Book Title: Aagam 41 2 PIND NIRYUKTI Moolam evam Vrutti
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004143/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [41/2] zrIpiNDaniryuktiH (mUla)sUtram namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya zrIAnaMda-kSamA-lalita- suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH "piNDaniryukti" mUlaM evaM vRtti: [mUla-niryuktiH + bhASyaM + malayagirisUri-viracitA vRttiH] [Adya saMpAdaka: - pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma. sA. ] (kiJcit vaiziSThyaM samarpitena saha ) punaH saMkalanakartA- muni dIparatnasAgara (M.Com., M.Ed., Ph.D.) 23/04/2015, guruvAra, 2071 vaizAkha suda 5 jain_e_library's Net Publications muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [41/2] mUla sUtra -[2/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri viracitA vRttiH ~0~ Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH) / mUlaM -1 . "niyukti: -1 + bhASyaM [-] + prakSepaM -" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra gaoooooooooooooooooooooooooodaaes zreSThi devacandra lAlabhAI-jainapustakoddhAre anyAGkaH 44. zrImadrabAhusvAmipraNItA-sabhASyA-zrImanmalayagiryAcAryavivRtA shriipinnddniyuktiH|| &oooot ||-|| dIpa Spopo Oppppppe anukrama prasedhikA-zeTha devacandra lAlabhAI jainapustakoddhArabhANDAgArasaMsthA vikhyAtikArakA-zAha nagInabhAI ghelAbhAI jaherI aspaika kAryavAhaka muMbaI 426 jhaverIbajAra / [asya punarmudraNAyAH sarve'dhikArA etajJANDAgArakAryavAhakANAmAyattAH sthApitAH bhagavaDIrasya 2444. kimanUpasya 1944. sumirate. 1918. prathama saMskaraNam / pratayaH 1000 niveMzaH sAjherupyaka: Rs. 1-8-0. . pppppppppppppppppppppppppppppp piNDaniyukti sUtrasya mUla "TAiTala peja" Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ malAikA: 660+37+6 piNDaniryakti mala-satrasya viSayAnakrama dIpa-anakramA: 703 | pRSThAMka: - 007 mUlAMka: viSayaH 001 prastAvanA gAthA 436 utpAdanA 684 / pramANa 711 / upasaMhAra pRSThAMka 004 242 348 mUlAMka: viSaya: 002 | piNDa 558 | eSaNA | 697 / aMgAra-dhUma | mUlAMka: 101 udagama 678 / saMyojanA 703 | kAraNa pRSThAMka: 084 346 294 353 355 359 muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: ~ 2~ Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [piNDaniyukti- mUlaM evaM vRttiH] isa prakAzana kI vikAsa-gAthA yaha prata sabase pahale "zrI piNDaniyukti:" nAmase sana 1918 (vikrama saMvata 1974) meM devacandra lAlabhAi pustakoddhAra saMsthA dvArA prakAzita huI, isa ke saMpAdaka-mahodaya the pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI (sAgarAnaMdasUrijI) mahArAja sAheba | hamane jaba "AgamasuttANi" (saTIka) nAmase 45 Agama-saTIkaM kA prakAzana karavAyA taba hamAre saMpAdana kAryame isI prata kA sahArA lekara hamane bhI "piNDaniyukti-saTIkaM" kA puna: saMpAdana evaM prakAzana kiyA hai | jo "AgamasuttANi" (saTIka) ke 26 ve bhAgame mudrita huA hai, aura inTaraneTa para bhI "AgamasuttANi" (saTIka) 41/2 ke rupame hai| jIse hamAre dvArA prakAzita 'DIvIDI' me bhI sthAna diyA hai| * hamArA ye prayAsa kyoM? Agama kI sevA karane ke hameM to bahota avasara mile, 45-Agama saTIka bhI hamane 30 bhAgome 12500 se jyAdA pRSThomeM prakAzita karavAe hai, kintu logo kI pUjyazrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ke prati zraddhA tathA prata svarupa prAcIna prathA kA Adara dekhakara hamane isI prata ko skena karavAI, usake bAda eka speziyala phorameTa banavAyA, jisame bIcame pUjyazrI saMpAdita prata jyoM kI tyoM rakha dI, Upara zIrSasthAname Agama kA nAma, phira mUlasUtra-niyukti-bhASya Adi ke naMbara likha die, tA~ki par3hanevAle ko pratyeka peja para kaunasA sUtra, niyukti, bhASya Adi cala rahe hai usakA saralatA se jJAna ho zake | bAyIM tarapha Agama kA krama aura isI prata kA niyukti/bhASya/prakSepa kA sUtrakrama diyA hai, usake sAtha vahA~ 'dIpa anukrama bhI diyA hai, jisase hamAre prAkRta, saMskRta, hiMdI gujarAtI, iMgliza Adi sabhI Agama prakAzanomeM praveza kara zake | hamAre anukrama to pratyeka prakAzanomeM eka sAmAna aura kramazaH Age bar3hate hue hI hai, isIlie sirpha krama naMbara die hai, magara prata meM gAthA Adi ke naMbara alaga-alaga hone se hamane use alaga-alaga die hai aura usake lie ||-|| aisI do lAina khIMcI yA 'gAthA' Adi zabda likha diyA hai | aneka sthAnome pRSTha ke nIce viziSTha phUTanoTsa bhI dI hai | abhI to ye jain_e_library.org kA 'iMTaraneTa pablikezana' hai, kyoMki vizvabharameM aneka logo taka pahu~cane kA yahIM sarala, sastA aura Adhunika rAstA hai, Age jAkara Isiko mudraNa karavAne kI hamArI manISA hai| ........muni dIparatnasAgara. ~ 3~ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM ] >> "niyukti: H + bhASyaM +] + prakSepaM . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra II-II aham. zreSThi-devacandra lAlabhAI-jainapustakoddhAra-granthAGkezrImahadrabAhuskhAmipraNItA-sabhASyA-zrIbhanmalayagiryAcAryavivRtA, shriipinnddniyuktiH| dIpa anukrama ||AUM namo vItarAgAya // jayati jinavarddhamAnaH parahitanirato vidhUtakarmarajAH / muktipathacaraNapoSakaniravadyAhAravidhidezI // 1 // natvA gurupadakamalaM gurUpadezena piNDaniyuktim / nivRNomi samAsena spaSTa ziSyAvabodhAya // 2 // Aha-niyuktayo na svatantrazAstrarUpAH kintu tatcatsUtraparatantrAH, tathA tadvyutpatyAzrayaNAt , tathAhi-sUtropAsA arthAH svarUpeNa sambaddhA api ziSyAn prati niyujyante-nizcitaM sambaddhA upadizye vyAkhyAyante yakAbhistA niyuktayaH, bhavatA'pi ca pratyakSAyi-piNDaniyuktimahaM viTaNomi, ' tadeSA piNDaniyuktiH kasya sUtrasya pratibaddhati ?, ucyate, iha dazAdhyayanaparimANazcUlikAyugalabhUpito dazavai 1 upadarya pU0 vRttikAra racitA AraMbhikagAthA: ~ 4~ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [-] .- "niyukti: [1] + bhASyaM [-] + prakSepaM - . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| zrIpiNDa- kAliko nAma zrutaskandhA, tatra ca paJcamamadhyayanaM piNDaiSaNAnAmaka, dazabaikAlikasya ca niyuktizcaturdazapUrvavidA bhadrabAhusvAminA niyuktiH | kRtA, tatra piSTaiSaNAbhidhapazcamAdhyayananiyuktiratiprabhUtagranthatvAtpRthak zAstrAntaramiva vyavasthApitA, tasyAzca piNDaniyuktiriti nAma kRtaM, piNDaiSaNAniyuktiH piNDaniyuktiriti madhyamapadalopisamAsAzrayaNAd, ata eva cAdAvatra namaskAro'pi na kRto, dazavakAlikaniyuktyantargatatvena tatra namaskAreNaivAtra vinopazamasambhavAt, zeSA tu niyuktirdazavaikAlikaniyuktiriti sthApitA // asyAzca piNDaniyukterAdAkyimadhikArasaGkAhagAyA piMDe uggamauppAyaNesaNA [sa]joyaNA pamANaM ca / iMgAla dhUma kAraNa aTTavihA piMDanijjuttI // 1 // | vyAkhyA-piNDa saMghAte ' piNDanaM piNDa:-saGghAto bahUnAmekatra samudAya ityarthaH, samudAyazva samudAyibhyaH kathaJcidabhinna iti ta evaM bahavaH padArtho ekatra samuditAH piNDazabdenocyante, sa ca piNDo yadyapi nAmAdibhedAdanekapakAro vakSyate tathA'jIha saMyamAdirUpabhAvapiNDopakArako dravyapiNDo gRhISyate, so'pi ca dravyapiNDo yadyapyAhArazayyopadhibhedAt viprakAraH, tathA'pyatrAhArazuddheH prakrAntatvAdAhArarUpa evAdhikariSyate, tatastasminnAhArarUpe piNDe viSayabhUte prathamata udmo vaktavyaH, tatra udgamaH utpatcirityarthaH, udmazabdena ca iha udgamagatA doSA abhidhIyante, tathAvivakSaNAt , tato'yaM vAkyArtha:-prathamata udgamagatA AdhArmikAdayo doSA vaktavyAH, tataH ' uppA yaNatti utpAdanamutpAdanA, dhAtrItvAdibhiH prakAraH piNDasya sampAdanamiti bhAvaH, sA vaktaNyA, kimuktaM bhavati ?-udgamadoSAbhidhAnAnaantaramutpAdanAdoSA dhAtrItvAdayo vaktavyAH, tata 'esaNa' ti epaNamepaNA sA vaktavyA, eSaNA vidhA-tayathA-gaveSaNeSaNA grahaNa dIpa anukrama [1] 'piNDaniyukti' viSaya-adhikAra saMgrahagAthA ~5~ Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||||| dIpa anukrama [8] "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) *- "niryuktiH [1] + bhASyaM [-] + prakSepaM [-]" FO AgamasUtra - [ 41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita caNA grAsaiSaNA ca tatra gaveSaNe - anveSaNe eSaNA - abhilASo gaveSaNaiSaNA, evaM grahaNaiSaNA grAsaipaNA'pi bhAvanIye, tatra gaveSaNaiSaNA udgamotpAdanAviSayeti tadgrahaNenaiva gRhItA draSTavyA, grAsaipaNA tvabhyavahAraviSayA tataH saMyojanAdigrahaNena sA grahISyate, tasmAdiha pAri | zeSyAdeSaNAzabdena grahaNaiSaNA gRhItA draSTavyA, grahaNaiSaNAgrahaNena ca grahaNaipaNAgatA doSA veditavyAH, tathAvivakSaNAt, tato'yaM bhAvArtha:utpAdanAdoSAbhidhAnAnantaraM grahaNaiSaNAgatA doSAH zaGkitamrakSitAdayo'bhidhAtavyAH, tataH saMyojanA vaktavyA, tatra saMyojanaM saMyojanAgRdadhyA rasotkarSasampAdanAya sukumArikAdInAM khaNDAdibhiH saha mIlanaM, sA dravyabhAvabhedAd dvidhA, vakSyati ca 'dabbe bhAve saMyojaNA ya' ityAdi, tataH pramANaM kAlasaGkhyAlakSaNaM vaktavyaM, cakAraH samucaye, sa ca bhinnakramatvAtkAraNazabdAnantaraM draSTavyaH, tataH, 'iMgAla dhUma' tti aGgAradoSo dhUmadopazca yathA bhavati tathA vaktavyaM tadanantaraM 'kAraNa' ti yaiH kAraNairAhAro yatibhirAdIyate yaistu na tAni kAraNAni ca vaktavyAni sUtre ca vibhaktilopa ArSatvAt, tadevam 'aSTavidhA' aSTamakArA aSTabhiraryAdhikAraiH sambaddheti bhAvArthaH, piNDaniryukti:piNDaiSaNAniryuktiH // syAdetad, ete'STAvapyarthAdhikArAH kiM kutazcitsambandhavizeSAdAyAtAH uta yathAkaya ziktavyA:, ? ucyate, sambandhavizeSAdAyAtAH tathAhi -- piNDaipaNA'dhyayananiryuktirvatumupakrAntA, piNDeSaNA'dhyayanasya catvAryanuyogadvArANi tadyathA-- upakramo nikSepo'nugamo nayatha, tatra nAmaniSyanne nikSepe piNDepaNA'dhyayanamiti nAma, tataH piNDa iti adhyayanamiti ca vyAkhyeyaM tatrAdhyayanamiti prAgeva drumapuSpikA'dhyayane vyAkhyAtam, iha tu piNDa iti vyAkhyeyaM tata eva epaNA, epaNA ca gaveSaNaiSaNA grahaNaiSaNA grAsaiSaNA ca gaveSaNaiSaNAdayazca udmAdiviSayAstataste vaktavyAityaSTau piNDAdayo'dhikArAH // tatra prathamataH piNDa iti vyAkhyAyate, vyAkhyA ca tacca bhedaparyAyaiH, ataH prathamataH piNDazabdasya paryAyAnabhidhitsurAda Ja Eucation into For Parts Only ~6~ >******** Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [2] .- "niyukti: [2] + bhASyaM ] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||2|| zrIpiNDa- piMDa nikAya samUhe saMpiMDaNa piMDaNA ya samavAe / samusaraNa nicaya uvacaya cae ya jumme ya rAsI ya // 2 // niyukti // 2 // vyAkhyA-ete sarve'pi sAmAnyataH piNDazabdasya paryAyAH, vizeSApekSayA tu ko'pi kApi rUDhaH, tatra piNDazabdo gudapiNDAdirUpe / sAte rUDho, nikAyazabdo bhikSukAdisaDAte, samUhazabdo manuSyAdisamudAye, saMpiNDanazabdaH sevAdInAM khaNDapAkAdeva parasparaM samyak|saMyoge, pinTanAzabdo'pi tatraiva, kevalaM mIlanamA saMyoge, samavAyazabdo vaNigAdInAM sahAte, samavasaraNazabdaH tIrthakataH sadevamanujA-18 murANAM padi, nicayazabdaH sUkarAdisaGkagate, upacayazabdaH pUrvAvasthAtaH pracurIbhUte sAtavizeSe, cayazabda iSTikAracanAvizeSe, yugmazabdaH padArthadvayasakarate, rAzizabdaH pUgaphalAdisamudAye, tadevamiha yadyapi piNDAdayaH zabdAH loke pratiniyata eva saGghAtavizeSa rUDhAra,tathApi sAmAnyato yad putpattinimitta sAtatvamAtralakSaNaM tatsarveSAmapyaviziSTamitikRtvA sAmAnyataH sarve piNDAdayaH zabdA ekArthikA uktAH, tato na kacidopaH / / tadevaM piNDazabdasya paryAyAnabhidhAya sampati bhedAnAcirakhyAsurAha piMDassa u nikkhebo caukkao chakkao va kaaybbo| nikkhevaM kAUNaM parUvaNA tassa kAyavvA // 3 // / __vyAkhyA-'piNDasya' prAguktazabdArthasya tuzabdaH punararthe, sa ca nikSepazabdAnantaraM yojyo, 'nikSepo' nAmAdinyAsarUpA punazcatuSkakaH SaTkako vA kartavyaH, taba catvAraH parimANamasyeti catuSkA, "saGkhyADatevAzattiSTeH kaH" iti kA pratyayaH, tato kAbhUyaH svArthikakapratyayavidhAnAcatuSkakA, evaM SaTkako'pi vAcyaH, iha yatra vastuni nikSepo na sampam vistarato'vagamyate'vagato yA vismRtipathamupagatastatrApyavazyaM nAmasthApanAdravyabhAvarUpazcatuSkako nikSepaH kartavya iti pradarzanArtha catuSkAhaNaM, yatra tu tathAvidhagurusa 000000000000000000rUbarU dIpa anukrama // 2 // [2] 'piNDa' zabdasya paryAyA: varNayate Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [4] - "niyukti: [4] + bhASyaM ] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||4|| mpadAyataH savistaramAdhigato bhavati nApyadhigato vismRtipathamupagatastatra savistaraM nikSepo vaktavya iti nyAyapradarzanArtha SaTkarAhaNaM, tathA |caukta-jitya ya jaM jANijA nikkhevaM nikkhiye niravasesaM | jattha vi ya na jANijjA caukayaM nikkhiye ttv"|| 1 // tatadhaitadayoktaM // 3 // kA bhavati-yadi paTUko nikSepaH sampagadhigato bhavati adhigato'pi ca na vismRtastadA paTUkarUpo nikSepaH kartavyA, anyathA tu niyamatacatu karUpa iti / evaM ca nikSepaM kRtvA tasya piNDasya prarUpaNA kartavyA, yena piNDenehAdhikAraH sa piNDaH marUpaNIya iti bhAvArthaH / idameva ca nAmAdibhedopanyAsena vyAkhyAyAH phalaM yaduta yAvanto vivakSitazabdavAcyA padArthA ghaTante tAn sarvAnapi yathAsvarUpaM vaiviktyenopadarya-13 yena kenacinAmAghanyatamena prayojanaM sa yuktipUrvamadhikriyate zeSAstvapAkriyante tathA coktam-'aprastutArthApAkaraNAtmastutArthavyAyuraNAca nikSapaH phalavAniti, iha 'catuSkaH padako vA nikSepaH kartavya' ityuktaM tatra nAnirdiSTasvarUpa catuSkaM padakaM vA nikSepaM ziSyAH svayamevAvaga-1 tumIzAstato'vazyaM tatsvarUpaM nirdeSTavya, satra paTuke nirdiSTe tadantargatatvAcatuSko'rdhAbhiriSTho bhavati, tataH sa eva paTukanikSeponirdizyate / iti, etadRSTAntapurassaraM pratipipAdayiSurAi kulae u caubbhAgassa saMbhavo chakkae cauNhaM ca / niyameNa saMbhavo atthi chakkagaM nikkhiye tamhA // 4 // vyAkhyA-yathA 'kulake' catuHsetikApramANe caturbhAgasya-setikApramANasya sambhavo-vidyamAnatA'vazya bhAvinI, evaM SaTke nikSepe 1 yatra ca yaM jAnIyAt nikSepaM nikSipet niravazeSam ! yatrApi ca na jAnIyAt catuSkaka nikSipettatra // 1 // dIpa anukrama [4] ~8~ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH) mUlaM [1] .- "niyukti: [1] + bhASyaM ] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: zrIpiNDa- prata gAthAMka ni/bhA/pra ||5|| caturNA nikSepasya-catuSkarUpasya nikSepasya niyamena-avazyatayA sambhavo'sti, tatastameva padakakamiha nikSipAmi-padakarUpameva nikSepaM gharU- niyuktiH payAmi, tasmin prarUpite tasyApi catuSkarUpasya nikSepasya prarUpitatvabhAvAditi bhAvArthaH / pratijJAtameva nihiyati nAma ThavaNApiMDo ve khette ya kAla bhAve y| eso khalu piMDassa u nikkhevo chabiho hoi // 5 // vyAkhyA-'nAma' ti nAmapiNDaH sthApanApiNDa: ' dravye ' dravyaviSayaH piNDo dravpapiNDA, dravyasya piNDa ityarthaH, tathA 'kSetre kSetrasya piNDaH, evaM kAlapiNDo bhAvapiNDava, 'epa:' anantaroktaH khalu 'piNDasya' piNDazabdasya nikSepo bhavati / / tatra nAmapiNDasya | vyAkhyAnAya sthApanApiNDasya tu sambandhanAyAha goNaM samayakayaM vA jaM vAvi haveja tadubhaeNa kayaM / taM viti nAmapiMDaM ThavaNApiMDaM ao vocchN||6|| vyAkhyA-iha yat piNDa iti varNAvalIrUpaM nAma sa nAmapiNDaH, nAma cAsau piNDa nAmapiNDa iti dhyutpte|, nAma ca catuddhoM tayathA-gaurNa samaya tadubhayajamanubhayajaM ca, tatra guNAdAgataM gauNama , atha ko'sau guNaH / kathaM ca tata Agatam, ucyate, ida zabdasyA vyutpattinimirca yo'yoM yathA jvalanasya dIpanaM 'jvala dIptA' viti vacanAta sa guNaH, guNaveda paratatro vivakSito na pAribhASiko rUpAdiH, tena yadyacchandasya vastuni pravarttamAnasya vyutpattinimicaM dravyaM guNaH kriyA vA sa guNa ityabhidhIyate, tatra dravyaM vyutpacinimitta zRGgI dantI viSANItyAdI, guNo jAtarUpaM suvarNa svAdurasA zveta ityAdI, kriyA tapanaH zramaNo dIpo hiMsro jvalana ityAdI, jAtiyA nAmno vyutpattinimittaM na bhavati, kintu pravRttinimittaM yathA gozabdasya gojAtiH, tathAhi-gozabdasya gamanakriyA vyutpattinimita, n|| govaM, gacchatIti gauriti vyutpatteH, kevalamekArthasamavAyavalAdUmanakriyayA surakakudalAlasAnAdimaca pravRttinimittamupalakSyate iti ga dIpa anukrama 'piNDa'sya SaD nikSepA: ~9~ Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH) mUlaM [6] .- "niyukti: [6] + bhASyaM ] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||6|| cchatyagacchati vA gopiNDe gozabdasya pravRttiH, evaM sarveSvapi jAtizabdeSu nAmam vyutpattinimittavatsu bhAvanIyaM, ye tu jAtizabdA vyuspatirahitA yathAkathaJcijAtimatsu rUdimupAgatAsteSu vyutpattinimittameva nAstIti kutastatra jAtevyutpattinimittatvaprasaGgaH, tasmAjjAtiH / (paratantrApi na zabdasya vyutpattinimittamiti na sA guNagrahaNena gRhyate, ye tu motvaviziSTA gomAnityAdayo jAtivyutpattinimittA na te nAmarUpA iti na taivya'bhicAraH, tato guNAdAgataM gauNaM, vyuttacinimicaM dravyAdirUpaM guNamadhikRtya yadvastuni pravRttaM nAma tadrauNanAmeti bhAvArthaH, etadeva ca nAma loke yathArthamityAkhyAyate, tathA samayanaM yadanvartharahita samaya evaM prasiddhaM yayaudanasya prAbhUtiketi nAma, ubhayaja yadguNaniSpanna samayapasiddhaM ca, yathA dharmadhyajasya rajoharaNamiti nAma, idaM hi samayapasiddhamanvadheyuktaM ca, tathAhi-bAhyamAbhyantaraM ca rajo|| hiyate aneneti rajoharaNaM, tatra bAharajo'pahAritvamasya supratItam, Antararajo'paharaNasamarthAzca paramArthataH saMyamayogAH, teSAM ca kAraNamidaM dharmaliGgamiti kAraNe kAryopacArAdrajoharaNamityucyate, uktaM ca-"herai rao jIvANaM vajhaM abhitaraM ca ja teNaM / rayaharaNati paJcada kAraNakajokyArAo // 1 // saMyamajogA itthaM raoharA tesi kAraNaM jeNaM / rayaharaNaM uvayArA bhannai teNaM rao kammaM // 2 // " anubhayaja yadanvartharahitaM samayAprasiddhaM ca, yathA kasyApi puMsaH zauryakrauryAdiguNAsambhavenopacArAbhAve siMha iti nAma, yadvA devA enaM deyAsuriti vyutpatinimitcAsambhave devadatta iti nAma / evaM piNDa iti varNAvalIrUpamapi nAma gauNAdibhedAcaturdA, tatra yadA bahUnAM sajAtIyAnAM vijA tIyAnAM vA kaThinadravyANAmekatra piNDane piNDa iti nAma pravartate tadgauNaM, vyutpattinimittasya vAcye vidyamAnatvAt , yadA tu samayaparibhA2 1 harati rajo jIvAnAM bAhyamAbhyantaraM ca yattena / rajoharaNamiti procyate kAraNe kArthopacArAt // 1 // saMyamayogA atra roharakAsteSAM kAraNaM yena / rajoharaNamupacArAt bhavyate tena rajaH karma // 2 // dIpa anukrama ~ 10~ Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH) mUlaM [6] .- "niyukti: [6] + bhASyaM ] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||6|| zrIpiNDa- MSayA pAnIye'pi piNDa iti nAma prayujyate tadA samayaja, loke hi kaThinadravyANAmekatra saMzlepe piNDa iti pratIta, na tu dravadaNyasalagate,tataH niyukti piNDana piNDa iti vyutpattyarthAghaTanAna gauNam, atha ca samaye prasiddhaM, tathA ca AcArAne dvitIye zrutaskandhe prathame pinnddaissnnaabhidhaane|| 4 // dhyayane saptamodezakasUtre se bhikkhU vA bhikAvuNI vA gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviDhe samANe jaM puNa pANagaM pAsejjA, taMjahAtilodagaM vA tusodaga vA' ityAdi, atra pAnIyamapi piNDazabdenAbhihitaM, tataH pAnIye piNDa iti nAma samayaprasiddhaM, na cAnvarthayuktamiti samayanamityucyate, yadA punabhikSurbhikSukI vA bhikSArtha praviSTA satI gRhapatikule guDhapiNDamodanapiNDa saktapiNDaM vA labhate tadA pi-12 NDAbdastatra pravarttamAna ubhayajaH, samayamasiddhatvAdanvarthayuktatvAca, yadA punaH kasyApi manuSyasya piNDa iti nAma kriyate na ca zarIrA-1 vayavasaGghAtavivakSA tadA tadanubhayanaM / / sampati gAthAkSarANi viviyante-yatpiNDa iti nAma gauNaM, yadvA samayakRta-samayamasiddhaM, yadA bhavetadubhayakRtam , ubhayaM-guNaH samayazca taba tadubhayaM ca tadubhayaM tena kRtaM tadubhayakRta, samayapasiddhamanvarthayuktaM cetparSaH, apizabdAyadvA'nubhayajamanvarthavikalaM samayAprasiddhaM ca tannAmapiNDaM bruvate tIrthakaragaNadharAH, ata Urca sthApanApiNDamahaM vakSye / / enAmeva gAthAM bhASyakRtsamapaJca cyAcikhyAsuH prathamaM gauNaM nAma vyAkhyAnayanAda guNaniSphannaM goNaM taM ceva jahatthamatthavI beMti / taM puNa khavaNo jalano tavaNo pavano paIvo y||1|| (bhA0) ____ vyAkhyA-guNena paratantreNa vyutpattinimittena dravyAdinA yanniSpanna nAma tadgauNaM, yaJca (spa) guNairniSpannaM tadguNAcasmin vastu | nyA gatamiti " tata Agata " ityanenANapatyayaH, tadeva ca gauNaM nAma ' arthavidaH ' zabdArthavido yathArtha bruvate, gauNaM ca nAma tridhA, | tayathA-dravyanimittaM guNanimittaM kriyAnimittaM ca, etacca mAgeva bhAvita, tatra piNDa iti nAma kriyAnimita, piNDa namiti vyutpatteH, tata| dIpa anukrama // 4 // ~ 11~ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [7] "niyukti : [6...] + bhASyaM [1] + prakSepaM " . prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| udAharaNAnyapi kriyAnimittAnyeva darzayati-'taM puNa' ityAdi, tatpunagauNa nAma kSapaNa ityAdi, tatra kSapayati koNIti kSapaNa:-kSapakapiH, iha ApakarSeH kSapaNalakSaNAM kriyAmadhikRtya kSapaNa iti nAma pravRttamato gauNam, evaM zeSeSvapyudAharaNeSu bhAvanA kAryA, tathA jvalatIti jvalano-vaizvAnaraH, tapatIti tapano-raviH, pavate punAtIti vA pavano-vAyuH, pradIpyate iti pradIpAdIpakalikA, cakAro'nyeSAmappebaMjAtIyAnAmudAharaNAnAM samuccayArthaH / tadevaM sAmAnyato gauNaM nAma vyAkhyAtaM, sampati piNDa iti nAma gaurNa samapakRtaM ca vyAcikhyAsurAha-18 piMDaNa bahuvvANaM paDivakkheNAvi jattha piMDakkhA / so samayakao piMDo jaha suttaM piMDapaDiyAI // 2 // (bhA0) ISIA vyAkhyA-bahunA sajAtIyAnAM vijAtIyAnAM vA kaThinadravyANAM yat piNDanam --ekatra saMzleSastatra piNDa iti nAma pravartamAnaM || mauNamiti zeSo, vyutpattinimittasya tatra vidyamAnatvAt , tathA pratipakSaNApyatra prakaraNAtsatipakSazabdaH kaThinadravyasaMzlepAbhAvavAcI, tatodhyamarthaH-patra pratipakSeNApi-bahUnAM dravyANAM mIlanamantareNa tAvatpiNDa iti nAma mavarcata eva, na kAcittatra vyAhavirispaSizabdAthai, sama-11 yamasiddhayA 'piNDAkhyA ' piNDa iti nAma, sa piDAkhyAvAcAmapiNDaH samayakRta ityucyate, tatra nAmanAmava torabhedopacArAdevaM nirdeza upacArAbhAce tvayamartha:-tatra vastuni tatpiNDa iti nAma samayakRtamiti, etadeva darzayati-'jaha suna piMDapaDiyAI yathetyupadarzane piNDeti || piNDapAtagrahaNaM, tata evaM gAthAyAM nirdezo draSTavyaH-- piMDabAyapaDiyAe ' ityAdi, AdizabdAt 'paviDhe samANe' ityAdisUtraparigrahaH, taca pAgeva darzitam , iyamatra bhAvanA-atra sUtre prabhUtakaThinadravyaparasparasaMzleSAbhAve'pi pAnIye pi04 iti nAmAnvartharahita samayaprasiddhayA prayujyate, ata idaM samayajamabhidhIyate iti / / sampatyubhayarja piNDa iti nAma darzayati jassa puNa piMDavAyaTThayA paviThThassa hoi saMpattI / guDaoyaNapiMDehiM taM tadubhayapiMDamAhaMsu // 3 // (bhA.) dIpa anukrama [7] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [49/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: ~ 12 ~ Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [9] 7 "niyukti: [6...] + bhASyaM [3] + prakSepaM / " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: zrIpiNDa // 5 // prata gAthAMka ni/bhA/pra ||3|| vyAkhyA-yasya punaH kasyacitpiNDapAtArthatayA-piNDapAta:-AhAralAbhastadarthatayA sAdhoipatigRhaM praviSTasya sato bhavati AsamAptiH, 'guDaoaNapiDehi ti 'vyatyayo'pyAsA' miti mAkRtalakSaNavazAtpaSTayarthe tRtIyA, tato'yamoM-guDaudanapiNDorguDapiNDasyaudana piNDasya cetyarthaH, guDaudanagrahaNamupalakSaNaM, tena saktupiNDAdezca yA sammAptistaM guDapiNDAdikaM tadubhayapiNDaM guNaniSpannasamayamasiddhapiNDa-18 zabdavAcyamuktavantastIrthakaragaNadharAH, ihApi nAmanAmavatorabhedopacArAdevaM gAthAyAM nirdezaH, upacArAbhAve tvayaM bhAvArtha:-tadviSayaM piNDa iti / nAma ubhayajam , andharthayuktatvAtsamayaprasiddhatvAceti / / sammatyubhayAtirikta sAmAnyato nAma pratipAdayati: ubhayAirittamahavA annaM pihu asthi loiyaM nAma / attAbhippAyakayaM jaha sIhagadevadattAI // 4 // (bhA0) vyAkhyA-'athave ti nAmaprakArAntaratAyotakA, 'ubhayAtiriktaM gauNasamayajavibhinnama, ampadapyasti 'laukika' loke prasiddhamA-16 tmAbhiprAyakRtaM nAma, anubhayajamiti bhAvArthaH, tadevodAharaNena samarthayamAna Aha-yathA siMhakadevadattAdi, AdizabdAyajJadattAdiparigrahaH, idaM hi siMhadevadattAdikaM nAma zauryakrauryAdiguNanibandhanopacArAbhAve devA enaM deyAsuriti vyutpattyarthAsambhave ca yasya kasyacidAtmA'bhimA-1 yataH pitrAdibhidIyamAnaM na gauNamanvavikalavAnApi samayaprasiddhamata ubhayAtiriktamiti, evaM piNDa ityapi nAma ubhayAtiriktaM bhAvanIyaM / / / nanu piNDa iti nAma niyuktigAthAyAmubhayAtiriktaM nopanyastaM, tatkathaM bhASyakRtA vyAkhyAyate?, tadayuktaM, nopanyastamityasiddhe, apiza- bdena tatra mUcitatvAt , tathA cAha bhASyakRta| goNNasamayAirittaM iNamannaM vA'visUiyaM nAma / jaha piMDautti kIrai kassai nAma maNUsassa // 5 // (bhA0) dIpa anukrama // 5 // ~ 13~ Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [11] . "niyukti : [6...] + bhASyaM [5] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||5|| vyAkhyA--idaM piNDa iti nAma anyadvA gauNasamayAtiriktaM ' gauNasamayajavibhinnamapizabdasUcitamasti, tadeva darzayati-yathA / kasyApi manuSyasya piNDa iti nAma kriyate, taddhi na gauNaM prabhUtadravyasaMzleSAsambhavAccharIrAvayavasaGghAtasya cAvivakSaNAta nApi samayakRtam || |ata idamubhayAMtiriktamiti / nanu samayakRtobhayAtiriktayone kazcitparasaraM vizeSa upalabhyate, ubhayatrApyanvarthavikalavAdAtmAbhimAyakRtasvAvizeSAca, tatkathaM dvayorupAdAnaM !, sAGketikamityevocyatAm, evaM hi dvayorapi nANaM bhavati, tadayuktam , abhimAyAparijJAnAda, iha diekA yallaukikaM nAma sAGketikaM tatpRthagjanAH sAmayikAzca vyavaharanti, yatpunaH samaya eva sAGketika tatsAmayikA eva na pRthagajanAH // tathA cAha bhaassykRd| tulle'vi abhippAe samayapasiddhaM na gihae loo| jaM puNa loyapasiddhaM taM sAmaiyA uvacaranti // 6 // (bhA.) ___ vyAkhyA-ihAbhiprAyazAradena padaikadeze padasamudAyopacArAdabhiprAyakRtatvamucyate, tatrAyamartha:-abhiprAyeNa-icchAmAtreNa kRtaM na tuH vastubalamavRttamabhiprAyakRtaM, tasya bhAvo'bhimAyakRtatvaM sAGketikatvamityarthaH tasmistulye'pi-samAne'pi, AstAmasamAne ityapizabdArthaH | samayaprasiddha 'loka' pRthagUjanarUpo na gRhAti-na samayamasiddhena sAGketikena nAmnA vyavaharati, na khalu pRthagajano bhojanAdikaM samudezAdinA samayaprasiddhena sAGketikena nAmnA vyavahati, yatpunallokamasiddhaM tatpRthagajanAH sAmayikAzco pacaranti, tata ityaM samayakRtobhayAtiriktayoH svabhAvabhedAd taDDayorapi pRthagupAdAnayarthavat, etena gauNobhayakRtayorapisvabhAvabhedasUcanena pRthagupAdAnaM sArthakamupapAditaM draSTavya, tathAhi-yadyapi gauNamubhayakRtaM cAnvarthayuktatvenAviziSTaM, tathApi yadrauNaM tatpRthagajanAH sAmayikAzca vyavaharanti, yatpunaH samayamasiddhaM gANaM / tatsAmayikA eva na pRthAjanAH, teSAM tena prayojanAbhAvAt , samayaprasiddhana dinAnA gauNenApi yathoktasamayaparipAlananiSpannacetasAM gRhI-18 dIpa anukrama [11] ~ 14~ Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM / - "niyukti: [6...] + bhASyaM [6] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: zrIpiNDa nirvAktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||6|| tavatAnAM prayojanaM na gRhasthAnAm, ataH svabhAvabhedAttayorapi pRthagupanyAsaH sArthaka iti // tadevaM nAmapiNDo niyuktikRtopadarzito bhAyakRtA samapazca vyAkhyAtaH, sAmpataM yatpUrva pratijJAtaM niyuktikRtA-'ThavaNApiMDaM ato ghoccha ' tatsamarthayamAnaH sa evAi akkhe varADae vA kaDhe putthe va cittakamme vaa| sabbhAvamasambhAvaM ThavaNApiMDaM biyANAhi // 7 // vyAkhyA-sata iva vidyamAnasyeva bhAvaH sattA-sadbhAvaH, kimuktaM bhavati?-sthApyamAnasyendrAderanurUpAGgopAGgacihavAinapaharaNAdi-kI parikararUpo pa AkAravizeSo yadarzanAtsAkSAdvidyamAna ivendrAdilakSyate sa sadbhAvaH, tadabhAvo'sadbhAvaH, taba sanAvamasamAvacAbhitya 'akSepakA candanake kaparde carATake vAzabdo'DalIyakAdisamuccayArthaH, ubhayatrApi ca jAtAvekavacanaM, tathA 'kASThe' dAruNi 'puste' diullikAdI, vA zabdo kepyapApANasamuccaye, citrakarmaNi vA yA piNDasya sthApanA sAkSAdiH kASThAdiSyAkAravizeSo vA piNDakhena sthApyamAnaH sthApanA kApiNDaH, iyamatra bhAvanA-padA kASThe lepye upale citrakarmaNi vA prabhUtadravyasaMzleSarUpaH piNDAkAraH sAkSAdvidhamAna ivAlikhyate, yadvA akSAH kapakA aGgalIyakAdayo vA ekatra saMzleSya piNDatvena sthApyante yatheSa piNDaH sthApita iti tadA tatra piNDAkArasyopalabhyamAnatvAtsadbhAvata piNDasthApanA, yadA tvekasminakSe barATake'GgalIyake vA piNDatvena sthApanA eSa piNDo mayA sthApita iti tadA tatra piNDAkAraspAnupalabhyamAnatvAt , akSAdigataparamANusaGghAtasya cAvivakSaNAdasadbhavataH piNDasthApanA, citrakarmaNyapi yadA ekavindvAlikhanena piNDasthApanA yathaiSa piNTa Alikhita iti vivakSA tadAprabhUtadravyasaMzlevAkArAdarzanAdasadbhAvapiNDasthApanA, yadA punarekavindrAlikhane'pi epa mayA guDapiNDa odanapiNDaH saknupiNDo vA''likhita iti vivakSA tadA sadbhAvataH piNDasthApanA / / amumeva sadbhAvAsadbhAvasthApanAvibhAgaM bhASyakRdupadarzayati dIpa anukrama [12] ~ 15~ Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra |||| dIpa anukrama [14] mUlaM muni dIparatnasAgareNa saMkalita 404 "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) Education Internation 80 - "niryuktiH [7] + bhASyaM [7] + prakSepaM AgamasUtra [41 / 2 ], mUlasUtra [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH iko u asanbhAve tiNhaM ThavaNA u hoi sambhAve / cittesu asambhAve dArualeppobale siyaro // 7 // ( mA0 ) vyAkhyA - eko'kSo varATako'GgulIyakAdirvA yadA piNDatvena sthApyate tadA sA piNDasthApanA 'asadbhAve 'asadbhAvaviSayA, a sadbhAMcikItyarthaH tatra piNDAkRteranupalabhyamAnatvAt, akSAdigataparamANusaGghAtasya cAvivakSaNAt / yadA tu trayANAmakSANAM varATakAnAmaGgulI yakAdInAM vA parasparamekatra saMzleSakaraNena piNDatvena sthApanA tadA sA piNDasthApanA 'sadbhAve' sadbhAvikI, tatra piNDAkRterupalabhyamAnatvAt, trayANAM cetyupalakSaNaM tena dvayorapi bahUnAM cetyapi draSTavyaM / tathA 'citreSu' citrakarmasu yadaikavindrA likhanena piNDasthApanA tadA sA'pyasadbhAve, yadA tu citrakarmasvapi anekavindusaMzleSAlikhanena prabhUtadravyasaGghAtAtmaka piNDasthApanA tadA sA sadbhAvasthApanA, piNDAkRtestatra darzanAt / 2 tathA dArukalepyopaleSu piNDAkRtisampAdanena yA piNDasya sthApanA sa 'itara' sadbhAvasthApanApiNDaH, tatra piNDAkArasya darzanAt // tade 4 vamuktaH sthApanApiNDaH sampratidravyapiNDasyAvasaraH, sa ca dvidhA-Agamato noAgamataJca tatrA'gamataH piNDazabdArthasya jJAtA tatra cAnupayuktaH 'anupayogo dravya miti vacanAt, noAgamatastridhA, tadyathA - jJazarIradravyapiNDaH bhavyazarIradravyapiNDaH jJazarIra bhavyazarIravyatiriktadravyapiNDatha, tatra piNDazabdArthajJasya yaccharIraM siddhazilAtakAdigatamapagatajIvitaM tad bhUtapiNDazabdArtha parijJAnakAraNatvAt jJazarIradravyapiNDaH, yastu bAlako nedAnImavabudhyate piNDazabdArtham aba cAvazyamAyatyAM tenaiva zarIreNa parivarddhamAnena bhotsyate sa bhAvapiNDazabdArtha parijJAnakAraNatvAda bhanyazarIradravyapiNDaH / jJazarIra bhavyazarIravyatiriktaM tu dravyapiNDaM niryuktikRdAha tiviho u davvapiMDo saccitto mIsao acitto ya / ekkekarasa ya eto nava nava bheA u patteyaM // 8 // For Parata Lise Only ~ 16~ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [15] ." "niyukti: [8] + bhASyaM [7...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu termalayAga prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| // 7 // dIpa anukrama [15]] vyAkhyA-zarIrabhavyazarIravyatirikto dravyapiNDakhighA, tayathA-sacitto mizro'cittazca, tatra mizraH sacittAcittarUpaH, iha pRthivIkAyAdikaH piNDavenAbhidhAsyate, sa ca pUrva sacitto bhavati, tataH svakAyazastrAdibhiH prAmukIkriyamANaH kiyantaM kAlaM mizro bhavati, tata UrdhvamacittaH, tata etadarthakhyApanArtha sacittamizrAcittAH krameNoktAH / ito' bhedatrayAbhidhAnAdanantaram 'ekaikasya sacittAderbhedasya pratyeka nava nava bhedA vAcyA bhavanti / / tAneva nava nava bhedAnAha puDhavI AukAo teU vAU vaNassaI ceva / beiMdiya teiMdiya cauro paMceMdiyA ceva // 9 // vyAkhyA-iha piNDazabdaH pUrvagAthAto'nuvartamAnaH pratyekaM sambadhyate, tadyathA-pRthivIkAyapiNDo'prakAyapiNDastejaskAyapiNDo vAyukAyapiNDo vanaspatikAyapiNDo dIndriyapiNDastrIndriyapiNDazcaturindriyapiNDaH pazcendriyapiNDazca / / sampatyamISAmeva navAnAM bhedAnAM sacittattvAdika vibhAvayiSuH prathamataH pRthivIkAye bhAvayati puDhavIkAo tiviho saccitto bhIsao ya aJcitto / saccitto puNa duviho nicchayavavahArao ceva / / 10 // ____ vyAkhyA-pRthivIkAyakhividhA, tayathA-sacitto mizro'cittazca, sacittaH punadhiA, tadyathA-nidhayato vyavahAratazca // etadeva nizcayavyavahArAbhyAM sacittasya vaividhyaM pratipAdayatinicchayao saccitto puDhavimahApavyayANa bahumajjhe / acittamIsavajjo seso bavahArasaccitto // 11 // vyAkhyA-nizcayataH sacittaH pRthivIkAyo dharmAdInAM pRthivInAM mervAdInAM mahAparvatAnAmupalakSaNametat tena TaGkAdInAM ca, bahuma dravyapiNDe pRthvI Adi 5 tathA beindriyAdi 4 iti nava-piNDAnAm varNanaM Arabhyate ~ 17~ Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [18] . "niyukti: [11] + bhASyaM [...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||11|| dhyabhAge veditavyA, tAcittatAyA mizratAyAzca hetUnA zItAdInAmasambhavAt , zeSaH punaH acittamizravajoM vakSyamANasthAnasambhavimizrAcitivyatirikto nirAvAdhAraNyabhUmyAdiSu vyavasthito vyavahArataH sacitto veditavyaH / uktaH sacittapRthivIkAyaH, sampati tameva mizramAha khIradumahe? paMthe kaTTole iMdhaNe ya mIso u / porisi ega duga tigaM bahuiMdhaNamajjhathove ya // 12 // vyAkhyA-khIradumaddeha 'tti kSIradrumA' caTAzvatthAdayasteSAmadhastAt-tale yaH pRthivIkAyaH sa mizraH, tatra hi kSIradrumANAM mAdhuryeNa zastratvAbhAvAt kiyAnsacittaH zItAdizakhasamparkasambhavAJca kiyAnacitta iti mizratA, tathA parthi grAmAnagarAdvA bahiryaH pRthivakiAyo / vartate so'pi mizro, yatastatra gantrIcakrAdibhirya utkhAtaH pRthivIkAyaH sa kiyAnsacittaH kiyAMzca zItavAtAdibhiracittIkRta iti mizrA, 'kahole ti kRSTo halavidAritaH so'pi prathamato halena vidAryamANaH sacittaH tataH zItavAtAdibhiH kiyAnacittIkriyate itimizraH, tathA''droM jalamizritaH, tathAhi-meghasyApi jalaM sacittapRthivIkAyasyopari nipatat kiyantaM pRthivIkArya virAdhayati tato jalApRthivIkAyo mizra u-11 papadyate, so'pyantamahattodanantaramacittIbhavati, parasparazastratvena dvayorapi pRthivyapkAyayoracitIbhavanasambhavAt , yadA tvatiprabhUtaM meghajalaMga nipatatitadA tajjalaM yAvAdyApi sthiti banAti tAvat mizraH pRthivIkAyaH, sthitibandhe tu kRte sati sacitto'pi sambhAvyate, tathA 'indhane gomayAdI mizraH, tathAdi-gomayAdikamindhanaM sacittapRthivIkAyasya zakhaM, zastreNa ca paripIcyamAno yAvannAyApi sarvathApariNamati | tAvanmizraH / avendhanaviSaye kAlamAnamAha-porisI'tyAdi, bahindhanamadhyagata ekA pauruSI yAvanmizro madhyamendhanasampRktastu pau-1 pIdvikam alpendhanasampRktastu pauruSItrikaM tata Urddhamacitta iti / / tadevamukto mizraH pRthivIkAya:, sAmpatamacittamAha dIpa anukrama [18] ~ 18~ Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [20] . "niyukti: [13] + bhASyaM [...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyutermalayagirIyAciH // 8 // prata gAthAMka ni/bhA/pra ||13|| pRthvIpiNDanikSepa dIpa anukrama sIuNhakhArakhatte aggIloNUsaaMbilenehe / vukaMtajoNieNaM payoyaNaM teNimaM hoi // 13 // vyAkhyA-iha sarvatra saptamI tRtIyA'rthe prAkRtalakSaNavazAta, tathA cAi pANiniH prAkRtalakSaNe-vyatyayo'pyAsA' mityatra sUtre saptamI tRtIyArthe, yathA 'time tesu alaMkiyA puhavI' iti, tato'yamarthaH-zItoSNakSArakSatreNa, tatra zIta-atItam uSNaH-sUryAdiparitApaH kSAra:-yavakSArAdiH kSatra-karIpavizeSaH, etaiH, tathA ' aggiloNUsaaMbilenehe' iti, agni:-paizvAnaraH lavaNaM-pratItam UpaH-UparAdikSetrodbhavo lavaNimasammizro rajovizeSaH, Amla-kAlikaM snehaH-tailAdiH etaizvAcitaH pRthivIkAyo bhavati, ida zItAmyamlakSArakSatrasnehAH parakAyazastrANi, UpaH svakAyazastram , uSNaveda sUryaparitAparUpaH svabhAvoSNaH tathAvidhapRthivIkAyaparitAparUpo vA gRhyate, nAgniparitAparUpastasyAmigrahaNenaiva gRhiittvaat| tataH so'pi, svakAyazastropAdAnena parakAyazakhopAdAnena cAnyAnyAni svakAyaparakAyazaskhApalakSyante, yathA kaTukaraso madhurarasasya svakAyazastramityAdi, etena pRthivIkAyasyAcittatayA bhavanaM catuddhoM pratipAditaM draSTApa, tayathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvataca, taba svakAyena parakAyeNa vA yadacicIkaraNaM tadravyataH yadA tu kSArAdikSetrotpatrasya madhurAdikSetrovanasya ca tulpa-1 varNasya bhUmyAdeH pRthivIkAyasya parasparaM samparkegAcittatAbhavanaM tadA tat kSetratA, kSetrasya prAdhAnyena vivakSaNAta, yahA mA bhUdaparakSetroda-1 cena pRthivIkAyAntareNa saha mIlanaM, kintvanyatra kSetre yojanazatAtparato yadA nIyate tadA sarvo'pi pRthivIkAyaH sarvasmAdapi kSetrAyojana zatAdUrddhamAnIto bhinnAhAratvena zItAdisamparkatathAvazyamacittIbhavati, ityaM ca kSetrAdikrameNAcittIbhavanamaekApAdInAmapi bhAvanIyaM, yA tribhistairalaGkRtA pRthvii| [20] ~ 19~ Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [20] .. "niyukti: [13] + bhASyaM [7...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||13|| vanaspatikAyikAnAM, tathA ca harItakpAdayo yojanazavAdUImAnItA'cicIbhUtatvAdopapAyartha sAdhubhiH pratigRhyante iti / kAlatastvadhicatA svabhAvataH svAyuHkSayeNa, sA ca paramArthato'tizayajJAnenaiva samyakparijJAyate na chAmasthikajJAneneti na vyavahArapathamavatarati, ata eva ca tRSA'tipIDitAnAmapi sAdhUnAM khabhAvataH svAyuHkSayeNAcittIbhUtamapi taDAgodakaM pAnAya varddhamAnasvAmI bhagavAn nAnujJAtavAn , itthaMbhUtasyAcittIbhavanasya chAsthAnAM dArcakSasvena mA bhUta sarvatrApi tahAgodake sacine'pi pAzcAtyasAdhUnAM pravRttiprasaGga itikatvA, bhAvato'cittIbhavana pUrvavarNAdiparityAgato'paravAditayA bhavanaM / tadevamukto'citto'pi pRthiviikaayH| etena cAcittena sAdhUnAM prayojanaM, tathA cAha-'yukta ityAdi, putkAntAH-apagatA yoniH-utpattisthAnaM yatra tena vidhvastayoninA-pAmukena 'idaM vakSyamANasvarUpaM prayojanaM sAdhUnAM bhavati / / tadevopadarzayatiA avaradvigavisabaMdhe lavaNena va surabhiuvalaeNaM vA / accittarasa u gahaNaM paoyaNaM teNimaM baDanaM // 14 // vyAkhyA-aparAdhanam aparAddha-pIDAjanakatA tadasyAstIti aparAddhiko lUtAskoTa: sapodizo vA viSa-pratItaM taba dada-1 prabhRtiSu cAritaM sambhavati tayorupazamanAya bandha iva bandhaH-pralepastasmin kartavye'cittapRthivIkAyaspa gauramRttikAkedAratarikAdirUpasya || grahaNaM prayojana, yadvA lavaNena pratItena 'acittassa' ti vibhaktipariNAmeneha tRtIyAntaM sambadhyate, acittenAlavaNabhaktabhojanAdau prayojanam , athavA murabhyupalena-gandhapApANena gandharohakAkhyena prayojanaM, tena hi pAmAprasUtadAtadhAtAdiH kriyate, cAzabdo vikalpArthaH, athavA tena pRthivIkAyenedamanyatprayojanam / / tadevAha ThANanisiyaNatayaTTaNa uccArAINa ceva ussaggo / ghuTTagaDagalagaleko emAi paoyaNaM bahuhA // 15 // dIpa anukrama [20] ~ 20~ Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [22] . "niyukti: [15] + bhASyaM [...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: pRthvIpiNDanikSepe rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||15|| piNDaniyu- vyAkhyA-iha sAdhubhiH sacittamizraparihAradvAreNAcitte bhUtalamadeze yat sthAna-kAyotsaggoM vidhIyate, yaca niSIdanam-upavezanaM malayAga yacca tvamvanaM-svApaH, yazca uccArAdInAM purISaprasravaNazleSmaniSThadhUtAnAmutsargaH, tathA yo ghuTTako-lepitapAtramaNatAkArakaH pASANo ye ca DagalakA:-purIpotsargAnantaramapAnamojchanakapASANAdikhaNDarUpA yazca lepo-bhogapurapASANAdiniSpannastaumbakapAtrAbhyantare dIyate, evamAdi // 9 // bahudhA ' bahuprakAram acittena pRthivIkAyena prayojanam / / uktaH sacittAdibhedabhinnaH pRthivIkAyapiNDaH, sampatyaSkAyapiNDaM sacittAdibhedabhinnamAha AukkAo tiviho saccitto mIsao ya accitto / saccico puNa duviho nicchayavavahArao ceva // 16 // vyAkhyA-apkAyatrividhA, tadyathA-sacittI mizro'cittazca, tatra sacitto dvidhA-nizyato vyavahAratazca // etadeva sacittasya nizrayavyavahArAbhyAM vaividhyamupadarzayati- . ghaNaudahI ghaNavalayA karagasamuhahahANa bahumajjhe / aha nicchayasaccitto vavahAranayassa agaDAI // 17 // vyAkhyA-'ghanodadhayaH narakapRthvInAmAdhArabhUtAH kaThinatoyAH samudrAH, 'dhanavalayAH' tAsAmeva narakapRthivInAM pArzvavartihattAkAratoyAH ye ca 'karakAH' dhanopalAH tathA 'samudrahadAnAM' lavaNAdisamudrapadyAdihadAnAM ca bahumadhyabhAge ye'pkAyAH 'aha' ci epa sarvopyaSkAyo 'nizcayasacittaH' ekAntasacicaH, zeSastu 'avaTAdi' akTavApItaDAgAdisthaH, ihAvAdistho'vaTAdizabdenoktA, tAtasthyena tadvayapadezapratteH, yathA maJcAH krozantItyAdau, tatrAvaTa: kUpastadAdigato'pkAyo 'vyavahAranayasya' byavahAranayamatena sacittaH / / uktaH sacitto'kAyaH, sammati mizramAha dIpa anukrama [22] 'apkAya'piNDasya nikSepA: varNayate ~ 21~ Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [25] .. "niyukti: [18] + bhASyaM [7...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||18|| usiNodagamaNubatte daMDe vAse ya paDiyamittaMmi / mottUNAdesatigaM cAulaudage'bahupasannaM // 18 // vyAkhyA-anudvRtte daNDe, atra jAtAcekavacanaM, tato'yamartha:--anutteSu triSu daNDeSu-utkAleSu yaduSNodakaM tanmizramiti prastAvAdAdamyate, tathAhi-prathame daNDe jAyamAne kazcitpariNamati kazcinneti mizrA, dvitIye prabhUtaH pariNamati stoko'vatiSThate, tRtIye tu sarvo'pyacitto bhavati, tato'nuvRtteSu triSu daNDe pUSNodakaM (mitha) sambhavati, tathA varSe-vRSTau patitamAtre yajalaM grAmanagarAdiSu prabhUtatiryagmanuSyapracArasambhaviSu bhUmI varcate tayAvannAyApyacittIbhavati tAvanimazramavagantavyaM, grAmanagarAdibhyo'pi bahistAyadi stoka meghajalaM nipatati tadAnIM tadapi jApatitamA mizramavaseya, pRthivIkAyasamparkatastasya pariNamamAnatvAva, yadA'pyatiprabhUtaM jalaM megho varSati tadApi prathamato nipatata pRthivI kAyasamparkataH pariNamamAnaM mizra, zeSaM tu pazcAnipatat sacittamiti, tathA 'muktvA ' parihatya ' Adezatrika' matatrika, taduktA mizratA na grAhyeti bhAvArthaH, 'cAulodakaM taNDulodakam 'abahuprasanna ' nAtisvacchIbhUtaM, mizramiti gAthArthaH / abahuprasannamityatrAdAvakAralopa ArSatvAt / / Adezvatrikameva darzayati bhaMDagapAsavalaggA utteDA bunbuyA na saMmaMti / jA tAva bhIsagaM taMdulA ya rajjhaMti jAva'nne // 19 // vyAkhyA-taNDalodake taNDulaprakSAlanabhANDAdanyasmin bhANDe makSiSyamANe ye truTitvA bhANDakasya pArtheSu 'utceDA' vindavo lagnAH te yAvanna 'zAmyanti ' vidhvaMsamupagacchanti tAvatnattaNDalodakaM mizramityeke 1, apare punarAhuH-taNDulodake taNDulaprakSAlanabhANDakAdaparasmin bhANDake prakSipyamANe ye taNDulodakasyopari samudbhUtA buddhadAste yAvadadyApi 'na zAmyanti 'na vinAzamiyUti tAvattattaNDalodakaM dIpa anukrama [25]] ~ 22 ~ Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [26] . "niyukti: [19] + bhASyaM [...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||19|| dIpa anukrama piNDani-mizramiti 2, anye punarevamAhuH-taNDulaprakSAlanAnantaraM taNDulA rAddhamAravAstataste yAvanna rAdhyanti, yAvannAvApi sidhyantIti bhAvaH | apkAyapikemelayagi- tAvattattaNDalodakaM mizramiti 3 // eSAM trayANAmapyAdezAnAM dUSaNAnyAha piNDanikSepe rIyAvRtiH ee u aNAesA tinnivi kAlaniyamassa'saMbhavao / lukkheyrmNddgpvnnsNbhvaasNbhvaaiihiN||20|| // 10 // vyAkhyA-ete trayo'pyAdezA anAdezA eva, tuzabda evakArArtho bhinnakramazca, kuto'nAdezAH ? ityAha-kAlaniyamasyAsambhavAta, hAna khalu bindvapagame buhudApagame taNDulapAkaniSpattI cA sadA sarvatra pratiniyata eva kAlaH, yena pratiniyatakAlasambhavino mizratvAdUma | cittatvasyAbhidhIyamAnaspa na vyabhicArasambhavaH, kathaM pratiniyata: kAlo na ghaTate ? iti kAlaniyamAsambhavamAha-'lukkheyare' tyAdi,rUkSeta-18 rabhANDapavanasaMbhavAsambhavAdibhiH, atrAdizabdAcirakAlasalilabhinnatvAbhinnatvAdiparigrahaH, iyamaca bhAvanA-iha padApAkataH prathamamAnItaM || cirAnItaM vA snehajalAdinA na bhinna bhANDaM talamucyate, snehAdinA tu bhinna snigdha, tatra rUkSe bhANTe taNDalodake prakSipyamANe ye bindvH| pArtheSu lagAste bhANDasya rUkSatayA aTityeva zoSamupayAnti, snigve tu bhANDe bhANDasya snigyatayA cirakAlaM, tataH pathamAdezavAdinAM mate kale bhANDe cindUnAmapagame paramArthato mizrasyApyacittavasambhAvanayA grahaNaprasaGgaH, snigdhe tu bhANDe paramArthato'cittasyApi bindUnAmanapagame mizratvena sambhAvanayA na grahaNamiti / tathA budbudA api pracurakharapavanasamparkato jhaTiti vinAzamapagacchanti, anurakharapavanasa-1 // 10 // pobhAve ciramapyavatiSThante, tato dvitIyAdezavAdinAmapi mate yadA kharamacurapavanasamparkato jhaTiti vinAzamaiyarurbuddhadAstadA paramArthato miasyApi taNDulodakasyAcittavena sambhAvanayA grahaNaprasaGgaH, yadA tu kharapacurapavanasamparkobhAve cirakAlamadhyavatiSThante buddhadAH tadA paramAtha-18 to'cittasyApi taNDulodakasya budbudadarzanato mizratvazaDUnayAM na grahaNamiti / ye'pi tRtIyAdezavAdinaste'pi na paramArthaM polocitavantaH, [26] ~ 23~ Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [27] .. "niyukti: [20] + bhASyaM [7...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||20|| taNDulAnAM cirakAlapAnIyabhinnAbhinnatvena pAkasyAniyatakAlatvAt , tathAhi-ye cirakAlasalilabhinnAstaNDulA na ca navInA indhanAdi | sAmagrI ca paripUrNA te satvarameva niSpadhante, zepAstu manda, tatasteSAmapi matena kadAcimmizrasyApyacittatvasambhAvanayA grahaNamasaGgaH, kadAcitpunaracittIbhUtasyApi mizratvazaGkAsambhavAdagrahaNamiti trayo'pyanAdezAH // sampati yaH pravacanAvirodhI AdezaH prAgupadiSTasta vibhAyighurAha jAva na bahuppasannaM tA mIsaM esa ittha aaeso| hoi pamANamacittaM bahuppasannaM tu nAyabvaM // 21 // vyAkhyA-yAvattaNDulodakaM na bahuprasanna' nAtisvacchIbhUtaM tAvanmizramagantavyam, eSaH 'atra' mizravicArapakrame bhavatyAdezaH pramANaM, na zeSaH, yattu 'bahuprasannam' atisvacchIbhUtaM tadacitaM jJAtavyaM, tato'cittatvena tasya grahaNe na kazcidoSaH / / ukto mizro'pkAyaH, adhunA tamevAcittamAha sIuNhakhArakhatte aggIloNUsaaMbilenehe / vukaMtajoNieNaM paoyaNaM teNima hoi // 22 // vyAkhyA---iyaM gAthA prAgiva vyAkhyeyA, navaraM pRthivIkAyasthAne'pkAyAbhilApaH kartavyaH / iha yA svakAyaparakAyazastrapojanA dravyakSetrakAlabhAvApekSayA vA'cittatvabhAvanA sApi mAgiva yathAyogamakAye'pi bhAvanIyA / tathA yadA dadhitailAdisatkeSu ghaTeSu kSiptasya zuddhajalAderupari dadhyAyavayavasakA tarI jAyate tadA sA yadi paristhUrA ta:kayA pauruSyA tatpariNamati, madhyamabhAvA cettadviAbhyAM pauruSIbhyAM, stokA cettarhi timRbhiH pauruSIbhiriti / / ii tena vyukrAntayonikanApkAyenedaM prayojanamityuktam , atastadeva darzayati dIpa anukrama [27] ~ 24~ Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [30] . "niyukti: [23] + bhASyaM [...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu prata gAthAMka ni/bhA/pra ||23|| kemelayagirIyAvRttiH // 11 // dIpa anukrama [30] pariseyapiyaNahatthAidhovaNaM cIradhovaNaM ceva / AyamaNa bhANadhuvaNaM emAi paoyaNaM bahuhA // 23 // | akAyapi vyAkhyA-paripeko-dRSyaNAdezasthitasyopari pAnIyena pariSecanaM, pAnaM taDapanodAya jalasyAbhyabaharaNaM, 'hastAdidhAvanaM' karaca-1 raNaprabhRtizarIrAvayavAnAM kAraNamuddizya prakSAlanaM, 'cIvaradhAvanaM ' vaskhamakSAlanam , asya bhinnavibhaktinirdezo na sadaiva sAdhunopadhipralAlanaM karttavyamiti pradarzanArthaH, 'AcamanaM' purIpotsargAnantaraM zaucakaraNaM 'bhANadhuvarNa ti pAtrakAdibhAjanaprakSAlanam, evamAdikam, AdizabdAta glAnakAryAdiparigrahaH, acittenApkAyena prayojanaM, 'bahudhA' vahuprakAraM draSTavyam / / iha cIvaradhAvanamityuktaM, tacca saMyatAnAM varSAkAlAdarvAka kalpate na zeSakAlaM, yoSakAle khanekadopasambhavAta, tAneya doSAna darzayati uubaddha dhuvaNa bAusa baMbhaviNAso aThANaThavaNaM ca / saMpAimabAuvaho pAvaNa bhUovaghAo ya // 24 // dhyAkhyA-varSAkAlasya pratyAsanna kAlamapahAya zeSe Rtubaddha kAle cIvarasya dhAvane caraNaM vakuzaM bhavati, upakaraNavakuzatvAt , tathA 'brahmavinAza' maithunapratyAkhyAnabhaGgaH, prakSAlitavAsa paridhAnabhUpitazarIro hi virUpo'pi ramaNIyatvena pratibhAsamAno ramaNInAM ramaNayogyo'yamiti mAthenIyo bhavati, kiM punaH zarIrAvayavarAmaNIyakopazobhitaH, tataH samastakAminInAM prArthayamAnAnAM salalitadarzitatiyemvalitAkSanirIkSaNAGgamoTanavyAjopadarzitakakSAmUlasaddhRttatAramaNIyapInakaThinapayodharavistAragambhIranAbhIpadezaparibhAvanato'vazyaM brahmacaryAdapabhraMzama // 12 // bAdhizrayate, tathA asthAnasthApanam , iyamatra bhAvanA-padi nAma kathaJcittavaveditayA saMyamaviSayaniSpakampanatyavaSTambhato na brahmacaryAdapabhra zyati, tathA'pi kokena so'sthAne sthApyate, yathA nUnamayaM kAmI, kathamanyathA''tmAnamitthaM bhUSayati?, na khalvakAmI maNDanapriyo bhavatIti, tathA / ~ 25~ Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [31] . "niyukti: [24] + bhASyaM [...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||24|| saMpAtimAnA makSikAdInAM prakSAlanajalAdiSu nipatatAM vAyozca vadhaH' vinAzo bhavati, tathA 'plAvanena ' prakSAlanajalapariSThApane pRthivyA relaNena bhUtopaghAta:' pRthivyAzritakITikAdisavopamadoM bhavati, tasmAna Rtubaddha kAle vastraM prakSAlanIyam / / nanvate doSA varSAkAlAdAgapi dhAvane sambhavanti tatastadAnImapi na cIvarANi prakSAlanIyAni, tanna, sadAnI cIvarAmakSAlane'nekadoSasambhavAt tAnevAha aibhAra cuDaNa paNae sIyalapAuraNa'jIragelaNNe / ohAvaNakAyavaho vAsAsu a dhovaNe dosA // 25 // / vyAkhyA-iha varSAkAlAdogapi yadi vAsAMsi na prakSAlyante tadAnIm ' atibhAraH' gurutvaM vastrANAM bhavati, tathAhi-vAsAMsi malaviddhAni yadA jalakaNAnuSaktasamIraNamAtreNApi spRSTAni bhavanti tadA'pi sa malaH klinIbhUya-dRDhataraM vastreSu sambandhamApadyate, ki punarvAsu sarvataH salilamayISu ?, tato varSAsu klinnamalasamparkato vAsAMsi gurutarabhArANi bhavanti, tathA 'cuDaNanti vAsasA varSA-2 kAlAdabbogapyadhAvane varSAsu jIrNatA bhavati zATo bhavatItyarthaH, kimuktaM bhavati ?-yadi nAma varSAkAlAda|gapi vastrANi na prakSyAlyante tato varSAmu teSAM malaklinnatayA jIrNatAbhavanena zATo bhavati, na ca varSAsvabhinavavastragrahaNaM, na cAdhikaH parigrahaH, tato ye vastrAbhAve doSAH samaye prasiddhAste sarve'pi yathAyogamupaDhaukante iti, tathA malaklinneSu vakheSu zItalajalakaNasaMsparzato malasyAdrIbhAvataH 'panakaH' vanaspativizeSaH prAcuryeNopajAyate, tathA ca sati mANivyApAdanAsaktiH, tathA nirantaraM sarvataH masareNa nipatati varSe zItale ca mArate vAti mAmalasyAdrIbhAvataH zItalIbhUtAnAM vAsasAM prAvaraNe bhuktA''hArasyAjIrNatAyAm-apariNatI 'glAnatA' zarIramAndhamujjRmbhate, tathA ca sati pravacanasyApabhAjanA, yathA-aho baTharaziromaNayo'mI tapakhino na paramArthatastattvavedino ye nAma varSAMkhaprakSAlitAnAM vAsasAM paribhoge| |mAnyamupajAyate ityetadapi nAvabudhyante te pRthagjanApariccheyaM svargApavargamArgamavagacchantIti duHzraddheyaM, tathA varSAsvamakSAlitAni vastrANi dIpa anukrama [31] ~ 26~ Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [32] . "niyukti: [25] + bhASyaM [...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyutermalayagi- rIyAtiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||25|| mAdRtya bhikSArtha vinirgatasya sAdhomeghadRSTau malinavakha kambalasampAvato'kAyavirAdhanA bhavati, ete 'varSAkhiti varSAkAlapatyAsanno'pi apkAyapikAlo varSA ityucyate, tatsAmIpyAt , bhavati ca tatsAmIpyAttacchandavyapadezo, yaza gaGgAyAM ghoSa ityatra, tato 'varSAsu' varSApratyAsane piNDAnikSepe kAle vastrAdInAmaprakSAlane doSAH tasmAdavazyaM varSAkAlAdAra vAsAMsi prakSAlanIyAni / ye ca sampAtimasattvopaghAtAdayo dopAdhIvara-18 prakSAlane mAguktAste'pi sUtroktanItyA yatanayA pravarttamAnasya na sambhavantIti veditavyam / yo hi sUtrAjJAmanusRtya yatanayA samyak | pravartate sa yadyapi kathazcitpANyupamaIkArI tathApi nAsau pApabhAg bhavati, nApi tIvrapAyazcittabhAgI, sUtrabahumAnato yatanayA pravarta-18 mAnatvAt , vakSyati ca sUtram-'apane ciya vAse sambaM upadi dhuvaMti jayaNAe' iti, tato na kavidoSaH, nApi tadA vakhamakSAkane bakuzaM caraNaM, sUtrAjJayA pravargamAnatvAt , nApyasthAnasthApanadopo, lokAnAmapi varSAsu vAsasAmapAkSalane doSaparizAnabhAvAt , na caite'nantaroktA atibhArAdayo doSA Rtubaddhe kAle vAsasAmaprakSAlane sambhavanti, tasmAnna tadA prakSAlanaM yuktamiti sthitam / / sampati varSAkAlAdA-1 gapi yAvAnupadhirutkarSato jaghanyatazca prakSAlanIyo bhavati tAvattamabhiSitsurAha appattecciya vAse savvaM uvahiM dhuvati jayaNAe / asa ie u davassa ya jahannao pAya nijjogo||26|| 'aprApte eva ' anAyAte eva varSe' varSAkAle, varSAkAlAt manAgaktine kAle isparthaH, jalAdisAmaThyAM satyAM 'upadhim 18 upakaraNaM yatanayA yatayaH prakSAlayanti, 'dravasya ' jalasya punaH 'asati' abhAve, jaghanyato'pi pAtraniyogo'vazyaM prakSAlanIyaH, iha nispUrvo yujirupakAre vartate, tathA coktaM-'pATho dukhale nijogo ubayAro' iti, tato niyujyate-upakriyate'neneti niyoMga-upakaraNam , 1 aprAptAyAmeva varSAyAM sarvamupadhi prakSAlayanti yatanayA / dIpa anukrama [32] // 12 // ~ 27~ Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM / - niyukti: [26] + bhASyaM [7...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||26|| akartarItyanena baJ pratyayaH, pAtrasya niyogaH pAtraniryogaH-pAtropakaraNaM pAtrakabandhAdiH, uktaM ca-"pettaM pattAbaMdho pAyahavaNaM ca pAyake sariyA / paTalAI rayattANaM ca gocchao pAyanijjogo // " iti / Aha-ki sabyeSAmeva vastrANi varSAkAlAdAgeva pakSyAlyante ? ki vAsti kepAzcidvizeSaH ?, astIti brUmaH / / kepAmiti cedata Aha| Ayariya gilANANa ya mailA mailA puNo'vi dhAvati / mA hu gurUNa avaNNo logaMmi ajIraNaM iyare // 27 // vyAkhyA-iha ye kRtapUviNo bhagavatmaNItapravacanAnugatAcArAdizAstropadhAnAni adhItinaH svasamayazAneSu jJAtinaH sakalasvaparasamayazAkhArtheSu kRtinaH kAritinazca paJcaviSeSvAcAreSu pravacanArthavyAkhyAdhikAriNaH saddhammadezanA'bhiyuktAH sUrayaste AcAryAH, AcAryagrahaNamupalakSaNaM tenopAdhyAyAdInAM prabhUNAM parigrahaH, teSAM, tathA 'glAnAH' mandAH teSAM ca, punaH punaH malinAni vakhANi 'dhAvyante prakSAlyante, malinAnItyatra napuMsakatve prApte'pi sUtre puMstvanirdezaH prAkRtalakSaNavazAt , tathA cAha-pANiniH svamAkRtalakSaNe-"liGga vyabhicAryapI"ti, prastute'rthe kAraNamAha-'mA hu' ityAdi, mA bhavatu, 'hu' nizcitaM, gurUNAM malinavalaparidhAne loke ' avarNaH' a-14 zlAghA, yathA-nirAkRtayo'mI maladurabhigandhopadigdhadehAstataH kimeteSAmupakaNThaM gatairasmAbhiriti, tathA 'itarasmin ' glAne mA bhavatvanImiti bhUyo bhUyo malinAni teSAM prakSAlyante / sampati ye upadhivizeSA na vizrabhyante tanAmanAI gRhItvA teSAM dhAvane vidhimAha pAyarasa paDoyAro dunisijja tipaTTa potti rayaharaNaM / ee una bIsAme jayaNA saMkAmaNA dhuvarNa // 28 // 1 pAtraM pAtrabandhaH pAtrasthApanaM ca pAtrakezarikA / paTalA rajatrANaM ca gocchakaH pAtraniyogaH // 1 // dIpa anukrama [33] piNDanikSepe vastra-dhAvana vidhi: ~ 28~ Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [35] .. "niyukti: [28] + bhASyaM [7...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||28|| dIpa anukrama [35] piNDaniyu vyAkhyA-pratyavatAyate pAtramasminniti pratyavatAra:-upakaraNaM pAtrasya pratyavatAra:-pAtravaH pAtraniyogaH paduidhaH, tathA rajohara- piNDanikSepe malayagi Nasya sakte de niSaye, tadyathA-bAhyA abhyantarA ca, iha sampati dazikAbhiH saha yA daNDikA kriyate sA sUtranItyA kevalaiba bhavati na vadhAvanaM rIyAvRttiH sadazikA, tasyA niSadhAtrayaM, taba yA daNDikAyA upari ekahastapramANAyAmA tiyagveSTakAyapRthutvA kampalIkhaNDarUpA sA AdyA niSadyA, tasyAzcAgre dazikAH sambadhyante, tAM ca sadazikAmane rajoharaNazabdenAcAryoM grahISyati, tato nAsAviha grAhyA, dvitIyA tu enAmeva niSadyAM tiryag bahubhiHSTakarAveSTayantI kizcidadhikahastapramANAyAmA hastapramANamAtrapRthutvA vakhamayI niSadyA sA abhyantarA niSayocyate, tRtIyA tu tasyA evAbhyantaraniSadyAyAstiyanveSTakAn kurvatI caturaGgalAdhikaikahastamAnA caturasrA kambalamayI bhavati, sA copavezanopakAritvAdadhunA pAdapocchanakamiti rUDhA, sA bAhyA niSayetyabhidhIyate, militaM ca niSayAtrayaM daNDikAsahitaM rajoharaNamucyate, tato rajoharaNasya sakte dve niSaye iti na virudhyate, tathA prayaH paTTAH, tadyathA-saMstArakapaTTa uttarapaTTazvolapaTTazya, ete ca sumatItA, tathA 'potti'tti mukhapotikA, mukhapidhAnAya pota-vastraM mukhapotaM mukhapotameva isvaM caturaGgalAdhikaktistimAtrapramANatvAt mukhapotikA, mukhavatriketyarthaH, 'ativarttante / 18|| svArthe pratyayakAH prakRtiliGgavacanAnI ti vacanAna prathamato napuMsakatve'pi pratyaye samAnIte khItvaM, tathA 'rajoharaNaM ti daNDikAyaSTakavaya-18 pramANapRthutvA ekahastAyAmA hastatribhAgAyAmadazAparikalitA prathamA yA niSadyA prAguktA sA rajoharaNaM, tathA ca bhASyakadrakSyati-'eganisajjaM ca rayaharaNa, bAhyAbhyantaraniSadyArahitamekaniSadhaM sadarza rajoharaNamiti / etAnupadhivizeSAna 'na vizramayet / nAparibhogyAn sthApayet , kasmAditi cet ?, ucyate, prativAsaramavazyameteSAM viniyogabhAvAt , tato yatanayA-vakhAntaritena hastena grahaNarUpayA sakrama NA-SaTpadikAnAmaprakSAlanIyeSu vastreSu saGkramaNaM, tato dhAvanaM' prakSAlanamiti / / enAmeva gAthAM bhASyakUda gAthAtrayeNa vyAkhyAnayati 0000000000000000000000 ~ 29~ Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [35] >> "niyukti: [28] + bhASyaM [8] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| pAyarasa paDoyAro pattagavajjo ya pAyanijAgo / donni nisijjAo puNa abhitara bAhirA ceva // 8 // saMthAruttaracolaga paTTA tinni u havaMti nAyabvA / muhapottiyatti pocI eganisejjaM ca rayaharaNaM // 9 // ee u na vIsAme paidiNamuvaogao ya jayaNAe / saMkAmiUNa dhovaMti chappaiyA tattha vihiNA u ||10||(bhaassym) vyAkhyA-etAstisro'pi vyAkhyAtArthAH, navaraM 'saMkAmiUNa' ityAdi, tatra vizrAmAbhAve sati yatanayA padapadikA anyatra sakramayya vidhinA 'dhAvayaMti' prakSAlayanti // tadevamavizramaNIya upadhiruktaH, tadbhaNanAca zeSo vizramaNIyopadhirgamyate, tatastasya vizramaNavidhi vibhaNiSuridamAha jo puNa vIsAmijjai taM evaM bIyarAyaANAe / patte dhovaNakAle uvahiM vIsAmae sAhU // 29 // vyAkhyA-yaH punarUpadhiH prApta dhAvanakAle-prakSAlanakAle, anena akAlamasAlane bhagavadAjJAbhaGgAlakSaNaM doSamupadarzayati, 'vizramyate' niHzeSaSaTpadikAvizodhanArthamaparibhukto dhriyate, tamupadhi vItarAgA''jJayA' sarvajJopadezena, sarvazoktamavadhAryeti bhAvaH, 'evaM' vakSyamANena prakAreNa, sAdhurvizramayet // vizramaNAprakAramevAha abhitaraparibhogaM uri pAuNai nAidUre y| tinni ya tinni ya egaM nisiM tu kAuM paricchijjA // 30 // vyAkhyA-yaha sAdhUnAM dvau kalpau saumau ekaH kambalapayaH, tatra yadA te prAbriyante tadA ekaH kSomo'bhyantaraM prAviyate, zarIra-| dIpa anukrama [36] ~ 30~ Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [40] >> "niyukti: [30] + bhASyaM [10] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||30|| piNDaniyu- karmalayagi- rIyAtiH // 14 // vidhiH lamaH mAviyate ityarthaH, dvitIyaH kSomastasyopari, tRtIyaH kambalamayastasyApyupari, tataH prakSAlanakAle vizramaNAvidhimArambhe rAtrau svapana | piNDanikSepe abhyantaraparibhoga sadaiva zarIreNa saha saMlagnaM paribhujyamAnaM kSauma kalpamupari zeSakalpadvayAdahikhINi dinAni yAvatpAhaNoti yena tatsthAH vadhAvanaSaTpadikAH kSudhA pIbyamAnA AhArArtham athavA zItAdinA pIbyamAnAstaM bahiH prAbriyamANaM kalpamapahAyAntare kalpavaye zarIre vA laganti, eSa prathamo vizramaNAvidhiH, evaM trINi dinAni prAtya tatastrINyeva dinAni yAvadAtrI svApakAle nAtidure sthApayati, kimukta eSa jayamA vidha bhavati ?-svApakAle saMstArakataTa evaM sthApayati, yena prathama vizramaNavidhinA yA na niHmRtAH paTapadikAstA api kSudhA pIDhaca-14 mAnA AhArArtha tato vinirgatya saMstArakAdau laganti, epa dvitIyo vizramaNAvidhiH, tata ekA 'nizAM' rAtriM, tuH samuccaye, svapana | svApasthAnasyopari lambamAnamadhomukhaM zarIralanabhAyaparyantaM prasAritaM kRtvA saMsthApayet, saMsthApya ca pazcAtparIkSeta, dRSTyA prAvaraNena ca SaTpadikA nibhAlayet, tadyathA-prathamaM tAvadRSTayA nibhAlayet , dRDyA nibhAlitA api yadi na dRSTAstataH sUkSmapadapadikArakSaNArtha bhUyaH zarIre prAkRNoti, yena tA AhArArtha zarIre laganti, evaM parIkSaNe kRte yadi tA na syustadA prakSAlayet , atha syustIha punaH punarniolya yadA na santIti nizcitaM bhavati tadA prakSAlayet, evaM saptabhirdinaH kalpazodhanA, etadanusAreNa zeSasyApyupadheH zodhanA bhAvanIyA / iha vizramaNA prakSAlanIyasyAparibhogarUpA uktA, tato yattasya vahiH prAvaraNAdirUpaH paribhogaH sa paramArthato'paribhoga iti na tadA vizramaNA virudhyate / enAmeva gAyAM bhASyakRd vyAkhyAnayatidhovatthaM tinni diNe uvari pAuNai taha ya AsannaM / dhArei tinni diyahe egadiNaM ubari laMbataM // 11 // (bhA0) iyaM vyAkhyAtArthA / atraiva vizramaNAvidhau matAntaramAha dIpa anukrama [40] ~31~ Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [41] >> "niyukti: [31] + bhASyaM [11] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||31|| keI ekekaniAsa saMvAseuM tihA paricchaMti / pAuNai jai na laggaMti chappaiyA tAhi dhovati // 31 // vyAkhyA kecid eke sUraya evamAhurekaikA 'ninA' rAtri 'triyA' tribhiH prakAraiH pUrvoktaH saMvAsya tadyathA-ekAM nizAM zodhanIya kalpa yahiH pAhaNoti, dvitIyAM nizaM saMstArakataTe sthApayati, tRtIyAM tu nizAM svapana svApasthAnasyopari lambamAnamadhomukhaM prasA-15 ritaM zarIralanamAyaparyantaM sthApayati, evaM tridhA saMvAsya 'parIkSante ' dRSTyA nibhAlayanti, nibhAlitAnna dRSTAstataH sUkSmapadapadikAvizodhanArtha zarIre prAkRNvanti, pATane ca yadi 'na lagati' na lagAH pratibhAsante padapadikAstataH prakSAlayanti, laganti cecahi bhUyo bhUyastAvadRSTayA zarIraprAvaraNena ca parIkSante yAvanna santIti nizcitaM bhavati, tataH prakSAlayantIti, eSo'pi vidhiradUSaNAtsamIcIna ivA''cAryasya / pratibhAsata iti manyAmahe // vakhaprakSAlanaM ca jalena bhavati, ato jalagrahaNe vidhivizeSamAhanibbodagassa gahaNaM keI bhANesu asui paDiseho / gihibhAyaNesu gahaNaM Thiya vAse mIsagaM chAro // 32 // vyAkhyA-varSAmu gRhacchAdanamAntagalitaM jalaM nIbodakaM tasya, idda yadi varSAkAlAdAk so'pyupadhiH kathaJcitsAmagryabhAvato na prakSAlitastahi prApte varSe sati sAdhubhinIbodakasya-gRhapaTalAntottIrNasya jalasya vaskhapakSAlanArtha grahaNam' AdAnaM kartavyaM, taddhi rajoguNDitadhUmadhUmrIkRtadinakarAtapasamparkamoSmatIvrasaMsparzataH pariNatatvAdacittam , atastadhaNe na kAcidvirAdhanA, nIbodakasya grahaNe kecidAmAhu-bhAjaneSu' svapAtreSu nIbodakasya grahaNaM karttavyamiti, anA'cArya Aha-'amui paDiseho' 'amuI ti bhAvapradhAno'yaM nirdezaH,tato-11 yamartha:-azucitvAd' apavitratvAtparoktavidhinA nIbodakagrahaNasya pratiSedhaH, nIbodakaM hi malinaM malinatvAcAzuci tataH kathaM yeSu pAtreSu |bhojana vidhIyate teSu tasya grahaNa papatraM bhavati ?, mA bhUta loke pravacanagahoM yathA'mI azucaya iti, tataH 'gRhibhAjaneSu' gRhisatkeSu ku dIpa anukrama [42]] ~ 32 ~ Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||32|| dIpa anukrama [43] "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) * - "niryuktiH [32] + bhASyaM [11... ] + prakSepaM " F AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [43] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryaNDikAdiSu bhadreSu tasya nItrodakasya grahaNaM, taba nIvodakagrahaNaM 'sthite' nihate 'varSe ' dRSTau, antarmuharttAdUrddhamiti gamyate, antarmuharttana malayagi- sarvAtmanA pariNamanasambhavAt nAsthite, kimityAha -- 'mIsagaM'ti mizra, nipatati varSe nIvodakaM mizra bhavati tathAhi pUrva nipatitarIyAvRttiH macitIbhUtaM tatkAlaM tu nipatatsacittamiti mizra, tataH sthine varSe tatpratigrAdyaM tasmitha pratigRhIte tanmadhye 'chAro 'ti kSAraH prakSepaNIyo yena bhUyaH sacitaM na bhavati, jalaM hi kevalaM mAsukIbhUtamapi bhUyaH praharatrayAdUrdhvaM sacitIbhavati, tatastanmadhye kSAraH kSipyate, api cakSAraprakSepe samalamapi jalaM prasannatAmAbhajati, prasavena ca jalena prakSAlyamAnAnyAcAryAdivAsAMsi sutejAMsi jAyante tata etadarthamapi kSAraprakSepo nyAyyaH // samprati dhAvanagatameva kramavizeSamAha / / 15 / / gurupaccakhANigilANase hamAINa ghotraNaM puvvaM / to appaNo puvyamahAkaDe ya iyare dube pacchA // 33 // vyAkhyA - gurupratyAkhyAniglAnazaijJAdInAM 'pUrvI' prathamaM ghAvanaM kuryAt ' tataH ' pazcAdAtmanaH iyamaMtra bhAvanA - iha sAdhubhiH parama hitamAtmanaH samIkSamANairavazyaM gurvAdiSu vinayaH prayoktavyaH, vinayavalAdeva samyagdarzanajJAnacAritravRddhisambhavAd, anyathA durvinItasya sato gacchavAsasyaivA sambhavataH sakalamUlahAniprasakteH, tato dhAvanamavRttena sAdhunA prathamato gurUNAm AcAryANAM vAsAMsi prakSAlanIyAni, tataH pratyAkhyAninAM kSapakamabhRtInAM tadanantaraM ghAnAnAM tato'nantaraM zaikSakAdInAM tatra zaikSA abhinavapravajitA AdizabdAdvAlAdiparigrahaH, sUtre ca 'sehamAINa' ityatra makAro'lAkSaNikaH, 'tataH ' tadanantaramAtmanaH iha sarveSAmapi gurvAdInAM yathAyogaM trividhAnyapi prakSAlanIyavakhANi sambhavanti, tadyathA yathAkRtAnyalpaparikarmANi bahuparikarmANi ca tatra yAni parikarmmarahitAnyeva tathArUpANi ladhAni tAni yathAkRtAni yAni caikaM vAraM khaNDityA sIvitAni tAmpatyaparikarmANi yAni ca bahavA khaNDilAsIvitAni tAni bahupari Eaton Intentional For Parts Use Only ~33~ piNDa nikSepe vadhAvane jalagrahaH / / 15 / / arra Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [44] >> "niyukti: [33] + bhASyaM [11...] + prakSepaM . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||33|| karmANi, tatastatrApi dhAvanakramamAha-'pugvamahAgaDe yatti, pUrva prathamaM sarveSAmapi yathAkRtAni vAsAMsi dhArayet, pazcAstrameNa itare de, kimarthamiti cet ? ucyate-vizuddhAdhyavasAyasphAtinimittaM, tathAhi-yAnyalpaparikammANi tAni bahukammApekSayA stokasaMyamavyAghAtakArINi bhavantIti tadapekSayA zuddhAni, vebhyo'pi yathAkRtAnyatizuddhAni, manAgapi palipandhadopakAritvAbhAvAva, tato yathA yathA pUrva parva zuddhAni prakSAlyante tathA tathA saMpamabahumAnaDhaddhibhAvato vizuddhAdhyavasAyasphAtiriti pUrva ythaakRtaaniityaadikrmH|| sammati prakSAlanakriyAvidhimupadarzayati ___ acchoDapiTTaNAsu ya na dhuve dhoe payAvaNaM na kare / paribhoga aparibhoge chAyAyava peha kallANaM // 34 // __ vyAkhyA-iha vastrANi dhAvan AcchoTanapiTTanAbhyAM na dhAvet , tatra AcchoTanaM-rajakariva zilAyAmAsphAlanaM piTTana-dhanahInaraNDAramaNIbhiriva punaH punaH pAnIyaprakSepapurassaramuyAtviTTanena kuTTanaM, sUtre ca saptamI tRtIyA'rthe, yathA 'tima temu alahinyA puhavI' ityAdI, tRzabdo'nuktasamuccayArthaH, sa ca pANipAdana pramRjya pramujya yatanapA prakSAlayediti samucinoti, tato 'dhaute ' prakSAlite, dhAvanajalasparzajanitazItApanodAyAtmano vakhasya vA zoSaNAyAgneH pratApanaM na kuryAt, mA bhUta dhAvanajalAdrIbhUtahastAdito vakhato yA kathazcidvindunipAtenAgnikAyavirAdhanA, yadyevaM tarhi kathaM vastrasya zoSaNaM kartavyamiti zoSaNavidhimAi-paribhogyAni AribhogyAni ca yathAkramaM chAyA''tapapozopayet , sUtre ca vibhaktilopa ApatvAta , paribhomyeSu di vAghu tathA pUrva zodhiteSvapi kathazcit paTpadikAH sambhavanti, sA ca prakSAlanakAle tathopamarditA'pi kathaJcijIvitA satI dinakarA''tapasamparka mriyante, tatastadrakSaNArtha tAni chAyAyAM zoSayet , 1 tribhistairalayakRtA pRthvii| dIpa anukrama [44] 10666044200000000000000000 ~34 ~ Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||34|| dIpa anukrama [45] "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [45] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryutermalayagirIyAvRttiH // 16 // * - "niryuktiH [34] + bhASyaM [11... ] + prakSepaM " 80 AgamasUtra - [ 41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH itarANi tvAtape, doSAbhAvAt, tAni ca chAyAyAmAvape ca zeoSArthI visAritAni nirantaraM 'pehi'tti prekSeta, yena parAskandino nApaharanti iha pUrvoktavidhinA yatanApurassaramapi dhAnyamAneSu vastreSu kathaJcidrAyuvirAdhanArUpaH SaTpadakopamardAdirUpo vA'yamo'ni sambhA vyate, tatastacchuddhadharthaM tasya sAdheorguruNA kalyANasaMjJaM prAyazcittaM deyam // tadevamuktaH samapaJcamapkAyapiNDaH, sammati tejaskAyApeNDamAhativiho ukkAo saccitto bhIsao ya acitto| saccito puNa duviho nicchayavavahArao ceva // 35 // vyAkhyA - trividhastejaskAyaH, tadyathA- sacitto mitro'cittatha, sacittaH punadvividhaH nizvayato vyahArata / / nizrayavyavahA rAbhyAmeva sacittasya dvaividhyamAha igapAgAINaM bahumajjhe vijjumAi nicchyao / iMgAlAI iyaroti vyAkhyA - iSTakApAkaH pratItaH, AdizabdAt kumbhakArapAkekSurasakathanatulyA(culyA) diparidrahaH, teSAM ca bahumadhyabhoga vidAdizva, vidyudukApramukhatejaskAyo nizrayataH sacittaH, zeSastvaGgArAdikaH, 'aGgAraH 'jyAkArahito'gniH, AdizabdAd jvAlAdiparigrahaH, vyavahArataH sacittaH // sammati mizraM tejaskAya mAha mummuramAIDa misso u // 36 // vyAkhyA - ' murmRraH' kArISo'gniH, AdizabdAdarddhavidhyAtAdiparigrahaH itthaMbhUto mizra iti // sAmpratamacittaM tejaskAyapiNDamAha For Par Lise Only atha tejaskAya, vAyukAya, vanaspatikAya piNDa viSayaka varNanaM kriyate ~35~ piNDa nikSepe tejaskAyaH / / 16 / / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [48] .- "niyukti: [35] + bhASyaM [11...] + prakSepaM . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||37|| oyaNavaMjaNapANagaAyAmusiNodagaM ca kummAsA / DagalagasarakkhasUI pippalamAI u uvaogo // 37 // vyAkhyA-odanA zAlpAdi bhaktaM vyaJjana-patrazAkatImanAdi pAnakaM-kAjika, tatra vazrAvaNa prakSipyate, tatastadapekSayA kAjikasyAgnikAyatA AyAmam-avazrAvaNam uSNodakam-uvRttatridaNDam, eteSAM ca padAnAM samAhAradvandA, cakAro maNDakAdisamuccayArthaH, 'kuhAlmApAH' pakvA mApAH, ete caudanAdayo'gniniSpannatvenAnikAryatvAdagnayo vyapadizyante, bhavati ca tatkAryatvAttacchandena vyapadezo yathA // dammo bhatito'nenetyAdI, odanAdayazcAcittAstata eteSAmacittAgnikAyatvenAbhidhAnaM na virudhyate, tathA 'DagalakAH' pakeTakAnAM khaNDAni 'sarajaskaH' bhasma 'sUcI' lohamayI vastrasIvanikA, athavA sarakkhasUitti rakSA-bhasma saha rakSayA vartate iti sarakSA sUcI, kimuktaM / bhavati?-rakSA sUcI ceti, 'pippalakaH kizcidakaH kSuravizeSA, AdizabdAnakharadanikAdiparigrahaH, etAni ca galakAdIni pUrvamagni rUpatayA pariNatAnyAsIran, tato bhUtapUrvagatyA sammaspapyAmikAyatvena dhyapadizyante'cittAni ca, na caitepAmacicAmikAyatvAbhidhAne vibarodhaH // sammatyacinAmikAyasya prayojanamAha--'ubaogo' eteSAmodanAdInAM ya upayogo-bhojanAdAvupayujyamAnatA tadacicAni kAyena sAdhanAM prayojana, dravyAdibhedAca caturvidhatvamacicAgnikAyastha prAgiva yathAyogaM bhAvanIyam / / uktastejaskAyapiNDaH, sammati | vAyukAyapiNDamAha bAukkAo tiviho saccitto mIsao ya accitto| saccitto paNa duviho nicchayavavahArao ceva // 38 // vyAkhyA-vAyukAyakhividhaH, tayathA-sacitto mizro'cittazca, sacittaH punadhiA-nizcayato vyavahAratazca / / etadeva nizcayavyavahArAbhyAM sacittasya vaividhyamacittaM cAha dIpa anukrama [48] esccessencoarn ~36~ Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [50] .- "niyukti: [39] + bhASyaM [11...] + prakSepaM . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu prata gAthAMka ni/bhA/pra ||39|| savalaya ghaNataNuvAyA aihima aiduhiNe ya nicchyo| vabahAra pAiNAI atAI ya acitto // 39 // piNDanikSepe kemelayagi-1 vAtakAyaH rIyAvRttiH vyAkhyA-saha valayairvartante iti savalayA ye 'paNataNuvAya 'tti vAtazabdaH pratyekamabhisambadhyate, ghanavAtAstanuvAtAca, kimuktaM || bhavati ?-ye narakapRthivInAM pArtheSu ghanavAtAstanuvAtA vA valayAkAreNa vyavasthitA valapazabdayApA, ye ca narakadhiyInAmevAdhastAd || // 17 // dhanavAtAstanuvAtAca, tathA ' aihima aidudiNe ati atizayena hime nipatati atizayena ca 'durdine meghatimire medhairgaganamaNDalasyA'scchAdane ye vAyavaH, eSa sarvo'pi vAyukAyo nizcayataH sacittaH, atihimAtidurdinAbhAve tu yA 'prAcInAdivAtaH ' pUrvAdidigvAtaH sa. vyavahArataH sacittA, yastu 'AkrAntadikaH' AkrAntapanAdisamutthamabhRtikaH paJcaprakAro vakSyamANasvarupaH so'cita iti / / AkrAntAdisvarupamevAha akaMtardhataghANe dehANugae ya pIliyAisu ya / accitta vAukAo bhaNio kammaTTamahaNehiM // 40 // vyAkhyA-AkrAnte-pAdenAkAnte kardamAdI yo bAtazciditi zabdaM kurvan samucchalati, yazcAdhmAte mukhabAtabhRte ityAdau vartate yo vA 'ghANe' tilapIDanayantre tilapIDanavazAtsazabdaM vinirgacchannupalabhyate, yazca 'dehAnugataH' zarIrAzritaH, ucchAsaniHzvAsabAtani-|| sagarUpaH,' pIlitaM' sajalaM nizcotyamAnaM vastrAdi, AdizabdAttAlasantAdiparigrahaH, teSu ca yaH sambhavati vAtaH eSa paJcapakAro'pi vAtaH karmASTakamadhanairacittA pratipAditaH / / sampati mizraM vAyukArya pratipipAdayiSuTatyAdisthasyAcittavAtakAyaspa jale sthitasya kSetramAzritya sthalasthitasya (ca) kAlamAzrityAcittAdivibhAgamAha dIpa anukrama [50] ~37~ Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [12] .- "niyukti: [41] + bhASyaM [11...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||41|| dIpa anukrama hatthasayamega gaMtA daio aJcittu bIyae miiso| taiyaMmi u saccitto vatthI puNa porisidiNesa // 41 // vyAkhyA-idorjumapATitenApanItamastakena nikarSitacantirvatisarvAsthyAdikacavareNAparacarmamayasthiggalakasthagitApAnacchidreNa saGkIrNamukhIkRtagrIvAntarvivareNAjApazvoranyatarasya zarIreNa niSpannazcamamayaH prasevaka: kotpalakAparapayoyo itiH, sa caacittmukhvaatbhRtH| san davarakeNa gADhavaddhamukho nayAdijale plAvyamAnaH kSetrato hastazatamekaM yAvadantA tAvatsaH 'tiH' itistho vAtakAyo'cittaH, prathame| ca hastazate'tikrAnte sati dvitIye pravizan mizro bhavati, sa ca mizrastAvadbhavati yAvad dvitIyahastazataparyantaH, tato dvitIye hastazate'tikAnte tRtIye pravizan sacico bhavati, tata Urdai sacitta eka, athavaikasminneva hastazate gamanena Agamanena punargamanena ca krameNAcittatvAdikamavagantavyaM, yadivA-hastazatagamanakAlaM paribhAmpaikasminnapi sthAne jalamadhyasthitasyoktakrameNAcittatvAdikaM paribhAvanIyaM, itigrahaNaM co-18 palakSaNaM tena vastAvapyevaM draSTavyaM, bastizca itivatsvarUpato bhAvanIyaH, navaramaparacarmamayasthimgalakasthagitagrIvAntarvivaro'tiviTatamukhIkRtapAzcAtyapradezaH sa vizeSaH, tathA 'vatthI puNa porasidiNemuni sthale snigdhaM rukSaM ca kAlamAzritya ' vastiH / bastistho vAtaH, upalakSazaNametat , tena dRtistho'pi vAtaH sthalasthaH snigdhaM rUkSaM ca kAlamadhikRtya yathAkramaM pauruSISu dineSu cAcittAdirupo veditavyaH // enameva gAthAJcayavaM bhASyakRd gAthAcatRSTayena vyAkhyAnayati niDeyaro ya kAlo egaMtasiNihamajjhimajahanno / lukkhodhi hoi tiviho jahanna majho ya uphoso // 12 // egaMtasiNihamI porisimega aceaNo hoi / biiyAe saMmIso taiyAi saceyaNo vatthI // 13 // [12] ~ 38~ Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [15] . "niyukti: [41] + bhASyaM [14] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyukemelayagirIpAdRciH kakakaka00 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||14|| // 18 // majjhimaniddhe do porisIu aJcittu mIsao tie| cautthIe sacitto pavaNo daiyAi majjhagao // 14 // piNDanikSepe vAtakAyaH porisitigamaccitto nihajahannaMmi mIsaga cutthii| saccitta paMcamIe evaM lukkhe'vi diNa vur3I // 15 // (bhA.) vyAkhyA-iha kAlA sAmAnyato dvividhaH, tadyathA-nigdho rUkSazca, taba yaH sajalaH sItazca sa snigdhA, uSNo rUkSaH, snigdhopi vidhA, tayathA-ekAntasnigdho madhyamo jaghanyazca, tatra ekAntasnigdhaH atisnigdhaH, rUkSo'pi vidhA, tabadhA-apanyo madhyama utkRSTaH utkRSTo nAma atizayena rUkSaH, tatraikAntasnigdhakAle bastigato vAyukAyaH upalakSaNametat tena dRtistho'pi ekA pauruSI yAvadacetano bhavati, dvitIyasyAstu pauruSyAH pArambhe'pi mizraH, sa ca tAvadyAvatparipUrNA dvitIyA paurunI, tRtIyasyAM tu pauruNyAmAdita evaM sacittaH, tata UrdU sacitta eva, madhyame tu snigdhakAle ve pauruSyau yAvadacittastRtIyasyAM tu pauruSyA mizrA,caturyo sacetanaH, jaghanye ca snigdhakAle hatyAdimadhyagato yAyuH pauruSItrikaM yAvadacittaH, caturthapauruSpA mizrA, paJcamyAM tu sacetanaH, evaM rUkSe'pi draSTavyaM, kevalaM tatra dinadiH kartavyA, sA caivaM--jaghanyarUkSakAle vastyAdigataH pavano dinamekamacitto dvitIye dine mizrastRtIye sacittaH, madhyamarUkSakAle| dinadvapamacittastRtIyadine mizrazvaturthadine sacetanA, utkRSTarakSakAle dinatrayamacittacaturthadine mizraH paJcamadine sacittaH / sampatyacittavAyukAyaprayojanamAha daieNa vasthiNA vA paoyaNaM hojja vAuNA munninno| gelannaMmi va hojjA sacittamIse pariharejjA // 42 // vyAkhyA-tinA' dRtisthena 'vastinA' bastisthena veti samuccaye nayAdhuttAre prayojanaM bhavedvAyunA muneH, anena jalastho vAyu dIpa anukrama [55] // 18 // ~ 39~ Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] >> "niyukti: [42] + bhASyaM [15] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||42|| hyate, athavA 'glAnatve' mandatve sati vAyunA prayojanaM bhavati, kvApi hi roge ityAdinA saMgRhya cAto'pAnAdau pakSipyate, anena sthala-11 |stho gRhItaH, sacittamizrI tu yatnataH pariharet , jalamadhye tvazakye parihAre prAyazcittaM pazcAdabhigRhNIyAt / tadevamukto vAyukAyApiNDaH-18 sampati vanaspatikAyapiNDamAhaII vaNassaikAo tiviho saccitto mIsao ya accitto / saccitto puNa duviho ninchayavavahArao ceva // 43 // vyAkhyA-vanaspatikAyastrividhaH, tayathA-sacitto mizro'cittazca, sacittaH punardvidhA, tadyathA-nizyato vyavahAratazca // idamaiva / nizcayavyavahArAbhyAM sacivasya dvaividhyaM mithaM ca pratipAdayatisavvo'va'NaMtakAo saccitto hoi nicchayanayassa / vavahArassa ya seso mIso pavvAyaroTTAI // 14 // vyAkhyA-nicayanayasya matena sarvo'pi 'anantakAyaH vanaspatikAyaH sacitto bhavati, zeSaH punaH 'pratyekaH' nimbAmrAdikaH / kAvyavahAraspa' vyavahAranayasya matena sacicaH, mizro mlAnaloTTAdiH, tatra pramlAnaH sarvo'pi vanaspatikAyo'rddhazuSko jJeyaH, tatra hi-yo'za: zuSkaH so'cittaH zeSastu sacitta iti mizrA, 'lohaH' gharaTTAdicUrNaH, tatra kAzcinnakhikAH sambhavanti tAzca sacittAH zeSastvacitta iti| mizrA, AdizabdAttatkAladalitakaNikAdiparigrahaH, tatrApi kiyanto'vayavA adyApyapariNatA iti sacittAH kiyantastvacicA iti mizratA : sAmpatamacittaM vanaspatikAyamAha puSphANaM pattANaM saraDuphalANaM taheva hariyANaM / baMTami milANaMmI nAyavvaM jIvavippajadaM // 45 // dIpa anukrama [17] ~ 40~ Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||45 || dIpa anukrama [60] mUlaM [60] muni dIparatnasAgareNa saMkalita * piNDaniryu - kairmalayagirIyAvRttiH / / 19 / / "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) --> "niryuktiH [45] + bhASyaM [15] + prakSepaM " F AgamasUtra - [41/2 ] mUlasUtra [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vyAkhyA -- puSpANAM patrANAM 'zalAduphalAnAM' komalaphalAnAM tathA 'haritAnAM' vIhikAdInAM 'te' prabandhane ' mlAne' zuSkapAye jJAtavyaM svarUpaM jIvavipramuktam || sampratyacittavanaspatikAyasya prayojanamAha -- saMthArapAyadaMDagakhomiya kappA ya piiddhphlgaaii| osaha sajjANi ya emAi paoyaNaM bahuhA // 46 // vyAkhyA - ye'mI 'saMstArakAdayaH zayyApaTTAdayaH yatibhirabhisante, yAni ca pAtrANi ye ca 'daNDakAH' daNDavidaNDAdayaH, yau ca kSaumau kalpau yaca pIThaphalakAdikam, atrAdizabdAtkapalikAdiparigrahaH, yAni auSadhAni bheSajAni cetyevamAdikaM 'bahudhA' bahuprakAraM prayojanamacittavanaspatikAyastha, iha 'auSadhAni ' kevalaharItakyAdIni 'bheSajAni' tu teSAmetra TryAdInAmekatra mIlitvA cUrNAni, yadvA 'ntarupayogInyauSadhAni vahirupayogIni pralepAdIni bheSajAni // ukto vanaspatikAyapiNDaH, sammati dIndriyAdipiNDacatuSTayaM pratipi pAdayiSustatprayojanaM copacikSipyuridamAha Education Internation ciyatiyacauro paMcidiyA ya tippabhii jattha u sarmeti / sahANe sahANe so piMDo teNa kajjamiNaM // 47 // vyAkhyA - yatra melake svasthAne svasthAne sveSAm AtmIyAnAM sthAnam - avasthAnaM yatra tatra, sajAtIyavargarUpe ityarthaH, dvitricatu paJcendriyAstriprabhRtayaH saMyanti ekatra saMzliSTA bhavanti, tadyathA-trayaH trayaH catvAraH catvAra ityAdi, triprabhRtigrahaNaM copalakSaNaM, tena dvau dvAvapi yatra saMzliSyataH sa piNDaH, svasthAne svasthAne iti bhUyo'pi sambadhyate, tato'yamarthaH teSAM dvIndriyAdInAM svajAtau svajAtau sa piNDo vedi 1 daMDo bAhupamANI viDao kakkhamito u ( daNDo bAhupramANo viNDakaH kakSAmAtrastu ) For Pal Use Only ~ 41~ piNDanikSepa vanaspati piNDaH / / 19 / / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [62] >> "niyukti: [47] + bhASyaM [15] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||47|| vavyaH, so'pi ca vidhA, tadyathA-sacitto mizro'pittazca, taba sacittatiprabhRtInAM akSAdInAM jIvatAmekatra saMzleSaNa milana, mizrasteSAmeva pAzcijjIvatAM keSAJcinmRtAnAmekana saMzleSaH, acino jIvaviSamuktAnAM teSAmevAkSAdInAmekatra milana, tena ca piNDena atra jAtAvekavacanaM ta' dvIndriyAdipiNdai: 'kArya' prayojanam 'idaM ' vakSyamANam / / tatra dvitricatuSpiNDaprayojanaM sArddhagAthayA'bhidhitsurAha| beiMdiyaparibhogo akkhANa sasippasaMkhamAINaM / teiMdiyANa uddehigAdi jaMvA vae vejjo // 48 // caridiyANa macchiyaparihAro AsamacchiyA ceva // vyAkhyA--iha sAghodIMndriyAdInAM yathAsambhava prayojanaM dvidhA, tayathA-zabdena zarIreNa ca, tatra zabdena prayojanaM zakunAdipari-1 bhAvane, tathAhi-zAsazabdamAkarNyamAnaM prazastaM mahAzakunamAmananti zAkunikAH, zarIreNa prayojanaM tridhA, tadyathA-sampUrNena zarIreNa tadekadezena zarIrasamparkasamudratena cAnyena vastunA, tatrAmISAM caturNAmapi prayojanAnAM madhye kimapi keSAnitsAdhUnAmupayogavadbhavati, pAzcittu catvAryapi, tatra dvIndriyANAM sampUrNazarIreNa prayojanaM sAkSAdabhidhatte-dIndriyANAM 'paribhogaH ' upayogo'kSANAM 'sazuktiyAdInAM ' zaktizaGkhAdisahitAnAM, tatra 'akSAH' candanakAH 'zuktayaH supratItAH yatra svAtinakSatrasambhavijalasamparkato mauktikAni jAyante, 'zaGkhAH zambUkAH, AdizabdAtkapardAdipashiA, tatrAkSANAM kapardakAdInAM copayogaH samavasaraNasthApanAdau zaGkazuktikAnAM cakSuHpuSpakAdyapanodAdau, trIndriyANAM paribhogamAha-trIndriyANAM paribhoga uddehikAdi, iha uddehikAzabdena uddehikAkRtavalmIkamRcikA parigRhyate, AdizabdAdanyasyApyevaMvidhasya trIndriyamRttikAdeH parigrahA, sa paribhogaH paribhogaviSayatvAt , yadvA'tra karmasAdhanaH pari dIpa anukrama [62]] atha dvI, tri catur paJca-indriyapiNDa viSayaka varNanaM kriyate ~ 42 ~ Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||48|| dIpa anukrama [ 63 ] mUlaM [63] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryutermalayagiyAvRttiH / / 20 / / / "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) *- "niryuktiH [48] + bhASyaM [ 15...] + prakSepaM F AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH bhogazabdo vivakSaNIyaH, paribhujyate iti paribhogaH - paribhujyamAnatA (sa) ca uddehikAmRttikAdeH sarpadaMzAdau dAhopazamanAya veditavyaH, yadvAkimapi vaidyastrIndriyavizeSazarIrAdikaM bAhyamalepAdinimittaM vadet tadvA paribhogastrIndriyANAM tathA caturindriyANAM madhye makSikANAM parihAraH- purISaM paribhogaH, taddhi vamananiSedhAdau pratyalamupavarNyate, yadA- azvamakSikA upayujyate akSibhyo'kSarasamuddharaNAya caiveti evaMprAyacaturindriyaparibhogasamucayArthaH // paJcendriyapiNDaviSaye sAmAnyata upayogamA ha- paMcediya piMDaMmi u avyavahArI u neraiyA // 49 // vyAkhyA - paJcendriyapiNDe upayogaviSayatayA paribhAvyamAne sarvo'pi tiryagAdipiNDo yathAyogamupayogaM samAyAti, nairayikAH punaH 'avyavahAriNaH' anupayoginaH // tatra paJcendriyatiryagupayogamAha cammadvidaMtanaharomasiMgaavilAichgaNagomutte / khIradadhimAiyANa ya paMcidiyatiriyaparibhogo // 50 // vyAkhyA-paJcendriyatirathAM paribhogazcarmAsthidantanakharomazRGgAvilAdicchagaNa gomUtre kSIradadhyAdInAM ca tatra carmaNaH paribhogaH | kSurAdidharaNArthaM kozakAdikaraNe, asthno gRdranakhikAdeH, taddhi zarIrasphoTApanodAyarthaM bAdAdau badhyate, dantasya zUkaradaMSTrAyAH, sA hi dRSTiSTa puSpikApanodAya gharSitvA kSipyate, nakhAnAM jIvavizeSasatkAnAM te hi kApi dhUpe patanti gandhava teSAM kasyApi rogasyApanodAya prabhavati, romlAmavimeSI (vI) lA satkAnAM tanniSpanno hi kambalaH sAdhUnAmupayogavAn zRGgasya mahiSyAdisatkasya, taddhi mArge gacchAtpari Education Internation For Pale Only ~ 43~ piNDanikSepe pazcendriya Da // 20 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [65] .- "niyukti: [10] + bhASyaM [15...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||50|| bhraSTAnAM sAdhUnAM mIlanAya vAcate, tathA'vilAdigaNasya gaDDarikAyA gaDarakasya vA, AdizabdAdanyeSAM ca purISasya, gomUtrasya pAmAmAdhupamaIne, kSIrAdInAM bhojane / / sampati manuSyasya sacittAdibhedAt triSidhasyApyupayogamAha| sacitte pavvAvaNa paMthuvaese ya bhikkhadANAI / sIsaDhiga accitte mIsahisarakkhapahapucchA // 51 // vyAkhyA-sacine iti SaSThIsaptamyoraya pratyabhedAt sacittasya manuSyasya prayojanaM pathi pRSTe 'upadezaH' kathanaM, tathA bhikSAdAnam, AdizabdAdvasatyAdidAnaM copayogaH, ziraso'sthi, tadi line vyAdhivizeSApanodAya gharpitvA dIyate, yadA kadAcitkavitpariruSTo rAjAdiH sAdhUnAM vinAzAya kRtodyamo bhavet tataste sAdhavaH ziro'sthikamAdAya kApAlikaveSeNa naMSTvA dezAntaraM vajitumicchantIti / tena prayojanaM, tathA mizrasya manuSyaspopayogaH, 'avisarakkhi ti ' asthibhiH ' AbharaNakalpaiH bhUSitasya sarajaskasya sarakSAkasya vA bhasmAvaguNThitavapuSkasyetyarthaH, kApAlikasya pArce yatpayi viSaye pracchanam / / sampati devatAviSayamupayogamAha khamagAi kAlakAjAiesu pucchijja devayaM kaci / paMthe subhAsubhe vA pucchejjaha divya uvaogo // 52 // vyAkhyA-kSapakAdiH, AdizabdAdatrA''cAryAdiparigrahA, kSapakasya hi tapovizeSAkRSTatvena prAyaH samAsanA eva devatA bhavanti / natata idda sAkSAtkSapakagrahaNaM kRtaM, 'kAlakAryam ' maraNarUpaM prayojana, tadAdikeSu prayojanepasthiteSu kAzcidevatAM pRcchet , tathA pathiviSayeSu 'zubhAzubhe' sApAyatve nirapAyatve vA devatAM kAJcana pRcchen, eSa 'divya upayogaH 'devatAviSaya upayogaH / / tadevaM sacittAdibhedabhibhatripakAro'pi dravyapiNDaH pratyekaM pRthivIkAyAdibhedAnavavidha uktaH, sampatyeteSAmeva navAnAM pRthivIkAyAdInAM hyAdimizraNato mizra draSyapiNDamabhidhitmarAha dIpa anukrama [65] ~ 44 ~ Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [68] .- "niyukti: [13] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||53|| piNDaniyu- aha mIsao ya piMDo eesi ciya navaNha piMDANaM / dugasaMjogAIo nAyavyo jAva caramotti // 53 // piNDanikSepe krmaLayagi mizrapiNDaH rIyAvRttiH vyAkhyA-athetyAnantaryayotane, kevalapRthivIkAyAdipiNDAbhidhAnAnantaraM mizrakapiNDo vyAkhyAyate iti yotayati, 'mizraka: sajAtIyavijAtIyadravyamizraNAtmakaH piNDaH eteSAmeva navAnAM piNTAnAM dvayAdisaMyogAtmako jJAtavyaH, tayathA-pRthivIkAyo'kAyazceti / / 21 dvikasaMyoge prathamo bhaGgaH, pRthivIkAyastejaskAya iti dvitIyaH, evaM dvikasaMyoge SaTtriMzadbhaGgA bhAvanIyAH, tathA trikasaMyoge pRthivIkAyo kAyastejaskAya iti prathamo bhagaH pRthivIkAyoDapkAyo vAyukAya iti dvitIyaH evaM trikasaMyoge caturazItikAH, tathA catuSkasaMyoge| pRthivIkAyo'kAyastejaskAyo vAyukAya iti prathamo bhaGgaH, pRthivIkAyo'pkAyastejaskAyo vanaspatikAya iti dvitIyaH, evaM catuSkasaMyoge padizaM zataM bhaGgAnAM bhAvanIya, paJcakasaMyoge'pi par3izaM zataM, paDasaMyoge caturazItiH, saptakasaMyoge par3hizava , aSTakasaMyoge nava, navakasaMyoge ekaH, sarvasaGkhyayA bhaGgAnAM paJca zatAni yadhikAni, eteSAM ca bhaGgAnAmAnayanAmiyaM karaNagAthA, " ubhayamuhaM rAsidurga viDillANaMtareNa bhaya paDhamaM / ladaha rAsivibhatte tassuvari guNitu saMjogA // 1 // asyAkSaragamanikA-daha navAnAM padAnAM yAdi saMyogabhaGkA AnetumabhipretAstatastAvatpramANo dvau rAzI ubhayamukhau sthApyete, sthApanA ceyaM akasyopari navakA, tata eka-18 18|kasaMyoge nava bhaGgA draSTavyAH, na ca tatra karaNagAthAyA vyApAraH, dvayAdisaMyogabhaGgAnayanAyaiva tasyAH pravRttatvAt , tato'dhastane rAzI paryantava-13 mArjina ekakasthAnantareNa dvikalakSaNenoparitanarAzau prathamamaDUMnavakarUpaM bhajet-tasya bhAgahAraM kuryAta, tato labdhAH sAdozcatvAraH, tena ca saa-18||| 21 // catuSkeNAdhorAzinoparitane prathame'Gke vibhakte labdhena tasya dvikalakSaNasyAGkasyoparitanamaGkamaSTakalakSaNaM guNayet-tAiyeta, jAtA patriMzatra, itthaM ca guNayitvA 'saMyogAH' saMyogabhanA vAcyAH, yathA dvikasaMyoge bhaGgAH padatriMzaditi, tatobhUyo'pi visaMyogabhaGgAnayanAya prathamapA-12 dIpa anukrama [68] ~ 45~ Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [68] >> "niyukti: [13] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||53|| darahitA karaNagAthA vyApAryate, adhastane rAzau sthitena dvikAdanantareNa trikeNoparitanarAzivyavasthita trikoparitanasaptakarUpAGkApekSayA Aya patriMzapamahUM bhajeta, tato labbA dvAdaza taizcAdhorAzinoparitane'Gke vibhakte lamdhekhikalakSaNasyAGasyoparitanaM saptakalakSaNamaDUM guNayeta, guNite ca sati jAtAcaturazItiH, etAvantastrikasaMyogeSvapi bhaGgA AnetaSpAH, yAvannavakasaMyoge eko bhannaH, tathA cAha-jAva carimoti tAvahikasaMyogAdiko mizrapiNDo jJAtavyo yAvacaramo navakaniSpanna ekasaGkhaco mizrapiNDA, sa ca lepamadhikRtyopadIte, ihAlasya dhuri makSitAyAM rajorUpaH pRthivIkAyo lagati, nadImuttarato'kAyaH, lohamayAvapanagharSaNe tejaskAyaH, yatra tejastatra vAyuriti vAyukAyo'pi, vanaspatikAyo dhUreSa, dvitricaturindriyAH sampAtimAH sambhavanti, mahipyAdicarmamayanADikAdezca ghRSyamANasyAvayavarUpaH pazcendriyapiNDaH, itthaMbhUtena cAkSasya khaJjanena lepaH kriyate ityasAbupayogI, itizabdo mizrapiNDasamAptyarthaH, etAvAneva dravyapiNDo mizraH sambhavatIti / / sampatyasyaiva mizrapiNDasya kAnicidudAharaNAnyupadarzapati socIrA gorasAsava vesaNa bhesajja neha sAga phale / poggala loNa guloyaNa NegA piNDA u saMjoge // 54 // / ___ vyAkhyA- sauvIra' kAjika, tathAkAyatejaskAyavanaspatikAyAdipiNDarUpaM, tathAhi-tatrAkAyastaNDuladhAvanaM tejaskAyo'vazrAvarNa vanaspatikAyastaNDulAvayavA yatsampArvatastaNDulodakaM gaDulamupajAyate, lavaNAvayavAna kecana tatra lavaNasammizrataNDalodakAdibhiH saha patanti tatastatra pRthivIkAyo'pi sambhavatIti, evamanyatrApi bhAvanA svadhiyA kartavyA, tathA 'gorasaM' takrAdi, tacApakAyatrasakAyasammizra bhavati, tathA 'AsavaH' mayaM, tayAkAyatejaskAyavanaspatikAyAdipiNDarUpaM, 'vesana' jIrakalavaNAdi, taca vanaspatipRthivIkAyAdipiNDa-18 rUpaM, 'bheparja' yavAgUpabhRti, tathAkAyatejaskAyavanaspatikAyapiNDarUpaM, 'snehA' ghRtavazAdi, tacca tejaskAyatrasakAyAdipiNDarUpaM, 'zA-18 dIpa anukrama [68] ~ 46~ Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||54|| dIpa anukrama [ 69 ] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) *- mUlaM [ 69 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDanatermalayagi rIyAvRttiH, // 22 // "niryuktiH [54] + bhASyaM [15... ] + prakSepaM " F AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH kaH ' vatthulabhaJjikAdirUpaH, sa ca vanaspatikAyapRthivIkAyatra sakAyAdipiNDarUpaH, 'phalam ' AmalakAdi, tatheha pakaM grAhyaM tatastadapItthameva bhAvanIyaM, 'poggalaM ' mAMsaM tadapIha pakaM gRhyate, tatastadapi zAkavadbhAvanIyaM, 'lavaNaM' pratItaM tacApkAyapRthivIkAyarUpaM, 'guDauMdanau' pratItau tAvapi phalavadbhAvanIyau, evamanye'pyaneke yathAsambhavaM saMyoge piNDA bhAvanIyAH, kevalaM taM taM saMyogaM paribhAvya yo yatra | dviksaMyogAdAvantarbhavati sa tatra svayamevAntarbhAvanIyaH // tadevamuktaH saprapaJcaM dravyapiNDaH, samprati kSetrakAlapiNDAvabhidhitsurAdda-- tini u paesasamayA ThANaDiu davie tayAesA / caupaMcamapiMDANaM jattha jayA tapparUvaNayA // 55 // vyAkhyA - iha kSetrakAlapiNDau 'nAma uvaNApiMDe dabe khette ya kAla bhAve ya' iti gAthA nirdezakramApekSayA caturthapaJcamapiNDau, kSetram - AkAzaM kAlaH- samayavivartarUpaH, tatra trayaH pradezAH kSetraprastAvAdAkAzamadezAH tathA trayaH samayAH kAlasya nirvibhAgA bhAgAH, tuzabdo vizeSaNArthaH, sa ca parasparamanugatA iti vizeSayati, 'catuSpaJcamapiNDayoH' kSetrakAlapiNDayoH svarUpam, iyamatra bhAvanA - trayaH para sparamanugatA AkAzapradezAstrayaH parasparamanugatAH samayA yathAkramaM kSetrapiNDaH kALapiNDa iti veditavyAH, trigrahaNaM copalakSaNaM, tena dvicaturAdayo'pi draSTavyAH, tadevaM kSetrakAlapiNDau nirupacaritau pratipAya sampati tAveva sopacArAvabhidhatte - 'ThANahiiDa davie tayAsA | 'davietti' dravye - pudgalaskandharUpe sthAnam - avagAhaH sthiti:- kAlato'vasthAnaM sthAnaM ca sthitizva sthAnasthitI tAbhyAM sthAnasthititaH atra paJcamI 'yapaH karmAdhAre' ityanena sUtreNa tato'yamarthaH sthAnaM sthitiM cAzritya yastadA''dezaH- kSetrakAlAdezaH kSetrakAlamAdhAnyavivakSayA kSetreNa kAlena ca vyapadezastasmAccatuSpaJcamapiNDayoH prarUpaNA kAryA, kimuktaM bhavati ?