Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ (laghuharibhadra zrI yazovijayajI upAdhyAya viracita sAmAcArI prakaraNa 'zabdazaH vivecana : bhAga-1 : vivecaka: paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA For Personal & Private Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ || OM hrIM laI namaH OM hrIM zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH / che nama: | sAmAthAthI prakaraNa zabdazaH vivecana (bhAga-1) mULagraMthakAra tathA TIkAkAra laghuharibhadrasUri mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA AzIrvAdadAtA paramapUjya vyAkhyAvAcaspati, zAsanaprabhAvaka AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA SaDradarzanavid prAvacanikaprabhAvaka sva. paramapUjya munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA tathA vartamAna zrutamarmajJAtA vidvad vibhUSaNa gaNivarya paramapUjya zrI yugabhUSaNavijayajI mahArAjA vivecanakAra paMDitavaryazrI pravINacaMdra khImajI motA +saMkalana-saMzodhanakArikA pa. pU. bhaktisUrIzvarajI mahArAjAnA samudAyanA prazAMtamUrti gacchAdhipati pa. pU. premasUrIzvarajI mahArAjAnA AjJAvartinI sAdhvIjI surendrazrIjI mahArAjanA ziSyA sAdhvIjI bodhi saMsthAnA jJAnakhAtAmAMthI * prakAzaka ja A pustaka jJAnabhaMDAra/zrIsaMghane bheTa Apela che. rAtAI gaI. 5, jaina maracanTa sosAyaTI, stehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. For Personal & Private Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 : vivecanakAra : paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA, vIra saM. 2530 vi. saM. 2060 AvRtti : prathama takala : 500 mUlya : rU. 80-00 - Arthika sahayoga - ghAnA nivAsI caMdanabena kanaiyAlAla pAnasovorA - mukhya prAptisthAna : pa, jaina maracanTa sosAyaTI, phatehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. : mudraka : mudreza purohita sUryA ophaseTa, AMbalI gAma, seTelAITa-bopala roDa, amadAvAda-58. For Personal & Private Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ amadAvAda : gItArtha gaMgA 5, jaina maracanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. 1 (079) 26604911, 309 11471 * muMbaI : zrI nikuMjabhAI Ara. bhaMDArI viSNu mahala, trIje mALe, garavAre pevelIyananI sAme, DI-roDa, carcageTa, muMbaI-400020. 1 (022) 22814048 zrI lalitabhAI dharamazI 302, caMdanabALA epArTamenTa, javAharalAla naherU roDa, sarvodaya pArzvanAtha nagara, jaina derAsaranI pAchaLa, muluMDa (vesTa), muMbaI-400080. - (022) 25680614, 25686030 surataH DaoN. praphulabhAI je. zeTha DI-1, arpaNa epArTamenTa, bAbunivAsanI galI, TImalIyAvADa, surata-395001 - (0261) 2471328 * beMgalora : Shri Vimalchandji C/o. J. Nemkumar & Co. Kundan Market, D. S. Lane, Chickpet Cross, Bangalore-560053. (080)-(0) 22875262, (R) 22259925 prAptisthAna zrI naTavarabhAI ema. zAha (AphrikAvALA) 9, parizrama beMka opha InDiyA sosAyaTI, vijayanagara krosiMga pAse, amadAvAda-3800013. - (079) 27478512 zrI cImanabhAI khImajI motA 9/1, gajAnana kolonI, javAharanagara, goregAma (vesTa), muMbaI-400062. 1 (022) 28734530 pUnAH Shri Maheshbhai C. Patwa 1/14, Vrindavan Society, B/h. Mira Society, Nr. Anand Marg, Off. Shankar Sheth Road, Pune-411037. (020) 2643 6265 * rAjakoTa : zrI kamalezabhAI dAmANI "jinAjJA", 27, karaNaparA, rAjakoTa-360001. (0281) 2233120 - jAmanagara : zrI udayabhAI zAha C/o. mahAvI2 agarabattI varksa, C-9, supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme, jAmanagara. na (0288) 2678513 For Personal & Private Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya "gItArtha gaMgA"nuM mukhya lakSya to ApaNA upakArI pUrvAcAryo jevA ke pa. pU. A. zrI haribhadrasUrIzvarajI ma. sA., pa. pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI ma. sA. Adi racita jainazAstromAM patharAyelAM vividha paramArthI tattvonAM rahasyonuM naya, nikSepa, vyavahAra, nizcaya sApekSa arthagAMbhIryapUrNa vizleSaNa karavAnuM che, jethI zrI jainasaMghane te te padArthonA sarvAMgI bodhamAM sahAyatA maLe. A kArya atyaMta vistAravALuM ane gahana che, ghaNA sAdhusAdhvIjI bhagavaMto AmAM sahAya karI rahyA che, zrAvako ane zrAvikAo paNa sau saune yogya kAryo saMbhALI rahyA che, te anusAra kAma bahAra AvI rahyuM che ane kramasara AvatuM raheze. daramyAna zrIsaMghamAMthI jijJAsu mumukSuo tathA zrAvako-zrAvikAo taraphathI evI mAMga vAraMvAra Ave che ke, pU. munirAjazrI mohajitavijayajI ma. sA. tathA pU. gaNivaryazrI yugabhUSaNavijayajI ma. sA. nAM apAyelAM judA judA viSayo paranAM vyAkhyAno tathA paMDitavarya zrI pravINabhAI motAe vividha zAstrIya viSayo para karelAM vivecano chapAvIne taiyAra karavAmAM Ave to sakaLa saMghane cokkasa lAbhadAyI nIvaDe. AvI vinaMtIone lakSyamAM rAkhIne TrasTe nakkI karyuM che ke AvAM vyAkhyAno tathA vivecanonA viSayo aMgenAM pustako prakAzita karavAM ane tene mAtra eka saMlagna pravRtti tarIke svIkAravI. A kAma gItArtha gaMgAnA mULa lakSathI saheja phaMTAya che, bodhatI vividhatA ane saraLatAnI dRSTie paNa bhinna prakAre che, chatAM tattvajijJAsu mATe hitakArI hovAthI uparyukta vinaMtI lakSyamAM rAkhIne pradhAna kArya jyAM sudhI bahAra na Ave tyAM sudhI kAmacalAu dhoraNe pUraka pravRtti tarIke svIkAravAmAM AvyuM che. tattvajijJAsu jIvo mATe AvAM pustako samyajJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM upayogI thaze, tevI AzA sahita - 5, jaina maracanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. sarva hakka gItArtha gaMgA TrasTane AdhIna che. For Personal & Private Use Only TrasTIgaNa gItArtha gaMgA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItArtha gaMgA dvArA prakAzita vyAkhyAnanA graMtho (gujarAtI) vyAkhyAnakAra :- pa. pU. munirAja zrI mohajitavijayajI (moTA paMDita ma. sA.) 1. Azrava ane anubaMdha 2. pudgala vosirAvavAnI kriyA 3. cAritrAcAra vyAkhyAnakAra - pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita ma. sA.) 1. cAlo, mokSanuM sAcuM svarUpa samajIe 2. cittavRtti 3. zAsana sthApanA 4. karmavAda karNikA 5. bhAgavatI pravajyA paricaya 6. praznottarI 7. darzanAcAra 8. sadgati tamArA hAthamAM 9. yogadaSTi samuccaya 10. anekAMtavAda 11. manovijaya ane Atmazuddhi 12. bhAvadharma bhAga-1 (praNidhAna) 13. bhAvadharma bhAga-2 (pravRtti, vidhvajaya, 14. lokottara dAnadharma "anukaMpA" siddhi, viniyoga) pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI (nAnA paMDita ma. sA.) saMpAdita. 1. zrAvakanAM bAravratonA vikalpo ( dinI) cAravyAnavaDIR :- pa. pU. gaNivarya zrI yugabhUSaurtvanayanat (nAnA paMDita ma. sA.) 1. jainazAsana sthApanA 2. cittavRtti 3. zrAvaka ke bAraha vrata ke vikalpa For Personal & Private Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItArtha gaMgA dvArA prakAzita vivecananA graMtho (gujarAtI) vivecanakAra :- paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA | 1. yogaviMzikA zabdazaH vivecana (aprApya) 2. adhyAtmaupaniSata prakaraNa zabdazaH vivecanA 3. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 4. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-2 5. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-3 6. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana pUrvArdha 7. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana uttarArdha 8. ArAdhaka virAdhaka caturbhagI zabdazaH vivecana 9. samyakatva SasthAna caupaI zabdazaH vivecana 10. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 11. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 12. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 13. phUpadaSTAMta vizadIkaraNa zabdazaH vivecana 14. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 (sUtra 1-2) 15. sUtranA pariNAmadarzaka yatnaleza bhAga-1 16. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 (sUtra 3-4-5) ka - gaMgotrI graMthamALA dvArA prakAzita , : pustakonI yAdI what 1. dharmatIrtha bhAga-1 For Personal & Private Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa bhAga-1 | prAstAvika 'sAmAthArIprakaraNa graMthazabdazaHvivecanabhAga-1nA saMkSana-saMpAdananI veLAe prAstAvika upakArIonA upakAranuM smaraNa : -: yena jJAnapradIpena nirasyAbhyaMtaratamaH / mamAtmA nirmalIcakre tasmai zrIgurave namaH / / :'svAntaH suvAya' - AraMbha karela, nyAyavizArada nyAyAcArya mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAja dvArA svopajJa TIkAyukta "sAmAcArI prakaraNa' graMtha, jyAre "gItArtha gaMgA" saMsthA dvArA prakAzita thaI rahyo che, tyAre tenA pAyAmAM mArA jIvanamAM jemanI divya kRpAvRSTi thaI che teonI yAda, tenuM smaraNa satata dhabakatuM hovAthI ApoApa teozrInI smRti hRdaya samakSa taravare che. ajJAnapaMkamAM magna, agRhItasaMketA karatAM paNa maMda buddhivALI chatAM saMyama grahaNa karavAnAM svapna sevI rahelI evI mane, yogamArgano bodha karAvavAmAM mArA mATe dharmabodhakara kRtanidhAna, parahitadRSTA, vidvad vibhUSaNa, niHspRhI, yogamArga marmajJa, paMDita birUdane gRhasthapaNAmAM ja dharAvatA . mahendrabhAInI prathama kRpA mArA gRhasthapaNAmAM prApta thaI. bhAvanagaranI saMskRta pAThazALanA paMDitavarya zrI caMdrazekhara jhA pAse mahendrabhAI gRhasthapaNAmAM nyAyakhaMDakhAdya' graMthano abhyAsa karatA hatA. abhyAsa daramyAna paMDitajI pAsethI mahendrabhAIne pratibhA, tarkazakti ane prakAMDa vidvattAnI prazaMsA sAMbhaLI hatI ane pratyakSa mulAkAta thatAM paNa tevo AnaMda anubhavyo. dharmanI sanmukha laI jaI saMyamanuM ghaDatara karanAra paramopakArI pU. cAritrazrIjI mahArAjanAM ziSyaratnA pU. hemalatAzrIjI mahArAja ane temanAM ziSyaratnA pa. pU. nayaprajJAzrIjI mahArAja tathA mane saMyamamArganuM kheMcANa karAvanAra sahAdhyAyI pU. bhaktidharAzrIjI mahArAjanA anugrahathI koIka puNyaghaDIe jANe "ghera beThAM gaMgA AvI' hoya tema paM. mahendrabhAI pAse "muktAvalI'no abhyAsa karavAno suavasara prApta thayo. eTaluM ja nahIM sAthe sAthe yogagraMtho, adhyAtmagraMtho, upamitibhavaprapaMcAkathA, kAtrizat dvAtrizikA, adhyAtmasAra, jJAnasAra, yogadRSTi samuccaya, upAdhyAyajI mahArAjanAM 125, 150 ane 350 gAthAnAM stavano ane ziramora graMtharatna zrI vizeSAvazyaka bhASyanA adhyayananI paNa suvarNa taka maLI. koNa jANe temaNe mArAmAM kAMIka utthAnarUpa bhAviyogyatA nirakhI haze ke jethI teo paropakAraparAyaNatAnA svabhAve, niHsvArthabhAve pradAna karatA gayA, ane huM jainazAsananAM anupama tattvono rasAsvAda mANatI ja gaI. emaNe mane puNyathI prApta thayelA, durgatine haranAra, mahAnidhAna evA jinamatanuM darzana karAvyuM ane mAre mATe AMtarika aMdhakArathI vyApta ane nahIM dekhAtA apragaTa mokSamArgane prakAzita karyo. vicakSaNa ane kuzAgra prajJAnA dhAraka evA temanA zabda zabdamAM mane jinavacanono ati Adara jaNAto rahyo ane mArA saMyama levAnA koDamAM prANa purAyA, e mArA jIvananI zreSTha-dhanyatama kSaNo hatI. zilpI mUrtine AkAra ApavAmAM ane citrakAra rekhAone upasAvavAmAM je mahenata kare, tenA karatAM paNa kaMI gaNI adhika mahenata karI temaNe mane sanmArga batAvyo ane jJAnayoganI sAdhanAnI ruci jagADI, jethI mArA jIvanamAM turning point- vaLAMka Avyo ane jJAnaprApti pratyeno jIvaMta pakSapAta nitya rahyA karyo; paNa jyAM doDha varSa sudhI jinavacanAmRta rasAsvAda karyo tyAM to mahendrabhAIe pravrajyA svIkArI sAdhanAnA paMthe prayANa karyuM ane paM. mahendrabhAI zrIzramaNasaMghanA virala, tejasvI tAraka munirAjazrI mohajitavijayajI mahArAja (moTA paMDita mahArAja) banyA ane pachI paNa temanI vizeSa For Personal & Private Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 upakAravarSA cAlu rahI. kharekhara ! sAmAcArI prakaraNa bhAga-1 | prAstAvika 'ajJAnapaMkamagnAyA mohajitaguruvarya ! tvameva mandabhAgyAyA mamottAraNavatsalaH / / ' jAgRta karelI jijJAsAnI pUrti mATe pUjyazrIe jinavacanamarmajJa, sadaivasvAdhyAyamagna, temanA ja vaDIlabaMdhu suzrAvaka paMDita zrI pravINabhAIno mane saMparka karAvyo hato, jethI mArI dIkSAnI pUrve pravINabhAI pAse mAruM adhyayanakArya cAlu rahyuM ane temaNe mane prasaMgopAta pAlItANA, pATaNa ItyAdi sthaLe abhyAsa mATe sAmethI bolAvI, to kvacit bhAvanagara sthiratA karIne paNa kaMI kacAza rAkhyA vinA sarva samayano bhoga ApI satata yogagraMthonuM adhyayana karAvI mArA para ananya upakAra karyo. jJAnayoganI sAdhanAnA koDathI saMyamamArge prayANa arthe gurunI zodha karatAM sayiAbhiruci pa. pU. bhaktisUrIzvarajI mahArAjanA samudAyanAM saraLasvabhAvI pa. pU. hemazrIjI mahArAjanAM ziSyA jJAnaruci, sadaiva jJAnAdhyayanasaMgI 5. pU. surendrazrIjI ma. no saMparka thatAM temanA caraNe jIvana samarpaNa karyuM ane temaNe paNa avasare avasare pravINabhAI pAse pAlItANA, surendranagara, amadAvAda ItyAdi sthaLe jJAnaprAptine yogya saMyogo anukULatA mujaba goThavI ApI mArA para asIma kRpA varasAvI. gItArtha gaMgA saMsthAnuM sthApana thayAnA samAcAra maLatAM pUjyazrI pAsethI prApta thayela jJAnazaktinuM yatkiMcit yogadAna ApI jJAnabhakti karavAnI IcchA jAgRta thatAM amadAvAda AvavAnuM thayuM, ane punaH jyAre pravINabhAI pAse pU. haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA tathA pU. upAdhyAyajI mahArAjAnA graMthonuM koDIMga ka2vA adhyayana cAlu thayuM, tyAre bhUtakALamAM paNa jeno paricaya ane vidvattAnI prasAdI maLI hatI, tevA sUkSmaprajJAsaMpanna pravacanaprabhAvaka vidvareNya gaNivarya pU. yugabhUSaNavijayajI mahArAjano nikaTathI paricaya thayo. pUjyazrInI vicakSaNatA evI ke, jenI je zakti hoya tene te rIte jJAnanA A kAryamAM joDI pravartAve. koDIMganuM amArAthI zakya graMthonuM kArya pUrNa thatAM thoDuM prUpha aMgenuM kArya karyA bAda A badhA graMthomAM AvatA padArthonA bheda-prabhedone chUTA pADI 'TrI' rUpe banAvavAnuM kArya teozrIe soMpyuM, sisTama batAvI, jyAM jyAM nahotuM samajAtuM, tyAM tyAM amUlya samayano bhoga ApI evo ananya upakAra karyo ke jethI zAstrono bodha kAMIka UMDANathI thayo ane ghaNA graMthonuM parizIlana thayuM. te samaya daramyAna mAre mATe jaMghAbaLa kSINa thatAM amadAvAda mukAme sthiravAsa ka2vAnuM banyuM, tethI punaH pravINabhAI pAse adhyayana karavAnI ruci thatAM yogaviSayaka ane adhyAtmaviSayaka saMvegavardhaka graMthonA abhyAsano suMdara suyoga prApta thayo. abhyAsa karatAM vAraMvAra pravINabhAInA mukhethI udgAra nIkaLatA hatA ke, 'have tame kAMIka lakho.' A preraNArUpa bIjamAMthI phaLarUpe A 'sAmAcArI prakaraNa' zabdazaH vivecana graMthanuM sarjana thayuM. mahAmahopAdhyAyazrInAM nyAyagarbhita mitAkSarI vacano kyAM ? ane mAro maMda kSayopazama kyAM ? mAruM evuM sAmarthya paNa nahIM, chatAM anugrahatatpara pravINabhAInI asIma kRpA graMtha daramyAna satata varasatI rahI, tenA kAraNe je kaMI kSayopazama khIlyo, tene anusarIne A graMthanuM saMkalana karavAno A prathama prayAsa karyo che. pUrve paNa A graMthano abhyAsa karelo, paNa je rIte sAdhusAmAcArInA aMtarnihita bhAvo, vicakSaNa prajJAdhAraka saMvegamAdhuryanuM pAna karanAra ane karAvanAra paM. pravINabhAIe spaSTa-spaSTatara karIne batAvyA, tyAre lakhatAM lakhatAM paNa satata te padArtho guMjana thatAM AnaMda anubhavyo che ane zrutabhaktino yatkiMcit lAbha maLatAM dhanyatA anubhavI che. For Personal & Private Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 sAmAcArI prakaraNa bhAga-1 | prAstAvika kharekhara yogamArga pAmavo to bahu duSkara che, paNa teno bodha karavA mATe saMyama grahaNa karyA pachI Aja sudhI je jIvaMta cetanA rahI che, tenA pAyAmAM A guruvaryonuM pIThabaLa che. tenA ja kAraNe A prayAsa saphaLa thayo che. zAstra kahe che ke, je guNavAnane parataMtra rahI sudaDha yatna kare tene bhavAMtaramAM avazya tIrthaMkarano yoga thAya. huM paNa A guNavAnone parataMtra rahI, temanA mArgadarzana anusAra sudaDha yatna karuM ke jethI mane paNa bhavAMtaramAM tIrthakarano yoga thAya. AvA lokottara kalyANakArI pAvana tattvanI prApti karAvanAra guruvaryone koTI koTI vaMdana. bhavadIyaM bhavadbhyaH samarpayAmi / prayantA purava: | graMthakAra mahopAdhyAyajI mahArAja ane temanI kRtino yatkiMcita paricaya : AjathI lagabhaga 350 varSo pUrve yazadehe thayelA, Itara dharmanA paMDito pAse jainazAsananI vijayapatAkA sthApita karavAnA kAraNe kAzInA dhuraMdhara vidvAno dvArA "nyAyavizArada' ane "nyAyAcArya'nuM mAnavaMtuM biruda pAmelA, gaMgAne kinAre ""kAranA jApathI sarasvatIne prasanna karIne "sarasvatIputra' tarIke suprasiddha thayelA, gauravavaMtA jaina ItihAsamAM "laghuharibhadra'nA upanAmathI biradAvAyelA, svaparadarzananiSNAta, prakAMDa vidvAna, samartha sAhityasarjaka, mahAjJAnanidhAna eTale mahAmahopAdhyAya upAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA. jemaNe potAnI nAnakaDI jiMdagInI paLepaLa sArthaka karIne sacoTa, spaSTa ane saMdehamukta, vistRta, vipula sAhityanuM sarjana karyuM che ane ApaNane Agamone oLakhAvyAM che, je AkhI jiMdagI ApaNe abhyAsa karIe topaNa temane vAMcI na zakIe. eTaluM ja nahIM, ghaNA graMtho upara graMthamAM nihita padArtha ane paramArthane pragaTa karatI svopajJa TIkAo paNa temaNe racI che. temanA graMthonA mukhya viSaya - (1) nyAya, (2) Agama, (3) yoga, (4) bhakti ane (5) AcAra che : jene anulakSIne temaNe aneka nAnA-moTA graMthonuM sarjana karyuM. ATaluM adbhuta zAstrajJAna dharAvanAra temanA pachI koI thayA nathI, evA teo apratima buddhizALI hovAthI temanuM vacana TaMkazALI ane sarvamAnya gaNAya che. pUrvadharonuM jJAna kevuM hoya tenI jhAMkhI karAvanAra A kALamAM pUjya upAdhyAyajI mahArAja che. AgamanuM eTaluM pAna karI, vAgoLIne Agamone uthalAvI gayA ne parizIlana karI, dohana karI, sAhitya sarjana karyuM. hajAro zAstro teo kyAre bhaNyA, kyAre parizIlana karyuM ane kyAre sarjana karyuM, tenI kalpanA paNa ApaNane na thAya; ane vizvAsapUrvaka teo pote ja kahI zakyA ke, "vANI vAcaka jasa taNI, koI naye na adhUrI re." vaLI saraLa gujarAtImAM paNa sIdhAM zAstranAM kvoTezano banAvI pradAna karyuM te paNa ApaNAM ahobhAgya che. paraMtu ApaNuM kamabhAgya che ke pUjyazrInA ghaNA graMtho mAtra 350 varSanA TUMkA gALAmAM luptaprAyaH thaI gayA; chatAM je paNa upalabdha sAhitya che te paNa satya rAha batAvavAmAM mahAna upakAraka che. jIvana TUMkuM ane kArya ghaNuM karavAnuM hovAthI jANe pUjyazrIe saMkSipta vAkyomAM ghaNuM rahasya ThAMsI ThAMsIne bharI dIdhuM che. navya nyAyanI zailI temanA graMthomAM gUMthAyelI che. tethI lagabhaga zrAvaka-zrAvikAomAM ke sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtomAM A graMthonuM vAMcana ochuM thAya che, topaNa AnaMdanI vAta che ke yogamArganA arthI jJAnaruci jIvo AvA ucca koTInA graMthonuM ghaNA parizramathI parizIlana karI spaSTa sacoTa mArgane pAmI sAdhanA kare che. temanI kRtiomAM amuka graMthonA aMte nIcenA A zabdo jovA maLe che : For Personal & Private Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa bhAga-1 | prAstAvika 'rahasya" - jema ke upadeza rahasya, naya rahasya, syAdvAda rahasya ItyAdi. "sAra" - jema ke adhyAtmasAra, jJAnasAra ItyAdi. upaniSad' - jema ke adhyAtma upaniSad ItyAdi. 'parIkSA' - jema ke dharmaparIkSA, adhyAtmamata parIkSA, AdhyAtmika mataparIkSA ItyAdi. "prakaraNa' - jema ke sAmAcArI prakaraNa. to keTalAka graMthomAM zlokonA jhUmakhA dvArA nAmAbhidhAna karela che. jema ke, 8-8 zlokanA jhUmakhAvALo jJAnasAra aSTaka' ane 32-32 zlokanA jhUmakhAvALo 'dvAtrizat dvAtrizikA' graMtha. teozrI dareka graMthanuM sarjana prAraMbhamAM sarasvatI mAtAnA smaraNa a, ISTa siddhi sArasvata maMtranA pradhAna bIja "' kArathI kare che. sAmAcArI prakaraNa : mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjanI svanirmita svopajJavRttiyukta eka adbhuta kRtirUpa A "sAmAcArI prakaraNa" graMtha che, jemAM vizvavatsala karuNAnidhAna tAraka tIrthaMkaradevoe sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone pALavAnA AcAronuM spaSTa baMdhAraNa batAvyuM che. A AcArone "sAmAcArI' kahevAya che. A AcAronuM zAstramAM traNa bhAgamAM varNana che, tethI sAmAcArInA paNa traNa prakAra che : (1) ogha sAmAcArI, (2) dazavidha sAmAcArI ane (3) padavibhAga (padaccheda) sAmAcArI. prastuta graMthamAM sAdhu sAmAcArI sAthe saMbaMdhita A traNamAMthI dazavidha sAmAcArInuM nirUpaNa che. vastutaH sAmAcArI sAdhujIvanano prANa che. sAmAcArI ane saMyama avinAbhAvI che. tethI sAmAcArInuM pAlana na hoya to saMyamanI koI kiMmata nathI. zrI uttarAdhyayana sUtra, zrI Avazyaka niryukti, zrI paMcAlakajI vagere graMthomAM A sAmAcArInuM nirUpaNa karAyeluM che, jenI pU. upAdhyAyajI mahArAjAe nyAyagarbhita zailIthI A uttama graMthone anusaranArI chatAM maulika spaSTa prarUpaNA karI che. mumukSune mATe mokSa sAdhya che ane sadAcaraNa e sAdhana che. kyAreya paNa kAraNa vinA kAryanI prApti na thAya; tethI je sAdhakane mokSanI IcchA che, te sAdhake tenA ananya upAyabhUta sAdhvAcAranuM sevana paNa avazya karavuM joIe. sAdhujIvana sadAcArathI bharapUra che. sAdhuo svajIvanathI ane upadezathI jagatane paNa sadAcAranI preraNA Ape che. saMyamajIvanano svIkAra karyA pachI paNa sAvadhAnI na rAkhavAmAM Ave, "mAre kevA AcAro sevavAnA che', "anya sAdhaka mahAtmAo sAthe kevuM vartana karavAnuM che," eno spaSTa viveka na zIkhavAmAM Ave to anAdikALathI sevelA mohanA abhyasta thayelA kusaMskAro upasthita thaI jAya che ane moharAjA jIvane ramADyA kare che, ane ahIM AvyA pachI paNa navA saMsAranuM sarjana thaI zake che. tevuM na thAya tenA mATe jIvanamAM A sAmAcArIne vAraMvAra sAMbhaLavI-samajavI-AcaravI ane ghUMTavI jarUrI che, ke jethI anAdikAlIna mithyAcAranA saMskAro bhUMsAtA jAya yAvat sarvathA naSTa paNa thAya ane sAmAcArIpAlananA sthira thayelA saMskAro sAdhakane bhaviSyamAM niraticAra cAritranI bheTa Ape. jIva koIpaNa kriyA kare che, temAM koI ne koI bhAva saMvalita hoya che. saMsAramAM jIvo je kAMI sAMsArika kriyA kare che, temAM audayikabhAva vartato hovAthI temAM je zrama kare temAM audayikabhAvanuM sukha prApta thAya che, tethI tyAM karelo zrama zramarUpa lAgato nathI. vepArI khare bapore jamavA beTho hoya ane sArA sodAnI taka maLe to jhaTa Ubho For Personal & Private Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa bhAga-1 | prAstAvika thaI jAya che. zrama veThe che paNa sAme paiso maLe che te rU5 audayikabhAvanuM sukha anubhave che. ciraabhyasta saMsAranA bhAvomAM AvI rati jIvane jaladI thAya che. ahIM sAdhake sAdhvAcAranI kriyA karIne temAMthI kSayopazamabhAvanA upazamasukhano svAda levAno che. je AtmAmAM rati kare che, tene audayika bhAvomAM rasa levAnuM vyasana chUTI jAya che ane upazamasukhano svAda Ave to kaSTarUpa lAgatI kriyAmAM paNa AnaMda anubhavAya che. sAdhake samiti-guptinI kriyA, dhyAna-adhyayananI kriyA, badhI sAdhvAcAranI kriyA svanA zuddha bhAvone AvirbhAva karavA mATe ane temAM tallIna banavA mATe