Book Title: Uttaradhyayanasutra Curni
Author(s): Devvachak, 
Publisher: Rushabhdev Kesarimal Jain Shwetambar Sanstha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600170/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aho zrutajJAnama" graMtha jIrNodhdhAra 02 zrI nItiharSa mahenamaMgalaprabhAarihaMtasiddhahemaprabhasUribhyonamaHT. uttarAdhyayana sUtra cUNI divya AziSa- zrI raivatAcala citrakUTAdi tIrthoddhAraka pa.pU. AcAryadeva zrI vijayanItisUrIzvarajI ma.sA. miSma tapasvI gacchAdhipati pa.pU. AcAryadeva zrI vijayaarihaMtasibasUrIzvarajI ma.sA. zubha AziSa - zAsana prabhAvaka gacchAdhipati pa.pU. AcAryadeva zrI vijayahemaprabhasUrIzvarajI ma.sA. preraNA - phAlanA ambAjI nagara tIrya prerikA sva. sA. zrI jJAnazrIjI ma.sA. kI suziSyA sarala svabhAvI sA. zrI guNaprabhAzrIjI ma.sA. kI suziSyA zAMtasvabhAvI sA.zrI AnaMdazrIjI ma.sA. kI suziSyA sA.zrI muktipriyAzrIjI ma.sA. nimita - mAMDavalA nivAsI muthA goDIdAsajI sonavADiyA parivAra dvArA Ayojita zrI giranAra se zrI siddhAcala mahAtIra khAlita saMgha yAtrA tathA muyA bAbulAlajI evaM unakI dharmapatnI zrImatI kamalAdevI ke jIvana meM upAsita vividha tapasyA evaM sukRta anumodanArtha udyApana prasaMge.... dravya sahAyaka - muthA bAbulAla, pArasamala, pukharAja, azokakumAra, rAjendrakumAra sonavADiyA parivAramAMDavalA- jilA-jAlora (rAjasthAnonnAI : saMyojakaH - zAha bAbulAla saremala beDAvALA- zrI AzApUraNa pArzvanAtha jana jJAnabhaMDAra hIzana sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, samavAE-300005. vikrama saMvata 206pa (mo.) 94ra6585904 (o) 22132543 (rahe.) 27505720 8. sa. 2009 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImanti uttarAdhyayanAni. kulIna - koTikagaNIya-vajrazAstrIya - zrIgopAlagaNimahattara ziSya(jinadAsa gaNimahattara) kRtayA cUrSyA sametAni prakAzayitrI - mAlavadezIya ratna purAntargata zrI RSabhadevajI kezarImalajItyamidhA zrIzvetAmbara saMsthA. ndauranagare zrIjainabandhumudraNAlaye - zreSThI juhAramala mizrIlAla pAlarecA dvArA mudrApayitvA / vikrama saMvat 3989. paNyaM 4-0-0 krAiSTa san 1933. vIra saMvat 2459. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarAdhyayanacUrNiH prAk tAvat AvazyakanandIanuyogadvAradazavakAlikanAmadheyAnAmAgamAnA cUrNayaH saMsthayatayA prAduSkRtAH, adhunA tu zrImatAmuttarAdhyayanAnAM cUrNiH prAdurbhAvyate, yathA prAktanacUnAM mudraNe mUlamUtrANi na dhRtAni na ca niyuktirbhASyaM ca dhRte, kintu prAGmudritAnAmeva vRttipustakAnAM gAthAdyakAH patrAMkAzca dhRtAH tadvadatrApi na mUlasUtrANi na ca niyuktirnApi bhASyaM ca mudritAni, kintu tatra tatra prAmudritAyAH zrIzAntisUribhUtritAyASTIkApateH patrAMkA dhRtA gAthAyaMkA api tatrasthA eva dhRtAH, etasyA api cUrNeH prAGmudritacUrNInAmiva nAtyantamupayogaH sUtrArthAvagame tathApi sAhityarasikAnAM padArthavaicitryAnveSaNe bhaviSyatyavApayogo'syAH, prAduSkaraNaM cAsyAH prAcInasAhityaprAkaTyAyaiva yato nAtra grAhakasaMkhyA tathAvidhA, bhASA prAkRtA vivRtizca saMkSipteti heturapi tatra, bhaviSyati cAzAsmahe AcArAMgasUtrakRtAMgabhagavatInAM cUrNInAM mudraNakriyAM, prArthayAmahe ca sajjanAn yaduta yatkicit sUcanIyaM vidhAya kRpAM jJAtavyamiti alekhyAnandasAgaraiH vIrasaMvat 2459 AzvinazuklA pratipat, surata Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - anuyoga zrIuttarAma cUrNI 1vinayAdhyayane -- OM namaH zrIsarvajJAya / pratijJA - // zrIuttarAdhyayanacUrNiH // - // 1 // - -0- kayapavayaNappaNAmo, vocchaM dhammANuyogasaMgahiyaM / uttara jhayaNaNuyogaM, gurUvaesANusAreNaM // 1 // procyante anena jIvAdayaH padArthA iti pravacanam , athavA pragataM pradhAna prazastamAdau vA vacanaM pravacana, tat dvAdazAMga, tadupayogAnyatvAdvA saGghaH, praNamanaM praNAmaH pUjetyarthaH, kRtaH pravacanapraNAmo yena sa kRtapravacanapraNAmaH, 'vocchaM' vakSye, 'dhammA|NuyogasaMgahiyaM' ti, iha catvAro'nuyogAH procyante, tadyathA-caraNakaraNANuyogo, dhammANuyogo, gaNitANuyogo, davANu| yogotti, tattha caraNakaraNANuyogo kAliyasutAti, dhammANuyogo isibhAsitAdi, gaNitANuyogo sUrapaNNattAdi, davvANuyogo | didvivAdoti, atra dhammANuyogenAdhikAraH, samastaM gRhItaM saMgRhItam AkhyAtaM prarUpitamityeko'rthaH, kiM tat -uttarajjhayaNANu-18 | yoga, uttarajjhayaNANi vA uvari bhASNahanti, aNuyojanamanuyogaH arthavyAkhyAnamityarthaH, uttarAdhyAyAnAmanuyogaH tamuttarAdhyA-1 + Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %AE - zrIuttarAbhA yAnuyogaM, gRNaMti zAstrArthamiti guravaH bruvantItyarthaH, te punarAcAryA ahaMdAdayo vA tadupadezaH-tadAjJA, gurUpadezAnuvRttirityarthaH, 14 phalayogI cUrNI tayA gurUpadezAnuvRttyA, gurUpadezAnusAreNaMti // 1 vinayAdhyayane tassa phalajogamaMgalasamudAyatyA taheva dArAI / tabbhedaniruktikama, paoyaNAiM ca vaccAI // 2 // 'tasye ' ti tasyottarAdhyayanAnuyogasya phalaM prayojanaM yogaH-sambandho maGgalaM-upacAraH samudAyArthaH-piNDArthaH dvArA-II Ni-upakramAdIni, 'tadi' tyanena dvArANyeva saMbandhyante iti, tadbhedAH-tatprakArAH, niruktiH-nirvacanaM kramo-vyavasthA prayojanalizAstropakAra, ete adhikArA vAcyAH / Aha-kimuttarAdhyayanAnuyoge phalam ?; ucyate, iha jIvassa aTTavihakammabaMdhaNabaddhassa sammaIsaNanANacarittehiM mokkho bhavati, samyagdarzanajJAnacAritrAtmakAni cottarAdhyayanAni ataH tayAkhyAnArambhaH, pAyeNa 4 ca na dharmakathAmantareNa darzanAdiprAptirasti, atastadvikalasyAkAraNatA, kAraNatazca kAryasiddhirastItyata uttarAdhyayanAnuyogA darzanAdiprAptiH, tato mokSa iti phalavAnuttarAdhyayanAnuyogArambha iti / kaH punaruttarAdhyayanAnuyogasyAbhisaMbandha iti ?, ucyate, uttarajjhayaNA pucca AyArassuvIraM Asi, tattheva tesiM upodghAtasaMbaMdhAbhivatthANaM, tANi puNa jappabhiI ajjasejjaMbhaveNa maNagapi 2 // tuNA maNagahiyatthAe NijjhuhiyANi dasa ajjhayaNANi dasaviyAliyaMmitti, tammi caraNakaraNANuyogo vaNijjati,tappabhihaM ca tassulapari ThavitANi, eteNAbhisaMbaMdheNuttarajjhayaNANi AgatANi, ahayA sAdhuguNasaMju koI dhamma pucchejjA, pacchA so tesiM viNa-la - - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalaM zrIuttarA0yasaMjuttANaM dhamma parikahei caubbihAte kahAte, taM0-akkhevaNIe vikkhevaNIe saMveyaNIe nivveyaNIe, tattha parIsahahiM akkhittA cUrNI cAuraMgijje vikkhicA asaMkhateNaM saMvegamAgacchaMti, uvarimesu NivveyamAgacchaMti, esa abhisNbNdho| idANiM maMgalaMti-'bahu-ra 1vinayA- vigghAI seyANi teNa kayamaMgalovayArehiM / ghetabbo so sumahANihivya jaha vA mahAvijjA // 1 // taM maMgalamAdIe majjhe| dhyayane | pajjatae ya satthassA / paDhama satthatthAvigdhapAragamaNAya NihiTTha // 2 // tasseva ya thijjatthaM, majjhimayaM aMtimaMpi tassava / / avyocchittiNimittaM sissapasissAdivaMsassa / / 3 // Aha-AcArya! maGgalakaraNAt zAstraM te'maMgalamApadyate, athaveha maG-4 galAtmakasyApi zAstrasya anyanmaGgalamucyate atastasyApyanyattasyApyanyanmaGgalamAdeyam , ityato'navasthA, navedanavasthA pratipadyate tato yathA maGgalamapi zAstraM anyamaGgalazUnyatvAdamaGgalaM tathA maGgalamaye'nyamaMgalazUnyatvAdamaGgalamiti bhAvaH, | ucyate, yasya zAstrAdarthAntarabhUtaM maGgalaM taM pratyeSA kalpanA bhavet iha tvasmAkaM zAstrameva maGgalaM,yadyatra maGgalamupAdIyate kimatrA* maGgalaM kA vA'navastheti, nAyamasmAkaM pakSe, kintu yasyApi zAkhAdarthAntarabhUtaM maGgalaM tasyApi nAmaGgalaprasaMgo na cAnavasthA, kutaH ?, svaparAnugrahakAritvAnmaGgalasya pradIpavat lavaNAdivadvA, Aha-maGgalatrayAntarAladvayaM na maGgalamApadyate, arthApattitaH, yadi veha sarvameva zAstraM maGgala miti pratipAdyate, maGgalatrayagrahaNamanarthakam, ucyate, samastameva zAstraM tathA vibhajyate, kuto'ntarAladvayaparikalpanI yadamaGgalaM bhavet , tatkathaM punaH sarvameva zAstraM maGgalamiti ceducyate, nirjarArthatvAttapovat , Aha-yAdi svayameva zAstraM maGgalamityataH kimiha maGgalagrahaNaM kriyate ?, ucyate, nanUktaM naiveha zAstrAdarthAntarabhUtaM maGgalamupAdIyate, kintu maGgalamidaM zAstramiti kevalamuccAryate, Aha-taduccAreNa kiM phalaM?, yadi maGgalamiti na saMzabdyate kiM tadamaGgalaM bhavati ?, ucyate, KAHASHA 3 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0ziSyamatimaGgalaparigrahArthamatra tadabhidhAnam, iha ziSyaH 5.thaM zAstraM gagalamityevaM parigRhNIyAditi, yasmAhiha maGgalamapi samudAyArthe maGgala yuddhayA parigRhyamANaM maGgalaM bhavati, sAdhuvata, Aha-tataH sarvamevedaM maGgalamityetAvadastu, nArthoM maGgalatrayabuddhipari maMgalArtho 1vinayA nuyogaH graheNa?, ucyate, nanu tatrApi kAraNamuktaM--yathaiva hi zAkhaM maGgalamapi sat na maGgalabuddhiparigrahamantareNa maMgalaM bhavati sAdhuvana , dhyayane tathA maMgalatrayakaraNamavi, avinapAragamanAdi na maMgalavayabuddhayA vinA siddhayatIti atastadabhidhAnamiti, maMgerItyarthasya // 4 // alpratyayAntasya maGgalamiIta rUpaM bhavati, gamyate'nena hitamiti maMgalaM, gamyate sAdhyata itiyAvat , athavA maGgo dharmo, lA, | AdAne, maGgaM lAtIti maMgalaM, athavA mAM gAlayate bhavAditi magalaM, saMsArAdapanayatItyarthaH, athavA zAkhasya mA galo hai| bhUditi maGgalaM, galo-vighnaM, mA galo vartIditi maGgalaM, galanaM gAlo nAza ityarthaH, tatra maMgalaM caturvidhaM, jahA-nAmamaGgalaM ThavaNAmaGgalaM davvamaMgalaM bhAvamaGgalamiti, evaM caubihamavi AvassakANukameNa parUveUNa bhAvamaMgalaM gaMdI, sA taheva cau| bihA, tatthAvi bhAvaNaMdI paMcavihaM nANaM, taMpi AvassagANukameNa parUbetavvaM jAva keklanANa, NaMdI maMgalamiti ceha parisamattAI, ahuNA sa maGgalattho bhaNati, pagao aNuyogo'sthi, kevalajJAnamiha parisamApitaM, tatsamAptau ca nandI tatsamAptau ca maGgalamiti // idAnI maGgalArtho'nuyogaH, maGgalamartho'syeti maGgalArthaH, athavA arthyate'sAvityarthaH, gamyate sAdhyata itiyAvat . maGgalasyArtho maGgalArthaH, maGgalasAdhya ityarthaH, sa ca kA?, prakRto'nuyogaH, prakRto'dhikRta ityarthaH, so'nuyogo matijJAnAdInAM katamasya iti?, ucyate, zrusajJAnasya, na zeSANAm aparAdhInatvAt aparaprabodhakatyAcca, zrutaM tu prAyeNa yataH parAdhInaM paraprabodhaka ca pradIpavat , anuyogazca paraprabodhanAyArabhyate ataH zrutasyaivAsAviti, Aha-janUttarAdhyayanAnAmanuyogaM vakSyAmItyukta. // 4 // -- --- Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 1 vinayA dhyayane // 5 // maivAsau, kaH punaH kasya jJAnasyeti kimanayA citayA 1, ucyate, iha zrutajJAnasyAnuyoga ityabhidhAnAdevottarAdhyayanaM zrutavizeSa ityuktaM bhavati, Aha-- anuyoga iti kaH zabdArthaH 1, ucyate zrutasya svenArthenAnuyojanamanuyogaH, athavA sUtrasyAbhidheyavyApAro yogaH anurUpaH anukUlo vA yogaH anuyogaH, athavA arthataH paJcAdabhidhAnAt stokatvAcca sUtramanu tasyAbhidheyena yojanamanuyogaH / Aha-yadyevamuttarAdhyayanAnAmanuyogaH tacca zrutavizeSaH, atastatkiM aGga aGgAI suyakkhandhA zrutaskandhAH ajjhayaNaM ajjhayaNA uddeso uddesA 1, utarajjhayaNANi No aGgaM no aGgAI sutakkhandho no suyakkhandhA no ajjhayaNaM ajjhayaNA No uddeso No uddesA, tamhA uttaraM NikkhivissAmi ajjhayaNaM NikkhivissAmi sutaM NikkhivissAmi khaMdhaM nikkhivissAmi, tattha paDhamaM dAraM uttaraMti, tattha imA NijjuttigAhA -' NAmaMThavaNA ' gAhA ( 1-3 patre) taM uttaraM panarasavihaM, taM0-NAmuttaraM ThavaNutaraM davyuttaraM khettuttaraM disuttaraM 5 tAvakhettuttaraM paNNavaguttaraM pati0 kAlu0 saMcayu0 10padhANu0 NANu0kamu0 gaNaNu0 bhAvuttara 15 miti, tattha NAmuttaraM jassa uttareti NAmaM kajjati, ThavaNuttaraM akkhaNikkhevAdI, ahavA cittakammAdisu uttarA disA ThAvitA, davyuttaraM jANagasarIra0 bhaviyasarIra0, tavvatirittaM khIrAu dadhi, tattha puNvaM khIraM uttaraM dadhi, khettuttaraM uttarAH kuravaH, ahavA putraM sAlikhetaM | Asi pacchA ucchukhettaM jAtaM evamAdI, disuttaraM uttarA disA, tAvakhettuttaraM maMdaro pavvato, sandhesiM uttareNa bhavati, paNNavayuttaraM paNNavagassa jaM vAmaM taduttaraM, pratiuttaraM egaso'vatthitANaM devadattajaNNadattANaM devadattAo jaNNadatto uttaro bhavati, kAluttaraM puvvaM samayo pacchA AvaliyA, ahavA puvvakAlAo pacchAkAlo uttaro bhavati, yathA 'pUrvottaraviruddhArtha, bhArataM tu yudhiSThira ! / kathaM 1, pUrvamanyathoktvA pacAdanyathopadiSTavAn saMcaguttaraM saMcayassovari vavatthitaM tirNa kaTuM pasaM vA taM saMcayuttaraM, pahANuttaraM, uttara nikSepAH // 5 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 1 vinayA dhyayane // 6 // pahANuttaraM tivihaM, taM0 - saccittaM accittaM mIsaMti, saccittapahANuttaraM tivihaM taM0dupayaM cauppayaM apayaMti, dupadesu titthaMkaro caupadesu sIho apadesu rukkhANaM jaMbU sudaMsaNA, paNasaM katANaM phalANaM, acittANaM maNINaM veruliyamaNI suvaNNANaM vahaNasuvaNaM, mIsapahANuttaraM dupadesu jahA sa eva bhagavaM vitthagaro givAse savvAlaMkAravibhUsito, NAzuttaraM kevalaNANaM, savvaNANuttaraM suyanANaM, jao-suyanANaM mahiDDIyaM, kevalaM tayaNaMtaraM / appaNI ya paresiM ca, jamhA taM paribhAvagaM // 1 // athavA zrutajJAnaM jJAnotaraM, kamuttaraM kramaH paripATI AnupUrvI ityarthaH, kamuttaraM cauvvihaM taM0 davvao khecao kAlao bhAvao, davbao paramANuyogalassa dupaesio uttaro dupaesiyassa tipaesiyo evaM jAva aMtimo aNatapaesao khaMdho, khettao egapaesogADhassa dupaeso - gADho uttaraM, evaM jAva aMtimo asaMkhajjapaesogADhatti, kAlao egasamayaThitiyassa dusamataThitio uttaro evaM jAva aMtimo asaMkhejjasamayaThitIutti, bhAvao vaNNAdaNiM ekeke egaguNA (i) padakamo jAva anaMta guNapajjavasANotti, gaNaNA uttaraM gaNejjaMtANaM ekagAu duruttaro dugAu tigo evaM jAva sIsapaheliyatti, bhAvuttaro khAtio bhAvo, uttaro sarvotkRSTa ityarthaH / etesiM lakkhaNaM 'jahannaM sauttaraM khalu' gAhA ( 2-4 ) jahanaM zrAdyamityarthaH, jahaNNo paramANU sa uttaro evaM jAva aMtimo khaMdho anaMtANaMtapaesao Niruttaro, sesA khaMdhA sauttarA aNuttarA ya bhavaMti, evamihApi viNayasuyaM sauttaraM jIvAjavAbhigamo NiruttarI, sarvotara ityarthaH, sesajjhayaNANi sauttarANi NiruttarANi ya, kahaM 1, parIsahA viNayasuyassa uttarA cauraMgijjassa tu pubvA itikAuM NiruttarA, evaM NeyaM // ettha kayareNuttareNAhigAro 1, ucyate, 'kamuttareNa pAyaM' gAhA ( 3-5 ) uttarajjhayaNANi AyArassa ubariM Asiti tamhA uttarANi bhavaMti / eyANi puNa uttarajjhayaNANi kao keNa vA bhAsiyANitti 1, ucyate, 'aMgappa aMgAdiabhavAnyutarANi il & 11 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayanAdinikSepAH zrIuttarAbhavA' gAhA (4.5) tattha aMgappabhavA jahA parIsahA vArasamAo aMgAo kammappavAyapuvAo NijjUDhA, jiNabhAsiyA |jahA dumapattagAdi, patteyabuddhabhAsiyANi jahA kAvilijjAdi, saMvAo jahA jamipaJcajjA kesigoyamejjaM ca, taM ete samveva 1vinayA- baMdhappamokkhatthaM chattIsaM uttarajjhayaNA kayA / uttaraMti bhaNiyaM, iyANi uttarAyaNaMti tassevegadviyANi, ajjhayaNati vA dhyayane ajjhINaMti vA Autti vA jhavaNatti vA, eesiM niruvaM bhaNNati sutaM ajjhappaM jaNetitti ajjhappajaNaNaM, ppakAraNakArANaM lobAto ajjhayaNaMti, ahavA ajjhappANayaNaM ppakAraNakArAgAralovAto ajjhayaNaMti, ahavA bodhAdInAmAdhikyena ayanamadhyayana, ayanaM // 7 // gamanamityarthaH, akSINamarthibhyo dIyamAnamadhavA avyavacchittinayopadezAllokavanityaM, Ayo lAbhaH prAptirityanarthAntaraM, kasya , |jJAnAdInAM kSapaNA avacayo nijereti paryAyaH, kasya?, pApAnAM karmaNAmiti / adhuNA nijjuttI pavitthAreti-'NAmaMThavaNajjhayaNe' gAhA ( 5-6 ) ajjhayaNaM NAmAdi caubvihaM, davajjhayaNaM patyapotthayalihiyaM, bhAvajjhayaNaM imANi ceva uttarajjhayaNANi, tattha gAhAu 'ajjhappassANayaNaM' gAhA (6-6) 'adhigammati va atthA' gAhA (7-7) jathA eyANi paDhaMto suNato guNato ajjhappe ya apANaM Niujati tamhA ajjhayaNaMti, ajjhINapi emeva nAmAdicaubbiI, davvajhINaM sabvAgAsaseDhI, bhAvajjhINaM 'jaha [[thA] dIvAdIvasayaM' gAhA(8-7)Ayovi NAmAdi cauvviho, davyAo saccittAdINa davANaM Ayo, bhAvAo duviho-pasatthI | apasattho ya, tattha mAhA 'bhAve pasattha' gAhA (9-7) bhAvAo pasattho tiviho, taM0-NANAodaMsaNAo carittAo, appasattho | bhAvAo kovAyAdio, jhavaNAvi NAmAdiyA cauvihA, davajhavaNA 'pallatthiyA apatthA' gAhA (10-8) bhAvajjhavaNaM duvihaM 1 vRttau yadyapi kSapaNAyA na prazastetaratayA vibhAgaH, tathApyatra karmarajaso jJAnAderAvArakatvAdaprazastakSapaNAtvaM, tatkSapaNAsAdhanAnAM ca | zAnAdIno prazastakSapaNAvamukta. . 5433 HERECRRRRC-Re. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 1 vinayA dhyayane // 8 // pasatyabhAvajjhavarNa appasatthabhAvajjhavaNaM ca, appasatyabhAvajjhavaNA imA gAhA 'aTThavihaM' gAhA ( 11-8) pasatthabhAva jhava - NA NANAdINi, ajjhayaNatti gataM / idANiM suttaM, taMpi NAmAdicaudhvidaM jahA aNuyogaddAre, bhAvasutaM taM duvihaM-Agamao goAgamato ya, Agamato jANae upautte, goAgamato eyANi caiva uttarajjhayaNANi sAmittAsaMbaddhANi / khaMdho'vi jahA aNuyogadvAre, bhAvakhaMdho etesiM caiva chattIsAe uttarajjhayaNANaM samudayasamitisamAgameNaM uttarajjhayaNabhAvasutakkhadheti labbhai, tANi puNa chattIsaM uttarajjhayaNANi imehiM nAmehiM aNugaMtavvANi 'vijayasUyaM ca parIsaha' gAhAo jAva 'jIvajIvAbhigamo 'tti (13-1719) etesiM ime atyAhigArA bhavaMti, taMjahA-'paDhame viNao' gAhA, evaM atthAdigAragAhA bhANiyantrAo (18-26 / 10) evamuttarajjhAyANa piMDatthe vaNNito samAseNaM / etto ekkekaM puNa ajjhayaNaM kittaissAmi // 1 // (27-10) samudAyattho gato, sarfi dArANi tatra prathamamadhyayanaM vinayasutAmiti, vinayo yasmin sUtre varNyate tadidaM vinayasUtraM vinayamUlatvAcca dharmasya sarvaguNAdhArabhUtaM yato na vinayazUnye guNAvasthAnamiti, tasya mahApurasyeva dvArANyanuyogadvArANi catvAri, anuyoga ityadhyayanArthaH, dvArANi tatpraveza mukhAni yatheha puramadvAramadhigantumazakyaM, ekadvAramapi ca kRcchreNAdhigamyate kAryAttipattaye ca bhavati, caturbhiH punarmUladvAraizca sukhenAdhigamyate na ca kAryAtipattaye bhavati, tadvadvinayasUtra mahApuramapi arthAdhigamopAyadvArazUnyamazakyamadhigantum, anugamaikadvAramapi tatkRcchreNa drAghIyasA ca kAlenAdhigamyate, vihitasaprabhedopakramadvAracatuSTayaM punarayatnenAlpIyasA ca kAlenAdhigamyate iti dvAropanyAsaH / tAni cAnuyogadvArANImAni taM0-uvakamo nikkhevo aNugamo nayA iti / iyANi tadbhedo, uvakamo chavviho, Nikkhevo 2 uttarAyaNAsa vRttI. zrutaskandhau anuyogadvArANi || 6 || Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAdvArabhedAra niruktizca pUyAdi zrIuttarA0tiviho, anugamo duviho, Nayo sttviho|idaanni niruttI, tatra zAstrasyopakramaNamupakramA upakramyate'neneti asmizceti,upa sAmIpye krama pAdavikSepe, zAstrasamIpIkaraNaM zAkhasyAbhyAsadezAnayanamityarthaH, tathA nikSipyate aneneti asmin veti nikSeparNa vA nikSepA, 1vinayA 'kSipa preraNa' iti niyato nizcito vA kSepaH nikSepaH nyAsaH sthApanetiyAvata , anugamyate'nenAsmizceti anugamanaM anugamaH,aNuno dhyayane vA strasya gamo'nugamaH, sUtrAnusaraNamityarthaH, NI prApaNe, tasya naya iti rUpa, vaktava sUtrArthaprApaNe gamye paropayogAnayati nayaH, nIyate cAnena asminveti nayanaM vA nayaH, vastunaH paryAyANAM saMbhavato'dhigamanamityarthaH, eSAM copakramAdidvArANAmayameva takramaH, yato nAnupakrAntaM asamIpIbhUtaM sanikSipyate, na ca nAmAdibhirAnikSiptamarthato'nugamyate, na ca nayamatavikalo'nugama iti, yatastu zAstraM saMbandhAtmakena upakrameNa sthApanAsamIpamAnIya nAmAdinyastanikSepamarthato'nugamyate'nugamyate nAma nayaH, ato'yamevAnuyogadvArakama iti / tatthovakkamo chaviho, taM0-NAmova0 ThavaNova0 davvoca0 khettoba. kAlova0 bhAvova0 jahAvassae jAca ahavA bhAvavikkamo chavidho, taMjahA-ANupuccI nAma pamANaM vatavvayA atthAhigAro samoyAro, savvaM eyaM aNuogadA rANukameNa parUveUNa imaM viNayasutajjhayaNaM jattha jattha samoyarati tattha tattha samoyAretavvaM,tatthANupubbI dasavihA,taM -prAmANupubbI lAThavaNANupunvI davANu khettANu kAlANu05 ukittaNANu0 gaNaNANu0saMThANANu0 sAmAyArIANupubdhI bhAvANu010, ettha ukki ttaNagaNaNANupuvvIsu samoyarai, utkIrtanaM-saMzabdanaM, taM0-vinayasutaM parIsahA ityAdi, gaNaNaM parisaMkhANaM ekaM do tinni ityAdi, tatra viNayasurya puvvANupuccIe paDhama, pacchANupu e chattIsaimaM, aNANupuvIe aNiyayaM, kayAi paDhamaM kayAI vitiya ityAdi, aNAyupubvIi imaM karaNaM-egAdiyAe eguttarIe chattIsagacchagayAe seDhIe aNNamaNNambhAso durupUNotti, puvvANupuvvI pacchANupubbI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThiA pUyAdi zrIuttarAya dovi pheDiyAo sesAo aNANupubbIo bhaNNaMti, imAu patthAragAhAo-egAdI uttarivaDDitANa ThANANa icchiyANaM tu / Anu cUNoM / jo jo AdI ya bhave so sotu aNaMtaro nneo||1|| jahiyaM ta Nikkhevo(jahiyami u Nikkhitte) puNaravi so ceva hoi niklevo / 1 vinayA so hoi samayabhedo vajjeyadhvo tato niyamA // 2 // puvANupubbi heTThA samayAbhedeNa'Nataro deyo / uvarimatullaM purato hasso meM dhyayane hassAdi to seso // 3 // asatI aNaMtarassa u deyo'NaMtara aNaMtaro ttto| tatto'vi parataro puNa tA jAva aNaMtaro Nasthi // 4 // evaM tisu hANesu patthAraM dasai 123 , esa punvANupunvI, tatthegassa aNaMtaro Nasthi, duNhaNataro eko tatto. duNDaM heTThA ekaM ThAveUNa || uvarimatullaM Thaveti tiNhaM heTThA tinni nikkha AdIya beNNi se, jAtA 213, tatiyaparivADIe (doNhamaNaMtaro eko, taM jati Thaveti samayabhedo bhavati, ekassANataro Nasthiti tihamaNataro dugo dijjada, egaM tigaM ca AIe, jAtaM 132, cautthaparijavADIe) ekassa'NaMtaro dugo taM jati Thaveti samayabhedo bhavati, to aNaMtarANaMtaraM Thaveti eka, uparimatullaM do doNhaM heTThA AThavejjA''Ie timi Thaveti, jAtaM 312, paMcamaparivADie tiNhANatare do taM jati Thaveti to samayabhedo bhavati, aNaMtarA gaMtaro eko teNavi samayabhedo bhavati, tao tiNhaM heTThA Na Thaveti, egassANaMtaro Natthi tatthavi Na Thaveti, doNhANataro ekko | tato doNhaM hiTThA ekkaM Thaveti, AdIe hassatti ve tiNNi ya, jAtaM231, chaTThaparivADIe doNhANaMtaro eko, teNa samayabhedo bhavati, // 10 // to tINNANataro do taM Thaveti, uvarimaM tullaM nase ikaM, AdIe Thave tinni, jAtA pacchANupuvvI 321, evaM tisu cacAri aNANupuvIo, evaM sesAvi pavitthArA neyA / iha yadvatthuno abhidhAnaM jAtirUpAdiparyAyaprabhedAnusaraNasvabhAvaM tamAma namanaM prahitvamiti, vastu namanAta-prativastu namanAt bhavanAdityarthaH, tacca dazaprabhedamekanAmAdi bahubhedaM vA'milApyaviSayatvAt / Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANAvatAraH 1 vinayA zrIuttarAtattha chavihe NAme bhAvo chaviho vaNijjati, tatra kSAyopazamika eva zrutAvatAro nAnyatra, zrutajJAnAvaraNakSayopazamajatvAt cUrNI zrutasya, pramANa davyAdi caumvihaM, pramIyate'neneti pramANaM, tattha bhAvappamANe samoyarati, bhAvaguNappamANaM ca tiviha-guNappa mANaM NayappamANaM saMkhappamANaM, guNappamANaM duvihaM-jIvaguNappamANaM ajIvaguNappamANaM ca, tato jIvA'nyatvAdvinayasUtrasya dhyayane jIvaguNappamANe samotarati, taM tivihaM-NANaguNappamANaM dasaNaguNappamANaM carittaguNappamANaM, tatra bodhnaatmktvaadviny||11|| | sUtrasya NANaguNappamANe samotarati, NANaguNappamANaM caubiha, taM0-paccakkhaM aNumANaM urvamaM Agama iti, tattha viNayasuyassa prAyazaH paropadezakatvAdAgamapramANecatAro, Agamo duviho-loio louttario ya, louttare samoyarati, louttaro diviho| suttaM attho tadumayaMti, tisuvi samoyarati, so tiviho-suttAgamo aNaMtarAgamo paraMparAgamo (tattha mutto therANaM acAgamo atthao aNaMtarAgamo, therasissANaM suttao aNaMtarAgamo attho paraMparAgamo, teNa paraM suttaovi atthao'vi) no attAgamo no aNaMtarAgamo, paraMparAgamo, gataM guNappamANaM / mUDhaNayiyaM kAliyaM sutaMti nAdhunA nayapramANAvatAraH, ' Asi purA so Niyate aNuyogANamapuhuttabhAvaMmi / saMpati patthi puhutte hojja va purisaM samAsajjA // 1 // saMkhappamANaM aTTavihaM-NAma| saMkhA ThakNasaMkhA dava0 uvamma parimANa. jANaNAsaMkhA gaNaNA0 bhAvasaM0, tattha parimANasaMkhAe avatarati, sA duvihA| kAliyasuttaparimANasaMkhA ya diTThivAyasutaparimANasaMkhA ya, tattha kAliyasuttaparimANasaMkhAe samotarati, kAliyasuta parimANasaMkhA aNegavihA pajjavasaMkhA akkharasaMkhA saMghAtasaMkhA padasaMkhA pAyasaMkhA gAhA. siloga0 veDhaga nijjutti0 aNu& ogadvAra0 uddeza0 ajjhayaNa suyakkhaMdha0 aMgasaMkhA veti, tattha viNayasutaM sUtrataH parittaparimANI, parimitaparimANamityarthaH, OM- // 11 // na Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baktavyAdhikAra nikSepAH // 12 // zrIuttarAmA arthato'nantapoyatvAdanantaparimANaM, teNa anaMtA pajjavA saMkhejjA akkharA saMkhajjA saMghAtA saMkhejjA padA saMkhejjA pAdA cUrNI hA 1 vinayA | saMkhejjA silogA egA NijjuttI saMkhejjA aNuyogahArA ege ajjhayaNe, vatsambayA tividhA-sasamayavattavvayA parasamayavattadhyayane bbayA sasamayaparasamayavattavvayA, tatra samayaH siddhAntaH vaktavyatA-padArthavicAraH, tatra svasiddhAntavaktavyatAniyamitamidamadhyayanaM, yA'pihi kacidadhyayane parasiddhAntobhayavaktavyatA vA'nuzrayate sApi hi yatA samyagdRSTastattvadarzanaparigrahAta svasamayavaktavyatevetyata: sarvAdhyayanAni svasamayavaktavyatAniyatAni-micchattamamahamayaM samma je ca taduvagArAma / / vakRti parasiddhAnto to tassa tato sasiddhAnto // 1 // atha arthAdhikAro, so viNaeNaM,-adhuNA samocatAro jeNa samo tAriyaM paiddAraM / viNayasuyaM so'Nugato lAghavao Na u puNo vacco // 1 // uvakkamo gato,' bhaNNati gheppati ya muhaM Nikkheva&A padANusArato satthaM / oho NAmaM suttaM NikkhettavvaM tato tassa // 1 // oho jaM sAmaNNaM suttabhihANaM caubvihaM taM ca / ajjhAyaNa ajhINaM Ayo jhavaNA ya patteyaM // 1||nnaamaadi caumbhayaM vaNeUNaM suyANusAreNaM / viNayasuaM AyojjA causuMpi kameNa bhAveK // 3 // ohaNipphaNNo gto| NAmaNipphaNNe Nikkheve viNayasuyaMti viNao suttaM ca dupayaM NAma, ettha NijjutigAhA 'viNayo puvuddiDo gAhA(29-15) viNao caubviho nAmAi jahA viNayasamAhIe taheva bhANiyanyo, supi pUrvavat ,gato NAmAdiANiphaNNo, idANiM suttAlAvaganipphaNNo 'jo suttapadaNNAso so suttAlAvagANa nikkhevo / iha pattalakkhaNo so Nikkhippati Na haipuNa kiM kjj||1||sutN caiva na pAvaha iha suttAlAvayANa ko'vsro| suttANugame kAhiti tannAsaM laaghvnimit||2||ah yati paco' vi tato Na Nassae kIsa bhannae ihii| dAiAi so nikkhevamettasAmanao navaraMzA saMpadimohAINaM saNikkhicANamaNugamo ko / / maa||12|| Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AR cUrNI zrIuttarAso'NugamA duvikappo o NijjuttisuttANaM // 4 // NijjuttiNugamo tiviho, taM0-NikkhevANijjuttiaNugamo uvogyAta-sUtrAnugamaH nijjuttiaNugamo suttaphAsiyaNijjutiaNugamo, tatthavi Nikkhevanijjutti aNugayA jA esA uttarajjhayA kkhevAdi|4 1 vinayA- abhihiyA, uvogghAyaNijjuttIaNugamo 'uddese Nise ya Niggame khetta kAla purise ya / kAraNa paccaya lakkhaNa Nae samodhyayane tAraNA'Numati // 1 // kiM kativihaM kassa kahiM kesu kaI keciraM havai kAlaM / kati saMtaramavirahitaM, bhavAgarisaphAsaNa // 13 // SINiruttI // 2 // etANi dArANi jahA sAmAie // saMpati suttapphAsiyaNijjuttI jaM sutassa vakkhANaM / tiise'vsro| #sA pUNa pattAviNa bhaNNae ihaI // 1 // kiM? jeNAsati sutte kassa taI taM jatA kamA (su)| etto sucANugamo vocchiti hohi tasi tayA bhAgo // 2 // atthANamidaM tIse jadi to sA kIsa bhannae ihaI ? / iha sA bhaeNati NijjuttimittasAmaMNato navaraM // 3 // ' ato'nenaiva sambandhenedAnI niyuktianugamanAnantaraM sUtrAnugamaH, sUtrasyAnugamaH 2 sUtrAnusaraNamityarthaH, kiM ?, nyUnAdhikaviparyastAdIdoSaduSTamAhozvinirdoSamiti !, nirdoSasya ca vyAkhyAnaM prArapsyate, zeSasya cApanItadoSasyetyataH sUtrAnugame sUtramuccAraNIyaM,-' akkhIlayaM amiliyaM aviccAmeliyaM paDiputraM paDipuNNajogaM kaMToduvippamukaM, na kkhaliyamuppalAkulabhUmilAMgulavat, na ca militamasamAnadhAnyasaMkaravat , aviparyastapadavAkyagranthamathavA na saMsaktapadavAkyaM, viccheda-1 viparyastamiti, iha ca vyAviddhaviparyastapadavAkyagraMthayorayaM vizeSaH- varNana eva vyAviddhaM, padaM vAkyaM granthato viparyastamiti, kecittu vyAviddha varNapadavAkyaM granthato manyate, saMsaktapadavAkyaM vicchedaviparyastamiti, na ca vytyaanedditmnekshaastrgrnthsk-4|| 13 // lArAd asthAnacchinnagranthanAdvA pAyasabherIvat 'prAptarAjyasya rAmasya rAkSasANA' mityAdivadvAdhyatipUrNamarthato granthataca, tatra %- OM OMARE Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA cUrNau 1 vinayA dhyayane // 14 // 6 graMthato mAtrAdibhiryanna pratiniyatamAnaM chandasA vA, arthato na sAkAGkSamadhyAyakasvataMtra vA pratipUrNaghoSamudAttAdibhiravikalaghoSamiti, 'kaMDohavippamuka' miti spaSTamAha, nAvyaktaM bAlamUkabhASitavat / evaMguNasampannaM sUtramuccAraNIyaM tato tattha | Najjihiti sasamayapadaM vA parasamayapadaM vA baMdhapadaM vA mokkhapadaM vA viNayapadaM vA, to taMmi uccArita samANa kesiMci bhagavaMtANaM keha atthAdhigArA ahigayA bhavaMti, keI aNagahiyA, tesiM aNagahiyANamatthANaM abhigamaNaTTayAe padaM vannaislAmi imeNa vihiNA'saMhitA ya padaM civa, payattho payaviggaho / cAlaNA ya pasiddhI ya, chanvihaM viddhi lakkhaNaM // 1 // tattha saMhitapaduccAraNaM saMhitA, paraH sannikarSaH saMhite' ti vacanAt padaM nAmikAdi paMcavihaM tatrAzva iti nAmikaM khalviti naipAtikaM, parItyopasargika, dhAvatItyAkhyAtikaM, saMyata iti mizra, padArthacaturvidhaH kArakAdiviSayaH, pacatIti pAcakaH samAsaviSayaH rAjJaH puruSo rAjapuruSaH, tadvitaviSayo vasudevasyApatyaM vAsudevaH, niruktaviSayo bhramati va rauti ceti bhramaraH, athavA trividhaH padArthaH- kriyAkArakabhedataH paryAyavacanato bhUtArthAbhidhAnata iti, tatra kriyAkArakabhedato ' ghaTa ceSTAyAM ghaTate'sAviti ghaTa ityAdi paryAyavacanato ghaTaH kumbhaH ityAdi, bhRtArthAbhidhAnato yo'sAvUrdhvakuNDaloSThAya tasUtragrIvAdirUpa ityAdi / ' pAyaM padavicchedo samAsavisayo tayatthaniyamatthaM / padaviggahoti bhaNNai so suddhapade Na saMbhavati // 1 // iha prAyeNa yaH samAsaviSayaH padayoH padAnAM vA chedo anekArthasaMbhave iSTArthaniyamanAya kriyate sa padavigrahaH, yathA rAjJaH puruSo rAjapuruSaH, zvetAH paTAzreti zvetapaTAH ityAdi, suttagatamatthavisayaM ca dUsaNaM cAlaNaM mataM tassa / saddatyaNNAyAto parihAro paJcavatthANaM // 1 // iha yatsUtraviSayamarthaviSayaM vA dUSaNamArabhyate ziSyacodakAbhyAM taccAlanaM vicAro vetyarthaH, 1 tasya zabdArthanyAyato vyAkhyAprakArAH // 14 // Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyoga zrIuttarA012nayamatavizeSAcca parihAraH pratyavasthAna, kssitprsiddhirityrthH| 'evamanusutamatthaM nayana(saddanaya)matAvatAraparisuddhaM / bhAseja vinayaprAcUNoM niravasesaM purisaM ca paDucca jaM joggaM // 1 // hoti kayattho vottuM sapayaccheyaM suyaM sutANugamA / suttAlAvaganAso nAmAdiNNAsa duSkaraNa 1vinayAviniyogaM // 2 // iha sUtratatpadacchedAbhidhAnAtsUtrAnugamaH kRtI jAyate, avasitaprayojana ityarthaH, sUtrAlApakanyAso'pi nAmA pratijJA dhyayane dinyAsaviniyogamAtra, 'sutapphAsiyanijjuttiniyogo sesayo payatthAI / pAyaM sociya NegamaNayAdimayagoyaro hoI // 1 // -12 nikSepAH // 15 // tisUtrasparzakaniyukti viniyoga ityarthaH, zeSaH- padArthavigrahavicArapratyavasthAnabhedaH sUtrArthAnugamanasvAbhAvyAt, sa eva hi saMyukta prAyo naigamAdinayamataviSayaH, prAyo'bhidhAnAtpadavidhAnanyAso'pIti, pAdaM padavicchedo suttapphAsaMca saMhitA jeNa / kassai ihattha- saMyogaH kArayakAlAdigatI tato ceva // 1 // prAyaH padavicchedo'pi kvacit sUtrasparzAntarbhAvyeva, yataH kvacit padavicchedAdevArthaH kAlakArakAdayo gamyanta iti, eyamaNuyogadvArapajoyaNaM bhaNiyaM, heTThA dAragAhA / evaM nnikkhitNti| ettha ya suttAyugamo suttA| lAvayakao ya nnikkhevo| suttapphAsiyanijjuttI NayA ya paisocamAyojjA // 1 // suttANugame suttaM uccAreyavyaMti, tara cimaM sucaM-saMjogA vippamukassa, aNagArassa bhikkhuNo / viNayaM pAyo karissAmi, ANupuSvi tuNaha me // 1 // ( 1850) 'saMjoge nikkhevo' gAhA / ( 30-21) saMyujjata iti saMyogaH, yena kA saMyujjate sa saMyogaH, so saMyogo chaviho-NAmasaMjogo ThavaNAsaMjogo davvasaMjogo khettasaMjogo kAlasajogo bhAvasaMjogo, nAmaThavaNAno gayAo, dravyasaMyogo dravyayordrayANAM vA saMyogo dravyasaMyogaH, so duviho- saMjuttagadavyasaMjogo itaretaradavvasaMyogo ya, tattha gAhA 'saMjuttagasaMjogo' gAhA ( 31-23) tattha saMjuttadavvasaMjogo NAma jo pucvaMsajutta eva aNNeNa daveNa saha saMyujjate, so tividho RSSCR sara Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %-55 zrIuttarAsacittasaMjuttadavvasaMjogo acittasaMjuttadavvasaMjogo mIsasaMjuttadavyasaMjogo, tatthavi sacinasaMjuttadavvasaMjogo NAma jhaa| itaretara cUNauM rukkho puvvaM mUlahiM puDhavisaMbaddhehiM uttarakAlaM kaMdeNa saha yujjate, evaM jAvAtti tAva neyaM, ettha gAhA 'mUle kaMde' gAhA (32-23) saMyogaH 1vinayA 2 sacittasaMjuttadavyasaMjoge ime gAhA-'egarasa egavaNe' gAhA ( 33-26 ) jahA paramANupoggale egavaNe egagaMdhe egarase dhyayane duphAse, sa tu jatA kAlagattaM paDicaiUNaM nIlagateNa pariNamati tadA gaMdhAdIhiM saMjuce eva lINa(NIla)gateNaM saMjutteNaM, evaM lohit||16|| & hAlihasukillattatovi, NIlago vA jayA nIlagataM pariccaiUNa kAlagatteNa pariNamati tadA gaMdhAdIhiM saMjutte eva lINa(nIlagattaNa saMjutteNaM, evaM lohitahAliddasukillattato'ki, evaM saMjogA vIsaM bhANitacyA, gaMdhato'vi, jatA submigaMdhaM pariccaiUNaM durabhigaMdhatteNa 4 pariNamati tadA vanarasaphAsasaMjutta eva dunmigaMdhatteNa jujjate, evaM dubhigaMdho'vi, raso jahA vaNNo, phAse dusu, jatA sIta phAso usiNaphAsaM pariNamati tadA vaNNagaMdharasaphAsaNiddhalukkhANa phAsANa egatareNa saMjutta eva usiNaM saMyujjate, usiNaphAso'vira sItaM phAsaM pariNamati, Niddho'vi rukkhaphAsaM, rukkho'vi niddhamAsaM, avA egaguNakAlago hottiUNaM uttarakAlaM duguNaM kAlago bhavati tadA kAlagavaNeNa saMjutta eva, puNaravi teNa vA adhikatareNa saMyujjate, evaM Neyo jAva arNataguNakAlagotti, avasesesu jaya vaNNagaMdharasaphAsesu bhANitavvaM jAva aNaMtaguNalukkhotti, evaM dupadesigAdisuci bibhAsA, acittasaMjuttadazvasaMjogo gto|| idANi mIsasaMjuttadanvasaMjogo,sa ca jIvakarmaNoH, tayoH sthAnAdisaMyoge sati yadupacIyate sa mizrasaMyuktasaMyogo mavati, 'jaha dhAtU kaNagAdI' gAhA (34-25) yathA dhAtavaH savarNAdI svena svena bhAvena parasparasaMyogena saMyuktA bhavaMti,athavaiteSAM krameNa pRthagbhAyo / bhavati. anyata kiI anyacca suvarNa, evaM gRhANa jIvasyApi saMtatikarmaNAnAdisaMyuktasaMyogo bhavati, sa ca yadA niruddhayogA %ERE Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA zravo bhavati tadA jIvakarmaNoH pRthaktvaM bhavati, dussati (sacitta) mulakaMde acitte paramANupoggalaggahaNaM vaNNagaMdharasaphAsAdIhiMbApudgalabandhA cUNoM saMtatikammati missassa gahato jaha dhAtU kaNagA iti, uktAH saMyuktAH saMyogAH / idANiM itaretarasaMjogo, tattha nijjuttigAhA 1vinayA HI'itaretarasaMjogoM' gAhA(35-25) itaretarasaMjogo chaviho, jahA-paramANaNaM paesANaM abhippeyassa saMjogo aNabhippeyasya saMjogI | dhyayane | abhilAvasaMjogo saMbaMdhanasaMjogo, tattha duppabhitINa paramANUNaM jo saMjogo so itaretarasaMjogo bhavati paramANUNaM, padesesu dupdesaa||17|| dINa neyamiti, tattha 'duviho paramANUNaM' gAhA ( 35-25) paramANUNaM itaretarasaMjogo duviho-saMThANato khadhatoya, uktazcasamaNiddhakAe baMdho Na hoi samalukkhatAyavi Na hoti / vemAyaNiddhalukkhattaNeNa baMdho u khaMdhANaM // 1 // tatthegaguNaNiddho egaguNaNidveNa saha na bajjhati, tahA duguNaNiddho beguNaNidveNa samaM Na, aNaMtANado aNaMtANakhUNa Na, evaM egaguNalukkhevi egaguNalakkheNa saha Na bajjhati, egaguNalukkho duguNalukkheNa jAva aNataguNalukkho aNataguNalukkheNa, evaM savvattha samaguNasu baMdho Natthi, vemAvaNiddhalukkhattaNeNAta viSamA mAtrA vimAtA, evaM bhavati, kahaM puNa', ucyate 'Niddhassa giddheNa dutAhieNaM' | lukkhassa lukkhaNa duyAhieNaM / Niddhassa lukkheNa uveti baMdho, jahannavajo visamo samo vA // 1 // egaguNaniddho tiguNaNijhUNa | lA bajjhati, tiguNaniddho paMcaguNaNiddheNa, paMcaguNo sattaguNaNiddheNa, evaM duyAhieNa baMdho bhavati, tahA duguNaNiddho cauguNaNidveNa, cauguNaNiddho chaguNaNiddheNa, chagguNaNiddho aTThaguNaNiddheNa, evaM NeyaM, lukkhevi evaM ceva, giddhalukkhassa puNa jahannaguNavajjesu sesesu visamesu samesu vA baMdho bhavati, 'jahannaguNo' ti egaguNaNiddho egaguNalukkheNaM Na bajjhati, sesesu duguNatiguNaThiesu // 17 // bajjhati,aNNe puNa bhaNaMti-egaguNassa duguNAdhiteNa baMdho bhavatIti, duguNAhieNaMti egaguNassa tiguNeNa duguNassa paMcaguNeNa tiguNassa .C OM CRECTECH Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA sattaguNeNa, evaM samvattha duguNAdhieNaM baMdho bhavati,tattha gAhA-doNha jahaNNaguNANaM NiddhANaM taha yalukkhadavvANaM / emAhie'viya guNe pudgalabandhaH cUrNI hA 1 vinayA guNavaMdhassa prinnaaho(mo)||shaann hoti baMdhassa (bR.) je'viya-NiddhabiguNAdhieNaM baMdho Niddhassa hoi davvassa / lukkhaviguNAdhieNa ya, dhyayane MIlukkhassa samAgamaM pappa / / 2 / bajhaMti NiddhalukkhA visamaguNA ahava samauNA jtiiic| bajjettu jahannaguNe bajjhatI poggalA evaM // 3 // emeva ya khaMdhANaM dupadesAdINa bNdhprinnaamo| jo hoi jahA ahito so pariNAmeti tadaUNaM // 4 // jati visame saMjogo | // 18 // pariNAme tassa kevalaM tu khaMdhatte / avasese pariNAmo tArisagaM caiva taM davvaM // 5 // sarisaguNA sarisaguNaM abbhahiyaguNANa lahINaguNameva / pariNAmiuM samatthA na puNaM UNA tu ahiyANaM // 6 // pariNAmagA samAhiya pariNAmijjati samo va hINo vA |le mAdacvaguNAdhiyabhAveNa Na puNa davvAmigattaNaM // 7 // jati bahugaM ekguNaM thepiya bahuguNaM jati havejjA / pariNAmijjati bahugaM thoveNa guNAhiyaguNeNaM // 8 // jati kAliyamegaguNaM sukilayaMpi havejja bahuyaguNaM / pariNAmijjati kAlaM mukkeNa guNAhiyalAguNeNaM / / 9 / / jati sukillagamegaguNaM kAlayadavvaM tu bahuguNaM jati ya / pariNAmijjai sukaM kAleNa guNAhiyaguNaNaM // 10 // jati sukaM egaguNaM kAlagadavvaMpi egaguNameva / kAvotaM pariNAma tullaguNaM jassa saMbhavati // 11 // evaM paMcavi vanA saMjoeNaM tu vaNNapariNAmo / [4 samahiyahINaguNeNa ya vaNNaMtarasaMgayANaM c||12||emev ya pariNAmo gaMdhANa rasANa taha ya phaasaannN| saMThANANa ya bhaNito saMjoeNaM bahuvigappe // 18 // ||131dvvN bhaNiyaM sappajjayaM nigguNA guNA hoti / jahi davvaM tattha guNA jattha guNA tattha prinnaamo||14||evN pAsaMgikaM,te hi parimANavaH saMhanyamAnA agyAijjatA dupadezagAdi khadhaM Nivvattanti5 saMThANaM ca, mRtpiNDavacca, yathA mRtpiNDaH kAlAntareNa piNDatvena pariNaman ghaTatvenotpadyate tatsaMsthAnavat , evaM tantavo'pi paTatvenotpadyanta tatsaMsthAnena ca, tadvatparamANu nAM piMDokhaMdhacaM saMThANaM c| -%%AA-SGAR Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 1 vinayA dhyayane // 19 // paramANavo vA kAraNAMtarAt saMyujjate saMyujjamAnA skandhatvenotpadyante tatsaMsthAnena ca tattha saMThANaM paMcavihaM 'parimaMDale ya gAhA' (38-27) parimaMDala saMThANaM duvihaM - ghaNaparimaMDalaM payaraparimaMDalaM, tattha payaraparimaMDalaM jahannaM vIsapadesiyaM vIsapadesogADhaM, ukkoseNaM | aNaMtapadesiyaM asaMkhejjapadesogADhaM ca, tattha vIsapadesiyassA iyaM sthApanA ghaNaparimaMDale jahantreNa cacAlIsapadesie cattAlIsapade: sogADhe, etesiM caiva vIsAe paramANUrNa uvariM aNNA vIsaM caiva paramANU bhavaMti, ukoseNa anaMtapadesito asaMkhajjapade sogADho, vaTTo duvihoghaNavaTTe ya payazvaTTe ya, payaravaDDhe dubiho- oyapadesie jummapade sie ya, ojapaese jahaneNa paMcapae sie paMcapadesogADho ukkoseNaM aNatapa| dekhie asaMkhejjapadesogADho, jummapaesie jahaneNa bArasapaesie bArasapaesogADheuko seNaM anaMtapaesie asaMkhijjapaesogADhe, ghaNavaTTe duviho- oyapadesie jummapadesie ya, oyapae sie jahantreNa sattapadesie sattapadesogADho : etassa majjhellassa padesassa uvari ego ThAvito heDAvi ego evaM satta bhavati, ukkoseNaM taheva, jummapadesie jahaneNa battIsapadesie battIsapadesogADho bArasa ceva uvariM ete bArasa caiva ete cauvvIsa, etesiM cauvvIsAve uvariM cattAri heTThAvi cattAri, evaM battIsaM bhavaMti ukkoseNaM taheva, taMse duvihe -ghaNe patare ya, patarataMse duviho oyapadesie jummapadesie ya, oyapadesie jahatreNa tipadesie tipadesogADhe, deg ukkoseNaM taheva, jummapadesie jahaneNa chappadesie chappadeogADho ukkoseNaM taheva, ghaNo duviho-oye jumme ya, jahaneNa paNatIsapadesie paNatIsapadesogADho, ete panarasa padesA, etesiM ime ubariM ete dasa padesA, etesiM ucariM ete chappadesA, etesiM ime uvariM", etersipi uvariM evaM etaM savyaMpi ghaNaM tasaM evaM niSpannaM bhavati, jummapadesie jahatreNa cauppadesie cau ete ,,, saMsthAnAni // 19 // Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 1 vinayAdhyayane // 20 // ppadesAvagADhe, ettha je tinni tattha etesiM eyamsa uvari eko kIraha, ukkoseNaM taheva, caurase du0-dhaNe payare ya, payare duvihe oe jumme ya, oye jahaneNa Navapasie NavapadesAvaragADhe : ukoseNa taheva, jummapadesie jaha0 caupadesie caupadesogADhe , ukkoseNaM taheva, jummapadesie jaha0 aTThapaesie aTThapaesogADhe::, etesiM ceva uvariM anne cattAri, ete aDa, ukkoseNaM taheva, Ayate dubihe-seDhI Ayato ghaNAyate ya, seDhI Ayate dubihe oye jumme ya, oye jahaNNeNa tipadesie tipadesogADhe ... ukoseNaM taheva, jummapadesie jahantreNa duppaelie duppaesogADhe, ukkoseNaM taheva, patharAyato duvihe oye jumme ya, oye jaha0paNNarasa padesie pannarasapadesogADhe ukkoseNaM taheva, jummapadesie jahanneNaM chappadesie chappadesovagADhe, ukkoseNaM taheva, ghaNAyate du vihe oe jumme ya, joe jahaneNaM paNayAlI sapaesie paNayAlIsa esiogADhe, etesi heTThA uvariM ca paNNarasa, ete caiva paNayAlIsaM bhavaMti, ukko seNaM taddeva, jummapaesite jahantreNaM vArasapaesie bArasapaesogADhe, etersi uvariM ane chappaesA ThAviMti evaM bArasa havaMti, ukkoseNaM anaMtapae sie asaMkhejjapaNsogADhe, evaM paramANUnAM saMThANao gataM, idAnIM ta eva paramANavaH saMhanyamAnAH skandhavaM nirvarttayanti na ca saMsthAnaM, tadyathA - acittamahAskandhaH, je va aNNe aNitthaMtyasaMThANaM pariNatA, aNitthaMsthaM nAma agappagAra, paMca ThANANaM gataramavi Na ya bhavati, eso paramANUNaM itaretarasaMjogo gao, idANiM padesANaM itaretarasaMjogo, tattha gAhA'dhammAhapadesANaM' gAhA ( 42-29) tattha dhammatthikAiyAINaM paMcaNDaM asthikAyANaM yaH svaiH svaiH pradezairanyadravyapradezaizca saha saMyogaH sa pradezata itaretarasaMyogo bhavati, tattha dhammatthikAya- adhammatthikAya AgAsatthikAyANaM etesiM tinhavi aNAtIo apajjavasio itaretarapadesaMsayogo bhavati, jIvadravyasyApi Atmapradezaireva saha itaretarasaMyogaH, tatthavi ya tinhaM viNhaM aNAvIto, sesANaM saMsthAnAni // 20 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1vinayA zrIuttarAsAtIto, ahavA jIvassa kammapoggalehiM saddhiM baMdheNa saMyogo bhavati, na tu abaMdheNaM, baMdho NAmA yadAtmA karmayogyapudgalAnAM saMsthAnAni cUrNI svadezaiH pariNamayati parasparaM kSIrodakavat tadA bandho bhavati, nAnyathA, pazcAttasyaiva viyogo bhavati, yadA saMsArasthastadA'jyAni | dhyayane kamoNi vanAti anyAni muzcati, pudgaladravyANAmapi anyonyeSu dharmAdharmAkAzapradezeSu sArddha saMyujjate, vijujjate athavA, kriyA vidvyANAM tu kriyAvadrvyaizca saMyogaH so AdimAn, padesANaM itaretarasaMjogogato / idANiM abhippeyasaMjogo, tattha gaahaa||21||18'abhippdd'e aNabhippeto'gAhA(43-30 abhipretA NAma anukUla ,kepAmanukUla:saH?,ucyate,indriyavatAM paMcabhirindriyArthairanulomaiH || saha saMyogaH so'bhipretaH, anabhipretastu pratilomaiH sa tairekha, ayamaparaH kalpa savvA osahajuttI' gAhA (44-30) savveti yAni svAni yAni ca asvAdanyauSadhayaH sa sarvo'bhipretasaMyogaH, kA tarhi bhAvanA', so tadabhiprAyeNa auSadhamupabhuGkte, evaM zeSeSvapi chedyabheyAdi vastu draSTavyaM, athavA ta eva zabdAdayaH anyasyeSTA bhavantyanyasyAniSTA iti, yathA Akrozo'pi kasyacidiSTo bhavati,stuti rapi ca kasyacidaniSTeti, evaM gaMdhajuttI bhoyaNavihIvi, rAgavihI rAgo kusuMbharAgovi, gItavidhIvi vAtittavihIvi, eSAM yA iSTA 21 sA visayANulomA bhavati, jA aniTThA sA paDilomA, anabhipretetyarthaH, abhipretAnabhipretasaMyogo gto| idAni abhilAvasaM | BI yogo, tattha gAhA 'abhilAve saMjogo' gAhA(45-31) abhilAvasaMjogo nAma yo'bhilavaNIyassa abhilApena saha saMbaMdhaH, sa // 21 // ca caturvidhaH-bvAbhilAvasaMjogo khittAbhilAvasaMjogo kAlAbhivasaMjogo bhAvAmilAvasaMjogo, tattha davvAbhilAvasaMjogo yathA !* ghaTaH, khettAbhilAvasaMjogo yathA''kAzamiti, (kAlAbhilAvasaMjogo yathA samaya iti) bhAvato abhilAvasaMjogo yathodayikamiti, jammi vA bhAve, sa cAmilAvasaMjogo duviho, taM0-atthato baMjaNato ya, tatthatthatAto abhilAvasaMjogo bhavati yathA sa ca sa ca tau RST - -5453 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUNoM kAni, 99 zrIuttarA saca tau ca te, evaM dugAdIyo, akkharasaMjogamAdI vyaJjanaM bhavati, tatra vyaJjanasaMjogo bhavati yathA strI, ko'rthaH 1, vyanjanAnyane-sasthAnAna | kAni, eso'bhilaavsNjogii| idAniM saMbaMdhaNasaMjogo, so caubviho, taM0-davyasaMbaMdhaNasaMjogo khetta0 kAla. bhAva0, 1 vinayA-1 dhyayane | | tattha dave 'saMbaMdhaNasaMjogo' gAhA (46-32) sacittadavvasaMbaMdhasaMjogo tiviho, dupayAdI, tattha dupayasaccittasaMbaMdhasaMyogo IA yathA putrayogAtputrI, evaM catuSpade'vi yathA gosaMyogAt gomAn, apade yathA ArAmasaMyogikAdArAmikA, acitte yathA // 22 // kuMDalasaMjogA kuMDalI, mizre yathA rathena gacchati rathiko gacchati / 'khette kAle ya tahA' gAhA (47-32) khettasaM baMdhasaMyogo dvividho, taM0-appito aNappito ya, aNapito- abisesito, appito-visesio, tattha aNappito jo jeNa khetteNa saMjuto appito, jahA soraTThato mAlavato mAgaho ityAdi, evaM kAle'vi duviho, NavaraM appio jahA vasantago, khetavi kAle'vi evaM duvihaM tu teNa doNhavi duviho ya saMjogo, idANi bhAvasaMbaMdhaNa-13 saMjogo gAhApacchadreNa bhaeNati-bhAvaMmi hoi duviho Adese ceva NAdeso' bhAve duviho-Adesa ceva NAdeso, bhAve duviho-Adivo aNAdiTTho ya, tattha aNAdiTTho bhAva iti SaNNAM bhAvAnAmanyatamaH, ettha gAhA-udaiyaucasamakhaiesutaha khaie ya uvasAmie / pariNAmasannivAe ya chavviho hotiSNAdeso // (48-33) kahaM puNa ?, jahA udaiyao bhAvo Adessai tadANa Najjati kiM maNusassa udaIo amaNussassa udaio?, udaio puNa sAmanno jIvAjIvadaccehiM bhavati, uvasamiovi taheva, evaM jAva // 22 // pariNAmiovi, sAmannaevi bhavati, 'Adeso puNa duvidhoM' gAthA (49-33) Adeso duvidho-appiyavavahArago aNappitavavahArago ya, ikkakke tiviho-AtmanyarpitaH bahirapitaH anAtmanItyarthaH ubhayApita iti, atrAtmanyarpito NAma 'uksa Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sasthAnAni IM +-*- zrIuttarA0 meNa ya' gAhA (50-30) opasamikaH kSAyikA kSAyopasAmikaH pAriNAmiko ya appito vA bhavati tadA Atmani pratyavaseyaH, cUrNI etesu causIva AtmasaMyogo bhavati, ete hi jIvagayA bhavati-etesu bhAvesu jIvo aNaNNo bhavati, tadAtmaka ityrthH| anarpita. 1vinayA stu bhAva eva, 'jo sannivAdito khalu' gAhA (51-34 ) jo sannivAito bhAvo udayiyavajito bhavati tattheva saNNivAdI] dhyayane cauNhaM bhAvANaM dugasaMjogeNaM tigasaMjogeNa caukkasaMjogeNa ekkArasa bhaMgA bhavaMti, tattha cha dugasaMjoge catAri tigasaMjoge // 23 // |ekko caukkasaMjoge ete ekkAra saMjogA bhavaMti, esovi attasaMjoga eva, gato attsNjogo| pAdhasaMyogo nAma 'lesA| kasAya baMdaNa' gAhA ( 52-34 ) yadA audayikA lesyAH kaSAyA vedanaM vedo ajJAna mithyAtvaM ca ArpitaM bhavati tadA anAtmakamiti pratyavaseyaH, kimuktaM bhavati ?- karmapudgalodayAdetAni bhavanti, anarpitastu bhAva evaudayikA, ukto bAhya abhyantarazca bhAvasaMyogaH tadubhayasaMyogo imo-'no manivAo khalu' gAhA (53-35) sacce odayikaM amuMcamAnA saMjogA kAyanvA, tattha * dugasaMjogA odayika amuMcamANeNa cattAri tiyasaMjogA cha caukkasaMyogA cattAri ego paMcasaMyoge, evaM audayikabhAvaM amuMcamANeNa pacarasa saMyogA bhavaMti 'vitiovi Adeso' gAhA (54-35) ayamaparaH kila AdezaH, bhAvasaMjogo tividho-atta. saMjogo parasaMjogo tadubhayasaMjogo, 'odayiya' gAhA (55-36 ) tatrAtmanA paDU bhAvAH saMbadhyante, jahA odayiyo maNusso sa eva uvasaMtakasAo, sa eva khINadaMsaNamohaNIo, sa eva khaovasamasuttanANI, pAriNAmio jIvo, ayamAtmasaMyogo'bhyantara ityarthaH, bAhyasaMyogasu 'NAmaMmiya' gAhA (56-37) iha nAmino nAmnA saha saMyogo bhavati yathA devadatta iti, dravyAdibhizca bAhyasaMyogo bhavati yathA daMDasaMyogAdaMDI, kSetreNa AkAzena saha saMyogaH grAmeNa nagareNa vA ityAdi, kAle divasAdinA, * * % // 23 // % Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CG cUrNI ARRIEO zrIuttarAbhAveNa u saMjogaH aMtara eva, nahi bhAvo bhAvino'rthAntarabhUto bhavati, mA bhUdabhAvaprasaMgA, tadubhayasaMjogo daveNa kodhI daMDI 4 saMsthAnAni krodhI mukuTItyevamAdi, tathA kSetraNa krodhI mAlavakaH krodhI saurASTraka ityAdi, kAlenApi krodhI vAsaMtika ityAdi, ayamanyo'1 vinayAdhyayane |pi bAhya eva parasparaM saMyogo bhavati, 'AyariyasIsa' gAhA(57-37) yathA Ayariyassa sisseNa saddhiM saMyogaH, asAvapi bAhya-| saMyogo bhavati, AyariyA ityukte avazyaMziSyeNa taditareNa bhavitavyaM yasyAsAvAcArya iti, tathA ziSya ityukte avazyamAcAryeNa // 24 // bhavitavyaM, Aha-kIdRzo'sAvAcAryaH ziSyo veti?, ucyate-'Ayario tArisao' gAhA(59-39) kimuktaM bhavati?-Ayario tAriso jArisA AyariyA bhavaMtI, AyariyaguNehiM ubaveo yathAcAryaH svaguNamAhAtmyayuktaH tAdRzaH, ziSyo'pi tattadguNasadRzaH, yathA putra ityukte avazyameva tasya pitrA bhAvyaM, tathA pitetyukte avazyaM putreNa bhAvyaM yasya so pitA, evaM mAtAputrayomAtAduhitroH15 tathA bhAryApatyoH, evaM zItoSNayoH, zItamityuktaM avazyamuSNe saMpratyayo bhavati, evaM tamaudyotayochAyA''tapayoH, ' evaM NANa' gAhA (16-40) tathA jJAnamityukte avazya jJAnasya jJeyena vA sAI saMyogo bhavati, tathA caraNamityukte caraNamAbhAvyaM svamityarthaH, na jJAnI jJAnAdanyo bhavati, yadyanyastasmAdajJAnI syAt , tathA caraNAdapi yadA'nyaH syAt tena na cAritrI syAt, tasmAccaraNacaraNinorekatvaM, teNevesa abhyantarasaMyoga eva, na vAhyaH, tathA jJAtu ninA saha saMbaMdho bhavati, jJAnasya ca jheyena // 24 // | ubhayasaMbaMdho bhavati, evaM cAritreNA'pi, tathA svAmitve'pi mamaiSa svAmI, athavA svAmitvenobhayasaMyogo bhavati, mamaiSa dAsasya (svAmI) eSa ca mama pituH putraH mama kulAmyantara iti, epa saMyoga ubhayasaMbaMdho bhavati / 'paccayato ya bahuviho' gAhA // lA(60.41) pratIyate'nenArtha iti pratyayaH, jJAyata ityarthaH, saca bahuvidhaH, tadyathA-ghaTaM pratItya ghaTanAnamevamAdIni pratyaya SSC ) --- ES % Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A zrIuttarAma jJAnAni bhavanti, Aha-yadyevaM ghaTaM pratItya ghaTajJAnaM paTaM pratItya paTanAnaM tena kiM prAptI, jinasyApi tatpratyayapUrvakameva jJAnaM saMsthAnAni bhavati, mA bhRdapratyayaM, ucyate, yadavocastvaM yathA pratItyapratyayato jJAnaM bhavati nApratyayamiti tena tasyApi bhavatItyatra brUmA, 1vinayA | asadevat , kasmAda, siddhAntAparikSAnAta, yadyatatpratyayapUrva jJAnaM etaddhi chamasthAnAM, jinA hi bhagavaMtaH sarvajJAH sarvadarzinaH dhyayane bhinnatamaskAH, teSAM hi nivartitapratyayaM jJAnaM, teSAM mAhAtmya vibhUtireSA bhagavato nirAvasNasya sarvabhAvAvabhAsakaM jJAnaM bhavati, // 25 // anyacca-kevalinastu kevalajJAnanivartitapratyayaM, ekaprakArameva, yasmAdekaM kevalajJAnamiti, atha ekena hastena bahavaH paTA gR dhante, na teSAmekatvaM, evamekena kevalajJAnenAnantA bhAvA ekakAle gRhyante, na ca teSAmekatvaM bhavatIti / dehA ya baddhamukkA abhi tarasaMjogo bhavati, tattha ambhitaraM kammagaM vAhiraM orAliyaM, jANi saMpayaM sarIrANi caddhavANi so ambhitarasaMjogo, jANi mukkANi ra so bAhirasaMjogo, evaM mAtipitisutAtisu jesu saMpadaM vaddati te attasaMyogA, je atikatA te parasaMyoyA bhavaMti, 'saMbaMdhaNa saMjogo' gAhA (61-42) puvakammehiM saMbaddhassa kasAyassa jIvassa jo abhiNavehi saha kammehiM baMdho bhavati so saMba-II | ghaNasaMjogo bhavati, jehiM bhagavaMto viditasaparA chinnA, Na hi baMdhaNA te tesiM bhagavaMtANaM koti paDiMbaMdhaheU vijjati, tathA 51 prabhutvAdutpadyate mamedamiti ahamasya svAmI, aprabhorutpadyate sthAnAdyapi svAmisaMbaMdhana mamIkarati, evametatparicintyamAnaM // 25 // yasya hi mamedamiti bhavati tasya saMbaMdhanasaMyogasaMbaMdho bahumato, nAnyeSAmapi, 'saMbaMdhaNa' gAhA ( 62-44) yazca saMbaMdhana saMyogAbhilApaH eSa saMsArahetuko bhavati, anuttaravAsazca bhavati, tacchettumudyatAH sAdhavaH, ataH asmAdbhAvasaMyogAdvipramuktA iti & saMbaMdhaNasaMyogo bhaNito, itaretarasaMyogoya gto| idANi khettakAlabhAvasaMjogo bhannati-tattha gAhA-saMghaghaNasaMjoge % A 5 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA cUNoM 1 vinayAdhyayane ard // 26 // | khetAdINa vibhAsa jA bhaNiyA / khattAisu saMjogo soceva vibhAsitavvotu (64-43) athavA''kAzapradezaiH sAIvinItetarasaMyujjamAne itaretarasaMjogo bhavati , sesaM yathA sambandhaNasaMjoga khettAdI bhaNitA tathA vibhASitamyA: lakSaNAni eSa saMyogaH, asmAtsaMyogAdvipramuktasya vizeSeNa pramukto vipramukto'tastasya, saMyogAt vippamukkassa, na gacchaMtItyagA- vRkSA ityarthaH, agaiH kRtamAgAraM gRhamityarthaH nAsya AgAraM vidyata ityanagAraH, atastasya aNagArassa, bhikkhaNasIlo bhikbU, bhikkhuggahaNaM migacAriyApavittANaM dabbaaNagArANa vudAsatthaM, te hi davvaaNakAratti vigattijaNa bhikkhayo bhavaMti, nidAnopahatabAlatapaHkarmabhiradattajIvitatvAt aprAsukAhArakatvAnna bhikSavaH,athavA anagAra eva bhikkhuHatastasya aNagArassa bhikkhuNo, 'viNayaMti' vinayaMti cASTaprakAraM karma vinayaH, 'prAduH prakAzane' uktaM hi-"prAdurAsIt muniH siddhastasminnRpati cenmati ( janmani )" tathA pAukaraNaM duvihaM- pAgaDakaraNaM pagAsakaraNaM ca ' ANupuvI suNeha me' AnupUrvyanukramaH, paripATItyarthaH, | yathopadiSTa yathA kArya yathA kramaH so vA, tathA paThyate ca 'ANupuci suNeha me // 1 // syAnmatiH kathaM vinIto bhavati ?, ucyate-' ANANiddesakare ' silogo (2 sU044 ) AjJApyatejnayA yasya AjJA, nirdezanaM nirdezaH, Ajaiva nirdezaH, athavA AjJA-sUtropadezaH, tathA nirdezastu tadaviruddha guruvacanaM, AjJAnirdezaM karotIti ANANiddesakaro, gurureva guruH tassa guruNo, upapatanamupapAtaH, zuzrUSAkaraNamityarthaH, "iMgitAkArasaMpanno' igitameva AkAraH ihitAkAraH, athavA iGgitaM kIpatamityarthaH, | tadyathA-zirakaMpo bhrUhastakSepo vA, AkRtirAkAraH, tathA 'netravaktravikArAbhyAM, gRhyate'ntargataM manaH' athavA'gaMtugamAgAraM // 26 // ceti sottumAkAra, vettumAkAra, jahA 'avaloyaNaM disANaM viyaMbhaNaM sADagassa saMThavaNaM / AsaNasiDhilIkaraNa *%ACCE-C Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNI 1 vinayAdhyayane // 27 // paTTiyaliMgAI eyAI || 1 || ' evamAdi saMpannavAn saMpannaH, sa evaMvidho vinIta ityucyate, na hi vinayo vinItamantareNAstIti apadizyate sa eva vinaya iti / ukto vinayastadvipakSo'vinayaH, tahA hi mUDhaNayiyaM kAliyaM, atthApatittikAUNa ucyate' ANA'Niddesakare' silogo ( 3 sU0 44 ) puvvaddhaM kaMThyaM, 'paDiNIe asaMbuddhI' anIkaM prati yadanyadanIkaM tatpratyanIkaM, sacAyaM pratyanIkIbhUte vilomakAri ityarthaH, samyagbuddha: -- saMbuddhaH na saMbuddhaH asaMbuddhaH, vinayAdyakovida ityarthaH, se aviNIti vuccati // tadvipAkastvihaiva 'jahA suNI pUtikaNNI' silogo ( 4 sU0 45) yena prakAreNa yathA, zvasati zvA sa eva zunItyupadizyate, atha zunIgrahaNaM zunI garhitatarA, na tathA zvA, pUrti yasyAH karNau so bhavati pUtikarNI, 'nikkasijjati'ti nikRSyate ' savvasotti ' savvapAgAraM sarvAvasthAsu vA sarvazaH, ' evaM ' avadhAraNe, duTTazIlo duHzIlaH, anIkaM prati yadanIkaM sa cAyaM pratyanIkI bhUto pratilomakArItyarthaH, jaha jaM bhaNitaM na kAhaM, jatto vAresi tattha vAsejjA ( soccA) kiM ariM jarAo, dhetuM udayaM Na diSNomi || 1 || muheNa arimAvahatIti muharI, yatkicitpralApItyarthaH syAd buddhiH kiM so evaM karoti jeNa nikkasijjati 1, ucyate, svabhAvopaghAtAt dito- ' kaNakuMDagaM ' silogo ( 5 sU0 45 ) kaNA nAma taMdulAH, kuMDagA kukkasAH, kaNAnAM kuMDagAH kaNakuMDagAH, kaNamisso vA kuMDakaH kaNakuMDakaH, so ya buddhikaro, syarANaM priyastazca, saH tadamavi kaNakuMDakaM 'jahitANaM ' ti ' ohAk tyAge ' tattha jahAtIti bhavati, svabhAvopahatabuddhitvAt 'viThThe bhuMjati sUyaro' viTThe- purIsaM, yatheti vAkyazeSaH, evaM zIlaM jahittANaM duHzIlabhAvo dauHzIlyaM tasmin daussIlye, ramati, mRgavat mRgaH, duHzIlo sImaMtehiM Nikkasijjati, ata: ' suNiyA bhAvaM ' silogo ( 6 sU0 46 ) zrutvA suNiyA, asoiNo bhAvo abhAvo, jahA asohaNaM sIlaM avinayaphalaM. // 27 // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa-55 zrIutturAjasseti asIlA, athavA na bhAvaH, jahA abhAvo desassa Nagarassa vA vaTTati, sANassa pUtikaNNassa sUyarassa kaNagakuMDakaM zikSArItiH cUrNI caicANa, evaM duHsIlanarasseti, yastAbhyAmanusAsiti-evaM duzzIle paDiNIe, viNaye Thavejja appANaM pacchaddhaM kaNThyaM, so hi Na 1vinayA pUtisuNago va Nikkasijjati, yatazcaivaM 'tamhA viNayamesijjA' silogo (7 sU0 46) tamhA iti kAraNAdvinaya dhyayane 'eseJja' tti viNayaM kuryAdityarthaH, yena kiM labhyate, vinayAcchIlaM pratilabhyate, ko'bhiprAyaH - AcAryA hi smygupcry||28|| |mANAH zrutena lAbhayanti, soe ( coya) NAdibhizca, ityato vinayakaraNAcchIla pratilabhyate, vinayaH pratilabhyate ityarthaH, 'buddhavutte NiyAgahI' bubairuktaM buddhoktaM jJAnamityarthaH, tadeva ca niyAkaM nijakamAtmIyaM, zeSa zarIrAdi sarva parAkyaM,buddhA nAmA-2 | cAryAH, buddhAnAM vA putrAH, niyAke yasyArthaH sa bhavati NiyAgaTThI, Na Nikasijjati kaNhutI, na kutazcidapItyarthaH / evaMvidhazca Na |Nikasijjati NisaMte siyA' silogo (8 sU046) ahiyaM zAMto nizAntaH, akrodhavAnityarthaH, atyantazAntaceSTo vA, mukhe arimAvahatAMti mukharI, na mukharI amukharI, dAntendriyaH, buddhAH AcAryAH, aMtikamatyAsaM, teSAmaMtike tiSThan suprazAnto | amukharI dAntazca bhavediti, athavA prazAnto'mukharI dAntazca teSAmaMtike tiSThan atthayutAni sikkhejjA, arthena yuktAni sUtrAlaNyupadezapadAni vA, na yeSAmartho vidyata iti niratthANi, tu vizeSaNe, jahA 'bhAraharAmAyaNAdINi' athavA diccho daviccho // 28 // pAkhaMDa iti, athavA itthikahAdINi // jati puNa NiratthagANi sikkhamANo AyariyAdIhiM aNusAsijjejja tadA 'aNusAsitoNa kuppejjA' silogo ( 9 sU0 47) aNukUlaM sAsyate sma anuzAsitaH, kupyate yena sa kopaH taM na kuryAda, kSamatA |kSAntiH taM sevejjA, pApADDIna: paMDitaH, paNDA vA buddhiH, paNDitaH tayA'nugataH, sa evaMvidhaH khuDehiM samaM saMsarga, bAlakairityarthaH, SIBIO Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 1 vinayA dhyayane // 29 // kSuNatIti kSudraH krUrakarmmA ityarthaH, kSudrakarmaNo vA, saMsarjanaM saMsargaH, hAsyaM ca krIDA ca hAsyakrIDe, tatra hAsyaM bhAsittA pAsitA suNettA saMbharetA ya bhavati, hasato mohaNijjaM baMdhati, logaparivAyo sajjhAyovarohe sUlAdi vA hojjA atihAsAt uktaM ca" jIveNaM bhaMte ! hasamANeNa vA ussuyamANeNa vA kati kammapagaDIo baMdhati ?, goyamA ! sattavihabaMdhae vA aDavihabaMdhae vA " krIDato'pyevameva, kIDA gAhA vakkavAla (vaNNalo ) vAdIhiM, ahavA je kIDapuvvagaM hAsyaM tadvivarjayet / / ayamanyo vinayopadezaH, 'mA ya caMDAliyaM kAsI' silogo (10 sU0 47) caMDo nAma krodhaH, RtaM satyaM, na RtamanutaM, pAgate tu tameva aliyaM, caMDaM ca aliyaM ca caMDAliyaM, athavA caMDa iti krodhaH, ala paryAptau caMDena alaM yasya bhavati caMDAlaH - paryAzakreAdha ityarthaH, caMDabhAvaH caMDAlikaM, caMDAlena kalitaH caMDAlaH (lijJaH), taM mA ya caMDAliyaM kAsi, caMDAla iva caMDAlaH caMDAlamAgalAya - ti, caMDena vA AgalitaH caMDAlaH, AruDhovi ya hAsavikahA pasaMgesu' bahuyaM mA ya Alave' bahuyaM bahuparimANaM, amAnonAH pratiSedhe, bhRzaM lapatyAlapet, svAdhyAyAdivyAghAtaH vAyusaMpade mA (Atma) bAdhAyeM, tena kAryamAtraM bhASet, 'kAlena ahijjittA' kalAbhirnirvarttita: kAlaH, sUkSmAmapi kalAM kalayata iti kAlaH, sakalayati bhUtAni vA kAlaH, yo hi yasya adhyayanasya kAlaHkAlikasyetarasya vA tasmin kAle adhItya 'tato jhAeja ekkao' uktaM hi' ekasya dhyAnaM dvayoradhyayanaM triprabhRtigrAmaH,' evaM laukikAH saMpratipannAH, vayaM tu sasahAyo asahAyo vA rAgadveSAsahAyavAn eka eva, 'Ahacca caMDAliyaM kaTu' (11.48) Ahacceti kadAcit, yadiha nAma kadAcinnigraha | parasyApi sataH sahasA caNDAlaH udIryate tamudIrNaM ninhavet, tadyathA''hvAnaM ninhavaM, vyapalApa ityarthaH, yogyaprakAzaH kodhaH, so'pi na nivitavyaH, tatrAtmanindava eva bhavati, sadA vA acakSurdAnAdibhiH parairupalakSayitvA ucyate-mavAn mamAnyasya vA rUpita iti, 526 krodhavAraNaM // 29 // Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa zrIuttarAma SHARE- galirAkIzvAcI cUrNI 1 vinayAdhyayane // 30 // REA tathApi na ninhavitavyaM, evaM prakAzamapi kRtvA anupazAnto'pi pratyudyamakaraNAt bravItyaham zAnta iti, eSa ninhavaH, evaM mRpAvAde'pi pratyakSa vA pratyakSe vAna ninhavitavyaM, kadAciditi ahani rAtrI vA, pratyAdiSTastvapareNa 'kaDaM kaDetti bhAsejjA' | satyamahaM rupita AsIt anRtaM vA mayoktaM, akRte tuna parassa satkeNa vattavvaM- yathA'haM kArIti, mA mRdasya mRSAvAda iti / jaM ekkasi paDicoijjati avarAhe tasmAt prabhRtyeva nivartitavyaM 'mAgalIasseva kasaM silogo (12 sU.48) mA galiassokapiho so galiAo avahamANo svayameva kasaM prahArAdIni icchati, karmavatkarmakartA itikRtvA svayamevAsau kazamicchati, jahA | vAhaM necchet, evamayamapi yathA kRtyeSvartheSvavartamAnaH punarvacanamicchati, codanAmityarthaH, 'kasaM va daTumAinno' kazatIti kazaH 'kaza gatizAtanayoH' ya(ta)thA balavinayasaumukhyAdibhirguNairAkArya iti AiNNo, sa hi kasameva daTuM gRhyamANamurijhapyamANaM vA | | sAratheranukUlaM gacchati, evaM sisso'vi iMgitAdIhiM AyariyabhAvamuvalakkheUNa tahA karei, pAvaM vajjaittA, pApamakRtvetyarthaH, taM varjayan vainAyika sevito,evaM hi kurvatA'cAryasya vAkyAdizramaH parihato bhavati (taMDIti vA galIti vA marAlIti vA egaTThA, so puNa| | vaccaMto kIrai AseNa vA goNeNa vA, AiSNe vA viNIe vA bhaddae vA egaTThA ) ye punaridAnI 'aNAsavA thUlavayA' silogo (13 sU.49) na zRNvatItyanAzravAH jaM bhANitaM na kAhaM, paThyate 'aNAsuNA dhUlavayA' Na suNeti aNAsuNA, dharANi vayAMsi | yeSAM, anipuNAtisthUlazabdA avinItetyarthaH, kutsitazIlAH kuzIlAH, miduMpi caMDaM pakareMti sissA, midupi-akohaNasIlIpa | kodhaNazIlaM kareMti, apizabdAt anyamannatamakrodhI vA, uktIha-" ziSyakasyaiva tajjADyaM, yadAcAryaH pramAdavAn / kudAruSu su. tIkSNo'pi, parazuH pratihanyate ||1||"je puNa cittANugA cittaM aNugacchaMtIti cittANugA lAghavopapatA dakSatvena ca uta G ARIES bhaa||30|| Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrIuttarAlAghavenAvilaMbamAnA nirdezAyopatiSThate, dakSopapetA nAma AjJAM zIghraM kurvanti, yadAnyat vaiyAvRtyAya, 'prasAdaye' prasAdayanti caNDarudrAcUrNI 'ta' iti evaMvidhA sissA, hu visasaNe, duSTamAzrayati tamiti durAzrayaM, agnivat , atrodAharaNaM caMDaruddeNa- avaMtIjaNavae cAyo 1vinayA PM ujjeNIe hava[NA]NujjANe sAhuNo samosariyA, tesiM sagAsi ego juvA udaggaveso vayaMsasahito uvAgato, so te vaMdiUNa dhyayana bhaNati te bAluke- tujhaM mama saMsArAto uttArehI, pavvayAmitti, tehiM ete amhe pavaMcItIttakAUNa 'ghRSyatAM kalinA kali'. // 31 // rita caMDarudaM AyariyaM uvadisaMti, esa te nityArihinti, soya sambhAveNa pharuso, tato sotaM vaMdiUNa bhaNati-bhagavaM! pavAveha NImameti, uccAraNamANehitti, ANieNa loyaM kAUNa panyAvio, vayaMsA ya se addhiti kAUNa paDigatA, te'vi uvasayaM NiyayaM gayA, vilaMbie sUre paMthaM paDilehitti visajjio, paDilehiumAgato, paccUse niggayA, purao vaccatti maNio, vaccato paMthAo phiDio, caMDaruddo khANue pakkhalio, rUsieNa hA duTThasehatti daMDaeNa matthae Ahato. siraM phoDitaM, tahAvi saMmaM sahati, vimale pabhAe caMDarudeNa rudhiroggalaMtavidAriyamuddhANo daTTho, duDu kati saMvegamAvaNNeNa khAmio, evaM durAsajjaMpi | psaade| vinayAdhikAra eva AyariyasamIve vasaMto 'NApuTTho vAgare kiMci ' silogo, (14 sU.51) Na |apucchio vAgarejja kiMciditi atthapayaM puSavattaM vA kaI vA cariyaM vA jativi jANati, 'puTTho vA NAliyaM va-18 de' puTTho vA- pucchio AyariehiM, jahA- ajjo! tuma kira amuka jANasi 1, tattha ajANamANeNa vattavvaM-jahA // 31 // koNa jANAbhi, jANamANeNa vA jANAmiti vattavyaM, sanbhUyameva vattavaM, gihiNAvi puTTho NAliyaM, anyatra sAvadyAt, yadivA krodhakAraNe satyAkrozAdau parasya rupyate kathaMcita, tatra te krodhaM asaccaM kubvejja, aphalamityarthaH, kadhI, uccate, kovassudayanIroho vA udaya RASHA%ERALA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %-5-18 A1 zrIuttarA0 kA pattassa vA kohassa viphalIkaraNaM, atrodAharaNaM- kassaya kulaputtasya bhAyA verieNa vAvAito, so jaNaNIe bhaNNati-puttaH puttaghA krodhasyA cUrNI tayaM ghAtasutI, tato so teNa jIvaMtao gihiUNa jaNaNisamIvamuvaNIto, bhANio ya NaNa-bhAtidhAtaya! kahi te AhaNAmitti?, teNaXI satyatA 1vinayA bhANato-jahiM zaraNAgatA AhammaMti, teNa jaNaNI avalokitA, tAe bhaNNati-puNa putaNa zaraNAgayA AhammaMti, teNa bhaNNaidhyayane kA kaha rosa sahalaM karemitti. tIe bhaNNai-Na savvattha roso saphalo kajjati, pacchA so teNa visajjito, evaM kohaM asaccaM kubvejjA / / // 32 // syAnmatiH-kadhamasatyaH kriyate?, ucyate, dhArayatA priyamapriyaM, etthodAharaNa-asivovadute Nagare tini bhRyavAditA rAyANamuvagata', amhe asivaM uvasAmemotti, rAyaNA bhaNiya-sUNemo keNovAeNati, tatthego bhaNati-atthi mahegabhUte, te surUvaM viunviUNa gopura| ratthAsu pariaDati,taM na nihAliyacaM, taM nihAliyaM rUsati, jo puNa taM nihAleti so viNassati, jo puNa te nihAliUNa ahomuho ThAti so rogAo muccati, rAyA bhaNNati-alAhi eteNa atirosaNaNaMti, vitiU bhaNati-mahaccayaM bhUtaM mahaimahAlayaM rUvaM viuvvati laMbodaraM TiTTibhakukSi paMcaziraM ekkapAdaM visihaM vissarUvaM aTTahAsaM viNimmuyaMtaM gAryataM paNaccaMta vikrAMtarUvaM, daTTaNaM jo pahasati | pavaMcei vA tassa satahAsiraM phuTTati, jo puNa taM suhAhi vAyAhiM abhiNadatI dhyapuSphAIhiM pUeti so savvAmayAo muccati, rAyA bhaNati-alameeNati, tatito bhaNati-mamavi evaMviha eva, NAtiIvasesakara bhRtamathi, priyApriyaNivisesaMtu, parvacijjamANaM va loehiM tihA pUijjamANaM thunyamANaM pabaMdhijjamANaM abhinaMdijjamANaM pUyAIhiM pUijjamANaM savvameva priyApriyakAriNaM darisaNAdeva rogahiM- P // 32 // to moyayati, rAiNA bhaNiyaM-evaM houtti, teNa tahA kae Asirva uvasaMtaM, evaM sAdhUvi asArUpatte sati zabdAdipratikUlagAmitvena parehiM paribhUtamANo parvacijjamANovi hAmmajjamANovi tahA dhUyamANo vA pUijjamANo cAsaM priyApriyaM saheta, kiMca mA Ayariyassa | % APPEARE SHREST-S Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 1 vinayA dhyayane // 33 // parikilissaM kalisiMti mAvA AyariyA uvari bhaeNaM sissati jahA mamaM so dAmmAhisAtta ato bhaNNati 'appANameva damae' silogo ( 15 52 ) damo duviho-iMdiyadamo NoiMdiyadamo ya, iMdiyadamo soiMdiyAINaM damo, joiMdiyadamA kohakasAyAdidamo, ato a teNa duviheNavi damoNa appANaM damae, sa hi AtmA duSTAzvavat azvavatsu duHkhaM damayituM, uktahi "niranugraha muktimAnaso vissyaashoklusssmRtirjnH| tvayi kiM paritoSa meSyati ? dviradastaMbha ivAciragrahaH // 1 // ime adatadosA- 'sadeNa mato ruveNa pataMgo mahuyaro ya gaMdheNaM / AhAreNa ya maccho bajjhati phariseNa ya gahaMdo // 1 // dAMtaguNAstu 'appA daMto suhI hoI' duraMto adantANaMti, je cadaMtindiA baddhA itare mukkA, ihaloge'vi zradatiMdiyA pAradArIkAdayo vinazyati, tadviparyayatastu iha paratra ca naMdate, atrodAharaNaM-do bhAyaro corA, tesi uvassae sAhuNo vAsAvAsamuvagatA, tesiM vAsArataparisamattI gacchaMte hiM tesiM corANa aNNaM vataM kiMci apaDivajjamANANaM rattiM na bhottavvaMti vayaM diSNaM, aNNayA tehiM subahuta gomAhisaM ANIyaM, tattha ane mahisaM mArenu maMsaM khaiumAraddhA, aNNe majjasta gatA, maMsaM khAittA saMpahArinti-addha se visaM pakkhivAmo, to majjaittANa dAhAmo, tato ahaM subahu gomAhisaM bhAgaNa Agamissati, bhajjahattAvi evaM caiva samasyeMti, evaM tehi visaM pakkhittaM, Aicco vi atthaM gato, te bhAyaro Na bhuttA, itare paropparaM visasaMjuceNa majjamaMseNa uvabhutteNa matA, mariUNa ya kugatiM gayA, iyare iha paraloe ya suhabhAiNo jAyA, evaM tAva jiMgbhidiyadamo, evaM sesesuvi iMdirasu appA daMto suhI hoi assi loe paratthaya / kiMcAnyat ?'varaM me appA daMto' silogo (16053) kaMyyaH, udAharaNaM sevaNao gaMdhahatthI, aDavIe jUhaM mahalaM parivasati, tattha jUhapatI / jAte 2 gatakalame viNAseti, tatthegA karaNI AvaNNasattA ciMteti-jati kahiMci mama gayakalamao jAyati so eteNa viNAsijjati // 33 // %% A/! secanako hastI Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUNauM upavezana vidhiH zrIuttarAma ttikAuM laMgatI osarati, jahAhiveNa jUhe chabbhati, puNo puNo osarati tAhe bititatatiyadivase jUheNa milati, tAhe egaM risiyA sami payaM dilu, sA tattha allINA, saMvaNiyA ya NAe risayo, sA pasyA setagayaMkalabhaya, so tehiM risikumArehiM sahito pupphA1vinayAdhyayane | rAmaM siMcIta,setaNagati se nAma kataM, vayattho jAto, jUhaM daTTaNa jUhabati hatUNa jUhaSNeNa paDivana, gaMtUNa ya aNeNa so Asamo | viNAsito-mA annAvi kAi evaM kAhitti, tAhe te risao rUsitA pupphaphalagahitapANI seNiyassa raNNo sagAsamuvagayA, kahiyaM // 34 // caNehi-eriso savvalakkhaNasaMpaNNo gaMdhahatthI seyaNao NAmA, seNio hatthiggahaNaNaM Niggato, so ya hatthI devayApariggahito, tAe ohiNA Abhoio jahA avassaM gheppati, tAe so bhaNNati-putta! baraM te appA daMto, Na yasi parehiM damaMto baMdhaNehiM vahehi ya, so evaM bhaNito sayameva rasIe vAriM gatUNa AlANakhaMbhaM assito, evamihApi, varaM me appaNA deto silogo, uktaM ca-'varaM hi te kartumanigrahocitA, vaze'vazA indiyavAjinaH shtth!