Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepaH kezavasvAmipraNItaH saMskRtagranthaprakAzanakAryAdhyakSeNa ta. gaNapatizAstriNA amara pablikezansa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ amara pablikezans sattI cauttarA vArANasI mUlya 200.00
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ PREFACE This edition of Nanarthamavasamkshepa, a lexicon is based on the following six palm leaf manuscripts, in Malayalam character. (16) Belonging to Govinda Pisharodi, Kailasapuram. (U) Running up to the word ooittant, from the Palace Library. (TT) Belonging to the Palace Library. (a) Running up to the word ynn, belonging to Nilakanthan Nam buri, Vaikam. (5) From Mr. Rajarajavarma Raja, Ennakkatu. (a) Beginning from the word quhe belonging to Nilakanthan Nam buri, Vaikam. The Nanartha words or homonyms with their different lingas are arranged in this work, in six Kandas. The first Kanda contains words of one syllable and the second Kanda, those of two syllables and so on. Each Kanda is again sub-divided into five Adhyaya's, namely, Fifatg78414, frastery, FC Honfot steary, araftstemty and raft67824. For facility of reference, the words are arranged in each Adhyaya, in alphabetical order. The work treats of several words and meaning not found in Amarakosa and other common lexicons. The work was, as is evident from the prefatory verses written at the instance of a Chola King, Sri Rajaraja, son of Sri Kulottunga Chola by Kesavaswamin, a Chhandoga Brahnin living in the village of Rajendra Chola. The work is accordingly styled with another significant title *Rajarajiya'. In the work,* 'a short history of Chola Kings,' a Kulottunga is said to have lived in 12th Centruy A.D., and his son was Rajaraja. Another Kulottunga is also mentioned as having lived in the first half of the 13th Century A.D., and his son was also called Rajaraja. Either of these two Rajarajas may be the patron of the author. *Written, in Tamil, by Mr.T.A. Gopinatha Rao. M.A., Superintendent of Archaeology, Travancore.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ The author is quoted by Mallinatha and also by Arunachalana tha who lived before Mallinatha, in their commentaries on Mahakavyas. .. The present volume which contains the first two Kandas forms the first part of the Nanartharnavasamkshepa. The second part with Tryaksharakanda, and the third, with the remaining three Kandas will be published in due course. 2 T. GANAPATI SASTRI. Trivandrum 1 "vajraM tvastrI kulishshstryoH| maNivedhe ratnabhede iti kezavaH", vide his commentary on Raghuvamsa Sarga I. Sloka 4. *triSvanyatropayuktataH iti kezavasvAmivacanAdupayuktAdanyadabhidadhAnasya zeSazabdasya vizeSyaliGga.tvamavaseyam'. VidehiscommentaryonKumarasambhava, called Prakasika, Sarga I. Sloka 16. 2 The three parts containing all 6 Kandas have been included in the present volume (Publisher)
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivednaa| nAnArthArNavasaMkSepo nAmAyaM kazcinnighaNTugranthaH / asya saMzodhanAdhAranayA SaD AdarzAH kairalIlipayastAlapatrAtmakA AsAditAH / yathA (ka) kailAsapuragovindapidhAroTisakAzAdadhigataH / (kha) rAjakIyagranthazAlAsthaH kArtikIzabdAntaH / (ga) rAjakIyagranyazAlAsthaH / (gha) kaNNikuLaM nIlakaNThanampUrisaMbandhI yAmazabdAntaH / (Da) eNNakATurAjarAjavarmarAjasakAzAdadhigataH / (ca) kaNNikuLaM nIlakaNThanampUrisambandhI bhUjambUzabdamArabhya / atra nAnArthAni saliGgAni nAmAni ekasvarAdIni SaTsvaraparyantAni SaDbhiH kANDaiH saMgRhItAni / pratikANDaM ca strIliGga - pulliGga - napuMsakaliGga - vAcyaliGga - nAnAliGgabhedena paJcAdhyAyAH / atra jijJAsitamya zabdamya sukhadarzanArthamakArAdikrama AdivarNapvAdRtaH / amarakozAdimvanupalavdhAH zabdA arthAzca bahulamito'dhyetuM zakyAH / rAjendracoLasaMjJAgrahAravAstavyazchandogaH kezavasvAmI coLAdhipateH zrIkulottuGgacALasUnoH zrIrAjarAjadevasya codanayA granthamenaM praNinAyatyetatpUrvapIThikAto'vagamyate / ata eva rAjarAjasaMvandhAda 'rAjagajIyam' ityapyasya granthasya saMjJAntaram / coLavaMzacaritasaMgraha krastAbdasya dvAdazazatake sthita ekaH kulottuGgacALaH kathitaH, tatputra eko gajarAjazca / trayodazazatakapUrvAdhe sthito'paraH kulottuGgo varNitaH, tatsUnuraparazca rAjarAjaH / rAjarAjayorenayoranyataraH kezavasvAmina AzrayaH kAmaM sambhAvyate / * ayaM dramilabhASAgranthaH Ti. e. gopInAtharAya ( ema.e.) mahAzayana anantazayanarAjakIyapurAtanavastuvicAra kAryAlayA yakSeNa praNAya prakAzitaH
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ imaM kezavasvAminaM mallinAthaH svIyAsu mahAkAvyavyAkhyAsu pramANayati, tathA mallinAthaprAcIno'ruNAcalanAyaH / eSa nAnArNavasya prathamaH sampuTaH prathamakANDadvayAtmaka idAnIM prakAzyate / dvitIyamtyakSarakANDAtmA tRtIyazcAvaziSTakANDatrayAtmA kramazaH prakAzamepyataH / anantazayanam. ta. gaNapatizAstrI. + "vajra tvastrI kulizazastrayoH / maNivedhe ratnabhede iti kezavaH" iti rghuvNshprthmsrgcturthshloknyaakhyaayaam| S"triSvanyatropayuktataH iti kezavasvAmivacanAdupayuktAdanyadabhidadhAnasya zeSazandasya vaizeSyAlagatvamavasayam" iti kumArasambhavaprathamasargaSoDazazlokavyAkhyAyAma /
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ // shriiH|| rAjarAjIyAparanAmA nAnArthArNavasaMkSepaH keshvsvaamiprnniitH| ekaakssrkaannddH| striilinggaadhyaayH| zrIkulottunacolAkhyazcoleSvAsInmahIpatiH / yaH kaliM bhAratAd varSAd bahizcakre'tidUrataH // 1 // yena sarvANi vittAni sakalApi vasundharA / kAryANyanyAnyanAdRtya devabrAhmaNasAtkRtA // 2 // tasya sUnurabhUd devo rAMjarAjo mahIpatiH / abhUtapUrvamahimA santyakto rAjacApalaiH // 3 // yauvane vartamAno'pi sUryavaMzasamudbhavAn / atyazeta sa rAjendrAn paripakkatayA bhRzam // 4 // karNo'sau dAnazauNDAnAmagraNIriti vizrutaH / sa prAha eva vizrANya svApateyamazeSataH // 5 // ahazzeSaM ca rAtriM ca deyAbhAvAdanirvRtaH / tasya tu zrInivAsasya rAtrindivamavizramam // 6 // 1. 'tiH' kha. pATha
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArthArNavasope parjanyasyeva varSAsu vastUni bahu varSataH / na kizcidapacIyante kozAH pratyuta vardhanAH // 7 // dharmasyaiva samucchAyAdadharmasya ca nigrahAt / sukhena vRtteH sAdhUnAmasAdhUnAM niyantraNAt // 8 // amunA rAjarAjena kaliH kRtayugIkRtaH / bahunA kiM prajalpena mahAtmAno'pi tadguNAn // 9 // zaMsituM kavayo'zaktAH kiM punarmAdRzo janaH / / mahAgrahAro rAjendracolIko maha 10 // sarvavidyAsamRddhAnAM zrImatAmUSitejasAm / nivAso vipravaryANAM coleSvAsIt pratiSThitaH // 11 // mahAmAhezvarANAM yastAruNyeSveva yajvanAm / rAjJA rAjendracolena svanAmnA sthApitaH purA // 12 // rASTrasyAsya samRddhasya zirobhUSaNasantatiH / tatrAgrahAre vAstavyo vatsagotrasamudbhavaH // 13 // . sAmavedavidAM mAnyaH kezavasvAminAmakaH / / zrIrAjarAjadevasya sevako'bhUd dvijAgraNIH // 14 // taM kadAcit samAmanvya sevamAnaM mahIpatiH / cirAccikIrSitaM vastu mRtvAjJApayadIdRzam // 15 // Arya! vatsasukhAyaryAlaM kautUhalamatIva me / saliGge'spaSTasAdhUnAM nAmnAM nAnArthavAcinAm // 11 // paramparAyAstvadRte na cAnyaH zabdavittamaH / ekadvitricatuHpaJcapadasvarairnAmabhiH kramAt // 17 // kANDAgi pratikANDaM ca paJcAdhyAyauH kramAd yathA / . strIpunnapuMsakairvAcyaliGgaH saGkIrNaliGgakaiH // 18 // 1. 'vAsako' ga. pAThaH. 2. 'gAMva' kha. pATha:. 3. 'yA yathAkramam ' kha. pAThaH. 4. 'vargakaiH' gha. pAThaH.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAkSarakANDe strIliGgAdhyAyaH / anekArthairakArAdikramopetAdivarNakaiH / jijJAsitasya zabdasya sukhadarzanasiddhaye // 19 // ityukto rAjarAjena zirasAdAya zAsanam / zAstraM kartumupAkrasta rAjarAjoktavarmanA // 20 // oGkAramamRtaM brahma zivamakSaramavyayam / yamAmananti vedeSu taM prapadye vinAyakam // 21 // yasyArdha vande tvA bhava! hara! mahilA vilAsinI stananamitA / zirasi sarid vIcIbhirbhavaharamahilAvilAsinIstananamitA // 22 // bahupvAcAryavAkyeSu bahuzaH punaruktitaH / punaruktAn vihAyAnanyArthapvabhidhAmyate // 23 // ekadvitricatuHpaJcaSaTsvarairnAmabhiH kramAt / SaT kANDAH pratikANDaM ca paJcAdhyAyA yathAkramAt // 24 // strIpunnapuMsakairvAcyaliGgaiH saGkIrNaliGgakaiH / anekArthairakArAdikramopAttAdivarNakaiH // 25 // astrIviSayajAtInAM jAtimAtre nRtA smRtA / artha yonimati strItvaM puMstvaM meTvati smaret // 26 // dve dvayoriti vA zabdAvasminnarthe'vadhArayet / ye tu zabdAH pravakSyante sthAvarAntaravAcinaH // 27 // teSAM svaphalapuSpeSu pratIyAt klIbaliGgatAm / amyArthasya yadA kvApi punaruktirbhaviSyati // 28 // etasyaiva prapaJcamya smaraNAyeti manyatAm / strIpunnapuMsakAnAM ye zabdAH syurvAcakAH pRthak // 29 // liGgamAcakSmahe zabdaistairanyat paribhApyate / tri tristrivityamI zabdA vAcyaliGgasya vAcakAH // 30 // 1. 'smA' kha. pAThaH. .
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe . prayokSyante triliGgasya trayazabdaH prayokSyate / klIbe klI nabiti tvantaM punarantamathAdi ca // 31 // athoAdi ca neSyante pUrvasambandhabhAktayA / astrItyAdiniSedheSu nRSaNDAdItaradvayam // 32 // evaM samIkSya medhAvI liGgaM vidyAt prayatnataH / nAmajJAne'pyaliGgajJA nAdriyante hi vAgmibhiH // 33 // antyAdhyAyadvaye yatrakkacit strIpratyayodbhavAt / zabdeSu varNavRddhiH syAt sanmahadvRhadAdiSu // 34 // tAn pazyet prakRteryogye sthAne vRddhAkSarAnapi / satImahatyaMzumatI zreyasIbRhatImukhAn // 35 // granthapraNayamicchUnAM vizeSAt kAvyakAriNAm / upanyasitumicchUnAM viduSAM pariSatsvapi // 36 // rAjagoSThISu zabdArthaliGgayo mahasaMzayAt / viduSAM kalahe prApte jigISUNAM manISiNAm // 17 // AdaraNIyamavazyaM zAstramidaM satpathe vivitsUnAm / DiDayiSamANAnAmiva patatrayugalaM patatrINAm // 38 // garuDeneva bhogIndraH spardhamAnaH parAbhavet / avazyametadviduSA bahujJo'pi vadAvadaH // 39 // vidvadbhUyiSThadezeSu kaizmIrAdiSu tadvidAm / kRtIradRSTvA sakalAH svalpakaM kriyate mayA / / 40 / / nAmAmbudheraparyantAt svazaktyA kiJcidAdade / pralayakSubhitAmbhodherAlIDhe mazakaH kiyat // 41 // yadatra matimAndyena skhalitaM saMbhaviSyati / manISiNaH kSamantAM tadeka eva hi sarvavit // 42 // 1. ''ka. ga. gha. pAThaH 2. 'va vidu' kha. pAThaH 3. 'kA' ka.. pA.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAkSarakANDe strIliGgAdhyAyaH / dvandvapUrvanipAteSu bhUyobhUyaH kacit kacit / anyathAkaraNaM dRSTaM paurastyeSu nighaNTuSu // 43 // tacca vRttAnurodhena kRtaM tairna pramAdataH / granthagauravabhItyaiva taccAsmAbhiH kRtaM tathA // 44 // atha striyAM bahuSvApaH salile chandasorapi / zatAkSare 'STanavatikhare hIbera eva ca // 45 // bhUmeraghastAllokeSu yat tvidaM jalavAcinAm / atidezo vaijayantyAM muste tanna virocate // 46 // Apa ityevamAmnAtaM samAmnAye svanAmasu / tatra sandizyate'pzabdo jasantaH kinnu paThyate // 47 // Apazabdo'thavA svanta iti tasyApi dRzyate / Rci prayogaH sa yathA 'madhya Apasya tiSThati' * // 48 // tasmAdarthatayA vyoma nApzabdasyeha kIrtitam / zabdo rakSaNe tRptau prItAvavagatau gatau // 49 // vRddhAvavAptau dIptau ca praveze zravaNecchayoH / svAmyasAmarthyayAcJAsu kriyAyAM bhAvahiMsayoH // 50 // AliGgane ca dahane'pyartheSvekAnnaviMzatau / atyantamaprasiddhatvAdevamAdi na vakSyate // 51 // UrgannAnnarasotsAhabaleSu syAccaturSvapi / Rzabdastvaditau kharge'pyRg vANyAM padyamAtrake // 52 // kSmAzabdo bhuvi nadyAM ca girzabdo vAci yoSiti / jyA bhUmimauryostvag gandhadravye carmaNi valkale // 53 // tviD jvAlAdIptizobhAsu tRd tu vAJchApipAsayoH / dvArdvAropAyayoruktA dyozabdaH svarganAkayoH || 54 // gha. pAThaH. 2. 'ti kha. pAThaH. * sAmavede (utta. prapA. 8. sU. 14. ma. 3) 1.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe dhIstu karmaNi buddhau ca dhRstu yAnamukhe'gulau / bhAre vikRtagItau ca gAyatrAhayasAmani // 55 // sAmnAM draSTaSu caikeSu naurvAkkAlatariSvatha / pUrvahe nagare buddhau bhAstu razmau rucAvapi // 56 // bhUrbhUmyAM sthAnamAtre ca saurASTyAM vyomadehayoH / mA pArvatyAM ca lakSmyAM ca nirliGgo'sau nivAraNe // 57 // mRnmRttikAyAM bhaiSajyabhede tuvarikAhaye / mRcchabdo jalavAcyasti dhAntadAntatvasaMzayAt // 58 // samAnAyasamAnAto nirUpyAtra nivezyatAm / ruk prabhAkAntivAJchA ruk tu syAd vyAdhitodayoH // 59 // vAg vANyAM gauNavRttyA tu zabde vaktre cai kecana / zrIrindirAyAM zobhAyAM syAt saMpattilavaGgayoH // 60 // prathamAyAM vibhaktau ca vyAcaSTe bhagavAnamUm / strI priyaGgvAhaye vRkSe vanIvanitayorapi // 61 // lanAcca saptame rAzau liGgabhede ca zabdage / uk suve zoSaNe gatyAmityadhyAyaH samAptavAn / / 62 // ityekAkSarakANDe strIliGgAdhyAyaH / athaikAkSarakANDe pulliGgAdhyAyaH / athaikAkSarapulliGgA akAro viSNuvedhasoH / / kaNThasthAnasvare cAtha syAdukAro hare harau // 1 // oSThasthAnasvare cAtha glaurvapurlAnicandrayoH / AkAze divase ca dyuH pumAnAtmani pauruSe // 2 // 1. 'ca' kha. pAThaH. 2. 'tu' kha. pAThaH. 3. 'mu' ka. gha. pAThaH. - 'du klIbamahi gagane ca' iti tu medinI / 'AkAze divase ca du:' (pu. 270 ko. 6.) iti vaijyntii| pUruSe' iti syAt /
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAkSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / mAstu mAse nizAnAthe pumadhyAyaH samAptavAn // 23 // * ityekAkSarakANDe pulliGgAdhyAyaH / athaikAkSarakANDe napuMsakaliGgAdhyAyaH / atha klIbe khamAkAze svarge chidre gRhe' / nakSatrendriyayorbrahmaNyatha hRccittavakSasoH // 1 // ityekAkSarakANDe napuMsakaliGgAdhyAyaH / athaikAkSarakANDe vAcyaliGgAdhyAyaH / athAbhidheyaliGge sto dve evaikAkSare te / kiM praznAkSepakutsAnoM vitarkasya ca gocare // 1 // yuG sahAye dvitIyAdisamasaGkhye ca vastuni // 13 // ityekAkSara kANDe vAcyaliGgAdhyAyaH / athaikArakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / iDIT ca triSu nAthe strI medinyAM kastu nA nage / arkAnilaviriJcAtmazabdabuddhimanassvapi // 1 // ajayastu zarIre'pi puMsyevainamabhASata / .. ke nAmnyapsu sukhe mUrdhni gUrnA yale gude striyAm // 2 // gaurnAditye balIvarde kratubhedarSibhedayoH / strI tu syAd dizi bhAratyAM bhUmau ca surabhAvapi // 3 // 1. 'reSvime' ka. ga. gha. pAThaH. 2. 'yAM' ka. gha. pAThaH. pAThaH, 'khyeyava' ga. pAThaH. 4. 'lI' ka. ga. gha. pAThaH 5. 'muM' kha. pAThaH. 3. 'GkhyAdiva'
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe nRstriyoH svargavajrAmburazmidRgbANalomasu / azvAnAM pragrahe'pyeSa* yatsAdhAraNanAmasu // 4 // pragrahasya marIcezca samAmnAye'mumAmanat / / dhanurguNe suSumNAkhyarazmibhede ca bhAsvataH // 5 // dvayostvazve tathA hyAha skandasvAmyUkSu bhUrizaH / mAdhavAcAryasUrizca ko adyetya'ci bhASate // 1 // samAnAye samAnAtaH stotranAmasu sa triSu / ' vikArayorlakSaNayA dugdhAbhiSavacarmaNoH // 7 // carmaNo govikArasya vikAre zleSmasaMjJake / nRstriyoravizeSeNa kazcidenaM samAmanat // 8 // atha cit syAt striyAM jJAne jJAtari tveSa bhedyavat / athacchicchedane strI syAcchettari tveSa bhedyavat // 9 // AtmacAndramasAyanyo inarnA jJo jJAtari tu trissu| . jUjave strI rAkSase dve tvazabdo'rthe pumAMstri tu // 10 // ekArthe yuSmadarthe ca tezabdaH krIDane striyAm / krIDake triSu sUrye tu divityeSa dhvaniH pumAn // 11 // strI khe kharge ca dRk tu strI jJAnadarzanabuddhiSu / netre ca triSu tu draSTajJAtro dve hare haye // 12 // yadA tvasya striyAM vRttistadA nArIti dRzyatAm / digdezakAlaviSaye pUrve'rvAci ca bhedyavat // 13 // prAgbhave mAG mukhe caiva prAcI tu strI harerdizi / prathamApaJcamIsaptamyartheSvavyaya eva vA // 14 // * ajyH| 5. 'ko adya yuGkte dhuri gA Rtasya' (aSTa. 1. adhyA. 6. varga, 8) ysyaaci| 3 cndrmHshbdstikaadiH| avibhaktiko nirdezaH /
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAkSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| sarveSu pUrvoktArthepvityevaM prAkchabda IritaH / meSAdirAzau nakSatre vaiyAkaraNasaMjJini // 15 // klIbaM bhaM bhA tu bhAsi strI bhojarAjena saMskRtA / rAd strI chandovizeSa syAd dvAviMzatyakSare'tha nA // 16 // pArthive kratubhede ca raizabdo dhanarukmayoH / nRstriyornAmbude'tha dve viH khage triSu gantari // 17 // paramAtmani nAtha strI vid jJAne jJAtari triSu / nA rauhiNeye vid tu strIzaNDayoguMDhavAci(niAnI) // 18 // aGgulyAM strI samAnAye samAmnAtAja(ne? ye)na ca / dvayormanuSye vaizye ca svaM tvAtmAtmIyayostriSu // 19 // dhane tu nap pumAn jJAtau takArAntaM tu sat tripu / satye sAdhau vidyamAne prazaste'bhyarhite budhe // 20 // zobhane ca satI tu strI tuvarIsaMjJabheSaje / lakSmIpativratAzailatanayAsu caturvatha // 21 / / zabde'pi kazcit sacchabdastasya liGgaM vicAryatAm / sajjanastvenamAmnAsInnakSatre tannapuMsakam // 22 // parabrahmaNi nIre ca vayaM brUmo napuMsakam / . sezabdaH sevane strI syAt sevake vAcyaliGgakaH // 23 // ityekAkSarakANDe nAnAlikAdhyAyaH / ekAkSarakANDaH smaaptH| 1. 'nap' ga. gha. pAThaH. 2. ntastu sa' ka. ga. gha. pAThaH
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha ykssrkaannddH| striilinggaadhyaayH| atha striyAM bhavAnyAH syuH sarvAH saMjJAH kSumAhaye / dhAnye rAtreharidrAyAM bhUmemanAkhyabheSaje // 1 // mAtustu gavi peSaNyAM pArvatyAM cAtha yoSitaH / priyavRkSe'thAmbA syAjjyeSThasvasari mAtari // 2 // vAcAM madhyamikAnAM syAt saptAnAmekavAci ca / arcA pUjApratimayorattA-vazrAM ca mAtari // 3 // nATyoktaviSaye jyeSThabhaginyAmiti kecana / nATyoktAveva vRddhAyAM vezyAyAmiti sajjanaH // 4 // apvA nadyAM bhaye rAge'pyabhvA tu vyomatoyayoH / azristu koTyAM dhArAyAmaSThI tu syAt phalAsthani // 5 // jAnukUparayorasbhorandUstu gajazRGkhale / / pAdabhUSaNabhede ca syAdAsthA tvavalambane // 6 // pratijJAyanatAtparyagoSThISu syAdathApare / AhA kaNThe kathAyAM cetyAhurAhA tu nAmani // 7 // kaNThe cetyapare'thAjiru*tkRSTA liGgabhedataH / AptiH pratyayitatve syAllAbhasambandhayorapi // 8 // Alimarthanaye vidyAt seto sakhyAM tathaiva ca / AvalAvapyathAlUH syAd yonivyAdhI vanaspatau // 9 // TiTTibhAkhyakhage cAt punaryAgAdikarmaNAm / kalpe ca paripATyAM ca sAmno gAyatrasaMjJinaH // 10 // dvitIyapAdagItyAM ca tRtIyArcikaparvaNoH / AvRttAvapi cAthAzIrhitAzaMsAhidaMSTrayoH // 11 // 1. 'ka' kha. pATha:. . * utkarSazca nAnAliGgAdhyAye vodhyaH /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe strIliGgAdhyAyaH / apIcchAyAmirA tu syAt murAyAM salile divi / daityAnne na kSitau vAci syAdilA tu gavi kSitau // 12 // divi vAcyArghyanADyozca devatAbudhabhAryayoH / ijyA tu yAge pUjAyAM jananyAmapi sajjanaH // 13 // iSTiogecchayorISA rathasIrAdidaNDake / pramANabhede bhagavAnaSTAzItizatAgule // 14 // ihA tu vAJchodyamayorItirDimbapravAsayoH / ..... umA kIrtyAmatasyAM ca girijAyAM zriyAmapi // 15 // jatistu rakSaNe syUtau cetyeke tattu no tathA / vaya tu brUma UzabdakathitaikonaviMzatau // 16 // artheSu syAt tathA syUtau cetyatho RddhiroSadhau / Rddhirityeva vikhyAtA yA vRddhiriti caapraa.|| 17 / / tasyAmapi vibhUtau ca kakSyA sAmyavaratrayoH / kacchAkhyaguhyavasne ca kAJcyAM gehaprakoSThake / / 18 // pArzvadyaGgasamudbhUtarogabhede'GgulAvapi / kathAkhyAnAhvayagranthavizeSe kathane'pi ca // 19 // kanthA grAme ca bhittau ca bahucIrakRtAmbare / kanyA tu SaSTharAzau syAt priyaGgvAkhyamahIruhe // 20 // kumAryA zAribAyAM ca taraNIsaMjJagulmake / karmI hATakaputryAM syAdapi zAlApalAlayoH // 21 // kambUstu kuruvinde syAd bhUSaNe ca tsarAvapi / kakubuSNigvizeSe syAd bhUbhRtaH zikhare dizi // 22 // vAci caikonnapaJcAzadrAtre satre tu bhUmani / kAntiH zobhecchayoH kAJcI mekhalApurabhedayoH // 23 // 2. 'kona' ka, ga. gha. pAThaH. 3. 'tra' kha. pAThaH. 5 1. 'te' ka. gha. pAThaH. 'ca' ka. gha. pAThaH.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe liyA kSaye tathAcArAtikame'tha kSitirmuvi / manupye kSayaNe gehe vAsakarmaNyayo kikhiH // 24 // kAlagotravizeSe'pi kroSTujAtyantare'lpake / krIDA namaNi lIlAyAmapi kreNistu vikraye // 25 // parigrahe ca kSetrAdeH phalabhogAya tanvate / dattvA kiJcit kiyantaJcit kAlaM koTistu vakSyate // 26 // cApAgre cAgramAtre'zrI prakarSe zakale tathA / saGkhyAvizeSe lakSANAM zate kSoNI punarbhuvi // 27 // maujyAM ca mekhalAyAM syAt kSoNI iti tu rodasoH / khaTTA paryaGka AcAryAsane tvanye vadanti tAm // 28 // / Ayurvedaprasiddhe ca vraNabandhanayantrake / / kharvidyuti kaNDDAM ca gatirnADIvraNe pathi // 29 // upAye ca dazAyAM ca yizabde sAmagItige / gantavye puNyapApAbhyAM prasthAne zaraNe'pi ca // 30 // prAyUryAdiprabhRtiSu kriyAyukteSu cepyate / gAthA tu vANyAmAryAyAM piGgalAnuktanAmasu // 31 // vRttepvanuSTubAdyeSu yAni vRttAni paJcasu / pAdaizcaturbhiH SaDbhirvA tepvapyRSikRtepvasau // 32 // guptiH kSitivyudAse syAt kArAyAM gopane'pi ca / gRSTiH sakRtprasUtAyAM gavi kApmaryapAdape // 33 // viSvaksenapriyAsajasthAvare cApyatho ghRNA / jugupsAyAM dAyAM ca cAristu mukhasaMbhave // 34 / / rogabhede pazUnAM ca lakSaNIye'tha mUrdhani / / cUDA zikhAvalabhyozca cUlistu dhanuSo'Tanau // 35 // 1. 'kSaye ca' ka. gha. pAThaH. 2. 'ya' ka. gha. pAThaH. 3. 'tike' ka. gha. pAu:, 'take' ga. pAThaH. 4. 'zA' ka. gha. pAThaH. 5. 'ca' kha., 'ya' ga., 'pa' ru. paatthH| 6. 'Da' ka. kha. gha. pAThaH.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe striilinggaadhyaayH| piTake ceti vidvAMsaH kecidAcakSatetamAm / chavizcarmaNi zobhAyAM dIptau yajvadvijanmanAm // 36 // vedyAmAstaraNe cAthacchAyAnAtapazobhayoH / sUryapatnyantare gehe syAt patipratibimbayoH // 37 // jAtiH samUhe mAlatyAM sAmAnye janmagotrayoH / brAhmaNAdiSu varNeSu vedArthe sarvajantuSu // 38 // svabhAve prabhave chandobhedepvAryAdikeSvapi / ..... jyAnistu hAnau buddhau ca roge jisA tu vAci ca // 39 // jvAlAyAM rasane cAtha maJjiSThAsaMjJabhepaje / jiGgI dIrghaphalAyAM ca kozAtakyAmatho juhaH // 40 // sAgvaMzeSe puroDAze'pyatha jyotsnA zazidyutau / / jyotiSmadrajanau cAtha jhillI cIryAkhyakITake // 41 // api dagdhaudane'tha syAt tandrA nidrApramIlayoH / tandrimtu suptAvAlasye tantrIrvINAdino guNe // 42 // rajjau sirAyAmAlasye guDUcyAmiti paJcasu / taNDUoNiplave dayA tADirAbharaNAntare // 43 // tarubhede'pyatha tulA sAdRzyonmAnadaNDayoH / stambhapIThe palazate tathA rAzau ca saptame // 44 // tuNDIrAsye zUnanAbhau truTiH saMzayalezayoH |suukssmailaayaamrdhmaatriikaale'piitypre'ptthn // 45 // .. tUliH zayyAntare citrakUrcikAyAM ca sA punaH / icchApipAsayostRSNA tRptistu sukhatoyayoH // 46 // 1. 'Ta' kha. ga. pAThaH. 2. 'sa' kha. ga. pAThaH, 3. 'tra' ka. gha. pAThaH.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe. sauhitye cApyatha tretA gArhapatyAdikatraye / dvitIye ca yuge'tha syAd dIkSA yajanapUjayoH // 47 // vratAdeze ca niyame mauNDaye copanaye'pi ca / dRSTizabdo'kSNi buddhau ca jJAne darze dRSat punaH // 18 // peSaNyAmazmamAtre ca dRgbhUstu tarusarpayoH / bile ca drohakajanaiH kRte'yo nIlikAhvaye // 49 / / dolA syAdoSadhimtambe preke cAthottamastriyAm / dhanUrdhanurguNe cAnye dhanuSyapi paThanti tAm // 50 // dhArA pravAhe nadyAdeH sainyAne dravasantatau / vAci zastramukhe'zvAnAM gatipvAskanditAdiSu // 51 // dhAnA bhraSTayave cApi phalavIje ca bhUruhAm / prAjiH piTakajAto myAd vAtyAyAmapi kecana // 52 / / dhItA buddhau sutAyAM ca kanyAyAmiti kazcana / dhItiH myAdagulau pAne'pyAbAre ca vyavasthitau // 53 // dhRtirdhAraNasantoSadhairyazauryeSu saukhyake / dvAsaptatyakSaracchandovizeSe piGgalo'nvazAt // 54 / / nAnAzabdamtu bhAratyAM jananyAM duhitayapi / nAsA tu nAsikAyAM syAd gRhadvArova'dAruNi / / 55 / / nADistvardhamuhUrte myAnnAlavraNavizeSayoH / sacchidradIrghadravye ca sirAyAM ceti paJcannu // 56 // nAlirnADIvraNe nAle dhamanyardhamuhUrtayoH / Ayate suSiradravye tepvevArthaSu paJcasu // 57 // nAndiH kalyANavRddhau myAnnATyArambhArcanAntare / niSThotka'pyavasthAyAM nAze'nte vratayAcnayoH // 58 / /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvayakSarakANDe strIliGgAdhyAyaH / } syAnnirvahaNaniSpattyoH paramAyAM gatau tathA / kleze ca taktavatvozcetyartheSu dvAdazasvasau // 59 // nizA rAtrau haridrAyAM nindA kutsApavAdayoH / nidhA nidhAne pAzyAyAM pAzyA pAzakadambakam // 6 // nIvI syAt kavace vastre vaNimUladhane tathA / strIkaTIvasanagranthau nRbhuH pratikRtI plave // 11 // kazcid dIrghakrimAvAha nemistu timizahU~me / / cakraprAnte bhittimUle kUpe tanmukhaMbandhane // 62 / / pInAhasaMjJa ityeke paricchede'pi kazcana / vaje'pyAha samAmnAyaH prabhA tvarciSi bhAsi ca // 63 // sUryapatnIvizeSe'tha prajA sUnau jane'pyatha / palliH kuTIre'lpagrAma Azrame vyAdhamandire // 64 // prANibhede ca musalIsaMjJe'tho paGktirAvalau / catvAriMzatsvarAyeSu chandAbhedeSu sA tathA // 65 // ekatve dazasaGkhyAyAM tatsaGkhyeSu ca vastuSu / dazakasya yadA dvitvatritve tattadvacastadA // 66 // paktistu gaurave pAke'thAzvAyAM mAtari prasUH / pAriH sRNiguNe ghaNTyAM pAlizcihAzripatiSu // 17 // setau karNalatAyAM ca pradeze ca sarucchade / jAtazmazrustriyAM kSetre vapre'tha prAptivAgiyam // 68 // udaye'dhigame cAtha pAduM kecit pracakSate / pAdukopAnahoH syAdityevaM zabdavizAradAH // 19 // * 'citrakRt timizo nemI' (pu. 48. zlo, 46) iti vaijayantI / 'neminI tinizadrumeM' iti tu medinii|
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe pIDA kRpAziromAlAvyathAsu prItivAk punaH / premNi harSe'pyatha prekSA prajJAyAM nRttadarzane // 70 // polA tu parikhAyAM ca kavATasya cai bandhane / tAlasaMjJe'tha poTA syAt strIpuMsAGkanapuMsake / / 71 // striyAM ca rAjyapAlinyAM dAsyAM cAtha balidhvaniH / yAMnau vAyau ca bhasvA tu vahiSmAnadRtAvapi / / 72 // bhede saptadazastomavicyuteriSudhAvapi / bhaktirbhAge sevyamAne lakSaNAyAM ca sevane // 73 // bhaGgibhaGge'pyAkRtau ca vicchittau cautha bhASaNe / bhASA laukikavAkye cAbhiyogavacane giri // 74 // bhikSA tu bhikSitadravye deyAnne grAsamAtrake / bhRtiyAcanasevAsu bhittiM tvajaya Amanat // 75 / / kuDyapradezayoH syAt tu bhUmiH mAsthAnamAtrayoH / bhUtirbhasmani sampattAvutpattau bharuTe'pi ca // 76 // bhRtistu dhAraNe poSe bhRtakAdezca vetane / / matirbuddhIcchayomAThistarupatrasirAsvapi / / 77 // kavace cAtha mAriH myAnmasUrIsaMjJake gade / sarvalokatate mRtyau tathA syAd devatAntare // 78 // atho misiH myAnmizreyAsamAkhye bheSajAntare / zatapuppAsamAnye ca vartate bheSajAntare // 79 // muktiH svarge'pavarga ca mUrtiH kAThinyakAyayoH / kAkapratimayozcAtha saGkalpe vAci menivAk // 80 // 1. 'tu' ka. gha. pAThaH. 2. 'vA' ka. gha. pAThaH. * 'patramadhyAsarA mAdiH (pu. 46. zlo. 18), 'mAThiH strI jAgarA vakSaschadaH sannAhaka / kaTau / ' (pu. 116. lo. 153) iti vaijayantI /
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyakSarakANDe strIliGgAdhyAyaH / yAtrA tu.vartane gatyAmatha yAcJAnuvartane / prArthane'pyatha yuktiH syAdupapattau ca yojane // 81 // samAdhAvatha rakSA syAllAkSArakSaNabhasmasu / ratiH kandarpabhAryAyAM suratotkaNThayorapi // 82 // rAge'pi paramaprItau rajjustu syAd varATake / aSTahastapramANe ca rAsnA tu suvahAhvaye / / 83 // bheSaje cApi dhenau ca rAga suhyeSu novRti / zobhAyAM cAtha rAjiH syAt kSetre'dho rasanasya ca // 84 // panau ca rAjasapai ca lekhAyAM ca karAdiSu / rItirdagdhasuvarNAdimale sthityArakUTayoH / / 85 / / pracAre sravaNe patau svabhAve'nye tu pittale / rujA bhaGgajarAmRtyurogepvatha ruciH zriyAm / / 86 / / abhiSvaGge'bhilASe'sau dIptau syAd devatAntare / zobhAyAM tintriNIkAyAH phale vRkSAnlasaMjJake // 87 / / rekhA tu kRtrime mArge hastapAdatalAdiSu / nirantarAlapatau ca vadanti viditAgamAH // 88 / / reTirvahvezca raTite saMyatotkaTavAci ca / tintriTIke spRhAyAM ca tathA kAntyatriyorapi // 89 // latA tu vallyAM zAkhAyAM priyaGgumpRzyorapi / latAbRhatyAmapi ca jyotipmatyatimuktayoH // 90 // zAribAyAmapi prAha kazcit tanna virocate / laGkA tu taruzAkhAyAM rAvaNasya ca pattane / / 91 // lakSmIH zrIbhUtizobhAsu vRddhisaMjJe ca bheSaje / RddhisaMjJe ca kasyAJcid viSNornavalu zaktipu // 12 // 2. 'tR ka. kha. pAThaH. 3. 'ntR' ka. pAThaH. 4. 'ba. 1. 'Sa' kha. ga. pAThaH. tatsAM zA' kha. pAThaH,
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe---- lavaGge cAtha lIlA syAd vilAsakrIDayorapi / lUtA pipIlikAyAM syAdUrNanAbhe'pyatho vapA // 93 // randhe medasi ca vrajyA varge paryaTane gatau / valirjaThararekhAyAM jarAprazithilatvaci // 94 // Uau ca gRhadArau ca vadhaH strImAtrabhAryayoH / navoDhayoSAsnuSayoH bhAryAyAM pUrvajasya ca // 95 // spRkkAnadyozca vidyA tu zAstravijJAnayorapi / zaivAgamaprasiddheSu tattvabhedeSu keSucit // 96 // mantreSu cApyathAsatyAM vihage ca vihAdhvanim / dhanaJjayo jagAdAtha vidyut syAt kSaNarociSi // 97 // manazzilAyAM vIthI tu gRhAGge patimArgayoH / rUpakANAM tathaikasmin vIrut tu sthAvarAntare // 98 // gulmAkhye'pi pratAninyAM latAyAM vRttivAk punaH / ... kRpyAdau vartane'pyArabhakSyAdicatasRSvapi // 99 / / zabdoccAraNatharmeSu drutamadhyAdiSu tritru / RkpAdasyApyupAnte'pyapratibandhapravartane // 10 // vyAkhyAne granthabhede ca sAmagItiguNAntare / sambhaktau cApare tvAhurmaraNe'pi vicakSaNAH // 101 // vRddhistvAdaikSu vRddhAkhvabheSaje vardhane sukhe / RNAtiriktadAtavye prayoke putrajanmani // 102 // muSkavRddhyAtmake vadhmasaMjJe rogAntare'pi ca / veNivdhau kezabandhe jananyAM ca sarityapi // 103 // zaGkA vitarkabhayayoH zaMsA tUktau stutAvapi / icchAyAM cAjayaH prAha tadasat smaryate yataH // 104 // 1. 'mpattI' kha. pAThaH.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe striilinggaadhyaayH| ApUrvasyaiva zabdajJaiH zaMsericchArthavAcitA / zraddhA spRhAyAmAstikye manyante tu vizeSataH // 105 // garbhiNyA api vAJchAyAM zvazrUH zvazurayoSiti / pitRSvasAraM tvasyAthai vyAcaSTe zAkaTAyanaH // 106 // zarat saMvatsare meghAtyaye zAntistu maGgale / cikitsAyAM zame cAtha ziMbirniSpAvanAmani // 107 // vallayAM zamyAM tathA zINistvaGge vizaraNe ruji / zuNDA salIlahastinyAM madirAhastihastayoH // 108 // zrutistu vede zravaNakriyAyAM zrotra eva ca / gItidharmavizeSe ca zabde cApyabhidhAyake // 109 // zroNiH kaTyAmupasthe'tha saMsthA syAdAkRtau mRtau / vyavasthAyAM samAptau ca praNidhAvapi kecana // 110 // saMjJAbhidhAne saGkete hastAyairarthasUcane / sUryabhAryAntare buddhau cetanAyAM ca tatra ca // 111 // upAMzu yacca kriyate kheSvanIkeSu vigrahe / sandhAvadhau pratijJAyAM sandhyAsandhAnakarmaNoH // 112 // svamRzabdaH samAnAto bhaginyAmagulAvapi / sarinnadyAM tathA chandobhede dvAsaptatikhare // 113 // saMyad yuddhe'micityAyAM dvAdazasviSTakAsu ca / saMsat sadasi satrAkhyaRtUnAM tvaipi bhUmani // 114 // caturviMzatirAtre dve tayoH pUrvatra saMsadaH / saMvid yuddhe pratijJAyAM saGketAcAranAmasu // 115 // saMbhASaNe kriyAkAre jJAnatoSaNayorapi / saMpad bhUtau guNotkarSe svAhAneyyAM ca vAci ca // 119 // 1. 'tra' ka, kha DhaM. pAThaH. . 2: 'cAtha bhU' ka. ga. gha. pAThaH.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe avyayaM tu havirdAne sAtirdAnAvasAnayoH / vedanAyAM ca tIvAyAmathaM sthitiriti dhvaniH // 117 // vyavasthAyAmavasthAyAM kriyAyAmapi tiSThateH / siddhistvRddhyAkhyavRddhayAkhyabheSajadvitaye gatau // 118 // saMrAddhAvatha sItA syAt pRthivyAM halapaddhatau / sasye haritasasye'nye sasyabhUmAvitItaraH // 119 // sumeruzirasaH prAgdiggatagaGgAntare'pi ca / jAnakyAmatha sImA syAdavadhau bhUmikUlayoH // 120 // kSetravyavasthayozceti DAbantArthAH samIritAH / mannantApi ca sImAsti tasyAzcArthA ime matAH // 121 // adanto'pyasti sImaH sa. nAnAliGgeSu vakSyate / IkSyAstadarthAstatrAtha sudhA sauhityamUrvayoH // 122 // gaGgeSTikAyAM kuDyAdilepadravyAntare'mRte / snuhyAM sthUNA tu gehasya stambhe vAtAdiSu triSu // 123 // lohapratikRtau tantradhAriNyAmiti SaTsvapi / razmimekhalayoH syUnA sRSTistyAgasvabhAvayoH // 124 // utpAdane cAtha sRtirmArga ca gamane'pi ca / smRtistu dharmazAstre syAdutkaNThAcintayorapi // 125 // hiMsA cauryAdike bAte'thA prastAvavilAsayoH / avajJAyAM ca helAtha horA lagnArthalamayoH // 126 // ahorAtre ca pUrNo'yamadhyAyA vyakSarastriyAH // 1263 // iti yakSarakANDa strIliGgAdhyAyaH / 1. 'ritaH' ka. ga. pATa:.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ iyakSarakANDe pulliGgAdhyAyaH / atha dvyakSarakANDe pulliGgAdhyAyaH / atha puMsi viriJcAkhyA rudrAkSe syuzcaturmukhe / tasmin paJcamukhe zambhoH kumArasya tu SaNmukhe // 1 // guggulUlaka kuTajeSvindrasyAstu citrake / bhallAtake'pyathArkasya bhallAtakyarkaparNayoH // 2 // karpUrakAmpillakayorindorvajrasya hIrake / kuberasya tu paryAyA vandAke * kSIravRkSaje // 3 // muste'mbudasyAtha zaileye dharaNIbhRtaH / arthaH phale dhane zAstre vastumAtre prayojane // 4 // hRdaye sAdhane mokSe kAryezvaryanivRttiSu / vAcye tAvabhiprAye yAcane ca halAyudhaH // 5 // aGkaH samIpa utsaGge cihne sthAnAparAdhayoH / rUpakANAM vizeSe ca nATakAdezca parvasu // 6 // urasyarghastu pUjAyAM mUlye'pyabdastu vAride / vatsare mustake'thAbdaH (? ) puroDAzarSibhedayoH // 7 // vRkSAvayavabhede ca syAdago girivRkSayoH / azno'bhre bhUvare'thAbho + ( ! ) vAyAvAtmanyathArkavAk // 8 // vyAdhau zazAGke'pyadristu zaile sUrye me'mbude / aGghriH pAdapamUle ca prANinAM caraNe'pi ca // 9 // andhurUdhasi kUpe'pi vraNe'kSustvabdhivaprayoH / asudhvanistu prajJAyAmasavo bhUni jIvite // 10 // atustu yAcake kAle'pyazmA pASANameghayoH / AdhirmAnasapIDAyAmadhiSThAne tathaiva ca // 11 // * vRkSoparijAte latAvizeSe / 7 'adhAtnuH' iti pAThaH syAt / 21
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe vyasane bandhake ceti caturvartheSu kIrtitaH / AtmArkacandravAtAmijIveSu paramAtmani // 12 // dehe yatne dhRtau kIrtI buddhau manasi ca zrute / dharme svabhAve putre'rthe parasya pratiyogini // 13 // indraH purandare sUrye sUryeSu dvAdazasvapi / vizeSataH syAdekasmin paramAtmani pAdape // 14 // azmantakAhaye kSveDavizeSe iti SaTsvayam / patyau ca nAmapUrvo'tho ISmo vAyuvasantayoH // 15 // utso vyomnyambudhau kUpe jalAdhArAntare'pi ca / USmA tvauSNyaguNe grISme bAppe zaSasaheSu ca // 16 // RSirvede vasiSThAdau cakSurAdIndriyeSu ca / jJAnavRddhe kSapaNake'pyUtustu zizirAdiSu // 17 // garbhagrahaNayogye ca kAle strINAM rajasyapi / oghaH paramparAyAM syAjjalasrotasi saJcaye // 18 // mahAjalasamUhe ca vAdyAdidrutavartane / kSaNastvavasare madhye pAratantrye tathotsave // 19 // muhUrte SaSThabhAge ca nADyAH kAle'tisUkSmake / niyApArasthitau cAtha kaNThaH zabde'ntike gale // 20 // kSavastu rAjikAsajJasarSape kSavathAvapi / kSayastvapacaye kukSau kalpAnte rAjayakSmaNi // 21 // kriyAyAM vasaterdhAtorhisAyAM gamane'pi ca / mandire cAtha kalpaH syAnnyAye devadrume vidhau // 22 // vibhItake vikalpe ce saMvarte brahmaNo dine / zAstrajAtivizeSe ca sAmarthya varNane tathA // 23 // 1. dai' ga, pAThaH. 2. 'pi' ka. ga. gha. pAThaH.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvayakSarakANDe pullinggaadhyaayH| chedane kAraNaupamyAdhivAseSvatha karvavAk / apAThi niSpattikSetre kandarpa ceti kaizcana // 24 // kalivibhItake tasya phale'narthe ca saMyuge / kalirnizrIriti prAha zabdavicchAkaTAyanaH // 25 // vivAdamAtre tvajayaH kalizabdamabhASata / yuge caturthe cAlakSmyAM kalarUpeSu dhAtuSu // 26 // kapirnikaSapASANe dhAtauM syAt kaSatAvapi / azvakarNAkhyavRkSe ca kASThe cAtha kraturmakhe // 27 // prajJAkriyAsaGkalpeSvapyatha kAco'kSisaMbhave / upatApavizeSe syAt tathA mRdbhedazikyayoH // 28 // zilAyAM cAtha kAziH syAnmuSTau kAzAhvaye tRNe / dhAtau ca kAzatau bhUmni tveSa syAnnIvRdantare // 29 // kiNo rUDhavraNasthAne tathA syAdAsanAntare / lakSaNaM cAsanasyAsya vaijayantyAM yathAbhyadhAt // 30 // padmAsanasyai padayoH pANinA pRSThagAminA / vAmena dakSiNAGguSThaM vAmaM tvanyena pIDayet // 31 // vetAlAsanamityetadekAGguSThagrahAt kiNaH / kSurastu kokilAkSAkhyastamne gokSuranAni ca // 32 // nApitasyopakaraNe kuTistu vRSalAlaye / pApe vRkSe'pi ku-stu samudre parvate'pi ca // 33 // kRtistunde'ntarudarapArzvayorapi dRzyate / ikSvAkoH pUrvarAjasya putre kasmiMzcidapyasau // 34 // kUSmA tu vAtAbhAve ca zalye ca kSepavAk punaH / kSiptinindAvaheleSu ketustu dhvajacihnayoH // 35 // 1. 'ma' ka. gha. pAThaH, 2. "ti' kha. pAThaH. 3. 'lI' ka. gha. pAThaH. 4. 'stha' sa. pATha.. 5. 'Thi' ka. kha. gha. pAThaH. 1. 'kuSTA tu' kha, pAThaH.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 nAnArthArNavasaMkSepe prajJAyAM grahabhede ca kiraNe kleduvAk punaH / / bhane candre zarIre ca kSetre'thauSadhicandrayoH // 36 // mukhapraseke ca kledaH kSodo rajasi cUrNane / kSodazabdaH samAmnAye paThito jalavAcakaH // 37 // koro vRkSAGkure bAlapuppa cAtha khuraH zaphe / zuktisaMjJoSadhe cAtha khediH syAt kiraNe tathA // 28 // razmau turaGgamasyAtha garbho'pavarakAlaye / anne'gnau kukSikukSisthajantvoH panasakaNTake // 39 // zizAvapatye zukre ca samUhe sArabIjayoH / gandhastu gandhavadravye candanAdau mahIguNe // 40 // ghrANasya viSaye leze tathA sambandhi ? ndha)mAtrake / gaNo bahutvasaGkhyAyAM gaNane pramathe baje // 41 // RSibhede sainyabhede gulmAkhyAt triguNe * dhvanau / ajayasya tvidaM granthe dRzyate pramathe cale // 42 // ityevaM tasya yAthAtmyaM samUlatvaM ca cintyatAm / gartastu syAt sabhAsthANau mandire'pyavaTe'pi ca // 13 // granthastu zAstre draviNe dvAtriMzadvarNasaJcaye / vacasyatha pranthirikSaveNvAdeH kANDayordvayoH // 44 // sandhau granthanadeze ca rajjavastrAdivastunaH / rogabhede'pyatha garut pakSipakSe ca tejasi // 45 // saGghAte ca jave cAtha grAmo gItisvarAntare / zabdabhUtAdipUrvastu baje saMvasathe tathA // 46 // 1. 'ke' ka. ga. gha. pAThaH. + 'gandhaH sambandhalezayoH' iti haimaH / * 'traiguNyAt syuryathAkramam / senAmuna gulmagau' (pu. 1... cho. 57, 58) iti vaijayantI /
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyakSarakANDe pullikaadhyaayH| pAvA zailazilApreSu guNo mauryapradhAnayoH / upakAre sUpakAre tanturajjvindriyeSu ca // 17 // sattvAdau bhAga AvRttau sandhyAdau dravyamAzrite / mahAbhUteSu zauryAdau doSasya pratiyogini // 48 // bhAravAhakabhede ca vRddhanAbhau ca goNDavAk / dharmaH svedajale grISma uSNe divasa Atape // 19 // yajJe havirvizeSe ca mahAvIrabhRte'zvinoH / cayaH samUhe prAkAramUlake cayane'pyatha // 50 // caruH sthAlyA havyapAke meghe'tha cyUpavAg ravau / vAte yuddhe chadastu syAt pakSipakSe'pavAraNe // 51 // vRkSapatre'pyathacchando vaMze'bhiprAyavAJchayoH / jvarastu vyAdhimAtre ca harakopasamudbhave // 52 // rogarAje'pyatho jantuH prANimAtre nare tvapi / ukto nirukte'tha jJAtirikSvAkukulasaMbhave // 53 // nRpamede'pyatho jAyuH pitte syAd bheSaje'pi ca / jinastvarhati zAkye ca jUTastu nikuraimbake // 54 // kezavinyAsabhede'tha joSaH prItau ca sevane / jhATaH sthAvarabhede ce saGghAte'pyatha DimbavAk // 55 // Damare pakSiNAmaNDe'ntaHkukSyavayavAntare / bhAguriH plIhani prAha taccintyaM vaidyake yataH // 56 // bhedenopadizantyenau zArIre munipuGgavAH / tapastu bandhanopAye vItaMsAkhye patatriNAm // 57 // 1. 'jva' ka. pa. pAThaH. 2.. 'cU' kha. pATha:. 4. 'taspa' ka. gha., 'tarpa' ga., 'pras' i. pATha:. 3. 'ra' ka. kha. ka. pAThaH. * 'taMsa' iti * 'mahAvIro yajJapAtre / (pu. 258. lo. 20) iti vaijyntii| syAt / 'vItasastUpakaraNaM bandhane mRgapakSiNAm' ityamaraH / 3 ...............-...-----
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArNavasaMkSepe ravau tarkastu kAGkohavitarkeSvaya tarkuvAk / sUtraveSTazalAkAyAmanalAdhArabhAjane // 58 // zephasyapIti zabdajJAstripvaryeSu smarantyamum / trAso bhaye maNerdoSe tyAgo dAne samujjhane // 59 // tustaH pradIpane caiva jasayAmapi kazcana / tUkaH parvatajAtau syAdupasthe cApyatho tRpaMt // 10 // tRNabhUmau samudre ca candre cApyatha darzavAm / darzane'parapakSAntakAryavaidikakarmaNi // 11 // amAvAsyAtithau cAtha dama indriyanigrahe / daNDe gRhe davastvagnau vanavayupatApayoH // 12 // dAvo davAgnAvagnau ca drumastvakhilazAkhiSu / nAndaiivRkSe pArijAte dRtistvambudajihvayoH // 13 // bhastrAyAM carmakhaNDe ca RSibhede'tha dhAkavAk / odanAnaDuhoryAtuzabdastu dhanalohayoH // 64 // svarNe retasi pASANe zarIre gairike rase / asthina svabhAva AkAre syAd bhUvAdisubantayoH // 65 // vAtAdizabdamparzAdigairikAditvagAdiSu / mahAbhUtepvindriyeSu pAde paJcAkSare tathA // 66 / / mahAnAmnyAM tridhAtvAdivAkye'nyo'rtho'sya mRgyatAm / nago girau tarau nasra RSau nAsApuTe'pyatha // 67 // naminamatidhAtau ca jainatIrthakarAntare / syAd vidyAdhararAje'tha nAzo dhvaMse palAyane // 18 // mRtAvadarzane nAkuH syAd valmIke vanaspatau / pakSaH pAzcaMgarutsAdhyasahAyabalabhittipu // 19 // 1. 'paH' ga. pAThaH. 2. 'ye' ka. ga. gha. pAThaH. 3. 'ndI' ka. kha. gha. pAThaH.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe pulliGgAdhyAyaH 1 pArzvadvAre virodhe'rdhamAse cullIbile'ntike / hastipArzve parijJAne kezazabdAt parazvaye // 70 // paNo vikrayyazAkAditrarddhamuSTau glahe dhane / dyUte'zItau varATAnAM kArSikavyavahArayoH // 71 // mUlye bhRtau vyavasthAyAM vikraye'pyatha paTTavAk / prazastakSaumakauzeyAdyambare vraNabandhane // 72 // zANasya+ netre svarNAdikRtadIrghAcchapatrake / guvAkanAlipherAdipatramUlesthaveSTake // 73 // parpaH zaGkhe'mbudhau vastre plakSastu taruSu triSu / azvatthe parkaTIsaMjJe gardabhANDe'pyatho paviH // 74 // va zastramukhe vA dRzyarthe tvavyayaM pazu / pumAn mRgAdau chagale harSanandI tvavocata // 75 // grAmye'pyamuktAtmasu tu vayaM brUmo'tha pAdavAk / kiraNe caraNe vRkSamUle'dreH prAntaparvate // 76 // turyabhAge padyabhAge parimANAntare'pi ca / prAsastu prAsane kuntasamAkhye cAyudhAntare // 77 // pANiH pacaturbhAge haste'pyatha bhage gude / pAyuH pApmA tu roge ca durite'pyatha piNDivAk // 78 // nippIDitasnehapiNDe piSTadhAnAdicUrNake / pistUle karSamAne pituvannaviriJcayoH // 79 // 1. 'ndhe' ka. ga. gha. pAThaH. 2. 'lAdiveSTane' ka. gha., 'lAsthiveSTane' ga. pAThaH. 3. 'la:' ka. gha., 'rvaH' ga. pAThaH. 27 + 'paTTo netre'pi zANe syAt' (pu. 216 lo. 34 ) iti vaijayantI / 'paTTaH peSaNapApANe vraNAdInAM ca bandhane / catuSpathe ca rAjAdizAsanAntarapIThayoH // ' iti medinI / 'paTTacatuSpatha pIThe rAjAdeH zAsanAntare / vraNAdibandhane peSAzmani' iti hemacandrazca /
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe sUrye'pi sajjanaH pIkaH punaryonau jlaashye| gubhiH sAdudapAne'gnau plakSiragnikusUlayoH // 8 // annasajhAmayoH pRkSa samAmnAye samAmanat / bhaiSastu preSaNe marde bandhastvAdhau ca bandhane // 81 // sIsAkhyalohabhede ca vaijayantyAmapAThi saH / bunaH prajApatau rudre pRSThAnte svargatuNDayoH // 82 // vRkSAderapyavAgbhAge bhramastu vicikitsane / mithyAjJAne gRhAdezva nirgamadvAri vAriNaH // 83 // zastramArjanayantre ca tathA bhramaNakarmaNi / adanto bhargazabdo'yaM sAmabhede mahezvare // 84 // bharastvatizaye bhAre sajhAme garimaNyapi / bhAraH sahasradvitaye palAnAM ca garimNi ca // 85 // voDhavye bharaNe cAtha jyeSThatrAtari bhAskare / .. bhAvo'tha bhAtuvAg daive zarIrAvayave'pi ca // 86 // bhuji naktidhAtau syAt pAvake bhujatAvapi / bhujastu garuDe'gnyiobhrUNastvarbhakabhUpayoH // 85 // garbhiNyA straiNagarne ca brAhmaNyAM zrotriyadvije / Arye yatau ca kecit tu prAhurbrAhmaNamAtrake // 88 // bhUbhRd girau nRpe'thAdritaTa Rpyantare bhRguH / bhedo vizeSe vyAvRttAvupajApe vidAraNe // 89 // bhenastu candre sUrye ca bhogo rAjye dhane sukhe / rakSaNe'bhyavahAre ca sarpasya mayakAyayoH // 10 // vezyAdInAM bhRtau cApi kauTilye'pyatha mantravAk / RgyajuHprabhRtau gUDhabhASaNe'pyatha manthane // 91 // 1. 'pu' ka. gha. pAThaH, 2. 'kSi' ka. gha. pAThaH,
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe pulliGgAdhyAyaH / mantho mathanadaNDe ca dravasikteSu saktuSu / makho yajJe yazaskAmasatrayAjisurAntare // 92 // marustu nirjale deze zaile cekSvAkuvaMzaje / pitAmahe 'mbarISasya nRpe'pi ca nRpAntare // 93 // somavaMzajaharyazvaputre bhUmni tu nIvRti / dazerakAkhye manthI tu bhAskare rAhucandrayoH // 94 // gRhAkhyasomapAtrANAmekasmin yajJakAriNAm / mAthastu mathane mArge mokSastu syAd vimocane // 95 // apavarge ca mRtyau ca muSkarAkhyadrumAntare / mohaH punaH syAdajJAne mUrchAyAM krodha eva ca // 96 // ajayastvAha tandrAyAmapi yajJastu kezave / agnAvAtmani yoge ca yakSmastu vyAdhimAtrake // 97 // kSayaroge pUjane ca yakSmA tu vyAdhimAtrake / kSayaroge ca yAgastu yajJe'pyAgamavedinAm // 98 // zaivAnAM prathiteSu syAt sarvatobhadrakAdiSu / maNDaleSvatha yAvaH syAnmAse'laktakasaMjJake // 99 // rAgadravye ca yogastu dhyAnayojanakarmaNi / bheSaje saGgatau prAptau jave visrabdhaghAtini // 100 // kecit sannahanopAya ityekArthaM pracakSate / anye sannahane'pyAhurupAye ceti kecana // 101 // rado vilekhane dante'pyathAdanto rajadhvaniH / rajassaMjJaguNe pAMsau strIpuSpe'pyajayo'bravIt // 102 // rAgo'nurAge mAtsarye raktavarNe rajasyapi / lAkSAdiraJjanadravye dIptau klezAdike'pi ca // 103 // 29
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe ajayastu vadatyatra lohitAdiSvitIdRzam / gItidharmavizeSe ca lavastucchedakarmaNi // 104 // leze kAlavizeSe ca kASThAyA dviguNe'tha saH / liGgurgotrAntare mastau citte lepastu bhojane // 105 // liptikriyAyAM lokastu sthAnaviSTapayorjane / vargaH samAnAM nivahe vajra zaktyAhvaye bale // 106 // tAvatkRtvaH kRtau cAtha va(o?NuH)janapadAntare / vede nadavizeSe ca sahasrakiraNe'pi ca // 107 // vAraH kriyAbhyAvRttau syAt samUhe'vasare tathA / kAlabhede nRpAdInAM cAre cetyAha kazcana // 108 // vAjo'nne pakSipakSe ca vege sajhAmaretasoH / iSucchadAvalau caike vyAjazchamApadezayoH // 109 // vidhiAve viricce ca kAle kalpe vidhAnake / vidhAtavye'pyatho viSNurmedhe yajJe ca kezave // 110 // tasyAvatArabhede ca vAmanAkhye'zumAlinAm / dvAdazAnAmanyatame candre ca brIhivAk punaH // 111 // dhAnyamAtre SaSTikAdidhAnyabhede'pyatha vraje / vinyAse ca vyUhazabdo vinyaste'pIti kazcana // 112 // vRSa Ardraka oSadhyAM bale ca lasune'pi ca / vRttau tu muSkaphalayoH koSThAvayavabhedayoH // 113 / / vRSA tu vRSabhe zake zreSThe puMsi turaGgame / chandobhede nidAnokte'pyaSTapaJcAzadakSare // 114 // vIrye somavizeSe'tha vegaH kimpAkarahasoH / pravAhe ca prabhAve ca vAte retasi cApyatha // 115 // veSaH kriyAyAmAkalpe veNuvaMzadrume nRpe / zabdo'kSare yazogItyorvAkye khe zravaNe dhvanau // 116 /
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyakSarakANDe pullinggaadhyaayH| zambo vaje lohamaye valaye muslaagrge| aritre'rthAntare'pyasti zambabIjAt kRSAvita // 11 // zaNDo napuMsake dani cetyekeSAmidaM matam / eSa ca pratipattavyastAlavyoSmAdivarNakaH // 118 // zakraH kuTajavRkSe ca mahendre'pyatha zambhuvAk / hare harau virizce ca syAdarhatyatha zApavAk // 119 // Akroze zapathe cAtha zAstA buddhe gurau nRpe / mahAzAstari ca syAt tu zipiH kiraNazephayoH / / 120 // atha zukSirnidAghe syAnmAtarizvani cApyatha / zleSmA kaphe carmaNazca vikAre dRDhakAhvaye // 121 // rathasya zIghravahanasAdhane cApi vastuni / zlokaH padye yazovAcoH SaNDa iTcarapaNDayoH // 122 / / ityanyeSAM mataM so'yaM mUrdhanyoSmAdirIritaH / eSa varSavare nIlavRSotsarge ca kIrtitaH // 123 // Sidgo vezyApatAvukto vezyAcArye'pi kaizcana / SThyUmazcandre jale razmau tantau maGgala ityapi // 124 // vaijayantyAmapAThyevaM taccAsmabhyaM na rocate / yathA sa paThituM yuktastathAntyAdhyAya IkSyatAm // 125 // sargo'dhyAye khabhAve ca nirmANe ca samujjhane / utsAhe nizcaye cAtha skandhaH samudaye caye / / 126 / / aMse mahIpatau vRkSamahAviTapamUlake / skando virizce tIre ca nadyAH stamvastu saMhatau // 127 / / tRNe ca viTape cAtha stambhaH syAt pratibandhane / sthUNAyAM ca jaDIbhAve sparzastu praNidhau yudhi // 128 // 1. 'ca' ka. gha. pAThaH. * 'kRo dvitIyatRtIyazambabIjAt kRSau' (5. 4. 50) khambazandaH prtiloye|
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMpre savastu sUtau sUtyAyAM sutau yAge ca vartane / svamaH suptasya vijJAne khApe sandhistu randhrake // 129 // antyastome'tirAtrasya zleSe bhaGgasuruGgayoH / nATyAGge'tha svaru!pazakale kulize'pi ca // 10 // kharviSNau virizce'tha sAdhazvArohasUtayoH / *stIbhiH samudre hRdaye sphIti(kSAddha) udazviti // 131 // sRNistu vahau kulize sujhA jnpdaantre| bhUgni tasya nRpe sarvavacano'thAsurAntare // 132 // syAd dArulekhake sundaH stUpo vAyau samucchye / saMyugopAyatanayordhamadhyaguDe pazoH // 133 // sUraH sUrye gamastau ca svedastu svedavArAiNa / svedanAyAM tathA svittikriyAyAmaya setuvAk // 134 // varaNAkhyadrume vArivandhe'pyAyatane tathA / .. snehuH pite tathA rogavizeSe sannipAtage // 135 // sneho / vasAyAM gosvAGge stomastu stotRvRndayoH / saGkhyAyAM yajJagastotrastotriyANAM kratAvapi // 136 // deryabhede'dhvamAne ca dazadhanvantarAhaye / havastu yajJa AjJAyAmAhAne vahnihomayoH // 137 // haThaH pAyA balAtkAre jalodbhavatRNAntare / vAripIsamAkhye'tha mahArugbhImamRtyuSu // 138 // hanurhelistu mArtANDe tathokta upagRhane / utpattI kAraNe vAde nimitte vIjakarmaNi // 139 // 1. 'te' . gha. i. pAThaH: 2. 'stambhiH' ga., 'stvabhiH ka. gha. sa. pAThaH. 3. 'sipiH' kha., 'sphIviH' ka. gha. u. pAThaH. 4. 'hA' kha. pAThaH. 5. 'gaustvAGge' ka. gha., 'gausvaDe' ga., 'svosvAI' i. pAThaH. 6. 'va' ka. ga. gha. pAThaH. ___* 'stimbhiH' iti bRhadabhidhAne, 'stambhiH' iti vaijayantyAM ca samudravAcino dRzyate / + 'mahAcaturvidhaH proko ghRtaM tailaM vasA tathA / majjA ca' iti vaidyakam /
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe napuMsakaliGgAdhyAyaH / * paJcasveSu padArtheSu heturvararucIritaH / prayojake svatantrasya karturityapi zAbdikAH // 140 // iti vyakSarakANDe pulliGgAdhyAyaH / 1. atha vyakSarakANDe napuMsakaliGgAdhyAyaH / atha klIbe'bhidhAnAni sarvANi kumudrasya hi / rajate'tidizantyAryA rudhirasya tu kuGkume // 1 // rUpyasyAJjanabhede syurbadarasya tu nAgare / athazabdo jalade vyomamustakayorapi // 2 // abhrakAhvayadhAtAvapyastramAyudhacApayoH / aghaM tu vyasane pApe duHkhe'tha syAdaladhvaniH // 3 // haritAle vRzcikasya pucchakaNTaka eva ca / akSi netre tathekSvAdeH kANDasyAvayavAntare // 4 // ambucchandovizeSe syAnnavatyakSaralakSite / lagnAccaturthe rAzau syAditi sAMvatsarA viduH // 5 // bere salile'tha syAdambho hIveratoyayoH / dvyazItisvarake chandasyaSTAzItyakSare tathA // 6 // ambhasa iti tu dyAvApRthivyordvivacantakam / arNazchandovizeSe'STasaptatisvarake jale // 7 // anosne zakaTe sAnta odane salile'pi ca / arzo durnAmani vyAdhimAtre'pyaGkastu saMyuge // 8 // svAGgabhede'pi cAbjastu rUpe kazcit saroruhe / astu rUpe'patye ca kriyAyAmapyatho ayaH // 9 // 'ghna' ka. kha. gha. pAThaH. 33
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 nAnArNavasaMkSepe kAlAyase suvarNe ca syAdAjyaM tu ghRte yudhi / zrIveSTAhayaniryAse stotreSu ca caturvapi // 10 // syurvahippavamAnAdyAnyUrvAnyadhvarakarmaNAm / unmAnabhede ce palasaMjJe'pyetadapAThiSuH // 11 // -- ATaM tu razmAvAkAze'pyAgaH pApAparAdhayoH / rahasye cokthazabdastu sAmastotreSu ca triSu // 12 // pareSvamiSTomasAnna aukthikye sAmalakSaNe / vaijayantyAM tu zastrAkhyayAgamantreSu bhASitam // 13 // anye tvavaidikAH prAhuH sAmavedasya vAcakam / sajjana svapaThIdenaM sAmnaH paryAya eva hi // 14 // uro vakSasi mukhye'tha gavAdInAM stanAspade / UdhaH sImAkhyasAnnazca pAdabhede tathA nizi // 15 // enaH pApe'parAdhe ca syAdojo balatoyayoH / . dIptau prakAze'vaSTambhe kAvyAlaGkArabhedake // 16 // oko gRhe jalaukAyAmAzraye cAtha bhUSaNe / kaNvaM parvaNi kiNvaM tu namahUsaMjJavastuni // 17 // piNyAke cAtha tuhine kSumaM kaNTakigulmake / kUlaM tIre camUkaTyAM taTAke sUpa eva ca // 18 // kSetraM pRthivyAmAkAze zarIre yonivRndayoH / kedAradArAgArepu nakSatre puri rAziSu // 19 // puNyasthAne ca khAtraM tu coranirmitarandhrake / kule'nyatha gAtraM syAt tanoravayave tanau // 20 // gajAnAM pUrvajAdipAdayoratha gotravAk / loke yAne'pyatho carma phalakAkhyAstravAraNe // 21 // 1. 'eca' ka. ga. gha. pAThaH. 2. 'pi' ka. sa. gha. pAThaH.. 3. 'me' kha. ga. pAThaH, 4. 'ndA' ka. gha. pAu:. 5. 'pi' ka. gha. pATa:.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 dvayakSarakANDe napuMsakaliGgAdhyAyaH / tvaci cihna tvabhijJAne patAkAyAmatho hRdi / prajJAyAmapi cittaM syAccocaM tu syAt tarutvaci // 22 // bhRGgAkhyagandhadravye'thacchadmaskhalitayozchalam / chandaH zrutIcchApadyeSu sAmagAnAM vizeSake // 23 // anUhUsAmagranthe'thecchadma sadmani kaitave / chadistu paTale gehe janma tUtpattitoyayoH // 24 // jIlaM karakapatryAM syAt koze carmapuTe hatau / ... tantraM svarASTravyApAre tantuvAna paricchade // 25 // zAstrauSadhAntramukhyeSu prayoge'dhvarakarmaNAm / ekasyaivobhayArthatve kuTumbavyApRtAvapi // 26 // senAyAM sAmasUtre ca siddhAnte'nyakuTumbake / / kraturkImAbhivAdAnAmRksAmAnAM samAgame / / 27 / / talpaM zayyATTadAreSu maGge* yuddhe'pyatha traSu / vaGge sIse'pyatha taro bale dege tanumitvadam // 28 // vistAre ca zarIre ca tejastu balatoyayoH / navanIte'nale dharme jyotiSyaciMSi retasi // 29 // prabhAve pauruSe sattve jvalatyannAtmanorapi / tokaM putre ca putryAM ca dravyaM tvarthe guNAzraye // 30 // auSadhe pittale yogyaRksAmeviSTigAmipu / dAnaM hastimade tyAge khaNDane lavane kSaye // 31 // 1. 'taH' ka. kha. gha, pAThaH. 2. 'ca' ka. ga. gha. pAThaH. 3. 'ye' ka. gha. pATaH, 'pe' kha. Ga pAThaH. 4. 'karmAbhi' ga. pAThaH. .. 'pI' ka. gha. paE:. * 'tantra svarASTravyApAre tantuvAne paricchadai' (pu. 224. zlo. 11) iti vaijayantI / * nauzirasi /
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe / zodhane rakSaNe cAtha dvAraM dvArAbhyupAyayoH / dyumnaM dhane yazasyanne bale dainyadhvaniH punaH // 32 // dInatAyAM ca zoke ca dyautrazabdastu vAsare / pramANe'nye pratode'nye jyotiSyatha dhanaM bhavet // 33 // lamAd dvitIyarAzau ca svAphteye ca gobaje / dhAmaM tvadantaM tilakatejasordhAma tu viSi // 34 // gehadehaprabhAvAnnabhojanavyomajanmasu / sthAne'dhikaraNe sAre dhane lakSmaNi cApyatha // 35 // zAkhAyAM tvapi vaicitrye nAntazabdaM pracakSate / padamajhau zare trANe vyavasAyApadezayoH // 36 // cihe'dhicihe'vinyAse padyabhAgeM'zuvastunoH / sthAne vAkye suptiGante mAne paJcadazAGgulau // 3 // indrapuccheti vargasyApyAditastriSu sAmasu / pakraM tu gArhapatye'pi piThare pakSmavAk punaH // 38 // puSpacchade pakSipakSe tathA nayanalomasu / kiJjalke tannutUlAderaNIyovayave'pi ca // 39 // payaH sAmAntare dugdhe rajanyAmannatoyayoH / parurikSvAdikagranthau dharme pAjo balAnnayoH // 40 // pAthaH sthAnAnnakhAmbhassu pAthiH svargendupUSasu / nadyAM jyotipyatho piJchaM mayUrasya zikhaNDake // 41 // vihaGgapakSamAtre ca pRSThaM tu caramaM tanoH / catuSu sAmastotreSu kratoH sAmAntare kuze // 42 // pezo rUpe hiraNye'tha sUkarasya halasya ca / potraM mukhAgre pauMsyaM tu bale yuddhe'tha barhavAk // 43 // 1. 'dyotaza' ga, 'dyotra' ka. kha. gha. pAThaH,
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe napuMsakaliGgAdhyAyaH / vRkSapatre kekipiJche'pyatha bIjaM phalAsthAna / anne retasyapatye ca hetAvaGkurakAraNe // 44 // svarNavetanayorbharma bhargastejasi retasi / bhuvaH sUrye lokabhede mahastUtsavatejasoH // 45 // jale cAtha mukhaM vakre mukhye tAmrAbhyupAyayoH / Adau nissaraNe gehapurAdInAM ca saindhave // 46 // J dvAre'tha dehinAM bIje medo dhAtau caturthake / yazastu sattvakhyAtizrIjJAnamAhAtmyavAriSu // 47 // dhanapratApayozcAtha yajuryajJotsave tathA / mantrajAtivizeSe ca yokraM tvaGguliyoRyoH // 48 // ratnaM svajAtizreSThe ca mANikyAdimaNAvapi / samAmnAye samAmnnAsIddhane ca salile'pi ca // 49 // rajastu zaradi strINAM puSpe reNau jale sraji / sattvAdyanyatame rAtrau lohe tejasi retasi || 50 // ahanyatha rahazzabdo maithune vijane tu tat / avyayaM vAtha rAdhaH syAt prarUDhe ca dhane'pi ca // 51 // rimaM duHkhe ca pApe cetyAmananti vicakSaNAH / retaH zukre jale cAtha rodhastIrAntarikSayoH // 52 // varaNe bandhane kuDye rodhasI iti rodasoH / lalaM pallava udyAne lakSma cihnapradhAnayoH // 53 // syAdupacchandane lAlaM guhyArtha parabhAryayoH / liGgaM buddhyAdisaMhatyAM sAGkhyAnAM prakRtAvapi // 54 // strIpuMsAdau ca saMsthAne zarIre cihnazephayoH / pravrajyAyAmavayave veSe'pyatha vanaM jale // 15 // 1. 'kU' kha. pAThaH. 2. 'ke' kha. pATaH. 3. 'le'. ka. ga. gha. pAThaH. 37
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe kAnane gahane yajJe dhanaprItigabhastiSu / vastu prAmanagaryAdipadArthe svApateyake // 56 // padArthamAtre'pyasyArtha paNDitaH zAkaTAyanaH / sadityAha sma varcastu viSThAyAmannatejasoH // 57 // lAvaNye'rciSyatha vayo vatsare yauvane dhane / anne pakSiNi bAlyAdau jIvite'pyatha vartmavAk // 58 / / mArge netracchade cAtha varma syAt kavace gRhe / vapuH zarIre lAvaNye jale dIptau ca sajjanaH // 59 // vezma syAnmandire lagnAdapi rAzau turIyake / vaiSTraM tu yakRti svarge gehe'pi paramAtmani / / 60 // vyomazabdaM tu paJcAthai vidyAt sthAne jale dizi / AkAze'kSitasaGkhyAyAH saGkhyAyAM dazakAtmani // 61 // zakSyaM jale sukhe cAtha zakRd gomyvisstthyoH| . jale ca zarma tu sukhe gRhe cAtha zvayo bale // 12 // zoSe gade zravastvanne yazazzrotrabaleSu ca / dhane zAstraM tu vidyAyAmAjJAyAM zvAtravAk punaH // 63 // dhane kSipre'pyatho zilpaM kArukarmaNi karmaNi / pharmAntarANAM nirmANavijJAne zAkaTAyanaH // 6 // ziro mUrdhni puraHsainye sAmastotrAntare tathA / pradhAne'pyatha zIrSa syAnmUrdhni cAgurusaMjJake // 15 // 1. 'da' ga. pAThaH. 2. 'kya' ga. pAThaH. * 'bRndAdiSu tu SaTsvanye nikharva baddhamakSitam / vyoma cAntazca sarvazca' 188 zlo. 30, 31) iti vaijyntii|
