Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramapUjyAcAryazrIyazobhadrasariviracitavattiyataM samarthazAstrakAraziromaNI pUjyAcAryazrIharibhadrasUriracitaM pazcAzaka prakaraNam UUDIUM DOODH MUUUUJOJudun GOODUUUUUTOO TG50000UDDDDDUD 111111mmmmmmm 000000000000 00000000 10000000000000 saMzodhaka:saMpAdakazca: muni dharmaratnavijayaH
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIzatruJjayatIrthamaNDanazrIAdinAthAya namaH // // zrIzaGkhezvarapArzvanAthAya namaH // // e~ namaH // paramapUjyAcArya zrIyazobhadrasUriviracitavRttiyutaM yAkinImahattarAdharmasUnupUjyAcArya zrIharibhadrasUriviracita zrIpaJcAzakaprakaraNam mArgadarzakAH pravacanaprabhAvakaparamapUjyAcArya zrIvijayakIrtiyazasUrIzvarAH saMzodhakaH saMpAdakazca pUjyamunizrIdharmaratnavijayaH prakAzakaH mAnava kalyANa saMsthAnam #ST
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthanAma paJcAzakaprakaraNam mUlakartA paramapUjyAcAryazrIharibhadrasUrimahArAjAH _vRttikAraH : paramapUjyAcAryazrIyazobhadrasUrimahArAjAH saMpAdakaH : pUjyamunirAjazrI dharmaratnavijayaH saMskaraNam : prathamaH, vi. saM. 2070, i. sa. 2014 mUlyam : 200-00 prAptisthAnam 1. vijayabhAI sI.zAha kAMdIvalI (ve.) muMbaI mo. 09821287068 2. ketanabhAI zAha aDAjana roDa, surata, mo. 9825918220 mayurabhAI sI. zAha seTelAITa, ahamadAbAda, mo. 9824026127, 9898154422 kauzalacaMda kAsTIyA 32, IjharA sTrITa, kalakattA, mo. 9830167400 cetanabhAI kAsTIyA dillI mo. 9810136998 ayaM grantho jJAnanidhinA prakAzito vartate, ato gRhasthena sampUrNamUlyaM samapyaiva svAmitvaM karaNIyamasya granthasya, samucitaM zulkaM samarpya caiSa ptthniiyH| prakAzaka: mAnava kalyANa saMsthAnam
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ prakAzakIya ] AgamavedI puruSomAM zreSTha, zvetAmbaromAM mukhya, caudaso prakaraNonA praNetA prAtaH smaraNIya AcAryazrI haribhadrasUrijI mahArAjanA nAmathI koNa aparicita haze ? A mahApuruSe racela paMcAzaka prakaraNa. tenA upara mahAgItArtha AcAryazrI yazobhadrasUrijIe TIkA racelI hatI. A TIkAnI tADapatrIya prati samagrabhAratavarSamAM eka mAtra zrI jinabhadrasUri tADapatrIya jJAnabhaMDAra jesalameramAM che. jenI prApti jesalamera tIrthanA TrasTI mahendrabhAI maMzAlI tathA anya TrasTIo temaja suzrAvaka saMjayabhAI koThArInA sahayogathI prApta thaI che. A graMthanA saMzodhana kAryamAM kobA jJAnamaMdiranA paMDitajI zrI navinabhAI vagere dvArA sahAyaka anekavidha mAhitI sAhitya tathA hastapratonI nakala vagere prApta thayA che tathA pukharAja rAyacaMda ArAdhanA bhavana-jJAnabhaNDAra - amadAvAda taraphathI sahAya satata maLatI rahI che. graMtha saMzodhana prakAzana kAryamAM amadAvAda-pUnA vagere sthAnanA aneka zrutapremI sAdhako sahAyaka banyA che. tenI bhUri bhUri anumodanA. aneka pariziSTa sahita prastuta paMcAzakaprakaraNanuM saMzodhana ane sampAdana kArya parama pUjaya paramazAsanaprabhAvaka pravacana prabhAvaka AcAryadeva zrImad vijayakIrtiyaza sUrIzvarajI mahArAjAnA mArgadarzana anusAra paramapUjya parama zAsana prabhAvaka prazAntamUrti AcAryadeva zrImad vijayabodhiratnasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna saMzodhanAdi kAryamAM niraMtara prayatnazIla munivarazrI dharmaratnavijayajIe karela che. tathA amArI saMsthAne aneka pariziSTothI samRddha pU. A. yazobhadrasUrijInI TIkA sahita evo A zrI paMcAzakaprakaraNa graMtha sau prathamavAra prakAzita karavAno lAbha Apyo che te badala amArI saMsthA temanI RNI che. A graMthanuM chApakAma khaMtapUrvaka karI ApavA badala bharata grAphiksavALA zrI bharatabhAIno Apela temano khUba-khUba AbhAra mAnIe chIe. paMcAzaka prakaraNa saTIka graMthanuM sArI rIte parizIlana karI zrAvakadharmanA anuSThAnonI zuddha ArAdhanA karI tathA sAdhudharmanuM nirmala pAlana karIne kevalajJAna prApta karI sarva karmono kSaya karIne mukti sukhanA bhoktA banIe e ja zubhabhAvanA. mAnava kalyANa saMsthAna
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ | viSayamArgadarzikA viSaya 1. prakAzakIyam 2. viSayamArgadarzikA 3. zrutabhakti-anumodanA 4. AzIrvacanam 5. grantha saMzodhanalekham 6. granthakArAdInAM paricayaH 7. granthaviSayadarzanam 8. saGketasUci 9. pratadarzanam 10. paJcAzakam grantha prathamaM zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam .... dvitIyaM dIkSAvidhi-paJcAzakam // ........... tRtIyaM caityavandanavidhi-paJcAzakam // .. caturthaM pUjAvidhi-paJcAzakam // ............ paJcamaM pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam // ........ SaSThaM stavanavidhi-paJcAzakam // .............. saptamaM jinabhavanavidhi-paJcAzakam // ................. aSTamaM bimbapratiSThAvidhi-paJcAzakam // ......... navamaM yAtrAvidhAna-paJcAzakam // ........................................ dazamaM upaaskprtimaa-pnycaashkm||..................................... ekAdazaM sAdhudharmavidhi-paJcAzakam ..... ....... dvAdazaM sAdhusAmAcArI-paJcAzakam // . .......... ..................154 ......30 .......45 .......60 .......78 .104 .....117 ....... 129 ........................101
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ .....167 .179 .....191 kim||.......................................................... 230 trayodazaM piNDavidhAna-paJcAzakam // ..... caturdazaM zIlAGgavidhi-paJcAzakam // ..... paJcadazaM AlocanAvidhi-paJcAzakam // ................... SoDazaM prAyazcittavidhi-paJcAzakam // ........... .204 saptadazaM sthitA'sthitakalpaM-paJcAzakam ......... 217 aSTAdazaM bhikSupratimA-paJcAzakam // . ekonaviMzatitamaM tapovidhi-paJcAzakam // 19 // ............. ................... 11. pariziSTAni 1. pariziSTam-1 : 20. upadhAnapratiSThA-paJcAzakam 260 2. pariziSTam-2 : paJcAzakamUlagAthAnAmakArAdyanukramaH / 265 3. pariziSTam-3 : paJcAzakavRttigatapadyoddharaNAnAmakArAdyanukramaH / 282 4. pariziSTam-4 : paJcAzakavRttigatagadyoddharaNAnAmakArAdyanukramaH / 283 5. pariziSTam-5 : "anye tu" ityAdinA zrIabhayadevIyavRttAvuTTaGkitA prastutavRttimatAH / 284 6. pariziSTam-6 : abhayadevIyavRttyoddhRttA dRSTAntAH / 285 7. pariziSTam-7 : paJcAzakavRttigataH kecitpadAnAM bhAvAnuvAdaH / 295
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutakti-anumodanA lAbhArthI paramapUjya paramazAsanaprabhAvaka dIkSAyugapravartaka AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA praziSyaratna paramapUjaya hAlA2deze saddharmarakSaka, pUjyapAda AcAryabhagavaMta zrImadvijaya kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna vardhamAnataponidhi 100+78 oLInA ArAdhaka pUjyapAda gaNivarya zrInayabhadravijayamahArAja sAhebanA sadupadezathI zrI navADIsA jaina saMgha taraphathI jJAnakhAtAnI upajamAMthI A graMtha prakAzanano saMpUrNa lAbha lIdhela che. Ape karelI mrutabhaktinI hArdika anumodanA karIe chIe ane bhaviSyamAM paNa Apa uttarottara uttamakakSAnI zrutabhakti karatAM raho evI zubhecchA pAThavIe chIe. li. mAnava kalyANa saMsthAna
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ aiMtaranI zubhecchA sAthe| zrI paMcAlakajI vize eTaluM ja jaNAvIe to cAle ke - A racanA pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAnI che. viSaya sAmAnya hovA chatAM, viziSTa vyaktino sparza maLe eTale grantha asAmAnya banI jAya ! kadAca eTale ja A graMtha atyAranA ghaNA vidvAnonA atipriya graMthomAMno eka che ! graMthanA mukhya be viSayo che : sAdhudharma ane zrAvakadharma ! viSaya sAmAnya che.. vizeSatA e che ke Agamokta padArthone ahIM saraLa ane rasALa bhASAmAM sarvasulabha banAvavAmAM AvyA che. prazAntamUrti pa. pU. AcAryadeva zrImad vijayabodhiratnasUrIzvarajI ma.sA. nA ziSyaratna munipravara zrI dharmaratnavijayajI mahArAje zrI paMcAlakajInI A. yazobhadrasUrijInI apragaTa vRttinuM ahIM sarvAMgasuMdara saMpAdana karyuM che. aprakAzita vivaraNa have sulabha banavAthI zrI paMcAlakajIne eka navatara dRSTikoNathI ukelI zakAze. graMthonA saMpAdananuM kArya Ama paNa kaSTasAdhya manAya che, jyAre ahIM to hastalikhita tADapatrIya prAcIna prationA AdhAre saMpAdana karavAmAM AvyuM che. bhinna-bhinna pAThAMtaromAMthI zuddha pAThane zodhI kADhavA mATe ghaNI ghaNI sajjatA joie. uttama bhASAjJAna, prAcIna lipibodha, viSayonI talasparzI spaSTatA, graMthakAranI racanAzailIno paricaya, aneka graMthonuM parizIlana, chanda: zAstrano sparza - ATaluM meLavatAM ja varSo nIkaLI jAya - ane e paNa dhIraja, khaMta ane laganathI tamAma zakti kAme lagADavAmAM Ave tyAre saMpAdana kSetre saphaLatA maLatI hoya che. munipravarazrI pAse AmAMnI mahadaMze sajjatA che. graMtha-avalokanathI vidvAnone pratIti thaze ke, munipravarazrI A saMpAdanane rucikara ane darajedAra banAvavAmAM saphaLa thayA che. adhyayana, abhyAsa ane saMzodhananI dRSTie khUba upayogI thaI paDe e rIte munipravarazrIe saMpAdita karelA graMthonI A zreNImAM varSovarSa navAM navAM nAma umerAtAM jAya - evI aMtaranI zubhecchA sAthe. mokSarati vijaya tIrthAdhirAja zrI zatruMjayagiri vi. saM. 2069 nUtanavarSAraMbha
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIAdinAthAya namaH // zrIzaGkezvarapArzvanAthAya namaH // zrIvardhamAnasvAmine namaH // // zrIgautamasvAmine namaH // aiM namaH // // zrIsugRhItanAmadheyazrIharibhadrasUrIzvarebhyo namaH // zrIAtma-kamala-vIra-dAna-prema-rAmacandra-mahodaya-lalitazekhara-mahAbalapuNyapAla-hemabhUSaNa-bodhiratnasUrIzvarebhyo namaH // zubhaparicayaH prastuyate / AgamagaganasphuraddivyabodhAMzumAli-zreSThAgamanipuNa-suvihitaziromaNi-yAkinImahattarAsUnuzrIbhavavirahAcAryaharibhadrasUribhiH raciteSu caturdazazataprakaraNeSu ratnasannibhaM paJcAzakaprakaraNam / prastUyate saMzodhitaTIkA, kAritA pUjyazAstrakAraparamarSiyazobhadrasUrIzvaraiH / tasyAH saMzodhanaM saMpAdanaJca pricaayt| "pratiparicayaH" jesalameratIrthasthita AcAryazrIjinabhadrasUritADapatrIyagranthabhaNDArataH 211 kramAGkitA jherokSapratiH saMzodhanAya prAptA / prati likhiteyaM vikramasaMvat 1121 / (18-46) aSTAdazatamabhikSupratimApaJcAzakasya SaTcatvAriMzattamI gAthAprabhRtiTIkA prApyate / granthAnte ca prazastirevam - kRtiriyaM zrIzvetAmbarAcAryayazobhadrasyeti / saMvat 1121 jyeSThasudi 11 budhadine ||ch| zrIrastu // jasodhareNa likhitam // anugranthaprazasteH viMzatizlokapramANA puSpikA granthalekhayitrodRzyate, tasya saMkSepaH-candrakule candrAMzumaddhavalaguNa AcAryazrIjinendrasUribhUt / tatpaTTottamaziSyAcAryazrIjinacandrasUrirabhUt / anyo'pi bhavyasattvapratibodhaikakuzalazAstravizAradAcAryaH zrIabhayadevasUrirabhUt / tadvineyo dharmadRDhapariNAmI upAdhyAyazrIdharmadevo'bhUt / lATadeze jinabhavanamaNDitaM vaDaudra (vaDodarA ?) nagaram / tatra vAstavyo jIvAdipadArthajJAtA nirmalabuddhiH zrIammo zrAvakaH / dharmaikacittA dAnadharmadakSA tasya bhAryA zrAvikA hollA, dhanadhAnyayauvanamanityamiti jJAtvA zrutabhaktihetu-zrIpaJcAzakagranthaTIkayA saha lekhitam / yAvaccandradivAkarau sumeru granthapratiriyaM jayatu / parama pUjyAcArya zrIkailAsasAgarasUri jJAnamandiraM yat kobAtIrthasthitaM tatra (10048) kramAGkitA prastutagranthapratiH, tatra prazastiH-lekhana saMvat (1941) caitra vada aSTamI dine likhitA maharSi ratnacandra bRhannAgorI lukAgacche / jesalamere caramatIrthakaraprasAdAt / uparI parata pramANe likhI chai| rasvadIrgha akSaramAtrA kI khoTa hoya to dosA nahIM hai / zrIbhairavaprasAdAt / vAsI hamIra rahate hai / duho - jaba laga meru aData(ga) hai taba laga sasIharasUra / jaba laga pustaka e sadA rahajo guNabharapUra // zrI zrI zrI zrI zrI
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ pUrvapratyAnusAreNaiva likhiteyaM pratiH kintu lekhakaH prAcInalipijJAnarahito dRzyate / ato'tyantAzuddhimattvAd bhrAntijanikeyaM pratiH / pAThalekhAdinA bhramajanAyAdarzabhUteyaM pratiH / tADapatrIyajherokSapratinA spaSTAkSarabodhAbhAva evAsyAH praterUpayogo'bhavat / paJcAzaka-prakaraNamUlapratiH 1. zrIpaTTananagarastha jJAnabhaNDAgAre pA.tA.saMpA. 69-1 kramAGkitA tADapatrIyA pratiH / asyA ___ upayogo mUlagranthazuddhikaraNAya kRtaH / / 2. zrIjesalameratIrthe tapAgacchIya tADapatrIya granthabhANDAgArasya ta.tA.1 kramAGkitA pratirapyupayuktA, likhiteyaM vi. saM. 1115 iti / . hastapratigaveSaNam prakAzamAnAyAH TIkAyAH zuddhikaraNAya paTTanapura-staMbhanapura-bhANDArakara granthAlaya-puNyanagarIlImaDInagara-lA.da.-kobA-amadAvAda-jJAnamandirAdau anyaprati gaveSitA, saMzodhanakAryazIlamunivarA api pRSTA, tathApi prayatnAdhikyatve'pi yadA na prAptA'nyA pratiH, tadA jesalamerabhANDAgAraprAptapratyAdhAreNaiva TIkA saMzodhitA / saMzodhanapaddhatiH paJcAzakaTIkAsaMzodhane zrIabhayadevasUrIzvararacitaTIkA bahuza upayuktA, upayuktasthAne ( ) iti saJjitacihnamadhyavarti teSAM TIketi jJAtavyam, uddhArAnte ca 'aTI.' iti saGketo'pi nyastaH / TIkAyAM mUlagAthApratIkamAntarazlokaJca ghaTTagurvakSareNa mudritaH / tathA granthagatazlokAnAM yathAzakyAdhAragranthanAmAnyapi nirUpitAni / tADapatrIyapratau vyAkaraNadRSTyA kecit pAThA azuddhA iti jJAtvA zuddhikRtAstadudAhIyate / (1) paJcA.krama-gAthAkramaH azuddhapAThaH zuddhapAThaH 1/40 abhidhAsyata abhidhAsye 3/27 vandanAyA vandanAyAH 3/33 nirUpitavyA nirUpayitavyA (2) tADapatrIyapratau tAlavyazakArasthAne dantyasakAro'nekazo dRzyante tadapi zuddhikRtam / yathA - paJcAzaka-gAthAkramaH- azuddhapAThaH zuddhapAThaH 1/41 sAntA zAntaH 1/43 sakAse sakAze 1/43 seSaH zeSaH
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ evamagre'pi bodhyam / (3) yatra yatra pAThAH pUrNatayA na labdhAstatra tatrAnyagranthAdhAreNa pAThA uddhRtya smpuurnniikRtaaH| (4) sandigdhA'spaSTapAThasthAne'smAbhiryogyarItyA spaSTIkRtvA [ ] iti cihnamadhye zuddhapATho niveshitH| yathA 2/8 mAtApitRprabhRtInAm - (mAtRpitRprabhRtInAm) 8/50 mantrapUrvaka (mantrapUrvakeNa) ityAdi / mUlagranthasya pAThabhedAH zrIyazobhadrasUriNA TIkAyAM mUlatayA vyAkhyAtapadasya mUlatayaiva sthApitA pAThAntaratayA gRhItasya ca mUlagAthATIkAsamAptau sthApitA / yathA 1) 1/17 "vittAdaviroho' iti tu mUlam, 'cittAdaviroho' iti tu pAThabhedaH / 2) 3/5 "liMgANa' iti mUlam, liMgA Na iti pAThabhedaH / zrIpaJcAzakamUle zrIAgamagAthA zrIpaJcAzakagranthakRtA zrIpaJcAzakamUlatvanaiva zrIAvazyakau-gha-dazavaikAkaNpiNDaniyuktivizeSAvazyakabhASyAdyanekAgamagAthA saGgrathitA sAdhusAmAcArI-prAyazcitavidhinirUpaNe zrIAvazyakaniyuktigAthAH, zIlAGgA''locanAvidhinidarzane dazavaikAlikaniyuktigAthA: piNDavidhijJApane piNDaniyuktigAthAH, punaH prAyazcittavidhivarNane oghaniyuktigAthAH, sAmAyikavidhinirUpaNe vizeSAvazyakabhASyagAthAzca granthitA / evaM paJcasaptatisaGkhyakAgamagAthA: paJcAzakamUlatvena gRhItvA tatra tatrAgamikaviSayaH spaSTIkRtaH / paJcAzakaprakaraNasya tatpazcimavartI grantheSu prabhAvaH yatigRhidharmAtmakaM prakaraNamidam / svopajJapaJcavastuprakaraNe'sya granthasya zatasaGkhyakasaTIkagAthAsamUho granthakRtA samuddhRtaH / anyeSvapi svaracitagrantheSu zrAvakavidhiprakaraNa-upadezapadaviMzativizikA-dharmasaGgrahaNyAdISu grantheSvasya granthasyAnekagAthA dRzyate / evaJca hAribhadrIya vacanAni tatpazcAdbhAvibhiranekamahApuruSaiH paramAdaraNIyatayA svopajJagranthe gumphitAni / yathAzakya saMkSiptasUcikA darzyate / kramaH granthaH racayitA yogazAstram A. hemacandrasUriH pravacanasAroddhAraH A. nemicandrasUriH darzanazuddhiprakaraNam A. devabhadrasUriH pAkSika saptatikA A. zrIprabhasUriH caityavandanabhASyam A. devendrasUriH pratyAkhyAnabhASyam A. devendrasUriH jIvAnuzAsanam A. devasUriH worm 34, 10
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicArasAraH A. pradyumnasUriH upadezarahasyaH upA. yazovijayaH adhyAtmamataparIkSA upA. yazovijayaH sAmAcArI upA. yazovijayaH dravyasaptatikA pU. lAvaNyavijayaH hitopadezamAlA A. vijayAnandasUriH zrAddhadinakRtyam A. devendrasUriH dharmasaMgrahaH upA. mAnavijayaH zrIpaJcAzakaprakaraNasya sAdhikatrizatagAthAsamudAyo'nyeSvanekagrantheSu dRzyate / hAribhadrIyavacanAmRtaM tatpazcimavati vidvadbhirmahApuruSaiH vAraM vAramApIya tadvacanasudhAkiraH svagranthe'pi saMgRhya tat zrutapravAho'smatprabhRti pravAhitaH / so gAthAsamUho vistarabhayAnAtra nidarzyate / anekAnekaprayatnAnte'pi TIkA apUrNA / pUjyAcAryayazobhadrasUriviracitA paJcAzakaprakaraNasya TIkA tADapatrIyapratau bhikSupratimA (18) paJcAzakasya SaTcatvAriMzad gAthAprabhRti prApyate / anekagranthavilokanAnte'pi zrITIkAkAramaharSiNA sampUrNaTIkAsaMracanaviSaye zuddhirna prAptA / atastadane zeSagranthasya TIkArUpeNa abhayadevIyA vRttiH nirUpitA iti tu dhyeyam / TIkA-paricayaH - pUjyAcAryayazobhadrasUriracitA tADapatrIyaTIkA lekhitA vi. saM. 1121 / asyAH puSpikAyAM navAGgIkRt zrIabhayadevasUrernAmollekho'sti / zrInavAGgITIkAkAreNa vi. saM. 1124 dhavalakkapure dhanapatizrIbakula-bandikavasatyAM paJcAzakaprakaraNopari 8750 zlokapramANA bRhadvRtti: samApti prAptA / tasya zlokaH "caturadhikaviMzatiyute varSe sahasra zate ca siddheyam / dhavalakkapure vasatau dhanapatyoH bakula-bandikayoH // prazastizlokaH // zrInavAGgITIkAkAreNa svakIyavRttau anekasthaleSu "anye tu", "kecid iti" "ityanye" ityAdinA''cAryazrIyazobhadrasUrivacanAMzavo gAthAdInAmarthatayA, pAThabhedatayA vyAkhyAtayA ca saGgrAhitAH / idRzaH tulyapAThAH kati ? iti jijJAsunA mayA dvayovRtyoradhyayanaM kurvatA yAvanti tulyapAThasthAnAni labdhAni tatsarvANyapi "anye tu" saJjake pariziSTe sagRhItAni vartante / tatrata eva jijJAsubhirdraSTavyA / prAyeNa bRhatRRtyanusAreNa laghuvRteH saMracanA bhavati / yathA zrIAvazyakahAribhadrIyabRhatRRtyanusAreNa zrImANikyazekharasUriNA vihitA laghuvRttiH / kintu prakRte kiJcid vizeSaH samasti / laghuTIkAyAH 11
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMracanA bRhadvRtteH pUrvaM samajani tasyA naikeM'zAH bRhadvRttau taTTIkAreNa samuddhRttA vartate saMkSiptavistarAdizailIbhinnatayA dvayoradhyayanamAvazyakam / laghuTIkAyA vaiziSTapUrNa katipayapadAnAM bhAvAnuvAdo mayA pariziSTe nivezitaH / ____evam, upadezagranthacUDAmaNi-vidvajjanacakoracandra-paJcAzakaprakaraNasya yazobhadrIyA laghvakSarA vizadarthA TIkA zrIsaGghakarakamale samarpyate / upadhAnapratiSThA paJcAzakam __ zrAddhajanocitasya zrAddhajanakaraNIyasya upadhAnatapasi kiM prayojanam ? iti praznasya suvihitaziromaNipUjyapAdaharibhadrasUriviracita paJcAzadgAthApramite upadhAnapratiSThApaJcAzakaprakaraNe tarkAgamaparipUrNa samAdhAnaM labhyate / ___ jesalameratADapatrIyajJAnabhANDAgAre ta.tA.1 prate: anukramasUcipatre "viMzatitamaM upadhAnapratiSThApaJcAzakaH" iti nAmollekhaH prApyate / tathAsmin paJcAzake'ntimagAthAyAM "kuggaha viraheNa" iti "viraha" padena zrIharibhadrasUrINAmetadgranthakatRtayA nizcayo jAyate / __munizrIjambUvijayajherokSasUcipatre pratAvapi zrIharibhadrasUrinAmollekho dRzyate / tadevam-paJcAzaka prakaraNaM (prA.) vibhAgaH upadhAnavidhi paJcAzakaprakaraNaM( 20) prA. gAthA (50) namiUNa vaddhamANaM ityAdi padam / pratikramAGka: paTTaNa jJAnabhANDAgAre pA.tA.saMghavI-153-2, stambhanapurajJAnabhANDAgAre - khaMtA (129), ayaM granthaH prathamapariziSTe draSTavyaH / pariziSTaparicayaH prakRtaganthaparisamAptyanantaraM pariziSTA darzitAH tadevam - 1. upadhAnapratiSThA-paJcAzakam 2. zrIpaJcAzakamUlagAthAnAmakArAdikramaH 3. zrIpaJcAzakaTIkAntargatAntarazlokAnAmakArAdikramaH 4. paJcAzakavRttigata gadyoddharaNAnAmakArAdyanukramaH 5. yazobhadrIyavRttau nollekhitA mUloTTaGkitAH zrIabhayadevIyavRttitaH samRddhatAH draSTAntAH 6. "anye tu" - ityAdinA zrIabhayadevIyavRttisaMgRhItAH zrIyazobhadrIyasUrivacanAMzavaH 7. prakRtaTIkAyA mahatvapUrNakatipayapadAnAM bhAvAnuvAdaH / paramopakArINAM paricayaH * bAlyakAlataH svadarzana-dharmazrAvaNAdinA dharmasaMskAradAtAraH anantopakArivyAkhyAnavAcaspatipUjyAcAryazrImadvijayarAmacandrasUrIzvarAH * saMyamadharma-hitazikSApradAtAraH saMyamasurabhitajIvanaracayitAraH samarpaNAdiguNagrAmadhArakAH 12
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyAcAryazrImadvijayamahodayasUrIzvarAH * tapaHsvAdhyAyAdiguNaratnAkarAH pUjyAcAryazrImadvijayalalitazekharasUrIzvarAH * vAtsalyavAridhirvyavahAradakSA pUjyAcAryazrImadvijayamahAbalasUrIzvarAH * avasarocitopabRMhaNayA saMzodhanAdikArye utsAhavardhakAH pravacanapradIpa-gacchAdhipatipUjyAcAryaH zrImadvijayapuNyapAlasUrIzvarAH * prasaGgocitahitazikSA-preraNAdInAM dAyakAH samAdhistrotanirjharAH pUjyAcArya zrImadvijayahemabhUSaNasUrIzvarAH * grantha saMzodhanamArgadarzana prUphasaMzodhanasahAyatAdinA kRtaparamopakRtayaH pravacanaprabhAvakAH pUjyAcAryazrImadvijayakIrtiyazasUrIzvarAH / * gRhadIkSitajIvane anuzAsakAH bhavajaladhitArakAH prazAntamUrtiH pUjyAcAryazrImadvijayabodhiratnasUrIzvarAH / saMzodhanasahAyakaparicayaH zrIpaJcAzakaprakaraNasya zrIpUjyAcAryazrIyazobhadrasUrIzvarANAM TIkAyAH tADapatrIyA pratiH paramazrutabhaktaH pravartakaH zrIjambUvijayapUjyapAdasahAyena vaiyAvRttyaguNanidhiH pUjyapanyAsapravarapuNDarIkaratnavijayagaNivaryasahAyena, ArjavaguNanidhiH pUjyopAdhyAyazrImaNiprabhasAgarasahAyena ca prAptA / prakRtagranthasya saMzodhana-sampAdane ca bahumUlyamArgadarzanAdi sahAyaH granthasyAntimanirIkSaNAdi mahattvapUrNakAryaJca pravacanaprabhAvakaH pUjyAcAryazrIkIrtiyazasUribhiH kAritam / ___granthasya viSamapadeSu samucitanirNayaH paramArAdhyapAda paramagurudeva AcAryazrImadvijayarAmacandrasUrIzvarANAM ziSyaratnaH kavizreSTha munipravarazrImokSarativijayena kRtam / prathama-dvitIyavAra nirIkSaNaM saMzodhitagranthasya paramapUjyapatryAsapravarazrInayabhadravijayagaNivaryaziSyavRndena kRtam / pUjyapAda ziSyatvamApannapUjyamunipravara zrIdharmatilakavijayagaNivaraH, AdhyAtmikapravacanakAraH pUjyAcAryavijayayogatilakasUrIzvaravineyena munirAjazrIzrutatilakavijayaH, pUjyAryA pravartinI zrIjayAzrINAM praziSyA AryA kaivalyadarzanAzriyaH caraNacaJcarikA sAdhvImRdudarzanAzrI ca granthasaMzodhane AMzikasahAyaM kRtvntH| evaM saMzodhanAdau naike mahAnubhAvAH bhRzamupakRtavantaH ityAvedayanti / vikrama saMvat 2070 kArtikazuklA'STamI Timbara mArkeTa, pUNe-mahArASTraH paramapUjyAcAryazrIbodhiratnasUrIzvarANAM vineyaH munidharmaratnavijayaH 13
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpaMcAzaka graMthazrA2 paricaya udaya pAmatA matinA madarUpa tArAo bhedavAmAM baddhalakSa potAnI zaktithI aSTApadanI jema zatruone haThAvanAra tathA gurUnI jema udaya pAmatA AgamanI saMpatiyukta evA zrIharibhadrasUrijIne koTI koTI vaMdanA. evA zrIharibhadrasUrinA satvane laIne kAma, moha zatrurUpa mahAsAgarano atyaMta dhvaMsa karavAmAM vikhyAta thayela, cira paricayathI pragaTa thayela gADha mithyAtvarUpa vidhyAMcalanI vRddhine aTakAvanAra tathA jaina munirAjomAM zobhatA evA agasvarUpa te sUrinuM zreSTha caritra huM bALapaNAthI potAnI alpamati dvArA zuM kahI zakuM chatAM paNa huM jaNAvI rahyo chuM. citrakuTanAme parvata che temAM traNa jagatane tRNa samAna citrakuTanAme nagara che. temAM jitAri nAme rAjA hato. ane te jANe potAnuM bIjuM zarIra dhAraNa karIne hari pote Avela hoya tathA kSititalanuM rakSaNa karavAmAM dakSa hato. ane asuronA svAmIne bhedavAthI jeNe potAnuM nAma akhaMDa karyuM hatuM. tyAM atyaMta kuzala mativALA ane rAjAnA lADIlA mAnItA evA haribhadra nAme purohita hatA. je cauda vidyAmAM pAraMgata-agnihotrI hatA. potAnI vidyAnA mahAgarvathI pRthvI jala ane nisaraNIe traNa vastune dhAraNa karato hato. vaLI zAstranA joradAra pUra vaDe A udara phATI jaze. mATe suvarNapaTTo bAMdhatA ane A jaMbUdvIpamAM mArI samAna koI buddhizALI nathI ema jaNAvavAne te jaMbulatAne dhAraNa karato hato. paNa...sAthe eka suMdara pratijJA karI hatI ke, "A pRthvI para jenuM vacana na samajI zakuM teno huM ziSya thAuM AvA garvathI kalikALamAM potAnI jAtane sarvajJa mAnatA hatA. ekavAra ghaNA pAThako ane brahmacArIothI parivarela haribhadra purohita sukhAsanamAM besIne mArge jato hato. tevAmAM gaMDasthaLa para bhamarAothI vyApta, dukAno, makAno bhAMgavAthI lokomAM zorabakora doDadhAma dvArA A vipra bhayathI evI rIte jinamaMdiramAM peTho ke daravAjAnI uMce jotA ja kamAno para dRSTi paDatAnI sAthe bhagavaMtanA darzana thayA. paNa vItarAgane jANatAM na hovAthI upahAsathI bolavA lAgyA... vapuva tavA che, paNuM miSTAnnamonanam | na hi koTarasaMsthe'gnau tarurbhavati zADvalaH // 14
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale ke tAruM zarIra ja miSTAnna bhojanane spaSTa kahI batAve che. kAraNa ke polANamAM agni hovA chatAM vRkSa lIluM kadI na rahe. pachI hAthI bIje mArge gayelo joIne vipra potAnA ghara bhaNI cAlyA tyArabAda eka be divasa rahIne rAjabhavanamAM maMtraNA samApta karI rAtre te potAnA ghara tarapha AvatAM hatA tyAre vRddha strInA madhura svarane sAMbhaLIne tIvra buddhithI vicAravA lAgyA paNa zrutanA viSama arthathI kadarthita thayela te gAthAno artha na samajI zakyA. 'cakkidugaM haripaNagaM, paNagaM cakkINa kesavo cakkI / kesava cakkI kesava ducakkI kesI ya cakkI ya' // artha - prathama be cakavartI thayA pachI pAMca vAsudeva, pachI pAMca cakrI te pachI eka vAsudeva ane cakrI te pachI kezava ane cakravartI tyArabAda kezava ane be cakravatI, pachI kezava ane chellA cakravartI thayA. A gAthA sAMbhaLatA haribhadra purohita kahevA lAgyA ke, "he aMbA ! A cakacaka jevuM tame bahuvAra bolyA tyAre sAdhvIjI bolyA sAMbhaLo, A bhInA chANathI lIMpela jevuM che Avo uttara sAMbhaLI camatkAra pAmyA- he mAtA Ano artha samajAvo.' sAdhvIjIe kahyuM - jinAgamano abhyAsa karavA mATe gurunI anumati joIe. vivecana artha ame na kahI zakIe, guru ma.sA. bAjumAM che. jANavAnI icchA hoya to tyAM jAo ane rAtri AkhI A vAtanI ciMtanamAM gaI ane prabhAtamAM vicAre che A mAtAnA guru jaina lAge che have te paNa mAre vaMdanIya che. have sarvano tyAga karavAno vakhata Avyo che kAraNa ke mAre pratijJA che savAre utsAha pUrvaka jinamaMdiramAM jatAnI sAthe harSapUrvaka kahe che, vapula tavIrache, mavin ! vItarAgatam na hi koTarasaMsthe'gnau, tarurbhavati zADvalaH / ' he bhagavAna tamArI mUrti ja vItarAgapaNAne kahI batAve che kAraNa ke koTaramAM agni hoya to vRkSa lIluM kadApi na hoI zake. A joIne A.bha. paNa Azcarya pAmyA te kahe che ke te anupama buddhinA nidhAna tane kuzaLa che ? ahIM AvavAnuM zuM prayojana ? sarva hakIkata zlokanI jaNAvI A.bha. kahe AnA mATe dIkSA aMgIkAra karI Agamane bhaNavA tapazcaryA AdI karI bhaNI zakAya tarata ja vaMza tajI dIkSA lIdhI. 15
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ guru mahArAja kahe che ke bhadra ! AgamamAM hoMziyAra yAkinI nAme mahattarA sAdhvI mArA gurubhaginI che. purohita bolyA mArA jevA murkhane dharmamAtAe pratibodha pamADyo mahAna upakArI che. ghaNA graMthomAM emanA nAmano ullekha karela che. yAkinImahatarAsUnu tarIke oLakhAya che. potAnA be bhANeja jinabhadra ane vIrabhadra baMnene ziSya banAvyA. pyArA lADakA evA be ziSyo bauddhonI sAme jaina matanuM khaMDana karatA hatA te jANavA abhyAsa karavA mATe gurunI icchA na hovA chatAM prayANa karyuM aMte ziSyone rajA ApI. baMne ziSyo chupAvezamAM tyAM abhyAsa karatA eka be parIkSA AvI temAM pakaDAI gayA ane haMsa kahe A mAhitI laI bhAgIne gurujI pAse jAva. chellA samaye kahe guru ma.sA.nI icchAne avagaNIne Avyo. micchA mi dukkaDaM kaheje. haMsa marAyo sUrapAla rAjAe Azraya Apyo paNa vAda karavAnI zarata rAkho. temAM aMbikAdevInI sahAyathI te vAda jItatA hatA. te khabara paDatA paDado haTAvatA paramahaMsano vijaya thayo. tyArapachI guruma.sA.nA caraNomAM citoDa pahoMcI vItelI kathA kahI. coMdhAra AMsu raDatA micchA mi dukkaDaM detA kAyama mATe paramahaMsa alavidA thaI gayA. A sAthe krodhAyamAna thaelA haribhadrasUrijI maMtra baLathI kheMcI telanI kaDAImAM nAMkhI bauddhone khatama kare che te vAta emanA guru A. jinabhadrasUrine khabara paDatA zAMta pADavA be ziSyone mokalyA. traNa gAthAnuM ciMtana karatA veranA vipAko kahuM chuM. viveka jAgRta tathA guru ma.sA. sAme pahoMcIne dhrusake raDI paDyA prAyazcita mAMgyuM ane gurue 1400 graMthanI (matAMtare 1444)racanA karavAnuM prAyazcita ApyuM. haribhadrasUrijInA ziSyono saMsArI lalliga pitarAI hatA je teonA paramabhakta hatA AcAryazrI jyAre gocarI vApare tyAre lallika zrAvaka zaMkha vagADI yAcaka jamADe ane pUjyazrIe apUrva graMthonuM sarjana karI AlocanAmAMthI mukta thayA. lalliga zrAvake upAzrayanI bhItamAM ratna goThavyuM jethI satata rAtre paNa graMthonuM sarjana karyuM. jIvananA aMtasudhI graMtha racanA karatA aMte saMsAradAvAnI chellI gAthA banAvatA kALadharma pAmyA. pUjyazrIno AtmA prathama devalokamAM che ane tyAMthI AvIne mahAvidehamAMthI mokSa pada pAmaze. ane hAlamAM atyAre 100nI saMkhyAmAM paNa graMtho upalabdha nathI. (prabhAvakacarItra) emAthI amUlya ratna samAna paMcAzaka-prakaraNa graMtha vRttisahita ApanI samakSa upasthita thaI rahyo che... 16
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAzaka graMtha-TIkAkAra pa.pU.A. yazobhadrasUrijI mahArAjA-paricaya * zrI paMcAzaka prakaraNa TIkAnA kartA parama pUjaya AcAryadeva zrI yazobhadrasUrijI mahArAjA che. A graMthanI tADapatrIya prati naM. 211nI jherokSa prata zrI jesalamera jJAnabhaMDAramAMthI prApta thayela che. jenI prazasti A pramANe che. "tirSi zrIzvetAmbarAcArya yazobhadrasyeti saMvata 1121 jyeSTha sudi-11 budhadine ch| zrI vastu che nArothA trivitam | zrI paMcAzaka granthanI TIkA pa. pU. A. yazobhadrasUrizvetAmbarAcAryanI che. kRtilekhana vi. saM. 1121 jeTha suda-11 budhavAra, A prati yazodhare lakhI che. A graMthanI anya koI prati anya jJAnabhamhAromAMthI prApta thaI nathI. A graMthanA TIkAkAra A. yazobhadrasUrijI kayA gacchanA che? tathA teoe anya kayA kayA granthonI racanA karI che? tene tapAsavA vikramanI bAramI sadI sudhImAM aneka gacchamAM thayela pa. pU. A. yazobhadrasUrijInI noMdha atre rajU karAya che. 1. A. yazobhadrasUrijI ma.sA. saMDeragaccha :- janma vi. saM. 957 AcArya vi. saM. 958 84 vAda jItyA. 1029 athavA 1039 mAM nADalAImAM svargavAsa. 0 vi. saM. 996 thI 1010mAM nADalAI tIrtha maMdira sthApyuM. 0 vi. saM. 1039mAM kareDA tIrtha para jinAlayanI eka derImAM pArzvanAtha bhagavAnanI pratiSThA karI. 0 rAjA kumArapALa pUrvabhavamAM jayatAka nAme karmacArI hato. AcAryazrInA dharmopadezathI pratibodha pAmyo. maraNa pAmIne kumArapAla rAjA banyo. 0 vi. saM. 969mAM sAMDerAvanI pratiSThA. 0 vi. saM. 1010mAM 84 vAda jItyA. 0 karoDA tIrthamAM saMDeragacchanA A. yazobhadrasUrinA saMtAnaya A. zyAmAcAryano saM. 1039no zilAlekha che. 11
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 pU. lAvaNyasamayajI ma. teno rAsa racyo. 0 cittoDanA rANA allaTarAja (saM. 922 thI 1010) chellA varSomAM AhaDanagaramAM ja rahetA hatA. ahIM derAsara baMdhAvI saMDeragacchanA A. yazobhadrasUrinA hAthe pArzvanAtha bhagavAnanI pratiSThA karAvI. 2. A. yazobhadrasUrijI ma.sA. pUrNatalagaccha. vAgaDadezanA ratnapuramAM yazobhadra nAme rAjA hato. A. dattasUri pAse dharma sAMbhalI zrAvaka banyo. DiMDuANAmAM 24 derIvALo moTo jinaprAsAda baMdhAvyo. A. dattasUri pAse dIkSA laI jIvanaparyanta cha vigaIno tyAga karyo. tathA ekAMtare upavAsa karavAnI pratijJA karI. temaNe zAstrono abhyAsa karI AcAryapada prApta karyuM. giranAratIrtha upara 13 divasanuM anazana laI svargagamana karyuM. ghaNA rAjAo temane guru tarIke mAnatA hatA. teo vi. saM. 947mAM vidyamAna hatA. 3. devAnaMda gacchamAM 35mI pATe A. udyotanasUrijI ma. sA. thayA temanA ziSya A. yazobhadrasUrijI ma.sA. thayA. 4. rAjagacchanI paTTAvalImAM dharmaghoSagacchanA varNanamAM dazamI pATe A. dharmaghoSasUrijI thayA temanI pATe A. yazobhadrasUrijI ma. sA. thayA. 5. rAjagacchanI paTTAvalImAM bAramI pATe A. devendrasUrijI thayA. temanI pATe A. yazobhadrasUrijI thayA. 6. brahmANagacchamAM A. yazobhadrasUrino vi.saM. 1124no lekha prApta thAya che. 7. vaDagacchamAM A. sarvadevasUrijI thayA. temaNe ucca anuSThAnavALA A. yazobhadrasUrijI Adi 8ne AcAryapadavI vi. saM. 1129thI vi. saM. 1139nA gALAmAM ApI. teo A. vijayacandrasUrinA ziSya hatA. 8. AcArya yazobhadrasUrijI ane A. nemicandrasUrijInI pATe saiddhAnika AcArya municandrasUrijI thayA. jemaNe aneka zAstronI racanA karI. A graMthanA TIkAkAra pa. pU. A. yazobhadrasUrijI ma. sAMDera gacchanA athavA vaDagacchanA haze tevuM anumAna karAya che, vizeSa pramANa prApta thAya to A bAbata vadhu spaSTa thAya. saMzodhaka vidvAno vizeSa mAhitI upalabdha karAve evI AzA rAkhI paricaya lekha pUrNa karuM chuM. 18
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ paJcAzakaprakaraNa-viSayadarzanam / sugRhItanAmadheya samartha zAstrakAraziromaNI pUjya AcArya zrIharibhadrasUrijI mahArAje racelA aneka grantho paikI AgamonA rahasyonuM samuddhATana karato eka atimahatvapUrNa grantha eTale paMcAzaka prakaraNa. A graMthanI prAkRta bhASAmAM racanA karI che. A graMthamAM zrAvaka dharma ane sAdhudharma sambandhI 19 viSayo che. dareka viSayanuM varNana prAyaH 50 gAthAothI karyuM hovAthI A graMthanuM nAma paMcAzaka che. paMcAzaka prakaraNa upara saMskRta TIkA : (1) pa.pU. AcArya zrIyazobhadrasUrijIe TIkA racela jenI jesalamera jJAnabhaMDAramAM eka ja tADapatra (ji.tA.211) prata hamaNAM upalabdha che. tenA AdhAre saMzodhana karI A graMtha prakAzita thaI rahyo che. (2) navAMgI TIkAkAra pa.pU. AcArya zrIabhayadevasUrijIe vistRta TIkA vikrama saMvata 1124mAM racI, je TIkA gujarAtI, hindI anuvAda sahita prakAzita thayela che. (3) paMcAzaka prakaraNanA prathama zrAvakadharmavidhi paMcAzaka upara cUrNi prAkRta bhASAmAM pa.pU. AcArya zrIyazodevasUrijIe vikrama saMvata 1172mAM racI. je graMtha AdyapaMcAzakacUrNi nAmathI prakAzita thayela che. mUlagraMtha ane TIkAracanAno hetu : mUlagraMthanI racanAnA mukhya be hetu che, (1) zraddhALu ane jijJAsu jIvone jinAgamamAM kahelA keTalAka viSayo jaNAvavA. (2) jinAgamamAM jaNAvela keTalAka viSayonA rahasya-tAtparyArthi jaNAvavA. je anya graMthomAM durlabha che. A rahasyone kAraNe ja A graMthanI mahAnatA che. pa.pU. AcAryazrI yazobhadrasUrijI tathA pa.pU.AcAryazrI abhayadevasUrijIe paMcAzaka prakaraNanA viSayone mAtra varNavyA nathI. paraMtu te te viSayanI puSTi mATe aneka yuktio-pramANo ApIne padArthabodha spaSTa karAvyo che mATe A graMtha yuktipradhAna
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahI zakAya. A graMthanA vividha muddAonuM atre saMkSepathI varNana karAya che. A graMthamAM mukhya be vibhAga che. (1) zrAvaka dharma ane (2) sAdhu dharma zrAvakadharmanuM varNana 1 thI 10 paMcAzakamAM ane sAdhudharmanuM varNana 11 thI 19 paMcAzakamAM karyuM che. 1. zrAvakadharmavidhi paMcAzaka : paralokamAM hitakArI jinavacanane daMbharahita upayogapUrvaka je sAMbhaLe te utkRSTa zrAvaka che. samyagdaSTine mithyAtvano kSayopazama hovAthI asaMgraha-kadAgraha hoto nathI tathA zuzruSAdi guNo vizeSarUpe hoya che. guru mahAvratadhArI ja hoI zake che temanI pAse dharmazravaNa karI samyaktapUrvaka vratono svIkAra karavo. te vrato prANAtipAta viramaNa aNuvrata vagere 12 prakAre che. dareka vratanA pAMca aticAro che jeno vratadhArI zrAvake tyAga karavo joIe. samyakta ane vratonA pariNAma TakAvavA avajJAdi doSono tyAga karavo tathA grahaNa karela samyakta ane vratonuM sadA smaraNa karavuM ane bahumAnabhAva dhAraNa karavo tathA tenA pratipakSa mithyAtva, prANivadha Adi upara jugupsAbhAva rAkhavo tathA tIrthaMkarabhakti, susAdhu sevA ane adhikaguNaprAptinI icchA rAkhavI. zrAvakanI savAre uThIne navakAra gaNavA vagere saMpUrNa dinacaryA jaNAvI che. zrAvaka rAtrimAM jAgrata thatA strI zarIranA svarUpanI vicAraNA tathA sUkSma padArthonI vicAraNA karI saMvegane utpanna karavo joIe vagere zrAvakanA vratasaMbaMdhI aneka padArtho A paMcAzakamAM spaSTa karyA che. 2. jinadIkSAvidhi paMcAzaka : dIkSA eTale cittanuM muMDana karavuM, cittane krodhAdikaSAyarahita banAvavuM te dIkSA kahevAya. dIkSAne yogya koNa? jenAmAM dIkSA pratye rAga hoya, lokaviruddhano tyAga karyo hoya ane suMdara guruno yoga prApta thayo hoya te dIkSAne yogya kahevAya che dIkSArAganAM lakSaNo (1) dIkSIta jIvone joIne huM kyAre A dIkSAne pAmuM tevo bhAva te paheluM lakSaNa (2) vighnono abhAva bIjuM lakSaNa. (3) nikAcita azubha karmanA udayathI vipno Ave to paNa dIkSAmAM cittanI atizaya sthiratA rahe te trIjuM lakSaNa. koInI niMdA na karavI vagere lokaviruddha kAryono tyAga kahevAya temaja jJAnAdiyukta sAdhu kahevAya, teno yoga svapra vagere dvArA thAya che. Avo jIva dIkSA levA Ave tyAre samavasaraNa vagerenI sthApanA karI samyagdarzananI prApti thaze ke nahI te mATenI parIkSA mATe dIkSArthIne hAthamAM sugaMdhI
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSpo ApIne zvetavastrathI AMkho baMdha karavI, pachI samavasaraNamAM birAjamAna jinabiMba tarapha puSpo nAkhavAnuM kahevuM. puSpa bahAra paDe to Alocana-catuHzaraNAdi karAvavA. A vidhi traNa vAra karAvavI pachI komaLa vacano dvArA niSedha karavo, A vidhinA kathanathI samakita AropaNa paNa keTalA badhA guNonI apekSA rAkhe che te sUkSmabuddhithI vicAravuM. bhagavAna para puSpo paDe to AtmanivedanAdi vidhipUrvaka samyaktva uccarAvavuM. sAdhakanI dIkSA samyak kevI rIte bane ? zama, saMvega, nirveda, anukaMpA, Astikya, zuzruSA, dharmarAga, sAdharmikaprema, jIvAditattvono bodha, gurubhakti, devagurunI vaiyAvacca vagere guNonI pratidina vRddhi e bhAva dIkSAnuM nirdoSa lakSaNa che. 3. caityavaMdanavidhi paMcAzaka : caityavaMdana traNa prakAranA hoya che te namaskA2nA bhedathI temaja bhAvanA bhedathI hoya che. temAM bhAvabheda apunarbandhakAdine hoya che tema kahI tenA lakSaNo batAvyA. tathA (1) upayogano abhAva (2) sUtronA arthonI vicAraNAno abhAva (3) arihaMta paramAtmA AdinA guNo upara bahumAnano abhAva (4) apUrva jinavaMdanA karavA maLI che ityAdi vismayano abhAva. (5) avidhi karavAthI saMsAra vadhI jaze. evA bhayano abhAva. A dravyavaMdanAnA lakSaNo che, AnAthI viparIta bhAvavaMdanAnA lakSaNo che. mudrAthI yukta vaMdanA thavI joIe temaja te caityavaMdanA kone hoya ? temAM graMthideza, graMthi vagerenuM varNana karyuM che. zuddha ane azuddhavaMdanAnI carcA sAco rUpiyo ane nakalI rUpiyAnA dRSTAnta dvArA varNavI che. bhAva ane varNoccAraAdi vidhi e baMnethI rahita vaMdanA azuddha che, te prAyaH atisaMklezavALA jaDabuddhivALA jIvone hoya che tathA pAMcamAM ArAmAM to vizeSathI durgatirUpa phaLavALI thAya che. tathA caityavaMdanamAM sUtronA arthamAM sabhyazraddhAdi rUpa bhAva na hovAthI mRSAvAdathI yukta che. A vAtone sArI rIte vicArIne azuddha vaMdanAno dareka sAdhake tyAga karavo. bhUtakALamAM anaMtavAra caityavaMdanA karI paNa te azuddha hovAthI karmakSaya na thavAthI guNaprApti na thaI AthI ja mokSaprApti na thaI. zraddhAyukta bhaktirUpabhAvathI ane spaSTa uccAra, ucita mudrA Adi zuddhithI sahita vaMdanA zuddha che, jene nikaTamuktigAmI jIvo ja pAmI zake che, tenA traNa lakSaNo A pramANe che. (1) vidhinuM bhAvathI pAlana (2) vidhinI zraddhA ane (3) vidhi pratye adveSa. vagere rajUAta A paMcAzakamAM jaNAvela che. 4. jinapUjAvidhi paMcAzaka : jinapUjAvidhimAM pAMca prakAranA dvAranI vicAraNA 21
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI che. (1) kAla-trikAlapUjA karavI vagere. (2) zuci-snAna, vastra vagerethI zuddhi (3) pUjAnI sAmagrI-sugaMdhI dhUpa, puSpamAlA vagere (4) vidhi-zAstramAM varNavelI vidhi pramANe (5) zreSTha stuti-stotra vagere. A rIte pUjA karavI caityavaMdana karavuM ane jayavIyarAya sUtra dvArA praNidhAna karavuM joIe. praNidAna nidAna nathI paNa zubha bhAvanuM kAraNa hovAthI bodhi prArthanA samAna che."jinapUjAmAM hiMsA thAya che mATe na karAya" AvI mAnyatAvALA lokone graMthakAra yatanApUrvaka karAtI pUjA zubhabhAvanuM kAraNa che ema jaNAve che tathA jinapUjAthI atizaya bhAvazuddhi tenAthI cAritramohanIya karmano kSayopazama-tenAthI cAritra prApta thatA hiMsAdi sarva pApothI nivRtti thAya. Ama jinapUjA ahiMsAsvarUpa ja che. AvI jinapUjA na karavAmAM moha ja kAraNa che. siMduvAranA puSpothI jinapUjA karavAnI bhAvanAmAtrathI daridravRddhA maraNa pAmIne deva banI ane alpa bhavomAM mokSane pAmaze vagere aneka spaSTatA A paMcAzakamAM karavAmAM AvI che. 5. pratyAkhyAnavidhi paMcAzaka: pratyAkhyAnanuM varNana, grahaNa, AgAra, sAmAyika, bheda, bhojana, svayaMpAlana ane anubaMdha ema sAta dvAranuM varNana karyuM che. paccakhkhANa karIne pachI bhAMgavAmAM Ave to moTA doSo lAge che kAraNa ke temAM jinAjJAnI virAdhanA che, ane nAnA paNa niyamanuM AgAro rAkhIne kareluM pAlana karmanirjarArUpa lAbha ja karanAra thAya che. kAraNa ke temAM vizuddha adhyavasAya hoya che, mATe niyamamAM AgAro rAkhavA joIe. je AhAranuM abhigraha pratyAkhyAna sAdhune paNa apramAdanI vRddhi karanArUM che, tathA mAtra pANIno ja upayoga karavo zeSa traNa AhAranA tyAgarUpa tivihAranuM pratyAkhyAna saMgata che. A upavAsAdi karanAra sAdhu AcArya, glAna, bAla ane vRddhasAdhunI bhakti karavA bhikSArthe phare, tethI vaiyAvaccano lAbha thAya ane vIryAcAranuM pAlana thAya. vaLI AhArapratyAkhyAnamAM pote svayaM pAlana karavAnuM che paNa bIjAone AhAra ApavAmAM ke AhArano upadeza ApavAmAM hiMsA AdinI jema doSa nathI. te je sAdhu bhojana karIne kaMTALyA vinA ane sustI Adino tyAga karIne svabhUmikAne anurUpa svAdhyAyAdi pravRtti kare tene pratyAkhyAnanA pariNAmano anubaMdha thAya. je sAdhu guvadezathI svabhUmikAne anurUpa vyApArathI anya vyApAra kare che arthAt udA. svAdhyAyane badale vaiyAvacca kare che. tene paNa pratyAkhyAnano anubaMdhabhAva thAya che kAraNa ke gurvAjJA pradhAna che, gurvAjJAbhaMgamAM sarva anartho thAya. guru saMvigna ane gItArtha hoya che te jinAjJA mujaba ja AjJA kare 22
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ AthI gurvAjJAnuM ullaMghana eTale jinAjJAnuM ullaMghana. te mithyAtvajanitakadAgrahathI thatuM hovAthI kUlavAlakasAdhunI jema anaMtasaMsAranuM kAraNa bane che. je nirvANArthI jIvanuM sat ke asat sarvavastuviSayaka pratyAkhyAna saphaLa che kAraNake saMvega ane viratithI cAritramohanIyAdi karmano kSayopazama thavAthI tyAga karela vastuno manathI paNa bhoga thato nathI. vaiSayika sukhArthI jIva pratyAkhyAna svIkArato nathI ane svIkAre to paNa sAMsArika sukhanI AzaMsA hovAthI nivRttinA pariNAmathI rahita che mATe te pratyAkhyAnathI bhoga-sukha maLe che paNa mokSasukha nahi maLatuM hovAthI paramArthathI niSphaLa ja che vagere aneka vigato A paMcAzakathI jANavA maLe che. 6. stavavidhi paMcAzaka : stava dravya ane bhAva be prakAre che. temAM dravya ane bhAvastava kone kahevAya tenI vigatathI carcA karI che. jinabhavanaAdi anuSThAna AlokamAM kIrti, prazaMsA Adi ke paralokamAM devendra, padavI cakravaryAdi bhautika sukha meLavavAnA AzayathI karavAmAM Ave to nidAnathI dUSita banI javAthI bhAvastavanuM kAraNa na ja bane. mATe sAdhake koI paNa anuSThAna karatA paudgalika sukhanI apekSA na ja rAkhavI. bhAvastavanuM kAraNa bananAra jinabhavanAdi anuSThAno Atakathita hovAnA kAraNe vihitakriyArUpa hovAthI sAdhunA yogo jevA ja che. to te dravyastava kevI rIte ? sAdhunA yogothI thatA zubhAdhyavasAyanI apekSAe jinabhavananirmANa AdithI zubha adhyavasAya alpa thAya che, kAraNake sAdhunA yogo saMpUrNa niravadya hovAthI svarUpathI ja zuddha che, jyAre jinabhavananirmANAdi pravRtti svarUpathI sAvadya che. bIjuM kAraNa, sAdhuo sarvavastuomAM Asakti vagaranA hovAthI yatiyoga mahAna che, jayAre gRhastho jinabhavananirmANa Adi karanArAo asAra-tuccha evA zarIra, strI, saMtAna, dhanAdi padArtho upara AsaktivALA hovAthI dravyastava sAdhunA yogonI apekSAe asAra che. je saMpUrNa AjJAnA pAlanathI thatA lAbhonuM yathArtha jJAna zAstrothI thAya. zAstronA adhyayananA bhAvasAdhu ja vizeSa adhikArI che. tathA cAritramohanIya karmano kSayopazama ja bhAvastavanI pravRtti karAve che. AthI saMpUrNaAjJAnuM pAlana karavA rUpa bhAvastava zreSTha che ane enA adhikArI bhAvasAdhu ja che. anya AcAryonA mate puSya, AhAra, stuti ane pratipatti e cAra pUjA che jemAM cothI pratipatti eTale cAritrano svIkAra jIvananA aMta sudhI nitya hovAthI cothI pUjAne mahAna mAne che vagere vizeSatAo A paMcAzakamAM rajU karAI che. 7. jinabhavanavidhi paMcAzaka : jinAjJApAlanathI dharma-zubhakarma-puNya thAya ane
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinAjJA bhaMgathI adharma-azubhakarma-pApa thAya = jinabhavana karAvanAra gRhastha 11 guNavALo hoya, 1. sArA svajanavALo, 2. dhanavAna, 3. kulIna, 4. udAra, 5. dhairyavAna, 6. buddhizALI, 7. dharmarAgI, 8. gurujanapUjaka, 9. zuzruSAdiguNayukta, 10. vidhijJAtA, 11. jinAjJApradhAna uparyukta guNothI yukta zrAvaka samyagdarzananuM bIja, samyagdarzana vagere guNorUpa ratno ApavA dvArA aneka jIvonuM hita karavA sAthe svanuM paNa hita kare che. (udA. vimala maMtrI, vastupAla maMtrI vigere) jinazAsana sambandhI prazaMsAdirUpa je parizuddha zubhabhAva thAya che te parizuddha zubhabhAva ja samyagdarzananuM bIja coranA udAharaNathI jANavuM. * ayogya sthAnamAM jinamaMdira karAvavAmAM nIce pramANe doSo thAya. (1) jinamaMdiranA prabhAvanI vRddhi na thAya, (2) pUjA na thAya (3) sAdhuonuM Agamana na thAya (4) sAdhuonA AcArono nAza (5) lokamAM zAsananI niMdA (6) adhikaraNa-AzAtanA-kalaha (7) AjJAbhaMga-anavasthA, mithyAtva ane virAdhanArUpa bhayaMkara doSo lAge jenAthI dIrghasaMsAra bhramaNa thAya. jinabhavanamAM karmacArIone vetana ochA ApI zoSaNa na karavuM, paraMtu adhika ApavuM joIe. nakkI karela vetanathI adhika dhana ApavAthI atyaMta khuza thayelA teo pahelAM karatAM jinabhavananuM adhika kAma kare. jinazAsananI prazaMsA kare tathA laghukarmI nokaro samakita ke samakitanA bIjane pAme. tathA udAratAthI jainadharma zreSTha che, uttama puruSe kahelo che Adi jaina zAsananI prabhAvanA thAya. jinabhavananuM nirmANa jayaNApradhAna hovu joIe kAraNa ke jayaNAnuM pAlana karavAthI dharma thAya che tathA ghaNA doSonI nivRtti paNa jayaNAthI ja thaI zake che atre zrIyugAdidevanI zilpakalA vidhAnanuM prAsaMgika varNana karyuM che. sarvaviratino (sarvacAritra no) ArAdhaka jaghanyathI 7-8 bhave mokSe jAya, utkRSTa ArAdhanAthI to sAdhaka te ja bhavamAM mokSe jAya vagere varNana A paMcAzakamAM jovA maLe che. 8. jinabiMbapratiSThAvidhi paMcAzaka : jinabiMba karAvavuM e manuSyajanmanuM uttama kartavya che, jinabiMbanuM darzana paNa sukhanuM kAraNa hovAthI sukharUpa che. mokSArthI sAdhake jinezvaranA vItarAgatA tIrthapravartana vagere asAdhAraNa guNo upara bahumAna dhAraNa karavuM joIe. jinaguNo upara bahumAna rAkhavAthI zubhapariNAma dvArA puNyAnubandhI puNyano baMdha thAya che e karmanA udAyathI sarva kAryo-manoratha siddha-saphaLa thAya che. nirdoSa zilpIne pratimA karAvanAra zrAvaka sanmAna karavApUrvaka svasaMpatti anusAra mUlya Ape. vyasanI zilpI pAse pratimA karAve to mUlya ucita thatuM hoya 24
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ te nakkI kare. jo mUlya nakkI na karavAmAM Ave ane adhika mUlya Ape to devadravya bhakSaNa karAvavAnuM thAya. kAraNake jinapratimA ghaDavA kalpeluM dravya(kalpita) devadravya kahevAya, ane tenuM bhakSaNa anaMta janmomAM narakAdi duHkhanuM kAraNa hovAthI bhayaMkara phaLavALuM che. AthI zrAvake sUkSmabuddhithI vicArIne atizaya glAnane apathyadAnanI jema sva ke parane azubha phaLa ApanAruM kArya pote na ja karavuM joIe. zrAvakane AjJA pramANe pratimAnuM mUlya ApavA chatAM devadravyanuM bhakSaNa chadmasthatAne kAraNe thaI jAya to doSa lAgato nathI kAraNake AjJAnusAra pravRtti karanArane tIrthakara pratye bahumAna che ane tIrthakara pratye bahumAna hovAnA kAraNe AjJAnusAra pravRtti karanArano pariNAma zuddha hoya che. derAsara nirmANa, jinapratimApratiSThA, jinapUjA vagere pravRtti jinabhaktirUpa hovAthI jinanA uddezavALI che. A ja pramANe zrAvakadharmanI ke sAdhudharma sambandhI koI paNa pravRtti jinanA uddezavALI che. jinanA uddezathI thatI saghaLI pravRtti paNa jo svamati mujaba karavAmAM Ave to AjJArahita hovAthI saMsArabhramaNa karAvanArI bane che. jinabiMbanirmANavidhi kahyA bAda vistArathI jinabiMbapratiSThAvidhi paNa ahIM jaNAvI che. pratiSThA thayA pachI saMghapUjA karavAnuM kahyuM che temAM aneka jIvomAM rahelo jJAnAdiguNono samUha saMgha kahevAya che. tIrthakara dharmadazanA ApatA "namo hindussa" ema kahIne tIrthane = saMghane avazya namaskAra kare che. mATe pratiSThA karanAra zrAvake paricita-svajanAdinA koI jAtanA bhedabhAva vinA saMghanI pUjA karavI je Asannasiddhika jIvanuM lakSaNa che. A pratiSThA thayA pachI zuddha bhAvathI aNatika mahotsava karavAthI pratiSThita biMbanI pUjAno viccheda thato nathI eTale ke pratimA haMmezA pUjAya che, tathA jinAjJAnuM pAlana thAya che AvA aneka padArtho A paMcAzakamAM jaNAvyA che. 9. jinayAtrAvidhi paMcAzaka : jinayAtrA jina mahotsava te mahotsava samyagdarzanano AdhAra che tenAthI zAsana prabhAvanA thAya che te mahotsavamAM (1) dAna-dInajIvone anukaMpA ane sAdhuone supAtradAna ApavuM joIe (2) tapa-te samaye ekAzana vagere tapa karavAthI vidhinuM pAlana thAya che (3) zarIra satkAradevendra jema prabhu mahotsavamAM sarvAlaMkAra thI vibhUSita hoya tema A sAdhako paNa zarIranI vibhUSA kare che (4) gIta-vAdya-jinadharmabuddhine pedA karanAra ane upahAsa Adi na thAya tevA gIta vAjIMtra vagaDAvavA. (5) stutistotra-gaMbhIra arthathI bharelA ane sahu samajI zake tevA stuti vagere bolavA. (6) prekSaNaka-A mahotsavamAM (25
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhArmika nATako paNa karavA jethI saMvegabhAva pedA thAya. A rIte mahotsavano vidhi kahyo. tenA mATe Agamika vidhi paNa jaNAvI te samaye amAripravartana karAvavuM. tenA guNonuM paNa varNana karyuM jethI lokone bodha prApta thAya. jyAre vizeSa rIte amArI pravartana na thaI zake to pUrvanA mahApuruSo upara bahumAna bhAva keLavavo. AvA mahotsava paramAtmAnA pAMca kalyANakonA divasomAM karavo joIe temAM caramatIrthapati anaMtaupakArI zrI mahAvIrasvAmI paramAtmAnA kalyANakoe vizeSathI mahotsava karavo joIe kemake vardhamAnasvAmI AsannaupakArI che AvA mahotsava dvArA (1) tIrthakara bahumAna (2) pUrvAcAryanA AcArono abhyAsa (3) devendronuM anukaraNa (4) lokamAM gaMbhIra prarUpaNA (5) pravacanano varNavAda (6) mArthAnusArI bhAva pedA thAya che AvI ghaNIbadhI yAtrAsaMbaMdhI vizeSatA A paMcAzakamAM varNavAyelI che. 10. upAsaka pratimAvidhi paMcAzaka : zrutakevalI zrIbhadrabAhusvAmIe zrAvakanI agiyAra pratimAo zrIdazAzrutaskaMdhanAmanA AgamamAM vistArathI varNavI che. tenA nAmo (1) darzana (2) vrata (3) sAmAyika (4) pauSadha (5) pratimA-kAyotsarga (6) abrahmavarjaka (7) sacittavarjaka (8) AraMbhavarjaka (9) preSyavarjaka (10) uddiSTavarjaka (11) zramaNabhUta-sAdhu jevo. te 11 pratimAonuM atre varNana karyuM che temAM je vizeSa che te kiMcit ahIM batAvIe chIe. vizeSathI kAma upara vijaya meLavanAra zrAvaka chaThThI abrahmavarjana pratimAmAM sthiracittavALo banIne rAtre paNa abrahmano sarvathA tyAga kare. cittanI sthiratA pAmavAnA upAyo (1) zRMgArarasanI kathA na kare. (2) strInI sAthe ekAMtamAM na rahe. (3) strInI sAthe atiparicayano tyAga kare. (4) zarIranI viziSTa vibhUSA na kare. = AThamI pratimAmAM zrAvaka svayaM AraMbhano tyAga kare, jethI jinAjJAnuM pAlana thAya tathA svayaM AraMbhano tyAga karavAmAM AMtarika sAmarthyanuM pAlana thAya che. AthI, yogyajIvano svayaM AraMbhano tyAga avazya hitakara che. navamI pratimAne vahana karanAro zrAvaka nokaro pAse paNa khetI vagere mahAna AraMbha karAvato nathI. saMtoSI dhanavAna ke atizayasaMtoSI garIba nokaro pAse paNa AraMbha na karAvavAno niyama karI zake che. A rIte agiyAra pratimAno abhyAsa karyA pachI jo potAnI yogyatA jaNAya to gItArtha gurunI pAse dIkSAnI mAMgaNI kare tyAre gItA mumukSune te koNa che? kyAMthI Avyo che? zA mATe dIkSA le che ? ityAdi prazno pUchavA. pRcchAmAM zuddha jaNAya to dIkSAnuM svarUpa kahevuM. A rIte prazna, kathana ane parIkSAthI je vizuddha jaNAya tene dIkSA ApavI ema
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinezvaronI AjJA che ke atyAre pAMcamA Aro paDato kALa hovAthI saMyamapAlana duSkara che. vaLI, prathama pratimAno abhyAsa thAya pachI dIkSA thAya e krama yogya che. jainetara darzanomAM paNa brahmacarya, gRhastha, vAnaprastha ane saMnyAsa-A 4 AzramanA bhedo prasiddha ja che. AthI sarvadarzanomAM zreSTha evA jinAgamanuM AlaMbana lenArA dIkSArthIe pratimAno abhyAsa karavo joIe. AvA aneka viSayo A paMcAzakamAM AvarI levAyA che. 11. sAdhudharmavidhi paMcAzaka : jenAmAM cAritra hoya te sAdhu kahevAya. cAritra sAmAyikAdi pAMca prakAranuM che, te paNa jJAna-darzanathI yukta hoya tenAmAM ja hoya che. jJAna gurupAratathI Ave che. svAdhyAya-dhyAnAdi karavA ane hiMsAdi na karavA ema vidhi-pratiSedhathI yukta ane jinavacana pramANe thatAM ja zubha anuSThAnonuM pAlana sAdhudharma che. ajJAnI ziSyane gurukulavAsathI zubha anuSThAna thAya. = jinAjJAnA pAlanamAM cAritra che, AthI jinAjJAno bhaMga thatAM sarvakriyAno bhaMga ja thAya che mATe jinAjJArahita anuSThAnapAlana nirarthaka che je mokSa prakRSTa artha che. tenuM sAdhana dharma che, dharmano upAya gurukulavAsa che. mATe ja "gurukulavAsa na choDavo" A sarvapradhAna AjJAne gaNadhara bhagavAna zrIsudharmAsvAmIe zrIAcArAMga sUtramAM sarva AcAronA varNanamAM sarvaprathama jaNAvI che bhAvacAritrI nikaTamAM muktigAmI sAdhako gurukuLatyAga Adi ayogya pravRtti karatA nathI. gurukulamAM vasavAthI sAdhune jJAnaprApti thAya, darzana ane cAritramAM atyaMta sthira thAya. kSamAdi 10 prakArano sAdhudharma tathA vaiyAvaccAdi aneka guNonI prApti thAya. gurukulavAsanuM samarthana kulavadhu, kanyA vagere udAharaNothI karyuM che. je gurukulavAsano tyAga karIne ekalA vicaravAthI agItArtha sAdhu pApano tyAga ajJAna hovAthI karI zakaze nahI, ekalAne strI-kUtaro-zatru dvArA upaghAta thatA mahAvrata ane bhikSA sambandhI aneka doSo lAge che tathA gurulaghubhAvane nahi jANatA, kadAgrahathI anuSThAna karanArA pravacananI niMdAnuM kAraNa bane che. te duSkara tapa kare to paNa gurunI avajJAvALA hovAthI jinAjJA vagaranA kAgaDA jevA adhama jANavA. temanuM bahumAna-pakSapAta karavAthI unmArganI anumodanA thAya,tathA AjJAbhaMga anavasthA, mithyAtva ane virAdhanA vagere doSo lAge. A paMcAzaka AvA aneka padArthothI bharapUra che. 12. sAdhu sAmAcArI paMcAzaka : sAdhunI sAmAcArI daza prakAre hoya che. (1) icchAkAra (2) mithyAkAra (3) tathAkAra (4) AvazyakI (5) naiSebikI (6) ApRcchanA (21
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) pratikRcchA (8) chajanA (9) nimatraNA ane (10) upasaMpadA. potAnA kArya svayaM karavAnA che te na thaI zake to icchA pUrvaka bIjAne kArya soMpI zake. duSkRta thaI jatAM " micchA mi dukkaDa" zabdano prayoga mithyAkAra che guruvacana tahatti karI svIkAravuM vagere 10 sAmAcArInuM varNana AmAM karela che. tathA gurunA ane devanA avagrahanI bhUmino paribhoga haMmezA AzAtanA na thAya te rIte karavAmAM Ave to karmakSayanuM kAraNa bane che, guru jayAM beThA hoya tyAM cAre dizAmAM lagabhaga 3l hAtha guruno avagraha che AthI suzrAvako samavasaraNa AdinA ane jinamaMdira zikhara AdinA darzana thatAM ja hAthI, ghoDA vagere uparathI nIce utarI jAya che. je ApRcchA sAmAcArI = guru vidhinA jJAtA che, AthI temane kArya kahevAthI vidhinuM jJAna thAya, potAne thayelA saddhodhathI guru ja Apta che evI ruci thAya, AvI ruci zubhabhAva che. kAryamAM pravRtti karanArano zubhabhAva vighnono vinAza kare che. vartamAnabhavamAM puNyabaMdha paralokamAM zubhamanuSyabhava ane dharmaguru Adino yoga thAya, tenAthI prazasta anubaMdha dvArA sarva kAryonI siddhi thAya che, mATe gurune pUchIne kareluM kArya kalyANakArI bane che. je manuSyabhava, jinavacana ane cAritradharmamAM utsAha durlabha ja che AthI A traNe ya durlabha vastuone pAmIne kyAreya paNa dharmakAryomAM pramAda na karavo joIe. - jema ratnonI khANa pAse gayelA garIbane ratnone meLavavAnI icchA satata hoya che tema bhAvasAdhune vaiyAvacca Adi kAryo karavAnI icchA satata hoya che. ratnonuM phaLa vartamAnakALamAM maLe che, sAdhuonAM kartavyonuM phaLa bhaviSyamAM maLe che. vartamAnakALa karatAM bhaviSyakALa adhika hovAthI sAdhukRtyo bhaviSyamAM adhika phaladAyaka zreSTha che. ke je sAdhuo jinakathitasAmAcArIthI rahita che ane azAstrIya anuSThAnamAM AgrahavALA banI lokamAM vicare che temane svamatithI thatI pravRtti bhavabhramaNa karAvanArI bane che. vagere vizeSa bAbatonI suMdara spaSTatA A paMcAzakamAM maLe che. 13. piNDavidhAnapaMcAzaka : sAdhuone AdhAkarmAdi betAlIsa doSothI rahita zuddhapiDa levAnI tIrthakaronI anumati che. "samyapha rIte pratyupekSaNA-prArthanA ane sUtra-artha porisI karyA pachI thayelA bhikSA samaye AkuLatAthI rahita, AhAramAM ke zabdAdi viSayomAM Asakti vagaranA, IryAsamitimAM upayogavALA sAdhune vidhipUrvaka nirdoSa ane acitta AhAra-pANI grahaNa karatAM bhikSAnI zuddhi hoya che"ema zrIdazavaikAlika sUtranA pAMcamA piccheSaNA adhyayanamAM kahyuM che. pratilekhanA, svAdhyAyAdi 28
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ kriyAothI rahita sAdhune betAlIsa doSono tyAga karavA chatAM paramArthanI piNDa zuddha na hoya kAraNa ke mUlaguNa vagaranA uttaraguNo nakAmAM che. je je sAdhu piNDa zuddha che ke azuddha che evI zodha karato nathI te sAdhu cAritrarahita che emAM saMzaya nathI, cAritra na hoya to saMpUrNa dIkSAnI AcaraNA nakAmI che. sAdhupaNAno sAra bhikSAcaryA jinezvaroe jaNAvI che. bhikSAzuddhimAM kheda-kaMTALo pAmanAra sAdhu maMdasaMvegavALA jANavA. jJAna ane cAritranuM mULa bhikSAcaryA jinezvaroe jaNAvI che, temAM udyama karanArA sAdhuo tIvrasaMvegavALA jANavA che je sAdhu piNDanA 47 doSono tyAga kare che, te sAdhu potAnI kAyAne saMyamapradhAna banAvIne jaldI saMsAranA aMtane pAme che. vagere aneka padArthonI sAthe gocarInA 42 ane grAsesaNAnA pAMca kula 47 doSonI suMdara chaNAvaTa atre karavAmAM AvI che. 14. zIlA vidhipaMcAzaka : akhaMDacAritrayukta bhAvasAdhuone aDhAra hajAra zIlAMgo avazya hoya che. temanuM akhaMDazIla bAhya vAcika ke kAyika pravRttine AdhAre nahi, paraMtu viratinA pariNAmane AdhAre jANavuM jema ke kAussagnamAM rahetA sAdhune zatrue pANImAM nAkhI dIdho. ahIM sAdhunI kAyA pANInA jIvonI hiMsAmAM pravRtta hovA chatAM pariNAma samatAnA hovAthI paramArthathI hiMsAmAM apravRtta ja che. aziva, roga Adi puSTa AlaMbanathI mAyArahita je sAdhu apavAdanuM sevana kare che te sAdhunuM cAritra dravyahiMsAdi thavA chatAM zuddha che. A sUtraviruddha pravRtti karanArane anya gItArtha sAdhu "A pravRtti sUtraviruddha hovAthI na karo" ema roke, to je sAdhu Apa sAcI vAta kaho cho" ema svIkAra kare te sAdhunI sUtraviruddha pravRtti prajJApanIya che. have je sAdhu rAga, dveSa ke mohanI utkaTatAthI abhinivezavALI sUtraviruddha pravRtti karatA hoya. gItArthanA rokavA chatAM temanA vacanano svIkAra karI zAstrIya pravRtti na kare tenI aprajJApanIya sUtraviruddha pravRtti sAnubaMdha kahevAya. A pravRtti mULathI cAritrano abhAva thayA vinA na thAya. AthI ja pUjyapAda zrIbhadrabAhusvAmIe odhaniyuktimAM gItArthano ane gItArthamizra ema be ja vihAra kahyA, paraMtu eka ke aneka agItArthono svataMtra vihAra kahyo nathI. kAraNa ke teone AjJAnuM yathArtha (samyagu) jJAna na hovAthI AjJAnuM ullaMghana kare ane gItArtha sAthe na hovAthI koI rokanAra na hovAthI cAritra nirdoSa na thAya. samyaktanA prazastapariNAma vagaranI sAdhukriyAthI raiveyaka vimAnomAM anaMtIvAra utpatti thaI, paNa nirvANanA kAraNarUpa samakita na ja maLyuM A pramANe asadgahathI yukta kriyA 29
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidvAnone abhimata nathI, mATe saMsArano aMta lAvavAnI icchAvALA banI atizaya bhAvayukta kriyAmAM prayatna karavo. vagere aneka vizeSatA A paMcAzaka dvArA jANavA maLe che. 15. AlocanAvidhi paMcAzakaH potAnA duSkRtyonuM saMpUrNapaNe gurusamakSa prakAzana karavuM te AlocanA kahevAya che. sahasA, ajJAna, bhaya, Apatti, roga, parapreraNA, moha ane rAga dveSathI duSkRtyonuM sevana thAya. paraMtu pazcAttApathI tathA vidhipUrvaka bhAvathI AlocanA karavAthI pApono nAza thavAthI citta vizuddha-nirmala thAya che. je paSmImAM ke comAsAmAM AlocanA karavI evI pUrvamunionI AcaraNA che. saMyamamAM yatanAvALAne paNa vismaraNa ane pramAdathI sUkSma aticAro saMbhave che. tathA sAdhu ane zrAvake pakbI vageremAM AlocanA karavI evI jinAjJA che. mATe dareka sAdhake AlocanA karavI joIe je gItArthanI samakSa duSkRtanuM bhAvathI prakAzana na karavuM e bhAvazalya che. zalyasahita AlocanA karavAthI jIva bodhidurlabha bane che ane anaMtakALa saMsAramAM bhaTake che. sazalyaAlocanAnA AvA bhayAnaka vipAkone sAMbhaLI lajjA, bhaya, mAyA Adi doSono tyAga karI zuddha AlocanA karavI. jema mAtA AdinI pAse bolatuM bALaka kaI paNa chUpAvyA vinA kArya ke akAryane kahe che tema sAdhake mAyA ane madathI rahita banI AlocanA karavI che gurunA upadeza pramANe prAyazcitta karavuM ane doSonuM sevana na karavuM e samya AlocanAnuM lakSaNa jANakAro kahe che ke AlocanAnA zubha pariNAmavALo sAdhu samAdhimaraNa pAmIne pharI utkRSTa ArAdhanA karIne trIje bhave mokSe jAya che vadhumAM vadhu ATha bhave mokSa pAme che. AthI, bhavAbhinaMdI lokonI manovRttirUpa lokasaMjJAono tyAga karIne aticAronI vizuddhi karavA dvArA jinavacanAnusArI lokottamasaMjJAmAM prayatna karavo joIe kAraNake mokSaprAptino AnA sivAya bIjo koI upAya nathI. vagere aneka spaSTatA vistArathI A paMcAzakamAM kahelI che. 16. prAyazcittavidhi paMcAzaka : A paMcAzakamAM pratikramaNAdi daza prakAranA prAyazcitanuM vistArathI nirUpaNa karyuM che tenuM varNana dravyazalyanA draSTAntathI jaNAvyuM che te prAyazcittanI vidhi jaNAvatA vizeSamAM jaNAvyuM che ke- sarva prakAranA prAyazcittanA viSayamAM paramArtha A pramANe che. azubha adhyavasAyathI azubhakarmano baMdha thAya che. azubha adhyavasAya paNa jinAjJAnI virAdhanAthI ja thAya che. zubhabhAvathI azubha karmano nAza thAya che ane zubhabhAva jinAjJAne anusaravAthI ja thAya che. je je 30
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAranA azubhabhAvathI aparAdha thayo hoya tenAthI adhika pramANamAM zubhabhAva thAya, te ahIM AgamanA siddhAMta mujaba viziSTa zubhabhAva ja yathArtha prAyazcitta jANavo. mAtra sAmAnya zubhabhAvathI prAyazcitta thatuM hota to brAhmI-suMdarIne pratikramaNa karavAthI thayelA mAtra zubhabhAvathI prAyazcitta thaI gayuM hota ane ethI karmanAza thavAthI strIavatAra prApta na thayo hota. paraMtu brAhmI-suMdarIne strI bhava thayo AthI siddha thAya che ke viziSTa zubhabhAva ja sAcuM prAyazcitta che. je viziSTa zubhabhAva utpanna karavAnA traNa kAraNo (1) atizaya bhavabhaya-mukhya kAraNa che (2) apramattatA (3) nAnA moTA aticAro sambandhI smaraNazakti, A traNeya guNothI AtmavIryollAsa pragaTe che ane tenAthI vizuddhino hetu viziSTa zubhabhAva avazya thAya. - prAyazcitta rUpa zubhabhAvathI nikAcita paNa karmono sarvathA kSaya thAya che te apUrvakaraNa ane zreNinI utpatti dvArA prAyazcittarUpa zubhabhAvamAM saMgata bane che tathA viziSTa zubhabhAvathI azubhabhAvathI baMdhAyelA karmono nAza thAya athavA karmono sarvathA nAza na thAya to tenA anubaMdhano viccheda thAya. zAstramAM upazamazreNinuM phaLa anuttara devabhava ane kSapakazreNinuM phaLa mokSa jaNAvavAmAM AvyuM che. samagra dIkSAdharmanuM pAlana pUrvabhavomAM karela pApakarmonuM prAyazcitta che. Ama prAyazcitta mahAphaladAyaka che. vagere gaMbhIrabhAvo A paMcAzakamAM jaNAvavAmAM AvyA che. 17. sthitAsthitakalpa paMcAzaka : Acelakya vagere daza prakAranA kalpa-AcAro pahelA ane chellA jinanA sAdhune AzrayIne sthitakalpa kahevAya che. madhya bAvIza jinanA sAdhune AzrayIne te kalpa asthita kalpa kahevAya che. temAM traNa prakAranA auSadhanuM dRSTAnna ApyuM che ane daza AcAronuM varNana karatA aneka prAsaMgika padArtho jaNAvyA che jemake- zayyAtarapiccha vAparavAmAM lAgatA doSo (1) ajJAtabhikSAnuM pAlana na thAya (2) AdhAkarmAdi doSo lAge (3) lolupatA thAya (4) zarIra vadhu pauSTika bhojanathI pramAdI bane, bhAre kimatI vastrothI upadhino bhAra vadhe (pa) vasati durlabha thAya (6) vasatino viccheda thAya mATe zayyAtara piDano sarva tIrthakaronA zAsanamAM niSedha karyo che. je vaMdanika sAdhune vaMdana na karavAmAM nIcenA doSo thAya. (1) ahaMkAra thAya (2) ahaMkArathI nIca gotrakarma baMdhAya (3) jaina zAsanamAM vinayaguNa kahyo ja nathI, kAraNa ke sAdhuo paryAya pramANe vaMdana karatA nathI. (4) A sAdhuo ajJAna che kAraNa ke lokarUDhinuM paNa pAlana karatA nathI, evI zAsananiMdA thAya (5) zAsananiMdA thavAthI ja abodhi eTale bhavAntaramAM jainadharmanI 31
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ prApti ja na thAya (6) bodhilAbha na thavAthI saMsAra vadhe. * mAsakalpanuM pAlana na karavAmAM pratibaMdha ane laghutA thAya tathA janopakAra, dezavijJAna ane AjJArAdhanA na thAya e doSo lAge che. * pUrvakALanA sAdhuonI apekSAe duSamakALanA sAdhuo hInakriyAvALA ane hInapariNAmavALA hovA chatAM temanAmAM sAdhupaNuM che. sAdhuo vinA zAsana na hoya ane zAsana vinA sAdhuo na hoya. jyAM sudhI chakAyajIvonI rakSA thAya tyAM sudhI zAsana ane sAdhuo baMne rahevAnA saMsArathI bhaya pAmelA guruno vinaya karanArA, jJAnI, jitendriya, jitakaSAya ane deza-kAla AdinI apekSAe yathAyogya saMsArano kSaya karavAmAM udyata banelA che te bhAvasAdhu che. vagere AcAramaryAdA A paMcAzakamAM varNavI che. = 18. bhikSupratimA paMcAzaka : viziSTa prakAranA saMghayaNAdiguNothI yukta sAdhu ja A pratimAno svIkAra karI zake che. mAsikI vagere bAra bhikSupratimAonuMahIM varNana karyuM che. temaja avAntara padArtho paNa AmAM ghaNA jANavA maLe che jemakegacchavAsamAM sAdhune gurupAratantya, vinaya, svAdhyAya, smAraNA, vaiyAvacca, guNavRddhi, guNasaMpanna ziSyonI prApti ane ziSyaparaMparA ATalA lAbho thAya. * dIkSA bhavyajIvane ApIne upakAra karavo e anya upakAronI apekSAe pradhAna upakAra che. kAraNa ke zrutakevalI zrIbhadrabAhusvAmIe saMghayaNa, zruta AdisaMpattithI yukta pratimAkalpano svIkAravAne yogya sAdhuone paNa kalpano spaSTa niSedha karyo che. arthAt kalpasvIkArathI dIkSAdAna adhikalAbhanuM kAraNa che. prathama bhikSupratimA navapUrvanI trIjI vastu jaghanyathI zrutajJAna-gaccha sAthe kSamApanA karI guruthI anujJA apAyela aneka prakAre parikarmathI ghaDAyelA gacchano tyAga karI eka mahinAnI mahApratimAne svIkAre. jemAM bhojana ane pANInI eka ja datti hoya. dhAra tUTyA vinA eka vakhata pAtramAM jeTaluM paDe te eka datti. abhigrahavALI bhikSA le. vAgha, siMha vagere Ave to maraNabhayathI eka DagaluM paNa khase nahi, paraMtu maraNAnta upasargane sahana kare. AvI utkRSTa sAdhanA eka mAsa karyA pachI pratimArUpa mahAna tapa pUrNa karIne sAdhu ahIM AvyA che ema rAjA vagerene jaNAve. rAjA vagere loka ane zramaNasaMgha te sAdhunI prazaMsA karavA pUrvaka tene gacchamAM praveza karAve. ThAThamAThathI nagara praveza karAvavAmAM traNa kAraNo. (1) tapanuM bahumAna (2) anya sAdhuonI zraddhAvRddhi (3) zAsana prabhAvanA aMta ane prAMta alpa bhojana karanAra pratimAdhA2Ine kAyapIDA hovA chatAM saMyamasthAna vRddhi pAme che athavA kliSTa, kliSTatara ane kliSTatama ema vividha prakAranA 32
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnAvaraNIyAdi karmonA saMpUrNanAzano ane anubaMdhanA nAzano upAya pratimAkalpa ityAdi vividha anuSThAna ja hoya, mATe kAyapIDA susaMgata che. = pratimAsvIkAranI yogyatAne pAmelA sAdhue pratimAo svIkAravI joIe. vartamAnakALamAM pUrvono viccheda thayela hovAthI bhikSupratimAno viccheda thayo che tyAre je abhigraho gItArthone bahumAnya hoya ane adUbhUta hovAnA kAraNe prazaMsAnuM kAraNa hovAthI zAsanaprabhAvanAnuM kAraNa bane te abhigraho bhAva ane kriyA baMnethI svIkAravA. jemake ThaMDI vagere sahana karavuM, padmAsane besavuM, vividha dravyAdi abhigraho karavA. chatI zaktie mada ane pramAdathI abhigraho na karavA te aticAra che. mATe A badhA abhigrahone svazakti anusAra jinAjJA pramANe ArAdhI jIvo jaldI saMsArano kSaya kare che. vagere Agamika padArtho A paMcAzakamAM jANavA maLe che. 19. tapovidhi paMcAzaka : zAstramAM anazanAdi bAra prakArano tapa varNavAyelo che, ane vizeSathI tIrthakaronA pavitra kalyANakanA divasomAM thato tapa tIrthakaranirgamaAdi tapanuM paNa varNana kareluM che. A tapamAM tIrthakaranI pravajyA AdinuM AlaMbana atizaya zubhabhAvarUpa hovAthI sarvaguNono sAdhaka che tathA dharmasambandhI vizeSajJAna vagaranA bALajIvonuM vizeSa hita kare che. - anyadarzanIoe paNa viSaya, svarUpa ane anubaMdhathI zuddha anuSThAnane mokSanuM kAraNa kahyuM che. viSayazuddha : je tapamAM viSaya zuddha hoya te tapa viSayazuddha kahevAya. udA. tIrthakara nirgamana tapanuM tIrthakaranI pravrajayA prazasta nimitta che. svarUpazuddha : je tapamAM AhAratyAga, brahmacarya, jinapUjA, sAdhudAna Adi pravRttio hoya te tapa svarUpazuddha che. anubaMdhazuddha : je tapamAM pariNAmano bhaMga na thAya paNa satata vRddhi thAya te tapa anubaMdhazuddha che. mATe bhAvazuddhithI jJAnAvaraNIyAdi karmono nAza thAya te rIte tapa (dharma) ArAdhavo joIe. A paMcAzakamAM cAndrAyaNa, rohiNI, sarvAMgasuMdara Adi aneka tapanuM vidhAna jANavA maLe che ane kayA AzayathI tapa karavo joIe tenuM paNa varNana ahIM jANavA maLe che. 20 upadhAna pratiSThAvidhi paMcAzaka : abudha jIvonA saMmohane naSTa karavA A paMcAzakamAM nIcenA muddAo varNavAyA che. navakAra Adi sUtronA upadhAna karavA 33
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ joIe. mahAnizItha sUtramAM upadhAna karavAnuM vidhAna kareluM che. zaMkA-mahAnizIthasUtra zuM pramANika che ? samAdhAna-naMdIsUtramAM AgamonA nAmavarNanamAM nizIthasUtranI sAthe ja mahAnizIthasUtrano nAmollekha karyo hovAthI te pramANika che zaMkA-aneka bAbatomAM anya zAstro sAthe virodha Avato hovAthI mahAnizItha sUtra pramANarUpa kaI rIte gaNAya. samAdhAna-ApaNA AgamazAstrono laukika zAstro sAthe aneka sthaLe virodha Avato hovAthI te pramANarUpa kaI rIte mAnazo. vaLI, Avazyaka sUtramAM kahela padArthono kalpabhASya, jJAtAdharmakathA, jIvAbhigamasUtra Adi aneka zAstro sAthe virodha Ave che, to paNa te AvazyakasUtrane pramANarUpa mAno cho to mahAnizIthasUtrane paNa pramANabuddhithI svIkAravuM joIe. navakAra-logassa Adi sUtronA alaga alaga upadhAna na karavA joIe evI zaMkAnuM ahIM yuktipUrvaka nirAkaraNa karyuM che upadhAnanI ArAdhanAno niSedha karavo te prabaLa moha ja che. AlokanA tuccha phalane meLavavA karAtI mastrasAdhanAmAM paNa jo pUrvasevA karAya che to sarvazreSTha mokSaphaLane meLavavA upadhAna sAdhanArUpa pUrvasevA kema na karAya-arthAta upadhAna sAdhanA karavI ja joIe. navakArAdisUtronuM upadhAna vidhAna kevalIbhagavaMte raceluM ane upadezela hovAthI mahAna prabhAvayukta che. mATe adhikArI sAdhake avazya upadhAna karavA ja joIe. upadhAnavidhi vagara paNa marudevI Adi mokSe gayA che, evuM tame kahezo to tapadIkSA pramukha sarva sAdhanAmArgano niSedha karavAnI aniSTa Apatti Avaze. jo tamAro mokSane meLavavo che to aneka yuktiothI yukta aneka mahApuruSoe Acarela mArgane viSe kugraha-kadAgrahanA tyAgapUrvaka prayatna karo vagere Agamika rahasyo A paMcAzakamAM varNavelA che. A paMcAzakanI pacAsamI gAthAmAM kuggaha viraheNa.. "viraha' zabdanA ullekhathI A paMcAzakanA racayitA pUjyAcArya zrIharibhadrasUrijI mahArAja siddha thAya A pramANe vIza paMcAzakanA upayogI padArthonI saMkSipta vicAraNA sAthe paMcAzaka prakaraNanuM viSayadarzana ahIM pUrNa thAya che. pa.pU.A.zrI bodhiratnasUrIzvarajI mahArAjanA ziSya munidharmaratnavijaya mahArAja. 34.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSiptanAma AcA. A.pa. yo.dR. caM.ve. suzru. vi.vi. vi.sA. paM.va. u.pa. daza.ni. A.ni. a.pra. AcA. pra.sva. o.ni. saGketasUciH granthaH AcArAGgasUtram ArAhaNA paDAgA yogadRSTisamuccayaH candravedhyaprakIrNakam suzrutaH viMzativizikA vicArasAraprakaraNam paMcavastuH upadezapadaH dazavaikAlikaniyuktiH AvazyakaniyuktiH aSTakaprakaraNam AcAropadezaH pratyAkhyAnasvarUpam oghaniyuktiH dazavaikAlikasUtram tattvArthAdhigamasUtrakArikA tattvArthAdhigamasUtram tattvArthAdhigamasUtrabhASyaH bhagavadgItA zrAddhadinakRtyavRttiH pANinIdhAtupAThaH vipAkasUtram abhayadevasUriTIkA ta. tA. 1 pratiH * pAtAsaMpA 69-1 pratiH paMcAzaka prakaraNa gurjarAnuvAdaH bhAga-1-2 paMcAzaka prakaraNa gurjarAnuvAdaH arihaMta ArAdhaka TrasTa ji. tA. 211 pratiH kailAsasAgarasUri jJAnabhaNDAra-pratiH 10048 daza. ta.kA. tattvA . ta.bhA. bha.gI. zrA.di.vR. pA.dhA. vi.pA. a.TI. pustakaH paMcA.TIkA-tADa. kobA-pratiH 35
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjinabhadrasUri tADapatrIya jJAnabhaNDAra - jesalamera naM. ji. tA. 211 - paJcAzakaprakaraNalaghuvRttiH KRISH999999 mAlAmA MC niyamavipAsavAnAsArasutimA. sArasaniAmAnujayAraMvAnAyAdAsA sNpdaaryaasgsiiraashaatyaadhiishyti| vahusAnAvijAnaviyapaviDigAvyAta sahinAvAcAvarudevanAnuviruvaMdanAnvivavadaH paramapadasAvAlAmunitinavA.. sAnasArakhuraMpariyunAtABiAL: rakhatAtnayAnaDAyadAzayoM ghonA usasahigAtayAma.. tihaar viraritAnivAvigerIrarayadAnAMgatItanyA SMS hamArApAnevAsAlArAnAdAharaNa niyamitIpariNamAnitarASA sAhatikamADAda meharAdona mAkhadI, sApaTagAnAtivAdatana mahakamA mavAhAlAgarasamapArugAhArasamanArAyA kinathinagAyayitAnAharalAdInusamaTaye papAyAhasamAcAvavAdinamutimAzAli 'vatimAvasabakAsavezanAtyAuparivaMdanavitA rakhapatamatitAmilitavAhitAhInacha dizadhAlayamanAdiyAhAranA niniva-yatiAyacAyaDabhAno - sAvaravakalpAvisamayatili vaMdanAlayamavAvAvadhamannati dikIyadyAgamayadhAmatI zikAvaritalAmanIlamavAsi samitivimiSAmadhIla kAtaravedanAnaMtara viSaya mAhAlANyAsaMgAhIktisAve danasasamAjAsattA asalaUthalAhavAtamA kSatAmekAyamAtiniyAta rAmarAvakArApAnavAlayamavAzalApamAnatatApalivAnAtamazermayAyAnaviSayAghasamapradAnA soyAhIsamayamonnamadhimA misavAsAmmutavamayAyAcANAma dhArIkaraNakSayagatAmA isiditApanavenAmavapaNiyAnamAtA dhiyAnAmaniI nayamanachItArApuruSAvakhAvisa navasaMcArattolanamA sAnimAmIzAyAdAra lApanagAhapatAmadhali vAnasasvipakrane, sakiAyavAzApalivAnamaMtAraniyamAdarasotA. sivitAMmAgAdinakitAlagAtApitA kAri lASiNAvAjagAyogayAtAyAnaramA siyAnimitakatalokalimannavadyamyAginatI visayamAnarUmimamitimaniSNaH khanAtyAdatika bidasidayalikA melavevarSayanihAmai bayAnananIbasAimAnIdayalidAya aliyazAsavaliziyAviSaya .... . mo r e mUlanAsavamA jaravAsanA AdivAsasitAranihitamA sadAziyanagAtApitarAvAna kAyasthavidhAnAvarAlAlivAna bAsatimitimAnasyAnAkA jAmAtApidinAparAvekaravAyAlAyakAra liyAnAmunamAyAgadarasamasa prayAsa kiyAlayamAsaMbarasAnabhavAvAsakalAvayAcArAvidhisaMvA sAsubarAbaraNDAmaguDAnakApujJApatsavI nisAmAganeliyAmAviradevalivAnehayatamAnImAvasyAnAvanA jazapaliyAbahibadhI hAtAmA mahatiyopisAbasamAnAvitavApinakoDa sahidAsapApotAlamA sAmAgatasamAsana mAga R EKHADhant
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATaNa saMghavI pADA tADapatrIya jJAnabhANDAgAra naM. pAtAsaMpA 69-1-paJcAzakaprakaraNam karaNa mAtrAmA mAvA // zrAva zrAdAka mAtIja liyaa| 33 hisiyasAha kammAva cAdanAdAigA gAvaliaM va zadiya manimamAmatra gADiyana nAyagA dhyAyAdAmA sAlasa mAma marsa maMdAra mAgaM mAyAgadavAvaItahayya // 22zalAnAya riyA sadA niyamarika mada gAilA UM UmA niskisa kiyA dI dArA gatAlAI grAma jogrAmmI vivAda ALAMITIERSTRY vAdhAra TEREST RIDER FING sA DALENIC NEE - pATaNa mayagama maU mApavAmAsa gumA rAsAlA sAma mAImava rAjakavisama yavamAmayajayasidi 53 mAlAdaJjana liye| jamAlAI dAdAdiyAmIna gammAmA lAkhAya sadA'rakAza ke sAhasigamatizaye mI ma quall tapAgacchatADapatrIyajJAnabhANDAgAra jesalamera naM. ta. tA. 1 paJcAzakaprakaraNam 13A kanIyAni minA kadajacA vA na mana kAinA sudAmaya ra trigive / / 2zakA dphnaand| zakAdAdasi AdArakApa saMghavaMvidaMkalana vidyamAnamidAkA ugaa|| pha yaMdeva viyanAtAvAdazeniMmaa bArAba BUYURESISTURES PER jIva itara sAsamAda rAhAnagarapA tIsaha pra mahAvidyA sanikAla
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jinabhadrasUri tADapatrIya jJAnabhaNDAra-jesalamera naM. ji.tA. 209 pnycaashkprkrnn-abhydeviiyvRttiH| ba yApisasAvazkarSasaMsadAsarvamapidinAmanigAdhAsAsavanIrthakaranirgamatapapratipAdayamAvadAdAniyA 19/6 kriminigAdhAnADApanAdavAhAsamUnigAhAmumatiHpaMcamaninAdharamapAraparAganiyAnaHnirAsAkamAna (nApavAsarUpANanigAdhAdhagADApanAdamanavidimAhAusamAhAgarUghanAdikAmAnAtayanirgamA (navacAsuvAnanavIrassAdhikerinigAdhAryAlAhahevamanAnaramAsAcA mAmilenigAvAlAhamahavamanAnaramAtAdhAnamAlAyAmpaparamrarayAlAmA mAnavAminAthanArgazIrSavajanadazamIdimapAvaniApanamAyadhAmapIniAna vAliMgantakAyamasma RAN vArasampAraNAkacAsInIkamAghAsAniyatIzivANAmaninAdInAparamAnapAyasamavRtarAsanAnnAvatA 8vApathamatikArapaniyaminigAthArthAlAtadhAnihaMgAtIrthakaranA bhAganirdhakAranAmazahavAmAdhavananapUnIkaranirgamahAnugnekArAnakIzamitpAdAnatIrthakarAenanapamA nAsAjAnanA cAhAnApAsavarthanirgalArahavAsAniHzAnaghAvAsamAdhAhAdAzAmiAnArdanavAnAkApamAsa vanIkana mirgAvacAvitiya upanaHsAmAnpAnAmANasamanividhamAnavAlazakiAnadhAdhivaklAnAvana pattAdhijinanigamatapasAdhamAsAHpanItAdinAninidhayAnAnitanmAsAinAniAmadunamAsAsaniyatArajhavana minapAmAsAvisAsAmAnavAvavAdInAyasAyalAraNAlAjanamAsIbambamapatripAjasatArapasAbasamanpAraNa dAtparuyArAsacAipamAyasyanUtadhAnadAsIsaviliMgAdhAmAlapaznAvazsamanalazvikAlamAnasevaha nAsanirinisAnAmayaspanodhakarajJazAvAsatrisezinamaMusavipAtanavAsAyanisasamayAcaparamAnApAsata nirganArahavAmAnA ksavidhAmozaNaminasunavApAraspAMvamAnAyAmammAsipanagamakAmAviNihihAni tUMpaNayAmAyAvizatinAmAmAlArAkAnazAninAmArajamAnApavAsazyApaNAzAmuvisUni munagyo sAlikamakarANApamAdAyamanisAvanapuvAyApArazurAmAnAdAyatazpAdavAivAApArapAnAvazAyiyoM nokarAnagamattayamnathAviruparamAtmatvAtnazamahAnApAzabApatramAsavalAnamAdinapavAkAyadA kAmasamayamANamaSAmpasAnozapUraNaliMgAdhADAnAdavAhAusatagAdAspasAvamAlayamA gApAsavasAraNarihAkAnakSasmAtaNAvAmanAcanAzavazanivadanAyazviAsAvadhAritasyApAyAlA nisthAnAtIzinanadhivinAsamarikAmA 19/12
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jinabhadrasUri tADapatrIya jJAnabhaNDAra - jesalamera naM. ji. tA. 208 paJcAzakaprakaraNa - abhayadevIyavRttiH / kRtAHkhametaH pAvai vihitathamA nadini anuSThAnaMna kavibhyAmavinayAninUNAlA novinAsitotavatItigAH samudyanayA kAnukasyApivibhASA tyA sAvadhAniya zrAyAmAnevaradAyAnavidyA kadAkaNAdayasvapani nAgavana varuNa bukreaattyti| jAyateyasu natizayAneo'nenakkhutriyaryAsasya dInamuni mohanAvA madha nasAvAjhAkAlIna doSa
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMOTIOOK PROMOTION OTOMORIOMM paJcAzaka tetoacan OMOTION MOTOMORRO
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIzatruJjayatIrthamaNDanazrIAdinAthAya namaH // // zrIzaGkezvarapArzvanAthAya namaH // ||nmH // paramapUjyAcAryazrIyazobhadrasUriviracitavRttiyutaM yAkinImahattarAdharmasUnuzrIharibhadrasUriviracita | zrIpaJcAzakaprakaraNam / // prathamaM zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam // ___ [TIkAkRnmaGgalam] sarvAtizayasampannamanAdinidhanaM sphuTam / jainaM jayati rAgAdi-vicchedacaturaM vacaH // 1 // bhatyai sarasvati ! na Izvari ! devi ! bhUyAH, yasyAH prasAdavazato rucinirmalatvam / vAcAM bhavatyavitathA'malinaprabandham, vidvadbhirarcitaguNaM guNavadbhiragryam // 2 // [dharmAdhikArI phalavarNanaM ca] iha janmAntaropacitasvakulapravAhaparipAkavatAm, vimalaprajJA'tizayavizodhitAzayAnAm, nirantaraM sukhasampatsamanvitAnAm, mahAtmanAmitareSAM cA'narvAkpArajAti-jarA-maraNapravAhasalilA''pUrNabhavajaladhimadhyAvasthitAnAm, [rAgadveSamohopanihatA] dhyavasAyAnAm, anekazArIramAnasavyasanasahasropadrutAnAm, sakalakalyANa[paraMparAnirvatanAkSame, cintA maNikalpadrumopame nirupamAdyA(mavyA) pArasvabhAvaikAntikAntyantikasukhaparamapadahetAviha-paralokayorAzvAsanibandhane dharma evAdaro vidhAtumartha-kAmayoga(rA)sthAM vihAya yuktaH, yataH - "dharmAdabhyudayo loke, tathA niHzreyasaM ca yat / ataH kalyANakAmena, sadA sevyaH sa eva hi // 1 // [ ] iti vidvjjnairuktm|
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1- zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam [ jJAnamAhAtmyam ] tasya ca sakalanarA-'mara - maharSipUjanIyasya, sarvasattvahitasampAdananiratasvabhAvasya sarvAvasthAsundarasya jagadatizAyivipacyamAnapuNyarAzerbhagavato dharmatIrthakarasyeva sugRhItanAmno mahAmahimnaH santAnApekSA'vyavacchinnavRtterdharmasya, mUlamAgamikamamalabodhAtmakaM samyag jJAnam / "yaH khalu samyag bodho heyopAdeyavastuviSayagataH, jJAnAvaraNAparAsA(gamA)jjIvasya sa ucyate jJAnam / [ ] iti vacanAt / sa cAgamo viSaya-viSayibhAgena nirUpyamANaH, prajJAtizayavizeSasaMpannairgambhIrodArA''zayabhAgbhiratIndriyArthavedibhirbhagavadanantarasthAnavartibhirgaNadharaistacchiSyaizca, tridhA vyavasthApito'rthajJAnavacanabhedAt, tatra (1) arthAgamaH paramArthasat jIvAjIvarUpaH, sAmAnyena sarvapadArthavyaktisaGgrahAd, vizeSatastu samayasavivadhaM (savidhaM ? ) cAstikAyAtmakaH / (2) jJAnAgamastu dravyaparyA[ya]yoH yaH svabhAva - vastuviSayo jJeyaparicchedAtmakatayA pratilabdha (bdhi) svarUpaH, samastasajAtIya-vijAtIyavyAvRttA'sAdhAraNasvalakSaNA'bhilASA (lApya) dharmagocara: prasiddha eva / (3) sva-parasamayavedinAM vacanaM nAgamaH punaratiprakRSTa-pA [ rA ] yatamatInAM prajJApanIyAnantabhAgavarttisamAnapariNAmapAtivannu(durNa) dharmAlambanarUpA'bhilApyavastudharmA''lambanaH, sakalazAstravyApI, nikhilavyavahAranidAnam, heyopAdeyopekSaNIyanivedanakArI, sudhiyAmAsthAheturavipratipattyA parisphuranniva purastAt, sarvavedya - vedakasvarUpA'mitakauzalA'vyabhicAritayA sva- parasiddhAntasAdhyopadezabhAk, paramArthata eka eva tattvadRzAM visaMvAdasyaivA'nAgamahetutvopapatteH ziSTAnumatamUlAgamAnusAriniSkalaGkaprekSAvatprajJAsamAlocitasarva-sattvahitA'viruddhAnuSThAnagarbhaH, viduSAM mahodayAnandanibandhanaM sarvazAstrahRdayAvabodhaprasRtihetuH, vAgIzvaradevAdhiSThitaH aSTacatvAriMzaddivyasahasrakozaH prAbhRtapUjyaH, pUjyapAdAnAM caturdazapUrvavidAdInAmatipratIta eva / tasya ca nikhilAzcaryavannidhAnasyaikadezArthoddhArarUpAzeSAGgopAGgaprakIrNasya, anAdinidhanasya lavamAtrArthopanibandhanAni sarvANyeva sva-parasamayavacAMsi manyamAnaH, paramamadhyasthatAmavalambya zrotRSu, sadanuSThAnA'vandhyakAraNamiha - paralokasukhAvaham, dharmanimittamAdyaM samyag jJAnam / Atmacitta (ttAbhinna) vijJAnasadRzanizcayarUpam / paramakaruNayA hitakAmyayA pravartitamatiH [tat ] samutpipAdayiSurAcArya: prAkRta-prakaraNaprabandhamakArSIt, sa ca dharmo dvidhA, gRhasthadharmaH sAdhudharmazca / tatra bhUyasA vyavasAyasthAnapratyAsattyA, dvitIyasya prathamapUrvakatvAt, Adau tameva katicit prakaraNeSu adhicakre / pUrvasmin niSNAtamatirabhyastaniravadyazubhakriyo'thottaramapi sukhenaiva jJAnAnuSThAnaviSayIkariSyatIti tadanu dvitIyam / evaM vyavasthitakramo dharmasyAdyaM pratipipAdayiSayAha, 2 gAthA - 1
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 1-3 1- zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam iSTaviziSTadevatAnamaskArapUrvakaM prayojanA -'bhidheya - sambandhatrayapradarzanAya gAthAM nijagAda namiUNa vaddhamANaM, sAvagadhammaM samAsao vocchaM / sammattAI bhAvatthasaMgayaM suttanIIe // 1 // 1/1 natvA praNamya, vardhamAnaM mahAvIrasvAminam, zrAvakadharmaM zrAvako vakSyamANaH, tasya dharmaH, tam / samAsataH saGkSepeNa, vakSye'bhidhAsye / samyaktvAdayo bhAvA vizeSalakSaNAH, ta evArthAstaiH saGgataM yuktam / sUtranItyAgamanItyA / atra 'natvA vardhamAnam' ityanena devatAnamaskAra uktaH, arhattvaM ca guNataH, devatAtvaM ca prmgtyvaaptyaa| 'samAsato vakSye' ityanena samAsapratipAdanam / 'sUtranItyA' ziSyebhyaH prakaraNaprayojanamAha / 'zrAvakadharmam' ityanenA'bhidheyam / sambandhastu prakaraNaprayojanopAyopeyalakSaNaH sAmarthyagamya eva tarkAnusAriNaH, tathAhi - zabdasandarbharUpaM prakaraNamupAyastadarthapratipAdanaM tu ziSyagatamupeyam / uktaM ca I = asyedaM phalamityevaM, yoga: sambandha ucyate / tathA'pyantargatatvena na pRthak kaizcidiSyate // 1 // [ ] iti 'zrAvakadharmaM vakSye' ityuktam, tatra kaH zrAvakaH, yasyAyaM dharmaH ? ityAha para logahiyaM sammaM, jo jiNavayaNaM suNei uvautto / aitivvakammavigamA, sukkoso sAvago ettha // 2 // 3 1/2 paralokAya hitam pathyam, samyagaviparItam yaH puruSo [jinavacanaM ] jinadharmaH svAdhyAyacAritralakSaNam, zRNoti [ upayuktaH upayogayuktaH ] AkarNayatyupAdeyabuddhyA / atitIvrakarmavigamAdatikliSTamithyAdarzanamohanIyakarmA'pagamAt [sa:] utkRSTasamyagdRSTitayA zrAvako'tra [ucyate] // 2 // kiM punaH samyaktvaM yatsambandhAdasau zrAvaka: ? ityAha - tattatthasaddahANaM, sammattamasaggaho na eyammi / micchattakhaovasamA, sussUsAI u huMti daDhaM // 3 // 1/3 tattvArthazraddhAnaM samyaktvam, asadgraho viparItabodho mithyAvabodho naitasmin samyaktve sati mithyAtvakSaye [kSayopazame] yasmAddhetoH zuzrUSAdayastu zuzrUSA - zravaNa-grahaNa-dhAraNAdayaH punarbhavanti dRDhamityarthaH /
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1-zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam gAthA-4-6 ___ 'tattvArthazraddhAnam' ityanena samyaktvarUpamupAttam, 'asadgraho naitasmin' ityanena tvanarthapratighAta uktaH / 'zuzrUSAdayastu bhavanti' ityanena tvarthasaMsiddhiruktA, anarthapratighAtapUrvakatvAdarthasaMsiddhi, evamupanyAsaH // 3 // samyaktvA'vinAbhAvaliGgAnyAha - sussUsa dhammarAo, gurudevANaM jhaasmaahiie| veyAvacce niyamo, vayapaDivattIe bhayaNA u // 4 // 1/4 zrotumicchA zuzrUSA dharmazAstraviSayA / dharmarAgo dharmAbhilASo guru-devAnAM puujynmskaaryaannaam| yathAsamAdhi samAdhyanatikrameNa, svamanaHsamAdhAnAnullaGghanena / vaiyAvRttye vyAvRttasya bhAve, tattvArthapraNAmArcanaviSaye / niyamo'bhigraho'vazyaMbhAvaH / samyaktve sati vratapratipattau tu bhajanA vikalpanA, syAd vA na vA vratapratipattiH // 4 // kimiti bhajanetyAha - jaM sA ahigayarAo, kammakhaovasamao na ya tao vi / hoi pariNAmabheyA, lahuM ti tamhA ihaM bhayaNA // 5 // 1/5 yad yasmAt kAraNAt, sA vratapratipattiviratiH adhikatarAd bahutarAd samyaktvalAbhakAlApekSayA karmakSayopazamato jJAnAvaraNAdikarmakSayopazamAd bhvti| na ca naiva, tako'pyasAvapi samyaktvapratipattihetuH, karmakSayopazamo bhavati jaayte| pariNAmabhedAjjIvapariNaterbhedAt, samyaktve satyapi vratapariNAmAnupapatteH, ladhviti zIghrameva, tasmAdiha vratapratipattau bhajanA niyamaH / zuzruSAdiSu tu niyama eveti // 5 // (1. tao u-aTI.) kimiti bhajanetyAha - sammA paliyapuhatte, avagae kammANa bhAvao huMti / / vayapabhiINi bhavaNNavataraMDatullANi niyameNa // 6 // 1/6 samyaktvAt samyaktvapratipattikAlAt, palyopamapRthaktve samayaprasiddha 'pagate, kSINakarmaNAM tadvidhyAtahetUnAM svabhAvasthityA kAlagamanena sthitikSayApahAreNa vA / bhAvato bhAvamAzrityAntarapariNAmarUpatayA [niyamena] bhavanti jAyante, vrataprabhRtInyaNuvrataguNa[vrata]zikSApadAni, tathAvidhadezacAritramohanIyakSayopazamajanyAni, bhavArNavataraNDatulyAni saMsArasamudrataraNe [nau]klpaani||6||
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-7-10 1-zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam vrataprabhRtInItyuktaM, tAnyevAhapaMca u aNuvvayAI, thUlagapANavahaviramaNAINi / uttaraguNA tu aNNe, disivvayAI imesi tu // 7 // 1/7 paJca tu paJcaiva aNuvratAni mahAvratApekSayA sthUlakaprANivadhaviramaNAdIni sthUlaprANAtipAtaviratyAdIni, uttaraguNA tasya cAnye'paradigvatAdayaH, AdizabdAt zikSApadaparigrahaH / eSAM tu zrAvakANAmetAni bhavanti yeSAM dharmo vivakSitaH // 7 // prathamANuvratamadhikRtyAhathUlagapANavahassA, viraI duviho ya so vaho hoi / saMkappAraMbhehiM, vajjai saMkappao vihiNA // 8 // 1/8 sthUlaprANavadhasya samayaprasiddhasya viratinivRtiH dvividhazca dviprakArazca sa vadhaH prANAtipAto bhavati saGkalpA-''rambhAbhyAm saGkalpaH prANivyApAdanAbhisandhiH, Arambha upatApamardo'saJcintya kRto, varjayati pariharati vadha iti gamyate / saGkalpataH saGkalpamAzritya, na tvArambham, tatpravRttatvAt zAstroktavidhAnena, taM ca saGkalpajamatra yojanIyam // 8 // taM varjanIyatvena pratipadya kiM karotItyAha - gurumUle suyadhammo, saMviggo ittaraM va iyaraM vA / vajjittu tao sammaM, vajjei ime ya aiyAre // 9 // 1/9 gurumUle gurvabhyAse sa zrutadharmA'vagatadharmA saMvignaH saMsArabhItaH, itvaraM vA svalpakAlaM pratiniyatacAturmAsAdirUpam itaraM vA yAvajjIvarUpaM varjayitvA vadhamiti sambandhaH / tato viratyuttarasamyagbhAvato varjayati varjanIyAMzcA'ticArAn [imAn ] vakSyamANAn // 1/9 // tAneva prathamANuvratAticArAn pratiSedhadvAreNopadarzayitumAha - 'baMdhavahachaviccheyaM, aibhAraM bhattapANavoccheyaM / kohAidUsiyamaNo, gomaNuyAINa no kuNaI // 10 // 1/10 bandhaH saMyamanaM dAmarajvAdibhiH, vadhaH tADanaM lattA-lakuTAdibhiH, chaviH zarIraM tasya chedaH bandhazca vadhazca chavicchedazva bandha-vadha-cchavichedam / atibhAramatibhArAropaNam, bhktpaanvyvcchedmaahaarnirodhm| krodhAdidUSitamanAH kaSAyakaluSitacittaH, go-manujAdInAmAdizabdAd
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 1-zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam gAthA-11-13 mahiSyajAkikAdigrahaH / na karoti na vidhatte, kriyApadaM sarvatra yojanIyam / kriyAyAmanuvartamAnAyAmapi na karotIti tAtparyam // 10 // (1. vahabaMdhaM - aTI baMdhavahaM-je / ) uktaM sAticAraM prathamANuvatam, dvitIyamAha - thUlamusAvAyassa ya, viraI so paMcahA samAseNaM / kaNNAgobhomAliya, nAsaharaNa kUDasakkhijje // 11 // 1/11 sthUlamRSAvAdasya cAgamaprasiddhasya virtiH| sa mRSAvAdaH paJcavidhaH samAsena saGgraheNa, sa ca dvipada-catuSpadA-'padaviSaya iti manyamAnastadupalakSaNAya vakti / kanyAlIkarUpo gavAlIka-rUpo bhUmyalIkarUpazca / kanyAgrahaNaM sarvakumArAdidvipadavizeSopalakSaNam, gograhaNaM sarvacatuSpadabhedopalakSaNam, bhUmigrahaNaM pRthivyaptejovAyuvanaspatijAtyupalakSaNam, nyAsaharaNAlIkarUpo'dattAdAnaviSayaM vihAya vAgviSayaH / kUTasAkSyamanRtasAkSyam lokprsiddhmev| eSa paJcavidho mRSAvAda iti // 11 // (1. atra jAtipadaM svarUpabodhakam / ) asyaivANuvratasya varjanIyatvenAticArAnAha - iha sahasA'bbhakkhANaM rahasA ya sadAramantabheyaM ca / mosovaesayaM kUDalehakaraNaM ca vajjei // 12 // 1/12 [iha-sthUlamRSAvAdaviratau-aTI.] sahasA'samIkSya, abhyAkhyAnamanRtadoSodbhAvanam, caurastvamityAdikam / rahasA ca rahasyenArthenAbhyAkhyAnam idamanena pracchanaM saMvRttam' [ityAdikam / svadAramantrabhedaM ca svakalatravizrabdhabhASitAnyakathanaM ca / mRSopadezanaM vivAde tvayedaM vaktavyam / kUTalekhakaraNaM ca kUTalekhitakaraNaM ca bhrAntijanakaM varjayet pariharet // 12 // uktaM sAticAraM dvitIyam / adhunA tRtIyANuvrataM viSayabhedena nirUpayannAha - thUlAdattAdANe, viraI taM duviha mo viniddiTuM / saccittAcittesuM, lavaNahiraNNAivatthugayaM // 13 // 1/13 sthUlA'dattA''dAne [sthUlA'dattA''dAnam-aTI.] samayaprasiddha viratiH, tRtIyamadattAdAnam, tad dvividham / mo iti nipAtaH pUraNArthaH / vinirdiSTaM kathitam / sacittAcittayoviSayakRtayoH nidarzanenopadarzayati-lavaNahiraNyAdivastugatam / lavaNaM sacittam, hiraNyamacittam, AdizabdAt sacittetarasakalavizeSaparigrahaH // 13 // (1. u niddiTuM-pA. / 2. lavaNapadamatra sacittamAtragrAhakam / )
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-14-17 1-zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam tRtIyANuvratAticAraparivarjanAyAha - vajjai iha tenAhaDa, takkarajogaM viruddharajjaM ca / kUDatulakUDamANaM, tappaDirUvaM ca vavahAraM // 14 // 1/14 varjayatIha tRtIyavrate, stenAhRtaM caurAhataM, kuGkumAdidravyajAtaM dezAntarAdAnItam / pracchannaM dIyamAnaM lokavyavahArapatitaM gRhNAtyapi taskaraH tadeva cauryakarmA'virataM kurvanti, nAnyatkRSyAdikamiti [tat+kR] 'tadgrahaNatoH kara-patyozcaura-devatayoH' iti nipAtanAt teSAmiti / yogaH prayogo vyApAraNamAnayata yUyam, ahaM grahISyAmi iti tam / viruddharAjyaM ca viruddharAjyAtikramaM ca / kUTatulA-kUTamAnamasatyotkIrNakaNTakatulA, asatyadhAnya-rasamAnaM, tatpratirUpaM ca satyasadRzaM ca vyavahAraH ghRta-tila-zAlyAdiSu vasA-mahiSIprasravaNapalaJjAdiprakSeparUpam // 14 // uktaM sAticAraM tRtIyANuvratam / adhunA caturthamAha - paradArassa ya viraI, orAlaviuvibhedao duvihaM / eyamiha muNeyavvaM, sadArasaMtosa mo ettha // 15 // 1/15 paradArasya ca virativratamaudArika-vaikriyabhedato dvividhametat paradAramiha mantavyam / svadArasantoSazcAtra vratam / kazcitparadAravarjanaM vidhatte, kazcit svadArasantoSam // 1/15 // tayoraticArAnAha - vajjai ittariapariggahiyAgamaNaM aNaMgakIDaM ca / paravIvAhakkaraNaM, kAme tivvAbhilAsaM ca // 16 // 1/16 varjayati, itvarI gatvarI, na sadAvasthAyinI, itvaraM ca kiyantamapi kAlaM bhATIpradAnena sagRhItA itvarikA, aparigRhItA vezyAkulAGganA vA'nAthA / itvarikA cAparigRhItA ca, tayorgamanamAsevanam [itvarthaparigRhItAgamanam] / anaGgakrIDAM ca kAmazAstropadezena, tathA vikSepakaraNaiH / paravivAhakaraNam, kanyAphalalipsayA / kAme kAmaviSayam, tIvrAbhilASaM ca rAtriMdivaM tadadhyavasAyarUpam / / 16 / / uktaM sAticAraM caturthANuvratam, adhunA paJcamamAha - icchAparimANaM khalu, asadAraMbhaviNivittisaMjaNagaM / khettAivatthuvisayaM, 'vittAdavirohao cittaM // 17 // 1/17
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1-zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam gAthA-18 icchAparimANaM parigRhyamAnecchA, iyattA'vadhAraNam, khaluzabdo vAkyAlaGkAre, asantaH azobhanA anucitA, ArambhAH kartavyavizeSA bhUtopaghAtinaH, tebhyo vinivRttisaJjanakaM vittAdavirohao tti-viratikAraNam / kSetrAdivastuviSayaM parigRhyamANakSetrAdivastugocaram, vittavidyA-pAtratAdyavirodhena, ('cittAdavirohao'tti cittaM-mana AdiryeSAM vittadezavaMzAdInAM te tathA / aTI.) citraM nAnAprakAram // 17 // (1. cittAdavirohao - aTI.) icchAparimANasyaiva pratiSedhamukhenAticArAnAha - khittAihiraNNAI, dhaNAidupayAikuppamANakame / joyaNapayANabaMdhaNakAraNabhAvehi no kuNai // 18 // 1/18 kSetraM setuH ketuH ubhayaM ca tridhA, AdizabdAd vAstugrahaH, tadapi khAtam (1) ucchritaM (2) khAtocchritaM (3) ca tridhA / hiraNyaM rUpyaM ghaTitamaghaTitaM vA / AdizabdAd suvarNagrahaH / dhanaM khaNDaguDAdi, tulAsammitam AdizabdAddhAnyaparigraho, dvipadaM manuSya-haMsa-mayUra-rathyAdiH AdizabdAccatuSpadaparigrahaH kupyaM upaskaro, mRNmaya-tAmra-lohopaskarAdi, eteSAM dvandvaH / kSetrAdihiraNyAdi-dhanAdi-dvipadAdi-kupyAni teSAM mAnaM pramANam, tasya kramAnkramaNAnyullaGghanAni, atikramA iti yAvata tAn karotIti sambandhaH / kaiH prakArairityAha-yojana-pradAna-bandhanakAraNa-bhAvaiH [5]-tatra (1) yojanaM saMyojanam, icchAparimANasamayAbhigRhItakSetravastunAmadhikatarakSetraparidhisaMvardhanena, vRti-prAkArakaraNena, kSetravAstuparimANamatikAmati / (2) pradAnamadhikahiraNyasuvarNayoH, kutazcinnRpatyAdeH sampannayoH, svIkRtyecchAparimANabhaGgabhayAdabhigRhItakAlAvadhi pratIkSamANo'nyasmai dadAti, tena pradAnenAtikAmati / (3) bandhanaM saMyamanaM lAJchitaM mudritakaraNam / dhana-dhAnyayoricchAparimANaviSayIkRtayoradhikataraM parivArArthaM labhyadravyasampattihetoH parakIyasyAnyApradeyatvena vyASedhapUrvakamavasthApanam / tenAtikrAmatIcchAparimANam, vastutastayorapi svIkRtatvAt tatsAmopapatteH (4) kAraNaM kartuH prayojaka: vyApAraH / sa ca gokulAdiSu khaNDAdiprakSepAdiH, taM hi kArayannabhigRhItakAlAvadheH parastAccatuHpadAderAdhikyaM bhaviSyatIti manyamAnaH kArayati, tena tathAvidhakAraNenAtikAmati labhyadravyakAraNatvena vA parahastAt sAkSAccatuSpadAdi vratabhaGgabhayAcca gRhNan dravyanimittaM 'mamedaM bhaviSyatI'ti manyamAnaH parahaste vyavasthApayati tenAtikAmati / (5) bhAvena tadgatavyavasAyarUpeNa, mRNmaya-lohopaskarAdi kupyaM pramANAtiriktamidAnImagrAhyaM zobhanatvena, kAlAvadheH parastAd grahItukAmaH parA'pradeyatvena vyavasthApayati, 'mA dUre'kArSIstvamidamiti, atikraamtiicchaaprimaannm| ebhiH prakArairna karoti krmaat||18||
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-19-22 1-zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam uktAnyaNuvratAni, guNavratAnAM prathamaM digvratamAha - uDDAho tiriyadisiM, cAummAsAikAlamANeNaM / gamaNaparimANakaraNaM, guNavvayaM hoi viNNeyaM // 19 // 1/19 UrdhvAdhastiryag dizi sarvAsu dikSvityarthaH cAturmAsAdikAlamAnenAbhigrahavizeSarUpeNa, gamanaparimANakaraNaM gamanaparicchedavyavasthApanam, guNavataM bhavati vijJeyaM digvratamityarthaH // 19 // asyaivAticArAn varjanIyatvenAha - vajjai uDDAikkamamANayaNappesaNobhayavisuddhaM / / taha ceva khettavuDhei, kahaMci saiaMtaraddhaM ca // 20 // 1/20 varjayatyUrkhAdikramamUrdhvAdhastiryag vyatikramamityarthaH / anenaivAticAratrayaM saGgrahItam, nayanaM grAmAntarAdeH [sthitasya vastunaH aTI.] preSaNaM teSveva ubhayamekadA teSveva, tairvizuddhamabhigRhItakSetrAdeH parastAdAnayanAdivarjanena / tathA caiva kSetravRddhim anyasyAM dizyekayojanAdiprakSeparUpam, kathaJcit pramAdAd smRtyantardhAnaM smRterantardhAnaM vyavadhAnaM vismRtiH [cazabdaH samuccayeaTI.] // 20 // uktaM prathamaM guNavratam, dvitIyamAha - vajjaNamaNaMtaguMbariaccaMgANaM ca bhogao mANaM / kammayao kharakammAiyANa avaraM imaM bhaNiyaM // 21 // 1/21 varjanamanantakodumbarikA'tyaGgAnAmanantakAyasya paJcaphalopalakSaNodumbarikAyAH atizayavanti bhogopabhogAni teSAm / cazabdo bhinnakramaH, bhogato mAnaM ca, bhogaparimANaM cehAtra draSTavyaH, bhojanamAzrityoktaM bhogaparimANam, karmataH karmAzritya kharakarmAdikAnAma' (cu)llikaprabhRtInAmanyeSAM ca lohakArAdInAM karmaNAM varjanam avaramidaM bhaNitaM dvitIyaguNavratamityarthaH // 21 // (1. nistriMzajanocitakaThorArambhANAM koTTavAlaguptipAlakarmAdInAm, aTI.) asyaiva bhogakarmaviSayasyAticAravarjanamAha - saccittaM paDibaddhaM, apaula duppaula tucchabhakkhaNayaM / vajjai kammayao vi 'hu, etthaM iMgAlakammAI // 22 // 1/22 sacittamAgamaprasiddha phalAdipratibaddham / sacittA'sthikaM pratibaddhaM paripakvam, apakvam dhAnyaM caNakAdi 'dupaulaM' [duSpakvam] tadevA'rdhapakvam, tucchoSadhyo nissArAsteSAMmapakkAdInAM bhakSaNaM
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 1-zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam gAthA-23-26 varjayati, bhojana [mAzrityaktami]ti, karmato'pi / 'huH' zabdaH pUraNe / aNuvrate'GgArakarmAdi paJcadazabheda-bahusAvadyakarmopalakSaNatvAccAnyadapi, uktaM dvitIyaguNavratam // 22 // (1. ya aTI.) adhunA tRtIyamAha - tahaNNatthadaMDaviraI, aNNaM sa cauvviho avajjhANe / pamayAyarie hiMsappayANa pAvovaese ya // 23 // 1/23 tathA'narthadaNDaviratiH, anyat tRtIyaM guNavratam, so'narthadaNDazcaturvidhaH - (1) apadhyAnarUpaH kliSTacintanaprAyaH (2) pramAdAcaritaH paJcavidhapramAdA''sevitA, (3) hiMsApradAnarUpo hiMsanazIlAni hiMsrANyupakaraNAni zastrA-'gni-viSaprabhRtIni prANyupaghAtajananAni, ttprdaanm| (4) pApopadezazca pApaviSaya upadezaH protsAhanaM kSetrANi kRSyatAm, gAvo damyatAm' ityAdirUpaH // 23 // asyaiva tRtIyaguNavratasya pratiSedhyatvenAticArAnAha - kaMdappaM kukkuiyaM, mohariyaM saMjuyAhigaraNaM ca / uvabhogaparIbhogAiregayaM cettha vajjei // 24 // 1/24 kandarpaH kAmaH, taddhetuceSTAvizeSo'pi kandarpo haasyaadistm| kukucabhAvaH kokrucyamanAryaceSTArUpaM ghatanAdInAmiva / mukharabhAvo maukharyamasaMbaddhapralApitam / saMyutAdhikaraNaM caha khalamusalAdiviSayam / upabhogaparibhogayoratirekaM vA'dhikyaM caadhikrnnprvrtkm| nirarthakamevAtra tRtIyaguNavrate vrjyet||24|| uktaM guNavratatrayam / sAmprataM zikSApadeSu sAmAyikamadhikRtyAha - sikkhAvayaM tu etthaM, sAmAiya mo tayaM tu viNNeyaM / sAvajjeyarajogANa, vajjaNAsevaNArUvaM // 25 // 1/25 zikSAvrataM tvatrAbhidhIyate / sAmAyikaM mo iti nipAtaH, takad vijJeyam / tacca vidhipratiSedhasvarUpamityAha / sAvadyetarayogAnAM sapApetaravyApArANAm, varjanAsevanArUpaM parihAra-pravRttirUpam // 25 // asyaivAticArAn parihAryatvenAha - maNavayaNakAyaduppaNihANaM iha jattao vivajjei / saiakaraNayaM aNavaTThiyassa taha karaNayaM ceva // 26 // 1/26
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-27-29 1-zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam 11 mano-vacana-kAyaduSpraNidhAnamiha sAmAyike, yatnataH paramAdareNa, vivarjayati / duSpraNidhAnalakSaNaM cedaM phalaM ca yadA kaSAyairupasRjyate mano-vapu-rdhvanirvA yugapat krameNa vA, tadA sa yogaH trividho'pi paNDitaissamAsato duSpraNidhAnamucyate / yathoktadoSeSvanivRttamAnasaH, kRtAparAdho'pi ca nAnutapyate / sadaiva narmANi parasya lipsate, manomayAhuSpraNidhAnato naraH ||1||(vN.) yaducyamAnaM vyasanAya dehinAM, prapaJcavANyA ca kudRSTipuSTaye / apArthakaM yacca hi vAGmayaM mayA, tathAvidhaM duSpraNidhAnamucyate ||2||(vN.) yadIraNaM locanapakSmaNApi, karoti bAlaH zayane svapannapi / taducyate duSpraNidhAnamAGgikaM, na kevalaM veSavayoviDambanA ||3||(vN.) [ ] smRterakaraNam, smRtimUlaM hi sarvaM dharmAnuSThAnaM niHzreyasAya, tena tad vrjyti| anavasthitasya yadRcchAsampAdyasya tathA karaNakaM [AsevanaM aTI.] caiva [zabdaH samuccayAtmakaH] // 26 // uktaM prathamaM zikSApadam, sAmprataM dvitIyamAha - disivayagahiyassa disAparimANasseha paidiNaM jaM tu / parimANakaraNameyaM, avaraM khalu hoi viNNeyaM // 27 // 1/27 digvratagRhItasya dikparimANasya bahutarasya iha prakrame, pratidinaM pratidivasaM yattu yatpunaH parimANakaraNaM sakSepakaraNam etadaparaM dvitIyam / khaluzabdo vAkyAlaGkAre, bhavati vijJeyaM zikSAvratam // 27 // asyaivAticArAnnivAraNIyatvenAha - vajjai iha ANayaNappaoga pesappaogayaM ceva / saddANurUvavAyaM, taha bahiyA poggalakkhevaM // 28 // 1/28 varjayatIha dvitiiye| AnayanaprayogaM grAmAdergavAdyAnayanavyApAram, preSyaprayogaM caiva preSaNIyaH preSyo bhRtya-karmakarAdistatpratiyuktaM ca / zabdANupAtaM zabdANupAtamabhyucchvAsitAdirUpam, parijanajJApanArtham / rUpANupAtaM svakIyarUpasandarzanArthaM kAryajJApanaphalam / tathA bahirabhigRhItaviSayAt, pudgalakSepamupalAdiprakSepam // 28 // uktaM sAticAraM [dvitIyaM] zikSAvratam, sAmprataM tRtIyamAha - AhAradehasakkArabaMbha'vAvAraposaho aNNaM / dese savve ya imaM, carame sAmAiyaM niyamA // 29 // 1/29 ..
