________________
आगम (४१/२)
“पिण्डनियुक्ति”- मूलसूत्र-२/१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) मूलं [१३५] → “नियुक्ति: [११३] + भाष्यं [२२...] + प्रक्षेपं " . मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [४१/२], मूलसूत्र - [०२/२] "पिण्डनियुक्ति" मूलं एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत
गाथांक नि/भा/प्र ||११३||
दीप अनुक्रम [१३५]
शन्तं प्रवक्ष्यामि, तत्र प्रथमतः प्रतिपेवणास्वरूपं वक्तव्यं, तत्रापि य आधाकर्म स्वयमानीय मुङ्गेस आधाकर्मपतिसेपी प्रतीत एच ॥ केवळमिह ये परेणोपनीतमाधाकर्म भुञ्जानस्य न कश्चिदोष इति मन्यन्ते तन्मतविकुट्टनार्थ परेणोपनीतस्याऽऽधाकर्मणो भोजने प्रतिषेवणादोषमाह
अन्नेणाहाकम्म उवणीयं असइ चोइओ भणइ । परहत्येणंगारे कइंतो जह न डज्झइ हु ॥ ११ ॥ एवं खु अहं सुद्धो दोसो देंतस्स कूडउवमाए । समयत्थमजाणतो मूढो पडिसेवणं कुणइ ॥ ११५ ॥
व्याख्या-'अन्येन ' साधुना भक्तादिकमाधाकर्म ' उपनीत ' गृहस्थगृहादानीय समर्पितं तद्योऽश्नाति स प्रतिषेवणां करोतीति | बासम्बन्धः, स चाधाकर्म भुञ्जानः केनाप्यपरेण साधुना धिम्गहामहे यच तत्र भवान्विद्वानपि संपतोऽप्याधाकर्म भुञ्जीतेति चोदितः।
विक्षिप्तः सन् प्रत्युत्तरं भणति-यथा न मे कश्चिदोषः, स्वयंग्रहणस्याभावात्, यो हि नाम स्वयमाधाकर्म गृहीत्वा मुझे तस्य दोषो,
यस्तु परेणोपनीतं मुड़े तस्य न कश्चित, तथा चात्र दृष्टान्तो यथा-परहस्तेनाङ्गारान् कर्षयन दबते, एवमहमप्याधाकर्मभोजी 'खु' नानिवितं शुद्ध एव, दोपः पुनर्ददतो यथा परस्य स्वहस्तेनाकारानाकर्षतः, एवं 'कूटया उपमया' अलीकेन रष्टान्तेन 'समयार्थ' भग-1 वित्प्रवचनोपनिषदं “जैस्सहा आरंभो पाणिवहो होइ तस्स नियमेणं । पाणिवहे वयभंगो वयभंगे दोग्गई चेव ॥१॥" इत्यादिरूपम् अजानाना, अत एव मूढः प्रतिषेवणं कुरुते ॥ तदेवमुक्त प्रतिवणस्य स्वरूप, सम्पति प्रतिश्रवणस्य स्वरूपमाह१ यस्यार्थमारम्भः प्राणियो भवति तस्य नियमेन । पाणिव व्रतमको प्रतभने दुर्गतिरेव ॥ १ ॥
~94~