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe napuMsakaliGgAdhyAyaH / gandhadravye'tha zaityaM syAnnaizitye shauklykaayeyoH / zItalatve ca zocistu pai(zaGga)lye* zu(ddhiHgvi)zuddhayoH // 66 // razmau jvalati zuddhatve'pyatha zauryamiti dhvaniH / umAt tRtIyarAzau ca zaktyAyabale tathA // 17 // zUrasya bhAvakriyayoratha sasyamiti dhvaniH / vRkSAdInAM phale dhAnye dhAnyastambhe guNe tvamum // 68 // jayAdityo'vadadatho satramAcchAdane vane / dvAdazAhAdiyajJeSu sadAdAne'tha savidhavAk // 69 // Urau ca zakaTAGge ca kasmiMzcidatha samavAk / gRhe jale ca rodasyoH samanI ityatho jale // 70 // Ajye ca sarpiH snAnaM tu mAnIyAplavayoratha / sAma pragItamantreSu sAntvasAmaprabhedayoH // 71 // sAdhunyatha jale srotaH pravAhe saritAmapi / ambhaso nirgamadvAra indriye'pyatha haryavAk // 72 // prAsAdapRSTha ityeke gRhabhede gRhe'pi ca / haraH krodhe jale loke jyotiSi jvalati saji // 73 // amisAmavizeSeSu paJcasvatha havirdhate / havye jale'tha hotvaM syAd yajamAnasumudrayoH // 74 // homahavye'gnihotrasya zAlAyAM cetyapUryayam // 743 // iti yakSarakANDe napuMsakaliGgAdhyAyaH / 1. 'ca' ka. gha. Ga. pAThaH. 2. 'vai' kha. gha. pATa:. 3. 'hi' kha. Da., 'hi' ga. pATha:. * 'zociH zokAMzupaiGgalyazuddhatveSu' (pu. 226, zlo. 35) iti vaijyntii|
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe atha vyakSarakANDe cAcyaliGgAdhyAyaH / athAbhidheyaliGgaH syAdarbho bAle tathAlpake / anyastvasadRze bhinne'pyantyo'ntabhavanIcayoH // 1 // zarIrizeSiNoraGgI vizeSAdaGgavatyapi / sevake yAcake'pyarthI vyavahArAbhiyoktari // 2 // adazzabdaM triSu prAhuratra tatra paratra ca / ApyaM tu prApaNIye syAd bhojAdyAstvammaye'pi ca // 3 // AptaH pratyayite prokto labdhe'pi kRtabuddhibhiH / iyat prAdezamAtre'pi syAdidaMparimANake // 4 // ekazabdastu dhImadbhiH samAnAtazca kevale / pradhAne prathame'nyasmin samAne'spe'pyasau punaH // 5 // ekatvasaGkhyAyukte syAt saGkhayeye tatra cApyasau / nityaikavacanAntaH syAditi prAhuratho kRtI // 6 // kuzale paNDite yogye grastaM veSTitabhuktayoH / luptavarNapade vAkye gantumtu pathike'tithau / / 7 // cullaH klinnAkSajantau ca klinne cAkSNyatha codyavAk / codanIye'dbhute channazchAdite'pi rahasyapi // 8 // jAlmo nIce ca nirbuddhau stavdhe'nAlocyakAriNi / jAtyo muravye kulIne ca cArau jyAyastu pUrvaja // 9 // syAt prazastatare vRddhatare Dimyastvavoddhari / zizau tilyastu tailIne tilasAdhau tilAya ca // 10 // hite'tha dabhraM syAdalpe zizau hrasve'dha satvare / dAGgaM prAMzau ca dIptaM tu syAd dagdha bhAsite'pi ca // 11 // 1. 'bhraH' ka. rA. pa. pAThaH. 2. 'prAMzaH prA' Ga. pATaH.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe vaacylinggaadhyaayH| 'dvataM vilIne zIghe ce vyavadIrNe'pyatho rathe / dvIpicarmAvRte dvaipaM dvIpino'vayave tathA // 12 // vikAre'pyAsamudrAntadvIpasambandhivastuni / anyatra mAnuSAt tatsthAccAtha kazcit svatantradhIH // 13 // dhvastaM grAsIkRte lupte nayahIne'pyavocata / dhutaM tu kampite tyakte dhRtaM tyakte'pi kampite // 14 // nyakSa kRtsne nikRSTe ca nyUnamUnavigarhayoH / prAjJastu dhImajjJAtroH syAt tatrApi syAt kramAd dvayam // 15 // syArthe prAjJA tathA prAjJI pAtrazabdastu vakSyate / zoSTari trAtari piye pillaH klinne'kSiNa tadvati // 16 // bhaGganyaM bhAGgInabhavyabhaGgasAdhvAdiSu smRtam / bhAktastu bhaktasAdhau syAt tathA lAkSaNike'pi ca // 17 // bhinnaM vidArite'nyasmin mizre cAtha mahattare / bhUyaH syAditare'pyeSa punararthe'pi so'vyayam // 18 // mASyaM tu hiMsye mASINe mASasAdhau ca taddhite / mliSTaM mlAne'pyavispaSTavAkye mugdhaM tu nUtane // 19 // mUDhe saumye ca medhyaM tu valAhakabhave tathA / meghasAdhau ca yApyaM tu yApanIye vigarhite // 20 // ruzad varNAvazeSeNa yukte vAkye'pyamaGgale / hiMsitaryapi pUrvatra stryarthe syAd ruzatIti hi // 21 // hiMsituH svyarthaviSaye ruzantI ruzatIti ca / nyAyyalabdhavyayorlabhyaM lolazcalamatRpNayoH // 22 // vyagrastu vigatAgre ca vyApRtAkulayorapi / vAcyastu kutsite'dhIne vihIne vaditavyaka // 23 // 1. 'cApyapadI' ka. kha. gha. pAThaH, 'cApyavANe' Ga. pAThaH.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 nAnArthArNavasaMkSepe vidaM sUcyAdibhirbhinne sadRze'pyatha vinavAk / labdhe vicArita prAptasattAke'pyatha kecana // 24 // pracakSate vigrazabdaM medhAvigatanAsayoH / tattu mevAviniHnyAgyaM gatanAse tvasAmpratam // 25 // yasmAt smRti' iti na tu 'va' itiidRshii| tasmAd vighro gataghrANe vigro medhAvini smRtaH // 26 // vidvAn vibudhAtmajJeSvAhAnyo vidure'pyamum / vyUDhaM vinyastavistIrNasaMhateSvatha vairivAk // 27 // arAtau vairavati ca samAnAtAtha zaklavAk / priyaMvade ca zakte ca zlakSNaM tvalpe'pi sundare // 28 // masRNe cAtha zAlI syAt zlAghyazAlimatoratha / zUnyaM rikte mohavato vaccasyapyatha sajjavAk // 29 // sannaddhe'pi sato jAte sphItaM tvRddhaprabhUtayoH / sphuTaM vikasite vyApte zukta vispaSTayorapi // 30 // svairastu mande svacchande hartA core'pi netari // 30 // iti ghakSarakANDe vAcyaliGgAdhyAyaH / atha yakSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| atha nAnArtha zabdeSu nAnAliGgAnadhImahe / prANijAtiSu nRstrItvaM pUrvavat syAd vyavasthayA // 1 // 1. 'ba' sa. pAThaH. 2.'so' kha. pAThaH. * 'trirAtraM dhAnyarAzisthaM tacchuktaM zuddhamityapi'.(pu. 165. zlo. 85) iti vaijayantI
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAThaH, dvayakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / indoH sarve'pi paryAyA haMsasyApi napuMsake / rajate syuH kharasyApi kumude mUrdhajasya tu // 2 // hrIbere'tha nRliGgAH syuH spRkkAyAM taskarAhvayAH / syonAke tu sRgAlasya vAnarasya tu silhane // 3 // kUrmamya makarasyApi paryAyA nidhibhedayoH / athaiva svasvaliGgAH syuruzIre samarAhvayAH || 4 | jalamuste'TavebindoH sidhmAdau devaikRte / gaNasyAbdhezca saGkhyAyAM zirasaH zikhare taroH // 5 // aguruNyayaso gundre zarasya makare tvasoH / piNDAre tvavaToH pANerbarhiSThe mustake'pyapa m // 6- // dhUlyazvayorazvakande parpaTe marice'yasaH / sarpasya sIsake nAgakesare dvipasarpayoH || 7 || saGkhyAbhede tu zaGkhasya zastrasyAyasilayet / aparAdhe tu randrasya vyAdheH kuSThAkhyabheje || 8 khasyA ke brahmaNi ca mInamepaviSANinAm / mithunasya kulIrasya siMhakanyAtulAlinam // 2 // dhanurmakarakumbhAnAM kramAd dvAdazarAzini / dhvajadhUmamRgendrANAM zvokSarAsabhahastinAm // 10 // vAyasasya ceM paryAyAH kramAt pUrvAdivezmasu / vATyAlake syurannasya zaileye tu zilAhvayAH // 11 // tvaco lavaGge parNasya pakSe klI kiMzuke naraH / rUkSasyAJjanabhede klI pulliGgo nAgakesare // 12 // N dhudhUre'pyambujAkhyAstu nidhibhede nRliGgakAH / zubhasya phenilatarau paryAyAH syurnRliGgakAH // 13 // 1. ' caNDAyAM ta' khaH . pAThaH. 2. 'siMhane' ka. ga. Ga. pAThaH. 'theva' ka. gha pAThaH. 4. 'tu' kha. pAThaH... 3. 'thavA sva' ga.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArNavasaMkSepe mAkSike klI striyo lakSmyAM naraH padmasya sArase / aArkazabdo nA sUrye vahAvindau purandare // 14 // jyeSThatrAtari vajre'nne sphATike stutimantrayoH / adhvaryukramabhede'rkaparNasaMjJe ca gulmake // 15 // vasiSThajamadagnyAdisAmabhedeSu kepucit / napuMsake tvarkaparNagulmasya phalapuSpayoH // 16 // akSaH pumAnAmalake dyUtabhede vibhItake / AdhAre vyavahAre ca zakaTe ca varATake // 17 // rathAdicakre karSAkhyamAnatazalAkayoH / catuzzatAGgale mAnavizepe (tha? ca) rathAdinaH // 18 // cakradhArakakApTe'tha klI sau varcala indriye / ajayastvAha nitye'pi tatra syAd bhedyaliGgakam // 19 // anto'vasAne maraNe svarUpe nizcaye'ntike / dharme pradhAne ca pumAn kepAzcit punapuMsakam // 20 // koTerArabhya dazame sthAne dazaguNottare / saGkhyAbhede samudrAkhyasaGkhyAyAM tvapare viduH // 21 // sA ca saGkhyASTamaM sthAnaM koTerArabhya kIrtitA / etayoH pUrvasaGkhyAyAM vikalpenAbhyadhAt tripu // 22 // chAndogyopaniSadyuktaM sarvepvantepvitIdRzam / tatrArthazcintanIyo'nyaH paidArtha manvate pare // 23 // antA tu nRstriyorbandhe ghayAkAre'pi cAntateH / antanAyAM tu pulliGgo bhedyavat tu pacAdyaci // 24 // 1. 'ze'tha gu' ka. pAThaH. 2. 'ka' kha. pAThaH. 3. 'pA' la.. gha. pAThaH. 4. 'bhya', kha. ga. ru. pAThaH, 5. 'to' Ga. pATha.:, 'ke' kha. ga. pAThaH.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyA armamastrI sthale prAme netrarogAntare'pi ca / aTTo nAtizaye ghAte kSaumasaMjJagRhAntare // 25 // zuSkasphuTitabhUbhAge triSu pakkaudane tu na / ayaH zubhAvahe daive dyUtAkSapatane gatau // 16 // pumAn gantari tu prAhurbhedyaliGgaM vadAvadAH / ayaterapyayereterIyatezca pacAdyaci // 27 // aryo mahAzAstari nA dvayorvaizye yadA tvayam / vaizyajAtistriyAmaryA syAdaryANI ca sA tadA // 28 // yadA tu vRttiH puMyogAt tadAyIM triSu tu prabhau / arthyastriSvanapete'rthAd vidvadAtmavatorapi // 29 // nyAyye ca kRkaNAkhye ca pakSibhede dvayorayam / zilAjatuni tu klIbamaraM tu tvarite triSu // 30 // tatrApyasattve klI nA tu cakraviSkambhadAruNi / ajo hare vidhau viSNau tAte dazarathasya ca // 31 // nA nirjanmani tu tri syAd dvayostucchagale smRtaH / abjaM klI lavaNe pajhe nA tu zaGkhazazAGkayoH // 32 / / dhanvantarau cAjayastu zaGkha'muM klIbamabhyadhAt / nAptaH sa line triSu tu jalasambhUtavastuni // 33 // agraM purodhikoSeSu pailamAne* napuMsakam / AdhikyatraiSThayayoreke pradhAne tvabhidheyavat / / 34 // liGgamAcakSate'syAnye tatrApyanye napuMsakam / ahaM zarIrAvayave zarIropAyayorguNe // 35 // 1. ''kha. U, pAThaH. 2. "bhyastrili' ka. gha. pATha:. 3. 'pha' ka. gha. pAThaH.. * 'agaM purastAdupari parimANe palasya ca' iti. medinI / 'apraM puraHzikhAmAnauSTayAdhikyaphaleSu (pu. 224. zlo. 1) iti vaijyntii|
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Be nAnArthArNavasaMkSepe vaiyAkaraNasaMjJAyAM pradeze ca napuMsakam / nIvRdbhede tu puMbhUni tadrAje tu pumAnayam // 16 // aGgazAlini tu tri syAdatha sambodhanAdiSu / aGgetyavyayamamblestu SaNNAmanyatame rase // 37 // pumAMstadvati tu tri syAdandhaM tu timire napum * / triSu netravihIne'tha syAdardhaH zakale pumAn // 38 // samabhAge tu zaNDo'yaM rUpakArthe'pi rUDhitaH / arho yogye triraha tu* nRstriyorarhaNe tathA // 39 // aNDaM klIbaM vihaGgAdeH pezIkoze'pare punaH / muSke tvAhuH pare'pyenaM punnapuMsakayorviduH // 40 // annaM tu triSu jagdhe syAdodane klI jale'pi ca / astosstamayazaile nA triSu kSipte gRheSu nap // 41 // akSNaM klI nayane'kSNA strI rajjau vyAdhau pumAMstri tu / akhaNDe'tha dvayoraktaH prete tri prekSitAdiSu // 42 // azvo viSNvavatAre nA turaGge tu dvayorayam / andhrastvananyapUrvAyAM niSAdyAM janite dvayoH // 43 // vaidehenAtha puMbhUmni vRdbhede'tha tannRpe / nA taddezanivAse tu manuSye syAd dvayorayam // 44 // aGkayaH syAdaGkanIye tri syAnmRdaGgAntare pumAn / arghyaM triSu jale'rghArthe tadarhe'tho napuMsakam // 45 // ApANDuti madhuni vairAgye tvardamAmanat / zaNDe puMsi tu gatyAdAvasraM tu rudhirAzruNoH // 46 // 1. 'mla' ka. gha pAThaH . 2. ' mRkSikAdi' Ga. pAThaH, 'makSikAdi' ka. gha. pAThaH, 'mRkSikAdi' ga. pAThaH. * napuMsakama | 'andhaM tu timire klIvam' iti medinI /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe nAnAlijAdhyAyaH / klI nA tu keze yat tvetadajayena pramAdinA / asaH koNa iti proktaM tannAdRtyaM manISibhiH // 47 // tAlavyoSmA dvitIyo hi varNaH koNAbhidhAyinaH / ekIyasyAzrazabdasya syAdaNi tu narastriyoH // 48 // rathAdyakSAgrakIle ca klIbe'zrI rUpya eva ca / vardhamAnatithiprAyapakSe tveSa pumAnatha // 49 // cikroDAkhye prANibhede dvayonI tvhirmbu|| vRtrAsure ca dve tu syAt pannage strI tvahI gavi // 50 // apsu dyAvApRthivyozca syAdatistu nRliGgakaH / bhUvAdidhAtubhede'tha strI dhanuSkoTipIDayoH / / 51 // .. aristu zatrau nA dve tu manupye'tha trirIzvare / aJjiH zephe pumAn nAgakesarAhvayapAdape / / 52 // tristvRjau vyaJjake zukle pepaNyAM tu striyAmayam / abhriH strI kASThakuddAle syAt kUpe tu pumAnayam / / 53 // aviH puMsyavartI dhAtA sUryaparvatayorapi / dvayostu meSe'thAvirnA bhAHprAkArArkavAyupu // 54 // strI tu puSpavatIbhUmyoraNustu pavane pumAn / paramANau dhAnyabhede sAmudralavaNe tu naH // 55 // sUkSmeSu tripu tatrApi svyartha vANvItyathAlau / razmau cANvI svyathAnurnA prANe matrye tu sa dvayoH // 56 // aMzuH sUtrAdisUkSmAMze'pyekadeze latAdinaH / candre sUrye dyutau razmI pumAn kecittu manvate // 57 // 1. 'mi' ka. ga. gha. pAThaH. 2. 'paNDauM' ka. gha. . pAThaH.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe mIliGgamapyantimayorarthayoraGgavAk punaH / dvayoH pakSiNi hiMsArthe pumAnaktustu kezave // 58 // indre ca nA dizi strI syAdasat tu klIvaliGgakam / pradhAnatattve sAGkhyAnAM tristu satpratiyogini // 59 // puMzcalyAmasatI strI syAdarvA tu triSu kutsite / azve dvayoH pumAMstu syAdazanau ca munau tathA // 10 // ahaMstu triSu pUjye nA jine'lI tu dvayoralau / pucchakaNTakikITe'bha nA syAdaSTamarAzike // 61 / / azvI tvazvavati tri syAd dhanarAzau tu puMsyayam / dasrayozcAzvinI tu strI nakSatre'zvayugAhraye // 62 // arcistu bhAsi jvAlAyAM zastre ca strInapuMsakam / AzA strI dIrghatRSNAyAM dizyavAntaradizyapi // 63 // samIpe sajjanaH prAha bhuktivyAptyostu puMsyayam / AsyA syAdAsanAyAM strI mukhe mukhabile ca nap // 64 // triSu tadbhavatatsAdhutaddhitakSepyavastuSu / AsraM klI rudhire bAppe kace nA vyasrayogini // 65 // ArastvaGgArake gatyAmAgatau ca pumaanthH| kSudrazastravizeSeSu striyAmArAtha pittale // 16 // punnapuMsakaliGgo'yamarasambandhini tripu / AryA mRDAnyAM strI jAticchandobhede ca nA punaH // 67 // sauvidalle sajane tu triraagntvygmyyoH| . Aryayogini cAthAI zRGgibere nRzaNDayoH // 18 // ArdrA strI rudranakSatre tadyukte kAlamAtrake / klinne tu syAt trirAcaM tu triSu pUrvapradhAnayoH // 69 // - - - -- 1. raMzuvA' ka. gha. pAThaH, 'razuvA' i. pAThaH.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe naanaalishaadhyaayH| adanIye'pi nA tu syAd virizce'thAmavAk triSu / apakke nA tu roge'tho Ayastripvayayogini // 70 // puMsi tu syAd dhanotpattI svAmibhAga itItare / lamAccaikAdaze rAzau viduH sAMvatsarA gatau // 71 // AgatAvatha puMsyAsaH kSepaNe ca dhanuSyapi / kaivartImustakAbhikhyamustake tu napuMsakam // 72 // AjJA tu strI mahIpAdeH zAsane lagnarAzitaH / rAzau ca dazame vezyAvizeSe ca mahIpateH // 73 // yasyAjJAgaNiketyAkhyA triyu tvajJasya yogini / tatrApi bhedye svyarthe syAd rUpamAjJIti manyatAm // 74 / / ANiH strIpuMsayoryuddhe rathAdyakSAgrakIlake / jaGghAmamaNi nizreNyAM nizreNidvAri cAparaH // 79 // AjiH striyAM kacit puMsi yuddhe samamahItale / AkhurmUSikamAtre syAdekeSAM sUkare dvayoH // 76 // anyeSAM pikasyaiva jAtibhede kramAhvaye / AluH zleSmAtake puMsi zleSmaNyanye'tha nastriyoH // 77 // cakroSTrasiMjJake kande ko tu striyAmiyam / AzuH pATalasaMjJe nA vrIhibhede divAkare // 78 // alaGkArasuvarNe tu klI zRGgIkanakAhaye / / asattvagAmi cecchIghra syAt sattve triSvatha dvayoH // 79 // turage'thAyuzabdo dve manuSye zakaTe tu nA / syAt purUravaurvazyoH putre'thAyurnapuMsakam // 80 // 1. rite' kha. pATha:. 2. 'tu' ka. gha. pAThaH. 3. 'NI' ga. pAThaH, 'cchrI' ka. gha, pATa;
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAnArthArNavasaMkSepresAntaM jIvitakAle ne go namanIyoH / api syAd vizvatodAvazilgAra pakazAmani // 81 // kacit tu jIvita prAhuH nAnadA punapAH / inaH sUryAtmanoH puMsi rAmAzA ga lie // 82 // ADhye svAmini re tu vipu vastimitrayoH / yAgakriyAkarmabhUte paryApte yajo tu naH // 83 // icchAyAM yajJadAne na gajhe nAtho emAdhipaH / jJeya Azvayuko mAAsa klIna sAgi sA punaH // 84 // iSvA strI putrasantatyAM kuTugve ceti kecana / kalatre tvapare nA tu syAdAgAryAmilApayoH // 85 // ibhya ADhye triSu strI tu hastivAtiGgane''tha tat / iddhaM syAdAtape klI trirdIpite strI tviDA gavi // 86 // . budhapalyAM nADibhede muvyanne divi vAci ca / dhanaJjayasya vacane dRSTaM bhA devatA prasUH // 87 // ityevaM tasya vAkyasya cintyo'rtho bahuvedibhiH / pumAMstu devatAbhede zAkaTAyanabhApitaH // 88 // ipuH strIpuMsayorbANe kratubhede tu pusyayam / viSTutyostubhayoH strItve nA linduH zaziyajJayoH // 89 // karpUre klI tu salile nA tvIDo devatAntare / stutau tu nRstri strI bhUmyAgIza girize mAn // 90 // IzAne nRstriyorIzA bhavet svAmini tu tripu / uSNaH pusi hutAze syAd grIma zigrumahIruha // 9 // 1. 'vA' ga. pAThaH. 2. yogatA ' ga. pAThaH. 6 'vAtiM dehasthayAta sevanAd gaNayati iti vAtiGgaNam' iti vRhadabhidhAnam / vaijayantyAM tu hastivAtiGgane tvibhyA' (pu 53. zlo. 103) ityeva pAThaH.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / klI tu vahriguNe tristu tadyukte cature'pi ca / ugraH puMsi mahAdeve martyajAtyantare punaH // 92 // zUdrAyAM kSatriyAjjAte tenoDhAyAM dvayostathA / zUdrAyAM brAhmaNAjAte tenoDhAyAmatha striyAm // 93 // vacAyAM ca kharAzvAkhyAjamojAntarabheSaje / ugrA klIbaM tu lavaNe ghaTikAlavaNAye // 94 // kAlazeye'tha raudre tri strI tastrA gavi nA ghRNau / ukhaH puMsi sphici pare karNapArthe'pyadhIyate // 95 // aukhIyAnAM ca zAkhAyA Rpibheda pravaktari / strI tu sthAlyAmukhA yajJavidAmukhyAmisaMbhRteH // 96 // sAdhane caturazre ca syAnmRtpAtrAntare tathA / yadagnicyane'tholvaM klI syAd garbhAzaye'tha tat // 97 // puMsyAhAmaradatto'sminnarthe zulve tu tannapi / rajate bhUmibhede'pi sAmabhede'tha nA kratau // 98 / / saGkhyAjJAne virahite tveSa tripvatha pelave / ubhra Urdhvasthite ca triH pumAMstu syAd payomuci // 99 // udro dve jalamArjAra RSibhede tu nAtha nA / uSaH prasthacaturbhAge prabhAte'tha khiyAmupA // 10 // aniruddhasya yA panI bANAsurasutA ca yA / tasyAM gavi nizIthinyAmuSA tvante nizo'vyayam // 101 // uDurvipre dvayorna strI nakSatre'zro uru tripu.|--- bRhatyurvI (tuti) tatrApi svyarthe vA svAdaya striyAm // 102 // urvI pRthivyAM nadyAM ca syAduda nu tripUttare / digdezakAlaviSaya udIcye cApyudaGmukhe // 1 2 3 // 2. 'lpe' ka. kha. ga. gha. pAThaH. 3. 'ca' ka. kha. gha. pAThaH. 1. 'mR' kha. ga. pAThaH. 4. 'vA' ka. ga. pATha:.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe udIcI tu striyAM rAjarAjasya dizi vA punaH / eteSu sarveSvartheSu syAdavyayAmidaM yadA // 104 // prathamApaJcamIsaptamyarthayuktamuzik punaH / nA gautama! vahau cApyuzIre tu striyAM tri tu // 105 // medhAvini syAdudbhit tu sAmabhede napuMsakam / ekAhakratubhede nA syAdudbhijje tu sa triSu // 106 // ukSA puMsi balIvarde mahati triruSAH punaH / sandhyAprabhAtayorna strI syAdUrjaH kArtike pumAn // 107 // utsAhe puMstriyorUrdhvastUparyarthe triSutthite / RSibhede tu puMsyUpA punaH strI ruji nap punaH // 108 // lavaNe syAdUSaraje nA kSAramRdi nap punaH / UmaM vyogni pure cAnye puMsi prANini tu triSu // 109 // jahA na klI vicAre syAt sAmarganthAntare tu naa| UrNA sA strI kadalyAdestantau meSAdilomani // 110 // prazastaromAvarte ca bhrUmadhyasthe'tha hiMsite / UrNastri hiMsane tu klI syAdUkastu kiliJjake // 111 // kaizcidanyaiH punA rAzau rAzisthAne paraiH pumAn / zAkaTAyanapUrvArthairukto dve tu vihaGgame // 112 // bhavedUkA tu jantau strI svedaje'sthivivarjite / iti kazcidayormiH strIpuMsayolavIciSu // 113 // mahAtaraGga itya ye kSutpipAsAdikeSvapi / ajaya tu paTatyenAmutpIDAyAmapi sma saH // 114 / / RtaM napuMsakaM vidyAt silojche prAptiyajJayoH / gatau satye tadvati tu triSu prApte gate'pi ca // 115 / / 1. 'ucha' kha. pA. kre| +
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / RkSo dvayoracchabhalle guNDavRkSe tu nAtha nep / nakSatre'nye tvindriye'pi prAhunilogni tu triSu / / 116 // RzyaH puMsya'Sibhede syAnmRgajAtyantare dvayoH / RjustriAyake'rthe nA hiMse tvRSvo mahatyapi // 117 // trirarAtau tu puMsyeSa RddhaM tu syAt samardhane / klI trirAvasite dhAnye samRddhe'pi dvayostvabhuH // 118 // deve viduSi tu tri syAt pumAMstu madhusUdane / jyeSThe ca brahmaputrANAM sanakAdikayoginAm // 119 // gabhastidhArAdharayorRjustu triguNe triSu / avyutpanne vararuciH punarviduSi cAbravIt / / 120 // aMzau tu puMsi tenokta etastu nari karbure / guNamAtre tadvati tu triSu syAdAgate'pyatha // 121 // Agatau klIbamaindrI tu mahendrasya dizi striyAm / vizAlAsaMjJavallyAM ca tri tu syAdindrayogini // 122 / / pumAMstu yajJakratuSu sarveSvaindro dvayoH punaH / aindririndrasute kRSNakAke'pyabhastu puMsyayam // 123 // hastikarkoTakAbhikhyavallyAM klIbaM tu tatphale / ibhasambandhini tri syAdopo dAhe nari tri tu // 124 // kSipre raktaphalAsaMjJavallyAM (co? tvo)SThI striyAmaitha / oSTho dantacchade puMsi mArjAre tvotuvAga dvayoH // 125 // klI tu sAmavizeSa syAdau? nA baDavAnale / Urvasambandhini tri syAt kalyastu triSu nIruji // 121 / / 1. 'na' kha. pATha:. 2. '' ka. ga. gha. pAThaH. 3. 'miyam' ga. pATha:. + 'tuNDikeyau raktaphalA vimboSTI pIlupaya'pi' (pu. 55. zlo. 147) iti vaijayantI /
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe kalyANavAci dakSe ca sajje klI tu gate dine / .. sAMvatsarAstu lagnAkhyarAzau cainamadhIyate // 127 // prabhAte'tha surAyAM strI nA kakSaH kacchavIrudhoH / tRNe spardhApade bAhumUle'raNye ca durgame // 128 // striyAM tu paridhAnasya pazcAdaJcalapallave / kecit tu bAhumUle'pi kakSAM striyamadhIyate // 129 // kaNo'tisUkSme bANe ca taNDulAvayave ca nA / saktuSvapyAha 'bhUmni tadekAvayave'nyathA // 130 // kaNA strI jIrake sUkSmajIrake'pyapare viduH / pippalyAM ca dvayostu syAnmartyajAtyantare kvacit // 131 // niSAdAd dramiDIjAte karNastu zravaNe pumAn / nAvaH pRSThasthitAritre rAdhAtanayabhUbhuji // 132 // kSetrabhede'pyatha tri syAcchotrahInapazAvapi / kSodiSThe'pyatha kI strI pazUnAM bandhanAthake // 133 // rajjubhede kalA tu strI SoDazAMze himAteH / aMze'vayavamAtre ca kalanAyAM ca vaizike // 134 // triMzatkASThI*pramANe ca kAle dRddhAvRNasya ca / zilpe manazzilAyAM ca dehadhAtvantare tanau // 135 // gItau kuDyacchadiHsandhAvityuktAstriyodaza / yattu vAraruce vAkye kalArthatvena dRzyate // 136 // dhanaM tadRNavRddhisthaM kevalaM veti saMzayaH / puMsi tvaGguSThasaMsparze vINAtaMntrISu zAkhinaH // 137 // . 1. 'tva' kha. ga. pAThaH. .. * 'yA' iti syAt /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ dyakSaraka De nAnAlizAdhyAyaH / tilakAkhyasya puSpasya gandhe tadvati tu triSu / avyaktamadhure zabde mUke'pyatha karo nare / / 138 // razmau pANau mahIpasya bhAgadheye ghanopale / ajayastvAha mudrAyAM hiMsAvikSapayorapi // 139 // zvetazAlau gajaghrANe klI tu vAridakArmuke / kalkasturuSkasaMjJAkaniryAse nA na tu striyAm // 10 // dambhe pApAzaye pApe syAd viSThauSadhaipiSTayoH / kiTTe'pyatha palonmAnacaturbhAge nRzaNDayoH // 141 / / karSa kRSikriyAyAM nA kaNvastvRpyantare pumAn / pApe klI badhire tu trirmedhAvini ca nA punaH // 142 // kramo'Gghau paripATyAM ca vedapAThAntare vidhau / krAntau sthAnakabhede ca dve tvAkhAyamUSike // 143 // kSamA zAntipRthivyoH strI tripu yogyasamarthayoH / nyAye hite kSapA tu strI nizIthinyAM pumAMstu saH // 144 // gojAvimahiSANAM syAdatyAcchagaNe tathA / dhAnyastambe samAnAye tvambunAmasu dRzyate // 145 // kSapa ityevametasya liGgaM rUpaM ca cintyatAm / . kaco bRhaspateH putre keze cApi nRliGgakaH // 146 // nRjAtibhede zanakIkSatriyAgave dvayoH / kazA strI vAjitADanyAM dve tu romazapucchake // 147 // nakulasya prabhede syAnmartyajAtyantare tathA / DiNDikIvaizyaje klI tu kajaM pajhe kaMce tu nA // 148 // kaccho jalAzayaprAnte pArzve guhyAmbare tathA / jAtyantare sthAvarANAM nAndIvRkSAkhyapAdape // 149 // . 'sthe' kha. pAThaH. 2. 'riNikA' kha. , 'ruNi kA' ka. gha. ru. pAThaH. 3. 'dhi' ka. gha. pATha. 4. 'me' kha. pAThaH, . 5. ' ' ka. ga. gha. pAThaH.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 nAnArthArNava saMkSepe kUrmapAde ca puMsi syAdatha syAt puMsi bhUmani / nIvRdbhede'tha siMho'mumanUpe puMsyamanyata // 150 // kacchaM klIbe'nUpadeza iti tvamaradattavAk / kSaro dhArAdhare puMsi salile tu napuMsakam // 151 // Rtau prAvRTsamAkhye strI kSarI kSaritari triSu / kSataM vraNe klI kSaNane lamAt SaSThe ca rAzike // 152 // itisAMvatsarAH prAhutri tu syAt khaNDite hate / kSatraM tu syAd dhane toye kSatriye ca napuMsakam // 113 // puMsi tvamaradatto'muM kSatriye prAbravIdatha / kaMso nA pUrva bhUpAlabhede kRSNasya mAtule // 154 // pAnapAtrAntare tvastrI lohe ghoSAkhya ADhake / ajayastvAha haMse'pi tatra liGgaM dvayoriti / / 155 // kando'strI sUraNe mUlasasyamAtre'pyatho kaTaH / paryantadeze grAmAdeH kiliJjagajagaNDayoH // 156 // zave zavarathe zroNiphalake kAlakUTake / sajjanastvAha valaye'pyeSvartheSu pumAnayam // 157 // lavaNe tvabdhije klIbe vAkpatistu nRzaNDayoH / avizeSeNa paThati zroNyAM tu syAt kaTI striyAm // 158 // cApAgreSu triSu punarbhRze kaSTaM tu bhedyavat / kRcchre ca gahane caitat syAdasattve napuMsakam // 159 // kamrA kazAyAM strI tristu kamitaryatha ( vAk svikA? karkavAk ) / zvetAzve dve pumAMstvamau harSanandI tvabhASata // 160 // site varNe turaGgasya kazyaM tvasya madhyame / madhye!dye) ca kkI kazArhe triH katastu pumAnRSau // 111 // 7
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghyakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / klI jale'tha kapiH puMsi sahasrakiraNe'pi ca / RSibhede tathaiva syAd dve tu vAnarahastinoH // 162 // kavistu puMsi vAlmIko *kRtakoTimunAvapi / triSu tu syAt kAvyakAre paNDite ca striyAM tvasau // 163 // aGgaline khalIne ca karistu puruSe gaje / dvayoH kartari tu tri syAt kaTustu nari guggulau // 164 // lazune Takkane gandhabhede saurabhyasaMjJake / USaNAkhyarase cAtha prAk zuNThe dyaliGgakam // 165 // pUrvoktagandharasayorekayukte samatsare / apriyAkAryatIkSNeSu klI zuNThI marice'pi ca // 166 // striyAM tu kaTurohiNyAM kamvustu dU mataGgaje / traye tu taNDulakaNe zake saGkhyAntare tathA // 167 // zambUke cAtha kanturnA syAt kandarpakusUlayoH / kaMzabdArthavati tveSa vAcyaliGgaH prakIrtitaH // 168 // tupratyaye'tha kandurnA striyAmapyapare viduH / sUtrite syAt krIDanake svedanyAmapare punaH // 169 // pAkasthAne'tha kagunI varNe piGgalasaMjJake / tra tu tadvati bhUmau tu.nAgamAtari ca khiyAm // 17 // kaSustu nA karISAmau strI kulyAtuSakoSThayoH / kSattA nA sArathau dvAHsthe dUte musalarudrayoH // 171 // dvayostu kSatriyAyAM yaH pAradhainukasaMjJakaH / zUdrAjAtastatra kecidanye tyAyogavAhaye / / 172 // 1. 'Ne' sa. ga. i. pAThaH. 2. '' kha. pAThaH. * 'halabhUtistRpavarSaH kRtakoTikavizva rAH' (pu. 95. zlo. 154.) iti vaijayantI / .
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnApiksaMkSepa vaizyAyAM janite zUdrAdanye pArazabAhaye / brAhmaNAdUMDhazUdrAyAM jAte prepyAsute pare // 173 // vaijayantyAM tu paThitaM yo'yaM syAt pAradhainukaH / tasmin dautyadvArapAlyavRttAvityatha bhedyavat // 174 / / kvacinnivRtte ca mRte'pyavinIte'pyatho pumAn / svatantrakArake kartA bhavyasaMjJe ca pAdape // 175 // klI tu tasya phale trintu kArake'tha kakut striyAm / puMsi cokSNaH skandhadeze pronnate rAjalakSmaNi // 176 / / zreSThe'pyatha pumAn kravyAt pretadAhAnale dvayoH / rAkSase tri tu mAMsAde karmazavdamtu punnapoH // 177 / / puNye pApe kriyAzilpayAtanAsu dumAntare / bhavyasaMjJe kArake ca kIpsitatamAdike // 178 // arthaprayoge yajJe ca bhavyavRkSaphale tu na / kAlI mRDAnyAmekamyAM zaktau navasu zaktiSu // 179 // zambhoH kRSNanavAmbhAde vahnijvAlAsu saptasu / ekasyAM prasahAsaMjJabRhatyAM bhrUkuTAvapi // 180 // kSArakITe'pi saptAnAM mAtRNAmekamAtari / arhattIrthakarANAM tu yAH syuH zAsanadevatAH // 181 // tAsAmanyatamAyAM ca kathayAmAsa sajjanaH / pippalIvRzcikAlyozca nIvyAM kRSNe tu jIrake // 182 / / kAlA manazzilAyAM ca kRSNatrivRti ca striyAm / klo tu kAlAyase kAlaM pumAMstu samaye yame // 183 // mRtyau cApi mahAdeve kApaNye triSu tu tadvati / kASThA strI kAlabhede myAdaSTAdazanimeSake // 184 // 1. 'nU' kha. pATaH. 2. 'yukta ca' ka. gha. pAThaH. 3. '' kha. pATaH. 4. 'maka. ta'ka ga. gha. pATaH.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / sthityAkhyamaryAdAyAM ca dizi cApyupadizyapi / dakSiNottarayoranyatarasmin nayane raveH // 185 // Aditse paramAvasthotkarSayorAjisaMjJinaH / samabhUmipradezasyApyante bhUgni tu vAriNi / 186 // klI tu dAruNi kAntA tu priyagutaruyopitoH / strI pumAMstu dhave nAndIvRkSe campakapAdape // 187 / / campakaprasave tu klI tathA damanake tri tu / priye manojJe kAmastu kandarpa kAmyavAnchayoH // 188 // guggulau ca nikAme tu klI syAdanumate'vyayam / kAmyaM kAmayitavye ca kAmasAdhau ca bhedyavat // 189 // klI tu tAne'tha kANDo'trI daNDe nAle jale zare / zaktisaMjJebale varga stambe'dhyAye ca kutsite // 10.0 // ikSvAdergranthibhede druprakANDe'vasare'pi ca / kANDI tu hastipippalyAM strI kArastu mahIpateH // 121 // bhAgadheye kriyAyAM nA strI tu bandhanavezmani / kArA prasevikAyAM ca tri tu syAt karayogini // 192 // bandhane nRstriyoH kAzasvikSugandhAkhyavIrudhi / astrI strIpuMsayoH kAzA dIptau kAzI tu sA striyAm // 193 // vArANasyAmA kAyaH zaravye nivahe tanau / nA triH kadevate kSAraH punaH kSaraNabhasmanoH // 194 // guDe kAcAkhyamRdbhede svrjikaakssaarsNjnyke| lavaNe'pi yavakSAre tiktasya lavaNasya ca // 195 // rasayormizraNAjjAte rase tadvati tu triSu / kAvyaM klI kAlidAsAdizranthe puMsi tu bhArgave // 196 // 1. 'I' i. pAThaH, 2. 'madhye du' sa. ga. pAThaH.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArNavasaMkSepe kANastripu syAdekAkSe mUSAyAM tu striyAmiyam / kANA puMsi tu zabde ca gamane ca nimIlane // 197 // kSAmastRNAmau nA kSINe triSu kSAmA striyAM bhuvi / klI vidhmaprokSaNe kANaM kRSNasambandhini triSu // 198 // kArya prayojane klIbaM kartavye trirathAstriyAm / kAMsyaM syAdADhake pAnapAtre ghoSAkhyataijase // 199 // kAko dve vAyase tasya samUhe klI pumAn punaH / laulye kAkI tu mRdbhede tuvarIsaMjJake striyAm // 20 // kAriH kriyAyAM strI tristu zilpini strI tu kartari / kArurindre tu nA vizvakarmaNyapyatha sa dvayoH // 201 // vAtyAdapUrvapuMyogavaizyAje mAnavAntare / kAmaH strI vyAdhibuddhyoH syAcchaktisaMjJAyudhAntare // 202 // tri tu vAgvikale dve tu kAmI sArasapakSiANa / tri tu kAmavati strI tu kAminI lalanAntare // 203 // kriyA strI niSkRtau zikSAcikitsopAyakarmasu / karaNArambhapUjAsu ceSTAyAM sampradhAraNe // 204 // dRSTaM tUtpalamAlAyAM pratiSThAyAmitIdRzam / meSarAzI tu pulliGgaM kriyaM jyotiSikA viduH // 205 // zimaM tu pAdAGguSThasya tarjanyAzcAntare napum / asattve'pi ca zIghrArthe tri tu syAt sattvagAmi cet // 206 // kiJjAH puMbhUmyudIcye syAnnIvRddhade sa tu triSu / kutsitAyudbhave'tho nA kSudrajAntvantare krimiH // 207 // tasyApi lakSaNaM kecidAhubhUgicariSNutAm / anye tvantargatAmAhurlAkSAyAmatha sa dvayoH // 208 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhakSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| UrNanAbhe karaNyAM ca jAte vaidehakAt tathA / manuSyajAtibhede'tha kiriTTai sUkare'tha nA // 209 // dhAtuprabhede kiratau kAle kazcidavocata / kiSkuH pramANabhede syAd dvAdazAGgulasammite // 210 // vitastyAkhye caturvizatyaGgule hastasaMjJake / zAkaTAyanaharSI tu mAnadravyamavocatAm // 211 // chAyAyAM ca kuThArAdizastramuSTau ca nRstriyoH / kSitvA nA kezave vAyau kSitvarI tu striyAM nizi // 212 // kazcinnadyAmiti prAha kIlastu narayoSitoH / jvAlAzaGkukaphoNISu bAhau puMsi tu zakkare // 213 // kIraH zuke dvayordeze kazmIreSu nRbhUmani / kSIraM klI salile dugdhe'nye'rdharcAdiSvadhIyate // 214 // klIbaM napuMsakArthe klI pumAMsaM tvapare viduH / triSu vikramahIne syAd balahAna itItare // 215 // kIrNaH puMsi curIsaMjJe jalasthAnAntare tri tu / vikSipte strI tvabhikhyAyAM kIrtiH kIrtayatau tu nA // 216 // kumbhaH puMsi ghaTe mUrdhapiNDe sAmodbhavasya ca / vezyApatau somadatte saurirAzau mahattare // 217 // kAmilAkhyavyAdhibhede droNAkhyaparimANake / tasya dvaye viMzatau ca khArINAM paJcaviMzatau // 218 // striyAM tu kumbhI khAryAM syAt sthAlIbhede ca-sajjanaH / dadhimanthanagargayoM brUte smAtha gumAntare // 219 // phaTphalAkhye vAriparNIsaMjJatoyatRNAntare / trivRtsaMjJalatAjAtau punaH kumbheti dRzyate // 220 // 1. 'bhI' kha. pAThaH. 2. 'ne' ka. ga. gha. pAThaH. 3. 'niM' i. pAThaH.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepa kaTphalAdestu mUle ca prasave ca napuMsakam / . . yathAprayogaM boddhavyaM kuTastu kalaze pumAn / / 221 // gRhe strIpuMsayoreke kuTI kuTa iti dvayam / anye tvAhuH kSudragRhe pallIsaMjJe kuTI striyAm // 22 // dvayostu kSatriyAjjAte kukuTIsaMjJayoSiti / manuSyajAtibhede syAdazmakuTTanavRttike // 223 // kuDastu nA vaizravaNe klI ghaTe lAgale'pi c| manuSyajAtibhede tu palinIsaMjJayoSiti // 224 // zUdrAjAte zizau ca syAt kuDI kuDa iti dvayoH / kulI tu badarIkaNTakAryojyeSThasvasaryapi // 225 // bhAryAyAM strI napi tve(nAta )dRSINAM jalatarpaNe / kulaM vaMze sajAtIyagaNe ca syAniketane // 226 // tathA janapade dve tu mArjAre'tha kuthA trayI / mataGgajaparistome nA tu darbhe kuzaH punaH // 227 // astrI darbhe rAmasute nA klI hIberavAriNoH / kuzA viSTutikAThe strI valgArajjI ca vAjinaH // 228 // ayovikAre ca kuzI kecit tvanye pracakSate / lAGgalasya mukhe phAlasaMjJe klI tUtpale kuvam // 229 // dvayoH pazau kujastu syAt pumAnaGgArake tarau / bhUmije tu tri kuJjastu na strI gahvaradantayoH // 230 // hanau latAdipihitodare'tho puMsyUSau kacit / kubjastu gaDule tri syAnikharve cApi sajjanaH // 231 // gaDau tveva nari prAhAmaradatto'pi sjjnH| . kumbA sugahanAyAM strI vRtau kI vidale'tha nap // 232 // kuvra gRhe karmaNi ca phalgusaGkaTayostriSu / dve gaje'thAstriyAM kuSThaM gandhadravyauSadhAntare // 233 // 1. 'baM' ka. gha. . pAThaH.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / 'pAribhAvyAhvaye vyAdhibhede tri tu bhuvi sthite / kruSTaH sAmasvarANAM syAt saptAnAmAdime pumAn // 234 // rudite klI tri tu kruSTikriyAyAH karmatAM gate / kuNDaM napuMsakaM sthAlyAM kAJjike vahigartake // 235 // jalAzayavizeSe ca devatAderatho punaH / sajjanaH prAha kumbhe'pi kuNDI tu strI kamaNDalau // 236 // kuNDA tu jAte jArAt tu pativatIsute dvayoH / avivAhyAsu jAte ca kulyA tu saritti striyAm // 237 // nIrapraNAlikAyAM ca kRtrimAlpasarityapi / kulastriyAM kaNTakAryAmalina tu kI gumAMstu saH // 238 // rasabhede kaTozcApi kaSAyaptya ca mizraNAt / jAte tadvati tu tri syAt kulIne'pi nRbhUmni tu // 239 // nIddhade dAkSiNAtye madhyadezasthite'pi ca / udagdezasthite cAtha kutsA strI nindane'tha nA // 240 // aralyAvyapragANe mgAda ko'gantare'pyatha / tadapatyeSu bahuyu gotrAkhyeSu vayoratha // 241 / / kSudro daridre kRpaNe nRzaMse'lpanikRSTayoH / tri kSudrA strI kaNTakArIvezyAvyaGgAnaTIpu ca // 242 // saradhIyAM ca nA tveSa utsave'zazuNaH pugAna / kSome krodhe ruji trintu syAdunmatte'tha kundavAk // 243 // zastramANakayantre nA amAkhye paadpaantre| .. zuklappAhaye tasya punarnap phalapuppayoH // 2 4 4 // kuntirnA nRpabhede tannIvR de tu bhUmni ca / rAjJastasya stryapatye strI kuntI kuntistu kaizcana // 245 // 1. 'tu' Ga. pAThaH.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe kutUsaMjJe snehapAtre peThe'nyeSAM na tanmatam / elAyAM ca kuNistu syAnnAndIvRkSAkhyapAdape // 246 // haste ca vikale puMsi tri tu tadvatyatho kutti|| nRstrI gRhe'tikuTile kuTTiH kuTTayatau pumAn // 247 // ayasi strI kurustu syAd mAtvigrAjarSibhedayoH / nA nIvRdantare tveSa puMbhUmnyapyuttarAhaye // 248 // varSe kurostu rAjJaH syAt stryapatye strI kurUratha / kunduyormUSike syAt pAlakyAsaMjJake tu nA // 249 // zAkabhede kumut tu trigIharSayute sa tu / garthe harSe striyAM klI tu kumude strI tu kumbhinI // 250 // bhUmau dve tu gaje nakre sa tu kumbhavati triSu / kuNDI tvazve dvayoH kuNDavati triH kruzvavAk punaH // 251 // dve sagAle bake tvanyaH zivAyAM kruzvarI striyAm / ... kUTo'strI puJjamAyAgheSvadrizRGge zarAntare // 252 // ayazzalAkAsaMjJAke sIrAGge phAlasaMjJake / ayodhane'nRte dambhe vyoni nizcalayantrayoH // 253 // eka nizcalayantreti kecidarthamamanvata / / bhamazRGgapazau tu triH kUrcI'strI zmazrupIThayoH // 254 // bhrUmadhye katthane darbhe tantuvAyaparicchade / tathA yatipavitre ca pAdAGguSThAntare'pi ca // 255 // strI tu citrakarANAM syAt kUrcI lekhanasAdhane / * kUco dve hastini strI tu kUcI kaizcana varNitA // 256 // udazcito vikAre ca pramadAyAM ca nA punaH / kUpo bhUSitakanyAyAM dAtuM garvodapAnayoH // 257 // 1 'kyA' ka. kha. pAThaH.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ myakSarakANDe naanaalishaadhyaayH| guNavRkSe'makUpe tu kUpI mI kUpyavAra punaH / klI pAMyulavagAbhikhyalavaNe bhedyavat punaH // 298 // kUpasAdhau tri tu ro nRzaMse kaThinoSNayoH / kruddhe daridre ghore ca guNamAtre tu puMsvayam // 219 // . uNe ca kaThine ca syAt pUgavRkSe striyAM tu sA / badarIkaNTakAryoH klI tvasni kUrmastu kacchape // 260 // dvayorgajasya tvanisthapradeze nA nakhAt pare / kRSNaM napuMsakaM sIse marice durite'yasi // 261 // karamardaphale cAtha pumAn viSNau hutAzane / dhvAntapakSe trIhimede vyAse gadhyagapANDaye // 262 // valAhake kaliyuge karagardAkhyapAdape / kAlavaNe'pyatho nailyayukte cakitacetasi // 263. // vAcyaliGgo dvayostu syAt sarpa zUdre mRgAntare / kAkakokilayorAkhujAtibhede'pyatha striyAm / / 264 // draupadyAmatha pippalyAM gajikAsaMjJasarpape / jalakAjAtibhedeSu dvAdazasvapi paT smRtAH // 265 // saviSAsteSu caikasmin drAkSAtiviSayorapi / hiraNyAdyAstu yAH pronAH rApta jihAH zivAgage // 266 // amestAsvapi caikasyAM yA dakSiNadizi sthitA / kRtaM tu nirmite tri syAd bhaktAya sthitakikare // 267 // klIyaM tvAdiyuge'nAdipakahavye'zadevinAm / akSapAtaprabhede ca stomacchandaHprabhedayoH / / 268 // 1. 'nApipa' ka. kha. gha. pAThaH. * 'yavAdi tvakRtaM havyaM taNDulAstu kRtAkRtam / anAdi kRtam' (pu. 51. zlo. 98.) iti vaijayantI /
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe eteSu yugasAdhAdartheSu triSu vartate / ityeka AhuH paryApte kriyAyAM kRtyavAk punaH // 269 // triH kruddhalubdhabhItAvamAniteSvapare punH|| vidviSTe'nye tu saMrabdhe kartavyatrazcitavyayoH // 270 // phartanIye kRtikRtakRtyasAdhAvamuM punH| ajayo vidviSi prAha nabliGgaM tu prayojane // 271 // strI tu kRtyA kriyAyAM syAd vaijayantyAM tu daivate / abhicArotthite strI ca nae cetyatha kuzadhvaniH // 272 // tanuni triH pumAn ketugraheSu tri tu kRSTavAk / sAmagItiprakArANAM bhedenaikena saMyute // 273 / / prApte ca kRSTikriyayA karSaNe tu napuMsakam / kRcchre kaSTe tvadharme klI tadvati triSu na striyAm // 274 // tapomAtre tathA prAjApatyasAntapanAdiSu / kRtsnaM jale klI sarvasmistriH kRtastu mRgAntare // 271 / / dvayo nau kRSistu strI kRSibhUmau ca karSaNe / dhAtvoH kRSatikarSatyoH pumAn kRSTistu karSaNe // 276 // manuSye ca striyAM nA tu vipazciti kRtiH punaH / pumAn kRNattikRntatyoH strI kriyAyAM kRte'pi ca // 277 // caturakSarakecchandobhede'zItyakSare'pi ca / kRvistu rUpe nA tantuvAyadravye ca kaizcana // 278 // peThe'nyaistantuvAye dve strI tu nApitabhANDake / katrikAsaMjJake'tha syAd kSemazabdo nRzaNDayoH // 279 // maGgale prAptarakSAyAM mokSe triSu tu nirbhaye / nA caNDAsaMjJabhaiSajye kezI* tu strItyabhASata // 28 // 1. 'tI' i. pAThaH. 2. 'pu' ga. pAraH. 3. 'ta' ka. i. pAThaH, 'taM tu' kha. pAThaH. 4. "pi' ka. kha. pAThaH. 5. 'kU' ka. i. pAThaH. 6. 'tri' kha. pATha:. 7. 'ze' ja. pAThaH. - 'cUhA kezI kezapAzI' (pu. 181. zlo. 102.) iti vaijyntii|
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyakSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| cUDAyAM yAdavAcAryo nA tu kezaH ziroruhe / razmau bhage ca klIbaM tu hIbere zveDavAra punaH // 281 // latAyAM syAt suvikhyAtA rAjakozAtakIti yA / viSe dhvanau ca nA yodhasiMhanAde tu sA striyAm / 282 // kSveDA vaMzazalAkAyAmapi kSetraM punarnapi / lavaNe syAdUSaraje kSetrasAdhau tu tat triSu // 283 // kezI kezavati triH syAd daityabhede tu nAtha sA / kezinI strI corapuSpIsaMjJastambe'tha kozavAk // 284 / / astrI syAt kunale divye vizeSe gehadehayoH / dhanaughe veSTakadravye pustakAsipidhAnayoH // 285 // zAstre prajanane pezyAM vRSaNe'pi ca kecana / kRmibhedasya nADe ca kauzeyaprakRtI tathA // 286 // kRtAkRte hemarUpye suSire sajjanastvamum / randhre cAraGga(!)ityAha strI tu kozI vivakSite // 287 / / tanutte na pumAMstveSa medhe kolaM punarnapi / vyoSe'rdha; takkole zuNThyAM ca badarIphale // 288 // striyAM tu kolA pippalyAM (zAza) se cavyAkhyabhevaje / nA tu bhelakasaMjJe syAt plave sauroM dvayoH punaH // 289 / / varAhe mUSike tristu khaJje koSThastu na striyAm / kusUle'ntargRhe cAntaHkukSau svIye' yadhIyate // 290 // koko dve cakravAke ca syAdIhAmRgasaMjJake / mRgAntare ca nA tveSa AdAne nA tu koNavAk // 291 // zanaizcare'zrI laguDe zabde koNA tu nRstriyoH / vAdyavAdanadaNDe dve mahiSe kSomavAk punaH // 292 // 1. 'na' kha, i. pAThaH. 2. 'ndha' ka. gha. pATaH, 3. 'pA' i. paaH|
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ta nAnArthArNava saMkSepe aTTe nRzaNDayoH zaNDe tvanye vastrAntare'bruvan / kSobhyaM vaGgAkhya lohe klI kSobhaNIye tu bhedyavat // 293 // kroDa klI karSamAne syAdutsaGge dve tu sUkare / kroDA na nA' syAdurasi syAt tu puMsi zanaizvare // 294 // yojanaMsya tu turyAze krozo nA krozane'tha nap / sAmAntareSu kroSTA tu dve sRgAle'tha sA striyAm // 295 // kroSTrI zuklavidArthI syAt krauJcastu kuGkhage dvayoH / dvIpabhede tRtIye'sya jambudvIpasya puMsyayam // 296 // giribhede ca zaNDastu sAmabhedeSu keSucit / sambandhimAtre tu kruJco liGgamasya vizeSyavat // 297 // kSaudraM tu sAradhe klIbaM kSudrasambandhini triSu / kauzaM kuzasthalAbhikhyanagare napyatha triSu // 298 // syAt kuzasya vikArAdau kaumbhaM tvAjye dazAbdike / klI tristu kumbhasambandhe kauntI tu stryauSadhAntare // 299 // hareNusaMjJe kuntasya punaH sambandhini triSu / khagaH puMsi ravau vAyau zarasaGgrAmayoratha // 300 // cAtake pakSimAtre ca dve trivyamAdigAmini / khaDgo nA sAyake dve tu gaNDakAMkhyamRgAntare // 101 // yAdobhede ca makarasaMjJe'tho khaNDamastriyAm / ardhe guDavikAre ca kazcit svAdudrave'bhyadhAt // 302 // abdhije lavaNe klIbaM bhedyaliGgaM tu khaNDite / khaSo vrAtyAcchUdrapUrvakSatriyAje narAntare // 303 // + DombIcaNDAlaje ca dve prANibhede'tha khaSpavAk / balAtkAreca kUpe ca nA durmedhasi tu triSu // 304 // 1. ndha. Ga. pAThaH. + 'caNDAlAt pulkasI Dombam ' (pu. 76. lo. 49.) iti vaijayantI /
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / kharaH zarAkhyastambe nA kakubhAyapAdape / rakSobhede dazAsyasya pravIre daNDanAyake // 305 // havirdhAnAkhyadezasya purastAd dakSiNasya yA vitardiryajJadezasthA tasyAmuSNaguNe tathA // 306 // kaThinatve ca kArkazye rasabhede ca mizraNAt / jAte rasAnAM tiktAmlakaSAyalavaNAtmanAm // 307 // tristveSAmuSNatAdInAM guNAnAM dravya Azraye / ekaikasya rasAntAnAM caturNAmapi manvate // 308 // zuSkapUgaphale tu kkI latAbhede tu sA striyAm / svarA syAd devatADAkhye rAsabhe tu dvayoratha // 109 // khalaM bhUsthAnayostakravizeSe kathite ca nap / niSpIDitara se kalke piNyAkAdAvatha triSu // 110 // nIce krUre durjane ca puMzcalyAM tu striyAM khalA / phalagrahaNadeze tu kSetrasya klI nari tvamum // 311 // asminnarthe vaijayantyAmAha puMsi tu saMyuge / khalyA tu khalavRnde strI khalAya tu hite triSu || 312 // khajastu puMsi manthAne tristu vyomA dikhArthaje / kho nA lazune dve tu martyajAtyantare tathA // 319 // viprAdantAvasAyinyAM jAte khoDe tu sa triSu / khaniH khanatidhAtau nA strI tu syAdAkare nidhau // 314 // garte tu kazcidAhAtho khaliH strI piSTataNDule / ghanadrave dravyabhede jalapake pare punaH // 311 // piNyAke kharuzabdastu gItabhede smare hare / darpe ca nA dve puruSe kazcid dRpte tu sa triSu // 316 // 1. 'ste' ka Ga. pAThA. 2. 'tre klIve na ka. kha. pAThaH 69
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe khaDgI khagavati tri syAd gaNDakAkhyamRge dvyoH| khaNDI khaNDavati triH syAd vanamuddre tu puMsyayam // 17 // khAtaM klI puSkariNyAM syAt khanane cAtha tat triSu / khananakriyayA prApte khyAtiH kIrtidhiyoH striyAm // 318 // nA tu khyArUpayordhAtvoH khidro nA zazalAJchane / kI tu vinne pare tvenamupatApe pracakSate // 319 // khilaM tvAhate. sthAne triSu syAt tu napuMsakam / vidhyarthavAdamantreSu kheTaM tvastrI pure'lpake // 320 / / sajjanastvAha nadyadrimadhyasthe nagare tathA / nA tu grAmavizeSe syAd grAmadhAnAhaye kaphe 321 // ajayastu mRgavye ca bhedyaliGgaM tu kutsite kheyaM tu parikhAyAM klI khanitavye tryatho nari // 322 // khelo veNau striyAM khelA lIlAyAmatha khoDavAk / . nA kulAyeM tripuTake tri tu kho'tha gavyavAk // 323 // rAgadravyAntare mauyA klI strI tu nivahe gavAm / gavyA gavyUtisaMjJe cApyadhvamAne'tha gohite // 324 // sarvagosambhave ca trirgrahastu syAnnavasvapi / sUryAdiSu vizeSAca rAhI nirbandhane tathA // 325 // AdAne coparAge ca somapAtrAntare'pi ca / ulUkhalanibhe vandyAM pizAcAdau tu sa dvayoH // 326 // gaNDaH kapole nA garve syAd visphoTakavarmaNoH / bAlAyA bhUSaNe'zvasya grIvAyA bhUSaNe'pi ca // 327 / / jyotiHzAstreSu ye yogAH saptaviMzatirIritAH / viSkambhaH prItirityAdyAsteSAmanyatame'pyasau // 328 // 1. 'la' ka. ga. ke. pAThaH, 2. 'ka' ka. ga. ha. pATha!.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe nAnAlizAdhyAyaH / catuSTaye kapardAnA dve tu khagAiye mRge| ajayasya tvidaM pranye dRzyate sAdhvasAdhu vA // 329 // gaNDako ruji vidyAyAM khaGge padacatuSTaye / gajA tu strI surAgeha Akare'nyastvavocata / / 330 // koze'pi syAt tu puMsyeSa bhANDAgAre'tha garjavAk / dve gaje garjane tvaklI garjA nA tuM gado ruji // 331 // kRSNasyApyanuje strI tu gadA praharaNAntare / . gacaM tvapAdabandheSu grantheSu klI triSu tvadaH // 331 // gaditavye gaMyA tu strI puNyakSetrAntare'tha naa| dhane gRhe'pyapatye tu dve garastu nRliGgakaH // 333 // RSibhede nigaraNe viSe ca kRtake'tha nep / jale garA tu strI devatADasaMjJalatAntare // 334 // " gardA strI dravadhArAyAM dhamanISu ca vAci naa| gataM tu kI gatau nA tu prakAre tri tu daukite // 335 // prAmAdau daukitavati tathAtIte'pi sajjanaH / gItiprakRtizabveSu ye tAlavyAH sthitA acaH // 336 // teSAmAyIti zabdo'yaM vikAro yatra gIyate / gItikAle sa zabdo'yaM chandogairucyate gataH // 337 // gaDA pRSThagaigranthau brUte'muM zAkaTAyanaH / ghATAmastakayormadhye mAMsapiNDa iti sphuTam // 318 // vAkpatistvamumadhyaiSTa vezyoraHsthakiNe bhrmii| kubje tu trirayo gantrI strIliGgA zakaTAntare // 339 // gantA tu yAtari tri syAd galantI tu striyAmiyam / karkayo cyavamAne ca bhuJjAne ca galat triSu // 30 // ..'' kha. ga. pAThaH, 2. 'dI' ka, kha, ga. pAThaH, 3. 'ka' ka ca, pAThaH,
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArthArNavasaMkSepe gardava tu garuDe sUrye tejasyapi pumAnaya / yoH syAnmakSikAmede pakSimAtre'pyatha striyAm // 341 // tRNadhAnyavizeSe'tha kAcane myAnnRzaNDayoH / prAho'vahArasaMjJe dve yAdobhere pumAMstu saH // 342 / / nirbandha iti ke'pyAhurAcAryasya prayogataH / munitrayamate tvasya sAdhutvaM nopalabhyate // 343 // atrArthe grAmyavAk tu vipromINe strI latAntare / ghoSasaMjJe svalpaphale grAmyAyo gAlavAG nari // 344 / / galane madanAbhikhyapAdape tatphale tu na / baDize'pyatha gAnaM klI gItau zabde'pyatha striyAm // 341 // pauSThapadyAM paurNamAsyAM gAnI gAtastu puMsyayam / anne strI tu pRthivyAM syAd devajAtyantare punaH // 34.6 // gandharvAtye dvayogrAhizabdastu nirgrahItari / kapitthe tu pumAna nA tu giriH syAnnagameghayoH // 347 // plase girIyakakrIDAguDake kanduke pare / gavAM ca vyAdhibhede syAd gRNAtau giratAvapi // 348 // gINau~ tu syatha gItaM klI gAne gAnasya krmnni| .... tri strI tu gItA yogasya paTTe'nyastvAha kazcana // 349 // yogagranthAntare guJjA tvaklI syAd guJjane striyAm / kRSNalAyAM vAdyabhede'pyatha gulmo nRzaNDayoH // 350 // . . hRdayapranthisaMjJe syAd vyAdhibhede'pi vIrudhi / balAnAM sajjane sainyabhede sabhye'pi kecana / / 351 // ghaTTe ca zulkasaMjJe'nye tvAyasthAne pracakSate / guccho nA stabake dhAnyastambe vIrutsu saptasu // 352 // 1. 'ravidagpela' ga. pAThaH, 2. 'saM' ka. ga. gha. ha. pAThaH,
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe naanaalimaadhyaayH| ekasyAM hArabhede ca dvAtriMzadyaSTike'tha sA / gucchA strI mASadhAnye ca gaMvIthau ca guDaH punaH // 393 // piNDe cakSuvikAre ca vakulAkhyamahIrahe / gole cetyapare strI tu snuhIgulikayormuDA // 394 // guhA strI pRznipIti prasiddhAyAM ca vIrudhi / gahare parvatasyApi skande tu sa pumAn guhaH // 355 // zRGgiberapurasthAnaniSAdAdhipatAvatha / guhyaM zizne bhage kI tri gopanIye rahasyapi // 356 // gundrA phalinyAM strI bhadramustake kSudravAnyake / *gavIyusaMjJe nA veSa stambabhede zarAhaye // 357 // guruvRhasthatau buddhamunau pitrAdike tathA / purohite ca godhUme'pyupanItyAdikArigi // 398 // strI tu mAtRprabhRtiSu gurvI dani tu tannapi / lamAnnavamarAzau ca prAhuH sAtvatsa rA idam // 359 // nIlikAsaMjJalohe ca triSu tu syAccaturvapi / durjare bRhati khyAte laghunaH pratiyogini // 16 // epvartheSu yadA svyarthastadA gurvIti vA guruH / gRhAH pubhUgni nilaye bhAryAyAM caitayoH punaH // 361 // gRhaM klIve'pi naptveva meSaprabhRtirAziSu / vizeSAlagatasturye rAzau sAvatsarA viduH // 362 // aupAsanAmau zaileye'pyatha gRhyaM napuMsake / smArtakarmavidhigranthabhede tristvasvatantrake // 363 // 1. 'vidhI' kha. pAThaH. 2. dharme ce' sa. pAThaH. 3. 'va' ga. pAu:. * 'gundrA kutraphalA gucchA..........gavethuzca gavethukA' (pu. 128. zlo. 61)iti vaijyntii| gundrA gavedhukAyAm' iti bRhadabhidhAnam. 'strI gavedhurgavedhukA' iti siMhaH /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArthANavasaMkSepe pakSye ca gRhasakteSu mRgapakSiSu cAtha nA / aupAsanAmau gRhyA tu strIliGgArthe bahirbhavet // 364 // striyAmatha dvayorcutsaH zuni ca brAhmaNe'pi ca / tri tu medhAvini gRdhuMdhvanistu pazuSu dvayoH // 365 // nAbhilASe gRhI tu trirgRhavatyatha sa dvayoH / gRhasthe kITabhede tu gRhiNI strI yadAhayaH // 166 // gRhakArItyatho geyaM kI gAne gAtari triSu / gAtavye'pyatha geSNo nA sAmamAtre tanorapi // 367 // aGgayorubhayoH syAt tu triSu raGgopajIvini / gotro nA bhUdhare meghe klI tu nAmni kule bale // 368 // kutsitArthe cai gotrA tu strI bhUmau gogaNe tri tu / gotrAtaryatha gopastrirgopAle nA tu gopane // 369 // . goSThAdhyakSe bahUnAM ca prAmANAmadhikAriNi / zAribAyAM tu gopI strI dve manuSye'tha gopyavAk // 370 // tripu rakSye JhanIye dve tu syAd dAsasUnuSu / golA tu godAvaryAkhyanadIbhede striyAmiyam // 371 // naipAlyAM bAlaramaNakASThe'pyatha napuMsakam / kAjike nA tu piNDe'tha godhA prANyantare striyAm // 372 // nihAkAsaMjJake'tho nae strI ca hastAnasaMjJake / jyAghAtavAraNe godaH punargodAtari triSu // 373 // nA krIDAyAM matau godau hRdabhedI kayorapi / / grAme tu tatsamIpasthe godI nityaM dvitAyutau // 374 // godA tu godAvaryA strI goSThaH sAmAntare pumAn / gosthAne tu nRzaNDo'tha goSThI tu sadasi striyAm / / 375 // 3. 'pi' 1. 'tu' ga. pAThaH, 'su' kha. pAThaH. 2. 'goSNA nA' ka. ga. gha. i. pAThaH, ka, ga. gha. Ga. pAThaH, 4. 'gopanI'. pAThaH.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe naanaalijhmaadhyaayH| gomAn gosvAmini tri syAnnabhede tu gomatI / godhuk tu puMsi merau trirgopAle gozca dogdhari // 376 // gaurastu nA virizce dve dhavavRkSe'sanadrume / zuklapItAruNaguNeSvetadyukteSu tu triSu // 377 / / ayajastvAha zuddhe'pi sa caiko lakSyavedinAm / klIbamatroktaviTapidvayasya phalapuppayoH // 378 // uzIre ca dvayostu syAnmRgabhede'tha sA striyAm / gaurI zivAsarasvatyoH priyAyAM varuNasya ca // 379 // arhattIrthakarANAM tu yAH syuH zAsanadevatAH / tAsAmanyatamAyAM ca kathayAmAsa sajjanaH // 380 ajAtAvikanyAyAM tIkSNArjakaharidrayoH / ghano nA mustake meghe saGghAte lohamudgare // 381 / / mudgare'nye'pi kAThinye kaphagandhe'nake tathA / bhikSAyAH parimANe ca hantakAradvayAtmake // 382 // vistAre kaThine tu trirvipule mUrtasAndrayoH / kaphasthagandhayukte ca klI tu vAdyAntare mukhe // 383 / / vAdyavRttiprabhede ca lohe tamarakAhaye / ghaTA strI ghaTane goSThayAM hastisaGghaTane'pi ca / / 384 // vRndamAtre pare dohapAtrabhede tu sA ghttii| tailAdibhAjane svalpakAle nADidvayAtmake // 385 // muhUrtAkhye'tha nA kumbharAzau droNAkhyamAnake / nRstriyostu ghaTI kumbhe ghrANA tu strInapuMsakam // 386 // nAsAyAM syAd trirAghAte ghAtau tu napi nA punaH / ghAsiyuddhe hutAze ca gartAmAviti kecana // 387 // 1. 'DI' kha. pAThaH,
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe tri tu bahAzini ghRtaM tyAjye toye ca nae pare / puMsyapyAhuNistu syAnnA striyAmapi kecana // 388 // razmau jvAle nidAghe'hi vIcyA ghoNA tu sA striyAm / nAsikAyAM hayapothe jalasyopari gatvare // 389 // kumbhIramakSikAsaMjJe kSudrajantAvatho nri| . "itvare ghUrNane cAtha ghorastriSu bhayAnake // 390 // kaSTa ityapare dve tu sugAle klI tu kuDakume / gholastu nA kapAle syAt klI daNDAhatake tu saH // 391 // martyajAtyantare vaizyaghadharIje dvayoratha / ghoSa AbhIrapallau nA zabde vAci svare paire // 392 // brahmavAlukasaMjJe ca viSabhade latAntare / kozAtakyAhvaye zabdavarNadharme'pyathostriyAm // 393 // kaMsAkhyalohe candrastu nA karpUrazazAGkayoH / kampillAkhyadrume barhimecake'pyajayo'bravIt // 394 // sundare tu triSu jJeyaM klI vAraNyakasAmani / atra hetyuksamudbhUte kumude rajate'pyatha // 395 // nRzaNDaH kanake strI tu candrArSyAyAmatha striyAm / pUSNo razmisahasrasya zatAni trINi razmayaH // 396 // himotsargAya kathitAsteSu cakraM tu napyadaH / puMsyapyeke rathAGge ca saMsAre sainyarASTrayoH // 697 / / jalAvate caye vRtte maNDale dhanalohayoH / kAvyAlaGkArabhede ca viSame mAkSike'pi ca // 398 // dadrusaMjJavyAdhibhede vyUhadambhapramedayoH / dharmacakrAdike zastrabhede ca dve tu pakSiNi // 399 // 1. 'punaH' ka. ga. gha. pATha:. 2. 'pu' ka. gha. pAThaH. 3. 'ya' ga. pAThaH. 4. re triSu tajjJe' ga. pAu:. 5. 'pa' kha. pAThaH. , 'zakare' iti syAt /
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhakSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| cakrayAkAhaye'tha strI cI carcikyacintayoH / mArjArakarNikAsaMjJadevyAM mA! tu kazcana // 400 // syAt puMzcalyAM ca pArvatyAH punarnAmamu sajjanaH / carciketyAha carcastu rAjarAjasya puMmyayam // 4 0 1 // navAnAM nidhibhedAnAmekasminniti nizcitaH / caNDA striyAM syAd dupputrasamAkhye bheSajAntare // 402 // stryeva caNDI tu durgAyAM tripu tvatyantakopane / campA strI nagarIbhede vRkSabhede tu puMsyayam / / 403 // cako nA sarpasatrasya sarpabhede'pi yaSTari / vyathane cikkaNe tu syAt klIvaM pUgataroH phale // 4 0 4 // caraM carAcare trirnA cAre strI yuvatau carI / calaM calAcale trinA turuSka iti vizrute // 405 // niryAsabhede vAyau ca puMzcalyAM tu calA striyAm / vidyutyatha carirvAyau carato nA pazau dvayoH // 406 // caraNAkhyakriyAyAM strI yavase'pyatha cATuni / caTuH strIzaNDayoH puMsi tvayaM pazupicaNDake // 407 // capale tu triSu strI tu caJcusroTau patatriNaH / eraNDe nAtha carmI nA bhUrjanau zaGkarasya ca // 108 // bhRtye bhRGgiriTAbhikhye sa tu carmavati tripu / tathA phalakapANau ca cakrI tu nari kezave // 409 // . dve kulAle gRhasthe ca taulike bhujage'pi ca / tri tu zyAccakravanmAtre cArastu syAnnari spaze // 410 // bandhe priyAlavRkSe'tha tatphale klIbamaGgaNe / cArI tu strI nATyanAnyAM gayAnasya ca secane // 411 // 1. 'tu' ga. pAThaH.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe AryopajIvibhede tu cATau nA- caTane'pi ca / mizravaNe kRSNaharitsite tadvati tu triSu // 412 // cAndrI strI paurNamAmyAM syAccandrasambandhini triSu / cArurbrahaspatau puMsi candrikAyAM tu sA striyAm // 413 // UhApohakSamAyAM ca buddhau cAva: triSu tvayam / sundare citravAkye ca cATustu strInapuMsakam // 414 // rAjAdistutivAkye nA tvayaM pazupicaNDake / daLagre kecana pAhudA tvevAha sajjanaH // 415 // citraM napuMsakaM puNDU syAdAlekhye'pyatha triSu / Azcarye karburAbhikhyavarNayukte'pyatho pumAn // 416 // devatAnukrame prokta AkhurAje cirantane / karburAkhyaguNe'tha strI citrA hemantarAtriSu // 417 // pazukAmeSTibhede ca vizrute zrutizAlinAm / / kRSNatrivRlatAbhede nyagrodhIsaMjJabhUruhe // 418 // godumbAkhyalatAjAtau subhadrAdhunibhedayoH / vedazAlimukhe cApi nakSatre candradaivate // 419 // tadyukte kAlamAtre'nye tatkAlotpannayoSiti / ". dvayostu pAThInAbhikhyamatsyabhede'tha cillavAk // 420 // klinne'kSiNa ca triH klinnAkSe'pyatha dve vihagAntare / "AtApisaMjJe'tho cillI zAkajAtyantare striyAm // 421 // mAriSAkhye tathAGge ca bhrUsaMjJe'tha citA striyaam| cityAyAM klI tu cayane citestu triSu karmaNi // 422 // 1. "kriyAyAM' Ga. pATha:. 2. 'co' ka. ga. gha: Ga. pAThaH. * "svAmI tu--Atapati-iti vigRhNan 'AtApI' iti pAThaM manyate" ityamaraTIkAyAM bhaanujiidiikssitH|
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe nAnAlizAdhyAyaH / citistu strI samUhe syAcitAyAM cayane'pi ca / jJAne ca cetatau tveSa dhAtau syAnaraliGgakaH // 423 // cIno nA pItamudre syAd kAkakaTThamAntare / madanAkhye tathodIcyanIdRdrede tu bhUgni ca // 424 // taddezarAjeSu punarmaMgayozcApi puMstriyoH / vyavasthayAtha mRgayorlakSaNaM caivamabhyadhuH // 425 // tAmravarNo mRgo yaH sa hariNaH syAd sa eva yaH / sitakroDaH sa cInaH syAdityekaH proktalakSaNaH // 426 // anyaH kapotavarNo yastriMzadaGgulemAnakaH / ityatito'tha madanaphale klIbamayasyapi // 427 // cIraM klIcchidravastre ca valkale ca striyAM tvasau / jhillikAsaMjJakITe syAcIrI cukrastu nA rase // 428 // amlAkhye bIjapUre'mlavetase ca nimantraNe / guJjikAyAM dvayostu syAt sundare'tha napuMsakam // 429 // yanmastvAdizucau bhANDe sakSaudraguDakAJjike / trirAtraM dhAnyarAzisthaM tatra ciJcAphale'pi ca // 430 // tristvamlarasasaMyukte cAGgayo tu striyAmiyam / cumrazabdaH pumAn nAze viSaNNe tu triSu smRtaH // 431 // cyutiH strI cyavane yonau vAyau ca cyotatau tu nA / cUSA gajavaratrAyAM strI strIzaNDastu cUSaNe // 432 // cUrNamastrI vAsayoge dhUlau kSArAntare tri tu / dagdhe'tha cUrNiH strIliGgA granthabhede kapardake // 433 // nA tu cUrNayatau dve tu cUcurjAtyantare nRNAm / kirAtyAM zambarAjjAte vaidehAditi kecana // 434 // 1. 'ho' ka. ga. gha.. pAThaH, 2. 'li' Ga. pAThaH. 2. 'vaNe turu. pAThaH, ..