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 1-zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam gAthA-30-32 AhAra-deha-satkAra-brahmA'vyApArapauSadhaH AhArazca dehasatkArazca brahma ca avyApArazca, teSu pauSadhaH / poSaM dharmapuSTiM dhatta iti vratavizeSa eva yaH parvasvanuSThIyate / anyad tRtIyaM zikSApadam, deze sarvasmizcedaM vartate, dezapoSadharUpaM sarvapoSadharUpaM cetyarthaH / carame upanyAsakramaprAmANyAda-vyApArapoSadhe, sAmAyikaM niyamAd [karttavyaM aTI.] bhavati / anyathA sAmAyikalabhyaguNAbhAvaH // 29 // asyaivAticArAnAha - appaDiduppaDilehiya'pamajjasejjAi vajjaI ettha / sammaM ca aNaNupAlaNamAhArAIsu savvesu // 30 // 1/30 apratyupekSita-duSpratyupekSitA-'pramArjitazayyAdi varjayatyatra possdhe| apratyupekSitazayyAsaMstArakaM duSpratyupekSitazayyAsaMstArakamapramArjitazayyA saMstArakaM duSpramArjitazayyA saMstArakaM samyak bhAvasAraM ca ananupAlanamasaMrakSaNam, AhArAdiSu sarveSu pauSadheSu // 30 // uktaM sAticAraM tRtIyaM zikSApadam, adhunA caturthamAha - aNNAINaM suddhANa, kappaNijjANa desakAlajuyaM / dANaM jaINamuciyaM, gihINa sikkhAvayaM bhaNiyaM // 31 // 1/31 annAdInAmanapAnaprabhRtInAM zuddhAnAM nyAyAgatAnAM kalpanIyAnAM yatiyogyAnAM dezakAlayutaM dezakAlopapannaM dAnaM sampradAnaM yatInAmucitaM bharttavyAnurodhena gRhiNAM zikSApadaM bhaNitam, caturthamatithisaMvibhAgAkhyaM poSadhottarakAlabhAvi, yatastatra niyamabhAvIdaM [yad] dattvA [tadaiva] bhuGkte, nAnyathA, anyadA tvaniyamo, dattvA vA bhuGkte bhuGktvA vA dadAti, parijanaM vyApArayatIti // 31 // asyaivAticArAnAha - saccittanikkhivaNayaM vajjai saccittapihaNayaM ceva / kAlAikkama paravavaesaM macchariyayaM ceva // 32 // 1/32 sacittanikSepaNaM deyadravyasya pramAdataH sacittapRthivyAdinikSepaM varjayati pariharati / sacittapidhAnaM caiva sacittena mAtuliGgAdinA phalena pidhAnaM sthaganamanAvRtadvArasya srpisspaatraadeH| kAlAtikramamatikrAntakAlapradAnarUpaM sAdhupAraNottarakAlabhAvinam / paravyapadezamabhyarhitavastuviSayaparakIyabhaNanam, vastuvRttyA parakIya eva sAdhostatrA'ditsAyAmapRSTa eva tathA pratipAdanamaticArarUpam / mAtsaryaM caivAnyadAtRviSayam, yadyasau mattaH sakAzAnnivibhavAdirapi dadAti,
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-33-34 1-zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam kimahaM na dadAmItyevaMrUpam // 32 // uktaM sAticAraM caturthazikSAvratam, adhunA sarvavrateSu parizuddheSvaticArA eva na sambhavantItyAha - etthaM puNa aiyArA, no parisuddhesu hoti savvesu / akkhaMDaviratibhAvA, vajjai savvattha'o bhaNiyaM // 33 // 1/33 atra prakrame punaraticArAH prAguktA no naiva, parizuddheSu bhAvazuddhiyukteSu bhavanti, sarveSveva vrateSu, akhaNDaviratibhAvAt sampUrNadezaviratisadbhAvAt / varjayatIti sarvatra sarveSveva vrateSvato bhaNitaM prAk // 33 // evaM tAvad vratasvarUpaM sakalamabhidhAya, tadgatavijJeyopAyAdi pratipAdayiSyannAha - suttAuvAyarakkhaNagahaNapayattavisayA muNeyavvA / / kuMbhAracakkabhAmagaDaMDAharaNeNa dhIrehi // 34 // 1/34 sUtrAdAgamAd, jJeyAnuSThAnaviSayAt, gamena hi jJAtA arthAH anuSThIyamAnAH puruSasya kriyAviSayA bhavantIti cAgamAdeva jJAnakriyArUpeNa pravarttante / atasteSAM pravartakaM sUtram / te cAtropAyarakSaNagrahaNaprayatnaviSayA muNitavyA vijJeyAH / atra ca yathAprAdhAnyena yadupanyAso lAbhastu pazcAnupUrvyA / pUrvaM tAvadviSayo aNuvratAdInAM vijJeyaH / kva viSaye, kimaNuvrataM vyavasthitamiti / yato'nyatra bhAvo viSayArtho, viSaye parijJAte satyAgamAviruddhaM mano-vAk-ceSTAparihAreNa grahaNayogyatAsampAdanAya prayatnam, prayatne'NuvratagrahaNAtprAkkAlabhAvI jIvaguNavizeSaH, tataH prayatnAt sampannayogyatvasya vivakSitANuvratagrahaNam, tatkaraNAbhyupagamarUpamaNuvratapratipattirityarthaH / tataH pratijJAtANuvratakriyasya tadaviruddhamArgasevanena rakSaNamanupAlanaM pratidivasAcaritaziSTakriyArUpaM namaskArabodhAdi / upAyastu rakSaNottarakAlabhAvI, lAbhocitadAna-bhoga-nidhi-naipuNyAdivizeSagarbhasteSAmevANuvratAnAM sAtatyaparipAlanaheturiha paralokAviruddhaH sakalazAstrasammato nItivizeSaH / ta ete kathaM vijJeyA ityAha-kumbhakAracakrabhrAmakadaNDodAharaNena / yathA kumbhakAracakrAvayavAHpratikSaNavivartino'parAparadezasthAd bhramaNahetudaNDAd vegAkhyasaMskArAt, ato nivartanakSamAt pravartamAnA upalabhyante, sarvairapi laukikpriiksskairviprtipttyaa| tathaite'pyupAyAdayaH suutraatprvrtnt| evamanenodAharaNena dhIraiH vidvadbhirvijJeyAH / vratapariNAmapAlanakAGkSibhiH sarvathA sUtra eva yatno vidheya ityAveditaM bhavati // 34 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 1- zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam ata evAha gahaNAuvari payattA, hoi asanto vi viraipariNAmo / akusalakammodayao, paDai avaNNAi liMgamiha // 35 // 1/35 grahaNAdupari aNuvratagrahaNottarakAlam, prayatnAt kriyAvizeSamUlAdapramAdAtsUtrasamutthAd bhavi asannapi prAgavasthAyAM viratipariNAmo dezaviratipariNatiH, akuzalakarmodayato dezacAritrAvaraNIyakarmodayena, patati ca kasyacit sa eva pariNAmaH pUrvAvasthAyAM sannapi, avajJAdi avajJAnamavajJA, AdizabdAdabahumAnAdiparigraho, avajJA Adiryasya tadavajJAdi, liGgaM cihnamiha dezaviratipariNAme prastute vijJeyamiti dhyeyam // 35 // tatpratipAdanArthaM cApramAdo vidheya ityAha granthakAraH tamhA niccasatIe, bahumANeNaM ca ahigayaguNammi / paDivakkhadugaMchAe, pariNaiAloyaNeNaM ca // 36 // gAthA - 35-38 1/36 titthaMkarabhattIe, susAhujaNapajjuvAsaNAe ya / uttaraguNasaddhAe ya, ettha sayA hoi jaiyavvaM // 37 // 1/37 jummaM paraparivAryami kae, jar3a nAma havejja kajjanipphattI / tA loe sacca- soesa Ayaro kassa hojjAhi // [ ] tasmAnnityasmRtyA abhigRhItANuvratAvismaraNena bahumAnena ca, sadantaHkaraNarUpeNa bhAvena adhikRtaguNe pratipannaguNe pratipakSAdhikRtaguNApekSayA hiMsAdaya:, teSAm, jugupsA parihAro dravyato bhAvatazca svayamakaraNam, na tu hiMsAdipravRttAnAM nindA, parivivAda [ paraparivAda]prasaGgAt, tasya ca niSiddhatvAt kaSAyaparikarmAdiSu / yathoktam - pariNatyAlocanena ca pariNate: jIvAjIvasvarUpA'navasthitalakSaNAyAM tathAbhAvadarzanena, AlocanamavadhAraNaM tena ca // 36 // tIrthakara bhaktyA jinapUjAkaraNAbhilASAtirekarUpayA, susAdhujanaparyupAsanayA ca sadgurvAdisevayA ca, uttaraguNazraddhayA uttaraguNasthAna zraddhayA ca, atrANuvratapAlane, sadA bhavati ytitvym||37|| evamasaMto vi imo, jAyai jAo ya na paDar3a kayAI / tA etthaM buddhimayA, apamAo hoi kAyavva // 38 // 1/38
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-39-421-zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam evaM yatamAnasya, asannapyayaM prAgdezaviratipariNAmo jAyate prAdurbhavati, jAtazca na patati kadAcinnaiva pratipatati / tattasmAd atra nityasmRtyAdau, tadupAye buddhimatA prekSAvatA apramAdo yatnAtizayo bhavati karttavyaH karaNIya iti // 38 // aNuvratAdInAmeva yAvajjIvetvaravibhAgapratipAdanAyAha - ettha u sAvagadhamme, pAyamaNuvvayaguNavvayAiM ca / AvakahiyAiM sikkhAvayAI puNa ittarAI ti // 39 // 1/39 atra tu prastute zrAvakadharme prAgukte prAyo bAhulyena aNuvratAni guNavratAni ca yAvatkathikAni yaavjjiivkaani| prAyograhaNAnna niyamena yAvajjIvam, cAturmAsyAdyabhigrahavizeSapratipatteH / zikSAvratAni punaritvarANIti itvarakAlAnyeva pratidinakaraNIyatvAt sAmAyikAdInAm // 39 // zrAvakadharmaparyantavartinyapi saMlekhanA kasmAnnoktA ? ityAha - saMlehaNA ya aMte, na niogA jeNa pavvayai koi / tamhA no iha bhaNiyA, vihisesamimassa vocchAmi // 40 // 1/40 saMlekhanA cAnte na niyogAt, na niyogena, yena pravrajati kazcit zrAvakaH sarvaviratiM gRhNAti / tasmAnno naiva, ihAdhikAre bhaNitA uktA, vidhizeSaM karttavyazeSaM vratapAlanopAyarUpam, asya zrAvakasya vakSyAmyabhidhAsye // 40 // nivasejja tattha saDDho, sAhUNaM jattha hoi sNpaao| ceiyagharAiM jammi u, tadaNNasAhammiyA ceva // 41 // 1/41 nivasedAvaseta, tatra kSetre, zraddhA asyAstIti zrAddhaH zrAvakaH / sAdhUnAM yatInAM yatra bhavati sampAtaH samAgamaH caityagRhANi ca zAntA'yatanAni ca yasmiMstadanyasArmikAcaivAparasamAnadhArmikAzcaiva yatra santi // 41 // adhunA'syaiva rAtriMdivAnuSThAne ca vaktumAha [gAthASTakena] - navakAreNa viboho, aNusaraNaM sAvao vayAiM me / jogo ciivaMdaNamo, paccakkhANaM ca vihipuvvaM // 42 // 1/42 zarIrasthitihetusvApAnantaraM namaskAreNa paJcamaGgalalakSaNena, vibodhaH prabodha anusmaraNamamukaziSyo'hamamukakulazca, zrAvako, vratAni me santi sarvagRhItAni, teSAM na kAcit kSati
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 1- zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam gAthA -43-46 rityanusmaraNam / yogaH zarIrasthitiheturvyApAraH prazravaNAdiviSayaH, tadanantaraM caityavandanaM svagRha mo iti nipAtaH / pratyAkhyAnaM ca caityavandanAnantaram, yAvacchaktinamaskArasahitapauruSyAdi vidhipUrvamAgamoktavidhAnapuraHsaram // 42 // eva, taha ceIharagamaNaM, sakkAro vaMdaNaM gurusagAse / paccakkhANaM savaNaM, jaipucchA uciyakaraNijjaM // 43 // 1/43 tathA caityagRhagamanaM sambhavataH, satkArazca caityAnAM puSpagandhamAlyAdibhiH, vandanaM teSAmeva, gurusakAze gurusamIpe pratyAkhyAnaM tadeva pUrvagRhItaM savizeSaM vA, zravaNaM gurusakAza evAgamazravaNam, yatipRcchA sAdhuviSayakarttavyapRcchA, 'kiM kasya glAnAdeH karttavyam' ? iti ucitakaraNIyam, yaducitaM karaNIyamavazyakarttavyaM tadvidheyamiti zeSaH ||43|| tadanantaram - aviruddho vavahAro, kAle taha bhoyaNaM ca saMvaraNaM / ceiharAgamasavaNaM, sakkAro vaMdanAI ya // 44 // 1/44 aviruddho lokadharmAviruddhaH, vyavahAraH kriyArUpo kAle deza-kAle, tathA bhojanaM ca vidheyam, saMvaraNaM pratyAkhyAnam, zarIrasthityavirodhena, caityagRhAgamaH zeSavyApArAbhAve caityagRha evAgamanam, zravaNaM punarapyAgamaviSayam, satkArazcaityAnAmucitavelAyAM vandanAdi ca karttavyam, AdizabdAt kuzalapraNidhAna - praNAmaparigrahaH // 44 // jaivissAmaNamucio, jogo navakAraciMtaNAIo / gihagamaNaM vihisuvaNaM, saraNaM gurudevayAINaM // 45 // 1/45 yatInAM sAdhUnAM vizrAmaNaM parizrAntAnAM vizrAntisaMpAdanaM vidheyam, ucito yoga: samucito dharmavyApAro, namaskAracintanAdikaH, AdizabdAt svAdhyAya - dhyAnaparigrahaH sa ca karttavyaH, punarapi caityagRhAt 'svagRhagamanaM karttavyam, vidhisvapnaM paJcanamaskArapAThaH sarvajIvakSAntipuraHsaraH, smaraNaM manasikaraNaM gurudevatAdInAM dharmaguruvItarAgAdInAm, vizeSataH svApakAle, AdizabdAt samyagdRSTibhadrikacaturnikAyagatadevaparigrahaH // 45 // abbaMbhe puNa viraI, mohadugaMchA satattacintA ya / itthIkaDevarANaM, tavviraesuM ca bahumANo // 46 // 1/46 1. gihagamaNaM - svagRhagamanametacca svayogasiddhatvenApArthakatvAnnijaparivArasya dharmadezanAkaraNamiti jJApayati (zrAddhadinakRtya gAthA3 devendrasUrivRtti:)
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-47-491-zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam 17 abrahmaNyabrahmacarye, strIparibhogasvabhAve punarviratinivRttirvidheyA bhAvakriyAbhyAm, mohajugupsA mohaviSayA nindA, 'duranto'yaM moha' iti bhAvanA, yathAzakti mohabhedaparihArazca, svatattvacintA ca svarUpacintA ca, strIkalevarANA kala-mala-mAMsa-zoNita-purISAdipUrNatArUpA vidheyA / tadvirateSu ca strIkalevaravirateSu bhAvataH sAdhuSu, bahumAna AntaraprItirUpo vidheyaH // 46 // suttaviuddhassa puNo, suhumapayatthesu cittaviNNAso / bhavaThiinirUvaNe vA, ahigaraNovasamacitte vA // 47 // 1/47 suptavibuddhasya rAtrau pUrvaM suptaH pazcAdvibuddhastasya, punaranantaranidrApagame sUkSmapadArtheSu bandhamokSAdiSu svaparasamayaprasiddheSu, sUkSmekSikayA prekSAvannirupiteSu cittavinyAso mano'vasthApanam, bhavasthitinirUpaNe vA, janma-jarA-maraNaprabandhalakSaNa-saMsArasthitinirUpaNe vA, cittavinyAso vidheya iti sarvatra sambandhanIyam / adhikriyate narakAdiSvaneneti adhikaraNaM bhUtopaghAtasthAnaM, tadupazame tatparihAre cittamabhiprAyastasmin, kalahopazamAbhiprAye vA cittavinyAsaH // 47 // - AuyaparihANIe, asamaMjasaceTThiyANa va vivAge / khaNalAbhadIvaNAe, dhammaguNesuM ca vivihesuM // 48 // 1/48 bAhagadosavivakkhe, dhammAyarie ya ujjayavihAre / emAicittaNAso, saMvegarasAyaNaM dei // 49 // 1/49 jumma AyuHparihANyAmAyuSaH pratisamayaM parihANirbhavatItyevaM bhAvanIyam, asamaJjasAni lokadharmaviruddhAni ceSTitAni mano-vAk-kAyavyApArarUpANi, teSAM ca vipAke yathAsamaJjasaceSTitAnAM svayameva jIvena phalavipAko'nubhavanIyaH, kSaNe kSaNe yo lAbhaH zubhAdhyavasAyarUpaH, samyagjJAnAdipravRttihetuH tasya dIpanAyAM prakAzanAyAmAtmanazcittavinyAsaH, dharmaguNeSu ca svAdhyAyadhyAnA'hiMsAdiSvAgamaprasiddheSu vividheSa vidhipratiSedharUpatayA vyavasthiteSu // 48 // yairdoSairarthakAmasneharAgAdibhiH, sa dharmAdhikArI puruSo bAdhyate bAdhakadoSAH tadvipakSe, tatpratipakSabhAvanArUpe yathoktam - atthaMmi rAgabhAve, tasseva uvajjaNAi sNkesN| bhAvejja dhammaheuM, abhAvamo taha ya tasseva ||1||[pNcvtthugN gAthA-891] dharmopadezahetustatprathamatayA bodhilAbhakaraH dharmAcArya yathoktamAgame 'dhammo jeNuvaTTho so
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 1-zrAvakadharmavidhi-paJcAzakam gAthA - 50 tassa guru gihi va samaNo vA' tasmin dharmAcArye ca viSayabhUte sakalakalyANahetuH mamAyamityevaMbhUtazcittavinyAsaH / udyatAnAmudyato vA prayatnavAn sAdhUnAM vihAro dharmaceSTArUpastasmin, yathA 'mayA pravrajyAM gRhItvA apramattatayA vihartavyam' ityevaMbhUte, eSAM saptamInirdiSTAnAM bahutvaM pazcAt cittanyAsasya ca phalamupadarzayannidamAha-evamAdicittavinyAsa evamAdiSu bhAvanIyeSvartheSu cittanyAsazcittanikSepo vidhIyamAnaH saMvegarasAyanaM saMvega eva rasAyanamauSadhavizeSastaddadAti, yathA rasAyanamupajIvyamAnaM vayodAheturbhavati evaM saMvego'pi dharmasthairyAdiheturiti, tenopamIyate // 49 // evaM namaskArapAThAt prabodhaM yAvadvidhimabhidhAya tamevAvartamAnamatidizannAha - gose bhaNio ya vihI, iya aNavarayaM tu ceTTamANassa / bhavavirahabIyabhUo, jAyai cArittapariNAmo // 50 // 1/50 gose prabhAte, bhaNitazca vidhiH sa eva draSTavya ityevamanavarataM tu satatam, ceSTamAnasya vyApriyamANasya, bhavavirahabIjabhUtaH saMsAravirahakAraNaM jAyate cAritrapariNAmaH tathAvidhakSayopazamasambhava iti // 1/50 // // prathamaMzrAvakadharmavidhi-paJcAzakaM sampUrNam //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ // // dvitIyaM dIkSAvidhi-paJcAzakam // evaM zrAvakadharmavidhimabhidhAyAdhunA siMhAvalokitanyAyena prAkkAlabhAvi sakRdbandhakA'punarbandhakagataM dIkSAvidhimadhikRtyAha - namiUNa mahAvIraM, jiNadikkhAe vihiM pavakkhAmi / vayaNAu niuNanayajuyaM, bhavvahiyaTThAya leseNa // 51 // 2/1 natvA namaskRtya mahAvIryavirAjanAt mahAvIrastam, jinadIkSAyAH prastutAyAH vidhi pravakSyAmyupAyamabhidhAsye, vacanAdAgamAt, nipuNanayayutaM sUkSmanItisamanvitam / bhavyahitArthaM tathAvidhabhavyasattvopakArAya, lezena saGkepeNa // 1 // dIkSAsvarUpamAha - dikkhA muMDaNametthaM, taM puNa cittassa hoi viNNeyaM / na hi appasaMtacitto, dhamma'higArI jao hoi // 52 // 2/2 dIkSA muNDanamatra, 'dIkSA, mauNDya-ijyA-upanayana-niyama-vratAdezeSu- [pA.dhA0 609] iti dhAtupAThAt tatpunarmuNDanaM cittasya bhavati vijJeyamatkaTakodhAdikaSAyalavanarUpatvAt na hyaprazAntacittaH krodhAdidUSitacittaH, dharmAdhikArI yato bhavati / 'appasattacitto' svalpasattvacitta iti pAThAntaraM vaa| ApatsvavaiklavyakaramadhyavasAnakaraM sattvaM zAstrajJairuktaM tadalpam, yasmiMzcitte tadalpasattvaM cittamasyeti so'yamalpasattvacittaH / zeSaM tadeva // 2 // (1. appasattacitto. aTo. je.) kimityaprazAntacitto'lpasattvacitto vA dharmAdhikArI na bhavati / yato'syA dIkSAyA asambhava ityAha caramammi ceva bhaNiyA, esA khalu puggalANa priytttte| suddhasahAvassa tahA-visujjhamANassa jIvassa // 53 // 2/3 carama eva sarvAntya eva, bhaNitA pratipAditA, eSA khalu dIkSA pudgalAnAM parivarte samayaprasiddhe, zuddhasvabhAvasya nirmalasvakIyabhAvasya tathAvizudhyamAnasya tatkAlocita cittavizuddhimanubhavataH sataH, jIvasyAtmanaH, tenAsAveva kSINaprAyakarmamalo dharmAdhikArI dIkSAyogyaH // 3 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 2-dIkSAvidhi-paJcAzakam gAthA-4-8 kasya ca dIkSAdhikAritvamityAha - dikkhAe~ ceva rAgo, logaviruddhANa ceva cAgo tti / suMdaragurujogo vi ya, jassa tao ettha ucio tti // 54 // 2/4 dIkSAyAmeva prastutAyAM rAgo'nurAgo vakSyamANaH, lokaviruddhAnAM caiva vakSyamANAnAM tyAgaH, iti parihArarUpaH sundaraH samyag jJAna-sadanuSThAnasampannaH sa cAsau guruzca tena yoga ucitasambandho yasyAdhikRtajIvasyAsti, tako'sau atra dIkSAyAm ucito yogya iti // 4 // [gAthAtrikeNa] dIkSArAgamevAha - payaIe soUNa va, TThaNa va kei dikkhie jIve / maggaM samAyarante, dhammiyajaNabahumae niccaM // 55 // 2/5 eIe ceva saddhA jAyai pAvejja kahamahaM eyaM ? / bhavajalahimahAnAvaM niravekkhA sANubaMdhA ya // 56 // 2/6 vigghANaM cAbhAvo, bhAve vi ya cittathejjamaccatthaM / eyaM dikkhArAgo, niddiTuM samayakeUhiM // 57 // 2/7 tigaM / prakRtyA svabhAvena, zrutvA vA dIkSAguNAn, dRSTvA vA kAMzcit dIkSitAn jIvAn mArga samAcarataH sataH, dharmaM carantIti dhArmikAste ca te janAzca teSAM bahumatAn sammatAnnityaM srvkaalm||5|| etasyAmeva prastutadIkSAyAma, zraddhA ruciH jAyate prAdurbhavati / prApnuyAM labheyaM kathamahametAM dIkSAM, kIdRzIM? bhavajaladhimahAnAvaM saMsArasamudramahAdroNIm, tattaraNAvyabhicAriNIm / sA ca zraddhA nirapekSA sAMsArikaphalanirapekSatayA, sAnubandhA cAgAmikakAlabhAvisantAnA cAvyavacchinnetyarthaH // 6 // vighnAnAM copadravANAM ca abhAvo'dRSTasAmarthyAda, bhAve'pi ca sadbhAve'pi ca, vighnAnAM kathaJcinnirupakramakliSTakarmodayAt cittasthairyamatyarthaM cittdaaymtiiv| etat pUrvoktam, dIkSArAgo nirdiSTaM kathitam [taH] / samayaketubhiH samayajJaiH // 7 // [gAthAtrayeNa] lokaviruddhapratipipAdayiSayA''ha - savvassa ceva niMdA, visesao taha ya guNasamiddhANaM / ujudhammakaraNahasaNaM, rIDhA jaNapUyaNijjANaM // 58 // 2/8
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-9-12 2-dIkSAvidhi-paJcAzakam 21 bahujaNaviruddhasaMgo, desAdAyAralaMghaNaM ceva / uvvaNabhogo ya tahA, dANAdi vi pagaDamaNNe tu // 59 // 2/9 sAhuvasaNammi toso, sati sAmatthammi apaDiyAro ya / emAiyANi etthaM, logaviruddhANi NeyANi // 60 // 2/10 tigaM / sarvasya caiva prANimAtrasya, nindA jugupsA, vizeSato vizeSeNa / tathA ca guNasamRddhAnAM bahuguNAnAM RjUnAM svasthAzayAnAM dharmakaraNaM dharmakriyA sAmAnyena tasyAM hasana paribhavabuddhyA, rIDhA avajJA, janapUjanIyAnA mAtApitR[mAtRpitR]prabhRtInAm // 8 // bhbhijnailokairye viruddhA virodhabhAjastaiH saha saGgaH samparkaH, dezAdyAcAralaGanam, caiva AdizabdAt kulagrAmAdyAcAraparigrahaH, ulbaNabhogazca tathA dezakAlavibhavavayo'vasthAdyanucito dAnAdyapi, prakaTamanye tu tathAvidhaziSTalokA'sammatam // 9 // sAdhUnAM ziSTAnAm, vyasane toSaH paritoSaH sati sAmarthya vyasanApahArarUpe, apratIkArazcAnudyamazca vyasanavighAtazaithilyamityarthaH / evamAdikAnyatra vidvllokprsiddhaani| lokaviruddhAni jJeyAni jJAtavyAni // 10 // sundaraguruyogamAha - nANAijuo ya gurU, suviNe udagAditAraNaM tatto / acalAirohaNaM vA, taheva vAlAirakkhA vA // 61 // 2/11 jJAnAdiyutazca guruH jJAnadarzanAbhyAM cAritreNa ca yukto gururbhavati, svapne svapna manovijJAnarUpe, udakAditAraNamudaka-jvalanAdivyasanebhya[gartAdibhyaH aTI.]stAraNaM nistAraNam / tato guroH sakAzAt pazyati Atmana udakAdiSu nimajjato'vadhAraNaM teSAM cAkrAmatAM vAraNaM nivAraNam / acalAdiSu parvata-prAsAda-vRkSa-zikharAdiSu, rohaNaM cAropaNaM vA tata iti sambadhyate, tathaiva ca vyAlAdibhyo rakSA vA, svapne tata eva, anena sundaraguruyogo vyAkhyAtaH // 11 // tadevaM prastutadIkSArhasya samavasaraNaprakramaviracanadvAreNa dIkSArthamAgamanaM viziSTakAle pradidarzayiSustAvadidamAhavAukumArAINaM, AhavaNaM niyaniehiM mantehiM / muttAsuttIe kila, pacchA takkammakaraNaM tu // 62 // 2/12
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2- dIkSAvidhi-paJcAzakam vAukumArAhavaNe, pamajjaNaM tattha suparisuddhaM tu / gaMdhodagadANaM puNa, mehakumArAhavaNapuvvaM // 63 // jummaM / 2 / 13 22 gAthA - 13-17 vAyukumArAdInAM samayaprasiddhAnAm AhvAnaM saMzabdanam / nijanijairmantraiH praNavanama:pUrvakaistannAmabhiryathAsampradAyamAgataiH, muktAzuktyA muktAphalotpattinibandhanazuktyAkArayA mudrayA, kila pazcAt tatkarmakaraNaM tu vAyukumArAdikarmasampAdanam // 12 // vAyukumArAhvAne pramArjanaM kSetrazuddhirUpam / tatra suparizuddhaM tu saGkalpazuddhyA karttavyamiti gamyate / gandhodakadAnaM surabhigandhasammizrasalilapravarSaNam / punarmeghakumArAhvAnarUpaM samavasaraNe'pi yatastat kurvanti // 13 // uudevINAhavaNe, gaMdhaDDA hoi kusumavuTThiti / aggikumArAhavaNe, dhUvaM ege ihaM benti // 64 // 2/14 'RtudevInA vasantagrISmavarSAzaraddhemantaziziranAmartudevInAm AhvAne saGkIrtane, gandhADhyA bhavati kusumavRSTiriti, agnikumArAhvAne dhUmameke, samayajJA iha sthAne bruvate tejo nikSipyam, anye tu svarUpata eva dhUpaM surabhigandhADhyaM sanyasanIyaM bruvate // 14 // vemANiyajoisabhavaNavAsiAhavaNapuvvagaM tatto / pAgAratigaNNAso, maNikacaNaruppavaNNANaM // 65 // 2/15 vaimAnika-jyoti-rbhavanavAsyAhvAnapUrvakam tataH kramApekSayAbhyantara-madhyama- bAhyarUpaM prAkAratrikam, tasya nyAso, maNikAJcanarUpyavarNAnAM prAkArANAM sa ca nyAsa iti // 15 // vaMtaragAhavaNAo, toraNamAINa hoi viNNAso / cititarusIhAsaNachattacakkadhayamAiyANaM ca // 66 // 2/16 vyantarAhvAnAt toraNAdInAm, AdizabdAt pITha - devacchandake puSkariNyAdiparigrahaH, bhavati, vinyAso viracanA, yato vyantaradevAstAni kurvanti, caityataru-siMhAsana- chatra-cakradhvajAdInAM ca, AdizabdAt padma- cAmaraparigrahaH // 16 // bhuvaNaguruNo ya ThavaNA, sayalajagapiyAmahassa to sammaM / ukviNNagovari, samavasaraNabiMbarUvassa // 67 // 2/17 bhuvanagurozca bhagavatastrilokanAthasya, sthApanA sadbhAvarUpA, sakalajagatpitAmahasya jagato dharmaH pitA, pAlanAbhiyuktatvAt, tasyApi bhagavAMstatastadanantaraM samyagavaiparItyena, athavA
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 gAthA-18-21 2-dIkSAvidhi-paJcAzakam jagatpitAmaho brahmA, RSabhadevo, yathoktam - pituH prajAnAM bharatasya yatpitA, pitAmahastena nirucyate bhavAn / ahiMsanAdapyavasaGka(zaGka? zaGkaraH, smarAdibhizcAyamanyajjino mataH ||1||(vN.)[ ] utkRSTo varNakaH, candanaM, varNakamAhuzcandanam ityukteH / 'vyapagatamAlAvarNakavilepanasya' iti ca samayaprasiddheH [ ] tasyApari samavasaraNabimbarUpasya uparivartisamavasaraNavyavasthitapratimAsvarUpasya // 17 // eyassa puvvadakkhiNabhAgeNaM maggao gaNaharassa / muNivasabhANaM vemANiNINa taha sAhuNINaM ca // 68 // 2/18 etasya bhuvanaguroH, pUrvadakSiNabhAgena mArgataH pRSThataH, gaNadharasya gaNasvAminaH, munivRSabhANAmatizayasampannetarasAdhUnAm, vaimAnikadevInAM tathA sAdhvInAM ca bhavati vinyAsa iti sambadhyate // 18 // iya avaradakkhiNeNaM, devINaM ThAvaNA muNeyavvA / bhavaNavaivANamaMtara-joisasaMbaMdhiNINaM ti // 69 // 2/19 yathA'sya trikasya nyAsato'vame'paradakSiNena digbhAgena devInAM sthApanA muNitavyA bhavanapati-vyantara-jyotiSkasambandhinInAmiti, bhavanavAsi-jyotiSka-vanavivaracAridevIkrameNa // 19 // bhavaNavaivANamaMtara-joisiyANaM ca ettha devANaM / avaruttareNa navaraM, niddiTThA samayakeUhiM // 70 // 2/20 bhavanapati-vyantara-jyotiSkANAM cAtra devAnAM sthApaneti sambadhyate / aparottareNa digbhAgena navaraM kevalaM nirdiSTA, samayaketubhiH samayacirairAgamavedibhiH // 20 // vemANiyadevANaM, narANa nArIgaNANa ya pasatthA / puvvuttareNa ThavaNA, savvesiM niyagavaNNehiM // 71 // 2/21 vaimAnikadevAnAM narANAM manuSyANAM nArIgaNAnAM ca prazastA / pUrvottareNa sthApanA sarveSAmeva nijakavaNe rakta-pIta-sita-varNairvaimAnikAnAm // 21 //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2- dIkSAvidhi- paJcAzakam ahinaulamayamayAhivapamuhANaM taha ya tiriyasattANaM / bitiyaMtarammi esA, taie puNa devajANANaM // 72 // 2/22 ahi-nakula-mRga-mRgAdhipa-pramukhAnAmetatprabhRtInAm, tathA ca tiryak sattvAnAM tiryakjIvAnAm / dvitIyAntare dvitIyaprAkArAntare eSA sthApanA, tRtIye punarantare, devayAnAnAM devayAnavimAnAnAmanekahaMsamayUrAdyAkArabhRtAm // 22 // 24 gAthA - 22-25 raiyammi samosaraNe, evaM bhattivihavANusAreNaM / subhUo upaose, ahigayajIvo ihaM ei // 73 // 2/23 racite samavasaraNe pUrvokte evamuktanItyA / bhaktizca vibhavazca tayoH, anusAreNa anurUpeNAnurUpakrameNa, zucibhUtastu dravya - 1 - bhAvazaucAbhyAm, pradoSe rAtriprathamayAme divasAvasAna iti yAvat / adhikRtajIva: prastutajIvo dIkSArha iha sthAne / eti pravizati, tadeva sthAnamadhyAsta ityrthH||23|| ihaivopayogIdamAha - bhuvaNaguruguNakkhANA, tammI saMjAyativvasaddhassa / vihisAhaNamoheNaM, tao paveso tahiM evaM // 74 // 2/24 bhuvanagurorguNAH kSAyikasamyaktva - kevalajJAna - darzanAdayaH, jIvasvarUpapratibaddhAstadapare ca sarvAtizAyinazcatustriMzadatizayapratibaddhA dehasaugandhAdaya:, teSAmAkhyAnaM svarUpakathanam / tasmAddhetostasmin bhagavati bhuvanagurau saJjAtatIvra zraddhasya samutpannatIvrAbhilASasya vidhisAdhanamoghena sAmAnyena, tataH pravezastasmin samavasaraNe / evaM vakSyamANanyAyena ||24|| 1 sAsaNa. aTI. / tameva nyAyamAha - varagaMdhapupphadANaM, siyavattheNaM tahacchiThavaNaM ca / AgaigaiviNNANaM, imassa taha pupphapAeNaM // 75 // 2/25 varagandhapuSpadAnam / tasya hasta iti gamyate / sitavastreNa maGgalyavastreNa mantrA'bhisaMskRtena / tathAkSisthaganaM ca nayanayorAvaraNaM ca kiJcitkAlamAgatigatyoH ceSTAvizeSarUpayoH vijJAnam / pUrvaM gatvA tairanyairvA padaiH pratyAgacchati / tadviSayanimittajJAnamAvRtanayanasya vijJeyamasya prastutasya / tathA puSpapAtena hastagatapuSpapatanavizeSeNa / athavA puraM zarIraM pAtIti 'puSpo jIvo Urdhva [ca]raH, 1. puSpa jIvatvaviziSTa iti phalitArthaH /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 gAthA-26-29 2-dIkSAvidhi-paJcAzakam yathA dIrghatvaM prAkRte tu samAnaM rUpaM tasya jIvasya pAtazceSTAvizeSaH / svApAdikriyAviziSTasya pRthivyAM tena caagtigtyorvijnyaanm| kuto'yamAgataH kva vA yAsyatIti ? devAdijanmana AgatasteSveva viziSTeSu punarutpatsyata ityevaM rUpam / puSpa vikasane [paa.dhaa.1122]| puSpatIti puSpam / saGkocavikAsavaccharIraM, tatkriyAvizeSeNa vA / AgatigativijJAnamidaM ca sAmpradAyikaM svaparasamayAdvijJeyam / paramasUkSmadRSTivAdAnusArisandarbhAGgavidyAdiSu ca prasiddham // 25 // abhivAharaNA aNNe, niyajogapavittio ya kei tti / dIvAdijalaNabheyA, tahuttarasujogao ceva // 76 // 2/26 abhivyAharaNAdabhivyAhArAt samayagatAduddezAderanye manyante, pUrvoktaM nijayogapravRttitazca svakIyamanovAkkAyavyApArAcca / keciditi bruvate / gurorAtmasambandhivyApArAt, dIkSaNIyazubhAzubhaparijJAnamasya vA prastutasya dIpAdijvalanabhedAt dIpAdijvalanavizeSAd, AdizabdAdAhuti-jvalanaparigrahaH, tadvizeSa utsarpaNAvasarpaNAdigataH, tataH kecid bruvate / tathottarasuyogatazcaiva vicitrottarazobhanavyApAratazca sahajanimittarUpAt // 26 / / bAhiM tu pupphapAe, viyaDaNacausaraNagamaNamAINi / kArAvijjai eso, vAratigamuvari paDiseho // 77 // 2/27 bahistu samavasaraNakalpitabimbAt tadgatottamamadhyamAvasthAnAd vA puSpapAte sati, vikaTanamAlocanaM svabhAvaprakAzanam, catuHzaraNagamanamarhatsiddhasAdhukevaliprajJaptadharmAzrayopagamaH, AdizabdADhuSkRtagarhAdiparigraho vikaTanacatuHzaraNagamanAdIni vidvatsamayaprasiddhAni / kAryate eSo'dhikRtasattvo vAratrikaM yAvat, upari pratiSedho na punazcaturthavAraM kAryata ityarthaH // 27 // parisuddhassa u taha puSphapAyajogeNa daMsaNaM pacchA / ThiisAhaNamuvavUhaNa, harisAipaloyaNaM ceva // 78 // 2/28 parizuddhasya tu tathAvidhanimittazuddhisamanvitasya / punastathA, puSpapAtayogenAnukUlapuSpapatanavyApAreNa / darzanaM bhagavaddarzanaM pazcAttasya bhavatIti zeSaH / sthitisAdhanaM maryAdAsAdhanamakSisthaganAdikA maryAdeyaM nAnyathA mntvyaa| upabRMhaNam-'dhanyastvaM dharmAdhikArI kSINaprAyaklezaH' ityevaMrUpam / harSAdipralokanaM caiva harSAtyantavismayAdipradarzanaM caiva, gurostadviSayamiti gamyate // 28 // aha tipayAhiNapuvvaM, sammaM suddheNa cittarayaNeNa / guruNo niveyaNaM savvaheva daDhamappaNo ettha // 79 // 2/29
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 2-dIkSAvidhi-paJcAzakam _ gAthA-30-34 ____ athAnantaraM tripradakSiNApUrvaM gurUMstrIn vArAn pradakSiNIkRtyetyarthaH / samyakzuddhena bhAvazuddhena cittaratnena manazcintAmaNinA, guronivedanaM sarvathaiva vitta-catuSpadaparivArAdibhiH dRDhamAtmano'tra dIkSAyAM satyAm // 29 // esA khalu gurubhattI, ukkoso esa dANadhammo u| bhAvavisuddhIeN daDhaM, iharA vi ya bIyameyassa // 80 // 2/30 eSA khalu eSaiva, gurubhaktiH utkRSTa eSa dAnadharmastu yatsarvathA nivedanamAtmano bhAvavizuddhyA dRDhaM nitAntam itarathApi ca tathAvidhabhAvazuddhyabhAve, bIjametasyotkRSTadAnadharmasyodArabhAvasya vA // 30 // jaM uttamacariyamiNaM, souM pi aNuttamA na pArenti / tA eyasayAsAo, u pagariso hoi eyassa // 81 // 2/31 yaduttamacaritamidamuttamapuruSaceSTitamidam, zrotumapyanuttamA na pArayanti na zaknuvanti tathAvidhavIryAyogAt / tattasmAd etatsakAzAt dAnadharmasakAzAt, [tu] punaH prakarSo bhavatyetasya prastutabhAvasya // 31 // nanu gurovittAdi pratIcchato'dhikaraNaM bhaviSyatItyAzaGkApanodAyAha - guruNo vi nAhigaraNaM, mamattarahiyassa ettha vatthummi / tabbhAvasuddhiheuM, ANAe payaTTamANassa // 82 // 2/32 gurorapi nAdhikaraNamArambhapravRttirUpam, mamatvarahitasya lobhAhaGkArarahitasya atra vastuni na tu dAnaparigraharUpe / tadbhAvazuddhihetorAjJayA AgamAt pravartamAnasya // 32 // nAUNa ya tabbhAvaM, jaha hoi imassa dhammavuDDi tti / dANAduvadesAo, aNeNa taha ettha jaiyavvaM // 83 // 2/33 jJAtvA ca tadbhAvamatyudArAzayarUpaM vivakSitadAnaviSayaM vA, yathA caitya-sAdhu-pUjAdinA bhavatyasya dIkSApAtrasya dharmavRddhiriti dharmasamRddhiH, dAnAdyupadezAdau viSaye, AdizabdAt zIla-tapo-bhAvanAparigrahaH, anena guruNA, tathA'tra yatitavyaM prayatnaH kAryaH // 33 // adhunA guruziSyayordvayorapi, dIkSAmaGgIkRtya bhAvaprayatnasamAnatvamupadarzayati - nANAiguNajuo khalu, nirabhissaMgo payattharasigo ya / iya jayai na puNa aNNo, gurU vi eyAriso ceva // 84 // 2/34
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 35-38 2- dIkSAvidhi - paJcAzakam 27 jJAnAdiguNayutaH khalu samyagjJAnAdisampannaH nirabhiSvaGgo bAhyadravyanispRhaH, padArtharasikazcAgamoktabhAvaprItiyuktazca, ityevaM yatate prayatnaM vidhatte / na punaranyo'nadhikAritvAt, gururapi tAdRza evAnukUlatvAt paritoSasampAdanasamarthaH // 34 // sAmprataM dIkSAsamprAptyA sattvAnAM prazaMsanIyatAmAha - dhaNNANameyajogo, dhaNNA ceTTaMti eyanIIe / dhaNNA bahu mannante, dhaNNA je na ppadUsanti // 85 // 2/35 dhanyAnAmetadyogo dIkSayA sambaddho guruyogo vA / dhanyAzceSTante etannItyA pUrvoktayA, dhanyA bahu manyante bahumAnaviSayIkurvanti, dhanyA ye na praduSyantyasyAmiti gamyate, cittavikAraM nApadyanta ityrthH||35|| dIkSAnantaravidhimAha dANamaha jahAsattI, saddhAsaMvegakamajuyaM niyamA / vihavANusArao, taha jaNovayAro ya ucio ti // 86 // 2/36 dAnamatha yathAzakti zaktyanurUpam / zraddhAsaMvegakramayutaM niyamAddharmAnurAgamokSAbhilASapradeyAnupUrvIyuktam, niyamAnniyogena karttavyam / vibhavAnusArato vibhavApekSayA, tathA janopacArazca lokapUjArUpa:, ucita iti yogyatAvaicitryeNa // 36 // asyA eva liGgamAha - ahigayaguNasAhammiyapIIbohagurubhattivuDDI ya / liMgaM avvabhicArI, paidiyahaM sammadikkhAe // 87 // 2/37 adhikRtaguNAzca sAdharmikaprItizca bodhazca gurubhaktizcAdhikRtaguNasAdharmikaprItibodhagurubhaktayastAsAM pratyekaM vRddhizca, liGgaM cihnam avyabhicAryavisaMvAdi, pratidivasaM pratidinam, samyagdIkSAyAH zobhanadIkSAyAH // 37 // adhikRtaguNavRddhiH kathaM bhavatItyAha - parisuddhabhAvao taha, kammakhaovasamajogao hoi / ahigayaguNavuDDI khalu, kAraNao kajjabhAveNaM // 88 // 2/38 parizuddhabhAvato jIvasambandhivizuddhAdadhyavasAyAd vIryakRtAt tathA karmakSayopazamayogato bhAvasahakAriNo bhAvAvasthAnahetoH [bhavati jAyate aTI.] adhikRtaguNavRddhiH
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 2-dIkSAvidhi-paJcAzakam gAthA-39-42 khalvadhikRtaguNavRddhireva, kuto nyAyAdityAha-kAraNataH kAryabhAvena / guNavRddhaH kAraNamadhikRtajIvavIryaM kSayopazamazca / tacca svaphalanivartane na vyabhicarati / tena guNavRddhireveti sthitam // 38 // sAdharmikaprItivRddhiH kathaM bhavatItyAha - dhammammi ya bahumANA, pahANabhAveNa tayaNurAgAo / sAhammiyapIIe u haMdi vuDDI dhuvA hoi // 89 // 2/39 dharme ca dharmaviSayAd, bahumAnAt pradhAnabhAvena dharmasyaiva, tadanurAgAt sAdharmikAnurAgAddharmAnurAgAd vA, sArmikaprItestu viziSTaphalanivartikAyAH / hantaivaM pratyavadhAraya vRddhirbhuvA bhavati // 39 // bodhavRddhiH kathaM bhavatItyAha - vihiyANuTThANAo, pAeNaM svvkmmkhuvsmo|| nANAvaraNAvagamA, niyameNaM bohavuDDi tti // 10 // 2/40 vihitAnuSThAnAt sadanuSThAnarUpAt prAyeNa bAhulyena, sarvakarmakSayopazamo mohAntarAyajJAnAvaraNAdikSayopazamo yataH sambhavati / tato jJAnAvaraNApagamAt tatkRtyA niyamena niyogena, bodhavRddhiriti jJAnavRddhiH // 40 // gurubhaktivRddhiH kathaM bhavatItyAha - kallANasaMpayAe, imIeN heU jao gurU paramo / iya bohabhAvao, cciya jAyai gurubhattivuDDI vi // 11 // 2/41 __kalyANasampadaH kalyANasampatteH, asyAH prastutAyA hetuH kAraNam / yato guruH paramo vrtte| ityevaMprakArabodhabhAvata eva sakAzAd jaayte|gurubhktivRddhirpi gurusevAsamRddhirapIti // 41 // iya kallANI eso, kameNa dikkhAguNe mahAsatto / sammaM samAyaranto, pAvai taha paramadikkhaM pi // 12 // 2/42 ityevaM prastutanItyA, kalyANI puNyavAn, eSa prastutaH, krameNa paripATyA, dIkSAguNAn mahAsattvaH sattvAdhikaH, samyak samAcaran bhAvasAram, prApnoti tathA paramadIkSAmapi sarvaviratidIkSAmapi // 42 //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2- dIkSAvidhi-paJcAzakam garahiyamicchAyAro, bhAveNaM jIvamuttimaNuhaviuM / nIsesakammamukko, uvei taha paramamukti pi // 93 // garhitamithyAcAraH parihRtamithyAcAraH, tallakSaNaM cedam - gAthA -43-44 idAnImasyA phalamAha - 2/43 29 bAhyendriyANi saMyamya, ya Aste manasA smaran / indriyArthAn vimUDhAtmA, mithyAcAraH sa ucyate // 1 // [ bhagavad gItA a. 3 zlokaH 6 ] dikkhAvihANameyaM, bhAvijjaMtaM tu tantanIIe / saiapuNabaMdhagANaM, kuggahavirahaM lahuM kuNai // 94 // bhAvenAnta:karaNalakSaNena jIvanmuktimanubhUya jIvata eva muktirni:saGgatayA zarIrasthasyaiva muktistAmanubhUya niHzeSakarmamuktaH sakalakarmavipramuktaH upaityupagacchati / tathA paramamuktimapi siddhipadarUpAm // 43 // dIkSAphalavidhAnamAha - 2/44 dIkSAvidhAnametat pUrvoktaM bhAvyamAnaM tu cintyamAnamabhyasyamAnaM vA / tantranItyAgamanItyA, sakRdapunarbandhakayorAgamaprasiddhayoH sambandhibhyAM vA bhAvyamAnaM vA / kugrahavirahaM kutsitAbhinivezaviyogamasadabhinivezaparityAgam, laghu zIghraM karoti vidhatta iti // 44 // // dIkSAvidhAnapaJcAzakaM dvitIyaM samAptam //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ // tRtIyaM caityavandanavidhi-paJcAzakam // prastutadIkSAnantarameva vandanaM bhavatIti tatpratipAdanArthamidamAha namiUNa vaddhamANaM, sammaM vocchAmi vaMdaNavihANaM / ukkosAitibheyaM, muddAviNNAsaparisuddhaM // 95 // 3/1 asyA api prayojanAdyabhisandhAnaM pUrvavat, natvA namaskRtya gurukRtanAmnA vardhamAnaM 'ammApiusaMtie vaddhamANa 'iti [ zrI kalpasUtram - sUtra - 108] vacanAt / samyag vakSyAmyAgamAnusAreNa, vandanavidhAnaM caityavandanasya vidhAnaM vidhimityarthaH / utkRSTAditribhedaM pATha - kriye bhUyasI, samAzrityotkRSTa-madhyametarabhedam / na tu bhAvataH tasya svalpasyApyutkRSTatvAd / bhedAcca vakSyamANAd vandanasya trayo-mudrAvinyAsaparizuddham, mudrA ca vakSyamANAstisrastAbhiH parizuddham // 1 // tAneva trIn bhedAnAha - navakAreNa jahannA, daMDagathuijuyala majjhimA NeyA / saMpUNNA ukkosA, vihiNA khalu vaMdaNA tivihA // 96 // 3/2 namaskAreNa jaghanyA svalpA laghvI vandanA, daNDaka-stutiyugalAbhyAM madhyamA jJeyA daNDakenaikena praNipAtadaNDakena daNDakairvA sakalastutiyugalena ca prasiddhena madhyamA vandanA / utkRSTA sampUrNA paryantavartipraNidhAnasahitA / vidhinA khalu vandanA trividhA trividhaivAnena prakAreNa // 2 // prakArAntaramadhikRtyAha - ahavA vi bhAvabheyA, oheNa apuNabaMdhagAINaM / savvA vitihA NeyA, sesANamimI na jaM samae // 97 // 3/3 athavApi bhAvabhedAdadhikAragatA'dhyavasAyavizeSAt oghena sAmAnyena, apunarbandhakAdInAmAdizabdAt samyagdRSTi - deza - sarvacAritriparigrahaH / sarvA'pi tridhA jJeyA vandanA zeSANAmapunarbandhakAt pUrveSAM sakRdbandhaka - mArgapatita-mArgAbhimukhAdInAmanadhikAriNAM yogyatAvaikalyAd iyaM vandanA, na naiva, yad yasmAt samaye siddhAnte pratipAditeti gamyate // 3 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA -4-7 3-caityavandanavidhi-paJcAzakam sAmpratamapunarbandhakalakSaNamAha - - pAvaM na tivvabhAvA, kuNai na bahu mannae bhavaM ghoraM / uciyaTThinaM ca sevai, savvattha vi apuNabaMdhoti // 98 // 3/4 pApaM hiMsAdi na tIvrabhAvAt karoti, sAmAnyena karotyapi tathAvidhakarmadoSAt na bahu manyate bhavaM ghoraM saMsArakAraNoparatacittatvAt tIrthakarAdyAzAtanAdoSaparihAreNa, ucitasthitiM ca sevate, yathocitopakArakaraNena sarvatrApi hInAdau, apunarbandhaka ityebhiliGgairlakSaNIyaH ||4|| samyagdRSTiliGgAnyAha - sussUsa dhammarAo, gurudevANaM jahAsamAhIe / veyAvacce niyamo, sammaddiTThissa liMgAI // 99 // 31 3/5 zuzrUSA zrotumicchA dharmazAstraviSayA, geyarAgikinnarageyazuzrUSAdhikA jijJAsottarakAlabhAvino / dharmarAgo dharmAnurAgaH kAntArottIrNadaridrabrAhmaNahaviHpUrNAbhilASAtiriktaH / gurudevAnAM paramapUjyAnAM yathAsamAdhi svasamAdhyanatikrameNa, yathAtmanaH pIDA na bhavati, tatpUjAM kurvantastadAdezaM vA, vaiyAvRttye vyAvRttabhAve tatkarmaNi vA, niyamo niyogo vA'vazyaM mayaitadyathAkAlaM kartavyamityavazyaMbhAvaH, samyagdRSTeliGgAni cihnAnyetAni // 5 // cAritriliGgAnyAha - maggaNusArI saDDo, paNNavaNijjo kiyAparo ceva / guNarAgI sakkAraMbhasaMgao taha ya cAritI // 100 // 3/6 mArgAnusArI cAritramohanIyakarmakSayopazamayogAdasya ca tattvAvAsiM pratyavandhyakAraNatvAt, tathA zrAddhaH tatpratyanIkadarzanamohanIyahrAsAtizayAt tathA prajJApanIyo mArgAnusAritva- zrAddhatvAbhyAM samavabodhagrahaNayogyaM tathA kriyAparazcaiva svAdhyAya-dhyAnA -'hiMsAdikriyApradhAnazcaiva / guNarAgI vizuddhAzayatvAt prastuteSu guNeSvanyeSu vA pUrveSvanurAgavAn / zakyArambhasaGgato vandhyArambhabhAvanivRtteH yadeva zakyaM kartuM tadevArabhate tathA ca cAritrI caivaMvidho bhavatIti // 6 // tehigAriNo iha, na u sesA davvao vi jaM esA / iyaeN joggayAe, saMsA Na u appahANa tti // 101 // 3/7 ete'punarbandhakAdayastrayo'dhikAriNa iha vandanAyAm, na tu zeSA sakRdbandhakAdayastIvrabhAvapApakaraNAdi cihnAvaseyAH / pradIrghasaMsAriNaH dravyato'pi, yad yasmAd eSA vandanA, punaritarasyA bhAvavandanAyAH yogyatAyAM satyAM saiSA pradIrghasaMsArigatA, na tu naiva apradhAneti kRtvA, yogyatAvAcI
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3-caityavandanavidhi-paJcAzakam gAthA-8-10 dravyazabdastasyAM nAstIti bhAvaH / / 7 / / 1. sesANa-aTI. / na ya apuNabaMdhagAo, pareNa iha joggayA vi jutta tti / na ya na pareNa vi esA, jamabhavvANaM pi niddiTTA // 102 // 3/8 naca naiva punarabandhakAt pareNa prAgavasthAyAm iha (bhAvavandanAyAm,-aTI.) yogyatA'pi yukteti, saMsArabhUyastvAdeva / na ca na pareNApyeSA sAmAnyena vandanA zabdakriyArUpA, kintvastyeva, yad yasmAd abhavyAnAmapi nirdiSTAgame // 8 // kiM liGgasadbhAvAdeSA vijJeyetyAha - liMgANa tIe bhAvo, na tadatthAloyaNaM na guNarAgo / no vimhao na bhavabhayamiya vaccAso ya doNhaM pi // 103 // 3/9 'liGgAnAM tasyAM sAmAnya[dravya]vandanAyAm, bhAvaH sadbhAvo'yaM vijJeyaH na tadarthAlocanaM na vandanAsUtrArthamImAMsA / na guNarAgo na vandanAbhidheyAnuSTheyaguNAnurAgaH, no vismayo mayA'prAptapUrveyamanAdau saMsAre prAptetyevaMrUpaH prasAdaH [pramodo aTI.] / na bhavabhayaM saMsArabhayam, virAdhanAyAmiti kRtvA, vyatyAsazca viparyayazca / dvayorapi bhAva-kriyayorvandanAgatayoH // 9 // (1. liMgA Na-aTI.) [1. 'liMga'tti prAkRte liMgamatantram iti [ ] vacanAt ..... athavA liGgAnAM bhAvaH sattA, ....... aTI.] sAmprataM dravyetaravandanAvizeSAbhidhitsayA''ha - velAe vihANammi ya, taggayacittAiNA ya viNaNeo / tavvuDDibhAva'bhAvehi, taha ya davveyaraviseso // 104 // 3/10 velayA pratiniyatakAlarUpayA, vidhAne ca saGgatavAk-ceSTArUpe sati, tadgatacittAdinA ca vndngtcittaadinaa| AdizabdAllezyA-tadarthopayuktatvAdiparigraho vijJeyaH, dravyetaravizeSavandanAyA iti sambandhanIyam / tavRddhizca vandanAgatavRddhizca, pratidivasAnuSThAnarUpA, bhAvAbhAvazca 'samyaktvasadbhAvazca tadvRddhibhAvAbhAvau tAbhyAm / tathA cavaJca dravyetaravizeSo dravyabhAvavandanAgata vizeSaH, ayamatra vAkyArtho-velayA-vidhAne-tadgatacittAdinA tavRddhyAbhAvabhAvena ca bhAvavandanA, etadvaikalye tu dravyavandanA // 10 // (1. 'athavA tadvRddhizca bhAvAbhAvazca romAJcAdiliGgyabhaktisadbhAvaH [vA'bhAvaH / athavA 'tadvRddhibhAvAbhAva'zceti tadvRddhibhAvAbhAvau, tAbhyAmasadbhyAM sadbhyAM ceti gamyam' - aTI.)
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 gAthA-11-14 3-caityavandanavidhi-paJcAzakam nanvapunarbandhakAdInAM pravardhamAnacaityavandanAbhAvanAmadhikAritvanirdezena kimityAdAveva bhAvavRddhiH prazasyata ityAha - sai saMjAo bhAvo, pAyaM bhAvaMtaraM jao kuNai / tA eyamettha pavaraM, liMgaM sai bhAvavuDDIe // 105 // 3/11 sakRt saJjAto bhAva ekadA samutpanno viziSTo vyavasAyaH, prAyo bhAvAntaraM samadhikarUpaM vA yataH karoti, na tvanutpanna eva / tattasmAd etadatra pravaraM liGgaM sakRdbhAvotpattirUpam, sadA sarvakAlam / bhAvavRddhestUttarakAlabhAvinyAH, anyathA hetvabhAvena tadasambhavAt // 11 // (1. bhAvavuDDI tu aTI.) kimityevamAdibhUto bhAvaH prazasyata ityAha - amae dehagae jaha, apariNayammi vi suhA u bhAva tti / taha mokkhaheu amae, aNNehi vi haMdi niddiTTA // 106 // 3/12 amRte zubhapudgalapariNAmarUpe, dehagate zarIravyApini yathA'pariNate'nirjIrNazaktike jIrNasAmarthyasya svakAryAkaraNAt, zubhAstveva bhAvA bhavanti dehasauSThavA''rogyAdayaH / tathA mokSahetAvamRte zubhabhAvarUpe / anyairapi [anyatIthikairapi] hanta zubhA eva bhAvA nirdiSTAH // 12 // bhAvavandanAmadhikRtyApunarbandhaka-samyagdRSTi-cAritriNAM prayatnavizeSo bhavatItyAha - maMtAivihANammi vi, jAyai kallANiNo tahiM jatto / etto'higabhAvAo, bhavvassa imIe ahigo tti // 107 // 3/13 mantrAdividhAne'pi ca mantravidyAdipUrvottarasevAviSaya avandhyaphale, jAyate, kalyANino viziSTasiddhipuNyavataH tasmin mantrAdau, yatnaH prayatna AdaraH / ato mantrAdividhAnAt, adhikabhAvAt prakRSTavyavasAyAd, bhavyasya jIvasya vandanAyogyasya vA, asyAM vandanAyAm adhika iti adhikaprayatno bhavati // 13 // kimityadhiko bhAvo jAyata ityAha - etIe paramasiddhI, jAyai jaM tA daDhaM tao ahigaa| jattammi vi ahigattaM, bhavvasseyANusAreNa // 108 // 3/14 etayA prastutavandanayA, paramasiddhiH pradhAnasiddhirAtyantikI mokSalakSaNA jAyate yad yasmAt
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 3-caityavandanavidhi-paJcAzakam gAthA - 15-17 tat tasmAd dRDhamatyartham, tato mantrAdeH adhikA prakarSavatI / yatne'pi cAdhikatvamAdhikyaM bhavyasyaitadanusAreNa pradhAnaphalasiddhyanusAreNAdhikabhAvAnusAreNa vA // 14 // vandanAgataprayatnaphalamAha pAyaM imI jatte, na hoi ihalogiyA vi hANi tti / niruvakkamabhAvAo, bhAvo vi hu tIe cheyakaro // 109 // 3 / 15 - prAyA bAhulyena, asyAM vandanAyAM yatne kriyamANe sati, velAdikrameNa, na bhavati na saJjAyate aihalaukikApIhalokagatApi hAniriti dhanadhAnyAdiviSayA, tathAvidhAdRSTasAmarthyAt nirupakramabhAvAnnirupakramatvAt kliSTakarmaNAm bhAvo'pi hAne: pUrvoktAyAH, sadbhAvo'pi sat [hu zabdo vAkyAlaGkAre'vadhAraNe vA - aTI. ] tasyAH hAne: chedakaraH paryantakaraH, na punaranyadA hAnirbhavatItyabhiprAya: / idamuktaM bhavati-nirupakramapUrvakRtakliSTakarmavazAt yadyapi kathaJcidaihalaukikI hAnirbhavati, tathApi tadAzayopAtta- puNyakarma - sAmarthyAdamuSmin loke na tathAvidhA hAni: sampatsyate, puNyapratibaddhazaktitvAditi // 15 // idameva vastu tantrAntaraparibhASayA samarthyamAna Aha - mokkhaddhaduggagahaNaM, evaM taM sesagANa vi pasiddhaM / bhAveyavvamiNaM khalu, sammaM ti kayaM pasaMgeNaM // 110 // 3/16 mokSAdhvani pravRttasya puMsaH, durgagrahaNaM durgAzrayaNam, yathA'dhvani taskarAdibhirabhibhUyamAnasya parvatavanadurgAdisamAzrayaNaM paritrANahetuH tatkRtavyasanebhyaH, na te durgasthaM parAbhavitumalam, anena sAmyena mokSA'dhvadurgagrahaNaM prastutamucyate / etatprastutaM tadbhAvavandanam, svaparibhASayA, zeSANAmapi tantrAntarIyANAM prasiddham / bhAvayitavyamidaM khalu bhAvanIyam, 'AgamApanItaviparyayamalayA prajJayA, mAdhyasthamavalambya paroktamiti / matsaraM vihAya samyagityaviparItatvAcchobhanametaditi / kRtaM paryAptam prasaGgena vacanavistareNa bhUyasA, alpIyasA vAcA yenaitasyaivArthasya pratipattikSamatvAt // 16 // (1. viparyaya eva mala iti viparyayamala:, Agamena apanItaviparyayamala iti / AgamApanItaviparyayamala: 1) tadeva dravyabhAvavandanavidhiM parisamApya prastutAM mudrAvinyAsazuddhimAha - paMcaMgo paNivAo, thayapADho hor3a jogamuddAe / vaMdaNa jiNamuddAe, paNihANaM muttasuttI // 111 // 3/17 paJcAGgaH praNipAto vakSyamANaH, stavapAThaH stotrapAThaH, bhavati yogamudrayA vakSyamANayaiva,
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-18-21 3-caityavandanavidhi-paJcAzakam vandana jinamudrayA nirdiSTamANayA / praNidhAnaM cittaikAgryam, "zAntoditau tulyapratyayau cittasyaikAgratApariNAma" iti [ ] vacanAdiha punarvAGmayaM manomayaM ca vicitrarUpam, puruSayogyatA-pekSayA pramattA'pramattamabhigRhyate, tad muktAzuktyA vidheyamiti zeSaH // 17 // paJcAGgapraNipAtaM vyAcaSTe - do jANU doNNi karA, paMcamaMgaM hoi uttamaMgaM tu / sammaM saMpaNivAo, Neo paMcaMgapaNivAo // 112 // 3/18 dvejAnunI, dvau karI, paJcamakaM bhavatyuttamAkaMtu ziraH / samyak suzliSTatayA, sampraNipAto niravadyapraNAmaH jJeyaH paJcAGgapraNipAtaH, ebhiH paJcabhiraGgairupalakSitatvAt // 18 // sAmprataM yogamudrAmAha - aNNoNNantariaMguli-kosAkArehiM dohiM hatthehiM / piTTovari kopparasaMThiehi taha jogamudda tti // 113 // 3/19 anyonyAntaritAgulikozAkArAbhyAM dvAbhyAM hastAbhyAmudarasyopari kopparasaMsthitAbhyAm (kUrparAbhyAM kuhaNikAbhyAM saMsthitau vyavasthitau / attii.)| tathA yogamudreti, yogo dhyAnaM yathoktam - AgamenAnumAnena, yogAbhyAsarasena ca / tridhA prakalpayan prajJAM, labhate tattvamuttamam // 1 // [ yogadRSTisamuccaya gAthA-101] dharmavyApAro vA tadviSayA mudrA tathAvidhavyavadhAnAGguliracanArUpA vijJeyeti zeSaH // 19 // adhunA jinamudrAmAha - cattAri aMgulAI, purao UNAI jattha pacchimao / pAyANaM ussaggo, esA puNa hoi jiNamuddA // 114 // 3/20 catvAryaGgalAni svakIyAnyeva, purato'grata UnAni kiJcinnyUnAni / yatra yasyAm, pazcimataH pAdayArantare pRSThataH, utsargaH kAyotsargaH, evaMsthitikA eSA punarbhavati jinamudrA / ya evaMvidhaH kAyotsargaH sa eva jinamudrA vartate // 20 // sAmprataM muktAzukti[mudrA]mabhidhitsurAha - muttAsuttI muddA, samA jahiM hoti gabbhiyA hatthA / te puNa lalADadese, laggA aNNe alagga tti // 115 // 3/21
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___3-caityavandanavidhi-paJcAzakam gAthA-22-23 muktAzuktirmudrA samau praguNau, na vaiSamyena vyavasthitau, yatra yasyAm, bhavataH samavatiSThate / garbhitau na sarvathA nIrandhrau hastau pANI, tau punarlalATadeze lagnau, anyetvalagnAviti // 21 // [1 do vi-aTI. / ] praNidhAnaM muktAzuktyetyuktam, tadvandanAyAM yathAviSayamabhidhAtumAha - - savvattha vi paNihANaM, taggayakiriyAbhihANavaNNesu / atthe visae ya tahA, diTuMto chinnajAlAe // 116 // 3/22 sarvatrApi sarveSveva, vandanAsvarUpA''lambaneSu, praNidhAnamaikAgryaM vidheyamiti zeSaH / tadgatA cAsau kriyA ca, vandanakriyA, abhidhAnamabhivyAhAra uccAraNavizeSaH / sa codAttAdivarNadharmo grAhyaH, varNAkSarANi tadgatAnyeva, teSu tadgatakriyAbhidhAnavarNeSu, arthe vandanAsUtrAbhidheyaviSaye, ca tathA, pratimAdau bhAvAlambanabhUte, ko'tra praNidhAnakaraNe sAdhyArthasyopamAbhUte dRSTAntaH ? ityAha-dRSTAntaH chinnajvAlayA yathA chinnajvAlA, upariSTAt svakSetrAvagAhya, dagdhAzca jvAlAyAM na sambaddhA, kintu svarUpakSetravibhAgapratiniyatA'pratiniyatakAlavartinyeva ca, nopariSTAnnAdhastAt svakAlAt prakAzate, evamidamapi praNidhAnam, sveSveva viSayabhUteSu kriyAdiSu pratibaddhasvabhAvam, nAnyarUpAdiviSayakaSAyasvarUpasaMsparzitadanyasaGgavirahAt tasyAmeva cAvasthAyAM sambhavatIti chinnajvAlo[jvAlayo]pamIyate // 22 // nanu kimetasmin praNidhAne sati paripUrNaM bhavati bhAvavandanaM na vetyetadAzaGkyAha - na ya tattha vi tadaNUNaM, haMdi abhAvo na ovalaMbho vi / cittassa vi viNNeo, evaM sesovaogesu // 117 // 3/23 na ca naiva tatrApyupavarNitapraNidhAne'pi, tad bhAvavandanam, anyUnaM sampUrNenopayuktakaraNamAtreNaiva bhAvavandanamiti yAvat / kuta ityAha-hanteti pratyavadhAraNe abhAvo bhAvarahitaH, samyaktvavikalo na ca naivopalambho'pyupayogo'pi cittasyApi sambandhI vijJeyaH, upayuktAnuSThAnasyApi samyagdarzanavikalasya dravyAnuSThAnatvAt, samyagdRSTereva hi bhaavaanusstthaanmissyt| na kevalameSa upayogaprakArazcaityavandanAyAmeveti, sarvatragaM nyAyamupadarzayannidamAha-evaM zeSopayogeSu-api zabdo'trAbhisambandhanIyaH, prAgukto dravyAvazyakabhAvAvazyakamityAdiSu samayoktavyApAreSu sarveSveva nopayogamAtreNaiva bhAvAnuSThAnam, kintu samyagdRSTarupayuktasyetyaidamparyamavaseyam // 23 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 24-27 3-caityavandanavidhi-paJcAzakam 37 sakRt saJjAto bhAvo bhAvAntaraM karoti [ 11tamI gAthAyAM ] ityuktaM prAg bhAvarahita upayogo'pyanupayoga iti vA veditam, tatra kimarthamayaM bhAva eva stUyata ityAha khAovasamigabhAve, daDhajattakayaM suhaM aNuTThANaM / parivaDiyaM pi hu jAyai, puNo vi tabbhAvavuDDikaraM // 118 // 3/24 kSAyopazamikabhAve karmakSayopazamanirvRttapariNAme, dRDhayatnakRtaM balavatprayatnasampAditam, zubhamanuSThAnaM kuzalakartavyaM caityavandanAdi, pratipatitamapi kathaJcitkarmadoSAd, [hu zabdo'vadhAraNArthaH, aTI.]bhAva - kriyAbhyAM jAyate [ eva] punarapi kAlAntare, tadbhAvavRddhikaraM prAksamAse'pi tat kSAyopazamikavandanAdibhAvakaram, ato bhAvaH prazasyate // 24 // uktamevArthaM dRDhayannAha - aNuhavasiddhaM eyaM, pAyaM tahajogabhAviyamaINaM / sammamavadhAriyavvaM, buhehiM loguttamamaIe // 119 // 3/25 anubhavasiddhametat svasaMvedanasiddhametat, pUrvoktaM zubhAnuSThAnaM punarapi jAyata iti prAyo bAhulyena tathAyogabhAvitamatInAM viziSTadharmavyApAravAsitadhiyAm samyagavadhArayitavyaM sampradhAraNIyam budhairvidvadbhiH, lokottamamatyA saMjJAnagarbhayA // 25 // kiM punarAnantaryeNa bhAvavandanAyA liGgamityAha - jiNNAsA vi hu etthaM, liMgaM yA haMdi suddhA / nivvANaMganimittaM, siddhA esA tayaTThINaM // 120 // 3/26 jijJAsA'pi, apizabdAt kevalaM velAvidhAna-tadgatacittAdiH, atra prakrame liGgaM cihnam etasyA vandanAyAH, hanta zuddhAyA bhAvarUpAyA iti yAvat / yasmAnnirvANAGganimittaM mokSakAraNasamyagjJAnAdinimittam / siddhA eSA vandanA, jijJAsA vA / tadarthinAM vandanArthinAM nirvANArthinAM vA // 26 // kimityevaM jijJAsA zasyate ityAha dhiisaddhAsuhavividisa bheyA jaM pAyaso u joNi tti / saNNANAdudayammI, paiTThiyA jogasatthesuM // 121 // - 3/27 tatra dhRtiH svAsthyamudvegAdicittadoSaparihAreNa nirvRtiH / zraddhA tattvaruciH / sukhA viziSTA'hlAdarUpA utsAhazaktibIjam / veditumicchA vividiSA jijJAsA / dhRtiH zraddhA sukhA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 3-caityavandanavidhi-paJcAzakam gAthA-28-30 vividiSA bhedA yasyAH yoneH sa tathA / yad yasmAtprAyazastu yoniriti dharmayoniriti / "dhRtiH zraddhAsukhA vividiSA vijJaptiriti tattva-dharmayonayaH[ ] iti vcnaat| sadjJAnAdyudaye samyagjJAnAdyutpattI, pratiSThitA yogazAstreSu prasiddheSvityarthaH // 27 // " iyaM ca jijJAsA kadA bhavatItyAha - paDhamakaraNovari tahA, aNabhiNiviTThANa saMgayA esA / tivihaM ca siddhameyaM, payaDaM samae jao bhaNiyaM // 122 // 3/28 prathamakaraNasya yathApravRttakaraNasya uparyupariSTAt, tathAnabhiniviSTAnAmabhinivezarahitAnAm, saGgataiSA yuktarUpA, trividhaM ca siddhametat karaNam, prakaTaM samaye siddhAnte, yato bhaNitamuktam // 28 // etadeva traividhyamAha - karaNaM ahApavattaM, apuvvamaNiyaTTi ceva bhavvANaM / iyaresiM paDhama ciya, bhaNNai karaNaM ti pariNAmo // 123 // 3/29 karaNamadhyavasAyarUpam, yathApravRttaM svAbhAvikamanAdisaMsAravyavahArapravRttamabhinnagrantherihApUrvakaraNAdadhastAt sakalameva gRhyate / apUrvamityapUrvakaraNam, yadbalena granthi bhinatti / anivatryetacca samyaktvaprApternanivartata ityanivati / etacca samyaktvotpatteradhastAd, yato'nivRttikaraNaM zirasi samyaktvamavApnoti etatkaraNatrayaM, bhavyAnAM bhAvinI siddhireSAmiti, bhavyasiddhaya iti vaktavye siddhipadalopAd bhavyA ityuktam, yogyAnAM vA, itareSAmabhavyAnAm, prathamameva yathApravRttameva bhaNyata abhidhIyate / karaNamityanena zabdena pariNAmA jIvAdhyavasAyaH, sattvAdhyavasAyasthAnAnyetAnItyuktaM bhavati // 29 // eSAmeva vibhAgaM pradarzayannAha - jA gaMThI tA paDhama, gaMThiM samaicchao bhave bitiyaM / aNiyaTTIkaraNaM puNa, sammattapurakaDe jIve // 124 // 3/30 yAvadgranthinthirbhedasthAnam, tAvat prAkkAlabhAvi / prathamamiti, yathApravRttam, granthidhanarAgadveSapariNAmalakSaNam, samatIcchataH samatikrAmato bhindAnasyetyarthaH / bhavedvitIyamapUrvakaraNam, anivRttikaraNaM punaH prAguktaM samayoktasvarUpaM vA puraskRtasamyaktve prAkkRte, pUrvA'paranipAto'tantramitikRtvoktam, samyaktvapuraskRte jIva Atmani bhavediti, yata evaM karaNatrayamupavartitam // 30 //
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 31-34 3-caityavandanavidhi-paJcAzakam itto u vibhAgAo, aNAdibhavadavvaliMgao ceva / niuNaM nirUviyavvA, esA jaha mokkhaheu ti // 125 // 3/31 atastu [itastu aTI.] vibhAgAdabhinnagrantherbhAvavandanA [yA] asambhavAdityAkUtam anAdibhavadravyaliGgatazcaivAnAdau saMsAre'nekazo dravyaliGgAvApteH, tatra ca prAyaza: sakalakriyAnuSThAnAt tadantargatatvAcca, vandanAyA na prAgasambhava iti hRdayam, nipuNaM sUkSmabuddhyA, nirUpayitavyAlocanIyA, eSA vandanA, yathA mokSaheturiti yena prakAreNa mokSakAraNatvena vyavasthitA // 31 // kimityevaM nirUpaNIyA yata Aha - no bhAvao imIe, paro vi hu avaDDapoggalA ahigo / saMsAro jIvANaM, haMdi pasiddhaM jiNamayammi // 126 // 39 3/32 no naiva bhAvatA bhAvamAzritya asyAM bhAvavandanAyAM satyAm, paro'pi utkRSTo'pi, hurvAkyAlaGkAre, apArthapudgalAdityapArdhapudgalaparivartAt, samayaprasiddhAt, adhiko'bhyadhiko dIrghatara ityarthaH / saMsAro jIvAnA pratipatitasamyagdarzanAnAmapi, saMsAre viparivartamAnAnAmapi / hanta (upapradarzane aTI.) prasiddhaM jinamate, ato naiSA pradIrghasaMsArasya sambhavati // 32 // anyathaiSA kAryakAriNItyAha - iya taMtajuttio khalu, nirUviyavvA buhehiM esa tti / na hu sattAmetteNaM, imIe iha hoti nivvANaM // 127 // 3/33 iti tantrayuktitaH khalvAgamanyAyAdeva, nirUpayitavyA budhaireSeti jijJAsanIyaiSA vandanA, na hu naiva sattAmAtreNa yasyAHkasyAzcinnirbIjAyA itibhAvo'syA vandanAyAH, iha prakrame, bhavati nirvANaM naiva bhavatItyarthaH / tasmAdviziSTaiva parimitasaMsArasya nirvANAGgam // 33 // ihaivAbhyuccayamAha - kiMceha cheyakUDaga- ruvaganAyaM bhAMti samayaviU / taMtesu cittabheyaM, taMpi hu paribhAvaNIyaM ti // 128 // 3/34 2 kiJceha vandanAyAm, cheko vyavahArayogyaH svakAryakArI, kUTakastadviparItaH sa cAsau rUpakazca tad jJAta tadudAharaNam bhaNanti pratipAdayanti, samayavidaH siddhAntavedinaH, tantreSvAgameSu citrabhedaM nAnAprakAram, tadapi jJAtam / hurvAkyAlaGkAre [bhinnakramazceti-aTI. ] / paribhAvanIyamiti
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 svarUpeNa yuktarUpatvAt // 34 // etadeva vyanakti - 3-caityavandanavidhi-paJcAzakam davveNaM TaMkeNa ya, jutto cheo hu rUvago ho / TaMkavihUNo davve vi na khalu egaMtacheo tti // 129 // gAthA - 35-38 3/35 dravyeNa rUpyasuvarNAdinA, TaGkena ca lakSaNena ca rekhAvinyAsarUpeNa yuktaH samanvita: cheka eva rUpakA bhavati / hurevakArArthaH TaGkavihIno lakSaNavihIno, dravye'pi rUpAdau satyapi, na khalvaikAntazcheka iti naiva vyavahArAvatArI // 35 // addavve TaMkeNa vi, kUDo teNa vi viNA u muddati / phalametto evaM ciya, mudvANa payAraNaM muttuM // 130 // 3/36 adravye dravyAbhAve, TaGkenApi lAJchanenApi kUTa:-asatya:, tRtIyabhaGgapatitaH tenApi vinA TaGkena ca dravyeNa ca viprayukto, mudreti cihnaprAyaH phalaM sAdhyam, ato vandanAyA:, evameva, bhaGgAnupUvyaiva ubhayasampannaH sampUrNaphalamitarathA vikalam / mugdhAnAmajJAnAnAm, pratAraNaM (vaJcanamaTI.) muktvA, te hyanyathA pratAryanta eva // 36 // 1 eyaM ciya aTI. / taM puNa aNatthaphalayaM, nehAhigayaM jamaNuvaogi tti / AyagayaM ciya etthaM, ciMtijjai samayaparisuddhaM // 131 // 3/37 tatpunarvandanam anarthaphaladaM svaparayoH nehAdhikRtaM nAtra prastutam, yadanupayogIti yasmAt, tnnopyujyte| paramArthavicAre, AtmagatamevAtra cintyate vandanam, samayaparizuddhamAgamavizuddham na tu pareSAmanyathAkaraNe parivAdaH karaNIya iti tAtparyam // 37 // evaM cheka-kUTakarUpakajJAtaM vandanAyAM yojayati - bhAveNaM vaNNAdihiM, ceva suddhehiM vaMdaNA cheyA / mokkhaphala cciya esA, jahoiyaguNA ya niyameNaM // 132 // 3/38 bhAvena samyaktvenopayogena ca, varNAdibhizcaivA'kSarA'bhivyAhArA'rthaiH zuddhaiH aviparItairupalakSitA vandanA chekA zuddhA prazatetyarthaH / mokSaphalaivaiSA na saMsAraphalA bhAvakriyAgarbhA, yathodiguNA ca zAstrapratipAditaguNAvyabhicAriNI ca, niyamena niyogena zAstre guNA vighnopazamAdayo vandanAyA ucyante, tasyAH sambhavantIti bhAvaH ||38||
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 39-42 3-caityavandanavidhi-paJcAzakam bhAveNaM vaNNAdihiM, tahA u jA hoi aparisuddha tti / bIyagarUvasamA khalu, esA vi suha tti niddiTThA // 133 // 3/39 bhAvena yA'yuktA varNAdibhistathA tu, yA vandanA, bhavatyaparizuddhA ityasampUrNA vikRtA[sadoSA aTI.]iti yAvat / dvitIyakarUpakasamA khalu dvitIyabhaGgapatitarUpakatulyaiva / eSA'pi zubheti nirdiSTA, bhAvagarbhatvAdasyAH // 39 // bhAvavihUNA vaNNAiehiM suddhA vi kUDarUvasamA / ubhayavihUNA NeyA, muddappAyA aNiTThaphalA // 134 // 3/40 41 bhAvavihInA bhAvarahitA, varNAdibhirvarNAdikaiH prakAraiH, zuddhApi doSarahitApi kUTarUpasamA kUTarUpatulyA ubhayavihInA caturtharbhaGgapatitA, jJeyA mudrAprAyA na svakAryakAriNI aniSTaphaleSTaphalarahitA // 40 // eSA ca mudrA prAyaH keSAM bhavatItyAha - hoi ya pAeNesA, kiliTThasattANa maMdabuddhINaM / pAeNa duggaiphalA, visesao dussamAe u // 135 // 3/41 bhavati ca prAyeNaiSA vandanA kliSTasattvAnAM bahuklezajIvAnAM mandabuddhInA jaDadhiyAM prAyeNa bAhulyena durgatiphalA viziSTaphalarahitatvAd vizeSatA vizeSeNa duHSamAyAM tu kAladoSAt // 41 // aNNe u logiga cciya, esA nAmeNa vaMdanA jaiNI / jaM tIi phalaM taM ciya, imIe na u ahigayaM kiMci // 136 // 3/42 anye tu anye punarevaM manyante laukikyevaiSobhayavikalA vandanA, nAmnA tu vandanA jainI akSara-kriyAsAmyAt [yaditi yadeva - aTI. ] tasyAH phalaM laukikavandanAyAstadevAsyA jainyAH, 'na tvadhikRtaM kiJcit zAstroktamabhyudayamokSarUpam, sAmAnyena laukikavandanAyAmapi kiJcit phalamiSyata eva, tena tatsamAnatvanirdezAt tadabhyanujJAyate na tvaparamitigarbhaH // 42 // [1. na ta na punaradhikRtaM prastutaM jinavandanocitaM mokSAdi, athavA'dhikamargalataraM laukikavandanApekSayeti aTI. ]
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 3-caityavandanavidhi-paJcAzakam gAthA-43-46 evaM tAvadanyadIyamatamadhikRtyovatametadapi kathaJcid yujyata evetyupadarzayannAha - . evaM pi jujjai cciya, tadaNAraMbhAu tapphalaM va jao / tappaccavAyabhAvo vi, haMdi tatto na jutta tti // 137 // 3/43 etadapi laukikatvaM yujyata eva vandanAyAH tadanArambhAt tasyA jainavandanAyA anArambhAdaprastutatvAt tatphalamiva svargasampatti-kSudropadravahAnyAdiphalamivArAdhanAjanyaM yato yasmAt tatpratyapAyabhAvo'pi virAdhanAjanya unmAdAdibhAvo'pi hanta tato vandanAyA na yukta iti na yuktarUpaH / idamatra hRdayam-yadi jainavandanA prArabdhA bhavet tatastatphalamiSTAniSTarUpamArAdhanavirAdhanajanyaM bhaved, na ca laukikavandanAyAM tadasti tato laukikyevaiSA, yataH samyagdRSTevitathakriyAyAM pratyapAyasambhavo, na tvasyAM, tena na jainIti // 43 // atraiva yuktimAha - jamubhayajaNaNasahAvA, esA vihiNeyarehiM na u aNNA / tA eyassAbhAve, imIgU evaM kahaM bIyaM // 138 // 3/44 yada yasmAt ubhayajananasvabhAvaiSA sAmagrIbhedeneSTAniSTaphalajananasvabhAvA jainI vandanA vrtte| vidhinA zAstroktena kriyamANA itaraizcAvidhibhiranekaprakAra tvanyA laukikI tathA jJeyA, pratyavAyayorhetuH, paramArthena mithyAdRSTivandanAyAM svarUpasyaivAnArambhAt, tat tasmAd etasya dvividhasyApi phalasya abhAve'syA jainavandanA'vandanAviparItAyAm evamuktanItyA kathaM bIjam // 44 // tamhA u tadAbhAsA, aNNA esa tti nAyao NeyA / mosAbhAsANugayA, tadatthabhAvAniogeNaM // 139 // 3/45 tasmAtpUrvoktAddhetoH, [tuzabdo'vadhAraNe-aTI.] tadAbhAsA tatpraticchAyA saiva jainavandanevAbhAsata iti tatsadRzI / anyA tato bhinnA eSeti laukikyeva nyAyato jJeyA / mRSAbhASAnugatA tadarthabhAvAniyogena niyamena // 45 // [1. kathamityAha-tadarthe vandanAbhidheyavastuni, bhAvasya sacchraddhAnAdyadhyavasAyasya, aniyogo'vyApAraH, tena, aTI.] samyag vandanAyAH [abhavyAnAm aTI.] durlabhatApratipAdanAyAha - suhaphalajaNaNasahAvA, ciMtAmaNimAie vi nAbhavvA / pAvaMti kiM puNeyaM, paramaM paramapayabIyaM ti // 140 // 3/46
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3- caityavandanavidhi-paJcAzakam 43 zubhaphalajananasvabhAvAn zubhakAryotpAdanaprakRtIn cintAmaNyAdikAnapi Adizabda kalpadruma - kAmadhenvAdiparigrahaH, vastuvizeSAn nAbhavyAstatprAptyorapi prApnuvanti labhante, kiM punarimAM bhAvavandanAM paramAM pradhAnAM paramapadabIjamiti mokSahetubhUtAm, tasmAdbhavyA evemAm [bhAvavandanAM] prApnuvanti / // 46 // ( abhavyAstAvadimAM na prApnuvanti, bhavyA api na sarva eveti darzayannAha - aTI.) atraiva vizeSAbhidhAnamAha bhavvA vi ettha yA, je AsannA na jAtimetteNaM / mAi sue bhaNiyaM, eyaM na u iTThaphalajaNagaM // 141 // gAthA-47-49 - 3/47 bhavyA apyatra jJeyA ye AsannAH mukteriti gamyate, na jAtimAtreNa bhavyatvenaiva yadanAdi, zrute siddhAnte bhaNitamuktam etad bhavyatvaM [ jAtibhavyatvam] na tviSTaphalajanakam / sarvabhavyAnAM muktyanavApteH sAmagrIvaikalyAd / yogyatAmAtrabhavyatvAbhyupagamAt keSAJcideva siddhyatAm tadiSTaphalajanakam / setsyatAM tu sAmAnyenaiva bhavyatvam, 'setsyan bhavya:' iti [ ] vacanAt / tallakSaNaM cedaM siddherAtyantikyAH zuddhAnAM paramanirvRteryasmAt tadabhijJAtabhavyasyoktaM bhagavadbhirarhadbhiH // 47 // tasmAdAsannabhavyA evAtra grAhyA ityAha vihipaoso jesiM, AsannA te vi suddhipatta tti / khuddamigANaM puNa suddhadesaNA siMhanAdasamA // 142 // - 3/48 vidhAvapradveSo yeSAmAsannAste'pi zuddhiprAptA iti kRtvA vidhikaraNe'pi kSayopazamavizeSAdvidhyapradveSavato vizuddhiprAptatvAdAsannA iha gRhyante / kSudramRgANAM kRpaNabhIrUNAM punaH zuddhadezanA vidhidezanA kriyamANA, siMhanAdasamA siMhadhvanitulyA santrAsahetutvAd / yathoktaM- zuddhadezanA hi kSudrasattvamRgayUthasantrAsanasiMhanAdaH // 48 // tasmAtteSAM tadupakAriNyeva dezanA yuktA, mArgAvatArabhAvena taddhitopapatteriti prajJApakopadezamAha - - AlociUNa evaM, taMtaM puvvAvareNa sUrIhiM / vihijo kAyavvo, muddhANa hiyaTTayA sammaM // 143 // 3/49 Alocyaivam, tanyante vistAryante'rthA aneneti tantraM sUtram / pUrvApareNa puurvaaprprkaaraabhyaamvirodhenetyrthH| sUribhirAcAryaiH vidhiyatnaH karttavyo vidhAtavyo'bhidheyaH, mugdhAnAmajJAnAnAM
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-50 44 3-caityavandanavidhi-paJcAzakam hitArthaM hitasampAdanArthaM samyagavaiparItyena // 49 // kimiti vidhiyatna upadizyate ? ityAha - tivvagilANAINaM, bhesajadANAiyAiM nAyAi~ / TThavvAi~ ihaM khalu, kuggahaviraheNa dhIrehiM // 144 // 3/50 tIvraglAnAdInAmAdizabdAnmadhyama-jaghanyaparigrahaH, bheSajadAnAdikAnyAdizabdAdauSadhanivAtAzraya-parizramaparihArAdiparigrahaH, jJAtAnyudAharaNAni draSTavyAnIha vandanAprastAva / khaluzabdo'vadhAraNe bhinnakramazca, dravyAnyevetyatra yojyaH taddarzanapUrvakatvAd vidhiyatnasya, yo hi puruSavizeSAt samyagavagacchati, sa taddhitAya ytte| evaM vandanAyAmapi yogyavizeSAzrayo [viziSTo yogyaH iti yogyavizeSaH AsannabhavyaH, tasyAzrayo yasmin sa:] yatna AstheyaH kugrahaviraheNa kutsitagrahaparityAgaiH [azAstrIyAbhinivezatyAgena aTI.] dhIraiH sthirairvidvadbhiriti // 50 // // caityavandanavidhi-paJcAzakaM tRtIyaM samAptam //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ // caturthaM pUjAvidhi- paJcAzakam // vandanArhasya tatpravRttasya ca pUjA yukteti pUjAvidhiprakaraNamAha - namiUNa mahAvIraM, jiNapUjAe vihiM pavakkhAmi / saMkhevao mahatthaM, guruvaesANusAreNa // 145 // 4/1 natvA praNamya mahAvIramAgamaprasiddhanAmAnam, sadevamanuSyAsuraloke stUyate zramaNo bhagavAn mahAvIra iti [ zrI kalpasUtra ] vacanAt sarvadevakRtAhvayam (sarveSAM devAnAM devaH indraH-tena) / jinapUjAyAH caityapUjAyA vidhiM vidhAnaM pravakSyAmyabhidhAsye / saGkSepataH saGkSepeNa, mahArthaM mahAnarthaH prayojanaM yasya tam, gurUpadezAnusAreNAcAryopadezAnugamena / mahopakArakatvaM ca pUjAyAH pratipAditameva yathoktaM "dharmazAstravidheye [ dharmasya zAstroktaM vidheyaM tasmin ] tIrthakarAtizayAnAmupalabdharmokSamArgadIptezca sarvaguNakAmasiddharmanaHprasAdAt samAdhezca' abhyAsaguNavizeSAcchiSyahitatvAt smRterupasthAnAt devAnAM sAMnidhyAdasthAbhyutpAdakatvAcca' AyavyayaguNavRddheH" zubhapuNya-phalAnubandhyupacayAcca karmakSayopapatterA~zu punarbodhilAbhAya * pUjA bhagavadarhatAM kartavyA sarvaloka-pUjyAnAM duHkhArNavottitIrSubhiratyantaikAntahitakAmaiH" iti // 1 // 10 kimiti vidhirucyata ityAha vihiNA ukIramANA, savva cciya phalavatI havati ceTThA / ihaloiyA vi kiM puNa, jiNapUyA ubhayalogahiyA // 146 // - 4/2 vidhinA tu vidhinaivopAyenaiva kriyamANA vidhIyamAnA sarvaiva phalavatI phalasampannA bhavati ceSTA rAjasevA kRSyAdikA aihalaukikyapipyehabhAvikyapi / kiM punarjinapUjA ? bhagavatpUjA ubhayalokahito bhayaloka[phala] sampAdakatvena // 2 // vidhimevAha - kAle suibhUeNaM, visiTThapupphAiehiM vihiNA u / sArathuithottagaruI, jiNapUjA hoi kAyavvA // 147 // 4/3 kAle vakSyamANe, zucibhUtenAdhikAriNA puruSeNa viziSTapuSpAdikairyogyapuSpavastrAdibhiH vidhinA ta zAstroktena prakAreNa, sArastuti stotragurvI / stuti stotrayo: pRthagupAdAnaM rUDhyA
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-4-7 46 4-pUjAvidhi-paJcAzakam [stutizcaikazlokapramANA, stotraM tu bahuzlokamAnam - aTI.] tatkRtagauravavizeSayuktyA, tebhyaH bahumAnavizeSasambhavAt jinapUjA bhavati kartavyA // 3 // enAmeva gAthAM lezataH pratipadaM vyAcaSTe - kAlammi kIramANaM, kisikammaM bahuphalaM jahA hoi| iya savva cciya kiriyA, niyaniyakAlammi viNNeyA // 148 // 4/4 kAle svocite prastAve, kriyamANaM kRSikarma lokaprasiddhaM bahuphalaM bahuzasyaM yathA bhavati yathA sampadyate ityevaM sarvaiva kriyA ceSTA nija nijakAle yathA svasamaye vijJeyA phalavatI // 4 // so puNa iha viNNeo, saMjhAo tiNNi tAva oheNa / vittikiriyA'viruddho, ahavA jo jassa jAvaio // 149 // 4/5 sa kAlaH punariha pUjAyAM vijJeyo jJAtavyaH / sandhyAtitrastAvadoghena sAmAnyena sandhyAtrayopalakSitatvAt vRttirvartanopAyaH zilpavANijyAdi takriyAyA aviruddho'bAdhako athavA yo yasya pUjAkAriNaH puruSasya yAvAn yatpariNAmaH // 5 // nanu kiM vRttikriyA'viruddhaH pUjAyAH kAlaH prazasyata ityAha - puriseNaM buddhimayA, suhavuDhi bhAvao gaNaMteNaM / jatteNaM hoyavvaM, suhANubaMdhappahANeNa // 150 // 4/6 puruSeNa buddhimatA buddhisampannena, zubhavRddhi puNyopacayaM bhAvataH paramArthataH gaNayatA satAtmanaH kalayatA, yatnena sarvAdareNa bhavitavyam, zubhAnubandhapradhAnena kuzalAnubandhapareNa yathA puNyasantAnaH prAdurbhavati tathA yatno vidheyaH sa ca vRttikriyA'viruddhasamayaH pUjAsevaneneti bhAvaH // 6 // vyatirekadoSamAha - vittIvoccheyammi ya, gihiNo sIyaMti savvakiriyAo / niravekkhassa u jutto, saMpuNNo saMjamo ceva // 151 // 4/7 vRttivyavacchede ca jIvanopAyavyavacchittau ca gRhiNo gRhasthasya sIdanti na pravartante, sarvakriyA dharmalokavyavahAragatAH, nirapekSasya tu sarvakriyAsviti gamyate / yukta upapannaH saGgataH / sampUrNaH saMyama eva sAdhudharma eva sAdhuvadanyathA sarvathA nirapekSatvAsiddheH // 7 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 gAthA-8-10 4-pUjAvidhi-paJcAzakam tAsiM aviroheNaM, Abhiggahio ihaM mato kAlo / tatthAvocchinno jaM, niccaM takkaraNabhAvo tti // 152 // 4/8 tAsAM sarvakriyANAm, avirodhenAbAdhayA, a Abhigrahiko 'bhigrahaviSayIkRtaH pratiniyata ityarthaH / iha prakrame mato'bhipretaH kAla avasaraH tatreti sAmAnyenaiva vastuni, kAlavivakSAyAM tu tadA avyavacchinno'nubandhavAn, nirantarasevanapravRttau yad yasmAt nityaM sadA tatkaraNabhAva iti pUjAnirvartanAvyavasAyaH // 8 // zucibhUte[4-3 gAthAyAm]tyuktaM tadvivRNoti - tattha suiNA duhA vi hu, davve NhAeNa suddhvtthenn| bhAve u avatthociya-visuddhavittippahANeNa // 153 // 4/9 tatra zucinA zaucayuktena dvidhApi hu (huzabdaH samuccaye-aTI) dravyato bhAvatazca / dravye snAtena deza-sarvasnAnAbhyAm / dezasnAnaM kara-caraNaprabhRtyavayavaprakSAlanam / sarvasnAnaM tu sarvAvayavazaucakA[ka]raNam, tAbhyAM snAtena, zuddhavastreNa zucinivasanena sitavastreNa vA / bhAve tu bhAve [zauce] punaH avasthocitavizuddhavRttipradhAnenAvasthAyAH dezakAlapuruSagatAyA ucitA yogyA, sA cAsau vizuddhi[ddhA]vRttizca tatpradhAnena tadAdaravatA, jinapUjA bhavati karttavyeti vartate // 9 // nanu snAnAdi jIvanikAyavadhasambhavAd duSTamityAzaGkyAha - pahANAi vi jayaNAe, AraMbhavao guNAya niyameNaM / suhabhAvaheuo khalu, viNNeyaM kUpaNAeNaM // 154 // 4/10 snAnAdyapi yatanayA trsjiivrkssaaruupyaa| yatanAvadbhiH 'sAmayikaH / ArambhavatA dhanasvajanadehagehAdinimittamArambhapravRttasya guNAyopakArAya niyamena zubhabhAvahetutaH khalu zubhabhAvahetutvAdeva vijJeyam / kUpajJAtena kUpodAharaNena / svasaMvedanasiddhazcAyaM snAnAdipUrvakaM pUjApravRttasya zubhabhAvo viziSTalokasiddho'pi ca varttate / tenAvipratipattiviSayaH / kUpodAharaNaM tu samayaprasiddham / yathA kUpe khanyamAne yadyapi tRT-parizrama-dehamAlinyAni bhavanti, tathApi tatsamutthena salilena tAni sarvANyapanIyante / evaM snAnAdau yadyapi kathaJcit prAkpravRttArambhasambhavastathApi tatsamutthena bhAvena pUjAvizodhitAzayasya bahutarakarmakSayopapattermahAn guNa iti kUpakhananavat snAnAdi nyAyyam // 10 // (1. sAmayikaH-samayaHzAstram, zAstrAnusAreNa iti sAmayikaH / )
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4-pUjAvidhi-paJcAzakam yatanayA snAnAdiguNAyetyuktam, 4-3 gAthAyAm tAmevAha - bhUmIpehaNajalachANaNAi jayaNA u hoi NhANAo / etto visuddhabhAvo aNuhavasiddho cciya buhANaM // 155 // 4 / 11 48 " gAthA -11-13 bhUmiprekSaNajalazodhanAdiryatanA tu bhavati / tatra bhUmiprekSaNaM kITikAnagaraparihAreNa, jalazodhanaM pUtarakAdiparihAreNa, AdizabdAdAgantukasattvAsaGkIrNatAgrahaH / snAnAdau ' snAnavilepanapuSpamAlAdau tadyonijA''gantukasattvaparihAreNa ato yatanAto vizuddhabhAvo vizuddhAdhyavasAyaH pUjAviSaya eva anubhavasiddha eva budhAnAM svasaMvedanapratyakSasiddha eva viduSAm [1. iha ca prAkRte aukArazruterabhAvAt NhANAo ityevaM paThyate - aTI. ] // 11 // vyatireke doSamAha - annatthAraMbhavao, dhamme'NAraMbhao aNAbhogo / loe pavayaNakhiMsA, abohibIyaM ti 'dosAya // 156 // 4/12 anyatra svagRhavyApAreSu ArambhavataH tatpravRttasya dharme'nArambhato [ anArambhakaH - aTI. ] anArambhAddharmaviSayArambhaparihArAt, anAbhogo'jJAnabahulatvaM zAstroktasyApyArambhasya parihArAt pUjAviSayaM hyArambhamAgamoktatvAt karoti, na svecchayA, tamapi parihArato ajJAnamanAbhogo varttata / loke pravacanakhisA abodhibIjamiti doSAya [dosA ya ' [doSAzca ] ca zabdo'nAbhogApekSayA samuccayArthaH - aTI.] sarvo viziSTalokaH zarIrazaucapUrvakaM devapUjAdau varttate / tadvyavahArAnyathAkaraNe loke nindA pravacanasya sA cAbodhibIjam, snAnAdiparihAreNa pUjApravRttasyeti doSAya sampadyata / tasmAttaddoSaparihArArthaM dravyataH zucinA pUjA vidheyA / bhAve vizuddhavRttinA pUjA vidheyeti // 12 // (1. dosA ya aTI. 1) tadvipakSavyavacchedAyAha - avisuddhA vi hu vittI, evaM ciya hoi ahigadosA u / tamhA duhA vi suiNA, jiNapUyA hoi kAyavvA // 157 // 4/13 avizuddhApi svAvasthA'nucitApi / hurvAkyAlaGkAre, vRttirvartanopAyarUpA / evameva pravacanakhiMsAvad bhavatyadhikadoSA tu prabhUtadoSaiva / tasmAd dvidhApi dravyabhAvAbhyAM zucinA jinapUjA bhavati kartavyA // 13 //
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 14-16 4-pUjAvidhi-paJcAzakam viziSTapuSpAdibhiH pUjoktA, [4-3 gAthAyAm ] tAmeva vyaktito'nugrahArthamupadizati gaMdhavaradhvasavvosahIhiM udagAiehiM cittehiM / surahivilevaNavarakusumadAmabalidIvaehiM ca // 158 // 4/14 siddhatthayadahiakkhayagoroyaNamAiehiM jahalAbhaM / kaMcaNamottiyarayaNAdidAmaehiM ca vivihehiM // 159 // 4/15 juggaM / gandhAH gandhavad viziSTasurabhidravyANi / varadhUpo gandhayuktiprasiddhaH / sarvauSadhirapi tatprasiddhaiHathavA sarvAzca tA auSadhayazca / sarveSAM padAnAM dvandvastAbhirgandha-varadhUpa-sarvauSadhIbhirudakAdikaizca citrarnAnAprakAraiH / surabhivilepanaM candanAdyupadehe varakusumadAmAni pradhAnasurabhipuSpamAlAH / balirUpahAraH dIpakAH pradIpAH prasiddhA eva taiH surabhi - vilepana - varakusuma-dAma-bali- dIpakaizca // 14 // - 49 siddhArthakAH sarSapAH dadhyakSatA dadhnA saMsRSTA akSatA: / pRthag vA dvayorgrahaNam / gorocanA gopittaprabhavA prasiddhaiva, AdizabdAccheSamaGgalyavastuparigrahastaiH yathAlAbhaM yathAsampatti / kAJcanamauktikaratnAdidAmakaizca kanakAvali - muktAvali - ratnAvalyAdirUparvividhairanekavidhAnaiH // 15 // kiM punarviziSTapuSpAdibhiH pUjocyata ityAha pavarehiM sAhaNehiM, pAyaM bhAvo vi jAyae pavaro / na ya aNNo uvaogo, eesi sayANa laTThayaro // 160 // 4/16 pravararutkRSTaiH, sAdhanaiH pUjopakaraNadravyaiH, prAyo bAhulyena, bhAvo'pi jAyate pravaraH pradhAnaH / kvacidanutkRSTavastubhirapi pUjAM kurvan utkRSTa eva kSayopazamavizeSAd bhAvo bhavatIti prAyo grahaNam / bhUyastvena tu sahakArivizeSAd bhAvavizeSaH / yathoktam - guNabhUiTTe davvaMmi, jeNamatto'hiyattaNaM bhAve / ii vatthUo icchai, vavahAro nijjaraM viulaM // [] [guNabhUyiSThe dravye, yena mAtrAdhikatvaM bhAve / iti vastuta icchati, vyavahAro nirjarAM vipulAm ||] na cAnya upayogaH svaphalasAdhanavyApArarUpaH, eteSAM pravarasAdhanAnAM satAM vidyamAnAnAM laTThayaro kAntataro'bhilaSitataraH // 16 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 4-pUjAvidhi-paJcAzakam atha kiM bhAvaprAdhAnyAt pravarasAdhanopadeza ityAzaGkyAha iyaloyapAraloiyakajjANaM pAraloiyaM ahigaM / taMpi hu bhAvapahANaM, so vi ya iya kajjagammo ti // 169 // 4 / 17 - ihaloka-pAralaukikakAryayormadhye pAralaukikamadhikaM tatpradhAnatvAdviduSAM tadapi ca pAralaukikaM dharmakAryaM bhAvapradhAnaM varttate / so'pi ca bhAvaH ityevaM kAryagamya evaMvidhapravarapUjAsAdhanopanayanAvaseyaH, iti hetau parisamAptau vA // 17 // prastutavastunigamanAyAha - tA niyavihavaNurUvaM, visiTThapupphAiehiM jiNapUyA / kAyavvA buddhimayA, tammI bahumANasArA ya // 162 // 4/18 tasmAnnijavibhavAnurUpaM svakIyavibhavasadRzaM kriyAvizeSaNam / viziSTapuSpAdikaiH prAguktaiH jinapUjA karttavyA buddhimatA prekSAvatA / tasmin jine bhagavati bahumAna AntaraH prItivizeSaH, tadbhAvAcca bahumAnavizeSAt phalavizeSasiddheH // 18 // vidhinA ityuktam [4/3 gAthAyAm] tameva lezato darzayati - eso ceva iha vihI, visesao savvameva jatteNa / jaha rehai taha sammaM, kAyavvamaNaNNaceTTeNaM // 163 // gAthA - 17-21 4/19 eSa eveha pUjAyAM vidhirUpadeza upAya iti yAvat / vizeSa [taH ] punarayaM sarvameva prAguktam, yatnenAdareNa yathA rAjate zobhate tathA samyak kartavyamananyaceSTena nAnyA zarIraviSayA ceSTA yasya, tenAnanyavyApArayuktenetyarthaH // 19 // vattheNa baMdhiUNaM, nAsaM ahavA jahAsamAhIe / vajjeyavvaM tu tadA, dehammi vi kaMDuyaNamAI // 164 // - 4/20 vastreNa baddhvAvRtyA''cchAdya nAsAM nAsikAmaSTapuTena, sAmAnyena vA, yathAsamAdhi cetaH svAsthyAnatikrameNa baddhvApItyarthaH / varjayitavyaM tu tadA jinapUjAkAle, dehe'pi kaNDUyanAdiH, AdizabdAddehasaMskAra-parikarmAGgamardanAdigrahaH // 20 // kiM vidhiyattraH prazasyata ityAha bhiccA vi sAmiNo iya, jatteNa kuNaMti je u saniogaM / hoMti phalabhAyaNaM te, iyaresi kilesamettaM tu // 165 // 4/21
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 gAthA-22-25 4 -pUjAvidhi-paJcAzakam / bhRtyA api svAmino narapateH ityevaM yatnena kurvanti ye tu svaniyogaM svAdhikAram, bhavanti phalabhAjanamaihalaukikabhogaphalapAtram, te bhRtyAH / itareSAmavinItatvAt klezamAtraMta klezamAtrameva vivakSitaphalavikalatvAt // 21 // bhuvaNagurUNa jiNANaM pi, visesao evameva dRTThavvaM / tA evaM ciya pUyA, eyANa buherhi kAyavvA // 166 // 4/22 bhuvanagurUNAM jinAnAmapi vizeSata evameva draSTavyam / yatnena kurvatAM pUjAvidhAnaphalabhAvatvam (phalabhAjanaM aTI.) draSTavyam / tat tasmAt evaM pUjA eteSAM jinAnAM budhavidvadbhiH kartavyA // 22 // (1. tu-aTI. / 2 eSa eva-aTI. / ) 'tasmin bahumAnasAretyuktam', [4-18 gAthAyAm] tamevAdhikRtyAha - bahumANo'vi hu evaM, jAyai paramapayasAhago niyamA / sArathuithottasahiyA, taha ya citivaMdaNAo ya // 167 / 4/23 bahumAno'pi prItivizeSa [So'pi] evaM vidhipravRttasya jaayte|prmpdsaadhkoH muktinirvartakaH niyamAt niyamena, sArastutistotrasahitAt tathA ca caityavandanAttu caityavandanAccaiva bahumAnaH sArastutyAdiyuktAt // 23 // sArastuti-stotrasvarUpAkhyAnAyAha - sArA puNa thuithottA, gaMbhIrapayatthaviraiyA je u| sabbhUyaguNukkittaNarUvA khalu te jiNANaM tu // 168 // 4/24 sArANi punaH stuti-stotrANi gambhIrapadArthaviracitAni yAni tu padAnyarthAzca padArthAH / gambhIrAzca te padArthAzca tairviracitAni dRbdhAni / gambhIratvaM ca padAnAM gambhIroktyArthAnAM tu sUkSmabuddhigamyatayA mahAmatigrathitatvena sadbhUtaguNotkIrtanarUpANi khalu vidyamAnanirUpacaritaguNapratipAdanasvarUpANyeva tAni stutistotrANi, jinAnA tu sambandhIni viSayamAhAtmyamanena darzayati / viSaye vastuprayuktamanuSThAnaM zreyase sampadyata iti nyAyadarzanArthaM caivamabhidhAnam // 24 // kiM punarevaMrUpANi stutistotrANi prazasyanta ? ityAha - tesiM atthAhigame, niyameNaM hoi kusalapariNAmo / suMdarabhAvA tesiM, iyarammi vi rayaNanAeNaM // 169 // 4/25 teSAM stutistotrANAm arthAdhigame'bhidheyArthaparijJAne, stotRRNAM niyamena bhavati
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 4-pUjAvidhi-paJcAzakam gAthA-26-28 kuzalapariNAmaH zubhAzayaH sundarabhAvAt teSAM stuti-stotrANAM sundaratvAt / itarasminnapi arthAparijJAne'pi tathAvidhastotrApekSayA ratnajJAtena // 25 // ratnodAharaNamevAha - jarasamaNAI rayaNA, aNNAyaguNA vi te samiti jahA / kammajarAI thuimAiyA vi taha bhAvarayaNA u||170|| 4/26 jarazamanAdInyAdizabdAcchUlazamanAdigrahaH, ratnAni pRthivIpariNAmAni / ajJAtaguNAnyapyanizcitaguNAnyapi / tAn jvarazUlAdIn zamayanti nivartayanti, yathA'yaM dRSTAntaH, drASTAntikamAha-karmajvarAdIn stutyAdInyapyapAyahetuM tathA bhAvaratnAni tu stutistotrANi bhAvaratnakalpAni zamayanti // 26 // tA eyapuvvagaM ciya, pUyAe uvari vaMdaNaM NeyaM / / akkhaliyAiguNajuyaM, jahA''gamaM bhAvasAraM tu // 171 // 4/27 tat tasmAdetatpUrvakameva stutistotrapUrvakameva pUjAyA upari vandanaM caityavandanaM jJeyamavaboddhavyam / askhalitAdiguNayutamaskhalitAmilitavyatyAneDitAhInasvarAdiyuktam / yathAgamaM yathAzrutam, na tadatikrameNa, bhAvasAraM tu bhAvasArameva // 27 // kimetatpUrvakaM caityavandanaM bhAvasAraM prazasyata ityAha - kammavisaparamamaMto, evaM eyaM ti beMti 'savvaNNU / muddA etthussaggo, akkhobho hoi jiNaciNNo // 172 // 4/28 karmaviSaparamamantraH tathA'tadaparihArakAritvena evamuktanItyA etaditi vacanaM bruvate sarvajJAH [(samayaNNU) = samayajJA iti pAThAntaram - aTI] / upAdeyaprakarSa etaditi bhAvaH / mudrA'nullaGghanIyarUpA kSudrasattvAnAM tathAvidhacihnarUpA vA atra caityavandane utsargaH kAyotsargaH akSobho'calitasvarUpo bhavati / jinacINA jinAcaritaH zrutAvadhimanaHparyAyakevalijinAcaritatvAjjinakalpikAcaritatvAcca / cIrNaM pravAsivratamiti viziSTaprayukteH / cIrNazabdaH saMskRte'pi draSTavyaH // 28 // (1. samayaNNu aTI. / )
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4-pUjAvidhi-paJcAzakam caityavandanAntaravidheyamAha eyassa samattIe, kusalaM paNihANamo u kAyavvaM / tatto pavitti vigghajaya, siddhI taha ya thirIkaraNaM // 173 // 4/29 gAthA - 29-31 - 53 etasya vandanasya samAptau satyAM kuzalaM kuzalahetutvAt / praNidhAnamaikAgryam / 'mo' ['o' aTI. ] iti nipAtaH, 'tuzabda evakArArthaH / kartavyaM vidheyameva kuzalapraNidhAnam / tataH praNidhAnAt pravRttirdharmavyApAraviSayA prazamapradhAnA / vighnajayo hiinmdhymottmvighnaabhibhvruupH| siddhiH prastutadharmavyApArANAM niSpattiH tathA sthirIkaraNa ca svaparagatAnAM dharmayogAnAmeva pravRtyAdIni vAJchatA praNidhAnamavazyakaraNIyam / tadabhAve pravRttyAdyasiddheH // 29 // nanu ca praNidhAnaM prArthanArUpatvAd bhogAdinidAnavat parihartavyamityAzaGkyAha etto cciya na niyANaM, paNihANaM bohipatthaNAsarisaM / suhabhAvaheubhAvA, NeyaM iharA'pavittI u // 174 // 4/30 ata eva pravRtyAdihetutvAdeva kuzalapraNidhAnaM na nidAnam / rAgadveSamohagarbhasya kliSTAzayasya bhogagRddhiparasya nidAnatvAnna caivaMrUpametad praNidhAnaM bodhiprArthanAsadRzam, samayanItyA yathA bodheH prArthanA samaye na nidAnaM prasiddham / yat proktam - bhAsA asaccamosA, navaraM bhattIe bhAsiA esA / Na hukhINapejjadosA deti samAhiM va bohiM vA // [ Avazyakaniyukti gAthA - 1095 ] zubhabhAvahetubhAvAcchubhAdhyavasAyahetutvena jJeyaM jJAtavyam itarathA zubhabhAvahetutvamantareNa apravRttirevApravartanameva praNidhAne syAt // 30 // evaM tu iTThasiddhI, davvapavittI u aNNahA niyamA / tamhA aviruddhamiNaM, NeyamavatthaMtare ucie // 175 // 4/31 evameva praNidhAnasahita eva vandane vidhIyamAne, iSTasiddhiriSTaniSpattiH, dravyapravRttistu dravyapradhAnA pravRttirdravyakriyaiva anyathA praNidhAnamantareNa niyamAdavazyaMbhAvena / tasmAdaviruddhamidaM praNidhAnaM jJeyamavasthAntara puruSAvasthAvizeSa ucite yogya AdikarmakatvAdau // 31 //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 4- pUjAvidhi-paJcAzakam gAthA - 32-35 tatpraNidhAnaM kathaM kartavyamityAha - taM puNa saMviggeNaM, uvaogajueNa tivvasaddhAe / siraNamiyakarayalaMjali, iya kAyavvaM payatteNaM // 176 // 4/32 tat punaH saMvignena saMsArabhIrUNA mokSAbhilASiNA vA / upayogayutenopayuktena dattAvadhAnena tIvrazraddhayA tIvrapraNidhAnaviSayAbhilASeNotkRSTadharmazraddhayA vA, zironamitakaratalAJjali rmastakanyastapANitalAJjaliryathA bhavati kriyAvizeSaNametat / iti vakSyamANAkSaroccAraNanyAyena kartavyaM prayatnena sarvAdareNa // 32 // ? 4/33 jaya vIyarAya ! jagaguru hou mamaM tuha pabhAvao bhayavaM / bhavanivveo maggANusAriyA iTThaphalasiddhI // 177 // logaviruddhaccAo, gurujaNapUyA paratthakaraNaM ca / suhagurujogo tavvayaNasevaNA AbhavamakhaMDA // 178 // 4/34 juggaM / jaya, maGgalavacanametat / sakalakSudropadravaparihAreNa vItarAgavadvigatarAgadveSamoha jagadgurA jagajjJeyaM carAcaraM tasya yathAvasthitasvarUpasaMsevanAd guruH / jaganti jaGgamAni teSAM 'mAnavIyatvAt tvAdvA guruH bhavata mama tvatprabhAvato bhagavaMstvatsAmarthyena bhavanirvedaH saMsAranirvedo mArgAnusAritA mokSamArgAnusAritA iSTaphalasiddhiravirodhaphalaniSpattiraihalaukikI yayopagRhItasya cittasvAsthyaM bhavati / tatazca dharme pravRttiranyathA cittavighAtAnnAdikarmikasya nirAkulAzA tathAvidhasattvAbhAvena tenAsAviSTaphalasiddhi prArthayate parAnuparodhena // 33 // (1. mAnavIyatvAt - yadyapi atra manuSyatvena sarveSAmapi manuSyANAM (aviratidharANAmapi ) grahaNaM sambhavati, tathApi pUrvoktagAthopadarzitarItyA "dharmajJo dharmakartA ca sadA dharmaparAyaNaH / " ityanena sarvaviratidharANAmeva guruzabdena grahaNaM yogyam / ) lokaviruddhAni sarvanindAsvacchAzaya dharmakaraNahasanaM janapUjanIyAvajJAdIni / teSAM tyAgaH parihAraH, gurujanapUjA mAtRpitrAdipUjA, parArthakaraNaM ca paropakArakriyA ca / zubhaguruyogaH sundaragurusambandhaH tadvacanasevanA guruvacanasevA yathAzakti AbhavamAsaMsAramAjanma vA / akhaNDA sakalA tava prabhAvAd bhavatviti sambandhaH ||34|| Adikarma(rmi)kamAzrityedamabhihitamanyeSAM tUttarottaraguNavRddhyA svaguNasthAnakAnurUpaM bhavatIti sAmAnyenaiva praNidhAnamAzrityAha -
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 35-38 4- pUjAvidhi- paJcAzakam uciyaM ca imaM NeyaM, tassAbhAvammi tapphalassa'NNe / apamattasaMjayANaM, ArANabhisaMgao na pare // 179 // 4/35 ucitaM ca yogyaM cedaM praNidhAnaM jJeyam / tasya prArthanIyArthasyAbhAve tatphalasya praNidhAnaviSayIkRtArthajanyakAryasyAvidyamAnatve'nye praNidhAnamicchanti / yadyapi so'rthaH sAmAnyenAsti tathApi tatphalasaMsiddhaye sa eva prArthyate / kathaM tu nAma viziSTatamaH syAttasyAnekabhedatvAd ? apramattasaMyatebhya ArAdarvAgbhAga ityrthH| pramattasaMyatAntamityuktaM bhavati / anabhiSvaGgAddhetorna parasmin pramattasaMyatAdapramattasaMyate tasya hyapramattatvAdeva na kiJcitpraNidhAnena sAdhyamasti prArthanAtItatvAdvihitasevanaparatvAtkuzalapariNAmatvAcceti // 35 // 'na nidAnaM praNidhAnam' iti [ 4- 30 gAthAyAm ] yaduktaM tasyeva bhAvArthagarbhanigamanadvAreNAhamokkhaMgapatthaNA iya, na niyANaM taduciyassa viNNeyaM / suttANuma to jaha, bohIe patthaNA mANaM // 180 // 4/36 55 mokSAGgaprArthanA muktihetusamyagjJAna- paropakArAdiprArthanA ityuktanItyA na nidAnam taducita[sya]praNidhAnocitasya vijJeyam, sUtrAnumateH sakAzAt sUtrAbhipretatvAt vA tadvidhaprArthanAyA yathA bodheH prArthanA mAnaM pramANamatra yadi prArthanA sarvApi nidAnamabhaviSyat, tato bodhiprArthanAM sUtre nAkariSyat kRtA ca tasmAt saiva pramANam // 36 // nanu ca yadi zubhabhAvaprArthanAnidAnaM na bhavati, tato dazAzrutaskandhe tIrthakaraviSayanidAnapratiSedho yukta ityAzaGkyAha - evaM ca dasAdIsuM, titthayarammi vi niyANapaDiseho / jutto bhavapaDibaddhaM, sAbhissaMgaM tayaM jeNa // 181 // 4/37 evaM ca rAgadveSamohagarbhasya rUpa-rasa- gandha - sparza - zabdasAMsArikapadArthaviSayasya kliSTa pariNAmasya nidAnatve, dazAdiSu grantheSu tIrthakare'pi tIrthakaratvaviSaye'pyahamasmAddharmAttIrthakaraH syAmiti nidAnapratiSedhaH, evaMrUpanidAnaniSedho ya uktaH, sa yukto vartate / bhavapratibaddha saMsArapratibaddhaM saaNsaarikruupsaubhaagyaadibhaavvissym| sAbhiSvaGgaM sarAgaM tattIrthakaranidAnaM yena / ayamatra bhAvArtho - yadeva sAMsArikabhAvaviSayaM tIrthakaratvanidAnaM tadeva tatra niSidhyate, na tvanyat // 37 // ata evAha jaM puNa nirabhissaMgaM, dhammA eso aNegasattahio / niruvamasuhasaMjaNao, apuvvaciMtAmaNIkappo // 182 // - 4/38
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4-pUjAvidhi-paJcAzakam gAthA-39-41 tA eyANuTThANaM, hiyamaNuvahayaM pahANabhAvassa / tammi pavittisarUvaM, atthApattIeN tamaduTuM // 183 // 4/39 juggaM / yatpunarnirabhiSvaGgaM tIrthakaratvaprArthanArUpaM sAMsArikabhAvAtItaM paropakArAdiphalam, tadaduSTamiti sambandhaH / kIdRzaM nirabhiSvaGgamadhyamavasAyarUpaM? dharmAdarhadvAtsalyAdhupAttAnuttarapuNyaskandharUpatIrthakaranAmakarmaphalavipAkAd jJAnayogaprakarSapratipattirUpAdvA, eSa bhagavAn dharmAya eSa iti vA dharmamAdizatIti dharmAdezo vA / anekasattvahito'nekabhavyasattvahitanirato nirUpamasukhasaJjanakA mokSasukhahetustadyogAnAm, apUrvacintAmaNikalpazcintAtikrAntasukhavidhAyitvena // 38 // ___ tattasmAdetadanuSThAnaM tIrthakarAnuSThAnaM tIrthapravartanAdi, hitaM pathyamanukUlam / anupahatamapratiskhalitasAmarthyam / pradhAnabhAvasya prdhaantvsy| tasmin paropakAraikaniSThe bhagavati pravRttisvarUpaM paropakAra-pravRttyAkAram arthApattyA nyAyatantrayuktigarbhayA'nyathAnupapattyA tadaduSTaM na tasya tIrthakaraprArthanArUpasya doSo'stIti yAvat / nidAnapratiSedhastu sAbhiSvaGgacittaviSayaH, tasyaiva saMsArAnubandhitvena duSTatvAt, tena ca kadAcittIrthakaratvAprApteH, nirabhiSvaGgacittAvarjanIyaM hi sarvadA tat / nahi nidAnAtkazcittIrthakaro bhavati mahAkalyANAzrayasyaiva tIrthakaranAmakarmatvAt // 39 // evaM dvAbhyAM gAthAbhyAM vyAkhyAyopasaMharati - kayamettha pasaMgeNa, pUyA evaM jiNANa kAyavvA / lakhUNa mANusattaM, parisuddhA suttanIIe // 184 // 4/40 kRtamatra prasaGgenAlaM vistareNa pUjaivaM jinAnAM krttvyaa| labdhvA mAnuSatvaM mhaartnklpm| parizuddhA pUjA sUtranItyAgamanyAyena // 40 // salila-vanaspatyAdyArambhamAzaGkamAna evAha - pUyAe kAyavaho, paDikuTTho so ya Neva pujjANaM / uvagAriNi tti to sA, parisuddhA kaha Nu hoi tti // 185 // 4/41 pUjAyAM pUjAyA vA kAyavadho jIvanikAyahiMsA pratikruSTaH pratiSiddhaH / sa ca kAyavadho na ca (naiva) pUjyAnAM jinAnAm upakAriNItyupakAraphalavatI tathAvidhasAdhorivArogyakriyA / tataH sA pUjA parizuddhA nirdoSA kathaM nu bhavatIti naiva kathaJcidbhavatIti praznayiturabhiprAyaH // 41 //
