Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama Agama namo namo nimmaladaM pUjya AnaMda-kSamA lalita-suzIla-sudharmasAgara-gurubhyo namaHAm savRttika- Agama-suttANi Agama : Aga bhAga 23 Agama 18 "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM vRttiH [1] ~1~ Agama Agama Agama Agama Agama Agama Agama mUla saMzodhaka :- pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjasAheba Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] Agama 14-T abhinava saMkalanakartA Agama ABUDHT ma Ajama pUjya zAsanaprabhAvaka AcArya zrI harSasAgarasUrijI kI preraNA se 'vardhamAna jaina Agama maMdira saMsthA' pAlitANA Agama bhAgama
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isa projekTa ke saMpUrNa-anudAna-dAtA zrI Agama maMdira pAlitANA SOFIEO
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo namo nimmaladasaNassa savRttika-Agama-suttANi . mUla saMzodhaka abhinava-saMkalanakartA pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja Agama divAkara munizrI dIparanasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] prata-prApti aura peja seTiMga kartA : ke ceramana zrI pravINabhAI zAha, amerikA mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa amadAbAda Mo 982559885519825306275 ~30
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaas' us nuuN baahr gul sc sc : - Agama . 3 jiib vii haarr vaahis' s' s' s' s' c
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ [bhAga-23] zrI jambUdvIpaprajJapti (upAMgasUtram-71) namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya zrIAnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH "jambUdvIpa-prajJapti" mUlaM evaM vRtti: [mUlaM evaM zAMticaMdra vihitA vRttiH ] ' [Adya saMpAdakazrI] pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma. sA. (kiJcit vaiziSThyaM samarpitena saha) puna: saMkalanakartA- muni dIparatnasAgara (M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi) 28/07/2017, zukravAra, 2073 zrAvaNa zukla 5 'savRttika-Agama-suttANi' zreNi bhAga-18 zrI AgamoddhAraka-vAcanA-zatAbdI-varSa-nimitta 'Agama-vRtti-mudraNa-projekTa' ~5~
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI-saMrakSaka, jJAnadhanI, Agama-saMzodhaka, tIvra-medhAvI, samAdhimRtyu-prApta, bahumukhIpratibhAdhAraka pajyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasarIzvarajI mahArAja sAheba | .jinhone zuddha-zraddhA, samyak zruta ArAdhanA, yathAkhyAtacAritra ke prati gati aura aMta samaya deha-mamatva ke tyAga ke dvArA kAyotsarga nAmaka : | abhyaMtara-tapa ki mizAla kAyama ki hai aise bahuzruta AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAja kA paricaya karAnA mere lie nAmumakina hai, fira bhI / garubhakti baddhi se zraddhAMjalI svarupa eka mAmalI sI jhalaka paisa karane kA yaha prayAsa mAtra hai| .cAritra-grahaNa ke bAda alpa kAlame jo apane gurudeva kI chatrachAyA se dUra ho gaye, to bhI gurudeva ke svarga-gamana ko sirpha karmo kA prabhAva mAnakara apane saMyama ke lakSya prati sthira rahate hue akele jJAna-mArga ki sAdhanA ke patha para cale | paDhAI ke lie hI kitane mahino taka roja ekAsaNA tapa ke sAtha bAraha killomiTara paidala vihAra bhI kiyA | lekina apane maMjhila pe DaTe rahe, aura pariNAma svarupa saMskRta evaM prAkRta bhASA kA, / prAcIna lipio kA, vyAkaraNa-nyAya-sAhitya Adi kA sampUrNa jJAna prApta kiyA | jaina AgamazAstro ke samudra ko bhI pAra kara ge| .eka akelA AdamI bhI kyA nahIM kara zakatA? isa prazna kA uttara hameM isa mahApuruSa ke jIvana aura kavana se mila gayA, jaba ve cala par3e | devarddhigaNI kSamAzramaNa ke sthApita patha para. binA kisI sahAya lie hae sirpha akele hI "jaina-Agama-zAstro" ko dIrghajIvI banAne ke lie aneka hastaprato se zuddha-pATha taiyAra kiye | do vaikalpika Agama, kalpasUtra aura niryaktio ko jor3akara 45 Agama-zAstro ko saMzodhita kara ke saMpAdita kiyA : || phira pAlItANAmeM Agama maMdira banavAkara Arasa-patthara ke Upara ye sabhI Agama-sAhitya ko kaMDArA, sUratameM tAmapatra para bhI aMkita karavAe aura / : "Agama maMjUSA" nAma se mudraNa bhI karavA ke bar3I bar3I peTImeM rakhavA ke gA~va gA~va bheja die | vartamAnakAlame sarva prathamabAra aisA kArya huA | .sirpha mUla Agama ke kArya se hI una ke kadama ruke nahI the, unhoMne Agamo kI vRtti, cUrNi, niyukti, avacUrI, saMskRta-chAyA Adi kA | * bhI saMzodhana-sampAdana kiyA | upayogI viSayo ke lie unhoMne eka lAkha zloka pramANa saMskRta-prAkRta nae graMtho kI racanA bhI kI | kitane hI graMtho : kI prastAvanA bhI likhI | ye samyak-zruta mudrita karavAne ke lie Agamodaya samiti, devacaMda lAlabhAI ityAdi vibhinna saMsthA kI sthApanA bhI kii| | .jJAnamArga ke alAvA sammetazikhara, aMtarIkSajI, kezariyAjI Adi tIrtharakSA kara ke samyaka-darzana-ArAdhanA kA paricaya bhI diyA | raajaaoN| ko pratibodha kara ke aura vAcanAo dvArA apanI pravacana-prabhAvakatA bhI ujAgara karavAI | bAladikSA, devadravya-saMrakSaNa, tithi-prazna ityAdi viSayome | satya-pakSameM aMta taka dRr3ha rahe | jainazAsana ke lie jaba jarurata par3I taba adAlatI kAravAIo kA sAmanA bhI bar3I niDaratA se kiyA thA | . sAgarAnaMdajI ke nAma se mazahUra ho cuke pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajIne apane parivAra svarupa 870 sAdhU-sAdhvIjI bhI zAsana ko bheTa kiye | ...ye the hamAre gurudeva "sAgarajI"... ......muni dIparatnasAgara... - .. - .. - .. - .. - .. - ..
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyamaikalakSI, upadhAna-tapa-preraka, cAritra-mArga-rAgI, pravacana-paTu, suparivAra-yukta pUjya gacchAdhipatiAcAryadeva zrI devendrasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba ... paramapUjya AcAryazrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI ke pATa-paraMparAme hue tisare gacchAdhipati the pUjya AcArya zrI devendrasAgarasUrIzvarajI, jo eka / | pUnyavAn AtmA the, dIkSA grahaNa ke bAda alpakAlame hI eka ziSya ke guru bana gaye | fira kyA / ziSyo ki saMkhyA bar3hatI calI, bar3hate hue punya ke * sAtha-sAtha ve Akhira 'gacchAdhipati' pada pe ArUr3ha ho gae | isa mahAtmA kA punya sirpha ziSyoM taka simita nahI thA, ve jahA kahIM bhI 'upadhAna-tapa' kI preraNA karate the, turaMta hI vahAM 'upadhAna' ho jAte the | pravacanapaTutA evaM parSadApanya ke kAraNa una ke upadeza-prApta bahota AtmAone saMyama-mArga kA svIkAra kiyA | khuda bhI saMyamaikalakSI hone ke kAraNa cAritramArga ke rAgI to the hI, sAthasAtha jJAnamArga kA sparza bhI una kA niraMtara rahetA thA | Apa kabhI bhI dupahara ko cale jAie, ve khuda akele yA ziSya-parivAra ke sAtha koI bhI grantha ke adhyayana-adhyApanameM rata dikhAI deNge| ... ye to hamane unake jIvana ke do-tIna pahela dikhAe | eka aura bhI anusaraNIya bAta una ke jIvanameM dekhane ko milI thI- 'ArAdhanA-prema'. kaisI bhI zArIrika sthiti ho, magara unhoMne donoM zAzvatI olIjI, [poSa)dazamI, zukla paMcamI, trikAla devavaMdana, parva yA parvatithi ke devavaMdana Adi : ArAdhanA kabhI nahIM chor3I | AkharI sAlomeM jaba una ko ehasAsa ho gayA kI aba 'aMtima-ArAdhanA' kA avasara najadIka hai, taba una ke muhameM eka hI | raTaNa bArabAra cAlu ho gayA- "arihaMtanuM zaraNa, siddhanuM zaraNa, sAdhunuM zaraNa, kevalI bhagavaMte bhAkhelA dharmanu zaraNa' isI cAra zaraNo ke raTaNa ke sAtha hI ve : | samAdhi-mRtyu-rUpa samyak nidrA ko prApta hue the | aise mahAn sUrivara ko bhAvabarI vaMdanA | ... muni dIparatnasAgara.... ... zrI vardhamAna jaina Agama maMdira saMsthA, pAlitANA ... pUjyapAda AnaMdasAgara-sUrIzvarajI kI bauddhika-pratibhA kA mUrtimaMta svarupa aisI isa saMsthA kI sthApanA vikrama saMvata 1999 me mahA-vada 5 ko hui / pUjya AcArya harSasAgarasUrijI kI preraNA se jina kI tarafa se isa savRttika-Agama-suttANi ke lie saMpUrNa dravya-sahAya kI prApti hui / zilpa-sthApatya, zilotkIrNa Agama aura samavasaraNa sthita nayanaramya 45 caumukha jina-pratimAjI se suzobhita aisA ye 'AgamamaMdira' hai, jo zatrujaya-girirAja ki taleTIme sthita hai | vartamAna 24 jinavara, 20 viharamAna jinavara aura 1 zAzvata milAkara 45 caumukhajI yahA birAjamAna hai | jahAM : |40 samavasaraNa kI racanA meru parvata ke tino kANDa ke varSoM ke anusAra cAra alaga-alaga raMgo ke Arasa-patthara se banA hai, devo dvArA racita samavasaraNa | : ke zAstra varNana-anusAra Agama-maMdira ki samavasaraNa kA sthApatya hai | aisI aneka vizeSatA se yukta ye AgamamaMdira hai| *muni dIparatnasAgara... . . .. - .. -.. - .. - .. - .. -.. -.. -.. - .. - ..
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ - .. - .. - .. - .. - .. - .. - .. - .. - .. . ____ 'sAgara-samudAya-ekatA-saMrakSaka, tIrtha-uddhAra-kArya-pravRtta, guNAnurAgI' isa "savRttika-Agama-suttANi' zreNi bhAga 1 se 40 ke saMpUrNa anudAna ke preraNAdAtA pUjya zAsanaprabhAvaka AcArya zrI harSasAgarasUrijI mahArAja sAheba pUjyapAda sva. gacchAdhipati devendrasAgara-sUrIzvarajI ke vinayI ziSya evaM do gacchAdhipatio ke mukhya sahAyaka ke rupame 'sAgara samudAya' ke sucAru saMcAlaka pUjya harSasAgarasUrijI, jina kI preraNA se ye "savRttika-Agama-sattANi" ke mudraNa ke lie saMpUrNa dravyarAzi prApta huI, unakA atyalpa paricaya yahAM kareMge| samudAya-ekatA ke lie sadaiva prayatnazIla rahate hue ye mahAtmA samudAya ke sAdhu-sAdhvIjI kI AvazyakatAokI pUrtI ke lie bhI pravRtta rahete hai, prAcIna-arvAcIna tIrtho ke jIrNoddhAra evaM vikAza ke lie bhI utsAhita rahete hai, jJAna-kSetra achUtA na rahe isIlie anumodanA, anudAna evaM | samaya milane para zAstra-vAMcanameM bhI rUci rakhate hai | samudAya ke jarUratamaMda sAdhvIjI bhagavaMto ke AvAsa kA viSaya ho yA sAdhvIjI ke vihArameM majadUra kA vetana cukAnA ho, aise choTe-choTe kAryoM ke prati bhI una kA lakSya rahetA hai | darzana-zuddhi ke lie jaba unhoMne samagra bhAratavarSa ke 100 sAla taka ke | purAne jinAlayo meM 18 abhiSeka kI preraNA kI, usa vakta lagabhaga sabhI abhiSeka-sAmagrI kI dravya-zuddhi kA qhayAla rakhate hue apanI medhAvI buddhi kA : paricaya diyA thA, sAthame anukaMpA bhAva se pujArI yA vidhi karAnevAle ko yatkiMcit bahumAna pragaTa karate hue kucha dhana-rAzi pradAna karavAI | aise bahuguNa-saMpanna mahAtmA pUjya AcAryazrI harSasAgara-sUrijI ko hama bhAvabharI vaMdanA karate hue isa zrutakArya kA prAraMbha karane jA rahe hai| - muni dIparatnasAgara [kAtrajapUnA, kapaDavaMja, prabhAsapATaNa Adi sthAnome AgamamaMdira ke preraka, karmagraMtha abhyAsu, nispRha mahAtmA pUjyapAda gacchAdhipati AcArya zrI daulatasAgara-sUrIzvarajI mahArAja sAheba (evaM) ajAtazatru, svAdhyAya-rasika, prazAMtamUrtI aura apane guru ke prItipAtra parama pUjya AcArya zrI naMdIvardhanasAgara-sUrijI mahArAja sAheba isa pavitra zruta-kAryame dono sUrivaro kA smaraNa karate hue koTi koTi vaMdanA ke sAtha :-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..-..
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -,------------------------ ----------- mUlaM [-1 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zreSThi devacandra lAlabhAI-jainapustakoddhAre-panthAGkaH 52. zrImaddhIravijayasUrIzvaraziSyottamazrImacchAnticandravihitavRttiyutaM shriimjjmbuudviipprjnyptiH| (pUrvabhAgaH.) prasiddhikartA-zreSThi nagInabhAI ghelAbhAI jaDherI, asyaikaH kAryavAhakaH / idaM pustakaM.mohamayAM zAha nagInabhAI ghelAbhAI javherI bAjAra ityanena nirNayasAgaramudraNAgAre kolabhATavIdhyA 23 tame nilaye rAmacaMdra yesU zeDagedvArA mudrayitvA prakAzitam / zrIvIrasaMvat 2446. vikramasaMvat 1976. kAiSTasan 1920. prathamasaMskAre pratayaH 10.0] vetanam 104-0-0 [Ra4-0-0] jambUdavIpa-prajJapti (upAMga)sUtrasya mUla "TAiTala peja" ~9~
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlAr3akA: 178+131 jambUdvIpa-prajJapti (upAMga) sUtrasya viSayAnukrama dIpa-anukramA: 365 malAka: viSayaH pRSThAka: mUlAka: viSaya: paSThAka: 001 2 mUlAka: viSaya: viSayaH | pRSThAMka: 054 vakSaskAra: 3 bharatanAmnasya het, vinItAnagarI bharatacakravartI-vaktavyatA, cakraratnasya utpatti,SaTakhaMDayAtrA mAgadha-prabhAsa-varadAnAnAM kathanaM | caturdaza-ratnAni, ratnAnAm kArya |-evaM utpatisthAnAni | bharatacakravartyA: nidhaya:, devA: rAjAnaH, senA:, grAmAya: - | ityAdi varNana | vakSaskAra: jaMbudvIpasya pramANa, saMsthAna, svarupa, jagati, gavAkSa. padmavaravedikA, vanakhaMDa, vijayadvAra evaM rAjadhAnI, bharatakSetrasya sthAna, pramANa, vibhAga, dakSiNArdhabharata vaitAdyaparvata, siddhAyatanavarNana uttarArdhabharata. vakSaskAra: 5 jinajanmAbhiSekasya varNanaM, dikkumAryANAM vaktavyatA, indrANAM Agamanam, paNDakavanaM -evaM abhiSekazIlA, sughoSAghaMTA vakSaskAra:6 245 | jambUdavIpagatA padArthAH, jambUdvIpe sthitA: varSakSetrAH, - -parvatA:, kUTA:, tIrthAni, gufA;, drahAH, nadya: Adi vaktavyatA 022 189 127 250-365 | vakSaskAra: 2 kAla- avasarpiNi, utsarpiNi, aupamikakAla- palyopama, ... sAgaropama, kalpavRkSavarNana. kAlasya Savidhatva va tasmin tasminkAle vAstavyA manuSyA kulakara vaktavyatA, ruSabhadevasya varNana, nandIzvaradvIpe aSTAhnikA-mahotsava, paMcabhede meghavarSA | vakSaskAra: 4 | cullahimavaMta-varSadharaparvata-varNanaM, padmadrahavarNanaM, padmasya kathanaM, gaMgA-siMdhu Adi nadyAnAM varNanaM, | siddhAyatana-Adi kuTA:, | hemavanta-harivarSa-mahAvideha-kuru-ramyaka Adi kSetrANAM varNanaM, niSadha-nIlavaMta-rukmi-himavaMtAdi -parvatAnAM vaktavyatA, | meruparvatasya varNanaM. vakSaskAra: 7 jambUdvIpe avasthita candra - -sUrya-nakSatra-tArAdi vaktavyatA, sUryamaMDala evaM tasya AyAma, viSkaMbhaH, paridhi:, aMtara Adi. caMdramaMDala evaM tasya AyAmAdi -varNanaM, nakSatramaMDala-vaktavyatA, saMvatsarANAM bhedA:, tirthakaraAdi uttama puruSANAm vaktavyatA pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18],upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: ~10~
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ['jambUdvIpa-prajJapti' - mUlaM evaM vRtti:] isa prakAzana kI vikAsa-gAthA yaha prata sabase pahale "jambUdvIpa-prajJapti sUtram" ke nAmase sana 1920 (vikrama saMvata 1976) meM 'devacandra-lAlabhAi-jainapustakoddhAra' dvArA prakAzita huI, isa ke saMpAdaka-mahodaya the pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI (sAgarAnaMdasUrijI) mahArAja sAheba | isI prata ko phira se dusare pUjyazrIone apane-apane nAmase bhI chapavAI , jisame unhoMne khudane to kucha nahIM kiyA , magara isI prata ko oNphaseTa karavA ke, apanA evaM apanI prakAzana saMsthA kA nAma chApa diyA. jisame kisIne pUjyapAd sAgarAnaMdasUrijI ke nAma ko Age rakhA , aura apanI vaphAdArI dikhAI, to kisIne svayaM ko hI isa pure kArya kA kartA batA diyA aura zrImadasAgarAnaMdasUrijI tathA prakAzaka kA nAma hI miTA diyA | hamArA ye prayAsa kyoM? + Agama kI sevA karane ke hameM to bahota avasara mile, 45-Agama saTIka bhI hamane 30 bhAgome 12500 se jyAdA pRSThomeM prakAzita karavAe hai, kintu logo kI pUjya zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ke prati zraddhA tathA prata svarupa prAcIna prathA kA Adara dekhakara hamane isI prata ko skena karavAI, usake bAda eka speziyala phorameTa banavAyA , jisame bIcame pUjyazrI saMpAdita prata jyoM kI tyoM rakha dI , Upara zIrSasthAname Agama kA nAma , phira vakSaskAra aura mUlasUtra ke kramAMka likha die, tA~ki par3hanevAle ko pratyeka peja para kaunasA vakSaskAra evaM mUlasUtra cala rahe hai usakA saralatA se jJAna ho zake, bAyIM tarapha Agama kA krama aura isI prata kA sUtrakrama diyA hai , usake sAtha vahA~ 'dIpa anukrama' bhI diyA hai, jisase hamAre prAkRta, saMskRta, hiMdI gujarAtI, iMgliza Adi sabhI Agama prakAzanomeM praveza kara zake | hamAre anukrama to pratyeka prakAzanomeM eka sAmAna aura kramazaH Age bar3hate hue hI hai , isIlie sirpha krama naMbara die hai, magara prata meM gAthA aura sUtroM ke naMbara alaga-alaga hone se hamane jahAM sUtra hai vahA~ kauMsa die hai aura jahAM gAthA hai vahA~ / aisI do lAina khIMcI hai yA phira gAthA zabda likha diyA hai| hamane eka anukramaNikA bhI banAyI hai , jisame pratyeka vakSaskAra aura mUlasUtra likha diye hai aura sAthameM isa sampAdana ke pRSThAMka bhI de die hai , jisase abhyAsaka vyakti apane cahite viSaya taka AsAnI se pahu~ca zakatA hai |aneka pRSTha ke nIce viziSTha phUTanoTa bhI likhI hai , jisame usa pRSTha para cala rahe qhAsa viSayavastu kI, mUla pratameM rahI huI koI-koI mudraNa-bhUla kI yA kramAMkana sambandhI jAnakArI prApta hotI hai | zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. kI preraNAse aura zrI vardhamAna jaina AgamamaMdira, pAlitANA kI saMpUrNa dravya sahAya se ye 'savRttika-Agama-suttANi' bhAga-23 kA mudraNa huA hai, hama una ke prati hamArA AbhAra vyakta karate hai / ......muni dIparatnasAgara. ~11~
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -,------------------------ ----------- mUlaM - pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zreSThidevacandra- lAlabhAI jainapustakoddhAra-granthA - _ aham / __ zrImatpUrvadharasthaviravyavasthApitaM / zrImacchAnticandravAcakendravihitavivaraNayutaM / zrImajjambUdvIpaprajJaptyupAGgam / - - jayati jinaH siddhArthaH siddhArthanarendranandano vijayI / anupahatajJAnaSacAH surendrazatasevyamAnAjJaH // 1 // . sarvAnuyogasiddhAn vRddhAn praNidadhmahe mahimaRddhAn / pravacanakAzcananikaSAn sUrIn zrIgandhahastimukhAn // 2 // yajjAtavRttimalayajarAjijinAgamarahasyarasanivahaH / saMzayatApamapohati jayati sa satyo'tra malayagiriH // 3 // zrImadgurovijayadAnasahanabhAnoH, siddhAntadhAmadharaNAt smyaaptdiiptiH| yo duSamArajanijAtamapAstapAraM, prANAzayad bharatabhUmigataM tamitram // 4 // Reeseseseseae Reseiserseksee bhIjana vRttikAra-racitA maMgalika-gAthA: ~12
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -,----------------------- ----------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prastAvanA. zrIjamyU dIpaH sa rasamaya eSa parAnapekSaM, proddIpayan vizadayana svapa samAbhiH / dvIpazA gaurairguNairiha nidarzitapUrvasUriH, zrIsUrihIravijayo vijayApa bolu // 5 // yugmam // nticandrIyA vRttiH paramabhASAvazmano'pi, mama pANIraso'bhavat / te zrIsaphalacandrAkhyA, jiiyaasurssaackottmaaH|| jmmuuddhiipaaviprvessttshaastraanusaartH| prameyaratnamaJjUSA, nAmA vRttiSidhIyate // 7 // || ha tAvavikaTabhavADhavIparyaTanasamApatitazArIrAdyanekaduHkhAdito dehI akAmanirjarAyogataH samAptakarmalAghavastaji zahAsayA sakalakarmakSayalakSaNaM paramapadamAkAGkSati, tacca paramapuruSArthatvena samyagjJAnAdirazatrayagocaraparamapuruSakAropArjaInIyaM, sa ceSTasAdhanatAjAtIyajJAnajanyaH, tacAptopadezamUlakaM, Aptazca paramaH kevalAlokAvalokitalokAlokaniSkAraNa paropakArakapravRttyanubhUyamAnatIrthakRnnAmakA puruSa eva, tadupadezazca gaNaparasthavirAdibhiraGgopAGgAdizAstreSu apazcitaH, tatra aGgAni dvAdaza, upAGgAnyapi aGgaikadezaprapazvarUpANi prAyaH pratyaGgamekaikabhAvAt tAvantyeva, tatrAGgAni AcArAjAdIni pratItAni, teSAmupAGgAni krameNAmUni-AcArAGgasyaupapAptikaM 1 sUtrakRdaGgAsya rAjapraznIyaM 2 sthAnAGgasya jIvAbhigamaH 3 samavAyAGgasya prajJApanA 4 bhagavatyAH sUryaprajJaptiH 5zAptAdharmakathAGgasya jambUdvIpaprajJaptiH 6 upAsa- || kadazAGgasya candraprajJaptiH 7 antakRddazAGgAdInAM dRSTivAdaparyantAnAM pazcAnAmapyaGgAnAM nirayAvalikAzrutaskandhagatakaRT 1 pAkSikaratI mahApramApanApi, paramekArthatA dvayoH (hIra.) 2 prakIrNakarUpati sthAnAni (hIra.) Seceseeeeeeeee // 1 // Sanileoning vRttikAra-racitA maMgalika-gAthA:, 'AcAra aMgasUtrAdeH upAMgasUtrasya nAma-kathanaM ~13
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -,------------------------ ----------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: spikAdipaJcavargAH paJcopAGgAni, sthAhi-antakRdazAMgakha kaspikA anusaropapAtikadazAzasya pAlpAvataMkSikA praznavyAkaraNasya puSpitA 10 vipAkazrutasya puSpacUlikA 11 dRSTivAdasya vRSNidazA 12 iti / anAja sAmAcAryAdau kazci ro'pyasli, aMgAnAM ca madhye de mAghe aGge zrIzIlAMkAcArcivate lA, zeSANi navAzAmi zrIabhayadevasUripAdervivRtAni santi, dRSTivAdastu vIranirvANAt varSasahane cayacchinna iti na tadvivaraNaprayojana, pA-19 zAnAM ca madhye prathamamupAjhaM zrIabhayadevasUribhiSivRtaM, rAjapraznIyAdIni paT zrImalayagiripAdavivRtAni, pAnIpAnamayI || nirayAvalikA ca zrIcandra [prabha] sUribhirvivRtA, tatra prastutopAnasya ratiH zrImalagirikatA'pi saMprati kaasdossnn| bApacchinnA, idaM ca gambhIrArthatayA'tigahanaM tenAnuyogarahitaM mudritarAjakIyakamanIyakolagRhamiva sadArthinAM hatAtisiddhikaM saJjAyata iti kassitArthakalpanakalpagumAyamANabugamadhAnasamAmasampativijayamAnagacchanAyakaparamagurutrIhIravijayasUrIzvaranirdezena kozAdhyakSAjJayA preSyeNevonmudraNamiSa mayA sadamuyogaH mArabhyate, sa ca caturdA-dharmakathAnuyoga uttarAdhyayanAdikA gaNisAnuyogaH sUryaprajJatyAdikaH dravyAmuyogaH pUrvANi samasyAdikaca caraNakaraNAnuyogavA | AcArAGgAdikaH, prastutazAstrasya kSetraprarUpaNAtmakatvAt tasyAzca gaNitasAdhyasyAd gaNitAnuyoge'ntarbhAvaH, manye caraNakaraNAtmakAcArAdizAstrANAmiva nAsya muktyajatA, sAkSAt mokSamArgabhUtarakSayAnupadezakatvAt iti cet, na, 1 samudrAtapare paridhiparimAmAnayanaM gaNitaM ca jamadIpapravatyAdAyaneko mAvirta-kSetrasamAvaTIkAto jambUdvIpaprajJaptiIkAto vA vaiditamveti jIvA (hIra. tatataeeeeeeseeeseserce vRttikArasya matAnusAra 'AcAra' aMgasUtrAdeH upAMgasUtrasya nAma-kathanaM evaM etatkathanasya sAmAcArI-bhedollekha:, aMga-upAMgasya vRttikArasya nAma-kathanaM ~14
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -1,------------------------ ----------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: nticandrI 18 sAkSAdupadezakatvAbhAve'pi tadupakAritayA zeSANAmapi trayANAmanuyogAnAM muktyaGgatvAvirodhAt , tathA cokam-"cara-1 prastAvanA. dvIpazA-hANapadivattiheU dhammakahA kAli dikkhamAdIyA / davie daMsaNasohI saNasuddhassa caraNaM tu // 1 // " atra vyAkhyA-|| yA vRttiH 18 anna vRttAvatidezotasammatyuktagranthayordurgapadavyAkhyAne AparisamApti atra vyAkhyA iti saMketo bodhyaH / paraNaprati-181 pasiheturdharmakathAnuyogaH kAle-gaNitAnuyoge dIkSAdIni pratAni, ko'rthaH-zuddhagaNitasiddhe prazaste kAle gRhItAni praza-18 // 2 // staphalAni syuH, kAlaca jyotizcArAdhInaH, sa ca jambUdvIpAdikSetrAdhInavyavasthastenAyaM kAlAparaparyAyo gaNitAnuyoga iti, dravye-dranyAnuyoge zuddhe darzanazuddhirbhavati, ko'rthH|-dhrmaastikaayaadidrvyaannaaN dravyAnuyogataH siddhau satyAM tadA-8 |stikye pratipanne darzanazuddhirbhavatIti, darzanazuddhasya caraNAnuyogo bhavatIti / iha yadyapi zrImalayagiripAdAnAM ka ca | parakRtAkSepaparihAraprabhaviSNuvacanaracanAcAturya ka ca tathAvidhasampradAyasAcivyaM ka ca tattanivandhavandhuratAnaipuNyaM || ka kuzAgrasamaH pratibhAvibhavazca ka ca me tattatpUrvapakSottarapakSaracanAsvakuzalatvaM, kaca tAhasaMpradAyarAhilyai kaca kaThoragranthagrathanakarmaThatvaM ka ca muzalAyamatitvamiti mahati heti (tu) saMhativibhede'pi pravRttirapi rAmasikI pravRttiraho / mahatI dhRSTatAvRttiH kaTarikaThinaH kuNThajanahagraha ityupahAsapAtratAmAtraphalatayA candrAkarSakamRgendrAnuyAyinaH zRgAla-IN sveva mamAnaucitImazcati, tathApi lohazAlAvikIrNAnAM lohasArakaNAnAM cumbakAzmaprayogeNaiva mahatA prayalena prAyastazattatyAcInajIvAbhigamAdivRttiSu dRSTAnAmeva vyAkhyAlavAnAmekatra mIlanamanuvicintya anyAkhyAnarUpamevedaM vyAkhyAnaM za prAstAvika-kathanaM ~15
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -,------------------------ ----------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: bIyata iti nAnaucitIlezo'pIti sarva sustha iti zAstraprastAvanA // 8 tasya cAnuyogasya phalAdidvAramarUpaNataH pravRttirbhavati, yata uktam-"tassa phalajogamaMgalasamudAyatthA taheva daaraaii| tambheyaniruttikamapaoyaNAI ca vaccAI // 1 // " ti, tatra prekSAvatAM pravRttaye tasya-anuyogasya phalamavazyaM vAcya, anyabA'sya niSphalatvamAkalayya vyAkhyAtAraH zrotArazca kaNTakazAkhAmaIna iva nAtra pravarteraniti, tacca dvidhA-kartuH zrotuzca, ekaikamapi dvidhA-anantaraM paramparaM ca, tatra karturanantaraM dvIpasamudrAdisaMsthAnaparijJAne'tiparikarmitamatikatvena spaSTatayA / yathAsaMbhavaM saMsmaraNAt svAtmanaH sukhenaiva saMsthAnavicayAbhidhAnadharmadhyAnasamavAptirmandamedhasAmanugrahazca, zrotuH punarjambU-11 dvIpavartipadArthaparijJAnaM, paramparaM tu dvayorapi muktyavAptiH, yadAha-"sarvajJokopadezena, yaH sattvAnAmanugraham / karoti 18| duHkhatatAnA, sa prAmotyacirAcchivam // 1 // " tathA-"samyagbhAvaparijJAnAdviraktA bhavato janAH / kriyAsakA hyavinena, gacchanti paramAM gatim // 2 // ", tathA yogaH-sambandho vAcyaH, tena hi jJAtena phalavyabhicAramanAzaGkamAnAH prekSAvantaH pravartanta iti, sa dvidhA-upAyopeyabhAvalakSaNo guruparvakramalakSaNazca, tatra AdyastarkAnusAriNaH prati, anuyoga upAyo vigamAdi copeyaM, sa ca phalAbhidhAnAdevAbhihitaH, anyazca kevalanAnusAriNaH prati, sa caivam-arthato bhagavatA 18 varddhamAnasvAminA jambUdvIpaprajJaptiruktA sUtrato gaNadharairdvAdazAkyAmupanibaddhA, tato'pi mandamedhasAmanugrahAya sAtizaya zrutadhAribhiH SaSThAdaGgAdAkRSya pRthagadhyayanatvena vyavasthApitA, amumeva ca sambandhamanuvicintya sUtrakRdupodghAtamAdhAsyati RONG92929090sasasawa T saet prAstAvika-kathanaM ~16
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -,----------------------- ----------- mUlaM - pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: paNaM,bahi viriparaphalAdi. zrIjambU- dvIpazA- nticandrI * yA ciH athavA 'zAstuHprAmANye zAkhaprAmANya mili Adhasambandhasyaiva prAmANyagrahArthamaparasambandhanirUpaNaM, bahilidiparama- anuyogatasyAH sattvAnugrahaikamavRttimanto bhagavanto jAtUpeyAnupayogi bhApate, bhagavacAbhAvAditi, athavA yogA-avasara, tataH phalAdi. prastutopAjasa dAne ko'vasara iti ?, ucyate, jyAGgasyAGgArthAnuvAdakatayA'Ggasya sAmIpyena vartamAnAba evaitadIyAjasthA-11 basaraH sa evAsthApIti, tatrAvasarasUcikA imA gAthA:-"tivarisapariyAyamsa ra bhAcArapakappanAmamAna / kisassa yasarma sUagaDaM nAma aMgati ||1||dsksspvyvhaaraa saMvaccharapaNagadikkhiyasleva / vANaM samavAjovinA aMge / bahavAsassa ||2||dsssaasss vivAho egArasavAsagassa ya ime cha / khuddhiyavimANamAI amAyaNA paMca nAvakA MES bArasavAsassa sahA aruNovAyAi paMca ajAyaNA / terasavAsastra tahA uhANamubAiyA paropAcajabasavAsAsa bahA jAsIvisabhAvaNaM jiNA viti // paNNarasavAsagassa va viDIvisabhAvaNaM tahava // 5 // solasavAsAIsu ymuttrhis| jahasaMkhaM / cAraNabhAvaNamahasuviNabhAvaNA teaganisaggA // 6 // eNavIsagassa viDIvAo tuSAra banaNyabIsavariso aNuvAI savvasuttassa // 7 // " Iti, ana pacavastukasUtre dazavarSaparyAyasya sAdhoH bhagavanyamahADaksarakha // 3 // 10 e00 ma0 sthA0 sa0 vyA hi 5 a0 5 sayo / mAzI hi. cAra mahAsva. jo. pahilAca sarvabhutaM | prAstAvika-kathanaM, Agama-anujJA evaM dIkSA-paryAya ~17~
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [-], ------------------------ ------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: aaaaaaaaa7aa pratipAdanAt SaSThAGgatayA jJAtAdharmakathAGgasya pradAne tadanantaramavasaraH, kAraNavizeSe gurvAjJAvazAdarvAgavi, vastadupA-181 atvAdasya tadanantaramavasara iti saMbhAvyate, bogavidhAnasAmAcAAmapi aGgayogohanAnantaramevopAGgayogodvahana | vidhiprAptatvAditi 2 / tabhedamupAgamapi prAyaH sakalajambUdvIpavartipadArthAnuzAsanAcchAvaM, tastra ca samyagjJAnasya | paramapadaprApakatvena zreyobhUtatA, ato bhA bhUdatra vighna iti tadapohAya maGgalamupadarzanIyaM, yata:-"bahucigyAI bAI 1 teNa kayamaMgalovayArehiM / ghesako so sumahAnihiba jaha vA mahAvijA // 1 // " iti, vacca vividha-AdimadhyAvadhAna-10 bhedAtU, tatra AdimaGgalaM Namo arihaMtANa' mityavinatayA zAkhasya parisamAptyartha, madhyamaGgalaM 'jayA NaM pakSamA cAvahivijae bhagavaMto titthagarA samupajati'tti tasyaiva svairyAya, asya ca dvitIyAdhikArAdisUtrasya vibhuvanotajina-11 banmakalyANakasUcakatvena paramamaGgalatvAt, antyamaGgalaM tu 'samaNe bhagavaM mahAvIre mihilAe agarIe' ityAdinigamajasUtre zrImanmahAvIranAmamahaNamiti, tasyaiva ziSyapraziSyAdiparamparayA avyavacchedArtha, nanvidaM samyagjJAnarUpatvena nirjarArtha- // 1 tvAt athavA "jo jaM pasatthamatthaM pucchai tassasthasaMpattI" iti nimittazAstre dvIpasamudrAbhidhAmagrahaNasya paramamaGgalatvenA ||| nivedanAdasya dvIpaprarUpaNAtmakatvAt svayameva sarvAtmanA maGgalaM (latA) kiM mAlAntaropamyAsena , banabasthAprasaGgAt,181 maivaM, maGgalatayA hi parigRhItaM zArakhaM maGgalamiti vyavahiyate phaladaM ca bhavati, sAdhuvat , anyathopahAsanamaskArAderapi 1 bahuvinAni zreyAMni tena tmlopcaaraiH| mahItamyaH saH (anuyogaH) mumahAnipiriva gayA vA mahAvidyA // 1 // 2 mo meM prabhAsamartha pRcchati truupaarthnpttiH|| T Do mmitraryaru I prAstAvika-kathanaM, 'maMgala'sya nirUpaNaM ~18~
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -,------------------------ ----------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: nticandrI zrIjambU-18 maGgalatvaM syAt, na hi loke'pi svarUpasatA dadhidUrvAdInAM dravyamaGgalatvaM kintu maGgalAbhiprAyeNa prayuktAnAm , anyathA dvApazA- tadviSayakadarzanasparzanAdInAM nirmUlakatApAtAt , iha asya zAstrasya phalAdi nirUpitaM tadanuyogasya draSTavyaM, tayoH katha-18 vidabhedAditi / / athedAnI samudAyArthazcintyate, tatra samudAyaH sAmAnyataHzAstrasaGghahaNIyaH piNDastadrUpo'rtho vaktavyaH, yA vRttiH 18 kimuktaM bhavati?-avayabavibhAganirapekSatayA zAstragataM prameyaM prakaTanIyaM, tacca varddhamAnAdivat yathArthanAmato bhavati, // 4 // tatraiva samudAyArthaparisamApteH, na tu palAzAdivadayadhArthanAmato DityAdivadardhazUnyanAmatazca, prastute ca jambUdvIpaprajJa-18 ptiritinAmnaH kaH zabdArtha iti !, ucyate, jambvA-sudarzanAparanAcyA'nAhatadevAvAsabhUtayopalakSito dvIpo jambUdvI-20 pastasya prakarSaNa-niHzeSakutIrthikasArthAgamyayathAvasthitasvarUpanirUpaNalakSaNena jJaptiH-jJApanaM yasyAM manthapaddhatI jJaptirzAnaM vA yasyAH sakAzAt sA jambUdvIpaprajJaptiH, athavA jambUdvIpaM prAnti-pUrayanti svasthityeti jambUdvIpaprAH jagatIvarSavarSadharAdhAsteSAM jJaptiryasyAH sakAzAt sA jambUdvIpaprajJaptiriti sAmyarthazAstranAmapratipAdanena jambUdvIpaprajJayAH piNDArthoM darzitaH, ata evAbhidheyazanyatAmAkalayantassanto'tra pravRttau mA mandAyantAmityabhidheyasUcApi kRtaiva, nAmanikSepacintA tu dvitIyAnuyogayojanAyAM kariSyata iti samudAyArthaH 4 / tathaivAnuyogadvArANi vAcyAni, tathAhi- tI mastutAdhyayanasya mahApurasyeva catvAri anuyogadvArANi bhavanti-upakramo nikSepo'nugamo nayaba, tatra anuyojnmnu-1|| yogaH-sUtrasyArthena saha sambandhanaM, athavA'nurUpo'nukUlo vA yogo-vyApAraH sUtrasthArthapratipAdanarUpo'nuyogaH, Aha seeseseseseen eceaseeeeeeeee metiryal prAstAvika-kathanaM, jambUdvIpaprajJapti' zabdasya arthakathanaM, anuyoga-kathanaM ~19
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -1, ------------------------------------------ ----------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: varyujojaNamaNujogo suassa NiyaeNa jamabhieNa / vAvAro vA jogo jo aNurUvo'NukUlo vA // 1 // " iti, bidA arthApekSayA aNoH-laSoH pazcAjAtatayAM vA'nuzabdavAcyasya yo'bhidheyo yogo-vyApArastatsambandho vA'Nu bogo'nuyogo veti, Aha ca-"ahevA jamatthao thovapacchabhAvehiM suamaNuM tassa / abhidheye vAbAro jogo teNaM va | saMbaMdho ||1||"si, tasya dvArANIva dvArANi-pravezamukhAni, asyAdhyayanapurasyArthAdhigamopAyA ityarthaH, purahaTAntazcAtra, | yathA hi akRtadvArakaM puramapurameva, kRtaikadvAramapi duradhigama kAryAtipattaye ca syAt , caturmUladvAraM tu pratidvArAnugata | sukhAdhigarma kAryAnatipattaye ca, evaM jambUdvIpaprajJadhyadhyayanapuramapyAdhigamopAyadvArazUnyamazakyAdhigarma bhavati eka-15 dvArAnugatamapi ca duradhigama saprabhedacaturdArAnugataM tu sukhAdhigama kAryAnatipattaye ca syAdataH phalegahiropanyAsa IST iti 5 / tAni ca dvitridvidvibhedAni krameNa bhavantIti tanedAH 6 / niruktistu upakramaNamupakrama iti bhAvasAdhanaH ||vyAcikhyAsitazAstrasya samIpAnayanena nikSepAvasaraprApaNaM, upakramyate vA'nena guruvAgyogenetyupakrama iti karaNasAdhanaH, ISI || upakramyate'sminniti vA ziSyazramaNabhAve satItyupakrama ityadhikaraNasAdhanaH, upakramyate'smAditi vA vineyavinayA-18 | dityupakramaH ityapAdAnasAdhana iti, evaM nikSepaNaM nikSepyate'nenAsminnasmAditi vA nikSepaH-upakramAnItacyAci 1 anuyojanamanuyogaH zrutasya (sUtrasya ) nijakena yadabhidheyena / vyApAro vA yogo yo'nurUpo'nukUlo vA / / 1 / / 2 mathavA yadarthataH stokapazcAdbhAvAbhyAM | | sUtramA (anu) tasya / bhanidheye vyApArI yogastena vA sNbndhH||1|| 3099990saaeesaysease anuyoga-kathanaM evaM phalAdi, upakrama-nikSepa'-'anugama' Adi zabdasya vividha-arthAH, bhedA: ityAdiH -~-20~
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -,------------------------ ----------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjammU- kyAsitazAstrasya nAmAdibhiyaMsanamityarthaH nikSepo nyAsaH sthApaneti paryAyAH, evamanugamanamanugamyate'nenAmikSamA-18 upakramAnticandrI-1 thA- diti vA'nugamaH-nikSiptasUtrasthAnukUlaH paricchedo'rdhakathana mitiyAvat , evaM nayanaM nIyate'nenAsminnaramAditi vAmapa:- dIne yA vRttiH anamtadharmAtmakasya vastuna ekAMzaparicchedaH, ekenaiva dharmeNa puraskRtena bastvaGgIkAra ityarthaH / upakramAvitAsagAbi zalyaMnyAse kiM prayojanamiti !, ucyate, na hyanupakrAntamasamIpIbhUtaM nikSipyate na cAnikSiptaM nAmAdibhirarthato'munagyave, ||5||shn cArthato'nanugataM nayairvicAryate itIdameva kramaprayojana, uktaM ca-"dArakamo'yameSa ra nikkhimpA jeNa mAsapIvasthaM / aNugammai nANatthaM nANugamo nayamayavihUNo ||1||"ti| tadevaM phalAdInyukAni, sAmpratamanuyogadvArabhedabhAvanapurassaramidamevAdhyayanamanurvicintyate, tatropakramo dvidhA-laukikA zAkhIyazca, satra AyaH poTA-mAmalAmAinyovakAlabhAvabhedAt, nAmasthApane supratIte, dravyopakramo dvidhA-Agamato moAgamataca, Agamata upakramabdArthava jJAtA, tatra cAnupayuktaH 'anupayogo dravya'miti vacanAt , noAgamatakhividho-zazarIrabhadhvazarIratavyatiriktametada, tatra yadupakramazabdArthajJasya zarIraM jIvavipramukta siddhazilAtalAdigataM tadbhUtabhAvatvAt zarIracyopakramI, yastu pAla-18 ko nedAnImupakramazabdArthamavabudhyate atha cAvazyamAvasyA bhotsyate sa bhAvibhAvanibandhamattvAt bhavyazarIradabyopakamA,181 zarIrabhavyazarIravyatirikatrividhaH-sacittAcittamizvamedAt , tatra sacittavyopakramo dvipadaratuSpadApadopAdhi-181 dabhinnavividhaH, punarekaiko dvividhaH-parikarmaNi vastuvinAze ca, tatrAvasthitasyaiva dravyasya guNavizeSApAdanaM parikarma 2080sa a ntilensitinni upakrama-'nikSepa'-'anugama' Adi zabdasya vividha-arthAH, bhedA: ityAdiH ~21
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -,----------------------- ----------- mUlaM [-1 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: * 18| tasmina parikarmaNi, sacittadvipadavyopakramo vayA manuSyANAM varNakarNaskandhanakavRkSyAvikaraNaM, sacittacatuSpadanyo-18 pakramo yathA hastyAdInAM zikSAghApAdanaM sacittApadanyopakramo yathA vRkSAdevAvurvedopadezAd padyAdiguNakaraNa,81 | vastuvinAze punakhividho'pi sacittadravyopakramasteSAmeva manudhyAdInAM khaDgAdibhirvinAzakaraNaM, acicadravyopako dvividha:-parikarmaNi vastuvinAkSe ca, satra parikarmaNi yathA padmarAgamaNeH kSAramRtapuTapAkAdinA nairmasyAMpAdana, bastu vinAze ca teSAmeva vinAzanaM, mizrabvopakramo'pi viSiSaH parikarmaNi vastuvinAze ca, tatra parikarmaNi kaTakAvibhUpitapuruSAdidraSyasya guNavizeSakaraNaM, vastuvinAze vivakSitaparyAyocchedaH, tathA kSetrakAlopakamAvapi dvividhA-pari-1 karmaNi vastuvinAzeca, tatra kSetram-AkAzaM taccAmUrta nityaM ceti na tasya parikarmarUpo vinAzarUpo pA upakano barate tathApi maMcAH kozantItyAdinyAyAdupacAreNa tadAzritasyekSukSetrAdehalAdibhiH parikarma gajabandhamAdibhistu vimA // iti, evaM kAlasthApi pUrvoktanyAyena upakramAsambhave'pi zaMkvAdigchAyAdibhiryadhArthaparijJAma saparikarmaNi kAlopa kramaH, yatra prahanakSatrAvicArairaniSTaphaladAyakatayA pariNamanai sa vinAze kAlopakamaH, tathA ca laukikI vAgapi-mamukhya hai| 18 graheNa nakSatreNa vA itthamitthaM gacchatA vinAzitaH kAla iti, bhAvopakramo dvidhA-Agamato noAgamatA, pragata upakramazabdArthasya jJAtA tatra copayuktaH 'upayogo bhASanikSepa' iti vacanAditi, noAgamato dvidhA ayazAntaH / 18stA , satrAyo jAmAtUparIkSakabrAhmaNISezyAmAtyAnAmiSa saMsArAbhivarSinA'dhyavasAyena parabhAvopakamaNamA N upakrama-'nikSepa'-'anugama' Adi zabdasya vividha-arthAH, bhedA: ityAdiH ~22
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -,------------------------ ----------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: upakramA zrIjamyU-18| zrutAdinimittamAcAryabhAvAvadhAraNarUpaH, anenehAdhikAraH, athAnuyogAGgapratipAdanAdhikAre gurubhAvopakramAbhidhAnaNAmanarthakam , atadaGgatvAt, tadasamyak, tasyApyanuyogAGgatvAd, yadbhASyakAra:-"gurucittAyattAI vakkhANaMgAI jeNa yA vRttiH 18 spaaii| teNa jaha suppasana hoi tayaM taM tahA karja // 1 // " Aha-yayevaM tarhi gurubhAvopakrama eva darzanIyaH na zeSAH, | niSprayojaka (na) tvAditi, na, gurucittaprasAdanArtha teSAmapyupayogitvAt , tathAhi-bAlaglAnAdisAdhUna pathyAnapAnAdinA| pratijAprati vaiyAvRttyaniyukta sAdhau dravyopakramAt gurvAsanazayanAdyupabhogibhUtalapramArjanAdinA saMskurvati kSetropakramAt bhavyasya chAyAlagnAdinA dIkSAdisamayaM samyak sAdhayati kAlopakramAca guruH prasIdati, nAmasthApanopakramau tu prastute'nupayoginAviti, athavA upakramasAmyAt ye kecana saMbhavina upakramabhedAste sarve'pi darzanIyAH, yato'nupayo-||2|| ginirAsenopayogini niSpatipakSA pratipattirupajAyate, tathA cAprastutArthApAkaraNaM prastutArthavyAkaraNaM ca nAmAdinyAsavyAkhyAyAH phalamupavarNayanti mahAdhiyaH / uktaH laukika upakramaH, atha zAstrIya ucyate-so'pi poTaiva, Anu-10 pUrvInAmapramANavaktavyatArthAdhikArasamavatArabhedAt , etabyasyarthinA tu anuyogadvArasUtraM vilokyaM, andhavistarabhayAttu || | neha tanyate, kevalaM AnupUrvyAdiSu paMcasUpakramabhedeSu SaSThe samavatArabhede vicAryamANe idamadhyayanaM samavatArayet, tatazcA-15 nupUAdirupakramaH pavidho'pyabhihito bhavati, tathAhi-dazavidhAyAmapyAnupUAmasyAdhyayanasyotkIrtanagaNanAnupUryoH gurucittAyattAni vyAkhyAnAni yena srvaaNgi| tena yathA tarasamasa bhavati tattathA kAryam // 1 // esescaesesesesesesesesesese basrae30028250802090sagasraorasva Simillomaining upakrama-'nikSepa'-'anugama' Adi zabdasya vividha-arthAH, bhedA: ityAdiH ~23~
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -1, ------------------------ ----------- mUlaM [-1 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: samatAraH, tatrotkIrtanaM-saMzabdanaM nAmakathanamAtraM yathA dvAdazAGgopAGgAnAM madhye aupapAtikaM rAjapraznIyaM jIvAbhiga-1 mAdhyayanaM prajJApanA sUryaprajJaptiH candraprajJaptiH jambUdvIpaprajJaptirityAdi, gaNanaM-parisaMkhyAnaM eka dve trINItyAdi sA ca, gaNanAnupUrvI tridhA-pUrvAnupUrvI pazcAnupUrvI anAnupUrvI ceti, tatra pUrvAnupUrvyA idaM SaSThaM pazcAnupUA saptamaM anAnupUrvyA aniyataM, nAma ca ekanAmAdidazanAmaparyantaM, tatra paDnAmnyasyAvatAraH, tatra ca SaT bhAvA zrIdayikAdayo nirUpyante, | tavAstha kSAyopazamike bhAve'vatAraH, sarvazrutasya kSAyopazamikabhAvarUpatvAt , pramANaM catuoM-dravyakSetrakAlabhAvabhedAt, / tatredamadhyayanaM kSAyopazamikabhAvAtmakatvAd bhAvapramANaviSayaM, tadapi bhAvapramANaM tridhA-guNanayapramANasaMkhyAbhedAt, tatrAya jIvAjIvaguNapramANabhedAt dvidhA, tatra jIvopayogarUpatvAjambUdvIpaprajJatyadhyayanasya jIvaguNapramANe samavatAraH, tadapi jJAnadarzanacAritrabhedAt vidhA, tatra bodhAtmakatvAdasya jJAnaguNapramANe, tadapi pratyakSAnumAnopamAnAgamabhedAca-16 tuSpakAraM, tatrAsya AptopadezarUpatvAdAgame, so'pi laukikalokottarabhedAda dvividhaH, tatra paramamunipraNItatvena lokottare,18 so'pi dvidhA-AvazyakamAvazyakavyatiriktazca, tatredamAvazyakavyatirikta, Avazyakavyatirikko dvidhA-aGgapraviSTAnaGga-18 18 praviSTabhedAt , tatredamanaGgapraviSTe, so'pi dvidhA-kAlikotkAlikabhedAta, tatredaM kAlike, so'pi sUtrArthobhayabhedAt / vidhA, tatredaM sUtrArtharUpatvAt tadubhaye, so'pi AtmAnantaraparamparAgamabhedAt trividhaH, tatra cedaM gaNabhRtAM sUtrata || AtmAgamastacchiSyANAmanantarAgamaH tatpraziSyANAM tu paramparAgamaH, arthato'rhatAmAtmAgamaH gaNadharANAmanantarAgamaH upakrama-'nikSepa'-'anugama' Adi zabdasya vividha-arthAH, bhedA: ityAdiH, 'pramANa'sya bheda-prabhedasya kathanaM ~24
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -,---------------------- ----------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjamyU- dvIpazA- nticandrIyA vRttiH tataH paramparAgama iti tripvapyAgameSvasyAdhyayanasyAvatAra iti, nanu aGgapraviSTasUtraM gaNadharamaNItamiti bhavatu nepAmA-18 prastAvanA mAgamaH, idaM tUpAGgatvenAnaGgapraviSTatvAt sthavirakRtaM, yadAha-"gaNadharakayamaMgasuaM jaM kaya therehiM bAhiraM sNtu| liyacaM | aMgapabiI maNiyabasupa bAhiraM taM tu // 1 // " tataH kathaM gaNadharANAmAramAgamatyema bhAvyate / , ucyate, gaNadharairvAdazAGgI-18 viracane paramArthatastadekadezarUpopAGgAnAmapi viracanamAkhyAtamiti teSAmapIdamupAGgaM sUtrata AtmAgama iti na kazci-18 dvirodhaH, vyavahAratastu sthavirakRtatvenedamupAGgaM sthavirANAmeva sUtrata AtmAgamaH, "suttaM therANa attAgamotti" iti zrIuttarAdhyayanabRhadvRttivacanAditi, ayameva zAstraprAmANyasUcako'rthaH pUrva guruparvakramarUpasampandhAvasare nirUpita iti / nayapramANe tu nAstha sampratyavatAro, mUDhanayatvAt Agamasya, uktaM ca-"mUDhanaiyaM surya kAliyaM ca (tu)" ityaadi| | saMkhyA nAmasthApanAdravyakSetrakAlaupamyaparimANabhAvabhedAt aSTaprakArA, tatra cAsya parimANasaMkhyAyAmavatAraH, tatrApi kAlikazrutaparimANasaMkhyAyAM samavatAraH, sA'pi dvidhA-sUtrato'rdhatazca, tatra sUtrataH parimitaparimANaM (arthato'nantAgarthatvAt sarveSAM suutraannaamprimaannN)| sampati vaktavyatA, sA ca tridhA-svaparobhayasamayavaktavyatAbhedAt, tatra svasama-1 | yavaktavyatAyAmasyAvatAraH, tathA'rthAdhikAro vakavyatAvizeSa eva, sa ceha jambUdvIpaSatavyatAlakSaNaH samudAyAthekava-hA |nAdeva uktaH, ukta upakramaH / atha nikSepaH, sa ca vidhA-opanAmasUtrAlApakaniSpannabhedAt , tatrIyo yat sAmAnyamadhya-18 1 gaNadharakRtamajavutaM yat kRtaM sthaviramAtAM tattu / niyatamana pramiSTamaniyatazrutaM bAto tat / / ra avibhAgasthanaya zrutaM kAlikaM // 1 // upakrama-'nikSepa'-'anugama' Adi zabdasya vividha-arthAH, bhedA: ityAdiH, 'pramANa'sya bheda-prabhedasya kathanaM -~-25
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -1, ------------------------ ----------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: T, , Tshts bl yanAdi nAma, tannikSepo'nuyogadvArAdibhyo'vaseyaH, tatreha bhAvAdhyayanAdinA'dhikAraH, nAmaniSpanne tu nikSepe'sya jambUdvIpaprajJaptiriti nAma, tato jambUzabdasya prajJaptizabdasya ca nikSepo vAcyaH, tatra jambUzabdasya nAmasthApanAdravyabhAvabhedAt caturdhA nikSepaH, tatra nAmajambUryasya jambUriti nAma, yathA jambUrantimakevalI jambbA abhidhAnaM vA, sthApanA| jambUryA jambUriti sthApanA kriyate yathA citralikhitajambUvRkSAdiH, dravyajambUddhidhA-Agamato noAgamatazca, Aga-18 matastadarthajJAtA'nupayukto, noAgamato jJazarIrabhavyazarIrobhayavyatiriktabhedAt tridhA, tatrAdyau bhedI supratIto, ubhayavyatiriktadravyajambUrapi tridhA-ekabhavikabaddhAyuSkAbhimukhanAmagotrajantubhedAt , tatraikamaviko nAma ya ekabhavAna-18 ntaraM jambUvenotpatsyate, baddhAyuSkastu yena jambvAyurbaddhaM, abhimukhanAmagovastu yasya jambvA nAmagotrakarmaNI antarmuhUtonantaramudayamAyAvata ityayaM trividho'pi bhAvibhAvajambUkAraNatvAdrvyajambUriti, bhAvajambUrapi dvidhA-Agamato noAgamatazca, tatrAgamato jJAtopayuktaH, noAgamatastu jambUdruma eva jambUdumanAmagotrakarmaNI vedayanniti, Aha-yathA abhimukhajambUbhAvasya jIvasya dravyajambUtvaM 'bhAvini bhUtavadupacAra' iti nyAyAt tathA AsannapazcAtkRtajambUbhAvasthApi 'bhUtapUrvakastabadupacAra' iti nyAyAt kathaM na dravyajambUtvaM nirdiSTaM !, ucyate, idamupalakSaNaM, tena tasyApi dravyanikSepa 18 evAntarbhAvaH 'bhUtasya bhAvinove'syAvidravyalakSaNasya sadbhAvAt , anAnirdezakAraNaM tu zrIuttarAdhyayanadumapatrIyAdhyayana|| niyuktI zrIbhadrabAhusvAmipAdaiH dumanikSepe'vivakSaNaM, tattulyanyAyavAdasya nikSepasyeti, prastute ca noAgamato bhAvaja-18 Sanileon 'jambU, dvIpa, prajJapti' iti trayANAma-zabdAnAm nikSepa-AdeH kathanaM ~26
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -,------------------------ ----------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: ese zrIjambU-18mbvA adhikaarH| dvIpo'pi pUrvavaJcaturdA, tatra nAmadvIpo yasya dvIpa iti nAma, sthApanAdvIpo yA dvIpasya sthApanA, yathA yA prastAvanA. dIpazA- citralikhitajambUdvIpAdiH, dravyadvIpo dvidhA-Agamato noAgamataca, tatra AgamatastadarthajJAtA'nupayuktaH, noAgamanticandrI tastu jJazarIrabhavyazarIradravyadvIpI subodhau, tadvyatiriktadravyadvIpo dvidhA-sandIno'sandInazca, tatra yo hi saMdIyate-jalayA vRtiH plAvanAt pakSamAsAdAvudakena plAvyate sa sandIno viparItastvasandInaH siMhaladvIpAdiH, bhAvadvIpo'pi dvidhA-Agamato // 8 // noAgamatazca, tatrAgamatastadarthajJAnopayuktaH, noAgamatastu sAdhuH, kathamityAha-yathA hi nadIsamudrabahumadhyapradeze sAMyAtrikA dravyadvIpamavApyA''zvasanti tathA pArAtItasaMsArapArAvArAntaracArasedamedasvino dehinaH paramaparopakAraikapravRttaM sAdhu | samavApyA''zvasanti ato bhAvata:-paramArthato dvIpo bhAvadvIpa ucyate, so'pi sandInAsandInabhedAd dvidhA, tatra parIpaho-II pasargAdyaiH kSobhyaH sandInaH taditarastvasandInaH, athavA bhAvadvIpaH samyaktvaM, tacca pratipAtityAdaupazamikaM kSAyopazamika ca sandIno bhAvadvIpaH, kSAyika cAsandIna iti / nanu kacittatparyAyApannaM vastu bhAvanikSepe nikSipyate yathA'traiva jambUparyAyamanubhavan bhAvajambUtvena nikSiptaH, kacittadanyaparyAyApannaM vastu bhAvanikSepe nikSipyate, yathA'traiva bhAvadvIpaparyAyamanubhavan sAdhuH samyaktvaM ceti parasparamudAharaNavaiSamyaM kathaM yuktimaditi ?, atrocyate, vastugatyA tatparyAyAdhAratayA bhavanaM bhAva itikRtvA tatparyAyadhAryeva vastu bhAvanikSepe nikSipyate, yattu tadanyadvastu bhAvanikSepe nikSipyate tttdgt-808|| [bhAvagata ] guNAropAdaupacArikamiti na doSaH, vivakSAyA vicitratvAditi, prastute ca dvidhA gatA lavaNodasya Apo eeeeeeeeeeeeeese Sanile 'jambU, dvIpa, prajJapti' iti trayANAma-zabdAnAm nikSepa-AdeH kathanaM ~27~
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra -,------------------------ ------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: T, , Tshts bl eaceaeeeeeeeeeeeeeee yanAdi nAma, tannikSepo'nuyogadvArAdibhyo'vaseyaH, tatreha bhAvAdhyayanAdinA'dhikAraH, nAmaniSpanne tu nikSepe'sya jambU-11 dvIpaprajJaptiriti nAma, tato jambUzabdasya prajJaptizabdasya ca nikSepo vAcyaH, tatra jambUzabdasya nAmasthApanAdravyabhAva9 bhedAt caturdhA nikSepaH, tatra nAmajambUryasya jambUriti nAma, yathA jambUrantimakevalI jambA abhidhAnaM vA, sthApanA jambUryA jamyUriti sthApanA kriyate yathA citralikhitajambUvRkSAdiH, dravyajambUddhidhA-Agamato noAgamataca, Aga-15 matastadarthajJAtA'nupayukto, noAgamato jJazarIrabhavyazarIrobhayanyatiriktabhedAt tridhA, tatrAdyau bhedI supratItI, ubhayavyatiriktadravyajambUrapi tridhA-ekabhavikavaddhAyuSkAbhimukhanAmagotrajantubhedAt , tatraikabhaviko nAma ya ekbhvaan-1|| ntaraM jambUtvenotpatsyate, baddhAyuSkastu yena jambvAyurvaddhaM, abhimukhanAmagotrastu yasya jambvA nAmagotrakarmaNI antarmuhanintaramudayamAyAsyata ityayaM trividho'pi bhAvibhAvajambUkAraNatvAivyajamyUriti, bhAvajambUrapi dvidhA-Agamato noAgamatazca, tatrAgamato jJAtopayuktaH, noAgamatastu jambUduma eva jambUdumanAmagotrakarmaNI vedayanniti, Aha-yathA | | abhimukhajambUbhAvasya jIvasya dravyajambUtvaM 'bhAvini bhUtavadupacAra' iti nyAyAt tathA AsannapazcAtkRtajambUbhAvasyApi 'bhUtapUrvakastabadupacAra' iti nyAyAt kathaM na dravyajambUtvaM nirdiSTaM 1, ucyate, idamupalakSaNaM, tena takhApi nyanikSepa evAntarbhAvaH 'bhUtasya bhAvino vetyAdidravyalakSaNasya sadbhAvAt , avAnirdezakAraNaM tu zrIuttarAdhyayanadumapatrIyAdhyayananiryuktau zrIbhadrabAhusvAmipAdaiH drumanikSepe'vivakSaNaM, tattulyanyAyavAdasya nikSepasyeti, prastute ca noAgamato bhAvaja 'jambU, dvIpa, prajJapti' iti trayANAma-zabdAnAm nikSepa-AdeH kathanaM ~28~
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ -------- mUlaM [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka zrIjamyU- dvIpazA- nticandrIyA kRti: 000000000000000000000000 dhA-prazastAprazastabhAvaprajJaptibhedAt , tatrAprazastabhAvaprajJaptiryathA brAhmaNyAH svasutAH prati jAmAtRbhAvanivedanaM, prazasta-18 prastAvanA. bhAvaprajJaptiriyameva arthato'hatAM gaNadharAn sUtrato gaNagharANAM svaziSyAn prati, ukkAvodhanAmaniSpannau nikSepo, sampati 8 sUtrAlApakaniSpannaH, sa cAvasaraprApto'pi na nikSipyate, tasya sUtrapadAvinAbhAvitvAt , sUtraM ca sUtrAnugame samayamAjhaM bhavati, tato lAghavArtha sUtrAnugamasamaya eva nikSepsyate, nikSepasAmyamAtratvAccopadarzanaM, adhAnugamo vyAkhyAnarUpaH, saca 8 vidhA-niryuktyanugamaH sUtrAnugamazca, tatra AdyanidhA-nikSepaniyuktiupodghAtaniyuktisUtrasparzikaniyuktyanugamabhedAta, tatra nikSepaniyuktyanugamo jambAdizabdAnAM nikSepapratipAdanAdanugata eva) upodghAtaniryuktyanugamastu 'uddese nihese aM' ityAdigAthAdvayAdavaseyaH, sUtrasparzikaniyuktyanugamastu saMhitAdau pavidhe vyAkhyAlakSaNe padArthapadavigrahacAlanAmatyava|sthAnalakSaNavyAkhyAnabhedacatuSTayasvarUpaH, sa ca sUtrAnugame saMhitApadalakSaNavyAkhyAnabhedadvayalakSaNe sati bhavatItyataH sUtrAnugama evocyate, tatra cAlpagranthaM mahArtha dvAtriMzadoSavirahitamaSTaguNopetaM skhalitAdidoSavarjitaM sUtramucAraNIyaM, taccedam, OM namaH / / Namo arihaMtANaM / te Na kAleNa te Na samae NaM mihilA NArga NayarI dotthA, rityimiyasamiddhA vaNao, tIse mihilAe gayarISa bahiyA uttarapuracchime visIbhAe ettha NaM mANibhade NAma cehae hotthA, vnnnno| jiyasattu rAyA, dhAriNI devI, vaNNo / te gaM kAle Na te NaM samae Na sAmI samosaDho, parisA NiggavA, dhammo kahio, parisA padhigayA (sU01) anukrama 'jambU, dvIpa, prajJapti' iti trayANAma-zabdAnAm nikSepa-AdeH kathanaM atra prathama-vakSaskAra: Arabhyate -~-29~
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: Namo arihaMtANa'mityAdi, asya ca vyAkhyA saMhitAdikrameNa, tatrAskhalitasUtrapAThaH saMhitA, sUtre cAskhalitAdiguNopete uccArite kecidarthA avagatAH prAjJAnAM bhavantyataH saMhitA vyAkhyAbhedo bhavati, anadhigatArthAdhigamAya ca padAdayo vyAkhyAbhedAH pravartanta iti, tatra padAni namaH ahanyaH iti, evaM padakaraNe sUtrAlApakaniSpannanikSepAvasaraH, tatra namaskArasya nAmAdibhizcaturdA nikSepaH, tatra nAmanamaskAro nama ityabhidhAnaM, sthApanAnamaskAro namaskArakaraNapravRttakha saMkocitakaracaraNasya kAThapustacitrAdigataH sAdhvAderAkAraH, dravyanamaskAra Agamato noAgamatazca, tatrAgamatastadartha|jJAtA'nupayuktaH, noAgamato zarIrabhavyazarIranamaskArau pratIto, jJazarIrabhavyazarIravyatirikto dravyanamaskAro niha-18 vAdInAM, teSAM mithyASTitvenApradhAnatvAt , samyagdRSTerapyanupayuktatayA namaskurvato dravyanamaskAraH, rAjAdevyArtha vA namaskaraNaM tasyaiva vA bhayAdinA dramakAdemaskaraNaM balavannarapuruSAkrAntasya dhanurAdevIbhAvo vA dravyanamaskAraH, bhAva-18 namaskAro'pi Agamato noAgamataca, tatra AgamatastadarthajJAtopayukto, yadA tu manasopayukto bacanena namo'rhaca iti bruvANaH kAyena tu saGkocitakaracaraNo namaskAraM karoti tadA noAgamato bhAvanamaskAraH, anena cAnAdhikAraH, atha // arhana-jinaH so'pi nAmAdibhedaizcaturkI, te ca nAmAdayo bhedAH-"nAmajiNA jiNanAmA ThavaNajiNA puNa jiNidapaDimAo / davajiNA jiNajIbA bhAvajiNA samavasaraNatthA // 1 // " anayA gAthayA avagantavyAH, atra prakArAntare nAmajinA jinanAmAni sthApanAjinA jinendrapratimAH punaH / dravyajinA jinajIcA bhAvajinAH samavasaraNasthAH // 1 // eesesesecceedesesesese SOOS90090050sal 'namo' evaM 'arahaMta' zabdasya nAmAdi nikSepA: ~30
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1],------------------------- ------- mUlaM [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjamyUdvIpazA prata sUtrAMka nticandrIyA vRttiH // 10 // 292920200303809200020200000 NApi nikSepaH sambhavati paraM sa vistarabhayAnopadaya'te, evamanyeSvapi sUtrAlApakeSu svadhiyA yathAsambhavaM nikSepaH kAryanamaskAraiti / uktaH sUtrAlApakaniSpanna nikSepaH, padArthaH punarevaM-nama iti naipAtika padaM dravyabhAvasaMkocArtha, Aha ca-'nevAiyaM || | nikSepAH parya davabhAvasaMkoyaNa payatyo" namaH-karacaraNamastakasupraNidhAnarUpo namaskAro bhavavityarthaH, kebhya ityaah-'arhjyH'| amaravaravinirmitAzokAyaSTamahAmAtihAryarUpAM pUjAmahantItyarhantastebhyaH, iha ca caturthyarthe SaSThI prAkRtazailIvazAt , aba dravyasaGkocanaM karazirapAdAdisaGkocaH, bhAvasakocanaM tu vizuddhasya manaso'haMdAdiguNeSu nivezaH, tatra ca bhaGgacatuSkadravyasaGkoco na bhAvasaGkoco yathA pAlakAdInAm 1 bhAvasaGkoco na dravyasaGkoco yathA'nuttarasurAdInAM 2 dravyasakoco bhAvasakocazca yathA zAmbasya 3 na dravyasaGkoco na bhAvasakoca iti bhaGgaH zUnyaH 4, iha ca tRtIyabhaGgasyopayogaH, bhAva| saGkocapradhAnadravyasaGkocarUpatvAt prastutanamaskArasya, anena ca maGgalAntarasya phalavyabhicAritvenAnakAntikatvAcadapahAya tadanyasvarUpatayA'vazyaM bhAvenAbhilaSitArthasAdhanasamarthatvAdatyantopAdeyaM parameSThinamaskAralakSaNaM bhAvamaGgalamupAta, | satsvapi tapaHprabhRtivanyabhAvamaGgaleSu yadasyopAdAnaM tat zAstrAdAvasyaiva vyavahAraprAptatvamiti jJApanArtha, atra ca bahuvacanaM vyAptyartha, tena sakalanikSepagatajinaparigrahaH / atha padavigrahaH, sa ca samastapade sati sambhavatItyatra nokH| // 10 // || atha cAlanApratyavasthAne-nanbarhatAM paramamaGgalatvena namaskArAbhidhAnato'pyAdau tadupAdAnamucitamiti, satyaM, svayaM maGga 1 nepAtika padaM / dravyabhAvasaMkocaH padArthaH / carsesereverencreatraeneraceaes anukrama [1] 'namo' evaM 'arahaMta' zabdasya nAmAdi nikSepAH, nayA: ~31
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------- -------- mUlaM [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: eeseceseseseeeeaasa labhUtA apyahantaH pareSAM namanastavanAdinaivAbhISTaphaladA bhavantIti jJApanAyAIyo'pi namaskArasthAdAvupanyAsa iti, kiza-'arihaMtANa'mityatra jAtyapekSayaikavacanenApi sarvAhatAM grahaNe siddhe bahuvacanena nAmasthApanAdravyabhAvAhatAM caturNA-10 mapi tulyakakSatayA namaskAryatvasya jJApitatvAdekAntataH svamataprAdhAnyavAditayA parasparaM vivadamAneSu nAmanayAdiSu prathamataH svotprekSitayuktyupadarzanapurassaraM nAmanayaH prAha-tathA ca prayogaH-vastusvarUpaM nAma, tatpratyayahetutvAt , svadharmavat , iha yadyasya pratyayahetustattasya dharmoM yathA ghaTasya svadharmarUpA ghaTAdayaH, yadyasya dharmoM na bhavati na tattasya | pratyayahetuH, yathA ghaTasya dharmAH paTasya, sampadyate ca ghaTAbhidhAnAd ghaTe sampratyayaH, tasmAttattasya dharma iti, siddhazca | heturghaTazabdAt paTAdinyAvRttyA ghaTapratipatteH pratItatvAt , kiJca-lakSyalakSaNasaMvyavahArANAmAtmalAbho nAmAyatta eva, tatra lakSya jIvatvAdi lakSaNamupayogaH saMvyavahAraH prepaNAdhyeSaNAdiriti, tathA yadi nAno vastudharmatvaM nAbhyupagamyate tadA 10 saMzayAdayo'pi (daya eva) bhaveyuH, yaduktam-"saMsayavivajjao vA'NajjhavasAo'havA jhicchaae| hoja'tthe paDivattI na | vatthudhammo jayA nAmaM // 1 // " atra vyAkhyAleza:-kenacid ghaTazabde samuccArite zrotuH kimayamAhetyevaM saMzayaH athavA paTapratipattilakSaNo viparyayaH athavA na jAne kimapyanenoktamiti vastvapratipattirUpo'nadhyavasAyaH yadivA yahacchayA'rthe | 8 pratipatti:-kadAcid ghaTasya kadAcitpaTasvetyAdi, tato'vazya vastudharmo nAmAbhyupagantavyamityAdi, tadevaM nAmanayena saMzayo viparyayo vA'nabhyavasAyo'thavA yrcchyaa| bhavedarthe pratipattina vastuparmo yadA nAma // 1 // PELESENoticelsecseesesesesercene e 'namo' evaM 'arahaMta' zabdasya nAmAdi nikSepAH, nayA: ~32
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata caturka sUtrAMka zrIjambU-18 svamate vyavasthApite sthApanAnayaH prAha-nAno vastusaMjJAmAtrarUpasya vAcyavAcakabhAvasambandhamAtreNaiva sthitatvAdvastuno'ti-18 nikSepa dvIpazA- 18 dUratvaM sthApanAyAstu vastusaMsthAnarUpAyAstAdAtmyasambandhenArvasthitatvAdbhAvapratyAsannatvaM, kizca-dezAntarakAlAnsaraviprakanticandrI Tamapi vastu sthApyapratimAdau sannidadhAti anyathA mantrAgame sannidhApanyAdimudrAprarUpaNAnAM naiSphalyaprasaGgA, yathA yA vRtiH sthApanendraH zacIkulizAdisAcivyena nirvilamba tadekatAnAnAM bhAvadhiyaM janayati na tathA nAmendraH, tasyAnAkAratvAt , tasmAt sthApanaiva pradhAnA'stu, sthApanAnayenaivamukke dravyanayaH svAzayamAvirbhAvayati-ko hi nAma sthApanAnayasyAkAragraho? yasmAdanAdimadutprekSitaparyAyazRGkhalAdhArasya mRdAdidravyasya pUrvaparyAyamAtratirobhAve'gretanaparyAyamAtrAvirbhAvala-18 kSaNapariNAmavyatirekeNa nAnyat kimayAkAradarzanaM, kintUtpAdavyayarahitaM utphaNaviphaNakuNDalitAkArasamanvitasarpa-101 dravyavanirvikAraM dravyamevAsti, na hyatra kimapyapUrvamutpadyamAnaM vA vinazyati (vA) yena vikAraH syAt , nanu kathamutpAdA-1 |dirahitaM dravyaM ?, yAvatA sAdike dravye utphaNaviphaNAdayaH paryAyA utpadyamAnA nivartamAnAzca sAkSAdeva dRzyante | iti cet, na, AvirbhAvatirobhAvamAtrapariNAmasya kAraNaM dravyaM, yathA sarpa utphaNaviphaNAvasthayoriti, na yathApUrva kizcidutpadyate, kiM tahiM ?, channarUpatayA vidyamAnamevAvirbhavati, nApyAvirbhUtaM sad vinazyati, kintu channarUpatayA tiro[ bhAvamAnamevAsAdayati, evaca satyAvirbhAvatirobhAvamAtra eva kAryopacArAtkAraNa(tva)masyaupacArikameva, tasmAdutpAdA-18 dirahitaM dravyamucyata iti, nanu yokasvabhAva nirvikAraM dravyaM tanantakAlabhAvinAmanamtAnAmapyAvirbhAvatirobhAvA-15 anukrama 'namo' evaM 'arahaMta' zabdasya nAmAdi nikSepAH, nayA: ~33~
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- -------- mUlaM [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: I|nAmekahelayaiva kAraNaM kimiti na bhavatIti !, ucyate, acintyasvabhAva hi dravyaM, tenaikasvabhAvasthApi tasya krameNavA-1 virbhAvatirobhAvamAtrapravRtiH sAdidravyeSvakasvabhAveSvapyutphaNaviphaNAdiparyAyANAM kramavRtteH pratyakSasiddhatvAditi, nanu yadyevamutphaNaviphaNAdibahurUpatvAt pUrvAvasthAparityAgena cottarAvasthAdhiSThAnAdanityatA dravyasya kimiti na bhavati P.M ucyate, veSAntarApannanaTavad bahurUpamapi dravyaM nityameva, na hi naTo veSAntarANi kurvANo'pyanityo bhavati, tasya svayamavikAritvAditi dravyameva pradhAnamiti / evaM dravyanayana svamate vyavasthApite bhAvanayaH prAha-bhAvebhyaH paryAyA ranAmabhyo'rthAntarabhUtaM kimapi dravyaM nAsti, kintu bhAva eva yadidaM dRzyate tribhuvane vastunikurambamiti, yataH prasizakSaNaM bhavenamevAnubhUyate, kimuktaM bhavati :-bhAvasyaikasyApattiH parasya tu vipattiH, na ca bhAvApattivipattI hetvapeze, yA hetuH sa eva dravyamiti vAcyaM, na hi bhAvo ghaTAdirutpadyamAno bhAvAntaraM mRtpiNDAdikamapekSase kintu nirapekSamevotpa-11 // // yate, apekSA hi vidyamAnasyaiva bhavati, na ca mRtpiNDAdikAraNakAle ghaTAdi kAryamasti, avidyamAnasya cApekSAyAM || kharaviSANasyApi tathAbhAvaprasaGgAt, yadicotpattikSaNAt prAgapi ghaTAdirasti, tarhi kiM mRtpiNDAdyapekSayA, takha svata eva vidyamAnatvAt , athotpannaH san ghaTAdiH pazcAt mRtpiNDAdikamapekSate, hanta ! tadidaM muNDitazirasI vinazuddhipa-18 yolocana, yadi hi svata eSa kathamapi niSpakSo ghaTAdiH kiM tasya pazcAt mRtpiNDAdyapekSayeti, tathA vinAzo'mi || nisuka epa, muharopanipAtAdisavyapekSA eva ghaTAdayo vinAzamAvizanto dRzyante ca hi nihatukA iti cet, naiva, vikA-RA 'namo' evaM 'arahaMta' zabdasya nAmAdi nikSepAH, nayA: ~34
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- -------- mUlaM [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: nikSepa prata sUtrAMka zrIjambU- dvIpazA- nticandrI- yA vRttiH // 12 // zahetorayogAt , tathAhi-mudrAdinA vinAzakAle kiM ghaTAdireva kriyate AhozvitkapAlAdaya uta tucchruupouubhaav| iti trayI gatiH, tatra na tAvad ghaTAdistasya svahetubhUtakulAlAdisAmagrIta evotpatteH, nApi kapAlAdayastatkaraNe | ghaTAdestadavasthatvaprasaGgAt , na hyanyakaraNe anyasya nivRttiyuktimatI, ekanivRttI zeSabhuvanatrayasyApi nivRttiprasaGgAt , nApi tuccharUpo'bhAvaH, kharazRGgAsyeva nIrUpasya tasya kartumazakyatvAt , karaNe vA ghttaadestdvsthtaaprsnggaad|| anyakaraNe'nyanivRttyasambhavAditi vinAze mudgarAdikaM sahakArikAraNameva na tu tajanaka, ghaTAdistu kSaNikatvena ni:tukaH svayameva nivartate, tasmAjanmavinAzayorna kizcitkenacidapekSyate, apekSaNIyAbhAvAca na kizcitkasyacitkAraNaM, tathA ca sati na kizcidravyaM, kintu pUrvAparIbhUtAH parAparakSaNarUpAH paryAyA eva santIti / atra nAmAdinayAdhikAre | bahu vaktavyaM tattu vizeSAvazyakAdavaseyamiti, evamasampUNArthanAhitvAd gajagAtrabhinna dezasaMsparzane bahuvidhavivAdamukharajAtyandhavRndavadvivadamAne nayavRnde mithyAdRSTitvamudbhAvya tattiraskaraNAya sarvanayasamUhAtmakasyAdvAdasudhArasAsvAdarasikatAmanubhavatAmayamugAraH, tathAhi-loke yatkimapi ghaTapaTAdikaM vastvasti tat sarvamanyo'nyasApekSanAmAdicatu-| TayAtmakaM, na punaH kevalanAmamayaM vA kevalAkArarUpaM vA kevaladravyatAzliSTaM vA kevalabhAvAtmakaM vA, yataH ekasminnapi zacIpatyAdau indra iti nAma tadAkArastu sthApanA uttarAvasthAkAraNatvaM tu dravyatvaM divyarUpasampattikulizadhAraNaparamaizvaryAdisampannatvaM tu bhAva iti nAmAdicatuSTayamapi pratIyate, etadarthasaMvAdakA uttarAdhyayanavRhadvRttyuktAH zlokA api esesearesentseseses anukrama // 12 // O mmitrary 'namo' evaM 'arahaMta' zabdasya nAmAdi nikSepAH, nayA: ~35
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: yathA-"saMviniSThaya sarvApi, viSayANAM vyavasthitiH / saMvedanazca nAmAdivikalaM nAnubhUyate // 1 // tathAhi-paTo'yamiti nAmaitat , pRthububhAdi caakRtiH| mRdravyaM bhavanaM bhASo, ghaTe dRSTa catuSTayam // 2 // tatrApi nAma nAkAramAkAro nAma no vinaa| IS tI vinA nAma nAnyo'nyamuttarAvapi sNsthitii|| 3 // mayUrANDarase yadvavarNA nIlAdayaH sthitAH / sarve'pyanyo'nyamu-11 |mmizrAstadvanAmAdayo ghaTe // 4 // " iti, tadevaM sarva vastu nAmAdicatuSTayAtmakameva, tenAtra nAmasthApanAdravyabhAvAnta-11 zcatvAro'pi namaskAryA evetyAgatamiti / atra kazcidagrAhyanAmadheyo bhakSitalazunapizunabhUtamudgirati-bhavatu nAma || vAcyavAcakabhAvasambandhena bhAvasannihitatvAnnAno namaskAryatvaM, sthApanAyAstu bhAvaviprakRSTatvena tatkathamiti cet, 1 ucyate, tasyA api jinayuktpAdakatvAdibhirhetubhiH sutarAM bhAvAsannatvAnnamaskAryatvamupapakSamiti mA mugdha mudhA'nanta-18 tIrthakRdanujJAtasthApanA'palApapApapalitAM kalaya, kalayasi na kiM sthApanAdroNAcAryasamyagvinayopanAM jgdtishaa-||6|| yinImarjunasantarjanI dhanurvedasiddhiM, tathA ca pratikramaNAdI bandanakapradAne rajoharaNAdika gurucaraNatayA vyapadizasi || || sthApanAnikSepaM cApalapasi aho vadavyAghAtastava, apica-citrApitanijajanakavadanamupAnayAM praharate narAya kupyasi || |citranyastakumbhastanIM nidhyAyana hapyasi mithyAvAdaM kurvastathApi na tRpyasi, kimaparAddhaM taSa puruSadhurandharasthApanayA tathA vadAmi suhAvana-bhAvakAraNatayA dravyamapi svIkuru namaskAryatayA, anyathA padmanAbhAdIn dravyajinAn nama skurvataH dravyanRpaM ca bhAvI rAjetiyA upacaratazca tavArddhanArIzvaraveSaviDambanA samApatitA, tena tyaja TibhimAna 'namo' evaM 'arahaMta' zabdasya nAmAdi nikSepAH, nayA: ~36
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], --------------------- ------- mUlaM [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prastAvanA.. prata sUtrAMka zrIjamyU-18 bhaja zrIjinAjJA sabahumAnaM, tatastavApi yuktiyuktaM sarveSAmarhannikSepANAM namaskAryatvamityarsa prasaGgena, aba prakRtaM prastu- dvIpazAnticandrI-18 18 maH, uktaH sUtrasparzikaniryuktyanugamaH, tadevaM maGgalasUtramadhikRtya sUtrAnugamasUtrAlApakanikSepasUtrasparzikaniSusavanugamaSHAHIR nayA upadarzitAH, evaM pratisUrya skhayamanusaraNIyaM / atha yasyAM nagaryA yasminnughAne yathA bhagavAn gautamasvAmI bhaga- 18vataH zrImanmahAvIrasyAnte pRSTavAn yathA ca tasmai bhagavAn vyAgRNAti sma tathopodghAtamupadidarzavikuridamAha- te ti, akha vyAkhyA-te iti prAkRtazailIvazAttasminniti draSTavyaM, asthAyamarthoM-badA bhagavAn viharati sma tasminniti 'kAle' vartamAnAvasarpiNIcaturthArakavibhAgarUpe, ubhayatrApi Namiti vAkyAlaGkAre, athavA saptamyarthe tRtIyA ApatvAt , 8 badAhuH zrIhemasUripAdAH, svaprAkRtalakSaNe-"A tRtIyApi dRzyate-teNaM kAleNaM teNaM samaeNa, tasmin kAle tasmin / samaye ityarthaH, (si08-3-137)" 'teNaM samaeNaM'ti samayo'vasaravAcI, tathAca loke vaktAro-nAdyApyetasya smyo| varttate, nAstyasyAvasara ityarthaH, tasminniti yasmin samaye bhagavAn prastutAM jambUdvIpavaktavyatAmacakthat vasmin samaye mithilA nAma nagarI abhavat , nanvidAnImapi sA nagarI vate tataH kathamuktamabhavaditi', ucyate, vakSyamA[NavarNakamanthokavibhUtisametA tadaivAbhavat, natu vivakSitaprakaraNakartuH prakaraNavidhAnakAle, etadapi kathamavaseyamiti cet , ucyate, ayaM cAvasarpiNIkAlaH, asyAM ca pratikSaNaM zubhA bhAvA hAnimupagacchanti, etacca supratItaM jinapravacanave18 dinAmato'bhavadityucyamAnaM na virodhamAk, sampati asyA nagaryA varNakamAha-rithimiyasamiddha'tti RyA-bhavanaH anukrama [1] Sanileon ~37
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ -------- mUlaM [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka (1) paurajanaizcAtIva vRddhimupAgatA, 'Rdhuc vRddhA citivacanAt , stimitA-skhacakraparacakrAdisamutthabhayakallolamAlAvarjitA, samRDA-dhanadhAmyAdivibhUtiyuktA, tataH padatrayasya karmadhArayaH, 'vaNNao'ti RddhasimitasamajA ityAdi jIpa-II pAtikopAGgaprasiddhaH samasto'pi varNako draSTavyaH, (u0 sU01) atrAlikhanaM tu granthagauravamayAditi / tasyAH gamiti || | pUrvavat , mithilAyA nagaryA bahistAt uttarapaurastve-uttarApUrvAntarAlarUpe digbhAga IzAnakoNa ityarthaH, atra ekAro 18 mAgadhabhASAnurodhataH prathamaikavacanaprabhavaH, yathA-'kayare Agacchai dittarUveM' (utta012-6) ityAdau, 'aba' asminu||ttarapaurastye digvibhAge mANibhadraM nAma caityamabhavat , cite:-lepyAdicayanasya bhAvaH karma yA caitya, taca saMjJAzabda|| tvAddevatApratibimbe prasiddhaM, tatastadAzrayabhUtaM yadevatAyA gRhaM tadapyupacArAcaityamucyate, tacceha vyantarAyatanaM draSTavyaM, na tu bhagavatAmahatAmAyatanaM, tasya ca cirAtItamityAdivarNakastatparikSepivanakhaNDavarNakasahita aupapAtikato'yasevA, (u0 sU02) tasyAM mithilAyAM nagaryA jitazatrurnAma rAjA, tasya sakalakhIguNadhAriNI dhAriNI nAmA devI, kRtAbhipekA paTTarAjJI ityarthaH, ubhayatrApyabhavaditi zeSaH, 'vaNNao'tti atra rAjJo 'mahayAhimavantamahante'tyAdiko rAzyAzca 'sukumAlapANipAye'tyAdiko varNakaH prathamopAGgaprasiddho'bhidhAtavyaH (u0 sU06-7) athAtra yajjAtaM tadAha-18 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM'ti pUrvavat , svAmIti samarthavizeSaNaM vizeSyamAkSipati tenAtra zrImammahAvIraH samaksata ityarthaH, Atyantika svAmitvaM tasyaiva tribhuvanavibhoriti, atra ca yathA niSpratimaprAtihAryAdisamRkhyA samanvito anukrama [1] ~38~
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ -------- mUlaM [1] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjambUdvIpazA- nticandrI- yA vRtti // 14 // Receiceseseseeeeeeeececeet % yathA ca zramaNAdiparivAreNa parivRtaH samavasRtaH yathA ca samavasaraNavarNakaM tacaupapAtikamandhAdavaseyaM (ja. sU010/ prastAvanA yAvat 26) / parSanirgatA-mithilAyA nagaryA vAstavyo janaH samasto'pi bhagavantamAgataM zrutvA vivandipayA svasmAt // svasmAt AzrayAdvinirgata ityarthaH, 'tae NaM mihilAe NayarIe siMghADage'tyAdika 'jAva paMjaliuDA pajuvAsaMtI'ti paryantamIpapAtikagatamavagantavyaM (u0 suu027)| tasyAH parSadaH purato niHzeSajanabhASApariNAminyA'rddhamAgadhabhASayA / dharmaH kathitaH, sa caivaM-"asthi loe asthi aloe atthi jIvA atthi ajIvA" ityAdi, tathA-"jaha jIvA bajhaMtI | mucaMtI jaya saMkilissaMti / jaha dukkhANa aMtaM kareMti keI apaDibaddhA // 1 // aTTaduhaTTiyacittA jaha jIvA duksa-IM sAgaramuSiti / jaha veraggamudhagayA kammasamuggaM vihADeMti // 2 // jaha rAgeNa kaDhANaM kammANaM pApao phalavivAgo / ||jaha ya parihINakammA siddhA siddhAlayamurviti // 3 // tahA Aikvati"tti (u0 suu034)| parSat pratigatA svasthAnaM gatA, pratigamanasUvamapi 'tae NaM sA mahaimahalliyA parisA' ityAdi tAmeva disaM paDigayA' iti paryantaM tata |evopAkAdavagantavyamiti ( u0 sU035-36-37) / atha parSatpratigamanAnantaraM yajjAtaM tadAha teNaM kAleNaM teNa samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jeDe aMtevAsI iMdabhUI NAma aNagAre goamagotteNaM sattussehe samacauraMsasaMThANe jAva [ tikhutto AyAhiNaM payAhiNa karei baMdai NamaMsai baMditA NamaMsittA ] evaM vyAsI (sU02) kahi Na bhaMte | aMbu M // 14 // dIve ! phemahAlae NaM bhave ! jaMbuddIve ! 2 kiMsaMThie the bhaMte ! jaMbuddIve 3 kimAyArabhAvapaDoyAre Na bhaMte ! jaMbuddIce 4 paNNatte, ~39~
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ---------- mUlaM [2-3] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [2,3] dIpa anukrama [2,3] govamA ! ayaNa jaMbuddIve 2 savadIvasamudANaM satramaMtarAe 1 sannakhuDDAe 2 vaTTe tellApUyasaThANasaMThie baTTe rahacavAlasaMThANasaMThie - baTTe pukkharakaNNiyAsaMThANasaMThie baDhe paDipuNNacaMdasaMThANasaMThie 4 ega joyaNasayasahassaM AyAmavikkhameNaM tiNi joyaNasayasaissAI solasa sahassAI doNNi ya sattAvIse joyaNasae tiNi ya kose aTThAvIsaM ca dhaNusayaM terasa aMgulAI addhaMgulaM ca kiMcivisesAhivaM parikseveNaM paNNatte // (sU03) teNaM kAleNaM'ti tasmin kAle-bhagavato dharmadezanAvyuparamakAle tasmin samaye-parSatpratigamanAvasare zrAmyati-tapasthati nAnAvidhamiti zramaNastasya bhagaH-samagraizvaryAdilakSaNaH so'syAstIti bhagavAn tasya 'zUra vIra vikrAntI' vIrayati || kapAyAna prati vikAmati smeti vIraH mahAMzcAsau vIrazca mahAvIrastasya jyeSThaH-prathamaH antevAsI-ziSyaH, anena pdr-18|| yena tasya sakalasahAdhipatitvamAha, indrabhUtiriti mAtApitRkRtanAmadheyaH 'NAmanti vibhaktipariNAmena nAmnetyarthaH, antevAsI kila vivakSayA zrAvako'pi syAdityata Aha-nAsyAgAraM-gRhaM vidyata ityanagAraH, ayaM ca vigItagotro'pi syAdata Aha-gautamo gotreNa, gotamAhvayagotrajAta ityarthaH, ayaM ca tatkAlocitadehamAnApekSayA nyUnAdhikadeho'pi syAditi 'saptotsedhaH' saptahastapramANakAyocchAyaH, mayUravyaMsakAditvAt madhyapadalopaH sahasrArjunazabdavat, ayaM ca |8| lakSaNahIno'pi syAditi 'samacaturasrA' samAH-zarIralakSaNazAstroktapramANAvisaMvAdinyazcatamro'naya:-caturdigvibhAgo18palakSitAH zarIrAvayavA yasya sa tathA, anye vAhuH-samA anyUnAdhikAzcatasro'pyazrayo yaskheti pUrvavat, anayazca 10s00080920080999 zramaNa, bhagavana, mahAvIra, anagAra Adi zabdasya arthA: ~40
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ---------- mUlaM [2-3] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [2,3] dIpa anukrama [2,3] zrIjamyU-18|| paryAsanopaviSTasya jAnunorantaraM Asanasya lalAToparibhAgasya cAntaraM dakSiNaskandhasya jAnunazcAntaraM vAmaskandhakharagautamavarNana 18 dakSiNajAnunazcAntaramiti, yAvacchandAdidamavaseyaM-bajarisahanArAyasaMghayaNe kaNagapulaganighasapamhagore uggatave orAnticandrIyA vRttiH le ghore poraguNe poratabassI porabaMbhaceravAsI ucchuDhasarIre saMkhittaviulateulese caudasapuSI cauNANovagae saba-|| kkharasannivAI samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte uhuMjANU ahosire zANakoTTovagae saMjameNaM tavasA appANaM hai * // 15 // bhAvamANe vihri|te Na se bhagavaM goame jAyasahe jAyasaMsae jAyakoUhale uppaNNasahe 3 sNjaayshe| samuppaNNasahe // 4 // 83 uhAe uhei 2 cA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai 2ttA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNa karei 2ttA vaMdaha namasai vaMdittA namasittA paccAsanne nAidUre sussUsamANe NamaMsamANe abhimuhe viNaeNaM paMja|liuDe pajjuvAsamANe evaM bayAsI' atra vyAkhyA-anantaroktavizeSaNo hInasaMhanano'pi syAdata Aha-'vaja'ci, vajra bhanArAcasaMhananaH, tatra nArAcam-ubhayato markaTabandhaH RSabhaH-tadupari veSTanapaTTaH kIliMkA-asthitrayasyApi bhedakamasthi evaMrUpaM saMhananaM yasya sa tathA, ayaM ca nindyavarNo'pi syAdata Aha-kaNaga'tti kanakasya-suvarNasya pulakolavastasya yo nikaSa:-kapapaTTake rekhArUpaH tadvata, tathA 'pamha'tti avayave samudAyopacArAt padmazabdena parakesarA||Nyucyante tadada gaura iti, ayaM ca viziSTacaraNarahito'pi syAdata Aha-ugram-apradhRSyaM tapA-anazanAdi yakha sa | tathA, yadanyena cintitumapi na zakyate tadvidhena tapasA yukta ityarthaH, tathA dIrgha-jAjvalyamAnadahana iva karmakanaga hara indrabhUti gautamasya varNanaM- mUlaM evaM paribhASA sahitaM ~41
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [2-3] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: ececes prata sUtrAMka [2,3] dIpa | hanadahanasamarthatayA jvalitaM tapo-dharmadhyAnAdi yasya sa tathA, tathA tata tapo yena sa tathA, evaM hi tena taptaM tapo yena | sarvANyazumAni karmANi bhasmasAtkRtAnIti, tathA mahat-prazastamAaMsAdidoSarahittvAt tapo yasya sa tathA, tathA udAra:pradhAnaH, athavA 'orAlo' bhISmaH, ugrAdi vizeSaNaviziSTatapaHkaraNataH pArthasthAnAmalyasattvAnAM bhayAnaka ityarthaH, tathA ghoro-nirpaNaH, parIpahendriyAdiripugaNavinAzanamAzritya nirdeya ityarthaH, anye tu AtmanirapekSa ghoramAhuH, tathA| ghorA-itarairduranucarA guNA:-mUlaguNAdayo yasya sa tathA, tathA ghorastapobhistapasvI, tathA ghoraM-dAruNamalpasatvairduranucaratvAt yad brahmacarya tatra vastuM zIlaM yasya sa tathA, ucchUDha-ujjhitaM saMskAraparityAgAt zarIraM yena sa tathA, saGkSi mA-zarIrAntargatatvena isvatAM gatA vipulA-vistIrNA anekayojanapramANakSetrAzritavastudahanasamarthatvAt tejolezyAA viziSTatapojanyalabdhivizeSaprabhavA tejojvAlA yasya sa tathA, caturdazca pUrvANi vidyante yasya sa tathA, tena teSAM raci tatvAt , anena tasya zrutakevelitAmAha, sa cAvadhijJAnAdivikalo'pi syAdata Aha-'caturjJAnopagataH' matizrutAvadhi18| manaHparyAyarUpajJAnacatuSkasamanvita ityarthaH, uktavizeSaNadvayakalito'pi kazcinna samagrazrutaviSayavyApijJAno bhavati, caturdazapUrvavidAM paTUsthAnapatitatvena zravaNAt , ata Aha-sarve ca te akSarasannipAtAca-akSarasaMyogAste jJeyatayA santi 18| yasya sa tathA, kimuktaM bhavati !-yA kAcijagati padAnupUrvI vAkyAnupUrvI vA sambhavati tAH sarvA api jAnAti, athavA ayyANi-zrutisukhakArINi akSarANi sAGgatyena nitarAM vadituM zIlamasyeti sa tathA, evaMguNaviziSTo bhagavAn poectsesesesestaeoececestaes anukrama [2,3] Cassesses indrabhUti gautamasya varNanaM- mUlaM evaM paribhASA sahitaM ~42
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [2-3] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [2,3] dIpa anukrama [2] & vinayarAziriva sAkSAditikRtvA ziSyAcAratvAcca zramaNasya bhagavato mahAvIrasya adUrasAmantena viharatIti yogaH, tatra dUra-viprakRSTa sAmanta-saMnikRSTaM tatpratiSedhAd adUrasAmantaM tatra, nAtidUre nAtinikaTe ityarthaH, kiMvidhaH san tatra vihanticandrI- ratIti ?-Urdhva jAnunI yasya sa tathA, zuddhapRthivyAsanavarjanAdaupagrahikaniSadyAyA abhAvAccotkaTukAsana ityarthaH, adhaHyA vRtiH zirA-nokhaM tiryagvA vikSiptadRSTiH, kintu niyatabhUbhAganiyamitadRSTirityarthaH, dhyAnaM dharma zukla vA tadeva koSThaH-kuzUlo // 16 // dhyAnakoSThastamupAgataH, yathA hi koSThake dhAnyaM nikSiptamaviprastaM bhavati evaM bhagavAnapi dhyAnato'viprakIrNendriyAnta:-IN karaNavRttirityarthaH, saMyamena-pazcAzravanirodhAdilakSaNena tapasA-anazanAdinA cazabdo'tra samuccayArthoM lupto draSTavyaH, MS | saMyamatapasorgrahaNaM cAnayoH pradhAnamokSAGgatvakhyApanArtha, prAdhAnya ca saMyamasya navakarmAnupAdAnahetutvena tapasazca purANa- IST karmanirjarAhetutvena, bhavati cAbhinavakarmAnupAdAnAt purANakarmakSapaNAca sakalakarmakSayalakSaNo mokSa iti, AtmAnaM | 'bhAvayan' vAsayan 'viharatI'ti tiSThatItyarthaH, tato dhyAnakoSThopagatatayA viharaNAdanantaraM, 'Na'miti vAkyAlaGkAre, 11'se' iti prastutaparAmarzArthaH, anena gatArthatve yatpunarbhagavAn gautama ityupAdAnaM tatpunaH punarupAta pApApanodakaM bhaga-118 vato gautamasya nAmeti sugRhItanAmadheyatvamAha, 'jAyasahe' ityAdi, jAtazraddhAdivizeSaNaH sannuttiSThatIti yogaH, tatra jAtA-pravRttA zraddhA-icchA vakSyamANArthatattvajJAnaM prati yasya sa tathA, tathA jAtaH saMzayo yasya sa tathA, saMzayo nAmA|| navadhAritArtha jJAnaM, sa caiva-tIrthAntarIyairjambUdvIpavaktavyatA'nyathA'myathopadizyate tataH kiM tatvamiti saMzayaH, tathA acc. Beceaeses Sanelemsin indrabhUti gautamasya varNanaM- mUlaM evaM paribhASA sahitaM ~43~
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [2-3] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: seeeeesea prata sUtrAMka [2,3] dIpa jAtaM kutUhalaM yasya sa tathA, jAtautsukya ityarthaH, kathamenAM jambUdvIpavaktavyatAM sarvajJo bhagavAn prajJApayiSyatIti, tathA utpannA-pAgabhUtA satI bhUtA zraddhA yasyAsau, atha jAtazraddha ityetAvadevAstu kimarthamutpannazraddha ityabhidhIyate !, // pravRttabaddhatvenaivotpannazraddhatvasya labdhatvAt , na hyanutpannA zraddhA pravartate iti, atrocyate, hetutvapradarzanArtha, hetutvama-11 darzanaM ca ucitabheva, vAkyAlakAratvAttasya, yathAhuH-"pravRttadIpAmapravRttabhAskarAM, prakAzacandrAM bubudhe vibhAvarIm / " || iha yadyapi pravRttadIpatvAdevApravRttabhAskaratvamavagataM tathApyapravRttabhAskaratvaM pravRttadIpatvAderhetutayopanyastamiti samyak // || tathA 'uppaNNasaMsaye uppaNNakouhale' iti prAgvat , tathA 'saMjAyasahe'ityAdipadapadaM prAgvat, navaramiha saMzabdaH prakapAdivacano veditavyaH, anye tvAH-jAtazraddhatvAdyapekSayotpannazraddhatvAdayaH samAnArthA vivakSitArthasya prakarSapratipAdanAya haiM stutimukhena granthakRtotAH, na caivaM punaruktadoSaH, yadAha-"vakA harSabhayAdibhirAkSiptamanAH stuvaMstathA nindan / yatpa-| damasakRd jUte tatpunaruktaM na doSAya ||1||"iti, utthAnamutthA-Urdhva varNanaM tayA uttiSThati-udo bhavati, Uddeti pAThA-18 ntaram , iha 'uDheI'tyukte kriyArambhamAtramapi pratIyate yathA vaktumuttiSThata iti tatastadvyavacchedArthamuktamutthayeti, upAga-18 cchatItyuttarakriyApekSayA utthAnakriyAyAH pUrvakAlatAbhidhAnAyotthAyeti ktvApratyayena nirdizati, yadyapi dvayoH kriyayoH | pUrvottaranirdezAbhyAM pUrvakAla AkSepalabhya eva tathApi bhuJjAno prajati ityAdau dvayoH kriyayoyauMgapadyadarzanAdAnantaryasUcanArthamitthamupanyAsaH, utthAnakriyAsadhyapekSatvAdupAgamanakriyAyA iti, tathA prAkRtazailIvazAdavyayatvAdvA 'yene ti | anukrama [2,3] secreatesea indrabhUti gautamasya varNanaM- mUlaM evaM paribhASA sahitaM ~44
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ---------- mUlaM [2-3] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [2,3] dIpa anukrama [2,3] zrIjamya- yasminnityarthe draSTavyaM, yasmizeva digbhAge zramaNo bhagavAna mahAvIro varcate 'teNeveti tasminneva digbhAge pAgacchati, gautamavarNana dvIpazA-18 iha vartamAnakAlanirdezastarakAlApekSayA upAgamanakriyAyA vartamAnatvAt, paramArthatastUpAgatayAniti draSTavya, upAgamya ca zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM karmatA''pannaM vikRtva:-cIna vArAn 'AdakSiNapradakSiNaM karoti' AdakSiNAd-dakSiNa-18 yA vRttiH tAdArabhya pradakSiNaH-parito bhrAmyato dakSiNa eva AdakSiNapradakSiNastaM karoti, kRtvA bandate-vAcA stauti namaspati-18 // 17 // kAyena maNamati, vanditvA namasthitvA ca naivAtyAsanna:-atinikaTo'vagrahaparihArAt , athavA nAtyAsane khAye varcamAna 8 iti gamyaM, tathA naivAtidUre-ativiprakRSTe'naucityaparihArAt , athavA nAtidUre sthAne vartata iti gamyaM, 'zuzrUSan | bhagavadvacanAni zrotumicchan abhi-bhagavantaM lakSIkRtya mukhamasyetyabhimukhaH vinayena prakRSTaH-pradhAno lalATataTaghaTilatve-181 8 nAJjaliH-saMyutahastamudrAvizeSaH kRto-vihito yena sa prAJjalikRtaH, AhitAiyAderAkRtigaNatayA kRtazabdasya parani-18 pAtaH, 'paryupAsInA' sevamAnaH, anena vizeSaNakadambakena ca avaNavidhidarzitaH, yadAha-"niMdAvigahAparivajipahiM | guttehiM paMjaliuDehiM / bhattibahumANapurva uvauttehiM suNeyacaM // 1 // " evaM' vakSyamANaprakAreNAvAdIt-jambUdvIpavaktavya-18 tAviSayaM praznamuktavAn , jambUdvIpaprajJaptimAtRkArUpacatuHprazrI hRdayAbhisaMhitAM bhagavatpurato vAgyogena prkttiickaare-12||17|| tyAzayaH / nanu gautamo'pi caturdazapUrvadhArI sarvAkSarasannipAtI sambhinnazrotAH sakalaprajJApanIyabhAvaparijJAnakuzalaH sUtra parivarjita nidrAvika tiH kRtaprAbalipuTaiH / makkibahumAnapUrvavapayukai zrotavyam // 1 // tee indrabhUti gautamasya varNanaM- mUlaM evaM paribhASA sahitaM ~45
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ---------- mUlaM [2-3] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [2,3] dIpa 18| tazva pravacanasya praNetA sarvajJadezIya eva, uktaM ca-"saMkhAIevi bhave sAhai jaM vA paro ra pucchijjA nabaNaM aNA isesI viyANaI esa chaumattho // 1 // " iti kathaM tasya saMzayasambhavaH ? tadabhAvAca kathaM pRcchatIti !, ucyate, yadyapi / bhagavAn gautamo yathoktaguNaviziSTastathApi tasyAdyApi chadmasthatvAt kadAcidanAmogo'pijAyate, yata uktam-"na hi nAmAnAbhogazchadmasthasyeha kasyacinnAsti / jJAnAvaraNIyaM hi jJAnAvaraNaprakRti karma // 1 // " tato'nAmogasambhavAdupapacate bhagavato gautamasyApi saMzayaH, na caitadanArpa, yaduktamupAsakadazAsu AnandazramaNopAsakAvadhinirNayaviSaye-"teNaM bhaMte / kiM ANaMdeNaM samaNovAsaeNaM tassa ThANassa AloiyavaM jAva paDikamiyara sadAhu mae, sao NaM goamAi samaNe | bhagavaM mahAvIre evaM bayAsI-gojamA turma ghevaNaM tassa ThANassa AloyAhi jAva paDikamAhi, ANaMdaM ca samaNovAsayaM| / payamaI khAmehi, tae Na samaNe bhagavaM goame samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMsie ebhamAI viNaeNaM pahisuNai 2 tA tassa ThANassa Alopai jAva paDikkamai, ANaMdaM ca samaNovAsayaM eamaha khAmeitti, athavA bhagavAnapagatasaMzayo'pi svakIyabodhasaMvAdArthamajJalokabodhanArtha ziSyANAM vA svavacasi pratyayotpAdanArtha pRcchati, athavA itthameva sUtraracanAka-18 lpa iti na kshcidvirodhH| kimukavAnityAha-'kahiNaM' itika-kasmin deze, bhaMtesi gurorAmantraNaM, aba ekAro mAga-121 dhabhASAprabhavaH tatakSa he bhadanta ! he sukhklyaannsvruup| 'bhaduG sukhakalyANayo'riti bacanAt prAkRtalyA vA bhava saMkhyAtItAnapi bhavAn kathayati yadA parasma purot / na bAgatizayI vijAnIyAt eSa sagasthaH // 1 // 092awaaasaso900 Do900000000000028929 anukrama [2,3] anESI ~46~
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ---------- mUlaM [2-3] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [2,3] 202839092000 dIpa anukrama [23] zrIjamba- sva-saMsArasya bhayasya vA-bhIterantahetutvAt bhavAnto bhayAnto vA tasyAmantraNaM he bhavAnta ! bhayAnta ! vA prAgvarNitA-1 vakSaskAre dvIpazA- nvarthako jambUdvIpo nAma dvIpo varcata iti zeSaH, anena jambUdvIpasya sthAna pRSTa 1, tathA bhadanta! kiMpramANo mahA- mA nticandrI K sthAnAdiH nAlayaH-Azrayo vyApyakSetrarUpo yasya sa tathA, kiyatpramANamasya mahattvamityarthaH, etena pramANa pRSTaM 2, atha bhadanta | yA vRttiH kiM saMsthAnaM yasya sa tathA, etena saMsthAna pRSTaM 3, tathA bhadanta ! AkArabhAvaH-svarUpavizeSaH kasyAkArabhAvasya pratya-1 vatAro yasya sa kimAkArabhAvapratyavatAraH, bahulagrahaNAdvaiyadhikaraNye'pi samAsaH, yadvA AkArazca-svarUpa bhAvAzca-ja18|gatIvarSavarSadharAdhAstadgatapadArthA AkArabhAvAsteSAM pratyavatAra:-avataraNaM AvirbhAva itiyAvat AkArabhAvapratyavatAraH18 kAkIdRg AkArabhAvapratyavatAro yasmin sa tathA, anena jambUdvIpasvarUpaM tadgatapadArthAzca pRSTAH 4, iti indrabhUtinA| praznacatuSTaye kRte prativacaHzravaNasotsAhatAkaraNArtha jagatpasiddhagotrAbhidhAnena tamAmantrya nirvacanacatuSTayIM bhagavAnAha-13 gautametyatra dIrghatvamAmantraNaprabhavaM tena he gautama! 'ayaM yatra vayaM vasAmA, anena samayakSetrabahirvartinAmasoyAnAM || jambUdvIpAnAM vyavacchedaH, jambUdvIpo nAma dvIpaH, kathambhUta ityAha-'sarvadvIpAnAM' dhAtakIkhaNDAdInAM 'sarvasamudrANAM' lavaNodAdInAM sarvAtmanA-sAmastyena abhyantaraH sakalatiryaglokamadhyavattI sarvAbhyantara eva sarvAbhyantarakaH svArthe kama // 18 // tyayaH, abhyantaramAtra dhAtakIkhaNDe'pi puSkaravaradvIpApekSayA'sti ataH sarvazabdopAdAnamiti, anena jambUdvIpasthAva-|| | sthAnamuktaM 1, tathA sarvebhyo'pi-zeSadvIpasamudrebhyaH kSullako-laghuH, tathAhi-sarve lavaNAdayaH samudrAH dhAtakIkhaNDAdayazca Jaesettesesecretsee 0 000000raep jambUdvIpasya sthAnAdiH ~47
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [2-3] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [2,3] dIpa anukrama [2,3] dIpA jambUdvIpAdArabhya dviguNaraviSkambhAyAmaparidhayaH, tataH zeSadvIpasamudrApekSayA'yaM laghuriti, dIrghatvaM prAkRtatvAt, anena sAmAnyataH pramANamabhihitaM, vizeSatastvAyAmAdigataM pramANamane vakSyati, atra vizeSapramANamavasaraprAptamapi yannokaM tatsUtrakArANAM vicitrA pravRttiriti, tathA vRttaH, sa ca zupiravRtto'pi syAd ata Aha-'tailApUpasaMsthAnasaM-15 |sthitaH' tailena pako'pUpastailApUpaH, tailena hi pakko'pUpaH prAyaH paripUrNavRtto bhavati na ghRtapakka iti tailavizeSaNaM, tasyeva | yatsaMsthAnaM tena saMsthitaH, atra tailAditvAllakArasya dvitvaM, tathA vRtto rathacakrabAlasaMsthAnasaMsthitaH, rathasya-avayave | samudAyopacArAt rathAGgasya cakrasya cakravAlaM-maNDalaM tasyeva saMsthAnena saMsthitaH, athavA cakavAlaM-maNDalaM maNDalatva-11 dharmayogAca rathacakramapi rathacakravAlaM zeSa prAgvat, evaM vRttaH 'puSkarakarNikAsaMsthAnasaMsthitaH' puSkarakarNikA-panavI-110 jakozaH kamalamadhyabhAga itiyAvata , vRttaH paripUrNacandrasaMsthAnasaMsthitaH prAgvat padadvayaM bhAvanIrya, ekeneva caritArthaMka-18 Itve'pi nAnAdezajavineyAnAM kSayopazamavaicitryAt kasyacit kiJcidvodhakamityupamApadanAnAtvaM, ata eva pratyupamApadaM | yojyamAnatvAt vRttapadasya na paunaruktyazaGkama'pi, etena saMsthAnamuktaM 3 / atha sAmAnyataH prAguktaM pramANaM vizeSato nirvaktumAha-eka yojanazatasahasra, pramANAGgalaniSpannaM yojanalakSamityarthaH AyAmaviSkambhena' atra ca samAhAradvanda-18 ra stena klIve ekavadbhAvaH, AyAmaviSkambhAbhyAmityarthaH, atrAha paraH-jambUdvIpasya yojanalakSaM pramANamuktaM tacca pUrvapa|zcimayorjagatImUlaviSkambhasatkadvAdazadvAdazayojanakSepe caturvizatyadhikaM bhavati, tathA(ca) yathokaM mAna virudhyata iti, pawaragand982000 0092892 jambUdvIpasya sthAnAdiH ~48~
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [2-3] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [2,3] dIpa anukrama [23] zrIjambU- ma, jambUdvIpajagatIviSkambhena sahava lakSaM pUraNIyaM, lavaNasamudrajagatIviSkambhena savaNasamudralakSavayaM, paSamanyeSvapi 1 vakSaskAre dvIpazA- dvIpasamudreSu, anyathA samudramAnAjagatImAnasya pRthagbhaNane manuSyakSetraparidhiratirikaH syAt, sahi pazcacatvAriSa-18 jAmbUdvInticandrI-1 yA ciH kSapramANakSetrApekSayA'bhidhIyate, ayamevAzayaH zrImabhayadevamUribhiH caturthAGgavRttI pazcapaJcAzattame samayAve pAduSkRto-18 pApAmA: ||sIti, tathA zrINi yojanazatasahasrANi poDaza sahasrANi de yojanazate saptarSize-saptaviMzatyadhike trayaH krozA aSTA-18 // 19 // ziM-aSTAviMzatyadhikaM dhanuHzataM trayodazAGgulAni aAGgulaJca kiJcidvizeSAdhikamityetAvAm parikSepeNa-paricinA ! || majJaptaH / atra saptaviMzamaSTAviMzamityAdikAH zabdAH 'adhikaM tasaMkhyamasmin zatasahane zatizadazAntAthA " iti / sUtreNa apratyaye (zrIsiddha07-1-154 ) saptaviMzatyadhikamaSTAviMzatyadhikamityarthaH paridhyAnayanopAyastvayaM cUrNikA-18 roka:-"vikvaMbhavaggadahaguNakaraNI vaTTarasa pariro hoi| vikhaMbhapAyaguNio parirao tassa gaNiyapayaM ||1||"atr 5|| vyAkhyA-jambUdvIpasya viSkambho-pyAsaH, sthApanA yathA 100000, sadvargaH kriyate tadguNo varga' iti vacanAlakSa loNa || | guNyate, jAtaM 10000000000, sa ca dazaguNaH kriyate, zUnyAni 11, tadanu 'karaNI'ti vargamUlamAnIyate, sathAhi'viSamAtpadatastyaktvA varga sthAnacyutena mUlena / dviguNena bhajeccheSaM labdhaM vinivezayet pakyAm // 1 // tadvarga saMzo- // 19 // dhya dviguNIkurvIta pUrvavallabdham / utsArya tato vibhajecche dviguNIkRtaM dalayet // 2 // " ityanena karaNenAnIte varga-1 mUle jAto'dhastanacchedarAziH 632447, atra saptakarUpo'ntyo'ko na dviguNIkRta iti tarja zeSa sarvamapyakri jambUdvIpasya sthAnAdiH ~49~