| na cAsmi (si) taiH zIghramanarthagAmiAbhirduHkhArNavazvabhrataTeSu pAtitaH M // 1 // " ayaM tAva appaNA Thiyo uvadiTTho, ayamoM-Ayariyassa na ya aviNao pauMjiyambo 'paDiNIyaM ca buddhANaM' |silogo (17 sU0 54 ) paDiNIto bhaNito, buddhA AyariyA, tattha vAyAe Na tumaM jANasi, tuma hamati vA bhaNaMti, yadvA da anyadapi vAcA viruddhaM gurusamakkhaM parokkhaM vA bhaNati, 'kaMmuNA' AyariovajjhAyANaM sejjAsaMthArae NisIyati, hattha pAehiM vA saMghaTRti, AsaNNAni vA gacchagAti (gamAgamAi ) kareti, 'AvI vA jati vA hasse' AviH prakAze, Avi4A sarvAgre,raha tyAge, ubhayagrahaNaM mA bhRt kazcidekaM kariSyati, Akule madhye vA vinayaM ca hApayiSyati, etANi paDiNIyAdINi lANo kuryAd kadAcidapi // ayamaNNo pajjuvAsaNavinayo Ayariyassa,kayarammi padese Na ThAtitabbaMti ?, bhaNNati- 'Na pakkhato' RECARE gaa||34|| Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 1 vinayA dhyayane / / 35 / / 1963-96 silogo ( 18 sU0 54 ) pakSatyaneneti pakSaH, puruSasya hi bhujAveva pakSI, tataH pacataceti ityuktaM, tathA pakSayoH bhAsamANassa se muhamperitA sahayoggalA kaNNavilamaNuSpavisaMti, kaNNasamaseDhI pakSo, tato Na ciTThe gurUNaMtie, tahA agregaggatA bhavati, purato pratyurasyapi ca viNae vaMdamANANa ya vigdhatoti, samaM paTTio peTuo, va ThijjA kiccANa piTTatotti, AyariyaM piTTao kAuM AyariyANa paTTi dAUNa Na ciTThejjA, urugamurugeNa saMghaUNa evamavi Na cidvejjA, jati ya kahiMci AyariyaehiM sahito hojjA tato sayaNe na paDisuNe, sayaNaM sayaNIyaM taMmi nivanno nisanno vA na paDisuNejjA ''yariyassa vayaNaM, kintu AyariyasagAsamA tUrNaM baMdiUNa viNayeNa paDisuNejjA, imo kAyago viNayo, gurusamIve 'Neva palhatthiyaM kulA' silogo (16054) palhatthiyA patte Na kajjati, pakkhapiMDo dohiMvi bAhAhiM urUgajANUNi ghetUNa acchaNaM, sesaM kaMThyaM, imo AyariyavayaNapaDisuNaNAviNao - 'Ayariehi vAhinto' silogo (20sU055) vAhiMto NAma sahito, 'Na kayAivi' ti diyA vA rAto vA muMjamANo piyamANo vA, pAsAdapehI pasIdae jeNa prasIdanaM vA prasAdaH taM pasAdaM 'pehi tti keNAyaM upakAreNa viNaNa vA pasijjejjA 1, 'NiyAgaTTI' NiyAgaM NidANaM niyagamityarthaH NANAtitiyaM vA NiyagaM AtmIyamityarthaH, sese sarIrAdi savvaM parAyagaM, NiyAe jassa soNiyAgaTTI, upetya tiSTheta vA ciTThejjA, gurUM-AyariyaM, sadA -santrakAlaM / Ayariyassa vayaNaM kahaM suNetavvaMti ?, bhaNNati - ' AlavaMte lavaMte vA ' silogo (21 sU055) AlavaM ekkasi, lavaNaM puNo puNo, AlavaMte lavaMte vA Ayarie sIseNa na NisItittA sotavvaM, iUNa AsaNaM pIThagAdI dhAro ghIH - buddhiH itaH parigataH tayA iti dhIraH 'yato ' manovAkkAyaiH / ' jataM ' prayatnena paDisuNe / idANiM kiccakANaM vacovAgaraNaM vA vAgaraNaM vA pucchamANo sIso AyariyaM ' AsaNagato Na pratizravaNa vidhiH // 35 // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAdoSavajana cUrNI zrIuttarApucche' silogo (22 sU055) AsaNaM-pIDhaM phalagaM bhUmi vA tattha gato yaduktaM ucaTTho, Nisijjagato NAma bhUmIe saMthArae vA saMciTTho, 'kayAi' kadAcit , parisAgataM aparisAgataM AyariyaM diyA vA rAo vA, kahaM pucchejjA ?, uyyate-'Agammu1vinayA kkuDaosaMto' Agamma gurusagAsa ukkuDugAsaNo pucchejja,paMjaliuDo aJjaliM matthae kAUNaM / idANiM Ayariyassa viNao dhyayane 18 maNNati-' evaM viNayajuttassa' silogo ( 23 sU056 ) kNttho| 'vAgarejja jahA sutaM' ti,jahA sikkhiyamiti, maNito // 36 // pajjuvAsaNAviNato, ayamaNNo'vi pajjUvAsaNAviNaya eva, ahavA carittaviNayo,AyariyaM pajjuvAsamANe 'musaM padihare bhikkha silogo ( 24 sU056) musaM-vitahaM taM parihare, ohAriNI nAma yadavadhAraNenocyate, evamahaM kariSyAmi vakSyAmi gami| pyAmi veti, "bhAsAdosaM parihare' bhAsAdosA asaccabhUtovaghAtikakasaNiDarakaDayavayaNAdi aNegahA te parihare, mAtAniyaDI tAmapi varjayet sadA-sarvakAlaM // ayamapi bhAsAdosa eva 'Na lavejja puTTho sAvajjaM' silogo ( 25 sU056) puTTho pAma pucchito mRgAdhudakaM vA sAvajja, ahavA nakkhattaM suviNaM joga sAvajjamavajjajuttaM, NiratyayaM jahA dasa dADimAni paDapUpA kuMDamajAjinaM palalapiMDa pUrakITake divA dizamudIcI sparzana kasyA(tva)pitA pratizIta ityAdi, athavA-julaphalavittamIsA uccakkhuDakusumamAliyA surabhI / varaturagassa virAyati olaggA aggasiMgehiM // 1 // evaMvihaM Na bhAsejjA, mriyate yena tanmama,marma kRntatIti marmakRta,yathA itthikArI bhavAn, taM tu logarAyaviruddhaM vA,bhaNiyaM ca-"jammaM mamma kamma tinidhi eyAiM pariharejjAsi / mA jammamammaviddhe marejja mArejja vA kaMci // 1 // " taM tu 'appaNaTThA paraTTA vA' AtmArtha-mamaiva kiMciddAsyati, parArtha zrAvakena nijena cArthito bravImIti, evaM bhavetsAvadhamubhayArthe, pradviSTo bravI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuzAsanaM zrIuttarA0mIti, evaM marma karmApi, AtmArthe adhikSiptaH roSitaH pareNa, parArthe yadyasya jJAtakaH suhRdvA kenacidadhikSipto bhavati, marmANi cUrNI | vA spRSTaH tadA'sau tanmarmANi paDizravati, jahA 'kacchrallauDDiyAe jo jAto gaddabheNa mUDheNa / tassa mahAjaNamajjhe 1 vinayA AyArA pAgaDA hoti // 1 // ' aMtareNa vatti miho aMtarAle, mitho rahasse, yoge ca dvayorbahUnAM vA bruvatAM mithaH, neDaMtarAle dhyayana cA,amanamaMtaH amyate vA, nAMtarakathaM kuryAta, mA bhUdapriyaM teSAM tayorvA, uktaM ca-'dvAbhyAM tRtIyo na bhavAmi rAjan !' // 37 // ayaM cAnyazcAritravinayaH samareSu agArIsu' silogo ( 26sU057) samaraM nAma jattha heTThA lohayArA kammaM kareMti, ahavA sahAribhiH samaraH, aribhUtA hi yatinAM striyaH,samaraM nAma dihAdiTThIsaMbaMdho tAsiM, AgAraM nAma suNNAgAraM, asuNNA gAraM saMdhANaM saMdhi, bahUNa vA gharANaM tiNDaM gharANaM yadaMtarA, mahApaho rAyapaho, mahApahaggahaNaM abhijaNAiNNe, kiM puNa vijaNe, ahavA 4mahApaho bahiyAdINaM, ubhao vaiguco gaMbhIro, aNNasu ta evamAdiesu saMkaNijjesu 'ego egitthIe' sesaM kaMvyaM ||ji ya ithinimitteNa * ameNa vA keNai khalito vA hojja tatthAlaMbaNaM' me vuddhANusAsaMti'silogo(27su.57)yadi tasmin khalite buddhA-AcAryA anukUlaM sAsaMti, zItena svAdunA ityarthaH, athavA zIlAviruddhana zIlena zIlameva vA AcAryANAmanuzAsanaM, yathA bhAskaraH bhUpatiH, 'pharuseNaM ti paruSa-snehavarjitaM yatparokSaM niSThurAbhidhAnaM vA, yadetat sarvamapi mama lAbhe'tti pehAe,emeva ya bhAvayan , mAM kRtAparAdhaM | zItalenAnuzAsati yacca mAM paruSaM vadati na niSkAzayanti,athavA kiM gurUNaM parihAyirasati yadyahaM anAcArazabalatvAdvirAdhayiSyAmi bodhi, tadetacchIlaM paruSaM vA'nuzAsanaM mama lAbhoti pahAe,lAbhena vA prasabhaM yataH,taM paDisuNe kRtAMjali utphullvinyH| ayaMca vinayaH'aNusAsaNamovAyaM' silogo ( 28058) aNusAsaNaM pasaMsaNamityarthaH, uvAye nAma Ayariyassa sussUsAsaMthArakaraNa 15- AKASKAR.Scies / // 37 // - %ES - ma -- Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 1 vinayA dhyayane 1132 11 4-4x+2) | vissAmaNAdi yaccAnyadapi tasya kRtyaM sa uvAye, dukkaDassa ya coyaNA, cukkakkha liesu, codaNA, tadeva aNusAsaNaM uvAtaM dukkaDacodaNaM va hitaM maNNatI paNNo, hitamiha paraprajJAvAn prAjJo, 'vessaM hoti asAhuNoM' tAnyeva anusAsana uvAyaM codanAdi, anekamekAdezAt, hitaM natu manyate'prAjJaH dezyaM asAdhoH asAdhutvakAriNaH, asAdhuriva asAdhuH // syAtkimAlaMcanaM kRtvA prAjJaH taddhitaM manyate ?'hitaM vigatabhayA buddhA' silogo (29.58) vigataM bhayaM yasya vigataM vA bhayato bhayamitastasyaM bhayaM vigataM, tasya na bhayamutpadyate ityarthaH, yatazca bhayaM notpadyate hitameva padya (manya) te, ata evAsau vigatabhayastasmAdvigatabhayAd, budhyate sma buddhaH, paruSamapyanuzAsanaM manyata iti vAkyazeSaH, kulaputravat pramAdaskhalite guruvacanaM, tadevAkulaputrasyeva guruvacanaM vessaM taM hoi mUDhANaM dveSyaM, taditi vessaM mUDhatvAn mUDhaH, kSamaNaM kSAntiH sodhimeva karoti khaMtisohikaraNaM, tasya hi svabhAvopahatatvAt kSAntiyuktamapi padamasakRt pasAdAdhikAraM vesse hoti mRDhANaM / imobi pajjuvAsaNAviNaya eva 'AsaNe uvaciTThejjA' silogo (30 sU059) upetya tiSThati jati varisAsu AsaNaM sevejja pIDhaphalagAdI tayA aNucce Na guruAsaNA sumahikaM vA, 'kuca spaMdane' na kucanamakucaM virAhaNA saMjamAtAe, tattha Thito saMto, aNuTThAI NiruTThAe, alpazabdaH abhAve draSTavyaH zlo(sto ) ke vA, nAsAbuttiSThatI nirarthakaM, arthe'pi parimitamevottiSThate, AhAraNIhAraNimittaM gurvAdezato vA tiSThannapi 'appakkukkue' tti na gAtrANI spaMdayatI Na vA avaddhAsaNo bhavati, annatthUsAsaNIsasitAdI atthasseha muktvA zeSamakukuco / akucitvapratipakSe kucitvaM, tatpariNAmArthamityucyate - 'kAleNa Nikkhive (khame') silogo (31059) grAmanagarAdiSu jahocitaM bhikhAvelAe, kAleneti tRtIyA tena sahAyabhUtena, nikkhame paDissayAto gacchejjA, | jAtivelAtikataM, kAlaNeva paDikame--paDiniyattejjA, ettha khettaM pahuppati kAlo pahuppai bhANaM pahuppara, te aTTha maMgA joeyantrA paryupAsanA vinayaH // 38 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 1 vinayA dhyayane // 39 // jahociyaM, vivarIyaM 'akAlaM ca' tti akAlamappattamatItaM vA eva 'vivajjettA' caIUNa (Na) kevalaM si( bhi) kkhAe paDIlahaNAdI|Namavi jahocite kAle || bhikkhamaDato 'parivADIe na ciTThejjA' silogo (32059) parivADI NAma saMkhaDiparivesaNAe aMtara cijjA, jati Agato (ta) matto caiva na labbhati tA volei, parivADI ciTTamANassa doso, durAhaDaM aMtari bhoyaNApecchAi ukkhevaNikkhevAdI dAgassa, aviya adure ciTTamANassa uvasAmaNA dattesu, dattaMpi sat esaNIyaM geNhai, paDirUvaM NAma sobhaNarUvaM, jahA pAsAdIye darisaNIjje ahirUve paDirUve, rUpaM rUpaM ca prati yadanyarUpaM tatpratirUpaM, sarvadharmabhUtebhyo hi tadrUpamutkRSTaM tattad rayaharaNagocchapaDiggahamAtAe, je vA pANipaDiggahiyA jiNakappitA tesiM gahaNaM, tesiM jiNarUtrapratirUpakaM bhavati, yatastena pratirUpena esittA, esaNA mArgaNA, mitaM'mAG mAne' 'battIsaM kira kavalA AhAro kucchipUrato bhaNito' kAlaneti divasato, na rAtrau accha (mie) vA, advayamavilaMcaM bhakkhae- azrIyAt paviDo goyaraggagato bhikkhanimittaM gharamaNupavissamANo jo tattha kahiMci puvvapaviTTho savaNavaNImagAdI hojjA tato tesiM dAyagassa vA appattiyAdidoSapariharaNatthaM na pavisijjati, kahiM ca paDivAlejjA'-'NAidUre aNAsaNNe' silogo ( 33059) dUrattho Na yANati- kiM NiggayA Navatti, AsaNNattho Najjati jahA esa parivArDato acchati, aNNehiM ca adissamANo, jahA tesiM saMkA na bhavati, esa te vaNImagAdI Niggachate paDivAleti, ato ciTThejja bhikkhaNImittaM vaNImagAdirahite, ego a rAgadosaviutto, lAbhAlAbhe arAgadoSavAn, 'laMghiyA taM gatikkame 'tti te vaNImagAdI laMghiUNa Na pavise / / ayamapi goyaraviSaya eva 'NAtiucce va' silogo (34060) atiucce uDDamAlohaDaM bhavati, Na ya dAyagassa ukkhevaNikkhevA dIsaMti, atiNIevi adhomAlohaDe, Na ya esaNaM soheti, accAsaNNevi eyassa bhikkhanimittaM ThAyamANassa apattiyaM teNasaMkAdidoso hojjA, gocaresthAnavidhi // 39 // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyayane zrIuttarAbhaNiyaM ca 'adibhUmi na gacchejjA, goyaramgagato munnii| kulassa bhUmi jANittA, mitaM bhUmi parakkame // 1 // " ati bhojanaM revi esaNaM Na soheti 'phAsuyaM parakaDa piMDa' phAsuga-NijIvaM pareNAma asaMjatA tesiM aTThAe kaDaM piMDaM samayesaNAe bhattapANaM sAvadha 1vinayAtataM 'pADigAheja saMjate saMjae saMmaMjae saMjato / evaM gahaNaviNayasuddhassa bhuMjaNaviNayo upadissati- 'appapANappaSItami' bhASAvarjana silogo (35sU060) appANetti vattavye baMdhANulome appapANe appabIe, prANagrahaNAt sarvaprANInAM grahaNaM, bIjagrahaNAt tadbhedAra, // 40 // | yadivA bIjAnyapi varjayaMti, kimuta haritatrasAdayaH?,taM tu ArAmAdisu uvassae vA, apalicchannaM nAmAkuI aDavIe vA kuMDagAdIsu, * saMvuDo nAma savidiyagutto, 'samayaM saMjae bhuje' samataM nAma samyag rAgadveSaviyutaH ekAkI bhukte, yastu maMDalIe bhuMkta sovi samagaM saMjaehiM muMjejja, sahAnyaiH sAdhubhiriti, ahavA samayaM jahArAtiNio laMbaNe geNhai'NNe vA, tathA avikkitavadano gehati, 15 'jata' nti na yAgasigAlAdi, muMkta aparisAgaMNa parisADeto / sAvadyavayaNavajjaNaviNaeNaM'sukaDetti' silogo (36sU061) suThu kaDaM sukaDaM taM pasaMsAvayaNaM majjhaNumAyaNaM ca evaM sAvadha vajjaye, sukaDetti sarvakriyApasaMsaNaM, supakketti pAgassa, taM puNo NehasamaNAdi,succhiNNaM rakkhAdisu,suhaDe gameyAtatisu.(gAmaghAtAdisu) sumaDe sumAriyavayaNakatAe aNuvasaMtAdi, suNiTie bahuvesaNaM15 saNaM giTThANagAdi sulaTe, evaMjAtIyamaNNapi sAvajaNa lave muNI, aNavajja puNa loyakaraNaM baMbhacaraNiyAgasiNehapAsacchedase-16 hAharaNapaMDiyamaraNaaTThavihakammaniTThavaNasuladhammakahAdi silogo jahAsaMkheNa labe se / evaM viNIyaviNayastathA karoti yathA / pakvacitpramAdaskhalite codayanto'pyAcAryAH- 'ramati paMDite sAsa'silogo (37sU061) ramata iva ramate, hRSyata ityarthaH, paMDiti // 40 // buddhiH sA'sya jAteti paMDitaH, sa hi taM viNItaviNayaM paMDita ramate AcAryAH sAsataH, diluto hayaM madaM va vAhate, bhAti bhASyate' -24-15% CAR-CALCARRCCRECCAN Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM cUrNI mUDhAnu zAmata zrIuttarA neneti bhadraH suzIlo, bhadreNa tulyaM bhadravat, vAhatIti vAhakAsa hi iMgita matvA smarodheH ISatkezAkSapaM spRSTo vA yatheSTa bahate, sahi | yathA ramate taM vAhayan evamAcAryA api vinItamAjJApayantaH kvacitpramAdaskhalite rameta, tadvipakSastu 'ghAlaM samahasAseMto' satu 1 vinayA IM nityapramAdavazAt sAsat thAmyati, evaM kuru mA caivaM kuru punaH2 codayan kAlenAlpIyasA'pi khidyate, diluto-galiyassaMva vAhae, ubhayaM dhyayane klezayatItyarthaH, ziSyasyApyayameva zlokaH-rimati paMDite sAsaM zAsyamAna ityarthaH, bAlaM samyai sAsyamAna ityarthaH galiyassaMva // 41 // vAhae, sa evaM galiyassaMbhUto 'khaDDugA meM silogo (38 sU062) khaDDugAhiM caveDAhiM akkosIha bahehi yA evamAdi bhikkhu zAsane prakAre tamAcArya kallANamaNusAsentaM, kalyamAnayatIti kalyANaM, iha paralokaM (kahita) ityarthaH, tathApi tatkalyANa| manuzAsat kalyANaM vA tamAcAryamanuzAsanaM pAvadidviti maNNati, ayaM hi pApo mAM haMti, nighRNatvAt krauryatvAcca cArakapAlaka| baddhAdhayati, aparakalpaH- 'khaDDugA me caveDA meM so u gammo iti, esa Ayario akovio evaM caveDauccAvahiM meM AussehiM Aussati, evamasau kallANamaNusAsaMta pAvaditti mannati, apara Adeza:- vAgbhirapyasAvanuzAsyamAnaH manyate tAM vAcaM ' khaDDugA me caveDA me' tathA hitAmapi vAcaM akkosatitti, sAsati vadhaM vA, tatpratipakSastu 'putto me bhAti NAtitti' silogo (39 sU062) kaTukaimadhurA vacobhiranuzAsyamAno'pi matimAn manyate putramivAyaM mAmanuzAsati, nAvajJayA, kevalaM ziSyasauhAryAt, sAdhureva sAdhuH, tamanuzAsanaM kalyANaM manyate, evaM bhAtA, mAtI yo'nyo pitAmahobA, sarva tatkalyANAnuzAsanaM suSTu ca mamaivaitIddhatamiti manyate, itarastu-pAvadiTThI tu appANaM pApaM azobhanaM, sa hi pApadRSTirAtmAnaM hitAnuzAsanenApyanuzAsyamAnaM dAsamiva manyate // sa evaM nityamapramAdavAn gurAdhanAparaH 'Na kovae AyariyaM' silogo, 4: 31-Wiki RECACARRC Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNI 1 vinayA buddhopacAtidRSTAntaH dhyayane (40 sU062) kupyate yena prakAreNa kAyikena vAcikena vA''cAryaH anyo vA taM na kuryAta, yadA punarvinayaM kurvatA''cAyaH kvacinmUdunA paruSeNa vA prakAreNa aNusAsijjati tadA anuzAsyamAnaH AtmAnamapi na kopayet , annesu vAciyattakAraNesu tAsimAyariyANaM ruTTho bhavati annesi vA sAdhUrNa tadA buddhovaghAtI na syAt, buddho-Ayariyo,buddhAnupahantuM zIlaM yasya sa bhavati buddhovaghAtI, upetya ghAta upaghAtaH, sa tu trividhaHNANAdi, NANe appasuto esa desa goppabai io daMsaNe ummagaM paNNaveti saddahati vA, caraNe pAsattho | vA kuzIlo vA evamAdI, ahavA Ayariyassa vRttimupahaMti, jahA eko Ayario a (vavA) yamaggo ( agamao), tassa sIsA ciMteti-kocciraM kAlaM amhehiM eyassa baTTiyacaMti !, to tahA kAhAmo jahA bhattaM paccakkhAti, tAhe aMtaM eva (virasaM bhattaM ) uva ti, bhaNaMti ya-Na deti saDDhA, kiM karemo?,sAvayANa ca kaheMti- jahA AyariyA paNIyaM pANabhoyaNaM Na icchaMti, saMlehaNaM kareMtitti, tato saDDhA AgaMtUNa bhaNaMti-kiM khamAsamaNA! saMlehaNaM kareha ?, Na vayaM paDicAragA vANiviNNatti,tAhe te jANiUNa tehiM caiva vAritaMti bhaNaMti-kiM me sissehiM tumbhehiM vA'varohiehiM?,uttamAyariyaM uttamaTTha paDivajjAmi,pa02 bhattaM paccakkhAyaMti,ityevaM buddhopaghAtINa siyA. AzaMkAyAmavadhAraNe ca syAcchAbdasyopayogaH, iha tvavadhAraNe draSTavyaH, punarapyavadhAraNaNameva yadhA buddhopaghAtI na siyA, | tahANa siyA tuttagavesae,tudyate yena tuttaM,na guroraMdhrAnveSItyarthaH,yadApi cAsya pramAdAcarite kvacit Ayario tasseva hitAe rUsae tadAvi AyariyaM kuviyaM NaccA silogo (41sU063)kuvitaM saMtaM, kupita appaNAhiM parato vA jANiUNa,imehi liMgehi acakSudAna kRtapUrvanAzanaM, vimAnanaM duzcaritAya kIrtanam / kathAprasaMgo naca nAma vismayo, viraktabhAvasya janasya lakSaNam // 1 // parovA se kahejjA jahA gurU te kuvito, tadainaM 'pattieNa pasAdae'Na rAjAbhiyogavat, me khame rAyANayA, pratyaMtagamo // 42 // ARCOACACCA- // 42 // RRECORE Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 1 vinayA dhyayane // 43 // 664 pAyaiH, mamaivAyaM anugraha itikRtvA priyeNaivenaM prasAdayet, tatkathaM prasAdayet', ucyate-'vijjhavijja paMjaliyaDo' vijjhavaNaM kSAmaNamityarthaH, visaseNa jhAejjA vijjhavejja, prasAdanaM vidhyApanamiti ca punarabhidhAnAnupradarzanAdadoSaH, baMdhAnulomyAd vA tadevaM vaijja puNoti // AcArya vinayazrutamidaM 'dhammajjiyaM ca vavahAraM' silogo (42064 ) dhArmikaM jItaM dhammajjIta, ikArasya isvatvaM kAuM, vivi vA paharaNaM vividho vA apahAraH vavahAraH, 'buddhahAritaM sadA' buddhA 'sade'ti atIte kAle saMprApte vA''caryate 'tamAyaraMti vavahAraM ' tamiti dhammArjitaM buddhairupadiSTaM AcIrNaM vA, garahA NAma esa daMDarUI nigviNo vA appevaM dharmArjitagrahaNAnmA bhUcchiSyo'yaM mama NIyellao vA pahuvakArI tena kazcinmamIkArAna daMDayet ityato dharmajItagrahaNaM, uktaM ca- 'yassApi taM vA0 ' gAhA, sUtragauravArtha buddhehAyariyaM, sarAgaireva kevalamAcaryate, ahaM hi vItarAgacarita eva ziSyairapi sugamyate / ayamanyaH sUkSmo vinayaH'maNogataM' silogo (43 sU064) netravakravikArairmanogataM bhAvaM lakSayet, vAkyagataM tu ardhena ukkeNa vA, yathA iMgitajJAtha mAgadhAH, tadevaM manogataM vakkagataM vA abhippAtaM jANiUNa Ayariyassa u taM parigijjha vAyAe, tamiti abhiprAyaM evaMti vA vAyAe parigijjha kamNA tadIpsitatamasya samIpamApAdayet upapAdayet / / api paDhaMti 'maNogayaM (ruI) vakkarAI jANittA' sutaM, manaso rocatItimanoruci manasaH sacittasya yatra tatra cArthe gato, manasA rocatItyarthaH, AkArairigitAdibhiH tAM manoruci, evaM vAkya rucimapi ardhoktAdibhiH, tAM manoruciM vAkyaruci, sesaM tahevaya, evamabhipretamapyarthamArAdhayati, se 'vitte acotie Nicca' silogo (44064) vitta eva visaM tasya vittayikamevedaM, acoditenaiva mayA yatkRtyaM gurostatkarttavyaM, zreyANIha kRtyAni, balavadvinItadhuryavat (api) pratodotkSepamapi no, [sahate ] kutastarhi nipAtanaM / evaM asAvapyacodita eva sarvakRtyeSUtpadyate, prasannavAn prasannaH, nAhamAjJaptavya itikRtvA prasanno bhavati api prasAdarItiH vinIta kRtyaM // 43 // Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA prasAdyate harSAt samaye mayyanugraha' iti,tacca kSipraM karoti, thAmavAn nAmAnalasaH, thAmo nAma balaM, kimabhiprete sati balaM karoti, vinayaphalaM cUau~ anyathA karoti,sadA sarvakAlaM / 'NaccA Namiti mehAvI' silogo (45sU065 ) jhAtvA vainayikAni yo vA yasya vinayo ra 1 vinayA yathA kAryaH taM jJAtvA namati, namanena ca tasyotpadyate pUjA, tatkaroti yaH tasya hi loke kIrtirbhavati, svapakSe parapakSe vA dhyayane kIrtyate vinayavAneSaH gurAdhanaparaH, sa caivaM vinayavAn saraNaM bhavati kiccANaM, zirAcitamiti saraNA, sevaMta ityarthaH, sa hi // 44 // kRtyA nAma kRtyAsavibhiH praNudyamAnAnAM zaraNaM bhavati, tatra hi tAni nirupadravAni tiSThati, athavA zaraNaM gharaM, gRhabadasau teSAM kRtyAnAM zaraNaM, tato bhavati diDhato-bhUtANaM jagatI jahA, bhRvAnAmiti jIvAnAM, jAyante tasyAmiti jagatI, pRthivItyarthaH, evaM tassa guruM paNivayamANassa kRtyAnAM zaraNabhRtasya pUjanIyAH alpenaiva kAlena tuSyanti // tadevaM pUjyaiH tuSTaiH kiM bhavati !, ucyate, 'pujjA jassa pasIyaMtI' silogo (46 sU065) pUjanIyAH pUjA ityarthaH, yasyeti yasya sAdhoH, buddhApyAcAryA | eva, te pUrva pUjyate pazcAtprasIdaMti, syAdetat-prasAda sati yathA hariharahiraNyagarbhAdayaH sAkSAtsvarga kila nayaMti kimevaM te'pi svarga mokSaM vA nayaMti? icchitaM vAvaraM deMti ?, na, kimucyate ?, te'vi samyagArAdhanAvizeSaiH prasannAH prasAde sati lAbhayiSyati 'vipulaM la ahitaM sutaM' arthena yuktamArthika sutaM-zrutaM jJAnaM uktaM nama (vina ) yazrutaM // tadAdezakAriphalaM tu 'sapujjasatthe' vRttaM (47 sU.66 ) sa iti ziSyaH,pUjanIyAH pUjyAH AcAryA ityarthaH,pUjyaiH zAsitaH sapUjyairvA zAsitaH sapujjasatthe, suSTu vinItaH saMzayo yasya bhavati sa suSTu minItasaMzayaH, AcAryasya manaso rucitaM citi kammasaMpadaM,anubhavamAna iti vAkyazeSaH, vinIyakaraNaM tu manohai ruciM ciTThadi kammada, manorucitaM yAti mRtvA saudharmasaMpadaM, karmavibhUtyA ityarthaH, akkhINamahANasIyAdiladdhijutto, ahavA -CONSCRECROCESCORROCESS Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA cUrNo 1 vinayAdhyayane // 45 // vizuddhA karmasaMpadA, athavA manorucitA viSThati tasya karmasaMpadA, carimA karmmavibhUtirityarthaH, nAgArjunIyAstu paThaMti- 'maNicchiyaM saMpadamuttamaM mano, ahakkhAyacarita saMpadaM prApta ityrthH| 'tabosamAyArisamAhisaMvuDo' tavo bArasaviho, sakArasya hrasvatvaM vRttamaM - gabhayAt, samAdhAnaM samAdhiH, saMgharaNaM saMbuDo iMdiyanoIdiehi, sa evaMvidho samAyArIsamAdhisaMvuDo 'mahajjuti' mahatI dyutiryasya sa bhavati mahadyutIH, tapodIptirityarthaH, paMca kyANi pAliya anupAlayitvetyarthaH // 'sadevagaMdhavyamaNussa pUie' vRttaM tapAdyairguNairanvitatvAt sa daive gandharvamanuSyaiH pUjitaH stuta ityarthaH, 'jahitta dehaM malakapucvayaM tyaktvA dehamAdArikaM zarIraM malapakapuvvaMti mala eva paMkaH karmaNo hi paMkAkhyA bhavati, jahA 'pAve vajje bere paMke paNae ya' tathA kammagapuvvagaM hi sarIraM, ahavA malapaMkapuccayanniva mAtu| uyaM piusukka evaM malapaMkaM jIvo puvvaM AhAreUNa sarIraM pivyaceti tato mala paMkapuvyayanti, taM tyaktvA, yata ukta 'oralaya veDavviyAhArakatekammAI sattAvi vippajahannAI uppAyayittAsi' siddhe vA bhavati sAsate, sAsayaggahaNaM vijjAsiddhAdiNirAgaraNatthaM, sAvasesakamme puNa deva bhavati, 'apparaye' ti appakamme, lavasattamesu devesu vijayAdisu vA aNuttaresu 'mahiDDIya' tti sesesu vA kappesu iMdacAe sAmANiyacAe vA ubvaati, itisado aNagaho, iha tu parisesae visayo, ahavA evamattho, evamiti, bemi bravImi therANaM vayaNameyaM, bhagavatA sarvavidA upadidUM ahamapi travImi / evameyaM ajjhayaNaM uvakameNa NikkhavasamInamANaUNa suttAlAvage nikkheviUNa suttaphAsiyaNijjutIe jahAsaMbhavaM vakkhANiyaM, idANi catutthaM aNuogaddAraM Nayati, te ya vakkhANaMgaM, ittheva sutte sutte ubayojjA, tahAvi dArAsuNNatthaM bhaSNati, taMjahA NegamasaMgahavavahAraujjusuyasadda samabhirUDhaevaMbhUtA, ete sattavi jahA sAmAie tahA parUdeUNa samAseNa duddA vibhajjati, taMjahA-pANaNato karaNaNatoya' NANaH hINaM satryaM NANaNayo bhaNati kiM ca karaNeNaM / kiri vinayaphalaM // 45 // Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nayA: cUNoM zrIuttarA0yAe karaNaNao tadubhayagAho ya sammattaM ||1||nnaaymmi gipihayabve'gAhA ( ) NAutti paricchiNNo gejjho jo 9 kajjasAhao hoi / agejjha aNuvakArI attho davaM guNo vaavi||1||jtitvvNti payatto kajje sajjhAma giNhitavvotti / aggejjhas2 parISahA laNAdiyayo'vadhAraNe evasado'yaM / / 2 // iti jotI evamihaM jo uddeso sa jANaNANayo setti / so puNa samasaNasutasAmaiyAI dhyayane boddhabyo // 3 // gato jANaNANayo / idANi caraNaNayo 'savvesipi NayANaM' gAhA ( ) sabjeti muulsaahppsaahmedaadi||46|| saddato tesiM / kiM puNa mRrupayANaM ? ahavA kimutAvisuddhANaM // 1 // sAmaNNavisesobhayabhedA vattavvayA bahuvihatti / ahavANAmAdINaM - icchati ko kaM NayaM sAhuM / soU. saddahiUNa ya NAUNa yataM jiNovadesaNa / taM savvaNayavisuddhati savvaNayasammataM jaMtu // 3 // caraNaguNasu dvito hoti sAdhurevesa kiriyaNayo NAma / caraNaguNasudvitaMja (sAdhuM) sAdhutti manneha // 4 // so teNa bhAvasAdhU satraNayA jaMca bhAvamiIS chaMti / NANakiriyANayobhayajutto ya jato sadA sAhU // 5 // viNayasutacunnI smttaa||1|| atha parISahAdhyayanaM 2 HCRACCRARECARE REER ukto'smin prathame'dhyAye vinayaH,tasya vinayavinItasya sAdhoH kadAcit parIpahA nAnAprakArA udIyate,te aNAileNa avvahiteNa sammaM sahitabvA, te ca kSudhAdyAH, anena saMbaMdhenenedamadhyayanamAyAta parIsahA iti,tassa cattAri uvakkamAdINi savvANi parUveUNaM &NAmaNipphaNNe Nikkheve parIsahetti, mArgAcyavanArtha nirjarArtha ca samyak pariSoDhavyA, tattha 'NAso parIsahANaM' gAhA // 46 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R dhyayane parISaha zrIuttarA (65-72) te parIsahA cauvvihA NAmAdI, NAmaThavaNAto gatAto, davvaparIsahA duvihA-Agamato NoAgamato ya, Agamato VI nikSepAH cUrNI jANate aNuvautte, NoAgamato tivihA, tattha gAhA 'jANagasarIra' gAhA (66-72) savvaM parUveUNaM jANagasarIravaharitte dabva2 parApahA parIsahA durihA, taMjahA- kammadavaparIsahA ya NodabakammaparIsahA ya, jANi parIsahavedaNijjANi kammANi baddhAI tAva mana udejjati te kammadavaparIsahA, 'Nokammami ya' gAhA (67-73 ) tivihA NokammadavvaparIsahA- scittaacittmiis||47|| gA,sacittaNokammadavyaparIsahA jahiM sacittehiM parIsahA udejjati jahAgirinijjharaNapANIyaM, eyassa chuhA udejjati, acitte gokammadavyaparIsahA jahA aggidIbaNiyacuNNehiM chuhA bhavati, mIse gulallaeNaM chuhA bhavati, pivAsAparIsaho loNapANIeNa vA taNhA udejjati, telehi ya acittehiM, NiddhalavaNAdIhiM missehiM dabehiM khajjatehi ya taNhA udejjati, evaM sesAvi parIsahA jahAsaMbhavaM joeyavyA, gato NokammadavaparIsaho, davaparIsahA ya / idAna bhAvaparIsahA, te vedaNijjANaM kammANa, udiNNANa R! vedaNijjANaM bhavaMti, tesi parIsahANaM imANi terasa padANi bhavaMti,tattha gAhA-'katto kassa vadavve (samatAro) ahiyAsa Nae va vattaNA kaale| khettodese pucchA Niddese suttaphAse yatti(68-73) ettha puNa AdidAraM katto ete parIsahA nijjUDhA?, ucyate,'kammappa-10 vAyapuvA sattarase pAhuDami jaM sutaM / saNayaM saudAharaNaM taM ceva ihaMpi NAtavvaM 69-73 ) kattotti gataM, idANaM kassatti dAraM, kassa te parIsahA ?, kiM saMjatassa asaMjatassa saMjayAsaMjatassa, ettha NaehiM maggaNayA iti, ko'rthaH ?, ucyate, nayAH kArakA dIpakAH vyaJjakA bhAvakAH upalammakA ityarthaH, vividhaiH prakArairarthavizeSAn svena svenAbhiprAyeNa nayantIti C nayAH, te ca NaigamAdayaH sapta nayAH. tadyathA-NegamasaMgahayavahAraujusattasahasamabhirUDhaevaMbhatAH. ettha gAhA-'tiNhaMpiNegama' ECORRECTOR // 47 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nayAH zrIuttarAgAhA (70-74 ) tattha gamanayassa tiNhapi parIsaho bhavati, taMjahA-saMjatassavi asaMjatassavi saMjatAsasaMjatassavi, evaM jA parISahe cUrNI ujjusutassa. tiNhaM saddaNayANaM saMjatassava egassa parIsaho bhavati, taMjahA-saMjatassa-virayassa, Na sesANaM, kassattigataM, idANiM 2parISahA karmasudavyatti dAraM,kayareNa daveNa parIsahA udejatiH, kiM jIvadavyeNa 1 jIvadavyehi 2 ajIvadabveNa 3 ajIvadayabehiM 4 udAhu jIvadavyeNa / dhyayane avatAraH | ajIvadavveNa5ya tahA jIvadavvaNa vA ajIvavehi vAdaudAhu jIvadavvehi ajIvadavveNa yaudAhujIvadavvehi ya ajIvadavvehi y8| // 48 // ete pucchA aTThabhaMgA bhaNitA, tattha NegamaNayo bhaNNati-aTThahivi bhaMgAhaM parIsahA bhavaMti, kahaM , ucyate, egaNa puriseNa priishe| | udIrito caDiyA dinA, NajIvadavyeNa egeNa kaMTagAiNA, jIvadavvehiM bahahiM purisehiM caveDAdihiM AsAito,ajIvadavvehiM bahunA pAsANakaMTagAdINa uri paDito, jIveNa ajIveNa egeNa purisaNa egeNa saramAtiNA, evaM vibhAsitacA aTThavi bhaMgA, saMga-1 hassa jIveNa ahavA NojIveNa, kathaM kRtvA ?, yo hi jIveNa davveNa yo'pyajIvadabveNa sarvo'pyasau jIvasyaiva teNa jIveNa, gojIvo kathaM , jato NojIveNa udIrejjati tadA jIcovi gahito jao udIti, bavahArassa nojIvo kahaM , jIvassa kammeNeva | parIsahA bhavaMti, sesANaM jIvassa, kaha , pagatiM veyaNattikRtvA jIvarasava parisaho, No ajIvassa, teNa jIvasseva bhavati, vveti gataM, iyANi samotAro,tattha gAhA-'samotAro khalu gAhA 172-75) samotAro duviho-pagaDIsu purisesu ya, tattha pagaDIsu causu samotaraMti- 'NANAvaraNe' gAhA (73-75) NANAvaraNe vedaNijje mohaNijje antarAye ya bAvIsai parIsahA, kattha koseN| samoyAro?, Aha-'pannA'nANaparisahA' gAhA (74-75) pAparIsaho annANaparIsaho ya nANAvaraNassa udaeNaM, eko ya, alAhaparIsaho aMtarAyassa udaeNaM, mohaNijje kamme duvihe paNNatte, taMjahA- dasaNamohaNijje carittamohaNije ya, tattha Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 2 parIpahAdhyayane // 49 // caritamohaNijje saca parIsahA samovaraMti, tattha gAhA 'aratI acela' gAhA (75-76) 'araI duchA ya' gAhA (76-76) 'daMsaNamohe' gAhA(77-76) aratI arativedaNijjassa kammassa udayaeNaM samuppajati, acelagaparIsaho samottarati durguchAmohaNijje, itthI parIsaho purisavedassa kammasta udayaNaM, NisIhiyAparIsaho bhayassa udaraNaM, jAyaNAparasaho mANassa udaraNaM, akkosaparIsaho kohassa uda eNaM, sakkArapurakAraparIsaho lobhassa udayeNaM, daMsaNamohassa kammassa udayeNaM eko daMsaNaparIsaho bhavati, sesA ekArasa parIsahA veyaNIe samotaraMti, tattha gAhA-'paMcaiva ANupuccI' gAhA 78-76 ) ( paMca ANupuccIe) taMjahA -digiMchAparI 0 pivAsApa sIyapa0 usiNapa0 daMsamasagaparIsahI ANuputhvI ete paMca. cariyA sejjA rogapa0 taNaphAsevi jalapa0 vadhaparIsaho ete ekArasa veda Nijje, evaM pagaDIsu samotAro bhaNito / idANi purisesu-'bAvIsa bAdarasaparAge' gAhA ( 79-76 ) sattavihaadhigANaM pamatta saMjatappabhitINaM jAvabAdarasaMparAgo tAva bAvIsa parIsahA bhavaMti chanhibaMdhagassa suhumasaMparAgassa uvasA| migaseTissa vA mohaNijjaprabhavA aTTha parIsahA vajjiUNa sesA codasa parIsahA, evaM egavihabaMdhagassa vItarAgassa cchaumatthassa ubasAmagassa khamagassa vA cohasa eva, egavihabaMdhagassa sajogIbhavattha kevalissa ekkArasa parIsahA vedanIyAzrayAH, zeSA nAsti, purisesu samotAro ya dAraM gataM, idANiM adhiyAsaNA, kahaM parIsahA ahiyAsiyA bhavaMtiH, 'esaNamaNesaNejjaM ' gAhA (80-76) tattha tinhaM AilANaM NayANaM jo esaNijjaM vA aNesaNijjaM vA Na paDiggAheti Na vA bhuMjati tato ahiyAsiyA bhavaMti, ujjusutassa tiNDaM saddaNayANaM ca jo phAmutaM geNhai teNa parIsahA ahiyAsiyA bhavaMti, ahiyAsaNetigataM / iyANiM NayA, ko gayo kaM parIsadaM icchai ? - 'jaM pappa NegamaNayo' gAhA ( 81-77) NegamaNayassa jaM papya sItausiNAdiparIsahA udIrijjaMti sa eva tassa parI puruSeSu parISadAH // 49 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E- nayaH parIpahA: zrIuttarA0 cUNA 2 parIpahAdhyayane // 50 // SAEXEREXX saho bhavati, saMgahayavahArANaM pappa parIsahA bhavaMti veyaNA ya taM dovi icchati, ujjusuyassa vedanaM pratItya jIvasyetyAdi jIve | parIsahA bhavaMti, tiNhaM saddaNayANaM Atmaiva parIsahopayuktaH parISaho bhavati,Nayatti gataM / idANiM vattaNA-ekasmin kAle egapurise | kati parIsahA vartate ? 'vIsaM ukosapade' gAhA (82-77) jassa bAbIsaM parIsahA tassa ukkosapade vIsa parIsahA udejjejjA, kaha?, jeNa sItosiNA cariyANisIhiyA ete do do jugavaM egasamae Na saMbhavaMti, jadA sItaM na tadA usiNaM udejjejjA, sItosiNA cariyANisIhiyA sapaDivakheNaM, jassa cauddasa tassa ukkosapade bArasa, jassa ekArasa parIsahA tassa ukkosapade dasa | parisahA udejjejjA, sItosiNapaDivakheNaM, samvosa etesiM jahannaNa eko parIsaho udejjA,vattaNetigataM / idANiM kAle, kecciraM kAle eko parIsaho bhavati ?-'vAsaggaso tiNhaM' gAthA ( 83-78 ) tiNDaM AdellANaM NayANaM vAsaggaso jAva sammato pariyAtetti, atrodAharaNaM jahA saNaMkumArassa saca varisasayANi parIsaho, jahA 'kaMDU a bhattacchaMdo' gAhA (84-78) ujjusutassa aMtomuhuttaM, tiNhaM saddaNayANaM ega samayaM parIsaho bhavati,kAlettigataM / idANiM khettatti, kataraMmi khette parIsahA? kevatie vA khette bhavati-'loge saMthAraMmi ya'gAhA(85-79)atra nayAH-avisuddho negamo bhaNati-tiriyaloe parIsahA, visuddhataro u bhaNati-jaMbuddIve parIsahe, visuddhataro bhaNati-dAhiNaddhe, vimuddhatarAo bhaNati-pADaliputte, visuddhatarAto bhaNati-devadattagihe, visuddhatarAo bhaNati-mi uvassae sAdhU bhavati taMmi parIsaho, evaM vavahArassavi, saMgahassa saMthArae parIsaho, ujjusutassa jesu AgAsapadesesu appA ogADho tesu parIsaho, tiNhaM suddhaNayANaM AtabhAve parIsaho bhavati, khettotti gtN| 'uddeso guruvayaNaM' gAhA(85-79) uddeso jahA ime khalu yAdhIsa parIsahA, pucchA katare te bAvIsa parIsahANiddeso 'ime khalu te bASIsa parIsahAgato NAmaNipphaNNo, RECORCECRCCC // 50 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetre zrIuttarA cUNau~ 2 parIpahA dhyayane // 51 // idANi terasamaMdAraM suttaphAsatti, taM ca sucaM uccAreUNa bhaNatitaM ca imaM sutaM me AusaMteNa bhagavatA evamakkhAtaM zrutaM mayA Ayupman! ajajaMbu,suhammo ajajaMbuNAmaM AmaMtittA evaM bhaNati,evaM mayA zrutaM bhagavatA AyuSmatA evamakkhAyaM,athavA AyuSi sati jIvatA, TaparISahAH sUtraM ca athavA pAdasamIce adhivasatA, athavA gurupAdAnAmupavasatA, zrutametaM, na svacchaMdavikalpata ucyate, gurupArampayAgatametat, bhagavatA iti, bhago jassa atthi bhagavAn, atthajasadhammalacchIrUvasattavibhavANa chaNha etesiM bhaga iti NAma, jassa saMti so bhaNNati bhagavaM teNa bhagavayA, 'evamakkhAyaM' evaMzabdo prakArAbhidhAyI, etena prakAreNa yo'yaM bhaNihiti taM hidaye kAUNa bhaNNati evamakkhAtaM, akkhAtaM kahitaM, 'iha khalu' iha Aruhe sAsaNe, khalusaddo visesaNe, annevi titthayarA bhagavaMto samANaviNNANAtti tehivi emeva, 'bAvIsaM parIsahA' bAvIsaM iti saMkhyA, pari sarvatobhAve, mArgAcyavanArthaM nirjarAthaM ca pariSoDhavyA parIsahAH, 'samaNeNaM bhagavatA mahAvIreNa' samamANA samaNA, bhagavatA iti bhaNitaM, pahANo vAro mahAvIro, evamakkhAta| miti bhANate'vi puNo bisesijjati-samaNeNaM bhagavatA samaNabhAvo kevalitA ya darisijjititti, NAmaThavaNadavvasamaNavisesaNatthaM vA, evaM bhAvasamaNeNa eva bhagavatA mahAvIreNa, 'kAsaveNa' kAzaM ucchaM tasya vikAraH kAsyaH rasaH sa yasya pAnaM sa kAzyapaH-usamasAmI tassa jogA je jAtA te kAsavA teNa, baddhamANo sAmI kAsavo teNa kAsaveNa, 'paveditA' vid jJAne sAdhu veditA paveditA, sAdhu varNitA, 'je bhikkhU 'je iti aNiddivassa Ni(se, bhikkhaNasIlo bhikkhU, ahavA khudha-kammaM taM * // 51 // bhiMdatitti bhikkhU 'soccA Nacca ' kramadarzanaM, pUrva zrUyate pazcAd jJAyate, anuktamapi caitad jJAyate, pUrvamadhIyate pazcAt zrayata jJAyate vA, zrUyate arthataH jJAyate ca, athavA kazcit na tAvadadhIte upadezena zrutvA jAnIte tena samastaH krama upadizyate, E %%AA% Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 12 parISahAdhyayane // 52 // 1 'jiccA ' te jiNittA, kathaM ?, ' abhibhUya ' ti parAjiNittA abhimukhI bhRtvA, abhibhUya ityarthaH, caraNaM caryA bhikSovaryA bhikSucaryA tathA bhikSucaryayA, samaMtAd vajato parivrajato. vividhaiH prakArairhanyate vinihanyate, amAnonAH pratiSedhe, No vihanyate, gato uddeso / idANiM pucchA, 'katare te bAvIsaM parIsahA jAva No viNihaNNejjA' pucchA gatA, idANiM Niddeso 'ime khalu te bAvIsaM jAva No vihaNNejjA, taM0 -digiMchAparIsaho jAva daMsaNaparIsahatti tti 'parIsahANaM pavibhattI' ( 49.83 ) vibhajanaM vibhaktiH prakarSeNa vibhaktiH pravibhaktiH kAsaveNa praveditA evaM bhaNitaM taM te (bhe) udAharissAmi, vyAkhyAsyAmItyarthaH, tatra tAvat kSudhAparIsahajayopAyaH ' digiMchAparigate dehe' silogo (50 sU0 83 ) digiMchA NAma desIto khuhAabhihANaM, pari samaMtAttApaH paritApaH, digiMchayA paritApo, teNa hi digiMcchAparitApena tapassI bhikkhU thAmavaM, tapasvigrahaNaM AhArAyattatvAt prANinAM sarvatapasAM hi anazanameva suduSkaraM tapaH, Aha hi - ' kSudhAsamA nAsti zararivedanA ' iti vacanAt, AdikaraNamapi cAsya parISahasyAyameva hi sarvaparISahANAmAdito bhavati, kathaM ?, AhArapajjatI paDhamaM hoi, uktaJca "mAuuyaM pitusukkaM tappaDhamAe AhAramAhAretA gagbhattAe vakkamaha" tti, bhikkhuriti bhikSunirdezaH, dhAmavaM nAma prANavAn sati thAme jogasamattho khudhaM ahiyAsejjAsi, jativi Na sakkesi chuhaM saheuM tahAvi phAsuesaNijjaM aMtapaDippaMto (jjhiehiM A ) hArehiM cautthAdIhiM tavassI atthAmo chuhAparigato hoti, pacchA chuhAparigateNa bhikkhuNA gavesitavyA va koDI parisuddhA, Na chiMdAvara Na pae Na payAvae Na kiNe Na kiNAvae, etA Nava koDI puitAo, chinnaMti SA haNati vA egahUM, teNa Na haNAvae haNataM NANumodae ariMga, tadeva mUlapalaMbAdi Na chiMde Na chiMdAvae chiMdatamavi NANumodae, puJcacchidiyamaviNa kSudhA parISahaH // 52 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Re%A zrIuttarA0pae Na payAvae payaMta NANumodae, taheva phAsugaM vA Na kiNe Na kiNAvae kiNaMtaM NANumodae, evaM esaNijja jhuMjamANeNa khuhA-18 cUNoM parIsaho ahiyAsito bhavati, yadyapi tena kSutparIsaheNa samyaga sahamAnena sarIradaurbalyAt 'kAlIpavvaMgasaMkAse' silogo parISaha 2 parIpahA (51 sU0 84) kAlI nAma tRNaviseso, kei kAkajaMghA bhaNati, tIse pAsato pavvANi tullANi taNUNi, kAlItRNaparvaNaH dhyayane pabhiraMgAni saMkAzAni yasya sa bhavati kAlItRNaparvAMgasaMkAzaH, tAni hi kAlIparvANi saMdhisu dharANi madhye kRzAni, evamasAvapi bhikSuH chuhAe jAnukopparasaMdhiSu dharo bhavati, jaMghorukAlAyikabAhusu kRzaH, dhamyaMtaH iti dhamanyaH dhamanibhiH saMtataH sarvatastataH / asyAmapyavasthAyAM yadAhArayati tadAha-'mAyaNNe asaNapANassa' mIyata iti mAtrA tAM jAnAtIti mAtrajJaH, yayA mA dehadhAraNaM bhavati, dIyate iti dInaH, durbhikSopahatadramakavadanAthaH, piMDamalabhamAno na dInamaNA bhave, etesiM bAvIsAe parIsahANaM lAimA udAharaNagAhA- taMjahA- 'kumArae NadI laNe' silogo ( 87.86) 'vaNe' gAhA (88.86) tattha digichAparI sahe kumAraNa udAharaNaM, tattha gAhA-'ujjaNi hasthimitto' gAhA ( 89.85) teNaM kAleNa teNaM samaeNaM ujjeNIe nayarIe.] sahatthimetto nAma gAhAvatI, so matabhajjite, tassa putto hathibhUtI nAma dArago, so taM gahAya pavvatito, te annayA kayAyi li ujjeNIto bhotakaDaM patthitA, aDavimajhe so kheto pAe khayakAe viddho, so asamattho jAto, teNa sAhuNo vuttA-baccahada tumbhe'vi tAva Nittharaha kaMtAraM, ahaM mahayA dukkheNa abhibhRto, jati mamaM tunbhe vahaha to bhanjihiha, ahaM bhattaM paccakkhAmi, // 53 // | nibaMdhaNa Thito egapAse girikaMdarAte bhattaM paccakkhAuM, sAdhU padritA. so khaDao bhaNati-ahaMpi acchAmi, so tahi balA NIo, jAhe dUraM gato tAhe vIsaMbheUNa pavvaie Niyatto, Agato khaMtagassa sagAsaM, khaMtaeNa bhaNito-tumaM kIsa Agato ?, ihaM marihisi, R: so kheto pAe jati mamaM tubha mAni-api acchA bhautakaDaM patthitA, ahaM mahayA dukkhA , sAdhU padvitA, mA , ihaM mArA A4mamimes Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pipAsAparIpahaH zrIuttarAmA | so'vi thero veyaNatto tadivasaM ceva kAlagato, khaDago na ceva jANati jahA kAlagato, so devaloemu uvavaNNo, pacchA teNa ohI pauttA, kiM mayA dattaM bhuttaM vA jAva taM sarIragaM pecchada, taM khaDgaM ca, so tassa khuDagassa aNukaMpAe taM caiva sarIragaM aNupavi2parISahA settA khuDDugaNa saddhiM ullavaMto acchati, teNa bhaNito-cacca putta ! bhikkhAe, so bhaNati-kahi?, teNa bhaNNati ete dhavaNaNiggodhyayane hAdI pAyavA, etesu tanivAsI pAgavaMto je tava bhikkhaM dAhaMti, tahatti bhaNittuM gato, dhammalAmeti rukkhaheDhesu, tato saalN||54|| kAro hattho niggacchiuM bhikkhaM deti, evaM divase divase mikkhaM giNhato acchati, jAva te sAdhuNo taMmi dese dumikkhe jAte puNovi ujjeNigaM desaM AgacchaMtA teNava maggeNa AgatA bitie saMvacchare, jAva gatA taM padesaM, khuDagaM pecchaMti varisassa aMte, pucchito bhaNati-khaMto'vi acchati, gatA jAva sukkaM sarIragaM pecchaMti, tehiM NAyaM-deveNa hoiUNa aNukaMpA kaelliyA hohitti, khaMteNa ahiyAsito parIsaho, na khuTTaeNa, ahavA khuieNavi adhiyAsito, Na tassa evaM bhAvo bhavati jahAhaM na labhessAmi bhikkhaM tao phalAI gihissaM, pacchA so khuDDago sAdhUhi niito| digicchAparIsaho gto| idANiM pivAsAparIsaho, 'tato puTTho pivAsAe' silogo (51 sU0 86) tato chudhAparIsahAto, ahavA bhuttassa saMbhavati pAtumicchA pipAlasA tAe spRSTaH, parigata ityarthaH, duguMchatIti doguMchI, assaMjamaM duguMchatI, laddho saMjamo jeNa sa bhavati lasaMjamaH, paThyate ca 'lajjasaMjate 'lajA eva saMjamo, lajjAte vA asaMjamaM kAuM, tayA lajayA saMjamatItyarthaH, 'sItodagaM na sevejjA' sItodarga nAma aphAsugaM, seyaNApANAdhoraNAbhiseyaNAdi, vigatajIvaM, 'vigatajIvapi esaNIyaM carediti // avasthA gRhyate 'chinnAvAnesu paMthesu' silogo (52 sU0 86) ApasaMtyanenetyApAsaH tesu chibhAvAtesu, niraMtarAdhyAneSvitparyaH, atyartha taratIsyAturaH, 5696156 RREAR BIDISHANGABASAN // 54 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pipAsAparISahaH zrIuttarAThA suSTu pivAsA supivAsA yadyapi jAtA'sya, tena tu chimAvAnesu paMthesu sRSNayA pariSupyate mukhaM, tathApyasau parisaphAho dnnio| cUNauM zuSka(pya)te sma zuSkaH sarvataH zuSkamukhaH parizuSkamukhaH, bahiraMtazceti, dIyate dInamAnaM cA dInaM, na vA tRSNAM titikSan , sahamAna | 2 parISahA- ityarthaH, sarvato brajate paribajate, grAme nagare pathi vA sarvatra sarvataH / jahA keNa ahiyAsito, tatra nadI iti dAraM, udAharaNadhyayane | 'ujjaiNI dhaNamitto' gAhA (90-81), ettha udAharaNaM kiMci paDikkheNa kiMci aNulomeNa, ujjeNI nagarI, satya dhaNamiso laNAma vANiyago, tassa putto sammadhammo(dhaNasammo)NAma dArao, so ghaNameto teNa putceNa(sama)pavvaito, anayA te sAhu mamaNDa velAe elakacchapahe paTTitA, so'vi khuDato taNhAito maggato jAte, sovi se khaMtato siNehANurAgeNa pacchato ei, sAhuNo'vi OM purato vaccaMti, aMtarAvi nadI samAvaDiyA, pacchA teNa buccati-ehi putta ! imaM pANiyaM piyAhi, sovi khaMto nadi uttiNNI, ciMtei ya-maNAgaM osarAmi jAvesa khuDuo pANiyaM piyai, mA mama sakAe na pAhiti, egate paDicchai jAva khuDao patte NadI, Na pibatitti, keI bhaNaMti-aMjalIe ukkhittAe aha se ciMtA jAtA-piyAmiti, pacchA ciMteti-kahamahaM ete hAlAhale jIve pivissaM?, Na pIyaM, AsAe chinnAe kAlagao, devesu uvavanno, ohI pauttA, jAva khuDugasarIraM pAsati, tahiM aNupaviTTho, khaMtaM layati, khaMto etIti patthito, pacchA tesi teNa deveNa sAdhUrNa tisitANaM goulANi viubdhiyANi, sAdhUvi tAsu badiyAI*su takAdINi geNhaMti, evaM vaiyAparaMparaeNa jAva jaNavayaM saMpattA, pacchillAe vaiyAe teNa deveNa veMTitA pamhasAviyA jANaNA. mANimittaM, ego sAdhU Niyatto, pecchati veDhiya, Natthi vaiyA, pacchA teNa NAyaM sAdevatti, pacchA teNa deveNa baMdiyA sAhuNo, na khaMto, taM ca savvaM parikaheti, bhaNati-teNa ahaM paricatto, tuma etaM pANiyaM pivAhiti, jada me taM pItaM hotaM to saMsAraM bhamaMto, paDigato, | PASS SHARE GRAR-SCROCILIARIA Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIta CA parISahaH zrIuttarA evaM ahiyAsatavaM, pivAsAparIsaho gatI // idANiM sIyaparIsaho 'caraMtaM virayaM lUha' silogo 56sU088) gAmANugAma cUNoM IM dhamma vA caraMta, virataM aggisamAraMbhAto gRhAraMbhato vA, bAhyAbhyaMtarasnehaparihArA, snigdhAhArasya hi abhyaMgitasya vA nAticIta 2 parIpahA dhyayane bhavati, (aNerisa) anAtItaM zItaM spRzati-abhidravati egatA-sisire, ahavA egatA rAtrau, yadyapyahani sIteNa paritAvijjato'-|| vi, NAtivelaM vihannejjA, na pratiSedhe, velA sImA maryAdA setarityanarthAtaraM. tAmatItya celA vihanyeta-vividhaiHprakAraiH hanyeta, yadyapi zarIrato vihanyeta aprAvRtatvAt tahAvi Na vihaNaja kaMpanapanAdibhiH, pAsayati pAtayati vA pApaM, darzanaM dRSTiH,pApe yasya | dRSTiH sa pApadiTThI, yo'bhiyogaM manyate, aviditaparamArthatvAt saH,na pAparaSTiH, saMsArasadbhAvadarzanAt na zItAdudvijate,idaM hi zItaM sakAmasya sahanIyaM, (akAmena) narakeSvapi, kAzyapenocyate cAnyathA'NAtivalaM muNI gacche, socANaM jiNasAsaNaM' jinAnAM / zAsanaM jinazAsanaM tat jinazAsanaM zrutvA, tatra hi vicitrasaMsArasvabhAvaM narakeSa atizItavedanA, tathA tiyakSvapi niSparitrANana || zatiAnyanubhUtAni, no caivaM kadAcidapi ciMtayati-'Na me ti NivAraNaM atthi' silogo(55sU088) viyate yena tadvAraNaM niyataM / nizcitaM nipuNaM vA vAraNaM nivAraNaM prAvaraNamityarthaH kaMvalAliyATu, chavistrANAya bhaviSyati tato'padiSya(zya)te-chavikhANaM na vidyate, chyati chidyate vA cchaciM tvagityarthaH, asau hi zItoSNAdInAM grAhiketikRtvA na zItatrANAya,tadevamatrANaH azaraNazca zItavAtAnugataH - | ahaM tu aggi sevAmi, ahaM tu anumanArthe saMpreSaNe vA, kimidAnIM kariSyAmi atrANo azaraNazca ? tadidAnimaggi sevAmi, iti bhikkhU Na ciMtae, atrodAharaNaM, leNaMdi dAraM, tattha gAhA 'rAyagihami vayaMsA' gAhA (91-89) rAyagihe nagare cattAri vayaMsA vANiyagA sahavar3itayA, te bhavAhussa aMtie dhamma soccA pabbaiyA, te suttaM bahuM ahejjitA aNNayA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA | kayAti egallavihArapaDima paDivannA, te samAvattIe viharaMtA puNovi rAyagiha nagaraM saMpattA, hemaMto vaTTati, te ya mikkhaM kAuM uSNacUrNI lAtatiyAte porisIe (niggatA ) tesi vebhArAgiriteNa gaMtavvaM, tattha paDhamassa giriguhAbAre carimA porisI ogADhA, so tattheva parISahA 2 parIpahA-||Thito, vitiyassa ujjANe, tatIyassa ujjANasamIce, cautthassaNagarambhAse ceva, tattha jo giriguhanbhAse ceva tassa nirAyaM sIya, dhyayane | jo samma sahato khamaMto ya paDhamajAme ceva kAlagato, evaM jo NagarasamIve so cautthe jAme kAlagato, tesiM jo Nagara-13 bhAse tassa NagarumhAe Na tahA sItaM, teNa pacchA pacchA kAlagatA, te saMmaM kAlagatA, evaM saMbha ahiyAseyavvaM jahA tehiM cauhiM ahiyAsiyaM, sIyaparIsaho gato / / sIyapaDipakkhe uNhaM, tadeva ucyate-'usiNaparitAveNa' silogo (56 sU089) upatI-In tyuNaM samayakRtA vA usiNamiti (saMjJA), uSNAbhidhAnameva, sarvataH tApaH paritApaH, bAhyAbhyaMtara ityarthaH, ' uvari tAvei ravI | M ravikaraparitAvitA dahada bhUmI / savvAdo paridAho dasamalaparigaMtagA tassa // 1 // tRSNayA ca sAMgatA dAhA pAra. HdAho, tarjito bhatsitaH, syAt-uSNaM kasmin kAle bhavatItyucyate--ghisa paritAveNaM ' grasata iti grISmaH priMsu vA dezataH samayato vA syAta, kimatrApi, uktaM yena grISme viziSyate ?. ucyate. zaradiva tasmin grISme zaradi vA uSNaparitApitaH || 'sAtaM No paridevae' savvejja sAtamiti sAtaM, paridevanaM krandanaM sthAna AhvAnamityarthaH, kathaM me sAtaM syAt, zItasukhamityarthaH, *zItalo vA kAlaH syAditi / ' upahAbhi' silogo ( 57 sU090) dahati tenetyupNaM teNa uNhAbhitaptena, mehayA dhAvatIti // 57 // kA medhAvI, snAyate yena sarvAGgika snAnaM, abhimakhaM prArthayeta (bhAzaM vA arthayati. dezasnAnamapi prAsukenAMbhasA, 'gAya no pari-1DA siMcejjA'sarvataH siMcati, popavIejjA hastavavapAtrAdibhirNa vIejjA ya appagaM. jahA keNa ahiyAsiyaM, tattha silAha-|| ECRECIC-kabara - CR-RH == Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 zrIuttarA BAraNassa imA udAharaNagAhA-- 'tagarAi ariha' silogo ( 92-90) tagarA NagarI, tattha arihamittaNAma Aya- uSNa parIpahaH rio, tassa samIve datto nAma vANiyao bhaddAbhAriyao putteNa ya arhanageNa saddhiM pabbaito, so taM khuDagaM Na kaiyAi 2 parISahA bhikkhAe hiMDAveti, paDhamAliyAdIhiM kimicchiehiM poseti, so sukumAlo, sAhUNa appattiyaM, Na tarati kiMci bhAsiuM, dhyayane annayA so khaMto kAlagato, sAdhuhiM tassa do tinni va divase dAuM bhikkhassa uttArio, sukumArasarIro so gimhe uvAraM // 58 // heTThA ujjhato pAse ya, taNhAbhibhUto chAyAe bIsamaMto pautthavaiyAe vaNiyamahilAe diTTho, urAlasukumAlasarIratikAuM tIse tahiM ajjhovavAto jAto, ceDIe saddAvio, 'kiM maggasitci', bhikkhaM, dinA se moyagA, pucchio-kIsa tumaM dharma karesi ?, bhaNati-suhanimittaM, bhaNati-to mae ceva samANaM bhoge muMjAhi, so uNheNa tajjito uvasaggijaMto ya paDibhaggo, bhoge muMjati, so sAhahiM sabahiM maggio, na diTTho, appasAgAriyaM paviTTho. pacchA se mAtA omattiyA jAtA, puttasogeNa, NagaraM bhamatilA | arahaNNayaM vilavaMtI, jahiM pAsati taM tahiM sacvaM bhaNati-asthi te koi arahanato divo', evaM vilavamANI bhamati, jAya annayA teNa putteNa oloyaNagateNa divA, paccabhiNNAtA ya, taheva uttarittA pAemu paDito, taM pecchiUNa taheva vIsatthacittA jAtA, tAe bhaNNati-putta ! pavvayAhi, mA duggatiM jAhisi, so bhaNati-Na tarAmi kAuM saMjamaM, jai paraM aNasaNaM karemi, evaM karehi, mA ya asaMjamo bhavAhi, mA saMsAraM bhamihiIsa, pacchA so taheva tattAe silAe pAovagamaNaM kareti, muhutteNa sukumAla sarIro so uraheNa virAo, puvvaM teNa NAdhiyAsito pacchA ahiAsIo,evaM adhiyAsitavyaM,usiNaparIsaho gatoidANi daMsa 5masagaparIsaho 'puTThoya daMsamasaehi silogo (58 sU061) spRSTatvAt spRSTaH, sahAribhiH samaraM, vakSyati 'nAgo va' tti, BABASAHERO-5 22-1-COLORCA- 4 // 58 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezamazakaparIpahA zrIuttarA0 / vyavahitAbhidhAnametat , mahAntaM munatIti mahAmuniH, 'nAgo saMgAmasIse vA' nAsya kiMcidagamyaM nAgaH, samaM grAta iti cau~ lA saMgrAmaH, zaryata iti ziraH zritAH tasmin iti prANA vA ziraH, zavatyasau yuddhaM muMcati vA tamiti zUraH, yathA'sau nAgaH sauraM 2 parIpahA- zarairabhihanyamAnaH zuro vA yodhaH parAnabhihaMti, pare nAma zatravaH, evamasAmapi daMzamazakaiH tudyamAno'pi mohazatru vijigISuH dhyayane vAna gaNayati. anye'pi yakAmatkuNAdayo'vagRhyante, sa taistudyamAno'pi na saMtase Na vArejjA' silogo ( 59 sU0 91) hA saMtrasati aMgAni kaMpayati vikSipati vA, na caiva hastavastrazAkhAdhUmAdibhistAmivAraNopAyairvArayati, na caiSAmasaMjJitvAt AhAra kAMkSiNAM, bhuMjamAnAnAM maccharIraM sAhAraNaM, yadi bhakSayanti kiM mamAtra pradveSotpAte,Na 'maNaMpi Na padosae' api pAdArthAdiSu, (kimupAyena vA nivAraNamabhidhAte?, 'uveha pAhaNe pANe' uhA NAma upekSA, na vArayati khAdyamAnaM zarIraM, haNe pANe 'hana lA hiMsAgatyoH' prANA asya saMtIti prANI, atastena prANe na hiMseta ityarthaH, te hi kevalameva mAMsazoNataM bhujate, na mAmAtma dravyaM vA, atrodAharaNaM pathetti, atrodAharaNagAhA-' caMpAe sumiNabhaddo' gAhA (93-92) caMpAe nayarIe jiyasattussa kA ranno putto sumaNabhaddo juvarAyA, dhammAyariyassa aMtIe dhammaM soUNa nivinakAmabhogo pabbaito, tahacceva egallavihArapaDimaM C paDivano, pacchA heTAbhUmIe viharaMto sarayakAle aDavIe paDimAgato, ratiM masaehiM khajati, so te Na pamaJjati, saMmaM sahati, ratriM piyamANito kAlagato, evaM ahiyAsetavvaM, samasagaparIsaho gato / idANi acelagaparIsaho'vIya iti, acela-acelagattaM parIsahatIti acelagaparIsaho, tasya hi svayameva acelagatvamabhyupagamya naivamupapadyate-'parijumnehi yatthehiM ' silogo (60sU 92) vastra iti balaM pari sarvatobhAve sarvato jIrNAni parijIrNAni, paribhujyamAnAni parijunmANi se batthANi, ato tehiM parijunnehi, // 59 // TEST HAR Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parISahAla zrIuttarA0 hokkhAmitti acelae, tassa evaM adhiti bhavati-parijIrNeSu satsu acelago idANi bhavissAmitti, yacca duHkhamacelakatvaM, katha- acelakacUrNI midAni ziSyo imaM diTThata aMgIkaretuM ahiyAsejjA?, yathA yasya vittaM nAsti sa hi na vittInamittairupadravarbAdhyate, uktaM hi parISahaH 'parigraheSvaprAptanaSTeSu kAMkSAzokaiH' api ca-'katiyA vaccati sattho? kiM bhaMDa? ' katthI kettiyA bhUmI? / ko kayavikkayadhyayane kAlo Nivisati ki? kahi? keNa? // 1 // ayaM cAparo guNaH svayamevAcelatve pratyAgate 'athavA sacelago somi' ti, TU tasya hi acelakatve sati na kadAcit apyupapadyate-ahaM vastravAn zobhAmIti, anyAni vA zobhanatarANi vastrANi mRgayiSye yaiH *zobhiSye, ityevamasau bhikSurna ciMtayAta, uktaM ca-paMcahi ThANehiM saMmaM purimapacchimANaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM acelage pasatthe bhavati taM0-appA paDilehA1 visAsie rUe2tave aNumayezlAghave pasanthevipule iMdiyaNiggahe5' atiprasaktArthanivRttaye vyapadezyamAne mA bhUdaparyApto'pi acelakatvaM kariSyatItyarthaH // 'egatA acelage bhavati' silogo (61 sU0 92) egatA nAma jadA jiNakappaM paDivajjati, ahavA divA acelagA bhavati, grISme vA, vAsAsuvi vAse apaDite Na pAuNati, evameva egatA acelago bhavati, 'sacele yAvi egatA' taMjahA-sisirarAtIe varisArace vAsAvAse paDate bhikkhaM hiMDate, paThyate ca ' acelao sayaM hoi' acelao svayameva, nAbhiyogata ityarthaH, ahavA yadA'sya cIrANyutpadyate tadA sacelako jINe alabhyamAne vA acelakA, | sarvathApyacelakatvameva syAt, kamAlaMbanaM kRtvA'celakatvena sahitaH, ucyate, 'eyaM dhammahitaM NacA, 'NANI No paridevae' // 6 // mA etaditi yadupadiSTaM dharmasya hitAya, na dharmAparodhAyetyarthaH, dhammovaggahakAraM NAUNaM, NANI No paridevae, NANiggahaNaM vidita-18 | parAparatvAnna lajjate, prAyastiyazco namA, nArakAstu nagnA eva, na hi te lajjate, na caiva(SAM)zItavAtaparitrANAni saMti vAsAMsi, CHECIARREACTex % % % % % Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arati cUrNI zrIuttarA 4 mayApi ca nArakatiryagbhavabhayAdeca vidyamAnAnyeva svayamapohitAni ityataH zItavAtAdibhirabhihanyamAno'pi gANI no pari la devae, paridevaNaM NAma ahaM acelo sIeNa uNheNa daMsehiM vA pIDijjAmi, jiNNANi pottANi, ato aNNANi bhavissati, parISahaH 2 parISahA- etya udAharaNaM mahalleti dAraM, sovi ajjarakkhiapitA tassa puNa AdI 'vIyabhayaM devadattA' 'daTThaNa ceDimaraNaM' 'mAyA ya dhyayane ruddasomA sIhagiri mahagatte (94-97 / 96) cattAri gAhAo jiyapaDimAuppatti kaheUNaM dasapuruppattI ajjarakkhitapabbajjA // 61 // diTThivAtAdhigamo jAva ajjarakkhiteNa piyA pavApio jAva colapaTTago kao,teNaM pucvaM acelagaparIsaho NAdhiyAsio, pacchA adhiyAsio, acelagaparIsaho gato / idANiM aratiparIsahogAmANugAma rIyaMta silogo(62sU097)grasate buddhayAdIna guNAniti grAmaH, grAmAdanyat pathi anuloma bA gacchato anugrAmaH, agA vRkSAHtaiH kRtamagAraM nAsya agAraM vidyata ityanagAraH taM puNa aNagAraM'akiMcanaM nAsya kiMcanaM so'yamakiMcanaH niSkAMcano vAsa hi sukhena rIyati apratibaddhaH gRhavAnapi, sakiMcanaH duHkhaM rIyati, udAharaNaM taccaniketao,AyariyaM uddissa pacchato gacchamANeNa naulao diTTho, so teNa gahito,bhayataH AcArya sametya bravIti-vibhami pacchato, purato gacchAmi, ujjha bhayaMtItyuktaH, purato bhiti, AyariyasamIpattho vibhemItyAha, ujjha bhayAmiti punarapyuktaH, tasya dharmasaMjJA sujjhitA, datojjhitaH, AcAryeNoktaH kimidAni na vibhosa ?, jaM turaMto tA gacchasi, so maNati-ujjhitaM me bhayaM, ityevaM akiMcaNo muhaM viharati / tamevaM parIyaMta yadi nAma aratI aNupavisejja, pazcAddhi aratItyanu, vibhratAmiti saMjame hai // 6 // arati, titikkhe NAma sahamAnastAM parivrajeta, aratasya hi nApi dharmo, no tadaMtapi naraH zakto vyavasthApayituM dhamme iti ato 3 | dhammavinakAriNI matvA tAM' aratiM piTTato kiccA' silogo (63 sU0 99) pRSThato nAma darataH ujjhittA, viratavAn | %E0%E0%A-Akaded. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHASHAI arati parIpahA zrIuttarA0 virataH, viratasya hi sataH kuto'ratiH saMyame syAt, AtmevAtmAnaM rakSatItyAtmarakSitaH, kimabhipretaM ?, AtmasamutthA dosA cUrNI aratiH, Atmani ca vairAgyamasyotpatraM, ki vArati prayojayeta, aratiH syAtkucarataH tadidamucyate-'dhammArAme' atyartha ramati 2 parISahA-DM tasmin ityArAmaH dharma evArAma dharmArAmaH, zrutabhAvanAdadhyayanAdiSu, AraMbhyata ityAraMbhaH, AraMbho nAstItikRtyA, kRtyeSvAraMbhavatAM dhyayane gharatirbhavati, "uvasaMte muNI' upetya zAMtaH upazAMtaH-prazAMtaH, akaSAyavAnityarthaH, atrodAharaNaM tApasena, tattha gaahaa||6 // M' ayalapure juvarAyA' (98-99) ayalapuraM NAma ahihANaM, tattha jiyasattu rAyA, tassa putto juvarAyA, so rAhAya riyANa aMtie pavvaito, so ya aNNayA viharaMto gato tagari NagIra, tassa ya rAhAyariyassa sajhaMtevAsI ajjarAhakhamaNA SNAma ujeNIe viharaMtI, tato AgatA sAhuNo tagaraM, gatA rAhassamIvaM, te pucchitA NirUvasaggaM, te bhaNaMti- rAyaputto purohiyaputto ya bAheti, tassa jubarAyApavvatiyagassa so rAyaputto bhattijjato bhavati, mA saMsAra bhamihititti ApucchiUNa Ayarie gato ujjaNiM, bhikkhavelAe uggAheUNa paTTito, Ayariehi bhaNito-acchAhi, so bhaNNati-Na acchAmi, NavaraM dAeha taM paDiNItaM gharaM, callago bhaNito-vacca dAehi, teNa dAitaM, so tattha gato, vIsattho ya paviTTho, tattha te do'vi acchaMti, late taM pecchiUNa udvitA, teNavi mahAsaddeNa dhammalAbhiyaM, te bhaNaMti-aho laTTha, pabvaigo amhaMteNa(A) gato, vaMdAmatti, bhaNaMti te AyariyA! tubbhe gAyituM jANaha, teNa bhaNiyaM-AmaM jANAmo, tumhe vAeha, te ADhattA, jAva Na jANaMti, teNa bhaNNatierisagA ceva tumbhe koliyA, Na kiMcivi jANaha, te ruTThA uddhAiyA, teNa ghettuM tesi NijuddhaM jANaMtaraNa sabve saMdhI khohitA, paDhama tA piTTiyatA, ne hammaMtA rADi kareMti, pariyaNo jANai-so esa pabvaio hammato rADi karei, so'vi gato, pacchA tehiM E % % Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arati parISahaH dhyayane / " zrIuttarAdiTThA, Navi jIvaMti, Navi maraMti, Navari nirikkhaMti ekamekaM divAe, pacchA raNNo siTTha purohitassa ya, jahA ittha u koi pavva cUrNI ito, teNa dovi jaNA visaMkhaliUNa mukA, pacchA rAyA savvavaleNa Agao, pavvaitagANa mUlaM gato, sovi sAhU egapAse acchati 2 parIpahA- pariyaiMto, rAyA AyariyANaM pAdehi paDito, pasAyamAvajjaha, AyariehiM bhaNNati-ahaM Na yANAmi, mahArAya ! ettha ego HsAhU pAhuNago Agato, jati paraM teNa hojjA, rAyA tassa mUlaM samAgato, paccabhiNNAto ya, tato teNa sAhuNA bhaNito-dhiratyu te rAyattaNassa, jo tuma appaNo puttabhaMDANavi NiggahaM Na karesi, pacchA rAyA bhaNati-pasAyaM kareha, bhaNati-jati para pavyayaMti doNDaM mokkho, annahA nasthi, rAyaNA purohieNa ya bhaNpati-evaM hou, panvayaMtu, pucchiyA bhaNaMti-pavyayAmo, pucvaM loo kao, pacchA mukkA, pabbaiyA, so ya rAyaputtA NissaMkio ceva dhamma ( kuNati ) purohitaputtassa puNa jAtimato, amhe ya maDDAe pavvAviyA, evaM te dovi kAlaM kAUNa devaloge uvavannA, ito ya 'kosaMbIe seTThI' gAhA-(99-99)kosaMbIe nayarIe tAvaso nAma seTThI, so mariUNa niyayaghare sUyaro jAto, jAIsaro, tato tassa ceva divasage puttehiM mArito, pacchA tahiM ceva ghare urago jAto, tahipi jAissaro jAto, tatthavi aMto pare mA khAhititti mArito, pacchA puNovi puttassa putto jAto, tatthavi DijAiM saramANo ciMtei-kaI ahaM appaNo suNhaM ammaMti vAharIhAmi, puttaM vA tAtaMti, pacchA mRyattaNaM kareti, pacchA mahantIbhUto, sAdhUNaM allINo, dhammo'NeNa suto, sAvago jAto, itto ya dhijjAiya devo mahAvidehe titthagaraM pucchati-kimahaM sulahabohio * dunabhavohiyatti, tato sAmiNA bhaNio-dullabhabohiyo'si, puNovi pucchati-katthAha uvavajjissAmi?, bhagavayA bhaNNati-kosaMbIe mayassa bhAyA bhavissasi, so ya mUo pavvaissati, so devo bhagavaMtaM vaMdiUNa gato mRyagassagAsaM, tassa subahuyaM davva-| FRE9%94%E5%AE%A4 jAto, tatyati mAtA, jAIsaro, tato tasabIe seTTI gAhA 99 paNa jAtimato, a // 63 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H zrIuttarA0jAtaM dAUNa bhaNati-ahaM tumbha piudhare uvavajjissAmi, tIse ya Dohalao aMbaehiM bhavissati, amuge ya pabbate mayA aMbago arati cUrNI sadApupphaphalago kato, tumaM tIe purao NAma lihijjAsi jahA tumbhaM putto bhavissati, jai taM mama desi to te ANAmi | parISahaH 2parIpahA aMbaphalANici, tato mamaM jAtaM saMtaM tahA karejjAsi jahA dhamme saMbujjhAmitti, teNa paDivaNNe gato devo, aNNayA kayavayadhyayane divasesu caiUNa tIe gabme uvavano, akAle aMbaDohalo jAto, sa mRgo NAmagaM lihati, taheba kahei, tAe bhaNNati-dijjati, 151 // 64 // | teNa ANItANI aMbaphalANi, viNIto Dohalo, kAleNa dArago jAto, so taM khuDDalayaM ceva hotaM sAdhUNa pAesu pADeti, so dhAhAo kareti, Na ya vaMdati, pacchA saMtapaDitaMto mRyago pavvaio, sAmannaM kAUNa devalomaM gato, teNa ohI pauccA, sajAva NeNa so diTTho, pacchA geNa tassa jalodaraM kataM, jeNa Na saketi udveDaM, sabavejjehiM paccakkhAto, so devo DombarUvaM kAUNa SIghosaMto hiMDati-ahaM vejjo savvavAhI pasamemi, so bhaNati-mama poTTa sajjAvehi, (jai samaM vayasi ) teNa bhaNNati-caccAmi, taNe sajjhavito, gato teNa saddhiM, teNa tassa satthagosago allavito, so tAe devamAyAe'tIva bhArito, jAva ya pavatiyagA egami padese padati, vejjeNa so bhaNNati-jati padhvayasi to taM muyAmi, so teNa bhAreNa paritAvijjato ciMteti-varaM me pacAuM, bhaNatipavvayAmi, pancaito, deve gate NAcirassa uppavvaito, teNa deveNa ohiNA pecchiUNa so ceva se puNovi vAhi kao, teNeca uvAeNa puNovi pavvAvio, evaM ekasi do tinni vAgao pancaito, taiyAvArAe gacchati devo teNeva samaM, taNabhAraM gahAya paliyantayaM gAma pavisati, teNa bhaNNati-ki taNabhAraeNa palitaM gAmaM visasi , teNa bhaNNai-tuma kaha kohamANamAyAlobhasaMpalitaM & gihavAsaM pavisasi?, tahAvi Na saMbujjhati, pacchA puNo'vi doSi jaNA gacchaMti, NavaraM devo aDavIe uppaheNa paDito, teNa bhaSNati Story BCCIRCLECRECR Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 2 parISahA dhyayane // 65 // tumaM kaI mokkhapadaM motUNa saMsArADaviM pavisasi ?, tahAviNa saMbujjhati, puNo egaMmi devakule vANamaMtaro acchi ( cci) o hiTThAhuto paDati, aho vANamaMtaro aghaNNo apuNNo ya jo uvarihutto kaocciya ato ya heTThAhutto paDiti, teNa deveNa bhaNati - aho tumapi ano jo parAhuto Thavito accaNijje ya ThANe puNo puSNo uSpavyayasi, teNa bhaNNai ko'si tumaM 1, teNa mUyarUvaM daMsiyaM, pubvabhavo ya se kahito, so bhaNNati ko paccao jahA'haM devo AsI 1, pacchA so devo taM gahAya gato veyaGkaM pavvayaM 8 siddhAyayaNakUDaM ca tattha teNa puvvaM ceva saMgAro kallao, jahA jati jahaM Na saMbujjhejjA to eyaM mamaccayaM kuMDalajuyalaM sanAmaM| kiyaM siddhAya maNakkharaNIe darisijjAsi, teNa se taM dasiyaM, so taM kuMDalaM sanAmakaM pecchiUNa jAtissarI jAto, saMbuddho pavvahato, saMjame ya se ratI jAtA, puvvaM aratI AsI, pacchA ratI jAtA, aratiparIsaho gato / idANiM itthaparIsaho, syAtki - samutthA aratiH 1, ucyate, strIsamutthA, 'saMgo esa maNussANaM ' silogo ( 64 sU0 103 ) sajyate iti saMgaH, eSa iti pratyakSIkaraNe, epa eva sarvasaMgAnAM saMga iti, kazvAsau 1, 'jAu logaMsi isthito' jA iti bhanirdiSTasya nirdeze, logo |tiviho - uddhalogo aho logo tiriyalogo, asmin loge itthio tirikkhajoNIo maNussIo devIo, jasseyA pariNNAtA nAbha lahusiyAe "etA isati ca rudaMti ca arthahetorvizvAsayati ca paraM na ca vizvasaMsi / tasmAcareNa kulazIlasamanvitena, nAryaH smazAnasumanA iva varjanIyAH || 1 || "iti, samudravIcI capalasvabhAvAH, saMdhyAbhrarekhA va muhUrtarAgAH / striyaH kRtArthAH puruSaM nirarthakaM, nipIDitAlaktavat tyajati ||2||" evaM jANaNapariNAe parijANiUNa cattA paccakkhANapariNNAe ityato jassetA pariNAtA, ubhayathAvi pariSNAtA, 'sukaDaM sukkhaM kriyata iti sukaDe, suDDu vA kayaM sukaDaM, niSThArthagrahaNaM parijANiUNa 9 strI parapadaH // 65 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM. - - - zrIuttarA0 savvasaMgaparimukkassa, kiM ca samaNattaNassa dukkara?, samaNabhAvaM sAmaNaM // ' evamAtAya medhAvI' silogo, (65 sU0 106) cUrNI va ra evamanena prakAreNa evamAjJAya-evamupalabhyetyarthaH, paThyate ca-'ecamAdhAya medhAvI' etatparijJAnamAdAyeti jahA eyA lahussigA / parISahaH 2 parISahA dhyayane ityAdi, paMkaNa tulyA paMkabhRtA jahA paMke Nimajjate macchaMte, evametAsu bAlizAH saktAH saMsArapake Nimajate, 'No tAhiM vini pAhannijjA carejjattagavesae, ghAto nAma tAsu abhissaMgo tanimitto vA dhammapariccAgo, care iti anumatArthe, AtmAnaM // 66 // gavesayatetti attagavesae, kathaM te AtmA na saMsArAyati, kathaM vA meM caritrAtmA tAbhirna hanyeta iti / atrodAharaNaM-'paDi mAe mUlabhavo vatta' gAhA 'usabharaM' paMca gAhAo (100 / 104-106) bhANiyavAo, etaM ca akkAbhaNayaM, jakkhAe0 thUlabhaddo gaNiyAghare vuccho, sesA tini sAdhU, ego sappavasahIe ego vagdhavasahIe ego kUvataDe, jAva kaMbalarayaNaM caMdaNiyAe chUDhaM, jahA thUlabhaddeNa ahiyAsiyaM tahA ahiyAseyavvaM, Na jahA taNa sAhuNA na adhiyAsiyaM tahA NAhiyAseyabbati tthiparIsaho gato / idANiM cariyAparAsaho ' ega eca' silogo (66sU0 107) ego NAma rAgaddosarahito, ahavA jAego 'jaNamajhevi vasaMto' gAhA ( ) ege puNa paDhaMti 'ega ego care lADhe' ego nAma asahAyavAn, egatthavihArI, vitiyamekagrahaNaM arAgadveSavAn, caredityanumatArthe, lADhe iti phAsueNa uggamAdizuddhaNa lAdeti, sAdhuguNehiM vA lADhaya iti jJApayateti, abhimukhaM bhUtvA soDhavAn , na tairabhibhUta ityarthaH, kutra caret?, kimaraNye ?, netyucyate-'gAme vA nagare yA' asati buddhayAdIna grAma iti, nAtra karo vidyate iti nagaraM, nayantIti nigamAsta evaM naigamAH, nAnAkarmazilpajAtaya ityarthaH, te ytr| saMti taM nigama, rAjJaH dhAnI rAjadhAnI, syAd buddhiH - kimaraNNe na vasatIti, ucyate, lokAyattA hi tasya prAsukAhAravRttiH, - - - - -- - - Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarAma sena janapade vasati, tatrApi vAso vasan 'asamAno care bhikkhu' silogo (6710 107) asamAna iti asamAdini)kA, cUrNI asaMnihita ityarthaH, yathA asamAnikatvAt gRhavAn, tassa baddhamaNI Na vahati, evaM so'pi jattha basati tattha Na saDitassa parISahaH 2 parApahA- paDiyassa vA udaMta vahaha, ahavA asamANa iti no gRhitulyitaH, na hi tadudaMtapravRttA mUrchitAzvAsmin, athavA asamAnaH atulya vihAraH, anyatIthikaH, parigraho nAmo uvassagasseva tadupakAriNaM vA kopAdInAM dhanadhAnyasya vA, mUrchA parigraha itikRtvA, yaiH // 6 // saha vasati taiH grAmyainaMgaraiH prAtivezakaiH vA, tesiM 'Neva kujjA pariggaha' mIkAramityarthaH, prAmAdimvapi ca vasan nAsane, HIgRhAdInAmArAmodyAnAdiSu 'asaMsatto gihatthehiM' asaMsatto asaMsakta ityarthaH, gRhe diSThatira, kathaMcitrAma Asanopi vasan taina| bhAvataH saMsajjeta, niketaM-gRhaM, nAsti niketanamasyetyaniketaH aNiyayavAso vA, atrodAharaNaM sIse (Na)hiMDageNa, tattha gAhA, kollayare' gAhA ( 106-107) kollayare vatthavyo saMgamathero Ayario, jaMghAvalaparihINo, dubhikkhe na hiMDato, tassa sIso Ahi~Dako datto nAma, jahA piMDAnijjuttIe tahA vAcyaM, ettha ya tassAyariyassa NavavasahibhAgissa jayaNAjuttassa acchaMtassavi ekahiM bhAvacariyA eva, jeNa juTThI, dattassa puNa davvadhariyA avisuddhA, jeNa na juddo, cariyAparIsaho gato, da idANiM nisihiyAparIsaho, tappaDivakkheNa NisIhiyatti vA ThANaMti vA egahu~, taM tu tassa sAghoH kutra sthAne syAn?, NisI-13 hiyamityarthaH', 'susANe sunnagAre vA' silogo (68 sU0 108) susANaM sunnAgAraM, rukkhassa AsannaM rukkhamUle, etAgI- // 6 // asahAyago rAgaddosavirahio vA, akukkuo nisIejjA, vividhaM trAsanaM vitrAsanaM / 'tattha se acchamANassa' silogo (66 sU0109) tatthitti tasmin susANAdiSu, upasajyaMta ityupasargAH, vividhaa| samastAH pratyeka soDhA, abhidhAraNA nAma || CAK3. 