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-42-44 4-pUjAvidhi-paJcAzakam atrottaramAha - bhaNNai jiNapUyAe, kAyavaho jaivi hoi u kahiMci / taha vi taI parisuddhA, gihINa kUvAharaNajogA // 186 // 4/42 bhaNyate parihAra ucyate, jinapUjayA vyAvarNitayA kAyavadhaH prAgukto yadyapi bhavati tu bhavatyeva kathaJcittatrApi[ taI ]takA (sA. aTI.) pUjA parizuddhA, na doSavatI gRhinnaamdhikaaritven| kUpodAharaNayogAta kuupkhnnodaahrnnvyaapaaraat| yathA sa kUpakhananavyApAro na doSavAnadhikaphalazca / ekadA nirvartitasya bahukAlopakAritvena bhUyasAM sattvAnAm, tathaiSA'pi pUjeti bhAvaH // 42 // asadAraMbhapavattA, jaM ca gihI teNa tesi vineyA / tannivvittiphala cciya, esA paribhAvaNIyamidaM // 187 // 4/43 asadArambhapravRttAzobhanagRhAdyArambhapravRttA yad yasmAd gRhiNo vartante, tena hetunA teSAM gRhiNAM vijJeyA jJAtavyA / tannivRttiphalaiva prayatnapUrvakAdhikArambhanivRttiphalaiva eSA pUjA / paribhAvanIyamida vizeSakAraNasadArambheSvevaM pUjAyA[yAM] gRhasthajano mitraputrAdinimittaM hi pravartamAno'prayatnenA'pi pravartate asadArambheSu pUjAyAM tu pravartamAno dezakAlajJatayA zAstroktatvena dharmaparatayA tathAvidheSvasadArambheSu[na] pravartata ityasadArambhanivRttiphalA // 43 // pUjAyAM kAyavadha iti [4.41 gAthAyAM] yaduktaM tatparihRtam, naiva sA pUjyAnAmupakAriNItyasya parihArAyAha - uvagArAbhAvammi vi, pujjANaM pUjagassa uvagAro / maMtAdisaraNajalaNAdisevaNe jaha tahehaM pi // 188 // 4/44 upakArAbhAve'pyAlAdAdivizeSAbhAve'pi pUjyAnAM mukhyavRttyA jinAnAM tatpratimAnAM ca, kSINamohatvAdacetanatvAcca / pUjakasya pUjApravRttabhavyasattvasya upakAraH-pUjAphalalAbhaH, svagato bhavatyevAzayavizeSAcchAstroktAnuSThAnAcca / mantrAdismaraNa-jvalanAdisevane yathA tathehApiyathA mantravidyAdInAM smaryamANAnAM jvalanAdInAM sevyamAnAnAM [ca] svagatopakArAbhAve'pi smartuH sevakasya copakAraH sampadyate tathehApi pUjakasyeti // 44 //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 4-pUjAvidhi-paJcAzakam gAthA-45-48 __ye tu pRthivyaptejovAyuvanaspatyArambhasAmarthyAt pUjAyAM satyapi zAstroktatve na pravartante, tAn pratyAha - dehAdinimittaM pi hu, je kAyavahammi taha payada'ti / / jiNapUyAkAyavahammi, tesimapavattaNaM moho // 189 // 4/45 dehAdinimittamapi zarIragRhaputrakalatrAdyarthamapi ye gRhiNaH santaH jIva kAyavadhe jIvanikAyArambhe tathA taistairUpAyairbhojanA-''cchAdana-snAna-vilepanAdibhiH pravartante pravRtti vidadhati / jinapUjAkAyavadha vanaspatyAdyArambhe, teSAmapravartanaM svayamanyeSAM ca moho'jJAnamanAbhogo vartate, zAstroktAyAmapi pUjAyAmadhikAriNAmapravRttatvAt // 45 // evaM sAvadhaparihArAM pUjA[vidhi]mabhidhAya tannigamanAyAha - suttabhaNieNa vihiNA, gihiNA nivvANamicchamANeNaM / tamhA jiNANa pUyA, kAyavvA appamatteNaM // 190 // 4/46 sUtrabhaNitenAgamoktena vidhinA vidhAnenopadezeneti yAvat / gRhiNA gRhasthena nirvANaM paramapadaM sukhaM vA icchatAbhikAGkSatA tasmAjjinAnAM pUjApramattena zAstrAnusAreNa krtvyaa| yata uktam - jamhA chaumatthANaM, mottUNaM AgamaM iha pmaannN| no vijjaI uannaM, tamhA ettheva jaiyavvaM [vicArasAraprakaraNam gAthA-882] // 46 // pUjAyA eva viSayabhedAtphalavizeSamAha - ekkaM pi udagabiMdUM, jaha pakkhittaM mahAsamuddammi / jAyai akkhayamevaM, pUyA jiNaguNasamuddesu // 191 // 4/47 eko'pi udakabinduH salilalavaH / prAkRtatvAd bhASAyAM napuMsakanirdezaH / yathA prakSipte mahAsamudre'saGkhyAtodake svayambhUramaNAdau jAyate'kSayo'kSINaH, evaM pUjA jinaguNasamudreSu nyastA akSayA jAyate / viSayamAhAtmyAdakSayA'nantaphalA // 47 // idAnIM pUjAyA evopAdeyatAkhyApanArthaM pratyAsannaviprakarSagataM phalamupadizannidamAha - uttamaguNabahumANo, payamuttamasattamajjhayArammi / uttamadhammapasiddhI, pUyAe jiNavaridANaM // 192 // 4/48
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-49-50 4- pUjAvidhi-paJcAzakam 59 uttamaguNabahumAna uttameSu guNeSu kevalajJAna-darzana-yathAkhyAtacAritrAdiSu bahumAnaH prItivizeSaH / padamuttamasattvamadhyakAre devendra-narendra-vidyAdhara- pArthivAdimadhyastha ityarthaH / uttamadharmaprasiddhiH svargApavarganirvartanakSamadharmaprasiddhiH kSAntyAdyAzayavizeSarUpadazavidhadharmaprasiddhirvA pUjayA jinavarendrANAM bhavati // 48 // ihaiva nidarzanamAha - suvvai duggayanArI, jagaguruNo siMduvArakusumehiM / pUyApaNihANeNaM, uvavannA tiyasalogammi // 193 // 4/49 zrUyate durgatanArI daridrastrI tathAvidhasurabhigandhipuSpAdyabhAvena nirvibhavA jagadgurA-rbhagavataH sinduvArakusumairnadItIrAsannasambhavaiH pUjApraNidhAnena pUjAgatAdhyavasAyena kathaJcidAyuHkSayAdanyadvelAyAM upapannA tridazaloke devaloke / sA hi durgatastrI samastasurAsura - pArthivakRtapUjaM bhagavantaM samavasRtaM dRSTvA bhaktibharanirbharamAnasA svakRtAparAdhamanucintayantI nUnaM mayA'nyajanmanyapi mahAtmanAM keSAJcit pUjA na kRteti tatphalamidaM daurgatyam, ato'dhunA bhagavatpUjAsampAdanena tadapanayAmItyadhyavasAyavatI yathApratyAsannalabdhasinduvArakusumA[ ni] tatparipUrNAJjaliH pramodAtizayAt samavasaraNaM prati prasthitA / tasyAzca tasyAM velAyAM zubhapraNidhAnavizeSAd deveSvAyurbandho babhUva / tadanantaraM pravardhamAnazubhapariNAmA tathA viracitaprazastakusumAJjalireva bhagavantaM bhAvataH pUjayitvA dravyatastAmasampAdyaivAyuH kSayAddevaloke samajaniSTaH / tadevaM bhAvataH pUjAyAH phalaM zrUyate / tasmAtkartavyeyamiti // 49 // sammaM nAUNa imaM, suyANusAreNa dhIrapurisehiM / evaM ciya kAyavvaM, avirahiyaM siddhikAmehiM // 194 // 4/50 samyagjJAtvedaM pUjAvidhAnaM zrutAnusAreNAgamanItyA dhIrapuruSairvidvatpuruSaiH evameva kartavyam, yathAgamamevetyarthaH / avirahitaM nirantaraM siddhikAmaiH mokSAbhilASibhiriti // 50 // // pUjAvidhi paJcAzakaM caturthaM samAptam //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ // paJcamaM pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam // jinagurupUjAnantaraM kramaprAptaM pratyAkhyAnavidhimAha - namiUNa vaddhamANaM, samAsao suttajuttio vocchaM / paccakkhANassa vihi, maMdamativibohaNaTThAe // 195 // 5/1 natvA vardhamAnaM prakRSTapuNyodayapravardhamAnatvAdvardhamAnasvAminam, samAsataH saGkepeNa sUtrayuktitaH sUtranItyA vakSye'bhidhAsye pratyAkhyAnasya vidhi vidhAnaM mandamativibodhanArtham // 1 // jaDabuddhivibodhanArthaM pratyAkhyAnaM kimucyata ityAha - paccakkhANaM niyamo, carittadhammo ya hoMti egaTThA / mUluttaraguNavisayaM, cittamiNaM vaNiyaM samae // 196 // 5/2 pratyAkhyAnaM niyamazcaritradharmazca bhavantyekAthikAni nivRttyabhidhAyitvAt / mUlottaraguNaviSayaM mUlaguNAH paJcamahAvratAni yatInAm, zrAvakANAmaNuvratAni, uttaraguNAH piNDavizuddhyAdayodigvratAni ca tadgocaraM citramidaM pratyAkhyAnaM varNitaM samaye siddhAnte // 2 // iha puNa addhArUvaM, navakArAdi patidiNuvaogi tti / AhAragoyaraM jaigihINa bhaNimo imaM ceva // 197 // 5/3 iha punaraddhArUpamaddhApratyAkhyAnasvarUpaM pratiniyatakAlatvena, namaskArAdi namaskArasahitAdi pratidinopayogIti pratidivasopayogIti kRtvA, AhAragocaramAhAraviSayam / yatigRhiNAM sAdhugRhasthAnAM bhaNAmaH pratipAdayAmaH / idaM caiva pratyAkhyAnameva prastutatvAt / / 3 / / pratyAkhyAnagatAnAM dvAragAthAmAha - gahaNe AgAresuM, sAmaie ceva vihisamAuttaM / bhee bhoge sayapAlaNAe aNubaMdha bhAve ya // 198 // 5/4 [dAragAhA] grahaNe vakSyamANe, AkAreSu vakSyamANeSveva, sAmAyike caiva kArye, vidhisamAyuktaM vidhisamanvitam / bhede dvividhAdigate bhoge pratyAkhyAnottarakAlabhAvini svayaMpAlanAyAM svymaasevne| anubandha bhogottarakAlabhAvini svAdhyAyakaraNAdau bhAve ca vizuddharUpe [anubandhasya
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 5-7 5- pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam bhAvaH sattA'nubandhabhAvaH, tatra ca aTI. ] vidhisamAyuktamiti sambandhaH ||4|| enAmeva lezato vyAcaSTe - - giNhati sayaMgahIyaM, kAle viNaeNa sammamuvautto / aNubhAsato paivatthu, jANago jANagasagAse // 199 // 5/5 gRhNAti pratyAkhyAnaM svayaMgRhItam, gRha eva zarIrasthiti - caityavandanAnantaraM gRhItam / kAla pratyAkhyAnaviSaye bhAvini nAtIte vartamAne vA anAgataM pratyAkhyAmIti bhAvikAlaviSayatve prtipaadnaat| atItavartamAnayozca nindAsaMvaraNaviSayatvAt, vinayena vandanAdinA / samyagadezakAlApekSayaucityamAzritya na tu yathAkathaJcit svAdhyAya - dhyAna-vighnakaraNena, upayukto nAnyatragatacitto'nupayuktasya sarvAnuSThAneSveva dravyatvapratipAdanAt / anubhASamANo jJAtasAdhuvat pratyuccArayannavinaSTaM pratyAkhyAnasUtram / prativastu vastu vastu prati yad yatpratyAkhyeyamityarthaH / jJApa[ya]ko jJaH svayaMveditA pratyAkhyAnasUtrArthasya, jJApa[ ya ]kasakAze jJasamIpe jJasya sAdhoH samIpa iti yAvat // 5 // etthaM puNa caubhaMgo, viNaNeo jANageyaragao u / suddhAsuddhA paDhamaMtimA u sesesu u vibhAsA // 200 // 61 5/6 atra punaH pratyAkhyAnaprastAve, catUrUpazcAsau bhaGgazca prakArazca caturbhaGgaH, pratyAkhyAne catvAro bhaGgA, jAtAvekavacanam / vijJeyo jJAtavyo jJApa[ ya ] ketaragatastu kuzalA kuzalabuddhipuruSagataH / zuddhAzuddha prathamAntyA bhaGgau, prathamaH zuddho'ntyastvazuddhaH / sAkalya-vaikalyAbhyAM prtyekmvseyaa| zeSayosta, dvitIya-tRtIyayoH vibhASA vyAkhyA vikalpo vA zuddhAzuddhatve // 6 // biti jANAveDaM, oheNa taie jiTThagAdimmi / kAraNao u na doso, iharA hoi tti gahaNavihI // 209 // 5/7 dvitIye [bhaGge ] jJasya jJasamIparUpa - grahaNarUpe jJApayitvA tamajJaM oghena sAmAnyena, oghenApyajJAne viraterabhAvAnnirviSayatvena yatra jJAnaM tadviSayaiva viratiriSyate / jJAnaviSayasya viraterapyaviSayatvAt, na hyajJAte kathaJcidapi viratirnAma svalpe'pi tu jJAne tadviSayA viratirbhavatyeva / jJAtvA'bhyupetyakaraNaM viratiritivacanAt / tRtIye bhaGge jJasyAjJasamIpagrahaNarUpe, jyeSThakAdau jyeSThAryAdau, AdizabdAttathAvidhamahAtapasvi-ratnAdhikavRddhaparigrahaH / kAraNatastu kAraNAdeva na doSaH zAstrabAdhAlakSaNaH, itarathA bhavatIti bhavatyeva doSaH / grahaNavidhirayaM pratyAkhyAne vartate 11911
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 5-pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam gAthA -8-11 [1. jyeSThaka - AcAryAdisambandhI vRddhabhrAtA, AdizabdAttanmAtula- pitR-pitRvyAdigrahaH aTI.] 'AkAreSu' (5.4 gAthAyAM) ityuktam / tadviSayavibhAgArthamAha do ceva namokkAre, AgArA chacca porisIe u / satteva ya purimaDDhe, ekkAsaNagammi aTTheva // 202 // 5/8 dvAveva namaskAre namaskArasahite, AkArA apavAdA vizeSA iti yAvat / SaDeva pauruSyAM tu SaDeva ca pauruSIpratyAkhyAne / saptaiva ca pUrvArdhe praharadvayalakSaNe pUrvAhna ityarthaH, AkArA bhavanti / ekAsanake sakRdupaviSTaputAcalanabhojanarUpe, araktadviSTabhojanasvarUpe vA, ekAzane samayaprasiddha ekabhakte vA loka-lokottaraprasiddhe / aSTaivAkArA AgamoktAH // 8 // sattegaTTANassa u, aTThevAyaMbilassa AgArA / paMca abhattaTThassa u, chappANe carime cattAri // 203 // 5/9 saptaikasthAnasya tu AkuJca-prasAraNavarjAH / aSTaivAyAmAmlasyAkArAH uSNaudakA - 'vazrAvaNasauvIrasahitaudanAdyalavaNAnna bhojinaH samayaprasiddhA eva / paJca bhaktArthena tu, na vidyate bhaktArtho bhaktAbhilASo'syeti abhaktArtha upoSitasya, SaT pAne pAnAhAre, vidhirUpA: acchabahalalepA'lepasasiktha'siktharUpAH / carame divasabhavacaramarUpe catvAra AkArAH zAstraprasiddhAH ||9|| paMca cauro abhiggahe, nivvIe aTTha nava ya AgArA / appAuraNe paMca u, havaMti sesesu cattAri // 204 // 5/10 paJca catvArazcAbhigrahe nijavivakSAsambhave sarvapratyAkhyAnagate nAhAramAtravartinyeva kvacit paJca kvaciccatvAraH, pravacanaprazaMsArthaM paJceSyante / nirvikRtike vikRtiparibhogarahitapratyAkhyAne samayaprasiddhe / aSTa nava ca AkArA utkSiptavivekasaMbhavAsaMbhavAbhyAM siddhAntoktAH dRSTavyAH / aprAvaraNe paJca tu bhavanti, zeSeSu abhigraheSu catvAra AkArAH // 10 // navaNIogAhimae, addavadahipisiyaghayaguDe ceva / nava AgArA tesiM, sesadavANaM ca aTTheva // 205 // 5/11 navanIto mrakSaNam, avagAhena [ = snehabolanena - aTI. ] nivRttamavagAhimaM 'bhAvapratyayAntAdima' iti vacanAcchabdasiddhiH kuTTimAdIva, satsnehAvagAhaniSpannaM pkvaannm| navanItazcAvagAhimaM ca navanItAvagAhimaM tasmin, adravarUpe adravadadhipizitaghRtaguDe caiva adravadaghni piNDarUpe,
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-12-14 5-pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam 63 adravapizite ghanamAMse'dravaghRtaguDe coddhArayogye navAkArAsteSAmukte paridhe sahitatvAt, zeSa dravANAM ca zeSANAmeva pUrvoktAnAM svarUpeNa dravadravyANAM cAnyeSAM madyAdInAm aSTaivAkArA ukSiptavivekAbhAvAt // 11 // kiM punarAkArAH pratyAkhyAne'bhidhIyante ityAha - vayabhaMgo gurudoso, thevassa vi pAlaNA guNakarI u| gurulAghavaM ca NeyaM, dhammammi ao u AgArA // 206 // 5/12 vrataM zAsrato niyamaH tasya bhaGgo vinAzo'nyathAkaraNam / gururdoSo'sminniti gurudoSo vartata / vratavinAzo hi yato mahAdoSo vrtte| stokasyApi vratasya pAlanA saMrakSaNaM guNakaraNazIlA guNakArI tu pAlanaiva guNakAriNI, gurulAghavaM ca jJeyaM dharme guNAnAM gauravaM vRddhirdoSANAM ca lAghavamalpatvam, yathA saMpadyate dharmaviSaye tathA jJAtavyam ekAntagrahaNasyAnekasattvApakArajanakatvenAsundaratvAt vishissttdhrmkaaryksstiprsnggaat| 'glAnAdi-sAdharmikakAryakaraNa hetussvaakaaraaH|' ato hetorAkArAH zAstre pratipAditAH / pratyAkhyAnA'pavAdA hi zAstra evamarthamuktAH, yathA pratyAkhyAnabhaGgo na bhavati / sarvopakAraphalA hi viduSAM pravRttiH / sA caivamArAdhitA bhavati / na hi kriyAmAtraparipAlanameva tathAvidhAgamArthagarbhavikalaM viduSAM paritoSAya, tasmAtsarvAnugrahArthamime samAzriyante // 12 // nanu ca yateH sarvasAvadyayogaviratirUpabhAvasAmAyikAvasthitasya kimanyenAhArapratyAkhyAnena pratiniyata-kAladravyaviSayabhAvinA ? nahi sa kazcit guNo'sti yastadantarvartI na saJjAyata ityAzaGkyAha sAmaie vi hu sAvajjacAgarUve u guNakaraM eyaM / apamAyavuDDijaNagattaNeNa ANAu viNNeyaM // 207 // 5/13 sAmAyike'pi, hu sAvadyatyAgarUpe tu guNakarametat / AstAM tAvat samyagdRSTidezaviratisthAnayoH, sarvaviratisAmAyike'pyetad guNakarameva, apramAdavRddhijanakatvena parisphuTaivApramAdavRddhiryaterapyAhArapratyAkhyAnasevane yathAkAlamupalabhyate, kiM punargRhasthasya sarvArambhA''hArapravRttasya / tasya hi yAvatyeva viSaye pratyAkhyAnaM tAvatyevApramAdavRddhiH pratyAkhyAnamantareNa sarvatra pramAdAt pravRtteH, AjJAto vijJeyaM guNakarameva // 13 // etto ya appamAo, jAyai etthamiha aNuhavo pAyaM / viratIsaraNapahANe, suddhapavittIsamiddhiphalo // 208 // 5/14
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 5- pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam gAthA - 15-16 ataH pratyAkhyAnAd apramAdo jAyata AhAraparibhogaviSayaH / atra vastunyapramAdAkhye [iha 'asmin pratyAkhyAnasyApramAdajananalakSaNe'rthe' - aTI.] anubhavaH prAyaH svasaMvedanamatra pramANam / sa cApramAdaH kIdRgityAha - viratismaraNapradhAnaH / pratyAkhyAnAddhi bhavannapramAdo viratiM smArayatiatastatpradhAnazuddhapravRtti - samRddhiphalaH / zuddhA cAsau pramAdaparihAreNa, pravRttizca kriyA ca [tasyA: samRddhiH] tatsamRddhiH phalamasya apramAdasyeti tathocyate // 14 // nanu cedamaddhApratyAkhyAnaM pratiniyatakAlapratiniyatAhAraviSayatvena vidhIyamAnaM kathaM sarvasAvadyayogaviratirUpaM sAmAyikaM na bAdhate ? tasya sarvakAlaM sarvadravyaviSayatvAdityAzaGkyAhana ya sAmAiyameyaM, bAhara bheyaggahaNe vi savvattha / samabhAvapavittiNivittibhAvao ThANagamaNaM ca // 209 // 5 / 15 na ca sAmAyikaM sarvasAmAyikam etatpratyAkhyAnamAhAraviSayaM bAdhate / bhedagrahaNe'pi vizeSagrahaNe'pi trividhAdigate, sarvatra sarvasmin samabhAvapravRttinivRttibhAvato yataH samabhAvavyavasthita eva pravRttinivRttI sarvavastuSu karoti / tadbhAvataH svabhAvAt sthAnagamanabhAvAt / sthAnaM hi gamanaparihAreNAvasthitaM gamanaM ca sthAnaparihAreNa / tadyathAkriyamANaM samabhAvaM na bAdhate, yena yatkaroti tatra rAgo, yato nivartate tatra dveSaH, evaM rAgadveSau samabhAvabAdhakau na bhavataH / pravRttinivRttyau (nivRttyayoH) zAstroktatvena saMpAdanAt na hyasau svatantraH kiJcitkaroti pariharati vA / kevalaM yadyathA zAstre pravRttiviSayatvena nivRttiviSayatvena vA dezakAlAda [ dya] pekSayA pratipAdyate tadvidhatte, tenAsya samabhAvabAdhA na kvacidupajAyate // 15 // (1. va aTI.) nanu cAkArA apavAdA vizeSAsta ime AhArapratyAkhyAna uktAH, sAmAyike noktA tatkathametadityAzaGkamAna Aha - - sAmaie AgArA, mahallatarage vi neha paNNattA / bhaNiyA appatare vi hu, navakArAimmi tucchamiNaM // 210 // 5/16 sAmAyike sarvaviratirUpe AkArAH prAguktA: mahattarake'pi dravyakAlaviSayApekSayA, neha prajJaptA bhaNitA'lpatare'pi dravyakAlApekSayaiva / 'hu' zabdo vAkyAlaGkAre / namaskArAdau namaskArasahitAdau / tucchamidam asAramidam, yuktirahitatvAt / tathAhi - mahAviSaya eva sarvasAmAyike AkArA vaktuM yujyante, na punaralpataraviSaye namaskArAdipratyAkhyAne, tatkathaM viparItatvAnna tucchamidam // 16 //
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 17-19 evaM pareNokte satyAha - 5- pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam samabhAve cciya taM jaM, jAyai savvattha AvakahiyaM ca / tA tattha na AgArA, paNNattA kimiha tucchaM ti // 211 // 65 5/17 samabhAva eva rAgadveSavikalAdhyavasAya eva sAmAnyena tat sarvaviratisAmAyikam / yad yasmAjjAyate sambhavati sarvatra vastuni jAyate cetanAcetanasvabhAve yAvatkathitaM ca yAvajjIvaM ca, tatastatra sAmAyike nA''kArAH prajJaptAH / kimiha tucchamiti na kiJcidatrAsAram // 17 // taM khalu nirabhissaMgaM, samayAe savvabhAvavisayaM tu 1 kAlAvahimmi vi paraM, bhaMgabhayA nAvahitteNa // 212 // 5/18 tat khalu sAmAyikaM nirabhiSvaGgaM nirAzaMsameva, samatayA madhyasthatayA sarvabhAvaviSayaM ta sarvapadArthaviSayameva / nanu yadi sarvadravya-kSetra - kAla - bhAvaviSayaM tadiSyate, tatkathaM yAvajjIvamityuktamiti parAbhiprAyamurarIkRtya vakti- kAlAvadhAvapi yAvajjIvalakSaNe, paraM [jIvanAt parata: - aTI.] kevalaM bhaGgabhayAnnAvadhitvena / idamatra tAtparyaM yAvajjIvamiti na jIvitAvadhiparicchedena, parato'niSTatayA sarvasAvadyayogaviraterevamabhidhAnam / parataH kilA sarvamAseviSye bhogAdi, jIvitAvadhikAlamAtrameva mama sAvadyayoganivRttirnaivamarthaM yAvajjIvavacanam, kintu jIvitAvadheH parato mama sAmAyikasya bhaGgo mA bhUdityavadhiH kriyate / yato devAdiSu gatasya na viratisambhavo nApyAtmano vazitvam / yadaiva ca vazitvaM tadaiva tatsAmAyikaM kartuM yuktaM pratijJayA / na hi sandehaviSaye viduSAM [ SA] pratijJA kartuM yuktA / yAvajjIvitaM tu pratijJAkaraNe svatantratvAnna doSaH, tasya hyevaMvidho'dhyavasAyo'sti yAvatAyurmayA pAlanIyamidamiti, karmapAratantryAt tadanyathA bhAve'pi na tasya kazciddoSaH / sa hi yadA yadA sAmAyikapariNAmaM pratipadyate tadA tadA tadadhyavasAya eva bhavati, na viparItAdhyavasAyaH / evaM mokSa - grahaNayoH satorapi na yAvajjIvapratijJAkSatiH / karmapAratantryavikalastu yathotkSiptabharanirvAhatvena sarvadA tatpratijJa eva bhavati, na mokSa-grahaNavAn / tena bhaGgabhayAdevamabhidhatte, na punaravadhitvena tadadhyavasAyasya parato'pi bhAvataH saMkalpyAha tadatyantavallabhatvAt / tasya kevalaM karmaparAvyatyayataH suSTucyate / sarvabhAvaviSayametat // 18 // sAmAyikanirabhiSvaGgatA pratipAdanArthamevedamAha - maraNajayajjhavasiyasuhaDabhAvatullamiha hINaNAe / avavAyANa na visao, bhAveyavvaM payatteNaM // 213 // 5/19 maraNajayAdhyavasitasubhaTabhAvatulyaM 'martavyaM vA mayA jayazrIrvA prAptavyA' evaM vyavasAya
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5-pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam gAthA-20-21 sthitazUrapuruSasaGkalpakalpam / iha prkrme| hInajJAtena hInodAharaNena / krodhAdikaSAyakaluSitacetA viSayopabhogArthI, parajighAMsApravRttaH, paropakArAnapekSaH, vinayAdivikalazca zarIranirapekSatAmAtreNa parAkramate / bhAvasAmAyikavAMstu tadguNaviparItavizeSayukto mahAkalyANAzayo vidheyAnuSThAnaviSaye sadApramattatayA rAtriMdivaM tadevAdhyavasAyitvena mahApuruSAcaritamArgasevanaparaH sadaivottamapadAbhilASI sAMsArikasukhanirapekSaH parAkramate, tenottamapuruSavyApArApekSayA hInajJAtametat / tena hInajJAtenetyucyate, na punaH paramArthatastattulyamuttamatvAdasya bhAvasAmAyikasya / apavAdAnAM na viSayaH zAstroktasAmAyikamutsargApavAdagarbhatvAdasya, tayozca zAstreNaiva vihitatvAt, tadanapekSasya sarvadaivAsambhavAt / na hi zAstroktaprakAramantareNa kadAcidetat sAmAyikaM sambhavati / tasmAttaduttIrNarUpANAmanyeSAmapavAdAnAmaviSayo / bhAvayitavyam prayatnena bhAvanIyamAdareNa zAstroktAstu vizeSA naiva nirAkriyante, tadavinAbhAvitvAttasyeti sUkSmadhiyA''locanIyam // 19 // etto cciya paDiseho, daDhaM ajoggANa vaNNio samae / eyassa pAiNo vi hu, bIyaM ti vihI ya aisaiNA // 214 // 5/20 ata eva nirabhiSvaGgapariNAmarUpatvAdeva sAmAyikasya pratiSedho niSedho dRDham atyartham ayogyAnA jIvAnAM saMsArAviraktAnAM, varNitaH pratipAditaH samaye siddhAnte / nanu yadi yAvajjIvasAmAyikapratipAlanavikalAnAM sAmAyikaM na dIyata evAyogyatvAt kathamAbhIrajIvasya sAmAyikavidhiH stUyata ityAha-etasya sAmAyikasya ghaatinaa(paatino)'pyvshyprtipaatino'pi| hurvAkyAlaGkAre / bIjamiti kRtvA vidhizcAtizayinA kRtaH / idamuktaM bhavati / yo'tizayinA sarvajJena bhagavatA mahAvIrasvAminAbhIrajIvasya niyamapratipAtino'pi sAmAyikasya vidhiruupdrshitH| sa pUrvajanmanyavyaktasAmAyikasparzanadvAreNa tathAvidhadveSavinivRttyA kAlAntare bhavAntaramAzritya bIjamavandhyakAraNaM vyaktaM bhAvasAmAyikasya bhaviSyatIti nizcitya vihitaH tenAtizayinA / tathAvidha upadizyamAno na doSAya / anatizayinA tu sarveNaiva yogyAzrayaNaM vidheyam / na yasmai kasmaicit sAmAyikaM deyam, uttamapuruSayogyatvAdasya // 20 // (1. yogyaM lakSIkRtyetyarthaH / ) tassa u pavesaniggamavAraNajogesu jaha u avvaayaa| mUlAbAhAe~ tahA, navakArAimmi AgArA // 215 // 5/21 tasya tu sAmAyikasya, pravezaH Alaye nirgamaH tata eva, 'parasparaparihArasthitirUpAveto, yadA pravezaH, tadA na nirgamo, yadA nirgamaH tadA na praveza, ekasyaiva sAmAyikavataH / vAraNaM pratiSedho nivRttiH, yojanaM tu yogaH vyApArapravRtiH, etAvapi vAraNa-yogau tathaiva nivRttipravRttyAtmakatvAdanayostadeteSu praveza-nirgamavAraNa-yogeSa vartamAnasya yathA tu apavAdA yathaite
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 22-23 5- pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam vizeSA mUlAbAdhayA bhAvasAmAyikAbAdhayA madhyasthasya sadaudAsInye vartante, naikatraikadApravRttasya tatra rAgo cAnyato nivRttasya tatra dveSaH samameva parasparaviruddhayoH niSpAdayitumazakyatvAnna sAmAyikabAdhA / tathA namaskArAdau AkArAH kriyamANA na sarvaviratisAmAyikaM bAdhante / namaskArasahitAderapramAdavRddhijanakatveneSTatvAt // 21 // (1. parasparaparihArasthitirUpau etau / ) nanu ca tasya teSvAkAreSu vartamAnasyA'nyathApariNAmo bhaviSyati tatazca sAmAyikabAdhaivetyAzaGkyAha - na ya tassa tesu vi tahA, nirabhissaMgo u hoi pariNAmo / paDiyAraliMgasiddho, u niyamao annahArUvo // 216 // 5/22 67 na ca tasya sAdhoH teSvapyAkAreSu tathA anubhavasiddharUpeNa nirabhiSvaGgastu nirabhiSvaGga eva san svayamanyathArUpo bhavati pariNAmaH, kintu tathArUpa eva pratIkAraliGgasiddhastu niyamato'nyathArUpaH / yadi punaranyathArUpaH kathaJcid bhavet tato'sau pratIkAraM prAyazcittagrahaNarUpaM vidhatte / tena liGgena siddhe nirabhiSvaGga eva pariNAmaH / idamatra tAtparyam / sarveSveva vizeSeSvAhArasevanA -'nAsevanarUpeSu vartamAnasya sAmAyikavatastadrUpa eva pariNAmo nAnyathAtvaM bhajate / yadi punaranyathAtvabhAva:kathaJcit syAttato'sau pariNAmasya svasaMvedanasiddhatvAdanyathAtvaM pazyaMstadvizuddhaye pratIkAraparo bhavet / 'pratIkArAkaraNAt tu nirabhiSvaGgapariNAmAvasthita eveti vijJAyate // 22 // ( 1. pratIkArAkaraNAt - pratyavAyAbhAve - doSavizeSAsevane sati / ) nanu caivamAhArapratyAkhyAne vizeSakaraNena pravartamAnasyautsargikaM samabhAvarUpaM kathaM na vyAhanyata ityAha na ya paDhamabhAvavAghAya mo u evaM pi avi ya tassiddhI / evaM ciya hoi daDhaM, iharA vAmohapAyaM tu // 217 // 5/23 - na ca prathamabhAvasya sAmAyikagatasamabhAvalakSaNasya vyAghAto vighAto, mo iti nipAtaH, tuzabdo'vadhAraNa / naiva ca prathamabhAvasyAghAta, evamapyAhAraviSayapratyAkhyAnA''kArA'karaNevautsargikasya bAdhA kAcidapi, yataH pravartate / api ca tatsiddhiH samabhAvasiddhiH, evamevAhAraviSayapratyAkhyAnakaraNena bhavati / dRDhamatyartham, itarathA'pramAdavRddhijanakAhArapratyAkhyAnA'nAsevanena / vyAmohaprAyaM tu vimUDhatAprAyameva sAmAyikaM bhavet / tasmAt sthitametat, sAmAyike satyapi guNakarametadAhArapratyAkhyAnamiti // 23 // 1 nanu ca yadi yAvajjIvapratijJayA sAmAyikaM bhavati, na punaritvarakAlam, sAdhUnAM tatkathaM samabhAvamokSa-grahaNanirUpaNAyAm (samabhAvasya mokSa - grahaNayorantarAle kAle antarmuhUrtamapi
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 zikam 5-pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam gAthA-24-26 nirUpaNAyAM)apUrvalAbhe ca kvacijjaghanyato'ntarmuhUrtamapi sAmAyikapariNAma iSTaH / sa ca yadA bhavatIdRza eva zAstrokto bhavatyanIdRzo vetyAzaGkyAha - ubhayAbhAve vi kuto vi aggao haMdi eriso ceva / takkAle tabbhAvo, cittakhaovasamao Neo // 218 // 5/24 ubhayAbhAve'pi pratipAtamAzritya bhAvakriyayorabhAve'pi, kuto'pyanekaprakArAddhetoragrataH purastAt kriyApariNAmapratipAtakAraNAni hyanekAni sambhavantIti kuto'pi grahaNam / hanta ityaamntrnn| IdRza eva zAstrokta eva na tadviparItasvarUpaH / tatkAle vivakSitAntarmuhUrte tadbhAvaH prakRtasAmAyikAdhyavasAyaH samabhAvarUpaH, citrakSayopazamato jJeyaH citrasvabhAvakSayopazamAt tatkAlamAtrAvasthAyI tAdRza eva boddhavyaH / evaM yat kecid manyante yAvajjIvasamabhAvapratipAlanAbhAvAdanyAdRza eva jaghanyakAlabhAvI sAmAyikapariNAma iti tannirastaM bhavati / citrakSayopazamikAt tAttvikasyApi sAmAyikapariNAmasya svalpakAlAvasthAyinaH sambhavAt zAstroktatvena pratiniyatakAlAvasthAyino'pi niSedhamazakyatvAt anyathA zAstraprAmANyabhAvaprasaGgAt, tasya ca dharmAdharmavyavasthAmaGgIkRtatvAt / yata uktam - dharmAdharmavyavasthAyAH zAstrameva niyAmakam / taduktA''sevanAddharmastvadharmastadviparyayAt [ ] // 24 // 'bhede vidhisamAyuktam' ityuktam, [5/4 gAthAyAm] tadvivRNvannAha - AhArajAio esa ettha ekko vi hoti caubheo / asaNAijAibheyA, nANAipasiddhio Neo // 219 // 5/25 AhArajAtita AhArajAtimAzritya, eSa AhAraH atra prastAve / eko'pi san tatsAmAnyAGgIkaraNena bhavati caturbhedaH caturvikalpaH azanAdijAtibhedAt azana-pAnakhAdyA''svAdyajAtivizeSAt / jJAnAdiprasiddhito jJAna-zraddhAnA-''caraNaprasiddheH jJeyo jJAtavyo'nyathAviviktarUpajJAna-zraddhAnAdyabhAvAt // 25 // etadevAha - nANaM saddahaNaM gahaNa pAlaNA virativuDDi cevaM ti / hoi iharA u mohA vivajjao bhaNiyabhAvANaM // 220 // 5/26 jJAnamavabodharUpam, zraddhAnaM rUcirUpam, grahaNaM zAstrIyaniyamasya, pAlanA gRhItaniyamasyaiva, virativRddhi virtiprinnaamaabhivRddhirevmityaahaarbhedaavsthaapne| bhavatIti sarveSu pdessvbhismbdhyt|
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-27-30 5-pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam itarathA tvanyathA tu mohAt pratyAkhyeyaviSayavibhAgAparijJAnAdviparyayA vaiparItyam / bhaNitabhAvAnAM jJAnazraddhAnAdInAM samyak parijJAnAbhAve sarveSAmeva viparyayaH syAttasmAjjJAnAdisampAdanAdibhedopAdAnAM zAstroktamaviruddham // 26 // azanAdibhedanirUpaNAyAha - asaNaM oyaNasattugamuggajagArAi khajjagavihI ya / khIrAdi sUraNAdI, maMDagapabhitI ya viNNeyaM // 221 // 5/27 azyata iti azanam, rUDhita odana-sattuka-mudga-yagArAdi [-jagAryAdi-aTI.] lokasamayasiddham khAdyakavidhizca lokapratItaH kSIrAdi, AdizabdAddadhighRtAdiparigrahaH / tathA 'sUraNAdi [sUraNakandaprabhRti aTI.] maNDakaprabhRti ca maNDakApUpAdi ca vijnyeym||27|| adhunA pAnamAha - pANaM sovIrajavodagAi cittaM surAiyaM ceva / AukkAo savvo, kakkaDagajalAiyaM ca tahA // 222 // 5/28 pIyata iti pAnam / sauvIrayavodakAdi, AdizabdAttilatuSodakAdiparigrahaH / citraM vividhaM surAdikam |caivaadishbdaat sIdhuprasannAdiparigrahaH / apkAyaH sarva Azrayabhedena saritsarovarAdigataH, karkaTaka jambUphalAdirasavizeSasanmizrasalilAdikaM ca tathA pAnamiti vartate // 28 // adhunA khAdimamAha - bhattosaM dantAI, khajjUraM nAlikeradakkhAdI / kakkaDigaMbagaphaNasAi bahuvihaM khAimaM NeyaM // 223 // 5/29 bhaktaM ca tadoSaM ca rUDhyA bhaktauSaM paribhraSTacanakadhAnAdi / dantAdi guDasaMskRtadantapavanAdi dezavizeSaprasiddham, kharaM prasiddhameva / nAlikeradrAkSAdi, AdizabdAddADimAdiparigrahaH / karkaTikAmrakapanasAdi bahuvidhaM bahuprakAraM phalaM jAtaM sarvamapi khAdima jJeyam / tRptihetutvavizeSopalakSaNena khAdyaM jJAtavyam // 29 // uktaM khAdimam, svAdimamAha - daMtavaNaM taMbolaM, cittaM tulasIkuheDagAdI ya / mahupippalisuMThAdI ya aNegahA sAimaM hoi // 224 // 5/30 dantavanaM 'dantakASThaM cetnaacetnaa(n)ruupm| tAmbUlaM naagvlliiptrjaatm| citraM nAnA prkaarm|
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5- pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam gAthA - 31-34 70 tulasI surasA / kuhekaH prasiddha eva tAvAdI yasya tattathA surasA - kuheTakAdi ca dravyajAtam / madhu-pippalI-suMThyAdi cAnekadhA svAdimaM bhavati, svAdyamityarthaH // 30 // (1. yaSTimadhuH / ) azanAdigatavyApakanyAyopadarzanAyAha lesuddeseNete, bheyA eesi daMsiyA evaM / eyANusArao cciya, sesA sayameva viSNeyA // 225 // - 5/31 lezoddezena svalpasAmAnyAbhidhAnenaite bhedA odanasauvIrAdayaH / eteSAmazanAdInAM darzitA uktA evamuktanItyA etadanusArata eva pradarzitabhedAnusArata eva zeSA etajjAtIyAH, svayameva svabuddhyaiva vijJeyA yathAsvamanuktAH // 31 // apramAdavRddhijanakatvamAtramevAhArapratyAkhyAnasya darzayannidamAha - tivihAibheyao khalu, ettha imaM vaNNiyaM jiNidehiM / to cciya bheesa vi, suhumaM ti buhANamaviruddhaM // 226 // 5 / 32 trividhAdibhedataH khalvAdizabdAccaturvidhagrahaH, atrAdhikAre idaM pratyAkhyAnaM varNitaM kathitaM jinendraiH kSINarAga-dveSa-mohaiH samutpannakevalajJAnairbhagavadbhiH / ata eva hetoH bhedeSvapi parihAryadravyagateSu sUkSmamitikRtvA pramAdaparihArasyAnekadhA sUkSmatvAt zAstroktaM pratyAkhyAnam, budhAnAmaviruddhaM viduSAmapratiSedhanIyam / sarvaviratAvanAhArabhedapratyAkhyAnaM sambhavatIti bhAvaH // 32 // aNNe bhAMti jatiNo, tivihAhArassa na khalu juttamiNaM / savvaviraio evaM, bheyaggahaNe kahaM sA u ? // 227 // 5/33 anye digambarAdayaH bhaNanti pratipAdayanti / yateH sAdhostrividhAhArasya pAnakarahitasya, na khalu [yuktaM-saGgatam aTI. ] prayuktamida naiva yuktaM pratyAkhyAnaM sarvaviratitaH sarvavirate: evaM trividhAhArapratyAkhyAnaM bhedagrahaNa vAnyAhAraparivarjane'pi zeSagrahaNe kathaM naiveti gamyate sAta tu zabdaH punaH shbdaarthH| sA sarvaviratiH kathaM punarevaM bhavati, sAkalyena sarvasmAdAhArAdviratyanupapatteH // 33 // evaM parAbhiprAyamAzaGkya pariharannAha - apamAyavuDDijaNagaM eyaM etthaM ti daMsiyaM puvvaM / tabbhogamittakaraNe sesaccAgA tao ahigo // 228 // 5/34
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71 gAthA-35-36 5-pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam apramAdavRddhijanakametadAhArapratyAkhyAnamatreti jainamArge darzitametat pUrvaM prAk tadbhogamAtrakaraNa pAnAhAraparibhogamAtranivartane [sati-aTI.] zeSatyAgAdazanAditrayatyAgAt, tako'sAvapramAdaH adhiko vartate trividhAhArapratyAkhyAne[adhikaH sarvaviratisAmAyikapratipattiprabhavA'pramAdApekSayA argalataraH - aTI.] / tena yaterapi [na] kazciddoSaH sUtrAnusAritayA pravRtteH, tasya ca sarvAnugrahaparatvAt / zaktAnAM tu svayaMkaraNamadhikRtya caturvidhAhAratyAgo'pi na nivAryate, na tu prarUpaNamaGgIkRtyaiSa nyAyo vidvatpravRttizca sAdhanamatra / te hi yathAmArga pravartamAnAH zAstrArAdhanaparA ev||34|| punarapyAha paraH - evaM kahaMci kajje, duvihassa vi tanna hoti ciMtamidaM / saccaM jatiNo NavaraM, pAeNa na aNNaparibhogo // 229 // 5/35 evamapramAdavRddhijanakatvenAhArapratyAkhyAne bhedasevane'bhyupagamyamAne, kathaJcit kenacit prakAreNa dezakAlarogAdyapekSayA, kArye glAnatvAdau dvividhasyApyAhArasyAzanakhAdya[khAdima]gatasya tatpratyAkhyAnaM na bhavati cintyamidaM bhavatyeveti[parA]bhiprAyaH sUrirAha satyamavitathametat - yateH sAdhoH zarIrApATavAdAviSyata ev| dvividhasyApi pratyAkhyAnamAgamAnusAritayA anumatatvAnna bAdhakamasmAkam / navaraM kevalaM prAyeNa bAhulyena, yateH nAnyaparibhogo na svAdyaparibhogaH puSTAlambanamantareNa tathA pravRtterabhAvAt saMsAraviraktatvAttasyaiva yatidharmAdhikAritvAdanyasya tvanadhikRtatvAt madhyastho buddhimAnarthI zAstre'dhikriyata iti vidvatpravAdaH // 35 // uktaM bhedadvAram, adhunA bhogadvAramAha - vihiNA paDipuNNammI, bhogo vigae ya thevakAle u| suhadhAujogabhAve, citteNamaNAkuleNa tahA // 230 // 5/36 vidhinAgamoktena pratipUrNe pratyAsanne, bhogaH AhAraparibhogaH, vigate ca stokakAle tu paripUrNatAnantaraM vigata eva kiyatyapi kssnnmaatre| 'pUrNe'pi stokakAlAvasthAnAttIritaM bhavatIta vacanAt / zubhadhAtuyogabhAve zubhAnAM vAyupittakaphadhAtUnAM bhAve bhavane, zubhayogAnAM ca kuzalamanovAkkAyavyApArarUpANAM bhaave| cittena manasA'nAkulenAvyAkSiptena, tathA cittena cAkulena vyAkulacittAhAraparibhogena doSasadbhAvAt-uktaM ca suzruta cikitsAzAstre IyAbhayakrodhapariSkRtena, lubdhena tRDdainyanipIDitena / pradveSayuktena ca sevyamAnamannaM na samyak pariNAmameti // 36 //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 5-pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam gAthA-37-38 kathaM punaH paripUrNe'pi pratyAkhyAnakAle dharmaniratA bhuJjata ityAha [gAthAyugalena] - kAUNa kusalajogaM, uciyaM takkAlagoyaraM niyamA / gurupaDivattippamuhaM, maMgalapADhAiyaM ceva // 231 // 5/37 sariUNa viseseNaM, paccakkhAyaM imaM mae pacchA / taha saMdisAviUNaM, vihiNA bhuMjaMti dhammarayA // 232 // 5/38 juggaM / kRtvA kuzalayogaM kuzalavyApAram ucitaM yogyaM tatkAlagocaraM bhojanakAlaviSayaM niyamAnniyamena gurupratipattipramukhaM guruvinayAdikaM maGgalapAThAdikaM caiva maGgalapAThaH paJcanamaskArapAThaH / AdizabdAddharmamaGgalAdiprazastazrutaparigrahaH tatkAle'nyapAThasyAnucitatvAnimittazAstreSu pratiSiddhatvAd yadeva hyubhayalokahitaM tadeva tato prazasyate / tatpuruSAcaritaM [tatvena] ca etatpravRttirna nirasanIyA / tannirasane sadanuSThAnanirAsaprasaGgAnmahA''zAtanAdoSaprasaGgAcca / ta eva hi sarvathocitajJAH pramANIkaraNIyAstadbahumAne bhagavadbahumAnAsevanAt, yo guruM manyate sa mAmiti tadAjJAprAmANyAt / tadvacanAnyathAkaraNe doSapratipAdanAt / uktaM ca candrakavedhyaprakIrNake cirantanavAcanAyAm - chaTTha-'Tuma-dasama-duvAlasehiM bhattehiM jo prkkmi| akareMto guruvayaNaM, so hoi aNaMtasaMsArI ||1||[cndrvedhy. gA.35 ] dhaNNA AyariyANaM, niccaM aaicc-cNdsrisaannN| saMsAramahaNNavapArayANa pAesu nivayaMti // 2 // ihaloiyaM ca kirti, labhaMte aayriybhttiraagenn| devagaiMca visiTuM, dhamme ya aNuttaraM bohi // 3 // devA vi devaloe, niccaM divvohiNA vi jaannettaa| AyariyANa saraMtA, AsaNasayaNANi muMcaMti / / 4 // devA vi devaloe, niggaMthaM pavayaNaM annusrNtaa| accharagaNamajjhagayA, Ayarie vaMdagA eMti // 5 // [ candravedhya. gA.31-34] tasmAttatprAmANyAdidamanusaraNIyam // 37 // smRtvA vizeSeNa pratyAkhyAtamidaM namaskArasahita-pauruSyAdi mayA pazcAd bhogAdatItakAle tathA sandezyA'nujJApya 'anujAnIta yUyamidAnI pArayAmi'iti vidhinA bhojanavidhinA vA /
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 39-41 bhuJjate pArayanti dharmaratA dharmasaktacetovRttayaH // 38 // 5- pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam svayaMpAlanAyAM vidhisamAyuktamityuktam [5-4 gAthAyAm] tadaGgIkRtyAha - sayapAlaNA ya etthaM, gahiyammi vi tA imammi annesiM / dANe uvaesamma ya, na huMti dosA jaha'NNattha // 233 // 5/39 svayaMpAlanA cAtra pratyAkhyAnaprastAve gRhItepyaGgIkRte'pi sati / tatastasmAdasmin pratyAkhyAne anyeSA bhoktRNAM sAdhvAdInAM dAne samAnIyAhAradAne upadeze ca vacanena dAnazrAddhakulAdeH na bhavanti doSAH / kAritAnumatijanitA yathAnyatra prANAtipAtAdipratyAkhyAne taddhi kRtakAritAnumatibhiH sarvaM parihriyate / idaM tvAhArapratyAkhyAnaM svayaM pAlanenaiva caritArtham, tasmAtsvayamupoSito'pi nirjarArthI dadyAddApayed [vA ] AnumanyethAgamoktayogyebhyaH // 39 // tathA cAha - kayapaccakkhANo vi ya, AyariyagilANabAlavuDDANaM / dejjA'saNAi saMte, lAbhe kayavIriyAyAro // 234 // tathA cAha 5/40 kRtapratyAkhyAno'pi cAsevitAhAraviSayapratiSedho'pi ca AcAryaglAnabAlavRddhebhyaH svAvasthApUjyebhyo'dhikaguNatvAdupaSTambhanIyatvAcca dadyAdazanAdi caturvidhamAhArajAtaM / sati lAbha lAbhAntarAyakSayopazama-sambhava / kRtavIryAcAraH svAnuSTheyanirvartitavIryavyApAraH, vidyamAnaM hi vIryaM svaphalasAdhakavyApAramantareNAtikrAntaM niSphalamiti vidyate naitasmin sa vIryAcAra eva bhavet sAdhuH // 40 // - 73 saMviggaannasaMbhoiyANa 'desejja saGkagakulANi / ataraMto vA saMbhoiyANa jaha vA samAhIe // 235 // 5/41 saMvignAnAM saMsArabhIrUNAM mokSAbhilASitayA jJAnAdisampannAnAM cAnyasAmbhogikAnAM anyasAmAcArIpratipannAnAM bhinnavAcanAcArakriyAsthAnAnAmiti yAvat / dezayeddarzayet / zrAddhakakulAni dAna zrAddhakulAni ataraMto vA 'nistaran vA'zaknuvannityarthaH / sAmbhogikAnAmekasAmAcArIpratipannAM dezayediti vartate / azaktatvAnnA''nIya dadAti teSAM hyAnIya dAtavyaM bhavati / yato na tatra zaikSAdInAM mativibhramaH abhinnatvAtsamAcArasya yathA vetyanena prakArasaMsUcakaH, samAdhinA AtmasamAdhAnena / prAkRtatvAt strIliGganirdezaH / yathAtmanaH pareSAM ca sAdhUnAM samAdhistathA tathA dadyAddarzayed vA // 41 // ( 1 . daMsejja pA.)
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 5- pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam gAthA -42-43 evaM bhAvasAdhUnAM aGgIkRtya svayaMpAlanoktA saha dAnopadezAbhyAm, adhunA zrAvakAnurarIkRtyAhaevamiha sAvagANa vi, dANuvaesAdi uciyamo NeyaM / sesamma vi esa vihI, tucchassa disAdavekkhAe // 236 // 5 / 42 evamiha pratyAkhyAnakaraNe zrAvakANAmapi samyagdRSTyAdInAM dAnopadezAdizabdAt protsAhanAdigrahaH / ucitameva jJeyamavaboddhavyam / zeSe'pyAhArapratyAkhyAnAdhikArAdanyasmin dAnopadezAdau / vastrAdiviSaye eSa vidhiH vakSyamANaH tucchasya vibhavamAzritya digAdyapekSayA dAnopadezAdIti vartate / dizyante tAmiti dig gaccho'bhidhIyate / AdizabdAtkulagaNaparigrahaH / vastrAdidAne hi nirvibhavasya digAdyapekSA, mahAdhanasampannasya punarudArAzayasya na kAcidiyam // I yataH - saDDeNaM sati vibhave, sAhUNaM vatthamAi dAyavvaM / guNavaMtANa'visesA tucchassa disAdavekkhAe // [ pratyAkhyAnasvarUpaM gAthA - 266 ] prakaTo'yamAgamaH // 42 // eSa vidhirityasya vivaraNAyAha - saMteyaraladdhijueyarAdibhAvesu hoi tullesu / dANaM 'disAibhee, tIe detassa ANAdI || 237 // 5/43 ekasya sadvastrAdi, aparasya tvasadavidyamAnam / eko labdhiyuktaH sAdhurasadapi labdhiyuktatvAllabhate / itarastvalabdhiyuto na labdhisampannaH / AdizabdAt klezA'klezasvapakSaparapakSa labdhiyuktatvaparigrahaH / etadAdibhAveSu sAdhugatavizeSeSu bhavati vidheyatayA, tulyeSu satsu dAnaM vitaraNaM prAjJasya dAturadhikAriNazca digAdyabhede sati na digAdyapekSayA, sAdhugatavizeSeSu satsu, yatra yatra dharmaM pratyanirvAhye dharmAdhikAriNastatra tatra dAnaM pravartayitavyam / dharmakSatimanapekSya tayA digAdyapekSayA' 'dadataH sataH / AjJAdayo doSAH AjJAbhaGga, anavasthA, mithyAtva, virAdhanAlakSaNAH samayoktAH / dAnadharmAdhikArI cAyaM - [1. atha tulye'pibhAve dizamatikramya dadataH kiMsyAdityAha tayA dizA / adadato'prayacchatA / AjJAdaya... doSA bhavanti / 'dANaM disAe 'tti pAThAntaraM / tatra tulyeSUktabhAveSu dAnaM dizA deyaM bhavati, aTI. ] ( 1 . disAe. aTI.) guruNA'NuNNAyabharo NAo vajjiyadhaNo ya eyassa / dAyA'tucchapariyaNavaggo sammaM dayAlU ya // [ viMzatirviMzikA gAthA - 136 ] // 43 //
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-44-46 5- pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam anubandhabhAve ca vidhisamAyuktamityuktam [ 5-4 gAthAyAm] tatprakaTanAyAha bhottUNamuciyajogaM, aNavarayaM jo karei avvahio / niyabhUmigAi sarisaM etthaM aNubaMdhabhAvavihI // 238 // 5/44 bhuktvA pratyAkhyAnaparipUrteranantaram, ucitayogamucitavyApAraM svAdhyAyadhyAnAdikam / anavarataM satataM yaH karAtyavyathito'pIDita eva vidhatte / nijabhUmikAyAH sadRzaM svabhUmikAnugatam, atra prkrme| anubandhabhAvavidhirayaM kuzalapravAhAvicchedabhAvavidhiriha ca yaH karotyucitayogamitya bhidhAne'pi na vAkyaparipUrNatA, tenArthAttasyeti gamyate / tasyAyamanubhAvayorvidhiH / paramArthataH sAtatyena tatpratyAkhyAnamevamanupAlitaM bhavati yadi bhojanAnantaramucitayogaM svAdhyAyAdikaM vidhatta / gurUpAdhyAya - pra ya - pravarti- sthavira - gItArtha-sAdhu-zrAvakayogyam, anyathA bhojanasyA'kiJcitkaratva-prasakteH / tattvevamarthamA zrIyate dharmArthibhiryathA tenopabRMhitAnAM viziSTaguNalAbha:, tadabhAve tu bhojanamabhojanamevAtatphalatvAt syAt / tasmAdanubandhamicchatA'vazyamevocitayogo vidheyo bhAvavidhisamA - yuktatvamapi pratyAkhyAnasyAnubandhasvarUpapradarzanenaivAveditaM draSTavyam / bhAvapradhAnaM hyevaM trividhameva tad bhavati tatastatpratipAdanenaiva sarvatra bhAva upalakSito bhavati // 44 // 75 puruSabhUmikApekSayA dezakAlaucityApekSayA ca svAdhyAyAdiparihAreNApi vyApArAntarasya nirjarAhetutvamupadarzayannAha - guruA seNaM vA, jogaMtaragaM pi tadadhigaM tamiha / 'guruANAbhaMgammI, savve'NatthA jao bhaNitaM // 239 // 5/45 gurvAdezena vA sarva eva gauravArhA gurutvAt pranya (pradhAna) sthAnIyAstadAdezena tadAjJayA yogAntaramapi svAdhyAyAdivRddhihetuM vastrapAtraparikarmarUpaM karotIti pUrveNa sambandha: / tadadhikaM tataH svAdhyAyAdiradhikaM tatkAle tadiha yogAntaraM vartate / gurubhirAdiSTamanyadapi yogAntaraM karotyevam / tenApyanubandhazuddhatApratyAkhyAnasya svAdhyAyAdivat tasyA'pi karmakSayaphalatvAt / gurvAjJApratipAlanameva ca sarvatra karmakSayaphalam / yato gurvAjJAbhaGge gurvAdezAnyathAkaraNe sarve'narthA sambhavatIi dRzyam, pratyuktatvAd, yato bhaNitametadAgamAntare // 45 // ( 1 . guruANAbhaMgammi ya - zA . ) tadevAha - chaTTuTTamadasamaduvAlasehiM mAsaddhamAsakhamaNehiM / akareMto guruvayaNaM, anaMtasaMsArio hoti // 240 // 5/46
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5-pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam gAthA -46-48 SaSThASTamadazamadvAdazaiH samayoktaiH tapovizeSaiH mAsArdhamAsakSapaNaizca / vyaktibahutvAd bahuvacanam / etairyukto'pIti gamyate / akurvan guruvacanamAjJAbhaGgena anantasAMsAriko bhavati, bhUyAMsaM saMsAraM nirvartayatItyarthaH // 46 // bhAvaprAdhAnyena kiJcidupadizannAha 76 - bajjhAbhAve'vi imaM, paccakkhaMtassa guNakaraM ceva / AsavanirohabhAvA, ANAArAhaNAo ya // 241 // 5/47 bAhyAbhAve'pi AhAraviSayaviziSTapadArthAbhAve'pi, sAmAnyena vA dhanadhAnyAdyabhAve apIdaM pratyAkhyAnaM pratyAcakSANasya pratyAkhyAtuH guNakaraM caiva guNakaraNazIlameva bhAvavizuddhahetutvena, 'AzravanirodhabhAvAddhetorhisAdyAzravadvAranivRttisadbhAvAt / [Adipadena anubandharhisA jJeyA ] / AjJArAdhanAtazcAjJA bhAgavatIzAstrarUpA tatparipAlanAtazca / Azravanirodho hi svasaMvedanenAnubhUyata / satsvasatsu vA bAhyapadArtheSu AjJAvirAdhanApi zabdapratyAkhyeyaviSayatvena prasiddhAH, anyathA hina sarvaviSayaM pratyAkhyAnamAdriyate / yAnyeva svAdhInAni vastUni teSveva pratyAkhyAnAdaro bhavet / sAmAnyena ca sarvato'pi viratiH zrUyate jinAgame tasmAnna svAdhInamAtraviSayametat // 47 // asyaiva samarthanAyAha - na ya etthaM egaMto, sagaDAharaNAdi ettha diTTaMto / saMtaM pi nAsai lahuM, hoi asataM pi emeva // 242 // 5 / 48 na cAtrApyekAnto yaduta bAhyasya sadbhAva eva / sadbhAva evaikAntena zakaTodAharaNAdyatra dRSTAntastadudAharaNamevaM zrUyate - kenacit brAhmaNena nAnAvidhapratyAkhyAnagrahaNe gRhasthaiH kriyamANe'sambhavaviSayatvena dharmaphalamupahAsyabuddhiviSayaM manyamAnena / yadyasatyapi vastuni pratyAkhyAye niyamaM kurvatAM dharmaH sampadyate / tato mama zakaTabhakSaNapratyAkhyAnaM bhavannItyA'stviti gRhItam, tasya cAntarAle bahubhirvarSairatItaiH / kadAcit kAntArottIrNasyAtibubhukSitasya kadAcit rAjaputryA samutsavananimittaM brAhmaNamanveSamANayA pakvAnnIkRtazakaTaM bhojanapAtryAM nyastam / tatastad dRSTvA sa cintayAmAsa sAdhUktaM sAdhubhiH sarvasyApi vastunaH sambhavo'stIti saviSayameva sarvaM pratyAkhyAnam / tadidamanuprAptaM kathamahaM svavAkpratijJAyA lopaM kariSyAmIti parihRtavAn tatsambodhanArthaM ca svavArtAM kathitavAniti saGkSepato dRSTAntaH / etadeva sphuTIkaroti sadapi vidyamAnamapi vastu svagRhAdau nazyatyapaiti bhAgyaviparyayeNa, [ laghu zIghram aTI. ] bhavatyasadapi pUrvamavidyamAnamapi evameva puNyodayena, tasmAnnAtraikAntaH // 48 //
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA- 49-50 5- pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakam punarapi pratyAkhyAnasya nirviSayatAparihArArthamAha - oheNAvisayaM pi hu, na hoi eyaM kahaMci niyameNa / micchAsaMsajjiyakammao tahA savvabhogAo // 243 // 77 5/49 oghena sAmAnyena aviSayamapi viSayarahitamapi / hu zabdo vAkyAlaGkAre / na bhavatyetat pratyAkhyAnam, kintu svaviSayameva na kathaJcit kenacit prakAreNa karmavaicitryalakSaNena / niyamenAvazyaMtayA / kuta ityAha- mithyAsaMsajjitakarmatastathA sarvabhogAt / mithyAbhAvena saMsajjitam, Asajjitam pariprApitam jIvapradezeSu yatkarma tattathocyate / idamuktaM bhavati jIvena hyanekavidhAni karmANyanekaphalAni vihitAni, tadvipAkadoSAd anicchannapi sarvaM vastUpanatamupabhuGkte'nAbhogAt / tena sarvavastuviSayasambhogasambhavamAkalayadbhiH sarvameva vastu pratyAkhyAnasya viSayIkriyate / tenaikAntaviSayaM taM (tad) na bhavati // 49 // ( 1. saMsaMjita aTI.) nanu yadyaivaM svakRtakarmaphalavipAkamanubhavadbhiH prANibhiH sarvameva vastuviSayIkRtya pratyAkhyAnaM kriyate, tato viratibhaGgaH syAt karmaNyanyathAvedanAdvA / svaphaladAnAsAmarthyam, tatra viratipakSe karmaNa upakramaNIyasvabhAvatvenAnyathAvedane'pi pratyAkhyAnaM saphalamupadarzayannAha - viratI saMvegA takkhayao bhogavigamabhAveNa / saphalaM savvattha imaM, bhavavirahaM icchamANassa // 244 // 5/50 viratau satyAM viratervA saMvegAddhetostatkriyate / mithyAsaMsajjitakarmakSayataH saMvegasyAcintyasAmarthya-samanvitatvena bhogavigamabhAvena pUrvamithyAkarmapariprApitabhogaphalaparikSayasadbhAvena phalabhAvena iti yAvat / saphalaM vidyamAnaphalaM pratyAkhyAtuH sarvatra dravyakSetrakAlAdau idaM pratyAkhyAnaM bhavaviraham saMsAravirahaM icchataH sataH sAdhoranyasya vA // 50 // (1 icchamANeNaM je.) // pratyAkhyAnavidhi-paJcAzakaM paJcamaM sampUrNam //
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ // SaSThaM stavanavidhi-paJcAzakam // pUjAnantaraM pratyAsattyA pratyAkhyAnamabhihitaM punaH pUjAvizeSarUpatvAt dravya-bhAvastavayoH svarUpanirNayArthamidamAha - namiUNa jiNaM vIraM, tilogapujjaM samAsao vocchN| thayavihimAgamasuddhaM, saparesimaNuggahaTThAe // 245 // 6/1 natvA mano-vAk-kAyavyApArasamAnakartRkatvamupadarzayan tAntena 'vakSye' kriyApadamabhisambadhnAti / namaskRtya jinaM jitarAgAdidoSasamudayaM vIra mahAvikramaM trilokapUjyaM devAsuramanujapUjanIyaM samAsataH saGkSapeNa vkssye'bhidhaasye| stavavidhi stavaprakAram AgamazuddhaM samyakparicchedAvadAtaM svaparayonugrahAthamanugrahakAmyayA // 1 // stavavidhimevAha - davve bhAve ya thao, davve bhAvathayarAgao samma / jiNabhavaNAdivihANaM, bhAvathao caraNapaDivattI // 246 // 6/2 dravye bhAve ca stavaH pUjAvizeSo dravye dravyaviSayaH stavaH / kimucyata ? ityAhabhAvastavarAgatA bhAvastavAnurAgAt sarvaviratibahumAnAt / samyagavaiparItyena jinabhavanAdividhAnam, AdizabdAd bibAdiparigrahaH / bhAvastavaH caraNapratipattiH sarvaviratyabhyupagamastatpratijJeti yAvat // 2 // dravyastavasvarUpapratipipAdayiSayA''ha - jiNabhavaNabiMbaThAvaNajattApUyAdi suttao vihiNA / davvatthau tti NeyaM, bhAvatthayakAraNatteNa // 247 // 6/3 jinabhavanaM siddhAyatanam, bimbasthApanaM pratimApratiSThA, yAtrA jinamahotsavaH pUjA puSpavastrAdibhiH / jinabhavana-bimbasthApana-yAtrA-pUjAdi-samAhArasyaikatvAdekavacanam / sUtrataH sUtrAdAgamAd vidhinA kartavyopadezarUpeNa dravyastava iti jJeyaM jJAtavyaM / bhAvastavakAraNatvena sarvaviratipariNAmahetutvena, tadeva hyAgamAt kriyamANaM sarvaviratihetutAM pratipadyate / tadanurAgata eva tatra pravRtteH, na tannirapekSaH pariNAmo dravyastavo nAma // 3 / /
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-4-8 6- stavanavidhi-paJcAzakam kathaM punaretat taddhetutA pratipadyate ityAha vihiyANuANamiNaM ti evameyaM sayA kareMtANaM / hoi caraNassa heU, no ihalogAdavekkhAe // 248 // 6/4 - vihitAnuSThAnaM pUrvapuruSakRtasundarAnuSThAnam idamityevamAgamAkArAya buddhyA / evametajjinabhavanAdi sadA kurvatAM / bhavati caraNa [ sya ] cAritrapariNAmasya hetuH / vyavacchedyamAha - no naiva ihalokAdyapekSayA'smadanuSThAnAdihaloke manuSyabhave, AdizabdAt paraloke devasya bhave vA mamedaM phalaM bhaviSyatIti, etatparihAreNa caraNasya hetuH // 4 // evaM ciya bhAvathae, ANAArAhaNAu rAgo'vi / jaM 6/5 puNa iyavivarIyaM, taM davvathao vi no hoi // 249 // evamevoktayaiva buddhyA, bhAvastave bhAvastavaviSaye / AjJArAdhanAt AgamArAdhanAt rAgo'pyanurAgo'pi bahumAna ityarthaH / yatpunarjinabhavanAdi etadviparItaM vihitAnuSThAnabuddhiviparItam / tad dravyastavo'pi na bhavati bhAvastavA'kAraNatvAt // 5 // bhAve atippasaMgo, ANAvivarIyameva jaM kiMci / iha cittANuTThANaM taM davvathao bhave savvaM // 250 // " 79 6/6 bhAve dravyasvasya atiprasaGgo'tivyAptiraniSTApattirityarthaH / AjJAviparItamevAgamaviparyastameva tannirAkRtamityarthaH / yatkiJcidaniyatasvarUpam iha citrAnuSThAnaM hiMsAdi tad dravyastavo bhavet sarvamavizeSeNa // 6 // jaM vIyarAgagAmI, aha taM naNu garahiyaM pi hu sa evaM / siya uciyameva jaM taM ANAArAhaNA evaM // 259 // 6/7 - yadvItarAgagAmi yadvItarAgaviSayam, atha tadanuSThAnaM hiMsAdi tad dravyastavo bhavatIti sambadhyata / nanu garhitamapi tannindAdiH sa dravyastava evaM prApnoti / syAdetatparamatamAzaGkate / ucitameva yadanuSThAnaM jinapUjAdi tad dravyastavaH AjJA''rAdhanAgamArAdhanA / evaM dravyastavaH prAptaH, sa cAsmAbhiriSTa eva // 7 // pUrvoktameva vyanakti uciyaM khalu kAyavvaM, savvattha sayA nareNa buddhimatA / iya phalasiddhI niyamA, esa cciya hoi ANa tti // 252 // 6/8
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 6-stavanavidhi-paJcAzakam gAthA-9-12 ucitaM khalUcitameva kartavyaM vidheyaM sarvatra kSetrAdau sadA sarvakAlam / nareNa puruSeNa buddhimatA vivekinA iti, phalasiddhirevaM kAryaniSpattiH niyamAnniyamena / eSaiva ca bhavatyAjJA bhavatyucita karaNarUpA / na hyanucitAnuSThAnapravRtto bhagavadAjJAmArAdhayati // 8 // jaM puNa eyaviuttaM, egaMteNeva bhAvasuNNaM ti| --- taM visayammi vi na tao, bhAvathayAheuo NeyaM // 253 // 6/9 yatpunaretadviyuktamAjJArAdhanAviyuktam, ekAntenaivAjJAnusAra(sAritva)viraheNa svAgrahapravRttyA guNadoSAlocananirapekSayA bhAvazUnyamiti kSAyopazamikabhAvazUnyamaudayikabhAvapravRttyA jJAno [jJAnAvaraNIyakarmo]pazamAdivirahAt tad anuSchana, viSaye'pi vItarAgAdau tako na dravyastavo bhAvastavAhetuto bhAvastavAkAraNatvena bhAvapradhAnatvAnnirdezasyaivaM [jJeyam] avagantavyam // 9 // kathaM punaH dravyastavo bhAvastavaheturiva san, nA'bhimataH ityAha - .. samayammi davvasaddo, pAyaM jaM jogayAe rUDho tti / niruvacarito u bahuhA, paogabheovalaMbhAo // 254 // 6/10 samaye siddhAnte dravyazabdo dravyArthAbhidhAyI dhvaniH prAyo bAhulyena yad yasmAd yogyatAyAM yogyatAvAcitve rUDhaH prasiddhimupagataH iti hetoH nirUpacaritastUpacaritAniSkrAnto nirUpacarito'nupacarita ityarthaH bahudhA'nekadhA prayogabhedopalambhAt prayuktivizeSadarzanAt // 10 // etadeva nidarzanadvAreNa Aha - miupiMDo davvaghaDo, susAvago taha ya davvasAhu tti / sAhU ya davvadevo, emAdi sute jao bhaNiyaM // 255 // 6/11 mRtpiNDo dravyaghaTo ghaTapariNAmahetutvAt tasyaiva tathAbhavanAt / suzrAvakaH tathA ca dravyasAdhuriti sundaradezaviratipariNAmabhAvitasya sAdhupariNAmabhavanAt pratyAsattyA dezaviratikaNDakebhyaH sarvaviratikaNDakaprApteH / bAhulyApekSayA tasyaiva tathAvRtteH / sAdhuzca dravyadevo devAyurnibandhabhAjanatvena / evamAdi, AdizabdAd dravyanArakaparigrahaH / zrute yato bhaNitaM dravyazabdamAzritya // 11 // prastutadravyastavasvarUpanigamanAyAha - tA bhAvatthayaheU, jo so davvatthao ihaM iTTo / jo u na evaMbhUo, sa appahANo paraM hoti // 256 // 6/12
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 13-16 6- stavanavidhi-paJcAzakam 81 tat tasmAd bhAvastavaheturbhAvastavakAraNaM paramparayA / yaH dravyastavaH heto [iSTo ] 'bhimataH, yastu yaH punarnaivambhUto yogyatAvikalatvena, so'pradhAno dravyastavaH paraM kevalaM bhavati / 'apradhAnavRttitvAd dravyazabdasya // 12 // 2 appAhaNNe vi ihaM, katthai diTTho u davvasahoti / aMgAramaddago jaha, davvAyario sadA'bhavva // 257 // 6/13 apradhAne'pIha zAstre kvacit pradeze dRSTastu dravyazabda iti hetoH / aGgAramardako yathA dravyAcAryo'pradhAnAcAryaH sadA sarvadA abhavyo'bhavyajIvasvarUpo bhavyarAzerUttIrNatvena // 13 // appAhaNNA evaM, imassa davvatthavattamaviruddhaM / ANAbajjhattaNao, na hoi mokkhaMgayA navaraM // 258 // 6/14 aprAdhAnyAd hetoH evamasyAgamanirapekSadravyastavasya prAguktadavyastavatvamapradhAnastavatvam aviruddhamavirodhavat / AjJAbAhyatvAdAgamavikalatvAt na bhavati mokSAGgatA mokSahetutA / navaraM kevalamAgamoktasyaiva mokSAGgatvAbhyupagamAt // 14 // tatkimasmAdapradhAnadravyastavAt kiJcit phalaM nAstItyAzaGkyAha - bhogAdiphalaviseso, u atthi etto vi visayabhedeNa / tuccho u to jamhA, havati pagAraMtareNAvi // 259 // 6/15 bhogAdiphalavizeSastu bhogopabhogasampattiprabhRtiphalabhedastu, asti vidyate sambhavati ato'pyapradhAnadravyastavAd viSayabhedena vItarAgasarvajJAdipUjArUpeNa tucchastu phalamAzritya svalpastu vartate / takaH sa bhogAdiphalavizeSaH yasmAd bhavati prakArAntareNApyakAmanirjarA-bAlatapo'nukampAdinA // 15 // nanu ca dravyastavayoH [= pradhAnA'pradhAnayoH ] zAstroktatvena zubhapariNAmahetutve samAne sati kasmAdayaM [AjJApradhAna dravyastavaH ] bhAvastava eva na bhavatItyetadAzaGkyAha - uciyANuTThANAo, vicittajar3ajogatulla mo esa / jaMtA kaha davvatthao ? taddAreNa'ppabhAvAo // 260 // 6/16 ucitAnuSThAnAcca svabhUmikAyogyavihitAnuSThAnarUpatvAd vicitrayatiyogya[ ga]tulya eva eSa vartate ['tulla mA' tulyaH, makAro'tra prAkRtazailIbhavaH - aTI. ] / svAdhyAyadhyAnAdiyativyApArasamAnatayA tadvadAgamavihitatvAdevAyaM vidhIyate / yad yasmAt [ tat tasmAt - aTI. ] kathaM
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 6-stavanavidhi-paJcAzakam gAthA-17-20 dravyastavaH tadvAreNa dravyastavamukhena alpabhAvAdalpazcAsau bhAvazca, tato bhAvAlpatvAdityarthaH // 16 // etadevAvirbhAvayitumAha - jiNabhavaNAdivihANabAreNaM esa hoti suhjogo| ... uciyANuTThANaM pi ya, tuccho jaijogao navaraM // 261 // 6/17 jinabhavanAdividhAnadvAreNaiSa dravyastavaH bhavati zubhayogaH zubhavyApAraH / ucitAnuSThAnamapi ca bhavatyeSa tuccho bhAvastavagativiziSTazubhavyavasAyavikalaH yatiyogato yativyApArAt sarvasmAdeva svAdhyAyAdeH navaraM kevalam // 17 // kathaM punaryatiyogAt tuccha ityAha - savvattha nirabhisaMgattaNeNa jaijoga mo mahaM hoi / eso u abhissaMgA, katthai tucchevi tuccho u // 262 // 6/18 sarvatra cetanAcetane dravyakSetrakAlabhAvacatuSTaye vA nirabhiSvaGgatvena saGgarahitatayA, yatiyogo yativyApAro manoyogAdiH mahAn eva bhavati gururityarthaH / eSa tu dravyastavaH zubhayogaH abhiSvaGgAd hetoH kvacita stryAdau tucche'pyasAre'pi svarUpeNa tucchastu tuccha eva // 18 // etadeva samarthayannAha - jamhA u abhissaMgo, jIvaM dUsei niyamao ceva / tasiyassa jogo, visaghAriyajogatullo tti // 263 // 6/19 yasmAt tvabhiSvaGgo'nurAgapariNAmo jIvaM dUSayati vikArayati niyamata eva niyamenaiva / tadUSitasyAbhiSvaGgopadrutasya yogo vyApAro viSagrastayogatulya iti hetoH / viSagrasto hi yaM vyApAramArabhate vihvalatvAttaM na samyagavasthApayati / evamasyApyabhiSvaGgaviSadUSitasya viSagrastapuruSavyApArakalpa eva vyApAraH // 19 // vyatirekamAha - jaiNo adUsiyassA, heyAo savvahA niyattassa / suddho u uvAdee, akalaMko savvahA so u // 264 // 6/20 yateradUSitasya rAgAdibhiravikRtasyAmalinasyetyarthaH heyAt tyAjyAddhisAdeH sarvathA nivRttasya zuddhasta zuddha eva upAdeye vastuni samyagjJAnAdAvAjJApravRttyA akalaGko doSarahitaH sarvathA
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-21-24 6-stavanavidhi-paJcAzakam sarvaprakAraiH sa tu yatiyogaH // 20 // dRSTAntadvAreNAnayozcaiva vizeSapratipAdanAyAha - asuhataraMDuttaraNappAo davvatthao'samatto ya / naimAisu iyaro puNa, samattabAhuttaraNakappo // 265 // 6/21 azubhatarakANDottaraNaprAyaH kANDakopacitazAlmalI tarukANDottaraNatulyaH dravyastavo'samAptazca, dravyastavAdeva na mokSaniSpatteH / nadyAdiSu nadIhRdaprabhRtiSu / itaraH punarbhAvastavaH samAptaH svayameva paripUrNo vA bAhUttaraNakalpo'zubhatarakANDAdiparihAreNa na hi bhAvastavasampanno'nyatarakANDaM samIhate, tasyaiva svakAryanivartanakSamatvAt // 21 // dRSTAntabhUyastvadigupadarzanArthamAha - kaDuosahAijogA, maMthararogasamasannibho vA vi / paDhamo viNosaheNaM, takkhayatullo ca biio u // 266 // 6/22 kaTukauSadhAdiyogAd, AdizabdAt zirAvedhakSArapAtAdigrahaH / manthararogasamasannibho vApi dIrghakAla-sampAtyarogaprazamatulyaH prathamo dravyastavaH, vinauSadhena tat kSayatulyazca rogakSayatulyaH dvitIyasta bhaavstvH| dravyastavAddhi na sarvathA rogocchedaH / tena rogaprazamasAdharmyamabhihitam, bhAvastavastu sarvathA rogakSayakArItyevamabhidhAnam // 22 // dravyastavajanyaphalavizeSapratipAdanAyAha - paDhamAu kusalabaMdho, tassa vivAgeNa sugatimAdIyA / tatto paraMparAe, bitio vi hu hoi kAleNa // 267 // 6/23 prathamA dravyastavAt kuzalabandhaH puNyabandhaH tasya vipAkenAnubhAvena phlprdaansaamrthyen| sugatyAdayA deva-manujagati-sampatti-saubhAgyAdayaH sambhavantIti zeSaH tato dravyastavAt paramparayA'vicchinasantAnarUpayA dvitIyo'pi bhAvastavo'pi hurvAkyAlaGkAre bhavati jAyate kAlena kiyatApi vyatikrAntena kAlasyApi tathAbhavyatvaparipAkahetutvAdevamabhidhAnam // 23 // kathaM punardravyastavAd bhAvastavo garIyAnityAzaGkyAha - caraNapaDivattirUvo, thoyavvociyapavittio guruo| saMpuNNANAkaraNaM, kayakicce haMdi uciyaM tu // 268 // 6/24 caraNapratipattirUpazcaraNAbhyupagamarUpaH / stotavyocitapravRttito gurukaH, stotavye bhagavati
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 6-stavanavidhi-paJcAzakam gAthA-25-27 sarvajJe vissybhuute| ucitapravRttistadAjJAsampAdanarUpA dravyastave'pi hi pratimApUjAdirUpe bhagavadAjaiva nibandhanam, tatprAmANyena tatpravRtteH adhikArivazAt tadvyavasthApanAt, zAstramantareNa pravRtterapyapravRttikalpatvAt hiMsAdyArambhasambhave'pi zAstroktatvena tatkaraNAt, zAstrAdevA''yavyaya-bahutvAlpatvasiddheH garIyAn bhAvastavaH, tadapekSayA sampUrNAjJAkaraNa sarvaviratiparipAlanam kRtakRtye bhagavati, hantocitaM tu vartate / na hi bhagavati kRtakRtye paramArthena kiJcitkartavyamasti / kevalamadhikAritvavazAd bhAvastava eva vidheyastadasAmarthya dravyastavaH / sakalabhAvastavakaraNe dravyastavasya tadantargatatvena sampAditatvAt // 24 // NeyaM ca bhAvasAhuM, vihAya aNNo caeti kAuM je| sammaM tagguNanANAbhAvA taha kammadosA ya // 269 // 6/25 - 'na' iti pratiSedhe idaM ca sampUrNAjJAkaraNaM bhAvasAdhuM vihAyAgamoktayatiM vihAyAnyo'paraH zaknoti kataM naiva zaknotItyarthaH / je iti nipAto'vadhAraNArthaH / samyaktadguNajJAnAbhAvAdavaiparItyenA''jJAguNaparijJAnAbhAvAt / na hi yathA bhAvayatirAjJAguNAn vetti tathA'nyaH tathA karmadoSAcca kathaJcitparijJAnasaMbhave (AjJAkaraNaguNaparijJAne'pi / aTI.) cAritramohanIyakarmadoSAcca // 25 // etto cciya phullAmisathuipaDivattipUyamajjhammi / carimA garuI iTThA, aNNehi vi niccabhAvAo // 270 // 6/26 ___ ata eva saMpUrNAjJAkaraNasya bhaavsaadhusaadhytvaadev| 'phullA''misathuttIpaDivattipUyamajjhammi' puSpAmiSa-stutipratipattipUjAmadhye puSpANi jAtyAdIni, upalakSaNatvAd vastraratnAdyantarbhAvaH / AmiSamAhAraH, upalakSaNatvAt patraphalaparigrahaH / stutirvAcA guNakIrtanam / pratipattiranuSThAnapratijJA'hiMsAvairAgyalakSaNA / etA eva pUjAH / tanmadhye caramA pratipattiH pUjA gurvA mAnyA bahumAnaviSayatvena iSTA hi matA'nyairapi granthakAraH nityabhAvAd dhruvabhAvena sarvadaiva bhAvAditi yAvat / zeSAstu kAdAcitkyaH bhavanti // 26 // davvatthayabhAvatthayarUvaM eyamiha hoi daTThavvaM / aNNo'NNasamaNuviddhaM, nicchayato bhaNiyavisayaM tu // 271 // 6/27 dravyastavabhAvastavarUpametatsvarUpam / etadiha prAguktaM bhavati draSTavyaM vijJeyam / anyonyasamanuviddha parasparAnugataM nizcayato nizcayena zAstrapariNAmarUpeNa parasparaviyuktatve'nayoH samyak zAstrapariNateH bhaNitaviSayaM tu pratipAditaviSayameva svarUpaM draSTavyam // 27 //
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6-stavanavidhi-paJcAzakam jo vi hu davvatthayabheo aNumoyaNeNa asthi ti / eyaM ca ettha NeyaM, iya 'suddhaM taMtajuttIe // 272 // 6/28 gAthA -28-31 kuta etatparasparAnugatamityAha - - 85 yaterapi dravyastavabhedo dravyastavavizeSaH kazcid dravyastava ityarthaH / anumodanena bhagavatpUjAsandarzanasamullasatpraharSavizeSarUpAnumatyA astIti vidyata evAnumodanAjanita iti hetoH / etacca svarUpam atra jJeyam / dravyastavabhAvastavayoriti, zuddhameva zuddhaM parasparAnugatatvena tantrayuktyAgamanItyA // 28 // (1.siddhaM-je.) taMtammi vaMdanA, pUyaNasakkAraheu ussaggo / jatiNo vihu niddiTTho, te puNa davvatthayasarUve // 273 // 6/29 tantre zAstre vandanAyAM caityavandanAyAM pUjanasatkArahetoH pUjanasatkAranimittam utsargaH kAyotsargaH / yaterapi hu [hu zabdo'laGkRtau aTI. ] nirdiSTaH paThitaH / te punaH janasatkara dravyastavasvarUpe / prAkRtatvAdvA bahuvacanam / tau puna: pUjana - satkArau dravyastavasvarUpau // 29 // mallAiehiM pUyA, sakkAro pavaravatthamAIhiM / aNNe vivajjao iha, duhA vi davvatthao ettha // 274 // 6/30 mAlyAdibhiH pUjA grthitaagrthitkusumaiH| satkAraH satkriyA, pravaravastrAdibhiH / anye viparyaya iha pUjAsatkArasvarUpa iti manyante dvidhApyubhayapakSe'pi dravyastavo'tra pUjAsatkArarUpaH // 30 // nanu yateH kathaM dravyastavabhedaH ? anumodanAdvAreNAstItyucyate / kathaJcidArambharUpo yayaM gRhasthavidheyastadanumodane ca sarvaviratikSatiprasaGgaH / zeSArambhAnumativaditi parAbhiprAyamA zaGkyAha - osaraNe balimAI, na ceha jaM bhagavayA vi paDisiddhaM / tA esa aNuNNAo, uciyANaM gammaI teNa // 275 // 6/31 avasaraNe samavasaraNe devaniSpAdite, balyAdi samayaprasiddhameva / na ceha yad bhagavatApi pratiSiddha nirAkRtam / tat tasmAd eSa dravyastavoH anujJAto'numataH ucitAnAmadhikAriNAM gRhasthAnAM rAjAmAtyAdInAM gamyate avasIyate tena bhagavatA // 31 //
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 6- stavanavidhi- paJcAzakam gAthA -32-36 na ya bhagavaM aNujANati, jogaM mukkhaviguNaM kadAcidapi / na ya tayaNuguNo vi tao, na bahumato hoti aNNesiM // 276 // 6/32 na ca bhagavAstIrthakaraH anujAnAtyanumanyate yogaM vyApAraM mokSaviguNaM mokSapratikUlaM kadAcidapi sarvadaiva nAnujAnAtItyarthaH / na ca tadanuguNo'pi sarvajJAbhimato'pi mokSAnuguNo vA tako yogo na bahumatA bhavatyanyeSAm, kintu bahumata eveSTa eva // 32 // ihaiva bhAvArthamAha - jo ceva bhAvaleso, so ceva ya bhagavao bahumato u / na tao viNetareNaM ti atthao so vi emeva // 277 // 6/33 ya eva bhAvalezo dravyastavasampAdyaH praharSAtizayaH, sa eva ca bhagavato bahumatastu ArambhAdistu svayaMvyavasthita eva tannivRtterabhAvAt na tako bhAvalezo vinetareNa dravyastavena vinA iti heto: arthato'rthamAzritya so'pi dravyastava evamevAnumata eva vartate // 33 // kuta ityAha - kajjaM icchaMteNaM, aNaMtaraM kAraNaM pi iTTaM tu / jaha AhArajatitti, icchaMteNeha AhAro // 278 // 6/34 kAryamicchatA phalaM vAJchatA anantaraM kAraNamapi tajjanakam iSTaM tu iSTameva vartate / kAraNAvinAbhAvitvAtkAryasya, yathAhArajAmAhArajanitAM tRptiM prINanakriyAm icchatAbhilaSatA [ihaloke - aTI. ] AhAra iSTo bhavatIti gamyate // 34 // apratiSedhAccAnumato dravyastava ityAha jiNabhavaNakAraNAi vi, bharahAdINaM na vAritaM teNa / jaha tesiM ci kAmA, sallavisAIhiM NAehiM // 279 // - 6/35 jinabhavanakAraNAdyapi prAk prastutaM bharatAdInAM na vArita na niSiddhaM tena bhagavatA / yathA teSAmeva bharatAdInAM kAmAH kAmabhogAH zalyaviSAdibhirjJAtaiH udAharaNaiH, yathoktam - salaMkAmA visaM kAmA, kAmA AsIvisovamA / saMsAra vaDDUmANA kAmA kAmA doggar3avaDDUNA [ ] // 35 // tA taMpi aNumayaM ciya, appaDisehAo taMtajuttIe / iya sesANa vi etthaM, aNumoyaNamAi aviruddhaM // 280 // 6/36
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 87 gAthA-37-40 6-stavanavidhi-paJcAzakam tat tasmAt tadapi jinabhavanakAraNAdyapi anumatamevAnujJAtameva apratiSedhAddhetostantrayuktyAgamanItyA iti hetoH / zeSANAmeva yatInAM atra dravyastave, anumodanAdyaviruddham, AdizabdAtkAraNagrahaH, dezanayA sAdhuvyastavaM kaaryti| phalanirdezena pravartanAt / pravartakatvameva ca dravyastavaprayojakakartRtvam / anumatikAraNe dravyastave na viruddhe yaterapItyarthaH // 36 // itarazca parasparAnugataM dravyabhAvastavasvarUpamanumodanAdi cA'viruddhamityAha - jaM ca cauddhA bhaNio, viNao uvayArio u jo tattha / so titthagare niyamA, na hoi davvatthayAdaNNo // 281 // 6/37 yacca yasmAt caturdhA catuHprakAro jJAnadarzanacAritropacArabhedAt bhaNito varNito vinaya aupacArikasta yastatra caturvidhavinaye sa aupacArikavinayaH tIrthakare sAkSAtsarvajJe taddhi teSveva [arhadviSaye - aTI.] niyamAnniyamena na bhavati dravyastavAdanyo'paraH // 37 // eyasya u saMpADaNaheuM taha ceva vaMdaNAe u / pUjaNamAduccAraNamuvavannaM hoi jatiNo vi // 282 // 6/38 . etasya tu dravyastavasyaiva sampAdanahetoH sampAdananimittam / tathA caiva vandanAyAM tu caityavandanAyAM pUjanAdhuccAraNaM pUjanasatkAroccAraNam upapannaM yuktaM bhavati / yaterapi bhAvastavavyavasthitasyApi // 38 // iharA aNatthagaM taM, na ya tadaNuccAraNeNa sA bhaNitA / tA abhisaMdhAraNato, saMpADaNamiTThameyassa // 283 // 6/39 itarathA'nyathA anarthakaM tat pUjanAdhuccAraNaM tadarthAbhAvAt, pUjanasatkArau hi tad uccAraNasyArthako cedanumati-kAraNAbhyAM neSyate, tato'bhidheyAbhAvAnniSprayojanaM tadApadyate / na ca naiva tadanuccAraNena pUjAdyanuccAraNena sA vandanA bhaNitA pratipAditA / yateH tasmAdabhisandhAraNato'bhisandherviziSTecchArUpeNAbhisandhinA sampAdanamanumatikAraNAbhyAm iSTamabhipretam etasya dravyastavasya // 39 // ----- yadyevaM zAstroktatvAdupAdeyarUpo dravyastavaH zubhapariNAmahetutvAcca bhAvastavahetustatsAkSAdeva svayaM karaNataH kasmAdayaM [yatInAM] neSTa ityAha - sakkhA u kasiNasaMjamadavvAbhAvehi no ayaM iTTho / gammati taMtaThitIe, bhAvapahANA hi muNau tti // 284 // 6/40
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 6-stavanavidhi-paJcAzakam gAthA-41-43 sAkSAt [tu]svayaM pravRttimAzritya kRtsnasaMyamadravyabhAvAbhyAM sarvasaMyamakriyApariNAmAbhyAm, kriyayA bhAvena ca sarvasaMyamo yateH paripAlanIyatvena vihitaH, tena tadavirodhena pravRttasya / nA naiva ayamiSTo dravyastavaH gamyate'vasIyate tantrasthityA''gamanItyA / kimevamabhidhIyata ityAhabhAvapradhAnA hi upasarjanIkRtadravyastavAH svayaMkaraNamaGgIkRtya yasmAnmunaya iti sAdhavo bhvnti| teSAM hi zAstravihito bhAvastava eva pradhAnastadavirodhI dravyastavo'pyabhimataH sarvajJavacanAnusAritvena yathAviSayamavabodhAd, itarathA sarvajJabahumAnAnupapatteH, natvekaM sarvajJoktatve satyabhimatamitaracca nAbhimatamityasti samyagdRzAM vibhAgo, vibhAgakaraNe samyagdRSTitvAnupapatteH // 40 // eehito aNNe, je dhammahigAriNo u tesiM tu / sakkhaM ciya viNNeo, bhAvaMgatayA jao bhaNiyaM // 285 // 6/41 etebhyo munibhyaH kRtsnasaMyamavyavasthitebhyaH anye'pare ye dharmAdhikAriNastu zrAvakAH teSAM tu teSAM punaH sAkSAdeva vijJeyo dravyastavaH svayaMkaraNena bhAvAGgatayA kuzalapariNAmahetutayA yato bhnnitmuktm||41|| kiM taduktamityAha - akasiNapavattagANaM, virayAvirayANa esa khalu jutto / saMsArapayaNukaraNe, davvathae kUvadiTuMto // 286 // 6/42 akRtsnapravRttakAnAM saMyamamadhikRtyAkRtsnaM pravartante ye teSAM viratAviratAnAM dezaviratAnAm eSa khala yukto dravyastavaH saMsArapratanukaraNaH prAkRte pUrvAparanipAto'tantramiti kRtvA pratanumalpaM saMsAraM karotIti tathocyate dravyastave kUpadRSTAnto varNitaH / yathA kUpe khanyamAne tatkAlabhAvinAmanyakAlabhAvinAM puruSAntaragatAnAM ca parizramamalapipAsAdInAM snAna-pAnA''vagAhAditi tadutthasalilapravAhAdapagamo dRzyate vivakSitArthasiddhizca / evamasminnapi dravyastave zAstrAnusAreNa pravartamAnAnAM tadutthazubhapariNAmAdArambhasamutthadoSApagamenAbhiSedhA [-laSitA]rthasiddhirupalabhyate / ataH pUrvasUribhiH kUpadRSTAntaH kRtaH // 42 // Aha paraH - so khalu pupphAIo, tatthutto na jiNabhavaNamAI vi / AdIsaddA vutto, tayabhAve kassa puSphAdI ? // 287 // 6/43 sa khalu dravyastavaH puSpAdikastatroktaH zAstra uktaH na jinabhavanAdirapi / sUrirAha / AdizabdAduktaHzAstre pratipAditaH, tadabhAve jinabhavanapratimAdyabhAve kasya puSpAdidravyastavo
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-44-47 6-stavanavidhi-paJcAzakam na kasyacinniviSayatvAditi bhAvaH // 43 // Aha paraH - naNu tattheva ya muNiNo, pupphAdinivAraNaM phuDaM atthi / atthi tayaM sayakaraNaM paDucca na'NumoyaNAdI vi // 288 // 6/44 nanvityakSamAyAm tatraiva ca zAstre muneH sAdhoH puSpAdinivAraNaM sphuTamasti prakaTaM vidyata / sUrirAha asti takavat tatpuSpAdinivAraNaM svayaMkaraNaM pratItya nAnumodanAdyapi nAnumodanAkAraNe // 44 // ihaivAbhyuccayamAha - suvvai ya vairarisiNA, kAravaNaM pi hu aNuTTiyamimassa / vAyagagaMthesu tahA, eyagayA desaNA ceva // 289 // 6/45 zrUyate ca zAstre vajrariSiNA vajrasvAminA sampUrNadazapUrvavidA pravacanaprasiddhena tIrthakalpena kAraNamapi karaNaprayojanakavyApArarUpam / hu zabdo vAkyAlaGkAre, anuSThitaM vihitam, asya dravyastavasya [dravyastavahetuH] puSpAdi, prAsukopa[ka]raNAnayanenApramAdAddevAdisaMyamatattvena vAcakagrantheSu tathA devatA rakSaNIya umAsvAtivAcakaviracitadharmaratnAvalyAdizca etadgatA dravyastavagatA dezanA caiva zrUyate / yathoktaM- "mAlyAropaNa-dhUpa-pradIpa-citicAmarAUtapatrANAmahatpUjAsatkAranimittaM tyAgajo [dhanavyayaja iti dharmaH"[ ] // 45 // davvatthao vi evaM, ANAparataMtabhAvaleseNa / samaNugao cciya Neo'higAriNo suparisuddho tti // 290 // 6/46 dravyastavo'pyevamuktanItyA AjJAparatantra-bhAvalezenAjJAparatantryaM bhAvapradhAnatvAnnirdezasya bhAvalezazca dravyastavasamutthaH sarvaviratigatamahAbhAvApekSayA, tata ekavadbhAvastena samanugata eva samanvita eva san, jJeyA jJAtavyaH adhikAriNo gRhiNaH / suparizuddha iti suvizuddhasvarUpo'nyastu na tathA''jJApAratantryavaikalyAt tathAvidhakuzalavyavasAyAbhAvAccaitaddoSavikalastu yathoditaH // 46 // ata evAha - loge salAhaNijjo, visesajogAu unnatinimittaM / jo sAsaNassa jAyai, so Neo suparisuddho tti // 291 // 6/47
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6-stavanavidhi-paJcAzakam _ gAthA-48-50 ___ loke sarvasminnaiva jane zlAghanIyo varNanIyaH / prazaMsAspadatvAd vizeSayogAd vizeSasambandhAdviziSTatvAdityarthaH / unnatinimittaM prabhAvanAhetuH yaH zAsanasya darzanasya jAyate unnatinimittaM sambhavati / sa dravyastavo jJeyaH suparizuddha iti yaH prAguktaH // 47 // nanu kiM dravyastave kazcidbhAvalezo'sti yenaivamabhidhIyata ityAha - :tattha puNa vaMdaNAimmi, uciyasaMvegajogao niyamA / atthi khalu bhAvaleso, aNubhavasiddho vihiparANaM // 292 // 6/48 tatra punarravyastave vandanAdau vandanapUjAsatkArAdau dezaviratyanuSThAne ucitasaMvegayogatastadvyApArasampAdyasaMvegasambandhena niyamAdavazyatayA asti khalu bhAvalezo'styevAdhyavasAyalezo nApahrotuM zakyaH anubhavasiddhaH svasaMvedanasiddhaH vidhiparANAM vidhiniSThAnAM vidhipravRttAnAmityarthaH // 49 // kathaM punarbhAvalezo'nubhavasiddha ityAha - davvatthayArihattaM, sammaM nAUNa bhagavao tammi / taha u payaTTatANaM, tabbhAvANumatio 'so ya // 293 // 6/49 dravyastavArhatvaM dravyastavayogyatvaM samyagjJAtvA bhagavataH samagraizvaryAdisamanvitasya, tasmin drvystve| taha utti tathaiva pravartamAnAmuktA'natikrameNa tadbhAvAnumatito bhAvastavasadbhAvAnumatestadbhAvapratibandhAdityarthaH / sa ca prastuto bhAvalezo dravyastavadvArajanyastasmAt sthitametat parasparAnugatamidaM dvayam // 49 // (1. ceva aTI.) ataH eva tatkartavyatAnirdezArthamAha - alamettha pasaMgeNaM, uciyattaM appaNo muNeUNaM / do vi ime kAyavvA, bhavavirahatthaM buhajaNeNaM // 294 // 6/50 __ alamatra prasaGgena vacanavistareNa ucitatvaM yogyatvamadhikAritvApekSayA Atmano matvA vijJAya dvAvapImau kartavyau dravyastava-bhAvastavau yathAviSayam / bhavavirahArthaM saMsAravirahAya budhajanena yatizrAvakajaneneti // 50 // ||drvystvpnycaashkN SaSThaM samAptam //
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ // saptamaM jinabhavanavidhi - paJcAzakam // jinabhavanAdividhAnaM dravyastavo'bhihitastatkAraNavidhAnamupadidi namiUNa vaddhamANaM, vocchaM jiNabhavaNakAraNavihANaM / saMkhevao mahatthaM, gurUvaesANusAreNaM // 295 // 7/1 natvA vardhamAnaM svaguNaiH pravardhamAnapravacanaM vakSye jinabhavanakAraNavidhAnaM jinabhavanaprayojakavyApAravidhiM saGkSepataH saGkSepeNa, mahArthaM mahAprayojanaM pAramparyeNa muktisAdhanatvAt / gurUpadezAnusAreNAgamajJa - sadanuSThAnaniratAcAryapAramparyavacanAnusAreNa // 1 // vidhAnameva lezata Aha - ahigAriNA imaM khalu, kAreyavvaM vivajjae doso / ANAbhaMgAu cciya, dhammo ANAe paDibaddho // 296 // 7/2 adhikAriNA zAstraniyuktena idaM khalu kArayitavyaM nAnyena, viparyaye doSo'nadhikAriNaH karaNe zAstrAnuditatvenAparAdha:, AjJAbhaGgAdevAjJAvirAdhanAdeva, dharma AjJAyAM pratibaddho niyato vartate / AjJAyAM satyAM bhavati, tadA (da) bhAve na bhavatIti tatpratibaddha ucyate // 2 // ArAhaNAe tIe, puNNaM pAvaM virAhaNAe u / eyaM dhammarahassaM, viNNeyaM buddhimaMtehiM // 297 // 7/3 ArAdhanAyAM pratipAlanAyAM tasyA AjJAyAH puNyam, pApaM virAdhanAyAM tu virAdhanAyAM vA etat prAguktaM dharmarahasyaM dharmaguhyaM vijJeyaM buddhimadbhiH puruSaiH // 3 // adhikAriNetyuktaM tamevAha [ gAthAdvayena ]. - ahigArI u gihattho, suhasayaNo vittasaMjuo kulajo / akkhudda dhitibalio, matimaM taha dhammarAgI ya // 298 // 7/4 gurupUyAkaraNaraI, sussUsAiguNasaMgao ceva / NAyA'higayavihANassa dhaNiyamANApahANo ya // 299 // 7/5 juggaM / adhikArI tu jinabhavanAdikAraNaniyuktaH punaH gRhastho gRhI gRhidharmanirataH / zubhA
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 7-jinabhavanavidhi-paJcAzakam gAthA-6-8 dharmalokadharmavyavahAraparAH svajanA yasya sa tathA [zubhasvajanataH] / vittasaMyuto nyAyopAttavittasamanvitaH, kulajo'nvayazuddhiyuktaH akSudro'kRpaNaH, dhRtibalamasyAstIti dhRtibalikaH dhRtibali rvA / matimAn autpattikyAdibuddhisamanvitaH pUrvAparAlocanaparo vA / tathA dharmarAgI ca dharmAnurAgasampannazca // 4 // ___ gurupUjAkaraNaratirmuravaH pUjyAH / sarva eva laukikalokottarAH / laukikAH pitrAdayo vayovRddhAzca / lokottarA dharmAcAryAdayaH tatpUjAsampAdanapravaNaH, yathA yathA teSAM ratirutpadyate tathA tathA ceSTate pUjAniratatvena zuzrUSAdiguNasaGgatazcaiva / zuzrUSAdayo'STau prajJAguNAH / yathoktam - zuzrUSA zravaNaM caiva, grahaNaM dhAraNaM tthaa| UhA'poho'rthavijJAnaM, tattvajJAnaM tu dhIguNAH ||[aacaaropdesh gAthA-43] tatsamanvitaH, jJAtA adhikRtavidhAnasya jinabhavanakAraNavidhAnasya, dhanikamatyartham AjJApradhAnazcAgamapradhAnazca / / 5 / / eso guNaDDijogA, aNegasattANa tIe vinniogaa| guNarayaNaviyaraNeNaM, taM kAreMto hiyaM kuNai // 300 // 7/6 eSo'dhikRto'dhikArI, guNaddhiyogAdguNasamRddhisambandhAd anekasattvAnAM tasyA guNadhaiH viniyogA vyApArAd guNaratnavitaraNena puNyAnubandhipuNyasamyaktvAdisampAdanena tajjinabhavanaM kArayan hita karotyanekasattvasya, evaM zrutatvAt // 6 // guNaratnavitaraNamevAha - taM taha pavattamANaM, dRr3ha kei guNarAgiNo maggaM / aNNe u tassa bIyaM, suhabhAvAo pavajjaMti // 301 // 7/7 tamadhikAriNaM tathA''gamanItyA pravartamAnaM jinabhavanakAraNe / dRSTvA kecidguNarAgiNo guNAnurAgasampannA mArgaM samyagdarzanAdilakSaNam, anyetvapare punastasya mArgasya bIjaM darzanaprazaMsAdikaM zubhabhAvAcchubhAdhyavasAyAt prapadyanta abhyupagacchanti // 7 // kasmAt punarguNAnurAgiNAM zubhabhAvaH prazasyata ityAha - jo cciya suhabhAvo, khalu savvannumayammi hoi parisuddho / so cciya jAyai bIyaM, bohIe teNaNAeNa // 302 // 7/8 ya eva zubhabhAvo darzanaprazaMsAdiH / khaluzabdA vAkyAlaGkAre / sarvajJamate sarvajJazAsana
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 gAthA-9 7-jinabhavanavidhi-paJcAzakam viSayo(ye) parizuddhaH bhavati, parizuddhakarmamalApagamena jIvavIryotkarSeNa ca / sa eva zubhabhAvo jAyate / bIjaM kAraNaM bodherbodhilAbhasya smygdrshnsy| stenajJAtena caurodAharaNena-taccedam - ___ iha dvau, samAne vayasI vartamAnau dRDhasaMhananau puruSakArasampannatayA'klIbatAM pratipadyamAnau prathamacaurya eva tathAvidhabhavitavyatayA svakarmasAmarthyena rAjapuruSairgRhItvA sAdhupratizrayasAmIpyena nigrahasthAnaM netumArabdhau / tayozcaikasya sAdhukriyAdarzanena nirAkulabhAvatAmupalabhamAnasyAho dhanyAH khalvete sadA dharmaniratamAnasAH, svahitapravaNAstiSThanti, asmAdRzAstu.paradravyApahArAdipravRttAH saGkliSTamAnasehaiva sukRta-duSkRtaphalavipAkamanubhavantaH sukhaM na prativedayante / tathAvidhalokopahAsyAzca karuNAspadabhUtA viduSAM svadoSAnutApamAnasA duHkhameva vedayante / tadeSAM sAdhUnAM sujIvitaM dharmaparANAm, nAsmadRzAmiti cittvRttirbhuut| aparasya tu tathArucyatvaparipAkamaprApnuvataH tathAvidhakarmamalabhAvena jIvavIryotkarSAbhAvAdaudAsInyamAtrameva samajaniSTa, tatastayoradhyavasAyabhedAd darzanaprazaMsA-taditarabhAvakRtaM bodhilAbhA'bodhilAbhaphalaM karmopanibandhamAjagAma atikliSTapariNAmA-'bhAvatathAvidhamanuSyagatiprAyogyakarmabandhena mRdusvabhAvatayA kathaJciduccairgotravipAkataH paranindA-parihArapravRttayordAnAdikRtazubhakarmaNormanuSyAyunirbandhapUrvakaM zreSThikulayoH kauzAmbyAM tathAvidha-bhogasampatsamanvitayorjanmA'bhUt tayozca pUrvajanmA'bhyAsasaMskAravazAt parasparAnugatamaitrIbhAvayoH, bAla(lya)kAlAdevArabhya sahapAMzukrIDitayonirantarasAGgatyamabhavat / tatra ca vartamAnayoH samAnakalA-zilpagrahaNayoH sahadAradarzinoH samA''rambhaparigrahayorekatrA''sInayo jAnayorvicarato vA cittavRttiH samaiva svayaM pariNamate, tathAvidhAkAradarzanAcca bhUyo bhAvena lokaiH samacittAvetAviti nAmAnvarthamakAri, tatastayoH prItipUrvaM bhUyAMsaM kAlamavatiSThamAnayoH kadAcit bhagavAMstrilokaikadIpaH sarvajJaH sarvadarzI sattvahitarata IkSvAkukulAmbarazazAGko vardhamAnasvAmI kauzAmbyAmeva samavasRtaH, tato devAsuranarendrakRtamahimAnaM sarvalokaviditaM sarvasaMzayacchedinamavetya tadvandanArthamupAgatau / tayozcaikasya bhagavadvandanA-karNanAsaJjAtavismayapraharSAtirekasya samyagdarzanamAvirabhUt / dvitIyasyatvaudAsInyAttadevapariNAmo'vasthito, na vRddhimupajagAma, tato'sya na bodhilAbho jAtaH / atazcaurodAharaNAdeva pratipattavyamityarthaH / kauzAmbyAM sa vaNig bhUtvA buddhaH ekaH aparo na tu yadidamuktaM tadapyaitadarthAnupAtyeva draSTavyam / tasmAjjinabhavanaM kArayan zubhabhAvotpattihetutvAdanyeSAM bodhilAbhAya bhavatIti susthitam // 8 // adhunA tadvidhimAha - jiNabhavaNakAraNavihI suddhA bhUmI dalaM ca kaTThAdI / bhitagANatisaMdhANaM sAsayavuDDI ya jayaNA ya // 303 // 7/9 dAragAhA / jinabhavanakAraNavidhiH-zuddhA bhUmirdalaM ca kASThAdi bhRtakA'natisandhAnaM karmakarA
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 7-jinabhavanavidhi-paJcAzakam gAthA-10-13 vaJcanam / [svAzayaH] zobhana AzayaH, zubhapariNAmastasya vRddhizca kuzalapariNAmavRddhizca / vivekavRddhiriti yAvat / yatanA ca kAlocitasambhavA''tmapratipannarUpA // 9 // zuddhabhUmipratipAdanopAyAnAha - davve bhAve ya tahA, suddhA bhUmI paesa'kIlA ya / davve'pattigarahiyA, aNNesi hoi bhAve u // 304 // 7/10 dravye bhAve ca tathA zuddhA bhUmiH dravyazuddhA bhAvazuddhA cetyarthaH / sAdhu-zrAvakajanocitapradezavatyakIlA[li]kA cA'sthyAdyazubhakIlakalaGkavajitA vAstuvidyAvihiteti yaavt| dravya dravyaviSayA zuddhAbhUmiriti vartate aprItikarahitA'nabhimatatvarahitA anyeSAmAsannAnAM manuSyAdInAM bhavati / bhAve tu bhAvaviSayA zuddhA bhUmiH // 10 // ihaiva hetumAha - apadesammi na vuDDI, kAravaNe jiNagharassa na ya pUyA / sAhUNamaNaNuvAto, kiriyAnAso u avavAe // 305 // 7/11 __ apradeze zAstrapratiSiddhapradeze'prazastapradezetyarthaH, na vRddhirna pratidinamupacayaH, kAraNanirvartanaM jinagRhasya jinAyatanasya, na ca pUjA tadvyavasthitabimbAnAm, (kArAvaNe-vidhApane aTI.) sAdhunAmananupAto'saMpAto'nAgamanamityarthaH / kriyAnAzazca sAdhukriyAdhvaMsazca avapAte kathaJcidAgamane sAdhUnAmapradeze ete doSAH // 11 // ime cAnye - sAsaNagarahA loe, ahigaraNaM kutthiyANa sNpaae| ANAdIyA dosA, saMsAranibaMdhaNA ghorA // 306 // 7/12 zAsanagardA, loke'vigitAzcaite zvAna rUpamAzrayaM gRhNantIti vcnkutsaa| adhikaraNaM kalahaH kutsitAnA nindyAnAM sampAte samAgame / AjJAdayazca doSA AjJAbhaGgA-navasthA-mithyAtvavirAdhanAkhyAH / saMsAraM nibadhnAti saMsAranibandhanA ghorAH pariNAmadAruNAH // 12 // kIlAdisallajogA, hoti anivvANamAdiyA dosA / eesi vajjaNaTThA, jaejja iha suttavihiNA u // 307 // 7/13 kIlakAdi-zalyayogAd, AdizabdAdaGgarAdiparigrahaH, bhavantyanirvANAdayo doSA, anivRtya-rthahAnya-siddhyAdayaH eteSAM doSANAM varjanArthaM yateta prayatnaM kurvIta iha sUtravidhinA
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7- jinabhavanavidhi- -paJcAzakam gAthA - 14-17 tvAgamavidhinaiva // 13 // 'bhAve parA'prItirahitA ityuktam [7/10 gAthAyAm ] tadaGgIkaraNenAha dhammatthamujjaeNaM, savvassApattiyaM na kAyavvaM / saMjamo'vi seo, ettha ya bhayavaM udAharaNaM // 308 // 7 /14 dharmArthaM dharmanimittam udyatena udyamavatA sarvasya janasya aprItikamaratirUpaM na kartavyam aprItirna karaNIyA / ityevamanena prakAreNa saMyamo'pi bhAvastathApi kimuta dravyastavaH, zreyAnatizayaprazasya atra cAthe bhagavAn vardhamAnasvAmyudAharaNaM nidarzanam // 14 // etadevAha - so tAvasAsamAo, tesiM appattiyaM muNeUNaM / paramaM abohibIyaM, tao gao haMtakAle vi // 309 // 7/15 95 sa bhagavAMstApasAzramAt kulapatyadhiSThitAt tApasanivAsAt, teSAM tApasAnAM aprItikaM saGklezaM matvAvagamya paramamabodhibIjamutkRSTamabodhilAbhakAraNam / tatastApasAzramAd to niSkrAnto, hantetyAmantraNe / akAle'pi varSAsamaye'pi prathamArdhamAsaparyante // 15 // iya savveNa vi sammaM, sakkaM appattiyaM sai jaNassa / niyamA parihariyavvaM, iyarammi satattaciMtA u // 310 // 7/16 iti hetau sarveNApi dharmArthinA samyak sanyAyena zakyaM parihartuM zakanIyaM / madhyasthabuddhyA, aprItikaM dveSakAraNaM 'saI' sadA sarvakAlaM janasya lokasya niyamAnniyamena parihartavyaM pariharaNIyamitarasmin zakyadharmajIvitAdisvarUpaviSaye, svatattvacintA tu svarUpacintaiva / mamaivAyaM doSa iti cintanIyam, nAnyasmin janmAntare'smAbhiH prakRSTaM puNyamupArjitam / tena manovAkkAyadoSarahitAnAmapyasmAkaM loke na vRtibhAg bhavati, yadi punarviziSTaM puNyamasmAbhiH kRtaM syAttata eSAM zubhabhAvo dharmavyavasthitAnAmasmAkamupari syAt // 16 // I dalamadhikRtyAha - kaTThAdI vi dalaM iha, suddhaM jaM devatAduvavaNAo / no avihiNovaNIyaM, sayaM ca kArAviyaM jaM no // 311 // 7/17 kASThAdyapi, AdizabdAdiSTakAdigrahaH, dalamiha prakrame zuddhaM yaddevatAdyupavanAt, AdizabdAt siMhamanuSyAdigrahaH / no naiva avidhinA balIvardAdimahApIDArUpeNa upanItamAnItam / svayaM
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 7- jinabhavanavidhi - paJcAzakam cAtmanaiva kAritam vRkSAdipAtanena, yat tenaiva tatra mahArambhadoSAt // 17 // kaH punastasya (zuddhAzuddhatva aTI.) parijJAnopAya ityAha - tassa vi ya imo Neo suddhAsuddhaparijANaNovAo / takkahagahaNAimmI, sauNeyarasannivAo jo // 392 // 7/18 tasyApi ca prastutadalasya ayaM vakSyamANo jJeyaH zuddhAzuddhaparijJAnopAyaH zuddhamidamazuddhamiti vA / asmin viSaye tatkathAgrahaNAdau tatkathAdalaviSayakathAgrahaNaM svIkArastasyaivAdi-zabdAdAnayanaviziSTadezopasthApanagrahaH / zakunetarasannipAto yaH zakunAnAmitareSAM ca tadviparItAnAM lokazAstraprasiddhAnAM samAgamastatkAlabhAvitvam // 18 // zakunetarapratipAdanayaiva lezata Aha - gAthA - 18-20 naMdAdi suho saddo, bhario kalasottha suMdarA purisA / suhajogAi ya sauNo, kaMdiyasaddAi iyaro u // 313 // 7/19 nandI dvAdazavidhastUryasaMghAtastadAdiranyo'pi dvitryAdisaMyogataH kevalo vA, zubhaH zabdo nimittazAstraprasiddhaH / siddhe iMde cande, sUranarinde taheva govinde / sela- samudde gaya-vasaha sIha taha meha sadde ya // 1 // iti vA / zubhazabdaH bharitaH paripUrNasalilAdinA, bhRto vA / itajantastArakAdiSu [ ] bharazabdasya pAThAt / dvitIyasUktAt kalazo ghaTaH atra vA sundarAH puruSAH ahInapANyAdyavayavA sukhAzca [sukhapradaH] zubhayogazcandra-nakSatrAdizubhasambandhaH, AdizabdAcchubhamuhUrtAdiparigrahaH, zubhayoga Adiryasya sa zubhayogAdi tathA zubhazakunaH / kranditazabdAditarastu kranditazabdo viklavadhvanirAdizabdAd ruditAdyamanojJarUpAdiparigrahaH kranditazabda Adiryasya sa tathA itarastadviparitaH, azakuna ityarthaH // 19 // dalakathAgrahaNAdau zakunetarasannipAtaH zuddhAzuddhaparijJAnopAya uktastadanantaraM vidhimAha - suddhassa vi gahiyassA, pasatthadiyahammi suhamuhutteNaM / saMkAmammi vi puNo, viNNeyA sauNamAdIyA // 314 // 7/20 zuddhasyApi zAstroktadoSarahitasyApi gRhItasya svIkRtasya dalasya prazastadivase zuklapaJcamyAdau zubhamuhUrtena siddhAntoktena saGkrAmaNe'pi vivakSitadezAnayane'pi punarvijJeyAH
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 97 gAthA-21-25 7-jinabhavanavidhi-paJcAzakam zakunAdayaH sarvatra zakunapUrvapravRtteriSTaphalasAdhanasaMsUcakatvAt // 20 // zuddhadalamuktamadhunA bhRtakAnatisandhAnamAha - kAravaNe vi ya tassiha, bhitagANa'tisaMdhaNaM na kAyavvaM / aviyAhigappayANaM, diTThAdiTupphalaM eyaM // 315 // 7/21 kAraNe'pica prayojakavyApArarUpe tasya jinabhavanasya iha prakrame, bhRtakAnAM karmakA[ka]rANAm atisandhAna vaJcanaM na kartavyaM na vidheyam / api vA'dhikapradAnamuktAdadhikasya dravyasya pradAnaM smdhikdaanmityrthH| dRssttaadRssttphlmetddhikkrmbodhibiijaadiphlmetddhikprdaanm||21|| etadeva vyaktIkartumAha - te tucchagA varAyA, ahigeNa daDhaM uveMti paritosaM / tuTThA ya tattha kamma, tatto ahigaM pakuvvaMti // 316 // 7/22 te bhRtakAH tucchakA tucchavibhavAzayAH varAkAH kriyAspadatvAt, adhikenAdhikapradAnena dRDhamatyartham upayAnti gacchanti paritoSaM hrssm| tuSTAzca paritoSavantaH tatrAyatane karmavyApArarUpe tataH pUrvasmAd adhikaM prakurvanti svamatiparitoSADhyam / / 22 / / dhammapasaMsAe tahA, kei nibaMdhaMti bohibIyAI / aNNe u lahuyakammA, etto cciya saMpabujjhaMti // 317 // 7/23 dharmaprazaMsayA tathA bhAvagarbhayA kecid bhRtakAH nibadhnanti sampAdayanti bodhibIjAni bodhilAbhakAraNapuNyAni / anyetvapare punarbhUtakAH laghukarmANaH pratanujJAnAvaraNIyAdikarmAMzAH / ata evAdhikadAnAt samprabudhyante samyakprabodhamupayAnti // 23 // loge ya sAhuvAo, atucchabhAveNa sohaNo dhammo / purisottamappaNIo, pabhAvaNA ceva titthassa // 318 // 7/24 loke ca sAdhuvAdaH sAdhvabhidhAnaM yazovAda ityarthaH / atucchabhAvenodArabhAvena / zobhano dharmaH, sundaro jainadharmaH, puruSottamapraNItaH sarvajJapraNItaH / prabhAvanA caiva tIrthasya prakAzanA zAsanasyonnatiriti yAvat // 24 // adhunA svAzayavRddhimAha - sAsayavuDDI vi ihaM, bhuvaNagurujiNidaguNapariNAe / tabibaTThavaNatthaM, suddhapavittIeN niyameNa // 319 // 7/25