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 nAnArthArNavasaMkSepe pulkasAdapare klI tu celaM bale'dhame triSu / caitraH puMsi vasantasya prathame mAsyatha striyAm // 439 // tatsthAyAM paurNamAsyAM syAccaitrI bhettA tu citrayA / nakSatreNa yute kAlabhede citrAhRye punaH // 436 // kAle jAte ca sa yadi syAdastryarthastatazca saH / pArizeSyAd yathAyogaM cijJeyo napi puMsi vA // 437 // caityaM citAne buddhADe yAjJikAjyAdhivAsane / devAlaye ca klIbaM syAduddezadrau tu kecana // 438 // puMsyapyAhuratho vaidyAzcedinIvRtti kecana / puMbhUnItyAhureSa dve cedirAjasya putrayoH // 439 // colastu puMsi kUrpAse karamardAnyapAdape / tatphale klI dAkSiNAtye nIvRdbhede nRbhUmani // 440 // tAje nAsya santAne dvayorjAnapadeSu ca / gRhacchadiHSu na strI syAccokSastu triSu sundare // / 441 // gItabhede tu nAtha syA cUDAkaraNakarmaNi / caula klI tri tu colasya vikArAdAvatho napi // 442 // puMsyapyeke chatramuSNavAraNe strI tu bheSaje / misisaMjJe droNikAkhyastambe kustumburuNyapi // 443 // chatrA chAtrastu ziSye nA madhubhede napuMsakam / chAgo nA karuNAbhivyapAdape chagale dvayoH // 444 chidraM randhre'parAdhe ca dUSaNe tvajayo'bravIt / eteSu klInaliGgaM syAt triSu tucchidravatyadeH // 445 // chinnaM (traNe vRSaNe ) triSu klI tu nizzare dani sA punaH / chinnA gulUcyAM strI. chekaH punarnA mRgapakSiSu // 446 // 1. 'pi' ka. ga. gha. pAThaH. + 'tenacchidAcchAta... ' (pu.209 zrAM. 102 ) iti vaijayantI /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyakSarakANDe naanaalikaadhyaayH| gRhAsaktepu vaidagdhyayukte tu triSu sa smRtaH / jayastu pItamudde nA nAndIvRkSe purandare // 447 // purandarasute jityAM homabhedeSu kepucit / durgAyAM tu jayA strI syAd pArvatyAM tvajayo'bravIt // 448 / / anyatrApi kacid devI vizeSeSvapi dRzyate / arhatIrthakarANAM tu yAH syuH zAsanadevatAH // 419 // tAsAmanyatamAyAM ca kathayAmAsa sajjanaH / jayasya hetubhUtApAM vidyAyAmapi kutracit / / 450 // tRtIyAyAM tathASTamyAM trayodazyAM tithipvapi / zamITThame harItakyAmagnimanthAkhyapAdape // 451 // vacAjIrakatarkArISvatha stambAntare jpaa| raktapuSpe japAkhye'tho upAMzUccAraNe pumAn / / 452 // zabdasyAtha javaH puMsi vege triSu tu tadvati / javA tu strI raktapuSpastambabhede japAhaye // 413 / / janyo'pavAde nAtrArthe'maradatto'bravInnapi / janavAde tu puMsyenaM siMhaH klIbe'jayo'paThet // 494 // klI yuddhe janitavye ca tri tUtpAdayitavyake / janitaryapi jAmAtuH snigdheSu jJAtayastu ye // 455 // bhRtyAzcApi navoDhAyAsteSu cAnye tu kecana / vigIte'pi dvayostveSa mAtRvAhakakITake // 456 // jambhantu daMSTrApArzvasthadante nA muktipAdayoH / daityabhede ca jambIratarI klIvaM tu tatphale // 497 // 1. 'zva' ga. pATha:. 1. 'vana:' ka. ga. gha. i. pATha:. 2. 'TI' ka. ga. gha. pAThaH. .. 'pu' ga. pAThaH. 5. 'ca' ka. ga. pAThaH.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe vidAraNe tu vakrasya jammA strI strI punarjaTA / kezasandarbhabhede ca mAMsIsaMjJauSadhAntare // 458 // taroH ziphAyAM ca jaTIM tvIkArAntaM pracakSate / droNAkhyaparimANasya catvAriMzatyatha triSu // 459 // jaTo jaTAvati tristu jaDo'nAlocyakAriNi / zItale stabdhanirbuddhyoH paGkagandhijale tu nap // 460 // puMsi zItaguNe'thAhAjayastoye jalaM napi / "jale tu triSu jAstu dvayoH syAd viprabhekayoH // 461 // jargoM nA pAdape candre kirve pakSiNi tu dvayoH / triyu vRddhe'tha ja? nA svAGge prajananAiye // 462 // yoniromNyapare kazcidAbhIre ca janaH punaH / janane jananAyAM ca prativezavivAhayoH // 463 // rAjanyabandhAvaprAjJe manuSye viti sajjanaH / klI damanake prANiyUte cAtha janI striyAm // 464 // .. jatukRtsaMjJavallyAM ca snupAtibalayorapi / janistu patnyAmutpattau varayopiti ca striyAm // 465 // jAyatau tu pumAMstrI tu jambUjambUTapAdape / tatphale jambu jambUzca nastriyoH syAdatha dvayoH // 466 // catuSpAjAtibhede'tha jatrurnA dharmameghayoH / klIbe'vasAne'sasandhau janyustu dve zarIriNi // 467 // apatye ca pumAMstveSa prAdurbhAve prajApatau / pitaryapi jagat tu klI jagatIta striyAmapi // 468 // 1. 'tu' ga. pAThaH. * 'aneDamUkastu jaDo jalo mUka......' (pu. 202. zlo. 14) iti vaijyntii| kaame|
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe naanaalijhaadhyaayH| .. loke strI tu jagatyaSTAcatvAriMzatsvarAdiSu / chandobhedeSu surabhau pRthivyAM cAtha tat triSu // 469 // trase carAcare cApi manuSye tu dvayoratha / jaTAvati jaTI tri syAt plakSavRkSe tu puMsyayam // 470 // javI vegavati triH syAd dve tu vAtapramImRge / jAlaM gavAkSabhede kkI puSpakSArakavRndayoH // 471 // AnAye kapaTe cApi bhAratAd dakSiNe kacit / varSAt syAdantaradvIpe martyajAtyantare punaH // 472 // .. viprIvaidehaje dve syAt paTolyAM tu striyAmiyam / jAlI jArastu nAditye tathaivopapatAvatha // 473 // avivAghAsu kanyAsu yA syAt kanyAprasUtijA / kanyA tasyAM striyAM jArI himavadduhitaryapi // .474 // kIbaM tu raktakumude jAtaM tvastrI kadambake / trirutpanne janmani kkI jAmistu strI kulastriyAm // 475 / / tRNe'Ggulau ca svasari nIvRdbhede ca kutracit / jAmi tu klI jale'bhyAsAda samAnaguNavastunaH / / 476 // Alasye cetaso jAnustvasvI dvAtriMzadaGgule / mAnabhede'pyUrujavAsandhau cApyatha jAlivAk // 477 // triSu jAlavati dve tu dAze syAt strI tu jAlinI / pippalyA citrazAlAyAM jilaM tu kuTile triSu // 478 // alase klI tu pApe dve sarpa klI tu jitaM jaye / triSu tu svIkRte tat syAd yuddhabhamAbhibhUtayoH // 479 // 1. 'pu' kha, ga, pAThaH 'jAlaM vaidehakAv viprA' (pu. 74. zlo. 33) iti tu vaijayantI /
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe jimI dve zakunau kazcit tvAha nA krodhakAlayoH / iti jiSNustu nA viSNAvindre madhyamapANDave // 480 // amau ca jitvare tu trirjivA vindre'pi yoddhari / nA strI tu jitvarI nadyAM vArANasyAM ca vANijAH / / 481 // jIvo nA goppatI jantI kSetrajJe tri tu jIvati / traye prANe strI tu maul jIvantyAkhyalatAntare // 482 // syAjjIvanakriyAyAM tu nastrI chandontare punaH / dviSaSTisvarake klIbaM jIrastvagnyannayoH pumAn / / 483 // ajAjyAM tu nRzaNDaH syAd dve tvazve jIrvivAk punaH / Tahe nA zakaTe dravye gulme cAtha dvayoH pazau // 484 // madgau ca caTake cAtha jIvan syAt prANati triSu / jIvantI tu striyAM jIvAsaMjJazAkalatAntare // 485 // jyotiSmatIguDUcyozca jUrNastu syAnnRliGgakaH / vajre'pi yAvanAle'pi tri tu vRddhe striyAM punaH // 486 // jUrNA syAd balbajepveSA jUrNistu strI jvare krudhi / zarIre ca pumAratveSa Aditye ca virizcane // 487 // samIraNe hutavahe bhevaliGga tu stvre| jyeSThastu pUrvaje vRddhatame zastatame triSu // 488 // trapuhIberayostu klI syAlohe nIlikAhaye / api dvayostu haMse'tha jyeSThA strI zambhuzaktiSu // 489 // navasvekatra cAlakSmIgRhagolikayorapi / indradaivatanakSatre'pyatha jyaiSThI striyAmiyam // 490 // jyeSThAnakSatrasaMyuktapaurNamAsyAM pumAMstu saH / . zukramAse tri tu jyeSThasambandhinyatha jaitravAk // 491 / / 1 'pA' kha. pAThaH , nAjinAm' ga. pAThaH. 2. 'mastu' ka. ga. gha. u. pAThaH.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| klI dyUte jayane'tha nirjayazIle striyAM punH| jaivyAsphotAkhyavallyAM syAd viSNukAntAnyanAmani // 492 // jyotirAtmani sUrye'nau havihomArcidIptiSu / grahanakSatratArAsu nakSatre'pi vizeSataH // 493 / / vilocane dhane putre sAmabhedeSu keSucit / jyotiSTomAkhyayajJe ca klIvaM dIptau tu vA striyAm // 494 // nityaM pumAMsamamau cAmaradatto'nvazAdidam / punnapuMsakaliGgastu jyotiSTome mato mama // 495 // jyotsnI tu strI paTolyAM syAjjyotiSmadrajanAvapi / tri tu jyotsnAvati strI tu jhaSA nAgabalAhaye // 496 // bhaiSajye nA tu vipine dve matsye makare'pi ca / jharo nA nirjhare strI tu jharA syAjjharaNe tri tu // 197 // jhaTo jhaTitari dve tu zUdrAmaitreyaje nre| Tako'strI parazau zailazRGge pASANadAraNe // 498 // mudritonmAnabhede ca TaGkaNe cAtha nRstriyoH / mRgabhede vyavasthAne nA tu kazmIravizrute // 499 // mahIruhAntare'tha syAt phale tasya napuMsakam / talazcapeTe tAlAkhyadrume zItaguNe ca nA // 500 / / tri tu tadvati zaNDe tu tAlasaMjJataroH phale / pAtAle samadeze ca caturbhAge palasya ca // 501 // pANinA dakSiNenaiva vINAtantryAzca tADane / ajayastu ptthtyenet kAryabIje dhane'pi ca // 502 // 2. 'pya' kha. pAThaH. 3. 'to' ga. pAThaH. 4 'naM kA' 1. 'vA' kha. gha. Ga, pAThaH. Ga. pAThaH. aMmedhAMjante arcayaH' iti zruteridanto'pi /
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 nAnArthArNava saMkSepe aH svarUpayostvastrI hastanne tu talA talam / iti striyAM ca zaNDe cApyatha liGgatraye taTem // 103 // prAhurjalAzayaprAnte tIre tvanye'dvisAnuni / taGkaH sambhAvanAyAM ca bhaye'pyastrI tataM punaH // 104 // vINAdivAdye klInA tu pitari tri tu vistRte / vyApte trayaM tu tritaye tritrivedyAM trayI striyAm // 101 // nastrI trayANAM vRnde syAt trasaM tu triSu jaGgame / sa tu strI trAsabhede yasmin sati dizAM bhramaH // 106 // gantuM vivekazUnyatvAdityevaM kazcidabravIt / tryazrA striyAM trivRtsaMjJavallyAM tryazrau tu sA triSu // 107 // tvacaM tu kkI sUtkaTAkhyagandhadravye'tha valkale / tvacA syAnnRstriyornA tu taTistaTatidhAtuke // 108 // sUnAyAM tu striyAM nA tu tarirvaizvAnaronale / strI carmavRtapeDAyAM nAvi cAtha tanuH striyAm // 109 // asRgdharAyAM lagmAkhyarAzau vaipuSi sA punaH / tanvIti pippalIsaMjJabheSaje nA tu pAdape // 110 // nAndavRkSAye tristu virale'lpe kRze'pi ca / tantustu sUtre nA yajJasaMsthAyAM cAtha sa dvayoH // 111 // ekatra bhede bhedAnAM maNDalyAhvaya bhoginAm / grAhAkhyayAdobhede ca sAmabhede punarnapi // 112 // sa(nirvAgni) cityAyAH pucche pakSyAkArasyai vastunaH / churikAyAM ca khaGgAdimuSTau cApTa striyAmatha // 113 // taptA syAd bhAskare puMsi bhedyaliGgaM tu tApake / tvaSTA prajApatI vaha devatakSaNi takSaNi // 114 // 1. 'TI'. pAThaH 4. 'cityayAH' Ga. pAThaH. 2. 5. stu' ka. kha. pAThaH. 'reDana' ka. kha. ga. pAThaH 'dehe ca sA' ga. pAThaH .
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ DAkSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / viSNva mAdhyamikadeve dinakare ca nA / tri tu tvakSitari syAt tu takSA nA vardhakau sa tu // 115 // viprIkaraNaje martyajAtibhede dvayostathA / Ayogave ca vRttizcet takSaNaM tasya nA punaH // 116 // takSA dIpe jvare sUrya Atape klI tu putrayoH / tapastu napi kRcchrAdau dharmasantApayorapi // 117 // lagnAnnavamarAzau ca prAhuH sAMvatsarA idam / zizirata tvaci prAha zAzvataH punnapoH punaH / / 118 // mAghamAse tamastu kI pApe narakazokayoH / guNatrayasyAnyatame sAiyAnAM prakRtau bale // 119 // ajJAne jvalati dhvAnte rAtrau rAhau nAmA: / tAla: kAlakriyAmAne tRNarAjAkhyapAdape // 120 // aGguSThamadhyamAmAne capeTe trapuse'pi ca / iSaibhede ca nAtha strI tAlI dRDhadalAye // 121 // tRNadrume tAmalakI sauraassttr| musalIpu na / pratitAlyAmatha klIvaM haritAle phaleSu ca // 922 // atroktasthAvarANAM syAt kAMsyatAlyAM tu tat traye / tArastu zuddhamuktAyAM muktAzuddhau ca tAraNe // 523 // rade'pi sajjanaH prAha tArA tu syAnnarastriyoH / nakSatre netramadhye ca rajate tu nRzaNDayoH // 124 // triSu taccaistare zabde vizade'pyatha paGkaje / praNave ca napi strI tu tArA yoSiti vAlinaH || 125 // sugatasya ca tAmraM tu syAt klIvaM zulvarUpayoH / nA zulbavarNasadRze varNa tadvati tu triSu // 126 // 1. 'vA' ka. kha. gha. Ga. pAThaH 2. 'tu kAra' ga. pAThaH. 5. 'kU' sa Ga. pAThaH. 'mataH ' Ga. pAThaH. 1 3. 'kSu' kaM. gha. pAThaH.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArthArNavasaMkSepe tAmrA tu strI kRSNalAkhyavallyA tArzvastu nA rathe / garuDe zailaje viSNau viSNominavigrahe // 527 // sauvarcalAkhyalavaNe punaH kI dve turaGgame / . tAntastu mAse nA tAntimati tu triH pumAn punaH // 128 // vistAre tAnazabdo'tha gItidharme napuMsakam / tApastaptau pumAn strI tu tApI syAnimnagAntare // 529 // tADo nA tADane tADI vI tAlIsaMjhapAdape / tArNa bhAratavarSasthadvIpamede napuMsakam // 130 // tRNasambandhini triH syAt trAko dharme nRliGgakaH / tri syAccharaNadezIye tvASTrastu kSapake pumAn // 131 // aratnaniAM ca yUpasya syAdaranau caturdaze / tvASTrI tu strI sUryapatnIbhede tvaSTuH punastriSu // 532 // sambandhimAtre yasyApi tvaSTA syAd devatAtra ca / / apatye tu dvayostvaSTuratha tApiliGgakaH // 533 // daityabhede tApayatau nadIbhede tu kecn| strIti pAtari tu trAtA trirnA tu sitasarSape // 534 // tiktastu parpaTe puMsi paTole guggulAvapi / virasAkhyarase SaNNAM rasAnAM kaTuke'pi ca // 539 // gandhe ca surabhAvetad guNatrayayute triSu / strI tiktA kaTurohiNyAM tiSyastu nari mArute // 536 // mahAdeve kaliyuge vahau puSyAkhyatArake / tadyukte kAlasAmAnye tajjAte tu vyatha striyAm // 137 / tiSyAmalakyAM tigmastu vajre coSNaguNe'pi ca / tri tu tadvati tIkSNe ca.tejite ca trikaM tu nap // 538 // 1. 'kAvake' ga. pAThaH, 'kSacake' kha. pAThaH.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe naanaalinaadhyaayH| pRSThavaMzAdhare trista trayANAM nivahe'tha naa| zAlahAyanasaMjJeSu munibhedeSu bhUni ca // 139 // tiryaka tu sAcibhede trinaraM tvAha pazupvamum / trivRt strI trivRtAsaMjJalatAbhede'tha puMsi saH // 540 // navasaGkhyAtmake stome tri tu stotre ca tadvati / tadyukte'pyaharAdau syAd rajjvAdau triguNe tathA // 541 // tIrthamastrI puNyajale puNyakSetre'dhvare bhge| jalAvagAhamArge ca mantrAdhaSTAdazasvapi // 542 // zAstre nidAne yogya ca strIpuSpe darzanepvapi / upAdhyAye'pyupAye ca pAhAcAryakule'paraH // 543 / / nadIpvanyo'tha tIkSNo'strI viSe klIbaM tu sNyuge| gare cApyajayo'vAdIlohe kAlAyasAhaye // 544 // ayobhede pare puMsi tvauSNye tIkSNArjakAhaye / / stambe ca cArabhede cAtihiMsAkAradhAriNi // 545 // sUrye'yaM strI vacAyAM syAt tIkSNA trinizitopNayoH / Atmatyaiji ca tIvra tu tri(tU pU)tkRSTanitAntayoH // 546 // uSNe ca kI tvasattve'tha tIraM kUle napuMsakam / tIrI tu zarabhede strI yo'lpo vegasamanvitaH // 547 / / tuGgastu puMsi punnAgadgume prAMzau tu sa triSu / triyAM tu tujhA syAd vaMzarocanAsaMjJabheSaje // 548 // ajagandhAhayastambe punastugI pumAn punH| tumro yave variSThe tu trirannAkAzayostu naH // 549 // tutyaM rasAJjane klIvaM nIlIsaMjJauSadhau tu sA / sUkSmailAyAM ca tutthA strI rathacakrasya tu striyAm // 550 // 1. 'myavahArAdaura' ga. pAThaH. 2. 'kA' ga. pAThaH: 3. 'ca' ka. pa. pAThaH. 4. nyapi ca ka. pa. i. pAThaH. 5. 'ka' ka. kha. gha. pATaH.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasope tumbA nAbhAvalAbvAM tu tumbI tumbaM tu ttphle| kI tucchaM tu zUnye triSvasukhe tu napuMsakam // 551 // tuJjastu dAne vaje ca balAdAnAdike ca naa| tuJjA tu rakSaNe strI syAddhisAyAM tu narastriyoH // 552 // tumnastu vyathite tri syAnnAndIvRkSe tu puMsyayam / tuSTastu nAndIvRkSe nA tuSTau klI tadvati triSu // 593 // tuSastu puMsi dhAnyAnAM tvaci tatsadRze tathA / hiraNyAdezca zakale vibhItakatarAvapi // 15 // tatphale klI tuTistu strI puMsyapyeke pracakSate / vAdyabhede lave cAlpakAlabhede ca saMzaye // 555 // sUkSmailAyAM ca nA tveSa tuTatau strI punsturiH| tantuvAyopakaraNabhede puMsi tu vAridhau // 556. // tutortidhAtau ca klI tu tUyaM toye drute triSu / tUryo'strI vAdyaniSa|pe sa tu vAdye napuMsakam // 557 // tUro nA vAdyanirghoSa gatitvaraNahiMsayoH / punaH strIpuMsayostUrA tUpaM tu syAnnapuMsakam // 558 / / vAsodazAyAM tUSA tu tuSTau strIpuMsayoratha / tUrNaM triSu syAt tvarita hiMsite klI tu hiMsane // 559 // taptaM tu napi SaTSaSTisvare chandontare tathA / tRptau tri tu syAt prIte ca suhite cAtha tRpavAk // 560 // klI pApaduHkhayornA tu puroDAze tRNaM punaH / klIbaM syAnmallikAbhede surUpAsaMjJake'tha tat // 561 // dUrvAyavekSuprabhRtikSudrasthAvarajAtiSu / nRzaNDayoratha pumAMsteraH katakapAdape // 112 //
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyakSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| klI tu tasya phale vakre'pyatha tailo nRshnnddyoH| - tilasnehe tilasya triH sambandhinyatha togmavAk // 563 // haridyave nA haritavarNe cAtha tri tadvati / klI tvane karNamUle'tha toDaM sazikhamuNDane // 564 // klIbe'panayane puMsi daNDo'strI nigrahe mathi / AjJAyAM zAsane rAjJAM hiMsAyAM laguDe nRpe // 569 // senAyAM vRkSazAkhAyAmatha dakSaH prjaaptau|| pAcetase bale puMsi triSu cAruNi pezale // 566 / / kukuTe tu dvayoH strI tu bhuvi dakSA dazA punaH / ... paramAyAmavasthAyAmavasthAmAtrake'pare // 567 // AyuSo dazamAMze'nye vipAke karmaNaH pare / . dIpavartI ca vartI ca vastrasyAnye tu manvate // 56.8 / / asminnarthe striyAM bhUnni puMbhUmnyanye'tha daMzavAk / dazanAkhyakriyAyAM nA makSikAyAM tu sa dvayoH / / 569 // vanyAyAM strI tu tajjAtibhede daMzyalpake 'tha naa| dantaH syAd dazane zailakaTake'nyastvavocata // 570 // daMSTrAyAM hastinazceti dantI tu sthAvarAntare / nAgadantIsamAkhye strI dattaM tu napi hemani // 571 // triSu vizrANite dabhraH punazcandrasamudrayoH / nA tri tvalpe ca kuzale dalbhaM tu napi valkale / / 572 / / gotrakRtyRSibhede nA darvazabdastu rAkSase / dvayordezavizeSe tu puMbhUmnyapyatha dasmavAk // 573 // 1. 'No' ka. sa. gha. Ga, pAThaH. + 'tokmaM karNamale pusi harite ca haridyatra' iti tu medinI / 'karNamUle'naharitostokma tokmo haridyavaH' (pu. 233. zlo. 38) iti vaijyntii|
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe puMsi vahau ca vaje ca.tri tUpakSayakAriNi / dravo narmaNi niryAse draSaNe ca palAyane // 17 // // puMsi mI tu dravA nadyAM trirdhanapratiyogini / daraH zaGke bhaye zvane chidramAtre tu sajjanaH // 575 // nRzaNDaH kandare tu strI darI svalpArthake punaH / daro'vyayamiti mAhudalaM tu kI tarucchave // 17 // na nI bhAge'tha nA indraH samAse cArthacodite / nazaNDastu yudhi bhI tu rahasye mithune'pi ca // 577 // yugme ca bhaidhaliGgaM tu yugmAvayavavastuSu / dapista puMsi zrIpiSTasaMjJaniryAsavastuni // 178 // kI tu kSIravikAre syAd viprapriyamiti zruteH / darviH samudre cakre ca nA strI tu pratikIlake // 579 // dasyustu dve catuSSaSTau martyajAtyantareSu ye / cauryAvidoSaduSTatvAd bhaveyuH sahiSkRtAH // 580 // teSu nA tu ripau tristu taskare'tha dravat triSu / palAyake drAvake ca dravantI tu striyAmiyam // 581 // nyagrodhIsaMjJakastambe dara tu strI bhaye hRdi / ... nadyAM prapAte cetyeke viSThAyAmiti kazcana // 582 // himavattaTa ityanye rAjabhede tu puMsyayam / tasyaiva pumapatyeSu bhUgni dezasya bhUpateH // 583 / / daNDI puMsi yame dvAHsthe'pyatha daNDavati triSu / dve zuke dve tu daMSTrI syAt sarpa pAhAkhyayAdasi // 18 // varAhe mUSike vyAne'pyatha daMSTrAvati triSu / dAso bhRtye dvayoH strI tu paDAsaMjJavIrudhi // 18 // 1. 'za'. pAThaH. 2. 'pu' sa. pAThaH.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / syAdU dAsI nIlajhiNyyAmapyatha dAzo dvayorayam / bhRtyakaivartayostatra stryarthe dAzyatha nRstriyoH // 986 // dAne (dve ! ca) strI tu dAzAtra dazAyogini tu triSu / dAnta (stu ! stri) damite dAntiyukte dAntavikArake // 987 // stryarthe tu pUrvayordAntA vAcyayoruttame punaH / vyarthe dAntI damanake punardAntau ca tannapi // 188 // dAkSastrirvakSa sambandhinyadhanyAyAM tu striyAmiyam / kapilAyAM bhaved dAkSI dAyastu triSu dAtari // 189 // nA tu dAne vibhaktavya pitrAdidraviNe tathA / ajayastvAha solluNThabhASite rakSaNAdiSu // 190 // yAtakAdidhane cAtha dAva Ayuktake triSu / nA yajJe'nyastu dAne kItyAha dAkastu dAtari // 591 // tridve tu yajamAne syAd dAnustu triSu dAtari / dvayostu yajamAne nA tvarke vAte'pyatho napi // 192 // puMsyapyanye dAru kASThe kI punardevadAruNi / dArvI dAruharidrAyAM strI dvijastu dvayorbhavet // 593 // brahmakSatriyaviTsvaNDajAteSu dazaneSu nA / dvijA tu strI hareNyAkhyagandhadravye dvikaM punaH // 194 // Atmadvaye klaba kA tu dve sa tu triSu / saGghe dviparimANe syAd dvAbhyAM krItAdikeSvapi // 195 // digdhastu viSalipteSau triSu liptapravRddhayoH / klI syAdupacaye nehe'pyAhedaM vaijayantikA // 196 // divyaM kI vyomni lazune gAne tantrIsamudbhave / pratyaye ca tri tu divi bhave diSTastvanehasi / / 597 // 1. 'ghyA' ma. pAThaH 'ghnA' Ga. pAThaH.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe nAlI saMvadane daive kRtAnte'pi dhanaJjayaH / daivAd bhedena paThati dAnabhUSaNayorapi // 598 / / yanmRttikAmbhasA lAnaM tatrApi tri tu bhASite / datte ca di(STaHSTi)stu pumAn pramANe'STAGgule'tha saH // 599 // strI dAnoktisukheSu syAdathAmitre dviSat pumAn / tristu dveSTari matrye tu dvipAd dve dyanike triSu // 600 // dInastu puMsi punnAge ketakyAM ca triSu tvayam / daridre kRpaNe kSINe dIrNI tu kakumi striyAm // 601 // triSu bhinne ca bhIte ca dIrNa dIptA tu vidyuti / striyAM prajvalite tu tridIpyastu nari jIrake // 602 // kharAzvAsaMjJabhaiSajye tri tu dIpayitavyake / dIpo'striyAMmantarIpasaMjJe'ntarvAriNastaTe // 603 // jalAzayavizeSe tu dvIpI strIti pracakSate / dIrgha triSvAyate mAtrAdvayakAlasvare tathA // 604 // klI tu syAdubhayoH sAnoH sasunvevargagItayoH / dIpiDhe zvApade kAle pumAn dugdhaM tu napyadaH // 605 // kSIre gavAdike tu triH kRtadohe tathaiva tat / / payaHprabhRtike cAtha durga klI narake vane // 10 // rASTre tu nA pare tyAhurduppApanagare naram / anye klI durgame tu triH kAtyAyanyAM tu sA striyAm // 607 / / durgA dvaNI tu. kacchapyAM strI mauA tu druNAtha nae / ' guNaM dhanuSi duHkhaM tu klI vyathAyAmatha triSu // 608 // tatsAdhane dyutistu strI prabhAbhigamakAntiSu / pumAMstu dyotatau nA tu yuvArkasvargarAjasu // 609 // 1. 'bhA' kha. i. pAThaH. 2. 'pu' ka. gha. pAThaH. 3. 'tu' ka. ga. gha. i. pAThaH. kha. pAThaH. 5. 'dI' ka. gha. pAThaH ..
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / . abhigantari tu triH syAdityeke dUtavAk punaH / dve sandezahare zukre tu nA dUtI tu sA striyAm // 610 // saJcArikAyAmityeke dRSyaM tu sthUlapUyayoH / klI (tu ! tri) dUSayitavye'tha dRDhaM klyayauzIrayoH // 611 // dRDhA striyAmAmalakyAM tamAlakyAM tathauSadhau / tAlamUlIsamAkhyAyAM tri tu sthUle'dhike bhRze // 112 // balavatyapyatha zleSmasaMjJe camavikArake / nRzaNDayoratho dRzyA strI sevAyAmatha tripu // 613 // darzanIye bhUSaNe klI dRSTaM tu tripu vIkSite / jJAte klIcaM tu bhUpAnAM bhaye svaparacakraje // 6 14 // aihikArthe'pyatho devaH pumAn khaDne mahIpatau / nATyoktiviSayakSmApe cakSurAdIndriyeSu ca // 615 // strI tu rAjakulodbhUtarAjapalyAM tathA punaH / mahinyAM nATyabhASAsthanRpatermadyamUrvayoH // 616 // guDUcIspRkkayordevI sure tu dve pumAn punaH / deSNo bAhau dvayostu syAda yajamAne'tha sa tripu // 617 // surUo dAnazIle ca devA tu nari devare / amau ca kecana tvAhuH strI pitRvyastriyAmiti // 6 18 // dezI tu nA gurau tristu kecinmArgopadezake / strI tu pradezinInAmnyAmaGgulyAM dezinI bhavet // 619 // dveSI tu nimbavRkSe nA dveSazIle tu bhedyavat / zatrau ca daityaM tu klIbamuzIre nA vibhItake // 620 // dve daiteye strI tu daityA murAsaMjJakabheSaje / daiSTaM klI yAjJikAnAM syAd prokSaNyAsAdane tri tu // 21 // 1. 'ta' sa. . 2. 'dU' ka. gha. pAThaH,
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe. sambandhini syAd diSTasya diSTezvAtha vidhau napi / daivaM nirdevasambandhe droNA strI caturADhake // 621 // dArupAtravizeSe'tha kAkajAtyantare dvayoH / azvatyAgnastu tAte nA zAkastambAntare tathA // 123 // strI tu droNI droNapuSpIsaMjJastambe giriplave / zailasa zilayoH sandhI dravabhANDe tathApare // 14 // mAhuH kASThAmbuvAhinyAM drohastu drohaNe pumAn / dve tu viprakhaSIjAte martyajAtyantare viduH // 25 // doSo vAtAdike duSTau guNasya pratiyogini / nA doSA tu bhujAyAM strI syAt tvAkArAntamavyayam // 626 // rAtrAvaya rajanyAmityasminnarthe pare viduH / potastu ghotanAyAM nA dIsau dyotA tu sA striyAm // 627 // jJeyA piGgalakezAdikanyAyAM surabhAvapi / dharmo'strI sukRte sAmye svabhAve lamarAzitaH // 28 // rAzau tu navame prAhuauhUrtA no tu somape / nyAyAcArayamAhiMsAkhaDgacApeSu rAjJi ca // 629 // . pradhAnazeSe satye ca zrutau daNDavinirNaye / satAM tu samate'pyenamajayaH samupAdizat // 630 // dhvajaM tvastrI patAkAyAM cihe pUrvadizo gRhe / zimbhe'tha tAlavRkSe nA vRkSamAtre tu sajanaH // 631 // dhanyaH puNyavati tri syAd dhanasya ca nimittake / dhanyA latAbRhatyAM strI kustumburuNi cApyatha // 632 / / 1. 'nA' ka. sa. pa. . pAThaH.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe nAnAlizAdhyAyaH / / dhavo nA.dhavane patyau yoSitAmajayaH punaH / / pramumAtre'bravIdenaM tadasanmUlahAnitaH // 933 // dhurandharAkhyadrau klI tu tatphale dve tu mAnave / gharo nA bhUdhare tUle kArpAsyAM strI punardharA // 634 // bhUmIguDUcyordhavastu nA vRkSe'rke'pyatho napi / gRhe nabhasi sUtre ca dhatrA tu divi sA striyAm // 639 / / dhanuzabda ukArAntaH priyAlAkhyadrume ghumAn / klI tu tasya phale pApe'pyatha dhartA tridhArake // 136 // nA tu dharme dhanva tu klI cApe vyomnyatha zAzvataH / khale'pyAha marau puMsi dhvajI tu dhvajasaMyute // 637 // triH zauNDike ca dhvajinI senAyAM strI dhanI tu nA / kubere tristu dhanavanmAtre vAdhupike tathA // 638 // . dhanvI tu nA dhanarAzau dhAnuSke tu bhavet triSu / dhanurnuzaNDazcApe klI caturhastapramANake // 639 // dhAnA strI bhUruhAM bIje kustumburuNi cApyasau / bhraSTe yave bhUmani ca harSanandI tvavocata / / 640 // ghAnA yavAnAM bhraSTAnAM sthUlacUrNa itIdRzam / klI daune dhoraNe pAne dhAnyaM tu strInapuMsakam // 141 // kustumburuNi sasye klI dhvAsastu bakakAkayoH / dvayostatrApi ca stryarthe dhvAGgI dhvAlA tu nRstriyoH // 642 // syAd ghoravAzite dhAtraH punaDhe kitave'tha sA / dhAtrI stryAmalakIbhUmyorupamAtari cAtha nA // 643 // dhvAhirvAhnatidhAtau syAd strI tu syAd ghoravAzite / dhAtA tu nA virizce triH pibe dhAtari dhari // 44 // 1. ga. pAraH. 2. 'mA' . pAThaH.. 3. 'vA' ga. pAThaH,
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe viSNyastu yAjJikAnAM nA vahibhedeSu keSucit / teSAM sthAneSu cAnye tu vahimAtre pracakSate // 645 // zukrAGgArakayoH klI tu nakSatre sthAnagehayoH / ajayastu bale'pyetat svanighaNTAvacIkRtat // 646 // Asane'tha striyAM dhiSNyA syAdulkAyAmatho pumAn / dhIro'bdhau manthare tu tridhRtimadviduSorapi // 647 // strI tu dhIrA guDUcyAM syAd dhIvA.vyAdhau pumAn dvyoH| . matsye kazcit tu deve dve tri tu karmakare striyAm // 648 // dhIvarItyAha nA tu syAd dhruvaH shmbhuviriccyoH| . autAnapAdau kIle'tha trinitye nizcale sphuTe // 649 // dhruvA tu strI sAlaparyo gItisumbhedayo vi / dhRtaH puMsi mahAdeve nIpe kuravake'pi ca / / 650 // dhudhUre ca prasUne tu klIbameSAM mahIruhAm / ayomaye'pi patrAGge bhedyaliGgaM tu vaJcake // 651 // dhUko vyAdhau narItyeke kAmilAyAM tu kecana / dhUkA strItyabhyadhurdhaSTirdharSaNe strI pumAMstvayam // 652 / / razmau dhR(pu?SNu) narnA santApe zaile caure tu sa triSu / pragalbhe vaijayantyAM tu dhRSTe cetyAha nA punaH // 653. // dhRtvA viSNau girAvabdhau yatini strI tu dhRtvarI / bhUmau dhenustu hastinyAM navamUtagavIgiroH // 654 // . strI klI tu sAmabhede syAd dhotastu nari mArute / zaThe tu trirnaTaH puMsi TuNDuvRkSe dvayoH punaH // 655 // 1. 'karat' ga. pAThaH. 2. . 'pA' Ga. pAThaH. 3. 'Da' kha. u. pAThaH. * dhRSNurghaSTe pragalbhe ca' (pu. 228. zlo. 9) iti baijyntii|
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyakSarakANDe naanaalishaadhyaayH| zailAlini naTI tu strI syAd vidrumalatAhaye / bhaiSajya iti ko'pyAha pare tvetadasAdhviti // 956 // tRtIyavargopAntyatvAt tasyetyAhunaDI hi sA / naDaH puMsya'Sibhede'tha nRzaNDo dhamanAiye // 657 // stambe vrAtyAt kSatrapUrvakSatriyAje nare dvayoH / naDI tu vidrumalatAsaMjJe syAd bheSaje striyAm // 658 // nado nAmaradattena zabde khyAtaH sarassvati / stotaryapi nadI tu strI nimagAyAM nataM punaH // 119 // vakre namaskRte ca tribandhure'pyatha tannapi / agurau tagare* caiva gandhadravyaprabhedayoH // 660 // nemane'pyatha nandA strI muhisaMjJamahIruhe / tithiSu pratipatSaSThayorekAdazyAM tisRSvapi // 661 // pArvatyAM cAtha nA pUrvarAjabhedeSu keSucit / gopAlAdhipabhede'pi nandanAkhye tu karmaNi // 662 // nRstriyoratha nagnaH syAt puMsi vaitAlikAdiSu / digambare tu triH zAstraproktAnirahite tathA // 663 // naraH puMsyarjune viSNoravatArAntare naye / manuSyajAtau tu dve syAt syarthe nArIti tatra ca // 664 // napuMsakaM tu salile nakhare tu nakho'striyAm / klI tu zuktyAkhyabhaiSajye nakrastu grAhasaMjJake // 165 // dvayorjalacare prAha zAkaTAyana ityamum / grAhAdanyatra kumbhIre'marasiMhAdayo'bhyadhuH // 669 // 1. 'da' ka gha. Ga. pAThaH, 'ga' ga. pAThaH. * 'nanyAvarte tu tagaraH' (pu. 61. zlo. 195) iti vaijyntii|
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ '100 nAnArthArNavasaMkSepe navastu nA. stutau tristu navIne strI tu sA navA / kArpAsIsaMjJake gulme naSTastu tristirohite // 667 // palAyite mRte cAtha naSTA strI spRSTamaithunA / yA kanyakA bhavet tasyAM nandistu strI sukhe tathA // 668 // bherIsaMjJakavAdye'tha devadevasya zUlinaH / pratIhAre nRliGgaH syAd dhAtAvapi ca nandatau // 119 // nyagurukulavAsiziSye munyantare ca nA / mRgabhede dvayornazA punadahitrapautrayoH // 170 // pautraputre'pi ca dve syAd dve'patye tadanantare / napAdeSa takArAntaH sarve dAntaM napAdhvanim || 671 // pramAdAt sajjano dRSTvA sarpe'patye'bhyabhASata / nandI nandIzvare mASe nATyanAndyAzca pAThake // 672 // nA nandinI tu strI gauryA harItakyAM nanAndari / sUkSmailAyAmayodhyAyAM prazaste vAstubhUtale // 173 // nabhaH (klIbAbhrayoH svarge svargAzrayoH klIbaM) sUrye vAriNi cAtha tat / nabhasI iti tu dyAvApRthivyorastriyAM punaH || 674 // zrAvaNe mAsi varSAsvapyajayastu paThatyamum / vRddhe'pi triSu tatra syAdatha nAko nRliGgakaH / / 679 // sUrye'ntarikSe tu svarge'pyenaM kecinnRzaNDayoH / putrayostu dvayornAgaH punarnA nAgakesare // 676 // meghe ca nAgadantyAM ca nAgavallyAM ca kazcana / astrI tu vane sIse ca dve tu grAhAkhyayAdasi // 677 // gaje sarpe tri tu sthUle tasmiMstvarthe striyAM yadA / tadA nAgIti GISi syAnnAthastvindre pumAMstri tu // 678 // 2. 'bu' Ga. pAThaH. 1. 'sa' ka. kha. gha. Da. pAThaH.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ __ akSarakANDe naanaalishaadhyaayH| prabhau strIpuMsayostu syAd yAccaizvaryAdikeSvayam / nAlI trayI dhAnyakANDe nAlA cAbjAdidaNDake / / 679 // klI tu randhre ca zephe ca nAdo nA stotari dhvanau / 'nadasambandhini triH syAmAvyaM ghoSAkhyalohake // 680 // nRte tauryatrike ca klI tri tu nATayitavyake / nAraM klI bhAratAd varSAd dakSiNe pratijAnake // 681 // kamiMzcidantaradvIpe ni tu syAnarayogini / nArIti yoSicintrivyoH strI svAllioM svanizcitam // 182 // mApo nArA iti proktA ityatrAthAnyaliGgakaH / / nAyo netari nA veSa prApaNe strI tvatho dizi // 683 // nAyI nAbhistu jantvaGge yasya saMjJA prtaarikaa| rathacakrasya madhyasthapiNDikAyAM ca nA punaH // 684 // AdyakSatriyabhede'ntyamanau mukhyamahIpatau / varSe tu bhArate klIvaM nAma tu klIbamambhasi // 685 // astrI tu prAtipadike saMjJAyAM cAvyayaM punaH / prAkAzyopagamAdInAmarthAnAM ghotakaM viduH // 18 // niSko'strI hemni dInAre sASTakarSazate pale / ajayaH zAzvatazcainaM hemna evaM pale'paThIt // 187 // vakSobhUSAntare karSe sajjanastu rahasyapi / tri tu nirgatakAyeSu nijaM tu triH sanAtane // 188 // AtmIye ca svabhAve tu klI puMsi tvAtmani smRtam / nimaM tu syAnnapi vyAje tat tUttarapadaM triSu // 689 // sadRze niSThyazabdastu martyajAtyantare dvayoH / andhrIzabaraje niSTayA punaH svAtau striyAmatha // 690 // 1. 3' ka. sa. ha. pAThaH. 2. 'mu' ka. ga. ha. pAThaH. 3. 'nye' ka. pATha:.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 nAnArthArNavasaMkSepe nIlI stryoSadhibhede syAt kAlIsaMjJe pumAMstu saH / kArye zauklaye ca guNayoni tu tadvati tatra ca // 691 // svyarthe nIlaiva vasle syAd saMjJAyAM tu dvayaM bhavet / nIlA nIlI ca nIlyeva prANini syAdatho pumAn // 192 // nIcaH zanaizcare nIcaiHsvare ca tri tu tadvati / vAmane ca nikRSTe ca nIDaM tvasvI kulAyake // 693 // gRhe ca nIrthazabdastu pUrvarAje kcinriN| de brAmaNe dharmazIle punaniratha nIkaivAk // 694 // dve jJAtau ca khage' cAtha nyujo bhavyAhRye tarau / nA tatphale tu kI tristu kubje'dhomukha eva ca // 195 // vaijayantyAM tu nA vyAdhAvityuktaM "nyUGkhavAk punaH / SaTsvIkAreSu nA tristu sundare'thAjayo'vadat // 191 // atipriye dvayostu staH sUtamAgadhayoH pRthak / nUdhA (nUdhAzca sa! anUdhAca) proktau sakArAntau manISibhiH // 197 / / netraM nADyAM tarormUle vastre dRzi matho guNe / klI puMsi cAnye nepastu naye vRkSe purohite // 698 // . nA tristu bhUtake nemastvanne vajre purohite / ardhe ca nA triH sadRze samIpe cAtha khe napi // 199 // netvaM dyAvApRthivyozca pumAMstu zazalAnchane / netA bhavyatarau puMsi tatphale klI tri sArathau // 700 // 1. 'kI' i. pATha:. 2. 'Da' ka. ga. gha. pAThaH. 3. 'ca' i. pATha:. 4.'' sa. pAThaH. 5. 'kenacit' i. pAThaH. . * 'nyujaH samyaGmanojhe ca sAnaH SaTpraNave'pi ca' iti tu medinI /
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe nAnAlijhAdhyAyaH / .. nItikriyAkartari ca prabhau cAtha nRzaNDayoH / paya saroruhe kIbaM saGkhyAbhede tathendriye // 701 // gajabinduSvaSTakAyAM nAgarAjAntare tu nA / nidhibhede vyUhabhede varNe pItasitAsite // 702 // tri tu tadvati padmA tu lakSmImAryoH striyAmiyam / tathaiva padmacAriNyAM kazcit tvAhApyavizrutam // 703 / / syAd padmanAlikAyAmityatha sAmAntare nuvH| uDDupe plavane meghe jalapUre'pyatha dvayoH // 7.4 // .. caNDAle markaTe bheke pakSijAtyantare tathA / yasyAkhyA zakaTabila ityatha syAt tri pakSiSu // 705 // zvetavAralaparyantahaMsasArasakAdiSu / sauzrutokteSu kaivartImustake tu napuMsakam // 701 // para prakRSTe dviSati pUrvArvAkpratiyoginoH / anyasmin kevale dUre triSu nA paramAtmani // 707 // zaNDaH parArdhasaMjJAyAH saGkhyAyA dviguNAtmani / saGkhyAyAM vaijayantI tu tatsaGkhyeyeSu vastuSu // 708 // vA triSvityAha pathyaM tu tryanapete patho hite / yAgAneSu ca nityeSu viSTutyAdiSu manvate // 709 // RksAmeSu tathA dAzarAtrikeSvatha sA striyAm / jAticchandovizeSe'sya syAdAryAkhyasya cAntare // 710 // gaNeSu triSu yasyAdAvardhayodRzyate yatiH / bRhatIcchandaso bhede yasya syAd dvAdazAkSaram // 711 // 1. 'maH' kha. ga. pAThaH. / 2. 'kavi' ga. pAThaH.. 3. 'triSu' ga. pAThaH. * dAtyUhazcAya zakaTAvile plavapariSThavau (pu. 27. zlo. 12) iti tu vaijyntii|
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 nAmArthArNavasaMjhepe upottamaM padaM pAdAskhayo'nye'STAkSarAH smRtAH / harItakyAM ca pathyAtho gAyatryAdiSu saptasu // 712 // chandassu napyatho padyA strI mArge vRSale dvayoH / klI pAdabaddhagranthe' syAt triH padyaM padasAdhuni // 713 // padAkayogyadeze ca yaccAkaraNakaM svayam / pAdasya vedhakaM tatra zarkarAdAbayo napi // 711 // patraM puMsyapi cAnyeSAM pakSipale taracchade / vAhane churikAyAM ca parNa tu kI tarucchade // 715 // palAzavRkSaprasave palAzAkhyatarau tu naa| palaM nRzaNDayomAse mAne'pyakSacatuSTaye // 716 // prastho'strI girisAnau ca kuDubAnAM catuSTaye / .prajJA buddhau striyAM tristu viduSi praznavAk punaH // 717 // tri purANe chandasi tu klIbaM paJcAzadakSare / paGko'strI kardame pApe paNDA mIpuMsayorgatau // 718 // tattvabuddhau striyAmeva pumAneva napuMsake / parka tu kathite nAzonmukhe pariNate triSu // 719 // ajayastu khale'pyAha tasyArthazcintyatAM budhaiH / kI tu pacane vidyAcchratakSIraijadani ca // 720 // paTastu vasne kecit tu suvastre punnapuMsakam / paTI tu strI viziSTe syAt paTe prAvaraNAtmake // 721 // iti kazcit priyAlAkhyatarau nA lI tu tatphale / pacchaH zilAyAM nA tristu pAdapIThena gantari // 722 // 1. 'nthaH' ka. kha. gha. Da. pATha:. 2., 're ca da ga. pAThaH.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / pANTisaMjJe tu pacchI strI bhaved vArukAntare / panaM skanne triSu klI N tu jihvAyAM padravAk punaH // 723 // puMsi grAmaniveze triH zUnye parvastu nA hare ikSvAdInAM tu kANDasthagranthimadhye napuMsakam // 724 // parviH kAke dvayorhise punastriSu patistu nA / pANigrAhe ca patatidhAtau cAthAjayo'bravIt / / 721 / / gatau mUle'pyatho patnI bhAryAyAM strI tri tu prabhau 1 vRddhAdistu patiryasyAstatrAnyArthasamAsa || 726 // vRddhapattrI vRddhapatirityAdyaM rUpamunnayet / grAmAdezva yado stryarthaH svAmitvena vivakSyate // 727 // 8 grAmapatnI grAmapatirityAdyaM tatra ca dvidhA / pattiH punaH striyAM jJeyA patane padane'pi ca // 728 // ekebhaikarathatryazvapaJcapadgabale tathA / lepena kRtalekhAyAM bAhyAdau partike tu nA // 729 // paThistu viduSi triH syAnnA tu vedasya pAThake / striyAM phailakikAyAM syAdalpAyAM yuddhakAriNAm // 730 // pacistu nAgnau pacatau bubhukSAyAM tu sA striyAm / paNistu vaNiji tri syAd dhAtau nA paNanArtha ke || 731 papIstu sUrye razmau ca nA hastini tu sa dvayoH / paTuH puMsi paTolyAkhyavallIjAtI rasAntare // 732 // lavaNAkhye tadvati tu triSu nirvyAdhizUrayoH / amandadakSayozcAnye vizadaprajJa Ucire // 733 // anyo vispaSTa AcaSTe brUte tvajayazAbdikaH / tIkSNe ca nistvare caiSu yadA stryarthe'sya vartanam // 734 // 1. 'NTI' kha. pAThaH, 'NDi' ga. pAThaH. ka. gha. pAThaH. 4. 'di' kha. Ga. pAThaH 2. 'himaH ' ka. gha. pAThaH. 5. 'palahikA' kha. Ga. pAThaH. 105 3. 'dAtyarthaM svA'
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 nAnArthArNava saMkSepe tadA paTTI paTuriti kkI tu syAlavaNadvaye / UpAye saindhavAkhye cetyevaM nAnAbruvan budhAH // 739 / / pratyak pratIcye'bhimukhe pratIcyabhimukhe triSu / deze puMsi pratIcI tu pazcimAyAM dizi striyAm // 736 // prathamApaJcamIsaptamyarthepveSo'pi vAvyayam / parva sarva'pi cAcAryAH klIvamanye samAmanan // 737 // bhApyakArastu bhagavAn yogasUtre prayuktavAn / guNaparvANa ityevaM SaSThItatpuruSe naram || 738 || vivAdAvavasare paJcadazyAM tathotsave / pratipatpaJcadazyozca sandhau granthidvayAntare || 739 // ikSuveNyAdidaNDAnAM granthau tveveti kecana / paTvA vatse dvayoH puMsi tvanye gatyavasAnayoH // 740 // patrI puMsi zare dve tu zyene sarvakhageSvapi / patriNI tu striyAM patnyAH kaniSThakhasari smRtA // 741 // patraM tu (yatre yasyApi ) taiMtra syAd bhedyaliGgakam / padmI dvayorgaje padmavati tu triH striyAM punaH // 742 // padminI sarasIlakSmyoH padmastambe'tha pakSivAk / dve khage paNDite tu triH pakSavatyatha pakSiNI || 743 // pakSAbhyAmiva yAhobhyAM rAtriryuktA sA striyAm / prANAstu puMsyasuve tvasminnarthe pracakSate // 744 // bahutvamasyAtha bale vAyuvAyuvizeSayoH / dvandvAnAM prathame sAni cakSurAdIndriyeSu ca // 741 // zazAkhyabheSaje'rthe triH pUrNe klItraM tu pUraNe / trayI tu bhAjane pAtrI klI tu yogye srugAdike // 741 // 1. 'nyo' ka. gha. pAThaH . 2. 'sya' Ga. pAThaH 3. 'ya' ka. kha. gha. Ga. pAThaH. 4. 'tu' ka. kha. gha. Ga. pAThaH.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe naanaalishaadhyaayH| ADhake paNDite vitte nadyAH, kUladvayAntare / pradhAnAGge ca suguNe pArastu nari pAraNe // 747 // klI nadyAdeH pare tIre ghaTIsaMjJe tu goduhAm / dohapAtre striyAM pArI pAlastu triSu pAlake // 748 // nA trANe jaDakanyAyAM punaH pAlI striyAmiyam / astrI droNAhaye dArupAtre pAkastu parvate // 749 // paktau pariNatau daityabhede sUrye taroH phle| karamardatarau puMsi tatphale tu napuMsakam / / 750 // zizau dve triH prazasye'tha pAtaM tristrAtazuSkayoH / nA tu rAhI ca patane klI tu trANe ca zoSaNe // 751 // pApastu kutsite krUre triSu klIbaM tu dupkRte / vibhItakaphale cAtha. vibhItakatarau pumAn // 752 // pAzo nA pAzanAyAM subdhAtoH pAzayateni / rajjvAdiprAntavinyastagranthibhede tathA punaH // 753 // mRgapakSyAdibandhArthayantrabhede ca tatkRte / anye tvAhuH paraH karNAt sukarNe kezatazcaye // 754 // strI tu kezAcchikhAyAM syAt kezapAzinyatha triSu / yApye pratyayasaMjJaH sa svArthiko nihatasvaraH / / 715 // pATho nA paThane strI tu prAcInAkhyalatAntare / pAThA pArvaM tu na strI syAt pazuvRndAtmake tanoH // 756 // kakSAghovayave kiJca vakropAye'ntike'tha nA / ArhatAnAM tIrthakarabhede pA(vIM ! vyau) tu te striyau // 757 // dyAvApRthivyoH pAnaM tu trANazoSaNayonapi / pItau ca nA tu niHzvAsavAyo prAyaH punaH pumAn // 758 // 1. 'to' ga. pAThaH. 2 'tI gha' ga. pATha:.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 nAnArthArNavasaMkSepa bAhulye'pyazanatyAge mRtau pragamane tathA / bAlyAdivayasi tristu tulye'rthe prAcyavAk punaH // 759 // prAgdAkSaNe zarAvatyA deze nA prAgbhave triSu / pAkyaM tu tripu paktavye klIbaM tu viDasaMjJake // 760 // lavaNe bhUmilavaNasaMjJe ca lavaNe'tha nae / prAdhvaM syAd dUramArge ca bandhane ceti manvate // 761 // pravaNaM tu trirityevaM kecidanye tu manvate / AnukUlyArthakaM prAdhvamavyayaM cetyatha striyAm // 762 // pANirunmattanAyA syAt pAdagrantheradho'pi ca / pumAMstu pRtanAkaTyAM pANDustu nari rAjani // 763 // dhRtarASTrAnuje pANDyadezarAjAntare'pi ca / zAlijAtyantare rogabhede khajUMpAdape // 764 // varNabhede tadvati tu triH varjUraphale tu nap / pAtuH puMsi virizce'nyastvAha rakSitari triSu // 15 // plAvI tu pakSimRgayoyoratha napuMsakam / pAthiyotiSi nadyAM ca kharge candre'pyathAstriyAm // 76 // sUrye priyastu karuNasaMjJavRkSe dhave tri tu / vallabhe sundare strI tu priyAbhIpsitayoSiti // 717 // piGgo maNDalisarpANAM prabhede mahiSe dvayoH / nA pizaGgAhaye varNa RSibhede ca sarpape // 768 // pizaGgavarNayukte tu tri striyAM piGgalAhaye / pinA pakSyantare brahmarItisaMjJe ca lohake // 769 // piNDo guDorako puMsi saGghAtAjIvayorapi / ajayastu nivApe'pi zabdavit prAbravIdaimum // 770 // 1. 'ye'rthe' ka. gha. Da. pAThaH 2. 'lpe' kha ga. pAThaH. 3. "didam' ga. pAThaH. + piNDo guDerakaH / gaNDorazca gaDolazca' (pu. 167. bho. 101) iti tu vaijayantI
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhakSarakANDe naanaalishaadhyaayH| puGgale bolasaMjJe ca bheSaje vapuSi tvamum / pumAMsaM kazcidAha sma zaNDaM piNDI tviyaM striyAm // 771 // bhaktapiNDe devapIThe'pyathaM romapuTe piTaH / kaNDole ca pumAn klI tucchadiSo'vayavAntare // 772 // piTATikAhaye picchA punaH zalmaliveSTake / yavAgvAmodanodbhUtamaNDe prAha tu sajjanaH // 773 // sarvapicchilamaNDeSu pakSipakSe tu napyadaH / picchastu guNabhede syAd yadvAn picchila ucyate // 775 // zAkaTAyana ityAha picyA punariyaM striyAm / paurNamAsyAM tri tu pitRdaivate piturAgate // 775 // pitRsAdhvAdike cAtha pattuM patitumeSTari / pitsaM trivihage tu dve pItastu nari gandhake / / 776 // haridrAvarNasadRze varNe tadvati tu triSu / pibateH pIyatezcApi kriyAyAH karmatAM gate // 777 // klI tu pItikriyAyAM syAd haridrAyAM tu sA striyAm / pItAtha pIthazabdastu klIbaM kSIre jale'pi ca // 778 // bAlapeyaghRte tu syAdanye tu navanItake / amau ca pItistvazve dve kriyAyAM pibateH striyAm // 779 // pIturnA bhAskare bAlaghRtapAnArthabhAjane / cakSuSi dve tu vihage pIlustu nari pAdape // 780 // jJeyo guDaphalAbhikhye kANDe puSpe'tha sajjanaH / vRkSe kaTphalanAmnyAha brUte tvajayazAbdikaH // 781 // phAlAsthikhaNDake'pyenaM dve vibhe pIyuvAk tu naa| Aditye kiraNe kAle syAdulUke tu sa dvayoH // 782 // 1. 'd' ga. pAThaH. 2. 'nA' ka. kha. gha. i. pAThaH.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 nAnArthArNavasaMkSepe puSyastu nA kaliyuge nakSatre tiSyanAmani / tadyukte kAlasAmAnye tristu jAte'tra nap punaH / / 783 // vairUpASTakavargasya syAdantye sAgni tat tathA / kUzmANDasya phale puNyaM punaH klI jalapuppayoH // 784 // vyogni hegni tathA dharme (bru? vra)te ca zubhakarmaNi / gaGgAya'yostu puNyA strI manojJe tu tri pAvane // 785 // . ajayastu manojJAt taM bhedenAha manohare / puNDUM tu tilake na strI pumAnikSvantare krimau // 786 // puSpagulme'timuktAkhye nIvRdbhede tu bhUgni ca / varendrIsaMjJake'tha syAd dhavalAyAM gavi striyAm / / 787 / / puNDrA puSpaM tu kusume klIbamanye tu puMsyapi / Artave yoSitAM nA tu vikAse strI. tu puSpyasau / / 788 / / bheSaje tu balAkhye'tha kartarInAmni patriNIm / syAt pulo'vayave puMsi zyenapakSiNi tu dvayoH // 789 // putrastu tanaye pusi putrI duhitari striyAm / puTI trayI karaNDayAM klI nagare nA samudke // 790 // dve nRjAtyantare zUdrakavaTIje lutaM punaH / plavane klIbamazvasya gatibhede'pyatha tripu // 791 // tadvatyazve trimAtre ca varNe sikte'pyathAstriyAm / pusto lekhye kli lepyAdikarmaNi dve tu pulvavAk // 792 // darvIkarAkhyabhujagabhede kITakRmiSvapi / kITeSu ca puraM tu klI puMsyanye gehadehayoH // 793 // 1. 'nye taddharme ca' ga. pAThaH. 2. 'NaH' ka. ga. gha. i. pAThaH. 3. 'Tina' kha. i. pAThaH. .. 'bhede kR' kha. ha. pAThaH.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhakSarakANDe naanaalikaadhyaayH| dhyAmAkhyabheSajastambe sarvatobhadrakAdiSu / zaivAgamaprasiddheSu maNDalepvapi nA tu saH // 79 // guggulau nagare tveSA purI liGgatraye dvayoH / ma]jAtyantare zUddamahiSIje'tha kecana // 795 // AhuH purimikArAntAmapi strI nagare budhAH / kazcit tu puMsi rAjyAha nA tu zailAntare puruH // 796 // gaGgAdvArapradezasthe manuSye tu dvayorayam / mahati tripu nairuktAH punarbahupu manvate // 797 // pUrvA striyAmindradizi vyaparapratiyogini / digdezakAlaviSayepvagraprathamayorapi // 798 // purANe bahutve tu pUrvajepveSa vartate / pitAmahAdiSvatha nA pUjyaH syAcchzure tri tu // 799 / / pUjanIye'tha pUro nA nadyAH salilahaNe / punarnavAyAM nRstrI tu pUrtI pUrI tu sA striyAm // 800 // vaMzavAdye'tha pUrta klI khAtAdau puNyakarmaNi / tri tu pUrNe rakSite ca pUrNa tu salile napi // 801 // pUrtI ca paurNamAsyAM tu pUrNA strI syAt tithiSvapi / paJcamIdazamIpaJcadazIpu tisRSu tri tu // 802 // pUrite ca samagre ca pravadanti manISiNaH / AkarNakarSaNe ceSoH pUgastu nivahe pumAn // 803 // kramuke'drau ca kecit tu pUgImarthe'tra manvate / striyAM tasya phale klInaM pUSastu nari pAdape // 804 // brahmadArusamAkhye'tha pUSA strIpuMsaliGgakaH / vRddhikriyAyAM pUtistu tRNajAtyantare pumAn // 805 // 1. 'khye' kha. Ga. pAThaH. 2. 'ni' ka. kha. gha. Ga. pAThaH.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 nAnArthArNavasaMkSepe duHkhadurgandhayozca syAd durgandhavati tu tripu / pavanAkhyakriyAyAM tu strI kuntyAM tu pRthA striyAm // 806 // trayodazAGgule tveSa mAne puMsi munIritaH / munivAkyaviruddhatvAt pRtho hastatale jage / / 807 // vyAkhyAtrA yena tenaitadasamyagabhibhASitam / pRzni kiraNe kharge sUrye devAntareSu ca // 808 // klIvaM tunne ca sAmnozca bRhadbhiriti gItayoH / triSu tvalpavapurjantau vinducitrapazAvapi // 809 // virAjaH pRznaya iti tvatra varNanibandhanaH / bindumattvanimitto vA prayoga iti saMzayaH // 810 / / pRthuH puMsyAdirAjanyabhede vainya iti zrute / anyatrApi kacit pakSye vAsudevasya rAjani // 811 // . rAjJastrizaGkusaMjJasya janake'pyanaraNyaje / vistIrNe tu tri tatrApi pRthuH pRthvIti vA striyAm // 812 // strI tu pRthvI pRthivyAM syAdubhayaM kRSNajarike / pRthuH pRthvI ca bASpAkhyabheSaje pRthureva sA // 813 // markaTe tu dvayoH klI tu pRSat puNr3e tu (?) vighuSi / tathA dadhyupasiktAjye pazugAtrasthabinduSu // 814 // tantuvAyasya tantre ca mRgabhede tu sa dvayoH / trayI tu peTI peDAyAM peTikAyAM ca sA punaH // 815 // . peTA dAsyAM striyAmeva peyA tu viralAtmani / yavAgvAM tristu pAtavye rakSitavye'tha nRstriyoH // 816 // prekA prejolane ca syAdAsanyAM ca dvayoH punaH / dAse pretastu' mRtake tri dve bhUtAntare'tha nae // 817 // - 1. 'le' ga. pAThaH,
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ kANDe nAnAliGgAdhyAyaH / tvaM tapte bhuvo bhAge dve tu meSe paraH punaH / pazau gAlitamuSkai'muM vyAcaSTe tadasad viduH || 818 // perurnA bhAskare zaile samudre dve tu pakSiNi / kalaviGkAhvaye'tha syAt prema premA ca na striyAm / / 819 / / he lau ca dAse tu preSyo dve bhavat punaH / * preSitavye'tha poto nA yAnapAtre dvayoH punaH / / 820 // zizau dazAbdedvirade putrayorapare viduH / catuSpadAM tu taruNe kecidanye pracakSate / / 821 // mothosstrI hayadhoNAyAM triH priye yUni tu dvayoH / proSThaH puMsyRSabhe proSThI zapharyAM stryatha pauravAk // 822 // balabhadre zvetazAlI nA kI tu dhyAmakAye / bheSaje puravAsyAdipurasambandhini triSu // 823 // pauSastu taiSamAse nA sAmabhede napuMsakam / pauSI tu paurNamAsyAM strI saMyuktA pupyabhena yA // 824 // pauMsnaM puMsavane klIbaM puMsaH sambandhini triSu / phalaM phAle dhane bIje niSpattau bhogalA bhayoH // 825 // sasye hetukRte carmasaMjJazastranivAraNe / zastrANAM ca mukhe'troktasthAvarANAM prasUnayoH || 826 // klI puMsyapyapare nA tu karamarde'tha sA striyAm / kArpAsyAM lavalIrAjakozAtakyoH phalAtha sA // 827 // kozAtakyAM phalinyAM ca tAmrAdiphalake tathA / phalI syAdajayastvAha matsyabhede'pi zabdavit // 828 // phalgu tu tripvasAre strI kAkodumbarikAye / vRkSabhede tu phalI phalayukte striyAM punaH / / 829 // 1. 'ke' ga. pAThaH. 4. 'klIbaM puMsyapa' ga. pAThaH. 113 2. 'ude' Ga. pAThaH. 3. 'pro' ga. gha. pAThaH.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 mAnArthArNavasaMkSepe kozAtakyAM ca, phalinI priyaGgvAhvayapAdape / phAlo lAGgalakUTe nA zvetArke dADime tathA // 830 // nippattau zaraNe'tha klI takkole ca phalasya tu / vikArAdau tri phulaM tu ye vikasane tri tu // 831 // Azcarye syAd vikasite'pyatho vizaraNe napi / nippattau cAtha zaNDa syAt puMsi catyapare viduH // 832 // valaM rUpe'sthani sthaulye zaktiretazcamUpvatha / balabhadre yAvakAThyayavabhede ca nAtha taga // 833 // kazcid daityAntare'pyAha tadasAdhviva lakSyate / daitye dantyauSThyavarNAdevalazabdasya darzanAt // 834 // triSu tu syAd balavati strI tu vATyAlake balA / pippalyAM ca pare tvenaM kAke prAhuyoriti / / 835 // anye tu tadasat prAhurdantyaupThyAditvasaGgarAt / vakantu nA dAlbhyamunAveka cakrApatAvapi // 836 // dve tu kahAhvaye pakSibhede jAtyantare nRNAm / pulkasIkSatriyodbhUte banastvRpyantare pumAn // 837 // sUrye va dvayomtu syAd brAhmaNe turage'pi ca / valiH pUjopahAre nA bhAgadheye nRpasya ca / / 838 // prANanArthakadhAtau ca daityabhede'tha nRstriyoH| . . . devatArcanatUrye'tha badhi zyenakAkayoH // 839 // baca! kezave pUrvarAjabhedarSibhedayoH / agnau kaDAravRSabhe dhane varNe ca piGgale // 840 // tri tu tadvati khalvATe dve tyotI nakule'pi ca / babhrUH kapilaga-yAM strI vandhunI (yajane svare // 841 / / 1 'ka' kha. hu. pAThaH. 2. 'dAlamu' ka. gha, 'dAhyamu' kha, 'gAryamu' ga. pATha:. 3. vi' kha. Ga. pAThaH, 'li' ka. gha. pAThaH. 4. 'pu' ga. pAThaH.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| . lamAccaturtharAzau ca bandhuM sAMvatsarA viduH / bhedyaliGgaM tvadhikSepye vandhunIti tu sUtrakRt // 842 // zabdasvarUpaniSThatve prAhetyAhubahuraMtu nA / vratAntahomavahnau syAd bhedyaliGgaM vAcyayoH // 843 // tritvAdisaGkhyAsaGkhayeye mahArthe'pyatra va striyAm / yadA vRttistadA baDhI bahurityapi vA dvayam // 844 // brahmA rudrahRSIkezaviriJcArkenduvahi / yajJe vipre ca bhRgvAdipvRtvigbhede ca puMsyayam // 845 // kI tu vede mantre'nne khe'dhyAtmAtmatapassu ca / mokSe jape dhane cAtha balabhanne va(lelI) pumAn // 846 // kAravellavizeSe ca bRhatkarkoTakAhvaye / zoNAmlAne nAlikere mASadhAnye ca majjJi ca // 847 // SaSThe zarIradhAtUnI balayukte(pu?tu) sa tripu / barhintu klI kuze yajJe jale vyogni mahatyapi // 848 // nA tvamau vANazabdamnu baliputrAmure pugAn / ikSvAkozca prapautre syAt tathaivAnokahAntare // 849 / / kakubhAgye nRzaNDamta zaratar3hedayogya / vANA nRtrI. nIlaziSTyAM bAlama zizumarmayoH // 850 // triI tu nAlikere'tha paJcavarSagaje dvayoH / bAlA tu mallikAbhede haridrAyAM ca sA khiyAm // 851 // vAmaM tribrahmasambandhe strI tu saptamu mAtA / ekamyAM dizi coLayAM brahmarI lAgnyAlohake / / 852 // matsyAkSyAkhyatRNamtambe vAni bAgI pamAna punaH / rAtreH syAt pazcime yAme pumAntva truNi vASpavAk // 853 / / 1. 'kA' kha. ga. gaTha:. // 'nAlikere tu laaglaa| dAkSiNAtyA' phalo'vAlaH mutaGgaH kUrcakesaraH / sadAphalo balI ca' (pu. 63. lo. 220,221) iti nai jyntii|
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe mukhatoyAdisaMbhUte dhUmAbhAse ca vastuni / zAkabhede ca bAppI tu strIliGgA bheSajAntare // 854 // hiGgupatrAhaye vAdhA na lI duHkhaniSedhayoH / nA tu kSudraphale pUge bale cAtha pravAhaNe // 855 // bAhA nRstrI striyA bAhau bAhyaM tu trirbahirbhave / klI tu khakalpite nRtte vADhaM tu syAd bhRze triSu / / 856 // klI tvanumatau ca syAt pratijJAyA ca dhik punaH / avazyamarthe devAnAMpriyaH prAha halAyudhaH // 857 // bAhuH puruSabhede nA kacinnastrI punrbhuje| pramANabhede SaTtriMzadaGgule'pyatrI-muniH // 858 // gRhAdidvArapArzvasthayAjJikakhyAtadAruSu / bimbo'strI maNDalasamapratimAmukhalakSmasu // 859 // pratibimbe tatprakRtau samAnatvopadhAnayoH / Adarza strI tu bimbI syAhoThIsaMjJalatAntare / / 860 // klI tu tasyAH phale dve tu kRkalAsAntare viduH / yo nAnAvarNabhAk tasminnatha vilyaH pumAn druge // 861 / / zrIphalAkhye phale tvasya kkI mAne'pi palAhvaye / . bindurnA vighupi pazuzarIrampapapatyu ca // 862 // lave'nyo'vayave'pyanyo vaijayantyAM tu dRzyate / nazyatprasUtiyoSAyAM strIliGgo dRzyate punaH // 863 // . puliGgo'marakozasya zepe sArakhatodite / bIjo nA yAvazUkAkhye yavakSArAntare tathA // 864 // dhAnye syAd vaMzaje tu triIjI vIjayati tripu / tAte tu puMsi buddho nA sugate tri tu paNDite // 865 // .. 1.. 'cyA' ka. kha. gha. i. pATaH. - - -
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe naamaalishaadhyaayH| jJAtari jJAyamAne ca phulle ca klI tu bodhane / vidvadvojhostriSu budho nA tu cAndramasAyanau // 816 // ajayastu sure'pyAha tatra nyAyAd dvayorbhavet / budhA tu dhiSaNAyAM strI vRddhisaMjJe ca bheSaje // 867 // muNDIsaMjJatRNastambe busaM tvastrI kaDaGgare / malaniSpUtadhAnyasya kaDaGgara iti smRtam // 868 // gokarIpendhane tu strI busA klAMba tu vAriNi / bustaH prahasane puMsi dhanuSkoTau napuMsakam // 869 // mUSAyAM tu bukA strI syAcchivamallyAM tu nA bukaH / bRhat tvAraNyake sAmni tvAmiddhItyUksamudbhave / / 870 // klI trimahati tatrApi svyathai syAd bRhatItyatha / prasahAsaMjJavArtAkyAmiti kecidathApare // 871 // sarve'pi kSudravArtAkyAM chandobhedeSu keSucit / SaTtriMzadakSarAyeSu gandharvAdhipaterapi // 872 // vizvAvasoH strI vINAyAM bRhatI paThati vimAm / ajayo vA(pici) ca klIbaM punarbolamiti dhvaniH // 873 // sAjye madhuni takkole nA tu syAdambhasA bhrame / jAyau gandharasAbhikhye maSau lekhanikoddhRte // 874 // bodhistvarthe striyAM samyagjJAne ca dve tu kukkuTe / azvatthe tu pumAn buddhe svapyamuM sajjano'paThIt // 879 / / bhagaH punaH smRto yatne yazovIryAbhUtiSu / kAntIcchAjJAnavairAgyadharmezvaryatapassu ca // 876 // dhairyasaubhAgyamAhAtmyadhanazukrazruteSu ca / buddhau cAdityabhedAnAmekasminnapi nAtha nap // 877 // 1. 'sahane' ka. sa. gha. pAThaH.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 nAnArthArNavasaMkSepe yonau kecit tvabhedena manyante punnapuMsakam / sUryatadbhedayostveSa pumAneva na saMzayaH // 878 // bhaGgastu nA taraGge syAd bhaJjane ca striyAM punaH / mAtulAnyAhRye dhAnye bhaGgA bhadrastu nokSaNi / / 879 // gajabhede dvayoH klI tu sAmabhede zubhe sukhe / etayostvarthayorekayukte bRhati ca triSu // 880 // sAdhau ca strI tu bhadrA syAd dUrvAzAribayostathA / rAkhAyAM cAtha pakSasya trayaH syustithipaJcakAH // 881 // teSAM dvitIyatithiSu bhavastu prAptisattayoH / zambhau janmani saMsAre zubhe'pyAha tu sajjanaH // 882 // kope'tha bhavitaryeSa tri bhaNDaM tu napuMsakam / kozasthe'rthe dhanavatAM hAsyakAriNi tu triSu // 883 // bhaNDI maNDUkaparNAkhyatRNastambe striyAmiyam / parihAse tu bhaNDA strIpuMsayorbhaktavAk punaH // 884 // sevAyAMmodane klI triH sevite bhaktimatyapi / bhaTastu yodhe nA martyajAtibhede tu sa dvayoH // 885 // naTIviprodbhave bhavyaH punarnA pAdapAntare / karmaragAhaye klI tu phale tasya dhane tathA // 886 // kalyANAkhyaguNe ca syAd bhedyaliGgaM tu tadvati / yogye bhavitari prApye bhavitavye tu tannapi / / 487 // bhramiH strI bhramaNe dhAtvobhraMmatau bhrAmyatau ca naa| bharustu bhartari trirnA varNe bhartR tri poSTari // 888 // khAmidhArakayo! tu pANigrAhe bhavat punaH / sarvanAma tri pUjye syAt svyarthe tatra bhavatyasau // 889 // 1. 'nAgara' kha. pAThaH. 2. 'tI tu po' ga. pAThaH. - 'maNDUkaparyo bhaNDIrI bhANDI yojanavallyapi' (pu. 57. zlo. 145) iti tu vaijyntii|
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyakSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| tri tveva jAyamAne ca vidyamAne ca tatra ca / svyarthatve syAd bhavantIti nA tu gotrasya kartari // 890 // RSibhede bhavantI tu strIliGgA lazrutau smRtA / bhasat tu strI dakArAntA viSThAyAM guhyakoSThayoH // 891 // Asye tu klIbamAcAryAH kecidenaM pracakSate / bhAvo lIlAkriyAceSTAbhUtyabhiprAyajantuSu // 892 // padArthamAtre sattAyAmAtmayonisvabhAvayoH / kecit tvAtmani yonI ca prAptisaMskArajanmasu // 893 // zRGgArAde rasasyApi kAraNe cAntarAtmani / nATyoktiviSaye prAjJe puMsi tripu tu mAnini // 894 // bhavasambandhini budhe bhavitaryapi nA punaH / bhAgo bhAgye turIyAMze rUpakArthe'zamAtrake // 895 // bhagasambandhini punastri klI sAmAntare'tha nap / bhAgyaM janmAntarakRte zubhe karmaNi cAzubhe // 896 // azubhe ca zubhe cApi karmamAtre pare viduH / bhaktavye tu tri vRddhayAyalAbhazulkopadAtmanA // 897 // dIyate yatra bhAgo'sau tatra tatrApi sAdhuni / bhAryA strI sahadharmiNyAM nA tvAdikSatriyAntare // 898 // bhArasAdhvAdike tu trirbhAsastu dve khagAntare / zakuntAkhye nRstriyostu dIptau sAmAntare tu nap. // 899 // bhAmastu krudhi nA strI tu bhAmA yoSiti sA tri tu / IrSyAvatyatha bhAtra klI pope tripu tu yo naraH // 900 // bhRtiM gRhItvA vasati tatra bhartuzca yogini / bhANDaM klIbamamatre'zvabhUSaNe bhUSaNe tathA // 901 // 1. 'ntIti strI' ga. pAThaH. 2. 'nat' ka. kha. pAThaH. 3. 'bhAvasaM' ga. pAThaH.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 nAnArthArNavasaMkSepe vaNimUladhane'nye tu paNye kecidupaskare / bhANDI tu strI zirISadrau bhaNDasambandhini triSu // 902 // bhrAjo nA zlokabhedeSu kvacit sAmAntare tu na / bhASyaM tu klI vivaraNagranthajAtyantare yathA // 903 // mahAbhASyAdi tatra syAd bhASaNIye tu bhedyavat / bhAnurnA bhAskare ghasne nRstriyostu gabhastiSu / / 904 // .. bhAsvAnindau ravau puMsi bhedyaliGgaM tu bhAkhare / bhAkhatIti striyAM nadyAmupasyapyatha bhillavAk // 905 // nRjAtibhede zabarAnniSTyapUrvAndhikAsute / / dvayoH syAt sajjanastvAha pulliGga pakkaNe tri tu // 903 // bhindra syAdadRDhe klI tu va(strene)'nyo daraNe'vadat / bhikSuH puMsi parivrAji tri tu bhikSaNazIlake // 907 // caturthakAlAzini ca bhidustu nari manmathe / vaje ca dhuNasaMjJe tu krimau dve nA tu bhImavAk // 908 // zambhau ca bhImasene ca tri tu krUre bhayAnake / bhISmaH zAntanave puMsi bhedyaliGgaM bhayAnake // 909 // bhIruH puMsImudatarau striyAM ciorvAruyoSitoH / yooSanede pare tristu kAtare'tha bhujaH pumAn // 910 // bhUrjasaMjJadrume nRstrI bAhau bhUmAnagocare / padArthabhede ca bhurik punaH strI bAhukandayoH // 911 // uktAdyutkRtiparyantacchandassvakAkSarAdhike / chandobhede vasAyAM ca kazcit tu bhuvi cAvadat // 912 // 1. 'yaM' ka. gha. i. pAThaH. - + tUrvA' iti pAThaH syAt /
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe naanaalikaadhyaayH| 121 anyastu rAjani pumAnityAha klI tu bhUtavAk / mahAbhUteSu bhavanakriyAyAM prAptisatyayoH // 913 // nyAyye prANini cAnyastu vAcyayoretayoniSu / atItatulyalabdheSu devayonyantare punaH // 914 // nRzaNDo mAtari tvasya bhUtA strI bhUrivAk punaH / pracure triSu hemnyastrI bhUrNistu strI bhRtau tathA // 915 / / kazcit tu dharaNau brUte tri tu bhramaNazIlake / dvayostu bhRGgo dhUmyATe bhramare ca pumAn punaH // 916 // bhRGgarAje parastvAha bhRGgAre'nyo lvnggke| anye tu varNabhede triH punastadvati nap punaH / / 917 // svakpatrasaMjJabhaiSajye bhRtyo dAse dvayoH striyAm / bhRtyA syAd vetane'tho nA (y?)mirvAyau jale'pi ca // 918 // dvayostu hastini tristu bheravAk kAtare'tha saH / striyAM syAd dundubhau bherI bhelu?la)stu triSu kAtare // 919 // pUjyAprojyapahINeSu pumAMstvRSyantare kacit / "cikitsAgranthakAre syAduDupe'pyatha bhekavAk / / 920 // meghe nA dve tu maNDUke martyajAtyantare'pi ca / niSAdabrAhmaNIjAte kAtare tu triSu smRtaH // 921 // udIcyanIvRdbhede tu bholAH puMbhUmnyatha dvyoH| . dvIpisaMjJakazArdUlabhede bhojaH punardvayoH // 922 // rAjanyamAne mojAkhyanIvRddhede'sya rAjani / martyajAtyantare cApi jJeyaH kSatriyagolake // 923 // . 1. 'bhranmi' ga. pAThaH, 2. 'Sa' ka. kha. ga. gha. pAThaH. 3. 'pUjana' ga. pAThaH.. * 'bhailo tUDabhAruko' (pu. 234. zlo. 52) iti vaijyntii| * cikitsAmanyazca . rasavoramedAda merasaMhitetyucyate /