4NCRC * %%404 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strI zrIuttarA prArthanA, abhimukhaM vA dhArayaMtIti abhidhAraNA, kecitu paThati-'uvasaggabhayaM bhave' sa taiH prAryamAno bajjhamANo vA saMkA- tIto Na gacchejjA, saMkA aNNANato devaM pecchejjA bhAvasaMkA sA gheppati, tAe saMkAe bhIto Na gacchejjA, atrAsaMkA 2 parISahA bhApanItyarthaH, bhayaM, AsaMkitaM vA bhayaM, kimatra bhayaM syAt 1, na bibhIta, bhayaM tu pratyutpannameva yenAbhidrutaH syAt, palAyati vA dhyayane vikrozati vA, evaM gAmevi hitotpattau aNupavisati, etthodAharaNaM- 'agaNi' ci, tattha gAhA-NikkhaMto gayapurAto lagAhA ( 107-109) kurudattato NAma inbhaputto, tahAkhyANaM therANaM aMtIe pancaito, so kayAe egallavihArapaDimaMda paDibano, sAetassa Nagarassa adUrasAmante porasI ogADhA, tattheva paDima Thito paccare, tato ekAo gAmAo gAvIo | hirijjatio teNogAseNa NItAo. kuDiyA maggamANA yAgatA pekkhaMtA padeNa jAva sAdhU diTTho, tattha duve paMthA, pacchA 5 te Na teNa jANaMti-katareNa paMtheNa NItAto?, te sAhU pucchaMti-kayareNa paheNa gAvIto gItAto', so bhagavaM na vAharati, tehiM | ruDehi Na vAharatItikAUNa tassa sIse maTTiyAe pAliM ghiUNa citaAo aMgArA ghetUNa sIse chuDhA gayA ya, so'vi bhagavaM saMmaM| ma sahati, teNa NisIhiyAparIsaho ahiyAsio, nisIhiyAparIsaho gato, idANi sajjAparIsaho'uccAvayAhiM' silogo (70 sU0 110) uccA avacAzca, urddhacitA uccA, upacitA guNaiH uccattaNa vA, athAnekaprakArAsu uccAvayAsu zete tasyAsamiti zayyA bhikkhu thAmavAM NAtivelaM vihaNijjA, velA sImA seturmaryAdetyanantaraM, ativela vihaNejjA, vividhaM hanyate vihanyate, vighAto NAma jeNa saMjamajIviyAo hanyata, uccAe aho imA zItalA utukkhamA, avacAe aho imA pAvA sejjA 4 aRtukkhamA, evaM pAvadiTTi viNNati, pApadRSTiH, abhiyogamiva manyate, bArasamAlaMbA jati maho jassesA pAtA vA // 6 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C parIpahaH 5%--% zrIuttarANivAtA vA patirikA vA, evaM avacitAsu, uccAsu ta aho me maNuSA sejjA, evaM pAvadihi vihaNNati / sa evaM apApa cUrNI diTThI "payarIkkuvasayaM NaccA' silogo (71sU0110) payareko NAma puNNo, avvAbAho vA asu(muNNavo vA, Na kiMcivi 2 parISahAna tattha ThaviyA, jaM nimittaM tatthAgacchissaMti, ayaM Rtukhamito, Na kappaDiyAdihiM ya uvabhujjati, kalyatAmAnayatIti kalyANaH, dhyayane pApako nAma pAMsu kUre vA aritukkhamo vA pApakaH, parikvapi vasan-'ki majjha egarAtIe? ' kimiti pariprazne, kimekarAtryAM | bhaviSyati, so hi egallavihArI gAme egarAtIe Nagare paMcarAtIe, ramaNIe tAvat avaivAyaM ramaNIyaH upAzrayaH, hijjo amo bhavati sobhaNo asomaNo vA,pApako'pi adyaivAyaM mamAzobhano,hijjo anno bhavissati,yatrApi ciraM vasati tatrApyAlaMdhate kiMmajjJa egarAyAe' kimiyaM egarAtrI derAtrI bhaviSyati, baddho'pi ekarAtra laMghayati, evaM AlambanaM kRtvA evaM tattha'dhiyAsae, atrodAharaNaM ' NivegaM', tattha gAhA- 'kosaMvijaNNadatto' gAhA (108-111) kosaMbI NayarI, jaNNadatto cijjAtito, tassa do puttA-somadatto somadevo ya, te dovi nibinakAmabhogA pabvaiyA, somabhUtissa aNagArassa aMtIe, bahusutA | bahuAgamA ya jAtA, te anayA sanAtayapallimAgatA, te ya tesi mAtApitaro ujjaNiM gatilliyA, tehiM pavasie hijjA| igiINao viyarDa AviyaMti, tAhe tesi viyarDa aNNadabveNa meleUNa dinnaM, keI bhaNaMti- viyarDa ceva ayANaMtIe dilaM, tehiMviya taM visesaM ayANamANehiM pIya, pacchA viyattA jAyA, te citaMti-amhehiM ajuttaM kataM,pamAo esa, varaM bhattaM paccakkhAyaMti te egAe NadIe tIre kaTThANa uri pAovagayA, tattha akAle barisa paDiyaM, pUro ya Agato, haritA vujjhamANA ya udaeNa | samudde NIyA, tehiM sammaM ahiyAsiyaM, ahAuyaM pAliyaM, sejjAparIsaho ahiyAsio samavisamAhiM sejjAhi, evaM sajjAparI % ASSACROCALCCORECASIOSSESS % % % %A5 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Akroza parISahA 5A5%OM zrIuttarAsaho gato / idANi akosaparIsaho 'akosejja paro bhikkhU silogo (72sU0111 ) Akrusyate yatassa Akroza:- cUNA aniSTAbhidhAnaM, pare NAmAdhamo bahirAtmAnaM vyavasthApya bhikSaNazIlo bhikSuH etesiM akosaMtANaM paDisaMjale, prati saMjalatIti 2 parISahA prati saMjaletti,samastaM vA jalati saMjalati, iMdhaNe vA aggI, saMjaliyalakkhaNaM tu paDiakkosaMti AhaNaMti vA, jo evaM paDisajadhyayane na lati so sariso hoi bAlANaM, jo paDiakoseti AhaNati vA, atrodAharaNaM- devatA uvasaMtA, sA abhikSaNaM paMditA eti, // 7 // vadai ya-mamaM kajjamANejjAsi, so eeNa dhijjAtIeNa saha asaMkhaDaM laggo, so teNa balavateNa khAmasarIro pADito tAlio ya, rati devatA taM vaMdiyA AgatA, caMdati, khamago tusiNIto acchati, sA bhaNai-koI mama avarAdho ?, so bhaNati- tume Na kiM tassa ghijjAtiyassa kataM ?, sA bhaNati-ahaM tattha visesaM cetra Na yANAmi-ko dhijjAio khamago batti, do'vi tullA tujhe, la samma paDicAyaNatti paDivanaM, ityataH sariso hoi bAlANaM, tattha Na paDisaMjale, yatazcaivaM 'soccANaM pharusA bhAsA' silogo ( 73 sU0 112) pharusA niHsnehA anupacArA, zramaNako nillajjA ityAdi, maNaM dArayatIti dAruNA, asata iti prAma:-iMdriya4A grAmaH tasya iMdrigrAmasya kaMTagA, jahA paMthe gacchaMtANaM kaMTagA vinAya, tahA saddAdayoSi iMdriyagrAmakaMTayA mokSiNAM vidhAyeti, tANeva kaMTakAna tusiNIo uvehejjA, upekSA nAmaiteskhanAdaraH, manaHkaraNaM nAma tadupayogaH, manaso'samAdhirityarthaH, ettha ajjuNa udAharaNaM, moggareti dAraM / tattha gAhA- 'rAyagiha mAlagAge gAhA-(110-112) rAyagihe jagare ajjuNao nAma mAlAgAro parivasati, tassa bhajjA khaMdasirI NAmA, tassa rAyagihassa nagarassa bahiyA moggarapANI NAma ajjuNakassa kuladevataM, tassa ya mAlAgArassa ArAmapaMthe ceva jakkho, aNNadA khaMdasirI bhattaM tassa bhattArassa NetuM gatA, aggAI pupphAI SAHARASHTRA OMOM5 // 7 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 2 parISahAdhyayane // 71 // ghare ghetuM gacchati, moggarapANI gharae ya vibhAe bUDhA, sA tAe goDIe chahiM jaNehiM diDA, ciMtIta esA ajjuNagassa bhajjA | paDivA giNhA mo NaM. tehi sAvi gahiyA, chavi jaNA tassa jakkhassa purato bhoge jhuMjaMti, so hi mAlAgAro niccakAlameva aggehiM varehiM pupphehiM jakkhaM acceti, zracciukAmo so tato Agacchati, tAe te bhaNitA - eso mAlAgAro Agacchati, tunbhe mae kiM visajjeha ?, tehiM jAtaM etAe piyaM, tehiM bhaNiyaM etaM mAlAgAraM baMdhAmo, tahiM so baMddho avauDaeNa, jakkhassa purato ThaveUNa purato caiva se bhAriyaM muMjaMti, sAvi tarasa bhattArassa mohuppAiyAI itthisaddAI kareti, so mAlAgAro ciMteti evaM ahaM Gri freenroha aggehiM varehiM utugehiM puSphehi accami tahAvi ahaM etassa purato ceva evaM kIrAmi, jati ettha koha jakkho hoto to ahaM Na kIriMto evaM suvvataM etaM kahUM, gatthi koI moggarapANI / tAhe so jakkho aNukaMpato mAlAgArassa sarIramaNupaviTTho, taDayaDassa baMdhANa chittUNa lohamayaM palasahastraniSpannaM moggaraM gahAya aNNAiTTho samANo tattha chappitthisattame purise ghAteti evaM dine dine itthisattame cha purise ghAtemANo viharati, jaNavatovi rAyagihAo nagarAo tAva Na Niggacchati jAva na satta ghAtitA / teNaM kAleNa teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre samosarati jAva sudaMsaNo seTThI baMdao nIti, ajjuNaeNa diTTho, sAgArapaDima Thito, Na tarati atikameuM, pariperaMtehiM bhamettA parisaMto ajjuNao, sudaMsaNaM aNimisAe diTThIe paloeti, jakkho ya moggaraM gahAya paDigato, paDio ajjuNago, uTThito ya taM pRcchati kahiM gacchAsi ?, bhaNatisAmivaMdao, dhammaM soccA pavvaito, rAyagihe ya bhikkhaM hiMDato sayaNamAragotti kogeNa akkusati NANApagArehiM, so sammaM sahati khamati, sammaM sahaMtassa kevalanANaM utpannaM, evaM akkosaparIsaho gato / idANi vadaparIsaho- 'hato Na Akroza parISadaH // 71 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA gha cUNoM parISahaH 2 parIpahA RECECR dhyayane // 72 // saMjale bhikkhU' silogo (74 sU0114) hanyate sma hataH, saMjalanaM nAma roSodgamo mAnodayo vA, saMjalitalakSaNaM "kaM pati roSAdagniH saMdhukSitavaJca dIpyate'nena / taM pratyAkrozatyAhaMti ca manyeta yena sa mtH||1||" maNapi na padosae, kimu ra pratyAhaNaNaM?, athavA manaHpradoSA eva kAyena pratyudgacchatyAkrozati vA, syAt-kimAlaMbanaM kRtvA na paDisaMjvalediti ?, ucyate, 'titikvaM paramaM NaccA' titikkhaNaM sahaNamityarthaH,paraM mAnaM paramaM, nAtaH paraM nirjarAdvAramasti, bhikkhudhammaM viciMtae, imAto ya AlaMbaNAto sahiyavaM 'samaNa saMjayaM dadchu' silogo (75 sU0 114) samo samvattha maNo jassa bhavati sa samaNo, sammaM jato saMjato-hastapAdAtisaMjato, koNAma dujjaNo se doSopahatAtmAnaM hanyAta jAhammamANovi, sa eva hatthapAyAisaMjao, Na pacchA sUrayatAti, dujjaNA hi pacchA sUraNabhayAdeva Na paraM vAvAyayaMti, uktaM hi- " avinayamanaso hi durjanaH, kSamiNi jane'pyadhika hi vartate / janamiha tu sametyakarkazaH, parizuddhervA'zmani na pravartate // 1 // ko'pIti kazcidvAlaH, katthavitti gAme nagare vA uvassae vA, tatthAlaMvaNaM * akkosahaNaNamAraNadhammabhaMsANa bAlasulabhANaM / lAmaM mamati rdhAro jahuttarANaM abhAvami // 1 // akkosati koti vidyate evaM bAlesu, ayaM tu lAbho-jaM me Na tAlIta, tAleMti jaM me Na mAreti, la mAreti jaM me dhammAto Na bhaisai, nityatvAt amUrtatvAcca na zaknoti jIvaM nAzayituM, evaM 'Nasthi jIvassa NAse ti gAUNa 'Na tA pehe asAdhuvaM' ti, sAdhU hi sati sattIe na pratyudgamanAyopItaSThIta, asatto puNa jo na maNasA saMkilissati, athavA | 'Na ya pehe asAdhutvaM' asAdhubhAvo asAdhutA, paThyate ca Natthi jIvassa NAsotti evaM pahijja saMjae'pIhejja-ciMtejjA,ettha | udAharaNaM vaNetti dAraM, tattha gAhA-'sAvatthI jiyasattu' gAhA 'muNisubvayaMtevAsI 'gAhA 'paMca sayA jaMteNa gAhA // 72 // EX Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNoM 2 parISahA dhyayane // 73 // ( 111 / 113 - 115 ) sAvatthaniyarIe jiyasattU rAyA, dhAriNI devI, tIse puto khaMdao nAma kumAro, tassa bhagiNI puraMdarajasA, kuMbhakAre Nagare daMDI NAma rAyA, tassa dinA, tassa ya daMDagissa raNNo pAlago nAma purohita, aNNadA sAvathae muNisuvvayasAmI titthaMkaro samosarito, parisA niggatA, khaMdao'vi Niggato, dhammaM succA sAvago jAto, anayA so pAlakamaruo dUyattAe Agato sAvatthi nagariM, atthANimajjhe sAdhUNa avaNaM vayamANo khaMdaeNa NippiTThapasiNavAgaraNo kato padosamAvaNNo, tappabhiI cetra khaMdagassa chiddANi cAragapurisehiM maggavito viharati, jAva khaMdao paMcajaNasaehiM kumArolaggaehiM saddhiM guNisuvvayasAmisagA se pavvatito, bahussuto jAto, tadeva so paMca satANi sIsattAe aNuNNAtANa, aNNayA khaMdao sAmiM pucchati vaccAmi bhagiNisyAsaM, sAmiNA bhaNiyaM uvasaggo mAraNaMtio, bhaNati ArAhagA virAhagA vA 1, sAmiNA bhaNiyaM sabbe ArAdhagA tumaM motuM, so bhaNati - laThThe jati ettiyA ArAdhagA, gato kuMmakArakaDaM, marueNa jahiM ujjANe Thito tahiM AyuhANi sumitANi, rAyA buggAhito, jahA kumAro parIsahaparAito eveNa uvAteNa tumaM mAretA rarja givhihiti, jai vipaccaio ujjANaM paloehi, AyuSANi olaitANi diTThANi, te baMdhiUNa tassa cetra purohitassa samapitA, teNaM savve purisajateNa pIlitA, tehiM sammaM ahiyAsiyaM, tesiM kevalanANamuppaNNaM, siddhA ya, khedo'vi pAsae dhario lohitacirikAhiM | bharijjato saccapacchA pIlio, NidANaM kAUNa aggikkumArehiM uvacano, jaMpi se rajoharaNaM rudhiralittaM purisahatthauttikAuM giddhehiM (gahiyaM) puraMdarajasAe purato pADitaM, sAvi tadivasa adhitiM kareti, jahA-sAdhU Na dIsaMti, taM ca NAe diI, paccabhinnAto kaMbalao, NisijjAo tIe ceva dinnAo, tIe nAyaM, jahA te mAriyA, tAe khisito rAyA-pAva viNaDosi, tAe ciMtiyaM pavvajjAmi, deverhi yAMcA parISadaH // 73 // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNAM 2 parISahA dhyayane // 74 // muNisuvvayasAmI sagAsaM gItA, teNa deveNa NagaraM daGkaM sajaNavao, ajjavi DaMDagAraNNaM bhaNNati, araNNassa ya vaNakkhA bhavati, ettha tehiM sAdhUrhi vadhaparIsaho ahiyAsio, evaM sammaM ahiyAsitavyaM, Na jahA khaMdaeNa NAdhiyAsiyaM, vadhaparIsaho gato / idANiM jAyaNAparIsa ho- 'dukkaraM khalu bho nicaM 'silogo (76sU.116)dukaraM (kkhaM ) kajjatitti dukaraM, khalu visesaNe, kiM viseseti', dukkhaM hi NirupakariNA satA pratidivasaM hi piMDArthe paraH praNayituM, bho ityAmaMtraNe, NiccaM niyataM kAlaM, AhArAyattatvAt prANInAM yAvajjIvamityarthaH, nAsya agAraM vidyate anagAraH, bhikkhaNasIlo bhikkhu, aNNevi aNagArAH saMti mRgacaroiMDigAdyAH tadvyudAsArthaM bhikSugrahaNaM, tatrApi ca ye bhikSavaH zAkkAdayaH (te) aphA sugAhA ratvAt udakAdisvayaMgrahAt dravyabhikSavaH, bhAvabhikSustu udgamauppAyaNe saNAsuddhaM bhikSaNazIlatvAd bhikSuH atastasya bhikSoH savvaM se jAiyaM hoi' savvaMti- AhAropakaraNasejjAdi zrathavA asya zarIropakaraNatvAt daMtazodhanAdyapi, adattaM kalpanIyaM, na pratiSedhe, aparigrahasyApi adattAdAnavirateza, nAsti kiMcidayAcitaM || 'goyaraggapaviThThassa' silogo (77sU. 116) goriva caraNaM goyaro, jaha so vacchato saddAdivisaya saMpattA evitthIe amucchio, evaM sAdhUvi goyarasta agaM goyaraggaM, aggaM pahANaM, jato esaNAjutaM, Na jahA caragAdINaM parikkhe tosaliNaM, Agato goyarapaviTThassa pANI No suppasArae pAteti pibati vA tetheti pANI, No supyasArae jahA mama dehitti, avi ya 'ghaNavaisamo'vi do akkharAI lajjaM bhayaM ca mottRNaM / dehitti jAva Na bhaNati paDadda mudde no paribhavassa / / 1 / / sa evaM teNa jAyaNAparIsaheNa tajjio 'seo AgAravAse 'ti zrayaMti tamiti zreyaH, seyo AgAravAso, yatra hi ayAcitameva udakAdi, yatra vA vedAdikarmabhiH svayamupArjya mRtavAndhavaizca pUrvakamupanItaM sAdhujanadInAnAthakRtasaMvibhAgairbhujyate, evaM citae bhikkhU na, ettha rAmeNa udAharaNaM, tattha gAhA- 'jAyaNaparIsa' gAhA yAMcA parISahaH 1198 11 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 12 parISahA dhyayane // 75 // -3212213 (113 // -117) so siddhattheNa deveNa bodhito tadA kaNhavAsudevasta sarIragaM sakAreUNaM kayasAmAio liMgaM paDivajjiuM tuMgIsihare tavaM tapyamANo, mANeNa kahaM bhiccANa bhikkhaTTAe allissanti teNa kaTTArAINa bhikkhaM giNhai, na gAmaM nayaraM vA aliyara, teNa | pAhiyAsio jAyaNAparIsa ho, ane bhaNati baladevasta bhikkhaM hiMDatassa bahujaNo rUpeNa ummattasamo, tANa kiMci aNNaM jANati, taccitAe acchati, teNa so Na hiMDati, esa jAyaNAparIsaho / iyANi alAbhaparisaho 'parasu ghAsa mesejja' silogo, (78sU.117) pare NAma asaMyatA pApakarmANo, prasyata iti grAsaH- AhArovakaraNaM ca, bhujjata iti bhoyaNaM, pariNiTThiyaM-phAsugIkRtaM taM appaNI aTThAe, tammi suladdhe piNDe aladdhe vA anugataH tApaH anutApaH athavA aMta:ta pazcAd ghaTikheti tapyati aho mayA na labdhamityanutApaH syAd buddhi:- alabbhe tAva tapyate, labdhe kathaM tapyate?, ucyate, alpe vA labdhe, saMjata eva, saMjatena nirupakAriNA ko nAma dadyAt, tadAlaMbanaM tu 'ajjevAhaM Na labbhAmi' silogo. (79.117) asminnahani adyaiva, kiM 1, mayA na labdhaM, yadyapi tathAvi lAbhaH zvo bhaviSyati, parasvake siyA, athavA kimabhipretaM, guro ! yadi mayoddhATaM na labdhaM sthApyo nirjarAlAbhastu mayA labdha eva asaNAdi pariharatA, 'jo evaM paDisaMvikkhe'ya evaM prati saMpratiSThati riporivodIrNasya tamalAbhakassa parIsaho taM na tajjati, yastu dainyaM gatvA paridevati sa tenAlAbhakaparIsa deNAbhibhUyate, loiyamudAharaNaM-vasudevasaccagadArugA AsAvahigA aDavIe niggohapAdavasta adhe rattiM vAso gatA, jAmaggahaNaM, dArugassa paDhamo jAmo, kodho pisAyarUvaM kAUNa Agato, dArUgaM maNati| AhArapatthI ihamAgato ete pAsuce bhakkhayAmi, juddhaM vA dehi, dArugeNa bhaNitaM bAr3ha, teNa saha saMpalaggo, dArugo ya taM pisAyaM | jahA Na sakketi NihaNiuM tahA tahA rUsadda, jahA jahA rUssai tahA tahA so koho baDDati, evaM so dArugo kicchapANo taM jAmaNi alAbha parISahaH // 75 // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roga parrApahaH cUrNI shriiuttraa| bAhati, pacchA saccagaM uTThavati, saccagovi taheva teNa pisAeNa kicchappANo kato, tatIe jAme baladevaM udyaveti,(cautthe vAsudevaM uhaveti) vAsudevo (baladevo vAsu) devo'vi teNa pisAeNa taheva bhaNNati, vAsudevo bhaNati-mamaM aNijjittuM kaha sahAe sAhisi', 2 parISahA juddhaM laggo, jahA jahA jujjhate pisAte tahA tahA vAsudevo Aha-ativatasaMpano ayaM mallo iti tussate. tahA tahA pisAo parIhidhyayane | yadi so teNa evaM khatito jeNa pittuM uvATTayAe chUDho, pamAte passate timivi te miSajANukoppare, keNaMti puTThA bhaNaMti-pisAeNa, vaasu||76|| devo bhaNati-se esa ko'vi pisAyarUvadhArI mayA pasaMtayAe jito, uvaDiyAoNINeUtha darisito, esa alAbhaparIssaho gato, | jeNa jetabbo ettha suyagamudAharaNaM pureti, purANibaddhassa tattha gAhApacchaddhaM 'kisipArAsaraDhaMDho alAbhae hoi AharaNaM (114-118) egaMmi gAme pArAsaro NAma, tAmma ya annevi pArAsarA asthi, so puNa kiso teNa kisIpArAsaro se NAma, ahavA kisIe kusalo teNa kisIpArAsaro, so tami gAme AgattiyaM rAuliyaM cAri vAhAveti, te ya goNAdI divasaM chAtellayA bhattavelaM | paDicchati, pacchA te bhatte'vi ANIte moeukAme maNati-ekkakkaM halayaM deha to pacchA muMjahA, tehiMci chahiM halasaehiM vAhitA, | teNa tahiM bahuyaM aMtarAiyaM baddhaM, mariUNaM so saMsAraM bhamiUNaM aNNaNa sukayaviseseNa vAsudevassa putto jAto DhaMDho nAma, arahato ariGkanomisAmIsagAse pavvaito, taM aMtarAiyaM kammaM udinaM, phItAe vAravatIe hiMDaMto na labbhai kahiMci, jadAvi labbhati tayAvi jaM vA taM vA, teNa sAmI pucchito, tehiM kahitaM-jahAvattaM, pacchA teNa abhiggaho gahito, jahA me parassa lAbho na gihiyavyo, aNNayA vAsudevo pucchati titthagaraM-etAsi aTThArasaNhaM samaNasAhassINaM ko dukkarakArao?, tehiM bhaNitaM-jahA DhaMDho aNagAro, alAbhakaparIsaho kahito, so kahiH, sAmI bhaNati-NagariM pavisato picchihisi, diTTho pavisateNa, hatthikhaMghAu uttariUNa vaMdito, | SARA%E5% AS // 76 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-12-20 parApa zrIuttarAso ekkeNa inbheNa diho, jahA mahappA esu jo vAsudeveNa vaMdito, so ya taM ceva gharaM paviTTho, teNa paramAe saDDhAe moyagehi cUrNoM paDilAbhito, bhamiUNa sAmissa dAveti, pucchai ya-mama alAbhaparIsaho khINo?,sAmiNA bhaNNati-Na khINo, esa vAsudevassa lAbho, 2 parApahA teNa paralAbha na uvajIvAmittikAuM amucchitassa parihAtassa kevalanANaM uppana, adhiyAsetabbo alAbhaparIsaho jahA DhaMDheNa dhyayane aNagAreNa // idANi rogaparIsaho-'NaccA uppatitaM dukkhaM' silogo (80 sU0 119) utpatti roga dukkhaM vA, // 7 // sa tu rogo vAtikaH paittikaH zleSmajazceti, vedyata iti vedanAH tAbhirvedanAbhiH AtIkRtaH vedanAduhaTTito 'adINo' na dIyate sma, tiSThati kAcit, prajJAyate'nayeti prajJA, spRSTavAn puTTho, 'tatthe' ti tatva vedanAyAM (adhyAsIta) athavA adInatA thApayati prajJA, athavA prajJAlakSaNaM jJAnamAgamasya hi phlN| kathaM adhiyAsitaM bhavati ? 'teicchinnAbhiNaMdijjA' silogo (81 sU. | 120) cikitsitaM cikitsA rogapratIkAra ityarthaH, abhimukho nandate AbhinaMdate, samyak tiSThate saMcikkhe, Na kUjati kakkarAyativA, AtmAnaM gaveSayatItyAtmagaveSakaH caritrAtmAnaM, cAritrAtmani gaveSyamANe dravyAtmApi gaviSTa eva, na parityakta ityarthaH, syAtkathaM, evaM khu tassa sAmaNNaM etaditi pratyakSaH, zramaNabhAvaH zrAmaNyaM, yadutpanneSu tatpratikArAyodyamaM na kurute, taMtramaMtrayoga| lepAdibhiH svayaM karaNaM, na snehavirecanAdinA svayaM karoti, kArApaNaM tu vaidyAdibhiH, zakyaM hi nirogeNa zrAmaNyaM kartuM, yastu rogavAnapi na sAvadhIkrayAmArabhate taM pratItyocyate- eyaM kha tassa sAmantraM, jahA keNa Na kataM ? keNa vA Na kArAviyaM 1, bhikkhAe * osahaM diva, jahA kAlAsabesiyaputtassa, tattha gAhA-'mahurAe kAlavesiya' (215-120 ) gAme mahurAye jiyasatturaNNo | kAlA NAma vesiyA, paDirUvattikAuM orohe chUTA, tIse putto kAlAe kAlavesiutti kumAro, so tahArUvANa therANa aMtie / 15OMOMOM // 77 // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA tRNasparza cUrNI R-CRELY dhyayane // 78111 | dhammaM soUNa pathvaito, egavihArapaDima paDivano, gato muggaselapuraM, tassa saddhiM bhagiNI hatasattussa raNo mahilA, tassa sAdhussa aMsiyA uvalaMbaMti, so ya tigicchaM Na kAraveti sAvajjeti, pacchA tIse bhagiNIe vejjo pucchito, teNa keciddabasaMjogA parISahaH saMjoeUNa sA bhaNiyA-AhAreNa se sayaM dejjAhi, to bhikkhAe samaM diNaM, tAhe tAo aMsiyAo paDibaddhA gaMdhaNa ceva, pacchA so ciMtei-mama NimitreNa rAyA bhagiNI vijjA ya AraMbhati, kiM mama jIvieNa?, bhattaM paccakkhAmi muggasalasihare, teNa kumAratte rattiM siyAlANa saI souM pucchitA olaggagA ke ete jesi saddo suvvati ?, te bhaNaMti-ete siyAlA aDavivAsiNo, teNa bhaNNati-etaM mama baMdhiUNa ANeha, tehiM siyAlo baMdhiUNa ANIto, so taM haNati, so hammato khikkhiyati, tattha so rati dii, so siyAlo sAhammato mao, akAmanijjarAe vANamaMtaro jAto, to vANamaMtareNa so bhattapaccakkhAo diTTho, ohiNA AbhotittA imo sotti AgaMtUNa sapelliyaM siyAli viuviUNa khikhiyaMto khAti, rAyA taM sAdhuM bhattapaccakkhAyayatikAuM rakkhAveti purisehiM, mA koi se uvasaggaM karessaitti, jAva te purisA taM ThANaM eti tAva tAe siyAlIe khaio, jAhe te purisA ossarentA hA~ti tAhe sadaM kareMtI khAi, jAhe AgatA tAhe na dIsai, so'vi upasaggaM sammaM sahati khamati, evaM ahiyAseyabbo, rogaparIsaho solasamo samatto // / idANi taNaphAsaparIho-tRNAni spRzaMtItyato taNaphAsaparIsaho-'acelagassa' silogo (82 sU. 121) nAsya // 78 // cilamastIti acelaH atastasya acelagassa, ' lUhassa ' ti rUkSo bAhyAbhyantarataH, saMjatasya, taponvitaH tavassI,tavassiggahaNaM 15 | tapoyuktasya hi rUkSA tanurbhavati, tasya cAstaraNavivarjitasya ArdrabhRmyAdiSu 'taNesu suyamANassa' taratIti tRNaM, tattu kuzAdi, natuTra Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 vRNa 2 parIpahA dhyayane palAlAdi, bhusiraiH, terviSamasaMdhibhiH tIkkhazikhaizva hojjA gAtavirAhaNA, gacchati gata iti vA gAtraM AvirAdhitaM bhavati, vividharAI kRtaM virAitaM paMDarAstasya rAjayo rUkSasyopatiSThati, phAlijjati ya dabmehiM, snigdhagAtrasya hi paMDarA rekhA na bhavaMti, hiNilla* samANehi ya Na tahA laMchijjati, sa tAo lIhAo Na saMlUseti samaharaveti Na vA bhIto tesiM taNesu Na suvijjA // kiMca- tesu taNakkhae gImhe saradi vA Atavassa NivANaM ' silogo, ( sU0 83-121 ) AtApyate yena sa AtapaH, nipatanaM // 79 // 7 nipAtaH, nipAto nAma sveda evaM vizeSitaH, tena ca nipAtena tRNakSateSu puMDaresu 'tiulA hoi vedaNA' tudatIti tiulA vedanA, yaM ca saha [mAna ]mANe soDho taNaphAsaparIsaho bhavati, natu bhayamAnasya, 'evaM NaccA Na sevaMti taMtujaM' evaM imaM upadesaM athavA evamapi jJAtvA vedaNodayamimaM tathAvi akSuraNaTThA Na sevejjA taMtujjaM tanotyasau tanyate vA taMtu, taMtubhyo jAtaM tanturja, athavA tanyata iti taMtra- vemavilekhanaMchanikAdi tatra jAtaM taMtrajaM, tanuvastraM kaMbalo vA taM Na sevaMti, jiNakappiyA je acelA, 'taNatajjitA ' vRNAgraiHviSamaiva darjitA matsitA, sA yathA kena sahitA ?, ettha saMthAroti dAraM, tattha gAthA 'sAvatthIeN kumAro' gAthA (116- 122) sAvatthIe nayarIe jiyasattussa ranno bhaddo nAma kumAro, so pavvaito, egalavihArI paDimaM Thito, so viharaMto verajje cAriuttikAuM gahito, so baMdhAveUNa khAreNa tacchito, so dambhehiM veDiUNa muko, so dambhehiM lohitasImalitehiM dukkhacijjato samma sahati, evaM sahitacaM, 'taNaphAsa parIsa ho gato // idANiM jalaparI saho 'kilinnagAe medhAvI' silogo ( 840 122 ) asnAtasya sukkheSu tanesu svapataH sveda saMbaMdhAt jallena klinnaH kAyo bhavati, paThyate ca- 'kilihagAte' kliSTo nAma rajomalaparitApitaH sa eva kiligAe, mehayA dhAvatIti medhAvI, pataMtyasminniti paMkaH, paMko nAma svedAbaddho malaH rajastu sarvazuSkaH, jala parISadaH // 79 // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA 0 cUrNAM 2 parISahA dhyayane // 80 // kamaDhIbhUto jallo zuSkamAtrastu rajaH, paMkena vA raeNa thA, rajyata iti rajaH, yadA tu paMko bhavati tadA na raja ityato vipAke 'dhiMsu vA paritApeNaM' dhiMsu vA nAma grISme, samaMtato tApaH paritApaH, sajjata iti sAdaH, amAnonAH pratiSedhe, paridevanaM nAma sAtamAhvayati, jahA jalAzrayAH honti nago veti, tahA candanosIrorakSIpavAyavaH, evaM paridevati, na paridevamAnaH aparidevamAnaH / / sa evaM aparidevamAnaH sAtaM 'vedejja nijjarApehI' silogo ( 85 sU0 123 ) vedejja iti anugatArthe, samyag vedejjA si, no tassa paDikAraM karejjA si, kimarthaM vedejja ?- nijjaraM pehIti, jallaM ghArayato hi viulA nijjarA bhavati, evaM nijjarAM pehamANo, pehati abhilaSatItyarthaH, 'AyariyaM dhammANuttaraM ' dhammaM jJAnaM pazyati ceti vAkyazeSaH, athavA 'vida jJAne' vedejjA nijjarApehI, zuddhanayAn pratItyocyate vedejja nijjarApehI, vedito jANato ityarthaH, careti dhammaM, athavA jalladhAraNameva dharma, taMtu 'jAva zarIrabhedAe, yAvatparimANAvadhAraNayoH, bhidyatIti bhedaH, jAyate lIyate vA jallaM 'jallo kAraNa ucaTTe' udvattarnamityarthaH, kimaMga puNa siNANAdiH, paThyate ca ' jallaM kAraNa dhArae ' esa davvamalo bhAvamalanijjaraNatthaM dhArijjati, na ca zakyate nirmalaM zarIraM / kartu yadi bAhyavadaMtao, ettha dAraM 'maladhAraNe' ti, tattha gAhA 'caMpAe' gAhA (117-123) caMpAe suNaMdo NAma vANiyao, sAvao, AvaNAo caiva jo jaM maggati sAhU tassa taM dei osahabhesajjaM sattugAdIyaM ca savvamaMDio so, tassa'NNatA gimhesu sAhUNo jalaparididdhaMgatA AvaNaM AgatA, tesiM gaMdho jallassa tANa savvadacvANa gaMdhe bhidiuM uccarati, teNa sugaMdhadavvabhAviNa ciMtitaM savvaM laThThe sAhUNaM, jati NAma jallaM uvaheMtA to suMdaraM hotaM, evaM so aNAloiya paDikaMto kAlagato kosaMbIe nayarIe ibbhakule puttattAe AyAo, NiccinnakAmabhogo dhammaM soUNa pavvatito, tassa taM kammaM udiSNaM, dubbhigaMdho jAto, jato jato satkAra puraskAraH // 80 // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajJA parIpahA zrIuttarAgacchati tao to uDDAho, pacchA so sAhiM maNio-tuma mA niggacchasi, uDDAho, paDissae acchAhi, ratiM devatAe cUNauM 4 kAussagmaM kareti, pacchA devatAe sugaMdho kato, se jahAnAmae koTThapuDANa vA0, puNo'vi uDAho, puNo devatAe ArAdhaNaM, sAmA2 parISahA-- viyagaMdho jAto, teNa NAhiyAsito jallaparIsaho, evaM nnonnaadhiyaasetbvN,jllpriishogto|| idANiM sakkArapurakAraparIsaho, dhyayane karaNaM kAraH,zobhanakAra sakAraH sakArameva puraskaroti sakkArapuraskAraparIsaho bhavati,satvevaM soDhavyaH, sa satkAraH evaMviya abhivAdaNa' // 81 // | gAhA (86 sU0124 ) 'abhivAdaNaM' abhimukhaM uhANaM'sAmI kujjati rAyA kujjA etANi, NimaMtaNaM vakhapAtra| lejhAvasadhimyorAjA'mAtyo vA maruyANaM pAsaMDINaM vA aNNaM vA sakAraM kujjA'je tAI paDisevaMtiya iti aNihiTThassa uddese tAI' kA tANi abhivAdaNAdINi pratisevaMti- paDiseviti 'Na tesiM pIhae muNI' aho ime suhiyA rAjAdibhiH pUjyaMte vayaM neti, katha masmAkamapyevaMvidhA pUjA syAditi, sa tersi apIhamANo 'aNukkasAya' gAhA ( 87 mU0124)' aNukasAyo' aNuzabdaH stokArthaH, ato netyanu, kaSayaMtIti kaSAyAH krodhAdyAH,na ruSyatyapUjyamAnaH, na vA mAnaM karoti, mAM lokaH pUrva pUjitavAn idAnI na pUjayatIti ' amaheccha:' alpeccha ityarthaH, na pUjAsatkAramAsaMzayati, ajJAtaiSI, na jJApayatyahamevaMbhUtaH pUrvamAsIda, na vA kSapakA bahuzruto veti, AhAropakaraNAdiSu alolupaH, na lobha ityarthaH, bhUyiSThatvAdAhAre lopyamasya aMtomavatItikRtvA vyapadizyate 'rAsiesu NAtigijjhajjarasasahitANi rasiyANi tesu rasiesu Nobhigijjhejja,ahavA rasesu NANugijjhejjA, rasAI AdratAdayaH svasthAnapaTavaH yadA ye cAnukUlAH teSu yathA pUrva gRddhavAn tathA na gRdhyeta, yeca rasAnutkRSTAnAhArayati labhaMti vA paraM tatra 'Na tesiM pIhae muNI' paThyate cAnyathA ' nANutappejja paNNavaM ' vA, yathA mayA duSTaM kRtaM iha labdhipASaMDe sarvavairiNi vA prabajatA, tatro SINESANGREA4 -EAR // 81 // SA%AE% Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. C prajJA parISahA zrIuttarA cUNau~ 2 parIpahAdhyayane // 82 // 95-%eA4 R dAharaNaM ' aMgavijja' ti 'mahurAe iMdadatto' gAhA (118-125 ) arahaMtapaiTThItAe mahurAe nayarIe iMdadatteNa purohiteNaM pAsAtagateNaM hetuNaM sAdhussa baccatassa pAo laMbito sIse kauttikAuM, so ya sAvaeNa seTThiNA diTTho, tassa amariso jAto, diTTha | bho eteNa pAveNa sAdhussa uvari pAdo katotti, teNa paiNNA kayA-avassa mae tassa pAdo chidiyavyo, tassa chiddANi maggati, annayA alabhamANo AyariyasagAsaM gatUNa baMdittA paDikaheti, tehiM bhaNNati-kA pucchatti, adhiyAsitavyo sakArapurakAraparIsaho, teNa bhaNiyaM--mae patiNNA katelliyA, AyariehiM bhaNNati-eyassa purohiyassa ghare kiM vaTTai, teNa bhaNNai-eyassa purohitassa ra pAsAdo katallao, te tassa pavesaNe raNNo bhattaM kIrati, tehi bhaNNAti-jAhe rAyA pavisati taM pAsAdaM tAhe tumaM rAyaM hatthe gaheUNa | abasArejjAsi, jahA pAsAto paDati, tAhe'haM pAsAtaM vijjAe pADissaM, teNa tahA kayaM, seTiNA rAyA bhaNio- eteNa tumbhe mAritA Asi, rudruNa raNNA purohito sAvagaraseva Appito, teNa tassa iMdakIle pAdo kao, pacchA chinna eva kAu lohamA kAUNa so chinno, itaro visajjito, teNa NAdhiyAsio skaarpurkaarpriisho| idANiM paNNAparIsaho,prajJAyate anayeti prajJA, pragatA jJA prajJA, prajJAparIsaho nAma so hi sati prajJAne teNa gavito bhavati tasya prajJAparIpahaH, pratipakSe Na prajJAparIpaho bhavati, aviNNANamaMto hi Na addhiti kareMti yathA'hamavijJAtavAniti, zakyaM prajJAnaM, duHkhataraM punarajJAnaM, so buddhimiti viciMtayati, ucyate kathaM ?. 'kiM kaLaM aNNANaM.' gAthA, tathA coktaM 'naivaMvidhamahaM manye, jagato duHkhkaarnnm| yathAjJAnamahArogo, duraMtamatidurjayam // 1 // iti, paNNANaM jaha sahamANassa parIsaho bhavati tathA aprajJAnamapi sahitavyaM, tato parIsaho bhavati, tadyathArthamevocyate se gUNa mae pubdhi' gAhA (88 mU0 126 ) se iti pUraNe Atmanirdeze vA, NUNamanumAye 'maye ' ti Atmanyupagame, R- RRC- %%%% - A Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 2 parIpahAdhyayane // 83 // yathA kRtAni karmANi pUrayatIti pUrva- pUrvajanmani pUrva, kriyaMta haThi karmANi, phalatIti phalaM, ajJAnaM phalatIti aNNANaphalA, ajJAnaM phalameSAM tadudaye sati yenAhaM nAbhijAnAmi, abhimukhaM jAnAmi abhijAnAmi 'puTTho keNati kaNhuI' pRcchayate sma pRSTaH 'kaNDuyI' sutte atthe vA tatrAlaMbanaM etAni hi prajJAnavadhyAni, mayaitAni prAgupAttAni badhdhAnItikRtvA tadbhayAt punaH prajJA bAdhayati taM na kariSye, yAni pUrvaM baddhAni tAni ' atha pacchA udejjaMti ' silogo ( 89 sU0 126 ) athetyavyayaM nipAtaH pUrvakRtApekSaH, kimapekSate 1, veditavyaM uktaM hi - ' pAvANaM khalu bho kaDANaM kammANaM puvi duciNNANaM dupparakaMtANaM vedayittA mokkho, Natthi avedattA, tavasA vA josaisA na ca sarvaM baddhaM kSayamavAproti, prAptakAlamudIyate, yAni tu avazyaM vedanIyAni tAni ''aha pacchA udijjaMti' ajJAnaphalAni tAni samyak sadAmIti vAkyazeSaH, yathaivAyameteSAM udayaH prAptaH evaM tatkSayo'pi bhaviSyatIti kRtvA 'evamassA seti appANaM' AzvAsanamAzvAsaH AtmanamAtmanA, 'NaccA kammavivAgataM ' vividhaH pAke vipAkaH, tatsvabhAvo hi vipAkatA tAM, avazyaM hi karmma, caitanyavantamavazyamanveti iti vAkyazeSaH, athavA vipAkatA NAma vilakSaNaMti, pAkAni hi karmANi yathA kRtAni ucyate iti, atrodAharaNaM ' sutte ' ti, ettha gAhA-' ujjeNI kAlakhamaNo' gAthA ( 119 - 127 ) ujjeNIe ajjakAlagA AyariyA bahussuyA, tesiM sIso na koi nAma icchai paDhiDaM, tassa sIsassa sIso bahussuo sAgarakhamaNo nAma suvannabhUmIe gaccheNa viharaha, pacchA AyariyA palAyituM tattha gatA suvaNNabhUmI, soya sAgarakhamaNo aNuyogaM kahayati, paNNAparIsahaM na sahati, bhaNati khaMtA ! gataM evaM tumbha suyakkhaMdhaM jAvokadhijjatu, teNa bhaNNati-gataMti, to muNa, so suNAveuM payatto, te ya sijjAyaraNibaMdhe kahite tassisA suvanabhUmiM jo valitA, logo pucchati taM vRMdaM gacchaMtaM - % prajJA parISadaH // 83 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA cUrNI 2 parISahAdhyayane // 84 // ko esa Ayario gacchati 2, teNa bhaNNati--kAlagAyariyA, taM jaNaparaMpareNa phusataM koI sAgarakhamaNassa saMpataM, jahA- kAlagAyariyA AgacchaMti, sAgarakhamaNo bhaNati - khaMta ! saccaM mama pitAmaho Agacchati 1 teNa maNNati-mayAvi sutaM, AgayA sAdhuNo, so anyuTThito, so tehiM sAdhUhiM bhaNNati - khamAsamaNA keI ihAgatA 1, pacchA so saMkito bhagati khaMto ekko paraM Agato, Na tu jANAmi khamAsamaNA, pacchA so khAmeti, bhaNati -micchAmidukkaDaM jaM ettha mae AsAdiyA, pacchA bhaNati khamAsamaNA ! kerisaM ahaM vakkhANemi 1, khamAsamaNeNa maNNati--laDaM, kiMtu mA gavvaM karehi, ko jANati kassa ko Agamotti, pacchA dhUliNAeNa cikkhilapiMDaeNa ya AharaNaM kareMti, Na tahA kAyabhvaM jahA sAgarakhamaNeNa kataM, tANa ajjakAlagANa samIvaM sako AgaMtu NigoyajIve pucchati, jahA ajjarakkhiyANaM tathaiva jAva sAdivvakaraNaM ca, paNNAparIsaho gato // idANiM NANaparIsa ho, so'vi jahA paNNAparIsaho tathA ubhayathA bhavati, NANaparIsaho aNNANaparIsaho ya, tattha NANaparIsahaM par3acca bhaNNati- 'NiratthayaM mi virato' silogo (90 sU0 128) rayatti ratthai vA artho, nAsya artho vidyata iti nirarthakamiti, rato'si logo (1) nirarthake arthe, virataH, viratiH, paMcaprakArA, tatra tu garIyasI maithunAdviratiryenApadizyate 'mehuNAto susaMvuDo' suTTa saMvuDo, yataH saMvRtatve sati kiM bhavati- 'samakkha' NAma sahasAkSibhyAM sAkSAt samakSaM to sAkSAda, abhimukhaM jAnAmi, triyate sma dharmaH, svabhAva ityarthaH, kaH kalyANadharmaH kaH pApadharma 1 iti, kANi vA kallANANi vA kammANi kANi vA pApagANi kammANi ?, kimabhipretaM? - kevaMvidhAni kallANaphala nirvarttakAni karmANi yenAsau kalyANo jAyate yairvA pApaka ityarthaH, tANi vA ( na ), arthatazca artho vidyata iti nirarthakaM, mitti to 'tavovahANa' silogo ( 91 sU0 128 ) tappata iti tapaH, upadhIyata ityupadhAnaM, tapopadhAnAnItyarthaH, jJAna parISadaH 1168 11 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 2 parIhA dhyayane // 85 // paDimA nAma mAsikAditA, tapopadhAnapUrvakAH pratimAH paDivajjaMto, itarathAci tapopadhAnAni karomi grAmanagarANi ca abhyudyatavihAreNa viharAmi, tahAci 'evaMpi me viharato' evaM anena apratibaddha vihAreNa, chAdayatIti cchadmaH, chAdayatItyarthaH, niyataM varttate na nivarttate, ' paritaMto ' gAhA ( 120 -129 ) atrodAharaNaM - gaMgAkule dovi sAhU pavvaiyA bhAtaro, tatthego bahussuto ego appasuto, tattha jo so bahussuo so sIsehiM suttatthaNimittaM upasaMpannehiM divasato virago gatthi, rAtaMpi paDiUcchaNa sikkhAdIhiM sovituM Na lahai, jo so appasuo so savvaM ratiM subbai, aSNayA so Ayario niddAparikakhedito ciMteti--aho ayaM sAhU puNNamaMtao jo subbai, amhe maMdapuSNA na suviuMpi labbhati, evaM nANapautteNa NANAvaraNIjjaM kammaM baddhaM, so tassa ThANassa aNAloiyapaDikato kAlamAse kAlaM kiccA devaloge ubavaNNo, tatoSi cuo samANo iheva bharavAse AbhIrakule dArao jAto, kameNa saMvaddhito, jovaNattho ya vivAhito, dArikA ya se jAtA atirUviNI, sA ya madaka nagA, annayA kayAi tANi dovi piyAputtAI anahiM AbhIrehiM samaM sagaDaM ghayassa bhareUNa nagaraM vikiNaNAe patthitANi, sA kaya (bhadda) kannagA sArahitaM sagaDassa karei, tato taM govadAragA tIe rUveNa akkhittA tIse sagaMDassa anbhAsayAI sagar3AI kheDaMti, taM phloeMtANaM tAI sayalAI sagaDAI bhaggAI, tIe nAmaM karya -asagaDA, asagaDAe pitA asagaDapitA, tassa taM caitra veraggaM jAtaM, taM dAriyaM pariNAveUNa savrvvaM se gharasAraM dAUNa therANa samIce paJcaito, teNa tini uttarajjhayaNANi jAva adhItANi, asaMkhate uddiTThe taM NANAvaraNaM udiSNaM, gatA dovi divasA aMbilachaTTeNa, na AlAbago ThAi, AyarieNavi bhaNNati-uddihi, jA te eyaM ajjhayaNaM aNuNNavejjati, so bhagatieyassa keriso jogo ?, AyariyA bhaNati - jAva Na uTTheti tAva AyaMbilaM, so bhaNati - alAhi mama aNuSNAeNaMti, evaM teNa prajJA parISahaH / / 85 / / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAnAnadhyAse sthUlabhadraH INE RU shriiuttraa| adINeNa AyaMbilAhAreNa bArasahiM saMvaccharehiM adhijjiyaM asaMkhayaM, uvasaMta, sesaM lahuM ceva adhijjitaM, evaM paNyAparIsaho [ cUNA ahiyAseyabyo jahA asagaDapiuNA, tappaDivakkhe imaM udAharaNaM, ego zUlibhaddo nAma Ayario bahussuto, tassa ego puvamitto | 2 parISahAdhyayane Asi saSNAtagovi ya, so tassa gharaM gato, mahilassa pucchati--so amugo kahiM gato?, sA bhaNati-vANijjeNa, taM ca gharaM puci laTTha Asi pacchA saDitapaDiyaM jAtaM, tassa ya puvvaehiM egassa khaMbhassa hevA davaM NihellayaM, taM so Ayario nANena jANati, // 86 // pacchA teNa taohutto hatthaM kAUNa bhaNNati- ' imaMca erisaMtaMca tArisaM' gAthA ( 122-130) imaM ca ittiyaM davvaM, so ya aNNANeNa bhamiti, so ya Agato, mahilAe sirdu, thUlabhaddo Agato Asitti, so bhaNai--kiM thUlabhaddeNa bhaNiyaM ?, sA bhaNai-Na kiMci,NavaraM khaMbhahuttaM dAyato bhaNati--imaM ca erisaM taM ca tArisaM, teNa paMDiteNa NAtaM, jahA- avassaM ettha kiMci Atthi, teNa khataM, NavaraM NAgApagArarayaNANa bharitA kalasA acchaMti, teNa NANaparIsaho NAdhiyAsio, evaM Na NAdhiyAsitavvaM ||idaanniN dasaNaparIsaho, aihikAmuSmikaM ca tapophalaM apazyataH kassati dihivAmoho hojja, tatraihikaM kSIrAzravabharaNAdi pAralaukikaM devendrAdi, tatsarva mithyA, evaM darisaNaparIsaho bhavati, sa tu adarzanaparISaha evocyate, ko dRSTAntaH ?, yathA badhyamAnaH sAdhuryadA na kSubhyate jitadA'sya vadhaparISaho bhavati, evamavazyaM tapophalAni saMti, yo hi darzanAnna mudyate tasya darzanaparISaho bhavati, tatrorvadehika madhikRtyApadizyate ' Nathi gUNaM pare loe' silogo ( 92 sU0 131) kathaM ?, yasmAttapaHphalaM prApya devA iha nAgacchaMti, 18 naba dRzyate, ityataH paraloko nAsti, kazcittu jAtismaraNAdibhiH paralokAstitvamabhyupetya idaM na pratipadyate'iDDI vAvi tavassiNo| na hi tapasvino devalokopapattirasti, na caiSAM khette'pi sati Rddhirasti, na tu paralokasyAbhAva eva dharmaphalasya vA, yattu iha SCRESCk%AR // 86 // - - Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA nAgacchati paralokAdalparddhitvAt parAyattatvAJcati, yadyevaMvidhaM parijJAnameva na samasti teSAM, yathA vayamamuka sthAnAdAgatA iti, darzana cUNau~ yatazcaivaM tataH 'ahavA vaMcito mitti' aduveti athazabdaH,bho ahaM vaMcita iti kathaM vaMcita iti?, na bhogA bhuktA, na ca paraloko parISahaH 2 parIpahA asti, dharmaphalaM vA viziSTaM 'iti bhikkhU Na ciMtaye', vyapadizyate-'abhU jiNA' gAthA (93 sU0 132 ) abhR jiNA iti / dhyayane IMRSabhAdayaH, atthi mahAvidehe,bhavissaMti mahApaumAdayo,yaccAnyadevamiti tatsarva mRSA vadaMti akkhAtaM ,Na yataM evaM,sAMprataM prjnyaapyNti||87||18 yathA abhU jiNA, epa tu ajinakAle parIpahaH, evamanyadapi yatparokSaM jinoktaM tadazraddadhataH dasaNaparIsaho bhavati, ttrodaahrnnN.| oghAviukAmo'yiya ' gAhA (122-133) vatthAbhUmIe ajjAsADhA NAmAyariyA bahussutA, tattha gacche jo kAlaM karei nijjAriti, bhattapaDiyAikkhitAto bahuyA NijjAvitA , appAhi tA pajjavaMti , aNNayA ego appaNo sIso teNa AdaratareNa bhaNito-devalogAo AgaMtu mama darisAvaM dejjAsitti, na ya so Agalchati, pacchA so ciMteti-subahuM kAlaM kiliTTho'haM, saliMgeNa ceva odhAvati, pacchA teNa sIseNa devalogagateNa odhAito Abhoito, pecchaMti odhAvaMta, teNa tassa pahe gAmo viucio, gaDapecchA ya, so ya tattha chammAse acchito pecchaMto, Na chuhaM Na taNDaM kAlaM vA didhapabhAveNa vedeti, 4 pacchA deveNa taM sAhariuM gAmassa vahiA vijaNe ujjANe cha dArae satthAlaMkAravibhUsie viuvvati, so ciMteti--giNhAmi tesiM| *AbharaNayANi, varaM suhaM jIvaMtotti, so etaM dAragaM bhaNati- ANehi AbharaNagANi, so bhaNati-bhagavaM! egaM tAva me akkhANayaM // 87 // 18 suNeha, pacchA gaNhejjAsi, bhaNati--suNemi, ego kuMbhakAro so maTTiyaM khaNaMto taDIe arkato, pacchA eso bhaNati-'jeNa bhikkha yaliM demi' gAthA (123--134) evaM bhagavaM amhe dhAraNacayA tumbhe saraNamuvagatA, teNa bhannati-atipaMDitavAdio'si, ghettUNA KARAKE Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R ( 126-134 ti, esa ta thAuttarAbharaNAni paDiggahe chaDhANi,puDhAvikAyo gto| idANi AukAovitiyomaNati.sovi. akkhANayaM kaheti, jahA ego tAlAyaro AyASADhAH cUNA pADalo nAma, so annayA gaMga uttaraMto upari vuTThodaeNa hIrati, taM pAsiya jAyo bhavati- 'bahussutaM' gAthA (124-134 ) 2 parISahA rAhApacchA teNa paDibhANitaM gAthA 'jeNa rohati bIyANi' gAthA (125-134) tasmapi tadeva mehati, esa aaukkaato|| idaanni| dhyayane ukkAto tatio, tAhe akkhANayaM kaheti egassa tAvasassa aggiNA uDao daDDo, phachA so bhaNati-'jamahaM diyA ya raao| // 88 // ya' gAhA (126-134 ) ahavA 'vagghassa bhae bhIeNaM, pAvago saraNaM kto| teNa aMga mahaM da8, jAto saraNato bhayaM 127-135) tassavi taheva geNhati, esa teukaao|| idANi bAukkAo cauttho, taheva akkhANayaM kaheti, jahA- ego juvANo ghaNaNiciyasarIro, so pacchA vAehiM gahio, aNNeNa bhaNNati- 'laMghaNapavaNasamattho puTiva hoUNa saMpayaM kIsa daMDa latiyaggahatthe vayaMsa ! kiMnAmao vaahii?|(128-135) pacchA so bhaNati- 'jehAsADesu mAsesu' gAhA (129-135) ahavA jeNa jIvati sattANi, nirAhami anaMtae / teNa me bhajatI aMga, jAto saraNao bhayaM ( 130-135 ) tassavi taheva giNhai, esa vAukAo / idANi vaNassatikAo paMcamo, taheva akkhANaM kahei, jahA 10 egaMmi rukkhe kesici sauNANaM AvAso, tahiM aMDapellagANi sayaM ca acchati, pacchA rukkhAbhAsAto ballI vaDDitA, rukkhaM vaDhaMtI uri kliggA, vallIaNusAreNa sappeNa vilaggiUNa te pellagA saUNA ya khatiyA, pacchA sesagA bhaNaMti--'jAva buccha suhaM bucchaM' gAhA ( 131-135 ) tassavi taheva gehaha, esa vapassatikAo gao // idANiM tasakAyo chaTTho, tahevAra akkhANayaM kaheti, jahA ega nagaraM paracakeNa rohijjati, tattha ya bAhirIyAe hariesA, te ambhitaraehiM viNijjati, bAhiri aNNeNa bhaNNA pacchA so Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haraNaM zrIuttarA0yAe paracakkeNa gheppati, pacchA keNati aneNa bhaNNati-' abhitaragA khubhitA' gAthA ( 132-136 ) ahavA egastha dhigjAti cUrNau Nagare rAdhA sayameva coro, purohito bhaMDeti, pacchA dovi haraMti, pacchA logo bhaNati-'jattha rAyA sayaMca ro' gAhA(133-136) putrIudA0 ahayA egassa dhijjAiyassa dhUyA, sA ya jovvaNatthA paDirUvadarisaNijjA, so dhijjAio taM pAsiUNa tIe dhUyAe ajhovavanno, chagalodAdhyayane tIse taNaeNa atIva dubalIbhavati, baMbhaNIe pucchio NibbaMdheNa, kahati, tAe bhaNNati- mA adhiIta karesi, tahA karemi jahA || // 89 // keNai paogeNa saMpattI bhavati, pacchA dhUtaM bhaNati-amha puvvaM dAriyaM jakkhA bhujaMti, pacchA dejjati, tava kAlapakkhacAuddasie jakkho ehiti, mA NaM vimANehi, saMmANahisi, mA ya tattha tuma ujjota kAhisi, tIevi jaksakoUhalleNa dIvao sarAvaNa Thaito, so ya Agato, sataM paribhottUNa ratakIlatto pasutto, imAvi kougeNa sarAvagaM phoDatI, NavaraM pecchati tAyaM, tAe nAya, | je hou taM hou, puvvaM bhuMjAmi bhoge, pacchA tAI ratikilaMtAI, uggatevi sUre Na vibujjhati, pacchA baMbhaNI bhaNati- 'Acirugga tae va sUrie, mAgahiyA ( 134-137) pacchA sA tIse dhUyA taM suNettA paDibhaNati- tumae va amma e lave' mAgahiyA | (135-137) pacchA sA dhijjAiNI bhaNati 'nava mAsa kucchIi dhAlitA' mAgahiyA (136-137 ) ahadA egeNa dhijjAiteNa talAgaM khaNAviyaM, tatthavi ya pAlIe deulaM ArAmo ya kato, tattha ya teNa jaNNao pavattito, chagalagA ettha mAre-6 jjati, aNNayA ya kayAi so dhijjAtio mariUNa chagalio ceva AyAto, so ya ghenUNa appaNijjaehiM puttehiM tattha ceva // 89 // sAtalAe jaNNi mAriujjati, so ya jAtismaro NijjamANo apaNoccayAe bhAsAe bobbuyati, appaNA ceva soyamANo, jahA mae ceva pavAyaM evaM, so yatrubbiemANo sAdhuNA egeNa atisIsaeNa darasati, teNa bhaNNati-'sayameva ya lukkha loviyA' CCC kana Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNo 2 parISahAdhyayane 1180 11 mAgahiyA ( 137 - 138 ) so taM soUna tuhikko va Thito, tehiM dhijjAiehiM citiya- kimiha pannaie paDhiyaM teNa esa chagalao tuhikko Thito, tato sAdhUNaM gaMtuM bhaNNati- kiM bhagavaM ! esa ugalao tumhehiM paDhiyabhetehiM tuhikko Thito ?, teNa sAdhuNA tesiM kahito sanbhAvo, jahA esa tujjha piyA, kiM abhiNNANaM 1, teNa bhaNNati- ahaMpi jANAmi, kiM puNa eso caiva kahediti, teNa chagaleNa puNyabhave tehiM puttehiM samaM NihaNayaM hitaM taM gaMtUNa pAehi khalavaleti, evaM abhiNNANaM, pacchA tehiM mukko, sa sAdhusamIce dhammaM soUNa bhattaM paccakkhAiUNa devalogagaM gato, evaM veNa saraNamiti kAuM talAgAsame jaNNA pavatti tameva se asaraNaM jAtaM, evaMvidho'tra samavatAraH evaM tumme ime he saraNaM gatA, tadeva tassavi AbharaNagANi ghettRNa sigyaM gaMtumADhato paMthe, NavaraM saMjatiM pAsati maditaDhikitAM, teNa sA bhaNNati- 'kaDagA ya te kuMDalA' gAthA ( 128-138 ) pacchA tAe bhaNNati- 'samaNo asi saMjato asi' gAthA ( 129-139 ) evaM tAe uvadiTTho samANo puNovi gacchati, NavaraM pecchati puNovi khaMdhAvAraM taM tassa viTTamANo iMDiyasseva sarvAhuto Agato, teNa itthikhadhAoM uruhittA vaMdito, bhaNito ya- bhagavaM aho mama paraM maMgalaM nimittaM ca jaM sAdhU mae diTTho, bhagavaM ! mama anuggahanimittaM phAsugesaNijjaM imaM modakAdi saMbalaM gheppatu, mama aNuggahatthA, so cchati, bhAyaNesu AbharagANi chUDhANi mA dissaMti, teNa daMDieNa balAmoDie paDiggaho gahito jAva modage chubhAmi, NavaraM pecchati AbharaNagANi, teNa so khijjito uvAladdho ya, puNovi saMbodhito, pacchA divvaM devarUvaM kAUNa baMdiUNa paDigato, teNa puvvaM daMsaNaparIsaho NAdhiyAsio pacchA adhiyAsio, daMsaNaparIsa ho bAvIsatimo samatto // 'ete parIsahA' silogo ( 94 sU0 140 ) ete jahnuddiTThA savversi purato kAsavo bhagavaM baddhamANasAmI teNa paveditA parISAdhyayanopasaMhAraH // 90 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNI 3 caturaMgI ye // 91 // 64-64 kahitA 'je bhikkhU Na viNaNejjA' NihaNaNA-parAjiNaNA 'keNaI'tti bAvIsAe egatareNa 'kaNDuvi' tti kvacit / iti bemi, gayA jahA viSaya sute / parIsahajjhayaNaM samattaM 2 // evaM parIsahA adhiyAsetavyA imaM AlaMbaNaM kAuM jahA dullabhA imANi cattAri paramaMgANi, eteNAbhisaMbaMdheNa cAturaMgijjaM AgataM, causu aMgesu hitaM cAturaMgejjaM etassa cattAri aNuyogadArANi jahA viNayasute tahA vaneUNa jahA NAmaniSphalo nikkhevo cauraMgejjaM, dupadaM nAma, cattAri NikkhivitanvaM, tattha egassa abhAve kato catudvANaM, teNa egasseva Nikkhevo kAyabbo, tattha gAhA- 'NAmaM davaNA' gAthA ( 141-141 ) nAmaThavaNAo gatAo, dabvekagaM tivihaM, taMjahA eka davvaM saccittaM acittaM mIsagaM ca, sAccitaM jahA ego maNUso, acittaM jahA ego kArisAvaNo, mIsaM jahA puriso vatthAbharaNavibhUsio, mAtupadekagA uppaNNeti vigateti vA dhuvedi vA ete tini diTTivAde mAtupadA, athavA ime mAtugapadA aAi evamAdi, saMgahekagaM jahA davyasaMcayamuddisa ego sAlikaNo sAlI bhaNNati, bahavo sAlayo sAlI bhaNNati, jahA NiSkaNNe sAlI, taM saMgahekayaM duvihaMAdi anAdi ca tattha aNAiDaM avisesiyaM, AdihaM NAma visesiyaM, aNAiGkaM NAma jahA sAlI sAlitti, Adi kalamo, pajjaviSayaM duvihaM AdiTThe aNAdiTThe ca, pajjayA guNAdibhedA pariNati, tattha aNAdihaM guNoti, AdihaM vaNNAdi, bhAvekagamavi Adi aNAdi ca, aNAdiTThe bhAvo Adi udaio uvasamio khar3ao khaovasamio pAriNAmio, udazyabhAvekagaM duvihaM AdimaNAdi ca, aNAdi udayito bhAvo, AdiDuM pasatthamappasatthaM ca, pasatthaM titthakaranAmodayAdi, apasatthaM kohodayAdi, upasamiyarasa khaDyassa aNAdiTThAdiDDA bhedA sAmaNNavisesANamabhede na saMbhavati, kei khayovasamiyapi emeva icchati, ekakanikSepAH // 91 // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga nikSepAH zrIuttarANa bhavati, jeNa sammadiTThINa micchAdivINa ya khaovasamaladdhio bahudhA saMbhavaMti, tAsAM dumbihANaM theva, jAo sammadiTThI-18 cUrNI raNaM tAu pasatthAo, jAo micchAdiTThINaM laddhIo tAo appasatthAo, pAriNAmiyamAvikkayaM duvihaM-AiTThamaNAi8 ca, | aNAiTTha pAriNAmiyabhAvo, AdiTTha sAtiyapAriNAmio ya aNAdiyapariNAmioya, tattha sAtiyapAriNAmiekkagaM kasAya-1 caturaMgIye pariNayo jIvo kayAyI, aNAdipariNAmiyaekkayaM jIvo jIvabhAvapariNato sadA evamAdi, iha katareNa ekkaeNa adhikAro, // 92 // ucyate, bhinnarUvA ekphagA cattAri saddeNa saMgahitA bhavaMti, teNa saMgahikkaeNa adhikAro, suyaNANaM bhAve khobasamIe vamRtitti | bhAvekkaeNa adhiyAro, duyAdi parUvaNAvasare parUvejjaMti, evaM sesa parUvitaM bhavati, tamhA caukkaNikkhevo, so sattavidho-'NAmaM ThavaNA' gAthA (142-141) NAmacattAri uvaNA0 dava0 khetta0 kAla gaNaNa0 bhAvaca0, NAmaThavaNAo gayAo, davacaukke cattAri davvANi sacittAcittamIsagANi, sacitte cattAri maNUsA acitte cattAri karisAvaNA mIse cattAri maNUsA sAlaMkArA, | khatte cattAri AgAsapadesA, jaMmi vA khatte caukko parUvijjati, kAle ca ri samayA AvaliyAu vA evamAdi, jIma vA kAle cattAri parUvijjati, gaNaNA ekko do tinni cattAri, bhAve etANi ceva cattAri paramaMgANi, ettha gaNaNAcaukkeNa adhikArI, cattAritta gataM / idANiM aMgattidAraM, tattha gAhA-'NAma' gAhA-(143141) NAmaThavaNAo gatAo,davaMge imAdAragAhA'gaMdhaMga osaMdhaMgaM' gAhA- (144-141) davvaMga chavvihaM, taM0. gaMdhaMgaM osaMdhagaM majaMga AujjaMgaM sarIraMga juddhaMga, ettha egega api 10 // 92 // aNegappagAraM, tattha gaMdhage imA gAthA 'jamadaggi'gAhA (145 142) jamadaggiNAma vAlao riNugA hareNugA ceva saMvaraNiyaM| siya NAma tamAlapaNaM viSNiyANa majjho, magaMgo gaMdhadravyaM rukkhataNe mocAyaM etANi malliyAvAsitANi koDiM agbaMti, koDI-1 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNAM 3 caturaMgIyA // 93 // %%%%% grahaNAmityupamA, mahAryA aryo (ha) athavA imaM gaMdhagaM 'osIra hiriberANaM' gAthA ( 146 142) usIraM usIrameva hiriberaM vAlao bhadradArusatapuSpANaM bhAgo ya tamAlapattassa tamAlapatrameva ' eyaM pahANaM evaM vilevaNaM' gAhA ( 147 142 ) evaM gaMdhagaM, idANi osadhaMgaM 'do rathaNIo' gAhA (148 142) do rayaNI otti dAruharidrA piMDaharidrA ya. mahiMdaphalaM NAma iMdrajavA, tIna usiNaMga iti tikaDuge, kaNagamUlaM nAma billamUlaM, udagao aTThamaM, 'esA haNato kaMDU' gAhA ( 149142 ) pUtI esA, gaMdhagaM gataM / idANiM majjaMga 'solasa dakkhA bhAgA' gAthA (150 142) kaMThayA, idANiM AyojjaMga 'egamukuMdA tUraM' gAthA (151 - 143) egA eva hi mukuMdA tUrya, yathAbhimAraka magaNI ya, sarIraMga 'sIsamuroya' gAthA ( 152-143) kaMTayA, juddhagANi 'jANAvaraNa' gAhA ( 152-143 ) jANaM rahe Aso hatthI ya, jadi etAI gatthi kiM kareu pAikko, laddhesuvi jaha AvaraNaM kavayAI Natthi tAvi Na sejjhati sati AvaraNe paharaNeNa ciNA kiM sakkA hatthehiM jujjhiuM 1, sati praharaNe jati kusalattaNaM Natthi vi jANati- kidha joddhAtavyaM sati kosale NItievi viNA kiM karetu ?, samUhe mArejjati avakramaNaM uvakkamaNaM ca ayANato, jahA agaDadatto dakkhattaNeNa pheDati Deviti vA, tesu savvesudhi laddhesu jati vivasAyo Natthi va jujjhati aNivveyaM, saivi sAe sarIreNa asamatyo ki kareu ?, teNaM jANaM AvaraNa paharaNaM kusalataM gIti dakkhattaM vabasAo sarIramArogyaM etANi juddhagANi // idANiM bhAvaMgANi 'bhAvaMgaM viya duvidhaM gAthA (154-144) bhAvagaM duvidhaM sutaMgaM nosuttaMgaM ca, sutaMgaM bArasaMgANi, gosutaMgaM cauccihaM, taMjahA mANussaM dhammasutI saddhA tavasaMjamaMmi vIriyaM ca / ( 155-144 ) ete bhAvaMgA dullabhayA saMsAre, tattha sarIradacvaMgassa imANi egaThiyANi 'aMga dasa bhAga' gAhA ( 156-144) aMgaMti vA dasatti vA bhAgatti vA bhedeti vA yuddhAMgAniH bhAvAMgAni // 93 // Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra zrIuttarA0 avayavotti vA puNNeti vA khaMDeti vA dese padesA pance sAhA paulA pajjavetti vA khiletti yA, bhAvaMgassa imANi egaDiyANi AlasthA'dayA ya saMjamo' gAhA, dayatti vA saMjamotti vA duguMchA lajjA chalaNA titikkhA ahiMsA virati vA, tattha mANussaM paDhama dayo dharmavidhAH aMga, taM ca dullabhaM, kathaM ?- 'mANussa khetta jAtI' gAthA (158-145) tattha mANusattaM dullabha imehiM dasahiM diDhatehiM parUvi jjati, taM0-'collaga pAsaga' gAhA (159-145) esA gAhA jahA sAmAie, evaM AyariyaM khatvaMpi AyariyA jAti kulaM svaMti // 94 // AroggaM AugaM buddhi savaNaM dhammassa kahaNaM piyasaDDhA saMjamo tAma ya asaDhakaraNaM, ta etANi logadullabhagANi, athavA annapari-13 vADIe gAthA, cattAri aMgANi dullabhANi 'iMdiyaladdhI NiattaNA ya gAthA, bhAvao iMdiyANi, labhittAvi koi aNivvattiehiM zava marati, NivyatteuMpi keI Na savvapajjattIhiM pajjayattaM, pajjataesupi puNaravi uvaghAto bhavaMti kuMTAdibhiH, ahavA Nivvatti|jjamANANi uvahammanti vI(thi)rabAhugaabAhugajAtaMvakhujjAdisu, sambanivvattIevi khemaM dullabha, khemo dhAtaM vibhavaM subhikkhaM | dullamaM, athavA dhAta- vibhavo, AroggaM- virogatA, saDDA-dhammasaddhA, gahaNati gAhako upayogI, advetti saMjamo aTe, athavA imehiM dullabhaM 'Alassa' gAhA (160-151) AlasseNa sAdhUNaM pAsa na allIyati, ahavA Niccattamapatto, mohAbhibhUto imaMpi kAyavvaM natthati suNe na, ahavA avajJA ki ete jANatagA hiMDaMti ?, athavA thaMbheNaM thaddho Na kiMci pucchati, ahavA aTThavihassa madassa | annayarathaMbheNa, ahavA daThThaNa ceva panbaie koho uppajjati, pamAdeNa paMcavihassa pamAdassa anatareNa, ahavA kiviNatA maa| etesiM kiMci dAyaba hohitti teNa Na alliyati, bhaeNa vA ete NaragatiriyANi dAyaMti alAhi to etehiM suehiM, aNNANeNa 5 // 94 // vA kuppahehi mohio imami se Na ceva dhammasamA uppajjai, ahavA vakkhevo appaNo Niccameva Aulo, kouhalkeNa NaDapecchAdisu, sa-4 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNAM 3. caturaMgIyA // 95 // | ahavA ramaNAsIlo vaGguliyAdIhiM, 'ete hi kAraNehiM' gAhA (161-151) kaMkhyA, dhammaMtarAiyANa kammANaM udayaNaM dullabhaM saMjamamivi vIriyaM, sarIrahINatAe, jo puNa micchAdiTThI so puNa dhammasutipi laDUNaM Na taM saddahati, tattha gAthA 'micchAdiTThI jIvo ' (162-151) micchAdiTThI uvadihaM pavayaNaM na sadahati asanbhAvaM puNa uvadiTThe vA aNuvadiTThe vA saddahati, jo puNa sammadiTThI so uvadiTTaM pavayaNaM saddahati, asambhAvaM puNa aNAbhogeNa (guruniogeNa) vA saddahejjA, tattha aNAbhoeNa avikovio givhiesu saMkito annahiM paNNavejjamANo appaNo ya diDiesa eso jiNovaesattikAUNa avikovio sadahejjA, guruNiAgeNaMti girahai (I) si so taM niNyadiTThi guruNA''Navejjito sadahejjA, jahA ya 'tateNaM tassa jamAlissa aNayArasa evamAikkhamANassa evaM bhAsa0 evaM paSNa evaM parUvemANassa atthegatiyA samaNA NiggaMthA eyamaGkaM sadahaMti, tattha NaM je ya eyamahaM Na sadahaMti te NaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM uvasaM0 viharati, tesu puNa niNhayA ime 'bahuraya padesa' gAhA ( 164 --- 152 ) ' bahuraya ja mAlIpabhavA' gAhA ( 165 - 153 ) ' gaMgAto dokiriyA ( 166 - 153 ) etesiM jattha uppannA diDio tA imA NagarIo 'sAvatthI usabha' gAthA ( Ava0 ), idANiM etesiM kAlo bhaNNati ' cauddasa solasa vIsA ' gAhAu do, idANiM bhaNNati- ' codasa vAsA taiyA ' gAthA, akkhANaya saMgrahaNI, ' jeTThA sudaMsaNa ' gAhA ( 167 - 153 ) 5 evaM satahavi niNhayANa vattavvayA bhANiyavyA jahA sAmAiyanijjutIe, kei puNa niNhae ettha AlAvage paDikahanti 'soccA | yAuyaM maggaM, bahave paribhassati' evaM aMgati gataM, assa caturaMganiSkaNNaM cAturaMgijjaM, NAmaniMSphanno nikkhevo gato, suttANugame suttaM uccAratantraM cattAri paramaMgAI' silogo (95.181) cattArIti saMkhyA, pari (raM) mAnaM yasya tatparamaM, aGgyate'nenetyaMgaM, // 95 // zraddhA durlabhatA Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % CE 3 zrIuttarA0paramANi ca tAnyaMgAni, aNuttarANItyarthaH, dukkhaM labhyata iti tairdulabhAni, iheti ihaloke,dihyatIti dehaM dehI-jIvo bhavati'mANusattaM naratvacUau~ / sutI savA saMjamaMmi'manasi zete manuSyaH, zravaNaM zrutiH, kasyAso?, zrutadharmasya, zraddhAnaM zraddhA, dharmasyaiva, virAjayatyanenaiva vIriyaM, daulebhyaM | saMjame vIriyaM, saMjame yogakaraNamityarthaH, tatra tAvat prathamaM mAnuSyaM, tasmin sati zeSAMgANi syuriti, tadapicApi durlabhameva, caturaMgIyA kathaM ? 'samAvaNNANa saMsAre' silogo (96sU.181) egato AvaNNA samAvaNNA, saMsaraNaM saMsArA, saMsRtirvA saMsAraH, // 96 // nAnArthA bhavAMtaratve sati jAyata iti, jananaM jAtiH, nAnAgotrAsviti hINamajjhimauttamAsu, kaI NANAgottAsu saMsarati ?, 'kammA nANAvidhA kaDA' kriyata iti karma nAmArthAntaratve sati taddhInottarajAtinirvartakaM karma kRtvA pRthaka pRthak puDho / athavA puNo 2 vizvanAmakaprakAra prajAyata iti prajA, vizvasA bhavaMtIti vissabhati vA, kathaM vissaM bhavissati , ucyate. 'egatA devaloge' silogo (97 mU0 182) ekasmin kAle ekadA, dIvyaMta iti devAH devAnAM loko devalokaH, nArakAnAM loko nArakalokaH, egatA Asure kAye,asyatyasAvityamaraH asurANAmayamAsuraH, cIyata iti kAyaH, AhitaiH karmabhirAgopi. terityarthaH,Adhito vA karmasu,athavA karmabhiH zubhairazubhardevatve'pi sati uccasthAnavAn bhavati, azubhainIcaiH sthAnaH, evaM sthAnAdisukhasaMvidA yathAkarmopagAH, azubhairapi AbhiyogyakilviSAdiSu sarvadevabhedAH ythaakopgaaH| mAnuSyamapi prApya ' egatA khattio hoI' silogo ( 98 sU0182) kSatAt trAyata iti kSatriyaH, caMDo' iti caNDAlaH, ahavA muddeNa baMbhaNIe hai| jAto caMDAlo, bukaso varNAntarabhedaH, yathA baMbhaNeNa suddoe jAto NisAdoti buccati, baMbhaSaNa besIte jAto aTThati cucati, 296 tattha nisAeNaM aMbaDhAe jAto so bokaso bhavati, kSatriyagrahaNAduttamajAtayo gRhyante, caNDAlagrahaNAnIcajAtayaH, athavA vAgvi ma. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 3 caturaMgIyA // 97 // bhAgAdiSu anye'pi nIcottamA mAnuSyajAtibhedAH, tiriesu 'tato kIDa pataMgo ya' kaMThyaM, evaM pRthivyAdiSvapi ca ' evamAhajoNIsu' silogo ( 99 sU0 183 ) evamanena prakAreNa, Avarttate yatra sa AvarttaH, dravvAvatoM nadIsamudrAdiSu bhAve saMsAra eva, punaH punaryathA''varttate saccA yathAyuSaM tAmiti yogaH, Avartta Avarttasya vA yoniSu, prANanaM prANaH prANA yeSAM saMtIti prANino, 'kammakivvisA' iti kammehiM kivvisA kammakivvisA, karmANi teSAM kiJcisANi kamekinnisA ta evaM tAsu AvarttayoniSu paryaTatoviNa Nibvijjati saMsAre, na iti pratiSedhe, nivedanaM nirvedaH, saMsarati tAsu tAsu gatiSviti saMsAraH, saMsarati vA dhAvatI tAsu jAtiSu satyaH sarve arthA savvatthA, je maNustakAmabhogopakAriNaH te sarva eva gRhyate zabdAdayaH, teca paryAptA tasya, na cAsau tAn bhuMjAno nirvejjate, apyevAsau yathA yathA bhuMjate tathA tathA pratApo'bhivarddhate evaM saMsAriNaH saMsaraMtaH | saMsAre duHkhaiH zArIramAna sairabhibhUyamAnA na nirvidyate, adhyeva raMjana eva, ko'bhiprAyaH ?, yatastatpratighAtAya nodyamaMte, athavA | 'savvattha khattiya'tti sarvaiH kAmairyasyArthaH sa sarvArthaH, sa hi bhraSTarAjyaH, tasyAjJA vitathA, yo rAjA, kAmaiH sarvairevArthaH, sa ca tAn prArthayan na nirvidyate, evamasAvapi saMsArI saMsAre duHkhAbhibhUtaH saMsArasukhAnyeva prArthayet, na taiH prArthanAsukhairnirvidyate, te evaM saMsarata: 'kammasaMgehiM saMmUDhA' silogo (100 sU0 183 ) sajyate yatra sa saMgaH, paMkAdayo dravyasaMgaH, kAmasaMgastu kAmabhogAbhilASaH, athavA sarva eva karmasaMgataiH karmasaMgaiH saMmUDhAH samastaM muhyate'smAt saMmUDhA, duHkhameSAM jAyate duHkhitA, vedyaMta iti vedanAH zarIrAdyA bahavo vedanA, athavA ata eva duHkhitA yena bahuvedanA, athavA kSutpipAsAdyeva bahavo vedanA, 'amANusAsu | joNIsu' mAnuSANAmiyaM mAnuSI na mAnuSI amAnuSI, niyataM nizcitaM vA hanyate nihanyate, vizeSeNa vA hanyate, kammANaM tu pahANAra' AvarttayonibhramaH // 97 // Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA cUNa 3 caturaMgIyA // 98 // OM0% silogo (101 sU0 183 ) tu visesaNe, kiM visesayati ?, teSAM mAnusajAtinirvartakAnAM karmaNAM prahIyata iti prahANA, AnupUrvI nAma kramaH tayA AnupUrvyA, prahIyamANeSu manuSyayonighAtiSu karmmasu nirvarttakeSu vA''nupUrvyeNa udIryamANesu, kathamAnupUrvyA udIryate, ucyate, ukkar3ate jahA toyaM, ahavA kammaM vA jogaM va bhavaM ca AyugaM vA maNussagatiNAmagottassa kasmizcitu kAle kadAcit tu pUraNe, na sarvadevaityarthaH, 'jIvA sodhimaNuppattA' zuddhayate aneneti zodhiH tadAvaraNIyakarmApagamAdityarthaH, manuSyabhavo mAnuSyaM tamapi ca ' mANussaM viggahaM ladhuM ' silogo (102 sU0 184 ) vigRhyate'neneti vigrahaH, sa ca yathA durlabhaH tathA coktaM collagapAsakAdibhiH, idAniM dvitIyamaMga suti, dhammassa zravaNaM zrutiH zrUyate vA, triyate vA vArayatIti vA dharmaH, duHkhena labhyate iti durlabhaH, Aha- zravaNAdasya kiM bhavati ?, ucyate, 'jaM soccA paDivajjaMti' yaM iti anirdiSTasya nirdeza: ' soccA ' zrutvA pratipadyante tavo bArasavidho, khaMtiggahaNena dasavidho samaNadhammo gahito, ahiMsAgahaNeNa paMca mahavvayANi // ' Ahacca savaNaM laDhuM ' silogo (103 sU0 184 ) Ahacca NAma kadAcit kasya zravaNaM 1, dharmasya, zraddhA, saMyamodyama ityarthaH, paramadurlabhA nAsmAtparaM kiMcidapyanyat durlabhaM paramadurlabhA, kathaM tarhi ?, viSayatRSitA hi vilA (sinaH) 'soccA NeAuyaM maggaM' nayanazIlo naiyAyikaH, yaM zrutvApi bahavo sarvato paribhrazyante, kecittAvat darzanAdapi paribhassaMti, kecit zraddhAnAt, athavA sarvato bhrazyaMte jahA NiNhavA, ye'pi na bhrazyaMte teSAmapi 'sutiM va laDaM' silogo (104 0 184 ) virAyate yena taM vIritaM bhavati ca punarvizeSaNe, sarvadurlabhaM hi saMjamavAriyaM zeSebhyaH, athavA paMDitavIriyamiti vizeSyate, kutaH ?, jao 'bahave royamANAvi' kevalaM rocamAnA eva samyagdarzane vartate, na tu caritraM pratipadyante, evamiyaM sAmagrI ke% naratvAdidaurlabhyaM / / 98 / / Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabhA, ekaikasya cAritralAbhAdyupAye colagAdayo vaktavyAH, athaiSA sAmagrI kathaM bhavati 1, ucyate, ekaikAvaraNakarmaprahANataH, ' mANusattami AyAto' silogo (185 sU0 185 ) kaMThyaM, 'tavassI vIrithaM laDhuM' tat tapasvIvIriyaM labdhvA samyag vRttaH saMvRttaH saMyata ityarthaH susaMvRtAtmA tapovIryeNa sa kSipedraja iti saMkSiNuyAdityarthaH / syAt kathaM saMvaro bhavati, ucyate, bhAvazuddhitaH, caturaMgIyA4yenApadizyate ' sodhI ujjuabhUtasya 'silogo (106sU. 185)zodhanaM zuddhiH, arjatIti RjubhUtaH, tadguNavatastu dharmazuddhiH, tapyate zuddhayate zobhanA vA zuddhiH tiSThati, nAvagacchatItyarthaH, azuddhasya hi azodhitamalasyevAturasya na zobhirbhavati, sa evaM bhAvazuddhasaMvaravAniva 'NivvANaM paramaM jAti' nirvRttirnirvANaM, paramaM NAma na tena mukti sukhanAtratyaM saMsArasukhaM tulyamatthi kahApi, dASTautiko'rthaH na zakyate dRSTAntamaMtareNApapAdayituM, ekadezenopanayaH kriyate, jahA 'ghatasitte va pAvae' jaghAti gharati vA ghataM, pAvaM va havyaM surANaM pAvayatIti pAvakaH, evaM loiyA bhaNati, vayaM puNa avisese dahaNa (Na dahe) iti pAvakaH, yathA ghatAbhiSiktaH pAvakaH parAM nirvRttimAproti tathA'sAvRkubhAvo'pi ihaiva tAvat vibhuktAmRtapAnena nirvRttimAnoti ca, uktaM hi - 'naivAsti rAjarAjasya tatsukhaM naiva devarAjasya / yatsukhamihaiva sAdhorlokavyApArarahitasya // 1 // syAt kathaM jAyate nirvRttiH pAvakasya ghRteneti ?, ucyate yena tRNatupapalAlakArIpAdibhirIdhanavizeSairiMdhyamAno na tathA dIpyate yathA ghRtenetyato'numAnAt jJAyate yathA ghRtenAbhiSikto'dhikaM bhAti tathA nirmANasya ghRtedhanAdikameva, na taNA, paThyate 'ghatasitteva pAvae', nAgArjunIyAstu paThaMti evaM 'catuddhA saMpadaM laddhuM ihaiva tAva bhAyate / tayate teyasaMpanne, ghayasite va pAvae // 1 // etattAvadihaiva phalaM caturaMgasya, pAralokikaM tu 'vikiMca kammuNA' silogo, (107 sU0 186) | athavA ayamupadezaH- sa evaM nirvRtAtmA vikiMca kampuNA heu, vicir pRthakbhAve, pRthak kuruSva ahavA vigiMceti ujjhita ityarthaH, zrIuttarA0 cUrNau 3 // 99 // *%-1-964 zraddhA daurlabhyaM zodhi mahimA // 99 // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 3 caturaMgIyA // 100 // hinotIti hetu:, karmaheturiti karmanidAnaM rAgAyAH karmahetavaH, athavA mithyAdarzanAviratimAdi, yamo nAma saMyamaH taM saMyamaM cirAhi, keNa ?, 'khatIe' kSamaNa kSAntiH AdigrahaNAt dazaprakAraH zramaNadharmaH, sa evaM yazasvI vikiMca karmANi 'pADhavaM zarIraM hiccA' puhavIe bhavaM pADhavaM, tatra pRthati pRthate vA tasyAmiti pRthivI, prathivyAM bhavaM pArthivaM vaizeSikasAMkhyAnAM hi pArthivaM zarIraM cakSuH zrotraghrANarasanAdi AkAzAptejovAyurAjyotizra, svasamayasiddhito'pi pArthivamiva pADhivaM, taddhi zailezIM prAptasya bhagavataH zailabhUtaM bhavati, sa ca pArthivaH zaila ityataH pADhavaM zarIraM hitvA, ye'pi na nirvAnti tairapi saMlihitAtmabhiH tadutsRSTaM pRthivItulyaM bhavatItyata pADhavaM zarIraM hitvA athavA sukhaduHkhavikalpa vikala )tvAt pADhavaM zarIraM, uktaM hi puDhavIciva savvasaheNa bhagabatA', zIryata iti zarIraM, hetvA khAma hetvA, Urdhvamiti mAkSaH bhRzaM kramati iti caturaMga phalamuktaM // ye punaH pUrvakarmAvazeSataH na tatphalaM vApnuvaMti te'pi caturaMga hetukarmata eva saMsAraphalamAsAdya 'bisAlisehi sIle' silogo (108 sU0 108 ) samAna sadRzaM na sadRzaM visadRzyaM ( zaM), ralayoraikyamiti kRtvA, te hi vizAlisA hi zIlayaMti tamiti zIlaM visarisANi, kaI visadRzAni na hi sarve tulya taponiyamasaMjamA bhavaMti, uktaM hi "jahA jahA NaM tesiM devANaM tavaniyamabaMbhacerANi UsitAni bhavaMti, jassa jArisaM sIlamAsi tAriso jakkho bhavati" yAMti kSayamiti yakkhA, uttaruttarA khAma tapovizeSaiH sthAnaiH riddhisukhasaMpadaH prApnuvaMti, yathA saudharmesANAdI, 'mahAsukkA va jalaMtA zobhata iti zukraH caMdrAdityagrahagaNAdi mahAzukkAH, pratyakSatvAcca caMdrAdityAnAM na hInopamA, | kena vA'nyenopamIyate ?, cayanaM cayaH, punazyavatIti punazcyavaM, na hi tasmin devaloke, dIrghAyutvAccaivaM manyante yathA vayaM na cyoSyAmaH, athavA teSAM nityamukhasaktAnAM citaiveyaM na bhavati cyoSyAmo vayamiti, 'arpitA devakAmAnAM silogo (109 sU0 186 ) zIlavaiSamyaM // 100 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 CARALA cUNA caturaMgIyA // 10 // mAni, kriyata pAyAremesu kappesu, pUrayatApAmalpakAlika saukhyAta vA rUpaM, kAmatomavateSAM deva arpitamasyAstItyarpitaH arpitavAnityarthaH,arpita gamitaM darzitamityarthaH,te hi pUrvoktapanata(tapo'va) sthAmiva tapaupanatA iva teSAM deva- pretyadA| kAmAnAM arpitA iva arpitA,yathA bhavadbhirlalayitavyA ete,kAmyaMta kamanIyA vA kAmAH,rocata rocayati vA rUpaM, kAmato rUpANi viku-181 gAni vituM zIlaM yeSAM te ime kAmarUpavikurviNaH, aSTaprakAraizvaryayuktA ityarthaH, na caiSAmalpakAlika saukhyamityato'padizyate- 'uI kappesu ciTThati' Urddhamava kalpAH2 teSu uDDekappesu, ahavA uvarimesu kappesu, pUrayatIti pUrva, AvaryatIti varSaH, bahaNi pUrvANi ca zatAni ca, apratyakSatvAt na palyopamasAgaropamAni, kriyata dharmadhAraNA, dezakAnAM ca pUrvAyuSaM manuSyamArabhya yAvarSazatAyuSa ityataH tatpratyakSIkaraNAmapadizyate puvAvAsa satA baha / / 'tattha ThiccA jahA ThANaM' silogo (110 sU0187) tattheti tasmimiti, yathAvata sthAnamiti iMdrasAmAnikAnyAyuSkata eti, nahi tepAmupakramo astItyataHAyuSkakkhayA oti mANusaM joNi upatyAyAntItyupati, manuSyAnAmiyaM mAnupI, yuvati juSati vA tAmiti yoni se dasaMge'bhijAyati' dazAnAmaMgAnAM samUho dazAMga, tadyathA 'khataM vatthu' silogo (111sU0 187) kSIyata iti kSetra-grAmanagara, yavAdisasyAni vA yatrotpadyante, athavA(Arya)kSetramityarthaH,rAjagRhamagadhAdya, vasati tasminniti vastu. tatra kSetra setuM ketu setu ketu vA, setuM rahaTTAdi, ketuM variseNa nipphajjate, ikSvAdi setuM ketu, ahavA vatthupi | satu bhUmigharAdi,ketuM yadabhyucchritaM prAsAdAdyaM, ubhayathA gRhaM setuketuM bhavati,athavA vatthaM khAyaM usiyaM khAtUsirya, khAtaM bhUmighara Usita pAsAo khAtUsita bhUmigharovari pAsAdo, hiraNNagrahaNeNa rUpyasuvarNa gahita, pazyate tamiti pazu, se savvaM cauppayaM gahiya // 1 // 101 / / 'dAsapokasaM dayita iti dAsaH, pure zayane puruSaH, ete cattArivi khattavatthuhiraNNapasavo dAsapauruSaM ca ekaM kAmaMgakhadhaM, 'jastha se 51 uvavajjati' jesu jesu kulesu etANi cattArivi sadA sucINNANi vatthU vijaMti, itarattha hi dukkhaM vibhavahInaM syAt , kiM tarhi ?, SCIECIA Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA pramAda AA% A svarUpa asaMskRtA. // 102 // 9 bhAvanA-yenAso garbhalAlitameva bhavati, ekamaMgamuktaM, 'mittavaMNAtavaM hoi' silogo (112 sU0 187) majjati majjaMti vA tamiti bhitraM mitramasyAstIti mitravAn , jJAtakA asyAstIti jJAtavAn , mittA sahavADvitAdi, NAtagatA ta'mmApii saMbaddhA *vA,gUyati iti gotraM uccAgottaM rAjArAjAmAtyo vA, vRNIte vRNoti varNayati vA tamiti varNaH (tadvAn rUpavAnityarthaH, appAtaMka mahA panno' appAtaMko nAma arogaH, kSutpipAsAdyA hi nityaM anugatA eva zarIrarogAH, AmayAstu naibotpadyante, uktaM hi-'kaccittvanArogyamatIva medhA' mahatI prajJA yasya sa bhavati mahAprajJaH, paMDitaH ityarthaH, avijAto nAma vinItaH anukUla ityarthaH, yazasvI balavaM, etAni daza 'bhoccA mANussate bhoe' silogo (113 mU0 188) apaDirUve asarise amehiM ahAuyaM pAlittA puncAviso hiM puNa bohiM labhettA // tamhA 'cauraMgaM dullabhaM mattA' silogo (114sU0188) mattA NAtuM saMjamaM paDivajjiyA tavasA dhutakammala se siddha bhavati sAsate, itivami / nayAH pUrvavat , cAturaMgijja sammattaM 3 // ma evaM caraNaM dullabhaM jANettA appamAto kAyavyo, jahA tesuNa paribhassati, teNa imaM pamAda'pamAdaNAma ajjhayaNamAgataM, tassa: sAcattAri aNuyogadArA jAva NAmaNipphanne nikkheve pamAda'pamAda, pamAde varNite tappaDivakkho appamAdo varNita eva bhavati, so pamAto caubiho- 'NAma ThavaNA' gAthA ( 179-190 pra0) tattha dabvapamAdo jeNa bhutteNa vA pIteNa vA pamatto bhavati, jANi vA aNNANi vatthUNi pamAdakartRNi NijjAsagaMdharvaAlasyAdIni, bhAvaprasAdastu Atmava pramattA, sa ca paMcadhA pramadyate 'majjaM visaya kasAyA' gAhA ( 180-190 pra0) majjapItasya hi bhAvapramattatvAt na kAryAkAryadakSo bhavati, 'kAryAkArye Na jAnIte, bAcyAvAcye tathaiva c| gamyAgamye'ti(vi)mUDhaca, nApeyaM mjjmitytH||1|| tathA viSayapramatto'pi kRtyAkRtyAnabhitro % // 102 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNa cUNoM nikSepAH 1645%- 3 zrIuttarA0mA bhavati, kasAemu viviha AhaNai hiMsati akkosati kalahasAhasIhoti, NihApamanovi palIvaNagAdiSu viNassati, iMdiyapramattA vi magAdayo viNAsa pAvaMti, jahA 'saddeNa migo', mAhA, esa pamAdo'vi paMcaviho bhaNio, tassa ya paDivakkhe appamAdo, sovi paMcaviho, esa ceva appamAdeNa bhaNitanyo, 'paMcaviho ya pamAdo gAhA (181-191) kiMca gato NAmanipphaNo, suttAlAvagaasaMskRtA. nipphaNNo, suttaM uccAratavvaM 'asaMkhataM jIvita mA pamAdae' vRttaM ( 115 sU0 191 ) saMskriyate sma saMskRtaM, na saMskRtaM asaM-12 // 10 // skRtaM, yataH pUrvakRtakAraNaM katarato vinAzamApyat punaH saMskAryate tat saMskRtaM bhavati, yathA chidrapaTaH puNovi saMvijjati tunnijjati* ivA, jaMtu viNa8 puNa na sakati saMskartuM tadasaMskRtaM bhavati, yathA ghaTabheda ityAdi, athavA AkAzAdIni vA nityadravyANi asaM. skRtAni, tattha imA gAhA 'uttarakaraNeNa' gAhA ( 182-194 pra0) saMskRtaMti vA karaNaMti vA egahu~, teNa karaNena tameva nikkhivatavvaM-'NAma ThavaNA' gAhA (183-194) NAmakaraNaM jassa karaNamiti NAma, athavA NAmassa NAmato vA jaMtaM karaNaM taM NAmakaraNaM, akkhaNikkheko jo jassa karaNassa AgAravisesotti, davvassa davveNa vA dabami vA je karaNaM taM dabakaraNaMti, taM duvihaM- Agamato NoAgamato ya, Agamato jANae aNuvautte, NoAgamato jANagasarIra0 bhaviyasarIra0 tabbairitaM, vatirittaM jAduvihaM-saNNAkaraNaM NosaNNAkaraNaM ca, tattha saNNAkaraNaM aNegavihaM ca, jami jami dave karaNasaNNA bhavaMti taM saNNAkaraNaMti, taMjahA- kaDakaraNaM addhAkaraNaM pelukaraNaM evamAdi, 'saNNA NAmati matI taM No NAma jamabhihANaM / / jaM vA tadasthaviyale kIrati davvaM tu daviNapariNAma / pelukaraNAdi gahitaM tadatyahINaM Na vA saddo // 1 // jati Na tadatthIvahINaM to kiM davvakaraNaM jato teNaM / / davvaM kIrati saddeNa karaNaMti ya karaNarUDhIo // 2 // idANi josaNNAkaraNaM, taM duvihaM, taM0- payogakaraNaM vIsasAkaraNaM ca, vissa 43430% FOK FCI. . Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNanikSepAH zrIuttarA0 seti ko'rthaH, vitti viparyaye, anyathA bhAva ityarthaH, sa gatI, vivihA gatI vizrasA, taM duvidha-sAdIyaM aNAdIyaM ca, cUau~ / aNAdIyaM jahA dhammAdhammAgAsANa aNNoNNasamAdhANaMti, 'gaNu karaNamaNAdIyaM ca viruddha bhaNNatI Na doso'yaM / aNNoSNa samAdhANaM jamihaM karaNaM Na NivvatI // 1 // ahavA padapaccayAdupacAramAtraM karaNaM, yathA gRhamAkAzaM kRtaM utpamakamAkAzaM asaMskRtA. vinaSTaM gRhaM, gRhe utpanne vinaSTaM AkAzaM / idANiM sAiyaM vIsasAkaraNaM, taM duvihaM-camkhuphAsiyaM acamkhuphAsiyaMca, cakkhaphAsiyaM // 104 // camanusA dIsai , taM puNa anmA anbharukkhA evamAdi, cakkhasA jaM na dIsai taM acakkhuphAsitaM, jahA dupaesiyANavi paramANupoggalANaM evamAdaNiM jaM saMghAteNaM bhedeNa saMghAtabhedeNa vA uppajjati taM Na dIsati chaumatthaNati / teNa acakkhuphAsitaM, bAdarapariNatassa aNaMtapaesiyassa cakabuphAsiyaM bhavati, payogakaraNaM duvidha-jIvapayogakaraNaM ajIvapayogakaraNaM ca, hoi payoge jIvavivAgo, teNa viNimmANe sajIvaM ajIvaM vA payogakaraNaM, taM duvihaM-mUlapayogakaraNaM uttara-da payogakaraNaM, mUlapayogo NAma mUlaM AdirityanarthAtara, tattha mUle orAliyAdINi paMca sarIrANi, payogakaraNaM nAma jo niSphano to niSphajjati, taM tesiM ceva urAliyaveunviyaAhArayANaM tiNhaM uttarakaraNaM, sesANaM tatthi, tattha mUlakaraNaM aTTha aMgANi aMgovaMgANi urvagANi ya, jahA 'sIsa uro ya uyara paTTI bAhA ya doSi uruyA ta / te aDhuMgANI puNa sesANi tahevu| vaMgANi // 1 // hoti ucaMgA aMguli NAsA kaNNA ya jahaNNaM ceba, mahadaMtamaMsakesu aMgovaMgA evamAdINi, ahavA iha uttara4 karaNaM daMtassa rAgo kaMNavaDaNaM nahakesarAgo, evaM orAliyaviuvviyANi, AhArae nasthi tANi, imaM vA AhAragassa gamaNAdI iti, ahavA orAliyassevegassa uttarakaraNaviseseNa osaheNa vA paMcaNha ya iMdiyANaM viNavANaM puNo varaNA NiruvahatANa vA // 10 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNAdhikAra thIuttarAmA viNAsaNaM evamAdi, tattha puNa orAliyaveubviyaAhArayANaM tivihaM karaNaM-saMghAtakaraNaM paDisADaNAkaraNaM saMghAtaparisADaNAcUNI karaNaM ca, doNDaM sarIrANaM saMghAtaNA Natthi, uvarillANi donni aNAtINi, tinnivi karaNANi kAlao maggijjaMti, tattho roliyasarIrasaMghAtakaraNaM jaM paDhamasamayovavannagassa, jahA telli ogAhio chUDho tappaDhamatAe Adiyati, evaM jIvovi uvaasaMskRtA. vajjati paDhame samaye geNhai orAliyasarIrapayogAI dabAI, Na puNa muMcati kiMci, parisADaNAe hi samayo maraNakAlasamae, // 105 // etthaM ca so muMcati Na geNhati, majjhime kAle kiMci giNhati kiIca muMcati, taM ca jahaNNeNaM khuDDAyabhavaggahaNaM tisamaUNaM, ukkoseNaM tini palitovamANi samaUNANi, 'do viggahami samayA samayo saMghAyaNAte tehaNaM / khuDDAgamavaggahaNaM savvajahaNNo ThitI kAlo // 1 // ukkoso samaya'NaM jo so sNghaatnnaasmyhiinno| kiha Na dusamayavihUNo? sADaNasamae'vanatimi // 2 // bhaNNati bhavacarimaMmivi samae saMghAtasADaNe ceva / parabhavapaDhame sADaNamao to Na kAlAoca // 3 // jati- parabhavapaDhame sADo Nibiggahato va tami saMghAto / NaNu savvasADasaMghAtaNAo samataM viruddhAo // 1 // jamhA vigacchamANaM vigataM uppajjamANa uppannaM / vo parabhavAdisamaye mokkhAdANANa Na virohe // 3 // cutisamae Nehabhavo iha dehavimo khato jahA tIe / jati taMmi) Na parabhavo'vi to so ko hou saMsArI? // 4 // NaNu jaha viggahakAle dehAbhAvi dvivo parabhavo so| cutisamaevi Na deho Na viggaho jati sa ko hotu // 6 // idANiM aMtaraM, saMghAtaMtarakAlo jahaNNagaM khuDDagaM tisamaUNaM / do viggahami samayA tatio saMghAyaNAsamayo // 1 // tehUNaM khuDDamavaM dhariuM parabhavamaviggaheNeva / gaMtUNa paDhamasamae saMghAtaM. to sa viNNeto // 7 // idANiM saMghAtapIrasADataraM, jaM 'ubhayaMtaraM jahanna samayo nivigaheNa saMghAto / paramaM satisamayAI te. - // 105 // BOOKS - Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA karaNAtIsaM udhinnaamaaii|9| aNubhavituM devAdisu tettIsamihAgayassa ttiymi| samae saMghAtAto duvihaM sADaMtara vocch||10|| khuDgayabhavaggahaNaM cUNoM dhikAra jahaNNamukkosayaM ca tetiisN| taM sAgarocamAI saMpuNNA puvakoDI y||1shaaidaanni veubbiyassa-veubviyasaMghAto samayo so puNa viuvvnnaadiie| asaMskRtA. JAorAliyANamahavA devaadiinnaadighnnmi||12||ukoso samayadurgajo samayaM veubviya mato bitaae| samae suresu vaccati Niviggahato yata tassa ||13||ubhyjhnnnnN samayo so puNa dusmyveubviymtss| paramatarAI saMghAtasamayahINAI tettiis||14||veuvviysriirpriisaaddnn||106|| | kAlovi samaya eva / idANi aMtaraM, beubviyasarIrasaMghAtaMtaraM jahaNNeNaM ega samayaM,so ya paDhamasamayabauvvitamatassa viggaheNa tatie 18 samaye yeuviesu saMghAteMtassa bhavati,ahavA tatie samae veunviyamatassa aviggaheNa devesu saMghAteMtassa,saMghAtaparisADaMtaraMjahaNNeNaM samaya evAsau puNaravi ubdhiyamatassa aviggaheNa saMghADetassa bhavati sADassa aMtaraM jahaNNeNa aMtomuhuttamukkoseNaM aNaMtaM kAlaM,vaNassatikAlo, | | idANiM AhArayassa, AhAre saMghAto parisADo ya samayaM samaM hoti / ubhayaM jahaNNamukkosayaM ca aMtomuhuttassa // 11 // baMdhaNasADubhayANaMdra jahaNyAmaMto muhuttamaMtarayaM / ukkoseNa abaDhe pogglpriyttttdesuunn||2tiyaakmmaannN puNa saMtANANAditoNa sNghaato| bhayANa hojja sADo sehalesIcaramasamayaMmi // 3 // ubhayaM aNAinihaNaM saMta bhayANa hojja kesici / aMtaramaNAdibhAvAdaccaMta'viyogato Nesi // 4 // jIvamUlapayogakaraNaM gtN| idANiM jIvauttarapayogakaraNaM,tattha gAhA 'etto uttarakaraNaM'gAhA(193-201) saMghAtaNA ya' gAthA (194-201) saMghAyaNAkaraNaM jahA paDo taMtusaMghAtaNa Nivattijjati, parisADaNakaraNaM jahA saMkhagaM prisaaddnnaae| Nivyattijjati, saMghAtapaDisADaNAkaraNaM jahA sagaDaM saMghAyaNAe ya parisADaNAe ya Nivvattijjati, Na ca saMghAto Na ca pari // 106 // sADo jahA thUNA uDDA tiricchA vA kIrati, 'ajIvappayogakaraNaM' gAthA (195-201) nijjIvANa kIrati jIvappayogayo PEOCHECRECRECCRECECRECRRECORRECE Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA karaNAdhikAraH asaMskRtA. // 107 // taM tN| vaNNAdi svakammAdi vAvi tadajIvakaraNaMti // 1 // dacakaraNaM gataM / idANi khettakaraNa- 'Na viNA AgAseNaM' gAthA (196-201) khettaM AgAsaM tassa karaNaM Natthi tahAvi vaMjaNato pariyAvaNaM, jamhA Na viNA khatteNa karaNa kIrati, ahavA khettasseva karaNaM, vaMjaNapariyAvaNaM nAma jaM karaNe] abhilappati, aha jahA ucchukaraNAdIya, bahudhA, sAlikaraNaM tilakaraNaM evamAdi, athavA jammi khatte karaNaM kIrati vaNijjati vA, khattaM karaNaM AgAsevi, tassa baMjaNapariyAvannaM / idANi kAlakaraNaM 'kAlo | jo jAvatio' gAthA ( 197-202) kAlakaraNaM jaM jAvatiyakAleNa kIrati, jami vA kAlaMmi, etaM AheNa, ahaveha kAlakaraNaM bavAtijotisiyagAvisaseNaM ghettavvaM, tattha caraM sattavihaM caubvihaM thiramavakkhAyaM, evaM gAthA ( 198-203 ) 'sauNa' gAthA (199-202) 'pakvatidhayo duguNitA' gAthA / idANiM bhAvakaraNaM, bhAvassa bhAveNa bhAve vA karaNaMti, bhAvakaraNaM(ca) duvihaM' gAthA (201-203) 'vaNNarasagaMdha' gAthA (202-204 ) appappayogajaM jaM ajIcarUvAti pajjavAvatthaM / tamajIvabhAvakaraNaM tappajjAyappaNAvekkhaM // 1 // ko davvavIsasAkaraNAto viseso imassa ? NaNu bhaNitaM / iha pajjayavekkhAe davvaviyaNayamayaM taM ca // 2 // 'jIvakaraNaM tu gAthA (203-204) jIvabhAvakaraNaM duvidhaM-sutakaraNaM asutakaraNaM ca, sutakaraNaM duvidhaM- loiyaM louttariyaM ca, ekekaM duvihaM-baddhaM abaddhaM ca, baddhaM NAma jattha jattha suovaNibaMdho asthi, je evaM ceva paDhijjati uvariyaM tANi abaddhaM, tattha baddhasutakaraNaM duvidhaM-saddakaraNaM NisIthakaraNaM ca, 'uttIttha saddakaraNaM pagAsapADhaM ca saraviseso vaa| gUDhattaM tu nisIhaM baMdhassa sutatthajaM adhvaa||1||j loIyaM battIsa aDDiyAo chattIsa paccar3iyAovAsolasa karaNANi logappavAtabaddhANi, (ahavA saMgAme paMca) taMjahA| vaisAha samapAyaM maMDalaM AlIDhaM paccAlIDhaM , etANi paMca logappavAte suyakaraNe nibaddhANi, tatthA''lIDhaM dAhiNaM pAyaM aggato // 107 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarA cUrNau 4 asaMskRtA. // 108 // hu kAUM vAmapAda pacchAhutaM osAreti, aMtaraM dohavi pAdANaM paMca padA, eyaM caiva vivazeyaM paccAlIDhaM basAhaM pIu antarAhuttIo samaseDhIe kareti aggimatale bAhirAhuto, maMDalaM dovi pAde same dAhiNavAmahuttA osArettA uruNovi ( tahA ) AuMTAceti jahA maMDalaM bhavati, aMtaraM cattAri pAdA, samapadaM dovi pAde samaM niraMtaraM Thaveti, AruhatapavayaNe paMca AdesasavANi jANi abaddhANi, tatthegA marudevA, gavi aMge javi uge pADho asthi jahA | marudevA accatathAvarA hoUNa siddhatti, sayaMbhuramaNasamudde macchANa paumapattANa ya savvasaMThANANi atthi, Navari calayAgArasaM ThANaM | Natthi, karaDakuruDANa ya kuNAlAe tesiM NiddhamAlUNamUle vasahI devANukaMpaNaM, ruTThehiM paNNarasadivasehiM varisaNaM, kuNAlANagarIciNAse tatie varise sAtete nagare donhavi kAlakaraNaM, adhe sattamapuDhavIe kAlaNarage gamaNaM, kulANANagarIviNAsaNakAlAto | terasame varise mahAvIrassa kevalanANuppattI, evamAdi aNibaddhaM, etaM sutakaraNaM, NosutakaraNaM duvidhaM--juMjaNAkaraNaM guNa karaNaM ca, guNakaraNaM duvihaM taba karaNaM sajama0 ca, dovi visesitavvA, juMjaNAkaraNaM tividhaM maNajuMjaNAkaraNaM caunvihaM maNosaccAdi, evaM vayIvi, kAyajogo sattavidho orAliyAdIo, ettha katareNAdhikAro 1, ucyate, davvakaraNeNa, tatthavi mUlappayogakaraNeNa, tatthavi NosannAdavyakaraNena, tatthavi payogakaraNeNa, tatthavi jIvapayogakaraNeNa tatthavi mUlappayogakaraNeNa, tatthavi AyukaraNeNa, tattha gAthA 'kammagasarIrakaraNeNa' gAthA (205 - 205) kaMThaThyA, asaMkhataMti padaM gataM jIvitamiti jIvate jIvitavAn jIviSyati vA, jIvaH, AyuH karmajIvanAddhi jIvitaM bhavati, tatthedamAyuSkaM karmma asaMskRtaM bhavati, ko'bhiprAyaH 1, nahi jIvitaM tuTataM tunnIyate vA na zakyate punaH saMskartu chinnavastravadityuktaM tamhA caritami appamAdo kAtantro, jIryate yeneti jarA, jarAmupa karaNAdhikAraH // 108 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 nIto jaropanIto yena, yato na tatra trANaM, ko'bhiprAyaH 1, na jarAprAptasya punayauvanaM bhavati, 'adRNa ujjeNi vastu' savvaM akkhA- aTTanamallacUrNI siNagaM mANitabvaM, jAva phalahimalleNa macchiyamallaM nihaNAveUNaM NiyagaM gharaM gato, tattha vimukkajuddhavAvArI acchati, so kathA | mahallottikAuM paribhUyate sayaNavaggeNa, jahA'yaM saMpadaM Na kassati kajjassa khamotti, pacchA so mANeNa tesiM annaapucchaae| asaMskRtA. |kosabi NagariM gato, tattha varisamettaM uvaragamatigato rasAyaNamuvajIvati, so balaDDo jAto, juddhagapavvate rAyamallo NiraM-150 // 10 // | gaNo NAma taM NihaNati, pacchA rAyA muNai, to mama mallo AgaMtueNa Nihattotti Na pasaMsati, rAyANage ya apasaMsate sadhyo rNgo| tuNhikko acchati, tato aTTaNeNa rAiNo jANaNANimittaM bhaNNati-'sahayaDayANa sauNANaM sAhaha to niyayasayaNayANaM (ca)Nihato NiraMgaNo aTTaNeNa NikkhittasattheNaM / / 1 // evaM bhaNiyamette rAyaNA esa aTTaNottikAuM tu?Na pUito, davvaM ca se pajjAvaio, AmaraNayaM deNNaM, sayaNavaggo ya etaM souM tassa sagAsamuvagato, pAyavaDaNamAdIhi pattiyAvio, davalobheNa alliyAvito, pacchA so ciMteti-mama davalobheNa alliyA-ti, puNovi mamaM paribhavissaMti, jarAparigato bAda Na puNa sumahalleNAvi payatteNa sakissa juvA kAuM, taM jAvahaM saceTTho tAva padhvayAmitti saMpadhAtuM pavvaito, evaM jarovaNItassa masthi tANaM bhavati evaM viyANAhi jaNe pamatte' evamityavadhAraNe, neva jarovaNItassa hutthi tANaM, jarayA vA uvaNItassa svaM viSayamiti,athavA evamityanumAne,kenAnu. minoti?, jahA so naladAmo cANakaNa ghAtito saputradAraM corAn ghAditvA, evameva jaNovi, AyAramaramara paraloganiravakkho punva- // 109 // bhANaehiM pamAdehi pramattavAn pramattaH, pramAdavAnityarthaH, vividhaM jAnihi vizeSeNa vA jAnIhi, kimiti pariprazne, nu vitarke, katarAnaM kaNNu, vividhaM hiMsaMtIti vihiMsA, 'ajatA gahinti' na yatA ayatA asaMjatA ityarthaH, gahito gRhati gRziSyati vA tAmiti, CACAkalAvala T kAuM, ta jAlomeNa alliyAta magAsamavagAyaNA esa ahANANaM sAhaha to na ya apasaMsalA gira-/6/ 'ajatA gahinti, vividhaM jAnihi vizeSaNava jaNovi, AyAramaramAna pasamityanumAne, kenAnu / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 4 asaMskRtA. // 110 // zuru vihiMso kAI gihissAMtitti gamiSyati vA, kahiM gacchissaMti ta vihiMsA ?, athavA jarovaNItassa hu Natthi tANamiti, evamavi jANemANo na jarAprahANAyodyato, kevalaM hiMsAdipamukha kammesu pavvaMto (pamattA), evaM (a) saMtANukaMpaNaM vihiMsA, syAdetat kathamayamevamanAH 1: tat ucyate ' je pAvakasmehiM ' vRttaM ( 116 - 206 ) je iti aNidiTThassa Nise, pAtayate tamiti pApaM, kriyata iti karma, karmANi hiMsAnRtasteyAbrahmaparigrahAdIni, ghaNaM hiraNNasuvaNNAdINi, samastamAdIyaMti samAdIyaMti, gRhNatItyarthaH, azobhanA matiH amatiH, yathA azobhanaM vacanamavacanaM, kathaM 1, prANinAM nirapekSatvAt nistRzo niranukrozo tyaktaparalokabhayaH, evaM - vidhAM amatiM gRhItvA, athavA Natthi paraloge Natthi sukkaDadukkaDANi kammANiti, paThyate ca 'amayaM gahAya' azobhanaM mataM amataM avacanavat, athavA amRtamiva gahAya, amRtenevArthaH saMgRhyate ityarthaH, tamevaM dhaNamuvajjiNiUNaM 'pahAya te pAsa paryaTTie nare' bhRzaM hiccA apahAya kRtsnamityarthaH, passatti zroturAMmaMtraNaM, ta iti pAvakarmiNo, payaTTite pavRtte, tattu (na tu) suhaM, 'gare' iti puruSasyAkhyA, vereNaM NAsakatvaM anugatA anumatA anubaddhA ityeko'rthaH NaragaM urveti-raMga-gacchati, atrodAharaNaM 'je pAvakamme ha dhaNaM maNussA' iti egaMmi nagare ekko coro, so rattiM vibhavasaMpannesu gharesu khataM khaNiuM subahuM daviNajAtaM ghettuM appaNo gharegadese kube sayameva khANattA tattha davyajAtaM pakkhivati, jAhecchitaM va sukaM dAUNa kaNNagaM vivAheuM pakhataM saMti uddavesA tattheva agade pakviti, mA me bhajjA avaccANi vA parUDhapaNayANi haMtUNa rayaNANi parassa pagAsessaMti, evaM kAlo vaccati, aNNatA teNegA kaNNagA vivAhitA atIva rUviNI, esA pasUtA saMtA teNa Na mAritA, dArago se aTThavariso jAto, teNa ciMtiyaMaticirakAlaM vidhAritA, eyaM putraM uddaveDaM pacchA dArayaM uddavissaMti teNa sA uddaveDaM agaDe pakkhittA, teNa dArageNa gehAto dhanaM na trANAya // 110 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 4 asaMskRtA. // 111 // tip% gicchiU kahA (dhAdhA ) kayA, logo milito, teNa bhaNNati me mAtA mAritatti, rAyapurisehiM sutaM, tehiM gahio, diTTho kUvo davbabharito, aDiyANi ya surahUNi, so baMdheUNa rAyasagAse samuvaNIto, jAyaNApagArehiM savyaM davyaM davAveUNa kumAreNa mArito, evaM pahAya te pAsa payaTTite gare, evaM vaNijAdayo'pi kalkA divirdena (bhirdhanaM) upAya tatprahAya paraloke vairivighAtamApnuvaMti, na kevalaM paraloke caiva te dukkhAI pArvati ihaMpi te dukkhAI pAviti diIto 'teNe jahA saMdhimuhe gahIte ' vRttaM ( 117-207 ) styAyata iti tiSNaM, yena prakAreNa yathA, saMghAnaM saMdhiH, kSetramukhamityarthaH, atrodAharaNaM - egaMmi nagare ego coro, teNa abhijjato gharagassa phalagacitassa pAgArakavisIsagaM khaNituM khattaM khataM, khattANi ya aNegAgArANi kalasAgitidiyAvattaTThitaM (tANi) payumAmi (sumAgi)ti purisAkiti vA, so ya taM kavisIsaga saMThitaM khattaM khaNato dhaNasAmiteNa vinAto, tato te apaviTTo pAesu gahito, mA paviTTho saMto AyuSeNa vAvAissati, pacchA coreNa bAhiraThieNa hatthe gihito, se tehiM dohivi balavaMterhi ubhayathA kaDDejjamANo satakitapAgArakavisIsagehiM phAlejjamANo attANo viravati, evaM svakarmmabhiH kRtyate pApakArI, esa diTThato, ayaM atthovaNayo, 'evaM payA pecca ihaMpi loe' evamavadhAraNe, prajJA (jA)yaMta iti (prajA) 'kaDANa kammANa na mokkho asthi', iha paratra ca ihaloke tAvat piyaviSpaoga appiyasaMpayogaro gadAriddadobhaggadukkhadomaNassAdi, paraloke puNa naragatiritrakumANasesu sArIramANasANi dukkhANi aNubhavaMti, avassavedaNIyANi karmANi, athavA 'evaM payA pecca ihaMpi loe, Na kammuNA bIha no katAyi ' prajA ityAmaMtraNe, prajA iha paratra ca karmmabhiH kRtyante, tenaivaMvidhAnAM karmaNAM (na) pIhayet kadAcit, na pratiSedhe, kriyata iti karmma, pInaM abhilasanaM prArthanAmityarthaH, yaiH steyAdibhiH pApabhiH karmabhiH iha paratra ca pIDyante ihalokespidhanamanadhoya sva karmaNA chedaH // 111 // Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 svaparobhayArtha asaMskRtA kutasya vaMdana // 112 // 4 tadvidhAnAM karmaNAM pIhanamapi na kuryAt, kiM punaH karaNAmiti, atrodAharaNa-egami Nagare egeNa coreNa ratiM dArohe pAsAde AroDhuM khattaM khataM, subahuM ca davvajAtaM NINitaM, NiyayagharaM va saMpAvalaM pabhAtAe rayaNIe hAtasamAladdhA suddhavAso so tastha gato, ko kiM bhAsatitti jANaNatthaM, jai tAva'jja logo meM na yANissaha puNovi punvaThichate coriyaM karissAsitti saMpahAreUNa, tattha ya logo bahU milito saMlavati-kadhaM durArodhe pAsAde Arodu visatyeNa khattaM khata, kahaM ca khuilaeNaM khattaduvAreNa paviTTho, puNovi saha davveNa Niggatotti, so suNiu hariseuM ciMteti-saccameta, kiM vahiM eteNa NimAtoti appaNo udaraM kaDiM ca paloeuM khattamuhaM paloyati, so rAyaniuttiehiM purisehiM kusalahiM jANittA gahito, rAiNo uvanIto sAsito ya, evaM pAvakammapatthaNe'vi dose, kimu karaNe ?, dehe vA hiMsAdINi pAvakammANi, pamattA pAhiM kammehiM bajhaMti, tevi pAvagaM ca pAviti, jaM ca parassa coeti pAvaM karma kajjati tassa appaNA ceva veditavyamiti, atrocyate, 'saMsAra' gAthA ( 198-209) vRttaM, saMmRtiH saMsaraNaM vA saMsAraH-narakAdi, athavA kohAdIya kammaM, so saMsAro, samApannavAn samApannaH, paraMpareNaMti puttassa bhajjAe NaTThAe eva| mAdi, ucyate ca 'saMsArasamAvanno parassa aTThAe 'paro NAma puttabaMdhavAdi, sAdhAraNaM nAma savvasAmannaM AtmanimicaM baMdhurAjabrAhmaNanimittaM vA, 'kammassa to tassa tu vedakAle' tasyeti Atmanimittasya sAdhAraNasyeti vA, vedyate iti vedaH udaya ityarthaH, vedassa kAlaH 2, dAnamAnakriyayA banAtIti baMdhuH, baMdhuH kila ahitanigrahahitapravRtyartha, na cAsau tadahitaM karma nigRhItuM samarthaH, uktaJcasavvassa sayaNamajhe, ego kassati duhidvito saMto / sayaNo'vi ya se roga Na viriMcati va nAseti // 1 // ityanena (na) pAMdhavA bAMdhavatvaM urvititti-karenti, atrodAharaNaM- egami nagare ego vApio aMtarAvaNe saMDavaharati, egAgI AmIrI ujjugA do rUvame kukaralAla % Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAposikA ST--54-% sthamuvagato, sAkhaDyA,so ciMteti- pata, so majhaNhayelAe kA zrIuttarA0 ghettUNa kappAsaNimittamuvaTThitA, kappAso ya tadA samagyo vaTTati, teNa vANieNegassa rUyagassa samitaM lAuM kappAso diSNo parArthapApecUNoM kA | so, jati doNhavi rUvagANa dattoti sA poTTalayaM baMdheUNa gatA, pacchA vaNiyato ciMteti- esa rUvago muhAe lado, tato'haM eva uva | aMjAmi, teNa tassa rUvagassa samattaghayagulAi kiNiuM ghare visajjitaM, bhajjA saMlattA- ghayapugne karijjAsitti, tAe patapuNNA asaMskRtA. kayA, itthaMtare ussugo jAmAuo savayaMso Agato, se tAe parivesito ghayapUrehi, so bhujiuMgato, vANiyao vhAyappavaNo bhoynn||113|| | sthamuvagato, so ya tAe parivesito sAbhAvieNa bhatteNa, teNa bhaNNati- kiM na kayA ya ghayapUrA ?, tAe maNNati-kayA, te jAmAu eteNa teNa savayaMseNa khaiyA,so ciMteti-peccha jArisaM kayaM matA, sA varAI AbhIrI bacatuM paranimitta appA apuNNeNa saMjoio, eso ma saciMto sarIraciMtAe Niggato, gemho ya vaTTati, so majjhaNhavelAe kayasarIraciMto ekassa rukkhassa heTA vIsamati, sAdhU ya teNo-12 gAseNa bhikkhANimittaM jAti, teNa so bhaNNati- bhagavaM! etthaM rukkhachAyAe vissama, dhammuvasamaNati, sAdhuNA bhaNiyaM-te va bakkhe-15 | vAi, ahaM appaNoccaya kammaM karemi, teNa bhaNNati-bhagavaM ! ko vA parAyataM kammaM karoti ?, gaNu esa savvalogo sakammaujjutto, Baa sAdhuNA bhANataNaNu tumaM caiva bhajjAdihetuM kilissati, samarmaNIca spRSTaH teNeva ekkavayaNeNa saMbuddho, bhagava! tumhaM kattha acchadaha, teNa bhaSNati- ujjANe, tato sotaM sAdhu kaujjamatti ya jANiUNa tassa sagAsa gato, dhamma soUNa bhaNati-pavvayAmi, jAva sayaNaM ApucchiuM eti(mi), gato NiyagabaMdhavaM bhajjaM ca bhaNati-jahA AvaNe vivaharaMtassa tuccho lAbhago hoti, tA vaNija karemi, 4do ya satthavAhA, tatthego AdAtuM pakkhevayaM lAbha maggati, ego puNa pakkhevayaMpi deti lAbhagaM ca Na maggati, taM karaNeNa (katareNa) saha | vaccAmi ?. te bhaNaMti- viyaeNa saddhiM. tehiM so samaNaNNAto baMdhasahito gato ujjANaM, tehiM bhaNNai- katamo satthavAho?, esa sAdhU | 4904--14tat A A Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA rojANapaNaM Amiti visaM-dhaNasuvaNApatradRSTa zrIuttarA0 asogacchAyAe uvaviTTho, Niyayaghare bavahArAveti, Na ya lAbhayaM geNhai, eteNa saha saNNejjANapaTTaNaM Amitti pavvaito, jaheva Na | cUNau~ dhana naharApi baMdhavA trANAya bhavaMti kammavivAgakAle, evameva 'vittaNa tANaM Na labhe' vRttaM (1190221) vidyata iti visa-dhaNasuvaNNahi lA trANaM raNNagAvibhavaNasayaNAdi, trAyatIti trANaM ,Na hi teNa vittaNa lahate, kaH ?, pramattaH-pamatto visaesu, puncabhANateNa vApamAeNa, ihApi asaMskRtA. purohitatAvalloke vittaM na trANAya, kimaMga puNa paraloge?, atrodAharaNa-ego kila rAyA iMdamahAdINaM kamhivi ussave aMteure viNiggacchaMto putradRSTAnta: // 114 // ghosaNaM ghosAveti, jahA-savve purisA nagarAto niggacchaMtu, tattha purohitaputto rAyavanlabhattaNa vesAgharamaNupaviTTho ghosievi Na IN Niggato, so ya rAyapurisehiM niggahito, teNa ya rAyavallabhattaNeNa tesiM kiMci dAUNa appA Na moito, dappAyamANo vivadaMto mArAyasagAsamuvaNIto, rAiNA vajjho ANaco, pacchA purohito upadvito- savvassaMpiya demi, mA mArejjasu, toci Na mukko, mUlAe bhiNNo, evaM vitteNa tANaM na labhe pamatto, ihalokikamuktamudAharaNaM, 'aduvA parattha' aduvetyathavA, yadi vittaM na trANAya hai| ihaloke, kathaM nu paraloke trANAya bhavissati ?, uktazca- attheNa NadarAyA Na rakkhio gohaNeNa kuiknno| dhanneNa tillayaseTThI puttehiM lANa tAio sagaro // 1 // evamatrANaH zArIramAnasarduHkharabhihanyamAnaH na tassa dukkhassa grahaNadvAramupalabhate, ko diluto', ucyate, 'dIve paNaTTe va aNaMtamoho'dIpyate iti dIpaH,so duviho-davvadIvo bhAvadIvo ya, tattha ya davvadIvo duvidho-AsAsadIvo pagAsa-| dIvo ya, tattha AsAsadIyo samRddamajhe jo dIvo ja vujjhamANA pAsiMu pAviuM ca AsAsedI so AsAsadIvA, pagAsadIvo yIM||11|| patA jotanaM pagAseti, tattha jo so AsAsadIvo so duvidho- saMdINo asaMdINo ya, tattha saMdINo NAma jo jaleNa chAdejjati, so loNa jIvitatthasatANAya, jo puNa so vicchiNNattaNeNa ustitattaNeNa ya jaleNaNachAdejjati so jIvitatthINaM trANAya, asaMdINo viinmanNKAadmarane SECRECOR%-521575453 vasati?, uktazca atyAmAna na tassa dukkhA yAdavadIvo duvidho-ApagAsadIvo yaha Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa je pAviUNa bhaviyA - saMdINo asaMdINo ya, tattha saMpAimA ya, tattha saMghAtimA bhaNati zrIuttarAradIvo jahA koMkaNadIvo, pagAsadIvo NAma jo ujjoyaM kareti, so duvidho- saMjoimo so tRNapulakavartiagnikasamavAyana dIpadvIpacUNau~ niSpadyate, asaMjoimo caMdAdiccamaNimAdi, esa dvvdiivo| idANiM bhAvadIvo, so duviho- AgAsadIvo pagAsadIvo ya, tattha || svarUpaAgAsaddIvo sammaIsaNaM jaM pAviUNa bhaviyA jIvA saMsAramahAsAgare sadAkuvAdimahIvIyIhi avujjhamANA AsamaMti, pagAsadIvo bhedAdi asaMskRtA. NAma paMcappagArA gaMdI, tattha AsAsadIvo duviho- saMdINo asaMdINo ya, tattha khaovasamiyasammaiMsaNadIvo paDivAtittikAuM| // 115|| saMdINo, asaMdINo tu khAyagasammaIsaNadIvo, pagAsabhAvadIvovi duviho-vidhAtimo saMghAimo ya, tattha saMghAtimo akkharapadapAda silogo gAthAuddesagAdisaMghAtamayaM duvAlasaMga sutajJAnaM, asaMghAtimaM kevalanANaM, ettha davvadIce pagAsadIvamadhikareUNa bhaNNatidIva paNa va aNaMtamoho, ettha udAharaNaM, jahA keI dhAtuvAiyA sadIvagA aggi iMdhaNaM ca gahAya bilamaNupaviTThA, so tesipamAdeNaM dIvo aggAdao ya vijjhAyAo, tato te vijjhAtadIvaggiyA guhAtamamohitA ito tato savvato paribhamaMti, paribhamaMtA ya appaDigAramahAvisehiM sappehiM DakkA, duruttare ya adhe saMNivatitA, tattheva nidhaNamuvagayA, evaM dIvappaNadveNa tullaM dIpapaNadveva, amaNamaMtaH amyate vA antaH nAsyAMto'stIti anaMtaH, jahA tesiM guhApaviTThANaM vijjhAtadIvaggANaM duvAramalabhamANANaM | tassa tamaso aMta eva Natthi, evameva saMsArINavi dIvapaNahe vA aNaMtamoho bhAvadIvapaNaTThANaM, 'aNaMtamohe' ti muhyate | yena sa mohaH, tacca jJAnAvaraNadarzanamohana yAmiti , ahavA aTThappagAraM kammaM savvameva moho, taccAsyAnatamityato'nanta- 115 // ] mohe, nayanazIlaM naiyAyikaM, maggAmiti vAkyazeSaH, taM neAuamaggamasau daTThapi adaTThameva bhavati, jahA so davipaNaTTho taM maggaM daTTaNavi adacha eva bhavati, evamasAvavi anaMtamohavAn saMsArI AjavaMjAbhAvAt jagati dRSTvA adRSTa eva bhavati, BREAKSHARASI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA 1 kimabhipretaM ?, yatastamo'bhighAtAya nodyamate, athavA naiyAyika mArga kazcit dRSTvApi punarmohodayAt patati, jaMhA te vijJA- pratiddhaH cUNau~ jIvitvaM tapadIvA na jAnaMti kutovi laddhAra ( taM dAraM ), evaM putradArAdiAsaktA naiyAyika raSTvA adRSTa eveti, mithyAdarzanAibhinivezAdvA asaMskRtA AiyaM dadumadaTThameva , evaMvidhesu saMsArisu jJAnadarzanAvaraNamohanIyamahAnidrAkAriSu 'muttesu yAvippaDibuddhajIvaM' vRttaM (120-213) supanaM suptaM suptamasyAstIti suptaH, suptavAnityarthaH, cazabdo'dhipacanapAdapUraNeSu, so duviho sutto||116|| TrANihAsuttA bhAvasutto ya. tattha NidaM pati sutto jAgaro ya, evaM bhAvevi, tattha NihAjAgaraNe udAharaNaM agaladatto, so tesu | coresu (pu)Na pamuttesu suttesu mu(sa)khoDipatteNa pAuNi egate jaggaMto acchati,te ya corA pariccAyageNa NiddApamattatti jANiUNa sabbe siracchiNNA kayA, agaludattaTThANevi kiccheNa pAuteNa pahAro datto, teNavi jaggaMteNa rukkhagaNamajhe Thito, bhagiNI bhUmi-| gihipavesaNaM, tApIya appamattattAe va Na sakito baceuM, esa didruto bhAve samotArijjati, pasuttA corA ghAtitA so ego Na dhAtito, evaM je micchAdiThThINo aviratA ya bhAvato pasuttA dhammakajjAI Na pekkhaMti, tesu suttesu yAvi paDibuddhajIvI, api vADhArthe, bhAvasuttesu vA jAgaraNa hoyadhvaM, suttesuvi ca nAtinidrApramAdavAn , bhAvapratibuddho nAma bhAvajAgaraH, pratibuddhajIvanazIlaH pratiyuddhajIvI, Na vissasejja kasAyidiesu, 'paMDite va ' pApAi DAnaH paMDitaH,Asupavatti AsuprajJA nAma saMyamaM prati kSaNalavamuhurtaprItabuddhamAnatA, Asu prajJA yasya, kSipraM prajJA utpadyate teNa Na vissasatitavyaM, jahA kaNhakahANa-12 (ga)pakkho, kamhA ? ' ghorA muhuttA' ghUrNata iti ghoraH, niranukroza ityarthaH, ko'bhiprAyaH ?, NaNu jAte puthvaNhe avaraNhe vaa18/11|| kAevi velAe maccU Agacchati, ataH alpakAlAyuSkatvAt aniyamitakAlatvAcca puMsA niraMtarameva saMjAtapano bhaveta, KAREENUSUCCESct% Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 4 asaMskRtA. // 117 // tameva muhurttana ghoratvAt gatvA punaratyeti, athavA sagocaraprAptasya mayaMtItyato ghorAH, yathaiSa magocaraM prAsaH asya tAvat mA mAreNa bhayamastu evaM ghorA muhUrttAH, zarIramapi abalaM, alpenApi upakrameNaM upakramyate, evaM matvA- 'bhADapakkhI va carasppamatto', pakSyate'neneti pakSaH, pakSAvasyAstIti pakSI, tesi kira dohaM tipAdA, jo majjhimato pAdo so sAmaNNo, pacchA te appa mattA caraMti, mA eko vA ekkako vA pacchA pajjupecchA, pAdo hIrejjA, athavA mA paDihAmo, evaM sAdhUvi 'care padANi paDiskamANo vRttaM (121-216) yugapatsaMbhRtAni tasyendriyANi, kaSAyAzritAnyeva cAparAdhapadAni, uktaM hi 'indriya viSaya kaSAyA etAnyaparAdhapadAni', yato'padizyate 'care payAI paDisakamANo' vRttaM caredityanumatArthe kiM kurvan, padAni pari pari saMkamAno, padyate aneneti padaM, pari sarvatobhAve, sarvato saMkamANo parisaMkamANo, mA me mUlaguNauttaraguNapadesu chalaNA hojjatti, pAzyate yena pAzaH baMdhanamityarthaH, jAMrkaci appaNA pamAdaM pAsati duccititAdi, duvvicitieNAvi bajjhati, kiM puNa jo citittu kampuNA saphalIkareti, evaM dubbhAsitaduccititAti jaM kiMci pAsaM 'ihe 'ti iha pravacane maNNamANo, jANamANa ityarthaH, syAnmatiH- evamapramattaH kahaM caret 'lAbhaMtare jIvita vUhaittA' labhyaMta iti lAbhA', aMtarA chinatti prayacchati vAntaraM, lAbhaM prayacchatIti lAbhAntaraM, lAbha ghareti vA dAtuM kA vA, jIvyate yena tajjIvitaM, 'vRhi vRddhauM' vRhayitvA, ko'bhiprAyaH ?, jAva nijjarAlAbhasamatthaM jIvitaM tAva vhayAmi, samAnakartRkayo vRhayitvA pazcAt kiM kuryAt ?, ucyate, ' pacchA pariNAya malAbadhaMsI ' pacchA iti jAhe Na NijjarAlAbhasamatthaM tAhe va jANiUNa jANaNApariNNAe malAvadhaMsI bhavati kathamidAnIM maha mahaMtIe jarAe vAghiNA vA abhibhUtassa asthi nijjarAlAbheti jANaNApariNNAe jANiUNa pacchA sattadhAraNAe malaM avarddhaseti sUdeti tamiti malaM aSTa bhAraMDavadapramattatA // 117 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 4 asaMskRtA. // 118 // prakAraM zodhayatItyarthaH, 'saMsudhvaMsu avasraMsane ' lAbhAntare, etthaM maMDitacoreNa dito- belAyaDe nagare maMDio nAma tuNNAo paradavvaharaNapasato AsI, so ya duTTharogamiti jaNe pagAsaMto jANusu dosu Niccameva adapalevAletteNa rAyamagge tuNNAgasippaM uvajIvati, cakamaMtoviya daMDadharieNa pAdeNa kathaMci kilissaMto caMkamati, ratiM va khANiUNa davtrajAtaM ghetUNa NagarasannigiTTe ThaiANegade se bhUmigharaM tattha Nikkhivati, tattha ya se bhagigI kaNNagA ciThThati, tassa bhUmigharassa majjhe kUvo, jaM ca so coro davveNa ya lobhe sahAyaM davyavoDhAraM ANeti taM sA se bhagiNI agaDasamitre pRthvaNatthAsaNe nivesituM pAyasoyalakkheNaM pAde giNheUNaM taMmi kuve parikkhivati, tattha ya mUladevo rAto, so tattheva vijjati, evaM kAlo vaccati nagaraM musaMtassa, coragahA ya taMNa sarkaiti gihiuM tato gare uvaravo jAto, tattha ya mUladevo rAyA, so kathaM rAyA saMyutta 1, ujjeNIe nayarIe sabvagaNiyANaM padhANA devadattA gAma gaNiyA, tAe saddhiM acalo nAma vANiyadArao vibhavasaMpanno mUladevo ya savaMti, dattAe mUladevo haDDo, gaNiyAmAUe ayale, sA bhaNati putti ! kiM eteNa pItikaraNaMti 9, devadattAe bhaNNati-ammo ! esa paMDio, tIe bhaNNati- kiM esa anmahiyaM viSNANaM jANati, ayalovi bhAvaNAra kasA (lakkhito) paMDito vA, tIe bhaNNati- arthyate, vacca ayalaM bhaNa-devadattAe ucchu hAiuM saddhA, tIe gaMtUNa bhaNito, teNa ciMtiyaM-kato punAI ahaM devadattAya paNavetti, teNa sagaDaM bhareUNa ucchulaTThINa uvaNItaM, tAe bhaNNati-kiM ahaM itthiNI ?, tIe bhaNNati vacca, mUladevaM bhaNa-devadattAe ucchu khAiuM abhilAsatti, tIe gaMtRRNa se kathitaM, teNa kavi ucchulaTThI ucchedettuM kaMdAdiyA kAUNa cAujjAtAdisu vAsitAu kAuM pesiyAo, tIe bhaNNati- peccha viSNANaMti, sA tuNDikA ThitA, mUladevassa padosamAvaNNA, ayalaM bhaNati ahaM tahA karemi jahA tuma mUladevaM geNhasittI, teNa aTThasayaM diNArANa tIe maMDikacaura dRSTAntaH // 118 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 asaMskRtA. // 119 // zrIuttarA0 mADiNimittaM dinaM, tAe gaMtuM devadattAe maNNati- ajja jayalo tumaM samaM vasahititti, ime diNArA dattA, cUrNau avaraNDvelAe AgantuM bhaNati - ajja ayalassa turiyaM kajjaM jAyaM, teNa gAmaM gatotti, devadattAe mUladevassa pesitaM Agato mUladevo, tAe samANaM acchati, gaNiyAmAUe ayalo saMvAhito aNNAto paviTTho bahupurisasamaggo, veDhiyaM taM ganbhagihaM, mUladevo ya ahasaMbhrameNaM sayaNIyassa heTThA Nilukko, teNa alakkhito, devadattAevi dAsaceDIo saMdiTThAo ayalassa sarIramabhaMgAdi ghettaNuvaTTitAtA, soci taMmi caiva sayaNie Thiyanisanno bhagai - ettha caiva sayaNIe ThiyaM abhaMge, tAo bhAMti - viNA sejjati sayaNIyaM, so bhaNati eto ukkiTThataraM dAhAmi, mayA evaM suviNo diTTho jahA sayaNIabhaMga ucalaNahANAdi kAtavyaM, to tahA kayaM, tAhe NiNhANagonlo mUladebo, ayaleNa vAlesu yakasAya (pagahAya) kaDDito, saMlatto ya aNeNa vaccasu mukkosi, iharahA te ajja ahaM jIvitassa vivasAmi jati mayA jAriso hojjAhi to evaM muccijjAhi, tato mUladevo avamANito lajjAte Niggato ujjeNIo patthayaNavirahito, veNNAyaDaM jato patthito, ego ya se puriso milito, mUladeveNa pucchito kahiM jAsi 1, vinAyaDaMti, mUladeSeNa bhaNNati-dovi sammaM vaccAmotti, teNa saMlataM- evaM bhavatuti, dovi pahitA, aMtarA ya aDavI, tassa purisassa saMbalaM asthi, mUladevo ciMteti - eso mama saMbaleNa saMvibhAgaM karehitti, ehi sue pare vA etAe AsAe vaccati,ga se kiM (ca) deti, tato tatiyadivase chinnA aDavI, mUladeveNa pucchito Natthi ettha anmAse gAmo, teNa bhaNNai - esa NAidUre paMthassa gAmo, mUladeveNa bhaNNati- tumaM kattha vasasi ?, anugattha gAme, mUladeveNa bhaNio to kkhAi ahaM imaM gAmaM vaccAmi teNa se paMtho uvadiTTho, gato taM gAmaM mUladevo, tattha NeNa bhikkhaM hiMDateNa kummAsA laddhA, pavaNNo ya maMDikacauradRSTAntaH // 119 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNAM 4 asaMskRtA // 120 // kAlo vahati, so gAmAto Niggacchati, sAdhU ya mAsakhamaNapAraNanimittaM (AgataM) pAsati, teNa ya saMvegamAvaNNeNa bhikkha parAe bhattIe tehiM kummAserhi so sAdhU paDilAhito, bhaNiyaM ca NeNa 'dhaSNANa khu narANaM kummAsA hojja mAsagassa pAraNae', aviya devatAe ahAsannihi yAe bhaNNati-puta / etIe gAhAe pacchimadveNaM jaM maggasi taM demi, 'gaNiyaM ca devadattaM daMtisahasse va rajjaM ca ' devayAe bhaNNatiacirA se bhavissatitti, tato gato mUladevo cinnAyaDaM, tattha khattaM khaNato gahito, vajjho NaNiti, tattha ya aputto rAyA mato, Aso adhiyA sito, mUladevasagAsamAgato, paDhadAvaNaM, rajje abhisitto, rAyA jAto, sa puriso saddAvito jeNa saha ujjeNIe Agato, so NeNa bhaNito - tubhaMtaNiyAe AsAe Agato ahaM, itarA'haM aMtarA caiva vivajjaMto, teNa tujjha esamuya gAmo datto, mAya mama samAsaM ejjasutti, pacchA ujjeNIeNa raNNA saddhiM pItiM saMjoeti, dANamANeNa saMpUriyaM ca kAuM devadattA NeNa maggiyatti, teNa paccucakAra saMdhieNa dinnA, mUladeveNa aMteure chUDhA, tAe samaM bhoge jhuMjati, aNNayA ya ayalo potavahaNeNa tattha Agato, suke vijjaMte bhaMDe, jAI pota davtraNUmaNANi ThANANi tANi jANamANeNa mUladeveNaM so'vi giNhAvito, tume davvaM NUmIjjati, purisehiM baMdhiUNa rAyasagAsamuvaNIto, mUladeveNa bhaNNati-tumaM mamaM jANesi, so bhaNati - tumaM rAyA !, ko tuma Na yANati ?, teNa bhaNNati- ahaM mUladevo, sakkAreuM visajjito, evaM mUladevo rAyA jAto, tAhe so aNNaM NagarArakkhitaM Thaveti, so'vi Na sakketi coraM givhiuM, tAhe mUladevo sayaM NIlakaMbalaM pAuNiUNa ratiM Niggato, aNajjaMto emAe sabhAe nivaNNo acchati jAva so maMDitacoro AgaMtuM bhaNati ko ettha acchati ?, mUladeveNa bhaNNati-ahaM kappaDito, teNa bhaNNati--eha maNussaM te karemi, mUladevo uDito, egaMmi Isaraghare khataM khayaM, subahuM davvajAtaM NINeUNa mUladevassa uvariM caDAvita, paDiyA nagarabA maMDikacaura dRSTAntaH // 120 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chandonirodhaH zrIuttarA0hiriyaM, jAto mUladevo purato, pacchato coro, AsiNA kaTTieNa padvito eti, saMpattA bhUmigharaM, coro taM davaM nihaNiumAro, cUrNI 12 maNitA ya'NeNa bhagiNI-etassa pAhuNassa pAde soehi, tAhe kUvataDasaniviTe AsaNa uvavesito, tAe pAyasoyalakkheNa gahito, jAca atIva atIva sukumArA pAdA, tAe NAyaM-jahesa koti bhRtapuvvA vihalitago, tAe aNukaMpA jAtA, tAe pAdaasaMskRtA- tale saNito-nassatti, mA mArejjihisi, pacchA so palAto, tAe bolo kato-gaTThoti, so asiM kaDDiUNa maggiuM laggo, mUla-| // 12 // devo rAyapahe atisaNNikiTTha NAUNa caccari siMvatarito Thito, coro taM sivaliMga esa purisottikA kuMkugiNeNa AsiNA duhAkAUNa pabhAtAe rayaNIe nato niggaMtUNa gato vIhiM, aMtarAvaNe tuNNagataM kareti, rAiNA purisehi saddAvito, teNa ciMtitaMjahA so puriso NUNa Na mArito, avassaM sa etthaM rAyA bhavissatitti, tehiM purisehiM ANito, rAiNA abbhuTThANaNa saMpUito, AsaNe NivesAvito, subahuM ca piya AbhAsiuM laggo, mama bhagiNIM dehitti, teNa dinA, vivAhitA ya, rAyaNA bhogA ya se saMpadattA, kaisuvi divasesu gatesu rAiNA maMDito bhaNito-dadhveNa kati , teNa subahuM dabbajAtaM dattaM,aNNayA rAyaNA saMpUito,annayA puNo meM mangito, puNo diNNo, tassa corassa atIva sakkArasammANaM pauMjati, eteNa pagAreNa savvaM davvaM davAvito, bhagiNI ya se | pucchitA, tAe bhaNNati-ettiya vittaM, tato puvAveditalakkhaNANusAreNa davaM davAveUNa maMDito mUlAe Arovito, esa diTuMto, jahA maMDito teNa tAva pUito jAya tatto lAbhago Asi, evaM sarIramAdi tAra AhArAdIvidhihivi gheppati jAva nijjarAlAbho, sammatte pacchA parivajjati, syAdetat-ko'sau parijJAya malaM avadhvaMsayediti ?, ucyate, NaNu chaMdaNirodho / pariNNA ityato'padizyate chaMdo AhAre jIvite zarIre annesu ya bAhirabbhataresu, etassa chandassa nirogheNa uvedi mokkhaM, CCRACKAGRA // 121 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 4 asaMskRtA. // 122 // ko dito ?, ucyate, 'Ase jadhA sikkhitavanmadhArI' aznAti adbhute vA adhvAnamiti azvaH, yena prakAreNa yathA, zikSitavAn, triyate'neneti vArayate vA varmma taM varmma dhArayatIti varmmadhArI, dihaMto- egeNa rAiNA donhaM kulaputtANaM do assA diNNA, tatthego jahicchitAvasadhaM ca jahAkAlovageNa iTTeNa javasajoggAsaNeNa saMrakkhamANo caMcuccitalAlataghAiyajaiNavegAdINi sikkhAviti, bitio ko eyarasa iTTha javasajoggAsaNaM dAhititti gharaTe vAheUNa tato ceva javasaM jogAsaNaM devi, tuse khAreti, sesaM adhpaNA bhuMjati, saMgAmakAle uyadvite raNNA buttA - tesu caiva Asesu ArUDhA saMgAmaM vA pavisaha, tattha jo so putrafoNato Aso so sArathimaNuattimANo saMgAmapArato jAto, iyaro ya asambhAvabhAvaNAbhAvitatvAt godhUmajaMtajjutta iva tattheva bhamiumAdatto, taM ca parA uvalakkheuM hatasArathiM kAuM gRhItavaMtaH, ettha pasattheNa uvamA, Ase jahA sikkhitavammadhArI, syAnmataM kevaciraM sikkhAvetavvA ; ucyate, Na hi saMgAmaMsi khitto jaha sikkhavijjA, NikkhiuM Na puNa sikkhijjatti, evaM iha, dubipi sikkhaM sikkhamANo 'puvvANi vAsANi carappamatto' pUrayaMtIti pUrva, varSatIti varSa, tANi puvvANi vAsANI, kA bhAvanA 1, puvvA uso jayA maNuyA tadA pubvANi, jadA varisAyuso tathA varisANi, caredityanumatArtha, apramAda eva ihAdhya'yane varNyate, tenApramattaH madyAdibhiH, tasmAdetadapramAdAt muniriti, sAdhureva jaNa 2, khiSpamiti egeNa bhaSeNa uveti-gacchati mokkhaMsiddhimiti / atrAha codaka:- sakkate muddattaM divasa vA appAmAdo kAuM, jaM puNa bhaNNati-puvvANi vAsANi carappamatto. evatiyaM kAlaM dukkha appamAdo kajjati, teNa pacchimeM kAle appamAdaM karessAmi, ucyate, 'saputrvamevA Na labhejja pacchA, vRtaM ( 123 224 ) sa iti nirdeza, tassa puNyaMkAlapamAtiNo, evamavadhAraNe, naivAsau, na labhate, samAdhimiti vartate, ArAdhaNaM , pazcAdvivekAbhAvaH // 122 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRddhatve cUNoM - - dIkSA''. zAvaiphalyaM aviveke brAhmaNI -- - zrIuttarAraca, ahavA eva upamAne, evamasau pUrvakAlapramAdI akataparakkamo Na labhe pacchime kAle samAdhimiti, uktamca- 'puvvamakArita jogo puriso maraNe upaThite saMte / Na caiti va sahita je aMgehiM parIsahaNivAde // 1||'esovmaa sAsatavAtiyANaM 'yujjata " iti vAkyazeSaH, epa iti pratyakSIkaraNa, upamIyate anayeti upamA, zazvadbhavatIti zAvataM teSAM epA upamA yujjate, yathA-pacchA asaMskRtA. dhammaM karessAmI, ke ya sAsayavAdiyA ?, ucyate, ye niruvvakkamAyuNo, Na tu jesiM pheNabubyuyabhaMgurANi jIvitANi, athavA | // 12 // sAsayavAdI NiNNa appamatto kAlo marato jesi esA diTThI, jo puvvameva akayajogo so 'visIyai siDhile Auyammi' viseseNa sIdati siDhilaM socakarma bahuapAyaM, kAlaM kAle kAleNa yA uvaNItaH kAlovaNItaH, maraNakAlamityarthaH, 'zarIrasya bhedo'tti zIryata iti zarIraM zarIrasya zarIrAdvA bhedaH, athavA jIvo vA sarIrAo sarIraM vA jIvAo bhedo-bhidyata iti bhedaH, ettha diluto-ekkeNa rAiNA. mecchANaM AgamaNaM jANiUNaM visae ugyosAvitaM, jahA purisA (gNANi )Ni duggANi ya samassIyau, mANe mecchehiM viNAsijjihiya , tattha kei avahAya vayaNasama cava duggamassiyA, aNNe puNa sayaNAsaNavasahadhaNNA isu giddhA asaddahatA Na khippaM duggANi samassiyA, mecchA ya uvagayA, tattha je duggANi na samassiyA te tu sayaNabhogocabhogAdigiddhA rAyavayaNaM asaddahaMtA, te mecchehiM veDhiyA visIdati , putdAravibhavabhede baDhate , evamakRtaparikarmaNi AyojyaM / kicAnyat- sa evamakRtaparikA 'khippaM Na saketi' vRttaM ( 12 sU0 224 ) kSipramahInakAlaM, vivicyate yena sa vivegaH, AhAropakaraNAdiSu saktaH pacchime kAle khipaNa saketi, athavA savvassAmaNNA etappamAdappamAdAvivikAuM gihatthAvihu paraM parAritti paJcaissAmo sovi jarApatto maraNakAle vA khippaM Na saketi vivegametuM putrakalatrAdisaktaH, jarAdi -- - - - // 123 // - Roman Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUNoM gANi tihipaaNNayA corA lakhAdA Na sAta zrIuttarAnamA parIsahAsahiSNuH, tasmAt jJAtvA samyagutthAnena samutthAya, anyAnyapi mithyotthAnAni bhavaMti corAdikriyAsu kupravacaneSu AtmaihApi ca nidAnazalyovahatAni, idaM tu paralokAzaMsAM pati prahANataNa 'payahAhi kAme' prakarSeNa jahAhi kAmA itthi-IK rakSAyAM 4 visayA seseMdiyabhogA, kAmagrahaNeNa bhogAvi bhaNNaMti, khippaM Na saketi vivegametuti ettha udAharaNaM- ego maruo paradesaM asaMskRtA. gaMtUNa sAhApArao hoUNa visayamAgato, tassaNNeNa marueNa khaddhapalAlittakAuM dArikA dattA, so ya loe dakSiNAto ||124||dlbbhti, paravibhave baddhati, teNa tIse bhAriyAte subahuta alaMkAraM kAriyaM, sA NiccamaMDitA acchati, teNa bhaNNati- esa paccaMtagAmo to tuma etANi AbharaNagANi tihipavvIsu AdhiAhi, kahiMvi corA uvAgacchejjA to suhaM govijjaMti, sA bhaNati- ahaM tAe velAe sigdhameva avaNessaMti, aNNayA corA tattha paDitA, tA tameva ya NiccamaMDitAgihamaNupaviTThA, sasA tehiM sAlaMkitA gahitA, sA ya paNitabhoyaNatvAt maMsopacitapANipAdA Na saketi kaDagAdINi avaNeu, tao corehiM tIse hatthe chittUNa avaNItA, gihiuM ca avakaMtA, evaM puvaM akyaparikammA patte kAle Na sakveti vivegametuM, tamhA samuTThAya pahAya kAme, prajahAya kAmAn kiM kartavyaM ?, uccate, sametyaiva lokaM, ahavA jeNa kAmA cattA bhavaMti teNa samio bhavati, taM puNa samicca loga, samyak etya sametya, jJAtvetyarthaH, pRthivIkAyAdiloka, samabhAvo samatA 'jaha mama Na piyaM dukkhaM' ityataH zaprANinAM dukkhaM na kartavyaM, mahataM esatIti mahesi, mokSaM icchatItyarthaH, AtmAnaM rakSatItyAtmarakSaH, caredityanumatArthe, atrodAharaNaM-egA vaNiyamahilA pavasitapatiyA sarIrasussUsAparA dAsabhatakagammakare nijaNiyogesu Na Niyojayati, Na ya tesiM // 124 // kAlocavanna jahiTTha AhAra bhatiM vA deti, te savve NaTThA, kammataparIhANIe vibhavaparihANI, Agato vANiyo, tahAvidhaM passiUNa Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M zrIuttarA0pacchA sA teNa nicchuDhA, annaM tu supukkhaleNa sukeNa vareti, laddhA ya'NeNa, teNa tIse niyagA bhaNati- jati appANaM sparzajayaH cUrNI rakkhada to pariNemiti, taMcava duggatakaNNAe sotuM NiyagA bhaNati- rakkhIhaM appagaMti, sA teNa vivAhitA , gato vANi- tucchajjeNaM, sAvi dAsakabhayakammagarANa taM saMdesaM dAuM tesiM punvaNDikAyi kAle bhoyaNaM deti, mahurAhiM ca vAyAhiM vauheti, matiM / jugupsA asaMskRtA. vA tersi akAlaparihINaM deti, Na ya sarIrasusmusAparA, evamappANaM rakkhaMtIe bhattA uvAgato, so evaMvihaM passiUNa tuTTho, // 125 // 5 teNa savvasAmiNI kayA, evamihApi pasatthApasatthe samotAreyavaM, kathamapramattamAtmAnaM rakSeva', ucyate, kSaNalavamuhUrtamapramAdayan, apramattasya hi sato yadyapi 'muhaM muhaM mohaguNa jayaMtaM' vRttaM ( 125 mU0 225 ) muhurADite punaH punarmuhyate muhaMmuhUM, moha-17 guNAH zabdAdayaH jataMtanti, aNegA iti aNegalakSaNA, iTThA ye rocayati rocate rUvaM 'samaNa'miti samaNANaM taraMtaM karma, phAsA | phusaMti-spRzaMti, asamaMjasA NAma ananukUlA, anabhipretA ityarthaH, athavA zItoSNadezamazakAdayaH, Na tesu bhikSU maNasA padusse, * yadA se asamaMjasAH spRzaMti jahA saNo(do), sesAvi visayA, etasiM puNo visayANaM savvesiM duradhiyAsatarA phAsA, jato vamAvadessate ' maMdA ya phAsA bahulobhaNijjA' vRttaM (126 sU0226)maMdA NAma appA, athavA maMdaMtIti maMdAH striyaH, maMdANaM dAphAsA 2, maMdabuddhitvAt, maMdA maMdA ya phAsA maMdasokkhA bahU phAsA, pAyAibakkhAlAzca maMdAH, paThyate ca 'maMdAu tahA hiyassa [bahulobhaNejjA' maMdAH striyaste hi bahUnAM kAminA lobhaM kurvati, vibhrameMgitAkArAdibhiH prakArairlobhaM kurvati, tena prakAreNa | // 125) tathA, tahappagArA- tahAvatthA, aMta duHkhadA ityataH tAsu maNapi na kujjA, kiM puNa AsevaNaM ?, egmagahaNe tajjAtIyagahaNaMti, lAsesevi kyAtiyAre Na kujjA, uktA mUlaguNarakkhA, imaM tu sammaIsaNarakkhatthaM uvadissati 'je saMkhatA' vRttaM, (127 sU0227) SA% A Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 5 akAma maraNe // 126 // je iti nirdeze, saMskRtA nAma saMskRtavacanA sarvajJavacanadattadoSAH, athavA saMskRtAbhidhAnarucayaH, tucchA NAma asikkhitA iti, pravadanazIlAH pravAdinaH, te pejjA premNo bhAvaH pejjaM, doSaNaM doSaH, anumatA anusRtA, parajjhA paravasA rAgaddosavasamA ajitidiyA, ato 'ete adhammatti durguchamANA 'ete iti ye te rAgaddosaparajjhA aghammA ya te, na mokSAya, athavA jo etesiM saha saMsargaH taddazarnAbhiruciva evaM adhammoti durguchamANo, uktaM hi ' zaMkAkAMkSA jugupsA ' ' kaMkhe guNe ' NANahaMsaNacaritaguNe, kecciraM kucchitavvaM 1, ucyate, 'jAva sarIrabhedo' tibemi, bhidyate iti bhedaH jIvo vA sarIrAto sarIraM vA jIvAto / timi NayAH pUrvavat / asaMkhataM sammattaM / idda asaMkhayAhihANacautthajjJayaNassa cuNNI samattA // evaM appamatteNa jAva maraNaMtA tAva kucchitavvaMti NAma, maraNAntamitikRtvA maraNavidhirabhidhAtavyetyanenAbhisambandhenAdhyayanamAyAtaM, tassa cattAri aNuyogadArANi savyaM parUveUNa NAmaNipphano nikkhevo akAmamaraNejjaM, Na kAmaM akAmaM, tatthege kAmaM nikhitavaM 'kAmANaM tu Nikkheyo' gAhA ( 208 - 229 ) kAmA caubvihA NAmAdikAmA 'pubbudiTTi ' tti jahA sAmannapuvvae, NavaraM ettha abhippetakAmehiM adhikAro, abhippetaM NAma icchAkAmo, akAmo sakAmo vA jo maraNaM marati taM maraNaM chanvihaM NAmamaraNaM ThavaNA0 davva0 kheta0 kAla0 bhAvamaraNaM, NAmaThavaNAto gatAto, 'davyamaraNaM kusumbhAdiesa ' gAthA ( 209 - 220 ) davvamaraNaM jahA- mataM kusambhagamaMrajagaM, mRtamannamavyaMjanaM, evamAdi, khettamaraNaM jo jIma khette marati jaMbhi vA khette maraNaM vannijjati, kAlamaraNaM vA (jo jaMmi) kAle marati jaMmi yA kAle maraNaM vamijjati, bhAvamaraNaM vA''yukhayo, taM bhAvamaraNaM duvidhaM ohamaraNaM tabbhavamaraNaM ca, oghamaraNaM oghaH saMkSepaH maraNe nikSepA bhedAva // 126 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUNau zrIuttarApiMDa ityanarthAntaraM, jahA savvajIvANavi ya NaM Ayukkhae maraNati, tambhavamaraNaM jo jaMmi bhavaggahaNe marati NeraiyabhavaggahaNAdi, maraNe ettha puNa maNussabhavaggahaNeNa adhikaaro|| tassa puNa eyAto do dAragAthAo, taMjahA 'maraNaMmI(pa)vibhattI' gAhA(210-230) lA nikSepA bhedAzca 5akAma- 'maraNaMmivi ekameke' gAhA(211-230) maraNa vibhattiparUvaNA, aNubhAvo, padesaggaM3 kai maratitti, katikhutto vA eka maraMti5, maraNe 4aa ekake maraNe katibhAgo bhavati savvajIvANa6,aNusamaya samayaM saMtaraM vATaekeka vA kecciraM kAlaM marati9,evamedANi Nava dArANa, tattha paDhama dAraM maraNavibhattIparUvaNatti, eyANa tIhiM gAhAhiM uvasaMgahitANi bhavaMti-taMjahA 'AvII' (21 / 230) 'chaumattha' | // 127 // (213.230) sattarasa'(214-231)AvIciyamaraNaM avadhimaraNaM AdiyaMtiyamaraNaM valAyamaraNaM vasaTTamaraNaM5 aMtosallamaraNaM tabbhavamarapaM bAlamaraNaM paMDitamaraNaM bAlapaMDitamaraNaM 10chaumatthamaraNaM kevalimaraNaM vehANasamaraNaM gaddhapaTThamaraNaM bhattaparinA15 iMgiNI pAuvagamaNatti, &ii tathA AvIcImaraNagAhA-'aNusamaya NiraMtara gAhA (215-231)AvIcInAma niraMtaramityarthaH, uvavannamatta eva jIvo aNuIM bhAvaparisamApteH niraMtaraM samaye samaye marati, taM ca paMcavidhaM-davAvIciyamaraNaM khaittAvI. kAlAvI. bhavAvI. bhAvAvIciyamaraNaM, davAvIciyamaraNaM caubvihaM taM0-NeraDyadavvArvAciyamaraNa jAva devadanvAvicIyamaraNaM, jaMNeraiyA Neraiyadavve baDhamANA jAI dabAI lANeraiyAuattAe gahitAI tAI davAI AvIci aNusamaya NiraMtaraM maratItikaTuNeraiyadavyAvIcImaraNaM, evaM jAva devANavi / khettA vIciyamaraNaM caubbiha- taMjahA- nerayaikhettAbIciyamaraNaM0,je Na neraiyA neraiyakhette vahamANA jAI davyAI NeraiyAuyattAe gahitAI k // 127 // basesaM jahA davAvIciyamaraNe, kAlevi cauviho, naparaM ja neraiyakAle baDhamANo jAI davAI sesaM taheva, evaM bhAvaAvIcimaraNevi, NavaraM jagaNaM NeraiyabhAre vaTTamANA jAI davvAI sesaM taheva / idANiM ohimaraNaM, (215 / -232) avadhimaryAdAyAM, avadhinAma yAni 544 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUNoM nikSepA 5 akAma- aNAgate kAla puNavi maraNe zrIuttarA dravyANi sAmprataM AyuSkatvena gRhitAni punarAyuSkatvena gRhItvA mariSyati, ityato avadhimaraNaM, taMpi paMcavidha, taM0-dabbo kheto maraNe kAlo bhavodhi mAvohimaraNe, davyodhimaraNe caunvidhe-NeraiyA NeraDyadabve vaTTamANA jAI saMpaI saraMti, jaNaM NeraiyA tAI dabAI bhedAca aNAgate kAle puNovi marissaMti neraie, evaM sesAvi, khettovadhimaraNaM cauvihaM emeva, NavaraM jaNNaM NeraiyA Neraiyakhece vaTTamANA meM evaM NeraiyakAle vaTTamANA Neraiyabhave NeraiyabhAve vaTTamANA. ohimaraNaM gataM / idANiM AdiyaMtiyaM maraNaM (233-231) AtyaMtika // 128|| | avadhimaraNaviparyAsAddhi AdiyaMtiyamaraNaM bhavati, taMjahA- yAni dravyANi sAMprataM marati, muMcatItyarthaH, na hyasau punastAni mari pyati, taMpi paMcavihaM-NeraDyadavvAtiyaMtiyamaraNaM0, je paraiyadacce vaTTamANA jAI dabAI saMpaya maraMti tAI davAiM aNAgate kAleNa puNo / Na marissaMti taM NeraiyadavvAtiyaMtiyamaraNaM bhavati, evaM sesANavi, evaM khettevi kAlevi bhavevi bhAvevi, AtiyaMtiyamaraNaM gataM / | idANiM valAyamaraNaM- 'saMjamajogavisanA maraMti je taM balAyamaraNaM, jesiM saMjamajogo atthi te maraNamabbhuvagacchaMti, Na savvathA | saMjamamujjhati, se taM valAyamaraNaM, athavA valaMtA kSudhAparIsahehiM maraMti, Na tu uvasaggamaraNati taM valAyamaraNaM // idANiM vasaTTamaraNakA 'iMdiyAsitavasagatA' gAhA ( 217-232) je iMdiyavisayavasaTTA maraMti taM vasahamaraNaM, tadyathA-palabho rUvavaggo cakSuriMdriya2vazAoM mriyate, evaM zeSerapIMdriyaH (zeSAH) / aMtosallamaraNaM 'lajjAe gAraveNa' gAhA (218-232) 'gArava' (219-232) eyaMta sasalla ( 220-233 ) gAhAtayaM siddhaM, evaM aMtosallamaraNa, idANiM tabbhavamaraNa bhavati, taM keSAM bhavati keSAM na bhavatItyucyate'mottUNa kammabhUmaya' gAthA ( 221-233 ) kaMkhyA, kesiMcitti manuSyANAM tirikkhajoNiyANaM ca, kesiMci, Na savvesAmeva,131 gataM tanbhavamaraNaM / idANi bAlamaraNaM, asaMjamamaraNamityarthaH / paMDitANa maraNa paMDitamaraNaM, viratAnAmityarthaH, missA NAma bAlapa-4 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 : DitAH, saMyatAsaMyatA ityarthaH, tassa maraNaM bAlapaMDitamaraNaM, chaumatthamaraNaM chaumatthasaMyatANa maraNaM jAva maNapajjavaNANINaM, kevaliNaM cUrNo maraNaM kevalimaraNaM // geddhapaTTe NAma mRtazarIramanupravizya gRddhadvArA''tmAnaM bhakSayati vehANasaM nAma ubbaMdhaNaM, AdiggahaNeNaM ussAsaNirodhA, ete uNa giddhapuTThavehANasamaraNA kArajAte aNuSNAtA, 'bhattapariNNA iMgiNi' gAthA (225-235) bhattapaccakkhANaM NAma | kevalameva bhattaM paccakkhAtaM, Na tu caMkramaNAdikriyA, pANaM vA Na NiraMbhati, iMgata iti iMgiNI, calatItyarthaH, na cAhArayati caturvi dhamapi, pAyava iva ( uvagamaNaM) pAovagamanaM, hatthAhahiM chinno dumo vana calati, maraNavibhattiparUvaNatti paDhamaM dAraM gataM / idANiM aNubhAgati, tattha gAhA-'sovakkamo ya nirubakkamo ya' gAthA (226-237) duviho maraNANubhAgo bhavati, taMjahA- sovakkamo niruvakkama, aNubhatti vitiyaM dAraM gataM / idANiM padesaggA, aNaMtANaMtA AyugakammapoggalA jahi egamego jIvapadeso veDhiya| pariveDhito, padesaggatti tahayaM dAraM gataM / idANiM kati marati egasamaeNaMti' donniva tini ya' (227 -- 229 / 237 ) tatthAvIyIyamaraNaM tAva NiyamA maraMti savye, tavvajjA zesesu AdiaMtiesu siyA maraMti, jattha puNa ohI tattha AiyaMtiyaM Natthi, jattha vehANasaM tattha gaddhapaTThe Natthi evaM bAlapaMDitamissANini paropparaviruddhANi, chaumatthakevalimaraNA ya viruddhA, sANi buddhayA pekSANi, kaha maraMti ega samaeNaMti cautthaM dAraM gataM / idANi katikhutto ekkeke maraMti, ettha appasatthAna saMkhejjANi vA asaMkhajjANivA, saMkhejjANi tAva paMcadiyANaM desaviratadaMsaNasAcagassa, sesAga puDhaviAuteuvA urvediyateM diya| cAuriMdiyAiesa asaMkhejjANi, vaNassaikAiyANaM aNaMtAI aSpasasthAI, pasatthAI satta aha vA ahavA kevalimaraNaM egaM, kaIkhutto ekkekaM maraitti gayaM / idANi katibhAgo ekkke maraNaM maraiti, tattha paDhame maraNe anaMtabhAgUNasantrajIvANa maraNaM, 5 akAma maraNe // 129 // << maraNe nikSepA medAva // 129 // Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUrNI SHASHANAL%A zrIuttarA04 | sesesu puNa maraNesu aNaMtabhAgo marai, tattha gAhA-'maraNe (231-239) buddhayA prekSyaM / idANi aNusamayaMti, paDhama jAca AyugaM 4. jinoktatA dhareti, sesANaM ekkasamayaM jahiM marati / idANiM aMtaraM-paDhamacarimANaM Natthi aMtara, sesANa jacciraM kALaM aMtaraM hoti / 5 akAma idANiM kevaiyatti kevatiya kAlaM bhavati, bAlamaraNANi aNAdIyANi vA apajjavasitANi, aNAdiyANi vA sapajjamaraNe | vasitANi, paMDitamaraNANi puNa sAtiyANi sapajjavasiyANi, 'sabve dArA ete' gAthA ( 232-240) kaMThyA / // 130 // 'etthaM puNa adhigAro' gAthA (235-241) ettha ahigAro maNussamaraNeNaM, (taM) duvidha- sakAmaM akAmaM ca, mottuM akAmamaraNa | sakAmamaraNeNa mariyavvaM / gatoNAmanipphaNNo, suttANugame suttamuccAratavvaM, taM ima-'aNNavaM' silogo (128sU0241) aNecA manyate manyati vA tamiti mahAn mahaMti vA tamiti, mahAMzcAsau oghazca mahaudhaH, tatra dravyamahArNavaH samudro bhAvamahANavI bhavA, mahauSo nAma anorapAro, agAdhaM apratiSThAnamityarthaH, tasmin arNave mahoghe bahusu pavAdiSu egotarati duttaraM,ego nAma rAgadosa. virahito, ahavA kammamalAvagamanA yadA zuddhamevaMga jIvadacvaM bhavati tadA tarati, dukkhaM uttarijjatIti duruttaraM, kammagurutvAt saMsAribhiH aparimANyAt , anumAnatazca yastu tarati tIrNo vA tatdhege mahApaNNe, vartamAnakAlagrahaNaM tarannevAsau dhammadesaNaM karoti, ye tu niSThoccAraNaM kurvate te ajJAnoghatIrthAduttara(nIH )tatra tarannapi sarva eva dharmadesaNaM kareti,jato viruddhaM dhIyamAnaM,tatthege // 130 // mahApaNNA, tasminniti saMsArANave vyavasthitaH, eka iti sa eva rAgadveSarahitaH, na annapANAdihetuM, athavA saMsArArNavaM tamavApyApi kazcit eva dharma dezayati, tadyathA- tIrthakaraH, apare hi kevalamavApyApi naiva dharma dezayaMti, tadyathA- pratyekabuddhA, titthakaro NiyamA | dhamma desIta, sesA sAdhu bhayaNIyA, sa ekaH mahatI prajJA yasya sa bhavati mahAprajJaH,'idaM pahamudAhare' spaSTaM nAmAsaMdigdhaM udAhRtavA 4 %A-% Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ minaH zrIuttarAna , pakhyate ca 'idaM paNhamudAhare' pRcchaMti tamiti praznaH, kimudAhera?, 'saMtime khalu duve ThANA'silogo (129sU0 241) saMti sakAmAcUrNI kAma4 vidyate, duve iti saMkhyA, tiSThati yatra tat sthAna, AkhyAtAH prathitA, mRtyumaraNaM amanamaMtaH maraNAMte bhavA mAraNAntikAH, tadyathA vibhAga: akAma| akAmamaraNaM ceva sakAmamaraNaM tathA, akAmassa maraNaM akAmamaraNaM,sakAmassa maraNaM sakAmamaraNaM, etaM duvihaMpi maraNa kassa bhavati !, tatsvAmaraNe ucyate 'yAlANaM akAmaM tu' silogo ( 130sU0 242) dvAbhyAmAkalito vAlo, rAgadveSAkulita ityarthaH, te hi bAlA akAmA // 13 // maraMti, na ussavabhRtaM maraNaM manaMti, tattha asakRt-anekazaH, pApADDInaH paMDitaH, paMDA vA buddhiH tayA ita:-anugataH paMDitaH tesiM | paMDitAnAM sakAmamaraNaM, taM tu sati-ukkoseNa ekasiM bhavati, taM kevalina:, asau hi taM maraNaM netyeva ityataH sakAmamaraNaM, kAmaM jIvite | maraNe vA'pratibaddhAH akevalino'pi, tahAvidIhaM saMjamajIvitamapi necchaMti, kimu bhavaggahaNajIvitaM ?, etesiM akAmasakAmamararANAnAM kimaMga paDhama bhANitavvaMti ?, ucyate, 'tathimaM paDhamaM ThANaM' silogo (131 sU0242) tasminniti-tasmin maraNavibhAge imamiti-pratyakSaM hRdi vyavasthApya bhaNati- paDhamamiti, yato dvitIyAdyat prathamaM tat, sthApyata iti sthAnaM, mahaMtaM vIriyaM jassa so mahAvIro teNa mahAvIreNa, desiyaM parUvitaM akkhAtamiti, kAmyata iti kAmaH, gRdhyata sma gRddhaH,yathA yena prakAreNa vAlo bhavati, sati | la atyartha atirudrANi karmANi kuvati-kurvati // 'je giddhe kAmabhogehiM' silogo (132 sU0242) je iti aNiddivassa uddeze, gRdhyate sma gRddhaH,kAmyanta iti kAmAH,bhujaMta iti bhogAH,kAmA iti visayAH,bhogAH sesidiyavisayA,kAmA ya bhogAya kAmabhogA: tesu|||131|| | kAmabhogesu,ego eko nAma bAlaH,athavA ekaM maraNamavApya suhRddhanadhAnyAnyavahAya kUDAya gajchati, kUDaM nAma eva ( yaMtra ) yatra te pASAkarmaNyavyodhya(bhirvAdhya)te,tatra kUDabaddha eva mRgAnarakapAlavyAdhairhanyamAno duHkhamuttarati,athavA kUDaM duvihaM-davakUDaM ca bhAvakUDaM ca, | 4-SECTOR-HTRA NC CEOCK - Mar-on- -M Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra mRgAdayo bayAna-bhavo, viSayarAtamAgatA ime kAmako'sti, tatha -FONFE cUNauM zrIuttarA0 davyakUDaM yatra mRgAdayo badhyante, bhAvakUDaM viSayApAto, tAnAsavatetyarthaH, sa ca kAmabhogAtiprasaktaH yadi pareNocyate ( tadA vakti na mayA dRSTaH paro narakAdiH loko-bhavo, viSayaratistu dRzyate, pazyati ) yena taccakSuH teNa devA cakSudiTThA, imA iti pratyakSIkaraNe, 5 akAma-11 | yeyamiSTaviSayaprItiprAdurbhAvAtmikA ratiH, apyevaM 'hatthAgatA ime kAmA' (133 mU0243) hasaMti yenAvRtya mukhaM prati hati maraNe |vA hastAH, kazcittu jAtimaraNAdibhirupapAditaparalokasadbhAvaH brUte- kAmaM paraloko'sti, tathApi hastAgatA:- hastaprAptA, na dUrasthA // 132 // ityarthaH, kAlena bhavAHkAlikAH, ime hi AtA pratyutpannAH sAmpratameva bhujaMti, divyAstu kAlAntareNa bhaviSyati vA navA, na hi || kazcit mugdho'pi odanaM baddhelanakaM muktvA kAlikasyodanasyAraMbhaM karoti, avarastu saMdigdhaparaloka Aha-kojANAti pare loko, | jAnAtItyAzaMkAyAM, ko jAnAtIti tattvataH, teNa paraloko asthi vA Natthi vA, ityevamasmin saMdigdhe'rthe NaNu 'jaNeNa saddhiM | hokkhAmi' silogo (134sU0 244) jAyata iti janaH tena saha paratra bhaviSyAmi, evaM bAle pagabbhati, pragalbhati NAma dhRSTo bhavati, kariSyamANakurvatkRtapu ca pragalbhIbhUto kAmabhogANurAgeNa kAmaNurAgeNa kesaM saMpaDivajjati iha paratra ca / / 'tato se daMDamArabhati' silogo (135sU0 244) pragalbhabhAvAt asAviti sa bAlaH, daMDyate'neneti daNDaH, samityekIbhAve, ekIbhAvana Arabhati samArabhati 'tasesu thAvaresuya' trasI udvejane, trasaMtIti trasAH, STA gatinivRttau, tiSThatIti sthAvarAH 'aTThAe aNahAe yA iyani tena icchati vA tamiti arthaH, aTThAya nAma yadAtmanaH parasya copayujjata, tadviparItamanAya, kevalamevameva haMti na tadupabhoga karoti, atrodAharaNaM-jahA ego pasuvAlo pratidina pratidinaM madhyAhvagate ravI ajAsu mahAnyagrodhatarusamAzritAsu tanthuttANao nivanno veNuvidalena ajodgIrNakolAsthibhiH tasya vaTasya patrANi chidrIkurvan tiSThati, evaM sa vaTapAdapaH prAyasaH chidrapatrIkRtaH, // 13 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CS * zrIuttarA0 aNNadA ya tatthego rAiyaputto dAiyadhADito taM chAMya samassito, pecchate ya tassa vaDapAdavassa savvANi pattANi chidditANi, teNa anarthe cUrNI | so pasupAlato pucchito- keNetANi pattANi chiddIkatANi ', teNa bhaNNati- mayA etAni kIDApUrva chidritAni, teNa so bahuNA pazupAla: 5 akAma- davyajAteNaM vilobheu bhaNNati-sakkesi jassa ahaM bhaNAmi tassa acchINi chiddeuM?, teNa bhaNNati-vuDDanbhAsattho hou to sakkemi, teNa maraNe NagaraM NIto, rAyamaggasaMnikiTe ghare Thavito, tassa ya rAyaputtassa rAyA sa teNa maggeNa assavAhaNiyAe Nejjati, teNa bhaNNatieyassa acchINi phoDehi, teNa goliyadhaNuyaeNa tassa'higacchamANassa dovi acchINi phoDitANi,pacchA so rAyaputto(rAyA) jAto, teNa pazupAlo bhaNNati- brUhi varaM, kiM te prayacchAmi?, teNa bhaNNati-majjha tameva gAma dehi, teNa se dino, pacchA teNa tammi paccaMtagAme ucchu soviyaM tuMbIo ya, niSpannesu tumbANi gule siddhittu taM guDatumbayaM bhuktvA bhuktvA gAyate sma 'amapi sirakhejjA, sikkhiyaM na niranthayaM / aTTamaTTappasAeNa, muMjae guDatuMbayaM // 1 // teNa tANi vaTapatrANi aNaTThAe chidritAni, acchINi hai tu aTThAya, bhUtaggAmaM cauDsavihaM-- suhumA pajjattayApajjattayA bAdarA pajjatayApajjattayA diyA pajjattayApajjattayA teiMdiyA mApajjattayApajjattayA cauriMdiyA pajjattayApajjattayA asannipaMceMdiyA pajjattayApajjattayA samipaMceMdiyA pajjattayApajjattayA jA evaM coddasavihaMpi vividhaM anekaprakAre hiMsai, evaM sohA (5) 'hiMse bAle musAbAdI' silogo (136 sU0245) jahA se | aTThANaTThAe hiMsati tathA musAvAte aTThANahAe kUDasakkhimAti kareti, mIyate'sau mIyate vA'nayeti mAyA, prItizUnya | // 133 / bhAiti pizunaH, zaThyate zaThayatIti vA zaThaH, zaTho nAma anyathA saMtamAtmAnamanyathA darzayati, mau(moDikacaurabat, bhuMjamANe suraM maMsaM manyate sa bhakSayitA yenopabhuktena balavantamAtmAnamiti mAMsa, etadeva zreyo manyante, paraloksukhAnyapi tAvanna prArthayatinA % TRE %ery Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alssakavata pApAnAM - CONSC- zrIuttarA0kimu mokSAmiti, sa evaM bhoge'vitRptAtmA kAyasA vayasA matte' silogo (137 mU0245)aho mama sarIrabalaM vIriya cUrNau balaM vA, tathA buddhirmano vAgvA zobhiteti matyA mattaM, vittaM nAma dhaNaM vibhavo vA teNa vA mattaH, gRdbhazca strISu, 'duhato malaM 5 akAma IAsaMciNati' dvidhA duhao mRdrAti tamiti malaM, svayaM kurvana paraizca kArayana, athavA aMta:karaNena bAdhena vA, tatrAntaHkaraNa nAma | maraNe manaH bAhyaM vAcikaM, athavA rAgeNa dveSeNa ca, ahavA pugnaM pAvaM ca, ahavA ihaloyabaMdhaNaM pejjaM ca, sammaM ciNAti saMciNAti, zaMsati | // 134 // |va teneti zizuH bAla ityataH, nAsya agama kiMcinAgaH, zizureva nAgaH2 gaDrapada ityarthaH, mRdyaMti tAmiti mRttikA, sa hi zizu || nAgaH mRdaM bhuktvA aMto malaM saMciNati bahizcAbhAvatvAd dehasya, sa hi pAMzUtkareSu sarpamANaH sarvo rajasA vikAryate, tato dharmarazmikiraNairApItasnehaH tAbhireva bahiraMtazca prataptAbhimudbhiH, zItayonirnirdadyamAno vibhAvyamAmoti, eSa dRSTAMtaH, upnystu| | evamasAvapi bANa(la.)sve'pi susaMcitamalaH ihaiva mAraNAMtikai rogairabhibhUyate, kathaM tatra bhaviSyAmaH?, na hi pApakarmANaH sukha| mRtyavo bhavaMti, te hi taiH pApakarmabhiH pratyudgatairihaiva zuSyati // tato puTTho AtaMkehiM silogo (136 sU0245) tata:4 tasmAditi prAkpApakarmodayAt spRSTavAn spRSTaH, testairduHkhaprakArairAtmAnaM taMkayatItyAtaMkaH, tathApyaMtakAle sarvaglAnavAn glAnaH disamaMtAttappata iti paritapyati, bahiraMtazcetyarthaH, evaM 'pabhIto paralokassa' bhRzaM bhItaH prabhAtaH, paralokabhayaM nAma nArakAdi pvaniSTavedanodayaH, 'kammANuppehI tANi vihiMsAdIni duzcaritAni karmANyanuprekSamANaH anucitayan ityarthaH, appA AtmanirdezaH, yadyapyasadgRhAt viSayabhayAdvA prAk paralokaM na gaNitavAn paraloke bhayaMti ca, tathA'pyaMtakAle sarvasyAsannabhayasya(syAt) | | utpadyate paralokabhayaM vA, tathApi bhUyiSTheSu narakaduHkheSu bhayamutpadyate. tadyathA- 'sutA me Narae ThANA' silogoM -- E% --- // 134.1 % * - Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HTTA pApA zrIuttarA cUrNI | 5 akAma- maraNe vA tI ve3. nirayagatigAma jiretA nAmapi paraloka narakabhayaM // 135 // (139sU0246) dIyate pApakarmANa iti narakAH, tiSThati tasminniti sthAnaM, tatra rauravamahArauravalolugakkhadukkhaDAdIni athavA kuMtI ceyaraNI ya vA, zIlayatIti zIlaM, azobhanazIlA ityarthaH, athavA zubhaM zIlaM yeSAM nAsti te'zIlAH, turvizeSaNe, kiM vizeSayati ?- nirayagatigamaNaM, azIlAnAM tujA gati 'yAlANaM kurakammANaM' kUtantIti krUrAH pApA ityarthaH, hiMsAkammepravRttAH krUrakarmANaH, pagADhA NAma NiraMtarAH, tIvAH ukkaDA, jattheti yatra, vedyata iti vedanAH zItA uSNA ca, athavA zArIra-2 mAnasAH, 'tatthovavAtiyaM ThANaM' silogo (140 sU0247) tattheti narakeSu, upetya tasmin prapatatIti prapAtaH, upapAtAtsaMjAtamopapAtika, na tatra garbhavyukrAMtirasti yena garbhakAlAntaritaM tannarakaduHkhaM syAt, te hi utpannamAtrA eva narakavadanAbhirabhibhUyante, yathA-yena prakAreNa 'me' iti mayA 'ta' miti taM narakaduHkhaM aNussutaM paralokabhIrubhiH sAdhubhirAkhyAyamAnaM anuzrutaM, athavA bAlAdayo'pi sampratipadyante yathA pApakarmANo narakopagA bhavaMti, te ya 'AdhAkamme hiM gacchanti' AdhAya karmANi AdhAkammANi ataH tehiM AdhAkamme hiM yathAkarmabhiH, AdhAkammehiM tIbraistIvedaneSu cirasthitIyeSu ca, evaMvidhamadhyamAmadhyameSvapi, sa evaM paritappati, ko dRSTAntaH?- 'jahA sAgaDio jANaM' silogo (141 sU0241) yena prakAreNa yathA, zakyate dhanaM dhAnyAdi voDhuM zakaTaM,zakaTena carati zAkaTikA, jAnanniti jAnAnaH, sammamiti parvataga rahitaM, hiccA nAma hitvA,mahaMtIti mahAn,pathyate'neneti pathaH, mahAMzcAsau pathazca2 rAjavartinIti zakaTapatho vA, visa maggamogADhA ayANao thANubahule pattharakhANubahule vA ArUDhaH prapanna ityarthaH, ahavA ugADhe uttinno vA, aznuta ityakSaH akSasya bhaMge zocata iti zocayati-jati'haM khu eeNa paheNa Na gacchaMto Na me sagaDabhaMgo davvaviNAso vA hoto,evaM soyati, diI KHARA - Har- // 13 // - 4 ---- - Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 5 akAma maraNe // 136 // tassa uvasaMhAro imo- ' evaM dhammaviyo0 ' silogo (142 sU0 241 ) evaM anena prakAreNa, dhAreti saMsArAto paDamANaM dhammo, so dasavidho samaNadhammo, vividhaiH prakAraiH utkrAmya, adhammaM- dhammapaDivakkho adhammo, so ya hiMse bAle musAvAdI, taM paDiva jjiyA, bAlo maccumuhaM patto maraNaM mRtyu, khadyate tat khataMte vA taM iti mukhaM, mRtyormukhaM2, prAptavAn prAptaH, sa yadA mRtyormukhaM prAptaH 'akkhabhagge va soyati' evaM so'vi evaM maraNasaMnidhau vedanAdibhiH svakarmabhirAtmAnamanuzocamAnaH // ' tato se maraNaMtaMmi ' silogo (143 sU0 248) tata iti tasmAt, maraNamevatiH maraNatiH, bAla uktaH, samaMtA trasati saMtrasati, vibhyate yena tadbhayaM, katarasmAt ?, paralokabhayAt, marrikaNa akAmaM tu maramANe akAmata eva prApte, atikrAMtakAlagrahaNaM kriyate, kazcidiha bhUyiSThapApakarmA naiva paritapyate, satu mariUNaM akAmaM taM narakaM prApya paritapyatIti vAkyazeSaH, bhRzaM tapyati paritapyate, dhutte vA kaliNA'nujito'nuzocati, 'eyaM akAmamaraNaM' silogo ( 144 0248 ) eto'smAt zeSaM kaMThyaM, 'maraNaMpi sapunnANaM ' silogo (145 sU0 248) mriyate yena tanmaraNaM, punAtIti puNyaM, saha puNyena sapuNyaM, apiranujJAyAM, maraNamapi teSAM jIvitavadbhavati, na hi te tasmAt udvijaMte, uktaM hi - ' pUrvapreSitaparijanamupavanamiva sarvakAmaguNabhojjaM / sukhamabhigacchati puruSaH paralokasu (kaM) | saMcitaiH puNyaiH // 1 // 'jahA metamaNustutaM' ti yathA mayA tadetadanutaM AcAryapAraMparyAt, syAdetat- kairAkhyAtaM 1, ucyate, 'suppasannehiM akkhAtaM ' suSThu prasannAH suprasannA vItarAgA ityarthaH, ajAtadakAgamA dvAdaza dadA iva suprasannAH, tato'naMtarAgasamartha gaNadharAH sUtrIkurvataH evamAhuH, suppasannehiM akkhAtaM, paThyate vA 'vippasannamaNAghAtaM ' vividhaiH prakAraiH prasannAH, kA bhAvanA 1, na hi te mriyamANA vyAkulacetaso bhavaMti, atyartha ghAtaH AghAtaH na tvAghAtaH anAghAtaH, nAsau tasya vidhi sapuNya maraNa // 136 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- .... sapuNyamaraNaM zrIuttarA0 vatsaMlikhitAtmanaH prANAtipAto gamyate ityato anAghAtaM, idaM keSAM ?, ucyate-'saMjatANaM cusImato' vaze yeSAmindriyANi te cUau~ / bhavati ghusIma, vasaMti vA sAdhuguNehiM busImaMtaH, athavA busImaMtaH te saMviggA, tesi busImatAM saviggANaM vA syAditi, anyeSi 5 akAma- geruyaliMgamAdigo aNasaNeNa maraMti tatpratipedhArtha bhaNNati-Na imaM savvesiM mikvUrNa' silogo (146 sU0249) Na iti pratimaraNe Sedhe, imamiti pratyakSabhAve, sarveSAM tAvat bhikkhuNaM na bhavati, zAkaparivrAjakAdInAM na bhavati, bhAvabhikkhUNa tu bhavati, agaar||137|| masyAstIti agArI, agariNAmapi sarveSAM na bhavati, ye hi liMgamabhyupetya saMlakhanAjoSitAtmAnaH teSAM paMDitamaraNaM, na zepANAM dRSTInAM, syAdetat-kiM sarveSAM tadastIti nigadyata 'nAnAsIlAyagArasthA' nAnArthAtaratvena zIlayati taditi zIlaM-svabhAvaH, agAre tiSThaMtItyAgAratthA, te hi nAnAzIlA, nAnArucayo nAnAcchaMdA bhavaMti, ye tAvat mithyAdRSTayaH te kvacit mokSaM naivecchaMti, yathA marukAH, kupravacanabhikSavo'pi kecidabhyudayAveva yathA tApasAH pAMDurAgAzca, ye'pi mokSAyotthitA te'pi tamanyathA pazyaMti, kecidAraMbhAt keciddesAdibhyaH sAraMbhAdityatoNANAzIlA ya gArasthA,lokottaragharatthA hi Na savve sIladhaNAna sva(ca kva)sitA marati, tthaiv| lokottarabhikSavo'pi Na sabve aNidANakarA NissallA vA, Na vA savve AsaMsApayoganirupahatatapaso bhavaMti ityato visamasIlA hAya bhikSuNo / kiMcAnyat-'saMti egehiM bhikkhuhiM' silogo (147 sU0 249) saMtIti vidyate, eke nAma pravacanabhikSavaH, na carakAdayaH, IS te agAratthA saMjamuttarA, katareti !, zrAvakAH, te hi jJAnapUrvaka parimitamevAraMbhaMte saghRNA, sAturA na syuH, ityataH saMti egatirahi bhikkhahiM gAratthA saMjamuttarA, uktaMca- 'desekkadesaviratA samaNANaM sAvagA suvihiyANaM / jesiM parapAsaMDA sayamapi kalena agbati // 1 // sthAdetat-zrAvakasAdhvoH kimataraM ?, ucyate,gAratthehi ya samvehiM sAhusAvaehiM paratitthiehi ya sAdhavaH saMjamuttarA, AharaNaM, // 137 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka sadgatiH cUrNI zrIuttarAego sAvago sAdhu pucchati- sAvagANaM sAdhUNa ya kimataraMti ?, sAdhuNA bhaNNati sarisavamaMdaraMtaraM, tato so AulIbhUto pucchati sakaliMgINa sAvagANa ya kimaMtaraMti ?, teNa bhaNNati-tadeva sarisavamaMdaraMtara.sa aasaasito| atrAha-nanu kuligino'pi talligamA5 akAma zritya dharmArtha ghorANi tapAsyAcaranti, tebhyaH kathaM zrAvako guNaviziSTaH, Na tANi liMgANi bhayAt trANAya ityato'padimaraNe zyate-'cIrAiNaM' silogo (148-250) cittaMti taditi cIraM-valkalaM. ajati tenetyajinaM carmatyarthaH, NiyaNaM NAma naggA // 138 // eva, yathA mRgacArikA uddaNDakAH AjIvakAca, joyata iti jaDAH, saMghAtItyata iti saMghATI, muMDI AzikhaH, etANipi Na tANAe, Na ya tANi yAvat uddiSTAni, apiranujJAyAM, anyAnyapi yAdRzAni, parigamanaM paryAya:, gihatthapariAgato anno mA pariyAo dussIlANaM priyaagtaa| Aha- nanu te'pi dharmArthameva pAkAdinivattA bhikSAhArA eva, ucyante- 'piMDolaevi dussIlo' // 149-250 // silogo, piMDesu dIyamANesu olaMti piMDolagAH,nayante tasmin pApakarmA svakarmabhiriti nArakAH, | atrodAharaNaM- rAyagihe nagare eko piMDalao ujjAujjANiyAviNigato bhikkhaM hiMDati, Naya kiNavi kiMciddinnaM, 8 so tesi vebhArAgiripabvatakaDagasanniviTThANa pacatovari caDiUNa mahatimahAlayaM silaM cAleti, etesi uri pADemitti rodda | jhAI vicchuTTiUNa tao silAo paDito NiviTTho silAtale, saMcuNitasavyakAyo ya mariUNa appaiTTANe Narae uva-1 vaNNo, evaM piMDolao dussIle NaragAto Na muccati 'bhikkhAe ti aku bhakSaNe, bhikSAmAkuriti bhikSAkaH, dharmArtha kAmAn gRhNAtIti gRhI, viyata iti vrataM zobhanaM vrataM yasya sa bhavati suvrataH, kramati gacchati, divyati tasminniti divaM, &suvrate kamate divaM, suvvato duvidho-AgArI anagArI ca, kimanayoH phalamiti', gRhisuvratasya tAvat 'agAri sAmAiyaMgANi' // 138 // - Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 // 150-250 // silogo, agAramasyAstIti agArI, agArasAmAiyassa vA aMgANi AgArisAmAIyaMgANi, samaya eva sAmAiya, Avaka cUNoM 8 agyate'neneti aMga, tassa aMgANi bArasavidho sAvagadhammo, tAnyagArasAmAiyaMgANi, agArisAmAiyassa vA aMgANi, sadgatiH 1 akAma- 'saDDI kAraNa phAsae' zraddhA asyAstIti zraddhI sa caivaM dhammami mokkhe vA, 'kAeNa' ti kAyo-sarIraM teNa phAsae, maraNe | | te na kevalaM kAraNa, maNasA vAyAevi, samvadukkara kAraNa, 'posaha ' ityetat prosahagrahaNAt / kiMcAnyat- posaha ubhayato // 139 // pakSaM, patatyaneneti pakSaH, ekaikasya dvau dvau, kRSNazuklau bhavataH, rAtIti rAtiH, egapi rAI Na havejjA, caturvidhasyApi pauSa dhasya yena kenacit samastena vyastena vA poSaNaguNeNa avaJjhaM divasaM kujjA,rAtAdigahaNaNaM jai divasato Na saketi vAtulattaNeNa a(pu)hattattaNeNa vA, tahAvi desAvagAsiyaM, asati ya tassesaM vA paccakkhAti, athavA baMdhAnulomyAta rAtrAderekataragrahaNe'pI| tarasya grahaNAt veditavyaM bhavati / evaM sikkhAsamAvanno' // 151-251 // silogo, evam-anena prakAreNa, ziSyate'neneti zikSA, samyagApanno, gihesu vAso gihavAso,zobhanAnyasya(vratAni) subbae ya, 'chavvAo' chAdayati chAdayaMti vA tamiti chidyate vA'sau chavi, pujjae ebhiH zarIrANIti pavvANi ityarthaH, jANukopparAdayaH, ko'bhiprAyaH ?, nAsAvanyatame ca saparvazarIre AgArI mucyate, kintu nAsAvanantarabhavikaM chaviparvamAsAdayati, sa hi parvasarIraM muktvA 'gacche jakkhasalogayaM' jayanti yAnti kSayAmiti yakSAH, teSAM salokatAM samAnalokatAM gatamityarthaH, tao cuo puNo chavipayasarIramAsAdeUNa cAritravAn bhUtvA // 139 // siddhathati, uktaM agArisAmAiyaMgANa phalaM, etadapi pacchimasalehaNAjUsaNajUsitassa sakAmamaraNameva, aNagArasakAmamaraNa-18 phalaprasiddhaye idamucyate- 'aha je saMvuDe bhikkhU // 152 // silogo, puNe prekSatA'pekSo athazabdaH, saMvRttaH 'doNhame .. / Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / ___ cUrNI 5 akAmamaraNe // 140 // gayare siyA' ayaM cAnyaH ayaM cAnyaH ayamanyayoranyataraH, kataresiM jesi so annataro bhavati , nanu 'savvadukkhappa anagAra hINe vA' savvANi dukkhANi- sArIramANasANi, mahatI Rddhirasya sa mavati mahavI, yaH syAduditaH sa katare ubavajjaI, sakAma maraNaM vimANesu , ucyate-'uttarAI' // 153-252 // silogo, uttarANi nAma sayovarimANi jANi, tANi hi savvavimANuttarANi, tesiM tu aNNAI aNu(u)carAI Natthi, ityataH aNuttarAI,vimohAiM vimohAnIti nistamAsItyarthaH, tamo hi vAhyamAbhyantaraM ca, bAhyaM tAvadanyeSvapi devalokeSu tamo nAsti, kiM punaranuttaravimAnapu?, abhyaMtaratamamadhikRtyApadizyate-sarva eva hi samyagdRSTayaH, athavA mohayaMti puruSa mohasaMjJAtaH striyaH, tAH tatra na, sAta, dyotate tenati dyutiH dyutisteSAM vidyata iti yutimatAni, aNupuvvaso nAma jArisayA sohammaIsANesu dvitIo etto aNataguNavisihA aNuttareSu,tANi puNa vijayAdINi paMca, samAiNNAi jakvedikA sarvataH kAmatastaM vA AkIrNAni samAkIrNAni, athavA samyagAkIrNAni pratibhAgazaH tAni,sannikRSTaviprakRSTari(nI)tyarthaH,AvasaMtidA teSvapi AvAsAni, aznute lokebiti yazaH, yaza eSAmastIti yazAMsIti, na teSu manuSyatA kasyacidasti yena yazobhAginaste na syuriti, ye'pi tatra notpadyate te'pi kalpopageSupapadyamAnA, te'pi tatra yAnyuttarANi teSUpapadyate, uktA vimAnaguNAH / athaiSAM ke guNAstatropapannAnAM?, ucyate-'dIhAuyA // 154|| silogo, dIryata iti dIrghaH eti yAti vA tasmin ityAyurityaneneti, RddhiH samyak Rcante samRddhAH sarvasaMpadupapetAH, kAmataH rUpANi kurvantIti rUpAH kAmarUpAH, syAd-anuttarA na vikurvanti, nanu teSAM tadeveSTa rUpaM yena satyAM zaktI prayojanAbhAvAcca nAnyadvikurvanti, 'ahuNovavannasaMkAsA abhinavopapanasya dehasya sarvasyaivAbhyadhikA yutirbhavati anuttareSvapi, anuttarAstu AyuHparisamApteH ahuNokvanasaMkAsA eva bhavaMti, syAt-teSAmabhinavopapannAnAM kIdRg prabhA?, dI // 14 // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A mRtAnAM zrIuttarA0 ucyate- 'bhujjoaccimAlippabhA' bhUyo vizeSaNe, ate arciH arcayanti vA tamiti arciH arcIvAsyAstIti arciSmA sakAma cUNau~ lI sa cAdityaH, bhUyograhaNAdAdityAdapyadhika eva / 'tANi ThANAiMgacchanti // 155-252 / / silogo,'tANI' ti jANi tANi 5 akAma- uddiSTANi, tiSThantIti ThANANi, gacchanti bajanti, sikkhitA jJAttA, karettA ya, saMjamo sattarasaviho, sa tu ko tatra gacchati ?, sthAnaM maraNe ucyate, 'bhikkhAe vA nihatthe vA' aku bhakSaNe bhikSA AkuH bhikkhAe, gihattho bhaNito, ki sarva eva bhikkhAgo gihattho / // 14 // vA ?, neti, je saMti parinivvuDA' je iti aNiddidussa uddese, zamanaM zAntiH upazama ityarthaH,sarvato nivRtaH parinivRtaH, zAnti pariNivvuDe ya, akrodhavAnityarthaH, 'tesiM soccaa||156-253|| silogo, tesiM-te punbuddivANaM agArINa aNagArINa ca sobhaNA pujjA supujjA satAM vA pujjA sapujjA, saMjamataye se ciTThati jesi iMdiyANi vasaMti vA jesu guNA guNesu vA je vasaMti te vusi- mantaH,'Na saMtasaMti maraNate' Na iti paDisedhe, samastaM vasatira, maraNameva aMto maraNaMto maraNe vA vasaMtaHmaraNAntaH,AvIcikamaraNaM | vArdhAkRtaM tadeva marati idamanyat antyamaraNaM yena bhavaH chidyate, te hi kRtapuNyatvAt Na saMtasaMti maraNaMte, sIlavaMtA bahussutA,uktaM skaammrnnN| idAnImanayoH sakAmAkAmamaraNayoH katareNa maritavyamiti',ucyate-'tAlayA vissmaadaay||157-253||silogo, tolayitvA tulayA yatra guNairviziSyate buddhathA AdAya-gRhItvA tenaiva martavyaM, tadeva Adeyamiti, ahavA ayaM viseso-bAlamaraNama-15 Nicchato bhavati, iyaM tu sakAmassa, adhavA'yaM viseso- dayAdhammo khatIti, evaM visesamAdAya buddhayA 'vippasIijja medhAvI || // 14 // vividha pasIejjA merAyA dhAvatIti medhAvI, tathAbhRtena appaNA-tena prakAreNa bhUtastathAbhRtaH, rAgadveSavazago hyAtmA anyathA bhavati,mA madyapAnAM vizva(citta vat,) tadabhAve tu AtmabhRta eva, athavA yathaiva pUrvamavyAkulamanAstathA maraNakAle'pi tathAbhUta eva mahattaraM tulayi HECIAL CCRACa C Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cU 6 kSullaka nigraMthIya // 142 // 4-%** tvAmahaMtassakAmamaraNA tti (ntaM) prapannaH / 'tao kAle abhippe / / 158-254 // silogo, tata iti kramaH, abhipretaM yadA'sya tanmaraNaM rucitaM bhavati, ko'rthaH 1, yadA'sya yogA notsarpanti tasmin kAle, abhimukhaM prItivAnityarthaH, abhipreta evAsau tasya maraNakAlaH, yogahAninimittA, saMlekhanAdibhiH upakramavizeSaiH upakramyAtmAnaM, zraddhA asyAstIti zrAddhI, ralayeorekatve tAdRzaH, yathA vA'bhyupagacchato, dharmmaH saMlekhanA vA, tathA aMtakAle'pi uktahi 'jAe sadAe Nikkhato, tameva aNuAlejja' tatra cAsyotkRSTAtmanaH yadi nAma teSAM upasargA utpadyante kSudhAdayo vA AtmasamutthAH tatasteSUpapanneSu 'viNaejja lomaharisaM' vinayo nAma vinAzaH, yathA vinItA gauriti, lunAti lUyaMte vA tAni lIyaMte vA teSu yUkA iti lomAni lomnAM harSa : 2, satu bhayAdbhavati, anu lobhairvA upasargairharSAd bhavati taM vinayitvA ubhayathApi, na kevalaM 'bheda dehassa kaMkhae' bhidyata iti bhedaH, aSTavidhakarmazarIrabhedaM kAMkSiti, natUdArikasya / ' atha kAlAme sNptte'|| 159-254 // athetyAnantarye sIlakhitAcyA maraNamapekSyate, suThu akkhAra AdAveva tassa maraNAbhidhAnamAkhyAtaM suakkhAtaM, samyak Ahito samAhito sutakakhAtasamAhito, kecitpaThanti 'AghAyAe samucchayaM atyartha ghAtaH