--skandharUpe pudgaladravye'vagAhacintAmAzritya kSetraprAdhAnyavivakSayA yadA kSetreNa vyapadezo yathA ekaprAdeziko'yaM dviprAdeziko'yaM triprAdezika ityAdi sa itthaM kSetrato vyapadizyamAnaH atha kSetra kAla piNDa viSayaka varNanaM kriyate For Parts Only ~ 47~ 5000000000000000 piNDanikSepe kSetrakAla piSTaH // 22 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [70] >> "niyukti: [15] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||55|| kSetrapiNDa ityucyate, kSetrato vyapadiSTaH piNDaH kSetrapiNDa iti vyutpatteH, yadAtu kAlato'vasthAnamadhikRtya kAlapAdhAnyavivakSayA kAlena vyapadezo yathA-ekasAmayiko dvisAmayika ityAdi tadA sa kAlapiNDo'pi bhaNyate, kAlato vyapadiSTaH piNDaH kAlapiNDa iti samAsA''zrayaNAt, athavA | tripradezAdyAtmakakSetrapiNDe yAdivA trisamayAdhAtmaka kAlapiNDe yadavasthitaM pudgaladravyaM tattadAdezAta kSetrakAlavyapadezAt-kSetrakAlopacArAdityarthaH, yathAkrama kSetrapiNDaH kAlapiNDaH / prakArAntareNa sopacArI kSetrakAlapiNDAvAha-'jattha jayA tapparUvaNayA''yatra ' vasatyAdau yadA prathamapauruSyAdau 'tatmarUpaNA' piNDamarUpaNA kriyate sa piNDaH prarUpyamANo nAmAdipiNDo vasatyAdiletramadhikRtya kSetrapiNDa ucyate yathA'mukavasatirUpakSetrapiNDa iti, prathamapauruSyAdikaM tu kAlamadhikRtya kAlapiNDo yathA'mukaprathamapaharAdirUpaH kAlapiNDa' iti / / 'ida tintri u paesasamayA' ityatra para AkSepamAha-nanu mUrteSu dravyeSu parasparamanuvedhata: saGkhyAvAhulyatazca piNDa iti vyapadezo ghaTate, kSetrakAlayostu na parasparamanuvedho nApi kAle saGghayAvAhulyaM, tathAhi-kSetramAkAzamucyate 'khetaM khalu AgAsa 'miti vacanAta, tatha nityamakRtrimatvAda, tataH sadaiva viviktapadezAtmakatayA vyavasthitamiti kathamAkAzapradezAnAmanuvedhaH, ekatra mizraNAbhAvAt , kAlo'pi pUrvAparasamayavivikto| vArcamAnikasamayarUpa eva pAramArthikaH, pUrvAparasamayayopinaSTAnutpannatvena paramArthato'satvAt , satAM ca parasparamanuvedhaH saGkhyAvAhulyaM vA nAsatA sadasatAM bA, tataH kAladvayamapi nopapadyate iti kathaM tatra piNDa iti vyapadezaH ?, atra pratividhAnamabhidhitsurAhamuttadaviesa jujjai jai anno'nnANuvehao piMDo / muttivimuttesuvi so jujjai naNu saMkhabAhullA // 56 // vyAkhyA-nanu yadi mUrteSu dravyeSu 'anyo'nyAnavedhataH / parasparAnuvedhataH, 'saMkhabAhullAra ityapyatra sambadhyate, 'saGkhyAvAhuAlyatazca' dvayAdisakhyAsambhavataca piNDa iti vyapadezo 'yujyate' yogamupaiti ghaTate ityarthaH, tahi sa piNDa iti vyapadezaH 'mUrtivimu dIpa anukrama [70] ~ 48~ Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||56 || dIpa anukrama [71] mUlaM [71] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryutermalayagi yAci // 23 // "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) *- "niryuktiH [ 56 ] + bhASyaM [ 15... ] + prakSepaM F AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH teSvapi ' mUrttirahiteSvapi amUrteSvityarthaH, kSetra pradezakAlasamayeSu yujyate, tatrApi piNDazabdapravRttinimittasya parasparAnuvedhasya saGkhyA-piNDanikSepe bAhulyasya ca sambhavAt tathAdi - sarve'pi kSetramadezAH parasparaM nairantaryalakSaNena sambandhena sambaddhA avatiSThante tato yathA bAdaraniSpAdite caturasrAdighane parasparanairantaryarUpAnuvedhataH saGkhyAbAhulyatazca piNDa iti vyapadezaH pravarttate tathA kSetrapradezeSvapi piNDazabdaH pravarttamAno na virudhyate, tatrApi parasparanairantaryarUpasyAnuvedhasya saGkhyAbAhulyasya ca sambhavAda, tathA kAlo'pi paramArthataH san dravyaM ca tataH so'pi pariNAmI, sataH sarvasya pariNAmitvAbhyupagamAd, anyathA sattvAyogAt, etacAnyatra dharmasaGgrahaNiTIkAdau vibhAvitamiti neha bhUyo vibhAvyate, granthagauravabhayAta, pariNAmI cAnvayI tena tena rUpeNa pariNamamAna ucyate, tato'sti vArttamAnikasyApi samayasya pUrvAparasamayAOM bhyAmanuvedhaH kevalaM sI pUrvAparasamayAvasantAvapi buddhayA santAviva vivakSitau tataH saGkhyAbAhulyamapi tatrAstIti piNDazabdamayavirodhaH / sampati kSetre piNDazandamavRttyavirodhaM dRSTAntadvAreNa samarthayate- Education Internation jaha tipaeso khaMdho tisuvi paesesa jo samogADho / avibhAgiNa saMbaddho kahaM tu naivaM tadAdhAro ? // 57 // vyAkhyA -yathA kazcidanirdiSTa vyaktikaH 'trimadezikaH ' triparamANvAtmakaH skandhastriSvapyAkAzapradezeSvavagADho na tvekasmin dvayovetyapizabdArthaH, 'avibhAgena sambandho' vibhAgo-nairantaryAbhAvastadabhAvo'vibhAgo nairantaryamityarthaH tena sambandho nairantaryasambandhasambaddha iti // 23 // bhAvaH, piNDa iti vyapadizyate, nairantaryeNAvasthAnabhAvAt saGkhyAbAhulyatatha, evaM- tripradezAvagADhatriparamANuskanca iva tadAdhAraH - triparamAskandhAdhAraH pradezatrayasamudAyaH kathaM tu na piNDa iti vyapadizyate ?, so'pi piNDa iti vyapadizyatAm ubhayatrApyuktanItyA vizeSAmA For Parts Only kSetrakAlapiNDau ~49~ Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [72] >> "niyukti: [17] + bhASyaM [15] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||57|| vAt // sampati 'jastha jayA tapparUvaNayA' ityetadvayAcipAsurnAmasthApanAdravyabhAvapiNDAnA yogavibhAgasambhavAt pAramArthika piNDatvaM kSetrakAlayostu yogavibhAgAsambhavata aupacArika pratipAdayannAhaahavA cauNha niyamA jogavibhAgeNa jujjae piNDo / dosu jahiyaM tu piNDo vaNijjai kIrae vAvi // 58 // vyAkhyA-athaveti prakArAntaradyotane, pUrva hikSetrakAlayoryathAsaGkhadhaM pradezasamayAnAM parasparAnuvedhataH saGkhyAvAhulyatazca pAramAvAdhika piNDatvamukta, yadvA tanna yujyata eva, yogavibhAgAsambhavAt, tathAhi-loka yA yoge sati vibhAgaH kartuM zakyate vibhAge vA sati | bAyogaH tatra piNDa iti vyapadezaH, na ca kSetrapradezeSu yoge satyapi vibhAgaH kartuM zakyA, nitpatvena teSAM tathA vyavasthitAnAmanyathA kattu / mazakyatvAta, tato na tatra pAramArthika piNDatvaM, taza samayo vartamAna eca san nAtIto'nAgato vA, tayovinaSTAnutpanatvenAvidyamAnatvAt tato'tra vibhAga eva na tu kadAcanApi yoga iti pAramArthikapiNDatvAbhAvaH, tato'nyathA kSetrakAlapiNDamarUpaNA kartavyeti prakArAntaratA, 'caturNI' nAmasthApanAdravyabhAvapiNDAnA 'yogavibhAgena' yogavibhAgasambhavena niyamAtpiNDa iti vyapadezo yujyate, tathAhi-nAmna:piNDo nAmanAmavatorabhedopacArAt yadA nAmnA piNDo nAmapiNDa iti vyutpatteH puruSAdikameva bhAMpate, tasya ca istapAdAdibhiravayaktaspApi khaDdAdibhirvibhAgaH kartuM zakyate ityasti yoge sati vibhAgaH, yadvA pUrva garbhe mAMsapezIrUpasya sato istaadibhirvpveviyogaa| pazcAtkrameNa taiH saha saMyoga iti vibhAge sati yogaH tataH piNDarUpatA, tathA sthApanApiNDezatrikAdiko pUrva vibhAge sati saMyogaH saMyoge vA sati vibhAga iti piNDarUpatA, dravyApiNDe'pi guDaudanAdike vibhAgapUrvakaH saMyogaH saMyogapUrvako vA vibhAgaH supratIta iti pAramAvikapiNDarUpatA, bhAvapiNDe'pi bhAvabhAvavatoH kathaJcidabhedAtsAvAdireva mUtoM vigrahavAn gRkhate, tara saMpogavibhAgau nAmapiNDa iva tAtvikA dIpa anukrama [72] ~50~ Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||18|| dIpa anukrama [73] mUlaM [73] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryatermalayagi yAvRttiH // 24 // "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 ( mUlaM + niryuktiH + vRttiH) *- "niryuktiH [58] + bhASyaM [ 15... ] + prakSepaM 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH viti pAramArthikI piNDarUpatA, kSetrakAlayora tUktanItyA na saMyogavibhAgAviti na tatra piNDazabdamavRttiH, tasmAnnAmAdipiNDa eva tattat kSetranivAsAdikaM paryAyamudbhUtarUpaM vivakSitvA kSetra piNDakALa piNDazabdAbhyAM vyapadizyate, tathA cAha-'do jahiyaM tu' ityAdi 'dvayoH ' kSetrakALayo: ' yatra ' vasatyAdau yadA vA prathamapauruSyAdau yaH piNDo nAmAdirUpo vyAvarNyate yadvA yatra gRhe mahAnasAdau vA piNDo guDapiNDAdirmodakAdipiNDo vA kriyate yadA vA prathamapraharAdau niSpAdyate sa vyAvarNyamAno nAmAdipiNDaH kriyamANo vA guDaudanAdipiNDastatkSe*trakAlApekSayA kSetrapiNDaH kAlapiNDaya vyapadizyate yathA'mukavasatyAdikSetrapiNDaH prathamapauruSIpiNDa ityAdi / uktau kSetrakAlapiNDau, sasampati bhAvapiNDamabhiSipurAha gaso ubhAvapiNDa patthao caitra appasatyo ya / eesiM dopahaMpi ya patteya parUvaNaM vocchaM // 59 // vyAkhyA--' dvividhaH ' dipakAra: bhAvapiNDaH, tadyathA-- prazasto'prazastatha tata etayordvayorapi pratyekaM prarUpaNAM prarUpyete dvAvavi bhAvapiNDau yayA gAthApaddhatyA sA prarupaNA tAM vakSye // pratijJAtameva gAthAcatuSTayena nirvAhayati vihAi dasaviho patthao caiva appasattho ya / saMjameM vijjAcaraNe' nANAditigaM ca tiviho u // 60 // nANaM daMsaNa taba saMjamo ye vaya paMca chaca jANejjA / piMDesaNa pANesaNa uggahapaDimA ya piMDammi // 61 // patrayaNamAryA nava baMbhatti' taha ya samaNadhammo yeN| esa pasattho piMDo bhaNio kamma mahaNehiM // 62 // apasattho ya asaMjama annANaM aviraI' ya micchattaM / kohAyasavaikAya kammegutI ahammo ya // 63 // Education Internation atha bhAvapiNDasya varNanaM kriyate For Park Use Only ~51~ piNDanikSepe bhAvapiNDaH // 24 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [78] .- "niyukti: [63] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||63|| - vyAkhyA-prazasto'prazastazca bhAvapiNDaH pratyekaM 'dazavidhaH / dazabhakAraH, kiMrupaH ! itpAha-' ekavidhAdikaH' ekavidho dvivitrividhazcaturvidho yAvadazAvidha iti, tatra prathamata uddezakramaprAmANyAnusaraNAtpazastaM bhAvapiNDaM dazavidhamapyabhidadhAti-'saJjame'tyAdi, tatrai kavidhaH prazasto bhAvapiNDaH saMyamaH, iha saMyamo jJAnadarzane cinA na bhavati, 'pUrvadvayalAbhaH punaruttaralAbhe bhavati siddhaH' iti vacana-14 prAmANyAt , tato jJAnadarzane saMyama evAntabhUte vivakSite iti saMyama evaika: prazastabhAvapiNDatvena pratipAdyamAno na virudhyate, dvividhaH piNDo | vidyAcaraNe' vidyA-jJAnaM caraNaM-kriyA, atra samyagadarzanaM jJAna evAntarbhUtaM vivakSitamiti na pRthaggaNitaM, vivakSA hi vanadhInA, vaktA ca kadAcitsaMkSepeNAbhidhitsustAM tAM pratyAsattimadhikRtya tatvadantarbhAvenAbhiyace kadAcitpunarvizeSaparijJAnotpAdanAya vistareNAbhidhitsuH sarva vaiviktyena pRthak pratipAdayati, tataH kadAcit jJAnAditrika saMyama iti pratipAdyate kadAcit jJAnakriye iti kadAcitpunaH paripUrNamapi sAkSAdyathA jJAnAditrikamiti na kazcidoSaH, trividhaH piNDaH punaH 'jJAnAditrika jJAnadarzanacAritrANi, caturvidhaH piNDo jJAnadarzanatapaHsaMya-18 mAH, paJcavidhaH paJca vratAni-prANAtipAtamRSAvAdAdattAdAnamaithunaparigrahanivRttilakSaNAni, atrApi jJAnadarzane antarbhUte vivakSite iti na pRtha-18 gaNite, rAtribhojanaviramaNamacyeteSu paJcasu yathAyogamantarbhUtaM vivakSitaM tato na paJcavidhatvavyAghAtA, evamuttaratApi yathAyogamantabhAvabhAvanA|| bhAvanIyA, paDDidho bhAvapiNDA-pad vratAni, tatra paJca bratAni pUrvoktAnyeva mANAtipAtaviramaNAdIni SaSThaM tu rAtribhojanaviramaNalakSaNaM, tathA satavidhe piNDe-sapta piNDaipaNAH sapta pAneSaNAH sapta avagrahapratimAH, tatra piNDaipaNAH pAnaiSaNAzca sapta saMmaSTAdayaH, tAzcemA:-'saMsahama-13 / 1 avagrahapratimAH sapta, avagRhyate ityavagrahastasya pratimA abhigrahAH, tatra pUrvamevaivaMbhUtaH pratizrayo mayA grAhyo nAnyathAbhUsa iti vicintya tameva yAcitvA gRhataH prathamA 1 / tathA yasyairvabhUto'bhigraho bhavati-ahaM khallanyeSAM kRte'tragrahaM grahISyAmi, anyaizva gRhIte'vagrahe vatsyAmIti dvitI dIpa anukrama [78] ~52~ Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [78] .- "niyukti: [63] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||63|| piNDaniyu- vyAga rIyAvRttiH // 26 // saMsaTTA uddhaDha taha apalevaDhA ceva / uggahiyA pagahiyA eziyadhammA ya sacamiyA // 1 // avagrahamatimA vasativiSayaniyamavizeSAH, piNDanikSepa tathA'STavidhaH piNDoSTau pravacanamAtaraH, tAzca pazca samitayastisro guptayaH, tathA navavidhaH piNDo nava bahmacaryaguptayaH, tAsAM cedaM svarUpaM-vasahi prazastApaza sastAbhAvapikaha nisijidiya kuTuMtara punbakIliya paNIe / aimAyAhAra vibhUsaNaM ca nava baMbhaguttIo // 1 // ' 'tathA ceti samuccaye, dazavidhaH piNDolA NDA dazamakAraH zramaNadharmaH, sa cAya-khaMtI ya mahava'jjaba muttI tava saMjame ya bodavve / sarca soyaM AkiMcaNaM ca babhaM ca jaidhammo || dIpa anukrama [78] yA, tatra pradhamA sAmAnyena, iyaM tu gacchAntargatAnAM sAmbhogikAnAM coyuktavihAriNAM yataste'nyo'nvArtha yAcante 2 / anyArthamavaprahaM yAciSye / | anyAvagRhIte tu na sthAsyAmItyeSAhAlandikAnAM, yataste sUtrAvazeSamAcAryAdabhikAGkSanta AcAryArtha taM yAcante 3 / ahamanyArthamavagrahaM na yAcidhye, anyAvagRhIte tu vasyAmIti, eSA gaccha evodyutavihAriNAM jinakalpAdyartha parikarma kurvatA 4 / AtmakRte'vagraha yAciSye na parArtham , eSA jinaka|lpikasya 5 / yadIyamahamavagrahaM grahISyAmi tadIyameva cetkaTAdi saMstArakaM grahISyAmi, anyathoskuTuka upaviSTo vA rAtri gamayiSyAmItyeSA jinakalpikAdeH6 / saptamI tvaiva pUrvoktA navaraM yathAsaMstRtameva zilAdi prahISyAmi nAnyaditi 7 // 2 vyAkhyA-asaMsRSTA hastamAtrAbhyAM cintyA, "asaMsaTe hatthe asaMsaTTe mate, akharaMTiattiyuttaM bhavai, evaM gRhata: prathamA, gAthAbhar3abhayAdviparyayanirdezaH 1, saMsRSTApi tAbhyAM cintyA, " saMsaTTe hatthe saMsaTTe | matte, kharaMTimattibu bhavA 2, uddhatA pAkasthAnAdyat sthAlyAdau svayogena bhojanajAtamuddhataM tata eva gRhataH 3, alpalepA'lpazabdo'bhAvavAcakatato nilepa pRthukAdi gRhataH 4, avagRhItA bhojanakAle bhoktukAmasya zarAvAdinA yadupahataM tata eva gRhataH 5, pragRhItA bhojanavelAyAM bhoktukAmAca dAtumabhyudyatena bhotrA vA svahastAdinA yatmagRhItaM tahataH 6, ujjhitadharmA yatparityAgArha bhojanajAtamanye ca dvipadAdayo nAvakAnti tadaha | tyaktaM vA gRhataH 7 / pAnaiSaNA ayyevameva, navaraM caturthyAmAyAmasApIrAdi nirlepa jJeyaM / // 25 // ~534 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [78] >> "niyukti: [63] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||63|| prazastabhAvapiNDasyopasaMhAramAha-eso' ityAdi, 'eSa'dazamakAro'pi bhAvapiNDaH kASTakamayanaiH-tIrthakRnirbhaNitaH, anena svamanIpikAvyudAsamAha / / sampati aprazastaM bhAvapiNDaM dazavidhamapi krameNAha-'apasatyo ya' ityAdi, aprazastaH punarbhAvapiNDa ekavidho'saMyamo viratyabhAvaH, atrAjJAnamithyAtvAdIni soNyapyantarbhUtAni vivakSyante sato na kazcidoSaH, dvividho'jJAnAviratI, pazabdo mithyAtvazabdA*nantaraM yojanIyaH, atra mithyAtvakaSAyAdayaH sarve'pyatraivAntarbhUtA vivakSitAstato na dvividhatvavyAghAtaH, evamuttaratrApyantarbhAvabhAvanA bhAva nIyA, vividho mithyAtvaM cazabdAdajJAnAviratI ca, caturvidhaH catvAraH krodhAdayaH krodhamAnamAyAlobhAH, pazcavidhaH paJcAzravadvArANi prANAtipAtamapAvAdAdattAdAnapaithunaparigraharUpANi, paDDidhaH 'kAya'ti kAyavadhA:-pRthivIkAyikAdivinAzAH, saptavidhaH karmaNi-karmaviSayo draSTa-|| vyaH, iha karmazabdena karmabandhanibandhanabhUtA adhyavasAyA gRhAnte, bhAvapiNDAdhikArAn , tata AyurvarjazeSasaptakarmabandhanivandhanabhUtAH kASAyikA |akApAyikA bA pariNAmavizeSA jAtibhedApekSayA saptabhedAH saptavigho'prazasto bhAvapiNDaH, aSTavidho'pi bhAvapiNDaH karmaviSayaH, tatrApIyaM / bhAvanA-karmASTakabandhanibandhanabhUtAH kASAyikAH pariNAmavizeSA jAtibhedApekSayA'TabhedA aSTavidho'prazasto bhAvapiNDaH, 'aguttiioci| navabrahmacaryaguptimatipakSabhUtA navAbrahmacaryaguptayaH, tathA adharmo-dazavidhadharmapratipakSabhUto dazavidho'prazasto bhAvapiNDaH / sammati prazastA-1 prazastayorbhAvapiNDa yo kSaNamAha| bajjhai ya jeNa kamma so sabbo hoi appasattho u / muccai ya jeNa so uNa pasatthao navari vinneo // 64 // ___vyAkhyA-iha yena bhAvapiNDenekavidhAdikena bhavartamAnena 'karma' jJAnAvaraNIyAdi badhyate, cazabdo'nuktasamuccayArthaH, sa ca dIrghasthittikadIrghasaMsArAnuvandhi vipAkakaTukaM ca yena badhyate iti samucinoti, sa sarvo'pyapazasto bhAvapiNDo jJAtavyaH, yena punarekavidhAdinA dIpa anukrama [78] ~ 54~ Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [79] .- "niyukti: [64] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||64|| piNDaniyu- tarmalayagi- rIyAciH // 26 // pravarttamAnena karmaNaH sakAzAt zanaiH zanaiH sarvAtmanA vA mucyate sa prazasto bhAvapiNDo vijeyaH, Aha-piNDo nAma bahUnAmekatra mIlanamu-piNDanikSepa cyate, piNDanaM piNDa iti vyutpatteH, bhAvAzca saMyamAdayo yadA pravartante tadaikasaGkhyA eva, ekasmin samaye ekasyaivAdhyavasAyasya bhAvAtma zastApazatataH kartha piNDatvam ? iti, atrottaramAha stAbhAvadhidasaNanANacarittANa pajjavA je u jattiyA vAvi / so so hoi tayakkho pajjayapeyAlaNA piMDo // 65 // | vyAkhyA-iha cAritragrahaNena tapAmabhRtyapi gRhyate, tasyApi viratipariNAmarUpatayA cAritrabhedatvAt , tato darzanazAna cAritrANAM || pratyeka ye ye 'paryavAH ' paryAyAH avibhAgaparicchedarUpA yadA yadA ' yAvanto ' yatparimANA vartante sa sa tadA tadA tattadAkhyo-darzanAkhyo jJAnAkhyazcAritrAkhyaH 'paryavapeyAlanA piNDaH' paryAyapramANakaraNena piNDaH paryAyasaMhaticivakSayA piNDo bhavatItyarthaH, iyamatra bhAvanA-18 iha yadA saMyama eva kevalaH prAdhAnyena vivakSyate na tu satI api jJAnadarzane saMyamasya tadavinAbhAvitvena tayostatraivAntarbhAvavivakSaNAta tadA ye tasya saMyapasyAvibhAgaparicchedArakhyAH paryAyAste samudAyenaikatra piNDIbhUya vyavatiSThante, parasparaM tAdAtmyasambandhena sambaddhatvAt , tataH saMyamaparyAyasaMhatpapekSayA piNDa iti saMyama ekavidhabhAvapiNDatvenocyamAno na virudhyate, yadA tu tasminneva saMyamarUpe'vyavasAye pRyA jJAnavivakSA kriyAvivakSA ca bhavati, yathA-vastuyAthAtmyaparicchedarUpo'zo jJAnaM prANAtipAtAdiviratirUpaH pariNAmavizeSastu kriyeti / tadA ye jJAnasyAvibhAgaparicchedarUpAH paryAyAste parasparaM vAdAtmyasambandhenAvasthitA iti jJAnapiNDA, ye tu kriyAyA avibhAgapariccheda- 2 rUpAH paryAyAste kriyApiNDA, tato dvividho bhAvapiNDo jJAnakriyAkhyaH pratipAdyamAno na virudhyate, yadA tu tasminneva saMyamarUpe'dhyavasAye pRthaga jJAnavivakSA darzanavivakSA cAritravivakSA ca, yathA vastuyAthAtmpaparicchedarUpo'zo jJAnaM tasminneva vastuni paricchidyamAne jinairistha dIpa anukrama 7i9] ~55~ Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [80] >> "niyukti: [65] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||65|| muktam ata idaM tathetipratipacinivandhanaM rucirUpaH pariNAmavizeSo darzana, prANAtipAtAdipirAtarUpastu pariNAmavizeSacAritramiti, tadA yajJAnasyAvibhAgaparicchedarUpAH paryAyAste samuditA jJAnapiNDo ye tu darzanasya te darzanapiSTaH ye tu cAritrasya te cAritrapiNDa iti trividho jJAnadarzanacAritrArUpo bhAvapiNDa upapadyate, yadA tu taporUpo'pi pariNAmo bhavati bhinnazca cAritrAdvivakSyate tadA trayaH piNDAH pUvoMtAzcaturthastu tapApiNDa iti caturvidho bhAvapiNDaH, yadA tu paJca mahAvratAnyeva kevalAni vivakSyante jJAnadarzanatapAMsi punastatraivAntarbhUtAni tadA ye pANAtipAtaviratipariNAmasyAvibhAgaparicchedarUpAH paryAyAste paraspara samuditatvAt mANAtipAtaviratipiNDaH ye tu mRpAvAdaviratipariNAmasya te mRSAvAdaviratipiNDaH evaM yAvadye parigrahaviratipariNAmasya se parigrahaviratipiNDa iti paJcavidho bhAvapiNDa upapadyate, evaM zeSeSvapi piNDeSu piNDatvabhAvanA bhAvanIyA / evamaprazasteSvapi bhAvapiNDeSu / / tadevaM piNDanaM piNDa iti bhAvaviSayAM vyutpattimadhikRtya saMya-18 mAdeH piNDasvamuktam , athavA bhAvapiNDavicAre piNDazabdaH kartRsAdhano vivakSyate, yathA piNDayati-karmaNA sahAtmAnaM mizrayatIti piNDo bhAvazcAsau piNDazca bhAvapiNDaH, etadevAha-- kammANa jeNa bhAveNa apage ciNai cikaNaM piMDaM / so hoi bhAvapiMDo piMDayae piMDaNaM jamhA / / 66 // vyAkhyA--yena 'bhAvena / pariNAmavizeSeNa karmaNAM piNDa 'cikaNanti ' anyo'nyAnuvedhena gAdasaMzleSarUpamAtmani cinoti sa bhAvo bhavati bhAvapiNDaH, atra hetumAha-pasmAtpiNDanamiti piNDayate AtmA svena saha yena tatpiNDanaM-karma jJAnAvaraNIyAdi tatpiNDa-15 yati-AtmanA saha sambaddhaM karoti sa bhAvastasmAtkAraNAtsa bhAvapiNDa ityucyate, atra cetyaM prazastAmazastatvabhAvanA-yena bhAvena zubhaM| dIpa anukrama [80] finational ~56~ Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [81] .- "niyukti: [66] + bhASyaM [15...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||6|| piNDaniyu-karma AtmanyuSacIyate sa prazasto bhAvapiNDaH yena tvazubhaM so'prazasta iti // tadevamukto bhAvapiNDaH, taduktau ca vyAkhyAtAH padapi nA-piNDanikSepe termalayagimAdayaH piNDAH, sampatyamISAM piNDAnA madhye yenAtrAdhikArastamabhidhitsurAha 1 adhikAradazyAvRttiH dabye accitteNaM bhAvaMmi pasatthaeNihaM pagayaM / uccAriyatthasarisA sIsamaivikovaNaTThAe // 6 // // 27 // vyAkhyA-'ii' asyAM piNDaniyuktau 'dravye ' dravyapiNDaviSaye 'acittena ' acittadravyapiNDena 'bhAve ' bhAvapiNDaviSaye punaH prazastena' prazastabhAvapiNDena 'prakRtaM prayojanaM, yadyevaM tarhi zeSAH kimarthamabhihitAH ? ata Aha-'uccArie 'tyAdi, zeSA-nAmA-18 dayaH piNTAH punarucaritArthasahazA uccarita:-pratipAditaH yo'rthaH piNDazabdenAnvarthayuktena tatsadRzAH-sena tulyAH, teSAmapi piNDA ityevamuccAryamANatvAta, tataH ziSyANAM mateH vikopanaM-prakopanaM jhaTiti tattadaryavyApakatayA prasarIbhavanaM tadarthamuktAH, iyamatra bhAvanA-jagati nAmAdayo'pi piNDA ucyante, tatrApi pUrvoktamakAreNa piNDazabdapratidarzanAt , kevalamiha teSAM madhye'cittadravyapiNDena prazastena ca bhAvapiNDenAdhikAraH, na zeraprastutatvAditi, asyArthasya vaiviktyena pratipAdanArtha zeSanAmAdipiNDopanyAsa iti / Ai-mumukSUNAM sakalakarmazRGkhalAvandhavimokSAya prazastena bhAvapiNDena prayojanaM bhavatu, acittena tu dravyapiNDena kiM prayojanam !, ucyate, bhAvapiNDopacayasya tadupaSTambhakatvAd, etadevAha AhArauvAhisejjA pasatthapiMDarasubaggahaM kuNai / AhAre ahigAro aTThahiM ThANehiM so suDo // 68 // 1sa (dravyapiNDaH) upaSTambhako yasya tattvaM dIpa anukrama [81] ~57~ Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [83] >> "niyukti: [68] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||63|| vyAkhyA-ihAcittadravyApiNDavidhA, tadyathA--AhArarUpa upadhirUpaH zayyArUpatha, epa ca vividho'pi prazastasya-jJAnasaMvamAdi-16 rUpasya bhAvapiNDasya 'upagraham' upaSTambhaM karoti, satasividhenApyatena yatInAM prayojanaM, kevalamiha granye 'adhikAra prayojanam, 'AhAre' AhArapiNDe, sa cASTabhiH sthAna:-udramAdibhiH parizuddho yathA yatInAM gaveSaNIyo bhavati tathA'bhidhAspate // kiM kAraNamatra vizeSata A-18 Jol hArapiNDena prayojanam ?, ata Aha nivArNa khala karja nANAitigaM ca kAraNaM tassa / nivvANakAraNANaM ca kAraNaM hoi AhAro // 69 // vyAkhyA-iha mamaNAM kArya kartavyaM nirvANameva na zeSa, khaluzabdo'vadhAraNArthaH, zeSasya sarvasyApi tucchatvAt , 'tasya' nirvANasya kAraNaM 'jhAnAditrika' jJAnadarzanacAritrarUpaM samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArgaH' iti (tatvA0a01sU01) vacanaprAmANyAta, tatastadavazyamupAdeyam , upAyasevAmantareNopeyamAtyasambhavAt , teSAM jAnAdInAM nirvANakAraNAnAM kAraNamaSTabhiH sthAnaH parizuddha AhAraH, AhAramantareNa dharmakAyasthiterasambhavAt , udmAdidoSaduSTasya ca cAritrabhraMzakAritvAt / / etadevAhArasya nirvANakAraNajJAnAdikAraNatvaM dRSTAntena samarthayate jaha kAraNaM tu taMtU paDassa tesiM ca hoMti pamhAI / nANAitigarasevaM AhAro mokkhanemassa // 70 // vyAkhyA-yathA paTasya tantavaH kAraNaM teSAmapi tantUnAM kAraNAni pakSmANi bhavanti, ' evam ' anena prakAreNa jJAnAditrikasya 'mokkhanemassa ti nemazabdo dezyaH kAryAbhidhAne rUDhaH, tato mokSo nemaH-kArya yasya tasya kAraNaM bhavatyAhAraH / iha kavita jJAnAdInAM mokSakAraNatAmeva na pratipadyate, vicitratvAtsavanittaTaceH, tatastaM pati jJAnAdInAM mokSakAraNatA raSTAntena bhAvayati dIpa anukrama [83] ~58~ Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [86] .- "niyukti: [71] + bhASyaM [15...] + prakSepaM . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||71|| piNDaniyu- jaha kAraNamaNuvahayaM kajja sAhei avikalaM niyamA / mokkhakkhamANi evaM nANAINi u avigalAI // 1 // AhArAdetermalayagi- vyAkhyA-yathA bIjAdilakSaNaM kAraNamanupahatam-agnyAdibhiravidhvastam 'avikalaM' paripUrNasAmagrIsampanna niyamAda kurAdila- bhAvApADatA kSaNAyAjarAyA tikSaNaM kAryaM janayati, 'evam ' anenaiva prakAreNa jJAnAdInyapyavikalAni-paripUrNAni tuzabdAdanupahatAni ca niyamataH 'mokSakSamANi ' mo-18 pakramaca // 28 // kSalakSaNakAryasAdhanAni bhavanti, tathAhi-saMsArApagamarUpo mokSaH, saMsArasya ca kAraNaM mithyAtvAjJAnAviratayaH, tatpatipakSabhUtAni ca jJA-3 nAdIni, sato mithyAtvAdijanitaM karma niyamato jJAnAyAsevAyAmapagacchati, yathA himapAtajanitaM zItamanalAsevAyAmiti, kAraNAni mokSasya jJAnAdIni, tAni ca paripUrNAni tuzabdAdanupAtAni ca, anupahatatvaM ca cAritrasyodmAdidoSaparizuddhAhAragrahaNe sati, nAnyathA, tato'bhiH sthAnarAhAro yatibhidha ityetadA vaktavyam , ata AhArapiNDenehAdhikAraH / / tadevamuktaH piNDaH, sampatpeSaNA vaktavyA, ttH| piNDasyopasaMhArameSaNAyAdhopakSepaM cikIridamAha saMkhevarSiDiyattho evaM piMDo mae samakkhAo / phuDaviyaDapAyaDatthaM vocchAmI esaNaM etto / / 72 / / vyAkhyA evaM pUrvoktena prakAreNa 'sakSepapiNDitArtha: sopeNa-samAsena sAmAnyarUpatayetyarthaH piNDitaH-ekatra mIlitaH tAtparyamAtravyavasthApito'rthaH-abhidheyaM yasya sa tathArUpa: piNDo mayA vyAkhyAtaH, 'ita:' Urddham eSaNAm eSaNAbhidhAyikA gAthAsantatiM ' sphuTavikaTamakaTArthI sphuTa:-nirmala: na tAsAnavabodhena kaimalarUpaH vikaTa:--sUkSmamatigamyatayA durbhedaH prakaTa:-tathAvidhaviziSTavacanaracanAvizeSataH sukhapratipAyo yo'kSareSvavyAkhyAteSvapi prAyaH svayameva parisphuraciva lakSyate sa prakaTa iti bhAvArthaH arthaHabhidheyaM yasyAH sA tathA tAM vakSye // tatra tasabhedaparyAyavyAkhyeti prathamataH mukhAvayodhArthameSaNAyA ekAdhikAnyabhipirasurAha dIpa anukrama [86] ~59~ Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [88] >> "niyukti: [73] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||73|| esaNa gavesaNA maggaNA ya uggovaNA ya boddhavvA / ee u esaNAe nAmA egar3hiyA hoti // 73 // vyAkhyA--eSaNA gaveSaNA mArgaNodgopanA etAni cazabdAdanveSaNAprabhRtIni caiSaNAyA ekAthikAni nAmAni bhavanti, tatra 'iSu icchAyAM' eSaNam eSaNA icchA, gaveSaNA-anveSaNA gavepaNaM gaveSaNA, mArgaNaM mArgaNA, udgopanam udropanA / / evaM nAmAnyabhidhAya sampati bhedAnabhidhitsurAha nAma ThavaNA dabie bhAvami ya esaNA muNeyavvA / ve bhAve ekekayA u tibihA muNeyavvA // 7 // vyAkhyA-epaNA catuvidhA jJAtavyA. tayathA-nAmaipaNA sthApanaiSaNA tathA 'vye 'dravyaviSayaiSaNA 'bhAve bhAvavipayA ca, taba nAmaiSaNA eSaNA iti nAma yadA-jIvasyAjIvasya vaiSaNAzabdAnvartharahitasya eSaNA iti nAma kriyate sanAmanAmavatorabhedopacArAt, yadAnAnA eSaNA nAmaiSaNA iti vyutpattenAmaiSaNetyabhidhIyate, sthApanaiSaNA epaNAcataH sAdhvAdeH sthApanA, ihaiSaNA sAdhvAderAbhinnA tata upacArAtsAdhvAdireva eSaNetyabhidhIyate, tataH sa sthApyamAnaH sthApanaiSaNA, sthApyate iti sthApanA sthApanA cAsau evaNA ca sthApanaiSaNA, dravyaSaNA dvidhA-Agamato noAgamataca, tatrA''gamata epaNAzabdArthasya jJAtA tatra cAnupayuktaH, 'anupayogo dravya miti vacanAt , noAgamatavidhA, tadyathA-zarIradravyaiSaNA bhavyazarIradravyaSaNA jJazarIrabhavyazarIravyatiriktadravyapaNA ca, tatraiSaNAzabdArthajJasya yaccharIramapagatajIvita siddhazilAtalAdigataM tadbhUtabhAvatayA jJazarIradravyaipaNA, yastu vAlako nedAnImeSaNAzabdArthamavabudhyate atha cApatyA tenaiva zarIrasamuchyeNa parivarddhamAnena bhotsyate sa bhAvibhAvakAraNatvAdbhavyazarIradravyaiSaNA, jJazarIrabhavyazarIravyatiriktA tu dravyaipaNA sacittAdidravpaviSa-| dIpa anukrama [88] | 'eSaNA' saMbaMdhI kathanaM Arabhyate ~ 60 ~ Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [90] .- "niyukti: [75] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||7|| piNDaniyu- yA, bhASaNA'pi dvidhA-Agamato noAgamataca, tatra Agamata eSaNAzabdArthasya parijJAtA tatra copayuktaH, 'upayogo bhAvanikSepa' iti eSaNAnimelayagi- vacanAt, noAgamato gaveSaNAeSaNAdibhedAta vidhA, tatra nAmaipaNAM sthApanaipaNAM dravyaiSaNAM Agamato noAgamatazca zazarIrabhavyazarIrarUpA kSepAH rApATAcA bhAveSaNAM vAgamataH sujJAnatvAdanAdRtya zeSAM dravyaSaNAM bhAvaipaNAM ca vyAcikhyAsuridamAha-'dave' itpAdi, dravye-dravyaviSayA 'bhAve // 29 // ca' bhAvaviSayA, ekaikA 'prividhA vikArA jJAtavyA, tatra dravyaviSayA trividhA sacittAdibhedAt , tayathA-sacittadravyaviSayA acittadrayaviSayA mizradravyaviSayA ca, bhAvaviSayApi vidhA gaveSaNAdibhedAt , tadyathA-gaveSaNaSaNA grahaNapaNA grAsaipaNA ca // tatra dravyaiSaNApi sacittadravyaviSayA vidhA, tayathA-dipadaviSayA catuSpadaviSayA apadaviSayA ca, tatra prathamato dvipadadravyaviSayAmepaNAmAi-- jammaM esai ego suyarasa anno tamesae nahU~ / sattuM esai anno paeNa anno ya se maccu // 75 // vyAkhyA-iha yadyapi epaNAdIni catvAri nAmAni mAgekAthikAnyuktAni, tathA'pi teSAM kathazcidarthabhedo'pyasti, tathAhi-eSaNA bA icchAmAtramabhidhIyate, taca gaveSaNAdAvapi vidyate, ata eva gaveSaNAdaya epaNAyAH paryAyA uktAH, gaveSaNAdInAM tu parasparaM niyato'pyartha-| bhedo'sti, tathAhi-gaveSaNamanupalabhyamAnasya padArthasya sarvataH paribhAvana, mArgaNa-nipuNabuddhayA'nveSaNam , ugopana-vivakSitasya padArthasya janaprakAzacikIpI, tata eteSAM krameNodAharaNAnyAha-ekaH ko'pyanirdiSTanAmA devadattAdikaH santasyAdinimittaM sutasya 'janma' utpatti mAepate' icchati, idameSaNAyA udAharaNam, anyaH punaH ko'pi yajJadattAdikaH sutaM kApi naSTam 'epate' gaveSayate, idaM gaveSaNAyA udA-1 nAharaNam , anyaH ko'pi viSNumitrAdikaH 'padena' padAnusAreNa dhUlIbahalabhUmisamutthacaraNaprativimbAnusAreNetyarthaH, zatrum 'epa' mRgayate // idaM mAgaMNAyA udAharaNam, anyaH punaH 'se' tasya zatroH 'mRtyu'maraNam 'epate / udgopayati, sarvajanaprakAzaM mRtyumabhidhAtumabhila dIpa anukrama [90] 66604000000000000.000 4 ~61~ Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [90] - "niyukti: [75] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [ muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||7|| patItyarthaH, idamudropanAyA udAharaNam / tadevamuktA sacittadvipadadravyaviSayA eSaNA, sammati sacittacatuSpadApadaviSayAM mizraviSayAmaciviSayAM ca pratipAdayati emeva sesaesuvi cauppayApayaacittamIsesu / jA jattha jujjae esaNA u taM tattha joejjA // 76 // vyAkhyA-'evameva ' dvipadeSviva 'zeSeSvapi ' dvipadebhyo vyatirikteSvapi catuSpadApadAcittamizreSu gavAdivIjapUrakAdidrammAdikaTakakeyUrAyAbharaNavibhUSitasutAdirUpeSu dravyeSu viSayeSu yA yatraiSaNA-icchAgaveSaNAmArgaNAdirUpA 'yujyate' ghaTate tAM tatra pUrvoktagA-1 yAnusAreNa yojayet, yathA ko'pi dugdhAbhyavahArAya gAmicchati, ko'pi punastAmeva kApi naSTa gaveSayate, anyaH punastAmeva gAM parAska|ndibhirapahiyamANAM gavAdipadaprativimbAnusAreNa mRgayate, ko'pi punaH svazauryaprakaTanAya janaprakAzaM vyAghramapagatAsaM cikIrSati, evamapadAdiSyapi bhAvanA kAyoM / / uktA dravyeSaNA, sAmmataM bhAveSaNAM nimakArAmabhiSitsurAha bhAvesaNA u tivihA gavesagahaNesaNA u boddhavvA / gAsesaNA u kamaso pannattA vIyarAgehiM // 77 / / vyAkhyA-'bhAvaH' jhAnAdirUpaH pariNAmavizeSaH vadviSayA eSaNA bhASaNA, yathA jJAnadarzanacAritrANAmekadezataH samUlapAtaM vaa| ghAvo na bhavati tathA piNDAdeSaNamiti bhAvaH, sA'pi 'triyA' triprakArA 'kramazaH' krameNa prajJatA vItarAgaiH, kena krameNa ! ityata Ahagavese 'tyAdi, pUrva gaveSaNeSaNA tato grahaNapaNA tato grAsaiSaNA || kasmAtpunaritvaM gaveSaNAdInAM krama ? ityAiagaviTThassa u gahaNaM na hoi na ya agahiyarasa paribhogo / esaNatigarasa esA nAyavvA ANuputhvI u // 78 // dIpa anukrama [90] SAREauraton Intemational ~62~ Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [13] - "niyukti: [78] + bhASyaM [15...] + prakSepaM / " muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||78|| dIpa anukrama [93]] piNDaniyu-18 vyAkhyA-iha na 'agaveSitasya ' aparibhAvitasya piNDAdegrahaNa, nApyagRhItasya paribhogaH, tata epagAtrikasya eSA ' pUrvoktA |gavepaNAni temelayagi-18'AnupunI' kramo jJAtavyaH / / sampati gaveSaNAyA nAmAdIn bhedAnAha kSepAH rIyAttiH nAmaM ThavaNA davie bhAvaMmi gavesaNA muNeyavvA / davvaMmi kuraMgagayA uggamauppAyaNA bhAve // 79 // // 30 // vyAkhyA-'nAma 'ti nAmagaveSaNA sthApanAgaveSaNA ete ca epaNe iva saprapaJca svayameva bhAvanIye, 'dravye ' dravyaviSayA 'bhAve bhAvaviSayA, tatra dravyaviSayA AgamanobhAgamabhedAdvidhA, tatrA''mato gaveSaNAzabdAryajJAtA tatra cAnupayuktaH, 'anupayogo dravya 'miti / vacanAt , noAgamatastridhA zarIrabhavyazarIratadvayatiriktabhedAt , tatra jJazarIrabhavyazarIrarUpe dravpagaveSaNe eSaNe iva bhAvanIye, zazarIrabhavya-MAI zarIravyatiriktagaveSaNA sacicAdidravyavipayA, tatra kuraGgagajA udAharaNaM, tathA cAha-dami kuraMgagayA' dravye-dravyaviSayAyAM gavepaNAyAM kuraGgAH-mRgAH gajAH-hastino dRSTAntAH, 'bhAve' bhAvaviSayA gaveSaNA 'uggama upAyaNaci sUcanAtsUtramiti nyAyAgamotpAda-14 nAdopavimukkAhAraviSayA / / yaduktaM-'dabbaMmi kuraMgagayA' iti, tatra kuraNAdRSTAntaM gAthAdikenAbhidhitsurAha jiyasattu devi cittasabha pavisaNaM kaNagapiTThapAsaNayA / dohala dubbala pucchA kahaNaM ANA ya purisaann||8|| sIvannisarisamoyagakaraNaM sIvannirukkhaheDhesu / AgamaNa kuraMgANaM pasattha apasattha uvamA u // 81 // vyAkhyA-mugama, navaraM bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedaM-kSitipratiSThitaM nAma nagaraM, tatra rAjA jitazatrustasya bhAryA paTTamahA-81 devI nAmnA sudarzanA, tasyAH kadAcidApannasattvAyA rAjJA saha citrasabhAyAM praviSTAyAcitralikhitAn kanakapRSThAnmRgAnavalokya tanmAMsabha-1 In30 // ~634 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [96] ." "niyukti: [81] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: . prata gAthAMka ni/bhA/pra ||81|| kSaNe dohadamajAyata, dauhade cAsampadyamAne tasyAH khedavazataH zarIrasya daurbalyamabhavat, tacca dRSTvA nRpatiH sakhe tAM pRSTayAn , yathA-dA priye ! kimatIva zarIre taba daurbalyamajAyata !, tataH sA dohadamacakayata / tato rAjA satvaraM kanakaTakurakAnayanAva puruSAn preSitavAn , ti'pi ca puruSAH svacetasi cintayAmAsuH-iha yasya yadalabhaM sa tatrAsaktaH san pramAdabhAvaM bhajamAnaH mukhenaiva badhyate, kanakapRSThAnAM ca kuragANAmiSTAni zrIpIphalAni, tAni ca sampati na vidyante, tatastatsadRzAnmodakAn kRtvA zrIpaNAMkSataLeSu sarvataH puJjakapuJjakA-|| kAreNa kSiptvA teSAM samIpe pAzAna sthApayAma iti tathaiva kRtaM, te ca kanakapRSThA ruravo nijena yUdhAdhipatinA saha svecchayA paribhramantastatrAgatAH, yUthAdhipatiya zrIpaNIphalAkArAn puJjakapuJjakasthitAnmodakAnavalokya mRgAnuktavAn , yathA--bho rukho ! yuSmAkaM bandhanArthamidaM kenApi dhUrtena kRtaM kUTaM vartate, yatto na sampati zrIparNIphalAni sambhavanti, na ca sambhavantyapi puJjakapuJjakAkAreNa ghaTante, atha : manpeyAstathAvidhaparibhramadvAtasamparkataH pujakapuJjakAkAreNa ghaTante, tadapyayuktaM, nanu purApi vAtA vAnti sma, na tu kadAcanAppevaM puJjakapu-18 akAkAraNa bhavanti sma, tathA caitadeva niyuktikAraH paThati viiameyaM kuraMgANaM, jayA sIvanni sIyai / purAvi vAyA vAyaMtA na uNaM puMjakapuMjakA // 82 // vyAkhyA-'vidita' pratItam , etatkuragANAM yadA zrIpaNI 'sIdati' dhAtUnAmanekArthatvAkalati, tasmAnnedAnI phalAni sambhavanti, sambhavantu vA tathA'pi kathaM pujakapuJjakAkAreNa sthitAni !, vAtazAcennanu purApi vAtA vAnti sma, na punarevaM puJjakapuJjakAH phalAnAmabhavana, tasmAskUTamidamasmAkaM bandhanAya kRtaM vattate iti mA yUyameteSAmupakaNThaM gamata, evamukte yaistadvacaH pratipanaM te dIrghajIvino baneSu svecchAvihArasukhabhAginazcAjAyanta, yaistvAhAralampaTatayA tadavo na prativanaM te pAzavandhanAdiduHkhabhAgino'bhavan / iha yA dIpa anukrama ~64~ Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [97] >> "niyukti: [82] + bhASyaM [15...] + prakSepaM [] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: N prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| dIpa anukrama [97]] piNTaniyu- thAdhipateH zrIpIphalasadRzamodakadravyasadoSatvanirdoSatvaparyAlocanaM sA dravyagaveSaNA / iha niItakAraNa 'pasatyaapasatya uvamA u' iti dravyAgaveSatarmalayAga-ALIENCE rIyAvRttiH pratipAdayatA dArzantiko'pyaryaH sUcito draSTavyaH, sa cAya-pUyAdhipatisthAnIyA AcAryAH mRgayUthasthAnIyAzca sAdhavaH, tatra ye guruniyogataNAryA kurA AdhAkAdidoSaduSTAhAraparihAriNaste prazastakurakopamA draSTavyAH, ye vAhAralAmpaTavato gujJiAmapAkRtyAdhAkAdiparibhogiNo | dRSTAntaH 31 // babhUvaH te amazastakuraGgasadRzA veditavyAH, atrArthe ca kathAnakamidaM-haranto nAma sannivezaH, tatra yathA''garma viharantaH samitA nAma sUrayaH samAyayuH, tatra ca minadaco nAma Avaka AsIt , sa ca jinavacanasAdhubhaktiparItacetA dAnazauNDaH kadAcitsAdhunimittaM bhaktamAdhAkarma kAritavAna, sUrayava sarvamapi te vRttAntaM kathannitparijJAtavantaH, tatastaiH sAdhavastatra pravizanto nivAritAH, ythaa-bhoH| sAdhavastatra sAdhunimitta AhAraH kRto varcate iti mA tatra pUrya gamata, evamukte yaistadvacaH pratipana te AdhAkarmaparibhogajanitapApakameNA na baddhA gurvAjJA ca paripAlitA, tataH zuddhazuddhatarasaMyamapravRttibhAvato muktisukhabhAgino'bhavan , yaistvAhAralAmpaTayato bhAvinaM| doSamavagaNayyAdhAkarmaNi jhapA iva baDizanivezite mAMse mavRttAH te kugatihetvAdhAkarmaparibhogato guvojJAbhAvazca dIrghatarasaMsArabhAgino jaataaH|| sAmpataM gajadRSTAntamAha hatthiragahaNaM gimhe arahaTTehiM bharaNaM ca sarasINaM / accudaeNa nalavaNa ArUDhA gayakulAgamaNaM // 83 // - vyAkhyA-dastigrahaNaM mayA kAryamityevaM rAjJazcintA, tatastadbhahaNAya grISmakAle'pi puruSapreSaNA taizca sarasInAmaraghaTTakairbharaNaM / // 31 // kRtaM, tato'tyudakena nalavanAnyatizayena prarUDhAni, tato gajakulasyAgamanamiti gAthAtarArthaH // bhAvArthastu kathAnakAdavaseyaH, tavedama-AnandaM nAma puraM, tatra ripumaIno nAma rAjA, tasya bhAryA dhAriNI, tasya ca purasya pratyAsarva gajakulazatasahasrasaMkulaM ~65M Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||83 || dIpa anukrama [82] mUlaM [98] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ********* "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH +vRttiH) bhASyaM [15...] + prakSepaM " 80 --> "niryuktiH [83] + AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vindhyamaraNyaM tato rAjA kadAcid gajabalaM mahAvalamityavazyaM mayA gajA grahItavyA iti paribhAvya gajagrahaNAya satvaraM puruSAn prerayAmAsa, te ca puruSAJcintitavanto yathA- gajAnAM nalacArirabhISTA, sA ca sampati grISmakAle na sambhavati, kintu varSAsu tata idAnImaraghaTaiH sarasIrvibhramo yena nalavanAnyatiprarUDhAni bhavantIti tathaiva kRtaM nalavanapratyAsannAca sarvataH pAzA maNDitAH, itaca paribhramanto yUthA| dhipatisahitA istinaH samAjagmuH, yUyAdhipatizca tAni nalavanAni paribhAvya gajAn prati uvAca -bhoH stamberamA ! nAmUni nalavanAni * svAbhAvikAni, kintvasmAkaM bandhanAya kenApi dhUrcena kRtAni kUTAni, yata evaM nalavanAnyatiprarUDhAni sarasyo vA'tIva jalasambhRtA varSAsu sambhavanti nedAnIM grISmakAle, atha vIran pratyAsannavindhyaparvatanirjharaNapravAhata evaM sarasyo bhRtA nalavanAni cAtiprarUDhAni * tato nAmUni kUTAni, tadayuktam, anyadA'pi hi khalu nirjharaNAnyAsarina, na caivaM kadAcanApyatijakabhRtAH sarasyo'bhUvana, tathA caitadarthasaGgrAhikAmeva niyuktikAro gAthAM paThati viiyameyaM gajakulANaM, jayA rohaMti nalavaNA / annayAvi jharaMti hRdA, na ya evaM bahuodgA // 84 // vyAkhyA - viditametad gajakulAnAM yadA 'rohanti ' atizayena prarUDhAni bhavanti nalavanAni, tasmAnnAmuni svAbhAvikAni, atha nirjharaNavazAdevaM prarUDhAni tata Aha-anyadA'pi idA jharanti na tvevaM kadAcanApi bahUdakAH sarasyo'bhavan tasmAddhartena kenApyamUni kRtAni kUTAnIti mAtra yUyaM yAsiSTa, evamukte yaistadvacaH pratipannaM te dIrghakAlaM vanasvecchAvihArasukhabhAgino jAtAH, yaistu na kRtaM te candhabubhukSAdiduHkhabhAginaH, ihApi gajayUthAdhipaternaLa vanasadoSanirdoSarUpatAparibhAvanaM dravyagaveSaNA, dASTantikayojanA tu pUrva Eucation Intention For Penal Use Only ~66~ waryra Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [99] - "niyukti: [84] + bhASyaM [15...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: udgamasyaikArthikAni bhedAca prata gAthAMka ni/bhA/pra ||84|| piNDaniyu- cata svayameva bhAvanAyA, tadevamuktA dravyagaveSaNA, sAmpataM bhAvagaveSaNA kartavyA, sA ca ugamAzuddhAhAraviSayA, tatra prathamata udgamasyai- tarmalayagi kAthikAni nAmAni nAmAdikAMzca bhedAna pratipAdayatirIyAciH uggama uggovaNa maggaNA ya egadriyANi eyANi / nAmaM ThavaNA davie bhAvami ya uggamo hoI // 85 // | // 32 // vyAkhyA-udgama ugopanA mArgaNA ca ekAthikAnyetAni nAmAni, sa codmazcaturdhA bhavati, tayathA-'nAma'ti nAmodgamaH-yada- dama iti nAma, athavA jIvaspAjIvasya vA yad udgama iti nAma sa nAmanAmavatorabhedopacArAt, yadvA nAnnA udmo nAmodgama iti vyutpattenoMmodramaH, sthApanodgamaH udmaH sthApyamAnaH, 'dravye' dravyaviSayaH, 'bhAve' bhAvaviSayaH / tatra dravyogamo vivA-Agamato noAgamatatha, noAgamato'pi tridhA-jJazarIrabhavyazarItadvayatiriktabhedAt , tatrA''gamato noAgamatazca jJazarIrabhavyazarIrarUpI dravyagavepaNA6 vad bhAvanIyau, jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM tu dravyogamaM tathA nobhAgamato bhAvodgamaM ca pratipAdayati duvbaMmi laDDugAI bhAve tivihoggamo muNeyavyo / dasaNanANacarite carittugameNettha ahigAro // 86 // vyAkhyA-'dravye ' dravyaviSaye udgamaH 'laDDukAdau' laDDukAdiviSayo laDDukAdeH sambandhI veditavyA, atrA''dizabdAda jyotirAdiparigrahA, tathA 'bhAve' bhAvaviSayaH 'trividhaH' tripakAraH jJAtavyaH, tadyathA-'darzane ' darzanaviSayaH jJAne' jJAnaviSayaH, cAritre' cAritraviSayaH, atra tu cAritrodgamenAdhikAra:-prayojanaM, cAritrasya pradhAnamokSAGgatvAt, tathAhi-jJAnadarzane satI api na cAritramantareNa karmamalApagamAya prabhavataH, zreNikAdau tabA'nupalambhAt, cAritraM punaravazyaM jJAnadarzanAvinAbhAvi svarUpeNApa cAbhi dIpa anukrama [99]] //////////////////////////. // 32 // 'udgama sya paryAyA: evaM tasya viSayaka varNanaM ~67~ Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [10] - "niyukti: [86] + bhASyaM [15...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| //////////////////////////////////////////////////// navakammopAdAnaniSedhapUrvopArjitakApagamakaraNasvarUpaM, tatastatpradhAnaM mokSasyAGgaM, pradhAnAnuyAyinpazca prekSAvatAM prAtyaH, tato'tra cAritrodgamena prayojanam / / laDDukAderityatrAdizabdena labdhaM jyotirudramAdirUpaM dravyogamaM vivarItumAi| joisataNosahINaM mehariNakarANamuggamo dadhe / so puNa jaco ya jayA jahA ya davugAmo vayo / 87 // vyAkhyA-jyotiSAM-candrasUryAdInAM tRNAnAM darbhAdInAM auSadhInAM-zAlyAdInAM meghAnAM-jImUtAnAM RNasya-uttamAya dAtavyasya karANA-rAjadevabhAgAnAM, upalakSaNametat anyeSAmapi dravyANAM, ya udgamaH sa 'dravye' gyaviSayo drampapa sambandhI veditavyaH | sa punadravyogamaH 'yataH' yasmAtsakAzAta 'yadA' yasmin kAle 'yathA' yena prakAreNa bhavati tathA vAcyaH, tatra jyotiSAM meghAnAM c| AkAzadezAt tRNAnAmauSadhInAM ca bhUmeH RNasya vyavahArAdeH karANAM nRpatiniyuktapuruSAdeH, tathA yadeti jyotiSAM madhye sUryasya prabhAte zeSANAM tu kasyApi kasyAzcidelAyAM tRNAdInAM prAyaH zrAvaNAdau, tathA yatheti jyotiSAM meghAnAM cA''kAze prasaraNena tRNAnAmauSadhInAM ca bhUmI sphoTayitvA UrdU nissaraNena RNasya paJcakazatAdivarddhanarUpeNa karANAM prativarSa gRhasya gRhasya ummadvayAdi grAhyamityevaMrUpeNa, evaM zeSANAmapi dravyANAM yato yadA yathA ca yathAsambhavamudramo bhAvanIyaH / ida pAra 'dabbaMmi laDDugAI' ityuktaM, tena ca laDDukapriyakumArakathAnakaM sUcitam , atastadevedAnI gAthAtrayeNopadarzayati vAsaharA aNujattA atthANI joga kiDDakAle ya / ghaDagasarAvesu kayA u moyagA laDDugapiyarasa // 88 // joggA ajiNNa mAruya nisagga tisamuttha to suisamuttho / AhAruggamaciMtA asuiti duhA malappabhavo // 89 // dIpa anukrama [101] . . ~68~ Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [105] .- "niyukti: [90] + bhASyaM [15...] + prakSepaM / " muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: dravyodgame termalayagirIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||90|| tassevaM beraguggameNa sammattanANacaraNANaM / jugavaM kamuggamo vA kevalanANuggamo jAo // 9 // vyAkhyA-'vAsagRhAt ' vAsabhavanAt anuyAtrA-nirgamaH, tata AsthAnyAM yogya krIDA sA vyadhIyata, tataH 'kAle' bhojana- laDDukamivelAyaryA tasya 'laDDukapriyasya' modakapriyasya kumArasya yogyA ghaTeSu zarAveSu ca kRtvA modakA jananyA preSitAH, te ca parijanena saha sveccha tena bhuktAH, tato bhUyo'pi yogyakrIDA nirIkSaNAsaktacittatayA tasya rAtrI jAgaraNabhAvataste modakA na: kathA jINoMH, tato'jINedoSaprabhAvato'tIva pUtigandho mArutanisargo'bhavat , tata AhArogamacintA jAtA, yathA 'trisamutyA' ghRtaguDaka-1 NikAsamudbhavA ete modakAH, tataH zucisamutthAH, sUtre ca jAtAvekavacanaM, kevaLa dvidhA malaprabhavo'yaM dehaH, tatastatsamparkato'zucayo | jAtA ityevaM tasya vairAgyoramena jJAnadarzanacAritrANAM yugapatkrameNa vA udmo jAtaH, tataH kevalajJAnodgama iti gAthAtarArthaH / / bhAvArthastu | kathAnakAdavaseyaH, taccedam-zrIsthalakaM nAma nagaraM, tatra rAjA bhAnuH, tasya bhAryA rukmiNI, tayA surUpanAmA tanayaH, sa ca yathAsukhaM paJcabhidhAtrIbhiH paripAlyamAnaH prathamamurakumAra ivAnekasvajanahRdayAbhinandanaM kumArabhAvamadhiruroha, tataH zuklapakSacandrabimbAmiva | pratidivasaM kalAbhirabhivarddhamAnaH krameNa kamanIyakAminIjanamanaHprahAdakAriNIM yauvanikAmadhijagAma, tasmai ca svabhAvata eva rocante modakAH | tato loke tasya modakapiya iti nAma prasiddhimagamata, sa ca kumAro'nyadA vasantasamaye vAsabhavanAta pAtarutthAya AsthAnamaNDapi-1 kAyAmAjagAma, tatra ca nijazarIralavaNimApAkRtamurasundarIrUpAhaDanaramanoharavilAsinIjanagItanRttAdikaM paribhAvayituM pAvatteta, tatra ca sthitasya bhojanavelAyAmAgatAyAM bhojananimicaM jananI pradhAnazarAvasampuTeSu zeSaparijananimittaM ca ghaTeSu kRtvA modakAn preSitavatI, tatastena parijanena saha modakA yathecchaM bubhujire, te ca rAtrAvapi gItanRttAdivyAliptacicatayA jAgaraNabhAvato na jIrNAH, tato'jINa dIpa anukrama [105] ~69~ Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [105] - "niyukti: [90] + bhASyaM [15...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||90|| doSaprabhAvato'dhovAto'tIya pUtigandhinirjagAma, tadndhapudgalAzca sarvataH paribhramantastannAsikA pravivizuH, tatastaM tathArUpaM pUtigandhamAghrayA cintayAmAsa, yathA'mI modakA ghRtaguDakaNikAdiniSpannAstataH zucidravyasamutthA evaite kevalamayaM yo deho jananIzoNitajanakzukrarUpadvidhAmalamabhavatvAdazucirUpaH, tatsamparyavazato'zucirUpA jAtAH, dRzyante ca karpUrAdayo'pi padArthAH svarUpataH surabhigandhayo'pi dehasampa-18 ketaH kSaNamAtreNa durabhigandhayo jAyamAnAH, kSaNAntare zarIragandhasyaiva pUtpAtmakasyopalambhAt , tata ityamazucirUpasyAnekApAyazatasakulasya zarIrasyApi kRte ye gRhamAsAdya narakAdikugativinipAtakArINi pApakarmANi sevante te sacetanA api mohamayanidropahatavivekacetanatvAdacetanA eva paramArthato beditavyAH, yadapi ca teSAM zAstrAdiparijJAnaM vadapi paramArthataH zarIrAyAsaphalaM, yadvA tadapi pApAnuvandhikammodayatastathAvidhakSayopazamanivandhanatvAdazubhakarmakAryaveti tasvavedinAmupekSAspadaM, vidvacA hi sA tattvavedinAM prazaMsAho yA yathA'vasthitaM vastu vivicya heyopAdeyahAnopAdAnapravRttiphalA, yA tu sakalajanmAbhyAsamavRtyA kathamapi paripAkamAgavA'pi satI sadaiva tathAvidhapApakammodayavazata ekAntAzucirUpeSvapi yuvatijanavadanajaghanavakSoruhAdizarIrAvayaveSu rAmaNIyakavyAvarNanaphalA sA ihaloke'pi zarIrAyAsaphalA paraloke ca kugativinipAtaheturityupekSaNIyA, ye punaH paramarpayaH sarvadaiva sarvajJamatAnusAritogamazAkhAbhyAsato viditaya thA'vasthitaheyopAdeyavastava itthaM zarIrasyAzucirUpatAM paribhASya yuvatikaleghareSu nAbhirajyante nApi kammoNi svazarIrakRte pApAni samAciranti kintu zarIrAdinispRhatayA nirantaraM samyakzAstrAbhyAsato jJAnAmRtAmbhodhinimanAH samamitrazatravaH pariSahAdibhirajitAH saka lakammanimmUlanAya yatante te dhanyAste tattvedinastAnahaM namaskaromi tadanuSThitaM ca mArgamidAnImanutiSThAmi, ityevaM tasya modakamiyasya || kumArasya vairAgyodgamena samyagdarzanajJAnacAritrANAmudramo babhUka, tataH kevalajJAnodgama iti // tadevamuktaM modakapriyakumArakathAnakaM, sampati dIpa anukrama [105] ~ 70~ Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||90|| dIpa anukrama [105 ] "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 105 ] * - "niryuktiH [ 90] + bhASyaM [15...] + prakSepaM " FO muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDaniryu yaduktaM cAritrodmenAdhikAra' iti, tatra cAritrasyomenAdhikAraH zuddhasya draSTavyo nAzuddhasya, azuddhasya mokSalakSaNa kAryasampAdakatvAlagiyogAt, na khalu bIjamupahatamaGkuraM janayati, sarvatrApyanupahatasyaiva kAraNasya kAryajanakatvAt, cAritrasya va zuddheH kAraNaM dvivA, tayathAAntaraM vAdyaM ca te dve api pratipAdayati yAvRttiH // 34 // daMsaNanANappabhavaM caraNaM susu tesu tarasuddhI / caraNeNa kammasuDI uggamasuddhA caraNasuddhI // 91 // vyAkhyA --- iha yato jJAnadarzanaprabhavaM cAritraM, tatastayoH zuddhayostasya cAritrasya zuddhirbhavati nAnyathA, tasmAdavazyaM cAritrazuddhinimittaM cAritriNA samyagjJAne samyagdarzane ca yatitavyaM yatna nirantaraM sadgurucaraNakamalaparyupAsanApurassaraM sarvajJamatAnusAritarkAgamazAstrAbhyAsakaraNam, etena cAritrazuddherAntaraM kAraNamuktam, atha cAritrazuddhayA'pi kiM prayojanaM yenetthaM tacchuddhiranveSyate ?, ata Aha-caraNena karmmazuddhiH, caraNena vizuddhena karmmaNo-jJAnAvaraNIyAdikasya zuddhiH - apagamo bhavati, tadapagame cAtmano yathA'vasthitasvarUpalAbhAtmako mokSaH, tato mokSArthinA caraNazuddhirapekSyate, tathA na kevalayoreva jJAnadarzanayoH zuddha cAritrazuddhiH kintudramazuddhau cAritrazuddhiH / etena vAhya kAraNamuktaM, tatazraraNazuddhinimittaM samyagdarzanajJAnavatApi niyamata udramadoSaparizuddha AhAro grAhyaH / te caudramadoSAH poDaza, tAneva nAmato nirdizati Eucation International AhA muddesiya pUIkamme ye mIsajAe~ ya / ThavaNau pAhuDiyAeM pAoara kIrya pAmice // 92 // pariyaTTie~ abhiDe umbhinne" mAlohaDe" iya / acchijje" aNisaiTTe ajjhoyare ya solasame // 93 // For Park Lise Only ~71~ udmazuddhemosadetutA / / 34 / / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [108] - "niyukti: [93] + bhASyaM [15...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||93|| dhyAkhyA-'AdhAkambheti AghAnaM-AdhA upasargAdAta' ityaG-pratyayaH, sAdhunimitta cetasaH praNidhAna, yathA'mukasya sAdho kAraNena mayA bhaktAdi pacanIyamiti, AdhayA karma-pAkAdikriyA ASAkarma tadyogAd bhaktAdyayAdhAkarma, iha doSAbhidhAnasakrame'pi yadoSavatoabhidhAnaM tadopadopavatorabhedavivakSayA draSTavyaM, yadvA-AdhAya-sAdhuM cetasi praNidhAya yatkriyate bhaktAdi tadAdhAkammeM, pRSodarAditvA | yalopaH 1, tathA uddezanam uddezaH-yAvadarthikAdipraNidhAnaM tena nirdRttamaudezikaM 2, tathA udgamadoSarahitatayA svataH pavitrasya sato bhaktAderanyasyAvizuddhakoTikabhaktAderavayavena saha samparkataH pUte:-pUtIbhUtasya karma-karaNaM pUtikarma tayogAdbhaktAyapi pUAtakamma 3, tathA mizreNa-kuTumbapraNidhAnasAdhupraNidhAnamIlanarUpeNa bhAvena jAtaM yad bhakkAdi tanmizrajAtaM 4, tathA sthApyate-sAdhunimittaM kiyantaM kAlaM yAvanidhIyate iti sthApanA, yadA-sthApanaM sAdhubhyo deyamitibuddhathA deyavastunaH kiyantaM kAlaM vyavasthApanaM sthApanA, tadyogAdeyamapi sthA-||3|| panA 5, tathA kasmaicidiSTAya pUjyAya vA bahumAnapurassarIkAreNa yadabhISTaM vastu dIyate tatmAbhUtamucyate, tataH prAtamiva bhAbhRtaM sAdhubhyo |3|| bhikSAdikaM deyaM vastu, prAbhRtameva prAbhUtikA, 'ativartante svArthe pratyayakAH prakRtiliGgavacanAnIti vacanAt pUrva napuMsakatve'pi kamatyaye samAnIte sati strItvaM, yadvA-pa iti prakarSaNa A iti sAdhudAnalakSaNaparyAdayA bhRtA nirvAcitA yakA bhikSA sA prAbhRtA, tataH khArthikakapratyayavidhAnAt prAbhUtikA 6, tathA sAdhunimittaM maNyAdisthApanena bhittAcapanapanena vA pAduH-prakaTatvena deyasya vastunaH || karaNaM prAduSkaraNaM tadyogAdbhaktAdyapi mAduSkaraNaM, yadvA prAduH-prakaTaM karaNaM yasya tat prAduSkaraNaM 7, tathA krItaM yatsAdhvartha mUlyena parigRhItaM 8, sathA 'pAmithe' iti apamitya-bhUyo'pi tava dAsyAmItyevamabhidhAya yat sAdhunimicamuchi gRkhate tadapamityama, iha | 1 'avyayasye tyatrAvyayazabdasambandhino hi svAderlapa, tena praNamyetyAdau bhAvapradhAnatvena kodo avasabhAnavA anyapadArthAdisambandhi dIpa anukrama [108] ~ 72 ~ Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||93 || dIpa anukrama [108] mUlaM [ 108 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryu - termalayagi yAtiH > "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) --> / / 35 / / yadapamitya gRhyate tadapyupacArAdapamityamityuktaM 9 tathA parivarttitaM yatsAdhunimittaM kRtaparAvartta 10 tathA abhihRtaM yatsAdhudAnAya svagrAmAtparagrAmAdvA samAnItam, abhi-sAdhvabhimukhaM hRtaM sthAnAntarAdAnItam abhihRtamiti vyutpatteH 11, tathA udbhedanam udbhinaMsAdhubhyo ghRtAdidAnanimittaM kutupAdermukhasya gomayAdisthagitasyodghATanaM tayogAdeyamapi ghRtAdi udbhinnaM 12, tathA mAlAt paJcAdera* pahRtaM sAdhvarthamAnItaM yadbhaktAdi tanmAlApahRtaM 13, tathA Acchiyate-anicchato'pi bhRtakaputrAdeH sakAzAtsAbudAnAya parigRhyate yat * tadAccheyaM 14, tathA na nisRSTaM sarvaiH svAmibhiH sAbudAnArthamanujJAtaM yat tadanisRSTaM 15, tathA adhi-Adhikyena avapUraNaM svArthadattA* drahaNAdeH sAdhvAgamanamavagamya tadyogyabhaktasiddhyarthaM mAcuryeNa bharaNam adhyavapUraH, sa eva svArthikakapratyayavidhAnAdadhyavapUrakaH tadyogAdbhaktAdyapyadhyavapUrakaH, SoDaza udgamadoSAH / tadevamuktAnyudgamadoSanAmAni samprati 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyAtmathamata AdhAkarmmadoSaM vyAcikhyAstatpratibaddhadvAragAthAmAha "niryuktiH [93 ] + bhASyaM [15...] + prakSepaM " 80 AgamasUtra [41 / 2 ], mUlasUtra [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH Ecation Internationa tvAbhAvenAvyayasambandhitvAyuktaM syAderlup, atyucaisaH puruSasyetyAdau tu na sthAderlum, atikrAntAdisambandhitvenAvyayasambandhitvAbhAvAt nanvevamubaiH puruSasyetyAdAvapi syAderlunna prApnoti, atrApi purupalakSaNAnyapadArthasamvandhisyAdibhAvAt naivam, atrApi syAderucairAdyavyayasambandhitvAt, ya evocaiHzabdena vizeSaNatayA puruSalakSaNo'nyo'yaM ucyate tasyaiva hi sambandhyatra syAdiH, evamapamityamityAdAvapi nAvyayasambandhitvAbhAvAtsyAdelup, apamityetyanena prAkAlaviziSTaM bhUyo'pi tava dAsyAmItyevamabhidhAnamAtraM yadi procyate tathA hi syAdavyayasambandhitvaM syAdeH, na tvevamatra, apamityetyasya bhUyo'pi tava dAsyAmItyevamabhidhAya yatsAdhunimittamucchinnaM gRhyate tasyAnnAderabhidhAnAt tenAtra apamityadoSasambandhI syAdirna prAkAlaviziSTa bhUyo'pi tava dAsyAmItyarthAbhidhAyino'pamityeti savAntasya yathA 'prasajyastu niSedhakadi 'tyatra prasaGgaGkRtvetyarthasya prasajyetyasya sambandhitvAbhAvAtsyAderna lup prasajyapratiSedhetisamAsasambandhitvAtsyAdeH / For Parts Only ~73~ 19 00000000 udramadoSAAdhAkamAMdyAH // 35 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [109] - "niyukti: [94] + bhASyaM [15...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||94|| AhAkammiya nAmA egaTThA kassa vAvi kiM vAvi / parapakkhe ya sapakkhe cauro gahaNe ya ANAi // 9 // vyAkhyA-iha prathamata AdhAkammikasya nAmAnyekAthikAni vaktavyAni, tatastadanantaraM kasyArthAya kRtamAdhAkarma bhavatIti vicAraNIyaM, tadanantaraM ca kisvarUpamASAkarmeti vicArya, tathA 'parapakSaH' gRhasthavarga: 'svapakSaH' sAdhvAdivargaH, tatra parapakSanimittaM kRtamAdhAkarma na bhavati, svapakSanimittaM tu kRtaM bhavatIti vaktavyaM, tathA AdhAkarmagrahaNAviSaye catvAro'tikramAdayaH prakArA bhavantIti vaktavyaM, tathA 'grahaNe' AdhAkarmaNo bhaktAderAdAne AjJAdayaH 'sUcanAtsUtramiti nyAyAdAzAbhaGgAdayo doSA vaktavyAH // tatraikAdhikAbhidhAnalakSaNaM prathamaM dvAraM vivakSurAha AhA ahe ya kamme AyAhamme ya attakamme ya / paDisevaNa paDisuNaNA saMvAsa'NumoyaNA ceva // 95 // vyAkhyA-'AhA ahe ya kamme 'tti atra karmazabdaH pratyekamabhisambadhyate, cakArazca kammetyanantaraM samuccayAoM draSTavyaH, tata evaM nirdezo jJAtavya:-zrAdhAkarma adhaHkarma ca, tatrA''dhAkamrmeti prAguktazabdArtham , adhaHkamrmeti adhogatinibandhanaM karma adhAkarma, tathAhi-bhavati sAdhUnAmAdhAkarma bhuJjAnAnAmadhogatiH, tannibandhanaprANAtipAtAdyAsraveSu pravRtteH, tathA AtmAnaM durgatimapAtakAraNatayA hantivinAzayatItyAtmanaM, tathA yat pAcakAdisambandhi karma-pAkAdilakSaNaM jJAnAvaraNIyAdilakSaNaM vA tadAtmanaH sambandhi kriyate aneneti / Atmakarma / etAni ca nAmAnyAdhAkarmaNo mukhyAni sampati punayaH pratiSevaNAdibhiH prakAraistadAdhAkarma bhavati tAnyapyabhedavivakSayA | nAmatvena pratipAdayati-paDisevaNetyAdi' pratisevyate iti pratipevaNaM, tathA AdhAkarmanimantraNAnantaraM pratizrUyate-abhyupagamyate yata dIpa anukrama [109] SARERatinintentmatra atha AdhAkarma doSa saMbaMdhI varNanaM kriyate ~ 74~ Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [110] - "niyukti: [95] + bhASyaM [15...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||95| dIpa anukrama [110] piNDaniyu- AdhAkarma tana pratizravaNaM tathA AdhAkampabhoktRbhiH saha saMvasana-saMvAsaH tadvazAt zuddhAhArabhojyapi AdhAkarmabhojI draSTavyaH, yA hi |AdhAkamaiMtermalayagi- taiH saha saMvAsamanumanyate sa tepAmAdhAkarmabhoktRtvamapyanumanyate, anyathA taiH saha saMvasanameva necchena, anyaca saMvAsavazataH kadAcidA, kArthikAni rIyAdRttiHdhAkarmagatamanojJagandhAghrANAdinA vibhinnacittaH san svayamapyAdhAkarmabhojane pravarceta, tataH saMvAsa AdhAkarmadopahetutvAdAdhAkarma uktaH samikSapAzca tathA 'anumodanam ' anumodanA-AdhAkarmabhoktRmacaMsA, sA'pi AdhAkarmasamutthapApanibandhanatvAdAdhAkarmapravRttikAraNatvAca AdhAkammati uktaM, amIpAM ca pratipevaNAdInAmAdhAkarmatvamAtmakarmarUpaM nAma pratItya veditavyaM, tathA ca vakSyati-'acIkarei kNpmityaadi| iha AdhAkambheti zabdArthavicAre AdhayA karma AdhAkarmetyuktaM, sA'pi cAdhA nAmAdibhedAcaturdA, tadyathA-nAmAdhA sthApanAdhA dravyAdhA bhAvanAdhA ca, tatra nAmAdhA sthApanAcA dravyAdhA'pi ca Agamato noAgamatazca zarIrarUpA bhavpazarIrarUpA caipaNeva bhAvanIyA, zarInarabhavyazarIravyatiriktAM tu dravyAdhAmabhidhitmurAha dhaNujuyakAyabharANaM kuDuMbarajjadhuramAiyANaM ca / khaMdhAI hiyayaM ciya dadhvAhA aMtae dhaNuNo // 96 // ____ vyAkhyA-iha dravyAdhAyAM vicAryamANAyAmAdhAzabdo'dhikaraNapradhAno vivakSyate AdhIyate'syAmityAdhA, Azraya AdhAra ityanAzAntaraM tatra 'dhaNu 'ci dhanuH cApaM tadAdhA-AzrayaH pratyazcAyA itisAmarthyAgamyate, 'yUpaH' pratItaH, 'kAya' kApotI yayA puruSAH skandhA-16 rUDhayA pAnIyaM vadanti 'bharA' yavasAdisamUhaH, tathA 'kuTumba' putrakalabAdisamudAyaH, 'rAjya' pratItaM, tayoH ghU:-cintA Adi-18 // 36 // zabdAnmahAjanadhUmprabhRtiparigrahaH, teSAM ca yathAsalacaM dravyAdhA-dravyarUpa AdhAraH skandhAdi hRdayaM ca, tatra skandho balIvadodiskandho narAdiskandhazca parigRhyate, AdizabdAganyAdiparigrahaH, tatra yUpasya dravyAdhA dravyarUpa Azrayo vRSabhAdiskandhaH, sa hi yUpastatrA-10 ~ 75~ Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [111] - "niyukti: [96] + bhASyaM [15...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||26|| glssropyate, kApotyA Azrayo naraskandhaH, naro hi pAnIyAnayanAya kApotI skandhena vahati, bharasthAzrapo ganpAdiH, mahApamANo hi bharo ganyAdinaivAnetuM zakyate nAnyena, tathA kuTumbacintAyA rAjyacintAyAzcAzrayaH 'hRdaya' manaH, hRdayamantareNa cintAyA ayogAta dhanurvipaye bhAvanAmAha-'antake' karahasajhe dhanuSaH sambandhini pratyazvA''ropyate tato dhanuH pratyaJcAyA AzrayaH, evaM zeSANAmapi yUpAdInAM pratyAzrayatvaM bhAvanIyaM, taba bhAvitameva / / uktA dravyAdhA, sampati bhAvAdhA vaktavyA, sA pa diyA-Agamato noAgamataca, tatrAgamata AdhAzabdArthaparijJAnakuzalaH tatra copayuktaH, 'upayogo bhAvanikSepa' iti vacanAt , noAgamatastu bhAvAdhA yatra tatra vA mana:praNidhAnaM, tathAdi-bhAvo nAma mAnasikaH pariNAmaH tasya cAdhAnaM-niSpAdanaM bhavati manasastadanuguNatayA tena tena rUpeNa pariNamane sati nAnyathA, sato manAmaNidhAnaM bhAvAdhA, sA ceha prastAvAtsAghudAnArthamodanapacanapAcanAdiviSayA draSTavyA tayA yatkRtaM karma--odanapAkAdi tadAdhAkarma, tathA cAha niyuktikRt orAlasarIrANaM uddavaNa tivAyaNaM ca jarasaTTA / maNamAhitA kIrai AhAkammaM taya baiMti // 97 // vyAkhyA-audArikaM zarIraM yeSAM te audArikazarIrAH-tiryaJco manuSyAca, tatra tiryazca:-ekendriyAdayaH paJcendriyaparyantA draSTavyAH, ekendriyA api sUkSmA bAdarAzca, nanvida ye'padrAvaNayogyAstiyecaste grAhyAH, na ca sUkSmANAM manuSyAdikRtamapadrAvaNaM sambhavati, sUkSmatvAdeva, tataH kathaM te iha gRhyante!, ucyate, iha yo yasmAdavirataH sa tadakurvanApi paramArthataH kurvanneva avaseyo yathA rAtribhojanAdAnivRtto rAtribhojanaM, gRhasthava sUkSmaikendriyApadASaNAdanivRttaH, tataH sAdhvarthaM samArambhaM kurvan sa tadapi kunnavagantavya iti sUkSmagrahaNaM, yadAekendriyA bAdarA eva grAdyA na sUkSmAH, tathA ca vakSyati bhASyakRt-"orAlagahaNeNaM tirikkhamaNuyA'havA muhumavajA " teSAmo-|| dIpa anukrama [111] ~ 76~ Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [112] - "niyukti: [97] + bhASyaM [15...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prasta gamAvAvAvaka kimapra I/e dIpa dApa piNDaniyu- dArikazarIrANAM yadapadrAvaNam-atipAtavivarjitA pIDA, kimuktaM bhavati?-sAdhvarthamupaskriyamANeSvodanAdiSu yAvadadyApi zAlyAdiva- AdhAkarma naspatikAyAdInAmavipAta:-prANavyuparamalakSaNo na bhavati tAvadAgavacinI sarvA'pi pIDA apadrAvaNaM, yathA sAdhvarthaM zAlyodanakRte / tAheta: rIyAttiH zAlikaraTeyocadvAradvayaM kaNDanaM, tRtIyaM tu kaNDanamatipAtaH, tasmin kRte zAlijIvAnAmavazyamatipAtabhAvAta, tatastRtIyaM kaNDanapatipAta-|| grahaNena gRhyate, vakSyati ca bhASyakRt-" uddavaNaM puNa jANamu aivAyavivanjiyaM pIDaM" ti, uddavaNazabdAtparato vibhaktilopa ApatvAt , tathA 'tipAyaNaM' ti trINi kAyavAgmanAMsi, yadvA trINi dehAyurindriyalakSaNAni pAtanaM cAtipAto vinAza ityarthaH, tatra ca vidhA samAsavivakSA, tabadhA-paSTItatpuruSaH pazcamItatpuruSastRtIyAtatpuruSazna, tatra paThItatpuruSo'yaM-trayANAM kAyavAdamanasAM pAtanaM-vinAzanaM vipAtanam / etama paripUrNagarbhajapazcendriyaviryagmanuSyANAmavaseyam, ekendriyANAM tu kAyasyaiva kevalasya vikalendriyasammUchimatiyemanuSyANAM tu kAyavacasoreveti, yadA-trayANAM dehApurindriyarUpANAM pAtana-vinAzanaM tripAtanam, idaM ca sarveSAmapi tiyegmanuSyANAM paripUrNa ghaTate, kevalaM yathA yeSAM sambhavati tathA teSAM vaktavyaM yathaikendriyANAM dehasya-audArikasya AyuSA-tiyeMgApUrUpasya indriya sya-sparzanendriyasya, dvIndriyANAM dehasyaudArikarUpasya AyuSastiryagAyuSa indriyayozca sparzanarasanalakSaNayorityAdi, paJcamItatpuruSa|| stvayaM-tribhyaH-kAyavAzmanobhyo dehAyurindriyebhyo vA pAtanaM-cyAvanamiti tripAtanam , atrApi tribhyaH paripUrNebhyaH kAyavAGma nobhyaH pAtanaM garbhajapazcendriyatiryanmanuSyANAm ekendriyANAM tu kAyAdeva kevalAd vikalendriyasaMmUrSichamatiyaMdamanuSyANAM tu kaayaa-||||37|| gbhyAmiti, dehAyurindriyarUpebhyastu tribhyaH pAtanaM sarveSAmapi paripUrNa sambhavati, kevalaM yathA yeSAM sambhavati tathA tepI mAgiva vaktavyaM, tRtIyAtatpuruSaH punarayaM-tribhiH kAyabAmanobhirvinAzakena svasambandhibhiH pAtanaM-vinAzanaM tripAtanaM, cazabda: samuccaye, bhinnavi Leng Leng Leng Leng Leng Leng Xin Leng Xin Leng Leng Leng Leng Leng Leng Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Hui Leng ?999 ~ 77~ Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [113] - "niyukti: [97] + bhASyaM [16] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||16|| bhaktinirdezazvazabdopAdAnaM ca yasya sAdhvarthamapadrAvaNaM kRtvA gRhI svArthamatipAtaM karoti tatkalpya, yasya tu gRhI tripAtanamapi sAdhvarthe / vidhatte tanna kalpyamiti khyApanArtham , itthaMbhUtamaudArikazarIrANAmapadrAvaNaM tripAtanaM ca yasya sAdhorekaspAnekasya vArthAya-nimitra 'mana AdhAya' cittaM pravartya kriyate tadAdhAkarma bruvate tIrthakaragaNadharAH / imAmeva gAthA bhASpakRd gAthAtrayeNa vyAkhyAnayati__ orAlaggahaNeNaM tirikkhamaNuyA'havA suhumavajjA / uddavaNaM puNa jANasu aivAyavivajjiyaM pIDaM // 25 // kAyavaimaNo tini u ahavA dehAuiMdiyappANA / sAmittAvAyANe hoi tivAo ya karaNesuM // 26 // hiyayaMmi samAheuM egamaNegaM ca gAhagaM jo u / vahaNaM karei dAyA kAyeNa tamAha kammati // 27 // (bhA.) vyAkhyA-mugamAH, navaraM 'dehAuiMdiyappANe 'ti dehAyurindriyarUpAstrayaH prANAH, 'sAmitte'tyAdi, svAmitve-svAmitvaviSaye sambandhavivakSayeti bhAvArthaH, evamapAdAne-apAdAnavivakSayA karaNeSu viSaye karaNavivakSayA atipAto bhavati, yathA trayANAM pAtanaM tripA-18 tanaM, yadvA-tribhyaH pAtanaM tripAtanaM, tribhirvA karaNabhUtaiH pAtanaM tripAtanaM, bhAvArthastu mAgevopadarzitaH // tadevamuktamAdhAkarmanAma, sampa-15 tyadhAkarmanAma vaktavyaM, tadapi cApAkarma catuoM, tadyathA-nAmAdhaHkarma sthApanAdhaHkarma dravyAdhaHkarma bhAvAdhAkarma ca, etaccAdhAkarmavattAvadvaktavyaM yAvannoAgamato jJazarIrabhavyazarIrarUpaM dravyAdhaHkarma, jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM tu dravyAdhaHkarma niyuktikRdAha jaM davvaM udagAisa chUDhamahe vayai jaM ca bhAreNaM / sIIe rajjueNa va oyaraNaM dabbahekammaM // 18 // dIpa anukrama [113] 40000000000000000000000000kara atra mUla saMpAdane '25' ityAdi bhASya kramAMkanaM skhalanatvAt mudritaM dRzyate teSAM kramAkanaM '16, 17, 18 ityAdi santi ~ 78~ Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [116] .- "niyukti: [98] + bhASyaM [18] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu-18 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||98|| vyAkhyA-yakkimapi 'dravyam ' upalAdikam 'udakAdiSu' udakadugdhAdiSu madhye liptaM sat 'bhAreNa' svasya gurutayA adho adha:karmatermaLayagi- brajati, tathA 'jaM ceti' yaca 'sIIe prati nizreNyA rajjvA vA avataraNaM puruSAdeH kUpAdau mAlAdevo bhuvi tataH adho'dho vajanama-3 vAheta: rIyAvRttiH / vitaraNaM vA dravyAdhaHkarma, dravyaspa-upalAderadhaH-adhastAdmanarUpamavataraNarUpaM vA karma dravyAdhAkameti vyutpateH / / sampatti bhAvAdha:kammerANo'vasaraH, tacca dvidhA-Agamato noAgamatazca, tatra Agamato'dhAkarmazabdArthazAtA taba copayuktaH, noAgamata Aha saMjamaThANANaM kaMDagANa lesAThiIvisesANaM / bhAvaM ahe kareI tamhA taM bhAvahekammaM / / 99 // vyAkhyA-saMyamasthAnAnAM vakSyamANAnAM 'kaNDakAnAM saGkhyAtItasaMyapasthAnasamudAyarUpANAm , upalakSaNametat padasthAnakAnAM saMyamazreNeya, tathA leSAnAM tathA sAtavedanIyAdirUpazubhaprakRtInAM sambandhinA sthitivizeSANAM ca sambandhiSu vizuddheSu vizuddhatareSu / sthAneSu vartamAna santaM nijaM 'bhAvam ' adhyavasAyaM yasmAdAdhAkarma bhuJjAnaH sAdhuradhaH karoti-hIneSu hInatareSu sthAneSu viSate tasmAnadAdhAkammeM bhAvAdhAkarma, bhAvasya-pariNAmaspa saMyamAdisambandhiSu zubheSu zubhatareSu sthAneSu vartamAnasya adha:-adhastaneSu hIneSu| dInatareSu sthAneSu karma-kriyA yasmAtcadbhAvAdha:karmeti vyutpatteH / / enAmeva gAthA bhASyakad gAthAtrayeNa vyAkhyAnayati tatthANatA u carittapajjavA hoti saMjamaTThANaM / saMkhAIyANi u tANi kaMDagaM hoi nAyavvaM // 28 // saMkhAIyANi u kaMDagANi chaThThANagaM viNihiTTha / chaTThANA u asaMkhA saMjamaseDhI muNeyadhvA // 29 // kiNhAiyA u lesA ukkosvisuddhitthiibisesaao| eesi visuddhANaM ayaM taggAhago kuNai // 30 // (bhA0) dIpa anukrama [116] // 38 // 14. wmera | aba mUla saMpAdane '28' ityAdi bhASya kramAMkanaM skhalanatvAt mudritaM dRzyate teSAM kramAkanaM '19, 20, 21 eva bhavati ~ 79~ Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [120] - "niyukti: [19] + bhASyaM [21] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa anukrama [120] vyAkhyA--iha sarvotkRSTAdapi dezavirativizuddhisthAnAjaghanyamapi sarvavirativizuddhisthAnamanantaguNam , anantaguNatA ca sarvacApi SaTasthAnakacintAyAM sarvajIvAnantakapramANena guNakAreNa draSTavyA, iyaM cAtra bhAvanA-jaghanyamapi sarvavirativizuddhisthAna kevaliprajJAcchedakena chiyate, chiyA chiyA ca nirvibhAgA bhAgAH pRthak kriyante, te ca nirSibhAgA bhAgAH sarvasaGkalpanayA paribhASyamAnAHyA sarvotkRSTabhedena dezavirativizuddhisthAnagatA nirvibhAgA bhAgAH sarvajIvAnantakarUpeNa guNakAreNa guNyamAnA yAvanto jAyante tAvalpa-10 mANAH pApyante, atrApyayaM bhAvArtha:-iha kilAsatkalpanayA sarvotkRSTasya dezavirativizuddhisthAnasya nirvibhAgA bhAgA daza sahasrANi 10000, sarvajIvAnantakapramANazca rAziH zataM, tatastena zanasakhyena sarvajIvAnantakapamANena rAzinA dazasahasrasaGpAH sarvotkRSTa-1 dezavirativizuddhisthAnagatA nirvibhAgA bhAgA guNyante, jAtAni daza lakSANi 1000000, etAvantaH kila sarvajavanyasyApi sarvavirativizuddhisthAnasya nirvibhAgA bhAmA bhavanti / sampati sUtramanumriyate--'tatra' teSu saMyamasthAnAdiSu vaktavyeSu prathamataH saMyamasthAna mucyate iti zeSaH, 'anantA' anantasaGkhyAH pAzcAtyAsatkalpanayA dazalakSapramANA ye cAritraparyAyA:-sarvajaghanya cAritrasatkavizuddhisthAnabagatA nirvibhAgA bhAgAH te samuditAH saMyamasthAnam, athotsarvajaghanyaM bhavati, tasmAdanantaraM yadvitIyaM saMyamasthAnaM tatpUrvasvAdananta bhAgavaddhaM, kimuktaM bhavati ?-prathamasaMyamasthAnagatanirvibhAgabhAgApekSayA dvitIyasaMyamasthAne nirvibhAgA bhAgA anantatamena bhAgenAdhikA bhavantIti, tasmAdapi yadanantaraM tRtIyaM tattato'nantabhAgaddham, evaM pUrvasmAduttarocarANpanantatamena bhAgena vRddhAni nirantara saMyamasthAnAni tAvadvaktavyAni yAvadaGgulamAtrakSetrAsa-khyeyabhAgamatapradezarAzipramANAni bhavanti, etAvanti ca samuditAni sthAnAni kaNDakamityucyate, tathA cAha-'sainakhyAtItAni' asarUpeyAni tuH punararthe 'tAni' saMyamasthAnAni kaNDakaM bhavati jJAtavyaM, kaNDaka nAma samayaparibhASayA ~80~ Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [120] - "niyukti: [19] + bhASyaM [21] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa anukrama [120] piNDaniyu-12GgalamAtrakSetrAsakhyeyabhAgagatapadezarAzipramANA sakhyA'bhidhIyate, tathA cokta-"keNDati itya bhaNNai aMgulabhAgo asNkhejo|" tamelayagi- asmAca kaNDakAtparato yadanyadanantaraM saMyamasthAnaM bhavati tatpUrvasmAdasapeyabhAgAdhikam, etaduktaM bhavati-pAzcAtyakaNDakasatka- tAitaH rIyAvRttiH ||caramasaMyamasthAnagatanirvibhAgabhAgApekSayA kaNDakAdanantare saMyamasthAne nirvibhAgA bhAgA asaGkhyeyatamena bhAgenAdhikAH pApyante, ttH| parANi punarapi kaNDakamAtrANi saMyamasthAnAni yathottaramanantabhAgaddhAni bhavanti, tataH punarekamasaceyabhAgAdhika saMyamasthAnaM, tato bhUyo'pi tataH parANi kaNDakamAtrANi saMyamasthAnAni yadhottaramanantabhAgavRddhAni bhavanti, tataH punarapyekamasaGkhye yabhAgAdhikaM saMyamasthAnam, evamanantabhAgAdhikaiH kaNTakapramANaiH saMyamasthAnayavAhitAni asamasyeyabhAgAdhikAni saMpamasthAnAni tAvadvaktavyAni yAvattAnyapi kaNDakamAtrANi bhavanti, tatazcaramAdasakhyeyabhAgAdhikAt saMyamasthAnAtparANi yathottaramanantabhAgaddhAni kaNDakamAtrANi saMyamasthAnAni bhavanti, tataH paramekaM sakhyeyabhAgAdhika saMyamasthAnaM, tato mUlAdArabhya yAvanti saMyamasthAnAni prAgatikrAntAni tAvanti bhUyo'pi tenaiva krameNAbhidhAya punarapyekaM sakhyeyabhAgAdhikaM saMyamasthAnaM vaktavyam , idaM dvitIyaM sakhyeyabhAgAdhika saMyamasthAnaM, tato'nenaiva krameNa tRtIyaM vaktavyam, amUni caivaM saGghayebhAgAdhikAni saMyamasthAnAni tAvadvaktavyAni yAvatkaNDakamAtrANi bhavanti, tata uktakrameNa bhUyo'pi saGkhaceyabhAgAdhikasaMyamasthAnaprasaGge saGghadheyaguNAdhikamekaM saMyamasthAnaM vaktavyaM, tataH punarapi mUlAdArabhya yAvanti saMyamasthAnAni bhAgatikrAntAni tAvanti bhUyo'pi tathaiva vaktavyAni, tataH punarapyekaM saGkhayeyaguNAdhikaM saMyamasthAnaM vaktavyaM, tato bhUyo'pi mUlAdArabhya tAvanti saMthamasthAnAni tathaiva vaktavyAni, tataH punarapyekaM saGkhyeyaguNAdhikaM saMyamasthAnam, amUnyapyevaM sahAyaguNAdhikAni saMyamasthA 1 kaNDakamiti atra bhaNyate aGgulabhAgo'saMkhyeyaH / // 32 // ~81~ Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [120] - "niyukti: [19] + bhASyaM [21] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa anukrama [120] nAni tAvadvaktavyAni yAvatkaNDakamAtrANi bhavanti, tata uktakrameNa punarapi saGghaceyaguNAdhikasaMyamasthAnaprasaGge'saGgyeyaguNAdhikaM saMyamasthAna / vaktavyaM, tataH punarapi mUlAdArabhya yAvanti saMthamasthAnAni mAgatikrAntAni tAvanti tenaiva krameNa bhUyo'pi vaktavyAni, tataH punarapye kamasaGkhaceyaguNAdhikaM saMyamasthAnaM vaktavyam, tato bhUyo'pi mUlAdArabhya tAvanti saMyamasthAnAni tathaiva vaktavyAni, tataH punarapi ekamasaMkhyeyaguNAdhika saMyamasthAnaM vaktavyam, amUni caivamasaGkhayeyaguNAdhikAni saMyamasthAnAni tAvadvaktavyAni yAvatkaNDakamAtrANi bhavanti, tataH pUrvaparipATyA punarapyasaGkhadheyaguNAdhikasaMyamasthAnaprasaGge'nantaguNAdhika saMyamasthAnaM vaktavyaM, tataH punarapi mUlAdArabhya yAvanti saMpamasthA-|| nAni prAgatikrAntAni tAvanti tathaiva krameNa bhUyo'pi vaktavyAni, tataH punarappekamanantaguNAdhika saMyamasthAnaM vaktavyaM, tato bhUyo'pi mUlAdArabhya tAvanti saMyamasthAnAni tathaiva vaktavyAni, tataH punarappekamanantaguNAdhikaM saMyamasthAnaM vaktavyam , evamanantaguNAdhikAni saMyamasthAnAni tAvadvaktavyAni yAvatkaNDakamAtrANi bhavanti, tato bhUyo'pi teSAmupari paJcaddhayAtmakAni saMyamasthAnAni mUlAdArabhya tathaiva / vaktavyAni, yatpunaranantaguNavRddhisthAnaM tantra prApyate SaTsthAnakasya parisamAptatvAt , itthaMbhUtAnyasaGgyAni kaNDakAni samuditAni padasthAnakaM bhavati, tathA cAha bhASyakRt-'saMkhAIyANi u kaMDagANi chahANagaM viNidiI' sugama, asmizca SaTsthAnake ghoDhA vRdviruktA. tadyathA-anantabhAgavRddhirasaGghaceyabhAgavRddhiH saGkhayeyabhAgaDhaddhiH saGkhyaguNavRddhirasaGkhtheyaguNaddhiranantaguNaddhizca, tatra yAdRzo'nantatamo bhAgo'saGkhadheyatamaH saGkhaceyatamo vA gRhAte yAizasnu saGkhayeyo'saGkhye yo'nanto vA guNakAraH sa nirUpyate-vatra yadapekSayA'nantabhAgaTa-18 ddhatA tasya sarvajIvasaikhyApramANena rAzinA bhAgo hiyate hRte ca bhAge yalubdhaM so'nantatamobhAgaH, tenAdhikamuttaraM saMyamasthAnaM, kimuktaM || | bhavati ?-prathamasya saMyamasthAnasya ye nirvibhAgA bhAgAsteSAM sarvajIvasaGkhyAmamANena rAzinA bhAge hute sati ye labhyante tAvatpramANe ~82~ Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [120] - "niyukti: [19] + bhASyaM [21] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: vAhetuH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa anukrama [120] piNDaniyu-nivibhAgai garditIye saMyamasthAne nirvibhAgA bhAgA adhikAH prApyante, dvitIyasya saMyamasthAnasya ye nirvibhAgA bhAgAsteSAM sarvajIvasaGkhyA adhaHkarmameLayagi-pramANena rAzinA bhAge hRte sati yAvanto labhpanne tAvatpramANanirvibhAgai gairadhikAstRtIye saMyamasthAne nirvibhAgA bhAgAH prApyante, evaM rIyAvRttiH yadyat saMyamasthAnamanantabhAgaddhamupalabhyate tattatpAvAsyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasya sarva jIvasalkhyApramANena rAzinA bhAge hRte sati || // 40 // yadyalubhyate tAvatyamANena tAvatpramANenAnantatamena bhAgenAdhikamavagantavyam , apsahayeyabhAgAdhikAni punarevaM-pAzcAtyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasya satkAnAM nirvibhAgabhAgAnAmasaGkhyeyalokAkAzapradezapamANena rAzinA bhAge hRte sati yadyallabhyate sa so'saGkhyatamo bhAgaH, tatastena tenAsaGghayatamena bhAgenAdhikAni asalayeyabhAgAdhikAni veditavyAni, saGkhadheyabhAgAdhikAni cai-pAcAtyasya pAcA-12 tyasya saMyamasthAnasyotkRSTena saGkhadheyena bhAge hRte sati yadyallabhyate sa sa saGkhadhepatamo bhAgaH, tatastena tena saGghayatamena bhAgenAdhikAni saGkhayeyabhAgAdhikAni saMyamasthAnAni veditavpAni, saGghayeyaguNavRddhAni punarevaM-pAcAtyasya pAzcAtyasya saMyamasthAnasya ye ye nirvibhaagaa| bhAgAste te utkRSlena saDaceyakamamANena rAzinA guNyante, guNio ca sati yAvanto yAvanto bhavanti tAvatpramANAni tAvatpamANAni sa-118 yeyaguNAdhikAni saMyamasthAnAni draSTavyAni, evamasaGkhyeyaguNaddhAni anantaguNavRddhAni ca bhAvanIyAni, navaramasakhyeyaguNaddhau pAzcAtyasya saMyamasthAnasya nirSibhAgA bhAgA asarUyeyalokAkAzapadezanamANenAsaGkhyeyena guNyante, anantaguNayuddhI tu sarvajIvapramANenAnantena, itthaM ca bhAgahAraguNakArakalpanaM mA vamanIpikAzilpakalpitaM masthAH, yata uktaM karmaprakRtisajadaNyA paTUsthAnakagatabhAgahAraguNakAravicArAdhikAre-savvajiyANapasaMkhejaloga saMkhijjagassa jihassa | bhAgo timu guNaNAtimu" iti, prathamAJca SaTsthAnakAdUrghamuktakameNaiva / / dvitIyaM SaTsthAnakamuttiSThati, evameva ca tRtIyam , evaM SaT sthAnakAnpapi tAdAcyAni yAvadasaGkhadheyalokAkAzapadezapamANAni bhavanti, ~83~ Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [120] - "niyukti: [19] + bhASyaM [21] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa anukrama [120] 000000000000000000446000000000 uktaMca-chahANagaNavasANe ayaM chahANayaM puNo annaM / evamasalA logA chahANANaM muNepaNyA // 1 // " ityaMbhUtAni cAsaGgayalokAkAzapradezapramANAni paT sthAnakAni saMyamaNirucyate, tathA cAha-chahANA u asaMkhA saMjamasehI munneyvaa| tathA 'lesA'tti | kRSNAdayo lezyAH, sthitivizeSA utkRSTAnAM sarvotkRSTAnAM sAtAvedanIyamabhRtInAM vizudaprakRtInAM sambandhino vizuddhAH sthitivizeSA veditavyAH, tata eteSAM saMyamasthAnAdInAM sambandhiSu zubheSu sthAneSu vartamAnastadvAhakA-AdhAkambhagrAhaka AtmAnametepa-saMyamasthAnAdInAM vizuddhAnAmadhovastAtkaroti // yadi nAma saMyamasthAnAdInAmadhastAdAtmAnamAdhAkarmagrAhI karoti tataH kiM dUSaNaM tasyApatitamata Aha bhAvAvayAramAheumApage kiMcinUNacaraNaggo / AhAkammaggAhI aho aho nei appANaM // 10 // bhAvAnAM saMyamasthAnAdirUpANAM vizuddhAnAmadhastAt hIneSu hInatareSu adhyavasAyeSu 'avatAram' avataraNamAtmani AdhAya / kRtvA 'kizcinUnacaraNaggo' iti iha caraNenAgra:-pradhAnazcaraNAnaH, sa ca nizcayanayamatApekSayA kSINakaSAyAdirakapAyacAritraH parigRhyate, na ca tasya pramAdasambhavo nApi lolyam , ekAntena lolAdimohanIyasya vinAzAta, tato na tasyAdhAkarmagrahaNasambhava iti kizcinnanagrahaNaM, kizcimyUnena caraNenAma: pradhAnaH kizcimyUnacaraNAgraH, sa ca paramArthata upAzAntamoha ucyate, atizayakhyApanArtha caitaduktaM, tato'yamartha:kizcinyUnacaraNAgro'pi yAyadAstAM pramattasaMyatAdiriti, AdhAkarmagrAhI adho'yo-ratnaprabhAdinarakAdI nayatvAtmAnam, etadUpaNamAdhAkarmagrAhiNaH / / etadeva bhAvayati-- baMdhai ahebhavAU pakarei ahomuhAI kammAI / ghaNakaraNaM tibveNa u bhAveNa cao uvacao ya // 101 // ~84~ Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||101|| dIpa anukrama [122] mUlaM [122] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryutermalayagi yAhRtiH // / 41 / / "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) * - "niryuktiH [101] + bhASyaM [ 21...] + prakSepaM " AgamasUtra - [ 41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vyAkhyA -- AdhAkarmmagrAhI vizuddhebhyaH saMyamAdisthAnebhyo 'vatIrya 'adha:' adho'dhovartiSu honeSu hInatareSu bhAveSu varttamAno'dhobhavasya ratnaprabhAdinArakarUpasya bhavasya sambandhi AyuH 'karoti' bannAti, zeSANyapi karmANi gatyAdinAmAdIni 'adhomukhAni' adhogatya bhimukhAni adhogatinayanazIlAni ityarthaH, 'makaroti' prakarSeNa dussahakaTukatIcAnubhAvayuktatathA karoti-badhnAti, baddhAnAM ca satAmAdhAka viSayaparibhogalA mpayyavRddhito nirantaramupajAyamAnena 'tItreNa' tIvratareNa 'bhAvena' pariNAmena dhanakaraNaM yathAyogaM nidhettirUpatayA nikAcanArUpatayA vA vyavasthApanaM, tathA pratikSaNamanyAnyapudgalagrahaNena caya upacayatha, tatra stokatarA dRddhizrayaH prabhUtatarA vRddhirupacayaH, etena ca vyAkhyAprajJa sisUtramAcAryeNAnuvartitaM tathA ca vyAkhyAmajJatAvAlApakaH - "AhAka meM NaM jamANe samaNe nimAMye aDakammapagaDIo baMdhai ahe pakarei ahe ciNai ahe uvaciNai" ityAdi / tata evaM sati tesiM guruNamudaeNa appagaM duggaIeN pavaDataM / na caei vidhAreuM aharagatiM niti kammAI // 102 // vyAkhyA--' teSAm ' adhobhavAyurAdInAM karmmaNAM 'gurUNAM ' adhogatinayanasvabhAvatayA gurUNIva gurUNi teSAm, 'udayena' vipAkavedanAnubhavarUpeNa, vipAkavedanAnubhavarUpodayavazAdityarthaH, durgatI prapatantamAtmAnaM ' vidhArayituM ' nivArayitum AdhAkarmmagrAhI na * zakroti yato'taH karmANi adhobhavAyurAdIni udayaprAptAni valAdU 'adharagatiM ' narakAdirUpAM nayanti na ca karmmaNAM ko'pi balIyAna, 1 sthityanubhAgayo vRhatkaraNamudrarcanA, tayoreva mhasvIkaraNamapavarttanA, uddhattanA'pavarttanAvazeSasaGkamAdikaraNAyogyatvena vyavasthApanaM nivattiH, OM samastakaraNAyogyatvena vyavasthApanaM nikAcanA, [ saGkramaH prakRtisthityanubhAgapradezAnAmanyakarmarUpatayA sthitAnAmanyakarmasvarUpeNa vyavasthApanam, AdizabdenodIraNopazamane gRhyete ] 2 AdhAkarma bhuJjAnaH zramaNo nirmantho'zai karmaprakRtInAti abaH prakaroti avacinoti aba upacinoti / Eaton International For Parts Use Only ~ 85~ adhaHkarmatAhetuH // 41 // yog Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [123] .- "niyukti : [102] + bhASyaM [21...] + prakSepaM / " muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||102|| anyathA na ko'pi narakaM yAyAt, na vA ko'pi duHkhamanubhaveta, tasmAdAdhAkarma adhogatinibandhanamityadhaHkamtyu cyate // tadevamuktamadhaHkarmati nAma, sampatyAtmananAnno'vasaraH, tadapi cAtmaghnaM catuddhoM, tadyathA-nAmAtmaghnaM sthApanAtmaghnaM dravyAtmanaM bhAvAtmanaM ca, idamapyadhaHkarmavattAvandAvanIyaM yAvanoAgamato jJazarIradravyAtmannaM bhavyazarIradravyAtmanaM, jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM tu dravyAtmanaM niyuktikadAha ahAe aNaTThAe chakkAyapamahaNaM tu jo kuNai / aniyAe ya niyAe AyAhammaM tayaM beti // 103 // vyAkhyA-yo yahI 'arthAya svasya parasya yA nimittam 'anAya' prayojanamantareNa evameva pApakaraNazIlatayA 'aNiyAe yaa| kAniyAeti nidAnaM nidA-pANihiMsA narakAdiduHkhaheturiti jAnatA'pi yadvA sAdhUnAmAdhAkarma na kalpate iti parijJAnavatA'pi yajjI-|| vAnAM prANavyaparopaNaM sA nidA, tabhiSedhAdanidA, pUrvoktaparijJAnavikalena satA yatparamANanivaINaM sA anideti bhAvArthaH, adhavA svArtha parArtha ceti vibhAgenoddizya yata pANavyaparopaNaM sA nidA, taniSedhAdanidA yat saM putrAdikamanyaM vA vibhAgenAvivicya sAmAnyena vidhIyate, athavA vyApAdyasya savasya hA ! dhik sampatyeSa mAM mArayiSyatIti parijAnato yat prANavyaparopaNaM sA nidA, tadviparItA hAanidA, yadajAnato vyApAyasya satvasya vyApAdanamiti / / tathA cAha bhASpakata jANaMtu ajANato taheva uddisiya ohao vAvi / jANaga ajANagaM vA vahei aniyA niyA esA // 31 // (bhA0)| bhA0 22 vyAkhyAtAryA, tato nidayA'nidayA vA yaH paTakAyapramardanaM karoti-paNNAM pRthivyAdInAM kAyAnAM prANavyaparopaNaM vidadhAti, tata padakAyamamardanaM AtmanaM noAgamato dravyAtmAnaM vRvanti tIrthakaragaNadharAH / atha paTukAyamamardanaM kathaM noAgamato dravyAtmanna ?, yAvatA : bhAvAtmanaM kasmAnna bhavati ?, ata Aha dIpa anukrama [123] SARERatin international atra mUla saMpAdane '31' iti bhASya kramAMkanaM skhalanatvAt mudritaM dRzyate teSAM kramAkanaM '22 eva bhavati ~86~ Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH) mUlaM [125] - "niyukti: [103] + bhASyaM [22] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDanikermalayagi-1 rIyAvRttiH AtmatratAhataH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||103|| // 42 // dIpa anukrama [125] vyAyA khalu kAyA / vyAkhyA-'kAyAH pRthivyAdayaH khalu' nizcayena 'dravyAtmAno' dravyarUpA AtmAnaH, jIvAnAM gugaparyAyavattayA dravyatvAt , uktaM ca-"ajIvakAyAH dharmAdharmAkAzapudgalAH, dravyANi jIvAzce" (tacA0 a05-sU. 1-2)ti / tatasteSAM yadupamaInaM tad dravyAtmannaM bhvti| uktaM dragyAtmatraM, sammati bhAvAtmannaM vaktavyaM tacca dvidhA-Agamato noAgamataca, tatra Agamata AtmanazabdArthajJAtA tatra copayuktaH, noAgamato bhAvAtmannamAha bhAvAyA tinni nANamAINi / parapANapADaNarao caraNAyaM appaNo haNai // 104 // vyAkhyA-'bhAvAtmAno' bhAvarUpA AtmAnaH trINi jJAnAdIni 'jJAnadarzanacAritrANi, Atmano hi pAramArthika svasvarUpaM jJAnadarzanacaraNAtmakaM, tatastAnyeva paramArthata AtmAno na zeSa dravyamAtra, khasvarUpAbhAvAt, tato yazcAritrI san pareSAM pRthivyAdInAM ye mANAH-indriyAdayaH teSAM yata pAtana-vinAzanaM tasmin rata:-AsaktaH sa AtmanazcaraNarUpaM bhAvAtmAnaM hanti, caraNAtmani ca ite jJAnadarzanarUpAyapyAtmAnau paramArthato hatAveva draSTavyo, yata Aha nicchayanayarasa caraNAyavighAe nANadasaNavaho'vi / vavahArarasa u caraNe hAmi bhayaNA u sesANaM // 105 // vyAkhyA-nizcayanayasya matena caraNAtmavighAte sati jJAnadarzanayorapi vadho-vighAto draSTavyaH, jJAnadarzanayohi phalaM caraNapratipattirUpA sanmArgapratiH, sA cennAsti tahi te api jJAnadarzane paramArthato'satI eva, svakAryAkaraNAta , uktaM ca mUlaTIkAyAM-'caraNA // 42 // ~87~ Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [127] .- "niyukti: [105] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||105|| tmavipAte zAnadarzanavayo'pi, tayozcaraNaphalatvAt, phalAbhAve ca hetonirarthakatvAditi, apica-yadharaNa pratipayA'' hAralAmpaTyAdinA tito na vinivartate sa niyamAudagavadAzAvilopAdidoSabhAgI, bhagavadAjJAvilopAdau ca vartamAno na sampajJAnI nApi sampadarzanI, ukta ca-"ANAe thiya caraNaM tambhaMge jANa kina bhagati / ANaM ca Aiko kassAesA kuNai sesaM ? // 1 // " tathA "jo ahavAyaM na kuNai micchaTThiI tao hu ko anno ? / vaDDhei ya micchattaM parassa sake jaNemANo // 2 // " tatazcaraNavidhAte niyamato jJAnadarzanavi-1 ghAtaH, 'vyavahArasya' vyavahAranayasya punarmatena hate caraNe 'zeSayoH zAnadarzanayoH 'bhananA' kacidavataH kacina, ya ekAntena bhagavato vipratipannastasya na bhavato yastu dezavirati bhagavati zraddhAnamA vA kurute tasya vyavahAranayamatena sampaSTitvAdbhavata iti, tato nizcaya-12 nayamatApekSayA caraNAtmani hate jJAnadarzanarUpAvapyAtmAnau itAveveti paramANavyaparopaNarataH samUkaghAtamAtpanna iti paramANavyaparopaNamAtmanaM, taya sAdhorAdhAkarma bhujAnasyAnumodanAdidvAreNa niyamataH sambhavatItyupacArata AdhAkarma Atmannamityucyate // tadevamuktamAtmannanAma, ||| sammatyAtmakarmanAmno'vasaraH, tadapi cAtmakarma caturdA, tadyathA-nAmAtmakarma sthApanAtmakarma dravyAtmakarma bhAvAtmakarma ca, idaM| cAdhAkarmeva tAvadAvanIyaM yAvanoAgamato bhavyazarIradravyAtmakarma, zarIrabhavyazarIravyatiriktaM tu dravyAtmakarma pratipAdayati dadhvaMmi attakammaM jaM jo u mamAyae tayaM davvaM / vyAkhyA-yaH puruSo yad drammAdika dravyaM 'mamAyate ' mameti pratipadyate tat-mameti pratipAdanaM tasya puruSasya 'davvaMmi attaka1 AjJavaiva dharaNaM tane jAnIhi kina bhagnamiti / AjJA cAtikrAntaH kasyAdezAt karoti zeSam // 1 // 2 yo yathAvAI na karoti mithyA dRSTistataH ka evAnyaH / vardhayati ca mithyAtvaM parasya zaka janayan / / 2 / / dIpa anukrama [127] ~88~ Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [127] - "niyukti: [105] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: vyAkhyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||105|| dIpa anukrama [127] piNDaniyu- mmati jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM dravye-dravyaviSayamAtmakarma bhavati, Atmasambandhitvena karma-karaNam Atmakarmeti vyutpattyAzraya-18 kermalayagi-ISrIyAvRttiH NAt / bhAvAtmakarma ca dvidhA, tadyathA-Agamato noAgamatazca, tatrA''gamata AtmakarmazabdArthajJAtA tatra copayuktaH, noAgamataH punarAha bhAve asuhapariNao parakammaM attaNo kuNai // 106 // // 43 // vyAkhyA-azubhapariNataH' azubhena prastAvAdAdhAkarmagrahaNarUpeNa bhAvena pariNataH parasya-pAcakAdeH sambandhi yat karma-Ma pacanaSAcanAdijanitaM jJAnAvaraNIyAdi tat AtmanaH sambandhi karoti, tacca parasambandhinaH karmaNaH AtmIyatvena karaNaM 'bhAve' bhAvataH / Atmakarma, noAgamato bhAvAtmakarmetyarthaH, bhAvena-pariNAmavizeSeNa parakIyasyAtmasambandhitvena karma-karaNaM bhAvAtmakammeMti vyutptteH|| etadeva sArddhayA gAthayA bhAvayati| AhAkammapariNao phAsuyamavi saMkiliTThapariNAmo / AyayamANo bajjhai taM jANasu attakammanti // 107 // __ parakamma attakammIkarei taM jo u gihiuM bhuMje / vyAkhyA-prAmukam-acetanam upalakSaNametad eSaNIyaM ca svarUpeNa bhaktAdikamAstAmAdhAkammeMtyapizabdArthaH, 'sakiSTapabhAriNAmaH san' AdhAkarmagrahaNapariNataH san 'AdadAno' gRhan yathA'hamatizayena vyAkhyAnalabdhimAn maguNAzcAsAdhAraNavidvattAdirUpAH sUryasya bhAnava iva kutra kutra na prasaramadhirohanti !, tato maguNAvarjita eSa sarvo'pi lokaH paktvA pAcayitvA ca mAmiSTamidamodanAdikaM prayacchattItyAdi, sa itthamAdadAnaH sAkSAdArambhakatva jJAnAvaraNIyAdikarmaNA badhyate, tatastad jJAnAvaraNIyAdikarma //////////// ~89~ Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [129] - "niyukti: [107] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||107|| bandhanamAtmakarma jAnIhi, iyamatra bhAvanA-AdhAkarma yadvA svarUpeNAnAdhAkApi bhaktivazato madarthametanniSpAditamityAdhAkarmagrahaNapariNato yadA gRhNAti tadA sa sAkSAdArambhakatteca svapariNAmavizeSato jJAnAvaraNIyAdikarmaNA badhyate, yadi punarna gRhNIyAcA na vadhyate, tata AdhAkarmagrAhiNA yatparasya pAcakAdeH karma tadAtmano'pi kriyate iti parakarma Atmakarma karotItyucyate, etadeva spaSTa vyanakti-'parakamme 'tyAdi, tata AdhAkarma yadA sAdhuhItvA bhute sa parasya pAcakAdeyatkarma tadAtmakarmIkaroti, Atmano'pi sambandhi karotIti bhAvArthaH / / amuM ca bhAvArthamasya vAkyasyAjAnAnaH paro jAtasaMzayaH praznayati tattha bhave parakiriyA kahaM nu annattha saMkamai ? // 108 // vyAkhyA-tatra' parakarma AtmakarmIkarotItyatra vAkye bhavet parasya vaktavyaM yathA-kathaM 'parakriyA' parasya satkaM jJAnAvaraNIyAdikarma anyatra AdhAkarmabhojake sAdhau saMkrAmati', naivaM sakrAmatIti bhAvaH, na khalu jAtucidapi parakRtaM karma anyatra saGkA kAmati, yadi punaranyatrApi saGkrAmet vadi kSapakazreNimadhirUDhaH kRpAparItacetAH sakalajagajantukammanirmUlanApAdanasamarthaH sarveSAmapi | jantUnAM karma jJAnAvaraNIyAdyAtmani saGkramayya kSapayet / tathA ca sati sarveSAmekakAlaM muktirupajAyeta, na ca jAyate, tasmAnnaiva parakRtakarmaNAmanyatra saGkramaH, uktaM ca-"kSapakazreNiparigataH sa samarthaH sarvakammiNAM karma / kSapayitubheko yadi karmasakramaH syAtparakRtasya // 1 // parakRtakarmaNi yasmAnna kAmati sakramo vibhAgo vA / tasmAtsattvAnAM karma yasya yattena tadeyam // 2 // " tataH kathamucyate-parakarma AtmakamIMkarotIti ? / idaM ca vAkyaM pUrvAntargatamanyathA'pi kecitparamArthamajAnAnA vyAkhyAnayanti, tatastamatamapAkartumupanyasyannAha dIpa anukrama [129] SAREauratonintentmational ~ 90 ~ Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [131] .