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [2-3] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [2,3] dIpa anukrama [2] yate, labdhaM yojanAni 316227, chedarAzizca saptake'pi dviguNIkRte jAtaH 152554, upari zeSAMzAH 484471, ete ca yojanasthAnIyA iti krozAnayanArtha caturbhiguNitAH jAtAH 1937884, chedarAzinA bhAge samdha kozAH 3, SIzeSa 40522, dhanurAnayanAtha dvisahavaguNaM, jAtaM 81044000, chedarAzinA bhAge labdhAni dhapi 128, zeSa | 13189448, paNNavatyaGgulamAnatvAnuSo'GgalAnayanArtha SaNNavatiguNaM, jAtaM 8629258, chedena bhAge labdha aGgulAmi 13, zeSaM 4.7346, atra 'vyAkhyAto vizeSapratipatti'riti myAyAt yavAdikamapyAnIyate, tathAhi-te baGgulAzA aSTabhiryavairaGgasamiti abhirguNyante, jAtAH 3258768 chedaH sa eva labdhAH yayAH 5, tato'pyaSTaguName yUkApAdayaH spuH, tatra cUkA 1, patatsarvamapyokulasya kizcidvizeSAdhikatvakathanena sUtrakAreNApi sAmAnyataH saMgRhItamiti | bobha, gaNitapadaM tatkaraNaM ca sodAharaNamane bhAvayiSyata iti / athAkArabhAvapratyavatAraviSayaka prazna nirSaktumAha se egAe barAmaIe jagaIe sabao samaMtA saMparikkhitte, sA gaM jagaI aTTa joyaNAI uDDU uccatteNaM mUle bArasa joaNAI visaMbheNaM majhe aha joyaNAI visaMmeNaM uri catvAri joSaNAI viksaMbheNaM mUle virichanA maljhe saMkkhitA savari taNuyA gopucchasaMThANasaMThiyA sannavadAmaI acchA sahA laNhA ghaDDhA maTThA jIrayA NimmalA NipaMkA NikakaTacchAyA sappabhA samirIyA sovA pAsAdIyA parisaNimA abhiruvA pahirUvA, sA NaM jagaI egeNaM mahaMcagavaksakaraeNaM savvao samatA saMparikkhittA, se NaM gavakkhakaDae abUjoaNaM gaM ubatteNaM paMca dhaNusayAI vikkhaMbheyaM savaravaNAmae acche jAva paDilave, tIse paM jagaIe I jambUdvIpasya sthAnAdiH, AkAra-jagati AdeH varNanaM ~50~
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- -------- mUlaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjamyU-18| upi bahumajjAdesabhAe etya NaM mahaI egA paumavaravejhyA paNNattA, avajopaNaM ula uccatterNa paMca dhaNusayAI vikkhaMbheNaM jagaIsa- vikSaskAre dvIpazA- miyA parikkhevaNa sabaravaNAmaI acchA jAca paDirUvA / tIse NaM paumavarakheDyAe ayameyArUve paNNAvAse paNNatte, vaMjahA-pairA- vedikAvanticandrI naM .4 mayA NemA evaM jahA jIvAbhigame jAva aho jAva dhuvA NiyayA sAsayA jAva nnicaa|| (sUtra 4) yA vRttiH 'se Na miti, so'nantaroditAyAmaviSkambhaparikSepaparimANo jambUdvIpaH, Namiti pUrvavat , 'ekayA' ekasaMkhyayA // 20 // advitIyayA (vA) 'vajramayyA' bajaratAtmikayA 'jagatyA' jambUdvIpamAkArarUpayA dvIpasamudrasImAkAriNyA mahAnagara-2 prAkArakalpayA sarvato dikSu samantAdvidikSu samparikSipta:-samyagveSTitaH, prAkRtatvAddIrghatvaM vajazabdasya, sA jagatI aSTa yojanAnyUoccatvena, vastuno hyanekadhoccatvaM UrddhasthitasyaikaM aparaM tiryasthitasya anyad guNonnatirUpaM, tatretarApohenoIsthitasya yaduzcatvaM tadUrvoccatvamityAgame rUDhamiti, atrAnusvAraH prAkRtatvAt , mUle dvAdaza yojanAni viSkambhena madhye'STau upari catvAri, ata eva mUle viSkambhamadhikRtya vistIrNA madhye sajitA tribhAgonatvAt upari tanukA mUlApekSayA tribhAgamAtravistArabhAvAt, etadevopamayA prakaTayati-gopucchantyeva saMsthAnaM tena saMsthitA, jIkRtagopucchAkAreti bhAvaH, sarvAtmanA-sAmastyena vajramayI-vajraratnAmikA, dIrghatvaM ca prAkRtazailIpabhavaM, 'acchA' AkAza- IN // 20 // sphaTikavadatisvacchA 'sahA' zlakSNA zlakSNapudgalaskandhaniSpannA zlakSNadalaniSpannapaTavat , 'lahA' masUNA puMTitapaTa-II vat, 'ghaTTA' vRSTA iva ghRSTA kharazANayA pASANapratimAvat , tathA mRSTA iva mRSTA sukumArazANayA pASANapratimAvat, Recsesese M seoe AkAra-jagati AdeH varNanaM ~51~
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ -------- mUlaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka 4 yA 'nIrajA' sahajarajorahitA, tathA 'nirmalA' AgantukamalarahitA, tathA niSpakkA' kalaGkavikalA kaImarahitA vA, tathA niSkankaTA-niSkavacA nirAvaraNA chAyA-dItiryasyAH sA tathA, saprabhA-svarUpataH prabhAvatI athavA khena AtmanA prabhAti-zobhate prakAzate veti svapramA, tathA samarIcikA-sakiraNA vastustomaprakAzakarI ityarthaH, tathA 18 prasAdAya-manaHprasattaye hitA tatkAritvAt prAsAdIyA manaHmahAdakAriNIti bhAvaH, tathA 'darzanIyA' darzanayogyA yAM pazyatazcakSuSI zramaM na gacchata iti, tathA 'abhiruvA' ami-sarveSAM draSTuNAM manaHprasAdAnukUlatayA abhimukhaM rUpaM ysyaaH| sA, atyantakamanIyA iti bhAvaH, ata eva prativiziSTam-asAdhAraNaM rUpaM yasyAH sA pratirUpA, athavA pratikSaNaM navaM navamiva rUpaM yasyAH sA tathA, atha atra sUtre'nukto'pi vAcayitaNAmadhikArthajijJApayiSayA jagatyA iSTasthAne vistArAnayanopAyaH pradaryate, tatra mUle madhye upari ca viSkambhaparimANaM sAkSAdeva sUtre ubhyate, apAntarAle upariSTAdadhogamane'yamupAya:-jagatIzikharAdadho yAvaduttIrNa tasminnekena bhakte sati yalabdhaM taccaturbhiryutamiSTasthAne vistAraH, | tathAhi-uparitanabhAgAdyojanamekaM gavyUtAdhikamavatIrNa tato'sya rAzeH ekena bhAge hute labdhamekaM yojanaM gavyUtA dhikaM, tacca yojanacatuSkayutaM kriyate, jAtAni paJca yojanAni ganyUtAdhikAni, etAvAMstatra pradeze viSkambhaH, evaM // sarvatra bhAvyaM, sampati mUlAdUrddhagamane vistArAnayanopAyaH-mUlAdUgamane yAvadUrkha gataM tasyaikena bhAge hate yallabdha tasminmUlavistArAcchodhite yaccheSaM sa tatra yojanAdAvatikrAnte vistAraH, tadyathA-mUlAdutpatya yojanamekaM ganyUtada-8 anukrama AkAra-jagati AdeH varNanaM ~52
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ------- mUlaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: vicandrI zrIjamyAdhika gatastato yojanasya gamyUtadvayAdhikasyaikena bhAge hate yallamdhaM yojanaM ganyUtadayAdhika, etanmUlasambandhiko 91 vakSaskAre bAdazayojanapramANavistArAdapanIyate, svitAni daza yojanAni ganyUtadvayAdhikAni, etAvatpramANaH sArbayojanA-18 vedikAva18|tikrame vistAraH, evaM sarvatrApi bhAvyaM, evaM RSabhakUTajambUzAlmalIvRkSavanagatakUTAnAmiSTavAne vistArAnayanArthamidameva 18 Nana sa. 5 karaNaM bhAvya, adhAsvAM gavAkSakaTakavarNanAyAha-'sA' anantaroditasvarUpA 'jagatI pa'miti prAgvat jagatI ekena mahA-18 gavAkSakaTakena-bahajjAlakasamUhena sarvataH sarvAsu vikSu samantAt sAmastyena saMparikSitA vyAsatvarthaH, sa gavAkSakaTaka8 pocatvenAIyojana dve gacyUte viSkambhena paJca dhanu zatAni, sarvAtmanA rakSamayaH, tathA acchaH, atra yAvatkaraNAt prAgjyAvarNitaM vizeSaNaparva grAhya, iyaza gavAkSazreNilavaNodapArSe jagatIbhittibahumadhyabhAgagatA'vagantacyA, riraM-18 sudevavidyAdharavRndaramaNasthAnaM / atha jagatyuparibhAgavarNanAyAha-'tasyA' yathokasvarUpAyA jagatyA 'upari' aparitane / tale yo bahumadhyadezalakSaNo bhAgaH, bhAgazca pradezalakSaNo'pi khAt tatra ca panavaravedikAyA avasthAmAsambhavaH ato dezagrahaNena mahAn bhAga ityarthaH sa pa caturyojanAtmakajagatyuparitanatalakha madhye paJcadhanu zatAtmaka iti, sUtre ekArAntatA mAgadhabhASAlakSaNAnurodhAt, 'ba' etasmin bahumadhyadezabhAge Namiti prAgvat mahatI ekA patravarave-1 // 21 // | dikA-devabhogabhUmiH prazasA mayA zepekSa tIrthakaraiH, sA ca UoccatvenAIyojana pazca dhanuzatAni viSkambhena jagalyAH | samA-samAmA jagatIsamA saica jagatIsamikA parikSepeNa-parirayeNa, ko'rthaH -jambUdvIpasya sarvato valayAkAreNa vyava-1 AkAra-jagati AdeH varNanaM ~53
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [1], ----------------------- -------- mUlaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka 4 sthitAyA jagatyA yAbaduparitana tala caturyojanavistArAtmakaM tasmAlavaNavizi dezonayojanadvaye tyakte adi baabaan| jagatIparirayastAvAnasyA apIti, sarvarasamayI-sAmastyena ralakhacitA, 'acchA saNDA' ityAdivizeSaNakadambakaM pATha-18 so'rthataba mAgvat // athAvA attidezagarbhavarNakasUtramAha- . za tasyAH panavaraSedhikAyA 'bhaya'miti vakSyamANatayA pratyakSaH sa cocyamAno nyUnAdhiko'pi syAditi etadrUpaH-etadeva rUpa-svarUpaM yasya sa tathA 'varNAvAsoM' varNa:-lAghA yathAvasthitasvarUpakIrtana tasyAvAso-niSAso andhapaddhatirUpo varNa-18 kaniveza ityarthaH, athavA varNavyAso-varNakamanthavistaraH prajJaptaH, tadyathetyupadarzane, 'varAmaya'tyAdi, 'parAmayA nemA ityAdika 'e' miti anena prakAreNa yathA jIvAbhigame panavarayedikAvarSakavistara uktaH (jIvA.3 pra.sa.12. 11) 18thA bodhya iti zeSaH, saca kivasparvanta ityAha-'jAba bhaTThoM' iti, yAvadarthaH pamabaravedikAzamyasyArthanirvacana, sato'pi || kiSatparyanta ityAha-jApa dhuSA NicA sAsayA' iti, punastato'pi kiyatparyamta ityAha-jAva NicA iti,saca samana-1 pATho'yaM-'barAmayA gemA riTAmayA paihANA veruliyAmayA khaMbhA suSaNNamayA phalagA lohiyakSamaImo sUIyo baharAbAI saMdhI NANAmaNimayA kalevaya pANAmaNimayA kalevarasaMghADA jANAmaNimayA rUyA NANAmaNimayA rUpasaghADA aMkAmayA paktA paklabAhAo pa joirasAmayA sAvaMsakabelluyA ya ravayAmaIo paTTiyAgo jAvarUvamaIyo ohADaNIo baha-18 rAmaImo savari chapIo sabasee rayayAmae chApaNe, sANaM paumavaraiyA egamegeNaM hemajAleNaM egamegeNaM knngv-1|| anukrama anthan ~54~
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1],------------------------- -------- mUlaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: dvIpazA zrIjamyU-18 khajAleNaM egamegeNaM khiMkhiNIjAleNaM egamegeNaM ghaNTAjAleNaM egamegeNaM muttAjAleNaM egamegeNaM maNijAleNaM egamegeNaM 1 vadhaskAre kamyagajAleNaM egamegeNaM rayaNajAleNaM egamegeNaM paumajAleNaM sabarayaNAmaeNaM sabao samaMtA saMparikkhitA, te Na jAlA vedikAvanticandrIyA vRttiH taSaNijalaMbUsagA suvaNNapayaragarmaDiyA NANAmaNirayaNahAraddhahArauvasobhiyasamudayA IsimaNNamaNNamasaMpattA puvAvaradA |hiNuttarAgaehiM vAehiM maMdAya maMdAyaM paijamANA eijamANA palaMbamANA palaMbamANA pajhaMjhamANA pakSamANA orAleNaM // 22 // maNuNNeNaM maNahareNaM kaNNamaNaniAikareNaM saddeNaM te paese sabao samaMtA ApUremANA sirIe aIva 2 ubasobhemANA 2 ciiMti / tIse NaM pajamavaraveiyAe tattha tattha dese tahiM tahiM bahave hyasaMghADA gayasaMghADA NarasaMghADA kiMnarasaMghADA kiMpurisasaMghADA mahoragasaMghADA gaMdhavasaMghADA vasahasaMghADA sabarayaNAmayA jAva paDirUvA, evaM paMtIovi vihIovi . mihuNagAivi kA tIse NaM paumavaravezyAe tattha tattha dese tahiM 2 bahuIo paumalayAo nAgaLayAo asogalayAjo caMpagalayAo vaNalayAo bAsaMtIlayAo aimuttalayAo kuMdalayAo sAmalayAmo NicaM kusumiyAo NicaM || mauliyAo NicaM lavaiyAo NicaM thavaiyAo NicaM gulaiyAo NicaM gucchi Ao NicaM jamaliyAo NicaM jua-MS liyAo NicaM viNamiyAo NiccaM paNamiyAo NicaM suvibhattapaDi (piMDa) maMjarivarDisagadharIo NicaM kusumiym-3||22|| uliyalavAyathavaiyagulaiyagucchiyajamaliajualiyaviNamiyapaNamiyasuvibhattapaDi (piMDa) maMjarIvaDiMsagadharIo sabara-191 yaNAmaIo acchA jAva paDirUvA, tIse NaM paumavaraveiyAe tattha tattha dese tahiM 2 bahave akkhayasotthiyA paNNatA 99280000000000000000000 D mjimmitrinymy ~55
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ------- mUlaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka 4 sabarayaNAmayA acchA jAMca paDirUbA, se keNattheNaM bhaMte! evaM buccai-paumavarayezyA (2), goyamA ! paumavaraveiyAe satya tattha dese tahiM tahiM veDyAsu veDyAvAhAsu veDyApuDaMtaresu khaMbhesu khaMbhavAhAsu khaMbhasIsesu khaMbhapuDhaMtaresu sUIsu 2 // sUimuhesu sUIphalaesu sUIpuDaMtaresu pakkhesu pakkhabAhAsu bahUI uppalAI paumAI kumuyAI subhagAI sogaMdhiyAI | paoNDarIyAI (mahApoMDarIyAI) sayavattAI sahassavattAI sabarayaNAmayAI acchAI jAva paDirUvAI mahAvAsikachattasamANAI 1 paNNattAI samaNAuso!, se eeNaTeNaM goamA! evaM buccara-paumavaraveiyA 2, aduttaraM ca gaM goamA! paumavaraveiyA | sAsae NAmadheje paNNatte / pacamavaraveiyA NaM bhaMte / kiM sAsayA asAsayA, goamA! sia sAsayA sia asAsayA, (se keNaDeNaM01,) gomA davaDayAe sAsayA vaNNapajjavehiM gadhapajjavehiM rasapajavehiM phAsapajavehiM asAsayA, se teNaDheNaM |evaM vuccai-siya sAsayA siya asAsayA / paumavaravejhyA gaMbhaMte! kAlao kevaciraM hoi, goamA! Na kayAi NAsI paNa kayAi Na bhavai Na kayAi Na bhavissai bhuviM ca bhavaI ya bhavissai ya dhuvA NiyayA sAsayA akkhayA avayA ava-|| 18| dviA NicA" iti, atra vyAkhyA-anantarokkAyAH padmavaravedikAyAH vajramavA-vajarakamayA nemA, nemA nAma bhUmi-| 18 bhAgAdUI niSkAmantaH pradezAH, vanazabdasya dIrghatvaM prAkRtatvAt , evamanyatrApi draSTavyaM, tathA riSTharatnamayAni pratiSThA |nAni-mUlapAdAH, tathA vaiDUryaratamayAH stambhAH, suvarNarUpyamayAni phalakAni-padmavarayedikAGgabhUtAni, lohitaakssrt-||8|| // 4 // mayyaH sUcaya:-phalakadvayasthirasambandhakAripAdukAsthAnIyAH, vajramayAH sandhayaH-sandhimelAH phalakAnAM, kimukkaM bhv-||4|| Dectstoecemesesecaceaeekana anukrama 032002020302929202 Sanelem ~56
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjam- ti!-aralApUritAH phalakAnAM sandhayaH, nAnAmaNimayAni kalevarANi-manuSyazarIrANi, savA nAnAmaniyA kA vakSaskAre dvIpazA-18 zA- barasavATA:-manuSyazarIrayugmAni, sahATazabdo yugmavAcI yathA sAdhusaGghATa iti, gAnAmaNimayAni rUpAvi-hasvAdikAra nticandrI varNanaM ma.4 18dInAM rUpakANi, rUpasATA api savaica, sAni kAnicicchomArtha kAniciddhinodArtha kAniciva ragdopavivAraNArtha yA ciH yathA rAjadvArAdiSu hastyAdirUpANi kampamAnalambakUrcakacUddharUpANi ca kriyante, sadA'tra phalakeSu rasamayAbi samtI-18 // 23 // tyarthaH, ako-rasavizeSastanmayAH pakSA:-tadekadezAH pakSabAhavo'pi tadekadezabhUtA evAGamayA, jyotIrasaM nAma rakheM 18|tanmayA vaMzA-mahAnta:, pRSThavaMzA madhyavalakArasyarthaH, mahatA pRSThavaMzAmAmubhavatatiryaka sthApyamAnA baMzAH kaavelukaani| pratItAni, aba dvitIyavaMzazabdAdvibhaktilopaH mAkRtatvAt , akramaprAptAmAmapi kavelukAnAM pRthvazIrvakIya maha18 yadekatra vizeSaNe bojanaM tatra jyotIrasaramamavatvaM heturiti, rajatamayyaH paTTikA:-vaMzAnAmupari kambAkhAnIyAH, jAtarUpa-suvarNavizeSastanmayyaH avaghATimyaH-AcchAdanahetukamboparisthApyamAnamahApramANakilicasthAnIyAH, vaz2amayya: avaghATinInAmupari pugchanyo-niviDatarAcchAdamahesulakSaNataratRNavizeSasthAnIyAH, sarvavetaM rajatama pujchanInAmupari kavelukAnAmadha AcchAdana, sA pAvaravedikA ekaikena kiGkiNIjAlena kiGkiNyA-zupaNTikA ekaikena ghaNTA- // 23 // jAlena-kiGkiNyapekSayA kinimmahatyo ghaNTA bakaikena mukkAjAlena-muktAphalamayena dAmasamUhena ekaikeja maNijAlenamaNimayena dAmasamUhena ekaikana 'kamakajAlena' kanaka-pIsarUpaH suvarNavizeSastanmayena dAmasamUhama ekaikena rakSA daravara ~57
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ------- mUlaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka 4 rarararararararabya lena-rasamathadAmasamUhena, aba sthalajAtA maNatho jakhajAsAni rakSAnIti rakamaNyormeMdA, ekaiphena sarvarasamayapadmAtmAkana dAmasamUhena, sarvataH samantAditi prAgvat, saMparikSikSA, etAni dAmarUpANi hemajAlAdIni jAlAni lambamAnAni veditavyAni, sathA ca Aha-te NaM jAlA' iti, atra puMstvanirdezaH prAkRtatvAttena tAni jAlAni sapanIyam-Arake suvarNa sammayo lambasago-dAnAmanimabhAge maNDanavizeSo yeSAM tAni tathA, pArvataH sAmastyena suvarNasya pratarakeNapatreNa maNDitAmi, antarA antarA lambamAnahemapatrakAlaGkatAni, tathA mAnArUpANI-jAtibhedenAnekaprakArANAM maNInAM rasAnAM ca ye vicitravarNA hArA-aSTAdazasarikA arddhahArA-navasarikAstarupazobhitaHsamudAyo veSAMtAni tathA, ISatmayAk anyo'jya-parasparamasampAptAni-asaMlagnAni pUrvAparadakSiNottarAgasAtairmandArtha bhandApamiti-manda mandaM ejya-N mAnAni-kampyamAnAni "mRzAbhIkSNyAvicchede dviH prAkkamabAde" (zrIsi07-4-73) risthavicchede dvirSacanaM kyA | pacati pacatItyatra, evamuttaratrApi, ISatkampanavazAt prakarSata itastato manAkcalanena lambamAnAni 2, tataH paraspara | samparkavazataH 'pajhaMjhamANA pajhaMjhamANA' iti zabdAyamAnAni 2, udAreNa-sphAreNa zabdeneti yogaH, saba sphAra-IST | zabdo manaHpratikalo'pi bhavati tata Aha-manojJena' mano'nakalena, saca manonukUlatvaM lezato'pi khAdata Aha-18 'manohareNa' manAMsi zrotAM harati-Atmavasa nayatIti manoharo, lihAderAkRtigaNavAdamasyayaH tena, sadapi mano-18 haratvaM kuta ityAha-'karNamanonivRtikaraNa' "nimittakAraNahetuSu sarvAsA vimakInAM prAyo darzana miti vacanAt hetI, Mateseaerateekaraetest anukrama ~58~
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ -------- mUlaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjamyUjIpazA nticandrIyA vRttiH // 24 // tRtIyA, tato'yamarthaH-pratizrota karNayormanasazca nivRtikaraH-mukhotpAdakastato. manoharastena itthaMbhUtena zabdena tAn / 1 vakSaskAre pratyAsannAn pradezAn sarvataH samantAt ApUrayanti 2 zatapratyayAntasya zAvidaM rUpam ata eva 'zriyA' zobhayA / vaidikAvaatIva 2 upazobhamAnAni 2 tiSThanti / punarasyAM yadasti tadupadarzayati-tasyAH padmaparavevikAyAH 'tatra tatra deze | tahiM tahiM' iti tasyaiva dezasya tatra tatra ekadeze, etAvatA kimukkaM bhavati yatra deze ekastatrAnye'pi vidyanta iti, bahavo hayasakATA api vAcyAH, ete ca sarve sarvAtmanA ratnamayAH acchA yAvat pratirUpA ityAdi sarva prAgvat, ete ca sarve'pi hayasaGghATAdayaH saGghATAH puSpAvakIrNakA ukkAH, sampratyeSAmeva hayAdInAM paGkavAdipratipAdanArthamAhaevaM'miti, yathA'mISAM hayAdInAmaSTAnAM savATA uktAstathA paGkayo'pi vIthyo'pi mithunakAni ca vAcyAni, tAni caivam-'tIse NaM paumavaravezyAe tattha tattha dese tahiM 2 ba(Ao hayapatIo gayapaMtIo' ityAdi, navarame-18 kasyAM dizi yA zreNiH sA pakirabhidhIyate, ubhayorapi pArzvayorekaikazreNibhAvena yat zreNidvayaM sA vIthI, ete ca / vIthIpatisaGghATA hayAdInAM puruSANAmukkAH, sAmpratameteSAmeva hayAdInAM strIpuruSayugmapratipAdanArtha 'mihuNAI' ityukaM, ukenaiva prakAreNa hayAdInAM mithunakAni-strIpuruSayugmarUpANi vAcyAni, yathA 'tattha tattha dese tahiM tarhi baDUiM| iyamihuNAI' ityAdi / 'tIse Na' mityAdi, tasyAH-padmavaravedikAyAH 'tatra tatra deze tahiM tahiM' iti tasyaiva dezasya tatra tatra ekadeze atrApi 'tattha tattha dese tahiM tahiM' iti vadatA yatraikA latA tavAnyA api bahuco latAH santIti atrAt padmavaravedikAyA: varNanaM Arabhyate ~59~
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ ------- mUlaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka 4 pratipAditaM draSTavyaM, bahUyaH padmalatA:-pagrinyaH nAgalatAH-nAgA damavizeSAsta evaM latAstiryakazAkhAprasarAbhAvAt / nAgalatAH, evamazokalatAH campakalatAH 'vaNalatA' vaNA-taruvizeSA vAsantikAlatAH atimuktalatAH kundalatAH | zyAmalatAH, kathaMbhUtA etA ityAha-'nityaM sarvakAlaM SaTsvapi RtuSvityarthaH 'kusumitAH' kusumAni sajAtAnyAsthiti kusumitAH, tArakAdidarzanAditapratyayaH, evaM nityaM mukulitAH mukulAni nAma-kuDmalAni kalikA ityarthaH, tathA nityaM / | lavakitAH lava eva lavakaH svArthe kaH pratyayaH sa sajAta Asviti lavakitAH, saJjAtapallavalavA ityarthaH, tathA nityaM stavakitA:-saJjAtapuSpastavakAH, tathA nityaM gulmitAH-saJjAtagulmakAH, gulmakaM ca latAsamUhA, tathA nityaM gucchitA:-sajAtagucchAH, gucchazca patrasamUhaH, yadyapi ca puSpastabakayorabhedo nAmakoze'dhItastathA'pyatra puSpapatrakRto vizeSo jJeyaH, nityaM yamalitAH, yamalaM nAma samAnajAtIyayorlatayoyugmaM tatsaJjAtamAkhiti yama|litAH, nityaM yugalitAH, yugala-sajAtIyavijAtIyayolatayordvandvaM, tathA nityaM vinamitA nityaM phalapuSpAdibhAreNa 1. vizeSeNa namitA-nIcairbhAvaM prApitAH, tathA nityaM praNamitA:-tenaiva namayitumArabdhAH, prazabdasyAdikamArthatvAt, anyathA pUrvavizeSaNAdabhedaH syAt, nityaM suvibhaketyAdi, suvibhaktA-suvicchittikaH prativiziSTo maJjarIrUpI yo'vataMsakastaddharA:-taddhAriNyaH aupapAtikAdau tu 'suvibhattapaDi (piMDa) maMjarIvaDiMsagadharAoM' iti pAThastatra suvibhakkA-ativivikAH suniSpannatayA piNyo-lumbyo maJjaryazca pratItAH, zeSaM tathaiva, eSaH sarvo'pi kusumi KeeReserceaekeeperselesedese Receioeesearcentratermers anukrama jIvana ~60~
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], --------------------- -------- mUlaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: ececec ti zrIjamba- tatvAdiko dharma ekaikasyAH 2 latAyA uktaH, sAmprataM kAsAzcillatAnAM sakalakusumitatvAdidharmapratipAdanArthamAha- vakSaskAre dvIpazA- NicaM kusumiya'tti (ityAdi) nitya kusumitamukulitalavakitastavakitagullitagucchitayamalitaMyugalitavinamita- jagatyadhi praNamitasuvibhaktapratimaJjaryavataMsakadharya iti, arthastu prAgvat , etAzca sarvA api latAH kiMrUpA ityAha-sardhAtmanA rasa- kAre, yA vRtti mayyaH, acchA saNhA' ityAdivizeSaNAni prAgvat / atra tIse NamityAdi aksayasotthiyAsUtraM dRzyate, paraM patikA-1 // 25 // reNa na vyAkhyAtamiti na vyAkhyAyate / adhunA padmavaravedikAzabdapravRttinimittaM jijJAsuH pRcchati-sezabdo'thazabdArthaH / || atha 'kenArthena' kena kAraNena bhadanta / evamucyate-padmavaravedikA pAyaravediketi, kimuktaM bhavati !-paparavevike-11 tyevaMrUpasya zabdasya tatra pravRttI kiM nimitsamiti evamukte bhagavAnAha-gautama ! panavaravedikAyAM tatra tatra deze tasyaiva // | dezasya tatra tatra ekadeze vedikAmu-upavezanayogyamasavAraNarUpAsu vedikAbAhAsu-vedikApArveSu veDyApuDhaMtaresu iti-18 |Dhe vedike vedikApuTaM teSAmantarANi teSu, stambheSu sAmAnyataH, stambhavAhAsu-stambhapArtheSu, stambhazIrSeSu (stambhAmabhAgeSu stambhapuTAntareSu)-dvau stambhau stambhapuTaM teSAmantarANi teSu, sUcISu phlksmbndhvighttnaabhaavhetupaadukaasthaaniiyaasu| tAsAmupari iti tAtparyArthaH, sUcImukheSu-yatra pradeze sUcI phalaka bhittvA madhye pravizati tatpratyAsanno dezaH sUcImukhaM // 25 // || teSu, tathA sUcIphalakeSu-sUcIbhiH sambandhitA ye phalakapradezAste'pyupacArAt sUcIphalakAni teSu sUcInAmadha upari / mitra jambUdvIpaprAptisUtrAdazeSu 2 vRttikAreSa-zrImagNIvAbhigamasUtrapatikAreNa pUjyazrImalaya giriNA (jagatIvyAkhyAnAvasare) (nIlA sU. 124-125-126). anthan ~614
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ------- mUlaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka 4 pAca vartamAneSu, tathA sUcIpuTAntareSu dve sUcyo sUcIpuTaM teSAmantareSu, pakSAH pakSavAhA vedikaikadezavizeSAH teSu pani // utpalAni-gaIbhakAni IpakSIlAni vA padmAni-sUryavikAsIni IpalvetAni vA, nalinAni-ISadratAni kumudAni-candravi-19 | kAsIni subhagAni-padmavizeSAH, saugandhikAni-kalhArANi puNDarIkANi-ghetapadmAni tAnyeva mahAnti mahApuNDarIkANi / zatapatrANi-dalazatakalitAni sahasrapatrANi-sahasradalakalitAni etau ca padmavizeSau patrasamAvizeSAt pRthagupAcau, hai| sarvaralamayAni caitAni, acchA ityAdivizeSaNAni prAgvat, mahAnti-mahApramANAni vArpikANi-varSAkAle pAnI4 yarakSaNArtha yAni kRtAni tAni vArSikANi tAni ca tAni chatrANi ca 2 tatsamAnAni prajJaptAni, he zramaNa !-tapaHpravRtta ! he AyuSman !-prazastajIvita !, 'se epaNavaNa mityAdi, tadetenArdhana-ambarthena gautama | pavamucyate-panavaravevikA 18| panavaravediketi, teSu teSu yathoktarUpeSu yathoktarUpANi pAni padmavaravedikAzabdasya pravRttinimittamiti bhAvaH, vyutpa-1 ttizcaivaM-panavarA-padmapradhAnA vedikA pAvaravediketi, athAparaca pravRttinimirca, kintadityAha-padmavaravedikAyAH 8 zAzvataM nAmadheyaM prajJaptamiti, ayamabhiprAya:-prastutapudgalapacayavizeSe padmavaravediketizabdasya niruktinirapekSA'nAdiRIkAlInA rUDhiH pravRttinimittamiti / pacamavaraveiyA Na bhaMte'tti padmavaravedikA zAzvatI utAzAzvatI', "pratyaye DI na vA" (zrIsi08-3-31) ityanena prAkRtasUtreNa DIpratyayasya vaikalpikatvena AcantatayA sUtre nirdezaH, kiM nityA uta8 anityetibhAvaH, bhagavAnAha-gautama! sthAcchAzvatI svAdazAzvatI, kathaJcid nityA kathazcidanityetyarthaH, svAcchabdo Sapaataaoo000000000rsoon anukrama ~62~
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: kAre pacava zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 26 // nipAtaH kathacidityetadarthavAcI, etadeva savizeSa jijJAsuH pRcchati-se keNadveNa'mityAdi, sezabdo'thazabdArthaH saca prazne, kenArthena-kena kAraNena bhadanta! evamucyate-yathA svAcchAzvatI sthAdazAzvatIti, bhagavAnAha-gautama! dravyArthatayA | zAzvatI, tatra dravyaM sarvatrAnvayi sAmAnyamucyate dravati-gacchati tAn tAn paryAyAn vizeSAniti vA dravyamiti | vyutpatteH, dravyamevArtha:-tAvikaH padArthaH pratijJAyAM yasya na tu paryAyAH sa dravyArthaHdravyamAnAstitvapratipAdako nayavizeSaH tadbhAvo dravyArthatA tayA-dravyamAnAstitvapratipAdakanayAbhiprAyeNetiyAvat zAzvatI, dravyArthikanayamataparyAlocanAyAmuktarUpasya padmavaravedikAyA AkArasya sadAbhAvAt , tathA varNaparyAyaiH-kRSNAdibhiH gandhaparyAyaiH-M |surabhyAdibhiH rasaparyAya:-tikAdibhiH sparzaparyAyaiH-kaThinatvAdibhiH azAzvatI-anityA, teSAM varNAdInAM pratikSaNaM |kiyatkAlAnantaraM yA'nyathA anyathA bhavanAt, atAdavasthasya cAnityatvAt , na caivamapi bhinnAdhikaraNe nityatvA| nityatve, dravyaparyAyayorbhedAbhedopagamAt, anyathobhayorapyasattvApatteH, tathAhi-zakyate vaktuM paraparikalpitaM dravyamasat, paryAyavyatiriktatvAt , bAlatvAdiparyAyazUnyavandhyAsutavat, tathA paraparikalpitAH paryAyA asanto, dravyavyatiriktatvAt, vandhyAsutagatavAlavAdiparyAyavat, uktaM ca-"dravyaM paryAyaviyuta, paryAyA drvyvrjitaaH|k kadA kena kiM-18 | rUpA, raTA mAnena kena vA // 1 // " iti kRtaM prasaGgena, se eeNadveNa'mityAyupasaMhAravAkyaM sugama, iha dravyAstikanayavAdI svamatapratiSThApanArthamevamAha-"nAtyantAsata utpAdo nApi sato vidyate vinAzo vaa|" "nAsato vidyate secevestore ~634
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ -------- mUlaM [4] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka 4 pA , nAbhAvo vidyate sataH" iti vacanAt , yau tu dRzyete prativastu utpAdavinAzI tavAvirbhAvatirobhAvamAtra, yathA sarpasya utphaNatvaviphaNatve, tasmAt sarva vastu nityamiti, evaM ca tanmatacintAyAM saMzayaH-kiM ghaTAdivat dravyArthavayA zAzvatI uta sakalakAlamevaMrUpeti / tataH saMzayApanodArtha bhagavantaM bhUyaH pRcchati-'paumavaraveiyA Na'mityAdi, // padmavaravevikA Namiti pUrvavat bhadanta !-paramakalyANayogin kiyacira-kiyantaM kAlaM yAvadbhavati, evaMrUpA kiyanta || kAlamavatiSThate iti, bhagavAnAha-gautama ! na kadAcinnAsIt , sarvadevAsIditibhAvA, anAditvAt , tathA na kadAcinna || |bhavati, sarvadaiva vartamAnakAlacintAyAM bhavatIti bhAvaH, sarvadeva bhAvAta, tathA na kadAcinna bhaviSyati, kintu bhavi-1 vyacintAyAM sarvadeva bhaviSyatIti pratipattavyaM, aparyavasitatvAt , tadevaM kAlatrayacintAyAM nAstitvamatiSedhaM (vidhAya) // sampatyastitvaM pratipAdayati-'bhurvica'ityAdi, abhUcca bhavati ca bhaviSyati ceti, evaM trikAlAvasthAyitvAt bhuvA me vodivat dhruvatvAdeva sadaiva svasvarUpeti niyatA, niyatatvAdeva ca zAzvatI-zazvavanasvabhAvA zAzvatvAdeva ca satatagaGgA-1 | sindhupravAhapravRttAvapi pINDarIka(padma)ida ivAnekapudgalavighaTane'pi tAvanmAtrAnyapunalocaTanasambhavAt akSayAnna vidyate kSayo-yathoktasvarUpAkAraparibhraMzo yasyAH sA akSayatvAdevAvyayA-avyayazabdavAcyA, manAgapi svarUpacalanasya jAtu-| cidayasambhavAtU, avyayatvAdeva svapramANe'vasthitA mAnuSottaraparvatAdvahiH samudravat , evaM svasvapramANe sadAvasthAnena cintyamAnA nityA dharmAstikAyAdivat / aba jagalyA upari pAvaravedikAyAH parato yadasti tadAvedayati seekese.serveeeeerseaserseenese anukrama ~644
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1],--------------------- -------- mUlaM [5] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjamyUdvIpazAvicandrIyA patiH // 27 // taesestaesese taccessontee tIse NaM jagaIe uppiM bAhi paumavaravezyAe patla gaM maI ege vaNasaMDe paNNate, desUNAI do jomaNAI vikvaMbheNaM jagaIsamaepari- 18|1vakSaskAre kkhevaNaM vaNasaMDavaNNao Neyavyo (sUtraM 5) vanapaNDA'tIse 'miti mAgvat , jagatyA upari panavaravedikAyAH bahiH parato yaH pradezastana, etasmin Namiti pUrvavat 181 mahAneko vanakhaNDaH prajJaptA, anekajAtIyAnAmusamAnAM mahIruhANAM samUho vanakhaNDaH, paduktam-"egajAipahiM rukkhehi varNa, aNegajAiehiM uttamehiM rukkhehi vaNasaMDe" iti, sa ca vanakhaNDo dezone kizcidUne he yojane viSkambhato-vistArataH, dezazcAtra sArddhadhanuHzatadvayarUpo'vagantavyaH, tathAhi-caturyojanavistRtaziraskAyA jagatyA bahumadhyabhAge paJcadhanu:-- || zatavyAsA padmavaravedikA, tasyAzca bahibhAge eko vanakhaNDo'parazcAntabhoge, mato jagatImastakavistAro dikAvistA-1 racanu zatapaJcakono'dhIkriyate, tato yathokta mAna labhyata iti, tathA jagatIsama eva jagatIsamakA-jagatItulyaH pari-ra |kSepeNa-parirayeNa, vanakhaNDavarNakaH sarvo'pyatra prathamopAGgagato netanyaH-smRtipathaM prApaNIyaH, sa cAya "kiNhe kiNhobhAse nIle nIlobhAse harie hariobhAse sIe sIobhAse giddhe giddhobhAse tithe tiyobhAse kiNhe kiNhacchAe nIle nIla|cchAe harie hariyacchAe sIe sIacchAe Niddhe NicchAe tithe tivacchAe ghaNakaDiyacchAe ramme mhaamehnnikurNgbhuue.|| // 27 // te gaM pAyavA mUlamaMto kaMdamaMto khaMdhamato tayAmato sAlamaMto pavAlamaMto pattamaMto puSphamato phalamaMto bImamaMto aNupu-18 vimujAvaruilabahabhAvapariNayA egakhaMdhI aNegasAhappasAhaviDimA aNegaNaravAmasuSpasAriyAgejmaghaNaviulabahasaMghA || RE atrAt vanakhaNDasya varNanaM Arabhyate ~65
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1],------------------------- ------- mUlaM [5] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka acchihapattA aviralapattA aghAINapattA aNaIIpattA NiyajaraDhapaMDurapattA NavaharimabhisaMtapattabhAraMpayAragaMbhIradarisaNijjA ughaviNiggayanavataruNapasapallavakomalujjalacalaMtakisalayasukumAlapavAlasobhiyavarakuraggasiharA NicaM kusumiyA | | NicaM mauliA NicaM lavaiyA NicaM thavaiyA NicaM gulaiyA NicaM gucchiyA NicaM jamaliyA NicaM jualiyA nnicN| viNamiyA NicaM paNamiyA NicaM kusumiamaulialavaiathavaigulaiagocchiajamaliajualiaviNamiyapaNamiyasu| vibhattapaDimaMjarivaTiMsayadharA suavarahiNamayaNasalAgakoilakoragabhiMgAragoMDalakajIvaMjIvagaNaMdImuhakavilapiMgalakkhagikAraMDavacakavAyakalahaMsasArasaaNegasauNagaNaviraiasahubaiamahurasaraNAiA surammA saMpiMDiadariyabhamaramahuaripaha-13 karapariLiMtamattachappayAkusumAsabalolamahuragumagutaguMjatadesabhAgA ambhitarapupphaphalA bAhirapasamA puSphehi phalehi || va ucchannapalicchannA jIroayA akaMTayA sAuphalA jANAvihagucchagummamaMDavagasohiyA vicittasuhakejabhUyA pAvipu-18 kkhariNIdIhiyAmunivesiyarammajAlagharagA piMDimanIhArimasugaMdhisuhasurabhimaNaharaM ca mayA gaMdhaDaNi muaMtA suhaseukeubahulA aNegarahajANajuggasibiasaMdamANiApavimoaNA pAsAdIyA jAva paDirUvA" iti (sa0sU03) atra vyAkhyA| iha prAyo madhyame vayasi vartamAnAni patrANi kRSNAni bhavanti, tatastadyogAdvanakhaNDo'pi kRSNaH, na copacAramAtrataH | kRSNa iti vyapadizyate, kintu tathApratibhAsanAt , tathA cAha-kRSNAvabhAsaH, yAvati bhAge kRSNAni patrANi santi 8 tAvati bhAge sa vanakhaNDo'tIva kRSNo'vabhAsate-pratibhAti draSTujanalocanapatha iti kRSNo'vabhAso yasya sa kRSNAvabhAsaH, 200000000000000000000000000 anukrama Sentileon N ~66~
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- -------- mUlaM [5] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjambUdvIpazAnticandrI yA vRttiH // 28 // Reacoccaee tathA pradezAntare nIlapatrayogAdvanakhaNDo'pi nIlA, evaM nIlAvabhAsaH, tathA pradezAntare harito haritAvabhAsakSa, tatra nIlo ||8| vakSaskAre mayUrakaNThavat haritastu zukapicchavat haritAlAbha iti vRddhAH, tathA prAyo dinakarakarANAmapravezAvRkSANAM patrANi zItAni ||8|| vanapaNDAbhavanti tadyogAt vanakhaNDo'pi zItaH, na cAsAvupacAramAtrata ityata Aha-zItAvabhAsa iti, adhovartivyantaradeva- vi0 devInAM tadyogazItavAtasparzataH zIto vanakhaNDo'vabhAsate, tathA ete kRSNanIlaharitavarNA yathAsvaM svasmin 2 svarUpeDa-18|| tyarthamutkaTAH snigdhAH bhaNyante tIvAzca tatastadyogAdvanakhaNDo'pi snigdhastItrazcoktaH, na caitadupacAramAtra kintu pratibhA-1 so'pi, tata uka-snigdhAvabhAsastItrAvabhAsa iti, iha cAvabhAsodhAnto'pi syAdyathA marumarIcikAsu jalAvabhAsastato nAvabhAsamAtropadazyate (rzanena) yathAvasthitaM vastusvarUpamupavarNitaM bhavati kintu tathAsvarUpapratipAdanena tataH kRSNasvA-17 dInAM tathAsvarUpapratipAdanArthamanuvAdapurassaraM vizeSaNAntaramAha-kiNheM ityAdi, kRSNo vanakhaNDaH, kuta ityAha-kRSNacchAyaH, 'nimittakAraNahetuSu sarvAsAM vibhaktInAM prAyo darzana miti vacanAt hetau prathamA, tato'yamarthaH-yasmAt kRSNA / chaayaa-aakaar| sarvAvisaMvAditayA tasyAsti tasmAt kRSNaH, etaduktaM bhavati-sarvAvisaMvAditayA tatra kRSNa AkAra upa-15 labhyate, na ca bhrAntAvabhAsasampAditasattAkaH sarvAvisaMvAdI bhavati, tatastattvavRttyA sa kRSNo nabhrAntAvabhAsamAtravya-15 // 28 // vasthApita iti, evaM nIlo nIlacchAya ityAdyapi bhAvanIya, navaraM zItaHzItacchAya ityatra chAyAzabda AtapapratipakSavastuvAcI draSTavyA, 'paNa'tti iha zarIrasya madhyabhAge kaTistato'nyasyApi madhyabhAgaH kaTiriva kaTirityucyate, kaTitaTamiva || Sanilon ~67~
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ------- mUlaM [5] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka HS kaTitaTa dhanI-anyo'nyazAkhApazAkhAnupravezato nibiDA kaTitaTe-madhyabhAge chAyA yasya(sa)dhanakaTitaTacchAyaH, madhyabhAge 19|| nibiDataracchAya ityarthaH, vAcanAntare 'ghaNakaDiakaDacchAe'tti pAThe tu kaTaH saJjAto'syeti kaTitaH kaTAntareNoparyA-1 |vRta ityarthaH kaTitazcAsau kaTazca kaTitakaTaH, ghanA niviDA kaTitakaTasyevAdhobhUmau chAyA yasya sa dhanakaTitakaTacchAyaH, ata eva ramyo-ramaNIyaH, tathA mahAn-jalabhArAvanataH prAvRTkAlabhAvI yo meghanikurambo-meghasamUhastaM bhUto-guNaiH prApto mahAmeghavRndopama ityarthaH, 'te NaM pAyava'tti yatsambandhI vanakhaNDaste pAdapAH 'mUlamanta ityAdIni daza padAni, 12 tatra mUlAni prabhUtAni dUrAvagADhAni ca santyeSAmiti mUlavantaH, yAni kandasyAdhaH tAni mUlAni tessaamuprivrtinH| |kandAH skandhaH-sthuDaM yato mUlazAkhAH prabhavanti tvak-challI zAlA-zAkhA pravAlA-pallavAGguraH, patrapuSpaphalabIjAni || prasiddhAni, sarvatrAtizAyane kacid bhUmni vA matupU pratyayaH, 'aNupubi'tti AnupUjyoM-mUlAdiparipAvyA suSu jAtA | 18| AnupUrvIsujAtAH rucirAH-snigdhatayA dIpyamAnacchavimantaH tathA vRttabhAvena pariNatA vRttabhAvapariNatAH, kimukta | 18 bhavati -evaM nAma sarvAsu dikSu. vidikSu ca zAkhAdibhiH prasUtA yathA vartulAkRtayo jAtA iti, tataH padatrayasya karmadhArayaH, tathA te pAdapAH pratyekamekaskandhAH, prAkRte cAsya strItvamiti egakkhaMdhI iti sUtrapAThaH, anekAbhiH 18| zAkhAbhiH prazAkhAbhizca madhyabhAge viTapo-vistAro yeSAM te tathA, tathA tiryagvAhudvayamasAraNapramANo cyAmaH anekahA naravyAmaiH-puruSavyAmaH suprasAritairagrAhyaH-ameyo ghano-niviDo vipulo-vistIrNaH skandho yeSAM te tathA, acchidrANi Dasa000000sowse anukrama ~68~
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], --------------------- ------- mUlaM [5] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: jIpacA zrIjamyU || patrANi yeSAM te'cchidrapatrAH, kimuktaM bhavati |-n teSAM patreSu vAtadoSataH kAladoSato vA gaDarikAdirItirUpamAyate 31 vakSaskAre yena teSu chidrANyabhaviSyannityacchidrapatrAH, athavA evaM nAmAnyo'nya zAkhAprazAsAnupravezAt pavANi patrANAmupari vA- nANDa nticandrI vi0 18|| tAni pena manAgaSyantarAlarUpaM chidraM nopalakSyata iti, acchidrapatrAH kuta ityAha-aviralapattA iti, batra hetI prthmaa,18|| yA prati || tato'yamartha:-yato'viralapatrA ataH acchidrapatrAH, aviralapatrA api kuta ityAha-vAIna'tti pAtInAni-bAtopa-18 hatAni vAtena pAtitAnItyarthaH, na pAtInAni avAtInAni patrANi yeSAM te tathA, kimukaM bhavati :- tatra prabalo vAtaH saraparuSo vAti yena patrANi truTitvA bhUmI patanti, tato'yAtInapatratvAdaviralapatrA iti, acchidrapanA ityatra 8 prathamavyAkhyApakSe hetumAha- aNIipattA'iti na vidyate Iti:-gaDarikAdirUpA yeSu tAnyanItIni anautIni patrANi yeSAM te tathA, anItipatratvAcAcchidrapatrAH, tathA ni tAni-apanItAni jaraThAni-purANatvAt karkazAni tata eSa pANDarANi patrANi yeSAM te tathA, ayamAzayaH-yAni vRkSasthAni uktakharUpANi patrANi tAni vAtena niya 2 bhUmI pAtya-RI nse taso'pi ca prAyo nirddhaya nirdhayAnyatrApasAryanta iti, tathA navena-sadyaskena haritena-zukapicchAbhena 'misamta'si bhAsamAnena snigdhatvacA dIpyamAnena patrabhAreNa-dalasaJcayena yo jAto'ndhakArastena gambhIrA-alabdhamadhyabhAgAH samto // || varzanIyAH navaharitamAsamAnapabhabhArAndhakAragambhIradarzanIyA, tathA upavinirgata:-nirantaravinirgatairnavataruNapaSapa lavaistathA komala-manojairujvalaiH zuddhaizcalabhiH parakampamAnaiH kizalayaiH-avasthAvizeSopetaiH pallava vizeSaistathA kumArI Gossroose Snellennius ~69~
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ------- mUlaM [5] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka pravA-pAlavAraiH zobhitAni varAGkarANi-varAGkuropetAni aprazikharANi yeSAM te tathA, iha cAguramavAlayoH kAlaka-18 K|| tAvasthAvizeSAdvizeSo bhASanIya iti, "NicaM kusumiyA ityAdika 'vaDeMsayadharA'ityantaM sUtraM pUrvavad vyAkhyeyaM, tathA zuka-18 carhiNamadanazalAkAkokilakorakabhRGgArakakoNDalakajIvaMjIvakanandImukhakapilapiGgalAkSakakAraNDavacakravAkakalahaMsasArasAkhyAnAmanekeSAM zakunigaNAnA-pakSikulAnAM mithunaiH-strIpuMsayugmaviracitaM zabdozatikaM ca-unnatazabdakaM madhura-IN svaraM ca nAdisaM-lapitaM yeSu te tathA, ata eva suramyA-atimanojJAH, atra zukA:-kIrAH bahiNA-mayUrAH madanazalA-IN kAH sArikAH kokila cakravAkakalahaMsasArasAH pratItAH, zeSAstu jIvavizeSAH lokato'vaseyAH, saMpiMDitA-ekatra piNDIS bhUtA haptA-madonmattatayA dadhmiAtA bhramaramadhukarINAM pahakarA:-saMghAtAH yatra te tathA, tathA parilIyamAnA-anyata AgatyAgatyAzrayanto mattAH SaTpadAH kusumAsavalolA:-kiMjalkapAnalampaTA madhuraM gumagumAyamAnA guJjantaba-zabdaI|| vizeSa vidadhAnA dezabhAgeSu yeSAM te tathA, gamakatvAdevamapi samAsaH, tato bhUyaH pUrvapadena saha vizeSaNasamAsaH, tathA|| abhyantarANi-antarvacIni puSpaphalAni yeSAM te tathA tathA bahiH patraH channA-vyAptA, tathA patraizca puSpaizca channa-1ST paricchannA-ekArthikazabdadvayopAdAnAt atyantamAcchAditAH, tathA nIrogakA-rogavarjitA vRkSacikitsAzAstreSu yeSAM pratikriyA teH rogaiH svata eSa virahitA ityarthaH, tathA'kaNTakAH na teSu madhye badayodayaH santItibhAvaH, tathA svAdUni phalAni yeSAM te svAduphalAH, nigdhaphalA ityapi kacit, nAnAvidhairguccha:-vRntAkIprabhRtibhirgulmaiH-navamAlikAdibhi anukrama RA ~70
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ ------- mUlaM [5] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: AAAA A A . . vana . dvIpazA- // 30 // Sassass maNDapakaiH-drAkSAmaNDapakaiH zobhitAH uktarUpairgucchAdibhistaM saMzritA ityarthaH, tathA 'vicittasuhakeubhUyA'iti vici-18 1vakSaskAre bAna zubhAna ketUna-bajAn prAptAH 'vicittasuhakeubahulA' itipAThAntaraM, tatra vicitraiH zubhaira-maGgalabhUtaiH ketubhiH-11 dhvajairbahulA-vyAptAH, tathA vApyazcaturasrAkArAstA eva vRttA:-puSkariNyaH dIrghikA-RjusAriNyaH, tAsu suchu nivezi bhUmiva0 tAni ramyANi jAlagRhakANi yatra te tathA, ayamarthaH-yatra te vRkSA Asan tatra vApyAdiSu gavAkSavanti gRhANi vyanta-18 ramithunAnAM jalakelikRte bahUni santIti, piMDimanihArimA-pudgalasamUharUpAM dUradezagAminI ca sugandhi-sadgandhikAM zubha-11 surabhibhyo gandhAntarebhyaH sakAzAnmanoharA yA sA tathA tAM ca mahatA-mocanaprakAreNa prAkRtatvAdvA dvitIyArthe tRtIyA mahatImityarthaH gandhaprANiM-yAvanirgandhapudgalairghANendriyasya tRptirupajAyate tAvatI pudgalasaMhatirupacArAd gandhaprANirityu-18 cyate tAM nirantaraM muJcanta ityarthaH, tathA zubhAH-pradhAnAH setavo-mArgAH AlavAlapAlyo vA ketavo-dhvajA bahulAanekarUpA yeSAM te tathA, rathA:-krIDArathAdayaH yAnAni-uktavakSyamANAtiriktAni zakaTAdIni-vAhanAni yugyAni-golla-8 viSayaprasiddhAni dvihastapramANAni caturasravedikAyutAni jampAnAni zivikA:-kUTAkAraNAcchAditAH jampAnavizeSAH syandamAnikAH-puruSapramANajampAna vizeSAH, anekeSAM rathAdInAmadho'tivistIrNatvAt pravimocanaM yeSu te tathA, 'pAsA- // 30 // dIyA' ityAdi prAgvat / atha vanakhaNDasya bhUmibhAgavarNanamAha tassa NaM vaNasaMGassa aMto bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte se jahANAmae AliMgapukkharei vA jAba NANAvihapaMcavaNNehi maNIhiM 3299992809200002929062629000 adosa ~71
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka saNehi nabasobhie, taMjahA-kiNhehiM evaM vaNo gaMdho raso phAso saho pukkhariNIo pAyagA paragA maMDavagA puDavisilAvaTTayA goyamA! yazA, tatya NaM bahave vANamaMtarA devA ya devIo ya AsayaMti sayaMti [ciTThati NisIti tuati ramaMti lalaMti kIlaMti mohaMti] | purAporANANaM suparavaMtANa subhANaM kallANANaM phasANaM kammANaM kalyANaphalavittivisesaM paJcaNubhavamANA viharati / tIse NaM jagaIe sappi aMto paramavaravezaAe etya gaM ege mahaM vaNasaMDe paNNate, desUNAI do joaNAI vikkhaMbheNaM vediyAsamaeNa parikkheveNaM kiNhe jAva taNavihUNe Neabo (sUtraM 6) tasya Namiti pUrvavat vanakhaNDasyAntaH-madhye bahu-atyantaM samo bahusamaH sa cAsau ramaNIyazca sa tathA, bhUmibhAgaH majJaptaH, kIraza ityAha se iti tat sakalalokaprasiddha 'yatheti dRSTAntopadarzane 'nAme'ti ziSyAmantraNe 'e' iti / vAkyAlakAre, AliGgo-murajo vAdyavizeSastasya puSkara-carmapuTaka tatkilAtyantasamamiti tenopamA kriyate, itishbdaaH|| TR| sarve'pi svasvopamAbhUtavastusamAptidyotakAH, vAzabdAH samuccaye, yAvacchabdena bahusamatvavarNako maNilakSaNavarNakA praahm| iti, sa cArya 'muiMgapukkharei vA saratalei vA karatalei vA caMdamaMDalei vA sUramaMDalei vA AryasamaMDalei vA urambhacammei vA vasahacammei vA varAhacammei vA sIhacammei vA vagghacammei vA chagalacammei vA dIviyacammei vA aNegasaMkukIlagasahassavitate AvattapaJcAyattaseDhipaseDhisotthiyasovatthiyapUsamANavaddhamANagamacchaMDakamagaraMDakajAramAraphullAvalipaumapattasAgarataraMgavAsaMtIpaumalayabhatticittehiM sacchAehiM sappabhehiM samirIiehiM saujjopahi' iti, atra vyA eacronosaceae0a5000saal 59090020009929899028888 anukrama zrIjambU. atha vanakhaNDa-bhUmibhAgasya varNanaM kriyate ~72
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka yA vRttiH zrIjambU-18JlyAvako lokapratItI madalastava puSkara mRdaMjhapuSkara tathA paripUrNa-pAnIyena bhRtaM taDArga-sairatasyai talai-upari- 1 vakSaskAre dvIpazA18 sanI mAga sarasala, matra vyAkhyAtI vizeSapratipatti'riti nirvAtaM jalapUrNa sarI prArtha, anyathA vAtIyamAnatayo- panavedikAbAvajalatvena vidhakSitaH samabhAvI ma khAdityarthaH, karatalaM pratItaM, candramaNDala sUryamaNDalaMca madyapi bastugalyA utsA | vanakhaNDava. gItApityAkArapIThapAsAdApekSayA vRttAlekhamiti tadto dRzyamAno bhAgo ma samatalastathApi pratibhAsate samatala 31 // ti sadupAdAma, AdarzamaNDala suprasiddha urabhacammei vA ityAdi, atra sarvatrApi 'aNegasakukIlagasahassavitate // iti parva yojanIya, raca-karaNaH vRSabhavarAhasiMhavyAnachagalAH pratItAHdvIpI-citrakI, eteSAM pratyeka varmA anekH18| papramANaH kIlakasahasraryato mahandriH kIlakaistADitaM pAyo madhye kSArma bhavati na samatalaM sathArUpatADAsambhavAt ataH zaprahaNa vitataM-vitatIkRtaM tADitamitti bhAvaH, yathA'tyantaM bahusamai bhavati tathA tasthApi vanakhaNDasyAntarvahusamI bhU-18 mibhaagH| punaH kathaMbhUta ityAha-'mANAviharpacavaNNehiM maNIhi taNehiM (maNitaNehi) ubasobhie'iti yogaH, nAnAvi-181 |dhA-jAtibhedAnAmAprakArA ye paJcavarNA maNavastUNAni ca tairupazobhitaH, kathaMbhUtairmaNibhirityAha-AvarcAdIni-maNInAM | // 31 // | lakSaNAmi, tatra AvataH pratItaH ekaspAvarcasva prasyabhimukhaH AvartaH pratyAvartaH zreNiH tathAvidhavindujAtAdeH patiH tasvAsa zreNe; vinirgatA'nyA zreNiH sA prazreNiH svastikA-pratItaH, sauvastikapuSpamANavI ca lakSaNavizeSau DokAt pratyetanyau, vardhamAnaka-zarAvasapuTa mastyApaTakamakarANDake jalacaravizeSANDake prasiddhe, 'jAramAreti lakSaNavizeSI samya DesenOS0020sa anukrama seeeeee atha vakSaskAre padmavaravedikA evaM vanakhaNDasya varNanaM kriyate ~73
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka maNilakSaNavedinI lokAiditavyo, puSpAbalipanapatrasAgarataraGgavAsantIlatApamalatAH pratItA, tAsAM bhaktyA-vicchi-18 sthA citra-nAlekho yeSu te tathA, kimu bhavati-AvAdilakSaNopetaiH tathA satI-zIbhamA chAyA-zobhA yeSAM te tathA ta, "sappahi'ityAdi vizeSaNapraya prAgvat , evaMbhUtaH nAnAvidhaiH pazcavaNa: maNibhistRNaizyopazobhitA, taveIS khupadarzane, kRSNA-kRSNavarNopetaH evaM 'vaNNoti evaM amuMnA prakAreNa zeSo'pi nIlAdiko varNI mnnitRRnnvishe||ssnntyaa yojanIyo baMdhA nIlavarNohitavarNaH hAridravaNa zuklavarNaiveti, tathA teSAM maNitRRNAnAM gandhaH sparzaHzabdaca tadhyA, tavA tasya banakhaNDasya bhUmibhAge puSkariNyaH parvatakA gRhakANi maNDapakAH pRthivIzilApaTTakAca netanyA:buddhipace prApaNIyAH, bhavanti hi sUtrakArANAM gatecidhyAdaurazAni lAghavArthakAni evaM jAva taheva icAI vaNNaoN rAsasa ahA' ityAdyanekaprakArakapadAbhivyajayAni atidezarUpANi sUtrANi, yadAha-kaha desaggahaNa katthaI bhaNNati haamirvsesaaii| rakamakamajuttAI kAraNavasayo nisttaaii||iti, atraitatsUtrAbhiprAvAbhivyaktaye jIvAbhigamAdipranyo kA kiyAna pATho likhyate, 'tattha Naje te kiNhA maNI taNA va sesi NaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNate, taM0-se jahA-18 mAma ejIbhUtera vA aMjaNei vA khaMjaNei vA kajalei vA masIha vA masIguliyAI vA gavalA yA gavalagulikhAi vA / bhimarei vA bhamarAvalIi vA bhamarapasArei kA jaMbUphalei vA addAriTei vA parapuDhei vA gaera pA gayakalabhei vA kiNha pidezanaharNa kutracit bhaNyante giranazeSANi / urakamakamayuktAni kAraNavazataH sUtrANi // 5 // TALotoececesecticotsepecene anukrama ~74
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], --------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka pApAtaHATHA... . . . . . zrIjamyU-18sappei vA kiNhakesarei vA AgAsadhiggalei vA kiNhAsoei vA kiNhakaNavIrei vA kiNhavaMdhujIveza vA, bhave eyArUve?, vakSaskAre dvIpazA- 18goamaa| No iNaDhe samaDe, te NaM kaNhA maNI taNA ya itto iTTatariyA ceva kaMtatarAe ceva maNuNNatarAe ceva maNAmata- panavedikAnticandrI- rAe ceva vaNNeNaM paNNattA"iti, atra vyAkhyA-tastha 'mityAdi, tatra-teSAM paJcavarNAnAM maNInAM tRNAnAM ca madhye | vanakhaNDava. Namiti prAgvat, ye te kRSNA maNayastRNAni ca, ye ityeva siddhe ye te iti vacanaM bhASAkramArtha, 'tesi NamityAdi se // 32 // 8 | jahANAmae' ityantaM ca sUtra pUrvavat , jImUto-meghaH, sa ceha prAvRprArambhasamaye jalapUrNo veditavyaH, tasyaiva prAyo'ti kAlimasambhavAt , itizabda upamAbhUtavastunAmaparisamAptidyotakaH vAzabda upamAnAntarApekSayA samuccaye, evaM sarvatra | itivAzabdo draSTavyo, aJjana-sauvIrAjana ratnavizeSo vA khaJjanaM-dIpakamallikAmalaH snehAbhyaktazakaTAkSadharpaNodbhavamityapare |1|| | kajjalaM-dIpazikhApatitaM mapI-tadeva kajjalaM tAbabhAjanAdiSu sAmagrIvizeSaNa gholitaM mapIgulikA-gholitakajjAlaguTikA || || | gavalaM-mAhiSaM zRGgaM tadapi cApasAritoparitanatvagbhAgaM grAhya, tatraiva viziSTasya kAlinaH sambhavAt , tathA tasyaiva mAhipazRGgasya niviDatarasAranirvatrtitA guTikA gavalaguTikA bhramaraH-pratItaH bhramarAvalI-bhramarapaGkiH tathA bhramarapatrasAra:dhamarasya patraM-pakSastasya sAraH-tadantargato viziSTazyAmatopacitaH pradezaH jambUphalaM-pratItaM AriSTha:-komalakAkaH | parapuSTA-kokila: gajo gajakalabhazca prasiddhaH kRSNasarpaH-kRSNavarNaH sarpajAtivizeSaH kRSNakesara:-kRSNabakula: 'AkA- // 32 // ISHzathiggalaM' zaradi meghamuktamAkAzakhaNDa, taddhi kRSNamatIva pratibhAtIti tadupAdAnaM, kRSNAzokakRSNakaNavIrakRSNabandhu-11 esesee eeeeeesecccesta anukrama eaeeee ~75
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka jIvAH azokakaNavIravandhujIvavRkSabhedAH, azokAdayo hi paJcavarNA bhavanti tataH zeSajyudAsArtha kRSNagrahaNaM, etAvatyukte za bhagavantaM gautamaH pRcchati-bhave eyArUveM' iti bhavet maNInAM tRNAnAM ca kRSNo varNa etadrUpo-jImUtAdirUpaH, kAku pAThAccAsya praznasUtratA veditavyA, bhagavAnAha-gautama ! nAyamarthaH samarthaH-nAyamartha upapanno, yaduta-evaMbhUtaH kRSNo | varNo maNInAM tRNAnAM ca, kintu te kRSNA maNayastRNAni ca ito-jImUtAdeH sakAzAdiSTatarakA eva-kRSNena varNana 18| IpsitatarakA eva, tantra kizcidakAntamapi keSAJcidiSTataraM bhavati tato'kAntatAbyavacchityarthamAha-kAntatarakA eva|| atisnigdhamanohArikAlimopacitayA jImUtAdeH kamanIyatarakA eva, ata eva manojJatarakA-manasA jJAyante anukUla|| tayA svapravRttiviSayIkriyante iti manojJA-mano'nukUlAH tataH prakarSavivakSAyAM tarappratyayaH, tatra manojJamapi kicinma|| dhyama bhavati tataH sarvotkarSapratipAdanArthamAha-manaApatarakA eva-draSTuNAM manAMsi Amuvanti-AtmavazatAM nayantIti manApAH tataH prakarSavivakSAyAM tarappratyayaH, prAkRtatvAt pakArasya makAre maNAmatarA iti bhavati, athavA ko'pi zabdaH kasyApi prasiddho bhavatIti nAnAdezajavineyAnugrahArtha ekAthikA evaite zabdA iti / 'tattha NaM je te nIlagA | maNI taNA ya tesi NaM ayameyArUve vapaNAvAse paNNate taMjahA-se jahA NAmae bhiMgei vA bhiMgapattei vA cAsei vA cAsapiccheda vA suei vA suapicchei vA NIlIi vA NIlIbheei vA nIlIguliyAi vA sAmAei vA uccaMtaei vA vaNarAIDa vA haladharavasaNei vA moragIvAi vA pArevayagI vAi vA ayasikusumeha vA vANakusumeha vA aMjaNakesiyAkusu 000000000000000000000000000 anukrama ~76
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], --------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka zrIjam-18 mevANIluppomAnIlAsopA pANIlakaNadhIre vA pIlabaMdhujIvaha vA, bhave epArave, mobhamA moiNa samaI, 18 vakSaskAre dvApazA-INNIlA maNI saNApato hahatarapA va titaravA va maNuNNataracA veSa maNAmatarathA va vaNeNaM paNNate'ti. piyavAdakA banakhaNDava. yA ciH RIpadayojamA prApal, bhRkSA-kITavizeSaH pakSamalaH bhRGgapatraM-tasvaiva kITavizeSasya pazma zuka:-kIraH zukapi-zukra parva sipApa-pakSivizeSaH cApapiccha-tasyaiva picche nIlI-prasiddhA nIlIbhedo-nIlIcchedaH nIlIgulikA-nIlI-18 vikA zyAmAkI-dhAmyavizeSaH, prajJApanAyAM tu 'sAmA iti pAThaH, tatra zyAmA-priyaH, ucaMtago-dantarAgA vanarAjI-18 matItA, haladharo-balabhadraH takha vasana, taJca kila nIlaM bhavati, sarvadeva balo gaurazarIratvAcchobhAkArIti nIlameva vastraM paridhatte, methUragrIvApArApatagrIvAalasIkusumadhANakusumAni pratItAni, aJjanakezikA-panaspativizeSaH tasyAH kusumaM 8 nIlotpala-kuvalaya nIlAzokanIlakaNavIramIlabandhujIvA azokAdivRkSavizeSAH, 'bhave eyArUve' ityAdi prAgvat vyA-18 bedh| 'tastha Na je te lohiagA maNI taNA ya tesi* ayameyArUve vaNNAvAse paNNate taM0-se jahA NAma e sasaga-18 ruhireha vA urambharuhire vAparAharuhireI vA maNussaruhirei vA mahisaruhireda vA bAliMdagovei vA bAlavivAyareimA saMjhambharAgeha vA gujaddharAgaI vo jAyahi mukhaera vA silappavAleivA pavAlakureha vA lohiakkhamaNIi vA saksa-11 rasaha vA kimirAgakaMpaleda vA cINapirAsIha thA jAmuaNakusumeha yA kisuakusumeha yA pAliyAyakusumeha vA ratuppakheDa yA rasAsopA vA rasakaNavIrera pA rattavedhujIvara vA, bhave evArave, gomamANioNaDhe samaDhe, te Ne khohijanA meNI anukrama ~77
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka samAya pasI hitaravA peya kaMtataraNA va maNunataracA ceSa maNAmataracA veSa vaNaNaM paNya ti, zakSakarudhira-pratIta, parabhA-raNastakha rudhira varAha-karAla rudhiraM manuSyarudhiraM mahiSarudhiraM pratItaM, esAni hi zeSarudhirebhyo lohisavarNotkaTANi bhavanti teSAmupAdA, bAlendagopakA-sadyojAta indragopakA, sa hi pUrI san pitANDarako bhavati / satI pAlagrahaNaM, indragopakA-pATakAlabhAvI kITavizeSaH bAladivAkarA-prathamamudganchan sUryaH, sa hi padayerako bhavatIti bAlapadopAdAnaM, sandhyAcarAgo-varSAsu sandhyAsamayabhAvI adharAgaH guJjA-raktikA tassAH arddha tassa rAgaH mujAIrAgaH, gukhAyA hi arddhamatirakaM bhavati arddhabhatikRSNaM ato guJjArddhagrahaNa, jAtyahijasako vyaktI, zilAmavAlaMmavAlanAmA rakhavizeSaH prathAlAkurA-tasyaivAkura, sa hi prathamodgatattvenAtyantarako bhavatvatastadupAdAna, lohitAkSa-18 maNirmAma rasavizeSa lAkSArasA prasiddhaH kRmirAgeNa raktaH kambalA kRmirAgakambalA pImapiSTa-sigdara tala rAziH, rAjapAkusumakiMzukakusumapArijAtakusumarakotpakharakAzokarakakaNavIraratabandhujIvAH pratIttA, 'bho eyArUce' ityAdi prAgvat / "satya paje te hAliddA maNIsaNI va tesiNaM apameyArUbe paNNAvAse paNNate, taMjahA se ahA NAma | pagei vA pagacchalIda yA pagaera vA hAlihAi thA hAlihAbheei vA hAlidAguliyAi vA hlivaaliyaah| vA hariyAliyAguliyAi vA ciureicA ciriMgarAgehavA barakaNagei vAparakaNagamiSasehavA barapurisaMvasaha vA jalAkusumahA pagakusumeha yA kohaMDipAkusumeha yA koraTamalladAmei vA sAraDAkusume yA ghosAripAlane kA subaSNamUhi-RI anukrama [6] Jimilenni ~78~
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sutrAMka yAkusumei vA suhiraNiyAkusumeha thA bIagakusumei vA pIyAsoei vA pItakaNavIrei vA pIabaMdhujIvei vA, bhave eA-18 1 vakSaskAre dvIpazA sve, gojamA No iNaTe samaDhe, te Na hAliddA maNI taNA ya etto iDatarA ceva jAva vaNNeNaM paNNattA' 'tatretyAdi padayojanA panavevikAnticandrI prAgvat , campakaH-sAmAnyataH suvarNacampako vRkSA, campakacchalI-suvarNacaMpakatvaka campakabhedaH-suvarNacampakacchedaH haridrAvanakhaNDava. yA ciH vyakA, haridrAbhedo-haridrAcchedaH haridrAgulikA-haridrAsAranirvatitA guTikA haritAlikA-pRthivIvikArarUpA pratItA // 34 // haritAlikAbhado-haritAlikAcchedaH haritAlikAgulikA-haritAlikAsAranirmitA guTikA cikuro-rAgadravyavizeSaH, // cikurAgarAgaH-cikurasaMyoganimitto vastrAdau rAgaH, varaM-pradhAnaM yat kanakaM pItasuvarNamityarthaH varakanakaM tasya nighrssH| nikaSo vA-kapapaTTake rekhArUpaH varapuruSo-vAsudevastasya vasana-vakhaM, taddhi kila pItameva bhavatIti tadupAdAnaM, allakIkusumaM lokato'vaseyaM, campakakusumaM survaNacampakakusumaM kUSmANDikAkusuma-puMsphalIpuSpaM, koraNTakamAlyadAma-koraNTaka: puSpajAtivizeSaH sa ca kaNTAseliAkhyaH sambhAvyate tasya mAlAyai hitAnIti kRtvAmAlyAni-puSpANi teSAM dAma-mAlA, 3 samudAye hi vItkavyaM bhavatIti dAmagrahaNaM, taDavaDA-AulI tasyAH kusumaM taDavaDAkusuma, tathA poSAtakIkusumaM suva rNayadhikAkusumaM ca pratItaM, sahiraNyikA-banaspativizeSaH, bIako vRkSavizeSaH pratItastasya kusumaM, pItAzokAdayo vykkaaH,18||34|| zeSa pUrvavat / "tattha NaM je te sukilA maNIya taNA ya tesi NaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA se jahANAma e 19 aMkaha vA khIrera vA khIrapUrera vA koMcAvalIha vA hArAvalIi vA balAyAvalIi vA sArahaabalAhaei vA dhaMtadhoaruppapa anukrama secest ~79
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka chavA sAlipiharAsIha vA kuMdapuppharAsIi vA kumuarAsIha vA sukachivADiAi vA pehaNamijiAi vA bhisei vA|| muNAlei vA gayadaMtei vA lavaMgadalei vA poMDarIyadalei vA siMduvAramalladAmei vA seAsopai vA seakaNavIrei vA seabaMdhujIvei vA, bhave eyArUve, goamA / No iNa samaDhe, te NaM sukillA maNI taNA ya itto iTTatarA va jAva vaNNeNaM paNNattA," 'tattha Na'mityAdipadayojanA prAgvat , aDo-ramavizeSaH zaGkhacandrau prasiddhI kunda-puSpavizeSaH daka-gaGgAjalAdi dakarajaH-udakakaNAste hyatizubhrA bhavantItyupAttAH, dadhiSano-dapipiNDaH kSIra-pratItaM, kSIrapUra kathyamAnAmatitApAdUrdhva gacchat kSIraM krauJcAvalihArAvalihaMsAvalibalAkAvalayaH prakaTArthAH, AvalipadopAdAnaM | varNotkavyapratipAdanArtha, candrAvalI-taTAgAdiSu jalamadhye prativimbitA candrapati, zAravikabalAhakaH-zaratkAla bhAvI meghaH dhmAtadhautarUpyapaTa:-dhmAta:--agnisamparkato'tinirmalIkRto dhauto-bhUtikharaNTitahastasammArjanenAtitejito || | rUpyamayapaTTaH, anye tu vyAcakSate-dhmAtena-agnisaMyogena dhautaH-zodhito rUpyapaTTaH, zAlipiSTha-zAlicUrNa tasya rAzi: zuklA bhavatyatastarAziH kumudarAzizca spaSTaH, chevADInAma-ballAdiphalikA sA ca kvaciddezavizeSe zuSkA satI atIva / / // 4 // punaH kundapuSpadupAdAnaM, "pehuNamiMjikA' pehuNaM-mayUrapicchaM tanmadhyavartinI mijA sA cAtizukleti tadupanyAsaH, visaM-padminIkandaH mRNAlaM-padmatantuH, zeSA gajadantAdikA uttAnArthAH, navaraM siMduvAro-nirguNDI tasya mAlyaM-dAma 8 |zeSa prAgvat, 'bhave eyArUve'ityAdi bhAvitArtha, tadevamuktaM varNasvarUpaM, samprati gandhasvarUpapratipAdanArthamAha-"tesi | anukrama Jointileoni ~80
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka zrIjamyU-18 maNINe taNANa 4 kairisae paMdhe paNNate,se mahI0 ko puDANa vA tamarapuDANa vA elApurANa pApImapuDANa vakSaskAre dvIpakSA-18 capagapuDANa pA damaNegapuDANa vA kuMkumapurANa vA padaNapuDANa vA osIrapuDANa vA maruagapuDA vA jAipuDANa yA panavedikAnticandrI- 18 hiApuDANa vA mahiApuDANa vA hANamalliApuDANa vA keaipuDANa vA pADalapuDANa vANImAliyApuDAma vA aga-18vanakhaNDava. imun yA vRtiH gapuDANa vA savaMgapuTANe vA vAsapuDANa kI kApUrapuDANaM vA aNuvAyaMsi sambhijamANANa vA NimbhijamANANa vA // 35 // kuTTinamANANa vA rucijamANANa vA ukirijamANANa vA paribhujamANANa kA bhaMDAo aMDe sAharijamANANaM parAlA || maNuSNA maNoharA ghANamaNanidhuikarA sabao samatA gaMdhA abhiNissarvati, bhave ethArUpe, goSamA jo iNDe | zasamaTe, tesiNaM maNINa ya taNANa ya itto iTTatarae ceva va maNAmatarae ceva maMdhe paNNate" teSAM jagatIpamavaraSedikA banakhaNDasthAnAM bhadanta maNInAM tRNAnAM ca kIdRzo gandhaH prajJaptaH, bhagavAnAha-gautama ! se jahA NAma e ityAdi, samAkRtatvAt se iMti bahuvacanArthaH, te yathA nAma 'e'iti vAkyAlaGkAre gandhA abhiniHzravantItti sambandhaH, koSTagandhadravyaM takha puTAH koSThapuTAH teSAM, vAzabdaH sarvatra samuccayArthaH, iha ekasya puTakha prAyo matAhazo gandhaH prasarati gampadravyasyAsparavIt tato pahuvacana, tagaramapi gandhadravyaM elA:-pratItAH cobha-gandhadravya cmpkdmmkkumcnd-11||35|| mIzIramarubakajAtIyUyikAmallikAlAmamalikAketakIpATalAnavamAlikAagurulavaGgavAsakarpUrANi pratItAni, varamusIraM-vIraNaM mUla, atra kacit 'hiriberapuDANa vA' iti, tatra hIberapuTAnA-pAlapuTAnAM maanmllikaa-khaanyogyo| anukrama ~81~
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka bhalikAvizeSaH eteSAmanuvAte-AghrAyavivakSitapuruSANAmanukUlavAte bAti sati niyamAnAnA-yAvyamAnAnAM 8 nirbhidyamAnAnAM-nitarAM-atizayena bhidyamAnAnAM 'koTTijamANANa vA' iti iha puTaiH parimitAni bAni koThAdiga-8 dhadravyANi tAnyapi parimeye parimANIpacArAt koSTapuTAdInIlyucyante teSAM kucamAnAnA-udUSalAdiSu kudRdhamAnAnA rucijamANANa thA iti-lakSNakhaNDIkriyamANAnAM, etacca vizeSaNadvayaM koThAvidravyANAmavaseye, teSAM prAyaH kuTTanamaNakhaNDIkaraNasambhavAt , na tu yUdhikAdInA, tathA utkIryamANAnAM kSurikAdibhiH koSThAvipuTAmAM koSThAdidrayANAM vA ullikhyamAnAnA, tathA vikIryamANAmAM-itastato viprakIryamANAnAM paribhujyamAnAnAM paribhogAyopayujyamAmAnA kacit paribhAejamANANa vA' iti pAThaH, tatra paribhAjyamAnAnA-pArzvavartibhyo manAk manAk dIyamAnAnA, tathA mANDAt-sthAnAdekasmAdanyajJANDa-bhAjanAntare saMhiyamANAnAM, udArA:-sphArAste cAmanojJA api bhavamtyata Aha| manojJA-mano'nukUlAH tacca manojJatvaM kuta ityAha-manoharA-mano haramti-AtmayatAM nayantIti manoharAH yasasatI | 18|| mamIjJAH, tadapi manoharatvaM kuta ityAha-prANamanonivRtikarA:-nAsAsacivacetaHmukhotpAdakAH, evambhUtAH srvtH-1|| || dikSu samantataH-sAmastyena gandhA abhiniHzravanti-jighratAmabhimukhaM nissaragti, evamukte ziSyaH pRcchati-bhavedeta pa:1, bhagavAnAha-gautama / nAyamarthaH samarthaH, seSAM maNInAM tRNAnAM ca ita iSTatarakazcaiva yAvanmanApatarakazeva gandhaH || prajJapta iti / tesi bhaite ! maNINa taNANa va kerisae phAse paNNate, se jahA NAma e AiNagei vA rUera vA pUre // cestoratscaesesecestaratatatstate RECEScenecenecestoectsectseatsece anukrama ~82
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka zrIjamyU-18 dvIpazAnticandrI eceaesesesese zvazvaskAre panavedikAvanakhaNDava. vA NavaNIei vA haMsagambhatUlIi vA sirIsakusumanicaei vA bAlakumudapattarAsIi vA, bhaye eyArUve, gomA ! No iNahe samaDhe, tesi NaM maNINaM taNANa ya itto iTTatarae ceva jAva phAseNaM paNNatte" teSAM bhadanta ! maNInAM tRNAnAM ca kIdRzaH sparzaH prajJaptaH, bhagavAnAha-gautama! 'se jahA NAma pa'ityAdi, tadyathA-ajinaka-carmamayaM vastraM rUtaM-ko- yA vRttiH | sapakSma bUro-vanaspativizeSaH, navanIta-mrakSaNaM, haMsagarbhatUlI zirISakusumanicayazca prakaTaH, bAlAni-acirakAlajAtAni yAni kumudapatrANi teSAM rAziH, kvacidbAlakusumapatrarAziriti pAThaH, 'bhave eyArUve'ityAdi pUrvavat , 'tesiNaM bhaMte ! maNINaM taNANa ya puSAvaradAhiNuttarAgaehiM vAehiM maMdAya maMdAyaM paiyANaM veiyANaM kaMpiyANaM cAliyANaM phaMdiyANaM ghaTTiyANaM khobhiANaM udIriyANaM kerisae sadde paNNatte, go01 se jahA NAma e, siviAe vA saMdamANiAe vA rahassa vA sacchattassa sajjhayassa saghaMTAyassa sapaDAyassa satoraNavarassa saNaMdighosassa sakhikhiNIahemajAlaperaMtaparikkhittassa hemavayacittatiNisakaNagaNijjuttadAruAgassa supiNaddhAragamaMDaladhurAgassa kAlAyasasukavaNemirjatakammassa AiNNavaraturagasusaMpauttassa kusalatarache asArahisusaMpagahiyassa sarasayavattIsatoNaparimaMDiyassa sakaMkaDavayaMsagassa 19 // sacAvasarapaharaNAvaraNabhariajohajujjhasajjassa rAyaMgaNaMsi vA aMtejaraMsi vA rammaMsi vA maNikuhimatalaMsi abhipaTTi- ||jmaannss je parAlA maNuNNA kaNNamaNaNiSuIkarA saddA sabao samatA abhiNissarati, bhave eyArUve simA?, No| iNadve samajhe' atra vyAkhyA-teSAM maNInAM tRNAnAM ca bhadanta ! pUrvAparadakSiNottarAgatairvAtairmanda mandamejitAnAM-kampi anukrama Sncatees Similennie ~83~
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1],------------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: 8 prata sUtrAMka tAnAM tathA vyaMjitAnA-vizeSataH kampitAnAM, etadeva paryAyazabdena vyAcaSTe-kampitAnAmiti, tathA cAlitAnAM-15 itastato vikSiptAnAM, etadeva paryAyeNAha-spanditAnAmiti tathA ghaTTitAnAM-parasparaM gharSayuktAnAM, kathaM ghaTTitA ityAha-kSobhitAnAM-svasthAnAcAlitAnAM, svasthAnAJcAlanamapi kuta ityAha-udIritAnAM-ut-pAvalyeneritAnA-preri-18 tAnAM, kIdRzaH zabdaH prajJaptaH !, bhagavAnAha-gautama! sa yathAnAmakaH zibikAyA vA syandamAnikAyA vA rathasya / vA, tatra zivikA-jampAnavizeSarUpA uparicchAditA koSThAkArA, tathA dIrghA jampAnavizeSaH puruSasya svapramANAdhakA|| zadAyI syandamAnikA, anayozca zabdaH puruSotpATitayoH kSudrahemaghaNTikAdicalanavazato veditavyA, rathazceha raNarathA pratyetavyaH na krIDArathA, tasyAyetanavizeSaNAnAmasambhavAt , tasya ca phalakavedikA yasmin kAle ye puruSAstadapekSayA // 9 // kaTipramANAvaseyA, tasya ca rathasya vizeSaNAnyabhidhatte-sacchatrasya sadhvajasya saghaNTAkasya-ubhayapAzvAvalambimahApra- 18 mANaghaNTopetasya sapatAkasya-salaghudhvajasya, satoraNavaraspa-pradhAnatoraNopetasya sanandighoSasya-dvAdazavidhatUya ninAdo petasya, dvAdaza tUryANi ca "bhaMbhA 1 makunda 2 maddala 3 kaDaMba 4 sAlari 5 huDakara kaMsAlA7 / kAhala 8 talimA R9vaMso 10 saMkho 11 paNayo 12 a bArasamo // 1 // " tathA 'sakihiNIkahemajAlaparyantaparikSiptasya' saha kiGki-18 MNIbhiH-kSudraghaNTAbhirvanta iti sakiGkiNIkAni yAni hemajAlAni-hemamayadAmasamUhAstaiH paryanteSu-bahiHpadezeSu pari-18 kSipto-vyAptaH tasya, tathA haimavataM-himavatparvatabhAvi citra-vicitraM manohAri tainiza-tinizadrumasambandhi kanakaniyu anukrama zrIjambU.. ~84~
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: dvIpazA prata sUtrAMka zrIjambU- ka-kanakaviccaritaM kanaphapahikAsaMcalitamityarthaH (sat ) tathAvidhaM dAru-kATha yakha sa tathA satya, prathamo pahanIhI vakSaskAra kA dvitIyaH svArthikaH, pUrvasya ca dIrghatvaM prAkRtatvAt , tathA suSThu-atizayena samyak pinavabharakamaNDala dhUzca yasya | pAvarave dikAvanasa susaMpinaddhArakamaNDalabhUSkastasya, tathA kAlAyasena-lohena suSTu-atizayena kRtaM nemeH-bAhyapariparyantrasya cArakopari khaNDavA phalakacakravAlasya karma yasmin sa kAlAyasasukRtanemiyantrakarmA tasya, AkIrNA-guNaiAptA ye barA:-adhAnAsturagAste 18 // 37 // suSTha-atizayena samyak prayuktA-yotritA yasmin sa tathA tasya, bahuvrIhAvapi niSThAntasya paranipAtaHprAkRtatvAt , tathA 18 sArathikarmaNi ye kuzalanarAsteSAM madhye atizayena cheko-dakSaH sArathistena suSTu-samyakaparigRhItasya, tathA zarANAM zataM pratyekaM yeSu tAni zarazatAni tAni ca dvAtriMzattUNAni ca-bANAzrayAH zarazatadvAtriMzattUNAni taimaNDitaH, kimu-18 kaM bhavati -pavaM nAma tAni dvAtriMzat zarazatAni tUNAni rathasya sarvataH paryanteSvavalambitAni tasya raNAyopakalpi19 tasyAtIva maNDanAya bhavantIti, tathA kaGkaTa:-kavacaM avataMsa:-zirastrANaM tAbhyAM saha vartate yaH sa tathA tasya, saha cApena ye zarA yAni ca kuntAdIni praharaNAni yAni ca kheTakAdInyAvaraNAni tai taH-pUrNastathA yodhAnAM yuddhaM tanni // 37 // mittaM saja:-praguNIbhUto yaH sa yoSayuddhasajjastataH pUrvapadena karmadhArayaH, tasya itthaMbhUtasya rAjAGgaNe vA antaHpure vA || hI ramye vA maNikuTTimatale-maNibaddhabhUmitale abhIkSNa-muhurmuhurmaNikoTTimatalapradezaH rAjAGgaNAdipradezairvA 'abhighaTTi-1 jamANasse ti abhiSayamAnasya-vegena gacchato ye udArA-manojJAH karNamanonivRtikarAH sarvataH samantAt zabdAH 200000000000000 anukrama 9099999900 ~85
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka Desesesesesesesesesesesesectskeese abhinissaranti-zroNAmabhimukhaM nissaranti, 'bhave ethArUve siA / iti syAt-kathaJcidbhavedetadrUpasteSAM maNInA tRNAnAM ca zabdaH !, bhagavAnAha-mautama ! nAyamarthaH samarthaH, punarapi gautamaH prAha-se jahANAmae veAliyAe vINAe uttaramaMdAmucchiAe aMkesupaiDiyAe kusalaNaraNArisusaMpaggahiyAe caMdaNasArakoNaparighaTTiyAe pacUsakAlasamayaMsi maMda maMdaM ejhyAe beDyAe cAliyAe ghaTTiyAe phaMdiyAe khobhiyAe urAlA maNuNNA kaNNamaNaNibuikarAra sabao samaMtA saddA abhiNissarvati, bhave eyArUve siyA', No iNaDe samaDe" atra vyAkhyA-sa yathAnAmakaH prAtaH sandhyAyAM devatAyAH purato yA vAdanAyopasthApyate sA kila maGgalapAThikA, tAlAbhAve ca vAdyate iti vitAle-tAlA-| bhAve bhavatIti vaitAlikI tasyA vaitAlikyA vINAyA 'uttaramaMdAmucchyiAe' iti mUrchanaM mUrchA sA saJjAtA asyA iti mULitA uttaramandayA-uttaramandAbhidhayA gandhArasvarAntargatayA saptamyA mUrchanayA mUchitA tasyAH, ayamAzaya:gandhArasvarasya sapta mUrchanA bhavanti, tathAhi-"naMdI ya khuDDimA pUrimA ya cotthI ya suddhagaMdhArA / uttaragaMdhArAvi aS | havaI sA paMcamI mucchA // 1 // muhattaramAyAmA chaTThI sA niyamaso u boddhayA / uttaramaMdA ya tahA havAI sA sattamI | | mucchA // 2 // " atha kisvarUpA mUrchanA', ucyate, gandhArAdisvarasvarUpAmocanena gAyato'timadhurA anyAnyasvaravizeSA yAn kurvan AstAM ovana mUcchitAn karoti kintu svayamapi mUrSita iva tAn karoti, yadivA svayamapi sAkSAnmUcchA karoti, yaduktam-"annannasaravisese uppAyaMtassa mucchaNA bhaNiyA / kattAvi mucchio iva kuNae muccha sesesexsecerserceratorceceicestener anukrama ~86
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1],------------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sutrAMka 18 va so vatti // 1 // " gandhArasvarAntargatAnAM ca mUrcchanAnAM madhye saptamI uttaramandA mUrchanA kilAtiprakarSaprAptA tatasta-18 hIpazA-18| dupAdAnaM, tavA ca mukhyavRttyA vAdavitA mUcchito bhavati paramabhedopacArAdvINApi mUrSilatetyuktA, sA'pi ydyngke| paJcavaraventicandrI- supratiSThitA na bhavati tato na mUrcchanA prakarSa vidadhAti tata Aha-aGke-utsaGge striyAH puruSasya vA supratiSThitAyAH dikAvanayA vRtiH | tathA kuzalena-vAdananipuNena nareNa nAryA vA suSu-atizayena samyagRhItAyAH tathA candanasya sAro-garbhastena | khaNDava. // 38 // nirmApito yaH koNo-vAdanadaNDaH tena parighaTTitAyAH-saMghaTTitAyAH pratyUpakAlasamaye-prabhAtakAlasamaye, kAlazca varNo'pi syAdata Aha-'samayeti' samayazca sahyeto'pi svAdata Aha-kAle ti maMdaM maMda-zanaiH zanaiH ejitAyA:-candana-1 | sArakoNena manAk kampitAyAH tathA vye jitAyA:-vizeSataH kampitAyAH, etadeva paryAyeNa vyAcaSTe-cAlitAyAH tathA / ghaTTitAyAH-UrdhvAdhogacchatA candanasArakoNena gADhataraM vINAdaNDena saha tannyAH spRSTAyA ityarthaH, tathA spanditAyAH nakhAgreNa svaravizeSotpAdanArthamIpaJcAlitAyAH kSobhitAyA-mUrchA prApitAyA ye udArA manoharA manojJAH karNamanonitikarAH sarvataH samantAcchabdA abhinissaranti, syAt-kathaJcidbhavedetadrUpasteSAM maNInAM tRNAnAM ca zabdaH 1, bhaga vAnAha-gautama ! nAyamarthaH samarthaH, punarapi gautamaH prAha-se jahANAmae kinarANa vA kiMpurisANa vA mahoragANa vA 18|gaMdhavANa vA bhadasAlavaNagayANa vA NaMdaNavaNagayANa vA somaNasavaNagayANa vA paMDagavaNagayANa vA mahAhimavaMtamalaya maMdaragiriguhAsamannAgayANa vA egao sahiyANaM saMmuhAgayANaM samupaviTThANaM sanniviTThANaM pamuiyapakkIliyANaM gIyarai gaM 9aerathae209002020200020249aorea anukrama rolimmitrayen ~87
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka (6) Toon982900000000000000000 |ghaSaharisiamaNANaM gelaM pajaM katthaM payavaddhaM pAyapaddhaM ukkhicArya pavattAyaM maMdAya roiyAvasANaM saMttasarasamaNNAgeyaM / aharasasaMpauttaM ikArasAlaMkAraM chaddosavippamukaM advaguNovaveyaM rattaM tihANakaraNasuddhaM sakuharaguMjatarvasatatItalatAlalaya-18 ggahasusaMpauttaM mahuraM samaM sulali maNoharamauyaribhiyapayasaMcAraM suraI suNaI varacArurUvaM divaM NaTTasajjaM geyaM pagIyANa, | bhave eyArUve siyA, go! evaMbhUe siA," atra vyAkhyA-sa yathAnAmakaH kinnarANAM vA kiMpuruSANAM vA mahoragANAM vA gandharvANAM vA, vAzabdAH sarve'pi vikalpArthAH, ete kinnarAdayo rasaprabhAyAH uparitanayojanasahanavativyantaranikAyASTakamadhyagatapaJcamaSaSThasaptamASTamanikAyarUpA vyantaravizeSAH, teSAM kathambhUtAnAmityAha-bhadrazAlavanagatAnAM vA ityAdi, tatra meroH samantato bhUmau bhadrazAlavanaM, tatra prathamamekhalAyAM nandanavanaM, dvitIyamekhalAyAM somanasavana, zirasi cUlikAyAH pArtheSu sarvataH paNDakavanaM tatra gatAnAM, mahAhimavAn-hemavatakSetrasyottarataH sImAkArI|| varSadharaparvatastasya, upalakSaNaM caitat zeSavarSadharaparvatAnAM malayaparvatastha mandaragirezva-merugireguhAM samanvAgatAnA-guhA| prAptAnA, vAzabdA vikalpArthAH, eteSu sthAneSu prAyaH kinnarAdayaH pramuditA bhavanti, tata eteSAmupAdAnaM, ekata:ekasmin sthAne sahitAnAM samuditAnAM tathA parasparaM sammukhAgatAnA-sammukhaM sthitAnAM naiko'pi kasyApi pRSThaM dattvA | sthita ityarthaH, pRSThadAne harSavighAtotpatteH, tathA samyak-parasparAnAbAdhayA upaviSTAH-samupaviSTAsteSAM, tathA sannivi-13 TAnAM samyak-svazarIrAnAbAdhayA natu viSamasaMsthAnena niviSTAsteSAM, tathA 'pramuditaprakrIDitAnAM' pramuditAH-harSa gatAH terestseetaceaeaa anukrama ~88~
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata zrIjamyU- dvIpazAnticandrI sUtrAMka yA patiH // 39 // prakrIDittA:-krIDitumArabdhavantastato vizeSaNasamAsaH teSAM, tathA gIte ratiryamA te gItaratayo gandhaH kRtaM gAndharva-18 1 vakSaskAre pAvaravenAvyAdi tatra harSitamanasaH gAndharvaharSitamanasaH, tattaH pUrvapadena vizeSaNasamAsasteSAM, 'rAgagItyAdikaM gItaM padastharatA-18| dikAvanalAvadhAnAtmakaM gAndharva'miti bharatAdizAtravacanAt gadyAdibhedAdaSTadhA geyaM, tatra gacaM yatra svarasaJcAreNa gacaM gIyate 81 khaNDava. || yatra tu parya-vRttAdi yad mIyate tatparya yatra kadhikAdi gIyate tat kathya padapatraM yadekAkSarAdi yathA te te ityAdi pAdabaddhaM yattAdicaturbhAgamAne pAde baLa parikSaptakaM prathamataH samArabhyamArNa, atra kakArAtpUrva dIrghatvaM prAkRtatvAt,18 evamutsaratrApi draSTavyaM, pravRttaka-prathamasamArambhAdUgraMmAkSepapUrvakaM pravarttamAna, tathA mandAka-madhyabhAge sakalamUrcchanAdiguNopetaM mandaM mandaM saJcaran athavA mandamayate-gacchati atiparigholanAtmakatvAt mandAyaM rocitAvasAnaM-rocita / avasAnaM yasya tat rocitAvasAnaM, zanaiH zanaiH prakSiSyamANasvaraM yasya geyasthAvasAnaM sadropisAvasAmamityarthaH, iha hira pacaM pAdavarDa baika evaM bhedaH, ubhayatrApi vRttapattAmatikamAt , tema geyasyASTaprakAratAkathanaM na viruyamiti, tathA |'saptasvarasamanvAgata' sapta svarAH paDAdayaH, saca-sajje risaha gaMdhAre, majjhime paMcame sre| dhevae ceva nesAe, sarA|2|| A A // 39 // satta viAhimA // 1 // " te ca sapta svarAH puruSasya striyA vA nAbhItaH samudbhavanti, satta sarA nAbhIjoM' iti || | pUrvamaharSivacanAt , tathA aTabhI rasa-bharAdibhiH samyak-prakarSeNa yuktaM, tathA ekAdazAlaGkArAH pUrvAntargate kharaNAbhRte samyagabhihitAstAni ca pUrvANi sampati bhavacchimAni tena tebhyo lezato vinirgatAni pAni maratavizAkhila anukrama [6] ~89~
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka seccceseeeeeeeeeeee prabhRtIni tebhyo veditavyAH, tathA pahadoSavipramuka paDidaurNimamukta, te pAmI paDdoSA:-"bhI dua 2 muSpiccha I uttAlaM ca kamaso muSeyarSa / kAkassaramaNuNNAsa chaddosA hu~ti geyassa // 1 // " atra vyAkhyA-bhIta-vagrasta, | kimuktaM bhavati -pat unnatena manasA gIyate tabItapuruSanibandhanatvAt tajurmAnuvRttatvAdrItamucyate, druta-pat tvarita gIyate, tvaritagAne hi rAgavAnAdipuSTirakSarabhyaktiya na bhavati, 'uppicchaM' zvAsasaMyuktamiti, pAThAntareNa 'rahastati isvasvaraM laghuzabdamityarthaH, uttAla' ut-prAbalyena atitAlaM asthAnatAlaM vA, tAlastu katikAdisvaravizeSA, | kAkasvara-lakSNAnanyasvaraM janunAsaM-nAsikAghinirgatasvarAnugatamiti, tathA aSTabhirguNairupeta aSTaguNopetaM, te cASTAmI guNA:-"puNNa rattaM asaMkirSa ca vasaM taheva avissuii| mahuraM samaM sulalija, aha guNA huti geyassa // 1 // " tatra yt|| kharakalAbhiH pUrNa gIyate tat pUrNa geyarAgAnurakena yat gIyate tadraktaM 2 anyo'nyasphuTazubhasvaravizeSANAM karaNA dalahata 3 akSarakharasphuTakaraNAd vyarpha 4 vikrodhAnamiva yadvikharaM na bhavati tadavighuSTaM 5 madhuraM-madhurasvaraM kokihAlArutavat 1 tAlavaMzasvarAdisamanugataM sama svaragholanAprakAreNa suSTu-atizayena lalatIva yat sulalitaM, yadivA bt| zrotrendriyasa zabdasparzanamatIva sUkmamutpAdayati sukumAramiva (pa) pratibhAsate tat sulalitaM 8, ete aSTau guNA | geyasya bhavanti, etadvirahitaM tu viDambanAmAtra taditi, idAnImeteSAmevASTAnAM guNAnAM madhye kiyato guNAna anyaca 8 pratipipAdayidhurAha-'ratta'mityAdi rakta-pUrvoktasvarUpaM tathA tristhAnakaraNazuddha trINi sthAnAni-uraHprabhRtIni teSu kara-18 anukrama ~90~
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sutrAMka zrIjamba- na-kriyayA zuddhaM tristhAnakaraNazuddha, tadyathA-uraHzuddhaM kaNThazuddhaM zirovizuddhaM ca, tatra yArasi svaro vizAlasta -18 vakSaskAre | rovizuddhaM, sa eva yadi kaNThe vartito'sphuTitazca tataH kaNThavizuddhaM, yadi punaH zirasi prAptaH sannAnunAsiko bhavatipayavarave | tataH zirovizuddhaM athavA uraHkaNThazirassu zleSmaNA avyAkuleSu vizuddheSu prazasteSu yad gIyate tadurAkaNThazirovizuddha- dikAvanayA vRttiH tvAt tristhAnakaraNavizuddhaM, tathA sakuharaH-sacchidro guJjan-zabdAyamAno yo vaMzo ye ca tantrItalatAlalayagrahAstaiH | khaNDava. // 40 // saha suSTha-atizayena sammayukta-aviruddhatayA pravartitaM, kimuktaM bhavati ?-sakuhare vaMze gujati takayAM ca vAdyamAnAyAM | yavaMzatantrIsvareNAviruddhaM tat sakuharagujavaMzatantrIsusampayukta, tathA parasparAhatahastatAlasvarAnuvarti yad gItaM tattAlasusamprayuktaM, yat murajakaMzikAdInAmAtodyAnAmAhatAnAM yo dhvaniryazca nRtyantyA nartakyAH pAdotkSepastena samaM tat tAlasusamprayukta, tathA zRjadArudantAdimayo yo'GgulikozakastenAhatAyAstacyAH svaraprakAro layastamanusarad geyaM layasusaMpra yuktaM, tathA prathamato vaMzatannyAdibhiryaH kharo gRhItastatsamena svareNa gIyamAnaM grahasusaMprayuka, tathA madhuramityAdi 8. vizeSaNatrayaM prAgvat, ata eva manohara, punaH kathambhUtamityAha-mRdukaM-mRdunA svareNa yuktaM na niSThureNa, tathA yatra svaro'kSareSu gholanAsvaravizeSeSu ca saJcaran rAge'tIva pratibhAsate sa padasaJcAro ribhitamucyate mRduribhitapadeSu-geya-13 | nibaddheSu saMcAro yatra geye tat mRduribhitapadasaMcAra, tathA suSTu-zobhanA ratiH zrotAM yasmin tat surati, suptu-III | zobhanA natiH-avanAmo'vasAne yasmin tat sunati, paryante mandrasvarasya vidhAnAt , tathA varaM-pradhAna viziSTacaGgi-1 Saasaamaaca000000000000000rses anukrama (6) ~91
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [6] dIpa anukrama [6] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti " mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH inimi mopetaM rUpaM svarUpaM yasya tattathA, kuta ityAha- divyaM devasambandhi, yataH nAvye nRtyavidhI sajjaM nAvya sajjaM gItavAdye tathAvidhe hi nAvyavidhirapi sumanoharaH syAditi, uktasvarUpaM geyaM pragItAnAM gAtumArabdhavatAM yAdRzaH zabdo'timanoharo bhavati, syAt kathaJcidbhavedetadrUpasteSAM maNInAM tRNAnAM ca zabdaH 1, dRSTAntasya sarvasAmyAbhAvAt syAditi padopAdAnaM, evamukte bhagavAnAha - gautama ! syAdevaMbhUtaH zabda iti / atha puSkariNIsUtraM yathA-'tassa NaM vaNasaMDassa tattha tattha dese tahiM tahiM bahaio khuDDAkhuDDiyAo vAvIo pukkhariNIo dIhiyAo guMjAliyAo sarAo sarapaMtIo sara 2paMtIo bipatIo acchAo saNhAo rayayAmayakUlAo samatIrAo vayarAmayapAsANAo tavaNijatalAo suvaNNasumbharayayavAluyAo verutiyamaNiphAliyapaDalapacco aDAo suoyAra suhottArAo NANAmaNititthasubaddhAo cAukoNAo aNupuvasujAyavappagaMbhIrasIyalajalAo saMchannapattabhisamuNAlAo bahuuppalakumuyaNaliNasubhagasogaMdhiyapuMDarIyamahApuMDarI yasayapattasahassapattaphulakesarocaciyAo chappayaparibhujjamANakamalAbha acchavimalasalilapuNNAo parihatthabhamaMtama cchakacchabha aNegasauNamihuNapaviariyAo patteyaM 2 paumavaraveiyAparikkhittAo patteyaM 2 vaNasaMDaparikkhittAo appegaiyAo AsavodagAo appegaiyAo vAruNodagAo appegaiyAo khododagAo appegaiyAo amavarasasamarasodagAo appegaiyAo udagaraseNaM paNNattAo pAsAdIyAo 4" atra vyAkhyA- 'tasyetyAdi prAgvat bahucaH kSudrA:akhAtasarasyastA eva laghvyaH kSullikA vApyaH caturasrAkArAH puSkariNyo - vRttAkArAH dIrghikAH- sAraNyaH tA eva Fur Free C ~92~
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: dvIpaJcA- prata sUtrAMka ya zrIjamyU- 18vakA guJjAlikAH, bahUni kevalakevalAni puSpAvakIrNakAni sarAMsi,sUtre khItvaM prAkRtatvAt , bahUni sarAMti ekapaDayA1vakSaskAra vyavasthitAni saraHpaktiH tA bahudhaH sarApatayaH, tathA yeSu sarassu patathA vyavasthiteSu ekasmAt saraso'nyasmin pabhavaraventicandrI tasmAttadanyatraivaM saMcArakapATaphenodakaM saMcarati sA saraHsaraHpazistA bahadhaH sarAsaraHpakkayA, bilAni-kUpAsteSAM || dikAvanayA vRttiH khaNDaka. patayo bilapatayaH, etAzca sarSA api kathambhUtA ityAha-acchA:-sphaTikabad bahirnirmalapradezAH shlkssnnaa:-lkssnnpu||41|| dalaniSpAditabahiHpradezAH rajatamayaM-rUpyamayaM kUlaM yAsAM tAstathA, samaM na ga sadbhAvato viSama tIravartijalApU-18 ritaM sthAnaM yAsAM tAH samatIrA, tathA vaz2amayAH pASANAH yAsA tAstathA, tathA tapanIyaM-hemavizeSastanmayaM talaM yAsAM 8 tAstathA, tathA 'suvaNNasubbharayayavAluvAo' iti suvarNa-pItaM hema sumbha-rupyavizeSaH rajataM-pratItaM tanmayyo vAlukA sAyAsu tAH suvarNasumbharajatavAlukAH, tathA 'veruliyamaNiphalihapaDalapazcoyaDAo' iti vaiDUryANi-bairyamaNimayAni sphATikapaDalamayAni-sphATikaramasambandhipaTalamayAni pratyavataTAni-taTasamIpavartyabhyumatapradezA yAsa tAstathA, tathA / sukhenAvatAro-jalamadhye pravezanaM yAsu tAH svavatArAH tathA sukhenottAro-jalAhirvinirgamanaM yAsu tAH sukhottArAH, // tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH, tathA nAnAmaNibhiH suSaddhAni tIrthAni yAsAM tAstathA, atra bahuvrIhAvapi kAntasya || // 41 // paranipAto bhAryAvidarzanAt prAkRtazailIvazAdvA, 'cAukoNAo' iti catvAraH koNA yAsAM tAH tathA, dItvaM ca || 'ataH samRdhyAdau vA'(zrIsi08-1-34) iti sUtraNa prAkRtalakSaNavazAt , etacca vizeSaNaM vApIH kUpAMzca prati yasaa029292920200090090805 anukrama ~93~
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka draSTavyaM, teSAmeva catuSkoNatvasambhavAt na zeSANAM, AnupUyeNa-krameNa nIcainIMcaistarabhAvarUpeNa suTu-atizayena yo jAto vapraH-kedAro jalasthAnaM tatra gambhIra-alabdhastAcaM zItalaM jalaM yAsu tAH AnupUrvyasujAtavapragambhIrazItalajalAH, tathA saMchannAni-jalenAntaritAni patravizamRNAlAni yAsu tAH tathA, iha vizamRNAlasAhacaryAt patrANi | padminIpatrANi draSTavyAni bizAni-kandAH mRNAlAni-padmanAlAni, tathA bahUnAmutpalakumudanalinasubhagasaugandhikapu|NDarIkamahApauNDarIkazatapatrasahasrapatrANAM phullAnA-vikasvarANAM kezaraiH-kiJjalkaiH upacitA-bhRtAH, vishessnnsyaavyv||sthittyaa nipAtaH prAkRtatvAt , tathA SaTpadaiH-bhramaraiH paribhujyamAnAni kamalAni upalakSaNametat kumudAdIni yAsu tAH tathA, acchena-svarUpataH sphaTikavat zuddhena nirmalena-Agantukamalarahitena salilena pUrNAH tathA 'paDihatyA'IN atirekitAH atiprabhUtA ityarthaH, dezIzabdo'yaM paDihasthamuDumAyaM aireiyaM ca jANa AuNaM' iti vacanAt, udAharaNaM cAtra-'ghaNapaDihatthaM gayaNaM sarAI navasalilamuddhamAyAI / aireiyaM maha uNa ciMtAe maNaM tuhaM virahe // 1 // // iti, bhramanto matsyakacchapA yatra tAH paDihatyadhamanmatsyakacchapAH, anekaiH zakunimithunakaiH pravicaritA-ita-| stato gamanena sarvato vyAptAH, tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH, etA pApyAdayaH sarassaraHpatiparyavasAnAH 'pratyeka'miti ekaM eka prati pratyekaM atrAbhimukhya pratizabdo na pIpsAvivakSAyAM pazcAtpratyeka zabdasya dvirSacanamiti, padmavaravedikayA parikSiptAH pratyekaM 2 vanakhaNDaparikSiptAza, api|DhArthe, bADhamekakAH kAzcana vApyAdaya Asavamiva-candra-1 stotestseatsetteseeees Smar0203020302509029329202 anukrama ~94
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1],------------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka zrIjamba- hAsAdiparamAsavamiva udakaM yAsA tAH tathA, apyekikAH vAruNasyeva-bAruNasamudrasyeva udakaM yAsAM tAH, apyekikAHzvakSaskAre dvIpazA- kSIramivodakaM, yAsAM tAH apyekikAH ghRtamivodakaM yAsAM tAH apyekikAH kSoda iva-ikSurasa ivodakaM yAsa tAH nticandrI-18 apyekikAH amRtarasasamarasaM udakaM yAsAM tAH amRtarasasamarasodakAH apyekikAH udakarasena-svAbhAvikena || dikAvanayA pRttiH majJaptAH 'pAsAIyA' ityAdi prAgvat / "tAsi NaM khuDDAkhuDDiyANaM vAvINa jAva bilapaMtINaM patteyaM patteyaM cauddisi / khaNDava. // 42 // cattAri tisovANapaDirUvagA paNNattA, tesi NaM tisovANapaDirUvANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA vairAmayA NemA riTThAmayA paiTTANA veruliyAmayA khaMbhA suvaNNarUpamayA phalagA vairAmayA saMdhI lohiakkhamaIo sUIo NANAmaNimayA avalaMbaNavAhAo pAsAIyA 4" iti, atra vyAkhyA-tAsAM kSudrANAM kSudrikANAM yAvadvilapazInAM pratyekaM 2 catasRNAM dizAM samAhArazcaturdika tasmiMzcaturdizi, catvAri ekaikasyAM dizi ekaikabhAvAt trisopAnapratirUpakANi, tathA prativiziSTaM rUpaM yeSAM tAni pratirUpakANi, trayANAM sopAnAnAM samAhAraH trisopAnaM, trisopA-18 nAni ca tAni pratirUpakANi ceti vizeSaNasamAsaH, vizeSaNasya paranipAtaH prAkRtatvAt , tAni prajJaptAni, teSAM ca | trisopAnapratirUpakANAmayaM-vakSyamANaH etadrUpo varNakanivezaH prajJaptaH, tadyathA-vajaralamayA nemA:-bhUmerUyaM niSkA // 42 // mantaH pradezAH riSTharalamayAni pratiSThAnAni-trisopAnamUlapAdAH vaiDUryamayAH stambhAH suvarNarUpyamayAni phalakAni|| trisopAnAGgabhUtAni bajaralamayApUritAH sandhayaH-phalakadvayApAntarAlapradezAH lohitAkSamayyaH sUcayA-phalakadvayasambandha anukrama ~95
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka vighaTanAbhAvahetupAdukAsthAnIyAH, nAnAmaNimayA avalamvyante iti avalambanA-avataratAmuttaratAmavalambanahetubhUtA, avalambanabAhAto vinirgatAH kecidavayavAH 'avalambanabAhAo' iti avalambanabAhA api nAnAmaNimayyaH, avalambanavAhA nAma ubhayoH pArzvayoH avalambanAzrayabhUtA bhittayaH 'pAsAIyAo'4 ityAdi padacatuSTayaM prAgvat / "tesi tisovANapaDirUvagANaM purao patteyaM 2 toraNA paNNatA" tesi NaM toraNArNa ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, te paNa toraNA NANAmaNimaesu khaMbhesu uvaniviTThasaMniviTThA vivihamurtataroviyA vivihatArArUvoviyA IhAmigausabhaturagaNa-19 garamagaravihagavAlagakiMnararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittA khaMbhuggayavaravairaveiyAparigayAbhirAmA vijjAharajamalajualajaMtajuttAviva aJcIsahassamAlaNIyA rUvagasahassakaliyA bhisamANA bhibbhisamANA cakkhulloaNalesA suhaphAsA sassirIyarUvA pAsAIyA 4" iti, atra vyAkhyA-'tesi Na' mityAdi, teSAM trisopAnapratirUpakANAM purataH pratyekaM 2 toraNAni prajJaptAni, teSAM toraNAnAmayametadrUpo varNAvAso-varNakanivezaH prajJaptaH, tadyathA-'te NaM toraNA' | ityAdi, tAni toraNAni nAnAmaNimayAni maNaya:-candrakAntAdayaH vividhamaNimayAni nAnAmaNimayeSu stambheSu upa-18 |niviSTAni-sAmIpyena sthitAni, tAni ca kadAciccalAni athavA'padapatitAni zaGkaran , tata Aha-samyaga-nizcalatayA'padaparihAreNa ca niviSTAni, tato vizeSaNasamAsaH, vividhA-nAnAvidhavicchittikalitA mukkA-mukkAphalAni anta-18 rAzabdo'gRhItavIpso'pi vIpsAM gamayati, antarA antarA 'oviyA' iti AropitA yatra tAni tathA, vividhaistA Soticensercensencestseesecrettee ERatorSERecenesseseseseccenese anukrama ~96~
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1],--------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata dvIpazA sUtrAMka zrIjambU rArUpa:-tArikAmApaSitAmi, toraNej hi zomA tArakAni badhyante iti pratItaM loke'pi, hAmRgA-vRkAH RSa-1vazvaskAre bhA-vRSabhAH jyAlA-bhujaMgA: ruravo-mRgavizeSAH zarabhA-aSTApadAH pamarA-bhATavyo gAvaH, vanalatA-azokalatAyAH18 vanakhaNDA padmalatA-panimbA, zeSAH pratIvAH, patAsAM bhattayA-vicchittyA citra-Alekho yeSu tAmi tathA, sambhogatayA-stambho-18 ghi0 yA vRciH parivartinyA vajaralamayyA vedikayA parigatAni-parikaritAni santi yAni atiramaNIyAni tAni tathA, vidyAdha-18 43 // zarayo:-viziSTazaktimarapuruSavizeSayorcamala-samaveNI yugalaM-dvandvaM tenaiva yantreNa saMcariSNupuruSapratimAdvayarUpeNa yuktA zani, ApatvAcavavidhaH samAsA, tathA arSiSAM-maNirasaprabhANAM sahasrarmAlanIyAni-parivAraNIyAni rUpakasahasrakali tAni spaSTa 'bhisamANA' iti dIpyamAnAni 'nimbhisamANA' iti atyartha dIpyamAnAni, tathA cakSuH kartR locaneavalokane lisatIva-darzanIyatAtizayataH glipyatIva yatra tAni tathA, 'suhaphAsA' iti zubhasparzAni sazrIkAnisazobhAkAni rUpakANi yatra tAni sazrIkasapANi, 'pAsAIyA' ityAdi vizeSaNacatuSTayaM prAgvat, "tesi Na toraNANa uppiM ahamaMgalagA paNNattA, soriSaya 1 sirivaccha diyAvatsa 3 vaDamANaga 4 bhadAsaNa 5 kalasa 6 maccha 7-18 1 dappaNA 8 savarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA," atra vyAkhyA-teSAM toraNAnAmupari ityAdi sugama, navaraM 'jAvaI paDirUvA' iti yAvatkaraNAt ghaTTA maTThA NIrayA ityAdigrahaH, tesi NaM toraNANaM upari kiNhacAmarajjhayA NIlacAmara-18 jyA lohiyacAmarAyA hAlihacAmarajhayA sukilacAmarAyA acchA saNhA ruppapaTTA baharadaMDA jalayAmalagaMdhiyA | anukrama // 43 ~97
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: Ce prata sUtrAMka sesecaccepeacoccestaee SsurammA pAsAIyA 4" iti, teSAM toraNAnAmupari bahavaH kRSNacAmarayuktAH dhvajAH kRSNacAmaradhvajAH evaM bahavo nIla lohitahAridrazuklacAmarayuktAH dhyajA vAcyAH, kathambhUtA ete sarve'pItyAha-'acchA sahA' iti spaSTa ruupymyo| vajramayasya daNDasyopari paTTo yeSAM te tathA, vajro-banamayo daNDo rUpyapaTTamadhyavartI yeSAM te tathA, jljaanaamic-pd-| mAnAmivAmalo na tu kudbhavyagandhasammizro yo gandhaH sa vidyate yeSAM te jalajAmalagandhikAH, 'ato'nekakharA'ditIkapratyayaH [zrIsi07-2-6] ata eva suramyAH 'pAsAdIyA' ityAdi prAgvat, "tesi gaM toraNANaM uppiM bahave chattA| ichattA paDAgAipaDAgA ghaMTAjualA cAmarajualA uppalahatthagA paumahatthagA jAva sahassapattahatthagA savarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA" teSAM toraNAnAmupari bahUni chatrAticchatrANi-chatrAlokaprasiddhAdekasaMkhyAkAd atizAyIni dvisaMkhyAni trisaMkhyAni vA chatrANi chatrAticchatrANi bahvadhaH patAkAbhyo'tizAyinyo dIrghatvena vistareNa ca patAkAH | patAkAtipatAkAH bahUni ghaNTAyugalAni bahUni cAmarayugalAni bahava utpalahastakAH-utpalAkhyajalajakusumasamUhavizeSAH, evaM padmahastakAH bahavo nalinahastakAH bahavaH subhagahastakAH bahavaH saugandhikahastakAH bahavaH puNDarIkahastakAH bahavaH | zatapatrahastakAH bahavaH sahasrapatrahastakAH, utpalAdInAM vyAkhyAnaM prAgvat, ete ca chatrAticchanAdayaH sarve'pi sarvarasamayAH, 'jAva paDirUbA' iti yAvatkaraNAt 'acchA saNhA laNhA' ityAdivizeSaNakadambakaparigrahaH / atha parvatakasUtraM yathA-"tAsi gaM khuDDiyANaM bAbINaM jAva bilapaMtiyANaM tattha tattha dese tahiM tahiM bahave upAyapavavA niyai-16 Selesettesetsectivectsecticesen anukrama ra ~98~
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [6] dIpa anukrama [6] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti " mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUDIpazAnticandrIyA vRttiH // 44 // | pavayA jagaIpavayA dArupayayagA dagamaMDavagA dagamaMcagA dagamAlagA dagapAsAyA usaDA khuDDA aMdolanA pasaMdolagA sabarayaNAmayA acchA jAva paDiruvagA" atra vyAkhyA - tAsAM kSullikAnAM vApInAM yAvadvilapaGkInA atra yAvatkaraNAt puSkariNyAdigrahaH, apAntarAleSu tatra tatra deze 'tahiM tahiM' iti tasyaiva dezasya tatra tatraikadeze bahava utpAtaparvatAH- yatrAgatya bahavo vyantaradevA devyazca vicitrakrIDAnimittaM vaikriyazarIramAracayanti niyatyA-naiyatyena parvatAH, | kvacinniyayapavayA iti pAThaH, tatra niyatAH sadA bhogyatvenAvasthitAH parvatAH yatra vyantarA devadecyo bhavadhAraNI| yena vaikriyazarIreNa prAyaH sadA ramante iti bhAvaH, jagatIparvatAH parvatavizeSAH, dAruparvatakA - dArunirmApitA iva | parvatakAH dakamaNDapakAH-sphaTikamaNDapakAH evaM dakamaJcakA: dakamAlakAH dakaprAsAdAH ete ca dakamaNDapakAdayaH | kecit utsRtA-uccA ityarthaH kecit kSullA-ughavaH kvacit khuDakhuDagA iti pAThaH thulathulakA atilaghavaH AyatAzca tathA andolakAH pazyandolakAzca tatra yatrAgatya 2 manuSyA AtmAnamandolayaMti iti, AndolakA iti loke prasiddhAH, yatra tu pakSiNa AgalyAgatyAtmAnamandolayaMti te pazyandolakAH, te cAndolakAH pakSyandolakAzca tasmin vanakhaNDe tatra tatra pradeze vAnamantaradevadevIkrIDAyogyA bahavaH santi, te cotpAtaparvatAdayaH kathambhUtA ityAha-sarva| rakSamayA acchA ityAdivizeSaNajAtaM prAgvat "tesu NaM uppAyapavayasuM jAva paklaMdolaesu bahUI haMsAsaNAI ko cAsaNAI garulAsaNAI uNNayAsaNAraM paNayAsaNAI dIhAsaNAI bhaddAsaNAI pakkhAsaNAI magarAsaNAI paumAsaNAI sIhA Fur Fraternae Cy ~99~ 1 vakSaskAre vanakhaNDA ghi0 // 44 //