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 7-jinabhavanavidhi-paJcAzakam gAthA-26-29 svAzayavRddhirapi kuzalapariNAmavRddhirapi iha prastute bhuvanagurujinendraguNaparijJayA tIrthakaraguNaparijJAnena / tabimbasthApanArthaM tIrthakarabimbasthApanArthaM zuddhapravRttyA hetubhUtayA niyamAnniyogena // 25 // pecchissaM ettha ahaM, vaMdaNaganimittamAgae sAhU / kayapuNNe bhagavaMte, guNarayaNanihI mahAsatte // 320 // 7/26 prekSiSye drakSyAmi atrAyatane ahaM vaMdanakanimittaM caityavandanArtham AgatAn sAdhUn kRtapuNyAnanyathA bhAvasAdhutvAyogAt pUrvajanmavihitapuNyAn, bhagavato viziSTabhAvaizvaryAdisampannAn guNaratnanidhIna kSAntyAdiguNaratnAkarAn mahAsattvAn mahAvyavasAyAn // 26 // paDibujjhissaMti ihaM, daTTaNa jiNidabiMbamakalaMkaM / aNNe vi bhavvasattA, kArhiti tao paraM dhammaM // 321 // 7/27 pratibhotsyante samyaktvaM lapsyante bhAvanidrApagama ihA''yatane dRSTvA jinendrabimbamakalaGka doSarahitam anye'pi bhavyasattvAstathAvidhapuNyasAmarthyapreritA / kariSyanti tatastadanantaraM paraM dhamamutkRSTaM dharmam // 27 // tA eyaM me vittaM, jametthamuvaogameti aNavarayaM / .. iya ciMtA'parivaDiyA, sAsayavuDDI u mokkhaphalA // 322 // 7/28 tatastasmAd etadidameva me [madIyam aTI.] vittaM dravyaM yadatrAyatane upyogmetyupyujyt| anavarataM satatam ityevaMvidhA cintA manovRttiH apratipatitAparipatitA vaa| svAzayavRddhistu mokSaphalA siddhiphalA // 28 // yatanAM vivarISurAha - jayaNA ya payatteNaM, kAyavvA ettha savvajogesu / jayaNA u dhammasAro, jaM bhaNiyA vIyarAgehiM // 323 // 7/29 yatanA ca prayatnena kartavyA'tra jinaaytnkaarnne| sarvayogeSu sarvavyApAreSu yatanaiva dharmasAro dharmotkarSaH / yad yasmAd bhaNitoktA vItarAgaiH cArhadbhiH // 29 / /
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA -30-33 tAmeva stotumAha - jayaNA u dhammajaNaNI, jayaNA dhammassa pAlaNI ceva / tavvuDDIkarI jayaNA, egaMtasuhAvahA jayaNA // 324 // 7- jinabhavanavidhi-paJcAzakam 7/30 yatanA ca dharmajananI dharmamAtA / yatanA dharmasya pAlanI caiva dharmarakSaNakAritvena / tadvRddhikarI yatanA dharmopacayakaraNazIlA / ekAntasukhAvahA yatanA mokSAvahetyarthaH // 30 // jayaNAe~ vaTTamANo, jIvo sammattanANacaraNANaM / saddhAbohAsevaNabhAveNArAhago bhaNio // 325 // 7/31 enAmeva phalata Aha yatanAyAM vartamAno jIvaH samyaktvajJAnacaraNAnAM bhAvarattrarUpANAm, zraddhAbodhA''sevanabhAvena ArAdhakA bhaNitaH / zraddhayA samyaktvasya bodhena jJAnasyAsevanena caraNasya saMsAdhaka uktaH // 31 // - 99 esA ya hoi niyamA, tadahigadosaviNivAraNI jeNa / teNa nivittipahANA, viNNeyA buddhimaMtehiM // 326 // 7/32 eSA ca yatanA bhavati niyamAttadadhikadoSanivAraNyArambhAntarAdhikadoSanivAraNI, yena kAraNena tena nivRttipradhAnA vijJeyA buddhimadbhiH / anyadA hi svArambheSu pravartamAno gRhI yatanAM nApekSate / yathAkathaJcit svAbhipretaM karotyeva, dharme'nuvartamAnaH sarvaM yatanApUrvakaM vidhatta / dharmapakSapAtAt tenA''rambhAntarebhyo'dhikadoSebhyo nivRttiphaleyaM yatanA sampadyate // 32 // kIdRzI punaH sA prastutavastunItyA''ha - sA iha pariNayajaladalavisuddhirUvA u hoti nAyavvA / annAraMbhanivittIe appaNAhiTTaNaM ceva // 327 // 7/33 sAyanA iha prastutajinabhavanakAraNe pariNatajaladalavizuddhirUpA tu paripUta-trasAdirahitajalavizuddharUpaiva bhavati jJAtavyA anyArambhebhyo gRhAdigatebhyo'nivRttiH nirAvRttistadAnIM tayAanyArambhanivRttyAtmanA svayameva adhiSThAnamadhyAsanaM caiva jinAyatanArambhANAM svayamevAdhiSThAtRtvaM pratipadyate / tena kRSyAdyArambhebhyo nivRttiphaleyaM bhavati // 33 //
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 7-jinabhavanavidhi-paJcAzakam gAthA-34-38 evaM ca hoti esA, pavittirUvA vi bhAvato navaraM / akusalanivittirUvA, appabahuvisesabhAveNaM // 328 // 7/34 evaM coktanItyA bhavatyeSA yatanA pravRttirUpApyAthArambhadvAreNa hiMsApravRttisvabhAvA api bhAvataH paramArthena navaraM kevalam akuzalanivRttirUpAdhikArambhanivRttisvabhAvA alpabahuvizeSabhAvena pravRttyalpatvavizeSalakSaNena // 34 // ....---... -- etto ciya nidosaM, sippAdivihANamo jiNiMdassa / leseNa sadosaM pi hu, bahudosanivAraNatteNa // 329 // 7/35 ata eva adhikadoSanivRttiH nirdoSaM niravadyataucityena zilpAdividhAnaM zilpAdyupadezo, mo iti nipAtaH / jinendrasya Adidevasya lezena mAtrayA sadoSamapi, huzabdo vAkyAlaGkAre / bahudoSanivAraNatvenAdhikarAgadveSapravRttinivartakatvena // 35 // nanu tasyaiva kathaJcitsadoSavastupravartane kathamadoSa ityAha - varabohilAbhato so, savvuttamapuNNasaMjuo bhayavaM / egaMtaparahitarato, visuddhajogo mahAsatto // 330 // 7/36 jaM bahuguNaM payANaM, taM nAUNaM taheva daMsei / te rakkhaMtassa tato, jahociyaM kaha bhave doso ? // 331 // 7/37 jugg| varabodhilAbhatastIrthakarajIvapradhAnabodhilAbhAt / sa AdidevaH sarvottamapuNyasaMyukto bhagavAna ekAntaparahitarata ekAntenaiva parahitapravRttaH, vizuddhayogo vizuddhamanovAkkAyavyApAraH, mahAsattva uttamasattvaH // 36 // yad bahuguNaM prajAnAM prANinAM sAmAnyena tajjJAtvA tathaiva darzayati prakAzayati, tAn prajA [zabdaparyAyAn lokAn aTI.] rakSataHsataH tatastasmAcchilpAdividhAnAdvA yathocitaM pAlayataH kathaM bhaveddoSo bhagavato naiva kathaJcit, prANibahuguNadarzanapravRttattvAttasya // 37 // nanu ca tatrApi zilpAdividhAne paridRSTArambhadoSo vidyata eva, tamantareNa zilpAdyayogAdityAzaGkyAha - tattha pahANo aMso, bahudosanivAraNAu jagaguruNo / nAgAirakkhaNe jaha, kaDDaNadose vi suhajogo // 332 // 7/38
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 39-41 7- jinabhavanavidhi-paJcAzakam tatra zilpAdividhAne pradhAnAMzaH pravartako'vayavaH bahudoSanivAraNAttvadhikadoSanivAraNaiva, jagadgurArbhagavataH, nAgAdirakSaNe nAgAdeH sarpAderupadravahetoH sakAzAd rakSaNe / yathA karSaNadoSe'pyAkarSaNajanitAparAdhe'pi mAtrAdeH sutAdiviSaye zubhayogaH zubhavyApAraH, tathaiva bhagavataH zubhayogo vartate / nAgAdirakSaNe'dhikadoSAbhAvena zubhayoga eva // 38 // dRSTAntagataM vivarItumAha - 101 khaDDAtaDammi visame, iTThasuyaM pecchiUNa kIlaMtaM / tappaccavAyabhIyA, tadANaNaTThA gayA jaNaNI // 333 // 7/39 diTTho ya tIe nAgo, taM pati eMto duo u khaDDAe / to kaDDito to taha, pIDAe vi suddhabhAvAe // 334 // 7/40 jumma zvabhrataTe viSame nimnonnatAdirUpe, iSTasutamiSTaputraM prekSya krIDantaM svecchayA vicarantaM tatpratyavAyabhItA sutApAyabhItA, tadAnayanArthaM tanayAnayanArthaM gatA jananI // 39 // dRSTazca sAkSAt pratyakSataH tayA jananyA nAgo bhujaGgaH, taM prati putraM prati yan vrajan AgacchannityarthaH, drutasta zIghragati drutaM vA gartena nimnasthAnena tatastadanantara kRSTa AkRSTaH takaH putraH tacchabdasyAkacpratyayasahitasya vikalpena zatRvidhAnAcchabdasiddhiH, pANinIyopanibaddhamuNDakeSvabhidhAnAt / tathA pIDAyAmapi nimnonnatakaNTakazAkhAvamardanAdijanitabAdhAyAmapi satyAm, zuddhabhAvayA hitapariNAmopetAdhyavasAyayA jananyA / evaM bhagavatApyadhikadoSebhyo rakSitAH prANinaH / sAmAnyastu doSe pravRttisteSAM svayamevAvasthitA na tatra bhagavAnnimittam, svayameva hi zarIrAdyarthe duHkhapratIkArAya prANinaH pravartante, abhyavahArAdiSu bhagavA~stu svaucityaM vijJAya kiJcidupadizati, tAvataiva te'nugrahaM manyante / kevalajJAnotpattau ca bhagavato (vAn) dharmAdharmayoH pravRtti - nivRttI vidadhati iti nirdoSaM zilpAdividhAnam // 40 // 1 prastutavastusamarthanAyAha - eyaM ca ettha juttaM, iharAhigadosabhAvao'Nattho / tapparihAre'Nattho, attho cciya tattao o // 335 // 7/41 etacca zilpAdividhAnam atra yuktaM nyAyopapannam itarathA'nyathA, adhikadoSabhAvato 'dhikadoSasadbhAvAd anarthaH tatparihAre viziSTapratyavAyaparihAre, adhikadoSaparihAre satItyarthaH / anarthaH svalparUpaH kazcit sutapIDAnyAyena artha eva tattvato jJeyaH samIhitakAryasiddhyA / sarvatrApi hi samIhitArthasiddhireva paramArthenArtho bhavati, tatprAptau zeSaklezA'gaNanAt // 41 //
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 7-jinabhavanavidhi-paJcAzakam gAthA-42-46 evaM jinabhavanavidhAnagatAyAH pravRttenirdoSatvamApAdyA'hiMsArUpatAmupadarzayannAha - evaM nivittipahANA, viNNeyA bhAvao ahiMseyaM / jayaNAvato u vihiNA, pUjAdigayA vi emeva // 336 // 7/42 evaM nivRttipradhAnA bahusattvasaMrakSaNapradhAnA vijJeyA avaboddhavyA bhAvataH paramArthena ahiMseyaM jinabhavanagatA / yatanAvatastu prayatnavata eva, vidhinA zAstroktena pUjAdigatApyevameva pUjAsnAtravilepanAdigatApi pravRttiH, ahiMsaiveti vartate // 42 // tadanantaravidhimAha - nipphAiUNa evaM, jiNabhavaNaM suMdaraM tahiM biMbaM / vihikAriyamaha vihiNA, patidvavejjA lahuM ceva // 337 // 7/43 niSpAdya parisamApya evaM jinabhavana jinAyatanaM sundaraM zreSThaM tatrAyatane bimbaM pratimAkhyaM vidhikArita zAstroktavidhiniSpAditam atha vidhinA zAstroktenaiva pratiSThApayet / laghu caiva zIghrameva // 43 // eyassa phalaM bhaNiyaM, iya ANAkAriNo u saDDassa / cittaM suhANubaMdhaM, nevvANaMtaM jiNidehiM // 338 // 7/44 etasya sarvasyaiva pUrvoktasya, phalaM bhaNitamityevam AjJAkAriNastu sarvajJAjJAkAriNaH zrAddhasya zraddhAvataH, citraM nAnA prakAraM devamanujajanmasu tathAvidhAbhyudayarUpaM zubhAnubandham zubho'nubandhaH santAno'syeti kalyANaparaMparArUpam, nirvANAntamapavargAntaM jinendraiH sarvajJaiH // 44 // pUrvoktasyaiva viSayavibhAgakhyApanAyAha - jiNabiMbapaiTThAvaNabhAvajjiyakammapariNaivaseNaM / sugatIi paiTThAvaNamaNahaM sai appaNo ceva // 339 // 7/45 jinabimbapratiSThApanam tasmin bhAvastena arjitaM karma puNyaM tatpariNativazAttatparipAkasAmarthyAt / sugatau svargAdigatau pratiSThApanamavasthApanam anaghaM anirdoSam, sadA sarvadA Atmana eva svajIvasyaiva // 45 // tattha vi ya sAhudaMsaNabhAvajjiyakammao u guNarAgo / kAle ya sAhudaMsaNamahakkameNaM guNakaraM tu // 340 // 7/46
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-47-507 -jinabhavanavidhi-paJcAzakam 103 tatrApicAyatanakaraNe, sAdhudarzane bhAvo'bhilASaH tadarjitakarmatastu tadupAttapuNyakarmatastu guNarAgA guNaprItiH, kAle cAvasare ca sAdhudarzana sAdhvavalokanam, atha krameNAnupUrvyA yathAkrameNa vaa| yo yo'nurUpaH kramastena, vIpsAyAmavyayIbhAvo, vibhaktezcAluk / guNakaraNazIlaMguNakarameva puNyasAmarthyena bhavatIti sambandhanIyam // 46 / / paDibujjhissaMta'nne, bhAvajjiyakammao ya pddivttii| bhAvacaraNassa jAyai, egaMtasuhAvahA niyamA // 341 // 7/47 pratibhotsyante'vabhotsyante pratibodhaM yAsyantItyarthaH / anye jIvA / evaMvidha bhAvArjitakarmatazca viziSTabhAvAjitapuNyakarmataH pratipattirabhyupagamo, bhAvacaraNasya cAritrapariNAmasya jAyate smpdyte| ekAntasukhAvahA ekAntasukho mokSaH, tamAvahatIti kRtvA, tadavandhyakAraNatvena, niyamAniyamena pAramparyAvyabhicArAt // 47 // aparivaDiyasuhaciMtAbhAvajjiyakammapariNaIe u / gacchati imIe aMtaM, tao ya ArAhaNaM lahai // 342 // 7/48 aparipatitA'pratipatitA, zubhacintA zubhAdhyavasAyaH tadbhAvena, tatpratyayAt tatpariNAmena vA arjitamupAttaM yatkarma puNyaM tatpariNatestadvipAkAt, punaH gacchatyasyAH zubhacintAyAH caraNapratipattervA anta paryavasAnaM prakarSe tatastu ['ya' = ca aTI.] prakarSAd ArAdhanAM jJAnAdiniSpattiH labhate prApnoti // 48 // nicchayanayA jamesA, caraNapaDivattisamayao pabhiti / AmaraNaMtamajassaM, saMjamaparipAlaNaM vihiNA // 343 // 7/49 nizcayanayanAnnizcayanayAbhiprAyAd yad yasmAd eSArAdhanA caraNapratipattisamayataH prabhRti caraNapratipattikAlAdArabhya AmaraNAntamajastraM saMyamaparipAlanaM vidhinAgamoktena // 49 // ArAhago ya jIvo, sattaTThabhavehiM pAvae niyamA / jammAdidosavirahA, sAsayasokkhaM tu nivvANaM // 344 // 7/50 ArAdhakazca jIvazcaraNapratipatteH saptASTabhavaiH saptabhiraSTabhirvetyarthaH / prApnoti labhate niymaanniyogen| janmAdidoSavirahAjjanmajarAmaraNadoSavigamAt zAzvatasaukhyaM tu dhruvasaukhyameva nirvANaM siddhapadam // 50 // ||jinbhvnkaarnnvidhaan-pnycaashkN saptamaM samAptam //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ || // aSTamaM bimbapratiSThAvidhi-paJcAzakam // jinabhavanakAraNavidherantaraM tadazUnyatApAdanAya bimbapratiSThAsambhave tadgatavidhimabhidhAtumAhanamiUNa devadevaM, vIraM sammaM samAsao vocchN| jiNabiMbapaiTThAe, vihimAgamaloganItIe // 345 // 8/1 natvA devadevaM devastutyaM vIraM mahAvIrasvAminaM samyak prazastam samAsatA vakSya jinabimbapratiSThAyAM vidhi vidhAnam AgamalokanItyA lokanItyA ca [kvacijjinamatA'viruddhA lokanItirapi AzrayaNIyA - aTI.] // 1 // jiNabiMbassa paiTThA, pAyaM kArAviyassa 'jatteNa / takkAravaNaMmi vihi, paDhamaM ciya vaNNimo tAva // 346 // 8/2 jinabimbasya pratimArUpasya pratiSThA nyAso bhavati, prAyaH kAritasya vidhApitasya yatnena sarvAdareNa tatkAraNa jinabimbavidhApane vidhi kartavyopadezaM prathamamevAdAveva varNayAmaH pratipAdayAmastAvat kramodyotane tAvacchabdaH / pUrvaM bimbakaraNavidhi tadanu pratiSThAvidhim // 2 // 1. jaM teNa attii.| utsargApavAdAbhyAM jinabimbakAraNavidhimevAGgIkRtyAha - soUM nAUNa guNe, jiNANa jAyAe suddhabuddhIe / kiccamiNaM maNuyANaM, jammaphalaM ettiyaM ettha // 347 // 8/3 guNapagariso jiNA khalu, tesi biMbassa daMsaNaM pi suhaM / kArAvaNeNa tassa u, aNuggaho attaNo paramo // 348 // 8/4 mokkhapahasAmiyANaM, mokkhatthaM ujjaeNa kusaleNaM / tagguNabahumANAdisu, jatiyavvaM savvajatteNaM // 349 // 8/5 tagguNabahumANAo, taha suhabhAveNa bajjhatI niymaa| kammaM suhANubaMdhaM, tassudayA savvasiddhi tti // 350 // 8/6 zrutvA pUrvaM tadanantaraM jJAtvA guNAMstIrthapravartakatvAdIn jinAnAM bhagavatAM jAtAyAmutpannAyAma
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-7-8 8-bimbapratiSThAvidhi-paJcAzakam 105 bhinivRttAyAM zuddhabuddhau zAstrAnusArivimalaprajJAyAM satyAm, kRtyamidaM bimbakAraNaM manujAnAM puruSANAm, prAyo dharmAdhikAriNa eta iti khyApanArthaM manujagrahaNam, anyathA devAnAmapi kRtyamidaM vartate bodhilAbhaphalatvAt tathAzruteH / janmaphala jIvitaphalam etAvadatra nAnyadastIti bhAvaH // 3 // guNaprakarSo guNaparyantaH jinAH khalu jinA eva, teSAM jinAnAM bimbasya pratikRteH darzanamapi cakSuviSayakaraNamapi zubhaM zubhahetutvAd vartate / kAraNena karaNahetubhAvena tasya tu bimbasya anugraha upakAra AtmanaH paramaH pradhAnaH // 4 // __ mokSapathasvAminAM samyagdarzanajJAnacAritrAbhidhAnamokSamArgAdhipatInAM mokSArthamapavargArtham udyatenodyamavatA kuzalena buddhimatA tadguNabahumAnAdiSu mokSapathasvAminAM guNabahumAnAdiSvAntaraprItibhaktipUjAdiSu yatitavya pravartitavyaM sarvaprayatnena sarvAdareNa / / 5 / / ___ tadguNabahumAnAjjinaguNabahumAnAt tathA zubhabhAvena vicitrazubhAdhyavasAyenottarottaraprakarSavartinA badhyate svIkriyate niyamAnniyamena karma zubhAnubandhaM puNyAnubandhipuNyamityarthaH / tasyodayAt sarvasiddhiriti sarvakAryaniSpattiH // 6 // iya suddhabuddhijogA, kAle saMpUiUNa kattAraM / vibhavociyamappejjA, mollaM aNahassa suhabhAvo // 351 // 8/7 iti zuddhabuddhiyogAdevaMvidhavimalamatisambandhAt tadvyApArAd vA / kAle zubhe sampUjya samabhyarcya bhojana-vastra-patra-puSpa-phalAdibhiH kartAraM zilpinaM vibhavocitaM vibhAvAnurUpam arpayet samarpayed dadyAt, mUlyamanaghasyA'vyasanasya zilpopAdhyAyasya zubhabhAvaH kArayitA, pravardhamAnazubhapariNAma udAratayA // 7 // vyatirekaguNAvahaM vidhimAha - tArisayassAbhAve, tasseva hitatthamujjuo navaraM / niyamejja biMbamollaM, jaM uciyaM kAlamAsajja // 352 // 818 tAdRzasyopAdhyAyasya abhAve tasyaiva zilpinaH hitArthaM hitanimittam udyataH prayataH navaraM kevalaM niyamayennikAcayed bimbamUlyaM pratimAmUlyam / triskandhakAdikrameNAdimadhyAvasAneSu karmaNaH, yaducitaM yad yogyaM kAlaM saMvyavahArikaM AsAdyAzritya yathA'sau zilpI na pIDyate // 8 //
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ miTyavadhA pazcAtAko doSa ityAha gAthA 106 8-bimbapratiSThAvidhi-paJcAzakam gAthA-9-11 yadi punaranaghasyeva sadvyasanasyApi mUlyamarpayati ? tataH ko doSa ityAha - devassa parIbhogo, aNegajammesu dAruNavivAgo / taMmi sa hoi Niutto, pAvo jo kAruo iharA // 353 // 8/9 devasya devArthamapitadravyama, kAraNe kAryopacArAt paribhogo'bhyavahAro, devasya paribhogo vA / devArthopakalpitadhanaparibhogo anekajanmasu bahuSu bhaveSu, dArUNavipAkastIvravipAko vartata / tasmin paribhoge sa bhavati niyukto vyApArito'buddhimatA kArayitrA, pApaH vyasanopahataH yaH kArakaH zilpI, itarathAnyathA // 9 // kimityetadevamityAha - jaM jAyai pariNAme, asuhaM savvassa taM na kAyavvaM / sammaM nirUviUNaM, gADhagilANassa vA'patthaM // 354 // 8/10 yajjAyate saMbhavati pariNAme bhAvikAle azubhamasundaraM karmabandhahetuH, sarvasya sattvasaGghAtasya tanna kartavyam / nimittabhAvopagatena tatkarmabandhaM prati sahakAribhAvopagamadoSAt, tasyApi zAstrabAdhayA karmabandhanimittatvAt / zAstrArAdhane tu tatkarmabandhane'pi svakarmabandhA-bhAvAdAtmIya eva hi pariNAmaH zAstrArAdhanapravRttaH karmabandhadoSApahArI paradoSe pravRttistu nimittamAtra zAstravAkyAt tasyAH nimittabhAvopagamAtkevalAt taM taM karmabandhaM prati, samyanyAyena nirUpya samAlocyAyamevaM zilpI karmabandhabhAjanaM na bhavatIti bhavatyevaM svabuddhyA gADhaglAnasyeva tIvraglAnasyeva apathyamahitaM na kartavyamiti vartate / yathA'tipIDitA'paTuzarIrasyA'pathyaM jJAtvA pariNAmasundaraM na bhavatIti parihiyate, evamidamapIti bhAvaH // 10 // nanvanaghasyApi bimbamUlyasamarpaNe yadi kathaJcid viparyAsaH syAttadA savyasanamUlyasamarpaNamiva tatrApi doSaH syAnna vetyetadAzaGkya nAsti tatra doSaH kArayiturityAha - ANAgArI ArAhaNeNa tIe Na dosavaM hoti / vatthuvivajjAsammi vi, chaumattho suddhapariNAmo // 355 // 8/11 AjJAkAryAgamopadezavartI ArAdhanena sampA[da]nena tasyA AjJAyA na doSavAn sAparAdho bhavati / vastuviparyayAse'pyanaghazilpino'nyathAkaraNe'pi / chadmasthaH kArayitA / zuddhapariNAmo vizuddhAdhyavasAyaH / sa hi tadanukampayA pravRttastu saMsAraM na bahu manyate tato nirdoSo'yam // 11 //
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-12-15 8-bimbapratiSThAvidhi-paJcAzakam 107 kutaH punaH zuddhapariNAmoH bhavatItyAha - ANApavittio cciya, suddho eso Na aNNahA NiyamA / titthagare bahumANA, tadabhAvAo ya NAyavvo // 356 // 8/12 AjJApravRttita eva sarvajJAjJAnusAri pravRttereva zuddho niravadyaH eSa pariNAmaH, nAnyathA'nyena prakAreNa zuddho niyamA niyamena tIrthakare bahumAnAddhetoH tadabhAvAcca tIrthakarabahumAnAbhAvAcca jJAtavyo vijJeyo yatra tIrthakarabahumAnaH sa zuddhapariNAmo'nyastvazuddhaH // 12 // kiM punaretadevamAzriyata ityAha - samatipavittI savvA, ANAbajjha tti bhavaphalA ceva / titthagaruddeseNa vi, na tattao sA taduddesA // 357 // 8/13 svamatipravRttiH svabuddhipravRttiH, sarvA niravazeSA AjJAbAhyeti kRtvA bhavaphalaiva saMsAraphalaiva tIrthakaroddezenApi tIrthakarAGgIkaraNenApi na tattvataH sA taduddezAnna paramArthena sA AjJAbAhyasvamatipravRttiH taduddezAttIrthakarodezAd vartate / kiMtUpacaritataduddezA AjJAvirAdhanapravRttastIrthakaroddezena kiJcitsvamatyA kurvanapi na tIrthakaroddezena karoti tadAjJAvirAdhanapravRttatvAt // 13 // amumevArthaM samarthayannAha - mUDhA aNAdimohA, tahA tahA ettha saMpayaTTatA / taM ceva ya maNNaMtA, avamaNNaMtA na yANaMti // 358 // 8/14 mUDhAH pumAMso anAdimohAddhetostathA tathA AjJAvirAdhanena atra tIrthakaraviSaye sampravarttamAnA bimbAdau pravRttiM kurvantaH / tameva ca tIrthakaraM manyamAnA bahumAnaviSayIkurvantaH / avamanyamAnAH paribhavanto na jAnanti naavbudhynte| AjJAbahumAnAt tadbahumAna ityarthaH // 14 // prastutavastu nigamayannAha - mokkhatthiNA tao iha, ANAe ceva savvajatteNaM / savvattha vi jatiyavvaM, saMmaM ti kayaM pasaMgeNa // 359 // 8/15 mokSArthinA'pavargAbhilASiNA tatastasmAd iha prakrame AjJAyAmeva sarvajJasambandhiyAM sarvayatnena sarvAdareNa sarvatrApi zubhAnuSThAne yatitavyaM ceSTitavyam / samyak saGgataM yathA bhavati / iti kRtaM prasaGgena paryAptaM vistareNa // 15 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 8-bimbapratiSThAvidhi-paJcAzakam gAthA-16-19 ___ evaM bimbakAraNagataM vidhimabhidhAya prastutapratiSThAvidhimAha - nipphaNNassa ya samma, tassa paiTThAvaNe vihI esa / suhajoeNa paveso, AyataNe ThANaThavaNA ya // 360 // 8/16 niSpannasya ca saMsiddhasya ca samyak nyAyena tasya bimbasya pratiSThApane sthApanAyAM vidhireSa vartate / zubhayogena sAdhakacandranakSatrAdisambandhena prazastamanovAkkAyavyApAreNa vA pravezaH pravezanaM bimbasyeti gamyate Ayatane bhavane sthAnasthApanA ca ucitanyAsazca // 16 // teNeva khettasuddhI, hatthasayAdivisayA niogeNa / kAyavvo sakkAro, ya gaMdhapupphAdiehi tahiM // 361 // 8/17 tenaiva zubhayogena kSetrazuddhiH samantAt kSetravizuddhirasthi-mAMsAdyazubhadravyApahAreNa hastazatAdiviSayA, AdizabdAdadhikataraparigrahaH / niyogenAvazyaMtayA kartavyaH satkArazca satkriyA pUjeti yAvat, gandhapuSpAdikaiH surabhigandhadravyapuSpavastrAdibhiH, tatra kSetre tasmin vA pratiSThAkAle // 17 // disidevayANa pUyA, savvesiM taha ya logapAlANaM / osaraNakameNa'NNe, savvesiM ceva devANaM // 362 // 8/18 digdevatAnAmindrAdInAM pUjA sarveSAM tathA ca lokapAlAnAM soma-yama-varuNa-kuberANAM zakrasambandhinAM pUrvAdidigvyavasthitAnAm / tathAhi pUrvasyAM dizi somo dhanuHpANiH kamaNDaluhastazca zAntikarmavidhAyi zakrAdidezAdA(zenA)game zrUyate, yamo dakSiNasyAM daNDapANiH, aparasyAM vAruNaH pAzapANiH, uttarasyAM kubero gdaapaanniH| samavasaraNakrameNa, anye [sUrayaH aTI.] sarveSAM caiva devAnAM pUjA kartavyeti sambadhyate // 18 // kiM punareSAM pUjA kriyata ityAha - jamahigayabiMbasAmI, savvesiM ceva abbhudayaheU / tA tassa paiTThAe, tesiM pUyAdi aviruddhaM // 363 // 8/19 yad yasmAd adhikRtabimbasvAmI jinabimbasvAmI sarveSAM caivendrAdidevAnAm abhyudayaheturvRddhiheturvartate / tattasmAt tasya bhagavataH pratiSThAyAM prastutAyAM teSAmindrAdInAM pUjAdi pUjAsatkArabahumAnAdi aviruddhaM zAstrAviruddhaM bhavatIti zeSaH // 19 //
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 20 - 23 8- bimbapratiSThAvidhi-paJcAzakam itazca pUjAdyaviruddhamityAha - - sAhammiyA ya ete, mahaDDiyA sammadiTThiNo jeNa / to cciya uciyaM khalu, etesiM ettha pUjAdI // 364 // 8/20 sAdharmikAzca samAna dhArmikAzca ete devendralokapAlAdayo devAH mahaddhikA mahatI RddhivibhUtiryeSAM te tathA samyagdRSTayo yena samIcInadRSTirdarzanaM yeSAM te tathA / ata eva sAdharmikAditvAdeva, ucitaM khalu yogyameva / eteSAM prastutAnAm atra pratiSThAvidhAne pUjAdi pUjAsatkArabahumAnAdi // 20 // tatto suhajoeNaM, sadvANe maMgalehi~ ThavaNA u / abhivAsaNamucieNaM, gaMdhodgamAdiNA ettha // 365 // 8/21 109 tatastadantaraM zubhayogena pUrvokteneSTakAlavizeSeNa svasthAne'bhivAsanayogye maGgalaiH prazastarUpaiH sthApanA tu nyAsaH abhivAsanamadhivAsanaM vA / ucitena gandhodakAdinA, AdizabdAcchubhapuSpodakaparigrahaH atra pratiSThAyAm // 21 // cattAri puNNakalasA, pahANamuddAvicittakusumajuyA / suhapuNNacattacautaMtugocchyA hoMti pAsesu // 366 // 8 / 22 catvAraH pUrNakalazAH akhaNDakalazAH, pradhAnamudrayA rUpya - suvarNa - ratnarUpayA, vicitrakusumaizca nAnAvidhapuSpaizca yutAH saMyuktA: pradhAnamudrAvicitrakusumayutAH zubhapUrNacatracatustantukA - vastRtAH / catraM tarka, puNyaM [ pUrNa-aTI.] zubhakarmapravRttaM puNya (pUrNa) catrAt samutpannaM catustantukam / samAhAradvandvAdekatvaM kan pratyayazca zubhaM niravadyaM [pUrNa catracatustantuka, tena] pUrNacatracatustantukenAvastRtA AcchAditA, grIvApradezeSu kRtakaNThe guNAH caturSu pArzveSu catusRSu dikSu purastAt pratiSThApyapratimAyAH // 22 // maMgaladIvA ya tahA, ghayagulapuNNA 'subhikkhubhakkhA ya / javavArayavaNNayasatthigAdi savvaM mahAraMmaM // 367 // 8/23 maGgaladIpAzca tathA ghRta-guDapUrNAstatsamanvitAH / kharavisa (za) damabhyavahAryaM bhakSa ityabhidhIyate, bhojyaM tu sAmAnyena dravAdisvarUpamapi, zobhane bhakSa - bhojye yeSu maGgaladIpeSu te tathA / pAThAntaraM vA zubhekSuvRkSAzca ikSuvRkSA ikSuyaSTayaH zubhAzca te ikSuvRkSAzca / yavakA[vA]rakAH shraavaadiropityvaangkuraaH| teSAM bIjAvasAnatvAt / varNakaJzcandanaM zrIkhaNDamanyad vA sundaram /
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 8- bimbapratiSThAvidhi- paJcAzakam gAthA - 24-27 svastika: prasiddha eva caturasrAdirUpaH / yavakA (vA) raka - varNaka - svastikAdi sarvaM mahAramyaM mahAramaNIyametatkartavyam // 23 // (1. subhekkhurukkhA aTI. I) maMgalapaDisaraNAI, cittAI riddhividdhijuttAI / paDhamadiyahaMmi caMdaNavilevaNaM ceva gaMdhaDuM // 368 // 8 / 24 maGgala [ pratisaraNAni ] stutiparakANi maGgalAtmakakaGkaNAni vicitrANi nAnAvidhAni RddhivRddhyauSadhyau, zAstraprasiddhe tadyuktAni / prathamadivasa Adyadine candanaM vilepanaM caiva gandhADhyaM karpUrakastUryAdiparimalaparipUrNam // 24 // caunArIomiNaNaM, niyamA ahigAsu natthi u viroho / nevatthaM ca imAsiM, jaM pavaraM taM ihaM seyaM // 369 // 8/25 catasRbhirnArIbhiH prazastAbhi: / 'omiNaNaM' oveNakaM lokazAstraprasiddhaM [ = avamAnaM proMkhanakaM - (aTI) poMkhaNA ] niyamAnniyamena adhikAsu nAsti tu nAstyeva virodha: zAstravyAghAtaH / nepathyaM ca vastrAbharaNarUpam AsAM nArINAM yatpravaraM pradhAnaM tannepathyamiha pratiSThAprastAve zreyo'tizayaprazasyaM pravarAdanyanneSyate iti bhAvaH // 25 // kathaM punarbhogAbhiSvaGgAnna doSa ityAzaGkyAha - jaM eyavaigareNaM, sarIrasakkArasaMgayaM cAru / kIrai tayaM asesaM, puNNanimittaM muNeyavvaM // 370 // 8/26 yat nepathyAdi etadvyatikareNa devapratiSThAsambandhena zarIrasatkArasaGgataM zarIravibhUSAsahacaritavRtti cAru zobhanaM kriyate nirvartyate takaM te pathyAdi azeSamakhilam / puNyanimittaM puNyahetuH muNitavyaM mantavyam / na tatprastAvopanatabhogAdapi bandhabhAvo devapUjAnimittatvAttasya, anyathAtvebhakterAzAtanA / tasmAtpuNyahetureva taditi // 26 // kuta: puNyanimittamityAha - titthagare bahumANA, ANAArAhaNA kusalajogA / aNubaMdhasuddhibhAvA, rAgAdINaM abhAvA ya // 371 // 8/27 tIrthakare bhagavati bahumAnAddhetoH AjJArAdhanAdAgamArAdhanAt, kuzalayogAt kuzalavyApArAt, zAstroktatvena / anubandhazuddhibhAvAtsantAnakarmakSayabhAvAd rAgAdinAmabhAvAcca / na hi rAgAdikaluSitacetA itthaM pravarttate / tatpravRtterazAstrapUrvakatvAd, yathAkathaJcitparopaghAtenApi
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 28-32 8- bimbapratiSThAvidhi-paJcAzakam tasya pravRtteH / prastutasya tu saGklezAbhAvAd rAgAdyabhAvaH ||27|| dikkhiyajiNomiNaNao, dANAo sattito tayammi / vedhavvaM dAriddaM, ca hoi na kayAti nArINaM // 372 // 8/28 dIkSitajinAvamAnato'bhivAsitajinaproGkhaNAt, siddhAdeva dAnAcchaktitaH zaktyanurUpaM tathaitasmin bhagavati viSayabhUte, vaidhavyaM vidhavatvaM dAridryaM ca daurgatyaM ca bhavati na kadAcinnArINA tathAvidhapuNyayuktatvAdbhAvasampannatvena tadguNopapatteranyathA tvaniyamaH // 28 // ukkosiyA ya pUjA, pahANadavvehiM ettha kAyavvA / osahiphalavatthasuvaNNamuttarayaNAiehiM ca // 373 // 8/29 111 utkarSavatI ca pUjA pradhAnadravyaizcandanakuGkumAgarukarpUrAdibhi:, atra prastAve kartavyA / auSadhi-phala-vastra- suvarNa- muktA- ratnAdhikaizcauSadhyaH phalapAkAntAH phalAni dADimamAtuluM (liMga- nAlikerAdIni / vastra - suvarNa - muktAphala- ratnAni tu prasiddhAnyeva // 29 // cittabalicittagaMdhehiM cittakusumehiM cittavAsehiM / cittehiM viUhehiM, bhAvehiM ya vihavasAreNa // 374 // 8/30 citrabali-citragandhaiH, balirUpahAro, gandhAH koSTapuTAdayaH [koSThapuTapAkAdayaH - aTI. ] taiH citrakusumairvicitrapuSpaiH citravAsaiH surabhigandhicUrNarUpaivastvantaravAsakasvabhAvaiH / citraiH vyUhaiviracanAvizeSaiH bhAvaizca viracanAgataiH prakrIDitapramuditAliGgitAdibhiH vibhavasAreNa vibhUtyutkarSeNa // 30 // eyamiha mUlamaMgalametto cciya uttarA vi sakkArA / tA eyammi payatto, kAyavvo buddhimaMtehiM // 375 // 8/31 etadiha mUlamAdimaGgalamata evottarA'pi satkArAH pravartante / tattasmAd etasmin prastute prayatnataH kartavyo buddhimadbhiH puMbhiH ||31|| citivaMdaNa thutivuDDI, ussaggo sAhu sAsaNasurAe / thayasaraNa pUya kAle, ThavaNA maMgalagapuvvA u // 376 // 8/32 caityavandanaM devavandanaM kartavyam / stutivRddhiH pravardhamAnastutipATharUpA karaNIyA / utsargaH kAyotsargo vidheyaH / sAdhuryathA bhavatyasaMmUDhaH ityarthaH / saMmohamuktasya tattvataH kAyotsargatvAt
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 8-bimbapratiSThAvidhi-paJcAzakam gAthA-33-35 tatsvarUpAnyathAtvApattestayA kAryAvisaMvAdAttasmAd yathA phalavAMstathA karaNIyaH / zAsanasurAyAH zrutadevatAyAH zAsanAdhiSThAtRdevyA iti yAvat / na hyanadhiSThito maunIndra Agama iti kRtvA, uktaM ca paramamunibhiH - salakkhaNamiNaM suttaM, jeNa svvnnnnubhaasiyN| savvaM ca lakkhaNoveyaM samahilRti devayA // [ ] stavaH sat stavapATho vidheyaH, smaraNaM caitya-gurvAdInAM svA'nugrahakAriNAM pratiSThApayituradhikAriNaH sUreH pUjA vidheyAH smartavyAnAM devasya vA, kAle dezakAle abhimateSTAMzarUpe sthApanA pratiSThA maGgalapUrvA ta paJcanamaskArapUrvaiva zeSamaGgalapUrvA vA // 32 // pUyA vaMdaNamussagga pAraNA bhAvajjakaraNaM ca / siddhAcaladIvasamuddamaMgalANaM ca pADho u||377|| 8/33 pUjA sthApitabimbasya, vandanaM caityavandanam, utsargaH kAyotsargo nirupasarganimittaM [pratiSThAdevatAyA ityanye aTI.] pariNAmaH pAraNA parisamAptiH kAyotsargasyaiva, bhAvasthairyakaraNaM ca cittasthiratAsampAdanaM ca vidheym| siddhAcaladvIpasamudramaGgalAnAMca siddhikSetrAdhirUDhakulaparvatajambUdvIpAdilavaNamahodadhiprabhRtInAM pAThaH stutipAThaH punarvidheyaH // 33 // tameva darzayitumAha - jaha siddhANa patiTThA, tilogacUDAmaNimmi siddhipade / AcaMdasUriyaM taha, hou imA suSpatiTTha tti // 378 // 8/34 yathA siddhAnAM paramAtmanAM pratiSThA'vasthAnaM trilokacUDAmaNau lokamastakasthe siddhipade 'siddhikSetre AcandrasUryaH AcandrasUryAvabhivApya tatkAlAvasthAnaM yAvat tathA bhavatviyaM pratimA supratiSTheti zobhanapratiSThA // 34 // (1. siddhi prAptuM yogyasthalam - siddhikSetram-tasmin / ) evaM acalAdIsu vi, meruppamuhesu hoti vattavvaM / ete maMgalasaddA, tammi suhanibaMdhaNA diTThA // 379 // 8/35 evamacalAdiSvapi kulazailazAzvatakSetrasaritprabhRtiSvapi / merupramukheSu meruprabhRtiSu bhavati vaktavya tadvyapadezena / jaha merussa paiTThA, jambUdIvassa mjjhyaarmmi| AcaMdasUriyaM taha, hou imA suppaTTatti // 1 //
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8- bimbapratiSThAvidhi-paJcAzakam jambUdIvapaTThA, jahasesadIvamajjhayAraMmi / AcaMdrasUriyaM taha, hou imA suppaTTa tti // 2 // gAthA - 36-38 jaha lavaNassa paTThA, savvasamuddANa majjhayAraMmi / AcaMdrasUriyaM taha, hou imA suppaTTa tti // 3 // ityAdi / [ ] ete maGgalazabdA maGgaladhvanayaH tasmin pratiSThAkAle zubhanibandhanA zubhahetavaH dRSTAH samayajJaiH // 35 // souM maMgalasaddaM, sauNaMmi jahA u iTThasiddhi tti / etthaM pitahA saMmaM, viNNeyA buddhimaMtehiM // 380 // 8/36 113 zrutvA maGgalazabdaM prazastam, zakune zakunaviSaye yathA tu yathaiva iSTasiddhiriti lokaviditametad, atrApi pratiSThAyAM tathApi tenaiva prakAreNa, samyag vijJeyA, iSTasiddhiH buddhimadbhiH prjnyaavdbhiH||36|| aNNe u puNNakalasAdiThAvaNe udahimaMgalAdINi / jaMpaMta'Ne savvattha bhAvato jiNavarA ceva // 381 // 8/37 anye tu sUrayaH pUrNakalazAdisthApane pUrNakalazapradIpAdisthApane udadhimaGgalAdIni catuHsamudrAgnitraya - prabhRtIni jalpanti vadanti, nAmagrAhaM pratipAdayanti anye sUraya evaM sarvasminneva bhAvataH pariNAmena jinavarA eva maGgalaM tena tannAmaiva grahItavyamiti bhAvaH ||37| pratiSThAnantaraM vidhimAha - sattIeN saMghapUjA, visesapUjAu bahuguNA esA / jaM esa sue bhaNio, titthayarANaMtaro saMgho // 382 // 8/38 zaktyA yathAzakti saGghapUjA caturvidhasaGghapUjA vidheyetizeSaH, vizeSapUjA ekadiggatAyA sakAzAd bahuguNaiSA saGghapUjA, yad yasmAd eSa zrute bhaNitaH zruta uktaH tIrthakarAnantaraM saGghaH pUjyatAmaGgIkRtya tIrthakarasthAnAntaraM dvitIyasthAnavartI tatpravarttitagaNadharAdisamudAyaH / athavAnantaraM vizeSo na vidyate antaramasyeti tIrthakarAnantaraH tannirvizeSastattulya iti yAvat / viziSTAgamAbhiprAyeNa prabhu-samuhayorabhedAdanAdinidhanamahAsamudAyatvamaGgIkRtya tIrthakaro'nantaro'syeti tIrthakarAnantarastasyApi pUjyatama ityarthaH // 38 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8-bimbapratiSyavidhi-paJcAzakam gAthA-39-43 amumevArthaM samarthayannAha - guNasamudAo saMgho, pavayaNa titthaM ti hoMti egaTThA / titthagaro'vi ya eyaM, Namae gurubhAvato ceva // 383 // 8/39 guNAnAM samyagdarzanAdInAM samudAyo melakaH saGgha, pravacanam, tIrthamiti bhavantyekArthAH zabdAH tIrthakaro'pi cainaM saGkaM namati namaskaroti gurubhAvata eva (caiva) guNagauravAdeva gurvAdhyavasAyAdeva // 39 // zrutoktamevAha - tappubviyA arahayA, pUjitapUyA ya viNayakammaM ca / kayakicco vi jaha kahaM, kaheti namate tahA titthaM // 384 // 8/40 tatpUrvikA zrutajJAnapUrvikA tadAdhArasaGghapUrvikA vA arhatAm arhatA pUjitapUjA ca loke bhagavadbhiH pUjitasya pUjA pravartate / vinayakarma ca kRtaM bhvti| 'vinayamUlamayo dharmaH pravartayitavya' ityabhiprAyAt svayaM vinayaM prayuGkte / kRtakRtyo'pi kRtArtho'pi nayAbhiprAyAd yathA kathAM kathayati dezanAM karoti tathA namati tIrtha zrutajJAnaM saGgha vA // 40 // eyammi pUjiyammI, natthi tayaM jaM na pUjiyaM hoi / bhuaNe vi pUyaNijjaM, na guNaTThANaM tato aNNaM // 385 // 8/41 etasmin saGgha pUjite sati nAsti takad yanna pUjitaM bhavati / sarvameva pUjitamiti bhaavH| bhuvane'pi loke'pi pUjanIyaM pUjyatamaM na guNasthAnaM yad ato saGghAdanyad aparametadeva pUjyatamam // 41 // tappUyApariNAmo, haMdi mahAvisayamo muNeyavyo / taddesapUyaNammi vi, devayapUyAdiNAeNa // 386 // 8/42 tatpUjApariNAmaH saGghapUjApariNAmo hantetyAmantraNe / mahAviSayo analpaviSayo ['mo' makAraH prAkRtatvAt - aTI.] mantavyo vijJeyaH taddezapUjane'pi vivakSitakSetravartisabaikadezapUjane'pi devatApUjAdijJAtena devatApUjAsnAnavilepanAdyudAharaNena / yathA pAdAdyekadezapUjanena sakaladevatApUjA, evaM saGghakadezapUjanenApi sarvasaGghapUjA // 42 // AsannasiddhiyANaM, liMgamiNaM jiNavarehiM paNNattaM / saMghami ceva pUyA, sAmaNNeNaM guNanihimmi // 387 // 8/43
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-44-48 8-bimbapratiSThAvidhi-paJcAzakam ___ 115 esA u mahAdANaM, esa cciya hoti bhAvajaNNo tti / esA gihatthasAro, esa cciya saMpayAmUlaM // 388 // 8/44 etI' phalaM NeyaM, paramaM nivvANameva niyameNa / suraNarasuhAiM aNusaMgiyAiM iha kisipalAlaM va // 389 // 8/45 tigaM / AsannasiddhikAnAM pratyAsannamuktInAM liGgaM cihnam idaM jinavaraiH prajJaptaM kathitam / saGke caiva pUjA sAmAnyena tadadhyavasAyAt guNanidhau sakalaguNanidhAne // 43 // eSA tu saGghapUjA mahAdAnaM tdprdaanaapekssyaa| eSaiva ca bhavati bhAvayajJa iti bhaavpuujetyrthH| eSA gRhasthasAro gRhasthadharmasAra ityarthaH / eSaiva ca sampanmUlaM sarvasampaddheturityarthaH // 44 // etasyAH saGghapUjAyAH, phalaM vijJeyaM paramaM pradhAnaM nirvANameva siddhipadameva, niyamana niyamAd / na ca suranarasukhAnyAnuSaGgikANyanuSaGgarUpANyapradhAnAnItyarthaH / iha phalaprastAve kRSipalAlavat / yathA kRSau palAlamapradhAnam, dhAnyAvAptiH pradhAnA, tannimittaM lokapravRttezca, evamihApi // 45 / / (saGghapUjAprakaraNamupasaMharannAha - aTI.) kayamettha pasaMgeNaM, uttarakAlociyaM iha'NNaM pi / aNurUvaM kAyavvaM, titthuNNatikAragaM niyamA // 390 // 8/46 kRtamatra prasaGgenAlamatra vistareNa uttarakAlocitamihAnyadapyanurUpaM yogyaM kartavya tIrthonnatikArakamanukampAdAnam, niyamAnniyogena // 46 // ucio jaNovayAro visesao Navara sayaNavaggammi / sAhammiyavaggammi ya 'eyaM khalu paramavacchalaM // 391 // 8/47 ucito yogyo janopacAraH, sAmAnyena, lokapUjA vizeSato vizeSeNa navaraM svajanavarge pratyAsannataratvAt / sAdharmikavarge'pi ca svajanAdanyasmin etat khalu paramavAtsalyaM sAdharmikavargopacAra eva pradhAnavAtsalyam // 47 // (1. evaM aTI.) aTThAhiyA ya mahimA, samma aNubaMdhasAhigA keI / aNNe u tiNNi diyahe, niogao ceva kAyavvA // 392 // 8/48 aSTAhnikA ca mahimA pUjA mahimAzabdaH strIliGgo'pyasti /
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 8- bimbapratiSThAvidhi-paJcAzakam yat - mahAntyapi ratnAni, paGkamagnAni zerate / nAvajJA nAparijJAnam, jaladhermahimaiva sA // gAthA -49-50 prayogadarzanAt, samyaganubandhasAdhikA aviparItasvarUpasAtatyanivartikA kecit kartavyeti manyante / anye tu sUrayastrIn divasAnniyogata eva kartavyA mahimeti vartate // 48 // tatto visesapUyApuvvaM vihiNA paDissaromuyaNaM / bhUyabalidINadANaM, etthaM pi sasattio kiMci // 393 // 8/49 tatastadantaraM vizeSapUjApUrvaM prAktanadinApekSayA vidhinA zAstroktasampradAyAgatamantrapUrvaka [ keNa] - pUrvarUpeNa parisaronmocanaM kaGkaNonmocanaM vidheyam / bhUtebhyo baliH siddhAnnaprakSeparUpaH[pretopahAra:-aTI. ] patrapuSpaphalAkSatADhyaH surabhigandhonmizraH, dInebhyo dAnamanukampayA, bhUtabaliSu dInadAnaM ca bhUtabalidInadAnamatrApi kaGkaNonmocane svazaktito vibhavAnurUpaM kiMci kiMcitkartavyam // 49 // tatto paidiNapUyAvihANao taha taha kAyavvaM / vihitANuTThANaM khalu bhavavirahaphalaM jahA hoti // 394 // 8/50 tataH kaGkaNonmocanAntaraM pratidinapUjAvidhAnataH pratidivasapUjAsampAdanena / tathA tathA vicitrarUpatayA iha pratiSThAyAM kartavyam / vihitAnuSThAnaM khala, vihitAnuSThAnameva, nAsAvadyapUrvaM sambhavati, uktA'tra upahArarUpam, ziSTasamAcari [ta] tvAd bhavavirahaphalaM niHzreyasaphalaM yathA bhavati yathA sampadyate // 50 // pratiSThAvidhiH paJcAzakaM aSTamaM samAptam // 8 // 02
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ // navamaM yAtrAvidhAna-paJcAzakam // pratiSThAnantaraM yAtrAvidhAnamAha - namiUNa vaddhamANaM, sammaM saMkhevao pavakkhAmi / jiNajattAe~ vihANaM, siddhiphalaM suttanItIe // 395 // 9/1 natvA praNamya vardhamAnaM pravardhamAnakalyANatvAttathAkRtanAmAnam, samyaGmanovAkkAyaiH sakSepataH pravakSyAmi vacanavistaramutsRjya, jinayAtrA[yAH]vidhAnaM vidhi siddhiphalaM muktiphalaM sUtranItyAgamanItyA // 1 // kiM punaH yAtrAvidhAnamucyata ityAha - daMsaNamiha mokkhaMgaM, paramaM eyassa aTTahA''yAro / nissaMkAdI bhaNito, pabhAvaNaMto jiNidehiM // 396 // 9/2 darzanamiha samyaktvamiha mokSAGgaM mokSakAraNaM paramaM pradhAnametasya darzanasya aSTadhA'STabhedaH AcAro niHzaGkAdiHbhaNitaH prabhAvanAntaH prabhAvanAparyanto jinendraiH sarvajJaiH yathoktam - nissaMkiya nikkaMkhiya nidhvitigicchA'mUDhadiTTI ya / ukhavUha thirIkaraNe vacchala pabhAvaNeDha // [ dazavakAlika ni.gA.182] // 2 // pavarA pabhAvaNA iha, asesabhAvaMmi tIeN sabbhAvA / jiNajattA ya tayaMgaM, jaM pavaraM tA payAso'yaM // 397 // 9/3 pravarA pradhAnA prabhAvaneha darzanAcAre azeSabhAve niHzaGkitAdiguNasadbhAve, tasyAH prabhAvanAyAH sadbhAvAt sambhavAddhetoH jinayAtrA ca tadaGgaM prabhAvanAkAraNaM yad yasmAt pravaramuttamaM tat tasmAt prayAsaH prayatno aya vakSyamANaH // 3 // jattA mahUsavo khalu, uddissa jiNe 'sa kIraI jo u / so jiNajattA bhaNNai, tIeN vihANaM tu dANAdI // 398 // 9/4 yAtrA kA? mahotsava ucyate / khaluzabdo vAkyAlaGkAre / uddizyAGgIkRtya jinAstIrthakarAn sakriyata vidhIyate yastu yaH punaH, sa mahotsavastaduddeze pravRttaH, jinayAtrA bhaNyata abhidhIyata /
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 ___9-yAtrAvidhAna-paJcAzakam gAthA-5-8 tasyA jinayAtrAyA vidhAnaM tu vidhizca dAnAdi vartate // 4 // (1. u. aTI.) etadeva saprapaJcaM vyAcaSTe - dANaM tavovahANaM', sarIrasakkAra mo jahAsatti / ucitaM ca gItavAiya, thutithottA pecchaNAdI ya // 399 // 9/5 daargaahaa| dAnaM vitaraNaM tapaupadhAnaM tapaHkarma zarIrasatkArazca zarIravibhUSA ca / mo iti nipaato| yathAzakti na taddhAnyAdhikyAbhyAm, sarvaM dAnAdi kartavyamiti zeSaH / ucitaM ca yogyaM ca gItavAditramiti prAkRtatvAd lupvibhaktikam / stutistotrANi prasiddhAni prekSaNAdi prasiddham // 5 // pUrvoktameva vastu vivarItumAha - dANaM aNukaMpAe, dINANAhANa sattio NeyaM / titthaMkaraNAteNaM, sAhUNa ya pattabuddhIe // 400 // 9/6 dAnamanukampayA dayA dInA'nAthAnAM dInAH kSINavibhavAH, samAne'pi dInatve zaktisAmarthyarahitA anAthAH teSAM / zaktitaH svazaktyanusAreNa jJeyaM jJAtavyam / tIrthakarajJAtena yathA bhagavAn samastadaityAmarAcito gRhavAsarAjyamutsRjan sarveSAmanukampAdAne pravartate saMvatsaraM yAvat / tadudAharaNena sAdhUnAM ca yAtrAsamAgatAnAM pAtrabuddhyA pAtradhiyA dAnamiti vartate // 6 // uktaM dAnam, tapaupadhAnamAha - ekAsaNAi niyamA, tavovahANaM pi ettha kAyavvaM / tatto bhAvavisuddhI, niyamA vihisevaNA ceva // 401 // 9/7 ekAzanAdikabhaktAdi / niyamAnniyamena, tapaupadhAnamapi tapaHkarmApi atra yAtrAyAM krtvym| tataH tapasaH, bhAvavizuddhiH, adhyavasAyavizuddhirAhAralAghavA-'pramAdAbhyAm, niyamAdvidhisevanA caiva kartavyopadezasevA caiva jAyate // 7 // uktaM tapaupadhAnamadhunA zarIrasatkAramAha - vatthavilevaNamallAdiehi viviho sarIrasakkAro / kAyavvo jahasatti, pavaro deviMdaNAeNaM // 402 // 9/8 vstr-vilepn-maalyaadikailoksiddhaiH vividho anekaprakAraH, zarIrasatkAraH zarIravibhUSArUpaH kartavyo vidheyaH, yathAzakti na zaktyatikrameNa / pravaraH sarvottamaH, devendrajJAna
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-9-12 9-yAtrAvidhAna-paJcAzakam 119 devendrodAharaNena / yathA bhagavatAmarhatAM janma-niSkramaNa-kevalajJAnotpattyAdiSu surendraH sarvavibhUtyA sarvAdareNa ca zarIrasatkAraM vidhatte tadvadanyairapi vidheyaH / / 8 / / zarIrasatkAraH uktaH / sAmprataM gItavAditamAha - uciyamiha gIyavAiyamuciyANa vayAiehiM jaM rammaM / jiNaguNavisayaM saddhammabuddhijaNagaM aNuvahAsaM // 403 // 9/9 ucitaM yogyamiha yAtrAyAM gItavAditaM geyavAdyam ucitAnAM svabhUmikApekSayA / vayaAdikairvayaHprabhRtibhirvayo-vaicakSaNya-rUpa-saubhAgyaudAryaizvaryAdibhirbhAvaiH yad ramyaM ramaNIyaM jinaguNaviSayaM kSAntyAdiguNagocaraM saddharmabuddhijanakaM sundaradharmamatikAraNam, anupahAsamavidyamAnopahAsam, na hAsyaprAyamityarthaH // 9 // stutistotrapratipAdanAyAha - thuithottA puNa uciyA, gaMbhIrapayatthaviraiyA je u| saMvegavuDDijaNagA, samA ya pAeNa savvesi // 404 // 9/10 stuti-stotrANi punarUcitAni yogyAni yAtrAyAM gambhIraiH sUkSmabuddhigamyaiH sAbhiprAyatvAt padaiH zabdaiH arthazca tadvAcyaiH viracitAni kRtAnupUrvInivezAni gambhIrapadArthaviracitAnyeva yAni tu tuzabdasya bhinnakramasyAvadhAraNArthatvAt / saMvegavRddhijanakAni mokSAbhilASAtizayajanakAni / samAni ca paatthsvraadibhiH| prAyeNa bAhulyena sarveSAM stotRRNAm // 10 // sAmprataM prekSaNAyAha - pecchaNagA vi naDAdI, dhammiyanADayajuyA ihaM uciyA / patthAvo puNa Neo, imesimAraMbhamAdIo // 405 // 9/11 prekSaNakAnyapi prekSaNakamArgAbhihitAni / naTAdIni lokprsiddhaani| dhArmikanATakayuktAni jinajanmAtizayaprabhRtinATakasamanvitAni iha yAtrAyAm ucitAni yogyAni yatra teSAM smbhvo'sti| prastAvaH punajJeo'dhikAraH punarvijJeyaH, eSAM prekSaNakAnAM ArambhAdiko yAtrArambhamadhyaprakarSarUpaH // 11 // dAnAdiyAtrAvidhAnamuktam, tatra sarvasyAmeva yAtrAyAM dAnaM vidheyamiha punarvizeSArthamAha - AraMbhe cciya dANaM, dINAdINa maNatuTThijaNaNatthaM / raNNA'mAghAyakAraNamaNahaM guruNA sasattIe // 406 // 9/12
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 9-yAtrAvidhAna-paJcAzakam gAthA-13-16 Arambhe cAdau eva dAnaM pravartanIyaM dInAnA dInAnAthaprabhRtInAM manastuSTijananArthaM manaHparitoSasamutpattaye rAjJA nRpatinA'mAghAtakAraNamavadhakAraNamabhayapradAnamityarthaH [mA lakSmIH, sA ca dvedhA - (1) dhanalakSmIH, (2) prANalakSmIzca, atastasyA ghAto hananaM tasyA'bhAvo'mAghAtaH - aTI.] / anaghaM nirdoSam / vadhapravRtta-bhojanapravRttimAtrasampAdanenAnyathA tavRttyucchedApatteH / guruNA prAvacanikena svazaktyA svasAmarthyena // 12 // prastutavastusamarthanAyA''gamavidhimAha - visayapavese raNNo, u daMsaNaM uggahAdikahaNA ya / aNujANAvaNa vihiNA, teNANuNNAe~ saMvAso // 407 // 9/13 viSayapraveze dezapraveze rAjJastu nRpateH darzanaM kAryamiti zeSaH / avagrahAdikathanA c| kiM dIyatAM bhavadbhya ityAdiprazne, devendrarAjAdyavagrahadharmabhAgAvAptikathanaM ca, anujJApanamavagrahAdeH vidhinAgamoktena prabhoH prabhusandiSTasya vA, tenAnujJAtena prabhuNA prabhusandiSTena vA, saMvAso nivAsastatra kSetre kalpate // 13 // esA pavayaNaNItI, evaM vasaMtANa NijjarA viulA / ihalogammi vi dosA, na hoti NiyamA guNA hoti // 408 // 9/14 eSA pravacananItirAgamanyAyaH evamanujJAyAM vasatAmavatiSThamAnAnAM nirjarA vipulA vistINAM / ihaloke'pi doSAH pratyanIkopadravAdayaH na bhavanti, niyamAd guNAH zAsanonnattyAdayo bhavanti // 14 // diTTho pavayaNaguruNA, rAyA aNusAsio ya vihiNA u| taM natthi jaNNa viyarai, kittiyamiha AmaghAu tti ? // 409 // 9/15 dRSTaH pravacanaguruNA'nuyogajJenAcAryeNa rAjA anuzAsitazcAnuziSTazca vidhinA tu lokalokottara saMmatena, punaH tannAsti yanna vitarati sarvavastUpayogI prayacchatyeva kiyat kiMparimANamiha yAtrAyAm amAghAta ityabhayapradAnam // 15 // etthamaNusAsaNavihI, bhaNio sAmaNNaguNapasaMsAe / gaMbhIrAharaNehi, uttIhi ya bhAvasArAhi // 410 // 9/16 atrAnuzAsanavidhirbhaNita ukto rAjJa iti gamyate / sAmAnyaguNasaMzayA, loklokottraaviruddh-vinydaakssinnysaujnyaadigunn[stutyaa| tathA gaMbhIrodAharaNaiH atucchajJAtaiH mahApuruSagataiH
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 17-21 9-yAtrAvidhAna-paJcAzakam uktibhizca bhaNitibhizca / bhAvasArAbhiH bhAvagarbhAbhiH - pATho'yaM aTItaH // ] // 16 // [ anuzAsana aTI. ] vidhimevAha sAmaNNe maNuyatte, dhammAu NarIsarattaNaM NeyaM / iya muNiUNaM suMdara !, jatto eyammi kAyavva // 411 // 9/17 sAmAnya sAdhAraNe manujatve'nyamanuSyaiH dharmAnnarezvaratvaM prabhutvaM jJeyam / ityevaM matvA sundaraH pradhAna yatna etasmin dharme kartavyo vidheyaH // 17 // kimiti yatnaH kartavya ityAha - iDDINa mUlameso, savvAsiM jaNamaNoharANaM ti / eso ya jANavattaM, Neo saMsArajalahimmi // 412 // 9/18 11 RddhimUlamabhyudayAnAmakAraNam eSa dharmaH sarvAsAM janamanoharANAmiti lokamanohAriNINAmeva eSa ca dharmo yAnapAtra santaraNopAyarUpaM jJeyaH saMsArajaladhau taduttitIrSUNAm // 18 // 121 eSa dharmaH kathaM bhavatItyAha - jAya ya suho eso uciyatthApAyaNeNa savvassa / jattAe~ vIyarAgANa visayasArattao pavaro // 413 // 9/19 1 jAyate ca sampadyate ca zubhaH zubhanimittatvAd eSa dharmaH / ucitArthApAdanena sarvasya yogyaprayojanasampAdanena yAtrayotsavena vItarAgANA bhagavatAM viSayasAratvato vItarAgA eva viSayastadyAtrAstatpradhAnatvato viSayamAhAtmyAt pravaro dharmaH // 19 // etIeN savvasattA, suhiyA khu ahesi taMmi kAlaMmi / ehi pi AmaghANa kuNasu taM ceva etesiM // 414 // 9/20 etayA yAtrayA sarvasattvAH sarvaprANinaH sukhitAH sukhina evAbhUvan saMvRttAH tasmin kAle bhagavadvihArasamaye, idAnImapi sAmpratamapi amAghAtena avadhena kuru sampAdaya / tadeva sukhitattvameteSAM sarvasattvAnAM prAkprastutAnAm // 20 // yadA tu prAvacanikastathAvidhAcAryo na sannihitastadA ko vidhirityAha tammi asaMte rAyA, daTThavvo sAvagehi vi kameNaM / kAreyavvo ya tahA, dANeNa vi AmaghAu ti // 415 // 9 / 21
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 9-yAtrAvidhAna-paJcAzakam gAthA-22-25 tasmin prAvacanike asatyasannihite rAjA nRpatiH draSTavyaH zrAvakairapi krameNa nItyA kArayitavyazca tathA dAnenApi tadAhlAdakena amAghAta iti avadhaH // 21 // paropatApaparihArArthamAha - tesi pi ghAyagANaM, dAyavvaM sAmapuvvagaM dANaM / tattiyadiNANa uciyaM, kAyavvA desaNA ya suhA // 416 // 9/22 teSAmapi ghAtakAnAM prANivadhajIvinAM dAtavyaM deyam / sAmapUrvakaM prItipUrvakaM dAnamannapAnAdestAvaddinAnAmucitaM yAtrAdinayogyam / kartavyA dezanA ca zubhA bhavatAmapyevaM dharmAvAptirbhaviSyatIti // 22 // evaM kriyamANe ko guNa ityAha - titthassa vaNNavAo, evaM logammi bohilAbho ya / kesiMci hoi paramo, aNNesi bIyalAbho tti // 417 // 9/23 tIrthasya zAsanasya varNavAdo guNavAdaH / evamuktanItyA loke sarvajane bodhilAbhazca samyaktvalAbhazca keSAJcillaghukarmaNAM bhavatIti paramaH pradhAnaH / anyeSAM bIjalAbha iti puNyAnubandhipuNyasampattiH / 23 // kimiti varNavAda eveSyate ityAha - jA ciya guNapaDivattI, savvaNNumayammi hoi parisuddhA / sa cciya jAyati bIyaM, bohIe teNaNAeNaM // 418 // 9/24 yaiva ca guNapratipattirguNAbhyupagatiH sarvajJamate sarvajJazAsane bhavati parizuddhA bhAvagarbhA prazaMsAdirUpA saiva ca jAyate bIjaM kAraNaM bodherbodhilAbhasya stenajJAtena caurodAharaNena / tacca prAguktam (7-8 gAthAyAm) // 24 // vyatirekamAha - iya sAmatthAbhAve, dohi vi vaggehiM puvvapurisANaM / iya sAmatthajuyANaM, bahumANo hoti kAyavvo // 419 // 9/25 iti sAmarthyAbhAva evaMvidhazaktyabhAve dvAbhyAmapi vargAbhyAM sAdhuzrAvakasamUhAbhyAM pUrvapurUSANAM svavargAntaHpAtinAM prAktanakAlabhAvinAM svakIyavartamAnakAlApekSayA / iti sAmarthyayutAnAmevaMvidhasAmopetAnAM bahumAnasteSu prItivizeSaH bhavati kartavyaH // 25 //
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-26-30 9-yAtrAvidhAna-paJcAzakam bahumAnamevAha - te dhaNNA sappurisA, je eyaM evameva NissesaM / puTvi kariMsu kiccaM, jiNajattAe vihANeNaM // 420 // 9/26 te pUrvapuruSA dhanyA satpuruSA vartante ye etadevamevoktavad niHzeSaM sakalaM pUrvaM prAk akArSuH kRtavantaH kRtyaM kartavyam / jinayAtrAyA uktasvarUpAyA vidhAnena kAraNena // 26 // amhe u taha adhaNNA, dhaNNA uNa ettieNa jaM tesiM / bahu maNNAmo cariyaM, suhAvahaM dhammapurisANaM // 421 // 9/27 vayaM[tu]punastathA tadvad adhanyA, nAsmAkaM tathA dhanyatAstIti bhAvaH / dhanyAH punaretAvatA iyanmAtreNa yatteSAM bahumanyAmahecaritaM vihitaM sukhAvahaM zubhAvahaM vA dharmapurUSANAM dhIrapuruSANAm // 27 // (1. vIrapurisANaM aTI.) iya bahumANA tesiM, guNANamaNumoyaNA NiogeNaM / - tatto tattullaM ciya, hoi phalaM AsayavisesA // 422 // 9/28 iti bahumAnAdeva svarUpaprItivizeSAt teSA pUrvapuruSANAM sambandhinAM guNAnAmanumodanAnumatiH, niyogenAvazyaMtayA tato vikalA'nuSThAnAdanumodanAto vA [tat] tulyameva bhavati / phalamAzayavizeSAtpariNAmavizeSAt kRtakAritAnumatibhedabhinne hi puNyapApe vanachetR-baladevamRgodAharaNena, bhAvatastu tadavikalAnuSThAnameva svasatkriyApravRtteH, tathAvidhapuNyAbhAvastu tatkAryapratibandhakaH, na puruSAparAdhaH kazcit, pradAtrA yatnena parihartavya iti tattulyameva phlm||28|| upasaJjihIrSurAhakayamettha pasaMgeNaM, tavovahANAdiyA vi niyasamae / aNurUvaM kAyavvA, jiNANa kallANadiyahesu // 423 // 9/29 kRtamatra prasaGgenAlamatra prasaktyA AhArAbhayadAnAdiviSayayA tapa upadhAnAdikA'pi tapaHkarmAdayo'pi nijasamaye svIyakAle anurUpamaucityena kartavyA karaNIyA jinAnAM bhagavatAM caturviMzateH kalyANadivaseSu paJcamahAkalyANapratibaddheSu // 29 // etadvibhAvanAyAha - paMca mahAkallANA, savvesiM jiNANa hoti NiyameNa / bhuvaNaccherayabhUyA, kallANaphalA ya jIvANaM // 424 // 9/30
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 9 - yAtrAvidhAna - paJcAzakam gAthA-31-35 paJca mahAkalyANAni devabhavAvatAra - janma - dIkSA - kevalajJAnotpatti-nirvANAkhyAni, jinAnAM sarveSAM bhavanti niyamena niyogena bhuvanAzcaryabhUtAni sakalalokAdbhutarUpANi kalyANaphalAni ca jIvAnAM sarveSAmevaikendriyapaJcendriyatiryaGmanuSyadevAnAM kalyANapratibaddhadivasasamayAnAmanAdibhAvena sarvAvasarpiNyAdiSu pratiniyatatvAkhyAnAt teSu ca tadbhAvapravRtteH // 30 // tAnyeva nirdidikSurAha - gabbhe jamme ya tahA, nikkhamaNe ceva nANanivvANe / bhuvaNagurUNa jiNANaM, kallANA hoMti NAyavvA // 425 // 9/31 garbhe'vatArasamaye, janmani ca tathA niSkramaNe ca cAritrapratipattau jJAne nirvANe bhuvanagurUNAM jagatpUjyAnAM janAnAM tIrthakarANAM kalyANAni bhavanti jJAtavyAni // 31 // tesu ya disu dhannA, deviMdAdI kariMti bhattinayA / jiNajattAdivihANA, kallANaM appaNo ceva // 426 // 9/32 teSu ca dineSu dhanyAH puNyabhAjaH, devendrAdayo devAsurAdyadhipatayaH kurvanti vidadhati bhaktinatA bhaktiprahvA jinayAtrAdividhAnAd vidhinA kalyANaM zreyohetuH AtmanazcaivAsmAkaM zreya iti manyamAnAH ['caiva 'zabdasya samuccayArthatvena pareSAM ca - aTI. ] // 32 // iya te diNA pasatthA, tA seserhi pi tesu kAyavvaM / jiNajattAdi saharisaM, te ya ime vaddhamANassa // 427 // 9/33 etAni [iya' ityato hetoH pUrvoktAt... aTI. ] kalyANasambandhIni dinAni prazastAni maGgalyAni, tattasmAt zeSairapi manuSyaiH teSu dineSu kartavyaM jinayAtrAdi saharSaM sapramodaM yathA bhavati / tAni cemAni kalyANadinAni vardhamAnasya bhagavataH // 33 // AsADhasuddhachaTThI, cette taha suddhaterasI ceva / maggasirakiNhadasamI, vaisAhe suddhadasamI ya // 428 // 9/34 kattiyakihe carimA, gabbhAidiNA jahakkamaM ete / hatthuttarajoeNaM cauro, taha sAtiNA caramo // 429 // 9 / 35 jumma / ASADha zuddhaSaSThyA ASADhazuklapakSaSaSThItithiH, caitre tathA zuddhatrayodazI caiva mArgazIrSa kRSNadazamI vaizAkhe zuddhadazamI ca // 34 //
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-36-39 9-yAtrAvidhAna-paJcAzakam 125 kArtikakRSNe caramA'mAvAsyA, garbhAdidinAni ythaakrmaanupuuvryaitaani| hasta uttaro yAsAM tA hastottarA uttarAphAlgunyaH tAbhiryogazcandramasa iti gamyate tena hastottarayogena catvAro divasA tathA svAtinA svAtinakSatreNa caramo divaso yukta iti gamyate // 35 // ahigayatitthavihAyA, bhagavaMti NidaMsiyA ime tassa / sesANa vi evaM civa, NiyaNiyatitthesu viNNeyA // 430 // 9/36 adhikRtatIrthasya vidhAtA bhagavAniti nidarzitAnImAni tasya dinAnIti sambadhyate / zeSANAmapi tIrthakRtAm evameva nijanijatIrtheSu vijnyeyaani|sNskRte dinazabdaH pulliGgo'pyasti, tadanurodhenApi grantho neyaH // 36 // kimityevaM vidhAnamupadizyata ityAha [gAthAyugalena] - titthagare bahumANo, abbhAso taha ya jIyakappassa / deviMdAdiaNugitI, gaMbhIraparUvaNA loe // 431 // 9/37 vaNNo ya pavayaNassA, iyajattAe jiNANa niyameNaM / maggANusAribhAvo, jAyai etto cciya visuddho // 432 // 9/38 juggaM / tIrthakare bahumAno bhAvavizeSaH, abhyAsa AmnAyaH tathA ca jItakalpasyAcaritakalpasya devendrAdyanukRtirdevAsurendrAdyanukaraNam, tadvatpravRttiranukAraH, gambhIraprarUpaNA loke uttamA''sevito'yaM dharmaH kathamanyathedRzI satpravRttiH // 37 // varNazca prazaMsA ca varNavAda ityarthaH / pravacanasya 'samAnyasya itiyAtrayA evaMvidhayAtrayA jinAnAM sambandhinAM kriyamANayA niyamenAvazyaMbhAvena, mArgAnusArIbhAvo jAyate sampadyate / ata eva bahumAnAdiguNasamUhAdeva jinayAtrAta eva vA vizuddho niSkalaGkaH // 38 // (1. samAnyasyasuSThu maanysy|) tatto sayalasamIhiyasiddhI NiyameNa avikalaM jaM so| kAraNamimIeN bhaNio, jiNehiM jiyarAgadosehiM // 433 // 9/39 ___ tato mArgAnusAribhAvAt sakalasamIhitasiddhiH sarveSTaphalaniSpattiH, niyamena niyamAt / avikalaM paripUrNam / yad yasmAt sa mArgAnusAribhAvaH / kAraNaM hetuH asyAH sakalasamIhitasiddheH bhaNita uktaH jinarbhagavadbhiH jitarAgadveSairjitamohavikAraiH // 39 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 9-yAtrAvidhAna-paJcAzakam gAthA-40-44 kiM punarmArgAnusArIbhAvaH stUyata ityAha - maggANusAriNo khalu, tattAbhiNivesao subhA ceva / hoi samattA ceTTA, asubhA vi ya NiraNubaMdha tti // 434 // 9/40 mArgAnusAriNaH khalu puruSasya viziSTakSayopazamasampannasya, tattvAbhinivezatastattvAdhArAddhetoH zubhA caiva niravadyaiva bhavati / samastA ceSTA kriyA, azubhApi ca sAvadyApi ca niranubandheti nirUpakramakliSTakarmavigamAt tadbhAvenaivAnubandhakSapaNAt // 40 // prastutahetumAha - so kammapArataMtA, vaTTai tIe Na bhAvao jamhA / iya 'jattAi ya bIyaM, evaMbhUyassa bhAvassa // 435 // 9/41 so mArgAnusArI pumAn karmapAratantryAddhetoH vartate / tasyAmazubhaceSTAyAM dravyataH, na bhAvato yasmAt mArgAnusAriNo hi na bhAvato'zubhaceSTAvRttiH karmakSayopazamasAmarthyena / iti yAtrAdi ca bIjamavandhyakAraNaM evaMbhUtasya sakalazreyonidhAna[sya]bhAvasya // 41 // 1. jattA iya. aTI. / tA rahaNikkhamaNAdi vi, ete u diNe paDucca kAyavvaM / jaM eso cciya visao, pahANa mo tIe kiriyAe // 436 // 9/42 tat tasmAta, rathaniSkramaNAdi [api]AdizabdAccitrapaTaparigrahaH / etAni tu prAkprastutAni dinAni pratItya kartavyam / yad yasmAd eSa evoktadinalakSaNo viSayaH kriyAgocaraH, pradhAnaH sundaraH mo iti nipAtaH tasyAH kriyAyA rathanirgamAdikAyAH // 42 // kiM punaH paJcamahAkalyANapratibaddhadivasAzrayaNamupadizyata ityAha - visayappagarisabhAve, kiriyAmettaM pi bahuphalaM hoi / sakkiriyA vi hu NaM tahA, iyarammi avIyarAgi vva // 437 // 9/43 viSayaprakarSabhAve viSayAtizayasadbhAve, kriyAmAtramapi svazaktyAnusAreNa bahuphalaM bhavatyadhikaphalaM sampadyate / satkriyApi vizeSakriyApi / huH puraNe / na tathA itarasminnaviSaye, avItarAga ivAvItarAgavat // 43 // labhrUNa dullahaM tA, maNuyattaM taha ya pavayaNaM jaiNaM / uttamaNidaMsaNesuM, bahumANo hoi kAyavvo // 438 // 9/44
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA- 45-48 9- yAtrAvidhAna - paJcAzakam 127 labdhvA'vApya durlabhaM duSprApyaM tattasmAt manujatvaM mAnuSatvam / tathA ca pravacanaM jinAnAmidaM jainam / uttamanidarzaneSUttamajJAteSu bahumAnaH prItivizeSaH bhavati kartavyaH // 44 // esA uttamajattA, uttamasuyavaNNiyA sadi buhehiM / sesA ya uttamA khalu, uttamariddhIeN kAyavvA // 439 // 9/45 eSA pUrvoktA uttamayAtrA pradhAnayAtrA uttamazrutavarNitA kalpAdizrutavarNitA / sadA sarvakAlaM budhairvidvadbhiH zeSA coktadinebhyo'nyA uttamA khalUttamaiva uttamardhyA pradhAnardhyA kartavyA // 45 // vyatirekadoSamAha - iyarA'tabbahumANo'vaNNA ya imIeN niuNabuddhIe / eyaM viciMtiyavvaM, guNadosavihAvaNaM paramaM // 440 // 9/46 itarathA'tadbahumAno'nantarasthAnabahumAno hInaguNabahumAna ityarthaH / avajJA ca paribhavazca asyAmuttamayAtrAyAM nipuNabuddhyA sUkSmadhiyA / evaM vicintayitavyamAlocanIyam / guNadoSavibhAvanaM vastusvarUpaguNadoSaprakAzakam / paramaM pradhAnam // 46 // etadevAha - jeTThami vijjamANe, ucie aNujeTThapUyaNamajuttaM / logAharaNaM ca tahA, payaDe bhagavaMtavayaNammi // 441 // 9/47 jyeSThe prathame vidyamAne sambhavatyavirodhena, ucite yogye anujyeSThasyAnantarasthAnIyasya pUjanamAzrayaNamatyahitatvApAdanam ayuktaM lokAharaNaM ca lokodAharaNaM ca / tathA prathamasthAnavartitayA'ra yuktam, prakaTe prakAze bhagavadvacane prathamasthAnavarttini sati, nidarzanarUpeNa dvitIyasthAne lokodAharaNamapyAzriyate jyeSThAvirodhena // 47 // kimityevamupadizyata ityAha logo gurutarago khalu, evaM sati bhagavato vi iTThotti / micchattamo ya eyaM, esA AsAyaNA paramA // 442 // 9/48 loko gurutarakaH khalu gauravArhaH evaM satyanujyeSThapUjane bhagavato'pi sakAzAd iSTa ityabhipretaH / mithyAtvameva ['okAro nipAtaH pUraNArtha: aTI. ] caitat sarvajJAdapi lokottamatvAzrayaNam eSA AzAtanA paramA sarvajJAvajJAsampAdanena tasmAt, sarvatra prathamaM sarvajJavacanamevAGgIkartavyam, tadanu lokastadavirodhi // 48 //
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 9-yAtrAvidhAna-paJcAzakam gAthA-49-50 iya aNNattha vi sammaM, NAuM gurulAghavaM viseseNaM / iDhe payaTTiyavvaM, esA khalu bhagavato ANA // 443 // 9/49 ityevamanyatrApi prastutAdanyatrArthe samyak jJAtvA gurulAghavaM guNagauravaM doSalAghavam, vizeSeNa parasya ca vivekena iSTe pravartitavyamabhimata eva prvRttirvidheyaa| eSA khalu eSaiva bhagavata AjJA sarvajJasyopadezaH // 49 // prakaraNamupasaJjihIrSurAha - jattAvihANameyaM, NAUNaM gurumuhAu dhIrehiM / evaM ciya kAyavvaM, avirahiyaM bhattimaMtehiM // 444 // 9/50 yAtrAvidhAnametat prAguktaM jJAtvA vijJAya gurumukhAd guruvacanAd, dhIraiH sthiraiH(dhImadbhiH aTI.)evameva kartavyamavirahitaM nirantaraM bhaktimadbhirbhaktisampannaiH // 50 // // yAtrAvidhi-paJcAzakaM navamaM samAptam //
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dazamaM upAsakapratimA-paJcAzakam // yAtrAvidhyanantaraM zrAvakakartavyatayopAsakapratimA darzayannAha namiUNa mahAvIraM, bhavvahiyaTThAe lesao kiMpi / vocchaM samaNovAsagapaDimANaM suttamaggeNaM // 445 // 10/1 natvA bhAvato namaskRtya mahAvIraM mahAvIryarvirAdhanAd bhagavantaM vardhamAnasvAminam, bhavyahitArthAya bhavyahitopakArAya, lezataH saGkSepeNa [ kimapi ] kiJcit svalpaM vakSye zramaNopAsakapratimAnAM zrAvakapratimAnAM sUtramArgeNAgamapathena // 1 // (1. virAdhanAd - vizeSeNa ArAdhanA, iti virAdhanA, tasmAt / ) kiyatyastAH zramaNopAsakapratimA ? ityAha samaNovAsagapaDimA, ekkArasa jiNavarehiM paNNattA / daMsaNapaDimAdIyA, suyakevaliNA jato bhaNiyaM // 446 // 10/2 - zramaNAn sAdhUnupAsate sevate ye te zramaNopAsakAsteSAM pratimAgamoktA ekAdazA ekenAdhikA daza, jinavaraiH prajJaptAH kathitA darzanapratimAdikAH zrutakevalinA bhadrabAhusvAminA to bhaNitamuktam // 2 // tA evAha daMsaNavayasAmAiyaposahapaDimAabaMbhasaccitte / AraMbhapesauddiTThavajjae samaNabhUe ya // 447 / / 10/3 dAragAhA / darzanapratimA / vratapratimA sAmAyikapratimA / poSadhapratimA / pratimApratimA / abrahmavarjapratimA / sacittavarjapratimA / ArambhavarjapratimA / preSyArambhavarjapratimA / uddiSTabhaktapratimA / zramaNabhUtapratimA ca // 3 // tatrAdyA vyAcikhyAsurAha - daMsaNapaDimA NeyA, sammattajuyassa jA ihaM boMdI / kuggahakalaMkarahiyA, micchattakhaovasamabhAvA // 448 // 10/4 darzanapratimA jJeyA samyaktvayuktasya samyagdarzanikopAsakarUpA sAmAnyena[ yA ] iha prakrame
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 10- upAsakapratimA-paJcAzakam boMdI tanuH kugrahakalaGkarahitA kutsitAbhinivezadoSavarjitA / mithyAtvakSayopazamabhAvAt mithyAdarzana mohanIyakarmakSayopazamabhAvena ||4|| kAraNAbhAvAt kAryAbhAvamAha - gAthA-5-7 micchattaM kuggahakAraNaM ti khaovasamamuvagae tammi / Na tao kAraNavigalattaNeNa sadi visavigAse vva // 449 // 10/5 mithyAtvaM karma kugrahakAraNamitikRtvA kSayopazamamupagate Agate tasmin mithyAtve na tako na sa kugrahaH / kAraNavikalatvena mithyAdarzanapratibaddhazaktitvena sarvadA viSavikAravat / yathA pratibaddhasAmarthye viSe mantrAdinA tadvikArabhAvastadvad mithyAtve pratiskhalitazaktike kugrhaabhaavH||5|| kIdRk prathamapratimAvyavasthita iti pratipAdanAyAha - hoi aNAbhogajuo, Na vivajjayavaM tu esa dhammammi / atthikkAdiguNajuto, suhANubaMdhI NiratiyAro // 450 // 10/6 bhavati anAbhogayuto'parijJAnasamanvito na viparyayavAMstu na viparItaparIjJAno'bhinivezAd eSa samyagdRSTiH, dharme dharmaviSaye zrutacAritradharma ityarthaH / AstikyAdiguNayutaH AstikyA'nukampA-nirveda - saMvega prazamaguNAnvitaH / sUtre tu yathA prAdhAnyamupanyAsaH prazamAdInAM lAbhe tu pazcAnupUrvI / zubho'nubandho vidyate'syeti zubhAnubandhI, niraticAraH zaGkAdyaticArarahitaH // 6 // * boMdI ya ettha paDimA visiTThaguNajIvalogao bhaNiyA / tA erisaguNajogA, suho u so khAvaNatthaM ti // 451 // 10/7 bondizca mUrtiH cAtra pratimA viziSTaguNajIvalokato viziSTaguNajIvatatvAd bhaNitoktA / tat tasmAd, IdRzaguNayogAt pUrvoktasambandhAt, zubhastu zubha eva jIvalokaH viziSTajIvitarUpaH khyApanArthamityasyArthasya khyApanAya viziSTaguNajIvalokataH pratimocyate iti sambandha: / tadabha tu na tatvataH pratimA, darzanIyatvAdiguNAbhAvena, guNavata eva hi mUrtiH prazaMsanIyA loke nAnyasya, iyaM cAcArAGgadazAzrutaskandhAnusAreNa tadvihitAnuSThAnasampannA'vaseyA, zabdArtho'pi tadanusAreNaiva vijJeyo na pratipAditamAtra eva / mUlAgamasya pramANatvopapattestadaviruddhasya caanysyaapyviruddhshcaaym| tenopAdeya eva zabdArthopapatteH sUriNaivaM vivakSitatvAt // 7 //
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-8-11 10-upAsakapratimA-paJcAzakam uktA darzanapratimA, tadanantaramidamAha - evaM vayamAdIsu vi, TuvvamiNaM ti navaramettha vayA / gheppaMta'NuvvayA khalu, thUlagapANavahavirayAdI // 452 // 10/8 evaM vratAdiSvapi vratapratimAdiSvapi dRSTavyamidamiti pratimAzabdArthaprayojanam, vratadharasya mUrtiH sAmayikavato mUrtiriti navaramatra vratAni, gRhyanta aNuvratAni khalu sthUlakaprANavadhaviratyAdIni sarvANyeva // 8 // tAni ca bhAvataH kadA bhavantItyAha - sammattovari te sesakammaNo avagae puhuttammi / paliyANa hoMti niyamA, suhAyapariNAmarUvA u // 453 // 10/9 samyaktvasya samyagdarzanasya tallAbhakAlApekSayoparyuparitanakAle tAni vratAni zeSakarmaNastadAvArakasya apagate pracyute jIvapradezebhyaH kAlato jiivviiryaadvaa| pRthaktvepalyAnAM palyopamAnAM samayaprasiddhAnAmaddhApalyopamAnAM yairnAraka-tiryag-manuSya-devAyuSi nirUpyante, teSAM bhavanti vrtaani| niyamAnniyamena zubhAtmapariNAmarUpANi tu zubhazcAsAvAtmapariNAmazcatadrUpANi // 9 // punastAni ke tatsattAsampAdyaphalamAha - baMdhAdi asakkiriyA, saMtesu imesu pahavai na pAyaM / aNukaMpadhammasavaNAdiyA u pahavati viseseNa // 454 // 10/10 bandhAdi, bandhavadhacchavicchedAdiH asatkriyA'sacceSTA, satsu vidyamAneSueSuvrateSu pariNAmarUpeSu prabhavati prakalpate na prAyo bAhulyena sthUlahiMsAdiviratyAtmakatvAt teSAm anukampAdharmazravaNAdikA tu satkriyA tu prabhavati prabhaviSNutAmanubhavati vizeSeNAtizayena // 10 // uktA vratapratimA, adhunA sAmAyikamAha - sAvajjajogaparivajjaNAdirUvaM tu hoi viNNeyaM / sAmAiyamittariyaM, gihiNo paramaM guNaTThANaM // 455 // 10/11 sAvadyayogAH sApAyamanovAkkAyavyApArAsteSAM parivarjanam, AdizabdAnniravadyayogAsevanamevaMrUpaM tu sAvadhayogaparivarjanAdirUpaM tu punarbhavati vijJeyam / sAmAyikaM samabhAvarUpamitvaraH svalpakAlaH so'syAstIti itvarikaM pratiniyatakAlAnuSTheyamityarthaH / gRhiNo gRhasthasya paramaM pradhAnaM guNasthAnaM guNabhAjanam // 11 //
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 10-upAsakapratimA-paJcAzakam gAthA-12-16 sAmAiyaMmi u kae, samaNo iva sAvao jato bhnnito| bahuso vihANamassa ya, tamhA eyaM jahuttaguNaM // 456 // 10/12 sAmAyike tu kRte pratipanne, zramaNa iva tasyAmavasthAyAM zrAvako gRhI yato bhaNito yasmAdukto bahuzo'nekazI vidhAnaM kriyArUpam asya ca sAmAyikasya, yato bhaNitamiti vartate, tasmAdetat sAmAyikaM yathoktaguNaM zAstroktaguNaM paramaguNasthAnarUpamityarthaH // 12 // maNaduppaNihANAdI na hoMti eyammi bhAvao saMte / satibhAvAvaTThiyakAriyA ya sAmaNNabIyaM ti // 457 // 10/13 manoduSpraNidhAnAdIni AdizabdAd vAkkAyaparigrahaH, na bhavanti na jAyante / etasmin sAmAyike bhAvato bhAvamAzritya sati vidyamAne, smRtibhAvaH smRtyantardhAnaparihArarUpaH avasthitakAritA cAnavasthitatvadoSaparihAraH zrAmaNyabIjamiti zramaNabhAvabIjaM pravrajyApariNAmakAraNamityarthaH // 13 // uktaM sAmAyikam, adhunA poSadhamAha - posei kusaladhamme, jaM tA''hArAdicAgaNuTANaM / iha posaho tti bhaNNati, vihiNA jiNabhAsieNeva // 458 // 10/14 poSayati puSTi nayati kuzaladharmAn kuzalavyApArAn yad yasmAt tat tasmAd AhArAdityAgAnuSThAnamAhArAdityAgasya vidhAnam iha prakrame poSadha iti bhaNyate / poSaM dhatte poSadha ityucyate vidhinopAyena jinabhASitenaivA''ptoktena // 14 // nirUktamabhidhAya bhedAnAha - AhAraposaho khalu, sarIrasakkAraposaho ceva / baMbhavvAvAresu ya, eyagayA dhammavuDDhi tti // 459 // 10/15 AhArapoSadhaH khalu pUrvoktaH zarIrasatkArapoSadhazcaiva nirdiSTasvarUpa eva brahmAvyApArayozca brahmacaryapoSadho'vyApArapoSadhazcetyarthaH / etadgatAhArAdigatA dharmavRddhiriti dharmapuSTiriti yAvat // 15 // poSadhavivarjanIyamAha - appaDiduppaDilehiyasejjAsaMthArayAi vajjeti / sammaM ca aNaNupAlaNamAhArAdIsu eyammi // 460 // 10/16 apratyavekSita-duSpratyavekSita-zayyA-saMstArakaM vivarjayatyupalakSaNatvAdapratyavekSita
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-17-20 1 0-upAsakapratimA-paJcAzakam duSpratyavekSitoccAraNaprazravaNabhUmiM ca vivarjayati / samyak ca kriyAbhAvAbhyAm ananupAlanamaparipAlanam AhArAdiSuetasmin poSadhe caturvidhe'pi sAmAyika-poSadhayoH pratidinAnuSTheyatvena svalpakAlayovratAntargatatve'pi sAmAyika-poSadhapratimayoH punarUpAdAnaM bahutarakAlAvasthAnapratipAdanArthaM yAvajjIvasambhavopadarzanArthaM cAviruddhamata eva keSucit prakaraNAntareSu mahatI yogyatA varNyate / abhede tu yogyatAvizeSopAdAnaM na syAt // 16 // uktAzcatasraH pratimAH, sAmprataM paJcamImAha - sammamaNuvvayaguNavayasikkhAvayavaM thiro ya nANI ya / aTThamicauddasIsuM, paDimaM ThAegarAIyaM // 461 // 10/17 samyagavaiparItyena aNuvrataguNapadazikSApadavAn sthirazca dhIrazca jJAnI ca samyagjJAnasampannaH aSTamI-caturdazyorUpalakSaNatvAtparvadivaseSu pratimAM kAlAbhigraharUpAM tiSThatyanutiSThatyAsevate, ekarAtrikI sarvarAtrikImityarthaH // 17 // asiNANaviyaDabhoI, mauliyaDo divasabaMbhayArI ya / rattiM parimANakaDo, paDimAvajjesu diyahesu // 462 // 10/18 na vidyate vivakSitakAlAvadhi yAvat snAnaM zarIraprakSAlanamasyeti-asnAnaH / vikaTaM prakaTaM bhoktuM zIlamasyeti vikaTabhojI vikRtabhojI vA / prAkRte pUrvAparanipAto'tantramiti kRtvA kRtamauliH kRtavastramukuTo vihitaziroveSTana ityarthaH / divasaM sakalaM yAvat brahmacArI ca divasabrahmacArI, rAtrau kRtaparimANaH kRtakAlAbhigrahavizeSaH pratimAvarjeSu divaseSu sarveSveva // 18 // jhAyai paDimAe~ Thio, tilogapujje jiNe jiyakasAe / NiyadosapaccaNIyaM, aNNaM vA paMca jA mAsA // 463 // 10/19 dhyAyati cintayati manasA pratimAyAM pratimAdivase sthitastrilokapUjyAna lokatrayapUjyAn jinAn bhagavato jitakaSAyAn jitakrodhAdIn jita[ nija doSapratyanIkaM svakIyabAdhakarAgAdi-doSapratipakSabhUtam anyad vA vastu paJca yAvanmAsAna ApratimAparisamApteH sarvadivaseSu rAtryau dhyAnaM kuryAditibhAvaH // 19 // uktA paJcamI, SaSThImAha - puvvoiyaguNajutto, visesao vijiyamohaNijjo ya / / vajjai abaMbhamegaMtao u rAI pi thiracitto // 464 // 10/20 pUrvoditaguNayuktaH pUrvapratimAguNasamanvitaH vizeSato vizeSeNa vijitamohanIyazca varjayatya
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 10-upAsakapratimA-paJcAzakam gAthA-21-25 brahmAbrahmacaryam ekAntatastvekAntena rAtrAvapi sthiracittaH sthiradhIH // 20 // siMgArakahAvirao, itthIe samaM rahammi no ThAi / cayai ya atippasaMgaM, tahA vihUsaM ca ukkosaM // 465 // 10/21 zrRGgArakathAvirata ujvalaveSAdikathAnivRttaH striyA samaM sArdhaM rahasyekAnte na tiSThati nAste tyajati cAtiprasaGgamatisamparkamAlApAdikam, tathA vibhUSAM vA'lakriyAM cotkRSTAmutkarSavatIm // 21 // evaM jA chammAsA, eso'higao u iharahA diTuM / jAvajjIvaM pi imaM, vajjai eyammi logammi // 466 // 10/22 evamuktanItyA yAvatSaNmAsAneSo'brahmaparihArapratiSThitaHadhikRtastvadhikRta eva itarathA'nyathA yAvajjIvamapIdamabrahma varjayatyetasmin loke manuSyaloka ityarthaH // 22 // uktA SaSThI, saptamImAha - saccittaM AhAraM, vajjai asaNAdiyaM NiravasesaM / asaNe cAulauMbigacaNagAdI savvahA sammaM // 467 // 10/23 sacittamAhAraM varjayatyazanAdikaM caturbhedaM niravazeSaM sakalam azane'zanaviSaye taNDulombikAcaNakAdi svabhAvata evAyamupanatamapi sarvathA sarveH prakAraiH samyag nyAyena na ca sa lolupatayA, svayameva vidhvaMsya bhuGkte sacittAparihAraprasaGgAt / iyaM ca svabhAvikeSvacitteSu lokavyavahArapatiteSu ca sacittavarjinaH pratimAvato bhAvadoSo vakSyaH // 23 // pANe AukkAyaM, sacittarasasaMjuaM taha'NNaMpi / paMcuMbarikakkaDigAiyaM ca taha khAime savvaM // 468 // 10/24 pAne pAnAhAre apkArya vyavahArasacittaM sacittarasasaMyutam / tathA'nyadapyAmaphalasambhavaM pAnAhAraM varjayatIti sambandhaH / paJcondumbarI prasiddhA / karkaTikA lokaprasiddhA eva phlruupaa| AdizabdAd dADimAdigrahaH, sA Adiryasya tattathA, tathA khAdime khAdye sarvaM niravazeSam // 24 // daMtavaNaM taMbolaM, hareDagAdI ya sAime sesaM / sesapayasamAutto, jA mAsA satta vihipuvvaM // 469 // 10/25 dantavanaM dantakASThaM dantazodhanam / tAmbUlaM patrarUpaM, harItakyAdi ca, AdizabdAdAmala
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-26-29 10-upAsakapratimA-paJcAzakam 135 kAdigrahaH / svAdime svAdye, azeSaM sakalaM sacittaM varjayatIti sambandhaH / zeSapadasamAyuktaH zeSaguNAbhidhAyipadasamanvitaH / yAvanmAsAn sapta vidhipUrvaM vihitanyAyena // 25 // uktA saptamI aSTamImAha - vajjai sayamAraMbhaM, sAvajjaM kAravei pesehiM / puvvappaogao cciya, vittiNimittaM siDhilabhAvo // 470 // 10/26 varjayati svayamArambhaM sAvadhaM sapApam, kArayati preSaiH prayoktRtayA pUrvaprayogata eva pUrvaniyuktavyApArAdeva vRttinimittaM vartanopAyanimittaM zithilabhAvaH svayaM zithilAdhyavasAyaH // 26 // ___ nanu svayamArambhaparihAraH (re) kimarthamudya[ta]te / yAvatA svayaMkaraNe prayatnaH sambhavati, na pareSAm, tat svayaMkaraNameva yuktataraM lakSyate / naiSa doSo, na hyasau pUrvamArambhaM kArayati / kevalaM pUrvapravRttaM preSyaviSayameva niyamayati / prAktanaM svayamapi kRtavAn, (vantaM) na(nuH)puruSAdidAnI svayaM varjayatItyabhiprAyavAn guNopadarzanAyAha - nigghiNategaMteNaM, evaM vi hu hoi ceva paricattA / eddahametto'vi imo, vajjijjaMto hiyakaro u // 471 // 10/27 nighRNatA niSkaruNatA ekAntenaivamapi svayamakaraNe'pi hurvAkyAlaGkAre bhavatyeva parityaktotsRSTA evAvanmAtro'pyayamArambhaH svayaMkaraNarUpaH vaya'mAno hitakarastu hitakara eva zreyaskara eva // 27 // atraiva hetumAha - bhavvassANAvIriyasaMphAsaNabhAvato NiogeNaM / puvvoiyaguNajutto, tA vajjati aTTha jA mAsA // 472 // 10/28 bhavyasya yogyasya, AjJAvIryayoH saMsparzanaM tadbhAvato niyogena niyamenArambho, varNyamAna, iyAnapi hitakaraH / evaM hi kurvatAjJA saMsparzitA bhavati vIryaM ca / pUrvoditaguNayuktaH pUrvapratimAguNAnvitaH tAvad varjayatyArambhamaSTa (STau )yAvanmAsAn // 28 // uktA aSTamI, adhunA navamImAha - pesehi vi AraMbhaM, sAvajjaM kAravei No guruyaM / atthI saMtuTTho vA, eso puNa hoti viNNeo // 473 // 10/29 preSairapi preSaNIyairbhUtyairapi ArambhaMsAvadhaM kaaryti|no naiva gurukaM mahAntam arthI arthayati
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ vika. punarbhavati vijayaH / / 3 136 10-upAsakapratimA-paJcAzakam gAthA-30-34 bahudhanaH santuSTo vA svalpadravyo'pi santoSavAn eSa preSyArambhavarjakaH punarbhavati vijJeyaH // 29 // kimiti mahAntamArambhaM na kArayatItyAha - nikkhittabharo pAyaM, puttAdisu ahava sesaparivAre / thevamamatto ya tahA, savvattha vi pariNao navaraM // 474 // 10/30 nikSiptabharaH samarpitabharaH prAyo bAhulyena putrAdiSu putrapautraprabhRtiSu athavA zeSaparivAre tadvyatirikta-yogyaparivAre stokamamatvazca tathA sarvatrApi gRhakSetravanAdau, pariNato pariNataH pariNatabuddhiH navara kevalam // 30 // logavavahAravirao, bahuso saMvegabhAviyamaI ya / puvvodiyaguNajutto, Nava mAsA jAva vihiNA u // 475 // 10/31 lokavyavahAravirato lokavyavahAranivRtto dharmavyavahAra eva bhUyasA sthitaH / bahuzo'nekazaH sNvegbhaavitmtishc|puurvoditgunnyuktH pUrvAbhihitapratimAguNAnvito nava mAsAn yAvadvidhinA tu zAstroktavidhinaiva // 31 // uktA navamI sAmprataM dazamImAha - uddiTTakaDaM bhattaM pi vajjatI kimaya sesamAraMbhaM ? / so hoi u khuramuMDo, sihaliM vA dhAratI koI // 476 // 10/32 uddiSTakRtamuddizya kRtaM bhaktamapyazanAdyapi varjayati kimuta zeSamArambhaM sAvadyam, sa dazamapratimAvyavasthito bhavatyeva kSuramuNDo muNDitazirA, zikhAM vA dhArayati kazcit / / 32 // jaM NihiyamatthajAyaM, puTTho NiyaehiM NavaraM so tattha / jai jANai to sAhe, aha Na vi to bei Na vi jANe // 477 // 10/33 yaM nihitaM nikSiptaM bhUmyAdiSu arthajAtam / pRSTo'bhihitaH san nijakaiH svajanaiH navaraM sa pratimAvAn / tatrArthavyatikare yadi jAnAtyarthajAtam, tataH sAdhayati kathayati / teSAM dharmAnupAlanArtham / tena vinA dharmavyavahArakSatiprasaGgAt / athApi na jAnAti tato bravIti na jAne nAhaM jAnAmi // 33 // kIdRk tasyAmayamityAha - jatipajjuvAsaNaparo, suhumapayatthesu Niccatalliccho / puvvodiyaguNajutto, dasa mAsA 'kAlamAseNaM // 478 // 10/34
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-35-38 10-upAsakapratimA-paJcAzakam 137 __ yatiparyupAsanaparaH sAdhusevanaparaH, sUkSmapadArtheSu bandha-mokSAdiSu nitAntalipso nityatatparaH pUrvoditaguNayuktaH prAgabhihitaguNAnvito daza mAsAn, yAvaditi gamyate, 'kAlamAsena kAlaparimANa vizeSarUpeNa samayaprasiddhyA caitadabhihitaM- 'duvihA mAsA paNNattA dhaNNamAsA ya kAlamAsA y||34|| (1. kAlamANeNaM kAlamAnena - kAlapramANApekSayetyarthaH / a. TI.) uktA dazamI, ekAdazamImAha - khuramuMDo loeNa va, rayaharaNaM uggahaM va ghettUNa / samaNabbhUo viharai, dhammaM kAeNa phAsaMto // 479 // 10/35 kSuramuNDa pUrvoktaH / locena vA muNDa iti gamyate / rajoharaNaM jIvarakSAheturUpam / avagrahaM ca pratigrahakaM pAtramityarthaH / gRhItvopAdAya dharmopakaraNabuddhyA, zramaNabhUtaH zramaNakalpo viharati ceSTate / dharmaM zramaNopAsakadharmam / kAyena zarIreNa spRzannAsevamAnaH pAlayanniti yAvat // 35 // asyaiva vihAravidhimAha - mamakAre'vocchiNNe, vaccati saNNAyapalli TuM je / tattha vi jaheva sAhU, geNhati phAsuM tu AhAraM // 480 // 10/36 mamakAre mamatve avyavacchinne'napagate'pracyute, vrajati sajJAtapalliM svajananivAsabhUmi draSTuM nirIkSitum / je iti nipAtaH / tatrApi svajanapalyAM vyavasthitaH san yathaiva sAdhurgRhNAti upAdatta / prAsuM prAsukaM nirjIvaM punarAhAramazanAdikam // 36 // puvvAuttaM kappati, pacchAuttaM tu Na khalu eyassa / odaNabhiliMgasUvAdi savvamAhArajAyaM tu // 481 // 10/37 pUrvAyuktaMpUrvakalpitaM svArthaM kRtamityarthaH tat klpte| pazcAdAyuktaM [tu]pazcAtkRtaM punastadarthaniSpAditamityarthaH / na khalvetasya zramaNabhUtasyodanazca bhiliGgasUpo masUrasUpazca tAvAdI yasya tad,odanabhiliGgasUpAdi / sarvamAhArajAtaM tu prasiddham / yata uktaM-kappar3a se puvAutte cAuloyaNe No khalu pacchAuttebhiliGgasuve [zrI kalpasUtre sUtra-266] // 37 // evaM uknoseNaM, ekkArasa mAsa jAva viharei / egAhAdiyareNaM, evaM savvattha pAeNaM // 482 // 10/38 evamuktanItyotkarSeNAyurvyAghAtAbhAve ekAdaza mAsAn yAvadviharati / ekAhAdi ekaMca tadahazca ekAhamekadivasaH, sa Adiryasya tattathA / itareNa jaghanyena evaM [etacca aTI.] sarvatra 12
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 10-upAsakapratimA-paJcAzakam gAthA-39-43 prAyeNa prAkpratimAsvapi cirajIvinAmeSa kramaH sambhavatIti bhAvaH // 38 // evaM pratimAM nirdizya tadanantaraM vidhimAha - bhAveUNa'ttANaM, uvei pavvajjameva so pacchA / ahavA gihatthabhAvaM, uciyattaM appaNo nnaauN||483|| 10/39 bhAvayitvAtmAnaM pratimAnuSThAnena upaityupagacchati pravrajyAmeva yatitvameva zramaNabhUtaH sa [zrAvakaH, aTI.] pshcaatprtimottrkaalm| athavA gRhasthabhAvaM gRhasthatvaM pratimAnuSThAnavizrAntyA ucitatvaM yogyatvamAtmano jJAtvA // 39 // gahaNaM pavvajjAe, jao ajogANa Niyamato'Nattho / to tulliUNa'ppANaM, dhIrA eyaM pavajjaMti // 484 // 10/40 grahaNaM svIkAraH, pravrajyAyAH lokadharmebhyo lokottaradharmagamanarUpAyAH, yato yasmAd, ayogyAnAmanucitAnAm, niyamato'noM niyamAdanarthahetuH, tat tasmAt tulayitvA parIkSya, AtmAna dhIrAH sthirA etAM pravrajyAM pratipadyante svIkurvanti // 40 // tulaNA imeNa vihiNA, ettIe handi niyamato NeyA / no desaviraikaMDagapattIe viNA jamesa tti // 485 // 10/41 tulanA''tmaparIkSA anena vidhinA pratimAgatena, etasyAH pravrajyAyA hanta niyamato jnyeyaa| no naiva dezaviratikaNDakaprAptyA vinA yad yasmAd eSaiti pravrajyA // 41 // tIe ya avigalAe, bajjhA ceTThA jahodiyA pAyaM / hoti NavaraM visesA, katthati lakkhijjae na tahA // 486 // 10/42 tasyAM ca pravrajyAyAm avikalAyAM bhAvataH sampUrNAyAM bAhyA ceSTA yathoditA yathoktA prAyo bAhulyena bhavati jAyate / navaraM kevalam / vizeSAdapavAdAt kvaciddezakAlAdau lkssyt| na tathA prAgiva bAhyA kriyA na dizyata ityarthaH / tasyAmadRzyamAnAyAmapyavikalaiva pravrajyA puSTAlambanAdanyathA'pravRtterna, kriyAnyathAtve'pi ca pariNAmo nAnyathA bhavati / tasyaiva ca tattvataH pravrajyArUpatvAt, tadaGgabhAvena kriyAvidhAnAt, pariNAmapreritA hi kriyA paramArthena / na ca kAryAbhAvAt kaarnnaabhaavH| dhUmavayAdiSu tathApratIteH sakalalokaparIkSakanyAyasiddhatvAt // 42 // kathaM punaranarthahetuH pravrajyAgrahaNamayogyAnAmityAha - bhavaNivveyAu jato, mokkhe rAgAu NANapuvvAo / suddhAsayassa esA, oheNa vi vaNiyA samae // 487 // 10/43
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA -44-47 10- upAsakapratimA-paJcAzakam 139 bhavanirvedAt saMsAranirvedAd, yato yasmAn mokSe rAgAnmokSAbhilASAt jJAnapUrvAt samyagjJAnamUlAt zuddhAzayasya zuddhAdhyavasAyasya eSA pravrajyA oghenApi sAmAnyenApi varNitA kathitA samaya siddhAnte // 43 // tadevAha - to samaNo jar3a sumaNo, bhAveNa ya jai na hoi pAvamaNo / sayaNe ya jaNe ya samo, samo ya mANAvamANe // 488 // 10/44 tataH zramaNo yadi sumanA vaimanasyavirahitaH kathaJcitsaumanasye'pi bhAvena ca yadi na bhavati pApamanAH sAvadyapravRttamanA ityarthaH / svajane ca jane ca samaH svajanaparajanayostulyaH samazca mAnAvamAnayoH pUjAvajJayostulyacittaH // 44 // nanu ca na sarvasyApi pratimAkramapratipattyA sarvaviratiH, tatkathametaducyata ityAha - tA kammakhaovasamA, jo eyapagAramaMtareNAvi / jAyati jahoiyaguNo, tassavi esA tahA NeyA // 489 // 10/45 tattasmAt karmakSayopazamAddhetorya etatprakAramantareNApi pratimAvidhAnamantareNApi jAyate yathoditaguNaH zAstroktaguNaH tasyApi [prANinaH aTI. ] pratimAvyatirekavRtteH eSA pravrajyA, tathA viziSTa pariNAmotkarSeNa pratimApratipatturiva jJeyA / yo'pi saMhananAdividhau bAlyAcchAstroktapratimAkriyAparipAlane'samarthastasyApi sarvaviratipratipattau tadvadivAdhyavasAyavizuddhirvijJeyA dezaviratyadhyavasAyasthAnAnantaravartitvAt sarvaviratyadhyavasAyasthAnAnAm // 45 // etto cci pucchAdisu, haMdi visuddhassa sati payatteNaM / dAyavvA gIteNaM, bhaNiyamiNaM savvadaMsIhiM // 490 // 10/ 46 ata eva hetorvisuddhayutkarSAd vA pRcchAdiSu, AdizabdAddharmAbhiprAyaparigrahaH / hanta vizuddhasyAdhikAriNo nAnyasya, sadA sarvakAlaM prayatnena zAstroktena nimittazuddhayAdinA, dAtavyA pravrajyA gItena gItArthena guruNA bhaNitamidaM pratipAditamet sarvadarzibhiH sarvajJaiH // 46 // asyaivArthasyAbhyuccayamAha - taha tammi tammi joe, suttuvaogaparisuddhabhAveNa / daradiNNAe vi jao, paDiseho vaNNio ettha // 491 // 10/47 tathA tasmin tasmin yoge pravrajyAvyApAre sUtropayogaparizuddhabhAvenAgamasamavadhAnavivaktA
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 10-upAsakapratimA-paJcAzakam gAthA-48-50 dhyavasAyena, guruNA ISaddattAyAmapi pravrajyAyAM yataH pratiSedho varNito'tra sUtre // 47 // etadeva vyaktIkartumAha - pavvAvio siya tti ya, muMDAveumiccAi jaM bhaNiyaM / savvaM ca imaM samma, tappariNAme havati pAyaM // 492 // 10/48 pravAjito'bhyupagamito dharmamiti gamyate, syAditi ca kathaJcit muNDayitumityAdi yad bhaNitaM [kalpabhASye aTI.] vidhipratiSedhAbhyAM sarvaM cedaM sUtroktaM vidhipratiSedharUpaM samyagnyAyena tatpariNAme pravrAjanIyapariNAme yoge(gye)tararUpe bhavati prAyo nAnyathA pariNAma eva pradhAnaM kAraNaM pravrAjanamuNDanazikSAdiSu tadAnurUpyeNa ttprvRtteH||48|| jutto puNa esa kamo, oheNaM saMpayaM viseseNaM / jamhA asuho kAlo, duraNucaro saMjamo ettha // 493 // 10/49 yuktaH punareSakramaH AnupUrvIrUpa: oghena sAmyena yo'bhihitaH / sAmpratamidAnIMtanakAle vizeSeNAtizayena yasmAdazubhaH kAlo duHSamAkhyo duranucaraH saMyamo'tredAnIM vartate, tasmAduttarottaraguNAnupUrvI samAzrayaNaM vidheyam // 49 // prakRtAnupUrvIsamarthanAyaivAha - taMtaMtaresu vi 'imo, Asamabheo pasiddhao ceva / tA iya iha jaiyavvaM, bhavavirahaM icchamANehiM // 494 // 10/50 tantrAntareSvapi zAstrAntareSvapIto jainazAstrAtsarvanayasamUhAtmakAt ['imo' ayaM anantaroktaH,..... io 'iti pAThAntaraM, tatra ito'zubhakAla-duranucarasaMyamalakSaNAd..... athavA ito jainapravacanAttantrAntareSviti, aTI.] AzramabhedA brahmacArigRhasthAdirUpaH prasiddha eva, na tu sAdhyo vipratipattyabhAvAt / tattasmAd iti pUrvoktanyAyena iha pravrajyAyAM yatitavyaM prayatna: karaNIyaH prathamapratipattAvapi na yathAkathaJcitsA aGgIkartavyA, bhavavirahamicchadbhiH saMsAraviyogamabhilaSadbhiH puMbhiH // 50 // (1. io aTI.) // zrAvakadharmavidhiprakaraNaM paJcAzakaM dazamaM samAptam // [upaaskprtimaaprkrnnN]||
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ // // ekAdazaM sAdhudharmavidhi-paJcAzakam // evaM tAvadAdita Arabhya dazabhiH prakaraNaiH zrAvakadharma uktaH / sAmprataM sAdhudharmAcikhyAsayAhanamiUNa vaddhamANaM, mokkhaphalaM paramamaMgalaM sammaM / vocchAmi sAhudhammaM, samAsao bhAvasAraM tu // 495 // 11/1 natvA vardhamAnaM caramatIrthaGkaram / mokSaH phalamasyeti mokSaphalaM paramamaGgalaM pradhAnamaGgalasvabhAvam, jJAnAdInAM bhAvamaGgalatvAt / samyak prazastaM pravakSyAmi sAdhudharmaM samAsato bhAvasAraM tu bhAvapradhAnameva aidamparyasAraM samAsAbhidhAnaM prakaraNasya prayojanam, sAmAnyena tu sAdhudharmo'bhihita eva, vistaratastatra, vistarabhIravaH kecit, kecidaidaMparyAnabhijJAH, tadanugrahArthamidaM prastutam // 1 // tatra kaH sAdhuryasyAyaM dharmo'bhidhIyata ityAha - cArittajuo sAhU, taM duvihaM desasavvabheeNa / desacaritte na tao, iyarammi u paMcahA taM ca // 496 // 11/2 cAritramAcAraH tadyuktaH sAdhuH taccAritraM dvividhaM dviprakAram dezasarvabhedena dezasarvacAritravizeSeNa dezacAritre'ninditakriyAhetau zrAvakayogye, na tako na sa sAdhurbhavati / itarasmistu itarasminneva sarvacAritre tathAvidhakriyAkAraNabhUtabhAve vartamAnastako bhavati / paJcadhA tacca sarvacAritram // 2 // paJcavidhatvamevAha - sAmAiyattha paDhamaM, cheovaTThAvaNaM bhave bIyaM / parihAravisuddhIyaM suhumaM, taha saMparAyaM ca // 497 // 11/3 tatto ya ahakkhAyaM, khAyaM savvammi jIvalogammi / jaM cariUNa suvihiyA, vaccaMti aNuttaraM mokkhaM // 498 // 11/4 jugg| sAmAyikamatha prathamaM / prAkRtatvAdathazabdasyAkAralopo nipAta eva vaa| chedopasthA[pa]naM bhaved dvitIya sAticAraniraticAramahAvratAropaNarUpam / parihAreNa tapasA samayoktena vizuddhAH sAdhavasteSAmidaM, grahAderAkRtigaNatvAd parihAravizuddhIyam / sUkSma tathA samparAyaM ca sUkSmasamparAyamathavA prAktanaguNasthAnApekSayA sUkSmAdhyavasAyarUpatvAt sUkSmaM tathA kRttigataH samparAyaH
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11- sAdhudharmavidhi- paJcAzakam gAthA - 5-7 saMsAraparibhramaNahetulobho yatra tattathA samparAyaM hetu - phalabhAvena cAritravizeSaNam, padadvayaM nAma tvekameva [suhumaM ca taha saMparAyaM ca 'ityatra tathAzabdaH AnantaryArthaH, gAthAbhaGgabhayAcca vyavahito'syopanyAsaH, anusvArazcehAlAkSaNikaH aTI. ] // 3 // 142 tatastadanantaraM yathAkhyAtaM yathAkhyAtaM vA'kaSAyam, khyAtaM prathitaM sarvasmin jIvaloke pratyAsannasarvajJatvAt / yaccaritvA''sevya suvihitAH sadanuSThAnAH sAdhavo vrajanti gacchanti anuttaraM sarvapradhAnaM mokSaM siddhakSetrarUpaM svAvasthArUpaM vA // 4 // tattvataH sarvacAritraM sAmAyikarUpameveti manyamAno vizeSAstu tatsaJjJAbhedAH kiJcidvizeSakRtA ityatastatparityAgena tadeva vyAkhyAtumAha - samabhAvo sAmaiyaM, taNakaMcaNasattumittavisao tti / nirabhissaMgaM cittaM, uciyapavittippahANaM ca // 499 // 11/5 samazcAsau bhAvazca madhyasthocitavRttirUpaH samabhAvaH sAmAyikaM pravRttinimittamantyam, zabdavyutpattinimittaM tu bahudhA / kIdRk samabhAva: sAmAyikamucyate ? tRNakAJcanazatrumitraviSaya iti / tRNakAJcane'jIvasvarUpe zatrumitre jIvalakSaNe, tadgocaraH sarvavastuviSaya iti yAvat cetanAcetanavyatirekeNa vastuna evAparasyAbhAvAt / nirabhiSvaGgaM rAgadveSAkaraNena niHsaGgam, (cittaM manaH, aTI.) ucitapravRttipradhAnaM ca puNyApuNyavat svaucityapravRttisAram / kSINamohAnAmapi yogyatApekSayopakAraniSpattisiddheH // 5 // sati eyammi uNiyamA, nANaM taha daMsaNaM ca viNNeyaM / eehiM viNA eyaM, na jAtu kesiMci saddheyaM // 500 // 11/6 satyetasmin sAmAyike tu niyamAd jJAnaM tathA darzanaM ca samyagdarzanaM ca vijJeyam, etAbhyAM jJAnadarzanAbhyAM vinA etat sAmAyikaM na jAtu kadAcit keSAJcit jIvAnAM zraddheyaM zraddhAtavyam // 6 // gurupArataMta nANaM, saddahaNaM eyasaMgayaM ceva / etto u carittINaM, mAsatusAdINa niddidvaM // 501 // 11 / 7 . gurupAratantryaM gurvAyattatvaM [ eva aTI.] jJAnam, vyApakatvAnmASatuSAdInAmapi sambhavAt / (zraddhAnam) zraddhAmetatsaGgatameva jJAnasaGgatameva / ata eva cAritriNAM mASatuSAdInAM nirdiSTametaddvayam // 7 //