- "niyukti: [109] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu-1 tamalayagirIyAtiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||109|| // 44 // dIpa anukrama [131] kUDauvamAi kei parappautte'vi beMti baMdhotti / AtmakarmIvyAkhyA-'kecit / svayUthyA eva pravacanarahasyamanAnAnAH 'kUTopapayA' kUTaSTAntena bruvate 'paraprayukte'pi ' pareNa pAcakA-II karanA dinA niSpAdite'pyodanAdau sAdhostadbhagrAhakaspa bhavati bandhaH, etaduktaM bhavati-yathA vyAdhena kUre sthApite mRgasyaiva banyo na vyAdhasya, 4AtmakatA tathA gRhasthena pAkAdI kRte tadbhAhakasya sAdhobandho na pAkakartuH, tataH parasya yatkarma jJAnAvaraNIyAdi sambhavati tadAdhAkarmagrAhI svasyaiva sambandhi karotIti parakarma AtmakammIMkarotItyucyate, tadetadasaduttaraM, jinavacanaviruddhatvAt , tathAdi-parasyApi sAkSAdArambhakalena niyamataH karmabandhasambhavaH, tataH kathamucyate tadrAhakasya sAghobandho na pAkakartuH, na ca mRgasyApi parapayuktimAtrAd bandhaH, kintu svasmAdeva pramAdAdidoSAt, evaM sAdhorapi / tathA caitadeva niyuktikadAha bhaNai ya gurU pamatto bajjhai kUDe adakkho ya // 109 // emeva bhAvakUDe bajjhai jo asubhabhAvapariNAmo / tamhA u asubhabhAvo bajjeyavo payatteNaM // 11 // vyAkhyA-'bhaNati' pratipAdayati, 'ca:' punararthe, punararthazcAyam-eke kecana sampaggurucaraNaparyupAsanAvikalatayA yathA'vasthita tattvamaveditAro'nantaroktaM bruvate, guruH punarbhagavAn zrIyazobhadrasUrizvamAha, etenaitadAvedayati-ninavacanamavitathaM jijJAsunA niyamataH prajJAvatA'pi samyaggurucaraNakamalaparyupAsanamAstheyam, anyathA prajJAyA avaitathyAnupapatteH, uktaM ca-"tattadusprekSamANAnAM, purANairAga-18| // 44 // vinaa| anupAsitavRddhAnAM, prajJA nAtiprasIdati // 1 // " guruvacana meva darzayati-mRgo'pi khA kUTaiH sa vadhyate yaH pamatto'dakSazca bhavati yastvapramatto dakSazca sa kadAcanApi na badhyate, tathAhi-apamatto mRgaH prathamata eka kUradeza pariharati, atha kathamapi pramAdarazAta kUTadeza-|| ~91~ Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [132] - "niyukti: [110] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||110|| mapi prApto bhavati tathApi yAvannAdyApi bandhaH patati tAvadakSatayA agiti tadviSayAdapasarpati, yastu prapatto dakSatArahitazca sa badhyate eca, tasmAnmRgo'pi badhyate paramArthataH svapramAdakriyAvazato na paraprayuktimAtrAt , 'evameva ' anenaiva mRgadRSTAntoktamakAreNa 'bhAvakUTe' saMyamarUpabhAvavandhanAya kUTamiva kUTam-AdhAkarma tatra sa 'vadhyate ' jJAnAvaraNIyAdikarmaNA yujyate, yo'zubhabhAvapariNAmaH-AhArakAmpaThyata ||| AdhAkarmagrahaNAtmakAzubhabhAvapariNAmo na zeSaH, na khalvAdhAkarmaNi kRte'pi yo na tadhAti nApi mujhe sa jJAnAvaraNIyAdinA pApena / badhyate, na hi kUTe sthApite'pi yo mRgastadeza eva nA''yAti AyAto'pi yatnatastaddeza pariharati sa kUTena bandhamAmoti, tanna paramayuktimAtrAindho yena paroktanItyA parakRtakarmaNa AtmakammIkaraNamupapadyate, kintvazubhAdhyavasAyabhAvataH, tasmAdazubho bhAva AdhAkarmagrahaNarUpaH sAdhunA prayatnena varjayitavyaH, parakarma Atmakarma karotItyatra ca vAkye bhAvArthaH prAgeva darzitaH, yathA parasya pAcakAderyakarma tadAtmakamIkaroti, kimuktaM bhavati ?-tadAtmanyapi karma karotIti, tato na kazcidoSaH, parakammeNazvAtmakammIkaraNamAdhAkammeNAhI grahaNe bhojane vA sati bhavati, nAnyathA, tata upacArAdAdhAkarma Atmakarmatyucyate / / nanu tadAdhAkarma yadA svayaM karotyanyavAhI hAkArayati kRtaM vA'numodate tadA bhavatu doSo, yadA tu svayaM na karoti nApi kArayati nApyanumodate tadA kastasya grahaNe doSa iti!, atrAha | kAmaM sayaM na kuvvai jANaMto puNa tahAvi taggAhI / vaDDhei tappasaMgaM agiNhamANo u bArei // 11 // | vyAkhyA-'kAma' sammatametad , yadyapi svayaM na karotyAdhAkarma upalakSaNametanna kArayati, tathA'pi madarthametanniSpAditamiti jAnAno yadyAdhAkarma gRhNAti tahiM tadAhI 'tatpasaGgam ' AdhAkarmagrahaNapasaGgaM barddhayati, tathAhi-yadA sa sAdhurAdhAkarma jAnAno / gRhNAti tadAjyeSAM sAdhUnAM dAyakAnAM caivaM buddhirupajAyate-nA''dhAkarmabhojane kazcanApi doSaH, kathamanyathA sa sAdhu nAno'pi gRhI dIpa anukrama [132] ~ 92 ~ Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||119|| dIpa anukrama [133] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> mUlaM [133] muni dIparatnasAgareNa saMkalita 0 "niryuktiH [ 111] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " FO AgamasUtra - [41/2 ], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDaniryu - tavAniti, tata evaM teSAM buddhayutpAde santatyA sAdhUnAmAdhAkarmmabhojane dIrghakAlaM padjIvanikAyavidhAtaH sa paramArthatastena pravartyate yastu termalayagi na gRhNAti sa itthaMbhUtaprasaGgavRddhiM nivArayati, pravRtterevAbhAvAt, tathA cAha--' agiNhamANo u vArei ' tato'tiprasaGgadoSabhayAtkRtakArirIyAvRttiH * tadoSarahitamapi nAdhAkarmma bhuJjIta, anyaca tadAdhAkarmma jAnAno'pi bhuJjAno niyamato'numodate, anumodanA hi nAma apratiSedhanam, 'apratiSiddhamanumata 'miti vidvatmavAdAt, tata AdhAkarmmabhojane niyamato'numodanAdoSo'nivAritaprasaraH, api ca etramAdhAkabhojane OM kadAcinmanojJAhAra bhojanabhinnadaMSTratayA svayamapi pacetpAcayeddA, tasmAnna sarvathA''dhAka bhoktavyamiti sthitam || tadevamuktamAtmakarmeti nAma, sammati pratiSetraNAdIni nAmAni vaktavyAni tAni cAtmakammaiti nAmAGgatvena pravRttAni tatasteSAmAtmakammeti nAmAGgatvaM parasparaM * gurulaghucintAM ca cikIrSuridamAha / / 45 / / attIkarei kammaM paDivAIhiM taM puNa imehiM / tattha gurU AipayaM lahu lahu lahugA kameNiyare // 112 // vyAkhyA - tatpunarjJAnAvaraNIyAdikaM parakarma 'AtmIkaroti ' AtmasAtkaroti 'ebhiH ' vakSyamANasvarUpaiH pratiSevaNAdibhiH tataH pratiSevaNAdi viSayamAdhA karmApi pratiSevaNAdinAma, tatra teSAM pratiSevaNAdInAM caturNAM madhye 'AdipadaM ' pratiSevaNAlakSaNaM 'guru' mahAdoSaM, zeSANi tu padAni pratiSevaNAdIni laghulaghulaghukAni draSTavyAni, pratiSevaNA'pekSayA pratizravaNaM laghu pratizravaNAdapi saMcAsanaM laghu saMvAsanAdapyanumodanamiti / sampratyeteSAmeva pratiSevaNAdInAM svarUpaM dRSTAntAMtha pratipipAdayiSustadviSayAM pratijJAmAhapaDisevaNamAINaM dArANa'NumoyaNAvasANANaM / jahasaMbhatraM sarUvaM sodAharaNaM pavakkhAmi // 113 // vyAkhyA - pratiSevaNAdInAM dvArANAmanumodanAparyavasAnAnAM yathAsambhavaM yadyasya sambhavati tasya tatsvarUpaM 'sodAharaNaM' saha 'pratiSevanA' svarupam evaM dRSTAMtAH kathayate For Park Use Only ~93~ AdhAkarmagrahaNe ma saGgaH pratipevaNAdi prAyazcita // 45 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [135] - "niyukti: [113] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||113|| dIpa anukrama [135] zantaM pravakSyAmi, tatra prathamataH pratipevaNAsvarUpaM vaktavyaM, tatrApi ya AdhAkarma svayamAnIya muGgesa AdhAkarmapatisepI pratIta eca // kevaLamiha ye pareNopanItamAdhAkarma bhuJjAnasya na kazcidoSa iti manyante tanmatavikuTTanArtha pareNopanItasyA''dhAkarmaNo bhojane pratiSevaNAdoSamAha anneNAhAkamma uvaNIyaM asai coio bhaNai / parahatyeNaMgAre kaiMto jaha na Dajjhai hu // 11 // evaM khu ahaM suddho doso deMtassa kUDauvamAe / samayatthamajANato mUDho paDisevaNaM kuNai // 115 // vyAkhyA-'anyena ' sAdhunA bhaktAdikamAdhAkarma ' upanIta ' gRhasthagRhAdAnIya samarpitaM tadyo'znAti sa pratiSevaNAM karotIti | bAsambandhaH, sa cAdhAkarma bhuJjAnaH kenApyapareNa sAdhunA dhimgahAmahe yaca tatra bhavAnvidvAnapi saMpato'pyAdhAkarma bhuJjIteti coditH| vikSiptaH san pratyuttaraM bhaNati-yathA na me kazcidoSaH, svayaMgrahaNasyAbhAvAt, yo hi nAma svayamAdhAkarma gRhItvA mujhe tasya doSo, yastu pareNopanItaM mur3e tasya na kazcita, tathA cAtra dRSTAnto yathA-parahastenAGgArAn karSayana dabate, evamahamapyAdhAkarmabhojI 'khu' nAnivitaM zuddha eva, dopaH punardadato yathA parasya svahastenAkArAnAkarSataH, evaM 'kUTayA upamayA' alIkena raSTAntena 'samayArtha' bhaga-1 vitpravacanopaniSadaM "jaissahA AraMbho pANivaho hoi tassa niyameNaM / pANivahe vayabhaMgo vayabhaMge doggaI ceva // 1 // " ityAdirUpam ajAnAnA, ata eva mUDhaH pratiSevaNaM kurute // tadevamukta prativaNasya svarUpa, sampati pratizravaNasya svarUpamAha1 yasyArthamArambhaH prANiyo bhavati tasya niyamena / pANiva vratamako pratabhane durgatireva // 1 // ~94~ Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [138] .- "niyukti: [116] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: pratiSevaNAdau doSAH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||116|| dIpa anukrama [138] piNDaniyu- uvaogaMmi ya lAbha kammaggAhissa cittarakkhaTThA / Aloie sulaI bhaNai bhaNaMtassa paDisuNaNA // 116 // termalayagi-18 / vyAkhyA-iha yo gururUpayogakaraNavelAyAM karmagrAhiNa AdhAkarmagrahaNAya pravRttasya ziSyasya 'cittarakSArtha' manojyathAbhAvanivArattiHNArtha dAkSiNyAdyupeto 'lAbha bhaNati lAbha iti zabdamuccAsyati, tathA''dhAkarmaNi gRhasthagRhAdAnIya Alocite zrAddhikayedaM karoTikayA dattamityevaM nivedite 'muladdhaM 'zobhanaM jAtaM yacayedaM labdhamiti bhaNati tasya guroristhaM bhaNataH pratithavarNa nAma doSaH, sUtre tu khItyanirdezaH pAkRtatvAt , mAkRte hi lijhaM vyabhicAri, yadAha pANiniH svamAkRtalakSaNe-" liGgaM vyabhicAryapI"ti, matizravaNaM ca nAmAbhyupagamaH / / sammati saMvAsAnumodanayoH svarUpaM pratipAdayati saMvAso u pasiddho aNumoyaNa kmmbhoygpsNsaa| eesimadAharaNA ee u kameNa nAyavvA // 117 // vyAkhyA-'saMvAsaH' AdhAkarmabhoktRbhiH sahakatra saMvasanarUpaH prasiddha eva, anumodanA tvAdhAkarmabhojakaprazaMsA-kRtapuNyA: mulabdhikA ete ye itthaM sadaiva labhante bhuJjate vetyevaMrUpA // tadevamuktaM pratipevaNAdInAM catuNoMmapi svarUpa, sammatyeteSAmeva pratiSevaNA-11 dInAM krameNa 'etAni ' vakSyamANasvarUpANi udAharaNAni jJAtavyAni, sUtre ca udAharaNazabdasya puMlliGgatA prAkRtalakSaNavazAt / / tatra yAnyudAharaNAni vaktavyAni teSAM nAmAni krameNa pratipAdayati| paDisevaNAe~ teNA paDisuNaNAe u rAyaputto u / saMvAsami ya pallI aNumoyaNa rAyaduTTho ya // 118 // vyAkhyA--pratiSevaNasya stenA udAharaNaM, matizravaNasya tu rAjaputraM, rAjaputropalakSitAH zeSAH puruSAH, saMvAse 'pallI' pallIvAstavyA vaNijaH, anumodanAyAM rAjaduSTo, rAjaduSTopalakSitAstatpazaMsAkAriNaH / / tatra prathamataH pratiSeSaNasambadhinaM stenadRSTAntaM bhAvayati // 46 // ~ 95~ Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [141] .- "niyukti: [119] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||119|| dIpa anukrama [141] goNIharaNa sabhUmI neUNaM goNio pahe bhakkhe / nivisayA parivesaNa ThiyAtri te kRviyA patthe // 119 // vyAkhyA-iha gAthAkSarayojanA sugamatvAtsvayameva kartavyA kevalaM 'nirvizakA' upabhoktAro, niSpUrvasya vizerupabhoge vartamAnatvAt , tathA coktam-"nirveza upabhogaH syAt , 'kUjakAH' vyAhArakAriNaH, gavAM vyAvartakA ityarthaH, 'ghatthe' iti gRhItAH, kathAnakamucyate-raha kacidAme bahavo dasyavaH, te cAnyadA kutazcitsannivezAdgA apahRtya nijagrAmAbhimukhaM pracalitAH, gaLatAM ca teSAmapAntarAle ke'pyanye dasthavaH pathikA militavantaH, tataste'pi taiH sAI bajanti, vajantazca svadezaM prAptAH, tataH prAptaH svadeza iti nirbhayA bhojanavelAyAM katipayA gA vinAzya bhojanAya tanmAMsaM paktamArabdhavantaH, asmiya prastAve ke'pyanye'pi padhikAH samAyapuH, tataste'pi || tardasyubhibhojanAya nimantritAH, tato gomAMse pake ke'pi caurA: pathikAzca bhoktuM pravRttAH, ke'pi gomAMsabhakSaNaM bahupApabhiti paribhAvya na bhojanAya pravRttAH, kevalamanyebhyaH pariveSaNaM vidadhati, atrAntare ca niSpatyAkAranizitakaravAkabhISaNamUrnayaH samAyayuH kUjakAH, tatastaiH sarve'pi bhoktAraH pariveSakAca parigRhItAH, tatra ye padhikA apAntarAle militAste pathikA vayamiti truvANA api cauropanItagomAMsabhakSaNaparicaSaNapattatayA cAracaduSTA iti gRhItA vinAzitAtha / / amumevA) dASTonti ke yojayati| je'viya parivesaMtI. bhAyaNANi dharati ya / te'vi bajhaMti tivveNa, kammuNA kimu bhoiNo? // 12 // ___vyAkhyA-iha caurANAM ye'pAntarAle bhojanavelAyAM vA the militAH pathikAstatrApi ye pariveSamAtra bhAjanadhAraNamAtraM vA kRtavantaste'pi kUjakairAgatya baddhA vinAzitAzca, evamihApi ye sAdhabojyebhyaH sAdhubhyaH AdhAkarma pariveSayanti vA gharanti te'pi tIveNa: dussahavipAkena narakAdigatihenunA karmaNA vadhyante, kiM punarAdhAkarmabhojinaH / tata etaddoSabhayAtpariveSaNAdimAtramadhyAdhAkarmaNaH ~96~ Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||120|| dIpa anukrama [142 ] mUlaM [142 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryutermalayagi yAvRti: // 47 // "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) - "niryuktiH [ 120 ] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " FO AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH pratiSevarNa yatibhirna karttavyama, iha caura sthAnIyA AdhAkarmmanimantriNaH sAdhavo gomAMsabhakSakacaurapathikasthAnIyAH svayaMgRhIta nimantritAdhAkarmabhojino gomAMsapariveSakAdisthAnIyA AdhAkarmmapariveSakAdayaH gomAMsasthAnIyamAdhAka pathasthAnIyaM mAnuSaM janma kUjakasthAnI yAni karmANi maraNasthAnIyaM narakAdiprapAtaH / / sampati pratizravaNasya pUrvoktaM rAjasutadRSTAntaM bhAvayati-- sAmatthaNa rAyasu pivahaNa sahAya taha ya tuNDikA / tipi hu paDisuNaNA raNNA sihaMmi sA nanthi // 121 // Education Internation vyAkhyA - guNasamRddhaM nAma nagaraM tatra mahAbalo rAjA tasya zIlA nAma devI, tayorvijitasamaro nAma jyeSThaH kumArA, saca rAjyaM jighRkSuH pitari duSTAzayazcintayAmAsa yathA mamaipa pitA sthaviro'pi na mriyate nUnaM dIrghajIvI sambhAvyate tato nijabhaTAn sahAyIkRtyainaM mArayAmIti, evaM ca cintayitvA nijabhaTaiH samaM mantrayituM prAvartata tatra kaiciduktaM vayaM te sAhAyakakAriNo'parairuktam-evaM kuru, kecitpunastRSNIM pratipedire, apare punazvetasyapratipadyamAnAH sakalamapi tadvRttAntaM rAjJe nivedayAmAsuH, tato rAjA ye sAhAyakaM pratipakSA ye caivaM kuvityuktavanto ye'pi ca tUSNIM tasthuH tAn sarvAnapi jyeSThaM ca kumAraM vaivasvatamukhe praticikSepa, yaistvAgatya niveditaM te pUjitAH, gAthAkSarayojanA tviyaM-' sAmatthaNaM ' svabhaTaiH saha paryAlocanaM, 'rAjahue ci tRtIyArthe saptamI, tato'yamarthaH- rAjamutena kartumArabdhamiti zeSaH, tatra keciduktaM pitRRhanane karttavye tava sahAyA vayamiti ' tathA ' iti samucaye cazabdo'nuktasamuccayArthaH sa ca kecidevaM kurviti bhASitavanta iti samucinoti, kecitpunastUSNIkA jAtA:- maunenAvasthitAH, eteSAM ca trayANAmapi pratizravaNadoSaH, yaistu rAjJe ziSTaM teSAM 'sA' tat pratizravaNaM nAsti / amumevArtha dArzantike yojayati bhuMja na bhuMje bhuMjasu taio tusiNIe bhuMjae paDhamo / tivhaMpi hu paDisuNaNA paDisehaMtassa sA natthi // 122 // For Penal Lise On ~97~ pratiSevaNAyAM steno dAharaNaM // 47 // yor Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [144] .- "niyukti: [122] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . prata gAthAMka ni/bhA/pra ||122|| vyAkhyA-iha kila kenApi sAdhunA catvAraH sAdhava AdhAkarmaNe nimantritA yathA bhuDgadhvaM yUyamenamAhAramiti, tatraivaM nimantraNe kRte prathamo mujhe, dvitIyaH mAha-nAI bhuJje muDava tvamiti, tRtIyo maunamAzritaH, caturthaH punaH pratiSiddhavAn yathA-na kalpate / sAdhUnAmAdhAkarma tasmAdahaM na bhujhe iti, tatra trayANAmAyAnA pratizravaNadoSaH, caturthasya pratipeSataH 'sA' tatpatizravaNaM nAsti, atrAha-nanyAyasyAdhAkarma bhukhAnasya pratipevaNalakSaNa eva doSaH, kathaM pratizravaNadoSa uktaH, ucyate, iha yadA''dhAkarmanimantritaH saMstadojanamabhyupagacchati tadA nAdyApi pratipevaNamiti pratizravaNadopaH, tata UI tu pratiSevaNaM, tato na kazcidoSaH / athAmISAmeva / bhojakAdInAM kaskaH kAyikAdiko doSaH syAd !, ata Aha| ANata jagA kammuNA u bIyarasa vAio doso / taiyarasa ya mANasio tIhi visuddho cauttho u // 12 // vyAkhyA haya AdhAkarmaNaH svayamAnetA yathAnItasya nimantritaH san bhoktA tau dvAvapi karmaNA-AnayanabhojanarUpayA kAyakriyayA tuzabdAnmanasA vAcA ca doSavanto, dvitIyasya tu bhukSya tvaM nAI bhujhe iti bruvANasya yAciko doSaH, upalakSaNametanmAnasikaca, tRtIyasya tu tUSNI sthitasya mAnasiko, yastu caturthaH sa tribhirapi dopairvizuddhaH, tasmAcaturthakalpena sarvadeva sAdhunA bhavitavyam / / sammati dRSTAntoktasya kumArasya ye doSAH saMprabhavanti tAnupadazyodhAkammeNo bhoktari yojayati paDisevaNa paDisuNaNA saMvAsa'NumoyaNA u caurovi / piyamAraga rAyasue vibhAsiyavvA jaijaNe'vi // 124 // ____ vyAkhyA-pitRmArake rAjamute pratiSevaNapratizravaNasaMvAsAnumodanArUpAzcatvAro'pi doSA ghaTante, tathAhi-tasya svayaM pitRmAraNAya pravRttatvAtmatiSevaNaM, vayaM tava sadAyA iti nijabhaTavacanaM pratipadyamAnasya pratizravaNaM, taireva sArddhamekatra nivasanena saMvAsaH, teSu bahumAnaka dIpa anukrama [144] Factainiorary.om ~ 98~ Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [146] - "niyukti: [124] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||124|| piNDaniyu-baraNAdanumodanA, evaM yatijane'pyAdhAkarmaNo bhoktari 'vibhASitavyAH ' yojanIyAH, atra yaH svayamAnIyAnyaiH saha mule tatra prathamato pratizravaNe termaLayagi- yojyante, tasyA''dhAkarma gRhasthagRhAdAnIya bhuJjAnasya pratiSevaNaM, gRhasthenA''yAkarmagrahaNAya nimantritasya tadahaNAbhyupagamaH pratizra- rAjamutorIvAttiH varNa, yasmai vadAdhAkarma AnIya saMvibhAgena prayacchati tena sahakatra saMvasataH saMvAsaH, tatraiva bahumAnakaraNAdanumodanA, yathAnyenAnIta- dA0 sevAmAdhAkarma nimantritaH san mur3e tasya prathamato nimantraNA'nantaramabhyupagacchataH pratizravaNaM, tato bhuJAnasya pratiSevaNaM, nimantrakeNa saha se elyudA0 // 48 // katra saMvasataH saMvAsaH, tatra bahumAnakaraNAdanumodanA, tadevaM yatra pratiSevaNaM tatra niyamatazcatvAro'pi doSAH, pravizravaNe ca kevale trayaH hAsaMvAse dvau, anumodanAyAM tvanumodanaiva kevalA, ata evAdipadaM guru zeSANi tu padAni laghulapulaghukAnIti // sammati saMvAse pachI-|| dRSTAntaM bhAvayati| pallIvahami naTThA corA vaNiyA vayaM na coratti / na palAyA pAvakaratti kAuM rannA uvAlaDA // 125 // vyAkhyA-vasantapuraM nAma nagaraM, tatrArimardano nAma rAjA, tasya priyadarzanA devI, tasya vasantapurasya pratyAsamA bhImAbhi-15 dhAnA pallI, tasyAM ca bahavo bhillarUpA dasyavaH parivasanti vaNijaztha, te ca dasyavaH sadaiva svapallyA vinirgatya sakalamaSyasmiddanarAjamaNDalamupadravanti, na sa kazcidasti rAjJaH sAmanto mANDaliko vA yastAn sAdhayati, tato'nyadA tatkRtaM sakalamaNDalopadravamAkaNye mahAkopAceza-| pUritamAnaso rAjA svayaM mahatI sAmagrI vidhAya bhillAn prati jagAma, bhillAzca palliM muktvA sammukhIbhUya saGkAma dAtumudyatAH, rAjA // 48 // pavalasenAparikalitatayA tAn sarvAnapyavagaNayya sotsAho hantumArabdhavAn, te caivaM hanyamAnAH ke'pi tatraiva parAsavo babhUvaH, ke'pi punaH palAyitavantaH, rAjA ca sAmarSaH pallI gRhItavAn , vaNijazca tatratyA na vayaM caurAstataH kimasmAkaM rAjA kAraSyati ? iti yuddhayA nAne dIpa anukrama [146] ~99~ Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [14] >> "niyukti: [125] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||125|| zana, rAjJA ca te'pi grAhitAH, tatastairvijJapayAMcake yathA-deva ! vayaM vaNijo na caurA iti, tato rAjAvAdIta-yUrya caurebhyo'pyatIvApa-1 rAdhakAriNo ye'smAkamaparAdhakAribhidhauraiH saha saMksatheti, tato nigRhItAH / gAthAkSarayojanA tu sugamatvAtsvayaM kAryA / dArzantike yojanAM karoti AhAkaDabhoIhiM sahavAso taha ya tabvivajjaMpi / dasaNagaMdhaparikahA bhAviti sulahavitipi // 126 // bhAvanA-yathA vaNijAM cauraiH sahakatra saMvAso doSAya babhUva tathA sAdhUnAmapyAdhAkarmabhoktRbhiH sahakatra saMbAso doSAya vedimatavyaH, yataH 'tadvivajemapi AdhAkarmaparihAramapi tathA 'surukSattimapi pRSTha-atizayena rUkSA draSyato vikalpaparibhogeNa bhAvato'bhi-11 pvaGgAbhAvena niHsnehA vRttiH-vartanaM yasya sa tathA tamapi AdhAkarmasambandhinyo darzanagandhaparikathA 'bhAvayanti' AdhAkarmaparibhogabAchApAdanena bAsayanti, tathAhi 'darzanam ' avalokanaM, taca manojhamanojatarAdhAkAhAraviSayaM niyamAdvAsayati, yataH kasya nAma zAkundAvadAto rasapAkamidhAnaniSNAtamahAsUpakArasusaMskRtaH zAlyAdhodano na manaHkSobhamutpAdayati, gandho'pi sadhastApitaghRtAdisambandhI nAsikendriyApyAyanazIlo balAdapi tadojane zraddhAmupajanayati, parikathA'pi ca viziSTaviziSTataradravyaniSpAditamodakAdiviSayA vidhIyamAnA tadAsvAdasampacyAzaMsAvidhau ceta utsAhayitumIzvarA, tathAdarzanAt , tato'vazyamAdhAkarmabhoktRbhiH saha saMbAso yatInAM / doSAyeti / / anumodanAyAM rAjaduSTadRSTAntaM bhAvayati rAyAroha'varAhe vibhUsio ghAio nayaramajjhe / dhannAdhannatti kahA vahAbaho kappaDiya kholA // 127 // vyAkhyA-zrInilayaM nAma nagaraM tatra guNacandro nAma rAjA, tasya guNavatIpamukhamantaHpuraM, tatraiva ca pure surUpo nAma vaNika, sa: dIpa anukrama [147] ~ 100~ Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||127|| dIpa anukrama [149 ] mUlaM [ 149] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDanatermalayagiyAhRttiH / / 49 / / "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [127] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH ca nijazarIrasaundaryavinirjitanakaradhvajalavaNimA kamanIyakA minInAmatIca kAmAspadaM svabhAvatazca paradArAbhivaGgalAlasaH, tataH so'nyadA rAjA'ntaHpurasannivezasamIpaM gacchannantaHpurikAbhiH sasnehamavalokitaH tenApi ca tAH sAbhilApamavekSitAH, tato jAtaH parasparamanurAgaH, dUtIniveditaprayogavazena ca tAH pratidinaM tena sevitumArabdhAH rAjJA ca kathamapyayaM vRttAnto jajJe, tato yadA so'ntaHpuraM prAvizattadA nijapurupaigrahito grAhayitvAcca yairevAbharaNairalaGkRto'ntaHpuraM praviveza tairevAbharaNairvibhUSito nagaramadhye catuSpathe sakalajanasamakSaM vicitrakadarthanApurassaraM vinipAtito rAjA cAntaH puravidhvaMsenAtIva dUnamanAstasmin vinAzite'pi na kopA''vezaM muJcati, tato harikAn preSayAmAsa, yathA re! durAtmAnaM taM ye prazaMsanti ye vA nindanti tAn drayAnapi mAM nivedaya ? iti evaM ca te preSitAH kApaTika veSadhAriNaH sarvatrApi nagare paribhramanti, lokAMzca taM vinAzitaM dRSTvA kecana bruvate, yathA aho ! jAtena manujanmanA'vazyaM tAvanmarttavyaM paraM yA asmAdRzAmadhanyAnAM dRSTipathamapi kadAcanApi nAyAnti tA apyeSa yathAsukhaM cirakAlaM bhuktvA mRtastasmAdanya eSa iti, apare bruvate - adhanya epa ubhayalokaviruddhakArI, svAmino'ntaHpurikA hi jananItulyAH, tatastAsvapyeSa saJcaran kathaM prazaMsAmarhati ziSTebhyaH ? iti, tataste dvaye'pi *herikairniveditA rAjJeo rAjJA ca ye tasya nindAkAriNaste sabuddhaya itikRtvA pUjitAH, itare tu kRtAntamukhe prAkSiSyanta, gAthAkSarayo*janA tvevaM-- rAjJo'varodha - antaHpuraM tadviSaye'parAdhe yairevA''bharaNairvibhUSito'ntaHpure praviSTastaireva vibhUSito nagaramadhye ghAtitaH, tataH kApaTikaveSadhAriNaH 'kholA: derikA rAjJA niyuktAH, lokAnAM ca tadviSayA dhanyAdhanyakathA, tato dhanyakathAkAriNAM vinAzaH itareSAM // 49 // tvavinAza iti, dAntika yojanA tvevam eke sAdhavastAvadAdhAkarma bhuJjate, tatrApare jalpanti -- dhanyA ete sukhaM jIvanti, anye bruvateghigetAn ! ye bhagavatpravacanapratiSiddhamAhAramaznanti tatra ye prazaMsinaste karmmaNA badhyante itare tu na, iddAntaH purasthAnIyamAdhAkarma, antaH Education International For Parts Only AdhAkarmaNi anumo ~ 101 ~ danAyAM rAjadaSTodA 0 you Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [149] - "niyukti: [127] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||27|| puradrohakAristhAnIyA AdhAkarmabhojinaH sAdhavaH, nRpasthAnIyaM jJAnAvaraNAdikaM karma, maraNasthAnIyaH saMsAraH, tatra ye AdhAkarmabhoktRmazaMsakAste karmarAjJo nigrAhyAH, zeSAstvanigrAhyAH // sampatyanumodanAprakArameva darzayati sAuM pajjattaM AyareNa kAle riukkhamaM nidaM / tagguNavikatthaNAe abhuMjamANe'vi aNumannA // 128 // ___vyAkhyA-AdhAkarmabhojina uddizya kecidevaM yuvate-varya tAvanna kadAcanApi manojhamAhAraM labhAmahe, ete hunaH sadaiva svAdu labha-8 te, tadapi ca 'paryAptaM ' paripUrNa, tatrApi 'AdareNa bahumAnapurassaraM tatrApi 'kAle prastutabhojanavelAyAM tadapi 'RtukSama zizirAdiRtUpayogi tathA 'khigdha ghRtapUrAdi, tasmAddhanyA amI mukhaM jIvanti, evaM 'tadguNavikatyanayA' tadguNaprazaMsayA 'abhumAne'pi' anabhyavadara-18 tyapi 'anumanyA anumodanA, iha anumanyAjanito doSo'pi kArya kAraNopacArAdanumanyetyuktaH, tato'yamartha:-abhuJjAne'pi anumo-18 danAdvAreNAdhAkarmabhojina iva doSo bhavatIti, anye tu tadguNavikatyanAmevaM yojayanti-AdhAkarmabhojinaM ko'pi kandarpaNAnAbhogena vA pRcchati-sAdhu labdhaM tvayA bhojanaM, tathA paryAptaM, tathA AdareNa bhaktyA ityAdi?, ttraapyvirodhH|| tadevamuktAnyAdhAkarmaNo nAmAni, taduktau ca yaduktaM mAm mUladvAragAthAyAm 'AdhAkammiyanAmA' iti tayAkhyAtaM, sampati 'eghaa| ityavayavaM vyAcikhyAmuridamAha___ AhA ahe ya kamme AyAhamme ya attakamme ya / jaha baMjaNanANattaM attheNa'vi pucchae evaM // 129 // vyAkhyA-atra para evaM pRcchati, yathA AdhAkarma adhaHkarma AtmaghnamAtmakarma ityeteSu caturyu nAmamu vyaJjanairnAnAtvaM vidyate, tathA 'arthenApi ' arthApekSayApi, nAnAtvamasti kiMvA na? iti, pRcchatavAyamabhiprAyaH-iha AdhAkAdInAM nAmnAM sarveSAmapi vyutpa-18 cinimittaM pRthak pRthaguktaM, tadyathA-AdhayA karma AdhAkarma, atra sAdhuviSayamaNidhAnapurassarapAkAdikriyAsvArambho vyutpattinimittam , dIpa anukrama [149] ~ 102~ Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||129|| dIpa anukrama [151] mUlaM [ 151] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryakamalayagi yAvRttiH // 50 // "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [129] + bhASyaM [ 22...] prakSepaM " 80 + AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH adho'dhaHkarma adhaH karmma, atra vizuddhebhyaH saMyamAdisthAnebhyo'gho'dhastarAmAgamanam AtmAnaM hantItyAtmanAmati, atra caraNAdyAtmavinAzanaM, parakarmya Atmakarma kriyate ityAtmakarmma, atra parakarmmaNa AtmasambandhitayA karaNaM, tastre'tra saMzayo, yathA vyutpattinimittaM pRthak pRthaga bhinnamevaM pravRttinimittamapi pRthak pRthag bhinnaM yathA ghaTapaTazakaTAdizabdAnAM, kiMvA na yathA ghaTakalazakumbhAdInAmiti, atra AhA ahe ya kamme ityAdAvakSarayojanA prAgiva bhAvanIyA // evaM pareNa prazne kRte sati ziSyamatimAgarabhyAdhAnAya sAmAnyato nAmaviSayAM caturbhaGgikAmAha- egahA egavaMjaNa egaDDA nANavaMjaNA caiva nANDa egavaMjaNa nANahA vaMjaNAnANA // 130 // vyAkhyA--iha nAmAni jagati pravarttamAnAni kAnicidupalabhyante ekArthAni ekavyaJjanAni kAnicidekArthAni nAnAvyaJjanAni, * kAnicinnAnArthAni ekavyaJjanAni kAnicitpunarnAnArthAni nAnAvyaJjanAni // asyA eva caturbhaGgikAyAH krameNa laukikanidarzanAni 5 gAthAdvayenopadarzayati dihaM khIraM khIraM egaha egavaMjaNaM loe| egahaM bahunAmaM duddha pao pIlu khIraM ca // 131 // gomahisiaAkhIraM nADaM egavaMjaNaM neyaM / dhaDapaDakaDasagaDarahA hoi pihatthaM pinAmaM // 132 // vyAkhyA - iha sarvatrApi jAtAvekavacanaM, tato'yamarthaH - ekArthAni ekavyaJjanAni nAmAni loke pravarttamAnAni dRSTAni, yathA kSIraM kSIramiti, iyamatra bhAvanA - ekatra kacidRhe godugdhAdiviSaye kSIramiti nAma mahattamupalabdhaM tathA'nyatrApi godugdhAdAveva viSaye Eaton Internation For Pralkata Use Only ~103~ AdhAkumaiMkAryAH // 50 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [154] - "niyukti: [132] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||132|| dIpa anukrama [154] kSIramiti nAma pravarttamAnamupalabhyate, evaM tato'pyanyatra gRhAntare, tato'mUni sarvANyapi kSIraM kSIramityevarUpANi nAmAni ekArthAni ekajAyanAni, tathA ekArthAni bahuvyaJjanarUpANi nAmAni yathA dugdhaM payaH pIla kIramiti, ani hi nAmAni sarvANyapi vivakSitago-|| dugdhAdilakSaNekArthAbhidhAyitayA nAnApuruparekakAlaM krameNakapuruSeNa kA prayujyamAnAni ekArthAni nAnAdhyaJjanAni ca tato dvitIye bhale nipatanti, nAnArthAnyekavyaJjanAni, yathA-gomahiSyajAsambandhiSu kSIraM kSIramiti nAmAni pravarttamAnAni, etAni hi nAmAni sarvANyapi samAnavyaJjanAni bhinnabhinnagodugdhamahiSIdugdhAdirUpArthavAcakatayA bhinnAni ca tata ucyante-nAnArthAnyekavyaJjanAni, nAnArthAnika nAnAvyaJjanAni yathA ghaTapaTazakaTarathAdIni nAmAni // tadevamuktAni caturbhazikAyA nidarzanAni, sAmpatamimAmeva caturbhaGgikAmAdhAkarma-18 jANi yathAsambhavaM gAthAyena yojayati AhAkammAINaM hoi duruttAi paDhamabhaMgo u / AhAhekammati ya biio sakiMda iva bhaMgo // 133 // AhAkammatariyA asaNAI u cauro tiybhNgo| AhAkamma par3accA niyamA sunno crimbhNgo|| 13 // vyAkhyA-AdhAkAdInAM nAmnAM yugapadddabhiH puruSairekena vA kAlabhedenaikasminneva azanAdirUpe vastuni yad 'dviruktAdi dviruccAraNAdi, AdizabdAta triruccAraNAdiparigrahaH, sa bhavati prathamo bhaGgaH, kimuktaM bhavati ?-ekatra vasatAvazanaviSaye kenApyAghAkasammeti nAma prayuktaM, tathA'nyatrApi vasatyantare'zanaviSaye evAdhAkammati nAma prayujyate, tathA tato'nyatrApi vasatyantare, tAnyamUni sarvA-18 NyayAdhAkammati nAmAni ekArthAni ekavyaJjanAni iti prathame bhane'vataranti, AdhAkarma adhAkammetyAdIni tu nAmAni vivakSitAza-18 nAdirUpaikaviSaye pravartamAnAni dvitIyo bhaGgaH, ekArthAni nAnAvyaJjanAnItyevaMrUpadvitIyabhaGgaviSayANi 'sakiMda ive ti yathA indraH zakra ~ 104~ Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [154] - "niyukti: [132] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||132|| ityevamAdIni nAmAni, tathA 'azanAdayaH' azanapAnakhAdimasyAdimarUpAH catvAra 'AdhAkAntaritA' AdhAkarmazabdena vyava- AdhAkahitA yathAzanamAdhAkarma pAnamAdhAkamrmetyevamAdi, 'tRtIyabhaGgaH tRtIyabhaGgaviSayAH, atrApyayaM bhAvArtha:-yadA'zanAdayaH pratyekamAdhAkarma | maNi eAdhAkammeti dezabhedena bahubhiH puruSairekakAlamekena vA puruSeNa kAlabhedenocyante tadA tAni AdhAkarma AdhAkammeti nAmAni kAdhAdinAnArthAnyekavyaJjanAnIti tRtIye bhaGge'vataranti, adhAkarmarUpaM nAmAzritya punazcaramo bhaGgo nAnArthAni nAnAvyaJjanAnItyevarUpo niyamAcchUnya ASAkarma AdhAkammatyevamAdinAmnAM sarveSAmapi samAnavyaJjanatvAta , upalakSaNametata, tena sarvASyapi nAmAni pratyekaM cara-1 rAmabhaGgena vartante, yadA tu ko'pyazanaviSaye AdhAkammeti nAma mayuGkte pAnaviSaye tvadhaHkati khAdimaviSaye svAtmanamiti khAdimaviSaye svAtmakammeti tadA'mUni nAmAni nAnArthAni nAnAvyaJjanAni ceti caramo'pi bhagaH pApyate, iha vivakSitAzanAdirUpakaviSaye pravartamAnAni AdhAkAdhAkarmaprabhRtIni nAmAni dvitIyabhaGga uktastatastadeva bhAvayati iMdatthaM jaha sadA puraMdarAI u nAivattaMte / ahakamma AyahammA taha Ahe nAivartate // 135 // vyAkhyA-yathA 'indrArtham ' indrazabdavAcyaM devarAjarUpaM 'purandarAdayaH' purandarazakra ityevamAdayaH zabdA nAtivartante-nAtikamanti, tathA adha:kammevAtmanazabdo upalakSaNametat Atmakarmazabdazca 'Aha'nti sUcanAtsUtra miti nyAyAdApAkammodha-AdhAkambhezabda-|| nAvAcyaM nAtivante, yadeva yena dopeNa duSTamAdhAkarmazabdavAcyamodanAdi tadeva tenaiva doSeNa duSTamadhaHkAdayo'pi zabdA bruvate iti // 51 // bhAvaH / etadeva bhAvayati AhAkammeNa ahekareti jaM haNai pANa bhuuyaaii| jaM taM AyayamANo parakammaM attaNo kuNai // 136 // 00000000000000004666 dIpa anukrama [154] TRIAnsurary.orm ~ 105~ Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [158] - "niyukti: [136] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||136|| vyAkhyA-AdhAkarmaNA bhujyamAnena kRtvA yasmAdvizuddhebhyo vizuddhatarebhyaH saMyamAdisthAnebhyo'vatIryAdhastAdAtmAnaM karoti tena || kAraNena tadevAdhAkarma adha:kamrmesyucyate, tathA yasmAdAdhAkarmaNA bhujyamAnena kRtvA sa eva bhoktA paramArthataH 'mANAn dvIndriyAdIna | bhUtAn ' vanaspatikAyAn upalakSaNametat jIvAn saccAMzca hanti-vinAzayati, 'jassahA AraMbho pANivaho hoi tassa niyameNa ' iti / vacanaprAmANyAta, prANAdIvaghnan niyamataH caraNAdirUpamAtmAnaM hanti, 'pANivahe vaiyabhaMgo' ityAdivacanAcata AdhAkarma aatmnmi|tyucyte, tathA ' yat' yasmAtkAraNAt 'tat / AdhAkarma AdadAnaH parasya-pAcakAdeH sambandhi yaskamrma-ArambhajanitaM jJAnAvaraNI yAdikamutpannamAsIt tadAtmano'pi karoti, tatastadAdhAkarma aatmkmmetyucyte, tasmAdadhaHkarmAdIni nAmAni sarvAppapi nAdhAkarmazabdArthamativartante iti dvitIye bhaGge'vataranti / tadevaM bhUladvAragAthAyAM 'egaTThA' ityapi vyAkhyAta, sammati 'kassa pAva' ityavayava / vyAcikhyAsurAhakarasatti pucchiyamI niyamA sAhammiyarasa ta hoi / sAhammiyassa tamhA kAyabdha parUvaNA bihiNA // 137 // vyAkhyA-'kasya' puruSavizeSasya arthAya kRtamAdhAkarma bhavatIti pareNa pRSTe uttaramabhidhIyate, niyamAtsAdharmikasyArthAya kRtaM tat ' AdhAkarma bhavati, tasmAtsAdharmikasyAgamoktena vidhinA prarUpaNA kartavyA / pratijJAtameva nirvAhayati 1 prANA dvitricatuH proktA, bhUtAstu taracaH smRtAH / jIvAH paJcendriyAH proktAH, zeSAH sattvA udIritAH // 1 // 2 yasyArthamArambhaH prANivadhaH bhavati tasya niymen| 3 prANivadhAn tabhaGgaH / dIpa anukrama [158] Taurasurare.org ~ 106~ Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [160] >> "niyukti: [138] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: AdhAkarma piDaniyutermaSyagirIyAvRttiH Ni sAghamikamarU prata gAthAMka ni/bhA/pra ||138|| // 52 // nAma ThavaNA dabie khette kAle a pavayaNe liMge / dasaNa nANa caritte abhimgahe bhAvaNAo ya // 138 // vyAkhyA-nAma ti nAmni sAmpikaH, sthApanAsAdharmikaH, 'dravye dravyaviSayaH sAdharmika evaM kSetrasAdharmikaH, kAlasApa-II mikA, pravacanasAdharmikaH, liGgasAdharmikaH, darzanasAdharmikaH, jJAnasAdharmika, cAritrasAdharmikaH, abhigrahasAdharmikaH, 'bhAvaNAo ya'tti paNA bhAvanAtazca sAdharmiko bhavati, tadevaM dvAdazadhA sAdharmikAH / / enAmeva gAthAM gAthAtrayeNa vyAkhyAnayati nAmaMmi sarisanAmo ThavaNAe ktttthkmmmaaiiyaa| davvaMmi jo u bhavio sAhami sarIragaM ceva // 139 // khete samANadesI kAlaMmi smaannkaalsNbhuuo| pavayaNi saMghegayaro liMge syaharaNamuhapotI // 14 // dasaNa nANe caraNe" tiga paNa paNa tiviha hoi u critte| davyAio abhiggaha aha bhAvaNamo aNicAI // 14 // vyAkhyA-'nAmni' nAmaviSayaH sArSika: sadRzanAmA, kimuktaM bhavati ?-vivakSitasya sAghoryannAma tadeva yadA itarasyApi tadAnIM sa itarastasya sAdhonAmasAdharmiko bhavati, yathA devadacanAmnaH sAghodevadattanAmA kazciva, tathA 'sthApanAyAM ' sthApanA-| viSaye sAdharmikaH 'kASThakammodikA' dArumayapatimApabhRtikA, iha snehavazAt kazcintrijaputrAdeH sAdhojIMvato mRtasya vA kASThamayIM matimAM kArayati sA pratimA anyeSAM jIvatAM saMyatAnAM sthApanAsAdharmikaH, AdizabdAtpASANAdikAtimAparigrahaH, anena sadbhAva-III sthApanAsAdharmika ukko, yadA tvakSAdau sAdhusthApanA tadA so'sadbhAvasthApanAsAdharmika, tathA dravye bhAvapradhAno'yaM nirdezaH 'dravyatve vyatvaviSayaH sAdharmiko yo bhavyo yogyaH sAdharmikatvasya, kimuktaM bhavati ?-yastenaiva zarIrasamucchUyeNa pravarddhamAnena sAdhoH sAdha dIpa anukrama [160] sAdharmikANAM dvAdaza-bhedA: ucyate ~ 107~ Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [163] - "niyukti: [141] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||141|| kamiko bhaviSyatIti sa bhavya ityarthaH, tathA yaJca sAdharmikazarIraM siddhizilAtalAdigatamapagatajIvitaM bhavyazarIrarUpo'tItasAdharmikazarIra rUpazca dravyasAdharmikaH, 'kSetre' kSetraviSayaH sAdharmika, 'samAnadezI' samAnadezasambhUtaH, kAlasAdharmikaH samAnakAlasambhUtaH, pravacanasAdharmika: sAdhvAdicatRSTayarUpasaGkhamadhyAdanyatamaH kazrita, liGgasAdharmiko syaharaNamuhapotI iti sUcanAt sUtramitinyAyAt rajoharaNamukhapotikAgrupakaraNavAn, 'darzanasAdharmikaH' samAnadarzanaH, darzanaM ca vidhA, tadyathA-sAyika kSAyopazamikamaupazamikaM ca, tato darzanadvAreNa yaH sAdharmikaH so'pi tridhA, tadyathA-sAyikadarzanasAdharmika kSAyopazamikadarzanasAdharmika aupazamikadarzanasAdharmikazca, tatra kSAyikasamyagdRSTeH kSAyikasamyamTaSTiH kSAyikadarzanasAdharmika ityAdi, 'jJAnasAdharmika' samAnajJAna:, jJAnaM ca pazvadhA, tathathAmatijhAnaM zrutajJAnamavadhijJAnaM manaHparyavajJAnaM kevalajJAnaM ca, tato jJAnadvAreNa sAdharmiko'pi paJcadhA, tayathA-patijJAnasAdharmika ityAdi tatra matijJAnino matijJAnI matijJAnasAdharmika ityAdi / cAritrasAdharmikaH samAnacAritraH, cAritramapi ca paJcadhA, tadyathA--sAmAyika chedopasthApanaM parihAravizuddhika sUkSmasamparAyaM yathAkhyAtaM ca, tatazcAritreNa sAdharmiko'pi paJcadhA, tayathA-sAmAyikacAritrasAdhavArSikazchedopasthApanikacAritrasAdharmika ityAdi, tatra sAmAyikacAritrasya yo'paraH sAmAyikacAritraH sa sAmAyikacAritrasAdharmika ityAdi, 'tiviha hoi u carite' matAntareNa punazcAritre-cAritraviSayaH sAdharmikatrividho bhavati, yatazcAritra matAntareNa vidhA'tra vivakSita, tadyathA-kSAyika kSAyopazamikamaupazamikaM ca, tatastadvAreNa yaH sAdharmikaH so'pi tridhA, tayathA-sAyikacAritrasAdharmika ityAdi, tatra kSAyikacAritrasyAparaH kSAyikacAritra: kSAyikacAritrasAdharmika ityAdi, abhigrahA dravyAdI-dravyAdiviSayAzcaturvidhAstadyathA-dravyAbhigrahAH kSetrAbhigrahAH kAlAbhigrahAH bhASAbhigrahAca tadvAreNa sAdharmikA api caturvidhAstadyathA-dravyAbhigrahasAdha / dIpa anukrama [163] Marauranorm ~ 108~ Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||14|| dIpa anukrama [163] mUlaM [ 163 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryuktermalayagi- : yAvRttiH // 53 // "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryukti: [141] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " * AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH rmikAH kSetrAbhigrahasAdharmikA ityAdi, tatra dravyAbhigrahasyAparo dravyAbhigraho dravyAbhigrahasAdharmika ityAdi, bhAvanA dvAdazadhA tadyathAanityatvabhAvanA ( 1 ) azaraNatvabhAvanA ( 2 ) ekatvabhAvanA ( 3 ) anyatvabhAvanA ( 4 ) azucitvabhAvanA (5) saMsArabhAvanA (6) kamazravabhAvanA (7) saMvarabhAvanA (8) nirjaraNabhAvanA (9) lokavistAra bhAvanA (10) jinapraNItadharmabhAvanA (11) bodhidurlabhatvabhAvanA ( 12 ), bhAvanAdvAreNa sAdharmikA api dvAdazadhA tadyathA - anityatvabhAvanAsAdharmiko 'zaraNatvabhAvanAsAdharmika ityAdi, tatrAnityatvabhAvanAsahitasyAparo'nityatvabhAvanAsahito'nityatvabhAvanAsAdharmika ityAdi, tadevaM vyAkhyAtAH sarve'pi sAdharmikAH / sampratyetAnevAdhikRtya kalpyAkalpyavidhirvaktavyaH, tatra nAmasAdharmikamadhikRtya prathamataH kalpyA kalpavidhi gAthAyena | pratipAdayati jAyaMta devadattA gahIva agihIva tesi dAhAmi / no kappaI gihINaM dAhaMti visesiye kappe // 142 // pADIsuvi evaM mIsAmIsesu hoi hu vibhAsA / samaNesa saMjayANa u bisarisanAmANavi na kappe // 143 // vyAkhyA - iha ko'pi pitari mRte jIvati vA tannAmAnurAgatastannAmayuktebhyo dAnaM dilyurevaM saGkalpayati, yathA yAvanto gRhasthA agRhasthA vA devadattAstebhyo mayA bhaktAdikamupaskRtya dAtavyaM tatraivaM saGkalpe kRte devadatAkhyasya sAdhorna kalpate, devadattazabdena tasyApi saGkalpaviSayIkRtatvAt, yadA punarevaM saGkalpayati, yathA yAvanto gRhasthA devadattAstebhyo dAtavyamiti tadA evaM 'vizeSite ' nirddhArite sati tadyogyamupaskRtaM devadattAkhyasya sAdhoH kalpate, tasya vivakSitasaGkalpaviSayIkaraNAbhAvAt, tathA pAkhaNDiSvapi mizrA - mizreSvevaM pUrvoktaprakAreNa vibhASA karttavyA, iha sAmAnyasaGkalpaviSayA mizrA ucyante, yathA yAvantaH pAkhaNDino devadattA iti prati Education Internation For Parts Only ~109~ AdhAkarmaNi sAdharmikamarUpaNA | // 53 // waryara Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [165] - "niyukti: [143] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||143|| niyatasaGkalpaviSayAstvamizrA yathA yAvantaH sarajaskAH pAkhaNDino yadivA saugatA devadattA ityAdi, tatra yAvanto devadattAH pAkhaNDina iti mizrasaGkalpe kRte na kalpate pAkhaNDidevadattazabdAbhyAM devadattAkhyasyApi sAdhoH saGkalpaviSayIkRtatvAt , yadA punaramiyaH saGkalpo yathA yAvantaH sarajaskAH pAkhaNDino devadattA yadivA yAvantaH saugatA devadattA yadA sAdhuvyatirekeNa sarve'pi pAkhaNDino devadattAhastebhyo dAsyAmIti, tadA devadattAkhyasya sAdhoH kalpate, tasya saGkalpaviSayIkaraNAbhAvAt , yathA ca pAkhaNDiSu mizrAmizreSu vibhASA kRtA tathA zramaNeSvapi mizrAmizreSu kartavyA, zramaNA hi zAkyAdayo'pi bhaNyante, yato vakSyati-niggaMthasakatAvasageruyaAjIva paJcaddA samaNA'tato yadevaM mizrA saGkalpo yAvantaH zramaNA devadattAkhyAstebhyo dAsyAmIti tadA devadatvAkhyasya sAdhorna kalpate, tasya zramaNadevadattazabdAbhyAM saGkalpaviSayIkRtatvAt , yadA punarevamamizraH saGkalpo yAcantaH zAkyAH zramagA yadivA AjIvikA devadattA yadA-sAdhuvyatirekeNa sarvaM zramaNA devadattAstebhyo dAsyAmIti tadA kalpate, tasya vivakSitasaGkalpaviSayIkaraNAbhAvAt , saMyatAnAM tu nimranthAnAM visadRzanAnAmapi saGkalpe kRte devadattAkhyAdeH sAdhona kalpate, kimuktaM bhavati ?-caitranAmno'pi saMyatasyoddezena kRtaM / devadattAkhyasya sAdhone kalpate, tathA bhagavadAjJAvijUMbhaNAta, yadA punastIrthakarapatyekabuddhasaGkalpanena kRtaM tadA kalpate, tIrthakarapratyekabuddhAnAM saGghAtItatvena saDamadhyavartibhiH sAdhubhiH saha sAdharmikatvAbhAvAt , ' saMjayANa u visarisanAmANavina kappe' iti vacanAcArthApattyA yAvanto devadattA ityAdI visadRzacaitrAdinAmnAM sAdhUnAM kalpata eveti pratipAditaM draSTavyaM / tadevamukto nAmasAdharmikamadhikRtya kalapyAkalpyavidhiH, sampati sthApanAdravyasAdharmikAvadhikRtya tamAha--- nIsamanIsA va kaDaM ThayaNAsAhammiyammi u vibhAsA / dave mayataNubhattaM na taM tu kucchA vivajjejjA // 14 // dIpa anukrama [165] ~110~ Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||144|| dIpa anukrama [166 ] mUlaM [ 166 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryu - termalayagi yAvRttiH // 54 // Jan Educatin "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [144] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " * AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vyAkhyA - iha ko'pi gRhI gRhItamavajyasya mRtasya jIvato vA pitrAdeH snehavazAt pratikRtiM kArayitvA tatpurato DhaukanAya baliM niSpAdayati, tanniSpAdanaM ca dvidhA, tayathA - nizrayA anizrayA ca tatra ye rajoharaNAdiveSadhAriNo matpitRtulyAstebhyo dAsyAmIti saGkalpya niSpAdayati tadA tadbaliniSpAdanaM nizrAkRtamucyate, yadA tvevaMvidhaH saGkalpo na bhavati, kintvevameva DhaukanAya baliM niSpAdayati tadA tadbaliniSpAdanamanizrAkRtamucyate, tathA cAha-'nIsamanIsA va kaTaM' iha prathamA tRtIyArthe veditavyA, tato'yamarthaH --- nizrayA'nizrayA vA yatkRtaM - niSpAditaM bhaktAdisthApanAsAdharmikaviSaye tatra vibhASA karttavyA, yadi nizrAkRtaM tadapi ca DhaukitamaDhaukitaM vA tarhi na * kalpate, anizrAkRtaM tu DhaukitamaDhaukitaM vA kalpate, paraM tatrApi pravRttidoSaprasaGga iti pUrvasUrayo niSedhamAcakSate tathA 'dravye ' dravyasAdharmikaviSaye yanmRtatanubhaktaM- tatkAlaM mRtasya sAdhoryA tanustasyAH purato DhaukanAya yadazanAdi tatputrAdinA kRtaM tanmRtatanubhaktaM tadapi dvidhA- nizrAkRtamanizrAkRtaM ca tatra sAdhubhyo dAsyAmIti saGkalpya kRtaM nizrAkRtamitarattu svapitrAdibhaktimAtrakRtamanizrAkRtaM, tatra yannizrAkRtaM tanniSedhayati-naiva kalpate, itaracvanizrAkRtaM kalpate, kintu tadgrahaNe loke jugupsA-nindA pravarttate yathA aho ! amI bhikSavo niHzUkA mRtatanubhaktamapi na pariharantIti tato vivarjayanti tatsAdhavaH / / sammati kSetrakAlasAdharmikAvadhikRtyAtidezena kalpyA kalpyavidhimAhapAsaMDiyasamaNANaM gihiniggaMthANa ceva u vibhAsA / jaha nAmaMmi taheva ya khete kAle ya nAyantraM // 145 // vyAkhyA - yayA ' nAmni ' nAmasAdharmikaviSaye pApaNDinAM zramaNAnAM ' gihitti' sUcanAtsUtramiti nyAyAda gRhyagRhiNAM nirgra 1 anyatra prasiddhasyAnyatra kathanamatidezaH / rationa For Penal Use On ~ 111~ AdhAkarma Ni sthApa nAdravyasA // 54 // org Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [16] "niyukti: [145] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||145| dIpa anukrama [167] nyAnAM ca vibhASA kRtA tathA kSetre kAle ca vibhASaNaM jJAtavyaM, tatra 'kSetra saurASTrAdikaM 'kAlo' dinapauruSyAdikaH, tatra kSetraviSaye / Tell vibhASA evaM-yadi saurASTravezotpatrebhyaH pApaNDibhyo mayA dAtavyamiti saGkalpaH tadA saurASTra dezotpatrasya sAdhone kalpate, saurASTradezolpa-11 natvena tasyApi saGkalpaviSayIkaraNAta, zeSadezotpannAnAM tu kalpate, teSAM saGkalpaviSayIkaraNAbhAvAt , yadi puna: saurASTradezotpannebhyaH pApa-| DibhyaH sarajaskebhyo yadivA saugatebhyo yadvA sAdhunyatirekeNa sarvapApaNDibhyo dAsyAmIti saGkalpaH tadA saurASTradezotpannasyApi sAdhoH kalpate, tasya saGkalpAkroDIkaraNAta, evaM zramaNeSvapi sAmAnyataH saGkalpiteSu na kalpate, sAdhuvyatirekeNa tu saGkalpiteSu kalpate, tathA bhAgRhAgRdiSu sAmAnyataH saurASTradezotpanatvena saGkalpiteSu na kalpate, kevaleSu tu gRhiSu kalpate, nigrenyeSu tu saurASTra dezotpanneSvasaurASTradezo-pI panneSu vA saMkalpiteSu saurASTradezotpannAnAmanyadezotpannAnAM vA sarvathA na kalpate, tadevaM kSetrasAdharmike vibhASA bhAvitA, evaM kAlasAdharmike'pi bhAvanIyA, yathA vivakSitadinajAtebhyaH pApaNDibhyo mayA dAtavyamiti saGkalpite tasyApi taddinajAtasya sAdhone kalpate, tasyApi : tadinajAtatvena saGkalpAviSayIkaraNAta, zeSadinajAtAnAM tu kalpate, saGkalpaviSayIkaraNAbhAvAta, ityAdi sabai pUrvoktAnusAreNa bhAvanIyaM, pravacanAdipadasaptake punarevaM pUrvAcAryavyAkhyA-pravacanaliGgadarzanajJAnacAritrAbhigrahabhAvanArUpeSu saptamu padeSu dvisaMyogabhaGkA ekaviMzatiH, tadyathA-pravacanasya liGgena sahako, darzanena saha dvitIyo, jJAnena saha tRtIyaH, evaM yAvadbhAvanayA saha SaSTha iti pada bhaGgAH, evaM liGgasya darzanAdibhiH saha paJca, darzanasya jJAnAdibhiH saha catvAraH, jJAnasya cAritrAdibhiH saha trayaH, cAritrasyAbhigrahabhAvanAbhyAM dvau, abhigrahasya bhAvanayA sahaka ityekaviMzatiH, eteSu caikaviMzatisaGkhyeSu bhaGgeSu pratyekamekaikA caturbhaGgikA, tayathA-pravacanataH sAdharmiko na liGgataH, liGgataH sAdharmiko na pravacanatA, pravacanataH sAdharmiko lintazca, na pravacanato na liGgataca, zeSeSu bhaGgeSu yathAsthAnaM caturbhaGgikA darzayiSyate / / tatra prathamacaturbhaDikAyA AdhabhaGgadvayodAharaNamupadarzayati Hrwasaram.org ~112~ Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||146|| dIpa anukrama [168 ] mUlaM [ 168 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniyu ktemalayagi yAvRttiH // 55 // "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryukti: [146] + bhASyaM [ 22...] prakSepaM " 80 + AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH dasa sasihAgA sAvaga pavayaNa sAhammiyA na liGgeNa / liGgeNa u sAhambhI no pavayaNa nihagA savve // 146 // vyAkhyA--pravacanataH sAdharmikA na liGgena aviratasamyagdRSTerArabhya yAvadazamIM zrAvakapratimAM pratipannA ye zrAvakAste'tra draSTavyAH, kuta ityAha-' dasa sasihAgA' ityatra 'nimittakAraNahetuSSu sarvAsAM vibhaktInAM prAyo darzana miti nyAyAddhetI prathamA, tato'yamarthaHyataste dazamIM zrAvakapratimAM pratipannAH 'sazikhAkAH ' zikhAsahitAH kezasahitA evetyarthaH, tataste pravacanata eva sAdharmikA bhavanti na liGgato, ye svekAdazIM zrAcakapratimAM pratipannAste niSkezA ityAdinA liGgato'pi sAdharmikA bhavantIti tadvivarjanam, eteSAM cArthAya yaskRtaM tatsAdhUnAM kalpate, tathA liGgataH sAdharmikA na pravacanato nivAH teSAM pravacanavahirbhUtatvena pravacanataH sAdharmikatvAbhAvAt liGgaM tu teSAmapi rajoharaNAdikaM vidyate iti liGgataH sAdharmikAH teSAmapparthAya kRtaM sAdhUnAM kalpate, nihavA divA-choke nivatvena jJAtA | ajJAtAca, tatra ye jJAtAste ida grAdyAH, ajJAtAnAM loke sAdhutvena vyavaharaNabhAvataH pravacanAntarvarttitvAt ihAya bhayena udAhRte zeSamuttaraM bhaGgadvayaM svayameva zrotAro'vabhorasyante iti buddhayA nirmuktikRnodAhRtavAn, anenaiva ca kAraNena zeSANAmapi caturbhaGgikANAmAdyameva bhaGgadvayamudAhariSyati nottaraM bhaGgadvayaM vayaM tu sukhAvabodhAyodAhariSyAmaH, tatrAsyAmeva prathamacaturbhaGgikAyAM pravacanataH sAdharmikA liGgatatheti tRtIyabhaGge udAharaNaM sAdhavaH ekAdazIM pratimAM pratipannAH zrAvakA vA, tatra sAdhUnAmarthAya kRtaM na kalpate zrAvakANA svarthAya kRtaM kalpate, na pravacanataH sAdharmikA nApi liGgatastIrthakaramatyekabuddhAH teSAM pravacanaliGgAtItatvAt teSAparyAya kRtaM kalpate, dvitIyA catumeGgikA pravacanataH sAdharmikA na darzanato, darzanataH sAdharmikA na pravacanataH, pravacanataH sAdharmikA darzanatatha na pravacanato na darzanataH, tatrAdyabhaGgadvayodAharaNamAha Education International AdhAkarmaNi sAdharmikANAM caturbhaGgI kathayate For Park Use Only ~113~ AdhAkarma Ni sAdhamikacatu bheGgayaH | // 55 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [169] - "niyukti: [147] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||147|| visarisadasaNajuttA pavayaNasAhammiyA na daMsaNao / tityArA patteyA no pazyaNadaMsaptAhammI // 147 // vyAkhyA-pravacanataH sAmikA na darzanataH, 'visadRzadarzanayuktAH' vibhinnAyikAdisamyaktvayuktAH sAdhavaH zrAvakA vA, kimuktaM bhavati ?-ekeSAM sAdhUnAM zrAvakANAM vA kSAyopazamika darzanamapareSAM tvaupazamika kSASika vA te parasparaM pravacanataH sAdharmikA na darzanataH, satra sAdhUnAmarthAya kRtaM sAdhUnAM na kalpate zrAvakANAM tvarthAya kRtaM kalpate tathA darzanataH sAdharmikA na mavacanataH, tIrthakarAH pratyekabuddhA vA samAnadarzanA veditavyAH, teSAmarthAya kRtaM sAdhUnAM kalpate, pravacanataH sAdharmikA darzanatava, sAdhavaH zrAvakA vA samAnadarzanAH, atrApi sAdhUnAmarthAya kRtaM na kalpate zrAvakANAM tvAya kRtaM kalpate, na mavacanato nApi darzanatastIrthakarapratyekabuddhanivAH, tatra tIrthakarAH pratyekabuddhAzca vibhinnadarzanA veditavyAH, nihavAzca mithyAdRSTayaH pratItA eva, eteSAM ca sarveSAmarthAya kRtaM kalpate / tRtIyA catubhaGgikA pravacanataH sAdharmikA na jJAnataH, jJAnataH sAdharmikA na pravacanataH, pravacanato'pi sAdharmikA jJAnatazca, na pravacanato nApi jJAnataH, evaM caturthyapi caturbhaGgikA pravacanasya cAritreNa saha veditavyA, etayoIyorapi caturbhaDikayorAyamAdyaM bhaGgadayamatidezenodAharati nANacarittA evaM nAyabA hoti pavayaNeNaM tu / vyAkhyA-yathA pravacanena saha darzanamuktam , evaM jJAnacAritre api pravacanena saha jJAtavye, tadyathA-pravacanataH sAdharmikA na jJAnataH, visadRzajJAnasahitAH sAdhavaH zrAvakA vA, atrApi yadi sAdhanastArha na kalpate, atha zrAvakAstahi kalpate, jJAnataH sAdharmikA na pravaca dIpa anukrama [169] ~114~ Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [169] - "niyukti: [147] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||147|| piNDaniyunataH, tIrthakarAH pratyekabuddhA vA samAnajJAnAH, tepAmarthAya kRtaM kalpate, pravacanata: sAdharmikA jJAnatazca, sAdhakaH zrAvakA vA samAnajJAnAH AdhAkarmakemeLayagi-1 atrApi sAdhvayaM kRtaM na kalpate, zrAvakANAM svarthAya kRtaM kalpate, na prabacanato nApi jJAnatastIrthakaramatyekavaddhanidvAH, tatra tIrthakarAHNi sAdhA rIyAvRttiH pratyekabuddhAzca vibhinnajJAnA beditavyAH, nidavAsnu mithyASTitvAdazAninaH pratItA eva, eteSAM sarvepAmadhyarthAya kRtaM kalpate, tathA pravaca- kacatusa /nataH sAdharmikA na cAritrataH sAdhavaH zrAvakAca, tatra sAdhako visadRzacAritrasahitA beditavyAH, zrAvakANAM tvaviratasamyagdRSTInAM sarvathA / piratyabhAvena dezaviratAnA tu dezacAritratayA cAritratA sAdharmikatvAbhAvaH mumatItaH, sAdhvathai cetkRtaM na kalpate zrAvakArya cedi | kalpate, cAritrataH sAdharmikA na pravacanataH, tIrthakaramatyekabuddhAH samAnacAritrAH, teSAmarthAya kRtaM kalpate, pravacanataH sAdharmikAzcAritra tazca sAdhavaH samAnacAritrAH, teSAmarthAya kRtaM na kalpate, na pravacanato nApi cAritratastIrthakarasaspekabuddhaniGgavAH, tatra tIrthakaramaspekabuddhA Te|visadRzacAritrA veditavyAH, nihavAstvacAritriNa eva, eteSAM ca sarveSAmapyarthAya kRtaM kalpate // pazcamI caturbhagikA pravacanataH sAdharmikA nAbhigrahataH, abhigrahataH sAdharmikA na pravacanataH, pravacanato'pi sAdharmikA abhigrahatazca, na pravacanato'pi nApyabhigrahatazca, evaM SaSThayapi caturbhaGgikA pravacanasya bhAvanayA saha veditavyA, etayoIyorapi caturbhaGgikayoH pratyekamArya bhaGgAdvayamadAharati pavayaNao sAhammI nAbhiggaha sAvagA jaiNo // 148 / / sAhamma'bhiggaheNaM nopavayaNa niNha tittha patteyA / evaM pavayaNabhAvaNa etto sesANa vocchAmi // 149 // ___ vyAkhyA-pravacanataH sAdharmikA nAbhigrahataH zrAvakA yatayazca visadRzAbhigrahasahitAH, tatra zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhU dIpa anukrama [169] ~115~ Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [171] - "niyukti: [149] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||149|| ||nAm , abhigraheNa sAmikA na pravacanena, nihnavatIrthaMkarapratyekabuddhAH, eteSAM cAya kRtaM kalpate, pravacanataH sAdharmikA abhigrhtaa| sAdhavaH zrAvakAca samAnAbhigrahAH, atrApi zrAvakANAmoMya kRtaM kalpate na sAdhUnAM, na pravacanato nApyabhigrahataH, tIrthakarapratyekabuddha|| nihavA visadRzAbhigrahakalitA nirabhigrahA bA, teSAmoya kRtaM kalpate, 'evaM pavayaNabhAvaNa 'ci evaM-pUrvoktena prakAreNa pravacanabhAvaneti-18 pravacanabhAvanAcaturbhamikA bhAvanIyA, tadyathA-pravacanataH sAdharmikA na bhAvanAtaH, sAdhavaH zrAvakA vA visadRzabhAvanAkAH, atrApi zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhUnAM, bhAvanAtaH sAdharmikA na pravacanataH, nivatIrthakaramatyekabuddhAsteSAmarthAya kRtaM kalpate, pravacanataH || sAdharmikA bhAvanAtaca, sAdhavaH zrAvakAzca samAnabhAvanAkAH, tatra AvakANAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhUnAM, na pravacanato nApi bhAvanAtaH | tIrthakaramatyekabuddhanihavA visadRzabhAvanAkAH, eteSAmarthAya kRtaM kalpate, tadevamuktAni pravacanAzritAnAM paNNAM caturbhazikAnAmudAharaNAni, etto sesANa bocchAmiti ita Urca zeSANAM caturbhagikANAmudAharaNAni vakSye / pratijJAtamevAtidezena nirvAhayati---- liMgAIhivi evaM ekekeNaM tu uvarimA neyA / je'nanne uvarillA te mottuM sesae evaM / / 150 // | vyAkhyA-'liGkAIhivi' ityatra saptamyarthe tRtIyA tato'yamarthaH-evaM-pUrvoktena prakAreNa liGgAdiSvapi-liGgadarzanaprabhRtiSvavi padeSu ekaikena liGgAdinA padena 'uparitanAni' darzanajJAnaprabhRtIni padAni nayet , kimuktaM bhavati ?-liGgadarzanaprabhRtiSu padeSu darzanajJAnAdibhiH padaiH saha yAzcaturbhazikAstAH pUrvoktAnusAreNodAharet, atIvedaM sakSiptataramuktam, atonyakSeNa vivakSuridamAha je'nanne' ityAdi, ye ananye-udAharaNApekSayA anyAdRzA na bhavanti bhaGgAH tAnmuktvA zeSakAn bhaGgakAn evaM-vakSyamANaprakAreNa jAnIta, iyamatra bhAvanA-iha liGgadarzanayoya catvAro bhaGgAH sodAharaNA vakSyante-tAdRzA evaM prAya udAharaNApekSayA liGgajJAnaliGga dIpa anukrama [171] 4000000000000000000000000000000 RurationA L I m urary.org ~116~ Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [172] - "niyukti: [150] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||150|| piNDaniyu-18caraNayorapi bhaGgAH, tatastAn muktvA liGgadarzanaliGgAbhigrahAdisatkAn bhaGgAnudAhariSyAmIti, tatra liGgadarzanayoriyaM caturbhatikA AdhAkarma liGgataH sAdharmikA na darzanataH, darzanataH sAmikA na liGgataH, liGgato'pi sAdharmikA darzanatazca, na liGgato nApi darzanataH, tatrAcaM sAdharIyAttiH bhaGgadvayamudAharati mikacatu bheGganyaH // 57 // liGgeNa u sAhammI na daMsaNe vIsudasi jai niNhA / patteyabuddha titthaMkarA ya bIyaMmi bhagami // 15 // vyAkhyA-liGgena sAdharmikA 'na dasaNe' itpatra tRtIyArthe saptamI na darzanena, 'viSyagadarzanA' vibhinnadarzanA yatayo niha. vAtha, upalakSaNametat , vibhinnadarzanA ekAdApatimApatipannAH zrAvakAca, tatra nihavA mithyASTiyAna darzanataH sAdharmikAH, atra c| kAnihavAnAM zrAvakANAM cArthAya kRtaM kalpate na yatInAM, dvitIye bhane darzanataH sAdharmikA na liGgata ityevaMrUpe pratyekabuddhAstIkRta ekA dazamatimApatipannavarjAH zrAvakAzca samAnadarzanA jJeyAH, nepAmarthAya kRtaM kalpate, zeSa bhAdayaM vaSamudAirAmaH, liGgataH sAdhamikA darzanatazca / bAsamAnadarzanA sAdhava ekAdazI pratimA pratipannAH zrAvakAza, avApi zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhUnAM, na liGgato nApi dazenato |visahazadarzanAH pratyekabuddhatIrthakarA ekAdazapratimApatipanavajoH zrAvakAca, tepAmarthAya kRtaM kalpate, liGgajJAnacanubhaGgikA kSetra, linggtH| sAdharmikA na jJAnataH, jJAnataH sAdharmikA na liGgataH, liGgataH sAdharmikA jJAnatazca, na liGgato nApi jJAnataH, asyAzcaturbhazikAyA A yabhaGgayodAharaNAni pAyo liGgadarzanacaturbhanikAyadvayasahazAnItikRtvA niyuktikabodAharati, tato vayamevodAharAma:-liGgataH saadh-18|||5|| bhArmikA na jJAnataH, vibhinnazAnA yataya ekAdazI pratimA pratipatrAH zrAvakA nihavAztha, atrApi zrAvakANAM nihavAnAM cArthIya kRtaM kalpate nA yatInA, jJAnataH sAdharmikA na liGgataH samAnajJAnAstIrthakarapratyekabuddhA ekAdazamatimAvoH zrAvakAca, tepAmarthAya kRtaM kalpate, liGgataH dIpa anukrama [172] 4 ~117~ Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [173] - "niyukti: [151] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||151|| sAdharmikA jJAnatazca samAnajJAnAH sAdhava ekAdazI pratimA pratipannAH zrAvakAca, atrApi zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na yatInAM, na || liGgato nApi jJAnato, vibhinnajJAnAH pratpekabuddhatIrthakarA ekAdazamatimApatipannavI zrAvakAca, eteSAmarthAya kRtaM kalpate, liGgacaraNayoriyaM caturbhaDkiA , ligataH sArmikA na caraNata:, caraNata: sAdharmikA na liGgato, liGgataH sAdharmikAzcaraNataya, na liGgato nApi caraNataH, asyA api caturbhanikAyA udAharaNAni prAyaH pUrvasadRzAnItikRtvA niyuktinnodAhRtavAn tato'imevodAharAmi, liGgataH sAdharmikA na caraNato vibhinnacAritrA yatayA, ekAdazI pratimA pratipanAH zrAvakA niyAna, atra zrAvakANAM nidvavAnAM cArthAya kRtaM kalpate na yatInAM, caraNata: sAdharmikA na liGgatA, pratyekabuddhAstIrthakRtaca samAnacAritrAH, tepAmarthAya kRtaM sAdhUnAM kalpate, liGgataH sAdharmikAvaraNatazca / samAnacAritrA yatayaH, teSAmarthAya kRtaM na kalpate, na liGgato nApi caraNato visadRzacaraNAH pratyekabuddhatIrthakarA ekAdazapratimAvarjAH zrAvakAca, teSAmarthAya kRtaM karapate / / liGgAbhigrahayozcaturbhaGgikA iyaM-liGgataH sAdharmikA nAbhigraitaH, abhigrahataH sAdharmikA na liGkato, kita: sAdharmikA abhigrahatadha, na liGgato nApyabhigrahataH, tatrArtha bhayamudAharati| liMgeNa u nAbhiggaha aNabhiggaha vIsu'bhiggahI ceva / jai sAbaga bIyabhaMge patteyabuhA ya titthayarA // 152 // ___ vyAkhyA-liGgena sAdharmikA nAbhigrahato'nabhigrahAH, yadvA viSvAbhitrahiNo' vibhinnAbhigrahakalitA yataya ekAdazI pratimA pratipannAH zrAvakAca veditavyAH, upalakSaNametannivAtha, aApi nidavAnAM zrAvakANAM cArthAya kRtaM kalpate na yatInAm 1, abhigrahataH sApamikA na liGgAta ityevaMrUpe dvitIye bhane pratyekabuddhAstIrtha karAzvazabdAdekAdazapratimAvarjAH zrAvakAca samAnAbhigrahA draSTavyA:, eteSAkAmayoMya kRtaM kalpate 2, liGgataH sAdharmikA abhigrahatazca samAnAbhigrahAH sAdhara ekAdazI pratimA pratipatrAH zrAvakA nidvavAtha, atrApi dIpa anukrama [173] ~118~ Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [175] - "niyukti: [153] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||153| bhayaH piNDaniyu- zrAvakanihavAnAmarthAya kRtaM kalpate na yatInAM 3, na liGgato nApyabhigrahatazca visadRzAbhigrahAstIrthakaramatyekabuddha kAdazapratimAvarjazrAvakA AdhAkarmatameLayAga- eteSAmarthAya kRtaM kalpate // liGgabhAvanayoriyaM caturbhaDikA-liGgataH sAdharmikA na bhAvanAtaH bhAvanAtaH sAdharmikA na liGgato liGgataHsAdharApASThAttaH sAdharmikA bhAvanAtazca na liGgato nApi bhAvanAtaH, tatrAsyA udAharaNAnyatidezenAha mikctu||58||16 evaM liGgeNa bhAvaNa / vyAkhyA-yathA line abhigraheNa bhane dAhRtamevaM bhAvanayA''pyudAharttavyaM / taccaivam-liGgAtaH sAdharmikA na bhAvanAtaH, bhAvanAranAhitA viSvagUbhAvanA vA yataya ekAdazI pratimA pratipannAH zrAvakA nihavAca, atra zrAvakanihavAnAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhUnAmayoya 1, bhAvanAtaH sAdharmikA na liGgataH, pratyekayuddhAstIrthakRta ekAdazI pratimA pratipannAH zrAvakAzca samAnabhAvanAkAH, eteSAmoya kRtaM kalpate 2 mAliGgataH sAdharmikA bhAvanAtazca samAnabhAvanAkAH sAdhava ekAdazI pratimA pratipannAH AvakA nihavAca, atrApi zrAvakanihavAnAmarthAya / kRtaM kalpate na yatInAM 3, na liGgato nApi bhAvanAto visadRzabhAvanAkAstIrthakaramatyekabuddhaikAdazapatimAvarjabAvakAH, eteSAmoya kRtaM / kalpate // tadevaM liGgaviSayA paJca caturbhaGgikA uktAH, sampati darzanasya nAnAdibhiH saha vaktavyAH, tatra darzanajJAnayoriyaM catubhenikA-- darzanataH sArmikA na jJAnataH jJAnataH sAdhArmakA na darzanataH darzanato'pi sAdharmikA jJAnatazca na darzanato nApi jJAnataH, tatrAcaM // 58 // bhaGgAdayamudAharati dasaNanANe ya paDhama bhaMgo u / jai sAbaga bIsunANI evaM ciya biiyabhaMgo'vi // 153 // dIpa anukrama [175] ~119~ Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [175] - "niyukti: [153] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||153|| vyAkhyA-'darzanajJAne' darzanajJAnaviSayAyAM 'cA' samuccaye, prathamo bhago darzanataH sAdharmikA na jJAnata ityevarUpaH 'viSyamjJAninaH' vibhinnajJAnAH samAnadarzanA yatayaH zrAvakAca veditavyAH, tatra zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na yatInAmarthAya kRtam / evameva jJAnataH sAdharmikA na darzanata ityevaMrUpo dvitIyo bhaGgo'pi jJAtavyaH, tatrApi yatayaH zrAvakAca veditavyA ityarthaH, kevalaM vibhinnadarzanAH samAnajJAnAH, atrApi kalpyAkalpyavidhiH prAgiva, jJAnataH sAghamikA darzanataca samAnajJAnAH samAnadarzanA yatayaH zrAvakAca, atrApi kalpyAkalpyavidhiH mAgvata , na jJAnato nApi darzanato visadRzajJAnadarzanAH sAdhavaH zrAvakA nihavAzca, atra zrAvakanihavAnAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhanAM / / darzanacaraNayocaturbhazikA tviyaM-darzanataH sAghamikA na caraNataH caraNataH sAdharmikA na darzanataH darzanato'pi sAdharmikAzcaraNatazca na darzanato nApi caraNataH, tatrAya bhaGgadvayamudAharatidasaNacaraNe paDhamo sAvaga jaiNo ya bIyabhaMgo u / jaiNo visarisadaMsI daMse ya abhiggahe vocchaM / 154 // vyAkhyA-'darzanacaraNe' darzanacaraNacaturbhaGgikAyAM prathamo bhaGgo darzanataH sAmikA na caraNata ityevaMrUpaH samAnadarzanAH zrAvakA : visadRzadharaNA yatayaca, atra zrAvakANAmaryAya kRtaM kalpave na yatInAmoMya kRtaM 1, dvitIyo bhaGgaH punazcaraNataH sAmikA na darza-13 nata ityevaMrUpo visadRzadarzanAH samAnacAritrA yatayaH, etepAmarthAya kRtaM na kalpate 2, darzanataH sAdharmikAzcaraNatazca samAnadarzanacaraNA yatayaH, aprApi na kalpate 3,na darzanato nApi caraNato nidavA visadRzadarzanAH zrAvakA visadRzadarzanacaraNA yatayazca, tatra nivazrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na yatInA, darzanAbhigrahayoriyaM caturbhagikA-darzanataH sAdharmikA nAbhigrahataH, abhigrahataH sAdharmikA na darzanataH, dIpa anukrama [175] ~ 120~ Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [176] >> "niyukti: [154] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||154|| piNDaniyu- darzanataH sAdharmikA abhigrahatazca, na darzanato nAppabhiprahataH, tatrAya bhaGgAdapamudAnihoridamAha-'dasaga' ityAdi, darzane'bhigrahe cAyabha- AdhAkarmatermaLayagi-1 advayamadhikRtyodAharaNaM vakSye / pratijJAtameva nirvAhayati ANi sAdharIyAvRttiH zarmikacatusAvaga jai vIsa'bhiggaha paDhamo bIo ya bheDayA // 5 // vyAkhyA-samAnadarzanAH 'viSvagabhigrahAH ' vibhinnAbhigrahAH zrAvakA yatayazca darzanataH sAdharmikA nAbhigrahata evaMrUpaH prathamo | bhaGgaH, atrApi zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na yatInAM, dvitIyo'pi bhano'bhigrahataH sAdharmikA na darzanata ityevalakSaNaH zrAvakayatirUpa eva, kevalaM te yatayaH thAvakAzca visadRzadarzanAH samAnAbhigrahA veditavyAH, upalakSaNametata, tena nihavAzca samAnAbhigrahAH jJAtavyAH, atra zrAvakanihavAnAmarthAya kRtaM kalpate na yatInAM, darzanataH sAdharmikA abhigrahatazca samAnadarzanAbhigrahAH sAdhuzrAvakAH, atrApi / zrAvakANAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhanA, na darzanato nApyabhigrahato visadRzadarzanAbhigrahAH sAdhuzrAvakanihavAH, atra kalpyAkalpyavidhidvitIyabhaGgavat / darzanabhAvanayoriyaM caturbhaGgikA-darzanataH sAdharmikA na bhAvanAto, bhAvanAtaH sAdharmikA na darzanataH, darzanato'pi sAdharmikA bhAvanAtaca, na darzanato nApi bhAvanAtaH / asyA AdhabhaSodAharaNAtidezArthamAha bhAvaNA cevaM / vyAkhyA-nyathA darzanena abhigraha udAhRta evaM bhAvanA'pyudAhartavyA, sA caiva-darzanataH sAghamikA na bhAvanAtaH, visadRzabhAvanAkAH samAnadarzanAH zrAvakA yatayaH, bhAvanAtaH sAdharmikA na darzanato visaraza darzanaptapAnabhAvanAkAH sAdhavaH AvakA nivAzca, darza dIpa anukrama [176] &000000000000000000 ~121~ Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] "niyukti: [155] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||155| nataH sAdharmikA bhAvanAtaca samAnadarzanabhAvanAkAH sAdhuzrAvakAH, na darzanato nApi bhAvanAto visadRzadarzanabhAvanAkAH sAdhuzrAvakanivAH, atra caturvapi bhaGgeSu kalpyAkalpavidhiH pAgiva / tadevaM darzanaviSayA api catasrazcaturbhaGgikA uktAH, sampati jJAnasya cAritrAdibhiH saha vaktavyAH, tAzcAtidezenAha nANeNa'vi nejjevaM vyAkhyA-yathA darzanena saha catasrazcanurbhaGgikA uktAH evaM jJAnenApi saha cAritrAdIni padAnyadhikRtya tisravaturbhaGgikA bhAvanIyAH / atIvedaM saddhisamuktamataH spaSTaM viviyate-jAnacaraNayoriyaM canu nikA, jJAnataH sAdharmikA na caraNataH, caraNataH sAmikA na jJAnataH, jJAnato'pi sAdhArmikAzcaraNataca, na jJAnato'pi nApi caraNataH / tatra jJAnataH sAdharmikA na caraNataH, samAnajJAnAH zrAvakA visadRzacaraNasamAnajJAnA yatayazca, atra zrAvakANAmaya kRtaM kalpate na yatInAM 1, caraNataH sAdharmikA na jJAnato visadRzajJAnAH samAnacaraNA yatayaH, atrana kalpate 2, jJAnataH sAdhamikAtharaNatazca samAnajJAnacaraNA yatayaH, atrApi na kalpate 3, na jJAnato nApi caraNato visadRzajJAnacaraNA yatayo visAzajJAnAH zrAvakA nihavAzca, atra zrAvakanidavAnAmardhAya kRtaM kalpate na yatInAM 4, jJAnAbhigrahayoriyala caturbhalikA-jJAnataH sAdharmikA nAbhigrahataH, abhiprahataH sAdharmikA na jJAnataH, jJAnato'pi sAdharmikA abhigrahatazca, na jJAnato nApyabhina-18 hataH / tatra jJAnataH sAdharmikA nAbhigrahataH sapAnajJAnA visadRzAbhigrahAH sAdhuzrAvakAH, atra zrAvakANAparthAya kRtaM kalpate na sAdhUnAm 1, abhigrahataH sAdharmikA na jJAnato visazajJAnAH samAnAbhiprahAH sAdhuzrAvakAH samAnAbhigrahA nihavAztha, atrApi zrAvakanihavAnAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhUnAM 2, jJAnataH sAdharmikA abhigrahataca samAnajJAnAbhigrahAH sAdhuzrAvakAH, atra kalpyAkalapyavidhiH prathamabhaGga iva 3, dIpa anukrama [177] ~122~ Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] "niyukti: [155] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: kara prata gAthAMka ni/bhA/pra ||155| piNDaniyu-na jJAnato nApyabhigrahato visadRzajJAnAbhigrahAH sAdhuzrAvakA visadazAbhigrahA nivAzca, atra dvitIyabhaGge iva kalpyAkalpyabhAvanA 4aa AdhAkarmatemekayagi-jJAnabhAvanayoriyaM caturbhaDikA-jJAnataH sAdharmikA na bhAvanAtaH, bhAvanAtaH sAdhAmikA na jJAnataH, jJAnato'pi sAdhamikA bhAvanAtacaNi sAdharIyAvRttiH na jJAnato nApi bhAvanAtaH / tatra jJAnataH sAdharmikA na bhAvanAtaH samAnajJAnA visadRzabhAvanAkAH sAdhuzrAvakA 1, bhAvanAtaH sAdha-samacatuH // 6 // mikA na jJAnato visadRzajJAnAH samAnabhAvanAkAH sAdhuzrAvakAH samAnabhAvanA nihavAzca 2, jJAnataH sAdharmikA bhAvanAtaca samAnajJAnabhAvanAkAH sAdhuzrAvakAH 3, na jJAnato nApi bhAvanAto visadRzabhAvanAH sAdhuzrAvakA visahazabhAvanA nivAzca 4, atra caturvapi bhaGgakeSu kalpyAkampyabhAvanA mAgiva / tadevaM jJAnaviSayA api tisrazcaturbhanikA uktAH, sammati caraNena saha yacanu nikAdvayaM || tadudAhamAha etto caraNeNa vocchAmi // 155 // vyAkhyA-ita Urdai caraNena saha ye dve catuGgike tadudAharaNAni vakSye tatra caraNAbhigrahayoriyaM caturbhazikA-caraNataH sAmikA nAbhigrahataH, abhigrahataH sAdharmikA na caraNataH, caraNato'pi sAdharmikA abhigrahatazca, na caraNato nApyabhigrahataH / tatrAcaM bhaGgAdvayamudAjihIrgharAha jaiNo vIsAbhiggaha par3hamo biya niNhasAvagajaiNo u (iinno)| vyAkhyA-caraNataH sArmikA nAbhigrahata ityevarUpaH prathamo bhagaH, samAnacaraNA 'viSvagabhigrahAH' vibhinnAbhigrahA yatayaH, atr| na kalpate, abhigrahataH sAdharmikA na caraNataH ityevaMrUpo dvitIyo bhaGgaH samAnAbhigrahA nihavAH zrAvakA vibhinnacaraNA yatayazca, atra dIpa anukrama [177] 60 // IATIOTarmera ~123~ Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||156|| dIpa anukrama [178] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> + prakSepaM " * AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH "niryukti: [156] + bhASyaM [ 22...] mUlaM [ 178 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita zrAvakANAM nivAnAM cArthAya kRtaM kalpate na yatInAM 2, caraNataH sAdhamikA abhigrahatatha samAnacaraNAbhigrahA yatayaH, atra na kalpate 3, na caraNato nApyabhigrahataH visadRzAbhigrahacaraNAH sAdhavoM visadRzAbhigrahAH zrAvakanivAtha, atra kalpyA kalpyabhAvanA dvitIyabhaGga iva 4, caraNabhAvanayoriyaM caturbhaGgikA-caraNataH sAdharmikA na bhAvanAtaH bhAvanAtaH sAdharmikA na caraNataH caraNataH sAdharmikA bhAvanAtaca na caraNato nApi bhAvanAtaH asyA udAharaNAnyatidezata Aha evaM tu bhAvaNAsuvi vyAkhyA--yathA caraNena sahAbhigrahe udAhRtam evaM bhAvanAsvapyudAharttavyaM tacaivaM caraNataH sAdharmikA na bhAvanAtaH samAnacaraNavibhinnabhAvanA yatayaH 1, bhAvanAtaH sAdharmikA na caraNataH samAnabhAvanA nihavAH zrAvakA vibhinnacaraNA yatapatha 2, caraNataH | sAdharmikA bhAvanAtaca samAnacaraNa bhAvanA yatayaH 3, na caraNato nApi bhAvanAto visadRzacaraNa bhAvanAH sAdhavo visadRzabhAvanAH zrAvakA nivAsa 4, atra caturSvapi bhaGgakeSu kalpyA kalpyavidhiH prAgiva / tadevaM caraNaviSaye'pi dve caturbhaGgike ukte, sampratyabhigraha bhAvanayocaturbhaGgikAM vaktukAma Ai vocchaM dopahaMtimANitto // 156 // vyAkhyA - ita UrdhvaM dvayorantimayoH - abhigrahabhAvanALakSaNayoH padayozcaturbhaGgikAmudAharaNato vakSye / tatra tayoriyaM caturbhaGgikA| abhigrahataH sAdharmikA na bhAvanAtaH, bhAvanAtaH sAdharmikA nAbhigrahataH, bhAvanAtaH sAdharmikA abhigrahatatha, nAbhigrahato nApi bhAvanAtaH tatrAdyaM bhaGgadvayamudAjihIrSurAda - Ja Education International For Parts Only ~ 124~ Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [179] - "niyukti: [157] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: AdhAkarma piNDaniyumelayagirIyAratiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||157|| // 61 // jaiNo sAvA niNhava paDhame biie ya huMti bhaMge y| vyAkhyA-abhigrahataH sAdharmikA na bhAvanAta ityevaMrUpe prathame bhaGge bhAvanAtaH sAdharmikA nAbhigrahata ityevarUpe dvitIye ca bhaGge / Ni sAdhayatayaH AyakA nihavAzca bhavanti, kevalaM prathamabhane samAnAbhigrahA visadRzabhAvanA veditavyAH, dvitIye bhane punaH samAnabhAvanA visadazA- mika bharUbhigrahAH, abhigrahataH sAdharmikA bhAvanAtaca samAnabhAvanAbhigrahAH sAdhuzrAvakanihavAH, nAbhigrahato nApi bhAvanAto visadRzabhAvanA paNA bhigrahAH sAdhuzrAvakanihavAH / atra catupi bhaGgeSu AvakanihavAnAmarthAya kRtaM kalpate na sAdhUnAmiti / tadevamukkA ekatritirapi caturbhatkiAH , sampati sAmAnyakecalinaM tIrdhakaraM cAdhikRtya kalpyAkalpyavidhi kathayati kevalanANe titthaMkarassa no kappai kayaM tu // 157 // vyAkhyA-'kevalajJAne' kevalajJAninaH sAmAnyasAdhoH, upalakSaNamevata, tena tIrthakaramaspekabuddharjAnAM zeSasAdhUnAmityarthaH / tIrthakarasya, tIrthakaragrahaNamupalakSaNaM tena pratyekabuddhasya cArthAya kRtaM yathAkramaM na kalpate, tuzabdasyAnuktArthasamudAyakatvAt kalpate ca, iyamatra bhAvanA-tIrthakarapratyekabuddhavarjazepasAdhUnAmarthAya kRtaM na kalpate, tIrthakarapratyekabuddhAnAM tvAya kRtaM kalpate, tathAhi-tIrthakaranimittaM suraiH kRte'pi samavasaraNe tatra sAdhUnAM dezanAzravaNArthamupavezanAdi kalpate, evaM bhaktAyapi, evaM pratyekabudasyApi / sammati yAnA-15 nitya pUrvoktA bhaGgAH sambhavanti sma tAn pratipAdayati 61 // patteyabuddha niNhava uvAsae kevalIvi Asajja / khaDyAie ya bhAve paDaca bhaMge u joejjA // 158 // vyAkhyA-pratyekabuddhAna nisavAn 'upAsakAn zrAvakAn 'kevalinaH' tIrthakarAn apizabdAcchepa sAdhU mAzritya tathA kSAyi dIpa anukrama [179] ~125~ Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [180] - "niyukti: [158] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||158|| kAdIn bhAvAn / kSAyikakSAyopazAmikaupazamikAni darzanAni, cazandAdvicitrANi jJAnAni caraNAni abhiprahAn bhAvanAca pratItya bhaGgAn yojayet / te ca tathaiva yojitAH / tatra prathamacaturbhaGgikA pravacanaliGgaviSayAmadhikRtya vizeSataH kalpyAkalpyavidhimAha| jattha u taio bhaMgo tattha na kappaM tu sesae bhayaNA / titthaMkarakevaliNo jahakappaM no ya sesANaM // 159 // vyAkhyA-yatra sAdharmika tRtIyo bhaGgaH pravacanataH sAdharmikA liGgattazcetyevaMrUpastatra na kalpate, yataH pravacanato liGgatazca sAdharmi-18 kA pratyekabuddhatIrthakaravarjA yatayaH tatasteSAmarthAya kRtaM na kalpate, tuzabdo'nuktasamuccayArthaH, sa ca zrAvakaspaikAdazI pratimA pratipannasya tRtIyabhaGgabhAvino'pyAya kRtaM kalpate iti samucinoti, kecidAhuH-ekAdazI pratimA pratipannaH sAdhukalpa iti tasyAppaya kRtaM na kalpate, tadayuktaM, mUlaTIkAyAmasyAthesyAsammatatvAt , mUlaTIkAyAM hi liGgAbhigrahacaturbhaGgikAviSaye kalpyAkalpyavidhirevamukta:-"liDe / no abhimgahe jai sAhU na kappai gihatyaniNhave kappai "ci iha liGgayutA gRhasthA ekAdazI pratimA pratipannAH zrAvakA eva labhyante tatasteSAmarthAya kRtaM kalpyamuktaM, 'sesae bhayaNa tti zeSake bhagakatraye 'bhajanA' vikalpanA kacit kathAzcikalpate kacina, bhaGgacatuSTayamapyadhikRtya sAmAnyata udAharati-titthaMkare 'tyAdi, yathetyudAharaNopanyAsArthaH tIrthakarakevalino'rthAya kRtaM kalpate, iha tIrthakara utpannakevalajJAna eva mAyaH sarvatrApi bhUmaNDale pratIto bhavati, pratItasya ca tIrthakarasyArthAya kRtaM kalpate nAmatItaspa tataH kevaligrahaNaM, yadA | punazchamasthAvasthAyAmapi tIrthakaratvena pratIto bhavati tadA tasyAmadhyavasthAyAM tannimittaM kRtaM kalpate, tIrthakaragrahaNaM ca pratyekabuddhAnAmupalakSaNaM, tena teSAmadhyarthAya kRtaM kalpate, 'no ya sesANaM 'ti zeSasAdhUnAmarthAya kRtaM na kalpate, idaM ca sAmAnyata ukta, tato'pumevArthamupajIvya mRtIyavarje zepe bhaGgatraye bhajanA spaSTamupadazyate-pravacanataH sAdharmikA na liGgataH, ekAdazamatimApatipaya H zeSAvakAste dIpa anukrama [180] ~ 126~ Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [181] - "niyukti: [159] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: AdhAkarmaNi kita dAtadvAra prata gAthAMka ni/bhA/pra ||159|| dIpa anukrama [181] piNDaniyu-pAmarthAya kRtaM kalpate, ye tu caurAdimupitarajoharaNAdiliGgAH sAdhavasteSAmarthAya kRtaM na kalpate, dravyaliGgApekSayA sAdharmikatvAbhAve'pi tamalayAgi- bhAvatazcaraNasAdharmikatvAt , liGgataH sAdharmikA na pravacanato nivAH te yadi loke nivatvena khyAtAstatasteSAmarthAya kRtaM kalpate. rAyATatti anyathA na, na pravacanato na liGgataH tIrthakarapratyekabuddhAsteSAmarthAya kRtaM kalpate, tadevaM prathamacatubhadrikAmadhikRtya kalpyAkalpyavidhiruktaH, etadanusAreNa ca zeSAsvapi caturbhaGgikAmu vijJeyA, saca prAgeva pratyekaM darzitaH / sarvatrApyayaM tAtparyArthI'vadhAraNIyaH-yadi tIrthakarAH pratyekabuddhA nivAH zrAvakA vA tarhi teSAmarthAya kRtaM kalpate sAdhUnAmarthAya kRtaM na kalpate / tadevamuktaH karapyAkalpyavidhiH, taduktau ca AhAkammiyanAme 'tyAdimUladvAragAthAyAM 'kassa bAbI 'ti vyAkhyAtaM, sammati 'kiM vAvI 'ti vyAcikhyAsurAhakiMtaM AhAkammati pucchie tarasarUvakahaNatthaM / saMbhavapadArasaNatthaM ca tarasa asaNAiyaM bhaNai / / 160 // vyAkhyA-kiM tadAdhAkarma iti ziSyeNa pRSTe 'tatsvarUpakathanArtham ' AdhAkarmasvarUpakathanArtha tasya ' AdhAkarmaNaH sambhavapradarzanArthaM ca 'azanAdikam ' azanapAnakhAdimasvAdimaM gururbhaNati, iyamatra bhAvanA-azanAdisvarUpamAdhAkarma-azanAdAveca cAdhAkarmajANa: sambhavaH, tato guruH kimAdhAkam iti pRSTaH sanazanAdikameva vakti, tathA ca zayyambhavamUrirAdhAkarma darzayan piNTepaNAdhyayane|'zanAdikamabhidhatte, tadyathA-" asaNaM pANagaM ceva, khAimaM sAimaM tahA / jaM jANijja suNijjA vA, samaNavA pagaDaM imaM // 1 // taM bhave bhattapArNa tu, saMjayANa akappiyaM / daMtiyaM paDiyAikarakhe, na me kampai tArisaM // 2 // " iti / sampatyazanAdikameva vyAcaSTe 1 azanaM pAnakameva khAdya khAdyaM tathA / yajAnIyAcchaNuyAdvA zramaNArtha prakRtamidam // 1 // tavedatapAnaM tu saMyatAnAmakalpikam / dadatIM pratyAcakSIta na me kalpate tAdRzam // 2 // ~127~ Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra || 161 | dIpa anukrama [183] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) prakSepaM " --> "niryuktiH [161] + bhASyaM [ 22...] + 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [183] muni dIparatnasAgareNa saMkalita Jin Eucator sAlImAi abaDe phalAi suMThAi sAimaM hoi / vyAkhyA - zAlyAdikamazanam, avaTa iti vApikUpataDAgAdyupalakSaNaM, tataH kUpatrApItaDAgAdo yajjalaM tatpAnaM, tathA 'phalAdi ' | phalaM- nAlikerAdi, AdizabdAciJciNikApuSpAdiparigrahastat khAdimaM, zuNThyAdikaM svAdimaM tatra zuNThI pratItA, AdizabdAda harItakyAdiparigrahaH / tadevaM vyAkhyAtAnyazanAdIni sammatyeteSvevAdhAkarUpeSu pratyekaM bhaGgacatuSTayamAha- tarasa kaDaniTThiyamI suddhamasuddhe ya cattAri // 161 // vyAkhyA-- tasyeti prastAvAt sAdhorarthAya ' kRtamityatra buddhAvAdikarmavivakSAyAM kapratyayaH, tato'yamarthaH kartuM prArabdhaM, tathA tasya sAdhorarthAya 'niSThitaM ' sarvathA prAsukIkRtamiti, atra viSaye 'catvAri' iti catvAro bhagA bhavanti, tatra prathama eSa eva bhaGgaH tasya kRtaM tasya niSThitaM dvitIyastasya kRtamanyasya niSThitaM tRtIyo'nyasya kRtaM tasya niSThitaM caturtho'nyasya kRtamanyasya niSThitaM / tatra prathamo vyAkhyAto dvitIyAdInAM tu bhaGgAnAmayamarthaH- pUrva tAvattasya sAdhArarthAya kartumArabdhaM tato dAtuH sAdhuviSayadAnapariNAmAbhAvato'bhyasya- AtmanaH svaputrAdervA'rthAya niSThAM nItaM, tathA prathamato'nyasya putrAderAtmano vA'rthAya kartumArabdhaM tataH sAdhuviSayadAnapariNAmabhAvataH sAdhoraryAya niSThAM nItaM, tathA prathamata evAnyasya nimittaM kartumArabdhamanyasyaiva ca nimittaM niSThAM nItam, evamazane pAne khAdime svAdime ca pratyekaM catvArazrutvAro bhaGgA bhavanti, tatra 'suddhamamuddhe ya'tti ArSatvAt zuddhAvazuddhau ceti draSTavyaM tatra zuddhau -sAdhorAsevanAyogyau, tau ca dvitIyacatubhaGgau, tathAhi kriyAyA niSThA pradhAnA, tato yadyapi prathamataH sAdhunimittaM kriyA prArabdhA tathApi niSThAmanyanimittaM nIteti dvitIyo bhaGgaH sAdhoH kalpate, caturthastu bhaGgaH zuddha eva, na tatra vivAdaH, azuddhI - akalpanIyoM, tau ca prathamatRtIyau, tatra prathama ekAntenAzuddha eva sAdhvarya For Parts Only ~128~ jonary.org Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [183] >> "niyukti: [161] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu- tamalayagi- rIyAdRttiH AdhAkarmaNi saMbhavastasya prata gAthAMka ni/bhA/pra ||161|| bhArabdhatvAniSThitatvAca, tRtIye tu bhane yadhapi pUrva na sAdhunimirca pAkAdikriyA''rambhastathApi sA sAdhunimittaM niSThAM nItA, niSThA ca paghAneti na kalpate / tadevamAdhAkarmasvarUpamukta, sAmpratamazanAdirUpasyAdhAkammeNaH sambhavaM pratipipAdapipuH kathAnakaM rUpakapaTU kenAda kodavarAlagagAme basahI ramaNija bhikkhasajjhAe / khecapaDilehasaMjaya sAvayapucchujjue kahaNA // 162 // jujjai gaNarasa khettaM navari gurUNaM tu nasthi pAuggaM / sAlitti kae ruMpaNa paribhAyaga niyayagehesu // 163 // bolitA te va anne vA, aDaMtA tattha goyaraM / suNaMti esaNAjattA, bAlAdijaNasaMkahA // 164 // ee te jesimo raho, sAlikUro ghare ghare / dinno bA se sayaM demi, dehi vA viti vA imaM // 165 // thake thakAvaDiyaM, abhattae sAlibhattyaM jAyaM / majjha ya paissa maraNaM, diyarassa ya se mayA bhajjA // 166 // cAulodagaMpi se dehi, sAlIAyAmakaMjiyaM / kimeyaMti kayaM nAuM, vajaMta'nnaM vayaMti vA // 167 // vyAkhyA-iha saGkalo nAma grAmaH, tatra jinadattanAmA zrAvakaH, tasya bhAryA jinamatiH tatra ca grAme koyA rAla kAzca prAcurye Notpayante iti teSAmeva kUraM gRhe 2 bhikSArthapaTantaH sAdho labhante, vasatirapi trIpazupaNDa kavivarjitA sapabhUtalAdiguNairatiramaNIyA kalpanIyA ca pApyate,svAdhyAyo'pi tatra yasatAmavighnamabhivarddhate, kevalaM zAsodano na prApyate iti na kecanApi sUrayo bhareNa tatrAvatiSThante / anpadA ca saGkalagrAmapratyAsanne bhadrilAbhidhAne grAme kecitsUrayaH samAjammaH, taizca saGkalapAme kSetramatyupekSagAya sAdhavaH meSyante, sAdhavo'pi tatrAgatya yathAgamaM jinadattasya pArSe vasatimayAciSata, jinadatenApi ca sAdhudarzanasamucchalita samodabharasa mudbhinaromAJcakaJcu dIpa anukrama [183] ~129~ Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [189] - "niyukti: [167] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||167|| kitagAtreNa tebhyo vasatiH kalpanIyA upAdezi, sAyanazca tatra sthitAH, yayAga bhikSApayezanena vahibhUmau sthaNDilanirIkSaNena ca sakalamapi grAmaM pratyupekSitavantaH, jinadatto'pi ca zrAvako vasatAvAgatya yathAvidhi sAdhUna vanditvA mahattaraM sAdhumapRcchat-bhagavan ! rucitamidaM yuSmabhyaM kSetraM ?, sUrayo'tra nijasamAgamenAsmAkaM prasAdamAvAsyanti ?, tataH sa upeThaH sAdhuravAdIta-vamAnayogena, tato jJAtaM jinadattena-yathA na rucitamidametebhyaH kSetramiti, cintapati ca-ape'pi sAdhayo'tra samAgacchanti paraM na kecidavatichunte, tana jAnAmi | kimatra kAraNamiti, tataH kAraNaparijJAnAya teSAM sAdhUnAmanyatamaM kamapi sAdhumanuM jJAtvA papraccha, sa ca yathAvasthitamuktavAn, yathA'tra | sarve'pi guNA vidyante, gacchasyApi ca yogyamidaM kSetra, kevalamAcAryasya prAyogyaH zAlpodano na labhyate iti nAvasthIyate / tata evaM | kAraNaM parijJAya tena jinadattazrAvakeNAparasmAdAmAta zAlIvIjamAnIpa niyAmakSetrabhUpitu cApina, tataH sampano bhUvAn zAliH, anyadA | ca yathAvihArakramaM te vA'nye vA sAdhavaH samAyAsipuH, zrAvakazca cintayAmAsa-yathaitebhyo mapA zAlpodano dAtavyo yena sUrINAmidaM yogya kSetramiti paribhASya sAdhayo'mI sUrInAnayanti, tatra yadi nijagRha evaM dAsyAmi tato'ntu gRheSu kodrArAlakara labhamAnAnAmetepAmA-18 dhAkarmazotpatsyate tasmAtsarveSvapi svajanagRheSu zAli preSayAmIti tathaiva ca kRtaM,sajanAMcoktavAn yathA sayapaparnu zAli pakvA bhujatAkA sAdhubhyo'pi ca dadata, eSa ca vRttAntaH sarvo'pi bAlAdibhiravajanme, sAdhavazca bhikSArthamaTanto yathA''gamameSaNAsamitisamitA bAlAdInA muktAni zRNvanti, tatra ko'pi bAlako vakti-ete te sAvo yeSAmaya gRhe zAlpodano nirapAdi, anyo bhASane-sAdhusambandhI zAlyodino mahyaM jananyA dade, dAtrI vA kacidevaM bhASate-dattaH parakIyaH zAlpodanaH sampatyAtmIyaM kimapi dadAmi, gRhanAya ko'pi kApi bo dattaH zAlyodanaH parakIyaH sammatyAtmIyaM kimapi dehi, bAlako'pi kApi ko'panabhitro jananIM bo-ma sAvusambandhita dIpa anukrama [189] ~130~ Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [189] - "niyukti: [167] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: sya saMbhavaH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||167|| piNDAniyu- zAlyodana dehIti, anyastvISadaridraH saharSa bhASate-aho ! thakke thakAvaDiyamasmAkaM sampannaM, iha yad avasare'vasarAnurUpamApa- AdhAkarmameLayagi- tati tat thakathakkAvaDiyamityucyate, tataH sa evamAha-yenAbhakte bhaktAbhAve'smAkaM zAlibhaktamudapAdi / atraivArthe sa laukika Ni azanarIyAttiH bAdRSTAntamudAharati, sUragrAme yazodharAbhidhAnA kAcidAbhIrI tasyA yogarAjo nAma bhartA, batsarAjo nAma devaraH, tasya bhAyoga // 64 // bAyodhanI, anyadAca maraNaparyavasAno jIvakoko maraNaM cAniyatahetukamaniyatakAlamiti yodhanIyogarAjau samakAlaM maraNamupAgato, tato yazodharA devaraM vatsarAjamayAcata-taba bhAryA'haM bhavAmIti, devaro'pi ca mamApi bhAryA na vidyate iti vicintya pratipannavAn , tataH sA cintayAmAsa-aho! avasare'vasarApatitamasmAkamajAyata, yasminnevAvasare mama patiH pazcatvamupAgamat tasminnevAvasare mama devarasyApi bhAryA mRtyumagacchat , tato'haM devareNa bhAryAtvena pratipannA, anyathA na pratipadyeta / tathA kApi cAlako jananImAcaSTemAtaH ! zAlitaNDulodakamapi sAdhubhyo dehi, anyastvAha-zAlikAjika, tata ecamAdIni bAlAdijanajalpitAni zrutvA kimetaditi pRcchanti, pRSTe ca sati ye Rjavaste yathAvatkayitavanto yathA yuSmAkamAyedaM kRtamiti, ye tu mAyAvinaH zrAvakeNa vA tathA prajJApitAste na kathayanti, kevalaM parasparaM nirIkSante, tata evaM nUnamidamAdhAkarmeti parijJAya tAni sarvoNyapi gRhANi parihatyAnyeSu bhikSArthamaTanti sma. ye ca tatra na nirvadanti sma te tatrAnirvahantaH pratyAsanne grAme bhikSArthamagacchan, evamanyatrAcyAdhAkamme sambhavati, taca vAlAdijalpitavizeSairavagatya kathAnakoktasAdhubhiriva niyamato niSkalasaMyamamicchunA parihartavyaM, sUtraM tu sakalamapi sugama, navaraM 'ruMpaNa 'ti ropaNaM / 'paribhAyaNatti gRhe paribhAjanaM 'se' iti etebhyaH 'acaMti anya grAmam / tadevamukto'zanasyAdhAkarmaNaH sambhavaH, sampati pAnasyAha loNAgaDodae evaM, khANittu mahurodagaM / DhakkieNa'cchate tAba, jAva sAhutti AgayA // 168 // . dIpa anukrama [189] ~ 131~ Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [190] - "niyukti: [168] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||168|| vyAkhyA-yathA'zanasyAdhAkammaNaH kathAnakasUcanena sambhava uktastathA pAnasyApyAdhAkarmaNo veditavyaH, kathAnakamapi tathaiva, kevalamayaM vizeSaH-kaciddhAme sarve'pi kUpAH kSArodakA AsIran , kSArodakA nAmAmalakodakA vizeSAH, na svatyantakSArajalA:, tathA sati grAmasyApyavasthAnAnupapatteH, tatastasmin lavaNAvaTe kSetre kSetrapratyupekSaNAya sAdhavaH samAgacchan , paribhASayanti sma ca yathA''gama sakalamApa kSetra, tatastantrivAsinA zrAvakeNa sAdaramaparudhyamAnA api sAdhavo nAvatiSThante, tatastanmadhyavartI ko'pi Rjuko'navasthAnakAraNaM pRSTaH, sa ca yathAvasthita tasmai kathayAmAsa-yathA vidyante sarve'pyatra guNAH, kevalaM kSAraM jalamiti nAvatiSThante, tato gateSu teSu sAdhupu sa madhurodaka kUpaM khAnitavAn , taM khAnayitvA lokamacijanitapApabhayAd phalakAdinA sthagitamukhaM kRtvA tAvadAste yAvatte vAjye vA sAdhavaH samAkAyayuH, samAgateSu ca sAdhupu mA mama gRhe kevale AdhAkambhikazaGkA bhUditi pratigRhaM tanmadhuramudakai bhAjitavAn , tataH pUrvoktakadhAnakaprakAreNa| sAdhavo bAlAdInAmullApAnAkarpodhAkammati ca parijJAya taM grAma parihatavantaH, evamanyatrApyAdhAkarmapAnIyasambhavo draSTavyaH, te'pi ca / bAlAghullApavizeSaiH parikalayya kathAnakoktasAdhava iva parihareyuriti / sUtraM sugamam / sampati khAdimaskhAdimayorAdhAkarmaNoH sambhavamAikakkaDiya aMbagA vA dADima dakkhA ya bIyapUrAI / khAima'higaraNakaraNaMti sAimaM tigaDugAIyaM // 169 // vyAkhyA-karkaTikA' cirbhaTikA 'AmrakANi' cUtaphalAni, dADimAni drAkSAzca matItAH, bIjapUrakAdikam, AdivAbadAkapitthAdiparigrahaH, etAnAzritya khAdimaviSaye 'adhikaraNakaraNaM bhavet ' pApakaraNaM bhavet , etAni sAdhanAM zAlanakAdikAryeSu prayujyante || iti teSAM vapanAdi kuryAditi bhAvaH / tathA 'trikaTukAdikaM ' muNThIpippalImaricakAdikamAzritya svAdime adhikaraNakaraNaM bhaveta, sAdhU dIpa anukrama [190] ~ 132~ Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [191] >> "niyukti: [169] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||169|| piNDaniyu- nAmauSadhAdyarthamamUni kalpante iti teSAM ropaNAdi kuryAditi bhAvaH / sammati yaduktaM prAk tassa kaDanihiyammI ' tyAdi, tatra kRtani- AdhAkarmakermalapagi-SThitazabdayorarthamAha |Ni azanarIyAvRttiH sya saMbhavaH / asaNAINa cauNhavi Ama jaM sAhugahaNapAuggaM / taM niTThiyaM biyANasu uvakkhaDaM tU kaDaM hoi / / 170 // // 65 // ___ vyAkhyA-azanAdInAM caturNAmapi madhye yat 'Amam' apariNataM sat sAdhugrahaNamAyomyaM kRtaM, prAsukIkRtamityarthaH, taM niSThitaM ? vijAnIta, upaskRtaM tu atrApi buddhAvAdikamrmavivakSAyAM kAtyayaH tato'yamaya:-upaskatumArabdhamiti bhAvaH kRtaM bhavati jJAtavyam / / etadeva vizeSato bhAvayati kaMDiya tiguNukaMDA u nihiyA negaduguNaukkaMDA / niTThiyakaDo u kUro AhAkammaM duguNamAhu // 171 // vyAkhyA-iha ye taNDulAH prathamataH sAdhvarthamuptAH tataH krameNa karaTayo jAtAstataH kaNDitAH, kathaMbhUtAH kaNDitAH ? ityAhatriguNotkaNDAH' triguNaM-trIn vArAn yAvat ut-mAvalyena kaNDanaM-chaTanaM yeSAM te triguNotkaNDAH, trIn vArAn kaNDitA ityarthaH, te | niSThitA udhyante, ye punarvapanAdArabhya yAvadekaguNotkaNDA diguNotkaNDA vA kRtA vartante te kRtAH, athavA mA bhUvana sAdhvamutAH kevalaM ye kasTayaH santa: sAdhvarthaM triguNotkaNDakaNDitAste niSThitA upante, ye vekaguNotkaNDaM dviguNotkarDa vA kaNDitAste kRtAH, atra vRddhasa-1 // 65 // mmadAyaH-iha yadyekaM vAraM dvau vA vArau sAdhvartha kaNDitAstRtIyaM tu vAramAtmanimitta kaNDitA rAddhAzca te sAdhUnAM karapanne, yadi punareka dvau vA vArau sAdhva) kaNDitAstRtIyaM vAraM svanimittameva kaNDitA rAdAstu AtmanimittaM te kepAzcidAdezenaikenAnyasmai dattAstenApyanya dIpa anukrama [191] ~ 133~ Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [193] - "niyukti: [171] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||171|| //////////////////////////////////////////////////////////////| smAyityevaM yAvatsahasrasaGghaya sthAne gatAH, tataH paraM gatAH kapante nArvAk, apareSAM tvAdezena na kadAcidapi, yadi punareka dvau vA vArau ||6|| hAsAdhanimittamAtmanimitaM vA kaNDitAstRtIyaM tu vAramAtmanimittaM rAdhAH punaH sAdhvarya te na kalpante, yadi panara dvau vA vArau sAdhu nimittamAtmanimittaM vA kaNDitAstRtIyaM tu vAraM sAdhvameva, taireva ca taNDalaiH sAdhunimitvaM niSpAditaH kUraH sa niSThitakRta ucyate nipritarAdhAkarmataMDulaiH kRto-niSpAdito rAddha ityarthaH niSThitakRtaH, sa sAdhUnAM sarvathA na kalpate, kutaH ? ityAha-'AhAkammaM | ityAdi, AdhAkarma pratItaM dviguNamAhustIthekarAdayastaM niSThitakRtaM kUraM, tatraikamAdhAkammeniSThitataNDalarUpa dvitIyaM tu pAkakriyArUpaM, tadebacamukto niSThitakRtazabdayorarthaH, sampati catuSpyazanAdiSu kRtaniSThitatA bhAvyate-tatra capanAdArabhya yAbadvAradvayaM kaNDanaM tAvatkRtatvaM, tRtIyavAraM tu kaNDanaM niSThitatvam , etacAnantaramevoktaM pAne kUpAdikaM sAdhunimittaM skhanitaM, tato jalamASTa, tato yAvata prAmukIkriyamANaM nAdyApi sarvathA prAmukIbhavati tAvatkRtaM, mAsukIbhUtaM ca niSThitaM, khAdime karkaTikAdayaH sAdhunimittamuptAH krameNa niSpannA yAvaddAtrAdinA khaNDitAH, tAni ca khaNDAni yAvanAdyApi mAsukIbhavanti tAvatkRtatvamakseyaM, prAmukIbhUtAni ca tAni niSThitAni / evaM svAdime'pi vijJeyaM / sarvatrApi ca dvitIyacaturthabhaGgo zuddhau, prathamavRtIyau tvazuddhAviti / sammati khAdimasvAdimamAzritya matAntaraM pratinikSiprAhaA chAyapi vivajjatI keI phalaheDagAiyuttassa / taM tu na jujjai jamhA phalaMpi kappaM biiyabhaMge // 172 / / vyAkhyA-iha 'phalahetukAdeH' phalahetoH puSpahetoranyasmAdvA hetoH sAdhvarthamuptasya vRkSasya 'kecid ' gItArthAzchAyAmapyAdhAkakAmikakSasambandhinItikRtvA 'vivarjayanti' pariharanti, tattu chAyAvivarjana na yujyate, yasmAtphalamapi yadarthaM sa vRkSa Aropitastata AdhAkambhikaTAsambandhidvitIye bhate tasya kRtamanyAthai niSThitamityevaMho varcamAnaM san kasate, kinaka bhavati ?