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [6] dIpa anukrama [6] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH saNAI disAsovatthiyAsaNAI savarayaNAmayAI acchAI jAva paDirUca "tti, atra vyAkhyA - teSu utpAtaparvateSu yAvapakSyandolakeSu atra yAvatkaraNAt niyataparvatAdiparigrahaH bahUni haMsAsanAni, tatra yeSAmAsanAnAmadhobhAge haMsA vyavasthitA yathA siMhAsane siMhAstAni haMsAsanAni, evaM krIzAsanAni garuDAsanAni bhAvyAni, unnatAsanAni yAnyuvAsanAni praNatAsanAni nimnAsanAni dIrghAsanAni zayyArUpANi bhadrAsanAni yeSAmadhobhAge pIThikAvandhaH pakSyA| sanAni yeSAmadhobhAge nAnArUpAH pakSiNaH, evaM makarAsanAni siMhAsanAni ca bhAvanIyAni, padmAsanAni-padmAkA| rANi AsanAni diksIvastikAsanAni yeSAmadhobhAge diksauvastikA - dikpradhAnAH svastikAH AlikhitAH santi, | atra yathAkramamAsanAnAM saMgrAhikA saMgrahaNIgAthA - "haMse ko garule uNNaya paNae ya dIha bhadde ya / pakkhe mayare | parame sIha disAsoa vArasame // 1 // etAni sarvANyapi kathambhUtAnItyAha- 'sabarayaNAmayAI' ityAdi prAgvat / atha gRhakasUtraM yathA-"tassa NaM vaNasaMDassa tattha tattha dete tahiM tahiM bahave AligharagA mAligharagA kayalIgharagA acchaNa| gharagA pecchaNagharagA majjaNagharagA pasAhaNagharagA gambhagharagA mohaNagharagA mAlagharagA jAlagharagA kusumagharagA cittagharagA gaMdhavagharagA AyaMsagharagA savarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA" iti, atra vyAkhyA - tasya vanakhaNDasya madhye tatra tatra pradeze tasyaiva pradezasya tatra tatra ekadeze bahUni AligRhakANi, Ali:- vanaspativizeSastanmayAni gRhakANi AligRhANi mAlirapi vanaspativizeSaH tanmayAni gRhakANi mAligRhakANi, kadalIgRhakANi latAgRhakANi ca pratI Fur Ervate & Pune Cy ~ 100~ jay
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata dvIpazA sutrAMka zrIjambU-18tAni, 'acchaNagharagA' iti avaskhAnagRhakAANa yeSu yadA tadA vA''gala bahavaH sukhAsikayA avatiSThante, prekSaNaka-vikSaskAre gRhakANi prekSaNakAni vidadhati nirIkSyante ca, majjanagRhakANi yatrAgasya svecchayA majanaM kurvanti, prasAdhanagRhakANi vanakhaNDAvicandrI | yatrAgatya svaM paraM ca maNDayanti, garbhagRhakANi garbhagRhAkArANi mohanagRhakANi mohana-maithunasevA tatpradhAnAni gRh-18| yA vRciH | kANi vAsabhavanAnIti bhAvaH, zAlAgRhakANi-paTTazAlApradhAnAni gRhakANi jAlagRhakANi-jAlayukAni gRhakANi // 45 // kusumagRhakANi-kusumaprakaropacitAni gRhakANi citragRhakANi-citrapradhAnAni gRhakANi gandharvagRhakANi-gItanRtyA bhyAsayogyAni gRhakANi, AdarzagRhakANi-mAdarzamayAnIva gRhakANi, atra sUtre sarvatra kakAraH vArSiko'yaseyaH, etAni karthabhatAnItyAha-sabarayaNAmayAI' ityAdi mAgvat, "tesu NaM AligharesuM jApa Arthasagharesa bahaI haMsAsaNAI jAva disAsovatthiyAsaNAI sabaravaNAmayAI jAva paDirUvAI" iti gatArtham, atha maNDapakasUtraM kyA-"tassa NaM vaNasaMDassa tattha tattha dese tahi tahiM vahaye jAimaMDavagA jUhiyAmaTavagA malliyAmaMDavagA jomAliyAmaMDavagA vAsaMtImaMDavagA dadhivAsuyAmavagA sUridhimaMDavanA saMbolImaMDavagA NAgalayAmaMDavagA atimuttavamaravagA aSpholAmaMDavagA mAluAmaravagA sabaravaNAmayA bhAvaNirtha kumumiyA jAca parisavA" atra vyAkhyA-to tyAdi padayojanA sugamA, // 15 // jAti:-mAlatI tanmayA maNDapakAH jAtimapapakAra, evaM uttaratrApi padayojanA kAryA, thikA pratItA malikA-1 vicakilA, banamAsikA vAsantI spaSTe, eteSa puNyapakAnA vanaspatayaH, dadhivAtukA nAma dhanaspativizeSaH, suurillirpi| weseseseseses anukrama @estoeceae JinEllenni ~101
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [6] dIpa anukrama [6] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti " mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH Jan Ebensiting sa eSa, tAmbUlI - nAgavalI nAgo-mavizeSa sa eva tatA nAmalatA, iha yatya tiryaM tathAvidhA zAkhA prazAkhA vA prasRtA sA latetyabhidhIyate, atimuktakaH-punnapradhAnavanaspatiH 'anphoA' vanaspativizeSaH, mAlukA-ekAsthikaphalA | vRkSavizeSAttadyuktA maNDapakA mAlukAmaMDapakA, ete ca kathaMbhUtA ityAha- 'sagharayaNAmayA' ityAdi prAgvat / 'tesu NaM jAimaMDavagesu jAva mAlumaMDavageSu bahave puDhavisilAkgA paNNattA, appegaiyA haMsAsaNasaMThiyA appegaiyA koMcAsaNasaMThiA appegaiyA maruDAsanasaMThiyA adhyegaiyA uNNavAsaNasaMThiyA appegaiyA paNayAsaNasaMThiA appegaiyA dIhAsaasaMThiyA appegaiyA bhaddAruNasaMThiyA appemaiyA paklAsaNasaMThiyA appegazyA magarAsaNasaMThiyA appegaiyA paumAsaNasaMThiA appegaiyA tIhAsaNasaMThiyA appegahanA visAsovatviyAsaNasaMThiyA appege bahave varasayaNAsaNavisidvaThANasaMThiyA paNNattA samaNAuso ! AINagarujazNavaNIyatUlaphAsamaDaA savarayaNAmayA acchA jAba paDirUvA" atra vyAkhyA- teSu jAtimaNDapakeSu yAvat mAlukAmaNDapakeSu yAvatkaraNAt yUthikAmaNDapakAdiparigrahaH, bahavaH zilApa| dRkAH prazaStAH, tadyathA-apirvAhArthe ekake zilApaTTakAH haMsAsanavat saMsthitaM bhAve kapratyayavidhAnAt saMsthAnaM yeSAM te tathA, evaM krozAsanasaMsthitAdiSvapi vAcyaM janye ca bahavaH zilApaTTakAH yAni viziSTacinhAni viziSTanAmAni ca varANi - pradhAnAni zayanAni AsanAni ca tadvat saMsthitA varazayanAsanaviziSTasaMsthAnasaMsthitAH kacit 'mAMsala - | sughaTTavisidvaThANasaMThiyA' iti pAThaH, tatrAnye ca bahavaH zilApaTTakA: mAMsalA iva mAMsalA - akaThinA ityarthaH Fur Fate & Cy ~ 102 ~
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjambU vakSaskAra vanakhaNDAghi0 || sughRSTA iva sughRSTA-atizayena mahaNA iti bhAvaH, viziSTasaMsthAnasaMsthitAzca prajJaptAH, he zramaNa! he AyuSman ! dvIpazA-8 AINagelyAdi sugamamiti / atha prastutasUtramanuzriyate, 'tattha Namiti atra vyAkhyA-tatraiteSu utpAtaparvatAdigatahaMsAsanticandrI- nAdiSu yAvannAnArUpasaMsthAnasaMsthitapRthivIzilApaTTakeSu, Namiti pUrvavat, bahavo vanAnAmantareSu bhavAH pRSodarAdiyA ciH tvAnmAgame vAnamantarA devA devyazca yathAsukhamAsate Azrayanti vA''zrayaNIyaM stambhAdi zerate dIrghakAyaprasAraNena // 46 // varcante, natu nidrA kurvanti, teSAM devayonikatayA nidrAyA abhAvAt , atropalakSaNAt 'ciTuMtI'tyAdikaH pATho jIvA | bhigamokko likhito'sti, tiSThanti-karvasthAnena vartante niSIdanti-upavizanti 'tubhaTTati'tti tvagvartanaM kurvanti vAma pArvataH parAvRttya dakSiNapAnAvatiSThante dakSiNapArvato vA parAvRttya vAmapArcenAvatiSThanta iti, ramante-ratimAbazAnti, tathA lalanti-manaIpsitaM yathA bhavati tathA vartante iti bhAvaH, tathA krIDanti-yathAsukhamitastato gamanavino dena gItanRtyAdivinodena vA'vatiSThante, tathA mohanti-maithunasevAM kurvanti, ityevaM 'purA porANANa' mityAdi purA-pUrva 18 prAgbhave iti bhAvaH kRtAnAM karmaNAmiti yogaH ata eva paurANAnAM sucIrNAnAM-sucaritAnAM, iha sucaritajanitaM karmApi kArye kAraNopacArAt sucaritamiti vivakSitaM, tato'yaM bhAvArtha:-viziSTatathAvidhadharmAnuSThAnaviSayApramAdakaraNakSAntyA18 disucaritAnAmiti, tathA suparAkAntAnAM atrApi kArya kAraNopacArAt suparAkAntajanitAni karmANi suparAkrAntAni ityuktaM bhavati, sakalasattvamaitrIsatyabhASaNaparadrajyAnapahArasuzIlAdirUpaM suparAkramajanitAnAmiti, ata eva zubhAnA // 46 // ~103
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1],------------------------- -------- mUlaM [6] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka Sasreesasras30000sae zubhaphalAnAM iha kizidazubhaphalamapi indriyamativiparyAsAt zubhaphalamAbhAti tatastAttvikazubhaphalapratipattyarthamasyaiva paryAyamAha-kalyANAnAM-tattvavRttyA tathAvidhaviziSTaphaladAyinAM athavA kalyANAnAM-anarthopazamakAriNAM kalyANakalyANarUpaM phalavipAka pacaNubhavamANA' pratyekamanubhavanto viharanti-Asate / tadevaM padmavaravedikAyA bahiHsthitaSana-18 khaNDavaktavyatoktA, sampati tasyA pavAsthitavanakhaNDavaktavyatAmabhidhitsurAha-tIse NaM jagaIe' ityAdi, tsyaa| jagatyA upari padmavaravedikAyA antarmadhye yaH pradezaH etasmin mahAneko vanakhaNDaH prajJaptaH, dezone dve yojane viSkambhena vedikA-padmavaravedikA tasyAH samakAtulyaH parikSepeNa, ayaM bhAvaH-padmavaravedikAyA yAvAn (tAvAn ) asyApi, padmavaravedikAbahiHpradezAt antaH paMcadhanuHzatAgamane yat parikSepanyUnatvaM tanna vivakSitamalpatvAditi, 'kiNhe'tti kRSNo yAvaditipadena ca bahirvanakhaNDavadavizeSeNa vanakhaNDavarNako grAhyaH, navaraM tRNavihIno jJAtavyaH, atra tRNajanyaH | | zabdo'pi tRNazabdenAbhidhIyate upacArAdatastRNazabdavihInoM jJAtavyaH, upalakSaNatvAdasya maNizabdavihIno'pi, padmavaravedikAntaritatayA tathAvidhaH vAtAbhAvato maNInAM tRNAnAM cAcalanena parasparaM saMgharSAbhAvAt zabdAbhAvaH, upapannazcAyamarthaH, jIvAbhigamasUtravRttyostathaiva darzanAditi / sampati jambUdvIpasya dvArasaMkhyAmarUpaNArthamAhajaMbuddIvassa NaM bhaMte ! dIvassa kA dArA paNNattA, go0| cattAri dArA paM0, 0-vijae 1 vejayaMte 2 jayaMte 3 aparAjie 4, evaM catvArici vArA sarApahANimA bhANiyavA (sUtra 7) kahiNaM maMte! jaMbuddhIvassa dIvassa vijae NAmaM dAre paNNate ?, go0 Emerserotistatistiserseseseserce-secestiseas anukrama Simritinnitinnite ~104
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjamyUdvIpazA prata sUtrAMka [7,8] weseace dIpa jaMyuhIye vIve megharassa pAyasa purathimeNaM paNayAlIsaM joyaNasahassAI vIiyattA jaMburIvadIpapurasthimaperate lavaNasamudhapura- vikSaskAre thimaddhassa pacatyimeNaM sIAe mahANaIe uppi pattha NaM jaMbuddIvassa vijae NAmaM dAre paNNatte aTTha joSaNAI uddhaM ucaNaM cattAri nticandrI- joyaNAI vikarNabheNa tAvaiyaM caiva paveseNaM, see varakaNagathUmiyAe, jAva dArassa baNNao jAva raayhaannii| (sUtra 8) dvArA yA vRciH atra sUtre praznanirvacane ubhe api sugame, navaraM pUrvAtaH prAdakSiNyena vijayAdIni dvArANi jJeyAni, dvArANAmeva 8 // 47 // 18 sthAnavizeSaniyamanAyAha-'kahiNaM bhNte|' ityAdi, ka bhadanta ! jambUdvIpasya dIpasya vijayamiti prasiddhaM 'nAma' ti8 18| prAkRtatvAta vibhaktipariNAmena nAmnA dvAraM prazata, bhagavAnAha-gautama! jambUdvIpe dvIpe yo mandaraparvato-merugiriH tasya 18 'purathimeNa ti pUrvasyAM dizi paJcacatvAriMzataM yojanasahasrANi vyativrajya-atikramya jambUdvIpe dvIpe paurastyaparyante 8 lavaNasamudrapUrvArdhasya 'paJcatthimeNaM'ti pAzcAtyabhAge zItAyA mahAnadyA upari yaH pradeza iti gamyaM, etasmin jambU-18 dvIpasya dvIpasya vijayaM nAmnA dvAra prajJaptam , aSTau yojanAnyUoccatvena catvAri yojanAni viSkambhena-vistAreNa, idaM ca dvAraviSkambhamAnaM sthUlanyAyenokaM, sUkSmekSikayA tu vibhAvyamAnaM dvArazAkhAdvayaviSkambhasatkakrozadvayaprakSepe / sAIyojanapramANaM bhavati, tanna vivakSitamiti, 'tAvaiyaM ceva paveseNaM ti tAvadeva ctvaariityrthe|, yojanAni pravezena- // 47 // bhittivAhalyalakSaNena kathaMbhUtamityAha-veta-zvetavarNapitaM bAhulyenAratamayatvAt , 'varakanakastUpikAka' parakanakA-varakanakamayI stUpikA-zikharaM yasya tat / atha zeSa dvAravarNaka rAjadhAnIvarNakaM cAtidezenAha-'jA'lAdi, anukrama [7,8] atha jambUdvIpe vijayAdi davArANya: kathanaM Arabhyate ~105
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [ 7,8] dIpa anukrama [7,8] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [ 7-8 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH yAvad dvArasya varNako varNana grantho 'jAva rAyahANI'ti yAvadrAjadhAnIvarNakazca jIvAbhigamopAGgoko niravazeSo vaktavyaH, tatra prathamaM dvAravarNako yathA- 'IhAmigaMusabhaturagaNaramaga ravihagavAlaga kinnararurusarabhacama ra kuJjaravaNalayapaumalayabhatticitte saMbhuggayavaraveiyAparigayAbhirAme bijjAharajamalajualajaMtajutte iva accIsahassamAlaNIe, rUvagasahassakalie bhisamANe bhinbhisamANe cakkhuhoaNalese suhaphAse sassirIyarUve vaNNao dArassa tassimo hoi, taMjahAvairAmayA NemA riTThAmayA paTThANA veruliaruilakhaMbhe jAyarUvovaciyapavarapaMcavaNNamaNirayaNakuTTimatale haMsagabbhamaelae gomejjamae iMdakIle lohiakkhamaIo dAraceDAo joIrasAmae uttaraMge veruliAmayA kavADA dharAmayA saMdhI lohiakkhamaIo sUIo NANAmaNimayA samuggayA vairAmayA aggaThA aggalapAsAyA rayayAmayA AvattaNapeDhiyA aMkuttarapAsae niraMtarie ghaNakavADe bhittIMmu caiva bhittiguliyA chappaNNA tiSNi hoMti gomANasIo tattiAo NANAmaNirayaNavAlarUvagaThIlaTThi asAlabhaMjiAge vairAmae kUDe rayayAmae ussehe savatavaNijjamae uhoe NANAmaNirayaNajAlapaMjaramaNivaMsagalohiyakkhapaDivaMsagarayayabhome aMkAmayA pakkhA pakkhavAhAo joIsAmayAvaMsA | vaMsakaveyA ya rayayAmaIo paTTiAo jAyasvamaio ohADaNIo baharAmaio uvaripucchaNIo sabasee rayayAmayacchANe aMkAmayakaNagakUDatavaNijjayUbhiAe see saMkhatalavimalanimmaladadhighaNagokhIrapheNarayaNigarapagAse tilagarayaNaddhacaMdaci NANAmaNidAmAlaMkie aMto vAhiM ca saNhe tavaNijjavAluApatthaDe suhaphAse sassirIarUve pAsAIe 4" Fur Erate&ione Oy ~ 106~ evenesece wary
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [7,8] dIpa anukrama [7,8] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [ 7-8 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjammUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 48 // Jan Eikemitin iti, atra vyAkhyA- 'IhAmige tyAdi vizeSaNadazakaM padmavaravedikAgatavApItoraNAdhikAre vyAkhyAtArthamiti tato'vaseyaM, 'vaNNo dArassa tassimo hoi' iti varNako varNakanivezo dvArasya - vijayAbhidhAnasyAyaM vakSyamANo bhavati, tamevAha- 'taMja' tyAdi, tadyathA- 'vayarAmayA NemA' ityAdi, atra ca dvAravarNanAdhikAre yatra kevalaM vizeSaNaM tatra sAkSAt | dvArasya vizeSaNatA yatra tu vizeSyasahitaM tatra tasyeti gamyaM tena tasya vijayadvArasya vajramayA nemA- bhUmibhAgAdUrdhvaM niSkrAmantaH pradezAH riSTharatnamayAni pratiSThAnAni mUlapAdAH vaiDUryAH- vaiDUryaratnamayAH rucirAH stambhAH yasya tattathA, tathA jAtarUpeNa suvarNenopacitaiH- yuktaiH pravaraM paJcavarNamaNiratnaiH kuTTimatalaM-baddhabhUmita N yasya tattathA tathA'sya vijayadvArasya haMsagarbharalamaya eluko dehalI gomedakaratnamaya indrakIlo - gopurakapATayugasandhinivezasthAnaM lohitAkhyaMpadmarAgAkhyaM rakSaM tanmayyau dvArapiNDyau dvArazAkhe sUtre strItvanirdeza AryatvAt jyotIrasamayaM uttara-dvArasyopari tiryagvyavasthitaM kASThaM vaiDUryamayI kapATI lohitAkSamayyo- lohitAkSaralAtmikAH sUcayaH - phalakadvayasambandhavighaTanAbhAvahetupAdukAsthAnIyAH tatra vajramayAH sandhayaH- sandhimelAH phalakAnAM, kimukaM bhavati ? - bajrarakSApUritAH phalakAnAM sandhayaH, tathA nAnAmaNimayAH samudrakA iva samudrakA:- cUlikAgRhANi tAni nAnAmaNimayAni yatra nyastau kapATI nizcalatayA tiSThataH, vajramayA argalA argalAprAsAdAH, tatrArgalAH pratItAH argalAprAsAdA yatrArgalA niyamyante, rajatamayI AvarttanapIThikA, AvarttanapIThikA ca yatrendrakIlo bhavati, tathA aGkA-aGkaratnamayA uttarapArzvA yasya tattathA, Fur Ele&Pale Oy ~ 107~ 1 vakSaskAre jambUdvIpa dvArA0 // 48 //
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: sva prata sUtrAMka [7,8] nirantaritadhanakapATamiti nirgatA antarikA-laghvantararUpA yayostI nirantariko ata eva ghanakapATau yasya tttthaa| | bhittisu ceva bhittiguliyA chappaNNA tiNNi hoti' iti tasya dvArasyobhayoH pArthayobhittiSu bhittiSu gatA bhittigu-12 likAH pIThakasaMsthAnIyAH tisraH SaTpaJcAzata:-SaTpaJcAzatrikapramitA bhavanti, aSTapaTyadhikaM zatamityarthaH, tathA gomAnasya:-zayyAH tAvanmAtrA:-paTpanAzatrikapramitAH, nAnAmaNiratnamayAni vyAlarUpANi-phaNirUpakANi, lIlAsthitazAlabhaJjakAca-lIlAsthitaputrikA yatra tattavA, tathA tasya dvArasya vajramayaH kUTo-mADhabhAgaH rajatamaya utsedhaH, zikharaM kevalaM, zikharamatra tasyaiva mADhabhAgasya sambandhi draSTavyaM na dvArasya, tasya prAgevoktatvAt, sarvotmanA tapanI-1 yamaya 'ullokaH' uparibhAgaH 'nAnAmaNirayaNajAlapaJjaramaNivaMsagalohiakkhapaDivaMsagarayayabhommeM' iti maNayo-maNi-10 mayA vaMzA yeSAM tAni maNivaMzakAni tathA lohitAkSA-lohitAkSamayAH prativaMzAH yeSAM tAni lohitAkSaprativaMza18|| kAni, tathA rajatamayI bhUmiryeSAM tAni rajatabhUmAni, prAkRtatvAt samAsAnto makArasya ca dvitvaM, maNivaMzakAni lohi| tAkSaprativaMzakAni rajatabhUmAni, nAnAmaNiratnAni-nAnAmaNiratnamayAni jAlapaMjarANi-gavAkSAparapayoyANi yasmin | dvAre tattathA, padAnAmanyathopanipAtaH prAkRtatvAt, 'aGkAmayA pakkhA ityata Arabhya rayayAmae chANe' ityantAni | 1 padmavaravedikAyadAvanIyAni, 'aMkAmayakaNagakUDatavaNijathUbhiyAge' iti, aGkamayaM-bAhulyenAGkaralamayaM pakSabAhAdInA-18 maGkaralAtmakatvAt kanaka-kanakamayaM kUTa-mahacchikharaM yasya tattathA, tapanIyA-tapanIyamayI stUpikA-laghuzikhararUpA dIpa anukrama [70 zrIjam. ~108~
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [7,8] dIpa anukrama [7,8] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [ 7-8 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 49 // yasya tattathA tataH padatrayasya padadvayamIlanena 2 karmadhArayaH, etena yatprAk sAmAnyenotkSiptaM 'see varakaNagathUbhiyAge' 1 vakSaskAre | iti tadeva prapaJcato bhAvitamiti, samprati tadeva zvetatvamupasaMhAravyAjena bhUya upadarzayati-zvetaM, zvetatvamevopamayA draDha- 14 vijayadvArayati - vimalaM nirmalaM yat zaGkhatalaM- zaGkhasyoparitano bhAgo yazca nirmalo dadhighano - ghanIbhUtaM dadhi gokSIrapheno rajata- 14 varNanaM sR. 8 | nikarazva-rUpyarAzistadvatprakAzaH - pratimatA yasya tattathA, 'tilagarayaNaddhacaMdacitte' iti tilakaralAni-puNDavizeSAH tairarddhacandraizca-arddhacandrAkAraiH sopAnavizeSazcitraM citrakAri tilakaralArddhacandracitraM, tathA nAnAmaNayo - nAnAmaNima | yAni dAmAni - mAlAstairalaGkRtaM nAnAmaNidAmAlaGkRtaM, tathA antarbahizca zlakSNaM zlakSNapudgalaskandhanirmApitaM tapanI| yAH- tapanIyamayyo vAlukAH sikatAstAsAM prastadaH - prastAro yatra tattapanIyavAlukAprastaTaM, 'suhaphAsa' ityAdi prAgvat / "vijayassa NaM dArassa ubhao pAsiM duhao NisIhiyAe do do caMdaNakalasA paNNattA, te caMdaNakalasA varakamalapaiTThANA surabhivaravAripaDipuNNA caMdaNakayacaJcAgA AviddhakaMTheguNA pauppalapihANA sagharayaNAmayA acchA sahA jAva paDirUvA mahayA mayA mahiMdakuMbhasamANA paNNattA samaNAuso !" atra vyAkhyA - vijayasya dvArasyobhayoH pArzva|yorekaikanaiSedhikIbhAvena 'duhao'ti prAkRtatvAt isvatve dvidhAto-dviprakArAyAM naiSedhikyAM, naiSedhikI cAtra niSadanasthAnaM, tatra pratyekaM dvau dvau bandanAya kalazau vandanakalazI-mAMgalyaghaTI prajJaptau te ca yandanakalazA varakama pratiSThAnaM AdhAro yeSAM te tathA, tathA surabhivaravAriparipUrNAH, candanakRtacarcAkA:- candanakRtoparAgAH, 'Aviddha Fra&ae Cy ~ 109~ // 49 //
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] kaNTheguNA' iti AviddhaH-AropitaH kaNThe guNo-raktasUtrarUpo yeSAM te tathA, kaNThekAlavat saptamyA alupa, tathA | padmamutpalaM ca yathAyogaM pidhAnaM yeSAM te tathA, 'sabbarayaNAmayA' ityAdi prAgvat, 'mahayA mahayA' iti atizayena mahAnto 'mahendrakumbhasamAnAH' kumbhAnAmindra indrakumbho, rAjadantAdidarzanAdindrazabdasya pUrvanipAtaH, mahAMzcAsA-|| |vindra kumbhazca tasya samAnA mahendrakumbhasamAnA-mahAkalazapramANAH yadvA mahIndro-rAjA tadartha tasya sambandhino vA | kumbhA-abhiSekakala zAH tatsamAnAH prajJaptAH, he zramaNa ! he AyuSman !, 'vijayassa NaM dArassa ubhopAsiM duhao NisIhiyAe do do NAgadaMtagA paNNatA, te NaM NAgadaMtagA muttAjAlaMtarUsiahemajAlagavakkhajAlakhiMkhiNIghaMTAjAlaparikkhittA abbhuggayA abhinisiTTA tiri susaMpaggahiyA ahepaNNagaddharUvA paNNagaddhasaMThANasaMThiyA sababairAmayA acchA jAva paDirUvA mahayA 2 gayadaMtasamANA paNNattA samaNAuso!" vijayasya dvArasyetyAdipadayojanA prAgvat , dvI hI nAgadantakau-narkaTiko aGkaTikAvityarthaH prajJaptI, te ca nAgadantakA mukkAjAlAnAmantareSu yAni urichUtAni-1 lambamAnAni hemajAlAni-hemamayA dAmasamUhA yAni ca gavAkSajAlAni-gavAkSAkRtiralavizeSAH dAmasamUhA yAni ca ki kiNIghaNTAjAlAni-kSudraghaNTAsamUhAstaH parikSitA:-sarvato vyAptAH, abhimukhamunnatA abhyudgatA-agrimabhAge manAgunnatA| 18| iti bhAvaH, yena teSu mAlyadAmAni susthitAni bhavanti, abhimukhaM-bahirbhAgAbhimukhaM nisRSTA-nirgatAH abhinisRSTAH & tiryaga-bhittipradezaH sup-atizayena samyaga-manAgapyacalanena parigRhItAH 'ahepaNNagaddharUvA' iti adha:-adhastana dIpa anukrama [7.80 coccesectiotice ~110~
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka escoccerceroes [7,8] dIpa zrIjambU 18 yat pannagasya-sarpasyAddhaM tasyeva rUpaM-AkAro yeSAM te tathA adhaHpannagArddhavadatisaralA dIrghAzceti bhAvaH, etadeva vyA-8/1 vakSaskAre dvIpazA-18|caSTe- pannagArddhasaMsthAnasaMsthitAH' adhaHpannagArddhasaMsthAnasaMsthitAH sarvAtmanA vajramayAH 'acchA' ityAdi prAgvat , 'mahayA | vijayadvAranticandrI-18 mahayA' iti atizayena mahAnto gajadantasamAnA:-gajadantAkArAH prajJaptAH, he zramaNa! he AyuSman! | "tesu Na vaNenaM surU yA vRttiH NAgadaMtaesu bahave kiNhasuttabaddhavagdhAriamaladAmakalAvA evaM nIla0 lohia hAlida sukitasuttabaddhavagdhAriamaladA-1 // 50 // makalAvA, te NaM dAmA tavaNijjalaMbUsagA suvaNNapayaragamaMDiyA NANAmaNirayaNavivihahAraddhahArauvasobhiyasamudayA jaav| sirIi aIva uvasobhemANA 2 ciTThati" aba vyAkhyA-teSu ca nAgadantakeSu bahavaH kRSNasUtrabaddhA 'bagghAritti | avalambitAH mAlyadAmakalApA:-puSpamAlAsamUhAH, evaM nIlalohitahAridrazuklasUtrabaddhA api mAlyadAmakalApA vAcyAH, |'te NaM dAmA' ityAdi, tAni dAmAni tavaNijjalaMbUsagA' iti tapanIyaH-tapanIyamayo lambUsago-dAnAmagrimabhAge prAGgaNe lambamAno maNDanavizeSo golakAkRtiryeSAM tAni tapanIyalambUsakAni, tathA pArzvata:-sAmastyena suvarNapratarakeNa-|| suvarNapatrakeNa maNDitAni suvarNapratarakamaNDitAni tathA nAnArUpANAM maNInAM ratnAnAM ca ye vividhA vicitravarNA hArAaSTAdazasarikAstairupazobhitaH samudAyo yeSAM tAni tathA, 'jAva sirIe aIva uvasobhemANA2cihati' atra yAvatkara-II // 50 // NAt evaM paripUrNaH pATho draSTavyaH IsimaNNoNNamasaMpattA pudhAvaradAhiNuttarAgaehiM vAehiM maMdAya 2 eijjamANA 2 palaMbaIS mANA 2 pajhaMjhamANA 2 urAleNaM maNuNNeNaM maNahareNaM kaNNamaNanivvuikareNaM saddeNaM te paese sapao samaMtA ApUremANA anukrama [7.80 JimillennNI matal ~111
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] dIpa |sirIe atIva upasobhemANA 2 ciTThati" etacca pUrva padmavaravedikAvarNane vyAkhyAtamiti na bhUyo vyAkhyAyate, "tesi NaM NAgadaMtagANa uvariM do do NAgadaMtagA paNNattA, te NaM NAgardatagA muttAjAlaMtarUsiyA taheva jAva samaNA| uso, tesu NaM NAgadataema bahave rayayAmayA sikayA paNNattA, tesuNaM rayayAmaesu sikapasu baraIo beruliyAmaIo || dhUvaghaDIo paNNatAo, tAo NaM dhUvaghaDIo kAlAgurupavarakuMdurukaturukkadhUvamaghamaghaMtagaMdhuDuAbhirAmAo sugaMdhavara|gaMdhiAo gaMdhavaTTibhUyAo orAleNaM maNuNNeNaM ghANamaNanibuikareNaM gaMgheNaM te paese savao samaMtA ApUremANIo, |sirIe Iva svasobhemANA 2 ciTThati" atra vyAkhyA-teSAM nAgadantAnAmupari anyI dvau dvI nAgadantakI prjnyptii.|| te ca nAgadantakA muttAjAlaMtarUsiahemajAlagavakkhajAla ityAdi prAguktaM sarva draSTavyaM, yAvad gajadantasamAnAH prajJaptAH he zramaNa! he AyuSman !, 'tesu Na'mityAdi teSu nAgadantakeSu bahUni rajatamayAni sikakAni prajJaptAni, teSu rajatamayeSu sikyakeSu baDhayo vaiDUryyamayyo dhUpaghavyaH-dhUpaghaTikAH prajJaptAH, tAzca dhUpaghaTikAH kaalaagurushc-kRssnnaaguruH| pravarakundurukaM ca-cIDAbhidhAno gandhadravyavizeSaH turuSkaM ca-sihakaM dhUpazca-dazAGgAdiH gandhadravyasaMyogaja iti dvandve18 teSAM sambandhI yo 'maghamata'tti maghamaghAyamAno'tizayavAn udutaH-itastato viprasato gandhastenAbhirAmAH, uDutaza-1 bdasya paranipAta ApatvAt, suSTha-zobhano gandho yeSAM te tathA, samAsAntavidheranityatvAdatredpasya samAsAntasyAbhAvo | yathA surabhigandhena vAriNeti,te ca te gharagandhAzva-pradhAnavAsAsteSAM gandhaH sa Asu astIti sugandhavaragandhagandhikAH ato-18 anukrama [7.80 Jimilcinni ~112~
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata varNana mU.8 sUtrAMka yA pRttiH [7,8] dIpa zrIjambU-18'nekasvarA'ditIkapratyayaH (zrIsiddha07-2-6) ata eva gandhavartibhUtAH-saurabhyAtizayAgandhadravyaguTikAkalpAH udAreNa 8 vakSaskAre dvIpazA- sphAreNa manojJena-mano'nukUlena, kathaM mano'nukUlatvamata Aha-yANamanonitikaraNa gandhena tAn-pratyAsannAn pradezAna | vijayadvAranticandrI | ApUrayantyaH 2 zriyA atIva zobhamAnAH2 tiSThanti,"vijayassa NaM dArassa ubhao pAsiM duhao nisIhiyAe do do sAla-18 bhaMjiyAo paNNatAo, tAoNaM sAlamaMjiyAo lIlaviyAo supaiDiAo sualaMkiyAo NANAviharAgavasaNAo rattAvaMgAo asiyakesIo miuvisayapasatthalakkhaNasaMvelliyaggasirayAo NANAmallapiNaddhAo muTTigejmasumajjhAo AmelagajamalajualavaTTiaambhunnayapINaraiasaMThiyapayoharAo IsiM asogavarapAyavasamuTThiyAo vAmahatthagahiyaggasAlAo IsiM addhacchikaDakkhacidvipahiM lusemANIoviva caksuloaNalesahiM aNNamaNNaM khijanamANIoviva puDhavIpariNAmAo sAsayabhAvamuvagayAo caMdANaNAo caMdavilAsiNIo caMdaddhasamaNiDAlAo caMdAhiyasomadasaNAo ukkA ica ujjoemANIo vijuSaNamarIcisUradipaMtateaahiayarasaNNigAsAo siMgArAgAracAruvesAo pAsAdIyAo tebhasA AIka | ukhasobhemANIgo ciTThati' atra vyAkhyA-vijayasya dvArasyobhayoH pAzvayorekaikanaipedhikIbhAvena dvidhAto-dviprakArAyAM naipedhikyA dekhe zAlabhajike-pazcAlyau prajJapte, tAca zAlabhajikA lIlayA-lalitAGganivezarUpayA sthitAH lIlA-18| sthitAH suThu-manojJatayA pratiSThitAH supratiSThitAH suSTha-atizayena ramaNIyatayA alaMkRtAH svaLaMkRtAH, tathA 'nAnAviha-181 rAgavasaNAoM' iti nAnAvidho-nAnAprakAro rAgo-raJjanaM yeSAM tAni tAdRzAni basanAni-vastrANi saMvRtatayA yAsAM| anukrama [7,8] ~113
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] tAstathA, rakto'pAGgo-nayamaprAntaM yAsa tAH rakApAGgataH, asitAH-zyAmAH kezAH yAsAM tA asitakezAH mRdavaH-IN S komalA vizadA-nirmalAH prazastAni-zobhanAnyasphuTitApratvaprabhRtIni lakSaNAni yeSAM te prazastalakSaNAH, saMvellitaM-saMvRtaM | kiJcidAkaJcitaM agraM yeSAM zekharakaraNAt te saMvellitAyAH zirojA: kezAH yAsAM tA mRduvizadaprazastalakSaNasaMvelitA-18 prazirojAH, nAnArUpANi mAlyAni-puSpANi pinaddhAni-AviddhAni yathocitasthAneSu sthApitAni yAsAM tA nAnA-1 mAlyapinaddhAH, niSThAmtasya paranipAto bhAryAdidarzanAt , muSTigrAhyaM tanutaratvAt suSTu madhyaM-madhyabhAgo yAsAMtA muSTi-18 grAhyasumadhyAH, 'AmelagajamalajualavaddiaanbhuNNayapINaraiasaMThiapayoharAoM' ApIDa:-zekharakastasya yamala-sama-18 zreNIkaM yugalaM tadvadvartitau-baddhasvabhAvAvupacitakaThinabhAvAviti bhAvaH, ata evAbhyunnatI-tuGgo pInaratidasaMsthitau-19 | pIvarasukhadasaMsthAnI payodharI-stanI thAsA tAstathA, tathA 'Irsi asogapAyavasamuTTiyAoM' iti, Ipat-manAk azoka-10 varapAdape samavasthitA-AzritAH tathA vAmahastena gRhItamanaM zAlAyAH-zAkhAyA arthAdazokapAdapasya yAbhistAH vAmahastagRhItAmazAkhA:, "IsiM addhacchikasakkhaciTThiehiM lUsemANIo vive'ti ISat-manAk arddha-tiryagvalitaM akSi-cakSuryeSu kaTAkSarUpeSu ceSTiteSu zRGgArAvirbhAvakakriyAvizeSeSvityarthaH tairmuSNantya iva subajanamanAMsIti gamyaM, || tathA 'cakkhulloaNalesehiM' annama-parasparaM cakSuSAM lokanena-avalokanena lezAH-saMzlepAstaiH khidyamAnA iva, kimukta bhavati ?-evaM nAma tAH tiryagvalitA kaTAkSaH parasparamavalokamAnAH avatiSThanti yathA nUnaM parasparasaubhAgyAsahanataH dIpa anukrama [7,8 ~114~
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [7,8] dIpa anukrama [7,8] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [ 7-8 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUDIpazAticandrI - yA vRciH // 52 // Elean | tiryagvalitAkSikaTAkSaiH parasparaM khidyanta iveti, tathA 'puDhavIpariNAmAo' iti pRthvIpariNAmarUpAH zAzvatabhAvamupagatA bijayadvAravat, candrAnanAH- candramukhyaH candravanmanoharaM vilasantItyevaMzIlAzcandravilAsinyaH candrArjena - aSTamI| candreNa samaM sadRzaM lalATaM yAsAM tAH candrArddhasamalalATAH, candrAdapyadhikaM somaM subhagaM kAntimadarzanaM-AkAro yAsAM | tAH tathA, ulkA iba-gaganAgnijvAlA ivodyotamAnAH vidyuto - meghavahayastAsAM ghanA - niviDA marIcayastebhyo yaca sUryasya dIpyamAnaM ghanAdyanAvRtaM tejastasmAdadhikataraH sannikAzaH - prakAzo yAsAM tAstathA, zRGgAro-maNDanabhUSaNATopastatpradhAna AkAro yAsAM tAstathA, cAruveSA:-manoharanepathyAH, pazcAtkarmadhArayaH, athavA zRGgArasya- prathamarasasthAgAramiva-gRhamiva cAru veSo yAsAM tAstathA, prAsAdIyA ityAdipadacatuSTayaM prAgvat, "vijayassa NaM dArassa ubhao pAsiM duhao NisIhiyAe do do jAlakADagA paNNattA, te NaM jAThakaDagA savarayaNAmayA acchA saNhA jAva paDirUvA" vijayasyetyAdi prAgvat, dvau dvau jAlakaTakau - jAlakAkIrNau ramyasaMsthAnoM pradeza vizeSau prajJaptau, te ca jAlakaTakAH sarvaratnamayA: 'acchA' ityAdi prAgvat / "vijayassa NaM dArassa ubhaopAsiM duhao NisIhiyAe do do ghaMTAo paNNacAo, tAsi NaM ghaMTANaM ayameyArUye vaNNAvAse paNNatte, taMjahA-jaMbUNayAmaIo ghaMTAo vairAmaIo lAlAo NANAmaNimayA ghaMTApAsagA tavaNijjamaIo saMkalAo rayayAmaIo rajjUo, tAo NaM ghaMTAo ohassarAo mehassarAo haMsassarAo koMcassarAo sIhassarAo duMdubhissarAo NaMdissarAo dighosAo maMjughosAo sussarAo Fur Fraternae Cy ~ 115 ~ toesesea 2 vakSaskAre vijayadvAravarNanaM sU.8 // 52 //
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] sussaraghosAo urAleNaM maNuNNeNaM maNahareNaM kaNNamaNanivvuikareNa saddeNaM jAva ciTThati" akSaragamanikA prAgvat , IS veDhe ghaNTe prajJapte, 'tAsi the' tAsAM ghaNTAnAmayametadrUpo varNAvAsaH prajJaptaH, tadyathA-jAmbUnadamayyo ghaNTA, vaz2amayyo lAlAH nAnAmaNimayA ghaNTApA -paNTaikadezavizeSAH, tapanIyamayyaH zRGkhalA yAsu tA avalambitAstiSThanti, rajatamayyo rajavaH pratItAH tAzca ghaNTA opena-pravAheNa svaro yAsAM tAstathA, meghasyevAtidIrghaH svaro yAsAM tAstathA, haMsasyeva madhuraH svaro yAsa tAstathA, evaM krozcasvarAH, siMhasyeva prabhUtadezavyApI svaro yAsAM tAstathA, evaM dundubhisvarAH, nandiH-dvAdazatUryasaMghAtastadvatsvaro yAsa tAstathA, nandivat ghoSo-ninAdo yAsA tAstathA, maJjaH-priyaH karNamanaH-|| sukhadAyI svaro yAsAM tAstathA, evaM maJjughoSAH, kiMbahunA !, susvarAH susvaraghoSAH, athavA suSTha yat sva-svakIyaM || 18 anantaroktaM varNa zlAdikaM tena rAjante iti sukharAH tathA zobhanau varaghoSau yAsa tAH, 'urAleNa' mityaadi| prAgvat, "vijayassa NaM dArassa ubhao pAsiM duhao NisIhiyAe do do vaNamAlAo paNNattAo, tAo NaM vaNamA-18 lAo NANAdumalayakisalayapalavasamAulAo chappayaparibhuz2amANasobhaMtasassirIyAo pAsAdIyAo4" atra vyAkhyA-1 padayojanA prAgvat, dve dve vanamAle prajJapte, tAzca vanamAlA drumANAM nAnAlatAnAM ca ye kizalayarUpA atikomalA ityarthaH pallavAstaiH samAkulA:-sammizrAH SaTpadaiH paribhujyamAnAH satyaH zobhamAnAH SaTpadaparibhujyamAnazobhamAnAH,8 18|| ata eva sazrIkAH, tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH 'pAsAIyA' ityAdi prAgvat , "vijayassa NaM dArassa ubhao pAsi | dIpa anukrama [7.80 2022302020009sadawasi ~116
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8 dIpa zrIjamba-1 | duhao NisIhiyAeM do do pakaMThagA paNNattA te NaM pakaMThagA cattAri joaNAI AyAmavikvaMbheNaM do joaNAI bAha-|| makara dvIpazA-18 leNaM sabavairAmayA acchA Ava paDirUvA" iti, atra vyAkhyA-padayojanA prAgvat dvau dvau prakaNThako prajJaptI, praka-18 vijayadvAranticandrI NThako nAma pIThavizeSaH, cUrNau tu "AdarzavRttI paryamtAvanatapradezau pIThau prakaNThA"viti, te ca prakaNThakAH catvAri 8 varNana sU.8 yA vRtiH yojanAnyAyAmaviSkambhena-AyAmaviSkambhAbhyAM ve yojane bAhalyena-piNDena 'saghavairAmayA' iti sarvAtmanA vajra-18 // 53 // 18 mayAH te prakaNThakAH 'acchA' ityAdi vizeSaNakadambakaM prAgvat , "tesi Na pakaMThagANaM uvari patteyaM patteyaM pAsAyava-8 DisagA paNNatA, te NaM pAsAyaDiMsagA cattAri joyaNAI uddhaM uccatteNaM do joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM abhugga-18 | yamUsiapahasiyA vivihamaNirayaNabhasicittA pAuduavijayajayaMtIpaDAgacchattAticchattakaliyA tuMgA gagaNatalamaNu8 lihaMtasiharA jAlaMtararayaNapaMjarummIliA iva maNikaNagadhUbhiAgA viasiyasayavattapoMDarIyatilagarayaNaddhacandacittA aMto bAhiM ca saNhA tavaNijjavAluApasthaDA suhaphAsA sassirIyaruyA pAsAIyA 4" teSAM prakaNThakAnAmupari pratyeka prAsAdAvataMsakAH prajJaptAH, prAsAdAvataMsako nAma prAsAda vizeSaH, tatyutpattizcaiva-prAsAdAmAmavataMsaka iva-zekharaka iva || prAsAdAvataMsakA, te ca prAsAdAvataMsakAH pratyekaM catvAri yojanAnyUryoccatvena dve yojane AyAmaviSkambhAbhyAM 'ammu-1|| // 53 // ggaye tyAdi, abhyudgatA-Abhimukhyena sarvato vinirgatAH utsRtAH-prabalatayA sarvAsu vikSa prasatA yA prabhA tayA sitA |iva-baddhA iva tiSThantIti gamyate, anyathA kathamiva te'tyuccA nirAlambAstiSThantIti bhAvaH, tathA 'vivihamaNirayaNa-II anukrama [7.80 ~117~
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] Caeseseseseseseeeeakkesese dIpa zabhatticittA' iti vividhA-anekaprakArA ye maNaya:-candrakAntAyAH yAni ca ralAni-karketanAdIni teSAM bhaktimiHvicchittibhizcitrA-nAnArUpA Azcaryavanto vA, nAnAvidhamaNiralabhakticitrAH, tathA 'vAuDuavijayavejayaMtIpaDAgacchattAichattakaliyA' vAtoDutA-vAyukampitA vijayaH-abhyudayastatsaMsUcikA vaijayantInAmyo yAH patAkAH, athavA vijayA iti vaijantInAM pArthakarNikA ucyante, tatpradhAnA vaijayantyo vijayavaijayantyaH-patAkAstA eva vijayavarjitA vaijayantyaH, chatrAtichatrANi-uparyuparisthitAnyAtapatrANi taiH kalitA vAtodbhUtavijayavaijayantIpatAkAchatrAtichatraka| litAH, tuGgA-uccAH, uccastvena caturyojanapramANatvAt, ata eva gaganatalaM-ambaramanulikhanti-abhilaMghayanti zikharANi yeSAM te tathA, tathA jAlAni-jAlakAni gRhabhittiSu loke yAni pratItAni, tadantareSu viziSTazobhA| nimittaM ralAni yeSu te jAlAntararalAH, sUtre cAtra vibhaktilopaH prAkRtatvAt, tathA paJjarAdunmIlitA iva-bahiSkRtA iva paJjaronmIlitAH, yathA kila kimapi vastu vaMzAdimayapracchAdanavizeSAdvahiSkRtamatyantamavinaSTacchAyaM bhavati, evaM te'pi prAsAdAvataMsakA iti bhAvaH, athavA jAlAntaragataratnapaJjarai-ratnasamudAyavizeSairunmIlitA iva-unmipitalocanA | ivetyarthaH, maNikanakastUpikA iti pratIta, vikasitAni-vikasvarANi zatapatrANi puNDarIkANi ca-kamalavizeSAH dvArAdI pratikRtitvena sthitAni tilakaratAni-bhittyAdiSu puNDUvizeSAH arddhacandrAzca dvArAdiSu tazcitrA-nAnArUpA AzcaryabhUtA vA nAnAmaNimayadAmAlaMkRtA iti vyaktaM antarbahizca zlakSNA-masaNAH, tapanIyasya-rakkasuvarNasya vA Secticeeeeeeeeeeeeee anukrama [7.80 ~118~
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: vakSaskAre jahAra prata sUtrAMka San3030 [7,8] dIpa zrIjamyU- lukAstAsAM prastaTa:-prastaraH prAGgaNeSu yeSAM te tathA, zeSaM pUrvavat, "tesi NaM pAsAyavaDiMsagANaM ulloA paumalayAbha- dvIpazA-ticittA asogalayAbhatticittA caMpagalayAbhatticittA cUalayAbhatticittA vaNalayAbhatticittA vAsaMtilayAbhatti- nticandrI cittA savatavaNijamayA jAva paDirUvA" teSAM prAsAdAvataMsakAnAmullokAH-uparitanabhAgAH padmalatAbhakticitrAH ayA vRttiH zokalatAbhakticitrAH pampakalatAbhakticitrAH cUtalatAbhakticitrAH banalatAbhakticitrAH vAsantikalatAbhakticitrAH, // 54 // sarvAtmanA tapanIyamayAH 'acchA saNhA jAva paDirUvA' iti vizeSaNakadambakaM prAgvat , "tesi NaM pAsAyavaDiMsagANaM | aMto bahusamaramaNile bhUmibhAge paNNate, se jahANAmae AliMgapukkharei vA jAva maNIhiM uvasobhie maNINaM SaNNo // gaMdho phAso a Neadho"tti, teSAM prAsAdAvataMsakAnAmantarbahusamaramaNIyo bhUmibhAgaH prajJaptaH, 'se jahANAmae AliMga yukkharei vA' ityAdi samabhUmivarNanaM varNapaJcakasurabhigandhazubhasparzavarNanaM ca prAgvad jJeyaM, "tesi NaM bahusamaramaNijjANaM bhUmibhAgANaM bahumajhadesabhAe patteyaM sIhAsaNANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA-rayayAmayA sIhA 1. sobaNiyA pAyA tavaNijamayA cakalA jANAmaNimayAI pAyasIsagAI jaMbUNayAmayAI patcAI badarAmayA saMdhI ANANAmaNimayaM cecaM te NaM sIhAsaNA IhAmigausabha jAva paumalayAbhatticittA, saMsArasArobaciavivihamaNiraya-1 ANapAyapIDhA astharayamiumasUragaNavatayakusaMtaliccakesarapaJcatthuyAbhirAmA AINagarUavUranavaNIyatUlaphAsA suviraiya-| rayattANA oaviakhomadugullapaTTapaDicchAyaNA uvariM rattaMsuyasaMvuDA surammA pAsAiyA 4" iti, 'tesi NamityAdi, anukrama [7.8 // 54 // 50002020 ~119~
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] hA teSAM prAsAdAvataMsakAnAmantarbahusamaramaNIyAnAM bhUmibhAgAnAM bahumadhyadezabhAge pratyeka siMhAsanaM prajJaptaM, teSAM ca siMhA sanAnAmayametadrUpo varNAvAso-varNakanivezaH prazaptaH, tadyathA-rajatamayAH siMhAH, yairupazobhitAni siMhAsanAni, sauva-II rNikAH-suvarNamayAH pAdAH, tapanIyamayAni cakalAni-pAdAnAmadhaHpradezAH bhavanti, mukkAnAnAmaNimayAni pAdazIrSa-18 kANi-pAdAnAmuparitanA avayavavizeSAH, jAmbUnadamayAni gAtrANi-IpAdIni yajJamayA-vajaralApUritAH sandhayo-1 gAtrANAM sandhimelAH nAnAmaNimayaM cecaM-nyUtaM viziSTaM vAnamityarthaH, tAni ca siMhAsanAni IhAmRgaRSabhaturaganaramakaravyAlakinnararurusarabhacamarakuJjaravanalatApadmalatAbhakticitrANi, tathA sArasAraiH-pradhAnapradhAnavividhairmaNirarupacitaiH pAdapIThaiH saha yAni tAni tathA, prAkRtatvAdupacitazabdasyAntarupanyAsA, 'attharayamauamasUraganavatayakusaMtalicakesara| paJcatthuAbhirAmA' iti Astaraka-AcchAdanaM mRdu yeSAM masUrakANAM tAnyAstarakamRdUni, vizeSaNasya paranipAtaH prAkRta-18 // tvAt , navA tvak yeSAM te navatvacaH kuzAntA-darbhaparyantA navatvacazca te kuzAntAca navatvakkuzAntAH-pratyagratvagdarbha-1101 paryantarUpA liccAni-komalAni namrazIlAni ca kesarANi, kacit siMhakesaretipAThaH tatra siMha kesarANIva kesarANi ||4 madhye yeSAM masUrakANAM tAni navatvakkuzAntaliccakesarANi, siMhakesareti pAThapakSe ekasya kesarazabdasya zAkapArthi vAdidarzanAlopaH, AstarakamRdubhirmasUrakairnavatvakkuzAntalicakesaraiH pratyavastRtAni-AcchAditAni santi yAni / abhirAmANi tAni tathA, vizeSaNapUrvAparanipAto yAdRcchikaH prAkRtatvAt , tathA 'AINagarUabUranavanIyatUlaphAsA' Saesesecseeeeeeeeeeea dIpa anukrama [7.80 dhImA ~120
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: cer prata sUtrAMka [7,8] dIpa zrIjamba-18 iti Ajinaka-carmamayaM vakhaM taba svabhAvAvatikomalaM syAt rUta-karpAsapakSA yUronjanaspativizeSa: navanIta- vijayahAra dvIpazA-18 pakSaNaM tula-arkatulaM teSAmika paryo veSAM tAni sthA, suviracitaM rajakhANaM pratyekamupari yeSAM tAvi tathA, 'ovitti varNanaM sUra nticandrI- parikammitaM yata kSauma-dukalaM kAsikaM vastraM tatpraticchAdana-rajavApasyopari dvittIyamAcchAdanaM beSAM tAni tathA yA tiH 'uvari rattaMsuasaMvuA'iti raktAzukeca-atiramaNIyena vastreNa saMvRtAni-AcchAditAni raktAMzukasaMvRtAni, ata eva / // 55 // suramyANi, 'pAsAIyA'ityAdi padacatuSTayaM prAgvat , "tesi NaM sIhAsaNANaM uppiM vijayadUse pampatte, te NaM vijavadUsA || saMkhakuMdadagarayamayamahiapheNapuMjasanikAsA sabaravaNAmayA acchA jAva paDirUvA" teSAM siMhAsanAnAmupari pratyekaM 2 || pratisiMhAsanamekaikabhAvAt vijayadUSyaM-vitAnakarUpo vastra vizeSaH prajJaptaH, tAni ca vijayaSyANi zakaH pratItaH kuMde'ti! kundakusumaM dakarajaH-udakakaNAH amRtasva-kSIrodadhijalasya mathitasya ya: phenapuJjo-DiNDIrotkarastatsannikAzAni-18 | tatsamapramANi, punaH kathaMbhUtAnItyAha- savasyaNAmayA' iti sarvAtmanA ratnamayAni, zeSa prAgvat , "tesi NaM vijavadU-101 | sANaM bahumajjhadesabhAe patteya patteyaM baharAmayA aMkusA paNNatA, tesu NaM barAmaesu aMkusesu patteyaM 2 kuMbhikkA muttA|dAmA paNNattA, te NaM kuMbhikA mucAdAmA amehiM cauhiM tadabuJcattappamANamittehiM addhakuMbhikehiM muttAdAmehiM sakno || // 55 // samaMtA saMparikkhittA, te NaM dAmA tavaNijjalaMbUsayA suvaNNapayaragamaMDiyA jAva ciTThati" teSAM siMhAsanoparisthitAcA |vijayadUSyANAM pratyekaM 2 bahumadhyadezabhAge azA aGkazAkArA mukkAdAmAvalambanAzrayabhUtAH prajJatAH, teSu vajamaye anukrama 29088203030apapasaceae 2999999 [70 ~121
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: Recemes prata sUtrAMka [7,8] mvaGkuzeSu pratyeka pratyekaM kumbhrAma-samapadezaprasiddhaM kumbhaparimANaM mukkAmayaM muktAdAma prajJapta, atra vRttvanusAreNa 'kuMbhika | muttAdAme paNNatte' iti pAThaH sambhAvyate, kumbhamAcaM tu uttaratra carmarakachatraratnasamudkasthitasya cakriNo gRhapatiralena dhAnyarAzisamarpaNAdhikAre vakSyate, tAni ca kumbhAmANi mukkAdAmAni pratyeka pratyekamanyaizcaturbhiH kumbhAprairmukkAdAma|| bhistadarboccatvapramANamAtraiH sarvataH sarvAsu vikSu samantataH-sAmastyena saMparikSikSAni, 'addha kuMbhikehi' ityatra arddhazvabdaH sUtre dRzyamAno'pi vRttAvavyAkhyAtatyAnna vyAkhyAta iti, te Na dAmA'ityAdi dAmavarSakasUtraM padmavaravedikAdAmavarNa kavad vyAkhyeya, atra sUtrAdarzeSu kacit 'tesi NaM pAsAyavaDiMsamANaM uppi amaMgalagA paNNattA, sotthiyasIhAsakA KjAva chattAichattA' iti sUtraM dRzyate,tadvyAkhyAnaM ca vyaktamiti, vijayassa pAM dAramsa ubhaopAsiM duhoNisIhiyAe / do do toraNA paNNattA, te Na toraNA NANAmaNimayA taheva jAva ahamamalagA jhavA chattAicchatA, tesi toraNANaM | purao do do sAlabhaMjiA paNNattA java heDA taheva, tesipa toraNA purao do doNAgatamA paNNacA, te NaM NAga-II 18 daMtagA muttAjAlaMtarUsiva taheva, tesu gaM pAgadattapasu bahave kiNhasuttabaddhabagdhAriyamajhadAmakalAvA jAva ciTuMti' sarva ||||cett sUtraM prAgvat kSeyaM, navaraM nAgadankasUtre upari nAgadantakA na bakkacyA abhAvAditi, "tekhi gaM toraNANaM purogaa| | do do harasaMghADagA jAva usahasaMghAGagA sakarapaNAmayA acchA jAva pahilavA, evaM paMtIo kIhI mihuNagA, tesi || toraNANaM puraco do do paumalayAo jAya sAmakhyAyo NicaM kusumiyAyo nAca savasyaNAmayA jAva paDirUvAo" dIpa anukrama [7.80 taeseccce ~122
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata zrIjambU sUtrAMka [7,8] dIpa atra vyAkhyA-teSAM toraNAnAM purato dvau dvA hayasaMghATako dvau dvau gajasaMghATako dvau dvau narasaMghATako dvau dvau kiMpuruSasaM- vijayadvArapATako dvau do mahoragasaMghATako dvau dvau gandharvasaMghATako dvau dvau vRSabhasaMghATako, ete ca kathaMbhUtA ityAha-'sabarayaNA varSenaM sU.8 dvIpazAnticandrI- mayA acchA sahA' ityAdi prAgvat , evaM paMkticIthImithunakAnyapi pratyekaM vAcyAni, 'tesi NamityAdi, teSAM toraNAnAM yA vRttiH purato ve dve pAlate yAvatkaraNAt de dve nAgalate ve dve azokalate dve dve campakalate dve dve cUtalate dve dve vAsantIlate // 56 // dekhe kundalate dve dve atimukkalate iti parigrahaH, dve dve zyAmalate, etAzca kathaMbhUtA ityAha-niccaM kusumiyAo' ityAdi Is yAvatkaraNAt 'nica mauliyAo nica lavaiyAo niccaM thavaiyAo nicca gulaiyAo nicaM gucchiyAo nizcaM jamaliyAo nizcaM jualiyAo niccaM viNamiyAo niccaM paNamiyAo niccaM suvibhattapaDimaMjarivaLisagadharIo niccaM kusumiyama-8 uliyalavaiyathavaiyagulaiyagocchiyaviNamiyapaNamiyasuvibhattapaDimaMjarivarDisagadharIo'iti parigRhyate, asya vyAkhyAnaM 18|| prAgvat, punaH kathaMbhUtA ityAha-sabarayaNAmayA jAva paDirUvA' iti atrApi yAvatkaraNAt 'acchA saNhA' ityAdivi zeSaNakadambakaparigrahaH, sa ca prAgvadAvanIyaH, "tesi Na toraNANaM purao do do vaMdanakalasA pannattA, te NaM baMdaNakalasA varakamalapAihANA taheva savarayaNAmayA jAva paDirUvA"iti, teSAM toraNAnAM purato dvau dvau bandanakalazI prajJaptI, varNa // 56 // kazca prAkkano vaktavyaH, "tesi NaM toraNANaM purao do do bhiMgAragA paNNattA varakamalapAihANA taheva savarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA mattagayamahAmuhAgiisamANA paNNattA samaNAuso!' teSAM toraNAnA purato dvau dvau bhRGgArako kana anukrama [7,8] ~123
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: kese prata sUtrAMka [7,8] sesesecessneseseae dIpa kAlukAparaparyAyI prajJaptI, tepAmiva-vandanakalazAnAmiva varNako vaktavyaH, navaraM paryante 'mattagayamahAmuhAgiIsamANA|| paNNattA samaNAuso' iti vaktavyaM, matto yo gajastasya mahad-ativizAlaM yanmukhaM tasyAkRti:-AkArastatsamAnAH prajJaptAH he zramaNa ! he AyuSman ! "tesi NaM toraNANaM purao do do AdaMsagA paNNatA, tesi NaM ayameyArUve vaNNA-18 | vAse paNNatte, taMjahA-tavaNijamayA pagaMThagA veruliyamayA charuhA vairAmayA bAragA NANAmaNimayA balakkhA aMkAmayA| maNDalA aNogyasianimmalAe chAyAe sabao ceva samaNubaddhA caMdamaMDalapaDinikAsA mahayA 2 addhakAyasamANA paNNattA samaNAuso!" teSAM toraNAnAM purato dvau dvAvAdarzakau-darpaNI prajJaptau, teSAM cAdarzakAnAmayametadrUpo varNAvAsaH prajJaptaH, tadyathA-tapanIyamayA prakaMThakA-pIThavizeSAH vaiDUryamayAH thAsakA:-AdarzagaNDapratibaddhapradezAH, AdarzagaNDAnAM muSTina-18 haNayogyAH pradezA iti bhAvaH, vaz2amayA vAragA-gaMDA ityarthaH, nAnAmaNimayA valakSAH, valakSo nAma zvalAdirUpamava-18 lambanaM yena sambaddha AdarzaH susthiro bhavati, tathA adyaratnamayAni maNDalAni yatra pratibimbasaMbhUtiH, tathA avagharSaNa-18 8| mavarSita bhAve ktapratyayaH bhUtyAdinA nirmAjanamityarthaH avagharSitasyAbhAvo'navarpitaM tena nirmalA anavagharSitanirmalA || tayA chAyayA-kAntyA samanubaddhA-yuktAH, tathA 'caMdamaMDalapaDinikAsA iti candramaNDalasadRzAH 'mayAmayA iti8 atizayena mahAnto'rddhakAyasamAnAM-AlokakavyantarAdikAyA pramANA ityarthaH, "tesiNaM toraNANaM purao do do vairanAbhA thAlA paNNattA, te NaM acchaticchaDiyasAlitaMdulanahasaMdapaDipuNNAviva ciTThati sabajaMbUNayAmayA acchA anukrama [7.80 Jastilenni ~124
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ----------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] dIpa zrIjamyUmara paDirUyA makyA masyA rahacakasabAcA maNNAsA samaNAlo !" asa boravAnA purato ve kAmo mAbhiH-- vijaya dvIpazA-18bhAgo syosle banAyekhAle prajJa, sAnirasthAkhAvi vintIti kivAyogA, acchA-nirmalA zukSakaTikavata vicA-varNanaM sU.8 nticandrI candrITitA: jIna vArAn chaditA--tiyasvacittA ata eva 'basasaMdaSTA' nasA-nakhikAH saMvatA-guruvAdimidhummitA yemA / yA kRti: te tathA, atra niSThAratasya paranipAta: bhAryocAdidarzanAt , akch| tricchti| bAlitandulai basasaMdaH paripUrNAcIca | // 57 // 18| acchatricchaTitacAlitandulanakhasaMvaTaparipUryAni, pRthivIpariNAmarUpANi tAni tathA khisAni keksameSamAkArANItyu-181 pamA, tathA cAha-saSajaMbUNayAmayA' iti sarvAtmanA jAmbUnadamayAni 'saccA samhAilAdi prAgvat, 'mhvaamhyaa'| 18| iti atizayena mahAmsi rathacakrasamAnAni prAptAni, he zramaNa! he aayussm| tesi toraNANaM purajo do do18 |pAIo paNNatAyo, tAo NaM pAIo acchodagapaDihatthAo sAmAviharUsa phalaharizarasa bahupatipuSaNAmo viSa citi,IRI sabarayaNAmaIo Apa paDirUvAo, mahayAmahayA gokaliMjacakasamAyAmo raNyAttAmo samaNAuso" teSAM toraNAnAM || purato ve dve pAtryau prazase, tAzca pAtryo'cchenodakena 'paDihatyAo'tti paripUrNAH dezIzabdo'yaM, 'zANAvihassa phalariasa bahapaTipaNNAso vive'pti baca paThI tRtIyAthai bahuvacane caikavacanaM prAkRtatvAt , mAnAvidhaiH haritaphalaiH bhu-|| // 57 // prazataM pratipUrNA iva tivanti, na khalu tAni phalAni jalaM vA kintu tathArUpAH zAzvatabhAvamupagatAH pRthivIpariNAmA-1 | satta upamAnamiti, 'sabarayaNAmaIo' ityAdi dhAgvat , 'mahayAmajhyA iti atizavena mahatvaH, gavAM caraNArtha yaza anukrama [70 Jastilenni ~125
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] | balamavaM mahannAjanaM ulleti prasiddhaM tad mokalisamudhyase, tadeca ca vRttAkAratvA tatsamAcAra prasAra he amana 11% rahe AyuSman ! "tesi NaM toraNANaM purao do do supaiDamA paNNattA, te gaM supaiDagA susabosahipaThipuNNA NAnAvi hassa pasAhaNagabhaMDassa bahupaDipuNNAviva ciTThati, sabaravaNAmayA acchA jAva paDirUvA" teSAM toraNAnAM purato vo dvau supratiSThako-AdhAravizeSau prajAtI, te ca supratiSThakAH susauMpadhipratipUrNA nAnAvidhaiH pazcavaNaH prasAdhanabhANDaizca bahuparipUrNA iva tiSThanti, atrApi tRtIcArthe paSThI bahuvacane caikavacanaM prAkRtatvAt , upamAnabhAvanA prAgvat , 'sabarava mAmayA' ityAdi prAgvat "tesi maM toraNANaM purao do do maNoguliyAo paNNattAo, tAjo gaM maNoguliAo sabarAveruliyAmaIo jAva paDirUvAo, tAsu paM maNoguliyAsu bahave sucaNyArUppamayA phalagA pakSaNacA, sesu suvaSNaruppAmasu phalapasu bahave vaisamamA kAgadaMtamA paNNatA, tesaNa ghAgadaMtapasu bahave rabayAmayA sikakA paNNatA" sarvametat sUtraM jANyAptapUrva, navaraM manogulikA-pIThikA iti, "tesu paM rapayAmaesa sikarama pahave vAyakaragA paNNacA, te NaM vAyakaragA kiSahamuttasijhagamavacchiA jAva mukillamuttasikagalavacchiyA sababeruliyAmayA acchA jAva pahiruvA" iti, teSu rajatamayeSu zikyakeSu bahavo vAtakarakA jalazUnyAH karakA zmaH prazasAra, 'te 'mityAdi, te ca vAtaka-18 | rakA: 'kRSNasUtrasikkagagavacchitA' iti AcchAdanaM kvacchaH, gaccAH sajAtA eSviti gavacchitAH kRSNasUvaiH-kRSNa1 sUtramayaiH gavariti gamyate zikyakeSu gavacitAH kRSNasUtrasikyakamavacchitA, evaM nIlasUtrazikSakagavacchitA ityA dIpa Receaeeeeeeeeeee anukrama [7.80 ~126~
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: 0 vijayadvAra prata sUtrAMka [7,8] bhIjampa pi bhAvanIyaM, te ca cAtakarakAH sarvAtmanA vaiDUryamayAH, 'acchA' ityAdi prAgvat , 'tesi Na toraNANaM purao do do dvIpazA- cisA rayaNakaraMDagA paNNatA, se jahA NAmae raNNo cAuraMtacakavaTTissa citte rayaNakaraMDage veruliamaNiphAliapaDalapanticandrI- coaDe sAe pabhAe te paese sabao samaMtA obhAsei ujjovei tAvei pabhAsei evAmeva tevi cittA rayaNakaraMDagA beru-1 yA ciH liya jAva pabhAsiMti"tti, atra vyAkhyA-teSAM toraNAnAM purato dvau dvau citrI-citravarNopetau nAnAzcaryakarau vA rn||58|| karaNDakI prajJaptI, etAveva dRSTAntena bhAvayati-se jahA NAma e' ityAdi sa yathA nAma rAjJazcaturantacakravartinaH caturyu dakSiNottarapUrvApararUpeSu pRthivIparyanteSu cakreNa varsituM zIlaM yasya sa cAturantacakravattIM tasya citrA-AvaryabhUto nAnA-1 I8 maNimayatvena nAnAvoM vA 'veruliamaNiphAliapaDalapaccoaDe'tti bAhulyena vaiDUryamaNimayastathA sphATikapaTalapratyava-17 taTa:-sphATikapaTalamayAcchAdanaH svakIyayA prabhayA tAn pravezAn sarvataH sarvAsu dikSu samantataH-sAmastyena avabhAsayati, etadeva paryAyatrayeNa vyAcaSTe-udyotayati tApayati prabhAsayati, 'evameve tyAdi sugamaM, "tesi NaM toraNANaM purao do do hayakaMThA paNNatA jAva usabhakaMThA paNNatA save rayaNAmayA jAva paDirUvA" teSAM toraNAnAM purato dvau dvau hyk||nntthau-hyknntthprmaannii rakSavizeSI prajJaptI, evaM gajanarakinArakiMpuruSamahoragagAndharvavRSabhakaNThA api vAcyAH, tathA cAha- 1 158 // save rayaNAmayA' iti, sarve ratnamayA iti ratnavizeSarUpAH 'acchA' ityAdi prAgvat, "tesi NaM toraNANaM purao do do pupphacaMgerIo paNNacAo, evaM mallacuNNagaMdhavatthAbharaNasiddhatthagalomahatthagacaMgerIo sabarayaNAmaIo acchAo jAva 9009009 dIpa anukrama [7.8 BA E ~127~
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] dIpa paDirUvAo" iti, teSAM toraNAnAM purato ve dve puSpacaGgeyyauM prajJapte, evaM mAlyacUrNagandhavastrAbharaNasiddhArthakalomahasta-18 kacaneryo'pi vaktavyAH, etAca sarvA api sarvAtmanA raslamayAH 'acchA' ityAdi prAgvat, "tesi NaM toraNANaM purao | do do puSphapaDalagAI jAca lomahatthagapaDalagAI sabarayaNAmayAI acchAI jAva paDirUvAI" evaM puSpAdicaGgerIvatra puSpAdInAmaSTAnAM paDalakAnyapi dvidvisaMkhyAkAni vAcyAni, "tesi NaM toraNANaM purao do do sIhAsaNAI paNNattAI, tesiNaM sIhAsaNANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, taheva jAva pAsAdIyA 4" iti, teSAM toraNAnAM purato ve de | siMhAsane prazase, teSAM ca siMhAsanAnAM varNakaH prAguto niravazeSo vaktavyo yAvadAmavarNana, 'tesi Na toraNANaM purao | do do ruppacchadA chattA paNNattA, te NaM chattA veruliyavimaladaMDA jaMbUNayakaNNiyA vairasaMdhI muttAjAlaparigayA aTThasaha-18 // 8 ssavarakaMcaNasalAgA daharamalayasugaMdhisabogyasurahisIyalacchAyA maMgalabhatticittA caMdAgArovamA"iti, atra vyAkhyA-18 teSAM toraNAnAM purato ve dve rUpyacchade-rajatamayAcchAdane chatre prajJapte, tAni ca chatrANi baiDUryaratnamayavimaladaNDAni 8 jAmbUnadaM-suvarNa tanmayI karNikA yeSAM tAni jAmbUnadakarNikAni, tathA vjrsndhiini-vjrlaapuuritdnnddshlaakaa-118|| 8sandhIni mukkAjAlaparigatAni aSTau sahasrANi-aSTasahanasaMkhyAkA varakAzcanazalAkA-varakAzcanamayyaH zalAkA yeSu tAni aSTasahasravarakAMcanazalAkAni, tathA 'daharamalayasugaMdhisabouyasurahisIalacchAyA' iti dardara:-cIvarAbanakhaM kuNDikAdibhAjanamukhaM tena gAlitAH tatra pakkA vA ye malaya iti-malayodaya zrIkhaNDa tatsambandhinaH sugandhayo || anukrama [7.80 ~128~
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8 dIpa zrIjam- maravAsAsarveSu RAna muraviH cIlApa chAyA veSA tAni tathA, kAtticitA' mahAvAkAlikAsako vijayadvAra dvIpazA- aSTAnAM bhaktyA-vicchitvA ciyAlekho veSAM tAni sayA, caMdAmArovAti ghanAkArasa-pandrAkRtika sA varNanaM sU.8 nticandrI-18 upamA veSAM tAni tathA, candramaNDachacat bacAnIti bhAvaH, "tesi toraNAvaM puramao do do ghAmaso paNNAlo yA vRciH tAo je cAmarAo paMtappabhavAveruliyaNAjAmagiravaNakhaciyavicitvaMzAo sujhukArayavadIhavAlAmo sNkhkkuNdr|| 59 // 18 // | garayaamavapAhijapheNapuMjasapiNagAsAo acchAo jAca pakhirUvAo" teSAM toraNA puratto he cAmare prazase, sUbe cAmarazabdasa khItvaM prAkRtatvAt, tAni ca cAmarANi 'caMdappacakAravesabiyaNANAmapirayaNalaciadaMDAgo' iti / candraprabhA-candrakAnto vajaM vaiDUrya ca pratItaM candraprabhavajavaiDUryANi zeSANi ca nAnAmaNirakSAni sacitAni yeSu INDeSu te tavA, evaMrUpAzcitrA-nAnAkArA daNDA yeSAM cAmarANAM tAni sathA, sUramA rajatamayA dIrghA vAlA ye tAmi tathA, tathA 'saMsaMkakuMdakSagarayaamayamahijapheNapuMjasannikAsAo' iti zaGkaH-pratItaH ajhorajavizeSaH kuMdesi kundapuSpaM dakarajaH-udakakaNAH amRtamathitaphonapujA-kSIrodajalamathanasamutthA phebajAstepAmiva snikaash-prbhaa|| veSAM tAni sathA, 'acchAoM' ityAdi mAvas, "tesi gaM toraNANaM purao do do tellasamuggayA paNNatA kohasamuggA 59 // pattasamuggA coasamuggA tagarasabhuggA elAsamuglA hariAlasabuggA hiMdulaksamuggA maNosilAsamuggA aMjanasamuggA sabaravaNAmayA acchA jAva paDirUvA" teSAM toraNAnAM purato dvau dvau taikasamunakI-sugandhitalAdhAravizeSau pratI, anukrama [7,8] ~129~
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] dIpa evaM kohAvinyunakA jati vAkyAta, avara bocAvavizeSA -samAsayamAdi gorakyAmakaM mandhavamba avAkasauvIrAjAmaM, aba mANinAthA-vele bor3a sAla pase coe atAra elA cha / haribAle hiMgulae mamositA aMjaNasamugge // 1 // " iti, ete sarve'pi samujakA sarvAtAmA rakamayA ityAdi zAkt, "vijae sAre basayaM caka yANaM aTThasaya migajhayANa aDalayaM marujyAya asarva vijayANaM atyaMttajjhacANaM asarya piLagzayANe II ahaspaM sAnimAyANa mayusarya siMhAvA bahulavaM vasAhanjhacA ahasarva sevANaM bAvisANavaranAlakejarNa evAmeca savAvareNaM rijayabAre asIrtha kejasahasaM maparisimakkhA" patra vAkyA-tamina vijayadvAre aSTvAtaM--prAdhika zataM cakradhvajAmA pakkAlekharUpacinhopelAlAM jAnA, evaM mAruucchavApicchAkunisiMhapRzyacaturdantahastidhvajAnAmapi pratyekamAsamaSTAta yakAya, "evAmeva puvAcareNAti evAmeva-aneva prakAreNa saha pUrva yakha bena kA sapUrva || sapUrva ca tadaparaM ca tena sapUrvApareNa pUrvAparasamudAyenetyarthaH, vijaSadvAre'zIta-azIvadhikaM ketusahasaM bhavatItyA-1 khyAtaM, mayA'nyaizca tIrthakRtiriti zeSaH, "vijayasta NaM dArA purao Nava bhomA paNNatA, tesika bhomANa aMto bahusamaramaNijjA bhUmibhAgata paNNatA Ava maNINaM phAso, tesi paM bhomANaM uppiM ullomA paumalayA jAva sAmalayAbhatticittA jAva samatapaNijamavA acchA jAva paDirUvA, tesiNaM bhomANaM bahumajAdesabhAe je se paMcame bhome tassa meM bhomassa bahumajjhadesabhAe mahaM ege sIhAsaNe paNNate, sIhAsaNavaNNao, vijayacUse jAva aMkuse jAva dAmA ciTThavi" Estattee anukrama [7.80 ~130
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] dIpa zrIjambU atra vyAkhyA-vijayasya dvArasya purato nava bhaumAni-viziSTAni sthAnAni prajJaptAni, turyAGge tu 'vijayassa meM dArassa || vijayadvAradvIpazA ra egamegAe bAhAe Nava Naya bhomA paNNattA' iti saMkhyAzabdasya purato vIpsAvacanena ubhayavAhAsatkamIlanenASTAdazasaM- varNanaM sU.8 nticandrI khyA aGkato bhImAnA sambhAvyate, tattvaM tu sAtizayajanagamyamiti, teSAM ca bhaumAnAM bhUmibhAgaH ullokAzca pUrvabaddhakavyAH, yA vRttiH teSAM ca bhImAnAM pahumadhyadezabhAge yatpaJcamaM bhIma tasya bahumadhyadezabhAge vijayadvArAdhipavijayadevayogya siMhAsana 8 // 6 // 1 prajJapna, tasya ca siMhAsanasya varNanaM vijayadUpyakumbhAramuktAdAmavarNanaM ca prAgvat 'uttarapuracchimeNaM ettha NaM vijayassa | | devassa cauNhaM sAmANiasAhassINaM catvAri bhaddAsaNasAhassIo paNNattAo, tassa NaM sIhAsaNassa puracchimeNaM ettha NaM vijayassa devassa cauNhaM aggamahisINaM saparivArANaM catvAri bhaddAsaNasAhassIo paNNattAo, tassa sIhAsaNassa dAhiNapuracchimeNaM estha NaM vijaassa devassa ambhitariAe parisAe aDhaNhaM devasAhassINaM aTTha bhaddAsaNasAhassIo paNNattAo, tassa NaM sIhAsaNassa dAhiNeNaM pattha NaM vijayassa devassa majjhimiyAe parisAe dasahaM devasA-19 hassINaM dasa bhaddAsaNasAhassIo paNNattAo, tassa NaM sIhAsaNassa dAhiNapaJcacchimeNaM ettha NaM vijayassa devassa bAhiriyAe parisAe pArasaNhaM devasAhassINaM bArasa bhadAsaNasAhassIo paNNattAo, tassa NaM sIhAsaNassa paJcasthimeNaM // 6 // etya NaM vijayassa devassa sattaNhaM aNIAhivaINaM satta bhaddAsaNA paNNacA, tassa NaM sIhAsaNassa puracchimeNaM dAhi paJcacchimeNaM uttareNaM ettha NaM vijayassa devassa solasAyarakkhadevasAhassINaM solasa bhadAsaNasAhassIo paNNa anukrama [7.80 ~131
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] dIpa tAo, taMjahA-puracchimeNaM cattAri sAhassIo, evaM causuvi jAva uttareNaM catvAri sAhassIo, avasesesu momesu / patteyaM patteyaM sIhAsaNaM saparivAraM paNNattaM" atra vyAkhyA-tasya siMhAsanasya 'avarottareNaM'ti aparottarasyAM vAyavyakoNe ityarthaH, 'uttareNa ti uttarasyAM dizi uttarapUrvasyAM ca-IzAnakoNe sarvasaGkalanayA tisRSu dikSu atra vijayadevasya caturNA || 1 samAne-vijayadevasadRze AyuryutivibhavAdau bhavAH sAmAnikAsteSAM 'sAhassINaM'ti prAkRtatvAd dIrghatvaM strItvaM ca saha1 srANAM catvAri bhadrAsanasahasrANi prajJatAni, tasya ca siMhAsanasya pUrvasyAmatra vijayadevasya catasRNAmagramahiSINAM, iha | 'kRtAbhiSekA devI mahiSI'tyucyate, sA ca spArivArabhUtAnAM sarvAsAmapi devInAmamA pradhAnA, tAzca tA mahiSyazca agraKR mahiSyastAsAmagramahiSINAM pratyekamekaikasahasrasaMkhyadevIparivArasahitAnAM catvAri bhadrAsanasahasrANi prajJaptAni, tasya siMhAsanasya dakSiNapUrvasyAmAgneyyAM vidizItyarthaH, atra vijayasya devasya abhyantarikAyAH parSadaH-abhyantarapaSa--pANAmaSTAnAM devasahasrANAM yogyAnyaSTa bhadrAsanasahasrANi prajJaptAni, tasya siMhAsanasya dakSiNasyAM dizi atra vijayadevasya madhyamikAyAH parSado dazAnAM devasahasrANAM yogyAni daza bhadrAsanasahasrANi prajJaptAni, tasya siMhAsanasya dakSiNAparasyAM || dizi nairRtyAM vidizItyarthaH, atra vijayadevastha bAhyaparSado dvAdazAnAM devasahasrANAM yogyAni dvAdaza bhadrAsanasahasrANi || 18 prajJaptAni, nanu ke'bhyantaramadhyabAhyaparSakA devAH yairabhyantaraparSadAdivyavahAro bhavati ?, ucyate, abhvantaraparSakA devA AhUtA evaM svAmino'ntikamAyAnti na tvanAhUtAH, paramagauravapAtratvAt , madhyamaparSatkAstu AhUtA api anAhUtA anukrama [7.80 StotStotratserce bhIlambU." ~132
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [ 7,8] dIpa anukrama [7,8] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [ 7-8 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnticandrI yA vRttiH // 61 // api svAmino'ntikamAyAnti, madhyamapratipattiviSayatvAt, bAhyaparSatkAH punaranAhUtAH svAmino'ntikamAyAnti, 1vakSaskAre teSAmAkAraNa lakSaNagauravAnarhatvAt, athavA yayA sahottamamatitvAt paryAlocya vijayadevaH kAryaM vidadhAti sA gaurave hai jambUdvIpa| paryAlocanAyAM cAtyantamabhyantarA'stItyabhyantarikA, yasyAH puro'bhyantaraparSadA saha paryAlocya dRDhIkRtaM padaM guNado- 8 dvArA0sU.8 pakathanataH prapaJcayati sA gaurave paryAlocanAyAM ca madhyame bhAve'stIti madhyamikA, yasyAzca puraH prathamaparSadA saha paryAlocitaM dvitIyaparSadA saMha prapaJcitaM padamAzApradhAnaH sannidaM vidheyamidaM na vidheyaM veti prarUpayati sA gauravAtparyAlocanAJca vahirbhAve'stIti bAhyA, tasya siMhAsanasya pazcimena-pazcimAyAM dizi atra vijayasya devasya saptAnAmanIkAdhipatInAM sapta bhadrAsanAni prajJaptAni, atha parikSepAntaramAha - tasya siMhAsanasya pUrvasyAM dakSiNasyAM pazcimAyA uttarasyAM evaM catasRSu dikSu atra vijayasya devasya SoDazAnAmAtmarakSakadevasahasrANAM yogyAni SoDaza bhadrAsana sahasrANi prajJatAni, tadyathA- pUrvasyAM catvAri bhadrAsanasahasrANi, evaM catasRSvapi dikSu yAvaduttarasyAM catvAri bhadrAsanasahasrANi prajJaptA - nIti, etad vyAkhyAnaM sAmpratadRzyamAnajIvAbhigamasUtrabahlAdarzapAThAnusAri, vRttau tu tasya siMhAsanasya sarvataH - sarvAsu dikSu samantataH- sAmastyenetyAdi vyAkhyAnamasti tatpAThAntarApekSayeti sambhAvyate, avazeSeSu bhImeSu pUrvAparamIlanenASTayakeSu pratyekaM pratyekaM siMhAsanaM saparivAraM sAmAnikAdidevayogyabhadrAsana rUpaparivArasahitaM prajJataM, 'vijayassa NaM dArassa uvarimAgAre solasavihehiM rayaNehiM uvasobhie, taMjahA - rayaNehiM 1 vairehiM 2 veruliehiM 3 lohia Fur Erate&ione Cy ~ 133~ // 61 //
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] kkhehiM 4 masAragallehiM 5 haMsagabbhehiM 5 pulaehiM 7 sogaMdhiehiM 8 joirasehiM 9 aMkehiM 10 aMjaNehiM 11 rayaehi 12/8i jAyasavehiM 13 aMjaNapulaehiM 14 phalihehiM 15 riTehiM 16" vijayasya dvArasya uparitana AkAra-uttaraGgAdirUpaH, | SoDazavidhaiH ralairupazobhitaH, tadyathA-ralaiH 1 vajeH ravaiDUryaiH 3 lohitAkSaiH 4 masAragalaiH5 haMsagabhaiH 6 pulakai 7 sauga-18| |ndhikaiH 8 jyotIrasaiH 9 aGkaH 10 aJjanaiH 11 rajataiH 12 jAtarUpaiH 13 aJjanapulakai 14 sphaTikaiH 15 riThThaH 16, tatra rakSAni sAmAnyataH karketanAdIni, vajrAdIni tu ralavizeSAH pratItA eva, navaraM rajataM-rUpyaM jAtarUpaM-suvarNa, ete api rale eveti, "vijayassa NaM dArassa uvariM amaMgalagA paNNattA, taMjahA-sotthiya sirivaccha jAva dappaNA sabarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA" "vijayassa Na'mityAdi, vijayasya dvArasyopari aSTAvaSTau svastikAdIni maGgalakAni prajJatAni, 'tadyathe'tyAdinA tAnyevopadarzayati, 'sabarayaNAmayA ityAdi prAgvat, "vijayassa NaM dArassa uppiM bahave kiNhacAmarajjhayA jAva sabarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA, vijayassa Na dArassa uppiM bahave chattAichattA taheva" | vijayassa NaM dArassa uppi bahave kiNhacAmarajjhayA" ityAdi sUtrapAThaH jIvAbhigamasUtrabahAdazeSu dRSTatvAllikhito'sti, || sa ca pUrvavad vyAkhyeyaH, vRttau tu kenApi hetunA vyAkhyAto nAstIti, 'se keNaDeNaM bhaMte ! evaM vuccai vijae dAre 21, goyamA vijae Na dAre vijae NAma deve mahiDDie mahajjuIe mahAbale mahAyase mahAsokkhe paliovamaThiie parivasai, 18 se NaM tattha cauNhaM sAmANiyasAhassINaM cauNhaM aggamahisINaM saparivArANaM tiNhaM parisANe sattaNhaM aNIyANaM sattaha 00000000000000000000000000 dIpa Resercerserseserveeerasaceae anukrama [7.80 JatiennilJAI ~134
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] dIpa // aNiyATiyaINa solasaNhaM AyarakkhadevaMsAhassINaM vijayassa NaM dArassa vijayAe a rAyahANIe annesiM ca bahUrNa vakSaskAre dvIpazA- vijayArAyahANIvatthavANaM devANaM devINa ya AhevaccaM porevacaM sAmitaM bhaTTittaM mahattaragataM ANAIsaraseNAvaccaM kAremANe jammUdvIpanticandI-1| pAlemANe mahayayanahagIyavAiyataMtItalatAlatuDiyaghaNamuiMgapaDuppavAiyaraveNaM dikhAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharadadvArA0sU.8 yA se teNaDeNaM evaM bucA vijae dAre 2"iti, atha kenArthena bhadanta / evamucyate-vijayadvAraM vijayadvAramiti ! bhg||6||rvaanaah-gautm vijaye dvAre vijayo nAma prAkRtatvAdavyayatvAdvA nAmazabdAtparasya TAvacanasya lopastato'yamarthaH pravAhata:-anAdikAlasantatipatitena vijaya iti nAmnA devo maharddhiko-mahatI RddhiH-bhavanaparivArAdikA yasyAsau maharddhikaH, 'mahAdyutikA mahatI dyutiH zarIragatA AbharaNagatA ca yasyAsau mahAdyutikaH, tathA mahat balaM-zArIraH prANoM IST yasya sa mahAbalaH, tathA mahat yaza:-khyAtiyetyAsI mahAyazAH, tathA 'mahesakkhe' iti mahAn Iza ityAkhyA-prasiddhi-18 BAsyAsau mahezAkhyaH, athavA IzanaM Izo bhAve ghaJpratyayaH aizvaryamityarthaH, 'Iza aizvarye' iti vacanAt , tata Iza-aizvarya IS AtmanaH khyAti-antarbhUtaNyarthatayA khyApayati-prathayati sa IzAkhyaH mahAMzcAsAvIzAkhyazca mahezAkhyaH, kacinmahA-18 hAsokkhe iti pAThaH, tatra mahasaukhya-prabhUtasaddheyodayavazAyasya sa mahAsaukhyaH, palyopamasthitikaH parivasati, sa ca tatra / // 62 // catasRNAM sAmAnikasahasrANAM catasUNAmanamahiSINAM saparivArANAM pratyekamekaikasahasrasaMkhyaparivArasahitAnAM tisRNAma-181 myantaramadhyamabAhyarUpANAM yathAkramamaSTadazadvAdazadevasahasrasaGkhyAkAnAM parSadAM, saptAnIkAnAM-hayAnIkagajAnIkarathAnI anukrama [7.80 ~135
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] dIpa kapadAtyanIkamahiSAnIkagandharvAnIkanAvyAnIkarUpANAM saptAnAmanIkAdhipatInAM poDazAnAmAtmarakSakasahasrANAM vijayastha dvArasva vijayAyAzca rAjadhAnyA anyeSAM ca bahUnAM vijayarAjadhAnIvAstavyAnAM devAnAM devInAM ca adhipateH karma A-18 dhipatyaM rakSA ityarthaH, sA ca rakSA sAmAnyenApyAtmarakSakeNeva kriyate tata Aha-paurapatyaM purasya patiH purapatiH tasya karma paurapatra, sarveSAmagresaratvamiti bhAvaH, taccAgresaratvaM nAyakatvamantareNApi svnaaykniyukttthaavidhgRhcintksaamaany|| puruSasyeva, tato nAyakatvaprattipattyarthamAha-'svAmitva' svamasyAstIti svAmI tadbhAvaH svAmitvaM nAyakatvamityarthaH, tadapi |gha nAyakatvaM poSakatvamantareNApi bhavati yathA mRgayUthAdhipatermagasya, tata Aha-bhartRtva-poSakatvaM, 'DabhRJ dhaarnnpossnn|| yo riti vacanAt , ata eva mahattarakatvaM, mahattarakatvaM kasyacidAjJAcikalasthApi bhavati yathA kaspacidvaNijaH svadAsa-8 dAsIvarga prati, tata Aha-AjJayA IzvaraH AjJezvaraH senAyAH patiH senApatiH AjJezvarazcAsau senApatizca AjJezvarase-18 | nApatiH tasya karma AzezvarasenApatyaM svasainya pratyadbhutamAjJAprAdhAnyamityarthaH kArayan anyairniyukaiH puruSaH pAlayana svaya-131 meva, mahatA 'raveNe'ti yogaH 'ahaya'tti AkhyAnakapratibaddhAni yadivA ahatAni-avyAhatAni nityAnubandhAnIti bhAvaH, 18| ye nATyagIte nAvya-nRtyaM gIta-gAnaM yAni ca vAditAni tantrItalatAlaTitAni, tantrI-vINA talo-hastatalastAla:-- zikA truTitAni-zeSatUryANi, tathA yazca ghanamRdaGgo-meghasadRzadhvanirmurajaH paTunA puruSeNa pravAditastata eteSAM dvandvasteSA raveNa-nAdena sahakAribhUtena divi bhavAn divyAn atipradhAnAniti, tathA bhogArhAH bhogAH-zabdAdayo bhogabhogAH, athavA || anukrama [7.80 Locaekeseceaeewanarahasya Rectersecenesentestatese ~136~
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] dIpa zrIjambU bhogebhya-audArikakAyabhAvebhyo'tizayino bhogA bhogabhogAstAna bhuJjAna:-anubhavan viharati-Aste, ana vyatyayaH vakSaskAre dvIpazA- 18|| prAkRtatvAt , se eeNadveNa mityAdi, tata etenArthena gautama! evamucyate-vijayaM dvAraM vijayaM dvAramiti, vijayAbhidhAna- 1jambUdvIpa nticandrI || devasvAmikatvAdvijayo devaH svAmitvenAsyAstIti vA abhrAditvAdapratyaye vijayamiti bhAvaH, devasya vijayAbhidhAnatA yA ciH 118 ca yo yaH pUrvadvArAdhipatirutpadyate devaH sa sa tatsAmAnikAdibhirdevaiH vijayo vijaya ityAhUyate, tatsthitipratipAdake 18 // 63 // kalpapustake tathAbhidhAnAt , "aduttaraM ca NaM goamA! vijayassaNaM dArassa sAsae NAmadhije paNNatte, jaMNa kayAi NAsi 8 Na kayAi NasthiNa kayAiNa bhavissai jAva avahie Nice vijae dAre" athAparamapi vijayadvAranAmapravRttI kAraNaM gautama!8 vijayasya dvArasya vijayamiti nAmadheyaM zAzvatam-anAdisiddhaM prajJapta, zeSa sugama, etatsUtra vRttAvadRSTavyAkhyAnamapi jIvAbhigamasUtrabahAdazeSu dRSTavAllikhitamastIti / etena vijayadvAravarNakaH uktaH, atha rAjadhAnIvarNako yathA-kahiNa bhaMte ! vijayasta devassa vijayA NAmaM rAyahANI paNNatA, goyamA vijayassa dArassa purathima tiriamasaMkhije dIvasamudde bIIvaittA aNNami jaMbudIce dIye pArasa joyaNasahassAI ogAhittA, ettha Na vijayassa devassa vijayA NAmaM rAyahANI || paNNattA ityArabhya vijae deve 2'ityantaM sUtraM jJeyaM, atra praznasUtraM sugama, nirvacanasUtre vijayadvArasya pUrvasyAM dizi tiryagasoyAna dvIpasamudrAn vyativrajya-atikramyAnAntare yo'nyo jambUdvIpo'dhikRtadvIpatulyAbhidhAnaH, anena jambUdvIpAnAmasAdheyatvaM sUcayati, tasmin dvAdaza yojanasahasrANyavagAhya atrAntare vijayasya devasya vijayA nAma rAjadhAnI prajJaptA 90908090090982900000 anukrama [7,8] SO9092c ~137
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ----------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] mayA'nyaizca tIrthakRdbhirityAdi tAvad vAcyaM-yAvanirgamanasUtre vijayo devo 2 iti, atra ca prArabdho'pi jIvAbhigamotavijayAnAmarAjadhAnIvarNakaH sAmastyena yanna likhitastad granthavistarabhayAt vakSyamANayamakArAjadhAmyadhikAre evaMvi-|| dhavarNakasya sAkSAdvidyamAnatvena byAkhyAsyamAnatvAJceti, ana prastutasUtre zeSaddhArANAM sarAjadhAnIkAnAM svarUpakathanAyAtidezamAha-evaM cattArivI'tyAdi, evaM vijayadvAraprakAreNa catvAryapi jambUdvIpasya dvArANi sarAjadhAnIkAni bhaNitavyAni, nanu vijayadvArasya varNitatvAt sUtre kathaM caturiviSayako'tidezaH samasUtri!, ucyate, atidezyAtidezapratiyoginoratyantatulyavarNakatvapratipAdanArtha, tatazca yathA vijayadvArasya varNakastathA vaijayantajayantAparAjitadvArANAmapi yathA cAmISAM trayANAM tathA vijayadvArasyApi, yathA vijayarAjadhAnyA varNakastathA vaijayantAjayantAparAji tArAjadhAnInAmapi yathA ca tAsAM tisRNAM tathA vijayArAjadhAnyA apItyarthaH siddhaH, asti cAyaM nyAyaH, 'ege jie, IS| jiA paMca'ityAdI tathA darzanAt , amUni ca dvArANi pUrvadviktaH prAdakSiNyena nAmato jJeyAni, tathAhi-pUrvasyA vijaya dakSiNasyAM vaijayantaM pazcimAyAM jayantaM uttarasyAmaparAjitaM ceti, atra vaijayantAdidvArANAmapi jIvAbhigamata eva prazna nirvacanarUpA AlApakA veditavyAH, tathAhi-kahi NaM bhaMte! jaMbuddIvassa dIvassa vejayaMte NAma dAre paNNate?, goamA! // jaMbuddIve dIve maMdarassa pabayassa dAhiNeNaM paNayAlIsaM joaNasahassAI abAhAe jaMbuddIvadIvadAhiNaperate lavaNasamuddadA hiNaddhassa uttareNa ettha NaM jaMbuddIvassa 2 vejayaMte NAma dAre paNNatte ahajoaNAI uI ucatteNaM sacceva sabA vattabayA easeenaceaeseserwesents dIpa anukrama [7.80 JinEliminatemaions ~138~
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ---------- mUlaM [7-8] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [7,8] dIpa zrIjambU- zijAva Nice, rAyahANI se dAhiNeNaM jAva vejayaMte deve 2' iti, tathA 'kahiNaM bhaMte ! jaMbuddIvassa dIvassa jayaMte NAmaM jAva Nica, rAyahANAra vakSaskAre dvIpazA- dAre paNNate?, goamA! jaMbuddIve dIve maMdarassa pabayassa paJcatthimeNaM paNayAlIsaM joaNasahassAI acAhAe jaMbuddIva- jambUdvIpanticandrI- paJcatthimaperate lavaNasamuddapaJcasthimaddhassa purathimeNaM sIoAe mahANaIe upi etya NaM jaMbuddIvassa dIvassa jayaMte bArA rANAmaM dAre paNNatte, taM ceva se pamANaM, jayaMte deve, pacatthimeNaM se rAyahANI jAva jayaMte deve 2"iti, tathA "kahiNaM bhaMte! jaMbudIvassa 2 aparAjie NAmaM dAre paNNate?, go0! maMdarassa uttareNaM paNayAlIsaM joaNasahassAI abAhAe jaMbuddIve dIve uttarapelaMte lavaNasamudde uttarassa dAhiNaNaM ettha Na jaMbuddIve dIve aparAie NAmaM dAre paNNate, taM ceva pamANaM, rAya| hANI uttareNaM jAva aparAie deve 2, cauNhavi aNNaMmi jaMbuddI'iti, atra vyAkhyA-ka bhadanta ! jambUdvIpasya 2 vaija-15 yanta nAma dvAraM prajJaptaM ?, bhagavAnAha-gautama! mandarasya dakSiNena-dakSiNasyAM dizi paJcacatvAriMzadyojanasahasrANyabAdhayA bAdhanaM bAdhA-AkramaNamiti na vAdhA abAdhA-dUravartitvenAnAkramaNamapAntarAlamityarthaH, tathA (yA) kRtveti / gamyate, apAntarAle muktvA iti bhAvaH, jambUdvIpadvIpadakSiNaparyante lavaNasamudradakSiNArddhasyottareNa jambUdvIpasya dvIpasya | vaijayantaM nAmnA dvAraM prajJapta, aSTau yojanAnyUrvocatvenetyAdikA saiva vijayadvArasambandhinyeva sarvA vaktavyatA yAva- // 6 // nityaM vaijayantamiti nAma, kva bhadanta ! vaijayantasya devasya vaijayantAnAmnI rAjadhAnI ityAdi sarva prAgvat , vaijayanto devo vaijayanto deva iti, evaM jayantAparAjitadvAravaktavyatApi vAcyA, navaraM jayantadvArasya pazcimAyAM dizi anukrama [7.8] ~139~
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------- --------------------------- mala [9] + gAthA pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka gAthA jayantA rAjadhAnI aparAjitadvArasya cottarasyAM dizi aparAjitA rAjadhAnI tiryagasoyAna dvIpasamudrAna vyatitrajyeti | vAcyaM / sampati vijayAdidvArANAM parasparamantaraM pratipipAdayiSurAha jaMbuddIvassa NaM bhaMte ! dIvassa dArassa ya dArassa ya kevaie abAhAe aMtare paNNate ?, go0! auNAsII joaNasahassAIbAvaNaM | ca jogAI yesUNaM ca addhajoaNaM dArassa ya 2 abAhAe aMtare paNNate, aSaNAsIi sahassA bAvaNaM ceva joaNA hu~ti / UrNa ca addhajomaNa vAraMtara jaMbuddIvassa // 1 // (sUtraM 9) 'jaMbuddISassa Na'mityAdi, jambUdvIpasya, Namiti prAgvat , bhadanta ! dvIpasya sambandhino bArasya ca dvArakha ca kivat|kiMpramANaM 'avAhAe aMtare'tti bAdhA-parasparaM saMzleSataH pIDana na bAdhA'bAdhA tayA'bAdhayA yadantaraM vyavadhAnamityarthaH prajJapta, ihAntarazabdo madhya vizeSAdiSvartheSu vartamAno dRSTastatastavyavacchedena vyavadhAnArthaparigrahArthamabAdhAgrahaNaM, atra nirvacanaM bhagavAnAha-gautama! ekonAzItiyoMjanasahasrANi dvipaJcAzayojanAni dezonaM cAIyojanaM dvArasa cahA dvArasya cAbAdhayA antaraM prajJaptaM, tathAhi-jambUdvIpaparidhiH prAgnirdiSTo yojanAni timro lakSAH poDaza sahasrANi dve zate saptaviMzatyadhike 116227 kozatrayaM / aSTAviMzaM dhanuHzataM 128 trayodazAGgulAni 13 ekama Ggala 1 miti, asmAd dvAracatuSkavistAro'STAdazayojanarUpo'panIyate, yata ekaikasya dvArasya vistAro yojanAni catvAri 4 pratidvAraM 81 dvArazAkhAdvayavistarazca kozadvayaM 2, asmiMzca dvArasya zAkhayozca parimANe caturguNe jAtAnyaSTAdaza yojanAni 18,18 dIpa anukrama [9-10] S Elemminine atha vijaya-Adi dvArANAM paraspara aMtaraM kathyante ~140
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) *** prata sUtrAMka [s] gAthA dIpa anukrama [9-10] vakSaskAra [1], mUlaM [9] + gAthA pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18] upAMgasUtra- [7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnticandrI yA vRci // 65 // Jemim "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra- 7 (mUlaM + vRtti:) tatastadapanayane zeSaparidhisatkasyAsya yojanarUpasya 216209 caturbhAge labdhAni yojanAni ekonAzItiH sahasrANi dvipaJcAzadadhikAni 79052 kozazcaikaH 1, tathA paridhisatkasya krozatrayasya dhanuHkaraNe jAtAni dhanuSAM SaT sahasrANi 6000, eSu ca paridhisatkASTAviMzatyadhikadhanuH zatasya kSepe jAtAni dhanuSAmekaSaSTiza tAnyaSTAviMzatyadhikAni 6128 tato'sya caturbhirbhAge labdhAni paMcadaza zatAni dvAtriMzadadhikAni 1532, yAni ca paridhisatkatrayodaza 13 aGgulAni | teSAmapi caturbhirbhAge labdhAni trINyaGgulAMni 3, zeSe caikasminnaGgule yavAH aSTau 8 eSu paridhisatkayavapaJcaka 5 kSepe jAtAtrayodaza yavAH 13 eSAM ca caturbhirbhAge labdhAstrayo yavAH 3, zeSe caikasmin yave yUkAH aSTau 8 Asu paridhisakaikayUkAkSepe jAtA nava 9 AsAM caturbhirbhAge labdhe dve yUke 2, zeSasyAlpatvAnna vivakSA, etacca sarva dezonamekaM gavyU| tamiti jAtaM pUrvalabdha ganyUtena saha dezonamarddhayojanamiti, imamevArtha 'dvirvaddhaM subaddha' miti abaddhasUtrato baddhasUtraM lAgha| varucisattvAnugrAhakamiti vA gAthathA''ha - 'aunAsI 'ti, atra vibhaktilopaH prAkRtatvAt / atha caturthaprazna eva AkA|rabhAvapratyavatArarUpe bharatavarSasvarUpaM jijJAsuH pRcchati kahi NaM bhaMte! jaMbuddIce dIve bharadde NAmaM vAse paNNace 1, go0 ! cutahimavaMtassa vAsaharapavayassa dAhiNeNaM dAhiNa lavaNasamudassa uttareNaM purasthimalavaNasamuddassa pazcatthimeNaM pazcatthimalavaNasamuddassa puratthimeNaM, ettha NaM jaMbuddIve dIve bharahe NAmaM vAse paNNatte, khANubahule kaMTakabahule visamabahule duggAbahule pavayabahule pavAyabahule ujjharabahule Nijjharabudule khaDDAbahule daribahule gaIbahule darabahule rukkhabahule atha bharatakSetrasya svarupam varNyate Fur Ele&ae Cy ~ 141 ~ esesek 1vakSaskAre vijayAdidvArAntarA0 sU. 9 114 11
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [10] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [10] gucchabahule guggapahale labAbahule vallIbahule aDavIbahule sAvayavahule taNabahule takarabahule Dimbabahule Damarabahule dubhikkhabahale dukAlabahule pAsaMDabahule kivaNabahule vaNImagabahule Itibahule mAribahule kubuTTibahule aNAvuTThibahule rAyabahule roMgabahule saMkilesabahule abhikSaNa abhikkhaNaM saMkhohabahule pAINapaDhINAyae udINadAhiNavicchiNNe uttarao paliaMkasaMThANasaMThie vAhiNao dhaNupiTThasaMThie tidhA lavaNasamudaM puDhe gaMgAsiMdhUhi mahANaIhi veaDDeNa ya paJcaeNa chabbhAgapavibhatte jaMburIvadIvaNavyasayabhAge paMcachavIse joaNasae chaca egUNavIsaibhAe joaNassa vikrameNaM / bharahassa NaM vAsassa bahumaMjhadesabhAe ettha NaM vea NAmaM pabae paNNatte, je NaM bharahaM vAsaM duhA vibhayamANe 2 ciTThaI, taM0-dAhiNabharahaM ca uttaratubharahaM ca (sUtraM 10) 'kahiNaM bhate'tti macchakApekSayA Asannatvena prathama bharatasyaiva praznasUtra,ka bhadanta ! jambUdvIpe dvIpe bharataM nAmnA varSa prajJaptaM !,1 // bhagavAnAha-gautama! 'cullahimavaMte'tyAdi, cullazabdo dezyaH kSullaparyAyastena kSullo-mahAhimaSadapekSayA laghuyoM himavAn varSadhara-1 parvataH kSetrasImAkArI girivizeSastasya dakSiNena dakSiNasyAM dizi dAkSiNAtyalavaNasamudra syottarasyAM paurastyalavaNasamudrasya / pazcimAyAM pAzcAtyalavaNasamudrasya pUrvasyAM dizi atrAvakAze bharataM nAmnA varSa prajJapta,kiMviziSTaM tadityAha-sthANavaH-kIlakAye | || chinnAvaziSTavanaspatInAM zuSkAvayavAH kuMThA iti lokaprasiddhAH tairbahulaM-pracuraM vyAptamityarthaH athavA sthANavo bahulA yatra tatta thA, evaM sarvatra padayojanAjJeyA, tathA kaNTakA-vadaryAdiprabhavAH viSama-ninokSata sthAnaM durga-durgamaM sthAna parvatA:-kSudragirayaH181 prapAtA-bhRgavo yatra mumUrSaco janA jhampAM dadati athavA prapAtA-rAtridhAvyaH avajharA-giritaTAdudakasyAdhaHpatanAni tAnyeva anukrama [11] ani vivriNciNdi ani - ~142
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [10] dIpa anukrama [11] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [10] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambadvIpazAvicandrI yA vRciH // 66 // Jan Eikentinienatini | sadAvasthAyIni nirjharAH gardAH- prasiddhAH daya-guhAH nadyo drahAzca pratItAH vRkSAH rUkSA vA sahakArAdayaH gucchA-vRntA| kIprabhRtayaH gulmA-navamAlikAdayaH chatAH- padmalatAdyAH vallyaH -- kUSmANDI pramukhAH, atra nadIdrahavRkSAdivanaspatInA| mazubhAnubhAvajanitAnAmeva bAhulyaM bodhyaM natu ekAntasuSamAdikAlabhAvi tathAvidhazubhAnubhAvajanitAnAM teSAM prAyaH prazApakakAle'lpIyastvAt, aTavyo- dUratarajananivAsasthAnA bhUmayaH zvApadA-hiMsrajIvAH stenA:- cIrAH tadeva kurva| ntIti nirukitastaskarAH-sarvadA cauryakAriNaH DimbAni - svadezotthavizavA DamarANi pararAjakRtopadravAH durbhikSaM-bhikSAcarANAM bhikSAdurlabhatvaM, duSkAlo dhAnyamahArghatAdinA duSTaH kAlaH pAkhaNDaM pAkhaNDijanotthApitamithyAvAdaH kRpaNAH pratItAH vanIpakA-yAcakA ItiH- dhAnyAdyupadravakArizalabhamUSikAdiH mAri:- marakaH kutsitA dRSTiH kudRSTiH karSakajanAnabhilaSaNIyA dRSTirityarthaH, anAvRSTiH varSaNAbhAva iti rAjAnaH- AdhipatyakarttAraH tadvAhulyaM ca prajAnAM pIDAheturiti rogAH saMkkezAzca vyaktAH, abhIkSNaM 2- punaH punardaNDapAruSyAdinA saMkSobhAH - cittAnavasthitatA prajAnAmiti zeSaH, idaM ca sarva vizeSaNajAtaM bharatasya prajJApakApekSayA madhyamakAlInAnubhAvameva vyAvarNitaM, tenottarasUtre ekAntasuSamAdAvasya bahusamaramaNIyatvAtisnigdhatvAdikamekAntaduSpamAdI nirvanaspatikatvArAjatvAdikaM ca vakSyamANaM na virudhyate iti / prAgeva prAcInaM, svArthe InapratyayaH, digvivakSAyAM prAcInaM pUrvA ityarthaH evaM pratIcInodIcIne api vAcye, tena pUrvAparayordizorAyataM udIcIdakSiNayodizoviMstIrNa, athavA prAcInapratIcInAvayavayorAyatamevamuttaratrApi, atha tadeva Fur Fate & Pune Cy ~ 143~ 1vakSaskAre bharatakSetra . 10 // 66 //
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [8], ----------------------- ------ mUlaM [10] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [10] 13 saMsthAnato vizinaSTi-uttarataH-uttarasyAM dizi paryaGkasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasya tattathA, dakSiNato-dakSiNasyAM dizi || | Aropitajyasya dhanuSaH-kodaNDasya pRSTha-pAzcAtyabhAgastasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasya tattathA, ata evAsya dhanuHpRSThazarajIvAbAhAnAM sambhavaH, eSAM ca svarUpa svasvAvasare nirUpayiSyati, tridhA-pUrvakoTidhanuHpRSThAparakoTibhilavaNasamudrakrameNa pUrvadakSiNAparalavaNasamudrAvayarva spRSTaM-dhAtUnAmanekArthatvAt prApta, grAmaprApta ityAdivat kartari pratyayaH, ayamarthaH-pUrvakoThyA pUrvalavaNasamudraM dhanuHpRSThena dakSiNalavaNasamudraM aparakoThyA pazcimalavaNasamudraM saMspRzya sthitamitti, athedameva paTkhaNDavibhajanadvArA vizinaSTi-gaGgAsindhubhyAM mahAnadIbhyAM vaitADhyena ca parvatena paTasaMkhyA bhAgAH paDbhAgA-14 | starvibhaktaM, ayamartha:-anantaroditaitribhirdakSiNottarayoH pratyekaM khaNDatrayakaraNena bharatasya SaT khaNDAni kRtAnIti / atha yadi jambUdvIpaikadezabhUtaM bharataM tarhi viSkambhataH tasya katitame bhAge tadityAha-'jaMbuddIve'tyAdi, jambUdvIpadvIpasya-jambUdvIpaviSkambhasya navatyadhikazatatamo yo bhAgastasmin iti, atha navatyadhikazatatamabhAge kiyanti yojanAnItyAha-'pazca paDviMzatyadhikAni yojanazatAni SaT ca yojanasyaikonaviMzatibhAgAn , ko'rthaH?-yAdazairekonaviMzatibhAgaiH samudi-18 yojanaM bhavati tAdRzAn SaT bhAgAn iti, viSkambhena-vistAreNa zarAparaparyAyeNeti, abAkasthApanA yathA-526pA, artha bhAvaH-jambUdvIpavistArasya lakSayojanarUpasya navatyadhikazatena bhAge labdhaM 526 yojanAni etAvAneva c| / bharatavistAraH, nanu bhAjakarAzirnavatyadhikazatarUpaH SaDbhAgAstu yojanakonaviMzatikalArUpA iti visadRzamiva prati Secesesecenes KartootBeatata.ccccceletstrees anukrama [11] bhIjamyU. 12 ~144
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [10] dIpa anukrama [11] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [10] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRtiH // 67 // Junketintemat bhAti, ucyate, gaNitanipuNAnAM sarvaM sujJAnameva, tathAhi - jambUdvIpavyAsasya yojanalakSa 100000 mitasya navatya|dhikazatabhaktasyAvaziSTaH SaSTirUpo rAzirbhAgadAnAsamartha iti bhAjyabhAjakarAzyordazabhirapavartte jAtA bhAgyarAzI SaT 6 bhAjakarAzI 19 iti sarvaM susthaM, nanu navatyadhikazatarUpabhAjakAGkotpattau kiM vIjamiti 1, ucyate, eko bhAgo bharatasya dvau bhAgau himavataH pUrvakSetrato dviguNatvAt catvAro haimavatakSetrasya, pUrvavarSadharato dviguNatvAt, aSTau mahAhimavataH pUrvakSetrato dviguNatvAt SoDaza harivarSasya, pUrvavarSadharato dviguNatvAt, dvAtriMzanniSadhasya, pUrvakSetrato dviguNatvAt, 'sarve militAH 63, ete merordakSiNatastathottarato'pi 63 videhavarSaM tu 64 bhAgAH, sarvAgreNa etairbhAgairdakSiNottarato jambUddhIpayojanalakSaM pUritaM bhavati, tata etAvAn bhAjakAGkaH 190 navatyadhikaM zataM bhAgAnAmiti / atha yaduktaM "gaMgAsiMdhUhiM mahANaIhiM veyadveNa ya pavaeNaM chambhAgapavibhatte" ityatra vaitADhyasya svarUpaprarUpaNAya sUtramAha-'bharahasya Na'mityAdi, bharatasya varSasya bahumadhyadezabhAge vaijayantadvArAt trikalAdhikasASTatriMzadadvizatayojanAtikrame paJcAzayojanakSetrakhaNDe, atra vaitADhyo nAma parvataH prajJaptaH, yo Namiti prAgvat bharataM varSa dvidhA vibhajan 2, samAMzatayA cakravarttikAle ca samasvAmikatayA tathA'mbairapi prakArairdvayorapi tulyatAdyotanArthami (thaM vibhajanami) ti / tatrAdAvAsannatvena dakSiNArddhabharataM kAstIti praznayati kahi NaM bhaMte! jaMbuddI dIve dAhiNaDe bharahe NAmaM vAse paNNatte ?, go0 / vevaddhassa pavayassa dAhiNeNaM dAhiNalavaNasamudassa atha dakSiNArdhabharatakSetrasya varNanaM kriyate For Prat&P Cy ~ 145 ~ 1 vakSaskAre bharatakharUpaM sU. 100 // 67 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [11] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [11] uttareNaM purasthimalavaNasamudassa pacatyimeNaM paJcatthimalavaNasamurassa purathimeNaM etya NaM jaMbudIce dIve dAhiNabharahe NAmaM vAse paNNatte pAINapaDINAyae udINadAhiNavicchiNNe addhacaMdasaMThANasaMThie tihA lavaNasamudaM puDhe, gaMgAsiMdhUhi mahANaIhiM vibhAgapavi. bhace doNi advatIse joaNasae tiNi a egUNavIsaibhAge joyaNassa vikkhaMbheNaM, tassa jIvA uttareNaM pAINapaDINAyayA duhA lavaNasamudaM puhA purathimillAe koDIe purathinilaM lavaNasamudaM puTThA paJcasthimilAe koTIe paJcathimilaM lavaNasamudaM puTThA Nava joyaNasahassAI satta ya aDayAle joyaNasae duvAlasa ya egUNavIsaibhAe joyaNassa AyAmeNaM tIse dhaNupuDhe dAhiNeNaM Nava joyaNasahassAI sattachAbaDe joyaNasae ikkaM ca pagUNavIsahabhAge joyaNassa kiMcivisesAhilaM parikkhevaNaM paNNatte, dAhiNabharahassa Na bhaMte ! bAsassa kaeNrisae AyArabhAvapaDhoyAre paNNatte!, go0! bahusamaramaNijne bhUmibhAge paNNatte, se jahA NAmae AliMgapukkhareivA jAva NANAviha pacavaNNehiM maNIhi vaNehiM uvasobhie, taMjahA-kittimehiM ceva akittimehiM ceva, vAhiNabharahe NaM bhaMte! bAse maNuyANaM kerisae yArabhAvapaDoyAre paNNatte !, goymaa| te NaM maNuA bahusaMghayaNA bahusaMThANA bahulacattapajjavA bahubhAupajjavA bahUI vAsAiM AuM pAleMti, pAlisA appegaiyA NirayagAmI apegaiyA tiriyagAmI appegaiyA maNuSagAmI appegaiyA devagAmI appegaiA sijati bujhaMti muJcaMti pariNivAyati sabadukkhANamaMta kareMti (sUtra 11) 'kahi NaM bhaMte !' ityAdi, idaM ca sUtraM pUrvasUtreNa samagamatayA vivRtamArya, navaraM arddhacandrasaMsthAnasaMsthitatvaM tu dakSiNabharatArddhasya jambUdvIpapaTTAdAvAlekhadarzanAd vyaktameva, tathA trisaMkhyA bhAgAstribhAgAstaiH pravibhaktaM, tatra paurastyo bhAgo anukrama [12] SNElecomnitiNI ~146~
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [11] dIpa anukrama [12] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [11] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18] upAMgasUtra- [7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnvicandrI - yA vRttiH // 68 // gaGgayA pUrvasamudraM milantyA kRtaH, pAzcAtyo bhAgastu sidhvA pazcimasamudraM milantyA kRtaH, madhyamabhAgastu gaGgAsindhubhyAM kRta iti dve aSTatriMzadadhike yojanazate trIkonaviMzatibhAgAn yojanasya viSkambhena, kimuktaM bhavati ! - paTkalAdhikaSaviMzapaJcazatayojana 526 bharatavistArA dvaitAdvya vistAre 50 yojanamite zodhite'vaziSTaM catvAri yojanazatAni SaTsaptatyadhikAni SaT ca kalAH 476 etadarje dve yojanAnAM zate aSTatriMzadadhike tisrazcAparAH kalAH 2383 | ityevaMrUpaM yathoktaM mAnaM bhavati, etenAsya zaraprarUpaNA kRtA, zaraviSkambha yorabhedAditi / atha jIvAsUtramAha- 'tassa jIvetyAdi, tasya dakSiNArddhabharatasya jIveva jIvA-RjvI sarvAntimapradezapaktiH, uttareNa- uttarasyAM merudizItyarthaH, prAcIne pUrvasyAM pratIcIne-aparasyAM cA''yatA - AyAmavatI dvidhA lavaNasamudraM spRSTA-chuptavatI idameSArthaM dyotayati' puratthimihAe' iti pUrvayA koTyA-agrabhAgena paurastyaM lavaNasamudrAvayavaM spRSTA pAzcAtyayA kovyA pAzcAtyaM lavaNasamudrAvayavaM spRSTA, nava yojanasahasrANi aSTacatvAriMzAni - aSTacatvAriMzadadhikAni sapta yojanazatAni dvAdaza caikonaviMzatibhAgAnU yojanasyAyAmena 9748 2 yacca samavAyAGgasUtre - ' dAhiNahabharahassa NaM jIvA pAINapaDINAyayA duhao lavaNasamuI puTThA Nava joaNasahassAI AyAmeNa mityuktaM tatsUcAmAtratvAt sUtrasya zeSavivakSA na kRtA, vRttikAraNa tu jayamavaziSTarAzirUpo vizeSo gRhIta iti, atra sUtre'nukApi jIvAnayane karaNabhAvanA darzyate, tathAhi--jambUdIpavyAsAdvivakSitakSetreSuH zodhyate, tato yajjAtaM tattenaiveSuNA guNyate, tataH punaJcaturbhirguNyate, itthaM sasaMskAro de // 68 // Fur Fate &P Cy 1vakSaskAre dakSiNaMbharatArtha sU. 11 ~ 147~