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe puMbhUmani tu vindhyAdripArzvasthe nIvRdantare / bhogI tu sarpa dve strI tu bhoginI nRpayoSiti // 924 // anyA kRtAbhiSekAyA yA tasyAM bhedyavat punaH / bhogavatyajayastvAha vaiyAvRttyakare tathA // 925 // - bhUpAle'pyatha bhaumo nA pRthivItanayagrahe / bhUmisambandhini tri syAd madraM tu klI sukhe tathA // 926 // . sajjanastu zubhe prAha tri tu tadvati bhASitaH / 'bhUgni nIvRdbhede'tha mandro nA sAmavartinAm // 927 // svarANAmapi saptAnAM svare paSThe'tha sa triSu / gambhIrazabde mandrA tu vAci strI mandavAk tu nA // 928 // zanaizcare tri tu svalpe tathAjJApaTurogiSu / nirbhAgye ca kaniSThe ca dadhibhede tu napyadaH // 929 // mandajAte dvayostveSa gajabheda madastu nA / gajadAnajale'nye tu tad yanmadAt pravartate // 930 // tatraivetyabruvana harpa garva gandhe ca retasi / madI tu mattAvasthAyAM strI madhyaM tu napuMsakam // 931 / / vastudvayasyAntarAle saGkhyAbhede'pi kutracit / samudrasaMjJasaGkhyAyA yaH syAd dazaguNottaraH // 932 // chandasAmuktapUrvANAM tRtIye chandasi tri tu / nyAyye valamasaMjJe tu zarIrAGge nRzaNDayoH / / 933 / / himotsargAya savitU razmayaH syuH zatatrayam / tatraikatra zate hAdinyAkhyeSu ravirazmiSu // 934 // striyo madhyA atho matyaM klI samIkRtisAdhane / kSetrasya kRSTasya matimatasAdhau tu sa triSu // 935 // $ yAttirava vaiyAvRtya, taskare nyAvartaka ityarthaH /
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 yakSarakANDe mAnAlizAdhyAyaH / / matsyastu mIne dve nIvRdbhede tu nari bhUmani / tadrAje tu pumAn mInarAzau cAtho maghaM dhane // 936 // klI strIbhUmni maghA aminakSatre kAlamAtrake / tadyukte'tha mayaH puMsi daityatakSaNi hiMsane // 937 / / prakSepaNe ca dve tUTe tathAzve'tho malo'striyAm / syAt pApakiTTaviSThAsu vAtAdiSu ca naH punaH // 938 / / kAMsyAkhyalohe syAt tveSa martyajAtyantare dvayoH / mAlakIzUdbhaje'yokto mallo yodhe paraiH pumAn // 939 / / balIyaHpuruSe tvanyaiH pAtrabhede tu nRstriyoH / mallo mallI ca mallI tu mallikApIThayoH striyAm // 940 // nRstriyordhAraNe mallo malA ceti dvayoH punaH / vrAtyapUrvakSatriyAje vrAtyAjjAtyantare nRNAm // 941 // mahaH puMmyutsave strI tu mahI vAci gavi kSitau / sajjanastu nadAbhede'pyAha dvivacanena tu // 942 // dyAvApRthivyorAnAsId mahatvAryopajIvini / trirmaGgalamya paThitaryeke maGkhA tu maGgale // 943 / / strI maGgaM tvastriyAM nAvaH zirasyaklI tu maGgane / maGganaM gamanaM vidyAdatha sarvarasAgrake // 944 // maNDamastrI striyAM maNDI *yAgulyAM maNDane punaH / nRstrI maNDA'tha nA razmau kI tUnmAnAntare bhavet / / 945 / / paJcamApe mataM tu klI syAdAkRtecchayostathA / jJAne ca vAJchite tu triAyamAne'tha mattavAk // 946 / / 1. 'Tya' ka. ga. gha. pATha:. 2. 'stva' ka. kha. ga. gha. pA. * 'pvAgulI maNDikA same' (pu. 165. lo. 78) iti tu vaijyntii|
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 nAnArthArNavasope tri(tuHSu) kSIbe ca hRSTe ca klIbaM tu madakarmaNi / martastvRpyantare puMsi martyaloke'pyatha dvayoH // 947 // manuSye markazabdaratu devadArutarau pumAn / manoviriJcayoMrvAyau kazcit tvAhApracandrayoH // 948 // Aditye'pyatha sarpa dve tri tu vinasya kartari / maNiH strIpuMsayo rane maNibandhe'pyaliJjare // 949 // ajAdikaNThaprabhave stanAkAre ca vastuni / kASThalohAdiniSpAdyagulikAyAmathAjayaH // 950 / golamAtre pare tvenaM guhyamadhyagule viduH / mehanAvayave tvanye zephAgraM sa ca manyatAm // 951 // kazcit prAyukta ghaNTAyAM dhAtauM tu maMNatau pumAn / mallistu matsyabhede strI syAt kapAlakarakayoH // 912 // ityevamajayaH smAha dhAtau tu nari mallatau / mAsastu zastryAM kRpaNatRSNAyAmiti kazcana // 953 // striyAM puMsi tvavizvAsyo vAkpatiH paThati sma tam / dhAtau tu masyatau puMsi mahistu dharaNau striyAm // 994 // udAhRto hyasau bhAgavRttikAreNa vAktinaH / ityatra kRdikArAnto mahati tveSa bhedyavat // 995 // madhumtu nA caitramAse vasante dAnavAntare / pUrvakSatriyabhede ca viprabhede ca kutracit // 956 // madhUkadrau kuravake madyabhede ca kutracit / madhvAsavAkhye madhurarase mizrarase tathA // 957 // vaijayantyAha kttuksvaadutikttryaatmkeN| etadrasadvayavati punastriH klI tu vAriNi // 958 // 1. 'na striyA puMsi vi' ka. gha. pATha:. 2. 'sa' kha. pAThaH,
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ akSarakANDe nAnAlizAdhyAyaH / kSIre puSparase madye mantrabhedeSu kecit / / zAkavallayAM tu jIvantIsaMjJAyAM strI nRnap punaH // 919 / / kSaudrapauttikapUrveSu madhubhedeSu * tatsure / manusta puMsi mantre syAt pUrve ca kSatriyAntare // 960 // striyAM tu tasya bhAryAyAM manAvI ca manAyyapi / mayuTTai kinnare nA tu prakSepe mantuvAk tu nA // 961 // vaimanasye'parAdhe ca tathA zoke prjaaptau| ajayastvAha vijJe tristathaiva syAt priyaMvade // 912 // manyurdainye kRpAyAM ca zoke krodhe kratA ca naa| triSu medhAvini dve tu manuH salilavAyase // 963 // martyajAtyantare nithyavaruTIje tathA punaH / mAhipya Ayurvedena jIvatyambaSThasaMjJake // 964 // syAt pAradhainuke cApi yasyAghoSaNavRttitA / mastustu nRstriyormuSTau piNDitAGgulirUpake // 965 // vaijayantyAmidaM proktaM dadhimaNDe tu tannapi / marjUH sammArjanIzuyornadItIre paraH punaH // 966 // nadyAM tIre'pi cetyAha zilAyAM ca striyAmiyam / rajake tu dvayoH kazcinnA tu mantA prajApatau // 967 // trireSTajJAtRvidvatsu mahat tu klIbavAriNoH / rAjye vRnde ca pUjye tu tri bRhatyapi nA punaH // 968 // maharloke ca buddhau ca mahatI tu striyAmiyam / trivRtsaMjJalatAjAtau vINAyAM nAradasya ca / / 969 // - 1. 'ca' ka. gha. pAThaH. * teSAM surA tatsuraM 'vibhASA senAsurA-' (2. 4. 25) iti kliivtvm| * maha. kandaH klIne pArivAcaka ityarthavat pratyetavyaH, tarhi 'mahat klIvaM tu vAriNi' iti pATho bhvet|
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArNavasaMkSepa dRzyate vedasUtreSu rAtreravayavAntare / mahacchabdastasya liGgaM viviJcantu vicakSaNAH // 970 // rAneravayavaH so'pi pazcimo yAma IritaH / kaizcidanyaistribhAgAvazeSA rAtriritIritaH // 971 // maruna tu nA devabhede pavane zikhare gireH / kecit tu marudeze'pi rUpe caviji nae punaH // 972 // heni syAd devamAtre tu dve spRkkAyAM tu sA striyAm / madA puMsyRSibhede syAt krIDAkAntizirassu ca // 973 // tRptau tu kazcit triSu tu maditaryatha matrivAk / rAjJo dhIsacive puMsi syAt tu mantravati triSu // 974 // mAlA strI saji mAlastu martyajAtyantare dvayoH / sUtIzUdrodbhave'trArthe svyarthe mAlIti jAtiGIS // 975 // pumAMstu kAlapAkhyatulasyAM ca kaThiJjare / dhAraNe cAntaradvIpe punaH klI dakSiNAmutaH // 976 // . varSA(t) syAd bhAratAt tristu prhtkssetrbhuutle| .. mAyA strI zAmbarIbuddhyorviSNornavasu zaktiSu // 977 // ekasyAM sAGkhyatattve ca pradhAnAkhye'tha sA trissu| . mAyate yazca mAM yAti tatrApi syAdatha striyAm / / 978 // mAtrA pravRttau karNAtya pariSkArAntare* dhane / paricchade paricchede zaile'nye tvekadezake // 9.79 // hasvavarNaprayogasya kAle pAre tu kazcana / syAt tUttarapade klIbaM mAtraM kAsnye'vadhAraNe // 980 // 1. 'ke' ka. kha. i. pAThaH. 2. 'va' kha. pAThaH. 3. 'vArestu' ka. kha. gha. Ga. pAThaH. * 'mAtrA paricchade'rthe'ze pratto karNabhUSaNa' (pu. 235. zlo. 62) iti vaijayantI.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe naanaalijhaadhyaayH| anye tu trAyate mAM yastatra triviti manyate / mAnaM tu klI paricchede prasthAdau cApi hiMsane // 981 // lagnAd dazamarAzau ca viduH sAtvatsarA idam / prakSepe praNidAne ca sambhave sambhavastvasau // 982 // AdhArAnatiriktatvamAdheyasyeha nA punaH / jJAne cittasamunnatyAM pUjAyAM ca striyAM punaH // 983 // mAnI kuDubasaMjJasya parimANasya sA dvaye / mlAnaM mlAnavati tri svAt klI tu mlAnI dvayoH punaH // 984 // maNDUkabhede gRhaje mArastu nari ganmathe / mRtimAraNayoH strI tu mArI syAd devatAntare // 985 // devatAntaramapyetat kAlarAtroti sajjanaH / mAlyaM klI kusume puSpamAlAyAM cAtha bhedyavat // 986 / / dhArye mAdhyastu kundAkhyadrume nA prasave'sya nap / mAghasAdhau punastri syAt paurNanArayAM punaH striyAm // 987 // maghAnakSatrayuktAyAM mAghI mAse tu tadvati / mAgho nA trirmaghAsaMjJanakSatrayutakAlaje // 988 // mArgo nAdhvani mASrTI ca mArgazIrSAkhyamAsi ca / tathA mRgamade saumyanakSatre'pyanavIdidam // 989 // vaijayantyAM nRstriyostu mArgA mArgaNakarmANa / mArgI tu paurNamAsyAM strI mArgazIrSyA triSu tviyam // 990 // mRgasya syAd vikArAdau mAMsaM tu pizite napi / vAkpAtastu nare'vyAha nirmUlatvAdasAdhu tat // 991 // mAMsI tu svyAmiSIsaMjJagandhadravye'tha mASavAk / nA klIbaM cApare vRpyasaMjJadhAnyAntare tathA / / 992 / /
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 nAnArNavasaMkSepe paJcaguJjAtmakonmAnabhede'nyeSAM punarmatam / taNDulonmAnatulite vastunItyaparaH punaH // 993 // . kArSApaNaprabhede'tha puMsyeva maSaNe viduH / maSaNaM hiMsanaM vidyAt sarvalokatate punaH // 994 // mRtyau maraNasaMjJe strI mAririyatau punaH / dhAtau nA mAtRzabdastu pArvatyAM jananIgavoH // 995 / / brAmayAdyAsu ca devISu veSaNIsaritorapi / akArAdikavarNAnAmAmAye tArakAsu ca // 996 // azvinyAdiSu pauSyAkhyapaurNamAsyAM ca sA striyAm / mAnakAriNi tu tri syAt svyarthe mAtrIti tatra ca // 997 // mitraM tu bheSaje klIbaM sthauNeyAkhye suhRdyapi / lamAccaturtharAzau ca mitraM sAThavatsarA viduH // 998 // nA tva: cArkabhede ca miSaM tu klI chale'ya tat / ghargharInRpasambhUte martyajAtyantare dvayoH // 999 // mAno nA dvAdaze rAzau dve tu matsye tri hiMsite / yaSTau tu mInA strI kI tu hiMsane mIDhavAk punaH // 1000 // meSe dvayormUtraNe klI bhedyaliGga tu mUtrite / devare tu niyuktA yA yAtyanyaM sAmisArikA // 1001 // tasyAM mIDhA striyAM mIraM punaH syAt klIvAliGgakam / mAMspacanyAmukhAyAM nA punarabdhau nRnap punaH // 1002 // muNDaH syAnmastake tristu parivApitakezake / strI tu muNDA ca muNDI ca stamce zramaNikAye // 1003 // sA tu muNDaiva bhikSukyAM muNDane tu nastriyoH / majayastvAha mukhyaM syAt klI vakropAyayoriti // 1004 // * veSaNazabdaH pulilo dhaanyaakvaacii|
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / . tripu tu syAnmukhabhave pradhAne prathage'pi ca / muSkastu vRSaNe na strI strIbhagAvayave tu nA / / 1005 // muktA strI mauktike tristu visRSTe'tItasaMsRtau / mustA tu mustake liGgatraye puMzaNDayoH punaH // 1006 // viSabhede murA tu strI gandhakuTyAkhyabheSaje / daityabhede tu nA mudrA punaH syAdapsarontare / / 1007 // lAJchane cAGgulIye ca yattu syAllikhitAkSaram / hastavinyAsabhedeSu sthApanInimurAdiSu // 1008 // mudrastu dAtari tri syAnmunistu syAdRSau pumAn / agastyarSoM ca sugate kuze damanake tathA // 1009 // agastyasaMjJavRkSe ca maNDUke tu dvayontri tu / vAcaMyame'tha muSTiH strIpuMsayoH phalakAdinaH // 1010 // khar3Adinazca grahaNapradeze palasaMjJake / unmAnabhede sudRDhapiNDitAGgulisaMhatau // 10 11 // dhAnuSkahastavinyAsabhede grAhye ca muSTinA / dravye mUlaM tu napyanye puMsyapyAdisamIpayoH // 101.2 / / nakSatrabhede pAde ca bhUruhANAM vazIkRtau / svIye ca kAraNe cAtha mUlyaM vetanavastrayoH // 1013 // klIba triSu tu yasya syAnmASamudgAdivastunaH / grahaNe mUlamutpAvyaM teSu mASAdivastupu* // 1014 // yaH paTAdirupAdAnadravyatulyaprayojanaH / tatrApi mUtazabdastu brIhAvAtaJcane ca nA // 1015 // AcamanyAM tRNairbaddhabhAre brIhyAdivastunaH / / vastraveSTanabandhe'tha bar3he triH klI tu bandhane // 1016 // * 'mUlamasyAvarhi' (4. 4. 88) $ 'nauvayodharmaviSagUlamUla... sammiteSu' (4.4 . 1) iti sUtrAbhyAmubhayatra yatpratyayaH /
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130. nAnArthArNava saMkSepe mUkastu triSvavAci syAt klIvamAvilavAriNi / azvAyAMvesarAjjAte catuSpAdantare dvayoH // 1017 // daityabhede tu pulliGgo yo varAha tvamAgataH / kirAtArjunayormadhye spardhAhetutayA tayoH // 1098 // taijasAvartanIsaMjJe punale hatAM striyAm / bhANDe mUSAtha nRstrI syAccarya cAre tu sa triSu // 1019 // prahelikAntare tu strI mUDhA syAt kAvyakAriNAm / tri tu syAt tandrite'pyajJe kruddhamUcchitayorapi // 1020 // klIbaM tu mohane nA tu pazvanveSaNayormRgaH / mRgazIrSAkhyanakSatre tadyukte kAlamAtra || 1021 // bhakarAhvayarAzau ca viduH sAMvatsarA amum / dve tu hastivizeSe ca kuraGge'pyatha bhedyavat // 1022 // mRtaH prete yAcite tu bhaikSe klI maraNe'pi ca / mRtyustu maraNe nakkI pumAnevAntake'tha nap // 1053 // mRdu vaGge komale tu tri syAdakaThine'pi ca / meghyaH prAvRSi nA tristu meghasAdhuni tadbhavai // 1024 // meghA strI dhAraNAzaktadhiSaNAyAM dhane'pi ca / nA tu yajJe saGgame tu nRstrI medhAvini triSu || 1025 // medhyaM tu zucini triH klI bale dhanasuvarNayoH / nA tu muJje'tha nadyAM strI medhyArkasya tu zmiSu // 1026 // vRSTisarjanakAryeSu zateSveva caturSvapi / dvitIye razmiSu zate medhyA meSaH punarnari // 1027 // sarveSAM prathame rAzAvara tu dvayorayam / himotsargArtharazmInAM zateSu triSu kutracit / / 1028 // 1. 'ru' Ga. pAThaH. 2. 'vet' Ga. pAThaH.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe naanaaligaadhyaayH| . 131 zate razmipu methyo pyo)'tha geno nA pUrvapArthive / pRSadazvAhraye strI tu menA nAryA striyAM punaH // 1029 // mehA bhUmI pumAn mUtravyAdhigede'pi mUtraNe / mlecchAH syurlecchavAco ye viprakRSTA vanaukasaH // 1030 // tatra dvayomleMcchane tu mlecchA nRstrI napi tvadaH / tAne melA tu(me?ma)pyAM* strI melastu nari saGgameM // 1031 // medA tu stryoSadhIbhede medane nA dvayAH punaH / vaidehakanipAdIje martyajAtyantare bhaveta // 1032 / / mehI tu dvIpisaMjJe syAd vyAghrajAtyantare dvayoH / bhedyaliGgaM tu yasyAsti mehastatra dvayoH punaH // 1033 // . . . maitro vipre tathAnyatra martyajAtyantare'pi ca / vaizyapUrvakavaizyAje vrAtyAt syAt tu napuMsakam // 1034 / / purIpotsarjane mitrasambandhini tu sa triSu / strIzaNDayostu mitratve maitrI mocA tu zalmalau // 1035 // kadalImAtra ityeke sugandhyalpaphalA tu yA / tasyAM kadalyAmityanye vRkSasya tu rase pumAn // 1036 // zinau tu kazcit pATalyAM punaH strIpuMsayorapi / mokastu mocane zipye nA catuppadi tu dvayoH // 1037 // mokI tu rAtrI strI mohii| punarbhakSAntare striyAm / marmarAsaMjJake mUDhasambandhini tu sA triSu // 1038 // maulistu nRstriyormUni cUDAmakuTayorapi / tathA saMyatakezeSu yakSo vaizravaNe pumAn // 1039 // - 1. 'dhyA' Ga. pAThaH, . 2. 'gha' kha. pAThaH. * 'melA masIjalaM patrAnaM ca syAnmasiddhayoH' iti trikaannddshessH| marmarA' (pu. 164. zlo. 70) iti tu vaijayantI / 'mauDI tu
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 nAnArthArNavasaMkSepe devajAtyantare tu dve khApayAkhye tathA zuni / yamo vaivasvate paMsi yamane ca zanaizcare // 1040 // zabdavarNavizeSeSu zikSAkArAzcaturvapi / zarIrasAdhanApekSe satyAdI nityakarmaNi // 1041 // valigatAkhyasya ghoTAnAM gatibhedasya cASTasu / bhedeSvekatra bhede syAt klI tu yugme triSu tvadaH // 1042 // yamaje yugmavati ca yamI tu yamunAdhunau / strI yamyAviti tu dyAvApRthivyohU~ tu vAyase // 1043 // hInAdhikAGgaturage'pyatha klIbaM yataM smRtam / yamane hastipAnAM ca pAdakarmaNi tat smaret // 1044 // bhedyaliGgaM tu baddhe syAt tathaivoparate'pi ca / yantraM tu klI laghUpAyakarmanirmANasAne // 1045 // yantraNAyAM tu nAtha strI yavA razmimanISayoH / bhebaliGgaM tu mahati yavotpattyucite punaH // 1046 // kSetre yavyaM triSu yavasAdhau yavahite tathA / yavyA tu nadyoM strI yamyA punA rAtrau striyAM tri tu // 1.047 // vidyAd yamayitavye ca yantavye yamasAdhuni / yajistu yajamAne dve iti kazcidavocata // 1048 // dhAtau tu yajatau puMstve yatistu trijitendriye / parivrAjyapare strI tu yamane padyakAriNAm // 1049 // padacchedAntare kArAgRhe dhAtau tu puMsyayam / yatatau yaSTizabdastu nRstriyordaNDamAtrake // 1050 // gRhasthadaNDe tvAhAnyastomarAkhyAyudhAntare / taravArisamAkhye'nye khaDgAdanyatra cAyudhe // 1051 / / 1. striyAM ya' ga. pAThaH. 2. 'ti dyA' ga. pAThaH. 3. "dhuni / ' gaH pAThaH... 'rI' ka. kha, pATa:. . 5. 'tyAM' ha. pAThaH,
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 dhakSarakANDe naanaalijhaadhyaayH| tathA hAralatAyAM ca madhukAkhye tu bheSaje / strI yayIstu pumAn sUrye mokSamArge'pyatha dvayoH / / 1052 // azve syAd brAhmaNe kazcit strI tvAptAvapare punaH / divyavRSTau dIrghavRSTAvityanye yayuvAk punaH // 10.53 // dve (tva?a)zve nAzvamedhAzve yajustu nari pAvake / adhvaryo yajamAne tu ziSye ca dve yadustu nA // 1054 // AdikSatriyabhede tadvaMzajepu tu sa dvayoH / manuSye cAtha yantA nA sUte hastiSake tri tu // 1055 // kArake yamanasyAtha yAvo'laktakamASayoH / yavasambandhini tri syAd yAmastu prahare pumAn // 1056 // yamane ca napi tveSa sAmabhedeSu kepucit / Nyo yamAceti vaktavyamityetadvacanaM yataH // 1057 // anArSa tata evAsya yAmyazabdasya dusstttaa| artheSu yamasambandhiyamadevatakAdipu // 1058 // ataH sa iha nAsmAbhirukto yAtaM tu nab gatau / histyArohakamatya'syAdaGkuzasya ca vAraNe // 1059 // gate tu tritiyatasambandhini ca nap punaH / api puMsyapare yAnaM vAhane gamane tu nap // 1060 // yAtu klI rAkSase nA tu pApmanyanyastu manyate / pathike tripviti strI tu yAtA devarayoSiti // 106.1 // tristu gantari tatrApi svyartha yAtrIti manyatAm / yugaM tu klI caturhastapramANe'nya(tamaM? mate) punaH // 1062 // SaDazItyaGgule mAne proktaM cAGgulamAnakam / aNusaMjJakadhAnyAnAM caturdazakamaGgulam // 1063 // 1. 'Su' ga. pAThaH. + hastyArohakakRye' iti pAThaH strAn /
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 nAnArthArNavasaMkSepe ityevamatha kAleSu kRtatretAdipu smRtam / janmaparvasu yugme ca tri tu tadvatyatho nRnap // 1064 // lAGgalamyandanAdInAmIpAbandhanadAruNi / RddhisaMjJakarbhapajye punaH strI syAd yugA'tha nap // 1065 // yugyaM zarvasya dhanuSi vAhane tri tu voDhari / yugasya yugasAdhau ca yuktastu triH samAhite // 1066 // nyAyyasaMyuktayozcAtha prakAre bhAgavRttikRt / haratergatatAcchIlya* ityatra naramabhyadhAt // 1067 / / yuta pRthakkRte yukte vaddhe ca triSu nap punaH / mizraNe ca pRthakkAre bandhane ca yutAditaH(!) // 1068 / / yuddhastu zatrau saGgrAme nA yoddhari tu sa triSu / yUthamastrI tirazcAM syAd vRnde yUthI punaH striyAm // 1069 // mAgadhIsaMjJake puSpavallibhede'tha yUSavAk / vyaJjanasya rase na strI chAyAyAM tu striyAmiyam // 1070 // yUSA strIpuMsayostu syAddhiMsAyAM yogyavAk punaH / apUpe candane kSIre vAhane ca napuMsakam // 1071 // vRddhisaMjJauSadhe cAtha triH pravINe kSame pre| upAyinyapare'smAkaM tvarhe strIzaNDayoH punaH // 1072 // RddhisaMjJakabhaiSajye nA tu pussyaakhytaarke| atho punarnavAyAM strI raktAyAM guNane'pi ca // 1073 / / bharaNIsaMjJanakSatre punarbhUmani cApyatha / yoniH strINAM bhage sthAne gRhe kAraNatAmrayoH // 1074 // 1. 'sutAnitaH' kha, 'yunAditat' i. pAThaH. 2. 'ga' Ga. pAThaH. 3. 'pra' ka. kha. gha. a. pAThaH. * 'krIDo'nusaMparibhyazra' (1. 3. 21) iti sUtrasthaM vArtikam /
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. yakSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| . Akare ca striyAM puMsi yogI tu nari pAdape / nAgaragAhvaye yAvazUkAkhyalavaNe tri tu // 1075 // samAdhizIle saMyogazIle yogavati smRtaH / yoginI tu striyAM zailarAjaputryAmatha tripu // 1076 // yaunaM syAd yonisambandhe klI garbhAdhAnasaMskRtau / raso rAge viSe vIrye tiktAdau pArade drave // 1077 // retasyAsvAdane hemni niryAse'mRtazabdayoH / dehadhAtuvizeSe ca zRGgArAdau phale jale // 1078 // kaSAyabhojanAnneSu snehe hiGgulabolayoH / lazune ca haridvarNe zAkastambAntare tathA // 1079 / / devamAriSasaMjJe'tha kazcidanyaH sma manyate / mAMsekSusurazukteSu nAge ceti pumAn paire // 1080 // zaNDe'pyAhU rasA tu bI durvApAtAlabhUmipu / drAkSAyAmapi pAThAyAmatha raktaM napuMsakam // 1881 // rudhire kuGkume tAne srIpuppe rAgavastuni / patrAGgAkhye pumAMstveSa rohItaka iti zrute // 1082 / / mahIruhaprabhede syAt tathA varNe ca lohite / tri tu tadrAgavatoranurakte'pi yat punaH // 1083 // ApAditAnyavarNa syAd varNAt tatrApyatho rathaH / vetase syandane musi cakravAke na sa dyoH // 1084 // rathI tu gantryAM strI rathyA punaH strI rathasaMhatau / vizikhAmArgayoH syAt tu rathamya tripu voDhari // 1085 // tasya svIye taddhite ca ramyA tu rajanau striyAm / ramaNIye triSu raNaH punaH puMzaNDayoyudhi // 1086 // 1. 'po' ga, 'gho' Tu. pATha:. 2. 'stu' ga. pAThaH. 3. 'ka' ka. gha, 'kla' i. pAThaH. 4. 'pu' ka. kha. gha. i. pAThaH.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 nAnArthArNavasaMkSepe nA tu zabde pare tvAhuratizabde'pare punaH / nRzaNDamavizeSeNa raNDA tu vidhavastriyAm // 1087 // . nyagrodhIsaMjJakastambe strI nA tu puruSe'tha nae / svasambandhArthazUnye'ntaHkaraNe nA tu raGgavAk // 1088 // sthAnamAtre'pare nRttayuddhasthAne punaH pare / ajayastvAha darSe'pi klI tu syAnnAgasIsayoH // 1089 // rataM tu surate klIbaM kRtarAme tu tat triSu / taniSThe'pyatha pulliGgo rasno daNDa udAhRtaH // 1090 // dve tvazve strI punA rambhA kadalyAmapsarontare / gauravarNakadalyAM tu kecit sautrI tu mekhalA : 9 // yA tasyAmapi nairuktAH punardaNDe naraM viduH / ramA tu lakSmyAM strI tristu rantari kI tu randhravAk // 1092 // vivare cAparAdhe ca bhUSaNe tvapare viduH / lagnAdapyaSTame rAzau viduH sAMvatsarA idam // 1093 // martyajAtyantare tu dve vipramaitrIsamudbhave / rayistu toyadhanayostriyoratha razmivAk // 1094 // puMsi kvacit striyAM ca syAt pragrahe kiraNe'pi ca / jvAlAyAmapi ca prAha vaijayantyAM dvayoH punaH // 1095 // raGkurmugAntare nIvRdbhede tu nari nA punaH / raturdUte striyAM nadyAM bandhane pathiM cAtha nA // 1096 // rAmo dAzarathau viSNau ratau parazurAmake / balabhadre dhvaje zabde maulau lakSmaNi varNayoH // 1097 // zukle kRSNe vararucistvAhAmuM zabale'tha saH / vAcyaliGgaH zuklakRSNazabaleSu guNiSvasau // 1098 //
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe mAnAliGgAdhyAyaH / cArupradhAnayozcApi rAmA tu stryantare striyAm / rAkazabdastu pulliGgo jJeya AtapasUryayoH // 1099 // rAkA punaH striyAM pUrNacandre syAt pUrNimAntare / jAtArtavAyAM kanyAyAM rAtaM tu triSu dAzite // 1100 // sambandhini stryarthe rAtA rAtI yathAkramam / uktayorarthayoH kkI tu dAne kanyAntare punaH // 1101 // rAtA vihArazIle strI rAdhA strI karNamAtari / vizAkhAkhye ca nakSatre tadyukte kAlamAtrake / 1102 // jAte tu tatra trirnA tu rAdho vaizAkhamAsi ca / paurNamAsyAM tu vaizAkhyAM rAdhI strI rASTravAk punaH // 1103 // nRzaNDayorajanye ca viSaye'pyatha rAmbhavAk / nA daNDe vaiNave rambhAsambandhini tu sa triSu // 1104 // rAziH kratvantare putre meSAdAvADhake ca nA / sAmnostvabhinnarovargagItayoH syAnnapuMsakam // 1105 // rAjA nA somavallyAM ca candre ca dve tu pArthive / kSatriye ca prabhau tu trirasminnarthatraye yadA / / 1106 // stryarthe vRttistadA rAjJI brahmarItyAhvaye punaH / lohe rAjJI striyAmeva ritaM tu klI gatau tri tu // 1107 // gate'tha veda evedaM hiMsane kI tri hiMsite / riSTaM svabhAve kI pApe'pyatha trirazubhe zubhe // 1108 // thApye ca riktazabdastu zUnye triklI tu recane / kSIyamANatithiprAyapakSe tu nari sa tvayam // 1109 // caturthyAM ca navamyAM ca caturdazyAM tithau pRthak / riktA strI ripuzabdastu zatrau nA tri tu corake // 11.10 // 1. 'de' kha ga Ga. pATha: LTC
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 nAnArthArNavasaMkSepe rukma klI hemnyayobhede tIkSNasaMjJe pumAn punaH / vakSovibhUSaNe niSkasaMjJe rucyastu nA smRtaH // 1111 / / pANigrAhe rucikare puna(strIstri)ratha bhUSaNe / vilepane ca zaNDo'tha rumro nA sUryasArathau // 1112 // vinAze darzanIye tu trirdvayorbrAhmaNe smRtaH / ruNDo nRjAtibhede dve varuTIzUdrasambhave / / 1113 // catuSpAjjAtibhede ca syAdazvAvesarodbhave / rudrANI tvadrijAyAM strI nA tu rudraH zive'nale // 111 // devabhedeSu mantreSvapyekeSu stotari triSu / ruhA tu syAnnari prAvRTkAle prAvRDvanaspatau // 1115 // bhUmau tu ruharI strI syAdatha rUpaM napuMsakam / svabhAvAkRtisaundaryavapuppu zlokazabdayoH // 1116 // nATake nATakAdyeSu zuklakRSNAdikeSvapi / pranthAvRttau ca mRgajAtyantare tu dvayorayam // 1117 // rUpaNe tu pumAn rUpo rUpyaM tu klI vibhUSaNe / Ahate hemarajatadvaye rajata eva ca // 1118 // tri tu prazastarUpe'pi rUpaNIye'tha rUkSavAk / ... nizzare dadhani klIbamomNi tvapyacikaNe // 1119 / / tripu vRkSe tu nA rUDhaH punaH puMsi yave tri tu | kRtaprarohaNe zabde'vayavArthabahiSkRte // 1120 / / rephastu puMsi mUrdhanyAntaHsthAvarNe tri kutsite / stotaryapyatha reNuH strI hareNvAhrayabheSaje // 1121 // zrIpuMsayostu pAMsau syAt trasareNvaSTake'pi ca / roko razmau pumAn klI tu randhe rohit punarnari // 1122 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAkSarakANDe nAnAlizAdhyAyaH / 130 amerazve tathA varNabhede tripu tu tadvati / striyAM tvRzyasya bhAryAyAM nadyaGgulilatAsu ca // 1123 // ajayastu dvayorAha matsyajAtyantare'pi ca / rohI rohitakAbhikhyadrume nA rohavatsu tu // 1124 // triSu rodaH punaH zaNDe striyAM ca vyomnyathApare / pRthivyAM ca yadA tu strI tadA bhavati rodasI // 1125 // iti DyantamathApyanye rodasI iti manyate / sahoktI bhUdivoreva raudraM tu klIbamAtape // 1121 // pArvatyAM tu striyAM raudrI zivazaktyantare'pi ca / ugratAyAM ca saptAnAM mAtRNAmekamAtari // 1127 // triSu tUarase rudrasambandhinyatha lakSavAk / zaravye klI nRzaNDastu vyAje karuNanAmni tu // 1128 // mahIruhaprabhede nA darzanAGkanayorapi / ayute tu dazAbhyaste lakSaM lakSA ca nastriyoH // 1129 // lakSyaM zaravye klI zabde siddhe lakSaNatastathA / draSTavye tvaGkhanIye ca triSu lagnastu na striyAm // 1130 // rAzInAmudaye tristu sakte mattagaje tu nA / lavA strI pakSibhede ca kusumbhe'pyatha kecana // 1131 // laTaH kaTAhe puMsIti prAhurlaSyaH punaH pumAn / RSisthAne dvayostu syAdapatye lambavAk punaH // 1132 // nRstriyorlambane strI tu lambotkoce paraH punaH / Aha bhUmivizeSe'tha laghu nissArazIghrayoH // 1133 / / trirgurupratipakSe ca syAdipTe'lpamanojJayoH / ekamAtrasvare caiSu svyarthe ladhvI laghustathA // 1134 // 1. 'ca' ga. pAThaH. 2. 'pya' kha. pAThaH.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArthArNavasaMkSepa klIna svgurusNjnyaakgndhdrvye'pyushiirke| guggulau tu pumAn strI tu spRkAyAM laghureva sA // 1135 // laghaNa meghe TakArAnto vAyau ca naraligakaH / hiraNyamASakasyApi bhede strI svapsarasyasau // 1136 // lalat triSu vilAsasya kartari strI tu bhUSaNe / lambanAkhye lalantI syAllAlA tu mukhaje jale // 1137 // lavalIvRkSasaMjJo ca strI kAmcyA tvajayo'bravIt / dve tu jAtyantare nRNAM maitreyabAmaNIsute // 1138 // vilAse tu pumAlAlaH syAdupacchandane tu nap / lAtazabdastu pulliGgo vRttikAdAnabhAjane // 1139 / / Atte tu bhedyaliGgaH sa AdAne tu napuMsakam / liptaM tu mukte digdhe ca triH klI bhojanalepayoH / / 1140 // likhistu zilpini dve syAt kazcit tu viduSi triSu / dhAtau tu likhatau puMsi bhUpradeze tu nA liguH // 1141 // gotrabhede sajjanastu mantre'pyAha dvayoH punaH / mRge lubdhastu mRgayau nA kadarye tu sa triSu // 1142 // kAlAvati ca lekhastu pumAllekhye vilekhane / . dve tu deve'tha lekhA strI kRtrimAyAM li(khA.pA) viti // 1143 // vaijayantyAM zAzvatastu rAjyAM vararuciH punaH / sImAyAmapi lekhyaM tu klI patre likhitAkSare // 1144 // tri tu lekhayitavye ca lekhitavye'pyatho nari / leyaH siMhAkhyarAzau syAdAdeye tu sa bhedyavat // 1145 // 1. 'ga' ha. pAThaH. 2. 'ntyAM' i. pATaH 3. 'ka' GaH pAThaH. _ 'lavalaM.saMjJavRkSe ca' iti pAThaH syAt / * 'lipistvAlekhyalekhA syAd rekhA tu syAdakRtrimA......lekhA tu kRtrimA' (pu. 138, zlo. 24) iti vaijyntii|
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyabharakANDe naanaalikaadhyaayH| leDhA tu mRdavAte nA lehake triratho nanam / lohaM taijasamAtre ca marice hemnyayasyapi // 1146 // gandhadravye'pyagurvAkhye lopastucchedane pumAn / . adarzane ca zabdasya zukabhede tu sA striyAm // 1147 // lopA lobhyaM tvArakUTe klI nA mudne triSu tvayam / lobhanIye'tha lauhaM syAlohasambandhini triSu // 1148 // ... klIbaliGgaM tvayasyetad vaijayantyAmadhIyate / varo nA bhUpajAmAtroMrdevAderIpsite krudhi // 1149 // sambhaktau ca nirodhe ca vRnorbhAvavAcakaH / yavakSAre turuSkAkhyaniyaryAse mAriSAntare // 1150 // latAmAriSa ityukte caTake tu dvayorayam / athottareSu SaTsu klI takkole kuGkume'pi ca // 1151 // guggulau haritAle ca mahodaryAkhyamustake / vartulAkAraracitavahikuNDe'pyatha striyAm // 1152 // pathyAguJjAharidrAsu duurvaadaaruhridryoH| AsphotAkaNTakAryozca varAtha syAd varI iti // 1153 // kaNTakArIzatAvoratha zreSTha vizeSyavat / klIvameva manAgiSTe kecidAhustadavyayam // 1154 // varNastvakSara evAstrI kepAMcidapare punaH / vilepane prakAre ca zobhAyAM cAstriyAM viduH // 1155 // nA tu dravyAzritaguNamAtre zuklAdike punaH / . vizeSAdatha viprAdau stutau gItikrame kuthe // 1156 // ajayastvAha citre'pi uktimAtre ca dRzyate / AkRtyAM mAlyayazasovRte veSe pare punaH // 1157 // 1. 'TA' i. pAThaH.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 nAnArthArNavasaMkSepa brahmacarye ca varNA tu tuvarIsaMjJadhAnyake / pRthuvIje striyAM vanaM tvastrI kulizazastrayoH // 1158 // maNivedhe ratnabhede'pyazanau cAsanAntare / jo padmAsanAvasthe tatsandhinihitau karau // 1159 // tAbhyAmeva sthitau bhUmAvantarikSAsanaM ca tat / iti lakSaNamapyuktaM yasya nAmAntaraM tathA // 1160 // pratabhede ca gomUtrayAvakAhArajIvane / mAsamekaM pumAMstvaSa yajJabhede jighAMsataH // 1161 // dviSajjanapadaM strI tu vajrA snuhyaakhybhuuruhe| tatraiva patrarahitasnuhyAM vajrI bhavet punaH // 1162 // hIbere klI vazA tu strI vandhyAyAM duhitaryapi / strImAtre ceti keSAJcinmatamanye tu manvate // 1163 // vandhyastriyAM vandhyagavyAmityayo gajayoSiti / amimanyAkhyavRkSe nA tvAyattatvaprabhutvayoH // 1164 // jane spRhAyAM tristveSaH Ayatte dve tu mAnuSe / - karaNIvaizyasambhUte syAdatho varSamastriyAm // 1155 // vRSTau saMvatsare jambUdvIpAMze bhaartaadikeN| prAvRsaMjJartubhede tu varSAH strIbhUmni nA punaH // 1166 // vatsaH saMvatsare vRkSabhede kuTajasaMjJake / RSibhede ca tadvaMzyapuruSeSu tu bhUmani // 1167 // phale tu kuTajasya klI dve tu tarNakasaMjJake / gopote bAlamAtre'nye tanayAdau triSu tvayam // 1168 // varye syAd vakSasi tvastrI nA vastro mUlyameTyoH / Agame klI tu lavaNe rumAje vapravAk punaH / / 1169 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe naanaalijhaadhyaayH| astrI kSetre vAstubhUmau prAkAre sAnurodhasoH / prAkAramUlake vAha vaijayantyAM pumAMstvasau // 1170 // pitari tri tu vandhyaM syAniSphale strI tu yoSiti / ayogyAyAM garbhadhRtevelastu nari parvate // 1171 // meghe daityavizeSe ca dhAnye niSpAvasaMjJake / dve tu kAke'tha vallA strI turIsaMjJadhAnyake // 1972 // dve najAtyantare mallIkSatriyamamave'tha saa| / nRstriyoH syAt saMvaraNe valkastu dazane nari // 1173 // astrI tu valkale nA tu vadho hananavajrayoH / bale strI tu kalambyAkhyajalazAke vadhA tri tu // 1174 / / hiMsake vaijayantyAha. vahastu nari mArute / skandhadeze gavAzvAdevehA tu sariti striyAm // 1175 // payA strI taruzAkhAyAM nA tu gatyazanAdipu / bajastu nAnye SaNDe'pi goSThe mArgasamUhayoH // 1176 // Apastambaprayoge'sAvazvagoSThe ca dRzyate / mA tu meghe ca zaile ca niyame tu vrato'striyAm // 1177 / / kI tvRtau vatsare mAse viSNAvagnau dhanAnayoH / bhuktau karmaNi cAthAha vidhAne cApi sajjanaH // 1178 // mahAvratasamAkhye syAt Rtubhede'pyatha triSu / vyaktaM syAnizcite spaSTe viduSyanyastvabhASata // 1179 / / dhumAMsa viduSi klI tu vyaJjanAhayakarmaNi / vyAstu bheke (dvidve) tristu virUpAGgagatAGgayoH // 1180 // . mA tu nIlapRSadrUpavakravyAdhau nRbhUgni tu / banAH syudaMzabhede tadrAje vAGgaH pumAnatha // 1181 // 1. 'va' kha. pAThaH. 2. 'rA' kha. Da. pAThaH.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 mAnArthArNavasaMkSepe tasyApatyeSu bahuSu vaGgAH bhUgni nae punaH / trapuNi syAnnRstriyostu gatau vA bhavet tu nA // 1182 // vaMzaH puMchAsthina gehordhvakASThe veNI gaNe kule / nAsoAsthnIkSubhede ca vaMzavAye tu sA striyAm // 1185 / / vaMzI vanyastu pusi syAd dhAnye markaTakAhaye / vetre ca strI tu vanyA syAd vanavRnde latAntare // 1981 / / titakozAtakIsaMjhe kI tu kaMsotpale tri tu / vanasAdhau vaMzamave punarvazyaniSu khiyAm // 1185 // vaMzyA kustumbarIsaMjJameSaje syAt tu varyavAk / triSu zreSThe striyAM varyA tatra yA syAt partivarA // 1186 // vaTI rajau trayI nA tu nyagrodhe'nyastvavocata / apUpamede dve tveSa veNukIvaizyaje nare // 1187 // vaNTo dAtrasya muSTau nA bhAge vibhajane punaH / nRstriyoratha vaNDo nA puruSe mRtabhAryake // 1188 // aniviSTe triSu klI tu vaNDaM niSkuSitasvaci / agrAzibhe sajjanastu ziznamAtre'tha sa triSu // 1189 // dudharmaNIti ko'pyAhacchinnapucchapazAvapi / kecit tvarUpe'tha vakro nA viSNAvapi zanaizcare // 1190 / / ... anArake ca klIbaM tu gandhadravyAntare viduH / tagarAkhye striyAM tveSA vakrA vINAntare tri tu // 1191 // kuThile vaMzabdastu klIve puMsyapi cApare / anuSTupchandaso vRttavizeSeSu tathA mukhe // 1192 // vanaH puMspRSibhede syAd dhUmavarmaprabhedayoH / upadIkAjAtimAtre vano vamI ca nRstriyoH // 1193 / / 1. 'pAvake' ka. ga. gha, 'cApake' sa. pAThaH. 2. 'Na' ga. pAThA,
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe nAnAliAdhyAyaH / vyayo vittasamutsarge vigame pakSiNo gatau / umAca dvAdaze rAzau nA tristulye trapAyayoH // 1194 // vartidapadazAyAM strI dIpe gAtrAnulepane / vastrasya tu dazAyAM syAnnRstriyoratha nRstriyoH // 1195 // vastirmUtrAzaye nAbhezvAdhodeze bhiSajyatAm / syAt snehanopakaraNe kazcit tvAhAmbarasya ca // 1196 // dazAyAM nA tu dhAtau syAd vasA (pA? vA) dAdike tathA / 3 vakri: * parzusamAkhye'sthina pArzvasya strI pumAn rathe // 1-197 // ahni ca tristu kuTile zalyake tu dvayoramam | vahnistvamau pumAnakSNi dve tvazve vahnivAk tu nA // 1198 // amAvurNei dvayostvazve vanitvamau ca sAnuni / yAcJAyAM vanatau dhAtau vanotau ca pumAnatha / / 1199 // zakunau dve vastvinau dhAtau ca vamatau pumAn / strI tu vAntAvatha vamIrnA mahendrasamudrayoH // 1200 / / triH sAndre strI tu vandiH syAt pragrahe nA tu vandatau / tri tu vandini vastu zakaTe strI dvayoH punaH // 1201 // zarabhAkhyamRgendre syAditi kazcidavocata / barTiruddehikAzUnanAbhyoH kalke'pi kazcana // 1202 // striyAM puMsi tu dhAtau syAd vaTatau veSTanArthake / varnA de yo kiraNe'ndhukapAdape // 1203 // pAdape pItamudve cAratnisaMjJapramANake / AdikSatriyabhede ca devabhedeSvatha triSu // 1204 // 'sUtristu vaHyayoH ' ga. pAThaH. 2. 'tha sa' ka. la. gha. Ga. pAThaH. 3. 'phrI' 4. 'Ni' ka. pAThaH. 5. 'ne' ga. ha. pATaH. 6. M'sminnA' ga., 'miM' 'cchi' ga., 'lmi' ka. gha. pAThaH 8. 'TI rugdehi' ga. pATha:. S. 'fa' 1. ka. kha. gha. pAThaH. Ga. pAThaH. 7. kha. Ga. pAThaH. * 'pArzvasya vakriH parzvakhI pRSThasyAsthina' (pu. 182 zlo. 115) iti tu vaijayantI
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 9. pATha:. mAnArthArNavasaMkSepe prazaste'thAjayaH prAha svAdau ca dve tu mAnuSe / sa Aha zaNDaliGgaM tu salile draviNe maNau // 1205 // basirAkhye ca bhaiSajye kSIrasvAmI dhaco'paThIt / valgu tu triSu cArau ca madhure vAci tu striyAm // 1206 // klI netraromNi vaptA tu triSu vrIhmAdivApake / kArake muNDanasyApi nA tu tAte vaNik punaH // 1207 // 1 krayavikrayike tri syAd vaNijyAyAM punaH striyAm / va (dharma) ne strI paricchede zarIrazreSThayorapi // 1208 // * suzrutistu mahatyAha sajjanastu paThatyadaH / zupgasaMjavale'nyastu vadatyucchrAyavAcinam || 1209 | vajrI tu vajrayukta tri puliGgastu purandare / varNI varNavati trasyAd brahmacAriNyatha striyAm // 1210 // strI mAtre strIvizeSe ca haridrAyAM ca varNinI / vratI vratavati trisyAd dve tvazve tri tu vandivAk / / 1211 // pAThake stutivAkyasya dve tu stavanajIvinoH / vaidehe mAgadhe cApi vazI tu triH prabhau smRtaH // 1212 // dvayostu jalamAjare vArtA tu syAt striyAmiyam / vArtAkyAM vartanodantakRSiprabhRtivRttiSu // 1213 // niHsArArogyayostu klI vRttimannIrujostriSu / sambandhini ca vRttasya vRttezcAtha triSu smRtaH // 1214 // bAmaH syAt sundare savye pratikUle striyAM punaH / mahAdevasya navasu zaktiSvekatra yoSiti // 1215 // yoSiddhe parevAmA syAdazvAyAM tu vAmyasau / sajjanastu dvayoruSTre nA tu syAd varuNe smare // 1216 // 2. 'Na' ka. kha. gha. Ga. pAThaH 5. 'STi' Da. pAThaH. 'yastvAha' ka. ga. gha. Ga. pAThaH, 4. 'i' ka. kha. Ga. pAThaH . 3. 'hI' ka..
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ dyakSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| . 147 bAlastu nA saMvaraNe calane kezapunchayoH / kecittu kariNaH pucche kecit tvazvasya vAladhau // 1217 // hIgAre / gAgi sI 17 gA mAla / vAlI harSalakanyAyAmapi syAt tu nRliGgakaH // 1218 // vyAso dvaipAyanamunau vistAre cApyasau tu na / dhanurvizeSe vigatakSepAdau tu vyatho pumAn // 1219 // vyAlo duSTagaje dve tu zvApade bhujage tathA / . ajayastvapaThad vyAghra sa eva triH khale'paThIt // 1220 // .. . bahuprade zaThe cAtha zArdUle vyAghravAra dvayoH / vyAghrI tu kaNTakAryoM strI vATastu nari veSTane / / 1221 // maNDale nagare sIgni bhojane valaye gRhe / trayI tu vATI gehAntaHkupte phalapale vane // 1222 // itkaTe tu striyAmeva vATI mAntare punaH / viNmaitrIje dvayorastrI vRtau vAzA punaH striyAm // 1223 / / ATarUSe vAci tu syAd vAzI nairuktasammatA / Adityasya gabhastInAM zatAni trINi sRSTaye // 1224 // himasya teSAmekasmin zate razmiSu tAH striyaH / vAzaM sAmaprabhede klI kaiMvedetyuci sthite // 1225 // atha trivaMzasambandhe vAzite tu sa nRstriyoH / svyarthe vAzIti pUrvatra syAd vAzA tu paratra sA // 1226 // vAzrastu puruSe zabde saGghAte ca pumAnatha / vAzrA dhenau striyAM vAtaH punarvAyau nari ni tu // 1227 // kRtavAne kriyAyAM tu vAteH klIbamatha triSu / vAnaM zuSkaphale zuSke vyUtizoSaNayostu nap // 1228 // 1. 'pa' ka. va. i. pAThaH.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 nAnArthArNava saMkSepe vAterdhAtoH kriyAyAM ca kaTe tvapyajayo'bravIt / vANastu puMsi vINAyAM zabde cAtha napuMsakam // / 1229 // jJeyaM huDukkahikkAyAM vANI tu girisA striyAm / vAdyaM tu klItramA todye trirvAdye vAdanIyake || 1230 // vAhastu nA balIvarde vahane 'nyastvavocata / prasthadvaye'rdhakhArthI syAdanyaH kaMsayuge'vadat || 1231 // khArIcatuSTaye tvanye dve tu gardabhaghoTayoH / vAha vAhayitavye ca voDhavye vAhasAdhuni / / 1232 // . triSu kkI vAhane vAyyAH punaH stro bheSajAntare / balAsaMjJe triSu punarveza veSTayitatryayoH || 1233 // vrAtastu nA samUhe syAdanye tu vrAtalakSaNam / prAhurutsedhajIvAzca nAnAjAtIyakA api || 1234 // avyavasthitavRttAzca saGghA trAtA itIdRzam / manuSyetu dvayoranye punarprAye pracakSate / / 1235 / / kurvantyanupanItA ye vivAha brAhmaNAdayaH / vrAtyA vrAtAzca te sarve tanutAzcAvRtAsu ye || 1236 // ityevamAhurvratasya lakSaNaM vrAtyavAk punaH / kurvantyanupanItA ye vivAhaM brAhmaNAdayaH || 1237 || teSu nAnye tu saMskArahInamAtre pracakSate / dvayostu pratilomAnAM pratiloma jamAnuSe / / 1238 // brAtyA tu trAtacaryAyAM strI tri tu vratasAdhuni / vArsa klaba vane vRkSasambandhini punastriSu / / 1229 // vAjistu puGkhavasane (?) phezapAvapi ciyAm / dve tvazve vAjivAk sUtrArthe'dhe tu dvayorayam // 1240 // 1. 'paTa tU' ga. pAThaH, 2. 'ye' ka. kha. Ga. pAThaH, 3. 'ba' ga. pAThaH
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ - yakSarakANDe naanaalishaadhyaayH| vAtistu vAyau nA dhAtau gatigandhanakamaNi / : strI tu takriyayoH zoSe vAristu strI matagajAH // 1241 // yatra dezeSu gRhyante tatra tvAhAjayaH kRtii| kalazyopsu* tu na kIbe vAzistu nari pAvake // 1242 // syAd vAzatau vAzayatau vAzyatAvapi dhAtuSu / bhedyaliGgaM tu bhIrau syAditi kecit striyAM punaH // 1243 // catuSpadi syAt prajanaprAptAyAmaparaH punaH / . dve gomAyAviti prAha vAstu dve turaGgame // 1244 // . jaGghAyAM tu striyAM zuSkaphale tu nari manyate / .. . SaDvargazabarasvAmI vAstustu narazaNDayoH // 1245 // gRhabhUmau gRhe sImni suruGgAyAM pure'pi c| . vAjI tu nA zare vahau parvate'pi dhanaJjayaH // 1246 // dve tvazvapakSiNojivati tu trirathoSasi / . vAjIti stryatha vAgmI syAd vAcoyuktipaTau tripu // 1247 // . zuke tu dve atho vAlI pumAn sugrIvapUrvane / azvinyAkhye tu nakSatre vAlinyau (tuHstaH) striyAvatha // 1248 // kezahIberapucchAdisaMyuktArthe'bhidheyavat / vizvA tvAtaviSAbhUmyoH strI zuNThyAM strInapuMsakam // 1219 // sarvanAma tu sarvamistriSu kI tu jagatyadaH / vizve tu devabhedeSu puMsi bhUmni ca manyatAm // 1250 // viSA tvativiSAyAM strI kSveDe tu syAnnRzaNDayoH / jale tu klI vidhA tu strI bhRtau vRddhiprakArayoH // 1251 // 1. 'nAha tvaja' ka. sa. ga. pAThaH. 2. 'zya' sa. pAThaH. 3. '' ga. pAThaH 4. 'bhyAstu' ga, pAThaH. ... 'kalazyAmapsu ca klIve' iti syAta, kalazyAM pArizandasya nabliAtAyA darzanAt /
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 nAnArNavasaMkSepe tathA vidhAne hastyane vidhAne tu napuMsakam / uccAraNaprabhedeSu spRSTatAdiSu nap punaH // 1252 // vicaM dhane triSu punaH prathite'pi vicArite / viSTistu karmaNi haThAt kArite nAtha taskRti // 1253 // trirAjUsaMjJake tvarthe khIliGgA zAzvataH punaH / vedanAyAmiti prAha kAlabhede pravezane // 1264 // .. ajayastvAha mUlye'pi haThAtkAritakAriNa / vibhustu nA kubere tri tu sarvaganityayoH // 1255 // khAminyatha vidhuH puMsi viSNau candre hutAzane / vAyau kAle rAkSase tu dve tri tu syAdupadrute // 1216 / / ajayastu prakaraNe dantyoSThyAdipadAvaleH / dantyoSThyAdi ca viduSo vAcakaM vindurityamum // 1257 // viguDvAcinamoSThyAdibinduzabdaM ca vibhramAt / ekaM matvA dvayorI vindu tari vipruSi // 1258 // ityuktavAn prahAtavyaM svetad vedavizAradaiH / viSvak tu nAnAgatike tristatra svyarthatA yadA // 1259 // tadA viSUcI strI tveva rogabhede viSUcyatha / idaM sarvata ityarthe syAdavyayamatho virAT // 1260 // strI chandojAtibhedeSu kecit kSatriye punaH / dve yajJabhede tu pumAn viSNau vidyut punaH striyAm // 1261 // taDiti triSu tu jJeyaM dIpre viSTap punaH striyAm / divi puMsi tu sUrye'tha vIro nA zarvazakrayoH // 1262 / / skande kubere rAhau ca putre zUre tu sa triSu / ajayastu pare'pyAha tad vicArya vicakSaNaiH // 1263 // vigatapreraNe pakSikSepake nRstriyoH punaH / / vikSepe pakSiNAM kSepe'pyatha vItaM napuMsakam // 1264 / /
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakSarakANDe naanaalishaadhyaayH| .. asArahastiturage hastyArohAnikarmaNi / vAraNe cAGkazasya syAd gatikAntyazanAdiSu // 1215 // vigatau tristu vigate zAnte kAntagatAdiSu / vI, puMsyanale vAyo meghe klI tu nabhasyatha / / 1266 // vimale triSu vIrya tu klIbaM syAdannaretasoH / zaMktayAyavale zauryasaMjJake ca parAkrame // 1267 // ajayastvAha dIptau ca tadanyatra dRzyate / mAhAtmye strI tu vIryAtivalAsaMjhauSadhe'tha nA // 1268 // syAd vIko'rthe'nile nAze vasante'kSimale punaH / vIkA strItyabravIt kazcid vIkSAzabdastu nRstriyoH // 1269 // vismaye vIkSaNAbhikhyakriyAyAM cApyatha striyAm / vIciH palyUmilezeSu syAt puMsyapi ca kazcana // 1270 // vIDuIDhe tri klIbaM tu bale vyuSTaM tu npydH|| prabhAte ca vivAse ca vyuSite tu triSu smRtam // 1271 // vyuSTiH prayojanAbhikhyaphale prAha tu sajjanaH / mahIruhaphale tattu syAt pramattasya bhASitam // 1272 // zAstravyuSTiriti prAhuH zAstrasyaiva prayojanam / amicityeSTakAnAM ca bhedeSvRddhivivAsayoH // 1273 // strI nA tu kratubhede syAd atibhede tu sa triSu / kAle'STame'STame mujhe yastatra vRSavAk tu nA // 1274 // bRhaspatI balIvarde dharme puMsi purandare / rAzau ca vRSabhAbhikhye paThyate balakarNayoH // 1275 // dve tvazve mUSike deve tri tu syAd bhUriretasi / zreSThe'pi sukale klI tu retasyantaHpure'tha sA // 1276 // 1. 'kathyate' ga. pAThaH, 2. 'ka' ka. pAThaH,
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArNavasaMkSepe vRSA kadalyA nyagrodhIsaMjJastambe'pi bheSaje / RddhisaMjJe'ya vRSyaM triryat kiJcicchukavardhanam // 1277 // tasmin puMsi tu mASAkhyadhAnya ikSau ca sA punaH / vRSyA striyAM vidAyI syAd vRddhisaMjJe ca bheSaje // 1278 // vRttaM tu klI nare'pyanye svarUpAcAradhRttiSu / padyavyaktiSu sambhaktau triSu tu svAd dRDhe mRte // 1279 // atItAdhItakaThinavartuleSu vRte'tha nm| vRntaM tarUNAM prasavabandhane cuke'tha nA // 1280 // kAliGgasaMjJavallyAM syAd vRddhastu sthavire triSu / trimAtrasAmavaNe ca syAdedhitamanISiNoH // 1281 // nA tu vaivasvate klI tu zaileye vRtravAk tu nA / daityabhede girau meghe zatrau dhvAnte ca nap punaH // 1282 // pApe vRkastu nA sUrye candre jATharapAvake / vaje vRke dezabhede punarbhUmni ca nae punaH // 1283 / / lAgale tripu tu stene dhUrte dve tu mRgAntare / IhAmRgAkhye zuni ca vRkI tu strI yathoditam // 1284 // nirukte vRddhavAzinyAM vRSNistu kSatriyAntare / tadvaMzyeSu ca meSe tu dve athAveSTake striyAm // 1285 / / vRttinirodhe sambhakto nA tu dhAtvoH sa vartatI / vRtyatau cAtha nA vezoM vezyAjanasamAzraye // 1286 // ajayastu paThatyenaM gRhamAtre'pi zabdavit / praveze vezake tu trirathogrIvaizyaje dvayoH // 1287 // martyajAtyantare vezyaM punaH hI mAlikAntare / gaNikAyAM tu vezyA strI nA tu vepastriviSTape / / 1288 / / 1. 'vR' ka. ga. i. pAThaH 2..'cyApti' ga. pAThaH. 3. 'mpattI' ga. pAThaH. 4. 'tu' ga.. pAThaH.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakADe maanaakinyaayH| rUpe ca kazcit kI tu nyoni kazcittu vAriNi / veNastu ve manuSyANAM jAtibhede prakIrtitaH // 1289 // putre vaidehakAmbaSThayonanAmnyeva jIvati / lakhanaplavanAyaiH syAt tUmarAjJIsute'pi ca // 1290 // mAyAsammohanAdIni vRttizcet tasya sa tvayam / veNA syAnnRstriyorjJAnanizAmanagatipvapi // 1291 // cintAyAmapi vAditragrahaNe'pyatha venavAk / dve nRjAtyantare'mbaSThIvaidehakasamudbhave // 1292 // syAt pAradhenuke cAtha vaidekhambaSTaje'pi ca / nA tu prajApatau yajJe medhAvini tu sa triSu // 1293 // dhyAninyapyatha velo nA cUte klI tatphale'tha sA / velA kUle samudrasya tadambuvikRtAvapi // 1294 // , tarale vatsare kAle vyavasthAyAmapi triyAm / vellA tu vellane nRtrI viDajhe tu napuMsakam // 1995 // veTI strI nAvi veTastu nA zabde veSTavAk tu naa| zrIveSTasaMjJe niryAse veSTane tu narastriyoH // 1296 // veSTA vedhyaM zaravye klI vAdyabhede tu sA striyAm / vedhyA veNistu kezAnAM bandhabhede jalasrutau // 1297 // kazcittu madhye nadyAdermeSyAM syAca latAntare / devatADAhaye nA tu dhAtau syAd veNatAvatha // 1298 // vedivitI yAgAya prisskRtmhiitle| amikuNDe catuSkoNe tvami(da?ku)*NDe pare viduH // 1299 // nA tu vedayatau jJeyo vegI tu nari mArute / tri tu vegavati tristu vedhA viduSi taM punaH // 1300 // 1. "putra' ga. pAThaH. 2. 'mani' ga. pAThaH. * 'kuNDaM havitrI havanI kuNDe syAd vartule param / vediH striyAM catuSkoNe' (pu. 92. zlo. 109.10) iti vaijyntii|
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArthArNavasaMkSepe kazcit sarvavidi sAha nA tu viSNuvirizcayoH / deze'pyanye'tha zo'trI lalATAtvigamarmaNoH // 1301 // saGkhyAbhede nikhAkhyasaGkhyAyA dazakAtmake / kambo ca valaye cAtha nidhimaMde pumAnayam // 1302 // amAvAsyAtithau sarparAjabhedarSibhedayoH / maNibhede zuktisaMjJabheSaje'pi prayujyate // 1303 // zaTho nA mAtulaGge ca bhavyadhuMdhUyorapi / site ca sarSape tasya phale cArtha napuMsakam // 1304 // pApe vanAkhyalAhe ca prasUne'troktazAkhinAm / tristu dhUrta ca zatrau ca mArjAre tu dvayorayam // 1309 // zalyamastrI zalAkAyAM zaGkusaMjJAdhAntara / ajayastu vadatyenaM kANDe'rthastasya vintyatAm // 1306 // vidyA zarIraM lame'ntaH pumAMstu madana dume / madrarAjAntare cAtha zvAviHsaMjJamRge dvayoH // 1307 // zayyA strI zayanIye ca granthagumphe ca sA tri tu / 2.yasAdhau pANibhave mandire tu napuMsakam // 1308 // zamyA tu yugakIle strI mAne patriMzadagule / ayo zamayitavye triH zamitavye tu tanapi // 1309 // zamastu zAntau puliGgo mAne ca caturaDgule / zamI tu syAt sakuphalAsaMjJavRkSA-tare striyAm // 1310 // mudgamASAdisasyAnAM bIjayorayAM ca karmaNi(?) / zazastu romakarNAkhyAne he nA tu mepaNe // 1311 / / bolasaMjJe zalaM tu klo zvAviDaH zalale tri tu 1 gantayatha dvayoH sa syAd ga bhADyantu padi // 1312 // 1. 'pi' ga. pAThaH.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / / zaphaH puMsi ca zaNDe ca lAgalAgAre khure / mahAvIrAkhyapAtrasya parigrahaNakASThayoH / / 1313 // pRthazca yasyetya'ci ca gItayoH sAmagedayoH / zayo nA zayane pANau kRkalAse tu sa dvayoH // 1314 // zavastu kuNape na strI jale tu kI gatau tu nA / zaSpaM bAlatRNe klIbaM rUpe ca bhagavAratvamum / / 1315 // naraM vararuciH prAha zastraM tu klIvamAyudhe / ayasya'GamantrabhedeSu zaMsAyAH sAdhaneSu ca // 1316 // churikAyAM tu zastrI strI zalkaM tu zakale napi / kecittvAttarase prAhuH zakale syAca valkale // 1317 // mudre ca triSu tveSa bhItau pAtari cApyatha / zako nA pazuviSThAyAM dezabhede jale tu naH // 1318 // zakA tu gavayAbhikhyapazujAtau striyAmiyam / zaraH puMsi zaradvAyau kSIrAdermukhabandhane // 1319 // indrasaMjJatRNastambe hiMsAmArgaNayorapi / klI tu hIberaMjalayoH zataM tvastrI bahu yapi // 1320 // dazAnAM dazake cAtha zaMsyaH zaMsye tri nA punaH / amAvAhavanIyAkhye zarvastu syAcchive pumAn // 1321 // zarvANI tu mRDAnyAM strI zaktistvRpyantare pumAn / strI sAGkhyaprakRtau lakSmyAM sAmarthya nItivedinAm // 1322 / / prasiddhAsu prabhAvAdijAtAsu syAt tisRpvapi / nairuktAH karmaNi prAhuH zastrabhede tu sA dvidhA // 1323 // zaktiH zaktI ca taccApi zastraM kAsUrite smRtam / zatristu kuJjare krauJcasaMjJapakSiNi ca dvaSoH // 1324 // 1. 'nI' ja. pAThaH. 2. 'smA' kha. pAThaH, 3. 'zru' ka.kha. F. pATha:... "ki', 'ti' ka. pAThaH.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ ba nAnArthArNavasaMkSepe zadristu parvate puMsi dvayostu gajameSayoH / zaH zammau caturvakre pumAn saGkhyAntare'pi ca // 1325 / / zatAdisaGkhyaiAnaptvasya bAghArthaM liGgamanvazAt / zaGkuH puMsIti bhagavAMstacca saGkhyAntaraM viduH / / 1326 // koTInAM lakSamAcAryAH kecit puMzaNDayoH punaH / kIle meTre'nabhede ca gotre cAnye tu manvate // 1127 // vRkSapatrasirAjAle dve tu mArjArahaMsayoH / jalajantuprabhede ca rAkSase'tha napuMsakam // 1328 // tamutyAdivargasya tRtIye sAmanyathApare / punnapuMsakayorenamavizeSeNa manvate // 1329 // aprANyarthaM tathA praha zaGkura prANigocaraH / ityardharcAdivargasya vaijayantyAM prapaJcane // 1330 // zastu nArke khame ca dvayostvajagare'tha nA / zaruH syAdAyudhe krodhe dvayostu syAt kapiJjale // 1331 // zatrustu puMsyamitre syAllagnAt SaSThe ca rAzike / tri tu zAtayitaryuktamindrazatrupade yathA // 1332 // zastA prajApatau puMsi caNDAle tu dvayoriti / kazcit kazcittu zastA syAt stotari triSu nA punaH // 1333 // mitrAvaruNayozceti pitarIti ca manyate / zakA tu haste pranthAdau puMsyatho zakarI striyAm // 1334 // nadyAM vidyuti kAJcyAM ca bAhau chandontare tathA / SaTpaJcAzatsvare strI tu zaGkhinI sthAvarAntare // 1331 // caurapuSpasamAkhye'tha zaGkhI zaGkhavati triSu / zyAmo nA harite varNe varNe kRSNe tathA (rbu !mbu) de // 1336 // 1. 'tri' sa. Ga. pAThaH. 2. 'ca' ga. pAThaH. 3. 'tha' ka. 5. 'mbare kha. ., 'mbarI' ka. gha. pAThaH, 4. 'pyAGa, pAThaH,
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe nAnAlikAdhyAyaH / pIlaTThame ca zyAmA tu nizIthinyAM striyAmiyam / pippalIphalinIvidyutpAlinIzAribAsu ca // 1337 // strIvyaJjanakRtAyAM ca kanyAyAM vihagAntare / potakIsaMjJake'tha klI marIce vyoni ca tri tu // 1318 // uktavarNavatoH zyAvaH punarnA saviturhaye / varNe ca kapize tristu tadvati tristu zAntavAk // 1339 // zAmite zAntiyukte ca nA tu syAt suniSaNNake / nATyastharasabhede ca klI tu *zAntAtha sAstriyAm // 1340 / / zAko haritake patrapuSpAdidazake taroH / mUlapatrakarIrAmaphalakANDAdhirUDhakam // 1341 // tvak puSpaM kavakaM ceti zAkaM darzavidhaM smRtam / ityukte vRkSabhede tu nA pRthucchadasaMjJake // 1342 // ajayo dvIpabhede'pi bravItyasya hnntre|| zakaTe ca pumAMstrI tu zAkI zAke mahatyasau // 1343 // nAnAjAtIyazAkAnAM samAhAra itItare / zANastu nikaSe puMsi syAdunmAnAntare tathA // 1344 // catuSTaye sa mASANAM dAne zANI tu sA striyAm / goNIsamAkhyAvapane tri tu syAcchaNayogini // 1345 // zAdastu zaSpe paGke ca zaMdane kharNabandhayoH / nA tristu zattari zadasambandhini ca sA punaH // 1346 // guNakArasyai zIdAbhirityuktezcintyatAM gatiH / zAlA tu gehe gehaikadeze tu strI tarostathA // 1347 // 1. 'syAt' ya. pAThaH, 2. 'dazane' ka. ga. gha. 1. pAThaH. 3. 'stu' ga. pAThaH. 4. 'dAzAmi' ka. ga. gha. pAThaH. 5. 'ke ci' ka. gha. pAThaH. * 'zAntAvathAstriyAm' ityeva pAvyaM bhAti / Anantarya ca skandapurANe kaumArikAH saNe 15. samAdhyAye 16. 17. lokayorukamanusandheyam /
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArthArNavasaMjhepe skandhasaJjAtazAkhAyAM sUkSmailAyAM ca nA punaH / pattare gamane tristu gantari vAlavAk tu nA // 1348 // AzugatyAM dvayostu syAcchuni zAkhA punaH striyAm / tarolatAyAM dehasya pAde vAhI tathAGkalau // 1349 // vedavyaktiSu cAtho nA skandadevasya pRSThaje / devabhede nRstriyostu vyAptI zrAddhaM punarnapi // 1350 // pitRRNAM bhojanAyAM syAt tattu zraddhAvati triSu / tatrApi svyarthavRttitve zrAddhA zrANA tviyaM striyAm // 1351 // yavAgvAM tri tu pakke syAt kSIrAcca haviSastathA / anyatra klI tu pAke'yo zArDa klI sAmasu kacit // 1352 // dve tu pakSyantare zArja punardhanuSi zArjiNaH / ajayaH zRGgavihitacApe'pyAha vizeSataH // 1353 // dhanurmAne ca nap zRGgavikAre tu triSu smRtaH / zRGgasambandhimAtre cApyathAhaturavaidikau // 1354 // "zAH pakSivizeSe dve iti zAraH punaH pumAn / vAyau karburavaNe ca tri tu tadvatyatho nUnam // 1355 // dyUtazArau varATe'pi zabarakhAmyavocata / . zAriH strI zArikAsaMjJavihale nRstriyoH punaH // 1359 // paryANabhede dyUtasya guDe zArayatau tu naa| zAluH kaSAye nA tristu tadvati dve tu dardure // 1357 // zAnI tu puMsi govinde tathA zArGgavati triSu / zivaH zambhau padmarAge gorase zIthukIlayoH // 1358 // suniSaNNAkhyazAke ca nAtha vAtamRge dvayoH / atho zivA strI pArvatyAM zambhornavasu zaktiSu // 1359 // 1. 'stu' i. pAThaH. 2. 'na' ka. ga. gha., 'na na' kha. pAThaH.. 3. striyAM tu zA' ga. pAThaH
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakSarakANDe maanaalikaadhyaayH| ekazaktau gavIthvAkhyakSudradhAnye nadISu ca / harItakyAmAmalakyAM tAmalakyAM zamIdrume // 1360 // tulasyAM koSTubhede ca dIptajihvAhaye'tha tat / kI vAriNi kalyANe sthauNeye mUlakAntare // 1361 // cANakyamUlakAbhikhye vyoni tri tu zubhAnvite / zilA tvazmani peSaNyAM dvArAdhaHsthitadAruNi // 1362 // manaHzilAyAM zaileye dhAtau mAkSikasaMjJake / dvAranAsAvidhAraNyAM sthUNAzIrSe tu sA dvidhA // 1363 // zilA zilI ca vadhvAM tu zilI gaNDUpadasya ca / eSu strI klI tu dhAnyAnAmArjane silasaMjJake // 1364 // zikhA tu strI ziphAzAkhAghRNijvAlAsu mUrdhani / cUDAyAM kekicUDAyAM cUcuke'pyagramAtrake // 1365 // ajayastu pradhAne'pi sajjano'gre'pi bhUruhaH / nA tu sarpAntare sarpasatrayAjiphaNAbhRtAm (?) // 1366 // zimbo dve mRgajAtau syAd bIjakozyAM tu sA striyAm / zimbA mudgAdisasyAnAmathoce zAkaTAyanaH / / 1367 // zimbI niSpAvavallIti zitaM tu triSu tejite / nA tu bANe zitistu strI tejane nA tu varNayoH // 1368 // zukke kRSNe'pyUjau varNadvayaikavati tu triSu / ziriyoAlamRge zRNAtau tu pumAnayam // 1369 // zizuH puMsya'Sibhede ca skande ca dve tu bAlake / zigurbhojanazAke strI nA tu zobhAJjanadrume // 1370 // zlikurna nA viSAde nA jyotiSe'pi mRgAsthani / zikhI nAgnyaMzuvRkSeSu zare ketugrahe dvije // 1371 // 1. 'tA // ' ka. pAThaH. 2. 'mbA' ga. pATaH.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe parivrAji tathA vRkSavizeSe'zmantakAhvaye / atho zikhAvati tri syAd dve kukkuTamayUrayoH // 1372 // zIlamastrI svabhAve'pi sadvRtte'pyatha zItavAk / klIbaM jale ca zaitye ca tristu tadvati nA punaH // 1375 // zleSmAtake vetase ca zIghro nA mArute triSu / kSipre klIbaM tvasattve cetyAhureke'tha zIravAk // 1374 // dvayorajagare strI tu zIrA kAryAsikAhaye / stambe latAkuze tveke zIrItyAhurdvayoH punaH // 1375 // zIrvI nyau kRmau cAtha madye zIthunUzaNDayoH / pakkairikSurasaiH siddhamadyabhede'pi manvate // 1376 // zrImAMstu puMsi govinde kubere gRhaketuSu / iTcarAkhyabalIvarde kadambatilakAkhyayoH // 1377 // vRkSayorguggulau dve tu zuke lakSmIvati triSu / zIvA tvajagare dve syAt sarpa ityapare punaH // 1378 // sRgAla ityatha zubhaM klI jale maGgale tathA / lamAcca navame rAzau bhedyaliGgaM tvataH param // 1379 // / maJjuprazastayozcApi maGgalena samanvite / aAyAM tu zubhA strI syAcchuklastvarkasitatvayoH // 1380 // adhvare dakSiNAmAvapyamau candre ca bhArgave / jyeSThamAse kratAvaMzau yajJapAtragRhAntare // 1381 // nA dve dvije zizau cAtha klI jane dhnpunnyyoH| retasyakSirujAbhede sAmabhede ca kAJcane // 1382 / / tri tu madhye site cAtha dharmasarjanarazmiSu / zatatraye striyaH zukrAH zukrastu naraliGgakaH // 1383 // 1. 'De' ka. kha. pAThaH. 2. 'nR' Ga., 'nR' kha. ga. pAThaH.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ akSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| . jyotsnApakSe zvetavarNe tri tu tadvati nab jale / zukastu kore dve klI tu sthauNeyAyabhepaje // 1384 // nA tu vyAsamuneH putre rAvaNAnucare'pyatha / zuktaM klI kAJjike kalkajAtAvityapare viduH // 1385 // yanmastvAdi zucau bhANDe sakSaudraguDakAlike / trirAtraM dhAnyarAzisthaM tatrApi tri tu pUtitAm // 1386 // Apanne paruSe'mle caM zulkaM tvalI mahIpateH / mArgAdiSu pradethe'rthe vivAhAya varAd dhane // 1387 // grAhye zuSmaM tu nae toye saMyogavalayorapi / kazcittu puMsi savitaryapi mArutakAlayoH // 1388 // zuGgA trayI pallavasya kozyAM vRkSasya nA punaH / RSibhede'munA proktamadhIte vetti vApi yaH // 1389 // tatrAtha klI zrutaM zAmne zravaNATye ca karmaNi / triSu tvAkarNite'smAttu vaijayantyAM pRthag jagau // 1390 // AkarNitAdavadhRte klInaM zuddhastu nA ravI / tri tu pUte kevale ca klI tu zuddhau jale tri tu // 1391 / / zubhraM dIptimati syAca zuo zauklo tu puMsyayam / zuNTho nA tRNabhede syAt pazI pezyAM ca sa tri tu // 1392 // alpe strIpuMsayostu syAcchopaNe zuSNavAk tu nA / arke kazcittu razmau ca brUte kukSinidAvayoH / / 1393 // bale tu klI zunastu dve zuni vAyA tu nA napi / sukhe'tha zucirIzAne sUrye candre'gizauklyayoH // 1394 // upadhAzuddhasacive grISme cApADhamAsi ca / tri tu zuddhe'nupahate zukle zuktiH punaH striyAm // 1395 //