-sAdhvapAropite'pi dIpa anukrama [193] ~ 134~ Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [194] >> "niyukti: [172] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: AdhAkarma rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||172|| piNDaniyu-kadalyAdau vRkSe yadA phalaM niSpadyamAnaM sAdhusattAyA apanIyAtmasattAsambandhi karoti troTayati ca tadA tadapi kalpate, kiM punazchAyA , Ni azanamelayagi- sA hi sarvathA na sAdhusattAsambandhinI vivakSitA, na hi sAdhucchAyAnimitaM sa vRkSa AropitastatkathaM na kalpate / / sya saMbhavaH parapaccaiyA chAyA na vi sA rukkhovva vaTTiyA kattA / naTThacchAe u dume kappai evaM bhaNaMtarasa // 173 // // 66 // vyAkhyA-sA chAyA 'parapratyayikA sUryahetukA, na vRkSamAtranimittA, tasmin satyapi sUryAbhAve abhAvAt, tathAhi-chAyA-18 nAma pArvataH sarvatrAtapapariveSTitamatiniyatadezavatIM zyAmapudalAtmaka AtapAbhAvaH, itthaMbhUtA ca chAyA sUryasyaiva anvayavyatirekA, catu-|| vidhavena dvamasya, drumastu kevalaM tasyA nimittamAtra, na caitAvatA sA duSpati, chAyApudgalAnAM dumapudalebhyo bhinnatvAt, na ca 'vRkSa iva' taruriva 'kA' vRkSAropakeNa vRddhi nItA, tadviSayatathArUpasaGkalpasyaivAbhAvAta, tato nAdhAkammikI chAyA / kiM ca-yadyAdhAkammikI | chAyeti na tasyAmavasthAnaM kalpate tata evaM parasya bhaNato yadA ghanapaTalairAcchAditaM gaganamaNDalaM bhavati tadA tasmin drume napacchAye sati / jAtasyAdhaH zItabhayAdinA'vasthAnaM kalpate iti prApta na caitayuktaM, tasmAtsa eva ma AdhAkammikastatsaMspRSTAyAdhaH katipayapradezAH pUtiriti pratipattavyaM, na tu cchAyA''dhAkarmikIti / punarapi parepo dUSaNAntaramAhabahai hAyai chAyA tatthika pUiyaMpi va na kappe / na ya AhAya suvihie nivvattayaI ravicchAyaM // 174 // R // 66 // vyAkhyA-iha chAyA tathAtathAsUryagativazAvartate hIyate ca tato verastamayasamaye prAtaHsamaye cAtidvAghIyaptI vikarddhamAnA chAyA sakalamapi grAmamabhivyApya vartate, atastatspRSTaM sakalamapi grAmasambandhi vasatyAdikaM pUtikamiva tRtIyodgamadoSaduSTamazanAdikamiva na dIpa anukrama [194] ~135~ Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||175|| dIpa anukrama [197] mUlaM [197] muni dIparatnasAgareNa saMkalita >0000000 "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [175] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH kalpate, na caitadAgamopadiSTaM, tannAdhAkampikI vRkSasya chAyA, api ca- prAgevaitaduktaM sUryamatyayA sA chAyA na vRkSahetukA, na ca sUryaH suvihitAnAdhAya chAyAM nirvarttayati tataH kathamAdhAkarmikI ? / yadi punarAdhAkarmikI bhaveda, hiM aghaNaghaNacAragagaNe chAyA naTThA diyA puNo hoi / kappai nirAyave nAma Ayave taM vivajjeuM // 175 // vyAkhyA -- aghanA -- biralA ghanA-meghAH cAriNaH- paribhramaNazIlA yatra ityaMbhUte gagane, viralAviraleSu nabhasi megheSu paribhramatsu ityarthaH, chAyA naSTApi satI divA punarapi bhavati, tato meghairantarite sUrye 'nirAtape AtapAbhAve tasya vRkSasyAdhastanaM pradezaM sevituM kalpate, Atape tu taM varjayituM, na cAyaM viSayavibhAgaH sUtre'padizyate na ca pUrvapuruSAcIrNo nApi pareSAM sammataH tasmAdasadetatparoktamiti / iha pUrvaM vRkSasambandhitvena chAyAmAdhAkarmiMkImAzaGkaya 'naTTacchAe u dume kappara ' ityAyuktam, idAnIM tu ratrikRtatvenAdhAkammiMkImAzaGkaya 'kappai nirAyabe nAma' ityAdyuktam, ato na punrukttaa| sammati chAyAnirdoSatAnigamanamagItArthadhArmikANAM pareSAM kiJcidAzvAsanaM ca vivakSurAha tamhA na esa doso saMbhavaI kammalakkhaNavihUNo / taMpi ya hu aighiNillA vajjemANA adosilA // 176 // vyAkhyA - yasmAtphalamapi dvitIye bhane kalpate tathA ravihetukA chAyA ityAdi coktaM tasmAdAdhAkasmikI chAyeti yo doSa ucyate sa eSa doSo na sambhavati, kutaH ? ityAha-'karmmalakSaNavihIna' iti, atra hetau prathamA, karmeti ca AdhAkamrmeti draSTavyaM tato'yamarthaH yata AdhAkarmmalakSaNavihIna eSa doSa:, na ddi taruriva chAyApi kartrA vRddhiM nItA ityAdi, tasmAnnaiSa doSaH sambhavati, | athavA ' tAmapi' AdhAkammikaTakSacchAyAM 'huH nizcitam 'atighRNAvantaH atizayena dayAlabo vivarjayantaH pare'doSavantaH / tade tend For Pale Only ~ 136~ Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [198] - "niyukti: [176] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDa niyu-1vamata prata gAthAMka ni/bhA/pra ||176 vamuktamAnuSaGgika, taduktau ca 'AhAkambhiyanAma' itpAdimUladvAragAthAyAM 'kiM vAtri?' iti vyAkhyAtaM, sampati 'parapakkho ya sapakkho AdhAkarmakemelapagi- |||| iti dvAradvayaM vyAkhyAnayan prasaGgato niSThitakRtayoH svarUpaM tAbhyAmutpanna bhaGgacatuSTayaM cAha |Ni svapararIyAttiH pakSI kRtaparapakkho u gihatthA samaNo samaNIu hoi u sapakkho / phAsukaDaM raDaM vA nihiyamiyaraM kaDaM savvaM // 177 // 18 niSThite // 67 // tassa kaDanidviyaMmI annassa kaDaMmi niTThie tassa / caubhaMgo ittha bhave caramaduge hoi kappaM tu // 178 // vyAkhyA-iha parapakSaH 'gRhasthAH' zrAvakAdayaH, teSAmaryAya kRtaM sAdhUnAmAdhAkarma na bhavati, svapakSaH zramaNAH' sAdhavaH / samaNIu 'tti zramaNyo batinyaH, teSAmarthAya kRtaM sAdhUnAmAdhAkarma peditavyaM, tathA prAmuka kRtaM karaTyAdikaM sacetanaM sat sAdhvarthaM | nizcetanIkRtaM yacca svayamacetanamapi taNDulAdikaM kUratvena niSpAditaM taniSThitamityucyate, itaratpunarekaguNadviguNakaNDitataNDulAdikaM sarvaM kRta-18 miti / atra ca kRtaniSThitaviSaye tasya sAdhorAya kRte niSThite ca tathA anyasyApyarthAya kRte tasya sAdhorAya niSThite bhaktAdau caturbha-13 jikA bhavati, taba prathamatRtIyabhaGgau sAkSAddarzito dvitIyacaturthoM tu gamyau, tau caivaM-tasya kRtamanyasya niSThitamanyasya kRtamanyasya niSThitaM, tatropAttyodvayobhadyoH caramo-anuktI pAzcAtyo dvau bhaGgo, dvitIya) caturthAvityarthaH, prathamasya hi dvitIyaH pAzcAtyastRtIyasya tu catutheM tata upAcaprathamatRtIyabhaGgApekSayA caramI dvitIyacaturthI labhyete, tasmiMzcaramadika bhavati kalpyamazanAdi, etacca yadyapi mAgevoktaM tathApi // 67 // vismaraNazIlAnAM smaraNAya bhUyo'yuktamiti na kazcidoSaH / uktaM parapakSasvapakSarUpaM dvAradvapaM, sampati 'cauro' iti vyAcikhyAsurAhaA cauro aikkamavaikkamA ya aiyAra taha aNAyAro / niharisaNaM cauNhavi AhAkamme nimaMtaNayA // 179 // dIpa anukrama [198] SAREmiratulaildrona Hal- muraryana ~ 137~ Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||179|| dIpa anukrama [201] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [179] + bhASyaM [ 22...] AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [201] muni dIparatnasAgareNa saMkalita vyAkhyA -- AdhA karmmaNi viSaye kenApyabhinavena zrAddhena nimantraNe kRte catvAro doSAH sambhavanti, tathathA -- atikramo vyatikramo'tIcAro'nAcAratha, ete catvAro'pi svayameva sUtrakRtA vyArUpAsyante, eteSAM ca caturNAmapi 'nidarzanaM' dRSTAnto bhAvanIyaH, tamapi ca vakSyati // tatra prathamata AdhAkarmmanimantraNaM bhAvayati sAlIyagulagorasa nave vallIphalesa jAe / dANe ahigamasaDDhe AhAyakae nimaMtei // 180 // vyAkhyA--'zAliSu' zAlyodaneSu tathA ghRtaguDagoraseSu sAdhUnAdhAya paTkAyopamarddanena niSpAditeSu naveSu ca vallIphaleSu jAteSu sAdhunimittamacicIkRteSu 'dAne' dAnaviSaye ko'pyabhinavazrAddhaM:- anyutpanna zrAvako nimantrayate, yathA bhagavana ! pratigRhNIta yUyamasmadaSTa de zAlyodanAdikamiti / tatatha + prakSepaM " 80 AhAkammaggahaNe aikamAIsa vaTTae causu / neurahArigahatthI cautigadugaegacalaNeNaM // 181 // vyAkhyA AdhAkagrahaNe atikramAdiSu caturSu doSeSu varttate, sa ca yathA yathA uttarasminnuttarasmina doSe varttate tathA tathA taddoSajanitAtpApAdAtmAnaM mahatA kaSTena vyAvarttayitumIzaH, atra dRSTAntamAha - 'neure' tyAdi iha nUpurapaNDitAyAH kathAnakamatiprasiddhatvAd bRhatvAca na likhyate, kintu dharmopadezamAlAvivaraNAderavagantavyaM tatra nUpuraM-maJjIraM tasya hAro-haraNaM zvazurakRtaM tena yA prasiddhA sA nUpurahArikA, Agame cAnyatra nUpurapaNDiteti prasiddhA, tasyAH kathAnake yo hastI rAjapatnI saJcArayan prasiddhaH sa nUpurahA rikA hastI sa yathA ' cautigadugaegacalaNeNaM 'ti pazcAnupUrvyA yojanA, ekena dvAbhyAM tribhicaturbhizvaraNairAkAzasyairmahatA mahatsareNa kaSTenAtmAnaM vyAvarttayitumIzaH tathA''yAkarmmagrAhyapi, iyamatra bhAvanA - nUpurahArikAkathAnake rAjJA hastI svapatnI miNDAbhyAM saha chinnaTaGke samAro For Parts Only ~138~ Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [203] - "niyukti: [181] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: 64 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||181|| piNDaniyu- pitaH, tato'pi miNTena chinnaTaGkaparvatAgrabhAge vyavasthApyAgetanamekaM kaMcicaraNamAkAze kAritaH, sa ca tathAkAritaH san stokenaiva klezena ta AdhAkarmatameLayagi- caraNaM vyAvartya tatraiva parvate AtmAnaM sthApayituM zakroti, evaM ca sAdhurapi kazcidatikramAkhyaM doSa prAptaH san stokenaiva zubhAdhyavasAyena Ni atirApATAta doSa vizodhyAtmAnaM saMyame sthApayitumIzaH, yathA ca sa hastI caraNadvayamagretanamAkAzastha klezena vyAvatayituM zakroti, evaM ca sAdhurapi kramAcA | purahArikA vyatikramAkhyaM doSaM viziSTena zubhenAdhyavasAyena vizodhayitumISTe, yathA ca sa hastI caraNatrayamAkAzasyamekena kenApi pAzcAtyena caraNena // 18 // istipadolAsthito gurutareNa kaSTena vyAvartayituM kSamA, tathA sAdhurapyatIcAradorSa viziSTatareNa zubhenAdhyavasAyena vizodhayituM prabhuH, yathA ca sa istI panayaH caraNacatudhyamAkAzasthitaM sarvathA na vyAvartayitumIzaH, kintu niyamato bhUmau nipatya vinAzamAvizati, evaM sAdhurappanAcAre vartamAno niyamataH saMyamAtmAnaM vinAzayati / iha dRSTAnte caraNacatuSTayaM hastinA notpATitaM, kintu dArzantike yojanAnurodhAt sambhAvanAmaGgIkRtya pratipAditam / sampatyatikramAdInAM svarUpamAha__ AhAkammanimaMtaNa paDisuNamANe aikkamo hoi / payabheyAi baikama gahie taieyaro gilie // 182 // vyAkhyA-AdhAkarmanimantraNe sati tat AdhAkarma 'pratizRNvati' abhyupagacchati atikramo bhavati, sa ca pAtroddaNAdArabhya | || tAvat yAvannAdhApyupayogakaraNAnantaraM grahaNAya pracalati, 'padabhedAdau'ca padasya-caraNasya bheda-utpATanaM tadAdoM, AdizabdAmane gRhapravezane karoTikotpATane grahaNAya pAtraprasAraNe ca vyatikramo doSaH, gRhIte tvAdhAkarmaNi tRtIyo'tIcAralakSaNo doSaH, sa ca tAvadyAvadasatAvAgatya gurusamakSamAlocya svAdhyAyaM kRtvA gale tadAdhAkarma nAdyApi makSipati, gilite tvAdhAkammaNi 'itaraH' caturtho doSA-anAcAralakSaNaH / tadevaM 'cauro' iti vyAkhyAtaM, sampati 'mahaNe ya AgAI' iti vyAkhyAnayavAha dIpa anukrama [203] 1000000000000000000 ~139~ Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [205] - "niyukti: [183] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||183|| ANAiNo ya dosA gahaNe jaM bhaNiyamaha ime te u / ANAbhaMga'NavatthA micchatta virAhaNA ceva // 183 // vyAkhyA-yaduktam AdhAkampiyanAme ' tyAdimUladvAragAthAyAmAdhAkarmagrahaNe 'AjJAdayaH' AjJAbhaGgAdayo doSAH te ime, vadhayA-AjJAbhaGgo'navasthA mithyAtvaM virAdhanA ca / / tatra prathamata AjJAbhaGgadopaM bhAvayati| ANaM savajiNANaM giNhaMto taM aikkamai luDo / ANaM ca aikamaMto kassAesA kuNai sesaM ? // 18 // __vyAkhyA-tid' AdhAkamikamazanAdikaM subdhaH san gRhAnaH sarveSAmapi jinAnAmAjJAmatikAmati, jinA hi sarve'pyevadeva bruvanti sma-yaduta mA gRhIta mumukSayo ! bhikSaya AdhAkammikAM bhikSAmiti, tatastadAdadAno jinAjJAmatikAmati, tAM cAtikrAman / kasya nAma ! AdezAd-AjJAyA: 'zepaM' kezazmazruluzcanabhUzayanamalinabAsodhAraNamatyupekSaNAyanuSThAnaM karoti ?, na kasyApIti bhAvaH, sarvasyApi sarvajJA''jJAbhaGgakAriNo'nuSThAnasya naiSphalyAt / / anavasthAdoSaM bhAvayati ekeNa kayamakajaM karei tappaccayA puNo anno / sAyAbahulaparaMpara voccheo saMjamatavANaM // 185 // ____ vyAkhyA-iha prAyaH sarve'pi prANinaH karmagurutayA dRSTamAtramukhAbhilASiNo na dIrghamukhadarzinaH tata ekenApi sAdhunA yadA''dhAkarmaparibhogAdilakSaNamakAryamAsevyate tadA tatmatyayAt tenApi sAdhunA tattvaM viduSA'pi sevitamAdhAkarma tato vayamapi kiM na sevipyAmahe / ityevaM tamAlambanIkRlyAnyo'pyAsevate tamapyAlambyAnyaH sevate, ityevaM sAtabahulAnAM prANinAM paramparayA sarvathA vyavacchedaH pAmoti saMyamatapasA, tayavacchede ca tIrthavyavacchedo, yazca bhagavatIrthavilopakArI sa mahA''zAtanAbhAgityanavasthAdoSabhayAna kadAcanApyAdhAkamme sevanIyaM / / mithyAtvadoSa bhAvayati kakakakakaka000000000000400000000001 dIpa anukrama [205] ~140~ Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [208] >> "niyukti: [186] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||186|| piNDaniyu-18| jo jahavAyaM na kuNai micchaTThiI tao hu ko anno ? / baDDhei ya micchattaM parassa saMkaM jaNemANo // 186 // AdhAkarmatemaLayAga vyAkhyA-iha yad dezakAlasaMhananAnurUpaM yathAzakti yathAvadanuSThAnaM tatsamyaktvaM, yata uktamAcArasUtre-"je mANati pAsahA taM | are rIyAvRttiH mAnavasthAmisammati pAsahA, jaM sammati pAsahA tammoti pAsahA" iti, tato yo dezakAlasaMhananAnurUpaM zAspanigUhanena yathAgame'bhihitaM sathA na: dhyAtvavikaroti tataH sakAzAtko'nyo mithyASTiH, naiva kazcit, kintu sa eva mithyAdRSTInA dhuri yujyate, mahAmiyAdRSTitvAt , kathaM tasya mithyAha rAdhanaH bhASTitA? ityata Aha-'yadei' ityAdi, cazabdo hetI yasmAtsa yadhAvAdamakurvana parasya zaDUnamutpAdayati, yathA (tadhAdi)-yadi yatprava|cane'bhidhIyate tatta tarhi kimayaM taca jAnAno'pi tathA na karoti !, tasmAdvitayametatyavacanoktamiti, evaM ca parasya zaDUna janayan mithyAtvaM santAnena varddhayati, tathA ca pravacanasya vyavacchedaH, zevAstu mithyAdRSTayo naivaM pravacanasya mAlinyamApAya paramparayA vyavacchedamAdhAtumIzA, tataH zeSamicyAdRSTayapekSayA'sau yathAvAdamakurvan mahAmiyAdRSTiriti / / anya baDDheI tappasaMgaM gehI a parassa appaNo ceva / sajiyaMpi bhinnadADho na muyai nibaMdhaso pacchA // 187 // ____ vyAkhyA-sAdhurAdhAkarma gRhNAnaH parasya 'ekeNa kayamakajja' ityAdirUpayA pUrvoktanItyA 'tatprasaGgam ' ASAkarmagrahaNakAprasaGgaM bayati Atmano'pi, tathAhi-sakRdapi cedAdhAkammeM gRhNAti nahiM tadvatamanojJarasAsvAdalAmpaThyato bhUyo'pi tadahaNe pravattete, tata|| // 69 // evamekadA'vyAdhAkamme gRhan paraspAtmanazca tatpasaGgaM vardayati, tatpasaGgaddhau ca kAlena gacchatA paraspAtmanaca gRddhiH--atyantamAsaktiH 1 yanmaunamiti pazyata tatsamyaktvamiti pazyata, yatsamyaktvamiti pazyata tanmaunamiti pazyata / dIpa anukrama [208] 99.000 RELIERtun ~141~ Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [209] - "niyukti: [187] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||187|| upajAyate, tato viziSTaviziSTataramanoharasAsvAinena bhinnadaMSTAko 'nindhasaH AgatavAdayAbAsanAko bhUtvA pacApa paro vA sajIvamapi, sacetanamapi cUtaphalAdikaM na muJcati, tadamocane ca duraMdarataramapasapanapagatasarvavAjinAcanapariNAmo mithyAtvamApi 18 gacchatIti / / sampati virAdhanAdoSaM bhAvayati khaddhe niddhe ya sayA sutte hANI tigicchaNe kAyA / paDiyaragANavi hANI kuNai kilesaM kilissaMto // 188 // vyAkhyA-AdhAkarma prAyaH mAghUrNakasyaiva gauraveNa kriyate, tatastasvAdu snigdhaM ca bhavati, tasmitha 'khaddhe pracare 'simbe bahanehe bhalite rujA' rogo jvaravisUcikAdirUpaH prAdurbhavati, iyamAtmavirAdhanA, tato rujApIDitasya 'sUtre' sUtragrahaNamupalakSaNaM aryasya ca hAniH, tathA yadi cikitsAM na kArayati tarhi cirakAlasaMghamaparipAlanabhraMzaH, atha kArayati tahi cikitsane kriyamANe kAyAH tejaskAyAdayo vinAzamAvizanti, tathA ca sati saMyamavirAdhanA, tathA praticArakANAmapi ' paripAlakAnAmapi sAdhUnAM tayAsatyavyApRtatayA sUtrArthahAniH, SaTkAyopamaIkAraNAnupodanAbhyAM ca saMyamasvApi hAniH, tathA praticArakAstaduktaM yAvanna prapArayanti tAvatsaH 'vizyamAnaH 'pIDAM sohamazaknuvan tebhyaH kuSyati, kuppazca teSAmapi manasi klezamutpAdayati, athavA viSamAno-dIrghakAlaM kezamanubhavan praticArakANAmapi jAgaraNata: kleza-rogamutpAdayati, tatasteSAmapi cikitsAvidhI pada kAyavirAvanA / tadevaM vyAkhyAtA || sakalA'pi ' AhAkammiyanAma ' ityAdikA mUladvAragAthA, sampatyAdhAkarmaNa evAkalpyavidhi vibhaNipuH sambandhamAhajaha kammaM tu akappaM tacchikaM vA'vi bhAyaNaThiyaM vA / pariharaNaM taraseva ya gahiyamadosaM ca taha bhaNai // 189 // ___ vyAkhyA-yathA 'karma' AdhAkarpa akarapyam , abhojyaM yathA ca tenAdhAkarmagA sRSTamakara yathA ca 'bhAjanasthitaM, dIpa anukrama 209] ~142~ Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [211] - "niyukti: [189] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: Allohgu prata gAthAMka ni/bhA/pra ||189|| piNDaniyu- yasmin bhAjane tadAdhAkarma prakSiptaM tasminnAdhAkarmaparityAgAnantaramakRtakalpatrayaprakSAlane yat kSipta zuddhamazanAdi tadapi yathA na kalpyaM | AdhAkarmakemaLayAga- yathA ca tasyAdhAkarmaNaH parihAro vidhyavidhirUpo yathA ca gRhItaM sadraktamadoSa bhavati tathA gururbhaNati / anena yathaivAgame piNDavizu maniTA- Ni tatspRrayAdRttiH kAdirabhANi tathaivAhamapi bhaNAmItyAveditaM draSTavyam , anayA ca gAyayA pazca dvArANi pratipAdyAnyuktAni / / sammati tAnyeva savizeSa | // 70 // pratipAdyatvenAda| abbhojje gamaNAi ya pucchA davvakuladesabhAve ya / eva jayaMte chalaNA dilutA tatthime donni // 19 // vyAkhyA-yathA sAdhUnAmAdhAkarma tatspRSTa kalpatrayAprakSAlitabhAjanasthaM vA abhojyaM tathA bhaNanIyaM, tathA avidhiparihAre gamanA-18 nAdikAH kAyaklezAdilakSaNA dopA vaktavyAH, tathA vidhiparihAre karttavye yathA dravyakuladezabhAve pRcchA karttavyA cazabdAyathA ca na katrecyA || tathA vaktavyam, evaM yatamAne prAyazchalanAyA asambhavo, yadi punarevamapi yatamAne ' chalanA ' azuddhabhaktAdigrahaNarUpA bhavet || tatastatra dRSTAntAvimo baktabyau / iha 'abhojye' ityanena pUrvagAdhAyA dvAratrayaM parAmaSTaM 'gamaNAi ya pucchA dabakuladesabhAve ya' ityanena ||3| tu pariharaNasya vizeSo vaktavya uktaH, uttarArdaina tu 'gahiyamadosaM cetyasya vizeSaH / samprati prathama dvAramAdhAkammeNo'kalpyatAlakSaNaM vyAcikhyAmurAha| jaha vaMtaM tu abhoja bhattaM jaiviya susakkayaM Asi / evamasaMjamavamaNe aNesaNijjaM abhoja tu // 191 // vyAkhyA-iha yadyapi vamanakAlAdAg 'bhaktam / odanAdikaM 'susaMskRtaM zobhanadravyasamparkakRtopaskAramAsIt tathApi yathA : tadvAntamabhojyam , evamasaMyamavamane kRte sAdhorapyaneSaNIyamabhojyameva, 'tuH' evakArArthaH, iyamatra bhAvanA-saMyamapratipattau hi pUrvamasaMyamo| dIpa anukrama [211] // 70 // ~143~ Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||199|| dIpa anukrama [213] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> + prakSepaM " 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH "niryuktiH [191] + bhASyaM [ 22...] mUlaM [213] muni dIparatnasAgareNa saMkalita Education) vAntaH, asaMyamarUpaM cAdhAkarmma, padakAyopamarddanena tasya niSpannatvAt na ca vAntamabhyavarttumucitaM vivekinAm, ataH sAdhoraneSaNIyamabhojyamiti / punarapyAdhAkarmmaNa evAbhojyatAM dRSTAntAntareNa samarthayamAno gAthAdvayamAha majjArakhaiyamaMsA maMsAsitthi kuNimaM suNayavaMtaM / vannAi anna uppAiyaMpi kiM taM bhave bhojaM ? // 192 // keI bhAMti pahie uTThANe maMsapesi vosiraNaM / saMbhAriya parivesaNa vArei suo kare ghettuM // 193 // vyAkhyA -- vakrapuraM nAma puraM, tatra vasatyugratejAH padAtiH, tasya bhAryA rukmiNI, anyadA ca ugratejaso jyeSThabhrAtA sodAsAbhidhAnaH pratyAsannapurAt prAghUrNakaH samAyayau, ugratejasA ca bhojanAya kApi mAMsaM kRtvA rukmiNyai samayamAse, tasyAzca rukmiNyA gRhayyApA| ravyApRtAyAstanmAMsaM mArjAro'vabhakSat, itatha sodAsogratejaso bhojanArthamAgamanavelA, tataH sA vyAkulI babhUva, atrAntare ca kApi kasyApi mRtasya kArpeTikasya zunA mAMsa bhakSayitvA tadgRhamAGgaNapradeze tasyAH sAkSAtpazyantyAH purataH kathamapi vAtasaMkSobhAdivazAdudvamitaM, tataH sA'cintayat-yadi nAma kuto'pi vipaNeranyanmAMsa krItvA samAneSyAmi tarhi mahadutsUraM lagiSyati, prAptA ca samIpaM patijyeSThayo bhajana9 velA, tasmAdetadeva mAMsaM jalena samyak prakSAlya besavAreNopaskaromi, tathaiva ca kRtaM, samAgatau sodAsogratejasau upaviSTau ca bhojanArtha, * pariveSitaM tayostanmAMsa, tato gandhavizeSeNogratejasA vijajJe yathA vAntametaditi, tatastena sAkSepaM bhruvamutpAvya rukmiNI papracche, sA ca * sATopa bhrUtsepadarzanato vibhyatI pavanadhutavRkSazAstreva kampamAnavapuryathA'vasthitaM kathitavatI, tataH parityajya tanmAMsaM sAkSepaM nirbhayai bhUyo'nyanmAMsaM pAcitA, tadbhuktaM / prathamagAthAkSarayojanA tvevaM- mArjAreNa khAditaM bhakSitaM mAMsaM yasyAH sA mArjArakhAditamAMsA mAMsAzina ugratejasaH strI mahelA anyanmAMsamamAmuvatI zvAntaM kuNapaM-mAMsaM gRhItavatI, tacca vesavAropaskAreNa varNAdibhiranyadivotpAditamapi kiM bhavati For Parata Use Only ~ 144~ Mayor Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [215] - "niyukti: [193] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDAnirya tarmaLayagi prata gAthAMka ni/bhA/pra ||193|| rIyAttiH // 71 // dIpa anukrama [215] bhojyaM !, naiva bhavatIti bhAvaH, ebamAdhAkApi saMyaminAmabhojyaM / kecitpunaratraiva kathAnake ekmAhuH, tasyA rukmiNyA gRhe ko'pyatI- AdhAkarmasAreNa pIDito duSpabhanAmA kArpaTikaH kizcidviviktaM sthAnaM yAcitavAn , sa cAtIsAreNa mAMsakhaNDAni vyutsRjati, tataH sodAse prAghU- Ni vAntAke samAgate sati bharcA ca samAnIte mAMse mAjoreNa ca tasmin bhakSite rukmiNI pratyAsanA samAgatA bhojanaveleti bhayabhItA anyanmAM-18 nAdAne usamapAmuvatI tAnyevAtIsAracyutsRSTAni mAMsakhaNDAni gRhItvA jalena prakSAlya vesavAreNa copaskRtya bhojanAyopaviSTayoH patijyeSThayoH parica- vejaudA. SitavatI, aya ca sA tAni mAMsakhaNDAni gRhantI mRtasapatnIputreNogratejaso jAtena guNamitreNa dadRze, na ca tadAnIM tena kimapi bhayAdvaktuM zakta, tato bhojanakAle tau dvAvapi pitRpitRvyau tena kare gRhItvA nivArito, yathA kArpaTikAtIsArasatkAnyamUni mAMsakhaNDAni tanmA || yUyaM vibhakSata, tata ugratejasA sA dUraM nibhetsayAmAse, tasyaje ca tanmAMsa / dvitIyagAthAkSarayojanA khe-kecidgaNanti 'pathika' pathikasya | uTThANe: atIsArosthAne mAMsapezIvyutsarjanaM, tatastanmAMsapezIrAdAya tAsa sambhRtya ' vesavAraNopaskRtya pariveSaNe kRte sutaH kareNa gRhItvA tau pitRpitRvyau bhojanAya vArayati sma, tato yathA purISamAMsamabhojyaM vivekinAmevamAdhAkApi sAdhUnAmiti / kiMca- / avilAkarahIkhIra lhasaNa palaMDU surA ya gomaMsaM / veyasamaevi amayaM kiMci abhojaM apijaM ca / / 194 // ___vyAkhyA-'avikA karaNI 'karabhI' uSTrI tayoH kSIra, tathA lazunai palANDa surA gomAMsaM ca ghede yathAyoga zeSeSu ca 'samayeSu' nirmapaNIteSu 'amatam ' asammataM bhojane pAne ca, tathA jinazAsane'pi kizcidAdhAkampikAdirUpamabhojyamapeyaM ca beditavyaM // 1 // iyamatra bhAvanA-pUrvamiha saMyamapratipattAvasaMyamavamanenAdhAkApi sAdhubhirvAntaM, purISamivotsRSTaM vA, na ca vAntaM purISaM vA bhoktumucitaM / vivekinAmiti yuktivazAdabhojyamuktamAdhAkarma, athavA mA bhUta yuktiH, kevalaM vacanapAmANpAdabhojyapabase, tathA ca mithyAdRSTayo'pi ~145~ Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [21] "niyukti: [195] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||195|| vedeSu yathAyogamanyeSyapi samayeSu gomAMsAdikaM karabhIkSIrAdikaM cAbhidhIyamAnaM vacanamAmAgyA pagamatastayeti pratipayante, tayadi mithyAdRSTayaH skhasamayaprAmANyAbhyupagamatastatheti pratipannAH tataH sAdhubhirbhagavati sarvajJe pratyayadAyavalambamAnavizeSato bhagavatpraNIte vacaspabhidhIyamAnamAdhAkammodikamabhojyamapeyaM ca tatheti pratipattavyam / sammati taskRSTaspAkalappatAmAha| vanAijuyAvi balI sapalalaphalaseharA asuinatthA / asuissa vippuseNavi jaha chikkAo abhojjAo // 195 // ___vyAkhyA-yathA varNAdiyuto'pi 'bali' upahAraH 'sapachalaphalazekharaH' iha palalaM-tilakSoda ucyate phalaM-nAlikerAdi tattahitaH zekharaH-zikhA yasya sa tathA, AstAmanevavidha ityapizabdArthaH, etenAsya prAdhAnyamuktaM, sa evaMvidho'pi yadA azucau nyasta:-purIpasyopari sthApitaH san azuceH 'vinuvApi' lonApi, AstA stabakAdinetyapizabdArthaH, sRSTo bhavati tadA abhojyo bhavati, evaM nirdoSatayA bhojyo'pyAhAra AdhAkammokyavasaMspRSTatapA sAcUnAmabhojyo veditavyaH / bhojanasthitasyAkalapyatAM bhAvayati emeva ujjhiyamivi AhAkammami akayara kappe / hoi abhojaM bhANe jattha va suddhe'vi taM paDiyaM // 196 // vyAkhyA-yathA AdhAkAvayavena saMspRSTamabhojyam evaM yasmin bhAjane sadAdhAkarma grahIta tasminnAdhAkarmaNapunite'pi akate kalpe vakSyamANaprakAreNa kalpatrayeNAmakSAlite yadvA yatra bhAjane pUrva zuddhe'pi bhakte gRhIte AdhAkarma stokamAtraM patitaM tasmin bhAjane pUrvagRhIte zuddha AdhAkarmaNi ca sarvAtmanA tyakte pazcAdakRtakalpe-vakSyamANaprakAreNAkRtakalpatraye yad bhUyaH zuddhamapi prakSipyate tadabhojya-13 mavaseyaM, na khalu loke'pi yasmin bhAjane purISa papatattasminnazuciparityAgAnantaramamakSAkite yadA yasmin bhAjane bhaktAdinA pUrNe'pi tadupari purISaM nipatitaM bhavet tasmin pUrvaparigRhItabhaktAdipurISaparityAgAnantaramaprakSAlite bhUyaH prakSisamazanAdikaM bhojyaM bhavati, purI dIpa anukrama [217] ~146~ Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [218] >> "niyukti: [196] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: Ni parihA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||196|| // 72 // piNDaniyu- sthAnIyaM ca saMyaminAmAdhAkarma, tatastasmin sarvAtmanA parityakte'pi pazcAdadatte kalpatraye bhAjane yatprakSipyate tadabhojyamavaseyam // AdhAkarmatermalayagi- sampati pariharaNaM pratipipAdayiSuridamAharIyAvRttiH revidhyavivaMtuJcArasaricchaM kammaM soumavi kovio bhIo / pariharai sAvi ya duhA vihiavihIe ya prihrnnaa||197|| vyAkhyA-vAntasadRzamuccArasadRzaM ca AdhAkarma yatIn prati pratipAdyamAnaM zrutvA 'apiH' sambhAvane sambhAvyate etaniyamataH 'kovidaH saMsAravimukhamajhatayA paNDitaH ata eva 'bhItaH AdhAkarmaparibhogataH saMsAro bhavatItyAdhAkarmaNakhastastadAdhAkarma 'pariharati'na gRhAti, pariharaNaM ca dviSA-vidhinA'vidhinA ca, sUtre ca pariharaNazabdasya strItvena nirdezaH mAkRtatvAt, mAkRte hi liGga vyabhicAri / tatrAvidhipariharaNaM vibhaNiSuH kathAnaka gAthAtrayeNAha sAlIoaNahatthaM dardu bhaNaI akovio deti / kattocautti sAlI vaNi jANai puccha taM gaMtu // 198 // gaMtUNa AvaNaM so vANiyagaM pucchae kao sAlI ? / paJcaMte magahAe gobbaragAmo tahiM vayai // 199 // kammAsaMkAe~ pahaM mottuM kaMTAhisAvayA adisi / chAyaMpi [vi]vajjayaMto Dajjhai uNheNa mucchAI // 20 // vyAkhyA-zAligrAme grAme grAmaNInAmA vaNika, tasya bhAryA'pi grAmaNIH, anyadA ca vaNiji vipaNi gate bhikSArthamaTannakoMvidaH ko'pi sAdhustadgRhaM praviveza, AnItazca tadbhAryayA grAmaNyA zAlyodanaH, sAdhunA cAdhAkarmadoSAzaGkApanodAya sA pAcche, yathA zrAvike ! kutastya eSa zAliH ! iti, sA pratyuvAca-nAI jAne vaNika jAnAti, tato vaNija vipaNI gatvA pRccheti, tata evamuktaH sana / dIpa anukrama [218] PRIMasturare.org ~147~ Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [222] - "niyukti: [200] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||200|| hAsa sAdhustaM zAlpAdanamapahAya vaNija vipaNo gatvA pRSTavAn , vaNijA'pyuktaM-magadhajanapadamatyantavatino goragrAmAdAgataH zAkirepa iti, tataH sa tatra gantuM bhAvartata, tatrApi sAdhunimittaM kenApi zrAvakeNArya pandhAH kRto bhaviSyatItyAdhAkarmazaGkayA panthAnaM vimucyotpathena vrajati, utpathena ca vrajannahikaNTakazvApadAdibhirabhidrUyate, nApi kAJcana dizaM jAnAti, tathA AdhAkarmazaDanyA vRkSacchAyAmapi pariharan mUrtIi sUryakaranikaraprapAtena tapyamAno mUrchAmagamat , klezaM ca mahAntaM praapeti| iya avihIpariharaNA nANAINaM na hoi aabhaagii| davvakuladesabhAve vihipariharaNA imA tattha / / 201 // vyAkhyA-iti / evamuktena prakAreNAvidhinA pariharaNAt jJAnAdInAmAbhAgI na bhavati, tasmAdvidhinA pariharaNaM kartavpaM, tacca vidhipariharaNam 'idaM vakSyamANaM dravyakuladezabhAvAnAzritya 'tatra' AdhAkarmaNi viSaye draSTavyam / tatra prathamato dravyAdInyeva gAthAdvayenAha oyaNasamiimasattugakummAsAI u hoti dvaaii| bahujaNamappajaNaM vA kulaM tu deso surahAI // 202 // Ayara'NAyara bhAve sayaM va anneNa vA'vi dAvaNayA / eesi tu payANaM caupayatipayA va bhayaNA u // 203 // Mal vyAkhyA-odanaH' mAlyAdikUraH 'samitimAH' mANDAdikAH saktavaH kulmASAzca pratItAH, AdizabdAnmudrAdiparigrahaH, amUni bhavanti TravyANi, kulamalpajanaM bahujanaM vA, 'dezaH' saurASTrAdikA, bhAve Adaro'nAdaro vA, etAveva svarUpato vyAkhyAnayatisvayaM vA'nyena vA-karmakarAdinA yad dApanaM tau yathAsaGghacamAdarAnAdarI, eteSAM ca padAnAM 'bhajanA ' vikalpanA catuSpadA tripadA / vA syAt , kimuktaM bhavati :-kadAcicatvAryapi padAni sambhavanti kadAcit trINi, tatra yadA catvAryapi dravyAdIni prApyante tadA catu dIpa anukrama [222] ~148~ Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [225] - "niyukti: 203] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||203|| yA: piNDaniyu-gaSpadA, yadA tu nAdaro nApyanAdaraH kevaLa madhyasthattitA tadA bhAvaspAbhAvAt tripadeti // sampati yAdRzeSu dravyAdiSu satsu pRcchA mA AdhAkarmatarmaLayagiMkarttavyA yAdRzeSu(ca) na karttavyA tAnyAha Ni pRcchorIyAvRttiH citAdravyAal aNuciyadesaM vvaM kulamappaM Ayaro ya to pucchA / bahuebi natthi pucchA sadesadavie abhAvevi // 20 // // 7 // ___vyAkhyA-yadA 'anucitadezaM vivakSitadezAsambhavi dravyaM labhyate tadapi ca prabhUtam etaca 'Ayaro ya' ityatra cazabdAlabhyate, etena dravyadezAvuktI, kulamapi ca 'alpam ' alpajanam , anena kulamukta, Adarazca prabhUtaH, etena bhAva uktaH, tato bhavati / pRcchA, AdhAkamnesambhavAta, 'bahuke'pi ca svadezadravye' prabhUte'pi ca taddezasambhavini labhyamAne dravye yathA mAlabake maNDakAdau nAsti pRcchA, yatra hi deze yadravyamutpadyate tatra tatmAyaH mAdhuryeNa janairbhujyata iti nAsti tatra bahuke'pi labhyamAne pRcchA, AdhAkammo-| sambhavAta, paraM tatrApi kulaM mahadapekSaNIyam , anyathA'lpajane bhavedAdhAkarmeti zaGkara na nivartate, tathA 'abhAve'pi ' anAdare'pi nAsti [pRcchA, yo prAdhAkameM kRtvA dadyAt sa prAya Adarapapi kuryAta, tata AdarAkaraNena jJAyate yathA nAsti tatrAdhAkarmeti na pRcchA / / tadevaM || yadA pRcchA katcevyA yadA ca na karttavyA tatpratipAditaM, sampati pRcchAyAM yadA tad grAhyaM bhavati yadA ca na tadetatyatipAdayati tujjhaTTAe kayamiNamanno'nnamavekkhae ya savilakkhaM / vajjati gADhavhA kA bhe tattitti vA giNhe // 205 // | ___ vyAkhyA-iha yA dAtrI RtrI bhavati sA pRSTA satI yathAvatkathayati, yathA bhagavan ! tavArthAya kRtamidamazanAdikamiti, yattu || bhavati mAyAvikuTumba tanmukhenaivamAcaSTe gRhArthametatkRtaM na tavAyeti, paraM jJAtA vasamiti savilakSaM sarvANyapi mAnupANi parasparamavekSante, dIpa anukrama [205] SAREnatininemamana ~ 149~ Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||205|| dIpa anukrama [227] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) * - mUlaM [227] muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [205] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " * AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH kapolodbhedamAtraM ca isanti, tato yadA tavArthAyedaM kRtamiti jalpati yadvA 'savilakSaM' salajjamanyo'nyamavekSante cazabdAt hasanti vA tadA sAdhavasta deyamAdhAkammaiti parijJAya varjayanti yadA tu kasyAryAyedaM kRtamiti pRSTA satI gADhaM satyavRtyA ruSTA bhavati, yathA kA'bha'bhahAraka! tava taptiH ? iti tadA naivAdhAkamrmeti niHzaGkaM gRhNIta // samprati 'gahiyamadosa' cetyavayavaM vyAcikhyAsuH paraM praznayatigUDhAyArA na kareMti AyaraM pucchiyAvi na karheti / thovaMti va no puTThA taM ca asuddhaM kahaM tattha ? // 206 // Education Intonation vyAkhyA-iha ye zrAvakAH zrAvikAzyAtItra bhaktiparavazagA gUDhAcArAca te nAdaramatizayena kurvanti, mA bhUnna grahISyatIti, nApi pRSTAH santo yathAvatkathayanti yathA tavArthAyedaM kRtamiti, athavA stokamiti kRtvA te sAdhunA na pRSTAH atha ca tadeyaM vastu 'azuddham' AdhAkarmadoSaduSTam, ataH kathaM tatra sAdhoH zuddhirbhaviSyati ? iti / evaM pareNokte gururAda- AhAkammapariNao phAyabhoIvi baMdhao hoi / suddhaM gavesamANo AhAkammevi so suddho // 207 // vyAkhyA-- iha prAkagrahaNena eSaNIyamucyate sAmarthyAt tathAhi sAdhUnAmayaM kalpaH- glAnAdiprayojane'pi prathamatastAvadeSaNIyaOM meSitavyaM tadabhAve'neSaNIyamapi zrAvakAdinA kArayitvA zrAvAbhAve svayamapi kRtvA bhoktavyaM, na tu kadAcanApi prAsukAbhAve'mAsukamiti, tataH kadAcidapyamAmuka bhojanAsambhave 'phAnuyabhoIvi' iti vAkyamanupapadyamAna maryAsmAkazabdameSaNIye varttayati, tato'yamartha:'prAkabhojyapi eSaNIyabhojyapi yadyAdhAkarmmapariNatastarhi so'zubhakarmmaNAM bandhako bhavati, azubhapariNAmasyaiva vastusthityA bandhakAraNatvAt, 'zuddham' ugamAdidoSarahitaM punargaveSayan AdhAkarmmaNyapi gRhIte bhukte ca zuddho veditavyaH, zuddhapariNAmayuktatvAt / eta| deva kathAnakAbhyAM bhAvayati -- For Parts Only ~ 150 ~ aru Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [230] - "niyukti: [208] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||208|| saMghuddi souM ei durya koi bhAie patto / dinnati dehi majjhaMtigAu sAuM tao laggo // 208 // AdhAkamekemeLayagi |Ni pariNarIyAvRttiH vyAkhyA-zatamukhaM nAma puraM, tatra guNacandraH zreSThI, candrikA tasya bhAryA, zreSThI ca jinapravacanAnurakto himagirizikharAnu- doSAdo kAri jinamandiraM kArayitvA tatra yugAdijinapratimA pratiSThApitavAn , tataH saGabhojyaM dApayitumArabdham / itatha pratyAsane kasmivid pI ashuddh||74|| grAme ko'pi sAdhuveSaviDambakaH sAdhuvettate, tena ca janaparamparayA zuzruSe yathA zatamukhapure guNacandraH zreSThI saGghabhojyamaya dadAtIti, tataH zuddhasAdhUna kAsa tadANAya satvaramAjagAma, saGgabhaktaM ca sarva dattaM, tena ca zreSThI yAcito yathA madyaM dehi, zreSThinA ca candrikA'bhyadhAyi, dehi sAdhave- dA. ssmai bhaktamiti, sA pratyuvAca-dattaM sarca na kimapIdAnI vartate, tataH zreSTinA sA punarapyabhANi-dehi nijarasaktImadhyAtparipUrNamasmAthiti, tataH sA zAlyodanamodakAdiparipUrNamadAta, sAdhuzca saGgabhaktamiti buddhayA parigRhya svopAzraye bhuktavAn, tataH sa zuddhamapi bhuJjAna AdhAkammegrahaNapariNAmavazAdAdhAkarmaparibhogajanitena karmaNA baddhaH / evamanyo'pi veditavyA, sUrya sugama, navaraM dehi majjhatigAu'ci| bhAryayA dattamityukte zreSThI vabhANa-dehi 'mama madhyAt' madIyabhojanamadhyAt, datte ca svAdu miSTamidaM salabhaktamiti bhuJjAno vicintayati, tato 'lamaH' AdhAkarmaparibhogajanitakarmaNA baddhaH / tadevam 'AdhAkammapariNao' ityAdi kathAnakena bhAvitaM, sampati 'sudaM] gavesamANo' ityAdi kathAnakena bhAvayatimAsiyapAraNagaDhA gamaNaM AsannagAmage khmge| sar3I pAyasakaraNaM kayAi ajjejjihI khamao // 209 // khelchagamallagalecchAriyANi Dibhaga nibhacchaNaM ca ruMTaNayA / haMdi samaNatti pAyasa ghayagulajuya jAvaNaDhAe // 210 // dIpa anukrama [230] ~151~ Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||211|| dIpa anukrama [233] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [211] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [233] muni dIparatnasAgareNa saMkalita etamavakamaNaM jai sAhU ijja hojja tinomi / taNukoTuMmi amucchA bhumi ya kevalaM nANaM // 211 // vyAkhyA - potanapuraM nAma nagaraM tatra paJcabhiH sAdhuzataiH parivRtA yathAgamaM viharanto ratnAkara nAmAnaH sUrayaH samAyayuH, tasyAzca sAdhupaJcazatyA madhye priyaGkaro nAma kSapakaH, ca mAsamAsaparyante pAraNakaM vidadhAti, tato mAsakSapaNaparyante mA ko'pi madIyaM pAraNakamavayudhyAdhAkamrmmAdikaM kArSIdityajJAta eva pratyAsanne grAme pAraNArye vrajAmIti cetasi vicintya pratyAsanne kacid grAme jagAma / tatra ca yazomatirnAma zrAvikA, tayA ca tasya kSapakasya mAsakSapaNakaM pAraNakadinaM ca janaparamparayA zrutaM, tatastayA tasmin pAraNa kadine kadAci dadya sa kSapako'tra pAraNakakaraNAya samAgaccheditibuddhayA paramabhaktivazato viziSTazAlitaNDulaiH pAyasamapacyata, ghRtaguDAdIni copavRMdakadravyANi pratyAsanIkRtAni tato mA sAdhuH pAyasamuttamaM dravyamitikRtvA''pAkarmazaGkAM kArSIditi mAtRsthAnato vaTAdipatraiH kRteSu zarAvAkAreSu bhAjaneSu DimbhayogyA stokA stokA kSairaiyI prakSiptA, bhaNitAca DimbhA yathA re bAlakAH ! yadA kSapakaH sAdhurIdRzastAdRzo vA samAyAti tadA yUyaM bhaNata hai amba! prabhUtA'smAkaM saireyI pariveSitA tato na zaknumo bhoktum, evaM cokte'haM yuSmAnnirbhartsayiSyAmi, tato yUyaM bhaNata kiM dine dine pAyasamupaskriyate, evaM ca bAlakeSu zikSiteSu tasminneva prastAve sa kSapako bhikSATana kathamapi tasyA eva gRhe prathamato jagAma tataH sA yazomatirantaH samullasatparamabhaktirmA sAdhoH kA'pi zaGkA bhUditi bahirAdaramakurvatI yathAsvabhAva| mavatiSThate, bAlakAca yathAzikSitaM bhaNituM pravRttAH, tathaiva ca tayA nirbhatsitAH, tataH saruSevAnAdaraparayA kSapako'pi tayA babhaNe, yathA'mI macA bAlakAH pAyasamapi naitebhyo rocate, tato yadi yuSmabhyamapi rocate tarhi gRhNIta kSaureyIM no cet vrajateti tata evamukte sa kSapakasAdhurniHzaGko bhUtvA pAyasaM pratigrahItumudyataH sApi paramabhaktimudrahantI paripUrNabhAjanabharaNaM pAyasaM ghRtaguDAdikaM ca dattavatI, sAdhuva For Parts Only ~152~ Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [233] - "niyukti: [211] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||211|| piNDaniyutamakapAga- rIyAvRttiH // 7 // manasi niHzaGko vizuddhAdhyavasAyaH pAyasaM gRhItvA bhojanAya vRkSasva kasyacidadhastAd gatavAn , gatvA ca yathAvidhirIyaryApathikAdi pratikramya AdhAkameMsvAdhyAyaM ca kiyantaM kRtvA cintayAmAsa, aho ! labdhamutkRSTaM mayA pAyasadravyaM dhRtaguDAdi ca, tato yadi ko'pi sAdhurAgatya saMvibhAga- Ni pariNayati mA tahi bhavAmi saMsArArNavottIrNo, yato nirantaraM ye svAdhyAyaniSpannacetasaH pratikSaNaM paribhAvayanti sakalamapi yathAvasthitavastujA-1 terdoSAdo. po azuddhatam, ata eva ca duHkharUpAt saMsArAdvimukhabuddhayo mokSavidhAvekatAnA yathAzakti gurvAdiSu yAvRtpoyatAH ye vA paropadezamavaNAH svayaM sAdhasamyaka saMyamAnuSThAnavidhAyinazca teSAM saMvibhAge kRte tadbhataM jJAnAdyupaSTabdhaM bhavati, jJAnAdyupaSTambhe ca mama mahAMllAmA, zarIrakaM punaridama-|| dA0 sAraM mAyo nirupayogi ca, tato yena tena vIpaSTabdhaM sukhena vahatItyevaM bhuJjAno'pi zarIramU rahitaH pravarddhamAnavizuddhAdhyavasAyo bhojanAnantaraM kevalajhAnamAsAditavAn / sUtraM sugamaM navaraM 'khallagamallagalicchAriyANi ti mallaka-zarAvaM tadAkArANi yAni khallakAni-11 vaTAdipatrakRtAni bhAjanAni dUtAnItyarthaH, tAni kecchAriyANi-DimbhakayogyastokastokapAyasapopaNena kharaNTitAnIva kharaNTitAni / kRtAni 'ruNTaNayA' iti avajJayA 'indI 'sthAmantraNe, bhoH zramaNa! yadi rocate tahiM gRhANeti zeSaH, tataH pArIrayApanAya ghRtagudayuta pAyasaM| gRhItvaikAnte'pakramaNaM, zeSa sugamam , evamanyeSAmapi bhAvataH zuddhaM gaveSayatAmAdhAkarmaNyapi gRhIte bhukte vA na doSaH, bhagavadAzA''rAdhanAt / / tathA ca bhagavadAjJArAdhanakRtamevAdoSa bhagavadAjJAkhaNDanakRtameva ca doSa vibhAvayitukAmaH kathAnakaM rUpakacatuSkeNAha |||75 / / caMdodayaM ca sUrodayaM ca ranno u donni ujjANA / tesi vivariyagamaNe ANAkovo tao daMDo // 212 // sarodayaM gacchamahaM pabhAe, caMdodayaM jaMtu taNAihArA / duhA ravI paccurasaMtikAuM, rAyAvi caMdodayameva gcche||213|| dIpa anukrama [233] //////////////////////////////////////////////// SAREauratonintamational ~ 153~ Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [236] - "niyukti: [214] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||214|| pattaladumasAlagayA dacchAmu nivaMgaNattiduJcittA / ujjANapAlaehiM gahiyA ya hayA ya baddhA ya // 214 // sahasa paihA diTThA iyarehi nivaMgaNatti to bar3A / nitassa ya avaraNhe daMsaNamubhao vahavisaggA // 215 // dhyAkhyA-candrAnanA nAma purI,tatra candrAvataMso rAjA, tasya trilokarekhAmabhRtayo'ntaHpurikAH,rAjazca dve udyAne,tadyathAparvasyAM dizi sUryodayAbhidhAnaM, dvitIya padhimAyAM candrodayAbhidhAna, tatra cAnyadA prApte vasantamAse kasmicidine rAmA nijAnta:purakrIDAkautukArthI janAnAM paTahaM dApitavAna,yathA bhoH zRNula janAH prabhAte rAjA sUryodayoyAne nijAntaHpurikAbhiH saha sveccha vihari-1 kAvyati, tato mA tatra ko'pi yAsIt sarve'pi tRNakASThAhArAdayazcandrodayaM gacchanviti evaM paTahe dApite tasya sUryodayodyAnasya rakSaNAya padAtInirUpitavAn , yathA na tatra kasyApi pravezo dAtavya iti, rAjA ca nizi cintayAmAsa, sUryodayamuyAnaM gacchatAmapi prabhAte sUryaH / pratyurasaM bhavati, tataH pratinivartamAnAnAmapi madhyAhe, pratyurasaM ca sUryo duHkhAvahaH, tasmAJcandrodayaM gamiSyAmIti, evaM ca cintayitvA / mAtastathaiva kRtavAn , itazva paTahazravaNAnantaraM ke'pi durvRttAzcintayAmAmuryathA na kadAcidapi vayaM rAjAntaHpurikA dRSTayantA, mAtazca rAjA sUryodaye sAntaHpuraH samAgamiSyati, antaHpurikAzca yatheccha vihariSyanti, tata: patrabahulatAzAkhAsu lInAH kenApyalakSitA vayaM tAH paribhAkyAmaH, evaM ca cintayitvA te tathaiva kRtavantaH, tata udyAnarakSakaiH kathamapi te zAkhAsvantalInA dRSTAH, tato gRhItA lakuTAdibhizca / hatA rajjvAdibhizca baddhAH, ye cAnye tRNakASThahArAdayo janAste sarve'pi candrodayaM gatAH, taiva saisApaviSTairane yatheccha rAjJAntaHpurikAH krIDantyo dRSTAH, tataste'pi rAjapuruSairbaddhAH, tato nagarAbhimukhamudyAnAnirgacchato rAja udyAnapAlakaiH puruSaidraye'pi baddhA darzitAH, kathitazca / dIpa anukrama [236] ~154~ Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [237] - "niyukti: [215] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||215|| piNDaniyu- kamalayAgi- rIyAdRttiH 7 400000000000000000000000 sarvo'pi yathAvasthito vRttAntaH, tatra ye AjJAbhaGgakAriNaste vinAzitAH, itare muktAH, sUtra sugama, navaraM to daMDoti daNDo-pAraNam, AMdhAkameMetadbhAvanArtha rUpakatrayaM sUrodayamityAdi, tatra 'paccurasaM' pratyurasam-urasaH sammukhaM, 'nitassa yati udyAnAdaparAhe niryataH rAjJaM Ni pariNAubhayeSAM darzanaM, tato yathAkramaM vadhavisagauM, etena yaduktam-' abbhoje gamaNAi ya' ityAdigAthAyAM 'diItA tasthimA donni' tadayA maprAdhAnye khyAtaM, sAmpataM dArzantike yojanAmAha dhAnoMdA ___jaha te dasaNakakhI apUriicchA viNAsiyA raNNA / didve'viyare mukkA emeva ihaM samoyAro // 216 // vyAkhyA-yathA te durvRttA darzanakAGgiNaH apUritecchA api AjJAbhanakAriNa iti rAjJA vinAzitAH, 'itare' ca tRNakASThAhArAdayazcandrodayodyAnagatA dRSTe'pi tairantaHpure AjJAkAritvAnmuktAH, evameva ihApi AdhAkarmaviSaye 'samavatAro' yojanA kAryA, sA caivamAdhAkarmabhojanapariNAmapariNatAH zuddhamapi bhuJjAnA AjJAbhaGgakAritvAkarmaNA badhyante, sAdhuveSaviDambakasAdhuvana, zuddha gaveSayanta | AdhAkammopi muJjAnA bhagavadAjJA'dhanAt na badhyante, priyaGkarAbhidhakSapakasAdhuvaditi / / ASAkarmabhojinameva bhUyo'pi nindatiAhAkarma bhuMjai na paDikkamae ya tassa ThANassa / emeva aDai boDo lukavilukko jaha kavoDo // 217 // vyAkhyA-ya AdhAkarma bhane na ca tasmAta 'sthAnAta AdhAkarmaparibhogarUpAta 'pratikAmati prAyazcittagrahaNena nivartate. // 76 / / sa 'boDa: ' muNDo jinAjJAbhaGge niSphalaM tasya ziroluzcanAdIti boDa ityevamadhikSipati, evameva niSphalam 'ati' jagati paribhramati, adhikSepasUcakameva dRSTAntamAha-' lukaviluko jaha kavoDo' luJcitaviluzcito yathA 'kapota: ' pakSivizeSaH, yathA tasya luzcanamaTanaM ca na dIpa anukrama [237] ~155~ Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [239] - "niyukti: [217] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||217|| dharmAya tathA sAdhorapyAdhAkarmabhojina ityarthaH, tatra sAmAnyato luJcanaM bicchicyA vizavaraM vA luJcanaM viluJcanam // sampatyAdhAkarmadvAramupasaJjihIrgharaudezikaM ca dvAraM vyAcikhyAmurAha AhAkammadAraM bhaNiyamiyANi purA samuddiDha / uddesiyaMti vocchaM samAsao taM duhA hoi / / 218 // vyAkhyA-bhaNitamAdhAkarmadvAram, idAnIM 'purA' pUrvam audezikamiti yadvAraM samuddiSTaM tadvakSye / tacca samAsato dvidhA bhavati, vidhyamAi oheNa vibhAgeNa ya ohe ThappaM tu bArasa vibhAge / uddiTTa kaDe kamme ekeki caukao bheo // 219 // vyAkhyA-dvividhapauzika, tayathA-opena vibhAgena ca, tatra 'oghaH' sAmAnya vibhAgaH' pRthakaraNama, iyaM cAtra bhAvanA-|| nAdattamiha kimapi labhyate tataH katipayA bhikSA dadma iti buddhayA katipayAdhikataNDulAdiprakSepeNa yannittamazanAdi tadoghaudezikam / odhena' sAmAnyena svaparapRthagvibhAgakaraNAbhAvarUpeNaudezikamoghaudezikamiti vyutpatteH, tathA vIvAhamakaraNAdiSu yaduddharitaM tat pRthakRtvA dAnAya kalpitaM sat vibhAgaudezikaM, vibhAgena-svasattAyA ucArya pRthakaraNenauddezika vibhAgaudezikamiti vyutpatte, tatra yat 'ope oghaviSayamaudezikaM tatsthApyaM, nAtra vyAkhyeyaM kintvaye vyAkhyAsyate iti bhAvaH, yattu 'vibhAge' vibhAgaviSayaM tat 'bArasa 'tti 'sUcanAtsUtra 'miti nyAyAt dvAdazadhA-dvAdazaprakAraM / dvAdazaprakAratAmeva sAmAnyataH kathayati- udiha' ityAdi, prathamatatriSA vibhAgaudezikaM, tadyathA-uddiSTaM kRtaM karma ca, taba svArthameva niSpannamazanAdikaM bhikSAcarANAM dAnAya yat pRthakalpitaM tadudiSTa, yatpunaruddharitaM sat zAlyo dIpa anukrama [239] atha 'audezika dvAram pratipAdyate ~156~ Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||219|| dIpa anukrama [241] mUlaM [ 241] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryutermalayagi rIyAhRttiH // 77 // "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [219] + bhASyaM [ 22...] + prakSepaM " 0 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH danAdikaM bhikSAdAnAya karambAdirUpatayA kRtaM tatkRtamityucyate, yatpunarvivAhaprakaraNAdAvuddharitaM. modakacUyAdi yo'pi bhikSAcarANAM dAnAya guDapAkadAnAdinA modakAdi kRtaM tatkarmetyabhidhIyate / ekaikasmina uddiSTAdike bhede 'catuSkako ' vakSyamANaJcatuH saGkhyo bhedo bhavati, tryazvaturbhirguNitA dvAdaza, tato vibhAgaudezikaM dvAdazadhA / sampratyocaudezikasya pUrva sthApyatayA muktasya prathamataH sambhavamAha - jIvA kavi ome niyayaM bhikkhAvi kaivaI demo / haMdi hu natthi adinnaM bhujjai akayaM na ya phaleI // 220 // vyAkhyA -- iha durbhikSAnantaraM kecidgRhasthA evaM cintayanti - 'kathamapi mahatA kaSTena jIvitAH ' ayame' durbhikSe tataH 'niyataM pratidivasaM katipayA bhikSA dadmo yataH 'hu' nizcitaM 'handI 'ti svasambodhane nAstyetad yaduta bhavAntare'dattamiha janmani bhujyate, nApIha bhave'kRtaM zubhaM karmma paraloke phaLati, tasmAtparalokAya katipayabhikSAdAnena zubhaM karmopArjayAma ityoyaudezikasambhavaH / sampratyoghaudezikasvarUpaM kathayati -- sA u avisesi ciya miyaMmi bhattaMni taMDule chuhai / pAsaMDINa gihINa va jo ehii tarasa bhikkhaTTA // 22 // vyAkhyA - tugRnAyikA yoSita pratidivasaM yAvatpramANaM bhaktaM pacyate tAvatyamANa evaM bhakte paktumArabhyamANe pAkhaNDinAM gRhiNAM vA madhye yaH ko'pi samAgamiSyati tasya 'bhikSArthI' mikSAdAnArtham 'avizeSitameva etAvatsvArthametAvaca bhikSAdAnArthamityevaM vibhAgarahitameva taNDulAn adhikatarAn prakSipati, etadoghaudezikam / atra parasya pUrvapakSamAzaGkayottaramAha chaumatthoghusa kahaM viyANAi coie bhaNai / uvautto guru evaM gihatyasadAi cihAe // 222 // Internationa For Pale Only ~157~ audezike dvAdazadhA vibhAgau 0 // 77 // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [244] - "niyukti: [222] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||222|| vyAkhyA-chavasthA akevalI kathamoghaudezika-pUrvoktasvarUpaM vijAnAti !, na dhecaM chapasthena jJAtuM zakyate, yathA nAtra svArthamArabhyamANe pAke mikSAdAnAya katipayataNDalapakSepa AsIditi, evaM 'codite ' preraNe kRte gururbhaNati-' evaM ' vakSyamANapakAraNa gRhasthazabdAdiceSTAyAmupayukto-dattAvadhAno jAnAtIti / etadeva bhAvayati| dinAu tAu paMcavi rehAu karei dei va gaNaMti / dehi io mA ya io avaNeha ya ettiyA bhikkhA // 223 // ___ vyAkhyA-yadi nAma bhikSAdAnasaGkalpataH prathapata evAdhikataNDulaprakSepaH kRto bhavet tahi mAya evaM gRhasthAnAM ceSTAvizeSA bhaveyuH, yathA dattAstAH paJcApi bhikSAH, iyamana bhAvanA-kApi yade mikSArthe praviSTAya sAdhane tatsvAmI nijabhASayA bhikSA dApayati, sA ca sAdhoH || zRNvata evetthaM pratyuttaraM dadAti-pathA tAH pratidivasa saGkalpitAH pazcApi bhikSA anyamikSAcarebhyo dattA iti, yahA-bhikSA dadatI || kAdabhikSAparigaNanAya bhityAdiSu rekhAH karoti, athavA prathameyaM bhikSA dvitIye bhivetyevaM gaNayantI dadAti, yadivA kAcit kasyA || api sammukhamevaM bhaNati-pathA'smAdudiSTadattisatkapiTakAdermadhyAdedi, mA ca ita iti, athavA prathamataH sAdhI vivakSite gRhe bhisAya praviSTe || kAcitkasyAH sammukhamevamAha-'apanaya' pRthakuru vivakSitAt sthAnAdevAvatIbhikSA bhikSAcarebhyo dAnAyeti, tata evamullApazravaNe rekhAkarSaNAdidarzane ca chAsthenApyoSaudezikaM jJAtuM zakyate, jJAtvA ca parihiyate, tato na kazcidopaH / atra cAyaM dRddhasampadAyA-saGkalpitAsu dattiNu dacAsu pRthaguddhRtAsu vA zeSapazanAdikaM kalpyamavaseyamiti / ihopayuktaH san zuddhamazuddhaM vA''hAraM jJAtuM zakroti, nAnupayuktaH, tato gocaraviSayAM sAmAnyata upayuktatA pratipAdayati sahAiesa sAhU mucchaM na kareja goyaragao ya / esaNajutto hojjA goNIvaccho gavattivya // 22 // dIpa anukrama [244] ~ 158~ Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [246] >> "niyukti: [224] + bhASyaM [22...] + prakSepaM " muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyutamelayagi- rIyAvRttiH eSaNopa prata gAthAMka ni/bhA/pra ||224|| // 78|| vyAkhyA-iha sAdhuH 'gocaragataH' bhikSArthaM praviSTaH san 'zabdAdiSu' zabdarUparasAdiSu mUchI na kuryAt, kinveSaNAyukta auddezike udgamAdidoSaSaSaNAbhiyukto bhavet , yathA govatsaH 'gavacinna 'tti gobhakta iva / / govatsadRSTAntameva gAthAdvayena bhAvayati yoge govaUsava maMDaNavaggA na pANiyaM vacchae na vA cAri / vaNiyAgama avaraNhe vacchagaraDaNaM kharaMTaNayA // 225 // tsodA. paMcavihavisayasokkhakkhaNI bahU samahiyaM gihaM taM tu / na gaNei goNivaccho mucchiya gaDhio gavattami // 226 // vyAkhyA-guNAlayaM nAma nagaraM, tatra sAgaradatto nAma zreSThI tasya bhAryA zrImatI nAmA, zreSThinA ca pUrvataraM jIrNamandiraM bhainktvA pradhAnataraM mandiraM kArayAmAse, tasya ca catvArastanayAH, tadyathA-guNacandro guNaseno guNacUDo guNazekharaca, eteSAM ca tanayAnAM: krameNa catasra imA vadhvaH, tadyathA-priyaGgulatikA priyaGgurucikA priyaGgusundarI priyaGgusArikA ca, kAlena ca gacchatA zreSTino bhAryA maraNamupajagAma, tataH zreSThinA miyaGgalativa sarvagRhataptI niropitA, gRhe ca savatsA gaurvidyate, taba gaurdibase bahirgasvA carati, vatsastu gRha : eca baddho'vatiSThate, tasmai ca cAri pAnIyaM ca catasro'pi vadhvo yathAyogaM prayacchanti / anyadA ca guNacandrapriyaGgulatikAputrasya guNasAgarasya vivAhadivasa upatasthe, tatastAH sarvA api vadhvastasmin dine savizeSamAbharaNavibhUSitAH svaparamaNDanAdikaraNabyApRtA abhUvana , tato vatsastAsAM vismRtiM gato, na kayAcidapi tasmai pAnIyAdi daukita, tato madhyAhne zreSThI yatra pradeze vatso vattete tatra kathamapi samA-478 yAtaH, vatso'pi ca zreSThinamAyAntaM pazyannAraTitumArabdhavAn, tato jajJe zreSTinA-yathA'dyApi batso bubhukSitastiSThatIti, tataH kupitena tena tAH sarvA api putravadhvo nirbharsayAmAsire, tatastvaritaM priyaGkalatikA anyA ca yathAyogaM cAri pAnIyaM ca gRhItvA vatsAbhimukhaM cacAla, dIpa anukrama [246] ~159~ Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||226|| dIpa anukrama [248] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> mUlaM [ 248] muni dIparatnasAgareNa saMkalita bhASyaM [ 22...] "niryuktiH [226] + + prakSepaM " 80 AgamasUtra [41 / 2 ], mUlasUtra [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vatsazca tAbhiH surasundarIbhiriva samalaGkRtamapi tAdRzaM gRhaM nAvalokate, nApi tAH sarAgadRSTyA vadhUH paribhAvayati, kintu tAmeva kevalAM cAri pAnIyaM vA samAnIyamAnaM samyak paribhAvayati / sUtraM sugamaM, navaraM 'paJcaviha ' ityAdi, paJcavidhaviSayasaukhyasya khanaya iva khanayo yA vadhvastAbhiH samadhikam ' atizayena ramaNIyatayA adhikataraM taTTaI 'na gaNapati' na dRSTayA paribhAvayati, nApi tA vadhUH, evaM sAdhurapi bhikSArthamaTana ramaNIyA ramaNIravalokayet nApi gItAdiSu cittaM nivanIyAt kintu bhikSAmAtrAnayanadAnAdyupayukto bhavet, tathA ca | sati jJAsyati zuddhamazuddhaM vA bhikSAdikam / tathA cAha gamaNAgamaNukakhetre bhAsiya soyAiiMdiyAuto / esaNamaNesaNaM vA taha jANai tammaNo samaNo // 227 // vyAkhyA -' gamanaM ' sAghorbhikSAdAnArtha bhikSAnayanAya dAcyA vajanam ' AgamanaM bhikSAM gRhItvA sAdhorabhimukhaM calanam utkSepaH ' bhAjanAdInAmUrdhvamutpATanas upalakSaNametat tena nikSepaparigrahaH, tato gamanAdipadAnAM samAhAro dvandraH tasmina, tathA 'bhASiteSu' jalpiteSu dehi bhikSAmasmai sAdhave ityAdirUpeSu zrotrAdibhirindriyairupayuktaH, tathA vatsa iva ' tanmanAH ' svayogyabhaktapAnIyaparibhAvanamanAH san zramaNa eSaNAmaneSaNAM vA samyag jAnAti, tato na kazcidoSaH / uktamoghaudezikaM, sampati vibhAgaudezikaM vibhaNiSuH Jacaton Internation prathamatastAvattasya sambhavamAha mahaIe saMkhaDIe uvvariyaM kUrathaMjaNAIyaM / pauraM daTTaNa gihI bhaNai imaM dehi puNNA // 228 // vyAkhyA - iha saDirnAma vivAhAdikaM prakaraNaM, saDyante - vyApAyante prANino'syAmiti saGghaDiriti vyutpatteH, tasyAM saGkhayAM yaduddharitaM 'krUravyaJjanAdikaM ' zAlyodanadadhyAdikaM pracuraM taddRSTvA gRhI bhaNati svakuTumbaptikArakaM mAnuSaM yathedaM dehi puNyArthaM bhikSAca For Park Use Only ~160~ Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [251] .- "niyukti: [228] + bhASyaM [23] + prakSepaM / " .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata piNDaniyu- kemelayagirIyAvRttiH karmadA gAthAMka ni/bhA/pra ||23|| dIpa anukrama [251] rebhyaH / tatra yadA yathaivAsti tathaiva dadAti tadA taduddiSTaM, yadA tu taddeyaM karambAdikaM karoti tadA tatkRta,yadA tu modakAdicUrNa bhUyo'pi audeziguTapAkadAnAdinA modakAdi karoti tadA tatkarma, evaM vibhAgaudezikasya sambhavaH / tathA cAha bhaassykRt| tattha vibhAguhesiyamevaM saMbhavai pubbamudiI / sIsagaNahiyaDhAe taM ceva vibhAgao bhaNai // 32 // (bhA.) bhA0 23 vyAkhyA-tatroddharite pracurakUrAdau evaM pUrvoktena prakAreNa vibhAgaudezika pUrvamuddiSTa sambhavati / sammati tadeva vibhAgauddezikA vibhAgato bhedena ziSyagaNahitArtha granthakAro bhaNati uddesiyaM samuddesiyaM ca AesiyaM samAesaM / evaM kaDe ya kamme ekeki cauko bheo // 229 // vyAkhyA-udiSTaM' vibhAgaudezika caturdA, tadyathA-audezika samuddezikamAdezaM samAdezaM ca, evaM kRte ca karmaNi ca ekaikasmin 'catuSkaH' catuHsaGkhyo bhedo dRSTaH, sarvasaGkhyayA dvAdazadhA vibhAgaudezikam // sammatyaudezikAdikaM vyAcikhyAsurAha--- jAvaMtiyamuddesaM pAsaMDINaM bhave samaddesaM / samaNANaM AesaM niggaMthANaM samAesaM // 230 // vyAkhyA-iha yat udiSTa kRtaM karma vA yAvantaH ke'pi bhikSAcarAH samAgamiSyanti pAkhaDino gRhasthA vA tebhyaH sabhyo'pi dAtavyamiti saGkalpitaM bhavati tadA tadaudezikamucyate, pAkhaNDinAM deyatvena kalpitaM samudeza, apaNAnAmAdeza, ninyAnAM samAdezaM / // 79 // sampatyamISAmeva dvAdazAnAM bhedAnAmavAntarabhedAnAha chinnamachinnaM duvihaM dabve khette ya kAla bhAve ya / niSkAiyaniSphannaM nAyadhvaM jaM jahiM kamai // 231 // ~ 161~ Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [254] - "niyukti: [231] + bhASyaM [23...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||231|| vyAkhyA-udiSTamudezAdikaM pratyeka dvidhA, tayathA-chinnamacchinnaM ca, chinnaM niyamitam acchimapaniyamitaM, punarapi chinnmcchin| | ca caturdA, tadyathA-dravye kSetre kAle bhAve ca, evaM yathA uddiSTamaudezikAdi pratyakemaSTadhA tathA niSpAditaniSpanAmiti niSpAditena-gRhiNA | svArtha kRtena niSpana yata karambAdi modakAdi vA taniSpAditaniSpannAmityucyate, tato yanniSpAditaniSpanna yA ko karmaNi vA 'kApati ghaTate, yathA yadi karambAdi vahiM kRte atha modakAdi tahi karmaNi, tatpratyekAdezikAdibhedabhinnaM chinnamacchinnaM cetyAdinA prkaarennaassttdhaa| jJAtavyam / / sampatyamumegha gAthArtha vyAcikhyAsuH prathamato dravyAyacchinnaM vyAkhyAtibhattuvariyaM khalu saMkhaDIe~ tadivasamannadivase vA / aMto bahiM ca savvaM sabadiNaM dehi acchinnaM // 232 // vyAkhyA-yat saGkhaDyAM bhaktamuddharita prAyaH prApyate iti saGkuDigrahaNam , anyathA vanyadApi yathAsambhavaM draSTavya, tadivasamiti 'vyatyayo'pyAsA 'miti prAkRtalakSaNavazAt saptamyarthe prathamA, tato'yamarthaH-yasmin divase salAdaH tasminneva divase, yahA-anya-18 smin divase gRhanAyako bhAryAdinA dApayati, yathA yadantahasya yacca vadiH, anena kSetrAcchimamuktaM, tat sarva-sapastam / anena dravyA-18 cchinnamuktaM 'sarvadina' sakalamapi dinaM yAvad , upalakSaNametat tena karmarUpaM modakAdi prabhUtAnyapi dinAni yAvaditi draSTavyam , anena / kAlAcchinnamuktama, aziSTamam-anavarataM dehi, bhAvAcchinnaM tu svayamabhyUA, tavaM-yadi tava rocate yadivA na rocate tathApyavazyaM dAta-18 vyamiti / sampati dravyAdicchinnamAha dehi imaM mA sesaM aMto bAhiragayaM va egayaraM / jAva amugattivelA amugaM belaM ca Arambha // 233 // dIpa anukrama [254] ~ 162~ Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [256] - "niyukti: [233] + bhASyaM [23...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||233|| piNDaniyukemeLayagirIyAttiH / / 80 // vyAkhyA--darda zAlpodanAdikamuddharitaM dehi mA 'zeSa' kodravakUrAdi, anena dravyacchinnamuktaM, tadapi ca zAlpodanAdikamantaLa- 2 audezivasthitaM bahirvyavasthitaM vA ekataraM na zeSam , anena kSetracchinnamuktaM, tathA'mukasyA velAyA Arabhya yAvadamukA velA, yathA prhraadaarbhy| kabhedAH yAvatmaharadvayaM tAvadehi, anena kAlacchinnamuktaM, bhAvacchinnaM tu svayamabhyUya, tathaivaM yAvattava rocate tAvadehi mA svarucimatikramyApi / / gAyA sampatyudiSTamadhikRtya kalpyAkalpyavidhimAda| davAIchinnapi hu jai bhaNaI Arao'vi mA deha / no kappai chinnapi hu acchinnakaDaM parihati // 234 // byAkhyA-raha yadU dravyakSetrAdibhiH pRthagnirdhAritaM tadatiricya zeSaM samastamapi kalpate, tasya dAnArthaM saGkalpitatvAbhAvAt kevalaM dravyAdicchinnamapi-dravyakSetrAdibhiH pRthanirdhAritamapi huH' nizcitaM yadi gRhasvAmI Arata eva-deyasya vastuno niyatAdavadherAgapi / bhaNati, yathA mA ita Urca kasmAyapi dehIti, yathA maharadayaM yAvatpUrva kizcidAtuM niropitaM, tato dAnapariNAmAbhAvAdayogeva niSedhati'mA ita Urca dadyA'diti tadA tacchinnamapi kalpate, tasya sampatyAtmIyasacAkIkRtatvAta, yatpunaracchimakRtamacchinnam-aniddhArita kRtaM vartate tatpariharanti, akalpyatvAta, isthameva bhagavadAjJAvijRmbhaNAt, yadA svacchinnamapi pavAdAnapariNAmAbhAvAdavogevAtmArthIkRtaM bhavati tadA taskalpate / sampati sampadAnavibhAgamadhikRtya karaNyAkalpyavidhimAha // 8 // amugANaMti va vijau amukANaM mitti ettha u bibhAsA / jattha jaINa visiTTho niddeso taM pariharaMti // 235 // vyAkhyA-amukebhyo dadyAt mA'mukebhya ityevaM sampadAnavizeSaviSaye saGkalpe kRte vibhASA draSTavyA, kadAcitkalpate kadAcinna, dIpa anukrama [256] ~ 163~ Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||235|| dIpa anukrama [258] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> + prakSepaM " 0 AgamasUtra [41 / 2 ], mUlasUtra [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH "niryuktiH [235] + bhASyaM [23...] mUlaM [258] muni dIparatnasAgareNa saMkalita taMtra yadA kalpate yaMdA ca na tadAha-' jatthe 'tyAdi, yatra deye vastuni yatInAmapyavizeSeNa nirdezo bhavati yathA ye kecana gRhasthA agRhasthA vA bhikSAcarA yadivA ye kecitpAkhaNDino yadvA ye kecana zramaNAstebhyo dAtavyamiti tatpariharanti yatra tu yatInAmeva vizeSeNa nirdezo yathA yatibhyo dAtavyamiti tatpariharantyeva nAtra kazcitsandeha iti tatpRthagvizeSeNa noktaM, yadi punargRhasthebhya eva dIyatAM yadivA carakAdibhya eva pAkhaNDibhyo na zeSebhyastadA kalpate, api ca saMdirasaMta jo sui kappae tarasa sesae ThavaNA / saMkaliya sAhaNaM vA kareMti asura imA merA // 236 // vyAkhyApayannAdyApyaudezikaM jAtaM varttate kevaLaM tadAnImevodizyamAnaM varttate, yathA idaM dehi mA zeSamityAdi, vatsandizyamAnamarthibhyo dAnAya vacanena saGkalpyamAnaM yaH sAdhuH zRNoti tasya tatkalpate tadaiva doSAbhAvAt, tadapi ca uddiSTadezikAdi draSTavyaM na kRtaM karma ca yata uktaM mUlaTIkAyAm - "atra cAyaM vidhiHsaMdista jo suNai sAhu uddesudesayaM pahuMca, na ya kaDakammAI, taM kappae tadaiva doSAbhAvAditi / yastu sandizyamAnaM na zRNoti tasya na kalpate, kutaH ? ityAha--' uvagati sthApanAdoSAt sa ca nirgataH sannanyebhyaH sAdhubhyo nivedayati, tathA cAha- 'saGkalie'tyAdi 'azrute' zeSasAdhubhiranAkarNite iyaM pUrvapuruSAcIrNA maryAdA, yaduta saMkulikayA ekaH saGghATako yasmai kathayati so'pyanyasmAvityevaMrUpayA 'sAhUNaM' kathanaM karoti, vAzando yadi sAdhavo bahupramANAstadekasyAvasthAnamiti sUcanArthaH, sa sarvebhyo nivedayati, yathA mA'smin gRhe vAjipuH, aneSaNA varttata iti / evamapi yaiH saGghaTakaiH dharmapi na jJAtaM bhavati teSAM parijJAnopAyamAha- mA eyaM dehi imaM puDhe siddhami taM pariharati / jaM dinnaM taM dinaM mA saMpai dehi gevhaMti // 237 // Education Interation For Para Use Only ~164~ Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [260] - "niyukti: [237] + bhASyaM [23...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu tarmalayagi prata gAthAMka ni/bhA/pra ||237|| dIpa vyAkhyA-sAdhunimittaM kuto'pi sthAnAd bhikSAmAdadatI kayAciniSidhyate-maitaddedi, kinvidaM vivakSitabhAjanasthaM dehi, tata 2 odezi evaM kRte niSedhite sAdhuH pRcchati-kimetaniSidhyate ?, kiMvA idaM dApyate ? iti, tataH sA pAha-idameva dAnAya kAlepataM, nedamiti ke doSa rIyAciH tata evaM ziSTe' kathite sAdhavastatpariharanti, yadi punaryadattaM tadanaM mA zeSa sampati dadyAditi niSidhyAtmArthIkRtamaudezikaM bhavati / jhAnahatu: // 8 // tadA tatkalpate itikRtvA gRhanti, tadevamuktamuddiSTodezikaM / sammati kRtaudezikasya sambhayahetUna svarUpaM ca pratipAdayati rasabhAyaNaheuM vA mA kucchihiI muhaM va dAhAmi / dahimAI AyattaM karei kUraM kaDaM eyaM // 238 // mA kAhaMti avaNNaM parikaliyaM va dijai suhaM tu / viyaDeNa phANieNa va nidveNa samaM tu vaTThati // 239 // vyAkhyA-rasena ' dadhyAdinA rUddhamidaM bhAjanaM tasmAdetena dadhyAdinA yaduddharitaM zAlyodanAdi tat karambIkRtya riktamidaM bhAjanaM karomi yenAnyatmayojanamanena kriyate iti rasabhAjanahetoH, yadA-idaM dadhyAdinAmithitaM koSiSpati, na ca kuthitaM pAkhaNDacA-1 dibhyo dAtuM zakyate, yadvA-dadhyAdisammizramekenaiva prayAsena sukhaM dIyate, ityAdinA kAraNajAtena 'dadhyAyAya' dadhyAdisammizra| karoti 'kUram ' odanam, etat kRtaM jJAtavyaM, tathA yadi bhinnabhinnamodakAzokavAdicUrNIdAsyAmi tato me pAkhaNDacAdayaH avaNam / / azlAghAM kariSyanti, yadvA-'parikalitam ' ekA piNDIkRtaM mukhena dIyate, anyathA krameNa modakAzokavasyAdicUgI: svasvasthAnAhadAnIyAnIya dAne bhUyAna gamanAgamanaprayAso bhavati, apAntarAle vA sA cUrNihastAt kSarityA pati, tato vikaTena' mayena dezavizeSApa-|| kSametat , yadA-'phANitena' kakavAdinA yadA 'nigdhena' ghRtAdinA modaka cUrNAdi sA vartayanti' piNDatayA bananti / atra dvayorapi | gAthayoH pUrvArddhAbhyAM sambhavahetaca uktAH, uttarAddhAbhyAM tu svarUpam / sammati kapA~dezikasya sambhavahetUn svarUpaM cAtidezenAha 00000000000000000000000000 anukrama [260] . . . . . rA // 1 // ~165~ Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [263] - "niyukti: [240] + bhASyaM [23...] + prakSepaM " . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||240|| emeva ya kammami'vi uNhavaNe navari tattha nANattaM / tAviyatri lIgaeNaM moyagacunnI puNakaraNaM // 24 // vyAkhyA-yathA kRtasya sambhavaH svarUpaM coktam evaM karmaNyapi draSTavyaM, navaraM tatra karmaNi 'uSNApane umgIkaraNe 'nAnAva vizeSaH, tathAhi-tApitavilInena' tApitena vilInena ca guDAdinA modakacUyAH punarmodakatvena karaNaM nAnyathA, tathA tuvaryAdibhaktamapi rAjyupitaM dvitIyadine bhUyaH saMskArApAdanena karpatayA niSpAdyamAnaM nAnimantareNa niSpAdyate tato'vazyaM karmayuSaNAyane nAnAtvam / sampatyatraiva kalpyAkalayavidhimAha amugaMti puNo raDaM vAhamakappaM tamArao kappaM / khette aMto bAhiM kAle suivvaM parevvaM vA // 241 // vyAkhyA-mikSArtha praviSTa sAdhaM prati yadi grahastho bhaNati-yathA'nyasmin gRhe vihatya cyAvartamAnena tvayA bhayo'pi mAde samAgantavyaM, yato'ham 'amukaM' modakacUAdi bhUyo'pi rAddhaM guDapAkAdidAnena modakAdi kRtvA dAsyAmi, evamuke tathAkRtvA ceda-16 dAti tahi tanna kalpate, kammaudezikatvAt , 'ArAt ' bhUyaH pAkArambhAdaka punaH kalpya, doSAbhAvAt , tathA kSetre'ntarvahivA kAle vastanaM parataradinabhavaM vA'kalpyamArata: kalpyam, iyamatra bhAvanA-pada gRhaspAntabahirvA modakacUpAdika modakAditayopaskariSyAmi | kAlavivakSAyAM yadaya zvaH paratare vA dine bhUyo'pi pakSyAmi tanubhyaM dAsyAmItyukte tathaiva cekavA dadAti tato na kalpate, bhUyo'pi pAkAdU, AratastvasaMsaktaM kalpate / tathA cAha jaM jaha va kayaM dAhaM taM kappai Arao tahA akayaM / kayapAkamaNitti Thiyapi jAvattiyaM mottaM // 242 // dIpa anukrama [263] ////////////////////////////////////////////////////////////// ~166~ Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||242|| dIpa anukrama [266] mUlaM [ 266 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryu- * kemalayagirIyAvRttiH // 82 // "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryukti:+vRttiH) = 80 "niryuktiH [ 242 ] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vyAkhyA - yat sAmAnyato dravyaM yadvA-yathA kSetranirddhAraNena vA bhUyo'pi kRtaM dAsyAmItyukte tathaiva kRtaM cedadAti na kalpate, tathA'kRtaM tu bhUyo'pi pAkAdArataH kalpate, yattu nirdhAritakSetra kAlavyatirekeNa pacyate tatra dAtuM saGkalpitamiti kalpate, yattu kSetrakA lanirddhAraNamavivakSitvaiva sAmAnyato bhUyo'pi paktvA dAsyAmIti saGkalpitaM tadantarbahirvA zvastane parataradine vA na karUpate / atha kammaidezikaM kRtapAkamAtmArthIkRtamapi yAvadarthikaM muktvA zeSamaniSTaM nAnujJAtaM tIryakaragaNadharaiH, yAvadarthika svAtmArthIkRtaM kalpate / a*thA''dhAkammika kammodezikayoH kaH parasparaM prativizeSaH ?, ucyate, yat prathamata eva sAdhvartha niSpAditaM tadAdhAkamrmma, yat prathamataH sad * bhUyo'pi pAkakaraNena saMskriyate tatkammaidezikamiti / uktamaudezikadvAra, sampati pUtidvAraM vaktavyaM-pratizruturddhA tathathA - nAmapUti: sthApanA pUrtirdravyapUtirbhAvapUtizva tatra nAmasthApane sujJAnatvAdanAdRtya dravyabhAvapUtI pratipAdayati Ja Education Internation pUrvakammaM duvihaM dadhve bhAve ya hoi nAyavvaM / davvaMmi chagaNadhammiya bhAvaMmi ya bAyaraM suhumaM // 243 // vyAkhyA -' pUtikarmma' pUtIkaraNaM dviza, tayathA-'dravye' dravyaviSayaM 'bhAve' bhAvaviSayaM tatra dravye 'gaNAdhArmikaH ' gomayopalakSito dhArmiko dRSTAntaH / bhAvaviSayaM punardvidhA bAdaraM sUkSmaM ca, iha yad dravyasya pUtikaraNaM tad dravyapUtiH, yena punardravyeNa bhAvasya pUtikaraNaM tad dravyamapyupacArAd bhAvapUtiH, tato vakSyamANamupakaraNAdi bhAvapUtitvenAbhidhIyamAnaM na virudhyate / tatra prathamato dravyapUti lakSaNamAha gaMdhAiguNasamiddhaM jaM dadhvaM asuigaMdhadavyajuyaM / pUitti pariharijjai taM jANasu dabbapUiti // 244 // For Parts On ) atra ekA prakSepa-gAthA vartate. sA mayA saMpAdita: 'AgamasuttANi mUlaM vA saTIkaM pustake vartate *** atha putikarma-doSasya varNanaM Arabhyate ~167~ 12 auddezike karmabhedaH 2 3 pUtidoSa tadbhedau // 82 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||244|| dIpa anukrama [268] "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [ 244] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2...]" -0 AgamasUtra [41 / 2 ], mUlasUtra [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [ 268 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita vyAkhyA - iha yat pUrvaM svarUpato 'gandhAdiguNaviziSTaM surabhigandhAdiguNaviziSTamapi, apiratra sAmarthyAdgamyate, paJcAdazucigandhadravyayuktaM sat pRtiriti parihiyate taddravyaM jAnIhi dravyapUtiriti / atrArthe gAthAdvayenodAharaNamAha goDaniutto dhammI sahAeN AsannagohibhattAe / samiyasuravahamIsaM ajinna sannA mahisipoho // 245 // saMjJAyalittabhatte goDigagaMdhotti balavaNiAyo / ukkhaNiya anna chagaNeNa liMpaNaM davbapUI u // 246 // vyAkhyA samilaM nAma puraM, tatra vahirudyAne sabhAkalitadevakulikAyAM mANibhadro nAma yakSaH, anyadA ca tasmin pure zItalakAbhidhamazivamupatasthe tataH kaicittasya yakSasyopayAcitakamiSTaM yayasmAdazivAdvayaM nistarAmastatastatraikaM varSamaSTamyAdipUyApanikAM kariSyAmaH, tato nistIrNAH kathamapi tasmAdazivAt, jAtazca teSAM cetasi camatkAro yathA nUnamayaM samAtihAryo yakSa iti, tato devazarmAbhivo bhATakapradAnena pUjAkArako babhaNe, yathA varSamekaM yAvadaSTamyAdiSu prAtareva yakSasabhAM gomayenopalimpeH, yena tatra pavitrIbhUtAyAM vayamAgatyodyApanikAM kurmaH, tathaiva sena pratipannaM, tataH kadAcidayodyApanikA bhaviSyatIti kRtvA sabhopalepanArthamanudrata eva sUrye kasyApi kuTumbino gopAThake ugaNagrahaNAya praviveza tatra ca kenApi karmmakareNa rAtrau maNDarAyabhyavahArato jAtAjIrNena pazcimarAtrIbhAge tasminneva | gopATake kSacitmadeze durgandhamajIrNa purISaM vyudasajji tasya copari kathamapi mahiSI samAgatya chagaNapohaM muktavatI, tatastena sthagitaM tadajIrNa purISaM devazarmaNA na jJAtamiti devazarmA taM chagaNapoI sakalamapi tathaiva gRhItvA tena sabhAmupaliptavAn, udyApanikAkAriNazca janA nAnAvidhamodanAdikaM bhojanamAnIya yAvad bhojanArthaM tatropavizanti tAvatteSAmatIva durabhigandhaH samAyAtaH, tataH pRSTo devazarmA, yathA kuto|'yamazucigandhaH samAyAti? iti, tenoktaM-na jAne, tatastaiH samyak paribhAvayadbhirupalepanAmadhye vallAdyavayavA dadRzire surAgandhatha nirjJAtaH, Education International For Parts Only ~168~ www.brary.org Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [270] .- "niyukti: [246] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu- tameLayagi- rIyAciH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||246|| tato jajJe yadupalepanamadhye purISamapatiSThate iti, tataH sarvaM bhojanamazucItikRtvA parityaktam, upalepanaM ca samUlamutkhAtam, anyena ca goma-18| pUtidope yena sabhopalepitA, bhojanAdikaM cAnyat paktyA bhuktamiti / sUtra mugama, navaraM 'dhamIM' dhArmika, 'samiyatti maNDakAH 'saJjJA purIpam , sabhopalepaatra yadupalepanaM yacca tatra nyastaM bhojanAdikaM tatsarvaM dravyapatiH / / uktA dravyaputiH, atha bhAvapUtimAha todA0 u. damakoTIce uggamakoDiavayavamitteNavi mIsiyaM susuddhapi / suddhapi kuNai caraNaM pUI taM bhAvao pUI // 247 // ___vyAkhyA-'udgamasyA udgamadopajAlasya yA koTayo'strayaH vibhAgA AdhAkAdirUpA bhedA ityarthaH, tAzca dvidhA-vizodhayo'vi-18 zodhayazca, tabedAvizodhayo grAhyAH, tAsAmavizodhirUpANAmudramakoTInAmavayavamAtreNApi mizritapazanAdikaM svarUpataH suzuddhamapi' udgamAdidoparahitamapi sat yad bhujyamAnaM caraNaM 'zuddhamapi / niraticAramapi pUrti karoti, tadazanAdikaM bhaavptiH| 'unagamakoDI' ityukta, tatastA evodgamakoTIbhiSitasurAha AhAkammuddesiya mIsaM taha bAyarA ya paahuddiyaa| pUI ajjhoyarao uggamakoDI bhave esA // 248 // vyAkhyA-AdhAkarma sakalaM tathA audezikaM yAvadarthika muktvA zeSa kamadeizika 'miDa' pAkhaNDisAdhumizrajAtaM bAdarA ca prAbhatikA 'pUtiH' bhAvapUtiH adhyavapUrakazcottarabhedadvayAtmakA, eSA bhavati udgamakoTiravizodhikoTirUpA, tadevaM bhAvapUrti svarUpata upadaya sampati bhedata Aha bAyara suhama bhAve u pUiyaM muhumamuvari vocchAmi / uvagaraNa bhattapANe duvihaM puNa bAyaraM pUI // 249 // dIpa anukrama [270] ~169~ Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [273] - "niyukti: [249] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [R...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||249|| vyAkhyA-bhAve bhAvaviSayA pUtidhiA, tadyathA-vAdarA sUkSmA ca, sUtre ca napuMsakanirdezaH prAkRtatvAt , tatra samAM bhAvapUrtimupari vakSye, bAdarA punadhiA, tadyathA 'upakaraNe' upakaraNaviSayA 'bhaktapAne' bhaktapAnaviSayA , natra bhaktapAnapUrti sAmAnyato vyAcikhyAsurAha cullukkhaliyA Doe dabbIchUDhe ya mIsagaM pUI / DAe loNe hiMgU saMkAmaNa phoDaNe dhUme // 25 // dhyAkhyA-'calI pratItA. 'ukhA' sthAlI 'DoyaH vRhadAruhastakaH, mahAcaTTaka ityarthaH, 'dabI laghIyAn dAruhastakaH, etAni || hAca sarvANyAdhAkAdirUpANi dravyAni, sarvatrApi ca tRtIyAyeM saptamI, tato'yamarthaH-etaiH sammizraM zuddhamapi yadazamAdi tat pratiH / tatra cullayukhAbhyAM mizritAbhyAM kRtvA randhanena yadvA tatra sthApanena, tathA 'DAya zAkaM lavaNaM hiGgu ca pratItam , etairAdhAkarmikaiH sammizra pUtiH, tathA 'saMkrAmaNasphoTanadhUpaiH' iti, tatra saMkrAmaNam-AdhAkarmabhaktAdikharaNTite sthAlyAdau zuddhasyAzanAdeH pacana mocanaM vA, yadvA dAruhastenAdhAkarmaNA'nyatra sthAlyAM saJcAraNaM, sphoTanam-AdhAkarmaNA rAjikAdinA saMskArakaraNaM dhUmaH-hiGgvAdisatko vadhAraH / / enAmeva gAyAM cyAcikhyAmuH prathamata upakaraNazabdaM vyAkhyAnayati sijhaMtassuvayAraM dijaMtassa va karei jaM dacvaM / taM uvakaraNaM cullI ukkhA dadhvI ya DoyAI // 251 // vyAkhyA-yacculyAdikaM siddhayato'nnasya, yadvA yadAdikaM dIyamAnasya bhaktasyopakAraM karoti taccayAdikaM dAdikaM ca upakaraNam' ityucyate, upakriyate anenetyupakaraNamitivyutpatteH / tatra culyukhayoH sthitamazanAdikamAzritya kalappAkalappavidhimAha dIpa anukrama [273] ~170~ Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||252|| dIpa anukrama [276] mUlaM [ 276 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryutermalayagi rIyAhRtiH "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [252 ] + bhASyaM [ 23...] + prakSepaM [2...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH cullukkhA kammAI AimabhaMgesu tIsuvi akappaM / paDikuddhaM tatthatthaM annatthagayaM aNunnAyaM // 252 // // 84 // vyAkhyA - idda culyuskhe kadAcid dve adhyAdhAkamike AdhAkarmikakardamasammizra vA bhavetAM, kadAcidekatarA kAcit, tatra ca bhaGgAatvAraH, tadyathA-cullI AdhAkarmikI ukhA ca 1 cullI AdhAkarmikI nokhA 2 ukhA AdhAkarmikI na cullI 3 nokhA AghAkarmikI nApi culI 4 / tatrAdimeSu triSvapi bhaGgeSu randhanenAvasthAnamAtreNa vA sthitamakalpyaM pratidoSAt / akalyasyApi tasya viSayavibhAgena * kalpyatAma kalpyatAM cAha - ' tatra ' culyAdau randhanenAnyato vA''nIya sthApanena sthitaM sat 'pratikruSTaM ' nirAkRtam, anyatra gataM punastadevAnujJAtaM tIrthakarAdibhiH iyamatra bhAvanA - yadi tatra rAddhamathavA'nyataH samAnIya sthApitaM tato yadi tadevAnyatra svayogena nItaM bhavati na sAdhvarthaM tahiM kalpate / tadevaM culyukhAsthitasya kalpayAkalyavidhimupadarzya sampati culyAdyupakaraNAnAM pratibhAvaM didarzayiSuH 'culukavaliyA Doe' iti pUrvoktagAthAvayavaM vyAkhyAnayati -- kammiyakaddamamissA khulI ukkhA ya phaDagajuyA u / ubagaraNapRimeyaM Doe daMDe va egayare // 253 // vyAkhyA-- AdhAkammikena karddamena yA mizrA, kimuktaM bhavati ? - kiyatA zuddhena kiyatA cAdhAkarmikeNa yA niSpAditA culI ukhA ca sA AdhAkarmikakardamamizrA, katham ? iti, Aha-- 'phaDagajuyA u 'tti, atra hetI prathamA tavo'yamarthaH yataH phaDugena- AdhAkamiMkena kardamasUcakena yutA tata AdhAkarmikakardama mizrA, sA itthaMbhUtA upakaraNapUtiH, tathA 'Dhoe ' iti deze samudAyazabdopacArAt Doya ityukte DoyasyAgrabhAgo gRhyate, tasmin yadvA daNDe ekatarasminnAdhAkarmaNi sa dAruhastakaH pRtirbhavati, evamanayA dizA anyasyApyupakara Education International For Penal Lise Only ~ 171~ 3 pratidoSa svarUpabhedau // 84 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [277] - "niyukti: [253] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||253|| pANasya pUtitvaM bhAvanIya, tatra culpukhAviSaye kalpyAkalpyavidhiranantaramevokto dAruhastake cAdhAkarmaNi pUtirUpe vA svapogena sthaalyaa| bahiSkRte sthAlyA sthitamazanAdi kalpate, na tu tena sammizramiti / sampati 'davI chuDhe ya' iti vyAcikhyAsurAha dabbIchuDhetti jaM vuttaM, kammadavvIeN jaM dae / kammaM ghaTTiya suI tu, ghaTTae hArapUiyaM // 254 // vyAkhyA-dabbI chuDhe ' iti yat prAguktaM, tasyAyamarthaH-karmadA AdhAkammikadA yat zuddhamapyazanAdikaM ghaTTayitvA dadAti tad 'aahaarpuutiH| bhaktapUtiH / sA ceddavI sthAlyAH sakAzAniSkAzitA tahiM sthAlyAH satka kalpate, yadvA mA bhUdAdhAkamikI dabI, kevalaM zuddhayA'pi dA yadi pUrvamAdhAkarmika 'ghaTTayitvA' cAlayitvA pazcAdAdhAkarmAvayavakharaNTitayA yadaparaM zuddhamapi | bhaktAdikaM ghaTTayati ghaTTayitvA ca dadAti tadapyAhArapUtiH / asyAM ca davyA sthAlyA niSkAzitAyAmapi pAvAsaM sthAlIbhaktaM na kalpate,18 |AdhAkAvayavamizritatvAt / 'DAe' ityAdyuttarArddha vyAcikhyAsurAha attadviya AyANe DAyaM loNaM ca kamma hiMguM vA / taM bhattapANapUI phoDaNa annaM va jaM chuhai // 255 // saMkAmeuM kammaM sihaM jaM kiMci tattha chUDhaM vA / aMgAradhUmi thAlI vesaNa heThA muNIhi dhUmo // 256 / / " vyAkhyA-AtmArtham 'AdAne ' takrAdipAkArambhakaraNarUpe sati yadAdhAkarmika 'DAya zAkaM yadivA lavaNaM yadvA dilguH anyadvArA sphoTanaM rAjikAjIrakAdi tat takrAdikaM tena sammitha bhaktapAnapUtiH, etena 'DAe loNe hiMgU phoDaNa' iti vyAkhyAtaM / tathA yasyAM sthAlyA || rAddhamAdhAkarma tadanyatra saMkramayya-pratikSipya tasyAmeva sthAlpAmakRtakalpaphyAyAM yadAtmArtha siddha kizcit yadvA tatra prakSiptaM tadapi bhaktapAna dIpa anukrama [277] ~172~ Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||256|| dIpa anukrama [ 280 ] mUlaM [ 280 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryutermalayAgiyASTattiH // 85 // "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [256] + bhASyaM [ 23...] + prakSepaM [2...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH *** vRti, anena 'saMkavanaM ti vyAkhyAnaM, tathA 'aGgAreSu' nirdemAdhirUpeSu 'yesane 'besanagrahaNamupalakSaNaM tena besana ribharakA praztei : pratidoSa sati yo dhUma ucchalati sa vesanAGgAradhUma iti jJAtavyaM, pUrvagAthAyAM dhUma ityasya padasyAyamartho bhAvanIya ityarthaH / vesanazabdasya ca vyastaH sambandha AtyAta aGgArAdInAM ca madhye ekaM dve trINi vAghAkarmikANi draSTavyAni, anena ca dhUpena yA vyAptA sthAlI takrAdikaM vA tadapi pUtiH / uktA bAdarapUrti:, atha sUkSmapUtimAha 'dhUmegaMdhe avayavamAhiM suhumapUI u / suMdarameyaM pUI coyaga bhaNie gurU bhai || 257 // vyAkhyA - atraikAradvayaspa chando'rthatvAdAdizabdasya vyatyayAnmakArasya cAlAkSaNikatvAdevaM nirdezo draSTavya:-' indhana dhUpagandhA* yavayavaiH' iti, indhanagrahaNaM copalakSaNaM, tato'GgArA api gRhyante, Adizabdena ca bASpaparigrahaH, tato'yamarthaH - indhanAGgArAvayavadhUmagandhavASpairAdhAkarmmasambandhibhiH sammizraM yat zuddhamazanAdikaM tat sUkSmapUtiH / eSA ca kila sUkSmapUtirna Agame niSidhyate, tatazcodaka Ai' sundaraM ' yuktamenAM pUrti varjayituM, tatki nAgame niSidhyate ?, evaM pareNokte gururbhaNati dhUmegaMdhe avayavamAI na pUiyaM hoi / jesiM tu esa pUI sohI navi vijjae tesiM // 258 // vyAkhyA atrApi padayojanA prAgiva, tato'yamarthaH - indhanAgArAvayava dhUma gandhavASpairAdhAkarmasamvandhibhirmizraM pUtirna bhavati, yeSAM tu matena pUtirbhavati teSAM matena sAdhoH zuddhiH sarvathA na vidyate / etadeva bhAvayati-- iMdhana agaNI avayava dhUmo bappho ya annagaMdho ya / sabrvvaM phusaMti loyaM bhannai savvaM tao pUI // 259 // Education Inn For PalPrata Use Only ~ 173~ bAdarA pR ti: sUkSma pUte rasA dhyatA // 85 // yor Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||259|| dIpa anukrama [ 283] mUlaM [ 283] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ******** ********000 "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [259] + bhASyaM [ 23...] + prakSepaM [2...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vyAkhyA - indhanAgnyavayavAH sUkSmA ye dhUmena sahAdRzyamAnA gacchanti, tathA dhUmo bASpo'nnagandhava, ete sarve'pi prasarantaH kila | sakalamapi lokaM spRzanti, tatpudgalAnAM sakalamapi lokaM yAvadgamanasambhavAt tatastavAbhiprAyeNa sarvamapi pUtirApadyate, tathA ca sati sAdhoH kathaM zuddhiH ? iti / atra paraH prAguktavirodhaM darzayana svapakSaM samarthayati- naNu suhUmapUiyassA pRthvadiTThassa'saMbhavo evaM / iMghaNadhUmAIhiM tamhA pUitti siddhamiNaM // 260 // vyAkhyA --- nanu yadIndhanA'vayavAdibhiH pUtirna bhavet, evaM sati tarhi pUrvoddiSTasya 'bhAvaMmi u vAyaraM sumaM' ityevamuktasya sUkSmapUterasambhavaH prAzoti, anyasya sUkSmapUterabhAvAt, tasmAtsiddhamidaM yaduta indhanadhUmAdibhiH sammizraM pUtiH sUkSmapUtiriti / atra gururAicoyaga iMghaNamAIhiM cauhiMvI suhumapUiyaM hoi / pannavaNAmittamiyaM pariharaNA natthi eyarasa // 261 // vyAkhyA' he codaka !' preraka ! ' indhanAdibhiH ' indhanAgnyavayavadhUmavASpagandhaizcaturbhirapi spRSTaM sUkSmapUtirbhavati, nAtra kazcidvivAdaH, enAmeva ca sUkSmapratimadhikRtya prAguktaM 'bhAvaMmi u bAyaraM suhumaM' iti, kevalamidaM sUkSmapUtitvena bhaNanaM prajJApanAmAtraM, pariharaNaM punastasyA:-- sUkSmapaternAsti, azakyatvAt / etadeva prapaJcayati sajjhamasajyaM kajjaM sajyaM sAhijjae na u asajyaM / jo u asajjhaM sAhai kilissai na taM ca sAheI // 262 // vyAkhyA -- iha dvividhaM kArya - sAdhyamasAdhyaM ca zakyamazakyaM cetyarthaH, tatra sAdhyaM sAdhyate na tvasAdhyaM yastvasAdhyaM yuSmAdRzaH | sAdhayati sa niyamAt klizyate, na ca tatkArye sAdhayati, avidyamAnopAyatvAt, eSo'pi cAnantaroktaH sUkSmapUtirazakyaparihAraH, tato na parihiyate / samprati paro 'bAyaraM muhumaM 'ti samarthayamAno'paraM sUkSmapUrti tasya pariharaNaM ca zakyaM pratipAdayati Education Intern For Pale Only ~ 174~ wlanerary org Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [287] - "niyukti: [263] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu kemelayagirIyAttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||263|| // 86 // AhAkammiyabhAyaNaparaphoDaNa kAya akayae kappe / gahiyaM tu suhumapUI dhovaNamAIhiM pariharaNA // 263 // 3 pUtidoghe vyAkhyA-yatra bhAjane gRhItamAdhAkarma tasmin bhAjane AdhAkarmaparityAgAnantaraM 'prasphoTanaM kRtvA' istenAsphAlanAdinA sUkSmapUta ra sarvAnanyAdhAkAvayavAnapasArya akRte 'kalpe' kalpatraye yad gRhItaM tatsUkSmapUtirbhavati, katipayoddharitamUkSmAdhAkarmAvayavAmizraNasambha- mAra vAt , tasya ca sUkSmapUte: pariharaNaM dhAvanAdibhiH, kimuktaM bhavati ?-pAtrasyAdhAkarmikaparityAgAnantaraM kalpavayadhAvanena prakSAlanaM kriyate / tarhi sUkSmapUtinaM bhavati, tata evaM sUkSmapUteH pariharaNamapi ghaTate, tasmAdidameva sUkSmapUtisvarUpamucyatAmiti bhAvaH, tadetadayuktaM, yata iyaM 4 bAdarapUtireva, tathAhi-gRhIto'sti tasyAdhAkarmaNaH satkaiH sthUlaiH sikthAyavayavaiH / tanmitha satkathaM sa sUkSmapUtiH / kizzadhoyaMpi nirAvayavaM na hoi Ahacca kammagahaNami / na ya addavvA u guNA bhannaI suddhI kao evaM ? // 264 // vyAkhyA-kadAcit karmagrahaNe' AdhArmikagrahaNe sati tatparityAgAnantaraM pazcAt 'dhautamapi' prakSAlitamapi pAtraM sarvathA na niravayavaM bhavati, pazcAdapi gandhasyopalabhyamAnatvAta, atha gandha evaM kevala upalabhyate na tu tadavayavaH kathidastIti bethe, tata Aha-na| ca' adravyAH' dravyarahitAH 'guNAH' gandhAdayaH sambhavanti, tato gandhopalambhAdavayaM tatra dhIte'pi kecana sUkSmA avayavA draSTavyAH, tato bhaNyate-'evamapi ' apiratra sAmadrimpate bhavatparikalpitamakAreNApi kutaH sUkSpapUteH 'zuddhiH' parihAro ?, naiva kathazcana iti // 86 // bhAvaH, tasmAtpUrvokta eva sUkSmapUtiH, tasya ca prajJApanAmA, na tu pariharaNaM kartuM zakyamiti sthitaM / nanu yadi sa paramArthataH sUkSmapUtistavastasyAparihAre niyamAdazuddhiH pAmoti, so'pi ca sUkSmapUtiH sakalalokavyApISyate, gandhAdipugalAnAM krameNa sakalalokampApanasambha dIpa anukrama [287] ~ 175~ Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [288] - "niyukti: [264] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||264|| savAta, tato yadA tadA vA kApyAdhAkarmasambhave sarveSAmapi sAdhUnAmazuddhiH mAmotIti, naiSa doSo, gandhAdipudgalAnAM caraNabhraMzApAdanasAmoyogAta, na caitadanupapannaM, loke'pi tathA darzanAta, tathAhiloevi asuigaMdhA vipariNayA dUrao na dUsaMti / naya mAraMti pariNayA dUragayAo(avi) visAvayavA // 265 // vyAkhyA-loke'pi 'azucigandhAH' azucisatkA gandhapudgalA dUrata AgatA vipariNatAH santaH spRSTA api 'na duSyanti' na spRSTidoSamazucisparzanarUpaM lokamasiddhaM janayanti, na ca viSAvayavA api dUragatAH santaH 'pariNatAH' paryAyAntaramApatrA mArayanti, tathehApyAdhAkarmaNaH sambandhino gandhAdipulA dUrataH samAgacchanto vipariNatA na caraNamANAn vinAzayitumIzAH, nApyAdhAkarmasaMsparzalakSaNaM dopaM janayantIti / tadevamindhanAyavayavApekSayA yaH sUkSmapUtistamaparihArya pratipAdya sampati zepadravyapUrti parihArya pratipAdayati sesehi u dabvehi jAvaiyaM phusai tattiyaM pUI / levehi tihi u pUI kappai kappe kae tiguNe // 266 // vyAkhyA-zeSaiH / indhanAdyavayavavyatiriktaH zAkalavaNAdibhiryAvasthAlpAdiparimitaM dravyaM spRSTaM bhavati tAvatpamANaM pUtiH, tathA : tribhilepaH pUtiH, iyamatra bhAvanA-sthAlyAM kilAdhAkarma rAddhaM, tatastasyA apanItam , apanIte ca tasmin yA pAzcAtyA kharaNTiH sA eko lepaH, tatastasyAmeva sthAlpAmakRtakalpatrayAyAM zuddha rAddhaM pUrtiH, evaM vAradvayamanyadapi rAda patiH, caturthe tu vAre rAddhaM na pUtiH, athAtmayogena yadi gRhasthAH tasyAH sthAlyAH niHzeSAvayacApagamAya kalpatrayaM dadAti tarhi kA vAcarcA , tata Aha-kalpate tasyAM sthAlyAM zuddhapazanAdi rAI, yadi 'kalpe' prakSAlane 'triguNe' trisaGgadhe kRte sati rAdhyasi, na zeSakAlam / etadeva bhAvayati dIpa anukrama [288] SAREaratunintamatarnad ~ 176~ Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [291] .- "niyukti: [267] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu prata gAthAMka ni/bhA/pra termaLayagirIyAvRttiH // 87 // ||267|| iMdhaNamAI mottuM cauro sesANi hoti vvAiM / tesiM puNa parimANaM tayappamANAu Arambha // 267 // 3 pUtidoSe parihAryapUvyAkhyA-indhanAvayavAdIni catvAri pUrvoktAni muktvA zeSANi 'dravyANi ' azanAdIni pUtikaraNapravaNAni jJAtavyAni, teSAM tiH pUtica zuddhAzanAdipUtikaraNaviSaye parimANaM tvakpamANAdArabhya draSTavyam / iyamatra bhAvanA-taNDulAdInAmASAkarmaNAM gandhAdicatuSTayaM parihatyA zeSa tvagavayavamAtramapyAdI kRtvA yattate tena spRSTaM zuddhamapyazanAdi pUtirbhavatIti / sampati dAdaM sAdhupA cAzritya prativiSaya Sa pAtrayoH kalpyAkalpyavidhimAha-- paDhamadivasaMmi kammaM tinni u divasANi pUiyaM hoi / paIsu tisuna kappai kappai taio jayA kappo // 268 // vyAkhyA-iha yasmin dine yatra gRhe kRtamAdhAkarma tatra tasmin dine 'karma' AdhAkarma vyaktametat , zeSANi tu trINi dinAni || pUtirbhavati, taddaM pratidoSavadbhavatItyarthaH, tatra ca 'pUtiSu pUtidoSavatsu triSu dineSu AdhAkarmadine ca sarvasaGkhyayA catvAri dinAni |6|| yAvanna kalpate, sAdhupAtre ca pUtibhUte tadA zuddhamazanAdi grahItuM kalpate yadA tRtIyaH kalpo datto bhavati, na zeSakAlaM, pUtidopasambhavAva / / sammaspAdhAkarma pUrti ca vaiviktyena pratipAdayanupasaMharavi // 87 // samaNakaDAhAkammaM samaNANaM jaM kaDeNa mIsaM tu / AhAra uvahi vasahI savvaM taM pUiyaM hoi // 269 // vyAkhyA-zramaNAnAmarthAya kRtamAhAropadhivasatyAdikaM yat tatsarvamAdhAkarma, yatpunaH zramaNAnAmarthAya kRtenAdhAkarmaNA mizramAhA-II rAdi tatsarvaM pUtirbhavati / samprati parijhAnopAyamAha dIpa anukrama [291] ~ 177~ Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [294] - "niyukti: [270] + bhASyaM [23...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||270|| saDussa thevadivasesu saMkhaDI Asi saMghabhattaM vA / pugchintu niuNapucchaM saMlAbAo ba'gArINaM // 27 // vyAkhyA-yaha prathamata Agatena zrAddhagRhe tathAvidhaM kimapi saGkhaDyAdi cihnamupalabhya pUtidoSasaMzayabhAve zrAddhasya pArthe upalakSagametat zrAvikAdeva pArSe nipuNapRcchaM praSTavyaM, yathA--yuSmAkaM gRhe 'stokadivaseSu / stokadivasamadhye, prabhUtadivasAtikrameNa pratidoSo na sambhavatIti stokadivasagrahaNaM, 'majadiH / vIvAhAdipakaraNarUpA saGghabhaktaM vA dattamAsIt ?, samAjyAM vA sAdhunimitraM kimapi kRtajA Abhavata !, tatastadinAdaryAga dinatrayaM pUtiritikRtvA pariharttavyaM, caturthAdiSu tu dineSu parigrAhyam, athavA kApi praznamantareNApyamAriNInAM | saMlApAt pUtirapUtirveti jJAtavyaM, tA hi apRSTA evAnyamuddizya kathayanti, yathA'smAkaM zvaH paratare vA dine sakabhaktaM dacamAsIva, yadAsaGgatiH saGkhaDyAM ca kRtaM sAdhvarya prabhUtamazanAdikamiti, tata evaM tAsAM saMlApAnAkaye pUtyapUtI zAtyA parihAragrahaNe kArye, uktaM pUtidvAraM / sampati mizrajAtadvAramAha mIsajjAyaM jAvaMtiyaM ca pAsaMDisAhumIsaM ca / sahasaMtaraM na kappai kappai kappe kae tiguNe // 271 // vyAkhyA-mizrajAtaM vidhA, tadyathA-yAvadarthikaM pAkhaNDimikaM sAdhumizraM ca, tatra yAvantaH kecana gRhasthA agRhasthA vA bhikSA-1 carAH samAgamiSyanti teSAmapi bhaviSyati kuTumbe cetibuddhayA sAmAnyena bhikSAcasyogyaM kuTumbayogyaM caikatra militaM yatpacyate tadyA-1 cadarthika mizrajAtaM / yattu kevalapAkhaNDiyogyamAtmayogyaM caikatra pacyate tatpAkhaNDimizra / yatpunaH kevalasAdhuyogyamAtmayogyaM caikana pacyate | tatsAdhumikaM / zramaNAnAM pAkhaNTibantarbhAvavivakSaNAta zramaNamitraM pRthanoktam / etacca mizrajAtaM 'sAlAntaramapi' sahasrAntare gatamapi| yena taskRtaM tenAnyasmai dattaM tenApyanyasmai yAvatsahasratamAya dattaM, tato'pi paraM yadi sAdhane dadAti tathApi na kalpate / bhAjanazuddhau | dIpa anukrama [294] atha 'mizrajAta' doSasya varNanaM Arabhyate ~178~ Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM .- "niyukti: [271] + bhASyaM [24] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||24|| piNDaniyu- vidhimAha-yena bhAjanena tanmitraM gRhItaM tasmin bhAjane mizraparityAgAnantaraM 'kalpe ' prakSAlane triguNe kRte'nyat zuddha grahItuM kalpate, 4 mizvajAmelayagi-I nAnyathA / enAmeva gAyAM bhASyakRyAcikhyAsuH prathamato mizrajAtasya sambhavamAha te bhedAH duggAse taM samaicchiuM va aDANasIsae jattA / saDDhI bahubhikkhayare mIsajjAyaM kare koI // 33 // ( bhA.) // 88 // ___ vyAkhyA-duHkhena grAso yatra tad durgAsaM-durbhikSa tasmin bhikSAcarasattvAnukampayA, yadvA tad durbhikSaM samatikrAntaH kazcid yusukSA kaSTa mahatparijJAya yadivA 'adhvazIrSake - kAntArAdinigamarUpe pravezarUpe khinnabhikSAcarAnukampayA yahA 'yAtrAyAM' tIrthayAtrAdirUpe utsavavizeSe dAnazraddhayA ko'pi 'zraddhI' zraddhAvAn bahUna bhikSAcarAnupalabhya 'mizrajAta' pUrvoktazabdArtha karoti / sammati yAcadaryi-18 kasya mizrajAtasya parijJAnopAyamAha-- jAvaMtahA siddha neyaM taM deha kAmiyaM jaiNaM / bahusu va apahuppate bhaNAi annapi raMdheha // 272 // vyAkhyA-kAcit kimapi sAdhave dadatI kayAcitpatiSidhyate-nedaM dIyamAnaM yAvadartha siddha-yAvantaH kecanApi bhikSAcarAH samAgamiSyanti teSAmarthAya siddhaM, kintu vivakSitaM, tasmAttadehi yatibhyaH kAmitaM yAvadgRhNanti tAvatpamArNa, yadvA pracureSu bhikSAcareSu samAga-1 chatsu agretanapramANe rAdhyamAne 'apabhavati' apUryamANe gRhanAyako bhaNati-naitAvatA rAdena sariSyati tato'nyadapyadhika prakSipya / rAdhnuhi, evaM zrute yAvadarthikaM mizraM parijJAyate, jJAtvA ca pariharttavyamiti / sampati pAkhaNDimizrasAdhumitre pratipAdayati attahA raMdhate pAsaMDINaMpi biiyao bhaNai / nigaMthaTThA taio attahAe'vi raMdhate / / 273 // dIpa anukrama [296] 4000000000kakakakakakakA For P OW ~179~ Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||273|| dIpa anukrama [298] "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) --> "niryuktiH [273 ] + bhASyaM [ 24...] + prakSepaM [2...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [ 298 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita vyAkhyA- ' AtmArtha' kuTumbArthaM gRhiNyA 'rAdhyamAne pacyamAne gRhanAyako yAvadarzika mizrapravartakagRhanAyakApekSayA dvitIyo bhaNati, yathA pAkhaNDinAmapyarthAyAdhikaM prakSipa / tathA''tmArthameva rAdhyamAne tRtIyo gRhanAyako brUte, yathA-nirgranthAnAmarthAyAdhikaM prakSipeti / tata evaM zrute pAkhaNDimizrasAdhumizrayorapi parijJAnaM bhavati / sampati yaduktametat 'mizrajAtaM puruSasahasrAntaragatamapi na kalpate' iti, taddRdRSTAntena bhAvayati- visaghAiya pisiyAsI marai tamannovi khAiuM marai / iya pAraMparamaraNe aNumarai sahassaso jAtra // 274 // vyAkhyA - iha ko'pi vaidhakena viSeNa ghAtitaH, tasya pizitaM yo'znAti so'pi mriyate, tasyApi mAMsaM yo bhakSayati so'pi triyate, evaM paramparayA maraNe tAvad ' atu' pAzcAtyaH pAzcAtyo triyate, yAvatte mriyamANAH saGkhyayA sahasrazo bhavanti / itthaM sahasravedhakasya | vipasya prabhAvaH yatsahasrAntaragatamapi mArayatIti bhAvaH / evaM mIsajjAyaM caraNaSpaM haNai sAhu suvisuddhaM / tamhA taM no kappai purisasahassaMtaragayapi // 275 // vyAkhyA -' evaM ' sahasravedhakavipamiva yAvadarthikapAkhaNDisAdhuviSayaM mizrajAtamadhye kenAnyasmai dattaM tenApyanyasmAyityevaM paramparayA puruSasahasrAntaragatamapi sAdhoH suvizuddhaM caraNAtmAnaM hanti, tasmAnna kalpate sAdhUnAM sahasrAntaragatamapi mizraM / sampati sAdhuviSayaM vidhimAhanicchoDie karIseNa bAvi uccaTTie tao kappA / sukkAvittA giNhai anna cautthe asuke'vi // 276 // vyAkhyA - mizra kathamapi gRhIte pazcAtcasmiMstyakte sati bhAjane 'nicchoTite' aGgulyAdinA niravayave kRte yadvA 'karISeNa Eaton Internationa For Parts Only ~ 180~ Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [301] .- "niyukti: [276] + bhASyaM [24...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||276|| bhedAH dIpa anukrama [301] piNDaniyu- zuSkagomayarUpeNa uttite pazcAt trayaH kalpA dIyante, tata Atape tad bhAjanaM zopayitvA pazcAttasminnavyate-zuddhaM gRhNAti, nAnyathA, pUti- 4 mizrajAtermakayagi- doSasambhavAta, anye tu sUrayaH mAhu:-caturthe kalye datte sati azuSke'pi, gRhanti, nAsti kazcidoSaH, ayaM ca pakSAlanaviSiH sarvatrApyazo- kalpakarIyAdRciHdhikoTigrahaNe beditavyaH, uktaM mizradvAram / atha sthApanAdvAramAha raNa vidhi: saTANaparaTANe duvihaM ThaviyaM tu hoi nAyavvaM / khIrAi paraMparae hatthagaya gharataraM jAva / / 277 / / sthApanAvyAkhyA-sthApitaM sAdhunimittaM ghRtabhaktAdi, taJca dvidhA, tadyathA-svasthAne parasthAne ca, tatra svasthAnaM culpavacujhyAdi, parasthAnaM chabbakAdi, ekai dviSA-anantaraM paramparaM ca, tatra yasya sAdhunipittaM sthApitasya sato vikArAntaraM na bhaviSyati yathA ghRtAdastadanantarasthApita / kSIrAdikaM tu paramparake paramparAsthApitaM , tathAhi-kSIraM sthApitaM saddapi bhavati, taddadhi bhUtvA navanIta, navanIta bhUtvA ghRtaM, tato yadaiva sAdhunimi kSIraM dhRtvA ghRtIkRtya dadAti tadA tat kSIraM paramparAsthApitaM bhavati, evamanyadapIkSurasAdikaM draSTavyaM, tathA pazisthite gRhatraye upayogAvakAzasambhave sati hastagatAsu tisUSu bhikSAsvekaH sAdhurekA bhikSA samyagupayogena paribhAvayan gRhNAti, dvitIyastu yohayoIstagate dve bhikSe paribhAvayati, tato gRhatrayAtparato yAvadgRhAntaraM na bhavati tAvana tasya sthApanAdoSaH, gRhAntare tu sAdhunimirta hastagatA bhikSA sthApanA, tatropayogAsambhavAt / tatranAmeva gArthA bhASyakRyAcikhyAmuH prathamataH svasthAnamAha cullI avacullo vA ThANasaThANaM tu bhAyaNaM piddhre| saTANaTANaMmi ya bhAyaNaThANe ya caubhaMgA // 3 // (bhA0) bhA0 25 vyAkhyA-dvividhaM sthAnaM, tadyathA-sthAnasvasthAnaM bhAjanasvasthAna ca, tatra sthAnarUpaM svasthAnaM cullI avaculo bA, cuTayA aba-pa.] vAdavacullo, rAjadantAditvAdavazabdasya pUrvanipAto'dantatA ca, tatra 'cullI' pratItA, 'avaculla' avalhakA, etayozca sthitaM sad bhaktaM pacyate, atha 'sthApanA' doSasya varNanaM Arabhyate ~ 181~ Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [303] - "niyukti: [277] + bhASyaM [25] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||25|| tata etau sthAnarUpaM svasthAna, bhAjanarUpaM tu svasthAnaM 'piTharaM' sthAlI, tatra sthAnasvasthAne bhAjanasvasthAne ca catvAro bhaGgAH, tapathAculyAM sthApita piThare ca 1, cuTyAM sthApitaM na piThare chambakAdau sthApitatvAta 2, na culyAM kintu piThare, tacca cuhayavacullAbhyAmanyatra / pradezAntare sthApitaM draSTavyaM 3, na culyAM na piThare culyavacullAbhyAmanyatra chabbakAdau sthApitamityarthaH 4 / sampati parasthAnamAha chabbagavAragamAI hoi paraTrANamo va'NegavihaM / saTANe piDhare chabbage ya emeva dUre ya // 278 / / vyAkhyA-chabbakavArakAdikamanekavidha bhAjanaM parasthAnaM bhavati draSTavyaM, tatra 'chabyaka' paTalikAdirUpaM, 'vArakA baghurghaTaH, Adi-1 zabdAtpAkabhAjanavarjeculyavacullavazeSasakalabhAjanaparigrahaH, atrApi svasthAnaparasthAnApekSayA caturbhaGgI, tapathA-svasthAne svasthAne, svasthAne parasthAne, parasthAne svasthAne, parasthAne parasthAne / enAmeva caturbhaGgI darzayati-'saTANa' ityAdi, atra 'sahANe piDhare / chabbage ya' ityanena bhaGgAdayaM sUcitaM, svasthAnasya piTharachabbakAbhyAM pratyekamabhisambandhAta, tadyathA-svasthAne culyAdau piThare ca, tathA / svasthAne culyAdI chabbake ca parasthAne, 'emeva dUre yati iha dUraM culyavacullAbhyAmanyatmadezAntara, tatrApi tadapekSayA'pi evameva bhaGgadvayaM draSTavyaM, tadyathA-bhAjanarUpe khasthAne piThare parasthAne'jyatra pradezAntare, tathA parasthAne'nyatra pradezAntare parasthAne chabyagAdAviti || sarvasaGkhyayA catvAro bhaGgAH / tadevaM mUlagAthAyAH sahANetyAdipUrvArdai vyAkhyAtam / atha 'khIrAi paraMparae' iti vyAcikhyAsurAha ekekaM taM duvihaM aNaMtaraparaMpare ya nAyavvaM / avikArikayaM davvaM taM ceva aNaMtaraM hoI // 279 // vyAkhyA-tatsAdhunimitta sthApitamekaikaM svasthAnagataM pUrasthAnagataM ca dvividhaM jJAtavyaM, tadyathA-'anantare' antarAbhAve, vikArarUpanyavadhAnAbhAve ityathe, 'paramparake ' vikAraparamparAyAmityarthaH, tatra yat ko svayogenAvikAri bhUyo'sambhavivikAraM ghRtaguDAdi kRrta dIpa anukrama ~ 182~ Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [305] - "niyukti: [279] + bhASyaM [25...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu- termalayAga- rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||279|| // 90 // RI dIpa anukrama [305] na hi tasya bhUyo'pi vikAraH sambhavati tatsAdhunimittaM sthApitamanantaram-anantarasthApita, upalakSaNametata, tena lIrAdikamapi yasmin dine 5 sthApasAdhunimitra sthApitaM yadi tasminneva dine dadAti tarhi tadapi dadhyAdirUpaM vikArAntaramanApadyamAnamanantarasthApitaM draSTavyaM, tadeva tu kSIraM nAdoSe sva. sAdhunimittaM dhRtaM saddadhyAdirUpatayA parikaryamANaM paramparAsthApitaM bhavati, evamikSurasAdikamapi tasminneva dine sthApitaM dIyamAna- RICH parasthAna manantarasthApita, kakavAdirUpatayA tu parikarmyamANaM paramparAsthApitamiti / sampati vikArItarANi dravyANi pratipAdayati vikArya ki kAri dravyaucchukUkhIrAIyaM vigAri abigAri ghayagulAIyaM / pariyAvajjaNadosA oyaNadahimAiyaM vAvi // 28 // vicAra vyAkhyA-izcakSIrAdikaM vikAri tasya kakavAdidadhyAdivikArasambhavAt , ghRtaguDAdikaM tvavikAri tasya bhUyo'pi vikArA-2 sambhavAt , tathA 'odanadadhyAdikamapi' karambAdirUpaM vikAri, kuta ityAha-paryApAdanadoSAta, karambAdikaM hi dhriyamANaM niyamAt payopacate-kothamAyAtItyarthaH, tatastadapi vikAri dravyaM / tadevaM vikArItarANi dravyApyabhihitAni, sammati kSIrAdikaM paramparA-1 sthApitaM bhAvayati unbhaTThaparinnAyaM annaM laddhaM paoyaNe ghetthI / riNabhIyA va agArI dahitti dAhaM sue ThavaNA // 281 // navaNIya maMthutakaM va jAva attahiyA va giNhaMti / desUNA jAva ghayaM kusaNaMpi ya jattiyaM kAlaM // 28 // vyAkhyA-'umbhaha'tti kenApi sAdhunA kasyAzcidagAriNyAH sakAze kSIramabhyarthitaM, tatastayA pratijJAta-kSaNAntare dAsyAmi,III sAdhunA cAnyatrAnyat kSIraM labdhaM, tataH pUrvamabhyarthitayA'gAriNyA dugdhasammAptau satyAM sAdhu prati pratyapAdi-gRhANa bhagavannidaM dugdhamiti, ~ 183~ Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [308] - "niyukti: [282] + bhASyaM [25...] + prakSepaM [R...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||282|| sAdhunA coktaM-lamdhamanyatra mayA dugdha, tato yadi bhUyo'pi prayojanaM bhaviSpati tAI 'ghetthI' gRhISpAmi, evamuktaM sA'gAriNI RNabhI-1 teva svayaM nopabubhuje, kintvevaM cintayAmAsa-:' kalye dapi kRtvA dAsyAmIti, tata evaM cintayitA sthApayati, tato dvitIyadine dadhi jAtaM tadapi sAdhunA na gRhItaM, tato navanItaM takaM ca jAtaM, navanItamapi ghRtaM kRtaM, iha kSIrAdikaM sakaLamapi sthApanAdoSaduSTatvAt sAdhUnAM na kalpate, yadvA kSIrAdikaM yAvannavanItaM mastu takaM vA tAvadetAni sarvANyapyAtmArthIkRtAni mA gRhNIyAt sAdhuH kuTumbe bhaviSyatItyevamAtmasacAkIkRtAni sAdhavo gRhanti / ghRtaM tvAtmArthIkRtamapi tejaHkAyA''rambhAdAdhAkarmeti na kalpate, ghRtaM ca sthApita sat tAvad / ghaTate yAbaddezonA pUrvakoTI, tathAhi-pUrvakoTayAyuSA kenApi sAdhunA varSASTakapramANena kasyAzcitpUrvakovyAyuSo'mAriNyA: pArSe ghRtaM / yayAce, tayoktaM-kSaNAntare dAsyAmi, sAdhunA cAnyatra ghRtaM labdha, tataH sA RNabhIteva tAvad ghRtaM dhRtavatI yAvat sAdhorAyuH, tato mute sAyau tadanyatropayuktamiti nAsti sthApanA, iha varSASTakasyAdhaH pUrvakoTerupari ca cAritraM na bhavati, cAritriNaM cAdhikRtya sthApanAdoSaH, tato dezonA pUrvakoTItyuktam / evaM guDAderapyavinAzino dravyasya yathAyoga sthApanAkAlaparimANaM draSTavyaM / 'kusuNiyamiti kusuNitamapi karambAdirUpatayA kRtamapi yAvantaM kAlamavinAzi tAvatkAlaM tasya sthApanA draSTavyA, paratastu kuthitatvAdujyate eveti |bhAvaH / tadevaM kSIrAdikaM paramparAsthApitamuktaM, sAmpatamikSurasAdikamapi paramparAsthApitamAha rasa kakkaba piMDagulA macchaMDiya khaMDasakarANaM ca / hoi paraMparaThavaNA annatya va jujjae jattha // 283 // vyAkhyA-iha kenApi sAdhunA kimapi prayojanamuddizya ko'pIcarasaM yAcitaH, sa ca pratijJAtavAna-kSaNAntare dAsyAmi, sAdhunA cAnyokSuraso labdhaH, pUrvamabhyarthitazca RNabhIta iba tamikSurasaM kakavaM karoti yAvat zarkareti, eSAM cekSurasakakavAdInAmuttarottarapiNDa-12 &00000000000000000000000000000 dIpa anukrama [308] ~ 184~ Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [309] - "niyukti: [283] + bhASyaM [25...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||283|| dIpa anukrama [309] piNDaniyu- gulyAdiparyAyApAdanapurassaraM triyamANAnAM sthApanA paramparAsthApanA, evamanyatrApi dravyAntare yatrai paramparayA sthApanA ghaTate tatra para- udgamaipaNA-, timalayAga-||mparAsthApanA dravyA / yAvaca sthApitaspa nApAkarmasambhavastAvadAtmArthIkRtaM kalpate, kRtapAkArambha tu na kalpate / sammati 'hatthagaya ghara- yAM sthAparIyAvRttiHvara jAva' iti vyAcikhyAsurAha nAdoSa:5 bhikkhAgAhI egattha kuNai biio u dosu uvaogaM / teNa paraM ukkhittA pAhuDiyA hoi ThavaNA u // 284 // // 9 // | vyAkhyA-bhikSAgrAhI ekatropayogaM karoti, dvitIyastu yograhayoH, tatra triSu yadepUpayogasambhave sthApanAdoSo na bhavati, gRhayAtparaM sAdhvaryamutpATitA bhikSA mAbhUtikA sthApanA bhavati / / uktaM sthApanAdvAraM, sammati prAbhRtikAdvAramabhidhitsurAha pAhuDiyAvi hu duvihA bAyara suhamA ya hoi nAyabvA / ossakaNamussakaNa kabbaTThIe samosaraNe // 285 // ____ vyAkhyA dvividhA prAbhRtikA, tadyathA-pAdarA sUkSmA ca, ekaikApi dvidhA, tadyathA-avaSvaSkaNenovaSkaNena ca, sUtre cAtra vibhaktilopa ApatvAta, tatra 'avaSvaSkaNaM' skhayogapravRttaniyatakAlAvadheravAkaraNam 'utvaSkarNa' parataH karaNaM, tatra bAdazAbhUtikAviSayamAha-kampahIe samosaraNe' iha samayaparibhASayA kanbahI laghvI dArikA bhaNyate tasyAH satkasya, upalakSaNametat, putrAdezva satkasya vIvAhasyAvaSvaSkaNamutvaSkaNaM vA 'samavasaraNe' sAdhusamudAyavipaye, iyamatra bhAvanA-sAdhusamudArya yathAvihArakramamAyAtaM ||| dRSTvA ko'pi bhAvakazcintayati, yathA-jyotirvidopadiSTe vivAhadine yadi vivAhaH phiyate tato'Ageva suvihitajano vihArakrameNa gmi-18|||9|| Syati tato na kimapi madIyaM vivAhasambhavaM modakAdikaM taNDaladhAvanAdi vopakariSyate, tata evaM cintayitvArdhAga vivAI karoti, yadivA bhUyAna muvihitajano yathAvihArakramamAgacchan zrUyate vIvAhazca tadAgamanAdaka tato na kimapi teSAM madIyamupakariSyatIti, tata ~185~ Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [312] - "niyukti: [285] + bhASyaM [26] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||26|| dIpa anukrama [312] evaM vicintya parato bIvAI karoti, idaM ca vivAhasyAvaSvaSkaNamutvaSkaNaM vA kRtvA yadupaskriyate bhaktAdi sA cAdarA mAbhRtikA // sammatyapasappaNarUpAM sUkSmamAbhRtikA bhASyakRdgAthAdvayenAi-- ___ kantAmi tAva pelu to te dehAmi put! mA rova / taM jai suNei sAhU na gacchae tattha AraMbho // 35 // (bhA0) bhA026 ___ anna? uhiyA vA tumbhavi debhitti kiMpi pariharati / kiha dANi na uhihisI ? sAhupabhAveNa lbbhaamo||36|| (bhA0) bhA0 27 vyAkhyA--kAcitkarttanaM kurvatI bhojanaM yAcamAnaM bAlakaM prati vadati-kRNanmi tAvadidaM 'pelu' rUtapUNikA, kRNanmIti 'kRdupaveSTane ' ityasya raudhAdikasya prayogaH, tataH pacAt 'te' tubhyaM dAsyAmIti mA rodI: atrAntare ca sAdhurAgato yadi zRNoti tarhi tatra he na gacchati, na tatra bhikSAM gRhNAtItyarthaH, mA bhUnsAdhunimitta Arambho bAlakabhojanadAnatadanantaradastadhAvanAdirUpaH, sA hi sAdhvarthamutthitA satI bAlakasyApi bhojanaM dadAti, tato hastadhAvanAdinA'pkAyAdikaM ca vinAzayati, iha rUtapUNikAkarcanasamAptyanantaraM dAtavyatayA bAlakAya pratijJAte bhojane sAdhunimittamarvAgutthAnena yadAgeva bAlasya bhojanadAnaM tadavasarpaNam, athavA gRhasthA karcanaM kurvatI bhojanaM yAcamAnaM putraM prati vadati-'anyArtham' andhana prayojanenosthitA satI 'tavApi' tubhyamapi kimapi khAdimAdi dAsyAmi, atrA ntare ca sAdhurAgata evaM zrute paridarati, athavA tathAbhUtagRhasthAvacanAnAkarNane'pi sAdhI sapAgate bAlako jananIM vadati-kathamidAnI dAnotthAsyasi ?, samAgato nanu sAdhustato'vazyamusthAtavyaM tvayA, tathA ca sati sAdhuprabhAveNa vayamapi lapsvAmahe, tata evaM bAlakavacanaM|| zrutvA tayA dIyamAnaM pariharati, mA bhUdavasaNarUpasUkSmaprAbhRtikAdoSaH / sampatputsappaNarUpAM sUkSmaprAbhRtikA gAthAdvayenAha--- ~186~ Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [314] - "niyukti: [286] + bhASyaM [27] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||286|| piNDaniyu-18 mA tAva jhaMkha puttaya! parivADIe ihehi so sAhU / eyarasa uThThiyA te dAhaM souM vivajjei // 286 // udpaiSaNAkermalayagiahavA-aMguliyAe ghettuM kaTTai kappaTThao gharaM jatto / kiti kahie na gacchai pAhuDiyA esa suhumA u|| 287 // yAMpAbhRtirIyAvRttiH kAdoSa:6 vyAkhyA-iha kAcidasthA bhojanaM yAcamAnaM putraM pratipAdayati-he putraka! mA tAvazaSa-vAraM vAraM jalpa, iha paripATyA saadhuraa||9|| gamiSyati tatastasyArthamutthitA satI te tubhyaM dAsyAmi, atrAntare ca sAdhurAgata idaM vacaH zrutvA vivajeyati, mA bhUdutsappaNarUpasUkSma mAbhUtikAdoSaH, atrAoMga vivakSitasya bhojanadAnasya sAdhubhikSAdAnena samaM parata: karaNamutsappaNam , athavA prAktane jananyokte bALakena / zrute sati sa 'kappahao' bAlakastaM sAdhumaGgalyA gRhItvA yato nijagRhaM tataH samAkarSati, tataH sAdhustaM bAlakaM pRcchati-payA ki mAmAka-14 si?, tataH sa pathAvasthita kathayati, pAlakatvena RjutvAt , tataH kathite tatra na gacchati, mA bhUtasapNarUpasUkSmapAbhRtikAdoSasa-1 kampakaH, eSA sarvA'pyanantaroktA sUkSmaprAbhRtikA / sampati 'kancaTThIe samosaraNe' ityasyavaM vyAcirUpAmuH prathamato'vaSvaSkaNarUpAM bAdaramAbhRtikAmAha| puttassa vivAhadiNaM osaraNe aicchie muNiya sttttii| osakaMtosaraNe saMkhaDipAheNagadavaTThA // 288 // | vyAkhyA-putrasya, upalakSaNamatava putrikAdeva, vivAhadinaM jyotirvidA 'avasaraNe' sAdhusamudAye yathAvihArakramamatikrAntenyatra gate satyupadizyamAnaM zrutvA zraddhI vivAhamavaSvaSkate, arvAgdinaM dRSTvA vivAI karoti, kimartham !, ityAha-samavasaraNe' SaSThI // 12 // saptamyoraca pratyabhedAtsamavasaraNasya-sAdhusamudAyasya vivAharUpAyAM saGkhayAM praheNaka-modakAdi dravaM-taNDuladhAvanAdi tadartha-tadAnArtha, bhAvanA ca prathamagAthAyAmeva kRtA / utsappeNarUpA bAdaramAbhUtikAmAha dIpa anukrama [314] 40000 atha 'prAbhRtikA' doSasya varNanaM Arabhyate ~ 187~ Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||288|| dIpa anukrama [316] mUlaM [ 316] muni dIparatnasAgareNa saMkalita "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [ 288 ] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [2...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH appattaMmi ya ThaviyaM osaraNe hohiitti ussakaNaM / vyAkhyA--- sthApitaM vivAhadinaM kilAmApte yathAvihArakramamanAgate 'avasaraNe ' sAdhusamudAyarUpe bhaviSyati, tato na kimapi madIyaM vivAhasatkaM sAdhUnAmupakariSyatItikRtvA vivAhasyotsarpaNaM karoti, sAdhusamAgamakALa evaM karotItyarthaH / uktA bAdarA prA tikA / samprati dvividhAyA apyavasarpaNotsarpaNarUpAyAH karttAraM pratipAdayati taM pAgaDamiyaraM vA karei ujjU aNujjU vA // 289 // vyAkhyA- 'tAm' avaSvaSkaNotyvaSkaNarUpAM dvividhAmapi RjuH prakaTaM karoti, sakalajananivedanena karoti, anujuritarat pracchannaM, yathA na ko'pi jAnAtIti bhAvaH tatra yadi prakaTaM karoti tarhi to janaparamparAta evaM jJAtvA pariharanti athAprakaTaM tahiM nipuNaM zodhayitvA varjayanti, nipuNazodhane'pi yadi kathamapi na parijJAnaM bhavati tadA na kavidoSaH, pariNAmasya zuddhatvAt // atha kimarthaM cAdaramavaSvaSkaNAdikaM karoti ?, tadAha- maMgalaheDaM punnaTTayA va osakkiyaM duhA pagayaM / ussakkiyapi kiMti ya puDhe sihe vivajjati // 290 // vyAkhyA - 'prakRta' vivAhAdikaM 'dvidhA' dvAbhyAM prakArAbhyAmavaSvaSkitaM bhavati, tadyathA-'maGgalaheto: ' bIvAde gRhasya sAdhucaraNaiH sparzanaM tebhyo dAnaM ca maGgalAyetikRtvA yadvA-puNyArtham, evamutvaSkitamapi dvidhA, tato nipugapRcchaM kimidam ? iti pRSThe gRhasthena ca yathAvasthite kathite tadvIvAhasatkaM pariharanti mA bhUddhAdaramAbhRtikAdoSAnuSaGga iti / ye tu na pariharanti teSAM doSamAha- Eaton Internation For Park Use Only ~188~ Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [319] - "niyukti: [291] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||291|| udgamaipaNA yAM pAdu| karaNaM.7 sAdhutrayakathA piNDaniyu- pAhuDibhattaM bhuMjai na paDikkamae a tarasa ThANassa / emeva aDai boDo lukavilukko jaha kavoDo // 291 // termalayani vyAkhyA-yaH mAbhUtikAbhaktaM mujhe na ca tasmAt prAbhRtikAparibhogarUpAn sthAnAtmatikrAmati sa 'boDa' muNDa evameva-niSpharIyAvRttiH palamaTati yathA lucitaviluzcitakapotaH / ukta prAbhRtikAdvAram , atha prAduSkaraNadvAraM vibhaNipuH prathamatastatsambhavaM gAthASaTrenAi--- // 13 // loyaviraluttamaMgaM tavokisaM jallakhauriyasarIraM / jugamettaradihiM aturiyacavalaM sagihamitaM // 292 // daTUNa ya aNagAraM saTTI saMvegamAgayA kAi / vipulannapANa ghettRNa niggayA niggao so'vi // 293 // nIyaduvArami bare na sujjhaI esaNattikAUNaM / nIhamie agArI acchai viliyA va gahieNaM // 294 // caraNakaraNAlasaMmi ya annabhi ya Agae gahiya pucchA / ihalogaM paralogaM kahei caiuM imaM logaM / / 295 // nIyaduvAraMmi ghare bhikkhaM nicchaMti esaNAsamiyA / jaM pucchasi majjha kahaM kappai liMgobajIvI'haM // 296 / / sAhuguNesaNakahaNaM AuTTA taMmi tippai taheva / kukkuDi carati ee vayaM tu cinnavvayA bIo // 297 / / - vyAkhyA-kAcita zrAvikA 'anagAra' sAdhumekAkivihAriNaM locaviralottamAnam, abotamAGgazabdenottamAGgasthAH kezA ucyante, tato'yamartha:--locena viralottamAGgakezaM tapAkRzaM malakaluSitazarIraM yugamAtrAntaranyastadRSTim astvaritamacapalaM svagRhamAgacchantaM dRSTvA saMvegamAgatA, tato gRhamadhye vipulaM bhaktaM pAnaM ca gRhItvA gRhamadhyAdvinirgatA, so'pi ca sAdhunIMcahAre'smina gRhe na zudhyati mamai dIpa anukrama [319] atha 'prAduSkaraNata' doSasya varNanaM Arabhyate ~ 189~ Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [325] - "niyukti: [297] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [R...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||297|| 00000000000000000000000000000000 bhASaNetikRtvA tataH sthAnAdvinirjagAma, nirgate ca tasmin gRhItena bhaktapAnena sajAtavipriyevAvatiSThate, aAntare caraNakaraNAlaso'nyasta smin gRhe sAdhubhikSArthamAgataH, tatastasmai sA bhikSA tayA dattA, gRhItAyAM ca bhikSAyAM sa sAdhuH pRSTaH-yathA bhagavan ! idAnImeva || sAdhurIdazastAhazo vA'tra samAgataH, paraM tena bhikSA na gRhItA, tvayA gRhIbA, tatra ki kAraNaM, tataH sa pehalaukika bhikSAlAbhamAtrA-1 dikaM pAralaukikaM dharma yathAkramamalpaguNaM bahuguNaM ca vicintyemaM loka-lokAt labhyaM bhikSAmAtrAdikaM parityajyoktavAn yathA nIcadvAre gRhe sAdhava eSaNAsamitisamitA bhikSAM necchanti, tatrAndhakAramAvata epaNAzuddhacabhAvAt , so'pi ca bhagavAn sAdhurepaNAsamitastato na gRhItavAniti, yayapyuktaM-kiM kAraNaM tvayA gRhItA ? iti, tatrAI liGgamAtropanIcI, na sAdhuguNayuktaH, tataH sAdhUnAM guNAneSaNAMca yathA''gama kathitavAn , tataH sA svacetasi cintayAmAsa-aho ! jagati nijadoSaprakaTanaM paraguNotkIcanaM cAtiduSkara, tadapyetena kRtamiti tasminnatizayena bhaktiM kRtavatI, vipulaM ca bhaktapAnaM tippai' iti tepate kSarati dadAti smeti bhAvArthaH, gate ca tasminnanyaH ko'pyagaNitadIrghasaMsAraparibhramaNabhayo nirddhamA sAdhurAjagAma, so'pi bhikSAM dattvA tathaiva pRSTaH, tataH sa pApIyAnuktavAn -rate itthaMbhUtAH 'kukkayyA ' mAyayA caranti, tatastvadIyacittAvarjanArtha tena mAtRsthAnato na bhikSA gRhItA, yAvatA na tatra kazcidoSaH, IdRzAni ca / mAtRsthAnabahulAni vratAnyasmAbhirapi pUrva cIrNAni, paramidAnI cintita-ki mAtRsthAnakaraNeneti na mAyAM kurmaH, tataH sA cintitavatI-aho ! ayaM nirddhamA mahApApIyAn yastAdRzamapi sArbu nindatIti visarjitaH / ityaMbhUtA ca bhaktiparavazagA sAdhudAnAya pAduSkaraNamapi kuyoMditi prAduSkaraNasambhavaH / sampati tadeva pAduSkaraNaM gAthAdvayenAha pAokaraNaM duvihaM pAgaDakaraNaM pagAsakaraNaM ca / pAgaDa saMkAmaNa kuDadArapAe ya chine va // 298 // dIpa anukrama [325] ~190~ Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||299|| dIpa anukrama [327] mUlaM [ 327] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryu - termalayagi yAvRttiH // 94 // "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) - Eaton International 80 "niryuktiH [299 ] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [2...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH rayaNapaIve joI na kappai pagAsaNA suvihiyANaM / atahi aparibhuktaM kappai kappaM akAUNaM // 299 // vyAkhyA - prAduSkaraNaM dvidhA, tadyathA-prakaTakaraNaM prakAzakaraNaM ca tatra 'prakaTakaraNam' andhakArAdapasArya vahiH prakAze sthApanaM, 'prakAzakaraNaM' sthAnasthitasyaiva bhittirandhrakaraNAdinA prakaTIkaraNam, etadevAha taMtra prakaTakaraNamandhakArAdanyatra saGkrAmaNena prakAzakaraNaM, 'kuDadArapAe' ityAdi, atra sarvatrApi tRtIyArthe saptamI, kuDyasya dvArapAtena-randhrakaraNena, yadivA kuDayena mUlata eva chinnena yena | kuDyena kuDyaikadezena vA'ndhakAramAsIt tena mUlata evApanItenetyarthaH cazabdAdanyasya dvArasya karaNena cetyAdiparigrahaH, tathA 'ratnena ' * padmarAgAdinA 'pradIpena' pratItena 'jyotiSA' jvalatA vaizvAnareNa tatraivaM prakAzanA suvihitAnAM na kalpate, kimuktaM bhavati ?-prakAzakaraNena prakaTakaraNena ca yaddIyate bhaktAdi tatsaMyatAnAM na kalpate, tatraivApavAdamAha -' attadvi 'ci AtmArthIkRtaM tadapi kalpate, navaraM * jyotiH pradIpau varjayet, tAbhyAM prakAzitamAtmArthIkRtamapi na kalpate, tejaskAyadIptisaMsparzanAt, sAbupAtramAzritya vidhimAha - iha * sahasAkArAdinA prAduSkaraNadoSAghrAtaM kathamapi bhaktaM pAnaM vA gRhItaM tatastad aparibhuktam upalakSaNametad arddhamuktamapi paristhApyodarita sikthulepAdinA kharaSTite'pi tasmin pAtre 'kalpaM ' jalamakSAlanarUpamakRtvApyanyat zuddhaM grahItuM kalpate / etadeva gAthAdvayaM vivarISuH * prathamatazcuddhIsaGkramaNamAzritya prakaTakaraNaM spaSTayati- saMcAramA culI barhi va cuTTI purA kyA tesiM / tahi raMdhaMti kayAI uvahI pUI ya pAo ya // 300 // vyAkhyA - iha tridhA culI, tayathA-- ekA saJcArimA yA gRhAbhyantaravarttinyapi bahirAnetuM zakyate, cazabdAtsA'pyAdhAkarmikI For Park Use Only ~ 191~ umeSaNAyAM prAduSka raNadoSaH7 // 94 // nayor Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [328] - "niyukti: [300] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||300|| dIpa anukrama [328] baTavyA, dvitIyA bahireva teSAM sAdhUnAM nimittaM cullI purA kRtA AsIt, cazabdAcadAnI vA sAdhunimittaM bahizcallI katA yeditavyA, kasA ca tRtIyA / tato yadi kadAcittatra tima.NAM cullInAmanyatamasyAM gRhasthA rAdhyanti tato dvI doSI, tayathA-upakaraNapratiH pAda karaNaM ca, yadA ca cUlyAH pRthakRtaM taddeyaM vastu tadA mAduSkaraNarUpa evaikaH kevalo doSaH, pUtidopastUtIrNaH, yadA culyo'pi zuddhAsta dApi pAduSkaraNarUpa evaiko doSaH / yadartha mAduSkaraNaM gRhasthA kRtavatI taM bhikSAyai gRhamAgacchantaM dRSTvA yahajutvena bhASate tadAhaAL necchaha tamisaMmi tao bAhiracullI' sAhu siddhapaNe / iya souM pariharae puDhe siTuMmivi taheva // 301 / / vyAkhyA-he sAdho ! tvaM 'tamile' andhakAre bhikSAM necchasi tato bahizculyAM siddhaM pakkam 'anna miti asmAbhirbhaktamiti zrutvA tayA dIyamAnaM pariharati, prAduSkaraNadoSaduetvAt , tathA prAduSkaraNazaGkAyAM kimarthamayamAhAro'ya gRhasya pahistAtpakA, ityevaM pRSTe tayA RjutayA yathAvasthite kathite tathaiva pariharati, etenAyagAthAyAM 'saMkAmaNa' ityavayavo vyAkhyAtaH / nanvayaM saGkAmaNakRta AhAraH kenApi prakAreNa kalpate? kiM vA na ? iti, ucyate, AtmArthIkRtaH kalpate, kathamasthAtmArthIkaraNasambhava ? iti cedata Aha macchiyaghammA aMto bAhi pavAyaM pagAsamAsannaM / iya attaTThiyagahaNaM pAgaDakaraNe vibhAseyaM // 30 // vyAkhyA-sAdhvartha pUrva bahizculyAdi kRtvA kAcidevaM cintayati-gRhasyAntarmakSikA dharmazca, upalakSaNametat , tenAndhakAra dUraMca pAkasthAnAdojanasthAnamityAdiparigrahaH, bahizca pravAtaM tena makSikAdayo na bhavanti, tathA prakAzamAsanaM ca pAkasthAnAbhojanasthAna, tato vayamatraivAtmanimittamapi sadaiva pakSyAma ityevamAtmA kRte grahaNaM, kalpate iti bhaavH| iyaM prakaTakaraNe kalpyAkalpyavipayA vibhASA, sampati kAmakAzakaraNaM spaSTayan 'kuDadArapAe' ityAdi cyAcikhyAmurAha arelumurary.ou ~192~ Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [331] .- "niyukti: [303] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyutermalayagirIyAvRttiH yAMprAduSkaraNadopa: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||303|| // 9 // dIpa anukrama [331] kuDussa kuNai chiDaM dAraM baDDhei kuNai annaM vA / avaNei chAyaNaM vA ThAvai rayaNaM va dippaMtaM // 303 // joi paive kuNai va taheva kahaNaM tu puTTa duDhe vA / attahie u gahaNaM joi paive u vajittA // 304 // vyAkhyA-prakAzakaraNAthai kuDyasya chidraM karoti, yadvA dvAra laghu sad 'varddhayati ' bRhattaraM karoti, yadivA'nyaDvitIyaM dvAraM karoti, athavA gRhasyoparitanaM chAdanaM spheTayati, yadivA dIpyamAnaM ratnaM sthApayati, yadvA-jyotiH pradIpaM vA karoti, tathaivAnantaroktena makAreNa svayameva yadivA pRSTe sati mAduSkaraNe kathite yadbhaktAdi prAduSkaraNadoSaduSTaM tat sAdhUnAM na kalpate / yadi punaH prAktanena prakAreNAsmArthIkaroti tadA grahaNaM kalpate iti bhAvaH / jyoti:pradIpAbhyAM prakAzamAtmAcIkRtamapi na kalpate, tejaskAyasaMspazot / sampati aparibhut kappai kappaM akAUNaM' iti vyAcikhyAsurAha- . pAgaDapayAsakaraNe kayaMmi sahasA va ab'nnaabhogaa| gahiyaM vigiciUNaM geNhai annaM akayakappe // 3.5 // vyAkhyA-prakaTakaraNe prakAzakaraNe vA kRte sati yat sahasA'nAbhogato vA gRhItaM tad 'vigiciUgaM' pariSThApya tasmin pAtre ujjhite lezamAtrakharaNTite'pi 'akRtakalpe' jalapakSAlanarUpakalpadAnAbhAve'pyanyata zudaM gRhAti, nAsti kazcidopo, vizodhikoTitvAt // ukta prAduSkaraNadvAram , atha krItadvAramAhakIyagaDaMpi ya duvihaM dave bhAve ya duvihamekkekaM / AyakiyaM ca parakiyaM paradavaM tiviha cittAI // 306 // vyAkhyA-krayaNaM krItaM tena kRtaM-niSpAditaM krItakRtaM, krItamityarthaH, tadapi AstAM prAduSkaraNamityapizabdArthaH, dvividhaM dvima // 95 // atha 'krIta' doSasya varNanaM Arabhyate ~193~ Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [334] - "niyukti: [306] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [R...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||306|| kAraM, tadyathA-'dabve bhAve ya' atra tRtIyArthe saptamI, tato'yamarthaH-dravyeNa krIta bhAvena ca krItamityarthaH, punarapyeka dravyakItaM bhAvakrItaM ca pratyeka dvidhA, tadyathA-AtmakrIta parakrItaM ca, AtmadravyanItamAtmabhAvakrItaM ca paradravyakota parabhAvakrItaM cetyarthaH, tatrAtmanAsvayameva dravyeNojjayantabhagavatmatimAzeSAdirUpeNa pradAnataH paramAvayaM yadbhatAdi gRhyate tadAtmadravyAkrIta, yatpunarAtmanA svayameva bhaktAdyartha dharmakathAdinA paramAvajye bhaktAdi tato gRhAte tadAtmabhAvakrItaM, tathA yatra pareNa sAdhunimittaM dravyeNa kI tapAdravpakrIta, yatpunaH pareNa | sAdhvartha nijavijJAnapradarzanenAparamAvaLa tato gRhItaM tatparabhAvakrItaM, tatra 'vicitrA sUtragati riti prathamataH paradrampakItaspa svarUpamAhaparadavyaM-gRhasthasatkaM dravyaM trividha, tayathA-'cittAdi' sacittamacittaM mithaM ca, tena pareNa sAvartha yatkItaM tatsamyakItam / / ukta paradravyakrIta, sampati zeSa bhedatrayaM sAmAnyataH kathayati AyakiyaM puNa duvihaM dadhve bhAve ya vva cunnAI / bhAvami parassahA ahavAvI appaNA ceva // 307 // vyAkhyA-AtmakrItaM punadvividha, tayathA-'dabbe bhAve ya ci atrApi tRtIyArthe saptamI, tato'yamaH-AtmanA'pi krItaM dvidhA, vidyathA-dravyeNa bhAvena ca, tatra dravyeNa-cUNoMdinA vakSyamANena, bhAvena punaH parasya-sAdhorAya yanijavijJAna pradarzanAdinopAdhyete tadbhA vakrIta, parabhAvakrItamityarthaH, athavA bhAvena yadAtmanA svayamevAhArA) dharmakathAdinA paramAvarya tato gRpane tadbhAvakrItam , AtmabhAva| krItamityarthaH / tadevaM sAmAnyatastrayo'pi bhedA uktAH, sampatyAtmavyakrAMta samapaJca vivarIparidamAha nimmallagaMdhaguliyA bannaya pottAi Ayakaya dave / gelane uDDAho pauge cahumAri ahigaraNaM // 308 // dIpa anukrama [334] wirejarainrary.org ~194~ Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [336] .- "niyukti: [308] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||308|| dIpa anukrama [336] piNDaniyu- vyAkhyA-nirmAlya tIrthAdigatasaprabhAvapratimAzeSA 'gandhAH' paTavAsAdayaH 'gulikA ' mukhe prakSepakasya svarUpaparAvAdi- udgameSaNAtermalayagi- kArikA guTikA 'varNaka: candanaM 'potAni' laghuvAlakayogyAni vastrakhaNDAni, AdizabdAtkaNDakAdiparigrahaH, etAni kArya kAraNo- yAM krItarIyAvRttiHpacArAdAtmadravyakrItAni, kimuktaM bhavati?-nirmAlyAdipadAnena paramAvarNya yattato bhaktAdi gRhyate tadAtmadravyakrAMtAmati / atra doSA- doSaH8 nAha-'gekanne' ityAdi, nirmAlyapadAnAnantaraM yadi kathamapi daivayogato glAnatA bhavati tahiM 'bhavacanasyoDDAdaH sAdhunA'haM glaanii||96|| kikRta ityAdi prajalpanataH zAsanasya mAlinyotpate, atha kathamapi 'praguNaH' nIrogo bhavati tarhi sa sarvadA sarvajanasamakSaM caDhakArI bhavati / yathA'haM sAdhunA praguNIkRto'tizayI cAsau sAdhuH sakalajJAtavyakuzalA parahitanirata ityAdi samakSa parokSaM vA sadaiva prazaMsAM karoti, tathA ca satyadhikaraNaM-bhUyastasyAdhikaraNapravRttiH, tAdRzIM hi tasya prazaMsAmAkAnyo'nyaH samAgatya taM sAdhu nirmAlyagandhAdi yAcate, tataHal|statmArthanAparavazAH adhikaraNamapi samArabhate / sammati parabhAvakrItaM vivRNvannAda vaiyAi makhamAI parabhAvakayaM tu saMjayahAe / uppAyaNA nimaMtaNa kIDagaDaM abhihaDe Thavie // 309 // vyAkhyA-vajikA' laghugokulam, upalakSaNametat , tena pattanAdiparigrahaH, tatra jikAdau 'maGkhAdiH' maGga:-kedArako yH|| padamupadarya lokamAvarjayati, AdizabdAttathAvidhAnyaparigrahaH, bhaktivazAt saMyatArthaM yad ghRtadugdhAderutpAdanaM karoti kRtvA ca nimantrapati tatparabhAvakrItaM, pareNa-majAdinA saMyatArtha bhAvena-svapaTapradarzanAdirUpeNa krItaM parabhAvakrItam , itthaMbhUte ca parabhAvakrIte trayo doSA: // 16 // ekaM tAvatkrItaM, dvitIyamanyasmAdanyasmAdgRhAdAnItamityabhyAhRtam, AnIyAnIya caikatra sAdhunimittaM sthApyata iti sthApitaM, tasmAttAdazamapi sAdhUnAM na kalpate / etadeva gAthAdvayena spaSTayannAha ~195~ Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [338] - "niyukti: [310] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [R...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||310|| sAgAri maMkha chaMdaNa paDiseho puccha bahu gae vAse / kayari disiM gamissaha ? amuI tahiM saMthavaM kuNai // 31 // dijjate paDiseho kajje ghetthaM nimaMtaNaM jaiNaM / pucagaya AgaeK saMchuhaI egagehami // 311 // vyAkhyA-zAligrAmo nAma grAmaH, tatra devazarmAbhidhAno maGkhaH, vasya ca gRhaikadeze kadAcita kecit sAdhavo varSAkAlamavasthitAH saca matasteSAM sAdhUnAmanuSThAnamaraktadviSTatAM copalabhyAtIva bhaktiparIto babhUva, pratidivasaM ca bhaktAdinA nimantrayati, sAdhavaca zayyAtarapiNDo'yamiti pratiSedhanti, tataH sa cintayAmAsa-yayaite mama gRhe bhaktAdi na gRhNanti yadi punaranyatra dApayiSyAmi tathApi na grahIdhyanti, tasmAdvarSAkAlAnantaraM yatrAmI gamiSyanti tatrAne gatvA kadhamapyevebhyo dadAmIti, tataH stokazepe varSAkAle sAdhavastena pacchire-- yathA bhagavan ! varSAkAlAnantaraM kasyAM dizi gantavyaM !, te ca yathAbhAvaM kathayAmAsuH-yadhA'mukasyAM dizi, tataH sa tasyAmeva dizi kacidrokuLe nijapaTamupadarya bacanakauzalena lokamAvarjitavAn , lokazca tasmai ghRtadugdhAdikaM dAtuM prAvatiSTha, tataH sa vabhANa-yadA yAciSye (yAce) tadA dAtavyamiti, sAdhayazca varSAkAlAnantaraM yathAvihArakrama tatrAjagmuH, tena cAtmAnamajJApayatA pUrvamasipighRtadugdhAdika pratigRhaM yAcitvaikatra ca gRhe saMmIlya muktaM, tataH sAdhavo nimantritAH, taizca yathAzakti chadmasthadRSTayA paribhAvitaM, paraM na lakSitaM, tataH zuddha-18 mitikRtyA gRhIta, na ca teSAM tathA gRhNavAM kazcidoSaH, yathAzakti paribhAvanena bhagavadAjJAyA ArAdhitatvAt , yadi punaritthaMbhUtaM kathamapi kA jJAyate tAhi niyamataH parihattevyaM, krItAbhyavahatasthApanArUpadoSatrayasadbhAvAditi / sUtra mugarma, navaraM 'sAgArika: ' zayyAtaraH 'saMstavaH' paricayaH, nijapaTamadazenena lokAvajenamiti tAtpayAthaH / tadevamuktaM parabhAvakrIta, sampatyAtmabhAvakIta spaSTayannAha dhammakaha vAya khamaNaM nimitta AyAvaNe suyaTThANe / jAI kula gaNa kamme sippammi ya bhAvakIyaM tu // 312 // dIpa anukrama [338] 16000rUra ~ 196~ Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||312|| dIpa anukrama [ 340] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [312] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [2...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [ 340 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryukarmayAgayAdRttiH // 97 // vyAkhyA - dharmakathAdiSu bhAvakrItaM bhavati, iyamatra bhAvanA - yat paracittAvarjanArthaM dharmarUyAM vAdaM 'kSapaNaM' SaSTASTamAdirUpaM tapo nimittamAtApanAM vA karoti, yadvA -- zrutasthAnamAcAryo'hamityAdikaM kathayati, yadivA jAtiM kulaM gaNaM zirakhaM karma vA parebhyaH prakaTayati, | itthaM ca paramAva yattato bhaktAdi gRhNAti tadAtmabhAvakrItaM yadA tu duHkhakSayArthaM karmakSayArthaM ca dharmakathAdikaM yathAyogaM karoti tadA isa bhavacanaprabhAvakatayA mahAnirjarAbhAgU bhavati, uktaM ca--" povayaNI dhammakahI bAI nemittio tavassI y| vijA siddho ya kaI adveva pabhAvagA bhaNiyA // 1 // " sammati dharmakathArUpaM prathamaM dvAraM prapaJcayitumAha dhammakahAakkhitce dhammakA uTThiyANa vA giNhe / kati sAhyo ciya tumaM va kahi pucchie tusiNI // 313 // vyAkhyA - AhArAdyarthe dharmakathAM kathayatA yadA te zrotAro dharmakathayA samyagAkSiptA bhavanti tadA teSAM pArzve yathAcate, te hi tadA praharSamAgatAH santo'bhyarthitA na tiSThanti yadvA-dharmakathAta utthitAnAM satAM teSAM pArzve yadguhNAti tadAtmabhAvakrItam, AtmanA - svayameva bhAvena-dharmakathanarUpeNa krItamAtmabhAvakRtamiti, yadvA-dharmakathAkathakaH ko'pi prasiddho varttate, tadanurUpAkArazca vivakSitaH sAdhuH, tatastaM zrAvakAH pRcchanti yaH 'kaSI' dharmakathAkathakaH zrUyate sa kiM tvam? iti, tataH sa bhaktAdilobhAdevaM vakti-yathA sAdhava eva prAyo dharmakathAM kathayanti nAnyaH, yadivA tUSNI-monenAvatiSThate, tavaste zrAvakA jAnante yathA sa evAyaM kevalaM gambhIratvAdAtmAnaM na sAkSAdvacasA prakAzayatIti, tataH prabhUtataraM tasmai prayacchanti, tacca tebhyaH prabhUtataraM labhyamAnamAtmabhAvakRtam, AtmanA - svayameva bhAvena - svayamaso'pi kathakaH so'haM kathaka iti jJApanalakSaNena krItamitikRtvA / athavA 1 pravacanI dharmakadhI vAdI naimittikaH tapasvI ca / vidyAvAn siddhazca kaviraSTAveva prabhAvakA bhaNitAH // 1 // For Penal Use On ~ 197~ 8krItadoSaH // 97 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||314|| dIpa anukrama [ 342] mUlaM [ 342 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryukarmayAga yAdRttiH // 97 // "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [314] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [2...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vyAkhyA - dharmakathAdiSu bhAvakrItaM bhavati, iyamatra bhAvanA - yat paracittAvarjanArthaM dharmarUyAM vAdaM 'kSapaNaM' SaSTASTamAdirUpaM tapo nimittamAtApanAM vA karoti, yadvA -- zrutasthAnamAcAryo'hamityAdikaM kathayati, yadivA jAtiM kulaM gaNaM zirakhaM karma vA parebhyaH prakaTayati, | itthaM ca paramAva yattato bhaktAdi gRhNAti tadAtmabhAvakrItaM yadA tu duHkhakSayArthaM karmakSayArthaM ca dharmakathAdikaM yathAyogaM karoti tadA isa bhavacanaprabhAvakatayA mahAnirjarAbhAgU bhavati, uktaM ca "povayaNI dhammakahI vAI nemittio tavassI y| vijjA siddho ya kaI adveva pabhAvagA bhaNiyA // 1 // " sammati dharmakathArUpaM prathamaM dvAraM prapaJcayitumAha dhammakahAakkhitce dhammakA uTThiyANa vA giNhe / kati sAhyo ciya tumaM va kahi pucchie tusiNI // 313 // vyAkhyA - AhArAdyarthe dharmakathAM kathayatA yadA te zrotAro dharmakathayA samyagAkSiptA bhavanti tadA teSAM pArzve yathAcate, te hi tadA praharSamAgatAH santo'bhyarthitA na tiSThanti yadvA-dharmakathAta utthitAnAM satAM teSAM pArzve yadguhNAti tadAtmabhAvakrItam, AtmanA - svayameva | bhAvena-dharmakathanarUpeNa krItamAtmabhAvakRtamiti yadvA-dharmakathAkathakaH ko'pi prasiddho varttate, tadanurUpAkArazca vivakSitaH sAdhuH, tatastaM zrAvakAH pRcchanti yaH 'kadhI' dharmakathAkathakaH zrUyate sa kiM tvam ? iti, tataH sa bhaktAdilobhAdevaM vakti-yathA sAdhava eva prAyo dharmakayAM kathayanti nAnyaH, yadivA tUSNI-monenAvatiSThate, tavaste zrAvakA jAnante yathA sa evAyaM kevalaM gambhIratvAdAtmAnaM na sAkSAdvacasA prakAzayatIti, tataH prabhUtataraM tasmai prayacchanti, tacca tebhyaH prabhUtataraM labhyamAnamAtmabhAvakRtam, AtmanA - svayameva bhAvena - svayamaso'pi kathakaH so'haM kathaka iti jJApanalakSaNena krItamitikRtvA / athavA 1 pravacanI dharmakadhI vAdI naimittikaH tapasvI ca / vidyAvAn siddhazca kaviraSTAveva prabhAvakA bhaNitAH // 1 // Educationa For Park Use Only 8krItadoSaH ~ 198~ // 97 // peja badalAvavuM ahI mULa pratanuM pRSTha 98/1 skena thayuM nathI tene badale pRSTha 97/ra be vakhata skena thayela che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [346] .- "niyukti: [316] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||316|| piNDaniyu- cAryatvaM, AdizabdAt mavarcakatvAdiparigrahaH, tatra bhaktAdyarthamAcAryA vayamupAdhyAyA vayamityAdi janebhyaH prakAzayati yena janA AcArya- mAmityamelayagi-| svAdikamavagampa prabhUtataraM vitaranti, gadA-ye AcAryA mahAvidvAMsaH zrUyante te kiM yUyam ? ityAdi tathaiva bhAvanIya, jAtyAdikaM tveta- dope bhagirIyAvRttiH dartha kathayati yena samAnaM jAtyAdikamakaI ca zilpAdi jJAtvA prabhUtaM prayacchanti, tava tathA prabhUtaM labhyamAnamAtmabhAvakrItaM / tadevamuktaM manyudAharaNa // 98 // krItadvAraM, sampati prAmityadvAramAha pAmipi ya duvihaM loiya loguttaraM samAseNa / loiya sajhilagAI loguttara vatthamAIsu // 316 // vyAkhyA-mAmityamapi samAsena 'dvividha' dvipakAra, tadyathA-laukikaM lokottaraM ca, tatra loke bhavaM laukika, taca sAdhuviSayaM sajjhilagAI' sajhilagA-bhaginI, AdizabdAdAtrAdiparigrahaH tasmin , kimuktaM bhavati?-bhaginyAdibhiH kriyamANaM dravyamiti, atra ca bhaginIzabdena kathAnakaM sUcitaM, tadane svayameva vakSyati, lokottaraM prAmityaM vastrAdiSu / balAdiviSayaM sAdhUnAmeva parasparamavaseyam / ihalaukikaM bhaginyAdA' vityuktaM, tatra bhaginyudAharaNameva gAthAtrayeNa prakaTayati suyaabhigamanAya vihI bahi pucchA ega jIvai sasA te / pavisaNa pAga nivAraNa ucchidaNa tella jaidANaM // 317 // aparimiya nehavuDDI dAsattaM so ya Agao.pucchA / dAsattakahaNa mA ruya acirA moemi ettAhe // 318 // bhikkhadagasamAraMbhe kahaNAuTTo kahiMti vasahitti / saMveyA AharaNaM visajju kahaNA kaivayA u // 319 // vyAkhyA-kozalAvipaye ko'pi grAmastatra devarAjo nAma kuTumbI, sArikAbhidhA tasya bhAryA, tasyAca sammatapramukhA bahavaH dIpa anukrama [346] atha 'prAmitya' doSasya varNanaM Arabhyate ~199~ Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||319|| dIpa anukrama [347] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [319] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [2...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [ 347] muni dIparatnasAgareNa saMkalita sutAH sammatiprabhRtayazca mabhUtA dArikAH, tatha sakalamapi kuTumbaM paramazrAvakaM tathA tasminneva grAme zivadevo nAma zreSThI, tasya bhAva zivA, anyadA ca samudraghoSAbhidhAH sUrayaH samAgacchan, teSAM samIpe jinamaNItaM dharmamAkarNya jAtasaMvegaH sammato dIkSAM gRhItavAn, kAlakrameNa ca gurucaraNaprasAdato'tAve gItArthaH samajani / sa cAnyadA cintayAmAsa yadi madIyaH ko'pi matrajyAM gRhNAti tataH zobhanaM bhavati, idameva hi tAtrikamupakArakaraNaM yatsaMsArANavAduttAraNamiti, tata evaM cintayitvA gurUnApRcchaya nijabandhugrAme samAgamata tatra ca bahiH pradeze kamapi pariNatavayasaM pRSTavAn puruSaM yathA'tra devarAjAbhivasya kuTumbinaH satkaH ko'pi vidyate ? iti sa prAha- mRtaM sarva| mapi tasya kuTumbaM kevalamekA sammatyabhidhA vidhavA putrikA jIvatIti tataH sa tasyA gRhe jagAma sA ca bhrAtaramAyAntaM dRSTvA manasi bahumAnamudvahantI vanditvA kaJcitkAlaM paryupAsya ca tannimittamAhAraM paktumupatasthe, sAbuca tAM nivAritavAn yathA na kalpate'smAkamasmanimittaM kimapi kRtamiti, tato bhikSAvelAyAM sA durgatatvenAnyatra kacidapi tailamAtramappalabhamAnA kathamapi zivadevAbhighasya vaNijo vipastailapalikAdvayaM dine dine dviguNadRddhirUpeNa kalAntareNa samAnIya bhrAtre dattavatI, bhAtrA ca taM vRttAntamajAnatA zuddhamiti jJAtvA pratijagRhe, sA ca taddinaM bhrAtuH sakAze dharma zrutavatI, tena na pAnIyAnayanAdinA tattailapalikAdvayaM pravezayituM prapAritavatI, dvitIye ca dine bhrAtA (yathA) vihArakramaM gataH, tatastasminnapi dine tadviyogazo kA kIrNamAnasatayA na tattailapalikAdvayaM dviguNIbhUtaM pravezayituM zaktavatI, tRtIye ca dine karSadvayamRNe jAtaM tacAtiprabhUtatvAnna pravezayituM zaktam, apica bhojanamapi pAnIyAnayanAdinA karttavyaM, tato bhojanArthaiva yatnavidhau sakalamapi dinaM jagAmeti na RNaM pravezayituM zaknoti, tato dine dine dviguNadRddhayA pravarddhamAnamRNamaparimitaghaTapramANaM jAtaM, tataH zreSThinA sA babhaNe - yathA mama tailaM dehi yadvA me dAsI bhava, tataH sA tailaM dAtumazaknuvatI dAsatvaM pratipede, kiyatsu ca varSeSvavikrAnteSu bhUyo - Education International For Park Use Only ~200~ Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [347] - "niyukti: [319] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||319|| piNDaniyu- pi sammatAmiSaH sAdhustasminneva grAme yathAvihArakramamAgamata, sA ca bhaginI svagRhe na dRSTA, tata AgatA satI papacche, tayA ca prAcInaH mAmityatamelayagi- sarvo'pi vyatikarastasmai nyavedi yAvadAsatvaM zivadevagRhe jAtamiti, nivedya ca svaduHkhaM rodituM pravRttA, tataH sAdhurakhocava-mA rodI dope bhagirIyAvRttiH racirAdahaM tvAM mocayiSyAmi, tatastasyA mocanopAyaM cintayan prathamataH zivadevasyaiva gRhe praviveza, zivA ca tasya bhikSAdAnArtha jalena hastau | nyudAharaNaM pakSAlayituM lagnA, tAM ca sAdhunivArayAmAsa, yayaivamasmAkaM na kalpate bhikSeti, tataH samIpadezavattI zreSThI provAca-kotra doSaH, tataH saadhuH| kAyavirAdhanAdIn doSAn yathAgarma savistaramacIkathat tataH sa Ato bhaNati yathA bhagavan ! kucha yuSmAkaM vasatiryena tatrAgatA vayaM dharma || zRNumaH tataH sAdhuravAdIta-nAsti me'dyApi pratizrayaH, tatastena nijagRhaikadeze vasatiradAyi, pratidinaM ca dharma zRNoti, samyaktvamaNuvratAni ca / matipannAAni, sAdhuzca kadAcanApi vAsudevAdipUrvapuruSAcInanekAnabhigrahAn vyAvarNayAmAsa, yathA vAsudevenAyamabhigrado jagRhe-padi madIyaH putro'pi pravajyAM jighRkSati tato'I na nivArayAmItyAdi, evaM ca zrutvA zivadevo'pyabhigrahaM gRhItavAn-yadi bhagavan ! madIyo'pi ko'pi bhavrajyAM pratipadyate tato'haM na nivArayAmIti, atrAntare ca zivadevasya tanayo jyeSThaH sA ca sAdhubhaginI sammatiH pravajyAM grahItumupatasthe, zreSThinA ca vI dvAvapi visarjito, tataH pravrajyA pratipannAviti / sUtraM sugama, kevalaM 'zrutAdhigamajJAtavidhiH zrutAdhigamAt jJAto vidhiH-kriyAvidhiryena sa tathA, atrAha-nanvetalyAmityaM sAdhunA vizeSato grahItavyaM, paramparayA pravrajyAkAraNatvAt , ata Aha 'kaikyA u' evaMvidhA gItArthI viziSTazrutavido dezanAvidhinipuNAH katipayA eva bhavanti, na bhUyAMsaH, katipayAnAmeva ca pravrajyApariMNAmaH, tataH pAmityaM doSAyaiva / tadevaM tailaviSape prAmitye doSa uktaH, sampatyatidezena vastrAdiviSaye doSAnabhidhitsurAha ee ceva ya dosA savisesayarA u vatthapAesaM / loiyapAmiccesaM loguttariyA ime anne // 320 // dIpa anukrama [347] // 29 // R asurarycom ~ 201~ Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [348] .- "niyukti: [320] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||320|| vyAkhyA-ete eva' dAsatvAdayo doSA vasapAtraviSayeSu laukikeSu prAmityeSu savizeSatarA nigaDAdiniyantraNapurassarA draSTavyAH, lokotarikAH lokottaramAmityaviSayAH punarime'nye doSAH, tAnevAha| mailiya phAliya khosiya hiyanaDhe vAvi anna maggaMte / avi suMdarevi diNNe dukararoI kalahamAI // 321 // vyAkhyA-iha dvidhA lokottaraM mAmityaM--ko'pi kasyApi satkamevaM vastrAdi gRhNAti yayA kiyadinAni paribhujya punarapi te samarpayiSyAmi, ko'pi punarevam-etAvadinAnAmupari tadetatsadRzamaparaM vakhAdi dAsyAmi, tatra prathame prakAre 'malinite' zarIrAdimalena ledite yadivA pATite'thavA 'khosite' jIrNapAye kRte yadi vA caurAdinA hute yadA-kApi mArgapatite kalahAdayo dossaaH| dvitIye ca prakAre'nyadanAdikaM yAcamAno yAcamAnasya 'apiH' sambhAvanAyAM 'mundare'pi' pUrvabhuktAdavAdeviziSTatare'pi datte ko'pi duSkararucirbhati, mahatA kapTena tasya rucirApAdayituM zakyate, tatastamadhikRtya kalahAdayo doSAH sambhavanti, tasmAllokottaramapi mAmityaM na karttavyam / / atraivApavAdamAhakA uccattAe dANaM dullabha khaggUDa alasa pAmince / taMpi ya gurussa pAse Thavei so dei mA kalaho / 322 // ILL vyAkhyA-iha durlabhe vastrAdau sIdataH sAdhoryadi vastrAdikamapareNa sAdhunA dAtumiSyate tahi tasya 'uzcatayA' mudhikatayA dAnaM karttavyaM, na pAmityakaraNena, tathA yaH 'khaggUDaH ' kuTilo baiyADhatyAdau na samyag varcate yo'pi cAlasa: tau durlabhavakhAdidAnamalobhanenApi caiyARtyaM kAryete, tatastadviSayaM pAmityaM sambhavati, tatrApi tadIyamAnaM vakhAdika dAyako guroH pArthe sthApayet , na svayaM dadyAta, tataH sa gururdadAti, mA bhUdanyathA tayoH parasparaM kalaha itikRtvA / ukta prAmityadvAram, adhunA parAvartitadvAramabhiSitsurAha dIpa anukrama [348] ~ 202~ Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [351] .- "niyukti: [323] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: nitadoSA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||323|| piNDaniyu- pariyaTTiyapi duvihaM loiya loguttaraM samAseNaM / ekekaMpi a duvihaM taddabve annabve ya // 323 // 18parivatarmalayagi vyAkhyA-'parivartitamapi ' uktazabdArtha 'samAsena ' saGkepeNa dvividhaM, tadyathA-laukika lokottaraM ca, ekaikamapi dvividha, / / rIyAttiH / tadyathA-'tahavye' tadravyaviSayam 'anyadravye ' anyadravyaviSayaM ca, tatra tavyaviSayaM yathA kuthitaM ghRtaM dattyA sAdhunimittaM mugandhi ghRtaM / bhraataabhgi||10|| gRhNAtItyAdi, anyadravyaviSayaM yathA kodravakUra samarpayitvA sAdhunimittaM zAlyodanaM gRhNAtItyAdi, idaM ca laukikam , evaM lokottaramapi bhAvanIyaM / sampati laukikasyodAharaNaM gAthAtrayeNAi abaropparasajijhalagA saMjuttA dovi annamanneNaM / poggaliya saMjayaTThA pariyaTTaNa saMkhaDe ghohI / / 324 // aNukaMpa bhagiNigehe daridda pariyaTTaNA ya kUrarasa / pucchA koddavakUre macchara NAikkha paMtAve // 325 // iyaro'viya paMtAve nisi osabiyANa tesi dikkhA ya / tamhA u na ghettavvaM kai vA je osamehiMti // 326 // vyAkhyA-vasantapure nagare nilayo nAma zreSThI, tasya sudarzanA nAma bhAryA, tasyA dvau putrau, tadyathA-kSemakaro devadattazca, lakSmInAmA ca duhitA, tava vasantapure tilako nAma zreSThI, sundarI nAma tasya mahelA, tasyA dhanadattaH putro bandhumatI duhitA, tatra kSemaraH samitasUrINAmupakaNThe dIkSA gRhItavAn, devadatnena ca bandhumatI dhanadattena ca lakSmIH pariNItA, anyadA ca karmavazato dhanadattasya dAridrayamupatasthe, tataH sa prAyaH kodravakUra mukta devadattazvezvaraH, tataH sa sarvadeva zAlyodanaM mujhe, anyadA ca sa kSemaGkaraH / sAdhuryadhAvihArakramaM tatrAjagAma, sa ca cintayAmAsa-yadi devadattasya bhrAtRgRhe gamiSyAmi tato me bhaginI dAridrayeNAhamabhibhUtA tato. Ling Ling Ling Ling Ling Ling Ling ????????Ming Ling Bai Gong Hui Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Xin dIpa anukrama [351] / // 10 // JAMEnicsts atha 'parivartita' doSasya varNanaM Arabhyate ~203~ Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [354] - "niyukti: [326] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [R...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||326|| kAna mama gRhe sAdhurapi bhrAtA samuttIrNa iti paribhavaM maMsyate iti, tato'nukampayA tasyA evaM gRhe praviveza, bhikSAvelAyAM ca tayA lakSmyA cintitaM-yathaikaM tAvadayaM bhrAtA dvitIyaM sAdhuH tRtIyaM prAghUrNakaH, mama ca gRhe kodravakUrA, tataH kathamasAvasmai dIyate?, zAlpodanaca mama graha na vidyate, tato bhrAtRjAyAyA bandhumatyAH sakAzAt kodravodanaparAvartanena zAlyodanamAnIya dadAmIti tathaiva kRtam, atrAntare c| devadaco bhojanArtha svagRhamAgataH, vandhumatyA ca papracche yathA'ya kodavaudano jemitavyaH, tena cAvijJAtaparivartanavRttAntena cintitaMyathA'nayA kRpaNatayA kodravaudano rAddho na zAlyodanA, tatastAM tADayitumArebhe, sA ca tAbyamAnA pAha-kiM mAM tADayasi!, tavaiva | bhaginI kodrodanaM muktvA zAlyodanaM nItavatI, dhanadattasyApi ca bhojanArthabhupaviSTasya yaH zAlyodanaH kSemaGkarasya dIyamAna udvaritaH / sa gauraveNa lakSmyA parivepitaH, tatastena sA pRSTA-kuto'yaM zAlyodanaH !, tataH kathitaH sarvo'pi tayA vRttAntaH, zrutvA ca taM vRttAnta cakopa dhanadatto-yathA hA! pApe ! kimiti tvayA mAnamekaM zAle: paktvA sAdhave zAlyodano na datto yatparagRhAdAnayanena mama mAlinyamApAditaM, tatastenApi sA tADitA, sAdhunA cAyaM vRttAnto gRhadvayavartI sarvo'pi janaparamparAtaH zuzruve, tato nizi sarvAgyapi tAni pratibodhitAni, yathetthamasmAkaM na kalpate paramajAnatA mayA gRhItam / ata eva ca kalahAdidoSasambhavAdbhagavatA pratiSiddhaM, tato jinapraNItaM dharma savistaraM kathitavAn , jAtaH sarveSAmapi saMvego, dattA ca dIkSA teSAM sarveSAmiti / sUtra mugama, navaram 'avarupparasajjhi lagA' iti lakSmIdevadattau bandhumatIdhanadattau parasparaM 'sajjhilagauM' bhrAtarau, te ca 'api / lakSmIvandhumatyau annamantreNaM 'ti / anyo'nyamapi sambaddha devadattasya bhaginI lakSmIrdhanadattena dhanadattasyApi bhaginI bandhumatI devadattena pariNItA ityarthaH, 'poggaliya'tti paulikasya zAlyodanasya 'saMyatArtha 'kSemaGkarasAdhunimittaM parivartanaM kRtaM, tataH 'sNkhddN| kalahastataH 'bodhiH' pravrajyA, asyA dIpa anukrama [354] ~ 204~ Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||326|| dIpa anukrama [354] mUlaM [ 354 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryu - termalayagi yAhatiH // 101 // "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> 80 "niryuktiH [326] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [2...]" AgamasUtra - [ 41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH eva gAthAyA vivaraNabhUtamuttaraM gAthAdvayaM tadapi ca sugamaM, navaraM 'macchara 'ci vibhaktilopAt matsareNa 'nAikkha 'ti parivarttane'kathite 410 pariva'paMtAve ' atADayat, 'uvasamiyANa'tti upazamitAnAM, nanu parivartanamapIdaM pravajyAyAH kAraNaM vabhUva tato vizeSataH sAdhubhiridamAcaraNI yamata Ai' kai va 'tti kati vA kiyanto 'vA kSemaGkarasAdhusadRzA bhaviSyanti ye itthaM parivartanasamutthaM kalahamapanIya pravajyAM grAhaviSyanti tasmAnnaivedamAcaraNIyam / uktaM laukikaM parivarttanam, atha lokottaraM tadvaktavyaM tatra yat sAdhuH sAdhunA saha vastrAdiparivarttanaM karoti tallokottaraM parivartanaM tatra doSAnupadarzayati UNahiya dubbalaM vA khara guru chinna mailaM asIyasahaM / duvvannaM vA nAuM vipariName annabhaNio vA // 327 // vyAkhyA--batraparivarttane kRte satIdaM nyUnaM yattu madIyaM vastraM babhUva tanmAnayuktaM - pramANopapannaM, yadvA idamadhikaM madIyaM punarmAnayuktamevaM sarvatra bhAvanA, navaraM 'dubrbalaM ' jIrNamAyaM 'kharaM' karkazasparza 'guruH sthUlasUtra niSpannatayA bhArayuktaM ' chinnaM' nipuSpakaM 'malinaM malAvilam ' azItasaI' zItarakSaNAsamaM' 'durkharNa' virUpacchAyam, itthaMbhUtaM svayameva jJAtvA 'vipariNamet' ghRSTo'hamiti vicintayet, yadvA-anyena sAdhunA khamgUDena bhaNita utpAsito vipariNamet / atraivApavAdamAha - Education International egassa mANajuttaM na u ciie evamAi kajjesu / gurupAmUle ThevaNaM so dalayai annahA kalaho // 328 // vyAkhyA - ekasya sAdhIryasya satkaM tanna bhavati tasya 'mAnayuktaM pramANopapannaM bakhAdi, na dvitIye dvitIyasya sAdhoryasya satkaM tasya mAnayuktaM, kintu ? - nyUnamadhikaM vA, vrata evamAdiSu kAryeSu samutpanneSu parivarttanasya sambhavo bhavati, tatra parivartanasya sambhave For Parts Only ~ 205~ ******* siMtadoSaH bhrAtAbhagi nyudAharaNaM // 102 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [356] .- "niyukti: [328] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||328|| dIpa anukrama [356] yasya satkaM tadvastrAdi tena murupAdamUle tasya vakhAdeH sthApana karttavyaM, gurupAdamUle moktavyamityarthaH, tato vRttAnta: kathanIyaH, vRttAnte ca 15 kathite sati sa gururdadAti 'anyathA' gurupAdamUlasthApanAthabhAve 'kalahaH' parasparaM rAtiH sambhavatIti / ukta parivartitadvArasa , athA bhyAhRtadvAramAha___ AinnamaNAinnaM nisIha'bhihaDaM ca nonisIhaM ca / nisihAbhihaDaM ThappaM vocchAmI nonisIhaM tu // 329 // vyAkhyA-abhyAhRtaM dvidhA, tadyathA-AcIrNamanAcIrNaM ca, tavAnAcIrNa dvidhA, tadyathA-nizIthAbhyAhRtaM nonizIthAbhyAhRtaM ca, tatra nizIyam -arddharAtraM tatrAnItaM kila pracchannaM bhavati, evaM sAdhUnAmapi yadaviditamabhyAhRtaM tanizIthAbhyAhRtAmiva nizIthAbhyAhRtaM, tadviparItaM nonizIthAbhyAhRtaM yatsAdhUnAmabhyAhRtamiti viditaM bhavati, tatra nizIthAbhyAhRtaM sthApyam, agre vakSyate iti bhAvaH, sampati punavakSyAmi nonizIthAbhyAhRtaM / pratijJAtameva nirvAhayati saggAma paraggAme sadesa paradesameva boddhavvaM / duhiM tu paraggAme jalathala nAvoDu jaMghAe // 33 // vyAkhyA-naunizIthAbhyAhRtaM dvividha, tadyathA-'svagrAme svagrAmaviSaya 'paragrAme' paragrAmaviSaya, tatra yasmina grAme sAdhunivasati sa| kila sthagrAmaH, zeSastu paragrAmaH, tatra 'paragrAme' paragrAmaviSayamabhyAhRtaM dvividhaM, tadyathA-svadezaM paradezaM ca, svadezaparagrAmAbhyAhRtaM paradezapara-11 grAmAbhyAhRtaM cetyarthaH / tatra svadezo yatra deze maNDale sAthurvartate, zeSastu paradezaH / etadvividhamapi pratyekaM dvidhA, tadyathA-'jalathala 'tti sUcanAtsUtra 'mitikRtvA jalapathenAbhyAhRtaM sthalapathenAbhyAhRtaM ca, tatra jalapayenApyabhyAhRtaM dvidhA-nAvA uDupena ca, upalakSaNametat || tena stokajalasambhAvanAyAM javAbhyAmapi, tatra nau:-tarikA uDupaH-taraNakASThaM tumbakAdi coDDapagrahaNena gRhItaM draSTavyaM, sthalapathenApyabhyA-11 Taurasurary.com atha 'abhyAhRta' doSasya varNanaM Arabhyate ~206~ Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [358] - "niyukti: [330] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata piNDaniyu- termalayAga- rIyAvRttiH // 102 / / gAthAMka ni/bhA/pra ||330|| hRtaM dvidhA, tathayA-javAbhyAM-padyAm , upalakSaNametat , tena gantryAdinA c|| tatrAmUneva jakasthalAbhyAhatabhedAna saprapaJca vibhAvayana ||11abhyAdoSAna pradarzayati hRtadoSaH jaMghA bAha tarIi va jale thale khaMdha ArakhuranibaddhA / saMjamaAyavirAhaNa tahiyaM puNa saMjame kAyA // 331 // atthAhagAhapaMkAmagarohArA jale avAyA u| kaMTAhiteNasAbaya thalaMmi ee bhave dosA // 332 // vyAkhyA-tatra jalamAgeM stokajalasambhAvanAyAM jayAbhyAm astAghasambhAvanAyAM bAhubhyAM yadivA tarikayA, upalakSaNametat , uDupena cAbhyAhRtaM sambhavati, sthalamArge tu skandhena yadvA 'Arakhuranibaddha ti atra tRtIyArthe prathamA, tato'yamarthaH-ArakanibaddhA gantrI kyA khuranivaddhA rAsabhavalIvodayastaiH, atra ca doSAH saMyamavirAdhanA''tmavirAdhanA ca, 'tatra' saMyamA''tmavirAdhanAmadhye saMyama-| viSayA virAdhanA jalamArge sthalamArge ca 'kAyA' apakAyAdayo virAdhyamAnA draSTavyAH / jalamArge aatmviraadhnaamaah-'atyaah'| ityAdi, atra prAkRtatvAt kacidvibhaktikopaH kacidvibhaktipariNAmazca, tato'yamarthaH-astAce padAdibhiralabhyamAnedhobhUbhAge'dho-| nimajjanalakSaNo'pAyo bhavati, tathA 'grAhebhyaH' jalacaravizeSebhyaH yadA 'pantaH' kalarUpAt athavA makarebhyaH, yadivA 'ohAre ni karachapebhyaH, upalakSaNametat, anyebhyazca pAdayandhakatantvAdibhyaH 'apAyA' vinAzAdayo dopAH sambhavanti / sthalamArga AtmavirAdhanAmAha-kaMTespAdi kaNTakebhyo yadivA'hibhyo yadvA stenebhyo'thavA zvApadebhyaH, upalakSaNametat , jvarAyutpAdakaparizramAdibhyazca / 'sthale ' sthalamArge eta evApAyarUpA doSAH pratipacavyAH / / uktamanAcIrNa paraprAmAbhyAhRtaM nonizIthaM, sampati tadeva svagrAmAbhyAhRtaM // 10 // nonizIthaM gAthAdrayenAda dIpa anukrama [358] 000000000000000000000000000000 ~ 207~ Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||333|| dIpa anukrama [361] mUlaM [ 361] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ************ "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [333] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [2...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH saggA'vi yaduvihaM gharaMtaraM nogharaMtaraM caiva / tigharaMtarA pareNaM gharaMtaraM taM tu nAyavvaM // 333 // nogharaMtara 'NegavihaM vADagasAhInivesaNagihesu / kAye khaMdhe mimmaya kaMseNa va taM tu ANejA // 334 // vyAkhyA- ' svagrAme'pi ' svagrAmaviSayamadhyabhyAhRtaM dvividhaM tathathA - gRhAntaraM nogRhAntaraM ca tatra trigRhAntarAt pareNa trINi gRhApyantaraM kRtvA parato yadAnItaM taddAntaraM, evaM ca sati kimuktaM bhavati ? - yaddatrayamadhyAdAnIyate upayogaca taya)tra sambhavati tadAcIrNamavaseyaM, nogRhAntaramanekavidhaM taca vATakAdiviSayaM tatra 'vATakaH paricchannaH pratiniyataH sannivezaH 'sAhI ' varttanI saibaikA 'pAntarAle vidyate na tu gRhAntaramityarthaH ' nivezanam ' ekaniSkramaNapravezAni dadyAdigRhANi 'gRI' kevalaM mandiram etaca sakalamapi vATakA | diviSaya manAcIrNamanupayogasambhave veditavyaM tadapi ca gRhAntarAkhyaM nogRhAntarAkhyaM ca nonizIthaM svagrAmAbhyAhRtaM pratilAbhayitumIpsi tasya sAdhorupAzrayamAnayet kApotyA yadivA skandhena, upalakSaNametat tena karAdinA ca yadivA mRnmayena bhAjanena yadvA kAMsyena || sampratyasyaiva svagrAmaviSayanonizIthAbhyAhRtasya sambhavamAha sunnaM va asai kAlo pagayaM va paheNagaM va pAsutA / iya ei kAi ghetuM dIvei ya kAraNaM taM tu // 335 // vyAkhyA - ida sAdhurbhikSATana kApi gRhe praviSTaH paraM tattadAnIM 'zUnyaM' bahirnirgatamAnuSamAsIt, yadvA'yApi tatra rAdhyate iti 'asan' avidyamAno bhikSAkAlaH, yadivA tatra prakRtaM gauravAIsvajanabhojanAdikaM varttate, na tato tadAnIM sAdhave bhikSA dAtuM prapAritA, yadi vA vihRtya sAdhorgatasya pazcAt 'pradeNakaM lAhanakamAgataM tacotkRSTatvAt kila sAdhave dAtavyam, athavA tadA zrAvikA 'prasRptA ' zayi Education International For Parts Only ~208~ www.ncbrary org Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [363] .- "niyukti: [335] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: udpaSaNAyA abhyAhadoSaH 11 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||335|| // 10 // dIpa anukrama [363] piNDaniyu- tA''sIta, tato na sAdha bhikSA dattA iti, pataiH kAraNaiH kAcina AdikA svahAnuddItyA sAdhorupAzrayamAnayet, tacAnayanasya kAraNaM // tadA zUnyaM gRhamAsIdityAdirUpaM dIpapati' prakAzayati, tata evaM nonizIthasvagrAmAbhyAhRtasambhavaH / tadevamuktaM svagrAmaparagrAmabhedabhinna rIyAttiH nonizIthAbhyAhRtam, atha svagrAmaparagrAmabhedabhitrameva nizIthAbhyAhRtamatidezenAha emeva kamo niyamA nisIha'bhihaDe'vi hoi nAyabbo / aviiadAyagabhAvaM nisIhi taM tu nAyavvaM / / 336 // vyAkhyA-ya eva kramaH svagrAmaparagrAmAdiko nonizIdhAbhyAhRta uktaH sa eva nizIthAbhyAhate'pi niyamAt jJAtavyaH / sampati nizIthAbhyAhatasvarUpaM kathayati-'aviiya' ityAdi, avidito-yatinA na vijJAto dAyakasyAbhyAhRtadAnapariNAmo yatra tadaviditadAyakabhAvaM nizIthApAhRtamavagantavyaM, kimuktaM bhavati ?-sarvathA sAdhunA'bhyAhatatvena yadaparijJAtaM tannizAyAmAhatamiti // paramAmA yAhRtasya nizIthasya sambhavaM mAthAcatuSTayenAha aidUrajalaMtariyA kammAsaMkAe~ mA na ghecchaMti / ANaMti saMkhaDIo sar3o saDI va pagchannaM // 337 // niggama deula dANaM diyAi sannAi niggae dANaM / siTThami sesagamaNaM dita'nne vArayaMta'nne // 338 // muMjaNa ajIrapurimaDagAi acchaMti bhuttasesaM vA / AgamanisIhigAI na bhujaI sAvagAsakA // 339 // ukkhittaM nikkhippai AsagayaM mallagaMmi pAsagae / khAbhittu gayA sar3A te'vi ya mu(sa)hA asaDha bhAvA // 34 // vyAkhyA-kacidrAme dhanAvapramukhA bahavaH zrAvakAH dhanavatIprabhRtayazca zrAvikAH, ete ca sarve'pyekakuTumbavartinaH / anpadA || Ling Ha Xi Zhu Leng Leng Leng De Xin Leng Leng Leng Leng Leng Leng Leng Ling Fen Fen He He Ling . 10 // ~ 209~ Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [368] .- "niyukti: [340] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [2...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||340|| teSAmAvasathe bIcAhaH samajAna, vRtte ca tasmin pracura modakAyuddharitaM, tatastairacinti-yathaitatsAdhubhyo dIyatAM yena mahatpuNyamasmAkamupajAyate, atha ca kecitsAdhavo dUre'vatiSThante, kecitpunaH pratyAsannAH, paramantarAle nadI vidyate, tataste'pyapkAyavirAdhanAbhayato nAgamiSyanti, AgatA api ca madhuraM modakAdikamavalokya kathyamAnamapi zuddhamAdhAkarmazaGkayA na grahISyanti tato yatra grAme sAdhayo nivasanti tatraiva prakAchanaM gRhItvA bajAma iti, tathaiva ca kRtaM, tato bhUyo'pi cintayanti-padi sAdhUnAhaya dAsyAmastato'zuddhamAzaGkaca te na grahIpanti tasmAt dvimAdibhyo'pi kimapi dadmaH, taca tathA dIyamAnamapi yadi sAdhavo na meliSyante tatastadayasthaiva teSA-1 mazuddhAzaGkA bhaviSyati tato yatroccArAdikAryArtha nirgatAH santaH sAdhavaH prekSante tatra dama iti, evaM ca cintayitvA vivakSite kasmi-|| citpradeze kasyaciddevakulasya bahirbhAge dvinAdibhyaH stokaM stokaM dAtumArabdha, tata uccArAdikAryAya vinirgatAH kecana sAdhayo dRSTAH, tataste nimantritA yathA bhoH ! sAdhanaH ! asmAkamuddharitaM modakAdi pracuramavatiSThate tato yadi yuSmAkaM kimapyupakaroti vahi tatpatigRhyatAmiti, sAdhavo'pi zuddhamityavagamya pratyagRhNana, taizca sAdhubhiH zeSANAmapi sAdhUnAmupAdezi-pathA'mukasmin pradeze pracurameSaNIyamazanAdi labhyate, tataste'pi tadbhahaNAya samAjagmuH, tatra ke zrAvakAH pracura modakAdikaM prayacchanti, anye ca mAtRsthAnato nivArayanti, yathaitAbaDIyatAM mAadhika, zeSamasmAkaM bhojanAya bhaviSyati, anye punastAneva nivArayataH pratipeSayanti-pathA na ko'pyasmAkaM ||2|| mokSyate, sarve'pi pAyo bhuktAH, tataH stokamAtreNa kizciduddharitena prayojana, tasmAyathecchaM sAdhubhyo dIyatAmiti / sAdhavazva ye namaskArasahitapatyAkhyAnAste bhuktAH, ye ca pauruSIpatyAkhyAnAste bhujAnA vartante, ye cAjIrNavantaH pUrvArdAdi pratIkSamANA vante te nAdyApi bhujate, zrAvakAca cintayAmAsuH-pathedAnIM sAdhako bhuktA bhaviSyanti, tato vanditvA nijasthAnaM bajAma iti, evaM cintayitvA 000000000000000000000000000rU. dIpa anukrama [368] ~210~ Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||341|| dIpa anukrama [ 369 ] mUlaM [ 369 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryukarmayagi yAvRttiH // 104 // * "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) - 80 "niryuktiH [341] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [2...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH | samadhikamahAraveLAyA sAdhuvasatAvAgatya naiSedhikyAdikAM sakalAmapi zrAvakakriyAM kRtavantaH tato jJAtaM yathA'mI zrAvakAH paramavivekino, jJAtAca paramparayA vivakSitagrAmavAstavyAH, tataH samyagvimarzato nizcitaM - nUnamasmannimittametat svagrAmAdabhyAhRtamiti, tato yairbhuktaM tairbhuktameva, ye tvadyApi pUrvArddhAdi pratIkSamANA na bhuJjate tairna muktaM ye'pi ca bhuJjAnA avatiSThante, tairapi yaH kavala udakSiptaH sa bhAjane'mucyata, yattu mukhe prakSiptaM nAdyApi gilitaM tanmukhAdviniHsArtha samIpasthApite mala ke pracikSipe, zeSaM tu bhAjanagataM sarvamapi pariThApitaM zrAvakAH zrAvikAvarga sarvo'pi kSamayitvA svasthAnaM jagAma tatra ye bhuktA ye cArddhamuktAste['pi ] sarve'pyazaThabhAvA iti zuddhAH / sUtraM sugamaM, kevalam 'aidUra jaLaMtariya 'ti kecidatidUre kecinnayA'ntaritAH / uktaM paragrAmAbhyAhRtanizItham, aya svagrAmAbhyAhRtaM tadeva gAthAdvayenAha Eucation International laddhaM paNagaM me amugatthagayAeN saMkhaDIe vA / vaMdaNagaDapavidvA dei tayaM paTTiya niyattA // 341 // nIyaM paheNagaM me niyagANaM nicchiyaM va taM tehiM / sAgAri sayajhiyaM vA paDikuTA saMkhaDe ruhA // 342 // vyAkhyA - iha kAcidabhyAhRtAzaGkAnivRtyarthaM kimapi gRhaM prati prasthitA, tato nivRttA sati sAdhoH pratilAbhanAyopAzrayaM pravizya | sAdhusammukhamevamAha - bhagavan ! pradeNakamidamamukasmin gRhe gatayA labdhaM yadvA kApi saGghaDyAM, sammati vandanArthamatra praviSTA, tato yadi yuSmAkamidamupakaroti tarhi pratigRhyatAmiti takadAnItaM dadAti yadvA evamAha' nijakAnAM svajanAnAmarthAya praheNakaM mayA svagRhAt nItaM paraM tainaipsitaM, tataH svajanagRhAt pratinivRttA vandanArthamatrAgateti, tavastaddadAti / yadivA mAyayA kAcidabhyAhRtamAnIya sAgArikAMzayyAtarIM yadvA ' saijjhitaM ' basatIpravezanIM pUrvagRhItasaGketAM yathA sAdhavaH zRNvanti tathA pravakti-gRhANedaM praheNakamiti, tayA ca mAtR For Parts On ~ 211~ udgamaiSaNAyAM 11 a bhyAhRtado pe dhanAvahAdidRSTAntaH // 104 // waryra Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||342|| dIpa anukrama [ 370] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2 / 1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [342 ] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [2...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [ 370] muni dIparatnasAgareNa saMkalita sthAnataH pratiSiddhA yathA tvayA'pyamukasmin dine madIyaM praheNakaM na jagrahe tato'hamapi tvadIyaM na grahISyAmItyevaM niSiddhA, tataH sA'pi mAtRsthAnataH kiJcitparUpaM pratyuktavatI, dvitIyayA'pi tathaiva bhASitaM tata evaM parasparaM 'saMkhaDe' kalahe sati sA praNakanetrI ' ruSTA ' ro pavatI bandanArtha vasatI pravizati, tato'nantaravRttaM vRttAntaM kathayitvA tadAnIM dadAti / uktaM svagrAmAbhyAhRtamapi nizIthaM, sampratyanAcIrNa nigamayannAcIrNasya bhedAnAha eyaM tu aNAinnaM duvipi ya AhaDaM samakkhAyaM | Ainnapi ya duvihaM dese taha desadese a // 343 // vyAkhyA--' etat ' pUrvoktamabhyAhRtaM nizIthanonizIthabhedAd yadvA svagrAmaparagrAmabhedAdvividhamapyAkhyAtamanAcIrNam - akalAnIyaM sampratyAcIrNa vakSye, tadapi dvividhaM tadyathA-deze dezadeze ca / samprati dezasya dezadezasya ca svarUpamAha - hatthasayaM khalu deso AreNaM hoi desadeso ya / AinnaMmi ( u ) tigihA te ciya uvaogapucvAgA // 344 // vyAkhyA -' hastazataM ' hastazatamamitaM kSetraM dezaH, hastazatAdArAddhastazatamadhye ityarthaH, dezadezaH, tatra hastazatapramANe AcIrNe yadi gRhANi trINi bhavanti nAdhikAni tataH kalpate, tAnyapi cedrANyupayogapUrvakANi bhavanti, upayogastatra dAtuM zakyata ityarthaH, tataH kalpate nAnyatheti / sampati gRhatrayavyatirekeNa hastazatAdisambhavaM tadviSayaM karaNyAkalpyavidhiM cAha - parivesaNapatIe dUrapaveso ya ghasAlagihe / hatyasyA AinnaM gahaNaM parao upaDikuTaM // 345 // vyAkhyA---pariveSyate - bhojanaM dIyate yebhyaste pariveSaNAH- bhuJjAnAH puruSAsteSAM paGkiH-zreNistasyAM tatra hyekasmina paryante Education Immation For Parts Only ~ 212~ Wor Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [374] - "niyukti: [345] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyutermalayagi- rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||345| mabhyAha dIpa anukrama [376] sAdhusaGghATako vate dvitIye tu deyaM tiSThati, tatra ca spRSTAspRSTabhayAdinA garnu na zakyate, evanuttarayorapi padayorbhAvanIya, tataH parive- udgamaipaNApaNapatayAM, yadA 'dUrapraveze' pralambagamanamArge ciNDikAdau, yadivA ghaDyazAlAyahe hastazatAdAnItasya grahaNamAcIrNa, kalpata ityarthaH, yA AcIparatastvAnItasya grahaNaM 'pratikuSTa' nirAkRtaM tIrthakarAdibhiH / / sampatyasyaivAcIrNasya bhedAna pradarzayati| ukkosa majjhima jahannagaM tu-tivihaM tu hoi Ai / karapariyatta jahanna sayamukkosaM majhimaM sesaM // 346 // taM 11 vyAkhyA-trividhamAcIrNamabhyAhRtaM, tadyathA-utkRSTaM madhyamaM jaghanya ca, tatra yadA U8opaviSTA vA kathamapi sapogena muSTiSTahItena maNDakAdinA, yadivA svApatyAdipariveSaNArthamodanabhRtayA karoTikayotpATitayA vyavatiSThate, aprAntare ca kathamapi sAdhurAgacchati | bhikSArtha, tasmai ca yadi karasyaM dadAti tadA karaparivartanamAtra japanyama pAhRtamAcIpha, hastazatAdabhyAhRtamutkRSTa, zeSaM tu hastazatamadhyavarti madhyamaM / tadevamuktamabhyAhRtadvAram , adhodbhinadvAramAhapihiubbhinnakavADe phAsuya apaphAsue ya bohabve / aphAsu puDhavimAI phAsuya chagaNAidaddarae // 347 // vyAkhyA-udbhinaM dvidhA, tayathA-pihitodbhivaM kapATodinnaM ca, tatra yat kutupAdeH sthagitaM mukhaM sAdhUnAM tailaghRtAdidAnArthamaniya tailAdi sAdhubhyo dIyate taddIyamAnaM tailAdi pihitodbhinaM, pihitamudbhinnaM yatra tat pihitodbhinnamiti putpateH, tathA yat pihitaM kapATamadiya-udghATya sAdhubhyo dIyate tat kapATonina, vyutpattiH prANiva, tatra pihitodine yatpidhAnaM tahiyA, tythaa-baasukm-16||10|| mAsukaM ca, sacetanamacetanaM cetyarthaH, tatra 'amAsa' sacittapRthivyAdimayaM, 'prAmuka' gaNAdidaIrake, tatra chagaNa-gomayA, AdizabdAvaramAdiparigrahaH, darakaH-mukhabandhanaM catrAkhaNDam / atra pidinodbhine kapATodi ne ca doSAnabhiSitsurAha SAREnaturintamanna atra ekA prakSepa-gAthA vartate. sA mayA saMpAdita: 'AgamasuttANi' mUlaM vA saTIkaM pustake vartate ~213~ Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [377] - "niyukti: [348] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||348|| ubbhinne chakkAyA dANe kayavikae ya ahigaraNaM / te ceva kavADaMbhivi saviseptA jaMtamAIsa // 348 // vyAkhyA-udbhine-pihitodbhinne SaT kAyA:-udbhedakAle paTa kAyAH pRthivIkAyAdayo virAdhyante, tataH prathamataH sAdhunimitta tapAdimukhe unninne sati putrAdibhyastailAdimadAne, tathA krayavikraye-kraye vikro cAdhikaraNaM-bApapattirupajAyate, tathA eta evaM 18 paTkAyavirAdhanAdayo doSAH 'kapATe'pi kapATodbhinne'pi savizeSAstu 'yatrAdiSu' yantrarUpakapAdAdiSu draSTavyAH, tatra yAnyatIva sampuTamAgatAni kuJcikayA codghATyante yAni ca dadarakopari piTTaNikAyA ekadezavAsini mAlamavezarUpadvAre tAni yantrarUpakapATAni | AdizabdAtparighAdigrahaH / sammatyenAmeva gAyAM vyAcikhyAsuH prathamataH 'unbhinne chakAyA' ityasyavaM vyAkhyAnayana gAthAdvayamAha saJcittapuDhavilittaM lelu silaM vA'vi dAumolittaM / sacci supuDhavileyo ciraMpi udagaM aciralite // 349 // evaM tu puyvalitte kAyA ulliMpaNe'vi te ceva / timmeuM uvaliMpai jaumuI vAvi tAveuM // 35 // vyAkhyA--ii kutupAdimukhaM daIrakopari kadAcit 'leju' leSTuM zilAM vA-pASANAvaI prasippa jalAdrIkRta sacittapRthivIkAyalitaM bhavati, tatra sacittapRthivIlepaH sacittaH san cirakAlamapyavatiSThate, udakaM tu 'aciralime ' acirakAla lise sambha-11 yati, kimuktaM bhavati?-padi cirakAlasacittapRthivIkApalimamudbhidhate tahi sacitathivI kAyavinAzo'ciralile niyamAne'kAyasyApavinAzaH, aciraliptamapyatrAntarmuhUrttakAlasya madhyavattiM draSTavyam, antarmuhUrvAnantaraM pRthivIkApazastrasammata udakapaci tIbhavati, tato na tadvirAdhanAdoSaH, upalakSaNametat , tena prasAderapi tadAzritasya vinAzasammako draSTavyaH / evamU-anena prakAreNa pUrvalio sAdhvartha muniyA dIpa anukrama [377] atha 'udinna' doSasya varNanaM Arabhyate ~214~ Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [379] >> "niyukti: [350] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||350|| dIpa anukrama [379] piNDaniyu-1-mAne doSA uktAH, eta evaM pRthivIkAyAdivirAdhanAdoSA upalipyamAne'pi kutupAdimukhAlaghRtAdikaM sAdhaye davA zeSasya rakSaNArtha | udgamaiSaNAtarmaLayagi bhUyo'pi kutupAdimukhe sthagyamAne draSTavyAH, tathAhi-bhUyo'pi kutupAdimukhaM sacittapRthivIkAyena jalAdrIkRtenopalimpati, tataH pRthibI- yAM 12UrIyAciH kAyavirAdhanA'kAyavirAdhanA ca, pRthivIkAyamadhye ca mudrAdayaH kITikAdayazca sambhavanti tatasteSAmapi virAdhanA | tathA ko'pyabhijJAnAdbhinadoSaH jatu tApayitvA kutupAdimukhasyopari jamudrAM dadAti, tadA tejaHkAyavirAdhanA'pi, yatrAnistatra vAyuriti vAyukAyavirAdhanA ca, tataH // 106 // pihitodinne SadakAyavirAdhanA / amumevArtha spaSTaM bhAvayatijaha ceva puvalitte kAyA dAuM puNo'vi taha ceva / uvalippate kAyA muiaMgAI navari chaThe // 351 // vyAkhyA-yathA caiva pUrvalile 'kAyAH pRthivIkAyAdayo virAdhyante tathA sAdhubhyastailAdikaM dattvA bhUyopi kutupAdimukhe upalipyamAne kAyA virAdhyante, navaraM SaSThe kAye tatpakAyarUpe virAdhyamAnA jantavaH pRthivyAzritAH ' muiMgAdayaH' pipIlikAkunthvAdayo draSTavyAH / sampati 'dANe kayavikae ya' ityavayavaM vyAcikhyAmurAhapararasa taM dei sa eva gehe, tellaM va loNaM va ghayaM gulaM vA / ugghADie taMmi kare avassa, savikkayaM teNa kiNAi ann||352|| vyAkhyA-tasmin kutuSAdimukhe sAdhvarthamudghATite sati 'parasmai' yAcakagrAhakAdikAya yadvA-svakIya eva gRhe putrAdibhyastailaM // 10 // lavaNaM ghRtaM guDaM vA dadAti, yadivA sa karotyavazyaM vikraya, tena ca mUlyenAnyat krINAti, etacca sarva sAdhvarthamudghATite sati pravartate iti sAdhoH pravRttidoSaH / tathA caitade]va ' ahiMgaraNam' ityavayaSaM vyAcikhyAsurAha ~215~ Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [382] .- "niyukti: [353] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||353|| dANe kayavikae vA hoI ahiMgaraNamajayabhAvarasa / nivayaMti je ya tahiyaM jIvA muiyaMgamUsAI // 353 // vyAkhyA-dAne kraye vikraye vA'nantaroktasvarUpe pravartamAne sAdhoH 'ayatabhAvasya ' ayato'zuddhAhArAparihArakatvena jIvarakSaNabArahitaH bhAvaH-adhyavasAyo yasya sa tathA tasya ' adhikaraNa ' pApapravRttirupajAyate, tathA tasmin kunupAdimukhe udghATite ye jIvA mui-12 hamapakAdayo nipatanti nipatya ca vinAzamAvizanti tadapyadhikaraNaM sAdhoreva / sammati se peva kavADaMmi' ityavayavaM vpAcikhyAmurAhajaheva kuMbhAisu pubbalitte, ubbhijjamANe ya havaMti kaayaa| oliMpamANevi tahA taheva, kAyA kavADaMmi vibhAsiyavvA 350 vyAkhyA--yathaiva 'kumbhAdau' ghaTAdau, AdizabdAtkutupAdiparigrahaH, pUrvalile uniyamAne 'kAyAH pRthivIkAyAdayo virAdhyamAnA bhavanti, upalakSaNametat , tena dAnakrayavikrayAdhikaraNapravRttizca bhavati, tathA kapATe'pi pUrvadatte sAdhvarthamudghATayamAne veditavyAH, tathAhi-yadA kapATAt mAkathamapi pRthivIkAyo jalabhRtaH karako vA vIjapUrAdikaM vA muktaM bhavati tadA tasminnudghATayamAne kapATe tadirAdhanA bhavati, jalabhRte karakAdau tu bhidyamAne [vA] pAnIyaM prasapet pratyAsanaculyAdAvapi pravizeta, tathA ca satyagnivirAdhanA, yatra cAgnistatra vAyuriti vAyuvirAdhanA ca, mUhakAdivivarapraviSTakoTikAgRhagodhikAdisatcavinAze trasakAyavirAdhanA ceti, dAnakrayavikrayAdhikaraNamattibhAvanA ca pUrvavatkartavyA / 'sampati savisesA' ityavayavaM vyAcikhyAsurAha gharakoilasaMcArA AvattaNa pIDhagAi heTravari / nitevi eyaaMto DibhAIpelchaNe dosA // 355 // vyAkhyA kapATasya ' saJcArAt' saJcalanAgRhagodhikA, upalakSaNametat kITikondurAdayazca virAdhyante, tathA mAsAdasyAdho bhUmi dIpa anukrama [382] ~ 216~ Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [384] - "niyukti: [355] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||355| piNDaniyu-| rUpA pIThikeva pIThikA-cayikA tabAdha uparitale ca kapATakadezasyAvarttane tadAzritAH kunthupipIlikAdayo vinAzamaznuvate, tathodyAvya || udramaiSaNAtermaLayagi-1 kapATe pazcAnmukha nIyamAne'ntaHsthite(riti) antaHsthitasya DimbhAdeH preraNe doSA:-ziraHsphoTanAdayo bhavanti / sampatyapavAdamAha- yA 12 urIyAttiH gheppai akuMciyAgaMmi kavADe paidiNe parivahate / ajaUmudiya gaMThI paribhujjai daddaro jo ya // 356 // // 10 // ___ vyAkhyA-'akuJcikAke ' kucikArahite, kuJcikAvivararahita ityarthaH, tatra hi kila pRSThabhAge ulAlako na bhavati vena na gharSa mANadvAreNa satcavirAdhanA, yadA-' akUiyAge'tti pAThaH, tatra 'akUjikAke kUjikArahite akreGkArArAve, kimuktaM bhavati ?-yadudhAvyamAnaM | kapATa kreDAravaM na karoti, taddhi pazvAskriyamANamUrdhvamastiryag gharSata prabhUtasattvavyApAdanaM karoti tena tarjanaM, tasminnapi kiMviziSTe :ityAha-pratidinaM ' pratidivasa-nirantaraM 'prativahati' udghAdhyamAne dIyamAne cetyarthaH, tasmin pAyo na gRhagodhikAdisattvAzrayasa-| mbhavaH, cirakAlamavasthAnAbhAvAt / itthaMbhUte kapATe sAdhvarthamapyudghATite yaddadAti gRhasthA tadRhyate, sthavirakalpikAnAmAcIrNametata, vathA yazca / dardarakaH ' kutupAdInAM mukhabandharUpaH pratidivasaM paribhujyate-badhyate choDyate cetyrthH| tatra yadi jamudrAvyatirekeNa kevalavastramAtragra|nthiIyeta nApi ca sacittapRthivIkAyAdilepaH tahi tasmin sAdhvarthamudbhine'pi yahIyate tatsAdhubhiguhyate iti uktamudbhinadvAram , atha mAlApahanadvAramAha // 107 // mAlohaDaMpi duvihaM jahannamukkosagaM ca boddhavvaM / aggatalehi jahannaM tabivarIyaM tu ukkosaM // 357 // vyAkhyA-mAlApahRtaM dvividha, tayathA-jaghanyamutkaSTaM ca, tatra yaddhanyastAbhyAM pAdayosprabhAgAbhyAM phalakasAbhyAM pANibhyAM | dIpa anukrama [384] atha 'mAlApahata' doSasya varNanaM Arabhyate ~217~ Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||357|| dIpa anukrama [386] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryukti: [357] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [ 3...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [ 386 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita cotpATitAbhyAmUrdhvavilagitocasikakAdisthitaM dAtrayA dRSTegocaraM yadIyate tajjanyaM mAkhApahRtaM, 'tadviparItaM ' jayamyaviparItaM bRdabhiHtheNyAdikamAruhya prAsAdoparitalAdAnIya dIyate tadutkRSTaM mAlApahRtaM / sammatyanayoreva dRSTAntau sadoSau vaktukAma Aha--- bhikkhU jahannagaMmI geruya ukkosagaMmi dihaMto / ahiDasaNamAlapaDaNe ya evamAI bhatre dossA // 358 // vyAkhyA - jaghanye mAlApahRte bhikSurvandako dRSTAntaH, utkRSTe 'gerukA' kApilaH, tatra jaghanye mAlApahRte ' ahidazanaM ' sarpadazanam, utkRSTe mAlAtpatanamityevamAdayo doSA abhUvan // tatra miSTAntaM gAthAdvayenAha- mAlAbhimuhaM daTTaNa agAriM niggao tao sAhU / taccanniya AgamaNaM pucchA ya adinnadANanti // 359 // mAbhi kuDe moyaga sugaMdha ahi pavisaNaM kare DakkA | annadiNa sAhu Agama niddaya kahaNA ya saMbohI // 360 // vyAkhyA - jayantapuraM nAma nagaraM tatra yakSadino nAma gRhapatiH, tasya bhAryA vasumatI, anyadA ca tadRdde dharmarucinIma saMyato bhikSArtha maviveza, taM ca niyamitendriyama ra tadviSTameSaNAsamitamavalokya samutpannaviziSTadAnapariNAmena yasadinena vasumatI sAdaraM babhaNe, yathA dehi sAdhave'smai amukAna modakAniti, te ca modakA UrdhvaM vilagitoccasikakamadhye vyavasthite ghaTe'vatiSThante tataH sA tadrahaNArthamutthitA, sAghuzca tAM mAlApahRtAM bhikSAmavabudhyamAnastad hAnnirjagAma / tatastarakA tasminneva gRhe bhikSAyai bhikSurAgamat papraccha ca taM yakSadino yathA kiM [bhoH?[ samaM] tena sikkAdAnIya dIpamAnA bhikSA na jagRhe, ? tataH sa pravacanamAtsayoMdevamuvAca - adatta dAnA amI khalu varAkAstato na labhante pUrva karmaviniyogato yuSmAdRzAmIzvarANAM gRheSu snigdhamadhurAdikaM bhojanaM bhoktuM, kintu tairdurgatagRheSvantamAntAdikaM lacA bhoktavyamiti tato Education International For Parts Only ~ 218~ www.aor Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||360|| dIpa anukrama [ 389] mUlaM [ 389 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryutermalayagi rIyAvRttiH ||108|| "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [360 ] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [ 3...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH dvinnadoSe yakSadattahaSTAntaH yakSa dinena tasmAyapi tAneva modakAn vasumatI dApitA, sA tasminneva sikkavilagite ghaMTe modakAnAdAtumacAlIt, ghaTe ca mahotsamadravya- udramapaNAniSpannamodakagandhAyANavazataH kathamapi bhujaGgamaH samAgato'vatiSThate, vasumatI cotpAvya pANI pAdAgratalabhareNa yAvanmodakapaTe ka- 0 yAM 12 ukelipaDavopamaM karaM makSipati tAvadbhujaGgamaH kAmuka iva sAdaraM taM pratyagRhNAt tato hA ! daSTA daSTeti pUtkAraM kurvatI bhUmau nipapAta, dadRze ca yakSadinena phUtkAraM kurvan dandazUkaH, tatastatkSaNAdeva samAhUtAH paramamantravAdinaH samAnItAni ca nAnAvidhAni bheSajAni tato'dyApyAra truTitamiti mantrauSadhamabhAvataH sA nIrumbabhUva, samAjagAma ca bhUyo'pyaparasmin dine sa eva dharmaruciH saMyato bhikSAyai, upAlebhe ca * yakSadinena yathA dayAmadhAno dharmastatkiM bhoH sAdho ! suvidita tatra tadAnIM sarpaM pazyato'yupekSA prAvarttiSTa ?, sa prAha- nAhamadrAkSaM tadAnIM dandazUkaM, kevalamayamasmAkaM sArvajJa upadezo yathA mA grAhiSuH sAdhavo ! mAlApahRtaM bhikSAmiti, tato'haM pratinivRttaH, evaM cokte | yakSadinnaH svacetasi cintayAmAsa-aho ! nirapAyo bhagavatA nizpAdezi bhikSUNAM dharmaH, ya eva cetthaM nirapAyaM dharmamupadizati sma sa eva sarvajJo na khalu sudhAbhyavahAramantareNa sudhodvAra ujjRmbhate, evaM na yAvatjJeyavyApijJAnamantareNetthaM sakalakAlamanapAyino dharmasyo - * padezapravRttiH, buddhiprAgalbhye hi vacasi prAgalbhyamupAlambhi tasmAtsa eva sarvajJa iti ityaM ca vicintya bhaktivazocchalitapulakajAlopazobhitatanuH sAdaraM dharmarucizramaNamavandata, vanditvA ca jinapraNItaM dharma papraccha, sa ca kathayAmAsa saGkSepataH, tato jinapraNItavAkyAmRtara* sAsvAdatasteSAmavajagAma sakalamapi mAyAsUnavIyAdisampAditakuvAsanAmayaM garalaM, pazyati ca yathAvasthitAni heyopAdeyAni vastUni, pramodate ca jAtyandha iva cakSurlAbhe savizeSataraM tato madhyAhne vizeSato gurusamIpe samAgatya dharmaM zrutvA jAtasaMvego dampatI api pravajyAM prpedaate| sUtraM sugamaM / sammatyasminneva jaghanye mAlA pahate'nyAnapi doSAnabhidhitsurAha Eucation Internationa For Pale Only ~ 219~ // 108 // yor Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [390] - "niyukti: [361] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||361|| AsaMdipIDhamaMcakajaMtoDakhala paData ubhayavahe / voccheya paosAI uDDAhamanANivAo y|| 31 // vyAkhyA-AsaMdI' mazcikA 'pI' gomayAdimayamAsanaM 'mazcaka: ' pratIta: 'yantra' bImAdidalanopakaraNam, 'uDkhalana pratItaH, eteSvAsA, upalakSaNametat , pANI cotpAThya UdhvaMcilagitasikakAdisthitamodakAdigrahaNe kathamapi yadi mazcakAdihasanato dAtrI nipatati tarhi 'ubhayavadhaH' dAyAH pRthivyAdikAyAdInAM ca vinAzaH / tatra dAcyA hastAdibhaGgato yadivA visaMsthulapatanataH kathamadhyasthAnAbhidhAtasambhavAtmANanpaparopaNamapi, tayA ca nipatantyA bhUmyAdyAzritAnAM pRthivIkAyAdInAmapi vinAzaH, yathaitasmai bhikSAmaI dadatI / prAgapi mahatyanarthe patiteti na ko'pyasmai dAsyatIti tagRhe tadravyAnyadravyavyavacchedaH, tathA muNDenAnena paramArthataH pAtiteti kasyApi gRhasvAminaH sAdhuviSayaH pradeSo'pi bhavati, AdizabdAttADanAdiparigrahaH, pradveSadagdho hi ko'pi kopAndhatayA tADanamapi kuryAna, ko'pi nirbhasana, ko'pi vadhamapi, tathA ca pravacanasyoDDAhaH-khisA yathA-sAdhvarthameSA bhikSAmAharantI parAmurabhUta, tasmAnAmI sAdhavaH kalyANakA-18 riNaH, koke cAjJAnavAdaH-evaMvidhamapi dAbhyA anarthamete na jAnantItyevaM mUrkhatApavAdaH, tasmAjjaghanyamapi mAlApahatamavazyaM parihartavyaM // hAtadevamukto jaghanyasya mAlApahatasya sadoSo dRSTAnto'nye'pi ca dopAH, sampatyutkRSTasya tAnAha emeva ya ukkose vAraNanisseNi guvviNIpaDaNaM / gambhitthikucchiphoDaNa purao maraNaM kahaNa bohI // 362 // ___ vyAkhyA-jayantInAma purI, satra suradatto nAma gRhapatiH, tasya bhAryA vasundharA, anyadA ca tagRhe guNacandrAbhidhaH sAdhubhikSArtha mAvizata, taM ca prazAntamanasamihaparalokani:spRhaM mUrta dharmamiva samAgacchantamavekSya suradaco bamundharAmabhihitavAna-yathA dedi sAdhave dIpa anukrama [390] ~220~ Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [391] .- "niyukti: [362] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||361|| dRSTAntaH dIpa anukrama [391] piNDaniyutarmalayagi ||mAlAdAnIya modakAniti, sA ca tadAnImantarvasnI, paraM patpurAdezaM devatAzeSAbhiva pratIcchantI modakAnayanAya mAlAbhimukhAM nizreNimAro- 13 mAlAhumayatiSTa, sAdhuzca na kalpate mAlApahRtA bhikSA saMyatAnAmiti tAM vinivArya tagRhAniHsasAra, tatastatkSaNa eva ko'pi kApilo bhikSArtha pahRtadoSe tasminneva gRhe mAvizata, suradatena ca sa pRSTo-yathA bhoH ! ki saMyatena mAlAdAnIyamAnA bhikSA na pratijagRhe, tataH sa mAtsaryavazAda- bsundhraa||10|| sambaddhaM kimapyamApiSTa, tatastasmAyapi suradatto vasundharayA modakAn dApitavAna, basundharA ca modakAnayanAtha niHzreNimArohantI katha mapi pAdahasanato visaMsthulAGgI nyapatat, adhazca vrIhidalanayantrakamAsIt, tatastatkIlakastasyA nipatantyAH kukSi dvidhA pATayAmAsa nirgatazca parisphurastato garbhaH, kIlakavidAritatayA mahApIDA'tizayabhAvataH pazyatAmeva sakalalokAnAM saduHkhaM spandamAnaH | paJcatvamagamata, tathA vasundharA pa, tata ucchalitaH pApIyasaH kApilasyAvarNavAdaH, anyadA ca bhUyo'pi tasminneva gRhe sa eva sAdhubhikSArthamAjagAma, suradAcazca tamamAkSIta-bhagavan ! yathA yUyaM jJAnacakSuSA dAvyA vinAzamavekSamANA bhikSA parihatavantaH tathA'smAkamapi kiM nAcIkathata?, yena tadAnIM sA mArka nAroheva, tataH sAdhuravocat-nAhaM kimapi jAne, kevalamayamasmAkaM sArvajJa upadezA-yathA na kalpate / sAdhUnAM mAlApahRtA bhikSeti, tataH sa pUrvavadacintayaddharmamazrauSIta pravajyAM cAgrahIditi, sUtra sugama, navaram / evameva jaghanyamAlApahate hAivotko'pi mAlApahate 'paDanta ubhayavaho' ityAdayo doSA vaktavyAH / tatra dAcyA vadhe udAharaNaM 'vAraNanisseNi' ityAdi / samma // 109|| ti mAlApahRtameva bhaGgayantareNAha| uDmahe tiriyapi ya ahavA mAlohaDaM bhave tivihaM / udre ya mahoyaraNaM bhaNiyaM kuMbhAisa ubhayaM // 363 // vyAkhyA--athavA mAlApahRtaM trividhaM, tayathA-Urdhvamastiryak ca, tatra UrdhvametadanantaroktamUrdhvavilagitasikakAdigatam , adho ~221~ Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||363|| dIpa anukrama [392] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [363 ] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [ 3...