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ ------ mUlaM [11] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [11] dIpa Recenecesseeeeeees rAsirvivakSitakSetrasya jIvAvarga ityucyate, asmAcca mUle gRhyamANe yallabhyate tajjIvAkalAmAnaM, tasya caikonaviMzatyA bhAge yojanarAzi zeSazca kalArAziH, tatra jIvAdiparijJAnaM ceSuparimANaparijJAnAvinAbhAvi, taccana paripUrNayo-101 janasaMkhyA kintu kalAbhiH kRtvA sAtirekamiti vivakSitakSetrAderipuH savarNanAthaM kalIkriyate, saca kalIkRtAdeva jambUdvIpacyAsAt sukhena zodhanIya iti maNDalakSetravyAso'pi 1 zUnya 5 rUpaH kalIkaraNAyakonaviMzatyA guNyate, jAtaH 19 zUnyaH 5, tato dakSiNabharatArtheSoH sASTatriMzadvizatayojana mitasya kalIkRtasya prakSiptoparitanakalAtrikasya 4525 rUpasya zodhane jAtaH 1895475, tatazca dakSiNA SuNA 4525 rUpeNa guNyate jAtaH, 8577024375, ayaM caturguNaH 54308097500, eSa dakSiNabharatArddhasya jIvAvargA, etasya vargamUlAnayanena labdhAH kalAH 105224,18 zeSa kalAMzAH 167324, chedarAziraSaH 170448, labdhakalAnAM 19 bhAge yojana 9747 kalAH 12, ivaM dakSiNabharatArbajIcA, evaM vaitAbyAdijIvAsvapi bhAvya, yAvaddAkSiNAtyavidehArddhajIvA, evamuttararAvatArddhajIvA yAvaduttarArja-18 videhajIvApIti / atha dakSiNabharatArddhasya dhanuHpRSThaM nirUpayati-tIse dhaNupa?' ityAdi, tasyAH anantarokAyA jIvAyA dakSiNato-dakSiNasyAM dizi lavaNadizItyarthaH dhanuHpRSThaM adhikArAt dakSiNabharatArddhasyeti, yadvA prAkRtatvA-18 liGgavyatyaye tIse iti tasya-dakSiNArzvabharatasyeti vyAkhyeyaM, nava yojanasahasrANi SaTpaSTapadhikAni sapta ca yojanazatAni eka konaviMzatibhAgaM yojanasya kiJcidvizeSAdhika parikSepeNa-paridhinA prajJapta, atra karaNabhAvanA yathA anukrama [12] SHEle immitraryaru ~148~
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [11] dIpa anukrama [12] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [11] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpA - nticandrI yA vRciH // 69 // JE(intemat vivakSiteSI vivakSiteSuguNe punaH padguNe vivakSitajIvAvargayute ca yo rAziH sa dhanuHpRSThavarga iti vyapadizyate, tasmAcca vargamUle labdhAnA kalAnAM 19 bhAge labdhaM yojanAni, avaziSTaM kalAH, tathAhi dakSiNabharatArtheSukalAH 4525, asya varga: 20475625, ayaM SaDguNaH 122853750 atha dakSiNabharatArddhasya jIvAvargaH 34308097500, anayoyutiH 34430951250, dhanuHpRSThavargo'yaM, asya vargamUle labdhaM kalAH 185555, zeSaM kalAMzAH 293225, chedakarAziradhastAt 371210, kalAnAM 19 bhAge yojana 9766 kalA 1, ye ca vargamUlAvaziSTAH kaThAMzAstadvivakSayAM ca sUtrakRtA kalAyA vizeSAdhikatvamabhyadhAyi, Aha evaM jIvAkaraNe'pi vargamUlAvaziSTakalAMzAnAM sadbhAvAt tatrApyuktakalAnAM sAdhikatvapratipAdanaM nyAyaprAptaM kathaM noktamiti, ucyate, sUtragatevaicitryAdavivakSitatvAt, 'vivakSApradhAnAni hi sUtrANI 'ti, evaM vaitADhyAdidhanuHpRSTheSvapi bhAvyaM yAvaddAkSiNAtya videhArddhadhanuH pRSThaM, evamuttarata uttarairAva| tArddhadhanuHpRSThaM yAvaduttarArddhavidehadhanuH pRSThamapIti, atra ca dakSiNabharatArthe bAhAyA asambhavaH atha dakSiNabharatArtha svarUpaM pRcchannidamAha-'dAhiNade'tyAdi, dakSiNArddha bharatasya bhagavan! kIdRzaH AkArasya svarUpasya bhAvA:- paryAyAsteSAM pratyavatAraH prAdurbhAvaH prazaptaH 1, kIdRzaH prastutakSetrasya svarUpavizeSa iti bhAvaH, bhagavAnAha - gautama ! bharatasya bahusamaramaNIyo bhUmibhAgaH prajJaptaH 'se jahANAmae AliMgapukkharei ve'tyAdiko bahusamatvavarNakaH sarvo'pi grAhyaH yAvannAnAvidhapaJcavarNaiH maNibhistRNaizcopazobhitaH, tadyathetyupadarzane, kiMviziSTairmaNibhistRNaizca 1- kRtrimaiH krameNa zilpi Fu P&P Use Oy ~ 149~ 1vakSaskAre dakSiNabhara tArtha sU. 11 // 69 //
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ ------ mUlaM [11] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [11] |karSakAdiprayoganiSpannaiH akRtrimaiH kramAgalakhAnisaMbhUtAnuptasambhUtairupazobhito dakSiNArddhabharatasya bhUmibhAgaH, ane-1|| nAstha karmabhUmitvamabhANi, anyathA haimavatAdhakarmabhUmiSvapi idaM vizeSaNamakathayiSyaditi, cakArau samuccayAyauM pavakArAvavadhAraNAoM, athavA caivetyakhaNDamavyayaM samucayArtha, apicaityAdivata, nana anena sUtreNa vakSyamANenottarabhara-113 tArddhavarNakasUtreNa ca saha 'khANubahule visamabahule kaMTagabahule' ityAdisAmAnyabharatavarNakasUtra virudhyati, na caite sUtre arakavizeSApekSe sAmAnyabharatasUtraM tu prajJApakakAlApekSamiti na virodha iti vAcyaM, maNInAM tRNAnAM ca kRtrimatvAkRtrimatvabhaNanenAnayorapi prajJApakakAlInatvasyaivaucityAt, kRtrimamaNitRNAnAM tatraiva sambhavAt, prajJApakakAlazcAva sarpiNyAM tRtIyArakamAntAdArabhya varSazatonaduSpamArakaM yAvaditi cet , ucyate, atra 'khANubahule vismbhule'ityaadi|| sUtrasya bAhulyApekSayokatvena kaciddezavizeSe puruSavizeSasya puNyaphalabhogArthamupasampadyamAnaM bhUmebahusamaramaNIyatvAdikaM / na virudhyati, bhojakavaicitrye bhogyavaicitryasya niyatatvAt , anenAsyaikAntazubhaikAntAzubhamizralakSaNakAlatrayAdhArakatvamasUci, ekAntazubhe hi kAle sarve kSetrabhAvAH zubhA eva ekAntAzubhe hi sarve azubhA eva mitre tu kvacicchubhAH kacidazubhAH, ata eva pazcamArakAd yAvadbhUmibhAgavarNakaM bahusamaramaNIyatvAdikameva sUtrakAreNAbhyadhAyi SaSThe'rake tu ekAntAzubhe na tatheti sarva susyaM / atha tatraiva manuSyasvarUpaM pRcchati-'dAhiNabharahe'tyAdi praznasUtraM prAgvat , nica-1 nasUtre bhagavAnAha-gautama ! yeSAM svarUpaM bhavatA jijJAsitaM te manujA bahUni bajraRSabhanArAcAdIni saMhananAni-vapuDhe-16 anukrama [12] ~150
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [8], ------------------------ ------ mUlaM [11] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: balacare prata sUtrAMka [11] zrIjama- bIkArakAraNAsthinicayAtmakAni yeSAM te tathA, tathA bahUni-samacaturasrAdIni saMsthAnAni-viziSTAvayavaracanAtmakazarI-zvakSaskAre dvIpazA- rAkRtayo yeSAM te tathA, bahavo-nAnAvidhA uccatvasya-zarIrocchyasya paryavA:-paJcadhanuHzatasaptahastamAnAdikA vizeSA betAbakhanticandrIyeSAM te tathA bahavaH AyuSa:-pUrvakoTivarSazatAdikAH paryavA-vizeSA yeSAM te tathA, bahUni varSANi AyuH pAlayanti, | rUpaMsU.12 IN pAlayitvA apiH saMbhAvanAyAM eke-kecana nirayagatigAminaH-narakagatigantAraH evamapyekake tiryaggatigAminaH apye||7|| kake manujagatigAminaH apyekake devagatigAminaH apyekake siyanti-sakalakarmakSayakaraNena niSThitA bhavanti buddh-1|| nte-kevalAlokena vastutattvaM jAnanti mucyante bhavopamAhikAzebhyaH parinirvAnti-karmakRtatApavirahAcchItIbhavanti, | kimukaM bhavati? -sarvaduHkhAnAmantaM kurvanti, idaM ca sarva svarUpakathanaM arakavizeSApekSayA nAnAjIvanapekSya mantavyaM, | anyathA suSamAsuSamAdAvanupapanna syAt / adhAsya sImAkArI tAbyagiriH vAstIti pRcchati kahiNaM bhaMte! jaMbuddIve 2 bhare vAse vebaddhe NAmaM pambae paNNate?, go! uttaradabharahavAsassa dAhiNaNaM dAhiNabharahavAsassa uttareNaM purasthimalavaNasamuhassa paJcatthimeNaM paJcatyimalavaNasamudassa purathineNaM ettha NaM jaMbuddIve 2 bharahe vAse vegave NAmaM pAe paNNase, pAINapasINAvae udINavAhiNavicchiNNe duhA lavaNasamudaM puDhe purathimillAe koTIe purathimi savaNasagura puDhe paJcatthi- // 7 // millAe koDIe paJcatvimiDaM lavaNasamudaM puDhe, paNavIsaM joyaNAI uddhaM saccatteNaM chassakosAI jogaNAI uheNaM paNNAsa jojaNAI vikchabheNaM. 50, tassa bAhA purayimapaJcasthimeNaM cacAri avAsIe joyaNasae solama ya pItAmA josa addhabhAga anukrama [12] VAATEEKRI atha dakSiNArdhabharatakSetrasya sImAkArI vaitAdayagiri svarupam varNyate ~151
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ------- mUlaM [12] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [12] caM AyAmeNaM paNNattA, tassa jIvA uttareNaM pAINapaDINAyayA duhA lavaNasamudaM puThThA purathimilAe koDIe purathimilaM lavaNasamuI puSTA paJcathimilAe koDIe paJcasthimidaM lavaNasamudaM puTThA dasa joyaNasahassAI satta ya vIse joaNasae duvAlasa va egUNavIsaibhAge joaNassa AvAmeNaM tIse dhaNupaTTe dAhiNeNaM dasa jodhaNasahassAI satta ya teAle joyaNasae paNNarasa ya egUNavIsahabhAge joSaNassa parikkheSeNaM ruagasaMThANasaMThie sabarayayAmae acche saMNhe laDhe ghaDhe maDhe jIrae Nimmale Nipake NikkaMkaDacchAe sappame samirIe pAsAIe darasaNi abhirUve pddiruuve| ubhao pAsiM dohiM paumavaraveiyAhi vohi avaNasaMDehiM sabao samaMtA saMparikkhitte / tAo NaM paumavaraveiyAo addhajoyaNaM urdU utteNaM paMcadhaNusayAI viksaMbheNaM pavayasamiyAmo AyAmeNaM vaNNao bhANiyo / te NaM vaNasaMDA desUNAI do joSaNAI vikkhaMbheNaM paumavaravejhyAsamagA AyAmeNaM kiNhA kiNhobhAsA jAva vnnnno| veyaddhassa paJcayassa puracchimapaJcacchimeNaM do guhAo paNNattAo, uttaradAhiNAyayAo pAINapaDhINavisthiSNAo paNNAsa jomaNAI AyAmeNa duvAlasa jobhaNAI vikrameNaM aTTha joSaNAI uddhaM uccatteNaM vairAmayakavADohAhiAmao, jamalagualakavAnapaNaduSpavesAo NizcaMdhayAratimissAo vavagavagahacaMdasUraNakkhattajoisapahAo jAva paDiruvAo taMjahA-tamisaguhA ceva khaMDappavAyaguhA ceva, sattha NaM do devA mahinIyA mahAyuIyA mahAbalA mahAyasA mahAsukkhA mahANubhAgA paliovamaTiIyA paripasaMti, taMjahA--- karyamAlae ceva NamAlae ceva / tesi gaM vaNasaMDANaM bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo veaddhassa pAyassa ubho pAsiM dasa dasa joaNAI uddhaM uppaittA estha Na duve vijAharaseTIo paNNatAmo pAINapaDhINAyayAo udINadAhiNaviriNAmao dasa dasa joaNAI vikkhaMmeNaM pacayasamiyAo AyAmeNaM jamalo pAsiM dohi paumavaraveiyAhiM dohi vaNasaMTehi saMparikkhittAo, tAo gaM anukrama [13] eesesea 250000000 ~152
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [12] dIpa anukrama [13] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [12] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18] upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRci // 71 // Jan Ekemiintena paDamavaraveDyAo addhajojaNaM uddhaM uccaNaM paJca dhaNusabAI viksaMbheNaM pavayasamiyAo AyAmeNaM vaNNao peyo, vaNasaMDAvi paThamabaraveiyAsamagA AyAmeNaM vaNNao / vivAharaseTINaM bhaMte! bhUmINaM kerisae AyArabhAvapaDoyAre paNNatte ?, gojamA ! bahusa maramaNije bhUmibhAge paNNatte se jahA NAma e AliMgapukkharei vA jAva NANAviha paMcabaNNehiM maNIhiM taNehiM uvasobhie, jahAkittimehiM ceva akintimehiM caiva tattha NaM dAhiNillAe vijAharaseTIe gagaNavahabhapAmokkhA paNNAsaM vijJAharaNagarAvAsA paNNattA, uttarillAe vijAiraseDhIe rahaneuracakavAlapAmokkhA sahi vijAharaNagarAvAsA paSNatA, evAmeva sapucAvareNaM dAhiNillAe uttarihAe vijjAharaseDIe egaM dasutaraM vijjAharaNagarAvAsasyaM bhavatItimavakhAyaM, te vijcAharaNagarA riddhatthimiyasamiddhA pamuiyajANavayA jAva paDiruvA, tesu NaM vijjAharaNagareSu vijjAhararAyANo parivasaMti mahayAhimavaMtamalayamaMdarama hiMdUsArA rAyavaNNao bhANi / vijAharaseDhINaM bhaMte! maNuANaM kerisae AyArabhAvapaDoyAre paNNatte goyamA ! te NaM maNuA bahusaMghayaNA bahusaM ThANA bahuuyatapAnA bahuAupAvA jAva sakhadukkhANamaMta kareMti, tAsi NaM vijAharaseDhINaM bahusamaramaNijAo bhUmibhAgAo beaddhassa pazcayassa ubhao pAseiM dasa dasa joaNAI uddhaM uppaittA ettha NaM dube AbhiogaseDhIo paNNattAo pAINapaDhINAyayAo udINadAhiNavicchiSNAo dasa dasa jojaNA vikkhaMbheNaM padyayasamiyAo AyAmeNaM ubhao pAsiM dohiM paDamavaraceiyAhi dohi a vaNarsadehiM saMparikkhitAo vaNNao dohavi paDayasa miyAo AyAmeNaM, abhiogasedIrNa bhaMte / kerisae AyArabhAvapaDoyAre paNNatte !, gomA ! bahusamaramaNi bhUmibhAge paNNatte jAva tahiM ubasomie vaNNAI jAva vaNANaM saddoti, tAsi NaM abhiogaDhINaM tattha tattha dese tahiM nahiM jAva vANamaMtarA devA ya devIo a Asayati sayaMti jAba phalavittivisesaM pacaNubhavamANA F Frale & Pune Cy ~ 153 ~ repesea 1vakSaskAre vaitADhyakharUpaM sU. 12 // 71 //
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [12] dIpa anukrama [13] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [12] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH Jan Eben viraMti, tAsu NaM AbhiyogaseTI sakassa deviMdassa devaraNNo somajama varuNavesamaNakAiANaM AbhiogANaM devANaM bahave bhavaNA paNNattA, te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA aMto cauraMsA vaNNao jAba accharaghaNasaMghavikiNNA jAva paDhirUthA, tatya NaM sakkarasa deviMdassa devaraNNo somajamavaruNavesamaNakAiA bahave AbhiogA devA mahiddhIA mahajjuIA jAva mahAsukkhA palibhovamaDiyA parivasaMti / tAsi NaM AbhiogaseDhINaM bahusamaramaMNikhAo bhUmibhAgAo veyaGkarasa pavayassa umao pAsi paMca 2 joyaNAI uddhaM uppaittA, etha NaM veyaddhassa paJcayassa siharatale paNNatte pAINapaDiyAyae udINadAhiNavicchiNNe dasa joaNAI viksaMbheNaM pavayasamage AyAmeNaM, se NaM ikAe paumavaraveTyAe ikeNaM vaNasaMDeNaM saGghao samatA saMparikkhitte, pamANaM vaNNago doNDaMpi, veyassa NaM bhaMte! pavayassa sitalassa pherisae AgArabhAvapaToAre paNNatte, goamA bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte se jahA NAma e ArTigapukkhareha vA jAva NANAvipaMcavaNNehiM maNIhiM ubasomie jAva bAbIo pukkhariNIo jAba vANamaMtarA devA va devIo a AsavaMti jAva bhuMjamANA viharaMti, jaMbuddIve NaM maMte! dIve bhArahe vAse veaGkapaJcae kai kUDA paM0 1, go0 Nava kUDA paM0 saM0siddhAyayaNakUDe 1 dAhiNaDDUbharahakuDe 2 khaMDappavAyaguhAkUDe 3 mANibhaddakUDe 4 beaDakUDe 5 puSNabhaddakUDe 6 timisaguhAkUDe 7 uttaraGkumarahakUDe 8 besamaNakUDe 9 (sUtraM 12 ) 'kahi NaM bhaMte!' ityAdi, idaM prAyaH pUrvasUtreNa samagamakatvAt kaNThyaM, navaraM uttarArddha bharatAdakSiNasyAmityAdi diksvarUpaM gurujanadarzitajambUdvIpapaTTAdeH jJeyaM, tathA paJcaviMzatiyojanAnyUrdhvoccatvena paT sakrozAni yojanAnyudve Furwale rely ~ 154 ~
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ ------- mUlaM [12] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: eces hrIpazA prata sUtrAMka [12] zrIjamyU- dhena-bhUmipravezena, meruvarjasamayakSetravartigirINAM nijanijotsedhacaturthAMzena bhUmyavagAhasyokatvAt , yojanapazcaviMzatezva- vakSaskAre turthAze etAvata eva lAbhAt , tathA pazcAzadyojanAni viSkambheneti, ana prastAvAdasya zaraH pradazyate, sa cASTAzI-IN vaitAyakhanticandrItyadhike dve zate yojanAnAM kalAtrayaM ca 2883, asya ca karaNaM-dakSiNabharatArddhazare 2383 ityevaMrUpe vaitADhya-1 rUpaM sU.12 yA vRttiH 1 pRthutve paJcAzad 50 yojanarUpe prakSipte yathoktaM mAnaM bhavati, Aha-dakSiNabharatArddhavadasyApi viSkambha eva zaro'stu, // 72 // 18| maivaM, khaNDamaNDalakSetre AropitajyadhanurAkRtiH prAdurbhavati, tatra cAyAmaparijJAnAya jIvA parikSepaprakarSaparijJAnAya dhanuHpRSThaM vyAsaprakarSaparijJAnAya zaraH, sa ca dhanuHpRSThamadhyamata evAsya bhavati, prastutagirezca kevalasya dhanurAkRterabhA vena dhanuHpRSTha syApyabhAvAt zaro'pi na sambhavati, tena dakSiNadhanu-pRSThena sahaivAsya dhanuHpRSThavattvamiti prAcyazarami-19] Mzrita evAsya viSkambhaH zaro bhavati, anyathA zaravyatiriktasthAne nyUnAdhikatvena prakRSTavyAsaprApterevAnupapatterityalaM| prasaGkana, idameva zarakaraNaM dakSiNavidehArddha yAvad bodhyam , evamuttarato'pi airAvatavaitADhyataH prArabhyottaravidehAI || yAvaditi / athAsya cAhe Aha-'tassa bAha'tti tasya-vaitAvyasya bAhA-dakSiNottarAyatA vakrA AkAzapradezapaMktiH 'purathimapacarithameNaM'ti samAhArAt pUrvapazcimayorekaikA aSTAzItyadhikAni catvAri yojanazatAni poDaza konaviMza-|| tibhAgAn yojanasya ekasyaikonaviMzatibhAgasya cA-ardhakalA. yojanasyASTatriMzattama bhAgamityarthaH AyAmena-dairyeNa // prajJatA, RjubAhAyAstu parvatamadhyavartinyAH pUrvAparAyatAyA mAna kSetravicArAdibhyo'vaseya, atra karaNaM-vathA gurudha anukrama [13] ~155
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [8], ----------------------- -------- mUlaM [12] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: tee prata sUtrAMka [12] nu:pRSThAlaghudhanuHpRSThaM vizodhya zeSasyArdhe kRte bAhA, yathA gurudhanu:pRSThaM vaitAvyasatkaM kalArUpaM 204132, asmAlladhudhanuHpRSThaM kalArUpaM 185555 zodhyate jAtaM 18577, arddhaM kRte kalAH 9288, tAsAmekonaviMzatyA bhAge yojanAni 468 kalAH 16 kalArddha ceti, evaM yAvadakSiNavidehArbabAhA, evamuttarata airAvatavaitAbyavAhA yAvaduttaravidehArddha-18| | cAhA tAvadidaM karaNaM bhAvanIyaM, athAsya jIvAmAha-tassa jIve'tyAdi, tasya-vaitAdadhasya jIvA 'uttareNe'tyAdi prAgvat, navaraM daza yojanasahasANi sapta ca viMzAni-viMzatyadhikAni yojanazatAni dvAdaza caikonaviMzatibhAgAn, yojanasthAyAmeneti, ana karaNabhAvanA yathA-pUrvoktakaraNakrameNa jambUdvIpavyAsaH kalArUpa: 19 zUnyaH 5, asmAba-1131 tAbyazarakalAnAM 5475 zodhane jAtaM 1894525, asmin vaitAbyazara5475guNe jAtaM 10372524375, tasmin punazcaturguNe jAtaM 41490097500, eSa paitAnyajIvAvargaH, asya mUle jAtaM chedarAziH407382, labdhaM kalAH 203691, zeSa kalAMzAH 74019, labdhakalAnAmekonaviMzatyA bhAge labdhAni yojanAni 10720 kalAH, zeSakalAMzAnAM ardhAbhyadhikatvAt , ardhAbhyadhike rUpaM deyamiti ekakalAkSepe jAtAH kalAH dvAdazeti adhAsya dhanu:| pRSThamAha-'tIse dhaNupuTTa dAhiNeNa miti, gatArthametat , navaraM daza yojanasahasrANi sapta ca tricatvAriMzAni-tricatvA-18 riMzadadhikAni yojanazatAni paJcadaza caikonaviMzatibhAgAna yojanasyeti, atra karaNaM yathA vaitAdvyeSuH kalArUpa:5475, asya vargaH 29975625, ayaM SaDguNaH 171853750, tAbyajIvAvargazca 41490097500 ubhayormIlane anukrama [13] REsakce zrIjambU ~156~
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [12] dIpa anukrama [13] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [12] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRciH // 73 // | jAtaM 41669951250 epa vaitADhyadhanuH pRSThavargaH asya mUle chedarAzi: 408264 labdhakalAH 204132 zeSakalAMzAH 77826 labdhakalAnAmekonaviMzatyA bhAge labdhaM yathoktaM mAnaM 10743 atha kiMviziSTo'sI vaitADhya | ityAha- 'ruage 'tyAdi, rucakaM - grIvAbharaNabhedaH tatsaMsthAnasaMsthitaH sarvAtmanA rajatamayaH 'acche'tyAdipadakadambakaM prAgvat, ubhayoH pArzvayordakSiNataH uttaratazca dvAbhyAM padmavaravedikAbhyAM dvAbhyAM ca vanakhaNDAbhyAM sarvataH samantAt saMparikSiptaH | atra yatpadmavaravedikAdvayaM tatpUrvAparato jagatyA ruddhatvAnniravakAzatvenaikI bhavanAsambhavAt, anyathA 'sabao samaMtA saMparikkhitte 'ti vacanenaikaiva sthAditi, 'tAo Namiti, sarva gatArtha, navaraM parvatasamikA AyAmena, vaitADhya| samAnA AyAmenetyarthaH, athaitadgataguhAdvayaprarUpaNAyAha- 'beyaddhassa NamityAdi, vaitADhyasya parvatasya 'puracchimapacacchimeNaM'ti, atra sUtre pUrvasyA dizaH pUjyatvAt AryatvAdvA puracchimetizabdasya prAnipAte'pi pazcimAyAM pUrvasyAmiti vyAkhyeyaM, atra pranthe granthAntare ca pazcimAyAM tamisraguhAyAH pUrvasyAM ca khaNDaprapAtaguhAyAH abhidhAnAt, dve guhe prajJaThe, prAkRtazailyA ca bahuvacanaM, uttaradakSiNayorAyate, etAvatA ya eva vaitADhyasya viSkambhaH sa evAnayorAyAma iti bhAvaH, prAcInapratIcInavistIrNe ityAdyarthato vyaktaM, atra ca umAkhAtivAcakakRtajambUdvIpasamAsaprakaraNe guhAyA vijayadvArapramANadvAretivizeSaNadarzanAt caturyojanavistRtadvArA ityapi vizeSaNaM jJeyaM, vajramayakapATAbhyAmavaghATite, AcchAdite ityarthaH ete ca dve api cakravarttikAlavaja dakSiNapArzve uttarapArzve ca pratyekaM sadA Free Diy ~ 157 ~ 1vakSaskAre |vaitAvyavaM rNanaM sa. 12 // 73 // www.jmryw
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ ------ mUlaM [12] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [12] sammIlitavajramayakapATayugale syAtA, ata eva yamalAni-samasthitAni yugalAni-dvayarUpANi dhanAni-nizchidrANi / kapATAni teH duSpraveze, tathA nityaM andhakAratamisra, dvau tulyAcI prakarSaparAviti prakRSTAndhakAraM yayoste tathA, vizeSaNadvArA abArthe hetumAha-vyapagataM grahacandrasUryanakSatrANAM jyotiryataH sa etAdRzaH panthA yayoste tathA, athavA vyapa|gatA grahAdInAM jyotiSazca-agneH prabhA yayoste tathA yAvatpratirUpe, ana yAvatkaraNAt 'pAsAIyA' ityAdi vizeSaNatrayaM 'acchAoM' ityAdIni vA vizeSaNAni yathAsambhavaM jJeyAni, te guhe nAmato darzayati, tadyathA-'tamisrA guhA / caiva khaNDaprapAtA guhA caiva caivazabdau dvayostulyakakSatAdyotanAe~, tena pazcimabhAgavartinI tamisrA pUrvabhAgavartinI | khaNDamapAtA, ime ve api samasvarUpe veditavye iti, 'tattha 'mityAdi, sarvametad vijayadevasamagamakamiti vyAkhyA-1 tapAyaM, navaraM kRtamAlakastamisrAdhipatiH nRttamAlakaH khaNDaprapAtAdhipatiriti / athAtra zreNiprarUpaNAyAha-'tesi / vaNasaMDANa'mityAdi, tayorvaitAgyobhayapArzvavartinobhUmigatayorvanakhaNDayobahusamaramaNIyAd bhUmibhAgAdUcaM vaitAbyagirerubhayoH pArthayordaza daza yojanAnyutpatya-gatvA atra dve vidyAdharazreNyo-vidyAdharANAmAzrayabhUte prajJapte, ekA dakSiNabhAge ekA cottarabhAge ityarthaH, prAgaparAyate udagdakSiNavistINe, ubhe api viSkambhena daza 2 yojanAni, 6 / ata eva prathamamekhalAyAM vaitAbyaviSkambhastriMzadyojanAni, parvatasamike AyAmena, vaitAbyavadime api puurvaaproddhi| spRSTe ityarthaH, tathA pratyekamubhayoH pArzvayoH dvAbhyAM padmavarayedikAbhyAM dvAbhyAM ca vanakhaNDAbhyAM saMparikSipte, evame anukrama [13] statrees ~158~
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [8], ------------------------ ------- mUlaM [12] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka 18| kaikasyAM zreNyA dve padmavaravedike dve ca vanakhaNDe ityubhayoH zreNyormIlane catasraH padAvara vedikAzcatvAri vanakhaNDAnIti ||4|zvakSaskAre dvIpazA-18jJeyaM, saMvAdI cAyamarthaH zrImalayagirikRtavRhatkSetrasamAsavRttyA, tathA ca tatroktam-"ekaikA ca zreNirubhayapArthavanticandrI | bUtAbyabavacandrAtibhyAM caitATyapramANAyAmAbhyAM dvAbhyAM padmavaravedikAbhyAM dvAbhyAM 2 vanakhaNDAbhyAM samantataH parikSipte"ti, zeSa sUtraNene sa.12 yA ciH 18gatArthamiti, atha tayoH zreNyoH svarUpaM pRcchati-'vijAhare'tyAdi gatArtha, navaraM atra bahumvAdazeSu 'naannaamnnipNc||74 // vaNNehi maNIhiM' iti pATho na dRzyate, paraM rAjaprazcIyasUtravRttyodRSTatvAt saGgatatvAca 'nANAvihapaMcavaNNehiM maNIhi / taNehiM' iti pATho likhito'stIti bodhyaM, athobhayazreNyonagarasayAmAha-tattha NaM dAhiNilAe'ityAdi, ttr| tayoH zreNyormadhye dakSiNasyAM vidyAdharazreNyAM gaganavallabhapramukhAH paMcAzadvidyAdharanagarAvAsAH prajJaptAH, 'vyAkhyAto | vizeSapratipatti'riti tena nagarAvAsA rAjadhAnIrUpA jJeyAH, svasvadezapratibaddhAH, yadAha-'te' dasayojaNapihulehi seDhIsu jammuttarAsu sajaNavayA / girivaradIhAsu kamA khayarapurA paNNa saTThI yA // 1 // " iti, uttarasyAM vidyAdharazreNyAM | rathanUpuracakravAlapramukhAH paSTividyAdharanagarAvAsAH prajJaptAH, dakSiNazreNeH sakAzAdasyA adhikadIrghatvAt , RSabhacari-18 trAdau tu dakSiNazreNyA rathanupUracakravAlaM uttarazreNyAM gaganaballabhamukta, tattvaM tu sAtizayazrutadharagamya, anayormukhyatA upata // 74 // ca zreNyadhiparAjadhAnItveneti, 'evameve'tyuktanyAyenaiva saha pUrveNa yadaparaM tat sapUrvAparaM-saMkhyAnaM tena dakSiNasyA 1 tAni dazayojanagRthaktvayoH zreNyogAMmvetarayoH sajanapadAni / girivaradIrthayoH kamAt khabarapurANi paMcAyAt SaSTiH // 1 // anukrama [13] ease ~159
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [8], ------------------------ ------ mUlaM [12] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: rararara prata sUtrAMka [12] Sosasasana // muttarasyAM ca vidyAdharazreNyAmekaM dazottaraM vidyAdharanagarAvAsazataM bhavatIti AkhyAtaM mayA anyaizca tIrthakarairiti, zreNidva-IS | yagatapaMcAzatpaSTisaGkAlane yathoktasaMkhyAbhavanAdeSAM ca dazottarazatasaMkhyAnagarANAM nAmAni zrIhemAcAryakRtazrIRSa-18 || bhadevacaritrAdavagantavyAnIti, 'te vijAharetyAdi, tAni vidyAdharanagarANi RddhAni-bhavanAdibhivRddhimupagatAni stimi3 tAni-nirbhayatvena sthirANi samRddhAni-dhanadhAnyAdiyuktAni tataH padatrayasya karmadhArayaH, tathA pramuditA-hRSTAH pramo-13 davastUnAM sadbhAvAjanA-nagarIvAstavyalokA jAnapadAzca-janapadabhavAstatrAyAtAH santo yeSu tAni tathA, yAvatkaraNAt sarvo'pi prathamopAGgagatazcampAvarNako grAhyaH(sU.1), sa ca vistarabhayAnneha likhyate, atha kiyatparyantaH sa grAhya ityAha-pa1 DirUvA iti pratirUpANi-prativiziSTaM-asAdhAraNaM rUpaM-AkAro yeSAM tAni tathA teSu, Namiti prAgvat , vidyAdhara-18 nagareSu vidyAdhararAjAnaH parivasanti, atra samAsAntavidheranityatvAnnAdantatA, kathaMbhUtAste ityAha-mahAhimavAnhaimavatakSetrasyottarataH sImAkArI varSadharaparvataH malayaH-parvatavizeSaH supratIto mandaro-meruH mAhendraH-parvatavizeSaH, zako vAte iva sArA:-pradhAnAH, 'rAyayaNNao bhANiyoti,atrApi sarvaH prathamopAGgagato rAjavarNako bhaNitavya (sU.6).8 iti 'vijAharaseDhI Namiti sUtraM gatArtha, athAtraiva vartamAnAmAbhiyogazreNiM nirUpayati-tAsi (su) NamityAdi, tayovidyAdharazreNyobahusamaramaNIyAbhUmibhAgAd vaitAvyasya parvatasyobhayoH pArzvayordaza daza yojanAnyUrvamutpatya atra ra de A-samantAt Abhimukhyena yujyante-preSyakarmaNi vyApAryante ityAbhiyogyAH-zakralokapAlapreSyakarmakAriNo 18 anukrama [13] ~160
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [12] dIpa anukrama [13] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [12] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18] upAMgasUtra- [7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH 1 vakSaskAre vyantaravizeSAsteSAmAvAsabhUte zreNyau-AbhiyogyazreNyau prajJapte, zeSaM gatArthaM, navaraM 'vaNNao donhavi'tti dvayorapi | jAtyapekSayA padmagharavedikAvanakhaNDayorvarNako vAcya iti zeSaH, tathA 'pacayasamiyAo AyAmeNaM'ti parvatasamikAnticandrI - 8 catasro'pi padmavaravedikA AyAmena dairyeNa, atra tatsambandhAni vanakhaNDAnyapi parvatasamAnyAyAmeneti bodhyaM 9 yA vRttiH vaitAyavarNanaM sU.12 1104 11 zrIjammUdvIpazA 'Abhioge' tyAdi, prAgadhastanasUtre jagatI padmavaravedikA samabhUbhAgamaNitRNavarNAdikaM vyantaradevadevIkrIDAdikaM ca yenaiva gamena vyAvarNitaM sa evAtra gama iti na punarvyAkhyAyate, 'tAsi NamityAdi, tAsu Abhiyogya zreNiSu zakrasyaAsanavizeSasyAdhiSThAtA zakrastasya dakSiNArddhalokAdhipaterityarthaH, devendrasya - devAnAM madhye paramaizvaryayuktasya devarAjJaH| deveSu kAntyAdiguNairadhikaM rAjamAnasya somaH -pUrvadikpAlo yamo - dakSiNadikpAlo varuNaH - pazcimadikpAlo vaizra| maNaH- uttaradikpAlasteSAM kAyo- nikAya AzrayaNIyatvena yeSAM te tathA teSAM zakrasambandhisomAdidikpAlaparivArabhUtAnAmityarthaH, AbhiyogyAnAM devAnAM bahUni bhavanAni prajJatAni tAni sUtre puMstvanirdezaH prAkRtatvAt, Namiti prAgvat, bharvanAni bahirvRttAni - bahirvRttAkArANi antaH caturasrANi - samacaturasrANi 'vaNNao'tti atra bhavanAnAM varNako vAcyaH, sa ca kiMparyanta ityAha- 'jAba accharagaNa saMghavikiraNa' ti, tato'pi kiyatparyanta ityAha- 'jAva paDirU'va'tti, sa ca prajJApanAsthAnAkhya(sU.46) dvitIyapadoktaH, yathA - 'ahe pukkharakaNNiAsaMThANasaMThiyA ukiNaMtaravilagaM|bhIrakhAyaparihA pAgAraTThAlayakavADatoraNapaDiduvAradesabhAgA jaMtasayagdhimusalamusuMDhiparivAriA aujjhA sayAjayA Fur Pre & Use Cy ~ 161~ / / 75 / /
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ------ mUlaM [12] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [12] Receneseeeeeeeeyana |sayAguttA aDyAlakovagarahA aDayAlakayavaNamAlA khemA sivA kiMkarAmaradaMDovarakkhiA lAuloiamahiA gosIsasarasarattacaMdaNadadara(diNNa)paMcaMgulitalA uvaciacaMdaNakalasA caMdaNaghaDasukayatoraNapaDivuvAradesabhAgA AsattosattaviulabaTTabagghAriyamalladAmakalAvA paMcavaNNasarasasurahimukapuSphapuMjovayArakaliyA kAlAgurupavarakuMdurukaturukadhUvamaghamadhetagaMdhuduAbhirAmA sugaMdhavaragaMdhiA gaMdhavaTibhUyA accharagaNasaMghasaMvikiNNA divatuDiyasahasaMpaNadiA sabarayaNAmayA acchA saNhA laNhA ghaTTA maTThA nIrayA NimmalA NippaMkA NikaMkaDacchAyA sappahA samarIiA saujjoA pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvatti, atra vyAkhyA-adhastanabhAge puSkarakarNikAsaMsthAnasaMsthitAni tathA utkIrNamivotkIrNa atIva vyaktamityarthaH utkIrNamantaraM yAsAM khAtaparikhANAM tA utkIrNAntarAH, kimuktaM bhavati ?-khAtAnAM ca parikhANAM ca spaSTavaiviktyonmIlanArthamapAntarAle mahatI pAlI samastIti utkIrNAntarAH, vipulA-vistIrNA gambhIrA-alabdhamadhyabhAgAH khAtaparikhA yeSAM bhavanAnAM paritastAni tathA, khAtaparikhANAmayaM vizeSa:-parikhA upari vizAlA adhaH sacitA khAtaM tUbhayatrApi samamiti, tathA prAkAreSu-vapreSu pratibhavanaM aTTAlakA:-prakArasyoparivAzrayavi-18 | zeSAH kapATAni-pratolIdvArasatkAni, etena pratolyaH sarvatra sUcitAH, anyathA kapATAnAmasambhavAt, toraNAni-1 pratolIdvAreSu prasiddhAni pratidvArANi-mUladvArApAntarAlavartilaghudvArANi etadrUpA dezabhAgA-dezavizeSA yeSu tAni / tathA, yatrANi nAnAvidhAni zatadhyo-mahAyaSTayo mahAzilA vA yA upariSTAt pAtitAH satyaH puruSANAM zatAni | steeseceaeeeeeeeeee anukrama [13] ~162~
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ------ mUlaM [12] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [12]] zrIjamyu-18|mantIti, musalAni-pratItAni muSaDyaH-zanavizeSAstaiH parivAritAni-samantato veSTitAni, ata evAyopyAni- vakSaskAre dvIpazA-18 paryodumazakyAni ayodhyatvAdeva 'sadAjayAni' sadA-sarvakAlaM jayo yeSu tAni sadAjayAni, sarvakAlaM jayavantIti | 8 tAbyavanticandra- bhAvaHtathA sadA-sarvakAlaM guptAni praharaNaiH puruSaizca yodRbhiH sarvato nirantaraparivAritatayA parepAmasahamAnAnAM manAga-2 rNanaM sU.12 yA vRttiH | pi pravezAsambhavAt , tathA aSTacatvAriMzadbhedabhinnavicchittikalitAH koSThakAH-apavarakA racitAH-svayameva racanAM prAptA // 76 // yeSu tAni tathA, sukhAdidarzanAt pAkSiko niSThAntasya paranipAtA, tathA aSTacatvAriMza dabhinnavicchittayaH kRtA vana mAlA yeSu tAni tathA, anye tyabhidadhati-aDayAla iti dezIzabdaH prazaMsAyAcI, tato'yamarthaH-prazastakoSThakaracitAni prazastakRtavanamAlAnIti, tathA kSemANi-parakRtopadravarahitAni zivAni-sadA maGgalopetAni, tathA kiGkarAH-kiGkarabhUtA ye'marAstaiH daNDaiH kRtvoparakSitAni, sarvataH samantato'parakSitAni, tathA lAiamiva lAiaM-chagaNAdinA bhUmerupalepanamiva 'uloiA' ulloiyamiva ulloiaM ca seTikAdinA kuDyAviSu dhavalanamiva tAbhyAM mahitAnIva-pUjitAnIva, tathA gozINa-pandanavizeSeNa sarasena-raktacandanena ca daIreNa-bahalena dardarAbhidhAnAdrijAtazrIkhaNDena vA dattA:-nyastAH | paJcAGgalayastalA-hastakA yeSu tAni tathA, upacitA-nivezitA vaMdanakalazA-mAGgalyaghaTA yeSu tAni tathA, vandana-18||76 // ghaTaiH-mAGgalyakalazaiH sukRtAni-suSTu kRtAni zobhanAnItyarthaH yAni toraNAni tAni pratidvAradezabhAga-dvAradezabhAge yeSu tAni tathA, dezabhAgAzca dezA eva, tathA Asakto bhUmau lagA utsatazva-upari lagno vipula:-ativistIrNo vRttaH anukrama [13] IOma ~163
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ------ mUlaM [12] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [12] atinicitatayA vartulo vagdhAriatti-pralambito mAlyadAmakalApaH-puSpamAlAsamUho yeSu tAni tathA, pazcavarNAH sarasAH131 surabhayo ye muktAH-karapreritAH puSpapujAstairya upacAra:-pUjA bhUmestena kalitAni, 'kAlAgaru' ityAdi vizeSaNatrayaM || prAgvat , apsarogaNAnAM saMghaH-samudAyaH tena samyam-ramaNIyatayA vikIrNAni-vyAptAni, tathA divyAnAM truTitAnAM-IN AtodyAnAM ye zabdAstaiH samyak-zrotRmanohAritayA prakarSaNa-sarvakAlaM naditAni-zabdavanti 'sabarayaNAmayA' ityAdi padAni mAgvat , 'tattha Na' mityAdi, gatArthametat / atha vaitAvyasya zikharatalamAha-'tAsi Na'mityAdi, tayoHAbhiyogyazreNyorbahusamaramaNIyAbhUmibhAgAdvaitAvyasya parvatasyobhayoH pArzvayoH paJca paJca yojanAnyUrddhamutpatya-gatvA atrAntare vaitATyasya parvatasya zikharatalaM prajJapta, pAINetyAdi prAgvat, tacca zikharatalaM ekayA padmavaravedikayA tatpa-18 1 riveSTakabhUtena caikena banakhaNDena sarvataH samantAt saMparikSiptaM, ayaM bhAvaH-yathA jagatI madhyabhAge padmavaravedikaiphaiva jagatI dikSu vidikSu ceSTayitvA sthitA tatheyamapi sarvataH zikharatalaM paryante veSTayitvA sthitA, parameSA AyatacaturasrAkAra-18 | zikharatalasaMsthitatvenAyatacaturasrA bocyA, ata evaikasaMkhyAkA, tatparato bahirti banakhaNDamapyeka, na tu vaitAbya-18 18 mUlagatapAvaravedikAvane iSa dakSiNottaravibhAgena dvayarUpe iti, zrImalayagiripAdAstu kSetravicAravRddhattI "tanmadhye // 3 18 padmavaravedikobhayapAyayorvanakhaNDA"vityAhuH, pramANaM-viSkambhAyAmaviSaya, varNakazca dvayorapi pAvaravedikAvanakha-18 8NDayoH, prAgvadbhaNitavya ityadhyAhArya, atha zikharatalasya svarUpaM pRcchati-veaddhassa 'mityAdi, etatsarva jagatIgata anukrama [13] ~164
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ------ mUlaM [12] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata zrIjammU-18 sUtrAMka [12]] padmavaravedikAyA vanakhaNDabhUmibhAgavad vyAkhyeyaM, athAsya kUTavaktavyatA pRcchati-'jaMbuddIve 'mityAdi, jambUdvIpe | || vakSaskAre dvIpazA- |Namiti vAkyAlaGkAre bhadanta! dvIpe bharate varSe vaitAnyaparvate kati kUTAni prajJaptAni ?, bhagavAnAha-gautama! nava kU-1 siddhAyatanticandrI- 118 TAni prajJaptAni, tadyathA-siddhAni-zAzvatAni siddhAnAM vA-zAzvatInAmahatpratimAnAmAyatanaM-sthAnaM siddhAyatanaM tadA-18|| yA vRciH ga dhArabhUtaM kUTaM siddhAyatanakUTa, dakSiNArddhabharatanAmnA devasya nivAsabhUtaM kUTa dakSiNArdhabharatakUTa, khaNDaprapAtaguhAdhipade vanivAsabhUtaM kUTaM khaNDaprapAtaguhAkUTa, mANibhadranAmno devasya nivAsabhUtaM kUTa mANibhadrakUTa, baitADhacanAno devasya || nivAsabhUtaM kUTa vaitALyakUTa, pUrNabhadranAmno devasya nivAsabhUtaM kUTaM pUrNabhadrakUTa, anyatra mANibhadrakUTAdanantaraM pUrNa-18 bhadrakUTaM dRzyate, tamisraguhAdhipadevasya nivAsabhUtaM kUTaM tamiraguhAkUTa, uttarArddhabharatanAmno devasya nivAsabhUtaM kUTa | uttarArddhabharatakUTa, vaizramaNalokapAlanivAsabhUtaM kUTaM vaizramaNakUTa, sarvatra madhyapadalopI smaasH| atha 'yathoddezaM nirdeza' iti prathamasiddhAyatanakUTasthAnapraznamAhakahiNaM bhNte| jaMyurIce dIve bhArahe mAse veaddhapavae siddhAyataNakUDe NAnaM kUDe paNNatte!, go0! puracchimalaSaNasamuhassa pacacchimeNaM dAhiNaddhabharahakUDassa puracchimeNaM pattha NaM jaMbuddIve dIve bhArahe vAse beaddhe pavae siddhAyataNakUDe NAmaM kUDe paNNatte, cha sakko- // 7 // sAI jogaNAI uddhaM utteNaM mUle cha sakosAiM joaNAI vikvaMmeNaM majhe desUNAI paMca joaNAI vikhaMbheNaM uvari sAiregAI tiNi joSaNAI vikkhaMbheNaM mUle desUNAI bAvIsa joaNAI parikvevaNaM majo desUNAI paNNarasa jomaNAI parikkhevaNaM uvari anukrama [13] vaitADhyaparvate siddhAyatanakUTasya svarupam evaM zAzvata-jinapratimAyA: svarupam kathyate ~165
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [13] dIpa anukrama [14] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [13] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18] upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH JE intemas sAiregAI Nava joaNAeM parikleveNaM, mUle vicchiSNe majjhe saMkhitte uppi taNue gopucchasaMThANasaMThie, savarayaNAmae acche sahe jAba paDhiruve / se NaM egAe paumavaravezyAe emeNa ya vaNasaMDeNaM sabao samatA saMparikhitte, pamANaM vaNNao dopi siddhAyataNakUDassa NaM upiM bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte se jahANAmae AliMgapuksarei vA jAva vANamaMtarA devA va jAva vihati / tassa paNa bahusamaramaNijAssa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAge etya NaM mahaMege siddhAyayaNe paNNatte ko AyAmeNaM addhakosaM vikkhabheNaM desUNaM kosaM uddhaM uccaceNaM aNegasaMbhasayasanniviTTe khaMbhuggayasukayavairatrei AtoraNavararaiasAlabhaMjiasusiliDavisiGkarasaMThiapasatyaveruliavimalakhaMbhe NANAmaNirayaNakha ciJaujjala bahu samasuvibhattabhUmibhAge IhAnigAusabhaturagaNaramagaravihagavA laga kinnararurusarabhacamarakuMjaravaNalayajAvapa malayabhatticitte kaMcaNamaNirayaNadhUmiyAe NANAvihapaMca0 vaNNao ghaMTApaDAgaparimaMDiaggasihare dhavale maikavayaM viNigmuaMte lAuhoiama hie jAva sayA, tassa NaM siddhAyataNassa tidisiM taja dArA paNNattA, te NaM dvArA paMca dha sayAI uddhaM uccaNaM addhAibAI dhaNusayAI vikkhameNaM tAvaiyaM caiva paveseNaM seAvarakaNagadhUbhiAgA dAravaNNao jAva varNamAlA, tassa NaM siddhAyayaNassa aMto bahusamaramaNi bhUmibhAge paNNatte se jahANAmae AliMgapukkharei vA jAva tarasa NaM siddhAyayaNassa NaM bahusamaramaNijjarasa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ege devacchaMdae paNNatte paMcadhaNusayAI AyAmavikkhaMbheNaM sAiregAI paMca ghaNusayAI uddhaM utteNaM sabarayaNAmae, etva NaM asayaM jiNapaDimANaM jiNussahetyamANamittANaM saMnikkhitaM ci evaM jAba dhUvakaDucchugA (sUtram 13 ) 'kahi NamityAdi kaNThyam, navaraM dakSiNArddhabharatakUTaM hyasmAtpazcimadigvattati tataH pUrveNeti, taccoJcatvAdinA Fu Frale & Pinunate Cy ~ 166 ~ www.jimryw
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [1], ---------------------- ------ mUlaM [13] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [13]] pIpa zrIjambU-II kiyatpramANamityAha-'cha sakosAI' ityAdi, sakrozAni SaDyojanAnyUloMcatvena mUle sakrozAni SaT yojanAni viSka-1 vakSaskAre dvIpazA- mbhena madhye dezonAni paJca yojanAni, sapAdakozanyUnAni pazca yojanAnItyarthaH, viSkambhena, upari sAtirekANi zrINi siddhAyatanticandrI yojanAni, arbakozAdhikAni trINi yojanAnItyarthaH, viSkambheneti, athAsya zikharAdadhogamanena vivakSitasthAne pR-zanavarNana sU. yA vRttiH tvajJAnAya karaNamucyate-zikharAdavapatya yAvadyojanAdikamatikrAntaM tAvatpramANe yojanAdike dvikena bhakke kuuttotsedhaa||78|| rbayukte ca yajjAyate tadiSTasthAne viSkambhaH, tathAhi-zikharAt kila trINi yojanAni krozA dhikAnyavatIrNaH, tato yojanatrayasya krozA dhikasya dvikena bhAge labdhAH SaT krozAH krozasya ca pAdaH, kUTotsedhazca sakrozAni ssdd| 1 yojanAni, asyArddha yojanatrayI krozArdAdhikA, asmiMzca pUrvarAzau prakSipte jAtAni sapAdakozonAni paJca yojanAni, 18 iyAna madhyadeze viSkambhaH, evamanyatrApi pradeze bhAvanIyaM / tathA mUlArdhvagamane iSTasthAne viSkambhaparijJAnAya karaNa mida-mUlAdatikrAntayojanAdike dvikena bhakke labdhaM mUlavyAsAcchodhyate'vaziSTamiSTasthAne viSkambhaH, tathAhi-mUlAt trINi yojanAni krozArdAdhikAni Urdhva gataH, asya dvikena bhAge labdhAH 6 kozAH krozasya ca pAdaH, etAvAn / // mUlavyAsAt zodhyate, zeSa paJca yojanAni sapAdakozonAni, iyAn madhyabhAge viSkambhaH, evamanyatrApi pradeze // 78 // / bhAnyaM, ime cArohAvarohakaraNe zeSeSu vaitAdhyakUTeSu paJcazatikeSu himavadAdikUTeSu sahassAGkeSu ca harissahAdikUTeSu / / aSTayojanikeSu ca RSabhakUTeSvavatAraNIye, vAcanAntarokamAnApekSayA tu RSabhakUTeSu karaNaM jagatIcaditi / asya ca | anukrama [14] ARRRRI ~167~
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ ------ mUlaM [13] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [13]] | padmavaravedikAdivarNanAyAha-se NamityAdi vyaktaM, atha siddhAyatanakUTasyopari bhUbhAgavarNanAyAha-sivAyataNa' ityAdi prAgvat , athAtra jinagRhavarNanAyAha-'tassa Na' mityAdi, tasya-bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhya-12 dezabhAge atra mahadekaM siddhAnAM-zAzvatInAmahatpratimAnAmAyatanaM-sthAnaM caityamityarthaH prajJaptaM krozamAyAmanArddhakroza || viSkambhena dezonaM krozamUrboccatvena, dezazcAtra SaSTyadhikapaJcazatadhanUrUpa iti, yata uktaM vIraMjayaseharetyAdikSetravicArasya vRttau-'tANuvari ceiharA dahadevIbhavaNatullaparimANA' ityasyA gAthAyA vyAkhyAne "teSAM vaitAbyakUTAnAmupari caityagRhANi drahadevIbhavanatulyaparimANAni vartante, yathA zrIgRhaM krozaikadIrgha krozArddhavistAraM catvAriMzadadhikacaturda-1 | zazatadhanuruca"miti, tathA anekeSu stambhazateSu saMniviSTaM, tadAdhArakatvena sthitamityarthaH, tathA stambheSu ugatA-saMsthitA / / sukRteva sukRtA nipuNazilpiraciteveti bhAvaH tataH padadvayastha karmadhArayaH, tAdRzI bajravedikA-dvArazuNDikopari bajaralamayI vedikA toraNaM ca stambhogatasukRtaM yatra tattathA, tathA varA:-pradhAnA ratidA-nayanamanaHsukhakAriNyaH sAlabhaMjikA yeSu te tathA suzliSTa-sambaddhaM viziSTa-pradhAna laSTa-manojJaM saMsthita-saMsthAnaM yeSAM te tathA tataH padadvayakarma dhAraye tAdRzAH prazastAH-prazaMsAspadIbhUtA vaiDUryavimalastambhA yatra tattathA, tataH pUrvapadena karmadhArayaH, tathA nAnAmaraNiratAni khacitAni yatra sa nAnAmaNiralakhacitaH, niSThAntasya paranipAtaH bhAryAdidarzanAt, tAhaza ujvalo-nirmalo // bahusamaH-atyantasamaH suvibhakto bhUmibhAgo yatra tattathA, 'IhAmige'tyAdi prAgvat vyAkhyeyaM, navaraM mriicikvcN-kir-1|| seisecccesecceseree dIpa OMaasaamsassss anukrama [14] zrIjammU.144 ~168
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ------ mUlaM [13] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [13] zrIjambUbAlaparikSepaM vinirmunata, tathA lAi nAma yamergomayAdinA upalepanaM ullei-kukhyAnAM mAlasya ca sevikA-II, vakSaskAre pI-| dibhiH saMmRSTIkaraNaM lAuloi tAbhyAmiva mahitaM-pUjitaM lAulloiamahilaM, yathA gomayAdinopapaliptaM seTikAdinA ATTA nticandrI- |ca dhavalIkRtaM yad gRhAdi sazrIkaM bhavati tathedamapIti bhAvaH, tathA 'jAva jhayA' iti atra yAvatkaraNAt pazya- nakaTavarNanaM yA vRttiH MRI mANayamikArAjadhAnIprakaraNagatasiddhamyatanavarNake'tidiSTaH sudhAsabhAgamo vAcyo, yAvatsiddhAyatanopari dhvajAma.30 // 79 // 18|| upavarNitA bhavanti, yadyapyatra yAvatpadagrAhye dvAravarNakapratimAvarNakadhUpakaDacchAdikaM sarvamantarbhavati tathApi sthAnA zUnyatArtha kicit sUtre darzayati-tassa NaM siddhAyataNassa' ityAdi, tasya-siddhAyatanasya tisUNAM dizAM smaahaar-18| [khidika tasmin , anusvAraH prAkRtatvAt, pUrvadakSiNottaravibhAgeSu trINi dvArANi prajJaptAni, tAni dvArANi pazcadhanu:-18 zatAnyUyoMccatvena ardhatRtIyAni dhanuHzatAni viSkambhena, tApammAnameva pravezena, arddhatRtIyAni dhanuzatAnItyarthaH, || 'seA varakaNagadhUbhiAgA' itipadopalakSito dvAravarNako mantabyo vijayadvAravad yAvaddhanamAlAvarNanam / atraiva bhUbhAgavarNanAyAha-'tassa pa mityAdi sugama, siddhAyayaNassa' ityAdi, tasya bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhya dezabhAge atra mahAneko devacchandako-devopavezasthAnaM prajJaptaH, atrAnukkApi AyAmaviSkambhAbhyAM devacchandakasamAnA 18| uccastvena tu tadardhamAnA maNipIThikA sambhAvyate, anyatra rAjapraznIyAdiSu devacchandakAdhikAra tathAvidhamaNipI-1 ThikAyA darzanAt yathA sUryAbhavimAne 'tassa NaM siddhAyataNassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM egA maNipeDhiyA paNNatA anukrama [14] eaceaeeseeees ~169~
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [13] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka cheesesesesexes [13]] solasajoSaNAI AyAmavikkhaMbheNaM aTTha joaNAI uccattaNa ti, tathA vijayArAjadhAnyAmapi tassa NaM siddhAyayaNassa bahumajjhadesabhAe, pattha NaM mahaM egA maNipaDhiA paNNattA do joaNAI AyAmaviksaMbheNaM joaNaM bAhalleNaM svmnni|| mayA acchA jAva paDirUvA' iti, sa ca devacchandakaH paJcadhanuHzatAnyAyAmaviSkambhAbhyAM sAtirekANi sAdhikAni | paJcadhanuHzatAnyUrvoccatvena sarvAramanA ranamayaH, tatra devacchandake'STazarta-aSTottaraM zataM jinapratimAnAM jinotsedhapramANamAtrANAM-jinotsedhaH-tIrthakarazarIrocchrAyaH, tasya ca pramANaM utkRSTataH paJcadhanu zatAtmakaM jaghanyataH saptahastAtmaka iha ca pazcadhanuzatAtmakaM gRhyate, tadeva mAtrA-pramANaM yAsAM tAstathA tAsAM, tathA jagatsvAbhAvyAt, devacchandakasya cardiA pratyeka saptaviMzatibhAvena sannikSiptaM tiSThati, nanu padmavaravedikAdaya iva zAzvatabhAvarUpA jinapratimA bhavantu, paraM pratiSThitatvAbhAvena tAsAmArAdhyatvaM kathamiti cet !, ucyate, zAzvatabhAvA iva zAzvatabhAvadharmA api sahajasiddhA eva bhavanti, tena zAzvatapratimA iva zAzvatapratimAdharmA api pratiSThitatvArAdhyatvAdayaH sahajasiddhA eveti, kiN||4 181 1 tatra jinotsedho jaghanyataH sapta hastAH utkarSataH pazca dhanuHzatAni, paramiha tiryaglokavartitvena paJcadhanu:zatAnAmityarthaH, yaduktaM "tatthusseiMgulo satakarA ulokhamahaloe / sAsayapaDimA vaMde paNavaNusamamANa tiriloe // 1 // " iti, yattu rAjapraznIyopAMgavRttI sUryAbhavimAne jinapratimAnAmutsedhamamikraya banA paMcadhAnaHzatAni saMbhAvyante iti bhaNitaM tatra sUkSmadazAM paryAlocanAyAH saMbhAvanAyA api saMbhAvanaiva vijRmbhate, polocanAzveva-devAnA bhavadhAraNIyazarIreNa | tArapratimAnAM pUjAkaraNAdAvasaMgatamivAbhAti, na caivaM niryagloke'pi samAnaM, yato devAnAM vaikiyazarIreNa manujAnAM ca bharatAdikAritajinapratimApUjane taducitapra-10 mANavateca pArIreNa nAsaMgatigandho'pi, (ubhayatrApi vaikiyatirasleva, tiryagloke vidyAdharANAM sAtizayatyAnna kSatiH) (hIra prattI) dIpa anukrama [14] Estaected BAP JinEleansintemail ~170
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [8], ------------------------ -------- mUlaM [13] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: dvIpazA prata sUtrAMka [13] zrIjamyU-18 pratiSThApanAntaravicAraNa!, tataH zAzvatapratimAsu sahajasiddhamevArAdhyatvamiti na kizcidanupapannamiti, atra pratimAnAM vakSaskAre | utsedhAGgulamAnena paJcadhanuHzatapramANAnAM pramANAGgulamAnena paJcadhanuHzatAyAmaviSkambhe devacchandake'navakAzacintA na siddhAyata: vidheyeti, anna pratimAvarNakasUtraM evaM-'jAva dhUvakaDucchugA' iti sUtreNa sUcitaM jIvAbhigamAyuktamavaseyaM, taccedam nakUTavarNana yA ciH sU. 30 'tAsi NaM jiNapaDimANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNate, taMjahA-tavaNijamayA hatthatalapAyatalA aMkAmayAI NakkhAI 18 aMtolohiyakkhapaDisegAI kaNagAmayA pAyA kaNagAmayA gupphA kaNagAmaIo jaMghAo kaNagAmayA jANU kaNagAmayA 81 18|| UrU kaNagAmaIo gAyalaTTIo ridvAmae maMsU tavaNijjamaIo NAbhIo ridvAmaIo romarAIo tavaNijjamayA || cucuA tavaNijamayA sirivacchA kaNagamaIo bAhAo kaNagAmaIo gIvAo silappavAlamayA udyA phalihAmayA daMtA tavaNijjamaIo jIhAo tavaNijamayA tAluA kaNagamaIo NAsigAo aNtolohiakspddisegaao| aMkAmayAI acchINi aMtolohiakkhapaDisegAI pulagAmaIo viTThIo rihAmaIo tAragAo ridvAmayAI acchipattAI ridvAmaIo bhamuhAo kaNagAmayA kavolA kaNagAmayA savaNA kaNagAmaIo NiDAlapaTTiyAo vairAmaIo || sIsaghaDIo tavaNijamaIo kesaMtakesabhUmio rihAmayA uparimuddhayA, tAsi NaM jiNapaDimANaM -piTTao patteyaM // 8 // chattadhArapaDimA paNNattA, tAo NaM chattadhArapaDimAo himarayayakuMdiMduSpagAsAI sakoraMTamalladAmAI dhavalAI AyavazatAI salIla ohAremANIo ciTThati, tAsi NaM jiNapaDimANaM ubhaopAsiM pace 2 do do cAmaradhArapaDimAo braTasTa anukrama [14] ~171
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [13] dIpa anukrama [14] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [13] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH JEbenicim paNNattAo, tAo NaM cAmaradhArapaDimAo caMdappahavairaveruliyaNANAmaNikaNagarayaNakhai amaha rihatavaNijjujjalavi cittadaMDAo ciliyAo saMkhaMkakuMda dagarayamayamahiapheNapuMjasannikAsAo suhumarayayadIhavAlAbho dhavalAo cAmarAo salIlaM dhAremANIo ciThThati, tAsi NaM jiNapaDimANaM purao do do NAgapaDimAo do do jakkhapaDimAo do do bhUapaDimAo do do kuMDadhArapa DimAo viNaoNayAo pAyavaDiyAo paMjaliuDAo sannikkhittAo citi savarayaNAmaIo acchAo saNhAo laNhAo ghaTTAo maTThAo nIrayAo nippaMkAo jAna paDhiruvAo, tattha NaM jiNaparimANaM purao aTThasayaM ghaMTANaM aTThasayaM baMdaNakalasANaM evaM bhiMgArANaM AyaMsagANaM thAThANaM pAINaM supaTTagANaM maNoguliANaM vAtakaragANaM cittANaM rayaNakaraMDagANaM hayakaMThANaM jAva usabhakaMThANaM puSkacaMgerINaM jAva lomahatyacaMgerINaM pupphapaDalagANaM jAva lomahatthapaDalagANaM" tAsAM jinapratimAnAmayametadrUpo varNavyAsaH prajJataH, tadyathAtapanIyamayAni hastatalapAdatalAni tathA kanakamayAH pAdAH tathA kanakamayA gulphAH aGkumayAH - aGkaralamayA antalohitAkhyara lapratisekA nakhAH, kanakamayyo jaGghAH, kanakamayAni jAnUni, kanakamayA UravaH, kanakamathyo gAtrayaSTayaH, tapanIyamayA nAbhayaH riTharalamayyo romarAjayaH, tapanIyamayA zruzukAH- stanAgrabhAgAH, tapanIyamayAH zrIvatsAH, tathA kanakamayyo bAhAH, tathA kanakamayyo grIvA riSTharatnamayAni zmazrUNi zilApravAlamayA-vidrumamayAM oSThA sphaTikamayA dantAH tapanIyamadhyo jihvAH tapanIyamayAni tAlukAni kanakamayyo nAsikA antardohitAkSarakSapratisekA aGkamayA Fur Fate &P Cy ~ 172 ~
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ------ mUlaM [13] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata zrIjam sUtrAMka [13] zrIpa nyazINi antalohitAkSapratisekAni, rivarasamayo'vimadhyagatAstArikAH risaramamayAmbakSipatrANi netraromANi rivarasamayyo bhravaH kanakamayAH kapolAH kanakamayA zravaNA: kanakamagyo lalATapaTTikA: yajamayyaH zIrSapaTikAH tapanIyamabA siddhAyAta vakSaskAre dvIpazA-18 nticandrI- kezAntakezabhUmayaH, kezAntabhUmayaH kezabhUmayazceti bhAvaH, riSTharatamayA upari mUrbajA:-kezAra, nanu kezarahitazI-1 nakUTavarNanaM yA vRtti: | mukhAnA bhAvajinAnAM pratirUpakatvena sadbhAvasthApanA, jinAnAM kutaH zakUrcAvisambhavaH / , ucyate, bhAvajinAnAmapi sU. 30 | avasthitakezAdipratipAdanasya siddhAntasiddhatvAt, yaduktaM shriismvaayaaotiyaadhikaare-"avddiakesmNsuromnnhe| // 8 // // ti, tathA aupapAtikopAjhe-'avadviasuvibhattacittamaMsU iti, avasthitatva ra devamAhAtmvataH pUrvotpamAnAM kezAdInAM tathaivAcasthAnaM na tu sarvathA'bhAvatvaM, ityameva zobhAtirekadarzanaM puruSatvapatipaSiya, tema prastute na ttptiruuptaavyaa-13|| pAtA, nanvevaM sati arcanakena kimAlambya teSAM zrAmaNyAvasthA bhAvanIveti cet 1, ucyate, parikarmitaritamaNimaya-18 | tathAvidhAlpakezAviramaNIyamukhAdisvarUpamiti, yattu zrItapAgacchanAyakramIdevendrasUriziSyazrIdharmapoSasUripAdairbhAcyavRttau bhagavato'pagatakezazIrSamukhanirIkSaNena zrAmaNyAvasthA sujJAnaivetyAmidaghe vavavardhiSNutvenAsyatvena cAbhAsa vivakSaNAt zrAmaNyAvasthAyA aprativandhakatvAceti na kimapyanupaparNa, tAsAM jinapratimAnAM pRSThata ekaikA jatrAsa pratimA prajJatA, tAzca chatradhArapratimA himarajatakundenduprakAzAni sakoraNTamAsyadAmAni dhavalAni AtapatrANi-patrANi salIlaM dhArayantyastiSThanti, tAsAM jinapratimAnAmubhayoH pArzvayoH pratyekaM de cAmaradhAramatime prazase, tAzca cAmara Socecreac000000000 anukrama [14] easeeeee // 81 N Sanilion ~173
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- -------- mUlaM [13] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [13]] dhArapratimAH candraprabha:-candrakAnto bajaM-hIrakamaNiH vaiDUrya ca-pratIta tAni zeSANi ca nAnAmaNiratnAni khacitAni yeSu daNDeSu ve sathA, pavarUpA mahArhasya-mahAghasya tapanIyasya satkA ujvalA vicitrA daNDA yeSu tAni tathA, 'cilliyAo' ityAdi prAgvat, navaraM 'cAmarAo'tti prAkRtatvAt khItvaM cAmarANi salIlaM dhArayantyo-vIjayantyo vIjaya-18 ntyastiSThanti, tAsAM jinapratimAnAM purato he dve nAgapratime dve dve yakSapratime dve dve bhUtapratime dve dve kuNDadhArapratimeAjJAdhAramatime, vinayAvanate pAdapatite prAJjalipuTe sannikSise tiSThataH, tAzca 'sabarayaNAmaIoM' ityAdi prAgvat, 'tatya Na' mityAdi, tasmin devacchandake jinapratimAnAM purato'STazataM ghaNTAnAM aSTazataM vandanakalazAnA-mAGgalyaghaTAnAM aSTazataM bhRGgArANAmaSTazatamAdarzAnAmaSTazataM sthAlAnAmaSTazataM pAtrINAmaSTazataM supratiSThakAnAmaSTazataM manoguli-13 kAnA-pIThikAvizeSarUpANAmaSTazataM vAtakarakANAmaSTazataM citrANAM rakSakaraNDakAnAmaSTazataM harakaNThAnAmaSTazataM gajakapaThAnAmadhazataM narakaNThAnAmaSTazataM kismArakaNThAnAmaSTazataM kiMpuruSakaNThAnAmaSTazataM mahoragakaNThAnAmaSTazataM gndhrvknntthaa-|| | nAmaSTazataM vRSabhakaNThAnAmaSTazataM puSpacaGgerINAmaSTazataM mAlyacaGgerINAmaSTazataM cUrNacaGgerINAmaSTazataM gaMdhacaGgerINAmaSTakSata vakhacanerINAmaSTazatamAbharaNacorINAmaSTapataM siddhArthakacaGgerINAmaSTazataM lomahastakacanerINAM lomahastakA-mayUrapigcha-10 puJjanikA aSTazataM puSpapaTalakAnAmaSTazataM mAsyapaTalakAnA mutkalAni puSpANi athitAni mAlyAni aSTazataM cUrNapaTasa-1 18 kAnAmevaM gandhavastrAbharaNasiddhArthakalomahastakapaTalakAnAmapi pratyeka pratyekamaSTazataM draSTavyaM, aSTazataM siMhAsanAnAmahA / S9apasa999098290sal dIpa anukrama [14] Simillennik ~174.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [8], ------------------------- ------ mUlaM [13] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka zvakSaskAre dakSiNArthakUTAdik [13]] dIpa zrIjammU-18| chatrANAmaSTazataM cAmarANAmaSTazataM tailasamudgakAnAmaSTazataM koSThasamudgakAnAmaSTazataM coakasamudgakAnAmaSTazataM tagarasamu- nakAnAmaSTazatamelAsamudrakAnAmaSTazcataM haritAlasamudbhakAnAmaSTazataM hiMgulakasamudrakAnAmaSTazataM manaHzilAsamudkAnAma- zatamaJjanasamudgakAnAM, sarvANyapyetAni tailAdIni paramasurabhigandhopetAni draSTavyAni, aSTazataM dhvajAnA, atra saGghahaNIyA ciH gAthe-'vaMdaNakalasA bhiMgAragA ya AyaMsagA ya thAlA y| pAIo supaTTA maNaguliyA vAyakaragA y||1||cittaa // 82 // rayaNakaraMDaya hayagayanarakaMThagA ya caMgerI / paDalagasIhAsaNachatta cAmarAsamugayajhayA y||2|| aSTazataM dhUpakaDucchu kAnAM sazikSipta tiSThati / ukkA siddhAyatanakUTavaktavyatA, atha dakSiNArddhabharatakUTasvarUpaM pRcchannAha kahiNaM mate ! veaDDe pathae vAhiNabharahakUle NAmaM kUDe paNNate?, go. khaMDappavAyakUDassa puracchimeNa siddhAyayaNakUDassa pazcacchimeNaM ettha NaM veapacara dAhiNabharahakUDe NAmaM kUDe paNNatte, siddhAyayaNakUDappamANasarise jAva tassaNaM bahusamaramaNijassa bhUmibhAgassa bahumajasadesabhAe ettha NaM mahaM ege pAsAyaDiMsae paNNatte, kosaM urdU uccatteNaM addhakosa vikkhaMbheNaM ambhumAyamUsiyapahasie jAva pAsAIe 4, tassa NaM pAsAyavaDhaMsagassa bahumajjhadesabhAe etva gaM mahaM egA maNipeDhiA paNNatA, paMca dhaNusayAI AyAmakksibheNaM aDhAilyAhiM dhaNusayAI pAhaleNaM sakSamaNimaI, tIse NaM maNipeDhiAe uppi siMhAsaNaM paNNatta, saparivAra bhANiyacaM, se keNadveNaM mate ! evaM bubaha-dAhiNabharahakUle 21, go0| dAhiNabharahakUDe NaM dAhiNabharahe NAma deve mahiDIe jAva paliovamaTTiIe parivasai, se Na tatva pAuNDaM sAmANiasAhassINaM cauNhaM aggamahisINaM saparivArANaM tiNDaM parisANaM sattahaM aNivANaM sattaNhaM 00000000000000000000000 eseseseseseseeeeeeeee anukrama [14] // 82 // ~175
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], -------------------- --------------------------------- malaM [14] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [14] gAthA: aNiyAhivaINaM solasaha ayAraksadevasAhassINaM dAhiNabharahakUDassa dAhiNaTTAe rAyahANIe aNNesi bahUrNa devANa va devINa ya jAba vihaya / / kahi NaM bhaMte ! dAhiNabharahakUDassa devassa dAhiNaDDA NAmaM rAyahANI paNNatA !, go0! maMdarassa pacatassa dakSiNeNaM tiriyamasaMkhejadIvasamure vIIvadattA ayaNaM jaMbuddIve dIve dakSiNeNaM bArasa joyaNasahassAI ogAhittA etya Na dAhiNavRbharahakUlassa devassa pAhiNabharahA NAmaM rAyahANI bhANiabA jahA vijayassa yevassa, evaM sabakUdA yayA jAya vesamaNakUle paropparaM puracchimapaJcasthimeNaM, imesivaNNAvAse gAhA-'majhe veathassa u kaNayamayA tiNNi hoti kUDA u / sesA paJcayakUDA so rayaNAmayA hoti // 1 // mANibharaphUDe 1 beadRkUle 2 puNNabhakUDe 3 ee tiNi kUDA kaNagAmayA sesA chappi rayaNamayA, doNhaM visarisaNAmayA devA kayamAlae ceva gaTTamAlae ceva, sesANaM chahaM sarisaNAmayA-jaNNAmayA pa phUTA tannAmA khalu havaMti te devA / paliovamahiIyA havaMti patteapatteyaM // 1 // rAyahANIo jaMburIce dIve maMdarassa pavayassa dAhiNeNaM viri asaMkhejjadIvasamure vIIvaittA aNNaMmi jaMbuddIve dIve vArasa , jomaNasahassAI ogAhittA, etva NaM rAyahANIo bhANiacAo vijayarAyahANIsarisayAo (sUtra 14) 'kahiNa' mityAdi, atra sarvApi padayojanA sugamA, navaraM prAsAdAvataMsakaH krozamUrdoccatvenAIkrozaM viSkambhena, 18|| 8 atra sUtre'nuktamapyarddhakozamAyAmeneti bodhyaM, 'sesesu a pAsAyA kosuccA addhakosapihudIhA' ityAdizrIsomatilaka-18 rikRtasirinilayamitikSetravicAravacanAt, zrIumAkhAtikRte jambUdvIpasamAse tu prAsAdAvataMsakaH krozAkrozadai-18 dIpa anukrama [15-18] Jimileonnitinemator Intry ~176~
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], -------------------------------------------------------- mUla [14] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [14] gAthA: zrIjampa-18jvistAraH kizcinyUnataducchyaH ukko'stIti, 'anbhuggayamUsia' ityAdi prAgvat , atha tatra yadasti tadAha-'tassa Na- zvakSakAre dvIpazA-18| mityAdi sugama, navaraM 'saparivAraM'ti dakSiNA bharatakUTAdhipasAmAnikAdidevayogyabhadrAsanasahitamiti, atha prastutakUnticandrI- TanAmAnvartha pRcchati-se keNadveNa'mityAdi, sarva caitatsUtraM vijayadvAranAmAnvarthasUcakasUtravatparibhASanIyaM, navaraM dakSi-181 yA vRttiH rANA yA iti padaikadeze padasamudAyopacArAt pAThAntarAnusArAdvA dakSiNArddhabharatAyA rAjadhAnyA iti, atra sUtre'dRzya-18 // 3 // mAnamapi se teNaguNa'mityAdi sUtraM svayaM jJeyaM, tathA ca dakSiNArddhabharatakUTanAmA devaH svAmitvenAsyAstItyabhrAditvAda pratyaye dakSiNArddhabharatakUTamiti, adhAsya rAjadhAnI kAstIti pRcchati-kahiM NamityAdi vyakta, athAparakUTavaktavyatAM / ra dakSiNArddhabharatakUTAtidezenAha-evaM saca' ityAdi, evaM-dakSiNArddhabharatakUTanyAyena sarvakUTAni tRtIyakhaNDaprapAtaguhA kUTAdIni netavyAni-buddhipathaM prApaNIyAni yAvannavama vaizramaNa kUTa, 'paroppa'ti parasparaM 'puracchimapaJcatthimeNaM'ti | pUrvApareNa, ayamarthaH-pUrva pUrva pUrvasyA uttaramuttaramaparasyAM, pUrvAparavibhAgasyApekSikatvAt , 'imesi' ityAdi, eSAM kuuttaa-1|| || nAM varNakavyAse-varNakavistAre imA-vakSyamANA gAthA, 'imA se' iti pAThe tu se iti bacanasya vyatyayAt teSAM kUTAnAM || 19 varNAvAse imA gAtheti yojanIyaM, 'majjhe beahassa u' ityAdi, tuzabdo vizeSa sa ca vyavahitasambandhA, tena vaitAvyasya || IS madhye tu caturthapaJcamapaSTarUpANi trINi kUTAni kanakamayAni bhavansi, sUtre khIliGganirdezaH prAkRtatvAta, zeSANi parvata kUTAni vaitAbyavarSadharamerumabhRtigirikUTAni 'vyAkhyAto vizeSapratipatti'riti harissahaharikUTavalakUTavarjitAni rkmbaa-19|| dIpa anukrama [15-18] ~177
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ---------------------- ---------------------------------- mUlaM [14] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [14] gAthA: ekatarasectserararararararara ni jJAtavyAni, yattvatra vaitAvyaprakaraNe sarvaparvatagatakUTajJApanaM tatsarveSAmekavarNakatvena lApavArtha, tathA vaitAvyasyetyatra jAtyapekSayakavacanaM tena sarveSAmapi vaitALyAnAM bharatairAvatamahAvidehavijayagatAnAM vasu kUTeSu sarvamadhyamAni zrINi | zrINi kUDhAni kamakamayAni jJAtamyAni, patadeva vaitAjye vyaktyA darzayati-'mANimaha' ityAdi, yo kUTayorvisaha-IST zanAmakau devI svAminI, tadyathA-kRtamAlakazcaiva nRttamAlakazcaiva, tamitraguhAkUTasya kRtamAlaH svAmI khaNDaprapAtaguhAkUTasya tRttamAlaH svAmI, zeSANAM SaNNAM kUTAnAMsahak-kUTanAmasadRzaM nAma yeSAM te sadRgnAmakA devAH svAminaH, yathA dakSiNArdhabharatakUTasa dakSiNArddhabharatakUTanAmA devaH svAmI, evamanyeSAmapi bhAvanA kAryA, enamevArtha savizeSa gAthamA''ha-yannAmakAni kUTAni tannAmAnaH khalunizcaye bhavanti devAH palyopamasthitikA bhavanti, pratyeka 2 pratikUTami| svarthaH, etenASTAnAM kUTAnAM svAmina ukAH, siddhAyatanakUTe tu siddhAyasanakhaiva mukhyatvena tatsvAmidevAnabhidhAnamiti, nanu dakSiNArddhabharatakUTAnAM svasahazamAmakadevAzrayabhUtatvAt nAmAnvarthaH saGgacchate, yathA dakSiNArDabharatamAmadevasvAmikaravAvupacAreNa dakSiNAbhiratanAmA devaH svAmitvenAsyAstIti anAditvAdapratyaye vA dakSiNAbhirata, evamanyeSyapi, | paraM khaNDamapAtaguhAkUTasamiraguhAkUTayoH sa kartha , tatsvAminosamAlakRtamAlayorvisahazanAmakaravAt, na ca khaNDaprapAtaguhAyA uparivarti kuTaM samAprapAtaguhAkUTamityAdirevAnvartho'sviti vAcya, atra sUtre dakSiNAIbharatakUTavat zeSakUTAnAmatidezAt bRhatkSetrasamAsavRttau "evaM kSepakUTAnyapi svasvAdhipatiyogatA pravRttAmyavasaiyAnI"ti zrImalayani scene dIpa anukrama [15-18] Elions mmitringen ~178~
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], --------------------------------------------------------- mUlaM [14] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka zrIjam- dIpazA nticandrIyA vRciH [14] // 2 // TOls kararararararararara gAthA: risUribhirukatyAceti cet, ucyate, khaNDaprapAtaguhAdhipasya kUTa khaNDaprapAtaguhAkUTa, tamisraguhAdhipasya kUTa tamisra-1 vakSaskAre guhAkUTamiti svAmino yaugikanAmAntarApekSayA atrApyanvartho ghaTata eva, yaduktaM taireva tatra-"tRtIye kUTe khaNDaprapAta vaitAbota rabharatava0 guhAdhipatirdeva Adhipatya paripAlayati tena tat khaNDaprapAtaguhAkUTamityucyate" iti na kimapyanupapannaM, atha tRtI-8.32 tAnasU.31-32 yAdikUTAdhipatInAM rAjadhAnyaH kva santIti praznasUcakaM sUtramAha-rAyahANIo'ti, atra nirvacanasUtram, 'jaMbuddIve / dIve' ityAdi, jaMbUdvIpe dvIpe ityAdi sarva vyaktam, navaraM khaNDaprapAtaguhAdhipaterdevasya rAjadhAnI khaNDaprapAta| guhAbhidhAnA mANibhadrakha mANibhadretyAdi, sarvANi coktavakSyamANAni kUTAni ekaikavanakhaNDapadmavaravedikAyutAni mantavyAni / se keNaDhaNaM bhaMte 1 evaM vubai vemale pathae veaDDe pathae !, goyamA ! veaDDe NaM pathae bharahaM vAsaM duhA vibhayamANe 2 ciTThai, taMjahAdAhiNabharahaM ca uttaradRbharaI ca, veabRgirikumAre a itva deve mahiDIe jAva palibhovamadviie parivasai, se teNaDeNaM goyamA ! evaM bubaha-veabbe pathae 2, bhaduttaraM ca NaM gobhamA ! veyadRssa pazcayassa sAsae NAmadhene paNNatte jaMNa kayAi Na Asi Na kayAi Na atvi Na kayAi Na bhavissai murvi ca bhavai a bhavissai a bhuve Nibhae sAsae akkhae abae avahie Nice (sUtra 15) kahiNaM bhaMte ! jaMbuddIve dIve uttaraibharahe NAmaM vAse paNNatte ?, goamA ! culhimavaMtassa vAsaharapavayassa dAhiNe NaM veadRssa pavayassa uttareNaM puracchimalavaNasamuhassa paJcacchimeNaM paJcacchimalavaNasamuhassa puracchimeNaM estha NaM jaMcurIve dIve uttaradRbharahe NAmaM vAse pa dIpa anukrama [15-18] Sectioesesed atha uttarArdhabharatasya svarupam varNyate ~179
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ ------- mUlaM [15-16] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [15-16] dIpa anukrama [19-20] NNate pAINapaDINAyae udINadAhiNavicchiNNe paliaMkasaMThie duhA lavaNasamudaM puDhe puracchimillAe koDIe puracchimilaM lavaNasamuI puDhe paJcacchimilAe jAva puDhe gaMgAsiMdhUhiM mahANaIhiM tibhAgapavibhatte doNi advatIse joaNasae tiNi a egUNavIsahabhAge joaNassa vikkhaMbheNaM, tassa bAhA puracchimapaJcacchimeNaM aTThArasa bANaue joaNasae satta va egUNavIsahabhAge jobhaNassa anubhAga ca AyAmeNaM tassa jIvA uttareNaM pAiNapaDINAyayA duhA lavaNasamuraM puTThA taheva jAva coisa joaNasahassAI catvAri ja ekahattare joaNasae chaJca egUNavIsahabhAe jomaNassa kiMcivisesUNe AyAmeNaM paNNatA, tIse dhaNupaTTe dAhiNeNaM coisa jomaNasahassAI paMca aTThAvIse jomaNasae ekArasa va egUNavIsaibhAe joaNassa parikkhevaNaM / uttaraDabharahassa NaM bhaMte / vAsassa kerisae AvArapaDIyAre paNNate !, gomamA ! baTusamaramaNije bhUmimAge paNNate, se jahA NAmae AliMgapukkhareda vA jAba kittimehi ceva akicimehiM gheva, uttarakhabharahe the bhaMte ! vAse maNubhANaM kerisae AyArabhAvapaDoyAre paNNatte !, goamA! te NaM maNuA bahusaMghayaNA jAva appegaiA sijhaMti jAva savadukkhANamaMtaM kareMti (sUtra 16) atha vaitAnyanAmo niruktaM pRcchati-se keNaDeNa'mityAdi, atra praznasUtra prAgvat , uttarasUtre tu vaitAbyaH parvataH, Namiti prAgvat, bhArata varSa-bharatakSetraM dvidhA vibhajana 2 tiSThati, tadyathA-dakSiNArddhabharataM ca uttarArddhabharataM ca, tena bharatakSetrasya ve aH karotIti vaitAbyaH pRSodarAditvAdrUpasiddhiH, atha prakArAntareNa nAmAnyarthamAha-atha ca vaitAdayagirikumAro'tra devo maharddhiko yAvatkaraNAt 'mahajuI ityAdipadasaGgrahaH palyopamasthitikaH parivasati, tena vaitAdaya iti kSERIESerstratorate zrIjamyU.15 ~180
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ----------------------- ------- mUlaM [15-16] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata zrIjam- dvIpazA- nticandrIyA vRttiH sUtrAMka [15-16] 85 // dIpa nAmAgvoM vijayadvAravaMda jJeyaH, sarazanAmakasvAmikatvAt , 'aduttaraM ca Na'mityAdi prAgvata / athottarArjabharatavarSa vakSaskAre kAstIti praznasUtramAha-'kahiNa'missAdi, dakSiNArddhabharatasamagamakatvena vyaka, navaraM 'paliaMka'tti paryasyat saMsthita | vaitAbyani rutiH uttasaMsthAnaM yasya tattathA, zate aSTatriMzadadhike trIMzcaikonaviMzatibhAgAn yojanasya viSkambheneti, asya zarastu prAcya-18 rabharatakA zarasahitasvakSetra vistAro yojanataH 525-6, kalAstu 10000 / athAsya cAhe Aha-tassa pAhA' ityAdi, tasyotta| rArddhabharatasya bAhA-pUrvoktasvarUpA pUrvAparayordizorekaikA aSTAdaza yojanazatAni dvinavatiyojanAdhikAni sapta caikona-18 viMzatibhAgAna yojanasya arddhabhAgaM caikonaviMzatitamabhAgasya, yojanasthASTatriMzattamabhAgamityarthaH, atra karaNaM yathA-guru dhanuHpRSTha kalArUpaM 276042 asmAt 204131 kalArUpaM laghu dhanuHpRSTha zodhyate, jAtaM 71911, ajhaiM kRte jAtaM kalA 35955 kalArddha ca, tAsAM yojanAni 1892 kalAH 7 kalArddha ceti, etaccaikaikasmin pArthe bAhAyA AyAmamAna / athAsya jIvAmAha-'tassa jIvA uttare Na'mityAdi, tasya jIvA-pAguktasvarUpA uttareNa-kSudrahimavadbhiridizi prAcI-18 napratIcInAyatA dvidhA lavaNasamudraM spRSTA tathaiva-dakSiNArddhabharatajIvAsUtravadeva 'jAva'tti 'paJcathimilaM lavaNasamuI puDhe'ti / paryantaM sUtraM jJeyamiti bhAvaH, 'cauddasatti caturdaza yojanasahasrANi catvAri caikasaptatyadhikAni yojanazatAni pada // 85 // |caikonaviMzatibhAgAn yojanasya kizcidvizeSonAn AyAmena prajJaptA, aba karaNaM yathA-kalIkRto jambUdvIpavyAsaH 19M zUnya 5, initaH 189 zUnya 4, iSuguNaH 189 zUnyaH8, caturguNaH 756 zUnya 8, eSa uttarabharatArddhajIvAvargaH, asya anukrama [19-20] cense ~181
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [1], ------------------------ ------- mUlaM [15-16] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [15-16] gamUla labdhAH kalAH 274954, zaSa kalAzAH 297884 chadaH 549908 labdhakalAnAM 15 bhAge yojana 14471|| SILuddharitaiH zeSakalAMzamadhye prakSiptaH SaSThI kalA kicidvizeSonA vivakSiteti / athAsya dhanu pRSThamAha-'tIse' ityAdi,R | tasyA-uttarArddhabharatajIvAyA dakSiNapArthe dhanuHpRSTha arthAduttarArddhabharatasya caturdaza yojanasahasrANi pazca zatAnyaSTA viMzatyadhikAni ekAdaza caikonaviMzatibhAgAn yojanasya parikSepeNa-paridhinA prazasamiti zeSaH, atra karaNaM yathAIS| uttarArddhabharatasya kalIkRta iSuH 10000, asya varga: 1 zUnya 8, sa ca SaDguNaH zUnya 8, so'pyuttarArddhabharatajIvA vargeNa 75600000000 ityevaMrUpeNa mizrito jAtaH 762 zUnya 8,eSa uttarAIbharatasya jIvAvargaH, asya mUle labdhAH kalAH 276043, zeSa kalAMzAH 262151, chedarAziH 552026, kalAnAmekonaviMzatyA bhAge 14528 1. atra zeSazAnAmavivakSitatvAnakAdazakalAnAM sAdhikatvasUcA, atra dakSiNArddhabharatAdikSetrasambandhizarAdicatuSkasya sukhena parijJAnAya yantrakasthApanA yathAkSetra. zara0 jIvA0 dakSiNabharatArddha 238 yojnbhaagH| 9738 yoja013 9766 yojanabhAgaH vaitAmyaparvataH 288 yojanabhAgaH 488 yoja0 10720 yoja.310743 yojanabhAgaH uttarabharatArddha 526 yojanabhAgaH 1892 yoja0 14471 yoja.315528 yojnbhaagH|| raraceaestatesectsectrsectice kararararararararararara dIpa anukrama [19-20] bAhA. dhanu:pRSThaM Snili ~182
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ ----------------------- mUlaM [15-16] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [15-16] dIpa zrIjambU-8 eSA ca zarAdInAM karaNavidhiH prasaGgato'tra darzitaH, ataH paramuttaratra kSudrahimavadAdisUtreSu sa na darzayiSyate vista- zvadhaskAre rabhavAt , tajijJAsunA tu kSetravicAravRttito jJeya iti / athottarArddhabharatasvarUpaM pRcchati-'uttarabharahassa 'mityAdiRSamakaTAnticandrI rAdhikAra sU. vyakaM, atraiva manuSyasvarUpaM pRcchati-'uttarahRbharahe' ityAdi, idamapi prAgvat, yAvadeke kecana sarvaduHkhAnAmantaM kurvayA vRttiH ntIti / nanvatratyamanuSyANAmaIdAdyabhAvena muktyaGgabhUtadharmazravaNAdyabhAvAt kathaM muktyavAptisUtramaucityamaJcati iti ||86||shcet !, ucyate, cakravartikAle aprAvRtaguhAyAvasthAnena (svayaM gamanAt) gacchadAgacchaddakSiNArddhabharatavAsisAdhvAdibhyo vA'gyadA'pi vidyAdharazramaNAdibhyo vA jAtismaraNAdinA vA muktyaGgAvAptermuktyavAptisUtramucitameveti / arthatat-13 kSetravartiRSabhakUTaM kAstIti pRcchatiNI kahi NaM bhaMte ! jaMbuddIve dIve uttaraDamarahe bAse usamakUDe NAma pacae paNNate ?, gomA ! gaMgAkuMDassa pacatyimeNaM siMdhukuMDassa puracchimeNaM culahimavaMttassa vAsaharapavayassa dAhiNille NitaMbe, eltha Na jaMbuddIve vIve uttarabharahe vAse usahakUDe NAma pacae paNNatte, aTTha joSaNAI uDDe uccatteNaM, do joyaNAI umeheNaM, mUle aTTha joSaNAI vikkhaMbheNaM majhe cha joSaNAI vikkhameNaM bayapyuttarabharatAryakSetre tIdAyabhAyena anAryadezotpanatvena ca tatratyAnAM manujAnAM dharmaprAptisAmanyabhAvaH tathApi dekhanamaskArAdiprayojanabasena tatragatAnA vidyAdharAdisAdhUnAM jinapratimAnAM ca darzanataH karmaNAM kSayopazamavaicitryAt bhAIkumArAdaya iva jAtajAtispatayaH cakavAdikAle ca tatrotpamA apIha // 86 // tIrthakadAdisamIpe dhambhadhavacyAdinAdhyAptabodhayaH tacAviSabhanyatvaparipAkavazenAvAptakevalajJAnAsAnApi sipaMti yAvavivAnti nAtra kiMcidvApaka, na cAnArthadezopAtmatvameva tatra bAdhakamiti bAcca, AkumArAdevakavartinINAM ca samyaktvAdiprAptidhutekhasyAbApakatvAt / (zrIhIra-patI.) . . anukrama [19-20] atha uttarArdhabharate sthita ruSabhakaTasya svarupam --- ~183
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [17] dIpa anukrama [21] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [17] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH varaM cattAri joaNAI vikkhaMbheNaM, mUle sAiregAI paNavIsaM joJaNAI parikkheveNaM majo sAiregAI ahArasa joaNAI parikkheveNaM uvariM sAiregAeM dubAlasa joaNAI parikkheveNaM, pAThAntaraM mULe bArasa jobhaNAraM vikkhaMmeNaM majjhe aTTa jojaNAraM vikkhaMupi cattAri joaNAI bikkhameNaM mUle sAiregAI sattattIsa joaNAI parikleveNaM majhe sAiregAI paNavIsaM joaNAI pariktreveNaM upi sAiregAI bArasa jobhaNAI parikleveNaM, mULe vicchiNNe majjhe saMksice upa tajue gopucchasaMThANasaMThie savajaMbUNayAmae acche saNDe jAba paDhirUne, se NaM egAe paDamavaraveiAe taheba jAva bhavaNaM korsa AyAmeNaM anakosaM vikkhaMbheNaM desaNaM korsa u ucaceNaM, aTTho taheva, uppalANi paumANi jAva usame a ettha deve mahiDIe jAba dAhiNeNaM rAyaddANI taddeva maMdarassa pavayassa jahA vijayassa avisesiyaM ( sUtraM 17 ) 'kahiM NamityAdi, ka bhadanta ! jambUdvIpe dvIpe uttarArddhabharate varSe RSabhakUTo nAmnA parvataH prajJaptaH 1, bhagavAnAha - gautama ! gaGgAkuNDasya yatra himavato gaGgA nipatati tadgaGgAkuNDaM tasya pazcimAyAM yatra tu sindhurnipatati tad sindhukuNDaM tasya pUrvasyAM himavato varSadharasya dAkSiNAtyanitambe, sAmIpakasatamyA nitambAsane ityarthaH, atra pradeze jambUdvIpe dvIpe uttarArddhabharate varSe RSabhakUTo nAnnA parvataH prajJaptaH, aSTayojanAnyUjacaMtvena dve yojane udvedhena bhUmipravezena, uccatvacaturthAMzasya bhUmyavagADhatvAt, aSTAnAM caturthAMze dvayoreva lAbhAt mUlamadhyAnteSu kramAdaSTa SaT catvAri yojanAni viSkambhena vistareNa upalakSaNatvAdAyAmenApi, samavRttasyAyAmaviSkambhayostulyatvAditi, tathA mUlamadhyAnteSu paMcaviMzatiraSTAdaza dvAdaza ca yojanAni sAtirekANi parikSepeNa-paridhinA, adhAsya Fucraleey ~ 184 ~
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [17] dIpa anukrama [21] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [1], mUlaM [17] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUpAnticandrI yA vRtiH // 87 // pAThAntaraM vAcanAbhedastadgataparimANAntaramAha-mUle dvAdaza yojanAni viSkambhena madhye'STa yojanAni viSkambhena upari catvAri yojanAni viSkambhena, atrApi viSkambhAyAmataH sAdhikatriguNaM mUlamadhyAntaparidhimAnaM sUtrokaM | subodhaM / atrAha para:- ekasya vastuno viSkambhAdiparimANe dvairUpyAsambhavena prastutagranthasya ca sAtizayasthaviramaNI| tatvena kathaM nAnyataranirNayaH 1, yadekasyApi RSabhakUTaparvatasya mUlAdAvaSTAdiyojanavistRtatvAdi punastatraivAsya dvAdazAdiyojanavistRtatvAdIti, satyaM, jinabhaTTArakANAM sarveSAM kSAyikajJAnavatAmekameva mataM mUlataH, pazcAtsu kAlAntareNa vismRtyAdinA'yaM vAcanAbheda, yaduktaM zrImalayagirisUribhijyoMtiSkaraNDakavRttI - " iha skandilAcArya (tipa) tI duSSamAnubhAvato durbhikSapravRttyA sAdhUnAM paThanaguNanAdikaM sarvamapyanezat, tato durbhikSAtikrame subhikSapravRttI dvayoH saMghamelApako'bhavat, tadyathA-eko valabhyAmeko mathurAyAM tatra ca sUtrArthasaMghaTane parasparaM vAcanAbhedo jAtaH, vismRta| yorhi sUtrArthayoH smRtvA 2 saMghaTane bhavatyavazyaM vAcanAbheda" ityAdi, tato'trApi duSkaro'nyataranirNayaH dvayoH | pakSayorupasthitayoranatizAyijJAnibhiranabhiniviSTamatibhiH pravacanAzAtanAbhIrubhiH puNyapurupairiti na kAcidanupapattiH, kina saiddhAntikaziromaNipUjya zrI jina bhadragaNikSamAzramaNapraNIta kSetrasamAsasUtre uttaramatameva darzitaM yathA--' sabevi usahakUDA ubiddhA aTThajoyaNe huMti / bArasa aMTU va cauro mUle majhuvari vicchiNNA // 1 // " 'mUle vicchiNa' ityAdi zeSavarNakaH prAgvat / athAsya padmavaravedikAdyAha- 'se NaM egAe' ityAdi, sa RSabhakUTAdvirekayA padmavara Fate & Use Oy ~ 185 ~ 1vakSaskAre RSabhakUTAdhikAraH s. 17 // 87 //
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [8], ------------------------ ------ mUlaM [17] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [17]] vedikayA tathaiveti-yathA siddhAyatanakUTavarNakaH prAguktastathA'trApi vakavya ityarthaH, kiyatparyanta ityAha-yAvadbhavana RpabhAkhyadevasthAnaM, sa cArya 'egeNa ya vaNasaMDeNa sapao samaMtA saMparikkhitte, usahakUDassa NaM pappi bahusamaramaNijje i bhUmibhAge paNNatte, se jahA NAmae AliMgapukkharei vA jAva vANamaMtarA jAba viharaMti, tassa NaM bahusamaramaNijassa bhUmi bhAgassa bahumajjhadesabhAge mahaM ege bhavaNe paNNatte iti, atra vyAkhyA pUrvavat, bhavanamAnaM sAkSAdeva sUtre darzayati-koza-10 mAyAmenArddhakroza viSkambhena dezonaM kroza catvAriMzadadhikacaturdazadhanuHzatarUpamUJcitvena, yadyapi bhavanamAyAmApekSayA kiziphyUnocchrAyamAnaM bhavati prAsAdastu AyAmadviguNocchrAya iti zrIjJAtAdhamakathAGgavRttyAdI bhavanaprAsAdayorvizeSo 18 dizyate tathApyatra tayorekArthakatvaM jJeyaM, zrImalayagirisUribhiHkSetrasamAsavRttI "eteSAM RSabhakUTAnAmupari pratyekamekaikaH mAsAdAvataMsakA teca prAsAdAH pratyekameka kozamAyAmato'rddhakrozaM viSkambhato dezonaM krodhAmuzcatvene" tytrokbhv|| matulyapramANatayA RSabhakUTeSu prAsAdAnAmabhidhAnAditi, artho nAmAnvartha RSabhakUTasya tathaiveti yathA jIvAmigamAdI yamakAdInAM parvatAnAmuktastathAtrApi aucityena vaktavyaH, tadabhilApasUtraM tu 'uSpalANI'tyAdinA sUcitaM sadanusAreNedaM se keNadveNaM bhaMte ! evaM bucai-usahakUDapaSae 21, goamA ! usahakUDapavae khuDDAsu khuDDiyAsu bAvIsa pukkhariNIsu RjAya pilapaMtIma pahuI uppalAI pAumAI jAva sahassapattAI usahakUDappabhAI usahakUDavaNNAbhAI' iti, atra vyAkhyA-18| manasUtra sugama, uttarasUtre RSabhakUTaparvate kSullAsu kSullikAsuvApISu puSkariNISu yAvadbilapatiSu bahUnyutpalAni pdmaani| ccececeicesteemsteeeace anukrama [21] Jintlem ~186
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [1], ------------------------ -------- mUlaM [17] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjambU prata sUtrAMka [17] - yAvat sahanapatrANi RSabhakUTaprabhANi-apabhakUTAkArANi RSabhakUTavarNAni tathA RSabhakUTavarNaspeva AbhA-pratibhAso vakSaskAre dvIpazA- yeSAM tAni RSabhakUTavarNAbhAni tatastAni tadAkAratvAt tadvarNatvAt tadvarNasAdRzyAca RSabhakUTAnIti prasiddhAni, makUTAnticandrI- vayogAdeSa parvato'pi RSabhakUTaH, ubhayeSAmapi nAmnAmanAdikAlapravRtto'yaM vyavahAra iti netaretarAzrayadoSaprasaGgaH, RI dhikAra sU. yA vRtiH evamanyatrApi paribhAvanIyaM, prakArAntareNApi nAmanimittamAha-'usame a'ityAdi, RSabhazcAtra devo maharDikA, atra // 48 // yAvatkaraNAt 'mahajjuIe jAva usahakUDassa usahAe rAyahANIe aNNesiM ca bahUNaM devANa ya devINa ya AhevacaM jAva divAI bhogabhogAI bhujamANe viharAi, se eeNaDeNaM evaM bubaha usahakaDapathae 2' iti paryantaH sUtrapATho jJeyaH atra vyAkhyA pAgvat / dAhiNeNaM ityAdi, rAjadhAnI RSabhadevasya RSabhA nAnI mandarasya parvatasya dakSiNatastathaiva / / vAcyA yathA vijayadevasya prAgukkA, avizeSita-vizeSarahitaM, kriyAvizeSaNametat , asyA vijayAyAH rAjadhAnyAzca nAmato'ntaraM na tvasmin varNake iti bhAvaH // iti sAtizayadharmadezanArasasamullAsavismayamAnaaidaMyugInanarAdhipa-11 |ticakravartisamAnazrIakabarasuratrANapradattapANmAsikasarvajantujAtAbhayadAnazatruayAdikaramocanasphuranmAnapradAnaprabhR-1 vicahumAnasAmpratavijayamAnazrImatcapAgacchAdhirAjazrIhIravijayasUrIzvarapadapajhopAsanApravaNamahopAdhyAyadhIsakalaca-1 // 8 // ndragaNiziSyopAdhyAyazrIzAnticandragaNiviracitAyAM jambUdvIpaprajJaptivRttI prameyaratnamayAnAmyAM bharatakSetrakharUpani-1 hArUpako nAma prathamo vkssskaarH||1|| graMthAgraM 3158025 anukrama [21] Jistilennition atra prathama-vakSaskAra: parisamApta: ~187
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [-], ------------------------ ----------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: 9 zrImacchAnticandravihitavRttiyutaM zrImajambUdIpaprajJaptinAmakamupAgam / zreSThi devacandra lAlabhAi jainapustakoddhAre granthAGkaH 54 iyaM mUla saMpAdane mudritaM antima-pRSThaM vartate bhAga jaMbUdvIpa-uvaMgasUtra [7/1] mUlaM evaM malayagirisUrijI racitA TIkA mUla saMzodhakaH sampAdakazca pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba kiMcit vaiziSTya samarpitena saha puna: saMkalanakartA muni dIparatnasAgarajI M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi) / 23 ~188~
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) lbu + tthllaa yy [22-26] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [18] + gAthA: pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18] upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH atha dvitIyo vakSaskAraH jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve bhArahe vAse kativihe kAle paNNatte 1, go0 / duvihe kAle paNNace, taMjA-osappiNikAle a ussappiNikAle a, osappiNikAle NaM bhaMte ! kativihe paNNatte ?, go0 !, chavide paNNatte, taM0- susama sukhamakAle 1 susamAkAle 2 susamadussamakAle 3 dussamamusamAkAle 4 dussamAkAle 5 dussamadussamAkAle 6, ussappiNikAle NaM bhaMte ! kativihe paM0 1, go0 chavi paNNatte, saM0 - dussamadussamAkAle 1 jAba susamasusamAkAle 6 / egamegassa NaM bhaMte / muhuttassa kevaiyA utsAsaddhA vibhAhiA ?, gobhamA 1 asaMkhiyANaM samayANaM samudayasamiisamAgameNaM sA egA Avaliati dubai saMkhijAo AvaDibhAo UsAso saMkhijAo AvalimAo nIsAso 'irasa aNavagahassa, Niruva kiTussa jaMtuNo / ege UsAsanIsAse, esa pANutti. duI ||1|| sata pANU se thove, santa bovAI se lbe| lavANaM sattahattarIe, esa muhutvetti Ahie || 2 || tiNi sahassA sUtta ya savA tevattaraM ca uusaasaa| esa muddatto bhaNio sohiM anaMtanANIhiM // 3 // paNaM muhuttappamANeNaM tIsaM muhucA ahorato paNNarasa ahoratA pakkho do pavakhA mAso do mAsA uU tiNi uU ayaNe do ayaNA saMbacchare paMcasaMgaccharie juge bIsaM jugAI bAsasae dasa bAsasayAI bAsasahasse sayaM bAsasadassANaM vAsasayasahasse parAsI vAsasaMyasahassAI se ege puDhaMge sII puvaMgasaya sadassAI se ege puNe evaM viguNaM viguNaM avaM tuDie 2 aDaDe 2 apane 2 hue 2 uppale 2 paume 2 liNe 2 atthaNiure 2 au 2 nau 2 pa 2 cUliyA 2 sIsapahelie 2 jAva caurAsI sIsapaheliaMga sabasahassAI sAegA sIsapaddeliyA etAba tAva gaNie etAva tAba gaNiassa visae teNa paraM obanie / ( sUtraM 18 ) ***atra 'kAla' svarupam varNanaM kriyate Fu Frale & Puna e Cy atha dvitiya vakSaskAra: Arabhyate ~ 189~ eseserenessesesesesesea
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) waa + llaa ss [22-26] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra- 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [18] + gAthA: pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [18] upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambadvIpacAvicandrI - yA ci // 89 // atha kSetrANyavasthitAnavasthitakAlabhedena dvidhA jAnannapyatra sAkSAdavasarpataH zubhAn bhASAn vIkSya pArizeSyAt saMbhAgyamAnamanavasthitakAlaM hRdi nidhAya pRcchati 'jaMbuddIve NaM bhaMte !' ityAdi, jambUdvIpe dvIpe bharatavarSe bhagavan / katividhaH kAlaH prajJataH 1, bhagavAnAha gautama ! dvividhaH kAlaH prajJaptaH, tadyathA-avasarpati hIyamAnArakatayA'vasapayati vA krameNAyuHzarIrAdibhAvAn hApayatItyavasarpiNI sa cAsau kAlaca 2, prajJApakApekSayA cAsyA AdAvupanyAsaH, kSetreSu bharatasyeva, utsarpati-varddhate ArakApeMkSayA varddhayati (vA) krameNAyurAdIn bhAvAnityutsarpiNI sa cAsau kAlazca 2, cakAradvayaM dvayorapi samAnArakatAsamAnaparimANatAdijJApanArtha, tadeva praznayati--'avasarpiNIkAlaH katividhaH prajJataH 1, gautama ! SaDvidhaH prajJaptaH, tadyathA sudhu - zobhanAH samAH- varSANi yasyAM sA suSamA 'nirduH suveH samaste' (zrIsi0 12-3 -56) riti SatvaM suSamA cAsau suSamA ca suSamasuSamA-dvayoH samAnArthayoH prakRSTAryavAcakatvAdatyantasuSamA, ekAntasukha| rUpo'sthA eva prathamAraka ityarthaH, sa vAsI kAlazceti, dvitIyaH suSamAkAlaH, tRtIyaH suSamaduSpamA, duSTAH samA asthAmiti duSpamA, suSamA cAsau duSSamA ca suSamaduSpamA suSamAnubhAvabahulA'lpaduSpamAnubhAvetyarthaH, caturthI duSSama suSamAduSpamA cAsau suSamA ca duSSamasuSamA, duSSamAnubhAvabahulA'lpamuSamAnubhA vetyarthaH, paJcamo duSSamA SaSTho duSpamaduSpamAkAMDaH niruktaM tu suSamasuSumAvat, evamutsarpiNIsUtramapi bhAvyaM paraM SaDapi kAlA vyatyayena bhAvyAH, yazcAvasarpiNyAM paSThaH kAlo duSSamaduSpamAkhyaH sa evAtra prathamo yAvat suSamasuSamAkAlaH SaSTha iti / atha dvividhasyApi kAlasya parimArNa Fur Ele&ae Cy ~ 190~ 2vakSaskAre samayAdizIrSapraheli kAntava. sU. 18 // 89 //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2], --------------------------------------------------------- malaM [18] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [18] gAthA: jijJAsustanmUlabhUtakAlavizeSapraznAyopakramate-'egamege'ityAdi, ekaikasya muhUrtasya bhagavan ! kiyatya ucchAsAddhA-18 ucchAsapramitakAlavizeSA vyAkhyAtAH, ekasmin muhUrte kiyanta ucchAsA bhavanti, ucchAsazabdenAtropalakSaNa-18 tvAvucchAsaniHzvAsAH samuditA gRhyante, atrottaram-asaddhayeyAnAM samayaprasiddhapaTazATikApATanadRSTAntaprajJApanIyasva-18 rUpANAM paramanikRSTakAlavizeSANAM samayAnAM samudayA-vRndAni teSAM yAH samitayo-mIlanAni tAsAM samAgamaH-sa-1 yoga ekIbhavanaM tena yatkAlamAnaM bhavatIti gamyate sA ekA jaghanyayuktAsaGkhyAtakasamayapramANA AvalikA iti saMjJayA | 1 mocyate jinairiti zeSaH, yadyapyasAMvyavahArikatvena samayAvalike upekSya praznasUtre muhUrvocchrAsAdipRcchA tathApi kevaliprajJAyAH yAvadavadhiparyantaM dhAvanAducchAsAdInAM tannirUpaNAdhInanirUpaNatvAcAcAryasya tayonirUpaNaM yuktima-1 diti, nanvetavutlavamAnamaNDUkaigoMkaliJjabharaNe yataH pUrvasamayasadAve uttarasamayasyAnutpannatvenottarasamayasamA pUrvasa-1 mayasya vinaSTatvena kimiha samudayasamitisamAgamaH saGgacchate yenAsaGgyAtatatpiNDAtmakatA AvalikAdInAM procyate 1,18 IS ayaM hi samudayAdidharmo vimAnasnigdharUkSapudgalAdInAM na kAlasyeti, satyaM, yaM yaM kAlavizeSa prarUpayitukAmena prajJA-ISI pakapuruSavizeSeNa yAvanto yAvantaH samayA ekajJAnaviSayIkRtAstAvantaste samudayasamitisamAgatA upacaryante, ata evAyamaupAdhikaH kAlo na vAstava iti na kAcidanupapattiH, soyA AvalikA ucchAsaH-antarmukhaH pavanaH soyA AvalikA niHzvAso-bahirmukhaH pavanaH, saGkhyeyatvopapattizcaivam-SaTpaJcAzadadhikazatadvayenAvalikAnAmekaM zula dIpa anukrama [22-26] ~191~
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2], --------------------------------------------------------- mUlaM [18] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [18] zrIjambUdvIpazAnticandrIyA pRttiH + gAthA: kabhavagrahaNaM bhavati, tAni ca saptadaza sAtirekANi ucchAsaniHzvAsakAla iti / atha yAdRzairucchAsadvartamAna ra vakSaskAre syAt tathA''ha-daSTaya-puSTadhAtoranavakalpasya-jarasA'nabhibhUtasya nirupakliSTasya-vyAdhinA prAka sAmpata vA'nabhibhU- samayAditasya manuSyAderekaH ucchAsena yukto niHzvAsaH ucchAsaniHzvAso ya iti gamyate eSa prANa ityucyate. dhAvahAnija- zApamahAlarAdibhirasvasthasya jantorumachAsaniHzvAsastvaritAdisvarUpatayA na svabhAvastho bhavatyato dRSTAdivizeSaNagrahaNaM, saptama prANAH sUtre ca utvaM klIvatvaM ca prAkRtatvAt , ucchAsaniHzvAsA ye iti gamyate sa stoka ityucyate, evaM sapta stokA ye sa lavaH, lavAnAM saptasaptatyA eSaH-adhikRto yajjijJAsayA tava sampati praznAvatAra ityarthaH, muhUrta ityAkhyAtaH, atha saptasaptatilavamAnatayA sAmAnyena nirUpitaM muhUrtamevocchAsasaGkhyayA vizeSato nirUpayitumAha-'tiNNi' ityAdi, asyA bhAvArtho'yaM-sakSabhirucchAsaiH stokA, te ca lave sapta, tato lavaH saptabhirguNito jAtA ekonapazcAzat , muhUrte ca saptasaptatilevA iti sA ekonapazcAzaguNiteti jAtaM muhUrte ucchAsAnA mAnaM, atrApyupalakSaNatvAducchrAsaniHzvAsAnAM samuditAnAM mAnaM jJeyaM, sarvairanantajJAnibhirityanena sarveSAM jinAnAmekavAkyatAjJApanena sadRzajJAnitvaM sUcitaM, na tu sAmmatyadarzanaM kRtaM, tasya vizvAsamUlakatvena zraddhAlu pratyasambhAvyamAnatvAt , atha yadartha muharrAdipraznastAna // 9 // mAnavizeSAn prajJApayan dvividhakAlaparimANajJApanAyopakramate-'eeNaM muhutta ityAdi, etena--anantarovitena muharcapramANena triMzanmuhartA ahorAtraH pazcadazAhorAtrAH pakSaH dvau pakSau mAsaH dvau mAsau RtuH traya Rtavo'yanaM ve ayane saMva dIpa anukrama [22-26] ~192
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2], ---------- mulaM [18] + gAthA: (18) - prata sUtrAMka [18] saraH pazzasaMvatsarika yugaM viMzatiyugAni varSazataM, viMzataH paJcaguNitAyAH zatatvAt , daza varSazatAni varSANAM sahasra, // 3 // zazataM varSasahasrANAM varSazatasahasraM lakSamityarthaH, caturazItiH varSazatasahasrANi yAnIti gamyate tadekaM pUrvAGga, ataH paraM || lakSANAM caturazItyA guNakArasaMkhyAsthAnAnAM saptaviMzatisaMkhyAnAM (sabhA), tathAhi-caturazItiH pUrvAGgazatasaha-19 vANi yAnIti gamyate tadekaM pUrva, pUrvAGgalakSANAM caturazItyA guNitaM pUrva bhavatIti bhAvA, tadvarSamAnaM caitat-"puSassa 31 u parimANaM sapari khalu huMti koDilakkhAo / chappaNNaM ca sahassA boDavA vAsakoDINaM // 1 // " sthApanA 7056-18 // 1810000000000 evamiti-pUrvAGgapUrvanyAyena saMkhyAsthAnamuttarottaraM truTitAnaM truTitamityAdi tadaGgatallakSaNabhedAbhyAM | dviguNaM 2-dvisaMkhyA 2 jJAtavyaM, ayamAzayaH-sUtre ekatvena nirdizyamAnAni 13 saMkhyAsthAnAni lAghavadhAnasUtre gAthA: 1 viguNaM viguNa-pradhAnaM pradhAnaM yathottara prakarSaSayathA syAttathA, kiyAvizeSaNa, yathA pUrvAnApekSayA pUrva pradhAna tathA pUrvApekSayA zruTitA pradhAna tadapekSayA aTita miyAdi yApachI prahelikA sarvapradhAnaM bahutarapadArthaviSayatvAta, yadvA viguNa-guNarahitamanAvidhidasaMketamAtrayazAdeva vivakSitasaMkhyAbhidhAyakaM na punana yodazaSoDazasapAdapAtAdivaguNaniSparSa, tathA ca yathA pUrvArtha pUrva ca tathA buTitAdiSadakadambakamapi jJAtavyaM, vIpyA, truTitAdipavAnAmapi bahutAt pratyayatArakapipaapa sAnyapalAbhAvAca, nanu aMga tAvaskAraNaM tapa kAyesApekSamiti, pUrvasyAMga-kAraNa pUrvAdhamiti nikkhA , pUrNAkSasa caturItilakSaguNakAreNeva pUrvasaMkhyAyA jAyamAnalAta sAmyartha teti cet, maivaM, pUrvapadasyaiva sAnyatAyA abhAce kathaM tatkAraNasya sAnvardhatetyAkUtAta , kecittu vipUrNa viguNamiti pAThamabhyupagamya dviguNaM dviguNa--dvibhedaM dvibhedamiti nadaMti, teSAM damAkUtaM yathA-pUrvAdha pUrva ceti dvau bhedI tathA buTitA vizvapi buddhitA buTitamiti dvI bhedI bacAvyau yAvacchIpradelikAMgaM zIrSapralikA gheti, parametatpAThAvalokane yatanIyamiti / (hIra. vRttI) dIpa anukrama [22-26] screstates / zrImambU 16 ~193