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 nAnArthArNava saMkSepe muktAsphoTe'GkoladalasaMjJabheSajavastuni / tintriDhyAM tintriDIkAyAH phale durnAmikAye // 1196 // - jalajantau ca ghoTAnAM romAvartAntare'pi ca / sajjanastvapaThIdenAmunmAne karSasaMjJake // 1397 // - vaijayantyAM tu karSAkhyamAnasya dviguNe'paThIt / akSirogavizeSe ca pumAMstvRSyantare smRtaH // 1398 // sakhAya AniSIdeti paJcavargasya darzake / zubhistu nArke yatini syAdRSAviti kazcana // 1399 // dve tu vipre sundare tu vyatha strI zoSaNe zuSiH / randhre ca nA tu dhAtau syAcchuSyatau zuNThivAk tu nA // 1400 // dhAtau syAcchuNThatau strI tu nAgare zundhyuvAk tu nA / sUrye'dmAvahanItyanyaH zakunau tu dvayoratha || 1401 // zundhyavos striyaH zUraH punarvIre triSu dvayoH / kukkuTe zvetazAlau tu pumAn zulaM tu na striyAm // 1402 // rugbhede zastrabhede ca zUdravAk tu dvayoriyam / turyavarNe saGkaraje'pyetayoH punararthayoH // 1403 // stryarthe zUdrAtha puMyoge zUdrI strI bhUmni tu smRtA / dharmotsargArtharazmInAM trizatyAH prathame zate // 1404 // zUdrAH strI razmiSu kkI tu rajate zukavAk punaH / astrI dhAnyasya sUkSmAgre zuGgAnukrozayoratha // 1405 // parimANAntare zUrpamastrI droNadvayAtmake / sajjanaH punara hainamardhaprasthe tathaiva saH // 1406 // droNAkhyaparimANasya mAne prAha caturguNe / prasphoTanakriyAyAM ca sAdhane bhUSavAk tu napuM // 1807 // 1. 'NyAM' ga. pAThaH. 2. 'NI' ga. pAThaH.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / bale sukhe ca zrUSA tu zAkabhede striyAmiyam / vaijayantyAM kAsamarde smAha zUlI tu zaGkare // 1408 // puMsi zUlavati tveSa triSu zRGgastu na striyAm / viSANe zailazikhare vararucyAdayaH punaH // 1409 // sAnau krIDAmbuyantre ca pradhAne'nyastu manyate / prAdhAnye'nyaH prabhutve'tha jIvakAhvayabheSaje // 1410 // nA klI tu jvalini strI tu zRGgI syAd bheSajAntare / yasya karkaTazRGgIti saMjJA yasyAyo viSA // 1411 // tatrApi bheSaje matsyAvezeSe'nye tvabhutsata / madgarAkhyasya matsyasya priyAyAmityatha zRdhUH // 1412 // gude strI kRmijAtau ca nA tu syAd dAnavAntare / khyAte baliriti syAttu zRGgI nA vRSabhAye || 1413 // bheSaje vRSabhe'zve ca yasya zRGgapade bhavet mAMsabudbuda uktA tu zRGgiNI surabhI striyAm / / 1414 // mahiSe tu dvayoH zRGgavati tu triH pumAn punaH / zeSo'pradhAne'nantAkhya sarparAje'tha zArGgiNaH 1415 // avatArAntare'patye tristvanyatropayuktataH / mAlyAkSatAdidAne tu strI zeSA zevavAk tu nap // 1416 // sukhe dhane ca zevA tu nidrAbhede striyAmiyam / pracalAsaMjJake zvetastvRSibhede nRliGgakaH // 1417 // kulazailAntare meroruttarAnIlaparvatAt / uttare zuklavarNe ca syAdatho triSu tadvati // 1418 // klIbaM tu dani rajate'pyatha zvetA surAntare / . paiSTikIsaMjJake strI syAnnadIbhede latAntare / / 1419 // nirUpitaH zvetazabdaH zyetastu zvetavarNake / pumAMstadvati tu tri syAt tatrApi stryarthatA yadA // 1420 // 163
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArNavasaMkSepa tadA zyetA tathA zyenI mRge dve tvapi pakSiNi / zyenasaMjJatRNaprANijAtyoH syAdetayoryadA // 1421 // svyarthe vRttistadA rUpaM zyetItrovAtha puMsyayam / zyenaH sAmAntareSu syAt katubhede jighAMsataH // 1422 // dve tvazve patrisaMjJe ca pakSigede striyAM punaH / zyenA syAt prAcikAsaMjJapakSijAtAvatha dvayoH // 1123 // zakunAvapyajagare zyetyaH zreSThaH punastriSu / syAt prazasyatame klI tu tAne zreNistu nRstriyoH // 1424 // samAnajAtIyAnAM syAcchilpinAM saMhatAvatha / vyAcaSTe'STAdazagaNavizeSa iti zabdavit // 1425 // harSanandI tathA patau dhArAyAmapi nae punaH / zreyaH sAmavizeSe syAd hoiyemAnukodbhave // 1426 // tathA mokSe ca dharme ca maGgale tri tu tadvati / syAt prazasyatare cAtha stryarthe vRttiryadA tadA // 1427 // etayorarthayo rUpaM zreyasIti striyAM punH| zreyasI hastipippalyAM syAt pathyApAThayorapi // 1428 // zailastu bhUdhare puMsi zilAsambandhini triSu / vRttau zIlabhavAyAM strI zailItyevaM pracakSate // 1429 // zaikhaH punardvayomartyajAtibhede yadudbhavaH / ananyapUrvabrAmaNyAM vipravrAtyAt prakIrtitaH // 1430 // zikhAsambandhini punastriratho zoNavAG nari / hiraNyabAhusaMjJe syAnnadabhede'pi pAdape // 1431 // TuNDusaMjJe raktavarNe tri tu tadvati tatra ca / styarthe zoNI ca zoNA ca ghoTabhede tu sa dvayoH // 1432 // 1. 'du' Ga. pAThaH.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyakSarakANDe naanaalishaadhyaayH| 165 uktaH kokanadacchAye zokastu zuci nA striyAm / zokI rAtrAvatho zauNDaH zuNDAsambandhini triSu // 1433 // matte ca kukkuTe ca dve zauNDI tu jldaavlau.| pippalyAM ca striyAM paddhaH punaH paNNAM gaNe triSu // 1435 // vizeSAt kAmamadayorlobhaharSaruSAmapi / mAnasya cetyamISAM nA SaNNAM so'tha padhvaneH // 1435 // sambhavatsu samAseSu kazabdena kRteSvadaH / tattatsamAsaprAptaM syAliGgamityavadhAryatAm // 1436 // SaSThaM tu pUraNe SaNNAM triH SaSThI tu striyAM tithau / skAndyAM SaSThavibhaktau ca pArvatyAM cAtha paNDavAk // 1437 // astrI vRkSasamUhe syAt padmAdInAmitItare / zAzvatastu gavAM patyo pusyAha pyUyavAk punaH // 1438 // kaizcideveSyate nAnyairliGgaM tasya pumAn mataH / candre razmau tathA tantau maGgale cAtha nab jale // 1439 // sattvaM svabhAve sattAyAM dravye'ntaHkaraNe bale / parAkrame sAGkhyaguNe vyavasAyAtmabhAvayoH // 1440 // mAhAtmye pauruSe tvaMtrI pizAcAdau ca jantupu / prANe cAtha saMmaM tulye sAdhau ca tripu sa tvayam // 1441 // sarvazabdasya paryAyaH sarvanAmasu sA viyam / strI samA vatsare kecit strIbhUpayarthe'tra manvate // 1442 // sabhA sabhyeSu saGghAte dyUte sadasi mandire / strI tristu tatra yad vastu vyomAdyaM bhena saMyutam // 1443 // sahA tu puSpastambeSu triSu strI taraNI tathA / nIlajhiNThyAM pItajhiNTyAmityapyativalAye // 1444 // 1. 'tam' i. pAThaH. 6 taraNidhauSadhibhedaH /
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe balAsaMjJe ca bhaiSajyastambayoroSadhAvapi / mudgaparNyabhidhAnAyAM bhedyaliGgaM tu soDhari // 1445 // saGgyamastrI raNe strI tu saGkhyA syAd gaNane tathA / ekatvAdI vicAre ca savyaM tu triSu dakSiNe // 1446 // zarIrabhAge vAme ca sotanyasavitavyayoH / tathA prerayitavye ca mRtake tvanale pumAn // 1447 // sabhyastu triH sabhAsAdhau tathA sAmAjike'pi ca / sajjane'pyatha yAgasthe. pUrve'pyAhavanIyataH // 1448 / / amibhede pumAn sadyaH punarnA parvatAntare / pazcimArNavapArzvasthe soDhavye tu tri nae punaH // 1449 / / Arogye kI tu satyaM syAcchapathe tathya eva ca / tri tu tadvati satyA tu satyabhAmAhaye striyAm // 1450 // palyantare kezavasya spazastu nari saMyuge / cAre'tha yajamAnasya patnyAH sannahane spazA // 1451 // yokreNa svyatha nA sparza upatApapradAnayoH / sparzane kAdivarNeSu mAvasAneSu sajjanaH // 1452 // punarjAre'vadad dve tu sa evAbUta kiGkare / tri tu spaSTari siMhastu paThati sopataptari // 1413 // svaraH SaDjAyudAtAdyorajvaNe kaNThajasvane / are ca zobhane puMsi tri tu syAcchobhanArake // 1454 // atizIghra'pyatho sAmasveyajjAdiSu SaTsu napaM / svayaM punarbahuvrIhau sujagdhe rucite triSu // 1415 // zobhanatvAdisaMyukte tvanne tat syAnnapuMsakam / svarNa tu hegni kI raktanAlikere tu puMsyayam // 1451 //
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSarakANDe naanaaligaadhyaayH| . svakSastu triSu yasyAkSazabdArthaH zobhano'kSi vaa| tatra tatrApi ca stryarthe svakSA pUrve paratra tu // 1417 // svakSI syAcchobhane tvakSe paravalliGgatAM smaret / svajastu zobhane chAge dvayoraurasaputrayoH // 1458 / / prANijAtyantare tristu svazabdArthasamudbhave / prazastAjArthayukte ca prazaste tvajavastuni // 1459 // paravalliGgatAM vidyAdatha stanabhave triSu / stanyaM kSIre tu tat ktIbaM sarastu nari mArute // 1460 // kSIre tu kI dvayostveSa niSAdazanakIsute / martyajAtyantare tristu sthirasya pratiyogini // 1461 // salastu devadevasya bhRtye bhRGgiriTAhaye / pumAn patrAzabdena prasiddhe tu napuMsakam // 1462 // bheSaje'tha saTA ca strI jaTAyAM vatinAmatha / siMhasya kesare ne(p)strI* martyajAtyantare punaH // 1463 // dve bhaTIvipraje'tha syunIMvRdbhede('tha ? nR)bhUmani / salvAH salvo punaH strItve kSatriyAbheda IritA // 1464 // saGgo nA saGgame yuddhe lavaNe tu napuMsakam / .. saindhavAkhye'tha napastrItve sthalI sthalamiti dvayam // 1465 // vidyAdunnatabhUbhAge TAvantA tu sthalA striyAm / kSetrAdinimnabhUmiSThasalilasya nivAraNe // 1466 // kRtrime mRnmaye sannaM tvanudAttavizIrNayoH / alpe cApyavasanne ca bhedyaliGga samAmanan // 1467 // 1. 'na' ka. ga. gha. Ga, pAThaH. 2. 'lA:' kha. pAThaH. 3. 'lyA' kha. pAThaH. .* 'maTA jaTAkesarayoH' iti medinI /
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe / gate ca vRddhAH sattau tu klI sakhA tu triSu smRtaH / sahAyasuhRdoH stryarthe yadA vRttistadA sakhI // 1468 // iti bhASAprayoge syAd rUpaM bandhau tu kecana / pumAniti prabruvate sanistu pathiyAcnayoH // 1469 // dAne nadItaTe nRstrI dve tu mlecche pumAn punaH / sanatau ca sanAtau ca dhAtvoH strI tu sthaviH (phaca)le // 1470 // kuSThI(?)mAMse dvayostu syAt tunnavAye tri kuSThini / staridhUme pumAn strI tu tRNe sarjUH punaH striyAm // 1471 // vanaspatI vidyuti ca kazcid vaNiji tu dvayoH / sraSTA tu sRSTikRnmAtre trirnA harivirizcayoH // 1472 // samrAT tu puMsi viSNvarkahutAzendreNu rAjJi tu / yeneSTaM rAjasUyena maNDalasyezvarazca yaH // 1473 // zAsti yazcAjJayA rAjJastatra syAdatha sA sriyAm / paDviMzatyakSare'ntaHsthAchandAbhede svarAda punaH // 1474 // catustriMzatsvare'ntaHsthAchandobhede striyAM pumAn / viSNAvezvaryavadbhede svasya rAji ca nA punaH // 1475 // sa(rarA): sAntaSTAntamanye vAyau meghe TThamAntare / sarIsRpapatatryostu dve saMzcet tu nRliGgakaH // 1476 // adhvaryo kuhake tu tri sravat tu srAvake tripu|| sravantI tu striyAM nadyAM sajvA punarasau tripu // 1477 / / mAlAkAre parastvAha matsyapAte pumAn punaH / padasaGghAta ityekaH satrI punarasau pumAn // 1478 // 1. 'jJi' ga. pAThaH. 2. 'zva' ga. pAThaH.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 bharakA mAnanyAya saJcAracArabhede syAcchamanA yasya vartanam / bhedyaliGgastu vipinayajJamedAdimatyayam // 1479 // sado yazamahAyolinigama mH| .. pazcAddezastatra zaNDo goSThayAM tu strInapuMsakam // 1480 // cAvApRthivyostu kIbe dvitvavat sadasI iti / . sarastu salile kI taTAke tu napi striyAm // 1481 // tatrApi syarthavRttive sarasIti striyAM punaH / mahAsarassu sarasI dAkSiNAtyAH prayuJjate // 1482 // saho jale bale ca klI hemante tu pumAnayam / mArgazIrSe tu mAsi syAt punnapuMsakayorayam // 1483 // sadhristu napi saMyoge nA tvamAvanaDudyapi / sahiSNau triSu sArastu taromajjJi dhane bale // 1484 // sthirAne retasi vyoni saraNe ca nari tri tu / sundarotkRSTayodettastUtkRSTe naramabhyadhAt / / 1485 // nyAyye tu siMhastririti dattastu klIti sA punaH / sArI strI bhrukuTau sAla punarnAnye tu napyapi // 1486 / / prAkAre nA tu viTapimAtre vRkSAntare tathA / azvakarNAhaye gatyAM matsyabhede tu sa dvayoH // 1487 // sthAlaM bhojanapAtre kI syAdukhAyAM tu sA striyAm / . sthAlI nA tu mahAdeve sthitikarmaNi cApyatha // 1488 // sthAnaM klIbaM nare'pyanye prAhurgehAvakAzayoH / sambandhabhede jantUnAM syAnivRttiprasaGgayoH / / 1489 // apakarSe ca sAdRzye klIva tu sthitikarmaNi / ekArAntaM punaH kecit sthAne ityavyayaM viduH // 1490 // 1. 'laM' ka. gha. pAThaH. 2. 'jatrUNAM' ka., 'bandhUnAM' ga. pAThaH. 3. 'na' kha. pAThaH. * 'sthirAMze' iti syAt /
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe yuktArthe kAraNAthai ca tanneha mahe vayam / zabdabhedAda(va? tha) sthAyaH sthAne nA bhuvi tu striyAm // 1191 // sthAyA sthAtari tu tri syAt sthApyaM tu sthApanIyake / trinikSepe tu nA klI tu hIbere syAlavAk punaH // 1492 // nA panImAtari strI tu syAlI patnyAH svasaryasau / vaijayantyAM tu nirmUlaM palyA anujayordvayoH // 1493 // ityuktamatha sAntvaM klI sAntvane bhedyavat punaH / manvate madhure vAkye sArthastvarthavati tripu // 1494 // samUhabhede tu pumAn prANinAM sAdhyavAk tu nA / gaNadevaprabhedepu razmau ca triSu tu smRtaH // 1495 // sAdhanIye tri tu sphAra prabhUte sphuraNe tu naa| .. maunyo tu saha cApasya lAJchane syAnnapuMsakam // 1496 // sAtaM tu kI sukhe tristu kSINe'pi satayogini / etayorarthayoH pUrve syarthe sAtA paratra tu // 1497 // sAtI sAjyaM tu nap zrAddhabheda ekAdaze'hani / tristvAjyasahite sAlvAH punaH puMmni nIti // 1498 // madhyadezasthite kArukutsIyAkhye tathA punaH / prAcyA nIvRdvizeSe ca tayo rAjJoH pumAnayam // 1499 // dvayostu tadapatyeSu sthANustu girize pumAn / kurudeze cAtha na strI dhruvake sAdhu tu triSu // 1500 // cArau vyAkRtazabde ca sajjane'pyucite'pi ca / kecit tu dharmazIle'nye punaH saMyata Ucire // 1501 // nA tu vAdhupike kaizcit paThitamtadasad yataH / syAdaupAdhikazabdatvAdasya liGgaM vizeSekam // 1602 // . 1, 'raH' i. pAThaH. 2. 'pya' ka. pa. pAThaH, 'vya(ha?ga)m' ga. pAThaH.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe naanaalishaadhyaayH| 11. pativratAyAM tu strI syAt sAdhvI svAdustu puMsyayam / madhurAkhyarase tristu tadyukte priyamRSTayoH // 1503 // manojJe ca jale tu klI drAkSAyAM tu striyAmiyam / svAdvI kabi tu paThitaM zAkaTAyanasUriNA // 1104 // lijhAnuzAsane tasya cintyo'rthaH syAd vicakSaNaiH / sAtmA nA prakRtAvAtmasahite tu triSu smRtaH // 1501 // atyantAmyastatAhetoH prakRtitvaM gate pre| .. UrNAyAM tu kadalyAdeH snAvaH snAyuni cAtha nap // 1506 // . zAkaTAyana Aha sma harSanandI ca puMsyamum / svAmI tu skandadeve nA tri tu nAthe striyAM punaH // 1507 // svAminyanRpavaMzottharAjapatnyAM tathA punaH / nADhyoktirAjapanyAM ca jIrakozanasostu nA // 1508 / / sitaH zaukaye ca tayukte punastrirbaddha eva ca / prAptAvasAne ca strI tu zarkarAyAM sitA smRtA // 1509 // sthiraM trinizcale nA tu zanI strI tu sthirA bhuvi / sAlapAkhyabhaiSajye'pyatha sthita iti triSu // 1510 // sapratijJe nivRtte ca gateH syAdUrdhvatAM gate / sthitau tu klI mRgendre tu siMho dve strI tu siMghasau // 1511 // vArtAkIkaNTakAryozca vAzAyAM ca pumAn punaH / vekaTAkhyagirau snigdhaH punaH syAd bhedyaliGgakaH // 1512 // vayasye'pi sasauhArde kRtsnehnkrmnni| . pumAMstu guggulau mantrijane (tu!) snehane tu naH / / 1513 // * smitaM tu tripuM phulle syAt smitavatyapi nae punaH / adRSTadazane hAse vikAse kusugasya ca // 1514 // 1. 'ra' ka. kha. pAThaH. ' 2. 'puSpe syA' ga. pAThaH.. +ceti syAt /
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArNavasaMkSepa siddhastu sanakAdau nA devajAtyantare dvayoH / niSpanne tu tripu kkI tu siddhau gatyAdikeSvapi // 1515 // siddho nA vRkSabhede syAdayaM sAdhujane triSu / "siMhastu dve kizore syAt pumAneSa vanaspatau // 1516 // macchiSTe tu sikyo'strI pulAke'nnasya puMsyayam / sinamanne zarIre ca kI vilvAkhyadrume tu nA // 1517 // simo'nudAttaH sarvArthe sarvanAma triSu smRtaH / grAmagocarabhUmau tu pumAn no sarvanAma saH // 1518 // kSetrasya maryAdAyAM ca dvayostu syAt turaGgame / simAH striyo mahAnAmnIsaMjJasAmAntare tathA // 1519 // sphigurgude nA strI tveSA zarIrAvayavAntare / sindhustu nadyA strI nA tu samudre'pi nadAntare // 1520 // azItyakSarakecchandobhede ca kRtasaMjJake / gajAnAM dAnatoye na kaTanetrasamudbhave // 1521 // nIvRddhede tu puMbhamni sindhavo dve tu kuJjare / kI tu saindhavasaMjJe syAllavaNe sImavAk tu nA // 1522 // kSetrasya maryAdAyAM ca grAmagocarabhuvyapi / azve tu dve pumAn sIra Aditye lAgale'pi ca // 1523 // latAre tu sIrI strI lAGgalikyAM ca kazcana / nadyAM tu sIrA sItyaM tu dhAnye klI bhedyavat punaH // 1524 // sItAyAmapi sAdhau syAt kRSTabhUmitale'pi ca / atha prakhyApane striIptiH strI nabhaHpayasoH (bhake ?) // 1525 // . 1. 'yatestrI' ka. kha. gha. pAThaH. * "siceH saMjJAyAM hanumau kazca' (u. 5. 62) iti vyutpaaditH| / 'stIviH' iti syAt / asyaiva kozAntareSu namaHpayazoNitArtheSu darzanAt /
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyakSarakANDe naanaaligaadhyaayH| tanI ca zoNite cAtha syAdaje dve sukhaM tu na / lagnAd rAzau caturthe'psu zastakhe zarmaNi tri tu // 1926 // tatsAdhane zobhanakhayukte'pyatha sukhA striyAm / zambhornavAnAM zaktInAM zaktAvekatra nA punaH // 1527 / / sutaH somarase bhUpe laMgnAd rAzau ca pazcame / putrayostu dvayoH strI tu zAkavallayantare sutA // 1528 // upodakAkhye triSu tu prasUte'bhipute'pi ca / surastu deve strItve tu surA madye jale'pi ca // 1529 // suptaM tu triSu nidrANe prazastajaTake'pi ca / khajarITe punaH kRSNavakSasi dve striyAM punaH // 1530 // suptA jaTAyAM zastAyAM kI tu svApe yuvA punaH / salakyAmapi mUrvAyAM pumAMstvAdhAraNAhraye // 1531 // yajJapAtravizeSe'tha sthulaM dUpye napuMsakam / gulphe tu nA suhRt tu trimitre klI zobhane hRdi // 1532 // nA tu mantriNyatha sthUlaM jaDe bRhati pIvare / (klI tu : tri klI) dani tri tu sthUraM pAvare'tha niyAmiyam // 1533 / / . yazcAddhAge ca javAyAM godhUmAditupeSu ca / sthUrAtha sUkSmamatyalpe triradhyAtme tu tannapi // 1534 // zaktI tvekatra zaktInAM navAnAM zAGgadhanvanaH / sUkSmA strI nA tu sUryaH syAda bhAskare voci tu striyAm // 1535 / / sUryA syAd girikAM ca zvetAyAM syUtavAk tu nA / prasave'tha trirUte syAt sUtastu nari sArathau // 1536 // pArade dve tu takSiNa syAd vandinyapi paThantyamum / brAhmaNyAM kSatriyAjjAte janite tu triSu smRtaH // 1537 // 1. 'nApi tu ka. ga. pAThaH,
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175 nAnArthArNavasaMkSepe prerite cAtha sUtau ca preraNe ca napuMsakam / sUdo nA sUpakAre ca sUpe rUpe ca naptriyoH // 1538 // sUdA syAt kSaraNe nA tu kSAraNe sUnavAk tu (nA ! nap) / puSpe prasUte tu tri syAt puSpite ca striyAM punaH // 1939 // sUnA vadhe vadhasthAne syAcca daNDArpitAGkaze / / adhaHsirAyAM jihvAyA(studhA stathA) duhitari smRtA // 1940 // mudgAdikaistu sukRte vyaJjane sUpamastriyAm / sUpakAre tu nA sUrpaH punarnA vAyusUryayoH // 1941 // dve matsyajAtau sUrmastu sUmItyapi ca nRstriyoH / syAllohapratimAyAM ca zuSkakASThe ca nap punaH // 1942 // sUtraM puMsyapi manyante liGgazAstrakRto budhAH / tantau saGgrahavAkye ca yajJasUtre'pyatha striyAm // 1943 // sUcA sUcau pumAMstveSa sUcane'nyastvavocata / darbhaNe klIti sUmastu nA candre zvayathAvapi // 1544 // klI tvantarikSe triSu tu sadUme* sadume'pi ca / syUmaM tu klI jale'nye tu puMsi puMsyeva maGgale // 1545 // tantau razmau nizAnAthe strI tu dI striyAM punaH / sUciH syUtizalAkAyAM kavATasyArgalAsu ca // 1146 // alpAsu dve tu vezyAyAM niSAdotpannamAnave / / mUriH punaH puMsyAcArye tri tu stotari paNDite // 1547 // sUnustu puMsi putre syAd bhrAtaryapyajayo'bravIt / iyaM duhitari strI syAdatha sUpraM napuMsakam // 1948 // $ 'sUna puSpe' (pu. 218. lo. 99) iti vaijyntii| * 'Umo nyomni pure'pi ca' (pR. 214. zlo. 8) iti vaijyntii|
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| yazodA tvanicityAyA iSTakAsu ca kAsucit / nandagopasya bhAryAyAM tristu kIrtaH pradAtari // 1459 // yavanastu dvayomartyajAtibhede yadudbhavaH / zUdrAyAM kSatriyAdanye punarAhurmanISiNaH // 1460 // vaizyAyAM kSatriyAjAta iti pumbhUmni tu smRtaH / nIvRddhade hi yavanA huruSkarasamAkhyake // 1461 // taddezajAtama] tu dvayoH sarvavacasyapi / krIcaM tu mizraNe'tha syAd yajatraM lIvaliGgakam // 1462 // agnihotre ca yajJopakaraNe cAtha bhedyavat / yajanIye'tha naliGgaM yamakaM kavayo viduH // 1463 // bhinnArthavarNasaGghAtAvRttirUpe vyavasthite / kAvyAlaGkArabhede syAt tailasapiye'pi ca // 1464 // rabhasastu vadatyetat saMyama yamale'pi ca / atho yamayitaryetad bhedyavat syAd dvayoH punaH // 1465 // yajJAH kRSNasArAkhyamRge triyAgayogyake / yajhiyastu pumAn mujhe yajJakarmAIke triSu // 1466 // yaviSThaH savanAhutyartha'mI nA bhedyavat punaH / bhaved yuvatame'tha syAd yAjakaH puMsi Rtviji // 1467 // syAd yaSTyAjayitrostriratha syAt puMsi yAjJikaH / kuze ca yAjake cApi rabhasaH proktavAnamum // 1468 // yajJavidyAmadhIyAne vidatyapyatha bhedyavat / yajJena jayatItyAdau gAjanyastu pumAnayam // 1469 // yajJe dve tu kSatriye'tha yApanA nastriyorbhavet / prasthApane nirasane vartane rabhasaH punaH // 1470 // . . . 1. 'eka' ka. ru. ca. pAThaH. 2. 'zale yA' ga. pAThA.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 nAnArthArNava saMkSepe kAlakSepe'pyabhASiSTa zabdajJo yAmunaM punaH / kI maJjanabhede syAt srotoJjanamiti zrute || 1471 // yamunAyAH punastri syAt sambandhinyatha yAmako / staH punarvasu nakSatre triyantari nA punaH // 1472 // yAbako yavabhede syAt kulmASAkhye pare punaH / alaktake'pi tristu syAd yaktiryatha yAvanaH / / 1473 // nA turuSkAkhyanirmAse strInapostu hi yAvanA / arthe yAvayaternA tu yuJjAnaH sArathau tri tu // 1474 // yoktari brAhmaNe tu dve yutakaM tu napuMsakam / yautake yugale cApi saMzraye vasanAcale || 1475 // zUrpA yoSito vastrabhede yukte tu bhedyavat / yugmAvayavayozcAbha yojanaM paramAtmani // 1476 / / kayadhvamAne catuSkoze magadhAdiSu bhUmiSu / aSTakrozaM tu dezeSu kosalAdiSu manvate || 1477 // tathA yuktikriyAyAM ca latApUge tu puMsyatha / pitrAdeH kanyayAptArthe lekhye ca napi yautakam / / 1478 // tristvAtmIye'tha rasanaM kI kaSAyadravAnnayoH / svahe viSe phale cApi niryAse hemarUpyayoH || 1479 // AsvAdane tu jihvAyAmapi syAd rasanA na nA / zabdane ca rasajJA tu jihvAyAM strI triSu tvasau // 1480 // rasasya jJAtari syAt tu (nai ? vai) kRnta * iti vizrute / ayode pumAn sAre tvayaso rasakaH pumAn // 1481 // 1. 'ka' ga. pAThaH. 2. 'ka' ga. pAThaH * 'baikRtaH syAd rasavaro rasajJo vyomadhAraNaH' (pR. 43. zro. 35) iti vaijayantI /
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ tryakSarakANDe naanaalishaadhyaayH| . mAMsasya ca syAniSkAthe bhedyaliGgaM tu kartari / dhAto rasayateH syAt tu rasajJe rasikastriSu // 1482 // nA tu madyavizeSe syAdapakkekSurasaiH kRte / rasitaM meghanirvoSe rute ca syAnapuMsakam // 1483 // tripu svAsvAdite caiva svarNAdikhacite'pi ca / vananirNejake tu dve zuke ca rajakatri tu // 1484 // mRgANAM syAd ramayitaryatha klI rajata viduH / puMsyapyeke vidU rUpyahArayoH zoNite hade / / 1485 // . tri tu zvete'tha rajanaM rAgadravye napuMsakam / rajanI tu haridrAyAM strI nIlyAM cauSadhau nizi // 1486 // vallibhede ca jatukRtsaMjJe klIbaM tu raJjanam / syAd raktacandane strI tu nIlIti prathitauSadhau // 1487 // manaHzilAyAM ca jJeyA haridrAyAM ca raJjanI / syAt tu raJjayaterarthe raJjanA strInapuMsakam // 1488 / / rasAlasta pumAnikSau cUte ca varuNadrume / sammizrarasabhede ca kaTutiktakaSAyake // 1489 // tri tu syAt tadvati strI tu rasAlA pAnakAntare / apakatakaM savyoSacaturjAtaguDAIkam // 1490 // sajIraka rasAlA syAditi tasyAzca lakSaNam / nihAyAmapi dUrvAyAM rabhasaH proktavAnimAm // 1491 // rallakastu pumAjJeyaH kambale syAd dvayoH punaH / mRgabhede rasonastu pumAlazunabheSaje // 1492 // rasahIne punakhi syAd raktAkSastu dvayorayam / rAkSase mahiSe cApi ramasastvAha zabdavit // 1493 // 1. pAka meM ka. pAThaH. 2. ' ga. caH pAThaH
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 nAnAtharNayasaMkSepe pArAvate cakore ca bahuvrIhau tu bhedyavat / raktAGgastu pumAn bhaume vidrume tu napuMsakam || 1494 || kAmbilyajIvantyostvAha strIliGgaM rabhasaH kaviH / arthaliGgasamAsAMndha tarkayediha pUrvavat // / 1495 // rahasyA tu nadIbhede striyAM tristu rahobhane / ravaNastu mA pokAvatAntare // 1496 // belame rabhasaH prAha tatva mUlaM vicintyatAm / kAMsyasaMjJakalohe tu klI rute rabhasaH punaH / / 1497 // paTolamUle'pyapaThIt tristu zabdanazIlake / uSTra gardabhayostu dve bhramare cApyadhIyate // / 1498 // rapeThastu dvayorjJeyo maNke viduSi tri tu / rabhasastu pumAn beMge harSasaMrambhayorapi // / 1499 // tristu syAnmahati dve tu mlecche ramaTha ityayam / tristu krIDanazIle syAd ramaNaM tu napuMsakam / / 1100 . / / krIDAyAM puMsi tu dhave strIbhede tu striyAmiyam / ramaNI ramayatyarthe punaH syAd ramaNA na nA // 1501 // rathA rathacakre kI syandanAvayave'pi ca / cakravAkAye cApi pakSimede dvayorayam // / 1902 // atha vidhAd raktikA tu kRSNalAkhyalatAntare / strIliGgA nA tu bandhUke brUte mlAne tu kazvanaM / / 1903 // rakSoghnastu pumAta sarvape tri tu hantari / amanuSye rakSasaH syAd rasavat tvabhidheyavat // 1504 // rasayukte rasavatI punaH strIM syAnmahAnase / paJcarAtre tu nalinaM rAtrakaM rabhaso'paThIt / / 1101 // 1. 'kampilajI' ka. Ga. ca. pAThaH. 2. 'pA' ka. ca. pAThaH, 3. 'jU' ka... 4. 'gehe ha' ka... pAThaH, 5. 'pi' ka. pAThaH,
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 yazarA sa evAha nRGgiM taM vezyAvezmAndavAsini / rAghavastu mahAmatsyavizeSe dve tathA raghoH / / 1506 // dve raghusambandhimAtre tu triSu bhASitaH / rAjIvaM tvambuje klIvaM tristu tadvarNavastuni || 1907 // ajayastvAha rAjopajIvini dve tu manyatAm / matsyabhede pakSibhede mRgabhede sa cedRzaH // 1908 // hariNAkhyo rAjiyuto rAjAI tu napuMsakam / kastUryaNDe bhedyavat tu rAjayogye ziyAM punaH // 1109 // rAjikA kSavasaMjJAke vijJeyA sarvapAntare / kedAre'pi ca pakkau ca rAjakaM tu napuMsakam / / 1110 // rAjavRnde rAjitari punastriratha rAkSasaH / dve yAtudhAne strI tu syAd rAkSasI gandhavastuni // 1511 // caNDAsaMjJe triSu punA rakSaHsambandhini smRtaH / zizirartunizAyAM tu rAjasI strI triSu tvayam // 1112 // rajaHsambandhini klI tu rAtrijaM tArake tritu / rAtrijAte rAmakastu martyajAtyantare dvayoH // 1513 // tri turantari nA tu syAd rAgavAn pUgapAdape / tri tu rAgayute nA tu rucako bhUSaNAntare / / 1114 // niSke tu rabhasaH prAha mAtuluGgAkhyabhUruhe / phale tu tasya vijJeyaM nalinaM ruciraH punaH / / 1111 // sundare bhedyavacchandovRttabhede tu sA striyAm / rucirAtijagatyAM syAt tadvRttamatha puMsyayam // 1516 // rudhiro'GgArake kI tu zoNite kuGkume'pi ca / ruciSyaM tu svodamAne triH khadyote punardvayoH / / 1517 // 1. 'paM' ca. pAThaH. 2. 'sva' ga. pAThaH. 179
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 nAnArthArNavasaMkSepe ruvayo nA dhvanau dve tu kukuTe zAkaTAyanaH / punarajUta zakunau revarTa tu napuMsakam // 1918 // dakSiNAvartaza ca reNuvAtUlayoH pumAn / viSavaidye punardve syAd recanaM tu napuMsakam // 1119 // riktau recayatestvarSe recanA na pumAnatha / recanI strI trivRtsaMtAyAM ramasaH punaH // 1920 // dantikAsaMjJake gulme kampille'pyatha recitam / klIvaM viyojane cApi tathA saMparcane'pi ca // 1121 // tathA recayaterarthe kRtAyAmekayA bhruvA / bhrUkuTau turagANAM ca gatibhedeSu paJcasu // 1122 // dhArAsaMjJeSu kasmiMzcid gatibhede'sya lakSaNam / AvakradrutagatmAtmetyatha tadvati bhedyavat // 1123 // karmabhUte recayateH sampRkte ca viyojite / raivatastu pumAn vArivAhabhUdharayoH smRtaH // 1124 // Aragvadhe zailamede zaGkare rabhaso'paThIt / revatIkAlajAte ca tathA medUvati smRtaH // 1121 // napuMsakapadArthe tu zaNDaliGgaH striyAM punaH / jAtArthe revatItyeva lupyate kSetra taddhitaH / 1926 // sambandhini tu revatyA bhedyaliGgaM hi raivatam / rocanA tu striyAM raktakalhAre'pi varastriyAm // 1127 // IkArAntA tu saMjJeyA rocanI trivRdAhaye / latAbhede pare'nye tu kRSNatrivRti manvate // 1528 // 1. 'lye' ga, pAThaH. 2. 'ta' ka. Ga. ca. pAThaH
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyazarakANDe mAnAliGgAdhyAyaH / manaHzilAyAM kAmbilyasaMjJavRkSe ca nA punaH / rocanaH kUTazalmalyAM rocanaM tu napuMsakam // 1129 // rocatyarthe rocayateH punararthe na nA matA / rocanA rohitastu syAd vRSabhe raktavarNake // 1930 // rakte ca varNe tristu syAt tadvadarthe yadA tadA / tatrApi syAt striyAM vRttI rohitA rohiNIti ca // 1931 // dvayostu matsyabhede syAnmRgabhede ca yo mRgaH / syAcchrutarAjimAMstatra zAzvatastu bravItyamum || 1932 // RzyasaMjJamRge strI tu. rohiNI surabhau smRtA / urush raktavarNAyAM rohitaM tu napuMsakam / / 1533 // syAhajI zakracApe ca tRNe ca kkI tu rodanam / rudite'zruNi ca strI tu duHsparze rodanI smRtA // 1134 // rohantastu pumAn vRkSe rohantI tu striyAmiyam / latAyAM bhedyavat tu syAd rohatAditi kartari // 1535 // rocakastu pumAn hastikarNa ityativizrute / kambalasya prabhede syAt tri tu rocitari smRtaH // 1536 // roSANastu pumAn svarNakaSaNagrANi pArade / roSaNe bhedyavat prokto roSazIlo hi roSaNaH // 1537 // USaNe rabhasaH prAha tasya mUlaM vicintyatAm / romazastvRSibhede nA nimbavRkSe'pyatha dvayoH // 1538 // meSe syAllomaze tu tri striyAM tu rabhasoditA / kAkajaGghAsahAmedAmAMsISu punarapyayam // 1539 // 1. 'Sa' ma. pAThaH. . 181 SS 'atha kUTazAlmalau' / rocanaH (pR. 52 cho. 91 ) iti tu vaijayantI / * roSANo roSaNe hemavarSe pArada USare' iti tu hemacandraH /
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162. mAnArNavasaMkSepe kAsIse zukazimbyAM ca ropaNastu zare pumAn / rohaNAsApane tu triratho syAd ropaNA na nA // 1940 // ropaNAyAM rohiSastu mRgabhede dvayorayam / vijJeyo gardabhAmAse matsyabhede ca map punaH // 1541 // katRNAkAzayoH strI tu kAtyAyAM rohiSI smRtA / rohiNaM tvaSTasayAnA lekhyAnAmekamedake // 1542 // kI rohiNyakSajAte tu puMsi meDbati smRtH| kI tuzaNDe styarve tu rohiNyeva na taddhitaH // 1543 // rauhiNastu pumAn vArivAhabhUdharayoH smRtaH / bhevaliGgaM tu rohiNyAH sambandhinyatha rauravaH // 1544 // pumAn narakabhede syAt klI tu sAmAntare tri tu / . rurusambandhini tathA rabhasastu bhayahare // 1545 // lalAmastvastriyAM jJeyaH prabhAve puruSe nRpe| dhvaje cir3he ca pucche ca pazuzRGge ca bhUSaNe // 1546 // chatre dhAmani puNDre ca bhedyaliGgaM tu lijini / zreSThe ca dve tu ghoTe'tha nakArAntaM lalAma vai // 1547 // eSvevArtheSu vijJeyaM lalanaM tu napuMsakam / vilAse lalanA tu strI kAminyAM rabhasaH punaH // 1948 // jihvAyAM nADibhede ca lavaNastu pumAnayam / daityamede paTurase tri tu tadvati vastuni // 1549 // lavaNadravyasaMsRSTe'pyatha kI saindhavAdiSu / latAbhede tu lavaNI striyAM syAdaya lakSaNam // 1550 // jAnIyAt kArSike cihe nAgni mudrAgasampadoH / krIva syAlakSaNA tu strI bhaktyAM syAdapumAn punaH // 1951 // darzane ca vijAnIyAdAne cAtha lakSmaNaH / rAmAnuje pumAn dve tu sArasAbhikhyapakSiNi // 1552 //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyakSarakANDe naanaaminaayaa| anye tu sArasasyainAM priyAyAM lakSmaNAM viduH| liyAM latAntare putrajananInAmi lakSmaNA // 1553 // . jyotiSmatIsaMjJake tu sAvare rabhaso'paThIt / tri tu lakSmavati jJeyaM ladahasta pumAnayam // 1551 // vilAse meghaliGgaM tu sundare zabdavit punaH / vyAcaTe harmanandImaM vilAsabati naH punaH // 1555 // lalantikAsamArale smAd bhamaNa sampane tthaa| sAlambanakriyAyo ca zakune tu boravam // 1556 // sasita hArabhede kI lasite'tha trirIpsite / lAnaM tu gatau krIvaM lAnI tu khiyAmiyam / / 1557 // vakhalambanadaNDa syAt tirazcIne gRhAdiSu / lAna tUpavAse sthAna mAtikamaNe'pi ca / / 1558 / / rajopajIvini punarsako dve trinu tvayam / sthAlavitari lajjAlu: punarlajanazIlake // 1559. // triSu sI tu namaskArIsaMjJakSudralatAntare / anUpaje jalodbhUtavallibhede ca yasya vai // 1510 // zamIphaleti saMjJA syAlakSmIvAMstu nRlinggkH| katakAkhyadrume tristu zrImati lI tu lAGgalam // 1561 / / gRhadAruvizeSe ca puSpabhede hale'pi ca / matha syAllAgalI toyapippalIsaMjJabheSaje // 1562 / / khiyAmamizikhAsaMjJalatAyAM ca pumAn punaH / zAlipramede'ya krIvaM lAila medUpucchayoH // 1563 // lAlI tu striyAM pRznipAkhyasthAvarAntare / galasA tu na nautsukye prArthanAyAM ca dauhRde // 1564 // 1. 'vA' ba. pA. 1. 'vAha' ga., 'dohane ka. ba. pA.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe atimAtrAbhilASe ca lAvaNastu pumAnayam / lavaNAbdhau tri lavaNasambandhinyatha lAsikA // 1565 // strI nartakyAM lAsakastu triSu syAlasitaryatha / bAlAnukRtizabde nA lAlakaH strI tu lAlikA // 1969 // nAsArajjau turagANAM syAt tristu lalitaryatha / lAlano nA sarjarase lAlanA tvapumAniyam // 1967 // kriyAyAM syAllAlayatelAJchanaM tu napuMsakam / mahane caiva cihe ca saMjJAyAM rabhaso'paThIt // 1568 // lAnchanI tu khiyAmeSA mudrAyAM lAlI tu naa| . nAlikeradrume cApi balabhadre'pyava triSu // 1519 // . vidyAlAGgalavatyarthe lubhaM tu vane napi / nA tu mattagaje strI tu vAghabhede hi lumbikA // 1500 / / makSabhede'pyulambAlye vitu lumbitari smRtH| lambanaM tvardanaM jJeyaM lekhanI tu sivAmiyam // 1571 // syAcitratUlikAyAM klI punarlekhanamityadaH / kriyAyAM likhatenistu sAdhane lekhakarmaNaH // 1571 // lehanastu zuni dve syAcauryagrAsini tu triSu / sauvarcaladrave tvaSI (lehito : lohite) jAraNAhaye // 1573 // tristu lehayateH karmabhUte syAleDikartari / lobhanaM tu suvarNe klI lobhe lobhayateH punaH // 1571 // arthe strIzaNDayovidyAlomana lobhaneti ca / locanaM tvakSaNi klIbaM pazyatyaye tu sA na nA / 1575 // - 1. 'bhazaM tu ka.. ca. pATha:. 2. "kSya' ga. pAThaH. * 'sauvarcalaM prasasta syAbAraNaM lohito'siyAm (pR. 133. ko. 12) iti vaijyntii|
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ tryakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / locanaM locanA ceti striyAmeva tu locanA | vicArotAvidaM proktaM vaijayantyAM manISiNA / 1576 // lohalastu triravyaktabhASiNi syAt pumAn punaH / zRGkhalA (vI?dhA)ryi ityAha rabhasaH zabdavittamaH / 1977 / / loTanA tu striyAM sAnusAravAci napi svadaH / viloTane lohitaM tu rudhire klIdvayoH punaH / / 1578 // 2 AvatArikasaMjJe syAnmatsyabhede pumAn punaH / raktazAlI raktavarNe'pyatha syAt tadvati triSu // 1179 // tatrApi stryarthavRttitvavivakSAsti yadA tadA / lohinI lohitA ceti dvairUpyaM locakastu nA // 1580 // . raktAMzuke mAMsapiNDe nIlinyAM carmaNi bhuvi / ajayastu paThatyenaM nIlIraktAMzuke trituM // 1981 // duSTabuddhAvatha prAha nirbuddhAvajayastathA / syAllocitaryatha klIcaM lohe syAt kAMsya saMjJake // / 1582 // lohajaM bhedyavat tu syAllohasambhUta vastuni / lomazA tu striyAM mAMsyAM lomazaMstu tri romaze // / 1583 // varNako'strI prakAre syAccandane'Ggavilepane / prakAre tu striyAM cAha varNikAM zAkaTAyanaH // 1984 // tristu varNayitaryeSa valajA tu striyAmiyam / apUtadhAnyarAzau syAd rUpavatyAM ca yoSiti // / 1989 // anA tu puragehAderdvAre kSetre 'pyathAparaH / sasye'pyAhArthaM rabhasaH klIvaM yuddhe'pyabhASata // 1986 // 1. ''ka. ca. pAThaH. 2. 'zaM tristu ro' kaM. ca. pAThaH. + 'lolossphuTavAdini / zRGkhalAbhAyeM' iti hemacandraH /
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnAtharNivasaMkSepe atha puMsi bhavenmizrarasabhede'sya lakSaNam / lavaNoSNakaTusvAdutiktAtmatvaM triSu tvadaH // 1587 / / tadvati syAt tathaivAyaM valajAte'pi nA punaH / rajjau varATaH padmasya bIjakoze'pyadhIyate // 1588 // khaDbhede'pi cairaNDabIjAbhapulakAvalau / nIce'tha dve kapardAkhyajalajantau triSu tvayam // 1589 // . sevake'tha varAlo nA mizravarNAntare bhavet / sitapiGgANarUpe'tha tadvati triSu sA punaH // 1590 // varAlA haMsakAntAyAM strI bhaiSajyAntare tu naH / / vamanastu pumAn vRkSe vijJeyo'koThasaMjJake // 1591 // chardanArdanayostu syAt klItyevaM rabhaso'paThIt / vayaHsthA tu striyAM bAsIkAkolyAmalakISu ca // 1592 // sUkSmailAyAM harItakyA taruNe tvabhidheyavat / vyalIkastvapriye puMsi syAdakArye ca nA punaH // 1993 // pIDAyAM ca vilakSe cApyaparAdhe viparyaye / kecit tvAhurbheyaliGgamapriye vyaJjanaM punaH // 1594 // kIvaM zmazruNi niSThAne cihAvayavayorapi / vyanaktyarthe'tha nA yajJapazusaMskArakarmaNi // 1595 // akhI halasamAkhyeSu varNeSu syAdathAkhiyAm / balayaM kaTake nA tu mahodaryAsyamustake // 1996 // tathA pazcimarAzyarthe vanajaM tu napuMsakam / syAdutpalapamede hi kaMsotpalamiti zrute // 1997 // pane ca strI tu vanajA mudgapAhayauSadhau / ramasastvAha puliGgaM mustake zabdavittamaH // 1998 // - 1. 'mla' ga. pAThaH, 2. 'hye|' ca., 'bye|' ka. pATha; .sa. pAThaH 3. 'te' ka. pA. 4. .
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 dhyakSarakANDe naanaaligaadhyaayH| vanodbhave tu tripvetad valanaM tu napuMsakam / Avartane syAt tantvAdeH saMvRtau calane'pi ca // 1999 // anA tu valayatyarthe valanAtha dvyomNge| hariNAdau vatsalastu tripu premavati smRtaH // 1600 // striyAM tu vatsalA vatsakAmAyAM gavi napa punaH / valgitaM valgane'zvAnAM ganibhede'pyatha triSu // 1601 // tadvatyatha vadAlo dve matsyamedai yadAhayaH / sahasradaMSTra ityeSa tathA matsyAntare'pi ca // 1602 // pAThIna iti yasyAkhyA vaijayantyAM hi kiirtitii|.. sahasradaMSTrapAThInazandau bhinnAbhidheyakau // 1603 // varAhaM mUrdhni guhye ca haste cocAkhyabhepaje / kI varAGgA caturvarSasurabhI strI dvayoH punaH // 1604 // varuTaH prAmasUtasvajAtau syAt kSatriyastriyAm / martyajAtyantare vrAtyAjAte'tho zAkaTAyanaH / / 1605 // niracyauSThayabakArAdimenaM tamyArthamAha hi / medaM medo hi vaidehAnnipAdyAM jAta ucyate // 1606 // vallavastu dvayoH sUpakAragopAlayorbhavet / . vartakastu pumAnazvakhare pakSyantare punaH // 1607 // vartikA va(ti? ta)kA ca strI tri tu vartitari smRtaH / vartanaM tu turaGgasya kI dhUliluTane tathA // 1608 // jIvikAyAM pravRttI ca muhurvacana eva ca / vyAvartane kuTopiNDe vartanA tu na nA bhavet // 1609 // dhAtorvatayaterathe piNDIkaraNa eva ca / syAd bhedyavat tu vartipNI vareNyaM tvabhidheyavat // 1610 // 1. 'sapyoSTaya' ka. i. ca. pAThaH,
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 . nAnArNavasaMkSepe zreSThe napuMsakaM tvanye varAhastu pumAn girau / meghe'giraHsu pravare'pyahani dve tu sUkare // 1611 // vardhanaM chedane vRddhikriyAyAM bheSavat punaH / / syAd vRddhisAdhane cApi varSiNau ca striyAM punaH // 1912 // galantikAyAmapi ca sammAnyAM ca vardhanI / vardhanA tu naH nA dhAtoraNaM vardhayateratha // 1613 // vazika bheSavat tucche krIvaM tu guruNi smRtam / vaMzikaM tvagurau jIbamadhvamAnAntare tu nA // 1614 // dazastomAtmake dve tu venIzUdasamudbhave / martyajAtyantare strI tu vaMzikA vaMzavAdyake // 1615 // kazcit tu vaMzajAle'pi brUte'tha vapanaM napi / bIjavApe muNDane ca vAnI tu strigAmiyam // 1616 // 'kharukuvyAkhyavapanazAlAyAM kyunastu naa| yajJe klI tu prazaste ca vaidupye'pyatha sa dvayoH // 1917 // devabrAhmaNayoH kliI tu prajJAkAntyoratha triSu / syAd dhUrte vacako dve tu sRgAle nA tu vshcyH|| 1618 // mArge kAle ca dAbhe ca dve tu kArau ca kokile / grazcanaM chedane klIyaM nA patrArazI tri tu // 1619 // sAdhane chedanasyAtha vacuSyaM tu tri vaktari / nakule tu dvayorAha kazcicchandavicakSaNaH // 1620 // vasira bdhije klIbaM lavaNe ramasaH punaH / kiNihIhastipippalyorapi prAha pumAn punaH // 1621 // 9. 'NI' ka. ku. ca. pATha:. 2. 'pu' ga. la. pATha:. + vapanI syAt sarakuTI zilpA' (pR. 161. lo. 50) iti tu vaijyntii| + 'mI tu' rati mAna /
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ gyakSarakANDe naanaalikaadhyaayH| siMhoto hastipippalyA kAryAsAsmi tu vrvrH| lubdhake nA pArasIkajane tu dve striyAM punaH // 1622 // bhAryAyAM varvarI nadyAM kezavinyasanAntare / bhedyavat tvadhame vakrakeze ca varakastu nA // 1623 // vanamudne kodravasya prabhede rUkSaNAhaye / astriyAM tu dvikhaNDAsye mavet prAvaraNAntare // 1625 // vaTharastu zaThe sthUle triSu varSe tu puMsthayam / .. vaghakastu pumAn vyAdhau pAbIje tu napyadaH // 1625 // bheSavad ghAtake nA tu varaNaH pAdapAntare / tikazAkAhaye caiva prAkAre caiva napyadaH // 1626 // sambhakAvAvRtau cAtha varuNo nA pracetasi / varuNAyavRkSe ca mahodararujAntare // 1627 // jalodarAkhye klI tvapsu prasave'troktazAkhinaH / . basantastvRtubhede nA surabhyAkhye triSu tvayam // 1928 // kriyAyAM vasaterdhAtoH kartaryatrApi ca striyAm / yadA vRttistadA rUpaM vasantIti pumAn punaH // 1629 // vahanto rathareNau syAt tri tu vAhakriyAkRti / tatra sparthe yadA vRttirvahantIti tadA bhavet // 1630 // . . nA vistRtako haste klI tAne makare'pi ca / balUraM tu vanakSetra USare vAhane ca naH // 1631 // vallUrA tu trayI zuSkamAMsasUkaramAMsayoH / vadhUlastu gaje dve syAdRSibhede tu ghumyayam // 1632 // syAd rasAyanatantrasya kartari syAt tu bhedyavat / variSThaH syAdurutame tathA varatame'pi ca // 1633 // 1. 'ta' . pAThaH.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15. mAnArthArNavasaMkSepe dve tu titirisaMjhe syAt pakSijAtyantare'ya sA / baDhavA poTakAntAyAM strIbhede'pi ca vizrute // 1934 / / kAmatantravidAM kumbhadAsyAM ca rabhasastvamum / dvijAinAyAM ca prAha zabdazo'ya naliGgakaH // 1935 // yaM pumAMsaM vRSa santamArohanti viSapsavaH / gAvastatra gude tu spA banihurnA dvayoH punaH // 1536 // madhe ni ta sambhake vAstu pumAnavam / bhAcArya zrotriye cAtha brAmaNe dve tri vAbhimani // 1137 // bandanA tu na nA stusthAmabhivAdana eva ca / varSAbhUstu dvayo ke varSAmbIti yadA tadA / / 1638 // vRSiH syAd yonimatyarthe tathA gaNDUpade'pi ca / bhekokanyAyamAvaH syAt pareSAM tu mataM viduH / / 1639 / / punarnavAsamAkhyAyAmoSadhau nIti tat punaH / syAt saMzayitamasmAbhiryatazchandasi dRzyate // 1640 // anAdisampradAyAce prayoge kaNThajopmavAn / gurupako hayAtoryapAhazama papa vai // 1941 / / unnammayeti varSAhA juhotIti tatazca saH / apapraSTa utAhosvid varSAmariti cAparaH // 1642 // punarnavAyAM zabdo'sti vyutpanno bhavateriti / vyutpAdyamAno bhavatermaNDUke sAvakAzakaH / / 2943 // . tasmAt punarnavAyAM syAdayamopThyabhakAravAn / sandigdho'tha triSu jJeyo vasamAn vasusaMyute / / 1644 // 1. 'nA' ka. pAThaH. 2. 'ka' ka. pAThaH. 3. di' ga. pAThaH . pacanariti abhidhAnAntare likhitam /
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ tryanarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / bhUmyAM tu strI vasumatI valabhit tu pumAnayam / purandare tathaikAkatubhede ca naM punaH / / 1645 // syAdAraNyakayoH sAmabhedayorRci gItayoH / upatvAjAmayogira ityasyAmatha sa dvayoH / / 1646 // vanazvA kroSTara vyAghre rabhasokto'tha sa dvayoH / vayodhA yUbhyatha tri syAd vayaso dhAtari tri tu // 1647 // vanaukA vanavAstavye markeTe tu dvayorayam / vAsantastu pumAjJeyo vRkSe kuskAye || 1648 // vAsantI tu striyAM puSpavallIbhede'timuktake / yUthikAyAM ca rabhaso'vahite tu triSu smRtaH / / 1649 // vasantajAte ca tathA vasante puSpajAtiSu / vasantasambandhini ca vArtAkI tu striyAmiyam / / 1650 / / triSvityeke zAkaphalastambe vAtiGgaNAiye / prasahAkhye kSudraphalastambe ca prasave punaH || 1659 // tayoH klIbamatha dve syAd vAnaro markaTe'tha nA / turukarAMjJe niryAse nATikA tu striyAgiyam // 1612 // pUgavRkSe triSu punarvATako veSTake'tha nA / arrar vaDavAvau brAhmaNe tu dvayostri tu / / 1613. / / asbAyogini prAha rabhasaH punnapuMsakam / vaDavAnAM gaNe dve tu vAraNaH kuJjare tri tu // 1694 // vikAre varaNAkhyasya tarorvaraNayogini / nA tu setau strIpostu vAraNA syAnnivAraNe // 1655 // athAtra rabhasenoktaH zloko'yaM paThyate yathA / vizArade ga (dA!tA) taGke mumukSau baDaveSTake || 1656 // 1. 'pyadaH / ka. ga. pATha:. 191
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 193 nAnArthArNavasaMkSepe nirjare'pi vizAle ca vA(gu?ga) ro vArake pumAn / ityevamatra liGgAni vyavasthApyAni yatnataH / / 1657 // klI tu syAd vAhanaM yugye vAhanI tu striyAmiyam / purasya rAjamArge syAdupaniSkarasaMjJake // 1698 // anA tu vAhayatyarthe vAhanA bAgurA punaH / striyAM syAnmRgabandhanyAM martyajAtyantare punaH // 1659 // vaizyavenIsamudbhUte vAnakaM tu napuMsakam / brahmacarye triSu punarvanitaryatha vApanI / / 1660 / / striyAmodanamikSAyAM AsamAtryAmanA punaH / vApanA vApayatyarthe vArtikastu dvayorayam || 1661 dUte vivAhavikhyAta dhUlibhakte tu tannapi / vyAkhyAgranthavizeSe ca vAruNI tu striyAmiyam // 1662 // umAyAM ca pratIcyAM ca surAyAM ca latAntare / bhedyaliGgaM tu varuNasambandhinyatha vArijam || 1663 // padme sAmudralavaNe klIbaM zaGkhe tu puMsyayam / vAmanastu pumAn viSNoravatArAntare baleH // 1664 // dveSTari drumabhede ca madanAnye tathA bhavet / diggaje yamakASThAsthe sve tu tripvatha smRtaH // 1665 // vAtUlaH puMsi vAtyAyAM tri tu vAtAsa tathA / vAtale'pyatha kA dve vAyasaH strI tu vAyasI // 1666 // kAkodumbarikAyAM ca kAkamAcyAM ca bhASitA / bhedyaliGgaM tu vijJeyaM vayassambandhimAtra ke / / 1667 // + 'bAgarastu gatAtaDe mumukSI vAtaveSTake / vizArade viSANe'pi nirNaye vArake'pi ca // ' iti medinI, 'bAgaro vArake zAge nirnare bADave vRke / mumukSoM pANDate cApi parityaktabhaye'pi // ' iti hemacandratha /
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... yakSarakANDe nAnAlizAdhyAyaH / vAlaka svastriyAM jJeyaM valaye'pyaGgulIyake / hIbere tu napi strI.tu vAlikA sikatAsu ca // 1968 // UauM ca karNapRSTha vijJeyA bhUpaNAntare / valaye cAGgulIye ca pumAMsa rabhaso'bravIt / / 1669 // vAsukastu pumaanrknaamdheymhiiruhe| raumakAkhye tu lavaNe vijAnIyAnnapuMsakam // 1970 // kI tu sandezavAci syAd vAcika tri tu vAkRte / girA cAbhinaye nA tu vAtaghno bhUruhAntare // 1671 // eraNDasaMjJe triSu tu vAtanI vAtaghAtake / amanuSye vAjinaM tu navAmikSAjavantuni // 1672 // vAjisambandhini tvetat triratho vAsi napi / . gRhacchadipkASThabhede saMdhikASThAiyejya sA // 1973 // vAsikA strI mAlyadAgni vArSika tu napuMsakam / trAyamANAsamAkhye syAt sthAvare bhedyavat punaH // 1674 // varSAsu bhavajAtAdau nirvRttaM yacca kizcana / varSeNa varSAbhirvA syAt tatrAdhISTAdike'pi tat // 1675 // vAsavastu pumAnindre dvAdaze cApyaranike / bhavet saptadazArale pasya syAt tu bheyavat // 1976 // vasusambandhini dve tu vAtiko viSavaidyake / tri tu vAtasya zamane kopane cApi vastuni // 1677 // vAlukA tu striyAmuktA sikatAmu napi tvadaH / elAvAlukasaMjJe svAd bheSaje'pi viSAntare // 1978 // puNDarIkasamAkhye'tha vAcAlo bhedyaligakaH / bahugagiri strI tu zArikAsaMjJapakSiNi / / 1679 //
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 mAnArthArNavasaMkSepe vAcAlA vAsarastvasvI divase nA tu pAvake / kAme prAvRSi cAtha syurvAhikAH puMsi bhUgni ca // 1680 // TekasaMjJe janapade vAhikaM tu napuMsakam / tulAsaMjJonmAnamedAdRkSaM dazaguNaM smRtam // 1681 / / vRddhyA dazaguNaM tasmAt sthiteSvAcitakAdiSu / aSTAsu parimANeSu SaTke syAt parimANake // 1682 // bAhakastu dvayoH srpprbhede'jgraaiye| nA tvamau suniSaNNAkhyazAke ca jalanirgame // 1683 // bhevaliGgasta vahanakarmAjIve budhaiH smRtaH / vArastu dvayojJeyaH zakunau puMsi tu smRtaH // 1684 // khaDaikadeze vArAhaM punaH sAmasu kepucit / ko varAhamuninA punargranthe kRte triSu // 1685 // varAhasambandhini ca vArAhI tu siyAmiyam / viSvaksenapriyAnAmanyoSadhau ca latAntare // 1689 // vArAhakandasaMjJe syAdanyasyAM kApi cauSadhau / saptAnAM caiva mAtRNAmekasyaumapi mAtari // 1687 // vAzu(kAra)stu dvayorjayaH zakunau strI tu vaashuraa|| rAtrau jIvaM tu vAditraM vAdyanirghoSavAdyayoH // 1688 // vaditustu tri sambandhinyatha syAd vAdanA na naa| arthe vAdayateH klI tu vAdyanirghoSa Iritam // 1689 // vAghe tu vAdikaM klIbaM bhedyaliGgaM tu kartari / aNyantavadateya'ntavadateH karma yaH smRtaH // 1690 // 1. 'dpe|' ga. pAThaH. 2. 'bhakasa' ru., 'SaTkasaM' ga. pAThaH. pAThaH . 'syAM cApi' ga. - - - - * "TakaMvAhIkakAzmIraturuSkeSu sasindhuSu / bAhIkA vAhikAH kIrAH zAkhayo dAradAH mAt" (pR.37. Do. 25) iti tu vaijayantI / 'vAsurA bAsitArAtryoH ' iti tu hemcndrH|
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ tryakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / vAsanA tu na nA gandhadhUpAdhairbhAvanAvidhau / tathA nivAsayatyarthe vasterhetukRtAvapi // 1691 // 25 vAsanastu pumAn gehAvayave bindusaMjJake / vAsanAsAdhane tu tri strIliGgA tu smRtA budhaiH // 1692 // vArdhuSistvRNavRddhau strI vRddhyAjIve tu bhedyavat / vAriNistu pazau dve syAt pazuvRttyAM tu sA striyAm // 1693 // vijayastu jaye puMsi tathA madhyamapANDave / khar3e ca strI tu vijayA harItakyAmatha triSu // 1694 // vibudho viduSi dve tu deve'thA punnapuMsakam / vilagnaM madhyasaMjJe syAccharIrAvayave tri tu / / 1695 // sakte'tha viralaM tri syAdaghane viralA tviyam | striyAM gRdhanakhIsaMjJalatAjAtAvatha striyAm // / 1696 // vizalyAgnizikhAnAmnyAmoSadhau syAt tathaiva sA / dantikAyAM guDUcyAM ca nizzalye tvabhidheyavat // 1697 // vizikhastu pumAn bANe vizikhA tu striyAmiyam / rathyAyAM rabhasastvenAM khanitryAmiti coktavAn // 1698 // bhagavadyAdavoktaM tu cetasi kIbaliGgakam / nizziskhe tu triSu strI tu vizAkhA tArakAntare // 1699 // dhArAsaMjJe pAdapasyAvayavAntara eva ca / nA tu devavizeSe syAt skandadevasya pRSThaje // 1700 // skandadeve vadantyanye vizAkhA kAlaje punaH / bhedyavat syAd viSANA tu pazuzRGgebhadantayoH / / 1701 // liGgatraye striyAM tu syAdajazRGgIti vizrute / lasAmede viSANIti vyantA strI tu viSaghnyasau / / 1702 // 1. 'vi' DaM. ca. pAThaH. 2. 'Na' Da. pAThaH. 195
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArNavasaMkSepe gulacyAM vRzcikAlyAM ca bhAgIMnAni ca bheSaje / trivRtAsaMjJavallayAM ca zirISe tu pumAnayam // 1703 // . zleSmAtakAkhye ca tarau viSaghnastri tu hantari / amanuSye viSasya syAd vinayastu zame bhavet // 1704 // tri tu bItanaye strI tu balAyAM vinayAtha saH / vihaNo mepalijaH syAccha sa tu liGgakaH // 1705 // RSimere bhaveno tu vipakSaH zAtrave tathA / pakSipakSe bhedyavat tu vItapakSe pumAn punaH // 1706 // vitarka AzavAyAM syAd vItatarke tu bhedyavat / vipinaM klI vane harSanandI tu vivRNotyadaH // 1707 / / jaladurge medyavat tu gahane vipriyaM tu na / aparAdhe bhedyavat tu vijJeyaM vigatapriye // 1708 // viSphirastu dvayoH pakSimAtre kukuTapakSiNi / mayUre ca virAgastu vairAgye nA triyu tvayan / / 1709 // vItarAge viSAdastu viSasyAcAra bhedyavat / cittAvasAde tu pumAn vizvastA tu striyomiyam // 1710 // viSavAyAM zAzvatastu triSu vizvAsayogyake / vipalasta dvayoH sarpa bheSavat tu vipadbhate // 1711 // atho vitunamAnUpazAkastambe napuMsakam / suniSaNNAhaye tutthAJjanAkhye cAJjanAntare // 1712 // tAmalakyAM tu nA. nA tu vidaNDo maargrodhini| argalAsaMjJakASThe ca vItadaNDe tu bhedyavat // 1713 // 1. bhAgInA' ka.a. ca.pAThaH: 1. 'nA' ga. pAThaH, 3. 'yAM liyAm' ka.. ca. pAThaH. ... 'bhAgI brAhmaNayASTikA' iti tvamaraH /
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyazarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / vilepastu mAjJeyaH syAt kriyAyAM vilimpateH / tathAnulepanadravye vilepI tu striyAbhiyam // 1714 // ghanadravAyAM vijJeyA yavAgvAmatha sA striyAm / ghanadravayavAmyAM syAd vilepyA bhedyavat punaH // 1719 // vileptavye vizeSastu nA bhede'tizayetri tu / vItazeSe pakSimAtrazeSe'pyatha nRbhUmani // 1716 // videhAstIramuktyArUyanIvRddheve triSu svayam / vItadehe vidrutaM tu klIvaM vidravaNe tri tu // 1717 // palAyite vilIne ca vikRtaM tu napuMsakam / vaijayantyAM tu puMsyAha bIbhatsAkhye rase tri tu // 1718 // tadvatyarthe pakSikRtavikArApanayorapi / tathA vItakRte'pi syAd rogidUrUpayorapi // 1719 // nAnAvidhakriye cAtha klIbaM nAnAvidhe kRte / vikRtau cocitasyApi lajjAdibhirabhASaNe / / 1720 // strINAM bhAvaprabhede'tha vibhramaH saMzaye pumAn / zRGgAraceSTAbhede ca drAgviparyAsarUpake // 1721 // zobhAyAmapi ca bhrAntau vermame ca triSu tvayam / vIta vigrahastu vistAre yuddhadehayoH // 1722 // vehe cAjayastvAha vistArAt pRthageva vai / vAkyaprabhede'pyetat tu kecinnecchanti sUsyaH // 1723 // vistAreNa gatArthatvAt tri tu syAd vigatagrahe / vibhUtistu striyAmUtau vibhoraizvaryasampadoH // 1724 // bhedyaliGgA tu kathitA zabdAgamavicakSaNaiH / atabhUtau vibhaktistu zrI vibhAge'pi suptiGoH // 1729 //
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnAthArNavasope mAgdizIyamatyaye ca vItamaktau tu bhedyavat / vidpatistu dvayodeve nA tu jAmAtari tri tu // 1726 // vizAM patyo viSAdA tu viricche (tunA) triSu tvayam / kartRmedhAvinoH syAt tu viSuvannunaporayam // 1727 // samarAtrindive kAle kratubhede tu puMsyayam / vivasvAMstu pumAn sUrye he tu deve nare'pi ca // 1728 // vAyudiggajahastinyAM punaH strI syAd vivsvtii| vidhAtmA tu pumAn sUrye virize'pyatha bheSavat // 1729 // bahubIhI vijanmA tu martyajAtyantare dvayoH / zuddhapUrvakavaizyAyAM bAtyAjAte triSu tvayam // 1730 // (sUrye :) janmanyatho pusi virodhI zAtrave tri tu / viroddhari vipAkI tu yavakSAre pumAMsi tu // 1731 // vipAkavati nA tu syAd viSANI vRSame gaje / viSANavati tu tri syAd viSayI tu mahIpatau / / 1712 // viSayasthajane puMsi manmaye'pyatha bhedyavat / vijJeyo viSayopete brUte tvaMjaya IdRzam // 1733 // siyAsatapuruSa iti nap vindriye'tha nA / vidharmA sahita harSanandI vAha mahAmatiH // 1734 / / vyatIcAra iti tristu bhaved vigtdhrmke| . sAmaprabhede tu nIvaM punapuMsakayoH punaH // 1735 // vihAyo viyati dve tu vihage mahati triSu / khene ca nA ta vIrojyo yo'mihotraM svayaM nahi // 1736 // 1. viSaya ka. pA. :2. 'yo'.. pAThaH, janmani' iti svaav|
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 . vyakSarakANDe naanaalishaadhyaayH| mamihotrI juhotyabdaM tasmin() vIrasya tUjhake / meghavad bIrahA tu syAdutsannAgnyamihotriNi // 1737 // pumAmiSu tu vIrasya hantari syAdatha dvayoH / vRSalo (dve') bhavecchUdre vRSabhe tu pumAMsi tu // 1738 // syAllAtari vRSArthasya vRjinaM tu bale napi / pApe ca nA tu keze syAt kuTile tvabhidheyavat // 1739 / / dRdhikasta dvayoH kSudrajantau duNa iti zrute / pucchakaNTakasaMyukta tathA syAcchUkakITake // 1740 // sIpuMsayostu khajUrasaMjJake vipkiittke| drAdhiSThe vRzcikA nA tu rAzibhede'pi cASTame // 1711 // bhaumAya sUryadate syAd yA tu zvetA punarnavA / tasyAM ca vedanA tu syAjjJAne'nubhavapIr3ayoH // 1712 // anA klIvaM tu sattAyAM bhavellAmavicArayoH / veNukaM gajatotre klI veNukA tu striyAmiyam // 1743 // vAghabhede vaMzasaMjJe martyajAtyantare punaH / dve niSAdIkSatriyaje vejanastu pumAnayam // 1744 // bhavet saptadazAranepasyAralike tathA / mUlAt saptadaze klI tu bhaye ca calane'pi ca // 1745 // anA tu vejayatyarthe vedhakaM tu napuMsakam / lavaNe saindhavAbhikhye tri tu vyaddhari nae punaH // 1756 // vedhanaM vyadhane strI tu vedhanI yA tu vizrutA / AsphoTanIti tatra syAd vetravAMstvabhidheyavat // 1717 / / 1. 'tadvIrastasya' sa. ga., 'dIrasya' Da. ca. pAThaH. * 'tasmin vIrasya tUmake' iti pAThaH smaasH| / 'vRSalasturage raheM iti hemacanaH /
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200. nAnArthArNapasope kSetrayukta vetravatI punaH zrI nimnagAntare / baidI ta biyAM kAvyarItibhede durAlamA // 1748 // iti pratItastambe ca vaidarbha tvabhidheyavat / vidarbhadezasambandhe vaidehI tu striyAmiyam // 1749 // rocanAyAmapi pAha. ramasaH zabdavittamaH / maithilyAmapti pippalyAM syAd videhanRpe tu nA // 1790 // martyajAtyantare tu dve vaizyAyAM zuddhaje tmaa| . prAbaNyAM vaizyAte ca vaitasastu pumAnayam / / 1751 // sthAt pusprajanane tristu vikAre vetasasya hi / vaidikastu pumAn bramacAsiNi syAdadhItavAn // 1752 // yo vedaM tatra vede tu bhave syAd bheliGgakaH / baiMzAkhastu pumAn manthadaNDe mAdhavamAsi ca // 1753 // anI tu dhAnuSkANA syAt sthitibhede sa cehazaH / trivitastyantarau pAdau yatra tatra triyAM punaH // 1751 // . paurNamAsyAM vizAkhAkhyanakSatrayuji sA tathA / gajasya pUrvapAdasya nakhAdUvaM hi saptadhA // 1755 // kRtasyordhvasthabhAge ca bhevaliGgaM tu vaiSNavam / viSNubhakte tathA viSNudevate viSNuyogini // 1756 // nA tu saptadazArale!pasyArabhya mUlataH / jJeyatrayodaze'ratnau vaiSNavI tu niyAmiyam // 1757 // saptAnAmapi mAtRNAmekasyAM syAt tathaiva sA / navAnAM viSNuzaktInAmekasyAmapi nae punaH // 1758 // tavAhaMsomavargasya sAmroH prathamayoH smRtam / vaiNavastu dvayomartyajAtibhede yadudbhavaH // 1759 // 1. 'da' ga. ca. pAThaH,
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ tryakSarakANDe nAcaliGgAdhyAyaH / brAhmaNyAM tatra mAhiSyAt tristu veNuvikArake / kI tu svarNavizeSe syAd veNUtaTasamudbhave // 1760 // karNikAraMprabhe'tho nA zambaro girimeghayoH / daityabhede ca vijJeyo yo bibharkyurasA striyam || 1761 // dve tu syAnmRgabhede'lpahariNe matsya eva ca / klIbaM tu salile bauddhanatabhede bale'pyatha / / 1762 // zabaro martyajAterdve prabhede yasya sambhavaH / zUdrAd bhillastriyAM strI tu zabarI tApasastriyAm // / 1763 / / rAmAyaNaprasiddhAyAM puliGgastu mahezvare / napuMsakaM tu salile zabalastu nRliGgakaH / / 1764 // citravarNavRSe citravarNe ca tri tu tadvati / zanalI tu striyAM citravarNagavyAmatha dvayoH / / 1765 // pharo matsyabhede svAt proSThIsaMjJe striyAM punaH / zapharI vRkSabhede syAdazmantaka iti zrute || 1766 // zalalI nastriyoH zvAvilomni zvAvidhi tu dvayoH / zANDilastvRSibhede nA pArvatyAM zaNDilI striyAm // 1767 // jalazuktau tu zambUko dve zambUkA tu sA striyAm / gajasya mukhamadhyasya pArzvAbhodezayoratha / / 1718. // nA sUkSme taNDulakaNe taNDulasya male'pi ca / zalyakastu pumALetakhadire kadarAye || 1769 // zalyakI tu dvayorjJeyA mRgabhede'tha zastrakaH / puMsisyAdRGkaNakSAre kI tvayasyatha sa dvayoH // 1770 // zarabhaH siMhazatrau syAdaSTapAtsaMjJake mRge| mRgAntare ca rabhasaH karabhe coktavAnamum // 1771 //
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArthArNavasaMkSepe liyAM tu zaramA kanyAsvavivASAsu kutracit / vizIrNAlayAM dvayostu syAcchakulo matsyabhedake // 1772 // mI tu kuzmANDavallyAM syAlakulA zamanastu naa| yame kIvaM tu zAntau syAdanA tu zamanA bhavet // 1773 // . vaSe'pi zamayatyarthe tri tu syAcchAntisAdhane / vasanastu pumAn vAyau madanAkhye ca pAdape // 1774 // kI ta zvAsakriyAyAM sthApacastu dvayoreyam / martyajAtyantare viSAcaNDAlaprabhave tathA // 1.75 // niSThayAdananyapUrvAyAM kirAtyAM janite.tri tu / zunaH paktaryaya dve sthAcchapAko manujAntare // 1776 // viprayAmambaSThaje kSatturjAte coprastriyAmatha / uprAt kSatrastriyAM jAta iti kecit pumAn punaH // 1777 // zunaH pAke pumAMstu syAcyuro janake bhavet / bhAryA(mAtariyA api) patyuzca rabhasastvatra bhASate // 1778 // strIliGgA zvazurA brAmayAmityevaM zabdakovidaH / devare tu paryo nA dve tu syAle pumAn punaH // 1779 // zazAzayunaH svame dvayostvajagare'ya naa| pradoSe zayayo mRtyau matsye tvajagare dvayoH // 1780 // bhedyaliGgastu nidrAlau zayanaM tu nRzaNDayoH / zayyAyAM klI tu surate sAveze zaraThaM tu naH // 1781 // Ayudhe caiva cApe ca krIDAzIle tu bheSavat / zakalastvRSibhede nA khaNDe tu narazaNDayoH // 1782 // rAgadravyavizeSe ca valkale'pyatha bhedyavat / zakalo mUrkhadhaninonIvRdbhede nRbhUmani // 1783 // ... *' ka. ga. ka. pAThaH. 1. 'pA' ka.. ca. pAThaH; 3. malA na' ga. pATha..
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyakSarakANDe naanaalijhaadhyaayH| zakuMTastu pumAnchAkastambabhede striyAM punaH / hastinaH pazcimaM mAgaM vibhajya dazadhordhvataH // 1784 // Arabhya paJcame bhAge zakuMTAtha koTavAk / bAhI nA bhedyavacchakte zatAGgastu rathe pumAn // 1785 // pUrvavat syAt samAsAdi apaNA tu na puMsyasau / dhAtoH apayaterarthe apaNI tu khiyAmiyam // 1786 / / syAt sumvizeSe'mihotrahavaNIsaMjJake'tha nae / zrAntau syAcmaNa strI tu zramaNI muNDikAhaye // 1787 // bhaiSajyastambabhede syAd rabhasastvAha zabdavit / dadhyAlyAkhyalatAyAM ca dve tu kSapaNake'tha nap // 1788 / / zravaNaM syAcchRNotsarthe zrotre cAtha nRliGgakaH / viSNudevatanakSatre tayukte kAlamAtrake // 1789 // zravaNA tu siyAM rAtrivizeSe pUrNimAntare / prANibhede puna syAcchraviSThA tu striyAmiyam // 1790 // vasudevatanakSatre tadyukte kAlamAtrake / jAte tu tatra triratho zatrughno nA kanIyasi // 1791 // . kAkutsthasya sumitrAje tristu zatronihantari / zarvaro nA mahAdeve candre ca tamasi tvadaH // 1792 // kI strI tu zarvarI rAtrau sandhyAyAmapi yoSiti / atha strI zamitA cUrNe godhUmasyeti yAdavaH // 1793 // . asAdhviva tadAbhAti zabdajJAnAM ydprnniiH| godhUmacUrNe samidhaM dhAntaM pulliGgamuktavAn // 1794 // zAkaTAyana AcAryastasyaupabhraMza ityayam / bhAsate saoNpi sAdhvI cedIpsye zamayateliSu // 1795 // 1. ka.ga pAThaH. 1. 'ka' ka. pAThaH. 3. 'da' ga. pATha:. .'' . pATha::
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 . nAnArthArNavasaMkSepe zakuntastu dvayoH pakSimAtre bhAsAkhyapakSiNi / zakunastu vihaGge dve puMsi tvajaya uktavAn / / 1796 // mitre kI tu nimittAkhye zubhAdeH sUcake'tha naa| zakunidhRtarASTrasya pakSye pUrvanRpAntare // 1797 // dve tu pakSiNi cillAkhye pakSimAtre'pyatha dvayoH / zayAlu: kroSTari tristu nidrAlAvadha puMsyayam // 1798 // udumbaradrume jJevaH zayAlarapare punH| vRkSAvayavamede ca kI tUdumbaraje phale // 1799 // gandhadravyavizeSe ca phale tvAme tri zAkhinAm / zraddhAlustu triSu zraddhAzIle strIliGgavAk punaH // 1800 // jIvizeSe vijAnIyAt prAjJo dohadasaMyute / zakailUdevatAbhede niyAM puMsi tvaSIyate // 1801 // vanaspativizeSe'tha zabdamAd ziSyake dvayoH / tri tu zAbde'tha zatapAcchatAchau tri niyAM punaH // 1802 // jJeyA zatapadI karNajalaukAyAmatha dvayoH / matsye syAcchakalI tristu zakalena samAyute // 1803 / / zAradastu pumAn pItamudre saMvatsare'pi ca / tristvaSTe ca zuddhe ca zaratpAdikeSu ca // 1804 // zArasya dAtaryapi ca rabhaso'pratibhe'pi ca / pratyapre ca striyAM tu syAt saptaparNAkhyapAdape // 1809 // zAradI toyapippalyAmapyatho zArvaraM napi / syAdandhatamase tristu dhAtuke'tha tri zArkaraH // 1806 // zarkarAvati nA tu syAd yonovargasamutthayoH / sAnormAdhvIkasaMje tu madhumadye pumAnayam // 1807 // . 1. 'thAme' ka. ca. pAThaH. 2. 'tra' ka. ca. pATha:. 3. 'tandai ga. pA. 4. 'kSA' ka. . cA pATha..
