkhANijjati / vubbhaNa-siMcaNa-bolaNANi / diTuMtaM tAva paDhamaM vakkhANei / kaMbala-saMbalA ya dhADiyanimittaM / eyaM sAmAiyanijjuttIe bhaNiyaM / vIravarassa bhagavato, nAvArUDhassa kAsi uvasaggaM / micchaddiTThi paraddho, kaMbalasabalehiM tArio bhagavaM // 5628 // "vIravarassa0" gAhA / vubbhaNasya vyAkhyAsIsagayA vi Na dukkhaM, kareha majjhaM ti evamavi vottuM / jA chubbhaMtu samudde, muMcati NAvaM vilaggesu // 5629 // "sIsagayA vi0" gAhA / kaNThyA / siMcaNassa vyAkhyAsiMcai te uvahiM vA, te ceva jale chubhejja uvadhiM vA / maraNovadhiniSphannaM, aNesiga taNAdi tarapaNNaM // 5630 // "siMcai0" gAhA / bolanamapyatraiva vyAkhyAyate iti sAdhuNo uvadhi vA siMcaMti / udaeNaM 'te ceva'tti sAdhuNo jaM ca uvahiNA viNA aNesanijjaM uvahiM geNhaMti, taNANi vA sevissaMti, tarapaNNaTThAe vA ciraM ruddhA dharejjejjA, bajjhejja vA / paDiNIyaTThayAe tti gataM / idANiM bahave ya paccavAyA asya vyAkhyA saMghaTTaNA''yasiMcaNa, uvagaraNe paDaNa saMjame dosA / sAvata teNe tiNhegatara, virAdhaNA saMjamA''yAe // 5631 // "saMghaTTaNA0" gAhA / asya vyAkhyAtasaudagavaNe ghaTTaNa, siMcaNa loge a NAvi siMcaNatA / vubbhaNa uvadhA''tubhaye, magarAdi samuddateNA ya // 5632 // 1. [ mahurAe jiNadAso, AhIra vivAha goNa uvavAse / bhaMDIra mitta avacce, bhatte NAgehiM AgamaNaM // 470 // ] (Ava0 ni0)
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 846 visesacuNNi [mahAnaIpagayaM "tasa udaga0" gAhA / trasAnAmudakasya vanaspateH eSAM saMghaTTaNA bhavati / siMcati logeNaM vA, nAvArUDheNaM nAvieNaM vA, paDaNaM pataNaM nAvAto, udake sAhussa uvahissa vA doNha vi vA vubbhaNa maha emeva acchAhe salilANaM ee saMjamavirAdhaNA dosA / idANiM AyAe sAvaya-teNo / asya vibhASA ohAramagarAdIyA, ghorA tattha u sAvayA / sarIrovahimAdIyA, NAvAteNA ya katthaI // 5633 // "ohAramagarAdiyA0" gAhA / AdigrahaNAt suMsumArAdayaH, tehiM mArijjejja, teNA sarIrovahINaM NAvA teNA / tiNhegatara tti / asya vyAkhyA sAvaya teNe ubhayaM, aNukaMpAdI virAhaNA tiNNi / saMjama AubhayaM vA, uttaraNAvuttaraMte vA // 5634 // "sAvaya0" gAhA / sAvayA 1 teNA 2 teNAvi [sAvayA vi] 3 / aNukaMpAe 1, paDiNIyaTThayAe 2, bahavo ya paccAvAyA' 3 / ahavA ete tinni / ahavA ime saMjamavirAdhaNA 1, AyavirAdhaNA 2, ubhayavirAhaNA 3 / ahavA sArubhaNaTThie udakaM uyaraMte 1 NAvAgayassa 2 uttaraMte 3 / uktaM vistarataH saMtaraNaM / idANiM uttaraNaM vistareNocyate / tattha gAhAuttaraNammi paruvite, uttaramANassa caulahU hoti / ANAiNo ya dosA, virAhaNA saMjamA''tAe // 5635 // "uttaraNammi" gAhA / uttaraNaM NAvAe viNA uttarijjaMti / taM uttaraNaM tividhaMjaMghaddhA saMghaTTo, saMghaTTavariM tu levoM jA nnaabhii| teNa paraM levovari, tuMboDuva NAvavajjesu // 5636 // "jaMghaddhA0" gAhA / jAva jaMghaddhA tAva udagasaMpuTTho (saMghaTTo ?) jAva NAbhI yAva(tA) leo, NAbhIuvareNa levuvari / taM ca tuMvoDuva NAvAvajjaM uttara[Na]mucyate / ettha saMjamaAyavirAhaNA dosA / saMghaTTaNA ya siMcaNa, uvagaraNe paDaNa saMjame dosaa| cikkhalla khANu kaMDaga, sAvata bhaya bubbhaNe AyA // 5637 // 1. aNukaMpA pratyanikArthatayA vA 3 malavR /
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ 847 bhAsagAhA-5633-5642] cauttho uddeso "saMghaTTaNA0" gAhA / kaNThyA / [suttaM] aha puNa evaM jANijjA-eravai kuNAlAe jatta cakkiyA egaM pAyaM jale kiccA egaM pAyaM thale kiccA evaNhaM kappati aMto mAsassa dukkhutto vA tikkhutto vA uttarittae vA saMtarittae vA; evaM no cakkiyA evaNhaM no kappati aMto mAsassa dukkhutto vA tikkhutto vA uttarittae vA saMtarittae vA // 4-33 // "eravati kuNAlAe jattha cakkiyA egaM pAyaM" suttaM uccAratavvaM / eravati jamhi cakkiya, jalathalakaraNe imaM tu NANattaM / ego jalammi ego, thalammi ihaI thalA''gAsaM // 5638 // eravati kuNAlAe, vitthiNNA addhajoaNaM vahati / kappati tattha apuNNe, gaMtuM jA verisI aNNA // 5639 // "eravati0" ["eravati0"] gAhAdvayam / sUtrArthaH gAthAdvayam / 'mettha ya nANattaM' nAma jaM kappati aMtomAsassa uyaraMto paDhamaM jale, tato bitiyapAyaM AgAseNaM thale vibhAsA / eyAe jayaNAe kappai aMtomAsassa dukkhutto vA tikkhutto vA uttarittae saMtarittae vi paDiAgamittaeNaM / esa suttattho / idAnIM nijjuttIe uttaraNapaMthaprakArA bhaNNaMti / tesu jayaNAe saMkama thale ya Nothala, pAsANajale ya vAlugajale ya / suddhadaga paMkamIse, paritta'NaMte tasA ceva // 5640 // [ni0] udae cikkhalla paritta'NaMtakAiga tase ta mIse ta / akkaMtamaNakkaMte, saMjoe hoti appabahuM // 5641 // [ni0] "saMkama thale ya0" ["udae cikkhalla0"] gAhA / purAtanaM gAthAdvayam asya vyAkhyA tiviho paMtho / thaleNaM saMkameNaM No thaleNaM ti / tattha thaleNaM jo NadIkhoppareNa pariharittA gammai / saMkame imA gAhA egaMgiya cala thira pArisADi sAlaMbavajjie sbhe| paDipakkhesu ta gamaNaM, tajjAtiyare va saMDevA // 5642 // 1. imaM tu nANattaM muca /