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) nnddaa + tthllaa yy [22-26] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [18] + gAthA: pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [18] upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 91 // netthamAha, na cedaM sUtraM eSAM dviguNakAra bhramajanakaM bhAvyaM, caturazItiguNakArasyAnantaramevoktatvAt, athaiSA zabdasaMskAramAtraM truTitA truTitaM 1 aDaDA 1 aDarDa 2 abavA ava huhukA huhukaM 4 utpalAI utpalaM 5 padmA padmaM 6 nalinAGgaM nalinaM 7 arthanipUrA arthanipUraM 8 ayutAGgaM ayurta 9 nayutAGgaM nayutaM 10 prayutAGgaM prayutaM 11 cUlikA cUlikaM 12 zIrSaprahelikA- yAvaccaturazItizIrSaprahelikAGgazatasahasrANi yAni sA ekA zIrSaprahelikA 13, asyAH sthApanA yathA 7582632530.7301024115.7973569975.6968962189.6684808018.3296 1] valabhIvAcanAnugatastu jyotiSkaraMbe'nyathA'pi rakhate tathAhi pUrvAnaM 1 pUrva 2 lA 3 tA 4 mahAlatAMgaM 5 mahAlatA 6 mahinA 7 navinaM 8 mahAnalinAM mahAna linaM 10 padma 11 pa 12 mahApadmA 12 mahApadma 14 mA 15 kama 16 mahAkamA 17 mahAkamale 18 kumudA 19 kumudaM 20 mahAkumuda 21 mahAkumudaM 22 truTitA 23 truTitaM 24 mahAtruTitAMgaM 25 mahAtruTitaM 16 aTaTA 27 Ta 28 mahAaTa 20 mahAla 30 kahAMge 11 kaI 32 mahohAMgaM 33 mahodaM 24 sIprahelikA 35 zIrSaprahelikA 36 ceti, na cAtra sammohaH kartavyaH, durbhikSAdidoSeNa zrutaddAnyA yasa vAda smRtigocarIbhUtaM tena tathA sammatIsa likhitaM, taba likhanamekaM madhurAyAmaparaM ca varAbhyAmiti yadukaM jyotiSkaraMDavRttAveva "iha skaMdilAcAryapravRttI duSSamAbhAvato durnivRtyA sAdhUnAM paThanagaNanAdikaM sarvamapyanezat, tato durbhikSAtikrame sumikSapravRttau dvayoH saMghayo maikApako'bhavat tadyathA-eko palabhyAM eko mathurAyAM tatra sUtrArthasaMghaTane parasparaM vAcanAbheo jAtaH, vistRtayohiM sUtrArthayoH smRtvA 2 saMghaTane bhavavyavazyaM vAcanAbhedo' iti na kAcidanupapattiH, tatrAnuyogadvArAdikamidAnoM vartamAnaM mAthuravAcanAnugataM, jyotiSkaraMDasUtrakartA tvAcAryo vAlabhyaH, tata idaM saMkhyAsthAnapratipAdanaM vADhabhyavAcanAnugatamiti nAsyAnuyogadvArapratipAditasaMkhyAsthAnaiH saha vizakhamupalabhya vicikitsitavyamiti, tathA'nuyogadvAre prayutanayutayoH parAvRttirapyastIti / (hIra vRttI) F Frale & Pune Cy ~ 194 ~ 2vakSaskAre samayAdi prarUpaNA sU. 18 // 91 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], --------------------------------------------------------- mUlaM [18] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: . . prata sUtrAMka [18] gAthA: S! iti catuHpazcAzadaGkAH agne ca catvAriMzaM zUnyazataM, tadevaM zIrSaprahelikAyAM sarvANyamUni caturNavatyadhikazatasakyAnya-18 IS sthAnAni bhavanti, idaM ca mAthuravAcanAnugatAnuyogadvArAdisaMvAdisaMkhyAsthAnapratipAdana jyotiSkaraNDaprakIrNakena saha visaMvadati, paraM na vicikitsitavyaM, vAlabhyavAcanAnugatatvAt tasya, bhavati hi vAcanAbhede sUtrapAThabheda iti, tatsaM-18 18 vAdizIrSaprahelikAsthApanA tvevaMrUpA jJeyA yathA-1875517955.0112595419.0096998134.39770 179746.5494211977.7774765725.7345718681.6. iti saptatirakkA agre cAzItyadhikaM zUnyazataM,191 tadevaM jyotiSkaraNDoktazIrSaprahelikAyAM paJcAzadadhikazatadvayasaMkhyAbhyaGkasthAnAni bhavanti, atra tattvaM kevalino vidantIti, anena caitAvatA kAlamAnena keSAMcidranaprabhAnArakANAM bhavanapativyantarANAM suSamaduSpamArakasaMbhavinA naratirazcA ca yathAsambhavamAyUMpi bhIyante, etasmAca parato'pi sarSapacatuSpalyamarUpaNAgamyaH saMkhyeyaH kAlo'sti, kintvanatizA yinAmasaMvyavahAryatvAnnehoktaH, etadevAha-etAvad-iyanmAnaM tAvaditi prakramA kAlagaNitaM, samayataH prabhRti zIrSaprahe-18 ||4aalikaapryntN saMkhyAsthAnamityarthaH, etAvAn-zIrSaprahelikAprameyarAziparimANo gaNitasya viSayo-gaNitagocara Ayu: sthityAdikAlaH, kuta ityAha-tataH paraM-zIrSaprahelikAtaH paraM upamayA nivRttamaupamika, upamAmantareNa yatkAlapramANa-18| manatizAyinA grahItuM na zakyate tadopamikamiti bhASaH, sUtre ca tRtIyA paJcamyarthe prAkRtatvAt / tadeva praSTumAhase ki ta uvamie !, 2 duvihe paNNatte, saMjahA paliovame asAgarovame a, se kiM taM paliovame !, paliovamassa parUvarNa karissAmi, 0000000000000000000000 dIpa anukrama [22-26] atha aupamika-kAla-svarUpaM varNyate ~195
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) ndriyaa nnddaa - tthllaa yy [27-32] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [19] + gAthA: pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18] upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRtiH // 92 // paramANU dubihe paNNatte, taMjahA suhume a bAbahArie a, arNatANaM sumaparamANupumAlANaM samudayasamiisamAgameNaM vAvahArie paramANU Niphajjai tattha jo satyaM kamai - 'satyeNa sutikkheNavi chetuM mittuM ca jaM phira Na sakA / taM paramANu siddhA vayaMti AI pamANANaM ||1|| bAvahAriaparamANUNaM samudaya samizsamAgameNaM sA egA ussahasahiAi vA sahisahiAi vA uddhareNU vA tasareNUi vA rahareNUi vA vAlaggei vA likkhAi vA jUAi vA jarvamaNjheDa vA usseiMgule i vA, aTTha ussaNDa sahasaNDiyA aTTa saNDsaNDiAo sA egA uddhareNU bhaTTa urela sA pagA tasareNU aDDa tasareNUo sA egA rahareNU aha rahareNUo se ege devakurUttarakurANa maNussANaM bALayo aTTha devakurUttarakurANa manussANa vALaggA se ege harivAsarammayavAsANa maNussANaM vAgge evaM hemakaraNavayANa maNussANaM puDhavideha avara videhANaM maNussANa vAlaggA sA egA likkhA aTTa likkhAo sA egA juA jaha jujAo se ege javama aTTa javamanjhA se ege aMgule eteNaM aMgulappamANeNaM cha aMgulAI pAo vArasa aMgulAI vihatthI caubIsaM aMgulAI. rayaNI aJcavAlIsaM aMgulAI kucchI iNNava aMgulAI se ege akkhei vA daMDeda vA dhaNUi vA jugei vA musalei vA gAlio vAM eteNaM dhaNuSpamANeNaM do dhaNusahassAI gADa battAri gADaAI joaNaM, eeNaM joaNappamANeNaM je pale jobhaNaM AyAmaviksaMbheNaM joyaNaM uTTe ucaNaM taM tiguNaM savisesaM parikleveNaM, se NaM par3e egAhiabehiyatehia ukoseNaM sattara taparUDANaM saMmaTTe saNicie bharie vAlaggakoDINaM / teNaM vAlaggA No kutthelA No parividdhaMsejA, jo aggI DhahejA, No vAe harelA, No pUittAe havamAgacchejA, to NaM vAsasa 2 egamegaM bAlagaM avahAya jAvaieNaM kAleNaM se palle khINe NIrae jile giTTie bhavai se taM palijoSameM / eesa pahANaM koDAkoDI iveja dsgunniaa| taM sAgarobamassa u egassa bhaye parImANaM // 1 // eeNaM sAgarovamappamANeNaM cattAri F Ervale & Puna e Oly ~ 196 ~ Rotstarseenetnesses vakSaskAre pasyopamaprarUpaNA sU. 19 // 92 //
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2], --------------------------------------------------------- mUlaM [19] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [19] sAgarocamakoDAkoDIo kAlo susamasusamA 1 tiNi sAgarovamakoDAkoTImo kAlo susamA 2 do sAgaroSamakoDAkoDIo kAlo susamaduslamA 3egA sAgarovamakoDAkoDI bAyAlIsAe vAsasahassehiM UNiA kAlo dussamasusamA 4 ekAvIsaM vAsasahassAI kAlo dussamA 5 ekavIsaM vAsasahassAI kAlo dussamadussamA 6, puNaravi ussappiNIe ekavIsaM vAsasahassAI kAlo dussamadussamA 1 evaM paDilomaM avaM jAva cattAri sAgarovamakoDAkoDIo kAlo susamasusamA 6, vasasAgarovamakoDAkoTIo kAlo osappiNI sasAgarovamakoDAkoDIbho kAlo ussappiNI vIsaM sAgarovamakoDhAkoDIo kAlo osappiNIcassa ppiNI / (sUtraM19) 'se kiM taM ovamie !' ityAdi, atha kiM tadopamikaM 1, atrottara-aupamika dvividha prajJapta, anena vidheyanirdezastena na paunaruktyAzaGkA, palyena vakSyamANasvarUpeNopamA yasya tattathA, durlabhapAratvAt sAgareNa-samudreNopamA yasya tattathA, ubhayatra cakAradvayaM tulyakakSatAdyotanArtha, tulyakakSatA cobhayorapyasaMkhyeyakAlatvasUcanArtha, atha kiM tat palyo|pama !, AcAryastu palyopamaprarUpaNAM kariSyAmIti, anena ca kriyArambhasUcakavacanena ziSyasya manaHprasattiH kRtA bhavati, anyathA 'paramANU duvihe' ityAviprakriyAkameNa darasAdhyA palyopamaprarUpaNAM prati sandihAnaH ziSyo'-18 nAhato bhavediti, guroH ziSyaM prati vAcanAdAne'yameSa hi vidhiH, yataH-"dhammamaiehiM aisuMdarehiM kaarnngunnovnniiehiN| 8 palhAyaMto a maNaM sIsaM coei Ayario // 1 // " [dharmamayairatisundaraiH upanItakAraNaguNaiH mahAdayaMzca manaH ziSyaM / nudati AcAryaH // 1 // ] paramANuddhividhaH prajJaptaH, tadyathA-sUkSmazca vyAvahArikazca, zastrAyaviSayatvAdiko dharma [81 isesesesesametestseae4 gAthA: dIpa anukrama [27-32] Jintenni ~197
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], --------------------------------------------------------- mUlaM [19] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [19] gAthA: zrIjam ubhayorapIti samAnakakSatAdyotanArtha pratyekaM cakAraH, tatra sUkSmasya 'kAraNameva tadantyaM sUkSmo nityazca bhavati paramANuH ||2vkssskaare dvIpazA-18| ekarasavarNagandho dvisparzaH kAryaliGgazca // 1 // " ityAdilakSaNalakSitasyAtyantaparamanikRSTatAlakSaNaM svarUpamatiricyApara ||9|| palyopamavaizeSika rUpa na pratipAdanIyamastIti taM saMsthApyAparaM svarUpato nirUpayati-anantAnAM sUkSmaparamANurUpapudgalAnAM || prarUpaNA yA ittiH sambandhino ye samudayA:-tricaturAdimelakAsteSAM yAH samitayo-bahUni mIlanAni tAsAM samAgamena-saMyogenaikIbhAve-18 // 93 // netiyAvat vyAvahArikaH paramANureko niSpacate, idamuktaM bhavati-nizcayanayo hi nirvibhArga sUkSma punala paramANumi |cchati, yastvetairanekairjAyate taM sAMzatvAt skandhaseva vyapadizanti, vyavahAranayastu tadanekasaGghAtaniSpanno'pi yaH zastra-8 cchedAgnidAhAdiviSayo na bhavati tamadyApi tathAvidhasthUlabhAvApratipatteH paramANutvena vyavaharati, tato'sau nizcayataH skandho'pi vyavahAranayamatena vyAvahArikaH paramANuruktA, ayaM ca skandhatvAt kADavat chedAdiviSayo bhavatIti vAdinaM pratyAha-tatra zastraM na kAmati-na samarati, asikSurAdidhArAmApto'pisa na chiyeta na ca bhidyetetyarthaH, yadhanantaiH paramAbhiniSpanAH kASThAdayaH zakhacchedAdiviSayA dRSTAstathApyanantasyAnantamedattvAcAvatpramANena niSpakSo'dyApi sUkSmatvAnna zakhacchedAdiviSayatAmAsAdayatIti bhAvaH, etenAgnidAhyatA jalArdratA gaGgApatizrotovihanyamAnatA jalakothAdika // 93 // sarvamapi nirasta mantavyaM, sarveSAmapi teSAM zastratvAvizeSAt, atrArthe pramANamAha-zastreNa sutIkSNenApi chetu-sagAdinA dvidhA kartuM bhettu-anekadhA vidArayituM sUcyAdinA vastrAdivaddhA sacchidraM kartuM, vA vikalpe, yaM-punalAdivizeSa eace dIpa anukrama [27-32] ~198~
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2], --------------------------------------------------------- mUlaM [19] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [19] + gAthA: | kileti nizcaye na zakkAH, ke'pi puruSA iti zeSaH, taM vyAvahArikaparamANu siddhA iva siddhA bhagavanto'rhanta utpannakevalajJAnA na tu siddhAH siddhigatAH, teSAM vacanayogAsambhavAditi, Adi-prathamaM pramANAnAM-vakSyamANotzlakSNahakSiNakAdInAmiti, patena zraddhAlUna prati AgamapramANamabhihitaM, tarkAnusAriNaH prati prayogaH-aNuparimANaM kacidvizrAnta / taratamazabdavAcyatvAt mahatparimANavat, yatra ca vizrAntaM sa paramANuH, vipakSe vastunaH sthUlatA'pi nopapadyate, na ca ghaNukAdi nArthAntaramiti vAcyaM, sa ca sidhana paramanikRSTo niraMza eva siyet, anyathA'navasthA sarSapasumervostulyaparimANApattizca, tataH siddhaH paramANuH, nanu sidhyatu saH sUkSmatvAca na cakSurAdigamyaH, para yadanantaH sUkSmaH paramA-13 zubhireko vyAvahArikA paramANurArabhyate sa cakSurAdyagocaraH zastracchedAyagocarabeti tanmanda, ucyate. dvividho hi pudalapariNAma:-sUkSmo bAdarazca, tatra sUkSmapariNAmapariNatAnAM pudgalAnAmanindriyakatvamagurulaghuparyAyavatvaM zastracche-18 dAyaviSayatvamityAdayo dharmA bhavanti, tena na kApyanupapattiH, zrUyate cAgame pungalAnAmevaM sUkSmatvAsUkSmatvapariNAmo | yathA dvipadezikaH skandhaH ekasminnabhaHpradeze mAti sa eva ca dvayorapi mAtIti saMkocavikAzakRtto bhedaH, dRzyate ca loke'pi piJjitarutapuJjalohapiNDayoH parimANabhedaH, ityalaM vistareNeti, atha pramANAntaralakSaNArthamAha-anantAnAM vyAvahArikaparamANUnAM samudayasaminisamAgamena yA parimANamAtreti gamyate saikA atizayena zlakSNA zlakSNazlakSNA saiva zlakSNazlakSNikA uttarapramANApekSayA ut-prAbalyena zlakSNazakSNikA ucchalakSNazlakSNikA, itirupadazane vA uttarApekSayA / dIpa anukrama [27-32] ~199~
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2],--------------------- ---------------------------------- mUlaM [19] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [19]] + gAthA: zrIjamyU- samuccaye, evaM lakSNalakSNiketi vA ityAdiSvapi vAcyaM, ete ca zlakSNazlakSiNakAdayo'GgulAmtAH pramANabhedA yathottarama- zvavaskAre dIpazA- guNAH santo'pi pratyekamanantaparamANukatvaM na vyabhicaransyataH nirvizeSitamapyukta-saNhasahiAi vetyAdi, prAktana- parayopamanticandrI-pramANApekSayA'STaguNatvena sthaulyArdhvareNvapekSayA tvaSTabhAgapramANatvAt zlakSNazlakSNiketyucyate, svataH parato vA UrdhvAdha-12 prarUpaNA yA vRttiH stiryacalanadhammoM jAlapraviSTasUryaprabhAbhivyaGgayo reNurUrdhvareNuH praspati-paurastyAdivAyuprerito gacchati yo reNuH sa / mu.19 // 9 // trasareNuH rathagamanAt reNuH rathareNuH vAlAgralikSAdayaH pratItAH, devakurUttarakuruharivarSaramyakAdinivAsimAnavAnAM | kezasthUlatAkrameNa kSetrazubhAnubhAvahAnirbhAvanIyA yAvatpUrvavidehAparavidehAzrayamanuSyANAmaSTI vAlAprANi ekA likSA, tA aSTa yUkA, aSTau yUkA ekaM yaSamadhyaM, aSTau yavamadhyAni ekamaGgulaM, etenAGgulapramANeneti na tu myUnAdhikatayA, paDalAni pAdaH-pAdasya madhyatalapadezaH, pAdaikadezatvAt pAdaH, athavA pAdo hastracaturthAzaH, dvAdazAGgulAni citastiH | sukhAvabodhArthamevamupanyAsaH, lApavArtha tu dvau pAdau vitastiriti paryavasito'rthaH, anyathA pAdasaMjJAyA nairarthakyApattiH, evamagre'pi caturvizatiraDalAni ratiriti sAmayikI paribhASA, nAmakozAdau tu 'baddhamuSTihasto raziriti, aSTacatvA-18 riMzadaGgalAni kukSiA, paNNavatiraGgulAni eko'kSa iti vA-zakaTAvayavavizeSaH daNDa iti vA dhanuriti vA yugamiti vA-boDhaskamdhakAThaM musalamiti vA nAlikA iti vA-yaSTivizeSaH, atra ca dhanuSopayogA, saMjJAntarANi tu prasaGgato'tra likhitAni anyatropayogInIti, etena dhanuHpramANena dve dhanuHsahane gabyUtaM, catvAri gacyUtAni yojanaM, etena yojana dIpa anukrama [27-32] Ses indimmitraryay ~200
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2],---------------------- ---------------------------------- mUlaM [19] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [19] + gAthA: Keeeeeeeeeeeees pramANena yaH palyo-dhAnyAzrayavizeSaH sa iva sarvatra samatvAt , luptopamAkaH zabda iti, yojanamAyAmaviSkambhAbhyAM samavRttatvAt pratyekamutsedhAGgulaniSpannayojana yojanamUrboccatvena, tadyojanaM triguNaM savizeSa parirayeNa, vRttaparigheH kiJcityUnaSaDbhAgAdhikatriguNatvAt , sa palya 'egAhiabehitti SaSThIbahuvacanalopAdekAhikabyAhikatryAhikANAmutkarSataH saptarAtraprarUDhAnA-saptadivasonnataparyantAnAM bhRto vAlAgrakoTInAmiti sambandhaH, tatra muNDite zirasyekenAlA yAvatpramANA vAlAgrakoTaya uttiSTanti tA ekAhikyaH, dvAbhyAM tu yAstA vyAhikyAH, tribhistu vyAhikyaH, kathaMbhUt / ityAha-saMmRSTa' AkarNapUritaH 'sannicitaH' pracayavizeSAniviDIkRtaH vAlAnAmagrakoTayaH-prakRSTA vibhAgA ityarthaH, | yadvA vAlAnakoTInAmiti vAleSu-videhanaravAlAdyapekSayA sUkSmatvAdilakSaNopetatayA'mANi-zreSThAni vAlAmANi, kurunararomANi teSAM koTayaH anekA:-koTAkoTipramukhAH sayAH strINAM zatAni zatazo janayaMnti putrAn" ityAdivat, tathA pAlAprakoTInAmiti tRtIyArthe paSThI yathA mASANAM bhRtaH koSTha iti, tena vAlAmakoTIbhirbhUta iti sukhAvabodhA'-18 kSarayojanA kAryA iti, vAlAgrasaGgyAnayanopAyastvayaM-devakurUttarakurunaravAlAnato'STaguNaM harivarSaramyakanaravAlAmamiti, yatraika harivarparamyakanaravAlAnaM tatra kurunaravAlAmANyaSTa tiSThanti, yatra caika haimavataharaNyavatanaravAlAmaM tatra kurunara-18 vAlAmANi catuHSaSTiH, evaM videhanaravAlAle 512 likSAyAM:4096 yUkAyaryA 32768 yavamadhye 212144 aGgule - kRtaH 2097152, atrAGgulamutsedhAGgulaM prAcaM, AtmAGgulasyAniyatatvAt pramANAGgulasyAtimAtratvAt , atra sarvatra dIpa anukrama [27-32] teacacass CeReMRORE ~ 2014
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) tthaa + tthllaa yy [27-32] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra- 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [19] + gAthA: pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpakSAticandrI - yA vRtiH // 95 // | pUrvapramANApekSayottarottara pramANasyASTASTaguNakAreNeyaM saGkhyAM samuttiSThati, athAyaM rAzicatuvaiizatiguNo hastaH caturviMza - tyaGgulamAnatvAdasya sa caivaM 50331648 nAmataH paJca koTayastrINi lakSANi ekatriMzatsahasrANi paTU zatAnyaSTacatvAriMzadadhikAni eSa rAzicaturguNo dhanuSi caturhastamAnatvAdasya, aGkataH 201326592 nAmato viMzatiH koTava - | trayodaza lakSANi paviMzatiH sahasrANi pazca zatAni dvinavatyadhikAni, ayaM dvisahasraguNaH kroze, dvisahasramAnatvAdasya, | aGkato yathA-402653184000 nAmataH catvAriMzatsahasrANi dve zate pazcaSaSTyadhike koTInAM ekatriMzalakSANi caturazItiH sahasrANi, punarayaM rAzicaturguNo yojane, catuH krozapramANatvAdasya, aGkata 1610612736000 nAmataH ekaM lakSamekaSaSTiH sahasrANyekapaTyadhikAni koTInAM tathA saptaviMzatirlakSANi patriMzatsahasrANi, zucIgaNanayaivedaM gaNitaM bodhyaM, ayaM zacIrAziranenaiva guNitaH pratarasamacaturasrayojane, zUcyA zUcIguNitAyA eva prataratvAt aGkataH 259407338536540569600000 nAmato yathA paJcaviMzatiH zatAni caturnavatyadhikAni koTAkoTikoTInAM tathA sapta ukSANi trayastriMzatsahasrANyaSTa zatAni tripaJcAzadadhikAni koTAkoTInAM tathA paJcaSaSTirlakSANi catvAriMzatsahasrANi pazca zatAnye| konasasatyadhikAni koTInAM tathA paSTirlakSANi, ayaM rAzirbhUyaH pUrvarAzinA guNito ghanarUpo romarAziH syAt, tathAhiaGkataH 4178047632588158427784544256000000000 nAmataH ekacatvAriMzatkoTayo'STasaptatikSANi catvAri sahasrANi sapta zatAni triSazyadhikAni koTAkoTikoTAkoTInAM tathA paJcaviMzatirlakSANyaSTAzItiH sahasrAmyekaM File&ione Cy ~ 202 ~ | vakSaskAre palpopamaprarUpaNA sU. 19 // 95 //
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2], --------------------------------------------------------- mUlaM [19] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [19] gAthA: caeneraecteectioesese zatamaSTapazcAzadadhika koTAkoTikoTInAM tathA dvicatvAriMzalakSANi saptasaptatiH sahasrANyaSTa zatAni paJcacatvAriMzadadhikAni koTAkoTInAM tathA. catuzcatvAriMzAllakSANi pazcaviMzatiH sahasrANi SaT zatAni koTInAmiti, ayaM ca rAziH sama| caturasraghanayojanapramitapalyagataH samavRttapanayojanapramitapalyagatarAzyapekSayA kiyabhAgAbhyadhikastenAdhikabhAgapAtanArtha sau kumAryAya sthUlopAyamAha-anantarotarAzezcaturvizatyA 24 bhAge hate labdhaM 174985118024506601157689344000000000 ayaM caikonaviMzatyA 15 guNitaH samavRttapanayojanapalyagato rAzirbhavatIti, sa cAlato yathA 233075210424555,25421995091535000000000 ayamarthaH-yAhazaizcaturvizatyA bhAgaH samacaturanadhanayojanapramitapasyagato romarAzirbhavati tAzerekonaviMzatyA bhAgaiH samavRttapanayojanamamitapasyagato rAzirbhavati, nanu caturvizatyA bhAgaharaNamekonaviMzatyA guNanaM ca kimartha ?, ucyate, ekayojanapramANavRttakSetrasya karaNarItyAgata yojana| trayamekazca yojanapaDbhAgaH3, savarNane ca jAtaM etacca vRttapalyaparidhikSetra, anena saha samacaturanapalyapariSikSetra caturyojanarUpaM guNyate, sthApanA yathA- anayoH samacchede lAghavArtha dvayorapi chedApanayane jAtaM 19-24 // kimuktaM bhavati-samacaturasraparidhikSetrAt vRttaparidhikSetraM sthUlavRttyA pazcabhAganyUnamiti tatkaraNArtho'yamupakrama iti,81 sthUlavRttizca yojanaSaDbhAgasya kizcidadhikatayA avivakSaNAt, atha prakRtaM prastuma:-te Namiti prAgvat , tAni / vAlAgrANi na kuthyeyuH-pracayavizeSAcchupirAbhAvAvAyIrasambhavAca nAsAratAM gaccheyurityarthaH, ato na prividhvNsern-3|| dIpa anukrama [27-32] IN ~203
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2], --------------------------------------------------------- mUlaM [19] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [19] zrIjamyU- dvIpazA- nticandra yA vRttiH // 16 // + gAthA: katipayaparizATanamadhyaGgIkRtya na vidhvaMsaM gaccheyuH arthavazAdvibhaktipariNAma iti, tAni nAgnidahet na vAyurapaharevatIya pakSaskAre ra pasyopamanicitatvAdagnipacanAvapi tatra na kramete ityarthaH, tAni ca na pUtitayA-pUtibhAvaM kadAcidAgaccheyuH, na kadAcihurga prarUpaNA dhitAM prApnuyurityarthaH, atha ketikartavyatA , tAmevAha-tatastebhyo bAlAprebhyo'thavA 'tata' iti tthaavidhplybhr-1||3|| sU. 19 NAnantaraM varSazate 2 ekaikaM vAlAsamapahatya kAlo mIyeta iti zeSaH, tatazca yAvatA kAlena sa pasyaH kSINo-vAlAmaka|paNAt kSayamupAgataH AkRSTadhAnyakoThAgAravat, tathA (nIrajAH)-nirgatarajaHkalpasUkSmavAlAno'pakRSTadhAmyarajAko-IN chAgAravat, nirlepo'tyantasaMzleSAttanmayatAgatavAlAgralepApahArAdapanItadhAnyalepakoSThAgAravat, niSThito'panetavyakhyA-18 panayanamAzritya niSThAM gataH viziSTaprayatnapramArjitakoSThAgAravat , ekArthikA vA ete zabdA atyanta vizuddhipratipAdana-18 parAH, vAcanAntare dRzyamAnaM cAnyadapi padamuktAnusArato vyAkhyeyaM, tadetatpalyopamamiti, idaM ca palyagatabAlApANAM | saGkhyeyereva varSesadapahArasambhavAt saMkhyeyavarSakoTAkoTImAnaM bAdarapalyopamaM jJeyaM, na cAnenAna vakSyamANasuSamasuSamAdikAlamAnAdAvadhikAraH, para sUkSmapalyopamasvarUpasukhapratipattaye prarUpitamiti jJAyate, tena pUrvokkamekaikavAlApramasaMkhyeyakhaNDIkRtya bhRtasyotsedhAJjalayojanapramANAyAmaviSkambhAvagAhasya palyasya varSazate 2 ekakavAlAprApahAreNa sakalavAlA-101 prakhaNDa nirlepanAkAlarUpamasoyavarSakoTIkoTIpramANaM sUkSmapalyopama, vicitrAkRtirAcAryasyeti sUtrakAreNAnukkamapi svayaM jJeyaM, tenaiva ca prastutopayogaH, anyathA'nuyogadvArAdibhiH saha virodhaprasaGgAditi sarva susthaM, evama sAgaropame'pi dIpa anukrama [27-32] JitenmitinianRI ~204
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2],-------------...... --------------------------------- mUlaM [19] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [19] 9402020 + gAthA: jJeyaM, atha sAgaropamasvarUpaM gAthApadyenAha-eesiM pahANa'mityAdi, eteSAmanantaroditAnAM pattyAnAmiti padaikadeze padasamudAyopacArAt palyopamAnAM yA dazaguNitA koTAkoTirbhavet tatsAgaropamasyaikasya bhavet parimANamiti. prAyaH sarva kaNThyaM, navarametena sAgaropamapramANena na nyUnAdhikenetyarthaH catasraH sAgaropamakoTAkovyaH kAlaH suSamasuSamA-10 prAgvyAvarNitAnvarthA, ayamartha:-catuHsAgaropamakoTAkoTIlakSaNaH kAlaH prathama Araka ityucyate, 'cAyAlIsa'tti yA ca sAgaropamakoTAkovyekA dvicatvAriMzatsaharunaivonikA asau kAlazcaturtho'rakaH, sA duSpamAsakairekaviMzatisahasrairduSSamaduppamAsakairekaviMzatisahavaizca varSANAM pUraNIyA, tena pUrNA koTAkovyekA bhavati, avasarpiNIkAlasya dazasAgarakoTAkoTI pUrikA bhavatItyarthaH, evaM pratilomamiti-pazcAnupUrvyA jJeyaM, avasarpiNIyuktA utsarpiNI avasarpiNIutsArpiNI kAlacakramityarthaH / uktaM bharate kAlasvarUpaM, atha kAle bharatasvarUpaM pRcchannAha-tatrApyavasarpiNyA vartamAnatvenAdau suSamasuSamAyAM prazna: jaMbuddIveNaM bhaMte dIve bharahe vAse imIse ussappiNIe susamasusamAe samAe uttakaTThapattAe bharahassa bAsassa kerisae AvArabhAvapaDovAre hotthA ?, go0! bahusamaramaNijje bhUmibhAge hotthA se jahANAmae AliMgapukkharei vA jAva NANAmaNipaMcavaNehi taNehi ya maNIhi ya uvasobhie, taMjahA-kiNhedi jAva sukkillehi, evaM SaNNo gaMdho phAso sado a taNANa va maNINa ya bhANibhado, jAva tatya gaM bahave maNussA maNussIo a AsayaMti sayaMti ciTThati gisIaMti tuaTuMti hasaMti ramati lalaMti, tIse gaM samAe bharahe dIpa anukrama [27-32] ALGEEDEREDEDEOS zrIjambU, 17 NEllennis mUla-saMpAdakasya mudraNa-zuddhi-skhalanatvAt atra sUtrasya krama 19 dvi-vArAn mudritaM ~205
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [19R] gAthA: dIpa anukrama [27-32] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [19R] + gAthA: pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18] upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjammUdvIpacAnticandrI - yA vRtiH // 97 // vA bahane uhAlA kuddAlA mujhalA kayamAlA gaTTamAlA daMtamAlA nAgamAlA siMgamAlA saMkhamAlA se amAlA NAmaM dumagaNA paNNattA, kusavikusavimuddharukkhamUlA mUlamaMto kaMdamaMto jAva vIamaMto pattehi a pupphehi a phalehi a ucchaSNapaDicchaSNA sirIe AI DavasomemANA citi, tIse NaM samAe bharahe vAse tattha tattha bahave bherutAvaNAI herutAlavaNAI meruvAlavaNAI pabhayAlavaNA sAlavaNAI saralabaNAI sattibaNNavaNNAI pUaphalivaNAI sajjUrIvaNAI NAlierIvaNAI kusavikasavisuddharukkhamUlAI jAva ciTThati, tIse NaM samAe bharahe vAse tattha tattha bahuve seriAgummA NomAliAgummA koraMTayagummA baMdhujIvagagummA maNojjagummA bIagummA bANagummA kaNairagummA kuJjAyagummA siMduvAragummA momAragummA jUhiAgummA mahibhAgummA vAsaMtiAgummA vatthulagummA katthulagusmA sevAlagummA agatthigummA magadaMtiAgummA caMpakagummA jAtIgummA NakNIiAgummA kuMdagummA mahAjAigummA rammA mahAmeddaNikuraMbabhUA dasaddhavaNNaM kusumaM kusumeti je NaM bharahe vAle bahusamaramaNijaM bhUmibhAgaM vAyavidhuaggasAlA mukkapupphapuMjovayArakaliaM karaMti, tIse NaM samAe bharahe vAse tattha tahiM tahiM bahuo paDamalayAo jAva sAmalayAo NicaM kusumiAo jAva uyAvaNNao, tIse NaM samAe bharahe vAse tattha 2 tarhi 2 bahuddao vaNarAio paNNattAo kinhAo kinhobhAsAo jAka maNoharAo rathamattagachappayakoragabhiMgAragakoMDalagajIvaMjIvaganaMdImuharu vilapiMgalakkhagakAraMDava cakkavAyagakalahaMsa haMsasArasa aNegasauNagaNamihuNaviarimAo sahuNaiyamarasaraNAdajAo saMpiMDia NANAvihaguccha0 vAvIpukkharaNIdIhiAsu asuNi0 vicitta0 abhi0 sAunta0 i rogaka0 souapupphaphalasamiddhAo piMDimajAvapAsAdIAo 4, (sUtra 19 ) Fu Frale & Pinunate Cy mUla-saMpAdakasya mudraNa-zuddhi-skhalanatvAt atra sUtrasya krama 19 dvi-vArAn mudritaM ~206~ nii sthir eeru sthir pddi prkiNd striNcin mru 2vakSaskAre suSamasuSa mAdhikAraH sU. 19 / / 97 / / anntraryarg
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2],---------------------- ------------------- mUlaM [19R] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [19R] - jambUdvIpe bhadanta dviIpe bharatakSetre'syAmavasarpiNyA sampati yA vartamAneti zeSaH, suSamasuSamAnAcyA samAyA kAlavibhAgalakSaNAyAM arake ityarthaH, kiMlakSaNAyAmityAha-uttamakASThAM-prakRSTAvasthA prAptAyAM, kaciduttamadvapattAe iti || pAThastatrottamA tatkAlApekSayotkRSTAnAn-varNAdIna prAptA uttamArthaprAptA tasyAM, bharatasya varSasya kIdRza AkArabhAvapratyavatAraH 'hotya'tti abhavat 1, sarvamanyat prAgvyAkhyAtArtha, nabaramatra manuthyopabhogAdhikAre zayanamubhayathApi saGgacchate / nidrAsahitarahitatvamevAt, atha savizeSamanujighRkSuNA guruNA'pRSTamapi ziSyAyopadeSTavyamiti praznapaddhatirahitaM | prathamArakAnubhAvajanitabharatabhUmisaubhAgyasUcakaM sUtracaturdazakamAha-tIse Na' mityAdi, tasyAM samAyAM bharatavarSe bhv| uhAlAH koddAlAH moddAlAH kRtamAlAH nRttamAlAH dantamAlAH nAgamAlAH zRGgamAlAH zaGkhamAlAH zvetamAlA nAma / dumagaNA-dumajAtivizeSasamUhAH prajJaptAstIrthakaragaNadharaiH he zramaNa ! he AyuSman !, te ca kathaMbhUtA ityAha-kuzA:-11 darbhA vikuzA-balvajAdayastRNavizeSAstairvizuddha-rahitaM vRkSamUlaM-tadadhobhAgo yeSAM te tathA, iha mUlaM zAkhAdInAmapi Adimo bhAgo lakSaNayA procyate yathA zAkhAmUlamityAdi tataH sakalavRkSasatkamUlapratipattaye vRkSagrahaNaM, mUlamantaH kandamanta iti padadvayaM yAvatpadasaGgrAhyaM ca jagatIvanagatatarugaNavad vyAkhyeyaM, patraizca puSpaizca phalaizca avacchannapraticchannA iti prAmvat zriyA atIvopazobhamAnAstiSThanti-vartante iti bhAvaH, "tIse paM samAe ityAdi, tasyAM samAyAM baDUni, sUtre puMstvanirdezaH prAkRtatvAt , bherutAlAdayo vRkSavizeSAH, kacitprabhavAlavaNA iti pAThastatra pabhavAlA:-taruvizeSAH gAthA: dIpa anukrama [27-32] JimileanI ~207~
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2],---------------------- -------------------- mUlaM [19R] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [19R] gAthA: zrIjamyU- sAla:-sarjaH saralo-devadAruH saptaparNaH pratItasteSAM vanAni pUgaphalI-kamukataruH kharjUrInAlikeyauM pratIte tAsAM|| vakSaskAre dvIpazA-18vanAni zeSa prAgvat , 'tIse NaM ityAdi, tasyAM samAyAM bahavaH serikAgulmA navamAlikAgulmAH koraNTakagulmAH bandhu- suSamasuSanticandrI jIvakagulmAH yatpuSpANi madhyAhe vikasanti, mano'vadyagulmAH bIakagulmAH vANagulmAH karavIragulmAH kubjagulmAHmAdhikAraH yA vRttiH siMduvAragulmAH [jAtigulmAH] mudragulmAH yUthikAgulmAH mallikAgulmAH vAsaMtikagulmAH vastulagulmAH kastulagulmAH // 98 // 18 sevAlagulmAH agastyagulmAH (magadantikAgulmAH) campakagulmAH jAtigulmAH navanItikAgulmAH kundagulmA 18|| mahAjAtigulmAH, gulmA nAma isvaskandhabahukANDapatrapuSpaphalopetAH, eSAM ca kecitpratItAH keciddezavizeSato vagantavyAH, ramyAH mahAmeghanikurambabhUtAH dazArddhavarNa-paJcavarNa kusuma-jAtAvekavacanaM kusumasamUhaM kusumayanti-18 umAdayantIti bhAvaH, ye Namiti prAgvat bharate varSe iti SaSThIsaptamyoratha pratyabhedAdaratasya varSasya bahusamaramaNIya bhUmibhAgaM vAtavidhutA-yAyukampitA yA aprazAlAstAbhirmukto yaH puSpapuJjaH sa evopacAra:-pUjA tena kalita-yukta kurvantIti / 'tIse Na'mityAdi, sarvametat prAgvat, athAtraiva vanazreNivarNanAyAha-'tIse 'mityAdi, tatra tatra deshe| tasya tasya dezasya tatra 2 pradeze bahuco vanarAjayaH prajJaptAH, ihaikAnekajAtIyAnAM vRkSANAM patayo vanarAjayaH, tataH // 98 // pUrvoktasUtrebhyo'sya bhinnArthateti na paunaruktyaM, tAzca kRSNAH kRSNAvabhAsA ityAdi vizeSaNajAtaM prAgvat yAvanmanohAriNyaH, yAvatpadasaGghahacAya-'NIlAo NIlobhAsAo hariAo hariobhAsAo sIAo sIobhAsAo NiddhAo Sectemesesesesesedescee dIpa anukrama [27-32] Fol Snilon mUla-saMpAdakasya mudraNa-zuddhi-skhalanatvAt atra sUtrasya krama 15 dvi-vArAn mudritaM ~208~
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2],---------------------- ---------------------- mUlaM [19R] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [19R] 392909202 gAthA: NiddhobhAsAo tivAo tibobhAsAo kiNhAo kiNhacchAyAo NIlAo NIlacchAyAo hariAo hariacchAyAo sIAo sIacchAyAo NiddhAo NiddhacchAyAo tivAo tibacchAyAo ghaNakaDiaDacchAyAo vAcanAntare ghaNakaDi| akaDacchAyAo mahAmehaNikuraMvabhUyAbho rammAoM' iti, idaM ca sUtraM prAk padmavaravedikAvanavarNanAdhikAre likhitamapi || | yatpunalikhitaM tadatidezadarzitAnAM sUtre sAkSAddarzitAnAM ca vanavarNakavizeSaNapadAnAM vibhAgajJApanArthamiti, sUtre kAni cidekadezagrahaNena kAnicitsarvagrahaNena kAnicitkrameNa kAnicidutkramaNa sAkSAllikhitAni santi, tena mA bhUdAca1| vitaNAM vyAmoha iti. samyakpAThajJApanAya vRttau punarlikhyate,-'rayamattachappayakoragabhiMgArakoMDalagajIvaMjIvagarnadImuha | kavilapiMgalakkhagakAraMDavacakavAyakalahaMsasArasaaNegasauNagaNamihuNaviariAo sahuNNaiamahusaraNAdiAo saMpiM| Diapti-saMpiMDiadariyabhamaramahukarapahakarapariliMtamattacchappayakusumAsavalolamahuragumagumaMtaguMjatadesabhAgAo, NANAvi hagucchatti-NANAvihagucchagummamaMDavagasohiAo, vAcIpukkhariNIdIhiAsu a suNitti-vAvIpukkhariNIdIhiAsu a II suNivesiarammajAlagharayAo vicittatti-vicittasuhakeubhUAo abhitatti-abhitarapuSphaphalAo bAhirapattocchaKNNAo pattehi a pupphehi a ucchaNNaparicchaNNAo sAutti-sAuphalAo Nirogakatti-NirogayAo, sabouapuSphapha lasamiddhAo piMDimatti-piMDimanIhArimaM sugaMdhi suhasurabhi maNaharaM ca mahayA gaMdhaddhaNi muaMtIo jAva pAsAdIAo | iti, vyAkhyA prAgvat , navaraM ratamattAH-suratonmAdino ye SaTpadAdyA jIvA ityAdi, evameva hi sUtrakArAH padaikAMza 2000000000000000000nemamasasa dIpa anukrama [27-32] Rese ~209
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], --------------------------------------------------------- mUlaM [19] + gAthA: pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [19R] gAthA: zrIjana- grahaNata: 'evaM jAya taheSa iccAi vaNNao. sesa jahA' ityAdipadAbhivyajJabairatidezairdarzitavivakSaNIyavAcyAH sUtre lAparva vakSaskAra dvIpazA- darzayati, yata ukai nizIthabhASye poDazoddezake- katthai desaggahaNaM katthAi bhaNNaMti niravasesAI / ukamakamajuttAiMkalpadrumAnticandrI-18 kAraNavaso niruttAI // 1 // " [kutracizagrahaNaM kutracit bhaNyante niravazeSANi / ukramakramayuktAni kAraNavazatogaha adhikAra yA patiH | niruktAni // 1 // ] athAtra vRkSAdhikArAt klpdrumsvruupmaah||99|| tIse NaM samAe bharahe vAse tatva tattha tarhi tahiM mattaMgANAmaM dumagaNA paNNattA, jahA se caMdappamA jAva chaNNapaDicchaSNA ciTuMti, evaM jAva aNigaNANAmaM dumagaNA paNNattA ( sUtraM0 20) 'tIse NamityAdi, tasyAM samAyAM bharate varSe tatra tatra deze-tasmin 2 pradeze matta-madastasyAGga-kAraNaM madirArUpaM 18 || yeSu te mattAnA nAma dumagaNAH prajJaptAH, kIdRzAste ityAha-yathA te candraprabhAdayo madyavidhayo bahuprakArAH, sUtre caika-18|| vacanaM prAkRtatvAt , yAvacchannapraticchannAstiSThantIti, evaM yAvadanamA nAma dumagaNAH prajJaptA iti, atra sarvo yAvacchabdAbhyAM sUcito mattAGgAdidrumavarNako jIvAbhigamopAGgAnusAreNa bhAvanIyA, sa cAyaM 'jahA se caMdappabhAmaNisilAga-18 varasIdhuvaravAruNisujAyapattapuSphaphalacoaNijjAsasArabahudabajuttisaMbhArakAlasaMdhiAsavA mahumeragariTAbhaduddhajAtipasakSatAlagasatAukhajUrimuhiAsArakAvisAyaNasupakakhoarasavarasurA vaNNagaMdharasapharisajuttA balavIriapariNAmA majjavihI| bahuppagArA taheva te masaMgAvi dumagaNA aNegabahuvivihavIsasApariNayAe majavihIe uvaveyA phalehiM puNNA vIsadaMti tococcessesesesesesestaceae dIpa anukrama [27-32] // 99 jmmitrary atra kalpadruma-svarupam varNyate ~210~
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------......... ------ mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [20] 7 kusavikusavisuddharukkhamUlA jAva channapaDicchannA sirIi aIva uvasobhemANAraciTuMtI'ti atra vyAkhyA-idaM ca saMketavAkyaM apareSvapi vyAkhyAsyamAnakalpahumasUtreSu bodhyaM, candrasyeca prabhA-AkAro yasyAH sA candraprabhA maNizilAkeva maNizilAkA baraM ca tatsIdhu ca 2 varA cAso vAruNI ca varavAruNI tathA sujAtAnA-suparipAkAgatAnAM puSpAnAM phalAnAM coyasya-gandhadravyasya yo niryAso-rasastena sArAH tathA bahUnAM dravyANAmupabRMhaNakAnAM yuktayo-mIlanAni tAsAM sambhAra:prAbhUtyaM yeSu te tathA kAle-svasvocitte sandhitadaGgabhUtAnAM dravyANAM sandhAnaM yojanamityarthaH tasmAjjAyante iti kAlasadhijAH, evaMvidhAzca te AsavAH, kimuktaM bhavati -patrAdivAsakadravyabhedAdanekaprakAro vAsavaH patrAsavAdiranena nirdiSTo bhavatIti, tataH padadvayapadadvayamIlanena vizeSaNasamAsaH, madhumerako madyavizeSau riSThAbhA-riSTharalavarNAbhA yA zAstrAntare | jambUphalakaliketi prasiddhA dugdhajAti:-AsvAdataH kSIrasahazI prasannA-surAvizeSaH tallako'pi-surAvizeSaH zatAyuharnAma yA zatavAraM zodhitApi svasvarUpaM na jahAti sArazabdasya pratyekaM yojanAt khajUrasAraniSpanna AsavavizeSaH kharjUrasAraH, mRdvIkA-drAkSA tatsAraniSpanna Asavo mRdvIkAsAraH kapizAyanaM-madyavizeSaH supakkA-paripAkAgato yH| kSodarasaH-ikSurasastaniSpanA varasurA, ete sarve'pi madyavizeSAH pUrvakAle lokaprasiddhA idAnImapi zAstrAntarato lokato vA yathAsvarUpaM veditavyAH, kathaMbhUtA ete madyavizeSA ityAha-varNena prastAvAdatizAyinA evaM gandhena rasena sparzena ca // 4 // yuktA-sahitA balahetavo vIryapariNAmA yeSAM te tathA bahavaH prakArA jAtibhedena yeSAM te bahumakArAH, tathaivetipadaM| dIpa anukrama [33] R ~211
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [20] dIpa zrIjamyU-18 bhinnakrameNa yojanAt, tathAsvarUpeNaiva na tvanyArazena madyavidhinA-madyaprakAreNopapetAste mattAjhA api dumagaNA iti vakSaskAre dvIpazA-18bhAvaH, anyathA dRSTAntayojanA na samyagbhavatIti, kiMviziSTena madyavidhinetyAha-aneko-gyaktibhedAdvA-pramUtaM yathAza kalpadrumAnticandra sthAt tathA vividho jAtibhedato nAnAvidha iti bhAvaH, sa ca kenApi kalpapAlAdinA niSpAdito'pi sambhAvyate tata Aha-vinasayA-svabhAvena tathAvidhakSetrAdisAmagrIvizeSajanitena pariNato na punarIzvarAdinA niSpAdita iti, sU.20 zatapta padatrayasya padadvaya 2 mIlanena karmadhArayaH, sUtre ca strItvanirdezaH prAkRtatvAt , te ca madyavidhinopapetA na tAlAdivRkSA zvAGkarAdiSu kintu phalAdiSu, tathA cAha-phaleSu pUrNAH bhavavidhibhiriti gamyaM, saptamyarthe tRtIyA prAkRtatvAta viSyaMdanti-zravanti sAmarthyAttAnevAnantaroditAna madyavidhIna, kacidvisahantIti pAThaH, tatra vikasantIti vyAkhyeyaM, kimuktaM bhavati -teSAM phalAni paripAkAgatamadyavidhibhiH pUrNAni sphuTitvA 2 tAn madyavidhIna mubantIti bhAvaH, II zazeSa tathaiva / atha dvitIyakalpavRkSajAtisvarUpamAkhyAtumAha-tIse NaM samAe tattha 2 tahiM 2 bahave bhiMgaMgANAma dumagaNA paNNattA samaNAuso! jahA se bAragaghaDagakalasakaragakakaripAyaMcaNiudaMkavaddhaNisupaiTTagaviharapArIcasakabhiMgArakaroDisaragapattIthAlaNalagacabaliaavamadadagavAragavicittavaTTagamaNivahagasutticArupINayAkaMcaNamaNirayaNabhatticittA // 100 / | bhAyaNavihI ya bahuppagArA taheva te bhiMgaMgAvi dumagaNA aNegabahuvihavIsasApariNayAe bhAyaNavihIe uvaveA phalehiM puNNAviva visadvaMtIti tasyAM samAyAM tatretyAdi prAgvat bhRta-bharaNaM pUraNamityarthaH tatrAGgAni-kAramAni, na hi bharaNa-14 anukrama [33] SOCSCRececeae SantlemiN ~212~
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka // | kriyA bharaNIya bhAjanaM vA vinA bhavatIti tatsampAdakatvAt vRkSA api bhRtAGgAH prAkRtatvAca bhiMgaMgA ucyante, yathA|| 19|| te vArako marudezaprasiddhanAmA mAGgalyaghaTaH ghaTako-laghurghaTaH kalazo-mahAghaTaH karakA pratItaH karkarI-sa para vizeSa: pAdakAcanikA-pAdadhAvanayogyA kAJcanamayI pAtrI udo-yenodakamudacyate vArDAnI-laMtikA, yadyapi nAmakoze karakakarkarIvA nInAM na kazcidvizeSastathApIha saMsthAnAdikRto vizeSo lokato'vaseya iti, supratiSThakA-puSpapAtravizeSaH pArI-snehabhANDaM caSakaH-surApAnapAtraM bhRGgAra:-kanakAlupA sarako-madirApAtraM pAtrIsthAle prasiddhe dakavArake jalaghaTaH, vicitrANi-vividhavicitropetAni vRttakAni-bhojanakSaNopayogIni ghRtAdipAtrANi tAnyeva maNipradhAnAni vRttakAni || maNivRttakAni zukkiA-pandanAdyAdhArabhUtA zepA viSTarakaroDinallakacapalitAvamadacArupInakA lokato vishissttsmprdaayaa-||4|| dvA'vagamyAH, kAJcanamaNirasAnAM bhaktayo-vicchittayastAbhizcitrA bhAjanaviSayo-bhAjanaprakArA bahuprakArA ekaikasmin / vidhAvavAntarAnekabhedabhAvAt tathaiveti pUrvavat te bhRtAGgA api drumagaNA 'aNege'ti pUrvavat bhAjanavidhinopapetAH phalaiH pUrNA iva vikasanti, ayamartha:-teSAM bhAjanavidhayaH phalAnIva zobhante, athavA ivazabdakha bhinnakrameNa yojanA, tena 8 18 phalaiH pUrNA bhAjana vidhinA vopapannA dRzyante iti / atha tRtIyakalpavRkSasvarUpamAha-tIse NaM samAe tattha tatva dese tahiM 18 bahave tuDiaMgA NAma dumagaNA paNNacA samaNAuso!, jahA se AliMgamuiMgapaNavapaDadaharagakaraDiDiMDimabhabhAhorambha18| kaNiyakharamuhimuguMdasaMliapiralIvacakaparivAiNivaMsaveNuSosavivaMcimahatikacchabhirigisigiAtalatAlakaMsatAlasusaMpau anukrama [33] ~2134
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [33] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjampadvIpazAnticandrI yA vRciH // 101 // tA AtojjavihI miuNagaMdhabasamayakusalehiM phaMdiA tidvANakaraNasuddhA taheva te tuDiaMgAvi dumagaNA ayegabahuvivihavI| sasApariNayAe tatavitataghaNajhusirAe AtojjavihIe uvaveA phalehiM puNNAviva visati, kusavikumajAva ciTThatIti, yathA te AliGgo nAma yo vAdakena muraja Aliya vAdyate, hRdi dhRtvA vAdyata ityarthaH, mRdaGgo-laghumaIlaH paNavo-bhANDapaTaho laghupaTaho vA paTahaH spaSTaH daIriko yasya caturbhizcaraNairavasthAnaM bhuvi sa godhAcarmAvanaddha vAdyavizeSaH karaTIsuprasiddhA DiNDimaH -prathamaprastAvanAsUcakaH paNavavizeSaH bhaMbhA-DhakkA niHkhAnAnIti sampradAyaH, horaMbhA - mahADhakA | mahAni: svAnAnItyarthaH kaNitA- kAcidvINA kharamukhI - kAhalA mukundo - murajavizeSo yo'tilInaM prAyo vAdyate zaGkhakAlaghuzaGkharUpA tasyAH svaro manAk tIkSNo bhavati na tu zaGkhasyevAtigambhIraH piralIvacako tRNarUpavAdyavizeSau parivAdinI-saptatantrI vINA vaMzaH - pratItaH veNuH - vaMzavizeSaH sughoSA - vINAvizeSaH vipaMcIti-tantrI vINA mahatI zatatantrikA sA kacchapI-bhAratI vINA rigisigikA gharghyamANavAditravizeSa iti zrAddhavidhivRttau ete kathaMbhUtA iti ?, tala| hastapuDhaM tAlAH kAMsyatAlAzca pratItAH etaiH susaMprayuktAH - suSThu atizayena samyagyathoktanItyA prayuktAH - sambaddhAH, yadyapi hastapuDhaM na kazcittUryavizeSastathApi tadutthitazabdapratikRtiH zabdo lakSyate, etAdRzA AtodyavidhayaH- sUryaprakArAH nipuNaM yathA bhavati evaM gandharvasamaye nAvyasamaye kuzalAstaiH spanditA vyApAritA iti mAvaH punaH kiMviziSTA ityAha-triSu - AdimadhyAvasAneSu sthAneSu karaNena-kriyayA yathoktavAdanakriyayA zuddhA avadAtA na punarasthAnavyApAra Fu Pale & Punase Oly ~ 214~ 161661616 | vakSaskAra kalpadrumAdhikAra: sU. 20 // 101 //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [33] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH JEX | NarUpadoSalezenApi kalaGkitAH te truTitAnA api drumagaNAstathaiva tathAprakAreNa na tvanyAdRzena tataM-vINAdikaM vitataMpaTahAdikaM dhanaM- kAMsyatAlAdikaM zuSiraM vaMzAdikaM etadrUpeNa sAmAnyataJcaturvidhena AtodyavidhinomepatAH, zeSaM prAgvat / atha caturthakalpavRkSasvarUpamAha - 'tIse NaM samAe tattha tattha dese tarhi 2 bahave dIvasiMhANAmaM dumagaNA paNNattA samaNAuso !, jahA se saMjhAvirAgasamae navanihivaiNo dIviAcakavAlaviMde pabhUyavaTTipalittaNehe ghaNiujja lie timiramaddae kaNaganigarakusumi apAli AtagavaNappagAse kaMcaNamaNirayaNavimalamaharihatavaNijjujjalavicittadaMDAhiM dIviAhiM sahasA |pajjA liussappi aniddhate adippaMtavimalagahagaNasamappahAhiM vitimirakarasUrapasariujjoaciliAhiM jAlujalaya hasiAbhirAmAhiM sobhamANA taheba te dIvasihAvi dumagaNA aNegabahuvivihavIsasApariNayAe ujjaavihIe ubaveA phalehiM puNNA kuMsavikusa jAva cihnaMtI ti, tasyAM samAyAM dIpazikhA iva dIpazikhAstatkAryakAritvAt, anyathA vyAghAtakAlatvena | tatrAprerabhAvAddIpazikhAnAmapyasambhavAt, yojanA prAgvat, yathA tatsandhyArUpo uparamasamayavarttitvena mando rAgastatsamaye tadavasare navanidhipatezcakravarttina iva hrasvA dIpA dIpikAstAsAM cakravAlaM - sarvataH parimaNDalarUpaM vRndaM kIdRgityAhaprabhUtA bhUyasyaH sthUrA vA varttayo dazA yasya tattathA paryAptaH - paripUrNaH snehaH-tailAdirUpo yasya tat tathA ghanaM - atyartha| mujvalitaM ata eva timiramarddakaM, punaH kiMviziSTamityAha - kanakanikaraH- suvarNarAziH kusumitaM ca tatpArijAtakavanaM |ca puSpitasurataruvizeSavanaM tato dvandvastadvatprakAzaH-prabhA AkAro yasya tacathA, etAvatA samudAyavizeSaNamuktamidAnIM Fur Ele&P Cy ~215~ *excotatatatatatata
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: oe prata sUtrAMka [20] zrIjamyU- dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 102 // sU.20 dIpa eceaesesea kara samudAyasamudAyinoH kathaMcit bheda iti lyApayan samudAyavizeSaNameva vivAH samudAyivizeSaNAnyAha-loke'pi vakSaskAre vatAro bhavanti yadiyaM janyayAtrA maharddhikajanairAkIrNe'ti 'kaMcaNe tyAdi, dIpikAbhiH zobhamAnamiti sambandhaH, kathaMbhU kalpadrumAtAbhirdIpikAbhirata Aha-kAJcanamaNiralamayAH vimalA:-svAbhAvikAgantukamalarahitA mahA-mahotsavArhAH tapanIyaMsuvarNavizeSastenojvalA-dIptAH vicitrA-vicitravarNA daNDAH yAsAM tAstathA tAbhiH sahasA-ekakAlaM pracAlitAzca tA utsarpitAzca vartutsarpaNena tathA snigdhaM-manoharaM tejo yAsAM tAstathA, dIpyamAno rajanyAM bhAsvAn bimalo'tra dhUlyAdyapagamena grahagaNo-grahasamUhastena samA prabhA yAsa tAstathA tAbhiH, tataH padadvaya 2mIlanena karmadhArayaH, tathA vitimirAH karAH yasyAsau vitimirakaro-nirandhakArakiraNaH sa cAsauM sUrazca tasyeva yaH prasUta udyotaH-prabhAsamUhastena cilliAhiti-dezIpadametat dIpyamAnAbhirityarthaH, jvAlA eva yadujavalaM prahasitaM-hAsastenAbhirAmA-ramaNIyAstAbhiH,ION ata eva zobhamAnaM, tathaiva te dIpazikhA api humagaNA anekabahuvividhavinasApariNatenodyotavidhinopapetAH, yathA, dIpazikhA rAtrI gRhAntarudyotante divA vA gRhAdau tadete drumA ityAzayaH, evaM ca vakSyamANajyotipikAkhyadrumebhyo | vizeSaH kRto bhavatIti, zeSa prAgvat / atha paJcamakalpavRkSasvarUpamAha-'tIse NaM samAe tattha 2 vahave joisiA // 12 // NAma dumagaNA paNNatA samaNAuso ! jahA se airuggayasarayasUramaNDalapaData ukAsahassadipaMtavijujalahuavahaNidUma- jalimaNidaMtadhoatattatavaNijakisuAsoajAmuaNakusumavimauliapuMjamaNiravaNakiraNajayahiM gulayaNigararUvAiregarUvA anukrama [33] estococctatoeseccccces ~216
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [33] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambU. 18 taheba te joisiAvi dumagaNA aNegabahuvivihavIsasApariNayAe ujjaavihIe uvadheyA suhalesA maMdalesA maMdAyavalesA kUDA iva ThANaTTibha azonnasamogAdAhiM lesAhiM sAe pahAe te parase sabao samaMtA ohArseti ujjoaMti pabhAsaMti kusuma jAva citIti, atra vyAkhyA--tasyAM samAyAM 'tatthe'tyAdi pUrvavat, jyotiSikA nAma drumagaNAH prajJaSThA ityanvayayojanA, nAmAnvarthastvayaM- jyotIMSi - jyotiSkA devAsta eva jyotiSikAH, atra matAntareNa svArthe ikapratyayaH, 'uNAdayo'vyutpannAni nAmAnI'tyavyutpattipakSAzrayaNAdisupratyayAntatvAbhAvAdikAralopAbhAvazca sambhAvyate, jIvAbhigamavRttI jyotiSikA iti saMskAradarzanAt, tatrApi pradhAnApradhAnayoH pradhAnasyaiva grahaNaM tena atra jyotiSikazabdena sUryo gRhyate, tatsadRzaprakAzakAritvena vRkSA api jyotiSikAH, 'jyotirvahidinezayoH' iti vacanAdvA jyoti:zabdaH sUryavAcako vahnivAcako vA, zeSaM svArthikapratyayAdikaM tathaiva te ca kiMviziSTA ityAha-yathA te 'acire' tyAdinA 'hutavaha' ityantena sambandhaH, acirodgataM zaratsUryamaNDalaM yathA vA patadulkAsahasraM prasiddhaM yathA vA dIpya mAnA vidyut yathA vA udgatA jvAlA yasya sa ujjvAlaH, tathA nirddhamo-dhUmarahito jvalito -dIgho hutavaho -- dahanaH, sUtre padopanyAsavyatyayaH prAkRtatvAt tataH sarveSAmeSAM dvandvaH, ete ca kathaMbhUtA ityAha-nirmAtaM-nitarAmagnisaMyogena (zodhitamalaM) yaddhItaM zodhitaM taptaM ca tapanIyaM, ye ca kiMzukAzokajapAkusumAnAM vimukulitAnAM vikasitAnAM puJjA ye ca maNirala kiraNAH yazca jAtyahiGgulakanikarastadrUpebhyo'tirekeNa - atizayena yathAyogaM varNataH prabhayA ca rUpaM svarUpaM Fur Fate &P Cy ~217~
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------------------------- ------ mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjamdhU prata sUtrAMka [20] dIpa yeSAM te tathA, tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH, tathaiva te jyotiSikA api dumagaNA anekabahuvividhavinasApariNate-18 vakSaskAre nodyotavidhinopapetA yAvattiSThantIti saNTaka, nanu yadi sUryamaNDalAdiSatte prakAzakAstahi tadvatce durnirIkSyatvatIvratva-8 kalpavRkSAnticandrI- jaGgamatvAdidharmApetA api bhavantIkhAha-sukhA-sukhakAriNI lezyA-tejo yeSAM te tathA mata evaM mandalezyAstathA mandA-vi0ma020 yA vRttiH tapasya lezyA-janitaprakAzasya lezyA yeSAM te tathA, sUryAnalAdyAtapasya tejo yathA dussahaM na tathA teSAmityarthaH, tathA // 10 // kUTAnIva-parvatAdiGgANIva sthAnasthitA:-sthirA iti, samayakSetravahirtijyotiSkA iva te'vabhAsayantIti bhAvaH, i tathA'nyo'nyaM-parasparaM samavagADhAbhirlezyAbhiH sahitA iti zeSaH, kimuktaM bhavati :-yatra vivakSitA jyotipikAkhya-18 | tarulezyA avagADhA tatrAnyakha lezyA'vagADhA yatrAnyatarulezyA avagADhA tatra vivakSitataruLezyA avagAvA iti, 'sAe pabhAe ityAdi, 'pabhAsantI'tyantaM sUtraM vijayadvAratoraNasambandhiratnakaraNDakavarNane vyAkhyAttamiti, 'kuzavikuze'tyAdi pUrvavat , eSAM ca bahulyApI dIpazikhAvRkSaprakAzApekSayA tIvazca prakAzo bhavatIti pUrvebhyo vizeSaH / atha SaSThaka-18 spavRkSasvarUpamAha-'tIse NaM samAe tattha 2 vahave cittaMgA NAma dumagaNA paNNattA samaNAuso, jahA se pecchAghare vicice ramme varakusumadAmamAluJjale bhAsatamukkapuSphapuMjovayArakalie viralliavicittamallasirisamudayapagambhe gtthim-3||10|| veDimapUrimasaMghAimeNa malleNaM cheasippivibhAgaraieNaM sabao ceva samaNubar3e paviralalaMbaMtavippaipaMcavaNNehiM kusumadAmehiM sobhamANe vaNamAla kayaggae ceva dippamANe, taheva te citrtagAvi dumagaNA annegbhuvivihviissaaprinnpaae| anukrama [33] ~218~
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [20] mallavihIe uvaveA kusavikusajAva ciTThantI'ti, tasyAM samAyAmityAdi mAgvat , navaraM 'cittaMgA' iti citrasya aneka-1 prakArasya vivakSAprAdhAnyAnmAlyasya aMga-kAraNaM tatsampAdakatvAdRkSA api citrAkAra, yathA tatprekSAgRha vicitraM-nAnAcitropetamata eva ramyaM-ramayati draSTRNAM manAMsIti bAhulakAt kartari yamatyayaH, kiMviziSTa ityAha-barakusumadAnAM mAlA:zreNayastAbhirujjvalaM dedIpyamAnatvAt , tathA bhAsvAna-vikasitatayA manoharatayA ca dedIpyamAno mukto yA puSpapubopacAratena kalitaM. tathA virallitAni 'samayI vistAre' ityasya 'tamestaDatavatarapapirallA' ityanena viralAdeze kRte - pratyaye ca pirallitAni-viralIkRtAni vicitrANi yAni mAlyAni-athitapuSpamAlAsteSAM yaH zrIsamudayA-dhobhAnakarSastena | pragalbha-atIva paripuSTa, tathA graMthima-yatsUtreNa prathitaM veSTima-yat puSpamukuTamivoparyupari vikharAkRtyA mAlAsthApana | pUrima yallaghucchidreSu puSpanivezena pUryate sahAtima-yatpuSpaM puSpeNa parasparanAlapravezena saMyojyate, tataH samAhArAnche / evaMvidhena mAlyena chekazilpinA-paramadakSiNakalAvatA vibhAgaracitena-vibhaktipUrva sena yAtra yogya pranthimAdi tatra tena sarvataH-sarvAsu dikSu samanubaddhaM, tathA praviralalambamAnaiH, tatra maviralatvaM manAgaSyasaMhatatvamAtreNa bhavati tato viprakRSTatvapratipAdanAyAha-vimakRSTaiH-vRhadantarAlaH pazcavarNaiH, tataH karmadhArayaH, mumadAmabhiH zobhamAna, vanamAlA bandhanamAlA kasA'me-agrabhAge yasya tatvadhA, tathAbhUtaM saddIpyamAnaM, tathaiva cinAGgA api nAma humagaNA anekabahuvidha-1 18 vividhavinasApariNatena mAlyavidhinopapetA, 'kusavikusavisuddhamUlA' ityAdi prAgvat / atha sacamakalpakSasvarUpa dIpa anukrama [33] epapoor Researcotatoerserstaeseseise ~219~
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [33] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18] upAMgasUtra- [7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRti: // 104 // Ebenik mAha - 'tIse NaM samAe tattha 2 bahave tahiM 2 cittarasA NAmaM dumagaNA paNNattA samaNAuso ! jahA se sugaMdha varakamalasAlitaMdulavisidvaNiruvahayaduddharaddhe sArayaghayaguDakhaMDa mahume lie airase paramaNNe hojA uttamavaNNagaMdhamaMte ahavA raNNo cakavahissa hoja NiuNehiM sUvapurisehiM sajjie caDakappaseasite iva odaNe kalamasAliNivattie vipyamukke sabapphamiu| visayasagalasitthe aNegasAlaNagasaMjutte ahavA paDipuNNadavvakkhaDe susakkhae yaNNagaMdharasapharisajuttabala vIri apariNAme iMdiacalapuTTivibaddhaNe khuppivAsAmahaNe pahANaMgula kaDhi akhaMDa macchaMDighaurvaNIrava moage sahasamiiganbhe havejja parameTThagasaMjutte taheva te cittarasAvi dumagaNA aNegabahuvihavivihavIsasApariNayAe bhoaNavihIe uvaveA kusavikusajAva cihnaMtI' ti, tasyAM samAyAmityAdi yojanA prAgvat, navaraM citro-madhurAdibhedabhinnatvenAnekaprakAra AsvAdayidaNAmAzcaryakArI vA raso yeSAM te tathA, yathAvatparamAnnaM pAyasaM bhavediti sambandhaH, kiMviziSTamityAha-ye sugandhAH| pravaragandhopetAH, samAsAntavidheranityatvAdatredrUpasya samAsAntasyAbhAvo yathA surabhigandhena vAriNeti, varAH -pradhAnA doSarahita kSetrakAlAdisAmagrI sampAditAtmalAbhA iti bhAvaH, kalamazAle :- zAlivizeSasya tandulA nistvacitakaNAH yacca viziSTaM viziSTagavAdisambandhi nirupahatamiti - pAkAdibhiravinAzitaM dugdhaM te rAddhaM-parka, paramakalamazAlibhiH parama| dugdhena ca yathocitamAtrapAkena niSpAditamityarthaH, tathA vAradaghRtaM guDaH khaNDaM madhu vA zarkarAparaparyAyaM melitaM yatra tattathA ktAntasya paranipAtaH prAkRtatvAt sukhAdidarzanAdvA, ata evAtirasamuttamavarNagandhavat, yathA vA rAjJazca For Evate & Pune Oly ~220~ vakSaskAre kalpavRkSA vi0sa. 20 // 104 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [33] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH Ebensiting kravarttinaH odana iva bhavedityanvayaH, nipuNaiH sUpapuruSaiH-- sUpakAraiH sajjito-niSpAditaH catvAraH kalpA yaMtra sa cAsau sekazca catuSkalpasekastena siktaH, rasavatIzAstrAbhizA hi odaneSu saukumAryotpAdanAya sekaviSayAMzcaturaH kalpAn | vidadhati, sa ca odanaH kiMviziSTa 1 ityAha-kalamazAlinirvarttitaH kalamazAlimaya ityarthaH, vipakko - viziSTaparipA|kamAgataH savASpAni - vASpaM muJcanti mRdUni komalAni catuSkalpasekAdinA parikarmitatvAt vizadAni sarvathA tuSA| dimalApagamAt sakalAni - pUrNAni sitthAni yatra sa tathA, anekAni zAlanakAni - puSpaphalaprabhRtIni prasiddhAni taiH saMyuktaH, athavA modaka iva bhavediti, kiMviziSTa ? ityAha- paripUrNAni - samastAni dravyANi - elAprabhRtIni upaskRtAni - niyuktAni yatra sa tathA, niSThAntasya paranipAtaH sukhAdidarzanAt, susaMskRto yathoktamAtrAniparitApAdinA para| masaMskAramupanItaH varNagandharasasparzAH sAmarthyAdatizAyinastairyuktA balavIryahetavazca pariNAmA AyatikAle yastha | atizAyibhirvarNAdibhirbalavIryahetupariNAmaizcopetA iti bhAvaH, tatra paThaM zArIraM vIrya AntarotsAhaH, tathA indriyANAM cakSurAdInAM balaM svasvaviSayagrahaNapATavaM tasya puSTiH- atizAyI poSastAM varddhayati, nandyAditvAdanaH, tathA kSutpipAsAmathana iti vyaktaM, tathA pradhAnaH kathito niSpakko guDastAdRzaM vA khaNDaM tAdRzI vA matsyaNDI - khaNDazarkarA tAdRzaM vA ghRtaM tAnyupanItAni - yojitAni yasmin sa tathA, niSThAntasya paranipAtaH sukhAdidarzanAt, tathA zlakSNA-sUkSmA | nirvastragAlitatvena samitA - godhUmaM cUrNaM tadgarbhaH - tanmUladalaniSpanna iti bhAvaH, parameSTakaM - atyantavahabhaM tadupayogi tathA, Fur Ervate & Pune Oy ~ 221 ~ jantaryar
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [20] dIpa zrIjana-18| dravyaM tena saMyuktaH, etabyaktiH sampadAyagamyA, tathaiva te citrarasA api dumagaNAH anekabahuvidhavividhavikhasApariNama vakSaskAre DIpaJcA-18bhojanavidhinopapetA ityAdi prAgvat / acASTamakalpavRkSasvarUpamAha-'tIse paM samAe tattha bahave maniaMgA gAma duma-18 kalpakSAnticandrI- gaNA paNNatA samaNAuso!, jahA se hArahAravekSaNayamauDakuMDalavAmutsayahemajAlamaNijAtakaNagajAlagatsagaDaciSaka- vi0mU.20 yA ci:18 gakhujayapakAvalikaMThasuttagamagariauratyagevijasoNimuttagacUlAmaNikaNagatilagAkulagasiddhatyayakaNNavAlisasisUratasaha-18 // 105 // cakagatalabhaMgayatuvijAhatyamAlagaharisayakejaravalayavAlaMbaaMgulijagavalaklavINAramArivAcimehalakalAvapavaragapAri heragapAyajAlapaTiAsiMkhiNiravaNorujAlakhuDiavarameUracalaNamAliAkaNagaNigaThamAnimAkaMcamamapirayaNacicicA 18 IN taheva te maNiaMgAvi dumagaNA aNegajAvabhUmaNavihIpa ubaveA jAba cidvatIti tasyAM samAyAmityAdi zAyada, nvr| maNimayAni AbharaNAnyAdheye AdhAropacArAmamaNIni sAnyeSAzAni-avayaSA yeSAM te maNyAsa bhUSaNasammAvakA ityarka, yathA te hArA-aSTAdazasarikA arbahAro-navasarikaH veSTanaka:-karSAbharaNavizeSaH pukuTakuNDale bAke vAbosa - jAlaM-sacchidrasuvarNAladvAravizeSaH evaM maNijAsakanakajAlake api, paeM kanakavAsAsa hemajAsato medo mahimA sUtraka-vaikakSakakRtaM suvarNasUtraM sacitakaTakAni-yogyavalayAni kSudraka-anusIyakavizeSaH ekAvasI vinimalika // 15 // kRtA ekasarikA ca kaNThasUtra-pasihaM makarikA-makarAkAra AbharaNavizeSaH varasaM havayAbharaNavizeSaH -pIyAmapavikopA, batra sAmAnpavivakSayA Seyamiti jIvAbhigamavRttyanusAreNokaM, anyathA hemanvAkaramArAvalaGkAravivakSA anukrama [33] ~222
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [33] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH graiveyakamiti khAt evamanyatrApi tattadvRttyanusAreNa jJeyaM, oNisUtraka-kaTisUtrakaM bUDAmamirnAma sakasaparasasAro | narAmarendramaulisthAyI amaGgalAmapapramukhadopahRt paramamaGgalabhUta AbharaNavizeSaH kanakatikharka-uTAbharaNaM puna puSpAkRti ukhATAbharaNaM siddhArthakaM sarpapapramANasvarNakaNaracitasuvarNamaNikamayaM karNavAlI- karNoparitanavibhAgasyavisevaH zazisUryavRSabhAH svarNamayacandrAdirUpA AbharaNavizeSAH cakrakaM-cakrAkAraH zirobhUSaNavizeSaH tatabhaGgakaM truTikAni ca bAhrAbharaNAni, anayorvizeSastu AkArakRtaH, halamAlakaM harSakaM phevaraM-az2adaM, pUrvasyAcAkRtikRto vizeSaH, vayaM-kaNaM prAsambaM-zumbanakaM aGgulIyake-mudrikA valakSaM rUDhigamvaM dInAramAlikA candramAlikA sUryamAlikA - dInA| rAdhAkRtimaNikamAlAH kAJcImekhalAkalApAH khIkavyAbharaNavizeSAH, vizeSazcaiSAM nimbaH pratarake vRttaprasa jama zvavizeSaH pArihArya-valayavizeSaH pAdeSu jAeAkRtayo ghaNTikA-gharSarikAH kiGkiNyaH-zudramaNTikAH skorujAsaM| rAmayaM jaGghatvAH prakhambamAnaM saGkalakaM sambhAvyate mudrikA varANi nUpurANi vyaktAni caraNamAlikA saMsthAnavizeSakRtaM pAdAbharaNaM loke pAgaDa iti prasiddhaM, kanakanigaDa:-nigaDAkAraH pAdAbharaNavizeSaH sauvarthaH sambhAvyate, (loke) ca kaDaloM iti prasiddhAni, eteSAM mAlikA -zreNiH, atra ca vyAkhyAtavyatiriktaM mUSaNasvarUpaM sokaso samve, ityAdikA bhUSaNavighayo- gaNDanaprakArAH bahuprakArA avAntarabhedAt, te ca kiMviziSTA ilmaha-kAJcanamaNiratabhakticitrA iti vyaktaM tathaiva ca tathA prakAreNa bhUSaNavidhinopapetAste maNyaGgA iti tAtparyArthaH zeSaM prAgvat / atha navamakalpavRkSa Fur Ervate & Pune Cy ~ 223~
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [33] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH bhIjambUdvIpazAnticandrI yA vRciH // 106 // svarUpamAha - 'tIse NaM samAe tattha 2 bahave gehAgArA NAmaM dumagaNA paNNattA samaNAuso !, jahA se pAgAraTTAlayacariadAragopurapAsAyAgAsatalamaMDava egasAlagavisAlagatisAlagaca usAlagagagbhagharamohaNagharavala bhIharacittamAlayaghara| bhatigharavataMsa cauraMsaNaMdiAvattasaMThiA paMDuratalamuMDamAlahammiyaM ahavaNaM dhavalahara addha mAgahavigbhamaseladdha selasaMThia| kUDAgArasuvihiakoTThaga aNegagharasaraNaleNaAvaNA viDaMgajAlabiMdaNijjUha apavaraga caMdasAli AruvavibhattikaliA bharvaNavihI bahuvikappA taheva te gehAgArAvi dumagaNA aNegabahuviha vivihavIsasApariNayAe suhAruhaNasuhotArAe suhaNikkhamaNapavesAe daddarasopANapatikaliAe pairikamuMhavihArAe maNoNukUlAe bhavaNavihIe ubaveA jAva cidvaMtI' ti, tasyAM samAyAmityAdi prAgvat, gehAkArA nAma dumagaNAH prajJaptAH, yathA te prAkAro-vapraH aTTAlakaH - prAkAroparivatrtyAzrayavizeSaH carikA-nagaramAkArAntarAle'STahastapramANo mArgaH dvAraM vyakta, gopuraM-puradvAraM prAsAdo - narendrAzrayaH AkAza| talaM-kaTAyacchannakuTTimaM maNDapaH - chAyAdyarthaM paTAdimaya AzrayavizeSaH ekazAlakadvizAlakatrizAlakacatuHzAlakAdIni bhavanAni, navaraM garbhagRhaM sarvatovarttigRhAntaraM abhyantaragRhamityarthaH, anyathottaratra vakSyamANenApavarakeNa paunaruktayaM svAt, mohanagRhaM suratagRhaM, vallabhI chadirAdhArastatpradhAnaM gRhaM, citrazAlagRhaM citrakarmavad gRhaM mAlakagRhaM dvitIyabhUmikAdyuparivarti gRhaM bhaktiH - vicchittistatpradhAnaM gRhaM vRttaM vartulAkAraM tryasaM-trikoNaM caturasraM catuSkoNaM nandyAvarttaHprAsAdavizeSastadvatsaMsthitAni nandyAvarttAkArANi gRhANi pazcAt dvandvaH, pANDuratalaM-sudhAmayatalaM muNDamAlaharmya - Fu Pale&Ple ~ 224 ~ vakSaskAre kapavRkSA vi0sU. 20 // 106 //
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------ mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [20] dIpa IS uparyanAcchAditazikharAdibhAgarahitaM harmya, athavA Namiti prAgvat, dhavalagRha-sauSaM ardhamAgadhavibhramANi-gRhavi-19 zeSAH zailasaMsthitAni-parvatAkArANi gRhANi arddhazailasaMsthitAni tathaiva kuTAkAraNa-zikharAkRtyA''vyAni suvidhi| koSThakAni-susUtraNApUrvakaracitoparitanabhAgavizeSA anekAni gRhANi sAmAnyataH zaraNAni-tRNamayAni layanAni-parvatanikuTTitagRhANi ApaNA-haTTAH ityAdikA bhavanavidhayo-vAstuprakArA bahuvikalpA ityanvayaH, kathambhUtA ityAhaviTaNkA-kapotapAlI jAlavRnda:-gavAkSasamUhaH ni!ho-dvAroparitanapAryavinirgatadAru apavarakA matItaH candrazAlikA-1 zirogRha, evaMrUpAbhirvibhaphibhiH kalitAH, tathaiva bhavanavidhinopapatAste gehAkArA api humagaNAstiSThantIti sambandhaH, kiMviziSTena vidhinetyAha-mukhenArohaNaM-UrdhvagamanaM mukhenAvatAra:-adhastAdavataraNaM yasya sa tathA sukhena niSkramaNaMnirgamaH pravezazca yatra sa tathA, kathamuktasvarUpamityAha-dardarasopAnapakikalitena, aba hetI tRtIyA, tathA pratiriktaekAnte sukho vihAraH avasthAnazayanAdirUpo yatra sa tathA mano'nukUleneti vyaktaM, zeSa prAgvat / atha dazamakalpavRkSa-18 kharUpamAha-'tIse NaM samAe tattha tattha bahave aNigaNA NAma dumagaNA paNNattA samaNAuso, jahA se AINagakhoma-18 taNulakaMbaladugUlakosejakAlamigapaTTaaMsuacINaaMsuapaTTA aabhrnncittshgkaalaanngbhiNgnniilkjlbhuvnnnnrttpii-1|| | asukillasakyamigalomahemapparallagaavaruttarasiMdhuusabhadAmilavaMgakaliMganaliNataMtumayabhatticittA vatthavihI bahuppagArA 8 padharapaTTaNuggayA vaNNarAgakaliA taheva te aNigaNAvi dumagaNA aNegabahuvihavivihavIsasApariNayAe vatthavihIe uvave Koestaelaeratistseeeeesectsearcesentar anukrama [33] ~225
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [33] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjampadvIpakSAnticandrI - yA vRci 5r.A A kulavisajAva citIti vAkyayojanA pUrvavat, nAmArthastu vicitravastradAyitvAt na vidyante nAsatkAThInajanA yebhyaste'nagnAH, yaza prAkaneSu bahuSu jambUdvIpaprajJaptisUtrAdartheSu AyANA iti dRzyate sa lipipramAdaH sambhAbyate, prastutasUtrAlApaka vistAropadarzake jIvAbhigane etAdRzasva pAThasvAdarzanAt, Ajinaka-parmamartha va so- sAmAnyataH | kArpAsikaM atasImayamityanye, tanuH zarIraM sukhasparzatayA chAti - anugRhNAtIti tanu-tanusutAdikampakaH pratItaH taNuakambalaH iti pAThe tu tantukaH sUkSmaurNAkambalaH dukUlaM- gauDavikyaviziSTaM kArpAsikaM athavA dukulo vRkSavizepastasya vaskaM gRhItvA udUSale jalena saha kuTTavitvA busIkRtya ca vyUyate yattad dukUlaM kauzeyaM-saritaniSpa kAlaHkAlamRgacarmma aMzukacInAMzukAni nAnAdezeSu prasiddhAni dukUlavizeSarUpANi, pUrvokasyaiva vaskasya bAmbambamtarahIribhirniSpAdyante sUkSmAntarANi bhavanti tAni cInAMzukAni vA pAni - paTTasUtraniSpannAni AbharaNaicitrANi vicitrANi AbharaNavicitrANi lakSNAni - sUkSmavantuniSpajJAni kalyANakAni - paramavakhalakSaNopetAni bhRGgaH--kITavi nIlaM tathA kajjalavarNaM bahuvarNa-vicitravarNaM raktaM pItaM zuddhaM saMskRtaM parikarmita vasmRgaloma hema ca tAmakaM banakarasacchuritatvAdidharmayogAt rallakaH kambalavizeSo jINAdiH pazcAt indraH, ete ca kathaMbhUtA ityAha-apa-madezaH uttara:--uttaradeza: sindhuH-- dezavizeSaH usabhatti-sampradAyagamyaM draviDavaMgakaliGgA dezavizeSAH eteSAM samma saddezotpatvena ye te tathA nalinatantavaH- sUkSmatantavastanmayyo yA bhaktayo vicchittayo viziSTaracanAkhAmi piyA Fur Prate&P Cy ~226~ esesea 2vakSaskAre kalpavRkSAghi0sU. 20 11200911
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [33] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [20] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH ityAdikA vastravidhayo bahuprakArA bhaveyurvarapacanaM tasatprasiddhaM pattanaM tasmAdudgatA vinirgatA vividhairvaNaH vividhai | rAgairmaJjiDArAgAdibhiH kalitAstathaiva te'nanakA api dumagaNA aneka bahuvidhavividhavivatsApariNatena vastravidhinophtA ityAdi, atra cAdhikAre jIvAbhigamasUtrAdarze kacit 2 kiJcidadhikapadamapi dRzyate tattu vRttAvavyAkhyAtaM svayaM paryAlocyamAnamapi ca nArthapradamiti na likhitaM, tena vat sampradAyAdavagantavyaM, tamantareNa samyak pAThazuddherapi kartumazakyasvAditi / uktaM suSamasuSamAyAM kalpadrumasvarUpaM, atha tatkAlabhAvimanujasvarUpaM pRcchazAha I tIse NaM bhaMte! samAe bharahe vAle manujANaM kerisae jAyArabhAva paDoyAre paNNase, go0 ! ke ke mA supArA jazva lakNavaMjaNaguNovavebhA sujApasuvidhA sasaMgayenA pAsAdIA jAya paDihavA / sIle mece! samaya namare nAma ke AdhArApore paSNace !, go0 ! tAmo NaM maNubho sujAvAmasuMdarI pAyamahilAhiM guNAH vAyamANamA sukumAkhakummasaMThiavisiThThacalaNA ummaapIvarasusAhabaMgulIo ammuNNayamitamaNikkA dora baTTasaDusaMThiagrajahRSNapasatthalakkhaNaNa koppapajumalAo suNinjiasugUDhajanmasamayIcI napalI saMmAikasaMtiyanika sukumAlamaDaamaMsalaaviralasamasaMhi ajAyaba kRSIvaraNiraMtarorU advAvapacIyapasaMThiyA satyaviNipilasoNI vacanApAnamANaduguNi visAlamaMsa mubarAjahaNavaradhAriNIo baja virAimapasatthalakkhaNanirodati nitiguNamakSimANo uccasa masahiaja cataNuka siNaNiddhaAibalahasujAyasuvibhaktarkatasomaMtarulara maNiromarAI maMtrAvarUna vAhiNAvattataraMgabhaMgura ravikiraNatara atra suSamasuSamakAlavartI manuSyasya svarupam kathyate Frate&P Cy ~ 227~
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [21] dIpa anukrama [24] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18] upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnvicandrI - yA vRciH // 108 // NacohiaAko sAyaM tapaDamagaMbhIravijaDhaNAbhA aNumbhaDapasatyapINakucchIo saNNayapAsAo saMgayapAsAo sujAyapAsAo mimamAiapINara apAsAo akaraMDuakaNagaru agaNimmala sujAyaNiruvayagAyauTTIo kaMpaNakalasappamANa sama sahi aladvabuA meLagajamalajualavaTTiaabmuSNayapINaraiayapIvarapaohAo bhuaMgaaNupuva taNubhagopucchavaTTasaM hijaNamimaAi jalajivAdA taMgadAo maMsalaggahatthAo pIvara komalavaraMgulIAo NiddhapANirehA ravisasisaMkhacakasotthiyasuvibhattasuviraGgapANilehAo pIguNNayakara kakkhavasthiesA paripuNNagalakapolA caDaraMgulamuppamANakaMbuvarasarisagIvAo maMsalasaMThipasatthaddaNugAo dADimapupphappagAsapIvarapalaMbakuMciavarAdharAo suMdaruttarodvAja dahidagarayacaMdakuMdavAsaM timaNDaladhavalaacchidavimaladakhaNAo ratuppalapattamau sukumAlatADujIhAo kaNavIramaulakuDilaabbhuggayaujjutuMgaNAsAo sArayaNava kamalakumumakuvalayavimaladalaniarasarisa lakkhaNapasatyaajimhakaMtaNayA pattaladhavalAyata AtaMvalobhaNAo ANAmiacAvaruiTakiNTbbharAisaMgayasujAyabhumagAo akSINapamANajuttasravaNA susavaNAo pINamagaMDhalehAo cauraMsapasatyasamaNiDAlAjI komuIrayaNiaravimalapaDipuNNasomavayaNA chattuNNayaucamaMgAla akavisiddhisugaMdhadIsirayAo chatta 1 jhaya 2 jUna 3 thUbha 4 dAmaNi 5 kamaMDalu 6 kalasa 7 vAvi 8 sotthibha 9 paDAga 10 jaba 11 maccha 12 kumma 13 rahavara 14 magarajjhaya 15 aMka 16 thAla 17 aMkusa 18 aTThAvaya 19 supaiyuga 20 mayUra 21 siriamiseja 22 toraNa 23 meiNi 24 uhi 25 varabhavaNa 26 giri 27 varaAyaMsa 28 salIlagaya 29 usama 30 sIha 31 cAbhara 32 uttamapasatyabattIsa lakkhaNadharIo haMsasarisaIo koilamaDuragirasurasarAo kaMtA saGghassa aNumayAo vavaMgayavalipalibhavaMgaduiNNavAhidohAsogamukkA ubatteNa ya parANa thovUNamussiAo sabhAvasiMgAracAravesA saMgayagayahasiya Fu Frale & Pinunate Cy ~228~ 2 vakSaskAre kalpavRkSA ghi0sU. 20 ]]R8
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: banda prata sUtrAMka [21] apa bhaNiciTviavilAsasaMlAvaNiuNajuttokyArakusalA suMdarathaNajahaNavayaNakaracalaNaNayaNalAvaNNarUvajoSaNavilAsakaliA gaMdaNavaNavivaracAriNIucca accharAo bharahavAsamANusaccharAo accheragapecchaNijjAo pAsAIAo jAva paDirUvAo, te NaM maNuA ohassarA haMsassarA koMcassarA vissarA gaMdighosA sIhassarA sIhaghosA susarA sUsaraNigghosA chAyAyavojoviaMgamaMgA vajjarisahanArAyasaMdhayaNA samacArasaMThANasaMThiA chaviNirAtakA aNulomavAvegA phaikamagaNI kavoyapariNAmA sauNiposapiTutarorupariNayA chaDaNusahassamUsiA, tesi NaM maNuANaM ve chappaNNA piTThapharaMDakasayA paNNattA samaNAuso!, paumuSpalagandhasarisaNIsAsasurabhivayaNA, seNa maNuA pagaIuvasaMtA pagaIMpavaNukohamANamAyAlomA mijamahavasaMpannA alINA bharagA viNImA appicchA asaNihisaMcayA vitimaMtaraparivasaNA jahicchiakAmakAmiNo (sUtra 21) 'tIse gaM bhNte|' ityAdi, tasyAM samAyAM bhadanta ! bharatavarSe manujAnAM prakramAdU yugminAM kIdazaka AkArabhAvapratya-18 |vatAraH prajJaptaH, bhagavAnAha-gItama! te manujAH supratiSThitA:-satpratiSThAnavantaH sanAtanivezA ityarthaH, kUrmavatkacchapavadulatatvena cAravazcaraNA yeSAM te tathA, nanu 'mAnavA maulito varSyA, devAzcaraNataH puna'riti kavisamayAnmanu-19 jajanminAM yugminAM pAdAdArabhya varNanaM kathaM yuktimaditi, ucyate, vareNyapuNyaprakRtikatvena te devatvenevAbhimatA iti || kAna kAcidanupapattiriti, atra yAvacchandasaGkAyaM muddhasirayA ityanta, jIvAbhigamAdiprasiddhaM sUtraM caitat 'ratuppalapatta mataasukumAlakomalatalA NagaNagaramagarasAgaracarkakaharekalakkhaNaMkiacalaNA aNupuSasusAhayaMgulIyA uNNayataNutaMva anukrama [34] eesecessaesents bhIjambU.19 ~229~
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [21] dIpa anukrama [34] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 109 // J Ekemiint NikkhA saMTiasusiliTThagUDhagulphA eNIkuruviMdAvattavaTTANupuvajaMghA samugganimaggagUDhajANU gayasasaNasujAyasaNNi| morU varavAraNamattatulavikramavilAsiagaI pamuiavaraturagasIhavaravaTTiakaDI varaturagasujAyagujjhadesA AhaSNahauda niruvalevA sAhayasoNaMdamusaladappaNaNigari avarakaNagaccharusarisavaravaivaliamajjhA [zasavihagasujAghapINakucchI] jhasoarA sukaraNA gaMgAvatapayAhiNAvattataraMgabhaMguraravikiraNataruNavohiaAko sAyaM paramagaMbhIraviaDaNAbhA ujjumasamasaMhiajazcataNuka siNaNiddha AdejalaDahasUmAlamauaramaNijjaromarAI saMNathapAsA saMgabapAsA suMdarapAsA sujIyapAsA miamAiapINaraiapAsA akaraMDuakaNagara agaNimmalasujAyaNiruvahayadehadhArI pasatyabattIsa lakkhaNadharA kaNagasilAya - lujalapasatthasamatala ubai avicchiNNapihulavacchA sirivacchaMkiavacchA juasaNNibhapINaraha apIvara paDasaMThiamusiliTThavisidvaSaNathirasubaddhasaMdhipuravaravaraphalihabahiabhujA bhujagIsara viulabhogaAyANaphalihatacchUTa dIivAhU rattataloSai amauamaMsalamujAyapasatthalakkhaNaacchiddajAlapANI pIvarakomalavaraMgulIA AyaMbataliNasuruilaNiddhaNakkhA caMdapANilehA | sUrapANilehA saMkhapANilehA cakkapANilehA disAsobatthiyapANilehA caMdasUrasaMkhacakkadisAsobatthi apANilehA amegava| ralakkhaNuttamapasatthasuiradda apANilehA varamahisavarAhasI hasausaiNagavarapaDipuNNavipulabaMdhA cauraMgulsuppamANakaMtuvarasarisagIvA maMsalasaMThiapasatsahUlavipulahaNuA avaTThiamuvibhattacittamaMsU oavi asilappavAlabiMbaphalasabNibhAdharoTThA paMDurasasisagala vimalaNimmalasakhagokhIrapheNakuMdadagarayamuNAliAcavaladaMtakheDI akhaMDatA aphuDibhayaMtA | Fur Ele&ae Cy ~ 230~ 913,13 9752 2vakSaskAre yummisvarUpaM sU. 21 // 109 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka INH sujAyadaMtA aviraladaMtA egadaMtaseDhISa aNegadaMtA huavahaNiddhatadhoatattatavaNijaratatalatAlujIhA gahalAvatapaNA gaNAsA avadAlimapoMDarIkaNayaNA koAsiyaSavalapatsalacchA ANAmiacAvaruilakiNhambharAisaMThiasaMgayaAyayasujAyataNukasiNaNibhumA allIpamANajuttasavaNAM sussavaNA pINamaMsalakayoladesabhAgA NivaNasamaladvamahadasamaNilADA uDavAipaDipuNNasomavayaNA ghaNaNiciasubaDalakkhaNuNNayakUDAgAraNibhapiDiaggasirA chattAgAruttamaMgadesA dAkhimapuNphapagAsatavaNijjasarisaNimmalasujAyakesaMtabhUmI sAmaliboMDaghaNaNiciacchoriamilavisavapasatpasuhamalakSaNasugaMbasedarabhujamoagabhiMgaNIlakajjalapahahabhamaragaNaNiNikurravaNiciapayAhiNAvattamuddhasirayA' iti, atra vyAkhyA-ra-II lohitamutpalapatravanmRduka-mAIvaguNopetamakarkazamityarthaH tacAsukumAramapi sambhavati yathA amUhapApANapratimA tata| Aha-sukumAlebhyo'pi-zirISakusumAdibhyo'pi komalaM-sukumAlaM tala-pAdatalaM yeSAM te tathA, bhago-giriH nagaramaka-18 | rasAgaracakrANi spaSTAni aGgadhara:-candraH aGkama-tadaiva lAJchanaM yalloke mRgAdivyapadezaM labhate, evaMrUpairlakSaNairutavastyAkArapariNatAmI rekhAbhiravitAzcalanA yeSAM te tathA, pUrSasyA anu laghava iti gamyate anupUrvAH, kimukaM bhavati :parvasyAH parvasyAH uttarottarA nakha nakhena hInAH 'NahaM NaheNa hINAo' iti sAmudrikazAkhavacanAt, athavA AnupU-18 gheNa-paripAvyA varddhamAnA hIyamAnA vA iti gamyate, susaMhatA-aviralA aDalya:-pAdAnAvayavA yeSAM te tayA, atraa|| nupUrveNeti vizeSaNagrahaNAt pAdAGgulIgrahaNaM, tAsAmeva nakhaM nakhena hInatvAt , unnatA-madhye tuzAstanavaH-pratalAstA dararararararararaorseseenesents anukrama [34] SHElm ~231
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka zrIjambU- bA-kAH snigdhA:-snigdhakAntimanto nakhAH pAdagatA iti sAmarthyalabhyaM tadvarNanAdhikArAt yeSAM te tathA, Nakkhe-18vakSaskAre dvIpazA- tyatra dvitvaM sevAditvAt , saMsthitau-samyak svapramANatayA sthitI suzliSTau-sughanau susthirAvityarthaH gUDhI-guptau mAMsala-18 yugmisvarUnticandrI 18|| tvAdanupalakSyo gulphI-dhuTikI yeSAM te tathA, eNI-hariNI tasyA iha jalA grAhyA, kuruvindaH-tRNavizeSaH varta ca-1|| yA vRttiH sUcalanakaM etAnIva vRtte-bAle AnupUryeNa-krameNa Urdhva sthUle sthUlatare iti zeSaH jo yeSAM te tathA, aupapAti-18 // 110 // kavRttau tu anye tvAhuH eNya:-nAyavaH kuruvindaH-kuTilakAbhidhAno rogavizeSastAbhistyake ityapi vyAkhyAtamasti, rAvRttetyAdi tathaiva, samudraH-samunnakAkhyabhAjanavizeSastasya tatpidhAnasya ca sandhistadvanimajhe gUDhe-mAMsalatvAdanupalakSye jAnunI yeSAM te tathA, kacitsamugga [Nimagga] gUDhajANU iti pAThastatra samudkasyeva-pakSivizeSasyeva nisargato gUDhe-svabhA-1 Mvato mAMsalatyAdanunate na tu zophAdivikArataH zeSaM tathaiva, gajasya-hastinaH zvasana:-zuNDAdaNDaH sujAtaH-suniSpa-1 Mmastasya sannibhA UruryeSAM te tathA, sujAtazabdasya vizeSaNasya paranipAtaH prAkRtatvAt , matto varA-pradhAno bhadrajAtIya-14 tvAdvAraNo-hastI tasya vikramaH-caMkramaNaM tadvadvilAsitA-vilAsaH saJjAto'syA iti tArakAditvAditapratyayaH vilAsa-IN vatI gati:-gamanaM yeSAM te tathA, atrApi mattazabdasya vizeSyAt paranipAtaH prAkRtatvAt , pramudito rogAdhabhAvenAti- // 10 // zapuSTo yauvanaprApta iti gamyate evaMvidho yo varaturagaH siMhavarazca tadvavartitA-vRttA kaTIyeSAM te tathA, varaturagasyeva || "sujAtaH suguptatvena suniSpano guhyAdezo yeSAM te tathA, AkIrNahaya iva-jAtyAzva iva nirupalepA:-nirupalepazarIrAH, anukrama [34] Seeeeeeeeee ~232
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [21] dIpa anukrama [34] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH Ekensiti jAtyAzvo hi mUtrAdyanupaliptagAtro bhavatIti, saMhRtasaunandaM nAma UrdhvakRtamulUkhalAkRtikASThaM tacca madhye tanu ubhayoH pArzvayorbRhat athavA saMhRtaM saGghiyamadhyaM saunandaM rAmAyudhaM musalavizeSa eva musaLaM sAmAnyataH darpaNazabdene| hAvayave samudAyopacArAddarpaNagaNDo gRhyate tathA nigaritaM sArIkRtaM varakanakaM tasya tsaruH-khaDgAdimuSTistaiH sadRzaM teSAmivetyarthaH, tathA varavajrasyeva - saudharmendrAyudhasyeva kSAmo valito valayaH saMjAtA asyeti vahito-valitrayopeto madhyomadhyabhAgo yeSAM te tathA jhaSasyeva anantaroktasyevodaraM yeSAM te tathA, zucIni pavitrANi nirupalepAnIti bhAvaH, karaNAni - cakSurAdInIndriyANi yeSAM te tathA, atra ca 'pamhaviaDaNAbhA' iti padaM kvacidvAcanAntare prasiddhamapi uttarapadena mA punaruktAbhAso bhUyAditi na vyAkhyAtaM, gaGgAyA AvarttakaH payasAM bhramaH sa iva pradakSiNAvarttA na tu vAmAvarttA | taraGgA iva taraGgAH tisro valayastAbhirbharA bhunA ravikiraNaiH taruNaiH- abhinavairbodhitaM - unnidrIkRtaM sat AkozAyamAnaM vikacIbhavadityarthaH padmaM tadvad gambhIrA vikaTA - vizAlA nAbhiryeSAM te tathA, vizeSaNasya paranipAtaH prAgvat, asmAcca nirdezAdanAnyapi samAsAntaH, RjukA-avakrA samA na kApi danturA saMhitA santatirUpeNa sthitA na tvapAntarAlavyavacchinnA sujAtA-sujanmA na tu kAlAdivaiguNyato durjanmA, ata eva jAtyA-pradhAnA tanvI na tu sthUrA kRSNA na tu markaTacarNA snigdhA cikaNA AdeyA- darzanapathamupagatA satI punaH punarAkAMkSaNIyA, uktameva vizeSaNa| dvAreNa samarthayate - laDahA- salavaNimA ata AdeyA sukumAramadvI atikomalA ramaNIyA - ramyA romarAjiryeSAM te tathA, Fur Fate &P Cy ~ 233 ~
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [21] dIpa anukrama [34] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjammUdvIpazAnticandrI yA ci // 111 // JinitesiY | samyak adho'dhaH krameNa nate pArzve yeSAM te tathA, saGgate- dehapramANocite pArzve yeSAM te tathA, ata eva sundarapArzvAH sujAtapArzva iti padadvayaM vyaktaM, tathA mite-parimite mAtrike - mAtropete ekArthapadadvayayogAdatIva mAtrAnvite nocita| pramANAnyUnAdhike pIne upacite ratide pArzve yeSAM te tathA, avidyamAnaM -mAMsalatvenAnupalakSyamANaM karaNDakaM-pRSThavaMzA| sthikaM yasya dehasya so'karaNDukaH, atrAlpatvenAbhAvavivakSaNAdevaM nirdezaH, anudarA kanyetyAdivat, athavA akaraNDukamiveti vyAkhyeya, kanakasyeva rucako ruciryasya sa (tathA) nirmala:- svAbhAvikAgantukamalarahitaH sujAto- bIjAdhAnA| dArabhya janmadoSarahitaH nirupadravo-jvarAdidaMzAdyupadravarahitaH evaMvidho yo dehastaM dhArayantItyevaMzIlAH, tathA kanaka| zilAtalabadujvalaM prazastaM samatalaM -aviSamaM upacitaM- mAMsalaM vistIrNamUrdhvAgho'pekSayA pRthuDhaM dakSiNottarato vakSaH - uro yeSAM te tathA, zrIvaccho- lAJchanaMvizeSastenAGkitaM vakSo yeSAM te tathA, yugasannibhau - vRttatvenAyatatvena ca yUpatulyau pInau - mAMsalo ratidau- pazyatAM subhagau pIvaraprakoSThakau-akRzakalAcikau, tathA saMsthitAH - saMsthAnavizeSavantaH sumiSTA:| sughanAH viziSTAH-pradhAnAH ghanA - niviDAH sthirA - nAtizlathAH subaddhAH snAyubhiH suSThu baddhAH sandhayaH- asthisandhAnAni yayostI tathA puravaraparighavat mahAnagarArgalAvadvarttitI-vRttau bhujo yeSAM te tathA, tataH padadvayadvayamInena | karmadhArayaH, punarvAhumevAyAmato vizinaSTi-bhujagezvaro - bhujagarAjastasya vipulo yo bhogaH- zarIraM tathA AdIyatedvArasthaganArthaM gRhyata ityAdAnaH sa cAsI parighaH- argalA 'ucchUTa'tti svasthAnAdavakSito niSkAzito dvArapRSThabhAge Fur Fraternal O ~234~ 2vakSaskAre yugmisvarUpaM sU. 21 // 111 //
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [21] dIpa anukrama [34] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH datta ityarthaH, vizeSaNavyastatA ghArSatvAt tataH pUrvapadena karmadhArayaH, tadvaddIrghau bAhU yeSA te tathA, na cAtrAnantarIkavizeSaNena paunaruktyamAzaGkanIyaM, atrAyAmatAdarzanAya prastutavizeSaNasya viziSya darzanAt, rakatalau-aruNAvadhIbhAgau upacitau - unnatI aupayikau vA ucito avapatitau vA krameNa hIyamAnopacayI mRduko mAMsalau sujAtAviti padatrayaM prAgvat, prazastalakSaNI acchidrajAlI - aviralAlisamudAya pANI- hastI yeSAM te tathA, pIvarakomalavaraMgulIA iti vyaktaM, AtAkhA- ISadrakAstalInAH pratalAH zucayaH - pavitrA rucirA- manozAH snigdhA - arUkSA nakhA yeSAM tathA, nakhazabde dvirbhAvastu prAgvat, candra iva candrAkArA pANirekhA yeSAM te tathA, evamanyAnyapi trINi padAni 'disAsovatthi 'ti diksIvastiko dikprokSakaH dikpradhAnaH svastiko dakSiNAvarttaH svastika isvanye sa pANI rekhA yeSAM te tathA, etadevAnantarokta vizeSaNapazJcakaM tatprazastatAprakarSapratipAdanAya saMgrahavacanenAha- 'baMdasUre 'ti gatArtha, nanu iyantyeva lakSaNAni teSAM zarIrasthAnItyAha- anekaiH prabhUtairvaraiH - pradhAnairlakSaNairuttamAH - prazaMsAspadIbhUtAH zucaya:pavitrAH racitA:- svakarmaNA niSpAditAH pANirekhA yeSAM te tathA, dharamahiSaH- pradhAnasairibhaH varAho - vanasUkaraH siMhaH- | kesarI zArdUlo-vyAmaH RSabho - gauH nAgavaraH - pradhAnagajaH eSAmiva pratipUrNa :- svapramANenAhIno vipulo- vistIrNaH skandhaH - aMsadezo yeSAM te tathA, caturaGgulaM- svAGgApekSayA caturaGgulapramitaM suhu-zobhanaM pramANaM yasyAH sA tathA, kambuvarasadRzI-unnatatayA valitrayayogena ca pradhAnazaGgasannibhA grIvA yeSAM te tathA, vivekavilAse tu pratimAcA ekAdazA Furwale rely ~235~
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: 2ce prata sUtrAka [21] zrIjambU-18|jasthAnasakhyAyAM 'catuHpazca caturvahni' iti zloke grIvAyAkhyaGgulaM mAnamiti, mAMsala-puSTaM tathA saMsthitaM-saMsthAnaM tena 18 vakSaskAra dvIpazA-18 prazasta-saGkacitaM kamalAkAratvAt zArdUlasyeva-vyAghrasyeva vipulaM-vistIrNa hanukaM yeSAM te tathA, avasthitAni-avarSi-18 nticandrISNUni suvibhakkAni-parasparaM zobhamAnavibhAgAni na tu punarujAtAbhIrasyeva byAdAnamAtralakSyavadanavivarasya kUrcake-10 mU.21 yA itiH | zapuJjA iva puJjIbhUtAni citrANi-atiramyatayA'dbhutAni maNi-kUrcakezA yeSAM te tathA, zmazrUNAmabhAve pnnddbhaa||112|| vapratipattiH hIyamAnatve caindraluptikatvavArddhakapratipattiH varddhamAnatve ca saMskArakajanAbhAvAdgahanabhUtAni tAni spuri tyavasthitatvaM, 'uavia'tti parikarmitaM yacchilArUpaM pravAlaM AyatavidrumakhaNDamityarthaH, na tu maNikAdirUpaM, tasyaitadpamAnAnupapatteH bimbaphalaM-pakkagolhAphalaM tayoH sannibho rakatayonnatamadhyatayA adharoSThaH-adhastano dantacchado yeSAMka te tathA, pANDuraM yacchazizakalaM-candramaNDalakhaNDaM akalaGkazcandramaNDalabhAga ityarthaH vimalAnA madhye nirmalazca yaH zo | gokSIraphenazca pratItaH kundaM ca-kundakusumaM dakarajazca-vAtAhatajalakaNaH mRNAlikA ca-padminImUlaM tadvaddhavalA dantazreNI-dazanapatiryeSAM te tathA, akhaNDadantAH-paripUrNadazanAH asphuTitadantAH-ajarjaradantAH ata eva / sujAtadantAH-janmadoSarahitadantA aviraladantA-nirantarAladantAH, ekAkArA dantazreNiyeSAM te tathA ta iva paraspa- // 11 // rAnupalakSyamANadantavibhAgatvAt. aneke-dvAtriMzaddantA yeSAM te tathA, evaM nAma te'viraladantA yathA'nekadantA api | santaH ekAkArapaGkaya iva lakSyante iti bhAvaH, hutavahena-agninA nirmAta-nirdagdhaM sat dhauta-zodhitamalaM tapTha-18 seeeeeeeeeeee. anukrama [34] ~236~
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [21] IS satApaM tapanIyaM-puvarNavizeSastadvadratatalaM-lohitarUpaM tAlu ca-kAkudaM jilA ca-rasanA yeSA te tathA, garuDaspeva-pakSi-18 rAjasyevAyatA-dIrghA RgvI-saralA tuGgA-unnatA na tu mudgalajAtIyaveva cipiTA nAsA-nAsikA yeSAM te tathA, ava dAlitaravikarairvikAsitaM yatpuNDarIka-vetaM padma tadvannayane yeSAM te tathA, 'kosAi'tti vikAse: koAsavisaTTA' (zrIsi0 // 395) vityanena koAsite-vikasite dhavale ca kaciddeze patrale-pakSmavatI akSiNI-netre yeSAM te tathA, AnAmita-ISa nAmitamAropitamiti bhAvaH yazcApaM-dhanustadvagucire-saMsthAnavizeSabhAvato ramaNIye kRSNAbhrarAjIva saMsthite saGgate-yatho-131 kapramANopapane Ayate-dIce sujAte-suniSpanne tanU-tanuke zlakSNaparimitavAlapaMktyAtmakatvAt kRSNe-kAlimopete snigdhacchAye dhruvI yeSAM te tathA, AlInau-mastakabhittI kizcilanI na tu Tapparau pramANayuktI-svapramANopetI zravaNau-kauM yeSAM te tathA ata eva suzravaNA iti spaSTa, athavA suSu zravarNa-zabdopalambho yeSAM te tathA, pInI-puSTI yato mAMsa-1 |lI-upacitI kapolalakSaNau dezabhAgI-mukhAvayavI yeSAM te tathA, nirbaNa-visphoTakAdikSatarahitaM sama-aviSamaM laSTa-16 18| manomai mRSTa-bhasUrNa candrArddhasama-aSTamIcandrasadRza lalATa yeSAM te tathA, sUtre nilADeti prAkRtalakSaNavazAt , prati-18 pUrNa:-paurNamAsIya uDupatiH-candraH sa iva soma-sazrIkaM vadanaM yeSAM te tathA, padavyatyaye prAktana eva hetu, panavad ayodhanavanicitaM-niviDaM subaddhaM-suSTu snAyunaddhaM lakSaNonnata-prazastalakSaNaM kUTastha-girizikhirasyAkAreNa nirbha-sadRrza 18|piNDikeva-pASANapiNDikeva va latvena piNDikAyamAnamaziraH-uSNIpalakSaNaM yeSAM te tathA, chatrAkAra:-chatrasadRza Doo90000000000000002929 apa anukrama [34] ~237
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAka [21] zrIjamyU- satamAGgarUpo dezo yeSAM te tathA, dADimapuSpasya prakAzena-aruNimA tayA tapanIyena ca sadRzI nirmalA sujAtA kezA- vakSaskAre dvIpakSA-18se-vAlasamIpe kezabhUmiH-kezotpattisthAmabhUtA mastakatvara yeSAM te sathA, samA zAlmalyA-vRkSavizeSakha yatnoI- yugmikharU phalaM tadvad dhanA-nicitA atizayena nibiDAH, choTitA api yugminAM parijJAnAbhAvena kezapAzAkaraNAt paraM choTitA hI yA ciH | api tathA svabhAvena zAlmalIboDAkAravaddhanA nicitA evAvatiSThante senaitadvizeSaNopAdAnaM, tathA mRdayA-akharAH // 113 // 18| vizadA-nirmalAH prazastA:-prazaMsAspadIbhUtAH sUkSmA:-zlakSNAH lakSaNaM vidyate yeSAM te lakSaNA:-lakSaNavantaH abhrA-16 8| vivAdapratyayaH sugandhA:-paramagandhopetAH ata eva sundarAstathA bhujamocako-rasavizeSaH bhRzo-nIlakITa:, asva grahaNaM tu mIlakRSNayorekyAt, nIlo-marakatamaNiH kajjala-pratItaM prahaSTa-puSTaH amaragaNaH, sa cAtyantakAlimopettaH syAditi, te iva snigdhAH nikurambabhUtAH santo nicitA na tu vikIrNAH santaH saMkucitAH IpatkuTilA-kuNDalIbhUtAityarthaH, pradakSiNAvarttAzca mUrddhani zirojA-vAlA yeSAM te tathA, ityetatparyantamatidezasUtraM, atha mUlasUtramamubhiyate-18 lakSaNAni-svastikAdIni vyaJjanAni-mapItilakAdIni guNA:-kSAntyAdayastairupapetAH, sujAtaM pUrvavat , avibhaktaaGgapratyaGgAnAM yathoktavaivinyasadbhAvAt saGgataM-pramANopapannaM, na tu paDaGgulikAdivakyUnAdhikama-deho yeSAM te // 11 // tathA, prAsAdIyA iti padacatuSkaM gatArthamiti / atha yugaladharme samAne'pi mA bhUtpaMktimeva iti yugmirUpaM pRcchati'tIse Na' mityAdi, tasyAM bhadanta ! samAyAM bharate varSe manujInAM prastAvAd yugminInAM kIdRza AkArabhAvapratyavatAra anukrama [34] ecenesesesesesesese ~238~
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [21] dIpa anukrama [34] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH prajJedhaH 1, 'gautame' syApi prAgvat, tA manujyaH sujAtAni - yathoktapramANopapetayA zobhanajanmAni sarvANyaGgAni - zira:prabhRtIni yAsAM tAH, ata eva sundaryazca -sundarAkArAH, atra padadvaya 2 sya karmadhArayaH, tathA pradhAnA ye mahilAguNAHstrIguNAH priyaMvadatvasvabhartRcittAnuvarttakatvaprabhRtayastairyukAH, anenAnantarokavizeSaNadvayena sAmAnyato varNane kRte'pi tAsAM tadbharvaNAM ca prAcInadAna phalodbhAvanAya viziSya varNayati-atikAntI-atiramyau tata eva viziSTasvapramANIsvazarIrAnusAripramANI na nyUnAdhikamAtrAvityarthaH, athavA visarpantASapi saJcarantAvapi mRdUnAM madhye sukumAlI kUrmasaMsthitI-unnatatvena kacchapasaMsthAnI viziSTau manojJI calanI - pAdau yAsAM tAstathA, RjavaH- saralAH mRdaSa:kImalAH pIcarA:- adRzyamAnastrAcyA disandhikatvenopacitAH susaMhatAH suzliSTA nirvicAlA ityarthaH, anulyaH-pAdAlayo yAsAM tAstayA, abhyujatA - unnatA ratidA:- sukhadA draSTRNAM athavA mRgaramaNAdanyatrApyanuSaMgalopavAdimatAzrayagAdraJjitA iva lAkSArasena talinA:- prataThAtAbA- ISadrakAH zucaya:- pavitrAH snigdhA: - cikkaNA nakhA yAsAM tAstathA, Nakkhetyatra dvirbhAvaH prAgvat, romarahitaM nirlomakaM vRttaM vartulaM uSTasaMsthita-manojJasaMsthAnaM, krameNoddhaM sthUraM sthUrataramiti bhAvaH, ajaghanyAni - utkRSTAni prazastAni lakSaNAni yatra sattathA, etAdRzaM akopyaM-adveSyamatisubhagatvena jaMghAyugalaM yAsAM tAstathA, suSThu nitarAM mitte - parimANopete sugUDhe- anupalakSye ye jAnumaNDale tayoH suvaddhau dRDhasnAyu'katvAd sandhI-sandhAne yAsAM tAstathA, kadalIstambhAdatirekeNa atizayena saMsthitaM saMsthAnaM yayoste nirmANe- vispho Fur Ele&ione Cy ~239~
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [21] dIpa anukrama [34] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 114 // Ebeni TakAdikSatarahite sukumAramRduke - atyarthakomale mAsale - mAMsapUrNe na tu kAkajaMghAddurbale avirale - parasparAsane same pramANatastulye sahike - kSame sujAte - suniSpanne vRtte - vartule pIvare - sopacaye nirantare- parasparanirvizeSe UrU- sakthinI yAsAM tAstathA, vItiH- vigatetiko ghuNAdyakSata iti bhAvaH evaMvidho'STApado- dyUtaphalakaM, vizeSaNavyatyayaH prAkRtasvAt, tadvat praSThasaMsthitA-pradhAna saMsthAnA prazastA vistIrNapRthulA - ativipulA zroNiH - kaTeragrabhAgo yAsAM tAstathA, vadanAyAma pramANasya mukhadIrghatvasya ca dvAdazAGgulapramANasya tasmAd dviguNaM caturviMzatyaGgalaM vistIrNaM mAMsalaM - puSTaM subaddha-azlathaM jaghanavaraM- pradhAnakaTIpUrvabhAgaM dhArayantItyevaMzIlAH, atrApi vizeSaNasya paranipAtaH prAgvat, vajravadvirAjitaM kSAmatvena tathA prazastalakSaNaM sAmudrikaprazastaguNopetaM nirudaraM vikRtodararahitaM athavA nirudaraM-alpatvenAbhAvavivakSaNAt tisro valayo yatra tatrivalikaM tathA balitaM saJjAtabalaM na ca kSAmatvena durbalamAzaGkanIyaM, tanu-kuzaM nataM nanaM tanunatamISannamityarthaH, IdRzaM madhyaM yAsAM tAstathA, svArthe kapratyayaH, RjukAnAM-avakrANAM samAnAM - tulyAnAM na kvApi danturANAM saMhitAnAM - saMtatAnAM na tvapAntarAle vyavacchinnAnAM jAtyAnAM svabhAvajAnAM pradhAnAnAM vA tanUnAMsUkSmANAM kRSNAnAM kAlAnAM na tu markaTavarNAnAM snigdhAnAM satejaskAnAM AdevAnAM dRSTisubhagAnAM 'laDaha 'ti lalitAnAM sujAtAnAM - suniSpannAnAM suvibhaktAnAM - suviviktAnAM kAntAnAM - kamanIyAnAM ata eva zobhamAnAnAM ruciraramaNIyAnAM atimanoharANAM romNAM rAji:-AvalIryAsAM tAstathA, gaGgAvattetipadaM prAgvat, anudbhaTo-anuvaNI prazastI Fur Fate & Pune Cy ~240~ 2 vakSaskAre DugmisvarU paM sU. 21 // 114 //
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [21] cencerayara apa pInau kukSI yAsA tAstathA, sannatapAdivizeSaNAni prAgvat , kAJcanakalazayoriva pramANa yayostI tathA, samI-parasparaM / tulyau naiko hIno na eko'dhika iti bhAva sahitau-saMhato anayorantarAle mRNAlasUtramapina praveNaM labhate iti bhAvaH sujAtI-janmadoparahitI laSTacUcukAmelako-manojastanamukhazekharau yamalau-samabheNIko yugalau-yugalarUpI vartitI-vRttau | abhyunatI-patyurabhimukhamunnatI pInAM-puSTAM ratiM patyutta iti pInaratidI pIvarI-puSTI payodharI yAsA tAstathA, IM bhujaGgatvadAnupUryeNa-krameNAdho'dhobhAge ityarthaH tanuko ata evaM gopucchavadvattau samau parasparaM tulyau saihitI-mamakA-IN yApekSayA'viralI natI-namrI skandhadezasya natatvAtU Adeyau-atisubhagatayopAdeyI talinI-manojJavezAkalitI bAI prayAsAM tAstathA, tApanakhA iti vyaka, mAMsalAvagrahastau-hastAgrabhAgI yAsA tAstathA, pIvareti prAgvat, khigdhapANa rekhA iti vyakaM, ravizazizacakravastikA para suvibhakAH-maprakaTAH suviracitA:-sunirmitA pANirekhA bAra pAtAstathA, pInA-upacitAvayavA unntaa-abhyuntaa| kakSAvakSobastipradezA-bhujabhUlahadavagulAmadezA yAsA vAkyA kAparipUNo galakapolA yAsAM tAstathA, caurAleti pUrvavat , mAMsati vyaktaM dADimapuSpaprakAzo rakaila pIvara:kAspacitaH, pralamba:-oSThApekSayA pillambamAnaH kuJcitA-AkRJcito manAga valita ityarthaH vara:-pradhAno'para:-adhastanada-12 sanacchadoyAsAM tAstathA, sundarottaroSThA iti kaNvam, daSi prasIta dagaraja-ubakakAmyA pratItaH kura-kundakusumaM vAsa-11 kAvImukula-vanaspativizeSakachikA taba dhakkA jambUdvIpaprajJAmiprazvavyAkaraNAcAdarzakaro'pi dhavalazabdo jIvAbhimama-14 anukrama [34] zrIjambU. 20 ~241