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyakSarakANDe mAnAliGgAdhyAyaH / dugve phenece ramasaH proktavAnchandavittamaH / zANDilyastvRSibhede nA syAd bile pAvakAntare // 1808 // zANDilasya tvapatye dve gotre strI tatra maNDilI / zArikA tu striyAM zArIsaMjJe pakSyantare tathA / / 1809 // bAdyavAdanadaNDe ca " zAkaTastu tri hiMsake / zAleyastu pumAyo mizreyAsaMjJameSaje // 1810 // cANakyamUlake'pyAha kampit kSetre tu medyavat / zAlyudbhavocite kI tu carmapaNasamAye // / 1811 // zAnaM syAllatAmede zArmASThA tu niyAmiyam / prasiddhe sthAvare dAsISaDazrAdipadairatha // 1812 // zyAmalo'zvatthavRkSe nA kASye ca tri tu tadvati / zyAmikA mRgabhede strI zyAmalA SoDazAGgulA // / 1813 // zvetavinduriti proktaM lakSaNaM tasya sA tathA / jJeyA hemamale nA tu zyAmAkAhayadhAnyake // 1814 // zyAmakaH zAkaTastu syAt pumAn palazatAtmanaH / tulAsaMjJasya mAnasya viMzatyAtmakabhArake || 1815 // zAkaTInAparAbhikhye yat tu mAnaM vyavasthitam / uktA (dU) dazaguNaM tasmAt tathA dazaguNaM hi yat // 1816 // tasmAcca yad dazaguNaM tasmin kkI medyavat punaH / zakaTeH zakaTasyApi sambandhini tathA smaret // 1817 // vAhake zakaTasyAtha zAkaTI strIti budhyatAm / arthe nidAnakAreNa prayukte zAkarastu nA / / 1818 // 1. 'tu' ga. ba. ca. pAThaH. 2. 'ri' ga. Ga. pAThaH. 205 * 'zArakastu' iti pAThaH syAd arthasAmaJjasyAt, zAkaTazabdasyopariSThAdvasyamANatvAca /
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnANivasaMmepe vRSabhe zakarIsaMjJacchandasi tvetadIritam / / klI tristu zakarIyoginyatha syAcchAmbaraM triSu // 1819 // zambareNa hi sambaddhe zAmbarI tu striyAmiyam / mAyAyAmatha pulliGgaH zrAvakaH kaNThaje guNe // 1820 // gAyakAnAM guNavAyaM yo dUrAcyAvayed dhvanim / sa syAt vistu bhaveccotamApavitroratha yoH // 1821 // vyAne siMhe ca zAIlo nA bhAgocaravardhinAm / hinAdInAM dazAnAM syAccUrNe'tho puMsi zAbaraH // 1822 // lodhe kI tvaparAdhe ca pApe ca zabarasya tu / sambandhini tri nA tu syAnmAsa zrAvaNike tathA // 1823 / / zrAvaNaH zrAvaNI tu strI paurNamAsyAM hi yA bhavet / zravaNAhayanakSatrayuktA tasyAM tathA bhavet / / 1824 // muNDIsaMjJakabhaiSajyastambe'tha rabhaso'paThIt / dadhyA(dilI)saMjJake vallibhede'tha zravaNasya yat // 1825 // sambandhi tatra triH zItaguNe tu ziziraH pumAn / tri tu tadvati zaikhAkhye vRtumede nRzaNDayoH / / 1826 // . zikharo'trI gireH zRGge vRkSAne ramasaH punaH / pakadADimavIjAbhamANikyazakale'bhyadhAt // 1827 / / pulake'pi sa evAha bhedyaliGgaM tu bodhata / vartule yat tvidaM proktaM kaizcicchobhanavAcakaiH // 1828 // budhaiH zikharazabdo'yamityasat tadamUlakam / zizukastu dvayorbAle ziMzumAre tathaiva ca // 1829 // .... 'ratriSu' ga. 6. ca. pAThaH, 2. 'kam' ga. pAThaH. '+ 'daNyAlyA zrAva(gA ? NI) matA' iti medinI /
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ - dhyakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / ulUpIsaMjJake cApi jalajantau pumAn punaH / drumabhede striyAM tu syAcchizukA +++++ // 1830 // zithilaM tvadRDhe trisyAcchithilI tu striyAmiyam / bamrikAsadRze piGgavarNe kITAntare bhavet // 1831 // ayomale tu ziGkhANaM, kIbaliGgaM pratIyatAm / nAsAle tu sa pumAn zikhaNDastu pumAnayam || 1832 // mayUrapicche strI tu syAcchilAyAM hi zikhaNDayasau / zikhaNDI tu dvayorjJeyo mayUre'pi ca kukuTe // 1833 // zikhaNDinI tu strI yUthyAM gujAyAM ca pumAn punaH / kalAyasaMjJe dhAnye'pi ramasaH proktavAnamum / / 1834 // RSibhede kaciccApi puruSe bhAratazrute / zikhaNDavati tu tri syAcchikharI tu pumAn girau // 1835 // apAmArgasamAkhye ca stambe rabhasa uktavAn / tarau ca strI tu vijJeyA chandasyatyaSTisaMjJake // 1836 // vRttabhede zikhariNI mArjitAsaMjJake tathA / saMskRte takrabhede syAcchItakastvalase tripu || 1837 // jvAlAbhede zItikA strI zIkarastu pumAnayam / * vAtAdya (ste) sneha (kaNe) hastyAyurvedinaH punaH // 1838 // hastihasta samudbhUtadAnavAriNyadhIyate / guNe ca zavale zItaguNe ca syAt triSu tvayam // 1869 / / - guNayoretayorekayukte syAcchItalastu nA / campakAkhye puSpatarau tathA zItaguNetri tu // 1840 // tadvatyatha striyAM raktavarNAyAM gaMvi zItalA / zrIphalastu pumAn bilve zrIphalI tu striyAmiyam // 1841 // 207 'zIkaraM sarale vAnasRtAmbukaNayoH pumAn' iti medinI, 'atha zIkaraH / vAtAstajale'mbukaNe' iti hemacandraH /
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 nAnArNavasaMkSepe nIlyAkhyAyAmoSadhau syAdAmalakyAM tu zabdavit / ramaso'tha zrIdhanaH syAd buddhe nA kI tu danayadaH // 1842 // zrIparNa tvamimanyAvyasthAvare kamale ca nam / zrIparNI tu striyAM vRkSe kArye kaTphale'pi ca // 1843 // zIrSaNyaM tu zirastrANe yodhAnAM zIrSakAhaye / keze ta vizade tri syAnmulye mUrdhamave'pi ca // 1844 // avaidikAstu zabdajJammanyAH kecidadhIyate / tAlavyoSmAdirastrIti zupi )radhvanirasya te // 1815 // artha vadanti vivaraM ramasastu nakhAhaye / bheSaje'pyapaThId vAyabhede tvajaya uktavAn // 1841 // pAzAdike chidrayukte punaniriti coktavAn / etaccAsAmprataM yasmAt (tAlavyoSmAdireva!) hi // 1847 // vaidikA anumanyante tasya cArthAH pRthak kRtAH / zunakasvRSibhede nA zuni dve (tu nRliGgakaH!) // 1818 // martyajAtyantare viprAcchUdrAyAM vyabhicArataH / jAte zUlavati tvetat triratho zRGgAlA trayI // 1849 // kaTisUtre bhavet pusAM pAdabandhanavastuni / api syAd dantinAM nA tu zRGgAraH syAd rasAntare // 1850 // navAnAM nAvyavikhyAtarasAnAmujjvalAhaye / gajamaNDanabhede ca klInaM tu ramaso'paThIt // 1851 // lampaTe cApi sindUracUrNe cAtha napuMsakam / zRGgATa yantrabhede ca yodhAnAM syAzcatuSpathe // 1852 / / 1. 'chA' ca. pATha:. 2. 'ka' ga. pAThaH. 'lI' iti syAt / 'nA' iti syAt / - 'dantajomAdimeva' iti paThitamba bhAti / : 'mAtu zUlikaH' iti syAt / ti /
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ tryakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / pulinaM tu vijAnIyAt stambe salilasambhave / dantabIja iti khyAte zRGgArI tu pumAnayam // 1853 // pUgavRkSe suveSe tu triratho zleSmalaH pumAn / godhUmadhAnye triSu tu zleSmavacchreSmakAriNoH || 1894 // zleSmanI tu striyAmuktA piNyAmallyormanISiNA / rabhasena triSu tveSa zleSmaNo hantari smRtaH // 1859 // zailUSastu naTe dve syAt kitave ca pumAn punaH / zaNDajAtau ca bilve ca zaizavaM tu napuMsakam // 1856 // zizutve'pyubhayoH sAnoruzcaitAgItayostri tu / zizusambandhini klI tu zaileyaM tArkSyazailake / / 1857 // kAlAnusauryasaMjJe ca dhAtubhede tathaiva tat / sindhUtthalavaNe dve tu madhupe syAt triSu tvataH // 1858 // zaivalI zaivalavati strI tu zaivalinI dhunau / zailATastu dvayoH siMhe kirAte ca pumAn punaH // 1859 // devale zuklakAce ca rabhasenedamIritam / atha klI zobhanaM hemni dhAtorarthe ca zobha (ne ! teH) // 1860 // tri tu syAt sundare klI tu zodhanaM zuddhikarmaNi / anA tu zodhayatyarthe zodhanA nA tu zodhanaH || 1861 // aGkolavRkSe strI tu syAt sammArjanyAM hi zodhanI / tristu syAt sAdhane zuddheH zoSakastu pumAnayam / / 1862 // vAstudevavizeSe syAt koSThazreNI hi pazcime / Arabhya dakSiNAt koSThAt kASThe tiSThati saptame // 1863 // yastatra triH punaH zoSTTrzo"yitroratho pumAn / karajabhede SaDgranthaH SaDgranthA tu striyAmiyam || 1864 // 1 'bA' i. ba. pATha:- 2. 'kA' ga. pAThaH. 3. 'tu' ca. pAThaH. 209
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnAANavasaMkSepa bheSaje pippalImUlasaMjJe syAdapare punaH / AhuH zuklavacAyAM tAM vacAmAne pare viduH // 1865 // zayAM cAya SaDazrA strI syAdAgalakapAdape / prasiddha cApi zArNASThAdAsIprabhRtibhiH padaiH // 1866 // sthAva(raiH strI re tri) tu SaTkoNe pADavastu pumAnayam / gatiprabhede smAdamlamadhuronmizrite rase // 1867 // . etadrasasamAyuktaM yat tatrAyaM tripu smRtaH / pANmAsI tu striyAM zrAddhe kartavye mAsi saptame // 1868 // pretasya tri tu sambaddhe paNmAsyAH pAThikaM tu nam / vratabhede SaSThakAlabhojane ca pravatete // 1869 // bhedyavat tu RturhataSaSThAhabhavavastuni / sarvajJo nA mahAdeve buddhe'pyake'tha bhedyavat // 1870 // sarvavedinyatho puMsi samayo napi cApare / saketAcArasiddhAntakAleSu zapathe tathA / / 1871 // kriyAkAre cAjayastu brUte nirdezasampadoH / bhASAyAM ca vayaM tyenaM brUmahe saGgame gari // 1872 // sArastu pratijJAyAM kriyAkAre ca nApadi / yuddhe viSe tu rabhasaH nIvaM tu syAcchamIphale // 1873 // sagarastu pumAn pUrvarAjabhede napi tvadaH / vyoni birgaralena syAt sahite'tha nRliGgakaH // 1874 // sambAhyaH kuJjare yuddhayogye'zro bhedyaliGgakaH / / sannaddhavye spandanaM tu klI kiJcincalane'tha nA // 1875 // timizAkhyadrume klI tu syandanaM savaNe jale / - rathe tu nA syandanI tu strIlijA syAd grahabhrame // 1876 // 1. 'SazyAM cA' ga: ca. pAThaH. 2. 'J' . pAThaH, 3. 'ne tathA' ga. pAThaH,
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ tryakSarakANDe naanaalisaabhyaayH| sparzanaM tu napi spRSTau dAne ca parata! va)ne tu naa| anA tu sparzayatyarthe sparzanA parikItA // 1877 // sargakaM tvatibole syAd (vanI ? dali) * yatroptamAtrakam / saMyAvenaM tatra bhedyaliGgaM tu sraSTari smRtam // 1878 // athAtra rabhasaH prAha pulliGge vacanaM yathA / nAlikerasya sasyAmamaNI khaDne ca satyakaH // 1879 // bhAgavRttikRtA tUktaM sasyasampannavastuSu / vIhizAlyAdikeSveva sthAvarepvatra bheyavat // 1880 // yat tvidaM guNasaMmpanne jayAdityena gApitam / atilokatayA tasya virasatvAdupekSitam // 1881 // saMhitaM tu tri saMzliSTe saMhitA tu striyAmiyam / zAstragranthajAtibhede vedabhAge'pi ca kacit // 1882 // atIva sannikarSe ca varNAnAM klI tu sAmani / SaSThe ca navame caiva khAdiSThAvargagItake // 1883 // . saptakastu pumAn saGgha saptAnAM klI tu saptakam / mRgayAkSAdipu strI tu saptakI kAcidApani // 1884 // saptamaM tu tri saptAnAM pUraNe saptamI punaH / syAt saptamavibhaktau ca durgAdevyAsti dhAvapi // 1885 // saGkocane tu saGkocaH pumAn klIyaM tu kuGkume / sambAdhastu bhage strINAM pumAn mede ca sajjanaH // 1886 / / kArAyAM saGkaTe'nye tu saGkaTe triSu manvate / saMskRtaM tvAhitotkarSe kRtrime nirmalIkRte // 1887 // 1. 'mAtre syA' ga. pAThaH. 2. 'pa' ka. ca. pAThaH. samiti syAt / * 'saMjAvane tRptamAtre prAGmandAta, sarjakaM dadhi' (pR. 134. zlo. 4.) iti vaijyntii|
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 nAnArthArNavasaMkSepe triSu syAlakSaNopete bhASAbhede tu paNDitAH / napuMsakaM vijAnanti saMsarpastu pumAnayam // 1888 // ahInakratubhede syAt saMsRptau ca napi tvadaH / mahAsarpasamAkhyeSu sAmasu syAd dazasvapi / / 1889 // saJjayastu pumAnjJeyaH purupe bhAratazrute / klInaM tu sAmabhede syAdindrannaraRci sthite / / 1890 // vizvAdhanAnItyArabhya tathAhInamakhAntare / / sahasra punarastrI syAcchatAnAM dazake bhavet // 1891 // bahunyapi sahAyastu dve sakhyau tri tu sevake / sarvoSastu pumAn rAjJAM sarvasannahane'tha nam // 1892 / / madhubhede samAsAnAM bhedAliGgAdi yojayet / samastu tri maGgena sahite'tha nRliGgakaH // 1893 // mANidyUte samajA tu strI namaskArikAhaye / Agrupavallistambe syAt kSudre'tha sacivaH pumAn // 1894 // . mantriNi syAt sahAye ca ceTe cetyatha saMvRtam / zrIvaM saMvaraNe varNadharmabhede ca tat tri tu // 1895 // tadvaticchAdite cAtha savanaM klIvaliGgakam / somAbhiSavaNe sAne kANDe'yo zAkaTAyanaH // 1896 // Aha kAlavizeSe'muM syAt prAtassavanAdiSu / yajJasya nA tu yAge'tha vanena sahite triSu // 1897 // . saMhAro narakasya syAd bhede saMharaNe ca naa| syAnmahApralaye cAtha strI saMhArI kara + + * // 1898 // .. 'zya i. pAThaH. * 'samdhistu kanyacchadiSoH kAvAtAyanikA kalA / aAzAlA tu saMhArI' (pR. // ko. 36) iti vaijyntii|
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ tryakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / sarakosat maNau zIdhupAne caSakazIthunoH / bhedyavat tu bhavet sAdhu sartaryatha sagotravAk // 1899 // ekagotre dvayostristu gotreNa sahite'tha nap / sahajaM syAt svabhAve klIpuMsyenaM rabhaso'bhyadhAt // / 1900 // sahotpanne vijAnIyAt saga (?) cApi bhedyavat athAtra dhIraiH sandaSTazabdaH puMsi prakIrtitaH / 1901 // gAthakAnAM kaNThadoSabhede sammizrarUpake / tristu sandaMzanasya syAt karmabhUte tathaiva ca / / 1902 // yamakasya prabhede ca saraTastu dvayorayam / 3 kRkalAse striyAM tu syAt saraTI nIlikAye * // / 1903 // lohabhede'tha saralaiH pUtikASThAiyadume / pumAn vidagdhe tu tri syAdRjau ca priyavAdini / 1904 // punarharSaH samAcaSTe saraNDastu pumAnayam / tRNAnAM samavAye'tha kRmijAtyantare dvayoH / / 1905 // stambajaM tu klIcaliGgamuzIre bhedyavat punaH / stambajAte'tha puMsi syAt sravaNaH katakAye // 1906 // vRkSe kI tu sutai kkI tu salajjaM syAt sugandhike / stambe damanakAkhye syAlajjAvati tu bhedyavat // 1907 // samudrastu pumAnabdhau chandasyutkRtisaMjJake / AkAze ca tathA saGkhyAbhede caivaMvidhaH sa ca // / 1908 // zatAd dazaguNaM yA syAt saGkhyA yatra trayodaza (?) / zAzvatastu napi prAha samudraM dehalakSaNe // / 1909 // 1. 'traiva sa' ka. Ga. ca. pAThaH. 2. 'tu' ka.. ca. pAThaH. ka. ca. pATha:. * 'mIlikAryA tu saraTI' (pR. 43. zlo. 27) iti tu vaijayantI / + 'atha pare dazaguNottarAH / zataM sahasramayutaM niyutaM prayutArbude / nyarbudaM vRndasarve ca nikhane rAGgamambujam / samudro madhyamantaM ca parArdhe ca yathAkramam / ' (pR. 188. lo. 27 28 29) iti vaijayantI,
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255 nAnArthArNavasaMkSepe : tristu syAnmudrayA yukte samudgastu pumAnayam / sampuTe tristu sahite mudrenAtha napuMsakam // 1910 // zarasyAropaNe cApe sandhAnaM kAJjikAdinaH / abhiSutyAM kAJjike ca zlepaNe cAtha sA striyAm // 1911 // sandhAnI rUpyazAlAyAM vAtAMkyAzca tathAntare / giripriyAsamAkhye'tha bhedyavat sandhisAdhane // 1912 // samAnastu pumAn vAyubhede dehAntarasthite / vistu sAdhvekatulyeSu mAnena sahite tathA // 1913 // sajjanastu pumAn sAdhau kulIne bhedyaliGgakam / lIbaM tu rabhaso brUta uparakSaNaghaTTayoH // 1914 // triyAM tu sajanA hastikalpanAyAmatho pumAn / sarpapastvoSadhIbhede tuntumAkhye striyAM punaH // 1915 // sarSapI phalinIsaMjJavRkSe vyAdhyantare tathA / svastikastu pumAn gehavAstuvinyasanAntare // 1916 // trikoNasaMjJake cApi strINAM syAd bhUSaNAntare / suniSaNNAhaye zAkastamce paGkasamudbhave // 1917 // dve tu cApasamAkhye syAt pakSibhede'tha puMsyayam / svaritaH svarabhede syAducanIcadvayAtmake // 1918 // tri tu tadvatyapi syAca khargate sva(rasasara)stu naa| prAtari kI tu divase gehe cAtha dvayorayam // 1919 // . savarNo brAhmaNAjAte kSatriyAyAM vivAhataH / martyajAtyantare tristu matrye syAdekavarNake / / 1920 // 1. 'da' ka. pa. pAThaH. 6 sahajaH svasaro bhrAtA' (pR. 175. lo. 31) iti vaijayantI /
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ zyakSarakANDe naanaalikaadhyaayH| tulyavarNakamAtre ca saMkramastvastriyAmayam / syAd durgasaJcare nA tu pUrvAdhiSThitamAzrayam // 1921 // ujjhitvAnyAzrayaprAptau zabdazAstravidAmapi / guNavRddhiniSedhasya nigite pratyaye tathA // 1922 // athAtra paThyate sadbhiH punnapuMsakayorayam / saGgamo melake nA tu vratabhede tapasvinAm // 1923 // paJcarAtraM payaHpAne saGga(mAta) stu pumAnayam / divasasya vibhaktasya catu(thI dho)dvitIyake // 1924 // paJcarAtrapayaHpAnavate'tha milite tripuN| saGkaro'micaTatkAre sammArjanyavapuJjite // 1925 // saGkIrNe sakarI tu strI kanyAbhede nRdUSite / . saharSastu pumAn vAyau tri spardhanasamAnayoH // 1996 // saraNistu pumAn sUrye strI ta syAt paGktimArgayoH / saGghAte ca sirAyAM ca saMkRtistu pumAnayam // 1927 // RSibhede dvayostu myAt tadvaMzyepu striyAM punaH / paNNavatyakSare chandAgade'pi dvAdazAkSara / / 1928 // klI tvAraNyakasAgni myAna mvAdAritthetyaci sthite / samAdhisnu pumAn dhyAne nIvAka ca mamarthane / / 1929 / / / prANiyUte pratijJAyAM tulyatve bhedyavat punaH / sama Adhirbhaved yasya tatra syAt tu dvayorayam / 1930 // . 1. 'doSe nR' ka. Ga, ca. pAThaH. __* 'paJcarAtraM payaHpAnaM sahamaH samatazca saH' (pR.95. zlo. 147) iti, 'dinAdau prAhapUrvAhI tataH sAtasAvI' (pR. 22. zlo. 64) iti ca vaijyntii| + 'sahArI bhukakanyAyAm' iti tu hemacandraH, 'navakSitakanyAyo samArI punarucyate' iti medinI ca / 'saharSastu pramode'pi sparSAyAM va prabhajane' iti tu medinI, 'saMharSaH pavane mudi / sparSAyAM ' iti hemacandrava /
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ . nAnArthArNavasaMkSepe sanAbhihiM sapiNDe'nye sodarye'thAgulau liyAm / tri misahite nA tu saraNyurvAyumeghayoH // 1931 / / khI tu + + + + + + + + + + + + + + / svayambhUstu viriche nA kI svayambhu vihAyasi // 1932 // sarasvAMstu samudre nA nade cAtha napuMsakam / / dhanaJjayena paThitamAkAze'tha striyAmiyam // 1933 // sarasvatI nadIbhede nadImAtre ca vAci ca / . gahAyAM gavi medinyAM strIrale ca vacasyapi // 1934 // tathA tRNalatAstambe matsyAkSIsaMjJake'pi saa| matsyAkSI cApi vijJeyA brAjhIti prathitA latA // 1935 // bhepaliGgaM tu rasike rabhasena samIritam / saroyukta ca jAnIyAt satyayukte tu satyavat // 1936 // triSu satyavatI tu strI vedavyAsasya mAtari / brAmIsaMjJatRNastambe'pyatha sArA ityayam // 1937 // pumAn zabalavaNe syAd bhedyaliGgaM tu tadvati / styarthe taMtrApi sAraGgI dve tu cAtakabhRGgayoH // 1938 // kuJjare kRSNasArakhyamagabhede ca nA punaH / sAraso yAminInAthe klIbaM tu sarasIruhe // 1939 // de tu puSkarasaMjJe syAt pakSibhede'tha sAttvikam / triSu sattvena nivRtte sAttvikI tu striyAmiyam // 1940 // nAyavRttivizeSANAM kaizikItyAdisaMjJinAm / vRttau kasyAmapi dve tu sAtvataH* pa+ + + + || 1941 // kSatrapUrvakavaizyAyAM vAtyAjAte narAntare / sattvatazca tathApatye balabhadre tu puMsyayam // 1942 // * 'pUjake hareH' iti pUraNIyaM syAt / tathA ca vaijayantI 'sAttvataH pUjayeviSNumulo bhAgavataba saH / ' (pR. 8.. zlo. 105)
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 217 vyakSarakANDe nAnAlijAdhyAyaH / sApanaM tu dhane zephe siddhAvanugatau gto| mAraNe mRtasaMskAre'pyupAye'pyarthadApane // 1943 // . senAle yAtanAyAM ca kI syAdapumAn punH| nirvartanAyAM mantrAderabhISTaphaladIkRtau // 1944 / / mAdhanaM sAdhanA ceti rUpadvayamiha smaret / sAhasaM (tu ! tva)liyAM daNDazalaparyAyake dame // 1945 // klI tu tat syAd balAtkAre vayaM tu mahe param / atarkitapravRttau ca sAhasaM klItyathAjayaH / / 1946 // kRtakArye trirityevaM sAhasaM tu napuMsakam / sahasrANAM samUhe'tha triH sahasravati smRtam // 1947 // .. sahasreNa ca nivRtta ekAhatuSu trayam / catuSu puMsi sAhasaH sAmajastu dvayorgaje // 1948 // tri tu sAmasamudbhute sAvanastu pumAnayam / saMvatsaravizeSe syAt SaSTitrizatavAsare // 1949 // savanasya tu sambandhinyeSa triH sahite tathA / avanenAtha sAmudramadhisambandhini triSu // 1950 // .. kI dehalakSaNe'tha triH sAvitraH saviturbhavet / . sambandhini striyAM tu syAt sAvitrI dvijavizrute // 1991 // vizvAmitreNa dRSTe syAdRgbhede'nAbhikAGalau / sAyakastu zare khar3e vaje nA trintu (ghA ! sA)tari // 1952 // sArikA tu striyAM kAzyavINAzabdena vizrute / vINAbhede triSu tveSa sArakaH satari smRtaH // 1953 // - * "kANDavINA kuvINA ca DhamArI kinarIni ca / sArikA kukhuNI cAtha" (pR. 146. zlo. 128) iti tu vaijayantI /
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 nAnArthAvasaMkSepa tathA sArayitaryeSa sAraNI tu niyAmiyam / manthe padyAtmake nA tu sAraNo viruNAtmaje // 1954 // zaradvAyau cApumAMstu sAraNA sArikarmaNi / sthAyukastu triSu sthAkho nA tu prAmAdhikAriNi // 1955 // sthApanI tu striyAM pAThAsaMjJavallyAmanA punaH / sthApanA sthApayatyarthe tri tu tatsAdhane'tha nA // 1959 // (sita syAt sarvapeca siddhArtho buddhe'rthena yute'(ca! nya)vat / sitAmramtu sa karpUre nA kI tvane site smRtaH // 1957 // sidhmalA tu striyA matsyavikRtau rabhasoditA / kasyAzcidoSadhAvanye tri tu sidhmavati smRtaH // 1958 // siMhAsyastvaTarUpe nA siMhasya tu mukhe napi / salambatdRSibhede nA tantuvAye punadvayoH // 1959 / / silindhrastu pumAn vRkSabhede chatrAka eva ca / chatrAke tu napi prAha rabhaso'tha dvayorayam // 1960 // matsyabhede napi tvetat kadalIkusume tathA / silindhravRkSaprasave strI tu gaNDUpadImRdi / / 1961 / / strImiyastu pumaanaaprpaadpe'shokpaadpe| kI tayoH prasave tristu bahuvrIhau tathA bhavet // 1962 // strINAM priye sImiketu kI varumIke tathA troH| zAkhAyAM ca dvayostveSa vijJeyaH salilakrimau // 1963 // 'sIdguNDastu pumAn snuyAM martyajAtyantare punaH / parAjakyAM dvayorjAte brAhmaNAt sIvanI punaH // 1964 // 1. 'rAvaNAtma' ga. pAThaH. 2. 'te bhedavat / ' ru. ca. pAThaH. + 'sAraNo rAkSamAntare' iti medinii| * 'sIhuNDa' iti tvamarasiMhaH /
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyakSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| ___ 219 striyAmupasthasyAdhastAtsUtre sUcyAM ca nap punaH / syUtauM sIvanametacca kepAzcinmatamIritam // 1065 // . atho paramazobhAyAM supamA strI tri sundare / supiraM tu napicchidre vaijayantyAM samIritam // 1966 // vAdyabhede ca vaMzAdI supiyukte tu bhedyavat / myAd vidrumalatAyAM tu suSirA strI naTe tu nA // 1967 // sarpANDe tu sunAro nA zunIstanapayasyapi / vidyAcchobhananArAdau samAsAdIni pUrvavat // 1968 // garuDe tu suparNoM nA kiraNe ca dvayoH punaH / / azve garuDavai(d) jJeyaH pakSijAtyantare'tha sA // 1969 // supI vinatAyAM zrI suvarNastvastriyAmayam / henni hemnazca karSe + + + ++ ++ striyAm // 1970 // sukandastu palaNDI nA tri tu zobhanakandake / suvratA sukhasandohA yA gaustatra striyAM tri tu // 1971 // sadrate suvahA tu strI sallakIrAnayorapi / zephAlikAyAmapi ca tathA godhApadIti yA // 1972 // oSadhi + + + + + + + + + sukeshysau| striyAM syAdapsarobhede tri tu zobhana mUrdhaje // 1973 // kI tu syAt sukRtaM puNya saskriyAyAM ca tat tri tu / kRte suA pumAMstu syAd buddhe mugata ityayam // 1974 // tri zobhanagate lI tu (surUpaM shaalmliiphle)| niyAM tu mallikAbhede surUpA vezyasaMjJake // 1975 // 1. 'ca' ga. pAThaH. 2. vi' ga. pAThaH. + 'syAt katubhede tu sA' iti puraNIyaM bhAti / 'munaNAM ca makhAntare' iti vidhH| + 'suvahA sAlakyelApIgodhApadApu vINAyAm / rAnAzephAlikayoH strI mukhavAdye'nyAlA svAna // zane medinI /
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 nAmArthArNavasaMkSepa mulabhaM tu triSvayanalabhye nA tu dvijanmanAm / vijJeyaH pAkayajJAmau sunIyastu pumAnayam // 1976 // pUrva rAjani kasmiMzcit kazcit tvAha + + + + / + + + + + + + + + gabhede yadAhayaH // 1977 // bIjapUra iti tristu bahuvrIhAvatho pumAn / supA! gardabhANDAkhyapAdape samprakIrtitaH // 1978 // meroruttaraviSkambhaparvate'pyatha bhedyavat / bahuvrIho sugandha + + + + + + + + + // 1979 // +++++ bAyAM ca mubhikSA tu liyAmiyam / . dhAtakIsaMjJake vRkSe tristvanAnye'tha napyadaH // 1980 // munAlaM raktakumude bahuvIhI tu bhedyavat / atho latAr3a+++++++++++ // 1981 // '. +++ kssytnynaagraajvishessyoH| surASTra : pItamudre nA na strI rASTra hi zobhane // 1982 // nIvRdbhade tu bhUgni surASTrAH pazcimodadheH / samIpe surasA tu strI mahAjambUsamAkhyake // 1983 // jambu + + + + + + + + + + + + + + / muSeNastu pumAn viSNau karamardAkhyapAdape // 1985 // suprIvavaidhe'pyAhaina ramaso nap prasUnake / karamardataroH klIvaM suSeNA tu striyAmiyam // 1985 // kRSNatrivRtsamAkhyAyAM latAyAmatha sA khiyAm / sU + + + + + + + + + + + + + + + // 1989 // vAstudevavizeSe ca koSThazreNI hi pazcime / .. bhArabhya dakSiNAt koSThAt tRtIye tatra yaH sthitaH // 1987 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 221 dhyakSarakANDa naanaalinggaadhyaayH| grIvAyAM zobhanAyAM skhI bahuvrIhau tu bhedyavat / ..... sugandhistu pumAn sUkSma + + + + + + + ke // 1988 // vAstudevavizeSe ca + + + + + + zrutaH / kalamAle ca gandhe ca tatra yo prANatarpaNaH / / 1989 // tri tu tadvati cArau ca zreSThe ca syAt striyAM punH| + + + + + vahI syAt tathA caitravasantayoH // 1990 // rabhasazcampake jAtiphale cApi bahu + + / +++ + + + + + bhedyavacchastaparvate // 1991 // sumanA tu striyAM jJeyA mAlatyAM kusume punH|| strIbhUgni syAt sumanasakhi tu syAcchubhacetasi // 1992 // . paNDite ca dvayostu syAd.deve kI tu zubhe hRdi / mumedhA tu striyAM jJeyA ++++++++ // 1993 // gRhasyoparibhUmau yA sthUNA tasyAmatha trissu| .. sUcakaH pizune hastamUbhaGgAyaizca bodhake // 1991 // dve.tu zvakoSThukAkeSu sUcanA tu na nA bhavet / rabhasastvAha vRSTau ca gandhane ca vicakSaNaH // 1995 // vya thane + + + + + + + + + + + + + / + + + + + + + + + + + rabhasastvidam // 1999 // janmanyapyAha satataM nRnaporAha pArade / striyAM tu syAt prasUtAyAM sUtakA satikApi ca // 1997 // sRNIkastvagnyazanyornA sRNIkA ta striyAmiyam / lAlAyAM triSu tUnmatte samarastu mRgAntare // 1998 // dve tristu gatvare + + mRgAlastu pumAnayam / daityameve dvayoH koSTau (SaDa)*mare tu striyAmiyam // 1999 // - * 'zagAlI vazcake dekhabhede mA umare triyAm / ' iti medinI / .....
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 nAnArNavasaMkSepe ityAha rabhaso nA tu mRdAkuH pAvake mtH| gotrakRtyRSibhede ca zakunau tu drUyorayam // 2000 // kI tu toye sevanaM tu klIbaM syAt syUtisevayoH / anA tu sevayatyarthe sevanA sevakaH punaH // 2001 // syUte prasevasaMjJe nA tri tu sevitari smRtaH / senAnIstu pumAn skande tri tu senApatau smRtaH // 2002 // svedanI tu liyAM kandusaMjJamANDe napi tvadaH / svinau syAt khedanaM naptrI punaH syAt svedanA tathA // 2003 // bharSe svedayateranI punaH syAlavaNottame / saindhavaM puMsi tu prAhu(mantastajjayadrathe // 2004 // dve tvazve'zvaprabhede ca sindhudezajamAnuSe / klI tu vastre ca jAle ca rASTra cAha triSu tvayam // 2005 // sindhusambandhini dve tu sairindhro maanussaantre| . dasyorAyogavIjAte sairiMndhI tu striyAmiyam // 2006 // paravezmasthitA yA strI svavazA zilpakArikA / tasyAmathAhaM rabhaso nAmArthajJAnakovidaH // 2007 / / tAM khImatallikAyAM ca saikataM tu triSu smRtam / sikatAvRti nA tu syAt puline sikatAmaye // 2008 // sairikastu pumAn kharge tristu sIrasya yogini / ........ sIrasya voDharyapi ca srotasvI tvabhidheyavat // 2009 // . sotoyukta striyAM tu syAnnadyAM motasvinItyatha / sauvIra kAlike srotojane badarikAphale // 2010 // pumAstu gopaghoNTAyAM sauvIrAstu nRbhUmani / nIvRddhede'tha saurabhyaM saugandhye guNagaurave // 2011 / /
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ tryakSarakANDe nAnAliAdhyAyaH / manojJatAyAM ca klIbaM bhedyaliGgaM tu kIrtitam / manojJe sauratastu syAnmRduvAyI nRliGgakaH // 2012 // tristu sambandhini rateH saumikastu triSu smRtaH / somayAgabhave strI tu saumikI yAjJikaiH smRtA // 2013 // iSTau syAd dIkSaNIyAyAM saurASTra tu striyAmiyam / saurASTradezavikhyAte mRdbhede hi yadAhvayaH || 2014 | ADhakIti napi tvetat saurASTraM kAMsyasaMjJake / lohe'tha haritaH puMsi syAnmudgaRSibhedayoH // 2015 // pAlAzavarNe ca tristu tadvatyarthe hi tatra ca / yadA tadA striyAM vRttirharitA hariNIti ca // 2016 // dve tu siMhe'tha haritA hareH strI bhAvakarmaNoH / hariNastu dvayorjJeyastAmravarNamRge'tha sA // 2017 // pratimAyAM hiraNmayyAM hariNI strI tathaiva sA / cArutriyA ca kathitA rabhasena hariNyasau / 2018 // atyaSTicchandAse jJeyA vRttabhede'tha kIrtitA / pUrva haritazabde hi stryartha varNe tu pANDure / / 2019 // pumAMstadvati tu tri syAt tatra stryarthe kathaM bhavet / antodAttatayA (DIpA na hi bhA) vyamasaMzayam // / 2020 // hariNe (trIna ? GISa) janta ( svAzcit ) kharo'nte'sya hi sthitaH / * udAtto dve tu haryakSaH siMhe vaizravaNe tu nA || 2021 // triH punaH kapilAkSe'tha ha (rSa 1) lo nA budhagrahe / dve punaH zilpiAne mRge bhedyaliGgaM tu kAmini / 2022 // harSazIle hAsazIle haraNaM tu napuMsakam / nATyaprasiddhe karaNasaMjJe ceSTAntare tathA // 2023 // * $ 'atha harbalaH / budhaH' (pR. 19 zlo. 32) iti, 'harSulo mRgakAminoH' (pR. 264. ko. 13) iti ca vaijayantI /
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArthArNavasaMkSepa haDhaduSkaracitreSu yoSAnAmapi karmasu / azvAnA deyabhede ca kacid deze hi dIyate // 2021 // yogyAzanAdikaM teSAM zarIraparipuSTaye / pazcAd bIjaniSekasya tathA haratikarmaNi // 2025 // gaNitajJapasiDhe ca. saGkhyAyAstAune tathA / muje zrIvaM tu hasitaM hAse hAsAntare tathA / / 2021 // dRdante triSu tvetat phule'vahasite'pi ca / tathA hasitavatyeSa havanaM tu napuMsakam // 2027 // home vahau tu nA strI tu havanI suci nap punaH / hAsye syAdasana strI tu hasanI parikIrtitA // 2028 // aGgArazakaTau nA tu hanuSaH krodha iiritH| rAkSase tu dvayorukto *halijastu mahAdrume // 2029 // zAkasaMjJe kadambadrau ketakyAM ca napi tvadaH / teSAM syAt prasave nA tu haviSyaH syAt tile tri tu // 2030 // sAdhA haviSyatho puMsi hareNuH parikIrtitaH / palAyadhAnyabhede syAd rahaTIsaMjJake'tha sA // 2031 // striyAM kauntIsamAkhye syAd bheSaje hATakaM punaH / astriyAM hemani klI tu syAt trikaNTakasaMsthitau // .2032 // kuntabhede hArakasta yaSTisaMjJAyudhAntare / pumAn hartari tu tri syAdAraNastu pumAMstarau // 2033 // . 1.. 'pa'...pAThaH. . * "halIme ketakI' (pR. 63. o. 223) iti, 'zAke pRthucchadahalImaka' (pR. 5.. ko 76) iti ca vaijyntii|
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 dhyakSarakANDe naanaalinggaadhyaayH| campakAkhye nastriyostu hAraNaM hAraNeti ca / arthe hArayaterastrI punarhAyana ityayam // 2034 // vatsare'rci(pya! Si) nA tu syAcchAlibhede dviSatyapi / hAritA tvavivAhyAsu kanyakAmu kacit striyAm / / 2035 // utpannA patitAd yA syAt tri tu hArayatIpsite / himajA tu zaTIsaMjJagandhamUlauSadhau triyAm / / 2036 // . pArvatyAM ca himotye tu trirnA mainAkaparvate / hiMsanastu pumAJchatrau hiMsAyAM tu napuMsakam // 2017 // hiDimbastu pumAn bhImasenena nihate'sure / hiDimbA tu striyAM tasya bhaginyAmatha hiGgalaH // 2038 // (nA ? dA)*radAkhye rAgadravyadhAtubhede striyAM tviyam / vArtAkyAM hiGgulI tasyAH punarbheda'dhyagISTa tAm // 2.39 // prasahAsaMjJake vaijayantyAmatha bhaved dvayoH / vyA hiMsIra ityeSa taskare tvabhidheyavat // 2040 // hiGgulustu pumAn rAgadravyadhAtvantare smRtaH / dAradAtye striyAM tveSA bhaNTAkyAM nAma cAparam // 2041 // yasyA vAtilina iti tasyAmatha nRliGgakaH / huDuke huhuko dve tu mattadAtyUhapakSiNi // 2042 // hRllekhastu pumAjJeyo (ha ? autka)(NThe ? NThya) hRdujAntare / hRllekhA tu striyAM mantrabhede tAntrikavizrute / / 2043 // 1. 'huDako duDako dve' ka. . ca. pAThaH. 'pusyacitrAhibhedayoH' iti medinii| ' higulo dArado rasaH' (pR. 44. zlo. 44) iti vaijayantI /
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnAvarAMkSepe . hemalastu (E" dede nAtha dve kalAsake / trintu svAha : dve tu herambo mahipe'tha nA // 2044 // pramathAnA prabhedaM va herambo vighnanAyaka // 20443 // iti yakSarakAnDe nAnAlijhAdhyAyaH // .. yasarakANDaH smaaptH| -- -- - - hamala: varNakAra syAt kalAse zilAntare' iti medinI /
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArNavasaMkSepaH keshvsvaamiprnniitH| saMskRtagranthamakAzanakAryAdhyakSeNa ta. gaNapatizAstriNA saMzodhitaH / tRtIyaH sampuTaH-4, 5, 6. kANDAH /
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 ft: 11 rAjarAjIyAparanAmA nAnArthArNavasaMkSepaH kezavasvAmipraNItaH / caturakSarakANDaH / strIliGgAdhyAyaH / atha prastUyate kANDaM nAmnAM caturacAmidam / tatrApi tAvat strIliGgazabdAdhyAyaH pradarzyate // 1 // akSamAlA striyAM vidyAdarundhatyAM tathApi ca / japasaGkhyA paricchittyai rudrAkSasphaTikAdibhiH // 2 // sUtrasyUtaiH kRte cApi valaye'tha nibodhata / ajamodA yavAnIti prasiddhe bheSajAntare || 3 | zalmalerapi niryAse'thAntazayyA zmazAna ke | tathaiva bhUmizayyAyAmatho apacitiH kSaye // 4 // vyayaniSkRtipUjAsu syAdapye kAhayajJayeAH / atha vidyAdanumatimanujJAyAM tathaiva ca // 5 // paurNamAsyAM kalAhIna candrAyAmajayaH punaH / Amle ceti paThatyenAmabhizastipadaM punaH || 6 || prArthane cAbhizApe ca vaijayantyAM tu paThyate / dUpaNe prArthanecAthoM ajayasyArdhamuttaram // 7 // 'ma' ka. ca. pAThaH. N.
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ - nAnArNavasaMkSepe aGkapAliH parIrambhe pAlo dhAtryAM kttdhvniH(:)| ityevamanapAlistu dhAtryAM pAlyAM gadadruhi // 8 // senAmAtre dazAMze cApyakSauhiNyA anIkinI / ardhasUcI tu sUcyAH syAdardhe cApyAsanAntare // 9 // tasya lakSaNamapyAhuritthamAsanavedinaH / UrdhvajJoH saMhatau pANitalau cedityupakrame // 10 // ardhasUcI tu tau dvau cet prAdezAntarato mukhAt / ityevamikSugandhA tu kokilAkSa iti zrute // 11 // AnUpe kaNTakistamve vidArIkAzayorapi / bhaveditikayApArthavAgazraddheyavAkyayoH // 12 // irAvatI nadImAtre nadIbhede'pyathocyate / upacaryA cikitsAyAM pUjAyAM ceti manvate // 13 // prajanaprAptakAlAyAmupasaryA gavi smRtA / vyAcaSTe kazcidapyenAM sAmAnyajanasevane // 14 // kallole'pi tathauka (NThe ! NThye) bhavedutkalikAdhvaniH / upalabdhistu zemupyAM prAptivijJAnayorapi // 15 // rahasyArthe tUpaniSad dhrmvedaantyorpi| rahasItyapare prAhuH prathamatauM ca yoSitAm // 16 // RkSagandhA tu zuklAyAM vidAyI vRddhdaarke| chagalAlI()ti* vikhyAtaM bhaiSajyaM vRddhadArakaH // 17 // RSyamoktA zatAvaryAmRddhisaMjJe ca bheSaje / AtmaguptAtibalayoroSadhyozcAtha budhyatAm / / 18 // 1. :' ka. ca. pAThaH. 2. 'lI tu' rU. pAThaH. 3. 'paka' ka... pAThaH 4. 'dI' ka. ca. pAThaH / * 'chagalAntrI' iti pAThaH syAt / "syAd RkSagandhA chagalAcyAvegI vRddhadAraka" ityamara. siMhaH / 'galasyevAntramasyA' iti bhAnujidIkSitazca / kSIrasvAmI tu 'chagalasyevANDAni asthIni yasyA' iti vyutpAdya chagalANDItyAha /
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturabharakANDe striilinggaadhyaayH| . kAkajakA SaDati prasiddhasthAvarAntare / guDAsamAkhyavallayAM ca javAyAM karaTasya ca // 19 // kAkanAsA tu vijJeyA kAkAGgAkhyalatAntare / vasubhaTTa iti khyAtapuSpastambe tathaiva ca // 20 // nAsikAyAM (cakorasya ! ca kAkasya) jJeyA kuTiliko punaH ! mAyAyAmapi cAGgArApakarSaNyAM ca zilpinAm // 21 // . kAranA(mAmA) dhAnyaM tu karmakANAM ca mRdgatAm / pUlotkSepaNaveNau ca paritrAjAM tu bhUtale // 22 // nidhAnasya niSiddhatvAd daNDAnAM dhAraNAya yat / sthAt kambigrahaNaM tatrApyatha corajanasya hi // 23 // yaSTyagrapratibaddho'nyazaraNArohaNAya yaH / lohakarkaTakastatrApyatha vidyAt kunAlikAm // 24 // kutsitAyAM nAlikAyAM zAlAyAmapi pakSiNAm / atha gandhaphalI vRkSe priyaGguriti vizrute // 25 // kalikAyAM ca sA jJeyA campakAbhikhyazAkhinaH / girikalitAjAtibhede yasyAparAjitA // 26 // iti saMjJA vaijayantyAM tvasya bhede site'paThIt / pRthivyAM cAtha vAditrakoNe gharmarikA tathA // 27 // vAdyabhede'pyatho tuNDikerI knntthrujaantre| kAryAsthAmapi bimbIti prasiddhe ca latAntare // 28 // zrIveSTe tailaparNI syAd dhavale'pi ca candane / gaurIdizordakSakanyA dIrghavallI tu vetrake // 29 // latAyAmapi dIrghAyAM devasenA tu sainyake / devAnAM SaNmukhasyApi devyAM devavadhUH puna: // 30 // 1. 'tra' ga. pAThaH. 2. 'rA' ka. i. ca. pAThaH. 3. ' ' ka. cha. ca. pAThaH. 4. 'ta' 1. pAThaH.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ . nAnArthArNavasaMkSepe dizi devasya vanAM ca nAgajihAM tu bodht| . manaHzilAzAribayo gasya rasane tathA // 31 // ... nidigdhikA tu paThitA vaijayantIkRtA ythaa| . giripriyeti viLyAtakSudravAtiGginAntare // 32 // kaNTakAryAM ca vijJeyA pratipattistu gaurave / / prAptau pravRttau prAgalbhye pratibhAjJAnayorapi / / 33 / / prAyuta pratyaye bhaTTivizvAsaH pratyayo mataH / pratimAyAM pratikRtiH pratikAre'pyatho zRNu // 34 // *pratyakcchoNI nAgadantyAM girika] tathaiva taam| . vidyAnmUSikapAmapyatha jJeyA pracodanI // 35 // kaNTakAryAmanA tu syAt preraNAyAM pracodanA / gayAyAM tvAmrase(ke ? ko) yastatra jJeyA pitRprapA // 36 // pituH prapAyAmapyeSA pIlupI tu kathyate / mu(rvA) yAM bimbikAyAM ca puTagrIvA tu kathyate // 37 / / gargayA~ tAmraghaTyAM ca mUrvApavikayoH punaH / jJeyA madhurasAtha syAnmRgatRSNAkhyatejasi // 38 // marIcikA tathA likSAsaMjJamAne'pyadaH punaH / trasareNvaSTakaM syAt tu haridrAyAM manaHzilA // 39 // khyAte manaHziletyeva dhAtAvatha mhaashilaa| ... zastraprabhede tasyoktaM lakSaNaM zastravedibhiH // 40 // zataghnI tu catustAlA lohknnttksnycitaa| ... ayaHkaNTakasaJchanA zataghnyeva mahAzilA // 41 // . * 'pratyakccheNyaparAjitA' (pR. 56. ho. 133) iti tu vaijayantI / aparAjitA = gi rikii| 'Amrasekastu yastatra sA cArI sA pitRprapA' / (pR. 88. zlo. 67) iti vaijyntii| + 'devyA mUrvI vanuzzreNI gokarNI pIluraNikA / ' (pR. 54. zlo. 114) iti baijyntii| .
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe strIliGgAdhyAyaH / ityevaM pRthupASANe prasiddhaiva mahAzilA / mahAsahA mASapayoM stambe cAmlAnasaMjJake // 42 // madhuparNI tu kASmaryaguDUcInIlinIpu ca / mandAkinI syAdAkAzagaGgAyAmApagAntare // 43 // mukhazobhA vedazAlimukhe kAntau mukhasya ca / , raGgamAtA tu kuTTanyAM lAkSAyAM cAjayoditA // 44 // rAjakanyA tu kanyAyAM rAjJo'pi ca napuMsake / napuMsakasya saMjJAsu vararucyuditA basau // 49 // (zAse ?) kesaramAlAkhye syAt tu rAjasabhAdhvaniH / rASTre'pi rAjJa AsthAne vyAkhyAkAreNa kenacit // 46 // vyAkhyAto'marakozasya hyazAlArtheSu kA kathA | lalATikA lalATasthapatrAGgulyAM tathaiva ca // 47 // sA bhavet patrapAzyAyAmathApi syAd varAGganA / mukhyAyAmaGganAyAM ca tAlIsaMjJamahAdrume // 48 // varastriyAM varArohA mahodaryAkhyamustake | mallikAyA vizeSe ca devamallIti vizrute // 49 // atre[ktaM sajjanenedaM vyarthA ityadhikRtya yat / varivasyA parISTau syAditi tat saMzayAspadam // 50 // viSNukrAntA tu sumukhIgirikarNikayorapi / zatahUdA tu taDiti tadbhede marice punaH // 51 // zyAmavallI latAyAM ca zyAmAyAmatha kathyate / mallikAyAM (zeSa ? zleSma) ghinA ketakyAM cAjayena hi // 52 // 1. 'tu' ga. pAThaH. 2. 'nAM' ka ca pAThaH. + 'atha zleSmaghanA mayAM ketakyAmapi yoSiti' iti medinI / 'zleSmaghanA tu ketakyAM malayAm' iti hemacandrazca /
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe samudrAntA tu duHsparza kaarpaasiispRkkyorpi| . .. svavAsinI ciraNTyAM syAnavavadhvAM ca sajjanaH / / 53 // sAmidhenIti tasyAM syAd yayAM cAdhIyate samit / samidhyapyapaThIdenAM zAzvataH zabdavittamaH / / 54 // sinIvAlI tu pArvatyA dRSTacandre ca drshke| suvarcalA tu sUryasya prabhAdevyAM kSumAhave // 55 // dhAnye zAkavizeSe ca somapallI tvklyuje| bAlIguDUcyozvAdha svAd vidyuAdvidvizeSayoH // 56 // sodAmanIti ca catura(n)stryadhyAyaH samAsavAn // 563 // iti caturakSarakANDe strIliGgAdhyAyaH / atha caturakSarakANDe pulliGgAdhyAyaH / atho catuHsvarAH zabdAH kIrtyante'tra nRliGgakAH / apavargaH kriyAsAdhyaphalAptau tyAgamokSayoH // 1 // apadezastu lakSe syAnimittavyAjayorapi / apavAdastu nindAyAmAjJAyAM ca dvayorapi // 2 // apabhraMzo'pazabde syAd bhaassaabhedprpaatyoH| abhimAnastvahakAre hiMsApraNayayorapi // 3 // aizvaryahetuke darpa jJAne cAthAbhihAravAk / / abhiyoge sannahane caurye vaire'pi sajjanaH // 4 // *++++++++++++ paro'bhyadhAt / gajazAyanakAle'pi gajazAstreSu dRzyate // 5 // 1. 'tu caturacyabhyAyaH pUrNavAnayam // ' i. pAThaH.. * pranthapAtasthAne 'saMzleSaNe'bhikramaNe melane ca' iti paThanIyaM bhAti /
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe pulijhAdhyAyaH / . kule tvabhijano janmabhUmau cAbhiSavaH punaH / savane madyasandhAne (khAne cAthAbhiyo)gavAk // 6 // anyAyadharSitanaraiH prAdivAkAya vedane / abhimAte(?)pRtanayA parikSepeSuNA tathA // 7 // tathA paricaye'pi syAdabhiSastu kathyate / / AkozazApAbhiSaksaGgeSvAha tu sajjanaH // 8 // duHkhe parAbhave tvAha siMho'bhikramavAk punaH / ArohaNakriyAyAM cAbhimukhakamaNe'pi ca // 9 // avagrahI vRSTirodhe pratibandhe gjaalike| avagAho jaladroNyAM tailAdhivagAhane // 10 // avagAtho'kSasaGghAte rathayAne tathA pathi / syAt prAtaHsavane cApi kecit tvavagathadhvanim // 11 // asya sthAne paThitvAhurasyaivArthAn vicakSaNAH / avatAro'vataraNe tIrthe bhUtAdike grahe // 12 // ityuktaM zAzvatenApi tadayuktaM yato muniH / karaNe cAdhikaraNe'pyavatAraM zazAsa saH // 13 // avapAtastu hastyartha garne channe tRNAdinA / zailaprapAte'pyanye tu garnamAtre vadanti tam // 14 // abaroho'vataraNe pAdapasya latodgame / mUlAdagraM gatAyAM ca latAyAM kizca zAkhinaH // 15 // zAkhAjAtaziphAyAM cApyatha syAdavarodhavAk / antaHpure svIkRtI cApyavalepastu lepane // 16 // garye'thAvakrayo mUlye sUtranirdiSTavaikraye / krayabhede'pyadattArdhAdhikamUlye pare viduH // 17 // 1. 'stetapRtanAyA' ga. pATha:. 2. 'kyAnyava' ka. ca. pAThaH. 3. 'ntya' i. pATha:. 4. 'vi' ka. ca. pA.
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMmepe : sajjano hATake'vAdIdavaSTambhastu kAJcane / ' samAlambe tathA stabdhau stambhe cApyajayo'vadat // 18 // naitad rucitamasmabhyaM yataH Satvasya sAdhutA / AlambanAdAvidUryAccAnyatra viSaye'sya na // 19 // avaskarastu viSThAyAM guhye cAtho dhanaJjayaH / rahasya ityabhASiSTa vayaM tu bamahe param // 20 // malaprakSepaNakhAne'pyathAvakara ityayam / dharmazAstravidAM khyAte'vakIrNitve'vacUrNane // 21 // sammArjanInirastasya tRNapAMsvAdivastunaH / rAzIvutkakaTAbhikhye'pyathAvaskanda ityayam // 22 // sauptike'pi nagaryAderapahAre bloddhtaiH| athAvayava ityeSa ekadezApradhAnayoH // 23 // ... pRthagbhUte pRthagbhAve'pyava(ghAkhA)*tastu grtke| . jalAzaye ca kIrNAkhye vaijayantyAmabhASata // 24 // . .. doSotpAde'nubandhaH syAt prakRtyAdevinazvare / mukhyAnuyAyini zizau prakRtasyAnuvartane // 25 // krodhe'pi sajjanaH prAha doSe'pyemaradattakaH / athArnudveSa ityeSa dIrghadveSAnubandhayoH // 26 // pazcAttApe ca kecit tu dveSamAtre paraH punaH / vyAkhyAtAmarakozasya dezabhede'pyabhASata / / .27 // anupagastu kAruNye prakRtasyAnuvartane / anukarSastvavasthe syAd rathakASThe'nukarSaNe // 28 // 1. 'sambhede'pya' ka. ca pATha:. . 2. 'kAzA' ka. ga. ca. pATa:.. . 'kAvutkusuTA' ka. caM. pAraH. 4 'ni' ka. ga. ca. pAThaH. 5. 'tva' ka ga. ca. pAThaH. 6. 'nadvaya I ka. ca , 'yavAya ' ga. pAdaH / . __* 'avakhAtastu kIrNaH syAda' (pR. 154. zlo. 7) iti vaijyntii|
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ . caturakSarakANDe pulisnnyaayH| spaayH| anuvarSastu capake madye caathaanubhaavdhaan| .. sUcake cApi bhAvatya satAM ca maziniyo / // 22 // prabhAve'pyadhizAsattu gandha Adi ko| nivAse'pyagninanyA zrIpagAmAta zrute // 30 // vRkSabhede'gnimathane'pyaGgahArastu nRtyatAm / bhAvikSepaNe'sya haraNe'yo almbusH|| 31 // bheSajastambabhede ca prahastAkhye ca raakssse| .. apAMgarbho marudvayorathANirityayam // 32 // purohite'pyatharvajJe'vyayAzvaripurityayam / mahiSe karavIre cA(pya? pyA)vasathyAniH punaH / / 3.3 // jJeya Avasathe cAgnibhede caainiiytH| prAgdezasthe'yAtmayoniH smare smarahare'nele // 34 // virizcane'pyathAgnIndvorAzaucaniArati dhvatiH / indravRkSastu kakubhe kuTaje devadAruke // 35 // upkrmshcikitsaayaamupdhaaraaporii| upAyapUrve vArambhe'marasiMhaH zarepyatho // 3 // aGgIkRtAvupagamaH samIpagamane'pi ca / atho upazayaH sthAne yatra sthityA hi lubdhakAH / / 37 // gUDhAtmAno mRgAn nanti tatra yUre tu yaajnykaaH| ekAdazakAkSe yaH zete dakSiNatI bhuvi // 38 // dazAnAmapi yUpAnAM tatrAyurvedinaH punH| auSadhAnavihArANAmupayoge sukhAvahe // 39 // vyAgheH sAtmyamitIdaM ca tasaramadhIyate / samIpazayane cApi vidanti viditAgamAH // 40 // 1. 'vythe||' ka. ha. ca. pATaH. 2. 'hi. ga., 'tu' ka. ca. pAThaH. 3. 'ga' i. pAThaH. .
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArNavasaMjhape uparAgastu gahau ca saktyAsyavyasane tthaa| sUryacandragrahe ca syAdupaHktau ca kIrtitaH // 1 // upasargaH kriyAyuktAnI saMsarga eva ca / utpAte cApyathotlAte grahaNe candrasUryayoH // 42 // rAhI copAThavo'dhyAse ceti-dhIrAH prcksste| upagrahastu vandau sthAd grahaNe'pyanukUlane // 43 // sthAt parasmaipade'pyapa Atmanepada eva c| upaparyastu saMsparze khAnAcamanorapi / / 44 // upakArastUpakRtau vikI kusugAdiSu / ityukaM kaizvidasmAkaM bhAsate tadayuktavat // 45 // upacArastu tatra syAt sakAro yo vidhIyate / visarjanIyasya khAne prAbhRtau te) cAtupAsane // 46 // upanAhastu vairAnubandhe viinnaanikaadhne| padmalocanasandhistharogabhare ca manvate / / 47 // aNArbheSaje bIje'pyupatApa tu kiityte| roge tApe'pyaya prokto baarivaahmhendryoH||18|| RjasAnaH zmazAne ca trivarSeSu manISibhiH / * * kArakaro rAjavRkSe giribhare ca darzitaH // 19 // ... korAliko vRkSamAtre. paThitaH + DivajayoH / kArotaraH surAmaNDe ko kAmotsavaH punaH // 50 // ... ''ka.ba. pAThaH. 2. 'dA' ka. ga 2. pAThaH. 3..'' ha. pAThaH.... 'depavAje ka... pAThaH. 5. 'ka' ga. ha. bha. pA. . ga. ha. pAra:. .. 'ta' ga. pAThaH.. azikhAyoH' iti syAt / sa yo kalika' (pR. 266. lo. 20) iti baija. yntii| .. kArotaro nAna vaidava piTato bhA janavizeSaH, yasmin murAyAH satva kivate' iti bhASyam / 'kArottaraH surAmaNDaH' iti yaadvaamrsiNh|
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe pujhiaadhyaayH| kAmAddharSe tathA kAmasyotsave cI darzitaH / atha kAmaguNo rAge viSayAbhogayorapi // 11 // kAlabarmatu kAlasya dharme'ti maraNe'pi ca / kriyAkAraH saMvidi ca kriyAyAH karaNe'pi ca // 52 // kuruvindo ranabhede muttake hiGagule tathA / AraNyakSudravAnyAnAM saptAnAmekadhAnyake // 13 // praharAjastu vijJeyo bhAnkare candrAsyati / zake dhAtukamattebhe varSakAbde ghanAghanaH // 55 // ghanasArastu karpUre dakSiNAvartapArate / candrodayaH syAdulloce zazAGkasyodaye'pi ca // 55 // . candrahA~so'simAne syAd dazAtyasyApyalAvasau / khanabhede'pi taM prAhujayanyAM yathAyIt // 56 // candrahAso'rdhacandrAya iti zabdArtha koridaH / citrabhAnU ravau vahI deze janapado jane // 57 // janakSayastu saGgrAme janasyApi kSaye mataH / tamonudaH sahasrAMzau zItAMzau pAtrakevi ca // 18 // vanUnapAt tu yAskokta Ajye cAmau ce nizcitaH / tiraskAraH paribho'pyAtalpacArataH // 19 // mantoM cAtha vijJeyastrikaNTaka iti dhvaniH / gokSure ca vipatrAyAM subAM cAya niyodhata // 10 // hintAlatAladumayostuNarAja iti dhvaniH / dardarIkastu vAdinavizepe DADame tathA // 11 // manile candra ityanye dadhipAyyastu saniSi / pRSatyarIti keSAzcinmatametanna tacchunan // 12 // ..'ca nida' ka... pATha:. 1. ka. 4. mA .pa. pAThaH, 5. ' ga. pA. ca. pAThaH. .. ' .. 'bhA' ka.. ma .pA:
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmANivasaMkSepe dumAmapAtu lAzayAM drumasyAcyAnaye tathA / atha devarayo nA(nyai ! vye rA rAnanya bhUnikAm // 13 // devAnAM ca rathe jJeyo devadhUmantu gulgulau / devAnAmari dho syAdita nAgavido viduH // 14 // pAJjayastu zake'mI tathA madhyamapANDave / zArIravAyubhede ca kAveye ca bhAguriH // 15 // ghanAdhyakSo vaizravaNe dhanAdhikRtapUruSe / vaivasvate ca buddhe ca dharmarAjo yudhiSThire // 66 // dhanvantariH kAzirAje bhAskare'pyatha budhyatAm / kozA kyAmagamAge dhAmArgava iti dhvaniH // 17 // dhUmaketustu vijJeya utpAte pAvake'pyatha / yajJe mantravizepe ca nArAzaMso'nale'nyatha // 18 // some samudrevabhRthe nicumpuNa iti dhvaniH / niSadhistu vijJeyo rudre'pi ca dhanurdhare // 19 // nRpayajantu saGgrAme rAjasUyAdikeSvapi / pratigrahaH kriyAkAre sainyapRThe patadgrahe // 70 // dvijebhyo vidhivad deye tadmahe svIkRtAvapi / pratimAhayate varSe pratigrAhazca tadmahe // 1 // matiyabastu saMskAra upgrhnnlipsyoH| .. pratizrayastu vijJeyaH sthAne goSThayAM ca sUribhiH // 72 // pratyAhAre tathA satrazAle ca viditAgabhaiH / mAzraye zAzvataH prAha maNDape'pyajayo'paThIt // 73 // ... . ''ka. u. pa. pATa.. 1. 'na' ga. pAThaH .liko mugulaH puraH' iti tvamaraH /
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturamarakANDe putimaadhyaayH| atha pratikriyAmAtre pratIkAro (pi! hi) bhUbhujAm / . vairaniryAtane cApi pratihArastu kacchape // 74 // dvAre ca dvArapAle ca pratIkAzastu kathyate / gajAnAM pUrvapAdasya mUlasyAdhaHpradezake // 79 // sAdRzye'pyuttarapadabhUto'thAyudhakozake / pratyAkRtau pratyAkAraH pratyAhArastvaNAdiSu // 7 // apyakSarasamAmAye pratyAnayanakarmaNi / vAdyavAdakasAmagrIvinyAse nATyagocare // 77 // viSayebhyaH samAhRtyAmindriyANAmathocyate / pratyAsAro vyUhapASNau~ pratyAsairaNakarmaNi // 78 // uktastvamaradatvena camUkaTyAmiti hyayam / prajAgamastu vijJeyaH prajAyA Agame game // 79 // ekAhAhInasatrAkhyayajJakratupu cApyatha / parAzaro vyAsatAte zake cAtha prabhAkaraH // 8 // ravivayoratho paGkarasaH zIdhau tathA rase / pasyAthAmbude strINAM stane mu(kteH ste) *payodharaH // 81 // parispandaH parijane spande'tha parivApavAk / dvivINa parIvApazabdenaikAtmikA. hi sA // 82 // iyaM tu lAjeSvapyuktA ziSTairatha paricchade / paryuptAvAlavAle ca parivApo'tra zAzvataH // 83 // 1. 'ti' ga. pAThaH. 2. 'ti' ka.. ca. pAThaH. 3. 'ye' ka.. pAThaH. 4. 'nta' ...ca. pAThaH. 5. 'sA' ka. ca. pAThaH. 6..'pA' ka. ga. va. pAThaH. 5. 'pA' . ga.ca. pAThaH.. ' ita uttaraM 'mahIbhujAm' iti syaat| * 'payodharaH kozakAre mArine stane'pi / kazerumeghayoH si' iti medinI / kazeru mustAvizeSaH / ....