AghAtaH, AghAtasamucchrayo NAma sarIraM, tad bAhyamAbhyantaraM vA vAhyamaudArikaM taM saMlihiuM tena ca saMlihitena dravyataH bhAvataH abhitaraM kammagasarIraM ghAtitaM bhavati ato AghAtAya samucchayaMti, sakAmamaraNaM marati viNhamannayaraM muNI, taMjahA bhattapaccakkhANaM iMgiNI vA pAovagamaNaM vA, manute manyante vA jagati trikAlAvasthAn bhAvAn muniriti / akAmamaraNAdhyayanaM sammattam 5 // idANiM khullayaniyaMThijjaM, tassa cattAri aNuogadArA uvakamAdi parUyeUNa jAva nAmaniSphano Nikkhevo kSullaganiyaMThijjaMti, khullayaMti AvekkhitaM padaM mahaMta avekkha bhavati, taM puNa mahAniyaMThijje, tahA khullayaM nikkhiyadhvaM niyaMTho nikkhiviyabvo, dehabhedAkAMkSA // 142 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSullakamahanikSepAH zrIuttarA0 khullagassa paDhamaM Nikkhevo, taM mahaMta paDucca saMbhavatitti mahaMtameva parUveyavvaM taM mahaMta aTThavihaM,tattha gaahaa-'naamNtthvnnaa||236-255|| cuNI 18 gAhA, nAmaThavaNAo gayAo, davvamahaMta acittamahAkhaMdho, so suhumapariNayANaM aNaMtANatapadesiyANaM khaMdhANaM tabbhAvaNApariNAmaNa 6 kSullaka logaM pUreti jahA kevalisamugghAto daMDaM kavADaM mandhuM aMtarANi cautthe samae pUreti, evaM so'vi cautthe samae savvaM logaM nigraMthIyara / pUretA paDiniyattati etaM davyamahaMtagaM, khettamahantagaM savAgAsa, bAlamahaMgaM savvaddhA, pahANamahaMtaM tivihaM- sacittaM // 14 // acittaM mIsagaM, tattha sacittaM tivihaM- dupadaM cauppadaM apadaMti , dupadANa pahANo titthayaro, cauppadANa hatthI, apadANaM araviMda, acedANaM verulio, mIsagANaM bhagavaM titthagaro savibhUsaNo, paDuccamahaMtaM AmalakaM prati billaM mahaMta, evamAdi, bhAvamahataM tivihaM- pAhaNNato kAlato Asayato, pAhaNNao khaio bhAvo mahato, kAlao pariNAmio jIvo, jaM jIvadambamajIvadayaM vA satA tahA pariNamati, Asayao odAyito bhAvo, taMmi bhAve bahutarA jIvA vati, mahaMtagaM, tassa paDivakkho khullayaM nikkhiviyabvaM, taMpia chavihameva, NAmaThavaNAo gayAo, davyakhuDagaM paramANU, khettakhaDagaM AgAsapadeso, kAlakhuDDayaM samayo, pahANakhuDDayaM tiviha-dupayaM cauppayaM apadaM ca, dupadANaM paMcaNDaM sarIrANaM AhAraga, cauppadANaM suDayaM sIho, apadANaM lavaMgakusumaM, acittANaM vairo, mIsagANaM titthagarI jammAbhiseyakAle alaMkArasahito, paDuccakhuDDayaM AmalagAto sarisavo, bhAvakhuDDuyaM sambatthovA jIvA khaie bhAve, ettha paDaccakhuDUDaeNa adhikAro, khullaka iti gataM / idANiM NiyaMTho, tattha gAthA-'nikkhevo niyaMThami' (237-255) nAmaThavaNAo gayAo, danbaNiyaMTho duviho-Agamato goAgamato ya, Agamato jANae aNuvautto, NoAgamatoya 'jANagasarIra' // 238-256 // jANayabhaviyasarIravairitto davaNiyaMTho NiNhagAdI, AdiggahaNeNa EARSE%E0%A4%% // 143 // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N paca cUNau~ c htents -*-8%-- zrIuttarAma pAsatthosannakusIlasaMsattaahAchaMdA, bhAvaNiyaMTho duviho-Agamato NoAgamato ya, Agamao jANauvautto, NoAgamato |NiyaMThayatte va mANA paMca, taMjahA-pulAe bakuse kusIle NiyaMThe siNAe / pulAto paMcaviho, jo AsavaNaM prati, NANapulAto dari saNapulAto carittapulAto liMgapulAto ahAsuhumapulAgotti / pulAgo NAma asAro, jahA dhannesu palaMjI, evaM NANadaMsaNacarittanigraMthIyaM NissArattaM jo uveti so pulAgo, liMgapulAgo liMgAo pulAgo hoto, ahAsuhumo ya eesu cava paMcasuvi jo thova thora viraa||144|| hati, laddhipulAo puNa jassa deviMdariddhisarisA riddhI, so siMgaNAdiyakajje samuppaNNe cakkayahiMpi sabalavAhaNaM cuNNeuM smttho| bausA, sarIropakaraNavibhUpA'nuvartinaH RddhiyazaskAmAH sAtagauravAzritAH aviviktaparivArAH chedazavalacArittajuttA NiggaMthA bausA bhaNNati, te paMcavihA, taMjahA-AbhogavakusA aNAbhogavakusA saMtuDavakusA asaMvuDabakusA ahaasuhumbkusaa| AbhogavakusA AbhogeNa jo jANato karei, aNAbhogaNa ayANaMto, saMvuDo mUlaguNAisu, asaMvuDo tesu cava, ahAmuhumabakuso acchIsu dRsi-| yAdi avaNeti, sarIre vA dhUlimAi abaNeti / kutsitaM zIlaM yasya paJcasu pratyekaM jJAnAdiSu so kusIlo, duviho-paDisevaNA15 kusIlo kasAyakusIlo ya, sammArAhaNavivarIyA paDigayA vA sevaNA paDisavaNA, paMcasu NANAisu, kasAyakusIlo jassa paMcasu ANANAisu kasAehiM virAhaNA kajjati so kasAyakusIloti / NiyaMTho abhitarabAhiragaMthANiggato, so uvasaMtakasAto khINa kasAto vA aMtomuttakAlito, so paMcaviho-paDhamasamayaNiyaMTho apaDhamasamayaniyaMTho, ahavA caramasamayaniyaMTho acaramasamayaniyaMTho, ahAsuhumaNiyaMThotti, aMtomuhuttaNiyaMThakAlasamayarAsIe paDhamasamae paDivajjamANo paDhamasamayaniyaMTho, sesesu samayaemu vaTTamANo apaDhamasamayaniyaMTho, carame-aMtima samae vadyamANo caramasamayaNiyaMTho, acaramA-AdimajjhA, ahAsuhumo eesu savve *Achatte // 144 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 cUNau zrIuttarA suvi / siNAto-snAtako, mohaNijjAighAtiyacaukammAvagato siNAto bhaNNati, so paMcaviho-acchavI asavalo akammaMso saMyamAdisaMsuddhaNANadaMsaNadharo arahA jiNo kevalI, acchavI-avyathakaH, sabalo-suddhAsuddho, egaMtasuddho asabalo, aMzA-avayavAH karma bhinigraMtha6 kSullakaNaste avagayA jassa so akammaMso, saMsuvANi NANadaMsaNANi dhAreti jo so saMsuddhaNANadaMsaNadharo, pUjAmahatIti arahA, athavA vicAraH nigraMthIya nAsya rahasyaM vidyata iti arahA, jitakapAyatvAjjinaH, eso paMcaviho siNAyago / esa saddattho'bhihito, sNymshrutprtisevnaa||14|| | tIrthaliGgalezyopapAtasthAnavikalpataH sAdhyAH, ete pulAkAdayaH paJca ninthavizeSAH ebhiH saMyamadabhiranugamavizeSaiH sAdhyA bhavaMti, tatra ca saMjame tAvat pulAgo bakuso kusIlo ete tinidhi dosu sabamesu-sAmAie chedovaTThAvaNie ga, kasAyakusIlA dosuparihAravisuddhIe suhumasaMparAe ya, NiyaMThA siNAyagA ya ete dovi ahakkhAtasaMjame / sute pulAgavakusapaDisevaNAkusIlA ya ukko| seNa abhinnadasapuvvadharA, kasAyakusIlaNigranthau caturdazapUrvadharau, jaghanye pulAkasya zrutamAcAravastu navame pUrve, bakusakusIla-14 nigranthAnAM zrutamaSTau pravacanamAtaraH, zrutAdapagataH kevalI snAtaka iti / idAnIM pratisevanA-mUlaguNAnAM rAtrIbhojanasya ca parAbhiyogAt balAtkAreNAnyatamaM pratisevamAnaH pulAgo bhavati, mithunamevetyeke , bakuzo dvividhaH- zarIrabakuzaH upa-| karaNabakuzazca , tatropakaraNAbhiSvaktacittaH vividhAha(varNa)vicitramahAdhanopakaraNaparigrahayukto bahuvizeSayuktopakaraNakAGkSA*yuktaH nityatatpratikArasevI bhikSurupakaraNabakuzo bhavati , zarIrAbhiSaktacitto vibhUSitArtho tatpratikArasevI zarIrabakuzaH, k // 145 // / pratisevanAkuzIlaH mUlaguNAnavirAdhayan uttaraguNeSu kAMcidvirAdhanAM pratisevate , kasAyakuzIlanigranthasnAtakAnAM pratisevanA nAsti / tIrthamidAnI, sarveSAM tIrthakarANAM tIrtheSu bhavaMti, eke tvAcAryA manyante- pulAkabakuzapra 4% 5A4% e% % Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNo 6 kSullaka nigraMthIya // 146 // 67%%%%% tisevanAkuzIlAstIrthe nityaM, zeSAstu tIrthe'tIrthe vA / liGgamiti liGgaM dvividhaM dravyaliGgaM bhAvaligaM ca, bhAvaligaM pratItya sarve nirgranthaliDga bhavanti, dravyaliGgaM pratItya bhAjyAH / lezyAH pulAkasyottarAstisro lezyA bhavanti, cakuzapratisevanAkuzalayoH sarvA api, kapAyakuzIlasya parihAravizuddhestisra uttarAH, sUkSmasaMparAyasya nirgranthasnAtakayotha zuklaiva kevalA bhavati, ayogaH zailazI pratipanno'lezyo bhavati / upapAtaH pulAkasyotkRSTasthitiSu deveSu sahasrAre, vakuzapratisevanAkuzIlayo - viMzatisAgaropamasthitiSvacyute kalpe, kaSAyakuzIlanirgranthayostrayastriMzatsAgaropasthitiSu sarvArthasiddhe, sarveSAmapi jaghanyaM palyopamapRthaktvasthitiSu saudharme, snAtakasya nirvANamiti / sthAnam - asaMkhyeyAni saMyamasthAnAni kaSAyanimittAni bhavanti, tatra sarvajaghanyAni ( saMyama ) labdhisthAnAni pulAkakapAyakuzIlayoH, tau yugapadasaMkhyeyAni sthAnAni gacchataH, tataH pulAko vyucchi dyate, kapAyakuzIlastato'saMkhyeyAni sthAnAnyekAkI gacchati, tataH kaSAyakuzIla pratisevanAkuzIlaca kuzA yugapadasaMkhyeyAni | sthAnAni gacchanti, tato bakuzo vyucchidyate, tatro'pyasaMkhyeyAni sthAnAni gatvA pratisevanAkuzIlo vyucchidyate, tato'saMkhyeyAni sthAnAni gatvA kapAyakuzIlo vyucchidyate, ata UrdhvamakapAyasthAnAni gatvA nirgranthaH pratipadyate, ata UrdhvamakaSAyasthAnaM gatvA nirgranthaH snAtakaH nirvANaM prApnoti eSAM saMyamalabdhiranantaguNA bhavati, 'ukkoso u niyaMTho // 239-260 // gAhA, jo ukko - sarasu saMyamaTThANesu vaTTati so ukkosaNiyaMTho bhaNNati, jahaNNato jahannaema, sesA ajahaNNamaNukkossatti, jettiyANi saMjamaTThANANi tattiyA NiggaMthA, nAsya grantho vidyata iti nirgranthaH, nirgato vA granthato niggaMtho, so gaMtho duviho / 240-260 / / abhitaro bAhiro ya, abhyaMtaro codasaviho, bAhiro dasaviho, agbhitaro imAe gAhAe bhaNNati- 'koho mANo mAyA // 241 - 269 // gAthA, saMyamAdibhirnigraMthavicAra: // 146 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhayasaptakam zrIuttarA0 cUrNI 6 kSullaka nigraMthIya // 147 // Se%AARA koho aNaMtavidhovi cauhA, evaM mANo mAyA lobho'vi, mAyAlobho pejjaM,koho mANo ya doso ya,Nasthi Na NiccoNa kuNai kayaM | Na veeti Natthi NivvANaM / Nasthi ya mokkhovAo chammicchattassa ThANAI // 1 / / itthAvayAIo tiviho veo ya hoi boddhavyo / aratI ya saMjamaMmI hoi ratI'saMjame yAvi // 2 // hAso u vimhayAdisu sogo puNa mANasaM bhave dukkhN| bhayagaMtho sattaviho tattha | imo hoi nAyavo // 3 // iha paraloyAdANe AjIva'siloya tahA akamhANaM / maraNabhayaM sattamayaM vibhAsameesi vocchAmi // 4 // ihalogabhayaM ca imaM jaM maNuyAIo srisjaaiio| bIhei jaMtu parajAiyANaM paraloyabhayameyaM // 5 // AyANa'ttho bhaNNati mA hIrijjatti tassa je bIhe / AyANabhayaM taM tU AjIvome Na jIve'haM // 6 // asilogabhayaM ayaso hoti akamhAbhayaM tu aNimittaM / mariyambassa u bhIe maraNabhayaM hoha evaM tu // // eso suttavigappo bhayagaMtho panio samAseNaM / aNhANamAiehiM sAdhuM tu | duguMchati duguNche||8||ti bAhiragranthe imA gAhA-'khettaM vatthu vtthuu||242-261|| gAhA, khettaM duvihaM-ketu setuM ca, setuM arahaTTAdINi| pajjAI, ketuM vAseNaM, vatthu tiSiha-khAtaM UsitaM khAtositaM, khAtaM bhUmigharaM, UsitaM pAsAdo, khAtosita bhUmigharovari pAsAdo, dhaNaM hiraNNasuvaNNAdINi, dhanaM sAlimAdi, dobi etaM saMcayoti ekkaM bhannati, sahaDDiyAdi sahI,NAdisaMjogotti mAipiisasurakulasaMbaMdho, jANaM radhAdi, sayaNaM pallaMkAdi, AsaNaM pIDhakAdi, dAsIdAsaM ekaM,kaviyaM lohovkkhrmaadihiN| saavjjgNthmukkaa||243|| gAthA knnkhyaa| gato nAmaNipphaNNo jAva suttANugame suttaM uccaareyvvN-'jaavNt'vijjaa'||160suu.262||silogo,yaavtprimaannaav dhAraNayoH, NANati vA vijjatti vA egahu~, na pratiSedhe, vidyata iti vidyA naiSAM vidyA astIti avidyA, pivAti prINAti cAtmAna. miti puruSaH pUrNoM vA sukhaduHkhAnAmiti puruSaH puruSu zayanAdvA puruSaH, sasarti dhAvati vA sarva, [sukhaduHkhAnyeSAM saMbhavaMtIti duHkha CCCCCC K SHA %95% // 14 // AA na Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SECRECae%5CSR vidyAmaMtrito ghaTaH nigraMthAya zrIutturA sambhavAH,kAmaM ubhayathApyavirodho duHkhAni sambhavantIti,ayaM samAsaH zAli(zakti)sambhavAtparigRhyate,na tu ye duHkhAH saMbhUtAzayatvAt, | cUrNI lA athavA avidyA duHkhAdeva saMbhRtA, uktaM hi 'nAtaH parataraM manye, jagato duHkhakAraNam / yathA'jJAnamahAroga, sarvaroga prnnaayk||1|| etthudAharaNaM-ego godho dogacceNa caito gehAo Niggato, savvaM puhavi hiMDiUNa jAheNa kiMci lahati tAhe puNaravi gharaM bhAjato Niyatto, jAva egami pANavADagasamIve egAya devakuliyAe egarAtiM vAsovagato, jAva pecchai tAva devauliyAo ego pANo // 148 // niggato cittaghaDahatthagato, so egapAse ThAtiUNaM taM cittaghaDaM bhaNati-lahu gharaM sajjehi, evaM jaM jaM so bhaNati taM ciya ghaDo karei, jAva sayaNijja, itthIhiM saddhiM bhoge bhujati, jAva pahAe paDisAharati / teNa goheNa so divo, pacchA ciMtei-ki majjha bahueNa bhaNi(mi)eNa ?, etaM ceva olaggAmi, so teNa olaggio, ArAhito bhaNati-kiM karemitti, teNa bhaNNati-tumha pasAeNa ahaMpi evaM ceva bhoge jhuMjAmi, teNa bhaNNati-kiM vijja geNhasi ?, utAhu vijjAe'bhimaMtiyaM ghaDaM gehasi, teNa vijjAsAhaNapuraccaraNabhIrUNA bhogatisieNa ya bhaNNati-vijjAbhimaMtiyaM ghaDayaM dehi, teNa se vijjAe abhimaMtiUNa ghaDo diNNo, so taM | gahAya gato sagAma, tattha baMdhUhi sahavAsehipi samaM jahAruiyaM bhavaNaM vigurumviyaM, bhoge tehiM saha muMjato acchati, kammaMtA ya se sIdiumAraddhA, gavAdao ya asaMgovijjamANA pralayaryAbhUtAH, so ya kAlaMtareNa atitosaeNa taM ghaDaM khadhe kAUNa eyassa pabhAveNa | ahaM baMdhumajjhe pamoyAmi, AsavapIto paNaccito, tassa pamAeNa so ghaDo bhaggo, so ya vijjAkao uvabhogo NaTTho, pacchA te gAmeyagA pralayIbhUtavibhavAH parapesAIhiM dukkhANi aNubhavanti, jati puNa sA vijjA gahiyA hotA tato bhagge'vi ghaDe puNo'pi karato / evaM avijjA NarA dukkhANi sambhUtAHklizyante, avidyAdanaM(narA) mithyAdarzanamityarthaH, tacceda-ete cava'nabhigatA bhAvA ASTR-1 // 148 // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 cuNoM 5 - zrIuttarA viparItato abhiNivihA / micchAdasaNamiNamo bahuppayA viyANAhi // 1 // te savve eva micchAdiTThI dukkhANi saMbhUopArjIta, satyaSaNA NAgArjunIyAH paThanti-te savva dukkhamajjitAlaMpaMti bahusomUDhA'tehiM sArIramANasehi dukkhehi lupaMti,bahuso nAma aNegaso, 6 kSullaka- bahUhi vA dukkhapagArehi vA, ahavA iha paratra ca muhyante saMmUDhA, jahA samudde vANiyA dubAyAhayajANavattA disAmUDhA khaNeNa aMto. nigrethAyAjalagayapavyayamAsAeUNa bhinnapoyA mahAvItikallolehi bujjhamANA kummagamagarAIhi viluppaMti, evaM te'vi avijjA viluppaMti // 149 // di. bahuso mUDhA,sArIramANasehiM mahAdukkhehiM viluppati bahuso mUDhA,tattvAtatvaajANagA,saMsAraMmi aNaMtae, amanaM antaH nAsya INI aMto vidyata iti anantaH, bhaNitaM ca sUtI jahA samuttA, Na NassatI hoi ovamA esA / jIvo vahA sasutto Na Nassati gatIvi saMsAre // 1 // 'tamhA samikkha medhAvI' ( samikkha paMDie tmhaa)||161-264 // silogo, ajJAninAmevaMvidhaM vipAkaM lajJAtvA tasmAt samyaka IkSya merAyA dhAvatIti medhAvI 'pAsa'tti pAsa, jAyata iti jAtI, jAtInAM paMthA jAtipaMthAH, ataste jAtipaMthA bahuM 'culasItiM khalu loe joNINaM pmuhsyshssaaii| tabhaeNa appaNA saccamesejjA, appaNA NAma svayaM, sacco saMjamo taM saccaM appaNA esejjA-maggejjA, atrAha-satyamevAstu, AtmagrahaNaM na karttavyaM, na hi kazcitparArtha kizcit karoti ucyatemA bhUt kasyacitparapratyayAta satyagrahaNaM, tathA paro bhayAt lokaraMjanArtha parAbhiyogAdvA, AtmagrahaNamityataH, sa egato yA parisAgato vA ityuktaM,nAgArjunIyAnAM attaTThA saccamesajjA'na parArthe yathA zAkyAnAmanyaH karoti anyaH pratisaMvedayatItyata AcA-IAH // 149 // rati(tmArthamiti),yaH sAMkhyAnAM vA prakRtiH karoti,syAtki satyaM, 'miti bhUehiM kappae' mejjato meyaMti vA taditi mitraM, mitrasyeyaM lAmaitrI, kalpanAzabdo'pyanekArthaH, tadyathA-'samArthe varNAnAyAM ca, chedaNe karaNe tthaa| aupabhye cAdhivAse ca, kalpazabdaM vidurbudhaaH||1|| RSS RECOG Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUNoM ichis zrIuttarAsAmadhye aTTamamAse vittIkappo bhavati, varNane vistarataH sUtraM kalpaM, chedane caturaMgulavajje aggakese kappati, karaNe 'na vRttiM cinta-13mAtrAdInAM yet prAjJaH, dharmamevAnucintayet / janmaprabhRtibhUtAnAM, vRttirAyuzca kalpitam // 1 // aupamye yathA candrA''dityakalpAHsAdhavaH | natrANa6 kSullaka adhivAse jahA sohammakappavAsI devo / atra karaNe kalpaH shbdH|| syAta-kimAtahAe kevalaM sacco esejjatti, NaNu baMdhuttareNa kAritA nigraMthIyaM Nimittamivi sacco esitabvo, ucyate- 'mAtA pitA pahusA bhaayaa||162-265|| silogo, jahA etANi na tava tANAe vA // 15 // saraNAe vA evaM tumaMpi tesiM Na tANAe vA saraNAe vA, ayamaparaH kalyastu na saMyamaH kriyate, ayaM hi baMdhunimittamAtmanimittaM ca, tatra tA bahubhirapi kAraNavizeSaiH saMbaddhA mAtA pitA NhusA, mAtayati manyate vA'sau mAtA,(mimIta)minoti vA putradharmAniti mAtA, pAti bibharti vA putramiti pitA, snehAdhikatvAt mAtA pUrva, sneheti zravanti vA tAmiti snuSA, bibharti bhayate vAsau bhAryA: punAtIti putraH, iyati aryate'neneti uraH urasi bhayA aurasAH, anye'pi santi kSetrajAtAdayaH tatpratiSedhArtha aurasagrahaNaM, 'NAlaM te mamatANAe' alaM paryAptau, na paryApta trANAdatrANAya te, trAyate anaya nena)ti trANaM, kuto tat trANaM?,'luppaMtassa sakammuNA AtmAnamapi tAvatte na trAtuM samarthAH, kutastarhi pareSAM?, athavA avidyA uktAstadvipakSe vidyA, sA ca vairAgyalakSaNA, tadyathA- nanu evamupalabdhA bhavati tadA virakta iti jJeyaH, kathaM 1, taducyate- 'mAtApitANDasA' Atmadezastu yadi kenaciducyate- kimrth| | bandhubhyo bhavAn viraktaH ?, tato bravIti- mAtA pitA NAlaM te mamaM tANAe saraNAe vA, yathaiva bAndhavAH, evaM vibhavA api, kathamAtmasaMyame pravRtta iti / yatazcaivaM- 'eyamaDheM sapehAe // 163-265 / / silogo, etaditi yadidamuktaM yathA bAndhavA na 8 trANAya, samyak prekSayA sapahAe, pAzyate'neneti pAzaH, samyagidaM darzanaM daMsaNe, athavA samidaM jassa daMsaNaM se bhavati samida // 15 // ME Kawach Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + CE saMyamarUpaM R + zrIuttarAsaNe, AmantraNe vA, evaM matvA yathA bAndhavA na trANAyeti, 'chiMda gahisiNehaMca, gRyate'neneti gRddhiH, snihyate'neneti cUrNau snihaH, tatra gRddhiH-tIvAbhinivezaH, snehastu tAtparya, athavA gRddhiH dravyagomahiSyajAvikAdhanadhAnyAdiSu snehastu bAndhaveSu 6 kSullakaca syAta, kiM chinda ?, 'sneha', snehalakSaNamucyate- 'Na kaMkhe putvasaMthavaM' Na pratiSedhe, kAGkSA abhilASaH, pUrayatIti nigraMthAyI pUrvaH, saMstUyate yena saMstavaH, tadyathA- devadattaputtamAtula iti, yathaiva hi svajano na trAyate tathaiva ca- 'gavAsaM maNi kuNddlN||164-165265|| silogo, gacchatIti gauH,anute aznAti vA adhyAnamityazvaH,madyate manyate vA tamalaGkAramiti mANiH, kuNDalahiraNye kaNThye, pazyatIti pazuH, dAsapuruSo kaNThyau, kila tava sukhopakArAya, yadi tat sAMsArikaM parAyattasukhaM kAmyate, tena yadanyadevaMvidhaM tadapi 'savvameyaM cari(i)ttANaM' ujjhiuM, saMjamaM aNupAliyA, devatvaM prApya kAmarUpi bhavissasi, kAmaM rUpANi karotIti kAmarUpI, rocati rocayate vA rUpaM, yathA kAmarUpaM tathA'nAnyapi IzitvaprAptiprAkAmyAdInyaizvaryANi prApsyasi ityataH 'gavAsaM maNikuMDalaM, pasavo daasporusN| savvameyaM caittANaM, saMjamaM aNupAliyA // 1 // sa cAya sNymH| 'abbhatthaM sambao savvaM // 166-265 / / silogo, AtmAnamadhikRtya yatpravartate tadadhyAtma, athavA abbhatthaM NAma yadyasyAbhipretaM, adhyAtmani tiSThatIti abbhattho, kiM ca tat, sukhaM, yathA bhave abbhatthaM, savvato savvaM, sarvAbhyo digbhyaH, savvaM nAma savvaM zarIraM mANasaM suhaM tadupakAriNI vA sahAtivisayasuhANi, jahA tavedamiTTha evameva (paresiM) 'dista pANe piyAyae' priya AtmA yeSAM te priyAtmAnaH, anyato'pi yadi etadevaM 'No hiMsejja pANiNa pANe' prANA asya vidyante prANI atasteSAM prANinAM, prANAHAyuSprANA balaprANA indriyaprANAH, virasyate yena pareSAM vA bhavati vairaprasUtiH tasmAdbhayavairAdubhaya(para)taH, upetya rata uparataH, 9 + eHIS // 15 // - -- A - Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 cUNoM zrIuttarA bhava (ya)vA yatkaroti prANinAM tato vairaM bhavati, iha ca kalahAdi paratra ca yena saMsAramanuparIti tsmaaduprtH|| uktaM prANAtipAta- jJAnAkriyeramaNaM, parigrahaveramaNaM pratisAdhayati-'AdANaM NarayaM dissa // 167266 // silogo, Adiyata ityAdAnaM, naraka uktArthaH, kAnta nirAsaH kAraNe kAraNo(o)pacArAta, AdAnAddhi narako jAyata ityataH AdAnameva narakA, uktaM hi-viSaM viSakAlaM saMcaryAdi, viSaM vyAdhinigraMthAya rUpekSitaH // 1 // (viSaM kupaThitA vidyA, viSaM vyAdhispekSitaH / viSaM goSThI daridrasya, vRddhasya taruNI vipam // 1 // ) tRNaDhi // 152 // tRNvanti vA tRNaM, tRNamAtramapi nAdadIta, prati ( api ) grahaNaM apratisaktalakSaNaM, nivRttaye tu dharmasAdhaNAdigrahaNArthamapadizyate 'doguMchI appaNo pAte' duguMchA-saMjamo, kiM duguMchati ?, asaMjamaM, pAti jIvAnAtmAnaM vA teneti pAtra, AtmIyapAtra13 grahaNAt mA bhUtkazcitparapAtre gRhItvA bhakSayati tena pAtragrahaNaM, Na so pariggaha iti, jinakalpikaM vA pratItya paThyate-appaNI pANipAte dinnaM bhujejja bhoyaNaM ' evaM musAvAdaadattAdAnamehuNANivi / / atrAha- uktaM prAgavidyA, natu tadvidhAnAni upadizAni, taducyate-'ihamege u mannati // 168-266 / / silogo, aparaH kalpaH avidyAM hitvA vidyApUrvikA nivRttiH kAryA, sA coktA, anbhatthaM savyA savvaM' etacchratvA caraNAdiparaH, "ihamege u mannaMti' 'ihe ' ti iha manuSyaloke, egeti 11 sAMkhyAdayaH, te savve 'apaJcavAya pAvarga' pAsayati pAtayati vA pApaM, te puNa * AyariyaM vidittA' AcaraMti tamityA. cAraH, AcAre niviSTamAcaritaM, AcaraNIyaM vA tamityAcAraH, AcaraNIyaM vA vidisA savvadukkhA vimuccada, natu kRtvA, teSAM hi jJAnAdeva mokSaH, prakRtipuruSAntaraM yathA veti tamityevaM vidittA akIratA, yatasteSAM yamaniyamAtmako dharmaH, taM akarentA, aparaH // 152 // kalpa mAha- ye nAma jJAnaM zIlamicchanti te nAma mokSamApnuvanti, yathA zAkyAdayaH, ucyate, te'pi, kevalameva vadanti, natura SORRENACHAR RSINESEARH Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 nuvanta, na kurvanti, azA akAratA ya vadhyatidhatAutakAlapratyayaprakamIkSAya ucyate jJAnakriyekAntanirAsaH zrIuttarA0kurvanti, kathaM?, ahiMsAmuktvA punaH pAkeSu snAnAdi vihArAdaMbheSa (dikeSu) (dimiSeNa)pravartante, evaM to--'bhaNatA akaritA ya cUrNI // 169-267 // silogo, mokSaM pratijAnantIti mokSapratijJAvanto, puNa 'vAyA vAriyametteNaM' vaktIti vAk, evaM vIriyaM, mAtra6 kSullaka- grahaNaM kevalaM bruvante, na kurvanti, Azvasati kazcittaM samAsAseti, taMjahA-vayaM jAnakA iti samyagAzvAsayanti, yathA''tmAnaM tathA nigraMthIyaM paramapi, syAd buddhiH-kathaM bhagaMtA akaritA ya badhyate, nanu te jJAnenaiva tAryante 1, ucyate- 'na cittA tAyae bhAsA' // 153 // // 170-267 // silogo, citrAnAma dhAtUpasargasandhitaddhitakAlapratyayaprakRtilopApagamIvazuddhathA, 'kaoM kasmAt kAraNAt? ucyate, vidyAnuzAsanAta, vidyAhitamanuzAsanAya tameva, tatpUrvikA tu kriyA mokSAya ucyate, yathA gadaparijJAnaM, te punaH citravAvizAradAH yato 'visannA pAvakamme hiM' te na mokSAya(iti) vAkyazeSaH, vividha sannA visannA, pApAnyetat kRtyAni pAvakiccAI, pAvaM vA hiMsAdIni tesu sannA, na tAni zaknuvanto kattuM, 'yAlA paMDiyamANiNoM' syAd buddhiH- kenocyate ?, spaSTarUkSyaM hi dukkhaM kartum, aviziSTamucyate-"je keI sarIre sattA" // 171-268 / / silogo, ye ityanirdiSTasya nirdezaH, zIryata iti zarIraM matasmin saktiH, vRNoti vRNIte varNayanti vA tamiti varNaH, rUpyata iti rUpaM, saMsatiH dhAvate vA sarvAvasthaM sarvato, maNasA vayasA ceva, maNasA tAvatkathaM rUpacantaH syAma ityevaM ciMtayanti, vAyAe bhiSajo'nupAnakriyAM pRcchati, 'savve te dukkhasaMbhavA' nAma dukkha pasUyaMte, evamAdyA anyA'pyavidyA saMsArAyava, tenAvidyAsaMtAnavidyAvatA saMsArocchedAya pravartitavyaM, sa cAtmA saMsArI mukto vA, tatra yo'sau saMsArI sa hi sati (a)vidyAvigame bhikSutvamAsAdya-'AvapaNA diihmddhaannN||172-268|| silogo, athavA uktA avidyA,tadvipakSabhUtA vidyA sa ca vidyAvAn'AvaNNAdIhamadANe (172sU0268)ApatravAn ApatraH,aNAdi,dIghate - * // 15 // - - on- Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNoM 6 kSullaka nigraMthIyaM // 154 // vA dIrghaH, adhati prANaniti adhvA, dIrghamadhvAnaM nAma saMsAra eva, na tatrAvasthAnamasti athavA janaM jAyamAnassa vA kuto'vasthAnamityato vA dIrghaH, uktaM ca- " prapannA dIrghamadhvAnamanAdikamanantakaM / sa tu karmabhirApannaH, hiMsAderupacIyate // 1 // teSAM sa narakAdiSu vipAkaH sa cedapriyaH 'tamhA savvadisaM passa' tasmAdi' ti tasmAt saMsArabhavA (yA) t sarva uktArthaM, dRzyate aneneti dik, sA disA sattavidhA nAmadisAThavaNAdisA davtra 0 kheca0 kAladisA savva (tAva ) khetadisA bhAva [khetta] disA paNNavagadisA, NAma disA jahA annatarA disAkumArI, ThavaNAdisA akkhanikkhevAdisu disAvibhAgo Thavito, sa tu sauNarUtaparUvaNAdisu ThAvijjati, davyadisAsu savyapadezayaM vattaM terasasu caiva padesesu ogADhaM, evaM dasasavvadisAgaM jahaNNagaM davvaM, khettadisA aTThapadesiyo ruyago, jato iMdAiyAo dasa disAo patracaMti, tAvakhetadisA jassa jao Adicco ueha sA puthvA, jato atthameti sA avarA dAhiNapAse dakSiNA, vAmao uttarA, pannavagadisA jattohutto paNNavago ThAti sA tassa puvvA, dAhiNeNa sA dAhiNA, pacchato avarA, vAmao uttarA, eyAsiM ca aMtareNaM annAo cattAri aNudisAo bhANiyanvAo, etAsiM cevaTTaNDaM aMtarAo aTTa disAo, etAo solasa sarIraussayabAhulAo savvAo tiriyadisAo, pAdatalaheTThA adhodisA, sIsassa uvari uDDA, etA aTThArasavi paNNavagadisAo bhavaMti, bhAvadisA aTThArasavidhA, taMjahA - puDhavikAio AukAo teukAo. vAU4aggavIyA mUlabIyA porIyA khaMdhabayA8 beiMdiyA teiMdiyA cauriMdiyA paMceMdiyA tirikkhajoNiyA 12 sammucchimamaNussA kammabhUmA akrammabhUmagAI aMtaradIvayA 16 | devA nAragA18, dizyate anayeti disA, sAtasya bhAvino bhAvastena prakAreNopadizyate, tadyathA- pRthivI kAyiko vA evaM yAvad devo nArako vA pUrvapazyataiti parasa, mA samArabhasya, ata eva dRSTA'sau digbhavati, yato na sammaM Arabhyate asamArabhamAnaH, appamatto parivvae' diksvarUpaM // 154 // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 6 kSullaka nigraMthIya // 155 // | yathA kAmapi dizaM na virAdhayet uktaM prANAtipAtaviramaNaM, aparigrahaprasiddhaye tu 'bahiyA uDDhamAyAya' / / 173-268 / / silogo, syAt prAgupadiSTaM yathA 'ammatthaM savvato savvaM', tathaiva ca 'AdAnaM narakaM disse ti prANAtipAtaviramaNaM parigrahaviratI ya bhaNitA, kiM puNa bhaNNati, ucyate, tatra bhedA nopadiSTAH, iha tu aSTAdaza diza uktAH parigrahe'pi tatrAviziSTamuktaM --- AdANaM NarakaM, iha vi ziSyate idaM grAhyamidamagrAhyamiti, tadyathA- 'bahiyA uDDhamAyAya' heTThA bahiyA, uddhiyata iti Urddha, Urddha nAmAtmAnaM varjayetyarthaH, yathA lokAyatAH pratipannAH Urddha dehAtpuruSo na vidyate, deha eva AtmA, tatrAtmAnaM zarIropacAraM kRtvopadiSyate 'bahiyA. | udamAyAya, nAvakhe kayAivi', syAt- zarIrAtmA kiMnimittaM dhAryate ?, ucyate 'pucvakammakkhayaDAe' pUrayatIti pUrva, kriyate iti karma, kSepaNaM kSayaH, 'hama' miti idaM audArikaM samyak uddharet khuhAdiparissahehiM paDamANaM samuddhare, tasyaivaM pUrvakarmakSayahetoH taM dehaM dhArayataH sAmprataM karmA'nupacayahetoH idamapi dizyate, kiM ?, 'vivicca kammuNo heu' / / 174-269 // silogo, vicicyetyanumatArthe upadezo vA kriyata iti karmma, hinotIti hetu:, heturiti yattaH karmma prasavati sa cAvidhaiva, uktaM hi "kaNNaM bhaMte ! jIvA aTTha kammapagaDIo baMdhaMti ?, rAgA dosA vA " bandhahetavaH ekaikasya tu tatpradoSanivAdayaH, evaM sarvatra, teSu loke vA kecciraM kAlaM NiruMbhitavyAH, ucyate- 'kAlakaMstrI parivvae' kAlanAma yAvadAyuSaH taM paMDitamaraNakAlaM kAikSamANaH | sarvatrAsambadhyamAnaH paritrajet, sarvAsavairityarthaH, sa eva niruddhAzravo yAvatkAlaM kAGkSato ArAccharIradhAraNArthamAhArAdyupagrahaNaM karoti, na hi nirupagrahANi zarIrANi zakyante udghoDhuM tatropagrahamAhAraH upakaraNaM vA, tatrAhArapariNAmArthamapadizyate 'mAtaM piMDassa pANassa' mIyate mAtrA, piNDayati tamiti piNDaH, piNDagrahaNAt trividha AhAraH, pANagrahaNAt pAnakameva, kaDaM nAma aparigrahatAdi // 155 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA cUrNo 6 kSullaka nigraMthIya // 156 // nivvattiyaM pAsugaM kiyaM jaM khIrAdi phAsugaM, taMpi (ga) attaTThAe, dRDhapusa liM(1) na vA, tadapi deNaM, bhakSayet khAdiyameva, svAdimamAsvAdayet, azanamaznIyAt, pAnakaM pibet, bandhAnulomAttu bhakSayet taM tu zuktazeSamabhuktazeSaM vA - 'sannidhiM ca na kuvvijjA 0 ' // 175-269 // silogo, sannidhAnaM saMnidhiH na pratiSedhe, aNatItyaNuH, mIyata iti mAtrA- tilatusabhAgamittaMpi 'levamAyAya saMjae' ko'rthaH 1, leve'pi Na saMvasAve patte vatthe vA kimaMga puNa asaNAdiaDDA, atiprasaktalakSaNanivRttaye mA bhUttadupakaraNamapi na saMvAsyati, tena tadupakaraNaM yatra gacchati tatra tatra 'pakkhIpattaM samAdAya' pakSI patrasaMbhAraM vA patatyaneneti patraM picchamityarthaH, vibhartti tamiti bhAraH tattulyo, yathA'sau pakSI taM patrabhAraM samAdAya gacchati evamupakaraNaM bhikSurAdAya NiravekkhI parivvae, nAsyAkAGkSA vidyata iti nizvakAGkSI, uktaM pUrvakarmakSayArthaM zarIraM dhArayet, taddhAraNopAyaH, tadyathA-AhAra upakaraNaM, tadapi 'esaNAsamio lajjU' // 176-270 // silogo, esaNAsamio, lajjU nAma lajjAvAn, lajjuppamANa uktArthaH, 'aNiyatavAsI' aniyataH kevalaM mArsa, na esaNAsamita eva jAva iMdiyAdipamAdA parivajjae yenopadizyate- 'appamatto pamattehiM' iMdiyAdipamattesu gihatthesu, piMDassa piMDyoH piNDAnAM vA pAtaH 2 atastaM piMDavAtaM ' gaveSayet' mArgayedityarthaH, 'evaM se uyAhu' // 177-270 // silogo, evamarthAvadhAraNe, 'sa' iti bhagavAn tIrthakaraH, udAhuriti udAhRtavAn, 'aNuttaranANI ' ti kevalaNANI, nAto uttarottaraM aNaM gANaM asthiti aNuttaraNANI, 'aNuttaradaMsI ' kevaladesitti, aNuttaraNANadaMsaNadharo jAva se udAhRtavAn, syAd buddhi:ko'sau ?, ucyate, 'arahA NAyaputte ' arhatItyarhan, nAsya rahasyaM vidyate, gAtakulappabhU (sU) te siddhatthakhattiyaputte, bhagavAn, bhago'syAstIti bhagavAn, aizvaryAdi, ' besAlIe ' tti, guNA asya vizAlA iti vaizAlIyaH, vizAlaM zAsanaM vA, vizAle saMnidhivarjanaM / / 156 / / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNo 7 aura zrIyA0 // 157 // bA ikSvAkuvaMze bhavA vaizAliyA, 'vaizAlI jananI yasya vizAlaM kulameva ca / vizAlaM pravacanaM vA tena vaizAliko jina // 1 // ' viyAhite ' vyAkhyAte, kecidanyathA paThanti- 'evaM se udAhu arahA pAse purisAdANIe bhagavaMte vesAlIe buddhe pariNivvuDetti bemi // arha pUjAyAM, pUjAmaItItyarhaH, pazyatIti pAzaH, puruSagrahaNaM satyapi triliGgagrahaNasiddhatve puruSa eva tIrthakaro bhavati prAyaH, sa na dvayorliGgayoH, AdAtatrya AdAnIyaH puruSairvA AdAnIyaH, jJAnadarzanacAritra sarvaparAkramavRtyAdiguNA asya iti vizAlIyaH, zepamuktaM, budha avabodhane, buddhavAn buddhaH samantAnnirvRttaH, evaM jamborbhagavAn AyuSmAn sudharmA kathayati evaM se udAhu jAva pariNidhvae iti bemi || nayAzca pUrvavat / khuDDagaNiyaMThijjaM chaThThamajjhayaNaM sammattam 6 / ukta avidyA savidyAzca te tu anivRttAtmAno noktAH krUreSu karmasu prazasya tadvipAkaM nApekSyate urabhravat ityeSo kriyate sambandhaH / tassa cattAri aNuogadArA, uvakamAdI, te parUveUNa NAmaNiSphaNNe uranbhijjaM, uramrAjjAtaM aurabhriyaM, urabhrasyedaM aurazrIyaM, so uranbho NAmAdi caturvidho, dabbe duviho- zrAgamato NoAgamato ya, Agamao jANae aNuvautto, NoAgamao | tiviho-jANagasarIrAdi 3, tattha 'jANagasarIra || 245271 / / vatiritto davyorabho tiviho, taM0- egabhavio baddhAuo abhisuhaNAmagutto, bhAvorabho duvidho-Agamato NoAgamato ya, Agamato jANae uvautto, goAgametyAdi, NoAgamato bhAvorambhe imA gAhA - 'urabhAuNAmagoyaM // 246-272 // gAthA kaNThyA, etassa imA atthA'dhikAragAthA 'oranbhe ya' / / 247-271 / / gAhA, orambhe kAgiNI aMbae bavahAro sAgaro, ete paMca diTThetA urabbhijje ajjhayaNe vaNijjaMti / 'AraMbha rasagiddhi' / / 248-272 / / gAhA, urabhAraMbho kIsa gate 1, ucyate, so'pyAsito 2 mArijjati, Na ya tatthovAyo ko'vi, evaM asaMjatA upasaMhAraH urabhranikSepAH // 157 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 7 Ara zrIyA0 // 158 / / jIvA 'AraMbha' tti maMsarasa giddhA, urambhamacchamahisAdayo, tesiM doggatigamaNapaJcavAyA bhavaMti ityata unamA kayA urabbhe, urabbhijjassa NijjutI' NAmaNipphaNNo gato // jAva suttANugame sutaM uccArayanvaM taM ca imaM ' jahA''esaM samuddissa ' || 178 sU. 273 // silogo, yena prakAreNa yathA, AesaM jANatitti Aiso, Aveso vA, Avizati vA vezmani, tatra Avizati vA gatvA ityAesA, zobhanaM gataM saMgataM taM vA uddezya samuddezya, kathamuddezya 1, AesI abhyarahito yathA AgamiSyati, amugo vA, tadA evaM mAratA teNa saha bhakkhissAmi, ucchavadine vA 'koyi' tti kazcit krUrakarmmA pApaH, 'posejjA' 'puSa puSTI' eti etyAkArito etyelakaH, kathaM posayati 1 - oyaNaM jabase deti' utatti udatti vA tamiti odanaM dadAti, javaso muggamAsAdi, yAni cAnyAni tadyogyAni visayaNAmAdi, jo jassa visAti sa tassa visayo bhavati, yathA rAjJo viSayaH, evaM yadyasya viSayo bhavati, loke'pi vaktAro bhavanti sarvo hyAtmagRhe rAjA, aMgaMti tasminniti aMganaM gRhAMganamityarthaH, athavA viSayA rasAdayaH tAn gaNayan prINito'sya mAMsena viSayAn bhokSyAmIti, athavA viSayAn iti, dhammaM paralokabhayaM vA ettha kappitaM udAharaNaM- ego UraNago pAhUNayanimittaM posijjati, so pINiyasarIro suhAto iliddAdikayaMgarAgo kayakaNNacUlato, kumAragA ya taM nANAvihiM kIlAvisesehiM kIlAveMti, taM ca vacchago evaM lAlijjamANaM daNa mAUe geheNa ya goviyaM doharaNa ya tayaNukaMpAe mukamavi khIraMNa pibati roseNaM, tAe pucchio bhaNati ammo ! esa diyago saccehiM eehiM amha sAmisAlehiM iTThehiM jabasajogAsaNehiM taduvaogehiM ca alaMkAravisesehiM alaMkArito puta iva paripAlijjati, ahaM tu maMdabhaggo sukANi taNANi kAhevi labhAmi, tANiIva Na pajjatagANi, evaM pANiyaMpi, Na ya maM ko'vi lAleti, tAe uraadRSTAntaH / / 158 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUNau~ - zrIuttarAmaNNati-putta ! 'AuracinnAI eyAI // 249-273 // gAthA, jahA Auro mariukAmo ja maggati patthaM vA apatthaM vA taM dijjati se, evaM so paMdito mArijihiti jadA tadA pecchihisi, ukto dRssttaantH| prakRtamupadiSyate- 'tao se puDhe pari-6 dRSTAntaH 7 aura | khUTe // 179-274|| silogo, 'tata' iti tato javasaudanapradAnAt puSyate vA puSTaH parivRhitaH parivRDhaH, midyate'neneti medaH zrIyA0 udIrNAntaH udIyate vA udaraM 'pINie' vipuladehe, prINItaH tapita ityarthaH, vipuladehe nAma mAMsopacitaH, 'AesaM // 159 // prikkhe| karmavat karmakartetikRtvA'padizyate-bhAMsopacayAdasau svayameva medasA sphuTaniva AesaM parikakhae, kathaM so Agacchediti, utsavAdirvA, yatrAyamupayujyeta, athavA parikaMkhati, 'jAva na ejati Aeso' // 180-274|| silogo, yAva| parimANAvadhAraNayoH, kahaM duhI jabasodane'pi dIyamAne ?, ucyate, vadhasya vadhyamAne iSTAhAre vA vadhyAlaMkAreNa vAlIkrayamANassa kimiva sukhaM ', evamasau jabasodagAdisukhe'pi sati duHkhamAnevA, 'aha pattaMmi Aese' athetyayaM nipAta Anantarye, | zritAH tasmin prANA iti zirAH, tato so vacchago taM naMdiyagaM pAhuNagesu Agaesu vadhijjamANaM daLaM tisito'vi bhaeNaM mAUe thaNaM NAbhilasati, tAe bhaNNati- kiM putta ! bhayabhIto'si ?, heNa pAhuyapi ma Na piyasi, teNa bhaNNai- amma ! katto me| pajja thaNAbhilASo ?, NaNu so vacchato pIdato ajja kehivi pAhuNaehiM AgaehiM mamaM aggato viNiggayajIho vilolanayaNo | vissaraM rasaMto attANo asaraNo viNihatotti tabbhayAto kato me pAumicchA ?, tato tAe bhaNNati- puttA ! jaNu tadA va te kahiye, jahA AuraciNNAI eyAI, esa tesiM vivAgo aNupaco / esa diDhato 'jahA khalu se orambhe // 181-274 // 8 // 159 // silogo, yathA yena prakAraNa, khala vizeSaNe, sa eva viziSyata iti sa iti prAguktaH, urasA bhrAmyati vibhartivA tamiti urabhraH, -- - Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAA%%A -SERH Eoo samIhitamiti samyagIkSitaH, 'evaM bAle' evamavadhAraNe, evamupamAne, dvAbhyAmAkalito bAlA, adhammo iTTo jassa sa bhavati 4. narakahetavaH cUrNI adhammiTTho, 'Ihati' Ihate nAma ceSTate, narakaH uktArthaH, AyuSkamuktArthaH, narakeSu AyuSaM kutsitaM narakAyuSka, atrAha7aura yathA'sau mAMsabaMhitAtmA AesaM parikaMkhati evamasau bAlaH kena vRMhitAtmA narakAyuH kaMkhati?, ucyate, 'hiMse vAle musAvAI' bhrIyA0 // 182-275 // silogo, hiMsayatIti hiMsraH, dvAbhyAmAkalito bAlaH, rAgadveSAbhyAmityarthaH, mRSA vadatIti musAvAdI, attI // 160 // prANAniti addhA, vividho loka 2, addhAnaMmi vilokaM karotIti addhAnaMmi vilokaH, pandhamoSa ityarthaH 'aNNadattahare teNe' amesi dattaM haratIti annadattaharA, ahavA amesi dattaM taM harati, stena styAyata iti stena:, mAyA'syAstIti mAyI, kasya OM harAmi kinnu harAmIti vA, kintuharaH, zaThaH kaitavo, paMcAsya(su)vi ppamatto, 'itthIvisayagiddhe y||183-275|| silogo, prAisthINaM visayA isthivisayA, isthivisayabhoga ityarthaH, itthIvisayagiddhe, athavA strISu viSayeSu gRddhaH, gRdhyate sma gRddhaH, mahato AraMbho pariggaho ya jassa (sa) bhavati 'mahAraMbhapariggahe' 'bhuMjamANe suraM maMsaM' manyate tat manyate vA taM manyate vA sa bhakSayitA tenopabhuktena balinamAtmAnaM mAMsa, parihitaH-parivRDhaH, tena mAMsena paribRMhitAH, pare ya damayatIti paradamo, 'ayakakkarabhoI ya' / / 184 / / silogo, ajatItyajaH, kakaraM nAma mahuraM daMturaM mAMsa, ajA iva kakarabhojanazIlA ayakakarabhAI, tuMdila-| masya jAtaM tundilaH, citaM yasya lohitaM ciyalohitaH, sa taireva hiMsAdibhirAzravairvRttaH, mAMsabhakSayitA AyugaM narae kaMkhe, eti || yAti vA''yuH, AnIyate tasminnarakaM, kAMkSatIva kAMkSate, kA tarhi bhAvanA?, nAsau narakasyodvijate yena narakasaMvartanIyAni // 16 // karmANyArabhate, sa eva dRSTAntaH, jahAesa va ele||annhivi pagArehiM nirayAuyaMkaM khati-'AsaNaM sayaNaM jaannN||185-275|| 7 -% CCRACES EX Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarAsilogo, AsaNaM uvavisaNapIDhagAdi, zayyate tasminiti zayana-palaMkAdi, jANaM-sagaDahatthibhassAdi, ditta-hiraNNasuvaNNAdi, bhAnarakahetavaH cUrNau / tatra gRddhAH tadutpAdayantaH saMrakSamANAzca 'kAmAI bhujittA' kAmA-ithivisayA, egaggahaNe tajjAtIyAnAM grahaNamitikRtvA | 7aura- sesidiyavisayAvi sUitA, tairbhujitvA 'dussAhaNaM dhaNaM hiccA' sAhaDaM NAma upArjitaM, duI sAiDaM dussAhaDaM, paresiM zrIyA0 paresiM uvarodhaM kAUNaMti bhaNitaM hoti, dukkheNa vA sAhaDaM dussAhaDaM, sItavAtAdikilesehiM uvacitaMti, athavA katAkataM det||16|| | vvamadetavvaM khetthakhalAvatthaM dussAhaDaM, dussAravirtati bhaNitaM hoti, 'pahuM saMciNiyA rayaM' rIyata iti rajaH, so aviho kmmryo| 'tato kammagurU jaMtU // 186-275 / / silogo, 'tata' ityAnantaryeNa kriyata iti karma, gRNAtIti gIyate vA gurU:, 'jaMtu' ti jIvasyAkhyA, pratyutpanne sukhe rajjate ralayorakyamitikRtvA 'paccuppaNNaparAyAlajjaNe aebba AgayAese' aja tItyajaH, ajena tulyaH ayavva, jahA so Ayabaddho mArejjiukAmo soyati, evaM sovi mAraNaMtiyavedaNAbhibhUto paralogabhUto M soyati, ekAdhikAre prakRte aymnekaadeshH| tato AyuparikkhINe (bale) khINe // 187-276 // silogo, eti yAti vA, AyuSi parikSINe cuttA ito, kutazruto ?, dehAt vividham-anekaprakAraM hiMsakAH vihiMsakAH ' AsuriyaM disaM bAlA' nAsya sUro vijjati, AsuriyaM vA nArakA, jesiM cakkhidiyaabhAve sUro udyoto Natthi, jahA egeMdiyANaM disA bhAvadisA khetta disAvi gheppati, asA tyasuraH, asurANAmiyaM AsurIyaM, adhogatirityarthaH, avasA NAma kammavasagA 'tama' miti andha- // 16 // kAkAra, sa tattha narakagatiM gato bahuM dukkhamaNubhavanto paritappati // diluto- 'jahA kAgiNIe heDaM' // 188-277 // silogo, 3 yena prakAreNa yathA, kAgiNI NAma rUvagassa asItimo bhAgo, vIsovagassa catubhAgo, atrodAharaNam-ego damago, teNa vitti / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 kareMteNa sahassaM kAhAvaNANa aaiyaM, so ya taM gahAya satyeNa samaM sagiha patthito, teNa bhattaNimittaM rUvago kAgiNIhiM bhinno, kAkiNI cUrNI to diNe diNe kAgiNIe bhujati, tassa ya avasesA egA kAgaNI, sA vissariyA, satthe pahAvie so ciMteti-mA me rUvago dRSTAntaH 7aura Amramidiyavyo hohitti NaulagaM egattha goveuM kAgiNINimittaM Niyaco, sAvi kAgiNI aneNa haDA, so'vi Naulato aNNeNa zrIyA0 dRSTAnta: diTTho Thavijjato, so'vi taM ghettUNa gaTTho, pacchA so gharaM gato soyati, esa diDhato, 'apatthaM aMbagaM bhuccA' aha kassaha rano // 162 // & aMbAjiNNaNa visUiyA jAyA, sA tassa vejjehiM mahatA jatteNa tigicchiyA, bhaNito ya-jai puNo aMbANi khAhisi to viNa ssasi, tassa ya atIva piyANi aMbayANi, teNa sadese sambe aMyA ucchAdiyA, aNNayA assavAhaNiyAe Niggato, saha amaceNa asseNa avahario, asso dUra gaMtUNa parissaMto Thito. egami vaNasaMDe cUyacchAyAe amaceNa vArijjamANo'vi NiviTTho, tassa ya hedvA aMbANi paDiyANi, so tANi parAmusati, pacchA agghAti, pacchA cakkhiu Nicchahati, amacco vArei, pacchA bhakkheuM mato / bhaNitaM diTThatadurga, kAgiNIdidrutovasaMthArappasiddhIe bhaNNati-"evaM mANussagA kAmA // 189-277 // silogo, jai NAma koI maNussakAmA dinucakAmANa aMtie karejjA, antikaM samIpamityarthaH, tato te kAgiNIo'vi appatarA hojjA, ajahA kAmA tahA Ayupi ho(jo)jjA, anuvartamAna eva zlokaH, evaM mANussayaM AyuM divvamAussa yatie, divyA puNa 'sahassa guNitA bhujjo' ti, Na kevalaM sahassaguNA, arNataguNA vA divyA kAmA, divvaM cAyuH, baMdhANulomayAo AuMkAmA ya digviyA // syAt-kathamAyute jIvyate?, ucyate-'aNegavAsA nautA' // 190-278 // silogo, na egamaneka, varSatIti varSaH,81 // 162 // pANautaM NAma caurAsItisayasahassANi (puvANi) se ege NautaMge, caurAsItiNautaMgasatasahassANi se ege Naute, caurAsIti Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA 7 aura- zrIyA. // 163 // SARSAA%%A5% | uyasayasahassANi se ege pautaMge, evaM tavvaM, 'aNegAI ti asaMkhejjAI, tAI jAI 'paNNavato' prajJA asyAstIti prajJA-8 vaNimvAn atastasya jJAnavataH, sthIyata iti sthitiH, 'jAI jIyaMti dummehA' imehi appakAliehiM jIyaMti 'dummeha' ti dubbuddhi-4] dRSTAntaH NA 'UNe vAsasayAue' hINavAsasayAue, bhagavatA varisasatAuesu maNuesu dhammo paNIto ityataH UNe vAsasayAue, bhaNito kAgiNI azvadivato ya / idANi cavahAradiTThato, tappasiddhinimittaM maNNati-'jahA ya tipiNa vaNiyA ||191-279||silogo, | jahA egassa vaNiyagassa tiNi puttA, teNa tesi sahassaM sahassaM dinaM kAhAvaNANaM, bhaNiyA ya-eeNa vabahariUNa ettieNa, kAleNa ejjAha, te taM mUlaM ghesUNa NiggayA saNagarAto, pithappithesu paTTaNesu ThiyA, tatthego bhoyaNacchAyaNavaja jUyamajjamaM| savesAvasaNavirahito vIhIe vabaharamANo vipulalAbhasamannito jAto, bitito puNa mUlamaviddavaMto(jahA)lAbhagaM bhoyaNacchAyaNamallA-1|| saMkArAdisu uvabhuMjati, Na ya accAdareNa vavaharati, tatito na kiMci saMvabaharati, kevalaM jUyamajjamaMsavesagaMdhamalataMbolasarIropakArakiyAsu appeNeva kAleNa taM davaM NiDhaviyaMti,jahAvAhikAlassa sapuramAgayA,tattha jo chinnamUlo so sabyassa asAmI jAto, pesae uvacarijjati, bitito gharavAvAre Niutto bhattapANasaMtuTTho,Na dAyabvabhogavvesu vavasAyati,tatio sabassa gharavittharassa sAmIkato, & keI puNa kahaMti-tini vANiyagA patteyaM 2 vavaharati, tatthego chinnamUlo pesattamuvagato, keNa vA saMvavahAraM kareu ?, acchinnamUlo puNaravi vANijjAe bhavati, iyaro baMdhusahito modae, esa diTuMto, ayamatthovaNNato-'vavahAre udhamA esA, evaM dhamme vijANaha' meM (192-279) evAmeva-tini saMsAriNo sattA mANussesu AyAtA, tatthego maddavajjavAdiguNasaMpanno majjhimAraMbhapariggahajutto kAlaM kAUNa kAhAvaNasahassamUlatthANIyaM tameva mANusattaM paDilahati, vitito puNa sammaIsaNacarittaguNasupari(Ni)hito sarAgasaMjameNa Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cU 7 aurazrIyA0 // 164 // laddhalAbhavaNiya iva devesu uvacano, tatito puNa' hiMse vAle musAvA (193-280 ) iccetahi puNvabhaNitehiM sAvajjajogehiM vaTTi chinnamUlavaNiya iva NAragesu ( tiriesu ) vA uvavajjati / etadeva puraskRtyApadizyate- 'duhato gatI bAlassa' // 194-280 // silogo, tassa pAvassa kammassa pavattamANassa duhatoci dvidhA, dviprakArA ityarthaH, tadyathA-narakagatiH tiryaggatizca, bAlasyeti rAgadveSakalitasya sA tu 'AvatI vadhamUlikA' tatra zItoSNAdyA vyAdhayazca AvatI vyadhastu pramAraNaM tADanaM vA, mUlahetuM vA Adau vyadha ityarthaH, sa tu 'devattaM mANusattaM ca' tasmAt kAraNAt 'jite' jito laulyabhAvo lolatA zAkhyeti zAmameveti (ThayatIti vA ) zaThaH, na dharmacaraNodyamavAn, ko'bhiprAyaH, yadyasau te manuSyake kAmabhogeNa jhuMjato Na tehiM devattaM mANusataM ca jinvaMto, NIo vakkato ityarthaH, 'tato jie saI hoI' // 195-280 // silogo, tata iti durgatiM gataH kutsitA gatiH durgatiH, itthaM tassavi tataH 'dullahA tassa ummajjA' ummajjaNaM ummajjA, ummajjAyati, 'addhA' kAlaH 'sucirAdavi' yaduktaM sucirakAlAdapi 'evaM jiyaM sapehAe / 196- 280 // silogo, evamanena, ko jitaH bAlaH, kathaM jito?, jeNa mANussaMpi NAsAditaM samyak samIkSyate yayA samIkSA tayA 'tuliyA bAlaM ca paMDiyaM' tulayitvA tu tuliyA bAlatvaM ca paNDitacaM ca, kuto ?, bAlo visIyati, cazabdAt jo ya Na jito, Na vA cyutalAbhaka iti, syAdetat-yathA jitasya narakatiryagyoniSUpapannasya durlabhA tassa ummajjA, evaM jo Na jito Na ya laddhalAbho, jo ya laddhalAbho saMsArI, tayoH kutra gati: 1, ucyate yastAvanna jito na ca labdhavAn sa punarapi mAnuSyamAsAdayati, tato'padizyate 'mUliyaM te pavissaMti' jahA te mUlappavesA puNaravi vANijAya bhavanti, evaM je saMsAriNI puNaravi mANusattaNaM pArzveti te mUlameva pavisaMti, te manuSyaM kSetrajAtyAdivizuddhaM punarapi dharmmacaraNayogyA bhavantItyataH caNidRSTAntaH // 164 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUNoM zrIuttarA0mUlameva paveseMti, 'mANusaM joNi'miti' jaNIti joNiH, syAdetat-kimAcaraMto mANusataM pAveMtitti 'vimAyAhiM sikvaahiN'| zIlavatA 6 ||197-280||silogo, minotIti mIyate vA mAtrA, viSamA mAtrA vimAtrA, sikkhAte zikSyante vA tAmiti zikSyA, viyata iti 8 7aura- vrataM,brahmacaraNazIlA suvratAH,paThyate ca 'je NarA gihisuvvayA'tatra zikSAnAma zAstrakalAsu kauzalyaM, vemAtA nAma anekaprakArAH zrIyA | purise purisavisese ityato vemAtA, suvratA gAnA (nAma) pagatibhaddayA, uktaM ca-'cauhiM ThANehiM jIvA maNuyAuM pakareMti, tNjhaa||16|| | pagatibhaddayAe pagativiNIyayAe sANukosayAe amacchariyAeM' 'uti mANusaM joNi manuSyANAmiyaM mAnuSI, 'kammasaccA hu pANiNo kammANi saccANi jesiM te kammasaccA, tassa jArimANi se tAvavidhiM gatiM labhati, taM subhamasubhaM vA, athavA karmasatyA hi, saccaM kamma, kamma abede naveitti, yadi hi kRtaM karma na vedyate tato na karmasatyAH syuriti, yadivA naSTa karmA, iSTaphalAmAdhuryAditi, paThyate ca-'kammasattA hu pANiNo' karmabhiH saktAH, ukta alpAraMbhaparigrahavAM phalaM, yaistat *mUlamAsAditaM tN)|| laddhalAbhaM pratItyocyate-'jesiM tu viulA sikkhA // 198-282 // silogo, ye iti anirdiSTasya nirdezaH, vipulA vizAlA ityarthaH, sikkhA duvidhA-gahaNA AsevaNayA, 'mUliyaM te uTTiyA' udvitA nAma atikrAntA, paThyate ca mUlaM | aicchiyA' atikrAntA iti, labdhalAbhakA vA 'sIlamaMtA' saha visesaNa savisesA, savisasA nAma lAbhagae vA lAbhagA vA sIlavaMtA savisesA ityarthaH, No dINo ahINo iti ahINo NAma jo parIsahodae Na dINo bhavati, athavA rogivat apatthAhAraM akAmaH asaMjamaM vajjatIti dIna:, je puNa hRSyanti iva te addINA jaMti devayaM / / uktaM sIlavAM phalaM, 'evaM adii-151||19|| | NavaM bhikhaM // 199.283 // silogo, evamavadhAraya, dIyate dInamAtraM vA dInaH, na dInaH adInaH, parIsahodae'vi sati adInaH, SHREE Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM zrIuttarA0 cUrNI / 7 aurabhrIyA0 // 166 // tadevamadINavaM bhi devalogamAni ta matvA, agAramasyAstIti agArI ta cAgArINaM, veditvA, mAnuSya upavana iti vAkyazeSaH, sAgara. agArI yaH zrAvakaH, asAvapi devalokavAn, ekAntadaNDastu naraka eka eva bhavati, evaM so bAlo appehiM kAmehiM bahuMjIccati, dRSTAntaH sa evaM tritayasyAsya vizeSajJaH 'kahannu jicamelikvaM' kathamiti pariprazne, jiccato'pi elikkhaMti erisaM, sarvastu kathamIdRzaH 1, tritayavizeSAbhijJo jiccejja, jiccamANaM vA appANeNa saMvedejjA, tahA'haM appasuhatthe devasuhaM jito mUlaM vA vamiti iti, athavA jiccati yayA sA jiccA je tu. vemAtreNa hi jitvA lakSyate jetumastIti, jiccA so tu kahaM lakSyate / uktA vyava-IXI hAropamA, sAmprataM sAgaropamA, atrAha-vakSyati bhavaM sAgaropama, idaM tAvadastu, yaduktaM kAgiNIdRSTAntaH sa nopapadyate, nanu cakravartibaladevavAsudevamaNDalikezvarANAM anyeSAM pRthagjanAnAM yathA vastUpamAni iSTAni viSayasukhAni dRzyate, tathA manuSyavazaprAptA-131 vevApadizyate, ityatastAni na kAkiNImAtrANi viSayasukhAni, ucyate-te hi kAkiNImAtrAdapyavasthitA eba, kahaM 1, jeNa te vatAsavA0 aNitiyA bahusAdhAraNA iti, tiriyA ya, tadviparItAstu devakAmAH, apyevaM sahasramAtrAbhidarzanaM, nanu tatraivApadiSTaM 'sahassaguNitA bhojjoti jAvaNaMtaguNotti ayaM tu sumahadaMtaraviSayakaro dRSTAntaH, saniruddhatarazca, yenocyate-'jahA kusagge udagaM // 200-283|| silogo, yena prakAreNa yathA, samaMtAd atIva uttA pRthivI sarvatasteneti samudrA, kuzAgraM, yathA kazcitkuzAgre lambamANamudakaM dRSTvA brUyAta-yadidamudakaM kuzAgre laMbate etatsamudrodakaM ba, tacca yathA pramANatAvidhuraM 'evaM mANussayA kAmA' aMtie NAma tassa samIve katA, taiH saha tulyamAnA. vimba(ndu)mAtrA api na pUryati / 'kusaggamettA ime| // 166 // ||201-284 // kuzAgramAtrA iti kuzAgrodakabiMdumAtrA 'imeti mAnuSyakAH sAgarakuzAgramAtrA 'sanniruddhami Aue' sanniruddhaM na daSTaM sahassaguNitA bhAGgasAdhAraNA iti, tiriyA ya, mahAna, ucyate-te hi kAkiNImAate - - Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 7 aura zrIyA0 // 167 // barisasatAto paraM jIvaMtIti, aMtarAvi ya NANAvidhehiM uvakkamavisaehiM sannirujjhate, tato appasAresu kAmesu sanniruddhe ya Au mi bhavAn 'kassa hetuM puro kAuM kasmeti kassa kAraNaM bhavaM asaMjamaM puraskRtya adharmmAya pravRtto'si ?, kimanyajjo (no) vadizyati, na tu svayaM cedAbAlyAdupacitaM karma vetavyamiti, yenAtmA 'jogakvemaM na saMvide'? saMkSepArthastu kassehaM avarAhaM ucariM kAuM? kaM vA purato kiccA ? apANa jogakheme Na saMviyasi, unmattavat, kiMca - 'iha kAmA'Niyahassa' // 202 - 203 / 285 || silogo, 'ihe 'ti iha manuSyatve, kAbhyaMta iti kAmAH, kAmebhya anivRttasya, iyarttI icchati vA artho, AtmArtha evAparAdhyate, 'succA | nepAuyaM maggaM' nayaNazIlo naiyAyikaH 'maggaM' ti daMsaNacaritamaiyaM mokkhamaggaM, taM zrutvA, paThyate vA-patto NeyAUyaM maggaM, jaM bhujjo paribhassati, prAjJaH san naiyAyika mArga jaM puNaravi savvato bhassati, jaM puNaravi micchattaM caiva gacchati, etassa caiva | silogassa pacchaddhaM keti aNNahA paThaMti- 'pUtideha niroheNaM, bhave devetti me sUrya' posayatIti pAtayatIti ( puti ) audA - rikazarIramityarthaH, pUtidehassa nirodhe pUtidehaNiroho NAsI deho hoto jar3a attaTTho nAvarajjhato iti me suyaM, iti upapadarzanArthaH, me iti mayA zrutamAcAryebhyo, nAnyataH / uktaM bAlizaphalaM, devalokAt cyutamanuSyeSu' iDDhI juttI ||204-285||silogo, iDDhIRddhI, tatyaneneti dyuti, aznute sarvalokeSviti yazaH, vRNoti vRNvati vA tamiti varNaH, eti yAti yasminniti AyuH, 'sukha' saukhyaM 'aNuttaraM ' ti maNUsesu jaM savyuttamaM ' jattha bhujjo maNussesu tattha se uvavajjati tti kaMThyaM, uktaM bAlapaMDitayoH phaLaM, tadanuSaGgAdevApadizyate - 'bAlassa parasa bAlattaM // 206-285 / / silogo, kaMThyaH / 'dhIrassa passa dhIrataM // 206-285 // silogo, dhAtIti dhIraH, sesaM kaNThyaM / 'tuliANa bAlabhAva' || 207-285|| silogo, tuliyAto-tolayitvA cAlato bhAvo bAlapaMDita phalaM // 167 // Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA bAlatvaM narakAdigamanaM, 'abAlaM ceva paMDite' avAlo paNDita ityarthaH, tasmAddevaloke gamanaM, etAni tolayitvA 'caiUNa | cUrNI / bAlabhAvaM, abAlaM sevae' Acaret 'munI' munIti trailokyAvasthAna bhAvAniti muNI, iti bemi nayAH pUrvavat // urabbhijja nikSepAH 8 kApi-1 lIyA. laNAma sattamamajjhayaNaM sammattam // idAnImalobhAdhyayanaM, tassa cattAri aNuogaddArA uvakkamAdi parUveUNa (NAma) niSphananikkheve kAvilijjati, // 16 // tattha gAhA-'nikkhebo kvilNmii||250-286||gaahaa, nikkhebo kavilassa, nikkhevo nAmAdicaunviho, NAmaThavaNAo gayAo, davvakavilo duviho-Agamato NoAgamatoya,Agamato jANae aNuvautto,noAgamao tiviho-'jaanngsriiraadi'0||251-286|| tattha jANagasarIrabhaviyasarIravatiritto kavilo tiviho-egabhavio baddhA''uo ahimuhaNAmagotto, bhAvakapilo duvihoAgamao NoAgamato ya, Agamato jANae uvautto, NoAgamato imA gAhA-'kavilAuNAmagoyaM // 252-286 / / gAhA, kaNThayA, etassa bhAvakavilassa imA ya uppattI-'kosaMbI kAsavajasA // 253-289 // gaahaa| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM kosaMbIe nayarIe jitasattU rAyA, kAsayo baMbhaNo codasavijjAThANapArago, rAiNo bahumato, vittI se uvakappiyA, tassa jasA NAma bhAriyA, tesiM putto kavilo NAma, kAsavo tami kavile khuDalae ceva kAlagato, tAhe taMmi mae taM payaM rAiNA aNNassa maruyagassa diNNaM, so ya AseNa chatteNa ya dharijjamANeNa vaccai, taM daTTaNa jasA paruNNA, kavileNa pucchiyA, tAe si?--jahA piyA | | te evaMvihAe iDDhIe NiggacchiyAio, teNa bhaNNati-kathaM ?, sA bhaNati-jeNa so vijjAsaMpaNNo, so bhaNai-ahapi ahijjA *%%EWS Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SAP kpilvRtc| ra jai, dAsaceDI ya pa tuma me vipito, acchAmi, iyaraho zrIuttarA0mi , sA maNai-iha tuma macchareNa Na koi sikkhaveti, vacca sAvatthIe nayarIe, piimico iMdadatto NAma mAhaNo, so te sikkhA- cUrNI vehiti, so gato tassa sagAsaM, teNa pucchito-ko'si tuma ?, teNa jahAvattaM kahiyaM, so tassa sayAse ahijjiGa payatto, 8 kApi tattha sAlibhaddo NAma inbho, so teNa uvajjhAeNa NeccatiyaM davAvipto, so tattha jimicA 2 ahijjai, dAsaceDI ya taM parive. / sei, so ya hasaNasIlo, tIe saddhiM saMpalaggo, tIe bhaNNai-tume me vipito, Na ya te kiMciki, Navari mA rusijjAsi // 16 // dIpottamullANamittaM ahamaNNehiM 2 samaM acchAmi, iyarahA'haM tujya ANAbhojjA / aNNayA dAsINa maho dukkA, sA teNa samaM NiviNiyA, Ni sA na lahai, teNa pucchiyA-kato te aratI 1, tIe maNNati-dAsImaho uvahito, mamaM pattapupphAimollaM sthi, sahIjaNamajjhe viguppissaM, tAhe so adhirti pagato, tAe bhaNNati-mA adhiti karehi, ettha dhaNo NAma siDDI, a(i)ppamAe lAceva joNaM paDhamaM baddhAveha se do suvaSNae mAsae dei, tatthimaM gaMtUNa taM vaddhAvehi, AmaMti teNa bhaNiyaM, tIe lobheNa mA aNNo gacchihitti atipabhAe pesito, vaccaMto ya ArakkhiyapurisehiM gahito, baddho ya / tato pabhAe paseNaissa raNo uvaNIto, rAiNA pucchito, teNa sambhAvo kahito, rAyAe bhaNito-jaM maggasi taM demi, so bhaNati-ciMtittA maggAmi, rAyaNA tahatti bhaNie li|| asogavaNiyAe cinteumAraddho--ki dohiM mAsehiM sADigAbharaNA paDivAsagA jANavAhaNA ujjANovabhogA mama vayassANaM INIpavvAgayANa gharaM bhajjAcauTThayaM caNNaM ubaujja!, evaM jAva koDIevi Na ThAeti / citato suhajjhavasANo saMvegamAvaNo jAI sariUNa saryabuddho sayameva loyaM kAUNa devayAdiNNagahiyAyArabhaMDago Agato rAyasagAsaM, rAyaNA bhaNNati-ki citiya, so bhaNNati--'jahA loho tahA lobho' gAhA (* 224 / 256-289) kaNThayA, rAyA bhaNati-koDipi demi ajjoti bhaNati rAyA pahaTTha CARENABARAHASKAR SNa uvaujja?, evaM jAva kA // 19 Nit.xtract rAyasagAsaM, rAyaNA ti rAyA pahaTTa / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -9 % 4 % zrIuttarAnA muhavaNNo / so'vi caiUNa koDiM jAto samaNo samiyapAvo ||1||(257-289)chmmaasaa chaumatthA(258-289) chammAsA chaumattho saMsArasyA cUrNI AsI, itto ya rAyagihassa nayarassa aMtarA aTThArasajAyaNAe aDavIe palabharapAmokkhA ikaDadAsA NAma paMca corasayA da dhruvatva 8 kApi acchati, 'aisase uppaNNe (259-289) gAhA / NANeNa jANiyaM, jahA te saMbujhissaMti,tato paTTito, saMpatto ya taM paesaM. sAhilIyA. A eNa ya diTTho kovi etitti AsaNNIbhUto, nAo jahA samaNagotti, ahaM paribhaviuM Agacchati, roseNa va gahito, sennaavi||17|| samIyaM NIto, teNa bhaNNati-muyaha NaMti, te bhaNaMti-khellissAmo eteNaMti, tAva ete bhaNaMti-naccasu samaNagotti, so bhaNai-vAyaMtago thi, tAhe tANivi paMcavi corasayANi tAlaM kAheti, so'vi gAyati dhuvarga,"adhuve AsAsayaMmI, saMsAraMmi dukkhpuraae|kiN |NAmataM hojja kammayI jeNAhaM duggaiMNa gcchejjaa||1||'(208-289) evaM samvattha silogaMtare dhuvagaM gAyati, adhuve'tyAdi, tattha kei paDhamasiloge saMbuddhA,kei bIe,evaM jAva paMcavi sayA sNbuddhaa|nnaamnnipphnno,suttaannugme suttamuccAretavvaM,so bhagavaM tesiM corANa : yohaNaNimittaM imaM dhamma gItayaM gAyati-'adhuve asaasyNmi||20||ttth nivRttaM,adhuvo NAma NaragAdigamaNasaMbaddho saMsAro jato adhuvo,ata eva asAsato,kI,jato eva mamaM priyApriya ityata evAhaM bodhayitumAnAtaH,na hi bhaktivAde punaruktamapi,yathA sarvAtizayanidhAna tathA AghavaNiyAe tahA prasApa(da) upadeze ca,evamihavi adhuve asAsate ya,uvadezato bhayadarisaNao yaNa puNaruttaM bhavati,adhuve 3 | asAsayaMmi mANussataM gaccaMtaM bhavati teNa adhuvaM, Na koi accatamaNusso asthi, asAsayaM tu sopakramAyuSatvAt , saMsaratIti // 17 // saMsAraH, sArIramANasANi dukkhANi jattha paurANi saMbhavati dukkhapauro, ato tami saMsAraMmi dukkhapaurAe tIrNo'pi sa bhagavAn taMtitIrpaH idamavocat- 'kiM NAma hojjataM kammarga' kimiti pariprazne, kinAma, kriyata iti karma, jeNAhaM duggaito 4 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarA0 cUrNau 8 kApilIyA. // 179 // mucce jjA, jeNa kammuNA kateNa ahaM duggaito muccejjA, kutthitA gati durgati, sA caturvidhA Neraya duggatI tiriya0 maNuya0 devadugatIya, NAgakara (jju) NIyA puNa paDhaMti 'adhuvaMmi mohaM' gAhA, etevi emeva dhuvarga paccuggAyaMti, tAliM ca kurhiti tehiM paccuggAtI kavilo bhaNati - vijahittuM puvvasaMjogaM' // 209-290 // vividhaM hitvA vi0, pRthvo NAma saMsAro, pacchA mokkho, putreNa saMjogo puvvassa vA saMjogo puvvasaMjogo, athavA puvvasaMjogo asaMjameNa gAtIhiM vA, snihyate aneneti snehaH, na kutraciditi, na taanynusre| 'to NANadaMsaNasamaggo // 210-291 // vRttaM, to iti tato dhuvANaMtaraM sa bhagavAn kapilaH jJAnadarzana samanvitaH hiyani ssesAya, tattha hitaM pathyaM, iha paratra ca niyataM nizcitaM vA zreyaH niHzreyasaM akhayaM, saMsAravyucchadA yetyarthaH, kathaM hi sarve saccAH saMsAravicchedaM kuryuH, 'tesiM vimokkhaNaTTAe' 'to' ti tesiM corANaM, tehiM savvehiM puvvabhave saha kavileNa egaGkaM saMjamo kato Asi, tato tehiM siMgAro katilao jamhA amhe saMbodhitavveti, ato bhaNNati-tesiM vimokkhaNaTThAe, athavA tAsa vimokkhaNaTTAe, | kathaM hi ete corAH sarvakarmavimokSAya abhyuttiSTheyuH, tesiM vitrohaNaGkAe bhAsati muNivaro, munInAM varaH- pradhAnaH, vigato moho yasya sa bhavati vigatamohaH, kevalItyarthaH, kiM so'pi tathA 1, na, ucyate- 'savvaM gaMdhaM kalahaM ca // 111-291 // vRttaM, 'savvaM ti aparisaMsaM, granthanaM prathyate vA yena sa granthaH, sa dvividha:- cAhyo'bhyantaratha, kalAbhyo hIyate yena sa kalahaH, bhaNDanamityarthaH, tathAvidhaM tathAprakAraM, yadvidhaM asaMyatAnAM, bhikSuruktaH, athavA tathAvidho bhikSuH "savvehiM kAmajAe hiM' sandherhi - aparisesesa, kAmyaMta iti kAmAH kAmajAtesuMti kAmaprakAreSu, icchAkAmamadanakAmeSvityarthaH, 'pAsamANe' tti teSAmiha paratra ca pApaM pazyan 'Na lippati' tti na hi prAjJaH avyayaM dRSTvA''carati, trAyatIti trAyI, saMsAramahAbhayAdAtmAnaM trAyatIti trAyI, punaH 'bhogA saMsArasyA dhruvatvaM // 171 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNo 8 kApi lIyA. // 172 // misadosavisanne' // 212-292||vRttN, bhujyaMta iti bhogAH, yat sAmAnyaM bahubhiH prArthyate tad AmiSaM, bhogA eva AbhiSe2, doso NAma ihaparatra ca duHkhotpattikAraNaM, bhogAmisa eva dosro, viSamannavat, yato na zaknoti paGkavipanna iva gajamAtmAnaM samuddhatuM, ato bhogAmisadosehiM visannA bhogAmisadosavisanA, tadeva 'hiya nisseya sabuddhivoccatthe' hitamiha paratra ca yatya (preyo') rthaH, niHzreyasaM mokSapadamityarthaH, buccitthotta jassa hite niHzreyase ahitAniHzreyasasaMjJA, viparIta buddhirityarthaH, sa evaMguNajAtIyatvAt uvacae dhUlasararIro marahaTThANaM maMdo bhannati, avaccae jo kisasarIro sovi maMdo bhaNNati, bhAvamaMdo avaccae, jassa dhUlA buddhi so maMdabuddhI bhaNNai, ettha dhUlabuddhimaMdeNa adhikArI, mUDho NAma kajjAkajjamayANANo, sortidiya visadodo (yavaso) vA ahavA bAlamaMdamUDhA zakrapurandaravadekArthameva, so evaMvidho bAlo maMdo mUDho bhogAmisadAsavisano' bajjhati macchiyA va khelaMmi' jahA macchiyA vikheleNa cikkaNeNa nAma zliSTA badhyante evaM so bhogasaMzliSTatvAt aDaviNa kammeNa bajjhati 'duppAraccayA0 ' // 213-292 // vRttaM duHkhaM parityajante iti duSparityajA: 'ime' iti ime manuSyajAH kAmAH, kAmAH kAmA na sukhaM tyajanta iti No sujahA, dadhAtIti dhIraH na vIraH adhIraH, puruSaH uktArthaH, 'tyaja hAnau ohAMkU tyAge' ityataH punaruktaM tacca na bhavati, kasmAt ?, avizeSitoddezAt, uktaM ca- 'duSpariccayA ime' nanUpadiSTaM kena kebhyaH, tata ucyate- 'No sujahA adhIra purisehiM' jahiMsu, adhIrapurisA bhavanti tesi duSpariccayA, yadyapi adhIrapuruSaiH dustyajA tathApi aha saMti suvvayA sabve 'je taraMti vaNiyA va samudaM' adhetyAnantarye, nipAto vA, santIti vidyante, je, kiM kurvanto!, kacittu paThanti 'je taraMti ataraM vaNiyA va' ataro NAma samuddo, samantAdunAce unnA vA pRthivIM kurvata aneneti samudraH, ye ityanuddiSTasya nirdezaH, vaNigbhistulyA vANiyA, kAmaM duruttaraH samudraH tathAvighaplavena tIryate, evaM dustyajA kAmA granthAdi tyAgaH // 172 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 adhIraiH tathApi tRNamiva paTAnte lagnaM tyajanti,ke punaH gRhebhyo vinisRtya, samaNA mu ege vymaannaa||214-293||vRttN ,zrAmyantIti kutIthikA cUrNI lAzramaNA, 'mu' iti AtmanirdezaH, eke,na sarve, ye mithyA dRSTidarzinaH parataMtrAH, prANanaM prANaH, prANAnAM vadhaH prANavadhaH atastaM, miyA nAmajJatvaM 8 kApi- iti mRgA mRgabhUtAna hitAhitajJA, te hi prANazciva Na yANaMti, kutastarhi prANivadhaM jJAsyanti?, kathaM kesiti', egidiyA ajIvA lIyA. eva, tamajANaMtA 'maMdA naragaM gacchati' maMdA nAma buddhyAdibhirapacitA, maMdabuddhaya ityarthaH, nIyate tAsminniti // 173 // narakA, nArakaM karma kurvate te narakA, kAraNe kAryopacArAditi, gacchaMti, 'pAlA pAviyAhiM diTThIhiM' bAlA | uktAH, pAtayati pAsayati vA pApaM, darzanaM dRSTi atacce tattvAbhinivezAt pApadRSTayo bhavaMti, bahutvagrahaNaM tu sarve kupravacanino mithyAdRSTayaH, syAdAzaGkA-svayaM na kurvate prANavadhaM , ucyate , astu tAvat svayamakaraNaM, anujnyaayaampi| evaM doSaH, yato'padizyate- 'na hu pANavahaM anu0 // 215-294 // vRttaM, na pratiSedhe, prANavadha uktaH, ye nauddezikaM bhuMjate te nAnajANaMti, Na ya prANavadhaM aNujANaMto muccejja kadAcidapi 'dukkhAnA' miti sArIramANasANaM, avidhassa kammassa duHkha-1 miti saMjJA, syAdetat-kenopadiSTaM ?, ucyate--'evamAriehimakkhAyaM NANadaMtaNacarittAriyA, syAdanye'pyAryAH kSetrAryAdayaH tadvizeSaNArtham,(a)kevAlavyudAsArthamupadizyate 'jehiM so sAdhudhammo pannatto' sAdhUNAM dharmaH so sAdhudharmaH, na ca tIrthakara eva syAt, kathaM zramaNo bhavati ?, ucyate, 'pANe ya nAivAijjA // 216-293 // vRttaM, prANanaM prANaH, atipatanamatipAtaH, prANA- // 173 / nAtipAtamyeva, cazabdAt haNate NANujANAmi, mRpAvAdAdInyapi na seveta, 'se samiyatti' se iti nirdezaH, samyak itH| | zamitaH, zAnta ityarthaH, tatrAgata iti pratItaM, evaM samitAtmanaH 'tato se thAvayaM kammaM nijjAi udagaM va thalAoM nijjAi 25-%256- 5 rAvadhaM aNujANato ma anu0' / / 215-2911ucyate , asta nAma - xSCR2.5-SCARK 0 % - Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 8 kApi lIyA. // 174 // nAma adho gacchati, dRSTAntaH udagaM vA thalAto, keSAM nAtipAtejjA ?, ucyate, 'jagaNissitabhUtANaM tasaNAmANaM ca thAvarANaM ca' paThyate ca 'jaganissitesu dhAdharaNAmesu bhUtesu tasaNAmesu vA // 217 - 294 // vRttaM, jesu te prANAH AzritA ityarthaH ye'pyevaM paThanti - 'jagaNissiehiM0 dhAvarehiM vA' teSAmastyaviruddhaM kathaM 1, hiMkArasya sannidhAnatvAt kAraNatvAcca, tatra kAraNe bahuvacana eva upayogo hiMkaraNasya, ta(ya) thA tehiM kayaM sannidhAne tu ekavacana evaM hiMkAropayogaH, taMjahA kahiM gato Asi, kahiM ca te saddhA, bandhAnulomyAt aneke'pyekAdezo'viruddha:, tena punarapi brUmaH ziSyo'sau, mahaddharthAt (mahArthyAt ) saccAnukaMpayA ca 'na tehi (si) mArabhe daMDaM' na iti pratiSedhe terhiti tehiM puvvadiTThehiM tasehiM thAvarehiM yA(vA)Na haNe, maNeNavi adhpaNA Na haNe, ajjApi kenaciducyate- 'vIsAsayA'bhinivesena vA praNayAdvA svayamamArayatA, etatsarve yadi mArayati tataste na mArayAmi, kazAdibhirvA hanyamAno tathApi no tehiM Arabhe daMDa, ettha dihaMto--ujjeNIe sAgarassa suto corehiM hariuM mAlaya ke sUyagArarUsa hatthe vikkIto, lAvage mAraya, Na mArayAmIti, itthIpAdattAsaNaM sIsArakkhaNakaraNaM ceti / sa evaM prANatyAge'pi saccAnaparodhI, maNasA vayasA kAyasA caiva, maNeNa sayaM pANAivAtaM na kareti, evaM yogatrayakaraNatrayeNa nava bhaMgA bhANiyacvA // uktA mUlaguNAH, tadupakArIti uttaraguNA bhannaMti - te ca samitiguptyAdayaH (tatra ) gavepaNAsamitimadhikRtyopadizyate ' suddhasaNAu NaccA' 218-295 // zuddhayante zobhate vA zuddhaH, epati ebhirityepaNA, tatazcaitraM jJAtvA tattha suddhasaNAo sattaNhaM piMDesaNANaM jAva alevakaDAo, tAo puNa uvarillAo cattAri, athavA sabbAo caiva esaNAo suddhAo, tAsvevAtmAnaM sthApayet. tAhiM bhikkhaM geNhatiti, iccevaM tAsu appA ThAvito bhavati, tAsu ya ThAveMtiNa saMjame appA ThAvito bhavati, tadapyepaNIyameSitvA 'jAtAe ghAsamesijjA' jAtA prANavadha tyAgaH // 174 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 8 kApilIyA. // 175 // nAma yAtrA mAtrA, grasyate prasata iti grAsaH, athavA jAtagrahaNAt yatprAsukajAtaM, tadapi bhuMjAnaH 'rasagiddhe na siyA bhikhAe' na rasagiddho hojjA, bhikSAM akuH bhikkhAe, syAt kimAlaMbaNaM 1, ucyate-- 'paMtANi caiva sevijjA' // 219295 // vRttaM pragataM antaM prAntaM, kiM ca tat prAntam ?, ucyate-- 'sIyapiMDaM purANakummAsaM, adu vukkasaM pulAgaM vA' aduvetyathavA, bukkaso nAma kusaNaNinbhADaNaM ca, athavA surAgalitasesa bukkaso bhavati, tattha sukkavelUNa pUtaliyAo kajjaMti, pulAgaM NAma nissAe NiSphAe caNagAdi yadvA vinaSTaM svabhAvataH tat pulAgamupadizyate, 'javaNaDDhA nisevae maMthu madhyate iti maMdhuM sattucunnAti, uttaraguNarakSaNAdhikAre prakRte imevi uttaraguNA eva, te tu kecidanujJAya apadizyate kecit pratiSedhataH 'tattha suddhe saNAu Nacceti' evaM karttavyamiti anujJA pratiSedhastu 'je lakkhaNaM ca suviNaM ca // 220-295 // vRttaM, ye iti anupadiSTasya nirdezaH, lakSyate'neneti lakSaNaM, sAmudravat, supyate svapnamAtraM vA svayaM, svamAdhyayanamityarthaH, aMgatItyaMgaM, aMgavidyA nAma ArogyazAstraM, prayuMjatIti, lokasyopadizyante - 'Na hu te samaNA buccati, evaM AyariehiM avArya' kaNThyaH, evaM gRhANyapi hitvA iMdiyavalagA 'iha jIviyaM aniyamittA' // 221-296 // vRttaM 'ihe 'ti iha loke, jIvitaM saMjamajIvitaM, na niyamittA aniyamittA, iMdiyaniyameNaM, noidayaniyameNaM, ye vividhaiH prakArairvA bhRzaM bhraSTAH prabhraSTAH, samAdhAnaM samAdhiH yojanaM yogaH samAdhiyogehiM prabhraSTAH panbhaTThA samAdhiyogehiM, te 'kAmarasamiddhA' kAmyanta iti kAmA: icchAkAmA madanakAmA ya, bhuMjyaMta iti bhogAH, rasAstiktAdayaH, gRdhyate sma gRddhaH, te lakSaNAdIni kAmabhogarasagAddharthAt prayujettA 'uvavajjaMti Asure kAe' upapatanamupapAtaH, upapadyante sma, asurANAmayaM AsuraH, te hi vA (bahicA) riyasamaNA asatyabhAvaNAbhAviyA asuresu uvavajjaMti, athavA asurasadRzo bhAvaH AsuraH, krUra ityarthaH, epaNAsamitiH aniya mitAnAmAsuratvaM // 175 // Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA cUrNo 8 kApi lIyA. // 176 // 'uvavajjati Asure kAe' ti raudreSu tiryagyonikeSu uvavajjaMti, 'tatto'vi uvahittA' // 222- 296 // vRttaM tataH asurakAyAto ucaTTittA, saMsaratIti saMsAraH, bahuMti caurAsItiyonilakSabhedaH punaH punaH, aNupariMti pariyaDaMti, bahukammalevalittANaM 'bahu'ti aTThavidhamavi kammaM aNegabhedaM, athavA 'bahuM'ti dIhakAladvitIyaM karmameva lepaH atastena karmmalepena, liptAnAM buddhayate sma bodhaH suSThu durlabhaH sudurlabhaH 'tesiMti' asurakAyAnivadbhANI, yaduktaM sucirakAlaM saMsAraM mamissaMti, syAllakSaNAdIni kimarthaM prayujyate ?, lobhArthe, na lobhasyAnto'sti, kathaM 1 - kasipi jo imaM loyaM // 223-297||vRttN kasiNaM kRtsnaM pratipUrNa, api pAdArthe, 'yo' ya iti anirdiSTasya nirdezaH, yaH kazcit 'ima' miti pratyakSaM, lokyata iti lokaH vividhaH UrdhvalokAdi, pratipUrNa nAma pUrayitvA 'ekasyeti anyatamasyAsaMyatasya 'tiNAvi se Na (saM) tusse 'iti duppUrae ime AyA' iti upapradarzane, duHkhaM pUryata iti duSpUrae, 'ise' iti asaMyatAtmAnaH syAt kathaM lokenApi ratnapUrNena na tuSyet ucyate 'jahA lAbhI' // 224-297 // vRttaM atra dRSTAntaH, idameva mameva hi 'domAsaka kajjaM' kaNThyaH syAda vamitvA muniH kimAkAnte, nanu strIcipArthaM, uktaca- "kAmaJca vittaM ca vapuH striyazca0, tasyaitA manuSyarAkSasyo, pizitairiva rAkSasaH na zakyante vasubhisto payituM ityatastAsu no raksI0 // 225-297 // vRttaM 'no' iti pratiSedhe, rAkSasIbhistulyA rAkSasUyo, na gRdhyeta, na lubhyeta ityarthaH, gacchatIti gaMDaM, gaMDa nAma stana vakSaHsu gaMDAni yAsI tA bhavati gaMDavakSasaH, anekAni cittAni yAsAM tena bhavantyanekacittAH kurvanti tAvat prathamaM priyANi, yAvana jAnanti naraM prasaktaM / jJAtvA ca tanmanmathapAzabaddhaM, prastAmiSaM mInamivoddharati // 1 // athavA annaM bhaNati purato annaM pAseNa vajjamANIo | annaM ca tAsi hiyae na jaM khamaM taM kareMti mahilAo || 1|| 'jAo purise palobhittANaM' jAoti anirdiSTasya lobhasyAnantyaM // 176 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNAM 9 namyadhyaya. 1130011 nirdeza:, puruSa uktArthaH ityevaM matvA nArthaH tAsu, nArIsuno pagijjhijjA // 226 - 298 // vRttaM mAnuSISvityarthaH, bhRzaM gRddhayeta pragRddhayet, 'itthIvipaja aNagAre' strIbhedadarzanArthaM punaruktaM, jeNa tirikkhajoNitthio NArIvairittAo teNa Na puNarutaM, vividhehiM pagArehiM jahejja viSpajahejja, syAt-kuo na gRdhyata 1, ucyate- 'dhammaM ca pesalaM paccA' dhArayatIti dharmaH, priyaM karotIti pezala:, yathAvat jJAtvA tatraivAtmAnaM sthApayet, tamevAcaredityarthaH, 'ii esa dhamme akkhAe' // 227-298 // vRttaM iti upapradarzanArthaH, eSa iti yo'yamuktaH, dhArayatIti dharmaH, 'akkhAte' tti kahite parUvite ityarthaH kena?- kapilena, sa kIdRzA ? 