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [21] apa zrIjamba-18 vRttau darzanAllikhito'sti acchidrA-aviralA vimalA-nirmalA dazanA-dantA yAsAM tAstathA, rakkotpalavadrakaM mRdusu-18| vakSaskAre dvIpazA- kumAra-atikomalaM tAlu jihvA ca yAsA tAstathA, karavIrakalikAvat nAsApuTadvayasya yathoktapramANatayA saMvRtAkAratayA rimakharU nticandrI- vA'kuTilA-avakA satI abhyudgatA-dhUdvayamadhyato vinirgatA ata eva RgvI-saralA satI tuGgA-uccA natu gavAdi-181 sa. 21 yA ciH zRGgavadvakA satI tujhetyarthaH, evaMvidhA nAsA yAsAM tAstathA, zaradi bhavaM zAradaM navaM kamala-raviyodhyaM kumuda-candra-18 // 115 // bodhyaM kuvalayaM-tadeva nIlaM eSAM yo dalanikara:-patrasamUhastatsadRze lakSaNaprazaste ajijhe-amande bhadrabhAvatayA nirvi kAracapale ityarthaH, kAnte nayane yAsa tAstathA, etena tadIyadRzAmanajitasubhagatvamAyatatvaM sahajacapalatvaM cAha, zastrINAmaGge hi nayanasaubhAgyameva paramazRGgArAGgamiti punastadvizeSaNena tA vizinaSTi-patrale-pakSmavatI na tu rogavize pAdgataromake kaciddhavale karNAntavartinI kacittApalocane yAsAM tAstathA, 'ANAmiti 'alINa'vizeSaNe prAgvat, |pInA mAMsalatayA natu kUpAkArA mRSTA-zuddhA na tu zyAmacchAyApanA gaNDalekhA-kapolapAlI 'yAsAM tAstathA, catuSu aneSu| koNeSu dakSiNottarayoH pratyekamUddhodhobhAgarUpeSu prazastamahInAdhikalakSaNatvAt samam-aviSamaM lalATaM yAsAM tAstathA, komudI-kArtikIpaurNimA tasyA rajanikara:-candrastadvadvimalaM pratipUrNam-ahInaM saumya-akrUra na tu bakakAntAnAmiva bhISaNaM // 115 / / vadanaM yAsAM tAstathA, chatronnatottamAkA iti pratItaM, akapilA-zyAmAH musnigdhA:-tailAbhAvAdabhyaGganirapekSatayA nisarga-1 cikaNAH sugandhA dIrghA na tu puruSakezA iva nikurambabhUtAH nApi dhammillAvipariNAmamApannAH saMyamavijJAnAbhAvAt zirojA anukrama [34] Receemaeseseaescaceae seraTana ~242
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ -------- mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [21] ISH yAsAM tAstathA, chatraM 1 dhvajaH 2 yUpaH-stambhavizeSaH 3 stUpaH-pIThaM 4 dAmiNitti-rUDhigamyaM 5 kamaNDalu-tApasapAnI-IN |||yapAtra kalazaH 7 vApI 8 svastikaH 9 patAkA 10 yavo 11 matsyaH 12 kUrmaH 13 rathavaraH 14 makaradhvaja:-kAma| devastatsaMsUcakaM sUcanIye sUcakopacArAlakSaNamiti, tacca sarvakAlamavidhavatvAdisUcakaM 15 aGka:-candravimbAntarvatI zyAmAvayavaH, kacidaGkasthAne zuka' iti dRzyate 15 sthAlaM 17 anuzaH 18 aSTApadaM-yUtaphalaka 19 supratiSThakaMsthApanakaM 20 mayUraH 21 zriyo'bhiSeko-lakSmyA abhiSeka: 22 toraNaM 23 medinI 24 udadhiH 25 varabhavanaM-pradhAnagRhaM 26 giri 27barAdarzo-varadarpaNaH 28 salIlagajo-lIlAvAn gajaH 29 RSabho-gauH30siMhaH 31 cAmara 22|| etAnyuttamAni-pradhAnAni prazastAni-sAmudrikazAkheSu prazaMsAspadIbhUtAni dvAtriMzallakSaNAni dharanti yAstAstathA. haMsasya / ra sahazI gatiryAsAM tAstathA kokilAyA AvamaJjarIsaMskRtatvena pazcamasvarodvAramayI yA madhurA gItadvat su-zobhana: svaro yAsAM tAstathA, kAntA:-kamanIyAH sarvasya tatpratyAsannavartino lokasyAnumatA:-sammatA na kasyApi manAgapi decyA iti bhAvaH, bali:-zathilyasamudbhavazcarmavikAraH palitaM-pANDuraH kacaH vyapagatAni balipalitAni yAbhyastAstathA, tathA viruddhamaGgaM vyaGga-vikArayAnavayavaH durvarNo-duSTazarIracchaviH vyAdhidaurbhAgyazokAH pratItAH tairmukkAH, pazcAdvizeSaNa-18 dvayakarmadhArayaH, uccatvena ca narANAM svabhaNAM stokonaM yathA syAttathocchritAH kizcinyUnatrigavyUtocchyA ityarthaH, na 18 hi aidaMyugInamanuSyapatya iva svabhartuH samoccatvA adhikoccatvA vA bhaveyuH, kimukkaM bhavati ?-yathA hi samprati puruSasya Eeeeeeeeeeeee apa anukrama [34] ~2434
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [21] dIpa anukrama [34] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpakSA nticandrI - yA vRttiH // 116 // kannojavAyA bhAryAyA yogoM loke upahAsapAtraM syAt na tathA teSAM manuSyANAmiti, tathA svabhAvata eva zRGgArarUpabAruH- pradhAnI veSo yAsAM tAstathA, prAyo nirvikAramanaskatvenAdRSTapUrvakatvena ca tAsAM sImantonnayanAdyopAdhikazRGgArAbhAvAt saGgataM ucitaM gataM gamanaM haMsIgamanavat hasitaM - hasanaM kapolavikAzi premasandarzi ca bhaNitaM bhaNanaM gambhIraM | darpakohIpi ca ceSTanaM-sakAmamaGgapratyaGgopAGgadarzanAdi vilAso-netraceSTA saMlApaH- patyA saha sakAmaM svahRdayapratyarpaNakSamaM | parasparaM sambhASaNaM tatra nipuNAH, tathA yuktAH saGgatA ye upacArA-lokavyavahArAsteSu kuzalAH, tataH padadvayasya karmadhArayaH, evaMvidhavizeSaNAca svapatiM prati draSTavyA natu parapuruSaM prati tathAvidhakAlasvabhAvAt pratanukAmatayA parapuruSaM prati tAsAmabhilASAsambhavAt evaM ca yugmipuruSANAmapi parastrIH prati nAbhilASa iti pratipattavyaM, nanvevaM sati prathamabhagavataH sunandApANigrahaNaM kathamucitaM ? mRte'pi puMsi tasyAH parasambandhitvAvirodhAt ucyate, mA brUhi niSiddhaviruddhAcaraNassa bhagavataH zravaNAzravyamenamapavAdaM, kanyAvasthAyA eva tasyA bhagavatA pANigrahaNakaraNAt yata:- "paDhamo kAlama tahiM tAlaphaleNa dArao pahao / kaNNA va kulagareNaM siDe gahiA usabhapatI // 1 // " [ prathamo'kAlamRtyukhatha tAlaphalena dArakaH mahataH / ziSTe ca kanyA kulakareNa gRhItA RSabhapasI ( bhaviSyatIti ) // 1 // ] evaM tarhi sahajAtAyAH sumaGgalAyAH pANigrahaNaM kathaM 1, satyaM tadAnIntanalokAcIrNatvena tadAnIM tasyA aviruddhatvAditi, pUrvokamevArtha sampiyAha-'suMdare' tyAdi vyaktameva, navaraM jaghanaM- pUrvakaTIbhAgaH, lAvaNyaM-AkArasya spRhaNIyatA vilAsaH Fur Fate & Cy ~244~ vakSaskAre yugmakharUpaM. 21 // 116 // myag
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [21] apa bINAM peSTAvizeSaH, Aha ca-"sthAnAsanagamanAnA hasanetrakarmaNAM caiva / utpadyate vizeSo yaH zliSTaH sa tu vilAsaH khAt // 1 // " nandanavanaM-merodvitIyavanaM tasya vivara-avakAzo vRkSarahitabhUbhAgastatra cAriNya ivApsaraso-devyaH bharatavarSe mAnuSarUpA apsarasaH Azcarya-adbhutamiti prekSaNIyAH prAsAdIyA ityaadi| samprati strIpuMsasAdhAraNyena tatkAlabhAvimanuSyasvarUpaM vivadhuridamAha-'te Na maNuA' ityAdi, te suSamasuSamAbhAvino manuSyAH oSa:-pravAhI svaro yeSAM 18 te tathA, haMsasyeva madhuraH svaro yeSAM te tathA, kauzvasyevAprayAsavinirgato'pi dIrghadezavyApI svaro yeSAM te tathA, nandI-18 dvAdazavidhatUryasamudayastasyA iva zabdAntaratirodhAyI svaro yeSAM te tathA, nanyA iva ghoSaH-anunAdo yeSAM te tathA, siMhaskheva baliSTaH svaro yeSAM te tathA, evaM siMhaghoSA uktavizeSaNAnAM vizeSaNadvArA hetumAcaSTe-mukharAH susvarani||pAH, chAyayA-prabhayA yotitAnyajJAni-avayavA yasya tadevaMvidhamaja-zarIra yeSAM te sathA, makAro'lAkSaNika, | bajaRSabhanArAce nAma sarvotkRSTamA saMhananaM yeSAM te tathA, samacaturasaM saMsthAna-sarvotkRSTa AkRtivizeSastena saMsthitAH, yAM-vaci nirAtaGkA:-nIrogAH daddhakuSThakilAsAditvagdoSarahitavapuSa ityarthaH, athavA chavitti chavimantA, chaviccha|vimatorabhedopacArAdU dIrghatvena matublopAddhA, yathA marIcirityatra malayagirIyAvazyakavRttI, udAttavarNasukumAratvacA yuktA 1. ityarthaH, pazAnirAtaGkApadena karmadhArayaH, anuloma:-anukUlo vAyuvega:-zarIrAntarvI vAtajavo yeSAM te tathA, kapotasya zva gulmarahitodaramadhyapradezAH, sati gulme pratikUlo vAyuvego bhavatIti bhAvaH, kaGkaH-pakSivizeSastasyeva grhnnii-gudaashyo| anukrama [34] Jimilennitinian ~245
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sutrAMka [21] sava zrIjamyU-18/ nIrogavarcaskatayA yeSAM te tathA, kapotasyeya-pakSivizeSasyeva pariNAma:-AhAraparipAko yeSAM te tathA, kapotasya vikSaskAre dvIpazA jATharAgniH pASANalavAnapi jarayatIti laukikazrutiH evaM teSAmapyatyAhAragrahaNe'pi na jAtuSidajIrNadoSAdayaH, zakuna-18 prathamAraka nticandrI | narava0. yA vRti: 18|riva-pakSiNa isa purIpotsarge nirlepatayA posa:-apAnadezo yeSAM te tathA, 'pusa utsarge' purIpamutsRjansyaneneti vyutpance, 21 tathA pRSTha-dArIrapRSThabhAgaH antare-pRSThodarayorantarAle pArSe ityarthaH UrU ca-sakthinI iti dagdaH, etAni pariNatAni-18 // 117 // pariniSThitatAM gatAni yeSAM te tathA, kAntasya paranipAtaH sukhAvidarzanAt , tataH padadvayasya 2 karmadhArayaH, yathocita-18 pariNAmena tAni saJjAtAnItyarthaH, Sadhanu:sahasrocchintAH, atrApi makAro'lAkSaNikA, utsedhAjulatasnigavyUtapramANakAyA 8 ityarthaH, yacca yugminInAM kizcidUnatrigavyUtapramANocatvamuktaM tadalpatayA na vivakSitamiti bhAvaH / atha teSAM vapuSi pRSThakaraNDakasaGkhyAmAha-'tesi Na'mityAdi, teSAM manuSyANAM dve SaTpaJcAzadadhike pRSThakaraNDukazate pAThAntareNa pRSThakaraMNDakazate vA prajJate, pRSThakaraNTukAni ca-pRSThavaMzavaryunatAH asthikhaNDAH paMzulikA ityarthaH, he zramaNetyAdi prAgvat, punastAneva vizinaSTi-'paumuppala' ityAdi, te Namiti pUrvavat , manujAH panna-kamalamutpalaM-nIlotpalaM athavA padmapadmakAbhidhAnaM gandhadravyaM utpalaM-kuSTha tayorgandhena-parimalena sadRzaH-samo yo niHzvAsastena surabhigandhi vadanaM yeSAM // 117 // te tathA, prakRtyA-svabhAvenopazAntA natu krUrAH prakRtyA pratanavaH-atimandIbhUtAH krodhamAnamAyAlobhA yeSAM te tathA, |ata eSa mRdu-manojJaM pariNAmasukhAvahamiti bhAvaH yammAdevaM tena sampannAH na tu kapaTamArdavopetAH, AlInA-guruja Restaeaseseseseseseesecaca anukrama [34] ~246
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [21] mAzritA anuzAsane'pi na guruSu dveSamApadyante ityAzayaH athavA A-samantAt sarvAsu kriyAsu lInA-guptA nolvaISMbeSTAkAriNa ityarthaH, bhadrakA:-kalyANabhAginaH, bhadragA vA-bhadrahastigatayaH, vinItA-gRhatpuruSavinayakaraNazIlA bavA vinItA iva-vijitendriyA iva, alpecchA-maNikanakAdiprativandharahitAH ata eva na vidyate sannidhiH-paryutakhAdyAdeH saMcayo-dhAraNaM yeSAM te tathA, viTapAntareSu-zAkhAntareSu prAsAdAdhAkRtiSu parivasanaM-AkAlamAvAso yeSAM / tathA, yathepsitAn kAmAn-zabdAdIn kAmayante-arthAn bhuJjate ityevaMzIlA yete tathA iti, atra ca jIvAmigadiSu yugmivarNanAdhikAre AhArArthapraznottarasUtraM dRzyate, atra ca kAladoSeNa truTitaM sambhAvyate, atraivottaratra dvitIyatIyArakavarNakasUbe AhArArthasUtrasya sAkSAt dRzyamAnatvAditi, tenAtra sthAnAzUnyArtha jIvAbhigamAdibhyo likhyatetesi Na bhaMte ! maNuANaM kevaikAlassa AhArakhe samuppajjai !, gobhamA ! aTThamabhattassa AhAra samuSpajjA, puDhabIpuSphaphalAhArANaM te. bhaNuA paNNattA samaNAuso!, tIse Ne bhaMte. puDhavIe kerisae AsAe paNNate?, go.! se jahANAmae gulei vA khaMDeD vA sakarAi yA macchaMDiAi vA pappaDamoae i vA misei vA pupphuttarAi vA paumuttarAi vA vijayAi vA mahAvijayAi vA AkAsiAi vA AIsiAivA AgAsaphalovamAi vA jaggAi vA aNovamAi vA imee ajhovavaNAe, bhave eArUve !, No igama samahe, sA NaM puDhavI itto ihattarimA caiva jAva maNAmatariA ceva AsAeNaM paNNattA / tesi NaM bhaMte ! puSphaphagaNaM kerisae AsAe paNNate !, gojamA ! se jahA NAmae raNNo cAurratacakavaTTisa kallANe bhoaNajAe sayasahassaniSphaLe vaNNuvavee jAva phAseNaM avavee AsAyaNijje visAya apa anukrama [34] prathama-ArakavartI manuSyasya AhAra-Adi varNyate ~2474
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [22] dIpa anukrama [35] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [22] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjampUdvIpazAmitacandrI yA vRttiH // 118 // dippaNa paNa mavaNije [vizvaNije] hiNije sarvidijagAya palhAvaNije, bhave eArUve ! No iNamaTTe samajhe, teliNaM puNphaphalANaM eto itarAe caiva jAna AsAe paNNatte ( sUtraM 22 ) "teSAM bhadanta ! manujAnAM 'kevaikAlassa' tti saptamyarthe SaSThI kiyati kAle gate bhUya AhArArthaH samutpadyate - AhAralakSaNa prayojanamupatiSThate 1, bhagavAnAha he gautama! aSTamabhakasva, atrApi saptamyarthe SaSThI, aSTamabhake'tikrAnte AhArArthaH samutpadyate iti, yadyapi sarasAhAritvenaitAvatkAlaM teSAM kSudvedanIyodayAbhAvAt svata evAbhakArthatA na nirjarArthaM tapaH tathApyabhaktArthatvasAdharmyAdaSTamabhakta iti, aSTamabhaktaM copavAsatrayasya saMjJA iti, athaite yadAhArayanti tadAha'puDhavIpuSphe 'tyAdi, pRthivI-bhUmiH phalAni ca kalpatarUNAmAhAro yeSAM te tathA, evaMvidhAMste manujAH prajJaptAH he zramaNetyAdi pUrvavat / athAnayorAhArayormadhye pRthivIsvarUpaM pRcchannAha-'tIseNa' mityAdi, tasyAH pRthivyAH kIdRza AsvAdaH prajJato, yo yugaladharmiNAmanantarapUrvasUtre AhAratvenokta ityadhyAhArya, bhagavAnAha - gautama! tadyathA nAma e ityAdi prAgvat, zuddha:- ikSurasakAtha iti, itivAzabdau prAgvat khaNDaM-tuDavikAraH zarkarA - kAzAdiprabhavA mattvaMDikA-khaNDazarkarAH puSpottarApadmottare zarkarAbhedAveva, anye tu parpaTamodakAdayaH khAdyavizeSA lokato'vaseyAH, eSAM madhuradravyavizeSANAM svAminA nirdiSTeSu nAmasu etAdRzarasA pRthivI bhavet kadAciditi vikalpArUDhamatirgautama Aha-bhavedetadUSaH pRthivyA AsvAdaH ?, svAmyAha-gautama / nAyamarthaH samarthaH, sA pRthivI ito-guDazarkarAderiSTatarikA eva, svArthe kapratyayaH, Fur Fate &PO ~248~ 9202900 2vakSaskAre prathamArakanarAhArakha0 mU. 22 // 118 //
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [22] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [22] karaNArakAntatarikA caiva priyatarikA caiveti parigrahA, manApatarikA eva AsvAdena prajJaptA iti, atha puSpaphalAnAmAsvAda pRcchannAha-'tesi Na'mityAdi, teSAM-puSpaphalAnAM kalpadrusambandhinA kIdRzaH-ka AsvAdaH prajJapto, yAni pUrvasUtre yugminAmAhAratvena vyAkhyAtAnIti gamyaM, bhagavAnAha-gautama ! tadyathA nAma rAjJaH, sa ca rAjA loke katipa-18 yadezAdhIzo'pi syAdata Aha-caturdhanteSu samudratrayahimavatparicchinneSu cakreNa vartituM zIlamasyeti caturantacakravattI, 181'ataH samRdhyAdau ' (zrIsi08-1-44) tyanena dIrghatvaM, anena vAsudevato vyAvRttiH kRtA, tasya kalyANa-ekAntasu81 khAvaha bhojanajAtaM-bhojanavizeSaH zatasahasraniSpanna-lakSavyayaniSpana. varNenAtizAyineti gamyate, anyathA sAmAnyabho-18 HS janasyApi varNamAtravattA sambhavatyeveti kimAdhikyavarNanaM 1, upapetaM-yuktaM, yAvadatizAyinA sparzanopapetaM yAvat gandhena rasena cAtizAyinopapetaM, AsvAdanIyaM sAmAnyena visvAdanIyaM vizeSatastadrasamadhikRtya dIpanIyaM-abhivRddhikaraM / dIpayati jaTharAgnimiti dIpanIyaM, bAhulakAtkartaryanIyapratyayAH, evaM darpaNIyamutsAhavRddhihetutvAt, madanIyaM-manmathajanakatvAt bRMhaNIyaM dhAtUpacayakAritvAt sarvANi indriyANi gAtraM ca prahAdayatIti sarvendriyagAtraprahAdanIyaM vaizadyahetu-18 tvAtteSAM, evamukko gautama Aha-bhagavan ! bhavedetadrUpateSAM puSpaphalAnAmAsvAdaH, bhagavAnAha-gautama ! nAyamarthaH samarthaH, teSAM puSpaphalAnAmita:-cakravartibhojanAdiSTatarakAdirevAkhAdaH, atra kalyANabhojane sampradAya evaM-cakravartisambandhinInAM puMDrekSucAriNInAmanAtakAnAM gavAM lakSasthAddhArddhakramaNa pItagokSIrasya paryante yAvadekasyAH goH sambandhi zrIpa anukrama [35] ~249~
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------- mUlaM [22] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: vakSaskAre prathamArake prata sUtrAMka narAvAsA diva. sU. 23-24 zrIjamba-18 yat kSIraM tadrAddhakalamazAliparamAnarUpamanekasaMskArakadravyasammizraM kalyANabhojanamiti prasiddhaM, cakriNaM khIranaM ca dvIpazA | vinA anyasya bhokturdurjaraM mahadunmAdakaM ceti // athaite uktasvarUpamAhAramAhArya va vasantIti pRcchatinticandrI te NaM bhaMte ! maNuyA tamAhAramAhAretA kahiM vasahi uti !, goamA ! rukkhagehALayA NaM te maNuA paNNacA samaNAso!, tesiNaM yA vRttiH bhaMte ! rukkhANaM kerisae AyArabhAvapaToAre paNNatte, goamA ! kUDAgArasaMThiA pecchaacchttjhythuubhtornngocrveimaacopphaalg||119|| aTTAlagapAsAyahammiagavaksabAlaggapoibhAvalabhIgharasaMThiA asthapaNe ittha bahane varabhavaNavisiTThasaMThANasaMThiA dumagaNA suhasIlalacchAyA paNNatA samaNAuso ! (sUtraM 23) atthi NaM bhaMte tIse samAe bharahe vAse gehAi vA gehAbaNAi vA?, gobhamA! No iNaDhe samaDhe, rukkhagehAlayA Na te maNuA paNNattA samaNAuso!, asthi NaM bhaMte ! tIse samAe bharahe vAse gAmAi vA jAva saMNivesAi vA!, goyamA! No iNa? samahe, jahicchiAkAmagAmiNo Na te maNuA paNNatA, asthi Na maMte ! asIi vA masIi vA kisIda vA vaNietti vA paNietti vA vANijoi vA !, No iNaDhe samaDhe, vavagayaasimasikisivaNiapaNiavANijA Na te maNuA paNNattA samaNAuso !, asthi NaM bhaMte ! hiraNNei vA suvaNNei vA kasei vA dUsei vA maNimotsiasaMkhasilappavAlarattarayaNasAvaijjei vA !, iMtA atthi, No ceva NaM tersi maNuANaM paribhogatAe havamAgacchai / asthi NaM bhaMte! bharahe rAyAivA juvarAyA i vA IsaratalavaramADhavibhakoDuMbiainbhasehiseNAvaisatyavAhAi vA !, goyamA ! No iNadve samahe, vagayaiDisakkArA gaM te maNuA, asthi bhaMte ! bharahe vAse dAsehavA pesei vA sissei vA bhayagai vA bhAillaera vA kammayaraei vA!, No iNaDhe samaDe, vavagayaAbhiogA gaM te maNu paNNattA samaNAuso!, asthi NaM bhaMte ! tIse samAe bharahe vAse mAyAi vA piyAi vA bhAya0 bhagiNi0 bhajA0 putta0 bhUA0 suNhAivAhatA anukrama [35] 8000 // 119 // prathama-ArakavartI manuSyasya AvAsa-Adi varNyate ~250
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------- mUlaM [23-24] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [23-24] enercedeseseseeesesesesee atthi, No ceva NaM tive penmabaMdhaNe samuppajai, asthi NaM bhaMte ! bharahe vAse arIi vA veriei vA dhAvaei vA vahaei vA paDhiNIyae vA pacAmittei vA!, No iNave samajhe, vavagayarANusayA Na te maNuA paNNatA samaNAuso !, atSi NaM bhaMte ! bharahe vAse mittAivA vayaMsAivA NAyaei vA saMghADhiei vA sahAi vA suhIi vA saMgaeiti vA !, haMtA atthi, No ceva NaM tesiM maNuANaM tithe rAgabaMdhaNe samuppajjai, asthi NaM bhaMte ! bharahe vAse AvAhAi vA vIvAhAi vA jaNNAi vA sadbhAi vA thAlIpAgAi vA mitapiMDanivedaNAi vA !, jo iNahe samahe, vayagayaAvAhavIvAhajaNNasuddhathAlIpAkamitapiMDanivedaNA NaM te maNuA paNNatA samaNAuso !, atyi NaM bhaMte ! bharahe vAse iMdamahAti vA khaMda0 NAga jakkha0 bhUa0 agaDa0 taDAga0 dahaNavika rukkha0 pakSaya dhUma0 iyamahAi vA !, NoNaDhe samahe, vagayamahimA NaM te maNuA paM0, atyi NaM bhaMte ! bharahe vAse NaDapephachAi vA NaTTa0 jala malla muhima belaMvaga0 kahagaH pavaga0 lAsagapecchAi vA!, No iNahe samaDhe, babagayakouhallA NaM te maNuA paNNattA samaNAvaso!, asthi NaM bhaMte ! bharahe vAse sagaDAi vA rahAi vA jANAi vA jugga0 gilli0 yilli0 sIma0 saMvamANiAi vA ! No iNaDhe samaDhe, pAyacAravihArA Na te maNuA paM0 samaNAuso!, asthi NaM bhaMte ! bharahe vAse gAvIi vA mahisIi vA ayAi vA elagAi vA!, haMvA atthi, No cevaNaM tesiM maNuANaM paribhogattAe havamAgacchaMti, asthi NaM bhaMte ! bharahe vAse AsAi vA hatyika uTTa0 goNa0 gavaya0 aya0 palaga pasaya0 mina0 varAha0 ru0 sarabha0 camara0 kuraMgagokaNNamAiA ?, haMtA asthi, No ceva ja tesi paribhogattAe habamAgacchati, . asthi NaM bhaMte ! bharahe vAse sIhAi vA vadhAi vA vigadIvigaacchataracchasiAlabiDAlasuNagakokaMtiyakolasuNagAi vA !, hatA atyi, No cevaNaM tesiM maNuANaM AbAhaM vA vAbAhaM vA chavicche vA uppAyeMti, pagaibhadayA NaM te sAvayagaNA paM0 samaNAMuso!, asthi oesesetsecemesesesesesesesese dIpa anukrama [36-37] antlemuTRI P ~251
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------- mUlaM [23-24] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka zrIjambU-18 dvIpazA Kesedesesesese 2vakSaskAre prathamArake narAvAsA nticandrIyA vRttiH [23-24 23-24 // 120 // dIpa anukrama [36-37] Daseen gaMbhaMte! bharahe vAse sAlIti vA vIhigohUmajavajavajavAi vA kalamamasUramuggamAsa tilakulatthaNipphAvaAlisadgaayasikusuMbhakovakaMguSaragarAlagasaNasarisavamUlagavIAi vA !, haMtA asthi, No cevaNa tesiM maNuANaM paribhogattAe havamAgacchaMti, atthi NaM bhaMte ! bharahe bAse gaDhAi vA darIbhovAyapavAyavisamavijalAi vA!, No isaTTe samaDe, bharahe vAse bahusamaramaNile bhUmibhAge paNNace, se jahANAmae bhAliMgapuksaya vA0, asthi NaM bhaMte ! bharahe vAse khANUza vA kaMTagataNayakayavarAi vA pattakayavarAi vA!, NoiNahe samahe, vavagayakhAzukaMTagataNakayavarapattakayavarANa sA samA paNNatA, atthi Na bhaMte ! bharahe vAse iMsAi vA masagAi vAjUbhAi vA likkhAi vA bikuNAi vA pisuAi vA,!, No iNave samaDe, dhavagayaDaMsamasagajUaliksardikuNapisuA uvadavavirahiA Na sA samA paNNattA, asthi NaM bhaMte! bharahe ahIra yA ayagarAi yA 1, iMtA asthi, No cevaNaM tesiM maNuANaM AvAI vA jAva pagaibhahayA Na te vAlagagaNA paNNattA, asthi NaM bhaMte ! bharahe TiMcAi vA DamarAi vA kalahabolakhAravairamahAjuddhAi vA mahAsaMgAmAi vA mahAsatthapaDaNAi vA mahApurisapakhaNAi bA!, goyamA ! No iNaDhe samaDhe, vavagavaverANubaMdhA NaM te maNuA paNNatA!, asthi Na bhaMte ! bharahe vAse dubhUANi vA kularogAi vA gAmarogAi vA maMDalarogAi vA poTTa0 sIsavekSaNAi vA kaNNohaacchiNaidaMtaveaNAi vA kAsAi vA sAsAi vA sosAi mA dAhAi vA marisAda vA majIragAi vA daodarAi vA paMDurogAi vA bhagaMdarAi vA egAhiAi vA peAhiAi vA teAhiAi vA ghanatvAhibhAi bA iMdaragAhAda vA dhAmAhAi vA khaMdamgahAi vA kumAraggahAi vA jakkhamgahAra kA bhUbhaggahAi vA macchasUlAi vA himayasUlAi kA poTTa0 kucchi0 joNisUlAi vA gAmamArIi vA jAva saNNivesamArIi vA pANikkhayA jaNakkhayA kulakkhayA vasaNabhUamaNAriA !, goyamA ! No Na samaDhe, vavagayarogAyaMkA gaM te maNuA paNNattA samaNAso! (sUtra 24) 0000000000000 // 120 // EleEN ~252
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [23-24] dIpa anukrama [ 36-37] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra- 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [23-24] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjanyU. 21 'te Na' mityAdi, te bhadanta ! manujAstamanantaroditasvarUpamAhAramAhArya va vasatI- kasminnupAzraye upayanti-upagacchanti ?, bhagavAnAha - gautama ! vRkSarUpANi gRhANi AlyA-AzrayA yeSAM te tathA evaMvidhAste manujAH prajJaptAH, he zramaNetyAdi pUrvavat, athaite gehAkArA vRkSAH kiMsvarUpA iti pRcchati - 'tesi NaM bhaMte / rukkhANamityAdi praznasUtrapadayojanA sulabhA, AkArabhAvapratyavatAraH prAgvat, bhagavAnAha - gautama! te vRkSAH kUTaM zikharaM tadAkArasaMsthitAH, prekSA iti padekadeze padasamudAyopacArAt prekSAgRhaM nAvyagRhaM, 'dvandvAnte zrUyamANaM padaM pratyekamabhisambadhyate' iti saMsthita| zabdaH sarvatra yojyaH, tena prekSAgRhasaMsthitA iti vyAkhyeyaM prekSAgRhAkAreNa saMsthAnavanta ityarthaH evaM chatradhvajatoraNastUpagopuravedikAcopphAla aTTAlakaprAsAda harmyagavAkSavAlAprapotikAvala bhI gRhasaMsthitAH, tatra chatrAyAH pratItAH, gopuraM puradvAraM vedikA - upavezanayogyA bhUmiH copphAlaM nAma mattavAraNaM ahAlakaH prAgvat prAsAdo-devatAnAM rAjJAM vA gRhaM ucchrayabahulo vA prAsAdaH te cobhaye'pi paryantazikharAH hammyaM-zikhararahitaM dhanarvatAM bhavanaM gavAkSaH - spaSTaH vAlAgrapotikA nAma jalasyopari prAsAdaH balabhI - chadirAdhArastatpradhAnaM gRhaM, atrAyamAzayaH - kecidRkSAH kUTasaMsthitAstadanye prekSAgRhasaMsthitAstadapare chatrasaMsthitA, evaM sarvatra bhAvyaM, anye tu atra - supamasuSamAyA bharatavarSe bahavo varabhavanaMsAmAnyato viziSTagRhaM tasyeva yadviziSTaM saMsthAnaM tena saMsthitAH zubhA zItalA chAyA yeSAM te tathA evaMvidhA drumagaNAH prajJatAH, he zramaNetyAdi pUrvavat, prAggehAkAra kalpadrumasvarUpavarNake ukte'pi ete paramapuNyaprakRtikA yugmina eSu saunda Fur Fate &P Cy ~253~
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------- mUlaM [23-24] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: dIpaza prata sUtrAMka [23-24] dIpa anukrama [36-37] zrIjammU-18 zriyevAzrayeSu vasantIti jJApanArtha punastadvarNakasUtrArambhaH sArthaka iti , nanu tadA gRhANi na santiI, santyapi vA 8vakSaskAre | gRhANi dhAnyavanna teSAmupabhogAyAyAntItyAzaGkamAnaH pRcchati-'atthi NamityAdi, astItyasya tyAdipratirUpakAvya-18|| prathamArake nticandrI-15 yA vRtiH basya vacanatrayasadRzarUpatvena santIti vyAkhyeyaM, santi bhadanta ! tasyAM samAyAM bharatavarSe gehAni vA pratItAni geheSu narAvAsA| AyatanAni ApatanAni vA-upabhogArthamAgamanAni, uttarasUtraM tu prAgvat, etena tadA manuSyAdiprayogajanyagRhA- |23-24 pa. // 121 // || bhAvastata eva teSAmupabhogArtha tatrApatanAbhAvazcokta iti, 'atthi NaM bhaMte ! tIseM' ityAdi, uktavakSyamANeSu eSu yugmi-18 satreSu praznottarAlApakayorvAkyayoryojanA prAgvat , navaraM grAmA vRttyAvRtAH karANAM gamyA vA yAvatkaraNAnagarAdipari-12 mahaH, tatra nagarANi caturgopurojhAsIni na vidyate karo yeSu tAni nakarANi vA-kararahitAni, nakhAdinipAtanAdapaApa siddhiA, nigamA:-prabhUtavaNigvargAvAsAH, prasuprAkAranivaddhAni kacinnadyadriveSTitAni vA kheTAni, kSulakamAkAraveSTitAni | abhitaH parvatAvRtAni vA karbaTAni, arddhatRtIyaganyUtAntAmarahitAni grAmapaJcazatyupajIvyAni vA maDambAni, pattanAni / jalasthalapathayuktAniralayonibhUtAni vA, sindhuvelAvalayitAni droNamukhAni, AkarA-hiraNyAkarAdayaH, AzramA:-tA|pasAzrayAH, sambAdhA:-daulaGgasyAyino nivAsAH yAtrAsamAgataprabhUtajananivezAvA, rAjadhAnyo yantra nagare pattane anyatra | // 12 // vA vayaM rAjA vasati, sannivezA-yatra sArthakaTakAderAvAsA bhavanti ?, anottara-nAyamarthaH samarthaH, atrArthe vizeSaNadvArA | hetumAha-yathepsitaM-icchAmanatikramya kArma-atyartha gAmino-gamanazIlAste manujAH, atrAtyarthakathanena teSAM sarvadApi svA mmstoney ~254
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [23-24] dIpa anukrama [36-37] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra- 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [23-24] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH tantryamuktaM, grAmanagarAdivyavasthAyAM tu niyatAzrayatvena teSAmicchAnirodhaH syAt, jIvAbhigame tu 'ahecchiakAmagAmiNo' ityasya sthAne 'jaM necchiakAmaMgAmiNo' iti pAThaH, tatrAyamarthaH - yad - yasmAnnepsitakAmagAminaH na icchitaM - icchAviSayIkRtaM necchitaM, nAyaM naJ kintu nazabda ityanAdezAbhAvaH, yathA 'naike dveSasya paryAyA' ityatra, necchitaM - icchAyA aviSayIkRtaM kArma - svecchayA gacchantItyevaMzIlA necchita kAmagAminaste manujA iti, yadyapi gRhasUtreNaivArthApattyA - grAmAdyabhAvaH sUcitastathApya vyutpannavineyajanavyutpattyarthametatsUtropanyAsaH, 'atthi Na' mityAdi, atrAsi:- khaGgaH yamupajIvya janaH sukhabRsiko bhavati yadvA sAhacaryalakSaNayA asizabdena atra asyupalakSitAH puruSA gRhyante, evamagretana vizeSaNeSvapi yathAyogaM jJeyaM, maSI yadupajIvanena lekhakakalA, kRSiH karSaNaM vaNikpaNyAjIvaH paNitaM-krayANakaM vANijyaM satyAnRtamarpaNagrahaNAdiSu nyUnAdhikAdyarpaNamityarthaH 1, nAyamarthaH samarthaH, yataste vyapagatAni asimaSIkRpivaNikpaNitavANijyAni yebhyaste / tathA manujAH prajJatA iti / 'atthi Na' mityAdi, hiraNyaM rUpyamaghaTitasuvarNaM vA suvarNa-ghaTitaM kAMsyaM pratItaM dRSyaMvakhajAtiH maNi:- candrakAntAdiH mauktikaM vyaktaM zaGkho -dakSiNAvarttAdiH zilA- gandhapeSaNAdikA pravAla- pratItaM | raktaralAni-padmarAgAdIni svApateyaM - rajata suvarNAdidravyaM, nanu yadi hiraNyaM rUpyaM tadA rUpyakhAnau tatsambhavaH yadi cAghaTitasuvaNaM tadA suvarNakhAnau paraM ghaTitaM suvarNaM tathA tAmratrapusaMyogajaM kAMsyaM tathA tantusantAnasambhavaM dUSyaM tatra kathaM sambhaveyuH 1, zilpiprayogajanyatvAt teSAM na ca tAnyatrAtItotsarpiNIsatkanidhAnagatAni sambhavatIti vAcyaM, Fur Fate &P Cy ~ 255 ~
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------- ------- mUlaM [23-24] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [23-24] dIpa anukrama [36-37] zrIjamyU-18/sAdisaparyavasitaprayogabandhasyAsabeyakAlasthiterasambhavAt , egorugottarakurusUtrayoretadAlApakasthAkathanaprasaGgAt , ucyate, dvIpazA-18 saMharaNapravRttakrIDApravRttadevaprayogAt tAni sambhavantIti sambhAbyate, ihottara-hanteti vAkyArambhe komalAmantraNe vA, prathamArake nticandrI-18|| asti hiraNyAdikamiti zeSaH, naiva teSAM manujAnAM paribhogyatayA habamiti-kadAcidAgacchati, 'atthi Na' mityAdi. rAvAsAyA pAca-18| asti rAjA iti vA cakravartyAdi yuvarAjo (vA) rAjyAI itiyAvat Izvaro-bhogikAdiH aNimAyaSTavidhaizcaryayukto vA diva.sU. | 23-24 // 122 // talavara:-santuSTanarapatipradattasauvarNapaTTAlaGkRtaziraskacaurAdizudadhikArI mADambikaH-pUrvokkamaDambAdhipaH kauTumvikaH katipayakuTumbaprabhuH ibhyo-yavyanicayAntarito hastyapi na dRzyate, ibho-hastI tatpramANaM dravyamahatIti niruktAdibhyaH, zreSThI-zrIdevatAdhyAsitasauvarNapaTTAlaGkRtazirAH purajyeSTho vaNivizeSaH, senApatiH-yadAyattA nRpeNa caturaGgAsenA kRtA bhavati, sArthavAho-yo gaNimAdi krayANakaM gRhItvA dezAntaraM gacchan sahacAriNAmadhvasahAyo bhavati?, atrottaramzanAyamarthaH samarthaH, vyapagatA Rddhirvibhavaizvarya satkArazca-sevyatAlakSaNo yebhyaste tathA, 'asthi Na'mityAdi, dAsa-Ama raNaM krayakrItaH gRhadAsIputro vA preSyaH-preSaNA) jano dUtAdiH ziSya-upAdhyAyasyopAsakaH zikSaNIya ityarthaH, bhRtako-niyatakAlamavadhiM kRtvA vetanena karmakaraNAya dhRtaH duSkAlAdau nizrito vA, bhAgiko-dvitIyAdyazamAhI, karma-TR // 12 // karaH-chagaNapuJjAdyapanetA, atrAha-nAyamarthaH samarthaH, yataste manujA vyapagatamAbhiyogya-Abhiyogika karma yebhyaste tathA, atrAbhiyogyazabdAt karmaNi yapratyaye "vyaJjanAt paJcAmAntasthAyAH svarUpe vA" (zrIsiddhahai0a0) ityanenaikasya ykaarsy| enestseeroesectatoeserctices JinElems ~256
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [23-24] dIpa anukrama [ 36-37] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra- 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [23-24] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH Eikeitim lopa iti / ' asthi Na' mityAdi, mAtA yA prasUte pitA yo bIjaM niSiktavAn bhrAtA yaH sahajAto bhaginI sahajAtA bhAryA - bhogyA janyaH putraH janyA strI duhitA snuSA-putravadhUH, atra bhagavAnAha - hantetyAdi, naiva caH punararthe teSA manujAnAM tIvraM utkaTaM premarUpaM bandhanaM samutpadyate, tathAvidhakSetrasvabhAvAt pratanupremabandhAste yugmina iti, nanu caturSu kuTumbamanuSyeSu snuSAsambandho yathA ApekSikastathA bhrAtRvyabhAgineyAdisambandhaH kathaM na sambhavI 1, ucyate, kuberadattakuberadattAsvakabhAvavat so'pyupalakSaNAd grAhyaH paraM sphuTavyavahAratvenema eva sambandhAH, 'atthi Na' mityAdi, ariHsAmAnyataH zatruH vairiko-jAtinibaddhabairopetaH ghAtako - yo'nyena ghAtayati vadhakaH-svayaM hantA vyathako vA-capeTAdinA tADakaH pratyanIkaH - kAryopaghAtakaH pratyamitro - yaH pUrvaM mitraM bhUtvA pazcAdamitro jAtaH amitrasahAyo vA 1, ihAcArya :-nAyamiti, yato vyapagato vairajanyo'nuzayaH - pazcAttApo yebhyaste tathA, vairaM kRtvA hi tadutthaphalavipAke pumAnanuzete iti / 'atthi Na' mityAdi, atra mitraM - snehAspadaM vayasyaH - samAnavayAH gADhatara snehAspadaM jJAtakaH-svajJAtIyaH yadvA jJAtaka:saMvAsAdinA jJAtaH sahajaparicita ityarthaH saGghATika :- sahacArI sakhA- samAnakhAdanapAno gADhaMtamasnehAspadaM suhRd| mitrameva sakalakAlamavyabhicAri hitopadezadAyi ca sAGgatikaH-saGgatimAtraghaTitaH, intetyAdi pUrvavat, na caiva teSAM manujAnAM tIvraM rAgarUpaM bandhanaM samutpadyate / 'atthi Na' mityAdi, atra cAha - AhUyante svajanAstAmbUladAnAya yatra sa AvAho - vivAhAt pUrvaM tAmbUladAnotsavaH vivAhaH - pariNAyanaM yajJaH - pratidivasa svasveSTadevatApUjA zrAddhaM pitRkriyA Fur Ervale & Pulse Oxy ~257~
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------- mUlaM [23-24] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: nticandrI prata sUtrAMka [23-24] dIpa anukrama [36-37]] zrIjammU | sthAlIpAkaH-sampradAyagamyaH mRtapiNDanivedanAni-mRtebhyaH smazAne tRtIyanavamAdiSu dineSu piNDanivedanAni-piNDasama- vakSaskAre dvIpazA-paNAni !, atrottara-nAyamarthaH samarthaH, vyapagatAvAhavivAhayajJazrAddhasthAlIpAkamRtapiNDanivedanAste mnujaaH| 'atyi NamityAdi, indraH pratItastasya mahaH-pratiniyatadivasabhAvI utsavaH, evamagre'pi, skanda:-kArtikeyaH nAgo-bhavanapati-18 yA vRtiH diva, mU. vizeSaH yakSabhUtI-vyantaravizeSI 'agaDa'tti avaTa:-kUpaH taDAgaH-saraH drahanadIrUkSaparvatAH pratItAH stUpaH-pIThavizeSaH 18 IN23-24 // 123 // caityaM ca-iSTadevatAyatanaM, atrAha-vyapagatamahimAnaste manujAH prajJaptAH / 'atthi Na'mityAdi, naTA-nATavitAraH teSAM 8 || prekSA-prekSaNakaM kautukadarzanotsukajanamelakA, evamagre'pi, nRtyanti sma nRttA:-kartari kA pratyayaH nRttavidhAyinaH jallA-1%| varatrAkhelakAH mallA-bhujayuddhakAriNa mauSTikA-mallA eva ye muSTibhiH praharanti viDambakA-vidUSakAH mukhavikArAdibhi-18 nAnAM hAsyotpAdakAH kathakAH-sarasakathAkathanena zrotRrasotpattikArakAH plavakA-ye jhampAdibhirgAdikamuvaplavante / / ga dilaGghanakAriNaH ityarthaH athavA taranti nadyAdikaM ye iti lAsakA-ye rAsakAn dadati teSAM prekSA, upalakSaNAdAkhyAyakaprekSAdigrahaH, atrottaraM-nAyamarthaH samaH, yato vyapagatakutUhalAste manujAH prajJaptAH / 'asthi Na'mityAdi, // 2|| atra zakaTAni pratItAni rathA:-krIDArathAdayaH yAyante-gamyante ebhiriti vyutpattyA yaanaani-uktvkssymaannaatiri-||||123|| kAni gaLyAdIni yugya-puruSokSiptamAkAzayAnaM jampAnamityarthaH 'gilli'tti puruSadvayorikSaptA DolikA 'thili'tti IN | vesarAdidvayavinirmito yAnavizeSaH zivikA-pratItA syandamAnikA-puruSAyAmapramANaH zivikAvizeSaH, atra prativacaH-15 SinElentinute ~258~
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [23-24] dIpa anukrama [36-37] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra- 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [23-24] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH nAyamityAdi, pAdacAreNa na tu zakaTAdicAreNa vihAro-vizcaraNaM yeSAM te tathA manujA ityAdi / 'atthi Na' mityAdi, atra gomahiSyajAH spaSTAH, eDakA - urakhI, Aha-'no cevetyAdi na ca teSAM manuSyANAM paribhogyatayA kadAcidAgacchanti, naitAsAM dugdhAdi teSAmupabhogya mitiyAvat / 'atthi Na'mityAdi, atrAzvAH hastinaH uSTrAH pratItAH goNA gAvaH gavayobanagavaH ajaiDako spaSTau praznayA-dvikhurA ATavyapazuvizeSAH mRgavarAhI vyaktau ruravo-mRgavizeSAH zarabhA-aSTApadAH | camarA-araNyagavo yAsAM pucchakezAzcAmaratayA bhavanti zavarA - yeSAmanekazAkhe zRGge bhavataH kuraGgagokarNau mRgabhedI zRGgavarNAdivizeSAzca sAmarthyagamyAH, atrottaram - hanteti komalAmantraNe, santi, na caiva teSAM prathamasamAbhAvinAM manuSyANAM | yathAsambhavamArohaNAdikAryeSUpayujyante / atha nAkharapraznasUtra mAha-'atthi Na' mityAdi, atra siMhAH kesariNaH vyAghrAHpratItAH vRkA - IhAmRgAH dvIpina:- citrakAH rukSA -acchabhallAH tarakSaSo mRgAdanAH zRgAlA vyaktAH biDAlA - mArjArAH | zunakAH- zvAnaH kokantikA lomaTakA ye rAtrI ko ko ityevaM ravanti kolazunakA - mahAzUkarAH, atrottaram - santi, paraM naiva teSAM manujAnAM AvAdhAM vA-IpadvAdhAM vyAvAdhAM vA-vizeSeNAvAdhAM chavicchedaM vA carmakarttanaM utpAdayanti yataH | prakRtibhadrakAste zvApadagaNAH prjnyptaaH| 'atthi Na' mityAdi, atra zAlayaH - kalamAdivizeSAH zrIhayaH - sAmAnyataH godhUmayavI | pratItI yavayavA-yavavizeSAH 'kala'si kalAyAstripuTAkhyA vRttacaNakA vA masUrA - mAlavAdidezaprasiddhA dhAnyavizeSA mudgamApatilAH kulatthA:- capalakatulyAzcipiTA bhavanti niSpAvA-balAH 'AlisaMdaga' ti capalakAH alasI - dhAnyaM Fate & C ~259~
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------- mUlaM [23-24] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [23-24] dIpa anukrama [36-37] zrIjamba-8 yasya tailaM alasItailamiti pratIta 'kusuMbha'tti laTTAkANAH yatpuSpairvasvAdirAgaH samutpAdyate kodbhavAH-pratItAH kaGgavaH-18 vakSaskAre dvIpazA- pItataNDulAH 'baraga'tti barahI dhAnyavizeSaH sapAdalakSAdiSu prasiddhaH rAlaka:-kAvizeSa eva, sa cArya (vizeSaH) prathamArakanticandrI- bRhacchirAH kaGkaralpazirA rAlakA, zaNaM-svapradhAnanAlo dhAnyavizeSaH sarpapAH pratItAH mUlaka-zAkavizeSaH tasya nirAvAsAyA vRttiH bIjAni, prAkRtatvAt kakAralopasandhibhyAM niSpattiH, atrottaram-santi, na ca teSAM manujAnAM paribhogyatayA kadAci 23-24 // 1241 dAyAnti kalpadrumapuSpaphalAdyAhArakatvAtteSAmiti, 'asthi NamityAdi, atra gartA-mahatI khaDDA darI-mUSikAdikRtA || laghvI khaDDA avapAna:-prapAtasthAnaM yatra calan janaH saprakAze'pi patati prapAto-bhRguyaMtra janaH kAzcit kAmanAM kRtvA || prapatati viSama-durArohAvarohasthAnaM bijalaM-snigdhakaImAvilasthAnaM yatra jano'tarkita eva patati, nAyamaH samarthe / ityAdi, na santItyarthaH, bharatavarSe bahusamaramaNIyo bhUmibhAgo yataH prajJaptaH se jahA NAmae' ityAdi varNakaH prAgvad jnyeyH| atvi Na'mityAdi, atra sthANuH-UrdhvakASThaM kaNTakaH-spaSTaH tRNAnyeva kacavaraH patrANyeva kacavaraH, atrAha-'ne' ||tyaadi, yato vyapagatasthANuyAvatpatrakacavarA sA-suSamasuSamA nAsnI samA-arakaH prjnyptaa| 'asthi Na'mityAdi, atra daMzama-TS zakayUkAlikSAH spaSTAH DiMkuNA-matkuNAH yadAhuH zrIhemasUrayo dezyA-"makuNae diMkuNa daMkuNA tahA daMkaNI pihANIe" || // 12 // 18 iti, pizukA:-caJcaTAH, atrAcAryaH-vyapagatadaMzamazakayUkAlikSA tathA TiMkuNApizukopadravavirahitA, pazcAt karmadhArayaH, 18 sA samA prajJaptA, atra sUtre vyapagatetyAdivizeSaNasya karmadhArayaM vinA vyAkhyAnakaraNe prastutamUlAdarza virahiatti I mmitraryou ~260
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------- mUlaM [23-24] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [23-24] padaM pramAdApatitamiti jJeyaM, tadarthasya tattvato vyapagatapadenaivoktatvAt / 'asthi NamityAdi, atra ayaH-sAmAnyataH18 | sapoH ajagarA:-mahAkAyasarpAH zeSa pUrvavat, yataH prakRtibhadrakAste byAlagaNA:-sarisapajAtIyagaNAH prajJaptA iti / / | atra grahayuddhasUtraM jIvAbhigamAdiSu sAkSAd dRSTamapi etatsUtrAdarzeSu na dRSTamiti na vyAkhyAyAmapyalekhi / 'asthi Na mityAdi, atra DimbaDamarau pUrvavat , kalaho-vacanarATiH bolo-bahUnAmA nAmavyaktAkSaradhvanikaH kalakalaH kSAra:|| parasparaM matsaraH vaira-parasparamasahamAnatayA hiMsyahiMsakatAdhyavasAyaH mahAyuddhAni-vyavasthAhInA mahAraNAH mahAsaGghAmA: cakrAdinyUharacanopetatayA savyavasthA mahAraNAH mahAzastrANi-nAgavANAdIni teSAM nipatanAni-hiMsAghuyA ripumocanAni, mahAzastratvaM caiteSAmadbhutavicitrazaktikatvAt, tathAhi-nAgavANA dhanuSyAropitA bANAkArA muktAzca santo jAjvalyamAnAsahyolkAdaNDarUpAstataH parazarIre saGkrAntA nAgamUtIbhUya pAzatvamaznuvate, tAmasavANAstu sakalaraNo byA-18 pimahAndhatamasarUpatayA pavanavANAzca tathAvidhapavanasvarUpatayA vahibANAzca tAdRzavahiprakAreNa pariNatAH prativairivAhi-18 | nISu vinotpAdakA bhavanti, evamanyeSvapi svasvanAmAnusAreNa svasvajanyakAryamutpAdayanti, ukkaM ca-"citraM zreNika ! te 18 bANA, bhavanti dhnuraashritaaH| ulkArUpAzca gacchantaH, zarIre nAgamUrtayaH ||1||kssnnN bANAH kSaNaM daNDAH, kSaNaM | paashtvmaagtaaH| AmarA hyastrabhedAste, ythaacintitmuurtyH||2||" mahApuruSA:-chavapatyAdayasteSAM patanAni-kAladharmana-18 || yanAni, tata eva mahArudhirANi-chatrapatyAdisatkarudhirANi teSAM nipatanAni-pravAharUpatayA vahanAni, anottaram dIpa anukrama [36-37] eeeeeeeeeeeee ~261
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [23-24] dIpa anukrama [36-37] vakSaskAra [2], mUlaM [23-24] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnticantrIyA vRtiH // 125 // "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra- 7 (mUlaM + vRttiH) Joining netyAdi, yataste vyapagato vairasyAnubandhaH - santAnabhAvena pravRttiryebhyaste tathA manujAH prajJatAH / 'atthi Na'mityAdi, ana duSTA-janadhAnyAdInAmupadrava hetutvAdbhUtAH sattvA undarazalabhapramukhA Itaya ityarthaH kularogagrAmarogamaNDalarogA yathottaraM bahusthAnavyApinaH, 'poha'tti dezyatvAd udaraM zIrSa-mastakaM tadvedanA karNoSThAkSinakhadantavedanAH kaNThyAH, kAsazvAsI vyaktau, zoSaH-kSayarogaH dAhaH- spaSTaH aza-gudAGkuraH ajIrNa-vyaktaM dakodaraM-jalodaraM pANDurogabhagandarau pratItI ekAhiko yo jyara ekAdinA'ntarita AyAti, evaM dvidinAntarito vyAhikaH tribhirdinarantaritakhyAhikaH caturthena dinenAntaritazcaturthAhika: indragrahAdayastu unmattatAhetavo vyantarAdidevakRtopadravAH dhanurmahaH- sampradAyagamyaH mastakazUlAdIni pratItAni grAme uktasvarUpe mAri: - yugapadrogavizeSAdinA bahUnAM kAladharmaprAptiH, evamagre'pi, yAvatkaraNAnagaramAriprabhRtiparigrahaH, prANikSayo- gavAdikSayaH janakSayo manuSyakSayo kulakSayo-vaMzakSayaH, ete ca kathambhUtA ityAha| vyasanabhUtA-janAnAmApadbhUtAH anAryA:- pApAtmakAH, atra vibhaktilopamakArAmamau prAkRtatvAt, atrAha-netyAdi, | vyapagato roga:-cirasthAyI kuSThAdirAtaGkaH- AzughAtI zUlAdiryebhyaste tathA manujAH prazaptAH, he zramaNa ! he AyuSman ! athaiSAM bhavasthitiM pRcchati, tIse NaM bhaMte! samAe bhArahe vAse maNuANaM kevaithaM kAlaM ThiI paNNattA 1, goamA! jahaNeNaM desuNAI tiSNi paliodamAI kose desUNAI tiSNi palioyamAI, sIse NaM bhaMte! samAe bhArahe vAse maNuANaM sarIrA kevaiaM uyateNaM paNNattA !, gobhamA ! jahaNaM prathama- ArakavartI manuSyasya sthiti Adi varNyate Fur Fate & Pune Cy ~262~ 59513, 2vakSaskAre prathamArakenarAvAsA diva. sU. 23-24 // 125 // jerryy
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [25] dIpa anukrama [38] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [25] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH Jan Fikeitim tiSNi gAuAI ukkoseNaM tiSNi gADabhAI, te NaM bhaMte! maNuA kiMsaMghayaNI paNNacA ?, goamA ! vairolabhaNArAya saMghayaNI paNNattA, siNaM bhaMte! madhuA sarIrA kiMsaMThiA paNNattA ?, goamA ! samacauraMsasaMThANasaMThiA, tesi NaM maNuANaM bechappaNNA piDukaraM yasyAH paNNattA samaNAuso !, te paM bhaMte! maNuA kAlamAse kAlaM kithA kahiM gacchanti kahiM ubavajaMti, go0 ! hammAsAvasesAA jualagaM pasavaMti, egUNapaNaM rAIdiAI sArakhaMti saMgoveti 2 tA kAsittA chIicA jaMbhAttA akiTTA avahiA aparibhAviyA kAlamAse kAlaM kicA devaloesu uvavaaMti, devaloapariggA NaM te maNuA paNNattA, tIse NaM bhaMte! sabhAe bharahe jAse kaividdA massA aNusajjitthA !, go0 ! chabihA paM0 saM0-pamhagaMdhA 1 mijagaMdhA 2 amamA 3 teavalI 4 sahA 5 saNicArI 6 (sU25) prAyaH kaNThyaM sUtrametat, navaraM dezonAni trINi palyopamAni sthitiryugminIM pratItya mantacyA, dezazcAtra patyopamAsatheyabhAgarUpo jJeyo, yaduktaM jIvAbhigame devakurUttarakurustriyamadhikRtya- "devakuruuttarakuruakammabhUmagamaNussitthINaM | bhaMte ! kevaiaM kAlaM ThiI paNNattA 1, go0 ! desUNAI tiSNi palio mAI paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagAI, ukoseNaM tiSNi palio maaii"| athAvagAhanAM pRcchannAha - 'tIse Na'mityAdi sugamaM, navaraM dezonAstrayaH krozA api yugminIM pratItya "uccateNaM NarANa thovoNamUsiAo' iti vacanAt, yadyapi 'chadhaNusahassamUsiAo' iti pUrvasUtreNai| teSAmavagAhanA labhyate tathApi jaghanyotkRSTavizeSavidhAnArthaM punaravagAhanAsUtrArambhaH / 'te Na' mityAdi, atra kiM ca tatsaMhananaM ceti karmadhArayaH, pazcAdastyarthe inpratyayaH, 'gautametyAdi, vajrarSabhanArAcasaMhananAste manujA iti, 'tesi Na' mi Fucraleey ~263~
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [25] dIpa anukrama [38] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [25] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnvicandrI - yA vRttiH // 126 // tyAdi sugamaM, navaraM kiM saMsthita-saMsthAnaM yeSAM te tathA, yadyapi pUrvavarNakasUtre vizeSaNadvArA eSAM saMhananAdikamAkhyAtaM tathApi || sarveSAmapi tatkAlabhAvinAmekasaMhananAdimAtratAkhyApanArthamasya sUtrasya praznottarapaddhatyA nirdezena na paunaruktyamAzaGkanIyaM, | ata evAgravarttini pRSThakaraNDakasUtre 'tesi NaM! bhaMte maNuANa'mityatra 'kevaiA piTTakaraMDakasayA paNNattA?, goamA' iti prazna| sUtrAMzo'dhyAhArya iti 'tesi Na' mityAdi, teSAM pRSThakaraNDakazatAni - pUrvIkasvarUpANi kiyanti ?, atra bhagavAnAha dve SaTpakhAzadadhike pRSTha karaNDakazate prajJapte ityarthaH, 'te Na' mityAdi, te manujAH kAlasya-maraNasya mAso yasmin kAlavizeSe avazyaM | kAladharmmaH tasmin kAlaM kRtvA, mAsasyopalakSaNatvAt kAladivase ityAdyapi draSTavyaM kva gacchanti-kotpadyante iti praznayespi 'devalopasu uvavajaMtI' tyekamevottaraM gamanapUrvakatvAdutpAdasyotpAdAbhidhAne gamanaM sAmarthyAdavagatamevetyAzayAditi, | athavA gatirdezAntaraprAtirapi bhavatIti kva gacchantItyetadeva paryAyeNAcaSTe-'utpadyante' utpattidharmANo bhavanti, ata evotarasUtre 'uvavajaMtI' tyevo, svAmyAha-'gautame 'ti SaNmAsAvazeSAyuSaH kRtaparabhavAyurvandhA iti gamyaM, yugalakaM prasuvata iti, eteSAmAyuvibhAgAdau parabhavAyurvandhAbhAvamAha, taccaikonapaJcAzataM rAtriMdivAbhyahorAtrANi yAvat, saMrakSantiucitopacArakaraNataH pAlayanti-saMgopayanti anAbhogena hastaskhalanakaSTebhyaH, saMrakSya saGgopya ca kAsitvA-kAsaM vidhAya kSutvA kSutaM vidhAya jRmbhayitvA jRmbhAM vidhAya akliSTAH - svazarIrotthaklezavarjitAH abyathitAH - pareNAnApAditaduHkhA aparitApitA:- svataH parato vA'nupajAta kAyamanaH paritApAH, etena teSAM sukhamaraNamAha, kAlamAse kAlaM Fur Fate & Use Cy ~264~ Raat prathamAraka narANAM sthityAdi su. 25 // 126 // antarya
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [25] dIpa anukrama [38] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [25] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH bhIjambU. 22 kRtvA devalokeSu - IzAnAntasuralokeSUtpadyante, svasamahInA yuSkareSveva tadutpattisambhavAt atra kAThamAsa iti kathanena tatkAlabhAvimanujAnAmakAlamaraNAbhAvamAha, aparyAtakAntarmuhUrttakAlAnantaramanapavarttanIyAyuSkatvAt, atrAha kazcit nanu sarvathA varttamAnabhavAyuHkarmapudgalaparizATakAlasyaiva maraNakAlatvAt kathamakAlamaraNamupapadyate, yadabhAvo varttamAnasamAyAM nirUpyate iti cet, satyaM dvidhA hyAyurnaratirazcAM-apavartanIyamanapavarttanIyaM ca tatrAcaM bahukAlavedyaM sattathA'dhyavasAyayogajanitazlathabandhana baddhatayodIrNasarvapradezApramapavarttanA karaNavazAdalpIyaH kAlena rajjudahananyAyena nivAsonyAyena muSTijalanyAyena vA yugapadvedyate, itarantu gaoNDhabandhanavaddhatayA'napavarttanAyogya krameNa vedyate, tena bahuSu varttamAnArakocitamanapavarttanIyamAyuH krameNAnubhavatsu satsu yadaikasya kasyacidAyuHparivarttate tadA tasya lokairakAlamaraNamiti vyapadizyate, 'paDamo akAlamacc' ityAdivat tenAnyadA akAlamaraNasyApi sambhavAttattadAnIM tanniSedha iti na doSa iti / atha kathaM te devalokeSUtpadyante ityAha-yato devaDhoko bhavanapatyAdyAzrayarUpastasya tathAvidhakAlasvabhAvAt tadyogyAyurbandhena parigrahaH - aGgIkAro yeSAM te tathA devalokagAmina ityarthaH, eSAM caikonapaJcAzaddinAvadhi pari| pAune kecidevamavasthAmAhuH - saptottAnazayA lihanti divasAn svASThamAryAstataH ko riGkhanti padaistataH kalagiro yAnti | svaladbhistataH / stheyobhizca tataH kalAgaNabhRtastAruNya bhogodgatAH, saptAhena tato bhavanti suddagAdAne'pi yogyAstataH // 1 // atra vyAkhyA-AryAH sapta divasAn - janmadivasAdikAn yAvat uttAnazayAH santaH svAGguSThaM lihanti, tato Fur Ele&P Cy ~265~
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- -------- mUlaM [25] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: dvIpazA prata sUtrAMka zrIjambU-dvitIyasaptake pRthivyAM rijanti, tatastRtIyasaptake kalagiro-vyaktavAco bhavanti, tatazcaturthasaptake skhalaniH padairyAnti,81 ticatuSasataka skhalAnaH padayAmti, vakSaskAre tataH pazcamasaptake stheyobhiH-sthiraiH padairyAnti, tataH SaSThasaptake kalAgaNabhRto bhavanti, tataH saptamasaptake tAruNyabhogo-18 prathamAraka nticandra gatAH bhavanti kecizca suragAdAne'pi-samyaktvagrahaNe'pi yogyA bhavantIti kramaH, idaM cAvasthAkAlamAnaM suSamAsupa-181 yA vRttiH mAyAmAdI jJeyaM, tataH paraM kizcidadhikamapi sambhAvyate iti, atra prastAvAd kazcidAha-atha tadA'gnisaMskArAderamA-18 // 127 // IN durbhUtatvena mRtakazarIrANAM kA gatiriti ?, ucyate, bhAraNDaprabhRtipakSiNastAni tathAjagatsvAbhAbyAt nIlakASThamiyo[ pAvya madhyesamudra kSipanti, yaduktaM zrIhemAcAryakRta RSabhacaritre-"purA hi mRtamithunazarIrANi mhaakhgaaH| nIDakASTha-18 | mivotpAvya, sadyazcikSipuraMbudhau // 1 // " kizcAtra zloke ambudhAvityupalakSaNaM tena yathAyoga gaGgAprabhRtinadIpyapi te tAni kSipantIti jJeyaM, nanu cotkRSTato'pi dhanuHpRthaktvamAnazarIraistairutkRSTapramANAni tAni kathaM subahAnItyatrApi samAdhIyate-yugmizarIrANAmambuSikSepasya mahAkhagakRtatvena bahuSu sthAneSu pratipAdanAdavasIcate yat 'pakkhI dhaNuha puhatta-' mityatra sUtre jAtyapekSayA ekavacanamiddezastena kacid bahuvacanaM vyAkhyeyaM, tathA ca sati pakSizarIramAnasya pathAsambhava marakApekSayA bahubahutarabahutamadhanuHpRthaktvarUpasvApi sambhavAt tatkAlavartiyugminarahastyAdizarIrApekSayA bahudhanuHpRthaktva- // 127 // parimANazarIraistairna kizcidapi tAni durvahAnIti na kApyanupapattiriti sambhAcyate, sattvaM bahuzrutagamyaM, evaM ca sUtre ekavacananirdeze'pi bahuvacanena vyAkhyAnaM zrImalavagiripAdairapi zrIvRhatsaMgrahaNivRttau devAnAmAhArocyAsAntarakAla-18 anukrama [38] ~266~
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [25] dIpa anukrama [38] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [25] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH mAnAdhikAre "dasa vAsasahassAI samayAI jAva sAgaraM UNaM divasa muhuttapuhuttA AhArussAsa sesANaM // 1 // " ityasvA gAthAyA arthakathanAvasare kRtamastIti sarvaM susthamiti / atha tadA manujAnAmekatvamutaM nAnAtvamiti praznayannAha - 'tIse 'mityAdi, tasyAM samAyAM bhagavan ! bharate varSe katividhAH - jAtibhedena katiprakArA manuSyA anuSatavantaH kAlAkAlAntaramanuvRttavantaH, santatibhAvena bhavanti smetyarthaH, bhagavAnAha - gautama ! SaDUvidhAH, tadyathA- padmagandhAH 1 mRgagandhAH 2 amamA 3 stejastalinaH 4 sahAH 5 zanaizcAriNaH 6, ime jAtivAcakAH zabdAH saMjJAzabdatvena rUDhAH, yathA pUrvamekAkArA'pi manuSyajAtistRtIyArakaprAnte zrIRSabhadevena ugrabhogarAjanyakSatriyabhedaizcaturddhA kRtA tathA'trApyeSaM SaD vidhA sA svabhAvata evAstIti, yadyapi zrI abhayadevasUripAdaiH paJcamAGgaSaSThazatakasaptamoddezake padmasamagandhayaH mRgamadagandhayaH mamIkArarahitAstejazca talaM ca rUpaM yeSAmastIti tejasta linaH sahiSNavaH - samarthAH zanaiH mandamutsukatvAbhAvAJcarantItyevaMzIlA ityanvarthatA vyAkhyAtAsti, tathApi tathAvidhasampradAyAbhAvAt sAdhAraNavyaJjakAbhAvena tenaiSAM jAtiprakArANAM durbodhatvAjIvAbhigamavRttau sAmAnyato jAtivAcakatayA vyAkhyAnadarzanAcca na vizeSato vyaktiH kRteti / gataH prathamArakaH // tIse NaM samAe cAhiM sAgaronamakoDAkoTahiM kAle vIite anaMtehiM vaNyapaJjavehiM aNatehiM gaMdhapajavehiM anaMtehiM rasapajjavehiM anaMtehiM phAsapajjavehiM aNatehiM saMpayaNapatra bedhiM amehiM saMThANapaJjaverhi arjatehiM ucattapajjavehiM aNatehi AupajjavehiM ahiM atha dvitiy-Arakasya svarupam varNyate Fur Fate & Cy ~267~
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [26] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [26] zrIjamyUgurulahupajavehi aNatehiM jaguruladupajavehi aNaMtehiM uDDANakammabalabIriapurisakAraparakamapanavehiM aNataguNaparihANIe parihAyamANe vakSaskAre etya NaM susamA NAma samAkAle paDijima samaNAuso !, jaMbUhIve NaM bhaMte! dIve ibhIse osa piNIe susamAe samAe uttamakaTTha dvitIyArapattAe bharahassa vAsassa kerisae AyArabhAvaparoyAre hotyA, goamA! bahusamaramaNile bhUmibhAge hotyA, se jahANAmae' kAma.26 yA vRttiH AliMgapukkharai vA ta ceva jaM susamasusamAe puSavaNNi, NavaraM NANataM caSadhaNusahassamUsiA ege aTThAvIse piTTakaraDukasae chh||12|| bhattassa AhArahe, calasahi gaiMdiAI sArakkhaMti, do paliovamAI AU sesa taM ceba, tIse Na samAe caubihA maNussA aNusajitthA, taMjahA-ekA 1 paurajaMghA 2 kusumA 3 susamaNA 4 (sUtra 26) tasyAM suSamasuSamAnAmyAM samAyAM catasRSu sAgaropamakoTAkoTISu kAle vyatikrAnte sati, sUtre ca tRtIyAnirdeza ArSatvAt , athavA catasRbhiH sAgaropamakoTAkoTIbhiH kAle mite gaNite vA iti mitAdizabdAdhyAhAreNa yojanA kAryA, atra ca pakSe karaNe tRtIyA jJeyA, atrAntare supamA nAmnA samA-kAlaH pratipannavAna-lagati smeti vAkyAntarasUtrayojanA, suSamA cotsarpiNyAmapi bhavedityAha-'aNaMtaguNaparihANyA parihIyamANA hAnimupagacchan 2' sUtre ca dvivacana-18 manusamayaM hAniriti hAneH paunaHpunyajJApanArtha, atha kAlasya nityadravyatvena na hAnirupapadyate, anyathA'horAtraM sarvadA R // 12 // 18| triMzanmuharttAtmakameva tat na syAdityata Aha-'anantairvarNaparyave'rityAdi, varNA:-zvetapItarakanIlakRSNabhedAt paJca, kapizAdayastu tatsaMyogajAstataH zvetAderanyatarasya varNasya paryavA-buddhikRtA nirvibhAgA bhAgAH ekaguNazvetatvAdayaH / Cotatoeristoeroeseserserseserve anukrama [39] A rjimmitrary ~268~
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [26] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [26] dIpa sakalajIvarAzeranantaguNAdhikAstaira'nantA ye guNA-anantaroktasvarUpA bhAgAsteSAM parihANi:-apacayastayA prakArabhUtayA ityarthaH, hIyamAnaH 2 suSamA kAlavizeSa iti yojya, evamagre'pi yojanA kAryA, atha yatheSAmanantatvamanusamayamanantaguNahAnizca tathA dayate-'tIse NaM samAe uttamakaTThapattAeM' iti prAguktabalAt prathamasamaye kalpadrumapuSpaphalAdigato yaH zveto varNaH sa utkRSTaH, tasya kevaliprajJayA chidyamAnA yadi nirvibhAgA bhAgAH kriyante tarhi anantA bhavanti, teSAM | madhyAdanantabhAgAtmaka eko rAziH prathamArakadvitIyasamaye truvyati, evaM tRtIyAdisamayeSvapi vAcyaM yAvatprathamArakAntya-11 samayaH, eSaiva rItiravasarpiNIcaramasamayaM yAvajjJeyA, ata eva anantaguNaparihANyetyatra anantaguNAnAM parihANiriti SaSThItatpuruSa eva vidheyo na tu anantaguNA cAsau parihANizceti karmadhArayaH, guNazabdazca bhAgaparyAyavacano'nuyogadvAravRtti-18 kRtA ekaguNakAlakaparyavavicAre suspaSTamAkhyAto'sti, evaM sati zvetavarNasyAsanna eSa sarvathocchedaH, tathA ca sati zvetavastano'zvetatvaprasaGgAH, etacca jAtipuSpAdiSu pratyakSaviruddhaM ?, ucyate, Agame'nantakasyAnantabhedatvAt hIyamAnabhAgA-18 nAmanantakamalpaM tato maularAzebhogAnantakaM bRhattaramavagantavyaM, yadi nAma sidhyatsvapi bhavyeSu lokeSu na tessaamnntkaa-18|| lenApi nirlepanA Agame'bhihitA kiM punaH sarvajIvebhyo'nantaguNAnAmutkRSTavarNagatabhAgAnAM !, na ca te samAtA evaM sijyanti, ime tu pratisamayamanantA hIyante iti mahadRSTAntavaiSamyamiti vAcyaM, yatastatra yathA sidhyatAM bhavyAnAM saMkhyAtatA| tathA siddhikAlo'nanta evamatrApi yathA pratisamayamanantAnAmeSAM hIyamAnatA tathA hAnikAlo'vasarpiNIpramANa evaM tataH[8 acceeeeeeeeeeeeeectice anukrama [39] ~269
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ -------- mUlaM [26] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [26] yA itiH dIpa zrIjambU- paramutsarpiNIprathamasamayAdau tenaiva krameNa varddhante iti sarva samyak, evaM pItAdiSu varNeSu gandharasasparzeSu ca payAsamma- 2vakSaskAre dvIpazA-18|vamAgamAvirodhena bhAvanIyaM, tathA anantaiH saMhananaparyaveriti-saMhananAni-asthinicayaracanAvizeSarUpANi vanaRSabha-1| dvitIyAranticandrIISIS nArAcaRSabhanArAcanArAcArddhanArAcakIlikAsevArtabhedAt SaT, prastute cArake Adyameva grAhyaM RSabhanArAcAdImAma-18 kAm.26 | bhAvAt , anyatra yathAsambhavaM tAni grAhyANi, tatparyavA api tathaiva hApanIyAH, saMhananenaiva zarIre dAryamupajAvate, // 129 // | tacca sarvotkRSTaM suSamasuSamAdyasamaye, tataH paramanantairanantaiH paryavaiH samaye 2 hIyata iti, tathA saMsthAnAni-AkRtirU-18 pANi samacaturasranyagrodhasAdikubjakabAmanahuNDabhedAt poDhA, tacca tatra prathame samaye sarvotkRSTa, tataH paraM tathaiva hIyata iti, tathoccatvaM-zarIrotsedhastaca tatra prathame samaye trigabyUtapramANamutkRSTaM, tataH paraM tatpramANatAratamyarUpAH paryavAH anantAH samaye 2 hIyante, nanu uccatvaM hi zarIrasya svAvagADhamUlakSetrAduparitanoparitananabhaHpradezAvagAhitvaM, tatparyavAzca ekadvitripratarAvagAhitvAdayo'saGgyAtapratarAvagAhitvAntA asaGkhyAtA eva, avagAhanAkSetrasthAsaGkhyAtapradezAtmakatvAt , | tarhi kathameSAmanantatvaM , kathaM caite'nantabhAgaparihANyA hIyante iti cet, ubhyate, prathamArake yat prathamasamayopannAnA-18 mutkRSTa zarIrogatvaM bhavati tato dvitIyAdisamayotpazAnAM yAvatAmekanabha pratarAvagAhiravalakSaNaparvavANAM hAnistAvatArA 18| punalAnantakaM hIyamAnaM draSTavya, AdhArahAnAvAdheyahAnerAvazyakatvAditi, tenozcatvaparyavANAmapyanantatvaM sikhaM, mabhaHprasarA| vagAhasya punalopacayasAdhyatvAt , sathA Ayu:-jIvitaM tadapi tatra prathame samaye vipalyoSamapramANamuskRSTaM sadanantaraM satya occccesteaceaeesesesesesesee anukrama [39] ~270
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [26] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [26] vA api anantAH pratisamaya hIyante, nanu parvaSA ekasamayonA dvisamayonA yAvadasaGkhyAtasamayaunotkRSTA sthitiriti 8 sthitisthAnatAratamyarUpA asaGkhyAtA eca, AyuHsthiterasavAtasamayAtmakatvAt , tarhi kathaM sUtre'nantarAyuHparyavairityuktaM , 6 ucyate, pratisamaya hIyamAnasthitisthAnakAraNIbhUtAni anantAni AyuHkarmadalikAni parihIyante, tataH kAraNahAnI || kAryahAnerAvazyakatvAt , tAni ca bhavasthitikAraNatvAdAyuHparyavA evaM atale anantA iti, tathA anantaigurula|| ghuparyavairiti, gurulaghudravyANi-bAdaraskandhadravyANi audArikabakriyAhArakataijasarUpANi tatparyavAH, tatra prakRte vaikriyA-1|| | hArakaboranupayogastena audArikazarIramAzrityotkRSTavarNAdayastatrAdyasamaye bodhyAH, tataH paraM tathaiva hIyante taijasamAzritya kapotapariNAmakajATharAgnirutkRSTastatrAdisamaye tadanantaraM mandamandatarAdivIryakatvarUpa iti, tathA anantairaguru-18 laghuparyavairiti, anurulaghudravyANi sUkSmadravyANi, prastute ca paudgalikAni mantavyAni, anyathA'paudgalikAnAM dharmAstikAyAdInAmapi paryavahAniprasaGgaH, tAni ca kArmaNamanobhASAdidravyANi teSAM paryavairanantaH, tatra kArmaNasya sAtaveda-18 nIyazubhanirmANasusvarasaubhAgyA''deyAdirUpasya bahusthityanubhAgapradezakatvena manodravyasya bahugrahaNAsandigdhagrahaNajhaTitigrahaNabahudhAraNAdimattayA bhASAdravyasyodAttasvagambhIropanItarAgatvapratinAdavidhAyitAdirUpatayA ca tatrAdisamaye utkR-18 TatA, tataH paraM krameNAnantAH paryavA hIyante, anantairutthAnAdiparyavaiH, tatrotthAna-Urdhva bhavanaM karma-utkSepaNAvakSepa-| 18NAdi gamanAdi vA bala-zArIraH prANaH vIrya-jIpotsAhaH puruSAkAra:-pauruSAbhimAmaH parAkramazva-sa eva sAdhitAbhi-18 Decedesesesecsescecemestsee dIpa anukrama [39] ~271
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [26] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [26] kAma TIpa zrIjambU-18|mataprayojanA, athavA puruSakAra:-puruSakriyA sA ca prAyaH-strIkriyAtaH prakarSavatI bhavatIti tatsvabhAvatvAditi vize- vakSaskAre dvIpazA- peNa tadgrahaNaM, parAkramastu-zatruvitrAsanaM, tata ete prAktanasamaye utkRSTAstataH paraM paripAkhyA tathaiva hIyante, tathA dvitIyAranticandrI-18 "saMghayaNaM saMThANaM uccattaM AubhaM ca maNuANaM / aNusamartha parihAyara osappiNIkAladoseNaM ||2||kohmymaay-1 yA vRttiH lobhA osannaM vaDDae a maNuANaM / kUDatulakUDamANA teNa'NumANeNa sabaMpi // 2 // visamA aja! tulAo visamANi // 130 // a jaNavaesu mANANi / visamA rAyakulAI teNa u visamAI vAsAI // 3 // bisamesu a vAsesuM huMti asArAI osa hibalAI / osahiduballeNa ya AuM parihAyai NarANa // 4 // iti taNDulavaicArike avasarpiNIkAladoSeNa hAniruktA sA bAhulyena duHSamAmAzritya zeSArakeSu tu yathAsambhavaM jJeyeti, nanu nityadravyasthApi kAlasya kathaM hAniriti parakR-18 | tAsambhavAzaGkAnivAraNArtha varNAdiparyavANAM hAniruktA, te ca punaladharmAstahi anyadhammaihIyamAnairvivakSitaH kAlaH kathaM hIyate iti mahadasaGgataM, tathA sati vRddhAyA vayohAnau yuvatyA api vayohAniprasaGga iti cet, na, kAlasya kArya-18 vastumAtre kAraNatvAGgIkArAtkAryagatA dharmAH kAraNe upacaryante kAraNatvasambandhAditi / atha prastutArakasya svarUpapraznAyAha-'jaMbuddIve NaM bhaMte!' ityAdi prAyaH sUtraM gatArthameva, navaraM kevalaM nAnAtvaM-bhedaH, sa cAya-caturdhanuHsahasro- // 130 // chUitAH krozasyoccAste manujA iti yogaH, makAro'lAkSaNikaH, aSTAviMzatyadhika pRSThakaraNDakazataM prathamArokapRSThakaraNDukAnAmardhamitiyAvat teSAM manujAnAmiti yogaH, SaSThamake'tikrAnte AhArArthaH samutpadyate iti yogaH, sUtre sapta anukrama [39] seeeeeeee ~272
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [26] dIpa anukrama [39] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [26] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH Ebensiinie myarthe paSThI sUtratvAt, catuHSaSTiM rAtrindivAni yAvat saMrakSanti, apatyAni te manujA iti yogaH, tatra saptAvasthAkramaH pUrvokta eva, navaraM ekaikasyA avasthAyAH kAlamAnaM nava dinAni aSTau ghavyazcatustriMzat palAni saptadaza cAkSarANi kizcidadhikAnIti, catuHSaSTeH saptabhirbhAge etAvata eva lAbhAt yacca pUrvebhyo'dhiko'patyasaMrakSaNakAlastatkAlasya hIyamA| natvenotthAnAdInAM hIyamAnatvAd bhUyasA'nehasA vyaktatAbhavanAditi, evamagre'pi jJeyaM, dve palyopame AyusteSAM manujA| nAmiti yogaH, evamanyatrApi yathAsambhavamadhyAhAreNa sUtrAkSarayojanA kAryA, anyat sarvaM suSamasuSabhoktameveti, atrApi yathoktamAyuH zarIrocchrayAdikaM suSamAyAmAdau jJeyaM, tataH paraM krameNa hIyamAnamiti / athAtra bhagavAn svayamevApRSTA| napi manuSya bhedAnAha - 'tIse Na' mityAdi, atrAnvayayojanA prAgvat, ekAH 1 pracurajaGghAH 2 kusumAH 3 suzamanAH 4 ete'pi prAgvajjAtizabdA jJeyAH, anvardhatA caivaM- ekAH zreSThAH saMjJAzabdatvAnna sarvAditvaM pracurajaGghA:- puSTajaGghAH natu kAkajaGghA iti bhAvaH, kusumasadRzatvAt saukumAryAdiguNayogena kusumAH puMsyapi kusumazabdaH, suSThu atizayena zamanaM - zAntabhAvo yeSAM te tathA, pratanukaSAyatvAt, atra pUrvokaSaTprakAramanuSyANAmabhAvAdete'nye jAtibhedAH / gato dvitIyAraka iti / tIse NaM samAe tirhi sAgarovamakoDAkoDIhiM kAle bIikaMte anaMtehiM vaNNapaJcavehiM jAva anaMtaguNaparihANIe parihAyamANI 2 ettha NaM susamadussamANAmaM samA paDivajisa samaNAuso, sA NaM samA vihA vibhajjara paDhame tibhAe 1 majjhimetibhAe 2 atha tRtiya Arakasya svarupam varNyate Fu File&inal Use Oxy ~273~
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [27] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjammU prata dvIpamA sUtrAMka [27] nticandrIyA vRtiH // 131 // pacchime timAe 3 jaMbuddIveNa bhaMte ! dIve, smIse osappiNIe susamadussamAe samAra paDhamamajjhimesu tibhAesu bharahassa bAsassa keri- vakSaskAre sae AvArabhASapaDoAre pucchA, goamA! bahusamaramaNije bhUmibhAge hosthA, so va gamo avo NANasaM do ghaNusahassAI hatIyAraka: urdU utteNaM, sesi ca maNuANaM causadvipiDhakaraMDugA cautthabhattassa AhAratye samuppAi ThiI paliovarma egUNAsII rAiMdiAI 18 sArakhaMti saMgoveMti, jAva devalomaparimAhiA Na te maNuA paNNattA samaNAuso!, sIse NaM bhaMte ! samAe pacchime nibhAe bharahassa vAsassa kerisae AdhArabhAvaparIyAre hotthA, gobhamA! bahusamaramaNije mRmibhAge hotyA se jahA NAmae AliMgapuksare ivA jAva maNIhiM uvasobhie, taMjahA-kittimehiM ceva akittihiM gheva, tIse gaM bhaMte! samAe pacchime tibhAge bharahe vAse maNuANaM kerisae AyArabhAvapaDhoAre hotthA ?, goamA ! vesi maNuANaM chabihe saMdhayaNe chabihe maMThANe bahUNi dhaNusayANi uddhaM uccatteNaM jahaNNeNa saMkhijANi vAsANi ukkoseNaM asaMkhijjANi vAsANi Authe pAlaMti pAlittA appegaiyA NirayagAmI appegacyA tiriagAmI appegaDyA maNurasagAmI appegaiyA devagAmI appegaiyA sijhaMti jAva sabanuksANamaMtaM kareMti (sUtra 27) vyAkhyA prAgvat , navaraM parihAyamANI ityatra strIliGganirdezaH samAvizeSaNArthatena samA kAle iti padadvayaM pRthaka | mantavyaM, ayamevAzayaH sUtrakRtA 'sA NaM same'tyuttarasUtra prAduzcake iti, athAsthA eva vibhAgapradarzamArthamAha-~'sAgamityAdi, sA suSamaduHSamA nAmnI samA-tRtIyArakalakSaNA tridhA vimajyate-vibhAgIkriyate, tadyathA-prathamastRttIcI / / bhAgaH prathamakhibhAgaH mayUravyasakAditvAt pUraNapratyayalopaH, evamagre'pi, ayaM bhAvA-dvayoH sAgaropamakoTAkovyokhi anukrama [40] 0000seaadago90920 O mmitrayen ~2744
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------ mUlaM [27] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [27] caceedeiseaseeeeee bhirbhAge yadAgataM tadekaikasya bhAgasya pramANaM, tacceda-SaTpaSTiH koTilakSANAM SaTSaSTiH koTisahasrANAM SaTai koTi zatAnAM SaTSaSTiH koTInAM SaTSaSTilakSANAM SaTpaSTiH sahasrANAM SaTuM zatAnAM SaTpaSTizca sAgaropamANAM dvau ca | sAgaropamatribhAgau, sthApanA ceya-66666666666666, iti, adhAdyabhAgayoH svarUpapraznAyAha-'jaMbuddIve || 'mityAdi, sarvaM gatArtha, nAnAtvamityayaM vizeSaH-dve dhanuHsahasra Urboccatvena krozoccA ityarthaH, teSAM cara | manuSyANAM catuHSaSTiH pRSThakaraNDukAni, aSTAviMzatyadhikazatasyArkIkaraNe etAvata eva lAbhAt, caturthabhakke'tikrAnte | AhArArthaH samutpadyate, ekadinAntarita AhAra ityarthaH, sthitiH palyopamaM, ekonAzIti rAtrindivAni saMrakSanti | saGgopayanti, apatyayugalakamityarthaH, tatrAvasthAkramastathaiva, navaramekaikasyA avasthAyAH kAlamAna ekAdazaM dinAni | saptadaza ghavyaH aSTau palAni catustriMzaccAkSarANi kiJcidadhikAnIti, ekonAzIteH saptabhirbhAge etAvata eva lAbhAt, | asyAM ca bhinnajAtimanuSyANAmanuSaJjanA nAsti, tadA teSAmasaMbhavAditi saMbhAvyate, tattvaM tu tattvavidjJeyaM, yattu-'uggA | bhogA rAyanna khattiA saMgaho bhave cauhA' ityuktaM tadarakAntyabhAgabhAvitvena nehAdhikriyate, nanvasyAH samAyAstridhA | vibhajanaM kimartha ?, ucyate, yathA prathamArakAdau tripalyopamAyuSasnigavyUtocchyAstridinAntaritabhojanA ekonapaJcAzadinAni kRtApatyasaMrakSaNAstataH krameNa kAlaparihANyA dvitIyArakAdau dvipalyopamAyuSo dvigavyUtocchyA dvidinAntaritabhojanAzcatuHSaSTidinAni kRtApatyasaMrakSaNAstato'pi tathaiva parihANyA tRtIyArakAdau ekapalyopamAyuSaH ekagabyUto cothaersesekeeseeeeeece anukrama [40] ~275
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [27] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata zrIjamyU- cchUyA ekadinAntaritabhojanA azItidinAni kRtApatyasaMrakSaNAstadanantaramapi tridhAvibhaktatRtIyArakaprathamatribhAga-8 vakSaskAre dvIpazA- dvayaM yAvat , tathaiva niyataparihANyA hIyamAnA yugmimanujA abhUvana , antimatribhAge tu sA parihANiraniyatA jAteti kulakarA: cndraaH| sUcanArtha tribhAgakaraNaM sArthakamiti sambhAvyate, anyathA vA yathA''gamasampradAya tribhAgakaraNe heturavagantavya iti |sh sU. 28 yA vRciH atha tRtIyArakasvarUpapraznAyAha-tIse Na' mityAdi, yadeva dakSiNArddhabharatasvarUpapratipAdanAdhikAre vyAkhyAtaM tadatra // 132 // sUtre niravazeSa grAhyaM-navaramatra kRSyAdikarmANi pravRttAnIti kRtrimaistRNaH kRtrimairmaNibhirityuktaM, athAtraiva manujAnAM | svarUpaM pRcchannAha-tIse Na' mityAdi, vyAkhyA prAgvat / atha yathAsmin jagadvyavasthA'bhUt tadAha tIse gaM samAe pacchime tibhAe paliovamaTThabhAgAvasese ettha NaM ime paNNarasa kulaMgarA samuppajjitthA, taMjahA-sumaI 1 paDhissuI 2 sImakare 3 sImaMdhare 4 khemaMkare 5 semaMdhare 6 vimalavAhaNe 7 cakkhuma 8 jasamaM 9 abhicaMde 10 caMdAbhe 11 paseNaI 12 marudeve 13 NAmI 14 usabhe 15 ci| (sUtra 28) tasyAH samAyAH pAzcAtye tribhAge-tRtIye tribhAge palyopamASTamabhAgAvazeSe etasmin samaye ime-vakSyamANAH paJcadaza kulakarA-viziSTabuddhayo lokavyavasthAkAriNaH kulakaraNazIlAH puruSavizeSAH samupadyante-samutpannavantaH, atrAha|| kazcit-AvazyakaniyuktyAdiSu saptAnAM kulakarANAmabhidhAnAdiha pazcadazAnAM teSAmabhidhAnaM kathaM yadiSA bhavatu na tu sthAnAMgAdau saptaiva kulakarA maNitAstathAhi-aMbuddIne 2 bhArahe nAse imIse momappiNIe satta kulagarA hotyA, taMjahA pavamityavimalavAhana / anukrama [40] atha kulakara-vaktavyatA Arabhyate ~276
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [28] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: nAmaitat , puNyapuruSANAmadhikAdhikazyapuruSavarNanasya nyAyyatvAt , paraM palyopamASTabhAgAvaziSTatAvacanaM kAlasya sutarAM | bAdhate anupapatteH, tathAhi-palyopamaM kilAsatkalpanayA catvAriMzadbhAgaM parikalpyate, tasyASTamo bhAgazcatvAriMzadbhAgAH | paJca, tatrApyAdyasya vimalavAhanasyAyuH palyopamadazabhAgastatazcatvArazcatvAriMzadAgAstadAyuSi gatAH, zeSa ekaH palyo| pamasya catvAriMzattamaH savaveyo bhAgo'vatiSThate, sa cakSuSmadAdInAmasaMkhyeyapUrvairnAbheH saGkhyeyapUrvaiH zrIRSabhasvAmina sease prata sUtrAMka [28] dIpa eseatreeroecenecestseeperseceiverse pAma 1 jarAmaM 3 catatvamabhida / / tatto paseNI 5 guNa maradeva 6 va nAbhI 7 // 1 // sipabatu dhIruSabhadeva saMyutAH paMcadayA bhaNitAH, teSvapyabhicaMdraprasenajitoraMtarAle candrAmo bhaSitaH, evaM ca sati kathamanyonya saMgatiriti cet, satyaM, kulakarA hi dvividhA bhavaMti, kulapharapharaye niyuktAH satantraprapattAza, tatra ye vimavvAdanAdayo niyukAste sthAnAMgAdI bhagitA kulakarakUkhaM kurvantaH kulakarA bhAmameva lamitrAyeNobhaye'pyupAttAH, yadurga vivASaNayalA-"yatta | ya sattamaThANAiesa dasa kulagarA dasamaThANe / pagNasIe bhanibhA pANarasa jaMbuddISassa // 1 // sattamhaNeNa je vimatyAhaNAI pareNa se Na saMgahimA / bhanigotti dvia te kurugarataNaM jeNa kayato // 1 // paNNararA kulagarataNasAmaNNAbhopti se'vi saMgahimA / jattha darAI sattagamaNiuttaM tattha ligamAhu // 3 // " iti, yApyevaM / saMgatiH dhIjinabhAganikSamAdhamaNairanihitA, paraM paramArthacintAyAmevadabhiprAyaH samyam nAvasIyate, yato daMDanItApasaMgatestAvapasyameva, tathAhi-bimalayA-10 hanacakSuSmatIH kAle tirUpA daMDanItiH 1 yshsvinbhitryo| kAle'lpAparAdhinAM hetirUpA taditareSA tu metirUpA daMDanItiH 1 prasenajimmaradevanAbhInA kAle'lpAparAdhinA hAkArarUpA madhyAparAdhinA makArarUpA utkRSThAparAdhinAM ca dhikArarUpA daMDanItiH 3zrIsthAnAMgasUtrAdau bhaNitA, iha tu vimalavAhanakAla hakAra kArarUpaM nItidvayaM pazyati, tathAnAbhicaMdrAdanu caMdrAgaH proktaH, sthAnAMgAdI tu tannAmApi nAti, tathA zrIsthAnAMge saptamasthAnake'tItAnAgatayorasarpiyoH | sapta kulakarA bhaNitAH, dazamasthAnake ca daza, tatra nAnAmaprasaMga tiriyAdi bahu bicAryamasvato'saMgatiheturyAcanAbheda eva, sa ca zIrSaprahelikAparyaMta saMkhyAyAkhyAvasare pradarzitaH / (iti hI vRttI) SCREstice anukrama [41] zrIzambU, 23 ~277
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------- mUlaM [28] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [28] yA tiruddhamiva prAtamA dIpa zrIjambU-zcaturazItyA pUrvalakSaiH zeSaizcaikonanavatyA pakSaiH paripUryate, tena pUrveSAM sumatyAdikulakarANA mahattamAyuSAM kvAvakAzaH, vakSaskAre dvIpazA | ucyate, Adyasya sumatestAvatpalyadazamAza AyuH, tato dvAdaza vaMzyAn yAvat pUrvadarzitanyAyenaikasmiMzcatvAriMzatta-18 kulakarA: ntacandrA-18 me'vaziSTabhAge'sakhyeyAni pUrvANi tAni ca yathottaraM hInahInAni nAbhestu sakhyeyAni pUrvANItyAdi, itthaM cAvi- 20 ruddhamiva pratibhAti, yattu hAribhadyAmAvazyakavRttau "paliovamadasamaMso paDhamassAuM to asaMkhijA / te aNupudhI // 133 // | hINA puvA nAbhissa saMkhijjA // 1 // " iti gAthAvyAkhyAne matAntareNa nAbherasakhyeyapUrvAyuSkatvamuktaM, tattu / kulakarasamAnAyuSkatvena kulakarapalInA marudecyA apyasaMkhyapUrvAyuSkatApattau muktyanupapattiriti tatraiva dUSitamastIti || |na ko'pi paraspara virodhaH, yaccAvazyakAdiSu vimalavAhanasya palyadazamAMzAyuSkatvaM tadvAcanAbhedAdavagantavyaM, yaca granthAntare nAmapAThabhedaH so'pi tathaivetyatra sarvavidaH pramANamityalaM vistareNa, atha prastutamupakramyate tadyatheti / | tAn nAmato darzayati, sumatiH 1 pratizrutiH 2 sImaGkaraH 3 sImandharaH 4 kSemakaraH 5 kSemandharaH 6 vimalavAhanaH 7 cakSuSmAna 8 yazasvI 9 abhicandraH 10 candrAbhaH 11 prasenajit 12 marudevaH 13 nAbhiH 14 RSabha 15 iti, prayatpunaH padmacaritre caturdazAnAM kulakaratvamabhihitamatra tu paJcadazasya RSabhasyApi tadbharatakSetraprakaraNe bharatabharturbharata- // 13 // | nAmno'pi mahArAjasva prarUpaNAprakramitavyA'stIti jJApanArthamiti / athaite kulakaratvaM kathaM kRtavanta ityAha tattha NaM sumaI 1 paDissui 2 sImaMkara 3 sImaMdhara 4 khemaMkarA 5NaM etesiM paMcaNDaM paLArANaM hakAre NAma daNDaNII hotthA, te gaM anukrama esesese [4] Jirilesahiti ~278~
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------ mUlaM [29] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [29] maNubhA hakAreNaM daMDheNaM hayA samANA lajiA vilajiA veDA bhIA tusiNIA viNoNayA ciTThati, tattha NaM khemaMdhara 6 vimalavAhaNa 7 cakkhumaM 8 jasamaM 9 amicaMdANaM 10 etesi NaM paMcaNDaM kulagarANaM makAre NAma daMDaNI hotyA, te NaM maNuA makAreNaM daMDeNaM hayA samANA jAva ciTThati, tattha NaM caMdAbha 11 paseNai 12 marudeva 13 NAbhi 14 usabhANaM 15 etesi NaM paMcaNhaM kulagarANaM vikAre NAma daMDaNIda hotyA, te NaM maNuA dhikkAreNa daMDeNaM hayA samANA jAva ciTThati (sUrya 29) - 'tatva NamityAdi, teSu paJcadazasu kulakareSu madhye sumatipratizrutisImakarasImandharakSemaGkarANAmeteSAM paJcAnAM kulakarANAM hA ityadhikSepArthakaH zabdastasya karaNaM hAkAro nAma daNDa:-aparAdhinAmanuzAsanaM tatra nIti:-nyAyoDa| bhavat, atrAyaM sampradAyaH-purA tRtIyArAnte kAladoSeNa vratabhraSTAnAmiva yatInAM kalpadrumANAM mandAyamAneSu svadehA vayaveSviva teSu mithunAnAM jAyamAne mamatve'nyasvIkRtaM tamanyasmin gRhNAti parasparaM jAyamAne viSAde sadRzajanaka-13 S|| taparAbhavamasahiSNavaH AtmAdhika sumatiM svAmitayA te cakruH, sa ca teSAM tAn vibhajya sthaviro gotriNAM dravyamiva | |dadI, yo yaH sthitimaticakrAma tacchAsanAya jAtismRtyA nItijJatvena hAkAradaNDanItiM cakAra, tAM ca pratizrutyAdaya-18 IzcatvAro'nucakruriti, tayA ca te kIdRzA abhavannityAha-'te Na'mityAdi, te manujA Namiti prAgvat , hAkAreNa daNDena rahatAH santo lajjitAH pIDitA vyarddhAH-lajjAprakarSavanta ityarthaH, ete trayo'pi paryAyazabdA lajjAprakRSTatAvacanA yokAH bhItA-vyaktaM tUSNIkA-maunabhAjo vinayAvanatA na tUlaNThA iva nikhapA nirbhayA jalpAkA ahaMyavazca tiSThanti, Eeseserserseatsterestratoroenese anukrama [42] poeaeseseaksesecever ~279
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------ mUlaM [29] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAka zrIjambU 18te anenaiva daNDena itastramivAtmAnaM manyamAnAH punaraparAdhasthAne na pravartanta ityAzayaH, atra cAdRSTapUrvazAsanAnAM teSAM 8 dvIpazA- 18 daNDAdidhAtebhyo'pyatizAyi marmAvicchAsanamidamiti hatA iti vacanaM, athotsarakAlavartikulakarakAle ki saiva daNDanticandrI- nItiranyA vetyAzaGkAyAM samAdhatte-'tattha Na'mityAdi, tatra kSemandharavimalavAhana cakSuSmadyazasvyabhicandrANAmeteSAM yA prati pazcAnAM kulakarANAM mA ityasya niSedhArthasya karaNaM-abhidhAnaM mAkAro nAma daNDanItirabhavat , zeSaM pUrvavat, aavshy||134aakaado tu vimalavAhanacakSuSmatoH kulakarayoryA hAkArarUpA daNDanItiH yacAbhicandraprasenajitorantarAle candrAbhasyA kathanamityAdyantaraM tadvAcanAntareNeti, ayamartha:-krameNAtisaMstavAdinA jIrNabhItikatvena hAkAramatikAmatsu aMkuzamiva / gambhIravediSu gajeSu yugmiSu kSemandharaH kulakuJjaro 'duzcikitse hi cikitsAntaraM kAryamiti dvitIyAM mAkArarUpAM daNDanItiM cakAra, tAM ca vimalavAhanAdayazcatvAro'nucakruH, atra sampradAyavidA-mahatyaparAdhapade mAkArarUpAM itaratra tu pUrvaiva, zrIhemasUrayastu RSabhacaritre saptakulakarAdhikAre yazasvivArake daNDanItimAzritya-"Agasyalpe nItimAdyAM, dvitiiyaaN| madhyame punH| mahIyasi he api (te), sa prAyukta mahAmatiH // 1 // " ityaahuH| atha tRtIyakulakarapaJcakavyavasthAmAha tattha NamityAdi, idaM sUtraM gatArtha, navaraM ghigityadhikSepArtha eva tasya karaNaM-uccAraNaM dhikAra, smprdaaystvyN-|| I pUrvanItI atikramatsu teSu trapAmaryAde iva kAmukeSu candrAbhanAmA dhikkAradaNDanIti vidaghe, tAM ca prasenajidAdayazcatvAro' nukRtavantaH, mahatyaparAdhe dhikkAro madhyamajaghanyayostu mAkArahAkArAviti, anyAstu paribhASaNAdyA bharatakAle, 'pari / 29290920020302030202020 anukrama [42] 13 // ~280
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ -------- mUlaM [29] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka Secesected [29] bhAsaNA u paDhamA maMDalibaMdhami hoi pIA ya / cAragachavicheAI marahassa caubihA nauI // 1 // " [paribhASaNA tu prathamA maNDalabandhe bhavati dvitIyA ca / cAraka chavicchedAdi bharatasya cturvidhaaniitiH||1||] iti vacanAt , RSabha-18 kALe itvanye, atha paJcadaze kulakare kulakaratvamAtraM caturdazasAdhAraNamityasAdhAraNapuNyaprakRtyudayajanmatrijagajanapUja-18 nIyatAM pracikaTayiSuryathA'smAdeva loke viziSTadharmAdharmasaMjJAvyavahArAH prAvartanta ityAha NAnissa NaM kulagarassa marudevAe bhAriAe kuJchisi ettha gaM usahe pAma arahA kosalie paDhamarAvA paDhamajiNe paDhamakevalI paDhamatitthakare padamadhammavaracakavaTThI samuppajitthe, tae NaM usame arahA kosalie vIsa pucasayasahassAI kumAravAsamajhe vasaI vasaittA tevahi puSasayasahassAI mahArAyavAsamajhe vasai, tevahi pubasayasahassAI mahArAvavAsamako vasamANe lehAiAo gaNiappahANAo sauNaruapajjavasANAo bAvattari kalAmo cosahi mahilAguNe sippasavaM ca kammANa tiNivi pavAhiAe ubadisaitti, uvadisittA puttasarya rajasae amisiMcai, amirsicittA tesII putvasayasahassAI mahArAyavAsamo basaha, pasittA je se gimhANaM paDhame mAse paDhame pakkhe cittabahule tassa meM cicabahulassa NavamIpakkheNaM divasassa pacchime bhAge cahattA hiraNaM badattA suvaNaM caitA korsa koDAgAra cahattA balaM caittA vAhaNaM caisA puraM caittA aMteura caitA viThaladhaNakaNagarayaNamaNimotiasaMkhasilappakAlaratarayaNasaMtasArasAvaija vicchaGkayittA vigovaittA dAyaM dAiANaM paribhAettA sudaMsaNAe sIAe sadevamaNuAsurAe parisAe samaNugammamANamagge saMkhidacakiNaMgaliamuhamaMgaliapUsamANavavaddhamANagAikkhagalaMkhamaMkhaghaMTiagaNehiM anukrama [42] jimmitraryay atha kalA-Adi evaM RSabhasya dIkSA varNyate ~281
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjamyU prata sUtrAMka dvIpazAnticandrIyA kRttiH // 135 // Geeeee eeeee tAI iTAhiM katAhiM piyAhiM maNuNNAhi maNAmAhiM uralAhi kahANAhiM sivAhiM dhannAhiM maMgalAhiM sassiriAhiM hiyayagamaNi- vakSaskAre jAhiM hiyayapalhAyaNijAI kaNNamaNaNibuIkarAhiM apuNaruttAhiM aTThasaiArhi vaggUhi aNavarayaM amiNadaMtA ya abhidhuNaMtA ya evaM 18 kalAdikabavAsI-jaya jaya naMdA! jaya jaya bhahA! dhammeNaM abhIe parIsahovasamgANaM khaMtikhame bhayabheravANaM dhamme te avigdhaM bhavau- pabhadIkSAca ttikaTTa amiNati a amithuNaMti a / tae the usame arahA kosalie NavaNamAlAsahassehiM picchijamANe 2 evaM jAva Niggacchai jahA ubabAie jAba AulabolabahulaM NabhaM karate viNIAe rAyahANIe majhamajheNaM Niggacchai AsiasaMmajiasittasuikapuSphoSayArakaliaM siddhatyavaNaviularAyamagaM karemANe hayagayarahapahakareNa pAikacaDakareNa ya maMdaM 2 uddhatareNuyaM karemANe 2 jeNeva siddhatthavaNe ujANe jeNeba asogavarapAyave teNeva uvAgacchati 2 asogavarapAyavassa ahe sI ThAvei 2 cA sIAo paccoruhAi 2 cA sayabhevAbharaNAlaMkAra omuai 2 tA sayameva cAhiM aTTAhiM lo karei 2 tA chaTTeNaM bhatteNaM apANaeNaM AsADhAhiM NakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM uggANaM bhogANaM rAinnAtha khattibhANaM caudi sahassehiM saddhiM egaM devadUsamAdAya muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM paJcaie (sUtraM 30) 'NAbhissa NamityAdi, nAbheH kulakarasya marudevyA nAnyA bhAryAyAH kukSau etasmin samaye 'usahati RSabhaH // 135 // | saMyamabhArodvahanAhaSabha iva RSabhaH, vRSabho veti saMskAraH tatra vRSabha iva vRSabha iti vA, vRSeNa bhAtIti vA vRSabhaH, ISI evaM ca sarve'pyahanta RSabhA vRSabhA vA ityucyante tena UrvorvRSabhalAJchanatvena mAtuzcaturdazasvameSu prathamaM vRSabhadarzanena / anukrama [43] ~282
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [30] ca RSabho vRSabho veti nAmnA, kozalAyAM-ayodhyAyAM bhavaH kauzalikaH bhAvini bhUtabadupacAra iti nyAyAdetadvize-II paNaM, ayodhyAsthApanAyA RSabhadevarAjyasthApanAsamaye kRtatvAt , tadvyaktistu bharatakSetranAmAnvarthakathanAvasare 'dhaNavaI-18 matinimmAyA etatsUtravyAkhyAyAM darzayiSyate, arhantazca pArzvanAthAdaya iva kecidanaGgIkRtarAjadharmakA api syurityasau kena krameNAhannabhUdityAha-prathamo rAjA, ihAvasarpiNyAM nAbhikulakarAdiSTayugmimanujaiH zakreNa ca prathamamabhi-15 pittatvAt , prathamajinaH prathamo rAgAdInAM jetA, yadvA prathamo manaHparyavajJAnI rAjyatyAgAdanantaraM dravyato bhAvatazca / IS sAdhupadavatitve, atrAvasappiNyAmasyaiva bhagavataH prathamatastadbhavanAt , jinatvaM cAvadhimanaHparyavakevalajJAninAM sthAnAle za suprasiddhaM, avadhijinatve tu vyAkhyAyamAne'kramabaddhaM sUtramiti, kevalijinatve cottaragrandhena saha paunaruktyamiti vyAkhyA-18 IS nAsaGgatiH zrotRNAM pratibhAseta, prathamakevalI-AdyasarvajJaH, kevalitve ca tIrthakRnnAmodayatItyAha-prathamatIrthakara:-Adya-| IS caturvarNasaGghasthApakaH, uditatIrthakRnnAmA ca kIdRzaH syAditi-prathamo dharmavaro-dharmapradhAnazcakravattI, yathA cakravattIM sarva-19 trApratihatavIryeNa cakreNa varttate tathA'yamapIti bhAvaH, samudapadyata-samutpannavAnityarthaH, atha yathA bhagavAn bayaH pratipanna-18 vAna tathA''ha-'tae NamityAdi, tato janmakalyANakAnantaramityarthaH, RSabho'hana kauzalikaH viMzati pUrvazata-1|| sahasrANi-pUrvalakSANi bhAvapradhAnatvAnirdezasya kumAratvena-akRtAbhiSekarAjasutatvena vAsa:-avasthAnaM tanmadhye vasati, 18 'kumAravAsamagjhAvasaI' iti pADhe tu kumAraSAsamadhyAvasati AzrayatItyarthaH, upitvA ca triSaSTipUrvalakSANi atrApi anukrama [43] jimmitrinyaay ~283
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [30] dIpa anukrama [43] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRci: // 136 // bhAvapradhAno nirdeza iti mahArAjatvena sAmrAjyena vAsaH - avasthAnaM tanmadhye vasati, tatra vasaMzca kathaM prajA upacakre | ityAha-'tebahiM' ityAdi, triSaSTiM pUrvalakSANi yAvat mahArAjavAsamadhye vasan lipividhAnAdikA gaNitaM-aGkavidyA dha| rmakarmavyavasthitau bahUpakAritvAt pradhAnA yAsu tAH zakunarutaM-pakSibhASitaM paryavasAne prAnte yAsAM tAstathA, dvAsaptati| kalAH, kalanAni kalA vijJAnAnI tyarthastAH kalanIya bhedAt dvAsaptatiH arthAt, prAyaH puruSopayoginIH, catuHSaSTiM mahilAguNAn strIguNAn, karmmaNAM jIvanopAyAnAM madhye zilpazataM ca vijJAnazataM ca kumbhakArazilpAdikaM trINyapyetAni vastUni prajAhitAya - lokopakArAyopadizati, apizabda ekopadezakapuruSatAsUcanArthaH, varttamAnanirdezazcAtra sarveSAmAdyatIrthaGkarANAmayamevopadezavidhiriti jJApanArthaM, yadyapi kRSivANijyAdayo bahavo jIvanopAyAstathApi te pazcAtkAle prAdu| rbabhUvuH bhagavatA tu zilpazatamevopadiSTaM ata evAcAryopadezajaM zilpamanAcAryopadezajaM tu karmeti zilpakarmmaNorvizeSamAmanantIti, zrIhemasUrikRtAdidevacaritre tu 'tRNahArakASThahAra kRSivANijyakAnyapi / karmANyAsUtrayAmAsa, lokAnAM | jIvitAkRte // 1 // ityuktamasti tadAzayena tu karmmaNAmityatra dvitIyArthe pachI jJeyA, tathA ca karmANi jaghanyamadhya|motkRSTa bhedatastrINyapyupadizatItyapi vyAkhyeyaM zilpazataM ca pRthagevopadizatIti jJeyamiti, athAtra sUtre saGkSepataH procA vistaratastu zrIrAjapraznIyAdisUtrAdarzeSu dRzyamAnA dvAsayatikalAstatpAThopadarzanapUrvakaM vitriyante, yathA- "lehaM 1 gaNiaM 2 rUvaM e naI 4 gIaM 5 vAiaM 6 saragayaM 7 pokkharagayaM 8 samatA 9 jUaM 10 jaNavArya 11 pAsayaM 12 Fur Frate&ione Oy ~284~ 2vakSaskAre kalAdi R SabhadIkSAca sU. 30 // 136 //
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [30] dIpa anukrama [43] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH aTThAvayaM 13 poraka 14 dagamaTTi 15 annavihiM 16 pANavihiM 17 vatthavihiM 18 vilevaNavihiM 19 sayaNavihiM 20 | ajaM 21 paheliaM 22 mAgahiaM 23 gAhaM 24 gIaM 25 silogaM 26 hiraNNajuttiM 27 suvaNNajuttiM 28 cuNNajuntiM AbharaNavihiM 30 taruNIparikammaM 31 itthilakkhaNaM 32 purisalakkhaNaM 33 hayalakkhaNaM 34 gayalakkhaNaM 35 golakkhaNaM 36 kukuDalakkhaNaM 37 chattalakkhaNaM 38 daMDalakkhaNaM 39 asilakkhaNaM 40 maNilakkhaNaM 41 kAgaNilakkhaNaM | 42 vatthuvinaM 43 dhAvAramANaM 44 nagaramANaM 45 cAraM 46 paDicAraM 47 vUha 48 paDivUhaM 49 cakavUha 50 garu. DabU 51 sagaDavU 52 juddhaM 53 niyuddhaM 53 juddhAtiyuddhaM 55 diDijuddhaM 56 muTThiyuddhaM 57 bAhuyuddhaM 58 lyAyuddhaM 55 isatthaM 60 charuppavAyaM 61 dhaNuveyaM 62 hiraNNapArga 63 suvaNNapAgaM 64 suttakhe 65 vatthakheDuM 66 nAliAkheDuM 67 | pattacche 68 kaDaccheja 69 sajjIvaM 70 nijjIvaM 71 sauNarua 72 miti, atra lehamityAdIni dvAsaptatipadAni | rAjaprazrIyAnusAreNa dvitIyAntAni pratibhAsante ityatrApi vyAkhyAyAM tathaiva darzayiSyante, samavAyAGgAnusAreNa vA | vibhaktivyatyayena prathamAntatayA svayaM yojanIyAnIti, tatra lekhanaM lekha:- akSaravinyAsastadviSayA kalA-vijJAnaM lekha evocyate, taM bhagavAnupadizatIti prakRte yojanIyaM evaM sarvatra yojanA kAryA, sa ca lekho dvidhA-lipiviSayabhedAt, tatra lipiraSTAdazasthAnoktA, athavA lATAdidezabhedatastathAvidhavicitropAdhibhedato vA'nekavidheti, tathApi patravaska| lakASThadanta lohatAkharajatAdayo'kSarANAmAdhArAstathA lekhanotkiraNasyUtavyUtacchinnabhinnadagdhasaGkrAntito'kSarANi bhava Fur Ele&P Cy ~ 285~ maryay
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ---------- mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: 18 kalAdi R prata ma.30 sUtrAMka [30] zrIjambU- 1ntIti, viSayApekSayA'pyanekadhA svAmibhRtyapitRputraguruziSyabhAryApatizatrumitrAdInA lekhaviSayANAmanekatvAttathAvi-18 vakSaskAre dvIpazA- dhaprayojanabhedAca, akSaradoSAzcaite-'atikAya'matisthaulyaM, vaipamyaM pazivakratA / atulyAnAM ca sAdRzyamavibhAgo'vayanticandrI18 veSu ca // 1 // iti 1, tathA gaNita-saGgyAnaM saGkalitAdyanekabhedaM pATIprasiddhaM 2 rUpaM-lepyazilAsuvarNamaNivastracitrAdiSu 81 pabhadIkSAca yA vRttiH 18 rUpanirmANaM 3 nAvyaM sAbhinayanirabhinayabhedabhinnaM tANDavaM 4 gIta-gandharvakalAM gAnavijJAnamityarthaH 5 vAditaM-vAdyaM 4 // 137 // 18 // tatavitatAdibhedabhinnaM 6 svaragataM gItamUlabhUtAnAM paDaRSabhAdisvarANAM jJAnaM 7 puSkaragataM puSkaraM-mRdaGgamAyAdibhedabhinna tadviSayakaM vijJAna, vAdyAntargatatve'pyasya yatpRthakkathanaM tatparamasaGgItAGgatvakhyApanArtha 8 samatAlaM-gItAdimAnakAlastAlaH sa samo'nyUnAdhikamAtrikatvena yasmAd jJAyate tat samatAlaM vijJAnaM, kvacittAlamAnamiti pAThaH 9 dhUtaM sAmAnyataH pratItaM 10 janavAdaM dyUtavizeSa 11 pAzakaM-pratItaM 12 aSTApadaM-zAriphalakadyUtaM tadviSayakakalAM 13 puraHkAvyamiti purataH purataH kAvyaM zIghrakavitvamityarthaH 14 'dagamahimiti dakasaMyuktamRttikA vivecakadravyaprayogapUrvikA tadvive dhanakalApyupacArAddakamRttikA tAM 15 annavidhi-sUpakArakalAM 16 pAnavidhi-dakamRttikAkalayA prasAditasya sahaja- || nirmalasya tattatsaMskArakaraNaM, athavA jalapAnavidhi jalapAnaviSaye guNadoSavijJAnamityarthaH, yathA 'amRtaM bhojanasyA, IN // 137 // bhojanAnte jalaM viSa'mityAdi, 17 vastravidhi-vasrasya paridhAnIyAdirUpasya navakoNadaivikAdibhAgayathAsthAnanivezAdivijJAnaM, bAnAdividhistu anantavijJAnAntargata iti neha gRhyate 18 vilepanavidhi-yakSakaImAdiparijJAnaM 19 zaya anukrama [43] ~286
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [30] navidhi-zayanaM zayyA-palyaGkAdistadvidhiH, sa cai-"karmAjalaM yavASTakamudarAsaktaM tupaiH parityaktam / aGgalazataM nRpANAM || mahatI zayyA jayAya kRtA // 1 // navatiH saiva paDUnA dvAdazahInA triSaTkahInA c| nRpaputramannibalapatipurodhasAM syuryathAsakyam // 2 // arddhamato'STAMzonaM viSkambho vizuddhakarmaNA proktH| AyAmatyaMzasamaH pAdocchrAyaH skupyshiraa||3||"ityaadik vijJAnaM, athavA zayanaM-svamaM tadviSayako vidhistaM, yathA pUrvasyAM ziraH kuryA'dityAdikaM vidhi 20 AyA-saptacatuHkalagaNAdivyavasthAnibaddhAM mAtrAcchandorUpAM 21 prahelikA-gUDhAzayapadyaM 22 mAgadhikAM-chandovizeSa, tallakSaNaM cedaM-visamesu dunni / TagaNA samesu po To tao dusuvi jtth| lahuo kagaNo lahuo kagaNotaM muNaha mAgahi ||shaa ti22 [dvitricatuHpaJcaSaDmA|trikA gaNAH kacaTatapasaMjJAH] gAthA-saMskRtetarabhASAnivaddhAmAryAmeva 24 gItikA pUrvArddhasadRzA'parArddhalakSaNAmAryAmeva / || 25 zloka-anuSTuvizeSa 26 hiraNyayukiM' hiraNyastha-rUpyasya yukiM-yathocitasthAne yojanaM 27 evaM suvarNayukti 28 cUrNayukti-koSThAdisurabhidravyeSu cUNIMkRteSu tattaducitadravyamelanaM 21 AbharaNavidhi vyaktaM 30 taruNIparikarma-yuvatInAmaGgasakriyAM varNAdivRddhirUpAM 31 strIlakSaNapuruSalakSaNe sAmudrikaprasiddhe 32-33, hayalakSaNaM-'dIrghagrIvAkSikUTa'-18 ityAdikamavalakSaNavijJAnaM 34 gajalakSaNaM 'paJconnatiH sapta mRgasya dairghyamaSTau ca hastAH pariNAhamAnam / ekadvivRddhAvatha | mandabhadrau, saGkIrNanAgo'niyatapramANaH // 1 // " ityAdikaM jJAnaM 55 'goNalakSaNaM ti gojAtIyalakSaNaM 'sAmAbilarUkSAkSyo mUSikanayanAzca na zubhadA gAvaH' ityAdikaM 36 kurkuTalakSaNaM-'kurkuTajatanuruhAGgulistAmravananakhacUlikaH sitaH' anukrama [43] ~287
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------- mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [30] zrIjamba-zA ityAdikaM 37 chavalakSaNaM yathA cakriNAM chatraratnasya 38 daNDalakSaNaM-yaTyAtapatrARzavevacApavitAnakuntadhvajacAmarA- 2vakSaskAre dvIpazA-rANAm / vyApIta 1 tatrI 2 madhu 3 kRSNa 4 vaNoM, varNakrameNaiva hitAya dnnddaaH||1|| mantri 1bhU 2 dhana 3 kula 4 lAda nticandrI pabhadIkSAca yAvahA roga 5 mRtyu 6 jananAzca parvabhiH / byAdibhirdvikavivarddhitaiH kramAd, dvAdazAntavirataiHsamaiH phalam // 2 // yA vRttiH yAtrAprasiddhiH 1 dvipA vinAzo 2, lAbhAH 3 prabhUtA vasudhA''gamazca 4 / vRddhiH 5 pazUnAmabhivAnchitApti 6-RI // 138 // khyAdiSvayugmeSu tadIzvarANAm // 3 // " ityAdi 39 asilakSaNaM 'aGgalazatArddhamuttama UnaH syAtpaJcaviMzati khgH|| aMgulamAnAd-jJeyo vraNo'zubho viSamaparvasthaH // 1 // atra vyAkhyA-aGgalazatArddhamuttamaH khagaH paJcaviMzatyaGglAni / UnaH, anayoH pramANayormadhyasthitaH paJcAzadaGgalAdanaH paJcaviMzateradhiko madhyamaH, aGgalamAnAd-aGgalapramANAd yo vraNo viSamaparvastha:-viSamaparcAGgule sthitaH prathamatRtIyapazcamasaptamAdiSvaGgaleSu sthitaH saH azubhaH, arthA|deva samAGgaleSu dvitIyacaturthaSaSThASTamAdiSu yaH sthitaH sa zubhaH, mizreSu samaviSamAGguleSu madhyama ityAdi 40, maNilakSaNaM ratnaparIkSAgranthoktakAkapadamakSikApadakezarAhityasazarkaratAsvasvavarNocitaphaladAyitvAdimaNiguNadoSavijJAnaM 41 kAka-18 NI-cakriNo ratnavizeSastasya lakSaNaM-viSaharaNamAnonmAnAdiyogapravakatvAdi 41 vAstuno-gRhabhUmervidyA vAstuzA-18 1138 // khaprasiddhaM guNadoSavijJAnaM 42 skandhAvArasya mAna-"ekebhaikarathAkhyazvAH, pattiH paJcapadAtikA / senA senAmukhaM / gulmo, vAhinI pRtanA cmuuH||1|| anIkinI ca paceH sthAdibhAyaitriguNaiH kramAt / dshaakinyo'kssauhinnii'tyaadi| eeeeeeee anukrama [43] ~288