karavAnI che. 5. pravINabhAI abhyAsa daramyAna amane ghaNIvAra kahetA hatA ke, "guNasthAnaka, uparathI kyAreya TapakavAnuM nathI, tamAre puruSArtha karIne tene lAvavAnuM che." mATe guNasthAnakanI prApti mATe jyAM sudhI A sAmAcArImAM darzAvela bhAvo suabhyasta na thAya tyAM sudhI guNavAna gItArtha gura AdhAra che; ane jene gItArtha guru AdhAra che, tenuM hIna paNa anuSThAna zivanuM kAraNa che. ziSya roja gurune pUche, guru vyavasthita vidhi batAve, tadanusAra pariNAma karAve, pachI te kAryanI anujJA Ape; ane ziSya paNa "bhagavAne AmAM kevI suMdara yatanAo batAvI che ! huM te rIte karuM !" - ema kriyAmAM mana parovIne ucita vidhipUrvaka kare tyAre kriyAgata cokkasa bhAvo pragaTe. tene thAya ke "guNathI yukta kevuM suMdara A anuSThAna che !" - ema bahumAnabhAva pragaTe ane bahumAnapUrvaka sevana kare, to kriyAnI ruci vadhe ane zuddha kriyA karavAnI prIti jAge. vaLI haMmezAM svapariNAmonuM nirIkSaNa kare, pratyeka kriyAmAM bhagavAnanA vacananuM smaraNa kare, ke A kriyA mane bhagavAne kaI rIte karavAnI kahI che ? ema karatAM kSayopazamabhAvanI vRddhi thAya, vacanaanuSThAna Ave, abhyAsanI evI ekAgratA dvArA asaMgaanuSThAna Ave ane sAdhaka AgaLanA guNasthAnakanA saMyamanA kaMDakone prApta karato jAya ane mokSamArge AgaLa vadhato jAya. A graMthanA prathama bhAgamAM IcchAkArAdi che sAmAcArIno samAveza thayela che, jemAM sau prathama sAmAcArI aMge nayavicAraNA karI che. temAM graMthakArazrIe pUrvAnupUrvI ane pazcAnupUrvIthI vizeSaNono anvaya karI nayonI vicAraNA karavA mATe suMdara mArgadarzana ApyuM che. pachI kramazaH "IcchAkAra' Adi sAmAcArIonI prarUpaNA karI che. dareka sAmAcArInI prarUpaNAmAM te te sAmAcArInuM ativyApti-avyApti vagere doSothI mukta evuM lakSaNa, teno viSaya ane lakSaNagata vizeSaNonuM padatya, lakSaNamAM eka eka pada zA mATe che tenuM spaSTIkaraNa karyuM che ane te te sAmAcArInAM phaLo paNa batAvyAM che tathA prasaMge prasaMge koI koI bAbata upara suMdara chaNAvaTa karI rahasya kholI batAvyuM che. jema ke (1) AcAryane svayaM potAnI upadhinuM paDilehaNa karavuM ayogya che, (2) micchA mi dukkaDa'no akSarArtha, (3) "tahatti'nA avikalpa-vikalpa evA vibhAganAM kAraNo, (4) AvasatinA sthAne "nisIhi' kema nahIM?, (5) upAzrayamAM praveze nizIhi zA mATe ?, (9) ApRcchA kema maMgalarUpa che ?, (7) nizIhi' zabdaprayogathI zuM lAbha ? vagere viSayo upara suMdara prakAza pAtharyo che. A sivAyanI cAra sAmAcArIo "sAmAcArI prakaraNa" zabdazaH vivecana bhAga-2mAM TUMka samayamAM prakAzita thaze. A graMthanA sUkSma padArthone samajAvavA mATe jJAnadhana, yogamArganna paMDItavaryazrI pravINabhAIe potAnI viziSTa zailImAM sacoTa suMdara vivecana karI aMtarnihita bhAvone batAvavAno prayAsa karela che. saMskRta bhASAnA anabhinna evA paNa tattvajijJAsu varga mATe te padArthone samajavA ane teno bodha karavA mATe A vivecana dizAsUcanarUpa banaze ane saMskRta bhASAnA abhijJa tattvapipAsu varga mATe TIkA, zabdazaH TIkArtha, bhAvArtha, vacce vacce AvatA hetuo vagerenA utthAnapUrvakanI saMkalanA AdinA kAraNe graMtha vAMcavo saraLa banI jaze ane vAMcatAM sahRdayI vAcaka paNa tAtparyArthane pAmI zakaze. satata jJAnopAsanArata 5. pravINabhAI dvArA vivecana karAyela pU. haribhadrasUrIzvarajI mahArAja kRta "yogazataka' For Personal & Private Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa bhAga-1 | prAstAvika graMthanuM zabdazaH vivaraNa paNa deva-gurunI asIma kRpAthI dvitIya prayAsarUpe pUrNa thaI cUkyuM che. 100 gAthA pramANa A nAnakaDA graMthamAM saMpUrNa sAMgopAMga yogamArga guMphita che ane hAlamAM paNa upAdhyAyajI yazovijayajI mahArAja kRta 'dvAtrizat kAtrizikA' graMthanI saMkalanA karavAnuM kArya cAlI rahyuM che, je "gItArtha gaMgA' dvArA avasare avasare prakAzita thaze. paMDita zrI pravINabhAI dvArA AvA mahAna graMthonAM zabdazaH vivecano to taiyAra thayAM ja che; paraMtu rojiMdI kriyAmAM upayogI evA "namaskAra mahAmaMtra'thI "arihaMta ceIyANaM' sudhInAM sUtronA pariNAmo darzAvatuM 'sUtranA pariNAmadarzaka yatnaleza" pustaka paNa saMkalana thayeluM gItArtha gaMgA saMsthA dvArA prakAzita thayuM che. prajJAsaMpanna jIvo kriyA karatAM temAM batAvela bhAvo svajIvanamAM yoje to yogamArganI prAptinuM kAraNa bane. A zrutabhaktinuM kArya mArA mATe yoganI ja ArAdhanAnuM kAraNa banI rahe, tevI abhilASA karuM chuM. A graMthanA prUpha saMzodhananA kAryamAM tathA bhASAkIya sudhArA-vadhArA vagere mATe aneka prazno karIne graMtha suvAcya bane tenA mATe mRtopAsaka, zrutabhaktikAraka suzrAvaka zAMtibhAIno vizeSa sahayoga prApta thayo che, ane teoe paNa potAne AvA uttama graMtharatnanA svAdhyAyanI ane vAMcananI amUlya taka sAMpaDI te badala dhanyatA ane upakRtatAnI lAgaNI anubhavela che ane sAdhvIjI ArjavaratnAzrIno A graMthanA sarjanamAM suMdara sahAyakabhAva prApta thayo che. gurukRpA, zAstrakRpA ane graMthakArazrInI kRpAthI A bRhatkAryarUpa graMtharacanAno prayAsa saphaLa thayo che, ane A graMthanirmANa dvArA IcchuM chuM ke mArA jIvanamAM "A sAmAcArInA sevanathI cittanuM evuM nirmANa thAya ke jagatanAM nimitto upadrava na macAvI zake ane mana-vacana-kAyAnA yogo sudaDhapaNe AjJAnusAra pravarte tevuM vIrya usthita thAya ane A lekhana anubhavamAM palaTAya ke jethI AtmaguNonI anubhUtimAM ramaNatA karuM." A bRhatkAya graMthanA vivaraNamAM ke saMkalana-saMzodhanAdi kAryamAM sarvajJakathita padArthonuM kyAMya avamUlyana na thaI jAya te mATe pUro prayatna karela hovA chatAM chabasthatAne kAraNe koI truTi rahI hoya agara taraNatAraNa zrI jinezvaradevonI AjJAviruddha ke graMthakAranA Azayaviruddha kyAMya padArthanuM nirUpaNa thayela hoya to "micchA mi dukkaDa" mAMgu chuM ane zrutavivekIjano tenuM parimArjana kare ema IcchuM chuM. prAMte svaadhyAtmanI nirmaLatA mATe karAyela A prayAsa svapara upakAraka bane ane mane AvA uttama graMtharatnanA svAdhyAyanI je taka maLI, tenA dvArA je puNyopArjana thayuM hoya tenA prabhAve, bhavya mumukSu sAdhako A graMthanuM paThanapAThana-zravaNa-ciMtana-manana-nididhyAsana karI sAmAcArInA yathAzakya pAlana dvArA saMyamajIvanamAM sAmAcArI AtmasAt kare, temAM anurakta bane ane uttarottara adhyAtmabhAvane vikasAvI, AMtarika mArgane ughADI, vahelI take paramAnaMdapadane prApta karI akSaya anaMtaguNanA svAmI bane, e ja sadAnI zubhakAmanA. pU. upAdhyAyajI mahArAjAe gAthA-100mAM sArabhUta svalpa upadeza ApatAM kahyuM ke, "vadhAre kahevAthI zuM ? sAmAcArIpAlananI kriyAmAM je je rIte rAga-dveSa zIdhra vilIna thAya, te te rIte prayatna karavo joIe, A jinezvaronI AjJA che." A lakSyane sAme rAkhI rAga-dveSanA kSayanuM kAraNa bane te rIte sAmAcArImAM yatna karI huM paNa bodhibIjane prApta karuM, e ja abhyarthanA. che 'zamaM mavatu poSa vada-7, vi. saM. 2060, vairAgyavAridhi pa. pU. bhaktisUrIzvarajI mahArAjanA paTTAlaMkAra tA. 14-1-2004 gacchAdhipati pa. pU. premasUrIzvarajI mahArAjanA AjJAvartinI sAdhvIjI 302, vimala vihAra, sarasvatI sosA., jaya-lAvaNya-hemazrIjI ma. sA. nA ziSyA tapasvIratnA svAdhyAyapriyA, pAlaDI, amadAvAda-380007 pa. pU. sA. surendrazrIjI ma. sA. nA ziSyA sAdhvIzrI bodhiratnAzrIjI For Personal & Private Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa bhAga-1 | padArthonI saMkSipta saMkalanA sAmAcArI prakaraNa' graMtha zabdazaH vivecana bhAga-1nA padArthonI - saMkSipta saMkalanA sAdhujIvana saMpUrNa niravadya AcArarUpa che, je AcAranA pAlanathI jIva kramasara rAgAdino uccheda karIne vItarAga thAya che. sAdhunI te AcaraNA e "sAmAcArI' che, tenA traNa bhedo che : 1. ogha sAmAcArI, 2. dazavidha sAmAcArI ane 3. padavibhAga sAmAcArI. ogha sAmAcArI eTale sAdhune pratidinakartavyarUpa paDilehaNa Adi ucita kriyAorUpa sAmAcArI, dazavidha sAmAcArI eTale IcchAkAra Adi daza sAmAcArI ane padavibhAga sAmAcArI eTale utsargapada ane apavAdapadane batAvanArI sAmAcArI. prastuta graMthamAM dazavidha sAmAcArI batAvela che, jenuM samyanuM pAlana karIne bhagavAna vItarAga-sarvajJa banyA. tethI graMthakAre vIra bhagavAnanI stutirUpe prastuta graMthamAM dazavidha sAmAcArInuM varNana karela che. (1) IcchAkAra sAmAcArI : sAdhu koIpaNa kRtya prAyaH koInI pAse karAve nahi. vizeSa lAbha jaNAya tyAre potAnuM kRtya bIjAnI pAse karAve tyAre paNa te kRtya karAvatI vakhate bIjAne saheja paNa pIDA na thAya tadarthe "tuM IcchApUrvaka mAruM A kArya kara" e prakAre vacanaprayogathI anya pAse potAnuM kArya karAve, jethI balAbhiyogathI parane kArya karAvavAnA kAraNe thatA karmabaMdhano abhAva prApta thAya, tema ja tenI IcchApUrvaka pAra pAsethI kArya karAvavuM te ucita pravRttirUpa hovAthI nirjarAnuM kAraNa paNa bane che. vaLI, sAdhu koInuM kArya karI Ape tyAre paNa IcchAkAra sAmAcArInA pAlana arthe "huM A tamAruM kArya IcchApUrvaka karuM chuM" - ema kahe. tethI kArya karAvanAra ane kArya karanAra bannene AzrayIne IcchAkAranA prayogapUrvaka kArya karAvavuM ke kArya karavuM, e IcchAkAra sAmAcArI che. (2) micchAkAra sAmAcArI : sAdhu haMmezAM manathI, vacanathI ke kAyAthI koIpaNa pravRtti kare te pUrve bhagavAnanA vacananuM smaraNa karIne, potAnI bhUmikA pramANe bhagavAnanA vacana anusAra je ucita anuSThAna hoya te anuSThAnamAM yatna kare, ane te anuSThAna paNa zAstravidhinA smaraNapUrvaka prAraMbhathI mAMDIne niSThA sudhI vidhipUrvaka karavA prayatna kare. Ama chatAM anAdibhavaabhyasta pramAda hovAnA kAraNe pravRttimAM koI nAnI paNa skUlanA thaI hoya to tenAthI baMdhAyelA pApanA nivAraNa mATe micchAkAra sAmAcArInuM pAlana kare che, jenA pAlanathI saMyamajIvanamAM lAgelA doSonI zuddhi thAya che ane saMyama niraticAra bane che. | mithyAkAra sAmAcArI eTale saMyamanI ucita AcaraNA karatAM thayelI skUlanAne yAda karIne pApanA pariNAmano dhvaMsa thAya te rIte atyaMta upayogapUrvaka pApa pratye jugupsA pedA karAvavA mATe karAto yatna. je bhAvathI pApa thayuM hoya tenA karatAM prakarSavALo pariNAma mithyAkAra sAmAcArInA pAlanamAM thAya to pApa avazya nAza pAme; ane thayelA pApanA nAza mATe vizeSa prakArano zAbdabodha karAvavA arthe " micchA mi For Personal & Private Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ . sAmAcArI prakaraNa bhAga-1 / padArthonI saMkSipta saMkalanA dukkaDam' e zabdaprayoga karavAnI zAstrIya maryAdA che, je mithyAkAra sAmAcArImAM graMthakAre batAvela che; ane te maryAdAne jANIne, 'micchA mi dukkaDam' prayogamAM je prakA2nA bhAvo zAstrakAre batAvyA che tenuM smaraNa karIne, te arthamAM upayukta banIne 'micchA mi dukkaDam' prayoga karavAmAM Ave to thayeluM pApa avazya nAza pAme. A rIte thayelA pApanA nAza mATe bhagavAne A sAmAcArI batAvela che. (3) tathAkAra sAmAcArI : sAdhu, saMyama grahaNa karyA pachI apramAdabhAvanI vRddhi arthe grahaNazikSA ane AsevanazikSAmAM yatna kare che. grahaNazikSA eTale guru pAse navuM navuM zruta grahaNa karavuM, zruta grahaNa karyA pachI tene sthira karavuM, sthira thayelA zrutanA tAtparyArthane jANavA mATe guru pAsethI arthano bodha karavo tathA te bodha karatI vakhate bhagavAne kahelA vacananA tAtparyano nirNaya thAya tyAre te vacana tema ja che" te batAvavA arthe bodha karanAra ziSya vaDe 'tathA' zabdano prayoga karAya che, je tathAkAra sAmAcArI che. ziSyanA te 'tathA' zabdaprayogathI je artha guru batAve che, te arthamAM ziSyane tevA prakAranI nirmaLa ruci pragaTe che, jethI tene samyagdarzananI zuddhi thAya che ane samyag rucipUrvaka sthira thayeluM te zrutajJAna samyak pravRtti dvArA cAritranI vizuddhinuM kAraNa bane che. mATe sUtra ane arthanI grahaNazikSA vakhate sAdhune tathAkAra sAmAcArInuM pAlana karavAnuM che. sUtra ane arthane grahaNa karyA pachI te sUtrathI jANelA arthane jIvanamAM kaI rIte utAravo jethI cAritranI zuddhi thAya; tene mATe guru AsevanazikSA batAvatA hoya tyAre paNa, "AsevanazikSA je pramANe guru batAve che, te pramANe ja che", te te prakAranI ruci ka2vA arthe paNa tathAkAra sAmAcArInuM pAlana thAya che. AthI jo sAdhu grahaNazikSA ane AsevanazikSAkALamAM atyaMta upayogapUrvaka tathAkAra sAmAcA2InuM pAlana kare to ratnatrayInI zuddhino prakarSa thAya che. (4) AvazyakI sAmAcArI : sAdhu, upAzraya Adi vasatimAM UtaryA hoya tyAM saMvRta gAtravALA, saMvRta vacanavALA ane saMvRta manavALA thaIne apramAdabhAvanI vRddhi arthe adhyayana AdimAM sudRDha yatna karatA hoya che, jethI nirlepadazAnI vRddhi thAya; paraMtu jyAre saMyamavRddhi arthe bhikSA Adi mATe ke koI anya kArya mATe vasatithI bahAra javAnuM hoya, tyAre 'AvasahI' e prakArano zabdaprayoga karIne pratijJA kare che ke "saMyamavRddhi mATe avazya kartavya evuM kArya ka2vA mATe huM jAuM chuM." A pratijJAnA baLathI sAdhu AvazyakI kriyA, pramAda vagara saMyamanI yatanApUrvaka sevIne nirjarAphaLano bhAgI thAya che. vaLI vasatimAMthI bahAra jatI vakhate "A prakAranI pratijJA karavAne kA2Ne sAdhune upayoga 2he che ke "mArAthI saMyamavRddhinuM avazya kArya yatanApUrvaka thavuM joIe, jethI saMyamanI vRddhi thAya; ane avazya kartavya evuM paNa A kArya jo yatanApUrvaka huM nahi karuM to te kRtya saMyamavRddhinuM kAraNa nahi banavAthI avazya kartavya banaze nahi, ane chatAM huM A kArya karIza to mArI pratijJAno bhaMga thaze." A rIte pratijJAbhaMganA bhIru evA sAdhu lIdhelI pratijJA anusAra saMyamanI vRddhi thAya te rIte ucita sarva yatanA kare, temAM 'AvasahI' e prakArano pratijJArUpa vacanaprayoga prabaLa kAraNa bane che. mATe apramAdabhAvanI vRddhi arthe vasatithI bahAra jatI vakhate bhagavAne AvazyakI sAmAcArI batAvela che. (5) naiSedhikI sAmAcArI : vasatimAMthI avazya kartavya arthe bahAra gayela sAdhu jyAre pharI vasatimAM praveza kare tyAre, athavA bhagavAnanAM darzana arthe jinamaMdiramAM praveza kare tyAre 'nisIhi' zabdaprayoga kare, te naiSadhikI sAmAcArI che. sAdhune kSaNabhara paNa pramAda na thAya te rIte saMyamayogamAM dRDha yatna karavAno che, tethI avazya kArya karIne For Personal & Private Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa bhAga-1 | padArthonI saMkSipta saMkalanA vasatimAM Ave pachI sAdhune saMvRta gAtravALA thaIne svAdhyAya Adi ucita kRtyomAM atyaMta apramAdabhAvathI saMyamanI vRddhi thAya te rIte pravRtta thavAnuM che. tethI vasatimAM praveza karatI vakhate 'nisIhi' zabdaprayoga dvArA sAdhu pratijJA kare che ke "vasatimAM praveza karIne saMyamanI vRddhine anukULa mana, vacana ane kAyAne huM apramAdabhAvathI pravartAvIza ane tenAthI viruddha evA mana, vacana ane kAyAnA vyApAranA "niSedha'nI huM pratijJA karuM chuM" ane te pratijJA arthe 'nisIhi' zabdaprayoga rAdhu kare che, jethI grahaNa karAyelI pratijJAnA baLathI atyaMta apramAdabhAva vRddhi pAme. vaLI, jinamaMdiramAM praveza karatI vakhate bhagavAnanI koI AzAtanA na thAya ane bhagavAnanA guNanI mRtithI anyatra upayoga na jAya, tadarthe sAdhu 'nisAhi" prayoga kare che. te 'nisIhi' prayoganA baLathI jinamaMdiramAM praveza karyA pachI Indriyo atyaMta saMvRta thAya che ane mana paNa bhagavAnanA guNagAnamAtramAM upayukta rahe che. vaLI, gurunA avagrahamAM praveza vakhate paNa gurunI AzAtanAnA parivAramAM atyaMta upayukta thavA arthe nisIhi'no prayoga thAya che. A sarva naiSadhithI sAmAcArI che. (6) ApRcchA sAmAcArI - saMyamI sAdhu haMmezAM guNavAnane parataMtra hoya che, tethI koIpaNa kArya karavuM hoya to gItArtha gurune pUchIne kare che, te ApRcchA sAmAcArI che. ziSya haMmezAM gurune sarva kAryomAM ucita kAryanI pRcchA kare, jethI ziSyanA kalyANanA arthe guru tene kartavya kAryaviSayaka ucita vidhi batAve ane te kArya tenA mATe akartavyarUpa hoya to niSedha kare. yogya ziSya paNa bhagavAne saMyamajIvananI ucita vidhio kevI yatanAvALI batAvI che, te gurunA vacanathI jANIne, bhagavAnanA vacananA bahumAnathI ullasita thayelo ziSya gurue batAvelI vidhi dhAraNa karIne, gurue batAvelI vidhi anusAra te kriyA dvArA saMyamanI zuddhine prApta kare che ane ApRcchA sAmAcArInA samyak pAlanathI nirjarAphaLano bhAgI bane che. koI ziSya vidhino jANakAra hoya topaNa ApRcchA sAmAcArInA pAlana mATe gurune pUche che, ane guru paNa tene vidhipUrvaka te kriyA karavAnI anujJA Ape tyAre, "gurunI anujJAnA vacanathI A kRtya mArI nirjarAnuM avazya kAraNa thaze," tevo tene nirNaya thAya che, tethI ati utsAhapUrvaka te anuSThAna vidhipUrvaka karIne vizeSa nirjarAne prApta kare che. mATe sAdhune sarva kAryamAM gurune pRcchA karIne kArya karavAnI bhagavAnanI AjJA che. prastuta sAmAcArI graMthamAM dasa prakAranI sAmAcArInuM varNana che. te dasa prakAranI sAmAcArImAMthI cha prakAranI sAmAcArI prathama bhAgamAM lIdhela che, bAkInI cAra sAmAcArInuM varNana have pachI prakAzita thanArA bIjA bhAgamAM upalabdha thaze. chabasthatAne kAraNe prastuta lakhANamAM vitarAga bhagavaMtanI AjJAviruddha ke graMthakArazrInA Azayaviruddha ajANatAM kAMI paNa lakhAyuM hoya to te badala trividha trividha micchA mi dukkaDa' mAMguM chuM. poSa vada-7, vi. saM. 2060, - pravINacaMdra khImajI motA tA. 14-1-2004 302, vimala vihAra, sarasvatI sosA., pAlaDI, amadAvAda-380007. For Personal & Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa bhAga-1 | anukramaNikA sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 nI wwwanukramaNikA pAnA naM. 1. je 9 7-21 22-30 30-44 44-104 44-47 47-59 10. 59-63 | gAthA viSaya maMgalAcaraNa. sAmAcArI aMge nayavicAra. nizcaya ane vyavahAranayathI dazavidha sAmAcArInuM lakSaNa. 4-5. dazavidha sAmAcArInAM nAmo, IcchAkArAdi sAmAcArInA akSarArtho. 6-19. | IcchAkAra sAmAcArI. | IcchAkAra sAmAcArInuM lakSaNa. 7-8-9. | IcchAkAra sAmAcArIno viSaya ane IcchAkAra sAmAcArInA pAlananAM phaLo. phalArthI sAdhu vaDe IcchAkAramAM yatna Avazyaka, azaktimAM kAraNa batAvavuM jarUrI. | utsargathI sAdhune abhyarthanAno niSedha. abhyarthanA viSayaka apavAda. abhyarthanAnI jema karaNanA niSedha aMge zaMkA ane samAdhAna. balAbhiyoganA vAraNa mATe IcchAkAra prayoga hovA chatAM vihita arthamAM IcchAkArano prayoga maryAdA svarUpa. AjJAbalAbhiyoga aMge utsarga ane apavAda. ayogyamAM paNa IcchAkArAdi krama, yogya ziSyanI skUlanAmAM kharaMTanA. kharaMTanAmAM ISad dveSa adoSAvaha. | kharaMTanAnA praaSanA bhayathI AcArya dvArA karAyela vaiyAvaccanI anucitatA. IcchAkAra karIne prAptinA abhAvamAM adIna manavALAne bhAvadAnathI vipula nirjarA. 20-29. | micchAkAra sAmAcArI. 20. | micchAkAra sAmAcArInuM vyavahAranayathI lakSaNa. 21. | micchAkAra sAmAcArInuM naizcayika lakSaNa. 63-66 69-70 70-75 75-80 81-89 86-92 92-95 95-101 101-104. 105-160 105-108 108-112 For Personal & Private Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa bhAga-1 | anukramaNikA gAthA viSaya pAnA naM. 113-118 119-122 122-129 130-139 139-150 150-160 161-15 161-195 195-174 22. micchA mi dukkaDaprayoganA arthanA jJAnathI thatAM phaLo. 23. | anya prayoga karatAM "micchA mi dukkaDam prayogamAM phaLanI vizeSatA. 24-25. "micchA mi dukkaDam' zabdaprayoganA pratyeka akSarano artha. 23. | "micchA mi dukkaDam' prayoganA dareka akSaranA arthavibhAganI saMgatatA. 27-28. upayogathI pharI pApakaraNamAM "micchA mi dukkaDa' prayogathI thatA anartho. 29. utsargapadamAM pApanuM akaraNa je pratikramaNa. 30-35. tathAkAra sAmAcArI. 30. tathAkAra sAmAcArInuM lakSaNa. tathAkAra sAmAcArIno viSaya, tathAkAra sAmAcArI pAlana karavAnAM sthAno utsargathI tathAkAra sAmAcArInA viSayabhUta evA susAdhunuM svarUpa. saMvigna ane saMvignapAkSika sivAyanA sAdhunA upadezamAM vikalpathI tathAkAranI vidhi. jJAna ane saMvega e baMne guNayuktamAM abhinivezathI atathAkAra. saMvignagItArthanA yuktikSama ane ayuktikSama vacanamAM tathAkAra ane anyanA yuktikSama vacanamAM tathAkAranA vibhAgamAM zaMkA ane samAdhAna 35. tathAkAra sAmAcArIno phalasamUha. 39-40. Avazyaka sAmAcArI. 37. Avazyaka sAmAcArInuM lakSaNa . 37. "AvazyakI' prayoga karyA pachI saMyamavRddhine anupayogI kArya karavAmAM pratijJAno bhaMga. samyak AcArapAlananA pariNAma vagara "AvazyakI' prayogathI karmakSayano abhAva, "AvazyakI' prayoga karIne saMpUrNa kRtyanI sarva AcaraNAmAM zAstrAnusArI yatanA hoya to Avazyaka sAmAcArInuM pAlana, anyathA kRtyakaraNamAM paNa apAlana. AvazyakI'nA sthAne naiSadhinI prayoga kema nahi ? e viSayaka zaMkA ane samAdhAna. 174-180 180-185 185-190 190-195 15-227 195-199 199-204 204-212 212-221 For Personal & Private Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa bhAga-1/ anukramaNikA gAthA pAnA naM. 221-227 227-247 227-230 viSaya 40. AvazyakI ane naiSadhinI ekArthaka hovA chatAM, utsargathI agamanamAM nisAhi sAmAcArInuM pAlana ane apavAdathI gamanamAM AvazyakI sAmAcArInuM pAlana. 41-4pa.| naSelikI sAmAcArI. 41. auSadhithI sAmAcArInuM lakSaNa. 42. avagrahamAM praveza karatI vakhate 'nisIhi' prayoganuM prayojana. 43. prayatnapUrvakanA paribhogathI ja devanI avagrahabhUmimAM praveza ISTa sAdhana. 44. vasatimAM praveza karatI vakhate nizIhi' prayoganuM prayojana. 45. nizIhi' e prakAranA vacanaprayogathI thatI phaLaprApti. 40-50.| ApRcchA sAmAcArI. 47. ApRcchA sAmAcArInuM lakSaNa. 47-48. ApRcchA sAmAcArImAM hitanI paraMparA dvArA mokSa pratye kAraNatAnI yukti. 49. | evaMbhUtanAthI ApRcchA sAmAcArI maMgalarUpa. 50. | bhagavad upadiSTa kAryamAM niHzaMkitapaNe parama yatna karavo joIe. tethI nityakRtyanA akaraNamAM karmabaMdharUpa anarthaphaLanI prApti. 