'visuddhapaNeNa' visuddhA prajJA yasya sa bhavati vizuddhaprajJaH tena, kevalajJAnavatA, 'tarihiMti je tu kArhiti te etaM karihiMti' tarihiMti saMsAraughaM tehiM ArAhiyA duve logutti iha loge tAvat bahUNaM sAvayAdINaM accaNijjo, paraloevi No AgacchassaMti (hatvadvevvaM ( ahamadevattA) vedaNAdi, ahavA ihaM avyAsaMgasuhAbhijJA sarisamavittatvAcca sarvaloka. stenArAdhitaH paraloke'pi nirvANasukha| mityataH tena ihArAdhitAH duve logatti, evaM te sabbe saMbuddhA iti bemi / nayAH pUrvavat / / kApilijjaM sammattam 8 // alolatA uktA, ihamapi alolatA emeva'dhassa cattAri aNuyogaddArANi parUveUNa NAmaNipphaNNe Nikakheve NamI pavvajjA yadupadaM NAmaM tacca 'Nikkhevo u Narmimi' || 260 299 // gAhA, mI caubviho- NAmAdi, davtraNamI duviho- Agamato poAgamato ya Agamato jANae aNuvautto, goAgamato 'jANagasarIra' (261-299) jANaya0 bhaviya sarIra0, tavyairitto tividho- egabhaviyAdi 3, bhAvaNamI duvidho-Agamato goAgamato ya, Agamao jANae uvauto, NoAgamato 'NamI AuNA magottaM (262-299) gAhA, ** lobhasyAnantyaM // 177 // Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 5. pratyekabuddhAH cUrNI IN - zrIuttarA kaNThyA, namittigataM, idANi 'pavvajjANikvevo'(263-299) gAhA,pavvajjA caucihA, NAmAdi, davyapavvajjA jANayasarIra0 yatirittA annautthiyAdINa, bhAvapavvajjA bhavassa ya sAvajjAraMbhapariccAgo, so jaha keNa kao?, ucyate, 'karakaMDu kaliMge' | // 264-306 // gAhA, kaliMgajaNavae kaMcaNapuraM NagaraM, tattha karakaMDurAyA, tassa uppattI jahA jogasaMgahesu jAva dahivAhaNo rAyA nabhyadhyaya. karakaMDayassa rajjaM dAUNa pabbaito, karakaMDU doNhavi rajjayANaM sAmI jaato| paMcAlajaNavae kaMpilapure Nagare dummuhoNAma rAyA, ||178||daa videhajaNavae mihilAe nayarIe namI rAyA, gaMdhArajaNavae purisapure Nagare naggati NAma raayaa| etesiM saMbodhakAraNANi imANi, taMjahA 'vasabhe a iNdkeuu||265-306||gaahaa, tattha karakaMDassa tAva bhaNNati-so karakaMDU rAyA goulappio, tassa aNegAiM go-1 ulAI, so annayA sarayakAle goulaM gato, pecchai vacchagaM thirathoragattaM setaM vaNNeNaM, rAiNA govAlo bhaNito mA etassa maatrN| lA dahejjaha, jAhe ya vaddhito hojjA tAhe aNNosipi gAvINaM duddhaM pAejjaha, tehiM govehiM taheva kayaM, so vasabho mahAkA(balo jAto, jahAhiyo kato, annayA rAyA kassai kAlassa Agato pecchati mahataM vasabhapaDaehiM ghaTTijjataM, bhaNati gove kahiM so basahotti,tehiM so dAito, pecchaMtato rAyA visAdaM gato, aNiccataM ciMtaMto saMbuddho, 'seaM sujAtaM suvibhattasiMga // 271-306 // gAhAo la tinni, karakaMDa sNvuddho|| idANi dummeho-jo iMdakeuM ussitaM lokeNa mahijjataM pAsai, puNo ya mahimAvasANe viluppaMtaM paDita muttapu-1 risANa majjhe, pAsiUNa aNiccayaM ciMtaMto sNbuddho| 'jo iMdakeuM samalaMkiyaM tu||272.306||gaahaa kaNThyA , idANi NamiNAmA, tattha gAhA-'mahilAvaissa NamiNoM // 266306 // bhavaMti gAhA, NamIti kiM tAva titthakaro kitAba anno koitti ?, ata | ucyate-'donnivi namI videhaa||267-306|| gAhAo tini kaNThayAH, ettha vitieNa NamiNA adhikAro, assa'nnayA kenApi bhapaDaehi ghaTivabhattasiMga // 2valappata paMDitaM muttA // 178 // Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIutarA0 cUrNAM 9 namyadhyaya. // 179 // puvyakammodaeNa dAhajjaro saMvRtto, vijjA Na sakkaMti tigicchituM, evaM chammAsA gatA, tattha dAhovasamaNanimittaM devIo caMdaNaM ghasaMti, tAsiM kaligANi khalakhaleMti, so bhaNati kaNNaghAtotti, devIhiM ekkekkaM avaNIyaM, tathAvi kRSNaghAto, tato vitiyaM, evaM jAva ekkekkayaM ThiyaM, teNa bhaNNati kIsa idANiM khalakhalasado natthi ?, tAo bhagati idANiM ekkekkagaM valayagaM, teNa saddo Natthi, evaM bhaNito saMbuddho, 'bahuANaM saddayaM succA // 274-306 / / gAhA kaNThyA, so teNa dukkheNa anmAhato paralogAbhikakhI ciMtetijai eyAo rogAo muccAmi to pavvayAmi, kattiyapuNNimA vaDRti, evaM so ciMtiMto pAsutto, pabhAyAe sthaNIe sumiNae | pAsati--seyaM nAgarAyaM maMdarovaraM ca attANamArUDhaM NaMdighosatUreNa ya vibohito haTThatuTTho ciMter3a-- aho pahANo suviNo diTThoti, puNo citai kattha mayA evaMguNajAtito pavvato diTThapuNyoti, ciMtayaMteNa jAtI saMbharitA, punyaM mANusabhave sAmaNNaM kAUNa pupphuttare vimANe uvavaNNo Asi tattha devatte maMdaro jiNamahimAisu AgaeNa diTThapuvyoti saMbuddho vyatito / evamete karakaMDAdI cattArivi rAyANo pupphuttarAo caiUNa egasamaeNa saMbuddhA, egasamae kevalanANaM, egasamaeNaM siddhigamaNaMti / idANiM NaggatIssa 'jo cUarukakhaM tu maNAbhirAmaM // 275-306 // gAthA, so AheDaeNa NiggacchaMto so cUtapAdavaM kusumitaM pAsai, teNa tato egA cUtamaMjarI gahitA, tato antreNavi, jayA annesiM Na ya hA~ti tAhe annehi paMttANi gahitANi, evaM so cUto sapuSkapatto kaDAva - seso kato, rAyA teNeva maggeNa AyAto, apecchaMto pucchati, amacceNa dAito kaTThAvaseso, aNacciyaM citiyaMto saMbuddho paJcaito / evamete pavyatitA samANA viharaMtA khitipatiTThiyanagare gatA, tattha NayaraMmajjhe cAuddAraM deulaM, taM putreNa karakaMDU paviTTo, dummuho dakkhiNeNa, kiha sAhussa annatomuho acchAmitti teNa vANamaMtareNa dAhiNapAsevi muhaM kataM, NamI avareNaM, tatovi kathaM, pratyekabuddha samAgamaH // 179 // Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrIuttarA/gaMdhArassavi uttareNa kayaM, tassa ya karakaMDussa AbAlappabhiAta sA kaMDU atthi, teNa kaMDyagaM gahAya masiNaM 2 kaNNo kaMDUito, nAmadAkSA cUrNI taM teNa egattha saMgoviyaM, taM dummuho pecchai, so bhaNai-'jayA rajjaM // 276-306 // silogo kaNThayA, jAva karakaMDU paDivayaNaM na deti tAva NamI vayaNasamakaM imaM bhaNai-'jayA te patite rajje0 // 277-306 // gAhA, kiM egassa tumaM Auttagotti namI nagga-1 namyadhyaya tiNA bhaNNati, tAhe gaMdhAro bhaNati-'jayA savvaM priccjjaa278-306|| gAhA kaNThayA, (tAhe) karakaMDU bhaNati-'muksvamagga-1 // 18 // pavaNNANaM (pavannesu) // 279-306 / / gAthA kaNThyA, ettha puNa NamiNo adhigAro, jeNa Namipavyajjatti bhaNNati / / gato NAma-14 NiphaNNo, suttAlAvagaNipphaNNe suttamuccAratavvaM, taM ca imaM sut-'caiUNa devlogaao'|228-307|| silogo,caittA-caiUNa |* devAnAM loko devalokaH tasmAd devalokAd, utpannavAn utpannaH, mANussANaM logo maNussalogo. uvasaMtamohaNijjo daMsa- | NamohaNijjaM caritramohaNijjaM ca uvasaMtaM jassa so bhavati upasaMtamohaNijjo, 'sarati porANiyaM jAI' porANajAti anami | mANusabhavaggahaNe saMjamaM kAUNa pupphuttaravimANe AsI taM pubviyaM / 'jAiM sarittuM bhagavaM'(*229-307)sahasA saMbuddho sahasaMbuddho, asaMgattaNo samaNataNe,svayaM nAnyena bodhitaH,svayaMbuddhaH kutrI 'aNuttare dhamme ,puttaM ThavittuM rajje' punAti pibati vA putraH,abhinikkhajAmati sma abhinikkhamati, kazcAsau ?, namI rAyA, sthAdetat, kutrAvasthitaH kIdRzAn vA bhogAn bhuktvA saMvuddhaH ?, tata ucyate 'so devalogasarise' (230-307) sa iti se namI, devAnAM logo devalogo tatsadRze, aMtapuravaragato, antaHpuram-uparodhaH vara-Tanteen pradhAna, pahANe aMtepure, ananyasadRze ityarthaH, 'vare bhoge'tti devalokasarise ceva bare bhoge bhuMjittuM NamIrAyA bhIttUNa vA, kei | paThati-cuddhavAn buddhaH, buddhA tu bhoge pariccayaMti, 'mahilaM sapurajaNavayaM // 231-307 / / silogo, mithilaM NagaraM ca anesiM ca - Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAruNA: zabdAH zrIuttarA0puravarehiM sajaNavaeNa, ralaM caturaMgiNIsenA, urodho aMteuraM, pariyaNaM sayaNAdi, 'savvaM' ti aparisesaM 'ciccA'tyaktvA abhimukhaMcUrNau niSkrAntaH 'egaMtamahiDio bhayavaM' egaMta nAma ujjANaM, vijaNamityarthaH, egaMtamahidvitaM jeNa so egaMtamahaDito, athavA egaMta mahiTTito bhagavaM, egaMtaM nAma-eko'haM, na ca me kazcita, nAhamanyasya kasyacit / na taM pazyAmi yasyAhaM, (nAsau yo) mama dRzyate // 1 // etaM egattamahidvitaM jeNA'sau egatamadhidvito, egateNa vA adhiDito jo so egaMtamahiDito, vairAgyenetyarthaH 'bhaga' // 18 // ityAkhyA, sA jassa iti so bhagavaM, 'kolAhala ga(pa)nbhUtaM // 232-308 // silogo, AnaMditavilapitakUjitAdyAH zabdA janapadasya kolAhalabhUtA iti, sarvameva kolAhalazabdena AkulIbhRtamityarthaH, 'abbhuTTiyaM rAyarisiM // 233 / / silogo, abhimukhaM sthitaM anbhuTTitaM, rAjA eva RSiH rAjarSiH, RpIti dharmamiti RSiH, pravrajyA eva sthAna pravrajyAsthAnaM, tadevamuttamaM pancajjAThANamuttamaM 'sakko mAhaNarUveNaM zaknotIti zakraH, se viNaNaNatthaM babhaNarUvaM kAUNa tassa samInaM AgaMtUNa imamiti pratyakSa vacanaM, abravIta, uktavAnityarthaH, kiM nu bho ajja mihilAe' // 234-308 // silogo, kimiti pariprazne, nurvitarke, kinu syAt, bho ityAmantraNe, 'ajja mihilAe'tti ajja ahani, mithilAe nayarIe kolAhalayaM nAmAditavilapitakUjitaiH samyam AkulA saMkulA, zRNavanti zrUyate vA suvyaMti, dArayati dIryate vA'neneti dAruNaH, prasIdanti asmin jaNasya nayanamanAMsi iti prAsAdaH, gRhAtIti gRhaM, ato te hi 'suvbaMti dAruNA saddA' pAsAdesu gihesu yA 'etama10 // 235-309 / / silogo, advetti vA hetutti vA kAraNaMti vA egaTuM, etaM aTuM eyamaTTha, nisAmettA zrutvA, hinoti hIyate vA hetuH, karoti kAraNaM, codita-pucchitaM, tto| mI rAyarisI devidaM iNamanyayI / 'mihilAe.' // 236-309 / / silogo, cIyata iti ceiyaM, cittaMti vA, tataH cetanAbhAvo vA THEmmam // 18 // 2-10-14-%4 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNI 9 namyadhyaya // 182 // | jAyate cetiyaM, ato tami ceie, 'vacche'tti rukkhassAbhidhANaM, sutaM priyavAvaraNaM vacchA, putA iva ravivajjati vacchA, ato tehiM vacchehiM, sIyalA chAyA katA jassa sa bhavati sItalacchAyo, ettha silogabhaMgamayA hikArassa lovo kao, manAMsi ramate manoramaM ato taMmi manorame ujjANe, pattehiM pupphehiM phalehiM ca uvete patapupphaphaloveto bahUNaM duppayacauppayapakkhINaM ca bahuguNeti, vA iyovee pacovee puSphovee phalovee 'sadA' iti savvakAlova bhujjati 'vAeNa hIramANami' // 237-302 / / silogo, so vAto sakkeNa uccato, 'hIramANe'ti teNa vAteNa rukkhesu bhajjamANesu je tattha ujjANe rukkhesu khagA te duhitA asaraNA, atrANA ityarthaH, kaMdaMti-vilapati, asmAkaM vRkSaprayojanamiti, 'etama' tato garmi sakko bhaNati sa eva aggaNA gariM ujjhamANaM viucciUNa Aha-'esa aggI a bAo a' / / 239-310 / / silogo, agatItyagniH, vAtIti vAtaH, maMdiraM nAma nagaraM, bhagavaM aMtepuraM teNa 'kIsa NaM nAvapikkhaha' kIsa nAvapekkhasi -nAvalokayasitti / tato NamI Aha- 'suhaM vasAmo jIvAmo' * 241-311 // silogo, kiMcaNaM duvihaM dabbe bhAve ya, sesaM kaNThyaM, 'cataputtakalattassa // 242-311 // silogo, kaNThyaH, 'bahuM khusuNiNo bhaI' // 243-311 // silogo, bhAtIti bhadraM, manute manyate vA jagati trikAlAvasthAbhAvAniti muniH, dravyAdi munipratiSedhArthaM aNagArassa bhikkhuNo, athavA sa muniH yo'nagAraH yo bhikSuH savvato viSpamukkassa, kathaM ?, 'egaMtamaNupassao' ekatvaM nAhaM kasyacit, athavA ekAntaM nirvANaM asaMsArAvAsamityarthaH zakra uvAca 'pAgAraM0 // 246312 // silogo, prakurvantIti prAkArAH, gobhiH pUryata iti gopuraM, 'ussUlae sayagdhIo' ussUlagA NAma khAtio uvAyA jattha parabalANi paDaMti, zataM ghnantIti zataghnyaH, sesaM kaNThyaM / namiruvAca- 'saddhaM NagariM kiccA0 / 247-312 // silogo, zraddhA'syAstIti zraddhI, nAtikaro vidyata agninA saMgrAmeNa ca parIkSA // 182 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varo duviho- iMdiyasaMvA sajjati / ' | prAsAdA cUNoM rakSAdinA zrIuttarA|| iti nakara, atastaM 'saddha NagaraM kicce'ti 'tavasaMvaramaggalaM'ti tavo bArasaviho. saMvaro duviho-iMdiyasaMvaro NoIdiyasaMvaro ya, 'khaMti NiuNapAgAraM' khaMtI-khamA 'tiguttaM' maNovAyAkAehiM 'duppadhaMsarya'ti dukkhaM parIsahavaleNaM viddhasijjati / 'dhaguM parakkama kiccA // 248-312 // silogo, ghnanti tena dhArayati vA dhanuH, jIvA seriyAsamitI, ghirti ca keyaNaM kiccA, siMga- namyadhyaya. ghaNuassa majjha kaTThasaio muTThIo gRhyate yena taM palibaMdhaNaM kIrati taM keyaNa vuccati, 'sacceNa palikathae' palikathyate yena taM // 183 / / pilikathanaM bhavati, sa ca hArukkhA--'tavaNArAya // 249.312 // silogo, naraM muMcatIti nArAcaH, taponArAcayuktaH,bhetUNaM kamma meva kaMcuo, taM ca aTTapagAraM kammaM, 'muNI vigayasaMgAmo' saMgrAmata iti saMgrAmaH, bhavanaM sthitivibhavaH tasmAt bhavAt samantAt mucyate parimucyate / / zakra uvaac-paasaad'||251-313|| silogo, prAsAda uktaH 'vaDamANagihANi' NAma bhavaNappagArA aNegavidhA, vAlaggapotiyA NAma mUtiyAo, kecidAhu:-jo AgAsatalagassa majjhe khuDalao pAsAdo kajjati / 'saMsayaM khalu' // 253-313 // silogo, saMzayanaM saMzayaH, saMzayyate ca arthadvayamAzritya buddhiriti saMzayaH, kathaM saMzayo bhavati ?, anirjharaNArthaH saMzayaH, na tenAvadhAritaM yathA mayA itthaM NametAvataM kAlaM vasitavvaM, yadA sArtha lapsyAmastadA gamiSyAma ityataH saMzayanaM manasi kRtvA gRhamasAvadhvAne karoti, atti prANAnityadhvA taM, evaM nityAdhvAne-nityaprasthAne jIvaloke na gRhNAsi nityasvargaka-vyAni 'jattheva gaMtumicchejja' mokSagRhArambhastu jJAnAdibhistasya kArya iti / zakra uvAca-'Amo (sehiM) se0|255313||silogo, AmokkhaMtItyAmokkhA paMthamoSakA ityarthaH, lomAhArA NAma pellaNamosagA, granthi bhiMdaMti granthibhedakA, juttisuvaNNagAdIhiM 2 loga musantItyardhaH, taskaro nAma cauraH, tadevamekaM svayaM karoti, ete (hito) nagarasya kSemaM kAUNa, namiruvAca-'asaI tu maNu zamyate ca avasitavvaM, yAnityaprasthAnamA (sehikA , juttiA tu maNu: / / // 18 // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaktva parIkSA zrIuttarA0 ssahiM' // 257 314|| silogo, asakRd-anekazaH,micchAdaNDo nAma anaparAdha ityarthaH, ko'bhiprAyA?, laMcApAzaiH(pakSaH) kArakamapi muMcati, sesaM kaNThyaM / zakra uvAca--'je kei patthivA0 // 259-314 / / silogo, pRthivI asyAstIti pArthivaH, rAjetyarthaH, je vA pArthivA nAnamaMti, na base te vartante ityarthaH, sesaM kaNThyaM / namiruvAca 'jo sahassaM // 261-314 // silogo, 'je' ti aniddiSTasya namyadhyaya. nirdezaH, sahassaM sahasseNa guNitaM, namantaM grasatIti saMgrAmaH, dukkhaM jiNijjatIti dujjayAH, ataste dujjae jiNe, Na teNa kiMci // 184|| jitamevaM jiNe, kiMtu 'egaM jiNejja appANaM' kaNThayaH, paramaH pradhAna ityarthaH, athavA 'appANameva.' // 262-314 // silogo, kahaM puNa appA jito bhavati?, 'paMceMdiyANi // 263.314 / / silogo, ete hi AtmAnugatA eva zatravaH, etAn jityA, pacchaddhaM knntthy| zakra uvAca-'jaittA viule jnne||265-315|| silogo, yajati taM yajjA, tAn yajJAn azvamedhavAjapeyapoMDarIkAdayaH, jAtA yajitvA vipulAnAM kAmabhogAnAM prakrAmazo dAnaM bahusuvarNakAdayaH 'bhoettA' bhojayitvA samaNA aduva mAhaNA- dhIyArA, davvaM dejjA, bhoccA-bhoktyA svayaM jaTThA ya yaSTvetyarthaH, yajJamiti vaakyshessH| namiruvAca-'jo sahassaM sahassANaM mAse mAse.' // 267-315 // silogo, mIyate tamiti mAsaH. gacchatIti gauH, tassAvi saMjamo seo' jo so mAse 2 go zatasahasraM dadAti hai tasyApi saMyama eva zreyaH / kiM ghanaM dhanaM prayacchamAnasyApi?, tata AkiMcanyAzrayavAnatha saMyamaH // zakra uvAca- 'ghorAsamaM cahattANa // 269-316 / / silogo, 'ghura sImArthazabdayoH' ghUrNate asya bhayaM ghorAH, dukhaM hi yathAvadanupAlyate, uktaM hi -'yA gatiH klezadagdhAnAM, gRheSu gRhamedhinAm / putradAraM bharatAnA, tAM gatiM vraja putraka! // 1 // Azrayanti tamityAzrayAH, kA bhAvanA?. li sukhaM hi pravrajyA kriyate, duHkhaM gRhAzrama iti, taM hi sarghAzramAstarkayantItyataH ghorara, sesaM kaNThayaM / / namI uvAca- 'mAse mAse' CAM-PARMANCE // 184 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 9 namyadhyaya.. // 185 // silogo, mIyate'neneti mAsaH, zeSaM kaNThayaM, navaraM kAmabhoga ityabhidhIyate, SoDazImapi kalAM nArghanti / zakra uvAca- 'hiraNaM suvaNNaM0 // 273-317 / / silogo, hiraNyaM rajataM zobhanavarNaM suvarNa, manyata iti maNiH - veruliyAdi, mottiyaM jalayaM velayaM ca, kaMsa kaMsapatrAdi dUsaM vatthapagArA, etANi, saha vAhaNeNa savAhaNaM, assahatthimAdi, sesaM kaNThayaM / namiruvAca 'suvannaruppassa' // 275-317 // vRttaM, sohaNaM varNa suvarNa, rocate taditi rUpaM, parvatIti parvataH, siyA'NavadhAraNA kelAso nAma mandaro, tatsamAH tattulyAH, nAsya saMkhyA zakyate tulAparimANena kartuM ityataH asaMkhatA, sesaM kaNThyaM / 'puDhavI sAlI javA ceva0 / / 276-317 / / silogo, prathate pRthati vA tasyAM pRthivI, sAliyAtrA prasiddhA, hiraNyaM rUpyaM, pazyatIti pazuH- gomahiSyAdi, pazubhiH saha paDipunaM nAla megassa, uttama saMpadupetAnyapi etAni yadyekasya bhavanti 'alaM paryAptivAraNabhUSaNeSu' na alaM nAlaM paryAptikSamAni syuH, ityupadarzanArthe iti jJAtvA tavaM care, caretyanumatArthe // zakra uvAca-'accheragama bhudarA 0 / / 278-318 / / silogo, atIva bhavatyadbhutaM pratibhAti yastAn bhavAn vidyamAnAn kAmAn hitvA asaMte bhoge icchasi saMkappeNa cihna (na) si, asatsaMkalpaH teNa asatsaMkalpena vihanyasi, nemiruvAca nAhaM kAmAn kAmayAmi, kasmAd ?, ucyate- 'salaM kAmA0 // 280-318 / / silogo, zalati / zUlayati vA zalyaM, jahA salaM dehalaggaM aNuddharijjati dukkhAveti, tulyA kAmA, veveSTi viSNAti vA viSaM, jahA halAhalaM visaM mAraNaMtiyaM, evaMvidhAH kAmA:, AsI dADhA, dADhAsu jassa visaM sa AsIviso bhaNNati, soya sappo, AsIviseNa uvamA jesiM kAmANaM te AsavisovamA kAmA, sesaM kaNThyaM / 'ahe vayai koheNa0 / / 281-318 / / silogo, sakko taM pavvayaMtaM bahUhiM ucAhiM viSNAseuM khouM asato- 'ava [i] jjhiUNa' // 282-319 // silogo, vaggUNAma sobhaNaM, ahavA vAgbhireva vaggU / lAbhena saMkalpena ca parIkSA / / 185 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNoM 10 dumapatrake // 186 // | 'aha te Nijjito koho0 ' // 283-319 // silogo, kaNThyo, navaraM nirikkaM nAma yA pRSThI, pRSThataH kRtvetyarthaH, 'aho te ajjavaM sAi0'||284 319 // silogo, sesaM kaNThyaM / 'i [a] haM'si uttamo0 // 285-320|| silogo, ihaMsi uttamo rAyA, puvAparabhavaMmi, kahaM 1, uttamaM ThANaM, loguttamA samyagdarzanajJAnacAritrANi tasya phalaM parinirvANaM ato loguttamuttamaM ThANaM siddhiM gacchasi 'Nirao' niSkarmmA ityarthaH, 'evaM abhitdhuNaMto0 ' // 286-320 // silogo, kaNThyaH, 'namI namei appANaM' siloo, kaNThyaH 'evaM kareMti saMpannA (saMbuddhA) 01 ||289-320 // silogo, evaMzabdaH prakAravacane, evaM kareMti eteNa prakAreNa, paNNA buddhiH saha paNNAe saMpanno, paMDitA vidusA, paviyakkhaNA prAjJaH, sapaNNA paMDitA paviyakkhaNA, sula (puNNa) ti veheNa ucyate, sapaNNA iti karmaNyatA darzitA, paNDitA iti sA buddhiH parikammitA jesi, paviyakkhaNA vAyAeva parigrahaNasamatthA, viNiyati bhogehiM, | viseseNaM nivarttanti viNiyati, bhogehiM, jahA se NamI rAyarisI, yena prakAreNa yathA, AsaNNaM tamudAharaNaM teNa patto NamI rAyarisI iti bemi // nayAH pUrvavat // NamipavvajjA NavamamajjhayaNaM samattam 9 // alobha uktaH, sa tu anityatAM bhAvayatA alobhaH karaNIyaH, tatrAdhyayanaM dumapattayaMti, tassa cattAri aNuyogaddArANi, tattha NAmaniSphane dumapattayanti, dume pattaM ca dupadaM NAma, tattha dumo caunvidho, 'NAmaMThavaNA' gAthA (Nikkhevo u dumaMmI) ||280-321 / / NAmaMThavaNAo gayAo, davbadumo duviho- ( jANaga0 // 281 - 321 / / ) jANagasarIrabhaviyasarIravatiritto tividhoegabhaviyAdi, bhAvadumo 'dumaghAunAmagoyaM 0 // 282 - 321 / / gAthA kaNThyA, etassa puNa ajjhayaNassa upoddhAto jahA NijjutigAhAhiM rAyagihapicapi sAlamahAsAlANa NikkhamaNaM tesiM NANuSpattI bhagavato gotamassa aTThApadagamaNaM tAvasapavvajjA pAraNagaM upodaghAtaH // 186 // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUrNI zrIuttarA0paramaNeNaM paccAgataM bhagavaM aNubhAsati, gotamA, cattAri kaDA paNNattA, taMjahA--suMbakaDe vidalakaDe cammakaDe kaMbalakaDe, atratto || kisalaya| NavisaM khAijjati(?),cammakaDesu mahatAvi jatteNa sakketi moeuM, evAmeva gotamA! cattAri sIsA paNNattA, muMbakaDasamANe4, tuma patrodantaH ca NaM goyamA! mama kaMbalakaDasamANe, kiMca- cirasaMsaTe si gotamA! ciraparicite si goyamA ! pannattIAlAvago jAva | drumapatrake AvasesamaNANattAe NaM bhavissAmo, kiMca-goyamA ! devANa vayaNaM gejhaM ? Ayo jiNANaM ?, goyamo bhaNati-jiNANaM, to ki // 187 // adhiti karesi ?, taM soUNa micchAmidukkaDaM kareti, tAhe sAmI goyamanissAe dumapattayaM bhaNati ||nnaamnnipphnnnno gato, suttANugame suttaM uccAreyavvaM jahA-'dumapattae paMDuyae' // 290-334 // vRttaM, dosu mAto dumo, dumassa pattaM dumapata, paMDUNAma kAla pariNAmeNa ApaMDurIbhUtaM 'jahA' iti yena prakAreNa 'paDati'tti, kiM vilaggaM acchati', 'rAtI'ti rAtI, gaNo nAma bAholaM, accae daNAma kha(pU)yA, ettha NijjuttigatamudAharaNaM kappitaM bhaNNati, kisalayapattehiM sukumAratAe suvaNNayAe ya hasatitti dhAso, sAsayamu dAeNa, paMDupattANi'tti tato paMDuppattaM priyttttiylaavnnnnN0||307 335 // gAthA, jo paNNe sukumAratAsuvaSNalAvaNNaviseso Asi | te(ta)parAvattitaM vigatalAvaNNaM calamANasavvasaMdhi veMDhaM baMdhaNAo TalaMtaM evaM pattaM vasaNapattaM kAlaprApta bhaNati-'jaha tumbhe // 308-335 / / gAhA, jaha tubbhe saMpataM kisalayabhAve vaTTamANANi amhe hasaha evaM amhe ya kisalayabhAvo Asi, jahA ya amhe saMpayaM kAlapariNAmeNaM vivannacchaviyANi evaM tumbhevi acirakAlA bhavissaha, mA tujhe tAva gavvaha, dhuvA esA khalu aNicatA, aNavatthitANi jovvaNANitti, appAhaNiyA NAma uvedaso, puttasseva pitAmAtaraM to uvadisati, evaM paMDurapattaM kisalayANa uvadesaM deti, 'Navi atthi0 // 309-335 / / gAhA kaNThayA, evaM maNuyANa jIviyaMti evamavadhAraNe,jahA paDucca calAuM, evaM maNuyAuyaMpi,manorapa Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSazca / latvaM zrIuttarAThA tyAni manujA, jIvyate yena tajjIvitaM, anityaM adhruvaM calamityarthaH, samaM samyak, ayaM asmadIye samaye, gotama iti- gotrAnte- naivAso, bhagavAnAmaMtraNe, 'amAnonAH pratiSedhe', pramAdaya, athavA samayamAtramapi mA pramAdaya, nityameva mA pramAdavAn bhava, evaM 10 setsyati acirAda, syAt kimartha apramAdaH kriyate ?, ucyate, jIvitasthAnityatvameva khyApayati, yathA atIva ca daurbalyamAyudrumapatrake paH, tadyathA-'kusagge jaha osbiNdue0||291-335|| vRttaM, kuso dabbhasariso, kusassa aggaM kusaggaM, atastasmin kuzAgre,yathA // 188 ye na prakAreNa, osA sarayakAle paDati, tIse biMduM kusagge ThitaM, tat kuzo hi tanutaro bhavati darbhAta, tena tadA tadgrahaNaM, darbhAgre 'pi ciraM bhavati, sahi AgalitaH vAtavazAt dravyeNa vA saMkSobhitaH acceti ityeSa dRssttaantH|| 'evaM maNuyANa jIvirya' kaNThyaH, yadyapyupacayAvizepaiH kiMcinnAma nirU[lo]pakrama syAt tadapi ca na dIrghakAlamityato'padizyate-'iha ittariyaMmi aaue||292-336|| vRttaM, iti upadarzanArtha, ittariyaM alpakAliyaM varSazatamAtraM, eti yAti vA tamityAyuH, jIvyate'neneti jIvitaM, tasmin jIvite'nukampA, jIvita eva 'bahupaccavAyae' etaM prati apAyAH, tadyathA-anjhavasAyanimitte. yAbadvarpazataM na pUryate yAvadvA te apAyA nAgacchati tAva 'vihuNAhi rayaM pure(sa)karDa' vivihaM sohiviseseNa vA dhuNAhi, raja iti karma, purAkRtaM purekaDaM, sa kathaM la vidhyate ?, samaye apramAdavadityarthaH, samayaM idaM cAlaMbanaM kRtvA apramAdaH kAryaH, kathaM ?, tadvakSyAma:-'dulahe khalu mANuse bhave // 293.336 // duHkha labhyata iti durlabhaH, manuSyANAmayaM mANusse, bhavatIti bhavaH, 'cirakAleNavi' aNaMtakAleNa ityarthaH, savvapANiNaM sabbasaddo aparisesavAcI, prANA epA santIti prANinaH, sarvagrahaNaM nAsti atyantamanuSya eva kazcana baMdhasya, ekAnte na sulabhaM mAnuSyaM 'gADhA ya vivAya kaMmuNo' gADhaM cikkaNA dRDhA ityarthaH, vividhaiH pAko vipAko manuSyatvavidhAtAni | CIALA ||188 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S zrIuttarA cUrNI drumapatrake // 189 // ATHERE-% kAni cikkaNAni, atra ta eva colakAdyA dRSTAntA vaktavyAH, asmAcca kAraNAt sudurlabhaM mAnuSyaM yasmAdanyeSu jIvasthAneSu pRthvyAdi | ciraM jIvo'vatiSThate, manuSyatve tu stokaM kAlamityato durlabha, tatra tAvat pRthivyAM 'puddhvikaaymtigto||294-336|| vRttaM, kAyapuDhavi-bhUmI kAyo jesiM te puDhavikAiyA, puDhavikAya eva vA puDhavikAiyA, ettha kAyasaddo sarIrAbhidhANe, puDhavikAe vA, tatra sthitiH puDhavikAiyA puDhavIti, pRthu vistAre vicchiNNA iti puDhavI, atastaM puDhavikAyamatigato-aNupaviTTho ukkosaM tAsAM sarva-12 utkRSTaM jIvo tu saMvase kAlaM saMkhAtItaM, saMkhyAmatikrAntamityarthaH, tattheva mariuM uvavajjati asaMkhejjAo ussappiNI(avasappiNI to kAlato, esoya kAlo khettato visasijjati-asaMkhejjANaM logANa jAvaiyA AgAsapadesA evattiyANi puDhavikkAyamaraNANi mariuM tattheva tattheva ca uvavajjai, tato khettato asaMkhejjA logA, evatiyaM kAlaM puDhavikakAe ukkoseNaM acchati / 'aaukkaaymtigto||295-336|| vRttaM, 'apa' iti AU, so kAyo jesiM te AukAIyA, AukkAe vA bhavA AukkAiyA, 'Aplu vyAptI iti ApaH, ato taM AukkAyamatigato, jahA puDhavikkArya, 'teukkAyamatigato0 // 296-336 // vRttaM, tejo kAyo jesiM te teu-1 |kkAiyA, 'tija nizAne teu, taheva vA gatigandhanayoriti vAyuH tasyavi taheba, vana paNa saMbhaktAviti 'vnnssi0||298-336|| etasya aNaMtakAlaM aNaMtAo ussappiNIto kAlao, khettao aNaMtA logA, dabbato asaMkhejjA poggalapariyaTTA, savvapoggalA jAvatieNa kAleNa sarIraphAsaazanAdIhiM phAsejjaMti so poggalapariyaTTo bhavati, te asaMkhejjA poggalapariyaTTA vaNassaikAe // 189) acchati,tassa NaM asaMkhajjassa parimANaM AvaliyAe asaMkhijjatibhAgo, AvaliyAe asaMkhijjaimo bhAgo jAvatiyA samayA evatiyA | poggalapariyaTTA vaNassatikAye acchti| veiNdiy0|299-336|| teiNdiy||300-336||'curidiesu0||301-336|| saMkhe Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcendriya kAyasthitiH naratvAdi durlabhatA lavAra zrIuttarAjja kAla 'paMciMdiya0 // 302-336 // tirikkhajoNiemu sattaTTa bhavaggahaNANi, devnneriesu||303.336|| ekkakkaM bhavaggahaNaM, cUrNI evaM (bhava) sNsaare01304-338|| vRttvaM, evamanena prakAreNa, bhavanaM bhUtirvA bhavaH, saMsaraNaM saMmRtirvA saMsAraH, bhava eva saMsAram bhava saMsAra:-narakAdiH, ante bhavasaMsAre saMsarati parIti gacchatItyarthaH, subhAsubhANi sAtaasAtAdINi, kriyate iti karma, jIvata iti jIvaH drumapatrake pamAdo majjapamAdAdi paMcavidho, bahuzaH bahulo, ataH samayamAtramapi pramAdaM mA kuru, yadyapi kadAcit tanmAnuSyaM labhati tadApi // 19 // 'labhrUNa'vi mANu (sattaNaM) saM' // 305-338 // vRttaM, tatrApi AryatvaM durlabha, kSetrAryatvaM rAyagihamagahacaMpAdi, jato bahane dassuamilikkhuyA, dasyati dassaiti vA dasyu:-corA, te hi pratyantavAsino dharmAdharmavahiSkRtA, 'milekkhuyA' mlecchA avispaSTabhASiNaH anAryabhASAH, gamyAgamyaaparihAriNaH zakayavanAdayaH, niHsaMjJAH, tadvidhena kiM manuSyatvena ? 'labhUga'vi AriyattaNa // 306-338 / / puccaddhaM kaNThyaM, vikalAni indriyANi yasya sa bhavati vikalendriyaH 'dIsati'tti pratyakSameva dasiMti, apUrNendriyA eva jAyamAnAH, jAtA api ca vyAdhyaparAdhyAdibhirupakramavizeSavinAzamindriyAni prApnuvanti ityataH 'vigaliMdiyatA hu dissaiI ato dhammassa ajogA, taMjAva avikaleMdiyaNIrogo tAva samayaM goyamA 'ahINapaMciMdiyattaMpi se lbhe||307-330|| vRttaM, yadyapi ahInendriyatvaM labhyate, tathApi 'uttamadhammasutI hu dullabhA uttamA-ananyatulyA sarvajJoktA dharmasya zrutiH, zravaNaM | zrutiH, 'kutithiNisevate jaNe tIryate tAryate vA tIrtha, kutsyAni tIrthAni zAkyAdInAM, tAnyeva tu niSevate bhUyiSTho jano ityataH 'kutitthiNisevae jaNe', ata idamasmadIyaM tIrtha saMsArArNavatAraNArthameva, gAhA, samayaM goyama mA pramAdaye 'labhrUNavi uttamaM suI saddahaNA puNarAvi dullahA / micchattaNisevae jnne0||308-336|| micchattaM vivarItaggaho jahA adhamme dhamma % // 19 // % Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . dhIra sabhA dhamme ahammasanA evamAdi, athavA jaM apatthaM iha ca paratra ca tattheva cintaNIyamiti, uktaM ca-"prAyeNa hi yadapathyaM balahAniH cUrNau | tadeva cAturajanapriyaM bhvti| viSayAturasya jagatastathA'nukUlAH priyA vissyaaH||1||"athvaa imaM murti kahejjamANapi svadoSopahatatvAt | mithyAdarzanabhAvitatvAcca na gRhNanti, uktaJca-jaha dha(ca)mmakArasuNiyA chedappA(cammApayA)chedagANa bahuyANaM / dhAtA madhunvatadumapatraka jutaM paramaNNaM Necchate mokSaM // 1 // ahavA-jaha pittavAhigahito tassuvasamaNatthamANiyaM madhuraM / kaDugamiti maNNamANo sskrN| // 19 // | nicchae khIraM // 1 // tadevaM tAvat zrutimuttIrya samataM go0| 'dhammapi husddhNtyaa0||309-338|| vRttaM, taM puNa kiM kAraNaM Na, phAsati ?, ucyate-'iha kAmaguNahiM mucchitA' 'ihe' ti iha manuSyaloke kAmaguNA:- zabdAdayaH, mUcchita iva mRcchitaH, | jaha pittamucchAdimucchito iha laukike apAye Na ciMteti tathA zrAvakaughAta(ghaH', yAvat zuddhA'sti te dharme tAva kAmeSvanAvRtto bhUtvA samayaM, itazca apramAdaH karaNIyaH, kutaH 1, zarIradaurbalyAt, idaM hi-'parijUrati te sarIrayaM // 317-339 // vRttaM, pari sarvato bhAve, samantAjjIryate parijUrati, vyAdhijvarAdibhirupakramavizeSaiH, zIryate zarIraM, klizyantyebhizca kliSTAH, klezayanti / vA kAminaH klezAH, te tu paNDurA bhavanti, tRtIyavarNAntarasaMkrAntA ityarthaH, se soyabale hAyati, maMda mandaM zRNotItyarthaH / samayaM goyamA, evaM cakkhudhANajinbhAphAsA. se sababale te, sabbabalaM nAma etesiM ceva paMcaNhaM iMdiyANa parihANIe savvabalaparihANI bhavati, athavA balaM tivihaM--sArIraM vAiyaM mANasiyaM, sArIraM prANavalaM sthAnacaMkramaNAdi ca, vAcikaM calaM snigdhanIhArisusvaratA, sA hIramAnA rukSA maMdA alpA bahumAyAsA ca bhavati, mANasiyamapi grahaNadhAraNA'sAmarthya bhavati 'araI gaMDa visUiyA0 // 316 // vRttaM, gacchatIti gaNDaM, sUciMriva vidadhatIti vicikA, vividhairdukkhavizeSairAtmAnamakayatIti Ata-1 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA cUrNau 10 dumapatrake // 192 // GkaH, taizcodIrNaiH vihaDati-vidvaMsati te sarIragaM, samayaM goyamA ! / yatazcaivaM vyAdhyAdInAmAtakAnAM sAmAnyamadhu (thi ) raM ca zarIraM tasmAt 'bucchida siNehamadhpaNo0 // 317 // vRttaM vividhaM chiMda vocchiMda, snihyata iti snehaH, 'appaNo'ti AtmIye zarIre, kamanIyaM kumudaM zaradi jAtaM zAradikaM, pAtavyaM pAnIyaM, 'te savvasiNehavajjie' sarvasnehA nAma Atmani ca bAhyeSu ca vasu (stu) pu, sarva eva varjayitvA samayaM goyamA || 'ji (ci) cvANa (pa)ghaNaM va bhAripaM0 // 318-340 // vRttaM, 'ciccA' tyaktvA ghaNaMhiraNNa suvaNNacatuSpadAdi, dadhAti dhIyate vA dhanaM, dha (bha) rayaNIyAsau bhAryA, 'pavvaio hu (hi) si' pragato gRhAt saMsArAto vA pavvaio, aNagAriyaM nAsyAgAraM vidyata ityanagAraH ataH pravrajitatvaM aNagAriyaM mA vaMtaM puNovi Avie amAnonAH pratiSedhe, vaMtaM muttapaDiggalitaM mA taM puNo'vi Adie-Apiba, pulAga ( guNage) jjhasamAkulamaNassa mannaMta bhujagamaNNA vA / rosavasaviSyamukkaM Na pibaMti visaM ( agaMdhaNayA ) // 1 // visavivajjiyasIlA / 'avaujjhiya mittabaMdhavaM 0 ' // 319-340 // vRttaM, 'avaujjhiya'tti chaDDe, mejjati majjati vA mitra, sahajAtA bhAyA mittA, bAMdhave hi ahitA nivarttayaMti, te ca puvvapacchA saMyutA, vipulaM vicchiSNaM sumahArAsi saMcayo hiraNNassa suvaNNassa catuSpadAdeH kuviyasya ya mA taM vitiyaM gavesae, samataM gotamA ! // idaM anAgatobhAsitaM sutaM-'Na hu jiNe ajja dIsaha 0 // 320-340 // vRttaM yadyapyeSyatkAle Asanne na dracyanti tathApi tairidamAlavaNaM karttavyaM 'bahumae dIsaha maggadesie' bahumato nAma paMtho, jahA nagaraM apecchamANovi paMthaM pecchaMto jANai-imeNa paMtheNa NagaraM gaMmati, evaM 'saMpai neAue pahe' 'saMpati'tti sAmpratakAle, nayanazIlo naiyAyikaH, pathyata iti panthAH samyagdarzanajJAnacAritramayaH te evaM bhagavaM asaMdigdhapanthA vyavasthitaH san samayaM goyamA ! 'avasohiya0 ' / / 321-341 / / vRttaM, davvakaNTakAH tyAgasthairya // 192 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 10 drumapatrake // 193 // babbUlakaNTakAdi avasodheu jahA gammati, evaM bhAvakaNTakA hi tAvasacarakaparibrAjakAdi kuzrutiskandhaka, yathA tAn kuzrutikaNTakAn avasohiya uttinosi evaM mahAlayaM avatIrNastvaM, pathaM samyagdarzanacAritramayaM 'mahAlaya'ti AlIyante tasminnityAlayaH, mahAmArga ityarthaH, 'gacchasi maggaM visohiyA' yAsyasi mArga - samyagdarzanajJAnacAritramayaM vizodhayituM, aticAravirahitaM kRtvetyarthaH samayaM goyamA !|| 'apale jaha bhAravAhae0 // 322-341 // vRttaM yathA abalo bhAravAhakaH parvataM durgaM panthAnamavagAhya abalatvAntaM suvarNabhAraM bhANDabhAraM vA projjhaca svagRhaM prAptaH tairnirdhanatvAdvibhavahInaH pazcAdanutapyate, tadvadeva bhavAnapi saMyamabhAraM muktvA sa pacchA pacchAtAvae, samayaM gotamA ! | 'tiSNo husi aNNavaM mahaM0 // 323-341 // vRtaM, tIrNavAn tIrNaH tIryata iti vA, ataraNazIlo vA aNNavo, kiM puNa ciTThasi tIramAgao ?, dravyArNavaH samudraH, bhAvArNavastu saMsAra eva, ukkosaDitiyANi vA kammaNi, tasya bhavArNavasya tIraM prAptaH kimuktaM bhavati ?- ukkosadvitIyANi savvANi khavaittA thovakammAvasesa ityarthaH, atrasesANaM abhitura pAraM gamettara, samayaM gotamA // 'akalevara seNi mUsiyA0 // 324-342 // vRttaM, kalevaraM nAma sarIraM, na kaDevaraM 2, zrayaMti tAmiti zreNi, azarIrazreNirityarthaH, sA ta saMjamaTThANANi seNI, taM saMjamadvANaseNi ussaviya uvarimAI 2 saMjamaTThANANi uvasaraMto siddhiM gotama ! logaM gacchati, khemaM zivaM aNuttaraM, Natthi tato anuttaraMti samayaM gotamA ! | 'buddhe pariNicchue care0 // 325-342 // vRttaM, dhamme buddho, pariNicyuto NAma rAgadosavimukke, carediti anumatArthe, kutra care, gAme nagare tu, tatra jo vA grasati buddhayAdIn guNAnIti grAmaH, nAtra karo vidyata iti nakaraM, samyag yate, 'saMtimaggaM ca vUhae' zamanaM zAntiH zAnteH mArga: 2, adhavA zAntireva mArgaH zAntimArgaH, bRMhayeta bRhaye, buddhaH parAnapi bodhayedityarthaH, samayaM gotamA / tataH sa bhagavAn saMyamazuddhi prabhRti // 193 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E 3 zrIuttarA0 gautama etat 'buddhassa Nisamma bhaasiyNg||326-342||vRttN, 'buddhassa'tti bhagavato tIrthakarasya, nizamyeti zrutvetyarthaH, bhAsita |3| bahuzruta: dazImanaM kathitaM sukathitaM, arthapadairupazobhita, asya phalaM-rAgaM dosaM ca chidiya, mAyA lobho ya rAgo, krodha mANo ya doso, 'siddhiM pUjAnA 11 gatiM gato siddhAnAM gatiH siddhagatiH,siddhAnAM gatiM gato gautama iti bemi / nayAH puurvvt||dumpttyN sammattaM dsmjjhynnN10|| nikSepAH bahuzrutapU0 ko aNusAseti ?, bahussuto, tato teNaM aNusAsiteNa bahussuyassa pUyA kAyavvA, ahavA appamAdaviteNa bahussutassa pUyA // 194 // kAyavvA, eteNa abhisaMbaMdheNa bahussutapujja ajjhayaNamAgataM, tassa cattAri aNuyogaddArA ubakkamAdI, nAmaniSphaNNe nikkheve 'bahu sUe pujjN0||310.34shaati,ttth bahuM pUyA yoNikkhiviyavyaMti(du)padaMNAma,tattha gAhA'bahusuyapUyA'gAhA // 310 // tattha bahuM cauvihaM NAmAdi,davbabahuM jANagasarIrabhaviyasarIravatirittaM paMca asthikAyA, etthavi jIvA ya poggalA ya bahugA ceva 'bhAvabahugeNa bahugA' gaathaa||-343||taav bahussuo coisapuvvI, aNaMtagamajuttatti aNaMtehiM gamehiM jutte bhAve jANati, jJeyAnAM bhAvAnAM pajjave | jANati, kihaM puvANaM aNaMtagamA bhavaMti?, tattha NidarisaNaM maNussA dabvAdi 4, davAtotaM ceva maNussadavvaM jANati, kheto jami khatte, kAlato aNatehiM bhavaggahaNehiM juttaM taM maNussadavvaM jANati, bhAvato kAlAdipajjAyA sa jANAti, evaM savvaM kSeyaM | aNatehiM gamehiM pajjavehi ya saMjuttaM jANati, gamA dabvAdi pajjavA bAlAdi, bhAve khaovasamie mutaNANaM, khaiyaM kevalaNANaM, bahugattigataM, idANi sutaM-taM caunvihaM NAmAdi, jANagabhaviyasarIravatirittaM davvasutaM pattayapotthayalihitaM, athavA suna paMcavihaM |paNNattaM aMDayAdi, bhAvasutaM duvihaM paM0,taMjahA-sammasutaM micchasutaM ca,tattha sammasutaM bhavasiddhiyA ujiivaa||313-344||gaathaa, // 194 // kiM kAraNaM sammasutaM bhaNati', ucyate, jamhA kammarasa sodhikaraM / idANi micchasutaM, 'tA micchadiTThI jiivaa||314 // gAthA, sazarabhaSiyasamapubbI, agatA maNussA dabbAzAvato kAlAna ABRDASHIAR %83% AERE Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA cUNauM bahuzrutapUjAnAM nikSepAH bahuzrutapU0 // 19 // %*%*%ATOR ASE % kamhA micchasutaM bhaNNati ?, ucyate--jamhA kammassa baMdhaNaM bhaNiyaM, AdANaM nAma bNdhnnmityrthH|sutNti gataM, idANiM pUyA, sA caucihA-nAmAdi, davvapUjA davyanimittaM davvabhUtA vA, tattha gAthA-'Isara slbr0||315-344|| gAthA, davvanimittaM IsaramAINaM | viNhukhaMdaruddAdINaM ca, Na te hi guNehiM juttA teNa tesiM davyapUjA,(bhAvapUyA)arahatamAINaM jeNa vesi saMsArAo uttAretitti bhAvapUyA,ettha coisapubdhipUyAe adhikAro,gato nAmanipphaNNo, suttANugame sut uccAratavya, taM ca suttaM ima-'saMjogA vippmukkss.||327| -345||silogo,puvvaddhaM jahA viNayasute,AyAraM pAukkarissAmi,(pUyatti vA viNaotti vA)AyArotti vA egahu~, 'je yAvi hoi nivijje0|| 328-345 // silogo, ya ityanuddiSTasya nirdezaH, nAsya vidyA ninvijje'pizabdAtsavidyo'pi avidya eva bhavati yaH stabdho bhavati, uktaJca-"jJAnaM madanirmathanaM mAdyati yastena duzcikitsyaH sH| agado yasya viSAyati tasya cikitsA kuto'nyena | // 1 // lubdho AhArAdipu, tadvipAkaM na jAnIte, aNiggahe aMkuzabhRtA vidyA tasyA abhAvAdanigrahaH, abhikkhaNaM-puNo | puNo ullabatitti phukkateNa AhiTThANeNa suvvati amhe paDicodeti, aviNIto ya bhavati, keNI, jeNa abahussuto, yastu sahAvidyo bhavati so Na thanmati taM dosaM jANato, aluddho NimgahItappA, vijjA ThANe ullavati vinIto ya bhavati, bahuzrutatvAt, taM ca taM bahuzrutatvaM kathaM Na labbhAta ?, imehi-'aha paMcahiM ThANehiM // 329-345 // silogo, athetyAnantarye, paMceti saMkhyA ThANehiMti prakArA, 'jehiM' ti aNihiTThANa Niddeso, mokkho, gahaNasikkhAvi Nasthi, kato AsavaNasikkhA?, kayare paMcaDhANA ?, ucyante-thaMbhA kohA pamAdA rogA AlassA, tattha te No koi pADheti, iyaro thaddhatteNa Na vaMdati, kohA kohaNasIlo, pamAdo paMcavidho, taMjahA- majjapa0 visayapa0 kasAyapa0 NihApa0 vigahApamAdo, atyAhAreNa apatthAhAreNa vA rogo bhavati, Alasigo ya *****%*%** // 195 // %4-% Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNAM 11 bahuzrutapU0 // 196 // Na labbhati / kathaM lambhati 1, tesiM ceva vivaccAseNa / adhavA imehiM lambhati- 'aha aTThahiM ThANehiM' ||330-345|| silogo, athetyAmantraNe, zikSAM zIlayatIti zikSAzIlo, gRhNAtItyarthaH, hasanazIlo hasiro na hasiro'hasiraH, daMto iMdiyadameNa joiMdiyadameNaya, Na ya maMmaM udAharati AyariyANaM jeNa dummijjati, No'zIlo gRhastha iva, Na vizIlo bhUtikammAdIhiM, Na siyA avadhUte ailolue AhAra vigatIhiM, akohaNe Na rUsati, saccarato Na musAvAdI, saMjamarato vA sikkhAsIlo jassa sikkhayati erisaM sIlaM, aviNayassa ThANAI 'aha coddasahiM ThANehiM0 ||*332-347||silogo, kaNThyaH / 'abhikkhaNaM0 // *333-347 // puNo puNo rUsati, evaM ca pakubvati accataM kuvvati, tahA mittijjamANo vamatitti jahA koi bhAyaNAdi raMgiu Na yANeti, anno dhammasaddhAe ahaM karemitti, iyaro pratyupakArabhayA Necchati, suyaM laDUNa majjati aibahussutotti / 'avi pAvaparikkhevI0' // *334-347 // silogo, Na pAvaM parikkhivati, kiMci paDicodito mAikkhaviyANi uggaNeti, mizrANavi russati, sesANaM ca ruho cava, jAva suTTu pito mitto tassa paraMmuhassa avanaM bhAsati raheotti, jAhe na supa (Na) ti koi bhaNati, NANAdisu ujjutte, so itaro / paDiso yo ) bhavati, 'painnavAI 0 ||*335-347||silogo, aparikkhiuM jassa va tassa va kaddeti, duhaNasIlo duhilo, mahiso vA duhilatti, thaddhe luddhe ani gahe puvvabhaNitA, 'asaMvibhAgI AhArAdisu, aciyatto'darisaNo vA, athavA taM taM bhAsati vaddha (Da) ti jeNa aciyatto bhavati, apriya ityarthaH, evaMguNajAtIo avinniio| 'aha pannarasahiM ThANehiM0 // *336-347 // siloyo, pubbaddhaM kaNThyaM 'NIyavatti'ti' NIyAvittI, kathaM 1, ucyate--' NIyaM sejjaM gataM (ti) dvANaM, NayiM ca AsaNANi y| NiyaM ca pAyaM vaMdejjA, NIyaM kujjA ya aMjali // 1 // ' 'acavale' tti cavalo cauvviho gati 1TThANa 2bhAsA3bhAve, gaticabalo davadavacArI, %% 5 - - avinIta : vinIta / sthAnAMni // 196 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 11 bahuzrutapU0 // 197 // ThANacavalo jo calaMto acchati, NivaNNo Na acchati, hatthaM vA pAdaM vA sIsaM vA polo) lito acchati, athavA savvaM aMgaM cAleti, abaddhAsaNo vA, bhAsAcavalo cauntriho, taMjahA- asappalAvI asambhappalAvI asamikkhapalAbI adesakAlappalAvI, tattha asappalAvI nAma jo asaMtaM ullAveti asambhappalAvI jo asanbhaM ullAveti, kharapharusaakkosAdi asambhaM, asamikkhiyapalAvI asamikkhiuM ullAveti, jaM se muhAto eti taM ullAveti, adesakAla lAvI jAhe kiMci kajjaM atItaM tAhe bhaNati jati pakareMti suMdaraM hotaM, mae puvvaM caiva cititellayaM, to (bhAva) cavalo, sutte atthe ya, sutte uddiTThe asamate caiva taMsi anaM gaNhati, evaM atthe'vi, | 'amAI'ti jo mAyaM na sevavi, sA ya mAyA erisappagArA, jahA koi maNunnaM bhoyanaM laDUNa paMteNa chAteti 'mA meyaM dAiyaM saMtaM dahUNaM sayamAdie' akutUhalI bisaesu vijjAsu pAvaThANatti Na vaTTatitti / 'appaM ca ahikkhivati0 // 337-347 // silogo, alpazabdo hi stoke abhAve vA, atra abhAve draSTavyaH, Na kiMci adhikkhivati, nAbhikramatItyarthaH, 'pabaMdhaM ca Na kuNa (vtra) ti', accataruTTho na bhavati, mittijjamANo bhajati; pratyupakArasamarthaH, upakRtaM vA jAnIte, 'suyaM laDuM na majjati' taM dosaM jANato, jo 'na ca pAvaparikkhevI0 // 338-347 // silogo, Na chiddAti bhaggati, No coito pamAdakkhaliyAI uggaNeti Na ya mittesu kuppatti, aNNassa na kuppati, kiM puNa mittassa 1, appiyassAvi mittassa rahe kallANaM bhAsaha savvasseva kallANaM bhAsara, priyaH anukUla ityarthaH, 'rahe'ti jai koi paraMmuhaM kiMci bhaNijjA jahA NANAisu Na ujjuttoti taM paDiseheti / 'kalahaDamara0 ' ||339-347 // kalaha eva DamaraM kalahaDamaraM, kalaheti vA bhaMDaNeti vA Damareti vA egaTTho, ahavA kalaho vAciko Damaro hatthAraMbho, vajjeti Na kareti, buddho dhamme viNave ya abhijANate, viNIto kulINe ya, hI lajjAyAM, lajjati acokkhamAyaraMto, paDilINo vijIta sthAnAni // 197 // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahuzrutAnAmupamA 11 yavAdI' jAgo taM taheva karetimAga bhavati, jogI mANasa hoi bhAgI zrIuttarA AcAryasakAse iMdiyaNoiMdiehiM, etehiM guNehiM uvavedo suviNIto vuccati- bhannati, kiMbahunA ?, jai imehi guNehiM uvavetocUrNI 'vase gurukule niccN0||340-348|| silogo, AyariyasamIve acchati Nicca-sadAkAlaM, Aha hi- "NANassa hoi bhAgI thira yarago daMsaNe carite ya / dhannA AvakahAe gurukulavAsaM na muMcaMti // 1 // " jai jogavaM bhavati, jogo maNajogAdi saMjamajogo bahuzrutapU0 vA, ujjogaM paThitavvate karei, uvadhANa jo jo suyassa jogo taM taheba kareti, piyaM karotIti piyaMkaro, AdhArauvAhimAdIhiM // 198 // chandANulomehiM pAThaviNayamAdIhiM vA, 'piyaMvAdI'Na kiMci apiyaM vadati, se sikkhaM laddhamarihati, tami evaMguNajAtIte masIse deti sutaM Ayario, sIso paDicchaMto sobhati, virAjate ityarthaH, ko divato', ucyate 'jaha saMkhami payaM nihiyaM.' 4 // 341-353 // silogo, yathetyaupamye saMkhami' saMkhabhAyaNe payaM-khIraM NisitaM ThaviyaM nyastamityarthaH, ubhayato duhato, saMkho khIraM ca, ahavA tao khIraM va, khIraM saMkhe Na parissayati Na ya aMbilaM bhavati, virAyati - sobhati, evaM upasaMhAre, aNumANe vaa| pahussue suyavisArao jANaka ityarthaH, sa eva bhikkhU, bhAyaNe deMtassa dhammo bhavati kittI vA, so tahA suttaM abAdhitaM bhavati, apatte deMtassa asutameva bhavati, athavA ihaloge paraloge jaso bhavati pattadAI(tti),ahavA evaMguNajAtIe bhikkhU bahussute bhavati, adhammo kittI jaso bhavati, surya va se bhavati, athavA ihaloe paraloe virAjati, athavA sIleNa ya suteNa ya / bhUyo vitio dihato-'jahA se kNboyaannN0||342-353|| silogo, jahA jeNa pagAreNa, setti Niddeso. kaMbotesu bhavA kaMbojAH, azvA iti vAkyazeSaH, AkoNe guNehiM sIlarUpabalAdIhi ya, kaMthae, 'asso' assetti asseti asati ya Asu pahAtitti Aso, javeNa pavarotti javo hi sajjho paramaM vibhUsaNaM jAtI, javovavetotti bhaNiyaM hoti, jahA so Aso jAtIjavovavetattaNeNa sesesu pahANattaM AWARENE%% / / 198 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUNoM % zrIuttarAlamati, evaM bahussutovi sIlasutatavovavetatte pUjanIyo bhavati / 'jahA''innasamArUDhe ||343-353||silogo, AiNNo bhaNito, bahuzrutAFI samyagArUDhaH samArUDhaH, sUre daDhaparakkamo, daDhaparakkamo nAma AsaNe daDho pa(vava)hAre parakkamo ya, ubhayo NaMdighoseNaM,ubhayo| nAmpamA dohiM pAsehiM, ahavA Amgito pacchito ya, dighosetti paMdighoso tassa, kato ya naMdighoso ?, ucyate, je erise asse dUruhati meM bahuzrutapU0 tassa gaMdIvi bhavati, jahA so appANaM paraM ca rakkhati sattupakkhAto, evaM imo'vi paratitthiehito rakkhati bahuzrutatvAt / / // 199 // 'jahA kareNuparikiNNe // 344-353 // silogo kareNu hasthiNiyAo tAhi parikiNNotti ku-bhUmI taM jaretI kuMjaraM, hAyaNaM varisaM, saTivarise, paraM balahINo, apattavalo pareNa parihAti, balaM baleNa matto apaDihatotti, annehi sattehiM Na hammatitti, evaM vahussute'vi parappavAIhiM na hammati / 'jahA se tikkhasiMge // 345-353 // silogo, tikkhasiMgatvAt jAtaskandhatvAcca annehiM vasabhehiM NAmiddavijjati zobhate ca, evaM bahussutovi paratitthiya0 aMgamatteNa zobhati // 'jahA se tikkhdaaddhe||346-353shaasilogo, udaggaM padhAnaM zobhanamityarthaH, udagraM vayasi vartamAnaM, jahA so sIho samvahiM duppahasaNIyo, evaM bahussuto'vi paratitthiyamiyAtIhiM duppahaMsaNIyo / 'jahA se vAsudeve // 347-353 // silogo, jahA vAsudevo savvattha aparAnio, evaM bahussutovi kutIthiehiM apraajito|| 'jahA se cAurate ||348-353||silogo,caaurNtitti tihiM disAhiM samuddo egato panvato,jahA so cakkavaTTI mahaDDie maNusiddhIe, aparAjito ya, evaM bahussuto'vi mahaIe suyavibhUtIe, na tIrai ya parappavAIhiM parAjiNiuM, 'jahA se shsskkhe0||349.353|| silogo, sahassakvetti paMca maMtisayAI devANaM tassa, tesiM sahasso akkhINaM, tersi nagItie diTTamiti, ahavA jaM sahasseNa akkhANaM dIsati taM so dohiM akkhIhiM anmAhiyatarAyaM pecchati, evaM bahussuto'vi 3 % % * Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUNI bahuzrutAnAmupamA zrIuttarAma sutaNANeNaM aNate bhAve jANati Na pAsati, jaha ya iMdo mahantIe suravibhUtIe vaccati, evaM so'pi / 'jahA se timiraviddhaMse' // 350-353 / / silogo, timira-andhakAraM taM viddhaMsati-viNAsati, jAva majjhaNNo tAva uddeti, tAva se teyalesA paddhati, pacchA parihAti, ahavA uttidruto somo bhavati hemaMtiyabAlasUrio, evaM jahA Aicco teeNa jalati evaM bahussuto'vi tejavAn / bahuzrutapU0 'jahA se uDubaI caMde // 351-353 // silogo, uDUiM-NakkhattAI tesiM patI uDupati, so ya addhapahe NiTThaparivAro (atttthmii||20|| Aisu NehaparivAro) paDipuNNo hi paDipuNNamaMDalo puNNamAsIe atIva sobhayati, evaM bahussuto'vi caMda iva somaleso sIsa paricArito sobhayati, evaM ekkekkeNa guNeNa diTuMtA bhaNitA / imo aNegehiM bhaNNati-'jahA se saamaaiyaann||352-353|| silogo, jahA koTThAgAro NANAvidhANa dhaNNANa supaDipuNNo, evaM bahussuto NANAvidhANa sutaNANavisesANa supaDipuNNo / 'jahA sA dumANa pavarA // 353-353 // silogo, jaha jaMbU amitaphalA devAvAso ya, evaM bahussuto'vi suyaNANaamiyaphalo, devAvi ya se abhigamaNAdINi karati / 'jahA sA naINa pbraa0||354-353|| silogo, jahA sItA savvaNadINa mahallA bahurhi hAca jalAsatehiM ca AiNNA, evaM coddasapucI vi'sesasutaNANeNa mahAn prAdhAnye baTTati, aNege yaNa sutatthI ubasappaMti / 'jahA se NagANa pvre||355-353|| silogo, jahA mandaro piro ussio disAo ya attha pavati, evaM bahusuto'vi bahusuyattaNeNeva thaviro ussio ya davvadisAbhAvadisApabhAvago ya / / kiM bahuNA ?-'jahA se sayaMbhuramaNe' ||356.35shaa silogo, jahA | sayaMbhuramaNo samuddo akkhayodage rayaNANi ya atthi gaMbhIro ya, evaM bahussutovi akkhayasuyaNANajalo NANAdirayaNovaveto sutaNANaguNovavettaNeNa ya gaMbhIro, na hu ucchulo / 'samuhagaMbhIrasamA // 357-35 // silogo, jahA samuddo avagADhattaNeNa gaMbhIro MAHARASHIKASHASINES ICCRANE svataMti, evaM bahAta / 'jahA // 20 // / rayaNANi ya atihuNA -'jahA 9% Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zava zrIuttarA evaM bahussuto'vi gaMbhIro, Na uttANasoyaNatthitasalilAmiva bulabuleti, durAsayatti Na sakkA AzrayituM parisahehiM paravAdIhi cUrNI Ica, maduktaM Na ya sakkaMti te etehiM chiDDeuM, acakkiyA Na sakkiyA keNai, duppahaMsiyA dukkhaM padhaMsijjatici duppahaMsiyA, | yaduktaM durAdharisA, kasmAt1- sutassa puNNA, viulassa vipulaM codasa puccA, vimalaM hissaMkitaM vAyaNovayaM bartha vA harikezIye vipulaM, tAtI AtmaparobhayatAtI, te hi bhagavaMto teNa sutteNa tadupadezeNa ya 'svavittu kammaM gaimuttamaM gayA' aTThappagAraM 201 // khavittu uttamA padhANA siddhigatI taM gatA, jamhA ete guNA suttassa 'tamhA suyamahijjA ||358-354||silogo tasmAtkAraNAta sutaM ahiTejja-sutte ThAejja, uttamo aTTho-mokkho taM uttama atthaM mokkhaM gavesae, guNo tassa, 'jeNa'ppANaM paraM ceva' jeNaMti sutteNaM, appANaMti tassa suttassa uvadesaM karemANo svayaM, parassavi parassa uvadesa desamANo, siddhiM saMpAuNejjAsi lA teNa sutteNa karaNabhUteNa saMpAuNijjAsi iti bemi / NayAH pUrvavat / / bahussutapujjaM sammattaM ikkArasamaM 11 // sa eva pUjAdi adhikAro'nuvartate, jahA bahussuto pUijjati, so ya jahA jakkhaNa hariesabalo pUito, anenAbhisambandhenAyAtasya tasya hariesijjassa cattAri aNuogadArA uvakkamAdI, tattha NAmanipphane nikkhe hariesijja, ettha gAhA lA'hariese nikkhevo||318.354|| gAthA, so harieso NAmAti cauvviho, tattha davaharieso 'jaanngsriir0||319-354|| catiritto tividho-egabhaviyAdi, bhAvaharieso hriesnaamgoy||320-354||gaathaa kaNThyA, tassa hariesassa uppattI imAbAmahurAe nayarIe saMkho nAma rAyA, so paccatito, viharatoya gayaparaM gato, tahi ca ( bhikkhaM) hiMDato ega ratthaM patto, sAya jAkira atIva uNhA mummurasamA, uNhakAle Na sakkati kovi tAhe voleuM, jo tattha ajANato uppadati so viNassati, tIse puNa| Cated |201 // Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 NAma ceva huyavaharatthA, teNa sAhuNA purohiyapuso pucchito-esA rathA nivvahati ?, so purohiyassa putto ciMteti-esa Danjhautti, tandukayakSaH cUNauM bhaNati-nivvahati, so paDhio, iyaro ya aliMdahio pecchati aturiyAe gaIe vaccaMtaM, so AsaMkAe uiNNo taM ratthaM, jAva sA 4 harikezIya tassa tavappabhAveNaM sIyAbhUtA, AuTTo, aho imo mahAtavassI mae AsAdito, ujjANaThiyaM gantuM bhaNati-bhagavaM! mae pAva | kammaM kayaM, kahaM vA tassa muMcajjAmi, teNa bhaNNati-pavayaha, pavvaito, jAtimayaM rUvamayaM ca kAuM mao, devalogagamaNaM, cuo // 202 // saMto mayagaMgAe tIre balakoTTA nAma hariesA, tesiM ahibaI balakoTTo nAma, tassa duve bhAriyAo--gorI gaMdhArI ya, gorIe kucchisi uvavaNNo, sumiNadaMsaNaM, vasaMtamAsaM pecchati, tattha kusumiyaM cUyapAya pecchai, sumiNapADhayANaM kahiyaM, tehi bhaNNati4. mahaNo te putto bhavissati, samaeNa panayA, dArago jAo kAlo virUo punvabhavajAirUvamayadoseNaM, balakoTTesu jAutti balo se nAma kayaM, bhaMDaNasIlo asahaNo, abhayA te chaNeNa samAgayA bhujati suraM ca pivaMti, so appiyANi kareitti nicchuDho acchati samaMtao paloeMto, jAva ahI Agato, uThThiyA sahasA savve, so ahI NehiM mArio, aNumuhuttassa bheruMDasappo Agato, bheruMDo nAma divvago, bhIyA puNo uTThiyA, NAe divvagottikAUNa mukko, balassa ciMtA jAyA-aho sadoseNa jIvA kilesabhAgiNo lI bhavaMti, tamhA--bhadaeNeva hoyamvaM, pAvati bhadANi bhaddao / saviso hammatI sappo, bheruMDo tastha mulcati // 1 // " evaM citato |saMbuddho, pavvatio, viharaMto vANArasiM gao, ujjANaM teMduyavaNaM, teMdurga nAma jakkhAyayaNaM, tattha gaMDI teMdugo nAma jakkho pariva P202 // 4 sati, so tattha aNuNNaveuM Thito, jakkho ubasaMto, aNNo jaskho aNNahi vaNe vasati, tatthavi aNNe bahU sAhuNo ThiyA, so ya / gaMDIjakkhaM pucchati-Na dIsasi puNAI taM, teNa bhaNiyaM-sAI pajjuvAsAmi, tattha ya teMdue divANeNa sAhavo, sovi uvasaMto, so CORRC-- 444%ACe. CCICE Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA cUau~ / harikezIye // 20 // -%-RCE% bhaNati-mamavi ujjANe vaha sAhu ThiyA, ehi te pAsAmo, te gayA, te ya[sAya] samAvatIe sAhuNo vikaha kahemANA acchati, soyajJapATake bhaNati-"itthINa kaha'ttha vaTTai, jaNavayarAyakaha'ttha vaTTaI / paDigacchaha ramma teMdurga, aisahasA bahumuMDie jaNe // 1 // " aha aNNayA harikezyA jakkhAyayaNaM kosaliyarAyadhUyA bhaddAnAma puSphadhUvamAdI gahAya acciuM niggayA, payAhiNaM karemANI taM daLUNa kAlaM vigarAlaM bhagamanaM chittikAUNa nidahati, jakkheNa rudveNa aNNAiTThA kayA, NIyA gharaM, AvesiyA bhagati te-gavaraM muMcAmi jaiNaM tasseva deha, taM |ca sAhati-jahA eIe so sAhU (nicchroDho, raNNAvi jIvauttikAUNa diNNA, mahattariyAhiM samaM tatthANIyA,rati tAhi bhaNNati bacca patisagAsaMti, paviTThA jakkhAyayaNaM, so paDimaM Thio Necchati, tAhe saritA, tAhe jakkhovi isisarIraM chAiUNa divyarUvaM daMseti, puNo muNirUvaM, evaM sabvarAttiM vilaMbiyA, pabhAe NecchaettikAUNaM pavisaMtI sagharaM purohieNa rAyA bhaNio-esA risibhajjA bhaNANaM kappatti, diNNA tasseva / so ya jaNNe dikkhijjiukAmo, sA aNeNa laddhA, sAvi jaNNapattittikAUNa di-14 kkhiyA / gato NAmaNipphaeNo, suttANugame suttamuccAratamba, taM ca suttaM ima-'sovAgakulasaMbhUo' // 359-359 / / silogo, zayati zvasiti vA zvA zvena pacatIti zvapAkaH tesiM kule saMbhUto, guNaM anuttaraM dhArayatIti aNuttaraguNadharo, manute manyate vA dharmAdhAniti muniH, hariesabalo nAma harati hiyate vA hariH hariM esatIti harieso 'balo' bala iti saMjJA, nayati nIyate vA | nAma, AsIt, bhikkhu bhaNati, jiyAiM iMdiyANi jeNa so jiiNdio| 'iriesnnbhaasaae||360-359||silogo, puvvaddhaM kaNThyaM, 'jao AyANaNikkheve' yatnavAn-yataH, AdIyata ityAdAnaM, nikSipyata iti nikSepaH, samaM yato saMyato,saMjamajogesu sammamAhito // 20 // samAhio / 'mnngutto||361-359||silogo, punvaddhaM kaNThyaM, bhikravaTThA bhikkhanimittaM, baMbhaNANa jaNNaM ijjata iti ijjaM taM ~- % % Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chAtravAkyAni zrIuttarA cUNau~ 12 harikezIye // 204 // ceva tassa purohitassa jaNNavADamuvahito / 'taM pAsiUNamijjaMtaM ||362-359||silogo,tN taveNa parizoSitaM, bahiraMtazca zoSi- taH, 'paMtovahiuvagaraNaM' upadadhAti tIrtha upadhiH, upakarotItyupakaraNaM, taM nAma jIrNamalinaM uvahasanti, na AryA anAryAH / jAimayaM pddiyddhaa||363.359||silogo kaNThyaH,te purohitasissA jete jaNNatthamAgatAte bhaNati-kayare tuma esidha dittarUve athavA te annamannaM bhaNati--'kayare Agacchati dicarUvetti, dIptarUpaM prakAravacanaM, adIptarUpa ityarthaH, athavA vikRtena dIptarUpo | bhavati pizAcavata, kAlo varNataH, vikarAlo daMturaH, phokkaNAso nAma aggepUlanAso onayaNAso, pAue lakkhIyata iti, calaM, omaM nAma stokaM, acelaovi omacelao bhavati, ayaM omacelago asarvAMgaprAvRtaH jIrNavAso vA, pazyati pAzya(zaya)ti vA pAMzuH, pizitAsaH pizAcaH, pAMzu pizAcabhUtaH pAMzupizAcabhUtaH, pAMzupizAcavat (sa) kAlo varNataH vikarAlo danturaH, punazca pAMzubhiH samabhidhvastaH, evameSo'pi, 'saMkaradUsaM parihariya kaMThe' tRNapAMzubhasmagomayAdInAmukkaraH saMkaraH, tattha dUsaM saMkarasaM, ukkuruDiyAsicayamityarthaH, sa bhagavAn anikSiptopakaraNatvAt yatra yatra gacchati tatra tatra taM paMtovakaraNaM kaMThe olaMbetuM gacchaI yatastena Aha-saMkaradUsa parihariya kaMThe / sanikRSTaM te tamUcuH- kayare tuma iya adNsnnijje||365-360||drssttvyo darzanIyaH na darzanIyaH adarzanIyaH, AzaMsati tamityAzA, punarapi yaH tathaivocuH 'omacelagA paMsupisAyabhUyA gaccha va khalAhi' skhala iti paribhavagamananirdezaH, tadyathA--'khalayassA ucchajjA', athavA avasara asmAt sthAnAva, 'kimihaM Thito'si' 'ihe'ti iha dvArAgaNe, ityuktaH sa taistUSNIM AyAtaH bhagavAn, sa ca bhagavAn yatra yatra gacchati tatra tatrAMtarhito bhUtvA sa yakSaH tendukavRkSavAsI tamanugacchati, athAsau 'jakkho tahiM tiMduya0 // 366-360 // vRttaM, tassa tiMdugaThANassa majha mahato tiMdurukkho, tahiM so bhavati bhagavAn anikSiptopakaraNaya kaThe' tRNapAMzubhasmayomA kAlo varNataH vikarA // 204 // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA vasati, tasseva hiTThA ceiyaM, jattha so sAhU Thito, savvateNa uhito, 'aNukaMpato tassa mahAmuNissa' mahaMta muNAtIti mahA 4 yakSoktiH * adhyApakocUNau~ 6 muNI 'pacchAdayittA NiyataM sarIraM' divappabhAveNa sAdhusarIramaNuppavisai, imANi vayaNANi uktavAn, vacanIyAni vAkyAni, hai 'samaNo ahaM saMjao caMbhayArI0 // 367-360 // silogo, saMjatavaMbhacArigrahaNaM carakAdipratiSedhArtha, samaNo ahaM saMyataH, hrikeshiiye| vahati baMhito vA anena dharma iti, pracaraNazIlo vA, athavA kAzramaNaH ?, yaH saMyataH, kaH saMyataH?, yo brahmacArI, pirato dhnsyn||205|| pariggahAo,dadhyA(dhA)ti taM dhIyate dhIyante vA'neneti prANina iti dhanaM, pacanaM pAkaH,parigraho-hiraNNAdi, parappavitto(vittassa)| + parArthapravRttA jattatthaM kimidhaM AgatottiH, taducyate-annassa aTThA ihamAgaomi, idaM ca 'viyarijjai khajjaI pijjati(bhujjaI) y0||368-360||silogo, viyarijjati NAma anujJAyate dIyate vA,khAimaM khajjati vA bhoja bhujati,vA, prabhUtaM amitaM, bhavatA neya'ti AmuSmikametat, apyevaM vizeSataH jANa dhamma, 'jAyaNajIviNu'tti jIvate yena yAcituM jIvati yAcitena vA jIvati | jAyaNajIviNaM, ahavA jANa dhamma, yathaipA jAyaNajIviNotti, sesAvasesaM yadatra bhuktazeSa // ityukte'dhyApaka Aha-'uvakkhaDaM || bhoyaNa' // 669-361 / / vRttaM, 'uvakharDa'ti upasaMskRtamityarthaH, 'attaTTiyaM siddhamihegapakvaM AtmArtha siddhaM 'iheti iha yajJe, egapakkhaM nAma nAbrAhmaNebhyo dIyate, uktaM hi-"na zUdrAya bali dadyAnocchiSTa na haviH kRtam / na cAsyopadized dharma, naX cAsya vratamAdizet // 1 // " yatazcaivaM baMbhaNA 'Na tu vayaM erisamannadANaM, dAhAmo tujhaM kimihaM Thio'si.' pAtrabhUte-1 bhyastaddIyate brAhmaNebhya iti / tato yakSa uvAca-yadi puNyArthe dIyate tena mamApi dIyatA, kasmAt , jaso-'thalesu bIyAI.' // 205 // // 370-362 // vRttaM, tiSThati tasminiti sthalaM, kRSatIti karSakA, ninnaM nAma heTThA, AsazA nAma jIviSyAmaH, anena yadA sudRSTi-11 / " yatazcaivaM bhAna zUdrAya baliM dadyAnAcA siddhamihegapakvaM' AtmArtha sikkhar3a hai| Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA 0 cUrNo 12 harikezI // 206 // bhavati tadA thalo [vA]tAnAM vrIhiNAM saMpadyateti mandaSSTau tvadhastanAnAM, yadyapi bhavatAM viprabuddhirAtmanaH tathApi thalabhUte mamAvi dIyatAM, nanu dvAvapi hitau bhaviSyataH, yataH- 'ArAhae puNNamiNaM khu khittaM' / 'khettANi amhe haM vitiyANi loe0 ' // 371 362 / / vRttaM putrabaddhaM kaNThyam, 'je mAhaNA jAivijjovaveyA' jananaM jAyate vA jAtiH, vedyate'neneti vedaH, vedaupavetA, baMdhAnulomyAt vijjovaveyA, tAiM tu vittAI tAni tu brAhmaNasamAni, kSIyata iti kSetraM, suTTa pesalANi supasalANi, zobhanaM prItikaraM vA, yakSa uvAca - koho ya mANo ya0 // 372-363 // vRttaM pucaddhaM kaNThyaM, kohamANaggahaNeNa cacArivi kaSAyA gheppaMti, yatra te krodhAdyAH azubhA bhAvA bhavaMti te brAhmaNajAtIyeSvapi 'te mAhaNA jAi vijjAvihINA, kathaM hoNo ?, jo hi anAryANi karmANi karoti tasya kiM jAtyA vedena vA?, bhavatazca hiMsAdikarmmapravRttA evaM tAI tumbhe khettAI supAvagAI- sudu pAvagAI / syAdetat, nanu vedavedAGgadharA viprAH pAtrANi bhavati, uktaM hi - 'samamatrAhmaNe dAnaM dviguNaM brahmabandhuSu / sahasraguNamAcArye, anantaM vedapArage // 1 // " atrocyate 'tuvibhattha bho ! bhAraharA0 // 373-363 // vRttaM, bhAraM dhArayaMtIti bhAradharA, gIyate girati gRNAti vA girA, tubbhe kevalameva girAbhAraM ghareha adhItya vedAn, yena hi vo vedeSUktaM - "naha vai sazarIrasyAvasataH priyApriyayorapaitirasti, asarIraM vA vasaMtaM priyApriyeNa spRzatI"ti evamAdInAM bhavantaH paThanto'pi arthaM na jANaMti, kevalameva hiMsArthaM upadizanti, na ca hiMsayA zarIritvaM nivartyate, ye tu hiMsakAH te tu UparakhalakSetratulyAH, je puNa 'uccAvayAI muNiNo caranti' uccAvayaM nAma nAnAprakAraM, nAnAvidhAni tapAMsi ahavA uccAvayAni zobhanazIlAni, manute manyate vA muniH, 'tAI tu khettAI supesalAI' puNyaniSpAdanasamarthAnItyarthaH, tatastamadhyApakaM te chAtrA nirmukhaM dRSTvocuH - 'ajjhAyANaM paDikUla yakSoktiH // 206 // Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 bhadroktiH cUrNI harikezIye JX // 207 // RRIE%A5 | bhAsI0' // 374-364 // vRttaM, adhyApayatIti adhyApakaH, yadyapi prabhUtametadannaM 'avi evaM viNassau annapANaM, na ya NaM dAhAmu tumaM niyaMThA' niyaMThA nAma nigrantho, yakSa uvAca- 'samitisu (hiM) mazaM susamAhiyassa0 // 375-364 // vRtta | kaNThyaM, evaM yakSaNokte adhyApaka Aha-'ke istha khattA ||376-364||vRttN,ksstraa nAma kSatriyaputrAH, jyotiSaH samIpe(upa)jyotiSo, adhyApakA nAma ye tatrAnya adhyApakAH, dhokAH, caTTA chAtrA ityarthaH, enaM daNDena phalena hatvA, daNDyate'neneti daNDaH kopparAbhighAtA, phalaM tu paanniighaattH| 'ajjhAvayANaM vayaNaM sunnittaa||377-364aavRttN, kAmyati'sau kAmyati vA krIData iti kumAraH, 'daMDehiM' daNDyate'neneti daNDaH, vitta iti saMtrA, zaka (kaza) tIti zakyaH (kazaH) samAgatAH, RSati dharmamiti RssiH| 'raNNo | tahiM kosaliyassa dhUyA0' // 378-365 / / vRttaM, kosalAyAM bhavaH kosalikA, bhayate bhAti vA bhadrA, athavA bhadreti vA saMjJA, aGgayate'neneti aMga, aniMditAnyaMgAni yasyAH seymniNditaaNgii| 'taM pAsiyA saMjaya hammamANaM' kaNThayaH, 'devAbhiogeNa nioienn||379-365|| vRttaM, devAnAmabhiyogaH2, abhimukhaM dhyAtA abhidhyAtA, manasaH abhimatA ityarthaH, nopriyetikRtvA / | rAjJA ahamasmai dattA, tathApi jenaM bhagavatA nariMdadeviMda'bhivaMditeNa 'jeNAmi vaMtA isiNAsa eso' eSa grahaNaM yo hi NAma devairapi pUjyate sa kathaM bhavadbhinirasyate?, na bhavaMto eyaM jANaMti, ahametaM veni, eso hu so uggatavo mahappA // 380-36 // vRttaM, so iti pUrvoddiSTasya nirdezaH, saMtapyate yena saMtApayati vA tapaH, uggaM-ugraM tapo yasya sa bhavatyugratayaH, mahAnAtmA yasya sa mahAtmA, jitAni indriyANi yena sa bhavati jitendriyaH, samma jatora, bRMhati hito vA aneneti brahmA, brahmeNa brahma vA cayaM caratIti brahmacArI, 'jo me tayA nicchada dijjamANI' kaNThyaM, 'mahAjaso0 // 381-365 / / vRttaM, kaNThyaM, mahaMti tamiti mahAna, aznute ra // 207 // % - -- Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ d.368|| vRttaM, pAti tAmiti pAena holeha ahIlaNijjAma zApAnugrahasAmarthya, ghara 1208 // - zrIuttarA kA sarvalokeSviti yazaH, mahAn yazo yasya sa bhavati mahAyazAH, aNubhAva NAma zApAnugrahasAmarthya, ghUrNata iti ghoraH, parataH kAma-14 bhadroktiH cUrNI tIti parAkramaH, paraM vA kAmati, 'mA eyaM hIleha ahIlaNijja 'hiTTa (hIla) vibAdhAyAM' sesaM kaNThayam, 'eyAI tIse 12 harikezIye | // 382-368 // vRttaM, pAti tAmiti patniH, sobhaNANi bhAsitANi subhAsitANi, isitti vA risitti egahu~, 'veyAvaDiyaTThAe' vidArayati vedArayati vA karma vedAvaDitA, naiti kSayamiti yakSAH, anye'pi cAsya yakSAH sahAyakA, kAmyate'sau kAmayati vA krIDanakAni kumAraH, vividha(nipAtayaMti viti(nipAtayanti / 'te ghorarUvA Thia aNtlikkhe0||383-368|| vRttaM, ghorANi #rUpANi jesiM te ghorarUpA, aMtalikkhamAkAzaM aMtalikkhatthaM, asure bhavA AsurA, 'tahiM ti tasmin jannavADaTThANe te jaNaM chAtrajaNaM tADayanti-haNaMti, te ca brAhmaNAstaistADitAH santaH bhUmau nihitavidAritadehA rudhirabhalabhalassa dhammemANA krandanti, tataste bhinnadehAH, bhinno deho josa te bhinna dehAH, iti bhaNato uccA rudhira vamaMto-mukhena uggiraMto 'pAsettu bhaddA iNamAha bhujjo'| giriM nahehiM khnnh||384-368|| silogo, giririti gRNAti giraMti vA tasmin girI, nakSIyaMti nakhAH, girI NAma pavvatotti, taM giriM Nahehi khaNadha, ayItyayaH, dasyate ebhiriti dantAH, ayaM-lohaM taM lohaM daMtehiM khAyaha, jAta eva teo jammakAla eva so jAyateyA-aggI, Natu jahA udIto somo(sUro), majjhaNhe tiNhe, pajjate'neneti pAdaH, ato te(tabbhe)jAtateyaM pAdehi / haNaha je bhikkhu avamantraha | 'AsIviso0 // 385-368 // vRttam, 'AsIviso' dADhAsu visaM jassa sa bhavati AsIviso, saca 208 / / pannagaH, kiMbhaNitaM hoti,jahA so AsIciso Agalite sitovi NAsAya, evaM sovi bhagavaM, umgaM tapo yaH sa bhavati ugra-17 tapAH, pradhAnatapA ityarthaH, mahAMtaM esatIti mahesI, nivAMNamityarthaH, ghorANi vratAni yasya poravataH, duranucarAnityarthaH, ghora: 4%A5%E5% EX Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyApaka kRtA prasaciH zrIuttarA0parAkramo yasya sa bhavati ghoraparAkramaH, ananyasadRza ityarthaH, taM evaMguNasaMpannaM tunbhe 'agaNI va pakkhaMda payaMgaseNA' cUNau~ / aggaNaM aggI, bhisaM Adito vA khaMde pakkhaMde, paMtaM pataMtIti pataMgA, sinoti sIyate vA'sinA vA'sau dAnamAnasakkArAdibhiH|4 senA, yathA tasyAH pataGgasenAyAH agni praskandatyA vinAzo bhavati evaM bhavatAmapi 'je bhikkhuM bhattakAle vaheha' / tataste tayAharikezIye 'nuzAstAH kiM kurma idAnIM ?, sA ceva tAnuvAca-sIseNa eyN||386-368|| vRttaM, zritA tasmin prANA iti ziraH, ato teNa // 20 // sIseNa, etaditi etaM sAdhu, saraNaM ubeha-uvAgacchaha, samyagAgatA samAgatAH, savvajaNeNa tumme jai icchaha jIviyaM vA dhaNaM vA, eso hu kuvio vasuhaM DahijjA, uktaM ca-"na tadaraM yadasvepu, yaccAgnau yacca mArute / viSe ca rudhiraprApte, sAdhau ca kRtanizcaye // 1 // " vasUni nidhatte iti vasudhA / tataste-'avaheDiya0 // 387-368 // vRttaM, spRzaMti tAM spRzyate vA'sAviti pRSThiH, uttama aMga uttamaMga, avatoDitAni pRSThiM prati uttamaMgAni yeSAM te ete 'avaheDiyapiTisauttamaMgA', pasAriyA bAhu nikammaciTTe, Ninbheriyacche, Ninbharita-nirgatamityarthaH, aznotItyakSirucyate, varmate rudhiraM, u{mahe niggatajIhaNitte, khanyate tat khanaMti vA tat mukhaM, jAyate jayati jinati vA jihvA, nayatIti netraM, 'te pAsiyA // 388-368 // vRttaM, khaMDayantIti khaNDikA, kazyatIti kASThaM, vimaNo visanno aha mAhaNo so, iptiM pasAdeti sabhAriyAoM' bharaNI bhAryA, (yA) 'hIlaM ca nindaM ca khamAha bhNte| bAlehiM mRDhehiM // 389-368 // vRttaM, avyaktavayaso bAlA vedazrutivimUDhadhIH, ata eva ajANagA,'ja hIliyA tassa mAkhamAha bhaMte' bhayasya bhavasya vA antaM gataH bhavaMtaH 'mahappasAdA isiNo bhavaMti' mahappasAdo jesiM te mahappasAdA 2 nAma samAhimi(pa)ttA, 'Na hu muNI kovaparA' manyate manute vA muniH, tataH sa bhagavAn tadAtRzaMkayA munirAha-'pudi ca pacchA va TEENSNA // 209 // -%1- 4-% Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarA0 cUNa 12 harikezIye // 210 // (iha ca ) aNAgayaM ca0' // 390 - 369 // vRttaM, puvvi NAma pUrvakAle, viheDanapUrvakALAta, parataH paJcAdviheDanakAlAt, 'samojjAti' viheDanakAla eva manaH praduSyata iti maNappaoso na me asthi koI, 'jakkhA mu(hu) veyAvaDiyaM kareMti, yAnti kSayamiti yakSaH, vidArayati vedAsyati vA karmma vedAvaDiyaM, 'tamhA' tasmAt ete nihatAH kumArAH / tata upAdhyAyapramukhA brAhmaNA Ucu:-- 'atthaM ca dhammaM ca viyANamANA 01 / / 391-369 / / vRttaM, iyarti rakSati vA arthaH, zubhAzubhakarmmavivAgaM rAgadveSavipAkaM vA dhArayatIti dharmaH, sutadhammaM carittadhammaM ca ahavA dasavihaM samaNadhammaM, vizabda nAnAbhAve, anekaprakAraM jANamANA, nityaM Atmani guruSu ca bahuvacanaM / 'tubhe navi kuppaha bhUhapaNNA' bhUrti maMgalaM vRddhiH rakSA, prAgara (geva) jJAyate anayeti prajJA, tatra maGgale sarvamaMgalottamA'sya prajJA, anantajJAnavAnityarthaH, rakSAyAM tu rakSAbhUtA'sya prajJA sarvalokasya sarvasatvAnAM vA, pacchaddhaM kaNThyaM / 'accemu te mahAbhAga0 / / 392- 369 / / vRttaM, arcanIyaM arcimA, bhuMjAhi sAlimaM zAlitIti zAliH zAlibhyo jAtA zAlimaH, nAnAprakArairvyaJjanaiH saMyutaH nAnAvyaMjanasaMyutaM / 'imaM ca me asthi pabhUyamannaM0 // 393 - 369 // vRttaM, kaNThyaM, pratilAbhite tasmin paMca divvANi pAunbhUyANi, 'tahiyaM gaMdhodayapuSpavAsaM0 / / 394-369 / / vRttaM gandhodakavarSa puSpavarisaM, vasUni [ mAsa] ratnAni vasUnAM dhArA, pupphasabalA papAta, pahatAo devaduMduhio, AgAse surehiM ahodANaM ghuDuM / atha te brAhmaNA UcuH - 'sakvaM khu dIsaha 0 ' // 395-370 // vRttaM, sAkSAt dRzyate tapaHprasAdaH, atha tAn munirAha 'kiM mAhaNA! joi samArabhaMtA' // 396-732 // vRttaM kiMsado khetre pucchAe ya vaTTati, khavo niMdA, ettha niMdAe, kiM mAhaNA joisamArabhaMtA, yutate ghotiH, sarvabhAvena ArabhaMtA samArabhaMtA, agnirityarthaH, agnisamAraMbha kareMtA, 'udaeNa sohiM bahiyAvi maggahA' udakaM pAnIyaM zuddhata iti zodhiH, ataH tena 196 49 munikRta | upadezaH // 210 // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA 94% % hArakazIya // 21 // - -- udakena yA zodhiH sA bAhyA, uktaM ca-duvidhA sodhI-davasodhI bhAvasodhI ya, dabasodhI malina vastrAdi pAnIyena zuddhayato, brAkSaNabhAvasodhI tavasaMjamAdIhiM avihakammamalalitto jIvo sodhijjati, adavyasodhI bhAvasodhI, bAhiriyaM jaM taM jaleNa bAhira prazno | sodhI maggaha, 'Na taM sudiTuM kusalA vayaMti' na taM sudiTTha kusalA vayaMti, su? diTTa sudiTTha kusalA vayaMti, kusA duvihA-danba- munyuttaraM ca kusA bhAvakusA ya, danvakusA damA, bhAvakusA aduppagAraM kamma, te bhAvakuse lUnaMtIti kusalA, itaste kuzalA vadaMti, itazca 'kasaM ca jUvaM ca // 397.372 // vRttaM, kusA-danbhA, yuvaMti tenAtmAnaH samucchritena yUpA, tRNeDhi tRNvaMti vA tamiti tRNaM, kattha| tIti kASThaM, soyaM nAma pAtrI, prAta:-pUrvAhrI agni juvaMta ityarthaH, 'pANAI bhUyAI viheDayaMtA' prANanaM prANAH, jamhA tisu kAlesu bhavanti ato bhUtAni, baheDanaM vinAzanaM, bhujjo'vi punaH punA, mandA mandabuddhayaH pakariseNa karei, pAtayaMtIti vA | pASaM, karmetyarthaH, athetyAnantarye / brAhmaNA papracchu:-'kahaMcare bhikkhu0||398-372|| vRttaM,kathamiti kena prakAreNa, bhikSo ityA mantraNaM,'vayaM jayAmo vayamiti AtmanirdezaH,vayaM jina(ta)vantaH,sesaM kaNThyaM,sunirAha-'chajjIvakAe asmaarbhNtaa0||399-372|| | vRttaM, iMdiyaNoiMdiehiM / 'susaMvuDo paMcahiM sNvrehiN0||400-372|| vRttaM, suTTha saMvuDe paMcahi saMvarehi-ahiMsAdIhi'ihe'ti iha mAnuSyaloke jIvitaM asaMjamarjIvitaM 'aNavakaMkhamANoM' 'bosakAe' vividhamutsRSTo viziSTo vizeSeNa vA utsRSTaH kAya:zarIraM, zuciH anAzrayaH, akhaNDacaritra ityarthaH, tyaktadeha iva tyaktadeho 2 nAma niSpratikarmazarIra: 'mahAjayaM' jayatIti jayaH, pradhAno jayaH mahAjayaH, jayaMte yajaMti vA tamiti yajJAsa yajJAnAM zreSThaH,Aha-'ke tejoI ke vate joitthaannaa||4.1.374|vRttN, // 21 // saMtapyate'neneti tApayati vA tapaH, jIvo jotiSThANaM, jyotata iti jyotiM jyoti sthAnaM2, jyotite jyoti, [uttararUpametad vyA-13 - - Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNo 12 harikezIye // 212 // khyAnamiti na cArvetalikhanaM, atra tu jyotistatsthAna sukkArISAGgedhaH zAntihomapraznaparaM sUtraM ] sunirAha - 'tavo joI 0 ' // 402-374 // vRttaM, saMtapyate'neneti tApayati vA tapaH, jIvo joIdvANaM, jyotata iti jyotiH, jyoteH sthAnaM jyotisthAnaM, agnihotramityarthaH, manovAkkAyayogA zruk, zarIraM kAriSAMgaM, kriyate iti karmma, karmedhAH karmma draSTavyaM, saMyamayogAca, zAntiH sarvajIvAnAM Atmanazca, etad homaM juhomyahaM 'isiNaM pasatthaM' RSati dharmamiti RSiH, etadRSINAM, prazasyate yenAsau prazastaH, tIrthamityarthaH, avyAbAdhastu makhaprayojanaM guNeSu ca / bhUya AhuH- 'ke te hara90 // 403-374 // vRttaM, harato nAma iTTho, 'saMtititthe 'ti zamanaM zAntiH, zAntireva tIrthaH, athavA santIti vidyante, katarANi saMti titthANi?, sesaM kaNThyam / munirAha 'dhamme harae0 // 404-374 // vRttaM, ahiMsAdilakSaNo dharmaH, sa eva dhavaH (haraH), bRMhati baMhate baMhite tena dharmma iti brahma, tacca brahmASTAdazaprakAraM, zamanaM zAntiH, titthaM duvihaM davvatitthaM bhAvatitthaM ca pramAsAdIni dravyatIrthAni jIvAnAmuparodhakArInItikRtvA na zAntitIrthAni bhavati, yastu AtmanaH pareSAM ca zAntaye tadbhAvatIrthaM bhavati brahma eva zAntitIrthaM, aNAile akaluSaM - midhyAtvakaSAyakaluSarahitaM, AtmanaH prazAntopazAntaleso, pItazuklAdyA lezyAH, AtmanaH grahaNaM na zarIrasya tIrthaH, zarIralezyAsu hi azuddhAsvapi AtmalezyA zuddhA bhavati, zuddhA api zarIralezyA bhajanIyA, athavA anta iti yA iSTAH, tAtha pItAdyAH, vAtha zuddhA, aniSTAstu aNacAo, uktaM hi - 'attA iTThA kaMtA piyA maNNA', attA eva prasannA, attAzca prasannAtha attapasannale se, jahiM si pahAto bigato'sya mala iti vimalaH, vigataM pApamasyeti vigatapApaH, susIibhUto bhannavi-bhRzaH jahAmi dosamiti pApaM / etaM 'siNANaM kusaleNa (hiM) dihaM0 // 405 - 374 // butaM etaditi yaduktaM siNANaM, mahAsiNANaM NAma savvakammakkhao, taM mahA siNANaM isiNaM trAhmaNaprazno sunyucaraM ca // 212 // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSAX zrIuttarA0pasatthaM, jahiM si pahAtA ahiMsAdilakSaNe dhamme harate vigatamalA vimalA, vigatamalatvAcca vizuddhA, mahArisI uttama ThANaM- siddhiM citrasaMbhUtacUrNau pacA iti bemi / nayAH pUrvavat // iti harikezIyaM bArasamaM ajjhayaNaM samattaM 12 // pUrvavRttaM 13 citra- hai idANiM cittasaMbhUijjaM, tassa cattAri aNuogaddArA uvakkamAdi, tattha NAmanipphane Nikkheve cittasaMbhUijjati, tattha saMbhUtIya gAhA-'citte saMbhUmi a||328-376|| gAthA, cittasaMbhUtANaM NAmAdi cauciho Nikkhevo, NAmaThavaNAo gayAo, dvy||213|| cittasaMbhUtA jANagabhaviyAdi tividhA, bhAvacittasaMbhUtA 'cittesaMbhUAuM veaMto0 // 330-376|| gAthA kaNThayA, etesiM uppattI-18 meM iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse kosalAjaNavate sAete Nagare caMDavaDasao NAma rAyA, tassa dhAriNIe devIe muNicaMdo NAma kumAro, aNNayA caMDavaDiMsao nAma rAyA muNicaMdakumAraM rajje abhisiMciUNa Nikkhato, vidhuyakammamalo ya prinnivvuto|| da aNNayA sAgaracaMdaNAmA AyariyA bahusissaparivArA sAete Nagare samosaritA, parisA NiggayA, rAyA viNiggato, dhammakathA ya,13 muNicaMdo rAyA rajje puttaM abhisiMciUNa padhvatio, tao sAgaracaMdAyariyA annayA addhANaM pavaNNA, municaMdo ya bhattapANanimittaM | 8| egAgI pacataM gAmamaNupaviTTho, pahitA sAdhuNo, gahiyabhattapANo ya aDavipaheNa paTTito, pamhuhRdisAbhAgo ya rukkhalatAguccha| gummagahaNaM aNegasaDhulasIhapavaraM NiNNuNNatacalaNipaMkabahulaM sAvatasauNaruddasahasANuNAti mahaMtI vijhADavImaNupaviTTho, tatto | giridarIsu hiMDamANo uttaNesu pAdavacchAditesu vaNesu sumahallaacchabhanna kuraMgArAiga(ju)tesu giriNiyaMbesu hiMDamANo tadide divase hAuttiNNo aDaviM, tisAparigatasarIro ya sokkhodakaMThatAlugo egAe rukkhacchAyAe mucchAvasaNaTTaceTTho saMgi (vihito, tiNhaM(1)ca // 213 // loNAire goulaM, tato cattAri govAladAragAgorasabhAvitesu udagaM ghettaNa gorakkhaNaNimittaM NiggatA sotANi(AgatA),tehiM sAdhU pavaDa 4-%AA-makAna Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CARCIES zrIuttarA0mANo diho, tato aNukaMpAparehiM turitaM gaMtUNa parisitto so sAdhU teNa sitiyapANaeNa, viito patthappaMteNa, samAsatyo ya pa-18/citrasaMbhUti jjito, uttiti(ppADi)ya NIto goulaM,paDi[vi]yaritoya tehiM parAe bhattIe,teNavi jiNadesiyaM dhammaM gAhitA, tattha nAhA-taNhA- samAgamaH 13 citra chuhaakilNtN0|| 332 // gAhA, uktArthA, 'tatto dunni duguMcha kAuM0 // 333.336 // gAthA,tesiM govANaM do govA sAdhuduguMchAe saMbhUtIyaM mANItAgoyaM kammaM NivvAti, sAdhuaNukaMpAe sAvagattaNeNa ya tevi cattArivi mariUNaM devaloga gavA / tato je te aduguchiNo te 8 // 214 // kativi bhavaMtariyAto susumArapure mAhaNadAragA jAtA, duguMchiNo puNa dasannAjaNavate egassa mAhaNassa dAsA jAtA, evaM 8 savvA vaMbhadattI hiMDI bhANitavvA / gato NAmaNipphaNNo, suttANugame suttamuccAreyavaM, taM ca imaM suttaM-'jAIparAjio khlu0||406-376|| silogo, jAI caMDAlajAtI puvaM AsIt, athavA saMsArajAtayaH gopAladAsAdyA, tehiM dukkhehi parAito kAsi niyANaM tu hathiNapuraMmi NagaraMmi gato, devalogaM gato, tato cuto kaMpillapure Nagare baMbhassa eNo bhAriyAe culaNIe bhadatto AyAto paumagummAto vimANAto, 'kaMpille saMbhUo0 // 407-383 // silogo, citto puNa purimatAle Nagare imbhakule puttattAe paccAyAto, tahArUvANaM gherANaM atiyaM dharma soUNa pabyatito, viharato kpilpurmaagto| tattha-'kaMpillaMmi a nayare' // 408-383 // silogo knntthyH| 'ckkvttttii0||406-384|| silogo, mahAyasotti, assute sarvalokamiti yazaH, bhAyara bahumANeNa, bahumAnaggahaNe mAnena, na kRtakena upacAramAtreNa, kAle(na) svArtha iti zreSThaH, idaM vacanamabravIt-'Asimo bhAyarA do'vi.' // 410-384 // silogo kaNThyA, 'dAsA dasannaye AsI ||411-384aasilogo kaNThyA,dasaNNAjaNavate dAsA Asi,mRgyete iti // 214 // mRgaH, migA kAliMjire Nage, na gacchatIti nagA, parvata ityarthaH, 'haMsA mayaMgatIrAe' hasantIti haMsAH, gAM gacchatIti gaMgA, karaNa SAMACHAR Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNAM 13 citra saMbhUtIyaM // 215 // matagaMgA-dehAbhUmIe gaMgA, aNNamaNNehiM maggehi jeNa puvvaM codUNaM pacchA Na vahati sA matagaMgA bhaNNati, tasyAstIraM mavagaMgAtIraM taraMti teNeti tIraM 'sovAgA kAsibhUmie' zvayati svasiti vAcA punaH pacatIti zvapAkAH, kAzIjanapadabhavaMti, 'devA ya devalogaMmi0 // 412-384 // silogo kaNThyaH, tataH ahamasau tvayA vinA rAjakule jAtaH, rAjyaM prApya jAtimanusmRtyA citi-yanmayA tAvada pUrva - 'sacca soappagaDA0 // 414-385 / / silogo, sadbhagho hitaM satyaM, zuddhayate'neneti soyaM, athavA amAyamAso'yaM zuddho vA vratAbhyupagamaH, athavA satyamiti saMyamaH, zaucamiti tapaH, kammA pagaDA te iti pUrvoktA mAsopavAsAdayaH teSAM phalaM devalokeanubhUya ihApi te adyApi muMjAmi, 'kiM nu cittevi se tahA' kimiti pariprazne, tu vitarke, kiM nu citrasyApi evaMvidhA RddhiyathA / sa munirAha nanu rAjA 'savvaM suciNNaM saphalaM narANaM0 // 415-385 // vRttaM, saMsartti dhAvati vA sarva, zobhanaM cIrNa sucIrNa, saha phalena saphalaM, 'kaDANa kammANa' baddhapunvA NidhattaNikAiyANaM Na mokkho atthi, yataH -'atthehi kAmehi a uttamehiM' uttamAHsarvapradhAnAH, 'AyA mamaM puNNaphalovaveo / jANAhi saMbhUya0 // // 416-385 / / vRttaM yathA tvamAtmAnaM evaM manye he sambhUta ! 