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [30] nagaramAnaM dvAdazayojanAyAmanavayojanavyAsAdiparijJAna, upalakSaNAca kalazAdinirIkSaNapUrvakasUtranyAsayathAsthAnavarNAdivyavasthAparijJAna 15 cAro-jyotizcArastadvijJAna 46 praticAraH-pratikUlazcAro grahANAM vakragamanAdistatparijJAna athavA praticaraNaM praticAro-rogiNaH pratIkArakaraNaM tadjJAnaM 47 vyUha-yuyutsUnAM sainyaracanAM yathA cakra| vyUhe cakrAkRtau tumbArakapradhyAdiSu rAjanyakasthApaneti 48, prativyUha-tatpratidvandvinA taGgopAyapravRttAnAM nyUha 49 sAmAnyato nyUhAntargatatve'pi pradhAnatvena trIn nyUhavizeSAnAha-cakravyUha-cakrAkRtisainyaracanAmityarthaH 50, garuDavyUha-garuDAkRtisainyaracanAmityarthaH 51 evaM zakaTabyUha 52 yuddhaM kurkuTAnAmiva muNDAmuNDi zRziNAmiva zRGgAGgi yuyutsayA yodhayorvalganaM 53 niyuddha malayuddhaM 54, yuddhAtiyuddha-khagAdiprakSepapUrvakaM mahAyuddhaM yatra pratiMS dvandvihatAnAM puruSANAM pAtaH syAt 55 dRSTiyuddha-yodhapratiyodhayozcakSuSorninimeSAvasthAnaM 56 muSTiyuddha-yodhayoH / | parasparaM mudhyA hamanaM 57 bAhuyuddhaM yodhapratiyodhayoH anyo'nyaM prasAritabAhoreva nisayA valganaM 58 latAyuddha yodhayoH yathA latA vRkSamArohantI AmUlamAzirastaM veveSTi tathA yatra yodhaH pratiyodhaza(rI)raM gAda nipIcca bhUmI patati | talatAyuddhaM 59 'isatya'ti prAkRtazailyA iSuzAstraM nAgavANAdidivyAstrAdisUcaka zAstraM 60 'charuppavAyaMti saruH khaDgamuSTistadavayavayogAt ssaruzabdenAtra khaDga ucyate, avayave samudAyopacAraH tasya pravAdo yatra zAstre tatsarupravAda, khagazikSAzAstramityarthaH, praznavyAkaraNe tu sarumagatamiti pAThaH 61, dhanurveda-dhanuHzAstra 62, hiraNyapA anukrama [43] Sa998aee ~289~
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ -------- mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: mea prata sUtrAMka [30] zrIjamba-18|| kasuvarNapAko-rajatasiddhikanakasiddhI 63, 64, 'muttakheDa'ti. sUtrakhela-sUtrakrIDA, atra khelazabdasya kheDa ityAdeza dvIpazA-||65, evaM vakhakheDDamapi 66, etatkalAdvayaM lokataH pratyetavyaM, 'nAliAkheDaMti nAlikAkhelaM dyUtavizeSa mA bhUdiSTa puruSakalA: nticandrI-18 dAyaviparItapAzakanipAtanamiti nAlikayA yatra pAzakaH pAtyate, ghUtagrahaNe satyapi abhinivezanibandhanatvena nAlikA- strIguNAH / yA vRciH | khele, aprAdhAnyajJApanArtha bhedena grahaH 67, patracchedya aSTottarazatapatrANAM madhye vivakSitasaGkhyAkapatracchedane hastalAghavaM / // 139 // ||58, kaTacchedyaM karTavat kramacchedya vastu yatra vijJAne tattathA, idaM ca vyUtapaTodveSTanAdau bhojanakriyAdau copayogi 59. 'sajIvaMti sajjIvakaraNaM mRtadhAtvAdInAM sahajasvarUpApAdanaM 70, 'nijjIva'ti nirjIvakaraNaM hemAdidhAtumAraNaM, || rasenddhasya markAprApaNaM vA 71, zakunarutaM, atra zakunapadaM rutapadaM copalakSaNaM, tena vasantarAjAyuktasarvazakunasaMgrahaH / / gaticeSTAdigbalAdiparigrahazca 72, iti dvAsaptatiH puruSakalAH / catuHSaSTiH khIkalAzcamA:-nRtya 1aucitya 2 citra-1 ||3 vAdina 4 mantra 5 tantra jJAna 7 vijJAna 8 dambha 9 jalastambha 10 gItamAna 11 tAlamAna 12-18 meghavRSTi 11 phalAkRSTi 14 ArAmaropaNa 15 AkAragopana 16 dharmavicAra 17 zakunasAra 18 kriyAkalpa19 saMskRtajalpa 20 prAsAdanIti 21 dharmarIti 22 varNikAvRddhi 23 svarNasiddhiH 24 surabhitailakaraNa 25-9 // 139 // lIlAsaMcaraNa 26 hayagajaparIkSaNa 27 puruSastrIlakSaNa 28 hemarasabheda 29 aSTAdazalipipariccheda 30 tatkAlahai buddhi 11 vAstusiddhi 12 kAmavikriyA 33 vaidyakakriyA 34 kumbhabhrama 35 sArizrama 36 aJjanayoga 37 anukrama [43] oesese SANEleo n ~290
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], -------------------------- -------- mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [30] cUrNayoga 38 hastalAghava 39 vacanapATava 40 bhojyavidhi 41 vANijyavidhi 41 mukhamaNDana 42 zAlikhaNDana44 kathAkathana 45 puSpagrandhana 46 vakrokti 47 kAvyazakti 48 sphAravidhiveSa 49 sarvabhASAvizeSa 50 abhidhAnajJAna 51 bhUSaNaparidhAna 52 bhRtyopacAra 53 gRhAcAra 54 vyAkaraNa 55 paranirAkaraNa 56 randhana-18 157 kezabandhana 58 vINAnAda 59 vitaNDAvAda 60 aGkavicAra 61 lokavyavahAra 62 antyAkSarikA 63-18 praznapahelikA 64 iti, atropalakSaNAduktAtiriktAH khIpuruSakalA granthAntare loke ca prasiddhA jJeyAH, atra ca yatpuru pakalAsu strIkalAnAM strIkalAsu ca puruSakalAnAM sAGkayaM tadubhayopayogitvAt , nanu tarhi 'cosaTThi mahilAguNe 18 iti granthavirodhaH, ucyate, na vayaM granthaH strImAtraguNakhyApanaparaH, kintu strIsvarUpapratipAdakA, tena kvacitpuruSaguNa | tve'pi na virodhaH, kalAdvayasyoktasaGgyAkatvaM tu prAyo bahupayogitvAt , ityalaM vistareNa / zilpazataM cedam-kumbhaka18 lohakRJcitrakRttantuvAyanApitalakSaNAni paJca mUlazilpAni tAni ca pratyekaM viMzatibhedAnIti, tathA cArSam-"paMceva ya8 8 sippAI ghaDa loha cittaNaMtakAsavae / ikikassa ya itto vIsaM 2 bhave bheA // 1 // iti / nanvatraiteSAM paJcamU lazilpAnAM utpattau ki nimittamiti / , ucyate, yugminAmAmauSadhyAhAre mandAgnitayA'pacyamAne hutabhuji prakSipyamAne tu samakAlameva dahyamAne yugalinaraivijJaptena hastiskandhArUDhena bhagavatA pradhamaM ghaTazilpamupadarzitaM, kSatriyAH zastrapANaya eva duSTebhyaH prajAM rakSeyuriti lohazilpaM, citrAGgeSu kalpadrumeSu hIyamAneSu citrakRzilpa, vastrakalpagumeSu Receiseseseroeseakceseelockersesta anukrama [43] ~291
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka // 14 // zrIpa zrIjambU hIyamAneSu tantuvAyazilpaM, bahule yugmidharma pUrvamavardhiSNu romanava(atha vArSiSNu)mA manujAstudasviti nApitazilpamiti, vakSaskAre dvIpazA zrIhemAcAryakRtaRSabhacaritre tu gRhAdinimittavarddhakyayaskArayugmarUpaM dvitIyaM zilpamukaM, zeSa tathaiveti, nanu bhogyasa-kalAdidanticandrI- karmANa evArhanto bhagavantaH samutpannavyAdhimatIkArakalpa khyAdiparigrahaM kurvate netare tataH kimasau niraSadyaikarucirbha-8 rzanasAI yA ciH gavAn sAvadhAnubandhini kalAdyupadarzane pravavRte ?, ucyate, samAnubhAvato vRttihIneSu dIneSu manujeSu duHsthatAM vibhAvya katA sAtakaruNaikarasatvAt , samutpannavivakSitaraso hi nAnyarasasApekSo bhavati, vIra iva dvijasya cIvaradAne, athaivaM tarhi kathamadhikalipsostasya sati sakale zuke zakaladAna, satya, bhagavatazcaturjJAnadharatvena tasya tAvanmAtrasyaiva lAbhasyAvadhAraNenAdhikayogasya kSemAnirvAhakatvadarzanAt, kathamanyathA bhagavadaMsasthalanastatacchakalagrahaNe'pi taduttharikvArddhaSiM bhAjakastunnavAyaH samajAyata?, kizca-kalAdyupAyena prAptasukhavRttikasya cauryAdivyasanAsakkirapi na syAt , namu zi bhavatu nAmoktahetorjagabhartaH kalAdyupadarzakatvaM paraM rAjadharmapravartakatvaM kathamucitaM ?, ucyate, ziSTAnugrahAya duSpani grahaya dharmasthitisaMgrahAya ca, te ca rAjyasthitikriyA samyak pravarttamAnAH krameNa pareSAM mahApuruSamArgopadarzakatayA cauryAdivyasananivarttanato nArakAtitheyInivArakatayA aihikAmuSmikasukhasAdhakatayA ca prazastA eveti, mahApuruSa- // 14 // - zrIRSamasva sakalalokavyavahArapravartana prajAnAM hitAryameva, ata eva jimapUjAdilakSaNAyAH samAnAyA bhapi kiyAyA jinabhaktiparAyaNAnAM samyagdazA karibamA hikamajakakAmigyAcarSinAhikaphanapattisAmyepi dhAraviSphavamba pravacane pratImA (hati hI putto) anukrama [43] G Som ~292
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ -------- mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [30] prakRttirapi sarvatra parArthatvavyAptA bahuguNAlpadoSakAryakAraNavicAraNApUrvikaiveti, yugAdau jagadvyavasthA prathamenaiva pArthi-IST IS vena vidheyeti jItamapIti, sthAnAgapaJcamAdhyayane'pi-dhamma NaM caramANassa paMca NissAThANA paNNattA, taMjahA-chakAyA gaNo 2 rAyA 3 gAhAvaI 4 sarIra 5' mityAghAlApakavRttau rAjJo ninAmAzritya rAjA-narapatistasya dharmasahA-18 yakatvaM duSTebhyaH sAdhurakSaNAdityuktamastIti paramakaruNAparItacetasaH paramadharmapravartakasya jJAnatrayayutasya bhagavato rAjadharmapravartakarave na kApyanaucitI cetasi cintanIyA, yuktyupapannatvAt , tadvistarastu jinabhavanapaMcAzakasUtravRttyoryatanAdvAre vyaktyA darzito'stIti tapta evAvaseyo, granthagauravabhayAdatra na likhyate iti, etena 'rAjyaM hi narakAntaM syAd // yadi rAjA na dhArmikaH' ityuktirapi dRDhabaddhamUlA na kampata iti, kiJca-atra tRtIyArakamAnte rAjyasthityutpAde dharmara sthityutpAdaH pazcamArakamAnte ca 'suasUrisaMghadhammo puSaNhe chijihI agaNi sAyaM / niyavimalavAhaNe suhumamaMtinayadhamma majhaNhe // 1 // [ zrutasUrisaMghadharmAH pUrvANhe chetsyanti saaymgniH| nRpo vimalavAhanaH sUkSmo mantrI nayadharmazca madhyAnhe // 14] iti vacanAt dharmAsthitivicchede rAjyasthisiviccheda ityapi rAjyasthitedharmasthitihetutvAbhivyaJjakatvameveti sarva susthamityalaM vistareNeti / tadanu bhagavAn kiM cakre ityAha-'ubadisittA puttasaya'mityAdi, upadizya kalAdikaM putrazataM-- bharatapAhubalipramukha kosalAtakSazilAdirAgyazate abhiSiJcati-sthApayati, atra zakkAdipradhAnAvasAnAni bharatASTanavatidhAtUnAmAni antarvAcyAdiSu suprasiddhAnIti ca likhitAci, dezanAmAni tu caDhUnyapratItAnIti / atha bhagavato dIkSA. Escreepeseacerararara anukrama [43] ~293
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------ mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: dvIpazA prata zrIjambUnticandrImA prati // 141 // sUtrAka [30] kalyANakamAha-'abhisiMcittA'ityAdi, abhiSicya tryazItiM pUrvalakSANi mahAn rAgo-laulyaM yatra sa cAsau vAsazca | mahArAgavAso-gRhavAsastanmadhye vasati gRhiparyAye tiSThatItyarthaH, yadyapi prAgutavyAdhipratIkAranyAyenaiva tIrthakRtAM gRhavAse 8 zrIRSamapravacanaM tathApi sAmAnyataH sa yathokta eveti na doSaH, yadvA mahAn arAgaH-alaulyaM yatra sa cAsI vAsazceti yojanIyaM, dIkSA yato bhagavadapekSayA sa evaMvidha eveti, etena 'tevahi~ pucasayasahassAI mahArAyavAsamajhe vasaItti pUrvagranthavirodho| neti, uSitvA je se'tti yaH saH 'gimhANa'ti ArSe grISmazabdaH strIliGgo bahuvacanAntazca tato grISmasyetyarthaH, prathamo | mAsaH, yathA prISmANA-avayave samudAyopacArAd grISmakAlamAsAnAM madhye prathamo mAsaH prathamaH pakSazcaitrabahula:-cai-18 bAndhakArapakSastasya navamyAstitheH pakSo-graho yasya, tithimelapAtAdiSu tathA darzanAt , tithipAte tatkRtyasyASTamyAmeva kriyamANatvAt , sa navamIpakSaH-aSTamIdivasastatra, anena vyAkhyAnena 'cittabahulaTThamIe' ityAdyAgamavirodho na, vAca-18 nAntareNa vA navamIpakSo-navamIdivasaH divasasyASTamIdivasasya madhyaMdinAduttarakAle yadyapi divasazabdasyAhorAtravAca-10 katvamanyatra prasiddha tathA'pyatra prastAvAdivaso gato rajanirajani ityAdivat sUryacAraviziSTakAlavizeSagrahaNaM, anyathA| sIIpugve'yAdi, yazItipUrvazatasamAmi mahArAjanAsamadhye mahArAjatayA yo vAsasvasa madhye tavaMtarityarthaH vasati, na caivaM 'usame gaM bharadA kosalie / cIsa punasayasahassAI kumAravAsamajhe vasai 2 sA tevati punasayasahassAI mahArAyabAsamajhe basaIti atraivAnaMtarophasUtreNa saha virodhaH zaMkanIyaH, yato // // 14 // 'bhAvini bhUtavadupacAra' iti nyAmAt rAjyAIkumArarAjavat kumArAvasthA'pi mahArAjAvasyaiveti vivakSayA sarvApi gRhasthAvasthA mahArAjAvasyaiva bhagitA / (iti hI vRttau) anukrama [43]] IN ~294
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [30] dIpa anukrama [43] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH divasapAzcAtyabhAgasyAnupapatteH tyaktvA hiraNyaM-aghaTitaM suvarNa rajataM vA suvarNa-ghaTitaM hema hema vA kozaM bhANDAgAraM koSThAgAraM dhAnyAzrayagRha, balaM caturaGgaM vAhanaM - vesarAdi purAntaHpure vyakte vipulaM dhanaM- gavAdi kanakaM ca suvarNaM ( ramante rajyante grAhakA) yebhyaH sallakSaNebhyastAni ratnAni maNayazca prAgvat, mauktikAni - zuktyAkAzAdiprabhavAni, zaGkhAzca-dakSiNAvarttAH tataH pUrvapadena karmadhArayaH, zilA- rAjapaTTAdirUpAH, pravAlAni - vidrumANi raktaralAni-padmarAgAH, pRthaggrahaNameSAM prAdhAnyakhyApanArthaM, uktasvarUpaM yatsatsAraM sArAtisAraM svApateyaM dravyaM tat tyaktvA - mamatvatyAgena viccha- punarmamatvAkaraNena, kuto mamatvatyAga ityAha-vigopya jugupsanIyametat asthiratvAditi kathanena, ( nizrAM tyAja(yitvA ) kathaM ca nizrAtyAjanamityAha - 'dAyikAnAM ' gotrikANAM 'dAyaM' dhanavibhAgaM 'paribhAjya' vibhAgazo dattvA, tadA ca nirnAthapAnthAdiyAcakAnAmabhAvAd gotrikagrahaNaM, te'pi ca bhagavatpreritA nirmamAssantaH zeSAmAtraM jagRhu:, 1 gotrikANAM dAnaM taccheSAmAzrameva, na punarvAcanA, yatu yathepsitaM yAcamAnAnAM dAnaM tathAcakAnAmeva nAnyeSAM natu tIrthakRtAM purastAdyAcane ki bAdha kamiti cet, ucyate, bhikSA tAvatridhA - sarvasaMpatkarI 1 AjIvikA 2 paurupanI 3 ceti tatrAyA sAdhUnAmeva dvitIyA yAtrAM vinA yanirvAhakANAM nirddhanAnAM paMgvAdInAM tRtIyA tadyatirikAnAM yena yAtrAM binA nirvAhakaraNasamarthAnAM gRhasthAnAM mahApuruSebhyo'pi yAcanamanucitameva, ata eva zrImahAvIra dAnAdhikArasUtre 'dAnaM dAyArehiM 'ti padamadhikaM yAcakamahaNArtha, tena yAcakAnAM yathepsitatayocitadAnaM itareSAM tu kulAdikramAyAtaM varSAMpa nikAprANakazeSAdikalpamava sAtavyaM, na punaH sakalalokasAdhAraNaM, prAkArnA nAmagrahame imyAdInAmanucatvAt tathA hi-tae bhagavaM kA ijAya mAgahao pAyarAsotti, bahU sapAhANa ya agAhANa va paMthiANa ya pahiANa ya koraDiANa va kappaDhikSaNa va jAya egA hiraNNakoDi' ityAdi zrI AvazyakacUna / ( iti hI vRttI) Furwale rely ~ 295~
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: sa zrIRSama prata sUtrAMka [30] - idameva hi jagadgurojItaM yadicchAvadhi dAnaM dIyate, teSAM ca iyataiva icchApUrtiH, nanu yadIcchAvadhikaM prabhordAnaM 18 vakSaskAre dvIpazA- tahi aidaMyugIno jana ekavinadeyaM saMvatsaradeyaM vA eka eva jighukSet, icchAyA aparimitatvAt, satyaM, prabhu prabhAvanatAhazeSachAyA asambhavAt , sudarzanAnAmnyAM zivikAyAmArUdamiti gamyaM, kiMviziSTaM bhagavantaM ?-'sadeva- dAvA yA ciH II manujAsurayA'svargabhUpAtAlabAsijanasahitayA 'parSadA' samudAyena samanugamyamAnaM, IdRzaM ca prabhu agre-agrabhAge zAMkhi-II // 14 // // kAdayo'bhinandayamto'bhiSTuvatazca evaM-vakSyamANamavAdipurityanvayaH, tatra zAMkhikA:-candanagarbhazahastA mAGgalya kAriNaH zaGkhadhmA bA, cAkikA:-cakramAmakAH, lAGgalikA-lakAvalambitasuvarNAdimaghahaladhAriNo bhaTTavizeSAH mukhamalikAH-cATukAriNaH puSpamANavA-mAgadhAH varddhamAnakA:-skandhAropitanarAH AkhyAyakAH-zubhAzubhakathakAH laMkhA vaMzAnakhelakAH maGkhA:-citraphalakahastAH bhikSAkA-gaurIputra iti rUDhA ghANTikAH-ghaNTAvAdakAsteSAM maNAH, sUtre c| IS apatyAta prathamArthe tRtIyA, yathAzrutavyAkhyAne ca zAtikAdigaNaiH parivRtamiti padaM kulamahattarA iti padaM cAnya-15 IS yayojanArthamadhyAhArya sthAt, sAdhyAhAravyAkhyAto'nadhyAhAravyAkhyAyAM lAghavamiti, paJcamAjhe jamAlicaritre // niSkramaNamahavarNane zAlikAdInAM prathamAntatayA nirdeza etasyaivAzayasya sUcakA, yadi ca 'prAyaH sUtrANi sopaskArANi | // 14 // IS| bhavantIti nyAyo'nupriyate tadA sAdhyAhAravyAkhyAne'pyadoSaH, tAmiA-vivakSitAbhirityarthaH vAbhirabhinandayanta-I91 vAbhivantazceti yojanA, vivakSitatvamevAha-iSyante smetISTAstAmiH, prayojanakzAviSTamapi kishirsvruuptH19|| anukrama [43] Bintillecommitted ~296~
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- --------- mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [30] kArataM mAdakAntaM cetyata Aha-kAntAbhiH' kamanIyazabdAbhiH 'priyAbhiH' priyArthAbhiH manasA jJAyante sundara| tayA yAstA manojJA bhAvataH sundarA ityarthaH tAbhiH manasA amyante-gamyante punaH punaH yA sundaratvAtizayAtA| | mano'mAsvAbhiH udArAbhiH-zabdato'rthatazca 'kalyANAbhiH' kalyANAptisUcakAbhiH "zivAmiH' nirupadvAbhiH zabdArthadUpaNojjhitAbhirityarthaH 'dhanyAbhiH' dhanalambhikAbhiH 'mAlyAbhiH' maGgale-anarthapratighAte sAdhvIbhiH sazrIkAbhi:anuprAsAdyalaGkAroSetatvAt sazobhAbhiH 'hRdayagamanIyAbhiH' arthaprAkavyacAturIsacivatvAt subodhAbhiH, 'hRdayapra lhAdanIyAbhiH' hRdayagatakopazokAvigrandhividrAvaNIbhiH, ubhayatra karttaryanaT pratyayaH, karNamanonivRtikarIbhiH apunaharuktAbhiriti ca spaSTa, arthazatAni yAsu santi tA arthazatikAstAbhiH athavA arthAnA-iSTakAryANAM zatAni yAbhyastA || arthazatAstA evArthazatikAH, svArtha ikapratyayaH, anavarataM-vidhAmAbhAvAt 'abhinandayantazca' jaya jIvetyAdibhaNanataH samRddhimantaM bhagavantamAcakSANAH abhiSTuvantazca bhagavantameveti, kimavAdiSurityAha-'jaya jayeti bhaktisambhrame dvive-10 canaM, nandati-samRddho bhavatIti nandaH tasyAmantraNamidaM, iha ca dIrghatvaM prAkRtatvAt , athavA jaya tvaM jagannanda !-18 jgtsmRddhikr| jaya jaya bhadra prAgvat , navaraM bhadraH-kalyANavAn kalyANakArI vA, kathamAzAsate sma ityAha| dharmeNa-karaNabhUtena na tvabhimAnalajjAdinA abhIto bhavaparIsahopasargebhyaH, prAkRtatvAt paJcamyarthe paSThI, parIpahopa18|sargANAM jetA bhavetyarthaH, tathA kSAntyA na tvasAmarthyAdinA kSama-soDhA bhava, 'bhayaM' AkasmikaM bhairavaM' siMhAdisamutthaM | elsesesececemselatee anukrama [43] ~297
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [30] zrIjammU-18 tayoH, prAkRtatvAtpadavyatyaye bhairavabhayAnAM vA-bhayaGkarabhayAnAM kSAntA bhava ityarthaH, nAnAvaktRNAM nAnAvidhavAgbhaGgIti na | vakSaskAra dvIpazA- pUrvavizeSaNAntaHpAtena paunaruktya, dharma-prastute cAritradharme avina-vinnAbhAvaste-tava bhavatu itikRtvA dhAtUnAmanekArtha-18 zrIpamanticandrI 18 tvAduccArya punaH punarabhinandayanti cAbhiSTuvanti ceti, atha yena prakAreNa nirgacchati tamevAha-'tae Na'mityAdi, dIkSA yA vRtiH 18'tataH' tadanantaraM RSabho'rhan kauzaliko nayanamAlAsahasraH zreNisthitabhagavadikSAmAtrayA vyApRtanAgaranetravRndaiH // 143 // prekSyamANaH 2-punaH punaravalokyamAnaH, AbhIkSNye dvivacanaM sarva, evaM sarvatra tAvadvaktavyaM yAvannirgacchati-'yathopapAtike' evaM yathA prathamopAr3he campAto bhaMbhAsArasutasya nirgama uktastathA'tra vAcyo, vAcanAntareNa yAvadAkulabolabahulaM namaH kurvanniti paryante iti, tatra ca yo vizeSastamAha-vinItA rAjadhAnyA madhyaMmadhyena-madhyabhAgena ityarthaH nirgacchati, 'sukhaM sukhene tyAdivanmayaMmadhyeneti nipAtaH, aupapAtikagamazcAyaM-hiyayamAlAsahassehiM abhiNaMdijamANe 2 maNorahamAlAsahassehiM vicchippamANe 2 vayaNamAlAsahassehiM abhithuSamANe 2 katirUvasohaggaguNehiM pasthijjamANe 2 aMgulimAlAsahassehiM dAijamANe 2 dAhiNahattheNaM bahUrNa karaNArIsahassANaM aMjalimAlAsahassAI paDicchamANe 2 maMjumajuNA ghoseNaM paDibujhemANe 2 bhavaNapaMtisahassAI samaicchamANe 2 taMtItAlatuDiagIavAiaraveNaM mahureNa ya // 14 // 191 maNahareNaM jayasahugghosavisaraNaM maMjumaMjuNA ghoseNaM paDibujhemANe 2 kNdrgirivivrkuhrgirivrpaasaauddhghnnbhvnn|| devakulasiMghADagatigacaukacazcaraArAmujANakANaNasahApavApaesadesabhAge paDisuAsayasaMkulaM karate hayahesiahatthigu-18|| anukrama [43] ~298~
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [30] dIpa anukrama [43] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH | lagulAi arahaghaNaghaNAiyasaddamIsieNaM mahayA kalakalaraveNaM jaNassa mahureNa pUrayaMto sugaMdhavarakusumacuNNauviddhavAsareNukavilaM nabha kareMte, kAlAgurukuMdurukkaturukkabhUvanivaheNa jIvalogamiva vAsayaMte samaMtao khubhiacakavAlaM paurajaNabAlabuddhapamudda aturi apahAviaviula'nti, AulapadamArabhya nirgacchati padaparyantaM tu sUtre sAMkSAdevAsti, atra vyAkhyAhRdaya mAlAsahasraiH -- janamanaHsamUhairabhinandyamAnaH 2 - samRddhimupanIyamAno 2 jaya jIva nandetyAdyAzIrdAnena, manoratha| mAlAsahasraiH- etasyaivAjJAparA bhavAma ityAdijana vikalpairvizeSeNa spRzyamAnaH 2 ityarthaH vadanamAlAsahasrairvacanamAlA| sahasrairvA abhiSTyamAnaM 2 kAntyAdiguNairhetubhiH prArthyamAno 2 bhartRtayA svAmitayA vA strIpuruSajanairabhilaSyamANaH 2 | aMgulimAlAsahasrairdarzyamAnaH 2 dakSiNahastena bahUnAM naranArIsahasrANAM aJjalimAlA:- saMyutakara mudrAvizeSavRndAni pratIcchan 2-gRhan 2, kimuktaM bhavati : trailokyanAthenApi prabhuNA paurANAmasmAkamaJjalirUpA bhaktirmanasyavatAriteti | dakSiNahastadarzanaM tathA mahApramodAya bhavatIti kurvan, maJjumanA - atikomalena ghoSeNa-svareNa pratipRcchan 2 praznayan 2 praNamatAM svarUpAdivArtAH, bhavanAnAM vinItAnagarIgRhANAM paGkacA-samazreNisthityA sahasrANi na tu puSpAvakIrNasthityA, samatikrAman 2, tantrItalatAlAH prasiddhAH, truTitAni - zeSavAdyAni teSAM vAditaM -vAdanaM prAkRtatvAtpadavya| tyayaH gItaM ca tayo raveNa yadvA tatryAdInAM truTitAntAnAM gIte - gItamadhye yadvAditaM - vAdanaM tena yo ravaH - zabdastena madhureNa - manohareNa tathA jayazabdasya udghoSaH - udghoSaNaM vizadaH - spaSTatayA pratibhAsamAnaM yatra tena maJjumaJjunA ghoSeNa Fur Fate &POC ~299~
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka dIkSA zrIjamya- porajabaraveNa ca pratiguyamAnaH 2-sAvadhAnIbhavana 2 kandarANi-daryaH girINAM 'vivarakuharANi' guhAH parvatAnta- vakSaskAre rANi ca girivarA:-pradhAnaparvatAH prAsAdA:-saptabhUmikAdayaH UrdhvaghanabhavanAni-uccAviralagehAni devakulAni-pratI- IzrIRSamanticandrI | tAni zRGgATaka-trikoNasthAnaM trika-yatra rathyAtrayaM milati catuSka-yatra rathyAcatuSTayaM catvaraM-bahumArgA ArAmAH-puSpa-IN yA vRttiH4 jAtipradhAnavanakhaNDAH udyAnAni-puSpAdimaDhukSayuktAni kAnanAni-nagarAsannAni sabhA-AsthAyikAH prpaa-jldaan||14|| sthAnaM eteSAM ye pradezadezarUpA bhAgAstAna, tatra pradezA-laghutarA bhAgA dezAstu laghavaH pratizrutaH-pratizabdAsteSAM | zatasahasrANi-lakSAstaiH saGkalAn kurvan, atra bahuvacanArthe ekavacanaM prAkRtatvAt , hayAnAM heSitena-heSAravarUpeNa hastinAM gulagulAyitarUpeNa, rathAnA ghanaghanAyitena-ghaNaghaNAyitarUpeNa zabdena minitena janasya mahatA kalakalaraveNa AnandazabdatvAnmadhureNa-areNa pUrayan 2, atra nabha iti uttaragranthavartinA padena yogaH, sugandhAnAM varakusumAnAM cUrNAnAM ca udvedhaH-urdhvagato vAsareNuH-vAsaka rajastena kapilaM nabhaH kurvan kAlAguru:-kRSNAguruH kuMduruka:-cIDAbhidhaM dravyaM turuSkaM-silhakaM dhUpazca-dazAGgAdirgandhadravyasaMyogajaH eSAM nivahena jIvalokaM vAsayanniva, atrotprekSA tu jIvaloka-15 vAsanasyAvAstavatvena, sarvataH kSubhitAni-sAzcaryatayA sasamdhamANi cakavAlAni-janamaNDalAni yatra nirgame tdythaa||R||144|| K bhavatItyevaM nirgacchatIti, pracurajanAzca athavA paurajanAzca bAlavRddhAzca ye pramuditAstvaritapradhAvitAzca-zIghaM gacchanta sneSAM vyAkulAkulAnAM-ativyAkulAnAM yo bola:-zabdaH sa bahulo yatra tatvathA, evaMbhUtaM namaH kurvan , vizeSaNAnAM anukrama [43] eatreer ~300
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ -------- mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [30] IR vyastatayA nipAtaH prAkRtatvAditi, nirgatya ca yatrAgacchati tadAha-Asi'ityAdi, Asikta-ISat siktaM gandho- dakAdinA pramANitaM kacavarazodhanena sikkaM tenaiva vizeSato'ta eva zucika-pavitraM puSpairya upacAra:-pUjA tena kalita-1 yuktaM, idaM ca vizeSaNaM pramArjitAsiktasiktazucikamityevaM dRzya, pramArjitAdyanantarabhAvitvAcchucikatvasya, evaMvidhaM siddhA-1 vanavipularAjamArga kurvan , tathA hayagajarathAnA 'pahakare'ci dezIzabdo'yaM samUhavAcI tena hayAdisenayetyarthaH / | tathA padAtInAM caTakareNa vRndena ca mandaM 2-yathA bhavati tathA, kriyAvizeSaNaM, yathA hayAdisenA pAzcAtyA sameti ||ST | tathA 2 bahutarabahutamakamityarthaH, uddhatareNuka-UrSagatarajaskaM kurvan , yatraiva siddhArthavanamudyAnaM yatraivAzokavarapAdapaISstatraivopAgacchattIti / upAgatya yatkaroti tadAha-upAgatyAzokavarapAdapasyAdhaH zivikAM sthApayati, sthApayitvA ca zivikAyAH pratyavarohati, avataratItyarthaH, pratyavaruhya ca svayamevAbharaNAlaGkArAn , tatrAbharaNAni-mukuTAnIti (dIni) alaGkArAn-vastrAdIna , sUtre ekavacanaM prAkRtatvAt , AbharaNAni ca alaGkArAzceti samAhAradvandvakaraNAdvA, aba-| muthati-tyajati, kulamahatsarikAyA haMsalakSaNapaTe avamucyaM ca svayameva catasRbhiH 'aTThAhiM ti muSTibhiH karaNabhUtA bhirkhazcanIyakezAnAM paJcamabhAgaluzcikAbhirityarthaH, locaM karoti, aparAnAlaGkArAdimocanapUrvakameva ziro'laGkArAdi1 mocanaM vidhikramAyeti paryante mastakAlaGkArakezamocanaM, tIrthakRtAM paJcamuSTilocasambhave'pi asya bhagavatazcaturmuSTika locagocaraH zrIhemAcAryakRtaRSabhacaritrAyabhiprAyo'yaM-'prathamamekayA mudhyA smazrukUrcayorloce tisRbhizca ziroloce serperseratisticepersectroesese anukrama [43] Ro zrIjam, 25 ~ 301
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ -------- mUlaM [30] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [30] zrIjampa-18|kRte ekA muSTimavaziSyamANAM pavanAndolitAM kanakAvadAtayoH prabhuskandhayopari luThantI marakatopamAnamAvidhatI parama- khako 18| ramaNIyAM vIkSya pramodamAnena zakreNa bhagavan ! mayyanugrahaM vidhAya dhriyatAmiyamitthameveti vijJapte bhagavatApi sA tathaiva zrIRSabhanticandrI |rakSiteti, 'na hokAntabhaktAnAM yAcyAmanugrahItAraH khaNDayantI'ti, ata evedAnImapi zrIRSabhamUttau skandhopari bAlarikA | dIkSA yA vRttiH // 2 kriyante iti, lumitAzca kezAH zakreNa haMsalakSaNapaTe kSIrodadhau kSiptA iti, SaSThena-bhaktena upavAsadvayarUpeNa apAnakena-18 // 145|| caturvidhAhAreNa 'ASADhAbhirityatra 'te lugve' (zrIsiddha a.3 pA.2 sU.108) tyanena uttarapadalope uttarASADhAbhirvacana-18 pamyamASatvAt , nakSatreNa yogamupAgatenArthAcandreNeti gamyaM, ugrANA-anenaiva prabhuNA ArakSakatvena niyuktAnA bhogAnA-18 gurutvena vyavahatAnAMrAjanyAnAM-bayasyatayA vyavasthApitAnAM kSatriyANAM-zeSaprakRtitayA vikalpitAnAM caturbhiH puruSasa-18 | hasaH sArba, pate ca vandhubhiH suhanirbharatena ca niSiddhA api kRtajJatvena svAmyupakAra smarantaH svAmivirahabhIravo vAntAna I| iva rAjyasukhe vimukhA yatsvAminA'nuSTheyaM tadasmAbhirapIti kRtanizcayAH svAminamanugacchanti sma, ekaM devadUSyaM zakreNa vAmaskandhejItamityarpita upAdAya, na tu rajoharaNAdikaM liGgaM kalyAtItatvAjinendrANAM, muNDo dravyataH ziraHkUrcalo R // 145 // canena bhAvataH kopAcapAsanena bhUtvA agArAd-gRhavAsAnniSkramyeti gamyaM, anagAritA-agArI-gRhI asaMyatastatpra|tiSedhAdanagArI-saMyatastadAvastattA tAM sAdhutAmityarthaH pravajitaH-pragataH prApta itiyAvat , athavA vibhaktipariNAmAdanagAritayA-nirgranthatayA pranajitaH-pravrajyAM pratipannaH / atha prabhozcIvaracAritvakAlamAha anukrama [43] eveceaeese see atha RSabhaprabho: dikSAyA: pazcAt vastradhAritva-kAlaM evaM zrAmaNyAdi varNyate ~302
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [31] usabheNaM arahA kosalie saMvacchara sAhilaM cIvaradhArI hotthA, teNa paraM acelae / jappabhiI pa NaM usame arahA kosalie muMDe bhavittA agArAmo aNagAriyaM pavaie tappabhiI ca NaM usame arahA kosalie NivaM bosaTTakAe ciattadehe je keI uksaggA uppajaMti taM0-divA vA jAva paDilomA vA aNulomA vA, tattha paDilomA vetteNa vA jAva kaseNa vA kAe AuTTevA aNulomA vaM deja vA jAva pajjuvAseja vA te (uppanna) sake samma sahai jAva ahiAsei, tae NaM se bhagavaM samaNe jAe IribhAsamie jAva pAridvAvaNiAsamie maNasamie vayasamie kAyasamie maNagutte jAva gucabaMbhayArI akohe jAva alohe saMte pasaMte uvasaMte pariNibyur3e chiNNasoe niruSaleve saMkhamiva' niraMjaNe jaccakaNagaM va jAyasve AdarisapaDibhAge iva pAgaDabhAve kummo iva guttidie pukkharapattamiva niruvalebe gagaNamiva nirAlaMbaNe aNile iva NirAlae caMdo iva somadaMsaNe sUro iva teaMsI vihaga iva apaDivaDagAmI sAgaro iva gaMbhIre maMvaro iva akaMpe puDhavIvidha savaphAsavisahe jIyo viva appaDihayagaiti / patthi NaM tassa bhagavaMtassa phatyaha paDibaMdhe, se parivaMdhe caubihe bhavati, saMjahA-daghao khittao kAlo bhAvao, davAo iha khalu mAyA meM piyA me bhAyA me bhagiNI me jAva saMgaMthasaMdhuA me hiraNaM me suvaNaM me jAva tabagaraNa me, ahabA samAso sazcitte vA acitte vA mIsae vA dabajAe sevaM tassa Na bhavada, khittao gAme yA Nagare vA araNNe vA khette vA khale vA gehe vA aMgaNe vA evaM tassa Na bhavai, kAlo dhove vA lave vA muhune vA ahorace vA pakse vA mAse yA ukae vA ayaNe vA saMvacchare vA annayare vA dIhakAlapaDhibaMdhe evaM tassa bhavai, bhAvo kohe vA jAva lohe vA bhae vA hAse vA evaM tassa Na bhavada, se gaM bhagavaM vAsAvAsavarja hemaMtagimhAsu gAme egarAie Nagare paMcarAie vavagayahAsasogaarabamayaparittAse Nimmame jirahaMkAre CASReetcECGCitiavr.sectAccwCRCE-ae anukrama Caesesesesesecacoccer [44] Jonileoanition ~303
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [31] zrIjambU-1 dvIpazA nticandrIyA pRttiH // 146 // vakSaskAre 8 zrIRSama prabhoH zrAmaNyAdi .31 HON lahubhUe agaMthe vAsItacchaNe aduDhe caMdaNANulevaNe arate leTuMmi kaMcaNami a same iha loe apaDibaddhe jIviyamaraNe niravakakhe saMsArapAragAmI kammasaMgaNigdhAyaNahAe abbhuTie vihrd| tassa gaM bhagavaMtassa eteNaM vihAreNaM viharamANassa ege vAsasahasse viikate samANe purimatAlassa nagarassa bahiA sagaDamuhaMsi ujANasi NiggohavarapAyacassa ahe jhANaMtariAe badamANassa phagguNabahulassa ikArasIe puSaNahakAlasamayaMsi aTTameNaM bhatteNaM apANaeNaM uttarAsAdANakvatteNaM jogamuvAgaeNaM aNuttareNaM nANeNaM jAva caritteNaM aNuttareNa taveNaM caleNaM vIrieNaM AlaeNaM vihAreNaM bhAvaNAe khaMtIe guttIe mucIe tuTThIe ajjaveNaM mahaveNaM lApaveNaM sucariasovaciaphalanivANamaggeNaM appANaM bhAvamANassa aNaMte aNuttare NivAghAe NirAvaraNe kasiNe paDipuNe kevalavaranANadasaNe samuppaNNe jiNe jAe phevalI savanna sabadarisI saNeraiatirianarAmarassa logassa pajave jANai pAsai, taMjahA-AgaI gaI ThiI upavAyaM bhuttaM kaI paDiseviaM AvIkamma rahokammaM taM taM kAlaM maNavayakAye joge evamAdI jIvANavi savabhAve ajIvANavi sababhAve mokkhamanAssa visuddhatarAe bhAve jANamANe pAsamANe esa khalu mokkhamagge mama aNNesi ca jIvANaM hiyasuhaNissesakare sabadukkhavimokkhaNe paramasuhasamAgaNe bhavissai / tate NaM se bhagavaM samaNANaM niggaMdhANa va NiggaMthINa yapaMca mahatvayAI sabhAvaNagAI chana jIvaNikAe dhamma desamANe viharati, taMjahA-puDhavikAie bhAvaNAgameNaM paMca mahAvayAI sabhAvaNagAI bhANiabAiti / usabhassa NaM arahao kosaliassa caurAsI gaNA gaNaharA hotthA, usabhassa NaM araho kosaliassa usabhaseNapAmokkhAo culasII samaNasAhassIo ukkosiA samaNasaMpayA hotyA, usamassa Ne baMbhIsuMdarIpAmokkhAo tiNNi ajiAsayasAhassIo ukkosimA ajiAsaMpayA hotyA, usamassa paM0 sejaMsapAmokkhAo tiNNi samaNobAsagasayasAhassIo paMca ya sAhassIo ukko anukrama 8202929092000299w [44] // 146 // A metiryal ~304
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [31] siA samaNovAsagasaMpayA hotyA, usabhassa paM0 subhadApAmokkhAo paMca samaNoMvAsiAsayasAhassIo caupaNNaM ca sahassA ukosiA samaNobAsiAsaMpayA hotthA, usamassa NaM arahao kosaliassa ajiNANaM jiNasaMkAsANaM sabakkharasannivAINaM jiNo viva avitahaM vAgaramANANaM cattAri cauddasapudhIsahassA aTTamA ya sayA ukkosiA caudasapudhIsaMpayA hotthA, usamassa paM0 Nava ohiNANisahassA uphosiA0, usamassa paM0 vIsaM jiNasahassA vIsaM veuzciasahassA chacca sayA ukosiA0 bArasa viulamaIsahassA chama savA paNNAsA vArasa vAIsahassA chacca sayA paNNAsA, sabhassa paM0 gaikahANANaM ThiikallANANaM AgamesibhadANaM bAvIsaM aNuttarotravAIANaM sahassA Nava ya sayA, usamassa f0 vIsaM samaNasahassA siddhA, cattAlIsaM ajiAsahassA siddhA sahi aMtevAsIsahassA siddhA, arahoNaM usabhassa bahave aMtevAsI aNagArA bhagavaMto appegaimA mAsapariAyA jahA uvavAie sabao aNagAravaNNao jAva uddhaMjANU ahosirA jhANakoTThovagayA saMjameNaM savasA appANaM bhAvamANA viharaMti, arahao Na usamassa duvihA aMtakarabhUmI hotyA, taMjahA-jugaMtakarabhUmI a pariAyaMtakarabhUmI ya, jurgatakarabhUmI jAva asaMkhejAI purisajugAI, pariAyaMtakarabhUmI aMtomuhuttapariAe aMtamakAsI (sUtra 31) 'usame NamityAdi, RSabho'rhana kauzalikaH sAdhikaM samAsamityarthaH, saMvatsaraM-varSa yAvad vastradhArI abhavattataH paramacelakaH, atra ye kecana lipipramAdAdAdarzavidamadhikamityAhustairAvazyakacUrNigatazrIRSabhadevadevadUSyAdhikAre'ya1sako a laksamula guradUta Thavai smptrinnsnthe| vIrasma varisamahi sayAvi sekhAga tasrA ttiti||1||ti pranyAntaravacanAdadhika saMbhAvyate (iti hIra vRttau)| cisesesentisersesesestartseisersersects anukrama [44] ~305
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [31] maNyAdi zrIjambU-18 mevAlApako draSTavyaH, zrAmaNyAnantaraM kathaM prabhuH pravavRte ityAha-jappabhiI ca Na'mityAdi, yatAprabhRti RSabhorhan 2vakSaskAre dvIpazA- kauzalikaH prabajitastataHprabhRti nityaM vyutsRSTakAyaH parikarmavarjanAt tyaktadehaH parIpahAdisahanAt ye kecidupasargA utpa- nticandrI zrIRSamadyante, tadyathA-divyA-devakRtA vAzabdaH samuccaye yAvatkaraNAt 'mANusA vA tirikkhajoNiA vA' iti padagrahA, prabhoH zrApratilomA:-pratikUlatayA vedyamAnA anulomA:-anukUlatayA vedyamAnAH, vAzabdaH pUrvavat, tatra pratilomA vetreNa-1 ma. 31 // 147 // jalavaMzena yAvacchandAt 'tayAe vA chiyAe vA layAe vA' iti, tatra tvacayA-sanAdikayA chivayA-zlakSNayA loha18|kuzyA latayA-kambayA kapeNa-carmadaNDena, vAzabdaH prAgvat, kazciduSTAtmA kArye 'vivakSAtaH kArakANI tyAcAraviva kSAyAM saptamI AkuTTayet tADayedityarthaH, anulomAstu 'vaMdeja vA' yAvatkaraNAt 'pUejjA yA sakArejA vA sammA-11 rANejA vA kallANaM maMgala devayaM ceiyaM iti, vandeta vA stutikaraNena pUjayedvA puSpAdibhiH satkuryAdvA vakhAdibhiH sanmAnayedvA abhyutthAnAdibhiH kalyANaM bhadrakAritvAt maGgalaM anarthapratighAtitvAt devatA-iSTadevatAmiva caityaiSTadevatApratimAmiva paryupAsIta vA-seveteti, tAn pratilomAnulomabhedabhinnAn upasargAn samyak sahate bhayA-18 bhAvena, yAvatkaraNAt 'khamai titikkhai'tti kSamate krodhAbhAvena titikSate dainyAnavalambanena adhyAsayati avicala-18 | // 147 // |kAyatayeti / atha bhagavataH zramaNAvasthA varNayabAha-'tae NaM se' ityAdi, tataH sa bhagavAn zramaNo-munirjAtaH.18 | kiMlakSaNa itmAha-ryAyAM-gamanAgamanAdau samitaH samyak pravRttaH upayukta ityarthaH, yAvatpadAt 'bhAsAsamie esa-181 anukrama [44] 90000000000002 ~306~
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [31] dIpa anukrama [44] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH NAsamie AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamie uccArapAsavaNakhelajalasiMghANa'tti, agretanapadaM tu sAkSAdevAsti, bhASAyAMniravadyabhASaNe samitaH eSaNAyAM- piNDavizuddhau AdhAkarmAdidoSarahitabhikSAgrahaNe samitaH bhANDamAtrasya - upakaraNamAtrasyopAdAne - grahaNe nikSepaNAyAM ca - mocane samitaH pratyupekSaNAdika sundaraceSTayA sahita ityarthaH, sUtre vyastatayA padanideza ArSatvAt, athavA AdAnena saha bhANDamAtrasya nikSepaNeti samAsayojanA, uccAraH - purISaM prazravaNaM-mUtraM khela:- kaphaH siMghAno - nAsikAmalaH jallaH- zarIramalaH eSAM pari-sarvaiH prakAraiH sthApanaM-apunargrahaNatayA nyAsaH parityAga ityarthaH tatra bhavA pAriSThApanikI, tatra sundara ceSTA kriyA ityarthaH, tasyAM samitaH- upayuktaH, "pratyaye ngiirnv|" (zrIsiddha. a. 8pA. 3. 31) iti prAkRtasUtreNa strIlakSaNo GIpratyayo vikalpanIyaH, yathA 'IriyAbahi Ae virAGkhaNAe' ityantra, etaccAntyasamitidvayaM bhagavato bhANDAinAdyasambhave'pi nAmAkhaNDanArthamuktamiti vAdarekSikayA pratibhAti, sUkSmekSikayA tu yathA vastraiSaNAyA asambhave'pi sarvathA eSaNAsamiterbhagavato'sambhavo na, AhArAdau tasyA upayogAt, tathA'nyabhANDAsambhave'pi devadUSya| sambandhinI caturthasamitirbhavatyeva, dRzyate ca zrISIrasya dvijadAne devadUbhyAdAnanikSepau, evaM zleSmAdyabhAve'pi nIhArapravRttau paJcamIsamitirapI tyalaM prasaGgena, tathA manaHsamitaH- kuzalamanoyogapravartakaH vacaH samitaH- kuzalavAgyogapravartakaH, | bhASAsamita ityukte'pi yadvacaH samita ityuktaM tad dvitIyasamitAbatyAdaranirUpaNArthaM karaNatrayazuddhisUtre saGkhyApUraNArthaM 1 sUtrapAThasya gRhasthAnAmapi pArikApanikAkArasyevA saNDataiva yuddheti na doSaH ( iti hIra vRttI ) / Fur Fate & Cy ~307~
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka / maNyAdi [31] zrIjamyU 18|ca, kAyasamitaH-prazastakAyavyApAravAn , manogupta:-akuzalamanoyogarodhakaH yAvatpadAt 'vayagutte kAyagutte gutte gu-18| vakSarakAre dvIpazA- 18|tidie'tti vAggupta:-akuzalavAgyoganirodhakaH kAyaguptaH-akuzalakAyayoganirodhakA, evaM ca satpravRttirUpAH samita-18 zrIRSamanticandrI 18| yo'satpravRttinirodharUpAstu guptaya iti, ata eva guptaH sarvathA saMvRtatvAt , tatraiva vizeSaNadvArA hetumAha-guptendriyaH[prabhAra zrA yA vRttiH zabdAdigvindriyArtheSvaraktadviSTatayA pravarttanAt , tathA guptibhirvasatyAdibhiyanapUrvakaM rakSitaM guptaM brhm-maithunvirti||148|| IN rUpaM caratItyevaMzIlA,tathA akrodhaH yAvatkaraNAt 'amANe amAe' iti padadvayaM grAhya, vyaktaM ca, alobhaH, atra sarvatra | | svalpArthe naJ grAhyaH, tena svalpakrodhAdibhirityarthaH, anyathA sUkSmasamparAyaguNasthAnakAvadhi lobhodayasyopazAntamohA-10 vadhi ca caturNAmapi krodhAdInAM sattAyAH sambhave tadabhAvAsambhavAt , kuta evaMvidha ityAha-zrAnto-bhavabhramaNataH18 prasvAntaH-prakRSTacittaH upasargAcApAte'pi dhIracittattvAt upazAnta iti vyaktaM ata eva parinirvRtaH sakalasantApavarjitatvAt , chinnazrotA:-chinnasaMsArapravAhaH chinnazoko vA nirupalepo-dravyabhAvamalarahitaH, atha sopamAnazcaturda-1 |zavizeSaNabhaMgavantaM vizinaSTi-'zaGkhamive'tyatra prAkRtazailyA klIbabhAvastena zaGkha iva nirgatamaJjanamivAJjanaM-karma jIvamAlimyahetutvAt yasmAt sa tathA, jAtyakanakamiva-poDazavarNakakAJcanamiva jAtaM rUpa-svarUpaM rAgAdikudravyavirahAdyasya // 148 // 18 sa tathA, Adarza-darpaNe pratibhAgaH-prativimbaH sa iva prakaTabhAvaH, ayamartha:-Adarza prativimbitasya vastuno yathA | | yathAvadupalabhyamAnasvabhAvA nayanamukhAdidharmA upalabhyante tathA svAminyapi yathAsthito manaHpariNAma upalabhyate, anukrama [4] ~308~
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [31] ISIna tu zaThavaddarzitAvahitya iti, kUrmavad guptendriyaH, kacchapo hi kandharApAdalakSaNAvayavapaJcakena gupto bhavati evamaya-18| 18|mapIndriyapazcakena, pUrvoktaM guptendriyatvaM dRSTAntadvArA subodhamiti na paunaruktyaM, puSkarapatramiva' nirupalepaH, paGkajala- // // ISI kalpasvajanaviSayasneharahita ityarthaH,gaganamiva nirAlambanaH-kulagrAmanagarAdinizrArahitaH anila iva-vAyuriva nirAlayo-|| IS vasatipratibandhavandhyaH, yathocita satatavihAritvAt , ayamatrAzayaH-yathA vAyuH sarvatra saMcariSNutvenAniyatavAsI tathA| prabhurapIti, candra iva saumyadarzana:-araudramUrtiH, sUra iva tejasvI paratIrthikatejo'pahAritvAt , vihagaH-pakSI sa ivApratibaddhatayA gacchatItyevaMzIlaH sa tathA, kimuktaM bhavati?-sthalacarajalacarau sthalajalanizritagamanau na tathA vihagaH | svAvayavabhUtapakSasApekSagAmitvAt , tena vihagavadayaM prabhuranekeSvanAryadezeSu karmakSayasAhAyakakAriSu parAnapekSaH svazatyA viharatIti, sAgara iva gambhIra:-parairalabdhamadhyo nirupamajJAnavatve'pi rahaHkRtaparaduzcaritAnAmaparinAvitvAt 1 harSazokAdikAraNasadbhAve'pi tadvikArAdarzanAdvA, mandara iva akampaH, svapratijJAteSu tapAsaMyameSu dAzayatvena pravarttanAt , pRthvIva sarvAn sparzAnanukUletarAn viSahate yaH sa tathA, jIva ivApratihatagatiH-askhalitagatiH, yathA hi jIvasya kaTakuTyAdibhirna gatiH pratihanyate tathA kenApi parapAkhaNDinA AryAnAryadezeSu saJcarataH prabhorapi, atha mA bhavantu durddharSasya prabhoH pare gativighAtakAH paraM svapratibandhenApi gatihinyate ityAha18|'tthi Na' mityAdi, nAsti tasya bhagavataH kutracit pratibandhaH-ayaM mamAsyAhamityAzayabandharUpaH, ayameva hi anukrama [44] ~309~
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------ mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjamya prata sutrAMka [31] saMsArazabdavyapadezyaH, yadUce-"ayaM mameti saMsAro, nAhaM na mama nirvRtiH| caturbhirakSarairvandhaH, paJcabhiH paramaM pdm||" vakSaskAre dvIpazA-saca dravyataH-dravyaM pratItya "spaklopAt paJcamI", evaM kSetrata ityAdyapi, tatra dravyata iti byAkhyeyapadaparAmarthazrIRSama candrA tena na paunarutyaM, iha loke khalukyAladvAre mAtA mama pitA mametyAdi, sAvarakaraNAta bhijA me pattA me pAyA prabhAvAyA vRciH me NatA me suNDA me sahisayaNa'tti bhAryAputrau prasiddhau ghUA-putrI naptA-putraputraH snuSA-putrabhAryA sakhA-mitraM maNyAdi // 149 // svajana:-pitRvyAdiH sagrantha:-svajanasyApi svajanaH pitRvyaputrazAlAdiH saMstuto-bhUyodarzanena paricitaH, eSAM ca | &| jIvaparyAyatvAn dravyatvaM, kathabit paryAyaparyAyiNorabhedopacArAt, hiraNyaM me suvarNa me, yAvacchabdAta 'kasaM me| dUrsa me dharNa meM' ityAdi prakaraNaM upakaraNaM-uktavyatiriktaM, ayaM ca yAvatpadasaMgraho'dRSTamUlakatvena mayaiva siddhAntazailyA prAkRtIkRtya sthAnAzUnyatArtha likhito'sti tena saiddhAntikairetanmUlapAThagaveSaNAyAmudyamaH kAryaH, prakArAntareNa dravya-16 18 pratibandhamAha-athaveti-prakArAntare, uktarItyA prativyakti kathanasthAzakyatvena sajhepata ucyate iti zeSaH, saJcitte18| dvipadAdau acitte-hiraNyAdau mizre-hiraNyAlaGkRtadvipadAdI, dravyajAte-dravyaprakAre vA samuccaye s-prtibndhstsy|| prabhorevamiti-mamedamityAzayabandhena na bhavati 'khittabho' ityAdi prAyo vyaktamidaM, navaraM kSetraM-dhAnyajanmabhUmiH18In49 khalaM-dhAnyamelanapacanAdisthaMDilaM evaM-uttarItyA Azayabandhastasya prabhorna bhavati, 'kAlao'ityAdi, kAlataH loke-18 saptaprANamAne lave-saptastokamAme muhUrte-saptasaptatilavamAne ahorAtre-triMzanmuhUrtamAne pakSe-paJcadazAhorAtramAne mAse-181 anukrama [4] ~310~
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [31] dIpa anukrama [44] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [21] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18] upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH pakSadvayamAne Rtau - mAsadvayamAne apane RtuyamAne saMvatsare - ayanadvayamAne anyatarasmin vA dIrghakAle varSazatAdau pratibandhaH evaM-uktaprakAreNa tasya na bhavati, amRturanukUlo mamAyaM ca pratikUlo mameti matirna tasya, yathA zrImatAM zItartturanukUlatayA pratibandhaM vidhatte nirddhanAnAM tu upNaH, 'bhAvao' ityAdi, kaNThyametat, navaraM kadAgrahavazAt krodhAdIn na tyajAmIti dhIrna tasyetyarthaH, etacca sUtramupalakSaNabhUtaM tenAnuktAnAM sarveSAmapi pApasthAnAnAM grahaH, atha kathaM | bhagavAn viharati smetyAha- 'se Na' mityAdi, sa bhagavAn varSAsu prAvaTkAle vAsa:- avasthAnaM tadvarja, tena vinetyarthaH, | hemantAH - zItakAlamAsAH gISmA - uSNakAlamAsAsteSu grAme - alpIyasi sanniveze ekA rAtrirvAsamAnatayA yasya sa ekarAtrikaH ekadinavAsItyarthaH, nagare - garIyasa sanniveze paJca rAtrayo vAsamAnatayA yasya sa tathA pacaMdinavAsIti 1 na caivaM 'gAne egarAie' ityAdi pravacanabalena sAdhUnAmapi mukhyaitiriyameva bhaviSyatIti zaMkanIyaM yataH sAdhUna vikRtyaiva vighasUtrapATho'bhigraha vizebhavataH enAmasAtavyaH, aupapAtikaSTattau tathaiva vyAkhyAnAt ata eva sAmAnyataH sAdhUnAM bihAre vicitratApyAgame pratItA, tathAhi 'egAhaM paMcAmA jahAsa mAhIe 'ti zrInivIyabhASye asya vyAkhyA- 'parimApaDiyA egAI paMca mhaanNde| jisuddhA mAso nikAraNao a gherANaM // 1 // parimApaDiya prayANaM egAho adAladiAga paMcAho jiNatti jinakappiyANaM suddhati-mudrapArihAriNaM, mudaggahaNaM pacchilAna pArihAriniseddaNatvaM yerANaM ca etesiM mAsakappavihAre, niSyAcAe- kAraNAbhAve, vAghAe yuga perakAi atiM vA mArca acchaMti, 'UNAharitamAtA evaM berAja a NAyathyA iare a viha riddhaM niyamA batAri accheti // 1 // evaM UmA airitA peraNa aTTa mAyA jAyacyA, hamare NAma parimApariyaNNA 1 mahAnaMdiyA 2 visudrapArihAribhA jipakapiAya jahAvihAreNa aTTha vihArikama vAsAratiya cauro mAyA sande emasi bhacchaMti ( iti hI isa Fu Frale & Pinunate Cy ~311~ www.jimryw
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRciH // 10 // servereseaeseseeeeeeeee bhAvaH, yathA dinazabdo'horAtravAcI tathA rAtrizabdo'pyahorAtradhAcIti, nanu tarhi dinazabda eva kathaM nopAttaH, vakSaskAre zrIRSabhaucyate, nizAvihArasyAsaMyamahetutvena caturjAnino'pi tIrthakarA avagRhItAyAM vasatAveva vAsateyyAM [ rAtrau] vasa prabhoH zrAntIti vRddhAmnAyaH, 'vyapagatahAssazokaratibhayaparitrAsaH' tatrAratiH-manaso'nautsukyamukeMgaphalaka ratiH-tadabhAvaH pari maNyAdi trAsa:-AkasmikaM bhayaM zeSa vyaktaM, nirgato mametizabdo yasmAt sa tathA, kimuktaM bhavati ?-prabhormametyabhilApenAbhilApyaM nAstIti, paSTayekavacanAntasyAsmacchabdasyAnukaraNazabdatvAnmametyasya sAdhutA, nirahaMkAraH-ahamitikaraNa| mahaGkAraH sa nirgato yasmAtsa tathA, laghubhUta UrdhvagatikatvAt , ata evAgrandho-bAhyAbhyantaraparigraharahitaH, vAsyA sUtradhArazastravizeSeNa yattattakSaNaM-tvaca utkhananaM tatrAdviSTaH-adveSavAn, candanAnulepane'raktaH-arAgavAna, leSTau-13 |dRSadi kAzcane ca samaH, upekSaNIyatvenobhayatra sAmyabhAk, ihaloke-vartamAnabhave manuSyaloke paraloke-devabhavAdI tatrA-18 pratibaddhaH tatratyasukhaniSpipA sitvAt jIvitamaraNayorniravakAMkSa:-indranarendrAdipUjAprAptau jIvite durviSahaparISahAptI ca maraNe niHspRhaH, saMsArapAragAmIti vyaktaM, karmaNAM saGgaH-anAdikAlIno jIvapradezaiH saha sambandhastasya nirghAtanaMvizleSaNaM tadarthamabhyutthita-udyato viharati / atha jJAnakasyANakavarNanAyAha-'tassa Na'mityAdi, 'tasya' bhagavataH // 150 // etena' anantarokena vihAreNa viharata ekasmin varSasahane vyatikrAnte sati purimatAlasya nagarasya bahiH zakaTamukhe udyAne nyagrodhavarapAdapasyAdho 'dhyAnAntarike ti antarasya-vicchedasya karaNamantarikA strIliGgazabdaH athavA antaramevA toerseserceceaestroesestate anukrama [44] ~312
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [31] 18ntarya, bheSajAditvAt svArthe yaNa pratyayastataH strItvavivakSAyAM DImatyaye AntarI AmtaryevAntarikA dhyAnasyAnsarikAdhyA nAntarikA-ArabdhadhyAnasya samAptirapUrvasyAnArambhaNamityarthaH atastasyAM vartamAnasya, ko'rthaH-pRthaktvavitarka savicAraM 1 ekatvavitarkamavicAra 2 sUkSmakriyamapratipAti 3 myucchinnakriyamanivarti 4 iti catuzcaraNAtmakasya zukladhyAnasya caraNadvaye dhyAte caramacaraNadvayamapratipannasyeti, yoganirodharUpadhyAnasya caturdazaguNasthAnavartini kevalinyeva sambhavAt , phAlgunabahulasyaikAdazyAM pUrvAhakAlarUpo yaH samayaH-avasarastasmin aSTamena bhaktena-AgamabhASayopavAsatrayalakSaNenApAnakena-jalayarjitenottarASADhAnakSatre candreNa saheti gamyaM yogamupAgate sati, ubhayatra NaM vAkyAlaGkAre, athavA ApatvAt saptamyarthe tRtIyA, anuttareNeti-kSapakazreNipratipannatvena kebalAsannatvena paramavizuddhipadamAzatvena na vidyate S| uttara-pradhAnamapravarti vA chAnasthikajJAnaM yasmAttasathA, tena jJAnena-tatvAvabodharUpeNa, evaM yAvacchabdAta dAnena dhAyikabhAvApannena samyaktvena cAritreNa-viratipariNAmarUpeNa kSAyikabhAvApanenaiva 'tapase ti vyakta 'balena' bahananotthaprANena 'vIryeNa' mAnasotsAhena 'Alayena' nirdoSavasatyA 'vihAreNa' gocaracaryAdihiNDanalakSaNema 'bhAvanayA' mahAvratasambandhinyA manoguptyAdirUpayA padArthAnAmanityatvAdicintanarUpayA thA 'kSAntyA' krodhanigraheNa 'gutyA' prAgvyAkhyAtasvarUpayA 'muktyA' nirlobhatayA 'tuSyA' icchAnivRtyA 'bhAvena' mAyAnimaheNa 'mAivena' mAnanipraheNa 'lAghavena' kriyAsu dakSabhAvena, bhAve kapratyayaviSANAsa, sopacita-sopavayaM puSTamitiyAvat etAdRzena prastAvAgnivA 9000 Seaso809200000 dIpa anukrama [44] Santlem ~313
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ -------- mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sutrAMka [31] zrIjambU- NamArgasambandhinaiva sucaritena-sadAcaraNena phalaM-prakramAnmuktilakSaNaM yasmAt evaMvidho yo nirvANamArgaH-asAdhAraNa-18||ravakSaskAre dvIpazA-18ratnatrayarUpatenAtmAnaM bhAvayataH kevalavarajJAnadarzanaM samutpannamityanvayaH, tatrAnantamavinAzisvAt anuttaraM sarvo-18 Ajama nticandrI-ttimatvAt nirvyAghAtaM kaTakujhyAdibhirapratihatatvAt nirAvaraNaM kSAyikatvAt kRtsnaM sakalArthagrAhakatvAt pratipUrNa 81 prabhoH zrAyA vRttiH sakalasvAMzakalitatvAt pUrNacandravat kevalaM-asahAyaM 'NaTuMmi u chAumasthie NANe [naSTe chAnasthike jJAna eva] 8.31 // 151 // iti vacanAt , paraM-pradhAnaM jJAnaM ca darzanaM ceti samAhAradvandve ekavajhAvaH tataH pUrvapadAmyAM karmadhArayaH, tatra sAmA nyavizeSobhayAtmake jJeyavastuni jJAnaM vizeSAvabodharUpaM darzanaM sAmAnyAvabodharUpamiti, atrAyamAzayaH-dUrAdeva tAlaIS tamAlAdika tarunikara viziSTavyaktirUpatayA'navadhAritamavalokayataH puruSasya sAmAnyena vRkSamAtrapratItijanakaM yadapa-| risphuTa kimapi rUpaM cakAsti taddarzanaM 'nirvizeSa vizeSANAM graho darzana miti vacanAt , yatpunastasyaiva pratyAsIdatastA18| latamAlAdivyaktirUpatayA'vadhAritaM tameva tarusamUhamutpazyato viziSTavyaktipratItijanaka parisphuTa rUpamAbhAti // tajjJAnaM, nanu bhavatu nAma itthamanubhavasiddhe jJAne chadmasthAnAM vizeSagrAhakatA darzane ca sAmAnyagrAhakatA, paraM keva-13 ||15shaa lino jJAnakSaNe sAmAnyAMzAgrahaNAddarzanena ca vizeSAMzagrahaNAbhAvAd dvayorapi sarvArthaviSayatvaM virudhyate, ucyate, jJAna kSaNe hi kevalinAM jJAne yAvadvizeSAn gRhati sati sAmAnyaM pratibhAtameva, azeSavizeSarAzirUpatvAt sAmAnyasya, 1 darzanakSaNe ca darzane sAmAnyaM gRhNati sati yAvadvizeSAH pratibhAtA eva, vizeSAnAliGgitasya sAmAnyasyAbhAvAt, anukrama [4] rasese ~3144
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [31] eseseceaeseseseseseesectacca ata eva 'nirvizeSa vizeSANAM graho darzana'mityuktamanantaroktagranthe, ko'rthaH ?-jJAne pradhAnabhAvena vizeSA gauNabhAvena || | sAmAnya darzane pradhAnabhAvena sAmAnya gauNabhAvena vizeSA iti vizeSaH / samutpanna-samyak-kSAyikatvenAvaraNadezasyApyabhAvAt utpannaM, prAdurbhUtamityarthaH, utpanna kevalasya yadbhagavataH svarUpaM tatprakaTayati-jiNe jAe'ityAdi, jinorAgAdijetA, kevala-zrutajJAnAdyasahAyakaM jJAnamaskhAstIti kevalI, ata eva sarvajJo-vizeSAMzapuraskAreNa sarvajJAtA | sarvadarzI-sAmAnyAMzapuraskAreNa sarvajJAtA, nanvahatA kevalajJAnakevaladarzanAvaraNayoH kSINamohAntyasamaya eva kSINa-| | svena yugapadutpattikatvenopayogasvabhAvAt kramapravRttau ca siddhAyAM 'sadhannU sacadarisI' iti sUtraM yathA jJAnaprAthamya sUcakamupanyasta tathA sabadarisI sapana ityevaM darzanaprAthamyasUcakaM kiM na, tulyanyAyatvAt, naivaM, 'sabAo laddhIo | sAgArovauttassa uvavajaMti, No aNAgArovauttassa' [sarvA labdhayaH sAkAropayuktasyotpadyante nAnAkAropayuktasya ] | ityAgamAdutpattikrameNa sarvadA jinAnAM prathame samaye jJAnaM tato dvitIye darzanaM bhavatIti jJApanArthatvAditthamupanyA-18 | sasyeti, chadmasthAnAM tu prathame samaye darzanaM dvitIye jJAnamiti prasaGgA bodhyaM / uktavizeSaNadvayameva vizinaSTi-sanairayi bhavasaravAcakavayA zeyonArya samayazamyaH, chapasthAno samayenopayogAbhAvAt , ata eva 'vayamANe na yANaI' khAgamaH, ata eva ca 'jANai pAsaI'savadhivyAkhyA ganyAmapi avasaraparatIca samayadhamdavyAsyA'viruvA, sa ca sthAnAne dazamasthAnAdI mAyApratI ca samayasAviSayatvaM prasthasya RI 8 imapatrIye 'samayaM boyama ! mA pamAyae' ityatra ca / anukrama [44] ~315
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: IN zrIRpama prata dvIpazA sUtrAMka zrIjamyU katiryagnarAmarasya paJcAstikAyAramakakSetrakhaNDasya upalakSaNAt lokasya alokasyApi-nabhaHpradezamAtrAtmakakSetra vizeSasya || vakSaskAre | paryAyAna-kamabhAvisvarUpavizeSAn jAnAti kevalajJAnena pazyati kevaladarzanena, paryAyAnityukte dvayamapi grAhAM, nahi || nticandrI pramoH zrAparyAyA dravyaviyutA bhaveyurdravyaM vA paryAyaviyutaM, tenAdheyamAghAramAkSipatIti, anyathA AdheyatvasyaivAnupapatteH, yA pRttiH maNyAdi yathA''kAzasya, na hi AkAzaM kApyavatiSThate tasyAdhAramAtrarUpasyaiva siddhAnte bhaNanAt, athavA sAmAnyata uktaM sU. 31 // 152 // paryAyANAM jJAna vyaktyA nirUpayannAha-tadyathA-'Agarti' yataH sthAnAdAgacchanti vivakSitaM sthAnaM jIvAH 'garti' | 18| yatra mRtvotpadyante 'sthiti' kAyasthitibhavasthitirUpAM cyavana' devalokAddevAnAM manuSyatiryazvavataraNaM 'upapAta' devanArakajanmasthAnaM bhuktaM-azanAdi kRtaM-cauryAdi pratisevitaM-maithunAdi AviHkarma-prakaTakArya rahAkarma18|| pracchannakRtaM, 'taM taM kAlaM'ti prAkRtatvAt saptamyarthe dvitIyA tasmin 2 kAle, vIpsAyAM dvivacanaM, manovadhAkAvAn 18 yogAn-karaNatrayavyApArAn evamAdIn, jIvAnAmapi sarvabhAvAn , jIvadharmAnityarthaH, ajIvAnAmapi sarvabhAvAn18 rUpAdidharmAn mokSamArgasya-rakSatrayarUpasya vizuddhatarakAn-prakarSakoTiprAptAn karmakSayahetUn bhAvAm-jJAnAcArAdIm jAnan pazyan vicaratIti gamyaM, kathaM ca jAnan pazyan vicaratItyAha-epa:-anantaraM vakSyamANo dharmaH khalu ava- 152 // dhAraNe mokSamArgaH, siddhisAdhakatvena mama-dezakasyAnyeSAM ca-novAM hita-kalyANa pathyabhojanavarityarthaH sukhaM-anukUlapeya pipAsoH zItalajalapAnavat nizreyasaM-mokSastatkara:-pakAnAM hitAdInAM kAraka iti, sarvaduHkhaSimokSaNa anukrama [4] ~316
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------ mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [31] mokSaNa kSepe mokSayati mocayatIti] iti vyakta, paramasurkha-AtyantikasukhaM samApayatIti vyutpatticakSAt paramasukhasamAnanaH 'samApeH samANaH' (zrIsiddha0 a0 pA0) iti prAkRtasUtreNa samAnAdeze anaTi pratyaye rUpasiddhiH, niHzreyasetyatra yakAralopaH prAkRtatvAt, bhaviSyatIti, atha utpanna kevalajJAno bhagavAn yathA dharma prAvuzcakAra tathA Aha-'tate Na'mityAdi, tataH sa bhagavAn zramaNAnAM nirgranthAnAM nirghandhInAM ca pazca mahAnatAni-sarvaprANAtipAtaviramaNAdIni sabhA banAkAni-IryAsamityAdisvabhAvanopetAni SaT ca jIvavikAyAn-pRthivyAditrasAntAn ityevaMrUpaM dharma upavizana viharatIti sambandhaH, yacca dharma prakrAntabye pahajIvanikAyakathanamupakAntaM tajjIvaparijJAnamantareNa pratapAlanAsambhava || | iti jJApanArtha, nanvaya niyamaH prathamavrate sambhavet mRSAvAraviramaNAdInAM tu bhASAvibhAgAdijJAmAdhInatvAt na sambha-18| | vediti, ucyate, zeSanatAnAmapi prANAtipAtaviramaNapratasya rakSakatvena niyuktatvAt , mahAvanasya vRttivRkSakt, tathAhi mRSAbhASAmabhASamANo babhyAkhyAnAdivirato na kulabadhvAdIn adattamanAdadAno dhanasvAminaM sacittajalaphalAdikaM ca | 18 maithunavirato navalakSapazcendriyAdIn parigrahavirataH zuktikastUrImRgAdIMzca nAtipAtayediti, athaitadeva kizcivaktyA vivRNoti, tadyathA-pRthivIkAyikAn jIvAna upadizan viharatIti sambandhaH, lAghavArthakatvena sUtrapravRtterdezaprahaNot | pUrNo'pyAlApako vAcyaH, sa cAyaM-'AukAie teukkAie vAukAie vaNassaikAie tasakAie'tti vyaktaM, tathA | paJca mahApratAni sabhAvanAkAni 'bhAvanAgamena' zrIAcArAGgAdvitIyazrutaskandhagatabhAvanAkhyAdhyayanagatapAThena bhaNita-1 anukrama [44] ~317~
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [31] dIpa anukrama [44] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 153 // vyAni atra ca sUtre yaduddeze prathamaM 'paMca mahabayAI' ityAdyuktaM nirdeze tu vyatyayena 'taM0 - puDhavikAie' ityAdi, tatkadhamiti nAzaGkanIyaM yataH pazcAdduddiSTAnAmapi SaDjIvanikAyAnAM prastutopAne svalpavaktavyatayA prathamaM prarUpaNAyA yuktyupapannatvAt, sUcIkaTAhanyAyo'trAnusaraNIyo, 'vicitrA sUtrANAM kRtirAcAryasya' iti nyAyena vA svata eveti jJeyaM, nanu gRhidharmasaMvidmapAkSikadharmAvapi bhagavatA dezanIyau mokSAGgatvAt, yaduktam-- 'sAvajjajogaparivajjaNAu sabuttamo jaIdhammo / bIo sAvagadhammo taio saMviggapakkhapaho // 1 // [ sAvadyayogaparivarjanAt sarvottama eva / yatidharmaH / dvitIyaH zrAvakadharmastRtIyaH saMvignapakSapathaH // 1 // ] iti, tatkathamatra tau noktau ?, ucyate, sarvasAvadyavarjakatvena dezanAyAM yatidharmasya prathamaM dezanIyatvAdatyAsannamokSapathatvAt zramaNasaGghasya prathamaM vyavasthApanIyatvAcca | prAdhAnyakhyApanArthaM prathamamupanyAsaH, tato 'vyAkhyAto vizeSArthapratipatti' ritinyAyAdetatpucchabhUtau tAvapi dharmoM bhagavatA prarUpitAviti jJeyaM, bhagavatprarUpaNAmantareNAnyeSAM tattadgrantheSu tayoH prarUpaNAnupapatterityalaM prasaGgeneti / athAvandhyazaktikavacanaguNapratibuddhasya prabhuparikarabhUtasya saMghasya saGkhyAmAha -- 'usabhassa NamityAdi, sugamaM, navaraM 'jassa jAba| iA gaNaharA tassa tAvaiA gaNA' [ jAvaiA jassa gaNA tAvaiA gaNaharA tassa / yasya yAvanto gaNAstAvanto | gaNadharAstasya ] iti vacanAd gaNAH sUtre sAkSAdanirdiSTA api tAvanta eva bodhyAH kvacijjIrNaprastutasUtrAdarze 'cau| rAsItiM gaNA gaNaharA hotthA' ityapi pATho dRzyate, tatra tu caturazItipadasyobhayatra yojanena vyAkhyA subodhaiveti, gaNazcai Fur Ele&ae Cy ~318~ 2vakSaskAre zrIRSabhapramoH zrAmaNyAdi sU. 31 // 153 //
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [31] kavAcanAcArayatisamudAyastaM dharantIti gaNadharAH, vAcanAdibhirjJAnAdisampadA sampAdakatvena gaNAdhArabhUtA iti bhAvaH, 'hotthA' iti abhavan , 'usamassa Na' mityAdi, RSabhasenapramukhAni caturazItiH zramaNasahasrANi eSA utkarSaH-uskRSTa|bhAgastatra bhavA utkarSikI 'pratyaye GIrvA (zrIsiddha0a09pAsU0) ityanena DIvikalpe rUpasiddhiH, RSabhasya zramaNasampadabhavat , ana vAkyAntaratvena zramaNazabdasya na paunaruktya, evaM sarvatra yojyaM, 'usahassaNa'mityAdi, prAyaH kaNThyAni, IS navaraM caturdazapUrvisUtre 'ajinAnAM chadmasthAnAM 'sabakkharasannivAINaM ti sarveSAmakSarANA-akArAdInAM sannipAtA-yAdisaMyogA anantatvAdanantA api jJeyatayA vidyante yeSAM te tathA, jinatulyatve hetumAha-'jiNo viva avitahamityAdi. |jina ivAvitathaM-yathArtha vyAgRNatAM-vyAkurvANAnA, kevalizrutakevalinoH prajJApanAyAM tulyatvAt , catvAri sahanANi | aoSTamAni ca zatAni eSA aurakarSikI caturdazapUrvisampadabhavat, 'viuvitti vaikriyalandhimantaH, zeSa spaSTa, | vipulamatayo-manaHparyavajJAnavizeSavantaH dvAdaza vipulamatiHsahasrANi adhikArAtteSAmeva paTU zatAni paJcAzaccetyevaM | 18 sarvatra yojyaM, vAdino-vAdilabdhimantaH parapravAdukanigrahasamarthAH, 'usamassa 'mityAdi, gatau-devagatirUpAyAM kalyANaM yeSAM prAyaH sAtodayatvAtteSAM, tathA sthitI-devAyUrUpAyAM kalyANaM yeSAM te tathA, apravIcArasukhasvAmi-18 INI ye zramaNasahasrA Asana ve zramaNaparSadutahA'bhavaditi kharUpA vaakyaantrvaa| 2para te (zrutakevalino)'saMkhyabhavanirNAyakAH yavAgamaH-'saMsAIevi bhave.' (iti zrIhIra* vRttii)| anukrama [44] ~319~
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka yA ciH zrIjambU 18/ katvAt , mAgamiSyadbhadraM yeSAM te AgAmibhave setsyamAnatvAt te tathA teSA, anuttaropapAtikAnAM' paJcAnuttaralava-18| vakSaskAre dvIpazA- 8 saptamadevavizeSANAM dvAviMzatiH sahasrANi nava ca zatAni, 'usamassa Na'mityAdi, sugama, navaraM zramaNAryikAsayA-1 zrImapamanticandrI- dvayamIlane antavAsisaGgayA sampadyate, atha bhagavataH bhamaNavarNakasUtramAha-arahatA 'mityAdi, arhataH RSabhasya HRS pramo' zrA | maNyAdi bahavo'ntevAsinaH-ziSyAste ca gRhiNo'pi syurityanagArAH bhagavantaH pUjyA apiH samuccaye ekakA-eke anye / // 15 // kecidapItyarthaH mAsaM yAvat paryAya:yAritrapAlanaM yeSAM te tathA, yathaupapAtike sarvo'nagAravarNakastathA'nApi vAcyaH, kiyadyAvavilyAha-karNa jAnunI yeSAM te ardhvajAnakaH zuddhapRthivyAsanavarjanAdIpanahikaniSadyAyA abhAvAcotkaTu-18 kAsanA ityarthaH, adhaHniraso-adhomukhAH noI tiryagvA vikSiptaraSTayaH dhyAnarUpo yaH koSThA-kusUlastamupAgatAH-tatra praviSTAH, yathAhi-koSThake dhAnya prakSiptaM na viprasRtaM bhavati evaM te'nagArA viSayeSvaviprasRtendriyAH syuriti, saMyamena| saMvararUpeNa saphsA-anazanAdinA, caH samucayArtho gamyA, saMyamatapomahaNaM cAnayoH pradhAnamokSAGkatvakhyApanArtha, | madhAnatvaM ca saMyamasya navakarmAnupAdAnahetutvena tapasazca purANakarmanirjaraNahetutvena, bhavati cAbhivavakarmAnupAdAnAda purANakarmakSapaNAca sakalakarmakSayalakSaNo mokSa iti, AtmAnaM bhAvayanto vAsayanto viharasti, tiSThantItyarthaH, // 154 // gavizalena manuSvagatejIvApagamaH sthitizabdena devabhavo jIvitaM cApyAcasyuH bAhIrasUrayaH / 2 vijayAdivimAnotpattimatA (bohora pattI) nAha sarve'pi | dusaropapAlikA apakSamA ema, yApi mamatamA anuttaropapAtikA para vApi ve vAvidhA ti niyamaH, apramattasaMyavona tamorapattI niyamavAt / / Sanileoni cacaestraceaeseseceaeesee anukrama [44] esesesed ~320
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- -------- mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [31] atra yAvatyadasaMgrAhyaH 'appegaiyA domAsapariAyA' ityAdikaH auSapAtikagrantho vistarabhayAnna likhita ityavaseyaM, atha RSabhasvAminaH kevalotpatyanantaraM bhavyAnAM kiyatA kAlena siddhigamanaM pravRttaM kiyantaM kAlaM yAvadanuvRttaM cetyaah-|| 'arahayoNamityAdi, RSabhasya dvividhA antaM bhavasya kurvantIti antakarA-muktigAmimasteSAM bhUmiH kAlaH kAlasya |cAdhAratvena kAraNatvAd bhUmitvena vyapadezaH, tadyathA-yugAni-paJcavarSamAnAni kAlavizeSAH lokaprasiddhAni vA kRtayu-18 gAdIni tAni ca kramavInIti tatsAdhAdye kramavarttino guruziSyapraziSyAdirUpAH puruSAste'pi saadhysaanlkssnn|| yA'bhedapratipacyA yugAni-paTTapaddhatipuruSA ityarthaH taiH pramitA antakarabhUmiyugAntakarabhUmiriti, paryAyA-tIrthakRtaH keva-11 || litvakAlastadapekSayA'ntakarabhUmiH, ko'rthaH -RSabhasya iyati kevalaparyAyakAle'tikrAnse muktigamanaM pravRttamiti, tatra | | yugAntakarabhUmiryAvadasaGkhyAtAni puruSA:-paTTAdhirUDhAkSe yugAni-pUrvoktayuktyA puruSAH puruSayugAni, samarthapadatvAt samAsaH, nairantarye dvitIyA, RSabhAt pramRti zrIajitadevatIrtha yAvat zrIRSabhapaTTaparamparArUdA asaGkhyAtAH siddhAH na tAvantaM kAlaM muktigamanaviraha ityarthaH, yastu Avisyayaza prabhRtInAM RSabhadevavaMzajAnAM nRpANAM caturdazalakSaprami-1101 18| tAnAM krameNa prathamataH siddhigamanaM tata ekasya sarvArthasiddhaprastaTagamanamityAdyanekarItyA ajitajinapitaraM maryAdIkRtya ye tvantarAntarA muktiyAminale gugazabce gApekSitAH chayasthaguruziSyAdivyavahitatvena (zrIhIra * patI ) / 2 lakSaNA hi dvividhA sAdhyavasAnA sAropAca anukrama [44] atra svAyA paayaa| ~321
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ -------- mUlaM [31] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sutrAMka [31] nandIsUtravRtticUrNisiddhadaMDikAdiSu sarvArthasiddhaprastaTagamanatryavahitaH siddhigama uktaH sa kozalApaTTapatIn pratItyA-18|2vakSaskAre dvIpazA-18| vasAtavyo'yaM puNDarIkagaNadharAdIn pratItyeti vizeSaH, tathA paryAyAntakarabhUmireSA antarmuhataM yAvatkevalajJAnasya 8 zrIRSabhanticandrI- paryAyo yasya sa tathA, evaMvidhe RSabhe sati antaM-bhavAntamakArSId-akarot nArvAk kazcidapIti, yato bhagavadambA 8 janmakalyAyA vRttiH 12 marudevA prathamaH siddhaH, sA tu bhagavatkevalotpattyanantaramantamuhUrtenaiva siddheti / atha jammakalyANakAdinakSatrANyAha kSatrANi mU. // 155 // usame gaM arahA paMcatattarAsADhe abhIichahe hotthA, taMjahA-uttarAsADhAhiM cue caittA gambhaM vakrate uttarAsADhAhi jAe uttarAsA 32 DhAhiM rAyAbhiseje patte uttarAsADhAhiM muMDhe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaie uttarAsADhAhiM arNate jAva samuppaNNe, abhIiNA pariNinbue (sUtraM 32) 'usame Na'mityAdi, RSabho'hana paJcasu-cyavanajanmarAjyAbhiSekadIkSAjJAnalakSaNeSu vastuSu uttarApADhAnakSatraM candreNa // bhujyamAnaM yasya sa tathA abhijinnakSatraM SaSThe-nirvANalakSaNe vastuni yasya yadvA abhijinnakSatre SaSThaM nirvANalakSaNaM vastu yasya sa tathA, uktamevArtha bhAvayati, tadyathA-uttarASADhAbhiryute candre iti zeSaH, sUtre bahuvacanaM prAkRtazailyA, evamagre'pi, kayutaH-sarvArthasiddhanAmno mahAvimAnAnnirgata ityarthaH, cyutvA garbha vyutkrAntaH marudevAyAH kukSAvavatIrNa-1|| vAnityarthaH 1, jAto-garbhavAsAnniSkrAntaH 2, rAjyAbhiSekaM prAptaH 3, muNDo bhUtvA-agAraM muktvA anagAritAM| sAdhutAM pratrajitaH prApta ityarthaH, paJcamI cAtra kyablopajanyA 4, anantaM yAvat kevalajJAnaM samutpannaM 5, yAvatpada-MST anukrama [44] sesesesesesesesese. RSabhaprabho: janmakalyAnakAdi nakSatrANi ~322
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [32] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [32] ecceseseseseezeseperseenese saMgrahaH pUrvavat , abhIcinA yute candre parinirvataH-siddhiM gataH 6, nanu asmAdeva vibhAgasUtrabalAdAdidevasya paTka-18 lyANakI samApadyamAnA durnivAreti cet, na, tadeva hi kalyANakaM yatrAsanaprakampaprayuktAvadhayaH sakalasurAsurendrA / jItamiti vidhitsavo yugapat sasambhramA upatiSThante, na hyayaM SaSThakalyANakatvena bhavatA nirUpyamAno rAjyAbhiSekastA-N zastena vIrasya garbhApahAra iva nAyaM kalyANaka, anantaroktalakSaNAyogAt, na ca tarhi nirarthakamasya kalyANakAdhikAre paThanamiti vAcyaM, prathamatIrthezarAjyAbhiSekasya jItamiti zakreNa kriyamANasya devakAryatvalakSaNasAdhamryeNa samAnanakSatrajAtatayA ca prasaGgena tatpaThanasyApi sArthakatvAt , tena samAnanakSatrajAtatve satyapi kalyANakatvAbhAvenAniya-18 / tavaktavyatayA kvacidrAjyAbhiSekasyAkathane'pi na doSaH, ata eva dazAzrutaskandhASTamAdhyayane paryuSaNAkalpe zrIbhadrabA| huskhAmipAdAH 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usame arahA kosalie cauuttarAsADhe abhIipaMcame hotthA," iti pazcakalyANakanakSatrapratipAdakameva sUtraM vabandhire, na tu rAjyAbhiSekanakSatrAbhidhAyakamapIti, na ca prastutavyAkhyAnasyAnAgamikatvaM bhAvanIyaM, AcArAnabhAvanAdhyayane zrIvIrakalyANakasUtrasyaivameva vyAkhyAtatvAt / atha bhagavataH zarIrasampadaM zarIrapramANaM ca varNayannAha usame Na arahA kosalie bajarisahanArAyasaMghayaNe samacauraMsasaMThANasaMThie paMca dhaNusavAI uddhaM uccatteNaM hotthA / usame gaM arahA yIsaM puSasayasahassAI kumAravAsamajhe vasittA tevahi puvasayasahassAI mahArajjavAsamajhe vasittA tesII purasayasahatsAI evenerdercereastsece sersesence anukrama [45] b atha RSabhaprabhoH zarIrasaMpada, zarIrapramANaM evaM nirvANagamanaM varNyate ~323
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------- mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [33] zrIjambUdvIpazAnticandrIyA ciH // 156 // vakSaskAre |saMhananAdi nirvANagamanaMcasU.33 dIpa agAravAsamajhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM padaie, usame gaM bharahA egaM vAsasahassai chaumasthaparibhAyaM pAtaNittA egaM puSasayasahassaM vAsasahassUrNa kevalipariAya pAuNivA egaM pukhasayasahassaM bahupaDipuNNaM sAmaNNaparibhAya pAuNitA caparAsII pukhasayasahassAI saghAu pAladattA je se hemaMtANaM tacce mAse paMcame pakkhe mAhabahule, tassa NaM mAhabahulassa terasIpakkheNaM dasadi aNagArasahassehiM saddhiM saMparighur3e aTThAvayaselasiharaMsi coisameNaM bhatteNaM apANaeNaM saMpaliaMkaNisaNye puSaNahakAlasamayasi abhISaNA NaksatteNa jogamuvAgaeNaM susamadUsamAe samAe egUNaNavauIIhiM pakkhehiM sesehiM kAlagae vIikate jAva sbdukkhphiinne| jaM samayaM paNa usame arahA kosalie kAlagae vIikate samujAe chiNNajAijarAmaraNabaMdhaNe siddhe buddhe jAva sabadukkhappahINe taM samayaM ca NaM sakkassa deviMdassa devaraNNo AsaNe calie, tae NaM se sakke deviMde devarAyA AsaNaM caliaM pAsaha pAsittA mohiM pajaha 2 tA bhayavaM titthayaraM ohiNA AbhoNi 2ttA evaM bayAsI-pariNindue khalu jaMburI vIne bharahe vAse usahe arahA kosalie, taM jIameaM tIapAcuppaNNamaNAgayANaM sakANaM deviMdANaM devarAINaM tisthagarANaM parinivvANamahimaM karettae, taM gacchAmi gaM AIpi bhagavato titthagarassa parinivvANamahimaM karemittikaha baMdai Namasai 2 cA caurAsIIe sAmAjiasAhassIhiM vAyattIsAe tAyattIsapahiM ca uhi logapAlehiM jAva cAhiM cairAsIIhiM AyarakkhadevasAhassIhi aNNehi a bahUrhi sohammakappavAsIhi bemANiehiM devehiM devIhi a saddhiM saMparibuDe tAe ukiTThAe jAva tiriamasaMkhejANaM dIvasamudANaM majhamajJaNa aNeva aTThAvayapavvae jeNeva bhagavabho titthagarassa sarIrae teNeva ubAgacchai uvAgacchittA vimaNe NirANaMde asupuNNaNayaNe titthasarasarIrayaM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei 2 cA paJcAsaNNe gAidUre sussUsamANe jAva panjuvAsai / teNaM kAleNaM teNaM anukrama [46] 18| // 156 // asaer29202003 ~324
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ -------- mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [33] dIpa samaeNaM IsANe deviMda devarAyA uttaraddhalogAhivaI aTThAvIsavimANasayasahassAhibaI sUlapANI basahavAhaNe suri bhayarabaravatthadhare - Ava viulAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharai, tae NaM tassa IsANassa deviMdassa devaraNNo AsaNaM calai, tae NaM se IsANe jAva devarAyA AsaNaM calimeM pAsai 2 tA orhi pau~jai 2 tA bhagavaM titthagaraM ohiNA Abhoei 2 tA jahA sake nigaparivAreNaM bhANebhabvo jAba pajjuvAsai, evaM samve devidA jAva bhaSue NiagaparivAreNaM ANezavyA, evaM jAva bhavaNavAsINaM iMdA vANamaMtarANaM solasa joisiANaM doNNi nigaparivArA abbA / tae NaM sake deviMde devarAyA bahave bhavaNavAivANamaMtarajoisavemANie deve evaM bayAsI-khipAmeva bho devANuppiA ! gaMdaNavaNAo sarasAI gosIsavaracaMdaNakaTThAI sAharaha 2 cA so cigAo raeha-egaM bhagavao titthagarassa egaM gaNadharANaM evaM avasesANaM aNagArANaM / tae NaM te bhavaNavaijAvavemANibhA devA gaMdaNavaNAo sarasAI gosIsavaracaMdaNakaTThAI sAharaMti 2 cA tao ciigAoraeMti, egaM bhagavao tityagarassa egaM gaNaharANaM ega avasesANaM aNagArANa, tae NaM se sake devine devarAyA Abhioge deve sadAveda 2 tA evaM vayAsI-sippAmeva bho devANuppiyA! khIrodgasamuddAo khIrodagaM sAharaha, tae te AbhimogA devA khIrodagasamurAo khIrodagaM sAharati, tae NaM se sake devide devarAyA titthagarasarIragaM khIrodageNaM NhANeti 2 tA saraseNaM gosIsavaracaMdaNeNaM aNuliMpaDa 2 sA haMsalakkhaNaM paDasAyaM jisei 2 tA savAlaMkAravibhUsi kareMti, vae Na te bhavaNavai jAva vemANiA gaNaharasarIragAI aNagArasarIragAIpi trIrodageNa vhAvaMti 2 cA saraseNaM gosIsavaracaMvaNeNaM aNulipati 2 cA ahatAI divAI devadUsajumalAI NisaMti 2cA sabAlaMkAravibhUsimAI phareMti, tae NaM se sake deviMda devarAyA te bahave bhavaNavada jAva bemANie deve evaM vayAsI-khippAmeva bho anukrama [46] JinEleing ~325
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: ro bhIjambUdvIpazA-1 nticandrIyA vRttiH prata sUtrAMka ma vakSaskAre saMhananAdi nirvANagamanaMca sU.33 [33] // 157 // pIpa devANuppiNA ! hAmigarasabhaturayajAvaNalayabhatticisAo tao siviyAbho vijayada, egaM bhagavao titthagarassa egaM gaNArANa ega avasesANaM aNagArANaM, tae NaM te bahave bhavaNavai jAva bemANiA tabho sibiAo viucaMti, egaM bhagavao tityagarassa egaM gaNaharANaM ega avasesANaM aNagArANaM, tae NaM se sake deviMda devarAyA vimaNe NirANaMde asupuNNaNayaNe bhagavao titthagarassa viNavajammajarAmaraNassa sarIragaM sI Aruheti 3 ciigAe Thavei, nae Na te bahave bhavaNavai jAva vemANiA devA gaNaharANaM aNagArANa ya viNahajammajarAmaraNANaM sarIragAI sI Aruheti 2 tA cihagAe ThaveMti, tae NaM se sake deviMde devarAyA aggikumAre deve sadAvei 2 tA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! titthagaracigAe jAva aNagAracihagAe agaNikArya viucaha 2 tA eamApatti paJcappiNaha, tara NaM se amgikumArA devA vimaNA NirANaMdA asupuNNaNayaNA tityagarapiigAe jAva aNagAraciigAe a agaNikArya viurvati, tae NaM se sake devide devarAyA vAukumAre deve sahAvei 2 cA evaM kyAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! titthagaraciigAe jAva aNagAraciigAe a bAukAyaM viubadda 2 tA agaNikArya ujALeda titthagarasarIragaM gaNaharasarIragAI aNagArasarIragAI ca jhAmeha, tae NaM te bAukumArA devA vimaNA NirANaMdA asupuNNaNayaNA titvagaraciigAe jAva vikhaMti agaNikArya ujAti tirathagarasarIragaM jAva aNagArasarIragANi a jhAti, tae NaM se sake devide devarAyA te bahave bhavaNavaha jAva vemANie deve evaM bayAsI-khippAmevabho devANuppiyA! titvagaraciigAe jAva aNagAracihagAe bhaguruturukApayamadhuM ca kuMbhaggaso a bhAraggaso a sAharaha, tae NaM te bhavaNavA jAva titthagara jAva bhAramAso a sAharati, tae NaM se sake devide devarAyA mehakumAre deve sahAvei 3 tA evaM bayAsI-khipAmeva bhI devANuppiA ! titthagaraciigaM jAva aNagAraciigaM ca khIrodgeNaM anukrama [46] // 15 // Reeeee ~326
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [33] asceneneee dIpa NiyAvecha, tae NaM te mehakumArA devA titthagaracivagaM jAva NiyAti, tae NaM se sake deviMda devarAyA bhagavao titvagarassa ubarilaM dAhiNaM sakahaM gehai IsANe deviMde devarAyA ubarillaM vAma sakaha geNhai, camare asuriMde asurarAvA hihilaM dAhiNaM sakaha gehai balI badaroaNiMde vairoaNarAyA hihilaM vArma sakahaM gehai, avasesA bhavaNavai jAva cemANiA devA jahArihaM avasesAI aMgamaMgAI, pheI jiNabhattIe keI jIameaMtiphahu kei dhammottika? geNiMti, tae NaM se sake deviMde devarAyA pahave bhavaNavA jAva vemANie dekheM jahArihaM evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA ! sabaravaNAmae mahAmahAlae tao ceiadhUbhe kareha, erga bhagavao titthagarassa ciigAe egaM gaNaharacigAe ega avasesANaM aNagArANaM ciigAe, nae NaM te bahave jAva kareMti, taeNa te vahave bhavaNavai jAva vemANiA devA tityagarassa pariNidhANamahimaM kareMti 2 tA jeNeva naMdIsakhare dIve teNeva uvAgacchanti tae NaM se sake deviMde devarAyA puracchimille aMjaNagapavae ahrAhimahAmahimaM kareti,tae NaM sakassa devidassa0 catvAri logapAlA causu dahimuhagapacaesu avAhiyaM mahAmahima kareMti, IsANe devide devarAyA uttarille aMjaNage aTTAhi tassa logapAlA causu dahimuhagemu aTTAhi camaro a dAhiNile aMjaNage tassa logapAlA dahimuhagapavaesu balI panathimille aMjaNage tassa logapAlA dahimuhagesu, tae NaM te bahave bhavaNavaivANamaMtara jAba aDhAhiAo mahAmahimAo kareMti karicA teNeva sAI 2 vimANAI jeNeva sAiM 2 bhavaNAI jeNeva sAo 2 sabhAo suhammAo jeNeva sagA 2 mANavagA ceiakhaMbhA teNeva ubAgacchaMti 2 tA padarAmaesu golavaTTasamuggaemu jiNasakahAo pakkhivaMti 2 aggehiM varehi mallehi agaMdhehi a ati 2 viulAI bhogabhogAI muMjamANA viharaMti ( sUtraM 33) anukrama [46] JointkDAIG ~327
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjammU prata sUtrAMka [33] dIpa 'usame 'misyAdi kaNThayaM, atha RSabhasya kImAre rAjye gRhitve ca yAvAn kAlaH prAguktastaM saMgraharUpatayA'bhi-181khakara dIpazA- dhAtamAha-'usame Na'mityAdi, vyaktaM / atha chAmasthyAdiparyAyAbhidhAnapurassaraM nivANakalyANakamAha-'usame Na'-18 saMhananAdi ticandrI- mityAdi, RSabho'rhana eka varSasahasraM chadmasthaparyAyaM prApya pUrayitvetyarthaH eka pUrvalakSaM varSasahasronaM kevaliparyAyaM prApya nirvANagamayA vRttiH eka pUrvalakSaM bahupratipUrNa dezenApi na nyUnamitiyAvat zrAmaNyaparyAyaM prApya caturazItiM pUrvalakSANi sarvAyaH pAla- naca mU.33 // 158 // |yitvA-upabhujya hemantAnAM-zItakAlamAsAnAM madhye yastRtIyo mAsaH paJcamaH pakSo mAghabahulo-mAghamAsakRSNapakSaH tasya mAghabahulasya trayodazIpakSe-trayodazIdine vibhaktivyatyayaH prAkRtatvAt dazabhiranagAramaharaH sArddha saMparivRtaH aSTApadazailazikhare caturdazena bhakkena-upavAsaSadkenApAnakena-pAnIyAhArarahitena saMparyaGkaniSaNNaH-samyak paryaHnapadmAsanena niSaNNaH-upaviSTaH, na tUcaMdamAdiritibhAvaH, pUrvAhnakAlasamaye abhijinnakSatreNa yogamupAgatenArthAzcandreNa suSamaduSSamAyAM ekonanavatyAM pakSeSu zeSeSu, atrApi vibhaktivyatyayaH pUrvavat prAkRtatvAt, saptamyarthe tRtIyA, kAla gato-maraNadharma prAptaH vyatikrAntaH saMsArAt yAvacchandAt 'samujjAe chinnajAijarAmaraNabaMdhaNe siddhe buddhe mutte / aMtagaDe pariNibuDe' iti saMgrahaH, tatra samyaga-apunarAvRttyA Urdhva-lokAgralakSaNaM sthAnaM yAtaH prApto na punaH sugatA18 divadavatArI, yatastaddhacaH-"jJAnino dharmatIrthasya, kAraH paramaM padam / gatvA''gacchanti bhUyo'pi, bhavaM tIrthanikArataH || Isj // 1 // " iti, chinnaM jAtyAdInAM bandhanaM-bandhanahetubhUtaM karma yena sa tathA siddho-nihitArthaH buddho-jJAtatattvaH mukto anukrama [46] ~328~
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [33] dIpa anukrama [ 46] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH Jiminen bhavopagrAhikamAMzebhyaH antakRtsarvaduHkhAnAM parinirvRtaH samantAcchItIbhUtaH karmakRtasakalasantApavirahAt sarvANi zArIrAdIni duHkhAni prahINAni yasya sa tathA / atha bhagavati nirvRte yaddevakRtyaM tadAha- 'jaM samayaM ca NamityAdi, yasmin samaye saptamyarthe dvitIyA evaM tacchabdavAkye'pi, avadhinA jJAnenAbhogayati-upayunakti, zeSaM sugamaM, upayujya evamavAdIt kimityAha - 'pariNinyue' ityAdi, parinirvRtaH khaluriti vAkyAlaGkAre jambUdvIpe dvIpe bharate varSe RSabho'rhan kauzalikastat-tasmAddhetoH jItaM kalpaH AcAraH etad vakSyamANaM varttate atItapratyutpannAnAgatAnAM - atItaca - rttamAnAnAgatAnAM 'zakrANAM' Asana vizeSAdhiSThAtRNAM devAnAM madhye 'indrANAM' paramaizvaryayuktAnAM devAnAM deveSu (bA) rAjJAMkAntyAdiguNairadhikaM rAjamAnAnAM tIrthakarANAM parinirvANamahimAM kartuM tadgacchAmi Namiti prAgvat ahamapi bhagavatastIrthakarasya parinirvANamahimAM karomItikRtvA bhagavantaM nirvRtaM vandate -stutiM karoti namasyati praNamati, yacce jIva 1 evamuktavizeSaNakadambakena zakrasya bhagavati tamarAgayatvaM dharmanItijJatvaM ca sUcitaM natu jJAnAdizUnyasyApi zrIkRScharIrasya yadvaMdanAdiparyupAsanaparvataM bhaNitaM tacchakapa jItameva na punarddharmanItiritivet maivaM sthApanAjinasyApi vaMdanAderdharmanItAva naMtarbhAvApatteH iSTApattireveti cet maivaM sthApanAjinArAdhanasyAcchi paramparAgatalAdAgamasammatalAt yuktikSamalAya, tatrAgamastAvat 'kukagaNasaMpaceaTTe nibarI veMgAyacaM aNirisa dasa viddhaM bahuvihaM nA kare' ityAdi bahupratIta eva yudhistu pravacane yadArAdhyaM tannAmAdicaturddhApi yathAsaMbhavaM vidhinA''rApyaM tatra jJAnAdimattvamekasyaiva bhAvajinasya, zeSANi gAmAdIni taccanyAnyeva, tasmAdArAdhyAne hAnAdimattvaM na niyAmakaM, kiMtu kAmAdiprasUtidetukhameva tathA ca mayA vIryanAzIkaraparAvaM tathA jimapratimAdarzanAdapi etaca pratimA pratipakSa Furwale rely ~329~
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------- mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: saMDUnanAdi prata sUtrAMka naca mU.33 [33] zrIjambU-18 rahitamapi tIrthakarazarIramindravandhaM tadindrasya samyagdRSTitvena nAmasthApanAdravyabhAvArhatA vandanIyatvena zraddhAnAditi vakSaskAre dvIpazA-18|| tattvaM, vaMditvA namasthitvA ca kiM cakre ityAha-'caurAsII'ityAdi, caturazItyA sAmAnikAnAM prabhutvamantareNa vapuvibhavadyatisthityAdibhiH zakratulyAnAM sahasraH trayastriMzatA trAyastriMzakaiH-gurusthAnIyairdevaiH caturbhirlokapAlaiH-somayama- nirvANagama na yA vRttiH varuNakuberasaMjJaiH yAvatpadAt 'ahahiM amgamahisIhi saparivArAhiM tihiM parisAhiM sattahiM aNIehi'ti, atra vyaakhyaa||159|| agramahiSyo'STI padmA 1 zivA 2 zacI 3 aGka 4 amalA 5 apsarA 6 navamikA 7 rohiNI 9, etAbhiH SoDaza-| sahasra 2 devIparivArayutAbhiH tisRbhiH parSadbhiH-bAhyamadhyAbhyantararUpAbhiH saptabhiranIkaihaya 1 gaja 2 ratha 3 subhaTa 4vRSabha 5 gandharva 6 nAvya 7 rUpaiH saptabhiH anIkAdhipatibhiH catasRbhizcaturazItibhizcaturdizaM pratyekaM caturazIti| sahasrAGgarakSakasadbhAvAt SaTtriMzatsahasrAdhikalakSatrayapramitairaGgarakSakadevasahasraH anyaizca bahubhiH saudharmakalpavAsibhirde-18 dIpa anukrama [46] svApi sammataM, yato jamUhIpAlezyakapaTaka raSTvA jaMbUhIpasyaiva saMsthAnAdeH parikSAnaM na punapakSAdeH, evaM jinapratimAdAvapi bhASya, ata eSa samavasaraNe'IdUpatrayamahatparikSAnahetava eva muraividhIyatta iti jainapravane pratItameva, tathA ca siddhaM zrISabhadevazarIrakadarzanamapi yAvatzrISabhadevavyatikaraspatiparihAnadevaH, tadviSayaM vajJAnaM mahAnirjarAhetarityAgame pratItaM / kiM ca-tIrthakRccharIrasyAcadikaM tIrthakaraviSayakaparamarAgeNaiva saMbhavati, ata eva bhagavatA tIrthakRtA daMSTrA api pratimA|| bhiva zamAdayaH pUjayantItyatraivAye vakSyate, nana tathAvidha zArIra nAmAdiSu nAntarbhavatIti kapamArAdhyAmiti gheta, maitra, noAgamato shriirmdhykaariirtptidi||jytiirthkrsven havye'ntarbhAvAta, ataH zAkasyApyArAdhyamiti zakreNa paryupAsvamAnamAsIditi / iti hI pattI // 159 // ~330
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [33] dIpa vairdevIbhizca sAI saMparivRtaH tayA-devajanaprasiddhayA utkRSTayA-prazastavihAyogatiSUtkRSTatamatvAt , yAvatpadAt 'turi-18 Ae cavalAe caMDAe jayaNAe uDuAe sigyAe divAe devagaIe vIIvayamANe 'tti, atra vyAkhyA-tvaritayA 4 mAnasautsukyAt capalayA kAyataH caNDayA krodhAviSTayeva zramAsaMvedanAt javanayA paramotkRSTavegavatvAt , atra ca samayaprasiddhAzcaNDAdigatayo na grAhyAH, tAsAM pratikrama saMkhyAtayojanapramANakSetrAtikramaNAt , tenaitAni padAni devaga-18 tivizeSaNatayA yojyAni, devAstu tathAbhavasvabhAvAdacintyasAmarthyato'tyantazIghrA eva calantIti, anyathA jinaja-18 nmAdiSu mahimAnimittaM tatraiva divase jhaTityevAtyantadUre kalpAdibhyaH surAH kathamAgaccheyuriti, uddhRtayA uddhRtasya ? digantavyApino rajasa iva yA gatiH sA tayA, ata eva nirantaraM zIghratvayogAcchIghayA divyayA-devocitayA devagatyA 8 | vyatitrajan 2, samdhame dvirvacanaM, tiryagasoyAnAM dvIpasamudrANAM madhyamadhyena-madhyabhAgena yatraivASTApadaH parvataH yatraiva | bhagavatastIrthakarasya zarIrakaM tatraivopAgacchati, atra sarvatrAtItanirdeze kartavye vartamAna nirdezakhikAlabhAviSvapi tIrthakareSve|tacyAyapradarzanArtha iti,na hi nirhetukA andhakArANAM pravRttiriti,upAgatya ca tatra yatkaroti tadAha-uvAgacchittA' ityAdi, upAgatya vimanA:-zokAkulamanAH azrupUrNanayanastIrthakarazarIrakaM trikRtvaH AdakSiNapradakSiNaM karotIti praagvt,naalyaasnne| nAtidUre zubhrapanniva tasminnapyavasare bhaktyAviSTatayA bhagavadacananavaNecchAyA anivRtteH, yAvatpadAt 'NamaMsamANe abhimuhe viNaeNaM paMjaliuDe pajuvAsaI'tti parigrahaH, atra vyAkhyA--namasyan paJcAGgapraNAmAdinA abhi-bhagavantaM lakSIkRtya anukrama [46] ~331
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [33] dIpa anukrama [ 46] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjampUdvIpazAnticandrI yA vRttiH // 16 // esesesea mukhaM yasya sa tathA vinayena - AntarabahumAnena prAJjalikRta iti prAgvat paryupAste - sevate iti, atha dvitIyendravakaNyasAmAha -- 'teNaM kAle 'mityAdi, sarva spaSTaM, navaraM arajAMsi - nirmalAni yAnyambaravastrANi-svacchatayA AkAzakalpAni | vasanAni tAni dharatIti yAvatkaraNAt 'AlaiamAlamaDaDe NavahemacArucittacaMcalakuMDalavilihijja mANagale mahiddhIe | mahajjuIe mahAbale mahAyase mahANubhAve mahAsukkhe bhAsuraboMdIpa laMbavaNamAlaghare IsANakappe IsANavarDesae bimANe suha|mmAe sabhAe IsANaMsi siMhAsaNaMsi se NaM aTThAvIsAe vimANAvAsasya sAhassINaM asIIe sAmANiasAhassINaM tAvatIsAe tAyattIsagANaM cauNhaM logapAlANaM ahaM aggamahisINaM saparivArANaM tinhaM parimANaM sattaNDaM aNIANaM sattaNhaM | aNIAhivaINaM caunhaM asIINaM AyarakkhadevasAhassINaM aNNesiM ca IsANakappavAsINaM devANaM devINa ya AhevacaM porevacaM sAmittaM bhaTTittaM mahataragataM ANAIsaraseNAvacaM kAremANe pAlemANe mahayAhayaNaTTagIavAiataMtItalatAlatuDi aghaNamuiMgapaDupaDa havAijaraveNaM' iti saMgrahaH, sarva spaSTaM, nabaraM AlagitI - yathAsthAnaM sthApitau mAThAmukuTI yena sa tathA navAbhyAmiva hemamayAbhyAM cArubhyAM citrakRdbhyAM caJcalAbhyAM itastatazcalayAM kuNDalAbhyAM vilikhyamAnau lau yasya sa tatheti, 'tae 'mityAdi, yathA zakraH saudharmendro nijakaparivAreNa saha tathA bhaNitavya IzAnendraH, yAvatparyupAste ityantaM vAcya ityarthaH, 'evaM save' ityAdi, evaM zakranyAyena sarve devendrA vaimAnikAH ata eva bAvadacyuta ityucarasUtraM saMvadati, nijakaparivAreNa - AtmIyasatyIna sAmAnikAdipalivAreNa sahAvetavyA -bhagavaccharIrAsikaM For Fate & Use Cy ~332~ 2vakSaskAre saMhananAdi nirvANagamanaMca sU. 33 // 160 //
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------ mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [33] prApaNIyA manthavAcakenetyarthaH, granyApekSayA vedaM sUtraM yojanIyaM, evaM vaimAnikaprakAreNa yAvad bhavanavAsinA-dakSiNo-1 ISRrabhavanapatInAmindrA viMzatirityarthaH, atra yAvacchabdo na garbhagatasaMgrahasUcakaH samAhyapadAbhAvAt, kintu sajA-1 tIyabhavanapatisUcakaH, vAnamantarANAM-vyantarANAM poDazendrA:-kAlAdayaH, nanu sthAnAGgAdiSu dvAtriMzaSyantarendrA abhihitAH, iha tu kathaM SoDaza!, ucyate, mUlabhedabhUtAstu SoDaza maharddhikAH kAlAdaya upAttAH sadavAntarabhedabhUtAstu SoDaza aNapannIdrAdayo'lparcikatvAt neha vivakSitAH, asti hi epA'pi sUtrakRnpravRttiiicatrA yadanyatra prasiddhA api bhAvAH kutazcidAzayavizeSAt svasUtre sUtrakAro na nivabhAti, yathA prativAsudevA ambatrAvazyakaniyuktyAdiSu uttamapuruSatvena prasiddhA api caturthAza catuSpazcAzattamasamavAye noktAH "bharaheravaesuNa vAsesu egamegAe osappiNIe cauvaNNaM cauvaNaM ( mahApurisA) upajisu vA 3 taM0-cAbIsaM titthayarA bArasa cakavaTTI nava baladevA nava vAsu-18 devA" iti, paramupalakSaNAt te'pi graahyaaH| jyotiSkANAM do candrau sUryo, jAtyAzrayaNAt, vyaktvA tu te'sayAtA, | nijakaparivArA:-sahavarttivaparikarAH netanyAH / tataH zakraH kiM karotItyAha-'tae 'mityAdi, tataH zakro / devandro devarAjaH tAn bahUn bhavanapatyAdIn devAn evamavAdIt-kSiprameva-nirvilambameva bho devAnAM priMyA 1-18 devAna-svAmino'nukUlAcaraNena anuprISNanti iti devAnuniyAH nandanavanAt sarasani snigdhAni natu rUkSANi mozIrSa gozIcAnA varacandavaM tasya kAyaci harava-pApayata saMhatya ca visaHcitIH kArabata-pakA apavavastIrtha dIpa Heresasragra000000000000000%aasase anukrama [46] ~333
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [33] dIpa anukrama [ 46] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra -7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjampadvIpazAnticandIyA vRttiH // 161 // Ebenitim karasya ekAM gaNadharANAM ekAmavazeSANAmanagArANAmiti / 'tara NamityAdi, spaSTaM, atrAyaM AvazyakavRtyAdhukazcitAracana digvibhAga:- nandanavanAnIta candana dArubhirbhagavataH prAcyAM vRttAM citAM gaNadharANAmapAdhyAM vyastrAM zeSasA dhUnAM pratIcyAM caturasrAM surAzcakruriti, nanyAvazyakAdAvikSvAkUNAM dvitIyA citoktA iha tu gaNadharANAM kathamiti 1, ucyate, atra pradhAnatayA gaNadharANAmupAdAne'pyupalakSaNAd gaNadharaprabhRtInAmikSvAkUNAM dvitIyA citA jJeyeti na kA'pyAzaGkA tatazcitAracanAnantaraM zakraH kiM karotItyAha-- 'tae Na'mityAdi, spaSTaM, tataH kSIrodakasaMharaNAnantaraM sa zakraH kiM karotIti darzayati- 'tae Na' mityAdi, tataH zakrastIrthakarazarIrakaM kSIrodakena snapayati strapayitvA gozIrSavara candanenAnulimpati anulipya haMsalakSaNo haMsavizadatvAt zATako vastramAtraM sa ca pRthulaH paTTa ityabhidhIyate taM haMsanAmakaM paTazATakaM nivAsayati, paridhApayatItyarthaH paridhApya ca sarvAlaGkAravibhUSitaM karoti, 'tae Na'mityAdi, tataste bhavanapatyAdayo devA gaNadharANAmanagArANAM ca zarIrANi tathaiva cakruH, ahatAni - akhaNDitAni divyAni - varyANi devadRSyayugalAni nivAsayanti, zeSaM vyaktaM, 'tae Na'mityAdi, tataH zakro bhavanapatyAdInevamavAdIt kSiprameva bho devAnupriyA ! IhAmRgAdibhakticitrAstisraH zivikA vikurvata, vikurva iti sautro dhAtustasmAdrUpasiddhiH, zeSaM spaSTaM, 'tae Na' mityAdi, tataH zakro bhagavaccharIraM zivikAyAmArohayati maha ca citikAsthAne nItvA citikAyAM sthApayati zeSaM spaSTaM, 'tae Na'mityAdi, tataH sa zakro'gnikumArAn devAn zabdayati-- Amantrayati Fur Fate & Use Cy ~ 334~ 595 2vakSaskAre saMhananAdi 9 nirvANagamanaMca sU. 33 // 161 //
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [33] dIpa zabdApayitvA evamavAdIt-bho agnikumArA ! devAstIrthakaracitikAyAM gaNadharacitikAyAmanagAracitikAyAM cAgnikArya vikurvata vikurvitvA etAmAjJaptikA-AjJA pratyarpayata, zeSa vyaktaM, 'tae NaM aggikumArA devA' ityAdi, vyAkhyA| taprAyameva, 'tae NaM se sake' ityAdi, etatsUtradvayamapi vyaktaM, ujvAlayata-dIpayata tIrthakarazarIrakaM yAvadanagArazarI-18 // rakANi ca dhmApayata-svavarNatyAjanena varNAntaramApAdayata, agnisaMskRtAni kuruteti, 'tae Na' misAdi, tataH sa zako |bhavanapatyAdidevAnevamavAdIt-bho devAnupriyAstIrthakaracitikAyAM yAvadanagAracitikAyAM ca aguruM turuka-silhakaM | ghRtaM madhu ca etAni dravyANi kumbhAraza:-anekakumbhaparimANAni bhArAmaza:-anekaviMzatitulAparimANAni athavA Si puruSotkSepaNIyo bhAraH so'yaM-parimANaM yeSAM te bhArAnAH te bahuzo bhArAmazaH saMharateti prAgvat , atha mAMsAdiSu |mApiteSu asthiSvavaziSTeSu zakaH kiM cakre ityAha-tae NamityAdi, spaSTa, navaraM kSIrodakena-kSIrasamudrAnItajalena | nirvApayata, vidhyApayatetyarthaH, athAsthivaktavyatAmAha--'tae NamityAdi, tatazcitikAnirvApaNAdanu bhagavatastIrthakarasyoparitanaM dakSiNaM sakthi dADhAmityarthaH zakro gRhNAti UrdhvalokavAsitvAt dakSiNalokArdAdhipatvAcca, IzA ayaM bhAvaH-jinadaMSTrAdikaM jina davArASpaM, jinasaMbaMdhivastulAt, jinapratimAnat jinasthApitatIrthanatA, tathA va yeSAM jinabhaktisteSAmeva tatsaMbaMdhidanAzAdI bhaktiH, anyathA tathA bhaktarasaMbhagAta, na zAmitrasyAkati ravA nAmAdi ca zulA modamAnasAikti yA kurmANaH ko'pi kenApi yaH zruto mA,tena baMSTrAvibhakti jiMnabhaktireya, nanu jinapratimAyAkhAvabinAkRtimattvena jinaspatihetukhAn tIrthasya pazIrthakarasthApitalAt sarvaguNAnAmAzrayalAna, tIrthakRto'pi namaskaraNI-18 Sae83838393 anukrama [46] Elem ~335.