230-236 237-240 240-244 244-247 248-276 248-251 251-261 261-267 297-276 E IT ET For Personal & Private Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 1 OM hrIM aha~ namaH / OM hrI~ zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH / che nama: || nyAyavizArada-mahAmahopAdhyAya-zrIyazovijayaviracita sAmAvArIpradowAma" -: TIkAkAranuM maMgalAcaraNa: aiM kArakalitarUpAM smRtvA vAgdevatAM vibudhavandyAm / sAmAcArIprakaraNameSa svakRtaM suvivRNomi / / 1 / / anvayArtha: vAnitarUpAM- kArathI yukta svarUpavALI vivudhavaMdyA=vibudhavaMda vAvatAM mRtva=vAgevatAnuM smaraNa karIne Ug=A huM svataM=svakRta-potAnA vaDe ja racAyela, sImIvArIkara =sAmAcArI prakaraNane suvidyuma=sArI rIte vivaraNa karuM chuM. 1II artha : che kArathI yukta svarUpavALI, vibudhavaMdya vAgyevatAnuM smaraNa karIne A huM svakRta "sAmAcArI prakaraNane sArI rIte vivaraNa karuM chuM. /1// graMthakAra upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAje sarasvatInI upAsanA karela che ane te kAra e sarasvatInuM bIja che, tethI teo te bIjanA praNidhAnapUrvaka zrutanI racanA kare che. tethI ' kArarutitarUpa' zabdathI maMgalAcaraNano prAraMbha karela che. * Ug: ' TIkAnA maMgalAcaraNamAM 'UT' e sarvanAma 'marda nuM vizeSaNa che arthAt "A huM svakRta sAmAcArInuM varNana karuM chuM, e kathanathI graMtharacanA karyA pachI TIkA racavAne sanmukhabhAvane prApta thayelA evA graMthakArazrIe UM' zabda dvArA potAno nirdeza karyo che. avataraNikA : iha hi bhavArNave duHkhasahasravIcinicayabhISaNe bhavyaprANinAmAdhArazcAritrameva yAnapAtraM, tacca For Personal & Private Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 1 samyaksAmAcArIrUpAnukUlapavanapreritameva tvaritaM tannistArAya prabhavatIti dviguNaphalArthitayA bhagavadvardhamAnasvAmistutivyAjena tatsvarUpaM pratipipAdayiSuH pratijAnIte - avataraNikArya : hajAro duHkhonAM mojAMothI bhayaMkara evA A ja bhavarUpI samudramAM bhavya prANIone AdhAra cAritra ja yAnapAtra che=jahAja che, ane te cAritrarUpI yAnapAtra, samyapha sAmAcArIrUpa anukULa pavanathI prerita ja zIdhra tenA=bhavasamudratA, vistAra mATe samartha bane che. e hetuthI dviguNa kvArthIpaNAthI bhagavAna vardhamAnasvAmInI stutinA AzayathI tenA svarUpane-sAmAcArInA svarUpane, pratipAdana karavAnI IcchAvALA graMthakAra pratijJA kare che. * 'premavatIti' ahIM ti' no artha "e hetuthI' che arthAt sAmAcArInI sahAyathI cAritra zIdhra saMsArasAgarane tAravA mATe samartha thAya che, te kAraNathI sAmAcArInA svarUpane pratipAdana karavAnI IcchAvALA graMthakAra pratijJA kare che. * 'dviguNittarthitayA' A sAmAcArIne vardhamAnasvAmInI stutinA AzayathI pratipAdana karI che, tenuM kAraNa e che ke graMthakAra be phaLanA arthI che. te be phaLa A pramANe jaNAve che - (1) cAritramAM upakAraka evI sAmAcArIno bhavya jIvone bodha karAvavo. (2) sAthe sAthe bhagavAnanI stuti dvArA paNa stutinA phaLane prApta karavuM. A be phaLanA arthI hovAnA kAraNe graMthakAra stutinA AzayathI sAmAcArInA svarUpane kahe che. bhAvArtha - avataraNikAmAM cAritrane yAnapAtra=jahAja, kahela che ane samyaka sAmAcArIne anukULa pavana kahela che. paraMtu A sAmAcArI cAritrarUpa ja che, tethI te baMnenI=cAritranI ane sAmAcArInI, bhinnatA kaI rIte saMgata thAya ? tenuM tAtparya e che ke, cAritra jema mULaguNa ane uttaraguNarUpa che, tema apekSAe mULaguNarUpa paNa che ane uttaraguNanI prApti mULaguNanI atizayatAnuM kAraNa bane che. tethI uttaraguNarUpa sAmAcArI mULaguNarUpa cAritrane atizayita karavAmAM kAraNa bane che, e dRSTine sAme rAkhIne sAmAcArIne pavanasthAnIya kahela che. jema dAnano pariNAma hoya ane dAnakriyA karavAmAM Ave tyAre te udAratAnA pariNAmamAM atizayatA Ave che, tema yathAyogya dazavidha sAmAcArInA AcaraNathI nizcayanayane abhimata samabhAvanA pariNAmarUpa AtmAnA cAritranA pariNAmamAM paNa atizayatA thAya che. AthI karIne paNa sAmAcArIne anukULa pavanasthAnIya kahela che. IIII For Personal & Private Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 1 gAthA: jaha muNisAmAyAriM saMseviya paramanivvuI patto / taha vaddhamANasAmiya ! homi kayattho tuha thuIe / / 1 / / chAyA: ____ yathA munisAmAcArI saMsevya paramanirvRtiM prAptaH / tathA vardhamAnasvAmin ! bhavAmi kRtArthastavastutyA / / 1 / / manvayArtha : vaddhamANasAmiya !=vardhamAnasvAmI !jaha=vhe mAre muNisAmAyAri=muninI sAmAyArI, saMseviya= sabhya re sevana zava (tvaM-tame) paramanivvuiM=52ma nitine patto-prApta thayA taha-te re tuha thuIe-tamArI stutithI homi kayattho-TuM kRtArtha thA chu. / / 1 / / * ||thaa-1 mA 'tvaM' 56 'saMseviya' 206 pachI adhyA2 che. gAthArtha : he vardhamAnasvAmI ! je prakAre munisAmAcArInuM samyaka prakAre sevana karIne tame parama nivRtine (mokSa) pAmyA, d us bhArI stutithI huM kRtArtha thA chu. ||1|| TIs: jaha tti / 'yathA' yena prakAreNa 'munisAmAcArI' sAdhusaMbandhIcchAkArAdikriyAkalApam, oghadazavidhapadavibhAgarUpakriyAkadambazaktasyApi 'sAmAcArI'padasya prakaraNamahimnA vizeSaparyavasAyitvAt, 'saMsevya'= upayuktatayA''rAdhya, 'paramanirvRti'=sakalasAMsArikasukhAtizAyimokSasukhaM, prAptastvamiti gamyam / he vardhamAnasvAmin ! 'tathA' tena prakAreNa, 'tavastutyA' icchAkArAdibhedopadarzakabhavatstavanena, kRtArtho bhavAmi, etadeva hi stutikalpalatAyAH phalaM yadbhagavadguNavarNanamiti, bhaktizraddhA'tizayajanitAdasmAdacirAdevAjarAmaratvasiddheH / / 1 / / ToDArtha : jaha tti / yathA ... varNanamiti / 'jaha tti' / me thA prati cha. 'munisAmAcArI' sAdhusaMbaMdhI 27istule yAno samudAya. ahIM prasta thAya ke munisAmAcArIno 'sAdhusaMbaMdhI IcchAkArAdi kriyAkalApa' evo artha kema yo ? ma hetu pratAve cha - ogha, dazavidha ane padavibhAgarUpa kriyAsamudAyamAM zakta paNa zaktivALA paNa, sAmAcArI' For Personal & Private Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 1 padanuM prakaraNanA mahimA vaDe vizeSamAM paryavasAyIpaNuM che. yathA'=je prakAre munisamAcAraI=IcchAkArAdi munisAmAcArIne saMseca=upayuktapaNA vaDe ArAdhana karIne vaMetame parama nivRtine sakala sAMsArika sukhathI atizayita mokSasukhane, pAmyA, mULa gAthAmAM 'tva' e adhyAhAra che, te batAvavA mATe 'miti ' e pramANe TIkAmAM kahela che. te vardhamAnasvAmI ! tathA-te prakAre, tamArI stuti vaDe=IcchAkArAdi bhedaupadarzaka tamArI stavanA vaDe, huM kRtArtha thAuM chuM. A ja=je IcchAkArAdi bhedaupadarzaka ApanuM stavana che e ja kharekhara stutikalpalatAnuM phaLa che, je bhagavAnanA guNanA varNanarUpa che. "rUti' zabda hetuarthaka che arthAt e hetuthI huM kRtArtha thAuM chuM. * 'cchIchArati' ahIM rAti thI miththAkAra, tathAkAra Adi 10nuM grahaNa karavuM. * 'kriyAvizabsthApi' ahIM 'pa thI e kahevuM che ke, IcchAkAra AdimAM to sAmAcArIpada zaktivALuM che, paraMtu ogha ane padavibhAga sAmAcArImAM paNa sAmAcArIpada zaktivALuM che. utthAna : ahIM prazna thAya ke haju potAne bhagavAnanI stuti karavAthI kaMI phaLa prApta thayuM nathI, to huM kRtArtha thAuM chuM, tema kema kahI zakAya ? tethI kahe che - TIkArca - mazriddhI ..... siddhara pAchAbhakti ane zraddhAnA atizayathI janita-utpanna thayela, AnAthI= aMtaraMga guNarUpa stavanAthI, zIdhra ja ajarAmarapaNAnI siddhi che. [1] bhAvArtha : ahIM munisAmAcArIno artha sAdhusaMbaMdhI IcchAkArAdi kriyAkalApa (kriyAno samudAya) karyo. tethI munisAmAcArIthI IcchAkArAdi daza prakAranI sAmAcArI grahaNa karavAnI che. tyAM prazna thAya ke - zAstramAM sAdhusaMbaMdhI sAmAcArI traNa prasiddha che: (1) ogha sAmAcArI, (2) dazavidha sAmAcArI ane (3) padavibhAga sAmAcArI. tethI "sAmAcArIpadanI zakti A traNe sAmAcArImAM rahelI che. tethI sAdhusAmAcArI zabdathI traNenI upasthiti hovA chatAM IcchAkArAdi dazavidha sAmAcArI ja kema grahaNa karI ? tethI graMthakAra spaSTIkaraNa karatAM kahe cheH ogha sAmAcArI vagere traNa sAmAcArImAM samartha paNa sAmAcArIpadanuM, prakaraNanA mahimAne kAraNe vizeSamAM paryavasAyIpaNuM che. jema "seMdhava' zabda mIThuM (lavaNa) ane azva (ghoDA) baMne arthano vAcaka che, to paNa jamavAnA prasaMge koI kahe ke, jaidhavamAnava' to tyAM saidhava' zabda jamavAnA prakaraNanA kAraNe lavaNamAM grahaNa thAya che ane e ja zabdaprayoga yuddhanA prakaraNamAM azvanA arthamAM grahaNa thAya che, tema zAstramAM sAdhusAmAcArI traNa prakAranI hovA chatAM graMthakAre A graMthamAM dazavidha sAmAcArIne kahevAno prAraMbha karela che, te rU5 prakaraNanA mahimAthI For Personal & Private Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 1 sAdhusAmAcArI pada dazavidha sAmAcArIrUpa vizeSamAM paryavasAna pAme che=vizeSa arthane kahenAra bane che. tethI ahIM sAdhusaMbaMdhI IcchAkArAdi kriyAkalAparUpa munisAmAcArIne grahaNa karela che. saMsevya' - graMthakAre saMsevya zabdano artha 'upayuktapaNAthI ArAdhana karIne e pramANe karyo ane kahyuM ke bhagavAna !tame upayuktapaNAthI sAmAcArInuM ArAdhana karIne parama nivRtine samagra sAMsArika sukha karatAM atizayavALA mokSasukhane, pAmyA. AnAthI e phalita thAya ke, dazavidha sAmAcArInuM zAstramAM je prakAre varNana karAyuM che, te prakAre upayuktapaNA vaDe jo tenuM ArAdhana karavAmAM Ave to, arthAt prasaMge prasaMge dazavidha sAmAcArI bolavAmAM Ave teTalA mAtrathI nahi, paraMtu je je sAmAcArImAM je je bhAvo abhipreta che, te te bhAvone phuraNa karavA mATe yatna usthita thAya to, te prakAranA mAnasayatnapUrvaka sevAyelI te sAmAcArIno upayoga, kSayopazamabhAvanA cAritrane atizayita karIne avazya mokSanuM kAraNa bane che. AthI zAstravacanane avalaMbIne upayoganA prakarSathI sevAtI A dazavidha sAmAcArI avazya mokSanuM kAraNa bane che, e prakAranI niyata vyApti che. teno bodha yogya zrotAne karAvavA graMthakAre dazavidha sAmAcArIthI bhagavAnanI stuti karela che. vaLI je prakAre bhagavAne dazavidha sAmAcArI sevI te prakAre te sAmAcArInA varNanathI bhagavAnanA vAstavika svarUpanuM kIrtana thAya che ane te kIrtanathI kIrtana karanArane nirjarAnI prApti thAya che; kema ke bhagavAnanA vAstavika svarUpane avalaMbIne karAtA kIrtanathI bhagavAnanI sAthe tanmayabhAva Ave che ane tanmayabhAvanA atizayathI yAvat sarvakarmano nAza paNa thAya che. tethI graMthakAra kahe che ke, te prakAranI stutithI huM kRtArtha thAuM chuM arthAt tamArI stutithI nirjarAnA phaLano bhAgI thAuM chuM. 'tava' A ja=IcchAkArAdi bhedane jaNAvanAruM evuM ApanuM je stavana che e ja, stutikalpalatAnuM phaLa che, je bhagavAnanA guNanA varNanarUpa che, e hetuthI huM kRtArtha thAuM chuM; kema ke bhakti ane zraddhAnA atizayathI janita AnAthI=bhagavAnanA stavanathI, zIdhra ajarAmarapaNAnI siddhi thAya che. ahIM zaMkA thAya ke bhagavAnanI stuti karavAthI haju potAne kaMI prApta thayuM nathI to huM kRtArtha thAuM chuM, ema kema kahI zakAya ? kema ke sAmAnyathI potAne Icchita sukhAdi arthanI prApti thAya tyAre huM kRtArtha thayo chuM tema kahevAya che, ane ahIM bhagavAnanI stuti karavAthI potAne atyAre to kaMI prApta thayuM nathI, chatAM kRtArtha thAuM chuM ema kema kahyuM? tethI kahe che - bhakti ane zraddhAnA atizayathI janita evA bhagavAnanA stavanathI zIdhra ja ajarAmarapaNAnI arthAt mokSanI siddhi che, tethI huM kRtArtha thayo chuM. Azaya che e ke, koIne kalpavRkSanuM phaLa maLI jAya tyAre te tenA upabhogathI amarapadane prApta kare che, chatAM paNa phaLanI prAptimAtrathI ja tene "have huM kRtArtha thayo chuM tema bhAse che;" kema ke phaLanI prApti thaI eTale have te phaLano upabhoga karaze ane avazya pote amarapadane pAmaze. te rIte ahIM kRtArthano prayoga karela che. For Personal & Private Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 1 ahIM A bhagavAnanA guNavarNanane stutikalpalatAnuM phaLa kema kahyuM ? evI koIne zaMkA thAya, tethI tenuM samAdhAna A rIte karI zakAya - bhagavAnanI stutio be prakAranI che: (1) vAstavika svarUpanA nirUpaNa(varNana)rUpa ane (2) aMtaraMga guNonA kIrtanarUpa ghaNAM stavanomAM AdimAM evI stuti hoya che ke "he prabhu ! tame siddhArtharAjAnA kuLadIpaka cho, tame 72 varSanA AyuSyavALA cho, AvA AvA devALA cho", ItyAdi bhagavAnanA vAstavika svarUpanA nirUpaNa varNana)rUpa bhagavAnanI sarva stutio kalpalatAsthAnIya che; kema ke kalpavRkSanI latA (vela) jema zreSTha hoya che, tema A bhagavAnanA svarUpanuM varNana karanArI AvI stutio, ghaNI nirjarA karanArI hovAthI zreSTha kalpalatA jevI che. paraMtu jema kalpalatAmAM AvatuM phaLa amarapaNArUpa vizeSa lAbhanuM kAraNa bane che, tema sAmAnyathI karAyelI bhagavAnanI stutio je phaLa ApI zakatI nathI tevuM zreSTha phaLa bhagavAnanA aMtaraMga guNonuM kIrtana Ape che. AthI jyAre koI jIva bhagavAnamAM vartatA sAmAcArInA pariNAmathI bhagavAnanI stuti karavAmAM upayogavALo hoya, tyAre anya stuti karatAM AvA prakAranA bhagavAnanA aMtaraMga guNagAnathI te jIva mahAnirjarAne karI alpakALamAM mokSaphaLane pAme che; kema ke aMtaraMga guNarUpa ucita sAmAcArInI AcaraNArUpe bhagavAnanI upasthiti karIne bhagavAnanI sAthe tanmayabhAva pAme to tevI sAmAcArI potAnAmAM paNa avazya pragaTa thAya, je avazya alpakALamAM potAnA mATe mokSanuM kAraNa bane. tethI bhagavAnanA aMtaraMga guNonA kIrtanarUpa stutio kalpalatAnA phaLasthAnIya che ane te guNagAnamAM tanmayabhAva Ave che te phaLanA upabhogasthAnIya che, ane tenA upabhogathI zIdhra mokSanI prApti thAya che. AthI stutikalpalatAnA phaLarUpa A bhagavAnanI stavanA che, tema kahela che. AnAthI e prApta thAya ke, bhagavAnanA svarUpavarNananI stuti karavAthI bhagavAna pratye bahumAnabhAva vyakta thAya che, ane jyAre bhagavAnanA je je aMtaraMga guNo che tenuM varNana karavAmAM Ave, ane bhagavAnanI sAthe tanmayabhAva Ave, tyAre jIva zIdhra sarvakarmano nAza karIne mokSa phaLane pAme che. tethI stutikalpalatAnA phaLasthAnIya bhagavAnanA guNonA varNanarUpa A sAmAcArInuM varNana che te bhagavAnanA aMtaraMga guNonA kIrtanasvarUpa che, ane te prakAranA bhagavAnanA svarUpane kAraNe bhagavAna pratye jene bhakti ane zraddhAno atizaya pedA thayo hoya tevo jIva, jo A dazavidha-sAmAcArI-svarUpa bhagavAnanA guNonuM kIrtana karatAM karatAM tanmayabhAvane pAme, to bhagavAnanA jevI A dazavidha sAmAcArI pariNAmarUpe potAnAmAM paNa AvirbhAva pAme, ane jema bhagavAna A sAmAcArIne pALIne kRtArtha thayA, tema stuti karanAra vyakti paNa upayoganA prakarSathI A sAmAcArI pALIne tatkALa ke thoDA kALanA vilaMbanathI avazya vItarAga bane che ane tenA phaLarUpe avazya mokSasukhane pAme che.IIII For Personal & Private Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 2 avataraNikA : ___athAdau pratijJAtanirUpaNAM sAmAcArImarthato nayavibhAgena vivecayan vizeSaNa-vizeSyabhAvasvarUpeNa nirUpayati - avataraNikArya : have, AdimAM arthathI vayavibhAga dvArA vivecana karatAM, vizeSaNa-vizeSabhAvasvarUpe pratijJAtane nirUpaNa karanArI evI=jenI prarUpaNA karavAnI pratijJA karI che evI, sAmAcArInuM nirUpaNa kare che - bhAvArtha dareka vizeSaNanA artha te te nayamAM paryavasAna pAme te rIte A vivecana kareluM che, te batAvavA mATe arthathI navibhAga dvArA vivecana karatAM e pramANe kahela che. ahIM 'pratijJAta sAmAcArI' ema na kahetAM 'pratijJAta nirUpaNA sAmAcArI' - e pramANe eTalA mATe kahela che ke, je prakAre sAmAcArIne sevIne bhagavAna mokSane pAmyA, te prakAre bhagavAnanI stuti karavAnI graMthakAre pratijJA karelI che, tethI 'pratijJAta evI bhagavAnanI stutine nirUpaNa karanArI A sAmAcArI che,' te batAvavA mATe Avo 'pratijJAta nirUpaNA" zabdano prayoga karela che. ahIM vizeSaNa-vizeSyabhAvasvarUpe pratijJAta nirUpaNA sAmAcArIne kahe che ema kahyuM, tenAthI e kahevuM che ke, je je nayane abhimata je je sAmAcArInuM svarUpa che tene vizeSaNarUpe grahaNa karavAmAM Avaze, ane AtmAne vizeSyarUpe grahaNa karavAmAM Avaze. jema ke saMgrahanayathI "AtmA sAmAcArI che" - ahIM AtmA vizeSyarUpe che ane sAmAcArI vizeSaNarUpe che. evA svarUpe sAmAcArInuM varNana graMthakAra zlokanA nirUpaNamAM kare che. gAthA : sAvajjajogavirao tujjha tigutto susaMjao samae / AyA sAmAcArI samAyaranto a uvautto / / 2 / / chAyA : sAvadyayogaviratastava triguptaH susaMyataH samaye / AtmA sAmAcArI samAcaraMzcopayuktaH / / 2 / / anvayArtha: tu samagetArA siddhAMtamAM sAvaMno viro sAvaghayogathI virata, nitto==Na guptivALo, susaMgo susaMyata, samAyaranto ane samyapha AcaraNA karato vItto upayukta sayA AtmA sAmAvArIka sAmAcArI che. rA For Personal & Private Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa / gAthA: 2 * bhagavAnane saMbodhIne graMthakAra kahe che. gAthArtha : tArA zAstramAM sAvadhayogathI virata, traNa gativALo, susaMyata, samyapha AcaraNA karato ane upayukta (upayogavALo) AtmA sAmAcArI che. rAma TIkA : sAvajja tti / tava samaye siddhAnte, AtmA sAmAcArI, na tvanAtmA tadvyatirikto guNaH / idaM ca saMgrahanayamataM, Atmani vizeSye sakalasAmAcArI saMgrahaNAt / TIkArya : "sAvajhma ri' | e gAthAnuM pratika che. tamArA samayamAM=siddhAMtamAM, AtmA sAmAcArI che, paraMtu AtmAthI vyatirikta anAtmarUpa guNa sAmAcArI nathI; ane A saMgrahAyano mata che, kema ke vizeSya evA AtmAmAM sakala sAmAcArIno saMgraha karela che. bhAvArtha : saMgrahanayanA mate vizeSya evA AtmAmAM sakala sAmAcArIno saMgraha karavAmAM Ave che. Azaya e che ke, saMgrahanayanA mate nigodanA AtmAmAM paNa sAmAcArI zaktirUpe che ane te sivAyanA ekendriyathI paMcendriya parvatanA jIvomAM ane keTalAka manuSyomAM (jemAM vyaktirUpe sAmAcArI nathI tevA manuSyomAM) je zaktirUpe sAmAcArI che, tene saMgrahanaya sAmAcArIrUpe svIkAre che; ane je loko dazavidha sAmAcArInuM sevana kare che, tenAthI pragaTa thayela sAmAcArIno paNa te naya saMgraha kare che, ane sAmAcArInuM phaLa siddha avasthAmAM che teno paNa te naya saMgraha kare che. tethI - (1) zaktirUpa sAmAcArI - nigoda, pratyeka vanaspatikAya, anya ekendriya, ane beIdriyathI mAMDI paMcendriya parvatanA jIvomAM ke jemAM vyaktirUpe sAmAcArI nathI tevA manuSyomAM che, (2) vyaktirU5 sAmAcArI - dazavidha sAmAcArInuM sevana karanAra AtmAomAM che, (3) phaLarUpa sAmAcArI - siddhomAM che. e traNe sAmAcArIno saMgraha karIne badhA AtmAone te naya sAmAcArI kahe che ane A sAmAcArI AtmArUpa ja che, paNa AtmAthI vyatirikta koI guNasvarUpa nathI; kema ke AtmAthI vyatirikta koI guNarUpe jo sAmAcArIne svIkArIe to te sAmAcArI anAtmArUpa bane; ane anAtmA sAmAcArI nathI, paraMtu AtmA For Personal & Private Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 2 pote ja sAmAcArI che. A nayathI ema prApta thAya ke, jagatanA tamAma jIvo sAmAcArIrUpa che, paNa jaDa padArtho sAmAcArIrUpa nathI. A nayanI dRSTithI e phalita thayuM ke A dazavidha sAmAcArI e AtmAnuM svarUpa ja che, je sAdhanA dvArA pragaTa karavAnuM che, paraMtu AtmAthI bhinna evI koI vastu meLavavA mATe sAdhanA karavAnI nathI. TIkA - atha vyavahAranayo brUte-na hyAtmA sAmAcArIti vyavahartuM zakyate, evaM sati sarvatrAtmanyavizeSe tadvyavahAraprasaGgAt / tannaivaM nigAdyam, kintvitthaM nigAdyaM yad - "icchAkArAdikamAcAra samAcarannAtmA sAmAcArI" iti / evaM cA'samAcaratyAtmani nAtiprasaGga iti / TIkArca - have vyavahAranaya kahe che - "AtmA sAmAcArI che" e pramANe vyavahAra karavo zakya nathI ja. Ama hote chate AtmA sAmAcArI che tema hote chate, AtmArUpe avizeSa evA badhA AtmAomAM tenA=sAmAcArInA, vyavahArano prasaMga Avaze. te kAraNathI A pramANe kahevuM joIe nahi, paraMtu A pramANe kahevuM joIe. je A pramANe - "IcchAkArAdi AcArane Acarato AtmA sAmAcArI che." ti" zabda vyavahAranayanA mate sAmAcArInA lakSaNanI samAptimAM che. ane A rIte=IcchAkArAdi AcArane Acarato AtmA sAmAcArI che e rIte, sAmAcArIne nahi AcaratA AtmAmAM sAmAcArI mAnavAno atiprasaMga nathI. 'ti" zabda vyavahAranayanA kathananI samAptimAM che. * 'di pavAra arthamAM che. bhAvArtha : saMgrahanaya AtmAne sAmAcArIrUpe kahe che, tenuM kAraNa saMgrahanayanA mata pramANe badhA AtmAo zuddha svarUpa che. tethI nigodanA jIvo paNa siddhanA AtmA jevA che, mATe saMgrahanaya AtmAne sAmAcArI kahe che. jyAre vyavahAranaya to jyAM sAmAcArIno vyavahAra thato hoya tyAM sAmAcArI svIkAre che ane tethI sAmAcArInA lakSaNamAM pariSkAra karatAM te kahe che ke sAmAcArInuM lakSaNa A pramANe karavuM joIe - "IcchAkArAdi dasa prakAranA AcArane Acarato AtmA sAmAcArI che." A lakSaNathI daza prakAranI sAmAcArIne nahi AcaranAra evA jIvomAM sAmAcArInA lakSaNano atiprasaMga Avaze nahi. ahIM vizeSa e che ke vyavahAranayanI sthUla dRSTi che, tethI je AtmA sAmAcArInI AcaraNA karato hoya tevA AtmAmAM te sAmAcArI svIkAre che; Ama chatAM je sAmAcArI mokSanuM kAraNa nathI tevA veSadhArI sAdhuo paNa jyAre IcchAkArAdi AcaratA hoya tyAre tevA AtmAone paNa te sAmAcArI kahe che. AthI For Personal & Private Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 2 vyavahAranayathI caramAvartanI bahArano jIva ke abhavyano jIva paNa jyAre sAmAcArI pALIne navamA raiveyakamAM jato hoya tyAre tenA AtmAne sAmAcArI kahe che. joke AvA AtmAmAM vyavahAranA sAmAcArI svIkAre che, paraMtu RjusUtranaya sAmAcArI svIkArato nathI. tethI vyavahAranayanI mAnyatAnuM AgaLamAM RjusUtranaya nirAkaraNa kare che. TIkAH atharjusUtranayo brUte-evaM satyapi vyavahArasamAcaraNazAlini dravyaliGginyatiprasaGga iti 'upayukta' ityapi vizeSaNaM deyam / upayukto nAma jJeyapratyAkhyeyaparijJApara ityarthaH / na ca dravyaliMgyevaMvidha iti / TIkArya : have RjusUtranaya kahe che - Ama hote chate paNa vyavahAranayanA mata pramANe IcchAkArAdi AcArane Acarato AtmA sAmAcArI che tema hote chate paNa, vyavahAranI AcaraNA karanAra dravyaliMgImAM dravyaliMgadhArI evA pAsatthA AdimAM, sAmAcArI mAnavAno atiprasaMga che. ethI karIne upayukta' e prakAre paNa vizeSaNa ApavuM="dazavidha sAmAcArIne Acarato upayukta AtmA sAmAcArI che." ahIM prazna thAya ke, upayukta eTale zuM? tethI kahe che - upayukta eTale 'zeya ane pratyAkhyaya parissAmAM tatpara' e pramANe upayukta'no artha che; ane dravyaliMgI AvA prakArano nathI=upayogapUrvaka sAmAcArInI AcaraNA karanAro nathI, tethI atiprasaMga nahi Ave, ema avaya che. ahIM 'ti' zabda RjusUtranayanA kathananI samAptimAM che. bhAvArtha: RjusUtranaya vyavahAranayane kahe che ke, "daza prakAranI sAmAcArIne Acarato AtmA sAmAcArI che', tema svIkArazo to, je lokoe sAdhupaNuM lIdhuM che ane prasaMge 'AvarsIhi'-'nizIhi' ItyAdi prayogo kare che, paraMtu upayogapUrvakanI kriyAo karatA nathI, tevA vezadhArIo paNa sAmAcArIvALA che, tema mAnavuM paDe; paraMtu teonI te AcaraNa mokSanuM kAraNa nathI, tethI teonI AcaraNAne sAmAcArI kahevI ucita nathI, mATe sAmAcArInA lakSaNamAM upayukta" e pramANe vizeSaNa ApavuM joIe. tethI RjusUtranayanA mata pramANe sAmAcArInuM lakSaNa "dazavidha sAmAcArIne Acarato upayukta AtmA sAmAcArI che ane Ama kahevAthI dravyaliMgadhArI pAsatthA AdimAM sAmAcArI svIkAravAno atiprasaMga Avaze nahi. RjusUtranaya upayuktano artha kare che: "zeya ane pratyAkhyayanA parijJAnamAM tatpara." teno artha e che ke dazavidha sAmAcArI je svarUpe arthane batAve che, te svarUpe tenA artho zeya che, ane te te sAmAcArInI AcaraNAthI je je bhAvo karavAnA che, tenAthI viruddha bhAvo pratyAkhyaya che. tethI te te sAmAcArInA arthane yathArtha jANato hoya ane te te sAmAcArInI AcaraNAthI je je bhAvo pratyAkhyaya che, te te bhAvone jANavAmAM paNa tatpara hoya te upayukta kahevAya. For Personal & Private Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 sAmAcArI prakaraNa/ gAthA : 2 enAthI e prApta thAya ke, samyagdaSTi AtmA dazavidha sAmAcArInA arthane yathArtha jANato hoya ane te te sAmAcArI dvArA je je bhAvo pratyAkhyaya che tene paNa yathArtha jANato hoya, ane te rIte jyAre upayogapUrvaka dazavidha sAmAcArIno prayoga paNa karato hoya, Ama chatAM pratyAkhyaya bhAvonuM pratyAkhyAna na paNa karato hoya to paNa RjusUtranA mate tevo AtmA sAmAcArI che, ema phalita thAya. sAmAnya rIte dazavidha sAmAcArI gRhastha avasthAvALo samyagdaSTi AtmA pALe tema saMbhavita nathI, paraMtu sAdhupaNuM lIdhuM hoya ane saMvignapAkSika hoya tevA sAdhu zeya ane pratyAkhyayanA bodhanA upayogapUrvaka sAmAcArIno prayoga karatA hoya tyAre temanAmAM sAmAcArI che, tema RjusUtranaya