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 gAthA-8-11 _ 11-sAdhudharmavidhi-paJcAzakam uktaH sAdhuH, adhunA'sya dharma ucyate - dhammo puNa eyassiha, saMmANuTThANapAlaNArUvo / vihipaDisehajuyaM taM, ANAsAraM muNeyavvaM // 502 // 11/8 dharmaH punaretasya sAdhoH ihAdhikAre samyaganuSThAnapAlanArUpaH samyak ca tadanuSThAnaM ca tasya pAlanA rakSaNaM tadrUpastallakSaNaH / vidhipratiSedhayutaM dhyAnAdhyayanahiMsAmRSAdyAsevAparihArasamanvitaM tatsamyaganuSThAnaM AjJAsAra sarvajJAjJApradhAna mantavyam // 8 // aggIyassa imaM kaha ? gurukulavAsAu, kaha tao gIo ? / gIyANAkaraNAo, kahameyaM ? NANato ceva // 503 // 11/9 agItasyAgItArthasya idaM jJAnaM kathamiti praznaH, gurukulavAsAdityuttaram, kathaM takaH ? sa gIto gItArtho gurukulAvAsAdeva, gItAjJAkaraNAd gItArthAjJAsevanAt, kathametad gItArthAjJAkaraNa? jJAnata eva tatpAratantryarUpAt / na hi jJAnAbhAve sa tadvadupadiSTe pravartate // 9 // cArittao cciya daDhaM, maggaNusArI imo havai pAyaM / etto hite pavattati, tahaNANAto sadaMdho vva // 504 // 11/10 cAritrata eva dRDhamatyarthaM mArgAnusArI svabhAvena, ayaM sAdhuH bhavati / prAyo bAhulyena, ato mArgAnusAritvAda, hite pravartate ahitaparityAgena / tathAjJAnAdubhayAvisaMvAdagatAt sadandha iva tathAvidhapuNyasametAndhavat - yathAhi kazcit mArgAnusArI cakSurvikalo'pi mArga eva svarasapravRttyA pravartate tathA'yamagItArtho'pi yatistathAvidhamArgAnusAritvAdeva hite pravRttiM vidadhAti // 10 // aMdho'NaMdho vva sadA, tassANAe taheva laMghei / bhImaM pi hu kaMtAraM, bhavakaMtAraM iya agIto // 505 // 11/11 andhazcakSurvikalo anandha iva cakSuSmAniva sadA sarvakAlaM tasya cakSuSmataH AjJayA upadezarUpayA tathaiva cakSuSmAniva laGghayati atikrAmati tatpadAnusArI bhImamapi gahanamapi, hurvAkyAlaGkAre kaantaarmttviim| bhavakAntAraM saMsArAraNyam ityevam agIto'gItArthaH / laGghayatIti sambandhaH // 11 //
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 11-sAdhudharmavidhi-paJcAzakam gAthA-12-16 agItArtho gItArthAjJAkAraNAdityuktam, tatrAjJAprAdhAnyenaivAha / athavA samyaganuSThAnamAjJAsAraM dharma ityuktam, tadevoddizyamAha - ANAruiNo caraNaM, ANAe cciya imaM ti vynnaao| etto'NAbhogammi vi, paNNavaNijjo imo hoi // 506 // 11/12 AjJArucezcaraNaM AjJAta evedamiti vacanAt ata AjJArucitvAd, anAbhoge'pyaparijJAne'pi vizeSataH kvacidastutyAnuSThAne viSayIkRte prajJApanIyo'vabodhanIyaH sukhasampAdyAvabodhaH, ayamagItArtho bhavati // 12 // esA ya parA ANA, payaDA jaM gurukulaM na mottavvaM / AcArapaDhamasutte, etto cciya daMsiyaM eyaM // 507 // 11/13 eSA caivaMrUpA parA pradhAnA, AjJA bhAgavatI, prakaTA'nAvRtasvarUpA 'yat gurukula gurusantatiH na moktavyam' na tyAjyam / AcAraprathamasUtre AcArAGgaprArambhasUtre 'suyaM me AusaMteNa' ityaadaa| ata evAjJAprAdhAnyAdeva darzitametat gurukulAmocanam // 13 // eyammi pariccatte, ANA khala bhagavato pariccattA / tIe ya pariccAge, doNha vi logANa cAgo tti // 508 // 11/14 etasmin gurukule parityakte projjhite, AjJA khalu bhagavataH parityaktAnaGgIkRtA / tasyAzcAjJAyAH parityAge samutsarge dvayorapi lokayostyAga itiihprlokyorveklyaapaadnaat||14|| tA na caraNapariNAme, eyaM asamaMjasaM ihaM hoti / AsaNNasiddhiyANaM, jIvANa tahA ya bhaNiyamiNaM // 509 // 11/15 tat tasmAt na caraNapariNAme'bhyantare tathAvidhakarmakSayopazamasamutthe etat gurukulatyAgAdikam, asamaJjasamayuktam iha sAdhudharme bhavati / AsannasiddhikAnAM pratyAsannaparamapadaprAptInAM jIvAnA bhavyarAzyantarvartinAm / tathA ca bhaNitamuktametat // 15 // nANassa hoi bhAgI, thirayarao daMsaNe caritte ya / dhaNNA AvakahAe, gurukulavAsaM na muMcaMti // 510 // 11/16 jJAnasya zrutAtmakasya bhavati bhAgI bhAjanaM puruSa iti gamyate / sthiratarako dRDhatarako darzane samyaktve caritre ca pUrvokte / dhanyA yAvatkathayA yAvajjIvaM gurukulavAsaM na muJcanti notsRjanti // 16 //
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 gAthA-17-20 1 1-sAdhudharmavidhi-paJcAzakam tattha puNa 'saMThitANaM, ANAArAhaNA sasattIe / avigalameyaM jAyati, bajjhAbhAve'vi bhAveNaM // 511 // 11/17 tatra punargurukule [saMsthitAnAm], tiSThatAM [pAThAntare] vasatAM nAma, AjJArAdhanAd, AjJAsatyAkaraNAt svazaktyA svasAmarthyena, avikalaM sampUrNam etaccaraNaM jAyate sambhavati [bAhyAbhAve] bAhyAjJAbhAve'pyAjJoktabAhyakriyAbhAve'pi bhAvena bhAvamAzritya dravyato'sampUrNatAyAmapi bhAvataH paripUrNameva // 17 // (1. vasatAM aTI.) kulavahuNAyAdIyA, etto cciya ettha daMsiyA bahugA / ettheva saMThiyANaM, khaMtAdINaM pi siddhi tti // 512 // 11/18 kulavadhUjJAtAdInyata eva gurukulavAsaprAdhAnyAdeva atrAdhikAre zAstre darzitAni bhuuyaaNsi| yathA kulavadhUH kule vasantI zIlarakSAvibhavAdhipatyAdInAM guNAdInAM bhAjanam, evaM sAdhurapi gurUkule vasan jJAnAdInAM bhAjanaM bhavati / yathA sa rAjAnujIvI rAjakule tatpazyato vasan rAjakRtaprasAdAnAM bhAjanamevaM sAdhurapi / yathA ca kalAcAryopAsaka(na)pravRttastatkRtAnAM kalAparijJAnAdInAm, atraiva gurukule samyagvyavasthitAnAM saMsthitAnA sAdhunAM kSAntyAdInAmapi yatidharmaguNAnAM siddhirityabhiniSpattirbhavati // 18 // dharmaH punaretasyetyuktaM tatpradarzanAyAha - khaMtI ya maddava'jjava, muttI tava saMjame ya boddhavve / saccaM soyaM AkiMcaNaM ca baMbhaM ca jatidhammo // 513 // 11/19 kSamaNaM sahanaM kSAntiH krodhanigrahaH / ca zabda mArdavAdiSu luptavibhaktikeSu yojanIyaH / mRdusattvaH tathA vinItastad bhAvo mArdavaM mAnapratipakSaH / Rjuravakra: svacchAzayastadbhAva ArjavaM mAyAnigrahaH / mocanaM muktiralobhatA labhyamAnasyApi parityAgo lobhapratipakSaH / tapaH samayaprasiddhamanazanaprAyazcittAdi bAhyAbhyantarabhedam / saMyamazca manovAkkAyasaMyamarUpastrividho boddhavyo'vaseyaH / satyamavisaMvAdaM manovAkkAyarjutArUpam caturvidhaM zaucaM bAhyAbhyantarabhedam dvividham / AkiJcanyaM cAkiJcanabhAvarUpaM pnycvissyvirkttaasvbhaavm| brahma ca brahmacaryaM ca / yatidharmaH sAdhudharmaH // 19 // gurukulavAsaccAe, NeyANaM haMdi suparisuddhi tti / sammaM NirUviyavvaM, eyaM sati NiuNabuddhIe // 514 // 11/20 gurukulavAsatyAge naiteSAM kSAntyAdInAM hanta suparizuddhiriti doSarahitatA bahirantardoSa
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 ___11-sAdhudharmavidhi-paJcAzakam gAthA-21-23 viyuktateti yAvat / samyagnirUpayitavyaM nirUpaNIyam etatprastutavastu kSAntyAdiSu prishuddhaakhy| sadA sarvakAlaM nipuNabuddhyA sUkSmadhiyA // 20 // gurukulavAsatyAge doSamupadarzayannAha - khaMtAdabhAvao cciya, NiyameNaM tassa hoti cAu tti / baMbhaM na guttivigamA, sesANi vi eva joijjA // 515 // 11/21 kSAntyAdyabhAvata eva krodhAdikaSAyodayAdevetyarthaH / niyamenAvazyaMtayA tasya gurukulasya bhavati tyAga iti parihAraH / brahma brahmacaryaM na gurukulatyAge guptivigamAt, nava brahmacaryaguptivirahAt / zeSANyapi tapaH saMyamasatyazaucAkiJcanAni evaM yojayed yathA na sambhavanti // 21 // gurukulavAsaguNamAha - guruveyAvacceNaM, sdnnutttthaannshkaaribhaavaao| viulaM phalamibbhassa va, visovageNAvi vavahAre // 516 // 11/22 guruvaiyAvRttyena gurukAryavyAvRtabhAvena, sadanuSThAnasahakAribhAvAt / sadanuSThAnaM prati gurUNAM sahakAritvopagamAd, vipulaM phalaM vizAlaM puNyaM muktyAkhyam, ibhyasyeva mahAdhanasyeva viMzopakenApi viMzatyupagabhAgenApi vyavahAre gRhAdAgatasyopacAre vinayapUjAkarmarUpe // 22 // tadabhAve doSamAha - iharA sadaMtarAyA, doso'vihiNA ya vivihajogesu / haMdi payasa'tassA, tadaNNadikkhAvasANesu // 517 // 11/23 itarathA'nyathA gurukulavAsatyAgena sataH sambhavino jJAnAdeH ziSyagatasya antarAyAd vighnakaraNAd doSastadabhAvApattilakSaNaH, avidhinA ca zAstroktabAdhArUpeNa vividhayogeSu nAnAprakAravyApAreSu, hanta pravarttamAnasya pravRtti vidadhataH tadanyadIkSAvasAneSu tato gurukulavAsino'nyasya dIkSA sa evAnyaM pravrAjayati tadavasAneSu tatparyanteSu, na kevalamasau svayaM yacceSTate tadasAdhu, yastena dIkSito'pi tathAvidhaM zAstrabAdhApradhAnaM vidhatte tadapi tato garIyaH / sutarAM zAstrAtpathaH paribhraSTatvAttenAsya, svayaM pravRtterapi zAstranirAkRtAyAH parapravRttirgarIyasI doSaheturityevamucyate / sakalazAsanasyaiva vitathapravRttyAmlAnatvApAdanAt tasmAt gurukulavAsa eva zreyAn pUrvoktahetubhyaH // 23 //
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 24-27 11- sAdhudharmavidhi-paJcAzakam guruguNarahio u gurU, na guru vihicAyamo u tassiTTho / aNNattha saMkameNaM, Na u egAgittaNeNaM ti // 598 // 11/24 guruguNA jJAnakSAntyAdayastad rahitastu tadvikalaH punaH gururna gururna tathAvidhagauravArhaH, vidhityAgastu vidhinA tyAgaH punastasyeSTo na tvavidhinA vidhityAgaH [tena ] zAstroktadoSaprasaGgAt svayamaguNabhAjanatvApattezca, kena punarvidhinA tyAga iSyate guroH ? anyatra gacchAntare puruSAntare vA saGkrameNa saGkrAntyAzrayaNe na tvekAkitveneti na tu guruM parityajyaikAkinA vihartavyamityanena // 24 // jaMpiyana yA labhejjA, ekko'viccAdi bhAsiyaM sutte / eyaM visesavisayaM, NAyavvaM buddhimaMtehiM // 519 // 11/25 147 yadapi ca na labhetetyupalakSaNamidaM Na yA labhejA NiuNaM sahAyaM guNAhiyaM vA guNao samaM vA ityasya 'eko'pItyAdi 'bhASitaM sUtre dazavaikAlikazrutaskandhe - 'ekko vi pAvAiM aNAyaraMto viharejja kAmesu asjjmaanno'| etadvizeSaviSayaM jJAtavyaM buddhimadbhiH vicArakuzalaiH // 25 // pAvaM aNAyaraMto, tatthuttaM Na ya imaM agIyassa / aNNANI kiM kAhIccAdIsuttAu siddhamiNaM // 520 // 11/26 pApamanAcaran varjayan tatroktaM sUtram / na cedaM pApaparivarjanam, agItasyA'gItArthasya sambhavati jJAnavikalatvAd, etadeva samarthayate / ' 'ajJAnI kiM kariSyati' [ dazavaikAlikasUtre ] ityAdisUtrAt siddhamida pApaparivarjanapratiSedharUpaM dUSaNam // 26 // punarapi vizeSaviSayatvopadarzanAyAha - jAo ya ajAo ya, duviho kappo u hoi NAyavvo / ekkko vi yaduviho, samattakappo ya asamatto // 521 // 11/27 jAtazca svaniSpannaH ajAtazcAniSpannaprAyaH dvividhaH kalpastu bhavati jJAtavyaH / ekaiko'pi ca dvividhA dvibhedaH / samAptakalpaH paripUrNaH cazabdo bhinnakrame asamAptazcetyatra draSTavyaH, asamAptazcAparipUrNaH // 27 // 1. na vA labhejjA niuNaM sahAyaM; guNAhiaM vA guNao samaM vA / ikko vi pAvAiM vivajjayaMto; viharijja kAmesu asajjamANo // [ daza0 dvitIyA cUlikA gA. 10] 2. paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciTThai savva-saMjae / annANI kiM kAhI ? kiMvA, nAhIi chea-pAvagaM ? // [ daza0 adhya0 4 gA0 10]
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 11-sAdhudharmavidhi-paJcAzakam gAthA-28-33 __ jAtAjAtasamAptA'samAptakalpAnAmAgamikaM zabdapravRttinimittaM lakSaNamAha - gIyattho jAyakappo, aggIo khalu bhave ajAo u| paNagaM samattakappo, tadUNago hoi asamatto // 522 // 11/28 gItArthaviSayatvAd gItArtho jAtakalpo'gItaH khalvagItArthaviSayo bhaved ajAtastu paJcaka sAdhUnA samAptakalpastadUnako bhavati asamAptaH // 28 // uubaddhe vAsAsu u, satta samatto tadUNago iyaro / asamattAjAyANaM, oheNa Na kiMci AhavvaM // 523 // 11/29 Rtubaddhe tAvat prAguktam / varSAsu tu varSAsamaye sapta samAptastadUnakastvitaraH, asamAptAjAtayoroghena kinycidaabhaavym|ydaagmvihitN tannAstIti bhAvaH // 29 // [1. hoi- aTI.] etto paDisehAo, sAmaNNaNisehamo'vagaMtavyo / eesi ato vi imaM, visesavisayaM muNeyavvaM // 524 // 11/30 ataH pratiSedhAt sAmAnyaniSedha evAvagantavyo vihArasya eteSAmagItArthAnAm ato'pIdamekAki vihArapratipAdakasUtraM vizeSaviSayaM mantavyaM vijJeyam // 30 // egAgiyassa dosA, itthIsANe taheva pddinniie| bhikkhavisohi mahavvaya, tamhA sabitijjae gamaNaM // 525 // 11/31 ekAkinaH sato viharataH doSAH strI zvA tathaiva pratyanIkaH, striyAH zunaH prtyniikaacc| bhikSAvizuddhau gRhatrayAdekadA bhikSAnayane, mahAvrateSu ca pAlanIyeSu sarveSu evAhiMsAdiSvekAkino doSAH / sahAya samanvitasya tu tallajjayApi pAlanaM sambhavati, tasmAtsadvitIye gamanaM vihAraH // 31 // gIyattho ya vihAro, bIo gIyatthamIsao bhaNio // etto taiyavihAro, nANuNNAo jiNavarehiM // 526 // 11/32 gItArthazca vihAra eka iti gamyate, dvitIyo gItArthamizrako bhaNito gItArthetararUpa [gItArthaH, tadetarazca] uktaH / AbhyA tRtIyavihAro nAnujJAto jinavaraiH // 32 // tA gIyammi imaM khalu, tadaNNalAbhaMtarAyavisayaM tu / suttaM avagaMtavvaM, NiuNehiM taMtajuttIe // 527 // 11/33
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 34-36 11- sAdhudharmavidhi-paJcAzakam 149 tattasmAd gIte gItArthe idaM khalviti khaluzabdasyAvadhAraNatvAd gItArtha ev| tasmAdAtmanaH anyo yo gItArthastasya lAbhaH prAptiH tadantarAyaviSayaM tu tadabhAvaviSayameva sUtram, eko'pItyAdirUpam avagantavyaM vijJeyaM pratiniyataviSayameva, nipuNaiH pUrvAparavedibhiH tantrayuktyA''gamayuktyA // 33 // (1. ti. - aTI.) viSayavibhAgena sUtrArtho vyavasthApanIyo'nyathA - jaMjaha sutte bhaNiyaM, taheva jar3a taM viyAlaNA Natthi / kiM kAliyANuogo, diTTho diTThippahANehiM ? // 528 // 11/34 yad yathA sUtre dazavaikAlikAdau bhaNitamuktaM tat tathA zrautenArthena yadi tadvicAraNA nAsti viSayavibhAgavyavasthA na vidyate / kimiti kuto hetorna kutazciditi bhAvaH / kAlikamekAdazAGkhpaM tasyAnuyogA vyAkhyAkramo dRSTo'numato dRSTipradhAnairdRSTivAdapravaraiH darzanapradhAnairvA / tasmAdvicArya sUtraM paurvAparyeNa viSaye vyavasthApanIyam // 34 // guruguNarahitastu gururna gururiti yat [11/24 gAthAyAm ] prAguktaM tatsvarUpakathanAyAha guruguNarahio vi ihaM, daTThavvo mUlaguNaviutto jo / na u guNamettavihINo tti caMDaruddo udAharaNaM // 529 // 11/35 guruguNarahito'pi gurudRSTavyo vijJeyaH mUlaguNarmahAvratarUpaH viyukto virahito yo na tu guNamAtreNa viziSTakrodhanigrahAdinA vihIna iti virahitaH, caNDarudrAcArya udAharaNaM prastute'rthe nidarzanaM samayaprasiddham / sa hi kila na bahu samIkSate vidheyAvidhe[ya] yordrAgena [va] pravRtternivRttezca adhikataraguNapuruSAlAbhe ca gurubhistasyaiva kAlAdyapekSayA AzrayaNAt sAdhubhizca tadbahumAnAt // 35 // tathA cAha - - - je iha hoMti supurisA, kayaNNuyA na khalu te'vamaNNaMti / kallANabhAyaNatteNa gurujaNaM ubhayalogahiyaM // 530 // 11/36 ye iha loke bhavanti supuruSAH satpuruSAH kRtajJAH kRtavedinaH, na khalu naiva te avamanyante avajJayanti kalyANabhAjanatvena kalyANapAtratayA gurujanaM pUjyajanam, ubhayalokahitaM ihaparalokAvirodhinam // 36 //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 11- sAdhudharmavidhi-paJcAzakam gAthA - 37-40 atraiva vyatirekamAha - je u taha vivajjatthA, sammaM gurulAghavaM ayANaMtA / saggAhA kiriyarayA, pavayaNakhisAvahA khuddA // 531 // 11/37 ye tu ye punaH tathA tenAtmAbhimAnaprakAreNa viparyastA viparItamatayaH, samyagnyAyena guNAnAM gaurava doSANAM ca lAghavamajAnantaH svarUpeNApazyantaH svagrahAt svAbhinivezAt kriyAratAH tathAvidhabAhyakriyAsaktAH pravacanakhisAvahAstatpUrvAparAnAlocanena tannindAhetavaH kSudrA: kRpaNasvabhAvA anudArAzayA ityarthaH // 37 // pAyaM abhiNNagaMThI, tamAu taha dukkaraM pi kuvvaMtA / bajjhA va Na te sAhU, dhaMkhAharaNeNa viNNeyA // 532 // 11 / 38 prAyo bAhulyenAbhinnagranthayo 'kRtagranthibhedAH tamaso'jJAnAt tathA duSkaramapyAnuSThAnaM tapaHprabhRti kurvantaH santo bAhyA iva paratIrthikA iva, na te sAdhavaH sAdhuguNApratiSThitatvAt / dhvAGkSAharaNena dhvAGkSodAharaNena vijJeyA jJAtavyAstaccedam - daMkhA vAvIe tar3e viralA te uNa tisAe abhibhUyA / purao mAyAsaradaMsaNeNa taha saMpayaTTaMti // [ upadezapada-gAthA-824 ] sadvastuparityAgenAsadvastvabhilASiNo dhvAGkSaprAyAH satsAdhavo na bhavantItyaMvaseyam // 38 // siM bahumANeNaM, ummagga'NumoyaNA aNiTThaphalA / tamhA titthagarANAThiesu jutto'tha bahumANo // 533 // 11/39 teSAM tathAviparyastAnAM bahumAnenAntaraprItyA unmArgAnumodanonmArgAnumatiH, [anAgamikAcArAnumatiH aTI. ] aniSTaphalA'nabhipretaphalA tat tasmAt tIrthakarAjJAsthiteSu bha[ga]vadAjJAvyavasthiteSu sAdhuSu yuktaH saGgataH atrAdhikAre bahumAno bahumatatvam // 39 // puNa samiyA guttA, piyadaDhadhammA jiiMdiyakasAyA / gaMbhIrA dhImaMtA, paNNavaNijjA mahAsattA // 534 // 11/40 te punaH sAdhavaH samitAH paJcabhiH samitibhiH guptAstrisRbhirguptibhiH priyadRDhadharmAH priyadharmANo dRDhadharmANazca jitendriyakaSAyAH jitaH sparzana- krodhAdaya gambhIrAH parairalabdhamadhyAH, vikArairakSobhyA vA[harSa-daityAvibhAvAH aTI. ]
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 gAthA-41-44 11-sAdhudharmavidhi-paJcAzakam "yasya prabhAvAdAkArAH, krodhhrssbhyaadiss| bhAveSu nopalabhyante, tad gAmbhIryamudAhRtam" // 1 // [ ] ityukteH / dhImanto buddhimantaH prajJApanIyAH sukhAvabodhanIyAH mahAsattvA aviklavAdhyavasAyavantaH ApatsvavaiklavyakaramadhyavasAnakaraM ca sattvam'[ ] ityukteH // 40 // ussaggavavAyANaM, viyANagA sevagA jahAsattiM / bhAvavisuddhisametA, ANAruiNo ya sammaM ti // 535 // 11/41 utsargApavAdayorvijJApa[ya]kA vijJAtAraH, utsargApavAdapadAnAM vA bhUyasAM sevakA anuSThAtAro yathAzakti tadanatikrameNa bhAvavizuddhisametA adhyavasAyazuddhisamanvitAH, AjJArucayazcAgamAbhilASavantazca samyagiti saGgatanyAyena / bhAvavizuddhisametatvaM caivam - ajjhavasAyavisuddhIvivajjiyA je tavaM vigiTThamavi / bAlalesA na hor3a sA kevalA suddhI kuvvaMti / / [ArAhaNApaDAgA gAthA-16 ] ityukteH // 41 // savvattha apaDibaddhA, mettAdiguNaNiyA ya niyameNa / sattAisu hoti daDhaM, iya Ayayamagga tallicchA // 536 // 11/42 sarvatra dravyakSetrakAlabhAveSu, apratibaddhAH pratibandharahitAH maitryAdiguNAnvitAzca maitrIpramoda-kAruNya-mAdhyasthyaguNayuktAzca niyamena sattvAdiSu sattvaguNAdhikaklizyamAnA'vineyeSu viSayabhUteSu yathAsaGkhyaM bhavanti dRDhamatyartham, ityevaM bhAvakAlasadAbhAvitvAd Ayato mokSastasya mArgaH samyagdarzanAdiratnatrayarUpaH / Ayato vA'tiprayatnasameto yo mArgastallipsAstatparAH // 42 // evaMvihA uNeyA, savvaNayamateNa samayaNItIe / bhAveNa bhAviehi, sai caraNaguNaTThiyA sAhU // 537 // 11/43 evaMvidhAstvevaMvidhA eva jJeyA jJAtavyAH, sarvanayamatena jJAnakriyAntargatasarvanayAbhiprAyeNa samayanItyAgamanItyA, bhAvena sadantaHkaraNalakSaNena bhAvitairvAsitaiH puruSairAgamatattvavedibhiriti yAvat / sadA srvkaal| caraNaM cAritrapariNAmaH, guNo jJAnadarzanarUpaH tayoH sthitAzcaraNaguNasthitAH sAdhavaH pauruSeyIbhirjJAna-darzana-cAritrazaktibhirmokSaM sAdhayanti iti niruktAt // 43 // nANammi daMsaNammi ya, sati niyamA caraNamettha samayammi / parisuddhaM viNNeyaM, nayamayabheyA jao bhaNiyaM // 538 // 11/44
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11- sAdhudharmavidhi-paJcAzakam gAthA- 45-48 jJAne'vavodhasvabhAve, darzane ca tattvarucisvabhAve sati vidyamAne niyamAnniyamena caraNamatra samaye parizuddha bhAvikaM vijJeyamavaboddhavyam / nayamatabhedAd yato bhaNitamuktaM samaya eva // 44 // 152 nicchayaNayassa caraNAyavighAe nANadaMsaNavaho vi / vavahArassa u caraNe, hayammi bhayaNA u sesANaM // 539 // 11 / 45 nizcayanayasya caraNAtmavighAte caraNAtmano vinAze jJAnadarzanavadho'pi jJAnadarzanApAyo'pi, vyavahArasya tu nayasya, caraNe hate pariNAmakriyAbhyAM bhajanA [tu] zeSayorjJAna-darzanayoH, kvacit sambhavaH kvacinneti // 45 // nizcayamatamevAha - jo jahavAyaM na kuNati, micchaddiTThI tao hu ko aNNo ? | vaDDhei ya micchattaM, parassa saMkaM jaNemANo // 540 // 11 / 46 yo yathAvAdaM yathoktaM na karoti yathAgamamityarthaH / mithyAdRSTistato hu, tatastu, ko'nyaH ? sa evA'yathAgamakArI mithyAdRSTiriti nizcayasya garbhaH / vardhayati ca mithyAtvamAgamaviSayaM vitathatvaM parasya zaGkayaM janayan 'kimevamayaM ceSTate' yadyayamAgamaH satyo bhavati, nUnamasyApyayamasatya ivAbhAti tenAnyathA ceSTate, evaM sphuTaiva parasya vitathatve zaGkA, iti nizcayAbhiprAya: // 46 // evaM ca ahinivesA, caraNavighAe na nANamAdIyA / tappaDisiddhAsevaNamohAsaddahaNabhAvehiM // 541 // 11/47 evaM cAbhinevezAdatyantAgrahAt caraNavighAte caritrapariNAme vinAze, na jJAnAdayo guNAH tatpratiSiddhamAgamapratiSiddhaM tasyAsevana karaNam, moho'jJAnam azraddhAnamazraddhA tatpratiSiddhA-''sevana-mohA'zraddhAnAni teSAM bhAvAH sadbhAvA utpAdA vA tai[te tathA]tai[riti] // 47 // abhinivesAo puNa, vivajjayA hoMti tavvighA'vi / takkajjuvalaMbhAo, pacchAtAvAibhAveNa // 542 // 11 / 48 anabhinivezAt AgrahAbhAvAt, punaraviparyayAt viparyAyAbhAvAdaviparyastamatitvAd bhavanti sambhavanti / tadvighAte'pi caraNavighAte'pi jJAnAdaya iti sambandhyate / tatkAryopalambhAd jJAnadarzanakAryopalambhAt, pazcAttApAdibhAvena pazcAttApapratIkAraprAyazcittAdisadbhAvena // 48 // "
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-49-50 11-sAdhudharmavidhi-paJcAzakam 153 tamhA jahoiyaguNo, AlayasuddhAiliMgaparisuddho / paMkayaNAtAdijuo, viNNeo bhAvasAhu tti // 543 // 11/49 tasmAdyathoditaguNaH zAstroktaguNaH, AlayazuddhyAdiliGgaparizuddhaH AlayavihArasthAnacakramaNa-bhASAvinayAdicihnavizuddhaH, paGkajajJAtAdiyutaH paGkotpattijalasthitibhAve'pi kAmaviSayalokApekSayA tadvattadasparzanena, AdizabdAt zaratsalilagaganAdiparigrahaH, vijJeyo jJAtavyo bhAvapradhAnaH sAdhuH bhAvasAdhuriti // 49 // eso puNa saMviggo, saMvegaM sesayANa jaNayaMto / kuggahaviraheNa lahu~, pAvai mokkhaM sayAsokkhaM // 544 // 11/50 eSa punaH saMvignaH saMsArabhIruH, tadviraktatvAt, saMvegaM saMsArabhayaM mokSAbhilASaM vA / zeSA eva zeSakAsteSAM [Atmano'nyeSAM aTI.] janayan sampAdayan kugrahaviraheNa kutsitAbhinivezatyAgena laghu zIghraM yathA bhavatIti kriyAvizeSaNam, prApnoti mokSaM labhate apavargam, sdaasaukhym||50|| ||saadhudhrmvidhipnycaashkN ekAdazaM samAptam // 11 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||dvaadshN sAdhusAmAcArI-paJcAzakam // sAdhudharmAnantaraM tatsAmAcArImAha namiUNa mahAvIraM, sAmAyArI jatINa vocchAmi / saMkhevao mahatthaM, dasavihamicchAdibhedeNa // 545 // 12/1 natvA mahAvIramananyasadRzaM vIraM sAmAcArI ziSTAcaritakriyAkalAparUpAM yatInAM sambandhinI vakSyAmi nirdekSyAmi, saGkapataH saGkepeNa mahA* mahAprayojanAM mokSaphalatvAt, mahAvidheyAM vA / prazaktAn [prazastAn] prazaktyA, dazavidhAM dazaprakArAm icchAdibhedena vakSyamANena // 1 // dazavidhatvamevAha - icchA1 micchAra tahakkAro3, AvassiyA4 ya nisIhiyA5 / ApucchaNA6 ya paDipucchA7, chaMdaNA8 nimaMtaNA9 // 546 // 12/2 upasaMpayA10 ya kAle, sAmAyArI bhave dasavihA u| eesi tu payANaM, patteyaparUvaNA esA // 547 // 12/3 juggaM / icchaa-mithyaa-tthaakaarH| kArazabdaH pratyekamabhisambadhyate, sa ca prayogavacana:-icchAkAro mithyAkArastathAkArazceti / AvazyikA ca niSIdhikA ApRcchanA ca pratipRcchA chandanA ca nimantraNA ca // 2 // upasampat ca kAle kAlaviSaye prastutatvAt trividhakAlasya, ogha-dazadhA-padavibhAgasAmAcAryupakramarUpasya, anyathA sAmAnyanaiva sAmAcArI bhaveddazavidhA tu dazaprakArA, eteSAM tu padAnAM dazAnAmapIcchAdInAM pratyekaprarUpaNA viSayavibhAgakathanarUpA eSA vakSyamANA // 3 // tatrecchAkAraviSayamAha - abbhatthaNAi karaNe ya kAravaNeNaM tu doNha vi ucie / icchakkAro katthai, guruANA ceva ya Thiti tti // 548 // 12/4 abhyarthanAyAM karaNe ca kAraNena tu dvayorapyucite icchAkAraH kvacidviSaye gurvAjJA caiva ca sthitiriti maryAdA itIyaM sUcA gAthA cirantanI // 4 //
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 gAthA-5-8 _ 12-sAdhusAmAcArI-paJcAzakam asyAH pratyavayavamanvaya-vyatirekAbhyAmanvAkhyAnAyAha - sai sAmatthe eso, no kAyavvo viNA'hiyaM kajjaM / abbhatthieNa vi vihA, evaM khu jaittaNaM suddhaM // 549 // 12/5 sati vidyamAne sAmarthya kAryakAraNazaktatvarUpe eSa icchAkAro nA naiva kartavyo vinAdhikaM kaarym| svayaMsamarthenApi guNAdhikaM kAryaM vihAya tatra svaparayorarthasiddheH / abhyarthitenApyabhyarthanAviSayIkRtenApyaparasAdhunA, vRthA'bhyarthanA na kartavyeti gamyate / evaM khalvevameva yatitvaM sAdhutvaM zuddhaM nirUpacaritaM niravadyamiti bhAvaH // 5 // karaNenetyAdeAcikhyAsayAha - kAraNadIvaNayAi vi, paDivattIi'vi ya esa kAyavyo / rAiNiyaM vajjettA, tagocie tammi vi taheva // 550 // 12/6 kAraNadIpanAyAmapi kAraNaprakAzanAyAm, ahaM gurubhiranyasmin gurutarakArye niyukta ityevaMrUpAyAm, dezakAlajJatayA, pratipattAvapi ca parasya svayaMkaraNAbhyupagamarUpAyAm eSa kartavya icchAkAro vidheyaH / jJAna-darzana-cAritraratnaizcaratIti rAtniko ratnAdhikastaM varjayitvA tasya jyeSThatvAnecchAkAraH, sAmAnyena, takA ratnAdhikastasyocite taducita kArye jJAnadarzanaprabhAvakazAstragrahaNAdau, tasminnapi ratnAdhike tathaivecchAkAraH kartavyaH // 6 // evaM ANA''rAhaNajogAo Abhiogiyakhao tti / uccAgoyanibaMdho, sAsaNavaNNo ya logammi // 551 // 12/7 evamuktanItyA AjJArAdhanayogAd guruvacananiSpAdanayogAt sarvajJAjJAniSpAdanavyApArAd vA AbhiyogikakSaya iti parAbhiyogajanitakarmakSayaH smpdyte| uccairgotranibandhaH paraparibhavaparihAreNa tadunnatisampAdanAt, svayaM ca samatA'nativRtteH / samabhAvasya ca dezaviratigatasyApi, uccairgotranibandhahetutvena niyamena prasiddhaH, na hi bhAvato dezaviratasyApi nIcairgotranibandhaH shruuyt| guNapratyayastUdayastasyaiva, kiM punaH srvvirtsy| zAsanavarNazca darzanavarNavAdazca loke, sAmAnyenaiva 'nipuNabhAvapratipAdakamidaM jainazAsanam' iti bahumAnAt // 7 // kiM punariyaM maryAdetyupadizyata ityAha - ANAbalAbhiogo, niggaMthANaM na kappae kAuM / icchA pauMjiyavvA, sehe taha ceva rAiNie // 552 // 12/8
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 ____12-sAdhusAmAcArI-paJcAzakam gAthA-9-12 ____ AjJAbalAbhiyoga, AjJAbalAtkAraH athavAjJAniyogo balAbhiyogo balAt prayogaH, nirgranthAnAM na kalpate, paraviSaye kartuM vidhAtum icchA prayoktavyA svakIyecchA bhavatAmatra vastunItyevaMrUpA, zaikSe aciradIkSite tathA caiva rAtlike ratnAdhikeSvevetyarthaH // 8 // atraiva vizeSamAha - jogge'vi aNAbhogA, khaliyammi kharaMTaNA vi uciya tti / IsiM paNNavaNijje, gADhAjoge u paDiseho // 553 // 12/9 __ yogye'pi guNavatyapi puruSe anAbhogAdanupayogAt skhalite mArgAt pracyute, kharaNTaNApikhisApi ucitetyahava, ISanmanAk prajJApanIye prabodhanIye, gADhAyogye tvaprajJApanIye pratiSedhaH khisAyA iti gamyate / tasya tIvratarasaGklezopapatterAtmahitA'parijJAnAt / tannimittakarmabandhabhAvopapatteH, tasya ca parihAryatvAt / / 9 / / ukta icchAkAraH, sAmprataM mithyAkAraviSayamAha - saMjamajoge abbhuTThiyassa jaM kiMci vitahamAyariyaM / micchA etaM ti viyANiUNa taM dukkaDaM deyaM // 554 // 12/10 saMyamayoge saMyamavyApAre, abhyutthitasyodyamavataH, yatkiJcid vitathamanyathA AcaritaM saJjAtam, mithyA'nRtam, me etaditi vijJAya tad dRSkRtaM deyaM mithyAduSkRtaM kAryam // 10 // nanu yat duSkRtena karmopanibaddham, tadanubhavanIyameva / kastatra guNa ityAzaGkyAha - suddheNaM bhAveNaM, apuNakaraNasaMgateNa tivveNaM / evaM takkammakhao, eso se atthanANaMmi // 555 // 12/11 zuddhena bhAvenopanibaddhakarmakSayakaraNayogyena, apunaHkaraNasaGgatena, na punarmayedaM kartavyamiti prakArAnvitena tIvraNa utkRSTena evaM mithyAdRSkRtadAnAt tatkarmakSayo duSkRtakarmakSayo bhavatIti zeSaH / eSa ca karmakSayaH, se tasya mithyAduSkRtasya, arthajJAne tadvAcyArthaparijJAne sati, tena tadartho'bhidhIyate // 11 // ['micchA mi dukkaDaM' ityetat prAkRtapadamAzritya-] pUrvasUrikRtavyAkhyayA-[gAthAyugalenAha] - mi tti miumaddavatte, cha tti u dosANa chAdaNe hoti / me tti ya merAe~ Thio, du tti duguMchAmi appANaM // 56 // 12/12
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 13-15 12- sAdhusAmAcArI - paJcAzakam katikaDaM meM pAvaM, Datti ya Devemi taM uvasameNaM / eso micchAdukkaDapayakkharattho samAseNaM // 557 // 12/13 juggaM / 'mi'ityekamakSaram, mRduno bhAvaH mArdavaM kriyArUpaM vinayAvanatilakSaNaM tadbhAvastattvaM tasmin vartate / 'cchA' iti ca doSANAM cchAdane bhavati / 'me' iti ca maryAdAyAM sthito'haM punstdullngghnaabhaaven| 'du' tti 'du' ityakSaraM jugupsA'sya AtmAnamityarthe varttate // 12 // 157 'ka' ityakSaraM kRtaM mayA pApam, na tvakRtamityabhyupagame / 'Da' iti Diye antarbhAvitApyarthatvAdullaGghayAmi, tatpApam upazamena kodhAdiprazamena / eSo'nantaroktaH mithyAduSkRtapade akSarANi teSAm artho'bhidheyaH samAsena saGkSepeNa, pratyekamapi akSarANAmartho'sti, anyathA tatsamudAye'pya-bhAvaprasaGgAt, sikatAsu tailavat, samudAye tvartha: prakaTa eva / mithyA alIkaM yanmayA kRtaM mataM vA / prajJApanIyaviSayaM duSkRtaM ca, na sukRtaM mamaitaditi vidheyaviSayaM tasmAdubhayamapi saGgatameva // 13 // ukta mithyAkAraH sAmprataM tathAkAramAha kappAkappe pariNiTThiyassa ThANesu paMcasu Thiyassa / saMyamatavaDDagassa u, avigappeNaM tahakkAro // 558 // 12/14 kalpyA'kalpyayorvastunorathavA kalpo dvAdazavidhaH, tadviparItastvakalpaH / so'pi tathaiva, tayoH pariniSThitaH sUtrArthobhayapAragataH / tasyana AsthIyate yatibhiryeSu tAni sthAnAni mahAvratAni teSu paJcaSu sthitasya pratiSThitasya / saMyamazca tapazca sNymtpsii| abhyarhitatvAtsaMyamasya pUrvanipAto, yathA dIkSAtapasI / tAbhyAmADhyaH paripUrNaH / svArthikakanpratyayopAdAnAt, saMyamatapaADhyakastasya, trevkaaraarthe| avikalpena vikalpAbhAvena nirvikalpamityarthaH / tathAkArastathAkArastathAzabdaH prayoktavyo'nyo'pi tadarthAbhidhAyI, zAstre tathA zravaNAt 'tahameyaM bhaMte ! avitahameyaM bhaMte ! asaMdiddhameyaM bhaMte' / se evaM bhaMte! evaM bhaMte!' [ zrI kalpasUtra - sUtra - 14 ] evaM padasandarbhAt // 14 // kva punarviSaye'yaM kartavyamityAha - vAyaNapaDisuNaNAe, uvaese suttaatthakahaNAe / avitahameyaM ti tahA, avigappeNaM tahakkAro // 559 // 12/15 vAcanAyAmapUrvasUtroddezarUpAyAm, pratizravaNe ca kAryAbhyupagamaviSaye, upadeze sAmAnyenaiva, sUtrArthakathanAyA samyak sUtrArthavyAkhyAyAm avitathametaditi / tathaitaditi avikalpenA'sandehena /
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12- sAdhusAmAcArI - paJcAzakam 158 tathAkArA bhavatIti zeSaH // 15 // gAthA - 16-19 yastvevaMvidho gururna bhavati, tatra ko vidhirityAha - iyarammi vikappeNaM, jaM juttikhamaM tahiM na sesammi / saMviggapakkhige vA, gIe savvattha 'iyareNa // 560 // 12/16 itarasmin pUrvoktaguNavaikalyavati, vikalpena bhajanayA yad vastu yuktikSamaM pratItyupArohi, tasmiMstathAkAro, na zeSe'yuktikSame, saMvignapAkSike vA gIte gItArthe sarvatra vastuni itareNAgItArthena tathAkAraH kArya iti varttate // 16 // (1. iyare Na aTI.) kimityevamupadizyata ityAha saMviggo'NuvaesaM, na dei dubbhAsiyaM kaDuvivAgaM / jANato tammi tahA, atahakkAro u micchattaM // 561 // 12/17 saMvignaH saMsArabhIrurguruH, svayamevAnupadezamanucitopadezaM na dadAti, durbhASitaM duSTaM bhASitamasminniti taM kaTuvipAkaM dAruNavipAkam jAnannavabudhyamAnaH tasmin gurau tathA tena rUpeNa / atathAkArasta viparItasAmAcArIprarUpye mithyAtvaM varttate / tasmAttatrApyavikalpena tthaakaarH||17|| uktastathAkAraH, sAmpratamAvazyakasvarUpanirUpaNAyAha kajjeNaM gacchaMtassa guruNioeNa suttaNIIe / Avassiya tti NeyA, suddhA aNNatthajogAo // 562 // 12/18 kAryeNa jJAnAdisambandhena, gacchataH sataH sAdhoriti gamyate / gurunirdezena gurvAjJayA, sUtranItyA''gamanyAyena AvazyakA jJeyA jJAtavyA / zuddhA niravadyA, anvarthayogAdavazyakartavyA'nvarthasambandhAt // 18 // kAryeNa gacchataH ityuktam, kiM punastadityAha - kajjaM pi nANadaMsaNacarittajogANa sAhagaM jaM tu / jaiNo sesamakajjaM, na tattha AvassiyA suddhA // 563 // 12/19 kAryamapi jJAnadarzanacAritrayogAnAM sAdhakaM yattu, yateH sAdhoH zeSamakAryaM jJAnAdiviraheNa / na tatra jJAnAdirahitakArye, AvazyakA zuddhA kintvazuddhaivA''gamabAdhayA pravRtteH // 19 //
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-20-24 12-sAdhusAmAcArI-paJcAzakam 159 vaimettaM nivvisayaM, dosAya musa tti eva viNNeyaM / kusalehiM vayaNAo, vairegeNaM jao bhaNiyaM // 564 // 12/20 vAGmAtraM vacanamAtraM nirviSayamabhidheyazUnyaM doSAya doSArthaM bhavati / 'mRSA' ityeva vijJeyaM, kuzalairbuddhimadbhiH, vacanAdAgamAd vyatirekeNa yato bhaNitamuktam // 20 // AvassiyA u AvassiehiM savvehiM juttajogassa / eyasseso ucio, iyarassa na ceva natthi tti // 565 // 12/21 AvazyikA tvAvazyakainityakarttavyaiH sarvairyuktayogyasya yuktotsAhasya etasya prastutasya, eSa vAgvyApAraH, ucito yogyaH, itarasya utsAhavikalasya na caivocitaH, anucita ityarthaH / tadartho nAstIti kRtvA // 21 // uktA AvazyikA, adhunA niSIdhikA [naiSedhikIM-aTI.]Ahaevoggahappavese, nisIhiyA taha nisiddhajogassa / eyasseso ucio, iyarassa na ceva natthi ti // 566 // 12/22 evamavagrahapraveze vasatyAdipraveze, niSIdhikA samAcArI, tathA niSiddhayogasya AgamoktaprakAraniSiddhasAvadhavyApArasya, etasya sAdhoH eSa niSIdhikAvAgvyApAraH ucito yogyaH itarasyAniSiddhayogasya na caivocitaH nAstIti kRtvA, tadarthAbhAvAditi bhAvaH // 22 // kimevaM prayatnavata eva niSIdhikocyata ityAha - gurudevoggahabhUmIeN jattao ceva hoti pribhogo| iTThaphalasAhago sai, aNiTThaphalasAhago iharA // 567 // 12/23 gurudevAvagrahabhUmeH samayaprasiddhAyAH, yatnata eva prayatnAdeva bhavati paribhogaH, tadanupravezarUpa iSTaphalasAdhakaH, abhipretaphalanivartakaH, sadA sarvakAlam / aniSTaphalasAdhako'niSTaphalavidhAyI itarathA'nyathA gurudevAvagrahabhUmeH paribhoga iti sambandhaH // 23 // amumevArthaM samarthayannAha .... etto osaraNAdisu, daMsaNamette gayAdiosaraNaM / suvvai ceiyasiharAiesu sussAvagANaM pi // 568 // 12/24 etasmAdeva hetoH paribhogayatnAkhyAd, avasaraNAdiSu samavasaraNAdiSu tIrthakaragateSTAdizabdA
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 12-sAdhusAmAcArI-paJcAzakam gAthA-25-28 ddharmakathAdiparigrahaH / darzanamAtra upalambhanamAtre samavasaraNacchavAticchatrabhagavatsiMhAsanAdInAm, gajAdibhyo gajA'zvarathAdibhyo'pasaraNamuttaraNamebhyaH pRthagbhavanamityarthaH / zrUyate caityazikharAdiSu niSAdhikA, zobhanAH zrAvakAsteSAmapi na kevalaM yatInAmevetyabhiprAyaH // 24 // yasyeyaM bhAvato bhavati, tamadhikAriNaM nirdidikSurAha - jo hoi nisiddhappA, nisIhiyA tassa bhAvato hoi / aNisiddhassa u esA, vaimettaM hoi daTThavvA // 569 // 12/25 yaH pumAn bhavati niSiddhAtmA niSiddhasAvadhavyApAro, niSIdhikA tasya bhAvato bhAvamAzritya bhavati / aniSiddhasya tvaniSiddhAtmana eSA niSIdhikA vAGmAtramevArthazUnyaM draSTavyA, tatsAdhyA'karaNAt // 25 // uktA niSIdhikA, ApRcchAmAha - ApucchaNA u kajje, guruNo gurusammayassa vA niymaa| evaM khu tayaM seyaM, jAyati sati NijjarAheU // 570 // 12/26 ApRcchAM karoti-ApRcchayati (ApRcchakaH) tasya, nyAsaH tantrayuktirUpam ApRcchanA tu zabdaH punaH shbdaarthe| kArye kvacidvizeSaviSaye, gurorgurusaMmatasya vA gurunirdiSTasyetyarthaH / niyamAniyamena vidheyaH / eva khuevameva tatkAryaM vaizeSikaM, zreyo'tizayaprazasyaM jAyate sambhavati, sadA sarvakAlaM nirjarAhetuH nirjarAkAraNaM, nA''pRcchAmantareNa zreyastvaM nirjarAhetutvaM ceti bhAvaH // 26 // kimevamucyata ityAha - so vihinAyA tassAhaNaMmi tajjANaNA suNAyaM ti / sannANA paDivattI, suhabhAvo maMgalaM tattha // 571 // 12/27 sa gurvAdividharupAyasya, jJAtA, tatsAdhane kAryasAdhane tajjJAnAd gurujJAnAt, sujJAtamiti tatkArye sundarAvabodharUpaM sujJAnAt samyagjJAnAt [svajJAnAt, aTI.] pratipattiH kriyAyAH, zubhabhAvaH zubhapariNAmo maGgalaM tatsiddhisUcakaM tatra kArye // 27 // ihaivAnvayapradhAnamAha - iTThapasiddhiSNubaMdho, dhaNNo paavkhypunnnnbNdhaao| subhagaigurulAbhAo, evaM ciya savvasiddhi tti // 572 // 12/28 iSTaprasiddharanubandho'bhimatasiddheravyavacchedaH, dhanyaH prazastaH, pApakSayazca puNyabandhazca
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-29-32 12-sAdhusAmAcArI-paJcAzakam 161 ityekavadbhAvaH, tasmAt pApakSayapuNyabandhAbhyAmityarthaH / zubhagatizca gurulAbhazca tasmAcchubhagatiH pApakSayAd, gurulAbhaH puNyabandhAt, tayoreva kAryanirdezo'yam, evamevAnenaiva prakAreNa sarvasiddhiriti sarvasAdhyasiddhirUpaH jAyate // 28 // vyatirekapradhAnamAha - iharA vivajjato khalu, imassa savvassa hoi jaM teNaM / bahuvelAikameNaM, savvatthA''pucchaNA bhaNiyA // 573 // 12/29 itarathA'nyathA viparyayaH khalu viparyaya eva, asya prastutasya sarvasya guNakalApasya bhavati yad yasmAt, tena kAraNena, bahuvelAdikrameNa sAmAnyavizeSagatena / sarvatrA''pRcchanA samAcArI bhaNitA pratipAditA // 29 // uktA''pRcchA, pratipRcchAmAha - paDipucchaNA u kajje, puvvaNiuttassa karaNakAlammi / kajjaMtarAdiheuM, NihiTThA samayakeUhiM // 574 // 12/30 pratipRcchanA tu punaH kArye viziSTa eva, pUrvaniyuktasya sAdhoH karaNakAle tannivartanAvasare, kAryAntarAditi hetoH [dvitIyAyAH paJcamyarthatvAt - aTI.] kAryAntaraM tato'nyadguNAdhikam, AdizabdAnimittaskhalanaparigrahaH / nirdiSTA kathitA samayaketubhiH samayacidvairAgamavidbhirityarthaH // 30 // 'kAryAntarAdihetoH' ityuktam, tadeva vyaktIkartumAha - kajjaMtaraM na kajjaM, teNaM kAlaMtare va kajjaM ti / aNNo vA taM kAhiti, kayaM va emAdiyA heU // 575 // 12/31 kAryAntaramadhikaM samutpannaM na kAryam / tena prAktanena kAlAntare vA kAryamiti kAlAntare vA tatkaraNIyaM bhaviSyati na kadAcit kSatiH anyo vA sAdhuH tatkAryaM kariSyati sampAdayiSyati, tatkaraNasamarthatvAt / kRtaM vA'nyena sAdhunA tadevamAdikA hetavaH pratipRcchAyAM sambhavino'nye'pi draSTavyAH // 31 // ahavA vi payaTTassA tivArakhalaNAe vihipoge'vi|| paDipucchaNa tti NeyA, tahiM gamaNaM sauNavuDDIe // 576 // 12/32 athavA prakArAntare pravRttasyApi sataH, trivAraskhalanAyAM trIn vArAn yAvat skhalanAyAM
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 12-sAdhusAmAcArI-paJcAzakam gAthA-33-35 satyAM nimittAdineti gmyte| vidhiprayoge'pi vidhiprayuktAvapyavidhyabhAve'pItyarthaH / pratipRcchaneti jJeyA nirdiSTaviSaye samAcArI, tasmin gamanaM zakunavRddhyA trivAraskhalanayApi kArye gamanaM zakunavRddhyA''zrIyate, na punastadabhAve paDhamaM aTThassAsA, bIyaM jANAhi solasussAsA / aha taiyaM udvejjA, aNNaM sauNaM vi maggejjA // ityAdi vacanAt // 32 // viSayAntaranirdezAyAha - puvvaNisiddhe aNNe, paDipucchA kila uvaTThie kajje / evaM pi natthi doso, ussaggAIhiM dhammaThiI // 577 // 12/33 pUrvaniSiddhe kArye, anye sUrayaH pratipRcchA kartavyeti mnynte| kila(-ityAptapravAdasaMsUcanArthaH, aTI.)upasthite kArye tasminneva sAmpratakAlakaraNIye, evamapi nAsti doSo'natizayinAm utsargAdibhirutsargApavAdAbhyAM dharmasthitiriti hetoH, na hi dharmasthitirutsargApavAdau vihAya varttate // 33 // pratipRcchoktA, adhunA chandanAmAha - puvvagahieNa chaMdaNa, guruANAe jahArihaM hoti / asaNAdiNA u esA, Neyeha visesavisaya tti // 578 // 12/34 pUrvagRhItena annapAnAdinA chandana upamantraNaM gurvAjJayA yathArhaM yathAyogyaM bhvti|ashnaadinaa tveSA chandanA jJeyeha vizeSaviSaya iti sAdhuvizeSagocarA / na tu kazcit sAmAnyenaivaM vidhatte // 34 // etadeva vyanakti - jo attaladdhigo khalu, visiTThakhamago va pAraNAitto / iharA maMDalibhogo, jatIeN taha egabhattaM ca // 579 // 12/35 yaH kazcid AtmalabdhikaH khalu anujJAtAtmalabdhireva gurubhistadviSayasUtrArthobhayapAragatvena vikRSTakSamakA[viziSTakSapakA a.TI.]vA'STamAdeH katrA, pAraNAvittaH pAraNayA pratItaH pAraNika ityarthaH / itarathA'nyathotsargeNa maNDalIbhogaH samUhabhogaH, sAdhAraNatvAllabhyasya, vizeSato dAnadharmAnadhikArAt gurvanujJayaiva svIkRtasya tatra dAnapravRtteH, yatInAM sAdhUnAM / tathaikabhaktaM ca ekAzanarUpaM tenApi pRthagbhogaH // 35 //
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 gAthA-36-39 12-sAdhusAmAcArI-paJcAzakam Atmalabdhireva svapoSAdhikaM kasmAd gRhNAti ? yenAsya dAnasambhava ityAzaGkyAha - nANAduvaggahe sati, ahige gahaNaM imassa'NuNNAyaM / doNha vi iTThaphalaM taM, atigaMbhIrANa dhIrANa // 580 // 12/36 jJAnAdyupagrahe jJAnadarzanacAritropaSTambhe, sati sambhavati adhike'dhikaviSayaM grahaNamasya Atmalabdhikasya, anujJAtamanumataM dvayorapi dAtRpratigRhItroH sAdhvoriti gamyate / iSTaphalaM tadabhipretaphalaM dAnaM grahaNaM ca kIdRzoH dvayoH atigambhIrayorutkRSTagambhIrAzayayoH dhIrayoH sthirayorbhAvaprAdhAnyAt // 36 // .. tadevopadarzayitumAha - gahaNe vi NijjarA khalu, aggahaNe vi ya duvihA vi baMdho ya / bhAvo ettha NimittaM, ANAsuddho asuddho ya // 581 // 12/37 grahaNe'pyAdAne'pyanyasAdhunA bhaktAdeH, nirjarA khalu karmanirjaraiva dAnapariNAmavataH / agrahaNe'pi cAnyasAdhunA, nirjaraiveti vrtte| dvividhApi grahaNA'grahaNAbhyAM bandhazcAzuddhapariNAmasya karmabandhazca, bhAvo'dhyavasAya: atra nimittaM kAraNam, nirjarA-bandhayoH pratyekam AjJAzuddho'zuddhazcAgamika itarazca // 37 // uktA cchandanA, nimantraNAmAha - sajjhAyAduvvAo, gurukicce sesage asaMtammi / taM pucchiUNa kajje, sesANa NimaMtaNaM kujjA // 582 // 12/38 svAdhyAyAt svAdhyAyakaraNAt uvvAu tti 'zrAnto, gurukRtye gurukArye zeSake kRtazeSe, asati avidyamAne, tadAnIM taM guruM pRSTvA kArye kAryanimittaM zeSANAM sAdhUnAM nimantraNaM kuryAd gRhItena bhaktAdineti zeSaH // 38 // 1. [uvvAa parizrAntaH - de. 102] kimevamutsAhaH kAryata ityAha - dulahaM khalu maNuyattaM, jiNavayaNaM vIriyaM ca dhammammi / eyaM labhrUNa sayA, apamAo hoi kAyavvo // 583 // 12/39 durlabhaM khalu durlabhameva, manujatvaM maanussym| jinavacanaM sarvajJavacanaM vIryaM ca dharme dharmaviSayametatritayaM labdhvA sadA sarvakAlam, apramAdo yatnAtizayaH bhavati kartavyaH // 39 //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 12-sAdhusAmAcArI-paJcAzakam gAthA-40-43 etacca cintanIyamityupadizannAha - duggatarayaNAgararayaNagahaNatullaM jaINa kiccaM ti / 'AyatiphalamaddhavasAhaNaM ca NiuNaM muNeyavvaM // 584 // 12/40 __ durgatasya daridrasya ratnAkare prApte, ratnagrahaNamiti lAlasayA, yathA tattulyaM durgataratnAkararatnagrahaNatulyam, yatInAM sAdhUnAM kRtyamiti kartavyam / na tatra sAdhorabhilASo paramo'sti / AyatiphalamAgAmikAlabhAvikaphalam, adhruvANi sAdhanAni vIryAdIni yasmiMstattathA adhruvasAdhanaM ca nipuNaM sUkSmaM yathA bhavatyevaM mantavyaM jJAtavyaM / pariNAmasundaraM phalaM yatInAM kRtyamadhruvamano-vAkkAya-vIrya-buddhi-pATava-kSayopazamAdisAdhanaJcetibhAvaH // 40 // (1. AyataphalaM aTI.) zeSasAdhunimantraNapravRttenApi gurupRcchA'vazyaM vidheyetyupadizannAha - iyaresiM akkhitte, gurupucchAe NiogakaraNaM ti / evamiNaM parisuddhaM, veyAvaccaM tu akae'vi // 585 // 12/41 itareSAmapi sAdhUnAM sambandhini AkSipte Dhaukite kArya iti gamyate / sAdhubhireva vidheyatayA nirdiSTa ityarthaH gurupRcchA yAH] niyogakaraNamiti niyamavidhAnam / evamidaM parizuddhamanavA vaiyAvRttyaM tu vyAvRttabhAvarUpam akRte'pi taM kathaJcitkArye, guravo hi na yathA kathaJcit sAdhukArya pratiSedhanti, ato'dhikRte'pi nijaraiva sAdhoH, nirvyAjapariNAmatvena pravRttatvAt, adhikaguNApekSayA tvanyathApravRtteH, tatra tu guravaH sa eva ca sAdhuH jJAtvA pramANam // 41 // (1. vaiyAvacce aTI.) uktA nimantraNA, upasampat samAcArImAha - uvasaMpayA ya tivihA, nANe taha daMsaNe caritte y| daMsaNanANe tivihA, duvihA ya carittamaTThAe // 586 // 12/42 upasampaccAtmanivedanArUpA trividhA / jJAne jJAnaviSayA tathA darzane cAritre ca, darzanajJAne darzana-jJAnaviSayA trividhA, dvividhA ca caritrArthAya cAritraprayojanAya // 42 // etadvivaraNAyAha - vattaNasaMdhaNagahaNe, suttatthobhayagayA u esa tti / veyAvacce khamaNe, kAle puNa AvakahiyAdI // 587 // 12/43 vrtn-sndhaan-grhnne|vrtnN praavrtnmaamnaaytdvissyaa| sandhAnaM vicchinnasya punaranusandhAnamanusyUtatA / grahaNaM vAcanA / etadarthamupasampat / punaraikaikA trividhA / sUtrArthobhayagatA tu jJAna
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA -44-47 12- sAdhusAmAcArI- paJcAzakam 165 cAritra - 1 tra - prabhAvakasUtrA-rthobhayaviSayA eSetyupasampat / vaiyAvRtte [ttye] vaiyAvRttyaviSayA kSamaNe kSamaNaviSayA / kAle punaH vicArye yAvatkathikAdiH, AdizabdAditvaraparigrahaH / cAritraviSayA vaiyAvRttyopasampad yAvatkathikItvarakAlA ca kSamaNe'pyevam // 43 // (1. kSapaNe - caturthAdirUpakSapaNaviSayA, aTI.) kathaM punaH zuddhopasampadiSyata ityAha - saMdiTTo saMdiTThassa covasaMpajjaI u emAI / caubhaMgo etthaM puNa, paDhamo bhaMgo havai suddho // 588 // 12 / 44 sandiSTo vivakSito'nujJAviSayIkRta ityarthaH / sandiSTasya caiva vivakSitasyaiva guro:, sampadyata tvevamAdizcaturbhaGgazcaturvidhaH prakAraH, atra punazcaturSubhaGgeSu prathamo bhaGgo bhavati zuddho nirdoSaH // 44 // vartanAdInyeva sarvANi vyAcaSTe - athirassa puvvagahiyassa vattaNA jaM ihaM thirIkaraNaM / tase saMtaraNassa'NusaMdhaNA ghaDaNA // 589 // 12/45 asthirasyAparicitasya pUrvaM gRhItasya vAcanayA vartanA yadiha sthirIkaraNamanyasamIpe, tasyaiva pUrvagRhItasya, pradezAntaranaSTasyAntarAvicchinnasya anusandhanA'nusandhAnamucyate / kA ghaTanA nairantaryApAdanam // 45 // gahaNaM tappaDhamatayA, suttAdisu nANadaMsaNe caraNe / veyAvacce khamaNe, sIdaNadosAdiNA'NNattha // 590 // 12 / 46 grahaNaM vAcanA tatprathamatayA apUrvapAThena sUtrAdiSu sUtrArthobhayarUpeSu viSayabhUteSu, jJAnadarzane caraNe vyAvRtya kSamaNe sIdanadoSAdinA jJAnAdisannatAdinA doSeNAkrAnte svagacche, anyatra gacchAntare saGkrame satyupasampaccAritraviSayA // 46 // pUrvoktagAthoktazeSaM vyAcaSTe ittariyAdivibhAsA, veyAvaccammi taha ya khavage vi / avigavigi miya, gaNiNA gacchassa pucchAe // 591 // 12/47 itvarikAdivibhASA kiyatkAlopasampado yAvatkathikopasampadazca vibhASA vyAkhyA kartavyA / vaiyAvRttya gurvAdivyAvRtakarmaNi, tathA ca kSamake'pi kSapaNArthau vidhaye [avikRSTa-vikRSTe]
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 _ 12-sAdhusAmAcArI-paJcAzakam gAthA-48-50 avikRSTatapaHkarmakAriNi SaSTabhaktAnatapamAsevini vikRSTe'pi ca vikRSTatapaH karmakAriNyaSTamAditapaHkarmasamAsevini gaNinA gaNAdhipatinA / gacchasya sAdhusamUhasya, pRcchyopasampadaGgIkartavyA // 47 // dazavidhasamAcArImabhidhAyopasaJjihIrSurAha - evaM sAmAyArI, kahiyA dasahA samAsao esA / saMjamatavaDDagANaM, NiggaMthANaM maharisINaM // 592 // 12/48 evamuktanItyA sAmAcArI ziSTAcaritakriyAkalAparUpA, kathitoktA dazadhA samAsataH sajhepeNa essaa| saMyama-tapobhyAmADhyakAsteSAM nirgranthAnAM sAdhUnAM maharSINAM jJAnasampannAnAm // 48 // asyAH phalamAha - eyaM sAmAyArI, ga~jaMtA caraNakaraNamAuttA / sAhU khaveMti kammaM, aNegabhavasaMciyamaNaMtaM // 593 // 12/49 etAM sAmAcArI yuJjantaH prayuJjAnAH caraNakaraNAyuktAzcaraNakaraNayorAgamaprasiddhayorAyuktA apramattAH, sAdhavaH kSapayanti karma jJAnAvaraNAdi, anekabhavasaJcitamanekabhavopAttam, anantam aparimitam // 49 // vyatirekasAramAha - je puNa eyaviuttA, saggahajuttA jaNaMmi viharaMti / tesiM tamaNuTThANaM, no bhavavirahaM pasAhei // 594 // 12/50 ye punaretadviyuktA dazavidhasAmAcArIviyuktAH, svAgrahayuktA zAstranirapekSayA''tmIyAbhinivezasamanvitA, jane loke viharanti ceSTante teSAM svagrahayuktAnAM tadanuSThAnaM kriyamANaM no naiva bhavavirahaM mokSaM prasAdhayati niSpAdayati // 50 // // sAdhusAmAcArI paJcAzakaM dvAdazaM samAptam //
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ // trayodazaM piNDavidhAna - paJcAzakam // sAmAcAryantargatatvAt piNDavizuddheH tatsvarUpapratipAdanAyAha - namiUNa mahAvIraM, piMDavihANaM samAsao vocchaM / samaNANaM pAuggaM, gurUvaesANusAreNaM // 595 // 13/1 natvA mahAvIraM mahAvIryaM virAjanAd, bhagavantam, piNDavidhAnaM piNDavidhiM samAsato vkssy| zramaNAnA sAdhUnAM prAyogyamucitam / gurUpadezAnusAreNa guruvacanAnvayena // 1 // suddho piMDo vihio, samaNANaM saMjamAyaheu tti / so paNa iha viNeo, uggamadosAdirahito jo // 596 // 13/2 zuddho niravadyaH, piNDo vihitastIrthakarAdibhiH, zramaNAnAM sAdhUnAM saMyamAtmA cAritrAtmA, tasya heturiti kRtvA sa piNDaH punariha vijJeya udgamAdidoSarahito yaH udgamAdidoSavikala iti yAvat // 2 // udgamAdInevAha - solasa uggamadosA, solasa uppAyaNAe dosA u / dasa esaNAi dosA, bAyAlIsaM iya havaMti // 597 // 13/3 SoDazodgamadoSAH, SoDazotpAdanAyA doSAstu, dazaiSaNA doSA, dvAcatvAriMzaditi bhavanti sarve caite samuditAH // 3 // udgamazabdArthamAha - tatthuggamo pasUtI, pabhavo emAdi hoMti egaTThA / so piMDassAhigato, iha dosA tassime hoMti // 598 // 13/4 tatrodgamaH prasUtiH prabhava evamAdayo bhavanti ekArthAH zabdAH, sa udgamaH piNDasyA dhikRtaH / iha prastAve doSAstasyodgamasya ime vakSyamANA bhavanti // 4 //
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-5-9 168 13-piNDavidhAna-paJcAzakam udgamadoSAnevAha - AhAkammuddesiya, pUtikamme ya mIsajAe ya / ThavaNA pAhuDiyA yA, pAoyara-kIa-pAmicce // 599 // 13/5 pariyaTTie abhihaDe, ubbhiNNe mAlohaDe iya / acchejje aNisaTTe, ajjhoyarae ya solasame // 600 // 13/6 jugg| AdhAkaudezikaM pUtikarma ca mizrajAtaM ca sthApanA ca prAbhRtikA ca ['yA' = caH samuccaye, tasya ca dIrghatA chando'rthA aTI.] prAduSkAraH krItamapamitam( tyam ) // 5 // __parivartitamabhihRtamudbhinnaM mAlopahRtamiti ca AcchedyamanisRSTamadhyavapUrakazca SoDazaH // 6 // vyApya-vyApilakSaNagataM vizeSaM vihAya sAmAnyenAha - saccittaM jamacittaM sAhUNa'TThAe~ kIrae jaM ca / accittameva paccati AhAkammaM tayaM bhaNiyaM // 601 // 13/7 sacittaM dhAnyaphalAdi, yadacittamacetanaM, sAdhUnAmarthe sAdhUn manasyAdhAya, kriyate tadAdhAkama / yacca acittameva yad 'bhuikaNikAdi' pacyate'gninA saMskriyate AdhAkarma takad bhaNitamuktam [7 adhunauddezikamAha - uddesiya sAhumAI, omaccae bhikkhaviyaraNaM jaM ca / uvvariyaM mIseuM, taviuM uddesiyaM taM tu // 602 // 13/8 uddizya sAdhvAdIn nirgrantha-zAkya-tApasa-gairikA''jIvAkhyAn zramaNAn, avamAtyaye durbhikSAtyaye bhikSAvitaraNamAhAradAnam / yaccovvaritaM mizrayitvA odanAdi dadhyAdinA, kRtaakhybhedaa'ntHpaati| taptvA pratApya guDamodakacUrNAdi yat saMskriyate tacca kmauddeshikaantHpaati| auddezikaM tattu tatpunaH sakalamevedamauddezikam // 8 // pUtidoSamAha - kammAvayavasameyaM saMbhAvijjati jayaM tu taM pUrcha / paDhama ciya gihisaMjayamIsovakhaDAi mIsaM tu // 603 // 13/9
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-10-13 13-piNDavidhAna-paJcAzakam 169 ___AdhAkarmAvayavasamanvitaM karmAvayavasametaM sambhAvyate jJAyate yakad yadAhArajAtaM tat pUti / uktaM pUti / mizramAha prathamamevAdhizrayaNakAla eva, gRhiNazca saMyatAzca tayoH mizrakaM tadupaskRtAdi ca gRhasaMyatamizropaskRtAdimizraM tu mizraM punarevaMvidhamabhidhIyate // 9 // sthApanAdoSamAha - sAhobhAsiyakhIrAiThAvaNaM ThavaNa sAhuNa'TThAe / suhameyaramussakkaNamavasakkaNamo ya pAhuDiyA // 604 // 13/10 sAdhunA'vabhASitaM yAcitaM yat kSIrAdi, tasya sthApanaM gRhasthena yatkriyate sa sthaapnaadossH| sAdhUnAmartha sAdhunimittam / [avaSvaSkaNaM] prAbhRtikAmAha-sUkSmetarA ca[lpa]bAdara [ utSvaSkaNam ] [ avaSvaSkaNam-] utsarpaNaM purastAd abhisarpaNaM pazcAcca mo iti nipAtaH prAbhRtikA nAma doSaH // 10 // prAduSkAradoSamAha - nIyaduvAraMdhayAre gavakkhakaraNAi pAukaraNaM tu / davvAiehiM kiNaNaM, sAhUNaTTAe~ kIyaM tu // 605 // 13/11 nIcadvArAndhakAre gavAkSakaraNAdi, AdizabdAnmaNipradIpaparigrahaH / prAduSkaraNaM tu prakAzakaraNaM / krItamAha-dravyAdibhirdravyabhAvAbhyAM krayaNaM vinimayarUpam / sAdhUnAmarthe krItaM tu-krIta punarnAma doSaH // 11 // apamityamAha - pAmiccaM jaM sAhUNa'TThA ucchidiuM diyAvei / pallaTTiDaM ca goravamAdI pariyaTTiyaM bhaNiyaM // 606 // 13/12 apamityaM yAcitakaM yatsAdhUnAmarthe sAdhunimittam, ucchidya yAcitvA 'ahaM punarvitariSyAmi' ityevaM cetayate dadAti / parivartitamAha-parAvartya vA pUrvApekSayA / vA zabdaH cazabdArthe / gauravAdinAbhyarhitatvAdinA sAdhoH / kodravaudanAdiprakSepeNa zAlyodanAdi dadataH / parivartitaM bhaNitam / parivartitaM nAma doSastaduktam [jinaiH / aTI.] // 12 // abhyAhRtamAha - saggAmaparaggAmA, jamANiuM AhaDaM tu taM hoi / chagaNAdiNovalitaM, ubhidiya jaM tamubbhiNNaM // 607 // 13/13
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13- piNDavidhAna-paJcAzakam gAthA - 14-17 svagrAma-paragrAmAd yadAnItamAhRtaM tu tad bhavatyabhyAhRtamityarthaH / udbhinnamAha-chagaNAdinA gomaya-jatu-madanAdinA, upaliptaM lAJchitaM mudritam, udbhidya yaddadAti tadudbhinnamucyate // 13 // mAlopahRtamAha 170 mAlohaDaM tu bhaNiyaM, jaM mAlAdIhi deti ghettUNaM / acchejjaM cAcchidiya, jaM sAmIbhiccamAdINaM // 608 // 13/14 [mAlApahRtaM-upanItam aTI. ] mAlopahRtaM tu bhaNitamuktam, yanmAlAdibhyo dadAti gRhItvA uttArya nizreNyAdinA / AcchedyamAha - Acchedya ca nAmAhAradoSa: / Acchidya gRhItvA yatkSIrAdi, svAmI nAyakaH bhRtyAdInAM gopAlAdInAM sAdhave dadAti // 14 // anisRSTamAha - aNisi sAmaNNaM, goTThigabhattAdi dadau egassa / saTTA mUladdahaNe, ajjhoyara hoi pakkhevo // 609 // 13/15 anisRSTaM nAma doSa:, sAmAnyaM sAdhAraNaM goSThikabhaktAdi ghaTAbhaktAdi, [samudAyabhojanAdiaTI.] dadatasteSAmeva ekasya kasyacit / adhyavapUrakamAha-svArthamAtmArthaM mUlA'ddahaNe [addahaNaM sthApanam-tulA- "addahiya: sthApita " ( vipAkasUtra 1.6 )] sajalasthAlyadhirohaNe, adhyavapUrako bhavati prakSepaH, tandulamudgAdikaNaprakSepaH, bahusAdhvAgamanApekSayA // 15 // eSvevodgamadoSeSvavizodhi-vizodhikoTidvayavibhAgamAha - kammuddesicaramatiga pUiyaM mIsa caramapAhuDiyA / ajjhoyara avisohI, visohikoDI bhave sesA // 610 // 13/16 karma AdhAkarma auddezikacaramatrikaM yAvadarthikaparityAgena, samuddezA - ''deza- smaadeshruupm| pUtikaM mizra caramaprAbhRtikA bAdaraprAbhRtikA, adhyavapUrakaH, avizodhirityavizodhikoTI uktaa| sarvApi vizodhikoTIbhaveccheSA prAguktasthAnaparihAreNa // 16 // uktA: SoDazodgamadoSAH sAmpratamutpAdanAdoSAnAha - uppAyaNa saMpAyaNa, nivvattaNa mo ya hoMti egaTThA / AhArassiha pagatA, tIe ya dosA ime hoMti // 611 // 13/17 utpAdanA sampAdanA nirvartanA ca, mo iti nipAto, bhavantyekArthAH zabdAH / AhArasyeha prakRtAstasyAzcotpAdanAyAH doSA ime vakSyamANA bhavanti // 17 //
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-18-24 13-piNDavidhAna-paJcAzakam ___171 tAnyeva prativyakti nirdizati - dhAtI dUti nimitte, AjIva vaNImage tigicchA ya / kohe mANe mAyA, lobhe ya havaMti dasa ete // 612 // 13/18 puTvipacchAsaMthava, vijjA maMte ya cuNNa joge ya / uppAyaNayAe~ dosA solasame mUlakamme ya // 613 // 13/19 juggaM / dhAtrI, dUtI, nimittaM,AjIvanamAjIvaH / vanIpakaH sambandhakArI kRpi(pa)NaH, cikitsA ca / krodhA mAno mAyA lobhazca bhavanti dazaite // 18 // pUrva-pazcAtsaMstavaH mAtR-pitR-zvasurAdiparicayaH / vidyA mntrshc|cuurnno yogazcotpAdanAyA doSA ete / SoDazo mUlakarma ca // 19 // etAnyeva svarUpato vyAcaSTe - dhAittaNaM karetI, piMDaTThAe taheva dUtittaM / tItAdinimittaM vA, kaheti jaccAi vA''jIve // 614 // 13/20 jo jassa koi bhatto, vaNei taM tappasaMsaNeNeva / AhAraTThA kuNati va, mUDho suhumeyaratigicchaM // 615 // 13/21 kohapphalasaMbhAvaNapaDupaNNo hoi kohapiMDo u| gihiNo kuNada'himANaM, mAyAe davAvatI taha ya // 616 // 13/22 atilobhA pariyaDatI, AhAraTThAe~ saMthavaM duvihaM // kuNai pauMjai vijjaM, maMtaM cuNNaM ca jogaM ca // 617 // 13/23 annamiha kougAdi va, piMDatthaM kuNai mUlakammaM tu / sAhusamutthA ete, bhaNiyA uppAyaNAdosA // 618 // 13/24 pNcgN| dhAtrItvaM stana-maNDana-kSIrapradAnA-kadhAraNa-krIDanarUpaM paJcavidhaM karoti piNDArthamAhArArtham / tathaiva dUtItva dUtIbhAvam / atItAdi nimittaM vA kathayati trividham / jAtyAdivA jAtikarmazilpAdi vA AjIvati // 20 // yo bhikSUpAsakAdiH yasya raktabhikSvAdeH (zAkyAdeH) kazcid bhakto bhaktimAna, vanati sambhajate, tamupAsakAdim / tatprazaMsanaiva bhikSAdiprazaMsanenaiva AhArArthamAhAranimittaM karoti,
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 gAthA - 25-28 13- piNDavidhAna - paJcAzakam vA mUDho mohavAn sUkSmetaracikitsAM sUkSmabAdaravyAdhipratIkAram, yathAgamaM tu [na] tanniSedhaH sAdharmikavAtsalyAderuccairgotranibandhAdArAdhakatvAcca // 21 // krodhaphalasambhAvanayA pratyutpannaH sampannaH tathAvidhakSapakarSeriva bhavati, krodhapiNDastu, gRhiNA gRhasthasya kurvannutpAdayan abhimAnaM mAnapiNDo yaterbhavatIti zeSaH, sevatikAsAdhoriva, mAyayA dApayati tathA ca mAyApiNDo bhavatyASADhabhUteriva // 22 // atilobhAllobhAtizayAt paryaTatyayaM lobhapiNDaH, siMhakesaramodakAbhigrahayateriva, AhArArthaM saMstavaM paricayaM dvividhaM pUrvapazcAtsaMstavarUpaM karoti saMstavapiNDo'yam / prayuGkte vidyAM strIdevatAdhiSThitAm, mantraM devapuruSAdhiSThitam, cUrNaM cAJjanAdikaM zlakSNarUpam, yogaM ca tathAvidhadravyasaMyogam, vidyApiNDo mantrapiNDazcarNapiNDo yogapiNDaH ||23|| anyadapyaivajAtIyaM kautukAdi vA viziSTaprabhAvauSadhisnAnAdi vA [ 'annamaha'tti pAThAntaraM tatrAnyat athAparam-aTI.] piNDArthaM karoti / mUlakarma tu apatyotpattihetuviziSTauSadhisaMyogakriyAdirUpam / sAdhusamutthA ete bhaNitA utpAdanAdoSAH ||24|| (1. annama, aTI.) adhunaiSaNAdoSAnAha - esaNa gavesaNa'NNesaNA ya gahaNaM ca hoMti egaTThA / AhArassiha pagatA, tIi ya dosA ime hoMti // 619 // 13/25 eSaNaM gaveSaNA anveSaNA ca grahaNaM ca bhavantyekArthAH zabdAH / AhArasyeha prakRtA prastutA / tasyAzcaiSaNAyA doSA ime vakSyamANA bhavanti // 25 // saMkiya makkhiya nikkhitta pihiya sAhariya dAyagummIse / apariNaya litta chaDDiya, esaNadosA dasa havaMti // 620 // 13/26 zaGkitaM prakSitaM nikSiptaM pihitaM saMhRtaM dAyaka unmizramapariNataM liptaM charditameSaNAdoSA daza bhavanti // 26 // etAmeva vyAcaSTe - kammAdi saMkati tayaM, makkhiyamudagAdiNA u jaM juttaM / nikkhittaM sajiyAdo, pihiyaM tu phalAdiNA ThaiyaM // 621 // 13/27 mattagagayaM ajoggaM, puDhavAdisu choDhu dei sAhariyaM / dAyaga bAlAdIyA, ajogga bIjAdiummIsaM // 622 // 13/28
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 gAthA-29-32 13-piNDavidhAna-paJcAzakam apariNayaM davvaM ciya, bhAvo vA doNha dANa egassa / littaM vasAdiNA chaDDiyaM tu parisADaNAvaMtaM // 623 // 13/29 tigaM / karmAdyAdhAkarmAdi zakate tacchaGkitaM bhavati / makSitamudakAdinA tu yad yuktaM nikSipta sajIvAdA sacittAcittamizreSu, pihitaM tu phalAdinA bIjapUrakAdinA, sthagitamAcchAditam // 27 // mAtrakagata mAtragataM bhAjanagatamityarthaH / ayogyamadAnocitaM tuSAdi, pRthivyAdiSu kSiptvA dadAti [tat] saMhRtamucyate / dAyakA dAtAro bAlavRddharogyanadhikAriprabhRtayaH ayogyA dAne, dAtRdoSo'yam, bIjAdibhirunmizramutprAbalyena mizrIkRtamunmizramucyate // 28 // apariNataM dravyameva na prAsukaM bhAvo vA na pariNato dAtuH, dvayordAna ekasya liptaM vasAdinA dravyajAtena liptamucyate charditaM tu parizATanAvat / yatrAnIyamAne'vayavAH parizaTanti charditamityucyate // 29 // eyaddosavisuddho, jatINa piMDo jinnehissnnunnnnaao| sesakiriyAThiyANaM, eso puNa tattao Neo // 624 // 13/30 etaddoSavizuddho dvicatvAriMzaddoSavirahito, yatInAMpiNDojinairanujJAto'numataH,zeSakriyAsthitAnA sUtrArthapauruSyAdisthitAnAm, eSa piNDaH punastattvato jJeyo na tadvikalAnAm // 30 // etadeva samarthayate - saMpatte iccAisu, suttesu nidaMsiyaM imaM pAyaM / jatiNo ya esa piMDo, Na ya annaha haMdi eyaM tu // 625 // 13/31 samyak svAdhyAyakaraNAdinA, prApte bhikSAkAle ityAdiSu 'sUtreSu nidarzitamidaM zeSakriyAtvam prAyA bAhulyena, yatezcaiSa piNDaH, na cAnyathA'nyena prakAreNa, hantaitattu yatitvam / tena zeSakriyAsthitasya piNDadoSaparihAriNaH samyag yatitvamityAveditaM bhavati // 31 // kathaM punardoSajJAnaM bhavatItyAha - dosapariNANaM pi hu, etthaM uvaogasuddhimAdIhiM / jAyati tivihanimittaM, tattha tihA vaNiyaM jeNa // 626 // 13/32 1. saMpatte bhikkhakAlammi, asaMbhaMto amucchio| imeNa kamajogeNa, bhattapANaM gavesae / [daza.a.5.uddeza-1 gA.1]
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13- piNDavidhAna - paJcAzakam gAthA - 33-36 doSaparijJAnamapi doSAvagamanamapi / hurvAkyAlaGkAre / atra piNDe upayogazuddhyAdibhiH prakAraiH jAyate, trividhanimittaM kAyika- vAcika-mAnasikabhedAt / tatra piNDaviSaye tridhA'tItapratyutpannA'nAgatabhedena, varNitaM kathitam, yena tena doSaparijJAnamapi jAyate // 32 // 174 bhikkhAsaddo'vevaM, aNiyatalAbhavisau tti emAdI / savvaM ciya uvavannaM, kiriyAvaMtaMmi u jatimmi // 627 // 13/33 'bhikSAzabdo'pyevamaniyatalAbhaviSaya ityevamAdi' yaduktam, sarvamevopapannaM yuktam / tat kriyAvati tu zAstroktakriyAyukte yatau sAdhau sarvadoSavirahitasyAniyatalAbhAtmakasyAhArasya bhikSAzabdavAcyatvAditi bhAvaH ||33|| parAzaGkyamAha - aNNe bhAMti samaNAdatthaM uddesiyAdi saMcAe / bhikkhAe aNaDaNaM ciya, visesao sigehesu // 628 // 13/34 anye kecana bhaNanti vadanti, zramaNAdyarthaM zramaNAdinimittam kRtasya uddezikAdisaMtyAge parihAre bhavadbhiriSyamANe, bhikSAyA anaTanamevA'paryaTanameva, vizeSato vizeSeNa ziSTageheSu brAhmaNAdikuleSu // 34 // ihaiva hetumAha - dhammaTThA AraMbha, siTThagihatthANa jamiha savvo vi / siddho tti sesabhoyaNavayaNAo taMtaNItIe // 629 // 13/35 dharmArthaM puNyArtham Arambha AhArapAkaviSayaH ziSTagRhasthAnAM smRtyAdyanusAriNAm, yad yasmAd iha sarvo'pi niravazeSo'pi siddha iti pratiSThitaH / zeSabhojanavacanAt / gurvAdibhyaH zeSaM bhoktavyam ['gurudattavizeSaM bhuJjIta' - aTI. ] iti vacanAt tantranItyA zrutismRtinItyA // 35 // tamhA visesao ciya, akayAiguNA jaINa bhikkhati / eyamiha juttijuttaM, saMbhavabhAveNa na tu annaM // 630 // 13/36 tasmAdvizeSata evAkRtAdiguNAkRtAkArita'saGkalpitA [tatva] guNA yatInAM bhikSeti / etadiha yuktiyuktaM yuktisaGgataM sambhavabhAvena sambhavasadbhAvena, na tvanyat / sAmAnyata evAkRtAkAritAsaGkalpitarUpatvam // 36 //
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175 gAthA-37-40 13-piNDavidhAna-paJcAzakama atrottaramAha - bhaNNati vibhiNNavisayaM, deyaM ahigicca ettha viNNeo / uddesigAdicAo, na sociAraMbhavisao u // 631 // 13/37 bhaNyate'tra samAdhiH, vibhinnaviSayaM deyaM dAtavyamannAdi, adhikatyAtra prastAve vijJeyo jJAtavya auddezikAdityAga auddezikAdiparihAraH, nasvocitArambhaviSayastu svasyai svArthamucitazvAsAvArambhazca svocitArambhaH, pratidinakaraNIyastadviSayastu tadgocaraH / punanauddezikAdityAgaH // 37 // saMbhavai ya eso vi hu, kesiMcI sUyagAdibhAve vi / avisesuvalaMbhAo, tattha vi taha lAbhasiddhIo // 632 // 13/38 sambhavati caiSo'pi huH, svocitArambhaH keSAJcicchiSTagRhasthAnAM sUtakAdibhAve'pi sUtakAdipratiSiddhapravezakAraNasadbhAve'pi, avizeSopalambhAt svocitaarmbhsy| tatrApi sUtakAdau tathA sUtakAdyavasthAyAmiva lAbhasiddheH / kRpi(pa)NAnAthaduHkhitapravRttInAmAhAra-lAbhadarzanAt // 38 // evaMvihesu pAyaM, dhammaTThA Neva hoi AraMbho / gihisu pariNAmamettaM, saMtaM pi ya neva duTuM ti // 633 // 13/39 evaMvidheSu madhyasthaziSTagRhastheSu prAyo bAhulyena, dharmArthaM dharmanimittaM, naiva bhavatyArambhaH svocitArambhaH, gRhiSu gRhastheSu pariNAmamAtraM zubhAdhyavasAyamAnaM 'dharmAya mamaitat syAt' ityAdItyevaMrUpamadhikAram parihAreNa sadapi ca vidyamAnamapi ca naiva duSTamiti, AhAradoSeSvanadhikRtatvAttasya, na hi dharmasaGkalpamAtramadhikA''rambhAntaravirahitaM kvacidAhAradoSatvena prasiddham, tasmAdaduSTameveti // 39 // tahakiriyA'bhAvAo, saddhAmettAu kusljogaao| asuhakiriyAdirahiyaM, taM haMducitaM tadaNNaM va // 634 // 13/40 tathA kriyAbhAvAdadhikA''rambhakriyAyA asambhavAddhetoH, zraddhAmAtrAt, 'sarvaM dharmAya mama sampadyatAm' ityevaM manovyApArAt kuzalayogAt sundaravAkkAyavyApArarUpAd azubhakriyAdirahita sAvadhakriyAvAgvyApArAbhisandhivarjitaM tat pariNAmamAtraM hantocitaM yogyamapratiSiddhaM vartata / tadanyavat caityavandanAdizubhapariNAmavat, na khalvasya dharmadAnasaGkalpapariNAmamAtrasya
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 caityavandanAdezca niravadyatvaM prativizeSaH // 40 // 13- piNDavidhAna - paJcAzakam etadeva samarthayitumAha - - gAthA - 41-44 na khalu pariNAmamettaM, padANakAle asakkiyArahiyaM / gihiNo taNayaM tu jaI, dUsai ANAeN paDibaddhaM // 635 // 13 / 41 naiva pariNAmamAtraM zubhasaGkalparUpaM kartR pradAnakAle, sAmAnyenaiva asatkriyArahitamadhikA''rambharahitam, gRhiNaH sambandhi [taNayaM satkaM a. TI.] punaryatiM karmatApannaM dUSayati / naiva dUSayatItyarthaH / kIdRzaM yatiM ? AjJAyAM sarvajJavacanarUpAyAM pratibaddhaM vyavasthitam // 41 // vizeSataH ziSTageheSvanaTanam [ 14/34 gAthAyAm ] ityuktam, tannirAkaraNAyAha - siTThA vi ya kei ihaM, visesao dhammasatthakusalamatI / iya na kuNaMti vi aNaDaNamevaM bhikkhAeN vatimettaM // 636 // 13 / 42 ziSTA api kecidiha vizeSato vizeSeNa dharmazAstrakuzalamatayo dharmAgamaniSNAtabuddhaya ityevaM svarUpamArambhaM na kurvantyapi na nirvarttayantyapi, anaTanamevamuktanItyA bhikSAyA vAGmAtraM proktm||42|| dukkarayaM aha evaM jaidhammo dukkaro ciya pasiddhaM / " kiM puNa ? esa payatto, mokkhaphalatteNa eyassa // 637 // 13/43 duSkarameva duSkaram athaitadAkRtAkAritAsaGkalpitarUpagrahaNam / sUrirAha / yatidharmaH sAdhudharmo duSkara vAsukara eva, prasiddhaM prakhyAtametat / kiM punareSa prayatno vizuddhapiNDagrahaNaviSayaH ? mokSaphalatvena mokSaH phalamasyeti mokSaphalastadbhAvastatvaM tena, mokSahetutayeti bhAva:, etasya sAdhoH [yatidharmasya-aTI. ] // 43 // nanu yadyeSaNApravRttasyApi yateH kathaJcidazuddhAhAraparibhogo bhavet tatra kiM doSaH syAnna vA'ityAzaGkyAha - bhogaMmi kammavAvAradArato'vittha dosapaDiseho / o ANAjoeNa kammuNo cittayAe ya // 638 // 193 / 44 azuddhAhArabhoge'pi karmavyApAradvArata: [ api - aTI. ] karmavyApAradvAreNa karmasAmarthyamukhenetyarthaH / atra prastute doSapratiSedho [jJeyaH ] vijJeyo doSaniSedho'vagantavyaH / AjJAyogenAss gamayogena hetunA, karmaNA jJAnAvaraNAdeH citratayA ca // 44 //
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 gAthA-45-49 13-piNDavidhAna-paJcAzakam iharA na hiMsagassa vi, doso pisiyAdibhottu kammAo / jaM tassiddhipasaMgo, eyaM logAgamaviruddhaM // 639 // 13/45 itarathAjJAyogamantareNa doSAbhAve'bhyupagamyamAne, na hiMsakasyApi hiMsrasyApi doSo bandhalakSaNaH, pizitAdimAMsAdiprANyupamardaina bhuGktvA [pisiyAdibhottu....bhoktuH,....bhoktuM - aTI.] karmaNaH sakAzAdyad yasmAt siddhiprasaGgo doSAbhAvasiddhiprasaGgaH / etaddoSAbhAvApAdanaM lokAgamaviruddhaM lokAgamAbhyAM bAdhitaM vartate tasmAdAjJAyoga eva doSApahArasamarthaH // 45 // tA tahasaMkappo cciya, etthaM duTTho tti icchiyavvamiNaM / tadabhAvapariNANaM, uvaogAdIhiM u jatINaM // 640 // 13/46 tattasmAt tathAsaGkalpa evAdhikArambhasaGkalpa eva atra piNDagrahaNe, duSTa iti doSahetuH eSTavyamidam, tadabhAvaparijJAnaM saGkalpadoSAbhAvaparijJAnaM doSAbhAvaparijJAnaM vaa| upayogAdibhistUpayoganimittazuddhyAdibhiH punaH, yatInAmidaM ca nimittacUlikAdigranthAnusAreNa jnyeym| tatra sUkSmekSikayoktatvAt // 46 // --- udgamAdayo yatprabhavAH, tatkhyApanAyAha - gihisAhUbhayapahavA, uggamauppAyaNesaNAdosA / ee tu maMDalIe, NeyA saMjoyaNAdIyA // 641 // 13/47 gRhisAdhUbhayaprabhavA udgamotpAdanaiSaNAdoSAH, prAk pratipAditAH, ete tu vakSyamANAH maNDalyAM jJeyAH sNyojnaadikaaH||47|| etAnevAha - saMyojaNA pamANe, iMgAle dhUma kAraNe ceva / uvagaraNa bhattapANe, sabAhirabbhaMtarA paDhamA // 642 // 13/48 saMyojanA pramANamaGgAro dhUmaH kAraNaM caiva paJcaite / tatra saMyojanAmAha-upakaraNa upakaraNaviSayA bhaktapAne bhaktapAnaviSayA sabAhyAbhyantarA prathamA saMyojanA, bahirupakaraNasaMyojanA, antarupakaraNasaMyojanA 1 bahirbhaktapAnasaMyojanA [antarbhaktapAnasaMyojanA, mukhasaMyojanA ca] samayaprasiddhA sarvaiva // 48 // pramANAdInAha - battIsa kavala mANaM, rAgaddosehiM dhUmaiMgAlaM / veyAvaccAdIyA, kAraNamavihimi aiyAro // 643 // 13/49
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 13- piNDavidhAna- paJcAzakam gAthA - 50 dvAtriMzat kavalAH mAnaM pramANamucyate [ prathamA bahuvacanAntatvAt kavalA:, atra chandasaH hetoH 'kavala' iti hrasvatvam aTI. ] / rAgadveSAbhyAM dhUmAGgAram, alpAntaratvAddhUmazabdasya pUrvanipAtaH laghvakSarA - sakhi - Idrut-svarAdi - alpasvara - arcyam ekam [ siddhahema - 3.1.160 ] / rAgAccAritrA(tre)GgAro dveSAdbhUmaH / vaiyAvRttyAdayaH kAraNam, AdizabdAd vedanAdigrahaH, yathoktam - veyaNa veyAvacce, iriyaTThAe ya saMjamaTThAe / taha pANavattiyAe, chaTuM puNa dhammaciMtAe // [ oghaniyukti gAthA - 582 ] avidhAvanyathAkaraNe, aticArA'tikramaH, tasmAdavidhirna kAryaH // 49 // prakaraNopasaMhAramAha - eyaM NAUNaM jo, savvaM ciya suttamANato kuNati / kAuM saMjamakAyaM, so bhavavirahaM lahuM lahati // 644 // 13/50 etat pUrvoktaM jJAtvA'vagamya, yaH sAdhuH, sarvameva saptacatvAriMzaddoSajAtaM sUtramAnataH sUtrapramANataH sUtraprAmANyena, karoti vidhatte yathAgamaM vidhipratiSedhAbhyAM kRtvA saMyamakAyaM cAritrAtmAnaM saMyamarAziM vA, sa prastutaH sAdhuH bhavavirahaM saMsAravirahaM laghu zIghrameva labhate'vApnoti // 50 // (1. kAyo-aTI.) // piNDavidhi-paJcAzakaM trayodazaM samAptam //
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ / // caturdazaM zIlAGgavidhi-paJcAzakam // prAk sAdhUnAmAhAravizuddhirudgamAdidoSaparihAreNa pratipAditA, adhunA sAdhudharmagatazIlAGgapratipAdanAyAha namiUNa vaddhamANaM, sIlaMgAI samAsao vocchN| samaNANa suvihiyANaM, gurUvaesANusAreNaM // 645 // 14/1 natvA vardhamAnaM zIlAGgAni zIlAvayavarUpANi, tatkAraNANi vA, samAsataH saGkSapeNa vakSye, zramaNAnA sAdhUnAm, zobhanaM vihitamanuSThAnaM yeSAM te suvihitAsteSAM gurUpadezAnusAreNa gurvAjJAnuvRttyA // 1 // sIlaMgANa sahassA, aTThArasa ettha hoti niyameNaM / bhAveNaM samaNANaM, akhaMDacArittajuttANaM // 646 // 14/2 zIlAGgAnAM sahasrANi aSTAdazasaGkhyA, atra prastute bhavanti niyamenAvazyantayA, na nyUnAnyadhikAni vA / bhAvena zramaNAnAM bhAvasAdhUnAmityarthaH / akhaNDacAritrayuktAnAM sakalacAritrasamanvitAnAm // 2 // kathaM punaraSTAdazazIlAGgasahasraniSpattirityAha - joe karaNe 'saNNA, iMdiyabhUmAdisamaNadhamme ya / sIlaMgasahassANaM, aTThArasagassa nipphattI // 647 // 14/3 yogaH karaNaM sajJA indriyANi bhUmyAdayaH zramaNadharmazca zIlAGgasahasrANAmaSTAdazakasya niSpattiH // 3 // 1. saNNAiMdiya. aTI. / etadbhedakhyApanAyAha -_ . karaNAdi tiNNi jogA, maNamAdINi u havaMti karaNAI / AhArAdI saNNA, cau sottAiMdiyA paMca // 648 // 14/4 bhomAdI nava jIvA, ajIvakAo u samaNadhammo u / khaMtAdi dasapagAro, eva Thie bhAvaNA esA // 649 // 14/5 jummaM /
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14- zIlAGgavidhi-paJcAzakam gAthA - 6-9 karaNAdIni kRtakAritAnumatirUpANi trINi yogA vyApArarUpatvAt / mana AdIni tu manaHprabhRtIni punarbhavanti karaNAni, vyApAraM prati sAdhakatamatvAt / AhArAdayaH saMjJAzcaturiti catasraH, zrotrAdInIndriyANi paJca // 4 // 180 bhUmyAdayo nava jIvAH pRthivyaptejovAyuvanaspatidvitricatuHpaJcendriyAH / ajIvakAyastu dazamo yaH parihAryaH [= ajIvAtmakaH padArtha sArthaH ] / zramaNadharmastu sAdhudharmaH, punaH kSAntyAdirdazaprakAro dazabhedaH sa cAyaM kSAntirmArdavArjavamuktitapaHsaMyamasatyazaucAkiJcanyabrahmacaryarUpaH / evaM sthite mUlapadakalApe, bhAvanaiSA bhaGgavibhAvanA ityarthaH // 5 // na karati maNeNa AhArasaNNavippajaDhago u niyameNaM / sortidiyasaMvuDo puDhavikAyaAraMbha khaMtijuo ||650 // 14/6 na karoti manasA, AhArasaMjJAviprayuktastu niyamena, zrotrendriyasaMvRtaH pRthvIkAyArambhaM karmatApannam, kSAntiyuktaH kSAntisampannaH // 6 // iya maddavAdijogA, puDhavikkAe bhavaMti dasa bheyA / AukkAyAdIsu vi, iya ete piMDiyaM tu sayaM // 651 // 14/7 soiMdieNa eyaM, sesehi vi jaM imaM tao paMca | AhArasaNNajogA, iya sesAhiM sahassadugaM // 652 // 14/8 evaM maNeNa vaimAdisu eyaM ti chassahassAiM / na karai sesehiM pi ya ee savve vi aTThArA // 653 // 14 / 9 tigaM / ityanena prakAreNa mArdavAdiyogAnmArdavAdipadAbhisambandhAt / pRthivIkAye bhavanti daza bhedAH / apkAyAdiSvapIti anena ca prakAreNa pratyekaM daza / ete sarve'pi piNDitaM tu zataM bhavanti zatasaGkhyA: labhante // 7 // zrotrendriyeNaitacchataM labdham, zeSairapi cakSurAdibhizcaturbhiH, yad yasmAd, idaM pratyekaM shtm| tataH paJcazatAni, AhArasaJjJAyogAdityevaM zeSAbhirapi bhayAdisaMjJAdibhiH, sahastradvikaM sarvAbhirapi, yataH paJcazatAni caturguNAni sahasradvayaM bhavati // 8 // etanmanasA labdham sahasradvayam, vAgAdikeSu vAci kAye cetyarthaH, etaditi sahasradvayam, SaTsahastrANi samuditAni, na karotItyanena sahasraSaSTakaM labdham, zeSAbhyAmapi ca dvAbhyAm etAni sarvANyapyaSTAdaza sahasrANi bhavantIti gamyate // 9 //
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14- zIlAGgavidhi-paJcAzakam gAthA - 10-13 adhikArArthAbhidhAnAyAha ettha imaM viNNeyaM, aidaMpajjaM tu buddhimaMtehiM / ekkaM pi suparisuddhaM, silaMgaM sesasabbhAve // 654 // 14/10 181 atra zIlAGgaprastAve, idaM vakSyamANaM vijJeyamavagantavyam edamparyaM tu bhAvArtharUpaM vAkyatAtparyaM punaH buddhimadbhiH prajJAvadbhiH / ekamapi kriyArUpaM suparizuddhaM nirdoSaM zIlAGgaM zIlAvayavarUpaM zeSasadbhAva bhAvataH zeSazIlAGgasattAyAm // 10 // atraivArthe dRSTAntamAha ekko vA''yapaeso'saMkheyapaesasaMgao jaha tu / etaM pitahA NeyaM, satattacAo iharahA u // 655 // 14/11 eko'pyAtmapradezo jIvapradeza: asaGkhyeyapradezasaGgato yathA tu samAnajAtIyairasaGkhyeyaiH pradezairavibhAgavRttiryA saiva, na punarekAkyeva kadAcittadaparanirapekSaH / etadapi zIlAGgaM tathAvibhAgavRttyA jJeyam / svatattvatyAgaH svarUpatyAgaH, itarathA tu vibhAgavRttAviSyamANAyAm // 11 // yuktimAha - jamhA samaggameyaM pi savvasAvajjayogaviratI u / tatteNegasarUvaM, na khaMDarUvattaNamuveti // 656 // 14/12 yasmAt kAraNAt samagraM paripUrNam etadapi zIlam, sarvasAvadyayogaviratistu sarvebhyaH sAvadyayogebhyo viratiH, svabhAvameva tattvena paramArthena ekasvarUpaM sakalarUpam, na khaNDarUpatvamupaiti, na kadAcit khaNDaza AtmalAbhaM labhate // 12 // eyaM ca ettha evaM viratIbhAvaM paDucca daTThavvaM / na u bajjhaM pi pavittiM, jaM sA bhAvaM viNA vi bhave // 657 // 14/13 etacca zIlam atra prakrame / evaM sakalarUpaM viratibhAvaM viratipariNAmamAntaram, pratItya draSTavyam, na ta bAhyAmapi pravRtti kriyArUpAm / yad yasmAt sA bAhyA pravRttiH, bhAvaM vinApyazubhapariNAmamantareNApi bhaved bhAvasAdhoH // 13 //
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 14-zIlAvidhi-paJcAzakam gAthA-14-17 etadvibhAvanAyAha - jaha ussaggaMmi Thio, khitto udayaMmi keNati tavassI / tavvahapavattakAyo, acaliyabhAvo'pavatto tu // 658 // 14/14 yathotsarge kAyotsarge sthito vyavasthitaH, kSiptaH prakSiptaH udake salile nadyAdau, kenaciddevAdinA, tapasvI sAdhuH, tadvadhapravRttakAyo'pi, udakahiMsApravRttazarIraH acalitabhAvaH, tatsaMsparze'pi sAmAyikavyavasthitabhAvaH, apravRttastu pravRttasama apravRtta eva tattvataH // 14 // dRSTAntamabhidhAya dArTAntikamAha - evaM ciya majjhattho, ANAo katthaI pyttttto|| sehagilANAdaTThA, apavatto ceva NAyavvo // 659 // 14/15 evamevodakakSiptavat [iva aTI.], madhyasthaH sAmAyikavyavasthitaH, AjJAta AgamAt, kvacid dravyahiMsAdau pravartamAnaH pravRttiM kurvANaH zaikSaglAnAdyartham, AdizabdAt kulagaNasaGghakAryAdiparigrahaH, apravRtta eva jJAtavyaH sAmAyikapariNAmAvasthiteH // 15 // ANAparataMto so, sA puNa savvaNNuvayaNao ceva / egaMtahiyA vejjagaNAteNaM savvajIvANaM // 660 // 14/16 AjJAparatantra AjJAdhInaH, sa prastutasAdhuH, sA punarAjJA, sarvajJavacanAdeva sarvajJavacanarUpatvAdeva, ekAntahitA'tyantasundarA, vaidyakajJAtena cikitsAzAstrodAharaNena, sarvajIvAnAM svasthAturANAM, na hyAyurvedaH kasyacit svasthA[sthasyA] turasya vA, hitopadezaM na vidhatte, svasthA''tura-vRttopadezAt // 16 // bhAvaM viNA vi evaM, hoti pavattI na bAhate esA / savvattha aNabhisaMgA, viratIbhAvaM susAhussa // 661 // 14/17 bhAvaM vinApyazubhabhAvamantareNApi evamuktanItyA, bhavati pravRttiH dravyahiMsAdau, na bAdhate pIDayati eSA hiMsA dravyapravRttiH, sarvatra dravyakSetrakAlabhAvacatuSTaye, anabhiSvaGgAddhetoH viratibhAvaM viratipariNAmaM susAdhoH sAmAyikavataH // 17 //
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 18-21 vyatirekamAha 14- zIlAGgavidhi-paJcAzakam ussuttA puNa bAhati, samativiyappasuddhA vi niyameNaM / gItaNisiddhapavajjaNarUvA navaraM niraNubaMdhA // 662 // 14 / 18 utsUtrA sUtrAtikrAntA, punarbAdhate viratibhAvamiti pUrveNa sambandhaH / svamativikalpazuddhApi svotprekSitabuddhivikalpazuddhApi, pravRttiH niyamenAvazyantayA, gItaniSiddhapratipAdanarUpA gItArtha-niSiddhapratipattirUpA / navaraM kevalaM pravRttiranabhinivezAddhetoH sAmarthyalabdhAt niranubandhA karmAnubandharahitA // 18 // iyarA u abhiNivesA, iyarA na ya mUlachejjaviraheNa / hoesA etto cciya, puvvAyariyA imaM cAhU // 663 // 14/19 183 itarA tu sAbhinivezA, gItArthaniSiddhapratipattirUpA, svamativikalpazuddhA cotsUtrA pravRttirabhinivezAddhetoH itarA sakarmAnubandhA kliSTAzayatvAt / rAgadveSamohotkarSe ca svAgrahotkarSapravRtteH uktaM ca - rAga dveSazca mohazca, bhAvamAlinyahetavaH / etadutkarSato jJeyo, hantotkarSasya tattvataH [ aSTakaprakaraNa gAthA 170 ] na ca mUlocchedyaviraheNa cAritramUlocchedyabhAvena dvAdazakaSAyodaye mUlacchedavidhAnAt bhavi sambhavati eSA sA'bhinivezotsUtrapratipattiH / ata evAbhinivezAdeva pUrvAcAryAH pUrvasUraya [zrIbhadrabAhusvAmimizrA - aTI. ] idaM ca prastutArthasaMvAdyeva Ahurbuvate // 19 // [tadyathA] gIyattho ya vihAro, bIo gIyatthamIsao bhaNito / to iyavihAro, nANuNNAo jiNavarehiM // 664 // 14/20 gItArthazca vihAro, yaH kevalagItAthairevAnuSThIyate, dvitIyo gItArthamizrako bhaNita: yo gItArthAdhiSThitairagItArthaiH kriyate / ato dvayAt, tRtIyavihAro'gItArthAnAmeva kevalAnAM yaH sa, nAnujJAtA nAnumataH pratiSiddha ityarthaH, jinavaraiH sarvajJaiH // 20 // gIyassa na ussuttA, tajjuttasseyarassa vi taheva / niyameNa caraNavaM jaM, na jAu ANaM vilaMi // 665 // 14 / 21 gItasya gItArthasya notsUtrA pravRttiH, tadyuktasya gItArthayuktasya, itarasyApyagItArthasya tathaiva
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 14- zIlAGgavidhi-paJcAzakam gAthA - 22-27 tadvadeva, niyamena caraNavAzcAritravAn yadyasmAnna jAtu kadAcid AjJAM vilaGghayatyullaGghayati // 21 // na ya tajjutto aNNaM, na nivArai joggayaM muNeUNaM / evaM doha vi caraNaM, parisuddhaM aNNahA Neva // 666 // 14 / 22 na ca naiva tadyuktazcaraNayuktaH anyamagItArthaM na nivAsyati na nivArayatyeva / yogyatAM doSaparihAraucityaM matvA, evamuktanItyA dvayorapi gItArthAgItArthayAzcaraNaM cAritraM parizuddhaM niravadyam, anyathoktaprakAramantareNaiva [reNa naiva]na kathaJcit parizuddhamityarthaH // 22 // viratibhAvA'khaNDarUpatvanigamanAyAha tA eva viratibhAvo, saMpuNNo ettha hoi NAyavvo / niyameNaM aTThArasasIlaMgasahassarUvo u // 667 // 14/23 tattasmAd evamuktanItyA, viratibhAvo viratipariNAmaH, sampUrNo'khaNDaH, atra vyatikare bhavati jJAtavyo'vabodhavyaH, niyamena avadhRtasvarUpaH aSTAdazazIlAGgasahasrarUpastu aSTAdazazIlAGgasahasrasvarUpa eva // 23 // UttaM na kayAi vi, imANa saMkhaM imaM tu ahikicca / jaM eyadharA sutte, niddiTThA vaMdaNijjA u // 668 // 14/24 UnatvaM hInatvaM na kadAcit kAle, eSAM zIlAGgAnAM saMkhyAmiyattAm imAM tu pratyakSIkRtAm adhikRtyAGgIkRtya yad yasmAd etaddhArA aSTAdazazIlAGgasahasradharAH sUtre pratikramaNAdhyayane nirdiSTAH kathitAH, vandanIyAstu vandanIyA eva // 24 // kaH punaretadakhaNDaM kartuM zakta ityAha tA saMsAraviratto, anaMtamaraNAdirUvameyaM tu / gAuM eyaviuttaM, mokkhaM ca gurUvaeseNaM // 669 // 14/25 paramaguruNo ya aNahe, ANAe guNe taheva dose ya / mokkhaTThI paDivajjiya, bhAveNa imaM visuddheNaM // 670 // 14/26 vihitANuTThANaparo, satta'NuruvamitaraM pi saMdhaMto / aNNattha aNuvaogA, khavayaMto kammadose vi // 671 // 14/27
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 28-30 14-zIlAGgavidhi-paJcAzakam savvattha NirabhisaMgo, ANAmettaMmi savvahA jutto / egaggamaNo dhaNiyaM, tammi tahA mUDhalakkho ya // 672 // 14/28 taha tailapattidhAragaNAtagato rAhavehagagato vA / eyaM caei kAuM, na u aNNo khuddasattoti // 673 // 14/29 185 tattasmAt saMsAravirakto bhavaviraktaH, anantamaraNAdirUpam, AdizabdAjjanmajarArogaparigrahaH / etaM ta, saMsAraM jJAtvA avagamya etadviyuktaM maraNAdiviyuktaM mokSaM cApavargaM ca / gurUpadezena guruvacanakalApena jJAtvA // 25 // " paramagurostIrthakarasya, anaghAn nirdoSAn, AjJAyA vacanarUpAyA guNAn pratipAdyAn tathaiva doSAMzca tatpratipAdyAneva jJAtvA, mokSArthI muktyarthI, pratipAdyAbhyupagamya, pratijJApUrvakam, bhAvenAnta:karaNenedaM zIlaM vizuddhena vizuddhibhAjA vizuddhapariNAmenetyarthaH // 26 // vihitAnuSThAnaparaH zAstravihitasevanaparaH zaktyanurUpaM yathAzakti, itaradapi pUrvapravRttamapyAgamAnuSThAnaM sandadhAno bhAvapratipattyA ghaTayan anyatra vihitAnuSThAnAd anupayogAdupayogAbhAvAdanyatrAdhyavasAyamakurvannityarthaH / vihitAnuSThAnopayogAdeva kSapayannirjarayan karmadoSAnapi karmakRtavikArAn rAgAdIn // 27 // sarvatra dravyakSetrAdau nirabhiSvaGgo'pratibaddhaH, AjJAmAtre bhagavatsambandhini, sarvathA sarvaiH prakAraiH yukta udyuktaH utsAhavAn, ekAgramanA ananyacittaH, dhanikamatyarthaM tasmin zIle tathA tena citropayogabhedena, amUDhalakSazcAvandhyadhyeyazca [amUDhaH sunirNayo, lakSo bodhavizeSo yasya saH aTI. ] // 28 // tathA abhyuccaye tailapAtrIdhArakajJAtagato'tyantApramatto, rAdhAvedhakagato vA tadekadRSTi ca etacchIlaM zaknoti kartuM vidhAtuM na tvanyaH pUrvoktaguNavikalaH / kSudrasattva iti kRpi (pa)NasatvaH, prAyo'lpAzaya iti yAvat // 29 // to ci niddiTTho, puvvAyariehi bhAvasAhu tti / haMdi pamANaThiyaTTho, taM ca pamANaM imaM hoi // 674 // 14/30 ata eva pUrvoktahetukalApAdeva, nirdiSTaH kathitaH, pUrvAcAryaiH pUrvasUribhi:, [bhadrabAhusvAmi prabhRtibhiH, aTI. ] bhAvasAdhuriti bhAvayatiH hanta pramANasthitArthaH pramANena pratijJAdipUrvakasAdhanavAkyena sthitaH pratiSThito'rtho asyeti / tacca pramANamida bhavati sAdhanavAkyam // 30 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 14-zIlAvidhi-paJcAzakam gAthA-31-34 satthuttaguNo sAhU, na sesa iti Ne paiNNa iha heU / aguNattA iti Neo, diTuMto puNa suvaNNaM va // 675 // 14/31 zAstroktaguNaH sAdhurna zeSa iti iha no'smAkaM pratijJA vipratiSedhAbhyAm, iha heturaguNatvAditi jJeyaH, saguNatvAditi vidhAvakSipto dRSTavyaH / dRSTAntaH punayuktisuvarNavat, satyasuvarNavacceti vidhau // 31 // suvarNaguNapratipAdanAyAha - visaghAi 1 rasAyaNa 2 maMgalaTTha 3 viNIe 4 payAhiNAvatte 5 / garue6 aDajjha7 kutthe8, aTTha suvaNNe guNA hoti // 676 // 14/32 viSaghAti viSaM hantuM zIlamasya rasAyanaM vayastambhahetuH, maGgalArthaM maGgalaprayojanam, vinayavadvinItam, mRdutvAt kAryasaukaryopapatteH / pradakSiNAvartamagnipratapta-pranRtyadavasthaM pUrvAdidigvibhAgena pratyAvartate, gurukaM sAratvAd bhaarvt| adAhyamagninA zuddham , 'na dahyate'gnau suvarNaM nakSINam'iti vacanAt / avidyamAnakotham akothanaM na zeSadravyavat kothamupaiti, aSTa suvarNe guNA bhavanti / tatsvarUpAvyatirekavartinaH sadA teSAM tatropalambhAt // 32 // sAdhudharmiNyapi sAdhoH dRSTAntagataguNasAmyamAha - iya mohavisaM ghAyai, sivovaesA rasAyaNaM hoti / .. guNao ya maMgalaTuM, kuNati viNIo ya joggo tti // 677 // 14/33 maggaNusAri payAhiNa, gaMbhIro garuyao tahA hoi / kohaggiNA aDajjho, akuttho sai sIlabhAveNa // 678 // 14/34 ityevaM mohaviSaM cetanAparihArakAritvAt, ghAtayati vinAzayati, sAdhuH zivopadezAnmokSopadezAd rasAyanaM bhavati |gunntshc jJAnAdiguNebhyaH, maGgalArtha maGgalaprayojanaM karoti, vinItazca yogya iti zikSAdisaukaryAt / / 33 / / mArgAnusArI kSayopazamavizeSAt / pradakSiNo bhavatyunukUlo dharmakAryeSu / gambhIro gambhIrAzayo, gurukastathA bhavati sAratvAt nArkatUlAdivadanavasthitaH, laghuno hi dravyasyetazcetazca preraNaM saMbhavati, netarasya / krodhAgninA'dAhyaH, zuddhasvarUpatvAt / akotho'pUtibhAvaH / sadA zIlabhAvena sarvadA cAritrasadbhAvena // 34 //
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187 gAthA-35-38 14-zIlAGgavidhi-paJcAzakam evaM diTuMtaguNA, sajjhami vi ettha hoti NAyavvA / na hi sAhammAbhAve, pAyaM jaM hoi diTuMto // 679 // 14/35 evaM dRSTAntaguNAH suvarNaguNAH, sAdhye'pi sAdhyadharmopalakSite'pi dharmiNi sAdhau, atrAdhikAre bhavanti jJAtavyA vijJeyAH / na hi naiva sAdhAbhAve samAnadharmatAyA abhAve sAdRzyAbhAva ityarthaH / prAyo bAhulyena / yad yasmAd bhavati dRSTAntaH, sAdhAbhAvena bhavatItyarthaH / ataH dRSTAntarmiNo guNataH sAmyamaGgIkartavyam // 35 // kIdRk punaH suvarNaM dRSTAntatvenopAttaM viSaghAtitvAdiguNopetaM bhavatItyAha - caukAraNaparisuddhaM, kasacheyatAvatAlaNAe ya / jaM taM visaghAtirasAyaNAdiguNasaMjuyaM hoi // 680 // 14/36 catuSkAraNaparizaddhaM caturbhivizuddhikAraNaiH parizuddhimAgataiH kaSeNa cchedena tApena tADanayA ca yadavaMvidhaM suvarNam, tadviSaghAti-rasAyanAdiguNasaMyutaM bhavati nAnyat // 36 // dArTAntikaH catuSkAraNaparizuddhimAha -- iyaramma kasAdIyA, visiTThalesA tahegasArattaM / avagAriNi aNukaMpA, vasaNe aiNiccalaM cittaM // 681 // 14/37 itarasmin sAdhau, kaSAdikAH kaSAdayaH [kaSachedatApatADanAparizuddhyaH aTI.] viziSTalezyA shubhleshyaa| tathaikasAratvaM kriyAbhAvAzrayaNenaikarUpatvam, apakAriNyapasargakAriNi anukampA na tu dveSaH / vyasane vyasyatyapanayati zreyastaditi vyasanaM, cittavihvalatApAdanasamartham, zreyovighnahetuH kAryam, bAhyamAdhyAtmikaM vA, tasmin atinizcalamatiniSprakampam, cittaM manaH / jAtyasuvarNarekhAtulyA viziSTalezyA suvarNaikasAratvakalpacchedaH (1) tApazuddhikalpA (2) apakAryanukampAsvarupA'pracyutikalpA (3) acittatAvasthA tADanAsamA cittanizcalatA (4) // 37 // aguNatvAdityasyArthaM vivRNvannAha - taM kasiNaguNoveyaM, hoi suvaNNaM na sesayaM juttI / na vi nAma rUvametteNa evamaguNo bhavati sAhU // 682 // 14/38 tat suvarNaM kRtsnaguNopetaM sarvaguNasamanvitaM bhavati suvarNa vyavahArAnupAti loke, na zeSakaM nAnyad yuktiriti yuktisuvarNam / kaSacchedatApAyogyam / na naiva apizabdo bhinnakramaH / nAma iti sambhAvane rUpamAtreNApi viSayamAtreNApi evaM yuktisuvarNavad aguNo nirguNo'bhimata
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-39-43 188 14-zIlAGgavidhi-paJcAzakam sAdhuguNavikalo bhavati sAdhuH, naiva bhavatIti bhAvaH // 38 // juttIsuvaNNagaM puNa, suvaNNavaNNaM tu jadivi kIrejjA / na hu hoti taM suvaNNaM, sesehiM guNehisaMtehiM // 683 // 14/39 yuktisuvarNakaM punaH trapuprabhRtidravyAntaramizram, suvarNavarNaM tu suvarNapraticchAyaM punaH yadyapi kriyate, kathaJcit yuktijJena / na hu naiva bhavati tad yuktisuvarNaM, suvarNaM satyameva na bhavati / zeSairvarNApekSayA viSaghAtitvAdibhiH guNairasadbhiravidyamAnaiH // 39 // je iha sutte bhaNiyA, sAhuguNA tehi hoi so saahuu| vaNNeNaM jaccasuvaNNagaM va saMte guNaNihimmi // 684 // 14/40 ya iha sUtre pramANabhUte bhaNitAH pratipAditAH, sAdhuguNAH prazamAdayaH tairbhavati sa prastutaH sAdhuH varNena satopalakSitaM vA, jAtyasuvarNakamiva jAtyakanakamiva, sati vidyamAne guNanidhau guNarAzau, viSaghAti-rasAyanAdau // 40 // jo sAhU guNarahio, bhikkhaM hiMDeti na hoti so sAhU / vaNNeNaM juttisuvaNNagaM va'saMte guNaNihimmi // 685 // 14/41 yaH sAdhuH guNarahitaH, prazamAdivikalaH, bhikSAM hiNDate paryaTati kevalameva, na bhavati sa sAdhuH prastutamokSakAryAsAdhanatvAt / varNena pItAdinopalakSitaM yuktisuvarNakamiva vyavahArAyogyam, asati guNanidhA guNarAzau, yathA tatsuvarNa jAtyaM na bhavatyevaM sAdhurapi // 41 // uddiTThakaDaM bhuMjati, chakkAyapamaddaNo gharaM kuNati / paccakkhaM ca jalagate, jo piyai kahaM nu so sAhU ? // 686 // 14/42 uddiSTakRtaM sAmAnyenAdhAkarmAdidoSaduSTam, bhuGkte samupajIvati / SaTkAyapramardanA niSkAraNameva tahiMsApravRtto'tyantanirapekSaH, gRhaM madIyopAzraya iti buddhyA karoti, tatrAtyantapratibaddhaH, pratyakSaM ca jalagatAna pUtarakAdIn yaH pibati, kathaM nu [sa]sAdharbhavati naiveti bhAvaH // 42 // aNNe u kasAdIyA, kila ete ettha hoMti NAyavvA / etAhi parikkhAhiM, sAhuparikkheha kAyavvA // 687 // 14/43 anye tu vidvAMsaH, kaSAdikAH kaSAdayaH, kilaitadgAthoktA uddiSTakRtAdayazcatvAraH atra prastAve
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-44-46 14-zIlAvidhi-paJcAzakam 189 bhavanti jJAtavyAH / etAbhiH parIkSAbhiH sAdhuparIkSeha kartavyA suvarNaparIkSAvat // 43 // sAdhanavAkyanigamanArthamAha - tamhA je iha sutte, sAhuguNA tehi~ hoi so saahuu| accaMtasuparisuddhehiM mokkhasiddhi tti kAUNa // 688 // 14/44 tasmAdya iha sUtre pUrvAparAvirodhini tantrayuktigarbhe, sAdhuguNAH pratipAditAH, tairguNairbhavati sa prastutaH sAdhuH, viziSTakAryasAdhanakSamaH / atyantasuparizuddhaiH atinirdoSaiH, mokSasiddhiriti kRtvA, na punaraguNasthitaH, pradveSanibandhanamidamucyate nirguNaH sAdhurna bhavatIti bhAvasAmAyikakSatiprasaGgAda, yeSAmeva tu sAdhuguNAnAM pratyAsattyA mokSakAraNatvam, teSAmeva taditaranirAsena tad vyavasthApyate, na hyakAraNameva svarUpataH kAryaM janayitumalam / yeSAM tu sAdhuguNAnAM mokSaM pratyabandhahetutvam, teSAmevehopadezaH prastuta ityanavadyam // 44 // upasaJjihIrSurAha - alamettha pasaMgeNaM, sIlaMgAiM havaMti emeva / bhAvasamaNANa sammaM, akhaMDacArittajuttANaM // 689 // 14/45 alamatra prasaGgena paryAptaM vistareNa, zIlAGgAni bhavantyevameva bhAvataH parasparasApekSANi / na hyekaM bahUni vA bhAvaviratimantareNa sambhavatIti bhAvaH / bhAvazramaNAnAM bhAvasAdhUnAm, samyagavaiparItyena akhaNDacAritrayuktAnAM sakalacAritrabhAjAm // 45 // iya sIlaMgajuyA khalu, dukkhaMtakarA jiNehi paNNattA / bhAvapahANA sAhU, Na tu aNNe davvaliMgadharA // 690 // 14/46 ityevamuktanItyA zIlAGgayutAH khalu zIlAGgayutA eva / duHkhAntakarA duHkhAntakaraNazIlA, jinairbhagavadbhiH prajJaptAH kathitAH, bhAvapradhAnAH sAdhavo na tvanye [dravyaliGgadharA] liGgadravyadharA bhAvanirapekSAsteSAM prastutakAryAsAdhakatvAt / na punaste [dravyaliGginaH] bhAvasAdhUnAM dveSaviSayAH, sarvajIvAnAM svakarmasAmopapatteH, balavaddhi karma tadanyathApravRtti janayati / uktaM ca - anyathA zAstragarbhiNyA, dhiyA dhiiro'rthmiihte| svAmIva balavat karma, vidadhAti tamanyathA // [ ] // 46 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 14-zIlAGgavidhi-paJcAzakam gAthA-47-50 bhAvapradhAnAH sAdhavaH ityuktam, atra bhAvArthamAha - saMpuNNA vi ya kiriyA, bhAveNa viNA na hoti kiriya tti / NiyaphalavigalattaNao, gevejjuvavAyaNAeNaM // 691 // 14/47 sampUrNA'pi ca kriyA prANAtipAtAdiviratirUpA bhAvena samyaktvAdinA vinA na bhavati kriyeti nijaphalavikalatvAt / graiveyakopapAtajJAtena praiveyakopapAtodAharaNena // 47 // ANoheNANaMtA, mukkA gevejjagesu u sarIrA / na ya tatthAsaMpuNNAe~ sAhukiriyAe~ uvavAo // 692 // 14/48 AjJA bhAgavatI oghena sAmAnyena anantAni, anantasaMkhyAni samayaprasiddhAni / muktAni (jIvaiH aTI.) atItakAle graiveyakeSu tu lokapuruSagrIvAbharaNasthAnIyavimAneSu punaH, zarIrANyapyakaikajIvena devabhavasambandhivaikriyANi, na ca tatra teSu graiveyakeSu, asampUrNayA khaNDarUpayA, sAdhukriyayA, upapAto janma // 48 // tA NaMtaso'vi pattA, esA na u daMsaNaM pi siddhaM ti / evamasaggahajuttA, esA na buhANa iTTha tti // 693 // 14/49 tat tasmAd anantavArAnapi prAptaiSA sampUrNakriyA, na tu darzanamapi samyaktvamapi, siddhamiti niSpannaM na saJjAtamiti bhAvaH / evamuktanItyA asadgrahayuktA'sadabhinivezasamanvitA eSA kriyaa| na naiva budhAnAM viduSAm iSTetyabhimatA / tasmAd bhAvasahitaiva kriyeSTaphalasAdhikA // 49 // iya NiyabuddhIeN imaM, AloeUNa ettha jaiyavvaM / accaMtabhAvasAraM, bhavavirahatthaM mahajaNeNaM // 694 // 14/50 iti prAguktanyAyena nijabuddhayA''tmIyadhiyA'viparyastayA, idamiSTaphalasAdhakatvam Alocya nirupya, atra kriyAyAM pratipattavyam yatitavyaM prayatnaH karaNIyaH, atyantabhAvasAramatizayabhAvapradhAnaM yathA bhavatyevaM kriyAvizeSaNametat // bhavavirahArthaM muktinimittaM mahAjanena sAdhujanena // 50 // ||shiilaanggvidhi-pnycaashkN caturdazaM samAptam //