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 848 visesacuNNi [mahAnaIpagayaM ["egaMtiya0"] gAhA / saMkamo duviho-tajjAo atajjAo ya / tajjAo NAma jo tattheva pahANehiM puDhavI pahANasaMDe'vagAso / atajjAo jo dArugehiM kao / so egaMtio aNegaMtio vA / egaMtiyo jo egeNaM phalaeNaM / aNegaMtio jo aNegehiM phalaehiM / ekkekko duviho-calo thiro ya / puNo duviho-aparisADI saparisADI ya / ekkekko duviho-veiyAbaddho aveiyAbaddho ya / sovaiyo egao duviho vA / puNo sabhao Nibbhao ya / tattha puvvaM thaleNa gaMtavvaM / tassa asai sarue vA saMkameNaM tajjAeNaM thireNa aparisADiNA gaMtavvaM / tassAsai sarue vA atajjAteNaM egatieNa thireNaM duhao veiyAbaddheNaM aparisADiNA gammai / evaM appAbahugaM NAUNa vaccejja / thaleNaM ti Nadi koppara varaNeNa va, thalamudayaM NothalaM tu taM cauhA / uvalajala vAlugajalaM, suddhamahI paMkamudagaM ca // 5643 // "Nadi koppara0" gAhA / thale NAma pariraeNaM gammai, jahA kopparo NadINaM / No thalapANiyaM / taM cauvvihaM-pAhANajaleNaM, vAlugajaleNaM, suddhamahIe, acittAe udageNaM gammai / paMkajaleNaM jaM udaeNaM kaddame khuppaMtehiM gammai / jaM taM pAhANajalaM taM duvihaM-akkaMtaM aNakkaMtaM ca / ekkekkaM duvihaM-sapaccavAyaM NipaccavAyaM ca / evaM vAlugAjalaM pi, suddhodayaM pi / eyaM puNa cauvvihaM pi jahAsaMbhavaM puDhavikkAyaM saMjattA vaNassaikAyapariNattaNaMtathirA'thiraakkaMtatasapaccavAyaNipaccavAyabeiMdiyAdIhiM vi thirAthiramakkaMtamaNakkaMta saMjattA hojja, jehiM apattA dosA saMjamaAyavirAhaNAu prati tahA gacchaMti / paMkajalassa ime dosA - lattagapaheya khulae, taha'ddhajaMghAe~ jANuuvariM ca / leve ya levauvariM, akkaMtAdI u saMjogA // 5644 // "lattagapaheya0" gAhA / lattago NAma NahaghAtesu jAva cikkhallo khuppai / sesaM kaNThyam / ettha vi taheva akkaMtAdI saMjogehiM gaMtavvaM / jo vi ya hota'kkaMto, hariyAditasehiM ceva prihiinno| teNa vi tu na gaMtavvaM, jattha avAyA ime hoti // 5645 // "jo vi ya hota'kkaMto0" gAhA / girinadi puNNA vAlA'hi kaMTagA dUrapAramAvattA / cikkhalla kallugANi ya, gArA sevAla uvalA ya // 5646 //
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5643-5652] cauttho uddeso 849 "girinadi0' gAhA / kaNThyA / kAhalligA' pAhANa chiMdaMti teuNa kareMti to koMkaNavisae gArA gArisaricchA NINANINauraNagA (?) / sesaM kaNThyam / gamaNe vihI uvalajaleNa tu puvvaM, akkaMta-niraccaeNa gaMtavvaM / tassa'sati aNakkaMte, NiraccaeNaM tu gaMtavvaM // 5647 // "uvalajaleNa tu0" gAhA / kaNThyA / emeva sesaesu vi, sigatajalAdIhi~ hoti sNjogaa| paMka mahusittha lattaga, khula'ddhajaMghA ya jaMghA ya // 5648 // "emeva sesaesu0" imA sahAyassa gaahaa| aDDorutamittAto, jo khalu uvariM tu kaddamo hoti / kaMTAdi jaDho vi ya so, atthAhajalaM va sAvAyaM // 5649 // "aDDoruta0" gAhA / kaNThyA / jattha