svIkAra kare che; ane AvI sAmAcArI saMyamarUpa nahi hovA chatAM pradhAnadravyakriyArUpa che, tethI paraMparAe mokSanuM kAraNa che, mATe vyavahAranayanA mate apradhAnadravyakriyAne sAmAcArIrUpe svIkAravAnI Apatti hatI te dUra thaI, ane upayogapUrvakanI dazavidha sAmAcArInI AcaraNAnI kriyAne karanAra AtmAno sAmAcArIrUpe svIkAra thayo. ahIM prazna thAya ke, yathArtha bodha, yathArtha ruci ane upayogapUrvaka dazavidha sAmAcArI pALanAra paNa saMvignapAkSika sAdhu bhAvathI saMyamanA pariNAmavALo kema nathI ? Azaya e che ke saMvignapAkSika sAdhu koIka vakhate upayogapUrvaka sAmAcArI pALatA hoya to paNa saMyamayogamAM apramAdavALA nathI, tethI teonI te AcaraNA saMyamasvarUpa nathI; to paNa potAnI bhUmikA pramANe nirjarAnuM avazya kAraNa che, ane AthI saMvignapAkSikanI 'vA mA yatanA sA sA nirmarAnI arthAt "je je yatanA che, te te nirjarAnuM kAraNa" zAstrakAroe svIkArela che. RjusUtranA nAmAdi cAre nikSepAone (nAma-sthApanA-dravya ane bhAva) svIkAre che, tema batAvatA vizeSAvazyakabhASya mahAgraMthamAM zloka-2849mAM kahyuM che ke - "icchaMto ya sa davvaM tadaNAgAraM tu bhAvaheU tti" AnAthI e phalita thAya ke RjusUtranaya bhAvanA kAraNane paNa bhAvarUpe svIkAre che, tethI dravyanikSepAno svIkAra thayo. te rIte piMDa avasthAmAM kaTakAdi (kaDA vagere) anAkAra evA te suvarNadravyane kaTakAdi kahe che; kema ke te suvarNa kaTakAdino hetu che, tethI kaTaka che ema A naya Icche che. tema prastutamAM dazavidha bhAvasAmAcArInA kAraNarUpa saMvignapAkSikanI je A upayogapUrvakanI AcaraNA che, tene paNa RjusUtranaya sAmAcArI tarIke grahaNa kare che, kema ke saMvignapAkSikanI upayogapUrvakanI sAmAcArInuM pAlana pradhAnadravyakriyArUpa hovAthI bhAvano hetu che, mATe te paNa sAmAcArI che. TIkA: evamabhihite zabdanayaH pratyavatiSThate-nanvemapyaviratasamyagdRSTyAdayo'pi sAmAcArIpariNAma prAptAH, teSAmapyevamprAyatvAt, ataH susaMyata ityapi vizeSaNIyam / susaMyato nAma SaTsu jIvanikAyeSu saGghaTTanaparitApanAdivirata ityevaM noktadoSaH / For Personal & Private Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 sAmAcArI prakaraNa/ gAthA : 2 TIkArya : Ama kahe chad=RjusUtranaya dvArA "dazavidha AcaraNAne Acarato upayukta AtmA sAmAcArI che" evuM lakSaNa karAye chate, zabdAya nanava" thI virodha kare che ke e rIte paNa=dazavidha AcaraNAne Acarato upayukta AtmA sAmAcArI che e rIte paNa, aviratasamyagdaSTi Adi paNa sAmAcArI pariNAma prApta thayA; kema ke teonuM paNa AvuM svarUpa che=sAmAcArInuM lakSaNa ghaTe tevuM svarUpa che. AthI karIne susaMyata' e pramANe paNa vizeSaNa ApavuM. arthAt "dazavidha sAmAcArIne Acarato susaMyata upayukta AtmA sAmAcArI che ane zabdanAya susaMyata'no artha kare che: "SajIvanikAyanA viSe saMghaTTana ane paritApanA AdithI virata." ethI karIne ukta doSa nathI=aviratasamyagdaSTi Adine sAmAcArI svIkAravAnA atiprasaMgarUpa doSa nathI. * "vamaviratAyaphruTyAyopi" ahIM vi' thI sarvaviratidharane grahaNa karavA, tathA Ari' padathI pauSadha karatA dezaviratidharane grahaNa karavA; kAraNa, pauSadhAdi karatI vakhate zrAvako "Avassahi" "nisIhi' Adi prayoga kare che. tethI teomAM sAmAcArInI AcaraNA paNa che, tethI lakSaNa ghaTI jAya che. *'paritApanAdri ahIM '"i thI trAsa Apavo ke mAravuM Adi hiMsAnA prakAronuM grahaNa karavuM. bhAvArtha : ' zabdanaya RjusUtranayane kahe che ke, upayogapUrvaka dazavidha sAmAcArI pALanAra AtmA sAmAcArI che tema kahevAmAM Ave to, saMvignapAkSika jyAre upayogapUrvaka sAmAcArI pALe che tyAre tenI AcaraNAne paNa sAmAcArI mAnavAno prasaMga prApta thAya. jyAre saMvignapAkSika to avirati avasthAmAM che, tethI teonI AcaraNA sAmAcArI kahI zakAya nahi. tethI saMvignapAkSikamAM AvatA atiprasaMganA vAraNa mATe zabdanaya kahe che ke sAmAcArInA lakSaNamAM "susaMyata' vizeSaNa ApavuM joIe. A rIte zabdanayanA mate susaMyata evo sAdhu upayogapUrvaka dazavidha sAmAcArI pALato hoya tyAre teno AtmA sAmAcArI bane che. "susaMyata" zabdano artha karatAM zabdanaya kahe che ke "cha jIvanikAyane viSe saMghaTTana ane paritApanAdithI virata." AnAthI e prApta thayuM ke, saMvignapAkSika cha javanikAyanA rakSaNamAM samyagu yatanAvALo nathI, tethI upayogapUrvaka paNa dazavidha sAmAcArI sevato hoya to paNa teno AtmA sAmAcArIrUpa nathI; paraMtu cha javanikAyanA pAlananA pariNAmavALo evo sAdhu jyAre upayogapUrvaka dazavidha sAmAcArI seve che tyAre teno AtmA sAmAcArI che; kema ke zabdanaya bhAvanikSepAne mAne che ane bhAvathI sAmAcArI sarvaviratidharane ja hoya che. tethI saMvignapAkSikanI vyAvRtti karIne susaMyatane te sAmAcArI kahe che. TIkAH samabhirUDhastvAha-nanvevaM pramattasaMyatAdayo'pyevaMprAyA iti teSAmapi tatprasaGga iti 'trigupta' ityapi vizeSaNIyam / tadarthazcAkuzalacittAdinirodhitvaM kuzalacittAdhudIrakatvaM ca, 'ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNam' itinyAyAt For Personal & Private Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 2 "paSyamita rUtyapa draSTavyam | TIkArya : vaLI samabhirUDha naya kahe che - A pramANe zabdanaye lakSaNa karyuM ke, "IcchAkArAdi sAmAcArIne Acarato susaMyata upayukta AtmA sAmAcArI che" e pramANe, pramasaMyata Adi paNa AvA prakAranA che=sAmAcArInuM A lakSaNa ghaTe tevA prakAranA che, ethI karIne teomAM paNa=pramasaMvata AdimAM paNa, sAmAcArI svIkAravAno prasaMga prApta thaze. ethI karIne trigupta' e paNa vizeSaNa ApavuM joIe. tethI sAmAcArInuM lakSaNa A pramANe prApta thAyaH "IcchAkAra Adi sAmAcArIne Acarato trigupta, susaMyata, upayukta AtmA sAmAcArI che. teno artha triguptano artha, akuzala citAdi virodha karavo ane kuzala cittAdine pragaTa karavuM e che. "ekatA grahaNamAM tajjAtIyanuM grahaNa che" - e prakAranA tyAyathI 'paMcasamita' e pramANe paNa jANavuM triguptarUpa ekanuM grahaNa karAye chate tajjAtIya= triguptajAtIya, paMcasamitanuM paNa grahaNa thAya che. * 'pramattasaMtakiyoDagevaMjhAyA' mAM 'va' zabdathI apramatta Adino samuccaya che ane pramattasaMyatAdimAM ri' thI pramattasaMyataguNasthAnamAM rahelA alita sAdhuo grahaNa karavAnA che, ke jemaNe khulanAnI zuddhi karI na hoya tyAM sudhI, AkarSa dvArA guNasthAnakathI pAta thayelA hoya to paNa zuddhi karyA pUrve saMyamanI kriyAo barAbara karatA hoya to susaMyata Adi badhA vizeSaNothI sAmAcArInuM lakSaNa teomAM ghaTI zake che. tethI 'dri' padathI temane grahaNa karavA evuM bhAse che. ahIM stulita sAdhunA udAharaNa tarIke siMhaguphAvAsI muni jyAre alanA pAmyA che, paNa jyAM sudhI zuddhi karI nathI tyAM sudhI alita che. tethI AkarSa dvArA guNasthAnakathI pAta hovA chatAM susaMyata paNa che; kema ke saMyamanI AcaraNA barAbara kare che. * 'tevAmAM ahIM thI e kahevuM che ke apramatta saMyatAdimAM to sAmAcArI che ja, paNa pramatta saMyatamAM paNa sAmAcArI svIkAravI paDaze. bhAvArtha : pramatta saMyatothI saMyamamAM pramAda thato hoI samabhirUDhanaya teomAM sAmAcArI svIkArato nathI; ane susaMyata' vizeSaNano artha pUrvamAM cha javanikAyanA saMghaTTana-paritApanAdithI virata' evo karyo, tethI pramatta saMyata Adi sAdhu yatanApUrvaka saMyamanI AcaraNA karatA hoya tyAre susaMyata che, Ama chatAM teomAM apramAdabhAva nathI, tethI samabhirUDhanaya pramatta saMyatomAM sAmAcArI svIkArato nathI. tethI zabdanayanA sAmAcArInA lakSaNamAM pariSkAra karI A naya "trigupta' vizeSaNa mUkavA dvArA pAMca samiti ane traNa guptivALA apramatta munine sAmAcArI kahe che. ane akuzalacittAdi jeNe nirodha karyA che ane kuzalacittAdi je pravartAve che te trigupta che, ema artha karyo, ane pramatta saMyata sudhI akuzalacittAdi pravarte che; kema ke pramAda aMza akuzalacittAdino pravartaka che, mATe apramatta saMyatonI pUrvenA muniomAM samabhirUDhanaya sAmAcArI svIkArato nathI. ahIM 'yazavijJAti mAM ' padathI akuzalavacanayoga ane akuzalakAyayoga grahaNa karavAnA For Personal & Private Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 2 che. tethI je sAdhuo akuzala mana-vacana-kAyAnA yoganA nirodhavALA ane kuzala mana-vacana-kAyAnA yogamAM sudaDha yatna pravartAve che, teo apramatta che ane temAM sAmAcArI che. AnAthI e phalita thAya che, je AtmA mokSanuM prayojana nathI tevA prakAranuM kAMI paNa mananuM ciMtavana kare che, kAMI paNa vacanaprayoga kare che tathA kAMI paNa kAyAnI duSTa ceSTA kare che, teo trigupta nathI ane teomAM samyapha AcAra nathI, mATe teo sAmAcArIvALA nathI ema samabhirUDhanaya kahe che. TIkA: athaivaMbhUtaH siddhAntayati- nanvevamapramattAdayo'pi tathAbhAvaM prAptAH / na ca tatphalamavadyaparikSayamantarA tatsadbhAvo nizcIyate, kurvadrUpasyaiva kAraNasyAbhyupagamAt, kuzUlanihitabIjasyA'bIjAdavizeSAt / tadidamabhipretyoktam - "'nicchayaNayassa caraNassuvadhAe nANadaMsaNavaho vi" iti |tttvmtrtymsmtkRtaadhyaatmmtpriikssaayaamdhyvseym / tat sAvadyayogavirata ityAdi vAcyamiti / 'sAvadyayogavirataH' iti-avadyena kAraNIbhUtena saha vidyata iti sAvadyaH karmabandhaH, 'sAvajjo nAma kammabaMdho' iti cUrNikAravacanAt, tena saha yogo-vyApAro, vIryasAmarthyamityanarthAntaram, tato virataH parijJAtatatka iti yAvat / tadevambhUtasyAyamAzayaH- yadaivAtmA'bhihitasakalavizeSaNaviziSTastadaiva sAmAcArIpariNAmabhAga, nAnyadA / caramavizeSaNenaiva kRtArthatve'pi tasyetarasakalA(la)vizeSaNA''kSepakatvAt / TIkArya : arthamUta? ... prApta . have parvamUtanaya sAmAcArInA lakSaNamAM siddhAMta sthApana kare che - nanuM parva' thI samabhirUDhanayane doSa Ape che ke, A rIte samabhirUDhIye sAmAcArInuM lakSaNa karyuM te rIte, apramatta Adi paNa tathAbhAvane-sAmAcArInA pariNAmane, prApta thayA. utthAna : have apramatta AdimAM sAmAcArI kema nathI ? te evaMbhUta naya batAve che - TIkArca - na ra ta ....... vInA vizeSAt ! ane sAmAcArInA phaLarUpa avadhanA parikSaya vinA tenA sadbhAvato=sAmAcArInA sadbhAvano, nizcaya thato nathI; kema ke kurghadrapatvavALA ja kAraNano evaMbhUtanaya svIkAra kare che. kuvaApatavALA kAraNane svIkAravAmAM te yukti Ape che ke, kuzUlanihita bIjanuM abIjathI avizeSa che. (ethI kuzUlanihita bI*koThAramAM rakhAyeluM bIja jema bIja kahI zakAya nahi, tema je sAmAcArI avadhanA parikSayane karatI na hoya, te sAmAcArIne sAmAcArI kahI zakAya 9. kasyottarArdha vavedIrasa3 varahyakti mayapaII lesAIi || (thvITa 99-46) nizcayasya caraNasyopaghAte jJAnadarzanavadho'pi / vyavahArasya tu caraNe hate bhajanA tu zeSayoH / / For Personal & Private Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Gu sAmAcArI prakaraNa / gAthA : 2 nahi, te prakArano evaMbhUtanayano Azaya che.) utthAna : kurvadrapatvavALA kAraNane kAraNarUpe svIkAranI puSTi mATe zAstravacanano AdhAra Ape che - TIkArya : tami..... vAti te Ane abhiprAya karIne kahevAyeluM che - "nizcayanayanA mate caraNanA upaghAtamAM jJAnadarzanano paNa vadha che." 'ti" zabda uddharaNanI samApti mATe che. satraca=ahIMnuM sAkSIpAThanuM tatva amArAthI karAyela "adhyAtmamataparIkSAthI jANavuM. ta' tasmA arthamAM che tethI, sAvadhayogavirata ItyAdi paNa kahevuM sAmAcArInA lakSaNamAM "sAvaghayogavirata' ItyAdi kahevuM. arthAt "IcchAkArAdi sAmAcArIne Acarato sAvaghayogavirata, trigupta, susaMyata, upayukta AtmA sAmAcArI che." ema kahevuM. "rUtyAddhi mAM mAri padathI upayukta, susaMyata, trigupta Adi vizeSaNono saMgraha karavo. kAvyamati mAM ti' zabda evaMbhUtanayanA lakSaNanI samAptimAM che. TIkArya : sAvAyo ..... rUti yathAvat / sAvadha-yoga-viratano artha karatAM prathama sAvadhano artha kare che: karmabaMdhanA kAraNabhUta evA rAgAdirUpa avadhanI sAthe vidyamAna hoya te sAvadya, eTale karmabaMdha; kema ke "sAvagha eTale karmabaMdha" e prakAranuM cUNikAnuM vacana che. tenI sAthe sAvadhanI sAthe, yoga te sAvadhayoga che. yogano artha kahe cheH yoga-vyApAra-vIrya-sAmarthya e badhA ekAryavAcI che. tata tenAthI sAvadhayogathI, virata te sAvaghayogavirata che. teno phalitArtha kahe cheH "rijJAtitA'=sAvadhayogane yathArtha jANanAra ane jANyA pramANe te sAvadyayoganI viratine karanAra te sAvadhayogavirata che, e pramANe artha che. utthAna : arthataMbUta siddhAntayati" thI "ti yAvata" sudhInuM je kathana karyuM tenuM nigamana karatAM kahe che - TIkArya : vevasmRtasyA .... nAcavA te kAraNathI sAmAcArInA lakSaNamAM sAvaghayogavirata' vizeSaNa ApyuM te kAraNathI, evaMbhUtanayano A Azaya che : "jyAre jaabhihita kahevAyelA, sakala vizeSaNothI viziSTa AtmA che, tyAre ja sAmAcArInA pariNAmavALo che, avyadA nahi." For Personal & Private Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 2 utthAna : ahIM prazna thAya ke sAvadya yoga-viratano artha evaMbhUtanaye uparamAM kahyo tevo grahaNa karIe to, sAmAcArInA lakSaNamAM anya vizeSaNanA grahaNanI AvazyakatA rahetI nathI, paraMtu "sAvadya-yoga-virata AtmA sAmAcArI che tema kahevAthI evaMbhUtanayane mAnya sAmAcArI prApta thaI jAya che. tethI kahe che - TIkArya : varama ..... DaDakSeparvata carama vizeSaNa vaDe ja(lakSaNanuM) kRtArthapaNuM hovA chatAM paNa tenuM carama vizeSaNanuM, Itara sakala vizeSaNanuM AkSepakapaNuM che. * 'kRtArthaveMDa'i ahIM 3 thI kRtArtha na hoya teno samuccaya karavo. bhAvArthalaya bhUta thI patthAt sudhInA kathanano bhAva A pramANe che : nanu purva samabhirUDhanaye sAmAcArInuM lakSaNa karyuM te pramANe apramatta saMyata, apUrvakaraNa Adi guNasthAnakavALA sAdhuo paNa sAmAcArIvALA che tema saMgraha thAya che, ane evaMbhUtanayane teomAM sAmAcArI mAnavI nathI; kema ke jyAM sudhI sAmAcArInuM phaLa pragaTa na thatuM hoya tyAM sudhI sAmAcArI che, tema evaMbhUtanaya svIkArato nathI, ane dazamA guNasthAnaka sudhI mohanA kAraNe jIvo jJAnAvaraNIya Adi prakRti bAMdhe che, tethI teomAM sAmAcArInuM phaLa nathI tema te mAne che; kema ke sAmAcArIno artha e che ke jIva potAnA bhAvonI samyagu AcaraNA kare, ane potAnA bhAvonI samyam AcaraNA karato hoya to jJAnAvaraNIya Adi prakRtiono baMdha thAya nahi, tethI jyAM sudhI moha che tyAM sudhI evaMbhUtanaya sAmAcArI svIkArato nathI; ane avadyano parikSaya che te sAmAcArInuM phaLa che, tethI 11mA guNasthAnaka AdimAM rahelA vItarAgane evaMbhUtanayA sAmAcArIno sadbhAva svIkAre che. A naya zabdanA vyutpattisiddhi arthane mAnanAra che ane tethI te "kAraNa" zabdanI vyutpatti kare che ke 'roti ti kAray'=je kAryane karatuM hoya te kAraNa kahevAya. tethI je kAraNa kArya na karatuM hoya tevA kAraNane anya nayo kAraNarUpe svIkAre che, paraMtu evaMbhUtanaya evA kAraNane kAraNarUpe svIkArato nathI. ane AthI jema kuzlanihita=koThAramAM paDelA, bIjane abIja karatAM avizeSa kahIne evaMbhUtanaya bIjarUpe svIkArato nathI, tema 10mAM guNasthAnaka sudhInA sAdhuone evabhUtanaya sAmAcArI svIkArato nathI. AthI zAstramAM kahyuM che ke, "nizcayanaya cAritrano nAza thAya tyAre jJAna-darzanano paNa nAza svIkAre che;" kema ke jJAnadarzana kAraNa che ane cAritra kArya che. je jJAnadarzanarUpa kAraNa cAritrarUpa kArya na karatAM hoya te kAraNa nathI tema svIkArIne, jema nizcayanaya saMvignapAkSikamAM paNa jJAna-darzana nathI tema mAne che, te rIte evaMbhUtana nizcayanayarUpa evaMbhUtanaya, sAmAcArInuM kArya avadyano parikSaya na hoya to sAmAcArI nathI, tema mAne che. tethI evaMbhUtanaya kahe che ke sAmAcArInuM lakSaNa A pramANe karavuM joIe: "sAvadyayogavirata, trigupta, susaMyata, upayukta ane IcchAkAra Adi sAmAcArIne Acarato AtmA sAmAcArI For Personal & Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 2 che." evaMbhUtanaye samabhirUDhanayanA karelA lakSaNanA pariSkAramAM sAvaghayogavirata' vizeSaNa ApyuM ane sAvadyayogavirata'no artha potAnI mAnyatAne sAme rAkhIne te kare che, ane te A pramANe - karmabaMdhanA kAraNabhUta evA je rAgAdi che te avadya che. tenI sAthe je vidyamAna hoya te sAvadya kahevAya. ane rAgAdirUpa avagha vidyamAna hoya to karmabaMdha paNa avazya vidyamAna hoya che, ane AthI dasamA guNasthAnaka sudhInA jIvamAM rAgAdirUpa avadya vidyamAna che ane tenI sAthe jJAnAvaraNIya Adi karmabaMdha paNa vidyamAna che. ane sAvaghano Avo artha karavAmAM cUrNikAranA vacananI sAkSI Ape che ke, "sAvadyano artha karmabaMdha thAya che" tema cUrNikAra kahe che. ane sAvadyanI sAthe vartato yoga te sAvaghayoga kahevAya. ane dasamA guNasthAnaka sudhIno yoga jJAnAvaraNIya Adi karmabaMdhanI sAthe varte che, tethI te sAvaghayoga che, ane tethI AvA sAvaghayogathI virata to dasamA guNasthAnakathI uparanA munio che. tethI sAvadyayogathI virata evuM vizeSaNa ApavAthI agiyAramA Adi guNasthAnakavALA mahAtmAo sAmAcArI pariNAmavALA thaze. athavA yogane kAraNe 13mAM guNasthAnaka sudhI karmabaMdha thAya che, tethI karmabaMdharUpa avadyanI sAthe vartato je yoga te sAvadyayoga, e pramANe artha karIe to, ayogI guNasthAnakamAM sAmAcArI che ema evaMbhUtanaya svIkAre che, evo paNa artha thaI zake. sAvadyayogavirata'nuM tAtparya jaNAvatAM kahe che ke, rijJAvata'=parijJAta eTale jANyuM che aneta: eTale je jAyuM che te karanArA che, ane jANyA pramANe karanArA sAvaghayogavirata che. arthAt je loko jANe che ke rAgAdirUpa moha anartharUpa che, ane karmabaMdhanuM kAraNa che, tethI karmabaMdhanA kAraNabhUta avadyane jANIne karmabaMdhanA kAraNabhUta pApathI=mohanA pariNAmathI, jeo virAma pAmelA che, tevA munio'gharajJAtitatva' che. evaMbhUtanayanA kathananuM nigamana karatAM kahe che ke, jyAre kahevAyelAM badhAM ja vizeSaNothI viziSTa AtmA che, tyAre ja sAmAcArI pariNAmavALo che, te sivAya nahIM. AnAthI evaMbhUtanayanA mate sAmAcArInuM lakSaNa trigupta, susaMyata Adi sarva vizeSaNothI viziSTa AtmA sAmAcArI che. ahIM prazna thAya ke carama vizeSaNa 'sAvadyayogavirata che, ane eTaluM lakSaNa karavAthI sAmAcArInuM lakSaNa prApta thaI jAya che, to badhAM vizeSaNo ApavAnI zI jarUra che ? tethI khulAso kare che - carama vizeSaNa te lakSaNa batAvavA mATe pUratuM che, to paNa jyAre carama vizeSaNa hoya che tyAre anya vizeSaNo paNa tyAM avazya hoya che, tethI sAmAcArInA lakSaNamAM anya vizeSaNonI AvazyakatA nahi hovA chatAM sAmAcArInA bodha mATe te vizeSaNo upayogI che, mATe svarUpa uparaMjakarUpe te vizeSaNono svIkAra karela che. vastutaH to "sAvadyayogavirata AtmA sAmAcArI che" te prakAre evaMbhUtanayano Azaya che. utthAna : pUrvamAM saMgrahanayathI AraMbhIne evaMbhUtanaya pramANe sAmAcArInuM lakSaNa karyuM. have naigamanaya pramANe For Personal & Private Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 2 sAmAcArInuM lakSaNa kare che. ahIM prazna thAya ke, sAta nayamAM naigamanaya prathama che, Ama chatAM naigamanaya anusAra sAmAcArInuM lakSaNa prathama karavAnA badale aMte kema kahyuM? tenuM samAdhAna e che ke, saMgrahanaye sAmAcArInuM je lakSaNa karyuM te lakSaNamAM uttara-uttaranA nayo pariSkAra karIne saMkoca kare che, tethI saMgrahanayathI AraMbhIne evaMbhUtanaya anusAra lakSaNa prathama karyuM, ane naigamanaya to saMgrahanayane choDIne pAMce nayone mAnya sAmAcArI svIkAre che, tethI saMgrahanaya choDIne bAkInA pAMce nayone mAnya sAmAcArI naigamanaya kaI rIte svIkAre che, te batAvavA mATe evaMbhUtanaya pachI naigamanaya pramANe sAmAcArInuM lakSaNa batAve che - TIkA - naigamanayasya punaH zuddhA'zuddhabhedena dvaividhyAtsakalavizeSaNaviziSTo dvikatrikAdisaMyogaviziSTo vA''tmA tathA prsthknyaaydunneyH| TIkArca - taigamanayanuM vaLI zuddha-azuddha bheda vaDe daividhya hovAthI, sakalavizeSaNaviziSTa AtmA athavA dvika-trikAdi saMyogaviziSTa AtmA, prasthakaLyAyathI tathA=tevo sAmAcArI, jANavo. bhAvArtha - naigamana zuddha-azuddha be bhedavALo che. temAM zuddha naigamanaya prasthaka niSpattinI aMtima kSaNamAM prasthaka karuM chuM' tema kahe che, ane azuddha naigamanaya prasthaka mATe lAkaDuM kApavA mATe javAnI kriyAthI mAMDIne zuddha naigamanayane mAnya bhUmikAthI pUrvenI sarva bhUmikAone prasthaka banAvavAnI kriyArUpe svIkAre che. te rIte sAmAcArInA viSayamAM paNa zuddha naigamanaya, sakala vizeSaNathI viziSTa AtmAne sAmAcArI kahe che, je evaMbhUtanayanI mAnyatA svarUpa che; kema ke evaMbhUtanaya badhAM vizeSaNothI viziSTa AtmAne sAmAcArI kahe che. ane vyavahAranayathI AraMbhIne samabhirUDhanayane mAnya sAmAcArI svIkAranAra azuddha naigamanaya che, je batAvavA mATe kahe che ke athavA to drika-trikAdi saMyogaviziSTa AtmA sAmAcArI che. krika-saMyoga grahaNa karIe to 'samAvaranuM mAtmA sAmAvArI' e prakAre prApta thAya. tethI "dazavidha sAmAcArIne Acarato AtmA sAmAcArI che" e rUpa krika-saMyogathI vyavahAranayane mAnya sAmAcArI ati azuddha naigamana svIkAre che, ane trika Adi saMyoga dvArA RjusUtranayathI AraMbhIne samabhirUDhanayane mAnya sAmAcArIne zuddha naigamanayane abhimukha evo azuddha naigamana sAmAcArIrUpe mAne che. ahIM dvika-saMyogano artha be vizeSaNano saMyoga e pramANe che. tethI 'samAcaranuM" ane "AtmA" e rUpa be vizeSaNono saMyoga karIne sAmAcArIne kahenAra vikalpa krikasaMyogathI prApta thAya che. paraMtu eka vizeSaNanA saMyogathI mAtra AtmA sAmAcArI che tevuM grahaNa karyuM nahi; kAraNa ke azuddha naigamanaya paNa sAmAcArIne nahi AcaratA evA nigodAdinA AtmAne sAmAcArI svIkArato nathI, ane AthI saMgrahanayane For Personal & Private Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 2 19 mAnya sAmAcArI naigamanayane mAnya nathI. te batAvavA mATe graMthakAre dvika-trikAdi saMyogaviziSTa AtmA sAmAcArI che, evuM kahyuM, paraMtu eka saMyogaviziSTa AtmA sAmAcArI che evuM kahyuM nathI. utthAna : pUrvamAM sAte nayonA vibhAgathI sAmAcA2InuM lakSaNa batAvyuM. have mULa zlokamAM karelA sAmAcArInA lakSaNane nayomAM yojana karatAM, bIjA vaLI bIjI rIte arthaghaTana kare che, te paNa graMthakArane mAnya che. tethI tenI mAnyatA judI dRSTithI hovA chatAM zAstrasaMmata che, te batAvavA mATe 'anye tu duH' thI kahe che - TIkA H anye tvAhuH - AtmA sAmAcArIti saMgrahaH / sAvadyayogavirata iti vyavahAraH / parijJAtasAvadyayogo'pi caturthaguNasthAnavarttI na tatheti triguptastAdRzastathA iti RjusUtra: / dezaviratisAmAcArImanicchan zabdastu 'susaMyata' ityapi deyamityAha / pramattAdArabhya sUkSmasaMparAyaM yAvattAmanicchan samabhirUDhastu 'upayukta' ityapi vizeSayati / evaMbhUtastvAkevalinaM na tAmicchati / tatrApi yoganirodhAdyAkhyamahAprayatnavirahakAle na tAmicchatIti samAcarannityapyAha / tAdRzazca viziSTakevalIti / TIkArtha H - anye tvAduH - anya vaLI kahe che * jJAtmA - "AtmA sAmAcArI" e pramANe saMgrahanaya kahe che. 