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------- mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [33] zrIjambU- nendraH uparitanaM vAma, UrdhvalokavAsitvAt uttaralokArbAdhipatitvAca, camarazcAsurendro'surarAjo'dhastanaM dakSiNaM vakSaskAre dvIpazA-1| sakthi gRhNAti, adholokavAsitvAt dakSiNazreNipatitvAcca, valiH dAkSiNatyAsurebhyaH sakAzAd vi iti viziSTaM | vi saMhananAdi nticandrI-18 ranirvANagamarocanaM-dIpanaM dIptiritiyAvat yeSAmasti te vairocanAH , svArthe'Na, odIcyAsurAH, dAkSiNAtyebhyaH auttarAhANAyA vRdiH naMca mU.33 madhikapuNyaprakRtikatvAt , teSAmindraH, evaM vairocanarAjo'pi adhastanaM vAma sakthi gRhNAti, adholokavAsitvAt | // 162 // uttarazreNyadhipatvAca, avazeSA bhavanapatayo yAvatkaraNAt vyantarA jyotiSakAca grAhyAH, vaimAnikA devA yathAI-| yathAmaharddhikaM avazeSANi aGgAni-bhujAdyasthIni upAGgAni-aGgasamIpavartIni aGgulyAdyasthIne gRhNantIti yogaH, ayaM bhAvaH-sanatkumArAdyaSTAviMzatirindrA avaziSTAnaSTAviMzatidantAna anye'vaziSTA indrA aGgopAGgAsthInIti, || nanu devAnAM tahaNe ka Azaya ityAha-kecijinabhattyA jine nirvRte jinasakthi jinavadArAdhyamiti, kecijIta pIpa anukrama [46] // 162 / / yalAcaM yuktamevArAdhanaM, pagalA jinArAdhanasAdeva, para daMSTrAcArAdhanaM karSa jinamakirati cet, nabhyate, yathaikameva harivaMzakulaM idaM zrIneminAthakulabhiyAdikapeNa zrIneminAthopalakSitaM mahAphalaM bhavati, na tayedaM zrIkRSNavAmadevakulamityAdinA kRSNavAsudevopalakSitamapi, evaM daMSTrApi zrIRSabhadevasaMbaMdhinItyAdi tIrthakaranAmopala-1 kSitA zravaNapacamavatIrNApi mahAphala detaH kimaMga punaH tatpUjanAdikamapi !, kica-pratimAyAvatIrthakarasyAkRtimAtrameva na punaH zarIraM tadavayano bA, daMSTrAtu sAkSAccharIrAvasana eva, iyaM iSTriA zrIRSabhadevasaMbaMdhinItyevaMrUpeNa khayaM simAnA bhUyamANA kA mahAnirAdevaridhikRtvA khayameca samyag vicArayavo nAzaMkA| mammopi, na keyAcit samyAlA tasmyAkliAhama pUjana kalinabhaktIti limvavi kI pattI ~336~
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- -------- mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [33] miti purAtanairidamAcIrNamityasmAbhirapIde karttavyamiti, keciddharma:-puNyamitikRtyA, atra granthAntaraprasiddho'yamapi hetu:-'pUaMti a paidiahaM aha koi parAbhavaM jA krejaa| to pakkhAlia tAo salileNa kareMti niyarakkhaM // 1 // 18 SIE pUjayanti ca pratidivasaM atha ko'pi parAbhavaM yadi kuryAt / tarhi prakSAlya tAni salilena kurvanti nijarakSAm // 1 // ]18 saudharmendrezAnendrayoH parasparaM savairayostacchaTAdAnena vairopazamo'pi ityAdiko jJeyaH, tathA 'vyAkhyAto vizeSArthapratipattiH' ato vidyAdharanarAzcitAbhasma zeSAmiva gRhNanti, sarvopadvavidrAvaNamitikRtvA, AstAM trijagadArAdhyAnAM tIrthakRtA, yogabhRcakravartinAmapi devAH sakthigrahaNaM kurvantIti ||ath tantra vidyAdharAdibhirahapUrvikayA bhasmani gRhIte | akhAtAyAmeva ga yAM jAtAyAM mA bhUttatra pAmarajanakRtAzAtanAprasaGgaH sAtatyena tIrthapravRttizca bhUyAditi stUpavi-18 |dhimAha-'tae Na'mityAdi, sarva spaSTaM, navaraM sarvAtmanA ratnamayAn-antarbahirapi ratnakhacitAn mahAtimahata: ativistIrNAn , AlapratyayaH svArthikaH prAkRtaprabhavaH, trIn caityastUpAn caityAH-cittAlhAdakAH stUpAzcaityastUpA-18 nastAn kuruta citAtrayakSitiSvityarthaH, AjJAkaraNasUtre tataste bahavo bhavanapatyAdayo devAstathaiva kurvanti, nanu yathA''jJAkaraNasUtre yAvatkaraNena sUtrakRto lAghavasUcA tathA pUrvasUtre'pi kathaM na lAghavacintA kRtA ?, ucyate, vicitratvAt sUtrapravRtteriti, 'tae Na'mityAdi, tataste bahavo bhavanapatyAdayo devAsteSu stUpeSu yathocitaM tIrthakarasya pari-18 nirvANamahimAM kurvanti, kRtvA ca yatraivAkAzakhaNDe nandIzvaravaro dvIpastatraivopAgacchanti, tataH sa zakraH paurastye aja-18 dIpa anukrama [46] zrIjambU, 28 ~337
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ -------- mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [33]] dIpa zrIjampa- nakaparvate aSTAhikA-aSTAnAmahAM-divasAmAM samAhAro'STAhaM tadasti pakhAM mahimAyA~ sA aSTAhikA tAM mahAmahimA |Raat dvIpazA-1 karoti tataH zakrasya catvAro lokapAlAH somayamagharuNavaizramaNanAmAnassatpAvasiSu caturyu dadhimukhaparvateSu aSTA-1 saMhananAti nticandrI hiko mahAmahimAM kurvanti, nanvatra nandIzvaravarAdizabdAnAM ko'ndharva iti', ucyate, nandyA-parvatapuSkariNIpramukha-nivANagamayA vRttiH padArthasArthasamajhatAtyajatasamRjyA Izvara:-sphAtimAnandIzvaraH sa eva manuSyadvIpApekSayA bahutarasiddhAyatanAdisanAvena naca. 22 // 16 // baro nandIzvaravara,tathA aJjanaralamayatvAdaanAstataH svArthe kapratyayaH yadvA kRSNavarNatvenAJjanatulyA ityaJjanakAH,upamAne || pratyayA tathA dadhivadujvalavarNa mukha-zikharaM rajatamayatvAd yeSAM te tathA,pahuvrIhI kapratyayaH,adhezAnendrasya nandIzvarA-18 yatAravaktavyatAmAha-IsANa'tti iMzAno devendra ottarAhe aJjanake aSTAhikAM tasya lokapAlA auttarAhAjanakaparivAra-18 18|| keSu caturSa dadhimukhakeSu aSTAhikA, camarazca dAkSiNAtye'janake tasya lokapAlA dadhimukhakaparvateSu balIndraH pAzcAtyes-18 janake tasya lokapAlA dadhimukhakeSu, tataste bahavo bhavanapatyAdayo devA aSTAhikAH mahAmahimA-mahotsavabhUtAH kurva|ntIti, bahuvacanaM cAtrASTAhikAnAM saudharmendrAdibhiH pRthak 2 kriyamANatvAt , 'karittA ityAdi athASTAhikA mahAmahimAH kRtvA yatraiva lokadeze svAni 2-svasambandhInira vimAnAni yatraiva svAni 2 bhavanAni-nivAsaprAsAdAH yatraiva svAH // 163 // 2 sabhAH-sudharmAH yatraiva svakAH2-svasambandhino 2 mANavakanAmAnazcaityastambhAzcaityazabdArthaH prAgvat tatraivopAgacchanti / upAgatya ca vajramayeSu golakeSu samudkeSu-vRttabhAjanavizeSeSu jinasakthIni prakSipantIti, sakthipadamupalakSaNaparaM tena anukrama [46] I mmitrinary ~338~
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------ mUlaM [33] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [33] Prasaee0eaceae 3. dazanAdyapi yathArha prakSipantIti, atra atiAdharmakathAsoktamallinAthanirvANamahimAdhikAraMgatasUtravRttyanusAreNa mANava kastambhAvRttasamudgakAnavatArya siMhAsane liverava tanmadhyevartIni jinasakthInyapUpujana, vRSabhajinasakthi pa tatra! prAkSipanniti jJeyaM, prakSipya aprai-prakharamaulyaizca gandhazcAyanti, arcayitvA ca vipulAna-bhogocitAn bhogAn | bhujAnA viharanti-Asata iti, atrAha parannanu cAritrAdiguNavikalasya bhagavaccharIrasya pUjanAdikaM pUrvamapi mamAntapraNamiva bAdhate, tadanu idaM jinasakthvAdipUjana "base kSAra ica' sutarAM bAdhate, maivaM vAdI, nAmasthApanAdravyajinAnAM bhAvajinaskheva vandanIyatvAt , tadA bhagavaccharauravaM ca dhajinarUpatvAt , sakthyAdInAM ca tadavayavatvAd bhAvaji-1 nAdabhedena vandanIyatvameva, anyathA garbhatayospasamAtrasya bhagavataH samaNe bhagavaM mahAvIre' ityAdyabhilApena sUtrakRtA sUtraracanA zakANI zakastavapayogamAdika nocitImaditi, ata eva jinasakthyAdhozAtanAbhIravo hi devAstatra kAmAMseSanAdau na pravartante, iti gtvtiikaarH| aba caturthArakasvarUpaM nirUpyate se meM samAe ra sAgasamraatee mata praNapahi saMdipa bhAva parNatehi aTTANakamma jAva parihAsAye va samamm sasamAcasole 48 samAe bhahasa pAsAsa kairisava gAramA kisatanAne pa ra niyuktareva kA bhAva macI isvato. dIpa anukrama [46] E ARNAL-329HANNELSSATARAHINEMA Sinileonitemato atha caturtha-paJca-SaSThaM Arakasya svarupam kathyate ~339~
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- -------- mUlaM [34-36] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata zrIjamyU dvIpazAnticandrIyA vRtiH // 16 // vakSaskAre caturthapaJcamaSaSThArakAH ma.34-35 sUtrAMka [34-36] tesi maNuANaM chavihe saMghayaNe Thavihe saMThANe bahUI dhaNUI uddhaM ucatteNaM jahaNNeNaM aMtobahutaM ukoseNaM puSakobIbhAu pAti 2 ttA appegaiA NirayagAmI jAva devagAmI appegaiyA sijhaMti bujhati jAva sAvadukkhANamaMtaM kareMti, tIse samAe tao vaMsA samupajitthA, ' taMjahA-arahaMtavaMse cakavaTTivaMse isAravaMse, tIse NaM samAe tevIsa tijAyarA ikArasa cakavaTTI Nava baladevA Nava vAsudevA samuSpajjitthA / (sUtra 34) tIse gaM samAe ekkAe sAgarovamakoDAkoDIe vAyAlIsAe vAsasahassehiM UNiAe kAle vIikate aNaMtehiM vaNapanavehiM taheva jAva parihANIe parihAyamANe 2 ettha NaM dUsamANAmaM samA kAle paDivajjissai samaNAuso, tIse NaM bhaMte! samAe bharahassa vAsassa kerisae AgArabhAvapaDoAre bhavissai !, goamA ! bahusamaramaNio bhUmibhAge bhavissai se jahANAmae AliMgapukkharei vA muiMgapukkharei vA jAva NANAmaNipaMcavaNNehiM kattimehiM ceva akattimehiM ceva, tIse NaM bhaMte ! samAe bharahassa vAsassa maNuANaM kerisae AyArabhAvapaddhoyAre paNNatte !, go0 tesi maNuANaM chavihe saMghayaNe chabihe saMThANe bahuio rayaNIo urdU uccatteNaM jahaNNeNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM sAiregaM vAsasayaM Aca pAleMti 2 tA appegaiA NirayagAmI jAva sabadukkhANamaMtaM kareMti, tIse NaM samAe paciMdrame vibhAge gaNadhamme pAsaMDadhamme rAyadhamme jAyatee dhammacaraNe a vocchijissai / (sUtra35) tIse NaM samAe ekavIsAe vAsasahassehiM kAle viikate aNatehiM vaNNapajavehiM gaMdharasa0phAsapajjavehiM jAva parihAyamANe 2 estha NaM dUsamadUsamANAmaM samAkAle paDivajissai samaNAuso!, tIse paM bhaMte ! samAe uttamakaTThapattAe bharahassa vAsassa kerisae AyArabhAvapaDoAre bhavissai !, gomA ! kAle bhavissaI hAhAbhUe bhaMbhAbhUe kolAilabhUe samANubhAveNa ya kharapharUsadhUlimailA dudhisahA vAulA bhayaMkarA ya vAyA saMbaTTagA ya vAIti, iha amikkhaNaM 2 dhUmAhiti a disA samaMtA eseseseseevesesea dIpa anukrama [47-49] // 16 // ~340
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------- mUlaM [34-36] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [34-36] dIpa anukrama [47-49] ratassalA reNukalusatamapaDalaNirAlomA samayalukkhayAe NaM ahibhaM caMdA sI mocchihiMti ahile sUribhA tavisati, attaraM caNaM gobhamA ! abhikkhaNaM arasamehA virasamehA khAramehA khattamehA amgimehA vijumehA visamehA ajavaNimodagA pAhirogavedaNodIraNapariNAmasalilA amaNuNNapANiagA caMDAnilapahatatikkhadhArANivAtapauraM vAsaM vAsihiti, jeNaM bharahe vAse gAmAgaraNagarakheDakabaDamadaMbadoNamuhapaTTaNAsamagayaM jaNavayaM cauppayagavelae sahayareM pakkhisaMghe gAmAraNNappavAraNirae tase a pANe baTuppayAre ruksagucchagummalayavalipavAlaMkuramAdIe taNavaNassaikAie osahIo a viddhaMsehiMti pacayagiriDoMgarutthalabhaTThimAdIe a veagirivaje virAvahiti, salilavilavisamagattaNiNNuSNayANi agaMgAsiMdhubajAI samIkarohiMti, tIse NaM bhaMte! samAe bharahassa vAsassa bhUmIe kerisae AgArabhAvapaDoAre bhavissai, goyamA! bhUmI bhavissai iMgAlabhUbhA muggurabhUmA chArimabhUbhA tattakabeluabhUbhA tattalamajohabhUA dhUlibahulA reNubahulA paMkabahulA paNayabahulA calaNibahulA bahUrNa dharaNigobharANaM sattANaM dunikamA yAvi bhavissaI / tIse Na bhaMte ! samAe bharahe vAse maNuANaM kerisae AyArabhAvapaToAre bhavissai!, goyamA ! maNubhA bhavissaMti durUvA duvaNNA dugaMdhA durasA duphAsA maNihA akaMvA appiA asubhA amaNunA bhamaNAmA hINassarA dINassarA aNihassarA arkatassarA apiassarA amaNAmassarA amaNuNNassarA aNAdejjavayaNapaJcAyAtA jillA kUDakavaDakalahapaMdhaveranirayA majAyAtikamappahANA akamaNikAjuyA guruNiogaviNayarahiA ya vikalarUvA parUDhaNahakesamaMsuromA kAlA kharapharusasamAvaNNA phuTTasirA kavilapaliakesAbaraNDAruNisaMpiNaduraMsamijarUvA saMkuDiavalItaraMgapariveDhiaMgamaMgA jarApariNayaba theragaNarA paviralaparisaDiadaMtaseDhI unmaughaDamuddA visamaNayaNavaMkaNAsA baMkavalI vigayabhesaNamuddA duIvikiTibhasinbhaphuDiaphasacchayI cittalaMgabhaMgA kacchkhasarAmibhUmA aeseroen ~341
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ----------------------- mUlaM [34-36] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: zrIjambU prata dvIpazA 2vakSaskAre caturthapaJcamaSaSThArakAH sUtrAMka [34-36] nticandrIyA vRttiH // 165 // dIpa kharatikSaNaksakaMdarAvikavargaNU tolagativisamasaMvidhaNA samAjahiaSimantavyalakusaMdhayaNakuSpamaNikusaThiyA suruvA kahANAsaNakusejakumokSaNo asuiNo aNegavAhipIliaMgamaMgA khalaMtavimbhalagaI NicchAhA sattaparivanitA vigayaTThA mahattA amikkhaNaM sIdhahasarapharasavAyavijjhADiamaliNapasuraoguMDiaMgamaMgA bahukorimANamAyAlomA bahumohA asumaduksamAgI osaNe dhammasaNNasammataparimahA koseNaM raNippamANamettA solasavIsaiyAsaparamAuso gahuputtarNasupariyAlapaNayabAhulA gaMgAsiMdhUlo mahAgaImo vebhahuMca pAya nIsAe bApatari NigoMgavI pIjamattA bilavAsiNo maNubhAmavissaMti, seNa bhaMte ! maNubhA kimAhArissaMti !, gomA! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM gaMgAsiMdhUo mahANaImo rahapahAmivittharAo aksasobhanamANametaM jalamojisahiti, sevikSaNaM jale bahumacchakacchabhAiNNe, No ceva gaM Aubahule bhavissai, tae Na te maNuA sUruggamaNamupati ma sUratyamaNamuhurtasi a vilahito NidvAissati vile. ttA macchakacchabhe thalAI gAhe hiMti macchakacchabhe thalAI gahitA sIAtavanamAra macchakacchamehi ikAyIsaM pAsasahassAI vitti kappemANA viharissati / teNaM bhaMte ! maNuA NissIlA NivayA NigguNA NimmerA NippaNakhANaposahovavAsA osaNe maMsAhArA macchAhArA khuDDAhArA kuNimAhArA kAlamAse kAlaM kicA kahiM gacchihiti kahiM uvavajihiti',go0 osaNaM NaragatirikkhajoNipaMsuM uvavaNihiti / tIse Na bhaMte ! samAe sIhA bagdhA vigA dIviA acchA tarassA parassara saramasiyAlavirAlasuNagA kolasuNagA sasagA cittaMgA cilagA osaNaM maMsAhArA macchAhAsa khodAhArA kuNimAhArA kAlAni kAlaM kicA kahiM gariditi kahi upajihiMti !, go01 osaNNaM NaragatirikkhajoNipasuM0 uvavajihiti, teNe bhaMte ! kAkA pIlagA maggugA sihI osaNaM maMsAhArA Aba kahiM gacchihiti kAdi uvajihiti !, goamA! osaNaM gAragatiriksAgoNie jApa ubavajihiti (sUtra 36) Featee999900000 anukrama [47-49]] // 165 // SElem storyen ~342
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------- mUlaM [34-36] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [34-36] 9200000000000000000Baergere dIpa | tIse ma' mityAdi, saMskhA anantaravarNitAyAM samAyA dvAbhyAM sAgarakoTAkoTIbhyAM-Dhe sAgaropamakoTAkoTI ityevaM prakAreNa kAle vyatikrAnte anantairvarNaparyavaistathaiva dvitIyArakapratipattikramavadjJeyaM yAvadanantarutthAnabalavIryapuruSakAraparAkramairanantaguNaparihANyA hIyamAno hIyamAno'trAntare duSamasuSamAnAmnA samA-kAlaH pratyapadyata he zramaNa ! he AyuSman !, atha pUrvArakavadbharatasvarUpaM praSTumasaha-tIse NamityAdi, atha tatra manuSyasvarUpapraznamAha-tIse ga'mityAdi, idaM ca sUtradvayamapi prAyaH pUrvasUtrasadRzagamakatvAt sugarma, navaraM jaghanyenAntarmuhurtamAyustatkAlInamanuSyA utkRSTaM pUrvako-18 |TimAyuH pAlayanti, pAlayitvA ca paJcasvapi gativatidhIbhavanti, atha pUrvasamAptau vizeSamAha-tIse Na' mityAdi. tasyAM samAyAM trayo vaMzA iva vaMzAH-pravAhAH AvalikA ityekArthAH na tu santAnarUpAH paramparAH, parasparaM pitRputra|pocamapItrAdivyavahArAbhAvAt, samudapadyanta, tadyathA-ahavaMzaH cakravartivaMzaH dazArhANAM-baladevavAsudevAnAM vNshH| yadatraM dazArazabdena dvayoH kathanaM taduttarasUtrabalAdeva, anyathA dazAIzabdena vAsudevA evaM pratipAdyA bhavanti, 'ahayaM ca dasArANa miti vacanAt, yatta prativAsudevavaMzo noktastatra prAyo'GgAnuyAyInyupADAnIti sthAnAGge vaMzatrayasyaiva] prarUpaNAt, yena hetunA tatraivaM nirdezastatrAyaM vRddhAmnAya:-ativAsudevAnAM vAsudevavadhyatvena puruSottamatvAvivakSaNAt, enamevArtha vyanakti-tasyAM samAyAM yoviMzatistIrthakarAH ekAdaza cakravartinaH RpabhabharatayostRtIyArake bhavanAt nava baladevA nava vAsudevAH jyeSThabandhutvAt prathama baladevagrahaNaM upalakSaNAt prativAsudevavaMzo'pi grAhyaH, samuda anukrama [47-49] SMENT ~343
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------- mUlaM [34-36] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [34-36] dIpa anukrama [47-49] zrIjampa-18 padyanta, gatazcaturtho'rakA, atha paJcamaH-'tIse NamityAdi, tasyA samAyAM ekayA sAgaropamakoTAkoThyA dvica-1 vakSaskAre dvIpazA- khAzirSasaharUnitayA-unIbhUtayA, anayava pratyekamekaviMzatisahasravarSapramANayoH pazcamaSaSThArakayoH praraNAta, kAle caturthepazcanticandrI- vyatikrAnte'nantairvarNAdiparyavaistathaiva yAvat parihANyA parihIyamANA 2, atra samaye duSpamAnAmnA samA-kAlaH prati-maSThArakAH yA vRttiH patsyate vaktarapekSayA bhaviSyakAlaprayogaH, athAtra bharatasya svarUpaM pRcchannAha-tIse NaM bhaMte! samAe bharaha'ityAdi sU.34-35 -36 // 166 // | sarva prAgvyAkhyAtArtha, navaraM bhaviSyatIti prayogaH pRcchakApekSayA, atra bhUmehusamaramaNIyatvAdika caturthArakato hIya-1 mAnaM 2 nitarAM hInaM jJAtavyaM, nanu 'khANubahule kaNTakabahule visamabahule' ityAdinA'dhastanasUtreNa lokamasiddhena ca virudhyate, maivaM avicAritacaturaM cintayeH, yato'tra bahulazabdena sthANkAdivAhulyaM cintitaM, na ca SaSThAraka ivaikA-18 |ntikatvaM, tena ca kvacid gaGgAtaTAdI ArAmAdau vaitAbyagirinikuJjAdau vA bahusamaramaNIyatvAdikamupalabhyata eveti na || | virodhaH, atha tatra manujasvarUpaM praSTukAma Aha-tIse NamityAdi, pUrva byAkhyAtArthametat , navaraM baDhayo rakSayohastAH saptahastocyatvAt teSAM, yadyapi nAmakoze baddhamuSTiko hasto raniruktastathApi samayaparibhASayA pUrNa iti, te manujA jaghanyato'ntarmuhUrta utkarSeNa sAtireke triMzadadhikaM varSazatamAyuH pAlayanti, apyekakA nairayikagatigAminaH // 166 // yAvat sarvaduHkhAnAmantaM kurvanti, aba cAntakriyA caturthArakajAtapuruSajAtamapekSya tasyaiva paJcamasamAyAM sikSyamA-18 natvAjambUsvAmina iva, na ca saMharaNaM pratItyedaM bhAvanIyam, tathA ca sati prathamaSaSThArakAdAvapi etatsUtrapATha upalabhyeta I mjimmtriyal ~3444
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------- mUlaM [34-36] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [34-36] eveti, Aha-atra pAlayanti antaM kurvanti ityAdau bhaviSyatkAlaprayoge kathaM vartamAnanirdezaH, ucyate, sarvAsvapyavasarpiNISu paJcamasamAsu idameva svarUpamiti nityapravRttavartamAnakAle vartamAnaprayogaH, yathA dve sAgaropame zako rAjyaM / kurute ityAdau, tarhi duHpamAsamA kAlaH pratipatsyate ityAdiprayogaH kathamiti cet, ucyate, prajJApakapuruSApekSayaitatprayogasyApi sAdhutvAt, punarapi tasyAM kiM kiM vRcamityAha-tIse Na'mityAdi, tasyA duSpamAnAcyAH samAyAH pazcime tribhAge varSasahasrasaptakapramANe'tikrAmati sati na tu avaziSTe tathA sati ekaviMzatisahasravarSapramANazrIvIra-15 tIrthasyAnyucchittikAlasyApUrteH gaNaH-samudAyo nijajJAtiritiyAvat tasya dharmaH-svasvapravartito vyavahAro vivAhA-15 dikaH pAkhaNDAH-zAkyAdayasteSAM dharmaH pratIta evaM rAjadharmo-nigrahAnugrahAdiH jAtatejA:-agniH, sa hi nAtisnigdhe suSamasuSamAdau nAtirUkSe duSpamaduSpamAdau cotpadyata iti, cakArAdagnihetuko vyavahAro randhanAdirapi, caraNadharma:-cAridharmaH, cazabdAd gacchabyavahArazca, atra dharmapadavyatyayaH prAkRtatvAt , vyucchetsyati-vicchedaM prApsyasi, samyaktvadharmastu kepAzcitsambhavatyapi, bilavAsinAM hi atikliSTatvena cAritrAbhAvaH, ata evAha prajJatyAM-'osaNaM dhammasanna-1 pabhaDA' iti, osannamiti prAyograhaNAt kacitsamyaktvaM prApyate'pIti bhAvaH, gataH paJcama AraH // atha paSThAraka | | upakramyate-tIse Na'mityAdi, tasyAM samAyAM ekaviMzatyA varSasahastraiH pramite kAle vyatikAnte anantairvarNaparyavarevaM gandhasparzaparyavairyAvat parihIyamANaH 2, duSSamAduSamA nAmnA samA kAlaH pratipatsyate he zramaNa! he AyuSman !, atha dIpa anukrama [47-49]] ~345
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------- mUlaM [34-36] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [34-36] dIpa anukrama [47-49] zrIjamyU- tatra bharatasvarUpapraznAbAha-tIse gamisAdi, tasyAM samAyAmuttamakASThAprokSAyAM uttamAvasthAgatAMyAmityarthaH paramaka-18 vakSaskAre dvIpazA- TaprAptAyAvA, bharatasya kIdRzaH kaH AkArabhAvasya-AkRtilakSaNaparyAyasya pratyavatAra:-avataraNaM AkArabhAvapratyavatAraH caturthapazcanticandrI prajJaptA, bhagavAnAha-gItamezyAmanya vakSyamANaviziSTaH kAlo bhaviSyati, kITaza ityAhi-'hAhAbhUtAH' hAhA ityeyA ciH tasya zabdasya duHkhAlokena karaNaM hAhocyate tataH-prApto yaH kAlaH sa hAhAbhUtA, bhAmbhA ityasya duHkhArtagavA-18 // 167 // dibhiH karaNaM bhambhocyate tadbhUto yaH sa bhambhAbhUtaH, dvAvapyanukaraNazabdAvimau, bhambhA vA bherI sA cAntaH zUnyA 8 zatato bhambhava yaH kAlo janakSayAttacchnyaH sa bhambhAbhUta ityucyate, kolAhala ihArtazakunasamUhadhvaniH taM bhUtaH-prAptaH, kolAhalabhUtaH samAnubhAvena-kAlavizeSasAmadhyena ca, cakAro'tra vAcyAmtaradarzanArthaH, NamityAlaGkAre, saraparuSA:-18 atyantakaThorA dhUlyA ca malinA ye vAtAste tathA durviSahA:-dussahAH vyAkulA asamaJjasA ityarthaH bhayaGkarAH, caH vizeSaNasamuccayasUcakaH, vAsyantItyanena sambandhaH,saMvartakAzca-tRNakASThAdInAmapahArakA vAtavizeSAzca te'pi vAsvantIti, | ihAsmin kAle abhIkSNaM-punaH puna--mAyiSyante ca-dhUmamudamiSyanti dizaH, kimbhUtAstA ityAha-samantAt-18 | sarvato rajasvalA-rajoyuktAH, ata eva reNunA-rajasA kaluSA-malinAstathA tamApaTalena-andhakAravRndana nirAlIkA-18|| // 16 // 18| nirastaprakAzA nirastadRSTigrasarA vA, tataH padadvayakarmadhArayaH, samayarUkSatayA ca kAlarUkSatayA cetyarthaH, adhika ahitaM vA apathyaM candrAH zItaM himaM mokSyanti-vakSyanti tathaiva sUryAstapsyanti, tApa mokSyantItyarthaH, kAlarokSyeNa zarIra-1 antikaoml jamitrina ~346
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [ 34-36] dIpa anukrama [47-49] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra- 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [ 34-36 ] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH raukSyaM tasmAccAdhikazItoSNaparAbhava iti, aya punastatsvarUpaM bhagavAn svayaMmevAha - 'aduttaramityAdi, athAparaM he gautama! abhIkSNaM punaH punaH arasA - manorasavarjitajalA ye meghAste tathA virasA - viruddharasA ye meghAste tathA, etadevAbhivyajyate - bhArameSA:- saMjadivArasamAmaThIpitameghAH khAtrameyAH- karISasamAnarasajalIpetameghAH 'khaTTame he 'ti kaciMd dRzyate tatrAmlajalA meghAH animeSA abhivaMdahikArijalA ityarthaH vidyutpradhAnA evaM jalavarjitA ityarthaH vidyunnipAtavanto vA vipuMnipAta kAryakArijalanipatiyanto vA meghAH viSamedhAH - janamaraNahetujalAH atra asaNimehA ityapi padaM kacid dRzyate tatrAyamarthaH karakAdinipAtavantaH parvatAdidAraNasamarthajalatvena vA vajrameghAH ayApanIyaM na yApa nAprayojakamudakaM yeSI te saMvA, jasamAdhAnakIrija ityarthaH kacida- 'adhivaNijadagA' iti taMtrApativyajalA ityarthaH etadeva vyanaki vyAkti rimanisalilA:' vyAdhayaH-sthiroH kuSThAdevI rogAH sacacAtinaH zUlAdapariNAma-ripArkoM yasya salilasya tathA sadevaMvidhaM DAnilena mahatAnAmATitAMnA tIkSNAnI- vegavatImA dhArANAM ti kariSyantAlaya anyAntI tu pate kSArameSAdayo varSazato*nArasaMmeghAdayaH kiM kariSyantItyAhabintIti samvandhaH, bharatavarSe grAmAcA | vastadutthAyA vedanAyA udara salilaM yeSAM te tathAM, aMta devIma nipAtaH sa pracuro yaMtra va sa naikaviMzativarSasahasrapramANa 'jeNaM bharahe 'tyAdi, vena varSa File&ione Cy ~347~ www.jstor.org
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------- mUlaM [34-36] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata zrIjambU-18 sUtrAMka [34-36] yA vRttiH dIpa AzramAntAH prAgvyAkhyAtAstatra gataM janapada-manuSyaloka tathA catuSpadA-mahiSyAdayo gozabdena gojAtIyA elakA-2vakSaskAre hIpazA- urabhrAstAn tathA khacarAn-vaitAbyavAsino vidyAdharAn tathA pakSisaMghAn tathA grAmAraNyayoryaH pracArastatra nira- caturthapaJcanticandrI tAn-AsakkAn asAMzca prANAna-dvIndriyAdIn bahuprakArAn tathA vRkSAn-AmrAdIn gucchAn-pRntAkIprabhRtIna maSaSThArakAH || gusmAn-navamAlikAdIn latA-azokalatAdyAH vallI: vAlukyAdikAH pravAlAn-pallavAna aDarAn-zAlyAdibI-18 // 168 // jasUcIH ityAdIn tRNavanaspatikAyikAn-yAdaravanaspatikAyikAn , sUkSmavanaspatikAyikAnAM terupaghAtAsambhavAt , || tathA auSadhIzca-zAlyAdikAH co'bhyucaye, 'pacae' ityAdi yadyapi parvatAdayo'nyatraikArthatayA rUDhAstathA'pIha vizeSo / |dRzyaH, tathAhi-parvatananAd-utsavavistAraNAt parvatA:-krIDAparvatAH ujjayantavaibhArAdayaH gRNanti-zabdAyante janaM | nivAsabhUtatveneti girayaH gopAlagiricitrakUTamabhRtayaH DuGgAni-zilAvRndAni coravRndAni vA santyeSu ityastyarthe pratyayaH DukarA:-zilocayamAtrarUpAH unnatAni-sthalAni dhUlyucchrayarUpANi bhaTTitti cAhAH pAMsvAdivarjitA bhUmayaH18 tata eteSAM dvandvaste AdiryeSAM te tathA tAn , AdizabdAt prAsAdazikharAdiparigrahaH, makAro'lAkSaNikaH, cazabdo meghAnAM kriyAntaradyotakaH, vidrAvayiSyantIti kriyAyogaH, atrArthe'pavAdasUtramAha-vaitAbyagirivarjAna parvatAdInityarthaH,18| // 16 // // zAzvatatvena tasyAvidhvaMsAt, upalakSaNAd RSabhakUTaM zAzvataprAyazrIzatruJjayagiriprabhRtIMzca varjayitvA, tathA salila bilAni-bhUnirjharAH viSamaga"zca-duSpUracacANi, kacihurgapadamapi dRzyate, tatra durgANi ca-khAtavalayaprAkArAdi anukrama [47-49] EDIES ~348~
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) girafta prata sUtrAMka [34-36] dIpa anukrama [47-49] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra- 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [ 34-36] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambU. 29 | durgamANi nimnAni ca tAnyunnatAni ca nimnonnatAni - uccAvacAnItyarthaH, pazcAd dvandvaH, tAni ca karmabhUtAni zAzvata-, nadItvAd gaGgAsindhuvarjAni samIkariSyanti / atha tatra bharatabhUmisvarUpaprazna mAha - 'tIse Na' mityAdi, tasyAM bhadanta ! | samAyAM bharatasya bhUmeH kIdRzaka AkArabhAvapratyavatAraH bhaviSyati ?, bhagavAnAha - gautama ! bhUmI bhaviSyati, aGgAra|bhUtA -jvAlArahitavahnipiNDarUpA murmurabhUtA-viralAgnikaNarUpA kSArikabhUtA - bhasmarUpA taptakavelukabhUtA - vahniprataptakavelukarUpA 'taptasamajyotirbhUtA' taptena bhAve kapratyaya vidhAnAt tApena samA-tulyA jyotiSA-vahninA bhUtA-jAtA yA sA tathA padavyatyaya evaM samAsazca prAkRtatvAt, dhUlibahuletyAdau dhUli - pAMzuH reNuH - vAlukA paGkaH- karddamaH panakaH - pratalaH karddamaH calanapramANakarddamazcalanItyucyate, ata eva bahUnAM dharaNigocarANAM sattvAnAM duHkhena nitarAM krama:kramaNaM yasyAM sA durniSkramA, duratikramaNIyetyarthaH, caH samuccaye, apizabdena durniSadAdiparigrahaH, atra bahUnAmityAditaH prArabhya bhinnavAkyatvenottarasUtravarttinA bhaviSyatipadena na paunaruktyaM / atha tatra manuSyasvarUpaM pRcchati'tIse Na' mityAdi, praznasUtraM prAgvat, nirvacanasUtre gautama ! manujA bhaviSyanti, kIdRzA ityAha- dUrupAduHsvabhAvAH durvarNA:- kutsitavarNAH, evaM durgandhAH dUrasA:- rohiNyAdivat kutsitarasopetAH duHsparzAH - karkazAdikutsitaspazAH aniSTA-anicchAviSayAH, aniSTamapi kiJcitkamanIyaM syAdityata Aha-akAntAH-akamanIyAH, akAntamapi kizcitkAraNavazAt prItaye syAdato'priyA - abhItihetavaH, amiyatvaM ca teSAM kuta ityAha-azubhA - azobhanabhAvarUpatvAt, Fu File&inal Use Oxy ~349~
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------- mUlaM [34-36] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [34-36] dIpa azubhatvaM ca vizeSata Aha--- manasA-antaHsaMvedanena zubhatayA jJAyante ityamanojJAH, amanojJatayA'nubhUtamapi dvIpazA- smRtidazAyAM dazAvizeSeNa kizcinmano syAdata Aha-amano'mAH' na manasA amyante-gamyante punaH smRlyA ilma-18 caturthapazcanticandrI manomAH ekArthikA vA ete zabdA aniSTatAprakarSavAcakA iti, mUl aniSTAdivizeSaNopetA api kecid humbA maSaSThArakAH yA vRttiH iva susvarAH syurityAha-hIno-lAnasyeca svaro yeSAM te tathA, dIno duHkhitaspena svaro yeSAM te tathA, aniSTAdizabdAma. 24-35 // 169 // utArthA evAtra svareNa yojanIyAH, 'anAdeyavacanapratyAjAtAH' anAdeyaM-asubhagatvAd agrAhyaM vacanaM-vacaH pratyAjAtaM ca-janma yeSAM te tathA, nirlajAH vyaktaM, kUTa-bhrAntijanakadravyaM kapaTa-paravaJcanAya vepAntarakaraNaM klhaa-prtiitH| |vadho-hastAdibhistADanaM bandho-rajabhiH saMyamanaM vairaM-pratItaM teSu niratAH, maryAdAtikrame pradhAnA-mukhyAH, akArye nityodyatAH, gurUNAM-mAtrAdikAnAM niyogaH-AjJA tatra yo vinaya:-omityAdirUpastena rahitAH, caH pUrvavat , vikalaM18 asampUrNa kANacaturaGgulikAdisvabhAvatvAdrUpaM yeSAM te tathA, arUDhA-gartAsUkarANAmivAjanmasaMskArAbhAvAt vRddhiM gatA nakhAH kezAH zmazruNi romANi ca yeSAM te tathA, kAlA:-kRtAntasadRzAH krUraprakRtitvAt kRSNA vA kharaparuSA:-sparzato'-11 tIva kaThorAH zyAmavarNA-nIlIkuNDe nikSiptotkSiptA iva, tataH karmadhArayaH, kvacid dhyAmavarNA ityapi padaM dRzyate, // 169 // tatrAnujvalavarNA ityarthaH, sphuTitazirasa:-sphuTitAnIva sphaTitAni rAjimatvAt zirAMsi-mastakAni yeSAM te sathA, kapilA kecana palitAzca-zuklAH kecana kezA yeSAM te tathA, bahusnAyubhiH-pracurasnasAbhiH saMpinaddhaM-baddhamata eSa duHkhena anukrama [47-49] ~350
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) Dirgha prata sUtrAMka [ 34-36] dIpa anukrama [47-49] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra- 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [ 34-36] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH Jan Ebeitin darzanIyaM rUpaM yeSAM te tathA, saGkaTitaM saGkucitaM balyo -nirmAMsatvagvikArAstA eva tadanurUpAkAratvAt taraGgA-bIcayastaiH pariveSTitAni aGgAni - avayavA yatra tadevaMvidhama-zarIraM yeSAM te tathA, ke ivetyAha-jarApariNatA iva, sthavi - | ranarA ivetyarthaH, sthavirAzcAnyathApi vyapadizyante iti jarApariNatagrahaNaM, praviralA sAntarAlatvena parizaTitA ca dantAnAM keSAJcitpatitatvena damtazreNiryeSAM te tathA, udbhaTaM vikarAla ghaTakamukhamiva mukhaM tucchadazanacchadatvAdyeSAM te tathA, kacittu ubhaDaghADAmuhA iti pAThaH, tatra umade - spaSTe ghATAmule-kRkATikAvadane yeSAM te tathA, viSame nayane yeSAM te tathA, vakrA nAsA yeSAM te tathA, tataH padadvayasya karmadhArayaH, vakraM pAThAntareNa vyaGgaM salAJchanaM valibhi vikRtaM ca- bIbhatsaM bhISaNaM bhayajanakaM mukhaM yeSAM te tathA, dadukiTibhasidhmAni - kSudrakuSThavizeSAstatpradhAnA sphuTitA paruSA ca chavi:- zarIratvagyeSAM te tathA, ata eva citrAGgAH- karburAvayavazarIrAH kacchraH -pAmA tayA kasaraizca khasarairabhibhUtAvyAptA ye te tathA, ata eva kharatIkSNanakhAnAM kaThinatIvranakhAnAM kaNDUyitena kharjUkaraNena vikRtA - kRtatraNA tanuHzarIraM yeSAM te tathA, TolAkRtayaH- aprazastAkArAH, kacit TolAgaiti pAThastatra TolagatayaH - uSTrAdisamapracArAH, tathA viSamANi dIrgha svabhAvena sandhirUpANi bandhanAni yeSAM te viSamasandhibandhanAH, tathA utkaTukAni - yathAsthAna| maniviSTAni asthikAni - kIkasAni vibhaktAnIva ca dRzyamAnAntarANIva yeSAM te tathA, atra vizeSaNapadavyatyayaH prAgvat, athavA utkuTukasthitAstathAsvabhAvatvAt vibhaktAzca bhojanavizeSarahitA ye te tathA, 'durbalA' balahInAH Fur Fate & Use Cy ~351~
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka [34-36] dIpa anukrama [47-49] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra- 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [ 34-36] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18] upAMgasUtra- [7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH zrIjambUdvIpazAnvicandrIyA vRttiH // 170 // 'kusaMhananA' sevArcasaMhananAH 'kupramANA:' pramANahInAH 'kusaMsthitAH' duHsaMsthAnAstata eSAM TolAkRtyAdipadAnA karmadhArayaH, ata eva 'kurUpAH ' kumUrttayaH tathA kusthAnAsanAH- kutsitAzrayopavezanAH kuzayyAH kutsitazayanAH kubhojino-durbhojanAstataH ebhiH padaiH karmadhArayaH, azucayaH snAnatrahmacaryAdivarjitAH azrutayo vA - zAstravarjitAH anekavyAdhiparipIDitAGgAH skhalantI bihulA ca vA ardavitardA gatiryeSAM te tathA, nirutsAhAH sattvaparivarjitAH vikRtaceSTA naSTatejasaH spaSTAni, abhIkSNaM zItoSNakhara paruSavAtairvijjhaDiaM-mizritaM vyAptamityarthaH, malinaM pAMsurUpeNa rajasA na tu pauSparajasA'vaguNThitAni - uddhUlitAnyaGgAni - avayavA yasya etAdRzamaGgaM yeSAM te tathA, bahukodhamAnamAyA lobhAH bahu| mohAH na vidyate zubhaM - anukUlavedyaM karma yeSAM te tathA, ata eva duHkhabhAginaH, tataH karmadhArayaH, athavA duHkhAnuvandhiduHkhabhAginaH, 'osaNNaM ti bAhulyena dharmasaMjJA - dharmazraddhA samyaktvaM ca tAbhyAM paribhraSTAH, bAhulya grahaNena. | yathA samyagdRSTitvameSAM kadAcit sambhavati tathA'dhastanagranthe vyAkhyAtaM, utkarSeNa rate :- hastasya yazcaturviMzatyaGgulalakSaNaM pramANaM tena mAtrA - parimANaM yeSAM te tathA, iha kadAcitpoDaza varSANi kadAcicca viMzatirvarSANi paramamAyurveSAM te tathA, zrIvIracaritre tu SoDaza strINAM varSANi viMzatiH puMsAM paramAyuriti, bahUnAM putrANAM namraNAM - pautrANAM yaH parivArastasya praNayaH snehaH sa bahulo yeSAM te tathA, anenAlpAyuSke'pi bahnapatyatA teSAmuktA, alpenApi kAlena yauvanasadbhAvAditi, nanu tadAnIM gRhAdyabhAvena va te vasantItyAha- gaGgAsindhU mahAnadyau vaitADhyaM ca parvataM nizrAM Fur Fate & Pune Cy ~352~ vakSaskAre caturthapazcamaSaSThArakAH sU. 34-35 -16 // 170 //
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------- mUlaM [34-36] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: eesee prata sUtrAMka [34-36] dIpa | kRtvA 'bAvattariti dvAsaptatiH sthAnavizeSAzritA nigodA:-kuTumbAni, dvisaptatisaGkhyA caiva-vaitADyAdarvAg gaGgAyA-1 staTadvaye navanavabilasambhavAdaSTAdaza, evaM sindhvA api aSTAdaza, eSu ca dakSiNArdhabharatamanujA vasanti, vaitALyAt | 18 parato gaGgAtaTadvaye'STAdaza, evaM tatrApi sindhutaTadvaye aSTAdaza, eSu cottarArddhabharatavAsino manujA vasanti, bIjamiva 18 bIjaM bhaviSyatAM janasamUhAnAM hetutvAt bIjasyeva mAtrA-parimANaM yeSAM te tathA, svalpAH svarUpata ityarthaH, bilavA sino manujA bhaviSyantIti punaH sUtraM nigamanavAkyatvena na punarukamavasAtavyaM, atha teSAmAhArasvarUpaM pRcchannAha-18 'te NaM bhaMte ! maNuA' ityAdi, te bhagavan ! manujAH kimAhariSyanti ?-kiM bhokSyante, bhagavAnAha-gautama ! tasmin , 18 kAle-ekAntaduSpamAlakSaNe tasmin samaye-SaSThArakaprAntyarUpe gaGgAsindhU mahAnadyau rathapathaH-zakaTacakradvayamamito mArgastena mAtrA-parimANaM yasya sa tArazo vistara:-pravAhavyAso yayoste tathA, akSa-cakranAbhikSepyakASThaM tatra srotodhuraH pravezarandhaM tadeva pramANaM tena mAtrA-avagAhanA yasya tattathAvidhaM jalaM vakSyataH, iyatpramANe na gambhIraM jalaM dharipyata ityarthaH, nanu kSullahimavato'rakavyavasthArAhityena tadgatapadmadrahanirgatayoranayoH pravAhasya naiyatyenokarUpA (pravAhI) kathaM saGgacchete ?. ucyate, gaGgAprapAtakuNDanirgamAdanantaraM krameNa kAlAnubhAvajanitabharatabhUmigatatApavazAdaparajalazope / samudrapraveze tayoruktamAtrAvazeSajalavAhitvamiti na kApyanupapattiriti, tadapi ca jalaM bahumatsyakacchapAkIrNa na caiva abbahulaM-bahapkArya sajAtIyAparApUkAyapiNDabahulamityarthaH, tataste manujAH sUrodgamanamuhUrte sUrAstamayanamuhUH ca, anukrama [47-49] 0000000000 ~353
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- -------- mUlaM [34-36] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [34-36] dIpa anukrama [47-49] zrIjambU- // yakAralopo'tra prAkRtatvAt , cakArI parasparaM samuccayArthI, vilebhyo nirdhAviSyanti-zIghrayA gatyA nirgamiSyanti, |zvakSaskAre dvIpazA- muhartAtparato'titApAtizItayorasahanIyatvAt , bilebhyo nirdhAvya matsyakacchapAn sthalAni-taTabhUmI: NigantatvAnca tapatranticandrI- dvikarmakatvaM grAhayiSyanti-prApayiSyanti, grAhayitvA ca zItAtapataptaH rAtrau zItena divA Atapena taptaiH-rasazoSa prApi- maSaSThArakAH yA vRttiH 18 tairAhArayogyatA prApitairityarthaH, atisarasAnAM tajjaTharAgninA'paripAcyamAnatvAd matsyakacchapairekaviMzati varSasahasrANisU.34-35 // 17 // yAvadvRtti-AjIvikA kalpayanto-vidadhAnA vihariSyanti / atha teSAM gatisvarUpaM pRcchannAha-'te Na'mityAdi. 18 te manujA bhagavan ! nizzIlA-gatAcArAH nirNatA-mahAvratANuvratavikalAH nirguNA-uttaraguNavikalAH nirmryaadaa:-avi-|| dyamAnakulAdimaryAdAH niSpratyAkhyAnapauSadhopavAsA-asatpauruSyAdiniyamA avidyamAnASTamyAdiparthopavAsAzcetyarthaH, 18| osaNaM' prAyo mAMsAhArAH, kathamityAha-matsyAhArA yataH, tathA 'caudrAhArAH' madhubhojinaH kSINaM yA-tucchAvaziSTa-18 18 tucchadhAnyAdikaM AhAro yeSAM te tathA, idaM vizeSaNaM sUpapannameva, pUrvavizeSaNe prAyograhaNAt, keSucidAdarzeSu atra || 1% gaDDAhArA iti dRzyateM, sa lipipramAda eva sambhAvyate, paJcamAjhe saptamazate SaSThoddeze duSamaduSSamAvarNane'dRzyamAna-18 tvAt, athavA yathAsampradAyametatpadaM vyAkhyeyaM, kuNapa:-zavastadraso'pi vasAdiH kuNapastadAhArA', 'kAlamAse | // 17 // ityAdikaM prAgvat, nirvacanasUtramapi prAgvat , navaraM 'osaNNa'miti grahaNAt kazcit kSudrAhAravAn devalokagAmyapi |18 aphliSTAdhyavasAyAt, atha ye tadAnI kSINAvazeSAzcatuSpadAsteSAM kA gatiriti pRcchati-'tIse NamityAdi, tasyAM 8 ~354
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------- mUlaM [34-36] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [34-36] dIpa anukrama [47-49] | bhagavan ! samAyAM catuSpadA:-siMhAdayaH prAgvyAkhyAtArthAH zvApadAH prAyo mAMsAhArAdivizeSaNaviziSTAH ka gami-II pyanti ka utpatsyante ?, bhagavAnAha-gautama! prAyaH narakatiryagyonikeSu utpatsyante, prAyograhaNAt kazcidamAMsAdI || | devayonAvapi, navaraM cillalagA-nAkharavizeSA iti, atha tadAnIM tatpakSigati praznayati-'te NamityAdi, kaNTha, navaraM || || te Namiti kSINAvaziSTA ye pakSiNa iti yacchandabalAd grAhya, DhaGkA:-kAkavizeSAH kaGkA:-dIrghapAdAH pilakA18 rUDhigamyAH madkA-jalavAyasAH zikhino-mayUrA iti, gataH paSThArakaH, tena cAvasarpaNyapi gatA // sAmprataM prAgudi18STAmutsarpiNI nirUpayitukAmastatpratipAdanakAlapratipAdanapUrvakaM tatprathamArakasvarUpamAha tIse paM samAe ikavIsAe vAsasahassehiM kAle vIikate AgamissAe ussappiNIe sAvaNabahulapaDikae bAlavakaraNaMsi abhIiNaksa corasapaDhamasamaye aNatehiM vaNNapajjayahiM jAva aNaMtaguNapariSaddhIe parivuddhamANe 2 estha paM dUsamadUsamANAmaM samA kAle paDivajissai smnnaauso!| tIse gaM bhaMte! samAe bharahassa vAsassa kerisae AgArabhAvapaDoAre bhavissai!, goamA! kAle bhavissada hAhAbhUe bhaMbhAbhUe evaM so ceva dUsamadUsamAveDhao madho, tIse NaM samAe ekavIsAe vAsasahassehiM kAle vidakate aNaMtehiM vaNNapajjavehi jAva aNaMtaguNaparicuddhIe parivakhemANe 2 ettha Na dUsamANAmaM samA kAle parivajissAha samaNAuso! (sUtra-37) 'tIse 'mityAdi, tasyAM samAyAmavasarpiNIduSSamaduSSamAnAmnayAM ekaviMzatyA varSasahasraiH pramite kAle vyatikrAnte AgamiSyantyAmutsarpiNyAM zrAvaNamAsasya bahulapratipadi-kRSNapratipadi pUrvAvasarpiNyA: ASADhapUrNimAparyantasamaye aeseserveseseseseeseroticticeaecenes Cons utsarpiNIkAlasya prathama-Arakasya svarupama ~355
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2], ------------------------ ------- mUlaM [37] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: SANGO ticandrI zrIjambU- paryavasAnatvAt bAlavanAmnikaraNe kRSNapratipattithyAdimA'syaiva sadbhAvAt , abhIcinakSatre candreNa yogamupAgate, ravakSaskAre dvIpazA-1|| caturdazAnAM kAlavizeSANAM prathamasamaye-prArambhakSaNe'nantairvarNaparyavairyAvadanantaguNaparivRjhyA parivarddhamAnaH parivarddhamAnaH || utsarpiyo atrAntare duSpamaduSamAnAnA samA kAlaH pratipatsyate he zramaNa ! he AyuSman ! iti, varNAdInAM ddhizca yenaiva krameNa prathamAhitIyA vRtiH pUrvamavasarpiNyarakeSu hAniruktA tathaivAtra vAcyA, caturdazakAlavizeSA punaH niHzvAsAduzvAsAdvA gaNyante, samayasya yArako sU. // 17 // 18 nirvibhAgakAlavenAdyantavyavahArAbhAvAdAvalikAyAzcAvyavahArArthatvenopekSA, tantra niHzvAsaH ucchAso vA 1 prANaH 2,10 | stokaH 3, lavaH 4, muhUrta 5, ahorAtraM 6, pakSaH 7, mAsaH 8, RtuH 9, ayanaM 10, saMvatsaraH 11, yugaM 12, karaNaM || |13, nakSatraM 14, iti, eteSAM caturdazAnAM madhye paJcAnAM sUtre sAkSAduktAnA apareSA copalakSaNasaGgRhItAnAM prathamasamaye, 18 ko'rthaH-ya eva hi eteSAM caturdazAnAM kAlavizeSANAM prathamaH samayaH sa evotsarpiNIprathamArakaprathamasamayaH, ava18 sarpiNIsatkAnAmeSAM dvitIyASADhApaurNamAsIcaramasamaya eva paryavasAnAt, idamuktaM bhavati :-avasapiNyAdau mahA-18 kAle prathamataH pravarttamAne sarve'pi tadavAntarabhUtAH kAlavizeSAH prathamata eva yugapatmavartante tadanu svasvapramANasamAptau 6 samAmuvanti, tathaiva punaH pravartante punaH parisamAnuvanti yAvanmahAkAlaparisamAdhiriti, yadyapi pranthAntare' RtorASA // 17 // DhAditvena kathanAdutsapiNyAzca zrAvaNAditvena asya prathamasamayo na saGgacchate Rtvarddhasya gatatvAt tathApi prAvRddha-18 zrAvaNAdivarSArAtro'zvayujAdiH zaranmArgazIrSAdihemanto mASAdirvasantazcaitrAdiprImo jyeSThAdirityAdibhagavatIvRttiva anukrama [50] ~356
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------........ ------ mUlaM [37] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [37] |canAt zrAvaNAditvapakSAzrayaNena samAdheyamiti na doSaH, kiJcedaM sUtraM gambhIraM granthAntare ca vyaktyAnupalabhyamAnabhA-1 vArthakaM tenAnyathApyAgamAvirodhena madhyasthaiH bahuzrutaiH paribhAvanIyamiti / athAMtrakAlasvarUpaM pRcchati-'tIse Na'mityAdi, sarva sugama, navaraM duSpamaduSpamAyAH avasarpiNISaSThArakasya veSTako-varNako netavyaH-pApaNIyastarasamAnatvA-1 dasyAH / gataH utsappiNyA prathama AraH, atha dvitIyArakasvarUpaM varNayati-'tIse 'mityAdi, sarva mugarma, navaraM utsarpiNIdvitIyAraka ityarthaH, athAvasarpiNIduppamAto'syA vizeSamAha teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pukkhalasaMvaTTae NAmaM mahAmehe pAunmavissai bharahappamANamitve AyAmeNa tadANuruvaM ca NaM viksaMbhayAhalleNaM, tae Na se pukkhalasaMvaTTae mahAmehe sippAmeva pataNataNAissai sippAmeva pataNataNAittA sippAmeva pavignuAissai khippAmeva pavijuAittA sippAmeva jugamusalamudvipamANamittAhiM dhArAhiM oghame, sattarattaM vAsaM vAsissai, jeNaM bharahassa vAsassa bhUmibhAgaM iMgAlabhUaM mummurabhU chAriabhUaM tattakavelugabhUmaM tattasamajoibhUaM NivAvissatitti, saMsiM ca NaM pukkhalasaMvaTTagaMsi mahAmehaMsi sattarattaM NivatitaMsi samANasi etya NaM khIramehe NAma mahAmehe pAunbhavissai bharahappamANamette AyAmeNaM tavaNurUvaM ca NaM vikkhaMbhabAhalleNaM, nae NaM se sIramehe NAmaM mahAmehe khippAmeva pataNataNAissai jAba khippAmeva jugamusalamuhi jAva sattarattaM vAsaM vAsissai, jeNaM bharahavAsassa bhUmIe vaNNaM gaMdhaM rasaM phAsaM ca jaNaissai, taMsi ca NaM khIramehaMsi sattarattaM Nivatitasi samANaMsi ittha NaM dhayamehe NAmaM mahAmehe pAubhavissai, bharahappamANamette AyAmeNaM, nadaNurUvaM ca NaM viksaMbhavAhaleNaM, anukrama [50] 200000 ~357
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ---------------------- ------ mUlaM [38] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sutrAka [38] zrIjambU-18 tae NaM se payamehe mahAmehe sippAmeva pataNataNAissai jAva vAsaM vAsissai, jeNaM bharahasta vAsassa bhUmIe siNehabhAvaM jagaissA, vakSaskAre dvIpazA- tasiM ca NaM ghayamehaMsi sattarataM jivatitaMsi samANasi ettha NaM amayamehe NAmaM mahAmehe pAubhavirasai bharahappamANamittaM AyA-- puSkalasaMvanticandrI- meNaM jAva vAsaM vAsissaha, jeNaM bharahe vAse rukkhagucchagummalayavallitaNapabvagaharitagaosahipavAlaMkuramAIe taNavaNassaikAiya kSIraghRtAyA vRttiH jaNaissai, taMsi ca NaM amayamehaMsi sattarattaM NivatitaMsi samANaMsi eltha gaM rasamehe NAmaM mahAmehe pAtambhavissai bharahapamA- mRtrsme||173|| gamitte AyAmeNaM jAva vAsa vAsissai, jeNaM tesiM bahUrNa rukthagucchagummalayavalitaNapakSaNaharitaosahipayAlaMkuramAdINaM titta kaDu- pAsU.38 akasAyaaMbilamahure paMcavihe rasavisese jaNaissai, tae NaM bharahe vAse bhavissai pharUDharukkhagucchagummalayavalitaNapavayagaddariSaosahie, uvaciyatayapattapavAlaMkurapuSphaphalasamuie suhovabhoge Avi bhavissai (sUrva 38) 'te NamityAdi, tasmin kAle-utsarpiNyA dvitIyArakalakSaNe tasmin samaye-tasyaiva prathamasamaye, puSkalaM-sarva |azubhAnubhAvarUpaM bharatabhUrokSyadAhAdikaM prazastasvodakena saMvartayati-nAzayatIti puSkalasaMvartakaH sa ca parjanyaprabhRtime-18|| dhatrayApekSayA mahAn megho-dazavarSasahasrAvadhi ekena varSaNena bhUmerbhAvukatvAt mahAmeghaH praadurbhvissyti-prkttiibhvi-1|| pyati, bharatakSetrapramANena sAdhikakasaptaticatuHzatAdhikacaturdazayojanasahannarUpeNa 14471 mAvA-pramANa yasa saIS // 17 // / tathA, kena ?-AyAmena-dIrghabhAvena, ayaM bhAvaH-pUrvasamudrAdArabhya pazcimasamudraM yAvat tasya vArdalakaM cyA bhaviSya-18 18|| tItyarthaH, tadanurUpazca-tasya bharatakSetrasthAnurUpaH-sadRzaH, sUtre ca liGgavyatyayaH prAkRtatvAt, kriyAvizeSaNaM vA, kene-18|| anukrama [51] Seeeeeeeeeeeeee ~358~
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [38] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [38] tyAha-viSkambhavAhalyena, aba samAhAradvandvazAdekavadbhAvaH, ko'rthaH-yAvAn vyAso bharatakSetrasya iSusthAne pazca-18 | zatayojanAni SaviMzatiryojanAni SaT ca kalA yojanekaviMzatibhAgarUpAH tadatiriktasthAne tu aniyatatayA tathA'syApi | viSkambhaH, bAhalyaM tu yAvatA jalabhAreNa yAvadavagADhabharatakSetrataptabhUmimAdrIkRtya tApaH upazAmyate tAvajaladalani|| pannameva grAhyamiti, atha sa prAdurbhUtaH san yatkariSyati tadAha-'tae NamityAdi, tatazca sa-puSkalasaMvartakameghaH | kSiprameva-unnamanakAla eva 'pataNataNAissaIti anukaraNavacanametat prakarSaNa stanitaM kariSyati, garjiSyatItyarthaH, // tathA ca kRtvA kSiprameva yugaM-rathAvayavavizeSaH musalaM-pratItaM muSTiH-piNDitAGgulikaH pANiH eSAM yatpramANamAyAma-18| vAhalyAdibhistena mAtrA yAsAM tAbhiH, iyatA pramANena dIrghAbhiH-sthUlAbhirityarthaH dhArAbhiH oghena-sAmAnyena sarvatra nirvizeSeNa megho yatra taM tathAvidhaM saptarAtraM-saptAhorAtrAn varSa varSiSyati kariSyatItyarthaH, 'je Namiti pUrvavat bharatasya varSasya-kSetrasya bhUmibhAgaM aGgArabhUtaM murmurabhUtaM kSArikabhUtaM taptakavellukabhUtaM taptasamajyotirbhUtaM nirvApayiSyati sa puSkarasaMvatako mahAmeghaH, atha dvitIyameghavakavyatAmAha-tasiM ca NamityAdi, tasiMzca cazabdo vAkyAntaraprA-18 rambhArthaH,puSkalasaMvartake mahAmeghe saptarAtraM yAvanipatite sati-nirbharaM vRSTe sati atrAntare kSIramegho nAmato mahAmeghaH prAdurbhaviSyati, zeSa 'bharate tyAdi prAgvat, atha sa prAdurbhavan kiM kariSyatItyAha-'tae NamityAdi, atra vAsirassaitti paryantaM prAgvat , yo megho bharatasya bhUmyA varNa gandhaM rasaM sparza ca janayiSyati, atra varNAdayaH zubhA eva grAhyA, anukrama [51] Sasa Xmjimmitrary ~359
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [38] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka nticandrI zrIjambUdvIpazA- yA vRttiH // 174 // 1 [38] yebhyo loko'nukUlaM vedayute, azubhavarNAdayaH prAkAlAnubhAvajanitA vartanta eveti, nanu yadi zubhavarNAdIn janayatiko tadA tarupatrAdiSu nIlo varNo jambuphalAdiSu kRSNaH maricAdiSu kaTuko rasaH kAravellAdiSu tiktaH caNakAdiSu rUkSaH puSkalasaMvasparzaH savarNAdiSa guruH krakacAdiSu kharaH ityAdayo'zubhavAdayaH kathaM sambhaveyuriti ?, ucyate, azubhapariNAmA apya- kSIraghRtA| te'nukUlavedyatayA zubhA eva, yadhA maricAdigataH kaTukarasAdiH pratikUlavedyatayA zubho'pyazubha eva, yathA kuSThAdigataH mRtarasamevetavarNAdiriti, adha tRtIyameghavaktavyatAmAha-taMsi'ityAdi, tasmin kSIrameghe saptarAtraM nipatite sati atrAntareNApAsU. 28 ghRtavat snigdho megho ghRtamegho nAmnA mahAmeghaH prAdurbhaviSyatItyAdi sarva prAgvat, atha sa prAdurbhUtaH kiM kariSyatI-18 | tyAha--'tae NamityAdi, sarva prAgvat, navaraM yo ghRtamegho bharatabhUmeH snehabhAva-snigdhatA janayiSyatIti, aba catuthemeghavaktavyatAmAha-'taMsi'ityAdi, tasmiMzca ghRtameghe saptarAtraM nipatite sati atra-prastAve'mRtamegho yathArthanAmA mahAmeghaH prAdurbhaviSyati yAvadvaSiSyati iti paryantaM pUrvavat , yo megho bharate varSe vRkSA gucchA gulmA latA valayaH tRNAni pratItAni parvagA-ikSvAdayaH haritAni-durvAdIni auSadhyaH-zAlyAdayaH pravAlA:-pallavAH angkuraaH-shaalyaadibiij-15|| sUcayaH ityAdIn tRNavanaspatikAyikAn-bAdaravanaspatikAyikAn jnyissytiiti| atha pazcamameghasvarUpavaktavyatA- // 17 // mAha-taMsi ca NamityAdi,vyakaM, paraM rasajanako megho rasameghaH, yo rasameghasteSAmamRtameghotpannAnAM bahUnAM vRkSAdya-18 rAntAnAM vanaspatInAM tikto nimbAdigataH kaTuko maricAdigataH kaSAyo bibhItakAmalakAdigataH ambo'mlikAdyAzritaH anukrama [11] ~360
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------ mUlaM [38] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [38] RAOSeeeeeeeer madhuraH zarkarAdhAzritaH, etAn paJcavidhAn rasavizeSAn janayiSyati, lavaNarasasya madhurAdisaMsargajatvAd tadabhedena / | vivakSaNAt , sambhAvyate ca tatra mAdhuryAdisaMsargaH sarvarasAnAM lavaNaprakSepa eva svAdutvotpatteH tena na pRthagnirdezaH, eSAM ca pazcAnAM meghAnAM krameNedaM prayojanaM sUtra uktamapi spaSTIkaraNAya punarlikhyate-Adyasya bharatabhUmerdAhopazamaH dvitI| yasya tasyA eva zubhavarNagandhAdijanakatvaM tRtIyasya tasyA eva snigdhatAjanakatvaM na cAtra kSIrameghenaiva zubhavarNagandha| rasasparzasampattI bhUmisnigdhatAsampattiriti vAcyaM, snigdhatAdhikyasampAdakatvAt tasya, nahi yAdRzI mRte snigdhatA | tAdazI kSIre razyata ityanubhava evAtra sAkSI, caturthasya tasyAM vanaspatijanakatvaM, paJcamasya vanaspatiSu svaskhayogyarasavizeSajanakatvaM, yadyapyamRtameghato banaspatisambhave varNAdisampattau tatsahacAritvAt rasasyApi sampattistasmAdeva yuktimatI tathApi svaskhayogyarasa vizeSAn sampAdayituM rasamegha evaM prabhuriti, tadA ca yAdRzaM bharataM bhAvi tathA cAha'tae NaM bharahe vAse'ityAdi, tataH uktasvarUpapaJcameghavarpaNAnantaraM Namiti pUrvavat bhArataM varSa bhaviSyati, kIhaza-18 |mityAha-marUDhA-ugatA vRkSA gucchA gulmA latA valyastRNAni parvajA haritAni auSadhayazca yatra tattathA, atra samAse || kapratyayaH, etena vanaspatisattA'bhihitA, upacitAni-puSTimupagatAni tvakpatrapravAlapallavAMkurapuSpaphalAni samudi-18 tAni-samyak prakAreNa udayaM prAptAni yatra tattathA tAntasya paranipAtaH prAkRtatvAt , etena vanaspatiSu puSpaphalAnAM || rItiderzitA, ata eva sukhopabhogya-sukhenAsevanIyaM bhaviSyati, atra vAkyAntarayojanArthamupAttasya bhaviSyatipadasya | anukrama [1] zrIjamyU. 10 ~361
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------- mUlaM [39-40] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [39-40 dIpa anukrama [52-53] zrIjamyU-ina paunaruktyaM bhAvanIyamiti / atha tatkAlInA manujAstAdRzaM bharataM dRSTvA yat kariSyati tadAha 2vakSaskAre dvIpazA- tae te maNuA bharahaM vAsaM parUDharukkhagucchagummalayavallitaNapadhayaharibhaosahIyaM uvaciatayapattapabAlapAhavaMkura puSphaphalasamui mAMsavarjananticandrI- suhovabhoga jAyaM 2 cAvi pAsihiti pAsittA vilahito giddhAissaMti NivAittA hatuhA aNNamaNaM sahAvissaMti 2 tA evaM vyavasthA su. yA vRttiH vadissaMti-jAte paM. devANuppiA ! bharahe vAse parUDhAksagucchagummalayavallitaNapavayaha riajAba suhovabhoge, taM je Na devANuppiA! |39 shesso||175| amhaM kei ajappabhii asubhaM kuNimaM AhAraM AhArissai se Na aNegAhiM chAyAhiM vajaNijjettikaTTa saMThiI ThavessaMti 2 ttA sarpiNIvabharahe vAse suhasuheNaM abhiramamANA 2 viha rissaMti (sUtra 39) tIse gaM bhaMte ! samAe bharahassa vAsassa kerisae AyArabhAvapaDoAre paNanaM mU.40 bhavissai, go0| bahusamaramaNi bhUmibhAge bhavissada jAba kittimehi ceva akittimehiM ceva, tIse gaM bhaMte ! samAe maNuANaM kerisae AyArabhAvapaTomAre bhavissai, goamA! tesi NaM maNuArNa chabihe saMpayaNe chabihe saMThANe bahaIo ravaNIo urdU uccatteNaM jahaNeNaM aMtomuhurta ukoseNaM sAiregaM vAsasarva AuaM pAlehiMti 2 tA - appegaimA jirayagAmI jAva appegaiA devagAmI, Na sijhaMti / tIse gaM samAe ekavIsAe bAsasahassehiM kAle vIikate aNaMtehiM yaNNapajavehiM jAva pariyaTTemANe 2 etya NaM dusamasUsamANAmaM samA kAle paDivajissai samaNAuso!, tIse Na bhaMte ! samAe bharahassa vAsassa kerisae AdhArabhAvapaToAre bhavissai !, goamA.! bahusamaramaNije jAva akittimehi ceba, tesi gaM bhaMte ! maNuANaM kerisae AyArabhAvapaDoAre bhavi // 175 // ssai!, go0! tesi NaM maNuANaM chabihe saMghayaNe chavihe saMThANe bahUI dhaNUI uddhaM uccatteNaM jahaNNaNaM aMtomuhattaM ukoseNaM pubbakoDIbhAvoM pAlihiti 2ttA appegaiA NiravagAmI jAva aMtaM karohiMti, tIse gaM samAe tao vaMsA samupajissaMti, taM-. atha utsarpiNIkAle bharatakSetrasya svarupaM varNyate ~362
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ------------------------ ------- mUlaM [39-40 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [39-40] titvagaravase pakavaDiyaMse dasAravaMse, tIse Na samAe tevIsaM titthagarA ekArasa cakkabaTTI Nava baladevA Nava vAsudevA samupajissaMti, tIse NaM samAe sAgarovamakoDAkoDIe vAyAlIsAe vAsasahassehiM UNiAe kAle vIikate aNatehiM vaSNapajavehiM jAva aNaMtaguNaparibuddhIe paribuddhemANe 2 estha Na susamasamANAmaM samA kAle paDivajijassaha samaNAuso!, sA NaM samA tihA vibhajissai, paDhame tibhAge manijhame tibhAge pacchime tibhAge, tIseNaM bhaMte samAe paDhame tibhAe bharahassa vAsassa kerisae AyArabhAvapaDhoAre bhavissai!, gomA ! bahusamaramaNije jAva bhavissai, maNuANaM jA veva osaSiNIe pacchime tibhAge vattavyayA sA bhANiavyA, kulagaravacA usamasAmivajA, aNNe paThaMti-tIse gaM samAe paDhame tibhAe ime paNNarasa kulagarA samupajistaMti taMjahAsumaI jAya usabhe, sesaM taM ceva, daMDaNIIo paDilomAo avvAo, tIse NaM samAe paDhame tibhAe rAyadhamme jAya dhammacaraNe a vocchijissai, tIse gaM samAe majjhimapacchimesu tibhAgesu jAva paDhamamajhimesu yattavyayA osapiNIe sA bhANiadhvA, susamA saheva susamAsusamAvi taheba jAva chanvihA maNussA aNusajissaMti jAva saNNicArI (sUtraM 40) 'tae NamityAdi, tataste manujA bharatavarSa yAvatsukhopabhogyaM cApi drakSyanti, dRSTA bilebhyo ni.viSyantinirgamiSyanti, nirdAvya hRSTA-AnanditAstuSTA:-santoSamupagatAH pazcAt karmadhArayaH anyo'nyaM zabdayiSyanti, zabdayitvA ca evaM vadiSyantIti, atha te kiM vadiSyantItyAha-'jAte NamityAdi, jAtaM bho devAnupriyA! bharataM varSa prarUDhavRkSaM yAvat sukhopabhogyaM tasmAd ye devAnupriyA ! asmAkaM-asma jAtIyAnAM kazcidadyaprabhRti azubha kuNima-mAMsamAhAramAhArayiSyati sa puruSo'nekAbhizchAyAbhiH, itthaMbhAve tRtIyA, saha bhojanAdipaGkiniSaNNAnAM dIpa anukrama [52-53] ersease e ~363
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) vakSaskAra [2], --------------------- ------- mUlaM [39-40] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [39-40] dIpa anukrama [52-53] zrIjambU-yAzchAyAH zarIrasambandhinyastAbhirvarjanIyaH, ayamartha:-AstAM teSAmaspRzyAnAM zarIrasparzaH taccharIracchAyAspo'pi vakSaskAre dvIpazA- | varjanIyaH, kvacidarja iti sUtrapAThe tu bajyoM varjanIya ityarthaH, itikRtvA saMsthiti-maryAdA sthApayiSyanti, mAMsavarjananticandrI sthApayitvA ca bharate varSe surkhasukhenAbhiramamANAH 2-sukhena krIDanto 2 vihariSyanti-pravartiSyanta iti / athavyavasthA sayA vRttiH bharatabhUmisvarUpaM pRcchati-'tIse Na'mityAdi sarva pUrvavat , nanu kRtrimamaNyAdikaraNaM tadAnIM tammanujAnAmasambhavi 139 zeSo vtsrpinniiv||176|| zilpopadezakAcAryAbhAvAd, ucyate, dvitIyAre purAdinivezarAjanItivyavasthAdikRjAtismArakAdipuruSavizeSadvArA nama. yA kSetrAdhiSThAyakadevaprayogeNa vA kAlAnubhAvajanitanaipuNyena vA tasya susambhavatvAt , kadhamanyathA'traiva pranthe prastutA-TRI rakamAzritya puSkarasaMvatakAdipaJcamahAmeghavRSTayanantaraM vRkSAdibhiraupadhyAdibhizca bhAsurAyAM saJjAtAyAM bharatabhUmyAM / tatkAlInamanujA bilebhyo nirgatya mAMsAdibhakSaNaniyamamaryAdAM vidhAsyanti tallopakaM ca paMktaryahiH kariSyantItyarthAbhidhAyakaM prAgukaM sUtraM saGgacchata iti / atha manujasvarUpamAha-tIse Na'mityAdi, sarva avasarpiNIduSpamArakamanujasvarUpavad bhAvanIyaM, navaraM na siddhyanti-sakalakarmakSayalakSaNAM siddhiM na prApnuvanti, caraNadharmapravRttyabhAvAt , atra bhaviSyanirdeze prApte vartamAnanirdezaH pUrvayuktitaH smaadheyH| ityutsapiNyAM dvitiiyaarkH| 'tIse NaM samAe ekavIsAe // 176 // vAsa' ityAdi, tasyAM samAyAM duSpamAnAmyAM ekaviMzatyA varSasahasraH kAle vyatikrAnte anantairvarNaparyavairyAvatparivarddha-18 mAnaH 2 atrAvasare duSpamasuSamAnAmnA samA kAla utsappiNItRtIyArakA pratipatsyate he zramaNetyAdi prAgvat , 'sIse. JistianAL Tomjanmitrayog ~364
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) prata sUtrAMka |[39-40] dIpa anukrama [52-53] "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra- 7 (mUlaM + vRttiH) vakSaskAra [2], mUlaM [39-40] pUjya AgamoddhArakazrI saMzodhitaH muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRttiH JEbenicim NamityAdi, sarva prAgyat, avasarpiNIcaturthArakasadRzatvamutsarpiNItRtIyArakasyeti tatsAdRzyaM prakaTayannAha - 'tIse NamityAdi, prAyaH prAgvyAkhyAtArthaM tIrthaGkarAstrayoviMzatiH padmanAbhAdayaH caturviMzatitamasya bhadrakRnnAnnazcaturthArake utpatsyamAnatvAt, ekAdaza cakravarttino bharatAdayo vIracaritre tu dIrghadantAdayaH dvAdazasyAriSThanAmnazcaturdhArake eva bhAvitvAt nava baladevA jayantAdayaH, nava vAsudevA nanyAdayaH, yantu tilakAdayaH prativiSNavo nehokAstatra pUrvoka eva heturavasAtavyaH samutpatsyante / gatastRtIyAraka utsarpiNyAmatha caturthaH- 'tI se Na'mityAdi, tasyA samAyAM sAgaro pamakoTAkovyA dvicatvAriMzatA varSasahasrairUnitayA kAle vyatikrAnte anantairvarNaparyavairyAvadvarddhamAno'tra prastAve suSama| duSpamAnAnA samA kAlaH utsarpiNIcaturdhAraka lakSaNaH pratipatsyate, 'sA Na'mityAdi 'sA' samA tridhA vibhakSyati - | vibhAgaM prApsyati, prathamastribhAgaH madhyamastribhAgaH pazcimastribhAgazceti, tatrAdyatribhAgasvarUpamAha - 'tIse Na' mityAdi, tasyAM samAyAM bhadanta ! prathame tribhAge bharatasya varSasya kIdazaka AkArabhAvapratyavatAro bhaviSyati ?, gautama ! bahusamaramaNIyo yAvadbhaviSyati yAvatkaraNAt pUrNo'pi bhUmivarNakagamo grAhyaH manujapraznamapi manasikRtya bhagavAn | svayamevAha - 'maNuANa' mityAdi, manujAnAM tatkAlInAnAM yA avasarpiNyAstRtIyArakasya pazcimatribhAge vaktavyatA sA atrApi bhaNitavyA, atraivApavAdasUtramAha- kIdRzI ca sA vaktavyatetyAha- kulakarAn varjayatIti kulakaravarjA, 'vRjeNa varjane' ityasyAci pratyaye rUpasiddhiH, evaM RSabhasvAmivarjAH, avasarpiNyAM kulakarasampAdyAnAM daNDanItyAdI Fur Fate & Pune Cy ~365~
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ----------------------- mUlaM [39-40] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [39-40] dIpa zrIjambU- nAmiva RSabhasvAmisampAdyAnAM cAnnapAkAdiprakriyAzilpakalopadarzanAdInAmiyotsarpiNyAmapi dvitIyArakabhAvikulaka-13 vakSaskAre dvIpazA-18 rapravartitAnAM teSAM tadAnImanuvartiSyamANatvena tatpratipAdakapuruSakathanaprayojanAbhAvAt yathA avasarpiNItRtIyAraka- nticandrI mAMsavarjanatRtIyabhAge kulakarANAM svarUpaM RSabhasvAmisvarUpaM ca prAk prarUpitaM tathA nAtra vaktavyamiti bhAvaH, athavA RSabha-vyavasthA mU. yA vRciH svAmivajetyatra RSabhasvAmiabhilApavarjeti tAtparya, tena RSabhasvAmyabhilApaM varjayitvA bhadrakRtIrthakRto'bhilApaH kAryazA // 177 // ityAgata, utsarpiNIcaramatIrthakarasya prAyo'vasarpiNIprathamatIrdhakRtsamAnazIlatvAt , anyathotsarpiNIcaturviMzatita-RAMAY zatsarpiNIvamatIrthakRtaH ka sambhavaH syAditi saMzayAdayo'pi syAt, kalAdyupadarzanasya tu arthAdeva niSedhaprApte tadvipayako'bhilApa evaM nAstIti, atra kulakaraviSayakaM vAcanAbhedamAha-'aNNe paThaMti'tti, anye AcAryAH paThanti-tasyAH samAyAH | prathame tribhAge ime-vakSyamANAH paJcadaza kulakarAH samutpatsyante, tadyathA-pumatiryAvat RSabhaH,kvacitsamuI iti pAThastatra sammatiH, ukArastu 'svarANAM svarA' (zrIsiddha08-4-sU0.238) ityanena sUtreNa prAkRtazailIprabhavaH, yadvA samuciriti, | yAvacchabdAtpUrvoktAH pratizrutipramukhA eva grAhyAH, vAcanAntarAnusAreNa yatkulakarasambhavo nirUpitastavyatirikta zeSaM | paJca 2 puruSaparvasampAdyamAnanavaradaMDanItyAdikaM tadeva pUrvoktamevAvaseyaM, atraiva dnnddniitikrmvishesssvruupmaah-||8||177|| daNDanItayaH kulakarasampAdyA hAkArAdayaH pratilomAH-pazcAnupUA jAtA netavyAH-pApaNIyAH buddhipathamiti zeSaH, prathamapaJcakasya dhikkArAdayaH utkRSTamadhyamajaghanyAparAdhinAM yathAI tinaH dvitIyapaJcakasya kAlAnubhAvanotkRSTAparAdha anukrama [52-53] ~366~
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------- mUlaM [39-40 pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata sUtrAMka [39-40] ecemesemedecessedeceae dIpa vidhurANAM madhyamajaghanyAparAdhayormAkArahAkArarUpe dve tRtIyapaJcakasya pUrSAparAdhadvayavidhurANAM jaghanye'parAdhe hAkAralakSaNA prathameti, atra daNDanItaya ityupalakSaNaM tena zarIrAyuSkapramANAdikamapi yathAsambhavaM pratilomatayA jJeyamiti, vAcanAntarasUtrasyAyaM bhAvaH-atra vyavacchinne rAjadharma kAlAnubhAvana pratanu 2 kapAyAH zAstAro nograstejaskaM daNDaM| kariSyanti nApi zAsanIyAstaducitamaparAdhaM kariSyanti tato'riSThanAmakacakravartisantAnIyAH paJcadaza kulkraaH| bhaviSyanti zeSAzca tatkRtamaryAdApAlakAH krameNa ca sarve'pyahamindranaratvaM prapatsyante, atra ca RSabhanAmA kulakaro, na tu RSabhasvAminAmA tIrthakRt, tatsthAnIyasya bhadrakRtastIrthakRtaH prastutArakasyaikonanavatI pakSeSvatikrAnteSu utpasthamAnatvenAgame'bhihitatvAditi, phizca sthAnAGgasaptame sthAnake sapta kulakarA uktAstatra sumatinAmApi noktaM, daza-16 me tu sImaGkarAdayo dazoktAstatra sumatinAmoktaM, paraM prAnte na, samavAyA) tu sapta tathaiva, daza tu vimalavAhanAdayaH sumatiparyantA uktAH, sthAnAnavamasthAnake ca sumatiputratvena padmanAbhotpattiruktA tathA prastutagranthe dvitIyArake kulakarA mUlata eva noktAzcaturthArake tu matAntareNa sumatyAdayaH paJcadazoktAstena kulakarAnAdhitya bhinna 2 nAmatA-1 vyastanAmatAnyUnAdhikanAmatArUpasUtrapAThadarzanena vyAmoho na kAryo, vAcanAbhedajanitatvAt tasya, bhavati hi vAcanAbhede pAThabhedastattvaM tu kevaligamyamiti / athAtraiva tribhAge kiM kiM vyucchedaM yAsyatIti darzayannAha-'tIse Na'mityAdi, tasyAM samAyAM prathame tribhAge rAjadharmoM yAvaddharmacaraNaM ca vyucchetsyati, yAvatkaraNAt gaNadharmaH pAkha anukrama [52-53] melem ~367~
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [2], ----------------------- ------- mUlaM [39-40] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: prata zrIjambUdvIpazA- nticandrI- sUtrAMka yA vRtiH [39-40] // 17 // dIpa NDadho'gnidharmazceti, atha zeSadvibhAgavaktavyatAmAha-'tIse NamityAdi, tasyAH samAyA madhyamapazcimayonibhAgayo- vakSaskAre ryA, prathamamadhyamayorityatra yathAsambhavamarthayojanAyA aucityena madhyamaprathamayorityavaseyaM, anyathA zuddhapratilomyAbhA-18 mAMsavarjanavAdAnupapattiH syAditi, avasarpiNyA vaktavyatA sA bhaNitavyA, gatazcaturthAraka iti, atha paJcamaSaSThAvatidezenAha-vyavasthA sU. |'susamA' ityAdi, suSamA-paJcamasamAlakSaNaH kAlastathaiva-avasappiNIdvitIyArakavaditi, suSamasuSamA-paSThArakaH so'pi // 9 tsarpiNIvatathaiva-avasarpiNIprathamArakasadRza ityarthaH, kiyatparyantamatra jJeyamityAha-yAvatpaDUvidhA manuSyA anusatyanti-saMtatyA anuvartipyanti yAvacchanaizcAriNaH yAvatpadAt padmagandhAdayaH pUrvoktA evaM grAhyAH / gatau pazcamapaSThI, tagamane || |cotsarpiNI gatA, tasyAM ca gatAyAmavasarpiNyutsarpiNIrUpaM kAlacakramapi gatam / iti sAtizayadharmadezanArasasamullAsavismayamAnaaidayugInanarAdhipaticakravartisamAnazrIakabbarasuratrANapradattapANmAsikasarvajantujAtAbhayadAnazatrukSayAdikaramocanasphuranmAnapradAnaprabhRtibahumAnayu. gapradhAnopamAnasAmpratavijayamAnazrImattapAgacchAdhirAjazrIhIravijayasUrIzvarapadapadmopAsanApravaNamahopAdhyAyazrIsakalacandragaNiziSyopAdhyAyazrIzAnticandragaNiviracitAyAM // 178 // jambUdvIpaprajJaptivRttI prameyaratnamaJjUSAnAbhyAM bharatakSetrakharUpavarNanaprastAvanAgatAva sapiNyutsarpiNIdvayarUpakAlacakravarNano nAma dvitIyo vkssskaarH|| anukrama [52-53] atra davitiya-vakSaskAra: parisamApta: ~368
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (18) "jambUdvIpa-prajJapti" - upAMgasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) vakSaskAra [-], ------------------------ ----------- mUlaM [-] pUjya AgamoddhArakarI saMzodhita: muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[18]upAMgasUtra-[7] "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM zAMticandra vihitA vRtti: 9 zrImacchAnticandravihitavRttiyutaM zrImajambUdIpaprajJaptinAmakamupAgam / zreSThi devacandra lAlabhAi jainapustakoddhAre granthAGkaH 54 iyaM mUla saMpAdane mudritaM antima-pRSThaM vartate bhAga 23 jaMbUdvIpa-uvaMgasUtra [7/1] mUlaM evaM malayagirisUrijI racitA TIkA parisamAptA: mUla saMzodhakaH sampAdakazca pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba kiMcit vaiziSTya samarpitena saha puna: saMkalanakartA muni dIparatnasAgarajI M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi) / ~369~
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAga kalapRSTha 314 586 498 392 594 494 338 592 552 savRttika-Agama-sattANi bhAga 1 se 40 meM kahAM kyA milegA? isa bhAgame samAviSTa Agama ke nAma aura Agama-krama 01 | Agama 01 AcAra mUlaM evaM vRtti bhAga-1 zrutaskandha-1, adhyayana-1,2 02 | Agama 01 AcAra mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zrutaskndha -1, adhyayana- 3 se 9, zrutaskandha-2 03 | Agama 02 sUtrakRta mUlaM evaM vRtti, bhAga-1 zrutaskndha -1, adhyayana- 1 se 13 04 | Agama 02 sUtrakRta mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zrutaskndha -1, adhyayana 14 se 16, zrutaskandha-2 05 | Agama 03 sthAna mulaM evaM vatti, bhAga-1 sthAna- 1 se 4 06 | Agama 03 sthAna mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 sthAna- 5 se 10 saMpUrNa 07 | Agama 04 samavAya mUlaM evaM vRtti. 08 | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-1 zataka-1 se 6 09 | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-2 zataka-7 se 11 10 | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-3 zataka- 12 se 20 11 | | Agama 05 bhagavatI mUlaM evaM vRtti, bhAga-4 zataka- 21 se 41 saMpUrNa 12 | Agama 06 jJAtAdharmakathA mUlaM evaM vRtti. 13 | Agama-7,8,9,10upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa mUlaM evaM vRtti. 14 | Agama-11,12, vipAka, uvavAI mUlaM evaM vRtti. 15 | Agama 13 rAjapraznIya mUlaM evaM vRtti. 16 | Agama14 jIvAjIvAbhigama bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. [pratipatti-3-atargata] sUtra-1 se 138 17 | Agama14 jIvAjIvAbhigama bhAga-2 mUlaM evaM vRtti. [pratipatti-3-atargata sUtra- 139 se pratipattI-10 saMpUrNa 18 | | Agama 15 prajJApanA bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. pada-1 se 5 19 | Agama 15 prajJApanA bhAga-2 malaM evaM vRtti. pada-6 se 22 20 | Agama 15 prajJApanA bhAga-3 mulaM evaM vatti. pada- 23 se 36 saMpUrNa 21 | Agama 16 sUryaprajJapti mUlaM evaM vRtti. 514 384 522 538 384 314 480 488 426 514 336 610 ~370
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ kulapRSTha 614 376 426 344 26 312 330 466 442 savRttika-Agama-suttANi bhAga 1 se 40 meM kahAM kyA milegA? bhAga isa bhAgame samAviSTa Agama ke nAma aura Agama-krama Agama 17 candraprajJapti mUlaM evaM vRtti. Agama18 jaMbUdvipaprajJapti bhAga-1 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 1 evaM 2. | AgamA8 jaMbUdavipaprajJapti bhAga-2 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 3 evaM 4. Agama18 jaMbUdvipaprajJapti bhAga-3 mUlaM evaM vRtti. vakSaskAra- 5 se 7. Agama 19-32 nirayAvalikA, kalpavataMsikA, puSpikA, pRSpacUlikA, vRSNidazA, catuHzaraNa, AturaparatyAkhyAna, mahApratyAkhyAna, bhaktaparijJA, taMdalavaicArika, saMstAraka, gacchAcAra, gaNividayA, devendrastava malaM evaM chAyA 27 | Agama 33 thI 39 maraNasamAdhi mUlaM evaM chAyA, nizItha, brahatkalpa, vyavahAra, dazAzrutaskaMdha, jItakalpa/paMcakalpa, mahAnizItha mUlaM eva 28 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-1, niyukti-1 se 521 29 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-2, niyukti- 522 se 951 Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-3 niyukti- 952 se 1273 apUrNa, [adhyayana- 1 se 4 apUrNa] Agama 40 Avazyaka mUlaM evaM vRtti, bhAga-5 niyukti- 1273 apUrNa se 1623, [adhyayana-4 apUrNa se 6 saMpUrNa) | Agama 41/1 oghaniyukti mUla evaM vRtti. Agama 41/2 piMDaniyukti mUlaM evaM vRtti. | Agama 42 dazavaikAlika mUlaM evaM vRtti. 35 Agama 43 uttarAdhyana mUlaM evaM vRtti, bhAga-1, adhyayana- 1 se 5 36 | Agama 43 uttarAdhyana mUla evaM vRtti, bhAga-2, adhyayana- 6 se 21 37 | Agama 43 uttarAdhyana mUlaM evaM vRtti, bhAga-3, adhyayana- 22 se 36 | Agama 44 nandisUtra mUlaM evaM vRtti. 39 | | Agama 45 anuyogadvAra mUlaM evaM vRtti. 40 | kalpa[bArasA]sUtra... catuHzaraNa, tandulavaicArika, gacchAcAra mUlaM evaM vRtti. 464 426 472 376 590 522 482 466 38 | 528 560 394 ~371
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya AnaMda-kSamA-lalita - suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH Agama [18/1] pUjya AgamodhdhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvareNa saMzodhitaH saMpAditazca "jambUdvIpa-prajJapti (upAMgasUtra- 7 /1)" [mUlaM evaM zAMticaMdra vihitA vRttiH] (kiMcit vaiziSThyaM samarpitena saha ) muni dIparatnasAgareNa punaH saMkalitaH "jambUdvIpa-prajJapti" mUlaM evaM vRttiH" nAmeNa parisamAptaH "savRttika-Agama-suttANi" zreNi, bhAga-23 ~372~
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ us nuuN kaal kr s l v rr nuuN gur kaa sbdu n hr hr Agama vAcanA zatAbdI varSa is lii srkaar dauraan hr ds tk is naal kis nee tee kNm kr * 373 >>
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo namo nimmaladasaNassa savRttika-Agama-suttANi mUla saMzodhaka abhinava-saMkalanakartA vieweeterana Gir S pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] prata-prApti aura peja-seTiMga kartA : ke ceramana zrI pravINabhAI zAha, amerikA mudraka : navaprabhAta prinTIMga presa amadAbAda Mo 982559885519825306275 ~374
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Isa projekTa ke saMpUrNa-anudAna-dAtA mAna zrI Agama maMdira pAlitANA dibas SHIKARSHADANGANATRAPAlAgasyAlayakA NE Modingmailt DEEOJECA HoliSOHomsoftwit ~375
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apa Ajama Ajama Agama AjamA mUla saMzodhaka - pUjyapAda AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjasAheba Agama Agama Agama Agama Agama Agama Agama 18 "jambUdvIpaprajJapti" mUlaM evaM vRtti: [1] AjamA Ajam abhinava-saMkalanakartA AjamA Agama divAkara munizrI dIparatnasAgarajI [M.Com., M.Ed., Ph.D., zrutamaharSi] Ajama Agama Agama Ajama Ajama Ajama Ajama ~376~