________________
आगम (४१/२)
“पिण्डनियुक्ति”- मूलसूत्र-२/१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:)
मूलं [१५] .” “नियुक्ति: [८] + भाष्यं [७...] + प्रक्षेपं " . मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [४१/२], मूलसूत्र - [०२/२] "पिण्डनियुक्ति" मूलं एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
पिण्डनियु
तेर्मलयाग
प्रत गाथांक नि/भा/प्र ||८||
॥
७
॥
दीप अनुक्रम [१५]]
व्याख्या-शरीरभव्यशरीरव्यतिरिक्तो द्रव्यपिण्डखिघा, तयथा-सचित्तो मिश्रोऽचित्तश्च, तत्र मिश्रः सचित्ताचित्तरूपः, इह पृथिवीकायादिकः पिण्डवेनाभिधास्यते, स च पूर्व सचित्तो भवति, ततः स्वकायशस्त्रादिभिः प्रामुकीक्रियमाणः कियन्तं कालं मिश्रो भवति, तत ऊर्ध्वमचित्तः, तत एतदर्थख्यापनार्थ सचित्तमिश्राचित्ताः क्रमेणोक्ताः । इतो' भेदत्रयाभिधानादनन्तरम् 'एकैकस्य सचित्तादेर्भेदस्य प्रत्येक नव नव भेदा वाच्या भवन्ति ।। तानेव नव नव भेदानाह
पुढवी आउकाओ तेऊ वाऊ वणस्सई चेव । बेइंदिय तेइंदिय चउरो पंचेंदिया चेव ॥ ९॥
व्याख्या-इह पिण्डशब्दः पूर्वगाथातोऽनुवर्तमानः प्रत्येकं सम्बध्यते, तद्यथा-पृथिवीकायपिण्डोऽप्रकायपिण्डस्तेजस्कायपिण्डो वायुकायपिण्डो वनस्पतिकायपिण्डो दीन्द्रियपिण्डस्त्रीन्द्रियपिण्डश्चतुरिन्द्रियपिण्डः पश्चेन्द्रियपिण्डश्च ।। सम्पत्यमीषामेव नवानां भेदानां सचित्तत्त्वादिक विभावयिषुः प्रथमतः पृथिवीकाये भावयति
पुढवीकाओ तिविहो सच्चित्तो भीसओ य अञ्चित्तो । सच्चित्तो पुण दुविहो निच्छयववहारओ चेव ।। १०॥ ____ व्याख्या-पृथिवीकायखिविधा, तयथा-सचित्तो मिश्रोऽचित्तश्च, सचित्तः पुनधिा, तद्यथा-निधयतो व्यवहारतश्च ॥ एतदेव निश्चयव्यवहाराभ्यां सचित्तस्य वैविध्यं प्रतिपादयतिनिच्छयओ सच्चित्तो पुढविमहापव्ययाण बहुमज्झे । अचित्तमीसवज्जो सेसो बवहारसच्चित्तो ॥ ११ ॥
व्याख्या-निश्चयतः सचित्तः पृथिवीकायो धर्मादीनां पृथिवीनां मेर्वादीनां महापर्वतानामुपलक्षणमेतत् तेन टङ्कादीनां च, बहुम
द्रव्यपिण्डे पृथ्वी आदि ५ तथा बेइन्द्रियादि ४ इति नव-पिण्डानाम् वर्णनं आरभ्यते
~ 17~