'sAvadhayo virata' - 'sAvadyayogathI virata' e pramANe vyavahAranaya kahe che arthAt "sAvaghayogathI virata AtmA sAmAcArI che." rijJAta - parijJAta sAvadhayogavALo paNa caturtha guNasthAnakavartI AtmA tevo nathI=sAmAcArI nathI, ethI karIne 'trigupta' tAdeza=sAvadyayogavirata, tevo che=sAmAcArI che, e pramANe RjusUtranaya kahe che arthAt "sAvaghayogathI virata, trigupta AtmA sAmAcArI che." vevirati - dezaviratisAmAcArIne nahi Icchato vaLI zabdanaya, sAmAcArInA lakSaNamAM 'susaMyata' e pramANe paNa vizeSaNa ApavuM ema kahe che. arthAt "sAvaghayogathI virata, trigupta, susaMyata AtmA sAmAcArI che." pramattAvAra mya -pramattathI AraMbhIne sUkSmasaMparAya sudhI sAmAcArIne nahi Icchato samabhirUDhanaya vaLI sAmAcArInA lakSaNamAM 'upayukta' e pramANe paNa vizeSaNa Ape che. arthAt "sAvavayogathI virata, trigupta, susaMyata, upayukta AtmA sAmAcArI che." vaMbhUtastu - evaMbhUtanaya vaLI kevalI sudhI sAmAcArIne Icchato nathI, tyAM paNa=kevaLImAM paNa, yoganirodha Adi nAmanA mahAprayatnanA virahakALamAM sAmAcArIne Icchato nathI, ethI karIne sAmAcArInA lakSaNamAM 'samAvaran' e prakAranA vizeSaNane paNa kahe che, arthAt "sAvadyayogathI virata, For Personal & Private Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 2 20 trigupta, susaMyata, upayukta, AcaraNA karanAra AtmA sAmAcArI che" ane tevA prakAranA=sAmAcArIne sevatA hoya tevA prakAranA, viziSTa kevaLI che=yoganirodhavALA kevaLI che. 'rUti' zabda 'anye tu gAdu:' nA kathananI samApti mATe che. * 'tatrapi' ahIM 'pi' thI e kahevuM che ke, kevaLI sivAyamAM to A naya sAmAcArI svIkArato nathI, paraMtu kevaLImAM paNa yoganirodhakALe ja sAmAcArI svIkAre che. * 'yonirodhAdhArahyA' mAM 'vi' padathI sarvasaMvara nAmano mahAprayatna grahaNa karavo. bhAvArtha: 'gAtmA' - anyanA bIjA arthaghaTanamAM paNa saMgrahanaya AtmAne sAmAcArI kahe che. tethI pUrvamAM karela saMgrahanayanI sAmAcArInI mAnyatA ane ahIMnI saMgrahanayanI sAmAcArInI mAnyatA baMne samAna che. 'sAvadhayovirata' - vyavahAranaya sAvaghayogavirata AtmAne sAmAcArI kahe che. phakta A mAnyatA pramANe sAvadhayogavi2tano artha pUrvamAM je evaMbhUtanaye karyo hato, tevo ka2vAno nathI; paraMtu ruciaMzathI jeo sAvadyayogavirata che, teone ahIM sAvaghayogaviratathI grahaNa karavAnA che, ane AthI AgaLamAM RjusUtranaya Apatti Ape che ke ruciaMzathI sAvadyayogathI virata to avirata samyagdaSTi paNa che, tethI teomAM sAmAcArI mAnavAno prasaMga Avaze. tethI 'rijJAta' - parijJAta sAvaghayogavALA caturtha guNasthAnakavartI AtmA paNa sAmAcArI nathI, tethI sAmAcArInA lakSaNamAM 'trigupta' vizeSaNa ApavA dvArA RjusUtranaya pariSkAra kare che. RjusUtranayano Azaya e che ke sAvaghayogane jeNe jANyo che e parizAta sAvaghayogavALo che. te rIte caturtha guNasthAnakavartI parijJAta sAvadyayogavALo hovAthI 'sAvadyayogavirata' eTaluM lakSaNa sAmAcArInuM karIzuM to avirata samyagdaSTine paNa sAmAcArI mAnavAno prasaMga Avaze. paraMtu avirata samyagdaSTi 'trigupta' nathI, mATe tenAmAM sAmAcArI nathI. tethI RjusUtranaya sAmAcArInuM lakSaNa "sAvadyayogavirata, trigupta AtmA sAmAcArI che" - e pramANe ka2vA kahe che. - 'vezvarati' - zabdanaya dezaviratine sAmAcArI Icchato nathI. tethI RjusUtranayanA lakSaNamAM pariSkAra karI "sAvadyayogavirata, trigupta, susaMyata AtmA sAmAcA2I" e pramANe lakSaNa kare che. zabdanayano Azaya e che ke 'sAvaghayogathI virata trigupta' eTaluM lakSaNa sAmAcA2InuM karavAmAM Ave to rucithI sAvadyayogathI virata ane dezathI trigupta evo to dezaviratidhara zrAvaka paNa che, tethI tenAmAM sAmAcArI mAnavAno prasaMga Avaze. mATe A naya sAmAcArInA lakSaNamAM 'susaMyata' vizeSaNa Ape che, jethI sarvaviratidhara AtmAmAM sAmAcArI svIkArI zakAya, anyamAM nahIM. 'pramattAvArabhya' - samabhirUDhanaya pramattaguNasthAnakathI AraMbhIne dazamA guNasthAnaka sudhI sAmAcArI svIkArato nathI; kAraNa ke dazamA guNasthAnaka sudhI mohano pariNAma che, mATe tyAM samyak AcaraNA nathI. For Personal & Private Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 2 tethI samyapha AcaraNAmAM upayukta evo AtmA sAmAcArI che te batAvavA mATe samabhirUDhanaya sAmAcArInuM lakSaNa "sAvadyayogavirata, susaMyata, trigupta, upayukta AtmA sAmAcArI che" - e pramANe kare che. pvaMbhUtatu' - evaMbhUtana teramAM guNasthAnaka sudhI sAmAcArI Icchato nathI, ane kevaLI paNa jyAre yoganirodha Adi mahAprayatna karatA hoya tyAre kevaLImAM sAmAcArIno svIkAra kare che. tethI sAmAcArInA lakSaNamAM pariSkAra karI "sAvaghayogavirata, trigupta, susaMyata, upayukta, samAcaranuM AtmA sAmAcArI" evuM lakSaNa kare che. tethI yoganirodhane AcaratA evA viziSTa kevaLImAM sAmAcArI prApta thAya, anyamAM nahIM. TIkA : pazcAnupUrvI pUrvAnupUrvIbhyAMvyAkhyAteyaMgAthA / evamanAnupUrvyApivyAkhyeyAni vizeSaNAni nayaniSNAtaiH / / 2 / / TIkArca - pazcAtupUrvI ane pUrvApUrvI vaDe A gAthA vyAkhyAta karAI. e rIte vayaniSNAta vaDe anAnupUrvI vaDe paNa vizeSaNonI vyAkhyA karavI. rA. bhAvArtha : graMthakAre prathama eka eka vizeSaNane grahaNa karIne, naya sAthe yojana karIne sAmAcArInuM lakSaNa karyuM, je paccAnupUrvI vyAkhyA hatI; ane tyAra pachI jo tu sAdu' kahI je kathana karyuM te pUrvAnupUrvIthI kathana che, ane tema grahaNa karIne nayonI sAthe sAmAcArInuM yojana graMthakAre svayaM batAvyuM. have sUcana kare che ke, e ja rIte anAnupUrvIthI vizeSaNo grahaNa karIne naya sAthe yojana thAya te rIte prastuta gAthAnuM vyAkhyAna na niSNAtoe karavuM joIe, jethI te te nayonI apekSAe sAmAcArInA svarUpano yathArtha bodha thAya. "anAnupUrvI vyAkhyAmAM sAmAcArImAM vartatAM A dareka vizeSaNone ADA-avaLAM goThavIne, prathama "AtmA sAmAcArI che' - e saMgrahAyanI mAnyatA svIkArIne, pachI je vizeSaNa prathama grahaNa karyuM hoya te vizeSaNane grahaNa karIne, vyavahAranayathI lakSaNa ghaTe e rIte te vizeSaNano artha karIne sAmAcArInuM lakSaNa karavuM ane te rIte ja anya nayothI paNa lakSaNa karavuM. jethI sAmAcArIno vizada bodha thAya.IINA avataraNikA - atha nizcayavyavahArAbhyAM dazavidhasAmAcArIlakSaNamAha - avataraNikArya : have nizcaya-vyavahAra vaDe dazavidha sAmAcArInA lakSaNane kahe che - bhAvArtha - pUrvanI gAthAmAM sAmAcArInuM lakSaNa naigamAdi sAta nayonA vibhAgathI batAvyuM. have prastuta zlokamAM For Personal & Private Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 sAmAcArI prakaraNa / gAthA : 3 dazavidha sAmAcArInuM lakSaNa nizcayanaya ane vyavahAranaya dvArA batAve che - gAthA : esA NicchayaNayao icchAkArAigejjhapariNAmo / vavahArao a dasavihasaddapaogo muNeavvo / / 3 / / chAyA : eSA nizcayanayata icchAkArAdigrAhyapariNAmaH / vyavahAratazca dazavidhaH zabdaprayogo jJAtavyaH / / 3 / / anvayArthaH chiyAyaNo =nizcayanayathI chIcharaphoksapariNAmo=IcchAkArAdi grAhya pariNAma kSA=A= dazavidha sAmAcArI che vavadaro ma=ane vyavahAranayathI rasavidaHdapono muLavyo=dazavidha zabdaprayoga jANavo. 3. gAthArtha : nizcayanayathI IcchAkArAdi grAhya pariNAma sAmAcArI che ane vyavahAranayathI dazavidha zabdaprayoga jANavo. II3I. TIkA - __esa tti / eSA-dazavidhasAmAcArI, nizcayanayataH 'gamyayapaH karmAdhAre' (si. 1-2-74) ityanena paJcamIvidhAnAnnizcayanayamAzrityetyarthaH, icchAkArAdigrAhyaH icchAkArAdinA liGgenAnumeyaH, pariNAmo= vicitracAritrAvaraNakarmakSayopazamAdisamutthA pariNAmavizeSa iti yAvat / evaM cecchAkArAdikaM vinA'pi na tadanupapattiH, liGgaM vinApi liGgino darzanAt, jAtavedasa iva dhUmaM vinApyayogolake, prazamAdivyaGgyasamyaktvasyeva vA prazamAdikaM vinA'pi zreNikAdau / TIkArya : paNa 'i | e gAthAnuM pratika che. nizcayanayathI-nizcayanayane AzrayIne, IcchAkArAdithI grAhya IcchAkArAdi liMgathI anumeya, pariNAma=vicitra prakAranAM cAritrAvaraNa karmanA kSayopazamAdithI utpanna thayela pariNAmavizeSa,ppA-A= dazavidha sAmAcArI che; ane A rIte=IcchAkArAdithI anumeya pariNAma sAmAcArI che ema artha karyo e rIte, IcchAkArAdi vinA paNa tenI=sAmAcArInI, anupapatti nathI; kema ke liMga vinA paNa liMgInuM darzana che. temAM daSTAMta Ape che - jema dhUmADA vinA paNa ayogolakatralokhaMDanA (tapAvelA) goLAmAM agninuM darzana che athavA jema zreNikAdimAM prazamAdi vinA paNa prazamAdi vyaMgya samyaktanuM darzana che. For Personal & Private Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 3 nizcayanayata =nizcayanayane AzrayIne, "Tcaya: dhAre' e vyAkaraNasUtra anusAra "jyAM saMbaMdhaka bhUtakRdaMtano artha gamya hoya=jaNAto hovA chatAM zabdathI teno ullekha na karyo hoya tyAM, tenA karma ane AdhArane paMcamI vibhakti lAge." tethI nizcayatAno artha nizcayanayane AzrayIne, evo karela che. te ja rIte mULa zlokamAM vyavahArataH no artha vyavahAranayane AzrayIne, e pramANe karavAno che. >> 'rUchavArAvinA' ahIM 'ri' thI micchAkAra-tathAkArAdinuM grahaNa karavuM. * "kSayopazamati' mAM kavi" thI kSaya, upazama grahaNa karavA. *'phucchAdAraddhi vinAgari' ahIM ' ithI micchAkArAdinuM grahaNa karavuM ane pa thI e kahevuM che ke, IcchAkArAdi hoya to to sAmAcArInI anupapatti nathI, paraMtu IcchAkArAdi na hoya to paNa sAmAcArInI anupapatti nathI. *'ni vinA' ahIM '' thI e kahevuM che ke liMga hoya to to liMgInuM darzana che ja, paNa liMga vinA paNa liMgInuM darzana thAya che. * prazamari' mAM 'dri' thI saMvega, nirveda Adi grahaNa karavAnA che. bhAvArtha - nizcayanaya pariNAmathI karmabaMdha ane pariNAmathI nirjarA svIkAre che. tethI mokSanA kAraNabhUta dazavidha sAmAcArIne paNa te mokSane anukULa evI ucita pariNati svarUpa mAne che; ane AthI jyAre tevo saMyoga na hoya tyAre IcchAkArAdi prayoga na thato hoya to paNa, sarvatra ucita pariNati karavAnA adhyavasAyarUpa jIvanI pariNati vidyamAna hoya te vakhate, mokSane anukULa evI dazavidha sAmAcArI che, tema nizcayanaya kahe che; ane A IcchAkArAdi vacanaprayoga e to AtmAmAM te pariNAma che ke nahi temAM anumApaka hetu tarIke nizcayanaya svIkAre che, tethI koI vyaktimAM sAmAcArIno pariNAma che ke nahi, tenuM anumAna karavA mATe liMga tarIke IcchAkArAdi prayoga upayogI che. jema dhUmaliMgathI agninuM anumAna thAya che, Ama chatAM dhUmarUpa liMga vagara paNa tapAvelA lokhaMDanA goLAmAM agni hoya che, tema IcchAkArAdi prayoga vagara paNa asaMgabhAvavALA muniomAM mokSane anukULa evI sAmAcArI hoya che; athavA jema zreNika AdimAM prazamAdi liMga vagara paNa prazamAdithI vyaMgya evuM samyagdarzana hatuM, tema asaMgaanuSThAnavALA muniomAM paNa IcchAkArAdi liMga vagara IcchAkArAdi prayogathI vyaMgya evA cAritramohanIyakarmanA kSayopazamarUpa pariNAma-vizeSa-svarUpa sAmAcArIno pariNAma che. utthAna : A rIte, pUrvamAM nizcayanayathI AtmAnA pariNAma-vizeSa-rUpa sAmAcArI che tema sthApana karyuM tyAM, '3tha' thI zaMkA karatAM kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 sAmAcArI prakaraNa / gAthA : 3 TIkA : atha nizcayanayata iti kathaM ? vyavahAranayenApi tadAzrayaNAt iti cet ? na, upasarjanatayaiva tena tadAzrayaNAt, mukhyatayA tu vyavahArakSamasyecchAkAdiprayogasyaiva tathAtvenAbhyupagamAt / TIkArya : nizcayanayathI jIvanA pariNAmarUpa sAmAcArI che, e pramANe kema che? kema ke vyavahAranaya vaDe paNa jIvanA pariNAmarUpa sAmAcArInuM AzrayaNa che, e pramANe pUrvapakSI kahe to graMthakAra kahe che ke, ema na kahevuM. tenA vaDe=vyavahAranaya vaDe, gauNapaNA vaDe ja pariNAmanuM AzrayaNa che, mukhyapaNA vaDe to vyavahAramAM samartha evA IcchAkArAdi prayoganuM ja tathA-ta tathApaNArUpe sAmAcArIrUpe, abhyapagama che svIkAra che. ja vyavahAranayenA ahIM 'pi" thI nizcayanayano samuccaya che. bhAvArtha : zaMkAkArano Azaya e che ke, jema nizcayanaya mokSane anukULa cAritranA pariNAmane sAmAcArI kahe che, tema zuddha vyavahAranaya paNa kriyAmAtrane sAmAcArI svIkArato nathI. tethI nizcayanayanI jema ja zuddha vyavahAranaya paNa jIvanA pariNAmarUpa sAmAcArI svIkAre che. tene javAba ApatAM graMthakAra jaNAve che ke, zuddha vyavahAranaya cAritramohanIya karmanA kSayopazamAdithI utpanna thayelA pariNAmavizeSathI viziSTa evI AcaraNAne sAmAcArI kahe che. tethI "cAritramohanIya karmanA kSayopazamAdithI utpanna thayela pariNAma e vizeSaNarUpa che mATe gauNarUpe che, ane IcchAkArAdi prayoga e mukhyarUpe che, tethI mukhyapaNArUpe to IcchAkArAdi vacanaprayogane zuddha vyavahAranaya sAmAcArIrUpe svIkAre che. ahIM vizeSa e che ke syAdvAdane mAnanAra koI paNa AtmA jyAre koI eka nayathI bolato hoya tyAre, te je koI eka nayanI dRSTithI potAnuM kathana kare che tyAre anya nayanA sthAnamAM niSedha karato nathI, tethI 'niSiddham svIkRta' e nyAyathI gauNarUpe anyano paNa te svIkAra kare che. jema yAdvAdI dravyarUpe AtmA nitya che tema kahevAnA AzayathI jyAre dravyArthikanayanA upayogathI nityanuM sthApana kare che, tyAre paryAyArthikanayane mAnya anityano niSedha karato nathI, paraMtu te nathI kahenArA vacanane maunarUpe svIkAre che, ane AthI te syAdvAdInuM vacana sunayarUpa bane che. evI rIte keTalAMka sthAnomAM koI eka nayathI bolato hoya tyAre anya nayanI mAnyatAne vizeSaNarUpe paNa svIkAre che, tyAre vizeSaNarUpe svIkArelI mAnyatA gauNa bane che ane vizeSyarUpe sthApana karelI potAnI mAnyatA mukhya bane che. jema zuddhavyavahAranaya pariNAmapUrvakanI kriyAne mokSanuM kAraNa kahe che, tyAM pariNAma te nizcayanayane mAnya che, je pariNAmane vizeSaNarUpe svIkArIne zuddhavyavahAranaya gauNa kare che, ane kriyAne vizeSyarUpe svIkArI pradhAna kare che. tethI AvA sthAnamAM maunarUpe anyanayanA viSayano svIkAra nathI, paraMtu vizeSaNarUpe nizcayanayanA viSayano svIkAra che; topaNa pradhAnatA For Personal & Private Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 3 25 to kriyAnI thAya che, tethI kriyAne pradhAna karanAra te vacana zuddhavyavahAranayanuM che. tema prastutamAM nizcayanayane mAnya pariNAmapUrvakanA "IcchAkArAdi prayogane zuddha vyavahAranaya sAmAcArI kahe che, tethI 'IcchAkArAdi' vacanaprayogane pradhAna karanAra te vacana zuddha vyavahAranayanuM che. utthAna : sAmAnya rIte syAdvAdI jyAre dravyAstikanayathI koI kathana karato hoya tyAre paryAyAstikanayanI viSayatAthI ItaraviSayatAnuM AzramaNa kare che. jema paryAyAstikanaya AtmAne anitya kahe che, ane dravAstikanaya, paryAyAstikanayanI anityaviSayatAthI ItaraviSayatAnuM AzramaNa kare che tethI AtmAne nitya kahe che, te vakhate dravyAstikanaya AtmAnI anityatAnuM grahaNa vizeSaNarUpe paNa karato nathI. te ja rIte zuddhavyavahAranaya jyAre nizcayanayanI viSayatAthI ItaraviSayatAnuM AzramaNa kare che, tyAre nizcayanayanI viSayatA tene vizeSaNarUpe paNa grahaNa karavI joIe nahi. tethI zuddhavyavahAranayathI kathana karanAre vizeSaNarUpe paNa pariNAmane svIkAravo joIe nahi, paraMtu ema kahevuM joIe ke, vyavahAranayane yogya evo dazavidha zabdaprayoga sAmAcArI che. A prakAranI zaMkAne sAme rAkhIne graMthakAra kahe che - TIkA : na cetaraviSayatAmAtreNa nizcayaviSayatAtikramaH, tasya sakalanayaviSayatAvyApyaviSayatAkatvAt, yadabhihitaM bhagavatA bhASyakAreNa - 'savvaNayA bhAvAmicchaMti' ityanyatra vistaraH / TIkArya - ane ItaraviSayatAmAtrathI nizcayanayatI viSayatAno atikrama nathI; kema ke tenuM nizcayanayanuM, sakalanayaviSayatA vyApya viSayatAkatva che nizcayanaya sakalanayaviSayatAnI vyApya viSayatAvALo che, je kAraNathI bhagavAna bhANakAra vaDe kahevAyeluM che - "sarva nayA bhAvane Icche che" ti" zabda uddharaNanI samApti mATe che ane A viSayamAM anyatra vistAra che. (te prakAre graMthakAra nirdeza kare che.) bhAvArtha : vyavahAranaya nizcayanayanI viSayatAthI ItaraviSayatAnuM AzrayaNa kare che, te A rIte - nizcayanaya cAritramohanIyakarmanA kSayopazamathI thayelA pariNAmavizeSarUpa sAmAcArI svIkAre che, tethI pariNAmavizeSarUpa sAmAcArI nizcayanayanI viSayatA che; ane vyavahAranaya IcchAkArAdi dazavidha zabdaprayogane viSaya karIne sAmAcArIrUpe svIkAre che, je nizcayanayane mAnya pariNAmathI ItaraviSayatAnA AzrayaNarUpa che. tethI koIne zaMkA thAya che, jema dravyAstikanaya paryAyAstikanayanA viSayathI Itara viSayane grahaNa kare che, tethI dravAstikanaya 9, sarvanayA vinacchanti | For Personal & Private Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 3 paryAyAstikanayanA viSayane vizeSaNarUpe grahaNa karato nathI, tema zuddhavyavahAranaya nizcayanayanI viSayatAthI ItaraviSayatA grahaNa kare che mATe teNe nizcayanayanI viSayatAnuM vizeSaNarUpe paNa grahaNa karavuM joIe nahIM. tene graMthakAra kahe che ke, vyavahAranaya dvArA ItaraviSayatAmAtranA grahaNathI nizcayanayanI viSayatAno atikrama nathI; kema ke nizcayanaya je mAne che te sarva nayone mAnya che. Azaya e che ke nizcayanaya bhAvane mAne che, AthI bhAvane te mokSanA kAraNarUpe kahe che. jyAre zuddhavyavahAranaya mokSanA kAraNarUpe kriyAne svIkArato hovA chatAM bhAvano asvIkAra karato nathI, paraMtu bhAvane paNa svIkAre che. phakta kriyAne te pradhAna kare che ane bhAvane gauNa kare che. AthI zuddhavyavahAranaya bhAvapUrvakanI kriyAne mokSanuM kAraNa kahe che. ahIM vizeSa e che ke, cAra nipAmAM nizcayanaya bhAvaghaTane ghaTa kahe che, nAmaghaTa-sthApanAghaTa ane dravyaghaTane ghaTa kaheto nathI; ane vyavahAranaya nAmaghaTasthApanAghaTa ane dravyaghaTane ghaTa kahe che ane bhAvaghaTane paNa te svIkAre che. phakta nAma-sthApanA ane dravyarUpa traNa nikSepA te pradhAnarUpe svIkAre che ane bhAvanipAne gauNarUpe svIkAre che, ema vizeSAvazyaka bhASyamAM kahyuM che. te rIte prastutamAM vyavahAranaya IcchAkArAdi prayogarUpa kriyA pradhAnarUpe svIkAre che ane bhAvane gauNarUpe svIkAre che. tethI bhAvapUrvakanI kriyAne te mokSanuM kAraNa kahe che. savanaviSayatAvyAkhyaviSayatAtvA' - nikSepAnI vicAraNAmAM prathamanA cAra naya eTale ke naigamanaya, saMgrahanaya, vyavahAranaya ane RjusUtranaya e cAre nayo vyavahAranayamAM aMtarbhAva pAme che, ane pAchaLanA traNa nayo eTale ke zabdanaya, samabhirUDhanaya ane evaMbhUtanaya e traNa navo nizcayanayamAM aMtarbhAva pAme che. nizcayanayathI Itara evA prathamanA cAra navo nAma-sthApanA-dravya ane bhAva e cAre nikSepAne svIkAre che, tethI nizcayanayane choDIne sakalanayanI viSayatA cAra nikSepA che; ane nizcayanaya kevala bhAvane svIkAre che, tethI sakalanayanI viSayatAthI vyApya viSayatA nizcayanayanI che; kema ke cAra nikSepAnA eka dezarUpa bhAvaghaTane nizcayanaya svIkAre che, tethI anyanayanI viSamatAmAM vyApya viSamatAvALo nizcayanaya che. tethI nizcayanaya je bhAvaghaTane svIkAre che te sarva no svIkAre che, phakta prathamanA cAra no bhAvaghaTane gauNarUpe svIkAre che ane nAmaghaTa, sthApanAvaTa, dravyaghaTane mukhyarUpe svIkAre che. tema prastutamAM nizcayanaya pariNAmarUpa je sAmAcArIne svIkAre che, te sAmAcArI vyavahAranaya paNa svIkAre che; phakta vyavahAranaya pariNAmarUpa sAmAcArIne vizeSaNarUpe svIkAre che, tethI pariNAmane gauNarUpe svIkAre che, mukhyarUpe to kriyAne svIkAre che. tethI vyavahAranayathI pariNAmapUrvakano IcchAkArAdi dazavidha zabdaprayoga te sAmAcArI che. utthAna : pUrvamAM sthApana karyuM ke, nizcayanayathI IcchAkArAdi liMgathI anumeya evo cAritrAvaNakarmanA kSayopazamAdithI pedA thayelo jIvano pariNAmavizeSa sAmAcArI che. tyAM 'tha thI pUrvapakSI zaMkA kare che - For Personal & Private Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa / gAthA : 3 TIkA - athecchAkArAdikaM na talliGga, mAtRsthAnAdito'pi tatsaMbhavAt, na ca bhAvapUrvakamicchAkArAdikaM tathA, bhAvasya sAmAcArIparyavasAyitvena vizeSaNagrahaM vinA viziSTahetoragrahe'nyonyAzrayAditi cet ? na, mAtRsthAnAdyapUrvakatvasyaivoktahetuvizeSaNatvAt, tadbhramapramAbhyAM ca sAmAcAryanumitibhramapramAtvopapatteH / TIkArya : - sAthecchA... tatsamavA, IcchAkArAdi tenAM sAmAcArInAM, liMga nathI; kema ke mAtRsthAnAdithI paNa teno=IcchAkArAdi prayogano, saMbhava che. utthAna : ahIM koI kahe ke, ame bhAvapUrvaka IcchAkArAdi prayoganuM grahaNa karIzuM, tethI IcchAkArAdi prayoga liMga banI jaze. tethI pUrvapakSI kahe che ke - TIkArya : ..... 