acittA puDhavI, tahiyaM aautrujiivsNjogaa| joNiparittathirehiM ya, akkaMtaNiraccaehiM ca // 5650 // "jattha acittA puDhavI0" gAhA / jattha AukkAe acittA puDhavI akkaM tA NipaccavAyAe tAva gammai, asai aNakkaMtAe vi NipaccavAyAe, asai sacittapuDhavIe evaM ceva / jattha AukkAe vaNassaikAo tattha paritta-mIsa-sacitta-aNaMta-missa-sacittaakkaMta-aNakkaMta-sapaccavAya-NippaccavAiehiM gaMtavvaM / emeva tu saMjogA, udagassa cauvvihehi~ tu tsehiN| akkaMtathirasarIreNiraccaehiM tu gaMtavvaM // 5651 // "emeva tu0" gAhA / kaNThyA / teUvAuvihUNA, evaM sesA vi svvsNjogaa| udagassa u kAyavvA, jeNa'higAro ihaM udae // 5652 // "teUvAu0" gAhA / jattha AukkAe sacittapuDhavikkAo vaNassaikAo ya / kayareNaM gammau puDhavikkAeNaM? evaM vibhAsiyavvaM / aMtomAsassa dukkhutto vA uttarittae vA saMtarittae vA asya vyAkhyA1. kallukA: muca / = pASANeSu dvIndriyajAtivizeSA bhavanti te pAvo chedayanti /
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 850 visesacuNNi [mahAnaIpagayaM eravai jattha cakkiya, tArisae na uvahammatI khettaM / paDisiddhaM uttaraNaM, puNNAsati khetta'NuNNAyaM // 5653 // satta u vAsAsu bhave, dagaghaTTA tinni hoMti uDubaddhe / je tu Na haNaMti khettaM, bhikkhAyariyaM va na haNaMti // 5654 // "eravai jattha cakkiya0"["satta uvAsAsu0"] gaahaa| eravatinadI kuNAlAjaNavae addhajoyaNavitthiNNA addhajaMghAe udagaM, tIe puNa kesui padesesu udagaM atthi kesu vi natthi / tIe uttariuM jattha bhikkhAyariyAe gammai tattha jai uDubaddhe tiNNi udagasaMghaTTA te gayA'gaeNaM / vAsAsu satta te gamaNAgamaNeNaM coddasa, jattherisaM tattha na uvahammai / 'punne sai'1 asya arthaH / puNNe mAsakappe vAsAvAse vA jai puNaNuttinnANaM atthi annaM khettaM to na uttariyavvaM / jANi aNutinnANi khettANi tesu vihariyavvaM / aha aNuttiNNANaM annaM Natthi khettaM to uttariyavvaM / jaha kAraNammi puNNe, aMto taha kArammi asivAdI / uvahissa gahaNa liMpaNa, NAvoyaga taM pi jataNAe // 5655 // "jaha kAraNammi0" gAhA / jaha kAraNe puNNe mAsakappe vAsA ya so to annakhettA asatIe diTuM uttaraNaM / tahA aMto vi mAsassa asivAdIhiM kAraNehi uvahI vAhallio levassa vA aTThAe uttarejja / NAvAdIsu uttariyave imA jayaNA NAva thala levaheDhA, levo vA uvari eva levassa / doNNI divaDDamakkaM, addhaM NAvAe~ parihAtI // 5656 // do joyaNAi~ gaMtuM, jahiyaM gammati thaleNa teNa ve| mA ya durUhe nAvaM, tatthAvAyA bahU vuttA // 5657 // "NAva thala0" ["do joyaNAiM0"] gAhA / NAvAe uttariyavvAe do joyaNAI pariharaMto thaleNaM vaccau mA ya NAvAe / levovariNA