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [ 392 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita bhUmigRhAdAvavataraNaM-pravezaH, tatrAgho'vataraNena yaddIyate tadapyupacArAdayo'vataraNaM, tathA 'kuMbhAdiSu ' kumbhoSTikAprabhRtiSu yadvarttate deyaM tadubhayam - UrdhvA'yomAlApahatasvabhAvaM bhaNitaM tIrthakarAdibhiH tathAhi - bRhattaro vaistara kumbhAdimadhyavyavasthitasya deyasya grahaNAya yena dAtrI pAspATanAdi karoti tenordhvamAlApahRtaM yena tvadhomukhaM bAhumatiprabhUtaM vyApArayati tenAdhomAlApahataM, doSA atrApi pUrvakadbhAvanIyAH / atraivApavAdamAha- daddara sila sotrANe puvvArUDhe aNudhamukkhitte / mAlohaDaM na hoI sesaM mAlohaDaM hoi // 364 // vyAkhyA- 'daIra: ' nirantara kASThaphalakamayo niHzreNivizeSaH 'zilA' pratItA 'sopAnAni ' iSTakAmayAnyavataraNAni, etAnyArahA yaddadAti tanmAlApahRtaM na bhavati, kevalaM sAdhurapyepaNAzuddhinimittaM prAsAdasyopari dardarAdinA caTati, apavAdena bhUstho'pyAnItaM gRhNAti tathA pUrvArUDhaH sAdhvAgamanAdagrataH svayogena niHzreNyAdinA prAsAdopari ghaTito dAtA yaddadAti sAdhupAtra ke, kathaMbhUte ? ityAhaanuyotkSipte, kimuktaM bhavati ? - bhUmisthaH saMyato dRSTeradhaH pAtraM dhArayan yAvatpramANe uccaiHsthAne sthito dAtA pAtre hastaM prakSipya dadAti tAvatpramANe pUrvArUDho yaddadAti tanmAlApahRtaM na bhavati, zeSaM tu sarvamapyanantaroktaM mAlApahRtamavaseyam / iddAnuJcotkSiptoyotkSiptayoH svarUpamAha - tiriyAyaya ujjugaNa ginhaI jaM kareNa pAsaMto / eyamaNuccukkhittaM uccukkhittaM bhatre sesaM // 365 // vyAkhyA - tiryag Ayatena-dIrgheNa 'Rjukena' saralena ' kareNa' hastena pAtraM dRSTyA nibhAlayan yadgRhNAti taditthaMbhUtaM pAtramanudhotkSiptamucyate, zeSaM punaruvotkSiptaM, iyapatra bhAvanA - yaddRSTerupari bAhuM prasArya deyavastugrahaNAya pAtraM dhiyate tattathA triyamANamuccAtkSiptamiti, Education nationa For Parks Use Only ~ 222~ Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [394] - "niyukti: [365] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu- kemeLayani- rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||365|| // 11 // etena cordhvAdhomAlApahRtavyAkhyAnena tiryagapi mAlApahRtaM vyAkhyAtaM draSTavyaM, tatrApyayaM kalpyAkalpyavidhiH-yatpAdasyAdho maJcikAdi / 14Acche dattvA gavAkSAdau sthitaM dAnAya bAI prasArya mahatA kaSTena samAkarSati tanna kalpate, yA bhUmI svabhAvasthA gavAkSAdau sthitamayatnena / kizcidAhuM masArya sAdhordAnAya gRhNAti tanmAlApahRtaM na bhavati, atastaskalpate / tadevamuktaM mAlApahRtam , athA''cchedhadvAramAha yabhedAH | acchijjaMpi ya tivihaM pabhU ya sAmI ya teNae ceva / acchijjaM paDikuTu samaNANa na kappae ghettuM // 366 // | vyAkhyA-Acchedyamapi prAguktazabdArtha 'trividha' triprakAra, tadyathA-prabhau' prabhuviSayaM prabhurUpakAzritamityarthaH, evaM 'svAmini svAmiviSayaM , stenakaviSayaM ca / etaca trividhamadhyAccheyaM tIrthakaragaNadharaiH 'pratikuSTa' nirAkRtam, ata: zramaNAnAM || nAhItuM na kalpate / tatra prathamataH prabhuviSayaM bhAvayati| govAlae ya bhayae'kharae putte ya dhUya suhAe / aciyatta saMkhaDAI kei paosaM jahA govo // 367 // vyAkhyA-prabhukartRkamAcchecaM 'gopAlake' gopAlaviSaya, tathA 'bhRtakaH' karmakarastadviSayam , akSarako-yakSarakAbhidhAno dAsa ityarthaH, tadviSaya, putraviSayaM duhitRviSayaM snuSAviSayam , upakakSaNametat , bhAryAdiviSayaM ca / atraiva dopamAha-aciyatta' ityAdi, 'aciyattam ' amItiH 'saGkaTaM ' kalaha, AdizabdAdAtmaghAtAdiparigrahaH, kecitpunaH pradveSamapi sAdhI gacchanti, yathA 'gopaH' gopaa-II||11|| lakaH / enameva dRSTAntaM gAthAdvayena bhAvayati govapao acchettuM dinnaM tu jaissa bhaidiNe pahuNA / payamANUNaM duhu~ khisai bhoI ruve ceDA // 368 // dIpa anukrama [394] atha 'Acchedhya' doSasya varNanaM Arabhyate ~223~ Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||369|| dIpa anukrama [398] mUlaM [ 398 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [369 ] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [ 3...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH paDiyaraNapaoseNaM bhAvaM nAuM jaissa AlAvo / tannibbaMdhA gahiyaM haMdi sa mukkosi mA bIyaM // 369 // vyAkhyA --- vasantapuraM nAma nagaraM tatra jinadAso nAma zrAvakaH, tasya bhAryA rukmiNI, jinadAsasya gRhe vatsarAjo nAma gopAlaH, sa cASTame aSTame dine sarvAsAmapi gomahiSINAM dugdhamAdatte, tathaiva tasya prathamato dhRtatvAt, anyadA ca sAdhusaGkaTako mikSAyai tatrAgamat, itazca tasmin dine gopAlasya sarvadugdhAdAnavArakaH, tatastena sarvA api gomaddiSyo dugdhA mahatI pAridugdhasyApUrNA, jinadAsazva jinavacanabhAvitAntaHkaraNatayA sAdhusaGghATakaM paramapAtrabhUtamAyAtamatralokya bhaktito yathecchaM bhaktapAnAdikaM tasmai dattavAn, tato 'dugdhAntAni bhojanAnI'ti paribhAvya bhaktitaralitamanaskatayA gopAlasya dugdhaM balAdAcchiya katipayaM dadau tataH sa gopAlo manasi sAdhorupari manAka pradveSaM yayauM, paraM prabhUbhayAnna kimapi vaktumIzitaH, tatastatpayobhAjanaM kaviSayanyUnaM svagRhe nItavAn, tacca tathAbhUtaM nyUna2 mavalokya bhAryA saroSaM pRSTavatI, kimiti nyUnamidaM payobhAjanam ? iti, tato gopena yathAvasthite kathite sA'pi sAdhumAkroSTuM prAvarttata, 3. ceTarUpANi ca dugdhaM stokamavalokya kimasmAkaM bhaviSyatIti rodituM mahattAni tata itthaM sakalamapi svakuTumbamA kulamavetya sa gopaH saJjAtasAdhuviSayamahAkopaH sAdhuM vyApAdayituM calitavAn dRSTTa bhikSArthaM paribhraman kApi pradeze sAdhuH, tataH pradhAvito lakuTamutpATya * sAdhoH pRSThataH, sAdhunApi kathamapi paJcAdavalokane taM gopaM tathAbhUtaM kopAruNanayanamAlokya paribhAvayAmAse, nUnametasya dugdhaM balAdA*cchiya jinadAsena mahyaM dade tena mama mAraNArthamiva kupita eSa samAgacchanupalakSyate, tataH sAdhurvizeSataH prasannavadano bhUtvA tasyaiva sammukhaM pratyAgantuM prAvarttata, vabhANa ca yathA-bho bhoH kSIragRhaniyuktaka ! tava prabhunirbandhena mayA tadAnIM dugdhamAttaM sampati tu gRhANa tvamAtmIyaM dugdhamiti, evaM cokte satyupazAntakopaH sAdhuM prati svasvabhAvaM prakaTitavAn yathA bhoH sAdho ! suvihita ! tava mAraNArthamaha Education Intention For Park Lise Only ~ 224~ 4444444 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [398] - "niyukti: [369] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||369|| piNDaniyu midAnImAgataH, paraM sampati tvadvacanAmRtaparisekata upazazAma me sarvaH kopAnalaH, tato gRhANa tvamevedaM dugdhaM, muktazcAkSatapANo mayA, paraM bhUyo / 14Acchekemekapagi 'pyevamAccheya na grahItavyamiti nivRtto gopaH, svasthAnaM ca gataH sAdhuriti / sUtraM sugama, navaraM 'payabhANUNaM 'ti vibhaktilopAlpayo- ye gopALa rIyAttiH bhAjanamUnaM dRSTvA 'bhoI' iti bhogyA-bhAryA ityarthaH, 'rove 'ni rudanti, 'iMdI ti AmantraNe, tannirbandhAta tvadIyajinadAsA- dRSTAntaH // 11 // khyamabhunibandhAdgRhItaM, tataH sa prAi-mukto'si sammati mA dvitIyaM vAramevaM gRhIthAH / sampati gopAlaviSaya eva 'aciyattasaMkhaDAI ityetadvayAcikhyAsurAha nAnibiTu labbhai dAsIvi na bhujjae rite bhattA / donnegayarapaosaM jaM kAhI aMtarAyaM ca // 370 // vyAkhyA-prabhuNA balAdAcchidyamAne dugdhe ko'pi gopo ruSTaH prabhoH sammukhamevamapi bruvANaH sambhAvyate, yathA kimiti madIyaM || dugdhaM balAdAgRhAsi!, na khalu ' anirdaSTam ' anupArjitamiha kimapi labhyate, tato mayA svazarIrAyAsabalenedaM dugdhamupArjitam , ataH || kathamatra prabhavasi!, na hi dAsyapyAstAmuttamavezyAdikamityapizabdArthaH, 'bhaktAhate' bhaktapAnamate, bharaNapoSaNamRte ityarthaH, 'mujyate' bhoktuM labhyate, tato madIyaM bhojanamidam , ato na tetra prabhutvAvakAzaH, evaM cokte sati kadAcidvayorapi prabhugopAlakayoH paraspara-| mekatarasya cA dvitIyasyopari pradeSo varddhate, madveSe ca varddhamAne yat kariSyati dhanaharaNamAraNAdikaM tatsvayamevA''kchedyAdAne doSatvena | vijJeyaM / tathA yacAntarAyaM gopAlakasya tatkuTumbasya ca tadapi doSatvena vijJeyamiti / tadevaM govAlapai' iti vyAkhyAtam / etadanusAzAraNa ca bhUtakAdAvapi yathAyogamaprItyAdikaM sambhAvanIyamiti / sampati svAmiviSayamAccheyaM vibhAvapipurAha sAmI cArabhaDA vA saMjaya daTTaNa tesi aTThAe / kaluNANaM accheja sAhUNa na kappae ghettuM // 371 // dIpa anukrama [398] Fone ~ 225~ Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||371|| dIpa anukrama [ 400 ] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) --> "niryuktiH [371] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [ 3...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [400 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita vyAkhyA - iha svagRhamAtra nAyakaH prabhuH grAmAdinAyakaH svAmI cArabhaya vA svAmibhaTA vA te'pi svAmigrahaNena gRhyante / saMyatAn dRSTvA teSAM saMyatAnAmarthAya 'karuNAnAM kRpAsthAnAnAM daridrakauTumbikAdInAM sambandhyA''cchidya yaddadAti tatsAdhUnAM na kalpate / etadeva vyaktaM bhAvayati AhArova hibhAI jaiaDAe u koi acchide / saMkhaDi asaMkhaDIe taM giNhaMte ime dosA // 372 // vyAkhyA - yadi ko'pi svAmI bhaTo vA yatInAmarthAya keSAJcitsambandhyAhAropadhyAdikaM 'saGghacyA' kalahakaraNena 'asaGkhayyA' kaLahAbhAvena, ko'pi hi tatsambandhini balAdAcchiyamAne kalahaM karoti ko'pi svAmibhayAdinA na kimapi vakti, tata ukta saGghacyA saGghaDyA beti, balAdAcchiya yatibhyo dadAti tadyatInAM na kalpate / yatastadgRhati yattAvime doSAH // tAnevAha- aciyattamaMtarAyaM tenAhaDa ega'Negavoccheo / nicchubhaNAidosA tassa alaMbhe ya jaM pAtre // 373 // vyAkhyA-- yeSAM satkamAcchiya balAt svAminA dIyate teSAm 'aciyattam' aprItirupajAyate, tathA teSAm 'antarAyaM ' dIyamAnavastuparibhogahAniH kRtA bhavati, tathetthaM sAdhUnAmAdadAnAnAM stenAhRtaM bhavati - adacAdAnadoSo bhavati, dIyamAnavastunAyakenAnanujJAtatvAt tathA yeSAM sambandhi svAminA balAdAcchiya dIyate te kadAcitmadviSTAH santo'nyadA'pi tasyaikasya sAdhorbharUpAnavyavacchedaM kurvanti tathA'nena samprati balAdasmAkaM bhaktAdi gRhItaM tataH kAlAntare'pyasmai na kimapi dAtavyamasmAbhiriti, athavA sAmAnyataH pradveSamupayAnti yathA'nena saMyatena balAdasmAkaM bhaktAdi gRhyate tasmAtkAlAntareNa na kasmAyapi saMyatAya dAtavyamityanekasAdhUnAM For Parts Only ~226~ Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [402] .- "niyukti: [373] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||373|| piNTa nirya-||| bhaktAdivyavacchedaH, tathA te ruSTAH santo yaH pUrvamupAzrayo dattaH tasmAniSkAzayanti, AdizabdAtkharaparuSANi bhASante iti parigRhyate ||14aacchekrmlyni-tthaa tasya upAzrayasyAlAbhe yat kimapi kaSTaM prApnuvanti tadapyAcchedyAdAnanimittamiti doSaH / sampati stenAccheyaM bhAvayati- ye doSe sterIyAvRttiH teNo va saMjayaTThA kaluNANaM appaNo va aTThAe / voccheya paosaM vA na kappaI kappaNunnAyaM // 374 // nAcchedya // 112 // vyAkhyA-iha stenA api kecit saMyatAn prati bhadrakA bhavanti, saMyatA api kApi daridrasArthena saha vrajanti, tatastAna bhikSAvelAyAM bhikSAmaprApnubato dRSTvA saMyatAnAmarthAya yadvA khasyA''tmano'rthAya teSAM 'karuNAnAM kRpAsthAnAnAM daridrasArthamAnupANAM sakAzAdAcchidya yadadAti stenaH tat stenAccheyaM draSTavyaM, taba sAdhUnAM na kalpate, yatastasmin gRhyamANe yeSAM sambandhi tadravyaM te pUrvoktaprakAreNaikAnekasAdhUnAM bhaktAdivyavacchedaM kurvanti, yadA-pradveSa ' roSamupayAnti, tathA ca sati sArthAniSkAzanaM kAlAntare'pi teSAM pAce upAzrayApatilambha ityAdayo dopAH, yadi punaste'pi sAdhikA vakSyamANapakAreNAnujAnante tahi kalpate / etadeva gAthAdyena / spaSTaM bhAvayati saMjayabhaddA teNA AyaMtI vA asaMthare jaiNaM / jai deti na ghettabvaM nicchubhavoccheu mA hojjA // 375 // ghayasattuyadiDhato samaNunnAyA va ghettuNaM pacchA / deti tayaM tesiM ciya samaNunnAyA va bhuMjaMti // 376 / / // 11 // ___ vyAkhyA-iha stenA api kecit saMyatabhadrakA bhavanti, sAdhavazca kadAcidaridrasArthena saha kApi brajanti, tatasteSAM sAdhUnAM / bhikSAvelAyAm 'asaMstare' anirvAhe te stenAH svagrAmAbhimukhaM pratyAgacchanto vAzabdAt svagrAmAdanyatra gacchanto vA yadi teSAM daridra dIpa anukrama [402] //////////////////////////////////////////////////////////// ~ 227~ Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [406] ., "niyukti: [376] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [4]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||376|| sArthamAnupANAM balAdAcchidya bhakkAdi prayacchanti tarhi na grAhyaM, yato mA bhUta 'nicchobhA' sArthAniSkAzanaM ekAnekasAdhanAM tebhyo bhaktAdivyavacchedo yA, yadi punaste'pi sArthikA stenebelAdApyamAnA evaM avate, pacAsmAkamahI ghRtasaktadRSTAnta upAtiSThata, ghRtaM hi saktamadhye prakSipta viziSTasaMyogAya jAyate, evamasmAkamapyavazyaM cauragrahItavyaM, tato yadi caurA api yuSmabhyaM dApayanti tato mahAnasmAkaM // samAdhiriti, tata evaM sAthikairanujJAtAH sAdhavo dIyamAnaM gRhanti, pazcAcaureSvapagateSu bhUyo'pi tadnyaM gRhItaM tebhyaH samarpayanti, yathA tadAnIM cauramatibhayAdasmAbhihIta, sampati te gatAstata etadAtmIyaM dravyaM yUyaM gRhNIyati, evaM cokte sati yadi te'pi samanujAnate yathA-yuSmabhyametadasmAbhirdattamiti tarhi bhuJjate, kalpanIyatvAditi / anena 'kappaNunnArya' ityavayavo vyAkhyAtaH / tadevamuktamAcchedya dvAram , idAnImanisRSTadvAramAhaFI aNisiTTha paDikuDaM aNunAyaM kappae suvihiyANaM / laga collaga jaMte saMkhaDi khIrAvaNAIsa // 377 // ___vyAkhyA-nisRSTam anujJAtaM tadviparItamanisaSTamananujJAtamityarthaH, tat 'pratikruSTa' nirAkRtaM tIrthakaragaNadharaiH, anujAtaM punaH kalpate suvihitAnAM, tathAnisRSTamanekadhA, tadyathA-laDakaviSayaM ' modakaviSaya, tathA 'collakaviSayaM' bhojanaviSaya, 'yantre' iti / kolhakAdighANakaviSaya, tathA 'saMkhaDiviSaya vivAhAdiviSaya, tathA 'kSIraviSayaM dugdhaviSaya, tathA ApaNAdiviSayama, AdizabdA hAdiviSayamavaseyam , iyamatra bhAvanA-iha sAmAnyato'nisRSTaM dvidhA, tayathA-sAdhAraNAnisaSTa bhojanAnisaSTaM ca, tatra bhojanAnisRSTaM |collakazabdenoktaM, sAdhAraNAnisRSTaM tu zeSabhedairiti / tatra modakaviSayasAdhAraNAnisRSTodAharaNaM gAthAcatuSTayenAha battIsA sAmanne te kahi~ hAuM gayatti ia vutte / parasaMtieNa punnaM na tarasi kAuMti paccAha / / 378 // dIpa anukrama [406] JREMiraur atra ekA prakSepa-gAthA vartate. sA mayA saMpAdita: 'AgamasuttANi' mUlaM evaM saTIkaM ubhaye pustake vartate atha 'anisRSTa' doSasya varNanaM Arabhyate ~ 228~ Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [409] - "niyukti: [379] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [4...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu prata gAthAMka ni/bhA/pra ||379|| dIpa anukrama [409] aviya hu battIsAe dinnehiM tavegamoyago na bhave / appavayaM bahuAyaM jai jANasi dehi to majjhaM // 379 // 15atisa rIyAvRttiH lAbhiya neto puTTho kiM laI natthi pecchimo dAe / iyaro'vi Aha nAhaM demitti sahoDha coratti / / 380 // JTe dvAtriMzagiNhaNa kaTTaNa vavahAra pacchakaDuDDAha puccha nivvisae / apahuMmi bhave dosA pahuMmi dinne tao gahaNaM // 381 // | modako ": dA. vyAkhyA-ratnapure pure mANibhadrapramukhA dvAtriMzadvapasyAH, te kadAcidyApanAnimittaM sAdhAraNAna modakAna kAritavantaH, kArayitvA ca samudAyenodyApanikAyAM gatAH, tatra caiko modakarakSako muktaH, zeSAstvekatriMzanayAM snAtuM gatAH, atrAntare ca ko'pi lolupaH / sAdhubhikSArthamupAtiSThata, dRSTAzca tena modakAH, tato jAtalAmpaTyo dharmalAbhayitvA taM puruSa modakAn yAcitavAn , sa mAha-bhagavan ! n| mamaikAkino'dhInA pate modakAH, kintvanyeSAmapyekatriMzajjanAnAM tataH kathamahaM prayacchAmi !, evamukta sAdhurAi-te 'kahiM 'ti kutra gatAH sAsa pAha-nayA sAtumiti, tata evamukte bhUyo'pi sAdhustaM pratyAi-parasatkena modakasamUhena tvaM puNyaM kartuM na zakropi ? yadevaM yAcitobA'pi na dadAsi, mahAnubhAva ! mUDhastvaM, yaH parasatkAnapi modakAna mAM datvA puNyaM nopArjayasi, api ca dvAtriMzatamapi modakAn yadi me| hAprayacchasi tathApi taba bhAge eka eva modako yAti, tata evamalpavyayaM bahAyaM dAnaM yadi jAnAsi samyagrahRdayena tarhi tato dehi me sarvo- napi modakAniti, tata evamukte dattAstena sarve'pi modakAH, bhRtaM sAdhubhAjanaM, tataH saJjAtaharSaH sAdhustasmAtsthAnAdinigentuM pravRttaH, atrA-1 // 113 // kAntare ca sammukhamAgacchanti mANibhadrAdayaH, pRSTazca taiH sAdhuH-bhagavan ! kipatra tvayA labdhI, tataH sAdhunA cintitaM, yayete te modaka- svAminastato yadi modakA labdhA iti vakSye tarhi bhUyo'pi grahISyanti, tasmAnna kimapi labdhamiti vacmIti, tathaivoktavAn , tatastairmA ~229~ Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [411] .- "niyukti: [381] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [4...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||381|| maNibhadrapamukhai rAkrAntaM sAdhumavalokya saJjAtazaDairabhANi-darzaya nijabhAjanaM sAdho ! yena prekSAmahe, sAdhuzca na darzayati, tato valAtma lokitaM, dRSTA modakAH, tataH kopAruNalocanaiH sAdhizeSa rakSakapuruSaH pRSTaH-yathA ki bhoH! tvayA'smai sarve'pi modakA dattAH?, sa bhayena | kampamAno'vocatna mayA dattAH, evaM cokte mANibhadrAdibhiH sAdhurUce-caurastvaM pApa sAdhuvepaviDambakaH 'sahoda' iti salopatra idAnI prApto'si ? kutaste mokSa iti gRhIto vakhAzcale?, karSito bahunA, tataH pathAtkRta iti gRhItvA sakalamapi pAvarajoharaNAdikama-|| pakaraNaM gRhasthIkRtaH, tataH 'uDDAha' iti nIto rAjakulaM, kathito dharmAdhikaraNikAnAM, pRSTazca taiH sAdhuzca na kimapi kajjayA vaktuM zaktavAna , tatastaiH paribhAvita-nUnameSa cora iti, paraM sAdhuveSadhArItikRtvA prANairmukto nirviSayazcA''jJApitaH, evamatra bhAvanA-anAyake dAtari | ete'nantarokA grahaNakarSaNAdayo dopA bhavanti, 'pahuMmici tRtIyA saptamI, yathA 'tisu tesu alaMkiyA puhavI' ityatra, tato'yamarthaHtasmAt 'prabhuNA' nAyakena datte sati sAdhunA grahaNaM bhaktAdeH kartavyaM, tatrApyAcchecAdikaM samyak pariharttavyamiti / uktaM sodAharaNaM || modakadvAram , adhunA zeSANyapi dvArANyatidezena vyAkhyAnayati emeva ya jaMtaMmivi saMkhaDi khIre ya AvaNAIsaM / sAmannaM paDikuTuM kappai ghettuM aNunnAyaM // 382 / / / vyAkhyA-'ecameva' modakodAharaNaprakAreNa yantre'pi saGkhaDyAmapi kSIre cA''paNAdiSu ca yat 'sAmAnya' sAdhAraNaM tat svAmibhiH sarvairapyanisRSTaM sat pratikruSTaM tIrthakaragaNadharaiH, anujJAtaM punaH sarvairapi svAmibhiH kalpate grahItuM, tatra dopAbhAvAt / sampati cullakadvArasya prastAknAM cullakasya bhedaM ca pratipAdayavi cullatti dAramahuNA bahuvattavvaMti taM kayaM pacchA / vannei guru so puNa sAmiya hatthINa vinnebho // 383 // . dIpa anukrama [411] ~230~ Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||383|| dIpa anukrama [ 413] mUlaM [413] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryu- * termalayagi rIyAvRttiH // 114 // 2 "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [383 ] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [ 4... ]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vyAkhyA - adhunA culakadvAraM vyAkhyeyam, ayodhyeta mULagAthAyA dvitIye sthAne nirdiSTamapi kasmAdyAkhyAvelAyA paJcAtkRtaM ?, tata Aha-bahuvaktavyamidaM dvAramato vyAkhyAvelAyAM pathAtkRtaM, tatra 'guruH' tIrthakarAdiH 'varNayati' prarUpayati yathA sa culako dvidhA, tadyathA-svAmino hastinaJca / tatra prathamataH svAmyanirdiSTaM culakamAha chinnamachinno duviho hoi achinno nisihaaNisiho / chinnaMbhi cullagaMmI kappai ghettuM nisihaMni // 384 // vyAkhyA - iha dvidhA culakaH, tadyathA-- chinno'cchinnatha, iyamatra bhAvanA - ii ko'pi kauTumbikaH kSetragatahAlikAnAM kasyApi pArzve kRtvA bhojanaM prasthApayati, sa yadeke kahAlikayogyaM pRthak pRthaga bhAjane kRtvA prasthApayati tadA sa culukachinnaH yadA tu sarveSAmapi hAlikAnAM yogyamekasyAmeva sthAlyAM kRtvA preSayati tadA so'cchinnaH evamanyatrApyuyApanikAdau chinnAcchinatvaM cullakasya bhAvanIyam / acchinno'pi dvidhA, tadyathA - nisRSTo'nisRSTa, tatra nisRSTaH kauTumbikena yeSAM ca dAlikAnAM yogyaH sa culakaH taiva sAdhubhyo dAnAya mulkalitaH, itarastvamutkalito'nisRSTaH / tatra yasya nimittaM chinnaH sa eva cetasyAtmIyasya chinnasya dAtA tarhi tasmiMzchitre'pi cullake tatsvAminA dIyamAne sAdhUnAM grahItuM kalpate, doSAbhAvAt, tathA'cchinne'pi sarvairapi tatsvAmibhirnisRSTe - anujJAte taM grahItuM kalpate, tatrApi doSAbhAvAt / enamevArthaM savizeSataramAda chinno dimadiTTho jo ya nisiddho bhave achinno ya / so kappai iyaro uNa adidiTTho va'NunnAo // 385 // vyAkhyA - pacuddhako yasya nimittaM chinnaH sa tane dIyamAno mUlasvAminA kauTumbikenAdRSTo dRSTo yA kalpate, tathA yathAcchinno Education International For Penal Use Only ~231~ 15 atisR TadoSe chibhevarA nisRSTe // 114 // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||386|| dIpa anukrama [ 416] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [386 ] + bhASyaM [ 27...] + prakSepaM [ 4... ]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [ 416] muni dIparatnasAgareNa saMkalita yo'pi ca yasya nimittaM chinnaH sa svasvasvAmibhiranujJAto'nyena dIyamAnaH svasvasvAmibhiradRSTo dRSTo vA kalpate, 'iyaro u Na 'ci itara etaddhatiriktaH tuH punararthe chinno'chinno vA svasvasvAmibhirananujJAto'dRSTo dRSTo vA na kalpate, prAguktagrahaNAdidoSasambhavAt, ayaM ca vidhiH sAdhAraNAnisRSTe'pi veditavyaH / tathA caitadeva gAthArddhena pratipAdayati--- aNisihamaNunnAyaM kappa ghettuM taheva ahiM / vyAkhyA - anisRSTaM - sAdhAraNAnisRSTaM pUrva svasvAmibhiH sarvairananujJAtamapi yadi pazcAdanujJAtaM bhavati tarhi kalpate tadrahItuM / tathA'nujJAtaM sad sarvaiH svAmibhiranyatragatatvAdinA kAraNenAdRSTamapi grahItuM kalpate, doSAbhAvAt / samprati hastinaculakA nisRSTaM gAthotarArddhana bhAvayati jaDurasa ya anisihaM na kappaI kappai adihaM // 386 // vyAkhyA - hastino bhaktaM miNThenAnujJAtamapi rAjJA gajena cAnisRSTam ananujJAtaM na kalpate, vakSyamANagrahaNAdidoSamasaGgAt : tathA miNThena svalabhyaM bhaktaM dIyamAnaM gajenAdRSTaM kalpate, gajadRgrahaNe tu vakSyamANopAzrayabhaGgAdidoSaprasaGgaH / asyaiva vidheranyavAkaraNe doSAnAha nivapiMDo gayabhattaM gahaNAI aMtarAiyamadinaM / DuMbarasa saMtievi hu abhikkha vasahIeN pheDaNayA || 387 // Eaton International For Penal Use Only ~ 232~ Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [417] .- "niyukti: [387] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||387|| piNDaniyu- vyAkhyA-iha yajasya bhaktaM tadAzaH piNDo-rAjJo bhaktaM, tato rAjJA'nanujJAtasya grahaNe grahaNAdayo-grahaNAkarSaNavepodAlanA- 25 anitermalayagi- dayo doSA bhaveyuH, tathA 'AntarAyikam / antarAyanimirca pApaM sAdhoH prasajyate, rAjA hi madIyAjJAmantareNaiSa sAdhave piNDa dadAtIti | maSTadoSaH rIyAtiHlTaH san kadAcid miSThaM svAdhikArAvaMzayati, tato miNThasya vRtticchedaH sAdhunimitta iti sAdhorantarAyika pArSa, tathA 'adina' ti16 adhya vapUrakA // 11 // || adattAdAnadoSo, rAjJA'nanujJAtatvAta, tathA 'Tumbasya miNThasya satke piNDe miNTena svayaM dIyamAne 'abhIkSNaM' pratidivasaM yadi sAdhustaM piNDaM gajasya pazyato gRhNAti tadA madIyakavakamadhyAdanena muNDena piNDo gRhyate ityevaM kadAcidruSTaH san yathAyoga mAgeM paribhramannu- pAtheya taM sAdhuM dRSTvA tamupAzrayaM sphoTayeta , sAIM ca kathamapi prApya mArayet , tasmAnna gajasya pazyato miNThasyApi sattaM gRhNIyAt / tadevamuktamanimaSTadvAram, adhunA'dhyavapUrakadvAramAha ajhoyarao tiviho jAvaMtiya sagharamIsapAsaMDe / mUlaMmi ya puvakaye oyaraI tiNha ahrAe // 388 // vyAkhyA-adhyavapUraka: 'trividhaH' tripakAraH, tadyathA-jAtiya' iti svagRhamizrazabdayoratrApi sambandhanAt svagRyAvadavikamizaH 'sagharamIse 'ti aba sAdhuzabdo'dhyAhiyate, svagRhasAdhumizrA, 'pAsaMDe' iti atrApi yathAyoga svagRhamizrazabdasambandhaH, svagRhapApaNDimizraH, svagRhazramaNamizraH svagRhapApaNDimize'ntarbhAvita iti pRthanoktaH / trividhasyApi sAmAnyato lakSaNamAha-mUlaMmI 'lpAdi, mUle-Arambhe'nisandhukSaNasthALIjalapakSepAdirUpe pUrva-yAvadarthikAdyAgamanAt prathamameva svArya niSpAdite pacAyathAsambhava | // 11 // 'trayANAM' yAvadarthikAdInAmoya 'avatArayati' adhikatarAMstaNDulAdIn prakSipati, eSo'dhyavapUrakaH, ata eva cAsya mizrajAtAnedaH, yato mizrajAtaM taducyate yatprathamata eva yAvadarthikAdyarthamAtmArthaM ca mizraM niSpAdyate, yatpunaH prathamata Arabhyate svArtha pazcAtyabhUtAna ruyurayurayurariyurariyurayuruyuruyurunarunarunarunaru dIpa anukrama [417] atha 'adhyavapUraka' doSasya varNanaM Arabhyate ~233~ Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [418] - "niyukti: [388] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [4...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||388|| dIpa anukrama [418] rthinaH pApaNDinaH sAdhUna vA samAgatAnavagamya teSAmAyAdhikataraM jaLataNDulAdi prakSipyate so'dhyayapUraka iti mizrajAtAdasya bhedH| amumeva bhedaM darzayati taMDulajalaAyANe pulphaphale sAgavesaNe loNe / parimANe nANataM ajjhoyaramIsajAe ya // 389 // ___vyAkhyA-iha 'vyatyayo'pyAsA 'miti vacanAtsaptamI yathAyoga SaSThayarthe tRtIyArthe ca veditavyA, tato'yamartha:-adhyavapUrakasya / mizrajAtasya ca parasparaM nAnAtvaM taNDulajalapuSpaphalazAkavesanalavaNAnAm 'AdAne' AdAnakALe yat vicitraM parimANaM tena draSTavyaM, tathAhi / mizrajAte prathamata evaM sthAlyAM prabhUtaM jalamAropyate, adhikatarAva taNDulAH kaNDanAdibhirupakramyante, phalAdikamapi ca prathamata eva / prabhUtataraM saMrabhyate, adhyayapUrake tu prathamataH svArtha svokataraM taNDulAdi gRhyate, pazcAdyAvadarthikAdinimittamadhikataraM taNDalAdi makSipyate, tasmAttaNDulAdInAmAdAnakAle yadvicitraM parimANaM tena mizrAdhyavapUrakayonAnAtvamavaseyaM / sampatyadhyavapUrakasya kalpyAkalpyavidhimAda jAvaMtie visohI sagharapAsaMDi mIsae pUI / chinne visohI dinnaMmi kappai na kappaI sesaM // 39 // vyAkhyA-yAvadarthika ' yAvadapikamizre'dhyavapUrake zuddhabhaktamadhyapatite yadi tAvanmAtramapanIyate tato vizodhirbhavati, ata eva / ca svagRhayAvadarthikamizro'dhyavapUrako vizodhikoTivakSyate, svagRhapApaNDimizre upalakSaNametat svagRhasAdhumizre ca zuddhabhaktamadhyapatite pUtirbhavati, sakalamapi tadbhaktaM pUtidoSadRSTaM bhavatItyarthaH, tathA vizodhikoTirUpe yAvadarthikAdhyavapUrake chinne yAvantaH kaNAH kArpaTikAdyartha pazcAliptAH tAvanmAne sthAlpAH pRthakRte sati yadvA tAvanmAne kApaTikAdibhyo datte sati zeSamuddharitaM yadbhaktaM tatsAdhUnAM kalpate, zeSaM punaH mitaram.org ~234~ Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [420] - "niyukti: [390] + bhASyaM [27...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||390|| piNDaniyu- karmaLayagi- rIyAttiH // 116 // dIpa anukrama [420] svagRhapApaNDimizrasvagRhasAdhumizrAdhyavapUrakarUpaM na kalpate, kimuktaM bhavati ?-yadi tattAvanmAtraM sthAlyAH pRthakRtaM dattaM vA pApaNDyAdi- udgamadobhyastathApi yaccheSaM tantra kalpate iti / 'jAtie visohI' ityavayavaM vizeSato vyAkhyAnayati pANAM vichinnaMmi tao ukkar3iyaMmi kappai pihIkae sesaM / AhAvaNAe dinnaM ca tattiyaM kappae sesaM // 391 // zodhyavi zodhiko___ vyAkhyA-vizoSikoTirUpe yAvadarthike'dhyavapUrake yAvadadhikaM pazcAt pakSipta tAvanmAtre 'chine' pRthakRte tatra chedo rekhayApi TItA bhavati tadAi-'tao ukaTTiyami' tataH svasthAnAduskarSite-utpATite, ihotkarSitaM svasthAnAdurapATya zeSabhaktasyopari nikSiptamapi bhaNyate tato vizeSaNAntaramAha-pRthakRte sthAlyA bahiniSkAzite zeSaM yadbhaktaM tatsAdhUnAM kalpate / athavA 'AbhAvanayA' uddezena na tu / sikthAdiparigaNanena yadi tAvanmAtra kArpaTikAdibhyo dattaM syAt tataH zeSa kalpate / tadevamabhihitamadhyavapUrakadvAra, tadabhidhAnAcAbhihitAH SoDazApyudamadoSAH / sampatyeteSAmeva vibhAgamAha eso solasabheo, duhA kIrai uggamo / ego visohikoDI, avisohI u cAvarA // 392 // vyAkhyA-epa poDazabheda udmaH sAmAnyena dvidhA, tadyathA-eko vizodhikoTieko bhedo vizodhikoTirUpaH aparA ca 'avizodhiH / 'avizodhikoTi:' avizoSikoTirUpo dvitIyo bheda ityarthaH / tatra yaddoSaspRSTabhakta tAvanmAtre'panIte sati zeSa kalpate sa // 116 // doSo vizodhikoTiH, zeSastvavizodhikoTiH / tatra prathamato'vizodhikoThimAha AhAkammuddesiya caramatigaM pUi mIsajAe ya / bAyarapAhuDiyAvi ya ajjhoyarae ya carimadurga // 393 // ~ 235~ Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [423] - "niyukti: [393] + bhASyaM [28] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||393|| dIpa anukrama [423] vyAkhyA-bhASAkarma samabhedam, 1'auddezikasya' vibhAgaudezikasyAntyabhedatrayaM 2 tathA 'pUtiH' bhaktapAnarUpA 3 mizrajAtaM ' pApaNDigRhamizrasAdhugRhamizrarUpaM 4 bAdarA pAbhRtikA 5 adhyavapUrakasya ca 'caramadrika ' svagRhapApaNDimizrasvagRhasAdhumizrarUpasa 6, ete udgamadoSA avizodhikoTiH / anayA cAvizodhikoThyA avayavena spRSTaM zuddha bhaktaM yaddoSaduSTaM bhavati taM doSamAiuggamakoDI avayava levAleve ya akayae kappe / kajiyaAyAmagacAuloyasaMsahapUIo // 394 // vyAkhyA-udramakovyAH' ugamadoSarUpAyA avizodhikovyA 'avayavena' zuSkasikathAdinA tathA 'lepena' takAdinA 'alepena' balacaNakAdinA saMspRSTaM yadbhaktaM tasminnujjhite'pi yat akRte kalpe-akRtakalpatraye ityarthaH pAtre yatpazcAtparigRhyate tatpUtiravagantavyam / bhAi kathinmatidaurbalyAditya vikalpeta-yathA yadeva sAdhUnAdhAya nirmitaM tadevaikamodanamAdhAkarma bhavati, na zeSamavazrAvaNakAmikAdi, bhAtastatsaMspRSTa pUtirna bhavatIti tatastadabhimAyanirAkaraNArthamAha-'kaji' ityAdi, iha sAdhvarthamodane'bhinivarNamAne yattatsaka kAjikAdi tadapyAdhAkamaiMva, tadavayavarUpatvAt , tataH kAJjikenA''yAmena-avazrAvaNena cAulodakena ca yatsaMspRSTaM tadapi pratirbhavati / etadeva pakatrayeNa bhASyakRyAkhyAnayatisukeNa'vi jaM chikaM tu asuiNA dhobae jahA loe| iha sukkeNa'vi chikaM dhovai kameNa bhANaM tu // (bhA. 37) bhA. levAlevatti jaM vuttaM, jaMpi davvamalevaDaM / taipi ghettuM Na kappaMti, takAi kimu levaDaM ? // (bhA0 38) bhA029 SARERainintamanna atra Arabhya bhASya krama-saMkhyAviSayaka mudraNa doSa: saMbhAvyate, tatkAraNAt pUjyapAd sAgarAnandasUrijI saMpAditA 'AgamamaJjUSA'yA: uddhRta krama mayA atra prakSepitam ~236~ Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [427] - "niyukti: [394] + bhASyaM [30] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu vizodhya prata gAthAMka ni/bhA/pra ||394|| kemekayagirIyAvRtti // 11 // vizodhikoTItA dIpa anukrama [427] AhAya jaM kIrai taM tu kamma, vajjehihI oyaNamegameva / sovIra AyAmaga cAulo vA, kammati to tagahaNaM kareMti // (bhA0 39) bhA0 30 vyAkhyA-sugamaM navaramAdharUpakeNa 'avayaya' iti padaM vyAkhyAtaM, dvitIyarUpakeNa 'lebAleva' iti, tatrApaM bhAvArtha:balacanakAdidravyamalepakRt yadi prathamamanAbhogAdikAraNataH pAtre gRhItvA pazcAtkathamapi parijJAte parityajya pAtraM kalpayanti-kalpatrayeNa prakSAlayanti, kiM punastakAdikaM lepakagRhItvA, tatra sutarAM kalpatrayeNa prakSAlanaM kartavyam iti parijJApanArthe lepAlepa ityukta, tathA yadeva kA mukhyavRttyA sAdhUnAdhAya kriyate tadevAdhAkarma nAnyaditi buddhayA ziSyA varjayiSyanti odanameka kevalaM na zeSa taNDulodakAdikaM tato guraco-bhadrabAhusvAminaH sauvIrAvazrAvaNataNDulodakAnyapyAdhAkarmevi parijJApanArtha tadbhahaNa-sauvIrAdigrahaNaM vizeSataH kurvanti / tadevamavizodhikoTiruktA, sampati vishodhikottimaah| sesA visohikoDI bhattaM pANaM vigiMca jahasatti / aNalakkhiya mIsadave savvavivege'vayava suddho // 395 // vyAkhyA-zeSaughaudezika navavidhamapi ca vibhAgaudezikam upakaraNapUtimizrasyAyo bhedaH sthApanA sUkSmamAbhUtikA pAduSkaraNaM krItaM pAmityakaM parivartitamabhyAhRtamudbhivaM mAlApahatamAcchedyamanisaSTamadhyavapUrakasyAyo bhedazcetpevaMrUpA vizoSikoTiH, vizudhyati zeSaM zuddha bhaktaM yasminnuDhate yadvA vizuddhayati pAtramakRtakalpatrayamapi yasminnujjhite sA vizodhiH, sA cAsau koTiva-bhedakSa vizodhikoTiH , uktaM ca-" uddesiyami navagaM uvagaraNe jaM ca pUiyaM hoI / jAtiyamIsagayaM ca ajjhoyarae ya paDhamapayaM // 1 // pariyaTTie // 117 // ~ 237~ Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [428] .- "niyukti: [395] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||395|| abhihaDe unbhinne mAlohaDe iya / aschije aNisiDhe pAoyara kIya pAmice // 2 // muhamA pAhuDiyAvi ya ThaviyagapiMTo ya jo bhave / duviho / sancovi esa rAsI visohikoDI muNepanco // 3 // " atra vidhimAha-'vigiMca jahasati ' anayA vizodhikoThyA yat saMspRSTaM bhaktaM pAnaM vA tadyathAzakti vigizca parityaja, iyamatra bhAvanA-bhikSAmaTatA pUrva pAtre zudaM bhaktaM gRhItaM, tatastatraivAnAbhogAdikAraNa-18 vizato vizodhikoTidoSaduSTuM gRhItaM, pazcAca kathamapi jJAta-yathetadvivakSitaM vizodhikoTidoSaduSTuM mayA gRhItamiti, tato yadi tena vinApi|| nirvahati tarhi sakalamapi tadvidhinA pariSThApayati , atha na nirvadati tadA yadeva vizodhikoTidoSaduSTaM tadeva tAvanmAtraM samyak prijhaay| parityajati, yadi punaralakSitena sadRzavarNagandhAditayA pRthak parijJAtumazakyena mizritaM bhavati yadA 'draveNa' takrAdinA tadA sarvasyApi bAtasya vivekaH, kRte ca sarvAtmanA viveke yadyapi kecitsUkSmA avayavA lagitA bhavanti tathApi tatra pAtre'kRtakalpe'pyanyataH parigRhana zuddho patiH, syaktabhaktAdeviMzodhikoTitvAd, vivekazcatRo bhavati, tayathA-dravyataH kSepataH kAlato bhAvataca, tathA cAhakA dabbAio vivego dabbe jaM dadhvajaM jahiM khette| kAle akAlahINaM asaDho jaM passaI bhAve // 396 // vyAkhyA-'dravyAdikaH' dravyakSetrakAlabhAvaviSayo vivekaH, tatra yavyaM parityajati sa dravyavivekaH, tathA parityAjyaM yatra kSetre parityajyate sa kSetravivekaH, kSetre vivekaH kSetraviveka iti vyutpatteH, tathA yadvizodhikoTidoSaduSTamakAlahIna-zIghraM parityajyate eSa kAlato vivekA, iha yadaiva doSaduSTa bhaktAdiparijJAtaM tadaiva tatkAlavilambAbhAvena parityaktavyaM, parityAgabudadyA vA pRthagU-bhinne sthAne karttavyama-18 nyathA bhAvatastatparigrahAtsaMyamahAniprasakteH, tata uktamakAlahInamiti , tathA yat ' azaTaH' araktadviSTaH san doSaduSTaM pazyati dRSTvA / dIpa anukrama [428] H armurary.om dravya-Adibhi: bhaktAdi vivekaM varNayate ~238~ Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [429] - "niyukti: [396] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata bhibhaktA gAthAMka ni/bhA/pra ||396|| dIpa anukrama [429] piNDanighu- cAkAlahInaM zIghraM parityajati sa 'bhAve' bhAvato vivekaH / iha nirvAhe sati vizodhikoTidoSasammizraM sakalamapi parityaktavyam , kermaLayagi-1 anirvAhe tu tApamAtra, tatra vidhimupadarzayitukAmaH prathamatazcaturbhalikAmAharIyAvRttiH sukollasarisapAe asarisapAe ya ettha cubhNgo| tulle tullanivAe tattha duve donnatullA u|| 397 // dikveika // 118 // vyAkhyA-atra zuSkasthA'drasya ca 'sadRze' samAne'nyasmin vastuni madhye patite sati tathA ' asadRze' asamAne'nyasmin / vastuni madhye patite sati caturbhanI bhavati, sUtre ca puMstvanirdeza ApattvAda, catvAro bhaGgA bhavantItyarthaH, te ceme-zuSke zuSkaM patitaM, zuSke bhAma, Ardai zuSkam, Ardai Amiti, tatra yena yena padena yo yau mahaulabdhau tau tau tathA darzayati-tatyati tatra 'talye samAne sati anyasmin vastuni madhye tulyanipAte'dhikaraNasadRzasya vastunaH prakSepe ' dvau' prathamacaturtharUpau bhanau labdhau, tau ca 'sukkolakasarisapAe' ityanena padena sUcitI, tathA dvau bhaktI dvitIyatRtIyarUpau'atulyAt' visahazAva pakSipyamANAt lamdhI, tI ca 'asarisa-1 pAe yA ityanena padenoktau / tadevaM caturbhaGgikAmabhidhAya sammatyatraivoddharaNavidhimAhaII sake sukkaM paDiyaM vigiciuM hoi taM suhaM paDhamo / bIyaMmi davaM choDhuM gAlaMti davaM karaM dAuM // 398 // taiyaMmi kara choDaM ulliMcai oyaNAi jaM tarai / dullahadavvaM carime tattiyamittaM vigicaMti // 499 // vyAkhyA-'zuSke' vallacanakAdau madhye yat ' zuSkaM ' vallucanakAdi patitaM tatsukha-jalapakSepAdikaSTamantareNa 'vigiMciu~ hoina parityaktuM bhavati, parisyAjyaM bhavatItyarthaH, eSa prathamo bhaGgaH, tathA dvitIye bhane 'zuSke' ballacanakAdau madhye kathamayA, tImanAdi vizo A udioraryara ~239~ Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [432] .- "niyukti: [399] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||399|| dhikoTidoSavat patitamityevaMrUpe 'dravaM, kAJjikAdi tatra madhye prabhUtaM prakSipya pazcAtpAtramavanamya pAtrakarNaikadeze ca zuddhabhaktapAnarakSaNArtha | karaM ca dattvA sarva dravaM gAlayanti / tathA tRtIye zuddhe AdeM tImanAdau madhyapatitaM zuSkaM kUravAlacanakAdirUpamodanamityevarUpe tatra tImanAdau || madhye 'kara' hastaM prakSipyaudanAdi yadyAvanmAtraM zaknoti tAvanmAtramazaThA san 'ulliMcati' AkarSati, tataH zeSa tImanAdi kalpate, tathA 'carame ' Ardai AI patitamityevarUpe yadi tadravyaM 'durlabham / anyatra na prApyate tatrodezatastAvanmAtraM parityajanti, zeSa kalpate, eSA caturbhalikA sAdhUnAmasaMstaraNe veditavyA, saMstaraNe ca sakalamapi parityajanti / tathA cAha saMthare savvamujhaMti, caubhaMgo asaMthare / asaDho sujjhaI jesuM, mAyAvI jesu bajjhaI // 40 // kI vyAkhyA-'saMstare' nirvAhe sati sarvamapi pAtrasthitaM vizodhikoTisaMsRSTamujjhanti, ' asaMstare' anirvAhe punaH 'caturbhaGgI kacatvAro'nantaroktA bhaGgAH, sUtre ca puMstvanirdeza ArSatvAt , kathaMbhUtAste bhaGgAH' itpAha-yeSu bhA 'azaThaH' araktadiSTaH sanI vartamAnaH zudhyati-zuddhimApadyate, mAyAvI ca yeSu badhyate / tadevaM vizodhyavizodhirUpaM koTidvayaM sapapaJcamuktam , idAnIM tadevopasaMhAravyAjena saGkSepata AhakoDIkaraNaM duvihaM uggamakoDI visohikoDI ya / uggamakoDI chakkaM visohikoDI aNegavihA // 4.1 // vyAkhyA-koTIkaraNaM 'dvividha' dviprakAra, dvidhA koTirityayaH, tadyathA-udmakoTivizodhikoTizca, tatrodramakoTiH 'paTakam / AdhAkarmikaudezikAntyabhedatrikAdiSadabhedAH, vizodhikoTiH punaranekavidhA-oghaudezikAdirUpA / sampatyanyathA koTIH pratipAdayati dIpa anukrama [432] ~240~ Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [435] >> "niyukti: [402] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata dyAdayo gAthAMka ni/bhA/pra ||402|| dIpa anukrama [435] piNDaniyu nava ceva aDhArasagaM sattAvIsA taheva cau pannA / naui do ceva sayA u sattarI hoi koDINaM // 4.2 // termaLayagi vyAkhyA-prathamataH koTayo nava bhavanti, tadyathA-svayaM hananamanyena ghAtanamapareNa hanyamAnasyAnumodanaM, tathA svayaM pacanamanyena rIyAdRttiH pAcanamapareNa pacyamAnasyAnumodanaM, tathA svayaM krayaNamanyena krAyaNamapareNa krIyamANasyAnumodanam , ihAdyAH SaDavizodhikoTayo'ntimAstu tisro vizodhikoTayaH, etA api navakoTIH ko'pi rAgeNa sevate ko'pi dveSeNa, tato dvikena guNitA aSTAdaza bhavanti, athavaivaM taa:||119| ko'pi mithyASTiH kuzAkhasamparkasamutthavAsanAvazato niHzahU. sevate, ko'pi sampadRSTiH san virato'pyanAbhogAdikAraNato'parijJAnataH, ko'pi punaH samyagdRSTirapi sanaviratatvena gArhasthyamavalambamAnaH, tato mithyAtvAjJAnAviratirUpeNa trikeNa nava guNitAH saptaviMzatibha vati, rAgadveSau tvatra pRthagna vivakSyete, yadA tu pRtham vivakSyete tadA tAbhyAM saptaviMzatirgaNitA catuSpazcAzadbhavati, tathA tA eva nava koTayaH dAkadAcita puSTamAlambanamadhikRtya dazavidhakSAntyAdidharmaparipAlanArtha sevyante. yathA darbhikSe kAntAre cAnyena phalAdinA'bhyavahutenAI deha dhRtvA zAnti mArdavamArjavaM yAvaddAma pAlayiSyAmIti hanti, evamanyena ghAtanAyapi bhAvanIya, tato nava dazabhirguNitA jAtA navatiH, iyaM ca sAmAnyatazcAritranimittA, kAcit punazcAritranimittA viziSTajJAnalAbhasambhavanimittA ca, yathA'smin kAntArAdAvanena phalAdinA'bhyavahatena devamaha dhRtvA kSAntyAdikaM pAlayiSyAmi prabhUtAni ca zAkhANyadhyeSye iti hantItyAdi, eSA ca jJAnasya prAdhAnyavivakSaNAta jJAnanimittA bhaNyate, kAcitpunazcAritranimittA darzanasthirIkaraNahetuzAstrAryaparijJAnanimicA ca, yathA'smin kAntArAdAvanena phalAdi- M nA'bhyavahatena dehaM paripAlya kSAntyAdikaM pAlayiSyAmi darzanaM ca nirmalaM vidhAsye iti hantItyAdi, eSA ca darzanasya prAdhAnyavivakSaNAdarzananimicA'bhidhIyate, tata evaM triprakArA navatiriti tribhirnavanirguNyate, tato ve zate saptatyadhika koTInAM bhavataH , uktaM ca-" rAgoI //////////////////////////////////////////////////////////// aan ~ 241~ Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [435] .- "niyukti: [402] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||402|| micchoI rAgAI samaNadharma nANoI / nave nave sattAvIsI narve naIe~ u guNakArA // 1 // " yA tu darzanasthirIkaraNArtha prabhUtaSazAkhAvagAhanArya cAritrArtha ca sevyate sA sAmAnyatazcAritranimittAyAmantarbhAcyate, tato na sUtroktabhedasaMkhyAniyamavyAghAtaH / sampatyudmadAradoSANAM vakSyamANotpAdanAdvAradoSANAM ca yataH sambhavastAMstadutthitAn vaiviktyenAha solasa uggamadose gihiNo u samur3hie viyANAhi / uppAyaNAe~ dose sAhUu samuTThie jANa // 403 // ___ vyAkhyA-etAnanantaroktAn SoDazasaGkhacAnudgamadoSAn gRhiNaH sakAzAdusthitAn vijAnIhi, tathAhi-AdhAkarmAdidoSaduSTa / bhaktAdi gRhasthaireva kriyate, ye tUtpAdanAyA doSA vakSyamANAstAn 'sAdhutaH' sAdhoH sakAzAdutthitAn jAnIhi, dhAtrItvAdInAM sAdhu-1 bhireva kriyamANatvAt / tadevamuktamudramadvAra, sammatyutpAdanAdvAraM vaktavyaM, tatra prathamata utpAdanAmAhaNAmaM ThavaNAdavie bhAve uppAyaNA muNeyavvA / davaMmi hoi tivihA bhAvaMmi u solasapayA u // 104 // vyAkhyA-utpAdanA caturdA, tadyayA-'NAma 'ti nAmotpAdanA sthApanotpAdanA 'dravye ' dravyasyotpAdanA 'bhAve' bhAvasyotpAdanA ca, tatra nAmasthApane dravyasyotpAdanA ca yAvanoAgamato bhavyazarIradanyotpAdanA pAguktagaveSaNAdivi bhAvanIyA, zarIrabhaSpazarIvyatiriktA tu dravyotpAdanA tridhA-sacittadravyotpAdanA'cittadravyotpAdanA mizradravyotpAdanA ca / bhAvotpAdanA dvidhA, tayadhA-Agamato noAgamataca, tatrAgamata utpAdanAzabdAzastatra copayuktaH, noAgamato bhAvotpAdanA tu dvidhA, tadyathA-prazastA'prazastA ca, tatra prazastA jAnAdhutpAdanA, apazastA 'SoDazapadA' vakSyamANadhAtrIdUtyAdiSoDazabhedA / tatra prathamataH sacicadravyotpAdanAM vibhAvayiSurAha dIpa anukrama [435] HTunmurary.au atha 'utpAdanA" doSa-viSayaka varNanaM Arabhyate ~ 242~ Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [438] .- "niyukti: [405] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: nAyA ni. prata gAthAMka ni/bhA/pra ||405|| piNDaniyu- AsUyamAiehiM vAlaciyaturaMgabIyamAIhiM / suyaAsadumAINaM uppAyaNayA u saJcittA // 405 // utpAda kermalayagi- vyAkhyA-mutAzvadrumAdInAM dvipadacatuSpadApadarUpANAm , atrAdizabdaH pratyekamabhisambadhyate, mutAdInAmavAdInAM drumAdInAM ca rIyAvRttiH / yathAsaGkhyamAsyAdibhiH, 'AsUyam ' aupayAcitakam , AdizabdAjhATakajalAdiparigrahaH / tathA 'pAlacitaturaGgApImAdibhizva tatra vAle // 120 // kezaromAdibhedabhinnaizcito-vyAso bAlacitaH-puruSo 'lomazaH puruSa' iti vacanAt , turaGgabIje ca suprasiddha AdizabdAdanyahetuparihA, yA utpAdanA, tathAdi kenacinijabhAryAyAH kathamapi putrAsambhave devatAyA aupayAcitakena RtukALe svasaMprayogeNa ca mutaH || putrikA botpAdyate, tathA nijaghoTikAyAH parasya bhATakamadAnena paraghoTakamAropya turaGga utpAdyate, evaM yathAyoga balIvadoMdirapi, tathA||3|| jalasekena vIjAropaNena dumavalyAdiH, tata itthaM sutAdInAmutpAdanA sA sacittadravyotpAdanA / sampatpacittadravyotpAdanAM mizradravyotpAdanAM ca pratipAdayati kaNagarayayAjhyANaM jahehadhAuvihiyA u accittA / mIsA u sabhaMDANaM dupayAikayA u uppattI // 406 // vyAkhyA-kanakarajatAdInAM ' suvarNarUpyatAmrAdInAM 'yatheSTadhAtuvihitA / yatheSTo yo yaspeSTo'nukUlo dhAtustasmAdvihitA-kRtA 8 // 120 // utpattiH sA 'acittA' acittadravyotpAdanA, tathA yA 'dvipadAdInAM 'dAsAdInAM 'sabhANDAnA' sAlaGkArAdInAM vetanapradAnena yA kRtA AtmIyatvenotpattiH sA 'mizrA' mizradravyotpAdanA / tadevamuktA dravyotpAdanA, sampati bhAvotpAdanAmAha bhAve pasattha iyaro kohAuppAyaNA u apasatthA / kohAijuyA dhAyAiNaM ca nANAi upasatthA // 407 // dIpa anukrama [438] ~ 243~ Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [440] .- "niyukti: [407] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||407|| vyAkhyA-'bhAve ' bhAvaviSayA utpAdanA dvidhA, tadyathA--prazastA 'itarA' asazastA, tatra yA krodhAdInAM krodhAdiyutA || dhAtrItvAdInAM votpAdanA sA'prazastA / yA tu 'jhAnAdeH 'jJAnadarzanacAritrANAmutpAdanA sA prazastA / iha cApazastayA bhAvotpAdanayAdhikAraH, piNDadoSANAM vaktumupakrAntatvAt / / sA ca SoDazabhedA, tatastAneva SoDaza bhedAn gAthAvapenAi dhAI dui nimitte AjIva vaNImage tigicchA ya / kohe mANe mAyA lobhe ya havaMti dasa ee / 408 // pubi pacchA saMthava vijjA mate ya cunna joge ya / uppAyaNAi dosA solasame mUlakamme y|| 409 // vyAkhyA dhAtrI' cAlakaparipAlikA, iha dhAtrItvasya yatkaraNaM kAraNaM vA taddhAtrIzabdenoktaM draSTavyaM, tathA vivakSaNAta , evaM ityapi bhAvanIyA, navaraM 'dUtI' parasandiSTArthakathikA nimittam / atItAdyarthaparijJAnahetuH zubhAzubhaceSTAdi, tathA cAmumeva nimittazakandavAcyamarthamaGgIkRtya pUrvasUrayo nimittazabdasya narukti-zabdavyutpattimezmAcakSate, nipatamindripebhyaH indripArSebhyaH samAdhAnaM caatmnH| samAzritya yasmAdutpadyate zubhAzubhAtItAdyarthaparijJAnaM tasmAcadindriyArthAdi nimittamiti, uktaM cAGgavidyAyAm-"iMdiehiMdiyatthehi, samABhANaM ca apaNo / nANaM pabattae jamhA, nimitta teNa AhiyaM // 1 // tacAGgAdibhedAdaSTadhA, taduktam-aMrga sero lakkhaNaM (ca), vaNaM muviNo tahA / chinnaM bhomaMtalil ya, emae (ee) aTTha viyaahiyaa||1||ee mahAnimicA u, aha saMparikittiyA / eehi bhAvAnajjatI, k 1 maI-zarIrAvayavapramANasyandanAdivikAraphalodbhAvakaM nimittazAlaM, 2 svara:-jIvAjIvAzritasvarasvarUpaphalAbhidhAyaka, 3 lkssnnN-jaanch| nAinekavidhalakSaNavyutpAdakaM, 4 vyasanaM-mayAdivyaMjanaphalopadarzakaM, 5 svapnaM-straprakalAvirbhAvaka, 6 chedana-china vastrAdInAM, tadviSayaM zubhAzubhanirUpakaM zAstraM yathA 'devesa uttamo laabho| ityAdi.7 bhIma-bhUmivikAraphalAbhidhAnapradhAnaM nimittazAkha, 8 antarikSam-mAkAzaprabhavamahayaddhabhedAdibhAvaphalanivedakaM, cicchinnasthAne utpAtaM vadanti, tatrotpAtaM sahajarudhiravRSTyAdilakSaNotpAtanirUpakai nimittazAstra, dIpa anukrama [440] ~244~ Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [442] - "niyukti: [409] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||409|| piNDaniyu- tItAnAgayasaMpayA // 2 // " nimicahetukaM ca yad jJAnaM tadapyupacArAnimittaM tadevehAdhikRtaM, tathA cAGgAdinimittahetukaM jJAnameva mayu- utpAdanAkermalapagi-18 jAno yatidoSavAnagre vakSyate, 'AjIva: AjIvikA 'vanIpaka: ' bhikSAcarastasyeva yatsamAcaraNaM tadapi banIpakA, zabdavyutpatti ca doSeSu dhArIyAciH svayamevAgre vakSyati, 'cikitsA rogamatikAraH, krodhamAnamAyAlobhAH pratItAH, 'pUrvasaMstavaH' mAtrAdikalpanayA paricayakaraNaM, 'pazcA- trIdoSaH saMstavaH' vavAdikalpanayA paricayakaraNaM, 'vidyA' khIrUpadevatAdhiSThitA sasAdhanA vA'kSaravizeSapaddhatiH, saiva puruSadevatAdhiSThitA // 121 // asAdhanA vA mantraH, 'cUrNaH, saubhAgyAdijanako dravyazodA, 'yogaH' AkAzagamanAdiphalo dravyasanataH, ete'nantaroktA utpAdanAyA | doSAH, poDazo dopo 'mUlakarma' vazIkaraNam / ida dhAtryA piNDa:-dhAtrIpiNDA, kimuktaM bhavati ?-dhAtrIvasya karaNena kAraNena ca yA utpAdyate piNDaH sa dhAtrIpiNDaH, yastu datItvasya karaNenotpAdyate sa dUtIpiNDaH, evaM nimittAdiSvapi bhAvanIyaM / tatra prathamato dhAtrIpiNDaM vyAcikhyAsurdhAtrI medAnAha khIre ya majaNe maMDaNe ya kIlAvaNaMkadhAI ya / ekekAvi ya duvihA karaNe kArAbaNe ceva // 410 // vyAkhyA-kSIre' kSIraviSaye ekA dhAtrI yA stanyaM pAyayati, dvitIyA majjanaviSayA, tRtIyA maNDanaviSayA, caturthI krIDanadhAtrI, paJcampAndhAtrI / ekaikA'pi ca dvidhA, tapathA-svayaM karaNe kAraNe ca, tathAhi-yA svayaM stanyaM pAyayati bAlakaM sA svayaMkaraNe|| kSIradhAtrI, yA tvanyayA pAyayati sA kAraNe, evaM majjanAdidhAtryo'pi bhAvanIyAH / sampati dhAtrIzabdasya vyutpattimAha dhArei dhIyae vA dhayaMti vA tamiti teNa dhAI u / jahavihavaM Asi purA khIrAI paMca dhAIo // 411 // dIpa anukrama [442] 12 // ~245~ Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [444] .- "niyukti: [411] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||411|| vyAkhyA-dhArayati bAlakamiti dhAtrI, yadvA dhIyate bhATakamadAnena 'dhri(dhI)yate' poSyate iti dhAtrI, athavA 'dhayanti' pivanti bAlakAstAmiti dhAtrI, 'dhAtrIti nipAtanasUtrAdrUpaniSpattiH, tAzca dhAnyaH 'purA' pUrvasmin kAle 'yathAvibhava' vibhavAnusAreNa kSIrA-1 diviSayA bAlakayogyAH pazca Asan , sampati tathArUpavibhavAbhAvena tA na dRzyante / tatra yathA stanyadApanadhAtrItvaM sAdhuH karoti || tathA darzayatikhIrAhAro robai majjha kayAsAya dehi NaM pijje / pacchA va majjha dAhI alaM va bhajjo va ehAmi // 412 // vyAkhyA-pUrvaparicite gRhe sAdhubhikSArtha praviSTaH san rudantaM bAlakaM dRSTvA tajjananImevamAha-eSa bAlo'dyApi kSIrAhArastataH kSIramantareNAvasIdan 'roditi' AraTati, tasmAnmahyaM kRtAzAya-vihitabhikSAlAbhamanorathAya jhaTityeva bhikSA dehi, pazcAt 'Nam' ena / bAlakaM 'peje' pAyaya stanya, yadvA prathamata enaM stanyaM pAyaya pazcAnmA bhikSAM dehi, yadivA'laM me sampati bhikSayA pAyaya stanyaM / bAlakamahaM punarbhUyo'pi bhikSArthameSyAmi / tadyathA maimaM arogi dIhAuo ya hoi avimANio bAlo / dullabhayaM khu suyamuhaM pijjAhi ahaM va se demi // 413 // _ vyAkhyA-'avimAnitaH' anapamAnito bAlo matimAnarogI dIrghAyuzca bhavati, vimAnitaH punarviparItaH / tathA durlabhaM khalu || loke 'mRtamurkha' putramukhadarzanaM, tasmAtsarvANyapyanyAni karmANi muktvA tvamenaM bAlakaM stanyaM pAyaya, yadi vaM na pAyayasi tAI vA dadAmpasmai kSIraM bAlakAya, anyayA vA stanyaM pAyayAmi / atra 'aI vA se demi' ityanena svayaMkaraNa(Nena)dhAtrItvaM sAdhordarzitaM, zeSapAdaH kAraNena / atra doSamAi dIpa anukrama [444] ~ 246~ Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [447] - "niyukti: [414] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: kaimaLayagi utpAdanA| doSeSu dhA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||414|| piNDaniyu-18 ahigaraNa bhaddapaMtA kammudaya gilANae ya uDDAho / caDukArI ya avanno niyago annaM ca NaM saMke // 414 // rIyAttiH / vyAkhyA-yadi bAlakajananI bhadrA-dharmAbhimukhI bhavati tahi prAktanaiH sAdhuvacanairAvarjitA satI adhikaraNam-AdhAkarmAdi karoti, atha pAntA-dharmAnabhimukhI vahi pradveSaM yAtIti zeSaH, tathA yadi svakarmodayAtkathamapi sa bAlo glAno bhavati tadi ' uddddaaH| // 12 // pravacanamAlinyaM, yathA sAdhunA tadAnImAlapitaH kSIraM vA pAyito'nyatra vA nItvA kasyA api stanyaM pAyitastena glAno jAtA, tathA 'tIva cATukArIti loke 'avarNaH' azlAghA, tathA 'nijakaH' bhA 'anyadvA maithunAdikaM 'Nam' iti vAkyAlaGkamare tathArUpasA| dhuvacanazravaNataH 'zaGkate' sambhAvayati / athavA prakArAntareNa dhAtrIkaraNe yo doSastaM darzayati ayamavaro u vikappo bhikkhAyari sahi adiI pucchA / dukkhasahAya vibhAsA hiyaM me dhAittaNaM ajja // 415 / / vayagaMDathallataNuyattaNehiM taM pucchiu~ ayANato / tattha gao tassamakkhaM bhaNAi taM pAsiuM bAlaM // 416 // vyAkhyA-ayamaparo vikalpo dhAtrIkaraNe, tamevAha-bhikSAcaryApraviSTena sAdhunA kAcita AddhikA 'adhRtiH 'dhRtirahitA dRSTA tataH pRSTA yathA-kimadya tvaM sazokA dRzyase?, tata evamuktA satI sA mAi-yo duHkhasahAyo bhavati tasmai duHkhaM niveyate, duHkhasahAyazca sa ucyate yo duHkhamatIkArasamarthaH, tataH sAdhurAha-bhaI duHkhasahAyastasmAnnivedyatAM me duHkhaM, tataH sA mAha-aba me-mama dhAtrItvamamukaSmi- nIzvaragRhe 'hataM spheTitaM tato'haM viSaNNA, tataH sAdhurAha-mA tvaM viSAdaM kASI: ahamavazyaM svAMtatrAcireNa dhAtrI sthApayAmIti pratijJA vidhAya tasyAH pAz'bhinavasthApitAyA dhAcyA vayaHprabhRtikamajAnAnaH pRcchati, yathA kiM tasyA vayaH-tAruNyaM pariNataM cA?, gaNDAvapi dIpa anukrama [447] // 122 // ~ 247~ Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||416|| dIpa anukrama [ 449 ] mUlaM [ 449 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita araton h *.........$66666666 "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> **................ "niryukti: [ 416] + bhASyaM [ 30...] + prakSepaM [ 4... ]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH stanAparaparyAyA~ kiM kUparAkAravaddayoM yadvA'tizayena sthUlau ?, zarIre'pi tasyAH kiM sthUlatvaM kiM vA kRzasvaM ?, tata evaM pRSTvA tatrezvaragRhe gataH san ' tatsamakSa ' gRhasvAmyAdisamakSaM taM bAlakaM dRSTvA bhagati / kiM tadbhaNati ? ityata Aha ahuNuTTiyaM va aNavikkhiyaM va iNamaM kulaM tu mannAmi / punnerhi jahitAe (jadicchAe) taraI bAleNa sUemo // 17 // vyAkhyA - ahamidaM manye-' idaM ' yuSmadIyaM kulamadhunotthitaM - sampatyevezvarIbhUtaM yadi punaH paramparAgatalakSmIkamidamabhaviSyat tarhi kathaM na paramparayA dhAtrI lakSaNe kuzalamapi abhaviSyat ? iti bhAvaH, yadvA 'anavekSitam ' aparibhAvitaM mahattarapuruSaiH, tata eva, yA vA sA vA dhAtrI dhiyate etaya vAlenAsaGgatadhAtrI stanapAna vicchAyena 'sUcayAmaH ' lakSayAmaH, tata evaMbhUtadhAtrIyuktamapIdaM kulaM 'tarati kSemeNa varttate tat manye puNyaiH prAktanajanmakRtaiH yadivA yadRcchayA - evameva / tata evamukte sati sasambhramaM bAlakasya jananI janako vA sAdhuM pratyAha-bhagavan ! ke dhAgyA doSAH ?, tataH sAdhurdhAtrIdoSAn kathayati -- therI dubbalakhIrA cimiDho peliyamuho aithaNIe / taNuI u maMdakhIrA kupparathaNiyAeN sUimuho // 418 // vyAkhyA - yA kila dhAtrI sthavirA sA ' avalakSIrA ' avalastanyA iti, tato bAlo na balaM gRhNAti, yA tvatistanI tasyAH stanyaM pivana stanena 'preritamukhaH ' campitamukhAvayavoSTanAsikazcipiTanAsiko bhavati, yA tu zarIreNa kRzA sA ' mandakSIrA ' alpakSIrA, tataH paripUrNa tasyAH stanyaM bAlo na prApnoti, tadabhAvAcca sIdati tathA yA kUrparastanI tasyAH stanyaM pivan bAlaH sUcImukho bhavati, sa hi mukhaM dIrghatayA prasArya tasyAH stanyaM pivati, tatastathArUpAbhyAsatastasya mukhaM sUcyAkAraM bhavati, uktaM ca- "nisthAmA stha For Park Lise Only ~248~ nerary.org Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||418|| dIpa anukrama [ 451] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> mUlaM [451] muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 "niryuktiH [418] + bhASyaM [ 30...] + prakSepaM [ 4... ]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDaniryu- virAM dhAtrI, sUcyAsyaH kUpara stanIm / cipiTaH sthUlavakSojAM, gharyastanvIM kRzo bhavet // 1 // jADyaM bhavati sthUrAyAstanukyAstvavalaMtermalayagi- karam / tasmAnmadhyavasthAyAH, stanyaM puSTikaraM smRtam // 2 // atistanI tu cipiTaM, kharapInA tu danturam / madhyastanI mahAcchidrA, dhAtrI pATattiH OM saumyasukhaGkarI // 3 // " ityAdi / eSA cAbhinavasthApitA dhAtrI uktadoSaduSTA tasmAnna yuktA, kintu ciraMtanyeveti bhAvaH / tathA-- // 123 // jA jeNa hoi vanneNa ukaDA garahae ya taM teNaM / garahai samANa tibvaM pasatthamiyaraM ca duvvannaM // 419 // vyAkhyA - yA abhinavasthApitA ghAtrI yena varNena kRSNAdinotkaTA bhavati tAM tena varNena gaIte nindati, yathA--- kRSNA bhraMzayate varNa, gaurI tu balavarjitA / tasmAcchapAmA bhaveddhAtrI, balavarNaiH prazaMsitA // 1 // " ityAdi / tathA yAmabhinavasthApitAM garhate tasyAH 'samAnA' samAnavarNA cecirantanI sthApyamAnA bhavati tarhi tAM 'tIvram ' atizayena 'prazastAM' mazastavarNA zlAghate, itarAM tvabhinavasthApitAM durvarNAm / evaM cokte sati gRhasvAmI sAdhyabhipretAM dhAtrIM dhArayati itarAM tu parityajati, tathA ca sati yo doSastamAha---- ubvaTTiyA paosaM chobhaga ubbhAmao ya se jaM tu / hojjA majjhavi viggho visAi iyarIvi emeva // 420 // Eucation Menation vyAkhyA--yA abhinavasthApitA dhAtrI udvarttitA-dhAtrItvAt cyAvitA sA sAdhorupari pradveSaM kuryAt, tathA sati chobhagaM dadyAd- // 123 // yathA-apam 'uddhAmakaH' jAro'nayA dhAtryA saha tiSThatIti, tathA 'se' tasya sAghoryatmadveSavazAtkarttavyaM badhAdi yattadornityAbhisambandhAttadapi kuryAt, yA'pi cirantanI sampati sthApitA sA'pi kadAcidevaM cintayati payaitasyA dhAtrItvAn cyAvanaM kRtam, evameva kadA For Pass Use Only utpAdanAdoSeSu dhAzrIdoSaH ~ 249~ arra Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||420|| dIpa anukrama [453 ] mUlaM [453 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) --> "niryuktiH [420] + bhASyaM [ 30...] + prakSepaM [ 4... ]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH Educator ciddRSTamanasA mamApi 'vino' ghAtrItvAt cyAvanarUpo'ntarAyaH kariSyate, tata evaM vicintya mAraNAya 'viSAdi ' garamadRttiM prayuJjIta / uktA kSIradhAtrI, sAmprataM zeSadhAtrIrAzritya doSAnatidezenAha . emeva sesiyAsuvi suyamAisu karaNakAraNaM sagihe / iDDIsaM ghAIsu ya taheva uTTiyA gamo // 421 // vyAkhyA - atra paSThayarthe saptamI, tato'yamarthaH -- evameva yathA kSIraghApAstathA 'zeSikAsvapi zeSANAmapi mRjjanAdiyAtrINAM 'sutamAtRSu' sutamAtRkalpAnAM yat svayaM karaNaM majjanAderyathAnyayA kAraNaM tat ' svagRhe ' bAlakamAtRgRhe gataH san sAdhuryathA karoti tathA vAcyaM tathA ca satiM ' ahigaraNa bhadda paMtA' ityAdigAyoktA doSA vaktavyAH, tathA tathaiva-kSIradhAtrI gatenaiva prakAreNa 'RddhiSu Rddhimatsu IzvaragRheSu abhinavasthApitAnAM majjanAdidhAtrINAM 'dhAIsu yatti bhAvapradhAno'yaM nirdezaH paJcamyarthe ca saptamI, tato'ya* marthaH dhAtrItvebhya udvarttitAnAMcyAvitAnAM (gamo ) yogaH 'ubbahiyA paJasaM' ityAdirUpaH sa sakalo'pi tathaiva vaktavyaH / atisahita* midamuktam, ato vizeSata etadvibhAvayiSNuH prathamato majjanadhAtrItvasya karaNaM kAraNaM ca tathA'bhinavadhAcyA doSaprakaTanaM ca yathA sAdhuH * kurute tathA bhAvayati- lolai mahIeN dhUlIeN guMDio vhANi ahava NaM majje / jalabhIru abalanayaNo aiuppilaNe a racaccho // 422 // vyAkhyA -- epa vAlo mahyAM 'lolapati' loTate tato dhUlyAM guNDito varttate tasmAtlApaya, etat majjanadhAtrItvasya kAraNam, athavA yadi punastvaM na pArayasi tahaM 'majjAmi' snapayAmi, etatsvayaM majjanadhAtrItvasya karaNam, athavA'nyathA majjanadhAtrItvasya For Park at Use Only ~ 250~ Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [455] - "niyukti: [422] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata tarmaLayagi gAthAMka ni/bhA/pra ||422|| piNDaniyu- kAraNa, kyApIzvarayade kA'pi majjanadhAtrI dhAtrItvAt spheTitA, sAdhuzca tasyA gRhaM bhikSArtha praviSTa, tAM ca dhAtrItvAtparibhraMzena viSaNNAM utpAdanA dRSTvA pUrvaprakAreNa ca pRSTvA kRtvA ca pratijJAmIzvaragRhe ca. gatvA'bhinavamajanadhAtrIdopaprakaTanAyAha-jalabhIra' ityAdi, atizaye doSeSu dhArIyAvRttiH noplAvane prabhUtajalaplAvanena gupyamAno bAlo gururapi jAto nadyAdau jalapraveze jalabhIrurbhavati, tathA nirantarajalenollAvyamAnaH 'aba- trIdopaH lanayanA' avaladRSTirjAyate raktAkSazca, yadi punaH sarvathA'pi na majjyate na zarIraM calamAdatte nApi kAntibhAga dRSTayA cAvalo jAyate, eSA // 124 // ca dhAtrI bAlamatijalotplAvanena majjayati tato jalabhIratAdayo doSA bAlasya bhaviSyanti, tasmAnnaiSA manjanadhAtrI yuktA, evamukta sati || tAmabhinavasthApitAM majanadhAtrI gRhasvAmI spheTayati, cirantanImeva kurute, tathA ca sati ta evaM prAktanA uccaTTiyA posA ityAdirUpA doSA vAcyAH, evamuttaratrApi pratigArtha bhAvanA bhAvanIyA / atha majanadhAtrI kathaMbhUtaM vAlaM kRtvA maNDanadhAnyAH samapiyati , tata aah| anbhaMgiya saMvAhiya uvvaTTiya majjiyaM ca to bAlaM / uvaNei majjadhAI maMDaNadhAIeN suidehaM // 423 // vyAkhyA-nAnadhAtrI prathamataH snehenAbhyaGgitaM tato istAbhyAM sambAdhitaM tadanantaraM piSTikAdinovartitaM tato manjitaM-zucIbhUtadeI bAlaM kRtvA maNDanadhAnyAH samarpayati // uktA majjanadhAtrI, sampati maNDanadhAtrItvasya kAraNaM karaNaM ca tathA'bhinavasthApitAyA dhAcyA doSaNakaTanaM ca yathA sAdhuH kurute tathA darzayatiusuAiehi maMDehi tAva NaM ahava NaM vibhUsemi / hatthicagA va pAe kayA galiccA va pAe vA // 42 // . vyAkhyA-'idhukaH' idhukAkAramAbharaNam anye tilakamityAhuH, AdizabdAt kSurikAkArAyAbharaNaparigrahaH, iha bhikSArtha praviSTaH / dIpa anukrama [455] // 114 // ~ 251~ Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [457] - "niyukti: [424] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||424|| yuririrurururururukaranaru"""""""" san zrAddhikAcittAvarjanArtha bAlakamanAbharaNapavalokya tajananImevamAha-dRSkAdibhiH AbharaNavizeSaistAvadenaM vAlaka 'maNDaya vibhUSaya, || etat maNDanadhAtrItvasya kAraNam / athavA yadi punastvaM na prapArayAsa tohaM vibhUpayAmi, etat svayaM maNDanadhAtrItvasya karaNaM / pUrvadhAtrIsthAnIyAbhinavasthApitAyA maNDanadhAcyA doSAnAha-'hatyicagA' hastayogyAnyAbharaNAni pAde kRtAni, athavA 'galicA' galasatkAni | AbharaNAni pAde kRtAni tasmAtreyaM maNDanadhAtrI maNDane'bhijJA, tatastasyA maNDanadhAtrItvAzpAvanamityAdi pUrvapadAvanIyam / uktA maNDanadhAtrI, sammatyabhinavasthApitAyAH krIDanadhAcyA doSaprakaTanaM krIDanadhAtrItvasya karaNaM kAraNaM ca yathA vidadhAti sAdhustathA''ha DhaGkarasara chunnamuho mauyagiro mauyamammaNullAvo / ullAvaNagAIhi va karei kArei vA kihuM // 425 // vyAkhyA-eSA'bhinavasthApitA krIDanadhAtrI DhaDarasvarA, tatastasyAH svaramAkarNayan bAlo 'chunnamukhaH' lIvamukho bhavati, athavA mRdugIrepA tato'nayA ramyamANo bAlo mRdugIbhavati, yadivA 'mRdumanmanollApaH' avyaktavAk, tasmApA zobhanA, kintu cirantanyevesyAdi prAgiva, tathA bhikSArtha praviSTaH zrAddhikAcittAparjanA bAlamullApanAdibhiH svayaM krIDA kArayati / uktA krIDanadhAtrI, sampatyaGa-12 dhAcyA abhinavasthApitAyAH spheTanAya sAmAnyato doSapakaTanaM yathA sAdhuH karoti tathA darzayati| thullIe viyaDapAo bhaggakaDIsukkaDAe dukkhaM ca / nimmaMsakakkhaDakarahiM bhIruo hoi gheppate // 426 // vyAkhyA-iha 'sthUlayA' mAMsalayA dhAtryA kaThyAM dhriyamANo bAlaH 'vikaTapAdaH' parasparavadantarAlapAdo bhavati, bhannakaTayA zuSkakaTadhA yA kaTayAM priyamANo duHkhaM tiSThati, nirmIsakarkazakarAbhyAM ca dhriyamANo bAlo bhIrurbhavati, eSA cAbhinavasthApitA dhAtrI 00000066660000000000000000000000 dIpa anukrama [457] ~252~ Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [459] - "niyukti: [426] + bhASyaM [30...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||426|| piNDAnayu-18 anyatamadoSaduSTA tasmAna yuktA kintu prAktanyevetyAdi pAgiva / adhAtrItvasya kAraNaM svayaM karaNaM ca svayameva bhAvanIyaM, tazcaivaM- 1 dhAtrIdotarmalayagi- ko'pi sAdhurbhikSArthaM praviSTo bAlaka rudantamavalokya tajjananImevamAha-aGke gRhANedaM bAlakaM yena na roditi, yadi punastvaM na prapArayAsa saMgamasUrIyAvRttiH nadyahaM vA gRhAmi / sammati kIDanadhAtrItvasya karaNe doSa dRSTAntena bhAvayati MaridacodA0 kollaire vatthavvo datto AhiMDao bhave sIso / avaharai dhAipiMDa aMgulijalaNe ya sAdivvaM // 427 // // 12 // | vyAkhyA-kollakire nagare vAIke varcamAnAH parikSINajaDDamavalAH saGgamasthavirA nAma sUrayaH, taivAnyadA durbhile jAte sati / siMhAbhidhAnaH svaziSya AcAryapade sthApayitvA gacchaM ca sakalaM tasya samanyitra mubhine deze vihArakrameNa preSitaH, svayaM caikAkI tatraiva tasthau, tataH kSetraM navami gairvibhajya tatraiva yatanayA mAsakalpAn varSArAtraM ca kRtavAna, yatanA ca caturvidhA, tadyathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvataca, taba dravyataH pIThaphalakAdiSu kSetrato ksatipATaketu kAlata ekatra pATake mAsaM sthitvA dvitIyamAse'nyatra vasatigaveSaNaM bhAvataH sarvatra nirmamatvaM, tatazca kizcidUne varSe'tikrAnte siMhAcAryasteSAM pradRcinimittaM dattanAmAnaM ziSyaM preSitavAn , sa cAgato, yasminneva / kSetravibhAge pUrva muktAH sUrayastasminneva sthitA dRSTAH, tataH sa khacetasi cintayAmAsa-aho ! bhAvato'pyamI mAsakalpa na vyadadhuH, tasmAnna zithilaiH sahakatra vastavyamiti paribhAvya vasaterbahirmaNDapikAyAmuttIrNaH, tato vanditAH sUrayaH, pRSTAH kuzalavA , kathitaM / siMhAcAryasandieM, tato bhikSAvelAyAmAcAryaiH saha bhikSArtha praviveza, antamAnteSu ca gRheSu prAdito bhikSA jAto vicchAyamukhaH, tataH // 12 // sUrayastasya bhAvamavagamya kacidIzvaragRhe praviSTaH, tatra vyantayadhiSThitaH sadaiva bAlako roditi, tataH sUrayastaM dRSTvA cappuTikApurassaramAlApayAmAsuH, yathA-vatsa! mA tvaM rodIriti, tata eSamAlApite mUriprabhAvataH sA pUtanA vyantarI prANezata, sthito rodituM (tAta) dIpa anukrama [459] ~253~ Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [461] .- "niyukti: [427] + bhASyaM [31] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||31|| bAlaka, jAtaH prahaSTo gRhanAyakaH, tato dApitAstena bhUyAMso modakAH, tA~zca mAhitI dattaH sUribhiH, ajAyata prahRSTaH, tato mutkalito vasatI, tataH sUrayaH svazarIraniHspRhA yathA''gamavidhi prAntakuleSvaTiravA vasatAvRpAjagmuH, pratikramaNavelAyAM ca daco bhaNito-vatsa!|| jApAnIpiNDaM cikitsApiNTaM cAlocaya, sa pAha-yuSmAbhireva sahAI bihutaH, tataH karya me dhAtrIpiNDAdiparibhogaH, sUrayo'voca laghuvAlakakrIDanena krIDanadhAtrIpiNDaH, cappuTikAkaraNataH pUtanAto mocitatvAcikitsApiNDaH, tataH sa praduSTaH svacetasi cintayatisvayaM bhAvato'pi mAsakalpaM na vidadhAti etAdRzaM ca piNDaM dine dine gRhAti mAM punarekadinagRhItamapyAlocayati, tata evaM vicinsya pradUSato vasatevediH sthitaH, tatastasya sUriviSayapradeSadarzanataH kupitayA sUriguNAvarjitayA devatayA tasya zikSArya vasatAvandhakAra savAta ca varSa vikurvita, tataH sa bhayabhItaH sUrInAi-bhagavan ! kutrAI brajAmi', tatastaiH kSIrodajalavadatinirmalahRdayairabhANi-vassa ! ehi vasatau bhavizeti, datta Aha-bhagavan ! na pazyAmpandhakAreNa dvAramiti, tato'nukampayA zleSmaNA sUribhirnijAGgaliruityor3I-|| kRtA, sA ca dIpazikheva jvalituM pravRttA, tataH sa durAtmA datto'cintayat-aho! etasya parigrahe bahirapyasti, evaM ca cintayan devatayA nibhartisatI hA ! duSTaziSyAdhama ! etAdRzAnapi sarvaguNaratnAkarAn sUrInanyathA cintayasi, tato modakalAbhAdiko vRttAntaH sarvo'pi yathAvasthito devatayA kathayAmAse, jAtA tasya bhAvataH pratyAvRttiH kSAmitAH sUrayaH, AlocitaM samyak / sUtra sugarma, navaraM 'sAdivaM' devatAprAtihAryam / etadeva gAyAdyena bhASyakRdriSTaNoti ome saMgamatherA gaccha visajjaMti jaMghabalahINA / navabhAga khetta vasahI dattassa ya Agamo tAhe // (bhaa040)| uvasayabAhiM ThANaM annAuMcheNa saMkileso ya / pUyaNaceDe mA ruya paDilAbhaNa viyaDaNA sammaM // (bhA041) dIpa anukrama [461] bhA031 bhA032 ~254~ Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [462] - "niyukti: [427] + bhASyaM [32] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||32|| piNDaniyu- vyAkhyA-mugama, navaraM pUyaNaceDe'tti pUtanA-duSTavyantarI tayA gRhIte 'ceTe' vAlake roditi, 'vikaTanA : Alocanam / ukta dhAtrIdotermalayani- dhAtrIdvAram / atha dUtIdvAramAha ghe saMgamasUrIyAvRttiH saggAma paramgAme duvihA duI u hoi nAyabvA / sA vA so vA bhaNaI bhaNai va taM channavayaNeNaM // 428 // mAridattodA0 // 126 // vyAkhyA--iha dUtI dvidhA, tayathA-svagrAme paragrAme ca, tatra yasmin grAme sAryasati tasminneva grAme yadi sandezakakathikA hAtahi sA khagrAmadUtI, yA tu paragrAme gatvA sandezaM kathayati sA paragrAmadUtI, ekaikA'pi ca dvidhA, tapathA-kaTA channA ca, taba |sA tava mAtA sa vA tava pitA evaM bhaNati-sandezaM kathayati, sA prakaTA, yA tu taM sandeza chantravacanena kathayati sA chanbA / enamevArtha / savizeSa vyaktIkaroti ekekAvi ya duvihA pAgaDa channA ya channa duvihA u / logucari tatthegA bIyA puNa ubhayapakkhe'vi // 429 // vyAkhyA-iha dUtItvasamAcaraNamapi dUtI, sA'pi caikaikA svagrAmaviSayA paragrAmaviSayA ca dvighA, tadyathA-prakaTA channA ca, satra chinnA punarapi dvidhA, tadyathA-ekA 'lokottare' lokottara eva, dvitIyasaGghATakasAdhorapi guptA ityarthaH / dvitIyA punarubhayapakSe'pi || loke lokottare ca, pArSavartino janasya saGghATakasatkadvitIyasAdhorapi ca guti bhAvaH / svagrAmaparagrAmaviSayAM prakaTA dUtImAha // 126 // bhikkhAI vaccaMte appAhaNi nei khaMtiyAINaM / sA te amugaM mAyA so va piyA te imaM bhaNai // 430 // . vyAkhyA-'bhikSAdau ' bhikSAdinimittaM cetyarthaH, varjastasyaiva grAmasya satke pATakAntare paragrAme vA khaMtiyAINaM' jananyAdI //////////////////////////////////////////////////// dIpa anukrama [462] ~255~ Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [465] - "niyukti: [430] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||430|| nAm ' appANi' sandezaM kathayati, yathA sA te mAtA'sukaM bhagati, sa vA te pitA idaM bhaNati / sammati svAmAraprAmAviyA loko-16 ttare channAM dUtImAha| dait kha garahiyaM appAhiu biiyapaccayA bhaNati / avikobiyA suyA te jA Aha imaM bhaNasu khaMti // 431 / / vyAkhyAko'pi sAdhaH kasyAdhita putrikayA ' apAhitaH sandiSTaH san evaM vicintayati dvatIvaM khala garhitaM. sAvayatvAta. tata evaM vicintya dvitIyapatyayAt-dvitIyasalATakasAdhumoM mAM dUtIdopaduSTuM jJAsIdilyevamartha bhagavantareNedaM bhaNati-pathA 'avikovidA' akuzalA jinazAsane sA tava sutA yA Aha-idaM bhaNa madIyAM 'khanti' jananImiti, sA'pparagatArthasandezikA dvitIyasaGghATakasAdhucittarakSaNAryamevaM bhaNati-vArayiSyAmi tAM nijamutAM yena punarevaM na sandizatIti / sammati svagrAmaviSayAmubhayapakSapacchannA dUtImAhaubhaye'vi ya pacchannA khaMta ! kahijjAhi khaMtiyAe~ tumaM / taM taha saMjAyaMti ya taheva aha taM krejjaasi||32|| vyAkhyA-ubhayasminnapi ca ' lokalokottararUpe pakSe pacchannA dUtIya, yathA 'khaMta 'ti vibhaktilopAta khantasya-piturathayA / 'khantikAyAH jananyAstvaM kathaya, yathA tad viditaM vivakSitaM kArya tathaiva saJjAtam , ayatrA tadvivakSitaM tayaiva kuryAH / sammati prakaTa paragrAmadUtItvamAzritya doSAn dRSTAntenopadarzayati gAmANa doNha verai sejjAyari dhUya tattha khaMtassa / vahapariNaya khaMta'jjhattha(ppAha)NaM va NAe kae juI // 433 // dIpa anukrama [465] ~256~ Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [469] - "niyukti: [434] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||434|| dattakathA piNDaniyu- jAmAiputtapaimAraNaM ca keNa kahiyaMti jaNavAo | jAmAiputtapaimAraeNa khaMteNa me siddhaM // 434 // 8 utpAdanAtarmaLayagi vyAkhyA vistIrNo nAma grAmaH, tasyopakaNThe gokulAbhidho grAmaH, vistIrNagrAme ca dhanadatto nAma kuTumcI, tasya bhAryA priyarIyAtiH ||matiH, tasyA duhitA devakI, sA ca tasminneva grAme suMdareNa pariNItA, tasyAH putro baliSTho, duhitA revatiH, sA ca gokulagrAme saGgamena // 12 // pariNinye, priyamatizcAyuHkSayAta paJcatvamupagatA, dhanadatto'pi saMsArabhayabhIta: pravajyAmagrahIda, gurubhizca sArdai viharati / tataH kAlAntare || punarapi yathAvihArakramaM tatraiva grAme samAgato nijaduhiturdevakyA vasatAvasthAt, tadAnIM ca tayo yorapi grAmayoH parasparaM vairaM varcate, vistIrNagrAmavAsinA ca lokena gokulagrAmasyopari ghATI mUtritA, dhanadacazca sAdhurgokulagrAme bhikSAyai calitavAn, tato devakyA duhitrA zayyAtaryA bhaNito-yathA he pitaH ! tvaM gokulagAme yAsyasi, tato nijadauhicyA revatyAH kathaya yathA taba jananyA sandiSTam-ayaM / grAmastava grAmasyopari channadhATacA samAgamiSyati tataH sakalamapi svakIyamekAnte sthApayariti, tataH sAdhunA tathaiva tasyAH kathita, / / tayA ca nijabhate, tena ca sakalagrAmasya, tataH sarvo'pi grAmaH sannaddhavaddhakavaco'bhavata, Agatazca dvitIyadine dhATacA vistIrNagrAmo ||jAtaM parasparaM mahAddha, tatra mundaro baliSThazca dhATacA saha gatI, saGgamazca gokulagrAme vasati, tatra prayo'pi ca yuddhe pazcatvamupajagmuH, devakI ca patiputrajAmAtRmaraNamAkagya vilapituM mAvartata, lokazca tannivAraNAya samAgato'vAdIva-yadi gokuLagrAmo ghATImAgacchantI nAjJAsyat // tato'sambaddho nAyotsyata, tathA ca na taba pasyAdayo mriyeran, tataH kena durAtmanA gokulanAmo jJApitaH, etaya kokasya vacaH zrutvA / // 127 // saJjAtakopA saivamavAdIta-mayAjAnatyA pitrA duhituH sandiSTa, tatastena sAdhuveSaviDambakena matpatiputrajAmAtRmArakeNa pitrA jJApitaH, tataH sa loke sthAne sthAne vikAraM labhate / pravacanasya ca mAlinyamudapAdi / sUtra sugamam, uktaM dUtIdvAram, atha nimitcadvAramAha dIpa anukrama [469] ~ 257~ Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [471] .- "niyukti: [435] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [9]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra niyamA tikAlabisae'vi nimitte chavvihe bhave dosA / sajjaM tu vaTTamANe Aubhae tatthimaM nAyaM // 435 // ____ vyAkhyA-trikAlaviSaye'pi / atItaviSaye vartamAnaviSaye bhaviSyadviSaye ca pratyeka SaDvidhe lAbhAlAbhamukhaduHkhajIvitamaraNarUpe nimitte niyamAdoSA bhavanti, te ca doSA 'Aubhae 'tti kecidAtmavighAtinastasya sAdhoAraNAdihetava ityarthaH, kecidubhayavighAtinaH ye sAdhoH zeSasya ca jIvasya dhAtahetavaH, upalakSaNametat, kecitkevaLaparavighAtinaca, tatra 'vartamAne vartamAnakAlaviSaye nimitne prayujyamAne 'sadyaH / tatkSaNaM paravighAtakAriNIdaM vakSyamANaM jJAtamudAharaNaM / tadevAha-- AkaMpiyA nimitteNa bhoiNI bhoie ciragayami / puvvabhaNie kahaM te Agau ? ruTTho ya vaDavAe // 436 // vyAkhyA-ko'pi grAmanAyako nijabhAryA pazcAnmuktvA digyAtrAM gataH, sA ca tadbhAryA kenApi sAdhunA nimittenAvajitA, |grAmanAyakena ca dUragatena cintitaM, yathA'hamekAkI pracchanno gatvA nijabhAryAyAveSTitamavekSiSye, sA kiM duHzIlA suzIlA? iti / atha ca tadAryayA sAdhoH sakAzAttadAgamanamavagatya parijanaH sarvo'pi tatsammukhaM preSitaH, pRSTazca bhojakena parijano-yathA bhoH! kayaM madAgamanamajJAyi! iti, sa pAha-bhoginyA kathitamiti, sAdhuzca tadAnI bhojakagRhe samAgato battate, bhoginyAzca pratyayapurassaraM nAyakena saha yajalpitaM yayeSTitaM yo vA'nayA svamo dRSTo yadvA zarIre mapatilakAdi tatsarvaM kathayannAste, atrAntare ca samAgato bhojakaH,18 kRtazca tayA yathocita upacAraH, pRSTA ca tena-kathaM tvayA mamAgamanamavajamme? iti, sA'vAdIta-sAdhunimittAt, tatastena bhaNitam , asti ko'pyanyo'pi pratyayaH, sA tato'vAdI-yuSmAbhiH saha pUrva jalpitaM ceSTitaM ca yo vA mayA svamo dRSTaH yazca mama guhyapadeze 06660000000000000000000000rUkakarUna dIpa anukrama [471] atra ekA prakSepa-gAthA vartate. sA mayA saMpAdita: 'AgamasuttANi' mUlaM evaM saTIkaM ubhaye pustake vartate ~258~ Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [473] - "niyukti: [436] + bhASyaM [33] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||33|| piNDaniyu-tilakastatsarvamanenAvitathaM kathayAmAse, tataH sa IvizavisphuritakopahutavahaH sAdhumapRcchat kathaya sAdho ! kimasyA baDavAyA garbhe'sti ? | utpAdanAkemelayagi- iti, sAdhuH mAha-paJcapuNTra: kizoraH, tataH so'cintayat-yadIdaM satyaM bhaviSyati tAI madbhAryAmapatilakAdikathanamapi satyam , itarathA ava- doSeSu 3 rIyAvRttiH / iyamepa viruddhakarmasamAcArIti vinipAtyA, tata evaM vicintya vaDavAyA garbhaH pATitaH, pAtitaH parisphuran paJcapuNDaH kizoraH, tatastaM dRSTA nimitte sajAtakopopazamaH sAdhumavAdI-yadIdaM na bhavettahiM tvamapi na bhaveriti / mUtra sugamam / etadeva gAthAdvayena bhASyakRviNoti- bhojakakathA // 128 // | dUrA bhoyaNa egAgi Agao pariNayarasa paccoNI / pucchA samaNe kahaNaM sAiyaMkAra sumiNAI // (bhaa042)| bhA0 33 kovo vaDavAganbhaM ca pucchio paMcapuMDamAiMsu / phAlaNadiTe jai neva to tuhaM avitahaM kai vA // (bhA043)|| bhA0 34 vyAkhyA-mugama / navaraM 'payoNI ' sanmukhAgamanaM, 'sAiyaMkAra'tti sapratyayaM svamAdi, api pa-atra sAdhunA samaspayakathanenAtmano vadhaH pAradArikatvaM ca dUSaNaM parihataM, kati punarevaMvidhAH 'avitartha' nimittaM kathayiSyanti ?, tasmAtsarvathA sAdhunA nimittaM | na prayoktavyamiti / uktaM nimittadvAraM, sAmpatamAjIbadvAramAha jAI kula gaNa kamme sippe AjIvaNA u paMcavihA / sUyAe~ asUyAe~ va apANa kahehi ekeke // 437 // ___ vyAkhyA-AjIvanA paJcavidhA, tayathA-'jAtiviSayA' jAtimAjIvanIkarotItyarthaH, evaM kulaviSayA gaNaviSayA karmaviSayA zilpaviSayA ca, sA cA''jIvanakai kasmina bhede dvidhA, tadyathA-sUcayA''smAnaM kathayati, asUcadhA ca, tA 'sUcA' vacanabhaGgivizeSeNa / kathanaM asUcA' sphuTavacanena / tatra jAtyAdInAM lakSaNamAha dIpa anukrama [473] // 128 // ~ 259~ Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [476] .- "niyukti: [438] + bhASyaM [34] + prakSepaM [5...]" . prata gAthAMka ni/bhA/pra ||438|| jAIkule vibhAsA gaNo u mallAi kamma kisimAI / tulAi sippaDaNAvajjagaM ca kaMmeyarA''vajaM // 438 // vyAkhyA-jAtikule 'vibhApA' vividha bhASaNaM kArya, tacaivaM-jAti:-brAhmaNAdikA kulam-ugrAdi , athavA mAtuH samutthA jAtiH pitRsamutthaM kulaM / 'gaNaH " mallAdivRnda, karma-kRSyAdi, 'zillaM' tUNodi-tUNenasIvanaprabhRti, athavA 'anAvakam ' aprItyutpAdaka karma itaratu 'AvarjakaM' pItyutpAdakaM zilpam, anye tvAH -anAcAryopadiSTaM kameM AcAryopadiSTaM tu zilpamiti / tatra yathA / sAdhuH sUcayA svajAtiprakaTanAjAtimupajIvati tathA darzayatihomAyavitahakaraNe najjai jaha sottiyassa puttotti / vasio vesa gurukule AyariyaguNe va sUei // 439 // vyAkhyA-sAdhubhikSArthamaTan brAhmaNagRhe praviSTaH sastasya putraM homAdikriyAH kurvANaM dRSTvA tadabhimukhaM prati sva nAtiprakaTanAya jalpati-homAdikriyANAmavitathakaraNe eSa tava putro jJAyate-yathA zrotriyasya putra iti, yadivoSita eSa samyagurukule iti jJAyate athavA sUcayatyeSa tava putra Atmana AcAryaguNAn , tato niyamAdeSa mahAnAcAryoM bhaviSyatIti / tata evamukta sa brAhmaNo vadatisAdho ! tvamavazyaM brAhmaNo yenetthaM homAdInAmavitathatvaM jAnAsi, sAdhuzca maunenAvatiSThate, etacca sUcayA svajAtimakaTanam / atra cAneke doSAH, tathAhi-yadi sa brAhmaNo bhadrakastahi svajAtipakSapAtataH prabhUtamAhArAdikaM dApayati, tadapi ca jAtyupajIvananimittamiti bhaga-18 vatA pratiSiddham , atha prAntastahi bhraSTo'yaM pApAtmA brAhmaNyaM parityaktamiti vicintya svagRhaniSkAsanAdi karoti, asUcayA tu jAtyA-| jIvanaM pRSTo'pRSTo vA''hArArtha svajAti prakaTayati-yathA'I brAhmaNa iti, tatrApyanantaroktA eva doSAH, kSatriyAdijAtiSapi, evaM kulAdiSvapi bhAvanIyam / etadeva kiJcidvyaktIkurvanAha dIpa anukrama [476] wwsaneiorary.org ~260~ Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||440|| dIpa anukrama [478] piNDaniryukamalayagi rIyAvRciH / / 129 / / mUlaM [ 478 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita * "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [440] + bhASyaM [ 34...] + prakSepaM [5...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH 80 sammamasammA kiriyA aNeNa UNA'hiyA va vivarIyA / samihAmaMtA huiThANajAgakAle ya ghosAI // 440 // vyAkhyA - sAdhubhikSArthamaTana kvacid brAhmaNagRhe praviSTaH saMstasya putraM homAdikriyAH kurvANaM dRSTrA pitaraM prati svajAtimakaTanAtha jalpati-anena tava putreNa samyagasamyagvA homAdikA kriyA kRtA, tatrAsamyak tridhA, tathathA - UnA'dhikA viparItA vA, samyak sami dhAdIn ghopAdIMzca yathA'vasthitAnAzritya tatra 'samiSaH ' azvatthAdivRkSANAM pratizAkhAkhaNDAni ' mantrAH praNavamabhRtikA akSarapaddha* tayaH 'Ahuti' agnau ghRtAdeH prakSepaH sthAnam utkaTAdi ' yAgaH ' azvamedhAdiH 'kAla:' prabhAtAdi 'ghoSA' udAttAdayaH, Adiza*bdAdrasvadIrghAdivarNaparigrahaH, evaM cokte sa sAdhuM brAhmaNaM jAnAti, tathA ca sati bhadre mAnte vA pUrvavadoSA vaktavyAH / uktaM jAterupajI* vanam atha kulAdyupajIvanamAha- 1 Education Inte uggAikulevi emeva gaNe maMDalappabesAI / deuladarisaNabhAsAuvaNayaNe daMDamAIyA // 441 // vyAkhyA -' evameva ' jAtAviva kulAdiSvapi ugrAdiSUpajIvanaM avagantavyaM yathA ko'pi sAdhusyakule bhikSArthI praviSTaH, tatra ca OM tatputraM padAtIn yathAvadArakSakakarmasu niyuJjAnaM dRSTvA tatpitaramAha-- jJAyate tava putro'pravedito'pi yathAyogaM padAtInAM niyojanenograkulasambhUta iti, tataH sa jAnAti eSo'pi sAdhukulasamutpanna iti idaM tu sUcayA svakulamakAzanaM, yadA tu sphuTavAcaiva svakulamAvedayati * yathA'haM ugrakulaH bhogakula ityAdi tadA'sUcayA prakaTanaM teSAM bhadraprAntatve pUrvoktAnusAreNa doSA vaktavyAH / tathA 'gaNe' gaNaviSaye 9 maNDalapravezAdi, ihAkaravala (karavATa ) ke praviSTasyaikasya mallasya yalubhyaM bhUkhaNDa tanmaNDalaM, tatra varttamAnasya pratidvandvino mahasya vighAtAya For Pale Only ~261~ 0 utpAdanAdoSeSu 4 AjIva doSe 5 bhedaH // 129 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [479] .. "niyukti: [441] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 441|| yA pravezastadAdi, AdizabdAdrIcAgrahAdiparigrahaH, tathA ' devakuladarzana' yuddhamaveze cAmuNDApatimApaNamanaM, 'bhASopanayanaM' pratimallAhAnAya tathA tathA vacanadaukanaM daNDAdikA' dharaNipAtacchuptAGkayuddhaprabhRtayaH, etAn gaNapade praviSTaH san tatputrasya prazaMsati, tathA ca sati tena jJAyate yathaipo'pi sAdhurmala ityAdi prAgvat / karmazilpayorAjIvanamAha kattari paoaNAvekkhavatthu bahuvittharesu emeva / kammasu ya sippesu ya sammamasammesu sUIyarA // 442 // vyAkhyA-karmasu zilpeSu caivameva-kulAdAvivopajIvanaM vaktavyaM, katham ? ityAha-karcari' karmaNAM zilpAnAM ca vidhAyake, upalakSaNametat vidhApake ca vaNijAdau, saptamI cAtra pAThayathe, tato'yamartha:-kartuH kArApakasya ca prayojanApekSeSu bhUmivilikhanAdiSu samayojananimittaM dhiyamANeSu halAdiSu vastu, sUtre cAtra vibhaktilopa ApatvAt , 'bahuvistareSu prabhUteSu nAnAvidheSu ca, sampagasampagiti vA sAmocyamAneSu-zobhanAmyazobhanAnIti vA kathyamAneSu yadAtmani karmANa zilpe vA kauzalajJApanaM tattayorupajIvanam / iyamatra bhAvanA-18 praviSTaH san sAdhuH kRSyAdeH kartuH kArApakasya vA tatpayojanApekSaNIyAni nAnArUpANi halAdIni bahUni vastUni tAni dRSTvA''tmanaH karmaNi zilpe vA kauzalajJApanAya zobhanAnyazobhanAnIti vA yakti tatkarmazilpayorAjIvanam / anena ca prakAreNa kauzalajJApana sUcAsphuTavacanena ca kauzalakathanamasUcA / uktamAjIbadvAram, atha banIpakadvAraM vaktavyaM, tatra prathamato banIpakasya bhedAnirukti ca zabdasyAha| samaNe mAhaNi kivaNe atihI sANe ya hoi paMcamae / vaNi jAyaNatti vaNio pAyappANaM vaNeiti // 443 / / //////////////////////////////////////////////////////////////// dIpa anukrama [479] mational ~2624 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [481] .. "niyukti: [443] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 443|| piNDaniyu- vyAkhyA-canIpakaH paJcadhA, tadyathA-' zramaNe' zramaNaviSayaH brAhmage kRpaNe'tithau zuni ca paJcamo bhavati, tatra canIpaka iti utpAdanAkemaikayagi- vanirityayaM cAturyAcane, 'vanu yAcane' iti vacanAt, tato canuve-pAyo dAyakasammateSu zramaNAdiSvAtmAnaM bhaktaM darzayitvA piNDaM yAcate doSeSu 5 rIyAdRttiH iti 'vaNiutti banIpakaH, auNAdika IpakAtyayaH / sampati prakArAntareNa banIpakazabdanirukti pratipAdayati banIpake // 13 // mayamAivacchagaMpiva vaNei AhAramAilobheNaM / samaNesu mAhaNesu ya kiviNA'tihisANabhattesu // 444 // M5 bhedAH vyAkhyA--'mRtA' paJcatvamupagatA mAtA yasya vatsakasya-tarNakasya tamiva gopAlako'nyasyAM gIvizeSaH, 'AhArAdilobhena' bhaktapAtravastulubdhatayA zramaNeSu brAhmaNeSu kRpaNAtithivabhakteSu vanati-bhaktamAtmAnaM darzayatIti banIpakA, pUrvavadoNAdika iMpakapratyayaH / / sammati yAvantaH zramaNazabdavAcyAstAvato darzayitvA teSu vanIpakatvaM yathA bhavati tathA darzayati| niggaMtha sakka tAvasa geruya AjIva paMcahA samaNA / tesi parivesaNAe lobheNa vaNija ko appaM ? // 445 // vyAkhyA-'nirgranthAH' sAghavaH 'zAkyAH' mAyAsUnavIyAH, tApasAH' vanavAsinaH pAkhaNDinaH 'gairukAH' gehakaraJjitakAvAsasaH parivrAjakAH 'AjIvakAH' gozAlakaziSyA iti 'paJcadhA' pazcamakArAH zrapaNA bhavanti, eteSAM ca yathAyoga gRhigRheSu samA-| gatAnA 'pariveSaNe' bhojanapradAne kriyamANe sati ko'pyAhAralampaTaH sAdhuH 'lobhena' AhArAdilubdhatayA banati-zAkyAdibhaktamA H // 130 // tmAnaM darzayati, tadbhaktagRhiNaH purata iti sAmarthyagampam / iha prAyaH zAkpA gairukA vA gRhigRheSu mujate tatastAn mukhAnAnadhikRtya / yathA sAdhurvanIpakatvaM kurute tathA darzayati dIpa anukrama [481] ~263~ Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [484] .. "niyukti: [446] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||446|| bhaMti cittakamma ThiyA va kAruNiya dANaruiNo vA / avi kAmagaddahesuvi na narasaI kiM puNa jaIsu ? // 446 // vyAkhyA evaM nAma nizcalA bhagavanto'mI zAkyAdayo bhuJjate yathA citrakarmalikhitA iva bhuJjAnA lakSyante, tathA paramakAruNikA ete dAnarucayazca, tata etebhyo'vazyaM bhojanaM dAtavyam , api ca 'kAmagardabheSvapi' maithune gardavivAtipasake brAhmaNeviti gamyate, darsa na nazyati , kiM punaramISu zAkyAdiSu, etebhyo dattapatizayena bahuphaLamiti bhAvaH, tasmAdAtavyapetebhyo vizeSataH / atra doSAn darzayatimicchattathirIkaraNaM ugamadosA ya tesu vA gacche / caDukAradinnadANA paJcatthiga mA puNo iMtu // 44 // vyAkhyA evaM hi zAkyAdiprazaMsane loke mithyAtvaM sthirIkRtaM bhavati, tathAhi-sAdhano'pyamUna prazaMsanti tasmAdeteSAM satya iti, tathA yadi bhaktA bhadrakA bhaveyuH tata itthaM sAdhuprazaMsAmupalabhya tayogamAdhAkarmikAdi samAcareyuH, tatastarampApA kadA citsAdhuveSamapahAya teSu zAkyAdiSu gaccheyuH, tathA loke car3hakAriNa ete janmAntare'pyadatcadAnA AhArAdhaya zvAna ivAtmAnaM darzayajantItyavarNavAdaH, yadi punaH zAkyAdayaH zAkyAdibhaktA cA 'pratyarthikAH' atyanIkA bhaveyuH tataH pradveSataH prazaMsAvacanamavajJAyetyaM brUyu:18|mA punaratra bhavanta AyAnviti / brAhmaNabhaktAnAM purato brAhmaNaprazaMsArUpaM banIpakatvaM yathA karoti tathA darzayati loyANuggahakArisu bhUmIdevesu bahuphalaM dANaM / avi nAma baMbhabaMdhusu kiM puNa chakkAmaniraesu ? // 448 // vyAkhyA-piNDamadAnAdinA lokopakAriSu bhUmidevedhu brAhmaNeSvapi nAma brahmabandhuSvapi-jAtimAtrabrAhmaNeSvapi dAnaM dIya dIpa anukrama [484] ~264~ Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [486] .. "niyukti: [448] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra // 448|| piNDaniyu- mAnaM bahuphalaM bhavati, kiM punaryajanayAjanAdirUpapakarmanirateSu ?, teSu vizeSato bahuphalaM bhaviSyatIti bhAvaH / sampati kupaNabhaktAnAM | utpAdanAtermalayagi- purataH kRpaNaprazaMsArUpaM vanIpakatvaM yathA samAcarati tathA pratipAdayati doSeSu 5 kivaNesu dummaNesu ya abaMdhavAyaMkajugiyaMgesuM / pUyAhijje loe dANapaDAgaM harai dito // 449 // vanIpakeSu vyAkhyA-iha lokaH pUjAhAryaH-pUjayA hiyate-Avaryate iti pUjAhAryaH-pUjitapUjako, na ko'pi kRpaNAdibhyo dadAti, bhedAH // 13 // tataH kRpaNeSu tatheSTaviyogAdinA durmanastu tathA'vAndhaveSu tathA''taDo-jvarAdistayogAdAtaDino'pyAtahAsteSu tathA 'junintAGgeSu c| kartitahastapAdAyavayaveSu nirAkAGkSatayA dadasmiloke dAnapatAkA ' harati ' gRhNAti / sAmpratamativibhaktAnAM purato'tithimazaMsArUpaM vinIpakatvaM yathA sAdhurvidadhAti tathA darzayati| pAeNa dei logo uvagArisu pariciesu'jjhusie vA / jo puNa aDhAkhinnaM atihiM pUei taM dANaM // 450 / / vyAkhyA-iha prAyeNa loka upakAriSu yadvA pariciteSu yadivA ' adhyupite' Azrite dadAti bhaktAdi, yaH punaradhvakhinnamatithi pUjayati tadeva dAna, jagati pradhAnamiti zeSaH / adhunA zunAM bhaktAnAM purataH zunakapazaMsArUpaM vanIpakatvaM kurvan yakti tadu-18 padarzayati // 13 // avi nAma hojja sulabho goNAINaM taNAi aahaaro| chicchikkArahayANaM na hu sulaho hoi suNagANaM // 451 // kelAsabhavaNA ee, AgayA gujjhagA mahiM / caraMti jakkharUveNaM, pUyA'pUyA hiyA'hiyA // 452 // dIpa anukrama [486] Homurary.org ~265~ Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||452|| dIpa anukrama [ 490 ] "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 490 ] * "niryukti: [ 452 ] + bhASyaM [ 34...] + prakSepaM [5...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vyAkhyA - api nAma gavAdInAM tRNAdika AhAro bhavet sulabha, chicchikA rahatAnAM svamISAM zUnAM na tu kadAcanApi bhavati sulabhaH, tata etebhyo yaddIyate tadeva bahuphalamiti bhAvaH api ca naite zvAnaH zvAna eva, kintu 'gudyakA' devavizeSA 'kailAsabhavanAtU ' kailAsaparvatarUpAdAzrayAdAgatya 'mahIM' pRthivIM yakSarUpeNa zvAkRtyA caranti tata eteSAM pUjA'pUjA ca yathAsaGkhyaM hitA'hitA ceti / sampati brAhmaNAdiviSayavanIpakatve doSAnAha majjha bhAvo do loe paNAmahejjami / ekkeke pugvRttA bhaddagapaMtAiNo dosA // 453 // vyAkhyA- ' etena ' anena sAbunA 'majjha' madIyaH 'bhAva: ' bhaktatvalakSaNaH 'dRSTaH ' avagato 'loke' brAhmaNAdI, kiMviziSTe ? ityAha-' praNAmahAyeM' praNAmaH praNamanaM tena, upalakSaNametat dAnAdinA ca, hAyeM- AvarjanIye, tata ekaikasmin brAhmaNAdiviSaye vanIpakatve pUrvoktA bhadrakamAntAdayo doSA bhAvanIyAH kimuktaM bhavati ?-yadi bhadrakastarhi prazaMsAvacanato vazIkRta AdhAkarmAdi kRtvA prayacchati, atha prAntastarhi gRhaniSkAsanAdi karoti / iha mAk 'sANe puNa hoi paMcamae' ityuktaM tatra sANagrahaNaM kAkAdInAmupalakSaNaM, tena kAkAdiSvapi vanIpakatvaM draSTavyaM tathA cAha emeva kAgamAI sANaggaNeNa sUiyA hoMti / jo vA jaMmi pasanto vaNai tahiM pupuTTho vA // 454 // vyAkhyA---' evameva ' vanIpakatvamarUpaNAviSayatvena zvagrahaNena kAkAdayo'pi sUcitA bhavanti, tatastatrApi vanIpakatvaM bhAvanIyam / || etadeva vyAptipurassaramAha-yo vA yatra kAkAdau pUjakatvena prasaktastatra kAkAdisvarUpaM pRSTo'pRSTo vA 'vanati' prazaMsAdvAreNA''tmAnaM bhaktaM darzayati / sammati banIpakatvaM kurvataH sAthoryuktyA doSagarI yastvaM prakaTayati- Education Intemational For Parts Only ~266~ 0 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||455|| dIpa anukrama [493 ] piNDaniryu termayAga pAvRttiH "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 493 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita // 132 // 80 "niryuktiH [455] + bhASyaM [ 34...] + prakSepaM [5...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH dANaM na hoi aphalaM pattamapatsu sannijujjataM / iya vibhaNievi dosA pasaMsao kiM puNa apatte ? // 455 // vyAkhyA - iha pAtreSyapAtreSu vA sanniyujyamAnaM dAnaM na bhavatyaphalamityapi bhaNite dopaH, apAdAnasya pAtradAnasamatayA mazaM| sanena samyaktvA vicArasambhavAt kiM punaH apAtrANyeva sAkSAt masataH ?, tatra sutarAM mahAn doSo, mithyAtvasthirIkaraNAdidoSabhAvAditi / tadevamuktaM vanIpakadvAraM samprati cikitsAdvAramAha--- bhAi ya nAhaM vejjo ahavA'vi kahei appaNo kiriyaM / ahahvAvi vijjayAe tivih timicchA muNeyavvA // 456 // vyAkhyA - iha ' cikitsA' rogapratIkAro rogapratIkAropadezo vA vivakSitA, tataH sAdhUnadhikRtya 'trividhA' triprakArA cikitsA jJAtavyA, tathathA kenApi rogiNA rogapratIkAraM sAdhuH pRSTaH sannAha-kimahaM vaiyaH ?, etAvatA ca kimuktaM bhavati ?-vaiyasya samIpe gatvA cikitsA praSTavyA itpabudhabodhanAdekA cikitsA, athavA rogiNaH pRSTaH sametramAha-mamApyevaMvidho vyAdhirAsIt sa cAmukena bheSajenopazAntimagamat eSA dvitIyA cikitsA, athavA vaidyatayA vaidhIbhUya sAkSAcikitsAM karoti, eSA tRtIyA / ihAthe dve cikitse sUkSme, tRtIyA tu bAdarA / tatrAdyAM vyAcikhyAsurAha-- bhikkhAi gao rogI ki vijjo'haMti pucchio bhaNai / atthAvatIeN kayA abuhANaM bohaNA evaM // 457 // vyAkhyA- 'bhikSAdo' bhikSAdinimittaM gataH san 'rogI 'ti atra tRtIyAyeM prathamA rogiNA pRSTaH sannAha kimahaM vaidyaH ? yena kathayAmi, evaM cokte sati 'arthApattyA ' sAmarthyAdadhAnAM traiyasya pArzve gatvA cikitsA kAryate ityajAnatAM bodhanA- anantaroktasyArthasya jJApanA kRtA bhavati / dvitIyAM vyAkhyAnayati -- For Penal Use On ~267~ 0 utpAdanA doSeSu 6 cikitsAdoSaH // 132 // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [496] .- "niryukti: [458] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||458|| erisaya ciya dukkhaM bhesajjeNa amugeNa pauNaM me / sahasuppannaM va ruyaM vAremo aTThamAIhiM // 458 // vyAkhyA-etAdRzameva 'duHkha duHkhakAraNabhUtaM gaDDAyamukena bheSanena 'praguNaM' naSTavedanamabhUta, tathA varSa 'sahasolanAm / akasmAtpanA rujamaSTamAdibhivAsyAmaH / 'tatthopanna rogaM aTTameNa nivArae' itpAdi paramamunivacanamAmApAt , tasmAdbhavatA'pi tathA kartavyamiti bhAvaH / tRtIyAM cikitsA vipazvayitumAhaall saMsodhaNa saMsamaNaM niyANaparivajjaNaM ca jaM tattha / AgaMtu dhAukhobhe ya Amae kuNai kiriyaM tu // 459 // vyAkhyA-Agantuke ghAtakSobhe ca 'sUcanAtsUtra mitikRtvA dhAtukSobhaje cA''mape-roge samatvako sati tA yatkiyAM kroti.