3papa . bhAvapUrvaka IcchAkArAdi paNa tevA nathI=liMga nathI; kema ke bhAvapUrvaka IcchAkArAdi prayogamAM bhAvanuM sAmAcArImAM paryavasAyIpaNuM hovAnA kAraNe bhAvarUpa vizeSaNanA grahaNa vinA bhAvapUrvakanA IcchAkArAdirUpa viziSTa hetunuM agrahaNa thaye chate anyonyAzraya doSa Ave che. e pramANe jo "matha' thI pUrvapakSI kahe to graMthakAra kahe che ke ema na kahevuM; kema ke mAtRsthAnAdi apUrvakatvanuM ja uktahetunuM=IcchAkArAdi prayogarUpa uktahetunuM, vizeSaNapaNuM che, ane tenA bhrama ane pramA dvArA sAmAcArInI anumitimAM bhrama-pramAtvanI upapati che. * mAtRsthAna' mAtRsthAnAdimAM mAri padathI lajjAnuM grahaNa karavuM. bhAvArtha : nizcayanaye kahela ke sAmAcArI e jIvano pariNAmavizeSa che ane IcchAkArAdi prayoga e sAmAcArInuM liMga che. tyAM 'atha" thI koI kahe che ke, IcchAkArAdi prayoga sAmAcArInuM anumApaka liMga banI zake nahi; kema ke mAyAthI ke lajjAthI paNa IcchAkArAdi prayoga thaI zake che, ane je jIva mAyA AdithI IcchAkArAdi prayoga karatA hoya teomAM sAmAcArIno pariNAma hoto nathI, tethI IcchAkArAdi prayoga dvArA sAmAcArInuM anumAna thaI zake nahi. A doSanA samAdhAna mATe koI kahe ke, ame bhAvapUrvakanA IcchAkArAdi prayogane anumApaka liMga kahIzuM. tethI pUrvapakSI kahe che ke, bhAvapUrvaka IcchAkArAdine paNa sAmAcArInA anumApaka liMga tame kahI zakazo nahi; kema ke bhAvapUrvakanA IcchAkArAdi prayogamAM bhAva e nizcayanayane mAnya sAmAcArIrUpa che. tethI jyAM sudhI sAmAcArIrUpa vizeSaNanuM grahaNa na thAya tyAM sudhI bhAvapUrvakanA IcchAkArAdino bodha thaI zake nahi For Personal & Private Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 3 ane bhAvapUrvakanA IcchAkArAdino bodha na thAya tyAM sudhI vizeSaNarUpa bhAvano bodha thaI zake nahi. tethI anyonyAzraya doSa Avaze. Azaya e che ke, nizcayanaya pariNAmavizeSarUpa sAmAcArI svIkAre che ane te pariNAmavizeSarUpa sAmAcArI cakSuthI dekhAya tema nathI. tethI koI vyaktimAM rahelA pariNAmavizeSarUpa sAmAcArInuM anumAna karavA mATe nizcayanaya kahe ke, bhAvapUrvaka IcchAkArAdi prayoga te anumApaka liMga che ane te anumApaka liMgathI sAmenI vyaktimAM sAmAcArI che ke nahi tenuM anumAna thaI zake che. have bhAvapUrvaka IcchAkArAdi prayogane sAmAcArInuM anumApaka liMga svIkArIe to tyAM bhAva e sAmAcArInA pariNAmavizeSarUpa svIkAravo paDe. tethI jyAre sAmenI vyakti pariNAmapUrvaka IcchAkArAdi prayoga kare che evo bodha thAya, tyAre pariNAmapUrvakanA IcchAkArAdinA prayogathI te vyaktimAM pariNAmavizeSarUpa sAmAcArI che, tema nakkI karI zakAya; ane jyAM sudhI anumAna dvArA sAmenI vyaktinA pariNAmavizeSano nirNaya na thAya tyAM sudhI anumApaka liMganA vizeSaNarUpa pariNAmanuM grahaNa thAya nahi. tethI vizeSaNa grahaNa nahi thavAthI viziSTa hetunuM grahaNa na thAya, mATe anyonyAzraya doSa Ave che; kema ke jyAM sudhI viziSTa hetuno nirNaya na thAya tyAM sudhI sAmAcArInuM grahaNa na thAya, ane jyAM sudhI sAmAcA2InuM grahaNa na thAya tyAM sudhI viziSTa hetunuM grahaNa na thAya, e rUpa anyonyAzraya doSa Ave che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke Ama na kahevuM; kema ke ame anumApaka liMga tarIke bhAvapUrvaka IcchAkArAdi prayoga svIkAratA nathI, paraMtu mAtRsthAnAdi apUrvaka IcchAkArAdi prayogane anumApaka liMgarUpe svIkArIe chIe. Azaya e che ke, koI jIvamAM sAmAcArI che ke nahi teno nirNaya karavA mATe IcchAkArAdi prayogane heturUpe kahela te ukta hetunA vizeSaNarUpe "mAtRsthAnAdi apUrvakatva" ame grahaNa karIzuM. tethI mAtRsthAnAdi apUrvaka evA ukta hetuthI=sAmAcArI prayogarUpa uktahetuthI, sAmI vyaktimAM vartatA sAmAcArInA pariNAmanuM anumAna thaI zake che. ane koI vyakti mAyApUrvaka IcchAkArAdi prayoga karatI hovA chatAM anumAna ka2nA2ne bhrama thAya ke mAtRsthAnAdi apUrvaka sAmenI vyakti IcchAkArAdi prayoga kare che, to sAmenI vyaktimAM sAmAcArIno pariNAma nahi hovA chatAM sAmI vyaktimAM vyavahAranayane mAnya sAmAcArIno pariNAma che, tevo bhrama thAya che; ane mAtRsthAnAdi apUrvaka evA IcchAkArAdi prayogano pramAtmaka bodha thAya to tenAthI sAmenI vyaktimAM pariNAmarUpa IcchAkArAdi sAmAcArI che, teno pramAtmaka bodha thAya che. utthAna : pUrvamAM sthApana karyuM ke, mAtRsthAnAdi apUrvaka evA IcchAkArAdinA prayoganA bhrama ane pramA dvArA jIvamAM vartatA pariNAmarUpa sAmAcArInI anumatimAM bhramatva ane pramAtvanI upapatti che, tenI puSTi karatAM kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 3 TIkA : itthameva ca sadAlayavihArAdiliGgena suvihitatvAnumitirniryuktikRdabhihitA saGgacchata iti dig / TIkArya : ane A rIte ja=jema sAmAcArInI anumitimAM bhramatva ane pramAtvanI upapatti che te rIte ja, sadAlayavihArAdi liMga dvArA niryuktikAra vaDe kahevAyela suvihitatvanI anumiti saMgata thAya che, e pramANe dizAsUcana che. bhAvArtha: koI muni zAstramAM kahela Alaya, vihAra, samiti-gupti AdipUrvaka sAdhvAcAranuM pAlana karatA hoya to te bAhya liMgo dvArA anumAna thaI zake ke A munimAM nizcayanayane mAnya cAritrano pariNAma che, te pramANe niryuktikAre kahela che. te sthAnamAM paNa koI muni mAtRsthAnAdipUrvaka Alaya-vihArAdi karatA hoya, Ama chatAM koIne bhrama thAya ke mAtRsthAnAdi apUrvaka te sadAlayavihArAdi kare che, to te munimAM bhAvathI cAritrano pariNAma na hoya to paNa anumAna karanArane bhrama thAya ke A munimAM bhAvathI cAritra che . ane koI jIva paTu prajJAvALo hoya to sAmenA munimAM vartatA mAtRsthAnAdine jANI le to tyAM sadAlayavihArAdi hovA chatAM susAdhunuM anumAna kare nahi. tethI je munimAM tene mAtRsthAnAdi apUrvaka AlayavihArAdi dekhAya tyAM pramAtmaka suvihitatvanI=susAdhutvanI, anumiti thAya che=A bhagavAnanA vacanAnusAra kriyA karanArA che, mATe susAdhu che, evI anumiti thAya che, je pramAtmaka susAdhunuM anumAna che. samyak parIkSaka sugurunI parIkSA ka2vA yatna kare ane bhramAtmaka pramiti thAya to paNa vaMdanAdi kriyAmAM koI doSa nathI, paraMtu samyak parIkSA karavAmAM upekSA karanArane bhramAtmaka pramiti thAya ke pramAtmaka pramiti thAya to paNa samyak parIkSA karavAmAM upekSA karela hovAthI adhyavasAyanI malInatAne kAraNe karmabaMdha thAya che, eTaluM ahIM vizeSa che. TIkA H 29 vyavahArataH icchAkArAdizabdaprayogo muNitavyaH - jJAtavyaH / na ca lakSyalakSaNayorabhedaH, oghapadacchedabhinnasAmAcArIM lakSyIkRtyecchAkArAdyanyataratvasya tallakSaNavidhAnAt / atra ca bhAvapUrvako dazavidhazabdaprayogaH zuddhavyavahAranayenAzrIyate, azuddhavyavahAranayena tu vAGmAtramiti vizeSaH / / 3 / / TIkArya -- vyavahArataH lakSaNa jANavuM. jJAtavya: / 'vyavahAranayathI IcchAkArAdi zabdaprayoga dazavidha sAmAcArInuM For Personal & Private Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 4-5 utthAna : pUrvamAM kahyuM ke vyavahAranayathI IcchAkArAdi zabdaprayoga e sAmAcArInuM lakSaNa che. tethI IcchAkArAdi zabdaprayogAtmaka dazavidha sAmAcArI che, tema prApta thayuM. tethI IcchAkArAdi zabdaprayogAtmaka sAmAcArI che ane tenuM lakSaNa IcchAkArAdi zabdaprayoga che, tema kahevAthI lakSya ane lakSaNanI abhedanI prApti thaze. tenuM nirAkaraNa karavA mATe graMthakAra kahe che - TIkArca - na ..... vizeSaH | lakSya ane lakSaNano abheda nathI; kema ke oghasAmAcArI ane padacchedasAmAcArIthI bhinna sAmAcArIne lakSya karIne IcchAkArAdi avyataratvanuM tenA sAmAcArInA, lakSaNarUpe vidhAna che; ane ahIM=vyavahAranaya vaDe karAyelA sAmAcArInA lakSaNamAM, bhAvapUrvakano dazavidha zabdaprayoga zuddhavyavahAranayathI sAmAcArIrUpe AzrayaNa karAya che. vaLI azuddhavyavahAranayathI vAkmAtra=IcchAkArAdi dazavidha prayogamAtra sAmAcArIrUpe AzravaNa karAya che. e prakArano vizeSa che= bheda che. ll3aaaa avataraNikA: uktA dazavidhA eva prakaTayati - avataraNikArca - pUrvamAM kahevAyelI dazavidha sAmAcArI ja pragaTa kare che - gAthA : icchAmicchAtahakkAro AvassiyA ya NisIhiyA / ApucchaNA ya paDipucchA chandaNA ya NimantaNA / / 4 / / uvasaMpayA ya kAle sAmAyArI bhave dasavihA u / eesiM ayamaTTho tuha siddhante mae dihro / / 5 / / chAyA : icchAmithyAtathAkAra AvazyakI ca naiSedhikI / ApRcchA ca pratipRcchA chandaNA ca nimantraNA / / 4 / / ___ upasaMpacca kAle sAmAcArI bhavet dazavidhA tu / eteSAmayamarthastava siddhAnte mayA dRSTaH / / 5 / / anvayArtha: micchAtidavAro=IcchAkAra, micchAkAra, tathAkAra vayiA ya nirIdiyA ane AvazyakI, vaiSadhithI puccha ya paripucchaUT=ane ApRcchA, pratipRcchA indranA nimantA=ane chaMdanA, nimaMtraNA For Personal & Private Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa / gAthA: 4-5 vAne ya uvasaMpayA ane kALe upasaMpadA rasavidA 3 ma=daza prakAranI ja sAmAcArI thAya. siM= Amato=IcchAkArAdino mo=A artha tu siddhAnta tArA siddhAMtamAM mag viThTho mArA vaDe jovAyo che. jApA gAthArtha : IcchAkAra, micchAkAra, tathAkAra, AvazyakI, nepedhikI, ApRcchA, pratipRcchA, chaMdanA, nimaMtraNA ane kALe (ucita kALe) upasaMpadA, (e) daza prakAranI ja sAmAcArI thAya. IcchAkArAdino A artha tArA siddhAMtamAM mArA vaDe jovAyo che. IIIIull TIkA : ___iccha tti-uvasaMpaya tti / atra kArazabdaH prayogAbhidhAyI, sa ca sarveSu dvAreSu saMbadhyate / icchAkAro yAvadupasaMpadAkAra iti / yaduktaM bhagavatA cUrNikRtA - "ettha kArasaddo paogAbhidhAtI daTThavyo, so ya savvadAresu saMbajjhati / icchaggahaNAya icchakAraggahaNam / saTThANe icchakArappaogo dasavihasAmAyArIe paDhamabheu tti vuttaM bhavati / evaM micchAdukkaDappaogo jAva uvasaMpadAkArapaogo vi bhAsiyavvo" iti / TIkArya : puSTha tti' ... 'vasaMpa tti' | e gAthA-4-5nuM pratika che. ahIM=prastuta zlokamAM, kAra' zabda prayogane kahenAro che=IcchAkAra AdimAM IcchA' ItyAdi prayogane kahenAro che, ane te sarva dvAromAM=prastuta gAthAmAM kahevAyela daza prakAranI sAmAcArInAM sarva dvAromAM, saMbaMdha karAya che. e ja vAta spaSTa kare che - IcchAkAra yAvat upasaMpadAkAra e pramANe badhAM dvAromAM saMbaMdha karAya che. bhagavaMta cUNikAra vaDe je kahevAyeluM che - "ahIM=dazavidha sAmAcArIne kahenAra Avazyaka niryuktinA kathanamAM, 'kAra' zabda prayogaabhidhAyI=prayogane kahenAro, jANavo ane te sarva dvAromAM saMbaMdha pAme che. IcchAgrahaNa mATe IcchAkArano prayoga karAya (arthAt sAmenI vyaktinI ruci jANavA mATe IcchAkAra sAmAcArIno vyavahAra karavo, evuM ahIM bhAse che) svasthAnamAM=IcchAkAraprayoganA sthAnamAM, IcchAkAraprayoga dazavidha sAmAcArImAM prathama bheda che, e pramANe kahevAyeluM thAya che. e rIte potAnAthI koI duSkRta thayuM hoya tenA vinAza mATe mithyAkAranuM grahaNa karavuM ane svasthAnamAM micchAkArano prayoga dazavidha sAmAcArImAM bIjo bheda che. yAvat upasaMpadAkAra prayoga paNa kahevo." tti' e cUNikAranA uddharaNanI samAptimAM che. bhAvArtha: prastuta zlokamAM IcchA, micchA ane tathA pachI "kAra' zabda che, tene asamAsarUpe judo pADIne For Personal & Private Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 4-5 levAno che. ane te pramANe artha karatAM kahe che ke, "kAra' zabda prayogane kahenAro che arthAtu 'tva mama phucchathI ' ItyAkAraka IcchAkAra sAmAcArInA pAlana vakhate karAtA prayogane kahenAro che, ane te "kAra' zabdaprayoga IcchAkAra yAvat upasaMpadAkAra e pramANe daza prakAranI sAmAcArInAM sarva dvAromAM saMbaMdha karanAro che, ane te vAtanI puSTi arthe graMthakAre cUrNikAra bhagavaMtano sAkSIpATha Apela che. utthAna : pUrvamAM kahyuM ke "kAra" zabda prayogaabhidhAyI IcchA" ItyAdi prakAranA prayogane kahenAro che, tyAM koIne zaMkA thAya ke "kAra" zabda, prayogamAM vaparAyela dekhAto nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che - TIkA - ____na ca 'kAra' zabdasya prayogAbhidhAyitvamadRSTapUrvaM, raNatkAra ityAdau taddarzanAt / TIkArca - kAra' zabdanuM prayogaabhidhAyIpaNuM adaSTapUrva che=anyatra koI kathanamAM jovAyuM nathI, tema jo pUrvapakSI zaMkA kare to graMthakAra tene javAba ApatAM kahe che ke ema na kahevuM. raNakAra ItyAdimAM tenuM prayogaabhidhAyIpaNAnuM, darzana thAya che. utthAna : ahIM zaMkA thAya ke "raNakAra'mAM "kAra' zabda prayogaabhidhAyI hovA chatAM "a" kArAdi varNa pachI je kAra' zabdaprayoga thAya che, te prayogaabhidhAyI dekhAto nathI. tethI kahe che - TIkA : _ 'varNAt kAraH' ityatra varNekyavivakSAyAH prayojanavazAdatraiva saMkocAt / / TIkArya : varNathI kAra' e prakAranA prayogamAM varNaaikyanI vivakSAnA prayojananA vazathI ahIM ja= prayoga arthamAM ja, kAra'no saMkoca thAya che=vizrAMti thAya che. bhAvArtha :na ... saMkocAt | sudhInA kathanano bhAva A pramANe che - kAra' zabdanuM prayogaabhidhAyIpaNuM che ema sthApana karyuM, tyAM koI zaMkA karatAM kahe che ke, "kAra' zabdanuM prayogaabhidhAyIpaNuM adRSTapUrva che tamArA graMtha sivAya bIjA koI sthAnamAM dekhAyuM nathI. tene graMthakAra javAba ApatA kahe che ke "raNatkAra' Adi prayogamAM "kAranuM prayogaabhidhAyIpaNuM dekhAya che, kema For Personal & Private Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 sAmAcArI prakaraNa/ gAthA: 4-5 ke jhAMjhara Adi koI vastuno raNakAro thAya tyAre ApaNe kahIe ke A raNakAro che arthAt ke "raNa" e pramANeno prayoga arthAt dhvani che, mATe "kAra" zabdanuM prayogaabhidhAyIpaNuM che ja. tyAM pharI pUrvapakSI zaMkA kare che ke, "a" kAra, "ga" kAra ItyAdi varSo pachI je "kAra' zabda Ave che, tyAM to prayoga artha bhAsato nathI. tene graMthakAra kahe che "e" kAra, "ga" kArarUpa kathanamAM varNaaikyanI vivakSAnuM prayojana che. koI vyakti "ghaTa' e prakArano prayoga kare tyAM koI tene pUche ke A prayogamAM kyA varNo che ? tyAre teno khulAso karavA mATe te vyakti tene kahe ke te prayogamAM "gha" kAra uttara "Ta" kAra che. tethI e artha prApta thAya ke prathama "gha" prayoga che ane pachI 'Ta' prayoga che. AnAthI e phalita thAya ke varSo pachI vaparAto "kAra" zabda prayoga arthamAM ja che, chatAM te kahevAnuM prayojana varNaaikyanI vivakSA karavAnuM che. arthAt "gha" kAra eTale "gha" rUpa eka varNa che ane uttaramAM 'Ta' rUpa eka varNa che. Ama baMne eka-eka varNa che, e prakAranI vivakSAnA prayojanathI "kAra' zabdano prayoga thayo. tethI kahyuM ke anya arthamAM nahi paNa prayoga arthamAM ja "kAra' no saMkoca thAya che= vizrAMti pAme che. eTale ke "gha" kAra kahevAthI sAmI vyaktine "gha' zabdano A vyakti prayoga kare che, tevuM bhAse che. AthI "kAra" zabda prayogaabhidhAyI bane che. utthAna : pUrvamAM "raNatkAra" ane "varNAtukAra'mAM je "kAra" zabda che, tenuM prayogaabhidhAyIpaNuM siddha karyuM. have teno vizeSa khulAso karatAM vastutaH thI kahe che - TIkA : vastuto nAyaM kArapratyayaH, kintu prayogAntaram / ataeva 'kArazabda' iti cUrNAyuktaM na tu 'kArapratyaya' iti, tathAtve prakRtyAdanyatra tasyAnanvayaprasaGgAt / TIkArca - vAstavika rIte A=prastuta zlokamAM vaparAyela kAra' zabda, pratyaya nathI=kuMbhakAramAM jema 'kAra' pratyaya che, tema pratyaya nathI, paraMtu prayogAMtara che= svataMtra prayogarUpa che. AthI karIne ja kAra' zabda e pramANe cUNimAM kahyuM, paraMtu "kAra pratyaya e pramANe na kahyuM. tathA=jo "kAra pratyayarUpa hoya to prakRti arthathI atyamAM tenA=kAra pratyayatA, anavayano prasaMga Avaze=badhA dvAronI sAthe kAra zabdano atyaya thaI zakaze nahi. bhAvArtha: kAra' zabdanuM prayogaabhidhAyIpaNuM je pUrvamAM siddha karyuM, teno vizeSa khulAso karavA arthe kahe che : 'cchAmicchAtadAro' mAM "kAra' zabda pratyaya nathI, paraMtu IcchA, micchA, tathAnI jema "kAra' e paNa svataMtra zabdaprayoga che, raNatkAra AdimAM te pratyayarUpa che. jema kuMbhakAra kahevAthI kuMbhane kAra' pratyaya lAge che=mULa For Personal & Private Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 4-5 prakRti kuMbha che tene "kAra" pratyaya lAgyo, tevuM ahIM nathI. AthI ja cUrNimAM 'kAra' ne pratyaya na kahetAM "kAra" e zabda che tema kahyuM. jo "kAra' ne pratyayarUpa kahevAmAM Ave to kAranI je prakRti hoya tenI sAthe teno anvaya thaI zake. tema prastutamAM IcchA, micchA ane tathA pachI "kArano prayoga prakRtirUpe svIkArIe to IcchA, micchA ane tathAno samAsa karIne tenA pratyayarUpe kArane svIkAravo paDe, ane tema svIkArIe to teno anvaya IcchA Adi traNa prakRtio sAthe thaI zake, paraMtu kAranI prakRtithI anya evA AvazyakI ane niSedhikI Adi sAthe "kAra'no anvaya thaI zake nahi, ane cUrNikAre tenuM dazavidha sAmAcArI sAthe yojanA karela che, tethI 'kAra' e pratyaya nathI, paraMtu prayogAMtara che. TIkA : evaM cAtra kArazabdo'samasta eva draSTavyaH, samastatve sarvadvAreSvananvayaprasaGgAt / TIkArya : ane A rIte=pUrvamAM je rIte kArane prayogAMtararUpe sthApana karyo e rIte, ahIMyAM=dazavidha sAmAcArIne kahenArA prastuta zlokamAM, 'kAra' zabda asamasta ja jANavo=asamAsarUpa ja jANavo; kema ke samAsarUpa hoya to sarva dvAromAM 'kAra' zabdanA anavayano prasaMga Ave. bhAvArtha pUrvamAM je rIte sthApana karyuM ke "kAra" zabda kuMbhakAranI jema pratyayarUpa nathI, paraMtu svataMtra prayogarUpa che, e ja rIte prastuta zlokamAM "kAra" zabda IcchA, micchA ane tathA sAthe samAsarUpe grahaNa karavAno nathI tema kahe che. jo samAsarUpe tene grahaNa karavAmAM Ave to "kAra' (prayoga)no anvaya A traNa zabdo sAthe thaI zake, paNa sarva dvAromAM thaI zake nahi. Azaya e che ke, "kAra" zabdane jo pratyayarUpe na svIkArIe ane prayogAMtararUpa svIkArIe to teno anvaya badhA dvAronI sAthe thaI zake. Ama chatAM jo "kAra' zabdane IcchA, micchA ane tathAnI sAthe samAsarUpe svIkAravAmAM Ave to prayogAMtararUpa hovA chatAM badhAM dvAro sAthe teno anvaye thaI zake nahi. mATe badhAM dvArA sAthe anvaya karavA mATe "kAra" zabda jema prayogAMtara che ema svIkAravo Avazyaka che, tema IcchA, micchA ane tathA sAthe "kAra' zabdane asamAsarUpe paNa svIkAravo Avazyaka che. TIkA : evaM cAnena sahAbhedAnvayAyecchAdipadAnAM zabdaparatvaM draSTavyam / TIkArya : ane e rIte=jema pUrvamAM sarva dvAro sAthe anvaya karavA mATe dekAra' zabdano prayogAtAra ane asamAsarUpe svIkAryo e rIte, AnI sAthe 'kAra' zabdanI sAthe, (IcchAdi daza zabdano) abheda For Personal & Private Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa sAmAcArI prakaraNa / gAthA : 4-5 avaya karavA mATe IcchAdi padonuM zabdaparatva jANavuM. (paraMtu arthaparapaNuM svIkAravuM nahi). bhAvArtha prastuta zlokamAM "kAra pratyayane dazavidha sAmAcArI sAthe yojana karavA mATe pUrvamAM kahyuM ke, "kAra" zabdane pratyayarUpe svIkAravo nahi paNa prayogAMtararUpe svIkAravo, ane samAsarUpe paNa svIkAravo nahi paNa asamAsarUpe svIkAravo. e rIte "kAra' zabdane IcchAdi dazavidha prayoga sAthe abheda anvaya karavA mATe IcchAdi padone zabdapara mAnavA Avazyaka che. jo IcchAdi padone arthapara svIkAravAmAM Ave to "kAra" zabdano IcchAdi daza zabdo sAthe abheda anvaya thaI zake nahi. Azaya e che ke, IcchAdi daza zabdone jo arthapara svIkArIe to IcchA zabdathI vAcya IcchAkAra sAmAcArI prApta thAya, je sAdhu dvArA AcaraNa karAtI kriyAsvarUpa che, ane tenI sAthe "kAra"prayogano abheda anvaya thaI zake nahi; kema ke IcchAkAra sAmAcArI sAdhumAM varte che ane bolAto "kAra" prayoga bolanAra vyaktinA uccAraNarUpa che. paraMtu IcchAdi dazapado, IcchAdi daza prakAranA zabdapara svIkAravAmAM Ave to tenI sAthe kArano abheda anvaya thaI zake. te A rIte - "IcchA e prakArano je bolAyela zabda tenI sAthe kAra' zabdano abheda anvaya karIe to e artha Ave ke "IcchA" e pramANe bolAyelo prayoga te IcchAkAra che, ane A "IcchAkAra' e IcchAkAra sAmAcArIno vAcaka zabda che. tethI ahIM IcchAdi padone arthapara na grahaNa karatAM zabdapara grahaNa karIne tenI sAthe kArano abheda anvaya karyo, jethI e artha prApta thayo ke, IcchA e prakArano je prayoga te IcchAkAra, ane A IcchAkAra prayoga te IcchAkAra sAmAcArIno vAcaka zabda che. TIkA : samastatve ca kArazabdo'nyatrAnuvRtya yojya:, anyathA cUrNiranArAddhA syAt / TIkArya : ane samAsapaNuM hote chate=prastuta zlokamAM IcchA, micchA ane tathA sAthe "kAra' zabdanuM samAsapaNuM hote chate, "kAra' zabda anyatra=AvazyakI Adi prayogomAM, anuvRtti karIne yojavo. anyathA=jo anuvRtti karIne yojavAmAM na Ave to, cUNinI anArAddhA=virAdhanA thAya. bhAvArtha - pUrvamAM sthApana karyuM ke "kAra' zabdane IcchA, micchA ane tathA sAthe samAsarUpe svIkAravo nahi, to teno anvaya badhAM dvAro sAthe thaI zake. have koI kahe ke "kAra' zabda to IcchA, micchA ane tathA sAthe samAsarUpe che, tethI asamAsarUpe svIkArI zakAya nahi. to tene graMthakAra kahe che ke jo "kAra" zabda IcchAdi traNa zabdo sAthe samAsarUpe hoya to te "kAra" zabdanI anuvRtti karIne AvazyakI Adi prayoga sAthe yojavo, ane jo tema na karavAmAM Ave to cUrNikAranI virAdhanA thAya. cUrNikAre IcchAkArAdi dazavidha sAmAcArI sAthe "kAra' zabdanuM bhojana karyuM che, ane tenI saMgati be rIte thaI zake. For Personal & Private Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 sAmAcArI prakaraNa | gAthA: 4-5 (1) A "kAra" zabdane asamAsarUpe svIkArI badhAM dvAro sAthe joDI zakAya ane (2) samAsarUpe svIkArIe to "kAra' zabdanI anuvRtti karIne badhAM dvAro sAthe joDI zakAya. ane A rIte joDAya to cUrNinI ArAdhanA thAya. 'anuvRttva' - ahIM anuvRtti eTale ke AgaLamAMthI anuvartana. jema koI kahe ke "sAkaramAM mIThAza che tevI paeNDAmAM paNa che" to ahIM mIThAzanI anuvRtti paeNDAmAM karavAnI che=AgaLamAMthI mIThAzanuM anuvartana thAya che. tema IcchAdi traNa sAthe samAsarUpe joDAyela "kAra" zabda e traNanI sAthe joDyA pachI AvazyakI Adi pado sAthe paNa kAra' zabdanuM anuvartana karavuM. tethI e prApta thAya che, jema IcchA, micchAdi prayogo che, tema AvazyakI Adi paNa prayogo che, ane AvazyakI Adi prayoga che te kahevA mATe "kAra" zabdanI anuvRtti karela che. TIkA - ___ pare tu 'icchAmithyAtathAkAra' ityatra dvandvottarazrUyamANasya kArazabdasyaiteSveva pratyekamabhisaMbandhAdanvayaH AvazyakyAdipadAnAM ca zabdaparatvAvazyakatvAdevAnupapattivirahe tatra 'kAra'zabdayojanamanatiprayojanam / ata eva paJcAzakavRttAkuktaM - "icchA-mithyA-tathA ityeteSAM zraddhArtha-vyalIkArthA'vaitathyArthAnAM zabdAnAM kAraH= karaNaM-yathAsvaviSayaM prayoga, icchA-mithyA-tathAkAraH / athavA'vayave samudAyopacArAd 'icchA' iti 'icchAkAraH' 'mithyA' iti ca mithyAduSkRtam, tathAzabdena ca tathetyevaMbhUtaM padamabhigRhyate, tatazceteSAM kAraH karaNamiti samAsa" iti / yuktaM caitaduttarAdhyayanAdiSvetebhyo'nyatra kArazabdaprayogA'darzanAdityAhuH / TIkArya : para tu ti bIjAo vaLI IcchA-micchA-tathAkAra e prayogamAM ThuddhanA uttaramAM zrayamANa evA kAra' zabdane AmAM ja=A traNamAM ja pratyekanI sAthe abhisaMbaMdhathI avaya kare che, ane AvazyakI Adi padonuM zabdaparapaNuM Avazyaka hovAthI ja anupapattino viraha hote chate (anuvRtti dvArA) tyAM=AvazyakI Adi zabdomAM, 'kAra' zabdanA yojanAnuM atiprayojana cheHkhAsa prayojana nathI. AthI karIne ja=kAra' zabdanuM AvazyakI Adi pado sAthe bhojana karavuM atiprayojanavALuM che AthI karIne ja, bAramA sAmAcArI paMcAzaka'nI vRttimAM kahevAyuM che - "IcchA-micchA-tathA e padonuM zraddhArtha, vyalIkArtha ane avaitaththArthavALA zabdonuM kAra=karavuM yathAsvaviSayaprayoga karavo, te IcchA-micchAtathAkAra che athavA avayavamAM samudAyano upacAra karIne 'IcchA' eTale IcchAkAra, micchA' eTale mithyAdukRta ane tathA zabda vaDe 'tathA', e prakAranuM pada grahaNa thAya che, ane tyAra pachI A traNe padonuM 'kAra sAthe yojanA karavuM, ane kArano artha karaNa che, tethI te traNe padonuM karavuM, e prakAre samAsa che." 'ti paMcAzakanI vRttinA uddharaNanI samAptimAM che. For Personal & Private Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa / gAthA : 4-5 utthAna : pUrvamAM anya matavALAe sthApana karyuM ke AvazyakI Adi padomAM "kAra" zabdanA yojanAnI jarUra nathI, ane tenI puSTi mATe paMcAzakanI vRttinI sAkSI ApI. vaLI te mata yukta che e sthApana karavA para= bIjA, yukti Ape che - TIkArya : yuvatta.... vityA ane A yukta che=IcchA, micchA ane tathA sAthe 'kAra'no samAsa grahaNa karavo, ane AvazyakI AdimAM kAra' zabdanuM yojana na karavuM, e pramANe je pare=bIjAe, sthApana karyuM e, yukta che; kema ke uttarAdhyayana Adi graMthomAM AnAthI IcchA, micchA ane tathA zabdathI, anyatra 'kAra' zabdanA prayoganuM adarzana che, e pramANe para=anya matavALA, kahe che. bhAvArtha : nizcayanaya IcchAkArAdi zabdaprayogathI abhivyaMgya adhyavasAyane sAmAcArI kahe che ane vyavahAranaya IcchAkArAdi dazavidha prayogane sAmAcArI kahe che, ane vyavahAranayane AzrayIne IcchAkArAdi dazavidha prayogane sAmAcArI svIkAravA mATe IcchAdi dazavidha zabdaprayogane "zabdapara grahaNa karela che. tethI daza prakArano zabdaprayoga dazavidha sAmAcArI che, paraMtu daza prakAranA adhyavasAyarUpa dazavidha sAmAcArI nathI. mATe IcchA, micchA ane tathA sAthe samAsarUpe joDAyelA evA "kAra' zabdano anvaya A traNamAM karyA pachI AvazyakI Adi padomAM "kArano prayoga na karavAmAM Ave to koI anupapatti thatI nathI, kema ke AvazyakI Adi pado zabdapara che. tethI "kAra' zabdanI anuvRtti karIne AvazyakI Adi sAthe yojana karavAnuM koI prayojana nathI. ahIM vizeSa e che ke AvazyakI Adi zabdone zabdapara svIkAryA=AvazyakI Adi zabdaprayoga Avazyaka sAmAcArI che tema svIkAryuM, tethI Avazyaka zabda te Avazyaka sAmAcArIno vAcaka che, teno artha prApta thAya che. have 'cchA micchA tathAchAra' mAMthI "kAra' zabdanI anuvRtti karIne AvazyakI Adi padomAM paNa yojana karIe to vIjhAra "AvazyakI,' e prakArano prayoga "Avazyaka sAmAcArI che" evo artha prApta thAya. paraMtu tyAM "kAra' zabdanI anuvRtti karIne artha karavAthI koI arthabheda prApta thato nathI. tethI binajarUrI hAra' zabdanI anuvRtti karavAnuM koI prayojana nathI. mATe 'Ara' zabdane IcchA-micchA-tathA sAthe ja joDavAno che; kema ke IcchA, micchA ane tathA sAthe sTAra' zabda na hoya to "IcchA"e jIvamAM thatI IcchA zabdano vAcaka bane. tethI 'IcchA' e zabdathI "IcchA' e prakArano zabdaprayoga evo artha prApta thAya nahIM ane prastutamAM IcchA zabdathI "IcchA" e prakArano zabdaprayoga, e artha prApta karavo che. tethI 'Ara' zabdanuM yojana "cchA' sAthe che. te rIte micchA' ane 'tathA' mAM paNa 'kAra' zabdanuM yojana jANavuM. 