uttariyavvo divaDhe joyaNaM pariharaMto thaleNaM vaccau mA ya levovarieNaM / leveNaM uttariyavve joyaNaM pariharaMto thaleNaM vaccau mA ya leveNaM / jaMghaddhe uttariyavve addhajoyaNaM pariharaMto thaleNaM vaccau mA ya jaMghaddhAe / eesiM parihAraparimANaM asaie NAvAe levovariNA vA leveNa vA jaMghaddhAe vA gammai / thalasaMkamaNe jayaNA, paloyaNA pucchiUNa uttaraNaM / paripucchiUNa gamaNaM, jati paMtho teNa jataNAe // 5658 // 1. punnAsaha muca /
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5654-5663] cauttho uddeso 851 "thalasaMkamaNe0" gAhA / thaleNaM gaMtavvaM paDipucchiUNa jai paMtho atthi vaccaMti / samudANaM paMtho vA, vasahI vA thalapatheNa jati natthi / sAvatateNabhayaM vA, saMghaTTeNaM tato gacche // 5659 // Nibhae gArathINaM, tu maggato colpttttmussaare| sabhae atthagghe vA, uttiNNesuM ghaNaM paDheM // 5660 // dagatIre tA ciTThe, Nippagalo jAva colapaTTo tu / sabhae palaMbamANaM, gacchati kAeNa aphusaMto // 5661 // "samudANaM0" gAhA / kaNThyA / tao udagasaMghaTTeNaM vaccaMti / tattha kA jayaNA["Nibhae gAratthINaM0" "dagatIre0"] pAyaM ukkhivittA puNo jayaNAi Thavei / jAhe jaMtugAo' uvari tAhe aMtaggaeNa jaleNa jayaNAe avillohaMto vaccai, jAhe thalaM patto bhavati tAhe pAe Nippagalei, iriyAvahiyaM paDikkamai / dagaleve jai gihatthA atthi uttaraMtayA jeNa te uttaraMti teNa uttariyavvaM / jai Natthi bhayaM pacchA tesu uttinnesu ullabhai maggao jattiyaM pANiyaM pAvai tittiyaM tittiyaM ussArei uvarihuttaM colapaDheM-ovassa paccavAyaM aNagghaM2 vA hojja pANiyaM tAhe purao ullubhai maggao vi Na ullubhai / jAhe te uddhatiNNA tAhe te ullubhai / tahiM puNa paDipaTTayaM ghaNaM baMdhai, jAhe uttiNNo tAhe taM colapaTTayaM dhareto acchai jAva nippagalo jaao| aha sapaccavAyaM tAhe galaMteNa vi vaccai, Na ya aMga alliyAvei / evaM gihatthehiM samaM / aha natthi gihatthA, Na ya koi pucchiUNa dIhamahallA tAhe uyAraM uttAraM ca paDilehaMti uvagaraNaM, ekkA jogaM kareMti / etadevArtham - asai gihi NAliyAe, ANakkheuM puNo vi paDiyaraNaM / egAbhogaM ca kare, uvakaraNaM leva uvariM vA // 5662 // "asai gihi0" gAhA / kaNThyA / bitiyapada teNa sAvaya, bhikkhe vA kAraNe va aagaaddhe| kajjuvahi magara chubbhaNa, nAvodaga taM pi jataNAe // 5663 // "bitiyapada0" gAhA / biiyapade NAvAe vA levovariyAdIhi vA gacchejja vijjamANe vi thalaparihAre / teNA duvihA-sAvayA vA parihAreNa bhikkhaM vA Natthi parihAreNaM, AgADhaM NAma 1. jaMghAo iti bhAvyam ? 2. colapaTTayaM / [ aha] tattha paccavAyaM atthagdhaM iti bhAvyam ?