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ // paJcadazaM AlocanAvidhi-paJcAzakam // zIlAGgavidhipratipAdanAnantaraM tadvizuddhaye, zAstradRSTamAlocanAmAha - namiUNa tilogaguruM, vIraM sammaM samAsao vocchaM / AloyaNAvihANaM, jatINa suttANusAreNaM // 695 // 15/1 namaskRtya natvA trilokaguruM lokatrayapUjyaM vIra kaSAyAdizatruparAkramavantaM samyak nyAyena bhAvakriyAvizuddhilakSaNena samAsataH saGkSapeNa vakSye pratipAdayiSyAmi, AlocanAvidhAna AlocanAviSayakartavyopadezam yatInAM sAdhUnAM sUtrAnusAreNAgamAnusAreNa // 1 // AloyaNaM akicce, abhivihiNA daMsaNaM ti liMgehiM / vaimAdiehi sammaM, guruNo AloyaNA NeyA // 696 // 15/2 AlocanamakRtye yatInAmavidheye, viSayabhUte, abhividhinA'bhivyAptyA, darzanaM prakaTanam, tad etadAtmana iti gamyate / itizabdo bhinnakramaH, purastAd yojanIyaH / liGgairlakSaNaiH vAgAdikaiH vAkkAyAkAravizeSaiH, samyagaviparItaM gurorAcAryasya pAdamUla iti sAmarthyam AlocanA iti vijJeyA prastutazabdArthabhAvena // 2 // nanvakRtye samAsevite yatkarma baddham, tadbaddhamevAnubhavanIyaM ca, kaH punarAlocanayA guNa ityAzaGkyAha - Asevite vi'kicce'NAbhogAdIhi hoti sNvegaa| aNutAvo tatto khalu, esA saphalA muNeyavvA // 697 // 15/3 Asevite'pyakRtye samAcarite'pyavidheye, anAbhogAdibhirajJAtakarmadoSasAmagrIvaikalyAdibhiH bhavati jAyata / saMvegAt saMsArabhayAd anutApaH pazcAttApastato'nutApAt, khalveSA''locanA saphalA phalavatI mantavyA vijJeyA, nApArthikA // 3 // bhAvArthamAha - jaha saMkilesato iha, baMdho vodANao tahA vigmo| taM puNa imIi niyamA, vihiNA sai suppauttAe // 698 // 15/4 yathA saGklezataH saMGklezAccittA'vizuddhilakSaNAt, iha pravacane bandho jJAnAvaraNAdi
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 15-AlocanAvidhi-paJcAzakam gAthA-5-8 karmabhirjIvasya vyavadAnatazcittavizuddheH tathA vigamo bandhApagamaH / tat punarvyavadAnaM cittavizuddhilakSaNam, anayA''locanayA, niyamAniyamena, vidhinA''gamoktena, sadA sarvakAlaM suprayuktayA sambhavati / tasmAdvidheyA guNavattvAdAlocaneti bhAvaH // 4 // suprayuktAlocanA tAvaduktA, tad vyatirekamAha - ........ iharA vivajjao'vi hu, kuvejjakiriyAdiNAyato Neo / avi hojja tattha siddhI, ANAbhaMgA na puNa ettha // 699 // 15/5 itarathA'nyathA, viparyayo'pi viparyAso'pi / hurvAkyAlaGkAre / kuvaidyakriyAdijJAtato jJeyo, yathA kuvaidyopadezAccikitsA neSTasiddhaye, pratyutAnAya, AdizabdAdasiddhavidyAdasiddhamantrAcca guroH, vidyAmantrasAdhanaparigrahaH / apiH sambhAvane, api nAma bhavet, tatra kuvaidyakriyAdau siddhiriSTaphalaniSpattiH svapuNyasAmarthyAt, AjJAbhaGgAt sarvajJAjJAvirAdhanAd na punaratra dusspryuktaalocnaayaam||5|| etadeva vyanakti - titthagarANaM ANA, sammaM vihiNA u hoi kAyavvA / tassa'NNahA u karaNe, mohAdatisaMkileso tti // 700 // 15/6 baMdho ya saMkilesA tato na so'veti tivvtrgaao| IsimaliNaM na vatthaM sujjhai nIlIrasAdIhi // 701 // 15/7 jummaM / tIrthakarANAmAjJA samyagvidhinA tu vidhinaiva bhavati kartavyA / tasyA AjJAyA anyathA tvanyathaiva karaNe nivartate [ne]mohAd viparyAsAd atisaGkleza iti, atisaGkliSTAdhyavasAya: // 6 // ___ bandhazca karmabandhazca saGklezAd azuddhAdhyavasAyAt tataH saGklezAt na sa bandhaH apaitypgcchti| tIvratarakAd atizayatIvrAt / atraiva dRSTAntamAha-ISanmalinaM malasampRktam, na naiva vastramAcchAdanam, zuddhyati zuddhimanubhavati, nIlIrasAdibhirUparAgasampAdanasamarthadravyavizeSaiH // 7 // etthaM puna esa vihI, ariho arihaMmi dalayati kameNaM / AsevaNAdiNA khalu, sammaM davvAdisuddhIe // 702 // 15/8 dAragAhA /
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-9-11 15-AlocanAvidhi-paJcAzakam __ atra AlocanAyAM punareSa vidhirvakSyamANaH, ajhai yogyo, arhe yogye gurau, dadAti prayacchati krameNAnupUrvyA, AsevanAdinA,khalu vakSyamANena samyag drvyaadishuddhyaa| yadaite'nuguNAstadAlocanA vidheyA prazastatvAdasya vastunaH // 8 // kAlo puNa etIe, pakkhAdI vaNNito jiNiMdehi / pAyaM visiTThagAe, puvvAyariyA tathA cAhU // 703 // 15/9 kAlo'vasaraH / punaretasyA AlocanAyAH pakSAdiH pakSa-caturmAsAdiH varNita uktaH, jinendrairbhagavadbhiH prAyo bAhulyena, viziSTakAyA viziSTAyA yatamAnapuruSaviSayatvena, pUrvAcAryAH pUrvasUrayaH tathA cAhurbuvate // 9 // pakkhiyacAummAse, AloyaNa niyamasA u dAyavvA / gahaNaM abhiggahANa ya, puvvaggahie niveeuM // 704 // 15/10 pAkSikacAturmAsye maase| svArthe syaJ [ ] pAkSikacAturmAsikayorityarthaH / AlocanA vikttnaa| niyamAttu niyamena, dAtavyA vidheyA ['AloyaNa' husvatvaM prAkRtatvAt, 'niyamasA' sakArasya prAkRtatvAt aTI.] / grahaNamabhinavAnAm abhigrahANAM ca daNDakapramArjanAdInAm / pUrvagRhItAnavirAdhanayA parisamAdhitAn, nivedya kathayitvA gurubhyaH / aparasyAstu pramAdagarbhAyAH pramAdarahitAyA api ca, viziSTadezakAlAntaritatathAvidhagItArthopasampattyAH, AgamoktanItyA, anyo'pi samayaH sambhavatItyavaseyam // 10 // ki punaH pakSAdAvabhimateyamityAha - jIyamiNaM ANAo, jayamANassa vi ya dosasabbhAvA / pamhusaNapamAyAto, jalakuMbhamalAdiNAeNaM // 705 // 15/11 jItamidam AcaritamidaM, cirantanakalpa ityarthaH / AjJAta AgamAt yatamAnasyApi cAtyantApramattasyApi ca, chadmasthasya doSasadbhAvAdaparAdhasambhavAt / prabhraSTaM smaraNaM smaraNAdvA bhraSTaM prasmaraNaM vismrnnmityrthH| kadAcidvismRte pramAdAt kvacidavasare, yatamAnasyApi pramAdasambhavAt / pramatta'pramattaguNasthAnayoH parAvartamAnayorantarmuhUrtamAtratvAt / jalakumbhamalAdijJAtena jalAdhArakumbho'raJjaraH, tasmin malaH, AdizabdAghaTodaJcanagRhakacavarAdiparigrahaH, tajjJAtena tadudAharaNena, yathA jalakumbhe pratidinaM prakSAlite'pi kazcinmalaH sambhavati, yaH pakSAnte vizodhyate, evaM gRhAdiSvapi, tathA pratidinaM daivasikAdidoSazuddhAvapi pakSAnte punavizuddhiriSyate // 11 //
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 15-AlocanAvidhi-paJcAzakam gAthA-12-15 arham ityuktaM prAk, tadupadarzanAyAha - saMviggo u amAI, maimaM kappaTThio aNAsaMsI / paNNavaNijjo saddho, ANAitto dukaDatAvI // 706 // 15/12 tavihisamussugo khalu, abhiggahAsevaNAdiliMgajuto / AloyaNApayANe, joggo bhaNito jiNidehi // 707 // 15/13 jummaM / saMvignastu saMsArabhIrureva, amAyI mAyArahitaH svasthAzayaH, matimAn buddhisampannaH, kalpasthitaH sthavirajAtasamAptakalpAdisthitaH / anAzaMsI nirAzaMsaH sAMsArikaphalanirapekSaH, prajJApanIyaH sukhAvabodhanIyaH, zrAddhaH zraddhAsamanvitaH / AjJAgamaH, tena vittaH pratItaH, AjJAvittaH, tadanusArI duSkRtatApI durvihitapazcAttApI // 12 // tadvidhisamutsukaH khalu, AlocanAvidhyabhilASAtirekasampannaH / abhigrahAsevanAdiliGgayutaH abhigrahasamAcaraNArAdhananirvAhAdiliGgayuktaH / AlocanApradAne vitaraNe yogyaH sAdhuH bhaNita uktaH jinendrairbhagavadbhiH // 13 // 'arhe gurau dadAtI'tyuktaM, tamAha - AyAravamohArava, vavahArovIlae pakuvvI ya / nijjava avAyadaMsI, aparissAvI ya boddhavvo // 708 // 15/14 AcAro'syAstIti AcAravAn paJcavidhAcAravyavasthitaH, trikamaparAdhajAtaM sAdhUnAmavadhArayatIti, AdhAravAnavadhAraNAzaktisampanna ityarthaH / vyavahAravAn vyavahAraH AgamazrutAjJAdhAraNAjItAkhyapaJcavidhavyavahArajJaH / svadoSapracchAdanaparamapi sattvamAlAdyavacanAmRtairavapIDayati niSkarSayati doSajAtaM tasmAditi avapIDakaH / prakArayitA ca prAyazcittamAgataM sAdhauH prakartuM sahAyavRttyA''rambhayatIti prakArI prakAraka ityarthaH / niryAmakaH sAdhuprAyazcittasya nirvAhakaH, tathA vidhatte yathA sAdhavastannirvahanti aihalaukika-pAralaukikApAyAn, prAyazcittAkaraNe darzayituM zIlamasyeti apAyadarzI sattvavizuddhikaraNa ityarthaH / parizrAvaH parigalanaM bhinnabhAjanasyeva, sa nAsyAstIti aparizrAvI, yaH paroktamanyasmai na kathayati so'parizrAvI [caH samuccaye, aTI.] boddhavyaH avagantavyaH // 14 // taha parahiyammi jutto, visesao suhumabhAvakusalamatI / bhAvANumANavaM taha, joggo AloyaNAyario // 709 // 15/15
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 16-19 15- AlocanAvidhi-paJcAzakam 195 tathA parahite yuktaH tatsampAdanotsAhavAn, vizeSato vizeSeNa, sUkSmabhAvA bandhamokSAdayaH, teSu kuzalamatirnipuNabuddhiH sUkSmabhAvakuzalamatiH, bhAvo jIvAdhyavasAyastadviSayamanumAnaM parAbhiprAya-paricchedAtmakamavisaMvAdipramANaM tadvidyate'syeti bhAvAnumAnavAn, tathA yogya ucitaH AlocanAcAya AlocanAguruH ||15|| 'krameNa' ityuktam tatprakAzanAyAha duviNalomeNaM, AsevaNaviyaDaNAbhihANeNaM / AsevaNANulomaM, jaM jaha AseviyaM viyaDe // 710 // 15/16 - AloyaNANulomaM, guruga'varAhe u pacchao viyaDe / paNagAdiNA kameNaM, jaha jaha pacchittavuDDhI u // 711 // 15/17 dvividhena dviprakAreNa, anulomenAnukUlena krameNeti vakSyati, tasya vizeSaNamidam, AsevanavikaTanAbhidhAnenAsevanA''locanA nAmnA krameNa AsevanAnulomam, svarUpataH kIdRk ? yad yathA''sevitaM samAcaritaM vikaTayati guru laghu vA // 16 // AlocanAnulomaM punaH kIdRzaM svarUpataH gurukAparAdhAstu gurutaraprAyazcittayogyadoSAn / pazcAduttarakAlaM vikaTayati prakaTayati, guroH prakAzayatItyarthaH / paJcakAdinA laghuguruprAyazcittabhAjA, krameNAnupUrvyeNa yathA yathA prAyazcittavRddhistu paMcarAtrAderArabhya // 17 // taha AuTTiyadappappamAyao kappao 'va'jayaNAe / kajje vA jayaNAe, jahaTThiyaM savvamAloe // 712 // 15/18 tathA AkuTTikA-darpa-pramAdataH AkuTikopetyakaraNam, darpo valganAdiH pramAdaH paJcavidho madyAdiH, tebhyaH / kalpa AcArastato, vA'yatanayA'prayatnena, yadAsevitamiti gamyate / kArye vA puSTAlambane kalpAntargate yatanayA prayatnena yathAsthitaM yad yathAvasthitaM satyamityarthaH / sarvamAlocayati vizuddhikAmaH // 18 // (1. va jayaNAe kajje vA'jayaNAe - aTI.) dravyAdizuddhIe[15-8]ityuktam, tadupadarzanAyAha davvAdIsu suhesuM, deyA AloyaNA jato tesuM / hoti suhabhAvavuDDI, pAeNa suhA u suhaheU // 713 // 15/19 dravyAdiSu dravyakSetrabhAvakAleSu zubheSvanukUleSu, deyA dAtavyA / AlocanA svAparAdhaprakAzanA, yatasteSu zubhadravyAdiSu bhavati zubhabhAvavRddhiH kuzalAdhyavasAyasamRddhiH / prAyeNa
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 15-AlocanAvidhi-paJcAzakam gAthA - 20-23 zubhA tu zubhaiva, svarUpeNa zubhahetu:, bhAvinazca zubhasyA'vandhyakAraNaM saGklezanivRttyAtmakatvAt puNyAnubandhipuNyahetutvAcca // 19 // zubhadravyAdIneva vyAcaSTe - davve khIradumAdI, jiNabhavaNAdI ya hoi khettammi | puNNatihipabhiti kAle, suhovaogAdi bhAve u // 714 // 15/20 dravye dravyaviSayA, vizuddhiriti prastAvAd gamyate, kSIradrumAdiH, AdizabdAdazokacampakAdiparigrahaH / jinabhavanAdizca bhavati, kSetre kSetraviSayA, AdizabdAdikSuzAlikSetrAdiparigrahaH / pUrNA tithiprabhRtiH zuklapaJcamyAdiH kAle kAlaviSayA vizuddhiH / zubhopayogaH zubhAdhyavasAyaH, AdizabdAnnimittazAstragatazubhabhAvaparigrahaH / bhAve tu bhAvaviSayA vizuddhiH // 20 // suhadavvAdisamudae, pAyaM jaM hoi bhAvasuddhi tti / tA eyammi jaejjA, esA ANA jiNavarANaM // 715 // 15/21 zubhadravyAdisamudaye zubhadravyakSetrakAlabhAvamelake, prAyo bAhulyena yad yasmAd bhavati jAyate, bhAvazuddhiritikRtvA, tattasmAd etasmin dravyAdau samudaye yateta yatnaM kurvIta, eSA AjJA jinavarANAM bhagavatAm // 21 // AlocanAdividhirukto'dhunA''locayitavyA'parAdhA - AloetavvA puNa, aiyArA suhumabAyarA sammaM / nANAyArAdigayA, paMcaviho so ya viNaNeo // 716 // 195 / 22 AlocayitavyAH prakAzanIyAH, punaraticArA aparAdhAH, sUkSmabAdarAH sUtroktAH, samyaG nyAyena, jJAnAcArAdigatA: jJAnadarzanacAritratapovIryaviSayAH, paJcavidhaH paJcadhA sa ca AcAraH, vijJeyo'vaboddhavyaH // 22 // jJAnAcArabhedAnAha - kAle vie bahumANe uvahANe tahA aniNhavaNe / vaMjaNaatthatadubhae, aTThaviho nANamAyAro // 717 // 15/23 kAle [prathamaikavacanAntatvAd vA kAla eva jJAnAcAra: - aTI. ] kAlaviSayo'kAlasvAdhyAyaparihAreNa, vinaye vinayaviSayaH / jJAnasya jJAninAM jJAnasAdhanAnAM cAvinayatyAgena, bahumAne bahumAnaviSayaH, teSAmevAbhyantarasaGklezavarjane, upadhAne upadhAnaviSayaH, yathAsvamadhyayanAdiSu
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 24-25 15 - AlocanAvidhi-paJcAzakam tapa:karmAsevanena, anyathA zrutA''zAtanopapatteH / yathoktam - jaM kevaliNA bhaNiyaM, kevalaNANeNa tattao nAuM / tassa'NNahAvihANe, ANAbhaMgo mahApAvo // [ paMcavatthugaM gAthA - 590 ] tathA anihnavane'nihnavaviSayaH, sUtrArthobhayasya gurvanapahnavena / tadapalApe tadupapatteH, vyaJjane vyaJjanaviSayaH, yathAdiSTaM sUtrAdiSu tadanyaprakSepAdyabhAvena, artha: arthaviSayastadabhidheyAnyathAtvA'karaNena, tadubhaye tadubhayaviSayaH, ubhayasminnapyekakAlamanyathAtvaparihAreNa, itarathA tadavisaMvAdopapatteH, aSTavidho'STabhedo jJAnAcAraH [NANamAyAro 'jJAnaM... AcAraH jJAnAcAraH,' makArasyAgamikatvAt - aTI. ] samayaprasiddhaH // 23 // samyagdarzanataddhetorabhedopacArAddarzanAcArabhedAnAha - nissaMkiya nikkaMkhiya, nivvitigicchA amUDhadiTThI ya / uvavUhathirIkaraNe, vacchallapabhAvaNe aTTha // 718 // 15 / 24 197 zaGkitaM zaGkA, tato nirgato niHzaGkitam, kAGkSitam kAGkSA tato nirgato, niSkAGkSito bhAvapradhAnatvAdvA nirdezasya niHzaGkitatvaM niSkAGkSitatvaM ityevaM jJeyam / vicikitsA phalaM prati vizrotasikA, 'kimasya klezAyAsasyAmutra me phalaM syAt', ityevaMrUpA, tato nirgatA cittapariNati nirvicikitsA, amUDhadRSTizca [amUDhA dRSTi ryasya saH ] vizeSaNasamAsAGgIkaraNe vA amUDhA cAsau dRSTizceti, upabRMhaNaM prazastasadbhUtaguNotkIrtanena pariNAmavRddhyA''pAdanam, sthirIkaraNaM pramAdaparasattvAnuSThAnadarzanAddharmazaithilyavataH punarapi svaprakRtyApAdanamidaM ca dharmAnuraktamateravaseyam / vAtsalyaM sAdharmikasnehavyApAradarzanam / svazarIroparodhenApi tatprayojanapravRttistathA cAnnapAnauSadhAdisampAdanam, vidadhato yatanta eva yatayaH, kenacit dharmasthitena zAsanamAlinyApAdane kRte akRte vA svaguNairanyadoSatiraskAreNa pravacanaprakAzanaM prabhAvanam, ete aSTa darzanAcArAH // 24 // sAmprataM cAritrAcArabhedAnAha - paNihANajogajutto, paMcahiM samitIhiM tIhiM guttIhiM / esa carittAyAro, aTThaviho hoi NAyavvo // 719 // 15/25 praNidhAnaM manasa ekagryaM zubhaviSayam, tadeva yogo dharmavyApAraH tena yuktaH, athavA yogazcittavRttinirodhaH, ucitAnuSThAnaM vA, praNidhAnaM ca yogazca tAbhyAM yuktaH / paJcabhiH samitibhirIryA-bhASA-'nveSaNa-nikSepA -''dAna-visargarUpAbhiH, tisRbhizcaguptibhirmano-vAkkAya-rakSArUpAbhirupalakSita eSa cAritrAcAro 'STavidho bhavati jJAtavyo'vaseyaH // 25 //
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 15-AlocanAvidhi-paJcAzakam gAthA-26-30 sAmprataM sAmAnyena tapaAcArabhedanirdidikSayA tatsvarUpamevAbhidhitsurAha - bArasavihammi vi tave, sAbhitarabAhire kusaladiDhe / agilAe~ aNAjIvI, NAyavvo so tavAyAro // 720 // 15/26 dvAdazavidhe'pi tapasi sAbhyantara-bAhye prAyazcitta-vinaya-vaiyAvRttya-svAdhyAya-vyutsargadhyAnA-'nazanA'vamaudarya-vRttisaGkhyAna-rasaparityAga-kAyakleza-saMlInatAlakSaNe, kuzaladRSTe kuzalamatikathite, aglAnyA tapasA'parAjayena, anAjIvyanAjIvako, na tadeva tapa upajIvati, jJAtavyaH sa evaMvidhastapAcAraH tapastadvatorabhedopacArAt // 26 // vIryAcArasvarUpapratipAdanAyAha - aNigUhiyabalavirio, parakkamai jo jahuttamAutto / juMjai ya jahatthAmaM, NAyavvo vIriyAyAro // 721 // 15/27 balaM mAMsazoNitopacayasamuttham, vIryaM vIryAntarAyakSayopazamajanitaM, balaM ca vIryaM ca balavIrye, anigUDha'pracchAdite bala-vIrye yena sa (anigUhitabala-vIryaH) tathA, parAkramate samutsahate, yaH puruSaH, yathoktaM yathA''gamam, Ayukta upayuktaH / yuGkte ca prayuGkte ca yathAsthAmaM yathAbalam, dharmavyApAramiti gamyate, jJAtavyA vijJeyo vIryAcAraH / AcArastadvatorabhedAt // 27 // eyammi u aiyArA, akAlapaDhaNAiyA NiravasesA / apuNakaraNujjaeNaM, saMvegA''loiyavva tti // 722 // 15/28 etasmin paJcavidhAcAre, aticArA aparAdhavizeSAH, akAle paThanAdikAH, AdigrahaNAdavinayA-'bahumAnAdiparigrahaH / niravazeSAH sarve apunaHkaraNodyatena bhAvato'punaHkaraNapariNAmavatA, acintyakarmasAmarthyAt tvanyathApi pravRttiH kadAcit sambhavati / saMvegAt saMsArabhayAd, AlocayitavyA iti prakAzanIyAH // 28 // ahavA mUlaguNANaM, ete evaM tahuttaraguNANaM / eesimaha sarUvaM, patteyaM saMpavakkhAmi // 723 // 15/29 athavA mUlaguNAnAmete aticArA ete evaM svarUpAH, tathottaraguNAnAM eteSAM mUlottaraguNAnAm atha svarUpaM svalakSaNaM pratyekaM bhedena, sampravakSyAmi vidhAsyAmi // 29 // pANAtipAtaviramaNamAdI nisibhattaviraipajjaMtA / samaNANaM mUlaguNA, tivihaM tiviheNa NAyavvA // 724 // 15/30
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-31-34 15-AlocanAvidhi-paJcAzakam 199 prANAtipAtaviramaNAdayo nizibhaktaviratiparyantA rAtribhaktaviratiparyavasAnAH, zramaNAnAM sAdhUnAM mUlaguNA AdiguNAH trividhaM trividhena jJAtavyAH kRtakAritAnumatimanovAkkAyarUpeNa vijJeyAH // 30 // piMDavisuddhAdIyA, abhiggahaMtA ya uttaraguNa tti / etesiM aiyArA, egidiyaghaTTaNAdIyA // 725 // 15/31 piNDavizuddhyAdikAH piNDavizuddhi-samiti-bhAvanA-pratimAdayaH abhigrahAntAzcottaraguNA iti tatpAlanahetavaH / eteSAM mUlottaraguNAnAm aticArA ekendriyasaGghaTTanAdikA ekendriyasaGghaTTana-paritApanaklamAdikAH // 31 // puDhavAdighaTTaNAdI, payalAdI tucchAdattagahaNAdI / guttivirAhaNa 'kappaTTamamatta diyagahiyabhuttAdI // 726 // 15/32 pRthivyAdighaTTanAdayaH pRthivyaptejovAyuvanaspati-dvIndriyAdisaGghaTTanAdayaH / pracalAdayaH nidrAvizeSapracalAdiviSayAH tucchaM svalpaM yad adattaM tad grahaNAdayaH, guptivirAdhanayo navabrahmacaryaguptivirAdhanapravRttayo, DimbharUpamamatvAdayo ['kalpArthamamatA' - kalpe vastrAdau tiSThatIti kalpasthaH kalpena vA'rtho yasyAsau kalpArthaH-zizuH, tatra mamatA mamatvaM zayyAtarAdisambandhitvAt svIkaraNaM klpaarthmmtaa| - aTI.] divAgRhIta divAbhuktAdayaH pratyekaM mahAvrateSu rAtribhojanaSaSTheSu mUlaguNAticArAH // 32 // (1. kappaTThatamatta. aTI.) [uttaraguNAticArAH] - bhogo aNesaNIe'samiyattaM bhAvaNANa'bhAvaNayA / jahasattiM cAkaraNaM, paDimANa abhiggahANaM ca // 727 // 15/33 bhogaH paribhogaH [bhojanaM - aTI.] aneSaNIyo'neSaNIyaviSayaH, asamitatvaM samitipratipakSaH / bhAvanAnAmanityatvAdInAm abhAvanam / prAkRtatvAd bhAvapratyayo / yathAzakti ca zaktyanurUpam akaraNamanAsevanam, pratimAnAM mAsikyAnAM samayoktAnAm abhigrahANAM ca daNDakapramArjanAdInAM dravyakSetrakAlabhAvaviSayANAM cAkaraNamiti vrtte| piNDavizuddhyAdyuttaraguNAnAmete'ticArAH // 33 // ete ittha'iyArA, asaddahaNAdI ya garuya bhAvANaM / AbhogANAbhogAdiseviyA taha ya oheNaM // 728 // 15/34 ete'trAticArAH azraddhAnAdayazcAzraddhAnaM, viparItaprarUpaNAdayaH / gurukA guravaH, bhAvAnAM
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 15-AlocanAvidhi-paJcAzakam gAthA-35-38 jIvAdipadArthAnAm aabhogaa'naabhogaadisevitaaH| parijJAnA-'parijJAna-pramAda-rAgAdisevitAH, tathA ca ye kecana oghena sAmAnyena // 34 // ___ kathaM punarguruNA prayojakavyApAramanubhavatA te aticArA AlocanAviSayIkartavyAH sAdhUnAmityAha - saMvegaparaM cittaM, kAUNaM tehi tehiM suttehiM / - sallANuddharaNavivAgadaMsagAdIhi Aloe // 729 // 15/35 saMvegaparaM saMvegapradhAnaM cittaM manaH, kRtvA vidhAya, taistaiH sUtrairAgamavacanaiH, zalyasya bhAvazalyasya mAyAnidAnamithyArUpasya, anuddharaNavipAkadarzakAdibhiH ziSyAn AlocayedaticArAn guruH // 35 // kiM punarbhAvazalyam, yadanuddharaNe doSa ityAha - sammaM duccaritassA, parasakkhigamappagAsaNaM jaM tu / eyamiha bhAvasallaM, paNNattaM vIyarAgehiM // 730 // 15/36 samyag aviparItaM kriyAvizeSaNametat / duzcaritasya duSkRtasya parasAkSikaM gurusAkSikam aprakAzana svarUpeNAnAlocanam, yattu yat puna etadiha bhAvazalyamAtmapIDAhetutvAt prajJaptaM kathitaM vItarAgairarhadbhiH // 36 // kAni punastAni sUtrANi zalyAnuddharaNavipAkadarzakAni yaiH saMvegaparatA cittasyApAdyate guruNeti diGmAtreNa tadupadarzanAyAha - navi taM satthaM va visaM va, duppautto va kuNati vetAlo / jaMtaM va duppauttaM, sappo va pamAdio kuddho // 731 // 15/37 jaM kuNai bhAvasalaM, aNuddhitaM uttimaTTakAlammi / dullahabohIyattaM, aNaMtasaMsAriyattaM ca // 732 // 15/38 nApi naiva tadanarthajAtaM karmatApannam, zastraM vA kartRhiMsAbhRtam, viSaM vA mAraNAtmakam / duSprayukto vA duHsAdhito vA, vetAlaH [pizAcaH, aTI.] kartA karoti / yantraM vA zataghnIprabhRti duSprayuktaM durvyApAritam, sarpo vA bhujaGgamo vA pramAdito avajJAviSayIkRtaH pramAdito vA [zabdo vikalpArthaH, aTI.] kruddhaH san // 37 // / yat kartR [kartA]karoti vidhatte bhAvazalyaM mithyAdarzanAdi, anuddhRtamanAkRSTam, jIvazarIrAt uttamArthakAla paryantakAle, durlabhabodhikatvam asulabhabodhilAbhatvam anantasaMsArikatvaM
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 gAthA-39-42 15-AlocanAvidhi-paJcAzakam ca / samyaktvacAritrAvAptAvapArdhapudgalaparAvartAntaHpAtyanantasaMsArabhAktvaM ca // 38 // AloyaNaM adAuM, sai aNNammi vi taha'ppaNo dAuM / jevi hu kareMti sohiM, te'vi sasallA viNiTThiA // 733 // 15/39 AlocanAmAtmadoSaprakAzanAm adattvA gurubhya iti gamyate, sati vidyamAne anyasmin [tasmAt aparasmin aTI.]apyAgamoktagItArthe, tathA''tmana evAlocanAM, dattvA lajjAgAravabahuzrutamadAdibhiH, vitathAtmana eva vA ye'pyavivekino, hurvAkyAlaGkAre, kurvanti vidadhati zuddhi prAyazcittam, te'pi kRtazuddhayo'pi sazalyA vinirdiSTA, na tu niHzalyA: 'niHzalyasya ca vratitvam' ityabhyupagamaH // 39 // [niHzalyo vratI-tattvArtha.sUtra-a.7.sUtra.13] kiriyaNNuNA vi sammaM pi rohio jaha vaNo sasallo u / hoi apattho evaM, avarAhavaNo'vi viNNeo // 734 // 15/40 kriyAM cikitsAM jAnAtIti kriyAjJastena kriyAjJenApi samyaka cikitsAzAstravizAradenApi puMsA, samyagapi nirAzravatvamaGgIkRtya rohito yathA vraNaH, sazalyastu ['tu' zabdo'vadhAraNe bhinnakramazca - aTI.] sazalya eva san, bhavatyapathyo hi tAvatA'ntaHzalyatvAt, evaM tathA aparAdhavaNastu, vijJeyo bhAvazalyAnuddharaNena, iha durlabhabodhitvapratipAdakamekaM sUtram, dvitIyaM tu sazalyatvapratipAdakam, tRtIyaM tu sazalyavraNarohaNapratipAdanaparamevaM prAyANyanyAnyapi sUtrANyavaseyAni // 40 // AlocanAviSayakSetrakAlAbhi[dhi]tsayA'ha - salluddharaNanimittaM, gIyassannesaNA u ukkosA / joyaNasayAI satta u, bArasa varisAiM kAyavvA // 735 // 15/41 zalyoddharaNanimittaM bhAvazalyoddhArArthaM, gItasya gItArthasya anveSaNA'nuparyeSaNA tu, utkRSTA yojanazatAni sapta tu saptaiva kSetrApekSayA, dvAdaza varSANi kartavyA kAlApekSayA, durlabhagItArthaM kAlaM samAsRtya // 41 // svayaM punarAlocanAkArI sAdhuH kathaM saMvegaM kRtvAlocayatItyAha - mariuM sasallamaraNaM, saMsArADavimahAkaDillammi / suciraM bhamaMti jIvA, aNorapAraMmi oiNNA // 736 // 15/42 mRtvAsevya, sazalyamaraNam ka? saMsArATavImahAkaDille bhavATavImahAgahane, suciraM prabhRtakAlaM bhramanti paryaTanti, jIvAH prANinaH, anarvApAre'rvAgbhAgapAravajite, avatIrNA
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 avagADhA: ||42|| 15- AlocanAvidhi-paJcAzakam gAthA- 43-47 uddhariyasavvasallA, titthagarANAeN sutthiyA jIvA / bhavasayakayAi~ khaviuM, pAvAi~ gayA sivaM thAmaM // 737 // 15/43 uddhRtasarvazalyA AkRSTasUkSmetarabhAvazalyA:, tIrthakarAjJayA tIrthakaropadezena, susthitAH sukhino guNasthitA vA jIvAH, bhavazatakRtAni manuSyatiryakprabhRtIni bhavazatanirvartitAni, kSapayitvA prakSapayya, pApAni karmANi, gatAH prAptAH, zivaM nirupadravaM muktyAkhyaM sthAnam // 43 // salluddharaNaM ca imaM, tilogabaMdhUhiM daMsiyaM sammaM / avitahamAroggaphalaM, dhaNNo'haM jeNimaM NAyaM // 738 // 15/44 zalyoddharaNaM cedamAgamapratyakSam, trilokabandhubhiH sarvajIvabAndhavairarhadbhiH dezitaM kathitam, samyagaviparItam, avitathaM satyam, ArogyaphalaM bhAvArogyaphalam, dhanyaH puNyabhAg ahaM yena mayA idaM zalyoddharaNaM jJAtaM viditaM svarUpataH // 44 // tA uddharemi sammaM, evaM eyassa nANarAsissa / AvediuM asesaM, aNidANo dAruNavivAgaM // 739 // 15/45 tattasmAt uddharAmyapanayAmi, samyaGnyAyena, etat bhAvazalyam, etasya guroH jJAnarAzerjJAnanikarasya Avedya kathayitvA, azeSaM sakalam, anidAno nidAnarahitaH, dAruNavipAkaM dAruNaphalam // 45 // iya saMvegaM kAuM, marugAharaNAdiehiM cidhehiM / daDhamapuNakaraNajutto, sAmAyAriM pauMjejjA // 740 // 15/46 ityevamuktanItyA, saMvegaM zreyaH pratyavAyoddhAreNa kRtvA svayameva vidhAya, marukodAharaNAdibhizcinaiH samayaprasiddhairmatsyAdyAhArapravRttipratipAdakairantyAvasthAyAM sadbhAvAlocanaparaiH, dRDhamatyartham, / apunaHkaraNayuktaH sAvadyapratiSedhaniyamA'nvitaH, sAmAcArI ziSTAcaritakriyArupAM prayuJjIta kurvIta // 46 // kathaM punarbhAvAlocanAM vidadhyAdityAha - jaha bAlo jaMpaMto, kajjamakajjaM va ujjuyaM bhaNati / taM taha AloijjA, mAyAmayavippamukko u // 741 // 15/47 yathA bAlaH zizuH, jalpan bhASamANaH, kAryamakAryaM vA svarUpataH RjukamavakaM bhaNati
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 gAthA-48-50 15-AlocanAvidhi-paJcAzakam vakti, tat kAryamakAryaM vA tathA bAlavad Alocayet kathayet mAyAmadavipramuktazca madasthAnavirahita eva // 47 // samyagAlocanAdAne kiM punarliGgam ? ityAha - AloyaNAsudANe, liMgamiNaM biMti muNiyasamayatthA / pacchittakaraNamucitaM, akaraNayaM ceva dosANaM // 742 // 15/48 AlocanAyA sudAnaM samyakkaraNaM tasmin, liGgaM cihnam idaM vakSyamANaM bruvanti / muNitasamayArthAH jJAtAgamArthAH vidvAMsaH [muNat pratijJAne haimadhAtupATha 1365 iti dhAtorapi 'muNita' zabdasiddhiH] prAyazcittakaraNaM prAyazcittAsevanam ucitaM yogyam, gurUpadezAnusAri, akaraNaM caivanAsevanaM, caivApunaHpravRttyA, doSANAmaparAdhAnAm // 48 // kathaM punaridamAlocanAvidhAnaM prastutaM samyagbhavatItyAha - iya bhAvapahANANaM, ANAe suTThiyANa hoti imaM / guNaThANasuddhijaNagaM, sesaM tu vivajjayaphalaM ti // 743 // 15/49 ityevamuktanItyA bhAvapradhAnAnAM bhAvabahumAninAm AjJAyAM kriyopadezarUpAyAM susthitAnAM pratiSThitAnAM ca, bhavatIdamAlocanAvidhAnam / guNasthAnazuddhijanakaM sarvaviratyantaH pAtipramattApramattA[di]guNasthAnavizuddhihetuH, zeSatu uktalakSaNavimuktam, puruSA'yogyatayA, viparyayaphalamiti guNasthAnAdivizuddhihetuH, nAgamaviparItAbhyAM bhAva-kriyAbhyAM tad guNasthAnaM vizuddhimanubhavati, tasmAdAgamAnusAryevedaM prazasyate // 49 / / prastutArthamupetyaivopadezarUpamAha - labhrUNa mANusattaM, dulahaM caIUNa logsnnnnaao| loguttamasaNNAe, avirahiyaM hoti jatitavvaM // 744 // 15/50 labdhvA'vApya, mAnuSatva manujatvaM durlabhaM samudrapatitaratnalAbhakalpaM tyaktvA vihAya, lokasajJA bhagavadvacanapratikUlavartinI, tathAvidhabhavAbhinandisattvakriyApratirUpA lokAbhisandhiprAyamAtravyavasthitA / tayA lokottamasaJjayA bhagavadvacanopadezarUpayA guNadoSanirUpaNagarbhayA, nirastaprajJAmalayA, avirahitaM santataM bhavati |ytitvyN lokasaJjAparityAgena lokottamasaJjayaiva, prayatnaH karaNIyo, na yathAkathaJcidAlocanAvidhAne pravartitavyamiti hRdayam // 50 // ||pnycdshN AlocanAvidhi-paJcAzakaM samAptam //
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ // SoDazaM prAyazcittavidhi-paJcAzakam // AlocanAvidhAnAnantaraM sAdho kvacidaparAdhe prAyazcittasambhavAttabhedanirupaNAyAha - namiNa vaddhamANaM, pAyacchittaM samAsato vocchaM / AloyaNAdi dasahA, gurUvaesANusAreNaM // 745 // 16/1 natvA mano-vAk-kAyaprahvatayA praNamya, vardhamAnaM sadaiva kevalajJAnAdibhiH, svaguNairnahIya mAnamavasthitatve'pi teSAM | ___ mAGgalikatvAdevamabhidhAnamAyuSAvardha[ka]zceti yathA, [vaddhamANaM ti - garbhagatena bhagavatA jJAtakulaM vizeSeNa dhanena vardhitaM tena tasya nAma kRtaM vardhamAna iti| - Ava. niyukti gAthA 1091 hAribhadrIyavRttiH / ] prAyaHcittazuddhismAditi prAyazcittam / 'citi sajJAnazuddhayoH' [ ]iti pAThAt / bhAvamUlAntataH zuddhyavApternAnyata iti prAyovizeSaNam / samAsataH saGkepeNa vacanavistaramutsRjya, mUlAgame tasya bahudhAbhidhAnAt, vakSye pratipAdayiSyAmi, AlocanAdi vakSyamANaM dazadhA dazavidhaM gurUpadezAnusAreNa svagurUpadezAnuvRttyA // 1 // prAyazcittaM dazadhoktaM tadAha - AloyaNa paDikkamaNe, mIsa 'vivege tahA 'viussagge / tava "cheya mUla aNavaTThayA ya pAraMcie ceva // 746 // 16/2 AlocanamAlocanAham, pratikramaNaM pratikramaNArhama, mi tadubhayArIma, vivekaH parityAgaH tathA vyutsargaH kAyotsargaH tapo bAhyAbhyantarabhedam / chedaH paryAyacchedaH / paJcakAdikrameNa mUlaM sarvaparyAyocchedaH anavasthApyatA ca vrateSu, akRtatapaHkarmaNaH, pAraJcikaM caiva, liGgakSetrakAlatapobhedena paryantavartiprAyazcittapAragamanAt, na tataH paramanyadasti // 2 // prAyazcittaniruktAbhidhAnAyAha - pAvaM chiMdati jamhA, pAyacchittaM ti bhaNNae teNa / pAeNa vA vi cittaM, sohayatI teNa pacchittaM // 747 // 16/3 pApamazubhaM chinatti kRntati yasmAt pApacchiditi bhaNyate nigadyate tena tasmAddhetoH prAyeNa vApi citta zodhayati kriyAM ca, tena prAyazcittamityucyate // 3 / /
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-4-7 16-prAyazcittavidhi-paJcAzakam kasya punaridaM bhAvataH prAyazcittaM sambhavatItyAha - bhavvassANAruiNo, saMvegaparassa vaNiyaM eyaM / uvauttassa jahatthaM, sesassa u davvato NavaraM // 748 // 16/4 bhavyasyAsannamokSasya, AjJArucerAgamabahumAninaH, samyagdRSTeH saMvegaparasya cAritriNaH saMvignasya, varNita kathitam etatprAyazcittam upayuktasya sarvAparAdhasthAneSu dattAvadhAnasya, yathArthaM satyaM svakAryakAri, zeSasya tvetadguNavikalasya, dravyata eva, navaraM kevalam, na punaH svArthavidhAyi // 4 // ihe(hai)va bhAvArthamAha - satthatthabAhaNAo, pAyamiNaM teNa ceva kIraMtaM / eyaM ciya saMjAyati, viyANiyavvaM buhajaNeNaM // 749 // 16/5 zAstrArthabAdhanAt prANAtipAtAdirUpAta, prAyamidaM prAyazcittam, na punaH prANAtipAtAd zAstrabAdhayA tatsambhavaH, zAstrArthArAdhanasyaiva garIyastvAt / satyapi kalpavihite prANAtipAtAdau tdsmbhvaat| tena caiva zAstrArthabAdhanenaiva kriyamANaM kriyArUpaM praayshcittm| etadeva prAyazcittameva pAparUpameva saJjAyate, zAstrapratiSiddhavidhIyamAnaprANAtipAtAdivat / vijJAtavyaM nizcetavyam / gaMbhIrasArayA prajJayA budhajanena tattvajJasamavAyena // 5 // etadeva vyaktIkartumAha - dosassa jaM NimittaM, hoti tago tassa sevaNAe u / na u takkhau tti payaDaM, logaMmi vi haMdi eyaM ti // 750 // 16/6 doSasyAparAdhasya yannimittaM yadavandhyakAraNam, bhavatyutpadyate tako doSaH tasya doSanimittasya sevanayA tu sevanayaiva na tu naiva tatkSaya iti doSakSayaH / prakaTaM prasiddham / loke'pi janasamudAye'pi, hantetyAmantraNe / etaditi kAryakAraNarUpam / ayamatra vAkyArtha:-adhikAriNa eva zAstrArthAbAdhayA pravRttasya doSavizuddhihetu prAyazcittaM / yastu zAstrArthollaGghanena doSavizuddhaye prAyazcittakarmaNi pravartate tasya prAyazcittAsevanakriyAparasyApi na doSavizuddhiH / doSamUlasya zAstrArthabAdhanasya tdvndhyhetostdvsthtvaat| tasmAddoSavizuddhimicchatA zreyo'rthinA zAstrArthArAdhana eva prayatnaH karaNIyaH // 6 // etacca prAyazcittaM yatsamAnoktaM pUrvasUribhistatsambandhapradarzanAyedamAha - davvavaNAharaNeNaM, jojitametaM vidUhi samayaMmi / bhAvavaNatigicchAe, sammaM ti jato imaM bhaNitaM // 751 // 16/7
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 16-prAyazcittavidhi-paJcAzakam ___ gAthA-8-11 dravyavraNodAharaNena vakSyamANena yojitaM sAmyamAnItameva prAyazcittam, vidvadbhistajjaiH samaye siddhAnte, bhAvavraNacikitsAyAM prastutAyAM samyagiti samyaksvarUpaM yato yasmAd idaM pratyakSarUpaM yatnaM bhaNitamuktam [zrIbhadrabAhusvAmibhiH - aTI.] // 7 // yaduktaM samaye tadAha - duviho kAyaMmi vaNo, tabbhava AgaMtugo ya NAyavvo / AgaMtugassa kIrati, salluddharaNaM na itarassa // 752 // 16/8 dvividho dviprakAraH, kAye zarIre, vraNaH kSatarUpaH tasminneva kAye bhavatIti tadbhavaH kAyasamuttho gaNDa-piTakAdiH, Agantukazca kaNTakakSatAdiH jJAtavyaH / Agantukasya kaNTakAdikSatasya kriyate vidhIyate zalyoddharaNa kaNTakAdyuddhArarUpaM netarasya zarIrasambhavasya, tasminnA''gantukazalyAbhAvAt // 8 // dravyavraNakriyopadarzanAyAha - taNuo atikkhatuMDo, asoNito kevalaM tayAlaggo / uddhariuM avaujjhai, sallo na malijjai vaNo ya // 753 // 16/9 tanukaH svarUpeNa kRzaH, atIkSNatuNDo'tIkSNamukha: azoNito'rudhiraprApto nAdyApi zoNitaM saMspRzati, kevalaM tvaci tvagmAtre lagnaH / uddhRtyA''kRSya, apohyate'pAsyate vA, bahiH prakSipyata iti yAvat / zalyaH kaNTakAdibhiH / zalyazabdaH puMlliGgo'pyasti prAcyAnAm, na mRdyate vraNazca tAvanmAtreNaivAdoSaheturiti kRtvA // 9 // lagguddhiyammi bIe, malijjai paramadUrage salle / uddharaNamalaNapUraNa, dUrayaragae u tatiyagammi // 754 // 16/10 lagnoddhate dvitIye vraNe, mRdyate paraM sa eveti gamyate / adUrage zalye'dUragAmini zalye, lagnoddhRte yadi uddharaNamardanapUraNAni zalyoddhAravraNamardanakarNamalapUrNAni kriyante / dUrataragate dUratarAvagADhe tRtIye vraNe // 10 // mA veaNA u to uddharittu gAliMti soNiya cautthe / rujjhai lahuM ti ceTThA, vArijjai paMcame vaNiNo // 755 // 16/11 mA vedanA tu mA bhUd vedanA punaH, tataH tad uddhRtya zalyaM gAlayanti niSkAsanaM kriyate, zoNita raktam, kiyadapi caturthe vraNe avarudhyate vraNena ladhviti zIghrameva ceSTA prayAsarUpA
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 gAthA-12-16 16-prAyazcittavidhi-paJcAzakam vAryate niSidhyate paJcame vraNe vraNinaH puruSasya // 11 // roheti vaNaM chaThe, hitamitabhojI abhuMjamANo vA / tattiyamettaM chijjati, sattamae pUimaMsAdI // 756 // 16/12 rohayati nirAzravIkaroti, vraNaM kSataM SaSThe dravyavraNasthAne, hitamitabhojI pathyaparimitAhArabhojI, abhuJjAnA vA vraNacikitsAnuguNyena / tAvanmAnaM tAvatpramANaM chidyate'panIyate, saptamake vraNe, pUtimAMsAdi dUSitamAMsamedaprabhRti // 12 // taha vi ya aThAyamANe, goNasakhaiyAdi rappue vA vi / kIrati tadaMgachedo, saaTThito sesarakkhaTThA // 757 // 16/13 tathApi cavamapi ca vidhIyamAne parikarmaNi atiSThati doSavyAptyA prabhavati, gonasakhAditAdA gonasabhakSitAdau, vAtapradhAnaviSe rephuke vApi valmIkaroge, [kriyate] tadaGgacchedo dUSitAGgacchedaH, sahAsthIbhirvartate saasthikH| zeSarakSArthaM dUSitAGgarakSArtham // 13 // etatsAmyena bhAvavraNopadarzanAyAha - mUluttaraguNarUvassa tAiNo paramacaraNapurisassa / avarAhasallapabhavo, bhAvavaNo hoti NAyavvo // 758 // 16/14 mUlottaraguNarUpasya ahiMsApiNDavizuddhyAdirUpasya, tAyinastrAtuH saMsAraparitrANahetubhUtasya, paramacaraNapuruSasya caraNaM puruSa iva caraNapuruSaH, paramazcAsau caraNapuruSazceti samAsaH tasya, aparAdhazalyaprabhavA doSazalyanimitaH bhAvavraNo bhAvakSatarUpaH, bhavati jJAtavyo'vaboddhavyaH // 14 // eso evaMrUvo, savigiccho ettha hoi vinnnneo| sammaM bhAvANugato, NiuNAe jogibuddhIe // 759 // 16/15 eSa bhAvavraNaH, evaMrUpa evaMlakSaNaH, sacikitsaH sapratIkAraH atra prakrame, bhavati vijJeyo'vaseyaH, samyagbhAvAnugato'bhiprAyAnvito, nipuNayA sUkSmayA, yogibuddhyA yogibodhena / yogino hi matiraviparItasvarUpA bhavati, tena yathAsvabhAvaM vastu pratyeti, na tatra viparyayasambhavaH // 15 // bhikkhAyariyAdi sujjhati, aiyAro koi viyaDaNAe u / bitio u asamito mi tti kIsa? sahasA agutto vA // 760 // 16/16
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16- prAyazcittavidhi- paJcAzakam saddAdisu rAgaM, dosaM va maNe gao taiyagammi / gAuM aNesaNijjaM, bhattAdi vigiMcaNa cautthe // 761 // 16/17 ussaggeNa visujjhati, aiyAro koi koi u taveNaM / taha vi ya asujjhamANe, cheyavisesA visohaMti // 762 // 16 / 18 tigaM / 208 gAthA - 17-19 bhikSAcaryAdirbhikSATanAdirgamanAgamanaviSayaH, [tena] zuddhyati zuddhimupaiti, aticAro'parAdhaH / kazcit svalpatayA vikaTanayA tvAlocanayaiva, na kriyAntaramapekSate, dvitIyaH punarasamito'smIti, samityupayogarahitaH, kasmAddhetoH sahasA prayojanamantareNa, agupto vA guptyupayogarahitaH, na kiJcidasamitatve'guptatve vA mama puSTAlambanamasti / tasmAt pratikramaNaviSayo'yamaparAdho mithyAduSkRtena zuddhyati // 16 // zabdAdikeSu zabdarUpAdiSu, rAgamabhiSvaGgalakSaNam, doSaM vA'prItivikAralakSaNam, manasyantaH karaNe gataH pratipanno'vyavasAyena, tRtIyake mizra, sa cAparAdhaH tadubhayArhatvAdAlocanapratikramaNAbhyAM zuddhyati, jJAtvA vijJAya zrutAnusAriprajJayA, aneSaNIyamakalpanIyam, bhaktAdi vivecanaM bhaktapAnavivekazca, catutha vivekA, sa cAparAdho'neSaNIyabhaktapAnaparityAgena zuddhyati // 17 // utsargeNApi kAyotsargeNApi, zuddhyati zuddhimAsAdayati, aticAraH / kazcidanabhisandhipUrvakaprANAtipAtAdiviSayasvapnamanovijJAnajanitaH kazcittu tapasA zuddhyati, tapo'rha - prAyazcittayogyaH tathApi ca tapasApi ca, azuddhyamAnamaparAdham, chedavizeSAt chedAdiprAyazcittavizeSAt, vizodhayantyapanayanti ca zodhanazaktiyuktaH zuddhyamAna: tAcchIlya- vayo-vacanazaktiSu cAnas parasmaipadInAmapi // 18 // kathaM punaH chedazeSebhyo'parAdhavizuddhirityAha - chijjati dUsiyabhAvo, tahomarAyaNiyabhAvakiriyAe / saMvegAdipabhAvA, sujjhai NAtA tahA''NAo // 763 // 16 / 19 chidyata khaNDazo'panIyate pravrajyAparyAyo, dUSitabhAvo dUSitAdhyavasAyaH, tathA tena prakAreNa paJcakacchedAdinA, avamazcAsau rAtnikazca [iti avamarAtnikaH tasya ] avamarAnikasya bhAvasya kriyA [avamarAtnikabhAvakriyA tayA] avamarAlikabhAvakriyayA, saMvegAdiprabhAvAt saMveganirvedAdisAmarthyAt, zuddhyati zuddhimanubhavati, chedArhaprAyazcittayorevAparAdho, nyAyAt nyAyenAgamadRSTena, tathA''jJAtaH sarvajJAjJAyAH sakAzAt / athavAparAdha-tadvatorabhedopacArAt, jJAtA puruSaH, saMvegAdiprabhAvAcchedyati tathA jJAtazca // 19 //
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 gAthA-20-23 16-prAyazcittavidhi-paJcAzakam mUlAdisu puNa ahigayapurisAbhAveNa natthi vaNaciMtA / etesiM pi sarUvaM, vocchAmi ahANupuvvIe // 764 // 16/20 mUlAdiSu mUlA-'navasthApya-pAraJcikeSu, punaradhikRtapuruSAbhAvena caraNapuruSAbhAvena, nAsti na sambhavati, vraNacintA dravyavraNasAmyagatA / eteSAmapi mUlAdinAM svarUpaM svalakSaNaM vakSyAmyabhidhAsyAmi yathAnupUvyA yathAkramam // 20 // pANAtivAtapabhitisu, saMkappakaesu caraNavigamammi / AuTTe parihArA, puNa vayaThavaNaM tu mUlaM ti // 765 // 16/21 prANAtipAtaprabhRtiSu aparAdheSu, saGkalpakRteSu manaHsaGkalpavihiteSu, caraNavigame cAritrapariNAmavirAme sati, AvRtte AvRttapariNAme punaHkaraNarUpeNa, parihArAt doSaparihAramAzritya, punavratasthApanaM tUttarakAlaM vratanyAsaH, mUlamiti mUlArha prAyazcittam // 21 // mUlAntaraM saviSayamanavasthApyamAha - sAhammigAditeyAdito tahA caraNavigamasaMkese / Nociyatave'kayammI, Thavijjati vaesu aNavaTTho // 766 // 16/22 sArmikAdisteyAditaH prathamAdizabdAdanyatIrthikAdigrahaH, dvitIyAdizabdAt hastatalAdigrahaH, tathA tena rUpeNAgamoktena, caraNavigamasaGkleza caraNApagamanibandhanasaGkleze samutpanne sati, na naiva ucitatapasyAgamoktatapasi akRte'nAsevite'vihita iti yAvat / sthApyate vrateSu, nAropyate vrateSvityarthaH / so'yamevaMvidhaH anavasthApyastadabhedopacArAt prAyazcittamapi tathocyate // 22 // anavasthApyAnantaraM saviSayaM pAraJcikamAha - aNNo'NNamUDhaduTThAtikaraNato tivvasaMkilesaMmi / tavasA'tiyArapAraM, aMcati dikkhijjati tato ya // 767 // 16/23 anyonya-mUDha-duSTA-'tikaraNato'nyonyakaraNAt samayaprasiddhAt, mUDhakaraNAdduSTakaraNAcca / tIvrasaGkleza satyutkRSTasaGklezapariNAme, tapasA samayoktena, aticAramaparAdhapAraM paryantam aJcati gacchati / taducchedaM vidhatta iti yAvat, dIkSvate'bhyupagamyate tatazcatapasA vizuddhaH san, itarathA dIkSArho'pi sa na bhavati, tathAvidhA'gamikasaGklezaprAptatvAt / svayaM cAyogyamAtmAnaM vettyasau, tato'nyasya tadanadhikAritvAt // 23 //
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 16-prAyazcittavidhi-paJcAzakam gAthA-24-27 aNNesiM puNa tabbhavatadaNNavekkhAe~ je ajoga tti / caraNassa te ime khalu, saliMgacitibhedamAdIhiM // 768 // 16/24 anyeSAM punastantrAntarIyANAM svatantrasthitAnAM ca tadbhave tasmin bhave, tadanyApekSayA dIkSA'narhA paramapuruSApekSayA, ye'yogyA ityanucitarUpAH, caraNasya caritrasya, te'yogyA, ime khalvime bhavanti / svaliGgacaityabhedAdibhirupalakSitAH svaliGgabhedena RSihatyAdinA, caityabhedena pratimA'nyathAtvA''pAdanenA'tyantA'yogyAH khalvime bhavantItyevamupanyAsaH / sAmAnyatastvanalasUtrapratipAditA'nyayogyA bhavantyeva / na ca ta evaM sakliSTAsteSAM tajjanmanyapi kathaJcittadyogyatvasambhavAt // 24 // tadetadanyamatamapi pUrvoktaM kathaJcitsamarthayamAnaH sUriridamAha - AsayavicittayAe, kiliTThayAe taheva kammANaM / atthassa saMbhavAto, NeyaM pi asaMgayaM ceva // 769 // 16/25 AzayavicitratayA'dhyavasAyavicitratvena jIvAnAM, kliSTatayA nirupakramakliSTatvena / tathaiva karmaNA cAritramohanIyAntaHpAtinAM jJAnAvaraNAdInAM vA, arthasya tadabhAvApekSayAtyantAyogyatvalakSaNasya, sambhavatvAt sambhavitvAt, naitadapyanyamatam, asaGgatameva sarvathA'yuktarUpameva kintu kathaJcitsaGgatamapi // 25 // pArAJcikaprastAvamevAGgIkRtyedamAha - AgamamAI ya jato, vavahAro paMcahA vinnihittttho|| Agama suya ANA dhAraNA ya jIe ya paMcamae // 770 // 16/26 eyANusArato khalu, vicittameyamiha vaNNiyaM samae / AsevaNAdibhedA, taM puNa suttAu NAyavvaM // 771 // 16/27 AgamAdizca yato yasmAd, vyavahAraH prAyazcittaviSayaH, paJcadhA paJcavidhaH, nirdiSTaH kathitaH / kaH punarasau ?[tat] parijJAnArthaM bhedanirdezaH / (1) Agama ityAgamavyavahAraH kevala-manaH paryAyA-'vadhi-caturdazapUrvadharAdiviSayaH te hi sAkSAdupAyairvA parAbhiprAyamavitathaM pazyanti / naitadRSTe kvacit visaMvAdaH, tena pratyakSarUpApanna evAyaM paragatasarvAparAnAM janmabhAvinAmapi tthaatvenoplmbhaat| (2) zrutavyavahAro dvitIyo, ye zrutopadezena prAyazcittaM prayacchanti, tadviSayaH (3) AjJAvyavahAro dezAntaravyavahitayodvayorgItArthayoH prajJAvat puruSadhAraNAzaktigocaraH / sa
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 gAthA-28-30 16-prAyazcittavidhi-paJcAzakam hyubhayAjJAmavadhArya tathaiva kathayati / (4) dhAraNA ca dhAraNAvyavahAro yairasakRtprAyazcittaM gurubhyaH zrutaM, dezakAlAdyapekSayA ca kRtam / te tathaivAvardhAya parasyApi tathAvidhadravyAdiSu prAyazcittasamApannasya kathayanti, tena tathAvidhadhAraNAgocaro'yam / (5) jItaM ca jItavyavahAraH, paJcamakaH, jItaM cirantanamAcaritakalpa ityanarthAntaram, so'pyAgamikasamAcaritatvAt, anAdisaMsiddhajItavyavahArAntaHpAtitvAcca pramANabhUta eva, tena vinA vyavahArapaJcakatvasyAnupapatteH // 26 // __ etadanusArataH khalu paJcavidhavyavahArAnusArata eva, vicitrametatpAraJcikamiha varNitaM kathitam samaya siddhAnte / AsevanAdibhedAdAsevanA''zAtanAbhedAt, tat punaH pAraJcikaM sUtrAdAgamAt, jJAtavyaM vijJeyam // 27 // eyaM ca ettha tattaM, asuhajjhavasANao havati baMdho / ANAvirAhaNANugameyaM pi ya hoti TThavvaM // 772 // 16/28 suhabhAvA tavvigamo, so'vi ya ANANugo NiogeNa / pacchittamesa sammaM, visiTuo ceva viNNeo // 773 // 16/29 jummaM / [athokta] prAyazcitta(taddoSAvizuddhimupadizannidamAha - etaccAtra dazavidhaprAyazcitte prastute, tattvaM paramArthaH azubhAdhyavasAnato'zubhAdhyavasAyAd, bhavati jAyate, bandho jIvapradezakarmaskandhAnyonyagamAtmakaH kSIrodakavat parasparAnupravezena, AjJAyA bhagavadvacanarUpAyA, virAdhanA'nyathAtvakaraNam, tAmanugacchatIti-AjJAvirAdhanAnugam, etadapi cAzubhAdhyavasAnapi ca, bhavati dRSTavyaM vijJeyam / nA''jJAvirAdhanamantareNAzubhAdhyavasAnaM sambhavatIti bhAvaH // 28 // zubhabhAvAcchubhAdhyavasAyAt, tadvigamaH karmabandhavigamaH, so'pi ca zubhabhAvaH AjJAnugaH AjJAnuvartanaparaH, tatsahita ityarthaH / niyogena niyamena, prAyazcittaM doSavizuddhihetuH eSa shubhbhaavH| samyagaviparItaM viziSTameva viziSTa eva, na sAmAnyarUpo, vijJeyo jJAtavyaH / prAyazcittakriyA tu tadaGgatvena karmakSayArthaM vA // 29 // prAyazcittakarmaNyapi viziSTa eva zubhabhAvo doSavizuddhihetuH, na zubhabhAvamAtramityupanidarzayannidamAha - asuhajjhavasANAo, jo suhabhAvo visesao ahigo / so iha hoti visiTTho, na ohato samayanItIe // 774 // 16/30 azubhAdhyavasAnAtdoSasamAsevanakAlaviSayAt, yaHzubhabhAvastaduttarakAlabhAvI, vizeSato vizeSeNa,
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 16-prAyazcittavidhi-paJcAzakam gAthA-31-34 adhikastatpratipakSabhUto doSavinirghAtanasamarthaH, sa zubhabhAvaH, iha prakrame, bhavati viziSTo'tizayavAn / na naiva, oghataH sAmAnyena, zubhabhAvamAtrAntaHpAtI, samayanItyAgamanItyA // 30 // vyatirekadoSamAha - iharA baMbhAdINaM, AvassayakaraNato u ohennN| pacchittaM ti visuddhI, tato na doso samayasiddho // 775 // 16/31 ___ itarathA'nyathA, brAhmAdInA brAhmI-sundarIprabhRtInAM pUrvajanmani, AvazyakakaraNatasta daivasikAdipratikramaNavidhAnAt, eva oghena sAmAnyena / prAyazcittamiti hetoH vizuddhirdoSavizuddhiH, tata AvazyakaprAyazcittAdeva na doSaH prApnoti na bhavati ityarthaH / samayasiddhaH siddhAntaprasiddhaH, strInAmagotrakarmabandhalakSaNaH, atha ca pratipAdita evAsau tasmAnna zubhabhAvamAtrAddoSavizuddhiH // 31 // upasaMharannAha - tA eyaMmi payatto, kAyavvo appamattayAe u / satibalajogeNa tahA, saMvegavisesajogeNa // 776 // 16/32 tat tasmAt, etasmin viziSTazubhabhAve, prayalaH prakarSaH prakRSTaH yatnaH, kartavyo vidheyaH, apramattatayA tvapramattatayaiva, smRtibalayogena smRtisAmarthyavyApAreNa, tathA saMvegavizeSayogena saMvegAtizayasambandhena // 32 // viziSTabhAvamevaM sakalamupadarzayannidamAha - eteNa pagAreNaM, saMvegAisayajogato ceva / ahigayavisiTThabhAvo, tahA tahA hoti niyameNaM // 777 // 16/33 __etena prAkprastutena, prakAreNa smRtibalayogAdinA saMvegAtizayayogatazcaiva, saMvegaprakarSasambandhAccaiva, adhikRtaviziSTabhAvo dossonmuulnsmrthH| tathA tathA jIvavIryAtizayena, bhavati sampadyate, niyamenAvazyaMbhAvena // 33 // tatto tabvigamo khalu, aNubaMdhAvaNayaNaM va hojjAhi / jaM iya apuvvakaraNaM, jAyati seDhI ya vihiyaphalA // 778 // 16/34 tataH zubhabhAvAt tadvigamaH khalu azubhAdhyavasAyajAtabandhavigama eva, anubandhApanayanaM vA bhavet zubhabhAvAdevA'prakRSTarUpAt karmaNAmanubandhabhedo bhavet, na sarvathA tadvigamaH / yad yasmAt ityevam, apUrvakaraNa zreNyantargataM jAyate prAdurbhavati, zreNizcopazama-kSapakazreNirUpA vihitaphalA
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 35-38 16- prAyazcittavidhi-paJcAzakam 213 samayoktaphalA karmakSayazcAsau anubandhavyavacchedazceti karmakSayAnubandhavyavacchedau tAbhyAm karmakSayA'nubandhavyavacchedAbhyAM sarvasyaivApUrvakaraNaM zreNizcetibhAvaH // 34 // evaM nikAiyANa vi, kammANaM bhaNiyamettha khavaNaM ti / taM piya jujjai evaM, tu bhAviyavvaM ato eyaM // 779 // 16 / 35 evaM sthite, nikAcitAnAmapi nikAcanAkaraNA'vasthApitAnAmapi, karmaNAM jJAnAvaraNAdInAM bhaNita pratipAditam, atra zreNyAM kSapaNamiti kSayakaraNam / yadityanuktamapyarthAdAkSipyate tadapi cakSaNam, yujyate ghaTate, evaM tvapUrvakaraNAdiSu bhAvaprAdhAnye zreNyAM hi yannikAcitakarmakSapaNamuktaM tat tathAvidhazubhabhAvamantareNa, nAnyataH kutazcid bhavitumarhati / tasmAt sa eva zubhabhAvaH, karmakSayAt krnnmitygntvym| bhAvayitavyaM bhAvanIyam ata etasmAddhetoH zubhabhAvalakSaNAt, etatprAyazcittaM doSavizuddhihetuH, na viziSTabhAvamantareNa prAyazcittamapi svakAryakAri sampadyate, tasmAcchreyo'rthinA zubhabhAva evAzrayituM yuktastadanugatasyaiva prAyazcittAnuSThAnasyApi svaphalasAdhakatvAt // 35 // atrAha ziSyaH 1 vihiyANuTThANaMmI, etthaM AloyaNAdi jaM bhaNiyaM / taM kaha pAyacchittaM, dosAbhAveNa tassa tti ? // 780 // 16/36 aha taMpi sado ciya, tassa vihANaM tu kaha Nu samayammi ? | na ya no pAyacchittaM, imaM pi taha kittaNAo u // 781 // 16 / 37 jummaM / vihitAnuSThAne caityasAdharmikavandanAdau, atrAdhikAre, AlocanAdi, AdizabdAdIryApathikApratikramaNa - parigrahaH yad bhaNitaM yaduktam, tatkathaM prAyazcittaM doSAbhAvena doSaviraheNa, tasyeti vihitAnuSThAnasya, caityavandanAdeH ||36|| atha tadapi vihitAnuSThAnamapi, sadoSameva sAparAdhameva, tasya vihitAnuSThAnasya, vidhAnaM vidhirUpadezaH, kathaM nu samaye siddhAnte naiva vidhiH prApnotItyarthaH / na ca no prAyazcittaM kintu prAyazcittam idamapyAlocanAdi / tathAkIrtanAttu prAyazcittatvena pratipAdanAdeva // 37 // sUrirAha : bhaNNai pAyacchittaM, vihiyANuANagoyaraM ceyaM / vikiMtu suhumA, virAhaNA atthi tIeN imaM // 782 // 16/38 bhaNyate atrottaram, prAyazcittaM vihitAnuSThAnagocaraM vihitAnuSThAnaviSayam caitat AlocanAdi,
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ _ gAthA-39-44 214 16-prAyazcittavidhi-paJcAzakam satyametat, kintu tatrApi ca vihitAnuSThAne, kintu sUkSmA svalpA virAdhanA IryApatharUpA, asti vidyate, tasyAM sUkSmavirAdhanAyAM satyAm-[atastasyA virAdhanAyAH zuddhyarthaM / idaM....aTI.] idaM AlocanAdi prAyazcittam // 38 // etadevAgamena draDhayannAha - savvAvatthAsu jao, pAyaM baMdho bhavatthajIvANaM / .. bhaNito vicittabhedo, puvvAyariyA tahA cAhU // 783 // 16/39 sarvAvasthAsu sarAga-vItarAga-ceSTArUpAsu, yato yasmAt, prAyo bAhulyena bandhaH sAmAnyakarmabandhaH, bhavasthajIvAnAM saMsArasthasattvAnAM, praayogrhnnmyogikevlivyaapaarniraasaarthm| bhaNitaH pratipAdito, vicitrabhedA nAnAprakAraH, pUrvasUrayaH pUrvAcAryAH tathA cAhuH bruvate // 39 // sattavihabaMdhagA hoti pANiNo AuvajjiyANaM tu / taha suhumasaMparAyA, chavvihabaMdhA viNiddiTTA // 784 // 16/40 mohAuyavajjANaM, pagaDINaM te u baMdhagA bhaNitA / uvasaMtakhINamohA, kevaliNo egavihabaMdhA // 785 // 16/41 te puNa dusamayaTThitiyassa baMdhagA na puNa saMparAyassa / selesIpaDivaNNA, abaMdhagA hoti viNNeyA // 786 // 16/42 apamattasaMjayANaM, baMdhaThitI hoti aTTha u muhuttaa| ukkoseNa jahaNNA, bhiNNamuhuttaM tu viNNeyA // 787 // 16/43 je u pamattANAuTTiyAe~ baMdhaMti tesi baMdhaThitI / saMvaccharANi aTTha u, ukkosiyarA muhattaMto // 788 // 16/44 pNcgN| saptavidhabandhakAH bhavanti prANinaH sattvA, AyurvarjitAnAM ca prakRtInAmiti gamyate / tathA sUkSmasamparAyAstadguNasthAnavartinaH SaDvidhabandhA vinirdiSTAH kathitAH // 40 // mohAyurvarjAnAM prakRtInAM karmaprakRtInAm, te tu sUkSmasamparAyAH, bandhakA bhaNitA uktAH upazAntamohAH kSINamohAH kevalina ete trayo'pi ekavidhabandhAH zAtAvedanIyabandhakA eva // 41 //
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 gAthA-45-47 16-prAyazcittavidhi-paJcAzakam te punastrayo'pi dvisamayasthitikasyeryApathasya karmaNaH, bandhakA, na punaH samparAyasya saMsArakAraNasya / zailezIpratipannA zailezIvyavasthitA abandhakA bhavanti vijJeyAH sarvasyaiva karmaNaH // 42 // ___ apramattasaMyatAnAmapramAdavyavasthitasAdhUnAm, bandhasthitirbhavatyaSTa tvaSTadaiva muhUrtA nAlikAdvayapramANAH, utkarSeNotkRSTapadena bandhasthitirutkRSTA, jaghanyA laghvI bhinnamuhUrtaM tu vijJeyA jaghanyA punrntrmuhuurtmvseyaa| vizeSaviSayA ceyaM bandhasthitiH, prANAtipAtAdau zAtAvedanIyA'bandhakasyApramattayaterapramAdavicitratayA samayoktA'vaseyA // 43 // ye tu ye punaH, pramattAH pramattasaMyatAH [SaSThaguNasthAnakavartinaH - aTI.] anAkuTTikayA'nupetyakaraNena bandhanti prANAtipAtAdinA karma svIkurvanti teSAmapramattasaMyatAnAM bandhasthitiH, zAtAvedanIyasthitiH saMvatsarAna dvAdazamAsaparimANAn, aSTa tvaSTaiva utkarSavatyutkRSTA, itarA jaghanyA muhUrtasyAntarantarmuhUrtapramANA // 44 // prastutayojanAmAha - tA evaM ciya eyaM, vihiyANuTThANamettha havai tti / kammANubaMdhacheyaNamaNahaM AloyaNAdijuyaM // 789 // 16/45 tat tasmAd evameva sUkSmavirAdhanAsambhavena, etat prAyazcittam, vihitAnuSThAnamatra prakrame bhavatIti sampadyate / karmAnubandhacchedanaM karmasantAnacchedakam anaghaM nirdoSam, aalocnaadiyutmaalocnaadismnvitm| caitya-sAdharmikavandanAdivihitAnuSThAnagocaratvAdAlocanAdyaha~ vihitaanusstthaanmevoktm||45|| tatra prAyazcittatvAbhAvamAzaGkamAnaH paraH [tatzaGkAM] parijihIrghazca sUriridamAha - vihitANuTThANattaM, tassa vi evaM ti tA kahaM eyaM / pacchittaM NaNu ! bhaNNati, samayaMmi tahA vihANAo // 790 // 16/46 vihitAnuSThAnatvaM tasyApyAlocanAdeH evamityaktanItyA, tattasmAtkathaM kena prakAreNa, etadAlocanAdi prAyazcittam nanu bhaNyate / atrottaram, samaye siddhAnte tathAvidhAlocanAdeH prAyazcittatvena, vidhAnAt vihitatvAt // 46 / / etadeva bhAvayati - vihiyANuTThANaM ciya, pAyacchittaM tadaNNahA na bhave / samae abhihANAo, iTTatthapasAhagaM niyamA // 791 // 16/47
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16-prAyazcittavidhi-paJcAzakam gAthA-48-50 vihitAnuSThAnameva zAstroktAnuSThAnameva, prAyazcittaM nAnyat, tat prAyazcittam, anyathA vihitAnuSThAnatvaparityAgena, na bhavet na sambhavet / samaye siddhAnte abhidhAnAt hetoH, iSTArthaprasAdhakaM iSTaphalajanakam, niyamAt niyamena, athavA pRthag vAkyam-samaye abhidhAnAt pratipAdanAt, tena vidhIyamAnatvAdityarthaH / iSTArthaprasAdhakaM niyamA tadbhavatIti / atrApi pakSe vihitAnuSThAnarUpameva prAyazcittam // 47 // sAmprataM sakalasyaiva sAdhvanuSThAnasya vivakSAyAH prAyazcitatvamupapAdayannAha - savvA vi ya pavvajjA, pAyacchittaM bhavaMtarakaDANaM / pAvANaM kammANaM, tA etthaM natthi doso tti // 792 // 16/48 sarvApi ca niravazeSANi ca, dharmavyApArAGgIkaraNena, pravrajyA vratAbhyupagamarUpA, prAyazcittaM vizuddhihetuH, bhavAntarakRtAna janmAntaravihitAnAM pApAnAmazubhAnAM karmaNAM jJAnAvaraNAdInAm, tattasmAd atra vihitAnuSThAnasya prAyazcittatve nAsti doSa iti na kazcana doSaH // 48 // kiM punaH samyak caritasya prAyazcittasya liGgamityAha - ciNNassa Navari liMgaM, imassa pAeNa akaraNaM tassa / dosassa tahA aNNe, niyamaM parisuddhae biMti // 793 // 16/49 cIrNasya caritasya samyaksevitasya, navaraM kevalaM liGgaM lakSaNam, asya prAyazcittasya, prAyeNa bAhulyena, akaraNamanAsevanaM, tasya doSasya prAyazcittArhasya, tathA'nye sUkSmabuddhayo, niyamamakaraNaniyamaM granthibhedavat, tadabandharUpamAsaMsAraM taddoSaparihArasvabhAvaM, [parizuddhaye] parihArazuddhaye doSavizuddhaye bruvate pratipAdayante // 49 // etadapyanyasUkSmabuddhimataM saGgatamevetyAha - nicchayaNaeNa saMjamaThANApAtaMmi jujjhati imaM pi / taha ceva payaTTANaM, bhavavirahaparANa sAhUNaM // 794 // 16/50 nizcayanayena nizcayanayamatena, saMyamasthAnApAte devagatAvapi, tathAvidhA'vyaktabhAvasAmAyikA'pratipAte yujyate susaGgata eva tadapi sUkSmabuddhimataH tathA caiva bhAvitAtmatayA pravRtAnAM pravRttiM vidadhatAM bhavavirahaparANA saMsAravirahapradhAnAnAM sAdhUnAM yatInAM te hyatyantasAdhudharmA bhAvitAtmano devAdigatiSvapi vartamAnAH svabhAvata eva sundaraM kurvanti, netarat // 50 // ||ssoddshN paJcAzakaM prAyazcittavidhiprakaraNaM samAptam //
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ // saptadazaM sthitA'sthitakalpaM-paJcAzakam // pUrvoktaprAyazcittavizuddhasAdhudharmANAM sthitAdikalpapratipAdanAyAha - namiUNa mahAvIraM, ThiyAdikappaM samAsao vocchaM / purimeyaramajjhimajiNavibhAgato vayaNanItIe // 795 // 17/1 natvA mahAvIramAgamaprasiddhadevakRtanAmAnaM sthitAdikalpaM sthitAsthitakalpaM dazasthAnaviSayaM samAsataH saGkepeNa, vakSye'bhidhAsye, pUrvetaramadhyamajinavibhAgataH pUrvapazcimajinasAdhUnAM sthitakalpaH, madhyamartIrthakRt-dvAviMzaterasthitakalpa iti vibhAgena, vacananItyAgamanItyA // 1 // tatra pUrvakalpa iti pratipAdanAyAha - dasahohao u kappo, eso u purimeyarANa Thiyakappo / sayayAsevaNabhAvA, Thiyakappo NiccamajjAyA // 796 // 17/2 dazadhA dazaprakAraH oghatastu sAmAnyena kalpo vyavasthArUpaH eSa dazavidhaH pUrvottarajinasAdhUnA sthitakalpa ucyate / satatAsevanabhAvAt nirantarAcaraNasadbhAvAt, sthita-kalpo nityamaryAdA na tairAgamoktapuSTAlambanamantareNollaGghanIya iti nityamaryAdArUpo'yam, kAraNastu te'pi bahuguNaM ceSTante // 2 // kasmAdayamevamiSyata ityAha - tatiosahakappo'yaM, jamhA egaMtato u aviruddho / sayayaM pi kajjamANo, ANAo ceva etesiM // 797 // 17/3 tRtIyauSadhakalpo'yaM tRtIyauSadhatulyo'yam, yasmAt ekAntatastu ekAntenaiva aviruddhaH pariNAmasundaratvena, satatamapyanavaratamapi, kriyamANo vidhIyamAnaH, AjJAta evAgamAdeva, eteSAM pUrvetarasAdhUnAm, te hi tathAkurvanta kalyANabhAja eva bhavanti // 3 // tRtIyauSadhapratipAdanAyAha - vAhimavaNei bhAve, kuNai abhAve tayaM tu paDhamaM ti / bitiyamavaNeti na kuNati, taiyaM tu rasAyaNaM hoti // 798 // 17/4
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 17-sthitA'sthitakalpaM-paJcAzakam gAthA-5-8 vyAdhi rogam, apanayatyapaharati, bhAve sadbhAve sati rogasya, zarIraM iti gamyate / karoti janayati abhAva'sadbhAve vyAdheH takaM tu vyAdhiM prathamamiti prathamauSadham, dvitIyamapanayati vyAdhi sadbhAve, na karotyapUrvavyAdhim, guNAMzca tRtIyaM tu rasAyanaM bhavati vyAdhi santaM hatvA, asantaM cAkRtvA, guNameva nivartayati // 4 // dRSTAntamabhidhAya, dArTAntikapratipAdanAyAha - evaM eso kappo, dosAbhAve'vi kajjamANo u| suMdarabhAvAo khalu, carittarasAyaNaM Neo // 799 // 17/5 evaM tRtIyauSadhavad eSa kalpaH sthitakalpaH, doSAbhAvepyaparAdhAbhAve'pi, kriyamANastu kriyamANa san, sundarabhAvAt sundaratvAt / khaluzabdo vAkyAlaGkAre, cAritrarasAyanaM cAritrapuSTihetu yo'vagantavyaH // 5 // (1. rasAyaNamiva-aTI.) 'dazadhaughataH kalpa' ityuktaM prAk, taddarzanAyedamAha - Acelakku1 desiyara sijjAyara3 rAyapiMDa4 kiikmme5| vaya6 je?7 paDikkamaNe8, mAsaM9 pajjosavaNa10 kappo // 800 // 17/6 Acelakyam, auddezikam, zayyAtarapiNDaH, rAjapiNDaH, kRtikarma, vratAni, jyeSThaH, pratikramaNam, mAsakalpaH, paryuSavana[SaNa ]kalpaH // 6 // chasu advito u kappo, etto majjhimajiNANa viNNeo / No sayayasevaNijjo, aNiccamerAsarUvo tti // 801 // 17/7 SaTsu sthAneSu, asthito'navasthitaH, tu punaH kalpa / ebhyo dazabhyaH, madhyamajinAnAM dvAviMzataH jinAnAM sAdhUnAM vijJeyo jJAtavyo, no satatasevanIyo dazasthAnApekSayA, anityamaryAdAsvarUpa iti, te'pi kadAcid daza sthAnAni pAlayanti, kadAcinnetyevamanityatvam ||7|| 'SaTsvasthita' ityuktam, tAnyeva SaTsthAnAnyupadarzayan viSayadvAreNAha - aacelkudesiypddikkmnnraaypiNddmaasesu| pajjusaNAkappaMmi ya, aTThiyakappo muNeyavvo // 802 // 17/8 AcelakyauddezikapratikramaNa-rAjapiNDa-mAseSu viSayabhUteSu, paryuSaNAkalpe ca dazAzrutaskandhAntatini, avasthitakalpo mantavyo'vaseyaH // 8 //
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 219 gAthA-9-13 17-sthitA'sthitakalpaM-paJcAzakam sesesuM Thiyakappo, majjhimagANaM pi hoi vinnnneo| causu ThitA chasu aThitA, etto cciya bhaNiyameyaM tu // 803 // 17/9 zeSeSu caturSu sthAneSu, sthitakalpo madhyamakAnAmapi madhyamatIrthakarasAdhUnAmapi bhavati vijJeyaH / caturpu sthitAH SaTsvasthitAH |at eva pUrvoktArthavazAdeva bhaNitametattu pradezAntare // 9 // sijjAyarapiMDaMmi ya, cAujjAme ya purisajeTe ya / kitikammassa ya karaNe, Thiikappo majjhimANaM pi // 804 // 17/10 zayyAtarapiNDe ca cAturyAme ca puruSajyeSThe ca katikarmaNazca karaNe sthitakalpo vyavasthitarUpaH, madhyamAnApi madhyamatIrthakarasAdhUnAmapi // 10 // AcelakyAdidazasthAnasvarUpapratipAdanAyAha - duvihA ettha acelA, saMtAsaMtesu hati viNNeyA / titthagara'saMtacelA, saMtA'celA bhave sesA // 805 // 17/11 dvividhA dviprakArAH, atra sthitakalpavicAre, acelAH svarUpataH zAstroktAH, sadasatsu vidyamAnAvidyamAneSu vastreSviti gamyate / bhavanti vijJeyA jJAtavyAH / tIrthakarA asaccelAH zakropanItadevadUSa(Sya)paribhogAsambhavAt / itarakAlaM sadacelAH sadbhirapi vastraiH acelA bhaveyuH, zeSAH sAdhavaH // 11 // Acelakko dhammo, purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimagANa jiNANaM, hoi sacelo acelo ya 806 // 17/12 AcelakyahetutvAd Acelakyo dharmaH pUrvasya ca yugAdidevasya pazcimasya ca mahAvIrasvAmino jinasya sAdhUnAm, madhyamakAnAM jinAnAM bhavati sacelo'celazcA''gamanItyA / zvetavastradhAraNaM hi pUrva-pazcimasAdhUnAmAcelakyamuktam / madhyamasAdhUnAM punareSaNIyaraktanIlAdivarNopetapaTa[kambalA] didhAraNamapi zAstre'nujJAtam, ataH sacelatvaM puruSabhUmikApekSayA ca bhagavadbhirUpadizyamAnaM taddvayamapyaduSTam // 12 // kathaM punaH pUrva-pazcimAnAM sAdhUnAmAcelakyaM vastradhAraNe'pi sambhavatItyAhaamahaddhaNa bhinnehi ya, Acelakkamiha hoi vatthehiM / logAgamanItIe, acelagattaM tu paccayato // 807 // 17/13
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 17-sthitA'sthitakalpaM-paJcAzakam gAthA-14-17 ___ amahAdhanairamahAmUlyaiH bhinnaizcakhaNDitaiH, Acelakyamacelakatvam, ihAdhikAre bhavati sambhavati, vastrairAcchAdanaiH lokAgamanItyA lokanyAyenA''gamanyAyena ca, acelakatvaM prastutam, pratyayataH pratIteH, loke'nucitavastre(sya) sadbhAve tad vyavahriyate, Agame'pi tadviSayapratibandhAbhAvena tataH pratItamevaitat // 13 // uddesiyaM tu kammaM, etthaM uddissa kIrate tayaM ti |etth vi imo vibhAgo, Neo saMghAdavekkhAe // 808 // 17/14 auddezikaMtu karma AdhAkarma, atra prastAve uddezya manasikRtya, kriyate vidhIyate, takaditi tadaudezikam / atrApyayaM vibhAgo'rthavyAkhyArUpaH, jJeyo jJAtavyaH, saGghAdyapekSayA // 14 // etadeva vyAcaSTe - saMghAduddeseNaM, oghAdIhiM samaNAi ahikicca / kaDamiha savvesi ciya, na kappaI purimacarimANaM // 809 // 17/15 saGghAyuddezena, AdizabdAt kulagaNAdiparigrahaH, oghAdibhiH samayoktaprakAraiH, zramaNAdIna, AdizabdAcchramaNyAdisakalavizeSagrahaH, adhikRtyA'GgIkRtya kRtaM nirvatitam iha sthitakalpaprastAve, sarveSAmeva niravazeSANAmeva, vivakSitazramaNAdyapekSayA, na kalpate pUrvacaramajinasAdhUnAM prastutAnAm // 15 // majjhimagANaM tu iyaM, kaDaM jamuddissa tassa ceva tti / no kappar3a sesANa u, kappai taM esa mera tti // 810 // 17/16 madhyamakAnAM madhyamatIrthakarasAdhUnAM tvidaM prakrAntauddezikaM kRtaM nirvatitaM yaM vivakSitaM uddizyAdhikRtya, tasya caiveti tasyaiva vivakSitasAdhvAdeH no naiva kalpate,zeSANAMtu sAdhvAdInAM kalpate samarthIbhavati tadAdezikam, na zeSANAM parihAryamitibhAvaH / eSA merA maryAdeti RjuprajJatvAdeSAm, prajJApanIyatvAcca lokAnAmiyaM vyavasthA // 16 // sejjAyaro tti bhaNNati, AlayasAmI u tassa jo piMDo / so savvesi na kappati, pasaMgagurudosabhAveNa // 811 // 17/17 zayyAtara iti bhaNyata abhidhIyate, AlayasvAmI tu sAdhvA''zrayasvAmI tasya yaH piMDaH, sa sarveSAmAzrayAntarasthitasAdhUnAM na kalpate prasaGgagurudoSabhAvena prakRSTaH saGgaH prasaGgastasmin, [prasaGgo] guravazca te doSAzca [teSAM bhAvaH], tena tadbhAvena tatsattayA // 17 //
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-18-2117-sthitA'sthitakalpaM-paJcAzakam __221 doSAnevAha - titthaMkarapaDikuTTho, aNNAyaM uggamo vi ya na sujjhe / avimutti ya'lAghavayA, dullahasejjA viuccheo // 812 // 17/18 tIrthakarairbhagavadbhiH pratikRSTaH pratiSiddhaH ajJAtamajJAtoJchamajJAtacaryA / udgamo'pi codgamadoSarUpaH, na zudhyati na zuddhimAsAdayati / avimuktiH salobhatA / na vidyate lAghavamasyetyalAghavastadbhAvaH alAghavatA / pratibandhAnalAghavamAsevitaM bhavati, durlabhazayyA yena zayyA deyA, tena kilAhAro'pi deyaH tatpradAnazaktyabhAve, sAdhUnAM kiM tayaiva kevalayA dattayeti gRhapatyabhiprAyAt, durlabhA zayyA jAyate, yadaivAzrayA''hAradAnasAmarthyaM tadaiva tAM dadyAnnAnyadA, vyavacchedaH zayyAyA eva, Agamini kAle viziSTasAmarthyAbhAvena nirvAhAbhAvAt, pUrvamapi sati sAmarthya kazcinna dadyAdityevamubhayAvasthayorapi zayyAvyavacchedaH / zayyAtarapiNDagrahaNe samayoktA doSAH // 18 // paDibaMdhanirAgaraNaM, keI aNNe agahiyagahaNassa / tassAuMTaNamANaM, ettha'vare beMti bhAvatthaM // 813 // 17/19 pratibandhanirAkaraNaM mamatvanirAsam, kecidanye'pare [AcAryA,] agRhItagrahaNasya, agRhItabhaktapAnAdeH tasya zayyAtarasya, AkuMTanamAvarjanam, AjJAM sarvajJAjJAm atrApare brUvanti pratipAdayanti, bhAvArthaM tAtparyam // 19 // muditAdiguNo rAyA, aTThaviho tassa hoti piMDo tti / purimeyarANameso, vAghAtAdIhiM paDikuTTho // 814 // 17/20 muio muddhabhisitto, muijo jo hoI joNisuddho u| ahisitto u parehi, sayaM bharaho jahA rAyA // [bRhatkalpabhASya gAthA-638, nizIthabhASya gAthA-2498] muditAdiguNo rAjA, ityAdi cAgamoktaH / aSTavidho vakSyamANaH, tasya rAjJaH, bhavati piNDa iti yaH prastuto rAjapiNDaH, pUrvetarANAM sAdhUnAM RSabha-mahAvIrasambandhinAm eSa rAjapiNDaH, vyAghAtAdibhirvakSyamANaiH doSaiH pratikruSTaH pratiSiddhaH // 20 // vyAghAtAdInevAhuH - IsarapabhitIhi tahiM, vAghAto khaddhalohudArANaM / dasaNasaMgo garahA, iyaresi na appamAdAo // 815 // 17/21
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 17-sthitA'sthitakalpaM-paJcAzakam gAthA-22-25 rAjAvitIrNacAmarAdyalaGkAra IzvaraH, tatprabhRtiH, talavaramaNDavA[mADambikA]dhipAdyaiH, pravizadbhiniSkrAmadbhizca saparikaraiH, tasmin rAjakule, vyAghAto'vadhIraNA skhalanA, AtmIyasvAdhyAyAdikAryavighAto vA, tasminneva khaddhe prabhRte labhyamAne, lobhaH prabhUtalobhaH khaddhe prabhUte (= haimadezInAmamAlA 2.67) prabhUtArtho'yaM khaddhaH zabdaH dezyaH / udArANAmudArazarIrANAM hastyazvastrIpuruSAdInAM darzane saGgo'bhiSvaGgaH, kasyacit syAt / gardA nirabhiSvaGgA "yataya ete kila, tathApyadRSTakalyANavat, saGgaM kurvanti vyAkSiptacetasaH parasamRddhiSu"ityevaM nindA / ete vyAghAtayo doSA rAjapiNDagrahaNe, pUrvetarasAdhUnAM pramAdasambhavAt itareSAM madhyamatIrthakRtsAdhUnAM na vyAghAtAdayo doSAH, apramAdAt pramAdAbhAvAddhetoH teSAM hi bhagavatAmRjuprajJatvAdviziSTatarApramAdasacivaM sarvamevAnuSThAnamato vizeSaH // 21 // aSTavidhatvapratipAdanAyAha - asaNAdIyA cauro, vatthaM pAyaM ca kaMbalaM ceva / pAuMchaNagaM ca tahA, aTThaviho rAyapiMDo u // 816 // 17/22 azanAdikA azana-pAna-khAdya-svAdyAhArAH catvAraH, vastraM pAtraM ca kambalazcaiva pAdaproJchanakaM ca rajoharaNAkhyaM tathA / aSTavidho rAjapiNDastu, eSo'STavidhaH parivarjanIyaH // 22 // kitikammaM ti ya duvihaM, abbhuTThANaM taheva vaMdaNagaM / samaNehi ya samaNIhi ya, jahArihaM hoti kAyavvaM // 817 // 17/23 kRtikarmeti ca dvividham abhyutthAnamabhimukhamutthAnam tathaiva vandanakaM dvAdazAvartAdi, zramaNaiH sAdhubhiH zramaNIbhizca sAdhvIbhiH yathArha yathAyogyaM bhavati kartavyaM vidheyam // 23 // savvAhiM saMjatIhiM, kitikammaM saMjayANa kAyavvaM / purisottamo tti dhammo, savvajiNANaM pi titthesu // 818 // 17/24 sarvAbhiH saMyatIbhiH saMyamavatIbhiH, kRtikarma prastutaM saMyatAnAM sAdhUnAM kartavyamanuSTheyam / puruSottamaH puruSapradhAno dharma iti kRtvA, sarvajinAnAmapi caturvizaterapi, tIrtheSu pravacaneSu // 24 // vyatireke doSamAha - eyassa akaraNaMmI, mANo taha NIyakammabaMdho tti / pavayaNakhiMsA'yANaga, abohi bhavabuDDhi arihaMmi // 819 // 17/25
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 26-29 17-sthitA'sthitakalpaM paJcAzakam 223 etasya kRtikarmaNaH, akaraNe'sampAdane, mAno'bhimAnaH sevito bhavati, vidheyApravRtteH tathA ca nIcakarmabandha iti nIcairgotrakarmabandho vinayA'karaNAt, pravacanakhiMsA zAsananindA, vinayamUladharmapratipAdane'pi svayaM vandanApravRtteH / kimidaM pravacanameva na pramANaM tenaivaM ceSTate, ajJAyakA 'ajJA ete' iti khisaiva, lokavyavahAramapyete na jAnantIti bhAvaH, abodhirabodhilAbhaphalaM karma, bhavavRddhiH saMsAravRddhiH arhe vandanocite, kRtikarmA'kurvatAmete doSAH // 25 // tathA cAha - paMcavato khalu dhammo, purimassa ca pacchimassa ya jiNassa / majjhimagANa jiNANaM, cauvvato hoti viNaNeo // 820 // 17/26 paJcavrataH khalu paJcayAmo dharmaH pUrvasya ca RSabhasvAminaH, pazcimasya ca mahAvIrasvAminaH jinasya vacanavRttyA, madhyamakAnAM jinAnAM dvAviMzateH caturvratazcaturyAmo dharmo vacanavRttyA bhavati, vijJeyo jJAtavyaH, paramArthatastvabhinna eva // 26 // tathA cAha -- no apariggahiyAe, itthIe jeNa hoi paribhogo / tA tavviraIe cciya, abaMbhavirai tti paNNANaM // 821 // 17/27 no naiva, aparigRhItAyAH asvIkRtAyAH striyA yoSitaH, yena kAraNena bhavati jAyate paribhogaH samAsevanam / tattasmAt tadviratyaiva'brahmaviratirityavA'brahmacaryavirati:, prajJAnAM [ etat prajAnanti ye, te prajJA: * aTI.] jAnatAm, prAjJAnAM vA prajJAvatAm // 27 // duhavi duviho'vi Thio, eso Ajammameva viNaNeo / iya vaibheyA duviho, egaviho ceva tatteNaM // 822 // 17/28 dvayorapi pUrva-pazcimasAdhUnAM dvAviMzatezca / dvividho'pi paJcayAma - caturyAmarUpaH sthito vyavasthitaH, eSa prastutakalpaH / Ajanmaiva sakalaM janmAbhivyApya vijJeyo jJAtavyaH, ityevamuktanItyA, vratabhedAd vratoccAraNabhedAt / paJca-caturSvapyAkhyAnAt / dvividho'pi dviprakAra, ekavidha eva tattvena paramArthenaikasvarUpa eva, prajJAvizeSakRtastu bhagavadbhiH ziSyA'nugrahAya vizeSaH pratipAdyate // 28 // uvaThAvaNAeN jeTTho, viNNeo purimapacchimajiNANaM / pavvajjAe u tahA, majjhimagANaM niratiyAro // 823 // 17/29
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17-sthitA'sthitakalpaM-paJcAzakam gAthA -30-34 upasthApanayA mahAvratAropaNArUpayA, jyeSTho ratnAdhikaH vijJeyaH pUrva-pazcimajinAnAM tatsAdhUnAm, pravrajyayA tu sAmAyikapratipattirUpayA, tathA madhyamAnAM madhyamatIrthakRtasAdhUnAM niraticAraH sakalAticArarahitaH, jyeSTho bhavatIti sambandhaH ||29|| upasthApanayA jyeSTha ityuktam, tadvidhipratipAdanAyAha - 224 paDhie ya kahieN ahigaeN, parihara uvaThAvaNAe~ kappo ti / chakkaM tIhi~ visuddhaM, sammaM navaeNa bhedeNa // 824 // 17/30 paThite ca pAThataH zastraparijJAdau kathite vyAkhyAte'rthaprakAzanayA, adhigate samyag jJAte, pariharan pratiSiddhA''sevanavarjanena / upasthApanayA vratAropaNasya kalpya iti yogyaH, kiM pariharan ? SaTkaM vrataSaTkaM jIvanikAyaSaTkaM ca, tribhirvizuddhamatItavartamAnabhAvibhiH kAlaH vizuddhaM nindA - saMvaraNa- pratyAkhyAnaiH samyaka zAstranyAyena, navakana bhedena kRtakAritAnumatimanovAkkAyalakSaNena // 30 // pitiputtamAiyANaM, samagaM pattANa je pitipabhiI / thevaMtare vilaMbo, paNNavaNAe uvaTThavaNA // 825 // 17/31 pitAputrakAdInAM janakasutAdInAm, AdizabdAt pitRvya-mAtulAdiparigrahaH / samakaM yugapat, prAptAnAmupasthApanAprAptAnAm, jyeSThA vratajyeSThAH, pitRprabhRtayaH kriyante, stokAntare prAptimAzritya, vilambaH pratIkSaNaM sutAderiti gamyate, prajJApanayA pitrAdyavabodhanena viziSTalagnAntarAdyabhAve, upasthApanA mahAvratAropaNam // 31 // sakkimaNo dhammo, purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimANa jiNANaM, kAraNajAe paDikkamaNaM // 826 // 17/32 gamaNAgamaNavihAre, sAyaM pAo ya purimacarimANaM / niyameNa paDikkamaNaM, aiyAro hou vA mA vA // 827 // 17/33 majjhimagANa u dose, kahaMci jAyammi takkhaNA ceva / 'dosapaDivAraNAe, guNAvahaM taha paDikkamaNaM // 828 // 17/34 sapratikramaNo dharmaH pUrvasya pazcimasya ca jinasya sAdhUnAm, madhyamakAnAM jinAnAM - arhaddvAviMzateH sAdhUnAM kAraNajAte samutpannakAraNe, kAraNasamUhe vA, pratikramaNaM vidheyam, na sarvadA // 32 //
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 35-37 17 - sthitA'sthitakalpaM paJcAzakam 225 gamanaM cAgamanaM ca vihArazca caityasAdhuvandanAdau, gamanAgamanavihAraM tasmin / sAyaM vikAlavelAyAM prAtazca prabhAte, pUrvacaramasAdhUnAm, niyamena niyogena pratikramaNamIryApathikapratikramaNam, daivasikaM ca rAtrikarUpaM ca aticAro bhavatu vA, mA vA bhUt // 33 // madhyamakAnAM madhyamajinasAdhUnAM doSe'parAdhe kathaJcit pramAdAt jAte samutpanne tatkSaNAdeva kAlavyAkSepamantareNa, doSaprativAraNayA doSaniSedhena, [dosapaDiyAraNAyA- doSapratikArajJAtAd-rogacikitsodAharaNena / aTI. ] guNAvahaM guNakAraNam, tathA pratikramaNaM teSAmapi sAyaM prAtazcAvazyakarUpaM na, [api] tvaniyamena teSvapi tIrtheSu sAmAyikAdisUtrabhAvAt / tasya ca sandhyAkAlapratyAsattipratibandhasthititvAt / aparasandhyAyAM daivasikam, pUrvasandhyAyAM rAtrikamanAdikAlasaMsiddhazcAyaM vyavahAraH ||34|| (1. dosapaDiyAraNAyA - aTI.) purimeyaratitthayarANa mAsakappo Thio viNiddiTTo | majjhimANa jiNANaM, aTThiyao esa viNaNeo // 829 // 17/35 pUrvetaratIrthakarasAdhUnAM mAsakalpo mAsakalpaprakRtAnusAryanuSThAnavizeSa:, na tu mAsAvasthAnamAtraM zeSakriyAvikalameva, sthito vyavasthitaH, vinirdiSTaH kathitaH, madhyamakAnAM jinAnA madhyamatIrthakara-sAdhUnAm asthitako'sthitarUpa eva, svalpenApi kAraNena guNadoSApekSayA'tadullaGghanAd eSa mAsakalpaH vijJeyo jJAtavyaH // 35 // paDibaMdho lahuyattaM, na jaNuvayAro na desaviNNANaM / nANArAhaNamee, dosA avihArapakkhammi // 830 // 17/36 pratibandho dravyAdipratibandhaH, laghukatvaM janamadhye lAghavam, pratibandhaH sa hi tapasvI, yasya lAghavahetutvAt prasiddhaM caitadviduSAmitareSAM ca na janopakAro vibhinnakSetrAvasthitAnAM lokAnAM dharmArthikAnAmekakSetranivAse sAdhubhyo, na darzanam, na paryupAsanam, vinayadharmazravaNAdibhirmahAnupakAro yathA, tebhya eva guNavyavasthitebhyaH, sarvasatvahitaniratebhya:, yathAgamaM viharadbhyaH sampadyate / na dezavijJAnaM nAnAdezasvarUpavijJAnaM samudAyanirvAhaphalam, svaparopakArakSamam, prayojanasamutpannaiH naikakSetranivAse(saH) sAdhUnAM sambhavati / na naivAjJArAdhanaM sarvajJAjJAsampAdanam, ete doSA avihArapakSe, tasmAdAgamAnusArI mAsakalpa eva zreyAn // 36 // kAlAdidosao puNa, na davvao esa. kIraI niyamA / bhAveNa u kAyavvo, saMthAragavaccayAdIhiM // 831 // 17/37 kAlAdidoSataH punaH duHSamAkAla - mAsakalpAyogyakSetrAdidoSataH, na naiva, dravyataH
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 17-sthitA'sthitakalpaM-paJcAzakam gAthA-38-41 sakalakriyAdvAreNaiSa mAsakalpaH, kriyate vidhIyate / niyamAnniyamena, bhAvena tu bhAvamAzritya, kartavyo mAsakalpaH, saMstArakavyatyayAdibhiH saMstArakabhUmiviparyayAsAdibhiH / yathoktam goyaramAIyANaM etthaM pariyattaNaM tu mAsAdau / jaha-saMbhavaM niogo saMthArammI vihI bhaNio // 37 // pajjosavaNAkappo'pevaM purimeyarAdibhedeNaM / / - ukkosetarabhedo, so navaraM hoi viNNeo // 832 // 17/38 paryutsavanA( paryuSaNA)kalpo'pyevaM pUrvetarAdibhedena pUrva-pazcimajinasAdhvAdibhedena, AdizabdAnmadhyamajinasAdhuparigrahaH, utkRSTa-jaghanyau bhedAvasya ityutkRSTetarabhedaH / sa paryutsavanA(paryuSaNA)kalpaH / navara kevalaM bhavati vijJeyo'vaboddhavyaH / / 38 // / cAummAsukkoso, sattari rAiMdiyA jahaNNo u| therANa jiNANaM puNa, niyamA ukkosao ceva // 833 // 17/39 caturmAsaM, svArthe 'SyaJ'[ ] vidhAnAt, cAturmAsI, utkRSTo jyeSThaH / saptati rAtriMdivAni ahorAtrANi / jaghanyastu sthavirANAM sthavirakalpikAnAm, jinAnAM punarjinakalpikAnAm, niyamAnniyamena utkRSTa eva, netaraH // 39 // dosAsati majjhimagA, acchaMti u jAva puvvakoDI vi / iharA u Na mAsaM pi hu, evaM khu 'videhajiNakappe // 834 // 17/40 ___ doSANAmasatyabhAve, madhyamakA madhyamatIrthakarasAdhava, Asate tvatiSThanta evaikakSetre, yAvat pUrvakoTyapi pUrvakoTImapi yAvat / itarathA'nyathA punarna mAsamapi, hurvAkyAlaGkAre, evaM khu evameva videhajinakalpikAH mahAvidehakSetre vyavasthitajinasAdhavaH [videhajiNakappividehajinakalpe iti aTI.-iti pAThAntaratvena svIkRtaH] // 40 // (1. videhajiNakappi-aTI.) evaM kappavibhAgo, tatiosahaNAtao muNeyavyo / bhAvatthajuo ettha u, savvattha vi kAraNaM eyaM // 835 // 17/41 evamuktanItyA, kalpavibhAga AcelakyAdidazavidhasthitA'sthitakalpavibhAgaH, tRtIyauSadhajJAtatastRtIyauSadhodAharaNena, mantavyo jJAtavyaH, bhAvArthayuto garbhArthayuktaH, atra tu dazavidhakalpe, sarvatrApi sthitAsthitAdau, kAraNaM nimittam etad vakSyamANaM vartate // 41 //
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227 gAthA-42-45 17-sthitA'sthitakalpaM-paJcAzakam tadevAha - purimANa duvvisojjho, carimANaM duraNupAlao kappo / majjhimagANa jiNANaM, suvisojjho suhaNupAlo ya // 836 // 17/42 [pUrveSAm] pUrva(Adya, aTI.)tIrthakarasAdhUnAm, durvizodhyo durvizodhanIyaH caramatIrthakarasAdhUnAM duHkhenAnupAlyata iti duranupAlaH, sa eva duranupAlakaH kalpaH prastutaH / madhyamakAnAM jinAnAM madhyamatIrthakarasAdhUnAm, suvizodhyaH suzodhanIyaH, sukhenAnupAlyata iti sukhAnupAlazca // 42 // ujjujaDA purimA khalu, NaDAdiNAyAu hoti viNNeyA / vakkajaDA puNa carimA, ujupaNNA majjhimA bhaNiyA // 837 // 17/43 Rjavazca te jaDAzca RjujddaaH| pUrve puurvtiirthkrsaadhvH| khalu naTAdijJAtAt AdizabdAt prekSaNakAdi-parigrahaH, bhavanti vijJeyAH, Rjutva-jaDatvAbhyAM teSAM hIdaM jaDatvaM-yannaTAdyavalokena niSiddhe, preSaNakAMdyapratiSiddhaM manyamAnAH pazyantyeva, gurubhistu rAgadveSAdimUlatvena tasminneva nivArite, svacchA''zayatvAt tadapi tathAvidhaM manyamAnAH pariharantIti teSAmRjutvaM / vakraH jaDAH punazcaramatIrthakarasAdhavaH, sAmAnyena jaDatvAd doSA''sevane'pi bhUyasAmRjutvapariNAmAbhAvAt vakratvopapatteH / RjuprajJA / prajAnantIti prajJAH / 'Atazcopasarga'iti jAnAteH propasargapUrvAtkartari kaH / jaDapratipakSabhUtaguNaparigrahazcAnenoktaH, RjutvaM zubhabhAvatvam, Rjavazca te prajJAzceti samAsaH, madhyamA madhyamatIrthakarasAdhavaH bhaNitAH kathitAH // 43 // kAlasahAvAu cciya, eto evaMvihA u pAeNaM / hoMti ao u jiNehi, eesi imA kayA marA // 838 // 17/44 kAlasvabhAvAdeva tAvatkAlasAmarthyAdeva, ete Rju-jaDAdayaH / evaMvidhAstu vyAvaNitasvabhAvA eva, prAyeNa bAhulyena, bhavanti jAyante tattatkAlavibhAgAH atastu ata eva hetoH jinarbhagavadbhiranugrahaprabhRtaiH eteSAmRjujaDAdInAM kRtvA, vihitA iyamaktasvarUpA merA maryAdA // 44 // (1. mera-aTI.) evaMvihANa vi ihaM, caraNaM diLaM tilogaNAhehiM / jogANa thiro bhAvo, jamhA eesi suddho u // 839 // 17/45
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 17-sthitA'sthitakalpaM-paJcAzakam gAthA-46-49 athiro u hoi iyaro, sahakArivaseNa na uNa taM haNai / jalaNA jAyai uNhaM, vajjaM na u cayai tattaM pi // 840 // 17/46 jumm| evaMvidhAnAmapi RjujaDAdInAmapi iha prakrame kalpe manuSyaloke, caraNaM cAritram, dRSTamupalabdhaM kevalajJAnacakSuSA, trilokanAthairlokatrayasvAmibhiH / yogyAnAM pravrajyocitAnAm, sthiraH pratiSThitaH, bhAvo'dhyavasAyaH, yasmAdeteSAmRjujaDAdInAM zuddhastu zuddha eva san bhavati // 45 // asthirastvapratiSThitarUpaH, kadAcitkaH, bhavatItaro'zuddhaH, sahakArivazena dravyAdisAmagrIkarmodayasAmarthyena na punastaM yogyasthirabhAvaM hanti vinAzayati, taducchedApAdanena / dRSTAntamAhajvalanAd vaH jAyate bhavati uSNaM vajaM pArthivavikArarUpam, na tu naiva, tyajati sarvathA muJcati, tattvamapi svarUpamapi, yathA kASThAdayo jvalanasamparkAd bhasmasAd bhavanti, naivaM vajram, bhasmasAdbhAvAnApatteH // 46 // iya caraNammi ThiyANaM, hoi aNAbhogabhAvao khalaNA / na u tivvasaMkilesA, Na'veti cArittabhAvo'vi // 841 // 17/47 ityevaM caraNe cAritre sthitAnAM vyavasthitAnAM bhavati jAyate / anAbhogabhAvato'parijJAnabhAvena, skhalanA kriyAprabandhA'pravRttirUpA, na tu naiva tIvrasaGklezAd dvAdazakaSAyodayajanyAt nApaiti nApagacchati cAritrabhAvo'pi cAritrapariNAmo'pi, kintu anavasthita evAste // 47 // carimANa vi taha NeyaM, saMjalaNakasAyasaMgayaM ceva / mAiTThANaM pAyaM, asaI pi hu kAladoseNaM // 842 // 17/48 carimANAmapi caramatIrthakarasAdhUnAmapi, tathA tena rUpeNa, jJeyaM jJAtavyaM caraNam, sajvalanakaSAyasaGgatameva-alpatarakaSAyasamanvitameva / mAiTThANaM ti [mAtaraH striyo'bhidhIyante, tAsAM sthAnam, aTI.] mAtRsthAnaM mAyAsthAnaM mAyA prAyo bAhulyena keSAJcinna sambhavatyeveti prAyograhaNam, asakRdanekazo'pi / hurvAkyAlaGkAre, kAladoSeNa duHSamAsvabhAvena // 48 // vyatirekasAramAha - iharA u na samaNattaM, asuddhabhAvAu haMdi viNNeyaM / liMgaMmi vi bhAveNaM, suttavirohA jao bhaNiyaM // 843 // 17/49
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-50-52 17-sthitA'sthitakalpaM-paJcAzakam 229 itarathA tvanyathA punaH na zramaNatvaM yatitvam, / azuddhabhAvAdazuddhAdhyavasAyAt / hantetyAmantraNam, vijJeyamavaboddhavya, liGge'pi rajoharaNAdau satyapi, bhAvenAbhyantarapariNAmena, sUtravirodhAdAgamavirodhAd yato yasmAd bhaNitamuktam // 49 // savve'vi ya aiyArA, saMjalaNANaM tu udayato hoti / mUlacchejjaM puNa hoti bArasaNhaM kasAyANaM // 844 // 17/50 sarve'pi cAticArAH sarvepyabAdhAH sajvalanAnAM tu saJcalanAnAmeva udayato vipAkAd bhavanti saJjAyante / mUlacchedyaM mUlaprAyazcittachedyam, cAritramiti gamyate, punarbhavati dvAdazAnAM kaSAyANAmudayata iti sambadhyate // 50 // evaM ca saMkiliTThA, mAiTThANaMmi niccatallicchA / AjIviyabhayagatthA, mUDhA no sAhuNo NeyA // 845 // 17/51 evaM coktanItyA, sakliSTA dvAdazakaSAyodayodayavartinaH, mAtRsthAne mAyAsthAne, nityatallipsA nityatatparAH, AjIvikAbhayagrastA dhanAdivirahitAH, kathaM durbhikSAdiSu vayaM jIviSyAma ityAjIvikAbhayAbhibhUtamAnasAH / mUDhA mohavanto no naiva sAdhavo bhAvasAdhavo jJeyA jJAtavyAH // 51 // saMviggA guruviNayA, nANI daMtiMdiyA jiyakasAyA / bhavavirahe ujjuttA, jahArihaM sAhuNo hoti // 846 // 17/52 saMvignAH saMsArabhIravaH tadviraktatvena guruSu vinatAH praNatAH gurvanukUlAH, jJAninaH samyagjJAnavantaH / dAntendriyAH jitendriyAH jitakaSAyAH nigRhItakrodhAdayaH, bhavavirahe saMsAravirahe, AtmanaH kartavye, udyuktA udyogavantaH, yathArha dezakAlAdyapekSayA, sAdhavo bhAvasAdhavo bhavanti // 52 // // saptadazaM sthitAsthitakalpavidhiprakaraNaM paJcAzakaM samAptam //
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ // aSTAdazaM bhikSupratimA-paJcAzakam // sthitAsthitakalpapratipAditaguNavyavasthitAnAmeva pratimAkalpayogyatopapattestatpratyAsattyA pratimAkalpapratipAdanAyAha - namiUNa vaddhamANaM, bhikkhuppaDimANa lesao kiMpi / vocchaM suttAesA, bhavvahiyaTThAeN payaDatthaM // 847 // 18/1 natvA namaskRtya, kalyANa - vijayAbhyAM vardhamAnaM bhagavantam, bhikSupratimAnAM lezataH saGkSepeNa, kimapi kiJcid, vakSye'bhidhAsye, sUtrAdezAdAgamAdezAd bhavyahitArthAya bhavyahitaprayojanAya, prakaTArthaM parisphuTArtham // 1 // bArasa bhikkhUpaDimA, oheNaM jiNavarehiM paNNattA / suhabhAvajuyA kAyA, mAsAdIyA jato bhaNiyaM // 848 // 18/2 dvAdazabhikSupratimAH samayaprasiddhAH, oghena sAmAnyena, jinavarairbhagavadbhiH, prajJaptAH kathitAH zubhabhAvayutAH kAyAH zarIrANi, mAsAdikA mAsa AdiryAsAM tAH, tathA, yato yasmAd bhaNitamuktam // 2 // yaduktaM tada mAsAdI sattaMtA, paDhamAbititaiyasattarAidiNA / aharAi egarAI, bhikkhUpaDimANa bArasagaM // 849 // 18/3 mAsAdayaH pratimAH, saptAntAH saptamAsAntAH, sapta bhavanti, prathamaikena mAsena / dvitIyA dvAbhyAm / tRtIyA tribhi: / caturthI caturbhiH / paJcamI paJcabhiH / SaSThI SaDbhiH / saptamI saptabhiH rmaasaiH| aSTamI punaH prathamasaptarAtradinA / navamyapi dvitIyasaptarAtridinA / dazamyapi tRtIyasaptarAtridinA / ekaikAH saptabhirdivasaiH paripUrNA bhavanti / ahorAtrikI'ahorAtradvayena ekarAtriH, ekarAtrikI rAtrimAtreNa, bhikSupratimAnAM dvAdazametad bhavati [1. paDhamA - bii-taiya-sattarAidiNa tti - saptAnAmupari prathamA dvitIyA tRtIyA ca sapta rAtriMdivAni yasyAM sA / a. TI. 2. ahazca rAtrizca-tayoH samAhAraH, ahorAtraM divasanizaM, tasya dvayam yugalam iti ahorAtradvayaM divasa: nizA ca iti dve eva / ] // 3 //
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA -4-8 18- bhikSupratimA-paJcAzakam kaH punaH sAdhuH pratimAdvAdazakasya pratipattA bhavatItyAha - paDivajjai eyAo, saMghayaNadhiIjuo mahAsatto / paDimAu bhAviyappA, sammaM guruNA aNuNNAo // 850 // 18/4 pratipadyate'bhyupagacchati, etAH pratimAH saMhanana- dhRti - yutaH prazastasaMhanana - dRDhadhRtisamanvito, mahAsatvA mahAdhyavasAyo'viklavattva mahAdhyavasAyasampanno vA, pratimA: prastutAH, bhAvitAtmA dharmavAsitAntarAtmA, samyag nyAyena guruNA, bhagavatA zrIsaGkhena vA, anujJAtaH kRtAnujJaH // 4 // gacche cciya nimmAo, jA puvvA dasa bhave asaMpUNNA / navamassa taiyavatthU, hoi jahaNNo suyAbhigamo // 851 // 18/5 gaccha eva samUha eva, nirmAto niSpanno, yAvat pUrvANi daza bhaveyuH asampUrNAnyutkarSeNa, navamasya pratyAkhyAnapUrvasya tRtIyavastvAcAravastu bhavati jaghanyo alpIyAn zrutAbhigamaH zrutaparijJAnaM zrutasampattirityarthaH // 5 // vosaTTacattadeho, uvasaggasaho jaheva jiNakappI / saNa abhiggahIyA, bhattaM ca alevaDaM tassa // 852 // 18/6 231 2 vyutsRSTaH parikarmAbhAvena, tyakto bhAvato mamatvaparityAgena, deho yena sa tathA / upasargAn divya-mAnuSa - tiryakkRtAnA'tmasaMvedanIyAn sahata ityupasargasahaH / yathaiva yadvat jinakalpI jinakalpapratipannastadvadupasargasaha ityarthaH / eSaNA saptavidhA, 'asaMsRSTA, saMsRSTA, uddhRtA, 'alpalepA, ' avagRhItA, pragRhItA, ujjhitadharmA, tatrAdyayordvayoragrahaH paJcAstu grahaH, punarapi vivakSitadivase dvayorabhigrahaH, ekA bhakte, ekA pAne, abhigRhItA pratipAditanyAyena, bhaktaM cAnna ca alepakRt tasya samayaprasiddham // 6 // 5 gacchA viNikkhamittA, paDivajjai mAsiyaM mahApaDimaM / dattega bhoyaNassA, pANassa vi ega jA mAsaM // 853 // 18/7 gacchAt samudAyAt viniSkramya vinirgatya, pratipadyate'bhyupagacchati, mAsena nirvRtAM mAsikIM mahApratimAM, dattirekAvicchedapradAnarUpA, bhojanasyAnnasya, pAnasyApyekA, yAvanmAsaM mAsamabhivyApya // 7 // AdImajjhavasANe, chaggoyarahiMDago imo Neo / NAegarAyavAsI, egaM ca dugaM ca aNNAe // 854 // 18/8
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 18-bhikSupratimA-paJcAzakam gAthA-9-11 Adizca madhyazcAvasAnaM ca tridhaa| prAkklRptadivasasyAdimadhyAvasAnam, tasmin, SaDgocarahiNDakaH SaDvIthIhiNDako, ayaM pratimApratipannaH, jJeyo jJAtavyaH, jJAte sati 'ayaM pratimApratipanno mahAtmA viharati' ityevamavajAte, ekarAtraM vastu zIlamasyeti jJAtaikarAtravAsI / ekaM ca dvikaM ca ekarAtraM dvirAtraM ca ajJAte lokenA'vidite, tasya vastuM kalpata iti zeSaH // 8 // jAyaNapucchANuNNAvaNapaNhavAgaraNabhAsago ceva / AgamaNaviyaDagiharukkhamUlagAvAsayatigo tti // 855 // 18/9 yAcana-pRcchA-'nujJApana-praznavyAkaraNa-bhASakazcaiva / sa hi bhagavAn yAcanaviSayAM bhASAM prayojanasamutpattau bhASate / pRcchAbhASAM mArgapraznAdau, anujJApanabhASAmavagrahatRNakASThAdau, praznavyAkaraNabhASAM praznottarakAlavibhAvinI niravadyAM vakti, AgamanavikaTagRhavRkSamUlakA'vAsakatrika iti / AgamanagRhamAgantukAgAram, yatra yatra kArpaTikAdayo vizrAmyanti vikaTa[vivRta-a.TI.]gRhamupariSTAdAcchAditam, adhazca kRtAvaraNaM sarvadikpravezayogyam / vRkSamUle yad gRhaM-sAdhunivAsayogyam, na tu yatra patra-puSpa-phala-bIjAni trasAzca sampatanti, tasya zeSasAdhUnAmapi ayogyatvAt, etadAvAsakatrikamasyeti tathocyate, etAn vAtigacchati, pravizati, aagmnvikttgRh-vRkssmuulkaa''vaaskaatig| [katrika] iti // 9 // puDhavIkaTThajaha''tthiNNasArasAI na aggiNo bIhe / kaTThAi pAyalaggaM, Na'vaNeti tahacchikaNugaM vA // 856 // 18/10 pRthivI ca kASThaM ca yathAstIrNasArazca zilApaTTAdiH, teSu zayituM sthAtuM zIlamasya-pRthivIkASTha-yathAstIrNasArazAyI nAgneH sakAzAd bibheti svayamAgatAt kAyotsargAdisthitaH sattvasampannatayA, dUrAttu pratyavAyaheturagnirayamiti pariharatyevAsau, karmasAmarthyAttu tasminnApatite kevalaM bhayaM na vidhatte, kASThAdi kASThaM kaNTakAdi, pAdalagnaM caraNasambaddhaM nApanayati na vizodhayati, tathA'kSikaNukaM vA nayanapraviSTaH sUkSmapArthivAGgaM vA na tyajati, avayavarUpaM vA // 10 // jattha'tthamei sUro, na tao ThANA payaM pi saMcarai / pAyAdi na pakhAlai eso viyaDodageNAvi // 857 // 18/11 yatra grAmAraNyAdau astameti paryantaM vrajati, sUrya AdityaH, na tataH sthAnAt, padamapi pAdavikSepamAtramapi, saJcarati saGkAmayati / pAdAdi pAdapANiprabhRti, na prakSAlayati na dhAvati, eSa pratimApratipanno vikRtodakenApi prAsukasalilenApi // 11 //