'ta iva' pUrvamAM sthApana karyuM ke, anuvRtti karIne "kAra" zabdanuM "AvazyakI' Adi sAthe yojana For Personal & Private Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 sAmAcArI prakaraNa / gAthA : 4-5 karavAnuM khAsa koI prayojana nathI. tenI puSTi karatAM kahe che: AthI karIne arthAt 'Ara' zabdanuM AvazyakI Adi sAthe yojana karavAnuM koI prayojana nathI AthI karIne, bAramA "sAmAcArI paMcAzaka'nI vRttimAM A pramANe kahyuM che - paMcAzakanI vRttimAM "kAra'nuM yojana IcchA, micchA ane tathA sAthe samAsa karIne karyuM che ane teno artha be rIte karyo che : (1) tyAM prathama artha karatAM batAve che ke, "IcchA" zabda zraddhA arthamAM che, "mithyA' e vyalIka arthamAM che ane 'tathA e avaitathya arthamAM che; ane A traNa arthamAM vaparAtA zabdonuM karavuM, e batADavA mATe "kAra" zabdano prayoga che. ane A traNa zabdonuM karavuM eTale zuM? te ja spaSTa kare che ke, potAnA viSayane AzrayIne prayoga karavo. Azaya e che ke zraddhA arthamAM "IcchA'no prayoga karavo, potAnuM thayeluM pApa mithyA che e arthamAM 'mithyA'no prayoga karavo ane 'guru je kahetA hoya che tema ja che' evA arthamAM 'tathA no prayoga karavo, e IcchAkArAdi traNa sAmAcArI che. (2) paMcAzaka vRttimAM IcchA-micchA-tathAkArano samAsa bIjI rIte karatAM batAve che ke, avayavamAM samudAyano upacAra karavAthI "IcchA" eTale "IcchAkAra", "micchA' eTale mithyAduSkata' ane 'tathA' zabdathI 'tathA' e prakAranuM pada grahaNa thAya che; ane tyAra pachI A traNanuM kAra==NanuM karaNa , e prakAre samAsa che. ahIM vizeSa e che ke, prathama vikalpathI sAmenI vyaktine zraddhA arthe ruci arthe, "IcchA' zabdano prayoga karavo te IcchAkAra sAmAcArI che, e prakArano artha thAya; ane bIjA vikalpa pramANe IcchAno artha IcchAkAra karyo ane te IcchAkAranuM kAra eTale karavuM, te IcchAkAra sAmAcArI che. e rIte prathama vikalpa pramANe mithyAkAra sAmAcArImAM miththAno artha pote karela pApa mithyA che evA arthane batAvavA mATe "mithyA' e prakAranA zabdano prayoga karavo te mithyAkAra sAmAcArI che; ane bIjA vikalpa pramANe 'mithyA' zabdano artha 'mithyAdukta ane te mithyAduSkatanuM 'vAra eTale karavuM te micchAkAra sAmAcArI che. tathAkAra sAmAcArImAM prathama vikalpa pramANe 'tathA'no artha "guru je kahetA hoya te yathArtha che" tenA svIkArarUpe 'tathA e prakAranA zabdano prayoga karavo te tathAkAra sAmAcArI che; ane bIjA vikalpa pramANe 'tathA" e prakAranA prayoganuM 'Ara' eTale karavuM te tathAkAra sAmAcArI che. * zraddhArtha' . IcchAno artha zraddhA karyo, eTale ke ahIM bhagavAnanA vacananI rucirUpa zraddhA grahaNa karavAnI nathI, paraMtu jene potAnuM kArya karavAnuM kahevuM che, tenI rucine grahaNa karavAnI che. TIkA : etanmate cUrNikRto'nyatra kArazabdasya paryavasitasyaivAbhidhAnamiti mantavyam iti alamatipallavena / For Personal & Private Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 4-5 TIkArtha H AnA mate cUrNikArathI anyatra paryavasita ja evA 'kAra' zabdanuM abhidhAna che, e pramANe jANavuM. vadhAre carcA karavAthI saryuM. 'kRti' paranA kathananI samAptimAM che. bhAvArtha: prathama mata pramANe chelle kaheluM ke, jo samAsa karo to anyatra 'kAra'nI anuvRtti karIne yojavuM, nahitara cUrNinI anArAdhanA thaze; ane ahIMyAM parano mata batAvela tyAM 'kAra'nI anuvRttino niSedha karyo, tethI cUrNinI anArAdhanAno prasaMga 52nA mata pramANe thAya. tenA khulAsArUpe kahe che ke, A bIjo mata cUrNikA2thI bIjA arthamAM=anya arthamAM, 'kAra' zabdanuM grahaNa kare che. tethI A matanuM cUrNine anukULa kathana ka2vAnuM tAtparya nathI, mATe cUrNinI ArAdhanA karavAnA AzayathI A mata cAlato nathI. TIkAH 39 akSarArtha ughyate-khaLa phA, raLa Ara:, "phayA maLela ruru" kRtyAviprayoga nRtyartha:| mithyA= vitathamanRtamityanarthAntaraM, mithyAkaraNaM mithyAkAraH, duSprayukteH mithyAprayoga ityarthaH / tathAzabdo'vaitathyArthe, gurudite'rthe tathAkaraNaM tathAkAraH / avazyamityarthe 'vazyazabdo'kAranto'pyasti, tato'vazyasya = avazyaM karttavyasya, kriyA AvazyakI / caH samuccaye / niSedhena nirvRtA naiSedhikI / vihArAdigamanAdyarthaM gurorApracchanaM tathAvidhavinayalakSaNayA maryAdayA sarvaprayojanAbhivyAptilakSaNenAbhividhinA vA pracchanamApRcchA / ekazo niSedhe prayojanavazAd guroH pratipracchannaM pratipRcchA / prAggRhItenAzanAdinA mantraNA chandaNA / prAgeva grahaNAdAmantraNaM nimantraNA / tathopasaMpattirupasaMpad, jJAnAdyarthaM gurvantarAzrayaNamityarthaH / kAlapadamavasarArthakamupasaMpadi saMbadhyate sarvatra vA, "sarvamapi hyanuSThAnaM vihitakAlakRtameva phalavadbhavati nAnyatheti pratipAdanArtham / athavA 'kAle'= sAmAcAryupakramakAle'bhidhAtavye satItyarthaH, upodghAte tadavasara etadbhaNanAt / TIkArtha/bhAvArtha : = akSarArtha kahevAya che=IcchAkArAdi sAmAcArInA akSarArtho kahevAya che (1) IcchAkA2 sAmAcArI batAve che: prathama IcchAkArano artha kare che, temAM 'IcchA' zabdanI vyutpatti karatAM kahe che, 'vAM phacchA', ane 'kAra' zabdanI vyutpatti karatAM kahe che, 'jarAM hrAraH'. "IcchAthI mAruM A kArya kara" ItyAdi prayoga e artha che arthAt IcchAkA2 sAmAcArIno artha che. (2) have micchAkAra sAmAcArI batAve che: tyAM prathama 'mithyA' zabdanA paryAyavAcI zabda batAve che ke mithyA, vitatha ane anRta e traNe ekArthavAcI che. mithyAkArano artha kare che ke mithyAnuM karavuM te mithyAkAra - 'potAnI duSprayuktino mithyAprayoga' e prakArano artha che arthAt micchAkA2 sAmAcArIno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40. sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 4-5 Azaya e che ke saMyamanI AcaraNAmAM mana-vacana-kAyAnI anucita pravRtti thayelI hoya tenA mATe "A mArI AcaraNA mithyA che," e pramANe prayoga karavo te mithyAkAra sAmAcArI che. (3) have tathAkAra sAmAcArI batAve che tyAM prathama 'tathA" zabdano artha karatAM kahe che ke 'tathA' zabda avaitathya arthamAM che. gurue kahelA arthamAM 'tathA" e prakArano prayoga karavo te tathAkAra sAmAcArI che. (4) have Avazyaka sAmAcArI batAve cheH "avazyam e arthamAM avazya zabda akArAMta paNa che= avazya zabda e avyaya che, ane te ja arthano vAcaka akArAMta avazya zabda paNa che. tethI=akArAMta avazya zabdanuM grahaNa karyuM tethI, avazya kartavyanI je kriyA, te Avazyaka sAmAcArI che. svanirjarA arthe je avazya kartavya hoya tevI kriyA sAdhu kare te AvazyakI kahevAya, ane phakta vasatimAMthI bahAra jaIne karavAnI kriyA arthaka Avazyaka prayoga thAya che. tethI vasatimAMthI nIkaLIne bahAra javAnI sAdhunI avazya kartavyakriyA che. te kriyA jo sAdhu samiti-guptipUrvaka kare to te nirjarAnuM kAraNa bane, anyathA te kriyA karmabaMdhanuM kAraNa bane, mATe yatanApUrvaka karAyela avazya kartavyakriyA Avazyaka sAmAcArI che. * 'va' zabda samuccaya arthamAM che. tethI IcchA, micchA ane tathAnI sAthe AvazyakIno samuccaya karyo. (5) have naiSadhithI sAmAcArI batAve che. niSedha vaDe karIne thayelI naiSadhinI sAmAcArI che. vizeSa prakAranA saMvarabhAva mATe niyadi prayoga karAya che, te naiSadhithI sAmAcArI che. (9) have ApRcchA sAmAcArI batAve che: vihArAdi mATe gamanAdi arthe gurune Apracchana= tathAvidha vinayalakSaNa maryAdAthI athavA to sarva prayojana abhivyApti lakSaNa abhividhithI pUchavuM, te ApRcchA sAmAcArI che. vihAra AdimAM "Adi' padathI anya kArya grahaNa karavuM, ane gamanAdimAM Adi padathI agamana, karaNa-akaraNanuM grahaNa karavuM. enuM yojana A rIte karavuM. vihAramAM gamana-Agamana arthe pRcchA che ane anya kAryamAM karaNa-akaraNa arthe pRcchA che. ApRcchA sAmAcArImAM 'A' zabda maryAdA arthamAM che athavA abhividhi arthamAM che. maryAdA arthamAM ane abhivyApti arthamAM "A" zabda A rIte vaparAya che - jema ke, patnIputra varSa' e prayogamAM pATalIputrane choDIne pATalIputra sudhI varasAda thayo. tyAM pATalIputra sudhInI maryAdAarthaka 'A' zabdaprayoga che. ane 'A'no A ja prayoga abhividhi arthamAM grahaNa karIe to, pATalIputrane abhivyApIne varasAda thayo, e artha thAya. tethI e prApta thAya ke, ahIMthI mAMDIne pATalIputra gAmane grahaNa karIne sarvatra varasAda thayo. e rIte ApRcchA sAmAcArImAM paNa maryAdA arthamAM ane abhivyApti arthamAM A prayoga che. pATalIputranA dRSTAMtamAM kSetranI maryAdA hatI ane ApRcchA sAmAcArImAM tevA prakAranI vinayalakSaNa maryAdAthI pUchavuM, te 'A' zabdano artha che; ane ahIM tevA prakAranI maryAdA e che ke, ApRcchA sAmAcArI vakhate je prakAre hAtha joDI vinayapUrvaka pUchavuM joIe, te rIte pUche, ane gurune pUchyA pachI gurunA vacana For Personal & Private Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 sAmAcArI prakaraNa/ gAthA : 4-5 pramANe ucita pravRtti kare, e prakAranA vinayarUpa maryAdAthI pUchavuM te ApRcchA sAmAcArI che. vaLI ApRcchA sAmAcArImAM sarva prayojanonI abhivyApti lakSaNa abhividhi arthamAM paNa 'A' zabdano prayoga che. tethI ApRcchA karatI vakhate sarva prayojanono saMgraha karIne ApRcchA kare che. jema gocarI javA viSayaka ApRcchA kare, tyAre gocarImAM lAvavAnI dareka vastuviSayaka tenI ApRcchA hoya che, ane tethI AhArAdine choDIne anya paNa koI vastrAdi ke ziSyAdi prApta thAya to tene paNa grahaNa kare to sAmAcArIno bhaMga thato nathI; kema ke sarva prayojanono saMgraha karIne ziSya gurune pRcchA kare che. (7) have pratipRcchA sAmAcArI batAve che. ekavAra niSedhamAM prayojanavazathI gurune pharI pUchavuM te pratipRcchA sAmAcArI che. pUrvamAM ApRcchA karI tyAre gurue ekavAra te kAryano niSedha karyo, ane pharI kAlAMtare kArya karavAnuM prayojana UbhuM thavAthI gurune pharI pUchavuM te pratipRcchA sAmAcArI che. (8) have chaMdanA sAmAcArI batAve cheAhAra lAvyA pachI lAvelA AhAra AdithI anya sAdhuone AmaMtraNa ApavuM te chaMdanA sAmAcArI che. A sAmAcArI mAMDalIbhojI sAdhune hotI nathI paNa ekalabhojI sAdhune hoya che. (9) have nimaMtraNA sAmAcArI batAve che: gocarIne lAvavA pahelAM ja "huM tamArI gocarI lAvI ApuM" e prakAranuM sAdhune AmaMtraNa karavuM te nimaMtraNA sAmAcArI che. (10) ane have upasaMpadA sAmAcArI batAve che. upasaMpaduM zabdanI vyutpatti artha kare che ke, "saMpatti 35saMpa" jJAna-darzana-cAritra mATe anya gurunuM AzrayaNa karavuM te upasaMpa sAmAcArI che. mULa gAthAmAM kALa pada che te avasara mATeHupasaMpa sAmAcArI avasare karavAnI che te batAvavA mATe, upasaMpadA sAmAcArI sAthe saMbaMdhita karAya che athavA to dareka sAmAcArI sAthe saMgRhita che. dareka sAthe kema saMgRhita che? te batAvavA mATe kahe che - sarva paNa anuSThAna vihitakALamAM karAyeluM ja phaLavAna thAya che, anyathA nahi. te pratipAdanArthe sarva pado sAthe saMbaMdhita thAya che. prathama artha pramANe mULa zlokamAM kahelo "kALa' zabda upasaMpadA sAmAcArI sAthe joDavAno che ane upasaMpadA sAmAcArImAM jJAnAdi mATe avasara hoya tyAre anya guruno Azraya karavAno che. teno artha A pramANe karavAno che - svasamudAyamAM jeTaluM jJAna hoya teTaluM prApta thaI cUkeluM hoya ane vizeSa jJAnanI zakti hoya to vizeSa jJAna bhaNavA mATe anya gurunuM AzrayaNa karavuM te upasaMpadA sAmAcArI che. athavA bIjA artha pramANe "kALa" zabda badhAnI sAthe joDavAthI e artha prApta thAya ke, IcchAkArAdi sarva anuSThAno vihita kALamAM karo to nirjarArUpa phaLanI prApti thAya, anyathA nahi. AnAthI e prApta thAya ke, jo koI sAdhu pote e kArya karavA samartha hoya, Ama chatAM potAnuM kAma bIjA pAse karAvavA mATe IcchAkAranA prayogathI prArthanA kare, ane tema karIne potAnuM vIrya gopave, to te vakhate IcchAkAra sAmAcArIno vihitakALa nathI; chatAM "vaM rUchayA " tuM IcchApUrvaka kara" ema kahIne potAnuM kAma bIjA pAse karAve to te IcchAkAra sAmAcArInA phaLane prApta kare nahi. paraMtu pote balavAna yogane sAdhI zake tema hoya ane For Personal & Private Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 sAmAcArI prakaraNa | gAthA : 4-5 tethI vizeSa nirjarA sAdhI zake tema hoya ane potAnuM kAma anya sAdhu kare, ane te anya sAdhu paNa te kArya karIne nirjarA sAdhI zake tema hoya, tyAre IcchAkAra zabdaprayogapUrvaka tene te kAma karavA mATe kahe, to te vihitakAlakRta IcchAkAra sAmAcArI che ane tenAthI avazya phaLa prApta thAya. mATe ucitakALe karAyela IcchAkAra sAmAcArInuM pAlana sAdhusAmAcArI bane che te artha 'kALa' zabdane dareka sAmAcArI sAthe joDavAthI batAvela che. have 'athavA' thI mULa zlokamAM rahela 'kALa' zabdanuM yojana trIjI rIte karatAM kahe che ke, kALe-sAmAcArIno upakramakALa abhidhAtavya hoya tyAre, sAmAcArI kahevI joIe; kema ke upodghAtamAM, tenA avasaramAM=sAmAcArIne kahevAnA avasaramAM, sAmAcArInuM kathana che. Avazyaka niryuktimAM cha AvazyakonI prarUpaNA zarU karI tyAre tyAM te AvazyakanA nirUpaNanI bhUmikArUpa upodghAtanI prarUpaNA karI. tyAM upodghAtanA varNanamAM game te sthAne dazavidha sAmAcArInuM varNana karyuM nathI, paraMtu te upodghAtanA varNanamAM sAmAcArInA upakramakALano avasara Avela tyAre te sAmAcArI kahela che. mATe mULa gAthAmAM 'jana' zabda che, te batAve che ke yogya zrotAne bodha karavA mATe jyAre AvazyakanuM nirUpaNa cAlatuM hoya tyAre darzAvadha sAmAcArI kahevAnI che, paraMtu je te sthAne nahi, paNa sAmAcArIno upakramakALa kahevAno avasara Ave te vakhate davidha sAmAcArI kahevI joIe. * 'bArAnto'sti' ahIM 'pi' thI e kahevuM che ke, 'avazya' zabda 'm' kArAMta to che, paNa 'avazya' zabda 'a'kArAMta paNa che. 'vijJArAvi' ahIM 'vi' thI gocarI, vaiyAvacca AdinuM grahaNa karavuM. 'gazanAvinA' ahIM 'avi' thI pANInuM grahaNa karavuM. 'jJAnAghartha' ahIM 'Avi' thI darzana ane cAritranuM grahaNa karavuM. utthAna : mULa zlokamAM rahela 'tte' zabdano artha karyA bAda mULa zlokanA AgaLanA padArthane batAve che TIkA H 'sAmAcArI' uktalakSaNA bhaveddazavidhA, 'tuH' evakArArthe, dazavidhaiva na nyUnAdhiketyarthaH ; vibhAgavAkyamahimnaitallAbhe'pi spaSTArthamavadhAraNam / TIkArtha -- ***** 'sAmAcArI . tyarthaH / ' sAmAcArI=mULa gAthAmAM kahela 'sAmAcArI' zabda, uktalakSaNavALI= pUrvamAM kahela lakSaNavALI, daza prakAranI thAya. 'tu' zabda 'vAra' arthamAM che. tethI e prApta thAya ke sAmAcArI daza prakAranI ja che; nyUnAdhika nahi. For Personal & Private Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI prakaraNa / gAthA : 4-5 utthAna : ahIM prazna thAya ke, vibhAgavAkyanA mahimAthI ja davidha sAmAcArI che, nyUnAdhika nathI, teno lAbha hovA chatAM 'dvAra' arthamAM 'tu' zabda kema mUkyo ? tethI kahe che TIkArya : 43 vibhAga . mavadhAraLam vibhAgavAkyanA mahimAthI AnA lAbhamAM paNa=sAmAcArI dazavidha jache tenA lAbhamAM paNa, spaSTa artha batAvavA mATe avadhAraNa karela che. bhAvArtha : Azaya e che ke sAmAcArI keTalA prakAranI che ? e prakAranI jijJAsAthI jyAre sAmAcArInA vibhAgane batAvavAmAM Ave tyAre, pUrvamAM sAmAcArInAM daza nAmo batAvyAM tenAthI nakkI thAya che ke, A sAmAcArI davidha ja che, nyUna ke adhika nathI. jo adhika hota to sAmAcArIno vibhAga kahenAra vAkya adhikanuM avazya nirUpaNa karata. paNa adhikanuM nirUpaNa nathI ane A vibhAga che, tethI nakkI thAya ke A sAmAcArI davidha ja che. to paNa nyUnAdhika nathI te spaSTa batAvavA mATe avadhAraNa arthamAM 'vavidhava' ema kahela che. - davidha sAmAcArI che ema na kahIe to paNa, vibhAgavAkyanA mahimAthI dazavidha sAmAcArI che, teno lAbha thAya che, tema pUrvamAM kahyuM, tyAM vibhAgavAkyano mahimA A pramANe che - vibhAgavAkyanA mahimAthI vidheyanA vyApakatvano lAbha che. tethI jIvanA bhedonuM vidhAna karavAmAM Ave tyAre jIvanA sarva bhedonuM varNana karavuM Avazyaka bane che; kema ke vibhAgavAkyamAM vidheyanA vyApakatvano niyama hoya che. jema koI kahe ke ekendriya, beIndriya, teIndriya e traNa prakAranA jIvo che, to A kathana mRSA nathI. kathanarUpe satya hovA chatAM jIvanA vibhAgane kahevA hoya to te vibhAgavAkya banI zake nahi; kema ke temAM jIvanA sarva bhedonuM kathana nathI. e vacana jIvanA vibhAgarUpe tyAre banI zake ke jyAre ekendriya, beIndriya yAvat paMcendriya sudhI sarva bhedonuM kathana ka2vAmAM Ave. tethI ahIM jIvane uddezIne tenA bhedanuM vidhAna karavuM hoya te vakhate jo jIvanA badhA bhedo kahIe to te vyApaka bane che. tema sAmAcArI IcchAkAra, micchAkAra, tathAkAra e traNa prakAranI che, ema kahevAmAM Ave to e vacana mRSA na hovA chatAM vibhAgavAkya na banI zake. sAmAcArInA paripUrNa bheda kahevAmAM Ave to te vibhAgavAkya bane. tethI ahIM kahyuM ke, vibhAgavAkyanA mahimAthI dazavidha sAmAcArI che, teno lAbha hovA chatAM spaSTatAarthaka 'vidhaiva' nuM kathana karela che arthAt vibhAgavAkyanA mahimAthI tenI prApti hovA chatAM tenAthI maMdabuddhivALAne bodha na thAya. tethI tene bodha karAvavA arthe, spaSTa rIte avadhAraNa arthe 'vavidhaiva' zabdano prayoga karela che. TIkA H eteSAM uktapadAnAmayaM vakSyamANo'rtho lakSaNaviSayavibhAgAdirUpastava siddhAnte mayA dRSTaH evaM ca For Personal & Private Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 6 siddhAntAnurodhini svAbhidhAne'nupAdeyatvazaGkA parihatA bhavati / / 4 / / 5 / / TIkArya : zloka naM. panA cothA pAdane batAvatAM kahe che ke, Ano=uktapadono=IcchAkArAdi padono, lakSaNanA vibhAga ane viSayanA vibhAga AdirUpa AgaLamAM kahevAze e artha, tamArA siddhAMtamAM mArA vaDe joDAyelo che; ane A rIte, siddhAMta anurodhI evA svakathanamAM anupAdeyatvanI zaMkAno parihAra thAya che. jApA bhAvArtha: ahIM lakSaNavibhAga, viSayavibhAga ane "Adi padathI phalavibhAga grahaNa karavAno che, ane tenAthI e kahevuM che ke, IcchAkArAdi dazavidha sAmAcArInA lakSaNathI sAmAcArIno paraspara vibhAga paDe che tathA sAmAcArInA viSayathI sAmAcArIno paraspara vibhAga paDe che ane Adi padathI sAmAcArInA phaLanA vibhAgathI paNa sAmAcArIno paraspara vibhAga paDe che ane te sarva bhagavAnanA siddhAMtamAM graMthakAre joyuM che ane tenA pramANe graMthakAra ahIM varNana kare che. mATe graMthakAranuM varNana anupAdeya che tevI koIne zaMkA thaI hoya teno parihAra thAya che; kema ke graMthakAra svamatithI kahetA nathI, paraMtu bhagavAnanA zAsanamAM je rIte kahevAyuM che, te pramANe kahe che. tethI sarvajJakathita che, mATe upAdeya che. jApA IcchAkAra sAmAcArI iyANiM IcchAkAro bhannai - have IcchAkAra sAmAcArI kahevAya che - avataraNikA: icchAkArasya lakSaNamAha - avataraNikArya - IcchAkAra sAmAcArInA lakSaNane kahe che - gAthA: jaM NiyaNiyakajjaMmI icchAsaMpaccayatthaM vihivakkaM / so khalu icchAkAro tahA paiNNA ya parakajje / / 6 / / chAyA : - yannijanijakArye icchAsaMpratyayArthaM vidhivAkyam / sa khalu icchAkArastathA pratijJA ca parakArye / / 6 / / For Personal & Private Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 6 anvayArtha: LiyaimI nija nija kAryamAM rUchAsaMpazcacaeN=IcchAsaMpratyaya arthe naM=je viviveka vidhivAkya che, paranne ane parakAryamAM tahIM paUMI te prakAre pratijJA che to te vastu kharekhara phucchAiro IcchAkAra che. His gAthArtha: nija nija kAryamAM IcchAsaMpratyaya arthe je vidhivAkya che ane parakAryamAM te prakAre pratijJA che, te kharekhara IcchAkAra sAmAcArI che. llll TIkA : ___jaM Niyatti / yannijanijakArye icchAsaMpratyayArthaM vidhivAkyam, yA ca parakArye icchAsaMpratyayArthA pratijJA tadubhayamicchAkAraH / evaM ca svakAryakarmakecchAkaraNakavidhivAkyaparakAryakarmakecchAkaraNakapratijJAvAkyAnyataratvaM tallakSaNaM labhyate / vidhizca karttavyatvapratipAdakapratyayamAtraM na tu paJcamyeva, tena tavyAdighaTitatathAprayoge nAvyAptiH / pratijJA ca kriyamANatvakariSyamANatvajJApakA'smadarthapratyayaH, tene damicchayA karomIdamicchayA kariSyAmI'tyAderavizeSeNa saMgraha ityAdyUhyam / / 6 / / TIkArya : naM bitti ... 