'mahiDhiyaM puNNaphalovaveyaM cittaMpi jANAhi taheva rAya ! tAvadayaM purA bhrAtA AsIt, tatkathaM AtmopamayA deva ! na jAnIye 'haDDI jattI tassavi appabhuA' syAd buddhiH kathamahaM zreSThizriyaM vihAya prabrajitaH 1, ucyate-purimatAlasamosaritANaM therANaM 'mahattharUvA vayaNaM0 // 417 385 // vRttaM, mahaMtyarthapadarUpANi mahattharUvA, uktirvacanaM, prabhUtagrahaNaM vikalpazaH ekaikamartha kathayanti, syAdvAdo na dRzyate tena rUpagrahaNaM na karttavyaM, tata ucyate-te hi bhagavantaH pUrvAparadoSavizuddhANi rUpANi (nirUpaNAni ) vacanAni darzayanti, uktaM hi "nAnAmArgapraga0" mahantI rUpANyaGgAni gacchan zaktantu, gAthA tatra guNati vA vyAvRtaH khedaM pUrvabhavAH citropadezaH // 215 // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNoM 13 citrasaMbhUtIyaM // 216 // naiti zAnti tAM gIyate vA'sau gAthA, anu pazcAdbhAve stoke vA, pUrvajinaistacchiSyaiva gItAnyanugAyati gAhANugItA, nRtyata iti. naraH samUhaH saMghAtaH, samUhagrahaNaM na ekazaH kathayati vigRhya, narasaMgha majjhatthA svaguNavAcA avadAtavAcaM kathayati, yatazca yathaiva kathayanti tathaiva carantItyataH 'jaM bhikkhuNo sIlaguNovaveyA' yasmAcchIlameva guNaH 'ihe 'ti iha pravacane, iha Aryava ve, tena tatsakAze zramaNo'haM jAtaH, kvacittu paThanti 'haha'jjavaM te samaNo'mhi jAo' yasmAdbhikSavaH zIlaguNovaveyA AryatvAvasthitA ityato'haM tAn dRSTvA pRSTvA ca tatsakAzAddharmaM zrutvA sumano jAtaH, prasannamanA ityarthaH, rAjovAca- sAdhu bhagavan ! yat pravrajitaH, kintu mayA dIyamAnAn bhogAn bhuGkSva imesu paMcasu pAsAdayasu lala tAvat // taMjahA- 'uccoda90 / / 418386 // vRttaM, athavA mamaite paMca prAsAdA teSu tAvadvidyante, taMjahA-uccodae mahU kakke madhye brahmA 'praveditA AvasadhA ya rammA' devaivairddhakipuraHsaraiH praveditA ityarthaH, AvasaMti teSvityAvasahA te ca nAnyabhavanaprakArAH savve te, kAmakamA nAma yatra mama rocate tatra bhavanti, atha sthitaM tu 'imaM gihaM citta gihovavedaM' imamiti yannagarasya madhye, gRhNAtIti gRhaM dhanaM-- hiraNyAdi vittaM tadeva sarvalokopabhojyaM navabhyo mahAnidhimyo AnItaM, paMcAlAnAma janapadaH tadguNAn viSayAn paJcalakSaNAn tairupapetaM tasmin gRhe, battIsatibaddhehiM nADagasahassehiM 'NaTTehi gItehi ya0 // 419 - 386 // vRttaM, NArIhi ya AbharaNavibhUsiyAhiM parivArayaMto, sesa kaNThyaM, 'taM putravaneheNa kayANurAgaM0 // 420 387 // vRttaM kaNThayaM citra uvAca - 'savvaM vilavitaM gItaM 0 // 421- 387 // vRttaM gIyaM ruSNajA [Ni ]tiyaM vilApapAyamitikRtvA sandhaM vilavitaM gItaM, athavA tathA kAyi itthiyA pavasitapatiyA pattiNo (guNe ) sumaramANI tassa samAgamakakhiyA samaraMtI ya bhattuNo guNe vittharao padosapaccusesu duhiyA bilavati, bhicce vA pazussa kuviyassa pasAda 64% %% bhoga prArthanA // 216 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhuvo narakAdiSu jivA gAyana vilaya | NANimittaM jANi vayaNANi bhAsati, paNao dAsabhAve appANaM ThaveUNa, sovi vilAvato, te caiva itthI puriso vA aNNoNNasamA gItAdInAM cUrNI | gamabhilAsI kuvidapasAdaNaNimittaM vA jAo kAyamaNovAtiyAo kiriyAo pauMjati tAovi vijAtiNavi(ba)ddhAo vilA13 citra- | gItaMti vuccati, te puNa ciMtaha kiM vilAvapakkhe na vadRti?, athavA yathA kAraNA kArijjamANo rogAbhibhUtA vA iSTaviyogArtA vA pattvAdi saMbhRtIya | vilapati, tadvadevAsau chaumeNa kAraNA kArejjamANo rAgavedaNAbhibhUto viSayaprayoge vA gAyan vilapatyeva, athavA kAraNe kaaryvdup||217|| cArAt kRtvA sarva vilavitaM gItaM, yadetadgIyate asya hi bhuvo narakAdiSu vilApaH, idANiM 'savvaM NadaM viDaMbaNA' iti, itthI | puriso vA jo jakkhAiTTho parAvaruddho vA majjapIto vA jAo kAyavikkhevajAtIo daMseti jANi vA vayaNANi bhAsati viDaMbaNA, Ik 15 jai evaM to jo'vi itthI puriso vA pahuNo pariosaNimittaM Nijito dhaNapatiNo vA vidumajaNaNibaddhaM vividhamaNusAsito pANi pAdasiraNayaNAdharAti saMcAleti sAvi viDaMbaNA, paramattheNa AbharaNA bhAratti gaheyabbANi, jo sAmiNo NiyogeNa mauDAdINi | AbharaNagANi malA(tthaya) gatANi vahejjA, so avassaM pIlijjati bhAreNa, jo puNa paravimhAvaNaNimicaM tANi ceva joggesu sarIrahatthesu saMnivesitANi so rAge'pi bhAra bahejja, No se parissamo, bhAvamANo kajjagaruyatAe Na maMNejjA va bhAraM, tassavi bhAro paramatthato, 'sabve kAmA duhAvaha'tti kAmA duvihA-sadA rUve ya, tattha samucchito migo saddasuhami puNNamaNo mUDhatAe vadha-IX * baMdhaNaviNivAto-vadhavandhamaraNANi pAveti, taheva itthI puriso vA sahANuvAtI sadde sAdhAraNA mama buddhI, tassa heuM sArakkhaNaparo hA parassa kalusahiyato padussati, tato rAmavasapaMthapaDito rayamAdiyati, tannimittaM vA saMsAre dukkhabhAyaNaM bhavati, tahA raco rUvalAmucchito sAdhAraNe visae mama buddhI rUbarakkhaNaparo parassa padassati, saMkiliTTo sucinto ya pAvakammamajjiNate, tappabhavaM bhavaM maI evaM to jo'virAvaruddho vA majjapI - - %9-% Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 13 citra saMbhUtIyaM // 218 // saMsaramANo dukkhabhASaNaM bhavati, egaggahaNe tajjAtIyaggahaNaM, evaM bhoge suvi gaMdharasaphAsesu sajjamANo paraMmi ya padusto mUDhacAe kammamAdiyati, tato jAijarAmaraNabahulaM saMsAraM pariyadvRti, teNa duhAvahA kAmabhogA pariccayitavvA seyatthiNA || 'nariMda ! jAtI0 // 423-388 // vRttaM, nariMda iti tassevAmaMtaNaM he nariMda !, jAtI adhamA NAma savvajahaNNA, zunaH pacatIti zrapAkAH, 'duhato 'ti do'vi jaNA gatA AsIt, pacchaddhaM kaNThyaM, 'sovAganivesaNANi'tti sovAgagharANi / 'tIse aIiha u | pAviyAe0 // 424-388 || vRttaM kaNThyam / 'so dANi siM rAya ! mahANubhAgo0 ||425|| vRttaM, 'so dANi 'tti sa bhagavAn purA sambhUtaH aNagAro AsIt 'dANiM si rAya ! mahANubhAgo' kaNThcAni vAkyAni tatpunarapi etAI jahittu bhogAI asAsayAI, AdANamecaM aNuciMtayAhi, athavA AdANaheuM abhiNikkhamAhi, AdANaM NAma cAritaM, taddhetuM abhiNikkhamAhi / 'iha jIvie rAya0 // 426-389 // vRttaM putraddhaM kaNThyaM, 'se soaI mackumuhobaNIe' maraNaM mRtyuH khanyate vA tat khanaMti vA tamiti, mRtyormukhamupanItaH, sesaM kaNThya 'jaheha sIho0 // 427-389 // vRttaM yena prakAreNa yathA, 'ihe 'ti iha manuSyaloke, priyate iti mRgaH, hi(tri) yamANo na siMhAya alaM tadvadvayamapi na mRtyave alaM ye'pi vA mAtrAdyA jJAtayaH te'pi bhatassa kAlami taM saharA bhavati, aMzo nAma duHkhabhAgaH tamasya na haranti, ahavA svajIvitAMzena Na taM mataM dhArayati / 'na tassa dukkhaM0 // 428-389 / / vRttaM kaNThyaM sa tAn bandhUn vikrozato hitvA 'ciccA dupayaM ca cauppayaM ca0' // 429 // vRttaM kaNThayaM, 'taM ikkagaM tucchasarIragaM0' // 430-390 // vRttaM, tucchaM NAma zUnyamityarthaH, kena tucchaM ?, jIvena, rahitamityarthaH, cIyata iti citikA, 'bhajjA ya puttAvi ya nAyao ya' kaNThyaM, 'dAyAramannaM aNusaMkamaMti' dadAtIti dAtA, ya eSAM tadvihInAnAM vRttiM dadAti, sogo vA rAjJeupadezaH // 218 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNa 13 citrasaMbhUtIyaM // 219 // avaNijjara 'uvaNijjai jIviyamappamAyaM 0 ' // 431-390 // vRttaM tasmai upanIyate mRtyave paralokabhayenetyevovavaNNaM, jarA vaNNoavadAtAdi, sarvArthiko'nyathA bhavati, paMcAlarAyA ! vayaNaM suNAhi mA kAsi kammAI (Ni) mahAlayAI (Ni) anantAnItyarthaH, dumrmocakatvAcca cirasthitIyAni / 'ahaMpi jANAmi jaheha sAhU 0 ' // 432-309 // vRttaM kaNThayaM, jo ettha sAro bhogesu ya sAro kadalIgarbhajala budbudasannibhaiH / kintu 'bhogA hame saMgakarA bhavati' saMgaM kurvantIti saMga karA, je puvaM tA amhAriserhi ajjo asidvidhA (yA) nAma avinItatRSNA, Arya iti sAdhorAmantraNaM, syAt kathaM dustyajAn ?, pUrvanidAnadoSAt, 'hasthiNapuraMmi cittA // 433-391|| zlokadvayaM kaNTacaM, kAmabhoge sattatvAt icchannapi na zaknoti kAmapaMkAduttartu dRSTAntaH'nAgo jahA paMkajalAvasanno0 // 435-391 // vRttaM, nAsya kiMcidagamaM nAgaH, sthAlAyAlaM sthalI, sesaM kaNThayaM sAdhurAha-yadi bhogAn na zaknoti tyaktuM bhikSumArgamanuyAtu, te'pi ca bhogA bahvantarAyA, tatra mUlAntarAya eva mRtyukAlaH, sa cAyaM - 'accei kAlo0 / / 436-391 / vRttaM, ati eti atyeti tvaritaM yAnti, rAtrayo 'na yAvi bhogA purisANa niccA' bhUtvA na bhavanti rogAdivighAtaizca, 'uvicca bhogA purisaM jahaMti' upetya bhujjaMta iti bhogAH, puruSa uktArthaH, jahaMti-tyajanti bhAgyahInaM, diTTheto- dumaM jahA khINaphalaM va pkkhii| 'jaI'si bhoge cahauM asatto 0 ' // 437 - 392 // vRttaM, ajjAI NAma AyariyANi, dhamme dvito aNagAradhamme 'savvapayANukaMpI'ti chajjIvaNikAyANukaMpago, tA hohisi devo 'ito' iti asmAd manuSyabhavAdanantaraM 'viuvvI' caikriyazarIra ityarthaH, 'Na tujjha bhoge 0 1 438-393 // silogo, (vRttaM) puvvaddhaM kaNThyaM mayA tu mohaM kao, moho NAmAnarthaka eva, vIcArapralApo vilApo vipralApo / 'gacchAmi rAyaM ! AmaMtio'si tamAmantrya yathAsukhaM pravijahAra iti / rAjJe upadezaH // 219 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUNI A 14 tattha gAhA-'usamayaNassa catvAri zrIuttarA0paMcAlarAyA'viya bNbhdtto||439-393|| vRttaM, aNuttare so narae paviDo,appattidvArakhe ityrthH| 'citto'vi kAmehiM viratta | kaamo0||440-394|| vRttaM, udattaM nAma pradhAna, tasya cAritraM tapo yaH sa udAsacArittatapaH, mahAMta esatIti mahesI, tA aNuttaraMDA se saMjamaM pAlayitvA, vItarAgasaMjamamityarthaH, aNuttaraM siddhigaI gaotti bemi / nayAH pUrvavat // cittasaMbhUijjaM terasama aipukArIye jjhayaNaM samattaM // // 220 // / sambandho-NidANadoso terasame, coisame puNa aNiyANaguNA, eteNAbhisaMbaMdheNAyAtassa coisamajjhayaNassa cattAri aNuo gaddArA uvakkamAdI, te paraveUNa NAmaNiphaNNe Nikkheve usuyArijjaMti, tattha gAhA-'usuAre nikkhevo0 // 359-396 // gAthA, usuyAro caunviho-NAmAdi, NAmausuyAro jahA usuyArapajjAto, jassa vA usuyAretti nAma, ThavaNA akkhaNikkhevo dabato usuyAro duvidho-Agamao NoAgamao ya, Agamao jANae aNuvauco, NoAgamato 'jANaga' // 360-396 // gAthA, jANagasarIrabhaviyasarIravatiritto tividho-egabhaviyAdi, bhAvao usuAre imA gAthA-'usuAranAma goe(tN)||361-396|| gAthA, kaNThayA, usuyArassa imA uppattI-je te doni govadArayA sAhuaNukaMpayAe laddhasaMmacA kAlaM kAUNa devaloge caupaliovamaviiA devA uvavanA, te tao devalogAo caiuM khiipaiDiyanayare uvavannA, do'vi bhAyaro jAyA, tattha tesi annevida cattAri ibbhadAragA vayaMsayA (jAyA), tatthavi bhoge muMjiuM tahArUvANaM therANaM aMtite dhamma soUNa pavvaiyA, sucirakAlaM saMyama aNupAleUNa bhattraM paccakkhAiuM kAlaM kAUNa sohamme kappe paumagumme vimANe chAvi jaNA caupaliovamaThitiyA devA ubavaNNA, // 220 // tattha je te govavajjA catvArivi devA te caiUNa kurujaNavae usuyArapure nayare ego usuyAro NAma rAyA jAto, cIo tasseva rA jahA usuyArapanA Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0mahAdevI kamalAvaI nAma saMvuttA, tatio tassa ceva rAiNo bhiguNAma purohito saMvutto, cauttho tassa ceva purohiyassa bhAriyA | 18 putrayugalaM cUNau~ | saMvuttA vAsiTThI gotteNa jasA nAma / so ya bhigu aNavacco gADhaM tappae avaccanimittaM, uvayANae devayANi pucchai nemittie / te do'vi puvvabhavagovA devabhave vaTTamANA ohiNA jANiuM jahA amhe eyassa bhigussa purohiyassa puttA bhavissAmo, tao iSukArAya samaNarUvaM kAUNa uvanayA bhigusamI, bhiguNA sabhArieNa vaMdiyA, suhAsaNatthA ya dhammaM kaheMti, tehiM dohivi sAvagavayANi // 22 // gahiyANi, purohieNa bhaNNati-bhagavaM! amhaM avaccaM hojjati ?, sAhUhi bhaNNati-bhavissaMti vo duve dAragA, te ya DaharagA ceva pavvaissaMti, tesiM tumbhehiM vAghAo Na kAyayo pancayaMtANaM, te subahuM jaNaM saMbohissatitti bhaNiUNa paDigayA devA, NAticireNa caiUNa ya tassa purohiyassa bhAriyAe bAsiTThIe duye udare paccAyAyA, tato purohito sabhArito nagarAo viNiggato, paccaMtagAme Thito, tattheva sA mAhiNI pasUyA, dAragA jAyA, tao mA pavvaissaMtittikAuM mAyAvitteNa vuggAhijjati-jahA ee| pavaiyagA divvarUvAiM ghettuM mAraMti,pacchA tesi maMsaM khAyaMti,taM mA tumbhe kayAI eesi alliyassaha / annayA te tami gAme ramatA bAhi niggayA io ya-addhANapaDivaNNA sAhU Agacchanti,tayo te dAragA sAhU daTTaNa bhayabhItA palAyaMtA egami vaDapAyace ArUDhA, sAhuNI samAvattIe gahiyabhattapANA tami baDapAyavahihe ThiyA, muhattaM ca vIsamiUNaM bhujiuM payattA, te vaDArUDhApAsaMti sAbhAviyaM bhattapANaM,nasthi INImaMsaMtitao citiuM payattA-kattha amhehiM eyArisANi rUvANi didrapuvANitti,jAI saMbhariyA,saMbuddhA,sAhuNo vaMdiu~ gayA ammApiusa- II // 221 // mIvaM,mAyApitaraM saMbohiUNa saha mAyApiteNa pavvaiyA,devI saMbuddhA.devIe rAyA saMbohio,vANivi pavvaiyANi,evaM tANi chAvi kevalaNANaM pAviUNa NivvANamukgayANitti / / NAmaNiphaNNo Nikkhevo gato. suttANugame suttamuccAreyavvaM taM ca imaM sut-'devA bhavittANa CAR- --CECARESC Arya --- Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA ||441-397||silogo, 'pure bhavaMmI'tti aNaMtare bhave 'keyItti tesiM chaNhaM jaNANaM, pUryata iti puraM, purANa-cirataNaM, usuAra nAma, putrayocUrNI | usukArapuramityarthaH, 'svAtaM' prathitaM samRddhaM bahirantazca sAreNa suralogasarisaM muinna(ta)ttaNeNa, kANaNujjANavAvipukkharaNIhiM deva- rAgyoktiH 14 logaramma,'sakammaseseNa // 442-397 // vRttaM, 'sakammaseseNa'tti devalogAo avasiTThaeNa 'purAkaeNati puvvaM kateNaM saMjaiSukArIye meNaM, kulesu mudatte-ugge pasUyA / udattAI jAI jAIe kuleNa dhaNeNa ya, uktaM ca-"jAI imAI kulAiM bhavanti-aDDhAI dittAI0, // 222 // saMsAra eva bhayaM saMsArabhayaM tassa NiviNNo, jahAya bhoge mAtApitrAdayazca 'jiNiMdamaggoM' NAma NANadaMsaNacArittANi, saraNaM hai| pavanA, ajju ccue gatA ityarthaH, 'pumattamAgamma kumaaryodhii0||443-397|| vRttaM, tattha pUrvabhave dhayaMsayA pumattamAgammati mANussa, devaloga, devalogA puNa mANussaMti, tami mANuse khette dovi kumArA tesi pitA purohito, tassa pattIvi jasA NAmato, vicchiNNakittI-vizAlakIrti, rAyA usuyAro, tA devI kamalAvaitti / 'jaaiijraamccu0||444-398|| vRttaM, jAyata iti jAtiH, ajIryata iti jarA, jAtI ca jarA ca jAtijarA, mRtyorbhaya 2, atastathA jAtijarayA mRtyubhayena ca abhibhUto loko, bahiM vihAro mokkho tassa heU NANAdIi tammi abhinivesitaM, dittaM, saMsAracakkaM chavvihaM, taMjahA--jAtI jarA suhaM dukkhaM jIvitaM maraNaM, tasya vimokSArtha, vipakSamataM dRSTvA kAmato te suvirattA, ke te1, ucyte-'piyputtgaa0||445-398|| vRtaM. parasya hitaH tathA 'sUci-pata paNaM'ti, Na NidANovahataM, sesaM knntththN| 'te kaambhogesu0||446.398|| vRttaM, kAmA duvihA-sadA rUvA ya, bhogA tividhA-gaMdhA pArasA phAsA, 'te' iti te dArayA asajjamANA, maNussatA tAva khalAsavAdI, divAvi vidhulA cayaNadhammA ya, kathaM Na sajjati ? // 22 jeNa mokkhAbhikaMkhI, atyarthaM tIvrA zraddhA, tAtaM uvAgamma imaM udAhu- 'asAsayaM0 // 447-398 // vRttaM, zazvadbhavatIti zAzvata CAKACROCHACCaM CROR-CROCES Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 SACSC zrIuttarAna zAzvataM azAzvataM,ato te dahu~ hama iti maNussabhave,viharaNaM vihAraH,mogA ityarthaH,jato bhannati bhogabhogAiM jamANo viharati 5] 'bahuaMtarAe' tti te bhogA aMtarAyabahulA, vyAdhyAdibhirupadravavizeSaH 'Na yadIhamAyu' 'tamhA' tasmAt 'gihasina raiMhitoktiH labhAmo' 'AmaMtayAmotti ApucchaNA, carissAmo moNaM jatANi upazamaM kariSyAmaH, muNibhAvo mauna, saMyamamityarthaH, iSukArIye 'ahtaayo0||448-399||vRttN, athetyAnantarye, tavassa vAghAyakara vayAsI, sukkhato darisaNao ya, jahA 'imaM vayaM veyavio // 223 // vayaMti, jahA na hoI asuANa logoM' imamiti pratyakSIkaraNe 'vaya' miti vAm, 'vid jJAne vidaMti samiti vedaH, viUra jANagA, vedaM jANaMtIti vedavidu, kiM vadantiI-atha aputrasya loka eva nAsti, tasmAt 'ahijja vee.' // 449-399 / / vRttaM, a-* dhItya vedAn zrAddhAdiSu ca bhojayitvA vipraM putrAMzca janayitvA tA~zca gRheSu sthApayitvA, vIvAhayitvetyarthaH, bhogA~zca bhukvA strIbhiH sArddha, pacchA aMtakAle vaNappAvesa tAvasAdANaM etatpravezastaM prazastaM prazasyato vA, nAto viparyayeneti / 'soariMgaNA aaygunniNdhnnennN||450-401|| vRttaM, zoka evAgniH zokAgniH atastena zokAgninA, AtmaguNA-rAgAdayaH ta eva ca iMdhanaM 'mohAmilApajjalaNAhieNaM' mahANagaradAhAtovi adhiatareNa saMtattabhAvo jassa savvato tappamANaM bahirantazca loluppamANaM loluppamAnaM bharaNaposaNakulasaMtANesu ya tunbhe bhavissahatti, bahudhA-punaH punaH bahuM ca-bahuppagAraM / 'purohiyaM taM kamasoguNaMtaM ||451-401vRttN, adhijjavedAdiehiM jahakkama kAmao guNehi saddAdi bhoccA sutapadANaM ca kAuM, kumAragA tassa taM vayaNaM suNicA idamuktavantaH 'vedA adhItA na bhavaMti tANaM' // 452-401 // vRttaM, kasmAd ?, hiMsakatvAt, uktaM c--'akaarnn-4||223|| madhIyAno, brAhmaNastu yudhisstthirH| duzzIlenApyadhIyante, zIlaM tu mama rocate // 1 // tathA--'zilpamadhyayanaM nAma, vRttaM brAhmaNa -4% % % Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I zrIuttarA0lakSaNam / vRttasthaM brAhmaNaM prAhuneMtarAn vedajIvakAn // 2 // " 'bhuttA diyA Niti tamaM tameNaM'ti ajiiMdiyA hi bhojiThAkumAroktiH cUNA (namo) garago tatovijaM tamatamo tami Niti, 'jAtA ya puttA na bhavaMti tANaM' jahA- sahi puttasahassAI, sagaro kira mediANaM / pamottUNa so samaNo pavvatito, iha khalu puttA Na tANAe, ko nAma te aNumannijja vAkyaM?, etaduktaM tvayA-adhItA(tya) vedA, je ipukArIye yakAmaguNA ta evaMvidhA khaNamittasukkhA // 453-401 // vRttaM khaNamiti kAlaH so ya satta ussAsaNIssAsA esa thovo esa eva khaNo | // 224 // bhannati, tAvatkAlaM saukhyaM viSayeSu, bahukAladukkhA, kAmabhogAsaktA hi narakedhUpapannA, anekAni palyopamAni sAgaropamANita * dukkhamaNubhavaMtitti bahukAladukkhA, pagAmadukkhA pajjattiyadukkhA, aNikAmasokkhA Na NikAmaM, aparyAptasaukhyA ityarthaH, saMsArasokranassa vipakkhabhUtA, pratyanIkabhUtA ityarthaH, khANI aNatthANa u kAmabhogA, khaniH-Akaro ya ekArthaM 'pari0 C // 454-401 // vRttaM, parivvayaMtitti yAti yauvanaM 'aNiyattakAmoM' aNiyattaiccho 'aho ya rAto paritappamANo pari-samaMtAt, sarvatastApaH paritApaH, tribhirvA yogaiH tApaH paritApaH, asaMpattIe sadAdINaM, aNNappamatto AhArArtha su-bhRzaM matto-mucchito giddhe-gahite ajjhovavanne, athavA sarIrApatyadArAdiSu prasabhaM mucchito, dhaNaM-hiraNNAdi taM esamANe upajjiNamANe upajjie vA aparibhujiuMcava prApnoti mRtyu purisA jaraM ca prApnoti, pazcAnna zaknoti tadupabhoktuM, vyarthakamevopArjanaM bhavati, athavA evaM paritappati'imaM ca me atyi0 // 455-401 // vRttaM, imaM ca me asthi sarIre mahilAe, gRhopabhujjaM vA, imaM ca Natdhi,to taM uva- 1 // 22 // 11 jiNAmi, imaM kata imaM karemi, athavA acchau vA taM imaM addhakayaM, imaM tAva karemi, taMmi daraniDhavite taM cava, taM evamevamatyartha lAlapyamANaM haratIti haraH, mRtyurityarthaH, kiMbAhirA mRtyunA, nityucyate, haraMtIti harA:-vyAdhayaH muhuttadivasasaMvaccharA vA Ayu SIRAHARASHTRA NCRECRCinepatoCAREOCALC Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 14 iSukArIye // 225 // haraMti, uktaM ca--kiM tesiM Na bIbheyA AsakisorIhi sigvalaggANaM / AyubalamoDayANaM divasANaM AvaDaMtANaM ? // 1 // evaM NaccA kahaM pamAto karenvo dhamme'pi tA, 'ghaNaM pabhUtaM 0 ' // 456-402 / / vRttaM kaNThyaM / kumAragAha-'ghaNeNa kiM dhammadhurAhi0 / / 457-402 / / butaM, dhammadhurA - saMjamadhurA, sayaNo punnasaMthuyAdi, kAmaguNA saddAdi, uktaM ca- "chaDDetUNaM gammaha sAraM dAraM ca putradAraM ca / atiNiyapi sarIraM chaDDeumavassa gaMtavvaM // 1 // " 'samaNA bhavissAmu guNohadhArI' guNoho- aTThArasa sIlaMgasahassANi ghAraMtA 'bahiM vihArA abhigamma bhi[hi]kkhaM' bahirvihAre sthitvA bhikkhArA bhavissAmo, bahirvihAro NAma appaDibaddhavihAropi taa| Aha-yadapyuktaM prAkU 'NidhvANamaggassa vipakkhabhRtA' pratyanIkabhRtA taM nirvANameva nAsti, kutaH 1, baMdhAbhAvAt kathaM bandho nAsti 1, jIvAbhAvAt kathaM jIvo nAsti', 'jahAya aggI araNIu'saMto 0 ' / / 458-402 // vRttaM yena prakAreNa yathA, aMgatItyagniH, uttarANisaMyogAt madhyamAno'bhUtvA sambhavati, vidyate upalabhyata ityarthaH, bhUtvA cottarakAlaM na bhavati, ityevaM jIvo'bhUtvA bhavati, uktaM ca--' etAvAneva puruSo, yAvAnindriyagocaraH / bhadre vRkapadaM hyetadyadvadanti bahuzrutAH // 1 // tathA kSIre'pi kAlAntaraparimANAt, tathA'nAtheya puruSaprayatnAcca sarvirutpadyate abhUtvA, uttarakAlaM ca na bhavati yathA, evamAtmA'pi 'evameva jAtA!' evamavadhAraNe, jAtA iti putrA, sarIraMmi sattA samucchissaMti ajasaMghAtavat, NAsatitti pralayameti evamAtmApi, evaM taika (la) mapi, evameva hyAtmA, tathAvidhanAzopalabdhau bhasma vizuddhaM kledAta (prekSita) miti, cittamAtra AtmA, kumArakAvAhatuH, yaduktaM- nAstyAtmA tadabhAvAcca nirvANavaiphalyamiti, atrocyate--(asti nirvANaM) kutaH ?, svabhAvavyavasthitatvAt iha yo bhAvaH yena bhAvena vyava - sthitaH so'sti ko dRSTAntaH ?, yathA ghaTaH svena bhAvena vyavasthitaH tasmAt svabhAvavyavasthAnAt pazyAmaH jIvo'stIti, itazca nAstika pakSa tatkhaMDanaM ca // 225 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUNoM __ zrIuttarA0jIvo'sti, kutaH ?, prANApAnanimeSonmeSajIvanamanogatendriyAntarAvikArasukhaduHkhopalabdheH ityAtmani ete bhAvA bhavanti, ko nAstika dRSTAntaH?-yathA vAyuH, zAkhAbhaGgaiH karaNairapratyakSo'pyasmadAdibhirupalabhyate, tathA cAtmA prANApAnanimeSonmeSajIvanamanogatendri-16 pakSa 14 / yAMtaravikArasukhaduHkhacchAdveSaprayatnaprabhRtibhiH pratyakSaranumIyate asti sa jIvo eSAM bhAvAnAM karceti, tasmAt prANApAnanimeSo tatkhaDanaM ca iSukArIye nmeSajIvanamanogatIndriyAMtaravikArasukhaduHkhopalabdhIrapi pazyAmaH, jIvo'stIti, itazca jIvo'sti, kutaH 1, puurvvRttaarthsmr||226|| NAt, ko dRSTAntaH ?, yathA ghaTaH pUrvavRttasmarcA na bhavati na ca tathA''tmA, AtmA hi ihalokavRttAnAmarthAnAM kazcicca paraloka vRttAnAmapyarthAnAM jAtismartA bhavati, tasmAt pUrvavRttasmaraNAt pazyAmaH jIvo'sti, yadyastIti kathaM nissaran pravizan vA nopalabhyate ?, ucyate-'noiMdiyAggijjhu0 // 459-403 // vRttaM, NoiMdiyagrAhyaH, kathaM noiMdiyagrAhyaH?, ucyate, amUrtatvAt, / noindriyaM manaH, manazcAtraiva, ataH svapratyakSa evAyamAtmA, kasmAt ?, ucyate-traikAlyakAryavyapadezAt, tadyathA-ka(jJAtavAnahaM jAne'haM jJAsye'hamiti yo'yaM trikAlakAryavyapadezahetuH ahaMpratyayo'yamAnumAniko na, nAgamikaH, kiM tarhi 1, svapratyakSa evAyaM, anenaivAtmanAM pratipAdyatvAta, nAyamanAtmake ghaTAdAvupalabhyate, ihendriyAtirikto vijJAtA taduparame'pi tadupalabdhArthAnusmaraNAt, yo hi taduparame'pi tadupalabdhamanusmarati sa tasmAt arthAntaramupalabdhA dRSTaH, yathA-paMcavAtAyanopalabdhArthAnusmA devadatta iti, | ataH NoiMdiyagijyu amuttabhAvAditi, amUrtatvAcca nityaH, Aha-AkAzasyeva nityasyAmUrtasya kathaM jIvasya bandho bhavati ?, 226 / / ucyate, 'abbhatthaheuM Nitatassa baMdha' AtmAnaM prati yadvarttate tadadhyAtma, tacca rAgadveSamohamithyAdarzanAviratipramAdakapAyayogA!, 'heu'tti hetuH kAraNaM tu, apadeza:-nimittaM, asmAt kAraNAt nityatvAmRtvasAmAnye'pi AkAzasya sati vaizeSiko +ECOCOCCARCIA Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUNoM ighukArIye zrIuttarAdhaH adhyAtmakRto bandhahetuH jIvasya saMsArahetuH, kathaM bandhamA :- 'jahA vayaM dhmmmjaannmaannaa||460-403|| vRttaM, yena | AnatyatA | prakAreNa yathA, vayamityAtmanirdezA, jaina dharmamajAnamAnAH, pAtayanti pAsayati vA pApaM rAgadveSodabhavaM sAdhaSu udvejananimittakaM 5 14 purA- prathamaM kriyata iti karma akArSIta, orujjhamANA jaM tumbhehiM dhaNiyaM samaM labhatA, parirakkhijjaMtA sAdhu elakA (saMpakA) | taMNeva bhujjIvi samAyarAmo pAvaM gihavAse careMti, kimartha gRhavAse ratiM na labhahI, teti / anbhaahyNmi||461-403|| // 227 // silogo, vAyurAdidvaiteNaM, jahA migajUhaM vAheNa ambhAhayaM-vAgurAe parikkhittaM asohaNANi paharaNANi paDaMti, tavvadhyAni bhUmIe vA paDaMti, evaM abhyAhate loke gihavAse na rmaamo| purohita Aha-'keNa abbhAhao loo' // 462-404 // silogo, kaNThyaH, pucchAe kumArakAha- 'maccuNabhAhao loo // 463-404 // vRttaM, puvvaddhaM kaNThyaM, amohA rayaNI, kiM divasato Na marati, ucyate-lokAsiddhaM yanmaratIti (rati) vAharaMtI ya, ahavA so na divase viNA (rattIe) teNa rattI bhaNNati, apacchimatvAdvA NiyamA racI, kahaM mAretI ?, ucyate-jA jA vaccai rayaNI // 464-404 // silogo, 'jA jA' iti vIpsA, sesaM kaNThyaM, 'jA jA vcchrynnii||465-404||silogo, kaNThyaH / Aha-satyametata, kintu, kiMcikAlaM(saMvasa) ato egaTThA ceva pavvayAmo, ucyate-'egao sNvsittaannN||466-405||silogo, 'egato' tti egaTThA, kiMcikAlaM saMvasittANaM 'duhao'ti amhe dovi jaNAI 'saMmattasaMjuta'tti tumbha pajjayaM dhamma gahAya pacchA jAyA ! gamissAmo, aNiyattavAsI gAme egarAtIo Nagare paMcarA // 227 // | tIyo bhikkhAhArA, Aha-'jassa'tthi maccuNA sakkhaM0' // 467-405 // silogo, 'jassa'tti Nidese 'atha' iti AmantraNaM, sakhyaM-mitratA, jassa hojja maccusakkhaM di8 teNaM, jassa kila jamo mitto so teNa NijjamANo bhaNati-kiMcikAlaM sahara Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kojaNo gheppati, jo vAjA sAmprataM, dhammo samaNadhAra deviMdacakka hai paDiyajjayAmo0 // 428-40 kiMci' jaM amhehiM na bhuttAya nava ya asthi kiMcI, evaM brAhmaNI pratyukti 14 zrIuttarAyavekkhaha, na ya teNa uvikkhitaM. vacca jehiM tA Nilukko jaNo gheppati, jo vA jANati ayarAmaro'haM so hu kaMkhe sue siyA' jahA cUrNI / kannaM jahAmotti 'ajjeva dhamma pddiyjjyaamo||468-405||silogo, adyeva sAmprataM, dhammo-samaNadhammo,paDivajjAmo abhyupagacchAmo, na puNabhuvagacchAmo saMsAra, aNAgayaM neva ya asthi kiMci jaM amhehiM na bhutapuvvaM aNaMte saMsAre deviMdacakkaipukArIye caTTittaNe devesu, athavA nAsti mRtyoH kutracidagamaH, na vidyate kiMcidasyAjJAtaM, na bhavati, aNAgaya neva ya asthi kiMcI, evaM // 228 // jJAtvA zraddhAkSemaM zreyaHkinno viNaitturAgaM, rAgo-mamattabhAvo, uktaM ca-"ayaM NaM bhaMte ! jIve egamegassa jIvassa mAittAe piyattAe bhAittAe bhagiNittAe puttatsAe dhUyattAe suNhatAe bhajjattAe suhisayaNasaMbaMdhasaMthuyattAe uvavaNNapuce, haMtA goyamA! asati aduvA aNaMtakhutto"tti / tato taM purohita pavvajjAbhimukhaM sthitaM jJAtvA tasya baMbhaNI dhammavigdhaM kareti, tato purohito bhaNati-'pahINaputtassa hu nasthi vaaso||469-406||silogo, pahINaputtassa u patthi vAso, gRhe iti vAkyazeSaH, vAsiddhi'ti AmantraNaM, bhikSoH caryA bhikSucaryA, bhikkhAcariyAkAlo purazcaraNakAla ityarthaH, uktaMca-'prathame vayasi nAdhItaM, dvitIye nArjitaM dhanam / tRtIye na tapastaptaM, caturthe kiM kariSyati ? // 1 // diTThato jahA dArussa sahAo chAyaM (thAj) so taM sArakkhaNaM || sahAyakRtyaM ca kurvanti, chinno hi gammA viNAsaM ca pArvati, taheva vAhaM thANubhUto, annevi diTThatA-'paMkhAvihUNo va jaheva pakkhI' // 470-406 // vRttaM, paMkhavihINo pakkhI palAyaNe Na samattho majjArAdIhiM viNAsaM pAvati, saMgAme vA uvADhate bhicca- 1 vihUNo rAyA sattUhiM NAsijjati, sAro ghaNaM, vivanasAro vaNija iva samuhamajjhe potaviNAseNa pahINaputtomi tahA ahaMpi, mANI aah-susbhiyaa0||471-406||silogo, su? saMhitA susaMhitA, susaMskRtA dravyAdibhirupakaraNehi kAmaguNA:-zabdAdayaH OCHOTEACHECIR-CHACROREK // 228 // CHECEOk Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAL brAhmaNI pratyuktiH ekArIye uttarAime iti ye sAmprataM gRhe vartante, saMpIDatAH, samyak paNDitAH, aggarasAnAM sukhAnAM varAH pradhAnAH prabhUtA-bahukAH, ta evaMcUrgoM guNajAtIe bhuMjAmu tA kAmaguNe pagAmaM, pajjattiya kAma, gamissAmu pahANamaggaM pahANamaggo NAma jhAnadaMsaNacaricANi, 14 dasavidho vA samaNadhammo, pahANaM vA maggaM pahANamaga, tIrthakarANAmityarthaH, purohita Aha. bhuttA rsaa||472-407|| vRttaM, ke |te bhuttA, rasA bhogA ityarthaH, he bhavati jahAti tava yauvanamityarthaH, na asaMjarma, saMjamA jIviyaNimitvaM pajahAmi bhoge, 229 // | lAbhaM alAbhaM ca suhaM ca dukkhaM saMcikkhamANo sahamANa ityarthaH, karissAmi moNaM munibhAvo maunaM, saMyamamityarthaH, mAhaNI Aha-'mAhU tumN||473-407||vRttN, mA paDisedhe,ha pUraNe, samaNo sodariyA bhAtAti kAmabhogA (vA) junno va haMsoNadIe | paDisAyaM gatuM acAyaMto aNusotameva gacchati, evaM tumaMpi duraNucarasaMjamabhAravahaNaasamattho bhAyAdINaM bhogANaM vA sumarihisi, ato 'bhujAhi' kaNThayaM, purohita Aha-jahA ya bhoii0||474-408|| vRttaM, yena prakAreNa yathA he bhotI! 'tanuja' tanuH-zarIraM bhujA| bhyAM gacchatIti bhujaGgaH 'nimmoaNi' kaMcukaM hiccA' chaIttA 'palAi' gacchati, muttiti Niravekkho, apaDibaddha ityarthaH, kA 'emae'tti evamete bhujaGgavat 'jAyA' iti putrA 'payahaMti bhoe' atyartha cayaMti payahaMti, te'haM kahaM nANugamissamikko, |ego rAgaddosarahito ahaM sayaNAdI avahAya, kahaM tA ahaM ego accAhAmi?, 'chidittu jaalN0||475.409|| vRttaM,jAlaM maccha| jAlaM apalaM dubbalamitiyAvata rohitA macchA, evaM vayaM mohajAlaM chidittu dhari vahati dharyaH saMyamadhurAvahaNasIlA tapAMsi udA-1 rANi-uttamAni vIrAstapezvarAH bhikSozcariyA bhikkhucariyA ato taM dhIrA hu bhikkhAyariyaM caraMti, 'evamee'tti putcesu saMjamaNidvitamatIsu 'nahe va kuNcaa0||476409||vRttN, Nabhe-AkAse koMcANa paMtIo AgacchaMtIo tatAo-vitatAo dalettu-1 TECIRCRA%-50% // 229 // -%A4 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kArIye kara 230 // uttarA0chiMdattu volettu(nti)evaM sati puttA ya'kaNThyaM / savvAI 'purohitaM taM ssuyN||477409||vRttN, punbaddhaM kaNThatha,kuDuMbasAro hiraNNA- rAjJIkRta cUrNI di viulaM-bahugaM uttama--pahANaM, annabhogehiMto taM rAyA geNhiumAraddho, pacchA tevi abhikkha-puNo puNo, samma uvAya samuvAya, upadezaH kimuvAca ?, ucyate-'vaMtAsI purisoraagN0||478-409|| vRttaM, vaMtaM asiuM zIlaM yasyAsau vantAzI, puriso uktArthaH, he rAjan ! Na sohati pasaMsito, kahaM vaMtAsI bhavati?,jeNa mAhaNeNa pariccattaM dhaNaM,kaNThyA savvaM jagaMjai tuhNtv).'||479-409|| | silogo, kaNThyaH , NavaraMNeva tANAya taM tavatti paraloe, uktaMca-'attheNa NaMdarAyA Na tAio gohaNeNa kuianno / dhanneNa tilaya-14 | seTTI puttehiM na tAio sagaro // 1 // kiMca-'marihIsa rAgaM! jyaa0||480-409|| silogo, avassa yadA tadA divA rAtrI* | vA, uktaMca-'dhuvaM urdU taNaM kaddu dhuvabhinna maTTiyAmayaM bhANaM / jAtassa dhuvaM maraNaM taraha hitamappaNo kaauN||1|| mano ramayantIti manoramAH, kAmaguNA saddAdayo, atyarthaM jahAya-pahAya, Na te aNugacchatitti bhaNitaM hoti / 'i(e)ko hu dhammo naradeva! tANaM' | ekko-rAgadosarahito, athavA sa eva ekko dhammo, narANaM deva naradeva ! tANaM bhavati, nAnyaH kazcittANaM bhavati svajanAdi, evaM svajanadhanAdi asaraNAdi gAuM 'NAhaM rame pakSiNi paMjare vaa0||481-411|| vRttaM, paMjaro dukkhabhUto, evaM saMsAro dukkhabhUto, hasatANaM chidiuM carisAmi moNaM, munimAvo mauna, saMjamamityarthaH, kiMcaNaM dave bhAve ya, davvakiMcaNaM hiraNNAdi, bhAvakiMcaNa kohAdi, 'ujjukaDA' amAyI, NirAmisA ahiraNNasuvaSNiyA, pariggahAraMbhakatesu dosesu NiyattacAta, 'vyaggiNA jahA rnne0||482 / / silogo, punbaddhaM kaNThyaM, anne sattA pamoyaMti erisaMjati vAhAdayo, dosaM gacchati je tattha DajhaMti, sattA rAgadveSaksagA saMto, dahyamAneSu, 'evameva vayaM muuddhaa0||483-411| silogo,kaNThyaH / bhoge bhu(bho)ccA // 484-411 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjJIkRta zrIuttarAsilogo, bhogAn bhuktvA idANiM vamittA-chaDDetA lahu-vAto bAhye bhUtA lahubhUtA, jahA so vAto appaDibaddho sadA gacchatyeva / kA upadezaH cUrNau evaM appaDibaddhavihAriNo AmodamANA mudaharA, so saMjame gadi mannati, diyA iti do vArA jAtA dvijAH, pakSiNa ityarthaH, 14 | ekkAsaM aNDajatvena pacchA aNDayaM bhittvA jAyate pakSiNo, kAmataH, kAmati svecchayA ityarthaH, evaM lahubhUtavihAriNo Amoda | ipukArAyalA mANA vihaga iva vippamukkA jaNaM 2 disaM icchaMti te taNNaM disaM appaDibaddhA gacchaMti-'ime yaladdhA phNdtiH||485-411|| silogo, 'ime' iti pratyakSa laddhA-prAptAH, ke te?, zabdAdayo viSayAH, phaMdaMtIti(phaMdA)calA-aNiccA, mama iti AtmanirdezaH, hasthapattA, ajja iti AmantraNaM athavA ajja divase saMpadupapetA, vayaM ca sattA etesu kAmesu calAsu, ete asAsae, NivANaM, chaDDihAmo jahA imehiM chaDDitA / syAt kimartha chaDijaMti', ucyate-'sAmisaMkulalaM dissA ||483-411||silogo, saha AmiseNa sAmiso, kulalo-giddho sauliyA vA, maMsIpesIe gahitAe annAhiM sauliyAhi vAhijjaMti, cattae Na vAhijjaMti, | ato 'ArbhisaMsavvamujjhittA' kaNThyaH / "giddhovame ynnccaa0||487-411||silogo, giddheNa vA uvamA jesi kAmANaM te ime | giddhovamA, jahA so giddho sAmiso vAvajjati, NirAmisoNa vAvajjati, kAmabhogasaMpanno tadvitanimittaM vA dhijjAtidAIyAdIhiM, ato giddhovame bhoge NaccANaM, saMsAraM vaDDetitti saMsAravaDvaNe, 'urago suvaNNapAsivva' uraNa gacchatIti uragaH, sappo-suvaNNo garuDo urao tassa pAse, abbhAse samIpe ityarthaH, saMkamANo-bIhamANo taj-maMdaM carati, evaM visayakasAesu taNu aMba(saMca)re 'nAgubva(nAgovA) baMdhaNaM chittaa||488-411|| silogo,jahA hatthI vArIto baMdhaNAI chattA vasahiM appaNo vae, tassa vasahiM | aDavI, vanamityarthaH, evaM saddhaM vasahiM vae 'iti'ti yaduktaM 'etaM patthaM' etat pathyaM, yat snehapAsaM chettA, he mahArAya ! usu. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 645615 cUNoM uttarA A ratti me sutaM, iti upapradarzanArthe 'me' iti mayA zrutaM, jJAtamityarthaH, kimuktaM bhavati ?-nAga iva snehabandhanaM chittvA AtmAna rAjJIkRta 5 saddhaM vasahiM naya, etat pathyaM he mahArAjA', etat mayA zrutaM sAdhusamIpe / 'caittA vipulaM rjjN01|489-411||silogo, syayA upadezaH [kArI vipulaM-vistIrNa rASTra-rAja, kAmyaMta iti kAmAH, prArthyanta ityarthaH, bhujyata iti bhogAH, ataste bhogA duHkhaM tyajyanta iti dustyajAH, NivvisayA-sadAdivisayarahiyA NirAmisA-dhaNAmiseNa rahitA niNNehA-puttadArAisu NimmamattA nnipddirApti ggahA dupadAdisu / 'sammaM dhammaM viyANittA // 490-411 // silogo, 'samma' jahAvasthitaM saMsAre sambhAvo dhammo taM samma viyANicA jahA kAmabhogA sayaNadhaNAdi vA na paritrANAya ato ciccA kAmaguNe bare, vare-pradhAne, tavaM parigRhya ityarthaH, | prakarSaNa gRhya pragRhya, 'ahakhAtaM ti yathA khyAtaM tathA prarUpitaM, athavA kAmaM vItarAgacaritamityarthaH, ghoraM-bhayAnaka, kAtarANAM duranucaraM, ghoro parakkamo jesiM te ghoraparakkamA, duranucaraparAkramA ityrthH| evaM te kamaso buddhaa||491-411|| silogo, evamanena prakAreNa kamaso-parivADIe buddhA saMbuddhA savve-chAvi jaNA dhammaparAyaNA-dharmoTThAtA 'jammamaccubhaubviggA' jananaM janma, maraNaM mRtyuH janmazca mRtyuzca janmamRtyU tAveva bhayaM janmamRtyubhayaM tassa, bhayassubbigno bhIto-trastaH duranucara: 'dukhassaMtagavesiNo' dukkhassa aMto-mokkho taM gavasaMti mArgatItyarthaH,'sAsaNi vigtH||492-411|| silogo, zAsu anuziSTau' zAstIti zAsanaM, vigatamoho-kevalaNANI tesiM sAsaNe 'puci bhAvaNAbhAviyA' punvabhave saMjamavAsaNAe mAvitA, visasitA ityarthaH, punvaddhaM kaNThathaM / idANiM tesiM NAmukkittaNA kijjai-rAyA shdeviie.||463-411|| silogo, rAyA usuyAro NAma || / / 232 // saha kamalAvatIe mahAdevIe, mAhaNo bhigU purohito, mAhaNI jasA, te ya dAragA, savvevi ete pariNibutA,nivvANaM nirvRtiH,pari SANA Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sara saMbandhaH A % mapi dharmakArabANa ca dhandhaH yathA ca sambandha ityanemAnyo vaktavyA. zrIuttarA0 nivvue iti bemi / NayAH pUrvavat // codasaNhaM uttarAyaNANaM cuNNI sammattA 14 // cUNau~ uktaM caturdazamadhyayana, idAnIM paMcadazamucyate tasya ko'bhisambandhaH, sambandho vaktavyaH, sa ca trividhaH, tadyathA-sUtra prakaraNAdhyAyasambandhasvividhaH smRtH| kecittu avizeSeNa, ataH sambandha iSyate // 1 // kacisu AcAryA avizeSeNa-ekavidhameva sabhikSu sambandhaM vyAcakSate, tadyathA-sUtrasya saha sUtreNa sambandhaH, yathA caturdazame dharmakarmasUtraM ete pariNivvuteti, paMcadazamasya Adi-13 // 233 // sUtra-'mANaM carissAmiti, parinirvANaM ca muneredhatItyeSa sambandhaH, tathA prakaraNasambandho yathA caturdazame dharmakathAprakaraNaM vyAvarNyate evaM paJcadazame'pi dharmakathaiva varNyate, tathA adhyayanasambandhaH-caturdazame'dhyayane anidAnasya guNA vyavarNitAH, evaM paJcadazame'pi anidAnaguNasaMpanna eva bhikSurbhavati, athavA sAmAnyenAdhyayanasambandha eva varNyate, anena sambandhenAyAtasyAsyAdhya-13 | yanasyAnuyogadvAracatuSTayaM-upakramo nikSepaH anugamo naya iti, 'kramu pAdavikSepe' upakramaNamupakramaH upakramyate vA'nenetyupakramaH, tathA nikSepaH 'kSip preraNe' nikSepaNaM nikSepaH, tathA anugamaH 'gamR mR pR gatau' anugamanamanugamaH, anugamyate vA'nenetyanugamaH, anugagamyate vA'nene(smAdi)tyanugamaH, tathA nayaH 'NI prApaNe' nayanaM nayaH, nIyate vA'neneti nayaH, upakramo NAmAdikaH SaDvidhaH, bhASo dvividha:-gurubhAvopakramaH zAstropakramazca, ayaM gurubhAvopakramaH-jojeNa pagAreNa tussati kareti NayANuvittIhiM / ArAhaNAe | maggo socciya anmAhato tasya // 1 // zAstropakramaH AnupUAdikaH SaDvidhaH, sa ca pUrvokta evamanuyogadvAre, nikSepavividhaH, * oghaniSpanaH nAmaniSpamaH sUtrAlApakaniSpannazceti, oghaniSpanaH pUrvoktaH, nAmaniSpanna nikSepaH sabhikSukAmiti bhikSuzabdasya nikSepa:'nikkhevo bhikkhumI cubviho||373-413shogaathaa, ityAdi, nAmasthApane pUrvavat.dravyabhiturdvividhA-AgamanoAgamAbhyAM KARNERAKASARAKES 5 // 233 // %AE%95% Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 A AgamataH pUrvoktaH, noAgamatasvividhaH-jJazarIra0 bhavyazarIra0 vyatirikto, vyatiriktazca ninavAdi, mokSAdhikArazUnyatvAd, dravyaM / cUrNI kukarmagrahastaM bhinatti asau bhAvabhikSuH, athavA bhettA bhedanaM bhettavyaM veti dravye bhAve ca, dravye bhettA rahakArAdi bhedanaM parazvAdi| nipA sabhikSu. * bhetavyaM kASThAdi, bhAvataH bhettA sAdhuH bhedanaM tapAdi bhettavyAni amUni rAgadveSau daNDAtrayaH gauravAstrayaH vikathAzcatvAraH (tasraH) kA saMjJAzcatvAraH (tasraH) kapAyAzcatvAraH pramAdA:paMca evamAdIni bhettacyAni, bhindaM tu bhAvabhikSurbhavati, ukto nAmaniSpanno niksspH| // 23 // idAnI sUtrAlApakaniSpanno nikSepaH (sa ca) avasaraprApto'pi na nikSipyate, kutaH, sUtrAbhAvAta, asati sUtre kasyAlApakA, sUtra | sUtrAnugame, sUtramuccAraNIyaM, so'nugamo dvividhA-sUtrAnugamo niyuktyanugamazca, sUtrAnugame sUtramuccAraNIyaM askhalitAdi, niyutyanugamastrividhA-nikSepaniyuktyanugamaH upodghAtaniyuktyanugamaH sUtrasparzikaniyuktyanugamazceti, nikSepaniyuktyanugataiva nAmasthAaparAdiprapaJcena, upodghAtaniryuktyanugamaH imAhiM dohiM mUladAragAhAhi aNugaMtabbo 'uddesabhAgAthA,'kiM ktividh0|| gAthA, evamavasthite sUtrasparzikAdi catuSTayaM yugapadgacchanti, tathA coktaM-'ettha ya suttANugamo suttAlAvagakato ya niklevo / suttaphAsiya- | saNijjuttI yA ya patisuttamAyojyA // 1 // sUtrAmugame traM, tacceda-'moNaM carissAmiH // 494 // vRttaM, manyate tikAlaavasthitaM jagaditi muniH, munibhAvo maunaM, carissAmo 'cara gatimakSaNayoH' munitvamAcariSyAmaH, 'samicca dhamma' saM etya 1 // 234 // sametya 'iN gatau' dharma prApya ityarthaH zrutadharma, cAritradharma carissAmo, jJAnadarzanacAritratapobhiH 'ujjukaDe' ajubhAvaM kRtvA / 'sodhI ujjayabhAvasse'ti, 'NiyANachipaNe'tti 'dAv lavane' prANAtipAtAdiSandhakaraNarahitaH chinnabandhano'bhidhIyate, apramatta-18 saMyata ityarthaH, 'saMthavaM jahijja' saMstavo dvividhA-saMvAsasaMstavaH vacanasaMstavazva, azomanaiH saha saMcAsaH, vacanasaMstavazca teSA-11 SIDER-RSSIST Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNoM 15 bhikSu0 // 235 // meva yaH tatparityajet, 'akAmakAme' akAmaH - apagatakAmaH kAmo dvividhaH-- icchAkAmo madanakAmazca, apagatakAmasya yA icchA vAM kAmayati, sA ca kAmecchA mokSaM kAmayatIti, prArthayatItyarthaH, 'aNNAyaesI parivvae' ajJAtaiSI, ajJAtamajJAtena eSate - bhikSate asau ajJAtaiSI, nizrAdirahita ityarthaH, parivrajet samantAd vrajet, sarvaprakAraM sarvabhAvenetyarthaH, ya evaMguNaviziSTaH sa bhikSurbhavati / 'rAovazyaM carijja lAde0 ' / / 495-430 / / ityAdi, rAtrAduparataM caret kimuktaM bhavati, rAtrau na bhuGkte, rAtrau gatAdi kriyAM na kuryAt virate viratIbhAvAt viratigrahaNAccAritraM gRhyate, paMca mahAvratAdikaM karmmacayariktIkaraNe cAritraM, vedaM vetIti vedavit, vedaH zrutajJAnaM, saMpanno bhavedityarthaH, attA rakSito cAritrAtmarakSito bhavet prAjJo viduH, saMpanno AyopAyavidhijJo bhavet, utsargApavAdadravyAdyApadAdiko ya upAyaH, 'abhibhUya parIsahAn abhibhUya tiraskRtya 'samvadaMsI' AtmavatsarvadarzI bhavet, 'je kamhivi na mucchie' yaH kasmiMzcidapi na mUrchito bhavati, na rAgaM gacchatItyarthaH, pratipakSeNa dveSaM na gacchatIti sa bhikSuriti ||'akkos vahaM 0 ' / / 496-420 // ityAdi, evaM vakSyamANeSu rAgadveSavipramuktena bhavitavyaM, yadi kazcidAkrozayatibandhaM vA karoti, tadvicitayitvA Alocya dhIro bhavet, na kSobhaH karaNIyaH, katham ?- Akrozati mAM bAlaH tatra lAbha eva mantavyaH diSTathA vA yad mAM na tADayati, tADayatyapi vAle lAbha eva mantavyaH diSTayA ca yanmAM jIvitAnna vyaparopayati, evamAdi, tathA ca "AkruSTena matimatA tatrArthavicAraNe matiH kAryA / yadi satyaM kaH kopaH syAdanRtaM kinnu kopena 1 // 1 // " munirbhUtvA gacchet, jJAnI bhUtvA saMyamaM avyagramanAH caret, yApayannityamAtmaguptaH sacAritrAtmako gupto bhavet iti, anyagramanasA asaMprahRSTena ca bhavitavyaM kathaM 1, duHkhe samutpanne na zokArttena bhavitavyaM, sukhe ca samutpanne na prahRSTena bhavitavyaM, evaM sarvamapi bhikSu lakSaNaM // 235 // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -585 zrIuttarA bhikSulakSaNa samikSu | rAgadveSAtmakaM yaH sahate kSamate sa bhikSurbhavati / 'paMtaM synnaasnnN0||497-420||ityaadi, eSu ca kAraNeSu araktadviSTena bhavitavyaM, paMta-nikRSTaM azobhanaM zayanAsanAni bhajitvA-sevitvA 'bhaj sevAyo' zItoSNaM ca sevitvA, nAnAprakAraM ca daMsamasakAdida prApya, nAnAprakAraM matkuNApizukaSaTpadAdi, avyagramanasA asaMgrahRSTena bhavitavyaM, rAgadveSavipramuktenetyarthaH, ya etat kRtsnaM parIsahajAtaM sahate sa bhikssurbhvti||'no skkiymicchh0||498-420|| ityAdi, eSu ca satkRtAdiSu rAgo na karaNIyaH, yadi kazcitsatkAraM karoti, abhyutthAnAdikaM, na tadicchet-na prArthayet, zobhano kAraH satkAraH, sa ca na pUjAmicchati, vastrAdikaM, na vandanakamicchati, kimuktaM bhavati ?-eSu kriyamANeSvapi rAgaM na gacchattItyarthaH, saH saMyataH suvratastapasvI ca bhavati, yazca jJAnAdisahitaH cAritrAtmagaveSI ca sa bhikssurbhvti|jenn puNo jahAi jiiviyN0||499.420|| ityAdi, 'ohAna tyAge' yena prakAreNa saMyamajIvitaM parityajati tana karoti, yena mohanIyaH karma badhnAti tacca na karoti, kRtsnaM-sampUrNa, kRSNaM ca azubhamityarthaH, 'niyacchati' prApnoti badhnAtItyarthaH, tacca na, jahAti, naranArIprahANArtha parityAgaH, yacca kautukaM na gacchati sa bhikSurbhakAvati / 'chinnaM saraM bhomaM // 500-420 // ityAdi, etAni ca jAnamapi na prakAzayet, chinnamiti vastracchedaH kASThAdInAM vA che dAn, zubhAzubhaM na prakAzayet, adhikaraNamivikRtvA, evaM sarvatra aprakAzatAM, puruSaH duMdubhisvaro kAkasvaro vA evamAdisvaravyAkaraNaM, bhaumAditvAt bhaumaH, akAle jaM pupphaphalaM, sthirANAM calanaM, pratimAnAM jalpanAdi, antarikSAdigdAhapAMzuvRSTayAdayaH, divyA grahayuddhAdi, 'suviNaM' svapnalakSaNaM, tathA puruSasvIhastyazvAdilakSaNaM, daNDo yo yasmin aparAdhe bhavati, 'vatthuvijjA' vAstulakSaNaM, puruSAdInAM aMgavikAraH, kasya kIdRzaM aMgaM zobhanaM bhavati, bahu RSagandhArAdInAM svarANAM vijayA abhyAsa RECACAA-% // 236 // jeNArAgA shobhno| // 236 // ARA Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 15 bhikSu // 237 // ityarthaH evamAdibhirvidyAdibhiryo na jIvati sa bhikSurbhavati / 'mataM mUlaM0 // 502420 // ityAdi, mantrAn sAdhukaraNAn jJAtvApi prakAzayet evaM mUlAni tathA vividhAn vaidyacintAn vamanavirecana dhUmanetrasnAtrAdikAn na prakAzanet, tathA AturazaraNaM vicikitsArthaM na kuryAt, taM jANaNApariNNAe parijANiUM anaMtaraM paccakkhANaparinnAe pratyAkhyAnaM karoti sa bhikSurbhavati / 'khattiyagaNa0 // 503-420 // ityAdi, kSatriyA - rAjAnaH, gaNA - mallagaNAdayaH, 'uggA' daNDapAzikAdayaH, rAjaputrA brAhmaNabhogikA, vividhAzca zilpinaH, eteSAM niHzIlAnAM prazaMsAM pUjanaM vA na karoti sa bhikSurbhavati / 'gihiNo0' // 503 // ityAdi, gRhasthA ye prabrajitena dRSTAH aprabrajitena vA, teSAM niHzIlAnAmihalo kaphalArthaM yaH saMstavaM na karoti sa bhikSurbhavati / 'sayaNAsaNa0 ' ||504-420 // ityAdi, zayanAsanapAnabhojanAni, parakIyaM yadi taM paro na dadAti pratiSedhayati vA, pratiSedhito vA nirvRttaH san yaH | pradveSaM na karoti sa bhikSurbhavati / jaM kiMcAhAra0 // 505-420 // ityAdi, yatkicidAhAraM parato labdhvA yastena AcAryopAdhyAyAdi trividhena nAnukampati, 'jai me anuggahaM kujjA, sAdhu hojjAmi tArio' yadi manasA evaM ciMtayati, vAcA sarvAdareNa yathAparipATyA nimantrayati, kAyena ca parArthena dadAti sa bhikSurbhavati, yaH punarmanasA vacasA kAyena ca susaMvRttaH sa bhikSurbhavati / 'AyAmagaM ceva0 // 506-420 // ityAdi, AyAmAdi prasiddhameva nIrasaM piMDaM pAnakaM vA labdhvA'No hIlaye' na dveSaM gacchet, prAntakulAdi ca yaH parivrajati paryaTati sa bhikSurbhavati / 'saddA vividhA0' || 507 // ityAdi, zabdA vividhA nAnAprakArA loke bhavanti, divyA mAnuSyakAH tairazvAzca bhImA bhayAnakAH bhayamairavAH sutarAM uccAsanakA orAlA-mahaMgA upasargAdiSu bhavaMti yastAn zrutvA | satena na bIbheti sa bhikSurbhavati / 'vAyaM vivihaM0' // 508-420 // ityAdi, vAdaM vividhaM nAnAprakAraM samicca saM etya-jJAtvA cha bhikSu lakSaNaM // 237 // Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 yA, anapavAdI pUrvoktaguNAyalAhAra Atmavat sarvadarzI, upa // ityAdi, na zilpena zrIuttarA0 'loe' lokapravAdaM zrutvA 'sahite' sahito jJAnadarzanacAritre khayANugato-khedena anugato, khedo vinayavaiyAvRtyasvAdhyAyAdiSu, cUrgoM prajJazca eteSveva koviyappA-kovidAtmA jJAtavyeSu sarveSu, pariceSTita ityarthaH, prAjJo'bhibhUya parISahAn, Atmavat sarvadazI, upa-5 zAnto viheDanaM prapaJcanaM, vAcA kAyena ca parApavAda ityarthaH, anapavAdI pUrvoktaguNAyuktazca yaH asau bhikSurbhavati / 'asippasabhikSu jIvI // 509-420 // ityAdi, na zilpena jIvati, nAsya gRhaM vidyata ityagRhaH, abhitraH jitendriyaH bAhyAbhyantarasaMgavipramuktaH ||238||daa aNu-stokaM alpaM, alpakaSAyI, laghUni-niHsArANi niSpAvAdIni tAnyapi alpAni bhakSate, zarIragRhamapi tyaktvA eke rAga dveSarahitA, ebhiHguNairyukto yaH sa bhikSurbhavati / idAnI nayAH-NIja prApaNe, nayantIti nayAH, nayaMti gamayaMti prApnuvaMti vastu BAye te nayAH, athavA dravyArthikaparyAyArthiko, athavA nizcayavyavahArau, athavA sapta nayA:, athavA paMca nayAH, ekaika: zatabhedaH, evaM sapta paMca vA nayanazatAni bhavanti, athavA jJAnanayazcaraNanayazca, evamete AtmIyenAbhiprAyeNa vastugamakA asminnadhyayane bhavaMtIti / ayaM jJAnanayaH 'NAyaMmi gihiyabve' // gAhA, ayaM punazcaraNanayaH savvesipi nyaannN'| gAthA, iti parisamApta upapradarzane, bemi-pravImi AcAryopadezAta, na svamanISikayA // paJcadazamadhyayanaM samAptam // uktaM paJcadazamadhyayanaM, idANiM SoDazama, tasya ko'misambandhaH ?, sambandho vaktavyaH, sa sambandhastrividhaH, tdythaa-suutr-2||23|| | prakaraNAdhyAya' ityAdi, sUtraprakaraNasambandhI Urau, adhyAyasambandhaH bhikSuguNAH paJcadazebhyo varNitAH, bhikSuzca brahmacaryavyavasthito bhavati, iha ca poDaze'dhyayane brahmacaryaguptayo vakSyanti, anena sambandhena AyAtasyAsyAdhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavad vyAvarNya nAmanippharaNe nikSepe dabaMbhacerasamAhihANamiti NAma, dazazabdasya brahmazabdasya caraNazabdasya samAdhizabdasya sthA -SERSSEXSANDARIES Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNo 16. brahmacaryA 0 // 239 // nazabdasya va nikSepaH karttavyaH, daza ekena vinA na bhavantIti ekasya tAvabhikSepaH kriyate, sa saptaprakAraH'NAmaM ThavaNA0 // 379-421 // ityAdi, NAmaikakaM devadattAdi, sthApanaikakaM dvividhaM sadbhAve asadbhAve ca sadbhAvasthApanaikakaM lepyahastyAdi, asadbhAve akkhAdi, dravyaikakaM sacicAdi, mAtRkApadaikakaM' upparaNeti vA 0 ' saMgrahaikakaM grAmAdi, paryAyaikakaM eko jIvaparyAyo nArakAdi, ajIvaparyAyo vA gandhAdi, bhAvaikakaM audayiko bhAva iti / idAnIM dazazabdasya nikSepa :- 'dasasu a chakko0 // 380 - 422 // ityAdi, nAmadazA daza nAmAni devadattayajJadattAdIni sthApanAdeza sthApanAthA (dazA) nAM sthApanA, sadbhAve asadbhAve ca dravyadaza daza sacittAdIni dravyAni, kSetradaza daza AkAzapradezA dazasu vA kSetreSu yad dravyamavagADhaM, kAladaza daza samayA dazasamayasthitikaM vA yad dravyaM, bhAvadazA paryA yadvayaM (dazaka), jIvaparyAyA ajIva paryAyAzca, dezakAlaparyAyA (krodhAdayaH) narakAdigatayazcatvAraH, sAkAropayogo'nAkAropayogatha, amI jIvaparyAyA daza, ajIvaparyAyA rUparasagandhasparzazabdAH zubhA zubhAzva pryaayaaH|| ' vaM bhaMgI u caukaM0 // 381-422 // ityAdi, nAmabrahma brahma iti yasya nAma, ThavaNAvaMbhaM vaNNuSpattI jahA baMbhaceresu, dravyabrahma ajJAnInAM vastinigrahaH, mokSAdhikArazUnyatvAt, bhAve'pi vastinigrahaH eva brahmacaryamabhidhIyate jJAninAM mokSapathAsthitAnAM tasya rakSaNArthamamUni vasatyAdIni sthAnAni rakSaNIyAni sUtrAbhihitAni / 'caraNe chakko0 // 383-422 // ityAdi, caraNe SaTko nikSepaH, nAmasthApane pUrvavat, dravyacaraNaM dvividhaM gatau bhakSaNe ca varttate, gatau bhUmyAM gacchati, caraNe modakAdIn bhakSayati, kSetracaraNaM yasmin kSetra gacchati bhakSayati vA, yasmin vA kSetre caraNaM vyAvaryate, evaM kAlacaraNamapi, bhAvacaraNaM guNAnAM caraNaM / 'samAdhIe u caukko0 // 384-422 // ityAdi, samAdhizabdasya caturdhA nikSepaH, nAmasthApane pUrvavat, dravyasamAdhiH yena dravyeNa samAdhiH utpadyate, bhAvasamAdhiH jJAnadarzanacAritratapaAtmikA, sthApa ekadazaka brahmasamAdhi nikSepAH | // 239 // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36-139A%* zrIuttarAnA (sthAna)zabdasya paJcadazaprakAro nikSepa nAma ThavaNA ||385-422||ityaadi,naamsthaapnaa yo yasya nAmnaH a), yogya ityarthaH, sthAnacUrNI sthApanasthApanaM yo yasya sthApanA), yathA''cAryaguNopeta AcAryaH sthApyate, dravyasthAnaM sarvadravyANAM sthAnamAkAzaH, kSetrasthAnaM nikSepaH kSetramukhamAkAzamukhyaM tasya yaccAtmasthAnaM, 'addhA' iti kAlasyAkhyA tasya sthAnaM samayakSetraM arddhatRtIyadvIpasamudrarUpaM, UrdhvasthAnaM brahmacayo0 sAdhoH kAyotsargasthAnaM, 'uparatisthAnaM uparamaNamuparatiH, prANAtipAtAdInAM viratirityarthaH, vasatisthAnaM sAdhoH sthAnaM, strI-18 // 24 // 4 pazupaNDakavivarjitA vasatiH, saMyamasthAnaM saMyamAdhyavasAyavizeSAH, agrahasthAnaM dhanuSaH khaDgasya vA grahaNasthAnaM, samapadaM vaizAkha * mityAdi, acalasthAnaM yasmin sthAne sthitasya calanaM na bhavati, yathA siddhasya, gaNanAsthAnaM akSa ekAdaza zataM sahasramityAdi, kA saMdhanAsthAnaM ayaM mUlena saha saMbadhyate vastuni, na agraM, agreNa saha, mUlaM vA mUlena saha saMbadhyate, bhAvasthAnaM, sarveSAM bhAvAnA maudayikAdInAM jIve sthAnaM, Azraya ityarthaH // ukto nAmaniSpanno nikSepaH / idAnIM sUtrAlApakasya viSayaH, sa ca avasaraprApto|'pi na nikSipyate, kutaH 1, sUtrAbhAvAt, asati ca sUtre kasya AlApakAH, sUtraM ca sUtrAnugame bhaviSyati, so'nugamo dvividhaHsUtrAnugamo niyuktyanugamazca, niyuktyanugamavividhaH-nikSepaniyuktiH upodghAtaniyuktiH sUtrasparzikaniyuktizca, nikSepaniyuktiH anugataiva, upodghAtaniyuktiH imAhiM dohiM mUladAragAhAhiM aNugaMtavvA, tNjdd'aa-"uddese."||gaahaa||"kiN kativihaM." gAhA, evaM sUtrAnugamo sUtrAlApakaniSpanno nikkhayo sUtrasparzikaniyuktirnayAzca yugapadgacchanti, tathA coktaM--'ettha ya suttAyugamo suttAlAva| yakayo ya nikkhevo / suttapphAsiyanijjucI nayA ya patisuttamAyojjA // 1 // sUtrANugame sUtramuccAraNIyaM, taccaMda-- "suaM me AusaM teNa bhagavayA evamakkhAyaM0 (sUtraM2-443) // zrutaM mayA he AyuSman ! tena bhagavatA evamAkhyAtaM, he AyuSman! // 24 // SARALACOCCC %%A4-%ER Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 cUrNI brahmacaryA // 24 // 5 iti ziSyAmantraNaM, satsvapyanyeSu jAtyAdiSu AmantraNepu Ayureva garIyaH, kutaH1, AyuSi sati sarvANyeva jAtyAdIni bhavaMti nikSepaH ke evamAha--sudharmAsvAmI, jambunAmAnaM ziSyamAzritya bravIti, yathA mayA bhagavataH samIpe zrutaM, anena ziSyAcAryaprabandhaH prada-15 zito bhavati, athavA zrutaM mayA Ayupi sati bhagavatA, jIvatA bhagavatA evamAkhyAtamitiyAvata, anena kSaNabhaGganirAsaH kRto bhavati, athavA zrutaM mayA AvasatA'nu, samIpe nivasatA ityarthaH, anena gurukulavAsaH khyApito bhavati, nityaM gurukulavAsinA bhavitavyamiti, athavA zrutaM mayA AmRpatA, gurupAdAviti vAkyazepaH, vinayena mayA labdhaM itiyAvat, anena vinayamUlo dhama: pradarzito bhavati, 'iha khalu therehiM' ityAdi, iha asmin pravacane, khalu avadhAraNe, ihaiva nAnyasmina pravacane, dharme sthirIkaraNAt sthavirAH tairbhagavadbhiH sthaviraiH aizvaryAdisampadupetairdaza brahmacaryasthAnAni, prajJaptAni kathitAnItyarthaH, yAni bhikSuH bhikSuza-15 bdazca pUrvoktaH, zrutvA nizamya, avadhAryetyarthaH, 'saMjamabahule' saMyamaH pRthivIkAyAdikaH saMvaraH-paMca mahAvratAni samAdhiH|| jJAnAdikaH, bahulazabdaH punaH punaH karotyarthaH, etAni brahmacaryAvasthitaH sarvANyevArAdhayati, tathA ca yaH gupto manovAkAyaiH, hai tathA indriyaiH brahmacarye ca guptaH sadA apramatto viharet, saH amani sthAnAni ArAdhayatIti / idAnIM ziSyaH pRcchati-katarANi tAni daza brhmcrysthaanaani0|| (sUtraM3-424) / / AcAryoM nirvacanaM karoti--amUni tAni, vakSyamANAni, taMjahA-'no itthIpasupaMDaga' ityAdi, 'na' iti pratiSedhe, striyaH prasiddhAH, pazavaH gAvImahipIazvagardabhAdi, paNDakA-napuMsakAH, saMsaktAni-AkINoni // 24 // kAtaiH, zayanAni sthAnAni ca, etAni na sevate yaH sa nirgrantho bhavati,'taM kathamityAdi, tatkathamiti cet kathaM) etAni sthAnAni sevamAno na nigrantho bhavati ?, ucyate--etAni sthAnAni sevamAnasya brahmacarya zaMkA bhavati, sevAmina sevAmIti zaGkAmAtra REPROCTOR Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 16. brahmacaryA 0 // 242 // yoshidaka kAMkSA katamAM sevAmIti, kiM divyA mAnuSyAH tiricIrvA kAMkSAmAtraM vicikitsA mativiplutiH dharmmajJasya, kiM jAyate sevamAnasya ?, karma badhyate, asevamAnasya na badhyate, IdRzI vicikitsA samutpadyate, bhedaM saMyamAllabhate, cAritrakhaNDamityarthaH, unmAdaM vA''nuyAt, grahagRhIta eva bhavet, kevalipannattAo vA dharmAd bhrasyeta, dhamrmo dvividhaH zrutadharmazvAritradharmazca, asmAd dvividhAdapi dharmAd asyate, tasmAdvidet doSajAlaM, jJAtvA No itthIpasupaMDagasaMsattAI sayaNAsaNAI sevitA bhavati se NiggaMthe, ayamupanayaH // tahA- 'no itthINaM kahaM kahittA bhavai se niggaMthe bhavati0' / (sUtraM 4-425) / yaH strINAM kathAmapi na kathayati, sA ca itthINaM kathA caturvidhA bhavati, taMjahA - jAtikahA kula0 rUpa0 NevatthakahA, jAtikahA baMbhaNI khattiNI sobhaNA asobhaNA vA, kulakathA ugAdi damilA marahaTTakA, vatthaM jaM jaMmi dese sobhaNaM vA asobhaNaM vA taM kahayati, tatkathamiti cet yataH tai sArddhaM nivasataH zayanAsanasthAnAni sevinaH doSajAlaM bhavati / tathA kathAmapi tathA kathayati tadeva doSajAlaM savizeSataraM bhavati, tasmAt kathApi strINAM | na kathanIyA iti / 'no itthIhiM saddhiM saMnisijAgae viharettA bhavati0' (sUtraM 5) // yaH strIbhiH sArddha nisijjAgato na tiSThati, tatkathamiti cet yathA kathAM kurvataH dopajAlaM bhavati tathA naipadyAgatasyApi, tasmAt niSadyAgatenApi strIbhiH sArddha na sthAtavyamiti / indriyANyapi na nirIkSitavyAni tAsAM, kasmAt, doSajAlabhayAt, 'evaM no itthInaM0' // (sUtraM 7 - 426!!) kuDuMtare vA kuMcidAdisa suNettA (na) bhavati sa nirgrantho, pakkeSTakAdi kuDyaM, ketugAdi bhittI, vastrAdi duSyaM, kupitazabdaM rata ityarthaH, zepazabdA gatArthAH, evamAdayaH zabdAH strINAM na zrotavyAH, pUrvoktadoSajAlabhayAt evaM pUrvarakrIDitAni na smarttavyAni pUrvadoSajAlabhayAt, evaM no itthINaM kuddhaMtare ThAtitavyaM, pUrvoktadopajAlabhayAdeva, evaM praNItaM rasabhojanaM na bhakSayet, doSajAlabhayAt praNItaM sthAnanikSepaH // 242 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUNoM zrIuttarA0malatsnehaM tailghRtaadibhiH| tathA atimAnaM yAvat AhAro nAbhyavaharaNIyaH, atimAtrAyA apraNItasya kasmAdabhyavaharaNaM na pApanikSepaH 4 kriyate ?, ucyate-pUrvoktadoSajAlabhayAdeva, tathA vibhUSApi zarIravastrAdiSu na karaNIyA, kimiti 1, vibhUSitazarIrAH strINAM a-11 bhilapaNIyA bhavati tatastadeva doSajAlamApnoti / tathA-zabdarUparasagandhasparzeSu yaH saktiM na karoti sa nigranthA bhavati, katha-IN pApazramaH miti ceta 1. ucyate--zabdAdiSu prasaktasya tadeva pUrvoktaM doSajAlamApadyate / idAnIM etadevArthaH zlokaiHpradarzayati / nayAH pUrvavata / // 243|| uktaMbhacerasamAhiThANaM SoDazamadhyayanAmiti / / idANiM saptadarza, tasya ko'bhisambandhaH 1, sambandho vaktavyaH, sa ca sambandhaH trividhaH, tadyathA--'sUtraprakaraNAdhyAyaH' ityAdi, sUtraprakaraNasambandhau Uhyau, adhyAyasambandhaH SoDazame daza brahmasthAnAni varNitAni taiH samprayuktaH suzramaNo bhavati, evaM zramaNena kartavyamiti, anena sambandhenAyAtasyAsyAdhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavad vyAvayete,nAmanipphaNNe nikSepe pAvasamaNijjati | pApazabdo nikSeptavyaH, zramaNazabdazca, pAve chaka' mityAdi(385-431) pApazabdasya padako nikSepaH, nAmAdi, nAmasthApane pUrvavat, dravyapApaM AgamanoAgamAbhyAM, AgamataH pApapadArthajJaH anupayuktaH, noAgamataH jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaH sacicAdi, sacicaM dvipadAdi, dvipadAnAM pApamanuSyAdi, pApaH pApasamAcAraH, azobhanasamAcAra ityarthaH, evaM sarvatra pApaM azobhanamabhidhIyate, catuSpadAnAM zRgAlAdi, apadAnAM viSavRkSakiMpAkaphalAdi, acicAni etAnyeva jIvarahitAni, mizrANi eSAmeva bhAgo jIvasahitaH bhAgo jIvarahitamiti, kSetrapApaM narakAni, yasmin vA kSetra narakAdikaM varNyate, kAlapApaM atidussamAdi, yasmin vA // 243 // kAle pApaM varNyate / 'bhAve pAvaM iNamo0 // 387-432 // ityAdi, bhAvapApaM imaM prANAtipAtaH mRSAvAdaH adattAdAnaM T945%4 CARRORSCRec 13 57 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNoM nikSepaH pApazrama // 244 // C-E-% AREE abrahma parigrahaH, kriyate, tAni ca zabdAdIni pApasthAnAni abhidhIyate, kAraNe kAryopacAra, taiH pApaM badhyate iti, tatastAni zramaNapApasthAnAni abhidhIyaMte, yAni ca sUtroktAnIti, idAnIM zramaNazabda:-'samaNe caukkanikkhevo' // 388-432 // 4 // | ityAdi, tasya catuSko nikSepaH, nAmAdi, nAmasthApane pUrvavat, dravyazramaNaH nihaNavAdi, bhAvazramaNo jJAnI caritrayuktazca, 'je bhaavaa||389-436 // ityAdi, 'eyAI pAvAiM0 // 391-436 // ityAdi, etadgAthAdvayaM gatArtha, ye bhAvAzcAzobhanA ihAdhyayane varNitAH tAn sevamAno pApazramaNo'bhidhIyate, ukto nAmanipphaNNo nikSepaH / idAnI sUtrAlApakasya viSayo, | asmAd yAvat sUtrAnugame sUtramuccAraNIyaM, etat pUrvavad draSTavyaM, sUtraM cedaM-'je kei u (me) pavvaie.' // 527-436 / / ityAdi, yaH kazcit prabajitaH anirdiSTasvarUpaH tasyedaM vizeSaNaM, nirgrantho bAhyAbhyantaragranthavinamuktaH, bAhyo granthaH dvipadacatuSpadahiraNyasuvarNAdikaH, abhyantaraH krodhAdi, zramaNadharma zrutvA 'vinayopapanno' jJAnadarzanacAritra upacAravinayasampanno ityarthaH, 'sudurlabha labhejjA (lahiuM) bodhilAbhaM saMvegavairAgyasaMmpannaH saMyama prati yatitumArabdhaH, sa evaMguNaviziSTo'pi bhUtvA | | caritrAvaraNIyakarmodayAt sIditumArabdhaH yathAsukhaM viharati, tatra coditaH-ki svAdhyAyAdi na karoti ?, pazcAta sIdatAM yAni vacanAni tAnyasau vaktumArabdhaH 'sijjA iDhA0 // 528-436 / / ityAdi, zayyA-vasatiH, sA ca me dRDhA nirUpyate, tathA nirasaM dA sa // 244 // pAvaraNANi ca vidyante, annapAnAdi ca labhyate, na kazcidatizayo vidyate, na ca bahuzrutAlpazrutayoH kazcidvizeSaH, tataH kiM mama || galatAlavizoSaNeNa, nirdharmavacanametata, pApazramaNo'pi sa eva abhidhIyate, etAni ca pApAni kurvan pApazramaNo'bhidhIyate / 'je kei u' // 526-436 // ityAdi, nidrAzIlA nidrAsvabhAvaH, nidrAM prakAmazaH sevate, bhuktvA pItvA ca nirapekSaM svapiti, na svA RECRACTERece na Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA cUrNI 17 pApazrama: // 24 // %E9% dhyAyAdi karoti, asau nidrApramAde vartamAnaH pApazramaNo bhvti| aayriy0||530-436||ityaadi, zrutaM vinayaM ca yaiH zikSA meM pApazramaNaM pitaH tAneva khisati-paribhavati bAla:-ajJaH,asAvapi pApo bhavatIti / aayriy0531-436||ityaadi, tathA AcAryopAdhyA lakSaNAni yAnAM samyak pratipattiM na karoti, yazca na samyak pratipUjayati, stabdhazca bhavati,asau pApo bhvti| sNmddmaanne||562-436|| ityAdi, tathA jIveSu ca yaH nirapekSaH san saMmardayan aNAyutto gacchati, pANigrahaNAd dvIndriyAdayaH prasAH parigRhItA, bIjaharitagrahaNAt sthAvarAH, yazca asaMyataH saMyata iti AtmAnaM manyate asAvapi pApo bhavati / 'sNthaarN0||533-436|| ityAdi, saMthAre yatra suppate, phalaga-zayanaM upavizanaM bA, pIDhaM upavizanameva, niSadyA pAyakaMbalAdi vA,etat sarva apamajjittA ArubhatI,tathA grahaNaM sthApana apamajjittA yaH karoti sa pApo bhvti| dvdvss0||534.436||ityaadi,nikkaarnnmev tvaritagAmI, yugAntarapralokI upayuktazca na bhavatItyarthaH, tathA pramattazca anyatareNa pramAdena punaH punarbhavati, ullaMghanaM pATanamanyatarasya satcavizeSasya ropAviSTaH karoti, caMDo-roSaNaH, nityaM roSaNazIlazca yaH sa pApo bhavati / 'pddilehei0||535-436||ityaadi, tathA pratilekhanA |ca yaH karoti pramattaH, anyatareNa pramAdena, pAdakaMcalAdi ca na pratilekhayati, tadapi doSaduSTaM aNAyuktaM pratilekhayati yaH sa paapo| bhavati / 'paDilehei. // 536 // ityAdi, tathA pratilekhayati pramattaH, kiMcinmanoharakalaribhitAdi zabdaM zrutvA guruNA NoditaH ajjo! na vaTTati, tatastameva guruM paribhavati yaH sa pApo bhavati / bahumAI.' ||537-436||ityaadi, bahumAyI-sarvatra prayojaneSu mAyayA vyavaharati, na suddhahRdayaH, prakarSeNa mukhena arimAvahatIti mukharI, tAdRzaM bhASate yena sarva eva arirbhavati, tathA stabdha: // 2455 lubdhaca, yathA mAyayA krodhena mAnena lobhena ca na kvacit kiMcitkaroti nigraha, etaduktaM bhavati-sarvameva prANAtipAtAdi karotI 99-%97 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 17 pApazrama0 // 246 // tyarthaH, na kvacit viveko viratirvA vidyate, na ca saMvibhAgazIlaH, etaddoSaduSTatvAt na kasyacit priyA, asau pApo bhavati / 'vivAyaM ca0 ' // 518-436 // ityAdi, khAmitaviusitAI adhikaraNAI udIreti, anyeSAmupazAntAnAmiti vigrahaH, udIrayati, adha|rmazIlatvAt, aduvA athavA svapakSaM parapakSaM vA haMti, vyudgrahe kalahe vA yuktaH - AyuktaH, vigrahaH sAmAnyena kalaho vAcikaH, yaH evaMprakAraH asau pApo bhavati / 'adhirAsaNe0 // 539-436 // ityAdi, sthirAsano na bhavati, nikkAraNameva itazcetazca baMbhramIti, 'kuca parispandane' dAstAH kriyAH karoti yena parasya mohamutpAdayati, suddhapuDhavIe Na nisIejjatti etana smarati, AsanopaviSTenopayuktena bhavitavyaM tacca tathA na karoti yaH sa pApo bhavati / 'sasarakkha0 // 540-436 // ityAdi, svapan pAdau na pramArjayati, saMdhArauttarapAdau (paTTI ) na pratilekhayati, saMstArake ca tiSThan upayukto na bhavati, sarvatra ca tiSThatA gacchatA ca upayuktena bhavitavyaM, yazcaivaM na karoti asau pApo bhavati / 'buddhadahI 0 ' // 541-436 // ityAdi, vikRti - azobhanaM gatiM nayantIti vigatayaH, tAzca kSIra vigatyAdayaH, vigatImAhArayataH mohodbhavo bhavati, na ca kathaMcidapi anazanAdi tapaH karoti asau pAyo bhavati / 'asthatami ya0 // 542-436|| ityAdi, astamanakAle'pi AhAraM nityamAhArayati, yadi nAma kazciccodayati kimiti bhavaM AhAraM nityamAhArayati na caturthaSaSThAdi kadAcidapi karoti 1, evaM coditaH praticodayati yaH sa pApo bhavati / 'Ayariya0 ' // 543-436 / / ityAdi, AcAryaparityAgI parapAkhaMDa sevakaH 'gANaMgaNie' gaNA gaNaM saMcarati jaghanyena apUrNapaNmAse niSkAraNe asau gANaM|gaNiko'bhidhIyate 'dubbhUte' duSprA (duSTA ) rtho, duSTaM azobhanaM bhavanaM yasya, bhavanaM varttanaM karaNamityarthaH, yaH evaMprakAraH sa pApo bhavati / | 'sayaM gehaM 0' ||544-436 // ityAdi, svayaM gRhaM parityajya pravrajyAM gRhItvA paragRheSu vyApAraM karoti, nimittAdInAM ca vyApAraM pApazramaNaM lakSaNAni // 246 // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 18 saMyatIyA. // 247 // karoti, evaM saMyamaM prati sIdan pApo bhavati 'saMnAipiMDa 0 // 545-436 // ityAdi, sannAyapiMDaM jemeha jihvendriyAsaktaH, sukhAsaktazva samudAnaM bhikSAparyaTanaM necchati, etacca etadvayamapi na bhavati, tathA gRhasthAsanAni nityaM sevati yaH asau pApo bhvti| 'eyArise 0 // 546 / 547-437 // ityAdi, vRttadvayaM IdRzaH 'paMca kusIlasaMvRttaH' paMca iti pAsatthosaNNakusIlaNitiyasaMsaktarUvadharA ityarthaH, munInAM pravarANAM hiTTimo nikRSTo jaghanya ityarthaH evaMprakArasya AtmA sAdhuloke viSamamiva garhito bhavati, nAsau ihaloke pUjyaH, nApi paraloke, yaH punaretAn doSAn varjayati yadA sa suvrato bhavati munInAM madhye, tasyAtmA sAdhuloke amRtamiva pUjyate, amRtaM kiyadvarNagandharasopetaM varNabalapuSTisaubhAgyajananaM sarvaroganAzanaM aneka guNasampannaM kalpavRkSa phalavada mRtamabhidhIyate, sa eyatthaviziSTa ihalokaM paralokaM ca ArAdhayatIti / iti parisamAptau upapradarzane ca gurUpadezAt, na svAbhiprAyeNeti / nayAH pUrvavat // iti pApasamaNaM nAma saptadazamadhyayanamiti 17 // uktaM saptadazamadhyayanaM idAnImaSTAdarza, tasya ko'bhisambandhaH 1, sambandho vaktavyaH, sa ca trividhaH, tadyathA- 'sUtraprakaraNAdhyAya' ityAdi, sUtraprakaraNasambandhau Uhyau, adhyAyasambandhaH saptadazame pApazramaNo vyAvarNitaH, iha punaraSTAdazame suzramaNo vyAvayete, anena sambandhenAyAtasyAsya adhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavad vyAvarNya nAmaniSphale nikkheve saMjaIjjaM, 'nikkhevo saMjaijjami0 // 391-438 // ityAdi, saMjayazabdasya caturvidho nikSepaH nAmAdi, yAvat jJazarIra bhavyazarIravyatiriktaH trividhaH, ekabhavikAdi, bhAvasaMjao Agamato noAgamato ya, 'saMjayanAmaM goyaM veyaMto 0 ' // 393-438 // ityAdi, ukto nAmaniSpanno nikSepa: / idAnIM sUtrAlApaka iti, asmAttAvajjJeyaM yAvat sUtraM - 'kaMpille nayare0 ' // 548 // ityAdi, niyuktigAthAH sUtragAthAzca saMyatAghikAraH // 247 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrIuttarA0prAyasaH prakaTArthA eva, niyuktikAraH sUtroktamevArtha kvacidanuvartate, ataH paraM gAthAnusAreNa praveza: AkhyAtakaprAyaM prAyaH bhavi- saMyatA dhikAraH dhyati, so ya saMjao rAyA kahiM AsI ?, kahiM vA teNa sAhuttaNaM laddhaM , taM bhaNNati--'kaMpillapura0 // 394-438 // ityAdi, saMyatIyA. kaMpillapuraM nayaraM, tattha ya saMjato nAma rAyA, so kaiyA migavahAe Niggato caubiheNaM senneNaM hayahiM gaehiM rahehiM purisehi ya, tadeva cauvihaM senaM nAsIraM bhavai, tassa ya kaMpillapuravarassa samIve kesaraM nAma ujjANaM, ghaNaghaDiyakaDacchAyaM, teNa rAiNA te migA // 248 // samaMtato paruddhA saMtA kesarujjANaM paviTThA,apphoyamaMDave gaddabhAlINAma aNagAro jhANaM jhiyAyamANo cikRti, apphov0||552-439|| 1 iti, kimuktaM bhavati?