________________
आगम (४१/२)
“पिण्डनियुक्ति”- मूलसूत्र-२/१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:)
मूलं [८१] .→ “नियुक्ति: [६६] + भाष्यं [१५...] + प्रक्षेपं " . मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [४१/२], मूलसूत्र - [०२/२] "पिण्डनियुक्ति" मूलं एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत गाथांक नि/भा/प्र ||६||
पिण्डनियु-कर्म आत्मन्युषचीयते स प्रशस्तो भावपिण्डः येन त्वशुभं सोऽप्रशस्त इति ॥ तदेवमुक्तो भावपिण्डः, तदुक्तौ च व्याख्याताः पदपि ना-पिण्डनिक्षेपे तेर्मलयगिमादयः पिण्डाः, सम्पत्यमीषां पिण्डाना मध्ये येनात्राधिकारस्तमभिधित्सुराह
1 अधिकारदश्यावृत्तिः
दब्ये अच्चित्तेणं भावंमि पसत्थएणिहं पगयं । उच्चारियत्थसरिसा सीसमइविकोवणट्ठाए ॥ ६ ॥ ॥२७॥ व्याख्या-'इइ' अस्यां पिण्डनियुक्तौ 'द्रव्ये ' द्रव्यपिण्डविषये 'अचित्तेन ' अचित्तद्रव्यपिण्डेन 'भावे ' भावपिण्डविषये पुनः
प्रशस्तेन' प्रशस्तभावपिण्डेन 'प्रकृतं प्रयोजनं, यद्येवं तर्हि शेषाः किमर्थमभिहिताः ? अत आह–'उच्चारिए 'त्यादि, शेषा-नामा-18 दयः पिण्टाः पुनरुचरितार्थसहशा उच्चरित:-प्रतिपादितः योऽर्थः पिण्डशब्देनान्वर्थयुक्तेन तत्सदृशाः-सेन तुल्याः, तेषामपि पिण्डा इत्येवमुच्चार्यमाणत्वात, ततः शिष्याणां मतेः विकोपनं-प्रकोपनं झटिति तत्तदर्यव्यापकतया प्रसरीभवनं तदर्थमुक्ताः, इयमत्र भावना-जगति नामादयोऽपि पिण्डा उच्यन्ते, तत्रापि पूर्वोक्तमकारेण पिण्डशब्दप्रतिदर्शनात् , केवलमिह तेषां मध्येऽचित्तद्रव्यपिण्डेन प्रशस्तेन च भावपिण्डेनाधिकारः, न शेरप्रस्तुतत्वादिति, अस्यार्थस्य वैविक्त्येन प्रतिपादनार्थ शेषनामादिपिण्डोपन्यास इति । आइ-मुमुक्षूणां सकलकर्मशृङ्खलावन्धविमोक्षाय प्रशस्तेन भावपिण्डेन प्रयोजनं भवतु, अचित्तेन तु द्रव्यपिण्डेन किं प्रयोजनम् !, उच्यते, भावपिण्डोपचयस्य तदुपष्टम्भकत्वाद्, एतदेवाह
आहारउवाहिसेज्जा पसत्थपिंडरसुबग्गहं कुणइ । आहारे अहिगारो अट्ठहिं ठाणेहिं सो सुडो ॥ ६८ ॥ १स (द्रव्यपिण्डः) उपष्टम्भको यस्य तत्त्वं
दीप अनुक्रम [८१]
~57~