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 852 visesacuNNi [mahAnaIpagayaM AgADhaM gelaNNaM, ahiDakkavisAdiu jahAiyA NeyavvANi / 'kajjuvadhi' tti asya vyAkhyA purao duruhaNamegau, paDilehA puvva paccha samagaM vaa| sIse maggo majjhe, bitiyaM uvakaraNa jayaNAe // 5664 // "purao0" gAhA / purao appANaM Na dAeMti / kiM kAraNaM ? bhaddayapaMtadosA / egate avakkamiyavvaM / egA jogaM bhaMDagaM karettA susIsovariyaM kAuM paDilehettA colapaTTayaM ghaNaM baMdhai, sAgAraM bhattaM paccakkhaMti / egaM mahallaM paDiggahagaM ummatthiaMbaMdhiUNa hattheNa geNhaMti / 'puTvi pacchA samagaM va' tti / gihatthANaM kiM puvvaM durUhiyavvaM pacchA adha samagaM? jai bhaddayA to puvvaM durUhiyavvaM, aha paMtA to tesiM sabhAvaM nAuM mA rusejja tao pacchA samagaM vA, vibhAsA / 'sIse' tti / NAvAe sIse ussaggeNa majjhe durUhiyavvaM / jai majjhe ThAgo natthi to aNuNNAo saMto puravo vA majjhao vA durUhejjA / 'magaracchubbhaNaM' ti jai paMtAo bhae chubbhejja, NAvA viNasejja vA, tAhe puvvakae egAyate bhaMDae vilaggiuM magarAdINaM bhae te hatthapAdaphoDaNAhiM trAsiMto tarai / aha Natthi magarAdINaM bhayaM to jayaNAe tarati / ahavA egAjogayakayassa uvagaraNassa uvariM vilaggassa magarAo bhayaM Na hohiti / Naya vihaDapphaDo vubbhihiti / so vA uvakaraNaM vA NAvodagaM ti, jai vi NAvAdIhi balA NAvodayaM ussicAvejja, taM jayaNAe ussicejja / saNiyaM chubbhati vibhAsA / biiyaM ti uttaraMto pacchA uttarai / puvvaM vA 'uvakaraNa jayaNAe' tti egaMtaM gaMtA jaM aMtaM cIraM taM pAuNai, NavakANi cIvarANi Na paDidaMsei / appasAgAriyANi karei / mA taravannaTThAe' maggihiti / jai taravannaM maggaMti dhammakahANusaTThIe kIrai / aha NecchejjA tAhe jaM taM aMtaM cIraM taM dijjai / evaM uvkrnnjynnaae| // mahAnaIpagayaM samattaM // 1. tarapaNyaM ityarthaH malavR /
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ [uvassayavihipagayaM] [suttaM] se taNesu vA taNapuMjesu vA palAlesu vA palAlapuMjesu vA appaMDesu appapANesu appabIesu appahariesu appussesu apputtiMgapaNaga dagamaTTiyamakkaDagasaMtANaesu ahesavaNamAyAe no kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA tahappagAre uvassae hemaMtagimhAsu vatthae // 4-34 // "se taNesu vA taNapuMjesu vA0" suttaM uccAreyavvaM / saMbandhoaddhANAto nilayaM, uviMti tahiyaM tu do ime suttaa| tattha vi uDummi paDhama, uDummi dUijjaNA jeNaM // 5665 // ahavA addhANavihI, vutto vasahIvihiM imaM bhnnii| sA vI puvvaM vuttA, iha u pamANaM duviha kAle // 5666 // "addhANAto0" ["ahavA addhANavihI0"] gAhAdvayam / uDubaddhe pUrvaM sUtramucyatepazcAdvAsAvAse kasmAt kAraNAt ? yasmAd uDubaddha rIyijjati, teNaM kAraNeNaM uDubaddhe suttaM / puvvaM vAsAvAsasuttaM, pacchA duvidha kAle tti uDubaddhe vAsAvAse ya / taNagahaNA''raNataNA, sAmagamAdI usUiyA savve / sAlImAti palAlA, puMjA puNa maMDavesu katA // 5667 // puMjA u jahiM dese, appappANA ya hoMti emAdI / appa tiga paMca satta ya, eteNa Na vaccatI suttaM // 5668 // vattavvA u apANA, baMdhaNulomeNimaM kayaM suttaM / pANAdimAdiesuM, ThaMte saTTANapacchittaM // 5669 // thovammi abhAvammi ya, viNiogo hoti appshss| thove u appamANo, appAsI appaniddo ya // 5670 // nissattassa u loe, abhihANaM hoi appasatto tti / louttare viseso, appAhAro tuaTTijjA // 5671 // biya maTTiyAsu lahugA, harie lahugA va hoMti gurugA vA / pANuttiMgadaesuM, lahUgA paNae gurU cauro // 5672 //