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. nAnArNavasope Arohe'pItyabhASiSTa sthApye bIje'pi cAjayaH / parivAraH parijane prAvAre khar3akozake // 84 // spAjAme parIvAraH khaDDakoze paricchade / parigrahastu zapathe mUle parijane tathA // 85 // AdAnapanyorendro rAhuvatrasthayoratha / vINAyA vAdanopAye nirvAde parivAdavAra // 8 // pariNAho vizAlatve parito badhane'pi ca / atha pratidivAhi syAdaparAhe'pi paThyate // 87 // pAJcajanyo hareH zaGkha zaGkhamAtre hutAzane / pArijAtastu pazcAnAmekasmin devazAkhinAm // 88 // ... vRkSabhede ca mandArapAribhadrAdibhiH pdaiH| prasiddhe pAribhadrastu mandArAhayapAdape // 49 // tadbhade devadArau cApyatha paarskrdhvniH| dezabhede tathAnartanIvRsthanagarAntare // 90 // pAdAvartaH punaH paadsyaavrte'pyrghttttke| mANanAthastu vijJeyo dharmarAje tathA priye // 91 / / pANigraho vivAhe syAt pANezca grahaNe tthaa| sAt tu puNyajano yAtudhAne sAdhujane'pi ca // 12 // purubhojAstu meghe ca girau cAya pRthagajanaH / mukheM nIce tathA poTagalastu naDasaMjJake // 93 // mAnUpastambabhede ca kAzasaMjJe ca kiirtitH| brahmagarbhastu vijJeyazcaturvakre ca manmathe // 9 // yo maruSako vRkSabhede madanasaMjJake / phaNirjakAsyastambe ca maNibandhadhvaniH punaH // 95 // 1. svAka.pa.pA. 2. 'sye ga. pAThaH 1. 'pyA' ga. pA.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ . caturakSarakAnDe puliaadhyaayH| pANiprakoSThasandhau ca mnnerbndhe'pythoditH| manoratho'bhilASe'nyairvAJchitArthe tathA paraiH // 9 // mahAkAlastu kimpAke hare bANAsure tthaa| zAzvataH pramathe'pyAha mahArAjastu kIrtitaH // 97 // (maan)khe| vaizravaNe rAjJi mahatyatha mhaabusH| yave hAyanasaMjJe ca dhAnye'tha syAnmahAmuniH // 98 // rudrAkSe ca mahA~ ca mRtyupuSNastu maskare / ikSau cAtho mRgaripuH siMhe vyAne'pyathoditaH // 99 // meghanAdo meghaghoSa indrajittaNDulIyayoH / veNau tu syAd yavaphalastathA kuttjpaadpe||100||. mahiSe syAd yamaratho yamasya syandane'pi ca / yAdaHpatistu varuNe samudre'tha yudhiSThiraH // 101 // dharmaputre'pi zakre'tha ratnAkara iti dhvniH| ratnAnAmAkare'mbhodhI raJjasAnastu vAride // 102 // dharme ca rAjarAjastu dhanade rAjasattame / tRNajAtau tu dAtre ca kAle cApi lavANakaH // 103 // lakSmIpatirnupe vipNau lokapAlastu rAjani / indrAdau vahigarbhastu samudre pAdape'pi ca // 104 // vanadrumastvaguruNi vanasthaviTapinyapi / viSabhede vatsanAbho vRkSabhede caM dRzyate // 10 // vyavahAro vAkprayoge sambandhe dyUtadaNDayoH / zAsane vittasaMvAde vivAde'sivaNijyayoH // 106 // 1. 'pa kabhyate' ka. ru. ca. pAThaH. + 'punarbhavaH pANiruho mahArAja: punarnavaH' (pu. 179. zlo. 76) iti vaijyntii| 28 -
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArNavasaMkSepe. vyavacchedastu vijJeyo dhanuSaH zaramokSaNe / nyAvartanAyAM cAya syAd vyasanavyatiSaGgayoH // 107 // zeyo vyatikaro'trAha sajjanaH shbdvittmH| vyAjaprastAvasamparkAyukti(vya ! jyotikaradhvAnaH // 108 // ityevamarthi : tra)zabdArthA vivicyantAM manISibhiH / vinAyako gaNapaThau sugate'tha virocnH|| 109 // arkenduvahiNvasurarAje'pyatha vibhiissnnH| purandare rAvaNasya kaniSThe'pyatha kathyate // 110 // vimalApo virodhoktau viprlmbhopmrdyoH| vipasya bhASaNe cAya vizelima iti dhvaniH // 111 // candre sUrye'pyatho bindutantra ityajayo'paThIt / caturaGge pAzake ca vizvagotA tu zArjiNi / / 1.12 // zakre'pyatho vizvakarmA devvrdhkisuuryyoH| . abjaje vaijayantyAha virizco'bjaja ucyate // 113 // vizvedevAstu sUrye'gnau vRkadhUpadhvaniH punH| zrIpiSTAhayaniryAse niryAse kRtrimAhvaye / / 114 // . vRSasAnastu puruSe mRtyau bhUmidhane'pi c| vezavAraH piSTamAMsavizeSa cApyupaskare // 11 // zaravAriH zaramukhe paatkyshrjiivinoH| zizimbiSTastu meghe syAd bhAradvAje'pyabhASata // 116 // samUhe syAt samudayaH samare ca samudgame / * samudAyastu yuddhe syAt samUhe'tha samucchrayaH // 117 // 1. '6 vyaki' ka.. ca. pAThaH, 2. 'jye' ka. ga. ca. pAThaH. 3. 'svarga ka... ca. pATha... 4. 'ya' ka.ka. ca. pATha:. 5. 'vidustAI' ka. i. ca. pATha:. 6. 'va' ga. ha. pAThaH. 7. 'do' ga. pA. 8. 'vAtyakya' ga. pATha:. 9. 'kSya ka.. pAThaH, ..... 'ri' ka. ca., 'rimbirasta ka. pAThaH.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ . caturakSarakANDe pullinggaadhyaayH|| unnatau ca virodhe ca samunayapadaM punH| samutkSepe samudaye pRSThasthAyibale'pi ca // 118 // AcAre(nu tu)samArambhaH samyagArambhaNe'pi ca / (sA! samparAyastu saGgrAme vipaduttarakAlayoH // 119 // sampayogastu surte'pynvye'pybhidhiiyte| . saMstuvAnastu some syAnmahIM cApi hotari // 120 // kazcidudgAtarItyAha saMvatsarapadaM punaH / .... abdamAtre'bdabhede ca syAt tu saMvasathadhvaniH // 121 // prAme saMvasane cAtha satyakAraH karArpaNe / satyAkRtau cAyo sarparAjo rAjilabhoginAm // 122 / / bhedeSvekatra bhede'pi sarpabhuksaMjJabhogini / vAsuko stanayitnustu meghe meghasya garjite // 123 // suyAno vatsarA(jAje)* prAsAdavasudevayoH / sthUlocayastvasAkalye nAgAnAM madhyame gate // 124 // snehapUraH kSamAyAM syAt mehasyApi ca pUraNe / somavalkastu dhavalakhadire kaTphale tathA / / 125 // hantakArastu bhikSAsu SoDazakhapi bhASitaH / prAsamAtraudanaM bhikSA hantazabdakRtAvapi // 126 // hastimallo gaNapatau mahendrasya ca kunyjre| .. hastiko rocakAkhyakambale hastinaH zrutau / / 127 // nivAraNArthe zastrasya bhaTAnAM phalakAntare / hasticAro gajatrAsahetau zarabhasannibhe // 128 // 1. 'saMstave'pya' ga. pATha:. 2. 'naam|' ka. ca. pATha:. . 3. 'ma' ka. Ga. ca. pAThaH. * 'sugAmuno vatmarAje prAsAde'prAntare'cyute' iti medinii|
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ . nAnArthArNavasaMmepe zakhabhede hastinaca cAre syAt tu dhanurbhRtAm / hastAvApaH zarAdAne nyadhanArthe'pi pANinA // 129 // AvApe dhAnyabIjAdeharAharapadaM punH| yogyAcAra tathA prANaviyogAvasarotyite // 130 // niHzvAse harimanyastu pItamudre harerapi / manye'va hariromaH syAt puruite viriSane // 131 / / himArAtistu vijJeyaH pAvake bhAskare'pi ca // 1313 // iti caturabharakANDe pulizAdhyAyaH / atha caturakSarakANDe napuMsakaliGgAdhyAyaH / atho catuHsvaranapAmadhyAyo varNayiSyate / adhiSThAnaM tu nagare rathacakraprabhAvayoH // 1 // adhyAsane ce kaishmiirprsiddhngraantre| kazcit tvAropaNe'pyAha vyavasthApana eva ca // 2 // abhyAdhAnamaminyAse vahayartha cemsngghhe| atyAhitaM mahAmItyAM prANAnoMkAkSikarmaNi // 3 // *avadAtaM karmaNi syaaditivRtte'vkhnnddne| sajjanastvapradhAne'yo aravindaM jale'mbuje // 4 // anvAhAryamamAvAsyAzrAddhamiSTezca dkssinnaa| - apestrAnaM mRtanAne yena sAtaM ca vAriNA // 5 // 1. 'ye' ka. . ca. pAThaH. 2. 'tu' Ga. pAThaH. 3. 'kA' ka. Ga. ca. pAThaH. 4. 'nA' ga. pAThaH. 5. 'va' ka. ga. ca. pAThaH. * 'apadAnaM karmANa syAditivRtta'vakhaNDane' (pR. 273. zlo. 1) iti tu vaijayantI /
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe npuNsklilaadhyaayH| . ta(yAtrA)pi syAt tu bhUtAnAM khapakSaprabhave bhaye / bhayamAtre'pyahimayamatho AyatanadhvaniH // 6 // devAlaye zaravye ca gRhamAtre ca toraNe / sthAnamAtre ca vijJeyamAtazzanapadaM punaH // 7 // ApyAyane ca javane pratIvApe'pi dRzyate / AskandanaM syAdAskande yuddhe'pyAstaraNaM punaH // 8 // AstIrNau ca kuthe cApi darbhAdhAstIrNavastuni / Ayodhana vadhe yuddha AvezanapadaM punaH // 9 // 'kuveze zilpizAlAyAmathodaraNamunnaye / / (khAtAvAntA)ne* zAzvatastunmUlane muktojjhite'pi ca // 10 // athotpatanamutpattAvUrdhva gamana eva ca / utsarjanaM tu dAne ca parityAge ca kIrtitam // 11 // unmIlanaM syAdunmeSe vikAse kusumasya ca / upadhAnamupaSTambha upaSTambhanasAdhane / / 12 // ucchIrSake'thopamAnamupamAyAM ca yena ca / upamIyeta tatrApi kapizIrSa punaH kapaH // 13 // mUrdhni prAkArazikhare'pyatha kAmapadaM bhge| kAmasyApi pade kokanadaM tu kathitaM budhaiH // 14 // raktAbje raktakumude'pyatha jJeyaM gRhodakam / kAJjike gRhasambandhijale godAraNaM punaH // 15 // kuddAle lAgale cAtha cAmIkaramiti dhvaniH / cAmare kanake cAtha cyutAdAnamiti dhvaniH // 16 // 1. 'kA' ka. ga. ca. pATha:. 2. 'ti' ga. ha. pAThaH, 'AvezanaM zilpizAle bhUtAvezapravezayoH' iti vishvmedinyau| * 'syAduddharaNamudvAntabhakte'pyutpATane'pi ca' (pR. 253. lo. 6) iti vaijayantI /
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe kandukAdAnadaNDe syAccyutasya grahaNe(na!'pi) ca / / japApuSpaM kuGkame syAjapAyAH kusume'pi ca // 17 // jalAJjalaM khato vArinirgame zaivale'pi ca / trivarNakaM trigandhe syAt triphalAyAM kaTutraye // 18 // SoDazAhopavAse tu + + + + + + + + I. ++t nAno devamuneH satre cApyatha kIrtitam // 19 // devadhAmyaM yAvanAle devAnAmapi dhAnyake / niHzreyasa tu kalyANe mokSe niHsaraNaM punaH // 20 // upAye nirgame dvAre maraNe bhayanirgatau / yAne puragRhAdInAM mukhe nistaraNaM punaH // 21 // upAye tairaNe cAtha syaabirhrnnmitydH| nihatau muSTimAnye ca bandhuM nirasanaM punH|| 22 // nirAse ca vadhe cAtha maraNe syAnimIlanam / nimeSe mukulIbhAve'pyatho nivasanadhvaniH // 23 // vasanakriyayorvasne gRhe'pi syAt tvalaktake / nirbhartsanaM khalIkAre'pyatha syAnikurumbavAk // 24 // aGkare ca samUhe ca nRpalakSma tu bhUpateH / chatre nRpasya cihe ca prayojanapadaM punaH // 25 // kArye hetau pravacanaM punarvyAkhyAnaivedayoH / prazastavacane ca syAcchAstra ityAha sajjanaH // 26 // atha prakaraNaM proktaM prakIrNI rUpake kacit / dazAnAM rUpakANAM syAd dRzyate ca praghaTTake // 27 // syAt tu maharaNaM zastre yuddhe pravahaNaM punaH / karNIrathe prakRSTe ca vahane'tha pramanthane // 28 // gRhapurAdI' ka..ca. pAThaH: 2. 'ka' ca. pAThaH. 3. 'prabheda' ga. pAThaH. ka.ca. pAThaH bhatra 'turasatrapadaM tathA / tura' iti pAThaH syAt / - - - ' 4.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe npuNsklikaadhyaayH| hiMsAyAM ca pramathanaM bhavet prajananaM punH| upasthayoH prajAtau ca vidyAt prahasanaM punH||29|| rUpakANAmanyatame prahAse'tha pradezanam / pradiSTau prAbhRte dAne prasphoTanapadaM punaH // 30 // zUrpa zUrpaNa pavane padmapatrapadaM punaH / bhavet puSkaramUlAkhyabheSaje'bjasya cacchade // 31 // pratidAnaM parIvarte nyAsadravyasya caarpnne| pratimAnaM pratikRtau gajadantadvayAntare // 32 // paridhAnamadhovastre tadAcchAdanakarmaNi / parAsanaM nirasane vadhe cAtha parAyaNam // 33. / / caturmAsopavAse ca sAkalyAsaGgayorapi / atha pArAyaNaM dhyAne tatpare'dhISTa Azraye // 34 // sAkalyAsaGgayozca syAdazasya ca baindhane / jalena caturo mAsAJjIvane'pyatha pApmanaH // 35 // niSkRtau rukcikitsAyAM prAyazcittamathoditam / pItadArupadaM pItacandane devadAruNi // 36 // atha puMsavanaM garbhastriyAH saMskArakarmaNi / kSIre puMsazca sabane vidyAt puSparajaH punaH // 37 // kuGkame ca parAge'tha sarale devadAruNi / pUtikASThamayo zuNThayAM lazune'pi mahauSadham // 38 // vidyAdativiSAyAM ca zakaTe tu mhaansm| pAkasthAne'pyatho bhAvakarmaNomithunasya ca // 39 // mithunatvaM rate cAbha kAlazeye rasAyanam / rasasyApyayane dIrghajIvitvakarameSaje // 40 // 1. 'to' ka. ca. pATha:. 2. 'ri' ha. pAThaH. 3. 'khaNDane' ga. pATha:. . 4. 'ka' i. ca. pAThaH. 5. 'the' ka. ga. ca. pAThaH.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAnArNavasaMkSepa matho ranavara svarNe ratnAnAM pravare'pi ca / ratarSikaM sukhe snAne dinamaGgalayorapi // 41 // rAgasUtraM tulAsUtre paTTasUtre'jayo'bravIt / zabdazAle vyAkaraNaM jyATakAre sphuTIkRtau // 12 // visarjanaM parityAge dAne vihananaM punaH / piJjane ca vadhe ca syAt piJjanaM pravisAraNam // 13 // vidyAta kArpAsatUlAdevidhAte'pyaya kathyate / kakSyakamuraHsthAnatiryagvikSiptamAlyake // 44 // pAvAre bhRGgiberaM tu zuNThyAmapyAke'pyatha / saMsAre syAt saMsaraNamasambAdhacamUgatau // 45 // ghaNTApathe janmani ca vAraNe'pyAha sajjanaH / saMsAra uktvA bhUyo'pi saMsRtAvajayo'bravIt // 16 // zarIre syAt saMhananaM ghaTane'pyatha kathyate / vazIkRtau saMvanane sambhakto yAcane'pyatha // 47 // ulUlau syAt svastyayanaM kSemeNa gamane'pyatha / mekhalAyAM sArasanamurakhANe'pi kecana // 48 // sakambukA bhaTA madhye yad badhantyaSikArakam / iti nAmA pare tatra samApto'dhyAya ityayam // 19 // iti caturakSarakANDa napuMsakaliGgAdhyAyaH / / 1. 'nyastamA' ka. ca. pAThaH. 2. 'ghe ga. ke. ca. pAThaH. 3. 'ha' ga. pAThaH 4. 'uttmH||' ga. pAThaH.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha caturakSarakANDe vaacylinggaadhyaayH| atho catuHsvarAH zabdA bheliGgAzca ye smRtAH / teSAmayamihAdhyAyaH spaSTaH prastUyate'dhunA // 1 // abhijAtaH kulIne ca nyAyyapaNDitayorapi / abhinItaH saMskRte ca nyAyye cAmarSavatyapi // 2 // abhirUpo budhe cArAvamipatraM tvabhidrute / abhigraste'parAddhe ca tathaivoktaM vipadgate // 3 // abhiyuktaH paricite parikSipte'risenayA / vyavahArapravRtAnAM tathaivottaravAdini // 4 // abhizasto'bhizaste syAd vivAdyuttaravAdini / atyArUDhaM samArUDhe dRzyate'bhyadhike'pi ca // 5 // adhikSiptaM praNihite prekSite bhatsite'pi ca / athAdhyakSe'pyadhikRtaH svaritenAnuvartite // 6 // avadAtaH site pIte pradhAne zuddha eva ca / avidure('pyAtva)vaSTabdhamavalambita eva ca // 7 // apadhvasta vikRte syAdujhite'pyavacUrNite / kecit tu nindite pAhurdhikRtArthamazAsataH // 8 // nizcite syAdavasitaM samApta uSite'pi ca / avAcInaM viparyaste'pyavAgarthe'pi darzitam // 9 // ativelaM bhRze velAmatikrAnte'pyathocyate / sahAye syAdanucarastathaivApyanugantari // 10 // asampRktastvasaMspRSTe rahasyantargataH punaH / vismRte'ntaHpraviSTe'yo avakIrNamiti dhvaniH // 11 //
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe avajJAte'pyavAkIrNe'pyathAnUcAna ityayam / vinayAvanate sAjhavedAdhItini ca dvije // 12 // abhiyoktA vivAdeSu pUrvavAdinyapi dviSaH / parikSetari sainyena syAdayo anujIvivAk // 12 // sahAye sevake cAyo AdhArita iti dhvaniH / vivAdeSvamiyukte cAsAvite cAbhizastake // 14 // bhayo ApaNikaH khyAto vaNikpattanavAsinoH / zAkaTAyananirNItastathaiva vyavahArake // 15 // udAhitamupanyaste baddhagrAhitayoratha / utkIrNe syAdullikhitamanuSate tanUkRte // 16 // kakSyApAlastvoparika zUrapAle'jayoditaH / kauTiko dAmbhike ca syAJcAdUreritekSaNe // 17 // dizamIstho naSTabIje sthavire ca vrtaashne.| pratiziSTaM niraste syAdAhUya preSite tathA // 18 // syAt tu praNihitaM prApte nyaste'pi ca samAhite / vidviSTe tu pratihataM pratiskhalitavastuni // 19 // atha prajvalitaM dagdhe dIse dIpita eva ca / atho parigataM vyApte vijJAte privessttiteH|| 20 // syAt tu pakSacaro yUthabhraSTe'pyekacare'pi ca / mAtarUpaH sundare syAt tathaiva ca vicakSaNe // 21 // - 'nu' ga pAu:. 2. 'ku' ga., 'kUTIko' ka., 'kuTIko' ca. pAThaH. 3. 'mi' ka. ca. pAThaH. 4. 'va' ka... ca. pAThaH. . * 'kaukuTiko DAmbhikaH syAd (pR. 275. zlo. 6) iti tu vaijyntii| . 'dazamI sthasta sthavire naSTabIje matAzane' (pR. 275. lo. 5) iti tu vaijyntii|
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturasarakADemAmAlinApyAyaH / puraskRtaH pUjite syAdabhiyukta ca shtrumiH| . . mAtazca kRte kazcit tvabhiSikte'pyabhASata // 22 // puNyazlokaH puNyakIrtI sajjanastu priyNvde| grAmavandhuradhikSipya nirdezya bAmaNAdhame // 23 // mattanAge mardekalo madenAvyaktavAci ca / yAtayAmaM tu jINe syAt parimukkojjhite'pi ca // 25 // . lAlATikaH prbhucchnddrshikaaryaasmrthyoH| .. vizArado budhe dhRSTe tathA vigatazArade // 25 // vivakSitaM tu rucire vaktumiSTe ca mASitam / vilambitaM vaJcite syAnmande zAkunikaH punaH // 21 // vaitaMsike nimittajJe samAhitapadaM punaH / pratijJAte samAdhisthe tathA parihate'pyatha // 27 // garvite paNDitammanye samunnada udiiritH| samaryAdaM samIpe syAnmaryAdAsahite tathA // 28 // iti caturasArakANDe vAyalinAdhyAyaH / bhaya paturasarakANDe nAnAliyAdhyAyaH / bhayo catuHsvarAH zabdA nAnAlijAzca ye smRtAH / teSAmayamihAdhyAyaH spaSTaH prastUyate'dhunA // 1 // ambarISaH pumAn sUrye rAjarSoM ca cirantane / tathAzvasAdhake tailapaNyAM ca kI tu saMyuge // 2 // tRNajAtivizeSe ca varSe roSasi vAsasi / kecillayAM mahArASTre'pyAhuranye kule'pi ca // 3 // 1. 'ke'pya' ga. pATha.. 1. 'ze' ka. ca. pAThaH. 3. 'do' ga. pATha:. ca. pATha.. 5. 'ha' ka. ca. pAThaH. . 'ta'ka
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArthANavasaMkSepa astriyAM prASTramAtre'nye kizore ta yorayam / akUpArastu nAditye samudre karmarAji ca // 4 // akUpArA tu kasyAzcit putryAmagirasaH striyAm / anurUpastu sadRze smRtastriSu manISibhiH // 5 // syAd bahiSpavamAnasya dvitIye ca tRce pumAn / nA tvanyathiSa Aditye samudre ca sukhe'pi ca // 6 // kSetro'nyaviSI tu khI SivyA rajanAvapi / dvayostvanimiSo deve matsye tristvanimeSake // 7 // animepo dvayodeve matsye tristvanimeSake / avizeSastvaveH zeSe vizeSAditaratra ca // 8 // nA yasya na vizeSo'sti tatra syAd bheghaligakaH / antarikSa tu gagane kI sAmorubhayorapi // 9 // vairUpASTakavargasya ye sAmI upari sthite| vAstudevavizeSe tu puMsi syAt sarvadakSiNe // 10 // koSThe yo vartate prAyaikoSThapaGkehi vAstunaH / kI tvamizikhamAnAtaM kusumbhe kuGkume'pi ca // 11 // striyAM tvamizikhA zakrapuSpIti prathitauSadhau / lAgalakyAhayAyAM ca bahenApi tavArSiSi // 12 // amijvAlA punaH bI syAd dhAtakIsaMjJapAdape / strIpuMsayostu vaH syAjjvAle'yo anigandhavAk // 13 // kaNajIraNanAmA syAt prasiddha sUkSmanIrake / amergandhe ca puMsyamitulyagandhe tu sa triSu // 15 // amihotraM tvAhitAmenityahome napuMsakam / homadhenau tvamihotrI svyavasastu punnaphaH // 15 // ... 'ga' ga. pAThaH. 2.."dhi' ga. pAThaH. 3. 'ke| avi' ga. .. ca. pAThaH. 4. 'cyAka.ca. pAThA
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe mAnAlisAdhyAyaH / / zekhare karNapUre cApyatha syAdavahAravAk / / pAhAkhyayAdasi dve syAt triSu core pumAn punaH // 16 // nimantraNopanetanyadravye'vaharaNe'pi ca / dyUtayuddhAdi vizrAntAdatha syAdavagItavAk // 17 // nirvAde kI triSu punarmuhuISTe'pi garhite / avalayaM tanormadhye na strI sake punaniSu // 18 // avasAtastu puMsi svAdhIsaMjhajalAzaye / khAte triratimuktastu pumAMstimizapAdape // 19 // mAdhavI saMjJakusumalatApAM cApyatha tripu| ... atIva mukte'tyAkArastvaSikSepe pare punaH // 20 // avajJAyAM triSu punaratyAkRtini nap punaH / kAlike'bhiSave cAmiSutaM syAt tvanyaliGgakam // 21 // karmaNyabhiSavasyAtho abhiSiktapavaM dvayoH / kSatriyAyAM samudbhUte brAhmaNAd vyabhicArataH // 22 // kRtAbhiSeke tu tri syAdabhidhAnaM tu punnapoH / nAmni klIvaM tu vacane bandhane ca striyAM punaH // 23 // abhidhAnI pazo rajjAvabhiplevapadaM punaH / pumAnabhimukhaplutyAM yajJasyAhargaNAntare. // 24 // triH punaH sevake'tha syAdanudAttaH pumAn svare / nighAtAkhye tadvati tu trirudAttAt paraMtra ca // 25 // anukrozaH kRpAyAM nA syAdanukrozene'pi ca / klI tu sAmAntare'tha syAdasthikhAdaH zuni dvayoH // 26 // . 1. 'pa' ka. ga. ka. pAThaH. 2. 'pa' ka. ga. ka. pA. 3. 'plutapa' ga. pATha:. / 'vizrAntAvatha' iti syAt / 'bhavahArastu yuddhAdivizrAntau graahcauryoH|' iti haimaH / 'bhavasAtastu kIrNaH syAdurakIrNazca purI striyAm / ' (pR. 154. zlo. 4) iti tu vaijayantI /
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArNavasaMkSepe triSvasthaH khAdake'smastu khAdane mukhiyoratha / ahicchatraM tu naliGgaM chatrAke syAnRbhUgni tu // 27 // *pratyapradhA iti khyAte khyAto janapadAntare / aniruddhaH pumAn patyAvuSAyAni tvavArite // 28 // arSahasvastu nA paJcahastamAne nRnae punH| . hastasyA'rSacandrA tu masUravidalAhaye // 29 // latAbhede khiyAM nA tu kSuraprAkhyAyudhAntare / / candrasyArthe'pyayo ambumiyo nA vetasaSTume // 30 // tri tu priyajale'yAripiyo nA cUtanIpayoH / kAkajambUsamAkhye ca jambUbhede striyAM tvayam // 31 // aleH priyAyAM tripu tu priye madhulihastathA / maliyasya priyastatrApyatho avapriyo yave // 32 // pumAn samAsabhedeSu tvartho liGgaM ca pUrvavat / azvavAlastu kAze nA bAle tvazvasya punnapoH // 33 // azvapaNyastvanUDhAyAM vaizyAyAM ksstriyaa(ntaan)re| jAte dvayoniSu punarvahuvIhI napi tvadaH // 34 // jJeya tatpuruSe'tha syAdapakrama iti triSu / gairyakramayute puMsi tvapagatyAM palAyane // 35 // triSu tvapazado nIce dve tu SaTsu nRjAtiSu / varNAnAmAnulomyena jAtAsvatha parAkrame // 36 // apadAnaM napi tristu bahuvrIhAvatho pumAn / apasavyaH sUtakAdau pratikUle tu sa triSu // 37 // 1. 'smA' ka. pAThaH. 2. 'gupaka' ka..ca. pATha:. * 'sAlvAvavavapratyaprathakasakUTAzmakAdim' (4.1.173) iti sUtrAnurodhAt 'prassaprayA' iti pATho yuvA pratibhAti /
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturabharakADe naanaalishaadhyaayH| dakSiNe ca tano! tu cArabhede'pasarpavAk / apasaptau bahuvrIhI tveSa triH kI tvapAsanam // 38 // vaSe nirasane cApi bahubAhau tu tat triSu / apAbhayastu nA mattavAraNe'pAzritAvapi // 19 // anyeSu ca samAseSu ligArthI pUrvavat smaret / apAmAiSTasta kAke dve tri tvapramudite bhavet // 10 // aSTApado'trI kanake tathA zAriphale'pi ca / aSTavargastu nA rAjJAmArambhAvaSTake tathA // 11 // bhaSTake bheSajAnAM ca medAdInAM bhiSakzrute / samAnAmapi cASTAnAM samUhe bhedyavat punaH // 42 // bahuvIhAvanIkasthastvanI ke sthAtari triSu / nA tu gajJAM rakSivarge gajazikSAkrame'pi ca // 13 // adhikAra sArasanasaMjJe kavacadhAribhiH / madhyabaddhe'dhike cAne kI tri tvanyapadArthakam // 14 // mArakastu nA bhaume dvayostu vihagAntare / amantakaM tu napastrItve cutiyAM vRkSAntare tu nA // 45 // aGgulIyaM tUmikAkhye klIbagaGgulibhUpaNe / syAdajhulibhave tu nirajahmaNyaM tu naSyadaH // 4 // nATyAvadyoktipu trista brahmANyAdanyavastuni / arocako nArucyAkhyaroge'rocitari triSu // 17 // 1. 'ka' ga. ha. pAThaH. 2. 'dhe' ga. ha. pATha:. 3. 'tyo' ga. pAThaH, * 'nuparakSipvanIkasyo hastizikSAvicakSaNe' (1 166. zlo. 14) iti tu vaijayantI / 1 'abrahmaNyamArtha svAda' (i. 144.zlI. 1.9) iti vaijayantI / 'bhabrahmaNyamavayojI' iti svmrsiNh|
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnApasope yat tu sarvopadhinAnaM tatra kIvamalocakam / / bhalocitari tu tri svAt tathAlocayitaryapi // 48 // amAvAsyA triyAM darze jAte tvatra triSu smRtaa| triSu tvasahanaH zatrau bahubIhau ca naH punaH // 19 // . kSeyaM tatpuruSe'vArkapuSpamAkhyazAkhinaH / puSpe nRzaNDayoH sAmostubhayoH syAnapuMsakam // 50 // arukarasta puMsi syAd bhallAtakamahIrahe / tri tu vraNakRti tri syAhajugAminyajimagaH // 11 // asape tu dvayo! tuM zare'yo arzasAnavAk / nAmau manasi ca dve tu brAhmaNe kazcidabravIt // 12 // anapAnastu puMsi syApibhede'striyAM bhuje / avisoDhaM tvaverdugdhe klI visoDhAt pare triSu // 13 // aziraskaH kabandhe nA bAhI cAmUrdhni tu triSu / abaloNe tu zaNDe syAt tAmbUlasya vicavite // 14 // cUrNe nA tvasphuTAyAM syAd vAci triSu punarbhavet / uparyudIcyazreSThAnAM viparIteSvanuttaraH // 55 // zreSThe ca viparIte tu prativAkyasya napyayam / - ayomayastvayaskAnte pumAn strIpuMsayoH punaH // 16 // ayomayamaNau tristu nAthe'dhipatirityayam / pumAMstu mUrkha Avarte brAhmaNe tvagrajanmavAk // 57 // drayojyeSThe ca sahaje syAdantevAsivAk punaH / ziSye triSu dve caNDAle syAdityevaM vidurbudhAH // 18 // ADambaro'strI saMrambhe gjgrjittuuryyoH| yuddhavAditrani!Se kecit krodhe tu sajanaH // 59 // ...' ga pAThaH.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe naagaalignnyaavH| Abhoge cApa puMsi syAdArohaNa iti dhvaniH / rathe kI tvadhirohasya sAdhane cApirohaNe // 10 // striyAmAzvayujI paurNamAsIbhede'zvayumyute / nA tu mAsyAzvine tristu jAte'zcinyAkhyakAlake // 11 // dvayostvAkhaniko vAricarapakSiNi sUkare / taTAkakAre tu tri sthAt tripu tvApatikadhvaniH // 12 // pAdoSNake baNiji ca dve tu zyenamayUraboH / puMsi kAle'dhApadiko vaNiji tri pumAn punaH // 13 // indranIle bhavedindrakIle cautho pumAn bhavet / indranIle cendranIle* tathApanika ityayam // 14 // vaNiji triSvatho AsyapriyA nisspaavsNjnyke| dhAnyabhede striyAM vakrapriye tu tripvanA punaH // 15 // AvartanA syAdabhyAse sUtrasya lakne tathA / AvRttau tu napi syAt tu klIbamAsphoTanadhvaniH // 11 // AsphoTe strI tu vedhanyAmAsphoTanyatha nartane / rasabhAvAmahArAyaiH zAstroktai rUpakAzraye // 17 // AbhyantaraM lI tri tvetadabhyantaramavAdiSu / AtmanInaH sute syAle prANadhAriNi dUSake // 18 // ajayasya tvayaM pAThaH prANadhAre vidUSake / arthayoH pUrvayorliGga dve tri tUttarayorbhavet / / 19 // Atmane ca hite nA tu yadyarthasyA vidUSakaH(1) / anA tvAkalanA bandhe salamAnajJAnayorapi // 70 // 1. 'va' ga. pAThaH. 2. 'vA' ka. rU. ca. pAraH. 3. 'ra' ka. ca., 'raNa' . pAThaH. * 'indrakIle' iti syAt / $ 'valane' ti syAt / 'bhAvartanaM tu vasanam' (1.36. lo. 1) iti vaijyntii| 6 'yavarthaH syAdvidUSakaH' iti pAThaH syAt / 29..
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... . . nAnANivasaMkSepe. samidhastu samUhe'mau yuddhagodhUmapiSTayoH / svApe tu saMlayazcaikIbhAve ca svadhitiH punaH // 239 / / baje kuThAre sthapatiH punaH syAt savinAlake / takSaNyadhipatau cApi bRhsptisvessttini.|| 240 // dhanape zilpibhede cetyajayaH sanidhiH punaH / sannidhAne cendriyANAM gocare sahuriH punaH // 241 // andhakAre ca yuddhe ca samarSistvapi dIdhitau / saptarSayastu syAcitrazikhaNDiSvatha koyate // 242 // svAdhyAyastu bhaved vede vedasya ca jape tathA / sthAsakastvapi carcikye buhude hastinAmapi // 243 // jJeyo nakSatramAlAkhyabhUSaNe snAtakaH punaH / gRhasthe syAt kRtasamAvartane'pyatha sAnasiH // 2.4 4 // RNe nakhe hiraNye'tha strIvAso vAmalUrake / strINAM vAse sustarastu bhavecchayanamAnayoH // 245 // sauptikastu prapAtAkhyazatrunigrahakarmaNi / / tadvarNanapare cApi bhaved bhArataparvaNi // 246 // haryadhAtu bhavet pUrvarAjabhede purandare / haridvaratu kalApyantevAsini prathame smRtaH // 247 // tathA dAruharidrAyAM vRkSamAtre tu kazcana / himAristu ravau vahau hRcchrayastvapi manmathe // 248 // kukSyamau herukastu syAnmahAkAlAhaye gaNe / buddhabhede ca ramasa ityadhyAyaH samAptavAn // 249 // iti tryakSarakANDe pulibhAdhyAyaH /
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe naanaalishaadhyaayH| .. acikitsyaviSAyAM syAt saviSANAM jalaukasAm / paNNAmekajalakAyAM khiyAmazvAntare punaH // 83 // kRSNairnatraiH samAyukta dvayorindramahaH punaH / zuni dve nA tu zakrasya mahe'yo indrakozavAk // 8 // tamajhakAsye'vayave gRhasyAstrI tathA hreH| koze'pIndIvaraM tu syAt kI nIlotpale'tha sA // 8 // indIvarA zatAvayA striyAM nA vidhyavAhavAk / dRDhacyutsaMjJakamunI triSu vidhmasya vAhake // 8 // indravRddhistu nirmuSkahaye puMsi triyAM punaH / indrasya vRddhau dve tvIhAmRgo vRka iti zrute // 87 // mRgabhede pumAMstveSa dshruupkmdhyge| syAd rUpakaprabhede'yo pumAneSa udumbaraH // 8 // vRkSe jantuphalAbhikhye dehalyAM ca nRbhUgni tu / nIvRtaH sAlvasaMjJasyAvayave kSudranIvRti // 89 // klI tu tAne ca hemAkSe'pyugragandhA punaH striyAm / vacAyAmajamodAyAM site ta lazune pumAn // 90 // phalavallIvizeSe(ga? ca) nArNavanta iti zrute / upaharo'strI rahasi samIpe'yo upAsanA // 91 // zuzrUSAyAM zarAbhyAse samIpAsana eva c| na nAtho upakAryA strI rAjagehe triSu vidam // 92 // upakartavyake'tha syAdupagrAhyaM triSu smRtam / vidyAdupagrahItanye prAmRte tu napuMsakam / / 93 // upodakA striyAM zAkavallibhede sutAhaye / alaM tUpagate tri syAt pumAstu syAdapadravaH // 9 //
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'nAnArthArNavasaMkSepe caturthyAM sAmabhaktau syADumare cApyupadrutau / pradhAnarogAnucare rogabhede triSu tvayam // :95 / upayAte dravaM klI tu dravasya syAt samIpake / upaliGgaM tu Damare kI liGgopagatAdipu // 16 // linArthoM pUrvavajJayAvupasargastu nA budhaiH / : Damare'pi kriyAyuktapAdiprabhRtiSu smRtaH // 97 // saMsarge ca samAsArthaliGgAdyasyApi pUrvavat / / upaplavastu Damare rAhI cAnyat tu pUrvavat // 94 // uparaktau tu puMsi sto raahugrstendusuuryyoH| uparaktaM pumani syAjjapApuSpAdivastunaH // 99 // pramoparaJjite dravye sphaTikAdAvatha striyAm / ... nyagrodhIsaMjJagulme syAdupacitrAtra kazcana // 10 // nAgadantIgniparyoroSadhyoriti pUrvavat / samAsAghupakaNThaM tu sAmIpyAkhyaguNe napi // 101 // avasthAskanditAbhikhyagatau ca tri tu tadvati / / / samIpaguNayukte gha syAdupAdhyAyavAk punaH // 102 / / adhyApake pumAMstasya panyAM rUpadvayaM bhavet / upAdhyAyAnyupAdhyAyItyatha syAt khayameva yA // 103 / / adhyApayitrI tasyAM syAdevaM rUpadvayaM tathA / upAdhyAyApyupAdhyAyItyupAhitapadaM tu nA // 104 // anyutpAte triSu letat syAdAropitavastuni / urukramastu nA viSNau vikramatrayazAlini / / 105 // arthalimasamAsAdi pUrvatrevAtra tarkayet / syAdudananamukhAtau klIbaM strIzaNDayoH punaH // 106 / / .
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe, nAnAlizAdhyAyaH / sphyasaMjJakASThakuddAle bhaveduddhananItyatha / udAsthitastu bhikSAkavepadhAraspaze pumAn // 107 // ajayaH zUrabhede'muM prAha dvAHsthe punantriSu / utsAhanA (na) nAkArthavAdyaghope tathaiva ca // 108 // utsAhahetuvyApAre'pyatho utsAdanA na nA / udvartane malamya syAdunnatyucchedayorapi // 10 // utanA na nAGgasya malonmardanakarmaNi / udRttahetunyApAre klI tadvannAvatho na nA // 110 // uddhAsanA vadhe'nyatra nyAse'nyatra sthitasya ca / AvAhitasya devAvrutsarjanavidhAvapi // 111 // udazcanaM kI sthAlyAdipidhAne syAt, tathodgame / strInapusaMkayostUcaM gamanAyAmudaJcanA // 112 // unmIlitaM tri syAt phule sonmepe cApi nae punaH / unmIlane'thonmiSitaM triH sonmeSe ca phullite // 113 // klIbaM,tUnmeSaNe lI tu citta utkalitaM trissu| .. utkampite'yottarAja dvArasyoparidAruNi // 114 // tiryanyaste samAsAdi pUrveSviva samunnayet / uSNavIryo jalakapau dve samAsAdi pUrvavat // 115 // ulUkhalaM tu sandhau klI kakSAyA vakSaNasya ca / ulakhalo strI svazvasya dantacchidra ulUkhalI // 116 // pumAMstu vatino daNDa udumbaratarUdbhave / pumAMstUpanidhiDse dhanasyArthAdi pUrvavat // 117 // ucaiHzravAstu nendrAzve ghoTamAtre tu sa dvayoH / ihApi pUrvavajjJeyamarthaliGgAdi puMsi tu // 118 // ... ...' ga. pATha:. 2. 'la' ka. ca. pA. 3. 'li:' hu. pAThaH,
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe UrdhvamUlaH stambabheda 'ulUkAkhye'tra pUrvavat / samAsApUrdhvadhanvA tu nendra liGgAdi pUrvavat // 119 // RSisRSTA vRddhisaMjJabheSaje strI tathAtra ca / / liGgAdyamRzyajihaM tu kuSThanyAbhyantare'pi ca // 120 // striyAM tvRzyasya jihvAyAM khiyAM itvekapade'paThIt (1) / ihApi pUrvavajJeyaM samAsAdyatyayaM punaH // 121 / / vidyAdekapadezavdamekArAntamanuSya ca / tatkSaNe ityasAvartha 'ekAkSIlA punaH striyAm // 122 // pAThAyAM nA tu vikhyAte zivamallIti pAdape / ekAdazastu tripvekAdazAnAM pUraNe bhavet // 123 // ekAdazI tu svIndrasya tithI vINAntare tathA / syAdekAdazatantrIka ekadezaH punaH pumAn // 124 // vijJeyo'vayave'trApi syuradhAdIni pUrvavat / / atho ekAyanaM tri myAdakAgre sa punarnapi // 125 // zAstre bhAgavatAnAM tat phaizmIrepverva vizrutam / atho.eNIkRtaH puMsi vadoSe tri tadvati // 126 // ApAditaiNabhAve ca klI taNIkaraNe'tha naa| airAvato mahendrasya kuJjara pAdapAntare // 127 // nAgaragAhaye klI tu tatphale'pi zacIpateH / RjudIrgha vyomacApe sthAne ca vyomagocare // 128 // 1. 'cAreyAM' ga. ha. ca. pAThaH. 2. 'ca ka' ga. pATaH. . 'kA' ke. Da: ca. pATa 'ka' ka... ca. pAThaH. + 'ullU kastUlage darbha UrdhvamUlaH' (pu. 64. zlo. 229) iti tu vaijayantI : vaMka padI pathi' iti syAt / * 'ekASTIlA pApacelI sthApanI vanatiktikA / pAAmbaSTA' (pR.5. zlo. 130, 13) iti, 'zivamalliMkA.........ekASTIlo'mvuko vamuH' (pR. 6. lI. 19.3. 194) iti ca vaijayantI /
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / ashvinyaayukssnvkvlptviishiitryaatmnH| de(vayA)nAkhyamArgasya triyAM pairAvatI bhavet // 129 // vIthyAM punarvasvAdyaizca kluptAyAmuDubhitribhiH / AcakSate ca tAmenAM vidyudvidyudvizeSayoH // 130 // sambandhini virAvatyAstripvAdumbaraM napi / kuSTharogAntare kecit punastAne'pyadhIyate // 131 // - vAnaprasthavizeSe tu pumAnasyAha lakSaNam / . audumbarastu paNmAsasakA hI turyakAlabhuk // 132 // udumbarasya sambandhinyetat syAd bhedyaliGgakam / aurvazeyastvagamtyo nA dvayomtarvazIsute // 133 // kaladhauta rUpyahenoH klI tri tu syAt kaladhvanau / kalakaNThaH kokile dve samAsAdi pUrvavat / / 134 // kalakANastu dAtyUhe bhramare ca dvayoH smRtaH / natrApyarthamagAgAdi garnayA narkayedaza // 13 // pArAvate kalaravo dve samAsAdi pUrvavat / kalahaMsastu kAdambasaMjJake vihage dvayoH // 136 // . rAjahaMse'pyatho puMsi vijJeyaH zreSThabhUbhuji / kalebaraM tu klI kAye zave tvanye striyAM punaH / / 137 / / navAnAM zambhuzaktInAmekasyAM syAt kalebarA / karNapUraratu puSpAdyaiH kRtakarNavibhUpaNe // 138 // azokavRkSe ca tathA tilakAkhyatarau ca nA / karNapUrA tu karNasya pUrtI strIpuMsayorbhavet / / 139 // napuMsakaM tu vijJeyaM syAt saugandhika utpale / nA tu kaGkamukho jJeyaH sandaMze lohakAriNAm // 14 //
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe atrApi pUrvavad vidyAt samAsArthAdi paNDitaH / kaGkapatrastu nA bANabhede'trArthAdi pUrvavat // 141 // kaGkaNIkastu nA ghaNTAjAle pratisare punaH / karaNIkA striyAmetadauNAdikanirUpitam // 142 // kalavistu caTake tadbhede piitmunnddke| dvayoH syAt kamanIyastu campakAkhyamahIruhe // 143 // nAya kAmayitavye triH striyAM tu syAt kpipiyaa| tintriNIkAkhyavRkSe syAt priyAyAM ca kapestathA // 144 // arthaliGgasamAsAMstu vidyAdatrApi pUrvavat / kapItanastu nA jJeyastriSu vRkSeSu sUribhiH // 145 // gardabhANDAhayaplakSe'pyAnAtakazirISayoH / phalaprasUnayosteSAM vidyAdetannapuMsakam // 146 // karamardastu nA jJeyo mardane karavastunaH / kRSNapAkAkhyavRkSe ca karamardI tu sA striyAm // 147 // tasya jAtyantare svalpe *kalahAhaH punrnri| madanAkhyadrume padmakande'pyAha tu zAzvataH // 148 // puSpajAtI ca liGgaM tu tatra klI madanasya ca / prasUnaphalayoH puMsi karavIro mahIruhe // 149 // azvamArakasaMjJe'sya punaH puSpe napuMsakam / manaHzilAyAM tu bhavet karavIrA striyAmiyam // 150 // ..'' ga. pAThaH. 2. 'la:' ga. pAThaH 3 'te' ka. ca. pAThaH. * 'karahATaH' iti syAt / 'karahAraH ziphAkande padmasya madaname' iti medinI /
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / [ADhakI saMjJadhAnye cApyatho nA karapallavaH / cAha kisalayaprakhyarkare tveSa nRzaNDayoH // ] karapAlI striyAmIlIsaMjJe zastre pumAn punaH / kapAlo bhaveta he pAlaketu karasya saH // 151 // triM syAt punarnavAyAM tu raktAyAM syAt kaThillakaH / kAravelle ca (Tastu ? napttu) syAt phale'syAtho napuMsakam // 152 // kazmIrajaM kuGkume syAt tri tu kazmIrasambhave / kramelako dve syAduSTe martyajAtyantare tathA // 153 // ugrayAM niSTAt samuddhRte syAt tu karpaphalA striyAm / AmalakyAM *punastveSa vibhItakamahIruhe // 154 // kulatthe strI kaphahariH zleSmate tu triSu smRtA / kadambakaM samUhe klI sarpape tu pumAnayam / / 155 // kadUtkaTaM tu kI vyoSe'pyArdrake'pi triSu tvadaH / utkaTe kaTunAtha nA zAlibhede kalApakaH // 116 // kalamAkhye napi tvatajjAnIyAd vizvabheSaje / syAdU vidrumalatAyAM tu kapAtAGghriH striyAmiyam // 157 // kapotasya tu pAMde nA dvayostu syAt kamaNDaluH / catuSpAjjAtibhede kaMgoH kuNDyAM dvayoH punaH // 158 // syAt kAlakaNTho dAtyUhe samAsArthAdi pUrvavat / kAlakuNDastu nA viSNau yame cApi dvayoH punaH // 159 // manuSyajAtibhede syAt kSatriyAyAM niSAdaje / kAlaskandhastamAle nAtinduke cAtha kazcana // 160 // 1. 'tarI tve' ga. pAThaH 2. 'tre' Ga. pAThaH 3. 'khe'striyAM punaH ' Ga. pAThaH. + ihAsya zlokasya pATho lekhakapramAdAyAta iti bhAti / paJcAkSarasya karapallavapadasya nanu rakSa rakANDa pAThAsaGgateH / * 'pumAMsveSa:' iti pAThaH syAt /
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 nAnArthArNavasaMkSepe Aha ca zyAmakhadire klIbaM tveSAM phale bhavet / atrApi liGgamarthazca samAsazcApi pUrvavat // 161 // striyAM tu kAlapI syAnmasUravidalAhvaye / latAjAtyantare somarAjimaJjiSThayorapi // 162 // drAkSAyAM ca dvayostu syAt kAlai mepe dvayoH punaH / kAlapuccho hi camaramRge syAt kRSNavAladhau // 163 pUrvatrevAtra liGgAdi kAlajJeyaM tu gorase / klI bhedyavat tu kalazibhave'tho kAkatuNDyasau / / 164 // tApicche strI pumAMstveSo'gurvAkhye gandhavastuni / kAkazIrSastu nA puSpastambabhede zivapriye // 165 // vasubhaTTa iti khyAte klI 'tu kAkasya mUrdhani / kAkodarastu dve sarpamAtre sarpAntare tathA // 166 // paziteranyatame dabakara phaNAbhRtAm / nA tu kApaTika chAtraveSadhAre spazAntare // 167 // saMsthAcarANAM paJcAnAmekasmistri tu dAmbhike / kAmikAntaM tu mAdhvIkasaMjJe madyAntare napi // 168 // pUrvavaccAtra liGgAdi tarkyaM kAmadhvajastu nA / jJeyo vAditranirghoSe tathA kAmotsave'pyatha // 169 // dhvaje kAmasya nRnapoH kAmarUpAstu nIvRti / prAgjyotiSAkhye pumbhUmni liGgAdyatrApi pUrvavat // 170 // kAraskaro nA hrItyeke vRkSabhede pare punaH / kkI nagaryantare prAhuH kAkapIlustvasau striyAm // 171 / / guJjAyAM nA tu + kAjusaMjJe syAt trikhurAntare / kAmarUpI dvayornAnAvarNe ca kRkalAsake // 172 // 1. 'jI' ka. ga. ca. pAThaH. 2. 'la' ka. va. pAThaH. + 'kAkendusaMjJe' iti syAt / 'kAkendI kAkapIluH syAt' (pR.49.4.51) iti vaijayantI
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / vimbAtye pUrvavad vidyAdavApyarthAdikaM budhaH atha kimpuruSo dve syAta kinnare kkI tu bhAratAt // 173 // uttare'nantare varSe hemakUTAparAhaye / kikidIvistu vA varga hetu nApAye saMge // 174 // bhIra zuklA vidAyI strI nA tu zRGgATakAhvaye / kandArthajalajastambe liGgAyatrApi pUrvavat // 175 // kuTannaTastu nA guNDurAMjavRkSe napi tvadaH / gonardasaMjJake gustAbhede kurarnakaH punaH / / 179 / / pumAnaruNajhiNyAM sthAna pItajhiNyAM tathaiva ca / zoNAmlAneca kecita tu pADuH kuravake'pi tam // 177 // klIbaM tveSAM bhavet puSpeM striyAM tu syAt kulatrthikA / kulAlyAdipadaiH khyAte bheSaje nRstriyoH punaH // 178 // kulatthadhAnye dve tu syAd darzakiraNAbhRtAm / ekatra bhede'tha strI syAt kumbhakA (rastvarItya) yaM dhvaniH // 179 // kulatthaikAkhyephjye kulAle tu dvayoratha / kumbhInasaH sarpamAtre godevarAntare // 180 // kuzIlavastu dve martyajAtibhede yathAvadata / vaidehajjanite'mbaSThayAM laGghananAdinA // 181 // vartamAne naTAnAM ca prasiddhe cAraNe tathA / kuzIsaMjJAyovikArave tu sthAna pugAnayam / / 182 // athotpale kuvalayaM klI samAsAdi pUrvavat / * kuzezayaM tu padme kI vAsudeve tu puMsyayam // 183 // kucandano'striyAM pItacandane raktacandane / kukuTAkSaH pumAnalpatumbyAmarthAdi pUrvavat // 184 // 1. 'ga' ca. pAThaH. 2. 'sthi' ga. pATha:. 3. 'sthi' ga. pAThaH . 4. 'ye' Ga. pAThaH .
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe kUlarUpA striyAM nayAM tri tu kUlasya kASake / kRtamAlastu nA gandhadravye takolasaMjJake // 185 // bhAragvadhe ca dve tu syAdulUkAhayapakSiNaH / vizepe kRSNavaNe ca mRgabhede ca pUrvavat // 18 // arthAdyatho kRSNaphalA somraajyaahyaussdhau| strI nA tu karamardAkhyatarAvAdi pUrvavat // 187 // kRSNavarNastu nA dhAnye *carAkhye'rthAdi pUrvavat / kRSNavRntA tu pATalyAM mASapAhayauSadhau // 188 // kAmarye ca striyAM nA tu kulatthe'rthAdi pUrvavat / kRSNasarpastu kRSNe'hau dvayordIkarAntare // 189 // kukakAkuH kukuTe dve kRkalAse ca kecana / khaJjarITe kSepaNIyaH punarnA bhiNDipAlake // 190 // kSeptavye triH kezapAzI punazcUDArthake striyAm / nA tu kezakalApe'tha pumAn kelikilaH smRtaH // 191 // kUzmANDAlye bhRtyagaNe herambasya priyaGkare / sa syAt kelisahAye ca krIDAzIle tu sa triSu // 192 // strI tu kozaphalA rAjakozAtakyAhaye bhavet / kozAtakIvizeSe sA tiktakozAtakIti ca // 19 // prasiddha nA tu sAmAnye kozAtakyA napi tvadaH / takole syAjjAtiphale'pyatha syAt koTivarSavAk // 194 // devikoTa iti khyAte purabhede napuMsakam / strI koTivarSA spRkkAyAmatrApyAdi pUrvavat // 195 / / 1. 'M' ka. Ga. ca. pAThaH. 2. 'pu' ka... ca. pAThaH. * 'caNAkhye' iti syAt / 'kRSNavarNaH sNvto vAtuladhaNaH' (pR. 126. yo. 13) iti vessyntii|
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ // caturakSarakADe naanaaligaadhyaayH| kauleyakaH zuni dve syAt kulIne biddhayoH punaH / kaulaTeyaH kaulaTeraH paryA(ye!yau) bandhakIsute // 196 // kulAnyaTantyA bhikSukyAH satyA eva ca yaH sutaH / tasmin kaulaTineyAkhye kulaTAyAH sute'pyatha // 197 // kulatthe nA khalakulaH khalasya tu kule napi / kharacchadaH pumAnUrdhvamUlasaMjJe tRNAntare // 198 // atrApi pUrvavajjJeyamalizAyayo napi / zRnavAce khasmukhaM liGgAyatrApi pUrvavat // 199 // striyAM tu syAt kharakuTI zAlAyAM vapanasya hi / atrApi pUrvavajjJeyamarthaliGgAdi sUribhiH // 20 // strI tu gandhavahA ghrANe nA tu vAyo mRge dvayoH / gandhavAhastu nA vAyAvatrApyAdi pUrvavat // 201 // gavIthukA tu strI kSudradhAnyabhede pure tu na / gavAdinI strI girikarNyabhidhAnalatAntare // 202 // arthAdi pUrvavat strI tu salakyAM myAda gajapriyA / zyAmAke tu pumAnatrApyarthaliGgAdi pUrvavat // 203 // gajacchAyA striyAM sUryagrahaNa kazcidIritA / sAMvatsarAstu bruvate gajacchAyAM salakSaNAm // 204 // hastanakSatrage sUrye kRSNapakSe trayodazI / makhAbhizca samAyuktetyapumAMstu gajasya sA // 205 // chAyAyAmatra pUrvatrevArthAdyatha gaLastanI / ajAyAmarthaliGgAdi pUrvatrevAna budhyatAm // 20 // gadayitnustu parjanye pumAMtrividUkake / gArhapatyaH pazcimAmau pumAn gRhapateH punaH // 20 // 1. 'da' ka, Da. ca. pAThaH.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 nAmArthArNava saMkSepe bhAve karmaNi ca klIbamatha strI syAd giripriyA / sandhAnIsaMjJake kSudraphalavAtiGganAntare // 208 // pUrvavaccAtra liGgAdi dvayostu syAd guhAzayaH / RkSAkhusiMhakUrmeSu samAsAdyatra pUrvavat // 209 // dIpe gRhamaNiH puMsi strI gRhasya maNAvasau / pumAn gRhapatirbau gArhapatyAye tathA // 210 // kRSIbale chadmaveSaspaze syAt satrayAjinAm / pradhAne yajamAne ca gRhasya tvadhipe triSu / / 211 // govandanI phaliyAM strI gostu govandanA na nA / vandane'tha dvayorgolAGgUlaH kRSNamukhe kapau // 212 // napuMsakaistu pucche goratho ghanaraso nRnap / jale pUrvavadatrApi samAsAdi striyAM punaH // 293 // ghaNTAravA prasiddhAyAM *caNapuSpIti cauSadhau / pUrvavat syAt samAsAdyamatha kI ghopasaMjJake // 214 // lohe ghaNTAsvanaM liGgasamAsAdyatra pUrvavat / carAcaraM kI bhuvane jaGgame tu triSu smRtam // 215 // carasyApyacarasyApi samAsAdyatra tarksatAm / caturantA striyAM bhUmau samAsAdikamUyatAm // 216 // atha caturdazAnAM triH pUraNe syAccaturdazaH / striyAM tu bINAbhede syAd yasya tantryazcaturdaza // 217. / / caturdazI sA tatrAsau mahezasya tithAvapi / catuSpathaM kI zRGgATe brAhmaNe tu pumAnayam // 218 // 1. 'lA' ga. pAThaH. 2. 'kaM tu pu' ga. pAThaH. 'atho ghaNTAravAyAM zaNapuSpikA' (pR. 53. lo. 98 ) iti tu vaijayantI /
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / caturvargaH pumAn dharmakAmArthAdicatuSTaye / samAsAdikamunneyaM cakrapAdastu nA rathe // 219 // gaje dve cakravAlastu lokAlokagirau pumAn / kI tu divyaNDale'tha kkI catuHsamamiti dhvaniH // 220 // candanAgaruka,rpUrakuGkumaiH kRtakardame / arthaliGgasamAsAca kalpyantAmatra pUrvavat // 229 // caturgatirdvayoH kUrme samAsAcatra pUrvavat / cakravartI tu nA sArvabhaume strI cakravartinI / / 222 // sthAvare jantukRtsaMjJe samAsAdyatra pUrvavat / candrabhAgastu nA zailavizeSeM'ze ca zItagoH // 223 // striyAM tu devatAbhede candrabhAgAtha kecana / candrabhAgA candrabhAgItyevaM dvairUpyamabhyadhuH / / 224 // avRddhaprAtipadikAnnadIbhede ca kecana / cAndrabhAgA cAndrabhAgItyevaM vRddhAd dvirUpatAm // 225 // nadIbhede viduzcAndrabhAgaM tu triSu bhUbhRtaH / candrabhAgasya sambandhinyatrApyarthAdi pUrvavat // 226 // cATukArastu nA hArabhede hemaguDaiH kRte / yaSTimAtre triSu tveSa vijJeyaH syAt priyaMvade // 227 // cArunAlaM raktapadme kI samAsAdi pUrvavat / matsyabhede cilicimo dvayorhemavate tu nA // 228 // vRkSabhede tasya puSpaphalayoH syAnnapuMsakam / *candre citrarathaH puMsi rAjabhede cirantane // 229 // 45 1. 'vidyAd' ka. ga. ca. pAThaH 2. 'gastu tri' ka. ga. ca. pAThaH . | 'jatukutsaMjJe' iti syAt / 'janI jatkA rajanI jatukucakravartinI' ityamara:, 'janyA... .... jatukRccakravartinI' (pR. 130. lo. 89) iti vaijayantI ca / * 'atha citrarathaH sUryagandharvAntarayoH pumAn' iti tu medinI /
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArNavasaMkSepe pUrvavat syAt samAsAdi citraparNI punaH ciyAm / latAjAtyantare pRbhipAkhye'rthAdi pUrvavat / / 230 // citrapakSaH pakSimede dve kapiJjalasaMjJake / pUrvavat syAt samAsAdi cirajIvI virizcane // 231 // puMsi dvayostu kAke syAt samAsAvatra pUrvavat / ., ciramehI gardabhe dve samAsAdyatra pUrvavat / / 232 // ... cUDAmaNiH strI gulAyAM pukhiyostu shiromnnii| udyAne rAjarAjasya klIbaM caitrarathaM viduH // 233 // ahInaRtubhede tu dvirAtre manmathe ca naa| trita citrarathasya syAt sambandhinyatha nA bhavet // 234 // chAyAkarachatradhAre samAsAdyatra pUrvavat / malAzayamuzIre kI jalAdhAre tu puMsyayam // 235 // jaDIbhiprAyake tu triratha dve syaajjlmiyH| .. varAhe'tra samAsAdi pUrvavat syAdatha striyAm // 236 // gavethau syAjjatuphalA puMsi tUdumbaradrume / atha jinturathaH kSudramRgabhede dvayorapi // 230 // kodrA iti vikhyAte samAsAdIha pUrvavat / jaghanyajastu dve zedre tri tu syAdanuje tathA // 238 // jAte jaghanyAdatha nA tAte janayitA tathA / janayitrI mAtari strI tri tUtpAdakamAtrake // 239 // jAtarUpaM suvarNe kI rUpye cArthAdi pUrvavat / jAlapAdo dvayohase rAjahaMse tu dattakaH / / 240 // 1. 'lA' ka.. pAThaH + 'koDamaH svAjantudharo mArjArI camarAkRtiH' (pR. 67. zlo. 34) iti tu vaijayantI /
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe naanaalijhmaadhyaayH| . .. kukkuTe vaijayantyAM tu taM paThatyambukukkuTe / jAlAkArastu pAvo'sti yeSAM tristeSu pakSiSu // 21 // jAradvI tu strI yogiyAnamArgasya dakSiNA / yA vIthistatra mArgasya punastasyAntarikSage // 242 // sthAne jAradvaM kIba nirjaradvayogini / jIvanIyA tu jIvantIsaMjJazAkalatAntare // 23 // kAkAlIsaMjJake ca strI jIvitavye jale ca nm| ... jIvitezaH pretanAthe dayite draviNAgame // 24 // pullijo'trApyarthaliGgasamAsAH pUrvavat smRtAH / juhurANastu nA vahrAvadhvaryAvanaDuhyapi // 245 // azve dve kuTile tu triratha jaivAtakaH pumAn / candre ca parikhAyAM ca parighe'ya dvayoH zuke // 256 // .. dhane tu klI trirAyuSmatkRSIvalabhiSakSu saH / tapanIyaM suvarNe klI zAlibhede tu puMsyayam // 247 // taptavye triratho tantuvAyo lUtAkrimau dvayoH / kuvinde'pyatha kAmasya tithau strI syAt trayodazI // 248 // syAt trayodazatantrIke vINAbhede'pyatha triSu / trayodazAnAM vastUnAM pUraNe'thAha yAdavaH // 249 // taravAriH striyAM yaSTinAmadheyAyudhAntare / pumAMsaM sAyake prAha zaiSiko'thoSNadIMdhiteH // 250 // trasareNuH prabhAkhyAyAM (palyAM) strI rajasi tvayam / jAlasUryamarIciye triratho tAlaparNyasau // 251 // strI murAsaMjJabhaiSajye samAsAdyatra pUrvavat / tAlapatrI striyAM vAcavizeSe tAlasaMjJake // 252 // 30
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ - nAnArthArNavasaMkSepe karNAbharaNasaMjJe tu napniyoH sAdi pUrvavat / khAvare trAyamANA strI trAyantIsaMjJake tripu // 253 // rakSake tAmracUDastu dvayoH kukkuTapakSiANi / pUrvavacAtra liGgAvi tAmravRntastu puMsvayam / / 294 // kulatthe'tra samAsAdi pUrvavacAtra(?)tarkayet / 'tindiDIkA striyAM puMsi ciccAsaMjJakapAdape / / 255 / / kIbe tu vaijayantyAha vRkSe tasmAt trilinggtaa| .. kI tu vRkSAmlasaMjJe'sya phale syAcAmbuvetase // 256 // trisugandhaM tu jAnIyAdelAtvapatrakatraye / napuMsakaM samAsAdyaliGgAnyatrApi pUrvavat // 257 // trivikramastu nA viSNoravatArAntare'tra ca / pUrvavat syAt samAsAdi puliGgastu trikaNTakaH // 258 // zRGgATaka iti khyAte jalajasthAvarAntare / gokSure'pi khiyAM snuhyAmatrApyAdi pUrvavat // 259 // trivalIkaM gude klIbamatrApyAdi pUrvavat / tiryaggAmI tu nA zukragrahe'rthAvatra pUrvavat // 260 // tIkSNagandhastu nA zigrau tathA zvetakaThiAre / atrApi pUrvavat sAdi tulAkoTistu nUpure // 261 // pumAnatrApi liGgAdi pUrvavat syAdatho pumAn / .. vasubhaTTa iti khyAte tUlapuSpo TThamAntare // 262 // atrApi pUrvavat sAdi tRNarAjastu pusyayam / hintAle tAlavRkSe ca samAsAdyatra pUrvavat // 263 // . + tintiDIkA tintriIkA iti ca dRzyate / * 'samAsArtha' iti syAt /
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe naanaalijhmyaayH| tRNazUnyaM mallikAyAM klI samAsAdi pUrvavat / puMsi tvamlaguNe dantazage bhavyakapitthayoH // 21 // jambIre ca striyAM tu syAcA rItintiDIkayoH / iyaM dintazare'mISAM vRkSANAM syAt phale napi // 295 // triSu tvamlaguNopetadravye dadhimukhastu naa| suprIvAnucare kApi kapimAtre'pi sa dvayoH // 299 // striyAM tu syAd daSimukhI kAlarAvyAmatho napi / daNDAhataM kAlazeye daNDena tvAhate triSu // 267 // dakSiNasthaH sArathI nA samAsAdyatra pUrvavat / dandazuko dvayoH sarpa daMzake tu triSu smRtaH // 268 / darvIkarodvayoH sarpa sarpajAtyantare'pi ca / atrApi pUrvavat sAdi dAkSAyaNapadaM punaH // 219 // dakSApatye dvayoH khI tu pArvatyAmavanau siyAm / dAkSAyaNI syAdazvinyAdhuDau ca kI tu hATake / / 270 // dAkSiNAtyastu nA nAlikerasaMjJamahIruhe / dakSiNApathajAtAdiSveSa tri syAdatha striyAm // 271 // drAkSAyAM syAd dAruphalA samAsAdyatra pUrvavat / ... divAcarastu nA zuke samAsAdi ca pUrvavat // 272 // divAbhIta ulUke dve pumAMstu kumudAkare / trista core vyavahite'pyatha dinyelako dvayoH // 21 // trayodazasu bhedeSu raajilaakhyphnnaabhRtH| ekatra bhede sarpasya vaikarasAhayasya ca // 27 // - 1. 'tat tri . pATha. 2. 'nta' ka.. pATha.. + 'vantAThA' iti svAt /
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50... nAnAtha va saMkSepe ekatra triSu bhedeSu dvijapotaH punardvayoH / zUdre pakSizizau cAtra samAsArthAdi pUrvavat // 279 // caNDAle nApite cApi divAkIrttirdvayormataH / atrApi pUrvavat sAdi dIrghavRntastu puMsyayam // 276 // TuNDusaMjJame'trApi samAsArthAdi pUrvavat / atho punarnavA jAtibhede'lpe dIrghapayasI // 277 // kadalyAM ca striyAM nA tu dIrghapatraH paNDake / dazasvekatra liGgArthasamAsAzcAtra pUrvavat // 278 // dIrghapAdo dvayoH samAkhye vihagAntare / atrApi pUrvavat sAdi dIrghanAdo dvayoH zuni // 279 // atrApi pUrvavat sAdi dIrghanidrA mRtau striyAm / atrApi pUrvavat sAdi dIrgharomA punardvayoH // 280 // RkSAkhyazvApade'trApi samAsArthAdi pUrvavat / durodarastu nRnapoH paNe dyUte napuMsakam // 281 // nA tu dhUtakare'thAmI pulliGgaH syAd durAsadaH / duSprApe triratha puMsi ziziratauM drumArdanaH // 282 // atrApi pUrvavat sAdi dUradarzI punardvayoH / gRmasaMjJalage tristu (dUra) darzamanISiNoH // 283 // striyAM dRDhadalA tAlIpAdape balbajeSu ca / atrApi pUrvavat sAdi dezarUpastu punnapoH // 284 // *nyAse pUrvavadatrApi devabhinnastvayaM dvayoH / SaDviMzatau syAdH bhedeSu maNDalAhvayabhoginaH // 285 // ekatra bhede vidyAt tu samAsAdyatra pUrvavat / devadaNDastu nRnapordaNDAkArAyudhAntare // 286 // + 'nyAye' iti syAt / 'nyAyo dezarUpaM samajasam' (pR. 108 cho. 48) iti vaijayantI /
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe. naanaalinggaadhyaayH| aralimAtre liGgAdi pUrvavat syAdihApi ca / nA tu devamaNi|Tagaladezasamudbhave // 287 / / romAvarte samAsAdi pUrvavat yAdathaM striyAm / syAd devasindhurgaGgAyAM sagAsAdyatra pUrvavat // 288 / / aSTAGgulapramANe tu pulliGgaH syAd dhanugrahaH / cApasya grahaNe cAtha nihItari dhanvanaH / / 289 // caturhastapramANe tu dhanurdaNDaH pumAnayam / pUrvavat syAt samAsAdi dharmapAla tu khanake / / 290 // pulisaH syAt samAsAdi pUrvavevAtra kalpayet / virAbve syAd dhanapatI rAjarAje tu puMtyayam / / 291 // dhArtarASTra dvayozcaJcU caraNairasitaiH site / hasabhede'pyapatye ca dhRtarASTrasya nA. punaH // 292 // nAgarAje sure tristu dhRtarASTrasya yogini / dhAmArgavastvapAmArge kozAtakyAM ca puMsyayam // 293 // tatprasUne tu zaNDaH syAt puMsi tu syAd dhurndhrH| dhavasaMjJalume trizu pUrvahe syAdatho pumAn // 294 // vinyAsabhede vezmAdernanyAvarto'pi nAmabhiH / tagarAyaiH prasiddhe ca puSpagulme napi tvayam // 295 // tatpuSpe nandayantastu pumAn rAjJi striyAM punaH / nandayantI mRDAnyAM syAt suvarNe'pi sukheDI ca // 296 // tri tu nandayitaryeSa klIbe tu syAnadIbhavam / lavaNe saindhavAbhikhye samAsAdyatra pUrvavat // 297 // navanItaM tu zaNDe syAd ghRtaprakRtivastuni / atrApi pUrvavat sAdi namaskArI punaH striyAm // 298 // . .. . pATha.. 2. da. pATa
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnAyANavasakSapa khadirIsaMjJake zAke namaskArastu nA natau / naktaJcara ulUke dve rAkSase ca triSu tvayam // 299 // syAd rAtricaramAtre ca nakUvArastu devare / pumAn nirAzraye tu tri! tu nArAyaNo harau // 30 // tasyAvatArabhede ca narasya shcaarinn| bI tu nArAyaNI lakSmyAM pArvatyAM cAtha paThyate // 301 // supArzvasthAnavAsinyAM pArvatyAM ca vizeSataH / mahezvarasyAyatanaM supA khyaM pratIyatAm // 302 // nArAyaNI zatAvaryAmapi nAgodarI punaH / striyAM bhaTAnAmudaratrANesannAha IritA // 303 // atrApi pUrvavat sAdi nAgadantastu puMsthayam / niyUhasaMjJake vezmabhivizaDI tayA~ dare // 30 // nAgasya jIvaliGgaM tu jaaniivaadaasnaantre| lakSaNaM cokamajorjAnusthau prasRtau mujau // 305 // ityevaM nAgadantI tu strI nikumgAdinAmabhiH / prasiddha mepajastambe dvayostu syAnizAcaraH // 306 // sarpa ca rAkSase cApi striyAM tu syaanishaacrii| sRgAlajAtibhede ca zivAkhye duSyogiti // 307 // syAnizAcArimAtre tri striyAM tu syaannirjnaa| ekatra zaktau zaktInAM navAnAmapi zANiH // 308 // paurNamAsyAM dvayostu syAt kRSNasArAhaye mRge| trinirgatAanAdau syAdava nirbhartsanaM napi // 3.9 // 1. 'pA' ga. pAThaH. 2. 'ga. ca. pA. 3. 'yo ka.ga. pAThA. .' iti syaad| .
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe naanaaligaadhyaayH| alaktake'tha sItkAre na nA nirbhartsanAtha vai / bahuvyAkaraNajena zAdhatenedagIritam // 310 // darzane'pi ca mitsaMjJAgaGgIkRtya zameryathA / darzane zravaNe cApi *natA nizaganetyatha // 311 // rajjutrayapramANe syAt klIvaliGgaM nivartanam / uktASTahastA rajjuzca nivRttau ca nivartanam // 312 // nivartanA tu na pumAn nivartayatikarmaNi / niyAmakastu nA potavAhe tri tu niyantari // 313 // ...... nighAtikA vayaskArayaMtra nikSipya hanyate / kUTena lohaM tatra strI triSu tu syAnihantari // 31 // . nidezanastu puMsi syAd dazahaste pramANake / kI tvAjJAyAM ca dAne ca na tu nA NyantakarmaNi // 315 // niSadarastu nA par3e vahAvindre ca manmaye / niSadvarI tu strI dRzyA prabhAyAM rajanAvapi // 316 // nirUpaNA tu na pumAn vicAre darzane'pi ca / nizvArakastu pulijaH purIpotsarjimArute // 317 // nirgantari tu sa tri syAdatha nirvApaNA na naa| tApaprazamanAyAM ca vadhe cApyapumAn punH|| 318 // nirvAsanA vadhe cApi purAdezca bahiSkRtau / atrApi pUrvavat sAdi niryAtanapadaM punaH // 319 // nyAsadravyArpaNe dAne vairazuddhAvathApare / AhuH pratIkAramAtre nAnArthAvatra pUrvavat // 32 // kI tu niya'yana randhre samAsAdyatra pUrvavat / trinirAkRtirAkRtyA hIne svAdhyAyavarjite // 321 // * 'matA' iti svaan|
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ . nAnArthAvasaMkSepe bI nirAkaraNe nitsavahI tu syAd dvyormNge| nityaM yaH zaGkate tatra trirayoM nIlakaNThavAk // 322 // pumAn hare mUlakAkhyazAke ca dve tu barhiNe / atrApi pUrvavat sAdi nIlagrIvastu nA hare // 323 / / atrApi pUrvavat sAdi nIlasIpa punarvayoH / gogalAyakapo samAsApatra pUrvavat // 32 // nIlakesI ciyAM nIlyAM samAsAcatra pUrvavat / nIlavAsAta pusyeva balabhadre zanaizcare // 329 // atrApi pUrvavat sAdi khiyAM tu syAnnRpAtmajA / kaTutumcyAM pumAMstu syAt kUzmANDe dve tu bhUpateH // 321 // putre pratisarastu syAdvastasUtre nRzaNDayoH / syAcamUjaghane cApi nA tvArakSe ca maNDane // 327 // vraNazuddhau ca kecit tu khiyAM pratisarAM viduH / asatIcchamadUtyAmapyekadeze ca vezmanaH // 128 // bhevavat tu niyojye syAt triSu tu syAt prtisskshH| pratigantari praSThe ca sahAye'pyapa puMsyayam // 329 // baijayantI samAmAsId bUte pratibhayaM punaH / bhaye napuMsakaM vidhAt tricatu syAd bhayAnake // 13 // pratihAro dvArapAle dvAre pratihatAvapi / sAmastRtIyabhaktau ca nA sI tu pratihAryasau // 331 // tatra yA strI mahIpAlaM sambhAvayati sarvadA / atrApi pUrvavat sAdi pratyAhArastvaNAdiSu // 332 / / apyakSarasamAnAya prtyaanmnkrmnni| vAyavAdakasAmagrIvinyAse nATyagocare // 333 // 1.mi ... pA. 1. ''. pATha
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturArakAle maamilaamaayaa| viSayebhyaH samAhatyAmindriyANAmaha / pUrvavat syAt samAsAdi prabalAkaH punaH pumAn // 314 // mayUrasya zikhaNDe syAt kalAsAntare punaH / nAnAvarNakare dve syAd bimbAlye ca prabhaJjanaH // 135 // pumAn samIraNe'trApi samAsAdi pUrvavat / utse prasava kI prasUtrau cAya parvate // 336 // . mAlyavAniti vikhyAte samAsAvatra pUrvavat / pratArikA taMsI nAmau vacake triH pratArakaH // 337 // atrApi pUrvavat sAdi pumAMstu syAt prjaakrH| kho'trApi samAsArthazinAmyUbAni pUrvavat // 338 // pratApaso nA zvetArke dvayostu syAnmRgAntare / *mRgazRGge samAsArthalijAyatrApi pUrvavat // 339 // prayotanastu nA sUrye dAkhau sapadi pUrvavat / na nA prasaraNI khyAta AsAre yuddhakAriNAm // 310 // krIvaM visaraNe'trApi samAsAdi pUrvavat / prakIrNakaM cAmare kI dvayostvadhe triSu tvidam // 341 // sahINe pUrvavat sAdiranAtha syAt pravAsanA / na. nA vivAsane cApi bo'pyadi pUrvavat // 32 // pramApaNA tu na pumAn jJApane (uca) vaSe'pi ca / prabopanA tu na pumAn jJApane'pyanuvodhane // 343 // AlepaviSaye kI tu prabuddhau sAdi pUrvavat / prasApanA tu na pumAnabhyAmatikarmaNoH // .344 // 1. 'ga'. pATha:. pracAro'sidharmapAlaH prajAgaraH' (pR. 1.7. cho. 158) iti tu vaiva. yntii| ..'iti svAt / mahamA pratApasaH' (pR. 6. yo. 4)tivntii|
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 mAnAryArNavasaMkSepe zuzrUSAyAM ca nRtrI tu kaGkate syAt prasAdhanI / prasAdanastu prAsAde pumAn syAdodane tu nap // 345 // na nA prasannIkaraNe strI tu prasahanI bhavet / latAhatyAM klItre tu bhavet prasahanaM tathA // 346 // abhibhUtau samAsAdi pUrvavat syAdatho pumAn / sarpako darzanAya yajJasthAnamupAgate // 347 // prasari punastri syAdarthaliGgAdi pUrvavat / baGgamaH kapau meke dve dve tu kaMpibhekayoH // 348 // puvaGgamo'tha strI daNDahInasuci pariplavA / caJcale punareSa triratho pariNataH pumAn // 349 // tiryagdantaprahAre syAd gaje prauDhe tu sa triSu / 1 parizuSkaM punamase ghRte sitoSNavAriNi // 310 // pake mRduniyukte syAt kaNAdibhiridaM napi / zuSkamAtre tu tat tri syAdathopakaraNe pumAn // 311 // paricchado jAtibhede zabarIvipraje dvayoH / paTaccaraM tu jIrNe klI vastre mUni tu puMsyadaH // 392 // madhyadezagate nIvRdvizeSe syuH paTacarAH / paramparA tu vastUnAM santAne strI dvayoH punaH // 353 // putrapautrAdimAlAyAM syAd gRhasthasya paJcame / SaSThe ca mRgabhede ca gokarNa iti vizrute // 354 // palaGkaSA punaH strI syAd gokSure gulagulau tu nA / pacampacA tu strI dAryyo nA tu campakapAdape // 355 // 1. 'dI' ka. ga. ca. pAThaH. + 'mAMsaM bahupRtairbhaSThaM sikaM cedambunA muhuH / jIrakAyaiH samAyuktaM parizuSkaM taducyate // ' candrakA | iti
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / parIkastu nA vahau bhakSe ca dve tu kukure / kurare parparako tu puMsya nApAkare(?) tri tu // 354 // apracau (?) parajAtastu dve dAse sAdi pUrvavat / paraidhitastu he dAse liGgAdyatrApi pUrvavat // 357 // paJcAGgulastu puMsi syAderaNDAhvayapAdape / paJcAGgulipramANe tu triSvatho vahnivAtayoH // 358 // pavamAno vizeSAcca gAIpatyAkhyapAvake / yajJastotravizeSeSu triSyapyeSa pumAMkhi tu // 359 // kArake pavanAkhyasya karmaNo'tha napuMsakam / paryANe syAt palyayanaM dve tu putrasya paJcame || 360 // p paramparAkhye santAne palagaNDastu lepake / bhittyAdeH sudhayA martyajAtibhede'pi ca dvayoH // 361 // kirAtAt karaNIjAte paTTabandhaH punardvayoH / 3 patyau jIvati jAreNa janitaH kSatriyeNa yaH // 362 // kSatriyAyAM bhavet tasmin nAmnA kSatriyakuNDake / pUrvavat syAt samAsAdyamathoM parakulo dvayoH // 363 // mantrAkhye jalamAjIre samAsArthAdi pUrvavat / payogarbhastu nA meghe samAsArthAdi pUrvavat // 364 // pacelimastu nA vaha mASe ca dve turaGgame / padmAsano virice nA kI tu syAdAsanAntare // 365 // atrApi pUrvavat sAdi * pratyadRSTiH punaH striyAm / mIsane samAsAdi pUrvavat syAdatho pumAn // 366 // 57 1. 'kAstu' Ga. pAThaH. 3 'pAmAkare' iti syAt / 'udrAkhye' iti syAt / 'udrastu jalamArjAraH pArI parakulo vazI' (pR. 152. zro. 54 ) iti vaijayantI / * 'pratyagdRSTiH' iti syAt / 'mImAMsA tu vijijJAsA pratyagTaSTirvikuSThanA / (pR. 97. lo. 175 ) iti vaijayantI /
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArNavasaMkSepe yasyAkRtavivAhasya kanIyAn vaarsngkhii| pariviciH smRtastasmin khiyAM tu parivedane // 39 // patihartA triSu jJeyaH pratinetari taskare / sAmastu pratihArAkhyabhakternaviji gAtari // 368 // .. atho parazubhRd vighnarAje nA triH kuThAriNi / / parameSThI viri nA syumAyAM paramehinI // 119 // triruttame'nyaH kazcit tu niste'nyo harAdiSu / parivAdidhvanistu syAt parivAdavati triSu // 370 // tathApavAdazIle ca striyAM tu parivAdinI / vINAyAmatha puMsi syAt pArAvata iti dhvaniH // 371 / / atasyAM brIhibhede ca tarubhedendranIlayoH / pArAvate varNabheda ISatpANDAvatha triSu // 372 // tayuktArthe ca nIce ca klI tu (me'pi:) shaakhinH| atroktasya phale dve tu kapote gRhavartini // 373 // dve tu pArazavo viprasyoDhazUdrAsute'tha naa| mauktike nRnapostu syAlohe kAlAyasAhaye // 374 // zana ityabhidheyoktidRSTA pArazavadhvaneH / pUrvazAstreSu (zazca zastre ca) tatrAyortho vivakSitaH // 375 // anAlocyaiva kathitaM yAdavairidamIdRzam / ayorthamuktvA bhUyo'pi parthamanatayA pRthak // 376 / / atrApi pUrvavat sAdi nA tu paashuptdhvniH| mUruhe zivamallIti prasiddha (ba)kasaMjJake // 377 // atabhede tvadaH krIvaM tathA pazupateH punaH / sambandhini birnA tvandho pArAvAro napi vime // 358 // 1. pa. pA.. .. 'to' ya. pAThaH... 'ca'.ca. 'pAThaH.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / pAsavAre parArvAcoH kUlayorasamAhRtau / samAhAre tvekavacaH prAjApatyaM punarnapi // 379 // dvAdazAhaGkRte kRcchre. garbhAdhAnAkhyasaskR (te!tau) | prajApatitve patyantAd yakpratyayavidhAnataH // 380 // keSucit sAmabhedeSu kRtodvAhadvije tu nA / vivAhabhedeSvaSTAsu dvitIye gautamodite // 381 // prajApatestvapatye dve tatsambandhini tu triSu / patyuttarapadaNyena prANidyUtaM tu punnapoH // 382 // yuddhe pazvahipakSyAdyairyuddhamAtre'pyatho pumAn / mAtRSeNyaH kadambadrau triSu prAvRDmavAdiSu // 383 // jAtArthAditaratrAtha prAcetasa iti dhvaniH / nA vAlmIkimunau tristu sambandhe syAt pracetasaH // 384 // pitAmaho virice nA pituzca janake tathA / pitAmahI tu strI tatra janavitryAmatha dvayoH // 185 // priyApatyaH kaGkasaMjJe zakunI sAdi pUrvavat / priyaMvadA puSpavallyAM mAlatInAni sA striyAm // 386 // priyasya vaktari tri syAdatha piNDaphalA striyAm / alAbuvallyA matrApi samAsAdikamunnayet // 387 // piNDArako nA piNDIkasaMjJavRkSe dvayoH punaH / citrAGga iti vikhyAteM vyAghrabhede dvayoH punaH // 388 // pakSiNi syAt pipatiSat patituM tvicchati triSu / pInaskandho varAhe dve samAsAdi tu pUrvavat // 389 // pItapuSpastu nA kAsamarde kUzmANDake'pi ca / atrApi pUrvavat sAdi pIluparNI punaH striyAm // 390 // 1. 'ga' cha. pAThaH. 2. 'na' ka.. va pATha:
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArNavasope dUrvAyAM tuNDikeyaryA ca samAsAdyatra pUrvavat / pItadAru punaH klIbaM devadAruNi candane // 391 // tAmrasAre'tha liGgAdi pUrvavat kalpayediha / puNDarIkaM site chatre kuSThavyAdhyantare tathA // 392 // . padmamAtre sitAmbhoje vAlukAkhyaviSAntare / syAdAnasya phale gandhadravye madanakAhaye // 393 // kI nA tyagidiggAgagaje hstijvraantre| isujAtiprabhede ca zAlijAtyantare'pi ca // 394 / / itihAsaprasiddhe ca viSNubhakte dvijAntare / dvayostu sarpabhedAH syU rAjilAkhyAnayodaza // 395 // teSAmekatra bhede ca vyAne ca kathito budhaiH / anUpamAMsavargasya madhye yaH plavasaMjJakaH // 39 // haMsAdigaNa uddiSTastatra caikatra pakSiNi / puSpadantastu nA vAyudiggaje zArGgadhanvanaH // 397 / / caturNAmapi caashvaanaameksmiNshcndrsuuryyoH| sahoktau puSpadantau staH samAsAdyatra pUrvavat // 398 / / kapitthe nA puSpaphalaH klI tu dvandve samAhRtau / kUzmANDe tu pumAn pupyaphalo liGgAdi pUrvavat // 399 / / punarvasurvararucau pumAn nArAyaNe tathA / aditestvapi nakSatre dvivacontaH punarvasU // 400 // tadyukta kAlamAtre ca tatra jAte triSu smRtH| tasminnarthe yathAyogaM sarvANi vacanAnyapi // 401 // purogAmI zuni dve syAt triSu tu syAt purassare / pUrNapAtrastu nRnaporutsaveSu suhRjanaiH // 102 //
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ , caturakSarakANDe maamaalikaadhyaayH| gRhyate vastramAlyAdi balAdAkRSya tatra yat / yasya pramANamuSTInAM paTapazcAzacchatadvayam // 403 // tatrApi taNDulAdye'tha pUrNe pAtre jlaadinaa| liGgatrayaM syAdatrANe pUrNAnakapadaM punaH / / 404 // utsaveSu suhRdbhiryad balAdAkRSya gRhyate / vastramAlyAdi tatra klI na tu strI pUrNa Anake // 405 // pUrNakozA prazAyA jAgira syAdopadhau striyAm / apUpe tu pumAnatra samAsAdIni pUrvavat // 406 // pUrNakUTo dvayoH kUTapUrisaMjJe vihaGgame / cApasaMjJe ca liGgArthasamAsAH pUrvavat smRtAH // 407 // pUtipuSpI mAtuluGgayAM strI samAsAdi pUrvavat / strI tu pratiphalI sogarAjIti praSitauSadhau // 4.8 // pUrvatrevAtra liGgAdi pulliGgastu pRssaatkH| sAjye daghni kI tu dugdhe niSiktaghRtake bhavet // 409 / / pRthucchadastu nA zAkasaMjJavRkSe'tha pUrvavat / samAsAdikamatrApi pRthuhastastu hastinaH // 410 // UrdhvaM kRtvAGguleH sapta bhAgAn bhAge ca saptame / pUrvavat syAt samAsAdi pRthucitraH punarnari // 11 // kuNDapramitadhAnyasya gRhasthe saGgrahItari / sAdi pUrvavadatrApi pRdhuromA punaISe // 412 // pUrvavat syAt samAsAdi nA tu metAlayo drume / zAkoTAkhye samAsAdi pUrvavannA punarnaDe // 413 // kAze ca syAt poDagalo vaikaraJjAkhyabhoginAm / bhavet trayANAmekatra dve atho poSayitnuvAk // 11 //
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArthArNapasope nA meghe kokile ta he paurase punaniSu / puruSeNa te tasya vikAre va vaSe'dhanam // 115. // hande paurohitaM tu tri sambandhini puroSasaH / atharvavede tu krIvaM dvayostu syAt phalAzanaH // 41 // zuke pUrvavadatrApi pATasyAHtu phaalerhaa| zrI nA ta tAlapo svAdaH bandhunIvaH punriH|| 417 / / bandhake tasya puSpe kI samAsAvatra pUrvavat / zatAvayA~ bahusutA strI samAsAdi pUrvavat // 18 // bahurUpo mahAdeve puMsyarAla iti zrute / syAniryAsavizeke cA samAsAcanaHpUrvavat // 119 // bahumajo dve varAhe samAsAdiHca: puurvvt|| balipuSTo dvayoH kAke samAsAdIni pUrvavat // 12 // brahmaghoSastu garalavizeSe punapuMsakam / vedaghoSe tu.pulliGgaH samAsAdIni pUrvavat // 421 // aAmadaNDaH punaH puMsi dhanurmede striyAM punH| . mA saMjhauSadhe bramadaNDI syAdoSadhau kacit / / 4.22 / / sAdi pUrvavadatrApi amAvastu nA vi| .... brahmavAlakasaMjJe syAdH rudreH ketuahe'pi ca // 423H // atrApi pUrvavat sAdi brahmacArI punrnriH| upanIte tathA skande striyAM tu brahmacAriNI // 42 // durgAyAM triSu tu jJeyaH syAdamaithunakAriNi / bAhuleyastu nA skande dvayostu bahulAsute // 425 // pAlavatso dvayoruktaH kapotAkhyavihaGgame / pArAvatAkhyAdanyasmin samAsAdIni pUrvavat // 126 //
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturasarakADe maanaalishaapaayaa| vilakhaNDa raktapane kI sagAsAdi pUrvavat / rilezayo dve nakule mUSike mujage'pi ca // 127 // vilezayA tu godhAyAM strI syAd vRndArakaH punaH / dve deve tri tu mukhye'pi sundare'tha bRhaschadaH // 128 // nA zoSazatrusaMjJe syAt mAgve sAdIni pUrvavat / bopanIyA khiyAM disaMjJake bheSajAntare // 29 // - vitu boSayitathe ca boddhavye cApyaya dvayoH / bhayAnako rAhe'pi vyAne syAnmaSikAntare // 130 // bhaTTArako nA nAloktau rAzi pUjye ca puruSe / mI tu bhaTTArikA zeyA nATyoktAveva mAtari // 431 // bhramareSTastu pusyAne nIpe jambUTapAdape / pUrvavat syAt samAsAdi bhAradvAjaH punardvayoH // 132 // vyAghATAkhye pakSimeda RSimede tu puMsthavam / striyAM tu vanyakApAsyAM mAravAjI dvayoH punaH // 433 // .. bharadvAjasya vaMzyeSu sambandhini punstrissu| bhAgadheyaM tu bhAgye klI dAyAde tu pumAnayam // 434 // rAjadeyakare na klI bhAgadheyI dvayoH punaH / jAte bhAgavato bAtyAd vaizyA kSatriyapUrSikA // 435 // yA tasyAM tristu magavatsambandhini pumAn punaH / bhArasya vahane bhAravAhaH klIvaM tu vAjinaH / / 431 // recitAkhyagatI tristu tadvati syAJca voddhri| bhArasya bhAsayantastu bhAskare puMsyatha triSu // 17 // 1. ga. pATha:. + 'visakhaNDam' iti svAt / 'rake tu paye kaNDAra visakhaNDam ' (pR. 155. go. 19) iti vaijyntii|
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArNavasaMsape vizebo bhAsavitari svyarthe tatrApi Syatha / .. bhAsayantI minakummaH punanirdAsyamocite // 138 / pUrvavat svAt samAsAdi bhIracetAH punardvayoH / mRge pUrvavadatrApi bhUtakezI punaH triyAm // 139 // (zita) zephAlikAyAM syAd golomyAM tu pumAnayam / matrApi pUrvavat sAdi zeyaM bhUriphalA punaH // 440 // anyasmin puSpavalleH cI sthAvare saptalAhaye / matrApi pUrvavat sAdi bhRArAjaH punaH pumAn // 441 / / vAstudevavizeSe syAd yo dakSiNapadAvaleH / vAstunaH saptamapade prAka Arabhya vartate // 442 // sthAvare mArkarAkhye ca dve tu dhUmyATabhRGgayoH / iyostu bhRjjakaNThaH syAnmartyajAtyantare dvijAt // 413 // . vaizyAyAM janite jAte jAtyAca dvijayoSiti / mojanIyaM tu sAmudralavaNe kI triSu tvadaH // 444 // bhokavyAdau mahAdevaH punarnA prmeshvre| . pArvatyAM tu mahAdevI striyAM rAjJazca yoSiti // 445 // jJeyA kRtAbhiSekAyAM samAsAcatra pUrvavat / mahAnaTastu nA marge samAsAcatra pUrvavat / / 4.6 // mahAvratastu zambhau nA kI tvekAhamakhAntare / te tu mahati klIve puMsi cArthAdi pUrvavat // 147 // mahencarastu nA mRtyuJjaye syAd gulgulAvapi / mahezvarI tu bI bramarItisaMjJakalohake // 18 // mahAvIro mahyadeve pAvake garuDe ca naa| somavaMzasamate vRhadrathamute nRpe // 119 // + 'mArko bhRjarAjaH svAta' (pR. 53. zlo. 107) iti tu vaijyntii|
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe nAnAlikAdhyAyaH / pravargApAtre subha? vIre vabre'pyatha triSu / pravare dve tu haMse ca zvetAzve ca khage'pi ca // 45 // atra pi pUrvavat sAdi mahAsenastu nA guhe / atrApi pUrvavat sAdi 'mahApuraH punstri|| 451 / / samRddhe kathitaH sadbhiImtyAro Adhipe tu naa| atrApi pUrvavat sAdi mahAsarpaH punaI yoH / / 452 // pachiMzatiprabhedAnAM dIkaraphaNAmRtAm / ekabhede napi vetan saMsAkhyetu sAmasu / / 453 // dazasvapi samAsAdi pUrvatrevAtra tarkayet / mahApamo dvayordIkarasaMjJaphaNAbhRtAm // 454 // ekabhede'tha nA jhATe zothazatruriti zrute / klIcaM tu raktapajhe syAt samAsAdyatra pUrvavat / / 455 / / mahAkAyo gaje dve pAt samAsAdyatra pUrvavat / . . mahAgrIvo dvayoruSTe samAsAdyatra pUrvavat // 416 // mahAmukho dvayona samAsAdyatra pUrvavat / mahAzalko dvayormatsyabheda etthAla jJake // 417 // striyAM tu syAnmahAzalkA devikAsaMjJake bhavet / mAtuluGgaprabhede ca samAsAdyatra pUrvavat // 458 // mahAvegaH kapau dve syAt samAsAdyatra pUrvavat / mahAnAdo dvayoH siMhe gaje cAtrApi pUrvavat // 459 // mahAdaMgo dvayorvyAghrabhede citrAGgasaMjJake / atrApi pUrvavat sAdi mahApakSaH punardvayoH // 460 // . 1. 'zvatakha' ka. ca. pAThaH. 2. 'mudre ka' ka. pa. ca. pATa:. * 'mahAmAtraH' iti syAt / 'mahAmAtraH samRddhe cAmAtye hastirakAbhidhe' iti medinI /
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnAthArNavasaMkSepa kAraNDavAsyavihage samAsApatra pUrvavat / mahArasA tu slI droNapuSpIsaMjJauSadhI tathA // 461 // nIlInAni ca nA- vikSoM khajUrAkhye ca pAdape / atrApi pUrvavat sAdi mASapaNyo mahAsahA // 462 // amlAnasaMjJajhATe ca strI samAsAdi pUrvavat / mahAphalA strI kUzmANDe mahAjambvAM ca pUrvavat // 413 // mahAzvetA khiyAM kSIravidAyI yA tu valikA / girikAMti vikhyAtA nIlAyAM tatra kiM ca sA // 464 // kaNTakivratatIbhede'pyatrApyAdi pUrvavat / mahAbusastu nA dhAnye hAyanAkhye yeye ca nA // 465 // atrApi pUrvavat sAdi mahAkanda punarnapi / zuNThyA puMzaNDayostu syAlazune'rthAdi pUrvavat // 466 // mahAjAnI striyAM pIte ghoSasaMjJe latAntare / atrApi pUrvavat sAdi mahApatraH punaH pumAn // 467 // . tAlasaMjJadrume'trApi samAsAdikamunnayet / mahodarI tu strI mustabhede nAdeyikAhaye // 468 // rAvaNasya tvamAsye nA kI tadararujAntare / atrApi pUrvavat sAdi kIye nusyAnmahauSadham // 469 // zuNThyAmativiSAyAM ca lazune cAtha punpoH| . auSadhe mahati syAn tu dazasvapi palaNDupu. // 470 // anyasminneva lazunAdekanAtha mahAdhanam / yuddhe kI pUrvavat sAdi pumAMstu syAnmahAlayaH // 471 // IzvarasthAnabhede ca vihAre paramAtmani / atrApi pUrvavat sAdi na tu * nA syAnmahodayA // 472 // ..1, 'jo ca'. pATha... 2. '' ga. pATha:. 3. 'yaH' ka. ga. ca. pAThaH. 'na' iti syAt / 'mahodayaH kAnyakunje' iti medinii|
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ turakSarakANDa nAnAliGgAdhyAyaH / kanyAkubjAkhyanagare kanyAyAM tu striyAmiyam / prauDhAyAM kiJcidatrApi samAsAdikamunnayet // 473 // mahattarI tu strI rAjJo yA vRddhA paricArikA / AzIHsvastyayanAbhijJA tasyAM tristu bRhattare || 474 // pumAn * madhurikaH prokto jIvakAhayabheSaje / zAleyAkhye zItaziMve striyAM madhurikA matA // 479 / / madhUlakastu girije madhUkAMsyatarau pumAn / madhUkapuSpavihitasurAyAM tu madhUlikA // 176 // strI bhUrvAyAM ca kazcit tu tAM yaSTimadhuke'bhyaidhAt / madhucchadastunA vRkSe vikaGkata iti zrute // 477 // atrApi pUrvavat sAdi striyAM tu syAnmadhutratA / ityAhuH zvetaguJjAyAM nA phalAdhyakSapAdape // 478 // atrApi pUrvavat sAdi pulliGgastu mayUrakaH / phaNirjakavizepe syAt sugandhau yasya cAparam // 479 // 6 maJjIraka iti prAhurnAmadheyaM vicakSaNAH / apAmArga ca nap tu syAt tutthAnamiti zrute // 480 // aJjane madamattastu dhurdhare'strI pure pumAn / * madena mate tri strI tu madayantI prakIrtitA // 481 // mallikAyAM triSu tveSa madayantaH prayojake / S madrItyAM (!) maNDayantastu pumAnAdarza odane || 482 // tristu prasAdhake vittaprAle'pyarthamaye'tra ca / stryarthe syAnmaNDayantIti maNDalAgraH punarnari // 483 // 1. 'zIle tri' ka. ha. ca. paatthH| 2. dU. ga. pAThaH, 3. yazAt ka ga va pAThaH 'ne' ka. ga. na. pA. * 'madhukaH zuddhasva avara 'nAyateH' iti syan /
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe khaDne khar3avizeSe tu yAdavo(ra ? 'nv)rthnaamtH| atrApi pUrvavat sAdi mastuluGgastu punapoH // 484 // ziraHohe napi tvetad dadhimaNDe'tha puMsi saH / marmarIko'nale zUre dve tu zyene'tha sA striyAm // 485 / / manojavAmijihvAsu saptakhekatra * tat punH| pitRdharmaNi putre dve samAsAdyatra pUrvavat // 486 // manoharA tu pippalyA strI manohAriNi triSu / madotkaTastu dve pArAvatasaMjJavihaGgame / / 487 // madotkaTA tu pArvatyAM strI caitrarathanAmani / mahezvarAlaye yA syAd vAstavyA tatra tat punaH // 488 // madoddhate triSu madakalastu dvirade pumAn / madotkaTe samAsAdi pUrvavat syAd dvayoH punaH // 489 / / mallikAkSaH sitainetrairyukte jJeyasturaGgame / haMse ca caJcucaraNaimallikairupalakSite // 490 // malimlucastu puMsyakto'dhikamAse manISibhiH / gRhasthe'pazcayajJe ca taskare tu tripu smRtaH // 491 / / mazake zAbake ca dve cAtake rajake'pi ca / majughoSApsarobhede samAsAdyatra pUrvavat / / 492 / / mandasAnastu nArke'gnau candre jIve'pyatha dvayoH / / haMse mahIpatistu syAnnRpe bhavyAkhyapAdape // 493 / / nAtrApi pUrvavat sAdi mahAnarmA punardvayoH / maryajAtyantare cAryAkSatra sAdi pUrvavat // 494 // 1. " vavat syAt samAsAdi' ga. pATha:. 2. li' ga. pAThaH. 3. 'nthe' ga. pAThaH. * 'sA' iti syAt / / 'malinairupalakSite' iti syAt /
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe naanaalikaadhyaayH| mahApakSI punajhai syAdulUke sAdi pUrvavat / / mAtAmahastu nA mAtumtAte mAtumtu bhUgni ca // 495 // pUrvajAtepu vaMzyapu syAt tu mAtAmahI striyAm / mAturjananyAmatha nA hAre poDazayaSTike // 496 // bhavenmANavako dve tu vAle tatra yadA striyAm / tajha mANavikA garmapuruSe'tha nRliGgakaH // 497 // mArjAlIyo bhavedaGgazodhane dhautidezake / otau tu dve cAruNi trirmArgazIpI punaH striyAm // 498 // mRgazIrSabhayuktAyAM paurNamAsyAM pumAn punaH / tadyuktamAse nA tu syAnmAtuluGgaH suvizrute // 499 // rucakAdipadairgulme phalArthe strI tvamupya vai / bhede'tyamlaphale mAtuluGgI klI tu phale tayoH // 500 // . mitravindA striyAmiSTivizeSe yajvavizrute / kRSNapradhAnapanInAM saptAnAmekayopiti / / 501 / / puliGgastvRSibhede'sau kohalasya muneH sute / mumucAnastu nA meghe tri tu moktari kecana // 502 // mumukSitari tu smAnye pulliGgastu munipriyH| zyAmAke pUrvavat sAdi mucukundastu kutracit // 503 // pUrvasmin kSatriye puSpavRkSabhede'pi nae punaH / . ... tasya prasUnayoratra liGgAdyaM pUrvavat smaret // 50 // . mRgazIrSa punaH klIvaM nakSatre somadevate / pUrvavat syAt samAsAdi dvayostu syAnmRgAdanaH // 505 // tarakSau pUrvavat sAdi mRgAjIvaH punardvayoH / tarakSau pUrvavat sAdi mRduromA zaze dvayoH // 906 // 1. 'va' ga, pAThaH, 2. 'Ta' ka. ca. pAThaH.