-AkarNiA, vRkSagacchagulmalatAsaMchaNNe ityarthaH, so ya rAyA gacchagate mige vadheti, tesiM ca migANaM kati migaa| bhItA tesiM saraNamiva maggamANA upagatA, teNa rAiNo accharIyamiti ciMtA jAtA-kiM maNNe ittha koi hojjA, tato raayaa| Asagato te mige hae ahae ya pAsati, taM ca sAdhu dadRNa saMbhaMto bhIto bhaNati-aho mayA mandapuNNeNaM manne'nagAro vidhito'ti-8 rasagiddheNa 'ghattuNA' ghAtaNasIlenetyarthaH, so rAyA, AsaM visjjittaannN||555-440|| taM sAhuM viNaeNaM baMdiUNa avarAha taM| tu khAmeti rAyA, Na jANiyA tumbhe to saro ghattito mayA, 'aha moNeNa aha moNamassito so aNagAroNa vAharati tassa, tabbhayabhIto iNamatthaM so udAharati--'kapillapurAhivaI' // 400-440 // ityAdi, sarvA niyuktigAthAH prakaTArthAH, sUtragAthA api prAyasaH prakaTArthA eva, yadvaktavyaM taducyate-tato so saMjao rAyA gaddamAlissa aMtie ceccA rajjapacvaito,grAmasamudAyo rASTramabhidhIyate, to taM pavvaitaM soUNa tattha khattio devaloyacuto sArisato vImasAe pucchati-jahA te dissatI rUvaM, pasannaM te jahA // 248 // 335 CAKAC-AROCESCREEKRECIM % % 95% Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 deza: zrIuttarAmaNo // kiMnAme kiMgotte, kassahAe va mAhaNe / kahaM paDiyarasI buddhe, kahaM viNIyatti vuccasi // 568-443 // ucyate-saMja-1 kSatriyAya o nAma nAmeNaM, ahaM (tahA) gottaNa goyamo / gaddabhAlI mamAyariyA, vijjAcaraNapAragA // 569,443 / / jamhA savve pANiNox INNa hami tamhA mAhaNetti buccAmi, tathA punarapi kSatriya Aha-kriyAvAdiNaM AsItaM zataM akriyAvAdinA caturazItiH ajJAnikasayatAyA.| vAdInAM saptaSaSTi vainayikAnAM dvAtriMzat, ebhizcaturbhiH sthAnaH ekAntavAdinaH 'mitajJA' mitAninaH mitazIlamupacAraH, mitaM // 249 // parimitaM stokamityarthaH, jJAninA, kathaM evamete paramArtha jJAsyante?, kathaM vA parasyopadezaM dAsyati?, ajJAnAcca pApaM kurvanti, tato | #paDaMti Narae ghore, punardharmamAcaranti te divyAM gatiM gacchanti, savve te viditA majjha ityAdi gatArthA, punarapi kSatriya AhalA ahamAsI brahmaloke kalpa mahAprANe vimANe dyutimA varisasatovamA, kimuktaM bhavati ?-palyopamasAgaropamairyatropakramaH kriyate Ayue, |pAlI maryAdA, yA panyopamaiH sthitiHsA lI, yA punaH sAgaropamaiH sthitiH sA mahApAlI, so'haM bahUni sAgaropamAni brahmalokakalpe bhogAn bhuktvA idaM mAnuSyakaM bhavamAyAtaH, ihApi mama jJAnamasti yenAtmanaH pareSAM ca AyuM jANAmi, taMjahA- sa eva kSatriyaH saMjayasyopadezaM dadAti, nAnAprakArAM ruciM ca chaMdaM ca parivartya saMjato bhavati jinamate, ekaggacitto bhava ityarthaH, ye ca5 anAstAM sA jJAtvA parivarjayeta, ye ca sAdhikaraNapraznAzca teSAM pratikrame, aho vismaye, aho bhavAM saMyame utthitaH, ahorAtraM | * sarvamityarthaH, etajjJAtvA tapaH kuru, yacca mAM pRcchasi tat taM kathayAmi, kriyA astitvaM tatra ruci kuru, kathaM ?, asti mAtA'. |sti pitA asti sukRtaduSkRtAnAM karmaNAM phalavipAka iti, nAstitvaM ca parivarya, samyagdRSTi tvA dharmamAcara, etatpuNyapadaM // 249 // zrutvA kRtvA ca ye mokSaM gatA tAnahaM kIrtiyiSyAmi sthirIkaraNArtha, bharahovi bharahavAsaM ceccA kAmANi pancaie ityAdi, eva OM Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgAputranikSepAdi cUNA zrIuttarA0 mA | mAdAya dhIrA dharma kRtvA mokSaM gatAH, ye punarahetubhirvartante unmattakA iva vicaranti, etat zubhAzubhaM vizeSa gRhItvA ye dhIrA buddhimaMto dRDhaparAkramAH te zubhaM prati prayataMte, ye punaranye te viparItaM kurvanti, etajjJAtvA mayA ANidANakhamaci-anidANamabamagIya ndhastatkSamA tatsamarthAstaniSpAdakA, yadvA abandhAtmikA satyabhASAbhASitA, etat kurvataH triSvapi kAleSu paramAM gatiM gatAH, ye punarahetubhiH vartante te kathaM zubhAM gatiM yAsyantIti,zeSaM tadeva,nayAH puurvvt||sNjijj aSTAdazamadhyayanaM prismaaptmiti18|| // 250 // uktaM aSTAdazam,idAnImekonaviMzatitamam ,atra sambandhaH,aSTAdazame bhogaRddhIparityAgAta suzramaNo bhavati, ihApi apratikamarmazarIratvAt sutarAM zramaNo bhavati, anena sambandhenAyAtasyAdhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavad vyAvaye nAmaniSpanne nikSepe miyAputtijjaM, mRgazabdaH putrazabdazca nikSeptavyaH, 'Nikkhevo amiaae||405-451| ityAdi gAthAtrayaM gatArtha / idAnI nAmanirukti prviiti-migdeviiputtaao0408-451||ityaadi, gatArthA, ukto nAmaniSpanno nikSepaH / idAnIM sUtrAlApaka iti, asmAttAvadvaktavyaM yAvatsUtraM nipatitaM, sUtraM cedaM-'muggIve Nayare0 // 601-452 // ityAdi, sUtroktamapyartha niyuktikAraH punarapi bravIti, kiM 1, dvirbaddhaM zu(suba)ddhaM bhavatIti, ''suggIve Nagare' ityAdi AkhyAnakagAthAH prAyasaH gatArthA, 'uNNaMdamANa' iti nadi samadI' dayena taSTibahamAno bhogasamRddhaH sA tulyo nAnya iti, doguMdaka iti trAyastriMzadevA nityaM bhogaparAyaNA te doguMdagA iti bhaNyante, evaM so'vi nityaM bhogaparAyaNa iti doguMdagA, dehati-pazyati, saMniNANamiti saMjJinaH jJAnaM saMjJijJAnaM tatsamutpanna, jAtismaraNamityarthaH, tena jAismaraNena smarati yathA mayA anyasmin janmani saMyamaH kRta iti, pacchA purA va jahi RANA // 250 // Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSullakanikSepAH M zrIuttarAyavvo, paryantakAlo purA laghuvayasa eva, yadvA yuSmAkaM pazcAtpurato vA, parityajya, zeSaM tAvadeva jAyate iti, nayAH pUrvavat // eko- cUrNI naviMzatitamaM mRgAputrIyaM samAptam / / 29 20 idANiM viMzatitama, tasya ko'bhisambandhaH, ekonaviMzatitame apratikarmazarIratA vyAvarNitA, viMzatitame mahAnirgranthatvamahAniyaMThijja miti vyAvarNyate, apratikarmazarIrazca mahAnirgrantho bhavatItyanena sambandhenAyAtasyAsya adhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavadyA | varNya nAmaniSpane nikSepe mahAniyaMThija, khuDDagaNiyaMThijjaM bhaNNati, kSullake ajJAte no mahAntaM jJAyate tato kSullakajJApanArtha // 25 // 'nAmaM tthvnnaa||422466||ityaadi, nAmakSullakaM kSullaka iti yasya nAma, sthApanAkSullaka asadbhAve akSAdi, sadbhAve kASThakA | dikSullakasthApanA, dravyakSullakaM jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM sacittAdi, sacittaM prathamasamayotpannaM sUkSmapanakajIvazarIraM, acitraM paramANu, mitha tasya panakazarIrasya parityAgakAle kecit sacittAH kecidacittAH zarIrapradezAH, kSetre kSullaka AkAzapradezaH, | yasmin vA kSetre bhullakaM vyAvayete, yogaH vyApAraH, sa ca zailezyavasthAyAM kSullako bhavati, bhAvAnAmApazamika eva kSu.| |llakaH, sarvastoka ityarthaH, etesiM kSullakAnAM pratipakSe mahaMtagA hoti, mahaMtazabdo'pi vyAkhyAta eva / idAnIM niyaMThazabdasya nikSepaH-'nikkhevo niyNtthNmi0||423-466||ityaadi, gAthAdvayaM gatArtha, bhAvanirgranthaH paMcavidhA-pulAkA bakuzaH kuzIla nirgranthaH snAtako, nirgranthaH sa ca paMcavidhaH ebhirvakSyamANaiH dravyairanugantavyaH, tAni cAmUni-'paNNavaNa veya rAge' ityAdi gAthAtrayasamA gRhItAni // 42514266427-471, prajJApanA-eSAM pulAkAdInAM svarUpakathana, pulAko paMcaviho paNNaco, taMjahA-NANa. pulAe desaNapulAe caritrapulAe liGgapulAe ahAsuhumapulAe NAma paMcamo, tattha NANapulAo jJAnasya virAdhanAM karoti, kathaM , ACCARAMATICS // 25 // Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUrNI M 15 zrIuttarA | kAlavinayabahumAnAdIni na samyakkaroti, tathA jJAnasya jJAninAM ca nindApradveSamatsarAdIni karoti, evaM jJAnaM pulAkIkaroti, | pulAkAnissArIkarotItyarthaH, evaM sarvatra, darzanapulAe zaMkAdidoSasahitaM darzanaM dhArayati, guNAzcopabRMhaNAdayA, nAtra samyakkaroti, tathA 4 dInAM prarU20 darzaninAM ca nindApradveSamatsarAdIni karoti, evaM darzana pulAkIkaroti, caritapulAo cAritrasya dehe dezasya khaNDanaM sarvakhaMDaNaM | paNAdIni. mahAniyaMThijja vA karoti, tathA cAritrasya cAritrANAM ca nindApradveSamatsarAdIni karoti, evaM cAritraM pulAkIkaroti, liMgapulAo liMga-rajo haraNamukhavastrikANi taM avidhIe aNAdareNa vA dhArayaMti, nindApradveSamatsarAdIni(vA)karoti, evaM darzanaM pulaakiikroti-nissaarii||252|| karoti, ahAsuhumatAe eSAM caturNAmapi sUkSmAn aticArAn karoti, evaM pulAkI vyAkhyAtaH / bause paMcavihe paNNate, taMjahA-- Abhogabause aNAbhogavause saMvuDabause asaMvuDabause ahAsuhumabause NAma paMcame, bakusa iti kimuktaM bhavati ?-rAgeNa sarIropakaraNAdiSu vibhUSAM karoti, zarIre dezasnAnaM sarvasnAna vA karoti, kezAdiSu saMyamanaM vA karoti, zarIrasya varNarUpagandhAdi vA karoti, tathA Abhogena jAnaM karoti AbhogabakuzaH, anAbhogena ajAnan-ajJAnIbhUtvA karoti anAbhogabakuzaH, saMvRttaH san karoti, cAritrAvaraNIyakarmodayAt, asaMvRtabakuzaH, asaMvRto vA karoti asAvasaMvRtabakuzaH, athApya (yathA)muhumaM vA yatkicittAla vanmAtraMkaroti, evaM upakaraNavasatyAdiSu karoti / kusIle duvihe paNNatte, taMjahA-paDisevaNakusIle kasAyakusIle ya, paDisevaNakusIle | jahA pulAe, navaraM kuzIlazabdoccAraNaM karttavyaM, kutsitaM zIlaM kuzIlaM mUlottaraguNeSu, kaSAyakuzIle paMcavidhe ceva jahA pulAe, navaraM kaSAyazandoccAraNa karttavyaM, kaSAyAnugataM zIlaM / niyaMThe paMcavihe paNNatte, taMjahA-paDhamasamayaniyaMThe apaDhamasamayaniyaMThe caramasamayaniyaMThe acaramasamayaniyaMThe AhAsuhumaNiyaMThe NAma paMcama, nirgatagrantho nigranthaH, kASTavidha mithyAtvAvirati duSTayogAzca, 4%A9-% % -%-55CA%A5 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . svarUpaM. pulakAdi cUrNI niyaMThijja zrIuttarAyadvA grantho bAhyo'bhyantarazca, bAhyaH svajanabAndhavadhanakanakarajatAdi, abhyantaraH krodhAdi, asmAd granthAnirgato nirgranthaH, asau prathamasamayotpannaH prathamasamayanirgrantho'bhidhIyate, AhAmuhamaniyaMTho nigranthatvaM yatkicittAvanmAtreNa vrtte| siNAte paMcavihe paNNa te, taM0-acchavI asabale akammaMso saMsuddhaNANadasaNadhare arahA jiNo kevalI aparissAvI, chavi-sarIraM, nAsya chavi vidyata iti mahA acchavi, kathaM ?, yathA nAsya zarIre manAgavi mUrchA vidyate, parityaktazarIra ityarthaH, na cAnyazarIrapratibandhakaH 1, azabalaH zubhA zubhakarmavipramuktaH2, ghAtikarmANi prati nAsya stoko'pi karmabandho vidyata iti akAzA, dhAtikarmANyeva prati3, sNshuddhjnyaandrshn||253|| dharaH, kSAyikajJAnadarzanadhara ityarthaH4, devAsuramanujebhyaH pUjAmahaMtIti arahA, krodhAdijayAjjinaH, kevalaM-sampUrNa jJAnadarzanaM dhArayatIti kevalI, nAsya jJAnadarzanasukhAni parizravantIti aprishraavii| pulAkAdInAM svarUpakathanamuktam, idAnIM teSAmeva pulAkAdInAM vedaciMtA-te hi kiM savedakA avedakA iti ?, vedAstrayaH- strIpuMnapuMsakA iti, pulAe savedae, No avedae, jai savedae kiM thiavedae purisavedae napuMsavedae, No itthIvedae, puruSavedae vA NapuMsagavedae vA hojjA, bausA paDisevagA tIhivi savedae hojjA, kasAyakusIlae savedae avedae uvasantavedae vA khINavedae vA hojjA, savedae tIhipi vedehiM vA hojjA, NiyaMTho sa vedae avedae hojjA, jati avedae uvasaMtavedae vA khINavedae, jaha savedae tIhiMpi savedae, siNAyae avedae khINavedae #hojjaa| pulAkAdayaH sarAgA vItarAgAH iti praznaH 1, pulAe sarAto, Na vItarAgo hojjA, evaM jAva kasAyakusIle, NiyaMThe jo sarAgo hojjA, vItarAge hojjA, upasaMtavItarAge khINavItarAgo vA hojjA, siNAte khINavItarAge NiyaMThe hojjA / pulAkAdayaH kiM sthitakalpe asthitakalpe bhavantIti prazne, kaH sthitakalpe, purimapazcimAnAM tIrthakarANAM tIrtheSu niyamAt kriyate ayaM kalpa: - - / // 253 // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 / niyaMThijja zrIuttarA0 tataH sthitakalpo'bhidhIyate, zeSANAM aniyataH, sa cAya-Acelakkuddesiya sajjAyara rAyapiMDa kitikmmaa| bata jeTTa paDikkamaNe mAsaM pulakAdi. __ cUrNI pijjosavaNakalpe // 1 // kalpazabdazca karaNe varttate, yathoktaM-"sAmarthya varNanAkAle, chedane karaNe tathA / aupamyai cAdhikAre (vAse) svarUpaM. ca, kalpazabdaM vidurbudhAH // 1 // " pulAkAdayaH sarve'pi sthitakalpe asthitakalpe vA bhavaMtIti, athavA kalpasAmAnyAt pulAe mahA | kiM jiNakappe therakappe kappAtIte vA hojjA, No jiNakappe, No kappAtIe, therakappe hojjA, bause paDisevaNAkusAle ya jiNakappe 8 therakappe vA hojjA, No kappAtIte, kasAyakusIle tihivi hojjA, NiyaMThe siNAto kappatIte, pulAe sAmAIyasaMjaeNa vA chedov||254|| TThAvaNiyAto vA hojjA, sesesu paDisedho, evaM bausapaDisevagAvi, kasAyakusIlo Aillesu causu saMjamesu hojjA, No aha kkhAe, NiyaMThasiNAyagANiyamA ahakkhAtasaMjame hojjaa| pulAe ki paDisevae apaDisevae ?, NiyamA paDisevate, jati paDisevae mUlaguNapaDisevae uttaraguNapaDisevae ?, mUlaguNesu paMcaNhaM mahabbayANaM annayaraM paDisevijjA, uttaraguNesu dasavihassa paccakkhANassa annataraM paDisevijjA, bause uttaraguNapaDisevae. no mUlaguNapaDisavae, paDisevaNAkusIle jahA pulAe, uvarillA tiNNivi apddisevgaa| pulAe katihiM NANahi hojjA ?, dohiM vA tIhiM vA, bausapaDisevagAdi, evaM kasAyakusIle, NiyaMThayA dohiM vA tIhiM vA cauhi vA hojjA, pulAo na apubvAI ahijjejjA, bauso jahaNNeNa aha pabayaNamAtAo ukkoseNaM dasa pubAI ahijjejjA, evaM paDisevaovi, kasAyakusIlo NiyaMTho ya jahaNNeNa aTTha pavayaNamAtAo ukkoseNaM coddasa puthvAiM ahijjejjA, siNAto suyvtiritto| pulAo titthe hojjA, No atitthe, evaM vausapaDisevagAvi, kasAyakusIlo titthe vA atitthe vA hojjA, 8 // 254 // jati atitthe titthakaro vA patteyabuddho vA hojjA, evaM niyNtthsinnaayaavi| pulAo kiM saliMge hojjA aNNesiM liMge vA hojjA, - - - Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 20 mahA niyaMThijjaM // 255 / / davvaliMgaM pahucca saliMge vA analiMge vA hojjA, bhAvaliMgaM paDucca niyamA saliMge hojjA, evaM jAva siNAto / pulAto kahahiM sarIrehiM hojjA ?, tIhiM orAliyAtayAkammaehiM bausapaDisevagANaM veuctriyaM anmahiyaM, kasAyakusIlo paMcahiM sarIrehiM bhayaNAe, NiyaMThasiNAtA jahA pulAo / pulAo ki kammabhUmie hojjA0 ?, jammaNaM saMtibhAvaM paDucca kammabhUmie hojjA, go akammabhUmIe hojjA, evaM sesAvi, sAhAraNaM paDucca kammabhUmIe vA hojjA akammabhUmae vA hojjA, (pulAo kaMmi kAle hojjA ? jammaNaM saMtibhAvaM ca paDucca susamadUsamAe dUsamasusamAe dUsamAe) evaM sesAvi, sAharaNaM paDucca (chasuvi, jammeNaM), susamadussamAe dUsamasusamAe dUsamAe tisuvi kAlesu hojjA, ussappiNIe jammaNaM par3acca dussamasusamAe susamadussamAe ya dosu kAle ho - jjA, mahAvidehe caturthapratibhAge sarvakAlameva bhavejjA, saMtibhAvaM paDucca paDhamadugaM chaTTo ya kAlo ya paDisijjhati, sesesu hojjA, jammaNaM jaMmi kAle janmotpattiH, saMvibhAvo yasmin kAle vidyamAnatvaM, evaM bausakusIla niyaMThasiNAyA ci sAhAraNaM paDucca savvattha hojjA, gavaraM NiyaMThasiNAtANa sAharaNaM Natthi / pulAe kAlagate samANe kahiM uvavajjejjA ?, jahaNNeNaM sohamme kappe, ukkoseNaM sahassAre, bausapaDisevagANaM jahaNNeNaM taM caiva, ukkoseNaM accute kappe, kasAyakusIle jahaNaNaM taM caiva, ukkoseNaM accute kappe, kasAyakusIle jahaNaNaM taM caiva, ukkoseNaM aNuttarovavAiesu, niyaMThassa savvAe, paDisevittA ahamiMdattAe uvavajjejjA, siNAto siddhigatIe uvavajjejjA, pulAe devesu uvavajjejjA, pulAe devesu uvavajjamANe kiM iMdattAe sAmANiyattAe tAyattIsattAe lokapAlattAe ahamiMdattAe uvavajjejjA ?, avirAdhaNaM paDucca etesu sanvesu uvavajjejjA ahamiMdavajjaM, virAhaNaM | paDucca aNNataresu ubavajjejjA, evaM bausapaDi sevagAvi, kasAyakusIle ahamiMdattAe uvavajjejjA, NiyaMThe ajahaNNamaNukako seNaM pulakAdisvarUpaM. // 255 // Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNAM 20 mahAniyaMThijja // 256 // sambasiddhe ubavajjejjA, evaM bausapa DisevagAdi / pulAgassa devalogaDitI jahaNaNaM palioyamahutaM, ukkoseNaM aDDArasasAgarImAI, bausapa DisevagANaM jahaNNeNaM taM caiva, ukkoseNaM bAvIsasAgarovamAI, kasAyakusIlassa jahaNNeNaM taM caiva, ukkoseNaM tettIsa - sAgarovamAI, niyaMThassa ajahaNNamaNukkoseNaM tettIsasAgarovamAI / pulAgassa asaMkhejjA saMjamaTThANA, evaM jAva kasAyakusIlassa, niyaMThasiNAtANaM aiMge ajahaNNamaNukkosae saMjamaTThANe, etesiM pulAgAdINaM saMjamaTTANANaM katare katarerhito appamA vA bahugA vA ubhayA vA visesAhiyA vA 1, niyaMThasiNAtANaM ajahaNNamaNukkosA saMjamaDANA savvatthovA, doNhavi tullA, pulAgassa asaMkhejjaguNA, evaM usakusIlANaM asaMkhajjaguNA, pulAgassa anaMtA cAritapajjavA, evaM jAva siNAtassa, pulAgeNaM pulAgassa saDDANa - saNigAseNaM carittapajjavehi ya siya hINe siya tulle siyanmahite, jaha hINe vA aNaMtabhAgahINe vA asaMkhejjabhAgahINe vA saMkhejjaguNahINe vA, evaM anmahiyaevi, pulAe bausassa paradvANasaM niyAseNaM caritapajjavehiM hIgo, No tullo, No anmahie, jaha hINe anaMtaguNahINe seserhi, evaM paDisebagassa kasAyakusIlassa chaTTAnapaDie, niyaMThasiNAtA jahA bausassa, evaM sesehivi saha saMjogo kAyantra, uvarillA anbhahiyA heDilla ( kA hoNA) | pulAe sajogI tIhivi jogehiM, evaM jAva niyaMTho, siNA to sajogI vA ajogI vA pulAe sAgArovautte caiva aNAgArovautte caiva evaM jAva siNAto / pulAe sakasAyI taM saMjalaNehiM cauhiM, evaM jAva paDisevao, kasAyakuzIlo chahiM, niyaMTho ekkAte sukkalesAe, siNAto paramasukkalesAe / te pulAe bahumANA hIyamANA avahitA ?, tIhivi pariNAmatehiM evaM bausakusIlAvi, NiyaMThasiNAtA vaDamANA avadviyapariNAmA vA, pulAe baddhamANapariNAmA jahaNaNaM ekaM samayaM, ukkoseNaM aMtomuhuta, evaM hIyamANevi, avaTTie jahaNeNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM saca samayA, evaM jAva niyaMTho pulakAdisvarUpaM. // 256 // Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 siNAto avaTTiyapariNAmae jahaNaM atomuhutaM, ukkoseNaM deNA puvvakoDI | pulAe AuyavajjAo satta kammapagaDIo cUrNau baMdhati, bauso satavA aTThabA bandhati, evaM paDisevaevi, kasAyakusIle satta vA aTTha vA chavA bandhati, cha Auya mohaNijjavajjA 20 baMdhati, NiyaMTe evaM vedaNijjaM bandhati, siNAe baMdhae vA abaMdhae vA, jati baMdhae vedaNijjaM evaM bandhati, pulAe aTTha kammapagaDIo vedati, evaM jAva kasAyakusIle, NiyaMTho mohaNijjavajjAo satta vedeti, siNAe vedaNijja AuyaNa magottAo cAri vedeti / pulAe caiva vedaNijjAu avajjAo cha udIreha, bause saca vA cha vA udIreti, AuvedaNijjavajjAo cha udIreti, evaM paDisevaevi, kasAyakusIle satta vA aDDa vA cha vA paMcavA udIreti, AuvedaNijjamohaNijjavajjAo paMca udIreti, (NiyaMThe ) paMcavA doni vA udIreti, donni udIramANe NAmaM gotaM ca udIrevi, siNAe udIrae vA aNudIrae vA jati udIreti NAmaM gottaM ca udIreti / pulAge pulAgataM cahattA kasAyakusIlattaM vA asaMjamaM vA uvasaMpajjati, paDisevao paDisevaM caittA bausataM vA kasAyakusIlattaM vA asaMjamaM vA saMjamA saMjamaM vA uvasaMpajjai, kasAyakusIle kasAyakusIlattaM cattANaM pulAgataM vA basataM vA saMjayaM vA saMjamA saMjamaM vA upasaMpajjati, NiyaMThattaNaM cahattA kasAyakusIlacaM vA siNAyattaM vA asaMjamaM vA uvasaMpajjati, siNAyato siNAyacaM caittA siddhigatiM uvasaMpajjati / pulAe gosanovautto hojjA, bausapaDi sevaNa kasAyakusIlA ubhayaM vAvi / NiyaMTasiNAtA jahA pulAe AhArae hojjA, evaM jAva NiyaMThe, siNAte ubhyhaavi| pulAe jahaNeNaM egaM bhavaM hojjA, ukkoseNaM tiSNi bhavaragahaNAI, bause jahaNeNaM evaM ukkoseNaM aTTha, evaM jahA kasAyakusIle NiyaMThe jahA pulAe, siNAe ekkaM / pulAgassa ega bhavammahaNiyA AgarisA jahaNeNaM ekko ukkoseNaM sataggaso, evaM jAva kasAyakusIlassa, niyaMThassa jahaNaNaM ekko ukkoseNaM mahA niyaMThijjaM // 257 // - pulakAdisvarUpaM. // 257 // Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pulakAdisvarUpaM. AN 20 // 258 // zrIuttarAdonni, siNAtassa ekko, pulAgassa NANAbhavaggahANiyA AgarisA jahaNNaNa doni ukkoseNaM satta, bausassa jahaNmeNaM doni cUrNI ukkoseNaM sahassaggaso, evaM jAva kasAyakusIlassa, NiyaMTho jahaNNeNaM donni ukkoseNaM paMca, siNAtassa Natthi ekko'vi / pulAe kAlao keMccira hoti?, jahaNNeNaM aMtomuhattaM ukkoseNavi aMtomuhuttaM, bause jahanneNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM desUNA puvakoDI, mahA evaM jAva kasAyakusIle, NiyaMThe jahA pulAe, siNAe jahA buse| pulAkA bahavaH, pulAkatvena kiyacciraM kAlaM [aMtaraM] hoti ?, niyaMThijja jahanneNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM aMtomuhuttaM, evaM niyaMThAvi, aksesA sambaddhaM / pulAgassa kevatiyaM kAlaM aMtara hoti ?, jahaNNeNaM TU aMtomuhuttaM ukkoseNaM aNaMta kAla, abaDDapoggalapariyahaM desUNaM, evaM jAva NiyaMThassa, siNAtassa natthi aMtaraM, pulAgANaM kevatiyaM / kAlaM aMtaraM hoti', jahaNeNa ekkaM samayaM, ukkoseNaM saMkhejjAI vAsAI, evaM NiyaMThANavi jahaNNaNaM, ukkoseNaM chammAso, sesANaM Natthi aMtaraM / pulAgassa tinni samugdhAtA paNNattA, taMjahA-vedaNA kasAyA mAraNatiyA, bausapaDisevagANa paMca, tinni te ceva, viunvie teyae ya, kasAyakusIlassa cha, paMca te ceva, AhArae ya, NiyaMThassa natthi ekkovi, siNAtassa ekko, kevalisamu. gghaato| pulAe logassa katibhAte hojjA ?, kiM saMkhejjatibhAge asaMkhejjatibhAe hojjA saMkhejjesu mAesu hojjA' asaMkhejjesu | bhAesu hojjA savvaloesu hojjA?, goyamA! asaMkhejjatibhAge hojjA, sesesu paDisaho, evaM jAva NiyaMThe, siNAte savvesu hojjA, evaM bausagANavi / pulAgo khaovasamite bhAve hojjA, evaM jAva kasAyakusIle, NiyaMThe khaie vA uvasamie vA bhAve hojjA, siNAte khaie bhAve hojjA,evaM puNa mANA,(pulAe Na puvvapaDivaNNayA)viyA paDivajjamANayAvi hojjA?, goyamA siya atthi, siya Natthi, jati asthi jahaveNaM ekkovA do vA tinni vA,ukkoseNaM sayapahuttaM, puthvapaDivattiyA siya asthi siya Natthi, jati atthi CAREER- CARKARSANE // 258 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 RECCAN zrIuttarA jahaNNeNaM ekko vA do vA tinni vA, ukkoseNaM sahassapuDuttaM, bausAvi egasamaeNaM kevatiyA paDivajjamANayA, (siya asthi siya pulakAdicUrNau Natthi) jati asthi jahaNNeNaM ekko vA do vA tini vA, ukkoseNaM sahassapuhuttaM, punvapaDivaNNayA jahaNNeNaM ukkoseNavi ko svarUpaM. DisayapuhutvaM, evaM kusIlapaDisevagAvi, kasAyakusIlA paDivajjamANayA jati atthi jahaNNeNaM ekko, ukkoseNaM sahassapuhuttaM, mahA puvapaDivaNNayA jahaNNeNavi ukkoseNavi koDisahassapuhutaM, NiyaMThA paDivajjamANayA jati asthi jahaNNaNa ekko vA do vA niyaMThijjaSATTIMES tinni vA, ukkoseNaM vAva? [ti]sataM, khavagANaM cauppaNNA hoti, uvasamagANa u puvapaDivaNNayA jati asthi jahaNNeNaM ekko vA // 259 // do vA tiNNi vA, ukkosaNaM sayapuhuttaM, siNAyA paDivajjamANayA jati atthi jahaNNaNaM ekko vA do vA tini vA, ukkoseNaM aTThasayaM, paDivanassa jahaNNeNa ukkoseNavi koDipuhuttaM / ete NaM bhaMte, pulAgavakusakusIlaNiyaMThasiNAyANaM katare katarehito appA vA bahuyA vA tullA vA visesahiyA vA ?, gotamA! savvatthovA NiyaMThA, pulAgA saMkhejjaguNA, siNAtA saMkhejjaguNA, bausA saMkhejjaguNA, paDisevaNAkusIlA saMkhejjaguNA, kasAyakuzIlA saMkhejjaguNA iti // ukto nAmaniSpanno nikSapaH, idAnIM sUtrAlApakasyAvasaraH, asati sUtre kasyAlApakA, sUtraM ca sUtrAnugame bhaviSyati, tatrAnugamo dvividhA-mUtrAnugamo niyuktyanugamazca, niyukyanugamastrividha:- nikSepaniyuktiH upodghAtaniyuktiH sUtrasparzikaniyuktizca, yo yasya viSayaH sa pUrvoktaH, sUtrAdicatuSTayaM | yugapadgacchati, ettha ya suttANugamo ityAdi, sUtrAnugame sUtramuccAryate,taccedaM-'siddhANa NamokiccA' (699) ityAdi, siddhasyai ID259 // | vAdhyayanasya prakaTArthasyAdi yatkiMcidvaktavyaM taducyate-siddhArthAnAM pariniSThitArthAnAM namaskRtvA saMyatAnAM ca, bhAvataH paramArthataH, dharmAvartA tathyAM anuzAstiM zRNuta mama, ka evamAi?-sudharmasvAmI, AkhyAnakaprabaMdhena kathayati, asthi magahAvisae rAyagihaM AGAR Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 21 samudra pA0 // 260 // nayara, tastha seNio rAyA bihArajatAte niggato, vihArajattA paribhaNiyA bhaNNati, tanimittaM niggateNa maMDikucchInAma ceiyaM, tahiM Thito sAhU diTTo, jhANaM jhiyAyati, tattha tesiM samullAvo - raNo sarger ya, ettha ajjhayaNe vaNijjati, prAyasaH prakaTArtha eva sa rAjA taM sAdhuM dRSTvA paraM vismayaM gataH, aho asya sAdhoH rUpasaubhAgyasaiaumyavattA kSAMtimukti asaMgapattA ca bhogeSu lakSyate, tasya pAdau praNamya pradakSiNaM ca kRtvA nAtidUre niSaNNaH, tato bravIti, (kathaM taruNo rUpavAn pravajitaH ?, sAdhuruvAca- anAtho'haM mama suhRna vidyate, anukaMpako bA, tato rAjA prahasitaH, evaMguNasametasya kathaM nAtho tava na vidyate ?, ahaM tava nAtho bhavAmi, sAdhuruvAca tvamapi anAtha eva, mama nAthatvaM kathaM kariSyasi ?, evaM sAdho rAjJazra saMvAdo varNyate, jAva viharati vasudhaM vigatapApAtti bravImi nayAH pUrvavat // viMzatitamamadhyayanaM mahAniyaMThijjaM 20 // uktaM viMzatitamamadhyayanaM idAnIM ekaviMzatitamaM tasya ko'bhisaMbaMdha: 1, viMzatitame nigraMtho'bhihitaH, ekaviMzatitame viviktacaryA'bhidhIyate sa ca nirgratho viviktacaryAsahita eva bhavatIti, nAnyaH, anena saMbaMdhenAyAtasyAsyAdhyayanasyAnuyogadvAra catuSTayaM vyAvarNya nAmaniSpanne nikSepe AdANapadena samuddapAlijjaM nAma, arthato viviktacaryAnAmAdhyayanamidAnIM ekaviMzatitamaM nAmanikSepaM karoti 'samuddapAliya' miti, 'nikkheve' ityAdi ( 429 ) nAmAdiko caturddhA nikSepaH, nAmasthApanAdravyANi | pUrvavat bhAve samudrapAlitAyurvedaMto bhAvato tu NAtanvo, tato samuTThitamiNaM samuddapAlijjamajjhayaNaM, ukko nAma niSpanno nikSepa', idAnIM sUtrAlApakasyAvasaraH asmAdyAvatsUtraM nipatitaM tAvadvaktavyaM, sUtraM cedaM - 'caMpAe pAlie nAma 'mityAdi ( 759 - 484 ) sUtroktamevArthaM yatpunaH niryukkikAro bravIti tatpunaruktaM tat jJApayati-- vairAgyabhAvanA yena jAyate " nikSepAH // 260 // Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA cUrNau 20 mahA niyaMThijja // 261 // 6 na tatpunaruktaM yatsaMyamapuSTikArameva bhavati tathA ca Aha- 'sajjhAyajjhANatava 0 gAthA || idAnImAkhyAnakaprabaMdhana tasyotpattisaMbaMdhi kAraNaM cAbhidhIyate -caMpA NAma NagarI, tattha pAlitto NAma satthavAho, ahigato jIvArthe (di) Su padArtheSu, arahaMtasAsaNarato, so annayA kayAI poSaNaM patthito, gaNimadharimabharieNaM, gaNimaM pUgaphalajjAtiphalaka+kolAdi, samuddatIre pihuMDaM nAma nagaraM saMpato, tattha ya vANiyaeNaM dAriyA dinnA, vivAhitA ya, anayA kayAi taM patiM vaNNasattaM ghettUNa patthito sasassa, sA samuddamajjhami pasavatI puttaM piyadaMsaNaM lakkhaNajuttaM, tassa samuddapAleti nAmaM kayaM, paMcadhAIhi parikkhito parivavaDDhati, bAvacarikalApaMDito jAto, tato jubbaNapattassa kularUvANusarisaM causaTTiguNopetaM rUviNInAmabhAriyaM ANAveti, so rUviNIe sahito doguMdao va devo bhuMjati bhoe nirucviggo / aha annayA kayAI so oloyaNaciTThite pAsatti (nagaraM), vajjha NINi jaMtaM pAseti taM daddaNaM sannI vivegI NANI sukiyadukkiyANaM kammANaM jANatI phalavivAgaM, carittAvaraNIyakammANaM khaovasameNaM ca saMbuddho saMvegamaNuttaraM ca saMpato ApucchiUNa jaNaNiM Nikkhato, khAyakittIo, kAUNa tavaccaraNaM bahUNi vAsANi soyakileso taM ThANaM saMpato jaM saMpattA Na soyaMti, epo'rthaH sUtre'bhihita eva, tathApi niyuktikAreNAbhihitaH, dvirbaddhaM subaddhaM bhavatIti / idAnIM sUtre yatkiMcidvaktavyaM tad bravImi 'jahita'saggaMtha / / ( 759-686) / ityAdi, 'ohAkUtyAge' tyaktvA asadgranthaMkarmma azobhanaM karma azubhakarmmagatibandhAtmakaM, narakatiryagyoniprAyogyamityarthaH, taM mahAn klezo yasmin taM mahAkleza, mahAnmoho yasmiMstanmahAmohaM kRSNaM kRSNalezyApariNAmi, bhayAnakaM, asadgranthaM tyaktvA saMyamaparyAye sthitvA zrutadharme abhiruci karoti, vratAni - mahAtratAni, zIlAni ca uttaraguNAni tAni ca abhirocayati, tathA parISahA sahati ahiMsayannityAdi, sacce hiM samudrapAla - vRttaM // 261 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMA-% zrIuttarA0 cUrNI 44. samudrasya sAdhutA samudrapA0 // 262 // bhUtehiM ityAdi gatArthA / 'kAleNa' ityAdi.772-687) kAleNa kAraNabhUtena yad yasmin kAle karttavyaM tat tasminneva samAcarati, svAdhyAyakAle svAdhyAyaM karoti, evaM pratilekhanAkAle pratilekhayati, vaiyAvRtyakAle vaiyAvRtyaM, upasargakAle upasarga, apavAdakAle apavAdaM karoti, rASTraviSaye Atmanazca balAvalaM jJAtvA, siMha iva sAdhvasajAdeta(so) na trAsaMgacchati, vAGmAtrameva idaM, asatyamapi na ciMtayati, sa tatra gacchati, evaM sarvArtheSu rAgadveSAtmakeSu dRDho bhavati / 'uvehamANo' ityAdi (773-487) upekSAM kurvan paribajati, priyamapriyaM sarva samAnaM sarvakAryeSu abhirocayati, apavAdaM na sarvakAlameva rocayatItyarthaH, na cApi pUjAyAM saktiM karoti, na ca parApavAdaM karoti / 'aNegachaMdA' ityAdi (774) yAvatparisamAsaM, chando'bhiprAyaH, anekAbhiprAyA iha mAnaveSu dRzyante, rAgadveSAtmako yasteSvaniSTeSu dveSa karoti sa karmabandhako bhavati, ke ca te ?, bhayAnakA:- bhairavAH, tatra tasmin manuSyaloke | upagacchanti divyA mAnuSyAH tairacA vA, tathA parIpahA aneke udayaM gacchaMti yatra sIdanti kAtarAH, sa bhikSustatra na sIdati, saMgrAmamadhye iva hastirAjA, parIpahA vizeSyante, zItoSNadaMzamazakAdayaH, AtaMkA-rogAH, te ca nAnAprakArAH spRzaMti tAn, aka-* kara:- anAkranda, adhiyAseti, rAjasaiH purAkRtAni karmANi kSapayati, prahAya rAgaM ca dveSaM ca ajJAnaM ca vicakSaNo bhikSuH, meruryathA vAyunA na cAlyate, evaM parIsahopasagairyathA na cAlyate tathA karoti, tathA nAtyarthamunnatena na cAtyarthamavanatena, kiM ?-yugAntara- pralokinA gantavyaM, maharSiNAma mahAntaM vA epate yaH sa maharSI, mokSArthItyarthaH, na pUjAyAM saktiM karoti, na cApavAdaM karoti, kintu RjubhAvaM pratipadyate, sa evaMvidhaH nirvANamArgamupaiti / 'saMyame aririshe.||779-487|| saMyame aratiH asaMyame ca yA ratiH tAM sahati, saMstavo vacanasaMstavaH saMvAsazca tacca tyajati, akartavyeSu virataH, sa AtmasahitaM karoti, pradhAnazca bhavati, 4 // 26 // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 22 rathane mIyaM // 263 // paramArthapadAni jJAnadarzanacAritrANi teSu tiSThati, mithyAdarzanAdIni zrotAMsi chinnAni - apagatAni tasya, na kvacit mamIkAraH, tataH na kiJcanaM vidyate tasya / 'vivittANi // 780-487 // strIpazupaNDakavivarjitAni layanAni sevati, tAnyeva vizeSyante, akRtamakAritamasaMkalpitAni saMyamopaghAtavirahitAni pUrvaRApabhiH AcIrNAni sevati, tathA parISahAMzca sahati, zobhanaM jJAnaM sajjJAnaM, sajjJAnena upagataH maharSiH, nAsya uttaro vidyata ityanuttaraM, sarvapradhAna ityarthaH taM anuttaraM dharmmasaMcayaM carettA mUlaguNajJAnadhArI bhrAjate sUrya iva antarikSe, sa evaMguNaviziSTaH zubhAzubhakarmmavipramuktaH saMzuddhajJAnadarzanadharaH tIrtvA saMsAraM samudramiva samudrapAle apuNAgamaM gatiM gatotti, iti parisamAptau nayAH pUrvavat bravImyAcAryopadezAt // ekaviMzatitamaM adhyayanaM samAptaM // ukta ekaviMzatitamaM idAnIM dvAviMzatitamaM tasya ko'bhisambandhaH ?, ekaviMzatitame viviktacaryA'bhihitA, dvAviMzatitame vRtti (dhRti) zcaraNaM ca varNyate, sA ca viviktacaryA dhRtimatA caraNasahitena ca zakyate kartum, anena sambandhenAyAtasyAsyAdhyayanasyAnuyoga dvAracatuSTayaM pUrvavad vyAvarNya nAmaniSkane nikSepe rahaNemijjaMti- 'rahanemI nivekkhayo0' || 443 ||444 / 445-488 / / ityAdi gAthAtrayaM gatArtha, tatra ko'sau hari (raha) mI, tasyotpattiH gAdhAnusAreNaiva ca vijJeyA, sivatti devI aNojjaMgI, kimuktaM bhavati:anupamAGgI, prathamAGgI ityarthaH, rahanemissa cattAri varisazate gihatthattaM, egaM varisaM umatthe, paMca varSazate kevalI, ukto nAmaniSpanno nikSepaH / idAnIM sUtrAlApakasyAvasaraH, asmAt yAvat sUtraM nipatitaM tAvadvaktavyaM, sUtraM cedaM - 'soriyapuraMmi nayare0 ' // 783-491 // ityAdi, sarva gAthAnusAreNeva NeyaM yAvat 'jahA se purisottamo' tti bemi, nayAH pUrvavat, bravImyAcAryopadezAt, dvAviMzatitamamadhyayanaM rahanemijjaM samAptam // rathanemi nikSepAdi ||263 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA cUrNI 23 kezigauta // 26 // HEAK uktaM dvAviMzatitamaM, idAnIM trayoviMzatitama, tasya ko'bhisambandhaH 1. dvAviMzatitame dhRtizcaraNaM ca varNitaM. sA dhRtirdharme |kezigautama kartavyA, caraNaM punazcAritradharma eva, anena sambandhenAyAtasyAsyAdhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavad vyAvaNyaM nAmanipphaNeda samAgamaH nikSepe kesIgotamijjati - 'nikkhevo goamaMmI caukkao' // 451 // 45216453-498 // ityAdi gAthAtrayaM gatArtha, ukto nAmaniSphaNNo nikSepaH / idAnIM sUtrAlApakasyAbasaraH, asmAd yAvat sUtraM nipatitaM tAbaddhoddhavyaM, sUtraM cedaM-'jiNe pAsatti NAme' ityAdi (832-499) sarva hRdi vyavasthApya yatkicit vaktavyaM taducyate, asya pArzvasvAminaH kezI nAma ziSyo, jJAnaciragasaMpanno bahuziSyaparivAraH zrAvastyAM tidukanAma udyAnaM tatra samavasRtaH, atha tasminneva kAle barddhamAnasvAminaH ziSya iMdra bhUtI gautamagotraH, tasyaiva nagarasya bahiH koSThakaM nAmodyAnaM tatra sthitaH, dvApI atyarthaM lInau, manAvAkkAyaguptAvityarthaH, susa-18 mAhitI, jJAnAdisamAdhiyuktAvityarthaH, ubhayorapi ziSyANAM cintA samutpannA- tulye tIrthakaratve kimiti zikSopAdAnanAnAtvaM?, | atha tau tatra vijJAya zikSANAM pravitarkitaM samAgamakRtamatIko dvAvapi kezigotamau pUrvataraM jyeSTha itikRtvA kezI gautamaH prati | vinayAd yAvad ziSyaparivRto tiMdukodyAnamupagataH, tasyedAnI kezyAcArya (sya) anurUpAM pratipattiM kartumudyataH, palAlAMkuzatRNAni ca sAdhupAyogyAni bhUmau niSadyAdupari niSadyAM ca dApayati, to kaizIgautamau bhrAjete caMdrasUryasamaprabhau / tau samAgato jJAtvA bahavaH pASaMDA gRhasthA devadAnavAzca samAgatAH, tayoH kila vivAdo bhaviSyati, tataH kezI gautamaM pRcchati, gautamo'pi kezI bravIti, pRccha pRcchasveti, yamA-mahAvatAni, tava tatra pArzvasvAminA catvAri mahAvratAni abhidhIyaMte, tAni varddhamAnasvAminA paMca, eka-18 // 264 // | kAryapravRttAnAM kimiti visaMvAdaH', kArya mokSaH, kezimevaM bruvANaM gautamaH sa prajJAyate prajJA prajJayA-jJAnenAlocya tattvAtatcAnAM ca A-MEACHE CIRC Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 23 kezigauta0 // 265 // padArthAnAM vinizcayaM Alocya dezakAlAnurUpaM dharma kathayati tIrthakarAH, kiM tadvipratyayakAraNaM, taducyate, dvAdaza kAraNAni, sUtroktA 'ni) eva niyuktikAreNa proktAni, 'sikkhA vayA ya' ityAdi ( 455 - 6 - 7 ) gAthAtraya saMgRhItAni, zikSApadAni paMca mahAvratAni catvAri kimityabhihitAni prathamaM, tathA liMgadvividhyaM kimiti dvitIyaM, AtmA kaSAyA iMdriyANi ca zastraM tattRtIya, pAzAnAM avakarzanaM, vRttIcchedane pAzAnAM chedanamityarthaH, rAgadveSAdayaH pAzaH, caturthaM taMtUddharaNabaMdhane, taMtU-bhavalatA uddharaNaM-nAzanaM tad baMdhane kRte bhavalatA uddhRtA) bhavati, agnividhyAyanaM ca paMcamaM, agniH kaSAyaH nirvApaNaM zrutaM zIlaM ca6, duSTAzvo manaH7, pathaH samyagjJAnadarzanacAritrANi tasya parijJAnaM 8, mahAparizrotAni - mithyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogAH teSAM nivAraNaM 9, saMsArAvasya pAragamanaM 10 tama:- ajJAnaM tasya vighArTa - prakAzakiraNaM 11, mokSasthAnasya upasaMpadA, mokSasthAna prAptirityarthaH 12, evametAni dvAdaza sthAnAni sUtre vyAkhyAtAni purimANa dubbisojyo u ityAdi prathamatIrthakara ziSyANAM durvizodhyaH saMyamaH, RjujaDatvAt, pazcimatIrthakara ziSyANAM duranupAlakaH saMyamaH, vakrajaDatvAt, madhyamatIrthakara ziSyANAM RjuprajJatvAt suvizodhyaH sukhaM cAnupAlayaH, ato- anena kAraNena dvidhA prklpitH| sAdhu gotama 'ityAdi, sarvatra pRcchA uttaraM ca boddhavyaM, tathA a (sa) celako madhyamatIrthakaraiH, sa( a ) celakaH prathamapazcimairdharmaH pradarzitaH, liMgadvaividhye'pi idameva kAraNaM, tathA ca saMyamayAtrArthamAtrakaM (grahaNaM) agrahaNaM bhavitavyamiti, paramArthatastu jJAnadarzanacAritrANi mokSakAraNaM, na liMgAdIni evaM dvAdazasu kAraNeSu vyAkhyAteSu kezyAcAryo gautamasya stutiM karoti, sAdhu gomata! pannA le, chinno me saMsao imo namo te saMsyAtIta !, savvasattamahodahI / / 916 / / evaM tu saMsae chinne, kesI ghoraparakkamo / vaMdittu paMjaliuDo, gotamaM tu mahAmuNI ||917|| paMcamahanvayajuttaM, bhAvato vipratyayakAraNAni // 265 // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unna cUNoM % % % shriiuttraa0pddivjjiyaa| dhammaM purimassa pacchimaMmi magge suhAvahe ||918||tositaa parisA savvA, sammatte pjjuvtthiyaa| saMjutA te padIsaMtu, bhagavaM kesIgotamA920-51sAtti bemi| nayAH pUrvavat, brviimiityaacaaryopdeshaav,tryoviNshtitmN| uktaM trayoviMzatitama, idAnI caturviMzatitama, tasya ko'bhisaMbaMdhaH, trayoviMzatitame dharmo vyAkhyAtaH, sa dharmaH samipravacana tiguptiM vinA naiva bhavati, tAzca caturviMzatime vyAkhyAyaMte, anena saMbaMdhenAyAtasyAsyAdhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavadyAvaye // 266 // nAmaniSpanne nikSepe samitIu-samitayaH paMca tisro guptayaH etAH pravacanamAtaro'bhidhIyate, tatra pravacanazabdasya tAvanikSepaH 'nikkhevo pavayaNami'gAthAdvarSa (458-9 / 514) vyatiriktaM kutIrthikapravacanaM, bhAvapravacana dvAdazAMgaM gaNipiTakaM, piTakazabda: samudAyavAcI, procyate asmin jIvAdayaH padArthA iti pravacanaM / idAnI mAtRzabdasya nikSepaH 'mAtaMmi u nikkhevo'| ityAdi gAthAdvayaM (460-6514) vyatirikta bhAjane dravyamAtaM, sthitamitparthaH, bhAve samitiguptiSu pravacanaM mAtaM, sthitamityarthaH, | 'asu I' ityAdi(462.514)gatArthA,uktonAmaniSpanno nikSepaH,idAnIM sUtrAlApakasyAvasaraH, asmAdyAvada sUtraM nipatitaM tAvadaktavyaM sUtraM cedaM aTTha upavayaNamAtA'ityAdigAthAtrayaM(921-231515,gatArtha, AlaMbaNena'gAthAdvayaM(924-5/516)IryAsamitirabhidhIyate, 'Ira gatipreraNayoH' Ira gatau, gaMtavyaM gamanaM, tat kAraNaparizuddhaM vaktavyaM, tadyathA-AlaMbanena kAlena mArgeNa upayuktena ca, AlaMbanena kAraNena, caityavaMdanaAcAryAdiprayojanazarIraciMtAdinA kAraNena gamanaM karttavyaM, na hi ninimita, tathA Agame'pyabhihitaM 'jAva NaM ayaM jIve eyati yati calatI'tyAdi, kAlena yadyasmin kAle kartavyaM tasminneva karoti, yathA bhikSAkAle bhikSArtha paryaTati, evaM sarvakAle maMtavyaM, mArgeNa saMyamopaghAtarahitena gaMtavyaM, yatnena yugAMtarapralokinA upayuktena gaMtavyaM, ||266 // Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guptayaH zrIuttarA iMdriyArthAvyAkSiptena gaMtavyaM, na ca svAdhyAyaM kurvatA gaMtavyaM, tanmRttinA tadeva puraskRtya gaMtavyaM / idAnI bhASAsamitiH-'kohe mANe | cUrNI lAya' ityAdi gaathaadvyN(929-30|517)krodhaadivirhiten upayuktene bhASA bhASaNIyA, tathA coktaM-"puvvaM buddhIe pAsecA,pacchA vakka-13 24 mudAhAre"idANI epaNAsamiti gavesaNA ya'ityAdi gAthAdvayaM 931-2517)anveSaNagrahaNaparibhoga:tribhiH kAraNairAhArarupadhizayyA / pravacana | vizodhayet,udmotpAdanA ca gaveSaNA'bhidhIyate,tataH grahaNaM,tataH paribhogaiH, carakaM vizodhayet, saMyojanA pramANaM aMgAradhUme kAraNe // 267 // c| idAnImAdAnanikSepaNAsAmatiH- "ohovahivuggahitaM" ityAdi gAthAdvayaM(933-4) dvividho upadhiH-audhiko aupagrahikazca, imaM vidhi prayuMjIta-pUrva cakSuSA pratilekhya pazcAdyatnena mRdunA pramArjayet, idAnI pratiSThApanA samitiH- 'uccAraM pAsavaNaM ityAdi gaathaa(935|518)gtaarth / uktAH samitayaH,idanI guptayo'bhidhIyate,manoguptiH vacanaguptiH kAyaguptiriti, tatra manoguptizcatuHprakArA, satyA mRSA sa tyAmRSA asatyAmRSA ceti caturvidhA manoguptiH, saMrabhasamAraMbhAtmakaM satyaM na ciMtayati, evaM satyAmRSaM na ciMtayati, 'saMkalpaH saMraMbhaH paritApakaro bhavet smaarNbhH| AraMbhaH vyApattikaraH zuddhanayAnAM tu sarveSAMzAevaM vAgguptiriti vijJeyA,idAnIM kAya. gupti ThANe nisiyaNe' ityAdi gAthAcauka(944-7520 sthAnaM kAyotsargAdi, niSIdanaM tvagvartanaM UvaM laMghanaM ullaMghana, utkSepaNaM vikSepaNaM cetyarthaH idriyANaM yujanaM, sthavirakalpe jinakalpe vA sthitaH samAraMbhe AraMbhe vA kAyaM vartamAna nivanayeta yatnena, samitayavaraNasya pravarttane, guptayaH azubhanivRttaye, tA etAH pravacanamAtaro yaH samAcarati saMsArAdvimucyata iti,nayAH pUrvavat / maakhyN24|| idAnIM paMcaviMzatitama,tasya ko'bhisaMbaMdhaH?,caturviMzatitame samitayo guptayazca vyAvarNitAH, paMcaviMzatitame brahmaguNA byAvayete, tacca brahma samitibhiguptibhirvinA naiva bhavati, anena saMbaMdhenAyAtasyAsyAdhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavadyAvarNya nAmaniSpanne // 267 // Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - %A Miterjamajannati ( zrIuttarAnikSepe jaNNaijja,Nikkhekevo japaNaMmI'tyAdi gaathaadvyN(463-4|521)vytiriktN brAhmaNAdInAM jayanaM,bhAvayajJaH tapaHsaMyamAnuSThAna, jayaghoSasya cUrNI adhyayananiruktagAthA 'jayaghosA' ityAdi (465 / 521) gatArthA / ukto nAmaniSpanno nikSepaH, idAnIM sUtrAlApakasyAvasaraH, vairAgyaM yajJIyA0 asmAd yAvat sUtraM nipatitaM tAvadvaktavyaM,sUtraM ceda-'mAhaNakulasaMbhUto(948523 ityAdi prAyasaH gatA), tathApi yatkiMcidvaktavyaM / // 268 // taducyate,yathA idaM pravRtta tathA kathyate cANArasIe nagarIe do vippA bhAyaro ya, jamalA''sI,jayaghoso vijayaghoso, tattha jayaghoso NhAtuM gato gaMga, tattha pecchati sappeNa maMDukkaM gasijjaMta, sappo'vi majjAreNa chano, majjAro sappaM akkami Thito, tathAvi sappo maMDukkaM ciJcayaMta khAyeti, majjArovi sappaM caDappaDamANaM khAyati, ta aNNamaNNaghAtA ityAdi sarvA niyuktigAthA gatArthA,jAyAI jayanazIlaH, 'jamajannaMti'(yama)tulyo yamayajJaH, mAraNAtmakaH, iMdriyagrAmaM nigRhAti, samyagdarzanAdimArgagAmI, atha tasmin kAle jayaghoseNa yajJaH prastutaH, tato'sau (vi)jayaghoSaH mAsakSapaNapAraNa ke bhikSArtha samupasthitaH, tenAsau pratiSiddhaH, na te dAsyAmi bho bhikSAM, ye ca vedavido viprA, ye ca yajJasya yaajinH|jyotissaaNgvido ye ca, ye ca dharmasya paargaaH||2||ye samarthAzca uddhattuM, AtmAnaM parameva vaa| teSAmidaM tu dAtavyaM, annadAnaM hitaissinnaa||2|ttvN vedamukhaM yakSi yajJAnAmapi ynmukh| nakSatrANAM mukhaM yacca, dharmANAM cApi ynmukhN||3|| ye samarthAzca uddhattuM, AtmAnaM parameva vaa| tenApi tvaM na jAnIpe, atha jJAnI tato bhnn||4|| asyAkSepasya uttaraM dAtuM azaktaH, tato'sau saparivAraH bravIti-bhagavan brUhi sarva yathA tathA, agnihotramukhA vedA, yajJArtha vedasA mukhaM / nakSatrANAM mukhaM | caMdraH, dharmANI kAzyapo mukhaM ||1||raahumuktN yathA caMdra, nemasyati ajAnakAH / evaM vedavidaH kecita, brahmatattvaM na jAnate // 268 // huuN||2|| yo gRhAnirgatassan na punastatraiva sajjati, yazca prabajan na zocati, AcAryavacane ca ramate, rAgadveSau ca na kurute, taM vayaM vijayaghoSaH mAsamAgavido ye ca, ye ca, 4- EXPEECRE -X -- ESCR- Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA karmabrAhmaNaM prANAtipAtAdivirata, vayaM imaM brAhmaNaM pazubaMdhAdipApakarmarahitaM, nirataM na taM brAhmaNaM brUmaH, evaM jayaghoSeNa vi- jayaghoSasya ..10081 vairAgyaM jayaghoSo bhavati pratipAditaH, tasyaiva sakAze prabajitaH, tapaH kRtvA 'svavittA puvakammAI' ityAdi gatArthAH (9911531) nayAH 26 pUrvavat / / jaNNaijjaM nAma paMcavIsaimamajjhayaNaM / sAmAcArI uktaM paMcaviMzatitama, idAnI padaviMzatitamaM, tasya ko'bhisaMbaMdhaH?,paMcaviMzatitame brahmaguNA vyAvarNitAH, SaDviMzatitame saamaa||269|| cArI, brahmaguNAvasthitena avazyameva sAmAcArI karaNIyA, anena saMbaMdhenAyAtasyAsyApyadhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavadyAvaye nAmaniSpanne nikSepe sAmAcArI nikamvevo sAmaMmi'ityAdi gaathaadvyN(483-4|533)vytiriktN kSIrazarkarAdInAM sAmabhAvo,bhAvasAmaM 1 icchAmicchAdika, AyAre nikkhevo'ityAdigAthAtrayaM 487.8-9 / 533 vyatirikto nAmAdi,nAmane tiNisalatA,dhovane haridrArAgaH, pravAsane kapillakAdi,zikSApane zukasArikAdi,sukaraNe suvarNAdi labdhi(dadhanA)sArddha guDAH,eSa dravyAcAraH, bhAve dazavidhasAmAcAryA caraNaM, ukto nAmaniSpano nikSepaH,idAnI sUtrAlApakasyAvasaraH,asmAdyAvat sUtraM nipatitaM tAvaktavyaM, sUtraM cedaM-'sAmAyAriM pavakkhAmi'ityAdi(992-534) sarvaprAyaHgatArtha,tathApi yat kiMcidvaktavyaM taducyate-divA pauruSipramANaM chAyayA jJAyate,AsADhamAse ityAdi prayogeNa,rAtrau punaH kathaM nAtaM tad, ucyate,yanakSatraM rAtri parisamApayati tasminakSatre caturbhAge sthite prathamapraharaH kAlika zrute tasya tasmin svAdhyAyaH kriyate, tasminneva nakSatre Nabhomadhye sthite arddharAtraH, tasminneva nakSatre caturbhAge zeSasthite pazcimaH H // 26 // kA praharaH,dazavidhA sAmAcArI cakravAlasAmAcArI na atrAbhihitA, (ogharUpA ca ) tau ca AvazyakAnusareNa jJAtavyAviti, nayAH pUrvavat, SaDviMzati-tamaM sAmAcArInAma samAptaM / / ER % Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA cUrNI 27 khaluMkIye // 27 // CTEGO --OGRA pymaakykppaavyaak FR--- idAnI saptaviMzatitama, tasya ko'bhisaMbaMdhaH, SaDviMzatitame sAmAcArI abhihiteti saptaviMzatitame azaThatA vyAvarNitA, nikSepAdi da sA ca sAdhunA sarvaprayojaneSu karttavyA, anena saMbaMdhenAyAtasyAsyAdhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavadyAvarpa nAmaniSpanne nikSepe zaikSaduSTatA 'khalaMkijjami' ityAdi gAthAdvayaM (490-11548) vyatirikto balIvo mAyI, khuluMkA galI marAlo zaTho pratilome avinIta ityekArthaH, bhAve khaluko pratilomo, sarveSu mokSaprayojaneSu khalaprakAra 'abadAlI' ityAdi (492-548) abadAlI skaMdhAnuyugaM yotraM ca / / suviNNAsati, utrasati, yotraM yugaM ca bhAMDaM bhanakti, utpathena gacchati, viSathena-viSameNa pathA gacchati,' kiradavvaM khujja'ityAdi gAthAdvayaM(493-4548)gatArtha, 'daMsamasaka' ityAdi (495 / 548) daMsamasakatulyA jAtyAditudanasIlA,jalUkatulyA doSagrAhinaH, kapikatulyA asamAdhikAriNaH,'tIkSNA' nistriMzA mRdavaH atyaMtaM ajJAH caMDA-ropaNAH mArdavikA atyaMtamalasA, ete bhAvakhalukA / 'je kira gurupaDiNIyA' ityAdi gAthAtrayaM 496-7-8|548)gtaarth,ukto nAmaniSpanno nikSepaH, idAnIM sUtrAlApakasyAvasara, asmAdyAvat sUtraM nipatitaM tAvadvaktavyaM,sUtraM caMda-'there gaNadhare gagge'ityAdi (1044 550) sthirIkaraNAta sthaviraH, gaNa dhArayatIti gaNadhara:-gaNI, gacchaAcArya ityartha , gargasagotra iti, manyate trikAlAvasthitaM jagaditi muniH, vizArada hetoH, saMgraho-18 pagrahakuzala ityarthaH, gaNibhAvaM prati AkIrNaH, sutarAM AcArya guNopetaH, jJAnAdisamAdhikArakA, sa idAnI AcAryaH ziSyasyopadezaM | dadAti-vahanaM-sthAdi tasmin yuktasya balIva devahata yAtavyopadezaH abhivarttate, atha na vahate tat tasyaivAzobhanaM bhavati, evaM ziSyasyApi saMyamayogAn samyagvahataH saMsAracchedo bhavati, yaH punaH saMyamayogeSu avinItAn khaluMkAn yojayati asau vidhi-||||27|| codanAmapi kurvan klizyati, asamAdhiM ca labhate, lAghavaM ca prAmoti, vakSyamANavalIcardasadRzAH kuziSyA bhavaMti, te ca ime Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta.. HINETRIANGLADES zrIuttarAegaM sati pucchaMmi'(1047-552) ityAdi gAthA sarvA. ekaM balivardavizeSa pucche pIlayati, anyamabhIkSNaM tudayati, anyadatastatra nikSepAdi cUrNoM duSTastatkAraNaM kRtvA pArzvasthaM ullaMghya nazyati, evamAdi kiyat varNayiSyAmi, yAdRzAste duSTabalIva duSTazikSA api tAdRzAzakSaduSTatA .28 eva, dharmayAne vA yojitA bhajyante dhRti durbalA ebhiH kAraNebhajyante, riddhirasasAtAgurutvAt , sabalazIlatvAt , krodhanatvAt , gi bhikSA'lasikatvAt, svapakSaparapakSamAna bhI rukatvAdbhajyante, anyaiH anuzAsyamAno'pi antarabhASayA doSodghaTTanAn kurute, aacaa||271|| ryANAM vacanaM pratikUlayati, kathaM ?, kvacit preSyamANo bravIti-nAsau mamaM jAnAti, athavA nAsau mama dAsyati, athavA nirgatA sA evamahaM manye, anyaM tatra preSyatA, preSyamAno pratikUlayati, tataH svacchandI sukhaM viharati, rAjaveSTimiva manyamAno bhRkuTiM kurvati, AcAryeNa vAcitA saMgRhItA bhaktapAnena popitA jAtapakSA palAyaMte haMsA iva dizAdizaM, tato AcAryA viciMtayaMtikhalukaiH saha samAgataH kiM mama duSTaziSyaiH?, AtmA me'vasIdati- yAdRzA mama ziSyAratu, tAdRzA galigaIbhA / galigaIbhaM parityajya, dRDhaM gRhNAtyasau tapaH||zAAcAryaH mRdugaMbhIrasusamAhitaH zIlasamAhito viharatIti,nayAHpUrvavat / saptaviMzatitamaM samAptam // uktaM saptaviMzatitamaM, idAnImaSTAviMzatitama, tasya ko'bhisambandhaH ?, saptaviMzatitame azaThatA vyAvarNitA, aSTAviMzatitame mokSamArgo'bhidhIyate, mokSamArgo'zaThasyaiva bhavati, anena sambandhenAyAtasyAsyAdhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavaDhyAvaye nAmaniSpanne nikSepe mokkhamaggagatI-Nikkhevo mokkhNmi06499-500-555|| ityAdi, gAthAdvayaM, jJabhavyanyatirikto nigalAdiSu, bhAvamokkho aTThavihakammamukko nAyabdho bhAvamokkho, 'nikkhevo maggamiH // 501-2 / 555 // ityAdi gAthAdvayaM, vyatirikto 271 / / jale sthale vA, bhAvamArgo jJAnadarzanacAritrANi, 'nikkhevo ugatIe0 // ityAdi gAthAtrayaM ( 503-45) vyatiriktaM jIvAnAM / 4 mana ARHATIWANNELNOuterwareATMARWARIE - 1 1-20-04-* H AMITTER Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA nava | nikSepAdi zaikSaduSTatA cUNoM 29 samyaktvA. // 272 // FL4 pudgalAnAM vA gatiH, bhAvagatI paMcaprakArA, mokSagatIe adhikAro, ukto nAmapino nikSepaH, idAnI sUtrAlApakasyAvasara, asmAd yAvat sUtraM nipatitaM tAvadvaktavyaM, sUtraM cedaM- 'mokvamaggagati tacca // 1061-556 / / ityAdi, sarva prAyaH prakaTArtha, | tathApi yatkiMcidvaktavyaM taducyate, cattAri kAraNA jJAnadarzanacAritratapAMsi catuSTayamapi, jJAnadarzanalakSaNaM kathaM ?, yena jJAnadarzanAbhyAM vinA AtmabhAvaM na labhaMta, guNAnAmAzrayo dravyaM, jIvadravyasya jJAnAdayo guNAH, ajIvadravyasya rUpAdayaH guNA, dravyAsRtAH paryAyAmRtAca, paryAyAH guNAzritAzca, dharmAdharmAkAzAni ekadravyAnI,na teSAM svataH pradezakalpanA vidyate,jIvAH pudgalAH kAlAzca anantAni,vartanAlakSaNaH kAlaH bAlayuvAvRddhatvAdibhirlakSaNalakSyate,pudgalalakSaNaM tatrAndhakArAtapodyotAdIni, paryAyalakSaNaM ekatvaM pRth| | tvaM ekadvivyAdikA saMkhyA saMsthAna-AkAravizeSaH, saMyogaviyogI, devadattasya gRheNa saha sambandhaH saMyogaH, tasmAd viyogo vibhAgaH, jIvAdayastathyAH padArthAH, tatvA(thyA)nAM bhAvAnAM nisargAdadhigamAdvA zuddhAnAM ruciH samyagdarzana, taddazaprakAraM nisargAdi, kathaM lakSyate ?, taccAnAM bhAvAnAM guNotkIrtanena samyagjJAnAnuSTAnena vyApanakudarzanavarjanena ca lakSyate, samyagdarzanavirahita cAritraM na bhavati, darzanaM tu cAritravirahitamapi bhavati, tathA jJAnaM ca darzanarahitaM na bhavati, jJAnenApi vinA cAritraM na bhavati, jJAnAdiguNavirahitasya moho na bharati, amuktasya ca nivRtirnAsti, sukhaM nAstItyarthaH, jJAnAdInAM viSayaM pradarzayati jJAnena sarva padArthAn jAnAti, darzanena tAneva adbhutte, cAritrAvasthitasyApUrvapApagrahaNaM na bhavati, tapasA pUrvopAttasya karmaNaH kSayaM karoti / nayAH pUrvavat // aSTAviMzatitamaM mokSamArgagatinAmakamadhyayanaM samAptaM // | uktaM aSTAviMzatitamaM, idAnImekonatriMzattama, tasya ko'bhisambandhaH?, aSTAviMzatitame mokSamArgo'bhihitaH, ekonatriMzattame avazya 6--244 272 // Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvegAdi zrIuttarA cUNoM 30 tapomArga. // 273 // mevApramAdaH karaNIyaH, sa eva mokSamArgaH, anena sambandhenAyAtasyAsyAdhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavata vyAvarNya nAmaniSpa nikSepe appamAdajjhayaNati, AdAnapadenedamadhyayanaM samyaktvaparAkramamabhidhIyate, gauNI saMjJA apramAdazrutamiti, anye tu vItarA. gazrutamiti, tatra dravye patrAdilikhitaM, athavA vyatiriktaM sUtraM paMcaprakAraM aMDajAdi, ukto nAmaniSphaNNo nikSepaH, idAnIM sUtrAlA- | pakasyAvasaraH,asmAdyAvata sUtraM nipatitaM tAvadvaktavyaM,matraM cedaM-'sutaM me AusaM teNa(13sU0572)mityAdi sarva, samyaktvasahitasya parAkramaH samyaktvaparAkramaH, parAkramaH- utsAho, vakSyamANeSu prayojaneSu utsAhaH karaNIyaH, pratyekakAraNAni siddhayanti, saMsAre sthitazca bhavati saMcignaH, 'opijI bhayacalanayoH saMsArodvignaH, uktaMca- yathA mRgA mRtyubhayasya bhItA, udvignavAsA na labhanti nidrAm / evaM budhA jJAnavibodhitAtmA, saMsArabhItA na labhanti nidrAM // 1 // " saMvegena kRtena ko guNo bhavati , taducyate- saMvegaNaM bhaMte (jIve)kiM jaNayati?, goyamA saMvegeNaMsaddhAjaNayati'(15sU0598 evaM sarveSu padeSu pucchAnibandhanaM vAcyaM,nivveteNa sAtAsaukhyAt gRhasvajanabandha ca nirvedaM karoti, nirvinaH san dhammai udyama karoti, bhAvasatyaM pratilekhanAdikriyAM yathoktA samyagupayuktaH karoti, yogA-manovAkkAyAH, satyamanoyogaH kartavyaH, nAsatyamanoyogaH, evaM vAgapi, kAye laMghanaplavanaDevanAdi na karoti, evaM yAvat saMbhogabhattapaccakkhANeNaM aNiyadi jaNayati, atra pravRttau pratyAkhyAnazabdo, yathA ambuvrato, anivRttizca tasmin sayoge bhavati / selesI Na bhaMte ! kiM jaNayati ?, akammatAe jIvA sijhaMti bujjhati muccaMti parinivvAyaMti sava- dukkhANaM aMtaM kareMti, bacImIti, nayAH pUrvavat // samAptaM ekonatriMzattamam / / uktaM ekonatriMzattama, tasya ko'bhisambandhaH, ekonatriMzattame AmAdo vyAvarNitaH, triMzattame tapo'bhidhIyate, tacca tapaH 273 / / Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 31 caraNavi0 // 274 // apramAdasahitasyaiva bhavati, anena sambandhenAyAtasyAdhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM (512-4-5 -6 / 599) pUrvavad vyAvarNya nAmanippanna nikSepe tapomArgagatI 'Nikkhevo tu tavaMmI' tyAdi, gAthAcatuSTayaM vyatirikto paMcatapAdi, bhAve dvAdazavidhaM tapaH zeSa gatArtha, ukto nAmaniSkaNNo nikSepaH, idAnIM sUtrAlApakasyAvasara, asmAd yAvad sUtraM nipatitaM tAvadvaktavyaM, sUtraM cedaM - 'jahA 'ya pAvagaM kam' ityAdi (1098/600) sarva, 'tapa saMtApe' tapaso mArgaH tapomArgaH, gamanaM gatiH, tapomArgasya gatiH 2, tapo yena prakAreNa kriyate ityarthaH, yadi pUrva saMvRtAzravadvAraH tataH tapasA niHzeSaM karmma kSapayati, prANivadhAdInyAzravadvArANi, anazanaM dvividhaM itvaraM yAvatkathitaM ca itvaraM caturthAdi, tadA anena prakAreNa SaDvidhaM bhavati zreNyAdi, caturthaSaSThASTamAdi SaNmAsaparyava sAnA zreNI zreNI zreNyA guNitA prataraM bhavati, prataraM zreNyA guNitaM dhanaM mavati, tadA ghano vargito vargo bhavati, so'pi varga : punarapi vargyate tato vargavargo bhavati, SaSTho'pi cinto nAnAprakAro prakIrNatapo'bhidhIyate, tadanyatrAbhihitaM zeSaM dazavekAlikavRNa abhihitaM evamevaM tu dvividhaM, je sammaM Ayare muNI se khiSpaM saMsArA muMcati paMDitetti bemi, nayAH pUrvavat // iti triMzattamaM adhyayanaM samAptam uktaM triMzattamaM, athaikatriMzattamaM, tasya ko'bhisambandha: ?, triMzattame tapomArgagatirabhihitA, ekatriMzattame caraNavidhirabhidhIyate, tapasA ca vinA caraNaM naiva sampUrNa bhavati, anena sambandhenAyAtasyAsyAdhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavad vyAvarNya nAmaniSkaNNe nikSepe caraNavidhiriti, 'nikkheve caraNammi' ityAdi gAthA paMca (5178-9 20-21/611) vyatirikte caityavandana ko gacchati, modakaM bhakSayati, bhAve paMcavidhamAcAramAcarati, vyatirikte indriyArthAnAM vidhiH, bhAve saMgamayogasya tapasatra yo vidhiH, unako nAmaniSpha tapovarNanaM. // 274 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUNau~ 32 pramAdazrutaM 275 // No nikSepaH idAnIM sUtrAlApakasyAvasaraH, asmAd yAvat sUtraM nipatitaM tAvadvaktavyaM, sUtraM caMda-caraNavidhi pavakkhAmi' ityAdi asaMyamAdi (1935) sarva, asaMyamAd virataH, saMyame pravartana, maMDalagrahaNAccAturaMtaH saMsAraH parigRhyate, nArakatiryagyonimanuSyAmarabhAvaH, piMDeSaNAyAM avagrahapratimAsu bhayasthAneSu brahmaguptiSu ca evaM pratikramaNANusAreNa jJeyaM, ityeteSu sthAneSu yaH prayatnaM karoti aso | saMsArAd vimucyate iti bravImIti, nayAH pUrvavat / / iti ekatriMzattama adhyayana samAptam // uktaM ekatriMzattamaM, idAnI dvAtriMzattama, ekatriMzattame caraNavidhirabhihitA,dvAtriMzattame pramAdasthAnAnyabhidhIyaMte,caraNaM ca apramattasyaiva sampUrNa bhavati, anena sambandhenAyAtasyAdhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavad vyAvaye nAmaniSpanne nikkheve pramAdasthAnaM, 'nikvevo upamAte' ityAdi gAthA aSTa / / 1522-3--4-5.6-7-8-9 / 620 // vyatirikto dravyapramAdaH madyamadhuprasannAdi, bhAvapramAdaH nidrA vikathA kapAye indriyANAM ca kiyAsthAnaM pUrvoktaM, tIrthakarANAM apramattatA vyAvayete, RSabhasvAmino varSasahasre'pi saMkalijjamANe ahorAtraM pramAdaH, varddhamAnasvAminaH dvAdazasu varSeSu samadhikeSu saMkalijjamANe antarmuhUrta pramAdo, ye punarnityaM | pramAdAste saMsArasAgaraM paryaTanti, ukto nAmaniSpanno nikSepo, idAnIM sUtrAlApakasyAvasaraH, asmAd yAvat sUtraM nipatitaM tAvad vaktavyaM, sUtraM ced-'accNtkaalss||1156-622||ityaadi, sarva, atyantakAlaH atIto'nAgato vartamAnaH parigRhyate, samUlasya / | sarvaduHkhasya yaH pramokSastasya, sarvamUlasyati duHkhasya mUlaM karma, karmaNo mUlaM rAgadveSau, tau chittvA bhavati mokSo tanme pratipAdayituH / ekAntahitaM zRNuta, sa mokSa evaM bhavati jJAnaprabhAvanayA ajJAnamRSAvarjanena rAgadveSakSayeNa guruvRddhasevayA bAlajanavarjanena svAdhyAyena // 275 // dhRtyA ca bhavati, tathA AhAreNa mitena eSaNIyena ca, nipuNArthe buddhiryasya sa sevyo gItArthaH,niketana-sthAnaM tadvivekayogyaM samAdhi Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Get 4-% k zrIuttarA0 kAmo bhajate, rAgadveSau karmavIjaM, mohaprabhavaM karma, karma ca jAtimaraNasya mUlaM, jAtimaraNaM duHkhamUlaM, rAgadveSau mohazca yathA udhriyate pramAdavajenaM cUrNI ma | tamupAyaM vakSye, rasA te kAmaM na niSevaNIyA, AsavitA dIptikarA bhavanti, prINitaM kurvantItyarthaH, prINitaM ca kAmA samabhidravanti, drumaM yathA svAduphalaM hi pakSiNaH, yathA davAgniH pracuredhanaH samAruto nopazamaM gacchati, tathendriyAgnirapi prakAmabhojane zamaM na hai kama gacchati, viviktazayyAsanayaMtritAnAM omAsaNANaM damitendriyANAM rAgAdayo nAbhibhavanti cittaM, parAjito vyAdhirivauSadhIbhiH / prakRtya ye indriyANAM viSayA manojJA na teSu rAgaM karoti, amanojJeSu ca dveSa, tadA'sau samo bhavati, cakSu rUpaM gRhNAti, rUpeNApi gahyate | // 276 // cakSuH, rUpeSu yo gaddhimupaiti tIbrAMsa zIghrameva vinazyati, Alokalolo yathA pataMgaH, rUpAnugato'sau carAcaramANino hinasti, | tasmAdrAgAnugatasya parigraho doSaH, yasya jAyate parigrahAdattAhAritvaM tato mRSAvAdaH, evaM rAgadveSAnugato bahukarmasaMcayo bhavati, rUpAdvirakto vizoko bhavati, duHkhaughaparaMpareNa ca na lippate, jalena vA paminIpatraM, evaM zrotraghrANajihvAsparzA, vinAzamAgacchati ihaloke paraloke ca, ihaloke tAvat zabdAn mRgo ghrANAnmadhukaraH maccho jihvayA gajo sparzana, ihaloka evaM vinAzamAgacchanti, | nizcayena na te doSamutpAdayanti, kintu yasteSu rAga dveSaM vA karoti sa badhyate, evaM krodhAdayo'pi karmabandhahetavo bhavanti, yaH punarviraktabhAvaH sa karmabandhena na lipyate, tataH zubhAdhyavasAyinaHkSapakazreNyanupravezaH,tataHkrameNa mohanIyajJAnAvaraNIyadarzanAvaraNIyAMtarAyeSu kSayaM gateSu kevalaM-sampUrNa jJAnamutpadyate, tata AyuSaH kSayAt sAdikamanantamanyAbAdhaM nirvANasukhaM prApnoti, evaM anAdi // 276 // kAlaprabhavasya mokSo vyAkhyAtaH, yena atyantasukhinaH sacA bhavanti / iti bravImi, nayAH puurvvt|| samAptaM dvAtriMzattamamadhyayana uktaM dvAtriMzattama, idAnIM trayastriMzattama ucyate, tasya ko'bhisambandhI, dvAtriMzattame pramAdo'bhihitaH, trayastriMzattame karmA ECR-- C + Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 ( kama prakRtya0 // 277 // vyabhidhIyante, pramAdavazago jIvaH karma badhnAti, anena sambandhenAyAtasyAsyAdhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavad vyAvarNya nAmaniSpatre nikSepe kammapagaDI 'kammaMmi nikkhevo0 // ityAdigAthA aSTa (530.1-2-3-4-5-6-71640. niyuktI)) vyatiriktaM karma dravyaM ca nokarmmadravyaM, anudayaH karmmaNo, nokarmmadravyaM lepyakamrmAdi, bhAve karmaNAM udayaH, vyatirikto dravyaprakRtiH karmaNo karmAbhyAM karmaNi anudayaH, nokarmma grahaNaprAyogyAni muktAni dravyANi bhAve mUlottaraprakRtInAM udayA, payatiTThiti aNubhAgo | padesakammaM ca suTTha NAUNaM / etesi saMvare khalu khavaNe u syAtri jaitantraM // 1 // ukto nAmaniSpanno nikSepaH, idAnIM sUtrAlApakasyAvasaraH asmAdyAvatsUtraM nipatitaM tAvadvaktavyaM, sUtraM veda- 'aTTha kammAI bocchAmI' tyAdi (1267-641) sarve, teSAM karmaNAM catu:prakAro bandho bhavati prakRtibandhaH sthitibandha anubhAgabandha pradezabandha iti prakRtizabdena svabhAvo bhedazvAbhidhIyate, sthitiH kAlAvasthAnaM, anubhAvo yo yasya karmmaNaH zubho azubho vA vipAkaH, pradezabandhaH jIvapradezAnAM karmma pudgalAnAM ca sambandhaH, tatra prakRtibandho dvividhaH mUlottarabhedaH, aSTau mUlaprakRtayaH, tadyathA- jJAnAvaraNIyaM darzanAvaraNIya vedanIyaM mohanayiM AyuSkaM nAmaM gotraM antarAyAmiti, jJAnamAvRNotIti jJAnAvaraNIyaM, darzanamAvRNotIti darzanAvaraNIyaM vedanAM karotIti vedanIyaM, muhyatIti mohanIyaM, yena nArakAdibhAvastiSThati tadAyuSkaM gatijAtyAdibhiH prakArairnAmayatIti nAma, pradhAnamapradhAnaM vA karotIti gotraM, antarAyaM karotIti antarAyikaM, idAnIM uttaraprakRtayo'bhidhIyate jJAnAvaraNaM paMcaprakAraM Abhinivodhika zrutAvadhimanaH paryAya kevalAni, eSAmAvaraNaM, darzanAvaraNaM navabhedaM cakSuracakSuravadhikevalAni teSAmAvaraNaM, nidrA nidrAnidrA pracalA pracalApracalA styAnArddhariti, eSAmudayaM karotIti, vedanIyaM sAtamasAtaM ca, tayorudayaM karotIti, mohanIyaM aSTAviMzati bhedaM, tatsamAsato dvividhaM darzanamohaM caritamohaM, darzanamohaM pramAdavarjanaM // 277 // Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIutarA0 cUrNo 34 lezyAdhya0 // 278 // saptabhedaM anantAnubandhinaH krodhamAnamAyAlobhAH samyaktvaM samyagmithyAtvaM mithyAtvaM, caritta mohanIyaM ekaviMzatibhedaM apratyAkhyAnAH krodhAdayazvatvAraH pratyAkhyAnAvaraNA krodhAdayazvatvAraH saMjvalana krodhAdayazvatvAraH hAsyaratyaratibhayazokajugupsAstrIpuMnapuMsakavedA, eSAmudayAdetAni bhavanti, AyuSkaM caturbhedaM narakatiryagyonimanuSyadevAni, eSAmudayAt, nAma dvicatvAriMzadbhedaM zubhamazubhaM ca 'anayorudayAt, gotraM dvividhaM zubhamazubhaM ca anayorudayAt, antarAyaM paMcaprakAraM dAnalAbhabhogopabhogavIryANi ca etAnyapi tadudayAdeva bhavati / idAnIM sthitibandho'bhidhIyate - NANAvaraNIyasya sthitiH jaghanyenAntarmuhUrtta utkRSTena triMzatsAgaropamakoTAkoTyaH trINi ca varSasahasrANi AvAdhA aMtaraM bhavati, bATa loDane, na bAdhA abAdhA, tatra udayo na bhavatItyarthaH, taizva satsthitirunA bhavati, evaM darzanAvaraNIyAntarAyayoH, vedanIyasthitirjaghanyena dvAdaza muhUrttA utkRSTena triMzatsAgaropamakoTI koTyaH, zeSaM tadeva, mohanIyaM dvividhaM darzanamohanIyaM cAritramohanIyaM ca darzanamohanIyaM jaghanyenAntarmuhUrtta utkRSTena catvAriMzatsAgaropamakoTIkoTayaH, catvAri varSasahasrANyAbAdhA antaraM bhavati, zeSaM tadeva cAritramohanIsya jaghanyenAntarmuhUrtta utkRSTena saptatiH sAgarI|pakoTAkoTayaH, sapta varSasahasrANi AbAdhA anvaraM bhavati, zeSaM tadeva, AyuSkasya jaghanyenAntarmuhUrtta utkRSTena trayastriMzatsAgaropamAni, nAmagotrayorjaghanyena aSTau muhUrttA, utkRSTena viMzatiH sAgaropamakoTA koTyaH, varSasahasradvayaM AbAdhA aMtaraM bhavati, zeSa tadeva / iyapathasya karmaNaH sthitirjaghanyena utkRSTena ca samayaH, anubhAvapradezabandhau pUrvoktau karmmabandhakaraNAnAM saMvaraH karaNIyaH, baddhAnAM kSapanaM prati yatnaH karaNIya iti bravImi nayAH pUrvavat // iti trayastriMzattamamadhyayanaM samAptam // uktaM trayastriMzattamaM, idAnIM catustriMzattamaM ucyate, tasya ko'bhisambandhaH / trayastriMzattame karmoktaM catustriMzattame tatkAraNabhUtA lezyA, pramAdavarjanaM // 278 // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 35 anagArA0 // 279 // anena sambandhenAyAtasyAdhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavad vyAvarNya nAmaniSpanne nikSepe lesajjhayaNaM, 'lesANaM nikkhevo0 ' (538-47ni0651 ) ityAdi gAthA daza, vyatiriktA dravya lezyA dvividhA - karmalezyA akarmmadravyalezyA, akarma dravyalegyA dvividhAjIvAnAmajIvAnAM ca jIvalezyA bhavyAbhavyayoH, sA saptavidhA, kRSNAdayaH, saptamA saMyogajA, lezyAprAyogyadravyANi parigRhyante, jogA bajjhA bajjhatagA ya pattA udIraNAvaliyaM / ( 548) jIvalezyA dvividhA candrAdi granthata eva jJAyante, karmadavyalezyA SaDvidhA kRSNAdi, atrApi jIva saMbaddhAni dravyANi parigRhyante, bhAvalezyA dvividhA vizuddhA avizuddhAH, upazame kSaye ca zeSaM gatArthaM, ukto nAmaniSpanno nikSepaH, idAnIM sUtrAlApakasyAvasaraH, asmAdyAvat sUtraM nipatitaM tAvadvaktavyaM, sUtraM cedaM - 'lesajjhayaNaM pavakkhAmI 0 ' // 1292-652 // ityAdi, sarva lezyAnAM daza kAraNAni nAmAdIni vaktavyAni, kRSNalezyAvarNa: jImUto megha, sa ca snigdhaH, gavalaM mahiSaM zrRMgaM, riSTho-droNakAkaH, kApote koilachago telaMkarakA, rasA jaha kaDugatuMbagAdI, gaMdhA gomaDAtI, sparzA jahA karagayAdi, pariNAmo uttamAdhamamadhyama strividhaH, sa eva tribhirguNito navabhedo bhavati, nava tribhirguNitAH saptaviMzatiH saptaviMzati tribhirguNitA ekAzIti ekAzItistribhirguNitA dve zate catvAriMze bhavataH, kRSNAdyAstisro lezyA durgatigamanAya bhavanti, lezyApariNAmasya Adisamaye antasamaye vA na kazcit mriyate yadA tu antarmuhUrte gate zeSe vA bhavati tadA parabhavaM gacchati, apasatthAo parivajjejA, pasatthAo ahedue muNiti, bemi nayAH pUrvavat // iti catustriMzattamaM adhyayanaM samAptam uktaM catustriMzattamaM idAnIM paMcatriMzattamaM, tasya ko'bhisambandhaH 1, catustriMzattame lezyA'bhihitA, paMcatriMzattame aNagAraguNA abhidhIyante, anagAraca azastalezyAvirahito prazasyalezyAyukto bhavati, anena sambandhenAyAtasyAsyAdhyayanasya anu pramadavarjanaM ||279 // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNau 36 jIvAjIvaH 1182011 * yogadvAracatuSTayaM pUrvavad vyAvarNya nAmaniSkaNNe nikSepe aNagAramaggagatI 'aNagAre nikkhevo0 // 549-50 / 663 // ityAdi 21 pramAdavarjanaM gAthAtrayaM vyatiriktaM nihnavAdi, bhAve samyagdRSTi: agAravAsAdvinirmuktaH, ukto nAmaniSphaNNo nikSepaH / idAnIM sUtrAlApakasyAvasaraH asmAdyAvat sUtraM nipatitaM tAvadvaktavyaM, sUtraM cedaM - 'suNeha me egamaNe' ityAdi (1353-668) sarva ' paMja saMge ' eso saMga jJAtvA parivarjayed, ekAnte pareNa AtmArthakRte vAsaM tatrAbhirocayet naiva svayaM gRhANi kurvIta naiva kArApayet naivAnujAnIyAt, yasmAttatra sasthAvarANAM dRzyate vadhaH, tathA bhaktapAne ca karaNakAraNANumodane sasthAvarANAM vadhaH, indhanaM prApya visarpate agniM, sarvato dhAra, saMyamayAtrArthaM yujjIta, na rasArtha, na vandanapUjanAdi prArthayet dharmmazukle dhyAne sadA dhyAyet, pazcime kAle AhAraparityAgaM kRtvA, 'nirmamo nirahaMkAroM, vItarAgo nirAzravaH / saMprApya kevalaM jJAnaM zAzvataM parinirvRtaH // ' iti bravImi nayAH pUrvavat / iti paJcatriMzattamaM adhyayanaM samAptam // uktaM paJcatriMzattamaM, idAnIM patriMzattamaM, tasya ko'bhisambandhaH 1, paJcatriMzattame anagAraguNA abhihitAH, SatriMzattame jIvAjIvavibhaktirabhidhIyate, aNagArena ca jIvAjIvavibhaktirjJAtavyA, anena sambandhenAyAtasyAsya adhyayanasyAnuyogadvAracatuSTayaM pUrvavad vyAvarNya nAmaniSpanne nikkheve jIvAjIvavibhaktiH, 'nikkhevo jIvaMbhi0 // ( 552-3 / 671) / ityAdi gAthAdvayaM, vyatiriktaM guNaparyAyaviyuktaM jIvadravyaM, bhAve guNaparyAyasahitaM, jIvapariNAmo dazavidhaH paMcendriyANi krodhAdayazcatvAraH manazca, sahavarttino guNAH, kramavarttinaH paryAyA, guNAH prazastAH aprazastAzca prazastA jJAnAdayo, aprazastA krodhAdayaH, paryAyA narakAdibhavAH, 'nikkhevo u ajIve0 " / / 554-5 / 671 / / ityAdi gAthAdvayaM vyatiriktaM guNarahitaM ajIvadravyaM, bhAve guNaparyAyasahitaM ajIvadravyaM, pariNAmo dazavidhaH zabda // 280 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUrNI bIuttarArUpasparzarasagandhA: zubhA azubhAzca / 'nikvevo vibhattI' ityAdi gAthA sapta(556-622671) vibhajanaM vibhaktiH, jIvAnAma- adhikArI jIvAnAM ca bhedapratyAkhyApanaM, jIvAnAM siddhAnAM asiddhAnAM ca, ajIvAnAM rUpINAmarUpINAM ca, bhAve bhAvAnA vibhaktiH bhAvavi bhaktiH, bhAvAnAM bhedapratyAkhyApana, atrAdhikAraH jIvadravyavibhaktyA ajIvadravyavibhaktyA ca, je iti nirdeza, kilazabdaH parojIvajAbAkSavAcI, evaM kila AcAryAH kathayanti-ye bhavyAsteSAmapi ye parItasaMsAriNo-bhavASTAbhyantare setsyanto, punarapi bhavyagrahaNaM yeSAM // 28 // tadAvaraNIyakarmaNAM kSayopazamo vidyate kila paThanti dhIrA chattIsaM utarajjhAe,tamhA jiNapaNNatte aNaMtagamapajjavahiM saMjutte / ajjhaaye| *jahajoggaM guruppasAyA ahijNti||1||yessaaN siddhirbhaviSyati, ye ca gaThiyasatvA rAgadveSabahulA ye ca aNaMtasaMsAriNate saMkililukammA karmamAbhiH otaprotAHte ayogyA uttarAdhyayanAnAM,tasmAjjinaprajJaptaM anantagamaparyAyaiH saMyuktaM taM svAdhyAyayogena yathAyoga yathAvidhi yuJjIta, yo yasyAdhyayanasya yogaH tena guruprasAdAdadhIte,ukto nAmaniSpanno nikSepaH / idAnI sUtrAlApakasyAvasaraH,asmAdyAvatsUtraM nipatitaM tAvadvaktavyaM, sUtraM cedaM-'jIvAjIvavibhattI0 // 1374 672 // ityAdi,sarva, vibhajanaM vibhaktiH,bhedapratyAkhyApanamityarthaH, zRNuta va mama, ka evamAha-sudharmasvAmI jambUnAmaM bravIti, ta-jIvAjIvAtmako lokaH, saca kSetrakAlabhAvAdibhiranugantavyaH, ajIvADa-31 rUviNo dazavidhA, dhammasthikAyAdharmAstikAyaH sampUrNaH parigRhyate, dezaH tribhAgacaturbhAgAdi, pradezo niraMzaH eva dharmAstikAya:, AkAzaM ca, kAlo, dazadhA, dhaudhauM lokAlokapramANaM, samayakSetre kAlaH dravyArthikanayAbhiprAyAtsarva anAdyaparyavasitaM, paryAyArthikasya sAdiparyavasitaM, rUpiNazcaturvidhA, skandho acittamahAskandhAdi sampUrNaH parigRhyate, dezasvibhAgacabhatubhIgAdi, pradezo 281 // | saMkhyeyatamo'nantatamo vA pradezaH, paramazvAsAvaNuzca paramANu, niraMzaH, kSetrataH skandhA, paramANaH, lokAloko bhajanIyau, kaaltH| min 167044-04-04 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIuttarA0 cUrNAM 36 jIvAjIva: // 282 // santatiM prApya anAdyaparyavasitAH, rUpiajIvAnAM sthitirjaghanyena samayaH utkRSTena asaMkhyeyaH kAlaH, antaraM jaghanyena samaya utkRSTena anantaH kAlo, bhAvato varNagandharasasparzasaMsthAnAdi pariNAmaH varNaH kRSNAdi, gandhaH surabhyAdi, rasaH tiktAdi, sparzaH kakkhaDAdi, saMsthAnaM parimaNDalakAdi, idAnIM saMyogaH kriyate varNato tAva kinde bhayite sa tu gandhato rasato phAsato caiva bhayite, saMThANAtovi ya, evaM nIlalohita hAlida sukillasaMThANe bhajanA, saMyogaH karttavya ityarthaH evaM vanagandharasaphAsasaMThANehiM saMjoyA kAyacyA, eSA ajIvavibhaktiH samAsato vyAkhyAtA / idAnIM jIvavibhaktirucyate-jIvA dvividhAH siddhA saMsAriNazva, siddhA paramArthata ekAkArA eva, pUrvabhAva prajJApanAM pratItya bhedA abhidhIyate ' itthI purisa siddhA ya, taheva ya napuMsagA / saliMga annaliMga ya, gihaliMge taheva ya // 1 // ukkosiyAe ogAhaNAe taha majjhimAe y| jahannAe ya uDDa, aho ya tiriyaM samuddami ||2|| dasa caiva napuMsesu, vasati |itthIyAsu ya / purisesu asataM, samaeNegeNa sijjhati 3||cttaariy gihaliMge, aNNaliMge daseva ya / serNimi ya asae, samaeNegeNa sijjhati // 4 // dravyaliMga pratItya idamabhihitaM bhAvaliMgena vinA nAsti siddhi:, ukkosayAe ogAhaNAe sijyaMtI jugavaM caitra / cattAri jahaNNA ya jugavaM aTTuttaraM sataM // 5 // caturo uDDalogaMmi, bIsapuhutaM ahe bhave / sataM adbhuttaraM tirie, egasamaeNa sijjhatI |||4|| duve samudde sijyaMti, sesajalesuM na yo (cau jnnaa| esA u sijjhaNA bhaNitA, jIvabhAvaM paDucca u || 7 || saMsAratthA jIvA dvividhA sAH sthAvarAca, sthAvarA tivihA jIvA pRthivI Apo vanaspati iti sA dvividhA tejo vAyavazva kIrttitA, dvIndriyAdayacaturvidhAH, eSAM bhedaH bhavasthiteH Ayu itaraM ca vijJeyaM grandhAnusAreNeti, jIvamajIve ete NaccA saddahiUNa ya sambannUsaMmataMmI jaejjA, saMjame vidu esejjA, teNovagate kAlaM kiccANa saMjate siddhe vA sAsate bhavati deve vAci mahiDDie / iti pAdukare buddhe, ajIva bhedAH // 282 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhabhedAH zrIuttarA0 cUrNau NAtate prinicute| chattIsa uttarajjhayaNe,bhavasiddhiya snniye||1||ti iti parisamAptau upapradarzane ca,prAduHprakAze,prakAzIkRtya-prajJApa- yitvA buddhaH-avagatArthaH jJAtakA jJAtakulasamudbhavaH varddhamAnasvAmI, tataH parinirvANaM gataH, kiM prajJapayitvA', patriMzaduttarAdhyayajIvAjIvaH / nAni bhavasiddhikasaMmatAni-bhavasiddhikAnAmeva saMmatAni, nAbhavasiddhikAnAmiti, bravImyAcAryopadezAt, na svamanISikayA, nayAH // 283 // pUrvavat / / vANijakulasaMbhUo, koDiyagaNio u vyrsaahiitii| govAliyamahattarao, vikkhAo Asi logaMmi // 1 // sasamayaparasamayAvaU oyassI dittimaM sugNbhiiro| sIsagaNasaMparikhuDo vakvANaratippio AsI // 2 // | tesiM sAseNa ima, uttarAyaNANa cuNNikhaMDaM tu / raiyaM aNuggahatthaM, sIsANaM maMdabuddhINaM // 3 // jaM etthaM ussuttaM, ayANamANeNa viratitaM hojjA / taM aNuogadharA me, aNuciMteuM samAreMtu // 4 // SaTtriMzocarAdhyayanacUrNI samAptA, granthAnaM / / 5850 // uttarAdhyayanacUrNiH saMmattA // // 283 // --- Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 284 // iti zrIuttarAdhyayanAnAM SaTtriMzatacUrNiH * samAptA * // 284 //