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 854 visesacuNNi [uvassayavihipagayaM ___"taNagahaNa0" ["puMjA u jahiM0" "vattavvA u apANA0" "thovammi0" "nissattassa u0" "biya maTTiyAsu0"] gAhAdvayam / taNasaMgiNhaNaTThAe te taNapuMjA uvariM maMDavesu kIraMti / mA heTThA bhUmIe viNissihiti / tesu desesu appANi taNANi, teNa kAraNeNaM saMgiNhaMti / alpAH prANAH dvayo trayo vA / naitat sUtreNoktam / alpazabda: abhAve draSTavyaH / AhayaddevaM teNa apANesu abIesu evamAdisuttAbhilAveNaM vattavvaM ? ucyate-sukhamukhoccAraNArthaM appasaddo sutte kato / jai puNa doNNi tinni vA jatthapANa bIMdiyA tesu jai ThAi tA tesiM virAhaNAe jaM nipphaNNaM taM pAvai / esa suttattho / ayaM niyuktivistara: savaNapamANA vasahI, adhiThaMte caulahuM ca ANAdI / micchatta avAuDa paDileha vAya sANe ya vAle ya // 5673 // [ni0] "savaNa" gAhA / zRNvate AbhyAmiti zravaNe karNAvityarthaH / jai puNa ahesavaNANaM ThAti :: (caturlaghu), ANAdi / micchattaM kadhaM bhavai ? jehiM sAgAriyaM veuvviyaM avAuDiyaM vA te atite paDimAe logo pAsittA [bhaNijja] hirIpaDicchAdaNamavi titthakareNaM NANuNNAyaM / lajjAmaiyaM ca alaMkAraM / nUNaM asavvaNNU so / evaM micchattaM / 'apaDileha'' tti uppi apaDilehie sIsaM apphiDati, tattha pANavirAhaNAnipphaNNaM / oNayANaM ca atintanintANaM vAeNaM kaDI paTThI ya gheppai / uNayassa ya atitassa ya sAgAriyaM laMbamANaM piTThato sANo majjAro vA harejja / 'vAle ya' tti uvariM sIse apphiDie sappo tattha allINo DasejjA / bitiyapade alaMbhe vasahIe, annesu ya khettesu ya asai vAhiNitAe savaNamAyAe vA ejja tattha imA jayaNA savaNapamANA vasahI, khette ThAyaMta vAhi vosaggo / pANAdimAdiesuM, vitthiNNA''gADha jataNAe // 5674 // "savaNa." gAhA / vasahIe bAhiM AvassayaM kareMti / aNNo vi jo kAussaggo so bAhiM kIrai / jai puNa pANajAiehi saMsattA sA ya vicchiNNA vasahI tAhe chArehiM puIe vali hannai / je oAsasaMsattA / 'AgADha' tti agADhakAraNe ThiyANaM esa jayaNA / veuvva'vAuDANaM, vuttA jayaNA Nisijja kappo vA / uvaoga Nita'iMte, hu chiMdaNA NAmaNA vA vi // 5675 // "veuvva0" gAhA / je ya veuvvittA avAuDiyA vA tesiM puvvameva jayaNA bhaNiyA / 1. paDileha-muca /
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAsagAhA-5665-5677] cauttho uddeso 855 atitiNitA' ya piTThao nisajjaM kappaM vA kariti / saMsattesu uvaogaM kareMti daTThaNa tANa pariharaMti / atitiNitiyA jANi ya taNANi uvariM labaMti tANi chidaMti / NAmato NAma uvariM ukkaettA uttasiMti / __ [suttaM] se taNesu vA jAva saMtANaesu uppisavaNamAyAe kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA tahappagAre uvassae hemaMtagimhAsu vatthae // 4-35 // "se taNapuMjesu vA jAva uppi savaNa." suttaM