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMjhape atrApi pUrvavat sAdi klIve mRgaziro bhavet / mRgazIrSALyanakSatre tatra jAte tripu smRtam // 507 / / atrApi pUrvavat sAdi mepAstu punnayoH / vipabhede strI tu meSazRGgI vRkSAntare smRtA // 508 / / atrApi pUrvavat sAdi mlacchabhAjyaH punaH pumAn / godhUmadhAnye liGgaM ca namAso'rthazca pUrvavat // 509 // meghanAdastu pulliA indrajittaNDulIyayoH / meghaghoSe'pyayaM tu myAdAkhujAtyantare dvayoH / 510 // dva tu maithunikaH myAle syAt pANigrahaNe punaH / strIliGgA syAnmaithunikA tri tu maithunavatyasau // 511 / / atho yavaphalo va kuTajALyadrume ca nA / atrApi pUrvavat sAdi pumAMstu syAd yathAsukhaH // 512 // . candre'tra pUrvavat sAdi yavaneSTastu puMsyayam / palANDubhedeSu dazavAnaMde'tra pUrvavat // 513 // yuyudhAnastu kasmiMzcid rAjJi puMsi tripu tvayam / jJeyaH sAhasike yoddhayanye'nye tu yuyutsake // 514 // yugandharastu nRnapaJjiyaH syandanakUnare / pummuni tu kacit sAlvAvayave syAt striyAM punaH / / 515 // raktadantIti pArvatyAM samAsAdyatra pUrvavat / raktapuSpastu nA kovidAre'pyasanapAdape // 516 // atrApi pUrvavat sAthamatha raktaphalA striyAm / bimbIsaMjJalatAjAtau samAsAdyatra pUrvavat // 517 / / raktazIrSastu niryAse zrIpiSTAkhye pumAnatha / pUrvavat syAt samAsAdi raktapuSpI punaH striyAm // 518 // 1. 'nyonyasya yu' ga, nyA' va. pAThaH,
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe nAnAlisAdhyAyaH / brAhmaNIsaMjJake kITabhede sAyatra pUrvavat / ... vardhako rathakArasnimartyajAtyantare dvayoH // 519 // jAte karaNyAM mAhipyAta samAsAdyatra pUrvavat / raGgAjIvazcitrakare triH samAsAdi pUrvavat // 520 // ravagarbhA tu bhUmau strI nA tu vaizravaNe mataH / pUrvavat syAt samAsAdi dvayostu syAd rjsvleH|| 521 // mahipe syAdudakyAyAM sliyAmeva rajasvalA / rajasvati tu tat tri syAd rajaHpUnA tu sA khiyAm // 122 // murasyAM pUrvavat sAdi raktadRSTiH punrdvyoH| pArAvate samAsAdi pUrvavannRnapoH punaH // 523 // rAjAdanaH phalAdhyakSasaMjJake pAdapAntare / nA palAzadrume kkI tu priyAlAhayapAipe // 524 // pUrvavat sAdyatho rAjaputrI strI mUpikAntare / cucchundarIti vikhyAte mAlatyAmapi kecana // 525 // tiktAlAbvAM ca liGgAdi pUrvavada dve tu rAkSase / bhaved rAtricarasnistu rAtricArige tatra ca // 526 // svyarthe rAtricarIti syAd rUkSaNIyastu zIthuni / nA zrI gavIthukAyAM syAt tristu rUkSayitavyake / / 527 // syAd rUkSaNahite cAtha jJeyo rUkSasvaro dvayoH / gardabhe pUrvavat sAdi rauhiNeyastu nA budhe // 528 // balabhadre ca rohiNyAratvapatye syAd dvayorayam / lakSmIputro dvayorace lakSmyAH putre ca sa tri tu // 529 // 1. 'lA' . pAThaH. 2. ke . pAThaH. 3. 'tu' ka. ga. ca. pAThaH. + 'murabhyAm' iti syAt /
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 nAnArthArNavasaMkSepe ADhaye'tha labdhavarNastriH paNDite sAdi pUrvavat / lambodarastu nA vinarAje liGgAdi pUrvavat // 530 // lambakarNo dvayozchAge samAsAdyatra pUrvavat / lelihAno dvayoH sarpa yastu leDhA muhurbhRzam // 531 // tatra triSyatha zaNDe syAt padmarAgAhaye maNau / jJeyaM lohitakaM tristu rakte'rthe kopanAdimiH // 532 // tatrApyartho yadA strI syAt tadA rUpadvayaM viduH / lohitikA lohiniketyatha dve lohitAkSavAk // 533 // trayodazAnAmekasmin rAjilAhayabhAginAm / pUrvavat syAt samAsAdi vardhamAnastu punnapoH // 534 // zarAve syAt tu pulliGga eraNDe nRpavezmanAm / vicchandakaprabhede cApyedhamAne punastriSu // 535 // atha vahimukhaM jhI kusumbhe sAdi pUrvavat / varArohA striyAmuktA paNDitairuttamastriyAm // 536 // mallikAyA vizeSe ca devamallIti vizrute / mahodarIsamAkhye ca mustAbhede'tra pUrvavat // 537 // barAGganA tu strI tAlIsamAkhye syAt tRNadrume / pUrvavat syAt samAsAdi pumAMstu syAd varANakaH // 538 // vAtsyAyane dvayostu syAt tIvarIDombayoH sute / . martyajAtyantare'tha syAdagastyasya varamadA // 539 // lopAmudrAkhyabhAryAyAM striyAM nA tu virishcne| .. valImukhaH kapau dve syAd dadhibhede tu napyadaH // 540 // gAdAsyAkhye varAhe tu vakradaMSTro dvayormataH / atrApi pUrvavat sAdi dvayostu syAd vanapriyaH // 541 // 1. "tu' ka... pAThaH.
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe nAnAlikAdhyAyaH / kokile pUrvavat sAdi vaMzavarNaH punaH pumAn / caNakAhayadhAnye'tra samAsAdIni pUrvavat // 542 // vaMzapatraM punaH kkIba haritAle'tra pUrvavat / valAhakastu nA meghe girau vAyau ca zAmiNaH // 943 // caturNAmapi cAzvAnAmekasmin syAd dvayoH punaH / dakirAkhyasarpANAM bhede SaDviMzataH kacit / / 544 // kRSNasarpa iti khyAte nirvirSadvAdazasvapi / ekabhede striyAM tu syAdAyudhIyajanazrute // 545 // antarlohena baddhAnte phalake syAd valAhakA / * varvarIkA sarasvatyAM strI dvayostu patatriNi // 546 // uraNe kezasaMsthAnabhede klI tri tu kazcana / brUte vacanakAre'tha pumAn varayitA dhave // 547 // triH syAd varayateH kartaryatha trivanavastari / vanavAsI pumAMssveSa vAnaprasthe'tha vai triSu // 548 // vazavartanazIle syAd vazavartI striyAM punaH / kasmiMzcidoSadhIbhede vijJeyA vazavartinI // 549 // vAsateyI tu rAtryAM strI sAdhau tu vasatau tri| vAsudevastu nA viSNI dvayostu syAt turaGgame / / 150 // vAravANastu nRnapoH kaJcuke kavace'pi ca / vAlavAyaH pumAnchailavizeSe bhedyavat punaH // 591 // vAlaiH kAryasya vastrasya yaH kartA tatra kIrtitaH / vADabeyastu vRSabhe 'mAn syAdazvino pi // 592 // 1. 'tau' ga. ca. pAThaH. 2. '5' ka. ga. ca. pAu:. * 'barbarIkaH kezavinyAsakarmaNi / zAkabhede mahAkAle' iti tu hemacandraH /
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 nAmAtharNayasaMkSepe dve tu vipre'tha nA vAnaprastho vaikhAnase tathA / madhUkavRkSe vRkSe ca palAzAkhye tayostu nap // 553 // prasUne vArdhANasastu dvoH khaGgamRge tathA / kRSNabhIve raktazI zvetapakSe vihaGgame // 554 / / trivi + tvindriyakSINe zvete cAjJApatau pumAn (1) / vyAghranakhaM tu kkIcaM syAd vyAlAyudhamiti zrute // 195 // bheSaje nRnapontu syAd vyAghrasya nakhare'tha nA / eraNDe vyAghrapuccha H syAt pucche vyAghrasya punapoH // 996 // vyApAdanA tu na pumAn vadhe drohasya cintane / bAsanIyaM tu zaNDe syAt kuGkume bhedyavat punaH // 117 // jJeyo vAsayitavyAdau vezyAcArye punaH pumAn / jJeyo vAtasuto'trApi samAsAdIni pUrvavat // 118 // vAripiNDastu maNDUke dvayoH pASANagarbhaje / atrApi pUrvavat sAdi dve tu vAtapramIye // 119 // syAcca vAtamRge strI tu vAtyAyAmatha pakSiNi / bAtagAmI dvayojJeyo vAtayAyini tu triSu // 160 // vizvambharA pRthivyAM zrI mA tu viSNau hutAzane / vizvarUpo mahAdeve vAsudeve bRhaspatI // 111 // azve tyAsure cApi nA trI tu surabhAviyam / vidharUna khiyAM bhUni gAyatrAyasAmani // 962 // trirabhyAsena gIte (ca) * nyu je vAcaMzatet ci (1) / atrApi pUrvavat sAdijJeyaM viSNupadaM punaH // 963 // 1. 'teH ka. ca. pAThaH 2. 'bhya.' gaM. pATa:. 'nyU vAcaM prametyRtI' iti syAt /
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 caturasarakANDe maamaalinaadhyaayH| puNyasthAnavizeSe cApyAkAze ca striyAM punH| gaGgAyAM syAd viSNupadI ravisaGkramaNeSu tu // 564 // vRSavRzcikakumbheSu siMhe ca strInapuMsakam / sAdi pUrvavadatrApi viSNukAntA punaH striyAm // 565 // . girikA tRNastambe sumukhIti ca vizrute / matrApi pUrvavat sAdi viSNuguptastu puMsyayam // 561 // kauTalyAkhyamahAprAjJe samAsAdyatra pUrvavat / viSvaksenA phalinyAM strI nA tu nArAyaNe'tra ca // 167 / / / pUrvavat syAt samAsAdi vijijJAsA punaH striyAm / mImAMsane samAsAdi pUrvavat saMzaye punaH // 568 !! vicikitsA samAsAdi pUrvavat strI vicakSaNA / kRSNazimbau paNDite tu trirnA tu na vidAraNA // 169 / / bhede viDambane cAya striyAmuktA vibhAginI / saptalAsaMjJake puSpavallibhede'tha no pumAn // 570 // ... vibhAvanA sAdhanAyAmupalabdhau ca pUrvavat / vibhAjanastu puliko devamAripasaMjJake // 571 // zAkajAtivizeSasya bhede mAriSasaMjJinaH / vibhAgahetunyApAre punanI na vibhAjanA / / 172 // atrApi pUrvavat sAdhamatho vizasanaH pumAn / khare klIbaM tu hiMsAyAM nRnapostu vizeSakam // 573 / / puNDe vizeSayitari punastrizca vizeSTari / vijRmbhitaM vikasite triH sajRmbhe ca nap punaH // 174 // jRmbhaNe'tha dvayoH sarpa vipandhara iti dhvaniH / nA tu meghe vikasukaH parisrotoraye pumAn // 17 // - 1. 'ta' ga. pATha:.. vibhAvanI' iti syAt / 'saptalAyAM vibhAvanI' (pR. 6..lo. 185) iti vaijayantI /
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 nAnArthArNava saMkSepe guNavAdini tu tri* syAt pumAMstu syAd vikartanaH / baunA kartane tu kkI tatprayuktau tu no pumAn // 176 // vikAntA haridrAyAM strI samAsAdi pUrvavat / tAkSaH punardesyAt kukkuTe sAdi pUrvavat // 977 // vibhAvasuHtu nA sUrye candre vahau dvayoH punaH / zatapatre'tha gandharvabhede vizvAvasuH pumAn // 178 // zaya tu striyAmuktA viSaghAtI punardvayoH / AkhujAtivizeSe syAt samAsAdIni pUrvavat // 179 // vRzcikAlI striyAmuSTradhUma* ityAdibhiH padaiH / prasiddha oSadhIbhede vRzcikAlaM punarnapi // 180 // vRzcikasya bhavet pucchakaNTake strI tu vezmanaH / dvArasyAdhaHsthakASThasya vRkavalA ca pArzvake // 989 // atrApi pUrvavat sAdi vRthAjAtastu nA dvije / yajJatyAgini tatra trirniSphalaM janma yasya vai / 182 // vRSalaNDI punaH strI syAt pippalyAM nRnapoH punaH / vRSalaNDo vRSasya syAd gUDhe / rAjiyute dRDhe // 983 // vRSAkapistu puMsi syAdanauM sUrye hare harau / sUktasya vihisotorityasya draSTari cApyRSI 184 // sa cendraputrastenApi dRSTe sUkte'tra manbate / dvayostu vRSadaMze zrI gaurIsvAhAsu tu striyAm // 185 // dRSAkapAyI strIliGgA punaH kastUrikAiye / gandhadravye vedhamukhyA nA tu karcUrake'tra ca / / 186 // Ga. pATha:. 2. 'pA' ka... pAThaH 'vRzcikAlyAmuSTradhUmrapucchikA' (pR. 55. lo. 126 ) iti tu vaijayantI / iti syAt / + 'guthe'
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe naanaalijhaadhyaayH| pUrvavat syAt samAsAdi vaijayantI punaH striyAm / . patAkAyAM ca taurIsaMjJadrI kezavasraji // 587 // vaijayantaH punaH puMsi prAsAde syAcchacIpateH / tasya dhvaje ca deve ca devadevasute guhe // 588 // imaM paThanti dve tu syAd vaizyAyAM zUdrasambhave / vaidehako martyajAtibhede vaNiji cApyatha / / 589 / / striyAM vaiSayikI yA strI gatA vezyAtvamAtmanaH / bhogAya tatra viSayabhavAdau tu triSu smRtA // 590 // vaihAyasaM tu dhAnuSkasthitibhede napuMsakam / pratyAlIDhAhaye tristu sambandhiAna vihAyasaH // 591 // vaikhAnasastu nA vAnaprasthe'pyaSiSu kecit / sAmabhede punaH klI syAcchatamAnaM tu punnapoH // 592 // zatonmite taNDulAnAM bIheH karSadvaye pare / ADhake tvAha kazcid vai zatapatraM tu paGkaje // 593 // klI dAghATazakunau punajhai ajayaH punaH / mayUre sArase'pyAha samAsAdyatra pUrvavat // 594 // zatavIryA striyAM zvetadUrvAyAM sAdi pUrvavat / zatahadA taDide taDityapyatra pUrvavat // 595 // zatAnandastu nA. viSNau virize gomaye tathA / atrApi pUrvavat takyauM samAsAoM saliGgakau // 596 // . zatAvartA tu taDiti striyAM viSNau tu puMsyayam / atrApi pUrvavat sAdi jJeyA zatamukhI striyAm // 597 // 1. 'ka' ka. ga. ca. pAThA, 2. 'tA' i. pAThaH. * gautame' iti syAt /
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 mAnArthArNavasaMkSepe pArvatyAM pUrvavat sAdi nake zamukho dvayoH / arthaliGgasamAsAstu jJeyAH pUrvavadatra ca // 998 // zaGakarNastu puMsi syAt purANaprathite munau / vijJeyastu dvayoruSTre gardabhe'pi striyAM punaH // 599 // zaGkakI pratolyAM syAt paridhe lohakIlini / zapAlaH punaDhe sthAd varSIkaraphaNAmRtAm // 10 // paiiMzaterekabhede samAsAdyatra pUrvavat / zazzarIkastu puSpokhye dvayorlAbAkhyapakSiNi / / 601 // krimau ca bhedyaliGgastu vikalendriyajantuSu / zarIrajo nA madane dve putre sAdi pUrvavat // 602 // zayAnakastu nA zaile dvayostvajagare tathA / kRkalAse zatadhRtiH punaH puMsi birizcane // 10 // pUrvavat syAt samAsAdyamatho zatabhiSak pumAn / (gude !) daivatanakSatre tadyukte kAla eva ca // 104 // jAte tu tatra trilijasamAsAcatra pUrvavat / zataparvA tu nA veNI strI dUrvAvacayorapi // 105 // kalambyAM ca bise tu klI sauNeyAkhye ca bheSaje / pUrvavat syAt samAsAdi zatamUrghA punaH pumAn // 606 // balmIke pUrvavat sAdi pumAMstu syAcchivAmiyaH / vasubhaTTa iti khyAte sthAvare sAdi pUrvavat // 10 // .. zizupriyaM tu kalhAre saugandhikamiti zrute / klI pUrvavat samAsAdi nA tu khaGge zivaGkaraH // 108 // zivakAriNi tu tri syAcchipiviSTaH punaH pumAn / Izvare khalatau tu trirduzcarmaNi ca nirdhane // 609 // 1. 'gha' i. ca. pAThaH.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ aa nAnAnaH / razmibhirveSTite cAtha pulliGgaH syAcchilImukhaH / zare madhukare tu dve ziMzumAraH punaH pumAn // 910 tArAmayAcyute dve tu jalajantvantare'tha saH / zizumAro jalakapau dve samAsAdi pUrvavat // 111 // zizvidAnaH punardde syAt kRkalAse triSu tvayam / kRSNakarmaNi vijJeyaH zilpAcAryA punaH striyAm // 612 // jJeyA vapanazAlAyAM samAsAdIni pUrvavat / ziroruhA tu strI kAkanAsAsaMjJalatAntare // 613 // keze tu nA suvarNe tu kkIbaliGgaM zilodbhavam / pUrvavat syAt samAsAdi zrIvatsAGkaH punaH pumAn // 614 // vAsudeve vRke tu dve samAsAdIni pUrvavat / saindhave kI zItazivaM nA tu zAleyasaMjJake // 611 // meSaje zItakumbhastu karavIre nRliGgakaH / kI tu vatprasave'trApi samAsAdIni pUrvavat // 116 // zItapaGkastu nA zIthau samAsAdIni pUrvakt / zuklapacastu nA kunde tathA kuravake'pi ca / / 617 // pUrvavat syAt samAsAdi zukapatraH punardvayoH / ekasmin nirviSANAM syAd dvAdazAnAM phaNAbhRtAm // 118 // atrApi pUrvavat sAdi zuklepuSpaH punaH pumAn / (kunde kuravake cApi samAsAdyatra pUrvavat ) * // 619 // zuklApAGgo mayUre dve samAsAdIni pUrvavat / zukanAsastu nA TuNTuvRkSe'gastyAkhyapAdape // 120 // 1. 'zi' Ga. pAThaH . 2. ka. pATha: * 'ajagaraH zukapotro valAhakaH' (1. 149. lo. 17) iti tu vaijayantI / mAdhyaH zuklapuSpa:' (pR. 60. zro. 191 ) iti, 'zukrapuSpaH kuramakaH' (pR. 50. zro. 61) iti - baijayantI /
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 mAnAryArNava saMkSepe atrApi pUrvavat sAdi zrutakarmA zanaizvare / pumAnarthasamAsAdi pUrvavat tarkayediha // 121 // zUrpakarNastu mAta dve samAsAdi pUrvavat / zrotrakontA punaH strI syAd vRddhisaMjJakabheSaje // 122 // atrApi pUrvavat sAdyamatho SoDazikA na nA / palamAne dvaye tvasya punnapuMsakayorbhavet // 623 // samAhArastu saMkSepe'pyekatra karaNe ca nA / samAnAhArakAdau tu liGgAdyaM pUrvavat smaret // 624 // samAghAtastu nA yuddhe badhe'pyarthAdi pUrvavat / samAiyastu nA prANidyUte nAmni ca yodavaH // 629 // yuddhe'pyAha samAsAdi pUrvatrannAH sanAtanaH / viSNau virizJce ca tristu jJAtavyo'yaM sanAtane / / 626 // samApanA tu na pumAn vadhe cApyavasAyane / kI baliGgaM samAptau syAdatha puMsi samIraNaH // 627 // vAyau phaNirjakAkhye ca stambe'pyAharaNe tvanA / sarIsRpastu dve sarpe tathaivodarasarpiSu // 628 // saMvartakastu baDavAnale nA kkI tu sIriNaH / sIre saMvartikA tu strI padminyA navapallave // 129 // veSTite'tha dvAdazAhazrAddhe sampreSaNI striyAm / samyak tu preSaNe klIvaM tatprayuktau punarna nA // 630 // sampreSaNA vitarke tu na nA sambhAvanA tathA / utpAdane ca sammAne pAtrasyAntazca mApane ( ) || 631 // tatprayuktau ca vijJeyaH punaH sasukaH pumAn / zraddhAnau (?) tri tu saGkIrNe vyaktAvyakte'pi cAsthire // 632 // 1. 'kandA pu' ga. pATaH . 2. 4. 'nau' ka. ca. pAThaH. ka. ga. ca. pAThaH. 3. 'Du' ka. ga. ca. pAThaH.
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturasarakADe nAnAlikAdhyAyaH / tathApavAdazIle ca syAt tu sahArikA liyAm / . yA bI niyuktA bhUpasya kathAyAM draviNAdiSu // 133 // mahAkArye ca tasyAM syAd dUtyAM ca triSu tu smRtaH / "saJcArakaH saJcaritaryatha saJcArito dvayoH // 634 // dAse sahamite tu triratha saGghAtikA striyAm / maraNo sahAtakastu saGghAtayitari triSu // 135 // saMhantari ca bhUpAle punaH saMyadvaraH pumAn / napuMsakaM tu saGgrAme tri tu syAdabhayaprade // 636 // kazcit tvanUpa ityAha syAt tu saMvAsanaM napi / ityAhuH karmazAlAyAmanA tu sahavAsane // 637 // striyAM tu mukhazAlAyAM vidyAt saMvezanIpadam / saMvezanaM tu zayane klIbaM saMvezanA na nA // 638 // sammArjanI zrI zodhanyAM khiyAM sammArjanA punaH / saMzodhanAyAM sammRSTau tathA saGkucitaH punaH // 139 // haMse dvayoralpIbhUte punastriratha pAvake / saMsparzano nA citte kI klI tu sanihitaM raveH // 640 // grahaNe triH samIpasthe na tu puMsi samarthanAH | syAt sampradhAraNAyAM ca samarthIkaraNe'pi ca // 641 // AkSiptasya punazcApi sthApanAyAmatho napi / elAlavakratvapatranAgakesarasilhakAH // 642 // takolAgarukarpUrAH srvgndhmihaassttke| . pUrvatreva samAsAdi sarvabhakSA punaH striyAm // 643 // ajAyAmarthaliGgAdi pUrvavat strI svyNvraa| . pativarAyAM.nA tu syAt svayaMvaraNakarmaNi // 144 // 1. 'kasta' ka. ca. pAThaH. 2. 'vananaM' ru. pAThaH, 3. '' , '' ga. pAThaH.
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnAthAMrNavasaMkSepe athAnIhAdidhAnuSkamdhitibhedeSu paJcasu / ekasmin syAt samapadaM samAsAdIni pUrvavat // 615 // sahadevA striyAM sa(ttvattve) daNDotpala iti shrute|| dharmaputrakaniSThe tu nA samAsAdi pUrvavat // 946 // samUhanaM tu nIMba myAt saMhatIkaraNe tathA / . zarasya yojane maunyA striyAM tu syAt samUhanI // 647 // sampArjanyAmanA NyantasamUba) samUhanA / strIpuMsayoH sahacarI pItajhiNTyAkhyajhATake // 648 // sahacAriNi tu triH syAt sahasAnaH punrdvyoH| / mayUre yajamAne tu tridRdve'tha sakRtmajaH // 649 // dvaM siMhakAkayoAya punaH klIvaM samaJjasam / ajayastu nirabhyasta'pyucite'pyAha nA. punaH / / 650 // svapne nizAtyayoddhRte sadyaHpAko'tra pUrvavat / sarpadaMSTI punaH strItva vRzcikAlIti vizrute // 651 // jAnIyAdoSadhIbhede samAsAdIni pUrvavat / sarparAjaH punaH puMntve vAsuko dve tu bhoginAm // 152 // trayodazAnAM rAjIlanAmnAmanyatame'tha naa| udumbaradrume nAlikare ca syAt sadAphalaH // 653 // atrApi pUrvavat sAdi pumAMstu syAt sadAgatiH / vAyau sUrye ca sAdIni pUrvavad bruvate punaH // 654 / / sahasAnurmayUre ca sapeM cetyapare dvayoH / stabdharomA punaTTai syAd varAhe sAdi pUrvavat // 695 / / saGkacArI dvayormattye samAsAdIni pUrvavat / samavartI tu nA vaivasvate sAdIni pUrvavat // 656 //
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ . caturabharakADe naanaalisdhyaayH| saharakSA davAmI nA daityAnAmapi pAvake / sarakSasi punaniH syAt sArvabhaumaH punaH pumAn // 617 // cakravartini kauveradiggaje vidite punaH / vAcyAlimAH sArvabhaumA aba sAlAvRko dvayoH // 658 // vAkako zeyaH sArameyaH punaIyoH / sunake pikAyAM ca samAsAdIni pUrvakt // 699 // sArasvataH punaH puMsi vailve daNDe napi tvadaH / satrayAgavizeSeSu sambandhini punaniSu // 10 // syAt sarasvatsarasvasyoratha sAMyAtrikaM napi / prabhAte potavaNiji mA (tu !) sAmvatsarakhiSu // 11 // saMvatsarabhavAdau. syAd vijJeyaH phalaparvaNoH / vidyAjyotiSike cainaM kRSNazAlI punaH pumAn // 692 // khI sAvatsarI bhADe kasabe parasarAtyaye / mI tu svAdurasA drAkSAkAkolImadirAsu ca // 663 // svAdau tu syAd rase puMsi bahuvrIhau tu bheSavat / sAdhAraNaM tu sAmAnye tristatrApi yadA siyAm // 664 // sAdhAraNA sAdhAraNI ceti rUpadvayaM bhavet / kavATavandhamokSAdhikAyAM punaH liyAm // 15 // sAdhAraNI svAdugandhA punaH khI mdhushiyuke| pUrvavat syAt samAsAdi svAlIvilyastu taNDule // 666 // pumAn khAlIvilAhe triH sitApA: punaIyoH / mayUre pUrvavat sAthamayo puMsi sitAsitaH // 617 // balabhadre pumAn sAdi pUrvavat syAt sitcchdH| dve haMse pUrvavat sAdi iyosta syAt sitAyudhaH // 618 // 1. 'makSiA ' ka.ga.pa. pATha.
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaM etthAlAkhye , matsyabhede 'samAsAdIni pUrvavat / sthirajiDastu matsye dve samAsAdIni pUrvavat // 669 // sthiradaprastu nA viSNau varAhAkRtidhAriNi / bhujaGgame tu dve atra samAsAdIni pUrvavat // 170 / / siMhapucchI punaH strItve pRznipIti vizrute / jJeyA syAdoSadhIbhede mASapaNyo ta mAdavaH // 171 // atrApi pUrvavat sAdhamayo siMhamalaM napi / nIlikAsaMjJalohe syAt samAsAdIni pUrvavat / / 672 / / atha siddharasaH puMsi pArade bhedyavat punaH / rasasiddha samAsAlijhAnyatrApi pUrvavat // 17 // atha sindhUdbhavaM klIbe saindhave sAdi pUrvavat / subrahmaNyastu nA skanda Rtvigbhede tu nRstriyoH // 17 // nigadAkhyayajurveda vizepe tu striyAmiyam / subrahmaNyAtra sAdIni pUrvavat syAt sudarzanaH // 675 // punaH puMsIkSvAkuvaMzaprabhave kSatriyAntare / zaGkhaNasya sute viSNucakre cAnyastu tannapi // 176 // tadapramANanAtAnAM kRtibhirhi viruSyaMta / klIvamevAmarAvatyA striyAM tu syAt sudarzanA // 17 // dadhyAlIsaMjJake vallIjAtibhene dvayoH punaH / gRdhrAhaye pakSibhede samAsAdIni pUrvavat // 678 // sucaritrA punaH strItve kustumburyAmihApi ca / pUrvavat syAt samAsAdi supratIkaH punaH pumAn // 79 // IzAnadiggaje'trApi pUrvavat sAbatho napi / * suvidatraM kuTumbe ca dhanalAgalayorapi // 10 // + mIsikAyo tu saraTI niSThuraM vArakaNTakam / gurujye siMhamalaM pabalohamboho' (...ko. 25, 20) iti tu vaijyntii|
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / zuddhajJAne suvidye triH suniSaNNaM punarnapi / svastikAdipadaiHH khyAte zAkabhede'tra pUrvavat // 681 // sukhodayastu nA madyabhede mAdhvIkasaMjJake / apakekSurasaiH siddhe samAsAdIni pUrvavat // 682 // surASTrajA punaH strItva ADhakIsaMjJabheSaje / saurASTrapadvizeSastat samAsAdIni pUrvavat // 983 // striyAM tu syAt sulavaNA gavIdhuriti vizrute / kSudradhAnyAntare'trApi samAsAdIni pUrvavat // 684 // sthUlanAsaH punardve syAd varAhe sAdi pUrvavat / klIbaM svAsanabhede syAt sUcImukhamiti dhvaniH // 689 // UrdhvajJorjAnunorvAha prasArya karayostalau / saMhatya ca sthitiH sa syAt samAsAdyatra pUrvavat // 686 // spRhIyomaM (1) punaH klIne syAdahassu tRNeSu ca / narmadAyAM punaH somabhavA strI sAdi pUrvavat // 687 // somayonirdvayorvipre sure cArthAdi pUrvavat / saugandhikaM tu kI padme kalhAre dhyAmasaMjJake // 688 // gandhadravyaM gandhakAkhyaM bAnI tu sthAna pumAnasau / saurabheyastu vRSabhe nA strI tu surabhAviyam / / 689 // saurame (yaM yI) prasiddhe tu dhAtubhede napuMsakam / haritAlaM striyAM tu syAd dUrvAyAM haritAtyasau // 190 // ilipriyA surAyAM strI kadambAkhye tu pAdape / . nA pUrvavat samAsAdi hasticAraH punaH pumAn // 691 // zarabhAme gajatrAsato yantre'tra pUrvavat / hastikarNastu nA zastratrANArthaphalakAntare // 192 // 1. 'hayAma puka. ca. pAThaH 2. 'yAM tu pu' ga. pAThaH, 85
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAmArNavasaMkSepe jJeyaH kambalabhede ca rocakAkhye'tra pUrvavat / nA tu hastinakhaH puryA dvArakUTe'tra pUrvavat // 693 // harSayitluH punA ranopajIvinyanuvartake / priyaMvade ca triHlI tu hiraNye'tha hiraNmayam // 694 // parvatAduttare varSe (zve)tAkhyA(ta) kI triSu tvadaH / sauvaNe haSagandhastu pumAn syAt sUkSmajIrake // 695 // havasyeva tu yasya syAd gandhastasmiMtriSu smRtaH / hemapuSpaH punaH puMsi campakadrau striyAM punaH // 19 // pItAyAM yUdhikAyAM syAdemapuppyatra pUrvavat / hemakujyaM punaH kIbe dvIpabhede'mbudhIkRte // 697 // khAte bhAratavarSasya pradeze sagaraiH sthite / atrApi pUrvavat sAbamayo haimavatI striyAm / / 198 // pArvatyAmapi gaGgAyAM harItakyA vyaantre| .. zukke syAdoSadhIbhede svarNakSIrIti vizrute // 699 // : kI tu haimavataM varSe bhArate bhedyavat punaH / himavadvirisambandhimAtre kANDamapUryata / / 700 // iti caturakSarakANDe naamaalishaapyaayH| caturasarakANDaH smaaptH| 1. 'kyA' ga. pAThaH.
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha pnycaakssrkaannddH| striilinggaadhyaayH| atha paJcAkSare khINAmadhyAyo varNyate'dhunA / mahArapachI bhAjIti prasiddha bheSamAntare // 1 // pharajAnAM ca bhedeSu kabid bhede'rSajADnI / kAveryAmadhaMgAvAmatha syAduSadhikA // 2 // sUkSmailAyAM ca kRSNe ca jiirke'yopjihikaa| jihArogAntare vanacAmapyatho kAcapAlikA // 3 // mace ca kAcazabdArthamAlikAyAM ca varNyate / .. goramajambUgodhUmadhAnye gorakSataNDule // 4 // gorakSataNDulo nAgavalAsaMjhaM hi meSajam / cilImalikA ta(Dana: Diti) * khayote kaNThabhUSaNe // 5 // aba nakSatramAlA syaaddhstimstkpnne| sthAsakAkhye tathA saptaviMzatyA mauktikaiH kRte // 5 // ekayaSTau hArabhede nakSatrANAM tthaavlau|| atha syAnmAlikAyAM ca navAyAM navamAlikA // 7 // puSpavallI vizeSe ca saptalAnAmnyatho muvi| . narendrapanI palyAM ca rAjJo'bha pAhAyaNI // 8 // sophenyAmAtmaguptAyAM zophaimI syAt punarnavA / matra syAt puruSagatiH setuSAnAmi sAmani // 9 // 1. ga. pAThaH. 2. 'dhandAmA' ga. pATha:. ma.ca. pAThaH. . 3. 'panI syA' ga. pAThaH. 4. 'ma' ka. *"visamIlikA kAmede khadyotavidyutoH' iti tu medinI / 'cilimIlikAtasA svAt bayote kaNThabhUSaNe cApi' (pR. 272. zlo. 12) iti vaijayantI c| . .
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnAyanivasape nahamasmItyUgutsane puruSasya gatAvapi / atha yojanagandhA syAjjAnakyAM vyAsamAtari // 10 // kastUryA cAva kathitA kvimirvrvrnninii| baraziyAM haridAyAmaya syAcyAkulAdanI // 11 // rohiNyAM toyapippasyAM rohiNI ktturohinnii| iti prasiddha bhaiSajya svAyatasurasA viyam // 12 // (bhavet sAmanyau tulasIsaMjJake ca kaThiAre / sitakSephAlikAyAmapyatho dUtyAM ziraHsaji // 13 // bhavet suravatAlIti zabdo'dhyAyo'pyapUrvayam // 13 // iti paJcAkSarakAle jIlijAdhyAyaH / atha pazcAkSarakANDe pulliyaadhyaayH| bhaba pavAranarA abhinidhAna ityamum / viSAd visarjanIye ca varNamAtre'dhyayobhayoH // 1 // utsAhe'dhyavasAyaH saa+++++++r:| sammatsara iti ke tameda iti cApare // 2 // .. masthisahAva ityeSa samUhe'smA lsaantre| bakhimAniti vikhyAte'pyaya syAdAkSaNiH // 3 // pAvake bhAskare ca syAvayopavasaMvadhvaniH / prAmopavAsayoH kanyavAhanastvagnimAtrake // 1 // ... 'svAmiyaye'SAnuvatsaraH' iti pAThaH syAt / /
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcAkSarakANDe puliAdhyAyaH / pitRRNAmapi vahau syAdatha svAt karapallavaH / bAhau kisakhyAkArapANau, cAbha mahezvare // 1 // khaNDe ca parazau khaNDaparazuH syAt tu ketake / mAtre cAmarapuSpaH syAt kAze ca jyotiSAMpatiH // 6 // arke candre'pyatha tulApurUSaH syAdU batAntare / piNyAkAcAmatakrAmbusaktUnAM bhojanAt kramAt // 7 // ekaikasya tryahaM yat syAt tulAyAH puruSe tathA / 'dazanocchiSTa ucchrAse cumbane dazanacchade // 8 // mAturmRtasya jAyAyAM saMsakte didhiSUpatiH / punarvvazca dhave'tha syAd varuNasya phale tathA // 9 // dhUlIkadambo'pi taruvizeSe nIpasaMjJake / syAnAgavArikastveSa gaNasthe hastipAlake // 10 // parivatsarazabdastu kaizcit savvatsare mataH / anyaistu tadvizeSe'tha takre'pi parame rase // 11 // vijJeyaH paramarasaH syAt tu paryanuyogavAk / anuyoge'pyupAlambhe'pyatha vahau purandare // 12 // prAcInavarhiH zambhau tu zakre syAnmeghavAhanaH / yakSakardama ityeSa yakSANAmapi kardame // 13 // karpUrAgarukastUrIta kolaiH sAdhite'pi ca / gandhayuktivizeSe'nye kuGkumaM cAtra yuJjate // 14 // utkaNThe raNaraNako viyoge tvAha sajjanaH / madane'maradatto'mumAcaSTe zabdavittamaH // 19 // zrItacampakazabdo'yaM dIpadarpaNayormataH / atha syAt sarvasannAhaH sannaddhau sarvavarmiNAm // 16 // 1. 'boH smRtaH ' ga. pAThaH . 6
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90. nAnAthIrNavasaMkSepe sarvAtmanyapyatha svAdukaNTakaH syAd viruddhate / kolyAM ca gokSure cApi syAdatho havyavAhanaH // 17 // bhavedAhavanIyAma devAnAmimAtrake / hiniryAsazabdo'yaM nimbe hiGgurase'pi ca // 18 // hiraNyabAhuH zoNAkhyanade viSamalocane // 183 // iti pacAkSarakANDe pulliGgAdhyAyaH / atha paJcAkSarakANDe napuMsakaliGgAdhyAyaH / atha paJcAkSaranapAmadhyAyo recayiSyate / anunArthena zabdo'yaM yAcJAdiSu caturSvapi // 1 // athAtisarjanaM dAne (badhe)* cAthApavarjanam / parityAge ca dAne cApyathAvahananadhvaniH // 2 // musale cAvaghAte cApyathAvataraNadhvaniH / avatIrNau ca bhUtAdigrahe nivasanAcale || 3 || abhisandhAnazabdo'yaM zaravye'pyabhisandhike / upasarjanamityetad yat syAt prathamayoditam // 4 // samAsazAstre tatra syAdapradhAne'pi tat tathA / upasRSTau tathAcAha nidAne SoDazistave // 5 // syAdupasparzanaM sparze snAnAcamanayorapi / upavartanamityetadazvAnAM uThane kSitau // 6 // 1. 'varNayi' ga. pAThaH 2. 'thitaza' ga. pAThaH.. 'athAtisarjanaM dAne vadhe'pi ca napuMsakam' iti medinI /
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ pazAkSarakANDe npuNskliaadhyaayH| rAS''pyathopayamanaM vivAhe khIkRtAvapi / kAlAnusArya zaileye jAvakAkhye vilepane // 7 // kezavAyudhamityetat kezavasyAyudhe tthaa| rathacakre'pyatha jJeyaM grAmaNIkulamityadaH // 8 // zuddhIpA hi bahavaH sagaraiH sAgarIkRte / bhAge bhAratavarSasya teSAmanyatame tathA // 9 // prAmaNyAM ca kule'tha syAd guNasAmAnyamityadaH / sAGyatattve pradhAnAkhye guNazabdArthavastunaH // 10 // samAnatve'pyatho patre tamAlAkhyamahIruhaH / tamAlapatraM bhasmAdiracite ca vizeSake // 11 // dugdhAne dugdhatAlIyaM syAt phene'pi ca dugdhaje / dhanadhAraNamityetat svApateyasya dhAraNe // 12 // vyavahArapravRttAnAM lekhyabhede'pyatho bhavet / - nagabhUSaNamityetannagAnAM bhUSaNe'pi ca // 13 // haritAle'pyatha jJeyaM niyame paribhASaNam / nindAtmake'pyupAlambhe syAdAlApe'pyatho bhavet // 14 // pariveSaNazabdo'yaM bhojanAyAM ca veSTane / pAdavandhanazabdastu bandhane pAdavastunaH // 15 // syAcca jIvadhanAbhikhye gomahiSyAdivastuni / maNisopAnazabdo'yaM sopAne maNinirmite / / 16 // cATukAra iti khyAte'pyekavallayA same kRte / sauvarNairguDakairvidyAdalahArAntare'(thapi) tat // 17 // 1. 'mA' ga. ca. pATha:. 2. 'gaiH kalarzivai' i. pAThaH.
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnArNavasaMkSepa mukhabhUSaNamityetat syAlohe vsNjnyke| mukhasya bhUSaNe cAtha rasakesaramityadaH // 18 // vedhake vakule nAgapuSpe'tha varacandanam / devadAruNi kAleye'pyatho (yA)tibhayapradA // 19 // $+ + + + + + + syAd cIrAzaMsanamityadaH / AzaMsane ca vIrasya samudaraNavAk punaH // 20 // vAntAne'pyubhaye cesthamadhyAyo gatavAnayam // 20 // iti paJcAkSarakANDe napuMsakaliGgAdhyAyaH / atha pazcAkSarakANDe vAcyaliGgAdhyAyaH / athAbhidheyalinA ye zabdAH paJcAkSarAH smRtAH / teSAM samepAmadhyAyaH spaSTaM prastUyate'dhunA // 1 // anelamUkaH syAdandhe vaktuM zrotumazikSite / / zrutivarjita ityeke zaThe cAthIdanAdipu // 2 // susaMskRteSu paryApte pramitaprAptayorapi / upasampannazabdo'yaM tathAthodayanIyavAk // 3 // yAgAntakarmabhede'pi tadyogAdaharAdipu / kathAmasaGgastu viSavaidye vAtAdhike'pi ca // 4 // atha pravacanIyaM syAt pravaktavye pravaktari / syAt paryavasitaM labdhe viratiM prAptavatyapi // 5 // 1. 'da' ka. ga. pAThaH. 2. 'ta' ga. pATha:. - 'tasyAmAjeH pRthivyAm' iti syAt / 'vIrAzaMsanamAje ' (pR. 121. go. 206) iti paijyntii|
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ pnycaasrkaaddebaanaavishaadhyaayH| bahulIkRtamityetannIte bahulatAmapi / pUtadhAnye'pyatho zaunyoda(sini)kastaskare tathA // 1 // auttiAzanike cAyamityadhyAyaH samAptavAn // 13 // iti paJcAkSarakANDe vAcyaliGgAdhyAyaH / atha paJcAkSarakANDe nAnAlizAdhyAyaH / atha paJcAkSarAH zabdA nAnAlijhAzca ye matAH / teSAM sameSAmadhyAyaH sphuTaH prastUyate'dhunA // 1 // athAparAjitaH puMsi hare viSNI striyAM punaH / brAhmaNo brahmalokasthapure chAndogyakIrtite // 2 // vivAdasanapAtyakSuvavRkSe ltaantre| girikasimAkhye syAdIzAnadizi ca tri tu // 3 // ajite rAjitaM yasmAdapetaM tatra yasya ca / garhitaM rAjitaM tatra rAjite garhite'tha nap // 4 // garhite rAjane syAdityatha syAdamRtodbhavam / lazune klI triSu tvetat sarvasmin syAt sudhodbhave // 5 // aSTamaGgalazabdo dve ghoTabhede'sya lakSaNam / pucchoraHkhurakezAsyaiH sitaiH syAdaSTamaGgalaH // 6 // iti takSAgamakhyAte pUrNakumbhAdike napum / dvigau tu prAptaliGgaM syAt samAse'thAvarohakaH // 7 // 1. 'bhyAMsaditasta' ga. pAThaH. 2. 'kdhi' ka. pAThaH. 1 'pucchoraHkhurakozAsyaiH mitaH syAdaSTamaGgalaH' (pR. 111. lo. 97) iti tu vaijabantI /
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 nAnArthArNavasaMkSepe kRSNazAlau pumAMstristu yatrakApyavarodari / athAtiratho jJeya RSimede nRliGgakaH // 8 // 'AzuzzizAna' ityAdisUte tu syAnnapuMsakam / yasya pratiratho nAsti tatra triSveSa kIrtitaH // 9 // strItvavakSepaNI ghoTa (ru. ku ) *zAyAM bhartsane punaH / kIne'vakSepaNaM klIvaM tvavadAraNamityadaH / / 1.0 // khanitre bhedane tu syAt strI ca nap cAvadAraNA / adhAdhikaraNaM dravya AghAre'dhikRtau ca nap // 11 // adhiketu raNena strI bahuvrIhau tu bhedyavat / adhirohaNamArohe kI striyAM tvadhirohaNI // 12 // niHzreNyAmatha pAThAkhyalatA jAtyantare striyAm / aviddhakarNI triSu tu yasya viddhau na karNakau // 13 // apeto vAraNo yasmAt tasmiMsviSvapavAraNaH / na nApavAraNAntardhI strIliGge tvabhisArikA // 14 // kAntArthinI strI yA yAti saGketaM tatra sA triSu / abhigantari pulliGge tvaGganApriya ityayam // 11 // AmravRkSe'GganAnAM tu priye triryasya vAGganAH / priyAstatrAbdhimaNDakI punaH strI zuktisaMjJake // 16 // sAmudrajantI sAmudradardure tu dvayorasau / strI tvadhizrayaNI cullayAM culayAmAropaNe punaH // 17 // klIne'dhizrayaNaM paktuM sthAlyAderatha no. pumAn / saMskAre gandhamAlyAdyaiH paTAderadhivAsanA // 18 // nivAsane'pyathAriSTanemirviSNau pumAMstri tu / ariSTA yasya nemiH syAt tatrAtredidhiSUH punaH // 19 // * 'vagAvakSepaNI kuzA' (pR. 113. lo. 114) iti vaijayantI /
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 pazcAkSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / yA jyeSThAyAmanUDhAyAmUDhA tasyAM striyAM striyAm / nA tu bhrAtuH pramItasya jAyayA ramate'nujaH // 20 // yastasminnamumevAsminnarthe hasvAntamapyavak / agredidhipurityeSa paThito'rthAntare paraiH // 21 // yathA punarmUrdvirvyUDhA saiva yasya kuTumbinI / sasyAd dvijo'gredidhiSurityathAntAvasAyivAk // 22 // dvayorniSAdyAM caNDAlAjAte jAtyantare nRNAm / siMhastu nApite prAha caNDAle prAha zAzvataH // 23 // athAsutIvalaH puMsi vijJeyaH somayAjini / bhedyaliGgastu vijJeyaH kalyapAle manISibhiH / / 24 / athAzito yena bhavet karaNenaudanAdinA / svAdAzitambhavaM tatra trirbhAve tvAzitasya hi // 25 // abAdhitAnAM mAvotakRta ++++++ (3) / idaM codAharacchaNDaM svazAstre zAkaTAyanaH // 26 // vaijayantyAM tu puMsyuktaM tanmUlaM cintyatAM budhaiH / syAdAgrahAyaNI zrItve mRgazIrSAkhyatArake // 27 // tadyukte kAlamAtre ca paurNamAsyAmapi kacit / mArgazIrSIti yasya syAt samAkhyA bhedyavat punaH // 28 // * kAlayoretayorjAte bhave cA* + + + + + (Apa) nasattvA tu strItve garbhiNyAmatha sa triSu // 29 // * prAptasattve vipannaM ca sattvaM yasyAsti tatra ca / puMsyAgnimAruto'gastyamunau triSu tu devatA // 30 // 1. 'nyA' ga. pAThaH. * 'vArthAdi pUrvavat' iti syAt /
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe yasyAgnArutau tatra dve tu syAdIzvarapriyaH / tittiryAkhye pakSibhede triSu tvIzvaravallabhe // 31 // athopakArikA strItve rAjAvAse'tha sA triSu / upakAraka ityeSa upakartaryatha dume // 32 // ullekhanIyaM katakasaMjJe'bho meyaliGgakam / ullekhitavye'tha brahmacAribhede nRliGgakaH // 33 // upakurbANa ityeSa tri tu syAdupakartari / syAt punarharimanthAkhyamudgajAtyantare pumAn // 34 // UrdhvarUpa ityeSa yasyordhvaM rUpamasti hi / tatra triH paravalliGgaM SaSThItatpuruSAdiSu // 35 // balabhadre kubere cApyekakuNDala ityayam / puMsi triSu tu yasyaikaM kuNDalaM tatra nay punaH // 36 // aupariSTakamityetat kAmazAstreSu vizrute / kriyAbhede triSu tvetadUrdhvaje prAha sajjanaH // 37 // kamalacchadazabdo'yaM kamalasyacchade pumAn / dve kaGkAkhyakhage'tho nA nArade kalahapriyaH || 38 // triliGgastu priyo yasya kalahastatra vastuni / syAt kaNTakiphalaH puMsi panase gokSure'pi ca // 39 // tri tu syAt tatra yasyApi phalaM kaNTakavad bhavet / kalazodaka ityeSa pumAnamlAnasaMjJinaH // 40 // stambasya bhede syAcchoNapuSpe jhATAkRtAvatha / kalazasthajale klIbamatha nA karNapUraNaH // 41 // mustake kI tu karNasya pUrtI pUrayateH punaH / arthe na nA bhavet karNapUraNAtho nRliGgakaH // 42 // 1. 'mA' ka. ca. pAThaH. 2. 'kI' ga. pAThaH.
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcAkSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / kRtavedhanazabdo'yaM kozAtavayAhvayasya hi / latAjAtiprabhedasya bhede pRthuphale tathA // 43 // anyasminnapi ca svalpaphalabhede triSu tvayam / kRto yasya vyastatra yena vAtrApyatha khiyAm // 44 // syAt kezavAnujA durgAdevyAM triSu tu kezavaH / yasyAnujastatra ye tu kaniSThAH kezavasya hi // 45 // tatra dvayoratha pumAn kezavapriya ityayam / veGkaTAkhyagirau tristu kezavo yasya vallabhaH // 46 // tsu vallabhe kezavasyApi syAt tu dve mahadasvaraH / mahiSe tra tu yasyAsti tatra syAd gadgadaH svaraH // 47 // gandhamAdanazabdastu nRpoH parvatAntare / rAmAyaNaprasiddhe ca kacit syAt kapikuJjare // 48 // dvayostu gAtrasaGkocI jAhakAkhyeSu jantuSu / gAtraM saGkocayed yazca tacchIlastatra satriSu // 49 // dvayostu gRhavalibhug vAyase caTake'pi ca / candrikA priya ityeSa cakorAkhyakhage dvayoH // 90 // yasyeSTA candrikA tatra trirazrI naturaGgulaH / pumAnAramvadhe mAnavizeSe zirasaMjJake // 11 // tristu tadvatyatha strI syAt pAdape jaghanephalA / kAkodumbarikAsaMjJe panase tu pumAnatha // 12 // punarnavAyAM strI jIvabodhanI nastriyoH punaH / jIvasya jJApane jIvabodhanAvagatI punaH // 53 // klobe yavanikAyAM tu syAta tiraskariNI striyAm / kI chAdane'tha nA dantadhAvanaH khadiradrume // 54 // 1. '7' 11. 713:. + 'sama' iti syAt / tathA ca baijayantI / 'aGgulo'strI yavA aSTa samastu caturaGgulaH ' (pR. 3 zrI. 52 ) iti /
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepa bharimede karale ca kI tu dantasya shodhne| . dantakAche'pyatho hastivAvijina iti zrute // 19 // vAtijinaprabhede syAt trIliGgA dlunaashnii| dadAsta nAzane dadrunAzanA strInaporatha // 16 // nA.dehamardano vyAdhau kI tu dehasya mardane / devadundubhizabdo'yaM puligaH syAt purandare // 57 / / zrI tu tIkSNArjake kRSNavacAyAM cAtha nA hare / nandivardhanazabdo'yaM somavaMzasamudbhave // 58 // . nRpabhede paJcadazyAM (tri) tu harSasya vardhake / vRddhau nandeH kkI (pumAMstu) mayUre nartanapriyaH // 59 // tristu nRttapriye'tha dve varNyate nakharAyudhaH / mArjAre bhedyavat tu syAd yasya syAnasamAyudham // 10 // nakSatranemistu strI syAd revatyAM nenduzANioH / mInapuMsakayordAne jJApane pratipAdanA / / 61 // vadhe vikIrNIkaraNe strInapoH prvisaarnnaa| strInapuMsakayomeMde yuddhe klI pravidAraNA // 62 // atha paJcasugandhaM kI samAhAradvigau kRte / pUgakarpUratakolajAtIphalalavaGgake // 6 // yasya paJca sugandhAH syustatra syAd vAcyaliGgakam / paricArakazabdo'yaM dAse dve bhedyavat punaH // 64 // zuzrUSakajane'tha strI niyuktAyAM nRpastriyAm / sagmUSaNAviSvartheSu vijJeyA paricArikA // 15 // parityAge vadhe ca strInapoH syAt privrjnaa| zatrau nA pratyavasthAnaH parispardhijane triSu // 16 // 1. .. pAThaH.
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcAkSarakANDe naanaalikaadhyaayH| (upAna)hi striyAM pAdarakSaNI klyavirakSaNe / / strI tu maGgalavAdyasya nirghoSe priyavAdikA // 67 / / priyasya vaktari tri syAdatha strI piittnnddulaa| kaGgudhAnye triSu punaH pIto yasyAsti taNDulaH // 68 // puSTivardhanazabdo'yaM cASAkhyavihage dvyoH|| tri tu (vardhana)ke puSTeranyaJcezamudyatAm / / 69 / / puruSavyAghrazabdo'yaM gRdhrAjyavihage dvayoH / pumAMstu puruSazreSThe pumAMstu pRthivIpatiH // 70 // yame bhaume tri tu mApe tAlIsaMjJe tu pAdape / liyAM syAt phalapAkAntA ni tu vrIhiyavAdiSu // 71 // mudgamASatilAyeSu phalapAkavinAziSu / atha cApaprabhede syAnnaliGgaM bimbisArakam // 72 // bANabhede tu vijJeyo nA dvApazcAzadagule / nAyoktau yuvarAje syAt puliko bhatedArakaH / / 73 // rAjaputryAM tu nATyoktau strIliGgA bhartRdArikA / . TuNDavRkSe tu maNDUkaparNaH puMsi striyAM punaH // 74 // maNDUkaparNI bhaNDIrIsaMjJavallayAM dvayoH punaH / mahAzakuna ulake mahatyapi vihAme // 5 // *ajopacArakuzale puMsi syaanmlhaarkH| malasya hartari tri syAdatha nA madhurasvanaH // 76 // zaGke triSu tu yasyAsti tatrArthe madhuraH svanaH / nirvRhe'pAzraye ca klI mattavAraNamityadaH // 77 // - nA tu mattagaje nA tu catuSkIsaMjJake kRte / vAsasA viddhi mazakaharI mazakakundhaye // 78 // - * 'gajopacArakuzalo vAhiko malahArakaH' (pR. 11. zlo. 87) iti tu vaijayantI /
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe makSaka kSipate'nyo yastatra tri syAdatha triSu / vatra mandavisapI syAd yaH zanaismRtizIlakaH // 79 // (zira:)kimau tu yUkAkhye striyAM mndvisrpinnii| triyAM tu malavadvAsA udakyAyAM triSu tvasau / / 80 // malinaM yasya vasaM syAt tatra tatpuruSe tu naMm / nA tu mAtulaputraH syAd dhapurasya phaLe tathA // 81 // mAtulasya tvapatve dve nA tu syAmbanisevitaH / nIvAre yastu munibhiH sevitastatra sa triSu // 82 // mukhamaNDanazabdo'yaM tilakAlpatarau pumAn / mukhasya bhUSaNe kIbaM varNyate yena vastunA // 83 // mukhaM tatra triSu strI tu vijJeyA muktabandhanA / mallikAyAM bahuvrIhau tvetat syAd bheghaligakam // 8 // mardhAbhiSikto nA rAjJi kSatriye tu yoni ta / praSAne vaijayantyAM tu prabhAviti samAritam // 85 // mUrSAvasikto dve viprAt kSatriyAje triSu tvayam / . yo'vasiko bhavenmUrdhi tatrAtha mRdukaNTakaH // 8 // matsye pAThInasaMjJe dve tri tu yasyAsti kaNTakaH / / mRduMstatrAva rudrasya nATye nA bhUmikAM gate // 87 // rAvatArI triSu tu naTe'yo raatrijaagrH| zuni dve tri tu jAgarti rAtrau yo'trAya na striyAm / / 88 // arvatyA vadane klInaliGgaM tu syAd rasAtale / vaDavAmukhazabdo'yaM pulliGgastvIrvapAvake / / 89 // varacandanamanI syAd devadArumahIrahe / kAle candane cApi vare'yo vAmalocanA // 9 // - - - - -- - + 'yUkastu zirasi nimiH' (pR. 151. ko. 30) iti vaijayantI /
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcAkSarakANDe naanaalinaadhyaayH| strI strIbhede tri tu bahuvrIhI kkI krmdhaarye| vilepanIyA strIliGgA cArabhUSaNayoSiti // 91 // klI tu (dAdhA)tAvatho vRddhadArakaH puMsi bheSaje / chagalAntrIsamAkhye triH punaddhasya gedake // 92 // jIrNabhArye'pyatho vRddhAvaskandI nA purandare / yastu vRtAnabaskandet tacchIlastatra sa triSu // 93 // - gandhadravye tu kastUryAmastrI syAcchiticandanam / zitau ca candane zUlanAzakaM tu napuMsakam / / 94 // sauvarcalAkhyalavaNe tri tu zUlasya naashke| . paSTihAyanazabdo'yaM gaje syAd dve striyAM punaH // 95 // samAhAradvigI paTihAyanI bhedyavat punaH / bahuvrIhau hi. tatrApi striyAM DIpa SaSTihAyanI // 96 // vayasyevAtra bIbukaH zAlAdI paSTihAyanA / strI sarvamaGgalA zailatanayAyAM triSu tviyam // 97 // bahuvrIhI tatpuruSe paravalikatA smRtA / atha nA sarvatobhadro gRhavicchandakAntare // 98 // nimbavRkSe ca viSamakAnyAladvArabhedake / striyAM tu sarvatobhadrA kAzmaryAbhikhyapAdape // 99 // yat tu sarvaprakAre sAd bhadraM tatra triSu smRtam / sarvatomukhazabdastu Rtubhede virizcane // 10 // nA nIre klI triSu punaryasya syAt sarvato mukham / . atho sahasravIyaryA strI dUrvAyAmaparaH punaH // 101 // AcaSTe zvetadUrvAyAM sa vai' nAma bhiSagdharaH / AhordhvakaNTakA + + + + + + + + triSu // 102 // ... 'evainAM mica. pAThaH. * 'kAmikSyalatAbhede'tha satri' iti syAt / UrdhvakaNTakAsahasavIryApade zatAvarIce rshyete| ----- - --
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArthArNavasaMkSepe bahuvrIhAvathAnyatra samAse pUrvavat smaret / rAnAsaMjJe tu bhaiSajye striyAM syAt sarpalocanA // 103 // yathAsamAsamanyatra liGgArthAvavadhArayet / ' sahasrapatraM kamale klI samAsAntareSu tu // 10 // . pratIyAt pUrvavalliGgamatha puMsyamlavetase / sahasravedhI nIvaM tu hini kI tu saMyuge // 105 // *+ + + + + + + + pulliGgastu raye triSu / siMhavikrama ityeSa dve vijJeyasturaGgame // 10 // 'samAsabhedeSvanyeSu liGgAdyartho'tra pUrvavat / siMhakesarazabdo'yaM vakule nAtha punnapoH // 107 // saTe siMhasya pulliGgaH punaH syAt sitakuJjaraH / zake samAsabhedeSu tvartho liGgaM ca pUrvavat // 108 // suravallabha ityeSa punnAgAlyadrume pumAn / tri tu devapriye'tho nA surabhicchada ityayam // 109 // kapitthe rAjajambvAyajambUbhede ca sa smRtaH / vAcyaliGgaM tu tatra syAd yasyAsti surabhizchadaH // 11 // haricandanamatrI syAd devAnAM paadpaantre| . candane tAnasAre ca pItacandanasaMjJake // 111 // harimanthaja ityeSa nA dhAnye caNakAhaye / paThito'marasiMhena vaijayantyAM tvapAThi saH // 112 // kRSNamudretriSu tveSa harimanthasamudbhave / harilocana ityeSa ulake syAd dvayoratha // 11 // sambhavatsu samAseSu liGgamarthazca. pUrvavat / bAdhitvA paravalliGgaM gaGgAyAM harazekharA // 11 // - 1. 'myu' ga. ca. pATha.. * sAmparAyikamityetat' iti pAThaH syAt / / itaHparaM kizcidivApekSitaM bhAti / '
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcAkSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / striyAM harasya tvastrI syAcchekhare'tha striyAmiyam | hiraNyavarNA nadyAM syAdU bahuvrIhau tu bhedyavat // 115 // liGgaM samAse'pyanyatra liGgArtho pUrvavat smaret // 1153 // iti patrAkSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH // paJcAkSarakANDaH samAptaH / 103
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha ssddkssrkaannddH| striilinggaadhyaayH| arthaka eva zabdaH strI dRSTo'smAbhiH SaDakSare / sA khyAte'anakezIti striyAM haTTavilAsinI // 1 // bhaiSajyabhede hadRsthavilAsinyAM ca sA smRtA // 13 // iti SaDakSarakANDe striilinggaadhyaayH| atha SaDakSarakANDe pullinggaadhyaayH| atha SaTsvarapulliGgazabdAdhyAyaH pradarzyate / devAnAM kavace zailabhede'pyamarakaTaH // 1 // RSyantare kRtodvAhadvije caudumbarAyaNaH // 13 // iti padamarakANDe pukhimAdhyAyaH / atha SaDakSarakANDe napuMsakaliGgAdhyAyaH / bhayo SaDakSaranapAmadhyAyaH kathyate'canA / upasaMgrahaNaM pAdagrahaNenAbhivAdane // 1 // upetya saMgrahe cAtha bhavellakSmIniketanam / mugandhAmalakaiH khAne lakSmyAzcAyatane bhavet // 2 // . vizudalavaNaM tu syAt saindhave lavaNe zucau // 21 // iti SaDakSarakANDe napuMsakaliGgAdhyAyaH /
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ paDakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / atha SaDakSarakANDe bAcyaliGgAdhyAyaH / atho SaDakSarAH zabdA vAcyaliGgAzca ye smRtAH / teSAmayamihAdhyAyo yathAdRSTaM praNeSyate // 1 // ekAyanagatastu syAdekAgre'pyekamArgake // 13 // iti SaDakSarakANDe vAcyakiGgAdhyAyaH / atha SaDakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / atha SaDakSarAH zabdA nAnAliGgAzca ye smRtAH / teSAmayamihAdhyAyaH samprati pratipAdyate // 1 // *++++++++++ aJjalikArikA / kSudrajantuvizeSe ca gajAyurvedabhASite // 2 // namaskArI samAkhye ca kSudravalayantare tri tu / aJjaleH kArake (svA ? sthA) sthisaGghAta iti vizrute // 3 // asthisannahanaH puMsi vallijAtyantare'tha nap ! asthanAM sannahane'tha syAdAgrahAyaNikaH pumAn // 4 // mArgazIrSAye mAse yat tu deya + + + + / + + + hAyaNyAM tatra vidhAnapuMsakam // 5 // atra tvAmnAyate sadbhiH pumAnAnakadundubhiH / vasudeve'tha tat kkIbamAnakasya ca dundubheH // 6 // 1. 'ma' ga. pAThaH. 2. 'ma'.ma. pAThaH .. 105 + 'mArgage' iti syAt / * 'lepyamayyAM jiyAM proktA niyAm' iti pATha svAt / tathA ca vaijayantI 'yA tu lepyamayI nArI sA syAdazalikArikA' (pR. 137. Do. 13) iti / $ 'vamRNaM bhavet / mAse bApyAgra' iti pAThyaM mAti 'saMvatsarAgrahAyaNIusa (4. 3. 50) iti deyArthe uvidhAnAt /
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnArNavasaMkSepe samAhAre (ca!'tha) zaNDe ca striyAM copnimntrnnaa| zyaitanauyasayoH sAmoryad gAnaM yajJakarmaNi // 7 // tatra syAdarthaliGgAdi tarkaNIyaM vicakSaNaiH / + + + + + + + tve kAhalAyAmatha smaret // 8 // sambhavatsu samAseSu liGgAnyAzca pUrvavat / toyamasAdanaH puMsi katakAlayamahIruhe // 9 // -- yathAsamAsamanyatra lihAyavadhArayet / dakSiNAzArato'gastyamunI puMsi triSu tvayam // 10 // sakto yo dakSiNAzAyAM tatrAnyatra tu pUrvavat / pArAvatapadI *+ + + + + + + bheSaje // 11 // pArAvatasya pAde syAt pArAvatapadaM napi / pAnIyasambhavaM tu kkI (rU ! kU)pyAkhyalavaNAntare // 12 // tri tu yat kiJcidanyat syAt tatra nIrasamudbhavam / puSpAbhikIrNakastu dve syAd darvIkarasaMjJinAm // 13 // mujanamAnAM bhede ca vaikaranAkhyabhoginAm / bhede ca yastu puSpaiH syAdabhikIrNastri tatra hi // 14 // ++ ++ ++ + ++ + + rthazca pUrvavat / ++ ++ kIrNa dIlyai(8) punaH sAmAntare napi // 15 // triSu tu syAd divAkIya mahatItyavadhArayet / ... atha syAt karuNAbhikhye mallikAkusumaH pumAn / / 16 // phalavRkSe ca jAnIyAliGgamartha ca pUrvavat / sambhavatsu samAseSu mRtyusaMyamanaH punaH // 17 // 1. 'kahalA' . pAThaH, 'maNDakolAhalA bI' iti pUraNIyaM syAt / 'kAhalA tu kahAlA syAJcaNDakolAhaleti ca' (pR.146. lo. 126) iti vaijyntii| * 'bI syAjIvantIsaMjJa' iti pAThaH syAt / 'pArAvatapadI piNyA jIvantI' (pR. 56. zlo. 140) iti vaijyntii| 'mahAdivAkItya'kSandaH' iti pAThaH syAt /
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaDakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / puMsyAsanaprabhede svAt tasya lakSaNamucyate / mujaveSTitajaGghoro (zcUlikA zlepitAvaneH) // 18 // pRSThato bhujapAzazcenmRtyusaMyamano hi saH / ityevamatha liGgArthasamAsAn pUrvavat smaret // 19 // kukume tu vijAnIyAt kkIne lohitacandanam / astrI tu lohite vidyAcandane'tha liyAM bhavet // 20 // RddhisaMjJakamaiSajyamede sarvajanapriyA / sambhavatsu samAseSu liGgArthAvapi pUrvavat // 21 // atho napuMsakaM kSIre jJeyaM somarasodbhavam / yat tvanyat somarasajaM tatra syAd bhedyaliGgakam // 11 // hiraNyakazipuH puMsi prahlAdapitari smRtaH / hiraNyacitritakuthe punaH syAt punnapuMsakam // 23 // hiraNmayaM tu yat kiJcit kaziSvarthatayA smRtam / tatrApyapUri cAdhyAyaH kANDaM cApi pUryata // 24 // iti paDhakSarakANDe nAnAliGgAdhyAyaH / iti dramiDavAtsyAyanabhaTTakRSNapuradevasUnorbhavaskandaziSyasya kezavasvAminaH kRtau nAnArthArNavasaMkSepe rAjarAjIyasaMjJe SaDakSarakANDaH samAptaH / samAptazcAyaM granthaH / zubhaM bhUyAt /
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
_