| tadyathA-saMzodhanaM harItakyAdidAnena pittAyupazamanaM, tathA 'nidAnaparivanenaM ' rogakAraNaparivarnameM ca, esA tRtIyA cikitsA / atra doSAnAha. assaMjamajogANaM pasaMdhaNaM kAyaghAya ayagolo / dubbalabagghAharaNaM accuye giNhaNuDDAhe // 460 // vyAkhyA-'asaMyamayogAnA' sAvadhavyApArANAM 'pasandhana' sAtatyena pravartanamidaM cikitsAkaraNaM yato gRhasthastatAyogolakasamAnaH tatastena nIrogIbhUtena ye kAyaghAtA yAvajIvaM mavaya'nte te sarve'pi sAdhucikitsApravartitA iti cikitsAkaraNaM sAtasatyenAsaMyamayogAnAM nibandhanam / tathA cAtra durbalavyAghraSTAnto-payA'TayAmAnthyena bhakSyamamAmuvan durbalo vyAghraH kanApyAnyApanava 1 sayola rogamaSTamena nivaaryen| dIpa anukrama [496] ~268~ Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [498] .- "niyukti: [460] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||460|| utpAdanAyAM 6 cikitsApiNDa:7-10 krodhAdikAH piNDaniyu- nAya cikitsyate, cikitsitazca paguNIbhUtaH prathamatastasyaiva vaidyasya vighAtaM karoti, tataH zeSANAM bahUnAM jIvAnAm , eghameSo'pi gRhastha tamelayagi- sAdhunA cikitsyamAnaH sAdhoH saMyamaprANAn inti, zeSA~zca pRthivIkAyAdIniti / yadi punaH kathamapi cikitsyamAnasyApi tasyAtiza- yena rogasyodayaH-prAdurbhAvo bhavati, tato'hamanenAtizayena rogIkRta iti saJjAtakopo rAjakulAdau grAhayati, tathA ca sati uDDAhA- pravacanasya mAlinyamiti / uktaM cikitsAdvAram , adhunA krodhAdidvAracatuSTayaM vivakSuH prathamataH krodhAdipiNDadRSTAntAnAM nagarANi krodhAdhu- // 13 // tpatteH kAraNAni ca pratipAdayatihatthakappa giriphulliya rAyagihaM khalu taheva caMpA ya / kaDaghayapunne iTTaga laDDuga taha sIhakesarae // 461 // vyAkhyA-krodhapiNDadRSTAntasya nagaraM hastakalpa, mAnapiNDadRSTAntasya giripuSpitaM, mAyApiNDadRSTAntasya rAjagRhaM, lobhapiNDadRSTAntasya campA / tathA kRtAn ghRtapUrNAnalabhamAnasya krodhotpattiH, sevakikA alabhamAnasya mAnasyotpattiH, modakAmAzritya mAyotpattiH, hA siMhakesarasajJAna modakAnalabhamAnasya lobhotpattiH / sampati krodhapiNDasya sambhavamAha vijjAtavappabhAvaM rAyakule vA'vi vallabhattaM se / nAuM orassabalaM jo labbhai kohapiMDo so // 462 // ___ vyAkhyA-sa sAdho: 'vidyAprabhAvam ' uccATanamAraNAdikaM tapaHprabhAva' zApadAnAdikaM rAjakule ballamatvaM vA jJAtvA yadivA aurasya bala-sahasrayodhitvAdikaM jJAtvA yaH piNDo 'labhyate' gRhasthena dIyate sa krodhapiNDaH / athavA'nyathA krodhapiNDasambhavaH, tameva darzayati 00000000000000000000000000000000 dIpa anukrama [498] 1064600000000000000000 // 13 // Hereasaramorg ~ 269~ Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||463|| dIpa anukrama [501] Education t "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [501 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ******* 80 "niryuktiH [ 463 ] + bhASyaM [ 34...] + prakSepaM [5...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH annesi dijjamANe jAyaMto vA alaDio kuppe / kohaphalaMmi'vi diTThe jo lambhai kohapiMDo so // 463 // vyAkhyA--' anyebhyaH' brAhmaNAdibhyo dIyamAne yAcamAno'pi sAdhuryadA na labhate tadA'labdhimAn san kupyeta, kupite ca sati tasmin sAdhuH kupito bhanyo na bhavatIti yaddIyate sa krocapiNDaH / yadivA tasminnanyatra vA krodhaphale maraNAdizApe phalavati dRSTe yo labhyate sa krodhapiNDaH / atraivodAharaNamAha karaya bhattamala annahiM dAhitya eva vaJcato / thero bhoyaNa taie AikkhaNa khAmaNA dANe || 464 || vyAkhyA - hastakalpe nagare kacidrAhmaNagRhe mRtakabhakte mAsike dIyamAne ko'pi sAghurmAsa paNaparyavasAne bhikSArthI praviveza, dRTTA tena ghRtapUrA brAhmaNebhyo dIyamAnAH so'pi ca sAdhuH pratiSiddho dauvArikeNa, tataH kupito'vAdIt, 'anahiM dAhitya 'ti, asya cAyamartha:-asmin mAsike tAvanmayA na labdhaM tato'nyasmin mAsike dAsyatheti, evaM coktvA nirgataH daivayogena ca tatrAnyanmAnuSaM paJcapaddinamadhye mRtaM satastasya mAsike dIyamAne bhUyaH sa eva sAdhurmAsalapaNapAraNe gataH, tathaiva ca pratiSiddho dauvArikeNa, tataH bhUyo'pi kupito'vAdIt-- 'annahiM dAhitya 'tti, tataH punarapi daivayogena tatrAnyanmAnuSamupagataM tatastasyApi mAsike sa eva sAdhurmAsakSamaNaH pAraNe bhikSArthamAgataH, tathaiva ca pratiSiddho dauvArikeNa bhaNati- 'anahiM dAhitya'tti, etaca zrutvA tena sthavireNa dauvArikeNa cintitaM, purA'pyetena vAradvayamitthaM zApo vitIrNastato dve mAnuSe upagate sampati tRtIyabelA tato kimapi mAnuSaM priyatAmiti jAtA'nukaspena sarvo'pi vRtAnto gRhanAyakAya niveditaH tena ca samAgatya sAdaraM sAdhuM kSamayitvA ghRtapUrAdikaM tasmai yathecchaM vyatAri, sa krodhapiNDaH / sUtraM sugamaM, navaraM 'karakabhaktaM ' mRtakabhojanaM mAsikAdi / tadevamuktaH krodhapiNDaH sampati mAnapiNDasya sambhavamAha- For Para Lise Only ~270~ yog Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [503] .. "niyukti: [465] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: doSa krodha prata gAthAMka ni/bhA/pra ||465|| zAntI piNDaniyu- occhAhio pareNa va laDipasaMsAhiM vA samuttaio / avamANio pareNa ya jo esai mANapiMDo so // 465 // 1 utpAdanA tameLayagi- vyAkhyA-utsAhitaH / tvamevAsya kAryasya karaNe samartha ityevamutkarSitaH pareNa ' apareNa sAdhyAdinA, 'vA' vikalpe, tathA rIyAvRttiH bAlabdhiprazaMsAbhyAM 'samuttado' garvito yathA'haM yatra kApi brajAmi tatra sarvatrApi labhe tathaiva ca jano mA prazaMsatItyevamabhimAnavAn, mAnapAra yadvA na kimapi tvayA siddhayatItyevamapamAnito'pareNAGkAravazAya eSayati piNDaM sa tasya mAnapiNDaH / atra ca kssullkodaahrnnN-giripu||134|| pite nagare siMhAbhidhAnAH sUrayaH saparivArAH samAyayuH, anyadA ca tatra sevakikAkSaNaH samajani, tasmiMzca divase sUtrapauruSyanantaramekara taruNazramaNAnAM samavAyo'bhavat , babhUva ca parasparaM samullApaH, tatra ko'pyavAdIta-ko nAmateSAM madhye mAtareva sevakikA AneSyati tatra guNacandrAbhidhaH kSulakaH pratyavAdId-ahamAneSyAmi, tataH so'bhANIn-yadi tAH sarvasAdhUnAM na paripUrNA ghRtaguDarahitA vA tato na tAbhiH prayojana, tasmAyayavazyamAnetavyAstAhi paripUrNA ghRtaguDasammizrAzcAnetavyAH, kSullaka Aha-yAzIstvamicchasi tAdRzIrAneBNyAmi, evaM ca kRtvA pratijJAM nAndIpAtramAdAya bhikSArtha nirjagAma, praviSTazca kApi kauTumbikagRhe, dRSTAva tatra pracurAH sevakikAH, ghRta guDAdIni ca prabhUtAni praguNIkRtAni, tato'nekadhA vacanabhaGgIbhiH sulocanAbhidhAnA kauTumbikagRhiNI yAcitA, tayA ca sarvathA patipiddho-na kimapi te dadAmIti, tataH saJjAtAmarSeNa vabhaNe kSulakena-niyamAdimA: sepakikAH savRtaguDA mayA gRhItavyAH, mulocanA'pi| sAmarpa kSullakavacaH zrutvA sakhAtaprakopA pratyuvAca-yadi tvametAsAM sevakikAnAM kimapi labhase tato me nAsApuTe khayA prasravaNaM kRtamiti / / // 134 // tataH kSullako'cintayad-avazyametanmayA vidhAtavyam , evaM ca vicintya gRhAniyo, papaccha ca kasyApi pA-kaspedaM gRham ? iti, so'vAdI-viSNumitrasya, tataH punarapi kSullakaH pRcchati-sa idAnIM ka vartate , tenoktaM-papadi, tataH parSadi gavA saharSa isa parpajanAn dIpa anukrama [503] ~ 271~ Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [503] .. "niyukti: [465] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||465|| 40000000000000 paSTavAn-bho ! yuSmAkaM madhye ko viSNumitraH, janA avAdiSuH-ki sAdho ! taba tena prayojanaM?, sAdhusvocat-taM kimapi yAciSye, sa ca teSAM sarveSAmapi pAyo bhaginIpatiriti sahAsaM tairavAci-kRpaNo'sau na te kimapi dAspatItyasmAneva yAcasva, tato vissnnumitro|| |mA me'pabhrAjanA bhUditi teSAmagrataH kRtvA vabhANa-ahaM bho ! viSNumitro'I yAcasva mAM kimapi, mA kelivacanamamIpAM kaNe kApI, tato'vAdIt kSullakA-yAce'haM yadi tvaM mahelApradhAnAnAM paNNAM puruSANAmanyatamo na bhavati, tataH parpajanA avAdiSuH-ke te paT puruSA mahelApradhAnA ? yeSAmanyatamo'yamAzaGkAyate, tataH kSullaka Aha-zvetAGgalivakoDAyaka: kiGkaraH sAyakaH dhaivariGgI hadajha iti, eteSAM // ca paNNAmapi kathAnakAnyamUni-kacidrAme ko'pi puruSo nijabhAyaryAcchandAnuvartI, sa ca pAtareva jAtabubhukSo nijabhArgI bhojanaM yAcate,18 sA ca vadati-nAhamAlasyenosthAtumutsahe tatastvameva samAkarSa culyA bhasma prakSipa tatra prAtivezmikagRhAdAnIya baDhi prajyAlaya tamindha-1 nakSepeNa samAropaya culyAH zirasi sthAlI, evaM yAvatyaktvA kathapa, tato'haM pariveSayAmIti, sa ca tayaiva pratidivasaM kurute, tato lokena mAtarevAsya culyA bhasmasamAkarSaNena cetIbhUtAGgulidarzanAtsahAsaM zvetAGguliriti nAma kRtam, epa zvetAGgaliH / tathA kacidAme ko'pi puruSo nijabhAyomukhadarzanasukhalampaTastadAdezavI, anyadA tayA bhAryayA babhaNe-yathA'hamAlaspena bhakkA, tatastvamevodaka / taDAgAdAnaya, sa ca devatA''dezamiva bhAryA''dezamabhimanyamAnaH prativadati-yadAdizasi priye ! tadahaM karomi, tato divase mA loko bAmA drAkSIditi rAtrau pazcimayAme samutthAya pratidivasaM taDAgAdudakamAnayati, tasya ca tatra gamanAgamane kurvataH padasazcArazabdazravaNato | ghaTabharaNabuddhadazabdazravaNatazca taDAgapAlIkSeSu pramuptA bakA utthAyoDDIyante, epa ca vRttAnto lokena viditaH, tato'spArthasya sUcanArtha hAsena bakoTTAyaka iti nAma kRtaM, eSa bakoDDAyakaH / tathA kacidvApe ko'pi puruSo bhAryAstanajayanAdisparzalampaTo bhAcchindAnuvatI, saca dIpa anukrama [503] 0000000000000 ~272~ Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [503] .- "niyukti: [465] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||465|| piNDaniyu termalayagirIyAtiH // 13 // mAtarevotthAya kRtAJjalipagraho vadati-dayite ! kiM karomi!, sA ca badati-taDAgAdudakamAnaya, tato yastriyA samAdizatItyuditvA utpAdanAtaDAgAdudakamAnayati, punarapi bhaNati-kiM karomi pANezvari !, sA vadati-kusUlAdAkRSya taNDulAna kaNDaya, evaM yAvadbhojanAdU mama yA mAnapipAdAna prakSAlya ghRtena phANayeti, sa ca sarva tathaiva karoti, tata evaM lokena jJAtvA tasya kiGkara iti nAma nivezitaM, eSa kingkrH|| NDe dRSTAntaH tathA kacidrAme ko'pi puruSo bhAryA''dezavatI, sa cAnyadA nijabhAryAmavAdIt-prANezvari ! snAtumahamicchAmi, tayoktaM-yayevaM tadyo-18 malakAn zilAyAM varsaya paridhehi sAnapotikA abhyaGgaya telenAtmAnaM gRhANa ca ghaTaM tatastaDAge snAtvA ghaTaM ca jalena bhRtvA samAga-18|| ccheti, sa ca devatAzeSAmiya bhAryA''dezaM zirasi nidhAya tathaiva karoti, evaM ca sarvadaiva, tato lokenAsyArthasya prakaTanArthe hAsenAsya nAyaka iti nAma kRtaM, epa snAyakaH / tathA kaciddhAme ko'pi puruSo bhAryA''dezavidhAyI, anyadA ca sA rasavatyAmAsane samupaviSTA | vartate, sA ca tena bhojanamayAci, tayokta-mama samIpe sthAlamAdAya samAgaccheH, so'pi yatmiyatamA samAdizati tanme pramANamiti buvaMstasyAH samIpe gataH, tayA parivepitaM bhojana, tata uktaM-bhojanasthAne gatvA bhuikSva, tataH sa bhojanasthAnaM gatvA bhoktuM mattaH, tataH punarapi tena tImanaM yAcitaM, sA ca pratyuvAca-sthAlamAdAya mama samIpe samAgaccheH, tataH sa gRdhra iva utkaTiko rijana sthAlena gRhI-1 tena yAti, evaM takrAdikamapi gRhAti, tata etallokena jJAtvA hAsena gRdhrAvariGgIti nAma kRtaM, epa gRdhaivariGgI / tathA kaciddAma || bhAmukhamalokanasukhalampaTastadAdezakArI ko'pi puruSaH, tasyAnyadA svabhAryayA saha viSayasukhamanubhavataH putro babhUva, saca pALanaka // 13 // eva sthito'tibAlatvAta purIpamutsRjati, tena ca purIpeNa pAlanakaM bAlabakhANi ca kharaNkhyante, tataH sA bhaNati-bAlasya pute prakSAlaya pAlanakaM vAlavastrANi ca, tato yaliyA samAdizati tatkaromIti vadaistathaiva karoti, evaM sarvadaiva, tato lokenaivad jJAtvA hadanaM prakSAla dIpa anukrama [503] SARERaininlanational ~273~ Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||465|| dIpa anukrama [503 ] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 503 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 Eucation Internation "niryukti: [ 465 ] + bhASyaM [ 34...] + prakSepaM [5...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH yituM vAlasya jAnAtItikRtvA hRdaza iti nAma tasya kRtaM eSa hadazaH / tata evamukte kSullakena sarvairapi parpajjanairekakAlamaTTaTTahAsena isaribhANi kSuddhaka! eSa SaNNAmapi puruSANAM guNAnAdadAti tanmaina mahelApradhAnaM yAciSTa, viSNumitro'vAdIta nAhaM SaNNAM puruSANAM samAnastasmAdyAcastra mAmiti, tataH kSulakenoktaM dehi me ghRtaguDasaMyuktAH pAtrabharaNapramANAH sevakikAH, viSNumitreNoktaM dadAmi tataH kSullakaM gRhItvA nijagRhAbhimukhaM calitavAn samAgato nijagRhadvAre, tataH kSulakenAbhANi prathamamapi tava gRhe samAgato'damAsaM paraM tava bhAryayA pratijJA vyadhAyi yathA na kimapi te dAsyAmi tata idAnIM yayuktaM tatsamAcara, tata evamukte viSNumitro'vAdIt yadyevaM tarhi | kSaNamAtrameva gRhadvAre'vatiSThastra pazcAdAkArayiSyAmi tataH praviSTo gRhamadhye mitraH pRSTA ca tana nijabhAryA yathA rAddhAH sevakikAH pragu NIkRtAni ghRtaguDAdIni ?, tayoktaM kRtaM sarva paripUrNa, tato guDhaM pralokya stoka eSa guDo naitAvatA sariSyatIti mAlAdAnaya prabhUtaM guDhaM yena dvijAn bhojayAmIti, tataH sA tadvacanAdArUDhA mAla apanItA tena niHzreNiH, tata AkArya kSuddhakaM pAtrabharaNapramANA dadau tasmai sevakikAH ghRtaguDAdIni ca dAtumArabdhAni atrAntare guDamAdAya sulocanA mAlAduttarituM pravRttA paraM na pazyati niHzreNi, tato vismitadRSTyA prasaraM yAvadAlokate tAvatpazyati kSullakAya ghRtaguDasaMyuktAH sevakakA dIyamAnAH, tato'hamanena jhulakenAbhibhUtetyabhimAna| pUritahRdayA mAsmai dehi mAsmai dehIti mahatA zabdena pUtkurute, kSullako'pi tasyAH sammukhamavalokya mayA tava nAsikApuDhe mUtritamiti nijanAsApuTe'Ggulyabhinayena darzayati, darzayitvA ca bhRtaghRtaguDaseva kikApAtro jagAma nijavasatAviti / etadeva rUpakASTakena darzayatigachami paripiMDiyANa ullAva ko Nu hu pageva / ANijja iTTagAo ? khuDDo paJcAha ANemi || 466 // jayitA pajjatA aguladhyAhiM na tAhiM Ne kajjaM / jArisiyAo icchaha tA ANemitti nikkhato // 467 // For Park Use Only ~ 274~ 0 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||465|| dIpa anukrama [505 ] mUlaM [505 ] * muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryu - termalayagi yAvRttiH "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) bhASyaM [ 34...] + prakSepaM [5...]" "niryukti: [ 467] + AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH // 136 // ohAsiya paDisiddho bhaNai agAriM avassimA majjhaM / jai lahasi to taM me nAsAe kuNasu moyaMti [sA Aha ] // 468 // karasa ghara pucchiUNaM parisAe amuu kairo pucchitu / kiM teNa'mhe jAyasu so kivigo dAhii na tujjha // 469 // dAhitti teNa bhaNie jai na bhavasi chaNhamesi purisANaM / annayaro to te'haM parisAmajjhami paNayAmi ||470 // seyaMguli baguDAve, kiMkare hAyae tahA / giddhAvaraMkhi haddannae ya purisAhamA chAu || 471 // jAyasu na eriso'haM iTTagA dehi puNtramaigaMtuM / mAlA ucAri gulaM bhoemi dieti ArUDhA // 472 // siiavaNaNa paDilAbhaNa distiyarI bolamaMgulI nAsaM / duNhegayarapaoso AyatrivattI ya uDDAho || 473 // vyAkhyA - mugamaM, navaraM 'iTTagaNaMmi sevakikAkSaNe 'pageve 'ti prabhAte eva 'moyaM 'ti mUtraNaM 'praNayAmi' iti yAce, 'siiavaNaNa 'tti niHzreNyapanayanaM itthambhUtazca mAnapiNDo na grAhyaH yato dvayorapi dampatyoH pradveSo bhavati, tatastadravyAnyadravyavyavacchedaH, kadAcidekatarasya tatastatrApi sa eva doSaH / api ca-saivamapamAnitA kadAcidabhimAnavazAdAtmavipattiM kuryAt, tata uDDAhaH pravavanamAlinyaM // ukto mAnapiNDadRSTAntaH samprati mAyApiNDadRSTAntamAha rAyagihe dhammaruI asADa bhUI ya khuDDuo tassa / rAyanaDagehapavisaNa saMbhoiya moyae laMbho // 474 // AyariyauvajjhAe saMghADagakANakhujjatadosI / naDapAsaNapajjattaM nikAyaNa diNe diNe dANaM // 475 // For Parata Use Only ~275~ 0 utpAdanA yAM doSe mAyAyAmAcA DhabhUtiH // 136 // Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [514] .- "niyukti: [476] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||476|| dhUyadue saMdeso dANasiNeha karaNaM rahegahaNaM / liMga muyatti gurusiha vivAhe uttamA pagaI // 476 // rAyaghare ya kayAI nimmahilaM nADagaM taDAgatthA / tA ya viharati mattA uvari gihe dovi pAsuttA // 477 // vAghAeNa niyatto dissa vicelA virAga saMbohI / iMgiyanAe pucchA pajIvaNaM rahavAlaMmi // 478 // ikkhAgavaMsa bharaho AyaMsaghare ya kevalAloo / hArAikhivaNa gahaNaM uvasA na so niyattotti // 479 // teNa samaM pavvaiyA paMca narasayatti nADae DahaNaM / gelanna khamaga pAhuNa therA divA ya bIyaM tu // 480 // vyAkhyA-rAjagRhaM nAma nagaraM, taba siMharayo rAjA, vizvakarmA nAma naTaH, tasya dve duhitarau, te caDhe apyatimurUpe atizayAte || 15 vadanakAntyA dinakarakarojhAsitakamalazriyaM nayanayugalena sacaJcarIkakuvalayayugalaM pInonnatanirantarapayodharayugalena saMhatatAlaphalayugala-1 lakSmI vAyugalena palavalatA trivalibhatareNa madhyabhAgenendrAyudhamadhyaM jaghanavistareNa jAhnavIpulinadezaM Urayugalena gajakalabhanAsAbhoga javAyugalena kuruvindavRttasaMsthitaM caraNayugalena kUrmadehAkRtiM sukumAratayA zirISakusumasaJcayaM vacanamadhuratayA vasantamAsonmattakokilAhAraba, anyadA ca tatra yathAvihArakrama samAyayurdharmarucayo nAma sUrayaH, teSAmantevAsI prajJAnidhirASADhabhUtiH, sa bhikSArthamaTan kathamapi vizvakarmaNo naTasya gRhe pAvizat , tatra ca labdhaH pradhAno modakaH, dvAre ca vinirgatya tena cintitam-eSa sUrINAM bhaviSyati, tata AtmArtha rUpaparAvarttamAdhAyAnyaM modakaM mArgayAmi, tataH kANarUpaM kRtvA punaH praviSTo, labdho dvitIyo modakA, tato bhUyo'pi cintitameSa upAdhyAyasya bhaviSyati, tataH kubjarUpamabhinirtya punarapi praviSTaH, lamdhastRtIyo modakaH, eSa dvitIyasakATakasAporbhaviSyatIti / dIpa anukrama [514] REaratundelkand ~ 276~ Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [118] .. "niyukti: [480] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||480|| piNDaniyu-vicintya kuSTirUpaM kRtvA caturthavelAyAM paviSTaH, labdhazcatayoM modakaH, etAni ca rUpANi kurvan mAloparisthitena vizvakarmaNA naTena dadRze, utpAdanAyAM tarmakayagi-||cintitaM cAnena sampagepo'smAkaM madhye naTo bhavati, paraM kenopAyena sahItavya iti, evaM ca cintayataH samutpannA tasya zemuSI-|| mAyAyAmArIyAvRttiH duhitabhyAM kSobhayitvA grahItavya iti, tato mAlAduttIrya sAdaramAkAryA''pAdabhUti: pAtrabharaNapramANairmodakaiH pratilAbhitaH, bhaNitazca sAdaraM- pADhabhUtiH bhagavan ! pratidivasamasmAkaM bhaktapAnagrahaNenAnugraho'nuvidhAtavyaH, tato gataH svopAzrayamApAThabhUtiH, ackthdhaanyaanyruuppraavrtn||137|| vRtAntaM vizvakarmA nijakuTumbasya, bhaNite ca duhitarI yathA sAdaraM dAnasnehadarzanAdinA tathA kartavyo yathA yuSmAkamAyatto bhavati matidivasamAyAti ca bhikSArthamASADhabhUtiH, duhitarau ca taM tathaivopacarataH, tato'tyantamanuraktamavagamya rahasi bhaNito-yathA cayamatyantaM | matavAnuraktAH tato'smAn pariNIya tvaM paribhakSveti, atrAntare ca tasyodayamiyAya cAritrAvaraNaM karma galito gurUpadezaH mANezadiveko | kA dUrIbhUta: kulajAtyabhimAnaH, tatastenoktam-evaM bhavatu, paramahaM gurupAdAntike lira vimucya samAgacchAmi, gato gurusamIpaM praNatasteSAM pAdayugalaM prakaTito nijAbhimAyaH, tato gurubhiravAci-vatsa : nedaM yuSmAdazAM vivekaratnAkarANAmavagAhitasakalazAstrArthAnAmubhayalokajugupsanIyaM samAcaritamucitaM, tathA "dIharasIlaM parivAliUNa visaemu vaccha ! mA ramam / ko gopayami yuhai uyahi tariUNa vAhAdi | // 1 // " ityAdi, tata uvAcApADhabhUti:-bhagavan ! yathA yUyamAdizatha tathaiva kevalaM pratikUlakarmodayataH pratipakSabhAvanArUpakavacaduve-15 latayA madanazavareNa nirantaraM samutrastamRganayanaramaNIkaTAkSavizikhopanipAtamAdadhatA zatazo me jajerIkRtaM hRdayaM, evaM coktyA gurupAdAna // 17 // praNamya tadantike rajoharaNaM muktavAn , tataH kathamahamamISAmanupakRtopakAriNAmapArasaMsArodadhinimagnajantusamuddharaNakacetasA sakalajaga 1dI zIlaM paripAlya viSayeSu vatsa ! mAraMsIH / ko goSpade nimajjati udadhi bAhubhyAM taritvA // 1 // dIpa anukrama [518] kakakakakana Rand Taurasurare.org ~ 277~ Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [518] .- "niyukti: [480] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 480|| dIpa anukrama [518] tparamabandhukalpAnAM gurUNAM pRSThaM dadAmi iti pazcAtkRtapAdamacAro hA ! kathamahaM bhUyo'pyevaMvidhagurUNAM caraNakamalaM prApsyAmi ? iti vicintayan vasatevinirgatya vizvakarmaNo bhavanamAyAtA, paribhAvitamasya sAdaramanimiSadRSTyA naTaduhitRbhyAM vapuH, pratyabhAsata sakala| jagadAzcaryamasya rUpaM, tato'cintayatAmime-aho ! kaumudIzazAGkamaNDalamivAsya manoharakAntivadanaM kamaladalayugalamiva nayanayugalaM || garunmata iva tuGgamAyataM nAzAnAlaM kundamukulazreNiriva musnigdhA dazanapaddhati: mahApurakapATamiva vizAlamasya mAMsalaM vakSAsthalaM mRgariporiva saMvarttitaH kaTiprademUH nigUDhajAnupadezaM jagAyugalaM sumatiSThitakanakakUrmayugalamiva caraNayugalaM, tato vizvako'vocat-mahA-|| |bhAga ! tabA''yatte dve apyamU kanyake vanaH khIkriyetAmiti, tataH pariNIte te dve api tena kanyake, bhaNite ca vizvakarmaNA-yo nAmai-18 tAdRzImapyavasthAM gato gurupAdAn smarati sa niyamAduttamaprakRtiH, tata etaccicAvarjanArtha sadaiva madyapAnavirahitAbhiryuSmAbhiH sthAtavyaM / anyathaiSa virakto yAsyati, ASADhabhUtizca sakalakalAkalApaparijJAnakuzalo nAnAvidhairvijJAnAtizayaH sarveSAmapi naTAnAmagraNIbhUva, labhate ca sarvatra prabhUtaM dravyaM vastrAbharaNAni ca, anyadA ca rAjJA samAdiSTA naTA:-adya nirmailaM nATakaM narcanIya, tataH sarve'pi naTAH khAM svAM yuvati svasvagRhe vimucya rAjakulaM gatAH, ApADhabhUtibhAryAbhyAmapi cintitam-adya rAjakule gato'smAkaM bhartI sakalAmapi ca rAdhikA bAgamayiSyatIti, tataH pibAmo yathecchamAsavamiti, tathaiva kRtaM, madavazAcApagatacetane vigatabasne dvitIyabhUmikAyA upari mule tiSThataH / rAjakule'pi pararASTradUtaH samAyAta iti rAjJo vyAkSepo babhUva, tato'navasara itikRtvA pratIhAreNa mutkakitAH sarve'pi naTAH samAgatAH svaM svaM bhavana, ASAdabhUtizca nijakAvAse samAgatya yAvadvitIyabhUmikAmArohati tAvate he api nijamAyeM vigatavastratayA bIbhatse ga pazyati, tataH sa mahAtmA'cintayat-aho ! me mUDhatA aho ! me nirvivekatA aho! me durvilasitaM ya etAdRzAmapyazucikaraNDakabhUtAnAmadhogatinivandhanAnAM kRte paramazucibhUtamihaparalokakalyANaparamparAjanakamakSepeNa muktipadanibandhanaM saMyama ujjhavibhUSa, nato ~ 278~ Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [518] .- "niyukti: [480] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||480|| piNDaniyu- Ma'dyApi na me kimapi vinaSTam api gacchAmi gurupAdAntika pratipaye cAritraM prakSAlayAmi pApapaGkamiti vicintya vinirgato gRhAta, utpAdanAyAM termalayAga-II: kathamapi vizvakarmaNA, lalita ijitAdinA yathA virakta eSa yAtIti, tataH satvaraM nijaduhitarAvasyApya nirbharlsayati-hA! durA- mAyAyAmArIyAvRttiHsmike ! hInapuNyacatupezIke ! yuSmadvilasitametAdazamavalokya sakalanidhAnabhUto yuSmadbhato pirakto yAtIti tayadi nitayituM zaknudha- pADhabhUtiH starhi nivartayethAM no cet majIvanaM yAcadhvamiti, tatastAH sasambhramaM parihitanivasanAH pRSThataH pracApa gacchataH pAdayolamA, vadanti // 13 // ca-hA svAmin ! kSamasvaikamaparAdhaM nivartasva mA'smAnanuraktAH parihara , evamukto'pi sa manAgapi na cetAsa rajyate, tatastAbhyAmavAci-1 svAmin ! yadyevaM tarhi majIvanaM dehi, yena pazcAdapi yuSmatprasAdena jIvAmaH, tata evaM bhavatviti dAkSiNyavazAdanumatya pratinihattaH, tataH18 kRtaM bharatacakravartinazcaritaprakAzakaM rASTrapAlaM nAma nATaka, tato vijJapto vizvakarmaNA siMharatho rAjA-deva ! ASADhabhUtinA rASTrapAlaM nAma || nATakaM viracitaM, tatsampati nartyatAmiti, paraM tatra rAjaputrapaJcazatairAbharaNavibhUSitaiH prayojanaM, tato rAjJA dattAni rAjaputrANAM pazcaza-18 tAnAM, tAni yathAyathamASADhabhUtinA zikSitAni, tataH pArabdha nATakaM nartituM, tatrA''pADhabhUtirAtmanekSvAkuvaMzasambhUto bharatazcakravartI sthito rAjaputrAzca yathAyogaM kRtAH sAmantAdayaH, tatra ca nATake yathA bharatena bharataM SaTkhaNDaM prasAdhitaM yathA caturdaza ratnAni nava mahAnidhayaH ||3|| mAtA yathA cA''darzagRhe'vasthitasya kevalAlokaprAdurbhAvo yathA ca paJcazataparivAreNa saha pravajyAM pratipanastatsarvamapyabhinIyate, tato rAjJA kokena ca parituSTena sarveNApi yathAzakti dArakuNDalAdInyAbharaNAni suvarNavastrANi ca prabhUtAni sitAni, tataH sarvajanAnAM dharma- // 13 // lAbha madAya paJcazataparivAra ASADhabhUtigantuM pAvarttata, tataH kimetat ! iti rAjJA nivAritaH tenoktaM-kiM bharatazcakravartI patrajyAmAdAya nivRtaH / yenAhaM niva" iti gataH saparivAro gurusamIpa, vastrAbharaNAdikaM ca samastaM nijabhAryAbhyAM dattavAn, tacca majIvanakaM kila dIpa anukrama [518] ~ 279~ Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||480|| dIpa anukrama [518] "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [480] + bhASyaM [ 34...] + prakSepaM [5...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [518] muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 Education Internationa tayorjAtaM gRhItA dIkSA, tadapi ca nATakaM vizvakarSaNA kusumapure nati dupAradhaM tatrApi paJcazatasaGkhyAH kSatriyAH pratrayAM gRhItavantaH tato lokena cintitam evaM kSatriyAH matrajanto niHkSatriyAM pRthivIM kariSyantIti nATaka pustakamana pravezitaM / sUtraM sugama, navaraM ' rAyanaDhagehapavesaNaM 'ti rAjavidito yo naTo vizvakarmA tasya gRhe pravezaH, 'svagdoSI ' kuSThI, upasargaH - navajyAgrahaNe nivAraNaM, dahanaM nATakapustakasya / atraivApavAdamAha 'gelane 'tyAdi, glAno - mandaH, 'kSapaka: ' mAsalapakAdiH, 'prAghUrNaka: ' sthAnAntarAdAyAtaH, 'sthaviraH' vRddhaH, AdizabdAtsaGghakAryAdiparigrahaH, teSAmarthAya dvitIyamapavAdapadamiti bhAvaH sevyate - khAnAya nirvAhe mAyApiNDo'pi grAhma ityarthaH / uktaM mAyAdvAram atha lobhadvAramAha- lanmaMtaMpi na giNhai annaM amugaMti ajja ghecchAmi / bhaddarasaMti va kAuM giNhai kharddha siNiDAI // 481 // vyAkhyA - athAhamamukaM siMhakesarAdikaM grahISyAmIti yuddhayA'nyadalacanakAdikaM labhyamAnamapi yatra gRhNAti, kintu tadevetiM sa lobhapiNDaH / athavA pUrva tathAvidhabuddhyabhAve'pi yathAbhAgaM labhyamAnaM 'kharddha' pracuraM 'strimyAdi' lapanazrImatikaM bharakara samitikRtvA yagRhNAti sa lobhapiNDaH / tatra prathamabhedamAzrityodAharaNaM gAthAdvayenAha - caMpA chami ghicchAmi moyae tevi sIhakesarae / paDiseha dhammalAbhaM kAUNaM sIhakesarae || 482 // saDDhaDuratakesarabhAyaNa bharaNaM ca puccha purimaDDhe / ubaoga saMta coyaNa sAhunti viciNe nANaM // 483 // vyAkhyA - campA nAma purI, tatra suvrato nAma sAdhuH, anyadA ca tatra modakotsavaH samajani, tasmiMzca dine sutrato'cintayat 1 For Pasta Use Only ~ 280~ 0 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [521] .. "niyukti: [483] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu- termalayagi- rIyAciH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||483|| // 139 // dIpa anukrama [521] //////////////////////////////////dA////////////////////////// adya mayA modakA eva grahItavyAH, te'pisiMhakesarakAH, tata itthaM sampadhArya bhikSAM praviSTo lolupatayA'nyatmatiSedhena siMhakesaramodakA~cAla- utpAdanAbhamAnastAvatparibhramati sma yAvatsAdai paharadvayaM, tato na labdhA modakA iti manaSTacico babhUka, tato gRhadvAre pravizan vaktavyasya dharmalAbhasya yAM lobhasthAne siMhakesarA iti vadati, evaM ca sakalamapi dinaM bhrAntvA rAtrau tathaiva paribhraman praharadvayasamaye zrAvakasya gRhe praviveza, dharmalAbha-piNDe mutrabhaNanasthAne siMhakesarA ityuvAca, so'pi ca zrAvako'tIva gItArtho dakSazca tatastena paribhASayAmAse-nUnayetena kvApi na labdhAH todA. siMhakesarA modakA iti cittamasya pranaSTaM, tatastasya cittasaMsthApanAya siMhakesarANAM bhRtaM bhAjanamupaDhaukita, bhagavan ! pratigRhANa sarvAnapyetAna siMhakesaramodakAniti, suvratena ca parigRhItAH, tataH svasthIbhUtaM tasya cittaM, zrAvakeNa coktaM-bhagavan ! adha bhayA puurvaaddhH| pratyAkhyAtaH sa ki pUNoM na vA ? iti, tataH suvrata upayogamUrca dattavAn , pazyati gaganamaNDalamanekatArAnikaraparikaritamaddharAtropala-|| sitaM, tato jJAtavAnAtmano bhramaM, hA! mUDhena mayA virUpamAcaritaM, dhim me lobhAbhibhUtasya jIvitaM, bhoH zrAvaka ! samyak kRtaM tvayA yadahaM siMhakesaramadAnapUrva pUrvArddhapatyAkhyAnaparipUrNatAprazna saMsAre nimajjan rakSitaH, satI me taba codanA, tata AtmAnaM nindana vidhinA || ca modakAn pariSThApayan tathA kathamapi dhyAnAnalaM prajvAlayituM pravRttaH yathA kSaNamAtreNa sakalAnyapi ghAtikamoNpuvopa, tataH prAdurbhUtaM tasya kevalajJAnam / sUtraM sugamam / uktaM lobhadvAram , atha saMstavadvAramAha // 139 // duviho u saMthavo khalu saMbaMdhIvayaNasaMthavo ceva / ekkekovi ya duviho pubdhi pacchA ya nAyabbo // 484 // vyAkhyA-dvividhaH khalu saMstavaH, tadyathA-paricayarUpaH zlAghArUpaya, tatra paricayarUpaH sambandhisaMstavaH zlAghArUpo vacanasaM ////// // // // // // // ////////////////////////// ~ 281~ Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [522] .. "niyukti: [484] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||484|| dIpa anukrama [522] stavaH / tatra sambandhino-mAtrAdayaH vadhUvAdayazca tadrUpatayA yaH saMstavaH sa sambandhisaMstavaH, bacana-lApA tadpo yaH saMstavaH sa vacanasaMstavaH, ekaiko'pi ca dvidhA, tadyathA-'puci pacchA ya'tti pUrvasaMstavaH pazcAtsaMstavazca / tatra sambandhisaMstavasya dvividhasyApi svarUpamAha| mAyapii pubasaMthava sAsUsusarAiyANa pacchA u / gihi saMthavasaMbaMdhaM karei pudhvaM ca pacchA vA // 485 // vyAkhyA-mAtApitrAdirUpatayA yaH saMstavaH-paricayaH sa pUrvasaMstavo, mAtrAdInAM pUrvakAlabhAvitvAt, yastu zvazruzvazurAdirUpatayA saMstavaH sa pazcAtsaMstavaH, zvabhUvAdInAM pazcAtkAlabhAvitvAt, tatra sAdhurbhikSArtha praviSTaH san gRhibhiH saha 'saMstavasambandha paricayaghaTanaM 'pUrva' pUrvakAlabhAvi mAtrAdirUpatayA 'pazcAdvAre pazcAtkAlabhAvi zvazrUvAdirUpatayA vA karoti / katham ? ityAi AyavayaM ca paravayaM nAuM saMbaMdhae tayaNurUvaM / mama mAyA erisiyA sasA va dhUyA va nattAI // 486 // vyAkhyA-iha sAdhubhikSArtha gRhe praviSTaH sannAhAralampaTatayA''tmavayaH paravayazca jJAtvA tadanurUpaM ' vayo'nurUpaM sambadhAti, yadi sA vayovRddhA svayaM ca madhyamavayAH tato mamedazI mAtA'bhUditi brUte, yadi punaH sA'pi madhyamavayAstata IdRzI mama svasA'bhUditi badati, atha bAlavayAstato duhitA naptA vetyAdi / sampatyasyaiva pUrvarUpasambandhisaMstavasyodAharaNamAha aDii didvipaNhava pucchA kahaNaM mamerisI jaNaNI / thaNakhevo saMbaMdho vihavAsuNhAidANaM ca // 487 // vyAkhyA-ko'pi sAdhubhikSArtha praviSTaH kAJcinijamAlasamAnAM striyamavekSyA''hArAdilampaTatayA mAtRsthAnenAdhRtyA dRSTipasna ~282~ Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||487|| dIpa anukrama [525 ] mUlaM [525] muni dIparatnasAgareNa saMkalita "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) --> "niryuktiH [487] + bhASyaM [ 34...] + prakSepaM [5...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDaniryu-m--padavimocanaM karoti, tataH 'pucchati sA strI pRcchati, kiM svamavRto dRzyase ? iti tataH sAdhoH kathanaM mama 'IdRzI tvatsadRzI jananyabhUditi / atra doSAnAha - tatastayA mAtRtvaprakaTanAyeM sAdhumukhe stanamakSepaH kriyate, parasparaM ca sambandhaH snehabuddhirUpo jAyate, tathA vidhavAsnuSAdidAnaM ca karoti - mRtaputrasya sthAne'yaM me putra iti buddhayA svasnupAdAnaM kuryAt, AdizabdAt snehavazato dAsyAdidAnaM ca, uktaM pUrvasambandhisaMstavodAharaNaM, evaM pazcAtsambandhisaMstavodAharaNamapi bhAvanIyaM / sampati punaH pazcAtsambandhisaMstatre dopAnAhapacchAsthavadosA sAsU vihavAdidhUyadANaM ca / bhajjA mamerisicciya sajjo ghAu vayabhaMgo vA // 488 // termayagi rIyAvRttiH // 140 // Eaton Inte vyAkhyA-- pazcAtsambandhisaMstatrayime doSAH- vadhUrIdRzI mamAsIdityukte sA vidhavAyA AdizabdAtkuraNDAdirUpAyAH sutAyA dAnaM karoti, tathA bhAryA mamedRzyabhavadityukte yadIrSyAlustaddharttA samIpe ca vartate tadA mama bhAryA'nena svabhAryA kalpiteti vicintya sAdhotaM kuryAt, atherSyAlustadbharttA na bhavati samIpe vA na varttate tadA bhAryA'hamanena kalpitetyunmattA bhAryeva samAcaraMtI cittakSobhamApAdayet, tato vratabhaGgaH / evaM tAvatpUrvasambandhisaMstavasya pacAtsambandhistasya ca pratyekamasAdhAraNAn doSAnabhitrAya sammatyubhayorapi | sAdhAraNAnabhidhitsurAha-- mAyAvI caDuyArI amhaM ohAvaNaM kuNai eso / nicchubhAI paMto karijja bhaddetu paDibaMdho // 489 // vyAkhyA - adhRtidRSTimasnavAdi kurvanmAyAvI epo'smAkamAvarjanAnimittaM cATUni karotIti nindA, tathA'smAkaM svastha kArpoTikapAyasya jananyAdikalanenApabhrAjanaM vidhatte, tataH evaM vicintya mAntaH svagRhaniSkAzanAdi karoti, aya te gRhiNo bhadrA bhaveyustAha For Parta Use Only ~ 283~ 0 utpAdanAyAM 11 saMstavadoSaH // 140 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||489|| dIpa anukrama [526] "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) - "niryuktiH [489] + bhASyaM [ 34...] + prakSepaM [5...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [ 526 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita teSu bhadreSu sAvorupari pratibanyo bhavet prativaca satyAyAdikaM kRtvA dayAditi / ukto dvividho'pi sambandhisaMstavaH atha vacanasaMstavasya pUrvarUpasya lakSaNamAha- guNasaMthaveNa putra saMtA saMteNa jo thunijjAhi / dAyAramadinaMmI so siMthavo havai // 490 // vyAkhyA -' guNAH audAryAdayaH teSAM yaH 'saMstavaH ' mArUpo vacanasaGghAtastena satyarUpeNAsatyarUpeNa vA yaH sAdativye bhaktAdAvadace sati dAtAraM stUyAt sa eSa pUrvasaMstavo bhavati / asyaivollekhaM darzayati esoso jassa guNA viyaraMti avAriyA dasa disAsu / iharA kahAsu suNino paJcakakhaM ajja diTTho'si // 491|| vyAkhyA-- sugamaM, navaram ' iharA' itarathA, idAnIM darzanAt pUrvamityarthaH / sammati pazcAdrUpasya vacanastasya lakSaNamAhaguNasaMyatreNa pacchA saMtA saMteNa jo dhuNijjAhi / dAyAraM dinaMmI so pacchAsaMthavo hoi // 492 // vyAkhyA - datte bhaktAdau sati pAdAtAraM guNasaMstavena satyarUpeNAsatyarUpeNa vA yaH sAdhuH stupA eva paJcAtsaMstatro bhavati sammatyasyaivollekhaM darzayati vimalI kayamha cakkhU jahatthayA viyariyA guNA tujhaM / Asi purA me saMkA saMpaya nissaMkiyaM jAyaM // 493 // vyAkhyA - bhikSArthI praviSTaH sAdhurlabdhe bhaktAdau dAtAraM vakti yathA nijadarzanena tvayA vimalIkRte navalupI, tathA yathArthIstava For Pass Use Only 0 ~284~ rary org Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [531] .. "niyukti: [493] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu- termakapagi- rIyAvRtti utpAdanAyAM 11 | stavadoSaH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||493|| // 14 // guNAH sarvatrApi vicaritAH, tathA 'purA' pUrva me zaGkA''sIta-yA guNaH zrUyate sa ki tAdRzaH evotAnyAdRza iti ?, sampati tu tvayi dRSTe nimzaGkitaM me hRdayaM jAtam / / ukta saMstavadvAram , atha vidyAmantrAkhyaM dvAramAhavijjAmataparUvaNa vijjAe bhikkhuvAsao hoi / maMtami sIsaveyaNa tattha muruMDeNa diluto // 494 // vyAkhyA-vidyAmantrayoH prarUpaNA kartavyA, sA caiva-sasAdhanA strIrUpadevatAdhiSThitA vA'kSarapaddhatirvidyA, asAdhanA puruSarUpadevatAdhiSThitA vA mantrA, 'tattha 'ci tara vidyAyAM bhikSUpAsako dRSTAntaH, mantre zirovedanAyAM muruNDena rAjJopalakSitaH paadliptsuuriH| tatra bhikSUpAsakadRSTAntaM gAthAdvayena bhAvayati paripiDiyamullAvo aipaMto bhikkhuvAsao dAve / jai icchaha aNujANaha ghayagulavatthANi dAvemi // 495 // | gaMtuM vijjAmaMtaNa kiM demi ? ghayaM gulaM ca vatthAI / dinne paDisAharaNaM keNa hiyaM keNa muTThomi // 496 // ___ vyAkhyA-gandhasamRDe nagare dhanadevo nAma mithupAsakaH, sa ca sAdhubhyo bhikSArtha gRhe samAgatebhyo na kizcidapi dadAti, anyadA ca taruNazramaNAnAmekatra paripiNDitAnAM parasparamullApaH, tatraikenoktam-atiprAnto'yaM dhanadevaH saMyatAnAM na kimapi dadAti, tadasti ko'pi sAdhurya enaM ghRtaguDAdikaM dApayati, tatasteSAM madhye kenApyUce-yadIcchatha tato'nujAnIvaM mAM yenAI dApayAmi, tairanujJAtaH, tato gatastasya gRhamabhimantrito vidhayA, tato brUte sAdhUna-kiM prayacchAmi !, tairuktaM-ghRtaguDavakhAdi, tato dApitaM tena saMyatebhyaH pracuraM ghRtaguDAdikaM, tadanantaraM ca pratisaMhatA kSulakena vidyA, jAtaH svabhAvastho bhitUpAsakaH, tato yAvannibhALyati ghRtAdikaM tAvatstokaM pazyati, tataH kena dIpa anukrama [531] // 14 // ~285~ Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [534] .. "niyukti: [496] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||496|| me hRtaM ghRtAdi ? kenAha muSito'smi ? iti vilapituM pravRttaH, tataH parijananoktaM-yuSmAbhireva dApitaM saMyatebhyaH taski yUyamevaM bhaNaya ?, tato maunamavalambya sthitaH / atra doSAnupadarzayati| paDivijja thaMbhaNAI so vA anno va se karijjAhi / pAvAjIvImAI kammaNagArI ya gahaNAI // 497 // ___vyAkhyA--yo vidyayA'bhimantritaH sa ca svabhAvastho jAtaH san kadAcitmadiSTo'nyo vA tatpakSapAtI praviSTaH san pratividyayA 'stambhanAdi' stambhanocATanamAraNAdi kuryAta, tathA 'pApAjIvinaH' pApena-vidyAdinA paradrohakaraNarUpeNa jIvanazIlA mAyinaH zaThA iti loke jugupsA, tathA kArmaNakAriNa ime iti rAjakule grahaNAkarSaNaveSaparityAjanakadarthanamAraNAdi / sampati mantraviSaye muruNDarAjopalakSitapAdalitodAharaNamAhajaha jaha paesiNI jANugaMmi pAlittao bhamADei / taha taha sIse viyaNA paNassai muruMDarAyassa // 498 // vyAkhyA-pratiSThAnapure muruNDo nAma rAjA, pAdaliptA nAma sUrayaH, anyadA ca muruNDarAjasya babhavAtizayena zirovedanA, na bAkenApi vidyAmantrAdibhirupazamayituM zakyate, tata AkAritA rAjJA pAdaliptAH sUrayaH, kRtAsteSAmAgatAnAM mahasI pratipattiH, kathitaMbha cAkAraNakAraNaM zirovedanA, tato yathA koko na jAnIte tathA mantra dhyAyadbhiH prAvaraNamadhye nijadakSiNajAnuzirAsa pArthato nijadakSiNahastapadezinI yathA yathA bhrAmyate tathA tathA rAjJaH zirovedanA apagacchati, tataH krameNApagatA sakalA'pi zirovedanA, jAto'tizayena sUrINAmupAsakaH, tato vipulaM bhaktapAnAdikaM tebhyo dattavAn / atra doSAnAha dIpa anukrama [531] ~286~ Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [537] .- "niyukti: [499] + bhASyaM [35] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu prata gAthAMka ni/bhA/pra ||499|| utpAdanAyAM12-13 vidyAmantreyoH sAdhora pAdakitasya dRSTAntI paDimaMtathaMbhaNAI so vA anno va se karijjAhi / pAbAjIviyamAI kammaNagArI bhave bIyaM // 499 // tarmaLayagi- __vyAkhyA-iha kathAnake na ko'pi dopo jAtaH, pAdalisasUrIgoM murugDarAja pratyupakAritvAt , kevalaM prAguktaviyAkathAnaka isa rIyAciH mantre'pi prayujyamAne sambhAvyante doSAH tatastadupadarzanaM kriyate, tatreya gAthA pAgiva vyArUpepA, navaraM 'bho bIya'ti pussttmaalmbnm||14|| dhikRtya dvitIyam-apavAdapadaM bhaveta, sahanadiprayojane mantro'pi prayoktavya iti bhAvArthaH, esaba vidhAvAmapi draSTavyam / ukta vidyAmakAnAkhyaM dvAradapam, atha cUrNayogamUlakAkhyaM dvAravayamAi-- cunne aMtahANe cANake pAyalevaNe joge| mUla vivAhe do daMDiNI u AyANa parisADe // 5.. // vyAkhyA-cUrNe'nta ne-loke dRSTipathatirodhAnakArake dRSTvAnne cANakyaviditI dvau kSulakI, pAde-bAdale narUpe yoge dRSTAntAH samitasUrayaH, tathA 'mUle ' mUlakameNi akSatayonikSatayonikaraNarUpe yuvatiya dRSTAntaH, vivAhaviye'pi mUlakarmaNi yuvatidvayamudAharaNaM, tathA garbhAdhAnaparisATarUpe mUlakarmaNi dve 'daNDinyau ' nRpapallyAbudAharaNaM / tatra 'cune aMtaddhANe cANake' ityasyavaM bhASyagAthAtrayaNa vyAkhyAnayati jaMghAhINA ome kusumapure sirasajogarahakaraNaM / khuDDu dugaMjaNa sugaNA gamagaM desaMtare saraNaM // 44 // (bhA.) bhikkhe parihAyaMte therANaM tesi omi ditANaM / sahabhujja caMdagutte omoyariyAe doballaM // 45 // (bhA.) cANaka puccha iTAlacuNNadAraM vihittu dhUme ya / duhu~ kucchapasaMsA therasamIve ubAlaMbho // 46 // (bhA.) //////////////////////////////////////////// 100000000000000000000000000000000 dIpa anukrama [537] bhA035 bhA0 36 bhA0 37 ~ 287~ Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||37|| dIpa anukrama [ 541] mUlaM [ 541] muni dIparatnasAgareNa saMkalita "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryukti: [ 500 ] + bhASyaM [37] + prakSepaM [5...]" 80 AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH -= vyAkhyA-- kusumapure nagare candragupso nAma rAjA, tasya mantrI cANakyaH tatra ca jaGghAvalArihINAH susthitAbhivAH sUrayaH, anyadA ca tatra durbhikSamapat, tataH sUribhicintitam-anuM samRddhAbhidhAnaM ziSyaM sUripade saMsthApaka subhikSe kApi mepayAmi, tatastasmai yoniprAbhRtamekAnte vyAkhyAtumArabdhaM tatra ca kSullakayena kathamapazyIkaraNanibandhanamaJjanaM pArUpAyamAnaM zuzruve, yathA anenAkhanenAJjitacakSurna kenApi dRzyate iti, yonimAbhRtavyAkhyAnAnantaraM ca samRddhAbhivAsI sUrapadasthApitaH muskalitatha sakalagacchasameto dezAntare, svayamekAkinastatraivAvatasthire sUrayaH, katipayadinAnantaraM cAcAryasnehavastat kSullakadapamAcAryasamIpe samAjagAma, AcAryA api yatkimapi bhikSayA labhante tatsamaM viricya ( paribhAvya ) kSuddhakadvayena saha bhuJjate, tata AhArAparipUrNatayA sUrINAM daurbalyamabhavat, tatacintitaM kSulakadvayena bhavamodaratA sUrINAM tato vayaM pUrvazrutamaJjanaM kRtvA candraguptena saha bhuJjAbade iti, tathaiva kRtaM tatazcandraguptasyAhArastokatayA vabhUva zarIre kRzatA, cANakpena pRSTaM kiM te zarIradauve ?, samAha-paripUrNAhArAlAbhaktaH, tataJcANakyena cintitam - etAvatyAhAre pariveSyamANe kathamAhArasyAparipUrNatA?, tabUnapaJjanasiddhaH ko'pi samAgatya rAjJA saha mujhe, tavastenAJjanasiddhagrahaNAya bhojanamaNDape'tIva lakSaNa iSTakAcUNoM vikarNo dRSTAni manuSyapadAni tato nizciye nUnaM dvau puruSavaJjanasiddhAvAyAtaH, tato dvAraM pidhAya madhye'tivahalo dhUmo niSpAditaH, dhUpabAdhitanayanayoca tayoraJjanaM nayanAzrubhiH saha vigalitaM, tato babhUvatu: pratyakSau kSullakoM, kRtA candraguptenAtmani jugupsA-aho ! viTAchito'hamAbhyAmiti tataJcANakyena tatra samAdhAnanimittaM pravacanamAlinyarakSArthaM ca prazaMsito rAjA yathA dhanyastvamasi yo cAnnahmacAribhiryatibhiH pavitrIkRta iti, tato vanditvA mutkalitau dvAvapi kSullakau, cANakpena rajanyAM vasatAvAgatya sUraya upAdhyAH pathaivAhaM kurutaH ?, tataH sUribhiH sa evopAlaH- yathA Education International For Parts Only ~ 288~ Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [141] .- "niyukti: [500] + bhASyaM [37] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: utpAdanA prata piNDaniyu- tarmakayagi- rIyAdRttiH // 14 // gAthAMka ni/bhA/pra ||37|| FE tvamevAtrAparAdhakArI?, yo dvayorapi kSullakayorna nirvAhaM cintayasi ?, sa pAha-bhagavan ! evametaditi pAdayornipalya sUrayastena kSAmitAH, katA sakalasyApi saGghasya tata UrdhvaM yathAyoga cintA / sUtraM sugamam / atrAtidezataH sAkSAya doSAnAhaje vijjamatadosA te ciya vasikaraNamAicunnehiM / egamaNegapaosaM kujjA patthArao vAvi // 5.1 // vyAkhyA-4 evaM vidyAyAM manye coktA doSAsta eva vazIkaraNAdicUrNeSvapi draSTavyAH, sUtre ca tRtIyA saptamyarthe, tathA cUNe prayujyamAne ekasya cUrNasya prayokturanekeSAM vA sAdhUnAmupari pradeSa kuryAt, tatastatra mikSAlAbhAghasambhavaH, 'patthArao yAvi' nAzo || vA bhavet , apiH samucye, tadevaM 'cunne antaddhANe cANake' iti vyAkhyAtaM, tayAkhyAnAca cUrNa iti dvAraM samarthitaM / idAnIM 'pAyalevaNe joga' iti vyAkhyAnayannAha sUbhagadubbhaggakarA jogA AhArimA ya iyare ya / AghasadhUvavAsA pAyapalevAiNo iyare // 502 // vyAkhyA-yogAH 'saubhAgyadaurbhAgyakarAH' janapriyatyAbhiyatvakarAH, te ca dvidhA-AhAryA itare ca, tatra 'AhAryA' ye pAnIyAdinA sahAbhyavar3iyante tadviparItA itare, tatrAdyA 'AgharSadhUpavAsA' ye pAnIyAdinA saha gharSayitvA pIyante te AghAH, dhapavAsAHmatItAH / atha cUrNasya vAsAnAM ca parasparaM kA prativizeSo?, dvayorapi sodarUpatvAvizeSAt , ucyate, sAmAnyadravyaniSpannaH zuSka AdroM vA kSodazcUrNaH, sugandhadravyaniSpannAtha zuSkapepampiSTA vAsAH, itare cAnAhAryA yogAH pAdapalepanAdayaH / tatrA''hAryarUpasya pAdapalepanarUpasya yogasya dRSTAntaM gAthAtrayeNa bhAvayati dIpa anukrama [541] // 14 // ~289~ Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [544] .. "niyukti: [503] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [5...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||503|| dIpa anukrama [544] naikaNhabinna dIve paMcasayA tAvasANa nivasati / pabvadivasesu kulavaI pAlevuttAra sakkAre // 5.3 // jaNa sAvagANa khisaNa samiyakkhaNa mAiThANa leveNa / sAvaya payattakaraNaM aviNaya loe calaNadhoe // 504 // paDilAbhiya vaccaMtA nibbuDa naikUla milaNa smiyaao| vimhiya paMcasayA tAvasANa pavvajja sAhAya // 505 // vyAkhyA-acalapuraM nAma nagaraM, tatra pratyAsanne de nayau, tadyathA-kRSNA ghenA ca, tayorapAntarAle brahmanAmA dvIpaH, tatra caikonapazcazatatApasaparito devazarmanAmA kulapatiH parivasati, sa ca sakrAntyAdiparvasu svatIrthamabhAvanAnimittaM sarvairapi tApasaiH parivRtaH pAdalepena kRSNA nadImuttIryAcalapuramAgacchati, lokazca tathArUpaM tasyAtizayamavalokya vismitacetAH savizeSa | bhojanAdisatkAramAcarati, zrAvakajanAzva kutsayate-yathA na yuSmadgurUNAmetAdRzI zaktirastIti, tataH zrAvakaiH samitAbhidhasUrINAmAkhyA-18 kapi, tezca svacetasi paribhAvyoktaM-mAvasthAnata eSa pAdalepena nadImuttarati, na tapaHzaktiprabhAvataH, tataH zrAvakaistasya mAtRsthAnaprakaTa nArthaM saparivAro bhojanArya nimantritaH kulapatiH, tataH samAjagAma bhojanaveLAyAM gRhe, mArabdhaM tasya zrAvakaiH pAdaprakSAlanaM kartuM, saca dAna dadAti, mA pAdalepaH pAdayorapayAsIditikRtvA, tataH zrAvakairuktaM-mA'smAkamaprakSAlitapAdAn yuSmAn bhojayatAmavinaya iti balA-18 dapi prakSAlitau pAdau, tato bhojanAnantaraM nijasthAnagamanAya pracalitA, zrAvakA api sakala janAnAhUyAnuvrajanabuddhayA tena saha calirnu / mattAH, tataH saparivAraH kulapatiH kRSNA nadImuttarituM prAvata, pAdalepAbhAve ca nimaktuM namaH, tato jAtA jane tasyApabhrAjanA. atrAntare ca tasyAvavodhAya samitasUrayastatrAjagmuH, vaiH sakalajanasamakSaM nadI pratyuktaM he kRSNe! paraM pAraM vayaM gantumicchAmaH, tato de| ~290~ Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [547] .- "niyukti: [505] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||6|| piNDaniyu- api kRSNAnayA kUle ekatra milite, jAto vismayo kokasya saparivArasya ca kulapateH, tato gRhItA saparivAreNa kulapatinA dIkSA, sA utpAdanAtermalayagi-brahmazAkhA babhUva / sUtraM mugarma / tadevaM 'pAyaleSaNe joge' iti byAkhyAtaM, tadyAkhyAnAca yogadvAraM samarthitaM / sampati 'mUlatiyAM 15 yo. vyAcikhyAsurAha gesamitAadhiI pucchA Asanna vivAhe bhinnakannasAhaNayA / AyamaNapiyaNaosaha akkhaya jajjIvaahigaraNaM // 506 // cAryAH jaMghAparijiya sar3I aDii ANijjae mama svttii| jogo joNugghADaNa paDiseha posa uDDAho // 507 // vyAkhyA-kacitpure dhananAmnaH zreSTino bhAryA dhanapriyA, tasya duhitA sundarI, sA ca bhinnayonikA, paramenamartha mAtA jAnAti n| pitA, sA ca pitrA tatraiva pure kasyApIzvaraputrasya pariNayanAya dattA, samAgataH pratyAsano vivAho, mAtuzcintA babhUva eSA pariNItA satI yadi bhartA bhitrayonikA jJAsyate tatastenonitA varAkI duHkhamanubhaviSyati, atrAntare ca samAgataH ko'pi saMyato bhikSArtha, tena sA pRSTA, tathA kathitaH sarvo'pi vRttAntaH, tataH sAdhunokta-mA bhaiSIrahamabhitrayonikA kariSyAmi, tata AcamanauSadhaM pAnauSadhaM ca tasyai pradatta, jAtA abhinayonikA / tathA candrAnanAyAM puri dhanadattaH sArthavAhastasya bhAyoM candramukhA, tayozcAnyadA parasparaM kalahaH pravRttaH, tato'bhinivezena tannagaravAstavyasyaiva kasyApIcarasya duhitA dhanadacena pariNayanArtha vRtA, jJAtavAyaM vRttAntazcandramukhayA, tato babhUva mahatI tasyA / adhRtiH, atrAntare ca jalAparijitanAmA sAdhurAgato bhikSArtha, dRSTA tenAvRti kurvatI candramukhA, tataH pRSTA-ki bhadre ! tvamadhRtimatI // 14 // dRzyase?, tataH kathitastayA sapatnIvyatikaraH, tataH sAdhunA samarpitaM tasyA auSadha, bhagitA ca sA-kathamapi tasyA bhaktasya pAnasya madhye | deyaM yena sA bhinaSonikA bhavati, tataH svabhauM nivedayeH, yena sA na pariNIyate, tathaiva kuna, na pariNItA sA bhatreti / sUtra sugama / navaraM dIpa anukrama [547] . atra ekA prakSepa-gAthA vartate. sA mayA saMpAdita: 'AgamasuttANi' mUlaM evaM saTIkaM ubhaye pustake vartate ~ 291~ Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [149] .. "niyukti: [507] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||507|| 'jajjIvam ' iti yAvajjIvamadhikaraNaM-maithunapravRttiH, 'paDisehi 'tti sA'bhinavA pariNetumArabdhA bhinnayoniketi jJAtvA pratiSiddhA / ayaM| cedarthastayA jJAto bhavet , tarhi tasyAH sAdhu prati mahAn pradeSo bhavet, pravacanasyoDAhaH / sampati 'vivAhe ' iti padaM vyAkhyAnayannAha mA te phaMsejja kulaM adijjamANA suyA vayaM pattA | dhammo ya lohiyassA jai biMdU tattiyA narayA // 508 // kina Thavijjai putto patto kulagottakittisaMtANo / pacchAvi ya taM kajaM asaMgaho mA ya nAsijjA // 509 // ___ vyAkhyA-kaciddhAme ko'pi gRhapatiH, tasya putrikA vayaHprAptA, tataH ko'pi sAdhubhikSArtha praviSTaH san dRSTvA tanmAtaramevamabhidadhAtitaba duhitA vayaHprAptA-yauvanaM prAptA, tadyadi sampati na pariNI(NAyyate yate tarhi kenApi taruNena sahAkArya samAcarya kulamAlinyamutpAdayiSyati, tathA 'dhammo 'ti loke evaM zrutiH-yadi kumArI RtumatI bhavet tarhi yAvantastasyA rudhirabindavo nipatanti tAvato vArAn / tanmAtA narakaM yAti / tathA kacidrAme kasyApi kuTumbinaH putraM yauvanikAmadhigatamavalokya sAdhustanmAtaramevaM brUte-yathA kulasya gotrasya | kIrtezca santAno-nivandhanameSa tava putro, yauvanaM ca prAptaH, tataH kiM na sampati pariNAyyate?, api ca-pariNItaH san kalatrasnehena sthiro bhavatyapariNItaba kayA'pi svacchandacAriNyA sahotthAya gacchet , pazcAdapi caipa pariNAyayitavyaH tatsammatyapi kasmAnna pari-18|| ANAyyate ? iti / sampati 'do daMDiNIo AyANaparisADe' ityavayavaM vyAcikhyAmurAha kiM aDiitti pucchA savittiNI gambhiNitti me devI / gambhAhANaM tujjhavi karomi mA aDiI kuNasu // 510 // jaivi suo me hohI tahavi kaNiTThotti iyaro juvraayaa| dei parisADaNaM se nAe ya paosa patthAro // 511 // dIpa anukrama [549] ~292~ Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||511 || dIpa anukrama [553] mUlaM [ 553 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryukairmalayagirIyASTattiH "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) * - "niryuktiH [ 511] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH Ja Eucation Internationa vyAkhyA - saMyugaM nAma nagaraM tatra siMdhurAjo nAma rAjA, tasya sakalAntaHpuramadhAne dve palyau, tadyathA-zRGgAramatirjayasundarI ca, tatrAnyadA babhUva zRGgAramatergarbhAdhAnaM itarA ca jayasundarI nUnamasyAH putro bhaviSyatIti vicintya mAtsaryavazAdadhRtiM kurvatyavatichate, atrAntare ca samAgataH ko'pi sAdhuH, tena sA papRcche-kiM bhadre ! svamadhRtimatI dRzyase ?, tataH sA tasmai sapalyA vyatikaramacakathat, OM sAdhurapyabravIt mA kArSIradhRtiM tavApi garbhAdhAnamahaM kariSye, tatastayoktaM-bhagavan ! yadyapi yuSmatprasAdena me putro bhAvI, tathApi sa kaniSThatvena yauvarAjyaM na prApsyati, kintu sapalyA eva sutaH, tasya jyeSThatvAt, tataH sAdhunA tasyA bheSajamekaM garbhAdhAnAya datta, aparaM tu * dApitaM sapatnyA garbhazAtanAyeti / sUtraM sugamaM / navarametanna karttavyaM yato garbhazAtane sAdhukute jJAte sati pradveSo bhavati, tataH zarIrasyApi 'prastAraH ' vinAzaH / sampati sarvasminnapi mUlakarmaNi doSAn pradarzayati- // 145 // saMkiraNe kAyA kAmapaviti ca kuNai egattha / egatthuTTAhAI jajjiya bhogaMtarAya ca // 512 // vyAkhyA 'saMkhakiraNe mA te phaMsejja kulaM ' tathA 'kiM na uvijja' ityAdigAthAdvayokte bIbAikaraNe 'kAyAH pRthivyAdayo virAdhyante, ekatra punarakSatayonikatva karaNe garbhAdhAne ca kAmamadRttiM karoti, garbhAdhAnAddhi putrotpattau prAya iSTA bhavati, tataH kAmyA jAyate iti maithunasantatiH / ekatra punargarbhapAtane uDDAhAdi - pravacanamAlinyAtmavinAzAdi, ekatra punaH kSatayonikatva karaNe yAvajjIvaM bhogAntarArya, cazabdAduDDAhAdi ca tadevamabhihitaM mUlakarma tadabhidhAnAca vyAkhyAtA utpAdanAdoSAH, tayAkhyAne ca sama- 0 // 145 // ciMtA gaveSaNaiSaNA / sampati grahaNaiSaNAyAH sambandhamAha evaM tu gavihassA uggamauppAyaNAvisuddhassa / gahaNAvasohivisuddhassa hoi gahaNaM tu piMDarasa || 513 // For Pass Use Only 0 ~293~ 104 utpAdanA yAM 16 mUlakarmadoSaH org Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [555] .. "niyukti: [513] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||513|| dIpa anukrama [555] vyAkhyA-'evam ' uktena prakAreNodgamotpAdanAvizuddhasya-udmotpAdanadoSarahitasya gaveSitasya piNDasya grahaNaM bhavati 'grahaNavizodhivizuddhasya grahaNaviSayazaGkagadidoSAbhAvena vizuddhasya, nAnyathA, tato grahaNaiSaNAdoSAnahaM vakSye iti bhAvaH / te ca yata utpadyante / tatsamutthAn darzayati ___ upAyaNAe~ dose sAhUu samuTThie viyANAhi / gahaNesaNAi dose Ayaparasamur3hie voccha // 514 // * vyAkhyA-utpAdanAyA doSAn sAdhutaH samutthitAn vijAnIhi, grahaNaiSaNAyA doSAstvAtmaparasamutthitAn tAnaI vakSye / tatra ye AtmasamutthA ye ca parasamutthAstAn vibhAgato darzayatidonni u sAhusamutthA saMkiya taha bhAvo'pariNayaM ca / sesA aTThavi niyamA gihiNo ya samuTThie jANa // 515 // vyAkhyA-dvau doSau sAdhusamutthitI, tayathA-zaGkita bhAvato'pariNataM ca, etaca dvayamapi vakSyamANasvarUpa, zepAnaSTAvapi doSAna gRhiNaH samutthitAn jAnIhi / sampati grahaNaiSaNAyA nikSepamAha nAma ThavaNA davie bhAve gahaNesaNA muNeyavvA / dabve vAnarajUhaM bhAvaMmi ya dusapayA hu~ti // 516 // vyAkhyA-caturdA grahaNaiSaNA, tadyathA-nAmagrahaNaiSaNA sthApanAgrahaNaiSaNA dravyagrahaNaiSaNA bhAvagrahaNaiSaNA ca, tatra nAmasthApane dravyagrahaNaiSaNA'pi yAvadbhavyazarIrarUpA tAvadveSaNAbadvaktavyA, zarIrabhavyazarIrakhyatirikta tu dravyagrahaNaiSaNAmAha-'dravye ' dravyagrahaNaiSaNAyAmudAharaNaM vAnarayUthaM, bhAvagrahaNaiSaNA dvidhA, tadyathA-Agamato noAgamatazva, tatrA''gamato jJAtA tatra copayuktA, nobhAgamatastu / atha eSaNA viSayaka doSa-saMbaMdhI varNanaM Arabhyate ~294~ Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [558] .. "niyukti: [516] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: sAyAM vAnara prata gAthAMka ni/bhA/pra ||516|| piNDaniyu- dvidhA, tadyathA-prazastA aprazastA ca, tatra prazastA-samyagjJAnAdiviSayA, aprazastA-zaGkitAdidoSaduSTabhaktapAnAdiviSayA, sA ca 'daza- dravyaiSaNAktarmaLayagi padA' vakSyamANazaGkitAdibhedairdazapakArA / tatra vAnarayUthodAharaNaM rUpakatrayeNa bhAvayatirIyAvRttiH paDisaDiyapaMDupattaM vaNasaMDaM dahu annahiM pese / jUhavaI paDiyarae jUheNa samaM tahiM gacche // 517 // yUthadRSTAntaH sayamevAloeuM jUhabaI taM vaNaM samaMteNa / viyarai tesi payAraM cariUNa ya to dahaM gacche // 518 // oyaraMta payaM daDe, nIharaMtaM na dIsaI / nAleNa piyaha pANIyaM, nesa nikkAraNo ho // 519 // vyAkhyA-vizAlazRGgo nAma parvataH, tatraikasmin banakhaNDe vAnarayUthamabhiramate, atha ca tatraiva parvate dvitIyamapi vanakhaNDaM sarvapuSpaphalasamRddha samasti, paraM tanmadhyabhAgavartini hUde zizumAro'vatiSThate, sa yatkimapi mRgAdikaM pAnIyAya pravizati tatsarvamAkRSya bhakSayati, anyadA ca tadvanakhaNDaM parizaTitapANDapatramapagatapuSpaphalamavalokya yUthAdhipatiranyasya vanakhaNDasya nirvAhasamarthasya gaveSaNAya vAnarayugalaM preSitavAn, gaveSayitvA ca tena yUthAdhipateniveditam-asti banakhaNDamamukapradeze sarva puSpaphalapatrasamuddhamasmAkaM nirvAhayogya, tato yUthAdhipatiH saha yUthena tatra gatavAna , paribhAvayituM ca pravRttaH samantatastadvanakhaNDa, tato dRSTastanmadhye jalaparipUrNo idaH, paraM tatra / pravizanti zvApadAnAM padAni dRzyante, na nirgacchanti, tato yUthamAhRya yUthAdhipatiruvAca-mAja yUyaM pravizya piSaya pAnIyaM, kintu taTa- // 14 // sthitA eva nAlena pibatha, yato naipa hRdo niSkAraNo-nirupadravaH, tathAhi-mRgAdInAmatra padAni pravizanti dRzyante na nirgacchantIti, evaM cokte yaistadvacaH kRtaM te vAnarAH svecchAvihAramukhabhAjino jAtA:, itare tu vinaSTAH / uktA dravyagrahaNeSaNA, samprati bhAvagrahaNaiSaNA dIpa anukrama [558] SAREairamIAL ~295~ Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [561] .. "niyukti: [519] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||519|| vaktavyA, tayA cAdhikAro'prazastayA, piNDadoSANAM vaktuM prakrAntattvAt , sA ca zaGkitAdibhedAdazaprakArA, tatastAneva zantiAdIna bhedAn pradarzayatikA saMkiya makkhiya nikkhitta pihiya sAhariya dAyagummIse / apariNaya litta chaDDiya esaNadosA dasa havaMti // 52 // dhyAkhyA-'zaGkita' sambhAvitAdhAkarmAdidoSa 'prakSipta' sacittapRthivyAdinA'vaguNDitaM 'nisipta' sacittasyopari sthApita pihita sacittena sthagita 'saMhRtam' anyatra kSiptaM 'dAyaka' dAyakadoSaduSTam 'unmizritaM' puSpAdisammizram 'apariNatam ' aprAsukIbhUtaM, lisaM, 'charditaM ' bhUmAvA veDita, ete daza eSaNAdoSA bhavanti / tatra zantipadaM vyAcikhyAmurAha| saMkAe caubhaMgo dosuvi gahaNe ya bhuMjaNe laggo / jaM saMkiyamAvanno paNavIsA carimae suddho // 521 // vyAkhyA-'zaGkAyAM 'zaGkite 'caturbhaGgI' catvAro bhaGgAH, sUtre ca puMstvanirdeza ApatvAt , sA ceyaM caturbhaGgI-grahaNe zantio bhojane ceti prathamo bhaGgaH, grahaNe zAntio na bhojane iti dvitIyA, bhojane zaGkito na grahaNe iti tRtIyaH, na grahaNe na bhojane iti / caturtha:, atra dopAnAha-'dosucI 'tyAdi, dvayorapi zaGkitasya grahaNabhojanayorapi yo vartate yazca 'gahaNe ya'ti grahaNe'rthApacyA na bhojane tathA bhojane sAmathyonna grahaNe sa sarvo'pi 'lago' doSeNa sambaddhA, kena doSeNa ?, ityAha-'jaM saMkirya ' ityAdi, poddsho| damadoSanavaiSaNAdoSarUpANAM paJcaviMzatidoSANAM madhye yena doSeNa zaGkitaM-sambhAvitamApannaH-dhartate tena doSeNa sambaddhaH, idamuktaM bhavatikAyadAdhAkarmatvena zAntiM tad gRhAnI bhuJjAno vA''dhAkarmadoSeNa sambadhyate, yadi punaraudezikatvena tata audezikenetyAdi, carame caturthabhaGge| punarvartamAnaH zuddho, na kenApi doSeNa sambadhyate ityarthaH / iha 'paNavIsA' ityuktaM, tatastAneva pazcaviMzati doSAnAha dIpa anukrama [561] 0000000000000000000000000000000 ~296~ Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||522|| dIpa anukrama [564] mUlaM [564 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryutermalayagirIyAvRttiH // 147 // "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) --> "niryuktiH [522 ] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH ugamadosA solasa AhAkammAi esaNAdosA / nava makkhiyAi ee paNavIsA carimae suddho // 522 // vyAkhyA - AdhAkarmAdayaH SoDaza udramadoSAH, nava ca prakSitAdaya epaNAdoSAH, ete militAH paJcaviMzatiH, carame tu bhaGge na grahaNe na bhojane ityevaMrUpe varttamAno yatiH zuddhaH, yata ihAzuddhamapi upasthaparIkSaNA niHzaGkitaM gRhItaM zuddhaM bhavatIti / etadevopadarzayati chaumatyo sunANI uvautto ujjuo payatteNaM / Avanno paNavIsaM suyanANapamANao suddho // 523 // vyAkhyA --- chadmasthaH zrutajJAnI 'RjukaH ' mAyArahitaH 'prayatnena ' yathA''gamamAdareNa gaveSayan paJcaviMzaterdoSANAmanyatama doSamApanno'pi 'zrutajJAnapramANataH AgamaprAmANyena zuddhaH / enamevArtha spaSTayati oho ovautta suyanANI jaivi giNhai asuddhaM / taM kevalIbi bhuMjai apamANa suyaM bhave iharA // 524 // vyAkhyA- 'oho ' ityatra prathamA tRtIyArthe tata opena - sAmAnyena 'zrute' piNDaniryuktyAdirUpe Agame upayuktaH saMstadanusAreNa kalpayAkalpyaM paribhAvayan zrutajJAnI yadyapi kathamapyazuddhaM gRhNAti tathApi tat 'kevalyapi ' kevalajJAnyapi mujhe, itarathA zrutajJAnamapramANaM bhavet, tathAhi chadyasthaH zrutajJAnabalena zuddhaM gaveSayitumISTe, na prakArAntareNa, tato yadi kevalI zrutajJAninA yathA''gamaM ga SitamapyazuddhamitikRtvA na bhuJjIta tataH zrutenAzvAsaH syAditi na ko'pi zrutaM pramANatvena pratipadyeta, zrutajJAnasya cAmAmANye sarvakriyAvilopaprasaGgaH zrutamantareNa chamasthAnAM kriyAkANDasya parijJAnAsambhavAt / tataH kim ? ityAha Education Internation For Parts Only ~ 297~ 0 eSaNAyAMzaGkitadoSaH // 147 // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [567] .. "niyukti: [525] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||525|| suMttassa appamANe caraNAbhAvo tao ya mokkhassa / mokkhassa'viya abhAve dikkhapavittI nirasthA u // 525 // vyAkhyA-sUtrasyAmAmANye 'caraNasya' cAritrasyAbhAva, zrutamantareNa yathAvat sAvayetaravidhipatidhaparijJAnAsambhavAta , cara-18 NAbhAve ca mokSAbhAvo, mokSAbhAve ca dIkSA nirathikA, tasyA ananyArthatvAt / sampati 'grahaNe zaGkito bhojane ce 'tyasya prathamabhaGgasya sambhavamAha| kiMtu(ti)ha khaDA bhikkhA dijai na ya tarai pucchiuM hirimaM / ia saMkAe ghettuM taM bhuMjai saMkio ceva // 526 // vyAkhyA-ko'pi sAdhuH svabhAvato lajjAvAna bhavati, tatra kApi gRhe bhikSArtha praviSTaH san pracuye bhikSA labhamAnaH svacetasi / zanse-kimatra pracurA bhikSA dIyate?, na ca lajjayA praSTuM zaknoti, tata evaM zaGkayA gRhItvA zanti evaM tada iti prathamabhaGge canete / sammati 'grahaNe zAntio na bhojane' iti dvitIyasya bhaGgasya sambhavamAi hiyaeNa saMkieNaM gahiA anneNa sohiyA sA ya / pagayaM paheNagaM vA souM nirasakio bhuje // 527 // vyAkhyA- kenApi sAdhanA lajjAdinA pramazaknuvatA prathamataH zaDitena hadayena yA gRhItA bhikSA sA'npena saGkATekana || zodhitA-yathA 'prakRta' prakaraNaM kimapi mAghUrNabhojanAdikaM, yadivA pradeNakaM kRtavidanyasmAdbahAdApAtAmati, tato dvitIyasanATakAdeticchrutvA yo niHzaGkito mujhe sa dvitIye bhaGge vartate / tRtIyabhaGgasya sambhavamAha jArisae ciya laDA khaDA bhikkhA mae amuyagehe / annehiMvi tArisiyA viyata nisAmae tie|| 528 / / dIpa anukrama [567] For P OW ~298~ Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||528|| dIpa anukrama [ 570 ] "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [570 ] * "niryukti: [ 528] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH piNDaniryu vyAkhyA - iha ko'pi sAdhurlabdhapracurabhikSAko vikaTayatAM guroragrataH samyagAlocayatAmAlocanAzravaNe sati zaGkate - yAdRzyeva kemiyA bhikSA pracurA labdhA tAdRzyevAnyairapi saGkaTakaiH tanUnametadAghAkarmAdido paduSTaM bhaviSyatIti sujAno yatistRtIye bhaGge varttate / yAciH // 148 // atra para Aha jai saMkA dosakarI evaM suddhapi hoi avisuddhaM / nissaMkamesiyaMti ya aNesaNijjaMpi niddosaM // 529 // vyAkhyA --- yadi zaGkA doSakarI tata evaM satIdamAyAtaM zuddhamapi zaGkitaM sat tadazuddhaM bhavati, zaGkAdoSaduSTatvAt, tathA anepaNIyamapi niHzaGkitamanveSitaM zuddhaM mAmoti, zaGkArahitatvAt, na caivaM yuktaM, svabhAvataH zuddhasyAzuddhasya vA zaGkAbhAvAbhAvamAtreNAanyathA kartumazakyatvAt / tatra AcArya Aha- satyametat, tathAhi---- ava pariNAmo egare avaDio ya pakkhami / esipi kuNai siM aNesimesi visuddha u // 530 // vyAkhyA - avizuddhaH pariNAmaH' adhyavasAyaH, kiM rUpo'vizuddhaH ? ityAha-ekatarasminnapi zuddhamevedaM bhaktAdikaM yadivA'zuddhamevetyanyatarasminnapi pakSe'patan 'esipi 'ti eSaNIyamapi zuddhamapi karoti aneSaNIyam - azuddhaM vizuddhastu pariNAmo yayoktAssgamavidhinA gaveSayataH zuddhamevedamityadhyavasAyaH aneSaNIyamapi svabhAvato'zuddhamapi zuddhaM karoti zrutajJAnarUpa prAmANyAt, tasmAnna kazcit prAgukto doSaH / tadevamuktaM zaGkitadvAram adhunA prakSitadvAramAha hiM ca makkhayaM khalu saccittaM caiva hoi accittaM / saccittaM puNa tivihaM accittaM hoi duvihaM tu // 531 // Education Intention For Pernal Use On ~299~ 0 eSaNAya 1 zaGkita doSaH // 148 // Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [573] .. "niyukti: [531] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||531|| vyAkhyA-mrakSitaM dvidhA, tadyathA-sacittamacittaM ca, sacitamrakSitamacittamrakSitaM cetyarthaH, tatra yatsacicena pRthivyAdinA'vaguNDitaM tatsacitta, yatpunaracittena pRthivIrajaHprabhRtinA'vaguNDitaM tadacittaM, tatra 'sacicaM ' sacicamrakSitaM punakhidhA / etadeva vyAkhyAnayatipuDhavI Au vaNarasai tivihaM saccittamakkhiyaM hoi / aJcittaM puNa duvihaM garahiyamiyare ya bhayaNA u // 532 // cyAkhyA-sacittamratitaM vidhA, tayathA-pRthivIkAyamrakSitamakAyamrakSitaM vanaspatikAyamrakSitaM ca, sUtre ca padaikadeze padasama-1 dAyopacArAta pRthivyAdimizritaM pRthivItyAyuktam / acitra-acittamrakSitaM punavividha, tapathA-garhitamitaraca, tatra 'garhitaM ' ghasAdinA liptam , itarad ghRtAdinA, atra ca kalapyAkarapyavidhau 'bhajanA' vikalpanA, sA cAgre vakSyate / sammati sacittapRthivIkAyaprakSita || prapaJcato bhAvayati| sukeNa sarakkhegaM makkhiya molleNa puDhavikAeNa / savvaMpi makkhiyaM taM etto AuMmi vocchAmi // 533 // | vyAkhyA-iha sacitapRthivIkAyo dvidhA, tayathA-zuSka AIzva, tatra zuSkeNa sarajaskenAtIva zlakSNatayA bhasmakalpena yayaM pAtra hasto vA mrakSito yacAINa pRthivIkAyena sacittena mrakSitaM tatsarvaM istAdi mrakSita-sacittapRthivIkAyamrakSitamavagantavyaM, ata UrddhanakAyaviSaye mrakSitaM vakSyAmi purapacchakamma sasiNihudaulle cauro aaubheyaao| ___ vyAkhyA-akAye-apkAyamrakSite catvAro bhedAH, tadyathA-pura:karma pazcAtkarma sasnigdhamudakAH ca, tatra bhaktAderdAnAta pUrvI dIpa anukrama [573] SARERainintenatana ~300~ Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||533|| dIpa anukrama [575] piNDaniryutermakayagirIyAvRttiH // 149 // mUlaM [575] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ******** "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 ( mUlaM + niryuktiH+vRttiH) 80 Eucation Interationa "niryukti: [ 533 ] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH yatsAdhyarthaM karma hastamAtrAderjalaprakSAlanAdi kriyate tatpuraH karma / yatpunarbhatAderdAnAtpathAtkriyate tatpazcAtkarma / sasnigdham ISalakSyamANajalakharaSTitaM hastAdi, udakArDa spaSTopalabhyamAnasaMsarga | sampati vanaspatikAyanakSitaM prapaJcayati ukkiDarasAlintaM paritta'NataM mahiruhesu // 534 // vyAkhyA ---- utkRSTarasAni ' pracurarasopetAni yAni 'parittAnAM ' pratyeka vanaspatInAM cUtaphalAdInAm, anantAnAm - anantakAvikAnAM ca panasaphalAdInAM sadyaHkRtAni zlakSNakhaNDAni iti sAmarthyAdgamyate, taiH ' AliptaM ' kharaSTitaM yaddhastAdi, tanmahIruheSu, atra ca tRtIyArthe saptamI, mahIruhekSitamavaseyaM, 'paritarNataM ityatra prAkRtatvAdvibhaktivacanavyatyaya iti SaSThIbahuvacanaM vyAkhyAtaM / sesehiM kAehiM tIhivi teUsamIraNatasehiM / saccittaM mIsaM vA na makkhitaM asthi ullaM vA // 535 // vyAkhyA - zeSaistejaH samIraNatrasarUpaistribhirapi sacitarupaM mizrarUpamAdratArUpaM vA mrakSitaM na bhavati, sacittAditejaskAbA disaMsageM'pi loke prakSitazabdamatyadarzanAt, acittaistu tairbhasmAdirUpaiH pRthivIkAyeneva prakSitatvasambhava iti na tasya pratiSedhaH, bAtakAyena svacittenApi na prakSitatvaM ghaTate, tathA loke pratItyabhAvAt / sampati sacittapRthivIkAyAdiprakSite istamAtre Azritya bhaGgAn kalpyAkalpyavidhiM ca pratipAdayati saccittamakkhiyaMmI hatthe matte ya hoi caumaMgo / Aitie paDiseho carime bhaMge aNunnAo // 536 // vyAkhyA---- sacittai:' pRthivIkAyAdibhirbrakSite haste mAtre ca 'caturbhaGgI ' catvAro bhaGgAH, sUtre ca puMstvanirdeza AryatvAt, For Parks Use Only ~301~ 0 eSaNAyAM 2 mukSita doSaH // 149 // waryra Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [578] .. "niyukti: [536] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||536|| te ca catvAro bhaGgA amI, tadyathA-hasto prakSito mAtra ca, hasto mrasito na mAtra, mAtraM mrakSitaM na istaH, nApi mA nApi hastaH tatrA''dime bhaGgatrika pratiSedho, na kalpate grahItRmiti bhAvaH, carame bhaGge punaranujJAto yatistIrthakaragaNadharaiH, tatra doSAbhAvAt / acivAtamrakSitamAzritya kalpyAkalpyavidhimAha aJcittamakkhiyaMmi u causuvi bhaMgesu hoi bhayaNA u|agrhienn u gahaNaM paDiseho garahie hoi // 537 // vyAkhyA-acittaprakSite'pi hastamAtre adhikRtya prAgvacatvAro bhaGgAH, tatra ca caturyapi bhaneSu 'bhajanA' vikalpanA, tAmevAhaall ahitena ' lokAninditena ghRtAdinA prakSite grahaNaM, garhitena tu vasAdinA mrakSite bhavati pratiSedhaH, tatrApi caturthoM bhaGgaH zuddha eveti| grahaNam / agarhitamrakSitamapyadhikRtya vizeSamAhaBI saMsajjimehiM vajaM agarahiehipi gorasadavehiM / maTThadhayatellagulehi ya mA mcchipipiiliyaaghaao|| 538 // vyAkhyA--saMsaktimadbhayAM tanmadhyanipatitajIvayuktAbhyAM 'gorasadavAbhyAM ' dadhyAdipAnakAbhyAmagarditAbhyAmapi mrakSitaM mrakSitA bhyAM hastamAtrAbhyAM vA dIyamAnaM 'ghajya parihArya, na grahItavyamityarthaH, tathA madhughRtatailadvaguDairagarhitairapi akSitaM akSitAbhyAM vA istamAtrAbhyAM dIyamAnaM vajya, kuta ityAha-'mA macchipipIliyAghAo' mA makSikApipIlikAnAm , upalakSaNametat , pataGgAdInAM : vAtAdivazato lamAnAM ghAto-vinAzo bhUditikRtvA, etacotkRSTAnuSThAnaM jinakalpikAyadhikRtyoktamakseyaM, sthavirakalpikAstu yathAvidhi yatanayA ghRtAyapi guDAdimrakSitamazokavaryAyapi ca gRhanti / / sampati garditAgativizeSamAha dIpa anukrama [578] ~302~ Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [581] .. "niyukti: [539] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: eSaNAyAM nikSipta doSaH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||539|| piNDaniyu- maMsavasasoNiyAsava loe vA garahiehivi bajjejjA / ubhao'vi garahiehiM muttuccArehi chittapi // 539 // te.melayAgi- vyAkhyA-mAMsavasAzoNitAsavaiH atra sUtre vibhaktilopa ApatvAta , loke garhitairapi, vAzabdaH pUrvApekSayA samudhaye, mrakSita rIyAciH varjayet, tathA 'ubhayasminnapi loke lokottare ca gahitAbhyAM mUtroccArAbhyAmAstA prakSita spRSTamapi varjayet / ukta prakSitadvAram , atha nikSiptadvAramAha saccitta mIsaesu duvihaM kAesu hoi nikkhittaM / ekekaM taM duvihaM aNaMtara paraMparaM ceva // 540 // vyAkhyA-iha kAyeSu nikSiptaM dvidhA, yathA-'sacitteSu' pRthivyAdiSu mizreSu ca / ekaikamapi dvidhA, tayathA-anantaraM paramparaM / ca, tatra 'anantaram' anyavadhAnena 'paramparaM vyavadhAnena, yathA sacittapRthivIkAyasyopari sthApanikA tasyA upari deyaM vastviti, iha parihAryAparihAryavibhAga vinA sAmAnyato nikSiptaM sacittAcittamizrarUpamedAvidhA, tatra ca traya(tisra)caturbhagyaH, tadyathA-sacitte sacirta 1 mithe sacirsa 2 sanice mizraM 3 mi mizra 4 mityekA caturbhaGgI, tathA sacice sacittam acine sacittaM sacitte'cittam / acitte acittamapi dvitIyA caturbhaGgI, tathA mizre mizram acitte mizra mizre'cittam acite'cittamiti tRtIyA caturbhaGgI / sammatyatraivAnantaraparamparavibhAgamAha puDhavI AukkAe teUvAuvaNassaitasANaM / ekeka duhANaMtara paraMparagaNami sattavihA // 541 // vyAkhyA-pRthivyAjovAyuvanaspatitrasakAyAnAM sacittAnAM pratyekaM sacittapRthivyAdiSu nikSepaH sambhavati, tatra pRthivIkAyasya dIpa anukrama [581] ~303~ Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [583] .- "niyukti: [541] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||541|| nikSepaH poDhA, tadyathA-pRthivIkAyasya pRthivIkAye nikSepa ityeko bhedaH, pRthivIkAyasthAkAye iti dvitIyaH, pRthivIkAyasya tejskaaye| iti tRtIyA, vAtakAye iti caturthaH, vanaspatikAye iti paJcamaH, usakAye iti SaSThaH / evamaSkAyAdInAmapi nikSepaH pratyeka pottaa| bhAvanIyaH, sarvasaGkhyayA SaTtriMzadbhaGgAH, ekaiko'pi ca bhedo dvidhA, tadyathA-anantaraH paramparayA ca, anantaraparamparavyAkhyAnaM c| mAgeva kRtaM, kevalamagnikAye pRthivyAdInAM nikSepaH saptadhA, etacca svayameva vakSyati // sammati pRthivIkAye nikSepasya yaduktaM mA poDhAtvaM tatsUtrakRtsAkSAddarzayatiall saccitta puDhavikAe saccitto ceva puDhavinikhitto / AUteuvaNassaisamIraNatasesu emeva // 542 // vyAkhyA-sacitte pRthivIkAye sacittaH pRthivIkAyo nikSiptaH, evameva-pRthivIkAye ivAptejovanaspatisamIraNatraseSu sacitta evaM pRthivIkAyo nikSipta iti pRthivIkAyanikSepaH pohA / evaM zeSakAyeSvapyatidezamAha emeva sesayANavi nikkhevo hoi jIvakAesuM / ekeko saTThANe paraThANe paMca paMceva // 543 // vyAkhyA-'evameva ' pRthivIkAyasyeva 'zeSANAm ' apkAyAdInAM nikSepo bhavati 'jIvanikAyeSu' pRthivyAdiSu, tatraikaiko bhaGgaH svasthAne zeSAH pazca paJca parasthAne, tathAhi-pRthivIkAyasya pRthivIkAye nikSepaH svasthAne, apkAyAdiSu zeSeSu paJcamu parasthAne, evamapkAyAdInAmapi bhAvanIyaM, tataH svasthAne ekaiko bhaGgaH, parasthAne pazca pazca, tadevaM prathamacaturbhanikAyAH sacice sacittamityevaMrUpe prathame bhane SaTtriMzadbhedAH / sammati prathamacaturbhaGgAcA eva zeSaM bhaGgatrayaM dvitIyatRtIyacaturbhaGgAyau cAtidezataH pratipAdayati-- dIpa anukrama [583] ~ 304~ Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [586] .. "niyukti: [544] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu kermaLapagi rIyAciH dopaH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||544|| // 15 // emeva mIsaesuvi mIsANa saceyaNesu nikkhevo / mIsANaM mIsesu ya doNhapi ya hoi'cittesu // 544 // eSaNAyAM ___ vyAkhyA-'ecameva' sacitteSu sacicamiva 'mizreSvapi ' mizrapRthivyAdiSvapi sacicapRthivyAdinikSepaH pazido'vaga-11 nikSipta ntavyaH, etena prathamacaturbhaGgacA dvitIyo bhaGgo vyAkhyAtaH, tathA evameva sacetaneSu-sacittapRthivyAdiSu mizrANAM pRthivyAdInAM nikSepaH paTtriMzadvedaH, etena prathamacatujhyAstRtIyo bhanno vyAkhyAtaH, evameva mizrANAM pRthivyAdInAM mizreSu pRthivyAdiSu nikSepaH patizadbhedaH, anena prathamacaturbhadyAzcaturtho bhaGgo vyAkhyAtaH, sarvasaGkhyayA prathamacaturbhaGgayAM catuzcatvAriMzaM bhaGgazatam , evameva dvayorapi saci mizrayoracitteSu nikSipyamANayoyeM ve caturbhaGgayau prAgukte, tatrApi pratyekaM catuzcatvAriMzaM bhaGgazataM bhavati, sarvasamayayA bhaGgAnAM zatAnika catvAri dvAtriMzadadhikAni bhavanti, uktA nikSepasya bhedAH / sampatyasyaiva nikSepaspa pUrvoktaM caturbhaGgIprayamadhikRtya kalpyAkalpyavidhimAha jattha u sacittamIse caubhaMgo tattha causuvi agijhaM / taM tu aNaMtara iyaraM paritta'NataM ca vaNakAe // 545 // ___vyAkhyA-yatra nikSepe sacicamizre Azritya caturbhaGgI bhavati, prathamA caturbhaGgI bhavatItyarthaH, tatra caturvapi bhaneSu apizabdAdvitIyatRtIyacaturbhaGgayorapyAyeSu triSu bhanneSu vartamAnamanantaraM paramparaM ca vanaspativiSaye pratyekamanantaM vA tatsarvamagrAya, sAmAd dvitIyatRtIyacaturthabhanayodhaturthe bhane vartamAnaM grAI, tatra doSAbhAvAt / sammati saciMdAdibhitribhirapi matAntareNaikAmeva caturbhaGgI kalpyAkapyavidhi ca pradarzayati| ahava Na sacittamIso u egao egao u anycitto| etthaM caukkabheo tatthAitie kahA natthi // 546 // dIpa anukrama [586] wrajastaram.org ~305~ Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||546|| dIpa anukrama [588] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2 / 1 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) "niryukti: [ 546 ] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [588 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 vyAkhyA--' athave 'ti prakArAntaratAyotakaH, Neti vAkyAlaGkAre, iha caturbhaGgI pratipakSapopanyAse bhavati, tatraikasmin pakSe sacittamizre, ekatra tu pakSe'cittaH, tataH prAktanakrameNa caturbhaGgI bhavati, tathayA sacite sacitamitram acite sacita mizra, sacittamizre'cittam, acitte'cittamiti, atrApi prAgivaikaikasmin bhane pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasabhedAt SaTtriMzat patriMzadbhedAH, OM sarvasaGkhadhayA catuzcatvAriMzaM bhaGgazataM, tatra 'Aditrike' Adime bhaGgatraye 'kathA nAsti ' grahaNe vArttA na vidyate, sAmarthyAccaturthe bhane OM kalpate / tadevaM 'pRthivI 'tyAdimUlagAthAyAH pUrvArddha vyAkhyAtaM sampati 'ekeki duddAnaMtaram' ityavayavaM vyAcikhyAsurdvitIyaDhatIyacatu OM rbhaGgatyoH satkasya tRtIyasya tRtIyasya bhaGgasya sAmAnyato'zuddhasya viSaye vizeSaM vibhaNipuranantara paramparamArgaNAM karoti puNa acittavyaM nikkhippara ceyaNesa mIsesu / tarhi maggaNA u iNamo anaMtaraparaMparA hoi // 547 // vyAkhyA -- yatkimapi acittaM dravyamodanAdi 'cetaneSu' saciteSu mizreSu vA nikSipyate tatreyamanantaraM paramparayA vA mArgaNA paribhAvanaM bhavati / tadevAha - ogA himAyaNaMtara paraMparaM piDharagAi puDhavIe / navaNIyAi anaMtara paraMparaM nAvamAIsu // 548 // Education Interation vyAkhyA - ' avagAhimAdi pakAnnamaNDakaprabhRti pRthivyAmAnantaryeNa sthApitamanantaranikSiptaM pRthivyA evopari sthite piTarakA dau yannikSiptamavagAhimAdi tatparamparanikSiptaM, eSa pRthivIkAyamAzrityAnantaraparamparayA nikSepa uktaH / sammatyapkAyamAzrityAha-'navaNI' tyAdi, navanItAdi-prakSaNastyAnIbhUtaghRtAdi sacittAdirUpe udake nikSiptamanantaranikSiptaM, tadeva navanItAdyavagAhimAdi vA jalamadhyasthi For Parts Only ~306~ 0 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [590] .. "niyukti: [548] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: nikSipta prata gAthAMka ni/bhA/pra ||548|| piSTaniyu-1 teSu nAvAdiSu sthitaM paramparanikSipta / sampati tejaHkAyamadhikRtyAnantaraparampare vyAkhyAnayan 'agaNimi sattaviho' ityavayavaM eSaNAyA karmaSyagi-vyAkhyAnayatirIyAvRttiH vijjhAyamummuriMgAlameva appattapattasamajAle / vokate sattadurga jaMtolitte ya jayaNAe // 549 // // 15 // vyAkhyA-iha saptadhA bahiH, tadyathA-vidhyAto murmuro'GgAro'mAptaH prAptaH samajvAlo vyutkraantshc| tatrayaH spaSTatayA prathama nopala kAbhyate pazcAvindhanamakSepe pravarddhamAnaH spaSTamupalabhyate sa vidhyAtaH, ApiGgalA ardhavidhyAtA amikaNA murmuraH, jvAlArahito bahiraGgAraH, ya: punazcalyA upari sthApitaM piTharaM jvAlAbhirna pAmoti so'bhAptaH, yaH punajvAlAbhiH piTharaM bune spRzati sa prAptaH, yaH punaH piTharasyakA bubhrAdUrdhvamapi yAvatkau~ jvAlAbhiH spRzati sa samajvAlaH, yasya punarcAlAH piTharakarNAbhyAmUrdhvamapi gacchanti sa vyutkrAntaH, ete sapta || bhedAstejaHkAyasya, tatraikakasmin bhede dvika, tadyathA-anantaranikSiptaM paramparanikSipta ca, tatra yadvidhyAtAdirUpe vahI maNDakAdi nikSipta / tadanantaranikSita, vatpunarorupari sthApite piTharAdau nikSiptaM tatparamparanikSiptaM tatra saptAnAM bhedAnAM madhye yameva tameva vA bhedamadhikRtya / kA yanve' ikSurasapAkasthAne kaTAhAdI ' avalile ' mRttikAvaraNTite yatanayA parizAThiparihAreNa pradaNamikSurasasya kalpate / sampatpenAmeva | gAyAM vyAkhyAnayan prathamato vidhyAtAdInAM svarUpaM gAthAdvayenAhavijjhAutti na dIsai aggI dIsei iMdhaNe chuDhe / ApiMgala agaNikaNA mummura nijjAla iMgAle // 55 // // 152 // appattA u cautthe jAlA piDharaM tu paMcame pattA / chaThe puNa kaNNasamA jAlA samaicchiyA carime // 551 // dIpa anukrama [590] ~307~ Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM // .. "niyukti: [551] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" " muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||551|| vyAkhyA-mugamaM / navaram ' appacA u cautye mAlA' iti caturtheprAptAkhye bhede piTharamamAptA jyAlA draSTavyA, evamanyatrApyakSaragamanikA kAryA | sampati 'jaMtolitte ya jayaNAe' ityavayavaM vyAcilpAmurAhaal pAsolitta kaDAhe parisADI natthi taMpi ya visAlaM / sovi ya aciracchUDho ucchuraso nAiusiNo ya // 552 // ___ vyAkhyA-iha yadIti sarvatrAdhyAhiyate, yadi kaTAhaH-piTharavizeSaH sarvataH pArveSu mRttikayA'valipto bhavati dIyamAne cecarase yadi parizATinopajAyate tadapi ca kaTAharUpaM bhAjanaM yadi 'vizAlaM 'vizAlamukhaM bhavati, so'pi cekSuraso'cirakSipta itikRtvA yadi nAtyuSNo bhavati tadA sa dIyamAna ikSurasa: kalpate, iha yadi dIyamAnasyekSurasasya kathamapi bindubahiH patati tahi sa lepa evAvartate, na tu cullImadhyasthitatejaskAyamadhye patati tataH pArthAvalipta iti kayahasya vizeSaNamuktaM, tathA vizAlamukhAdAkRSyamANa udazcanaH piTharasya / karNe na lagati tato na piTharasya bhaGga iti na tejaHkAyavirAdhaneti vizAlagrahaNam, anatyuSNagrahaNe tu kAraNaM svayameva vakSyati / samma-17 tyudakamadhikRtya vizeSamAha|| usiNodagaMpi gheppai guDarasapariNAmiyaM aNaccusiNaM / jaM ca aghaTTiyakannaM ghaTTiyapaDaNami mA aggI // 553 // vyAkhyA-uSNodakamapi guDharasapariNAmitamanatyuSNaM gRhyate, kimuktaM bhavati ?-patra kaTAhe guDaH pUrvaM kathito bhavati, tasminnikSipta jalamIpattaptamapi kaTAhasaMsaktaguDarasamizraNAt satvaramacittIbhavati, tatastadanatyuSNamapi kalpate, atrApi pArcAvaliptakaTAisthitamapa-11 rizATimaceti vizeSaNadvayamanupAttamapi draSTavya, tathA 'yadaghaTitakarNa'na yasmin dIyamAne piTharasya karNAvRdazcanena pravizatA nirgacchatA dIpa anukrama [593] IAna ~ 308~ Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||553|| dIpa anukrama [595] piNDaniryukairmalayagi yAci mUlaM [595] muni dIparatnasAgareNa saMkalita / / 153 / / 4 "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) 80 "niryukti: [ 553 ] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vA ghaTTayete tadIyamAnaM kalpate, tata ityAha-' ghaTTiyapaDaNaMmi mA aggI' udacanena pravizatA nirgacchatA vA piTharasya karNayoryathamAnayorlepasyodakasya vA patanena mA'gnirvirAdhyatetikRtvA, etena ca vakSyamANapoTazamaGgAnAmAdyo bhaGgo darzitaH / sammati tAneva SoDaza bha GgAn darzayati Eaton International pAsoli kaDAhe'nasiNe aparisADa'ghaTTaMte / solasabhaMgavigappA paDhame'NunnA na sesesu // 554 // vyAkhyA --- pAlitaH kaTAhaH, anatyuSNo dIyamAna ikSurasAdiH, aparizATiH parizATayabhAva:, ' ahaMte' iti udazvanena piTharakarNAghaTTane, ityamUni catvAri padAnyadhikRtya poTaza bhaTTA bhavanti / bhaGgAnAM cAnayanArthamiyaM gAthA payasamadugaabbhAse mANaM bhaMgANa tesimA rayaNA / egaMtariyaM lahuguru duguNA duguNA ya vAmesu // 555 // asyA vyAkhyA iha yAvatAM padAnAM bhaGgA AnetumiSyante tAvanto dvikA UrdhvAcaH krameNa sthApyante, tatasteSAmabhyAse sati yadantiye dvike samAgacchati tadbhaGgAnAM 'mAnaM ' pramANaM, tathAhi idda caturNI padAnAM bhaTTA AnetumiSTAstatathatvAro divA UrdhvAdhaH krameNa sthApyante, tataH prathamo dviko dvitIyena dvikena guNyate, jAtAzcatvAraH, saistRtIyo dviko guNyate jAtA aSTau tairapi caturthI dviko guNpate, jAtA: poDaza, etAvantacaturNI padAnAM bhaGgA bhavanti teSAM ca punarbhaGgAnAmeSA racanA, prathamapaGkAvekAntaritaM laghuguru, prathamaM laghu tato guru, punarlaghu punarguru, evaM yAvat SoDazo bhaGgaH tataH prajJApakApekSayA 'vAmevu ' vAmapArzveSu dviguNadviguNA laghuguravaH, tadyathA-dvitIyapaGkau prathamaM dvau laghu tato dvau gurU tato bhUyo'pi dvau laghu evaM yAvatpoDazo bhaGgaH tRtIyapaGkau prayamaM catvAro patraH tatavatvAro guravaH, For Pale Only ~309~ 0 eSaNAyAM nikSiptadoSaH // 153 // ra Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [597] .. "niyukti: [555] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||555|| maarayurayurayurayurayurayana?Jin kaJin Ling Ling yuruyuruyuru tataH punaradhazcatvAro laghavastatazcatvAro guravaH, caturthapatayAM prathamamaSTau lapavastato'STau guravaH / sthApanA ceya-1m 15 155 SIT ISIS ISSIISSS SI IS SIS) sss sst ssssssssss atra RjavaH aMzAH zudA vakAthAzuddhA, iha poDazAnAM bhaGgAnAmAye bhane'nujJA, na zeSeSu paJcadazasu bhanneSu / sammatpatthuSNagrahaNe dopAnAha duvihavirAhaNa usiNe chaDDaNa hANI ya bhANabheo ya / / vyAkhyA-uSNe' atyuSNe ikSurasAdau dIyamAne dvidhA virAdhanA, AtmavirAdhanA paravirAdhanA ca, tathAhi-yasmin bhAjane tadatyuSNaM gRhNAti tena taptaM sadbhAjana hastena sAdhudRhan dahyate ityAtmavirAdhanA | yenApi sthApitena sthAnena sA dAtrI dadAti tenApyayuSNena sA dahyata iti / tathA 'chaDaNe hANI ya'tti atyuSNamikSurasAdi kaSTena dAtrI dAtuM zaknoti, kaTena ca dAne kathanapi sAdhu-16 satkabhAjanAvahirujjhane hAnihIMyamAnasyecarasAdeH, tathA 'bhANabheo' iti tasya bhAjanasya sAbunA basatAvAnayanAyotpATitasya pataddhahAderdAcyA vA dAnAyotpATitasyodazcanasya gaNDarahitasyAtyuSNatayA jhagiti bhUmau mocane maGgaH spAta, tathA ca paDUnIvanikAyavirAdhanati saMyamavirAdhanA | sampati bAtakAyamadhikRtyAnantaraparampare darzayati vAukkhittANaMtaraparaMparA pappaDiya vtthii|| 556 // vyAkhyA-vAtorikSatAH " samIraNotpATitAH 'parpaTikAH' zAlipapeTikA anantaranikSita, paramparanilita 'pasthiti vibhazaktilopAvastI, upalakSaNametat, samIraNApUritavastidRtiprabhRtivyavasthitaM maNDakAdi / sammati vanasatitrasaviSaya viviSamavi nikSitamAha dIpa anukrama [597] SARERainintamanna ~310~ Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [599] .. "niyukti: [557] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: eSaNAya pihita prata gAthAMka ni/bhA/pra ||557|| piNDaniyu hariyAiaNaMtariyA paraMparaM piDharagAisu varNami / pUpAi piTThaNaMtara bharae kuubAisU iyarA / / 557 // karmaLayagi- vyAkhyA-'vane' banaspativiSaye anantaranikSiptaM' haritAdiSu sacittavrIhikAmabhRtiSu anantaritA nikSiptA apUpAdaya iti / kApasAlA zeSaH, iritAdInAmevopari sthiteSu piTharAdiSu nikSiptA apUpAdayaH paramparanikSiptaM, tathA balIvAdInAM pRSThe'nantaranikSiptA apUpAdayatraseza vanantaranikSipta, balIpardAdipRSTha eva bharake kutupAdiSu vA bhAjaneSu nikSiptA modakAdayaH paramparanikSiptam / iha sarvatrAnantaranikSipta na grAya, sacittasaGkahanAdidoSasambhavAta, paramparanikSiptaM tu sacittasaGghahanAdiparihAreNa yatanayA grAhyamiti sampadAyaH / ukta nikSiptadvA-|| bhAram, atha pihitadvAramAha saccitte accile mIsaga pihiyami hoi caubhaMgo / Aitige paDiseho carime bhaMgaMmi bhayaNA u|| 558 // vyAkhyA-iha ' sacitte / ityAdau saptamI tRtIyArthe, tato'yamarthaH-sacittenAcittena mizreNa vA pihite caturbhaGgI bhavati, atra jAtAvekavacanaM, tena tisracaturbhaGgayo bhavantIti draSTavyaM, tatraikA sacittamizrapadAbhyAM, dvitIyA sacicAcittapadAbhyAM, tRtIyA mizrAcittapadAbhyAM tatra sacittena sacitraM piDitaM, mizreNa sacittaM, sacittena mizra, mizreNa mizramiti prathamA caturbhaGgI, tathA sacittena sacittaM pihitam, acittena sacitaM, sacittenAcittam, acittenAcittAmiti dvitIyA caturbhaGgI, tathA mizreNa mizra pihitaM, mizreNAcittam acittena mizram, acittenAcittamiti tRtIyA / tatra gAthAparyantatuzabdavacanAta prathamacaturbhaGgayAM sarveSvapi bhaGgeSu na kalpate, dvitIyattIyacaturbhaDkiyostu pratyekamAdimeSu 2 triSu bhaGgeSu na kalpate ityarthaH, carame tu bhaGge bhajanA, sA ca 'guruguruNe tyAdinA svayameva vakSyati / sammati caturbhaGgItrayaviSayAvAntarabhaGgakathane'tidezamAha //////////////////////////////////////////////////////////////////// dIpa anukrama [599] | // 154 // Oil rAjungstaram.org ~311~ Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [601] .. "niyukti: [559] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||559|| jaha ceva u nikkhitte saMjogA ceva hoti bhaMgA ya / emeva ya pihiyamivi nANattamiNaM taiyabhaMge // 559 // __vyAkhyA-yayaiva 'nikSipta iti nikSiptadvAre sacittAcittamizrANAM saMyogAH prAguktAH yathaiva ca sacittapRthivIkAyaH sacittapRthivIkAyasyopari nikSipta itpevaM svasthAnaparasthAnApekSayA caturbhaGgItrayabhaGgeSvekakasmin bhane SaTtriMzat patriMzadbhedA uktAH, sarvasaGkhyayA catvAri zatAni dvAtriMzadadhikAni, tayA'trApi pihitadvAre draSTavyAH, tathAhi-pAgivAtrApi caturbhaGgItrayam , ekaikasmizca bhaGge sacittaH pRthivIkAyaH sacittapRthivIkAyena pihita ityAdirUpatayA svasthAnaparasthAne adhikRtya SaTtriMzat SaTtriMzadbhedAH, sarvasaGghacayA (zatAni) catvAri dvAtriMzadadhikAni bhaGgAnAM / navaraM dvitIyatRtIyacaturbhaGgayoH pratyekaM tRtIye bhaGge'nantaraparamparamArgaNavidhI nikSiptadvArAdida-vakSyamANaM nAnAtvamavaseyaM, nikSipte'nyena prakAraNAnantaraparamparamArgaNA kRtA atra tvanyena prakAreNa kariSyate iti bhAvaH / tatra sacittapRthivIkAye nAvaSTabdha maNDakAdi sacittapRthivIkAyAnantarapihitaM, sacittapRthivIkAyagarbhapiTharAdipihitaM sacittapRthivIkAyaparamparapihitaM, tathA himAdinAEsvaSTabdhaM modakAdi sacittApkAyAnantarapihita himAdigarbhapiTharAdinA pihitaM sacittApkAyaparamparapihitaM / sacittatejaskAyAdipihitamanantaraM paramparaM ca gAthAdvayenAha aMgAradhUviyAI aNaMtaro saMtaro sarAvAI / tattheva aira vAU paraMparaM batthiNA pihie // 560 // araM phalAipihitaM varNami iyaraM tu chabbapiTharAI / kacchavasaMcArAI aNaMtarANaMtare chaThe // 561 // vyAkhyA-iha yadA sthAlyAdI saMsvedimAdInAM madhye'GgAra sthApayitvA hiGgyAdinA vAso dIyate tadA tenAkAraNa kepAzci dIpa anukrama [601] ~312~ Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [603] .