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 233 gAthA-12-16 18-bhikSupratimA-paJcAzakam dussahatthimAI, tao bhaeNaM payaM pi nnosrii|| emAdiniyamasevI, viharati jA'khaMDio mAso // 858 // 18/12 duSTAH dRptAH, azvahastyAdayo yAn loko bhayAdvivarjayati, tatastebhyo, bhayena bhayamohanIyasambhavenAtmapariNAmena padamapi caraNavikrAntilakSaNaM no naiva sarati gacchati, evamAdiniyamasevI evaM prabhRtyAgamoktaniyamakArI, viharati svacaryayA'vatiSThate / yAvadakhaNDito mAsaH, paripUrNa ityarthaH // 12 // pacchA gacchamaII, evaM dummAsi timAsi jA satta / navaraM dattivivaDDI, jA satta u sattamAsIe // 859 // 18/13 pazcAd gacchamatyeti pravizati, evaM mAsikapratimAvat dvimAsA trimAsA yAvatsaptamAsA / navaraM kevalaM dattivivRddhidattisamvardhanam / yAvat sapta tu dattayaH, saptamAsAyAM pratimAyAm // 13 // tatto ya aTThamI khalu, havai ihaM paDhamasattarAiMdI / tIeN cautthacauttheNa'pANaeNaM aha viseso // 860 // 18/14 tatazca tadanantaram, aSTamI khalu pratimA bhavati, iha prathamasaptarAtriMdivA saptarAtriMdinapramANetyarthaH, tasyAmaSTapratimAyAm, caturtha-caturthena tapaHkarmaNA, azitavyamiti zeSaH, apAnakena pAnAhAravirahitena atha vizeSaH prAktanapratimAbhyaH // 14 // asyAmeva kartavyazeSamAha - uttANaga pAsallI, NesajjI vA vi ThANagaM ThAuM / sahauvasagge ghore, divvAdI tattha avikaMpo // 861 // 18/15 uttAnakavaduttAnasyeva pArzvazayavat( zayitaH )niSadyAvAn niSadyAsthitavat nitarAM zayyAsthitarAjavat, vA'pi sthAnakaM sthAnavizeSaM sthitvA kRtvA, etAn zarIrAkArAn vyavasthApya, sahate kSamate, prabhaviSNu bhAvataH / upasargAn upasRjyate samAliGgyate yairAtmabhAvena puruSaista upasargAstAn, ghorAn dArUNAn divyAdIn divyamAnuSAdikRtAn, tatra tasyAM pratimAyAm, avikampo manaHzarIrAbhyAmacalaH // 15 // doccA vi erisa cciya, bahiyA gAmAiyANa navaraM tu / ukkuDalagaMDasAdI, daMDAyayao vva ThAUNaM // 862 // 18/16 dvitIyApi saptarAtriMdivA, IdRzyeva vyAvarNitarUpaiva, bahirgAmAdikAnAM bahiAmanagarAdibhyaH, 18
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 18-bhikSupratimA-paJcAzakam gAthA-17-20 navaraMta kevalam, tat ukkaTukazAyI,laMgaDazAyI (=vakASThazAyI)mastakapArmyuyorbhAgAvaSTambhamAtreNAkSiptazarIraH, vajrasaMhananatvAd dharmazukladhyAyI daNDAyatako vA daNDavadAyataH dIrghaH zilAdilagnazarIraH sthitvA // 16 // taccA vi erisa cciya, navaraM ThANaM tu tassa godohI / vIrAsaNamahavA vi hu, ThAejjA aMbakhujjo u // 863 // 18/17 tRtIyApIdRzyeva vyAvarNitasvarUpA eva, navaraM kevalam, sthAnaM tu zarIrasaMsthAnamAsanavizeSarUpam, tasya pratimApratimApratipannasya, godohikA godohanapravRttasyAgrapAdatalAbhyAmavasthAnakriyA, vIrAsanam, athavApi hu vIrANAM vajrasaMhananaM nAmAsanaM guravaH kathayanti, yathAhi siMhAsanAdhirUDhasya kasyacinmahAprabhoH kutazcit kAraNAttaddezAt siMhAsanApanayane kRte, tathaiva niSprakampasya vyavasthAnam, jAnumAtrAsanAparityAgena, dharmazukladhyAyino mahAbalasaMhananA'niSprakampAvasthAnamiti bhAvaH / loke tu bhojanAdiSu vIrAsanaM prasiddham / tiSThedavatiSThet AmrakubjastvISadavanataH // 17 // emeva ahorAI, chaTuM bhattaM apANagaM NavaraM / gAmaNagarANa bAhi, vAghAriyapANie ThANaM // 864 // 18/18 [evamevAnantaroktanItyA ahorAtrikyahorAtraparimANA pratimA bhavati navaraM kevalamayaM vizeSa ityarthaH SaSThaM bhaktaM bhojanaM varcyatayA yatra tat SaSThabhaktamupavAsadvayarUpaM tapaH hyupavAsadvaye catvAri bhaktAni varNyante, ekAzanena ca tadArabhyate tenaiva ca niSThAM yAtItyevaM SaDbhaktavarjanarUpaM taditi, iha ca SaSThamityanusvAraH chandArtham, apAnakaM pAnakAhArarahitaM tasyAM vidheyamiti zeSaH, tathA grAmanagarebhyaHpratItebhyaH bahirbahistAt vyAghAritapANike pralambabhujasyetyarthaH / sthAnamavasthAnaM bhavati tatpratipannasyeti, iyaM cAhorAtrikI tribhirdivasairyAti pratimA ahorAtrasyAnte SaSThabhaktaprakaraNAt, yadAha-ahorAiyA tirhi, pacchA chaTuM karei / iti gAthArthaH // 18 // aTI.] emeva egarAI, aTThamabhatteNa ThANa baahiro| IsIpabbhAragao, aNimisaNayaNegadiTThIe // 865 // 18/19 sAhaTTa do vi pAe, vAghAriyapANi ThAyatI DhANaM / vAghAri laMbiyabhuo, aMte ya imIeN laddhi tti // 866 // 18/20 jumm| evamevAhorAtrikI pratimA, aSTamabhaktena trirAtropavAsena, sthAnamavasthAnaM karoti / bAhyato
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-21-23 18-bhikSupratimA-paJcAzakam 235 grAmAdibhyo bahiH ISat prAgbhAragataH bhArAkAntapuruSavat, animiSanayano nimeSarahitalocano devAdyupasargeSu / ekadRSTirekarUpIpudgalaniruddhadRSTiH // 19 // saMhRtya caturAGgalAntarau, dvAvapi pAdAvekIkRtya, vyAghAritapANiH pralambitapANiH tiSThati sthAnaM / vAghAritapANiH lambitapANirlambitabhujaH, ante ca paryante ca, sarvapratimAnAm, asyA ekarAtrikyA, labdhilAbho jAyate na prAk, prakarSavartitvAdasyAH, AsAM ca pratimAnAM sarvAsAmeva pratikarma tAvat pramANaM yAvatpratimAnuSThAnaM mAsAdisaptamAsAntam, varSAsu ca na pratimApratipattiH / prathamadvitIya-tRtIya-caturthapratimAnAM sambhavatyekavarSa eva parikarmAnuSThAne, tattvatastu sA'dyA dvitIyapratimA saparikarmaikasaMvatsare sambhavati, paJcamyAstvArabhyA'nyasaMvatsare, parikarmA'nyasaMvatsare caanusstthaanm||20|| evamAgamanItyA pratimAkalpe pratipAdite tadayuktatvasambhAvanayA viSayavibhAgamanavagacchan pRcchati - Aha na paDimAkappe, sammaM gurulAghavAiciMta tti / gacchAu viNikkhamaNAi na khalu uvagAragaM jeNa // 867 // 18/21 Aha pratimAkalpa pUrvokte, samyag nyAyena, gurulAghavAdicinteti guNagaurava-doSalAghavaviziSTa-phalasAdhakatvA''locanA, gacchAt samUhAd viniSkramaNAdi vinirgamaikavihAritAdi, na khala naiva upakArakamupakkartRgurusAdhvAdInAM, yena kAraNena // 21 // [kathaM nopakArakaM? ityAha, aTI.] - tattha gurupArataMtaM, viNao sajjhAya sAraNA ceva / veyAvaccaM guNavuDDhi taha ya Nipphatti saMtANo // 868 // 18/22 tatra gacche, gurupAratantryaM gurvadhInatvam, vinayastaducitAnAm, svAdhyAyaH paJcaprakAro vAcanAdiH sampUrNaH, smAraNA caiva kvacidvismRteH, vaiyAvRtyaM vyAvRttabhAvakarmarUpam, (vyAvRttabhAvastatkarma vA aTI.) guNavRddhiH jJAnAdiguNAbhivRddhigurvAdibhya eva, tathA ca samuccaye, niSpattiH ziSyANAm, tathAvidhagurvAdibhya eva, santAnaH zubhasAdhvAdiziSyasantAnaH // 22 // dattegAdigaho'vi hu, taha sajjhAyAdabhAvao na suho / aMtAiNo vi pIDA, na dhammakAyassa ya susiliTuM // 869 // 18/23 ekAdidattigraho'pi tadabhigraharUpaH / hurvAkyAlaGkAre / tathA svAdhyAya nairantaryeNa svAdhyAyAdyabhAvataH svAdhyAyadhyAnAdiviraheNa na zubho na zreyAn, gacche tu nirantarasvAdhyAyAdisadbhAva ubhayapratItaH / antAdino'pyantaprAntarUkSajIvanabhojina ityarthaH / pIDA bAdhA, na [ca] naiva
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 18-bhikSupratimA-paJcAzakam gAthA-24-27 dharmakAyasya dharmazarIrasya, suzliSTa suyuktametat, // 23 // evaM paDimAkappo, ciMtijjaMto u niuNadiTThIe / aMtarabhAvavihINo, kaha hoi visiTTaguNaheU ? // 870 // 18/24 evamuktanItyA, yAvat pratimAkalpaH prAguktaH, cintyamAnastvAlocyamAnastu nipunndRssttyaa| AntarabhAvavihInaH kriyAmAtrasAraH kathaM bhavati jAyate viziSTaguNaheturviziSTopakAranimittam // 24 // bhaNNati visesavisao, eso na u ohao muNeyavyo / dasapuvvadharAdINaM, jamhA eyassa paDiseho // 871 // 18/25 bhaNyata abhidhIyate, vizeSeNa viSayo vizeSagocaraH, eSaH pratimAkalpaH, na tu naiva oghataH sAmAnyena, muNitavyo jJAtavyo viziSTaguNahetutvena, dazapUrvadharAdInAm, AdizabdAccaturdazapUrvavatparigrahaH, yasmAdetasya pratimAkalpasya pratiSedhaH parihAra uktaH // 25 // patthuyarogacigicchAvatthaMtaratavvisesasamatullo / taha gurulAghavaciMtAsahio takkAlavekkhAe // 872 // 18/26 prastutA cAsau rogacikitsA ca tasyA avasthAntaramadhikadoSotpattirUpaM tadvivizeSasamo'dhikadoSavizeSopazamaH, tena tulyaH pratimAkalpaH, prastutarogacikitsAvasthAntaratadvizeSaNasamatulyaH / tathA tena rUpeNa, yA gurUlAghavacintA tayA sahito yuktaH sAmAnyarogakalpadoSapratikArApekSA'dhikadoSopazamacintAnvitaH tatkAlApekSayA pratimAprattipattikAlApekSayA // 26 // sAmprataM lezata uktamapyarthaM, dRSTAntadvAreNa parisphuTataraM pratipipAdayiSurdASTAntikasAmarthyamAha - nivakaralUtAkiriyAjayaNAe haMdi juttarUvAe / ahiTThAdisu cheyAdi vajjayaMtIha taha sesaM // 873 // 18/27 nRpasya rAjJaH, kare haste, lUtA nRpakaralUtA, tasyAM kriyAyatanAyAm cikitsApratiyatno viziSTamantrA'pamArjanAdirUpaH, tasyAM nRpakaralUtAkriyAyatanAyAM prastutAyAm, haMta yuktarUpAyA saGgatasvarUpAyAmucitAyAmityarthaH / ahidaSTAdiSvAzIviSadaSTAdiSu, gurutaradoSeSu nRpasyeti gmyt| chedAdibhyastadaGgaccheda-dAhAdibhyo, adhikataradoSopazamahetubhyo varjayanti pariharanti, iha prakrame, tathA tena rUpeNa, pUrvakAlabhAvinI zeSAM mantrA'pamArjanAdikriyAm // 27 //
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-28-31 18-bhikSupratimA-paJcAzakam 237 evaM ciya kallANaM, jAyai eyassa iharahA na bhave / savvatthAvatthociyamiha kusalaM hoi'NuTThANaM // 874 // 18/28 evamevAdhikataradoSasampAdanaiva, kalyANamabhivAJchatArogyaM, jAyate prAdurbhavati etasya lUtAgrastakaranRpasya, itarathA'nyathA ccheda-dAhAdiniSedhenApamArjanamAtrAt na bhavet na syAt, kalyANam, adhikatara-doSodayAdvinAzaprApteH, sarvatra sarvasminneva, puruSAdau, avasthocitamavasthAyogyamiha kuzalaM zreyonibandhanatvena, bhavati jAyate, anuSThAnaM krtvyvishessruupm||28|| iya kammavAhikiriyaM, pavvajjaM bhAvao pavaNNassa / sai kuNamANassa tahA, eyamavatthaMtaraM NeyaM // 875 // 18/29 ityevaM karmavyAdhikriyAM karmarogacikitsAM pravrajyAM dIkSAM bhAvato guru-lAghavApekSayA, prapannasyAbhyupagatavataH, sadA sarvakAlaM kurvataH karmavyAdhicikitsAM tathA tena gacchavAsoktaprakAreNa, etatpratimAkalpAnuSThAnaM avasthAntaramadhikadoSahetvahidaSTAdikalpaM tIvrakarmodayarUpaM jJeyaM jJAtavyam, tenAvasthAntararogavizeSasamastulyaH pratimAkalpa iti sthitam // 29 // avasthAvizeSocita evAyaM pratimAkalpaH sAmAnyena gacchavAsAd garIyAnityupadarzayannidamAhataha suttavuDDibhAve, gacche sutthaMmi dikkhabhAve ya / paDivajjai eyaM khalu, na aNNahA kappamavi evaM // 876 // 18/30 tathA tena pUrvapravRttavyavahAreNa, sUtravRddhibhAve sUtrArthobhayapradAnavRddhisambhave, tasminnaskhalite pravartamAna ityarthaH, [athavA akAraprazleSAt 'sUtrA'vRddhibhAve= kiJcidUnadazapUrvAdhikatarazrutagrahaNazaktyabhAve ityarthaH-aTI.] gacche samudAye / susthe vivakSitabAdhAparityAgena, dIkSA(kSyA) bhAve cAdhikataraguNapravrajanIyAbhAve ca pratipadyata abhyupagacchati etaM pratimAkalpam, khaluzabdo vAkyAlaGkAre, na naiva anyathA prakAratrayamahattamaguNasampAdakAbhAve, kalpamapi dharmasampAdanasamarthamapi, pratimAkalpamevamAgamoktanItyA // 30 // iharA na suttagurutA, tayabhAve na dasapubvipaDiseho / etthaM sujuttijutto, gurulAghavaciMtabajhaMmi // 877 // 18/31 itarathA'nyathA yathAkathaJcit pratimAkalpapratipattau, na sUtragurUtA na bhagavadAgamasya gauravam, tadabhAva sUtragurutAyA abhAve, na naiva dazapUrvipratiSedhaH caturdaza-dazapUrvadharapratimAkalpapratiSedhaH, atraitasmin pratimAkalpe, suyuktiyuktaH saMnyAyasaGgataH, gurulAghavacintAbAhye yathAkathaJcitkaraNIyatayA'bhyupagamyamAne // 31 //
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 gAthA-32-35 18-bhikSupratimA-paJcAzakam ___ kA punargurulAghavacintetyAha - appapariccAeNaM, bahutaraguNasAhaNaM jahiM hoi / sA gurulAghavaciMtA, jamhA NAovavaNNa tti // 878 // 18/32 alpaparityAgena stokaguNaparityAgena, bahUnAM guNAnAM saMsAdhanaM saMsiddhiH yatra bhavati jAyate, sA gurulAghavacintA yasmAddhetoAyopapannA iti nyAyasaGgatA // 32 // veyAvaccuciyANaM, karaNaniseheNamaMtarAyaM ti / taM pi hu parihariyavvaM, aisuhumo hou eso tti // 879 // 18/33 vaiyAvRttyocitAnAM gurubAlavRddhAdInAM, karaNaniSedhena pratimAkalpa iti pratipattyA, antarAyamiti vaiyAvRttyAntarAyaH, tadapi cAntarAyaM parihartavyam pAramArthikAntarAyAbhAvAt, atisUkSmasta eSa doSa [bhavatu] iti / atisUkSme doSe mUDhatA punareSa vaiyAvRttyAntarAyAbhiprAyaH, tatsAdhyasyArthasyAnyenApi sampAdayituM zakyatvAt, tathA hi gacchavAsino gurubAlavRddhavaiyAvRttyeSu bhUyAMsa eva yathAzakti pravartante, na pratimAkalpasya pratipattari satyapi tatkAryasya kSatiH, tasmAd sadAlambanametat // 33 // tA tIe kiriyAe, joggayaM uvagayANa no gacche / haMdi uvikkhA NeyA, ahigayaraguNe asaMtaMmi // 880 // 18/34 tattasmAt tasyAH kriyAyAH pratimApratipattyAdikAyAH, yogyatAM kSamatvam upagatAnAM prAptAnAm, no naiva, gaccha samudAye, hantopekSA pratimAkalpapratipattyaudAsInyarUpA, jJeyA jJAtavyA, adhikataraguNe sUtravRddhayAdirUpe, asatyavidyamAne, tasmiMstu sati sphuTa eva tatpratiSedhaH, tasmAttatkalpocitAnAM tatpravRttireva vidheyeti bhAvaH // 34 // paramo dikkhuvayAro, jamhA kappociyANa vi Niseho / sati eyaMmi u bhaNio, payaDo cciya puvvasUrIhiM // 881 // 18/35 paramaH pradhAno, dIkSopakAraH pravrAjanIyopakAro vartate / yasmAta, kalpocitAnAmapi jinakalpa-pratimAkalpocitAnAmapi, niSedhaH pratiSedhaH, sati vidyamAne, etasmin dIkSopakAre, bhaNita uktaH, prakaTa eva sphuTa eva pUrvasUribhiH pUrvAcAryaiH // 35 //
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 239 gAthA-36-39 ___ 18-bhikSupratimA-paJcAzakam kathamityAha - abbhujjayamegayaraM, paDivajjiukAmu so'vi pavvAve / gaNiguNasaladdhio khalu, emeva aladdhijutto vi // 882 // 18/36 __ abhyudyataM prayatamekataraM vihAram, pratipattyukAmo'bhyupagantukAmaH, so'pi pratimApratipattiyogyo mahAtmA pravrAjayet, paropakArasamarthAM dIkSAm, gaNino gaNasvAminaH, guNAH sUtrArthanirvANapriyadRDhadharmatvAdayaH taiH, samAnA labdhirasya gaNiguNasalabdhikaH |khlushbdo vAkyAlaGkAre, evamevAlabdhiyukto'pi gaNiguNalabdhi vikalo'pi pratimAnAM pratipattA / anena paropakAraviSayamAgamasya garIyastvamAvedayati, viziSTapravrAjanIyAbhyupagamo hi gurutaraguNasampannaH, na pratimAparipAlanAnuSThAnameva, sarvatra paropakArasya garIyastvAdevamevAgamapravRtteH // 36 // karmavyAdhikriyAM pratipannasyaitadavasthAntaraM jJeyamityuktam, tatkuto bhavatItyAha - taM cAvatthaMtaramiha, jAyai taha saMkiliTThakammAo / 'patthuyanivAhidaTThAi jaha tahA sammamavaseyaM // 883 // 18/37 taccAvasthAntaramiha prastAve, jAyate sambhavati, tathA saMkliSTaM ca tatkarma ca tathAsaGkliSTakarma, tataH, tadudayarUpatvAttasya, prastutazcAsau nRpAdizca tasya daSTAdi gurudoSarUpaM [pAThAntare prastutanRpasya yadahidaSTAdi tat tathA-a.TI.] yathA tathA samyagavaseyam / pratimAnAM pratipatturapi tIvrakarmodayarUpam, na hyasati tasmin pratimAkalpa iSyate tatvajJaiH pratimAnuSThAnasAdhyatvAt, tadihAGgIkriyate // 37 // (1. patthuyanivassa jamahidaTThAi aTI.) kathaM punaridamavasIyate avasthAntaraM pratimAnuSThAnasAdhyamityAzaGkayAha - ahigayasuMdarabhAvassa vigghajaNagaM ti saMkiliTuM ca / taha ceva taM khavijjai, etto cciya gammae eyaM // 884 // 18/38 adhikRtasundarabhAvasya viziSTajJAnAdikAraNasya, vinajanakamiti vighnaheturiti, saMkliSTaM ca saGklezayuktaMca tathA caiva pratimApratipattyaiva tadavasthAntaram, kSipyata apanIyate, ataeva pratimAkalpavidhAnAdevAgamagatAt, gamyata avasIyate etat prastutaM manyate // 38 // (1. atisaMkiliTuM aTI.) pratimAkalpe dharmakAyapIDApi na saGgatetyuktaM prAk, tatparijihIrSurAha - etto atIva NeyA, susiliTThA dhammakAyapIDA vi / AMtAiNo sakAmA, taha tassa adINacittassa // 885 // 18/39
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 18- bhikSupratimA-paJcAzakam gAthA -40-44 ato hetoH atIva jJeyA suzliSTA suyuktA dharmakAyapIDApi dharmazarIrAbAdhApi, antamattuM zIlamasyeti antAdI, tasyA'ntAdinaH antaprAntAzinaH, sakAmA samanorathAH svAbhiprAyapravRttatvAt, tathA tena rUpeNa, tasya pratimApratipannasya, adInacittasyAdInamanasaH // 39 // etadeva samarthayate nahu paDai tassa bhAvo, saMjamaThANAu avi ya vaDDhei / na ya kAyapAyao'vi hu, tadabhAve koi doso tti // 886 // 18/40 na hu naivetat, patati pracyavate, tasya pratimApratipannasya, bhAvo'dhyavasAyaH, saMyamasthAnAccAritrasthAnAd api ca kintu, vardhate vRddhimanubhavati, na ca kAyapAtato'pi kAyapratipAtAdapi, hurvAkyAlaGkAre, tadabhAva bhAvapratipattyabhAve, kazciddoSa iti, naiva ityarthaH // 40 // cittANaM kammANaM, citto cciya hoi khavaNuvAo vi / aNubaMdhacheyaNAdI, so uNa evaM ti NAyavvo // 887 // 18/41 citrANAM citrasvabhAvAnAM karmaNAM jJAnAvaraNAdInAM citra eva pratimAnuSThAnAdibhi: bhavati sambhavati, kSapaNopAyo'pi kSayaheturapi anubandhacchedanAdiH santatirnivarttanAdiH / sa punaH kSapaNopAyaH / evamiti pratimAkalpavidhAnena, jJAtavyo vijJeyaH // 41 // iharA u NAbhihANaM, jujjai suttaMmi haMdi eyassa / emi avasaraMmI, esA khalu taMtajutti ti // 888 // 18/42 itarathA tvanyathA tu nAbhidhAnaM na pratipAdanaM yujyate ghaTate, sUtra Agame, hantaitasya pratimAkalpasya etasminnavasare pratimAkalpayogye, eSA khalu eSaiva tantrayuktirityAgamayuktiH // 42 // aNNe bhAMti eso, vihiyANuTTANamAgame bhaNio / paDimAkappo seTTho, dukkarakaraNeNa vipaNeo // 889 // 18/43 anye apare sUrayaH svatantrasthitA eva sUkSmabuddhivikalA, bhaNanti pratipAdayanti, eSa pratimAkalpo, vihitAnuSThAnaM kartavyarupam, Agame zAstre, bhaNitaH pratipAditaH, pratimAkalpaH zreSThaH AgamoktatvamAtrAdeva, duSkarakaraNena duSkarakriyayA, vijJeyo'vaboddhavyaH ||43shu etatparihArAyAha - vihiyANuTThANaM pi ya sadAgamA esa jujjaI evaM / jamhA na juttibAhiyavisao vi sadAgamo hoti // 890 // 18/44
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA- 45-46 18- bhikSupratimA-paJcAzakam 241 vihitAnuSThAnamapi ca kartavyarUpo'pi, sadAgamAt sundarAgamAt, eSa pratimAkalpo yujyate ghaTate, evamuktaM vaitat yasmAddhetoH na naiva yuktibhirbAdhito viSayo'syeti yuktibAdhitaviSayaH / so'pi yuktibAdhitaviSayo'pi, sadAgamaH prazastAgamo bhavati naiva bhavatItyarthaH // 44 // juttIe aviruddho, sadAgamo sAvi tadaviruddha tti / iya aNNo'NNANugayaM, ubhayaM paDivattiheu ti // 891 // 18/45 yuktyA aviruddho'bAdhitaH, sadAgamaH zobhanAgamaH sA'pi yuktiH pratyakSAdikA, tadaviruddheti AgamAviruddhaH ityavam anyo'nyAnugataM parasparAnugatam, ubhayaM yuktisadAgamarUpam, pratipattiheturiti pratipattyupAya atIndriyArtheSu // 45 // kayamettha pasaMgeNaM jhANaM, puNa niccameva eyassa / 'suttatthANusaraNao, rAgAdiviNAsaNaM paramaM // 892 // 18/46 kRtamatra paryAptamatra, prasaGgena vistareNa, dhyAnaM punarekAgratArUpam / nityameva sadaiva vai etasya pratimApratipannasya, sUtrArthAnusmaraNataH sUtrArthayoranusmaraNAt, rAgAdivinAzanaM rAgadveSamohApahArahetu:, parama pradhAnaM dharmAdi paramatvaM ca tasya muktihetutvAditi // 46 // [abhayadevasUripAdairayaM pAThaH pAThAntaratvena upAttaH / svayaM tu 'suttatthANusaraNaM' iti prathamAntam, tathA 'o' iti pUrNArthaM svIkaroti, ] ( 1 . suttatthANusaraNaM o aTI. / 2. rammaM aTI. 1) // sAdhupratimAprakaraNam // 18 // // cha // kRtiriyaM zrIzvetAmbarAcAryayazobhadrasyeti / saMvata 1121 jyeSThasudi 11 budhadine // cha // zrIrastu // jasodhareNa likhitam - sasaharakulammi viule Asi sasaharakarasarisaguNakalio / kalimalakalaMkamukko sirisUrijiNesaro nAma // 1 // tassa'tthi sIsapavaro, sIso jiNasAsaNasAhaNekkatalleso / jiNacaMdasUrinAmo diNanAho vva pasiddhao tavasA // 2 // aNNo vi atthi pavaro bhavvo bhavvANa bohaNikkarao / siri abhayadevasUrIthiro thero iva atthi veyaviU // 3 // tatto vi ya daDhadhammo dhammaruI dhammadesao'tthi muNI / laddhruvajjhAyapao sIso siridhammadevo tti ||4||
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 242 18-bhikSapratimA-paJcAzakam aha lADayammi dese atthi puraM suddhajaNavayasamiddhaM / naravai rayaNasamudaM vaDaudaM jiNaharasamiddhaM / / 5 / / tattha ya nivasai saTo, sammattadaDho viyddgunnjutto| jIvAipayatthaviU dhaNadhaNNasamAulo vimalacitto // 6 // NAUNa maccaloe aNiccayaM jovvaNaM dhaNaM dhaNNaM / ammacco kayakicco, ammo NAmeNa varasaDDho // 7 // tassa'tthi thirasahAvA, bhAviyabhavabhAvaNA vimalacittA saMveyaparA vi tahA avitahavakkA vi viNayarayA // 8 // jiNapUakajjanirayA nirayA gurusAhudANakajjesu / dhammesu ceva nirayA, tavasaMjamaujjayA ceva // 9 // dANamaI rUyamaI sahAvakaruNApavannacittA vi / jiNavayaNabhAviyamaI hollA NAmeNa bhajja tti // 10 // vImaMsIUNa teNaM, saha NiyajAyAi smmbhaavennN| kayaNANadANarAo, jiNadhammapavannao pavaro // 11 // tatto suasaddhAe, nijjaraheu tti a(mma')macceNa / siridhamma eva uvajjhAyakAraNe kaliya kalikAlaM // 12 // paMcAsayANa vitti asubhanivitti ya bhavavirahakittI / suttasahiyA vi(lihiyA) vimalA vaNNa jasakitti vva // 13 // jAva ya merussa sihA jAva ya sasi-sUramaMDalapayAro / jAva ya gaha nakkhattA tAva ya naMdau imaM potthaM // 14 // sukayattho hoi naro suyaNANapayANao asaMdehaM / lahai pasaMsaM loe Na ya AvaibhAyaNaM hoi // 15 // NANeNa hoi NAyA, savvapayatthANa maccaloyammi / NANeNa pUyaNijjo salAhaNijjo vi laddhajaso // 16 // NANaM viveyajaNayaM NANaM sivasokkhakAraNaM paramaM / NANaM jiNavarabhaNiyaM, NarayagainivAraNaM ekkaM // 17 // NANaM dito vi naro, Na pAvae ayasapaMkayaM kahavi / laMgheI bhavapavaMcaM suNANadANeNa aviyAraM // 18 //
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 gAthA-47-48 18-bhikSupratimA-paJcAzakam __ 243 NANassa phalaM viraI, viraibhAvAo Asavaniroho / AsavanirohA saMvara saMvarao hoi tava viulo // 19 // tavaso phalaM ca nijjara, nijjarao hoi kammahANI vi| kammANa khaye jIvo, siddho buddho havai nicco // 20 // [kobA hastaprata-10048] - iti zrIpaJcAzakalaghuTIkA sampUrNam // saMvat 1941 rA caitravada aSTamI 8 dine likhitA maharSi ratnacaMda bRhannAgorI luMkAgacche, // zrIjaizalamere caramattIrthaMkaro, pranaga[sA]dAt uparI parata pramANe lIkhI chai|| rasvadIrgha akSaramAtrA kI khoTa hoya to dosA nahi hai|| zrIbhairavaprazAdAt // vAsI hamIra rahate haiM / dUho - jaba laga merU aData he, taba laga sasIhara sUra / jaba laga pustaka e sadA rahajo guNa bharapUra // // zrI // // zrI // // zrI // // zrI // // zrI // [ito'ntaM yAvad graMthavRttiH abhayadevIyA atrAvatAritA] atha pratimAgatamevopadizannAha - eyA pavajjiyavvA, eyAsiM joggayaM uvagaeNaM / seseNa vi kAyavvA, kei painnAvisesa tti // 893 // 18/47 'eya tti' anantaroktabhikSupratimAH 'pavajjiyavva tti' pratipattavyAH / 'eyAsiM ti' etAsAM pratimAnAm 'joggayaM ti' yogyatAm 'uvagaeNaM ti' prAptena sAdhunA / tadanyasya ko vidhiriti? Aha - 'seseNa vi tti' tadanyenApi 'kAyavva tti' vidheyAH / 'kei tti' kecit 'painnAvisesa tti' abhigrahavizeSAH / iti smaaptau| iti gAthArthaH // 47 // tAnevAha - je jammi jammi kAlammi bahumayA pavayaNunnatikarA ya / ubhao jogavisuddhA, AyAvaNaThANamAIyA // 894 // 18/48 'je tti' ye pratijJAvizeSAH 'jammi jammi tti' yasmin yasmin 'kAlammi tti' avasara 'bahumaya tti' bahumatA gItArthAnAm 'pavayaNunnaikarA ya si' zAsanaprabhAvanahetavo'dbhutabhUtatvena zlAghAnibandhanatvAt / 'ubhao tti' ubhAbhyAM prakArAbhyAM kriyAyA bhAvatazcetyarthaH / 'jogavisuddha tti' vizuddhayogA niravadyavyApArAH / 'AyAvaNaThANamAiya tti' AtApanA zItAdisahanam, sthAnamutkaTukAdikam AdizabdAdvividhadravyAdyabhigrahagrahaH / iti gAthArthaH // 48 //
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 18-bhikSupratimA-paJcAzakam gAthA-49-50 etadakaraNe doSamAha - eesiM sai virie, jamakaraNaM mayapamAyao so u| hoaiyAro so puNa, Aloeyavvao guruNo // 895 // 18/49 'eesiM ti' eteSAM pratijJAvizeSANAM 'sai tti' vidyamAne 'virie tti' vIrye 'jamakaraNaM ti' yadavidhAnam / kathaM ? 'mayappamAyao tti' garvAlasyAbhyAM / 'so utti' sa punaH / 'hoyaiyAro tti' jaayte'tikrmshcrnnsy| 'so puNa tti' so'ticAraH punaH / 'Aloeyavvao ti' nivedanIyaH zuddhyartham / 'guruNo tti' AlocanAcAryasya / iti gAthArthaH // 49 // uktArthaphalabhaNanena prakaraNamupasaMharannAha - iya savvamevamavitahamANAe bhagavao pakuvvaMtA / sayasAmatthaNurUvaM, airA kAhiti bhavavirahaM // 896 // 18/50 ___ 'iya tti' etadabhigrahajAtam / 'savvaM ti' samastam / 'evaM ti' evamuktanyAyena / 'avitahaM ti' aviparItam / kathaM ? 'ANAe tti' Adezena, na svamatyA / kasyetyAha-'bhagavao tti' Aptasya / pakuvvanta tti' prakurvANAH / kathamiti? Aha-'sayasAmatthaNurUvaM ti' nijazaktyanusAreNa / 'aira tti' zIghram / 'kAhiti tti' vidhAsyanti / 'bhavavirahaM ti' saMsArakSayam / iti gAthArthaH // 50 // [aSTAdazaM bhikSupratimA paJcAzakaM samAptam ] // pratimAkalpaprakaraNaM vRttitaH samAptamiti //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ | // ekonaviMzatitamaM tapovidhi-paJcAzakam // 19 // __ anantaraM bhikSupratimA uktAstaporUpAzca tA ityatastapaH svarUpanirUpaNAya prakaraNaM pratipipAdayiSurmaMgalAdyabhidhAnAyAha - namiUNa vaddhamANaM, tavovahANaM samAsao vocchaM / suttabhaNieNa vihiNA, saparesimaNuggahaTThAe // 897 // 19/1 natvA praNamya vardhamAnaM vIraM tapaupadhAnaM taporUpaM saMyamakAyopaSTaMbhanaM tapovidhAnaM vA tapo'nuSThAnaM samAsataH saMkSepeNa vakSye bhaNiSyAmi / sUtrabhaNitenAgamoktena vidhinA prakAreNa svapareSAmanugrahArthAya svaparopakArAyetyarthaH / iti gAthArthaH // 1 // atha tapobhedAn darzayannAha - aNasaNamUNoyariyA, vittIsaMkhevaNaM rsccaao| . kAyakileso saMlINayA ya bajjho tavo hoi // 898 // 19/2 anazanamabhojanaM yAvatkathiketvarabhedam / tatra yAvatkathikaM pAdapopagamanamiGgitamaraNaM bhaktaparijJA ceti tridhA / tatrAdyaM sarvathA parispandavajitamapratikarma caturvidhAhAratyAganiSpannaM ca / dvitIyamapi tathaiva, navaramiGgitadeze cakramaNAdyaparihAravat / tRtIyaM tu sapratikarma trividhacaturvidhAhAratyAganiSpannaM ceti / itvaraM punazcaturthabhaktAdi SaNmAsAntam / (1) tathonodarasya stokAhArAbhyavahArAdaparipUrNodarasya karaNam UnodarikA / sA ca dravyato dvAtriMzatkavalamAnapUrNAhArApekSayaikAdikavalanyUnAhAragrahaNato'nekavidhA / bhAvonodarikA tu kaSAyatyAgaH / (2) tathA vRtterbhikSAcaryAyAH saMkSepaNamalpatAkaraNaM vRttisaMkSepaNaM dravyAdyabhigrahagrahaNam / tatra dravyato 'lepakRdevetaradeva vA dravyaM mayA grAhyam' ityaadi| evaM kSetrataH svagrAma eva paragrAma eva vA etAvatsveva vA gRheSu yallapsyata ityAdi / evaM kAlataH pUrvAhne madhyAhne'parAhne vA / bhAvataH punarutkSiptameva vA nikSiptameva vA gAyato vA rudato vA yallapsyata ityAdi / (3) tathA rasAnAM dugdhadadhyAdInAM sarveSAmanyatareSAM vA tyAgastyajanaM rasatyAgaH / (4) tathA kAyasya dehasya klezaH, aucityena vibAdhanaM kAyaklezo vIrAsanotkaTukAsanagodohikAzItavAtAtapasahanazirolocAdiranekavidhaH / (5) tathA saMlInasya saMvRtasya bhAvaH saMlInatA / sA cendriyakaSAya-yoga-viviktacaryAbhedAccaturdhA / tatrAdyatrayaM prtiit| viviktacaryA tu strIpazupaNDakakuzIlavarjAnavadyAzrayAzrayaNam / (6) ca zabdaH smuccye| bAhyaM anAbhyantaram AsevyamAna
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 19- tapovidhi-paJcAzakam gAthA - 3 syAsya lokairapi jJAyamAnatvAt / sthUladRSTInAmapi ca kutIrthikAnAM tapastayA pratItatvAt / tapaH pratItam / bhavati syAt / iti gAthArthaH // 2 // uktaM bAhyaM tapo'thAntaramAha - pAyacchittaM viNao, veyAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM ussaggo viya, abbhitarao tavo hoi // 899 // 19/3 prAyazcittamuktazabdArthamAlocanAdi prAguktam / tathA vinIyate'pohyate karmAneneti vinayaH / sa ca jJAna-darzana- cAritra-mano- vAk- kAyopacArabhedAt saptadhA / tatrAdyo matyAdInAM zraddhAnabhaktibahumAna-taddRSTArthabhAvanA - vidhigrahaNAbhyAsarUpaH / dvitIyastu samyagdarzanaguNAdhikeSu zuzrUSAnAzAtanAbhedAt dvedhA / tayozcAdyaH satkArA'bhyutthAna'sanmAnasanAbhigrahA~sanAnupradAnekRtikarmAJjalipragrahA N gacchadanugamanasthitaparyupAsanaMgacchadanubrajanaM bhedAd dazadhA prasiddha eva / navaraM satkAro vandanAdi-rabhyutthAnaM gauravyadarzane viSTaratyAgaH, sanmAno vastrAdipUjanam, AsanAbhigraha punastiSThata evAsanAnayanapUrvakamupavizatAtreti bhaNanam, AsanAnupradAnaM tvAsanasya sthAnAntararasaJcAraNam, Agacchato'nugamanamabhimukhayAnamiti / anAzAtanAvinayastu paJcadazadhA / tadyathA - jinadharmasUrivAcakasthavirakulagaNasaGghasAmbhogikakriyAjJAnapaJcakAnAmanAzAtanA bhaktibahumAnavarNavAdAzceti / atra ca kriyA- Astikyamucyate / cAritravinayastu sAmAyikAdicAritrANAM zraddhAnakaraNaprarUpaNAni / manovAkkAyavinayAstu AcAryAdiSvakuzalAnAM cittAdInAM sadA nirodhaH, kuzalAnAM punarudIraNeti / upacAravinayastu saptadhA-abhyAsAsanaM (1) chandonuvartanaM, (2) kRtapratikRti: (3) kArita-nimittakaraNaM (4) duHkhArtagaveSaNaM (5) dezakAlajJAnaM (6) sarvatrAnumatizceti (7) / pratItazcAyaM navaraM kRtapratikRtirnAma vinayAt prasAditAH sUrayaH zrutaM dAsyantItyabhiprAyeNAzanadAnAdiyatnaH / kAritanimittakaraNaM tu samyagarthapadamadhyApitasya vizeSeNa vinaye vRttistadarthAnuSThAnaM ceti / duHkhArtagaveSaNaM tu du:khitasya pratIkArakAraNamiti / tathA vyAvRttasyAzanAdidAnavyApAravato bhAvaH karma vA vaiyAvRtyam, taccAcAryopAdhyAya(1-2)sthavira(3) tapasvi(4)glAna ( 5 ) zaikSa (6) sAdharmika ( 7 )kula(8)gaNa(9)saMgha(10)bhedAd dazadhA / tathaiveti samuccaye / suSThu A maryAdayA'dhyAyo'dhyayanaM svAdhyAyaH / sa ca paJcadhA-vAcanA(1)pRcchanA(2) parivartanA (3) anuprekSA(4) dharmakathA (5) bhedAditi / tathA dhyAtirdhyAnaM antarmuhUrtamAtraM cittaikAgratA / taccArta - raudra - dharma - zuklabhedAccaturdhA / tatrAdyayorbhavahetutvAditarayozca muktinimittatvAditare eva tapaH / tathA utsarjanaM tyajanaM utsargaH / sa ca dvedhA dravyato bhAvatazca / dvAvapi caturdhA, tatra dravyatazcaturdhA gnnshriiropdhyaahaarbhedaat| bhAvatastu cittakopAdityAgarUpatvAdasya / 'abbhitarau tti' AbhyantarakamabAhya laukikaiH prAyo'nabhilakSyatvAt tantrAntarIyairbhAvato'nAsevyamAnatvAnmokSaprAptyantaraGgatvAcca tapo nirjarAheturbhavati
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-4-7 19- tapovidhi-paJcAzakam syAditi gAthArthaH // 3 // eso bArasabheo, suttanibaddho tavo muNeyavvo / eyaviseso u imo, pannago'gabhedo ti // 900 // 19/4 iha tapaH zabdasya prAkRtatvena pulliMganirdezaH, etadanantaroktaM dvAdazabhedaM ubhayeSAM bhedAnAM mIlanA / sUtranibaddhaM zAsanoktam tapastapasyA 'muNeyavvo tti' jJAtavyam / etadvizeSastu anantaroktatapobheda eva / 'imo tti' idaM vakSyamANaM tapaH prakIrNakaM vyaktitaH sUtrAnibaddhaM na bhikSupratimAdIvat sUtre nibaddhamityarthaH / na cotsUtratvamasya dvAdazabhedatapasyantarbhAvAt / tacca anekabhedamanekavidhAlaMbanatvAt / itizabdaH samAptau / iti gAthArthaH // 4 // I prakIrNakameva tapo darzayannAha - 247 titthagaraniggamAdI, savvaguNapasAhaNaM tavo hoi / bhavvANa hio niyamA, visesao paDhamaThANINaM // 101 // 19/5 tIrthakara nirgamAdi yena tapasA tIrthakarA niSkrAntAH / AdizabdAt tIrthakarajJAnanirvANAdigrahaH / kiMbhUtamidamityAha- sarvaguNasAdhakaM tIrthakaranirgamanAdyAlaMbanasya zubhabhAvaprakarSarUpatvena aihalaukikAdyupakArakAritvAt / tapo bhavatIti vyaktam / ata eva bhavyAnAM hitaM niyamAditi vyaktam / vizeSataH punaH prathamasthAninAmavyutpannabuddhInAm, hitatvAdeva nirAlaMbanatayApi zubhabhAvaprakarSasaMbhavAt sarvamapi hitameveti gAthArthaH // 5 // tatra tIrthakaranirgamatapaH pratipAdayaMstAvadAha khalu, titthagara nigamo te jeNa taveNa niggayA savve / osappiNIe so puNa, imIe eso viNiddiTTho // 902 // 19/6 tIrthakarairnirgame gRhavAsAd yatkRtaM tapastattIrthakaranirgamaH / khaluralaMkAre / tacca kIdRzamiti ? Aha-te tIrthakarA yena tapasA nirgatA gRhavAsAt sarve'vasarpiNyAm / 'so puNa tti' tatpunastapo'syAM vartamAnAyAm / 'esA tti' etadvakSyamANam / 'viNiddiTThotti' uktam / iti gaathaarthH||6|| etadevAha - sumaittha niccabhatteNa niggao vasupujja jiNo cauttheNa / pAso mallI viya aTTameNa sesA ya chaTTheNaM // 903 // 19/7
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 19- tapovidhi-paJcAzakam sumatiH paJcamajina: 'ttha' iti pAdapUraNe nipAtaH / nityabhaktenAnavaratabhojanenAvihitopavAsa ityarthaH / nirgato gRhavAsAnniSkrAntaH / tathA vAsupUjyo dvAdazo jino'rhn| cturthenaikopvaasruupenn| pArzvastrayoviMzatitamaH, mallirekonaviMzatitamaH / aSTamenApavAsatrayarUpeNa / zeSAstu viMzatiH puna: SaSThenopavAsadvayarUpeNa / iti gAthArthaH // 7 // I etadvidhAnavidhimAha - usabhAikameNeso, kAyavvo ohao sai balammi / . guru ANAparisuddho, visuddhakiriyAeN dhIrehiM // 904 // 19/8 gAthA - 8-10 I RSabhAdikrameNa nAbheyanirgamAdyAnupUrvyA eSa tIrthakaranirgamaH kartavyo vidheyaH / oghataH sAmAnyenotsargeNetyarthaH / sati vidyamAne bale zaktau / tathAvidhabalAbhAve punarvyatikramakaraNe'pi na doSa iti bhAvaH / gurvAjJayA parizuddho nirdoSastatsaMpAdanAd gurvAjJAparizuddhaH / tathA vizuddhakriyayA'navadyAnuSThAnena | dhIraiH sAttvikaiH / iti gAthArthaH // 8 // ihaiva matAntaramAha anne tammAsadiNesu, beMti liMgaM imassa bhAvammi / tappAraNasaMpattI, taM puNa eyaM imesiM tu // 905 // 19/9 - anne gAhA / anye'pare sUrayaH teSAmRSabhAdijinanirgamatapasAM ye mAsAH pratItA dinAni ca tithayastAni tanmAsadinAni teSu na mAsAntaratithyantareSu / bruvate tIrthakaranirgamatapaH / tathAhiRSabhasvAmino niSkramaNatapo'GgIkRtya caitramAsabahulASTamIdina eva SaSThaM kAryam / vardhamAnasvAminazca mArgazIrSabahuladazamIdina eveti / evamanyeSAmapIti / tathA liGgaM lakSaNam / a RSabhAdinirgamatapasaH bhAve saMsiddhau / teSAmRSabhAdInAM yasya yatpAraNaM bhojanamAsIttasya saMpattiH prAptistatpAraNasaMpatti: / tatpunaH pAraNakametad vakSyamANameSAmRSabhAdInAm / tuzabdaH pUraNe / iti gaathaarthH||9|| tadevAha - usabhassa u ikkhuraso, pAraNae Asi loganAhassa / sesANaM paramaNNaM, amayarasarasovamaM AsI // 906 // 19/10 RSabhasya tu nAbheyasyaiva ikSurasaH pAraNake AsIllokanAthasyeti vyaktam / zeSANAmajitAdInAM paramAnnaM pAyasaM amRtarasena lokarUDhyapekSayA rase svAde upamA yasya tattathA tadAsIdabhUt / iti gAthArthaH // 10 //
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-11-15 19-tapovidhi-paJcAzakam 249 etasyaiva prasaMgena labdhikAlamAha - saMvacchareNa bhikkhA, laddhA usabheNa loganAheNa / sesehiM bIyadiyahe, laddhA paDhamabhikkhAo // 907 // 19/11 saMvatsareNa bhikSA labdhA RSabheNa lokanAthena / zeSairiti vyaktam / dvitIyadivasa pravrajyAdivasApekSayA labdhAH prathamabhikSAH iti vyaktam / iti gAthArthaH // 11 // tathAtitthaMkaranANuppattisannio taha'paro tavo hoti / puvvoieNa vihiNA, kAyavvo so puNa imo tti // 908 // 19/12 titthaM gAhA / tIrthakarajJAnotpattiriti saMjJA saJjAtA yasya tat tIrthakarajJAnotpattisaMjJitaM / puMstvaM tu sarvatra prAkRtatvAt / tathati samuccaye / aparamanyat tapo bhavati syAt / pUrvoditena vidhinA RSabhAdikrameNa gurvAjJayA vizuddhakriyayA ca matAntareNa tanmAsadineSvityevaMlakSaNena / 'kAyavvo tti' kaary| 'sopuNa tti' tatpunaH prstuttpH| 'imottiidaM vkssymaannm| itiH smaaptau| iti gAthArthaH // 12 // etadevAha - - aTThamabhattammi ya, pAsosahamalliriTThanemINaM / vasupujjassa cauttheNa chaTThabhatteNa sesANaM // 909 // 19/13 usabhAiyANametthaM, jAyAiM kevalAi~ nANAiM / eyaM kuNamANo khalu, acireNaM kevalaM 'lahai // 910 // 19/14 aTThama gaahaa| usabha gAhA / aSTamabhaktAnta eva upavAsatrayAvasAna ev| cazabda evakArArthaH pArzvarSabhamalliriSTanemInAM jinAnAM kevalAnyutpannAnIti yogaH / vAsupUjyasya dvAdazajinasya caturthenakopavAsarUpeNa / SaSThabhaktenopavAsadvayarUpeNa zeSANAmekonaviMzatejinAnAmiti // 13 // RSabhAdikAnAM jinAnAM / atra tapasi kRte| jaataanyutpnnaani| kevalAni kevalasaMjJitAni / jJAnAni saMvedanAni / ata etattIrthakarajJAnotpattisaMjJitaM tapaH kurvANaH khalvacireNa kevalaM labhata iti vyaktam / upaitIti pAThAntaraM ceti gAthAdvayArthaH // 14 // (1. uvei aTI.je / ) tathAtitthagaramokkhagamaNaM, ahAvaro ettha hoi vinneo| jeNa parinivvuyA te, mahANubhAvA tao ya imo // 911 // 19/15 tittha gaahaa| tIrthakaramokSagamanaM nAma / athAnantaraM / 'avaro tti' aparamatra tpo'dhikaar| bhavati syAt / 'vinneo tti' vijJeyaM yena tapasA parinirvRtA nirvANaM gatAH / te 19
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 19-tapovidhi-paJcAzakam gAthA-16-19 tIrthakarAH mahAnubhAvA acintyazaktayaH / 'tao ya imo tti' takacca tIrthakaranirvANagamanAkhyaM tapa idaM vakSyamANa / iti gAthArthaH // 15 // tadevAha - nivvANamaMtakiriyA, sA coddasameNa pddhmnaahss| sesANa mAsieNaM, vIrajiNiMdassa chaTeNaM // 912 // 19/16 nivvANa gAhA / nirvANaM nirvRttiH / antakriyeti antakriyAzabdenocyate / sAntakriyA 'coddasameNa tti' caturdazabhaktenopavAsaSaTkarUpeNa prathamanAthasya RSabhajinasya / zeSANAmajitAdInAM mAsikena mAsopavAsarUpeNa / vIrajinendrasya SaSTheneti vyaktam / iti gAthArthaH // 16 // athaite yatra nirvRtAstatprasaMgena darzayitumAha - atttthaavycNpojjitpaavaasNmeyselsihresu| usabha-vasupujjanemI-vIro sesA ya siddhigayA // 913 // 19/17 spaSTA navaraM aSTApadaH parvatavizeSaH / caMpA nagarI / 'ujjita tti' ujjayantaH parvatavizeSa eva / 'pAva tti' apApA madhyamA nAma nagarI / saMmetazailazikharaM parvatavizeSakUTaM / eSu sthAnakeSa / RSabhAdayaH krameNa siddhiM gatA iti gAthArthaH // 17 // tathA caMdAyaNAi ya tahA aNulomavilomao tavo avro| bhikkhAkavalANa puDho vinneo vuDDihANIhiM // 914 // 19/18 caMdA gaahaa| candrAyaNamiva candrAyaNaM tadAdi ca / AdizabdAd bhadrA-mahAbhadrA-sarvatobhadrAratnAvalI-kanakAvalye-kAvalI-siMhaniSkrIDitadvayA-cAmlavardhamAna-guNaratnasaMvatsarasaptasaptamikAdicatuSTaya-kalyANakAditapasAmAgamaprasiddhAnAM grahaH / tatheti vAkyAntaropakSepArtho gAthAdau dRzyaH / anulomavilomato gtprtyaagtyaa| tapo'paramanyat / kathaM? bhikSAkavalAnAM pratItAnA pRthag bhedena vijJeyo jJeyo vRddhihAnibhyAM / iti gAthArthaH // 18 // iyaM ca cAndrAyaNapratimA yavamadhyA syAd vrajramadhyA ca, tatrAdyAM tAvadarzayannAha - sukkammi paDivayAo, taheva vuDDIeN jAva pannarasa / paMcadasipaDivayAhiM, to hANI kiNhapaDivakkhe // 915 // 19/19 zukle zuklapakSe pratipadaH prathamatitherArabhya tathaiva tenaiva prakAreNa ekAdyakottaralakSaNena vRddhyA pratidinaM bhikSANAM kavalAnAM ca vardhanena yAvat paJcadaza bhikSAH kavalAn vA gRhNAti /
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 20-22 19-tapovidhi-paJcAzakam 251 'paMcadasipaDivayAhiM ti' paJcadazyAM paurNamAsyAM pratipadi ca kRSNapakSaprathamatithau / 'to tti' tato'nantaraM / 'hANi tti' ekaikazo'nudinaM bhikSAdihAniM karoti / kRSNapratipakSe kRSNasvarUpe zuklapakSApekSayA dvitIyapakSa ityarthaH / tatra cAmAvAsyAyAmekA bhikSA kavalo vA syAditi gAthArthaH // 19 // atha vajramadhyA, tAmAha - - kiNhe paDivaya-pannarasa, 'igegahANI u jAva ikko u / amavassapaDivayAhiM, vuDDI pannarasa punnAe // 996 // 19/20 2 kinhe gAhA / kRSNe pakSe pratipadi prathamatithau paJcadazakavalAdIn gRhNAti / tata 'igegahANI utti' ekaikakavalAdihAniH pratidinaM kriyate / yAvadekastu eka eva kavalAdiH / amAvAsyApratipadoH pratItayoH / tato vRddhiH kavalAdInAmanudinaM kriyate yAvat paJcadaza kavalAdayaH pUrNAyAM pUrNamAsyAM bhavanti / iti gAthArthaH // 20 // (1. ega, pu. / 2. ekaka pu. / ) iha tapasi bhikSAdi grAhyatayoktamatastallakSaNamAha etto bhikkhAmANaM, egA dattI vicittarUvA vi / kukkuDiaMDagamettaM, kavalassa vi hoi vinneyaM // 997 // 19/21 to gAhA / ito vivakSitatapaHsvarUpAbhidhAnAnantaraM bhikSAmAnaM vAcyamiti zeSaH / taccedamekA'sahAyA dattirbhaktaprakSeparUpA vicitrarUpA'pi bahvalpaikAnekadravyasvabhAvatayA nAnAsvabhAvA'pi, na kevalamekasvabhAveti / atha kavalamAnamAha- kukkuTyaNDakamAtraM kavalasyApi bhavati vijJeyamiti pratItaM / navaraM mAnamiti vartate / iti gAthArthaH // 21 // ihaiva vizeSamAha - eyaM ca kIramANaM, saphalaM parisuddhajogabhAvassa / nirahigaraNassa NeyaM, iyarassa na tArisaM hoI // 998 // 19 / 22 eyaM gAhA / etaccaitatpunaranantaroktaM tapaH kriyamANaM vidhIyamAnaM saphalaM mokSAdiphalaM vijJeyamiti yoga: / parizuddhA nirdoSA yogA vyApArA bhAvazcAdhyavasAyo yasya sa tathA tasya / etadeva spaSTataramAha-niradhikaraNasya gurutarAraMbhavarjitasya niSkalahasya vA jJeyaM jJAtavyam / itarasya sAdhikaraNasya na naiva tAdRzaM yAdRzaM niradhikaraNasya phalamiti gamyate / bhavati syAt / iti gAthArthaH // 22 //
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 19-tapovidhi-paJcAzakam gAthA-23-26 kiJca - anno vi atthi citto, tahA tahA devayAniogeNa / muddhajaNANa hio khalu, rohiNimAdi muNeyavvo // 919 // 19/23 anno gaahaa| anno vitti anyadapi asti vidyate / citra vicitraM tapa iti gamyate / tathA tathA tena tena prakAreNa lokarUDhena devatAniyogena devatoddezena mugdhajanAnAmavyutpannabuddhilokAnAM hitaM khalu pathyameva viSayAbhyAsarUpatvAt rohiNyAdidevatoddezena yattadrohiNyAdi 'muNeyavvo tti' jJAtavyam / pulliMgatA ca sarvatra prAkRtatvAt / iti gAthArthaH // 23 // devatA eva darzayannAha - rohiNI aMbA taha maMdaunniyA savvasaMpayAsokkhA / suyasaMtisurA kAlI, 'siddhAiyA tahA ceva // 920 // 19/24 rohiNi gaahaa| rohiNI (1), aMbA (2) tathA mandapuNyikA (3) / 'savvasaMpayAsokkha tti' sarvasaMpat (4) sarvasaukhyA cetyarthaH (5) / 'suyasaMtisura tti' zrutadevatA (6) zAntidevatA (7) cetyarthaH, 'suyadevaya-saMti-surA' iti vA pAThAntaraM vyaktaM ca / kAlI, (8) siddhAyikA (9) ityetA nava devatAH, tathA caiveti samuccayArthaH, 'saMbAiyA ceva tti' pAThAntaraM / iti gAthArthaH // 24 // (1. suyadevaya-saMti-surA. aTI. je. / 2. saMbAiyA ceva aTI. / ) tataH kimityAha - emAdidevayAo, paDucca avaUsagA u je cittA / nANAdesapasiddhA, te savve ceva honti tavo // 921 // 19/25 emA gAhA / evamAdidevatAH pratItyaitadArAdhanayetyarthaH / 'avaUsaga tti' apavasanAni avajoSaNAni vA tuH pUraNe ye citrA nAnAdezaprasiddhAste sarve caiva bhavanti tapaH iti sphuTamiti / tatra rohiNItapo rohiNInakSatradinopavAsaH saptamAsAdhikasaptavarSANi yaavt| tatra ca vAsupUjyajinapratimAyA:pratiSThA pUjA ca vidheyeti / tathA ambAtapaH paJcasu paJcamISvekAzanAdi vidheyaM neminAthAmbikApUjA ceti / tathA zrutadevatAtapa ekAdazasvekAdazISUpavAso maunavrataM zrutadevatApUjA ceti / zeSANi tu rUDhito'vaseyAnIti gAthArthaH // 25 // atha kathaM devatoddezena vidhIyamAnaM yathoktaM tapaH syAdityAzaGkyAha - jattha kasAyaniroho, baMbhaM jiNapUyaNaM aNasaNaM ca / so savvo ceva tavo, visesao muddhaloyammi // 922 // 19/26
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 253 gAthA-27-29 19-tapovidhi-paJcAzakam / jattha gAhA / yatra tapasi kaSAyanirodho brahma jinapUjanamiti vyaktam anazanaM ca bhojanatyAgaH 'sA tti' tat sarvaM bhavati tapo vizeSato mugdhaloke, mugdhaloko hi tathA prathamatayA pravRttaH sannabhyAsAtkarmakSayoddezenApi pravartate, na punarAdita eva tadarthaM pravartituM zaknoti, mugdhatvAdeveti / sadbuddhayastu mokSArthameva vihitamidamiti buddhyaiva vA tapasyanti / yadAha- "mokSAyaiva tu ghaTate, viziSTamatiruttamaH puruSaH" [tattvArthasUtrakArikA-1 zloka 5] iti / mokSArthaghaTanA cAgamavidhinaiva / AlambanAntarasyAnAbhogahetutvAt / iti gAthArthaH // 26 // na cedaM devatoddezena tapaH sarvathA niSphalamaihikaphalameva vA, caraNahetutvAdapIti caraNahetutvamasya darzayannAha - evaM paDivattIe, 'etto maggANusAribhAvAo / caraNaM vihiyaM bahave, pattA jIvA mahAbhAgA // 923 // 19/27 . evaM gaahaa| evamityuktAnAM sAdharmikadevatAnAM kuzalAnuSThAneSu nirupasargatvAdihetunA pratipattyA taporUpopacAreNa tathA ita uktarUpAt kaSAyAdinirodhapradhAnAt tapasaH, pAThAntareNa evamuktakaraNena mArgAnusAribhAvAta siddhipathAnukUlAdhyavasAyAt caraNaM cAritraM vihitamAptopadiSTaM bahavaH prabhUtAH prAptA adhigatAH jIvAH satvAH mahAbhAgA mahAnubhAvAH / iti gAthArthaH // 27 // (1. evaM. pu, je. / ) tathA savvaMgasuMdaro taha, nirujasiho paramabhUsaNo ceva / AyaijaNago sohaggakapparukkho tahaNNo'vi // 924 // 19/28 paDhio tavoviseso annehiM vi tehiM tehiM satthehiM / maggapaDivattiheU haMdi viNeyANuguNNeNaM // 925 // 19/29 savvaM gAhA / paDhio gAhA / sarvAGgAni sundarANi yatastapovizeSAt sa sarvAGgasundaraH / tatheti samuccaye rujAnAM rogANAmabhAvo nirujaM tadeva zikheva zikhA pradhAnaM phalatayA yatrAsau nirujshikhH| tathA paramANyuttamAni bhUSaNAnyAbharaNAni yato'sau paramabhUSaNaH |caiveti smuccy| tathA Ayatau AgAmikAle'bhISTaphalaM janayati karoti yo'sau aaytijnkH| tathA saubhAgyasya subhagatAyAH saMpAdane kalpavRkSa iva yaH sa saubhaagyklpvRkssH| tatheti smuccye| anyo'pi aparo'pi uktatapovizeSAt // 28 // kimiti? Aha - paThito'dhItastapovizeSastapobhedaH / anyairapi granthakAraiH teSuteSuzAstreSu nAnAgrantheSvityarthaH / nanvayaM paThito'pi sAbhiSvaGgatvAnna muktimArga ityAzaGkyAha-mArgapratipattihetuH
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 19-tapovidhi-paJcAzakam gAthA-30-34 zivapathAzrayaNakAraNaM yazca tatpratipattihetuH sa mArga evopacArAt / kathamidamiti ceducytehNdiityupprdrshn| vineyAnuguNyena zikSaNIyasattvAnurUpyeNa / bhavanti hi kecit te vineyA ye sAbhiSvaGgAnuSThAnapravRttAH santo nirabhiSvaGgamanuSThAnaM labhante / iti gAthAdvayArthaH // 29 // atha sarvAGgasundarAditapovizeSAn vivRNvannAha - aTThovAsA egaMtareNa vihipAraNaM ca AyAma / ....... savvaMgasundaro so hoi tavo sukkapakkhaMmi // 926 // 19/30 khamayAdabhiggaho iha, sammaM pUyA ya vIyarAgANaM / dANaM ca jahAsatti, jaidINAdINa viNNeyaM // 927 // 19/31 jummaM / aTTo gAhA / khama gAhA / aSTAvupavAsAH prasiddhAH / kathaM? ekena pAraNakadinenAntaraM vyavadhAnamekAntaraM tena ekaantrenn| vidhipAraNaM ca pratyAkhyAnasparzanAdividhAnayuktaM bhojanaM ca / AyAmamAcAmlamAgamasiddhaM yatra tapovizeSe / sarvAGgasundaro'sau bhavati / 'tavo tti' tapovizeSaH / zuklapakSe pratIte / iti // 30 // tathA - kSAmyatIti kSamastadbhAvaH kSamatA kSAntistadAdau kSAntimArdavArjavA-dAvabhigraho niyamaH kSamatAdyabhigrahaH iha tapasi vidheyo bhavati / tathA samyag bhAvataH pUjA cAbhyarcana viitraagaannaa| dAnaM ca yathAzakti yatidInAdInAM vijJeyamiti vyaktam / iti gAthAdvayArthaH // 31 // tathA - evaM ciya nirujasiho, navaraM so hoi kiNhapakkhammi / taha ya gilANa tigicchAbhiggahasAro muNeyavvo // 928 // 19/32 evaM gaahaa| evaM ciya' evameva sarvAGgasundaravadityarthaH / nirujazikhastapovizeSaH / navaraM kevalaM sa bhavati kRSNapakSa iti vyktm| tathA ceti vizeSAntarasamuccayArthaH glAnacikitsA-'bhigrahasAro glAno mayA pathyAdidAnataH praticaraNIya ityevaMrUpapratijJApradhAno jJAtavyaH / iti gAthArthaH // 32 // tathA - battIsaM AyAma, egaMtarapAraNeNa suvisuddho| taha paramabhUsaNo khalu, bhUsaNadANappahANo ya // 929 // 19/33 battIsaM gaahaa| dvAtriMzadAyAmAnyAcAmlAni / ekAntarapAraNena ekAyAmavyavahitabhojanena / suvizuddhAni nirdoSANi / tatheti smuccye| paramabhUSaNaH khalu uktazabdArthaH / bhUSaNadAnapradhAnazca jinAya tilakAdyAbharaNadAnasAraH / iti gAthArthaH // 33 / / tathA - evaM AyaijaNago, viNNeo navaramesa savvattha / aNigUhiyabalaviriyassa hoi suddho viseseNaM // 930 // 19/34
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-35-38 19-tapovidhi-paJcAzakam 255 evaM gaahaa| evamityekAntaritadvAtriMzadAyAmarUpaM Ayatijanaka uktArthaH vijJeyaH navaraM kevalamayaM vizeSa ityarthaH / eSo'yaM sarvatra sarvadharmakRtyeSu anigUhitabalavIryasya bhavati zuddho vizeSeNeti vyaktam / navaraM kevalaM balaM zArIraH prANaH, vIryaM cittotsAhaH / iti gAthArthaH // 34 // citte egaMtarao, savvarasaM pAraNaM ca vihipuvvaM / sohaggakapparukkho , esa tavo hoi kAyavvo // 931 // 19/35 citte gAhA / caitre mAse ekAntaraka ekadinavyavahitaH upavAsa iti gamyate / sarvarasaM svikRtikmityrthH| pAraNaMca bhojanaM vidhipUrvaM gurudAnAdipUrvakamityarthaH / saubhAgyakalpavRkSa uktArthaH / eSo'ya 'tavo tti' tapovizeSo bhavati kartavya iti vyaktam / iti gAthArthaH // 35 // ihaiva vidhizeSamAha - dANaM ca jahAsatti, ettha samattIeN kapparukkhassa / ThavaNA ya vivihaphalabharasannAmiyacittaDAlassa // 932 // 19/36 dANaM gAhA / dAnaM ca sAdhvAdibhyo deyam, yathAzaktyatra tapasi, samAptau vA'sya tapasaH kalpavRkSasya suvarNatandulAdimayasya, sthApanA ca nyAsazca / kiMvidhasya ? vividhaphalabhareNa nAnAvidhaphalabhAreNa, sannAmitAnyavanatIkRtAni, citrANi vividhAni, DAlAni zAkhA yasya sa, tathA tasyeti gAthArthaH // 36 // ete avaUsaNagA, iTThaphalapasAhagA u saTANe / aNNatthajuyA ya tahA, viNNeyA buddhimaMtehiM // 933 // 19/37 ete gAhA / etAnyavajoSaNakAni tapovizeSasevAH iSTaphalasAdhakAni tu svasthAne svaviSaye avyutpannavineyalakSaNe anvarthayuktAni ca tathA anvarthazcaiSAM prAgdarzita eva / vijJeyAni buddhimadbhiH / iti gAthArthaH // 37 // tathA - iMdiyavijao vi tahA, kasAyamahaNo ya jogasuddhI ya / emAdao vi NeyA tahA tahA paMDiyajaNAo // 934 // 19/38 iMdiya gaahaa| indriyavijayo'pi tapovizeSaH pratItAnvarthaH / tathA kaSAyamathanazca vyaktAnvartha eva / yogazuddhizca manovAkkAyavyApArAnavadyatAsaMpAdakastapovizeSo bhavati / etatsvarUpaM caacrnnto'vseym| taccedam-purimAdhaikAzanakanirvikRtikAyAmopavAsA yatraikaikamindriyamAzritya paJcabhiH paripATIbhirvidhIyante'sAvindriyavijayaH / tatra paJcaviMzatistapodinAni bhavanti / yatra
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 19-tapovidhi-paJcAzakam gAthA-39-40 ca ta eva purimArdhavarjAH pratikaSAyaM vidhIyante'sau kaSAyamathanaH / iha paripATIcatuSkeNa SoDaza tapodinAni syuH / tathA yatra nirvikRtikAyAmopavAsA ekaikayogamAzritya vidhIyante'sau yogshuddhiH| iha ca paripATItrayeNa nava tapodinAni syuriti / athoktazeSAnatidizannAha-'emAdao vi tti' evamAdayo'pyanantaroktatapaHprakArA api tapovizeSAH jJeyA jJAtavyAH / tathA tathA tena tena prakAreNa yo yathA vidheyo yatpramANazcetyarthaH / pnndditjnaadaacrnnaavijnyjnaat| tathAhi-yatropavAsa ekAzanakamekasitthamekasthAnakamekadattinirvikRtikamAyAmamaSTakavalaM ca syAt tadaSTakarmasUdanaM tapastatra cASTAbhiH paripATIbhizcatuHSaSTistapodinAni syuH / tathA bhAdrapade saptabhirekAzanakaistIrthakaramAtRpUjAyuktaM tIrthakaramAtRtapaH syAt / tathA bhAdrapada eva SoDazabhirekAzananirvikRtikAyAmopavAsairyathAzaktikRtaiH samavasaraNapUjAnvitaM smvsrnntpH| tatra caturSu bhAdrapadeSu catuHSaSTistapodinAni syuH / tathA'mAvAsyAyAM paTalikhitanaMdIzvara-jinanilayapUjAnvitamupavAsAdInAmanyatamannandIzvaratapaH / tathA caitrapUrNamAsyAM punnddriikpuujaayutmupvaasaadynytrtpunnddriiktpH| tathA jinabiMbapurataH sthApitakalazaH pratidinaM prakSipyamANataMDulamuSTyA yAvadbhirdinaiH pUryate tAvanti dinAnyekAzanakAditapo'kSatanidhiH / tathaikA pratipat, dve dvitIye, tisrastRtIyA, evaM yAvatpaJcadaza paJcadazyaH kRtopavAsA yatra tapasi bhavanti tat sarvasaukhyasaMpattirityevamanyAnyapi tapAMsi / iti gAthArthaH // 38 // athaite tapovizeSA Agame nopalabhyanta ityAzaGkAM pariharannAha - cittaM cittapayajuyaM, jiNiMdavayaNaM asesasattahiyaM / parisuddhamettha kiM taM, jaM jIvANaM hiyaM natthi // 935 // 19/39 __cittaM gAhA / citramadbhutamanekAtizayAbhidhAnatvAdaGgAnaGgAdibhedatvAdvA citramanekavidhaM tathA citrapadayuta nAnAvidhArthapratipAdakAbhidhAnayuktaM jinendravacanaM jinezvarAgamaH, azeSasattvahitaM samastaprANyu-pakArakaM bhavyAnusAreNa mArgapratipattyupAyapratipAdanaparatvAt parizuddhaM kaSacchedatApavizuddhaM suvarNamiva nirdoSaM evaM cAtrAsmin jinvcne| kiMtavajjIvAnAM hitaM nAsti ? sarvamapi jIvAnAM hitamastItyata idaM tapaH paridRzyamAnAgame'nupalabhyamAnamapyupalabdhamivAvagantavyaM tathAvidhajanahitatvAt / iti gAthArthaH // 39 // tathA - savvaguNapasAhaNa mo, Neo tihi aTThamehi parisuddho / daMsaNanANacarittANa esa resimi supasattho // 936 // 19/40 savva gAhA / sarvaguNaprasAdhanaH sakalaguNAvaha iti paryAyaH tapovizeSaH / 'mA' nipAtaH pUraNArthaH jJeyo'vaseyaH tribhiraSTamairupavAsatrayalakSaNaiH parizuddho'navadyaH darzanajJAnacAritrANAM
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 41-43 19- tapovidhi-paJcAzakam 257 pratItAnA eSo'yaM 'resiMmi tti' nimittaM suprazasto 'tizubhaH, tatraikamaSTamaM darzanaguNazuddhaye evamaparadvayaM jJeyaM / zeSadvayaparizuddhaye / iti gAthArthaH ||40|| I atha sarvAGgasundarAditapassu sanidAna eva prANI pravartate, tato na nyAyyAnyetAnItyAzaGkAparihArArthamanidAnatAmeSu pravRttasya darzayannAha eesa 'vaTTamANo, bhAvapavittIeN bIjabhAvAo / suddhAsayajoeNaM, aniyANo bhavavirAgAo // 937 // 19/41 - Aha ee gAhA / eteSvanantaroktatapassu pravartamAno vyApriyamANo jIvaH etesu bahumANA iti pAThAntaraM vyaktaM ca / kayA ? bhAvapravRttyA bahumAnasArakriyayA anidAna iti yoga: / kuta iti ? ha - bIjabhAvAt bodhibIjavikalasya dehino bodhibIjabhavanena / etadeva kathamiti ? AhazuddhAzayayogena zubhAdhyavasAyasambandhena, zubhAdhyavasAyAddhi bodhibIjaM syAt / anidAno nidAnarahitaH syAt / tathA bhavavirAgAt saMsAranirvedAt, yat kila bhavavirAgAdinimittaM tannidAnaM na bhavati bodhyAdiprArthanamiva / bhavavirAgAdihetavazcoktatapAMsi keSAJcidato nirnidAnAni / iti gAthArthaH // 41 // (1. bahumANA - aTI. 1) nirnidAnatvAdevaiteSAM nirvANAGgatAmAcAryAntaramatenApi darzayannAha - visayasarUvaNubaMdherhi taha ya suddhaM jao aNuTThANaM / nivvANaMgaM bhaNiyaM, aNNehi vi jogamaggami // 938 // 19 / 42 eyaM ca visayasuddhaM, egaMteNeva jaM tao juttaM / AroggabohilAbhAdipatthaNAcittatullaM ti // 939 // 19 / 43 jummaM / visaya gAhA / evaM ca gAhA / viSayo gocara uktatapasAmAlambanIyastIrthakaranirgamAdiH, svarUpamuktatapasAmeva svabhAva AhAratyAgabrahmacaryajinapUjAsAdhudAnAdilakSaNaH, anubandhazca tatpariNAmAvyavacchedataH prakarSayAyitA'tasteSu viSayasvarUpAnubandheSu / tathA ceti samuccaye / zuddhaM niravadyaM yato yasmAt kAraNAt anuSThAnaM kriyA nirvANAGgaM muktikAraNaM bhaNitamuktam anyairapi tantrAntarIyaiH, kiM punarjinaiH yogamArge'dhyAtmazAstrapathe / ato viSayAdizuddhatayaiteSAM nirvANAGgatvAnnirnidAnateti hRdayamiti // 42 // etaccaitatpunaranantaroktaM tapaH / viSayazuddha nirdoSagocaraM sakaladoSamoSijina - pativiSayatvAt ekAntenaiva sarvathaiva yadyasmAttatastasmAddhetoH yuktaM saGgataM prArthanAgarbhamapIdaM tapaH / kuta iti ? Aha-ArogyabodhilAbhAdInAM " AroggabohilAbhaM samAhivaramuttamaM diMtu " ityevaMrUpA yA
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 19-tapovidhi-paJcAzakam gAthA-44 prArthanA yAcA tatpradhAnaM yaccittaM manastena tulyaM samAnaM yat tad ArogyabodhilAbhAdiprArthanAcittatulyaM / iti kRtvA / iti gAthAdvayArthaH // 43 // evamanantaroktaM tapo nirnidAnamiti vyavasthApitamathopadizannAha - jamhA eso suddho, aNiyANo hoi bhAviyamaINaM / tamhA kareha sammaM, jaha viraho hoi kammANaM // 940 // 19/44 yasmAt kAraNAt 'esA tti' idamanantaroktaM tapaH zuddha nirdoSa bhavati syaat| kiMbhUtaM saditi ? Aha-anidAnaM prAguktayuktyA nidAnavarjitam / keSAmidamevaMvidhamiti ? AhabhAvitamatInA sadAgamavAsitamAnasAnAM tasmAt kAraNAt kuruta vidhatta / etadeveti gamya samyag bhAvazuddhyA / etadeva vyaktataramAha-yathA yena prakAreNa viraho vinAzo bhavati jAyata karmaNAM jJAnAvaraNAdInAm / iha ca virahazabdena zrIharibhadrAcAryakRtatA prakaraNasya sUcitA, virahAGkatvAt tasyeti gAthArthaH // 44 // ||ekonviNshtitmN tapovidhi paJcAzakaM vRttitaH samAptam // 19 // samAptA ceyaM ziSyahitAnAmnI sitapaTapaTalapradhAnaprAvacanika puruSapravaracaturdazazatasaMkhyAprakaraNaprabandhapraNAyisugRhItanAmadheya zrIharibhadrasUriviracitapaJcAzakAkhyaprakaraNaTIketi // yasminnatIte zrutasaMyamazriyAvaprApnuvatyAvaparaM tathAvidham / . svasyAzrayaM saMvasato'tiduHsthite, zrIvardhamAnaH sa yatIzvaro'bhavat // 1 // ziSyo'bhavattasya jinezvarAkhyaH, sUriH kRtAnindyavicitrazAstraH / sadA nirAlambavihAravartI, candropamazcandrakulAmbarasya // 2 // anyo'pi vitto bhuvi buddhisAgaraH, pANDityacAritraguNairanopamaiH / zabdAdilakSmapratipAdakAnaghagranthapraNetA pravaraH kSamAvatAm // 3 // tayorimAM ziSyavarasya vAkyAd, vRtti vyadhAt zrIjinacandrasUreH / ziSyastayoreva vimugdhabuddhimranthArthabodhe'bhayadevasUriH // 4 // bodho na zAstrArthagato'sti tAdRzo, na tAdRzI vAkpaTutA'sti me tathA / na cAsti TIkeha na vRddhanirmitA, hetuH paraM me'tra kRtau vibhorvacaH // 5 //
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 259 19-tapovidhi-paJcAzakam yadiha kimapi dRbdhaM buddhimAndyAd viruddhaM, mayi vihitakRpAstaddhIdhanAH zodhayantu / nipuNamatimato'pi prAyazaH sAvRteH syAnna, hi na mativimohaH kiM punarmAdRzasya ? // 6 // caturadhikaviMzatiyute varSasahasre zate ca siddheym| dhavalakkapure vasatau dhanapatyorbakulabandikayoH // 7 // aNahilapATakanagare saMghavarairvartamAnabudhamukhyaiH / zrIdroNAcAryAyavidvadbhiH zodhitA ceyam // 8 // - (granthAgraM-8750) // vaikramIye 2070 tame varSe munidharmaratnavijayena saMzodhitaM sampAditaJcedaM pUrvagatArthatAratArakajJAnadhArakazrIharibhadrasUrizekharapraNItaM savivaraNaM paJcAzakaprakaraNaM samAptam //
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam-1 20 upadhAnapratiSThA-paJcAzakam // namiUNa mahAvIraM, vocchaM navakAramAi uvahANe / kiMpi paiTThANamahaM, vimUDhasaMmohamahaNatyaM // 20/1 // jaM sutte niddiTuM, pamANamiha taM suovayArAi / AyArAINaM jaha, jahuttamuvahANa nimmahaNaM // 20/2 // vuttaM ca sue navakAra-iriya-paDikamaNa-sakkathayavisayaM / ceiya-cauvIsatthaya-suyatthaesuM ca uvahANaM // 20/3 // kiM puNa suttaM taM iha jattha namokkAramAiuvahANaM / uvaiTuM ? Aha guru-mahAnisIhakkha suyakhaMdhe // 20/4 // eso vi kaha pamANaM, naMdIe haMdi kittaNAu tti / jaM tattheva nisIhaM, mahAnisIhaM ca saMlattaM // 20/5 // aha taM na hoi eyaM, evaM AyAramAi vi tayannaM / tulle vi naMdipADhe, ko heU visarisattammi // 20/6 // aha dubbalisUrINaM, parAbhavatthaM kayaM sabuddhIe / goTeNaM ti mayaM no, imaM pi vayaNaM avinnRNaM // 20/7 // puTumabaddhaM kammaM, apparimANaM ca saMvaraNamuttaM / jaM teNa dugaM eyaM, taM ciya apamANamakkhAyaM // 20/8 // sesaM tu pamANatteNa kittiyaM goTThamAhiluttaM pi / iga-dugamayabheya cciya, jaM sutte niNhavA vuttA // 20/9 //
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 261 gAthA-10-20 pariziSTam-1 aha bhUrimayavirohA, pamANayA no mahAnisIhassa / loiyasatthANaM pi va, tahAhi tammI aNuciyAiM // 20/10 // sattamanarayagamAINi itthiyANaM pi vanniyAI ti / taM na lihaNAidosA, saMti virohA sue vi jao // 20/11 // AbhiNibohiyanANe, aTThAvIsaM havaMti pyddiio| Avassayammi vuttaM, imamannaha kappabhAsammi // 20/12 // nANamavAya-dhIIo, saNamiTuM ca ugghehaao| evaM kaha na viroho, vivarIyatteNa bhaNaNAo // 20/13 // kiMca gai-iMdiyAisu, dAresu na samma-sAsaNaM iTuM / igiMdINaM vigalANa, maisue taM ca'NunnAyaM // 20/14 // sayage puNa vigalANaM, egiMdINaM ca sAsaNaM iTuM / na puNo maisuyanANe, taheva Avassae vuttaM // 20/15 // sIho tiviTThajIvo, jAo sattamamahIu uvvaTTo / jIvAbhigamamaeNaM, mINattaM ceva so lahai // 20/16 // nAyAsuM puvvaNhe, dikkhA nANaM ca bhaNiyamavaraNhe / Avassayammi nANaM, bIyammi diNammi mallissa // 20/17 // chaumatthe pariAo, saddhachammAsa-bArasasamAo / maggasirakiNhadasamI, dikkhAe vIranAhassa // 20/18 // vaisAisuddhadasamI, kevalalAmammi saMbhavijja kahaM / iya satthesuM bahavo, dIsaMti paropparavirohA // 20/19 // tassaMbhave vi AvassayAi satthAiM jaha pamANaM / taha kiM mahAnisIhaM, ghippai na pamANabuddhIe // 20/20 //
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 gAthA-21-31 pariziSTam-1 aha paMcanamokkArAiyANamuvahANamaNuciyaM bhinaM / / Avassayassa aMto, pADhAhi tahAhi sAmaiyaM // 20/21 // navakArapuvvayaM ciya, kIrai jaM tA tayaMgameso tti / annaM ca ittha atthe, payaDaM ciya kittiyaM eyaM // 20/22 // naMdimaNuogadAraM, vihivahuvagyAiyaM ca nAUNa / kAUNa paMcamaMgalamAraMbho hoi suttassa // 20/23 // iya sAmAiyanijuttimajjhamajjhAsio imo tAva / paDikamaNe ya paviTTho, iriyAvahiyAe pADho vi // 20/24 // arahaMtaceiyANa ya, vaMdaNadaMDo suyatthao ya tahA / kAussaggajjhayaNe, paMcamae aNupaviTTho tti // 20/25 // bIyajjhayaNasarUve, cauvIsatthao vi jaM viNidicho / AvassayAu na piho, jujjai tA tesimuvahANaM // 20/26 // AvassayauvahANe, tANa uvahANaM kayaM samavaseyaM / kayauvahANe ya piho, takkaraNe hoi aNavatthA // 20/27 // bhannai uttaramihaiM, navakAro AimaMgalatteNa / vuccai jayA taya cciya, sAmAie'Nuppaveso se // 20/28 // jaiyA ya sayaNa-bhoyaNa, nijjaraheuM paDhijjae eso / taiyA satata eva hi, gijjhai anno suyakkhaMdho // 20/29 // iha-paraloyatthINaM, sAmAiyavirahio vi vaavaaro| dIsai navakAragao, tadatthasatthANi ya bahUNi // 20/30 // navakArapaDala navakArapaMjiyA siddhacakkamAINi / sAmAiyaMgabhAvo, imassa gaMtio tamhA // 20/31 //
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA-32-42 263 pariziSTam-1 paDhamuccAraNamette, viSNuppaveso havejja sAmaie / eyassa savvahA jai, tA naMdINuyogadArANaM // 20/32 // tayaNuppavesao cciya, tavacaraNaM neya jujjai vibhinnaM / dIsai ya kIramANaM, jogavihIe ya bhinnattaM // 20/33 // kiMcAbhinnatte savvahA vi sAmAiyAu eyassa / kAUNa paMcamaMgalamiccAi aNuciyaM vayaNaM // 20/34 // iya bheyapakkhamaNusariya jai tavo kIraI namokkAre / to ko doso naMdaNuogaddAresu vi havijjA // 20/35 // iriyAvahiyAIyaM, suyaM pi Avassayassa karaNammi / aNupavisai tammi tayannayA ya bhinnaM hi teNeva // 20/36 // bhatte pANe sayaNAsaNAi suttaM pi jAyai kayatthaM / tinni vi kaDDai tisiloiya thui tti iccAi suttaM pi // 20/37 // Avassae paveso, jai eso savvahA vi ya havejjA / to pi hu paDhaNaM esiM, savvesiM kaha ghaDijja tti // 20/38 // jaM ca iyareyarAsaya, dUsaNamevaM ca vuccai imANa / pADheNa viNA na tavo, tavaM viNA neva pADho tti // 20/39 // taM pi hu adUsaNaM jaha, pavvaiumuvaTThiyassa'NunnAyaM / sAmAiyAiyANaM, AlAvagadANamatave vi // 20/40 // evaM jai paDhiesu vi, navakArAIsu tANamuvahANaM / savisesaguNanimittaM, kArijjai ko Nu tA doso // 20/41 // niyagamaivigappiyaM pi, hu kArijjai mokkhadaMDayAi tavaM / satthuttaM pi nisijjhai, uvahANaM hI mahAmoho // 20/42 //
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA- 43-50 pariziSTam - 1 maMtammi puvvasevA, jai tucchaphale vi vuccai ihaM tA / mokkhaphale vi uvahANalakkhaNA kiM na kIraI sA // 20 / 43 // eie paramasiddhI, jAyai jaM tA daDhaM tao ahigA / jattammi vi ahigattaM, bhavvasseyANusAreNa // 20 / 44 // aha sakkavirayaNAo, sakkatthaya novahANamuvavannaM / evaM pikeNa siTThe, jamesa sakkeNa raiutti // 20/45 // sakkssa aviraittA, jiNathuI jai aNeNa NunnAyA / tA takkao tti so vuttumevamuciyaM kahaM tamhA // 20/46 // kevaliNA daTThUNaM, uvaiTThANaM ca viraiyANaM ca / navakAramAiyANaM, mahAppabhAvovaveyANaM // 20/47 // tikkAliyamahavA sattakAliyaM sumaraNe niuttANaM / juttaM ciya uvahANaM, mahAnisIhe nibaddhANaM // 20/48 // uvahANavihINANa vi marudevAINa sivagamo diTTho / evaM ca vuccamANe tavadikkhAINa vi niseho // 20 / 49 // iya bhUriujuttIjuyammi bahukusalasalahie magge / kuggahaviraheNujjamaha mahaha jai mukkhasuhamaNahaM // 20/50 // 264
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 2 paJcAzakamUlagAthAnAmakArAdyanukramaH // athiro u hoi iyaro addavve TaMkeNa vi annatthAraMbhavao annamiha kougAi va apadesaMmi Na vuDDI apamattasaMjayANaM apamAyavuDDajaNagaM apariNayaM davvaM ciya aparivaDiyasuhaciMtA appaDiduppaDilehiya appasduppaDiya appapariccAeNaM appANNA evaM appAhaNe'vi ihaM abbabhe puNa viraI abbhatthaNAI karaNe abbhujjayamegayaraM abhivAharaNA aNNe amae dehagae jaha amahaddhaNa bhinnehi ya amhe u taha adhaNNA aMdho'dho vva sadA akasiNapavattayANaM aggIyassa imaM kaha ? abhaya aTThAvayacaMpojjitapAvAsaM hAma avavAsA egaMtareNa abhinivesAo puNa aNasaNamUNoyariyA aNigUhiyabalavirao aNisi sAmaNNaM aNuhavasiddhaM evaM aNNAINaM suddhANa aNe u kasAdIyA aNNe u puNNakalasAdiThAvaNe aNNe u logigacciya 11/11 6/42 11/9 19/13 19 / 17 8/48 19/30 11 / 48 19/2 15/27 13/15 3/25 1/31 14/43 8/37 3/42 aNNe tammAsadisu 19/9 18/43 aNNe bhaNati eso aNNe bhaNati jatiNo 5/33 13/34 16/24 aNNe bhaNati samaNAdatthaM aNNasiM puNa aNNo'NNamUDhada dvAtikaraNato.. aNNo'vi atthi citto 19/23 aNNoNNaMtariaMgulikosAgArehiM 3/19 16/23 atilobhA pariyaDatI 13/23 athirassa puvvagahiyassa 12/45 20 17/46 3/36 4/12 13/24 7 / 11 16/43 5/34 13/29 7/48 10/16 1/30 18/32 6/14 6/13 1 / 46 12/4 18/36 2/ 26 3/12 17/13 9/27 alamettha pasaMgeNaM 6/50 alamettha pasaMgeNaM 14/45 aviruddho vavahAro 1/44 avisuddhAvi hu vittI 4/13 asaNaM oyaNasattugamuggajagArAi 5 / 27
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 2 asaNAdIyA cauro asadAraMbhapavattA asiNANaviyaDabhoI asuhajjhavasANAo asuhataraMDuttaraNappAo aha taMpi sadosaM ciya aha tipayAhiNapuvvaM ahavA mUlaguNA ahavAvi paTTassA ahavAvi bhAvabheyA ahigayaguNasAhammiyapII ahigayatitthavihAyA ahigayasuMdara bhAvassa ahigAriNA imaM ahigArI ugihattho ahiNaulamayamayAhivapamuhANaM AImajjhavA AucchaNA u kajje AyaparihANI AgamamAI yajato lakku 1 saya 2 acelakuddesa Acelakko dhammo ANAgArI ArAhaNa ANAparato so ANApavittio cciya ANAbalAbhiogo ANAruiNo caraNaM 17/22 4/43 10/18 16 / 30 6/21 16/37 2/29 15/29 12/32 3/3 2/37 9/36 18/38 7/2 7/4 2/22 18/8 12/26 1/48 16/26 17/6 17/8 17 / 12 8/11 14 / 16 8/12 12/8 11 / 12 ANaNANatA AyAravamohAravavavahArovIlae AraMbhe cciya dANaM ArAhago ya jIvo ArAhaNAi tI v AlociUNa evaM AloyaNaM akicce 266 14/48 15/14 9/12 7/50 7/3 15/22 3/49 15/2 15/39 16/2 15/17 15/48 12/21 8/43 16/25 9/34 15/3 18/21 AloyaNaM adAuM AloyaNa paDikkamaNe AloyA AloyaNAsuda AvassiyA u AvassiehiM Asanna siddhiyANaM AsayavicittayAe AsADhasuddha Asevite'viskicce Aha Na paDimAkappe hAm 13/5 AhArajAio esa 5/25 | AhAradehasakkArabaMbhavAvAraposaho 1/ 29 | AhAraposaho khalu. 10/15 |iDDI mUlameso ittariyAdivibhAsA iMdiyavijao'vi tahA 19/38 | icchA 1 micchA 2 tahakkAro 312/2 icchAparimANaM khalu 1/17 siddhi 'NubaMdho 12/28 9/18 12/47
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/31 6/26 267 itto u vibhAgAo itto cciya iya aNNattha'vi samma iya avaradakkhiNeNaM iya kammavAhikiriyaM iya kallANI eso iya caraNammi ThiyANaM iya NiyabuddhIeN imaM iya taMtajuttio khalu iya te diNA pasatthA iya bahumANA tesiM iya bhAvapahANANaM iya maddavAdijogA iya mohavisaM ghAyai iya saMvegaM kAuM iya savvamevamavitahamANAe iya savveNavi samma iya sAmatthAbhAve iya sIlaMgajuyA khalu iya suddhabuddhijogA iyarammi kasAIyA iyarammi vigappeNaM iyarA u abhiNivesA iyarA'tabbahumANo'vaNNA iyaresiM akkhitte iha puNa addhArUvaM iha sahasabbhakkhANaM iharA aNatthagaM taM 9/49 2/19 18/29 2/42 17/47 14/50 3/33 9/33 9/28 15/49 14/7 14/33 15/46 18/50 7/16 iharA u Na samaNattaM iharA u NAbhihANaM iharA Na suttaguruyA iharA Na hiMsagassa'vi | iharA baMbhAdINaM iharA vivajjao'vi hu iharA vivajjato khalu iharA sadaMtarAyA ihaloyapAraloiyakajjANaM IsarapabhitIhiM tarhi uudevINAhavaNe uubaddhe vAsAsu u ukkosiyA ya pUjA | uciyaM khalu kAyavvaM | ucio jaNovayAro | uciyaM ca imaM NeyaM aciyamiha gIyavAiyamuciyANa uciyANuTThANAo ujjujaDA purimA khalu uDDAhotiriyadisaM uttamaguNabahumAno uttANaga pAsallI uddiTThakaDaM bhattapi vajjatI uddiTThakaDaM bhuMjati uddesiyaM tu kamma uddesiya sAhumAI uddhariyasavvasallA | upasaMpayA ya kAle pariziSTam-2 17/49 18/42 18/31 13/45 16/31 15/5 12/29 11/23 4/17 17/21 2/14 11/29 8/29 6/8 8/47 4/35 9/9 6/16 17/43 1/19 9/25 14/46 8/7 14/37 12/16 14/19 9/46 12/41 4/48 18/15 10/32 14/42 17/14 13/8 15/43 1/12 6/39 12/3
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 12/24 13/17 14/30 4/30 7/35 5/20 10/46 11/30 19/21 1/33 15/8 14/10 pariziSTam-2 uppAyaNa saMpAyaNa ubhayAbhAve'vi uvagArAbhAvammi vi uvaThAvaNAe~ jeTTho uvasaMpayA ya tivihA usabhassa u ikkhuraso usabhAikameNeso usabhAiyANametyaM ussaggavavAyANa ussaggeNa visujjhati ussuttA puNa bAhati UNattaM Na kayAivi eIi ceva saddhA jAyai eIi paramasiddhI ete avaUsaNagA ee ittha'iyArA eesiM sai virie eesu vaTTamANo eehito aNNe ekAsaNAi NiyamA ekkaMpi udagabiMdU ekko vA''yapaeso egAgiyassa dosA etIeN phalaM NeyaM etIeN savvasattA ete ahigAriNo iha eteNa pagAreNaM etto aIva NeyA 5/24 4/44 17/29 12/42 19/10 19/8 19/14 11/41 16/18 14/18 14/24 2/6 3/14 19/37 15/34 18/49 19/41 6/41 9/7 4/47 14/11 11/31 8/45 9/20 | etto osaraNAdisu | etto ciya NiTThio etto cciya Na NiyANaM | etto cciya NiddosaM . etto cciya paDiseho etto cciya pucchAdisu etto paDisehAo etto bhikkhAmANaM etto ya appamAo etthaM puNa aiyArA etthaM puNa caubhaMgo etthaM puna esa vihI | ettha imaM viNNeyaM | ettha u sAvayadhamme etthamaNusAsaNavihI emAidevayAo emeva ahorAI emeva egarAI eyaM ca ettha evaM | eyaM ca ettha juttaM | eyaM ca ettha tattaM | eyaM ca kIramANaM | eyaM ca visayasuddhaM | eyaM NAUNaM jo eyaM maNeNa eyaM sAmAyArI eyapi jujjai cciya eyaddosavisuddho 1/39 9/16 19/25 18/18 18/19 14/13 7/41 16/28 19/22 19/43 13/50 14/9 12/49 3/43 3/7 16/33 18/39 13/30
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 269 eyamiha mUlamaMgalametto eyammi u aiyArA eyammi pariccatte eyammi pUjiyammI eyasya phalaM bhaNiyaM eyassa akaraNaMmI eyassa u saMpADaNahelaM eyassa puvvadakkhiNabhAgeNaM eyassa samattIe eyA pavajjiyavvA eyANusArato khalu evaM acalAdIsuvi evaM ANA''rAhaNajogAo evaM AyaijaNago evaM ukkoseNaM evaM eso kappo evaM kappavibhAgo evaM kahaMci kajje evaM ca ahinivesA evaM ca dasAIsuM evaM ca saMkiliTThA evaM ca hoi esA evaM ci bhAvathae evaM ciya kallANaM evaM ciya nirujasiho evaM ciya majjhattho evaM jA chammAsA evaM tu iTThasiddhI ? 8/31 15/28 11/14 8/41 7/44 17/25 6/38 2/18 4/29 18/47 16/27 8/35 12/7 19/34 10/38 17/5 17/41 evaM diTuMtaguNA evaM nikAiyANavi evaM paDimAkappo evaM paDivattIe evaM vayamAIsuvi evaM sAmAyArI | evaMvihA u NeyA evaMvihANavi ihaM evaMvihesu pAyaM evaM nivittipahANA evamasaMto'vi imo evamiha sAvagANavi evoggahappavese esaNa gavasaNa'NNesaNA esA u mahAdANaM esA uttamajattA esA khalu gurubhattI esA pavayaNaNItI esA ya parA ANA esA ya hoi NiyamA eso evaMrUvo eso guNaddhijogA eso ceva iha vihI | eso puNa saMviggo eso bArasabheo osaraNe balimAdI oheNAvisayapi hu | kaMdappaM kukkuiyaM pariziSTam-2 14/35 16/35 18/24 19/27 10/8 12/48 11/43 17/45 13/39 7/42 1/38 5/42 12/22 13/25 8/44 9/45 2/30 9/14 11/13 7/32 16/15 7/6 4/19 11/50 19/4 6/31 5/49 1/24 11/47 4/37 17/51 7/34 18/28 19/32 14/15 10/22 4/31
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 2 kajjaM icchaM kajjataraM Na kajjaM kajjapi NANadaMsaNacaritta kajjeNaM gacchaMtassa agata dalaM iha kaDugosadhAdijogA katti kaDaM meM pAvaM kattiyakihe carimA kappAkappe pariNiTThiyassa kammavisaparamamaMto kammAdi saMkati tayaM kammAvayavasa kammuddesiyacaramatiya kayapaccakkhANo'vi ya kayamittha pasaMgeNaM kayamettha pasaMgeNaM kayamettha pasaMgeNaM kayamettha pasaMgeNaM karaNaM ahApavattaM karaNAi tiNi jogA kallANasaMpayA kAU kujagaM kAraNadIvaNayAvi kAravaNevi ya tassiha kAlammi kIramANaM kAlasahAvAu cciya kAlAdidosao puNa kAle vie bahumA 6/34 12/31 12/19 12/18 7/17 6/22 12/13 9/35 12/14 4/28 13/27 13 / 9 13 / 16 5/40 4/40 8/46 9/29 18/46 3/29 14/4 2/41 5/37 12/6 7/21 4/4 17/44 17/37 15/23 bhU kAlo putI kiMceha cheyakUDagarUvagaNAyaM kiNhe paDivaya paNarasa kitikammati yaduvihaM kiriyaNNuNAvi sammaMpi kIlAdisallajogA kulavahuNAyAdIyA kohapphalasaMbhAvaNapaDupaNNo khaMtAdabhAvao cciya khaMtI ya maddava'jjavamuttI khaDDA khamayAdabhiggaho iha khAovasamigabhAve khuramuMDo loeNa va khettAihiraNNAI dhaNAi gaMdhavaradhUvasavvosahIhiM gaNe AgAre gacchA viNikkhamittA gacche cciya NimmAo gabbhe jamme ya tahA gamaNAgamaNavihAre garahiyamicchAyAro gahaNaM tappaDhamatayA gahaNaM pavvajjAe gahaNAduvari pattA gahaNe'vi NijjarA khalu giNhati sayaMgahIyaM 270 4/3 15/9 3/34 19/20 17/23 15/40 7 /13 11/18 13/22 11/21 11 / 19 7/39 19 / 31 3/24 10/35 1/18 4/14 5/4 18/7 18/5 9/31 17/33 2/43 12/46 10/40 1/35 12 / 37 5/5
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13/47 11/28 11/32 14/20 14/21 8/4 8/39 271 gihisAhUbhayapahavA gIyattha jAyakappo gIyatyo ya vihAro gIyatyo ya vihAro gIyassa Na ussuttA guNapagariso jiNA khalu guNasamudAo saMgho guruAeseNaM vA gurukulavAsaccAe guruguNarahio u gurU guruguNarahio'vi ihaM guruNo'vi NAhigaraNaM gurudevoggahabhUmIe~ gurupArataMta NANaM gurupUyAkaraNaraI gurumUle suyadhammo guruveyAvacceNaM gose bhaNio ya vihI caMdAyaNAi ya tahA caukAraNaparisuddhaM cauNArIomiNaNaM cattAri aMgulAI cattAri puNNakalasA caraNapaDivattirUvo caramammi ceva bhaNiyA carimANa vi taha NeyaM cAummAsukkoso cArittao cciya daDhaM 11/20 11/24 11/35 2/32 12/23 11/7 | cArittajuo sAhU ciNNassa Navari liMgaM citivaMdaNa thutivuDDI cittaM cittapayajuyaM cittabalicittagaMdhehi cittANaM kammANaM citte egaMtarao chaTTamadasamaduvAlasehi chasu aTThio u kappo | chijjati dUsiyabhAvo jaM uttamacariyamiNaM jaM eyavaiyareNaM jaM kuNai bhAvasallaM jaM ca cauddhA bhaNio jaM jaha sutte bhaNiyaM jaM jAyai pariNAme jaM NihiyamatthajAyaM jaM puNa eyaviuttaM jaM puNa NirabhissaMgaM jaM bahuguNaM payANaM jaM vIyarAgagAmI jaM sA ahigayarAo jaMpiya Na yA labhejjA | jaiNo adUsiyassA jaiNo'vi hu jaivissAmaNamucio jatipajjuvAsaNaparo jattA mahUsavo khalu pariziSTama-2 11/2 16/49 8/32 19/39 8/30 18/41 19/35 5/46 17/7 16/19 2/31 8/26 15/38 6/37 11/34 8/10 10/33 6/9 7/5 1/9 11/22 1/50 19/18 14/36 8/25 3/20 4/38 7/37 6/7 1/5 11/25 6/20 8/22 6/24 6/28 2/3 17/48 1/45 17/39 11/10 10/34 9/4
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 3/26 15/11 18/45 ... 14/39 10/49 14/40 15 11/36 11/37 16/44 18/48 12/50 9/47 pariziSTam-2 jattAvihANameyaM 9/50 | jiNNAsAvi hu etthaM jattha kasAyaNiroho 19/26 | jIyamiNaM ANAo jattha'tthamei sUro 18/11 | juttIe aviruddho jamahigayabiMbasAmI 8/19 juttIsuvaNNagaM puNa jamubhayajaNaNasabhAvA 3/44 jutto puNa esa kamo jamhA u abhissaMgo 6/19 je iha sutte bhaNiyA jamhA eso suddho 19/44 je iha hoMti supurisA jamhA samaggameyaMpi 14/12 je u taha vivajjatthA jaya vIyarAya ! jagaguru 4/33 je u pamattANAuTTiyAe~ jayaNA u dhammajaNaNI 7/30 je jami jami kAlami jayaNA ya payatteNaM 7/29 je puNa eyaviuttA jayaNAe vaTTamANo 7/31 jeTuMmi vijjamANe jarasamaNAI rayaNA 4/26 jo attaladdhio khalu jaha ussaggami Thio 14/14 jo ceva mAvaleso jaha bAlo japato 15/47 jo jassa koi bhatto jaha saMkilesao iha 15/4 jo sAhU guNarahio jaha siddhANa patiTThA 8/34 jo jahavAyaM Na jA gaMThI tA paDhamaM 3/30 jo hoi nisiddhappA jA ciya guNapaDivattI 9/24 joe karaNe jAo ya ajAo ya 11/27 jogge'vi aNAbhogA jAyai ya suho eso 9/19 jo cciya suhabhAvo khalu jAyaNapucchANuNNA 18/9 jhayai paDimAe~ Thio jiNabiMbassa paiTThA 8/2 NaMdAdisuho saddo jiNabhavaNakAraNavihI 7/9 Na karati jiNabhavaNakAraNAivi 6/35 Na ya apuNabaMdhagAo jiNabhavaNabiMbaThAvaNajattApUjAi Na ya tajjutto aNNaM jiNabiMbapaiTThAvaNa 7/45 Na ya tatthavi tadaNUNaM jiNabhavaNAdivihANaddAreNaM . 6/17 Na ya tassa tesuvi tahA 12/35 6/33 13/21 -- 14/41 11/46 12/25 14/3 12/9 7/8 10/19 7/19 14/6 3/8 14/22 3/23 5/22
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 273 Na ya paDhamabhAvavAghAya Naya bhagavaM aNujANati Na ya bhagavaM aNujANati Naya sAmAiyameyaM Ta NamiUNa mahAvIraM miUNa mahAvIraM miUNa vaddhamANaM NamiUNa vaddhamANaM NavakAreNa jahaNNA NavakAreNa viboho vaNI ogAhimae Navi taM satyaM va visaM va NAUNa ya tabbhAvaM gANaM saddahaNaM gahaNa NANammi daMsaNammi ya NANassa hoi bhAgI NANAiguNajuo khalu juo ya gurU NicchayaNaeNa NicchayaNayassa NicchayaNayA jamesA NiphaNNassa ya sammaM NipphAiUNa evaM NivakaslUyAkiriyAjayaNAe Nissakiya NikkaMkhiya NIyaduvaraMdhayAre yaM ca bhAvasAhuM 5/23 6/32 6/33 5/15 6/44 17/1 2/1 18/1 19/1 3/2 1/42 5/11 15/37 2/33 5/26 11/44 11/16 2/34 2/11 16/50 11 / 45 7/49 -8/16 __7/43 18/27 15 / 24 13/11 6/25 No apariggahiyAe No bhAvao imI hANAivi jayaNAe taM kasiNaguNoveyaM taM khalu NirabhissaMgaM taM cAvatthaMtaramiha taM taha pavattamANaM taM puNa aNatthaphaladaM taM puNa saMviggeNaM taMtaMtareva imo taMtammi vaMdanAe guNabahumANAo taccAvi erisacciya o atikkhatuMDo tatiosahakappo'yaM tattatsaddA tatto tavvigamo khalu tatto paDidiNapUyAvihANao tatto ya aTThamI khalu tatto ya ahakkhAyaM tatto visesapUyApuvvaM tatto sayalasamIhiyasiddhI tatto suhajo gurupA tattha pahANo aMso tattha puNa vaMdanAImi tattha puNa saMThitANaM tattha suiNA duhAvi hu pariziSTam - 2 17/27 3/32 4/10 14 / 38 5/18 18/37 7/7 3/37 4/32 10/50 6/29 8/6 18 / 17 16/9 17/3 1/3 16 / 34 8/50 18 / 14 11/4 8/49 9/39 8/21 18/22 7/38 6/48 11/17 4/9
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 14/23 10/45 11/33 14/49 ttA 6/36 13/46 18/34 11/15 4/18 6/12 9/42 14/25 4/8 pariziSTam-2 tatthavi ya 7/46 tatthuggamo pasUI 13/4 tappubbiyA arahayA 8/40 tappUyApariNAmo 8/42 tammi asaMte rAyA 9/21 tamhA u tadAbhAsA 3/45 tamhA jahoiyaguNo 11/49 tamhA je iha sutte 14/44 tamhA NiccasatIe 1/36 tamhA visesao ciya 13/36 tavihisamussugo khalu 15/13 tassa u pavesaNiggamavAraNajogesu 5/21 tassavi ya imo Neo 7/18 taha AuTTiyadappappamAyao 15/18 taha ceIharagamaNaM 1/43 taha tailapattidhAragaNAyagao 14/29 taha tammi tammi joe 10/47 taha parahiyammi jutto 15/15 taha suttabuDbhiAve 18/30 taha'NatthadaMDaviraI 1/23 tahakiriyA'bhAvAo 13/40 tahaviya aThAyamANe 16/13 tA uddharemi samma 15/45 tA eyaM me vittaM 7/28 tA eyaMmi payatto 16/32 tA eyapuvvagaM ciya 4/27 tA eyANuTThANaM 4/39 tA evaM ciya evaM 16/45 | tA eva viratibhAvo tA kammakhaovasamA | tA gIyammi imaM khalu tA NaMtaso'vi pattA | tA taMpi aNumayaM ciya tA tahasaMkappo cciya | tA tIe kiriyAe | tA na caraNapariNAme | tA niyavihavaNurUvaM | tA bhAvatthayaheU tA rahaNikkhamaNAdi vi | tA saMsAraviratto | tA''si aviroheNaM | tArisayassAbhAve titthaMkaraNANuppattititthaMkarapaDikuTTho titthaMkarabhattIe titthagarANaM ANA titthagare bahumANA | titthagare bahumANo titthayaraNiggamAI | titthayaraNiggamo khalu titthayaramokkhagamaNaM titthassa vaNNavAo | tivihAibheyao khalu tivvagilANAdINaM | tIe ya avigalAe tulaNA imeNa vihiNA 8/8 19/12 17/18 1/37 15/6 8/27 9/37 19/6 19/15 9/23 3/50 10/42 10/41
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 te tucchA va dhA prasA puNa dusamayadvitiyassa samiyA guttA puNa teNeva khettasuddhI siM atyAhigame siM bahumANeNaM tesiMpi ghAyagANaM tesu ya disu dhannA to samaNo jai sumaNo thuithottA puNa uciyA thUlagapANavahassA thUlamusAvAyarasa ya thUlAdattAdANe daMtavaNaM taMbolaM daMtavaNaM taMbolaM daMsaNapaDimA yA daMsaNamiha mokkhaMgaM daMsaNavayasAmAiya datte gAigo'vi hu davvatthao vi evaM davvatthayabhAvatthayarUvaM davvatthayArihattaM davvavaNAharaNeNaM davvAdI suhe davve khIradumAdI davve bhAve ya tahA davve bhAve ya thao 7/22 9/26 16/42 11 / 40 8/17 4/25 11 / 39 9/22 9 / 32 10 / 44 9/10 1/8 1 / 11 1/13 5/30 10/25 10/4 9/2 10 / 3 18 / 23 6/46 6/27 - 6/49 - 16/7 15/19 15/20 7/10 6/2 davveNaM TaMkaNa ya dasohao u kappo dANaM 1 tavovahANaM 2 aNukaMpA dANaM ca jahAsati dANamaha jahAsattI dikkhA muMDaNametthaM dikhAe~ ceva rAgo dikkhAvihANameyaM dikkhiyajiNomiNaNao diTTho pavayaNaguruNA diTTho yatIeN NAgo disidevayANa pUyA disavaya hissa dukkarayaM aha evaM duggatarayaNAyararayaNagahaNatullaM dussahatthAI duhavi duviho'vi Thio dulahaM khalu maNuyattaM duvA ettha alA vilome duviho kAyama vaNo devassaparIbhogo dehAdiNimittaMpi hu do ceva NamokkAre do jANU doNi karA doccAvi erisacciya dosapariNNApi hu pariziSTam - 2 3/35 17/2 9/5 9/6 19 / 36 2/ 36 2/2 2/4 2/44 8/28 9/15 7/40 8/18 1/27 13 / 43 12/40 18/12 17/28 12/39 17 / 11 15/16 16/8 8/9 4/45 5/8 3/18 18/16 13/32
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 16/1 12/36 10/30 16/6 17/40 2/35 13/35 7/14 7/23 10/27 1/41 2/39 19/16 3/17 1/7 5/10 9/30 pariziSTam-2 dosassa jaM NimittaM dosAsai majjhimagA dhaNNANameyajogo dhammaTThA AraMbho dhammatthamujjaeNaM dhammapasaMsAe~ tahA dhammammi ya bahumANA dhammo puNa eyassiha dhAittaNaM karetI dhAtI dUti Nimitte dhiisaddhAsuhavividisabheyA na khalu pariNAmamettaM na ya etthaM egato na hu paDai tassa bhAvo namiUNa jiNaM vIraM namiUNa tilogaguruM namiUNa devadevaM namiUNa mahAvIra namiUNa mahAvIra namiUNa mahAvIraM namiUNa mahAvIra namiUNa vaddhamANaM namiUNa vaddhamANaM namiUNa vaddhamANaM namiUNa vaddhamANaM namiUNa vaddhamANaM namiUNa vaddhamANaM namiUNa vaddhamANaM 11/8 13/20 13/18 3/27 13/41 5/48 18/40 17/26 | namiUNa vaddhamANaM nANAduvaggahe sati nikkhittabharo pAyaM nigghiNategataNaM nivasejja tattha saDDo nivvANamaMtakiriyA paMcaMgo paNivAo paMca u aNuvvayAI paMca cauro abhiggahe paMca mahAkallANA | paMcavato khalu dhammo pakkhiyacAummAse paccakkhANaM niyamo pacchA gacchamaII pajjosavaNAkappo'pevaM | paDipucchaNA u kajje paDibaMdhanirAgaraNaM paDibaMdho lahuyattaM paDibujjhissaMta'nne paDibujjhissati ihaM paDivajjai eyAo paDhamakaraNovari tahA | paDhamAu kusalabaMdho paDhie ya kahie~ ahigae~ paDhio tavo viseso paNihANajogajutto patthuyarogacigicchAvatyaMtara- | payatIe soUNa va duTuNa 15/10 5/2 18/13 17/38 - 12/30 17/19 15/1 8/1 10/1 12/1 4/1 3/1 5/1 7/1 17/36 7/47 7/27 18/4 3/28 6/23 17/30 19/29 15/25 18/26 2/5 9/1 11/1 14/1
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 277 paradArassa ya viraI paramaguruNo ya aNahe paramo dikkhuvA para logahiyaM samma pariyaTTie abhihaDe parisuddhabhAvao taha parisuddhassa u taha pavarA pabhAvaNA iha pavarehiM sAhi pavvAvio siyatti ya pANaM sovIrajavodagAi pANAtipAtaviramaNamAdI pANAtivAtapabhitisu pANe AukkAyaM pAmiccaM jaM pAyaM ahiNNagaMThI pAyaM imIeN jatte pAyacchittaM viNao pAvaM aNAyaraMto pAvaM chiMdati jamhA pAvaM Na tivvabhAvA piMDavisuddhA yA pitiputtamAiyANaM puDhavAdighaTTaNAdI puDhavIkaTThajaha''tthiNNa purimANa duvvisojho purimeyatitrANa puriseNaM buddhimayA 1/15 14 / 26 18/35 1/2 13/6 2/ 38 2/28 9/3 4/16 10 / 48 5/28 15/30 16/21 10/24 13/12 11 / 38 3/15 19/3 11/26 16/3 3/4 15/31 __17/31 15/32 18/10 17 / 42 17/35 4/6 puvvagahieNa chaMdaNa puvvaNisiddhe aNNe puvvAuttaM kappa vipacchAva puvvoiyaguNatto pUjA kA pUyA vaMdaNamussagga pAraNA pecchaNagAvi NaDAdI pecchissaM itthamahaM pesehivi AraMbha posei kusaladhamme baMdhavahaM chavicheyaM baMdhAdi asakkiriyA baMdha saMkisA bajjhabhAve'vi i battIsaM AyAmaM battIsa kavala mANaM bahujaNaviruddhasaMgo bahumANo'vi hu evaM bArasa bhikkhUpaDimA bArasavihammivi tave bAhagadosavivakkhe bAhiM tu pupphapAe bii jANAveDaM boMdI ya ettha paDimA bhai japUyA bhaNNai pAyacchittaM bhAi visesavisao pariziSTam - 2 12 / 34 12/33 10 / 37 13/19 10/20 4/41 8/33 9/11 7/26 10/29 10 / 14 1/10 10/10 15/7 5/47 19 / 33 13 / 49 2/9 4/23 18/2 15/26 1/49 2/27 5/7 10/7 4/42 16 / 38 18/25
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 2 bhaNati vibhiNNavisayaM bhattosaM daMtAI bhavaNavaivANamaMtarajoisiyANaM bhavaNivveyAu jato bhavvassANAruiNo 13/37 5/29 2/20 10 / 43 16/4 10 / 28 3/47 14/17 3/40 6/6 10 / 39 3/38 3/39 16/16 13/33 4/21 2/24 2/17 4/22 4/11 bhogaMmi kammavAvAradArato'vittha 13/44 6/15 15 / 33 5/44 14/5 8/23 8/24 3/13 bhavvassANAvIriyasaMphAsaNa bhavvAvi ettha yA bhAvaM viNAvi evaM bhAvavihUNA vaNNAiehi bhAve aippago bhAveUNa'ttANaM bhAveNaM vaNNAIhiM ceva bhAveNaM vaNNAIhiM tahA bhikkhAyariyAdi sujjhati bhikkhAsaddo'vevaM bhiccAvi sAmiNo iya bhuvaNaguruguNakkhANA bhuvaNaguruNo ya ThevaNA bhuvaNagurUNa jiNANaM bhUmIpehaNajalachANaNAi bhogAdiphalaviseso bhogo asaNIe samiyattaM bhottUNamuciyajogaM bhomAdI Nava jIvA maMgaladIvA ya tahA maMgalapaDisaraNAiM matAvihANammivi | maggaNusAri yAhiNa maggaNusArI saDDo | maggAsArakha majjhimANaM tu iyaM majjhimANa udose maNaduppaNihANAdI maNavayaNakAyaduppaNihANaM mattagagayaM ajoggaM mamakAre'vocchiNe | maraNajayajjhavasiyasuhaDa mariDaM sasallamaraNaM mallAiehiM pUjA mA veNA u to mAlohaDaM tu bhaNiyaM | mAsAI sattA miupiMDo davvagho micchattaM kuggahakAraNaMti mitti miumaddavatte muttAsuttI muddA muditAdiguNo rAyA mUDhA aNAdimohA mUlAdisu mUluttaraguNarUvassa tAiNo mokkhaMgapatthaNA iya mokkhatthiNA tao iha mokkhaddhaduggagahaNaM mokkhapahasAmiyANaM mohAuyavajjANaM 278 14 / 34 3/6 9/40 17/16 17/34 10/13 1/26 13/28 10 / 36 5/19 15 / 42 6/30 16 / 11 13/14 18/3 6/11 10/5 12/12 3/21 17/20 8/14 16/20 16 / 14 4 / 36 8/15 3/16 8/5 16/41
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 279 raiyammi samosaraNe rohiNi aMbA taha rohe vaNaM chaTThe guddhima laddhUNa dullahaM tA laddhUNa mANusataM liMgA Na tie bhAvo suse logavavahAravirao loge ya sAhuvAo loge salAha Nijjo logo gurutarago khalu logaviruddhaccAo vaMtaragAhavaNAo vaimettaM NivvisayaM vajjai ittari apariggahiyAgamaNaM vajjai iha vajjai iha vajjai uDDAikkamamANavajjai sayamAraMbha vajjaNamaNaMtaguMbariacchaMgANaM vaNNo ya pavayaNassA vattaNasaMdhaNa vatthavilevaNamallAdiehiM vattheNa baMdhiUNaM vayabhaMgo gurudoso varagaMdhapupphadA varabohilAbhao so 2/23 19 / 24 16/12 16/10 9/44 15/50 3/9 5/31 10 / 31 7/24 6/47 9/48 4/34 2/16 12/20 1 / 16 1/14 1/28 1/20 10 / 26 1/21 9/38 12/43 9/8 4/20 5/12 2/25 7/36 vAkumArAI vAkumA vAya paDaNA vAhimavaNe bhAve vigghANaM cAbhAvo vittIvoccheyammi ya viraIe saMvegA visaghAi 1 rasAyaNa 2 visayapavese ro visappa garisabhAve visayasarUvaNubaMdhehiM vihipa oso jesiM vihiNA u kIramANA vihiNA pasipuNammI vihitAdvAttaM vihitANuANapa vihiyANudvANaM ciya vihiyANuTTApi ya vihiyANAmI vihiyANuANamiti vANuo vemANiyajoisabhavaNavAsiyA vemANiyadevANaM NarANa yAci velAi vihAmi ya vocatta ho saMkiya makkhiya saMghAduddeseNaM pariziSTam - 2 2/12 2/13 12/15 17/4 2/7 4/7 5/50 14 / 32 9/13 9/43 19 / 42 3/48 4/2 5/36 16/46 14/27 16/47 18/44 16 / 36 6/4 2/40 2/15 2/21 18/33 3/10 18/6 13/26 17/15
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam-2 saMjamajoge abbhuTThiyassa 12/10 saMtearaladdhijuearAibhAvesu hoi 5/43 saMdiTTho saMdiTussa 12/44 saMpatte iccAisu 13/31 saMpuNNAvi ya kiriyA 14/47 saMbhavai ya eso'vi hu 13/38 saMyojaNA pamANe 13/48 saMlehaNA ya aMte 1/40 saMvacchareNa bhikkhA 19/11 saMviggaannasaMbhoiyANa 5/41 saMviggA guruviNayA 17/52 saMviggo u amAI 15/12 saMviggo'NuvaesaM 12/17 saMvegaparaM cittaM 15/35 sai saMjAo bhAvo pAyaM 3/11 sai sAmatthe eso 12/5 sakkhA u 6/40 saggAmaparaggAmA 13/13 saccittaM AhAraM 10/23 saccittaM jamacittaM 13/7 saccittaM paDibaddhaM 1/22 saccittaNikkhivaNayaM vajjai 1/32 sajjhayAduvvAo 12/38 sati eyammi u NiyamA 11/6 sattavihabaMdhagA hoti 16/40 sattIeN saMghapUjA 8/38 sattegaTThANassa u 5/9 satthatthabAhaNAo 16/5 280 | satthuttaguNo sAhU 14/31 saddAdiesu rAgaM 16/17 sapaDikkamaNo dhammo 17/32 samaNovAsagapaDimA 10/2 samatipavittI savvA 8/13 samabhAve cciya taM 5/17 samabhAvo sAmaiyaM 11/5 samayammi davvasaddo 6/10 samma NAUNa imaM 4/50 sammaM duccaritassA 15/36 sammattovari te 10/9 sammamaNuvvayaguNavayasikkhAvayavaM 10/17 sammA paliyapuhutte'vagae sayapAlaNA ya etthaM sariUNa viseseNaM 5/38 salluddharaNaM ca ima salluddharaNanimittaM 15/41 savvaMgasuMdaro taha 19/28 savvaguNapasAhaNamo 19/40 savvattha apaDibaddhA 11/42 savvattha NirabhisaMgo 14/28 savvattha nirabhisaMgattaNeNa 6/18 savvatthavi paNihANaM 3/22 savvassa ceva jiMdA 2/8 savvAvatthAsu jao 16/39 savvAvi ya pavvajjA 16/48 | savvAhi saMjaIhiM 17/24 savve'vi ya aiyArA 17/50 15/44
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 281 sA iha pariNayajaladala sAmaie AgArA sAmaie vi hu sAmaNNe maNuyatte sAmAiyami ukae sAmAiyattha paDhamaM sArA puNa thuthottA sAvajjajogaparivajjaNAdirUvaM sAsaNagarihA loe sAsayavuDDIvi ihaM sAhaTTa do'vi pAe sAhammigAditeyAdito tahA sAhammiyA ya ee sAhuvasamma toso sAhohAsiyakhIrAiThAvaNaM siMgArakahAvirao itthIeN siddhatthayadahi sikkhAvayaM tu etthaM sijjAyarapiMDamiya sidvAvi ya kei ihaM | sIlaMgANa sahassA sukkaMmi paDivayAo 7/33 5/16 5/13 9/17 10/12 11 / 3 4/24 10/11 7/12 7/25 18/20 16/22 8/20 2/10 13/10 10/21 4/15 1/25 17/10 13 / 42 14/2 19/19 4/46 suttabhaNiNa vihiNA suttaviddhassa puNa 1/47 suttAdupAyarakkhaNagahaNapayattavisayA 1 / 34 suddhassavi gahiyassA. suddhe bhAveNaM suddho piMDo vihio sumai ttha NiccabhatteNa suvvai duggayaNArI suvvai ya vairarisiNA sussUsa dhammarAo sussUsa dhammarAo suhadavvAdisamuda suhaphalajaNaNasabhAvA suhabhAvA tavvigamo sejjAyaroti bhaNNati sesesuM Thikappo so kammapArataMtA so khalu pupphAIo so tAvasAsamAo so paNa iha vio so vihinAyA tassAhaNaMmi soiMdieNa evaM souM maMgalasaddaM soUM NAUNa guNe solasa uggamadosA hoi aNAbhogajuo hoya pAeNesA pariziSTam - 2 7/20 12/11 13/2 19/7 4/49 6/45 1/4 3/5 15/21 3/46 16/29 17/17 17/9 9/41 6/43 7 /15 4/5 12/27 14/8 8/36 8/3 13/3 10/6 3/41