uccAreyavvaM / codako bhaNati-NAraddhavvaM etaM suttaM / kiM kAraNaM ? atthAvattIe ceva siddhaM / jai avasevaNamAyAe Na kappati arthAdApannaM savaNamAyAe kappai / Ayariyo bhaNati-aNuttaM na saddahijjati, na ya pamANaM NiyamiyaM bhavati / ata evoktam "vavahAra Na'tthavattI" gAhA / [suttaM] se taNesu vA jAva saMtANaesu aherayaNImukkamauDesu no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA tahappagAre uvassae vAsAvAsaM vatthae // 4-36 // suttaM-"se taNapuMjesu vA jAva aherayaNI0" suttaM uccAreyavvaM / aMjalimaulikayAo, doNNi vi bAhA samUsiyA muddo| heTThA uvariM ca bhave, mukkaM tu tao pamANAo // 5676 // hattho laMbai hatthaM, bhUmIo sappo hatthamuTTeti / sappassa ya hatthassa ya, jaha hattho aMtarA hoti // 5677 // ["aMjalimauli0" "hattho laMbai0"] jattha vasahI ya mAlo jaM vA vaMsakaTehiM gopucchasahANaM kIrai, heTTho va chiNNaM uvaruvaritaNA aMtaraM jaM taM uvarillamuttauDaM bhaNNai, tassa puNa bhUmIuM imaM pamANaM / bhUmIo cautthahatthoUNa jaM makuDaM pAvai erisIe Na kappai vasahIe vAsAvAsaM ThAiuM / kiM kAraNaM ? bhUmIu saMthArao tiNNi hatthA ucco kIrai / kiM kAraNaM ? saMthAre pAsuttassa heTeNaM hattho hatthaM laMbai / sappo bhUmIu jahaNNeNaM hatthaM uDhei / tihatthucce 1. nAsti-a i / 2. vavahAra Na'tthavattI, aNappieNa ya cauttha bhAsAe / mUDhaNaya agamiteNa ya, kAleNa ya kAliyaM neyaM // [5235 ]
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 856 visesacuNNi [uvassayavihipagayaM saMthArae kae sappassa ya sAhussa ya aMtarA hattho pamANaM / eeNa kAraNeNaM tiNNi hatthA ucco kIrai / saMthArayassa uvaritaNiyA rayaNIe mauDaM tattha kahaM uvaDheu, acchau sAhU paDilehAe sujjhai teNa imaM pamANaM / mAlA laMbai hatthaM, sappo saMthArae nivitttthss| sappassa ya sIsassa ya, jaha hattho aMtarA hoti // 5678 // kAussaggaM tu Thie, mAlo jai havai dosu rayaNIsu / kappai vAsAvAso, iya taNapuMjesu savvesu // 5679 // "mAlA laMbai hatthaM0" ["kAussaggaM tu0"] gAhA / uppi tu mukkamauDe, ahi ThaMte caulahuM ca aannaaii| micchatte vAlAI, bIyaM AgADhaM saMviggo // 5680 // "uppi tu0" gAhA / kaNThyA / aheva mauDei :: (caturlaghu) ANAdi / mAle vA AvaDejja dIhajAINa vA vejjeNa kAusaggaThie mAli jai havai dosu rayaNIsu kappai vAsAvAso ya taNapuMjesu savvesu / biiyapadesu mukkamauDesu ThAejja asivomadariyAsu khettANaM vA alaMbhe tAhe tattheva acchi| dIhAimAIsu u vijjabaMdhaM, kuvvaMti ulloya kaDaM ca pottiM / kappA'saIe khalu sesagANaM, muttuM jahaNNeNa gurussa kujjA // 5681 // "dIhAimAIsu0" vRttaM kaNThyam / [suttaM] se taNesu vA jAva saMtANaesu uppirayaNI mukkamauDesu kappati niggaMthANa ya niggaMthINa ya tahappagAre uvassae vAsAvAsaM vatthae // 4-37 // "se taNapuMjesu vA jAva uppirayaNi" suttaM uccAreyavvaM / ahiyagahaNAdaparimANaM dIvaDDeNa hattheNa dohiM vA aDDAijjehiM vaa| // uvassayavihipagayaM samattaM // // kappacuNNIe cauttho uddeso samatto // // kappassa cauttho //
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / suyaM meM aausN|| zrutabhavana saMzodhana kendra