- "niyukti: [561] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: eSaNAyAM piNDaniyu- karmaLayagirIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||561|| saMsvedimAdInAM saMsparzo'stIti tA anantarapihitAH, AdizabdAcanakAdikaM murmurAdikSiptamanantarapihitamavagantavyam , aGgArabhRtena zarA-1 vAdinA sthagitaM piTharAdi paramparapihitaM / tathA ' tatraiva' aGgAradhUpitAdau 'aira 'ci atirohitamanantarapihita vAyordraSTavyaM, 'yatrA-12 pihitanistatra vAyu riti vacanAta, samIraNabhRtena tu bastinA, upalakSaNametat , bastitiprabhRtinA pihitaM paramparapihitamavaseyaM / tathA 'pane doSaH vanaspatikAyaviSaye phalAdinA 'aira'ti atirohitena pihitamanantarapihita, 'chabbapiTharAdau' chabbakasthAlyAdau sthitena phalAdinA / pihitam 'iyara'ti paramparapihitaM / tathA 'ase' trasakAyaviSaye kacchapena saJcArAdinA ca-kITikApalayAdinA yapihitaM tadanantarapihitaM, kacchapasaJcArAdigarbhapiTharAdinA piDita paramparapihitam , ihAnantarapihitamakalpyaM, paramparapihitaM tu yatanayA grAhyaM / yaduktaM-'carame / bhagami bhayaNA u' iti, tadvAkhyAnayanAhaguru guruNA guru lahuNA lahuyaM gurueNa do'vi lahuyAI / aJcitteNavi pihie caubhaMgo dosu aggejhaM // 562 // vyAkhyA---'acittenApi ' acitte deye vastuni pihite 'caturbhaGgI' catvAro bhaGgAH, tadyathA-guru guruNA pihitamityeko bhaGga, guru laghuneti dvitIyaH, laghu guruNeti tRtIyA, 'dovi lahuyAI ti laghu laghunA pihitamiti caturthaH / eteSu ca caturyu bhaGgeSu madhye dvayo:prathapattIyayobhanyorapAvaM, gurudanyasyotpATane kathamapi tasya pAte pAdAdibhaGgasambhavAt , tataH pArizeSyAd dvitIyacatutheyopAdAmuktadopA- 15 // bhAvAna, deyayastvAdhAraspa piTharAdegurutve'pi tataH karoTikAdinA dAnasambhavAt / uktaM pihitadvAram, atha saMhatadvAramAha saJcitte aJcitte mIsaga sAhAraNe ya caubhaMgo / Aitie paDiseho carime bhaMgami bhayaNA u // 563 // dIpa anukrama [603] ~313~ Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [605] .. "niyukti: [563] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||563|| vyAkhyA-iha yena mAtrakeNa kRtvA bhaktAdikaM dAtumicchati dAtrI tAnyadadAtavyaM kimapi sacittamavitta mizra vA'sti tatastadanyatra bhUmyAdau kSiptvA tenAnyaddadAti, taJca kadAcitsacitteSu pRthivyAdiSu madhye kSipati kadAcidacitteSu kadAcinmizreSa, kSepaNaM ca saMharaNamucyate, tataH saMharaNe sacittAyadhikRtya caturbhahI, atra jAtAvekavacanaM, tisracaturbhaGgayo bhavantItyarthaH, tthaadi-ekaa-cturbhgii| sacittamizrapadAbhyAM, dvitIyA sacittAcittapadAbhyAM, mizrAcittapadAbhyAM tRtIyeti, tatra sacitte sacitta saMhata bhitrai sacitraM sacitte mizraM mizre mizramiti mathamA caturbhajhI, tathA sacitte sacittaM saMhRtam, acitte saci, sacitte'cittam, acitte'cittamiti dvitIyA, tathA mizre mizra saMhRtam, acice mizra, mizre'cittam , acitte'cittamiti tRtIyA / atra gAthAparyantatuzabdasAmarthyAtprathamacaturbhaGgIkAyA: sarveSvapi bhaGgeSu pratiSedhaH, dvitIyatRtIyacaturbhaGgIkayostu 'Aditrike' AdimeSu triSu triSu bhaGge pratipeyaH, carame bhajanA / adhunA caturbhaGgItrayasatkAvAntarabhaGgAkathane'tidezamAhaA jaha ceva u nikkhitte saMjogA ceva hoMti bhaMgA ya / taha ceva u sAharaNe nANattamiNaM taiyabhaMge // 564 // 18 vyAkhyA-yathaiva 'nikSipte' nikSiptadvAre sacicAcittamizrapadAnAM saMyogAH kRtAH, yathaiva ca sacittapRthivIkAyaH sacicapRthivIkA yasyopari nikSipta ityevaM svasthAnaparasthAnApekSayA caturbhaGgItrayabhanevekakasmin bhane SaTtriMzat SaTtriMzadbhA ukkAH, sarvasa vacayA catvAri zatAni dvAtriMzadadhikAni bhaGgAnAM, tathA'trApi saMhRtadvAre draSTavyA, tathAhi-mAgivAtrApi caturbhaGgItrayamekaikasmizca bhane sacittaH pRthivIkAyaH / / sacittapRthivIkAyamadhye saMhRta ityAdirUpatayA svasthAnaparasthAne adhikRtya patriMzat SaTtriMzadbhaGgAH, sarvasaGkhyayA bhaGgAnAM catvAri zatAni dvAtriMzadadhikAni / navaraM dvitIyatRtIyacaturbhaDkiyoH pratyeka tRtIye tRtIye bhane'nantaraparamparamArgaNAvidhI nitidvArAdidaM vakSyamANaM / dIpa anukrama [605] ~314~ Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [607] .. "niyukti: [565] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra viSTaniyu- karmaLayagi- rIyAttiH // 15 // doSaH ||565|| nAnAtvamavase, nisiptadvAre'nyena prakAreNAnantaraparagaramArgaNA kRtA atra tu saMhatadvArejyathA kariSyate iti bhAvaH / tadevAnyayAtvaM eSaNAyA darzayan saMharaNalakSaNamAha saMhRtamatteNa jeNa dAhii tattha adijaM tu hojja asnnaaii| choTu tayannahi teNaM deI aha hoi sAharaNaM // 565 // vyAkhyA-yena mAtrakeNa dAsyati dAtrI tatrAdeyaM kimapyasti 'azanAdikaM bhaktAdi sacinapRthivIkAyAdikaM vA, tatastatA 'adeyam / anyatra sthAnAntare khitvA dadAti 'aha 'tti etatsaMharaNaM, tata patallakSaNAnusAreNAnantaraparamparamArgaNA anusaraNIyA, tadyathA-17 sacittapRthivIkAyamadhye yadA saMharati tadA'nantarasacittapRthivIkAyasaMhRtaM, yadA tu sacittapRthivIkAyasyopari sthite piTharAdau saharati tadA paramparayA sacittapRthivIkAye sahRtam / evamakAyAdiSvapi bhAvanIyam / anantarasaMhRte na grAhya, paramparAsaMhRte sacittapRthivIkAyAdyaghaTane grAhyamiti / sammati dvitIyatRtIyacaturbhaGgIsatkaM tRtIyaM tRtIya bhaGgamAzritya yeSu vastughu mAtrakasthitamadeyaM vastu saMharati tAnyupadarzayati-| bhUmAiesa taM puNa sAharaNaM hoi chasuvi kAemu / jaM taM duhA acittaM sAharaNaM tattha caubhaMgo // 566 // vyAkhyA-tatpunarmAtrakasthitasyAdeyasya vastunaH saMharaNam 'bhUmyAdikeSu' sacittapRthivIkAyAdiSu pasu jIvanikAyeSu bhavati / jAyate, tatra cAnantaroktamanantaraparamparAmArgaNamavadhAryam, anantarokta eva ca kalpyAkalpyavidhiravadhAraNIyaH, tathA yatsaMharaNaM vidhA'pi AdhArApekSayA saMhiyamANApekSayA ca acittamacice yatsaMhiyate ityarthaH, tatra 'caturbhaGgI' catvAro bhaGgAH / tAnevAda suke sukaM par3hamo suke ullaM tu biiyao bhaMgo / ulle sukaM taio ulle ullaM cauttho u // 567 // dIpa anukrama [607] ~315~ Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||567|| dIpa anukrama [609 ] "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) - "niryukti: [ 567 ] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [609 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita vyAkhyA - zuSke zuSkaM saMhRtamiti prathamo bhaGgaH, zuSke Ardramiti dvitIyaH, Ardre zuSkamiti tRtIyaH, Ardra Ardramiti caturtha:ekkeke caubhaMgo sukkAIesa causu bhaMgesu / thove thovaM thotre bahuM ca vivarIya do anne // 568 // vyAkhyA - (zuSkAdiSu ) zuSke zuSkaM saMhRtamityAdiSu caturSvapi bhaGgeSu madhye ekaikasmin bhaGge caturbhaGgI, tadyathA- stoke zuSke stokaM zuSkaM stoke zuSke bahu zuSkaM 'vivarIya do anne 'ti etadviparItau dvau anya bhaGgo draSTavyau, tathA zuSke bahuke stokaM zuSkaM bahuke zuSke bahu zuSka miti, evaM zuSke ArdramityAdiSvapi triSu bhaGgeSu stoke stokamityAdirUpA caturbhaGgI pratyekaM bhAvanIyA, sarvasayayA poDaza bhaGgAH / atra kalpyA kalpyavidhimAha Education Internationa jattha u thotre thovaM sukke ullaM ca chuhai taM bhabbhaM (gejjhN)| jai taM tu samukkheuM thovAbhAraM dalai annaM // 569 // vyAkhyA -yatra tu bhane stoke tuzabdAdvahuke ca saMhRtaM bhavati tadapi zuSke zuSkaM kalpate eva, athavA zuSke Ardra vAzabdAdA zuSkamA AI vA tadA taddhAdyaM, na zeSaM, kutaH ? ityAha-' jaI ityAdi, yadi tadAdeyaM vastu 'stokAmAraM bahubhArarahitamanyatra samutakSipyAnyaddadAti tarhi tatkalpate nAnyathA / bahukaM ca saMhriyamANaM bahubhAraM bhavati, tataH zuSke zuSkamityAdiSu caturSvapi bhaGgeSu | pratyekaM stoke stokaM bahuke stokamiti prathamatRtIyabhaGgau kalpete, na dvitIyacaturthI / tatra doSAnAhaukkheve nikkhive mahalabhANaMmi luddha vaha DAho / aciyattaM voccheo chakkAyavaho ya gurumatte // 570 // vyAkhyA -' mahati bhAjane ' prabhUtAdeyavastubhArayukte gurumAtrakarUpe 'utkSepe' utpAvyamAne 'nikSepe' nikSipyamANe dAdhyAH For Parts Only ~ 316~ 0 nar Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [613] .. "niyukti: [571] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||571|| piNDaniyu- IAN pIDA bhavati, tathA lubdho'yaM na parapIDAM gaNayatIti nindA, tathA vadbhAjanaM kadAciduSNabhaktAdibhRtaM syAttatastasyotpATane kathamapi tasya || eSaNAyAM tamalayagi- vadhe' vinAze dAyAH sAdho; dAhaH syAt , tathA muNDasya bhikSAdAnAyotpATitamidaM bhanamityevaM khedavazataH kadAcidaprItirupajAyate, dAyakarIyAdRttiH tatastadanyAmpadvyavyavacchedaH, tathA mahati bhAjane bhagne tanmadhyasthite bhaktAdau sarvato visati bhUmyAdisthitapRthivIkAyAdijantuvinAza:|| // 157 // yata evamete doSAH tataH stoke bahukaM bahuke bahukamiti dvau bhanI sarvatrApi na kalpete / etadevAha thove thovaM chUDhaM suke ullaM tu taM tu AinnaM / bahuyaM tu aNAinnaM kaDadoso sotti kAUNaM // 571 // vyAkhyA-stoke stokam , upalakSaNametat , bahuke vA stokaM yannikSiptaM tadapi zuSke zuSkaM kalpata eva, tataH zuSke AI, tu.. zabdAdAH zuSkamArdai Ardai ca tadbhavati AcINa kalpate iti bhAvaH, yattu bahukaM stoke bahuke bahukaM vA saMhiyate tadanAcIrNa, kRtaH ?/21 ityAha-sa bahukasaMhAraH kutadoSa:- anantaragAthAyAmuktadoSa itikRtvA / uktaM saMhatadvAram, atha dAyakadvAraM gAthApaTkenAha bAle ver3e maitte ummaca thevire' ya jarieM ya / aghillae [ya] pagarieM ArUMDhe pAuyAhiM ca // 572 // hatyiduniyalaibaDhe vivajie ceva hatthapAehiM / tezasi gubdhiNI bolavaccha bhujaMti" ghusulitI // 573 // 1 bhajatI ya dailatI kaMDatI ceva taha ya pIsaMtI" / pIjaMtI rucaMtI taMti pamaddamANI ya // 574 // 157 // chakkAyavagga,tthA sama? nikkhivittu te ceva / te cevogAhatI" saMghaTTataurabhaMtI ya // 575 // dIpa anukrama [613] atha eSaNA saMbaMdhe dAyakadvAram vistareNa varNayate ~317~ Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [618] .- "niryukti: [576] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||576|| saMsatteNa ya daveNa littahatthA ya littamattI ya / uvvataMtI sAhAraNaM va ditI" ya corithayaM // 576 // pADiyaM ca ThevaMtI sapaJcAyA paraM ca udisse / AbhogamaNAbhogeNa dalaMtI vajjaNijjA e // 577 // vyAkhyA-pAlAdayo varjanIyA iti kriyAyogaH, tatra 'bAla' janmato varSASTakAbhyantaravatI, vRddhaH saptavivarSANAM matAnta-kA rApekSayA paSTivarSANAM voparivatI 2 'mattaH pItamadirAdiH 3 'unmattaH ' dRzo grahagRhIto bA 4 'vepamAnaH' kampamAnazarIraH 5 'jvaritaH' jvararogapIDitaH 6 'andhaH' cakSurvikala: 7'pragalitaH' galatkuSThaH 8 'ArUDhaH pAdukayoH kASThamayopAnahoH 9 tathA : "hastAndunA' karaviSayakASThamayabandhanena 10 'nigaDena ca' pAdaviSayaloimayabandhanena baddhaH 11 istAbhyAM pAdAbhyAM vA vivarjitazkiAtvAt 12' trairAzikA' napuMsakaH 13 'gurSiNI' ApannasattvA 14 'bAlavatsA' stanpopajIvizizukA 15 'bhuJjAnA' bhojanaM || kurvatI 16 'ghumuliMtI' dadhyAdi manatI 17 'bharjamAnA' culyAM kaDillakAdau canakAdIn sphoTayantI 18 'dalayantI' gharaTena / godhUmAdi cUrNayantI 19 'kaNDayantI udukhale taNDulAdikaM chaTayantI 20 'viSantI' zilAyAM tilAmalakAdi pramagantI 21 'pija-11: yantI' piJjanena rUtAdikaM viralaM kurvatI 22 'ruJcantI' kasaM loThinyAM loThayantI 23 'kRtantI' karttanaM kurvatI 24 pramaddhatI rUtaM karAbhyAM paunaHpunyena viralaM kurvatI 25 'SaTkAyavyagrahastA' ghaTUkAyayuktahastA 26 tathA zramaNasya bhikSAdAnAya tAneva SaTkAbayAna bhUmau nikSipya dadatI 27 tAneva padakAyAnavagAhamAnA pAdAbhyAM cAlayantI 28 ' saGghayantI ' tAneva SaTakAyAn zeSazarIrA vayana spRzantI 29 'ArabhamANA' tAneva SaTkAyAn vinAzayantI 30 'saMsaktena' dadhyAdinA dravyeNa 'liptahastA' kharaNTitahastA 31 tathA tenaiva dravyeNa dadhyAdinA saMsaktena 'liptamAtrA kharaNTivamAtrA 32 'udayantI' mahatpiTharAdikamupa' tanmadhyAdadavI 23 sAdhAraNaM dIpa anukrama [618] Poo.00000000000000000000000000 ~318~ Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||577|| dIpa anukrama [619] mUlaM [619] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryukarmakayagiyAvRttiH / / 158 / / "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2 / 1 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) --> "niryuktiH [577] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH bahUnAM satkaM dadatI 34 tathA cauritaM dadati (ti) tathA coritaM dayanti (nti) 35 prAbhRtikAM sthApayantI - agrakUrAdinimittaM mUla| sthAlyA AkRSya sthaganikAdau muJcantI 36 'samatyapAyA' sambhAvyamAnApAyA dAtrI 37 tathA vivakSitasAdhuvyatirekeNa paramanyaM sAdhyAdikamuddizya yatsthApitaM taddadatI, 38 tathA 'Abhogena' sAdhUnAmitthaM na kalpata iti parijJAne'pyupetyAzuddhaM dadatI 39 athavA'nAbhogenAzuddhaM dadatI 40 sarvasaGkhyayA catvAriMzadoSAH / idda mrakSitAdidvAreSu 'saMsajjimehiM bajaM agara hiMehiMpi gorasadavehiM ' ityAdinA granthena saMsaktAdidoSANAmabhidhAne'pi yadbhUyo'pyatra 'saMsateNa ya davtreNa linahatthA yU littamattA ya' ityAdyabhidhAnaM tadazeSadAyakadopANAmekatropadarzanArthamityadoSaH / sampratyeteSAmeva dAyakAnAmapavAdamadhikRtya varjanAvarjanavibhAgamAha eesi dAyagANaM gahaNaM kesiMci hoi bhaiyantraM / kesiMcI aggahaNaM tabdhivarIe bhave gahaNaM // 578 // vyAkhyA -' eteSAM ' bAlAdInAM dAyakAnAM madhye kepAJcinmUlata Arabhya paJcaviMzatisaGkhyAnAM grahaNaM bhajanIyaM, kadAcittathAvidhaM mahatprayojanamuddizya kalpate, zeSakAlaM neti tathA keSAJcit padkAyavyagrahastAdInAM paJcadazAnAM hastAdagrahaNaM bhikSAyAH, 'tadviparIte tu ' bAlAdiviparIte tu dAtari bhavedrahaNaM / samprati bAlAdInAM hastAdbhitAgrahaNe ye doSAH sambhavanti te darzanIyAH, tatra prathamato bAlamadhikRtya doSAnAha- kagi appAhaNa dine annanna gahaNa pajjataM / khaMtiya maggaNadinne uDDAha paosa cArabhaDA / / 579 // vyAkhyA - kAcidabhinavA zrAddhikA zramaNebhyo bhikSAM dayA iti nijaputrikAm 'appAhiUNaM ' ti sandizya bhakta gRhItvA kSetra jagAma, gatAyAM tasyAM ko'pi sAdhusaGkaTako bhikSArthamAgataH, tayA ca bAlikayA tasmai taNDulaudano vitIrNaH so'pi ca saGkaTakamukhyaH Education Intention For Parts Only ~ 319~ 0 eSaNAyAM dAyaka doSaH 40 / / 158 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [621] .. "niyukti: [579] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||579|| sAdhustA bAlikA mugdhatarAmagatya lAmpaTayato bhUyo bhUya uvAca-punardehi punardehIti, tatastayA samasto'pyodano dattaH, tata evamevaM mudghRtatakradadhyAdikamapi, aparAddhe ca samAgatA jananI, upaviSTA bhojanAya, bhaNitA ca nijayutrikA-dehi putri! mAmodanamiti, sAdhvocata-danaH samasto'pyodanaH mAdhave, sA'bravIva-zobhanaM kRtavatI, mudrAn me dehi sA pAha-mudrA api sAdhane sarve pradattAH evaM ca yadyat kimapi sA yAcate tatsarvaM sAdhaye dattamiti bravIti, tataH paryante kAJjikamAtramayAcata, tadapi bAlikA bhnnti-saadhve| dattamiti, tataH sAbhinavazrAddhikA ruSTA satI putrikAmevamapabadati-kimiti tvayA sarva sAdhave pradata, sA brate-sa sAdharbhayo bhayos-18 yAcata tato mayA sarvamadAyi, tataH sA sAdhopari kopAvezamAvizantI sUrINAmantikamagamata, acakaca sakalamapi sAdhuvRttAntaM, yathA bhavadIyaH sAdhuristhamitthaM matputrikAyAH sakAzAdyAcitvA yAcitvA sarvamodanAdikamAnItavAniti, evaM tasyAM mahatA zabdena kathayantyAM zabdazravaNataH pAtivezmikajano'nyo'pi ca paramparayA bhUSAmmilito jJAtazca sarvairapi sAdhuvRttAntaH, tato vidadhati teapi kopAvezataH sAdhUnAmavarNavAda nUnamapI sAdhubepapiDambinazcArabhaTA iva luNTAkA na sAdhusadattA iti, tataH pravacanAvaNevAdApanodAya mUribhistasyAH sarvajanasya ca samakSaM sa sAdhunirbhatsyoMpakaraNaM ca sakalamAgRhya vasateniSkAzitaH, tata evaM tasminiSkAzite AvikAyAH kopaH zamamagamat , tataH mUrINAM kSamAzramaNamAdAyoktavatI-bhagavan !mA mannimittameSa niSkAzyatA, kSamasvaikaM mamAparAdhamiti, tato bhUyo'pi yathAvatsAdhuH zikSitvA pravezitaH / sUtra sugama / navaram 'uDDAha paosa cArabhaDA' iti, loke uhAdaH tato lokasya madveSabhAvatadhArabhaTA iva luNTAkA amI na sAdhava ityvrnnvaadH| yata evaM bAlAdbhikSAgrahaNe dopAstato cAlAna grAhyamiti / sampati sthavizAradAyakadoSAnAha dIpa anukrama [621] 2000 ~320~ Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [622] .. "niyukti: [580] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||580|| piNDaniyutermaLayagirIyAttiH // 159 // thero galaMtalAlo kaMpaNahatyo paDija vA to / apahuti ya aciyattaM egayare vA ubhayao vA // 580 // eSaNAyAM ____ vyAkhyA-atyantasthaviro hi pAyo galallAlo bhavati, tato deyamapi vastu lAlayA kharaSTitaM bhavatIti tadahaNe loke jugupsA, dAyakatathA kampamAnahasto bhavati, tato hastakampanavazAiyaM vastu bhUmau nipatati, tathA ca SaDjIvanikAyavirAdhanA, tathA svayaM vA sthaviro doSaH 40 dadanipateta, tathA ca sati tasya pIDA bhUmyAzritaSaDjIvanikAyavirAdhanA ca, api ca prAyaH sthaviro gRhasthApabhuH-asvAmI bhavati, tatastena dIyamAnena prabhurepa iti vicintya gRhe svAmitvena niyuktasyAciyat-pradeSaH syAt, sa caikatarasmin-sAdhI baDhe vA, yadvAubhayorapIti / maconmacAvAzritya doSAnAha| avayAsa bhANa(ghAya)bheo vamaNaM asuiti logagarihA ya / ee ceva u matte vamaNavivajjA ya ummatte // 581 // ___ vyAkhyA-mattaH' kadAcinmattatayA sAdhorAliGgAnaM vidadhAti, tathA ko'pi mazaH madavazavihalatayA re muNDa ! kimatrAyAtaH ? iti bruvan ghAtamapi vidadhAti, bhAjanaM vA bhinatti, yadvA kadAcittItamAsavaM dadAno vamati, vama~zca sAdhu sAdhupAtra vA kharaNTayati, tato loke jugupsA, dhigamI sAdhavo'zucayo ye mattAdapItthaM bhikSA gRhantIti, tata evaM yato matte'vapAsAdayo doSAstasmAtra tato grAyam, eta evAliGganAdayo dopA vamanavarjA unmatte'pi, tasmAttato'pi na grAhyam / sampati vepitajvaritAvAzritya doSAnAha-IL...an veviya parisADaNayA pAse va chubheja bhANabheo vA / emeva ya jariyamivi jarasaMkamaNaM ca uDDAho // 582 // vyAkhyA-vepitAdAtuH sakAzAdikSAgrahaNe deyavastunaH parizATanaM bhavati, yadA pArSe sAdhubhAjanAhahiH sarvato'pi deyaM vastu | Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Xin Xin Xin Xin Ha Ha Ha Ha Ling . dIpa anukrama [622] ~321~ Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [624] .. "niyukti: [582] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||582|| kSipet , yadvA yena sthAlyAdinA bhAjanena kRtvA bhikSAmAnayati tasya bhUmau nipAte bhedaH-sphoTanaM syAt , evameva jvarite'pi doSA bhAvanIyAH, kiMca-jvaritAdahaNe jvarasaGkramaNamapi sAdhIbhavet , tathA jane uDDAho-yayA'ho ! amI AhAralampaTA yadityaM jvarapIDitAdapi bhikSAM gRhNantIti / andhagalatkuSThAvAzritya doSAnAha uDDAha kAyapaDaNaM aMdhe bheo ya pAsa chuhaNaM ca / tahosI saMkamaNaM galaMtabhisabhinnadehe ya // 583 // vyAkhyA-andhAdikSAgrahaNe uDDAdaH, sa cAyam-aho! amI audarikA yadanyAdapi milAM dAtumazaknuvato bhikSA gRhNantIti, tathA 'andhaH' apazyana pAdAbhyAM bhUmpAzritapaDUjIvanikAyaghAtaM vidadhAti, tathA loSTrAdau skhalitaH san bhUmau nipateta , tathA ca sati bhikSAdAmAyotpATitahastagRhItasthAlpAdibhAjanabhaGgaH, tathA sa deyaM vastu pAyeM-bhAjanabahistAta pakSipedadarzanAt, tasmAdandhAdapina grAhyam / tathA tvagdoSiNi, kiMviziSTe ? ityAha-galazabhinna dehe' ApattAdvayatyAsena padayojanA, sA caiva- bhRzam ' atizayana galat ' arddhapakvaM rudhiraM ca bahirvahana bhinnazca-sphuTito deho yasya sa tathA tasmin dAtari 'sakramagaM' kuSTha vyAdhisaGkrAntiH syAta, tasmAcato'pi na grAhyam / sampati pAdukArUDhAdicatuSTayadoSAnAhapAuyadurUDhapaDaNaM baDhe pariyAva asuikhisA ya / karachinnAsui khisA te ciya pAye'vi paDaNaM ca // 584 // vyAkhyA-pAdukArUDhasya bhikSAdAnAya pracalataH kadAciduHsthitatvena patanaM syAt , tathA baddhe dAtari bhikSAM prayacchati 'paritApa:' duHkhaM tasya bhavet , tathA 'asui 'ci mUtrAAtsargAdau jalena tasya zaucakaraNAsambhavAttato bhikSAgrahaNe loke jugupsA, yathA dIpa anukrama [624] kahakara ~322~ Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [626] .. "niyukti: [584] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: karmaLayagi prata gAthAMka ni/bhA/pra ||584|| // 10 // piNDaniyu amI azucayo yadetasmAdappazucibhUtAdikSAmAdadatIti, evaM chinnakare'pi bhikSA prayacchati loke jugupsA, tathA hastAbhAvena zAcakara- eSaNAyA~ NAsambhavAt , etacopalakSaNaM, tena hastAbhAve yena kRtvA bhAjanena bhikSAM dadAti yadA deyaM vastu tasya patanamapi bhavati, tathA ca sati dAyakarIyAciH padajIvanikAyavyAghAtaH, eta eva doSAH pAde'pi-chintrapAde'pi dAtari draSTavyAH, kevalaM pAdAbhAvena tasya bhikSAdAnAya calataH mAyo doSaH 40 niyamataH 'patanaM ' pAto bhavet, tathA ca sati bhUmyAzritakITikAdikasatvavyAghAtaH / sampati napuMsakamadhikRtya doSAnAha AyaparobhayadosA abhikkhagahaNaMmi khobhaNa napuMse / logadguMchA saMkA erisayA nRNamee'vi / / 585 // vyAkhyA-napuMsake mikSAM prayacchati AtmaparobhayadoSAH, tathAhi napuMsakAt abhIkSNaM bhikSAgrahaNe'tiparicayo bhavati, atIca paricayAca tasya napuMsakasya sAdhokSobho-vedodayarUpaH samupajAyate, tato napuMsakasya sAdhulijhAyAsevanena dvayasyApi maithunasekyA karmabandhaH, abhIkSNagrahaNazabdopAdAnAtha kadAcidbhikSAgrahaNe dopAbhAvamAha paricayAbhAvAt, tathA loke jugupsA yate napuMsakApi nikRSTAdikSAmAdadata iti, sAdhUnAmapyupari janasya zaGkA bhavati-yathate'pi sAdhano nUnamIdRzAH-napuMsakAH, kathamanyathA anena / saha bhikSAgrahaNavyAjato'tiparicayaM vidadhata iti! | sampati gumviNIvAlavatse Azritya doSAnupadarzayati gumviNi gabbhe saMghaTTaNA u uTuMtuvesamANIe / bAlAI masuDaga majjArAI virAhejjA // 586 // cyAkhyA-gumciNyA bhikSAdAnArthamuttiSThantyA bhikSA dacyA svasthAne upavizantyAzca 'garbha' garbhasya ' sahana' saJcalanaM // 10 // kabhavati, tasmAna tato grAhyaM, 'bAlAI mamuMDaga'ti, abA''rSatvAyatyAsena padayojanA, 'bAla'miti zizu bhUmau maJcikAdau vA nikSipya | yadi bhikSA dadAti taditaM bAlaM 'mAnorAdi: piDAlasArameyAdiH 'mAMsoMdukAdi' mAMsakhaNDaM zazakazizuriti vA kRtvA 'virAdhayet' 200000000000000000000000000kakara dIpa anukrama [626] ~323~ Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [629] .. "niyukti: [587] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||587|| dIpa anukrama [629] vinAzayet , tathA''hArakharaNTitau zuSkI hastI karkazau bhavataH, tato bhikSA dacA punardAcyA hastAbhyAM gRhyamANasya bAlasya pIDA bhavet / dasato bAlavarasAto'pi na grAhyam / bhuJjAnAM mathnatIM cAzritya doSAnAha bhujaMtI AyamaNe udagaM choTTI ya logagarihA ya / ghusulaMtI saMtate karami litte bhave rsgaa|| 587 // vyAkhyA-bhuJjAnA dAtrI bhikSAdAnArthamAcamanaM karoti, Acamane ca kriyamANe udakaM virAdhyate, atha na karotyAcamanaM tAI loke choTiritikRtyA gardA syAt / tathA 'ghumulaMtI' dadhyAdi manatI yadi taddadhyAdi saMsaktaM manAti tAI tena saMsaktadadhyAdinA lise kare tasyA bhikSA dadatyAsteSAM rasajIvAnAM vadho bhavati, tatastaspA api hastAntra kalpate / sammati peSaNAdi kurvatyA doSAnupadarzayati-- dagabIe saMghaTTaNa pIsaNakaMDadala bhajjaNe DahaNaM / piMjaMta rucaNAI dine litte kare udagaM // 588 / / vyAkhyA-peSaNakaNDanadalanAni kurvatInAM istAdbhikSAgrahaNe udakavIjasaTTanaM syAt , tathAhi-piMpantI yadA bhikSAdAnAyottiSThati sadA piSyamANatilAdisatkAH kAzcinakhikAH sacittA api hastAdo lagitAH sambhavanti, tato bhikSAdAnAya istAdi prasphoTane bhikSA vA dadatyA bhikSAsamparkatastAsAM virAdhanA bhavati, bhikSAM ca dattvA bhikSAvayavavaraNTitI hastau jalena prakSAlayet, tataH jApapaNe udakavIjasahaTTanam , evaM kaNDanadalanayorapi yathAyoga bhAvanIyaM, tathA 'bharjane bhikSA dadasyAM velAlaganena kaDillakSiptagodhUmAdInAM dahanaM syAta, tathA piJjanaM ruJcanamAdizabdAskarttanamamaIne ca kurvatI bhikSA datvA bhikSAvayavakharaNTitau hastau jalena prakSAla- | yet , tatastatrApyudakaM vinazyatIti na tato'pi bhikSA kalpate / sampati SaTkAyavyagrahastAdipaJcakasvarUpaM gAdhAdvayenAha 00000000000000000000000000000000 SAMEnirain JOI Pournea ~324~ Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||589|| dIpa anukrama [631] pinakermalayagi rIyAvRtiH // 162 // "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) mUlaM [631] muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 Eucation Interation "niryukti: [ 589 ] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH loNaMdaga agaNi vatthI phalAi macchAi sajiya hatthaMmi / pAeNogAhNayA saMghaTTaNa sesakAeNaM // 589 // khaNamANI Arabhae majjai ghoyai va siMcae kiMci / cheyavisAraNamAI chiMdai chaTTe phurukurute // 590 // vyAkhyA -- iha sA paTukAyavyagrahastA ucyate yasyA haste sajIvaM lavaNamudakamagnirvAyupUrito vA bastirphalAdikaM bIjapUrAdikaM matsyAdayo vA vidyante tataH sA yadyeteSAM sajIvalavaNAdInAmanyatamadapi zravaNabhikSAdAnArthaM bhUmyAdau nikSipati sardi na kalpate / tathA'vagAhanA nAma yadeteSAM SaNNAM jIvanikAyAnAM pAdena saGgha, zeSakAyena dastAdinA sammardanaM saGghaTTanam ArabhamANA kuzyAdinA bhUmyAdi khanantI, anena pRthivIkAyArambha uktaH, yadvA 'majjaMtI' zuddhena jalena snAntI, athavA 'ghAvaMtI ' zuddhenodakena vastrANi prakSAlayantI, yadivA kiJcid vRkSavalyAdi siJcantI, etenApkAyArambho darzitaH, upalakSaNametat jvalayantI vA phUtkAreNa vaizvAnaraM vastyAdikaM vA sacittavAyubhRtamitastataH prakSipantI, etenAgnivAyusamArambha uktaH, tathA zAkAde cheda vizAraNe kurbatI, tatra cheda:- puSpaphalAdeH khaNDanaM vizAraNaM teSAmeva khaNDAnAM zoSaNAyAtape mocanam, AdizabdAttaNDulamudrAdInAM zodhanAdiparigrahaH, tathA chindatI SaSThAn sakAyAn matsyAdIn 'phuruphuraMte' iti posphUryamANAn pIDayolluta ityarthaH, anena sakAyArambha uktaH / itthaM padjIva| nikAyAnArabhamANAyA hastAnna kalpate / sammati SaTkAyavyagrahasteti padasya vyArUpAne matAntaramupadarzayati hatthA I kolAikannalaiyAI / siddhatthagapuphANi ya siraMmi dinnAI vajjati // 591 // vyAkhyA - kecidAcAryAH SaTkAyavyagrahastetivacanataH 'kolAdIni ' badarAdIni, AdizabdAtkarIrAdiparigrahaH, 'kamalaiyAI 'ti For Park Lise Only ~325~ 0 0000000 eSaNAyAM dAyakadoSa: 40 // 162 // Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [634] .. "niyukti: [592] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||592|| kaNe pinaddhAni tathA siddhArthakapuSpANi zirasi dattAni varjayanti, hastagrahaNaM hi kila sUtre upalakSaNaM, tena karNe zirasi vA jIva nikAyasambhave tadbhastAnna kalpate, tanmatena SaTkAyavyagrahastetipadAta SaTkAyaM saGghayantItyasya padasya vizeSo durupapAdaH / lal anne bhaNaMti dasasuvi esaNadosesu natthi taggahaNaM / teNa na vajjaM bhannai naNu gahaNaM dAyagaragahaNA // 592 // vyAkhyA-anye tvAcAryadezIyA bhaNanti-yathA dazasvapi zaGkitAdiSu eSaNAdoSeSu madhye na tadahaNaM-paTkAyavyagrahastetyupAdAnamasti, tena kAraNena kolAdiyuktadAcyA bhikSAgrahaNaM na vaya, tadetat pApAtpApIyo, yata Ai-maNyate' atrocaraM dIyate / jAnanu dAyakagrahaNAdeSaNAdoSamadhye paTUkAyavyagrahastelyasya grahaNaM vidyate, tatkathamucyate- grahaNamiti ? / sampati saMsaktimavyadAyAdidoSAnAha saMsajjimammi dese saMsajjimavvalittakaramattA / saMcAro oyattaNa ukkhippate'vi te ceva // 593 // vyAkhyA-saMsaktimahavyavati deze-maNDale saMsaktimatA dravyeNa liptaH karo mAtra vA yasyAH sA tathAvidhA dAtrI bhikSAM dadatI karAdilamAna satvAn inti, tasmAtsA SaNyete, tathA mahataH piTharAdepavartane 'saJcAraH" sUcanAtsUtra 'miti saJcArimakITikAma koTAdisaccacyAghAtaH, idamuktaM bhavati-mahatpiTharaM yadA tadA vA notpATyate nApi yathA tathA vA saJcAyate, mahattvAdeva, kintu prayojanasAvizeSotpattI sakRt , tatastadAzrityaH mAyaH kITikAdayaH sattvAH sambhavanti, tato yadA tapiTharAdikamurtya kizcidadAti tadA tadAhAttijantuvyApAdaH, ete ca doSA utpAThyamAne'pi mahati piTharAdau, tatrApi hi bhUyo nikSepaNe istasaMsparzato vA saJcArimakITikAdi dIpa anukrama [634] ~326~ Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [635] .. "niyukti: [593] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||593|| ////////////////////// 18 satvacyAghAtaH, api ca tathAbhUtasya mahata utpAdane dAyAH pIDA'pi bhavati, tasmAnna tadutpATane'pi bhikSA kalpate / sammati sAdhAraNaM / eSaNAyAM kermalayagi- coritakaM vA dadatyA doghAnAha dAyaka rIyAdRciH sAdhAraNaM bahUNaM tattha u dosA jaheva aNisiTTe coriyae gahaNAI bhayae suNhAi vA dNte|| 594 // // 12 // vyAkhyA-bahUnAM sAdhAraNaM yadi dadAti tarhi tatra yathA prAganisRSTe doSA uktAstathaiva drssttvyaaH| tathA cauryeNa bhUtake-karmakare | snupAdo vA dadati 'grahaNAdayaH' grahaNavandhanatAdanAdayo doSA draSTavyAH, tasmAcato'pi na kalpate / sampati pAbhUtikAsthApanAdidvAra-|| trayadopAnAhapAhuDi ThaviyagadosA tiriuDDhamahe tihA avaayaao| dhammiyamAI ThaviyaM parassa parasaMtiyaM vAvi // 595 // vyAkhyA-prabhRtikA balyAdinimitta saMsthApya yA dadAti bhikSAM tatra doSAH pravartanAdayaH / sampati apAye 'ti dvAre'pAyAkhividhAH, tadyathA-tiryagUmadhava, tatra tiryaggavAdibhya UrddhamuttaraGgakASThAderadhaH sarpakaNTakAdeH, itthaM ca trividhAnAmapyapAyAnAmanya-16 bAtamamapAyaM buddhayA sambhAvayanna tato bhikSA gRhIyAt , 'paraM codizye 'ti yaduktaM, tabAha-dhArmikAyartham ' aparasAdhukApeTikamabhUti-|| bAnimittaM yat sthApitaM tatparasya paramArthataH sambandhIti na gRhNIyAt , tadbhahaNe'dattAdAnadoSasambhavAt , yadvA 'parasaMtiyaM va 'ti paraspa- Man glAnAdeH satkaM yadadAti tadapi svayamAdAtuM na kalpate, adattAdAnadoSAta, kintu yasau glAnAya dApitaM tasmai nItvA dAtavyaM, sa cena gRhNAti tahi bhUyo'pi dAyAH samAnIya samarpaNIyaM, yadi punarevaM dAtrI badati-padi ThaLAnAdiko na gRhAti tahi svayaM grAhyamiti, tAI glAnAyagrahaNe tasya kalpata iti / sammatyAbhogAnAbhogadAyakakharUpamAha dIpa anukrama [635] ~327~ Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||596|| dIpa anukrama [638] "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 638] muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 Education Internationa "niryukti: [ 596 ] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH anukaMpA DiNI yA va te kuNai jANamANo'ci / esaNadose biio kuNai u asaDho ayAto // 596 // vyAkhyA sadaivaite mahAnubhAvA yatayo'ntamAntamazanamaznanti tasmAtkaromyeteSAM zarIropaSTambhAya ghRtapUrAdInItyevamanukampayA yadiSA mayaiteSAmanepaNIyAgrahaNaniyamabhaGgo bhaGgavya iti pratyanIkAryatayA jAnAno'pi tAnAdhAkarmAdirUpAneSaNAdoSAn karoti, dvitIyastu karoti ajAnAnaH azaThabhAvaH / tadevaM vyAkhyAtAni catvAriMzadapi bAlAdidvArANi, sammati yaduktam- 'eesa dAyagANaM gahaNaM kesiMci hoi bhaiyavvaM ityAdi, tayAcikhyAsuH prathamato bAlamAzritya bhajanAmAda bhikkhAmitte aviyAlaNA u bAleNa dijjamANaMmi / saMdiTThe vA gahaNaM aibahuya viyAlaNe'NunnA // 597 // vyAkhyA - mAtuH parokSe bhikSAmAtre bAlena dIyamAne yadivA pArzvavarttinA mAtrAdinA sandiSTe sati tena bAlena dIyamAne'vicAraNA-kalpate idaM na veti vicAraNAyA abhAvaH kintu grahaNaM mikSAyA bhavati, avibahuke tu vAlena dIyamAne kimaya tvaM prabhUtaM dadAsIti vicAraNe sati yadyanujJA - pArzvavattimAtrAdisatkamutkalanA bhavati tadA grAhyaM nAnyathA / sampati sthaviramattaviSayAM bhajanApAr3athera pahu tharatharate dharie anneNa daDhasarIre vA / avbattamattasaDDhe avibhale vA asAgarie // 598 // vyAkhyA -- sthaviro yadi prabhurbhavati, 'tharatharaMte ti kampamAno yadyanyena vidhRto varttate svarUpeNa vA idazarIro bhavati tahiM tataH kalpate, tathA'vyaktaM-manAkU yo mataH so'pi yadi zrAddho'viddala - aparavazatha bhavati tatastasmAdevaMvidhAnmattAt tatra sAgAriko na vidyate tarhi kalpate nAnyathA / unmacAdicatuSkaviSayAM bhajanAmAha--.. For Park Use Only 0 ~328~ Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [641] .. "niyukti: [599] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: M karmakapagirIyAttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||599|| // 16 // suibhahaga dittAI daDhaggahe vevie jaraMmi sive / annadhariyaM tu saDDho deyaMdho'neNa vA dharie // 599 // eSaNAyAM 6dAyakavyAkhyA-unmatto-sAdidRtagrahaddItAdiH sa cet zucirbhadrakazca bhavati tadA taddhastAtkalpate, nAnyathA, vepito'pi yadi dRDha- doSApahasto bhavati-na hastena gRhItaM kimapi tasya patati tadA tasmAdapi kalpate, jvaritAdapi grAhyaM jvare zive sati, andho'pi yadi deyaM 6 vAdAH castvanyena putrAdinA dhRtaM dadAti svarUpeNa zrAddhazca, yadivA sa evAndho'nyena vibhRtaH san deyaM dadAti tadi tato grAhyaM, nAnyathA, pUrvokadoSapasaGgAt / tvagdopAdipazcakaviSayAM bhajanAmAha__ maMDalapasUtikuTThI'sAgarie pAuyAgae ayale / kamabaddhe saviyAre iyare viDhe asAgarie // 6 // vyAkhyA-'maNDalAni' dRcAkAradruvizeSarUpANi 'prasUti' nakhAdividAraNe'pi cetanAyA asaMvittistadrUSo yaH 'kuSThaH rogavizeSaH so'syAstIti maNDalapasUtikuSThI sa ced 'asAgArika ' sAgArikAbhAve dadAti nadi tataH kalpate, na zeSaSThinaH sAgArike vA pazyati, pAdukArUDho'pi yadi bhavatyacalasthAnasthitastadA kAraNe sati kalpate, tathA 'kramayoH pAdayobaddho yadi savicAraitazvetaca pIDAmantareNa gantuM zaktastato baddhAdapi tasmAtkalpate, itarastu ya itazcetaka gannumazaktaH sa cedupaviSTaH san dadAti na ca ko'pi tatra sAgAriko viyate tahi tato'pi kalpate, istabaddhastu bhikSA dAtumapi na zakroti, tatra pratipepa eva, na bhajanA, upalakSaName-15 tat , tena chinnakaro'pi yadi sAgArikAbhAve dadAti tahi kalpate, chinnapAdo yayupaviSTaH san sAgArikA'sampAte prayacchati tatastato'pi kalpate / napuMsakAdisaptakaviSayAM bhajanAmAha dIpa anukrama [641] ~329~ Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [643] .. "niyukti: [601] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||601|| - paMDaga appaDisevI velA thaNajIvi iyara sabaMpi / ukkhittamaNAvAe na kiMci laggaM ThavaMtIe // 6.1 // ___ vyAkhyA-napuMsako'pi yadi 'atisevI' liGgAdhanAsevAstahi tataH kasate, tathA''anna pacA'pi yadi 'vela 'ci 'sUcanAtsUtra' mitinyAyATelAmAsapAtA bhavati, navamamAsagarbhA yadi bhavatItyarthaH, tahiM sthavirakalpikaiH parihAryA, arthAcadviparItAyA hastAvAsthavirakalpikAnAmupakalpate iti dravya, tathA yA'pi bAlavatsA stanyapAtropanIvizizukA sA sthavirakalpikAnAM parihAyoM, na tataH hAsthavirakalpikAnAmapi kalpate kimapIti bhAvaH, yasyAstu bAla AhAre'pi lagati tasyA hastAtkarapate, sa hi prAyaH zarIreNa mahAn bhavati tato na mArjArAdivirAdhanAdoSapasaGgaH, ye tu bhagavanto jinakalpikAste mUlata evApannasacA bAlavatsAM ca sarvathA pariharanti, evaM bhuJjAnAbharjamAnAdalantISvapi bhajanA bhAvanIyA, sA caitra-bhujAnA anucchiSTA satI yAvadadyApi na karalaM mukha pratipati tAvattaddhastAkalpate, bharjamAnA'pi yatsacittaM godhUmAdi kaDilake kSiptaM tavottAritamanyaca nAyApi hastena gRhAni, prAntare yadi sAdhurAyAto: bhavati sA cedadAti tarhi kalpate, tathA dalapantI sacittamudrAdinA dalyamAnena saha gharaI muktI atrAntare ca sAdhurAyAto bhavati sA cetastato yAttiSThati, acetanaM vA bhRSTa mudrAdikaM dalapati tarhi taddhastAtkalpate, kaNDapanyA kaNDanAyotyATitaM muzalaM, na ca tasmina muzale kimapi kAUcyA bIjaM lamamasti, atrAntare ca samAyAtaH sAdhustato yadi sA'napAye pradeza muza sthApayitvA bhikSA dadAti kalpate | piMpatyAdiviSayAM bhajanAmAhapIsaMtI nippiTe phAsu vA tulaNe asaMsattaM / kattaNi asaMkhacunnaM cunnaM vA jA acokkhaligI // 602 // dIpa anukrama [643] ~330~ Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [645] .- "niyukti: [603] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||603|| piNDaniyu- ubvaTTaNi'saMsatteNa vAvi aTThIlae na ghaTei / piMjaNapamaddaNesu ya pacchAkarma jahA nasthi // 603 // eSaNAyAH tarmaLyagi 6dAyakavyAkhyA-piMpantI 'nimpiTe 'peSaNaparisamAptI, mAsukaM vA piMpantI yadi dadAti tAI tasyA hastAkalpate, tathA 'ghumulaNe' rIyAtiH doSaH 73zaMkhacUrNA yasasaktaM dadhyAdi manasyAH kalpate, tathA kartane yA azaGkhacUrNa-akharaNTitahastaM kuntati, iha kAcitsUtrasyAtizayena vAyatatApAdanAya zahacUrNena hastI jaDane ca kharaNTayitvA kRntati, tata ucyate 'azaGkhacUrNa' miti / athavA pUrNapapi-zaGkhacUrNamapi gRhItvA / kRntantI yA 'acokkhaliNI' anukSAzIlA na jalena hastau prakSAlayatIti bhAvaH, tasyA hastAkalpate / tathA 'udvarttane' kArpAsaloThane asaMsatteNa vAvi 'tti asaMsaktenAgRhItakAryAsena istenopalakSitA satI yAciSThantI 'ahillae' asthikAna kApAsikAnityarthaH na yati tadA taddhastAkalpate / piJjanapramaInayorapi pazcAtkarma na bhavati tathA grAhyamiti / II sesesu ya paDivakkho na saMbhavai kAyagahaNamAIsu / paDibakkhassa abhAve niyamA u bhave tayagAhaNaM // 6.4 // vyAkhyA-zepeSu dvAreSu 'kAyagahaNamAIsu' SaTkAyavyagrahastAdiSu pratipakSaH utsApekSayA'pavAdarUpo na vidyate-na sambhavati tataH pratipakSasyAbhAve niyamAdbhavati teSvagrahaNamiti / ukta dAyakadvAram , ayonmizradvAramAi saccitte accice mIsaga ummIsagaMsi caubhaMgo / Aitie paDiseho carime bhaMgaMmi bhayaNA u // 605 // ___ vyAkhyA-ii yatronmiyate te dve api vastunI tridhA, tadyathA-sacitte'citte mizreca, tata unmizrake-mizraNe caturbhaGgI, atra || jAtAvekavacanaM, tatastisrazcaturbhaGgayo bhavantIti veditavyaM, tatra prathamA sacittamizrapadAbhyo, dvitIyA sacittAcittapadAbhyAM, tRtIyA mizrA-1 dIpa anukrama [645] taa||164|| FAurasurare.org ~331~ Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [647] .. "niyukti: [605] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||605|| cittapadAbhyAmiti / tatra sacittamizrapadAbhyApiyaM-sacitte sacittaM mizre sacittaM sacitte mizra mizre mizramiti, dvitIyA sviyaM-sacine / sacittam acitte sacittaM sacitte'cittam acitte'cittamiti, tRtIyeyaM-mizre mizram acitte mizra mizre'cittama acice'cittamiti, tatra hAgAthAparyantatazabdasyAnuktasamucapAtvAdAyApAM canu nikAyAM sakalAyAmapi pratiSedhaH, zepe tu caturbhaGgIdvaye pratyekam , 'Aditrike AdimeSu triSu triyu bhaGga bhatiSedhaH, carame tu bhane bhajanA vakSyamANA / atraivAtidezaM kurvanAhajaha cetra ya saMjogA kAyANaM heDhao ya sAharaNe / taha ceva ya ummIse hoi viseso imo tattha // 606 // vyAkhyA-yathA caivAdhaH prAk saMharaNadvAre 'kAyAnAM ' pRthivIkAyAdInAM sacittAcitcamizrabhedabhinnAnAM svasthAnapara sthAnAbhyAM / saMyogA-bhaGgAH pradarzitA dvAtriMzadadhikacatuHzatasaGkhyApramANAH, tathaiva 'unmizrite'pi ' unmizradvAre'pi darzanIyAH, tadyathA-sacittAmAthivIkAyaH sacinathivIkAye unmizraH, sacittapRthivIkAyaH sacittAkAya ummizra ityevaM svasthAnaparasthAnApekSayA ptriNshsNyogaa| ekaikasmiMzva saMyoge sacittAmizrapadAbhyAM sanittAcittapadAbhyAM ca pratyekaM caturbhaGgIti dvAdazabhirguNitA jAtAni catvAri zatAni dvA-12 triMzadadhikAni, nanu saMhate unmitre ca sacittAdivastunikSepAnAsti parasparaM vizeSaH, ata Aha-'tara' tayoH saMhatonmiyorbhavati || parasparamayaM vizeSo-vakSyamANaH / tamevAha dAyavvamadAyavvaM ca do'vi davAiM dei mIseuM / oyaNakusuNAINaM sAharaNa tayannahiM chor3e // 607 // vyAkhyA-' dAtavyaM ' sAdhudAnayogyamitarat adAtavyaM, tacca sacittaM mizraM tuSAdirvA, te he api dravye mizrayitvA yaddadAti, dIpa anukrama [647] ~ 332~ Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [649] .. "niyukti: [607] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: rIyAvRttiH / prata gAthAMka ni/bhA/pra ||607|| yathaudana kuzanena-dadhyAdinA mizrayitvA tadunmizram , evaMvidhamunmizralakSaNamityarthaH, 'saMharaNa' tu yadbhAjanasthamadeyaM vastu tadanyatra eSaNAyAM karmaLayagi-kApi sthaganikAdau saMhRtya dadAti, tato'yamanayoH paraspara vizeSaH / dvitIyakRtIyacIsatkacaturbhamananAmAi unmiya taipi ya suke sukaM bhaMgA cattAri jaha u sAharaNe / apabahue'vi cauro taheva Ainna'NAinne // 108 // dIpaH meanaa vyAkhyA-yadyacittecitaM mizrayati tadapi tatrApi zuSka zuSka mizriAmityevaM bhAvatvAro yathA saMharaNe, tathadhA-zuSka zuSkamunmizra, zuSke Ardram, AdeM zuSkam Ardai AImiti / tata ekaikasmin bhane saMharaNe ivAtsAhule adhikRtya catvAraH' catvAro bhaGgAH, tadyathA-stoke zuSke stokaM zuSka, stoke zuSke bahukaM zuSka, bahuke zuSke stoka zuSka, bahuke zuphe bahukaM zuSkamiti / evaM zuSke AdamityAdAvapi bhASike pratyekaM catubheGgI bhAvanIpA, sarvasaGghathayA bhaGgAH poDaza, tathA tava saMharaNe ivA''cIrNAnAcI-|| -kalpyAkalpye unmizre jJAtavye, tadyathA-zuSke zuSkamityAdInAM caturNI bhaGgAnAM pratyekaM yo dvau dvau bhaGgo stoke stokamunmizra bahuke | stokamityevaMrUpoM to kalppI dAtrIpIDAdidoSAbhAvAt, stoke bahukaM bahuke bahu kamityevaMrUpau tu yA dvAdI bhI tAvakara pI, tatra dAtrI-|| pIDAdidoSasambhavAta, zeSA tu bhAvanA yathAsambhavaM saMharaNa iva draSTavyA / uktamunmizradvAram, idAnImapariNatadvAramAha| apariNayaMpiya vihaM dave bhAve ya duvihmekek| davbaMmi hoI chakaM bhAvaMmi ya hoi sajhilagA // 6.9 // | 1 dAtRmahItRyogAditi zeSaH, tatra dravye dravyaviSayaM bhavati paI sacetanadhvI kAyAdika, dravyarUpatvAttasya, bhAve cAvyavasAye pun-8||16|| bhavati 'sajhilagA / bhrAtarI pakSyamANAH, bhAvAdhAratvenopacArAssahodarAH, achA gayA tathA sambandhimAdInAM sAsambanvitavATa kI-|| yasAyozca grahaH / dIpa anukrama [649] SAREaratunminational ~333~ Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [651] .. "niyukti: [609] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||609|| vyAkhyA-apariNatamapi dvividha, tadyathA-' dravye ' dravyaviSayaM bhAve' bhAvaviSaya, dravyamAriNataM bhAvato'parigata cetyarthaH punarapyekai dAvagrahItsambanpAdvidhA, tadyathA-vyApariNataM dAtRsaka grahItsaka caevaM bhAvApariNatarapi / tatra dravyApariNatasvarUpamAha| jIvattami adhigae apariNayaM pariNayaM gae jIve / diluto duidahI iya apariNaya pariNayaM taM ca // 610 // ___vyAkhyA-'jIvatve ' sacetanatve 'avigate ' abhraSTe pRthivIkAyAdika dravyamapariNatamucyate, gate tu jIve pariNatam / atra ANato dagpadadhinI, yathA hi dudha dugyatvAt parina davibhAvamApanna pariNata mukhyate, dumabhAve cAvasthite'AriNatam, evaM pravidhI-|| kAyAdikamapi svarUpeNa sajIva sajIvastAparibhramapariNatamucyate, jIvana vimanuktaM pariNatamiti / tava yadA dAtuH sattAyAM vacete! tadA dAtRsatkaM, yadA tu grahItu sattAyAM tadA grahItasatkamiti / sampati dAviSayaM bhAvApariNatamAha dugamAI sAmanne jai pariNamaI u tattha egassa / demitti na sesANaM apariNayaM bhAvo eyaM // 611 // vyAkhyA evaM dvikAdisAmAnye' bhrAtrAdidvikAdisAdhAraNe deyavastuni yokapa kaspacida dAmItyevaM bhAvaH pariNamati, na zeSANAM, etad bhAvato'pariNataM, na bhAvApekSayA deyatayA pariNatamityarthaH / aba sAdhAraNAnisaspa dAtabhAvApariNatasya ca kA paraspara prativizeSaH, ucyate, sAdhAraNAnisRSTaM dAyakaparokSave, dAtRbhAvApariNAM tu dAyakasamakSa iti / sammati grahItaviSaya bhASApariNatamAha dIpa anukrama [651] ~334~ Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [654] .- "niyukti: [612] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||612|| dIpa anukrama [654] piNDaniyu egeNa vAbi esi maNami pariNAmiyaM na iyareNaM / taMpi hu hoi agijjha sajjhilagA sAmi sAhU vA / / 612 // karmaLayagi eSaNAyAM vyAkhyA-ekenApi kenacidagretanena pAzcAtyena vaiSaNIyamiti manasi pariNAmita, netareNa-dvitIyena, vadapi bhAvatopariNatamiti 8apariNarIyAttiH kRtvA sAdhUnAmayArdA, zAntitvAtkalahAdidopasambhavAca, sammati dvividhasyApi bhAvApariNatasya viSayamAha- sajhilagA ityAdi tadApA 166 // tatra dAtRviSayaM bhASApariNataM bhrAtRviSayaM svAmiviSayaM ca, grahItaviSayaM bhAvApariNataM sAdhuviSayam / uktamapariNatadvAra, sampati liptadAra vaktavyaM, tatra liptaM yatra dadhyAdidravyalepo lagati, taca na grAhya, yata Aha ghettavyamalevakaDaM levakaDe mA hu pacchakammAI / na ya rasagehipasaMgo ia vutte coyago bhaNai // 613 // vA vyAkhyA-yaha sAdhunA sadaiva grahItavyamalepakad-vallacanakAdi, mA'bhUvana lepakati gRhyamANe pazcArakarmAdayo dadhyAdilitahastA-18 hAdiprakSAlanAdirUpA doSAH, AdizabdAskITikAdisaMsaktavasAdinA pocchanAdiparigrahaH, ato lepakana grahItavyam / alepandrahaNe / guNamAha-na ca sadevAlepakRto grahaNe 'rasaddhipasaGgaH / rasAbhyavahAralAmpaThyavRddhi, tasmAttadeva sAdhubhiH sadaivAbhyavahAryam / evamukte sati codako bhaNati jai pacchakammadosA havaMti mA ceva bhuMjaU sayayaM / tavaniyamasaMjamANaM coyaga! hANI khamaMtarasa // 614 // kA vyAkhyA-yadi lepakudahaNe pazcArakarmaprabhRtayo doSA bhavanti tatastanna gRhyate tahi mA kadAcanApi sAdhu tAm / evaM hi | doSANAM sarveSAM mUlata evotthAnaM niSiddhaM bhavati, sUrirAha-he codaka ! sarvakAlaM kSapayataH anazanataporUpaM kSaparNa kurvataH sAdhozcira ~335~ Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [656] .. "niyukti: [614] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||614|| II kAlabhAvitaponiyamasaMyamAnAM hAnirbhavati, tasmAnna yAvajjIvaM kSapaNaM kArya / punarapi paraH pAha-yadi sarvakAlaM kSapaNaM kartumazaktastahi || pAsakSapaNaM kRtvA pAraNakamalepakRtA vidhattA, gururAha-yadyevaM kurvaistapaHsaMyamayogAn kartuM zaknoti tarhi karotu, na ko'pi tasya niSeddhA, tato bhayo'pi caudako chUte-yayevaM tahi SaNmAsAnupoSyAcAmlena bhuGgA, na becchanoti tata ekadinAdihAnyA taavtpribhaavyet| yAvacaturthamupoSyAcAmlena pArayet, evamapyasaMstaraNe sadaivAlepakRtaM gRhNIyAt / amumeva gAthayA nirdizati__litaMti bhANiUNaM chammAsA hAyae cautthaM tu / AyaMbilassa gahaNaM asaMthare appalevaM tu // 615 // | vyAkhyA--liptaM sadoSamiti bhaNitvA'lepakajhoktavyaM tIrthakaragaNadharairanujJAtamiti guruvacanam / atra codaka Aha-pAvajIvameva mA bhuGgA, no ceta yAvajjIvamabhojanena zakroti tarhi SaNmAsAnupoSya AcAmlena bhuGgA, na cedevamapi zaknoti tata ekadinAdihAnyA tAvadA1 tmAnaM tolayet yAvazcaturthamupoSyAcAmlasya grahaNa karotu, evamapyasaMstaraNe-bhazaktAvalpalepaM gRhNAtu / enAmeva gAthAM gAthAdvapena vidvaNotikA AyaMbilapAraNae chammAsa niraMtaraM tu khaviUNaM / jai na tarai chammAse egadiNUNaM tao kuNau // 616 // | evaM ekekadiNaM AyaMbilapAraNaM khadeUNaM / divase divase giNhau AyaMbilameva nillevaM // 617 // | vyAkhyA--yadi sarvakAlaM kSapaNaM kartRmazaktastAI paNmAsAnirantaraM kSapayitvA pAraNake AcAmlaM karotu, yadi SaNmAsAnupavastu na / zaknoti tata ekadinonAn karotu, evaM paNmAsAvadhirekai dina parityajyAcAmlena pAraNakaM tAvatkarotu yAvacaturtha, evamapyasAmarthe divase divase gRhNAtvAcAmlaM nilepamiti / / gururAha dIpa anukrama [656] ~336~ Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [660] .. "niyukti: [618] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: 8 apari prata gAthAMka ni/bhA/pra ||618|| piNDaniyu-31 jai se na jogahANI saMpai ese va hoi to khamao / khamaNaMtareNa AyaMbilaM tu niyayaM tavaM kuNai // 618 // eSaNAyAM tarmakayani __ vyAkhyA-yadi 'se' tasya sAdho 'sammati' tadAtve eSyati vA kAle na yogahAniH-pratyupekSaNAdirUpasaMyamayogabhraMzo na rIyAdRttiH bhavati tarhi bhavatu kSapakA--SaNmAsAdyupacAsako / tatra ca kSapaNAnAmekakadinahAnyA pUrvoktasvarUpANAmantarAntarA pAraNakamAcAmlANatadASaH karotu, evamapyazaktI 'niyata' sadaivAcAmlarUpaM tapaH karotu, kevalaM sammati sevArcasaMhananAnAM nAsti tAdRzI zaktiriti na tathopadezo | // 167 // vidhIyate | punarapi para AiheTThAvaNi kosalagA sovIragaphUrabhoINo maNuyA / jai te'vi jati tahA ki nAma jaI na jAviti ? // 619 // ____ vyAkhyA-'adho'vanayaH' mahArASTrA: 'kozalakA:' kozaladezodbhavAH sadaiva sauvIrakakUramAtrabhojinaH te'pi ca sevAttasaMhananAH, // tato yadi te'pItthaM yApayanti yAvajjIvaM tarhi tathA-sauvIrakakUramAtrabhojanena kina yatayo mokSagamane kabaddhakakSA yApayanti !, teH mutarAmevaM yApanIya, prabhUtaguNasambhavAt / atra sUrirAitiya sIyaM samaNANaM tiya uNha gihINa teNaNunnAyaM / tatkAINaM gahaNaM kaTTaramAIsu bhaiyatvaM // 620 // vyAkhyA-trika-vakSyamANaM zItaM zramaNAnAM, tena pratidivasamAcAmlakaraNe takrAyabhAvata AhArapAkAsambhavenAjIrNAdayo doSAH // 16 // mAduSpanti, vadeva trikamuSNaM gRhiNAM tena sauvIrakUramAtrabhojane'pi teSAmAhArapAkamAvato nAjIrNAdidoSA jAyante, tatasteSAM tathA yApayatAmapi na kazcidoSaH / sAdhUnAM tUtanItyA doSaH, tena kAraNena takrAdigrahaNaM sAdhUnAmanujJAtam / iha pAyo yatinA vikRtipari-1 dIpa anukrama [660] ~337~ Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [663] .. "niyukti: [621] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||621|| bhogaparityAgena sadaivAtmazarIraM yApanIyaM, kadAcideva zarIrasyA gaTave saMyamayogaddhinimitvaM balAdhAnAya vikRtiparibhogaH, tathA sAcoma abhikkhaNaM nidhigaI gayA ya' iti, vikRtiparibhoge ca takrAyevopayogIti takrAdigrahaNaM, 'kaTTarAdiSu' ghRtavaTikomizratImanAdiSu grahaNaM bhAjya-vikalpanIyaM, glAnatvAdiprayojanotpacI kArya, na zeSakAlamiti bhAvaH, teSAM bahulepattAt gRddhayAdi. janakatvAcca / atha kiM tattrikam ?, ityata Aha| AhAra uvahi sejjA tiSNivi uNhA nihIMNa siie'vi| teNa u jIrai tesi duhao usiNeNa aahaaro|| 621 // vyAkhyA-AhAra upadhiH zayyA etAni trINyapi gRhiNAM zIte'pi zItakAle'yuSNAni bhavanti, tena teSAM takAdigrahaNamantareTNApi 'duioti ubhayato vAdyato'bhyantaratazca 'uSNena' tApenAhAro jIyate, tatrAbhyantaro bhojanavazAda , bAyaH zayyopavizAt / / eyAI ciya tinnivi jaINa sIyAiM hoti gimhevi / teNuvahammai aggI tao ya dosA ajIrAI // 622 // vyAkhyA-etAnyeSAhAropaSizayyArUpANi trINi yatInAM 'grISme'pi ' grISmakAle'pi zItAni bhavanti, tatrAdArasya zItatA bhikSAcaryAyAM praviSTasya bahuSu gRheSu stokastokalAbhena bRddheilAlaganAt, upapirakameva vAraM varSamadhye varSAkAlAdarvAk prakSAlanena malinatyAt zayyAyAstu pratyAsamAnikaraNAbhAvena, tena kAraNena grISmakAle'ppAhArAdInAM zItatvasambhavarUpeNopahanyate 'agniH' jATharo catiH, tasmAcAgnyupaghAtAdoSAH 'ajIrNAdayaH' ajIrNabubhukSAmAnyAdayo jAyante, tatastakAdigrahaNaM sAdhUnAmanujJAtaM, takrAdinApi hi jATharo'gniruddIpyate, teSAmapi tathAsvabhAvatvAt / sammatpalepAni dravyANi pradarzayati 0000000000000000000000000000000 dIpa anukrama [663] ~338~ Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||623|| dIpa anukrama [665 ] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) - "niryuktiH [ 623] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [ 665] muni dIparatnasAgareNa saMkalita piNDaniryukermalayagi rIyAvRttiH / / 168 / / oyaNa maMDaga sattuga kummAsA rAyamAsa kala ballA / tUyAra masUra muggA mAsA ya alevaDA sukkA // 623 // vyAkhyA --- ' odanaH taNDulAdibhaktaM ' maNDakAH ' kaNikamayAH pratItA eva ' saktavaH ' yavakSodarUpAH 'kulmASAH ' uDadAH rAjamApA: ' sAmAnyatazcavalAH zvetacavalikA vA, 'kalA' vRttacanakAH, sAmAnyena vA canakAH 'vahAH' niSpAvAH, 'tuvarI' ADhakI 'masUrA' dvidalavizeSA mudrA mApAzca pratItAH cakArAdanye'pyevaMvidhAH dhAnyavizeSAH zuSkA anArdrA alepakRtaH / sammatyalpalepAni dravyANi pradarzayati ubhijja pijja kaMgU tolluNasUtra kaMjikaDhiyAI / ee u appalevA pacchAkammaM tarhi bhaiyaM // 624 // vyAkhyA- ' uddheSA' vastu lamabhRtizAkabharjikA 'peyA: 'yUvAgUH 'kaMgU' kodravaudanaH 'tarka' takrAkhyam ' ullaNaM 'yenaudanamAdrIMkRtyopayujyate 'sUpaH ' rAddhamudradAlyAdiH 'kAkhikaM' sauvIraM 'kvathitaM ' tImanAdi, AdizabdAdanyasyaivaMvidhasya parigrahaH, etAni dravyANyalpalepAni / eteSu pazcAtkarma bhAjyaM kadAcidbhavati kadAcinneti bhAvaH / samprati bahulepAni dravyANi darzayati khIra dahi jAu kaTTara tela ghayaM phANiyaM sapiMDarasaM / iccAI bahulevaM pacchAkammaM tarhi niyamA // 625 // vyAkhyA' kSIraM ' dugdha ' dadhi' pratItaM ' jAu' kSIrapeyA 'kaTTaraM' prAguktasvarUpaM tailaM ghRtaM ca pratItaM, 'phANitaM ' guDapAnakaM 'sapiNDarasam ' atIva rasAdhikaM kharjUrAdi ityAdi dravyajAtaM bahulepaM draSTavyaM / tatra ca pazcAtkarma niyamataH, ata eva yatayo doSabhIravastAni na gRhNanti / yaduktaM pacchAkammaM tarhi bhaiyaM 'ti sammati tAmeva bhajanAmaSTamakipA darzayati For Penal Use On ~339~ 0 eSaNAyAM apari gate ale pAlpa bahulepAni // 168 // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [668] - "niryukti: [626] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||626|| saMsaTTeyara hattho matto viya davva sAvasesiyaraM / eesu aha bhaMgA niyamA gahaNaM tu oesu // 626 // vyAkhyA-dAtaH sambandhI istaH saMmaSTo'saMmRSTo vA bhavati, mAtrakamapi ca yena kRtvA bhikSA dadAti tadapi mAtra sNmRssttmsNsRssttN| bA. Travyamapi sAvazeSa niravazeSa vA, eteSAM ca trayANAM padAnna saMsRSTahastasaMsRSTamAprasAvazeSadravyarUpANAM sapratipakSANAM parasparaM saMyogato'STau / bAbhakSA bhavanti, te cAmI-saMso hasta: saMsRSTaM mAtra sAvazeSa dravyaM 1, saMsRSTo hasta: saMmaI mAtra niravazeSa dravyaM 2, saMjhaTo hasto'saMsRSTaM / mAtraM sAvazeSa dravyaM 2, saMsRSTo hasto'saMsRSTaM mAtra niravazeSa dravyaM 4, asaMmaSTo hastaH saMsRSTa mAtra sAvazeSa dravyaM 6, asaMpRSTo hasta: saMmadaM / kAmAtra niravazeSa dravyaM 6, asaMmaSTo hasto'saMsRSTa mAtra sAvazeSa dravyaM 7, asaMsRSTo isto'saMmaSTaM mAtra niravazeSa dravyaM 8, eteSu cASTamI bhaGgeSu madhye 'niyamAt ' nizcayena 'ojassu' viSameSu bhaGgeSu prathamatRtIyapaJcamasaptameSu 'grahaNam ' AdAnaM karttavyaM, na sameSu-dvitIya caturthaSaSThASTamarUpeSu, iyaM cAtra bhAvanA-iha isto mAtra cA dve vA khayogena saMsRSTe vA bhavato'samaSTe vA na tadazena pazcArakarma sambhavati, kiM hAta ?-Travyavazena, tathAdi-patra dravyaM sAvazeSa taute sAdhvaSa kharaSTite api na dAtrI pakSAlapati, bhUyo'pi pariveSaNasambhavAna, yatra || tu niravazeSa dravyaM tatra sAdhudAnAnantaraM niyamatastadravyAdhArasthAlI hastaM mAtra yA pakSAlayati, tato dvitIyAdiSu bhaGgeSu dravye niravazeSe / pazcAtkarmasambhavAna kalpate, prathamAdiSu tu pazcArakarmAsambhavAtkalpate iti / uktaM liptadvAram, atha chatidvAramAha saJcitte azcitte mIsaga taha chaDaNe ya cubhNgo| caubhaMge paDiseho gahaNe ANAiNo dosA // 127 // vyAkhyA-charditamujjhitaM tyaktamiti paryAyAH, tacca tridhA, tadyathA-sacittamacicaM mizra ca, tadapi ca kadAciccharyate 'sacitta || dIpa anukrama [668] ~340~ Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [669] .. "niyukti: [627] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata karmakayagi gAthAMka ni/bhA/pra ||627|| dIpa piNDaniyu- sacittamadhye kadAcidacitte kadAcimmizre, tata evaM chaIne sacittAcittamizradravyANAmAvArabhUtAnAmAdheyabhUtAnAM ca saMyogatacaturbhaGgI eSaNAyA bhavati, atra jAtAcekavacanaM, tato'yamarthaH-tisracaturbhaGgayo bhavanti, tadyathA-sacittamizrapadAbhyAmekA, sacittAcitapadAbhyAM dvitIyA, 9limacharApATAtaH / mizrAcittapadAbhyAM tRtIyA, tatra sacice sacittaM chaditaM mizre sacittaM sacitte mizra mizre mizramiti prathamA, sacice sacinam acitteditA sacittaM sacitte'cittam acitte'cittamiti dvitIyA, mitre mizram acite mizra mizre'cittam acitte'cicamiti tRtIyA, sarvasaGkhyayA dvAdaza bhaGgA, sarveSu ca bhaGgeSu sacittaH pRthivIkAyaH sacicapRthivIkAyamadhye chardita ityAdirUpatayA svasthAnaparasthAnAbhyAM patriMzat patriMzadvikalpAH, tataH patriMzadvAdazabhirguNitA jAtAni catvAri zatAni dvAtriMzadadhikAni / eteSu ca sarveSu bhaGga pratiSedho-bhaktAdigrahaNanivAraNaM, yadi punargrahaNaM kuryAttataH 'AjJAdayaH' AjJA'navasvAmithyAtvavirAdhanArUpA dopAH / iha 'AyantigrahaNe madhyasyApi grahaNa 'miti nyAyAdaudezikAdidoSaduSTAnAmapi bhaktAdInAM grahaNe AjJAdayo dopA draSTavyAH / sammati bardita-18 grahaNe doSAnAha-- usiNassa chaDDaNe detao va Dajhejjha kAyadAho vA / sIyapaDaNaMmi kAyA paDie mahubiMduAharaNaM // 628 // vyAkhyA-uSNasya dravyasya 'chardane' samajhane dadamAno vA bhikSA dahyate, bhUmyAzritAnAM vA 'kAyAnAM' pRthivyAdInAM dAhaH || syAt, zItadvagyasya bhUmI patane bhUmyAzritAH 'kAyA:' pRthivyAdayo virAdhyante, tatra patite madhupindUdAharaNa-vArattapuraM nAma nagaraM, // 16 // tatrAbhayaseno nAma rAjA, tasyAmAtyako vArattakaH, anyadA cAtvaritamacapalamasambhrAntameSaNAsamitisameto dharmaghoSanAmA saMyato bhikSAmahastasya gRha mAvikSat , tadbhAryA ca tasmai bhikSAdAnAya ghRtakhaNDasammizrapAyasabhRtaM sthAlamuspATitavatI, atrAntare ca kathamapi tataH anukrama [669] Miamana ~341~ Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [670] .- "niyukti: [628] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||628|| dIpa anukrama [670] khaNDasammizrI ghRtavindurbhUmau nipatitaH, tato bhagavAn dharmayoko muktidaikanihitamAnaso jalapiriva gambhIro meruriva niSpakampo vasudheva sarvasahaH zaGkha iva rAgAdibhiraraJjano mahAsubhaTa iba karmaripuvidAraNanibaddhakakSo bhagavadupadiSTabhikSAgrahaNavidhividhAnakRtodyamo bhikSeyaM charditadoSadRSTA tasmAna me kalpate iti paribhAvya tato nijaMgAma, vArattakena cAmAtyena mattavAraNasthitena dRSTo bhagavAn nirga-18 chana, cintayati ca svacetasi-kimanena bhagavatA na gRhyate sma me gRhe bhikSeti ?, evaM ca yAvacintayati tAvataM bhUmau nipatitaM khaNDa-181 yuktaM ghRtabindu malikAH samAgatyAzizriyan , tAsAM ca bhakSaNAya pradhAvitA gRhagodhikA, gRhagodhikAyA api vadhAya pradhAvitaH saraTa: saraTasyApi ca bhakSaNAya pradhAvati sma mAjorI, tasyA api ca vadhAya pradhAvitaH mAghUrNakaH zvA, tasyApi ca pratidvandI prbhaavito'nyo| vAstavyaH zvA, tato dvayorapi tayoH zunorabhUt parasparaM kaladaH, tataH svasvasArameyaparAbhavadUnamanaskatayA madhAvitayoyorapi tatsvAminorabhUta parasparamasthasi yuddham, etaca sarvaM vArattakAmAtyena paribhAvitaM, tatazcintayati stracetasi-ghRtAdeSindumAtre'pi bhUmau nipatite yata evamadhikaraNapattiH ata evAdhikaraNabhIrubhegavAn ghRtavinduM bhUmau nipatitamavalokya bhikSA na gRhItavAn , aho ! sudRSTo bhagavatA dharmaH, Malko hi nAma bhagavantaM sarvajJamantareNetthamanapAyinaM dharmamupadeSTumIzaH?, na khalvaMdho rUpavizeSa jAnAti, evamasarvo'pi netthaM sakala kAlamanapAyaM dharmamupadeSTumalaM, tasmAdbhagavAneva sarvajJaH, sa eva ca me jino devatA, taduktapevAnuSThAnaM mayA'nuSThAtavyamityAdi vicintya saMsAravimukhamajho muktivanitA zleSamukhalampaTaH siMha iva girikandarAyA nijamAsAdAdvinirgatya dharmaghoSasya sAdhorupakaNThaM pravajyAmagrahIta , sa ca mahAtmA zarIre'pi niHspRho yathoktabhikSAgrahaNAdividhisevI saMyamAnuSThAnaparAyaNaH svAdhyAyabhAvitAntaHkaraNo dIrghakAlaM saMyamamanupAlya jAtapatanukarmA samucchalitadurnivAryavIryaprasaraH kSapakazreNimAruhya ghAtikarmacatuSTayaM samUlaghAtaM hatyA, kevalakSAnalakSmImAsA-2 ~342~ Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [670] .- "niyukti: [628] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||628|| dIpa anukrama [970] piNDaniyu-ditavAn , tataH kAlakrameNa siddha iti / uktamepraNAdvAraM, sammati saMyojanAdIni dvArANi vaktavyAni, tAni ca prAsaipaNArUpANIti bASaNAtarmaLyagi- prathamato grAsaiSaNAyA nikSepamAha | yAmeSaNArIyAvRttiH | NAma ThavaNA davie bhAve ghAsesaNA muNeyavvA / dabve macchAharaNaM bhAvami ya hoi paMcavihA // 629 // nikSepAH // 17 // vyAkhyA-grAsaiSaNA caturdA, tayathA-nAmagrAsaipaNA sthApanAyAsaiSaNA ' dravye ' dravyaviSayA grAsaiSaNA 'bhAve' bhAvaviSayA | grAsaipaNA / tatra nAmagrAsaiSaNA sthApanAgrAsaipaNA dravyagrAsaiSaNA'pi yAvadbhavyazarIrarUpA grahaNeSaNeva bhAvanIyA, zarIrabhavyazarIravyati-15 riktAyAM tu grAsaiSaNAyAM matsyaH 'udAharaNaM' dRSTAntaH / bhAvaviSayA punAsaipaNA dvidhA, tadyathA-Agamato noAgamataca, tatrAgamato jJAtA taba copayuktaH, noAgamato dvidhA, tadyathA-prazastA'prazastA ca, satra prazastA saMyojanAdidoSarahitA, aprazastA saMyojanAkAdirUpA, tAmeva nirdizati-'bhAvami ya' ityAdi, bhAve-bhAvaviSayA punaH grAsaiSaNA 'paJcavidhA ' saMyojanAdibhedAta paJcaprakArA / tatra dravyagrAsaipaNodAharaNasya sambandhamAha cariyaM va kappiyaM vA AharaNaM duvihameva nAyavvaM / atthassa sAhaNahA iMdhaNamiva oyaNaDhAe // 630 / / vyAkhyA-iha vivakSitasyArthasya 'sAdhanArtha' pratipAdanArtha dvividhamudAharaNaM jJAtavyaM, tayadhA-caritaM kalpitaM ca, kathamiva 17 // vivakSitasyAryasya prasAdhanAyodAharaNaM bhavatItyata Aha-'indhanamiva odanArtham ' indhanamivaudanasyeti bhAvaH, tatra prastutaspArthasya / mApasAdhanAthamidaM kalpitamudAharaNaM-ko'pyeko matsyabandhI matsyagrahaNanimittaM saro gatavAn, gatvA ca tena taTasthenAprabhAge mAMsapezI-|| atha grAsaiSaNA viSayaka doSa-Adi varNanaM vistareNa varNayate ~343~ Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [673] .. "niyukti: [631] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||631|| sameto gala: saromadhye pracikSipe, tatra ca sarasi pariNatabuddhireko mahAdakSo jIrNamatsyo vartate, sa galagatamAMsagandhamAghrAya tadbhakSaNArtha / galasya samIpamupAgatya yatnataH paryante paryante sakalamapi mAMsaM khAditvA pucchena ca galamAispa dUrato'pacakrAma, matsyabandhI ca gRhiito|| galena matsya iti vicintya galamAkRSTavAn, pazyati matsyamAMsapezIrahitaM galaM, khato bhUyo'pi mAMsapezIsahitaM galaM pacikSepa, tathaiva ca sa matsyo mAMsaM khAditvA pucchena ca galamAhatya palAyitavAn , evaM trIn vArAn matsyo mAMsaM khAditavAn, na ca gRhIto mtsybndhen| aha maMsami pahINe jhAyaMta macchiyaM bhaNai maccho / kiM jhAyasi taM evaM suNa tAva jahA ahirio'si // 631 // vyAkhyA-atha mAMse bhakSINe dhyAyantaM mAtsyika matsyo bhaNati, yathA kiM tvameva 'dhyAyasi' cintayasi ?, zRNu tAvadyathA| tvam ' ahIkA ' nirlajjo bhavasi / / tibalAgamuhammukko, tikkhutto valayAmahe / tisattakkhutto jAleNaM, sai chinnodae dahe // 632 // vyAkhyA-ahamekadA trIna vArAn vakAkAyA mukhAdunmuktaH, tathAhi-kadAcidaI balAkayA gRhItaH, tayA (vaH) tayA mukhe prakSepArthakA mumakSiptastato mayA cintitaM-yayAmajurevAsyA mukhe nipatiSyAmi tarhi patito'yaM mukhe iti na me prANakazarka. tasmAttiryagnipatAmItyevaM / vicintya dakSatayA tathaiva kRtaM, paribhraSTastasyA mukhAcato bhUyo'pi tayo mukSiptastathaiva ca dvitIyamapi vAraM mukhAtparibhraSTA, tRtIyavelAyAM tu jale nipatitastato dUraM palAyitaH, tathA 'vikRtvaH' zrIna vArAn 'valayAmukhe' velAmukhe bhrASTrarUpe nipatito'pi dakSatayA zIghra bela-11 yeva saha vinirgataH, tathA 'trisaptakRtvA ekaviMzativArAn mAtsyikena pakSipta jAle patito'pi yAvannAyApi sa matsyabandhI saMko-11 100000000000000000000000000 dIpa anukrama [673] ~344~ Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [674] .. "niyukti: [632] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata piNDaniyutamelayagi- rIyAttiH gAthAMka ni/bhA/pra // 17 // ||632|| cayati jAlaM tAvadyenaiva padhA praviSTastenaiva tato jAlAdvinirgataH, jAleneti tRtIyA paJcamparve draSTavyA, tathA saka-ekavAraM mAtsyikenagrAsaiSaNAyAM idajalamanyatra saJcArya tasmin hade chinodake bahubhirmatsyaiH sahAhaM gRhItaH, sa ca sarvAnapi tAn matsyAnekatra piNTIkRtya tIkSNAya:- dravyadaNAyAM zalAkAyAM bhotayati, tato'I dakSatayA yathA sa mAtsyiko na pazyati tathA svayameva tAmayAzalAkAM vadanena lagitvA sthitaH sa ca matsyahamAtsyikastAn matsyAna kardamalitAn prakSAlayituM sarasi jagAma, teSu ca prakSAlyamAneSvantaramavajJAya aTityeva jalamadhye nimanavAn / TAnta: eyArisaM mamaM sattaM, sadaM ghaTTiyaghaTTaNaM / icchasi galeNa ghettaM, aho te ahirIyayA // 633 // vyAkhyA--etAdRzaM pUrvoktasvarUpaM mama sattvaM 'zaTa' kuTilaM ghaTTitasya-dhIvarAdikRtasyopAyasya ghaTTana-cAlaka, tatastvamicchasi mAM galena grahItRmityaho / te tava 'ahIkatA' nirlajjateti / tadevamukto dravyagrAsaiSaNAyA dRSTAntaH, sampati bhAvagrAseSaNAyAmupanayaH kriyate-patsyasthAnIyaH sAdhurmAsasthAnIya bhaktapAnIya mAtsyikasthAnIyo rAgAdidopagaNaH, yathA na chalito matsya upAyazatena tathA sAdhurapi bhaktAdikamabhyavaharannAtmAnamanuzAstipradAnena rakSayet / tAmevAnuzAsti pradarzayati| bAyAlIsesaNasaMkaDaMmi gahaNami jIva ! na hu chlio| ihi jaha na chalijjasi bhujaMto rAgadosehiM // 634 // vyAkhyA-ipaNAgrahaNena eSaNAgatA doSA abhidhIyante, tato'yamarthaH-dvicatvAriMzavasaGkhyA ye eSaNAdoSA gaveSaNAgrahaNaipaNA-6 // 17 // doSAstai: ' saGkaTe' viSame 'grahaNe' bhaktapAnAdInAmAdAne he jIva! tvaM naiva chalitaH, tata idAnI sampati bhuJjAno rAgadveSAbhyAM yathA na ulpase tathA karttavyaM / samprati tAmeva bhAvagrAsaipaNAM pratipAdayati dIpa anukrama [674] ~345~ Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [677] .. "niyukti: [635] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||635|| ghAsesaNA u bhAve hoi pasatthA taheva apasatthA / apaptatthA paMcavihA tadhivarIyA pasatyA u|| 635 // vyAkhyA-bhAve' bhAvaviSayA grAsaiSaNA dvividhA, tapadhA-prazastA'prazastA ca, satrAmazastA paJcavidhA saMpojanAtibahakAkAra| dhUmaniSkAraNarUpA, tadviparItA saMyojanAdidoSarahitA prazastA / sampati saMyojanAmeva vyAcirupAmuH prathamatastasyA nikSepamAha davve bhAve saMjoaNA u dubve duhA u bhiaNto| bhikkhaM ciya hiMDato saMjoyatami bAhiriyA // 636 // vyAkhyA-saMyojanA dvidhA, tadyathA-'dravye ' dravyaviSayA 'bhAve' bhAvaviSayA, tatra 'dravye dravyaviSayA saMyojanA dvividhA, tadyathA-vahirantazca, tatra yadA bhikSArthameva hiNDamAnaH san kSIrAdikaM khaNDAdibhiH saha rasagraddhayA rasavizeSotpAdanAya saMyojayati eSA bAhyA' bahirbhavA saMyojanA / enAmeva spaSTaM bhAvayati khIradahisUvakaTTaralaMbhe guDasappivaDagavAluMke / aMto u tihA pAe laMbaNa vayaNe vibhAsA u // 637 // _vyAkhyA-kSIradadhisUpAnAM' pratItAnAM kaTTarasya-tImanonmizravRtavaTikArUpasya dezavizeSAsiddhasya lAbhe sati tathA guDasapiTakavAluGkAnAM ca prAptau satyA rasagRddhacA rasavizeSotpAdanAyAnukUladravyaiH saha saMyojanAM yatkaroti bahireva bhikSAmaTan eSA bAhyA dravyasaMyojanA | abhyantarA punaryadasatAvAgatya bhojanavelAyAM saMyojayati, tathA cAha- antastu' abhpantarA punaH saMyojanA 'triyaa| triprakArA, tadyathA-pAtre lambane badane ca, navaraM 'lambanaM kavalaH, tato'syAstrividhAyA api 'vibhASA' vyAkhyA karttavyA, sA caivaM-1 dIpa anukrama [677] ~346~ Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [680] .- "niyukti: [638] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu- karmaLayagi- rIyAvRttiH yadravyaM yasya dravyasya rasavizeSAdhAyi tattena saha pAtre rasagRddhayA saMyojayati, yathA sukumArikAdika khaNDAdinA saha, eSA pAtre'bhya- tarA saMyojanA, yadA tu hastagatameva kavalatayotpATitacUrNaM sukumArikAdi khaNDAdinA saha saMyojayati tadA kavale'bhyantarA saMyo- janA, yadA punarvadane kavalaM prakSipya tataH zAlanaka prakSipati yadA maNDakAdikaM pUrva prakSipya pazcAdguDAdikaM prakSipati eSA vadane'bhya- tarA saMyojanA / eSA ca dravyasaMyojanA samastA'pyaprazastA, yato'nayA''tmAnaM rAgadveSAbhyAM saMyojayati // tathA cAmumeva doSa grAsaiSaNAyA 1 saMyojanA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||638|| // 172 // vaktakAma Aha dIpa anukrama [680] saMyoyaNAe doso jo saMjoei bhattapANaM tu / duvvAI rasaheuM vAghAo tassimo hoi // 638 // vyAkhyA--'saMyojanAyAM' prAguktasvarUpAyAmayaM doSaH-'dambAI rasaheu 'nti, atrArthatvAdAdizabdasya vyatyAsena yojanA, tato'yamarthaH-dravyasya sukumArikAdeH rasahetoH-rasavizeSotpAdanAya, AdizabdAcchubhagandhAdinimittaM ca, yo bhaktaM pAnaM cAnukUladravyeNa khaNDAdinA saha saMyojayati tasya sAdhorayaM-vakSyamANaH 'vyAghAtaH' dIrghaduHkhopanipAtarUpo bhavati // tameva bhAvayana bhAvasaMyojanAmapyAhasaMjoyaNA u bhAve saMjoeUNa tANi davvAiM / saMjoyai kammeNaM kammeNa bhavaM tao dukkhaM // 639 // // 172 // vyAkhyA-tAni hi sukumArikAkhaNDAdIni dravyANi rasagRddhayA saMyojayannAtmAnamaprazastena gRddhayAtmakena bhAvena saMyojayati, || eSA bhAve' bhAvaviSayA saMyojanA, tatastAni dravyANi tathA saMyojyAtmani 'karma' jJAnAvaraNIyAdika 'saMyojayati ' sambanAti, REaratunmutarina ~347~ Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [681] .. "niyukti: [639] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||639|| karmaNA ca saMyojayati bhavaM ' dIrghataraM saMsAra, tasmAcca bhavAdIrghatarasaMsArarUpAt 'duHkham ' asA saMyojayati, tato yo dravyasaMyojanA Jell karoti tasyetthamanantakAlasaMvedyo duHkhanipAta iti / sampatyasyA eva dravyasaMyojanAyA apvaadmaah| patte ya pauralaMbhe bhuttuvvarie ya sesagamaNaTThA / diTTho saMjogo khalu aha kammo (kamo) tassimo hoi // 640 // ___ vyAkhyA-'pratyekam ' ekaikaM sAdhusaGghATakaM prati 'pracuralAbhe' vipulaghRtAdiprAptau satyAM yadi kathamapi bhukte sati 'caH' samuvAye zeSa-uddharitaM bhavati, tatastasya zeSasya nirgamanAtha dRSTaH-anujJAtastIrthakarAdibhiH khalu saMyogaH, uddharitaM hi ghRtAdi na khaNDA dikamantareNa maNDakAdibhirapi saha bhoktaM zakyate, prAyastRptatvAta na ca pariSThApanaM yuktaM, ghRtAdipariSThApane snigdhatvAt pazcAdapi / kITikAdisattvavyAghAtasambhavena bRhattaraprAyazcittasambhavAt , tata uddharitaghRtAdinirgamanArtha khaNDAdibhirapi tasya saMyojana na doSAya-| eSa tAvadayamapavAdaH saMyojanAyAH / athAnyo'pi tasya saMyogasyAyaM-vakSyamANaH kramo bhavana paripATIrUpo bhavati / / tamevAha rasaheuM paDisiho saMyogo kappae gilANaTThA / jassa va abhattachaMdo suhocio'bhAvio jo ya // 641 // vyAkhyA-rasahetoH gRddhayA rasavizeSotpAdanAya saMyogaH pratiSiddhastIryakarAdibhiH, yAvatA punaH sa eva saMyogo 'malAnAtha glAnasajnIkaraNArya kalpate, yadA yasya ' abhaktacchandaH' bhaktArocakaH, yazca mukhocito-rAjaputrAdiH yathAdyAdhyabhAvitaH-asaJjAtasamyakpariNAmaH zaikSakastasya nimitvaM kalpate / uktaM saMyojanAdvAram, athAhAramamANadvAramAha- . battIsaM kira kavalA AhAro kucchipUrao bhaNio / purisarasa mahiliyAe aTThAvIsaM bhave kavalA // 642 // dIpa anukrama [681] ~348~ Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [684] .- "niyukti: [642] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: rIyAvRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||642|| piNDaniyu- vyAkhyA-puruSasya kukSipUraka AhAro madhyapramANo dvAtriMzatkavalA: 'kile 'lAhArasya madhyapramANatAsaMsUcakaH, mahelAyAH grAsaiSaNAyAM karmaLayagi-| kukSipUraka AhAro madhyamapramANo'STAviMzatiH kavalAH, napuMsakasya caturviMzatiH, sa cAtra na gRhIto, napuMsakasya prAyaH pravajyAnahe-16 pramANadoSaH vAt , kavalAnAM pramANaM kukkuTyaNDaM, kukkuTI ca dvidhA-dravyakukkuTI bhAvakukkuTI ca, dravyakukkuTyapi vidhA-udarakukkuTI gaLa kukkuTI ca, tatra sAdhorudaraM yAvanmAtreNAdvAreNa na nyUna nApyAdhmAtaM bhavati sa AhAra udarakukkuTI, udarapUraka AhAra: kukkuTIva vA // 17 // udarakukkuTIti madhyapadalopisamAsAzrayaNAta, tasya dvAtriMzattamo bhAgo'NDaka, tatpramANaM kabalaspa, tathA galA kukkuTIva galakukkuTI,|| gala evaM kukkuTItyarthaH, tasyAntarAlamaNDakaM, kimuktaM bhavati ?-avikRtAsyasya puMso galAntarAle yA kavako'pilamaH pravizati tAva-18 samANaM [kavalasya,] kavalamaznIyAt athavA zarIrameva kukkuTI tanmukhamaNDaka, tatrAkSikapolabhruvAM vikRtimanApAya ya: kavalo mukhe 18 pavizati tanamANam / athavA kukkuTI-pakSiNI tasyA aNDakaM pramANa kavalasya, bhAvakukkuTI yenAhAreNa bhuktana na mpUrna nAppatyAdhmAta madaraM bhavati dhRti na samudahati jJAnadarzanacAritrANAM ca vRdirupajAyate tAvatpamANa AhAro bhAvakukkuTI, aba bhAvasya prAdhAnyavivakSaNAdeSa mAk dravpakukkuTyappukta iha bhAvakukkuTayuktaH, tasya dvAtriMzattamo bhAgo'NDaka, tapamANa kavalasya / etto kiNAi hINaM addhaM avaddhagaM ca AhAraM / sAhussa biti dhIrA jAyAmAyaM ca omaM ca // 643 // vyAkhyA-'etasmAt ' dvAtriMzatkavalapramANAhArAt 'kiNAi' iti kizcinmAtrayA ekena dvAbhyAM tribhizcaturbhirvA kavalaH sAdhohIna hInataraM yAvadarddhama arddhasyApyarddhamAhAraM yAtrAmAtrAhAraM dhIrA:-nIrthadAdayo bruvate, nyUna ca / eSa yAtrAmAbAhAra epa eSa | cAvamAhAra iti bhAvaH / tadevamuktamAhArapramANaM, sampati pramANadoSAnAi 10000000000000000000000000000 dIpa anukrama [684] ~349~ Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||643|| dIpa anukrama [685 ] "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [685 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 "niryuktiH [ 643 ] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH pagAmaM ca nigamaMca, panIyaM bhattapANamAhare / aibahuyaM aibahuso, pamANadoso muNeyavvoM // 644 // vyAkhyA----yaH prakAmaM nikAmaM praNItaM vA bhaktapAnamAhArayati tathA'vivahukamatitrahuzzca taspa pramANadoSo jJAtavyaH / samprati prakAmAdisvarUpamAha--- Education Internation battIsAi pareNa pagAma nicaM tameva unikAmaM / jaM puNa galaMtanehaM paNIyamiti taM buhA beti // 645 // vyAkhyA - dvAtriMzadAdikavalebhyaH pareNa parato bhuJjAnasya yadbhojanaM tatmakAmabhojanaM, ' tameva tu pramANAtItamAhAraM pratidi vasamaznato nikAmabhojanaM yatpunargalatsnehaM bhojanaM tatpraNItaM 'budhAH tIryakRdAdayo dhruvate / tathA aibahu aibahuso aippamANeNa bhoyaNaM bhoktuM / hAejja va vAbhijja va mArijja va taM ajIraMtaM // 646 // vyAkhyA - atibahukaM makSyamANasvarUpamatibahuzaH - anekazo'nRpyatA satA bhojanaM bhuktaM sat 'hAdayet' atIsAraM kuryAt, tathA vAmayet, yadvA tadajIryanmArayet, tasmAnna pramANAtikramaH karttavya iti / sampratyativaddhAdisvarUpamAha - bahuyAtIyamaibahuM aibahuso tinni tinni va pareNaM / taM ciya aippamANaM bhuMjai jaM vA atippaMto // 647 // vyAkhyA - bahukAtItam - atizayena bahu, atizayena nijapramANAbhyadhikamityarthaH tathA divasamadhye yakhIn vArAn mudre, tribhyo vA vArebhyaH paratastadbhojanamatibahuzaH, tadeva vAratrayAtItamatipramANamucyate, 'aippamANe 'tyavayavo vyAkhyAtaH asyaiva prakArAntareNa For Parts Only ~ 350~ 0 yor Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||647|| dIpa anukrama [689] piNDaniryuke yamirIyAvRttiH // 174 // mUlaM [689] muni dIparatnasAgareNa saMkalita >******6**********. "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) 80 "niryuktiH [647] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vyAkhyAnamAha - bhuMkte yadvA'pyan epa 'aipyamANa ' ityasya zabdasyArthaH, 'aippamANe ' ityatra ca naGpratyayastAcchIlyavivakSAyAM | yadvA prAkRtalakSaNavazAditi / sammati pramANayuktahInahInatarAdibhojane guNavAda hiyAhArA miyAhArA, appAhArA ya je narA / na te vijjA tigicchaMti, appANaM te tigicchagA // 648 // Eaton Internationa vyAkhyA - hitaM dvidhA dravyato bhAvataca, tatra dravyato'viruddhAni dravyANi bhAvata eSaNIyaM tadAhArayanti ye te hitAhArAH, 'mitaM ' pramANopetamAhArayantIti mitAhArAH, dvAtriMzatkavalapramANAdapyalpamalpataraM vA''hArayantItyalpAhArAH, sarvatra vA bahuvIhiH, hita AhAro yeSAM te hitAhArA ityAdi, evaMvidhA ye narAstAna vaidyA na cikitsanti hitamitAdibhojanena teSAM rogasyaivAsambhavAt, kintvevaM mUlata eva rogotthAnapratiSedhakaraNenAtmanaivAtmanaste cikitsikAH / sAmpratamahitaddita svarUpamAha - dahisamA ogA ahio khIradahikaMjiyANaM ca / patthaM puNa rogaharaM na ya heU hoi rogassa || 649 // vyAkhyA - dadhitailayostathA kSIradadhikAJjikAnAM ca yaH samAyogaH so'hitaH, viruddha ityarthaH tathA coktam " zAkAla| phalapiNyAkakapitthalavaNaiH saha / karIradadhimatsyaiva, prAyaH kSIraM virudhyate // 1 // " ityAdi, aviruddhadravyamIlanaM punaH pathyaM taca 'rogaharaM' prAdurbhUtarogavinAzakaraM na ca bhAvino rogasya 'hetuH kAraNam, uktaM ca " ahitAzanasamparkAt, sarvarogodbhavo yataH / tasmAttadahitaM syAjyaM nyAyyaM pathyaniSevaNam // 1 // " sAmprataM mitaM vyAcikhyAsurAdda adhamasaNassa sadhvajaNarasa kujjA davassa do bhAge / vAUpaviyAraNaDA chanbhAyaM UNayaM kujjA // 650 // For Park at Use Only ~351~ 0 grAsaiSaNAyAM pramANadoSaH // 174 // Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||650|| dIpa anukrama [692] "piNDaniryukti"- mUlasUtra -2 / 1 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) "niryukti: [650] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [692] muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 vyAkhyA -- iha kila sarvamudaraM SadbhirbhAgairvibhajyate, tatra cArja bhAgatrayarUpamazanasya savyaJjanasya-takrazAkA disahitasyAdhAraM tathA dvau bhAgau dravasya pAnIyasya, SaSThaM tu bhAgaM vAyupravicAraNArthamUnaM kuryAt / iha kAlApekSayA tathA tathA''hArasya pramANaM bhavati, kAlaca tridhA, tathA cAha- kuryAt, sio usiNo sAhAraNo ya kAlo tihA muNeyavvo / sAhAraNaMmi kAle tatthAhAre imA mattA // 651 // vyAkhyA -- tridhA kAlo jJAtavyaH, tadyathA-zIta uSNaH sAdhAraNazca tatra teSu kAleSu madhye sAdhAraNe kAle 'AhAre' AhAraviSayA 'iyam anantaroktA 'mAtrA' pramANa sIe davasta ego bhatte cattAri ahava do pANe / usiNe davarasa donni u tinni va sesA u bhattassa // 652 // Education Internationa vyAkhyA--' zIte ' atizayena zItakAle ' dravasya ' pAnIyasyaiko bhAgaH kalpanIyaH, catvAraH 'bhakte bhaktasya, madhyame tu zItakAle dvau bhAgau pAnIyasya kalpanIyau trayastu bhAgA bhaktasya, vAzando madhyamazItakAlasaMsUcanArthaH, tathA uSNe madhyamoSNakAle dvau bhAgau 'dravasya ' pAnIyasya kalpanIyoM, zeSAstu trayo bhAgA bhaktasya, atyuSNe ca kAle trayo bhAgA dravasya zeSau dvau bhAgau bhaktasya, vAzabdo'trAtyuSNakAla saMsUcanArthaH, sarvatra ca SaTTo bhAgo vAyumavicAraNArthaM mutkalo moktavyaH / sammati bhAgAnAM sthiracara vibhAgamadarzanArthamAha ego davarasa bhAgo avahito bhoyaNarasa do bhAgA / bahvRti va hAyaMti va do do bhAgA u ekkeke // 653 // For Peralata Use Only ~352~ 0 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [695] .. "niyukti: [653] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyukamalayAMga- prata gAthAMka ni/bhA/pra rIyAvRttiH NadoSaH ||653|| 9He He Ling Ying Fen Leng Leng Leng Leng Leng Leng Leng Leng Leng Leng Leng Leng Leng Ha Ha Ha Ha Ha ??Ming Zhong ___ vyAkhyA-eko dravasya bhAgo'vasthito dvau bhAgI bhojanaspa, zeSau tau dvaudvI bhAgI ekaikasmin, bhakta pAne cetyarthaH, grAsapaNAvaDheMte vA hIyate vA, vRddhiM vA vrajato hAni vA vrajata ityarthaH, tathAhi-atizItakAle dvau bhAgI bhojanasya bardaite atyuSaNakAle ca | yAM pramApAnIyasya atyuSaNakAle ca dvau bhAgau bhojanasya hIyete atizItakAle ca pAnIyasya / etadeva spaSTuM bhASayati-- ettha u taiyacautthA doNNi ya aNavaTThiyA bhave bhAgA / paMcamachaTTo paDhamo biio'vi avaThiyA bhAgA // 654 // vyAkhyA-AhAraviSayau tRtIyacatuyau~ bhAgAvanavasthitau, tau datizItakAle bhavato'pyuSNakAle ca na bhavataH, tathA ya: pAnaviSayaH paJcamo bhAgo yaca vAyumavicAraNArtha SaSTho bhAgaH yau ca prathamadvitIyAvAhAraviSayau ete sarve'pi bhAgA avasthitAH, na kadAcidapi na bhavantIti bhAvaH / tadevamuktaM pramANadvAram , atha sAGgArasadhUmadAramAra taM hoi saiMgAlaM ja AhArei mucchio sNto| taM puNa hoi sadhUmaM jaM AhArei nidaMto // 655 // vyAkhyA-tadbhavati bhojanaM sAkAraM yattadgataviziSTagandharasAsvAdavazato jAtatadviSayamUrchaH sannado ! miSTa aho ! susambhRtaM / aho ! snigdhaM supakaM surasamityevaM prazaMsannAhArayati, tatpunarbhavati bhojanaM sadhUmaM yattadgatavirUparasagandhAsvAdato jAtatadviSayaSyalIkacittaH san aho ! virUpaM kathitamapakamasaMskRtamalavaNaM ceti nindanAhArayati, ayaM cAtra bhAvArtha:-iha dvividhA aGgArAH, tadyathA-14 dravyato bhAvataca, tatra dravyataH kRzAnudagdhAH khadirAdivanaspativizeSAH, bhAvato rAgAgninA nirdagdhaM caraNendhanaM / dhUmo'pi dvidhA, // 17 // tadyathA-dravyato bhAvataca, tatra dravyato yo'rddhadagdhAnAM kASThAnAM sambandhI, bhAvato dveSAgninA dahyamAnasya caraNendhanasya sambandhI / kalupabhAvo nindAtmakaH, tataH sahAkAreNa yadvattete tatsAjhAra, dhUmena saha vartate yattatsadhUmaM / sampatyAradhUmayolekSaNamAha 00000000000000000000000rUkakakakakA dIpa anukrama [695] Maina ~353~ Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [697] .. "niyukti: [655] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||655|| aMgArattamapattaM jalamANaM iMdhaNaM sadhUmaM tu / aMgAratti pavuccai taM ciya daDDhaM gae dhUme // 656 // vyAkhyA-aGgAratvamamApta jvaladindhanaM sadhUmamucyate, tadevendhanaM dagdhaM dhUme gate satyaGgAra iti, evamihApi caraNendhanaM rAgAgninA nirdagdhaM sadaGgAra ityucyate , dveSAgninA tu dahyamAnaM caraNendhanaM sadhUma, nindAtmakakalupabhAvarUpadhUmasammizratvAt / etadeva bhAvayati rAgaggisaMpalitto bhujaMto phAsuyaMpi AhAraM / niddaDDaMgAlanibhaM karei caraNidhaNaM khiSpaM // 657 // vyAkhyA-mAsukamapyAhAraM bhujAno rAgAnisampadIptacaraNendhanaM nirdagdhAGgAranibhaM kSipraM karoti / dosagIvi jalaMto appattiyadhUmadhUmiyaM caraNaM | aMgAramittasarisaM jA na havai nidahI tAva // 658 // vyAkhyA-deSAgnirapi jvalan ' aprItireva' kaluSabhAva eva dhUmaH apItidhUmaH tena dhUmitaM 'caraNaM' caraNendhanaM yAvadaGgAramAtrasadRzaM na bhavati tAvannirdahati / tata idamAgataM rAgeNa saiMgAla doseNa sadhUmagaM muNeyacvaM / chAyAlIsaM dosA boddhavyA bhoyaNavihIe // 659 // - vyAkhyA-rAgeNA''dhmAtasya yojanaM tatsAGgAraM, caraNendhanasyAGgArabhUtatvAta , dveSeNA''dhmAtasya tu yojanaM tatsadhUma, nindAtmakakalupabhAvarUpadhUmasampikatvAt / tadevaM bhojanavidhau sarvasaGkhyayA paTcatvAriMzadoSA boddhavyAH, tayathA-pazcadaza udgamadoSAH, adhyavapUrakasya mizrajAte'ntarbhAvavivakSaNAta, poTaza utpAdanAdoSA daza eSaNAdoSAH saMyojanAdInAM ca paJcakamiti / kIdRzaH punarAhAraH sAdhunA bhoktavya ityAha Ha Ha Ha Ha Tai Tai Tai Tai Zhong Zhong Zhong Zhong Ling Ling Fen Ming Zhong Ling Tai Ming Ling Ling Zhi Xin Tai Tai Leng Leng Leng Leng dIpa anukrama [697] ~354~ Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [701] .. "niyukti: [659] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDaniyu- AhAraMti tabassI vigaiMgAlaM ca vigayadhUmaM ca / jhANajjhayaNanimittaM emuvaeso pavayaNassa // 660 // kermaLayagi vyAkhyA-'tapasvinaH' yathoktatapo'nuSThAnaniratA AhArayanti bhojanaM vigatAmAraM rAgAkaraNAt, vigatadhUmaM ca dveSAkaraNAt , rIyAvRttiH ||tadapi na niSkAraNaM kintu dhyAnAdhyayananimittam, eSa upadezaH 'pravacanasya' bhagavacchAsanasya / tadevamuktaM sAkAraM sadhUmadvAram , grAsapaNA| yAM aMgAra prata gAthAMka ni/bhA/pra ||659|| doSAH // 17 adhunA kAraNadAramAha dIpa anukrama [701] 1 chahiM kAraNehiM sAdhU AhArito'vi Ayarai dhamma / chahiM ceva kAraNehiM NijjUhito'vi Ayarai // 661 // | vyAkhyA-padbhiH kAraNairvakSyamANasvarUpaiH sAdhurAhArayannapyAhAramAcarati dharma, paddabhireva ca kAraNairvakSyamANasvarUpaibhojanAkaraNanivandhanaH 'nijjUhito'pi 'ci parityajannapyAcarati dharma / tatra yaH SabhiH kAraNairAhAramAhArayati tAni nirdizati yaNa beyAvacce iriyahAe ya saMjamaDhAe~ / taha pANavattiyAe chadaM puNa dhammaciMtAe // 662 // vyAkhyA-iha padaikadeze padasamudAyopacArAt 'veyaNati kSuvedanopazamanAya, tathA''cAryAdInAM vaiyArattyakaraNAya, tatheryApathasaMzodhanArtha, tathA prekSAdisaMyamanimittaM, tathA 'prANapratyayArtha' prANasandhAraNArtha, paSThaM puna: kAraNaM ' dharmacintArtha ' dharmacintA|'bhiTTaddhayarthaM bhuJjIteti kriyAsambandhaH / enAmeva gAthAM gAthAdvapena vikRNvannAha nathi chuhAe sarisA viyaNA bhuMjeja tappasamaNahA / chAo beyAvaccaM Na tarai kAuM ao bhuMje // 663 // iriaM na'vi soheI pahAIaMca saMjamaM kAuM / dhAmo vA parihAyai guNa'NuppehAsu a asatto // 664 / / // 176 // Mitanatara ~355~ Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||664|| dIpa anukrama [ 706 ] "piNDaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryukti: [ 664] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" AgamasUtra - [41/2] mUlasUtra - [02/2] "piNDaniryukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mUlaM [ 706 ] * muni dIparatnasAgareNa saMkalita vyAkhyA - nAsti kSudhA - bubhukSayA sadRzI vedanA, uktaM ca-" paMthesamA natthi jarA dAridasamo ya paribhava natthi / maraNasameM natthi bhayaM chuhAsamA beyaNA natthi / / 1 / / taM natthi jaM na vAhai tilatusamittaMpi ettha kAyassa / sanbhijyaM sabbaduhAi deti AhArarahiyassa // 2 // " vataH ' tatmazamanArthaM ' kSudvedanopazamanArthaM bhuJjIta, tathA 'chAto' bubhukSitaH san vaiyAvRtyaM na zaknoti karttuM tathA coktaM-" galaii balaM ucchAho abera siDhilei sayalavAvAre / nAsai sattaM araI vivahue asaNarahiyassa || 1 ||" ato vaiyAhRtyakaraNAya bhuJjIta / tathA bubhukSitaH sannIryApathaM na vizodhayati, azaktatvAt, atastacchodhananimittaM vA'zrIyAt, tathA kSudhArttaH san na prekSAdikaM saMyamaM vidhAtumalamataH saMyamAbhivRddhayarthaM bhuJjIta, tathA sthAma balaM prANa ityeko'rthaH tadbhukSitasya ' parihIyate ' parihAniM yAti tato'zrIyAt, tathA guNanaMpranthaparAvarttanamanuprekSA- cintA tayoH upalakSaNametat vAcanAdiSvapi bubhukSitaH san azaktaH - asamartho bhavati tato'znIyAt / ityaMbhUtaizca padabhiH kAraNaiH samagrairanyatamena vA kAraNenAhArayannAtikrAmati dharmamiti / sampratyabhojanakAraNapratipAdanArthaM sambandhamAava Na kujjAhAraM, chahiM ThANehiM sNje| pacchA pacchimakAlaMbhi, kAuM appakkhamaM khamaM // 665 // 0 vyAkhyA - athavA padbhiH sthAnai:- vakSyamANasvarUpaiH saMyata AhAraM na kuryAt, tatra vicitrA sUtragati'riti paThThe zarIravyavacche| dalakSaNakAraNaM vyAkhyAnayati pacchA' ityAdi pazcAt ziSyaniSpAdanAdisakalakarttavyatAnantaraM 'pazcime kAle' pAzcAtye vayasi ( 1 ) pAnyatvasamA nAsti jarA dAridryasamaJca parAbhavo nAsti / maraNasamaM nAsti bhayaM kSutsamA vedanA nAsti // 1 // tannAsti yanna bAdhate tilatuSamAtramapyatra kAyam / sAnnidhyaM sarvaduHkhAni dadati AhArarahitasya // 2 // (2) galati balamutsAho'paiti zithilayati sakalavyApArAn / nazyati sattvamara tirvivardhate'zanarahitasya // 2 // For Parts Only ~356~ www.lanerary.org Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [707] .. "niyukti: [665] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||665|| dIpa anukrama [707] piNDaniyu-:' appakakhamati saMlekhanAkaraNenAtmAnaM kSapayitvA yAvajIvAnazanapatpAkhyAnakaraNasya 'kSama' yogyapAtmAnaM kasvA bhojanaM parihareta grAsapaNAkamekayagi- nAnyathA / patena ziSpaniSpAdanAyabhAce prathama dvitIye vA vayasi saMlekhanAmantareNa cA zarIraparityAgArthamanaznan (taH) tatmatyAkhyAnakaraNe yAM abhIrIyAtiH jinAjJAbhaGgAmupadarzayati / sampatyabhojanakAraNAni nirdizati janakAra jAni Aryake ubasamo, titikkhayA~ baMbhaceraguttIhu~ / pANidayA~ tavaheuM, sarIravoccheyaNadvAeM // 666 // // 17 // vyAkhyA-'AtaGke' uparAdAvRtpanne sati na bhajIta 1, tayA' upasarge' rAjasvajanAdikRte devamanuSpatikakate vA sajAte | sati 'titikSArtham ' upasargasahanArtha 2, tathA brahmacarya guptiviti, atra SaSThaparthe saptamI, tato'yamarthaH-brahmacaryaguptInAM paripAlanAya 3, tathA prANidayArthaM 4, tathA 'tapohetoH ' tapaHkAraNanimittaM 5, tathA caramakAle zarIravyavacchedArtha 6, sarvatra na bhuJjIteti kriyAsambandhaH / / enAmeva gAthA vitRNvannAha Ayako jaramAI rAyAsannAyagAi uvasaggo / baMbhavayapAlaNaTThA pANidayA vAsamahiyAI // 667 / / vyAkhyA-AtaGko-svarAdistasminnutpanne sati na bhuJjIta, yata uktam-" balAvarodhi nirdiSTaM, jvarAdau lahana hitam / te'nilazramakrodhazokakAmakSatajvarAn // 1 // " rAjasvajanAdikRte upasarge yadA devamanuSyatiryakRte upasarge jAte sati tadupazamanArthe nAznIyAta, tathA mohodaye sati brahmavatapAlanArthaM na bhuJjIta, bhojane niSiddhe himAyo mohodayo vinivattete, tathA coktm-"vi-15||177|| piyA vinivartante, nirAhAraspa dehinaH / rasavaja raso'pyevaM, paraM dRSTvA nivartate // 1 // " tathA varSe varSati mahikAyAM pA nipatansyA mANidayArtha nAznIyAt, AdizabdAta sUkSmamaNDakAdisaMsaktAyAM bhUmau prANidayArthamaTanaM pariharana bhuJjIta / ~ 357~ Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [710] .. "niyukti: [668] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02 / 2] "piNDaniyukti" mUla evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||668|| tavaheu cautthAI jAva u chammAsio tabo hoi / chaI sarIravoccheyaNaTThayA hoaNAhAro // 668 // vyAkhyA-'tapohetoH' tapAkaraNanimitraM na bhuJjIta, tapazcaturthAdika-caturthAdArabhya sAvadbhavati yAvat 'pANmAsikaM' SaNmAsa-1 pramANaM, parato bhagavarddhamAnasvAmitIrthe tapasaH pratiSedhAta , SaSThaM punaH prAguktavidhinA caramakAle zarIravyavacchedArtha bhavatpanAhAraH // tadeva-14 muktaM kAraNadvAraM, taduktau coktAM grAsaipaNA, tadabhidhAnAca samAtA gavaiSaNAgrahaNaSaNAgrAsaipaNAbhedAttrividhA'pyeSaNA | sampatyasyA evaiSaNAyAH sakaladoSasaGkalanamAha solasa uggamadosA solasa uppAyaNAe dosA u / dasa esaNAe~ dosA saMjoyaNamAi paMceva / / 669 // vyAkhyA-mugamA, sarvasadarUpayA saptacatvAriMzadepaNAdopAH / etAna vizodhayana piNDaM vizodhayati. piNDavizaddhau ca cAritrazaddhiH cAritrazuddhau muktisampAptiH, uktaM ca-" eai visohayaMto piMDaM sohei saMso natthi / ee avisohite carittabheyaM viyANAdi // 1 // etAna vizodhayana piNDaM zodhayati saMzayo nAsti / etAnavizoSayati caritrame vijAnIhi // 1 // zramaNatvasya sAro bhikSAcaryA jinaiH| prakSamA | atra paritapyantaM taM jAnIhi mandasaMvegam // 2 // jJAnacaraNasya mUlaM bhikSAcaryA bhinaiH prajJatA / atra tudyacchanna ta jAnIhi tInasaMvegam // 3 // piNDamazoSayan acAritrI atra saMzayo nAsti / cAritra'sati nirathikA bhavatyeva dIkSA // 4 // cAritre'sati nirvANa naiva gacchati / nirvANe'sati sarvA dIkSA nirathikA // 5 // etApaTUka nigamayajJAha-eehiM chahi ThANehi, aNAhAro u jo bhave / dhamma nAikame bhikkhu, dhammakSANaramo bhave / / 1 // epA gAthA zrIvIrAcAryakRtazrIpiNDaniyuktivRttI sUtre ca dRzyate, zrImalayagirisUripraNItavRttyAvazeSu tu bahuSu na dRzyate / 000000000000000000000000.004444 dIpa anukrama [710] SAMEmirathinner ~358~ Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [711] .. "niyukti: [669] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||669|| dIpa anukrama [711] piNDanirya- samaNataNassa sAro bhikkhAyariyA jiNehiM pannacA / ettha paritappamANaM taM jANasu maMdasaMvegaM // 2 // nANacaraNassa mUlaM bhikkhAya- yata karmakayani-riyA jiNAha pannacA / etya u ujjamamANaM taM jANam tivvasaMvegaM // 3 // piMDaM asohayaMto acarittI estha saMsao natthi / cArittami nirjarA rIyAvRttiH asate nirasthiyA hoi dikkhA u // 4 // cAritcami asaMtami, nivvANaM na u gacchad / nivvANami asaMtami, savvA dikkhA niratyagA // 5 // tasmAdramAdidoSaparizuddhaH piNDa eSayitavya iti / // 17 // | eso AhAravihI jaha bhaNio savvabhAvadaMsIhi / dhammAvassagajogA jeNa na hAyaMti taM kujjA // 670 // vyAkhyA-epa: 'AhAravidhiH piNDavidhiH 'yathA' yena prakAreNa bhaNitastIrthakarAdibhistathA kAlAnurUpasvamativibhavena mayA / vyAkhyAta iti vAkyazeSaH / pazcAnApavAdamAha-'dhamma'tyAdi / dharmAvazyakayogA: ' zrutadharmacAritradharmapratikramaNAdivyApArA yena jAna hIyante 'na hAni vrajanti taskuryAt , tathA tathA'pavAda seveteti bhAvaH / sAdhunA hi yathAyadhamutsagopavAdasthitena bhavitavyaM / yA cApavAdamAsevamAnasyAzaThasya virAdhanA sA'pi nirjarAphalA, tathA cAha jA jayamANassa bhave virAhaNA suttavihisamaggasta / sA hoi nijjaraphalA ajjhatthavisohijuttarasa // 671 // vyAkhyA-yatamAnasya ' sUtroktavidhisamagrasya' sUtroktavidhiparipAlanapUrNasya adhyAtmavizodhiyuktasya, rAgadveSAbhyAM rhitspeti| bhAvaH, yA bhaveva 'virAdhanA' apavAdapratyayA sA bhavati nijarA phalA, iyamatra bhAvanA-kRtayogino gItArthasya kAraNavazena yatanayA'pa- // 17 // cAdamAsevamAnasya yA virAdhanA sA siddhiphalA bhavatIti / tadevaM nikSiptaM piNDapadameSaNApadaM ca, tannikSepakaraNAcAbhihito nAmanikSepaH, tadabhidhAnAcAbhavatparipUrNA piNDaniyuktiriti / atra upasaMhAra gAthA kathayate ~359~ Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [713] .. "niyukti: [671] + bhASyaM [37...] + prakSepaM [6...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||671|| yenaiSA piNDaniyuktiyuktiramyA vinirmitA / dvAdazAGkavide tasmai, namaH zrIbhadrabAhave // 1 // vyAkhyAtA yaireSA viSamapadArthAMaspi mulalitapacobhiH / anupakRtaparopakRto vikRtikRtastAnamaskurve // 2 // imA ca piNDaniyuktimatigambhIrAM vivRNvatA kuzalam / yadavApi malayagiriNA siddhiM tenAznutA lokaH // 3 // antiH zaraNaM siddhAH, zaraNaM mama sAdhavaH / zaraNaM jinanirdiSTo, dharmaH zaraNamuttamaH // 4 // evaM andhAgrasaGkhyA 7000 piNDaniyuktiH samAptA / iti zrImanmalayagiryAcAryavaryavihitavivRtivRtA zrImadrabAhusvAmisaGkalitA piNDaniyuktiH samAptA / dIpa anukrama [713] ~360~ Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM - .- "niyukti: [-] + bhASyaM [-] + prakSepaM [-] . muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: piNDa niyukti // 179|| prata gAthAMka ni/bhA/pra ||--II zrImAlakulAlainkRtirAsIdaNahillapatnane vAsI | vyavahArivaraH sAdAbhidhAna ipradhAnaguNaH // 1 // jAyA mAyArahitA maTakUriti vizrutA'sya dayitA'bhUt / putrAH mutrAmasamAH zriyA'nayoH kulamalacakruH // 2 // varasiMho jogAko golAkazceti viditanAmAnaH / svamAnayazomaNDaladhavalIkRtasakaLadigvalayAH // 3 // pratipannavA~stapasyAM varasiMhaH siMhatitaH zasyAM / zrIsomasundaraguroH pArthe'vasare vishuddhmnaaH||4|| dayitAyA varasiMhavyavahArivarasya teSu kAH / zrutabhaktyA vA''mnAtI nAmnA parvata iti tnuujH||5|| varaNUdayitAputro mUlUrmANikiramuSpa dayitA ca / svamute hematidematinAmnyAviti parikareNa nRtH||6|| zrIsavAmbudhicandrazrImajapacandrasUrirAjAnAm / sukRtopadezamanizaM nizampa samyaka sudhAdezyam // 7 // zrIpattanavAstavyo lakSamitAndhalekhanamavaNaH / netrAntarikSatithimitavarSe 1502 harSeNa lekhitavAn // 8 // piNDaniyuktitti bRhatImanakyavacanasandarbhAm / sumanassantatisevyA gaGgAvadiyaM ca jayatu ciram // 9 // dIpa anukrama iti zrISiNDaniyuktivRttiH samApteti bhadraM bhavatu / / // 17 // iti zreSThi devacanda lAlabhAI-jainapustakoddhAre granthAGkaH 44 ~361~ Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/2) "piNDaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [-1 - "niyukti: [-] + bhASyaM [-] + prakSepaM [-] . muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [41/2], mUlasUtra - [02/2] "piNDaniyukti" mUlaM evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||--II iti zrImadbhadrabAhusvAmipraNItA sabhAdhyA zrImanmalayagiryAcAryavivRtA zrIpiNDaniyuktiH smaaptaa|| dIpa anukrama iti zreSThi devacandra lAlabhAI-jainapustakoddhAre-granthAGkaH 44. DONTENTruerPPEPREPARTREPROCAPPEAREADER munizrI dIparatnasAgareNa puna: saMpAdita: (AgamasUtra 41/2) / "piNDaniyukti" parisamAptA / ~362~ Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo nama: / | 41/2 pUjya AgamodhdhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvareNa saMzodhita: sNpaaditshc| "piNDaniyukti: mUlasUtra" [mUlaM + bhASyaM + malayasUri-racitA vRttiH / (kiMcit vaiziSThyaM samarpitena saha) muni dIparatnasAgareNa puna: saMkalita: "piNDaniyukti" mUlaM evaM vRtti: nAmeNa parisamAptA Remember it's a Net Publications of 'jain_e_library's' ~363~