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 3 paJcAzakavRttigata padya uddharaNAnAmakArAdyanukramaH // granthanAma Adipada ajjhavasAyavisuddha atyaMmi rAgabhAve annANI kiM kAhI? asyedaM phalamityevaM AgamenAnumAnena ihaloiyaM ca IrSyAbhayakrodhapariSkRtena ekko vi pAvAI guNabhUiTThe davviM goyaramAIyANaM chaTTha- TThama-dazama jambUdIpaTThA jamhA chaumatthANaM jaha messa jaha lavaNassa jaM kevalaNA daMkhA vAvIe devA vi devalo devA vi devalo dhaNNA AyariyANaM dharmAdharmavyavasthAyAH granthanAma pRSTha Adipada A.pa. 16 151 dharmAdabhyudayo 17 nissaMkiya paDhamaM agussAsA daza.a. 4/10 147 yo. dR. 101 caM. ve. 32 suzru. 71 daza.dvi.cU. 10 147 49 vi.vi. 136 caM. ve. 35 vi. sA. 882 3 paraparivAryami 35 pituH prajAnAM 72 | bAhyendriyANi paM.va. 590 upa. 824 caM. ve. 33 caM. ve. 34 caM. ve. 31 74 yadIraNaM locana 226 72 112 58 192 bhAsA asaccamosA mokSAyaiva tu yathoktadoSeSvanivRttamAnasaH 112 197 150 yaducyamAnaM vyasanAya rAga dveSazca zuzrUSA zravaNaM saDDe sa saMpatte bhikkha. salakkhaNamiNaM sallaM kAmA siddhe iMde cande yasya prabhAvAdAkArA 72 72 veyaNa veyAvacce anyathA zAstra 72 68 mahAntyapi pRSTha 1 daza.ni. 182 117 162 14 23 bha.gI.a. 3/6 29 A.ni.1095 53 ta. kA. 1/5 215 11 11 11 183 92 74 a.pra.170 AcA. 43 pra.sva. 266 daza.a. 5/ 1 173 111 86 96 150 o. ni. 582 178 189 116
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 2/17 1 / 49 3/1 30 3/47 43 2/ 2,11/40 19, 150 38 43 61 71 96 23 35 45 89 3/27 3/48 5/7 5/36 7/19 2/17 3/17 4/1 6/45 10 / 34 17/39 pIThikA - 2 10/37 11/13 13/35 15/39 12/14 pariziSTam - 4 paJcAzakavRttigata gadyoddharaNAnAmakArAdyanukramaH // 2/25 3/9 14/32 pRSTha 23 17 137 226 229 137 144 174 - 201 157 25 32 186 uddharaNam varNakamAhuzcandanam / dhammo jeNuvaITTho so tassa guru gihi va samaNo vA / ammApi saMtie vaddhamANa - zrIkalpasUtra - sUtra - 108 setsyan bhavyaH / ApatsvaiklavyakaramadhyavasAnakaraM sattvam / dhRti zraddhA sukhA vividiSA vijJaptiriti tatva-dharmayonayaH / zuddhadezanA hi kSudrasattvamRgayUthasantrAsanasiMhanAdaH / jJAtvA abhyupetyakaraNaM viratiH / ta.bhA. pUrNe'pi stokakAlAvasthAnAttIritaM bhavati / itastArakAdiSu vyapagatamAlAvarNakavilepanasya zAntoditau tulyapratyayau cittasyaikAgratApariNAmaH dharmazAstravidheye... hitakAmaiH / mAlyAropaNa-dhUpa-pradIpa-citi cAmarA''tapatrANAmarhadpUjAsatkAranimittaM tyAgajo dharmaH / duvihA mAsA paNNattA / dhaNNamAsA ya kAlamAsA ya svArthe SyaJ gurvAdibhyaH zeSaM bhoktavyam / niHzalyasya ca vratitvam tahameyaM bhaMte ! puSpa vikasane - AtazcopasargaH yaH khalu samyag bodho heyopAdeyavastuviSayagataH, jJAnAvaraNAparAsA (gamA) jjIvasya sa ucyate jJAnam kappai se puvvAutte cAuloyaNe No khalu pacchAutte bhiliMgasUve zrIkalpasUtra - sUtra - 266 suyaM me AusaMteNa. praNidhAnam - niHzalyo vratI (tatvA. 7-13) avitahameyaM bhaMte !... zrIkalpasUtra - sUtra - 14 pA.dhA. 1122 liGgamatantram / na dahyate'gnau suvarNa na kSINam /
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAga-1 21 5 54 8 73 10 82 11 167 29 192 33 195 34 258 51 412 89 569 140 pariziSTam - 5 abhayadevIyA vRttau asmin granthe 'anye tu' ityAdinA uTTaGkitA prastutavRttimatAH // pustaka bhAga - 1 gAthA 1/5 1/18 1/25 1/28 2/43 3/11 3/14 4/22 6/46 10/48 27 146 11 / 22 79 159 12/21 80 159 12/22 229 197 15/25 285 216 16/49 314 225 17/34 370 241 18/46 anye tu "tao u" paThanti - tatra vyAkhyA na ca naiva taka: punarbhavatijAyate / anye tvAhuH "bhAvena-. . vyavasthApyata iti" anye tvavibhaktikanirdeze kRtvA 'mo' nipAta iti vyAkhyAnti / atra kecidAhuH digvrata......... anye tu mithyAcAralakSaNaM ( evaM ) vadanti - "bAhya. // gAthA // iti / 'bhAvavuDDIe' ityanye paThanti iti / anye tvAhuH phalAdhikyAnusAreNa iti / kecit jinAnAmapi iti paThanti / suparizuddhaH - anye tu dravyastavo'pyevaM suparizuddho jJeya ityevaM sambandhayanti / pravrAjitaH rajoharaNAsAdhuveSadAnata ityanye / pustaka bhAga - 2 anye tvAhuH 'ibhyasya gRhAgatasya vizopakenApi vyavahAre - satkAre / AvazyakIzabdoccAra ityanye / naiSedhikIzabdoccAra ityanye / anye tvAhuH praNidhAnayogayuktaH samityAdibhirupalakSita eSaH evaMvidhazcAritrAcAraH / anye tu vyAkhyAnti-niyamaM - akaraNaniyamam-AsaM sAraM taddoSAnAsevanAt parizuddhaye - doSavizuddhaye / dosapaDiyAraNAe tti tatra doSaniSedhenetyarthaH / sUtrArthAnusmaraNata iti kvacit pAThaH /
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam-6 abhayadevIyAvRttyA uddhRttA dRSTAntAH _ [atra yazobhadrIyavRtyAM ye dRSTAntAH na vyAkRtAH te'tra abhayadevIyaTIkAtaH spaSTatarA uddhRtAH santi] (1) vandanAyAM rUpakadRSTAntaH chekazcAsau zuddhaH kUTakazca kathaJcidazuddhazchekakUTakaH sa cAsau rUpakazca drammaH cchekakUTakarUpakaH sa eva tasya vA jJAtaM nidarzanaM chekakUTakarUpakajJAtam tad bhaNanti vadanti / samayavidaH siddhAntavedino bhadrabAhusvAmiprabhRtayaH / tantreSvAvazyakaniyuktyAdizAstreSu / tathAhi - "'rUppaM TaMkaM visamAhayakkharaM na viya rUvao cheo / dohaM pi samAoge rUvo ccheyattaNamuveti // 1 // " citrabhedaM bahuprakAraM caturvikalpamityarthaH / iha sthAne yaditi zeSo dRzyaH / tadapi cchedakUTakarUpakajJAtamapi, na kevalaM dravyaliGgagrahaNAnantyenAzuddhatvamasyA bhAvanIyamityapizabdArthaH / huzabda evakArArtho bhinnakramazceti iheti vandanAyAM paribhAvanIyameva paryAlocayitavyameva / iti zabdo vAkyArthasamAptau / iti gAthArthaH // 3/34 // 1-asyA vyAkhyA-atra taavccturbhgii| rUpramazuddhaM TaMkaM viSamAhatAkSaramityekaH, rUpramazuddhaM TaMkaM samAhatAkSaramiti dvitIyaH, rUpaM zuddhaM TaMkaM viSamAhatAkSaramiti tRtIyaH, rUpaM zuddhaM TaMkaM samAhatAkSaramiti caturthaH / atra ca rUpakalpaM bhAvaliMgaM, TaMkakalpaM dravyaliMgaM / iha ca prathamabhaGgatulyAzcarakAdayaH, azuddhobhayaliGgatvAt / dvitIyabhaGgatulyAH pArzvasthAdayaH, ashuddhbhaavlinggtvaat| tRtIyabhaGgatulyAH pratyekabuddhAH antarmuhUrtamAnaM kAlamagRhItadravyaliGgAH / caturthabhaGgatulyAH sAdhavaH zIlayuktAH gacchato nirgatAzca jinakalpikAdayaH / yathA rUpako bhaGgatrayAntargataH accheka ityavikalaM, tadarthakriyArthinA nopAdIyate, caturthabhaGganirUpita evopAdIyata / evaM bhaGgatrayanidarzitAH puruSA api paralokArthinaughato na namaskaraNIyAH, caramabhaGgakanidarzitA eva namaskaraNIyA iti bhAvanA / akSarANi tvevaM nIyante-rUpaM zuddhAzuddhabhedaM, TaMkaM viSamAhatAkSaraM, naiva rUpakazcheko'sAMvyavahArika ityarthaH / dvayorapi zuddharUpasamAhatAkSaraTaMkayoH samAyoge sati rUpakazchekatvamupaitIti gAthArthaH // 22
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam-6 ____286 (2)dravyasyApradhAnArthakatve'GgAramardakAcAryadRSTAntaH ihaiva nidarzanamAha-aMgAramardakaH pravacanapratIta:.........etatsaMbandhe vidhAnakaM caivaM zrUyatesUrivijayasenAkhyo mAsakalpavihArataH / samAyAto mahAbhAgaH pure garjanakAbhidhe // 1 // athAtra tiSThatastasya kadAcinmunipuGgavaiH / gavAM visargavelAyAM svapno'yaM kila vIkSitaH // 2 // kalabhAnAM zataiH zUraiH zUkaraH parivAritaH / paJcabhirbhadrajAtInAmasmadAzrayamAgataH // 3 // tataste kathayAmAsuH sUreH svapnaM tamadbhutam / sUristUvAca tasyArthaM sAdhUnAM pRcchatAmamum // 4 // susAdhuparivAro'dya sUrireSyati ko'pi vaH / prAghUrNakaH paraM bhavyo nAsAviti vinizcayaH // 5 // yAvajjalpatyasau teSAM sAdhUnAM sUriragrataH / rudradevAbhidhaH sUrirastAvattatra samAgataH // 6 // zanaizcara iva sphArasaumyagrahagaNAnvitaH / eraNDataruvat kAntakalpavRkSagaNAnvitaH // 7 // kRtA ca tasya taistUrNamabhyutthAnAdikA kriyA / AtitheyI yathAyogaM sagacchasya yathA''gamam // 8 // tato vikAlavelAyAM kolAkArasya tasya taiH / parIkSaNAya nikSiptA aGgArAH kaayikaabhuvi||9|| svakIyAcAryanirdezAt pracchanaizca takaiH sthitaiH / vAstavyasAdhubhirdRSTAste prAghUrNakasAdhavaH // 10 // pAdasaJcUrNitAGgArakrazatkAraravazrutau / mithyAduSkRtamityetad buvANAH prANizaGkayA // 11 // krazatkArAravasthAne kRtacihnA itIkSayA / dine nibhAlayiSyAmaH krazatkAraH kimudbhavaH // 12 // AcAryo rudradevastu prasthitaH kaayikaabhuvm| krazatkAraravaM kurvanaGgAraparimardanAt // 13 // jIvA' zraddhAnato mUDho vadaMzcaitajjinaiH kila / jantavo'mI vinirdiSTAH pramANaiya'kkRtA api||14|| vAstavyasAdhubhirdRSTo yathAdRSTaM ca sAdhitam / sUrevijayasenasya tenApi gaditaM tataH // 15 // sa eSa zUkaro bhadrAsta ete varahastinaH / svapnena sUcitA ye vo na vidheyo'tra saMzayaH // 16 // taiH prabhAte'tra tatziSyA bodhitAstUpapattibhiH / yathaivaM ceSTitenAyamabhavya iti budhyatAm // 17 // tyAjyo vo'yaM yato ghorasaMsAratarukAraNam / tatastairapyupAyena krameNAsau vivarjitaH // 18 // te cAkalaGkasAdhutvaM vidhAyAtha divaM gtaaH| tato'pi pracyutAH santaH kSetre'mutraiva bhArate // 19 // zrIvasantapure jAtA jitazatrormahIpateH / putrAH sarve'pi kAlena te prAptA yauvanazriyam // 20 // anyadA tAn surUpatvAt kalAkauzalayogataH / sarvatra khyAtakIrtitvAt sarvAnAzunyamantrayat // 21 // hastinAgapure rAjA kanakadhvajasaJjitaH / svakanyAyA varArthAya tatsvayaMvaramaNDape // 22 // tatrAyAtaiH sa tairdRSTo gururaGgAramardakaH / uSTratvena samutpannaH pRSThArUDhamahAbharaH // 23 // galAvalambitasthUlakutupo'pezalaM rasan / pAmanaH sarvajIrNAGgo gatatrANo'tiduHkhitaH // 24 // tamuSTramIkSamANAnAM teSAM kAruNyato bhRzam / jAtismaraNamutpannaM sarveSAM zubhabhAvataH // 25 // devajanmodbhavajJAnajJAtatvAt tairasau sphuTam / karabhaH pratyabhijJAto yathA'yaM bata no guruH // 26 // tataste cintayAmAsurdhik saMsAraviceSTitam / yenaiSa tAdRzaM jJAnamavApyApi kubhAvataH // 27 // avasthAmIdRzIM prAptaH saMsAraM ca bhramiSyati / tato'sau mocitastebhyastatsvAmibhyaH kRpAparaiH
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 287 pariziSTam-6 // 28 // tatastadaiva te prApya bhavanirvedakAraNam / kAmabhogaparityAgAt te pravrajyAM prapedire // 29 // tataH sugtisntaanaanniaasyntyciraadmii| anyaH punarabhavyatvAdbhavAraNye bhramiSyati // 30 // iti gAthArthaH // 6/13 // (3) zubhabhAvasya bodhibIjakAraNatA stenajJAtena sa evAsAveva parizuddhaH zubhabhAva eva jAyate saMpadyate / bIjamiva bIjaM kAraNaM / bodheH samyagdarzanasya / ayaM cArthaH kathaM samarthanIya ityAha-stenajJAtena caurodAharaNena / taccedamihAbhUtAM narau kaucidanyo'nyaM dRDhasauhRdau / yuvAnau sAhasopetau caurausvabalagavitau // 1 // bhogalubdhau smstecchaapuurkdrvyvrjitau| tau ca cauryaM vyadhAsiSTAM bhogavAJchAviDambitau // 2 // daMDapAsikalokena saMprAptAvanyadA takau / nIyamAnau ca tau tena vadhyasthAnaM tapasvinau // 3 / / dRSTavantau munIn mAnyAn mAnimAnavasaMhateH / sAdhUnAM satkriyAM dRSTvA tayoreko vyacintayat // 4 // aho dhanyatamA ete munayo vimalakriyAH / svakIyaguNasandohAjjagatAM pUjyatAM gatAH // 5 // vayaM punaradhanyAnAmadhanyA dhnkaangkssyaa| vidadhAnA viruddhAni vadhyatAM prApitA janaiH // 6 // dhikkAropahatAtmAno yAsyAmaH kAM gatiM mRtAH ? hI jAtA duHsvabhAvena lokayavirAdhakAH // 7 // tadevaM sAdhu sAdhUnAM vRttaM vAritakalmaSam / viparItamato'smAkamasmAt kalyANakaM kutaH ? // 8 // anyaH punarudAsIno bhavati sma muniinbhi| guNirAgAdavApaiko bodhibIjaM na cAparaH // 9 // tatastanukaSAyatvAdAnazIlatayA ca tau| narajanmocitaM karma baddhavantAvaninditam // 10 // mRtvA ca tau samutpannau kauzAmbyAM puri vANijau / jAtau cAninditAcArau vaNigdharmaparAyaNau // 11 // janmAntarIyasaMskArAdAbAlatvAt tayorabhUt / atyantamitratAbhAvo lokAzcaryavidhAyakaH // 12 // rocate ca yadekasya tadanyasyApi rocate / tato loke gatau khyaatimekcittaavimaaviti||13|| tataH kulocitaM karma kurvatoryAnti vAsarAH / anyadA bhuvanAnandI prAptastatra jinezvaraH // 14 // bhagavAna zrImahAvIra ikSvAku kulanandanaH / vAgnIrairjanasaMtApazamane'mbhodasannibhaH // 15 // vidadhustasya gIrvANA vyAkhyAbhUmiM manoharAm / tatrAsau dharmAcakhyau sanarAmaraparSade // 16 // tamAgataM samAkarNya kauzAmbIvAsino janAH / rAjAdayaH samAjagmurvandituM tatpadAmbujam // 17 // tAvapi zreSThisatsUnU kutUhalaparAyaNau / janena sArdhamAyAtau jinanAyakasannidhau // 18 // jinastu dezayAmAsa mokSamArgaM sanAtanam / sattvAnAM sarvakalyANakAraNaM karuNAparaH // 19 // tatastayorvaNiksUnvorekasya tajjinoditam / zraddhAnamArgamAyAti bhAvyate 'tha svamAnase // 20 // sphArAkSo mastakaM dhunvan karNaparNapuTArpitam / romAJcitaH pibatyuccairjinavAkyaM yathA'mRtam // 21 // tadanyasya tadAbhAti vAlukAkavalopamam / anyo'nyasya ca tau bhAvaM lakSayAmAsatustarAm // 22 // vyAkhyAbhuvaH samutthAya jagmaturbhavanaM nijam / tatraiko vyAjahAraivaM
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 6 288 bhrAtastvaM bhAvitaH kila // 23 // jainavAcA na cAhaM bhostadatra kimu kAraNam / ekacittatayA khyAtAvAvAM loka iyaJciram // 24 // idAnImatra saJjAtaM vibhinnaM cittamAvayoH / tadatra kAraNaM kiM syAdanyo vakti sma vismitaH ||25|| satyamevaM mamApyatra vikalpaH saMpravartate / kevalaM kevalI nUnaM nizcayaM naH kariSyati // 26 // sa eva prazrito'trArthe tadyAtAsvasdantike / evaM tau nizcayaM kRtvA prAtaryAtau tadantikam // 27 // papracchatustamArAdhyaM vinayena svasaMzayam / so'pyuvAca puraikena sAdhavo vAM prazaMsitAH // 28 // na cAnyena tadekasya jAtaM bIjasya satphalam / sadbodharUpamanyasyAbIjatvena na cAbhavat // 29 // evaM pUrvabhavAsevAM jinenoktAM savistarAm / nizamyaikasya saMjAtaM jAteH saMsmaraNaM kSaNAt // 30 // tato'sau pratyaye jAte jAtaH saMvegabhAvitaH / bhAvatazca jinoddiSTaM prapede zAsanaM zubham // 31 // tatpratipattisAmarthyAt zubhakarmAnubandhataH / siddhiM yAsyatyasau kAle para: saMsArameva hi // 32 // tataH sthApitametena bhAvo jainamatAzrayaH / svalpo'pi jAyate bIjaM nirvANasukhasaMpadAm // 33 // iti gAthArthaH // 7/8 // (4) aprItiparihAre zrIvIrajJAtam bhAvArthaH kathAnakagamya: / taccedam - jinaH zrImAnmahAvIro vIritAntarazAtravaH / prAjyaM rAjyaM parityajya pravrajyAM pratipadya ca // 1 // niHsaMgo'timahAsattvaH sattvAnAM rakSaNodyataH / grAmAdisaMkulAM pRthvIM chadmastho viharannasau // 2 // mathurAkAbhidhaM grAmaM saMprAptastatra cAzramaH / dUyamAnAbhidhAnAnAM pAkhaNDigRhiNAmabhUt // 3 // teSAM kulapatirmitramAsIdbhagavataH pituH / mahAvIramasau dRSTvA saMbhrameNa samutthitaH // 4 // snehAdAliGganArthAya zrIjinasya tato jina: / bAhuM prasArayAmAsa taM prati prAk prayogataH // 5 // so'vocat santi vezmAni yogyAnyatrAzrame tava / tataH kumAra ! tiSTha tvamatrAtha jinanAyakaH // 6 // ekAM tatra sthito rAtrimanyatra gatavAMstataH / gacchantaM ca jinaM snehAdavocat tApasAdhipaH // 7 // yadyatra rocate tubhyaM tadAgatya vidhIyatAm / varSAvAso janasyAsyAnugrahArthaM tvayA muneH!||8|| mAsAnaSTau vihRtyAtha taM grAmamAgamajjinaH / upAgatAsu varSAsu maThaM caikamupAzritaH // 9 // prAraMbhe prAvRSastatrAprApnuvanti navaM tRNam / gorUpANi maThAnAM tat pracakhAduH purAtanam // 10 // tApasA vArayanti sma tAni te daNDapANayaH / bhaTTArakaH punastAni niHsaMgatvAdupekSate // 11 // tataste tApasAH svasya nAyakasya nyavedayan / yathaiSa bhavatAmiSTo gobhyo nAvati no maTham // 12 // tataH kulapatirgatvA babhANa zrIjinaM prati / kumAra ! bho na yuktaM te maThasyopekSaNaM yataH // 13 // zakunto'pi nijaM nIDaM rakSatyeva yathAbalam / tato gAvo nivAryAste nAzayantyo maThaM svakam // 14 // ityevaM zikSayAmAsa sapipAsamasau jinam / tataH svAmI tadaprItiM jJAtvA nirgatavAMstataH // 15 // prAvRSo'tigate pakSe asthikagrAmamAyayau / aprItiparihArAya yatetaivaM yathA jinaH // 16 // iti gAthArthaH // 7/15 // I
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 289 pariziSTam - 6 (5) mASatuSadRSTAntaH - kathAnakasaMpradAyazcaivam - babhUva kazcidAcAryo guNaratnamahAnidhiH / zrutamadhvarthiziSyAlisevyamAnakramAmbujaH // 1 // sUtrArthapAthasAM dAne mahAmbhoda ivAzramaH / saGghAdikAryabhArANAM nistA dhuryasannibhaH // 2 // tasyaivAnyo'bhavad bhrAtA viziSTazrutavarjitaH / svecchayA sthAnanidrAdeH kartA svArthaparAyaNaH // 3 // tatra sUriH kvacit kArye zrAntaH sanmugdhabuddhibhiH / ajJAtAvasaraiH ziSyairvyAkhyAnaM kAritaH kila // 4 // tato'sau zrAntadehatvAd vyAkhyAyAmakSamatvataH / cittakhedaM jagAmAtha cintayAmAsa cedRzam // 5 // dhanyo'yaM puNyavAneSa madbhrAtA nirguNo yataH / sukhamAste sukhaM zete pAratantryavivarjitaH // 6 // vayaM punaradhanyA ye svaguNaireva vazyatAm / pareSAM prApitAH sthAtuM sukhena na labhAmahe // 7 // evaM cintayatA tena nibaddhaM karma sUriNA / jJAnAvaraNamatyugraM jJAnAvajJAnimittataH // 8 // nAlocitaM ca tat tena tato mRtvA divaM gataH / tato'pyasau cyutaH kvApi satkule janma labdhavAn ||9|| sAdhusaMparkAt buddho'sau jinazAsane / sadgurUNAM samIpe'tha pravavrAja virAgataH // 10 // tato'sau sUripAdAnte'dhIte sAmAyikaM zrutam / udIrNaM ca takat tasya karma janmAntarArjitam // 11 // tasyodayAnna zaknoti grahItuM padamapyasau / prapaThannapyavizrAmaM bahumAnayuto'pi san // 12 // tataH sUrirazaktaM taM pAThe jJAtvA tapodhanam / sAmAyikazrutasyArthaM taM saMkSepAdapIpaThat // 13 // yathA mA ruSya mA tuSyetyevameva sa bhaktitaH / ghoSayAmAsa tatrApi vismRtistasya jAyate // 14 // tato mahAprayatnena saMsmRtya kila kaJcana / tatrAsau ghoSayAmAsa tuSTo mASatuSetyalam // 15 // tatastadghoSaNAnnityaM mASatuSetyabhikhyayA / khyAtiM nIto mahAtmAsau bAlizaiH krIDanAparaiH ||16|| ado'pi vismaratyeSa tadA mohAt tadA takam / nyastacittamavAcaM ca hasanto bAlakA jaguH // 17 // aho mASatuSaH sAdhureSa maunena tiSThati / evamuktaH sa tairmene sAdhu bhoH smAritaM mama // 18 // tato'dhIte tadevAsau manyamAno'tyanugraham / sAdhavastu yadA zrutvA prerayanti sma cAdarAt // 19 // zikSayanti sma taM sAdho mA ruSyetyAdi ghoSaya / tata: pramodamApanno ghoSayAmAsa tattathA ||20|| evaM sAmAyikasyArthe'pyazakto gurubhaktitaH / jJAnakAryamasau lebhe kAlataH kevalazriyam // 21 // iti gAthArthaH // 11/7 // (6) caNDarUdrodAharaNam kathAnakaM caivaM dRzyate- caNDarudrAbhidhAno'bhUdAcAryo'tibahuzrutaH / jJAnAdipaJcadhA''cAraratnaratnAkaropamaH // 1 // asamAcArasaMlokasaMjvalatkopavADavaH / saMklezaparihArAya gacchapArzve sma tiSThati // 2 // viharagzca samAyAta ujjayinyAM kadA'pyasau / viviktodyAnadeze ca tasthau gacchasya
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 6 290 sannidhau // 3 // atha zrImatsutaH ko'pi surUpo navayauvana: / pradhAnavastramAlyAdibhUSito mitraveSTitaH // 4 // vivAhAnantaraM krIDannAgataH sAdhusannidhau / tanmitraiH kelinA proktAstaM puraskRtya sAdhavaH // 5 // asmatsakhamamuM yUyaM he bhadantA ! virAgiNam / nirviNNaM bhavakAntArAt pravrAjayata satvaram // 6 // sAdhavastu takAn jJAtvA casUrIkaraNodyatAn / auSadhaM sUrirevaiSAmityAlocya babhASire ||7|| bho bhadrA ! guravo'smAkaM kurvate kAryamIdRzam / vayaM tu no tato yAta gurUNAmantikaM laghu // 8 // kelinaiva tato gatvA gurumUcustathaiva te / sUriNA bhaNitaM tarhi bhasmAnayata satvaram // 9 // yenAsya luJcanaM kurmo vayasyaistu tato laghu / tadAnItaM tataH sUriH paJcamaGgalapUrvakam // 10 // luJcanaM kartumArebhe tad vayasyAstu lajjitAH / cintitaM cebhyaputreNa kathaM yAsyAmyahaM gRhe // 11 // svayamAzritasAdhutvaH saluJcitaziromukhaH / tato visRjya mitrANi gurumevamuvAca saH // 12 // bhadanta ! parihAso'pi sadbhAvo'jani me'dhunA / raGkatvenApi tuSTasya saurAjyaM me samAgatam // 13 // tataH svajanarAjAdyA yAvannAyAnti matkRte / tAvadanyatra gacchAmo no ced bAdhA bhaviSyati // 14 // gururbabhASe yadyevaM tato mArgaM nirUpaya / tathaiva kRtavAneSa vRttau gantuM tatastakau // 15 // AcAryaH pRSThato yAti purato yAti ziSyakaH / rAtrau vRddhatvato'pazyan mArgaM praskhalito guruH // 16 // re duSTazaikSa ! kIdRkSo mArga: saMvIkSitastvayA / iti bruvANo daNDena zIrSe taM hatavAn kudhA // 17 // evaM sa caNDaroSatvAt ccalitaH skhalitaH pathi / zirasyAsphoTayan yAti taM zaikSaM kSamiNAM varam // 18 // zaikSastu bhAvayAmAsa mandabhAgyo'smyahaM ytH| mahAbhAgo mahAtmA'yaM mahAkaSTe niyojitaH ||19|| bhagavAneSa saukhyena svagacche nivasan mayA / aho dazAM mahAkaSTAM prApitaH pApinA mudhA ||20|| evaM bhAvayatastasya prazastadhyAnavahninA / dagdhakarmendhanatvena kevalajJAnamudgatam // 21 // tatastaM tadbalenAsau samyag netuM pravRttavAn / prabhAte ca sa taM dRSTvA kSarallohitamastakam // 22 // AtmAnaM nindati smaivamadhanyo'hamapuNyavAn / yasya me sati roSAgnizamameghe bahuzrute // 23 // paropadezadakSatve bahukAle ca saMyame / na jAto guNaratnAnAM pradhAnaH kSAntisadguNaH ||24|| ayaM tu zaikSo dhanyo'tra guNavAneSa sattamaH / yasyAdyadIkSitasyApi ko'pyapUrvaH kSamAguNaH // 25 // evaM sadbhAvanAyogAdvIryollAsAdapUrvataH / AcAryazcaNDarudro'pi saMprAptaH kevalazriyam // 26 // iti gAthArthaH // 11/35 // T (7) gurukulamocane kAkajJAtam kAkajJAtaM caivam-susvAduzItalaM svacchaM padmareNusugandhi ca / dhArayantI jalaM vApI kAcidAsInmanoharA // 1 // tasyAstaTe'bhavan kAkAsteSu cAlpe pipAsitAH / anvicchanto'pi pAnIyaM nAzrayanti sma te ca tAm // 2 // tato dRSTvA purovartimRgatRSNAsarAMsi te / tAni prati prayAnti sma vApIM hitvA jalArthinaH || 3|| kazcit tu tAnuvAcaivameSA bho mRgatRSNikA / yadi vo'sti
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 291 pariziSTam - 6 jalArthitvaM tadAzrayata vApikAm // 4 // tataH kecit tadAkarNya vApImeva samAzritAH / bhUyAMsastvavadhIryaitanmRgatRSNAM yayuH prati // 5 // tato jalamanAsAdya te vinAzamupAgatAH / vApIM samAzritA ye tu babhUvuste kRtArthakAH // 6 // vApItulyo'tra vijJeyo gurugaccho guNAlayaH / dharmArthinastu kAkAbhAzcAritraM jalasannibham // 7 // mRgatRSNAsarastulyA gurugacchAd bahiHsthitiH / tacchikSAdAyako jJeyo gItArthastatkRpAparaH // 8 // cAritrApAtratAM prAptAH kAkavat ke'pi kugrahAt / gurugacchabahirvAsaM saMzritA ye tapasvinaH // 9 // alpAstu ke'pi sadbodhAccAritre pAtratAM gatAH / kAkA ivaiva ye dhanyA gurugacchamupAzritAH // 10 // iti gAthArthaH // 11/38 // ( 8 ) tailapAtri babhUva nagare kvApi ko'pi bhUpAlapuGgavaH / zramaNopAsakagrAmagrAmaNIH karuNAparaH ||1|| parivAro nijastena nAgaro'pi bahurjanaH / janito jinadharmasthaH sthAyibhAvo dayAdiSu // 2 // kiM tu zreSThisutaH ko'pi kathaJcinnopazAntavAn / kugrahagrAhasaMgrastabhAvo bhAvitavAMzca saH // 3 // hiMsA dharma eva syAd duHkhinAM duHkhamocanAt / prApaNAcca sukhazrINAM kartuM zakyA ca sA yataH // 4 // sai yuktA tataH kartuM no dAnAdi yatastakat / arthAdhInaM sa ca prAyo durlabho durvyastathA // 5 // apramAdaparaM jainaM zAsanaM tu nirarthakam / azakyaM hyapramattatvaM kartumityapyamanyata // 6 // zreSThiputrasya tasyAsAvapramAdavidUSiNaH / pArthivo bodhanArthAya cakAropAyamIdRzam // 7 // yakSAbhidhAnakaM chAtra kuzalaM jinazAsane / preSayAmAsa tadgehe haste dattvA varaM maNim // 8 // rAjazikSAnusAreNa tenoktaM zreSThinandana ! yathA dezAntarIyo'hamatyarthaM rAjavallabhaH ||9|| nRpasya bhinnabodhasya bodhanArthaM samudyataH / tulyabodhAvahaM tvaM ca nAnyo'tra nagare'sti nau // 10 // ityAdivividhAlApAn kurvatA prativAsaram / chAtreNa zreSThiputrasya premotpAditamAtmani // 11 // tato vizraMbhitasyaivaM vaNik sUnorapazyataH / tena chAtreNa tad ratnaM nyastaM tadratnabhAjane // 12 // sunyastaM tatra tat kRtvA gatvA ca nRpasannidhau / yakSacchAtro yathAvRttaM vRttAntaM taM nyavedayat // 13 // nRpo'pyAjJApayalloke prahatoddAmaDiMDimam / yathA bho mudrikAralaM bhraSTaM naSTaM ca bhUpateH // 14 // tato'rpayatu yenAptamityevamapi ghoSite / yadA nAptaM takad rAjJA tadAhUtaH purIjanaH // 15 // uktAzca tena bhoH paurA madIyAdhyakSasaMyutAH / gaveSayata tatsamyak pratigRhamiha drutam // 16 // krameNa cekSamANaistaistad ratnamavalokitam / tasyaiva zreSThiputrasya gehe mANikyabhAjane // 17 // tato rAjApakArIti gRhIto daNDapAzikai: / AghAtaM netumArabdho vadhAyAsau vaNiksutaH // 18 // avAdit tAnasau doSa zuddhimatra karomyaham / te'pyUcurnAsti te zuddhirvadhAdanyA durAtmanaH // 19 // athovAca sa tAnevamanavadyo'pi ydyhm| hanye tathApi rAjAnaM tAvad vijJApayAmyaho // 20 // tataH so'bhyarthayAmAsa yakSacchAtraM yathA mayi / vijJApaya nRpaM mitra ! yathAsau deva ! daNDyatAm // 21 //
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam-6 292 duSkareNApi daNDena hitvA zArIranigraham / iti bruvANaM taM yakSaH sAkUtaH proktavAnidam / / 22 // kiM dehanigrahAdanyaM soDhuM zaknoSi nigraham / bADhaM zakto'smi tenoktaM tato yakSo vyacintayat // 23 / / duSkarasyApi kAryasya karaNe'sya manaH kSamam / jJAtvA caivaM nRpastena vijJapto'sau yathoditam // 24 // rAjJA'pyuktaM yathA tena pAtrI tailAtipUritA / bhramayitvA pure kRtsne AnetavyA'smadantike // 25 // yadyeko'pi tato binduH pateda bhUmyAM tato vadhaH / kAryastasya tato yakSo nRpAdezaM nyavedayat // 26 // zreSThiputro'pi rAjJoktamabhyupAgacchadAdRtaH / kRcchrANyapi hi kurvanti jIvitavyAya dehinaH // 27 // tatastasya nRpastailapUrNapAtrIpradhAriNaH / nirgacchato nijAd gehAdutkhAtAsibhaTai shm||28|| uttrAsaM kArayAmAsa prekSAzcAtimanoharAH / pranaTannATikopetAH kAmahAsAdidIpikAH // 29 // tato'sau mAnasakSobhasaMpAdanapaTIyasi / satyapi prauDhavighnaughe jIvitAzAvazIkRtaH // 30 // apramAdavizeSeNa tailapAtrIM vaNiksutaH / asrastabindukAM rAjJo ninAya caraNAntike // 31 // tatazcaivaM mahAkaSTe kRte tena narAdhipaH / prerayAmAsa taM zreSThisUnuM sUnRtabhASayA // 32 // tvayaikamRtyubhItena yathedRkSA'tiduSkarA / saumyApramattatA'kAri tathA'nye laghukarmakAH // 33 // anantamaraNatrastAstAM sevante vizeSataH / azakyaparihAro'taH pramAda iti te vRthA // 34 // yugmam hiMsA yukteti te buddhiryA'sAvapi na saMgatA / anyathA tvaM kathaM bhIto vadhAt kaSTaM prapannavAn ? // 35 // zrutvaivaM sa vaNiksUnuranuzAsti mahIpateH / prapede bhAvato jainaM zAsanaM pApanAzanam // 36 // iti // 14/29 // (9) rAdhAvedhadRSTAntau AsIdindrapuraM nAma nagaraM gurukaM guNaiH / tatrAbhavacchyiAmindra indradatto mahIpatiH // 1 // prItipAtrakalatrANAM tasya dvAviMzatiH sutAH / babhUvurbhUmipAlasya prANebhyo'pyativallabhAH // 2 // anyA bhAryA'bhavat tasya bhUpasyAmAtyaputrikA / sA ca tena paraM dRSTA pANigrAhaM prakurvatA // 3 // athAnyadA kadAcit sA Rtusnaataa'vlokitaa| rAjJA pRSTAzca pArzvasthA yathaiSA kasya? kA ca bhoH? // 4 // ta Ucurdeva ! devI te tato rAjA tayA saha / rAtrimekAmuvAsAtha tasyA garbho'bhavat tadA // 5 // sA ca pUrvamamAtyena bhaNitA''sIdyadA tava / garbho bhUto bhavedbhadre ! tadA tvaM me nivedayeH // 6 // tataH sA garbhasaMbhUti rAjasaMvAsavAsaram / muhUrtaM rAjajalpaM ca pituH sarvaM nyavedayat // 7 // satyaMkArAya tatsarvaM vyalikhat so'pi patrake / samyak tAM pAlayAmAsa kAle cAjani dArakaH // 8 // taddine dAsarUpANi jajuzcatvAri tdgRhe| agnikaH parvatakazca bahulI sAgarastathA // 9 // surendradatta ityeSA rAjasUnoH kRtA'bhidhA / kalAsUrerasau pArve kalAH kAle gRhItavAn // 10 // gRhNatazca kalAstasya cakrire tAnyupadravAn / na cAsau bhAvibhadratvAnRpasUnurvyajIgaNat // 11 // te ca dvAviMzatiH putrA grAhyamANAH kalAH kila / nighnanti sma kalAcAryaM gAlIstasya tathA daduH // 12 // sUriNA
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 293 pariziSTam - 6 tADitAste tu svamAtRbhyo nyavedayan / taM ca tAH kupitAH zApaizcakurudvegabhAjanam // 13 // evaM te rajJAnA: sUriNA samupekSitAH / itazca mathurAnAtha AsIt parvatako nRpaH // 14 // tatsutA nirvRtirnAma yauvnodbhedsundraa| varArthe tena sA'vAci bhartAraM vRNu vAJchitam // 15 // sA punastamanujJApyAcaladindrapuraM prati / rAjaputrA yatastatra bhUyAMsaH santi sadguNAH // 16 // tataH sendrapuraM prApadAptalokasamanvitA / tuSTena cendradattena rAjJA'kAri pure mahaH ||17|| nirvRtyA bhaNitaM rAjJo rAdhAvedhaM kariSyati / yaH kumAraH sa me bhartA bhaviSyatyaparo na tu // 18 // tadAkarNya nRpo raGGgaM kArayAmAsa tatra ca / ekatrAkSe'STa cakrANi tatpuraH putrikAM tathA // 19 // sA ca cakSuSi bANena bhettavyA'dhovivartinA / tataH sainyayuto rAjA raGge tasthau saputrakaH // 20 // nirvRtizcaikadeze'sya sthitA'laGkRtavigrahA / yathAsvaM ca niviSTeSu sAmantanAgarAdiSu // 21 // AdiSTo jyeSThaputro'tha rAjJA zrImAlinAmakaH / bhittvA rAdhAM gRhANemAM kanyAM rAjyaM ca putraka ! // 22 // tataH so'zikSitatvena sAdhvasotkaMpivigrahaH / zazAka naiva tAM bhettumevaM te zeSakA api // 23 // tato rAjA svaputrANAM mUrkhatAM vIkSya tatkSaNAt / zuzoca hastavinyastagaNDo bhUnyastadRSTikaH // 24 // tato'mAtyastamApRcchat kiM deva ! dainyavAn bhavAn / so'vocadduH sutairetairahaM bho dharSito jane // 25 // tato'mAtyo'vadadbhUpaM yathA'nyo'pi ca te sutaH / vidyate so'pi devena rAdhAvedhe niyujyatAm // 26 // rAjA'vocat kuto me'nyaH suto'mAtyo'pyavocata / mannaptAsti tataH patraM darzayAmAsa tasya tat // 27 // saMjAtapratyayo rAjA saMtuSTastaM babhANa ca / AnayAmAtya ! matputraM tasya taM so'pyadarzayat // 28 // AliGgya mUrdhni cAghrAya taM babhASe sutottamam / kanyAM gRhANa rAjyaM ca bhittvA rAdhAM mahAdbhutAm // 29 // yadAdizati tAtastat karomItyabhidhAya sH| dhanurvedopadezena rAdhAM bhettumupasthitaH // 30 // tAnyasya ceTarUpANi te ca dvAviMzatiH sutAH / utkhAtAsI narau dvau ca nAnA cakrurupadravAn // 31 // kalAcAryo'pyavocattaM na cedrAdhAM vibhetsyasi / tadetau te ziro vatsa ! chetsyato dAruNau narau // 32 // tato'sAvapakaryaitAn labdhalakSo'pramAdavAn / cakrANAmantaraM jJAtvA rAdhAM jhagiti viddhavAn // 33 // tatazcAsphAlitaM tUryaM sAdhukAraH kRto janaiH / rAjAdistoSito loka UDhA kanyA ca tena sA // 34 // iti // 14/29 // (10) marukajJAtam marukajJAtaM caitat-nagare pATalIputre vipra AsIt trilocanaH / vedavedAGgarbhArthavizAradaziromaNiH // 1 // tasya pArzve baTuH ko'pi samAyAtaH praNamya tam / uvAca mayakA mohAt paradAraratiH kRtA // 2 // tasya pApasya me zuddhiH kriyatAM so'pyabhASata / tadbhAvasya parIkSArthaM yathA bho vipraputraka ! // 3 // taptAM lohamayIM nArIM phullakiMzukasannibhAm / AliGgaya yato nAnyat prAyazcittamihAgasi ||4|| tenApi pApabhItena pratipannamidaM tataH / so'pi vijJAya tadbhAvaM zuddhimanyAM nyavedayat // 5 // iti /
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 6 294 athavA marukodAharaNamevam- babhUva brAhmaNaH ko'pi vedArtheSu vizAradaH / svAgamAhitabodhena dharmAyAbhUt sa tApasaH // 1 // tatastapasyatastasya vasatastApasA zrame / kandamUlAzino'tyarthaM kaSTAnuSThAnakAriNaH // 2 // snAnAdyarthaM nadItIre prayAtasyaikadA kila / pazyato matsyabandhAnAM matsyamAMsasya bhakSaNam // 3 // tatra jAtAbhilASasya jemitasya prayAcya tat / tasyevAjIrNadoSeNa samutpanno mahAjvaraH // 4 // taccikitsArthamAnIto vaidyaH so'pi ; pRSTavAn kiM bhostvaM bhuktavAn ? brUhi so'pyabhASata lajjayA // 5 // kandamUlaphalAhArAstApasA yat prabhuJjate / tadbhuktaM na punastena kathitaM matsyabhakSaNam // 6 // vaidyo'pi tasya vAkyena jJAtvA taM vAtikaM jvaram / tathAvidhakriyAM cakre na cAbhUjjvaramuktatA // 7 // punaH pRSTo'tha vaidyena tadevAkhyAtavAnasau / cakre kriyAM sa tAmeva vizeSAnna tvabhUdguNaH // 8 // anyadA vedanAkrAnto bhIto'sau mRtyurAkSasAt / lajjAM vihAya vaidyAya nyagAdInmatsyabhojanam // 9 // tato vaidyo nyagAdIt taM duSThu duSThu tvayA kRtam / yadiyanti dinAnIdaM nAkhyAtaM rogakAraNam // 10 // adhunA'pi kRtaM sAdhu sAdho ! yatsAdhitaM tvayA / nidAnaM jvararogasya karomIto rujaH kSayam // 11 // tasyocitAM tato vaidyaH kriyAM kRtvA takaM vyadhAt / vyAdhibAdhAvyapetAGgaM puSTadehaM mahaujasam // 12 // iti // 15/46 // ( 11 ) brAhmIjJAtam brAhmIvRttAntaH-kSetre mahAvidehe'bhUnnagarI puNDarIkiNI / vairanAmAbhidhastatra cakravartI kilAbhavat // 1 // vairasenAbhidhAnasya jinanAthasya so'ntike / caturbhirbhrAtRbhiryuktaH pravavrAja virAgataH // 2 // prAptapAraH zrutAMbhodherniyukto gacchapAlane / vijahAra mahIM sArdhaM sAdhUnAM paJcabhiH zataiH // 3 // tadbhrAtA bAhunAmA yo labdhimAnudyamAnvitaH / vaiyAvRttyaM cakArAsau sAdhUnAmazanAdibhiH // 4 // subAhunAmako yastu sa sAdhUnAmakhinnadhI: / svAdhyAyAdiprakhinnAnAM sadA vizrAmaNAM vyadhAt // 5 // anyau pIThamahApIThanAmAnau tasya sodarau / svAdhyAyAdimahArAme remAte ramyake'nizam // 6 // kadAcit sUrirAdyau tau zlAghayAmAsa bhAvata: / aho dhanyAvimau sAdhU sAdhunirvAhaNodyatau // 7 // evaM zrutvetarAvevaM bhAvayAmAsaturmunI / laukikavyavahArasthA aho jalpanti sUrayaH // 8 // karoti yo hi kAryANi sa eva zlAghyate jane / sumahAnapyakurvANastRNAyApi na manyate // 9 // ityevaM cintayA tAbhyAM strIkarma samupArjitam / mRtvA gatA vimAne te sarvArthasiddhanAmake // 10 // cyutvA tato'pi saMjAta eka: zrInAbhinandana: / anye tu sUnavastasya tatraiko bharato'bhavat // 11 // anye bAhubalI brAhmI sundarI ceti jajJire / sarve te karmanirmuktAH saMprAptA nirvRtizriyam // 12 // iti // 16/31 // I I
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 295 pariziSTam - 6 (12) RjujaDAditve kAraNam naTAdijJAtAnnartakaprabhRtyudAharaNAt kila kecit prathamatIrthasAdhavo vicArabhUmergurusamIpamAgatAH pRSTAzca gurubhiH yathA - "bhoH kimiyaccirAdAgatA yUyaM ?" / ta RjutvAdUcu:, yathA-"naTaM nRtyantaM vIkSyamANAH sthitAH" tato gurustAnabhyaziSat, yathA- " mA punarevaM kArSuriti" pratipannavantazca tatta / tato'nyadA te tathaiva pRSTA UcuH, yathA - "naTIM nRtyantIM vIkSamANAH sthitAH / " guruNA preritAzca te jaDatvAdabhidadhuH - " bhavadbhirnaTastadA niSiddhaH, na naTIti" / naTe hi niSiddhe rAgahetutvAnnaTI nitarAM niSiddhaiveti pratipattuM na zakitaM tairiti / AdizabdAddhastyAdigrahaH / bhavanti syuH / vijJeyA jJAtavyAH / vakrajaDAH zaThamugdhAH punaH / caramA antimAH / tata eva jJAtAt-kila keciccaramajinasAdhavastathaiva pRSTA UcuH, yathA - "naTaM vIkSyamANAH sthitAH " / tato guruNA niSiddhAH / punaranyadA pRSTA vaktatayottarAntarANi daduH / nirbandhe ca naTImuktavantaH upAlabdhAH santo jaDatvAdUcuH, yathA-"naTa eva na draSTavya ityasmAbhirjJAtamAsIditi / " RjuprajJA ArjavopetAH prajJAvantazca / tata eva jJAtAt-ete hi kila tathaiva pRSTA RjutvAdUcuH- "naTaM vIkSyamANAH sthitAH" / tato guruNA tathaivoktAH / punaranyadA nahIM dRSTvA prAjJatvAdvikalpitavantaH, naTavannaTyapi na vIkSitavyA rAgahetutvAditi / madhyamA dvAviMzati - jinasAdhavaH / bhaNitA uktAH / iti gAthArthaH // 17/43 //
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam-7 katicitpadAnAM bhAvAnuvAdaH 1. zrAvakadharmavidhipaJcAzakam 2ra6 DuwthAnatnakSaUK - mana, vacana ane kAyAno ekIsAthe athavA kramika kaSAyo dvArA sarjana karAto yoga duSparidhAna kahevAya che. doSomAMthI jenuM mana nivRtta thatuM nathI, tathA aparAdho karyA pachI paNa je pazcAttApa karato nathI, ane haMmezA bIjAonA parihAsanI icchA kare che. te manadupraNidhAna kahevAya. /1|| mAyAvI vacano dvArA mithyAtvanuM poSaNa karanAra jenuM bolAtuM vacana aneka jIvonuM patana karanAra thAya tathA nirarthaka vacana bolAya te vacana dupraNidhAna kahevAya .rA kevala veza, vaya viDambanA nahi paraMtu suteluM bALaka jema UMdhamAM AMkha pharakAve che te jema aMganuM duSpaNidhAna kahevAya che tevuM ja aMga sambandhI duSpaNidhAna kahevAya. llall 2/32 vyApArayati - zrAvaka supAtradAna karIne bhojana kare athavA bhojana karyA pachI dAna kare ke gharanA sabhyo dvArA dAna karAve. 2/34 pAyAlaya: sUtrI viyA - Agama sUtronuM gItArtha gurubhagavaMta pAse vidhipUrvaka zravaNa karIne zrAvake 12 vratone vistArathI jANavAnA che ane potAnI bhAvanAzakti anusAra 12 vratone grahaNa karIne AcaravAnA che. Ama, AgamathI ja jJAna-kriyApa vyApAramAM pravRtti thAya che. 1/37 pratipakSaguNa - zrAvakoe azubha mana-vacana-kAyAnA yogono tyAga karI aNuvratAdino svIkAra karavAno che ane svIkAra karyA pachI dararoja navakAra maMtranuM smaraNa Adi dvAro vaDe vratone sArI rIte ArAdhavAnA che. Ama, vratadhArI zrAvake vratonA pariNAmane pAmavA haMmezA Agamavacana anusAra prayatna karavo joIe. vratadhArI zrAvake hiMsAdi pApono dravya ane bhAvathI mAtra tyAga karavAno nathI. paraMtu hiMsAdipApapravRttikaranArAonI paNa niMdA karavAnI nathI, kAraNake niMdA karavAthI paraparivAda doSa lAge. kahyuM che ke - "jo anya lokonI niMdA karavAthI sAdhakanA kAryo siddha thatA hoya to AlokamAM satya zauca brahmacaryAdiguNone pAmavA kone Adara thAya."
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 297 pariziSTam-7 1/4ra-2/44 zrAvevina - zrAvaka navakAra UThIne gaNe, tyArapachI huM zrAvaka chuM. mAruM amuka kuLa che, huM amukano ziSya chuM. mAre aNuvrato vagere niyamo che vagere vicAre. pachI potAnA gharamaMdiramAM caityavaMdana kare. gharamAM traNa lokanA nAtha prabhujIne padharAvavAthI trikALa pUjAbhaktino lAbha maLe. AcArya bhagavaMto sAdhusAdhvI-zrAvaka-zrAvikArUpa caturvidha saMghanI darzana-pUjanArthe pAvana padharAmaNI thAya. uttama puruSonA sahavAsa-satsaMgathI jIvana pavitra bane. supAtra dAnano lAbha maLe. aneka bhavyAtmAonA samyagdarzananI prApti ane nirmaLatAnuM pradhAna kAraNa gharaderAsara che. utkRSTa bhAve jinabhakti karanAra puNyazALI tIrthaMkara padane prApta kare. Ama, aneka guNone pAmavA dareka zrAvake potAnA vaibhavane anurUpa gharaderAsara svadravyathI banAvI prabhujInI pratiSThA karAvavI joIe. 1/4, svadamanam - ahIM ghare javuM e svataH siddha hovAthI ghare javAnuM kahevuM nirarthaka che. AthI graMthakAre ghare jaI svaparivArane dharmadezanA karavAnuM sUcana karyuM che. zrIzrAddhadinakRtya prakaraNa gAthA-3nI TIkAmAM A vAtano nirdeza karyo che. 1/4. aRU - dharmAcArya ane tIrthakara bhagavaMtonA guNonuM kIrtana kare tathA samyagdaSTi bhadra pariNAmavALA cAre ya nikAyanA devonuM smaraNa kare. 1/47 rivinyAsaH - savAre nidrAmAMthI jAgI gayela zrAvaka baMdhamokSAdipadArthonI sUkSma vicAraNA kare athavA janma-jarA-maraNa-vyAdhi-zokAdiduHkhamaya saMsArasthitinuM ciMtana kare. 1/48 bhAvArtha: - samaye samaye AyuSyanI hAni thaI rahI che tathA manuSyabhava alpakAla mATe maLyo che AthI lokaviruddha ane dharmaviruddha kAryono avazya tyAga karavo kAraNake pote karela pAponuM phaLa A jIvane potAne ja bhogavavAnuM che tathA svAdhyAya, dhyAna, ahiMsAdi guNone viSe cittane sthira karavuM. 2/42 vihAra vibhAvanA - je dharmaguru pAsethI samyaktAdi zrAvakadharma prApta thayo che te upakArI guru bhagavaMtanI karoDo bhavo sudhI saMpUrNa jIvanaparyanta sevAbhakti kare to paNa upakArano badalo vALI zakAto nathI vagere vicAraNA karavI. te dhanya divasa kyAre Avaze ke je divase huM gItArtha guru pAse dIkSAno svIkAra karIne vihAra karIza. AvI vicAraNA karI dharmanI sthiratAnA heturUpa saMvega utpanna karavo.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 pariziSTam-7 ( 2/6-287 rIkSARIP - dikSAne sArI rIte pALatA mahAtmAone joIne laghukarmI jIvone dIkSA pratye ruci thAya che tyArapachI "huM kaI rIte dIkSA lauM?" evI zubha bhAvanA thAya che. tathA saMsAranA sukho meLavavAnI apekSA vagaranI zraddhA dIkSA grahaNanA bhAvanI paraMparAne satata vadhAranArI thAya che. 2/17 bhuvana - bhuvanaguru - bharata mahArAjA samagra prajAne pALanAra hovAthI prajAnA pitA che. tethI bharatarAjAnA pitA RSabhadeva jagatanA pitAmaha tarIke oLakhAya che. 28ra1-2/ra7 vidhithanam - dIkSA svIkAranI prAcIna vidhi - puSpapAta karAvavo, puSpo bahAra paDe to Alocana, cAra zaraNa svIkArAdi vidhi traNa vAra karAvavI. traNa vAra samavasaraNanI bahAra puSpo paDe to dIkSA mATe ayogya thavAthI komaLa vacano dvArA dIkSAno niSedha karavo. 28rUra bhAvArtha - dIkSitanA pariNAmanI vizuddhi mATe AgamAnusAra anuSThAnamAM joDatA gurunA bhAva vizuddha hovAthI mamatvarahita che mATe vidhipUrvaka karAto ziSya ane tenA vittAdIno svIkAra gurune parigraha ke adhikaraNarUpa banato nathI. 2/rUrU bhAvArtha: - dIkSA ApyA pachI dIkSitanI bhAvanAne joIne je rIte tenA bhAvanI vRddhi thAya te rIte dAna-zIla-tapa ane bhAvadharmanA upadezamAM prayatna karavo. 3/4 bhavaM yorama - saMsAra paribhramaNanA kAraNothI citta virAma pAmyuM hovAthI tIrthakarAdi uttama puruSonI AzAtanAno tyAga kare. rU/23 madha - mannAdithI utkRSTa phaLa caityavaMdananI ArAdhanAmAM che tathA uttama bhAvathI adhika phaLa prApta thAya che mATe adhika prayatna karavo. rU/2, bhAvArtha - vidhipUrvaka caityavaMdana karanArane A lokamAM dhana-dhAnyAdinI prAyaH hAni thatI nathI. nikAcita karmanA udayathI dhanAdinI hAni thAya to paNa uttamabhAvathI karela caityavaMdanathI je zubha puNya - puNyAnubaMdhI puNya baMdhAyuM che tenA sAmarthyathI cittanI svasthatA - prasannatA avazya jaLavAya che tethI ApattinA kALamAM paNa dInatA, vyAkuLatA, ciMtA Adi doSo pragaTa thatA nathI. rU/ra3 tAtvi: - upayoga saMpUrNa hoya eTalA mAtrathI caityavaMdana bhAvavandanarUpa banatuM nathI, paraMtu samyagdaSTi AdinuM upayogapUrvaka karAtuM caityavaMdana bhAvAnuSThAna bane che.
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 299 pariziSTam-7 rU/ra6 tathanAm - vaMdana karavAnI abhilASAvALAone athavA mokSanI abhilASAvALAone. rU/rUra mohetuH - bhAvarahita mAtra sAdhuveSa dhAraNa karavAthI bhAvavaMdananI prApti na thAya, ane tyAM sudhI mokSa na thAya mATe mokSArthIe zuddha caityavaMdananI prApti mATe prayatna karavo joIe. rU/47 2 mAsanna - bhavyazabdathI nikaTanA kALamAM mokSe janAra AsabhavyajIvo grahaNa karavA. jAtibhavyajIvo ahIM grahaNa na karavA kAraNa ke teone mokSa sAmagrI maLatI ja nathI. yogyatA vikasita thayela bhavya jIvone ahIM grahaNa karavAthI saMgati thaze. 8/2 jinapUnAtha vidhim - jinapUjAnI zreSTha upakArakatA aneka zAstromAM pUrvAcAryoe vistArathI varNavI che jenA mukhya muddAo nIce pramANe che. 1. tIrthakara prabhunI pUjA karavI e gRhasthono dharma che. AvuM aneka dharmagraMthomAM maharSioe hetuudAharaNa-yuktipUrvaka vidhAna karyuM che. 2. devo vicaratA evA kevalI tIrthaMkara bhagavAnanI bhakti karavA 19 atizayo kare che tathA samavasaraNanI racanA ane ATha mahAprAtihArya dvArA bhagavAnano mahimA varNave che. 3. prabhunI pUjA karavAthI sAdhakane zubha bhAvonI vRddhi thAya che ane tethI mokSamArgagamanamAM pragati thAya che. 4. jinapUjA karavAthI AlokamAM puNyaprabhAvathI aneka sukho prApta thAya che tathA adhyAtmanA kSetramAM samakita, dezavirati Adi aneka guNonI prApti thAya che. 5. pUjA karavAthI sAdhaka haMmezA mananI prasannatAne pAme che. 6. jIvanamAM satata mana prasanna rahevAthI maraNa samaye samAdhi sahelAIthI maLe che. 7. pUjA, vidhipUrvaka karavAthI aneka guNono dararoja abhyAsa thavAthI sAdhaka guNasaMpanna bane che. 8. jinapUjAthI sAdhakane Aloka ane paralokamAM hitanI mokSanI prApti thAya che. tathA mana, vacana ane kAyA pavitra bane che. 10. prabhunI vidhipUrvaka uttamadravyothI nityapUjA karavAthI prasanna thayelA adhiSThAyaka devo sAnnidhya kare prabhujInI bhakti kare tathA sAdhakane sahAya kare. 11. devasAnnidhya prApta thavAthI aneka bhavyajIvone zraddhA utpanna thAya ane vRddhi pAme. 12. vidhipUrvaka karAtI pUjA AMzika paNa hAnikAraka nIvaDatI nathI, balka puNyadAyI bane che, tathA jinapUjAmAM hiMsA thAya che, paraMtu te svarUpahiMsA che, tenAthI kSayopazamabhAvanI prApti thAya che ane guNonI vRddhino mahAna lAbha thAya che. 13. nirAzasabhAve karelI pUjA sAdhakane punyAnubaMdhI puNyano baMdha karAve. jenA
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 7 300 udayakALamAM zreSTha bhogasAmagrI prApta thAya paNa sAdhaka temAM Asakta na bane. 14. vizuddhabhAvathI karela pUjA AThe ya karmano kSaya kare. utkRSTabhAvathI pUjA karatA sAdhakane zIghra karmakSaya thatAM nAgaketukumAranI jema tatkALa kevaLajJAnanI prApti thAya. 15. jinapUjA karavAthI Aloka tathA paralokamAM sAdhakane jinadharmanI prApti sulabha thAya. duHkhasAgarane taravAnI tIvra abhilASAvALA tathA atyaMta ane ekAMtahitane jhaMkhanArA sAdhake traNeya lokamAM pUjya evA tIrthaMkara bhagavAnanI trikALa pUjA svadravyathI avazya karavI joIe. 4/16 pravara: sAdhanaiH prAyaH jinapUjAmAM utkRSTa dravyothI uttamabhAva Ave che. AthI vyavahAranaya uttamadravyothI karmanI vipula nirjarA thAya ema mAne che. kyAreka utkRSTa dravya na hoya to paNa sAdhakane utkRSTa kSayopazamabhAvathI pUjA karatA uttama bhAva prApta thAya che, tathA kyAreka koIka kliSTakarmanA udayavALA jIvane uttama dravyothI pUjA karatAM paNa uttama bhAva Avato nathI mATe prAyaH grahaNa karyuM che. 4/20 jUthanAvi - pUjA karatI vakhate zarIrane na khaMjavALavuM, Adi zabdathI zarIranI TApaTIpa, mAlIza tathA aMgamardana-zarIrane dabAvavuM vagere kriyAno tyAga karavo joIe. 4/20 = nivAnam - bhoganI vRddhimAM Asakta kliSTapariNAmavALAne rAgadveSa ane moha mULamAM che evuM niyANuM hoya che. paraMtu praNidhAna bodhinI prArthanA tulya zubhabhAvanuM kAraNa hovAthI AgamamAM niyANArUpa darzAvela nathI, A vAta prasiddha che. AthI ja kahyuM che ke "bodhibIjanI prArthanArUpa vacana asatyAmRSA bhASA che tathA bhaktipUrvaka bolAyelI A bhASA che. kharekhara rAgadveSarahita vItarAga paramAtmA samAdhi ke bodhi ApatA nathI. 4 / 33 iSTaphalasiddhiH AlokamAM jIvananirvAha karavA je sAmagrIne grahaNa karavAthI cittanI svasthatA prApta thAya che ane tethI dharmasAdhanA sArI rIte thAya che have jo jIvananirvAhanI ja sAmagrI prApta na thAya to AdidhArmikasAdhakane cittamAM saMkleza utpanna thavAthI nirAzA thAya ane tethI dharmasAdhanA na karI zake. vaLI sAdhaka prAthamikabhUmikAmAM hovAthI viziSTasattvano svAmI na hoya AthI ApattimAMthI bacAva thAya to dharma sAdhanA thaI zake mATe svajanAdinA AgrahathI dharmasAdhanA karavA jIvananirvAhanI sAmagrI meLavavA bhagavAna pAse prArthanA kare che.
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 7 301 4 / 34 lokaviruddhAni sarva lokonI niMdA svacchAzayapUrvaka dharma karanAra sAdhakonI hAMsI-majAka mazkarI karavI. lokapUjanIya evA mahApuruSonI avajJA, AzAtanAdi karavA. 4 / 35 na pare sAtamA guNaThANe rahelA apramattasaMyato praNidhAnarUpa prArthanA karatA nathI kAraNa ke prArthanAthI temane kAMI paNa meLavavAnuM nathI. teo sAdhvAcAranuM zreSThapaNe pAlana karanArA che tathA kuzala pariNAmavALA hoya che. mATe ja prArthanA2hita avasthAne pAmelA che. - 4/28 dharmAMvezo-dharmAMr - jJAnayoganA prakarSarUpa kevalajJAna dvArA pa A tIrthaMkara dharmadezanA dvArA dharmanI prApti karAvanArA che. athavA tIrthaMkaro dharmano upadeza bhavyajIvone Ape che mATe dharmAdeza kahevAya. 4/39 tadaduSTam nidAna sarAgacittaviSayaka saMsArano anubaMdha karAvanAra hovAthI duSTa che mATe tenAthI tIrthaMkarapaNuM prApta thatuM nathI. tIrthaMkaranAmakarma to mahAkalyANanA AzrayarUpa che. - 4/46 sUtrabhaNitena vidhinA nirvANapadane icchatA gRhasthe pramAda karyA vinA zAstrAnusAra jinapUjA karavI. kAraNake chadmastha AtmAone jinavacanarUpa Agama choDIne anya koI pramANa vidyamAna nathI mATe jinavacananA pAlana mATe vizeSa prayatna karavo. - 4/48 uttamadharmaprasiddhiH jinapUjAthI vartamAnabhavamAM puNyabaMdha ane sAdhupaNAnI prApti thAya che. ane paralokamAM deva-devendra-cakravartI-tIrthaMkarapadavI prApta thAya che. 1/2 vardhamAnam - puNyodaya prakarSapUrvaka vadhato hovAthI prabhunuM nAma sArthaka che. 5/7 odhena taM jJApayitvA jANakAra guru ajJAnI sAdhakane paccakkhANanI sAmAnya samaja ApIne karAve to paccakkhANa zuddha bane. sAdhake je viSayanuM jJAna prApta karyuM hoya te viSayanI ja virati icchAya che ane je viSayanuM jJAna na prApta karyuM hoya tenI AMzika paNa virati thaI zakatI nathI. mATe sAdhake AyaMbilAdi je paccakkhANa karavAnuM hoya te paccakkhANa keTalA samayanuM che ? kyAre pUrNa thAya ? temAM kaI kaI vastu khape ? kaI vastuo na khape, vagere jANakArI guru bhagavaMta pAse meLavavI joIe. jethI grahaNa karela paccakkhANa zuddha thavAthI karmanI mahAna nirjarA karAvanAruM bane.
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 7 302 9/20 pannu cavAzcAmiprazne - pUrve munio ThaMDImAM zIta parISaha sahana karavA sarva vasranA tyAgano abhigraha karatA. temAM 'colapaTTAgAreNaM' AgAra hato. abhigrahadhArI te sAdhuo koI gRhasthanuM Agamana thAya tyAre maryAdA jALavavA colapaTTo dhAraNa karatA. AvA viziSTa abhigraho karavAthI lokomAM jaina zAsananI prazaMsA thAya ke "kharekhara jaina sAdhuo AvI kaDakaDatI ThaMDImAM vasrarahita uttama sAdhanA kare che." 5/12 AgArAH vratono svIkAra karyA pachI bhaMga karavo te moTuM pApa che. ane nAnA paNa niyamanuM sArI rIte pAlana guNakArI che. AthI guNonI vRddhi thAya ane doSonI alpatA thAya te rIte vratono svIkAra karavo. apavAdanI AcaraNAno prasaMga upasthita thAya tyAre paNa apavAdane badale utsarga ja Acaravo te kadAgraha che. Avo kadAgraha aneka jIvonuM ahita karanAra hovAthI azubha che. tathA viziSTadharmakAryanI siddhimAM avarodha utpanna kare che. glAnAdi sAdhuonI vaiyAvacca bhakti karI zakAya te mATe zAstromAM AgAro-apavAdo varNavyA che. paccakkhANasUtramAM jarUrI apavAdo zAstramAM eTalA mATe ja varNavyA che ke je apavAdone sevavAthI-AcaravAthI paccakkhANano bhaMga na thAya. kharekhara gItArtha bhavabhIrU mahApuruSo sarva jIvonuM ekAnte kalyANa prApta thAya te rIte pravRtti karatA hoya che. jinazAsananA Agama zAstranA tAtparyArthathI rahita mAtra kriyAnuM ArAdhanaAcaraNa gItArthone saMtoSa pedA karatuM nathI. mATe sarva jIvo upara anugraha karavA paccakkhANamAM AgAro rakhAyA che. na 1/8 AbhAvathApi parM bhaSmayAt - sarva sAvadhayogonA tyAgarUpa sAmAyika "jIvananA aMta sudhInI maryAdAvALuM svIkArAya che, tyArapachI to huM sarva prakAranA bhogasukho bhogavIza" - e bhAvanAthI nahi paraMtu jIvana pUrNa thayA pachI "mArA sAmAyikano bhaMga na thAo" e bhAvanAthI maryAdA karAya che. kAraNake devAdigatimAM gayelA sAdhakane tyAM viratino saMbhava nathI. kharekhara, potAnAthI jeTalA aMze vratonuM pAlana thaI zake tema che teTalA aMzanI ja pratijJAnA svIkArarUpa sAmAyika karavuM ucita che. je viSaya saMdehayukta hoya te viSayamAM kharekhara vidvAno pratijJA karavA upayogavALA banatA nathI. sAdhakane jIvananA aMta sudhI sAmAyikanI pratijJA karavAmAM pote svatantra hovAthI koI doSa lAgato nathI. pratijJAno svIkAra karanArane A pramANeno adhyavasAya hoya
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 pariziSTam-7 che ke "jeTaluM AyuSya hoya tyAM sudhI mAre sAmAyika pALavAnuM che." /22 hInAna - subhaTa krodhAdikaSAyathI kaluSitacittavALo, viSayasukhone bhogavavAnI IcchAvALo, zatrune haNavA prayatna karato, paropakAranI icchA vagarano, vinayAdiguNothI rahita, zarIranI ciMtAthI nirapekSa parAkrama kare che. bhAvasAmAyikane ArAdhanAro sAdhaka subhaTanA guNathI viparIta vizeSatAvALo che. te mahAna kalyANa pAmavAnA AzayavALo, AcaravA yogya anuSThAnaviSayamAM haMmezA apramattatA vaDe rAtri ane divasa samatAnI ja sAdhanA vaDe mahApuruSoe Acarela mArganI ArAdhanAmAM tatpara, haMmezA mokSapadanA abhilASI, saMsArika sukhonI apekSA vagaranA parAkrama kare che. te kAraNathI uttamapuruSanA vyApAranI apekSAe A hInadaSTAnta che. 1/22 - apavavAnAM viSaya: - bhAvasAmAyika apavAdono viSaya banatuM nathI tevuM sUtrakAranA AzayathI pratIta thAya che. paraMtu sAmAyikamAtra utsarga ane apavAdamUlaka ja hoya che ane te utsarga ane apavAda zAstrathI ja vihita hoya che tethI apavAdanirapekSa koI paNa sAmAyika hoI zake nahI. paraMtu sUtramAM to "apavAvAnAM ja viSayaH" AvuM kahela che jeno yathAzrutArtha bAdhita thAya che. tethI tyAM apavAda zabdano artha zAstroktaapavAda -atirikta apavAda tevo karavAthI saMgata thaze. tethI teno artha zAstrokta apavAda atirikta apavAdano aviSaya bhAvasAmAyika bane che tevo phalita artha thAya che. 5/20 atizAyinAbhIrasya sAmAyikavidhiH, anatizAyinA tu sarveNaiva cothAzrayaur vidheyam - kevaLajJAnI viraprabhue sAmAyikanI pratijJAthI avazya patana pAmanAra kheDUtane paNa sAmAyikanuM pradAna karyuM. kAraNake teNe pUrvajanmamAM avyaktasAmAyikanI sparzanA karela ane tenAthI viziSTakakSAnA dveSanI nivRtti thaI. kAlAntare-anyabhavamAM te kheDUta bhAvacAritranI prApti karaze. A bhavamAM ArAdhela sAmAyika bhAvacAritranuM bIja-saphala kAraNa banaze. e pramANe kevaLajJAnathI jANIne vira prabhue kheDUtane sAmAyika-dAna karyuM. viziSTajJAnI mahApuruSoe karela pravRtti kyAreya koI paNa doSa utpanna karatI nathI. atizayajJAnarahita mahApuruSoe to pratyeka sthAnamAM yogyatAno zAstrAdhAre parIkSA dvArA nirNaya karI pravRtti karavI. game tene dIkSA Adi dharmanuM zIdhra dAna na karavuM. kAraNa ke uttama puruSo ja cAritradharmanI ArAdhanAnA yogya pAtra che. atizayajJAnI puruSo ja viziSTa phaLaprAptine atizayajJAnathI jANIne zIdhra pravRtti karavAnA sAmarthyavALA hoya che.
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam-7 304 1/21 mUnAvAthayA nArA sArA. - eka ja sAdhaka jyAre sAmAyikamAM praveza kare che tyAre nirgama karato nathI. aneka yogomAM pravRtti karato sAdhaka jyAre apavAdanuM sevana kare che tyAre bhAvasAmAyikane bAdhA na pahoMce te rIte udAsIna bhAvamAM pravarte che. koI eka sthAnamAM pravRtta thatA temAM rAga hoto nathI tathA anya sthAnamAMthI nivRtta thatA temAM TheSa hoto nathI. ekasAthe paraspara viruddha bhAvo utpanna karavA zakya na hovAthI sAmAyikane bAdhA pahoMcatI nathI. te ja pramANe navakArazI pramukha paccakhkhANamAM karAtA AgAro sarvavirati-sAmAyikane bAdhA pahoMcADatA nathI. kAraNake navakArazIpramukha paccakhkhANo apramAdane vadhAranArA hovAthI icchavA-(ArAdhanA karavA) yogya che. 1/ra4 citro viSaya nirUpaUK - bhAva ane kriyAno abhAva hoya to paNa aneka prakAranA hetuothI AgaLa kriyApariNAma pratipAtane AzrayIne aneka prakAranA saMbhave che mATe koInuM paNa grahaNa karI zakAya. vivakSita antarmuhUrta samabhAvarUpa sAmAyikano pariNAma zAstrokta ja hoya che. ane te pariNAma vicitra layopazamathI alpakAla mAtra rahenAro ja thAya che. kAraNa ke jIvananA aMta sudhI samabhAvanA saMpUrNa pAlanano abhAva hovAthI sAmAyikano pariNAma jaghanyakAla rahenAro hoya che, (AvuM ja keTalAka mAne che) A matanuM khaMDana karyuM. kSayopazama vicitra prakArano hovAthI tAttvika sAmAyikano pariNAma alpakAlIna saMbhave che. dezavirati tathA sarvavirati sAmAyikanuM vidhAna zAstramAM karela hovAthI pratiniyatakALa sudhI avasthAna pAmanArA sAmAyikano niSedha karavo zakya nathI, ane jo tame pratiniyatakAlAvasthAthI sAmAyikano niSedha karazo to zAstrokta vAtanuM khaMDana karavAthI zAstranA pramANano abhAva thaze ane dharma-adharmanI vyavasthAmAM zAstranA prAmANyano svIkAra karAyo che. tethI ja kahyuM che ke zAstra ja dharma ane adharmanI vyavasthAmAM niyAmaka che. zAstramAM kahela bAbatonuM AcaraNa karavAthI dharma ane tethI viruddha AcaraNa karavAthI adharma thAya che. 1/34 patyA/go - tivihAranA paccakhkhANamAM Azana-khAdimasvAdima ema traNa AhArano tyAga karavAmAM Ave che. sAdhupaNAnA svIkArathI prApta thayelA apramAdanI apekSAe tivihAranuM paccakhANa karavAmAM apramAda adhika thAya che. vaLI sUtronusAra sAdhuo pravRtti karI rahyA che tathA sarvajIvo upara upakAra karavAmAM tatpara hovAthI temane koI doSa lAgato nathI. svayaM AcaraNane AzrayIne
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 305 pariziSTam-7 zaktizALI sAdhakone cAre ya prakAranA AhAratyAgano niSedha karAto nathI. paraMtu prarUpaNAne AzrayIne "cAre ya prakAranA AhArano tyAga ja karAvavo" evo koI niyama nathI ane A viSayamAM gItArtha mahApuruSonI AcaraNA pramANabhUta che, teo sAdhakonI kakSA, bhAvanA, zakti, saMyogAdine samyapha prakAre jANIne teone temanI bhUmikAnusAre covihAra-tivihAra Adi tapa pramukha sAdhanAmAM pravartAve che, ane bhUmikAnusAra ArAdhanA karanAra teo kharekhara zreSTha zAstrArAdhako bane che. 1/37 gurupratipattipramuuM pAkavi vaiva - bhojananA samaye svabhUmikAnusAra mAtA-pitA, dharmAcArya ane ISTadevanI ucita pUjA kare tathA navakAramaMtra Adi zabdathI "dhammo maMgala' dazavaikAlika sUtra vagere prazastazrutano pATha kare. te samaye anya pATha karavo ucita nathI kAraNake nimittazAstramAM teno niSedha karelo che. je pravRtti Aloka ane paraloka baMnemAM hitakArI che tethI te ja pravRtti prazaMsanIya bane che. suvihata mahApuruSoe AcarelI pravRttionuM khaNDana karavAthI mahAna AzAtanArUpa doSa ane sadanuSThAnanA abhAvarUpa be doSanI prApti thaze. - saMvijJa gItArtha gurubhagavanto dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA yathArtha jJAtA hoya che tathA sarva sthAne kartavya ane akartavyanI sacoTa prarUpaNA karanArA che AthI teonuM vacana mArA AtmAnuM ekAnta hita karanAruM che. AvI uttama zraddhA dvArA ullAsapUrvaka tene svIkAravuM joie. gurubhagavaMtanA vacananuM bahumAna karavAthI bhagavAnanA vacananuM bahumAna karyuM gaNAya che. je gurvAjJA pALe che te ja jinAjJA pALe che. gurubhagavattanA vacanathI viruddha pravRtti karanArane zrI candravadyaprakIrNakamAM nIce mujaba doSa jaNAvyA che. "je muni chaThTha, aTTama, 4-5-15-30 vagere upavAsanI ugra tapazcaryA kare, paraMtu gurvAjJAnuM pAlana na kare to te 84 lAkha yonirUpa saMsAramAM anaMtakALa paribhramaNa kare che. AthI, guruvacana pramANarUpa hovAthI dareka sAdhake gurvAjJAnuM pAlana karavuM joIe. 1/40 sati nAme - lAbhAntarAyakarmano kSayopazama prApta thAya tyAre. 9/44 manubaMncamAvavidhaH- je sAdhu bhikSA vAparIne vyathA-kaMTALo pAmyA vinA potAnI bhUmikAne anurUpa svAdhyAyAdi satata kare che, tenuM paccakhANa kharekhara anupAlita thAya che. dharmano arthI evo sAdhaka ratnatrayInI viziSTa sAdhanA thai zake te mATe bhojana vApare. paraMtu jo bhojana karyA pachI nidrA-vikathAdi pramAdane je seve ane svAdhyAyAdi yogone na ArAdhe, to teNe bhojana karyuM ke na karyuM badhuM sarakhuM ja
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 7 che. arthAt bhojana karavAthI koI vizeSa sAdhanAmAM pragati na thaI. AthI, paccakkhANanA pariNAmano anubaMdha pAmavA dareka sAdhake bhojana karyA pachI svAdhyAyAdi vyApAra karavo joIe. 306 6/1 bhAvazUnyam - audayika bhAvamAM pravartatA ajJAnI sAdhakanuM upazamAdiguNothI rahita kSAyopazamikabhAvarahita AcaraNa bhAvazUnya anuSThAna-kahevAya. 6/24 3citapravRttitazApratipattirUpo guru: - pratimApUjA rUpa dravyastavanI AcaraNAmAM paNa bhagavAnanI AjJA ja kAraNabhUta che. jinAjJA pramANathI siddha hovAthI pratimApUjAnuM vidhAna zrAvakone kare che. jinapUjA svarUpathI sAvagha hovAthI AraMbhAdi pravRtti karanAra zrAvakone ja tenA adhikArI banAvI pravRtti karAve che. jinAjJAnI pramANikatAne darzAvanAra zAstra vinA to jinapUjAnI pravRtti apravRttitulya ja gaNAya. jinapUjAmAM pRthvIkAyAdi jIvono AraMbha thato hovA chatAM paNa tene zAstramAM varNavela hovAthI vihita che arthAt AcaravA yogya che, nirdoSa che. zAstra vacano dvArA ja te anuSThAna AcaravAthI thatA lAbha ane te anuSThAna karavAmAM thatI virAdhanAthI lAgatA doSo - nukazAnanI tulanA karI siddhi karavAmAM Ave che. eTale ke jinapUjArUpa dravyastava karavAthI zrAvaka-samakitIjIvone cokkasa viziSTa lAbha thAya che. sarva pApono tyAga karavAnA sAmarthyavALA sAdhako bhAvastavarUpa sarvavirati ja svIkAre ane teTaluM sAmarthya ke yogyatA na hoya to dravyastavarUpa jinapUjA Acare. saMpUrNa bhAvastavarUpa jinAjJAnuM pAlana karavAmAM dravyastava tenI antargata prApta thato hovAthI sAdhuone dravyastava-jinapUjA karavAnI hotI nathI. 6/40-46 pratimApUjArUpa dravyastavanI AcaraNAmAM paNa bhagavAnanI AjJA ja kAraNabhUta che. paraMtu jinapUjA (dravyastava) svarUpathI sAvadya hovAthI AraMbhAdipravRtti karanAra zrAvakone ja tenA adhikArI mAnavAmAM AvyA che. phalataH sAdhune mAtra bhAvapUjA ane zrAvakone dravyapUjApUrvaka bhAvapUjA temaja bhAvavRddhiparaka dravyapUjA tema paraspara uttamAdiguNonI vRddhi dvArA dravyapUjA karavAnuM vidhAna che. 6/44 nanu - akSamArge 6/46 na surizuddha: - AjJAnA pAratantya vinAno tathA kuzala adhyavasAya rahita dravyastava suparizuddha banI zakato nathI.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam-7 7 / 1 gurUpadezAnusAreNa AgamazAstronA aidamparyArtha rahasyArthane jANanAra tathA jinAjJAnusAra anuSThAnanI ArAdhanAmAM tatpara evA AcArya bhagavantanI suvihita paraMparAthI prApta vacanane anusAre thatI ArAdhanA. 307 7. jinavaMdanavidhi paJcAzakam 7/6 muLarataH - puNyAnubaMdhI puNya tathA samakitAdi guNo potAnAmAM lAvIne jinabhavanane karAvato zrAvaka. 7/21 dRSTAdRSTaphalam adhika vetana maLavAthI khuza thayelA kArIgaro pahelA karatAM adhika kAma kare che. A dRSTa A bhavamAM maLanAra phaLa thayuM. paralokamAM te kArIgarone samyagdarzana bhadra pariNAma pramukha guNonI prApti thAya. A adRSTa phaLa thayuM. zobhana Azaya - zubha pariNAma - kuzala pariNAmanI -7/32 tadadhikadoSanivAraNI yatanA jyAre vyakti dharma pAmela nathI tyAre kadAca te dharmasthAnamAM yatanApUrvaka pravRtti kare, paraMtu anya kALe ke anya kSetramAM svAbhipreta ja svecchApUrvaka varte, paraMtu dharma pAmela vyakti sarva kALe ane sarvakSetromAM dharmano pakSapAtI hovAthI yatanApUrvaka ja varte. - -- - 7/25 svAzaya vRddhiH vRddhi - vivekaguNanI vRddhi. 7/rUpa vadhruvoSanivAraLatvana nirdoSam - uMcA-nIcA kAMTAonI zAkhAnA mardanathI bALakane pIDA thatI hovA chatAM mAtAno jema hitakArI pariNAma che. e ja pramANe adhika doSothI prANIonuM rakSaNa karatA bhagavAnano paNa hitakArI pariNAma che. 7/37 yathocitaM prajAnrakSato bhagavataH kathaM bhaveddoSa: ? sAmAnyathI saMsArI jIvo AraMbhAdi doSomAM pravRtti kare che. potAnI jAte ja saMsArI jIvo doSone AcaranArA che temAM bhagavAna nimittabhUta nathI. potAnI jAte ja kharekhara saMsArI prANIo zarIrAdine jALavavA duHkhone dUra karavA bhojanAdi viSayomAM pravRtti karatA hoya che. mahAjJAnI AdikumAra rAjyAvasthAmAM rAjA tarIke potAnA aucityane jANIne kAMika upadeza Ape che. te apekSAe prANIo bhagavAnano upakAra mAne che. kevaLajJAna prApta thayA pachI bhagavAna AdinAtha dharmamAM pravRtta thavAno ane pApamAMthI nivRtta thavAno ja upadeza Ape che. mATe rAjyAvasthAmAM zrI RSabha rAjAe karela zilpAdividhAna nirdoSa che.
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 7 308 7/31 nAgarakSaLajJaItam - khADAnA kharabacaDA kinAre jyAre bALaka ramato hato tyAre acAnaka ja khADAmAMthI sApa bahAra Avyo te sApane joI pAse ubhelI mAtA ekadama gabharAI ane sApathI potAnA bALakane bacAvavA ekadama kheMcyo. khADAnA kinArA kharabacaDA hovAthI ane bALaka temAM ghasaDAyela hovAthI bALakane ujharaDA to paDyA paraMtu te sarpadaMzathI bacI gayo eTale ke mRtyu jevA mahAanarthathI bacI gayo. tema bhagavAne paNa zilpAdinuM zikSaNa ApyuM te AMzika sAvadya hovA chatAM paNa corI, lUMTa ane zikAra jevA mahAna anarthonI paraMparAne ane tenA dvArA thatI mahAna hiMsAne aTakAvanAruM hovAthI doSarUpa nathI. 8. bimbapratiSThAvidhi paJcAzakam 8/20 parikhAmeDyuma sarvasya na rtavyam - je kArya bhaviSyamAM aneka jIvone azubha karmabaMdhano hetu banatuM hoya te kArya na karavuM. vyasanI zilpI sAthe jinapratimA ghaDavAnuM mUlya nakkI na karavAmAM Ave to zilpIne adhika mUlya ApavA dvArA devadravyanuM bhakSaNa karAvavAnuM thAya che. ahIM zrAvaka pratimA ghaDAvatA hovAthI pote pApa kriyAmAM nimitta banavAthI zrAvakane karmabandhanuM kAraNa upasthita thAya. zrAvaka vyasanI zilpIne mUlya nakkI karIne pratimA ghaDAvavA Ape, to zAstrAnusAra ArAdhanA pote karato hovAthI potAne karmano bandha na thAya kAraNake sva AtmAno kharekhara pariNAma zAstrAnusAra ArAdhanA karavAno che. anya jIvo AraMbhAdi doSamAM pravRtti kare tyAre sAdhaka zAstrAdhAre nimittamAtra bane che. AthI nimittabhAvathI najadIka rahelA zrAvake karmabandha pratye nyAyapUrvaka vicAraNA karIne A zilpI karmabaMdhanu bhAjana na bane A pramANe potAnI buddhithI vimarza karIne tIvra rogane anubhavatA rogIne apathyanA tyAganI jema ahita na thAya tema pravRtti kare. 8/26 punimittam - prabhu pratiSThAnimitte samarpita karela uttama dravyo tathA te mATe karela zarIra zaNagArathI karmabandha na thAya kAraNake prabhubhaktinimitte mukti meLavavA te samarpita karAyA che. prabhupUjAmAM uttama dravyo samarpaNa nahIM karavAmAM bhaktibhAvanI nyunatA che, je AzAtanA kahevAya. mATe uttama dravyonuM samarpaNa puNyabandhanuM kAraNa bane che. 8/27 rAgAdInAmabhAvAcca prastuta viSayamAM AjJAnusAra pravRtti karanAra sAdhakane saMklezano abhAva hovAthI rAgAdidoSono abhAva hoya. -
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 309 pariziSTam-7 sAdhu - sAdhu mUDhatAno tyAga kare. saMmohathI mukta banelA sAdhakano ja kAyotsarga vAstavika rIte zuddha gaNAya. 8/28 naM mArAviSAt - pariNAmavizeSathI samAnaphaLa prApta thAya (karaNakarAvaNa ane anumodana prakAravALA puNya-pApa hoya.) A viSayamAM vRkSa chedanAra rathakAra, baladeva muni ane haraNanuM dRSTAnta jANavuM. pote zubhakriyAmAM pravRtti karatA hoya paraMtu viziSTa puNyano abhAva tenA kAryamAM avarodha utpanna karanAro bane, puruSano koI paNa aparAdha-doSa na hoya, A paristhitimAM bhAvathI te sAdhakanuM avikala-saMpUrNa zuddha anuSThAna ja che. tethI pariNAmavizeSathI haraNanI jema samAna phaLa (pAMcamA devalokanI prAptirUpa) prApta thAya. 1/48 puSA mANazatinA parama - lokottama svarUpavALA sarvajJanI avajJA karavA vaDe moTI AzAtanA thAya. tethI sarva sthAnomAM sauthI prathama sarvajJanuM vacana ja svIkAravuM joIe, tyAra pachI sarvajJa vacananuM avirodhI evuM lokanuM vacana svIkAravuM. 20/8 phemiti - vrata vagere bIjI pratimAomAM paNa pratimA zabdano A artha jANavo. vratadhArakanI mUrti (zarIra) - sAmAyika lenAranI mUrti-zarIra. 20/26 sAmayika-poSatimo: punarUpI de - cAreya prakAranA pauSadhamAM svalpakAlIna sAmAyika ane pauSadhanI dararoja anuSThAna tarIke ArAdhanA karavAnI che. vratanI aMdara rahela hovA chatAM paNa sAmAyika-pauSadha pratimAnuM punaH grahaNa dIrghakAlIna avasthAna pratipAdana karavA ane jIvananA aMta sudhI teno saMbhava darzAvavA karela che. ane A bAbata aviruddha hovAthI ja keTalAka prakaraNomAM pratimAdinI mahAna yogyatA darzAvAya che. sAmAyika-pauSadha ane sAmAyika-pauSadha pratimAno bheda na mAnIe to yogyatAvizeSanuM grahaNa na thAya. 20/42 vizvanAthAM vADhA veNa yathoritA prAyo mavati - puSTa kAraNathI sAdhu sAmAcArInA pAlanarUpa paDilehaNAdi bAhyakriyA na dekhAtI hovA chatAM dikSA saMpUrNa ja che. sAmAnya rIte utsargamArgamAM paDilehaNAdi kriyA niyata samaye thatI dekhAya che. mATe kriyAno abhAva hote chate pariNAma eTale bhAvavizeSa kaluSita thAya che. arthAt zubha pariNAma nAza pAme che. AjJAnusAra karAtI paDilehaNAdi kriyA ja tattvadRSTithI dhvajyAsvarUpa che, kAryano abhAva hoya tyAM kAraNano abhAva hoya ja tevo niyama nathI, jemake ayogolakamAM kAryano eTale ke dhUmano abhAva che, paraMtu tyAM agnirUpI kAraNa dhUmanuM hAjara che.
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 pariziSTam - 7 20/4 rmakSayopazamArM - dIkSA svIkAranAra bALaka nAnI vayanA che mATe zAstramAM varNavela pratimAonI pAlanA karavAmAM asamartha che. pratimApAlana karyA pachI dIkSA grahaNa karanAra sAdhakanI jema bALakane prazasta viziSTa pariNAmanA utkarSa dvArA adhyavasAyanI vizuddhi prApta thavAthI dIkSA yogya jANavI. kAraNake sarvaviratinA adhyavasAyasthAno dezavirati guNaThANAnA adhyavasAya sthAna pachI rahelA che. 21/3 samyak - prazasta 11/5 ucitapravRttipradhAnam dhanADhyazrAvaka tathA garIbazrAvaka potAnI bhUmikAnusAra aucityapUrvaka pravRtti Acare. zrImaMtazrAvaka varaghoDA sahita ThAThamAThapUrvaka upAzraye sAmAyika karavA Ave. 26/60 tathAjJAnAt - mArgAnusArIpaNuM ane ahitano parityAga karavA rUpa baMne prakAre avisaMvAdI jJAna hoya che. AthI, /zya caraLapakhime - viziSTa karmanA kSayopazamathI utpanna thayela abhyantara pariNAma. 11/18 kUlavadhUjJAtAdIna (1) kulavadhU udAharaNa - jema kulavadhU vaDIlo sAthe maryAdApUrvaka kuTumbamAM vase to zIlarakSA, vaibhava, Adhipatya pramukha aneka guNonI prAptinuM bhAjana-sthAna bane. e ja pramANe sAdhu paNa gurukulamAM vasavAthI jJAnAdI aneka guNonI prAptinuM bhAjana bane. (2) rAjAnujIvI - jema rAjAno Azraya karIne jIvanAro rAjakuLamAM vasavAthI rAjAne kRpApAtra bane che eja rIte sAdhu gurukulavAsanA sevanathI guruno kRpApAtra bane che. (3) kalAcAryopAsaka laukika kaLAo zIkhavA mATe kalAcArya pAse vase, to aneka kalAo zIkhIne niSNAta bane che e ja pramANe sAdhune gurukulasaMvAsathI kSamA Adi sAdhudharmanI siddhi thaze. - - - 26/11 bhAvArtha: kSAnti - krodhano tyAga karavo. sahana karavuM. mArdava vinamrabhAva. Arjava - svaccha Azayayukta bhAva. mukti - lobhano tyAga. maLela dravyono paNa saMpUrNa tyAga. tapa bAhya anazanAdi cha prakArano tathA prAyazcittAdi cha atyaMtara prakArano Agamaprasiddha tapa. saMyama-mana-vacana-kAyAnA saMyamarUpa traNa prakAre jANavo. satya visaMvAdarahita mana-vacana ane kAyAnI saraLatArUpa cAra prakAranuM satya hoya. zauca - bAhya ane atyaMtara be prakAranI pavitratA. AkiMcanyazabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza. pAMceya indriyonA viSayomAM virAgabhAva ane suvarNAdiparigrahanA tyAgarUpa akiMcanabhAva. -
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 311 11/20 suparizuddhiH abhyantara doSono saMpUrNa tyAga. 22/22 gurutavAsatyA2e oSA: - gurukulavAsano tyAga karavAthI jJAnAdiguNono abhAva. sUtrArthagrahaNa, paDilehaNa vagerethI AraMbhIne bIjAne dIkSA ApavA sudhInA vividha yogomAM avidhithI pravRtti kare. ziSya paNa te ja prakAre zAstrabAdhApUrvaka dareka anuSThAna Acare te mahAdoSarUpa che. 11 / 24 na guruH gauravane na pAmI zake. guru tarIke pote zAstrathI bhraSTa banela che mATe potAnI pravRtti zAstrabAhya hovAthI ziSyAdinI pravRtti mahAna doSano hetu bane che. avidhinuM AcaraNa samagra zAsanane glAni pedA karanAruM thAya che ane aMte zAsanano nAza karanAruM thAya che, mATe gurukulavAsa ja kalyANakara che. guruguNo - jJAna, kSamAdirUpa tenAthI rahita guru viziSTa - - 11 / 26 siddhamidam ajJAnI nahi karI zake A pariziSTam - 7 kSamAdiguNonA saMpUrNa vikAsamAM bAdhaka bAhya ane - - pApano sarvathA tyAga karavArUpa pratiSedha agItArthadUSaNa dazavaikAlikasUtrakAre jaNAvyuM che. 11/31 tallajjayApi saMghATaka bhikSA zAstrIya che. sAdhu mahArAja sahAyaka sAthe hoya to lajjAthI paNa piNDavizuddhi pramukha guNonuM pAlana zakya bane che. 21/56 samayanohitam - A loka ane paralokanA hitamAM virodha na Ave te rIte AcaraNa karavuM te. 21/rU7 mAvArtha: - je loko AtmAbhimAnathI viparIta buddhivALA che, teo potAnA AtmasvarUpane nahi jotA abhinivezathI ayogya evI bAhya sAvadyakriyAomAM Asakta banyA che. tathA tucchasvabhAvane kAraNe pUrvApara vicAraNA nahi karI zakavAthI tenAM AcarelA kAryo pravacananI niMdAnA kAraNarUpa bane che. 21/38 dhvA'Aragam - sadbhUta vastuno tyAga karIne asaddhastunI icchA karanAro sAdhu kAgaDA jevo che te susAdhu nathI. udA. kAgaDAo vAvaDInA kAMThe rahelA che, tarasathI pIDA pAmI rahyA che tyAre uttama sarovarane choDIne mRgatRSNAne sarovara samajIne te tarapha doTa mUke che. 1/4o mAvizuddhimahattA - adhyavasAyanI vizuddhine meLavyA vinA je loko utkRSTa tapa kare che. te bALajIvonI lezyA azuddha gaNAya che. kevaLa tapa karavA
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam-7 mAtrathI vizuddhi na thAya. 22/4ra mAyataH - atyaMta prayatnathI prApta thayelo. 22/4rU sathava: - jJAna-darzana-cAritra zaktirUpI puruSArtha vaDe je mokSa meLavavA tatpara hoya te sAdhu kahevAya. - 22/42 pagAtAvayutaH - kamaLanI utpatti kAdavamAM thAya pANIthI vadhe paraMtu pANI ane kAdavathI alipta rahe, tema sAdhu karmarUpa lepathI rahita hoya. 12-sAdhu-sAmAcArI paMcAlaka 22/sAmAcAro - ziSTa puruSoe Acarela kriyA samUhane sAmAcArI kahevAya. 22/1 mArthA - mahAna che vidheya jenuM athavA mahAna prayojanavALI sAmAcArI ke jenuM phaLa mokSa che. 22/ sAmarthya - kArya kAraNabhAvanI zakti hoya tyAre, 22/7 3caitranibandhaH - bIjAne parAdhIna rahevuM paDe evA karmano kSaya thavAthI tathA svayaM samatAmAM rahevAthI sAdhaka uccagotra bAMdhe che. ane dezaviratiguNaThANe samatAbhAva uccagotrabaMdhanA kAraNa tarIke zAstramAM prasiddha che jene bhAvathI pAMcamuM dezavirati guNaThANuM hoya tene nIcagotrabaMdha zAstramAM kharekhara koI paNa sthAne darzAvyo nathI. 22/11 vAvanA - apUrvasUtranA uddezavALI. 12/21 pratizravaUT - kAryanA svIkAraviSayaka pratizravaNA hoya. 22/18 satvarthayor - arthano sambandha hovAthI avazya karavA yogya. 22/22 yuyorca - utsAhI sAdhakano 22/22 rUtarI - utsAharahita sAdhakano 22/ra6 gurusamUtaya - guru bhagavaMte nirdeza karela sAdhu mahArAjane jaNAvavuM. 22/rUka maUtnIno - utsarga mArge sAdhuo mAMDalImAM ja badhAnI sAthe bhojana kare. kAraNake lAvela bhikSA sAdhAraNa che. vizeSathI dAnadharmano adhikAra na hovAthI guru bhagavaMtanI anujJApUrvaka ja grahaNa karela bhikSAmAMthI sAdhuone AhArAdi apAya che
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam-7 22/40 gayuvAdhanam - zArIrikazakti Adi. 22/4rU vartanam - parAvartana, taviSayaka AmnAya. 22/46 paTanA - dararoja satata grahaNa karavuM. 22/46 maharSaUTIK - jJAnaguNasampanna mahAtmAonI 23/rUra vaMvizeSa - madhyasthaziSTa gRhasthomAM 23/40 zraddhAnItrAn - mArI sarva sAmagrI dharmane mATe thAo AvI manamAM bhAvano. 22/46 35 mi: - upayoga nimittazuddhi Adi vaDe saMkalpa doSanuM jJAna thAya. nimittacUlikA Adi granthomAM nimittazuddhinuM sukSmatAthI varNana karyuM hovAthI tenA dvArA doSo jANavA. - 24/11 minivezAt - rAga, dveSa ane moha bhAvanI malinatAnA kAraNo che. ane rAga, dveSa ane mohano utkarSa thatAM svamatithI kalpela mAnyatAomAM prabaLa puruSArtha thAya che. 24/ra7 varSopAna - karmathI utpanna thayela rAgAdIvikArone paNa naSTa kare. 24/rUra vinayavat - vinIta, mRdu hovAthI sahelAithI vividha AkAravALA AbhUSaNAdi banAvI zakAya. 24/32 purum - sArabhUta hovAthI AkaDAnA phulanI jema asthira nathI. vajanamAM halakA dravyane kharekhara sTeja dhakko lAgatA asthiratA saMbhave che. paNa vajanadAra dravyo asthira thatA nathI. 24/rUra vinItaH - zikSAdi kAryo sahelAIthI zIkhatA hovAthI yogya kahevAya. 24/34 pAnusArI karmano kSayopazama thavAthI sAdhaka mArgAnusArI bane. 24/34 DhothAninAda - AtmAnA kSayopazama dazAnA kSamApramukha guNo vikasavAthI zuddha svarUpanI anubhUti thAya che. mATe krodhAdi kaSAyo sAdhakane bALatA nathI arthAt saMkleza utpanna karI zakatA nathI. 24/rU4 tha: - kohavATa-saDo thato nathI. 24/37 vyasanam - zubhacittano nAza kare te vyasana. cittanI vihvaLatA utpanna
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 7 314 karavAmAM samartha bane te vyasana. muktinI prAptimAM vighna kare te vyasana. adhyAtmanA mArgamAMthI bahAra pheMkI de te vyasana. 14/37 kaSAdikAH kaSa cheda - suvarNamAM rahelo kacaro dUra thavAthI sArabhUta suvarNa rahe te. - tApa - apakArI pratye paNa krodhAdivikAra na karatA anukampAnI bhAvanA. - = uttama suvarNanI rekhA jevI viziSTazubhalezyA. tADanA - jaDa padArthane tADana karavAthI temAM koI vikAra-asara na pedA thAya tema game tevI bhayAnaka Apatti kaSTamAM paNa cittanI nizcalatA. z4/4o JasAdhu: - prazamAdiguNarahita je sAdhu mAtra bhikSAcaryA kare che te kharekhara sAdhu nathI kAraNake mokSa kAryanuM te kAraNa nathI. 4/44 junai: sAdhu: atyantasuparizuddho~kSasiddhiH - AgamasUtromAM kahela yuktio dvArA pUrvaparavirodha na Ave te rIte sAdhuguNo varNavyA. te guNothI yukta sAdhu ja mokSa meLavI zake che. kAraNake atyaMtavizuddhaguNonI ArAdhanA dvArA ja mokSa prApta thAya che paraMtu doSone sevanAro guNavagarano bhAvasAdhu thato nathI. kAraNake nirguNane bhAvasAdhu mAnavAmAM Ave to te bhAvasAmAyikane ArAdhanAro thAya. AthI guNavAna ane nirguNa baMnemAM bhAvasAmAyika mAnavAthI bhAvasAmAyika sadoSa banaze. mATe nirguNa bhAvasAdhu na ja hoya. jeo sAdhuguNone mokSaprAptinuM kAraNa mAne che teoe doSonA tyAga karavA dvArA mokSaprApti siddha karavAnI che. kharekhara je kAraNa na hoya te (vAstavamAM) kAryane utpanna karavA samartha banatuM nathI. jeo sAdhuguNone mokSanuM mukhya kAraNa mAne che teone ja ahIM upadeza apAya che mATe prastuta carcA saphaLa che. 4/4 mAvata: zItAni - 18000, zIlAMga paraspara ekabIjAne sApekSapaNe rahelA che AthI ja eka athavA ghaNA zIlAMgaguNonI prApti, bhAvathI sarvavirati vagara saMbhavatI nathI. ', z4/46 bhAvapradhAnA: sAdhavaH, na tvace dravyatisinaH - aDhAra hajAra zIlAMgarUpa guNone dhAraNa karanArA sAdhuo uttama kSayopazamabhAvamAM ramatA hoya che. AthI bhAvapradhAna sAdhuo kahevAya che. sAdhu banavA mAtra vezane dhAraNa karyo che ane zIlAMgaguNonI prApti dvArA zubhabhAvane pAmavAnI apekSA paNa nathI evA bhAvanirapekSa vezadhArI sAdhuo mokSa
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam - 7 315 meLavavA sAdhanA na karatA hovAthI teo bhAvapradhAna sAdhu kahevAtA nathI. paraMtu dravyasAdhu kahevAya che. paraMtu bhAvasAdhuo dravyasAdhu upara dveSa karatA nathI kAraNa ke sarvajIvo potAnA karmanA prabhAve ja vicitra paristhiti pAme che. baLavAna evuM karma pravRtti thavA detuM nathI. vighno ubhA kare che kahyuM che ke - anyathA-viparIta thayelA arthane zAsraparikarmitamati vaDe dhIrapuruSa A pramANe vicAre che ke "svAmI-mAlikanI jema karma baLavAna che je kAryane viparIta kare che." 24/48 praiveyam - 14 rAjalokarUpa puruSanI kalpanA karo. jemAM gaLAnA AbhUSaNanA sthAne rahelA divya vimAno caiveyaka tarIke oLakhAya che. 4/10 atyanta mAvasAram - mArgastha evI potAnI buddhi vaDe iSTaphalasAdhakatAne vicArIne muktipadane meLavavA sAdhuoe kriyAmAM prayatna karavo joIe. jethI kriyAo atizayabhAvavALI zreSTha bane. 15/10 AlocanA, abhigrahANAM grahaNaM ca dAMDAnI pramArjanA karavI Adi navA abhigraho dhAraNa karavA ane pUrve grahaNa karelA niyamo virAdhanA karyA vinA saMpUrNa pALyA che evuM guru bhagavaMtane kathana karavuM. sAmAnyathI cAra mahine AlocanA nahi lenAra sAdhu pramAdI hoya, paraMtu kyAreka anukULa saMyogo na maLavAthI AlocanA levAI na hoya teTalA mAtrathI te sAdhu pramAdI kahI zakAya nahIM paraMtu apramatta ja kahevAya. sAdhuo evA dezamAM vicaratA hoya ke jyAM gItArthanI prApti thatI na hoya, A paristhitimAM AgamamAM jaNAvela vidhi anusAra AlocanA grahaNa karavAno anya samaya paNa hoI zake che. 15/11 yatamAnasyApi yatanA karI rahelA atyanta apramatta sAdhune paNa, te chadmastha hovAthI aparAdhanI saMbhAvanA che. - - 15/14 prakA sAdhune je prAyazcitta AvyuM hoya tene sahAya karavAnI bhAvanAthI prAyazcittano tapa zarU karAve te prakArI kahevAya. 15/15 bhAvAnumAnavAn bhAva-jIvano adhyavasAya, jIvanA adhyavasAya saMbaMdhI anumAna. AlocanA karanAranA abhiprAyane samyak prakAre jaNAvanAruM pramANa jemanIpAse che te bhAvAnumAnavALA kahevAya. -
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 pariziSTam-7 25/18 gayetanathI - prayatna vinA je AcaraNa karyuM. /11 mAtrovanA - pote karelA aparAdhonuM kathana karavuM. 26/11 mahetA - prazasta dravyAdi prAyaH zubha bhAvanA kAraNa bane che. bhaviSyamAM zubhabhAvanuM saphaLa kAraNa che kAraNake zubhabhAvo saMklezanI nAbUdI karanArA che ane puNyAnubandhI puNyanA baMdhanuM kAraNa che.. 26/rara san - nyAyapUrvaka 26/rarU vahumAne - jJAna ane jJAnIonA viSayamAM saMkleza na karavo. 26/23 mArAma - kevalajJAna vaDe tattva jANIne je kevalI bhagavAne kahyuM che - AjJA pharamAvI che, tenAthI viparIta karavAmAM AjJAbhaMganuM mahAna pApa lAge che. 25/ra3 taLe - arthajJAnapUrvaka sUtra bolavAnI kriyA. 26/ra4 bhAvanam - koIka vyaktie zAsanane mAlinya pamADyuM hoya tyAre potAnA guNo vaDe anyanA doSano tiraskAra karatAM pravacananuM prakAzana karavuM. jema prabhu mahAvIre niMdaka evA gozALAnA ayogya - asatvarupaNAnA doSane potAnA kevaLajJAna tathA aSTamahApratIhAryAdi guNasamRddha satyamArgaprarupaNA dvArA abhibhavatiraskAra karyo. 21/ra goLa: - dharmavyApAranI pravRtti. athavA ucita anuSThAna athavA cittavRttino virodha karavo. 26/ra6 tAnyA - tapa sAdhanAthI glAni pAmyA vinA. 1/ra7 vatnam - mAMsa, rudhiranA saMcayathI utpanna thayela zakti. 25/ra7 vIryam - vIryAntarAya karmanA kSayopazamathI utpanna thayelI zakti. 5/28 punaH rodana - bhAvathI pApa pharIthI nahi karavAno pariNAma hoya, chatAM karmanuM sAmarthya acinha hovAthI viparIta pravRtti paNa kyAreka saMbhave che. /28 saMvekAn - saMsAraparibhramaNanA bhayathI. 26/rUra samitatvam - samitinuM pAlana na karavuM. 1/rUrU mahaVIRUK - dravya-kSetra-kAla-bhAvaviSayaka abhigraho na karavA. jemake dADAnuM pramArjana na karavuM.
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 317 mithyAdarzanAdi - jIve uddhAra nahi karela. 15 / 38 bhAvazalyam 15/40 samyagapi Azrava vaga2nI sthitine AzrayIne. 15/40 vijJeyaH bhAvazalyano uddhAra nahi karavA vaDe aparAdhavraNa jANavuM. ahIM durlabhabodhipaNAne jaNAvanAruM paheluM sUtra che, bIjA sUtramAM to sazalyapaNAnuM pratipAdana karyuM che ane trIju sUtra sazalyavraNanI vRddhinuM pratipAdana karanAra che. e ja pramANe prAyaH anya sUtro paNa jANavA. dUra karyA che sUkSma ane bAdara bhAva doSo jeNe - evo sAdhaka. - - 15/43 uddhRtasarvazalyA: - - pariziSTam-7 zalyoram - AlocanA, pote karela pAponI svataH niMdA ane gurusamakSa gaha ane zodhi - vizuddhi. 15/44 trilokabandhubhiH 15/46 sAmAcArI ziSTapuruSoe Acarela kriyArupa. /10 kumim - samudramAM paDI gayela ratnanI punaH prAptirUpa. - /10 to bhaggA - bhagavAnanA vacanathI pratikULa vartana karanArI. bhavAbhinaMdI jIvonI kriyA. - sarva jIvonA bAMdhava evA arihaMtoe. 15/50 lokottamasaJjJayA guNa ane doSanuM nirUpaNa mukhya svarUpe jemAM raheluM che evo jinavacana upadeza ke jenA dvArA prajJAnA doSo naSTa karAyA che. 16. prAyazcittavidhi-paJcAzakam 16/2 Alocanam AlocanA karavA mAtrathI je doSo nAza pAme te aparAdhone AlocanArha kahevAya. te AlocanA zabdathI jANavA. pratimam - "micchA mi dukkaDam" devAthI je doSo nAza pAme te aparAdho pratikramaNArha kahevAya. je pratikramaNa zabdathI oLakhavA. mizrar - AlocanA ane pratikramaNa baMne karavAthI je doSo nAza pAme te aparAdhone mizrArha kahevAya. pArAzcim - liMga, kSetra, kALa ane tapanA bhedavALuM, aparAdhono aMta karanAruM aMtima prAyazcitta. jenAthI adhika koI prAyazcitta nathI. 16/4 bhavyasya nikaTa muktigAmI jIvane.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam-7 318 26/5 prArtha rUTuM prAyazcittam - hiMsA karavAmAtrathI zAstra-AjJAno bhaMga thAya ane tenAthI pApa lAge A vAta satya nathI, kAraNa ke zAstra anusAra ArAdhanA ja kharekhara mahAna che. AthI zAstrAnusArI yatanApUrvaka ArAdhanA karanArane hiMsA thaI jAya to paNa prAyazcitta (pApa) lAgatuM nathI. - /6 pariti - zAstranA arthane bAdhA na pahoMce te rIte pravRtti karI rahelA adhikArI sAdhaka lAgelA doSone dUra karavA mATe prAyazcitta kare che. paraMtu je zAstrajJAno bhaMga karIne doSita thAya che ane pachI te doSone dUra karavA prAyazcitta karmamAM pravarte che tene prAyazcitta vahana karyA pachI paNa vizuddhi thatI nathI, kAraNa doSanuM mULa to zAstrajJAno bhaMga che, ane prAyazcitta vahana karyA pachI paNa zAstrArthane bAdha pahoMcADanArI pravRtti to satata cAlu ja rAkhI che. mATe doSonI vizuddhine icchatA tathA muktinA arthI evA sAdhake zAstranA arthanI ArAdhanA karavA ja prayatna karavo joIe. 26/26 yobhivothena - yogIpuruSanA bodha vaDe. yogI puruSonI buddhi saMzaya, viparyaya, anadhyavasAya vagere doSothI rahita hovAthI ja yathArthasvarUpavALI hoya che tethI dravyano yathArtha bodha ja prApta karAve che. 26/11 chidyate - ahorAtripaMcaka AdithI dIkSA paryAyane ocho karAya che. jJAtiH - jinavacanarUpa AjJAnA pAlanathI zuddhi prApta thAya che. athavA aparAdha ane aparAdha karanAra aparAdhIno abhedaupacAra karavAthI jJAtA-puruSa saMvegAdi zubhabhAvonA prabhAve cheda prAyazcittathI vizuddhi pAme che. 26/rarU tataDa - pote tapa karIne vizuddha thayelo punaH dIkSAne yogya bane che zAstrAnusAra, vizeSa saMkleza pAmelo hovAthI pote pApa sevana karavAthI ayogyatAne pAmelo che ema pote jANe che. 26/ra6 gItam - pUrvapuruSoe Acarela AcAra, te paNa AgamikapuruSoe Acarelo hovAthI tathA anAdi kALathI siddha jItavyavahAranI antargata hovAthI pramANika ja che. jIta vyavahAra vinA pAMca vyavahAranI saMkhyA saMgata nahi thAya. 6/28 varca: - Atmapradeza sAthe karma skandhonuM ekameka thaI javuM. 26/28 mAttAvirAthanAnujam - jinAjJAnI virAdhanA vinA azubha adhyavasAya saMbhavato nathI.
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam-7 26/rU4 vihitaSThanA - karmano kSaya ane sarvakarmanA anubaMdhanA vyavaccheda dvArA apUrvakaraNa nAmanuM AThamuM guNaThANa tathA upazamazreNI ane kSapakazreNI sAdhakone prApta thAya che. 26/rUSa tapa - apUrvakaraNAdi guNaThANAmAM bhAvanI pradhAnatA hovAthI ghaNA karmono kSaya thAya che. tathA upazamazreNI ane kSapakazreNI kharekhara je nikAcita karmano kSaya kahyo che te viziSTa zubha bhAva vinA anya koI sthAna saMbhavatuM nathI. mATe te ja prabaLa zubha bhAva karmano kSaya karato hovAthI karaNarUpa jANavo. viziSTa zubhabhAva rUpa hovAthI ja prAyazcitta doSavizuddhinuM uttama kAraNa che. viziSTa zubhabhAva vinA kareluM prAyazcitta paNa karmakSaya karanAra banatuM nathI AthI kalyANanI kAmanA karanAra sAdhake haMmezA zubhabhAvano ja Azraya karavo joIe. kAraNake zubhabhAvathI yukta ja AcareluM prAyazcitta anuSThAna paNa svaphaLane sAdhanAruM bane che. 27/34 pratikSamaU{ - madhyama jinanA sAdhuone sAMjanuM devasika ane savAranuM rAIpratikramaNa dararoja karavAnuM nathI paNa aticAra lAge to zIdhra pratikramaNa karavAnuM che. madhyama jinanA zAsanamAM sAmAyikAdisUtro hoya che. rAtrinA thayela aticAronuM rAI pratikramaNa dvArA tathA divase thayelA aticAronI daivasika pratikramaNa dvArA zuddhi thAya che. anAdikALathI A sthApita thayelo vyavahAra che. 27/rUka mAnya: - phakta eka sthAnamAM eka mahinA mATe avasthAna karavuM teTaluM ja nahI, paraMtu paDilehaNAdi AvazyakakriyAo tathA svAdhyAyAdi paNa karavA. 27/rUda na nano vara: - sAdhuo eka sthAnamAM sthiratA kare ane vihAra na kare to jUdA jUdA kSetromAM rahelA dharmArthI sAdhakone sAdhuonA darzana bhakti tathA vinayapUrvaka dharmazravaNa dvArA dharmaprAptirUpa mahAna upakAra na thAya. vicaraNa nahi karavAthI vividha dezonA dhArmika-sAmAjika vyavahAra AdinI jANakArI na thAya, samudAya-gacchano sukhapUrvaka nirvAha na thAya. sva ane parano upakAra karavAmAM samartha hoya ane vihAranuM prayojana upasthita thAya tyAre e ja sthAnamAM sthiravAsa karavo sAdhune saMbhavato nathI. ane niSkAraNa sthiravAsa karavAthI jinAjJAnuM pAlana thaI zakatuM nathI. upara jaNAvelA doSo vihAra nahi karavAthI ubhA thAya che. mATe sUtrAnusAra mAsakalpa karavo e ja hitakArI che. gocarInI durlabhatAdi kAraNe kSetra parAvartana zakya na hoya tyAre te ja kSetramAM makAna, zerInuM parAvartana karavuM tathA zayanabhUmi Adi badalIne bhAvathI mAsakalpa
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 pariziSTam-7 avazya karavo joIe. 28/10 nA sIsI vimeti - pratimAdhArI sAdhu kAyotsargAdimAM rahelA hoya ane te vakhate phelAI rahelI Aga temane sparze tyAre mahAsatvazALI hovAthI agnithI dUra javAno prayatna na ja kare, karmanA sAmarthyathI Aga pramukha Apatti AvI jAya to paNa bhayabhIta na bane. 28/27 vIrAsanam - guru bhagavaMto nIce pramANe vajasaMghayaNa Asana kahe che bhUmi upara paga rAkhIne siMhAsane beThelAnI siMhAsana laI letA calAyamAna thayA vinA jevI sthiti thAya tevI sthiti e vIrAsana che. uttama saMghayaNabaLayukta sAdhaka avicala avasthAmAM dharma-zukladhyAnathI pote bhAvita thatA hoya che. lokamAM bhojanAdi kAryomAM vIrAsana prasiddha che. 28/rUrU matisUkSmatuM paNa roSa - pratimAkalpa svIkAranAra sAdhu vaiyAvacce karatA nathI. AthI gacchamAM rahelA bALa vRddha, glAnAdine vaiyAvaccano aMtarAya thAya. vaiyAvacca karavAnI bhAvanA hovA chatAM kAyika pravRttirUpe vaiyAvacca karatA nathI. joke guru, bAla-vRddhAdinI vaiyAvaccanuM kArya to gacchamAM rahela aneka munio potAnI zakti anusAra karatA ja hoya che. AthI pratimAkalpano sAdhu svIkAra kare to paNa vaiyAvaccanuM kArya aTakatuM nathI tethI atisUkSma doSa paNa lAgato nathI. mATe pratimAkalpano svIkAra karavo e zubha AlaMbana che. 28/36 maAimopi - je svalabdhithI yukta na hoya paNa labdhivALA AcAryanI nizrAmAM hoya to avazya dIkSA Ape. A vacana dvArA AgamamAM paropakAra viSayanI mahAnatA darzAvI che. viziSTa guNa saMpanna sAdhakane dIkSA pradAna karavI e kharekhara atyadhikaguNakArI kArya che, mAtra potAnA hita mATe pratimAnuM pAlana anuSThAna nahi. kAraNake sarva sthAnomAM paropakAra pravRttinI mahAnatA hovAthI AgamasUtromAM paNa paropakArapradhAna pravartana jovA maLe che.
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnava kalyANa saMsthAna BHARAT GRAPHICS - Ahmedabad-1 BPh.: 079-22134176,M: 9925020106