________________
आगम (४१/२)
“पिण्डनियुक्ति”- मूलसूत्र-२/१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) मूलं [४३२] .→ "नियुक्ति: [३९९] + भाष्यं [३०...] + प्रक्षेपं [४...]" . मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४१/२], मूलसूत्र - [०२/२] "पिण्डनियुक्ति” मूलं एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत गाथांक नि/भा/प्र ||३९९||
धिकोटिदोषवत् पतितमित्येवंरूपे 'द्रवं, काञ्जिकादि तत्र मध्ये प्रभूतं प्रक्षिप्य पश्चात्पात्रमवनम्य पात्रकर्णैकदेशे च शुद्धभक्तपानरक्षणार्थ | करं च दत्त्वा सर्व द्रवं गालयन्ति । तथा तृतीये शुद्धे आदें तीमनादौ मध्यपतितं शुष्कं कूरवालचनकादिरूपमोदनमित्येवरूपे तत्र तीमनादौ || मध्ये 'कर' हस्तं प्रक्षिप्यौदनादि यद्यावन्मात्रं शक्नोति तावन्मात्रमशठा सन् 'उल्लिंचति' आकर्षति, ततः शेष तीमनादि कल्पते, तथा 'चरमे ' आर्दै आई पतितमित्येवरूपे यदि तद्रव्यं 'दुर्लभम् । अन्यत्र न प्राप्यते तत्रोदेशतस्तावन्मात्रं परित्यजन्ति, शेष कल्पते, एषा चतुर्भलिका साधूनामसंस्तरणे वेदितव्या, संस्तरणे च सकलमपि परित्यजन्ति । तथा चाह
संथरे सव्वमुझंति, चउभंगो असंथरे । असढो सुज्झई जेसुं, मायावी जेसु बज्झई ॥ ४०॥ की व्याख्या-'संस्तरे' निर्वाहे सति सर्वमपि पात्रस्थितं विशोधिकोटिसंसृष्टमुज्झन्ति, ' असंस्तरे' अनिर्वाहे पुनः 'चतुर्भङ्गी कचत्वारोऽनन्तरोक्ता भङ्गाः, सूत्रे च पुंस्त्वनिर्देश आर्षत्वात् , कथंभूतास्ते भङ्गाः' इत्पाह-येषु भा 'अशठः' अरक्तदिष्टः सनी
वर्तमानः शुध्यति-शुद्धिमापद्यते, मायावी च येषु बध्यते । तदेवं विशोध्यविशोधिरूपं कोटिद्वयं सपपञ्चमुक्तम् , इदानीं तदेवोपसंहारव्याजेन सङ्क्षेपत आहकोडीकरणं दुविहं उग्गमकोडी विसोहिकोडी य । उग्गमकोडी छक्कं विसोहिकोडी अणेगविहा ॥ ४.१ ॥
व्याख्या-कोटीकरणं 'द्विविध' द्विप्रकार, द्विधा कोटिरित्ययः, तद्यथा-उद्मकोटिविशोधिकोटिश्च, तत्रोद्रमकोटिः 'पटकम् । आधाकर्मिकौदेशिकान्त्यभेदत्रिकादिषदभेदाः, विशोधिकोटिः पुनरनेकविधा-ओघौदेशिकादिरूपा । सम्पत्यन्यथा कोटीः प्रतिपादयति
दीप अनुक्रम [४३२]
~240~