7khyate | 'vaM niyatti' | e gAthAnuM pratika che. potapotAnA kAryamAM IcchAnA saMpratyaya mATe jJAna karAvavA mATe je vidhivAkya che, ane parakAryamAM IcchAnA saMpratyaya arthavALI je pratijJA che, te baMne IcchAkAra sAmAcArI che. ane A rIte= pUrvamAM AvuM IcchAkAra sAmAcArInuM svarUpa batAvyuM e rIte, "svakAryakarmaka IcchAkaraNaka evuM vidhivAkya ane parakAryakarmaka IcchAkaraNaka evuM pratijJAvAkya, e bemAMthI anyatara A bemAMthI koIpaNa, IcchAkAra sAmAcArI che, ane temAM raheluM anyataratva te IcchAkAra sAmAcArInuM lakSaNa prApta thAya che. utthAna : ahIM vidhivAkyamAM vidhi zuM che, te batAve che - TIkArya : vivizva ..... nAvyAti ane vidhikartavya_pratipAdaka pratyayamAtra che, paraMtu paMcamI ja nathI AjJArtha prayoga ja nathI. tethI vidhyarthanA tathyAdi pratyayothI ghaTita tevA prakAranA prayogamAM "tvayA rUchayA rUDhuM hartavya" tevA prakAranA prayogamAM, lakSaNanI avyApti nathI. For Personal & Private Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 IcchakAra sAmAcArI, gAthA : 6 utthAna : pratijJAvAkyamAM pratijJAnuM tAtparya spaSTa kare che - TIkArya : pratijJA re ... ghUTyam Ada ane kriyamANatva ane kariSyamANatva jJApaka evo aspad arthano pratyaya pratijJA che, te kAraNathI 'A IcchAthI karuM chuM ane 'A IcchAthI karIza' ItyAdino avizeSathI saMgraha che, ItyAdi vicAravuM. liddA >> 'riNAmItyAre ahIM re thI enA jevA bIjA prayogo grahaNa karavA. bhAvArtha: koI sAdhune potAnuM kArya bIjA sAdhu pAse karAvavuM paDe tevA saMyogo hoya, athavA to pote anya kArya karIne vizeSa nirjarA karI zake tema hoya ane tethI potAnuM kArya bIjA pAse karAvavuM tene ucita jaNAtuM hoya tyAre, te kArya karanAra sAmI vyaktine mArAthI batAvAtuM kArya tenI svaIcchApUrvaka karavAnuM che, paNa mArA kahevAthI karavAnuM nathI, tevA prakAranA IcchAnA saMpratyaya mATe kArya karAvanAra sAdhu je vidhivAkya kahe che, te IcchAkAra sAmAcArI che. Azaya e che ke, kArya karanAra vyaktine, kArya karAvanAra vyakti kahe che mATe teNe A kArya karavuM joIe tevI buddhi na thAya, paraMtu nirjarAnA arthIpaNAthI svayaM sAmenI vyakti te kArya kare, te jaNAvavA mATe jyAre kArya karAvanAra sAdhu vidhivAkyano prayoga kare, ane kArya karanAra sAdhune kahe ke, "tuM IcchApUrvaka mAruM A kArya kara" te IcchAkAra sAmAcArI che. vaLI paranuM anyanuM, kArya potAne karavAnI IcchA thAya tyAre, para vyaktine pote IcchApUrvaka kare che tevI IcchAnI pratIti karAvavAne mATe sAdhu "huM tamAruM A kArya IcchApUrvaka karuM chuM" - e prakArano je pratijJAvAkyano prayoga kare te paNa IcchAkAra sAmAcArI che. A baMne prakAranA IcchAkAranA bhedamAM thatA vacanaprayoganuM tAtparya spaSTa kare tevuM lakSaNa batAve che : tyAM vidhivAkyarUpa IcchAkAramAM svakArya karmarUpe hoya che ane IcchAkAra karaNarUpe hoya che, tethI "svakAryakarmaka-IcchAkaraNaka vidhivAkya te IcchAkAra sAmAcArI che. jema koI kahe ke, "IcchApUrvaka tuM A mAruM kArya kara.e prayogamAM potAnuM kArya karmarUpe bane che ane "IcchAthI tuM kara" tyAM IcchA karaNarUpa bane che tevuM A vidhivAkya che. ahIM "mAruM kArya tuM IcchApUrvaka kara" e vacanaprayoga AjJArtharUpa dekhAya che, to paNa AjJAarthaka nathI, paraMtu sAmI vyaktine te kArya IcchApUrvaka karavAnI sUcanArUpa che. ane jyAre bIjA koInuM kArya pote karavA taiyAra thAya tyAre "huM tamAruM A kArya IcchApUrvaka karuM chuM" e prakAranI pratijJA karavAmAM Ave che. e pratijJAmAM paranuM kArya karmarUpe che, ane pote paranuM kArya IcchApUrvaka kare che mATe IcchA 'karaNarUpe che, A bIjA prakAranuM vAkya pratijJAvAkya che. A vidhivAkya ane pratijJAvAkya baMne IcchAkAra For Personal & Private Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI gAthA : 7 sAmAcArI che ane te be vAkyamAM raheluM anyataratva IcchAkAra sAmAcArInuM lakSaNa che. vidhivAkyarUpa IcchAkAra sAmAcArImAM vidhino artha sAmenI vyaktine mATe "A kartavya che," evo pratipAdaka vacanaprayoga che ane te vacanaprayoga sAmI vyaktine kartavyanI pratItimAtrane sUcave che, paraMtu paMcamI prayogarUpa ja nathI=AjJArtha prayogarUpa ja nathI. tethI koI vyakti 'vaM phucchayA kuru" e prayoganA badale 'vaiyA phuccha rUTuM kartavya' e prayoga kare to paNa te vacanaprayoga vidhivAkya banaze, ane tethI IcchAkAra sAmAcArInA lakSaNanI avyApti nahi Ave. ane pratijJAvAkyamAM kriyamANatva ane kariSyamANatvane jaNAvanAra evA potAnA arthano saMpratyaya che arthAt "A kArya huM karuM chuM" athavA to "huM A kArya karIza" e baMneno saMgraha pratijJAvAkyathI thAya che. Azaya e che ke keTaluMka kArya turata ja karavAnuM hoya che, tyAre kahevAmAM Ave ke "A kArya huM IcchAthI karuM chuM ane keTaluMka kArya kAlAMtare karavAnuM hoya tyAre kahevAmAM Ave ke "A kArya huM IcchAthI karIza" e baMneno saMgraha pratijJAvAkyamAM thAya che.JIkA avataraNikA: athecchAkAraviSayopadarzanArthamAha - avataraNiyArtha: have IcchAkAra sAmAcArInAM viSayane jaNAvavA mATe kahe che - bhAvArtha - pAMcamI gAthAnA aMtamAM kahyuM hatuM ke, lakSaNavibhAga ane viSayavibhAga Adi rUpa vakSyamANa artha tamArA siddhAMtamAM mArA vaDe jovAyo che. tethI prathama dazavidha sAmAcArImAM IcchAkAra sAmAcArInuM lakSaNa chaThThI gAthAmAM batAvyuM, jenA kAraNe anya sAmAcArI karatAM lakSaNa dvArA IcchAkAra sAmAcArInA bhedanuM jJAna thayuM. have anya sAmAcArI karatAM IcchAkAra sAmAcArInA viSayathI vibhAgane batAvavA mATe IcchAkAra sAmAcArInA viSayane batAve che - gAthA : abbhatthaNAvihANe icchAkAro samucio dohaM / ArAhaNamANAe gurUNa ThiipAlaNaM ca jao / / 7 / / chAyA : abhyarthanAvidhAne icchAkAraH samucitaH dvayoH / ArAdhanamAjJAyA gurUNAM sthitipAlanaM ca yataH / / 7 / / For Personal & Private Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 7 anvayArtha: mityavidALa abhyarthanAmAM ane vidhAnamAM toE =baMnene paNa abhyarthamAna ane kAraka baMnene paNa, rURvikAro=IcchAkAra samudo samucita che; no ja kAraNathI gurU=gurunI mA ID=AjJAnuM kArariMga--ArAdhana che, dipAnari=sthitinuM saMpradAyanI maryAdAnuM, pAlata che. chA gAthArtha : abhyarthanAmAM ane vidhAnamAM baMnene IcchAkAra samucita che; je kAraNathI gurunI AjJAnuM ArAdhana che ane sthitinuM saMpradAyanI maryAdAnuM, pAlana che. IchA TIkA - ___ abbhatthaNAvihANe tti / abhyarthanA="tvaM mamedaM kAryaM kuru" iti parapravarttanA, vidhAnaM ca-paraprayojanasya karaNapratijJA "ahaM tavedaM kAryaM karomi" iti, tataH samAhAradvandvAdekavacanam, tatra 'icchAkAraH'=icchayeti prayoga: / cakArasyApyarthasya bhinnakramatvAd dvayorityatra yojanA / dvayorapyabhyarthayamAnakArakayoH samucita:-saGgataH / kuta: ? yato gurUNAmAjJAyA abhiyogaparihArapradhAnopadezasyArAdhanam / TIkArca - 'ramatyavidAne utta' ! e gAthAnuM pratika che. abhyarthanA="tuM A mAruM kArya kara" e pramANe parapravartatA che, ane vidhAna="huM tAruM A kArya karuM chuM" - e pramANe paraprayojatanA karaNanI pratijJA che. tataH=abhyarthanA-vidhAna zabdathI, samAhAradvandra hovAne kAraNe ekavacana che. tyAM=abhyarthanA-vidhAnamAM, IcchAkAra=IcchA vaDe, e prakArano prayoga, abhyarthayamAna abhyarthanA karanAra, ane kAraka baMnene paNa samucita che-saMgata che. mULa gAthAmAM '' arthavALA '' kAranuM bhinnakramapaNuM hovAthI 'dayoda' e sthAnamAM 'va' kAranuM yojana che. abhyarthanA ane vidhAna baMnemAM IcchAkAra=IcchA vaDe, e prakArano vacanaprayoga, kema saMgata che? to graMthakAra kahe che : je kAraNathI gurunI AjJAnuM abhiyogano parihAra chepradhAna jemAM evA gurunA upadezanuM, ArAdhana che. bhAvArtha: abhyarthanAnuM svarUpa batAve che - "tuM mAruM A kArya kara" e prakAranA vacanaprayogathI parapravartanA abhyarthanA che. have vidhAnanuM svarUpa batAve che - "huM A tAruM kArya karuM chuM" e prakAre paraprayojanane karavAnI pratijJA vidhAna che. tyAra pachI abhyarthanA ane vidhAna te be zabdono samAhAra dvandra hovAthI ekavacanamAM prayoga che. temAM=abhyarthanA ane vidhAnamAM, IcchAkAra'=IcchayA" e prakArano vacanaprayoga baMnene paNa=abhyarthayamAna For Personal & Private Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI | gAthA : 7 ane kAraka baMnene paNa saMgata che. * zlokamAM 'piAnAM va' mAM je 'va' kAra che, tenuM yojana 'hrayoH' sAthe karavAnuM che ane te 'T' kAra vi arthamAM che, tethI mULa zlokamAM 'voo' che tyAM 'pi' ne yojana karIne 'DhodaMDapi' ema grahaNa karavAnuM che. 'Dhayopi' 'yooDapi' thI e kahevuM che ke abhyarthanA karanArane to IcchAkArano prayoga karavo samucita che, paraMtu baMnene paNa IcchAkArano prayoga karavo samucita che. 49 Azaya e che ke sAmAnyathI vicAratAM ema lAge ke mAre koInI pAse kArya karAvavuM hoya tyAre balAbhiyoganA parihAra mATe IcchAkArano prayoga karavo ucita che, tethI abhyarthanA karanArane IcchAkArano prayoga karavo ucita che, tema jaNAya. paraMtu je sAdhu sAmethI bIjAnA kAryane ka2vAnI pratijJA kare che, te IcchAkArano prayoga na kare to paNa tenA pratijJAvacanathI jaNAya che ke te balAbhiyogathI bIjAnuM kArya karatA nathI, Ama chatAM tene paNa IcchAkAra prayoga karavo samucita che, e vAta batAvavA mATe'pi'zabdanuM yojana che. pUrvamAM kahyuM ke, abhyarthanA ane vidhAnamAM baMnene paNa IcchAkArano prayoga samucita che. te kema samucita che, te batAve che: je kAraNathI abhiyoga-parihAra-pradhAna upadezarUpa gurunI AjJAnuM ArAdhana che. Azaya e che ke guru jyAre ziSyane koI kArya karavAnuM kahevA arthe IcchAkArano prayoga kare che, tyAre te gurunI AjJA abhiyoga-parihAra-pradhAna upadezarUpa bane che, arthAt 'mArA kahevAthI nahIM, paraMtu nirjarAnI sva IcchAthI tuM A kArya ka2', e rUpa gurunI AjJA bane che. ane gurunI e abhiyoga-parihArapradhAna upadezarUpa AjJAnuM ArAdhana ziSyane tyAre saMbhave ke jyAre te kahe ke "huM IcchApUrvaka A tamAruM kArya karuM chuM." tethI baMnemAM paNa=abhyarthanA karanAra gurumAM ane vidhAna karanAra ziSyamAM, baMnemAM paNa, IcchAkArano prayoga samucita che. TIkA H atha gurupratipAditasyArthasyAnuSThAnenaiva gurvAjJArAdhanaM na tu tatkaraNapratijJayA'pi iti cet ? na, guruNA "tvamidaM kAryaM kuru" ityukte ziSye NedamicchayA karomIti pratijJAyAM guroH ziSyasyecchApUrvakAbhyupagamajJAnAdatizayitapramodotpAdAcchiSyasya tathAvidhapuNyaprakRtyarjanAt / TIkArya : tha thI graMthakAra kahe che ke, gurue kahelA arthanA anuSThAnathI ja=gurue kahelA kriyAnA sevanathI ja, gurunI AjJAnuM ArAdhana thAya che, paraMtu te kriyA karavAnI pratijJAthI paNa (gurunI AjJAnuM ArAdhana) thatuM nathI, ema jo tuM kaheto hoya to tArI vAta barAbara nathI; kema ke guru vaDe "tuM A kArya kara" e pramANe kahevAye chate ziSya vaDe "huM A IcchApUrvaka karuM chuM" e pramANenI karAyelI pratijJAmAM, ziSyanA IcchApUrvakanA azrupagamanuM jJAna thavAne kAraNe gurune atizaya pramoda utpanna thayelo hovAthI, ziSyane tevA prakAranI=bhAvimAM sanmArganI prApti thAya tevA prakAranI, puNyaprakRtinuM arjana thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa0 IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 7 bhAvArtha: pUrvamAM kahyuM ke, abhyarthaka=prArthanA karanAra, jyAre koI kArya karavAnI anyane abhyarthanA kare tyAre abhyarthita=prArthanA karAyela, sAdhu paNa "huM IcchApUrvaka A kArya karuM chuM" ema kahe tyAre abhiyoga-parihArapradhAna evA gurunA upadezanuM ArAdhana thAya che. tyAMtha thI pUrvapakSI zaMkA kare che ke, gurue kahelA anuSThAnanA sevanathI ja gurunI AjJAnuM ArAdhana thAya che, paraMtu gurue kahelA anuSThAnane "huM IcchApUrvaka karuM chuM," evA prakAranI pratijJAthI paNa gurunI AjJAnuM ArAdhana thAya nahi. tethI pUrvamAM kahyuM ke, ziSya jyAre "huM IcchApUrvaka karuM chuM" ema kahe tenAthI abhiyoga-parihAra-pradhAna evA gurunA upadezanuM ArAdhana thAya che, e kathana ucita nathI. tene graMthakAra kahe che ke, A pUrvapakSInI vAta barAbara nathI; kema ke guru vaDe jyAre kahevAya ke "tuM. A kArya kara" tyAre, ziSya "huM IcchApUrvaka A kArya karuM chuM" - tevI pratijJA kare, to gurune e jJAna thAya che ke, mArA vacananA baLathI ziSya "A kArya nirjarAnA upAyabhUta che" tema jANIne, svaIcchAthI nirjarAnA arthe A kArya karavAnI pratijJA kare che. tethI A kArya karIne ziSya nirjarA karaze, tevo bodha thavAnA kAraNe gurune atizaya pramoda thAya che. ane AvA prakArano pramoda ziSya IcchAkAra prayoga karIne karyo che, jethI gurunA pramodamAM pote nimitta banavAthI tevA prakAranI puNyaprakRtinuM arjana ziSyane thAya che. Azaya e che ke, ziSyanI IcchApUrvaka kAryakaraNanI pratijJAthI gurune pramoda thayo ke ziSya A kriyA karIne nirjarAne prApta karaze, ane te pramoda karavAmAM nimittakAraNarUpa ziSya banyo. tethI gurune uttama bhAva karavAmAM nimittabhAva banavAno ziSyane adhyavasAya hato, ane te adhyavasAyathI bhaviSyamAM pote vizeSa nirjarAne prApta karI zake tevA prakAranI puNyaprakRtinuM arjana kare che. mATe tevA prakAranI puNyaprakRtinA baMdhanA kAraNabhUta evo ziSyano IcchAkArano prayoga thayo, tethI teNe gurunI AjJAnuM ArAdhana karyuM che, tema mAnavuM ucita che; kema ke gurunI AjJAnA pAlanathI puNya prakRti baMdhAya che. ane prastutamAM gurue jyAre IcchAkArapUrvaka abhyarthanA karI, tyAM gurunA vacanaprayogamAM karAyelA IcchAkAra prayogathI ziSyane abhiyoga-parihAra-pradhAna upadezanuM jJAna thAya che, arthAt "gurunA A vAkyathI mAre ema samajavAnuM che ke mArI nirjarA arthe mAre A kArya karavAnuM che, paNa gurunA abhiyogathI nahi" ane te upadezanuM ArAdhana ziSya jyAre IcchAkAra prayogapUrvaka gurunuM kArya karavAnI pratijJA kare che tyAre thAya che, ane te ArAdhanathI ziSyane tevA prakAranI puNyaprakRtinuM arjana thAya che ke je nirjarAnI paraMparA karAvIne mokSanuM kAraNa bane. TIkAH idaM ca phalaM kArakasya natvabhyarthakasyeti sAdhAraNaM phalamAha - 'sthitipAlanaM ca' iti sthitiH saMpradAyastasya pAlanaM tadanukUlAcaraNam / TIkArya : ane A phala pUrvamAM kahyuM ke gurune atizaya pramoda karAvIne ziSyane je tathAvidha puNyaprakRtinuM For Personal & Private Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa1 IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 7 arjata thAya che e phala, kArakane=ziSyane, che, paraMtu abhyarthakane kArya karAvanArane nathI. ethI karIne baMnenuM sAdhAraNa phaLa mULa zlokamAM kahe cheH ane sthitinuM pAlana che. sthitipAlana zabdano artha spaSTa kare cheH sthiti=saMpradAya, tenuM pAlana=tene anukULa AcaraNA. bhAvArtha : pUrvamAM batAvyuM ke, jyAre guru abhyarthanA kare che tyAre ziSya "huM A IcchAthI karuM chuM" e pratijJA kare tyAre IcchAkAranA prayogane kAraNe ziSyane evA prakAranI puNyaprakRtinuM arjana thAya che, ane e phaLa ziSyane thAya che gurune thatuM nathI. ziSya kAraka che mATe e phaLa kArakane thayuM, paraMtu kArya karavAnI abhyarthanA karanAra gurune te phaLa thayuM nahi, tethI kAraka ane abhyarthaka baMnene je sAdhAraNa phaLa maLe che, te batAve che - jyAre guru ziSyane "tuM IcchApUrvaka A kArya kara" e prakArano vacanaprayoga kare che, tyAre svasaMpradAyanI je maryAdA che tenuM pAlana thAya che, kema ke zvetAMbara saMpradAyanA sAdhunI A maryAdA che ke koIne paNa abhyarthanA karavAnI hoya tyAre balAbhiyoganA parivAra arthe IcchAkArano prayoga karavo joIe, ane te maryAdAnuM pAlana gurue karyuM che, tethI sthitinA pAlanakRta phaLa gurune paNa prApta thAya che. ane vaLI svasaMpradAyanA sAdhunI e paNa maryAdA che ke, bIjAnuM kArya karavuM hoya tyAre paNa "huM A tamAruM kArya karuM chuM" ema kahevAya nahi, paraMtu "huM tamAruM A kArya IcchApUrvaka karuM chuM" tema kahevuM joIe; ane ziSya tema kahe tyAre e prakAranI saMpradAyanI maryAdAnuM pAlana ziSyae paNa karyuM che. tethI potAnA saMpradAyanI maryAdAnuM smaraNa karIne mAre saMpradAyanI maryAdA pramANe pravRtti karavI joIe, tevo adhyavasAya guru ane ziSya baMnene hovAthI te maryAdApAlananA adhyavasAyakRta puNyaprakRti ane nirjarAnA bhAgI te baMne thAya che. utthAna : ahIM prazna thAya ke, svakAryanI prArthanA karanAra abhyarthaka guru ane kArya karanAra evo kAraka ziSya IcchAkArano prayoga kare, tethI saMpradAyanuM pAlana kaI rIte thAya ? tethI kahe che - TIkA - _ 'abhyarthanAyAM vidhAne ca sAdhava icchAkAraM prayuJjate' iti kadAcidicchAkAraM vinA kRtyakaraNe saMpradAyabhaGgarUpabalavadaniSTAnubandhitvajJAnAdicchaiva na bhavati tatkaraNe ca ziSTAcAraparipAlanajanitAyA mahatyA nirjarAyA lAbhaH / TIkArya : 'abhyarthanA ane vidhAnamAM sAdhuo IcchAkArano prayoga kare che - ethI karIne IcchAkAra vagara kRtyakaraNamAM saMpradAyabhaMgarUpa balavaaniSTaanubaMdhIpaNAnuM jJAna thavAthI kyAreya IcchA ja thatI nathI ane tenA karaNamAM=IcchAkAranA karaNamAM, ziSTAcAranA paripAlanajaDita moTI tirjarAno lAbha thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa2 IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 7 bhAvArtha: Azaya e che ke, je sAdhuone potAnA saMpradAyanuM jJAna che, teo jANe che ke koIne abhyarthanA karavAno prasaMga hoya ke koInuM kArya karavAno prasaMga hoya tyAre sAdhuo IcchAkAra prayoga kare che; ane IcchAkAra prayoga vagara koInuM kRtya karavAmAM Ave athavA IcchAkAra prayoga vagara koIne kArya karavAnuM kahevAmAM Ave to saMpradAyano bhaMga prApta thAya che, je balavAna aniSTarUpa che, tevuM jJAna paNa saMpradAyanI maryAdA jANanArA sAdhuone hoya che. tethI IcchAkAranA prayoga vagara koInuM kArya karavAnI IcchA ja thatI nathI, paraMtu nirjarAnA arthe jyAre koInuM kArya karavAnI IcchA thAya tyAre saMpradAyanI maryAdAnA pAlanapUrvaka IcchAkAranA prayogathI kArya karavAno abhilASa kare che, ane te abhilASane kAraNe jyAre koInuM paNa kArya karavA mATe sAdhu tatpara thAya che, tyAre IcchAkArano prayoga paNa avazya kare che, ane te IcchAkArano prayoga karavAthI saMpradAyanI maryAdArUpa ziSTAcAranA paripAlana svarUpa adhyavasAya thAya che, ane te adhyavasAyajanita moTI nirjarAno lAbha thAya che. mATe kRtyakaraNathI je nirjarA thavAnI che tenI pahelAM saMpradAyanA paripAlananA adhyasAyathI nirjarAnI prApti thAya che. ane jo IcchAkArano prayoga karyA vagara koInuM kRtya kare to te kRtyakaraNamAM zubha adhyavasAya hoya to tenAthI nirjarA thAya, to paNa IcchAkArano prayoga nahi karela hovAnA kAraNe saMpradAyanI maryAdAno bhaMga karela hovAthI karmabaMdharUpa phaLanI prApti thAya che. tethI vivekI sAdhu saMpradAyanI maryAdA bhaMga thAya te rIte IcchAkAra prayoga vagara kArya karavAnI abhilASAvALA hoya nahi. ahIM balava6-aniSTa-anubaMdhitvathI ema kahevuM che ke, jema koI mANasane bhUkha lAgI hoya to khAvA mATeno zrama karavo paDe, ane zrama jIvane aniSTa che to paNa jo khAvAno zrama na kare to sudhAnI pIDAnI nivRtti thAya nahIM. ane sudhAnI pIDAnI nivRtti mATe khAvAno zrama aniSTarUpa hovA chatAM balavAna aniSTarUpa nathI, paraMtu khAdya padArthamAM jhera che tevuM jJAna thAya to kSudhAnI nivRttino arthI hovA chatAM khAvAmAM pravRtti karato nathI; kema ke sudhAnuM zamana ISTa hovA chatAM mRtyunI prAptirUpa balavAna aniSTa che. mATe balavAna aniSTa anubaMdhIpaNAnuM jJAna jheravALA atramAM pravRtti karAvatuM nathI. tema prastutamAM nirjarAnA arthI sAdhu paranA kAryane karavAnI IcchAvALA svayaM thayA hoya ane nirjarA mATe para kArya karavA taiyAra thayA hoya to paNa IcchAkAranA prayoga vinA te kArya karavAmAM saMpradAyabhaMga thAya che, tethI te kRtya karavAthI je lAbha thaze tenA karatAM paNa bhagavAnanI AjJAnA bhaMgathI moTo anartha thaze, tevuM vivekI sAdhu jANe che. tethI IcchAkAra prayoga vagara kRtya karavAnI IcchA ja temane thatI nathI. * prastutamAM anubaMdha zabda phaLaarthamAM che. TUMkamAM IcchAkArano viSaya : (1) balAbhiyoganA parivAra arthe abhyarthanAmAM IcchAkArano prayoga ucita che. (2) abhiyogaparihAra-pradhAna gurunA upadezanuM ArAdhana thatuM hovAthI vidhAnamAM paNa IcchAkArano prayoga ucita che ane zAstramaryAdAnuM pAlana hovAnA kAraNe paNa abhyarthanAmAM ane vidhAnamAM IcchAkArano prayoga ucita che. tethI For Personal & Private Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa3 IcchAkAra sAmAcArI, gAthA : 7 abhyarthamAna ane kAraka baMnee IcchAkAra karavo joIe. utthAna : pUrvamAM kahyuM ke, IcchAkArano prayoga karavAthI sthitinuM pAlana thAya che. have tenA phalitArthane kahe che - TIkA - tathA ca svaviSaye icchAkAraprayogasya svAtantryeNaiva hetutvamiti paryavasyati / / 7 / / TIkArya : ane te rIte pUrvamAM varNana karyuM te rIte, svaviSayamAM IcchAkAranA viSayamAM, IcchAkAranA prayoganuM nirjarA pratye ane tathAvidha puNyabaMdha pratye svAtaMtryathI ja hetupaNuM che, e prakAre paryavasAna thAya che. IIkA bhAvArtha: pUrvamAM sthApana karyuM ke, IcchAkAranA pAlanathI ziSTAcAranA paripAlanarUpa sthitinuM paripAlana thAya che. tenAthI e phalita thAya ke, IcchAkAranA sthAnamAM IcchAkArano prayoga karavAmAM Ave tyAre te prayoga mAtra sAmI vyaktinA balAbhiyoganA parivArane kAraNe nirjarAno hetu nathI ke mAtra gurunA abhiyoga-parihArapradhAna upadezanuM ArAdhana karavAthI nirjarAno hetu nathI, paraMtu svataMtra rIte ja nirjarAno hetu che. Azaya e che ke, sAdhuomAM sAdhvAcAranA paripAlanano adhyavasAya hoya che, ane te adhyavasAyane anurUpa ucita sthAne IcchAkArano prayoga kare tyAre te prayoga karavAthI nirjarArUpa phaLa ane puNyabaMdhanI prApti thAya che, ane te prayoga karatI vakhate te prayoga karavAno uddeza abhiyoga-parihAra-pradhAna gurunI AjJAnA pAlanano hovAthI tajjanya paNa svataMtra nirjarA ane puNyabaMdha thAya che. tethI IcchAkAranA prayogakALamAM je je prakAranA adhyavasAyo saMlagna hoya te sarvakRta tathAvidha puNyabaMdha ane nirjarAnI prApti avazya thAya che. A IcchAkAranA prayogamAM nIcenA adhyavasAyo saMvalita thaI zake che : (1) kArya karAvanAra ane karanAra baMnene ziSTAcAranA=saMpradAyanI maryAdAnA, pAlanano adhyavasAya, (2) bIjAne kArya batAvavuM hoya tyAre IcchAkAranA prayogathI abhiyoga-parihAra-pradhAna upadezanA pAlanano adhyavasAya ane (3) kArya karanAra vyakti IcchAkAra prayoga kare tyAre, abhiyoga-parihAra-pradhAna guruupadezanA pAlanano adhyavasAya, ane nirjarA arthe kAryane karavAnI IcchA jaNAvavA dvArA gurune pramoda karAvavAno adhyavasAya.IILA For Personal & Private Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa4 IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 8 avataraNikA - etasyaiva phalAntaraM samuccitya darzayati - avataraNikArya : AnA IcchAkAraprayoganA ja phalAMtarato samuccaya karIne batAve che - bhAvArtha: IcchAkAra sAmAcArInAM (1) gurunI AjJAnuM ArAdhana ane (2) maryAdAnuM pAlana, e be phaLa sAtamA zlokamAM batAvyAM. have IcchAkAra sAmAcArInA ja anya phaLano samuccaya karIne batAve che - gAthA : uccAgoavihANaM abhiogaNimittakammahANI a / sAsaNamANo ahave etto cciya haMdi suhabhAvA / / 8 / / chAyA : uccairgotravidhAnamabhiyoganimittakarmahAnizca / zAsanamAno'thavA ita eva haMdi zubhabhAvAt / / 8 / / anvayArtha: patto vyi =AnAthI ja=IcchAkAranA prayogathI ja sudamAvA=zubha bhAva thavAnA kAraNe vyAvidA uccagotrakarmano baMdha moLamittazmadALI =ane abhiyoga-nimitaka-karmanI hAni dave athavA salamAnapravacanazlAghA thAya che. ITA gAthArtha : IcchAkAranA prayogathI ja zubha bhAva thavAnA kAraNe uccagogakarmano baMdha ane abhiyoganimittaka-karmanI hAni athavA pravacanazlAghA thAya che. IITall * gAthAmAM IMdri' zabda upadarzanamAM che. * 'have IcchAkAranA prayogathI nicce uccagotrakarmabaMdha ane abhiyoga-nimittaka-karmanI hAni thAya che. jyAre zAsanaglAghA to tevo saMyoga hoya to thAya ane tevo saMyoga na hoya to na paNa thAya, te batAvavA mATe athavAno prayoga che. TIkA : 'uccAgoavihANaM ti' / uccairgotrasya-lokapUjyatAnidAnasya karmavizeSasya, vidhAnaM-bandha, ita evecchAkArAd bhavet / mA bhUt pareSAM balAbhiyogazaGkayA svalpA'pi pIDeti parapIDAparihArAdhyavasAyenaiva hi For Personal & Private Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ papa IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 8 kRpAparItacetasaH sAdhava icchAkAraM prayuJjata iti kathaM na tathAvidhAdhyavasAyena teSAmuccairgotrabandhaH ? / na kevalaM tadbandha eva, kintvabhiyoganimittasya-pAratantryaprayojanasya nIcergotrAdikarmaNo'bhiyogAdhyavasAyapratipakSatatparihArAdhyavasAyena hAnirapi-nirjarA'pi / TIkArya : vyAvidA ti' | e gAthAnuM pratika che. lokanI pUjyatAnA kAraNabhUta evA karmavizeSarUpa uccagotrakarmanuM vidhAnaHuccagotrakarmano baMdha, IcchAkAranA prayogathI ja thAya che. IcchAkAranA prayogathI uccagotrakarma sAdhune kema baMdhAya che, te yuktithI batAve che - balAbhiyoganI zaMkA vaDe parane svalpa paNa pIDA na thAya, e prakAranA parapIDAparihAranA adhyavasAya vaDe karIne ja kharekhara kRpAthI yukta cittavALA sAdhuo IcchAkArano prayoga kare che. ethI karIne tevA prakAranA adhyavasAyathI teone uccagotrakarmabaMdha kema na thAya ? arthAt thAya ja kevala uccagotrakarmano baMdha ja nathI, paraMtu abhiyogaadhyavasAyanA pratipakSa evA teno=abhiyogaparihArano, adhyavasAya hovAthI abhiyoganimita pArataMtratA prayojanavALA nIcagotrAdi karmanI hAni paNa che=nirjarA paNa che. * 'vatpADapi' adhika pIDA to na thAo paNa svalpa paNa pIDA na thAo te '' thI ghotita thAya che. >> 'nIvotrAdi ahIM gati thI nIcagotranI sahavartI bIjI azubha prakRtionuM grahaNa karavuM. * 'nirnaraTS' ahIM pa thI uccagotrakarmabaMdhano samuccaya karavo. bhAvArtha: sAdhuo sthitinA=maryAdAnA, pAlananA adhyavasAyamAtrathI IcchAkArano prayoga karatA nathI, paraMtu jyAre koI pAse kArya karAvavAno prasaMge upasthita thAya tyAre, kArya karI ApanAra vyaktine "A sAdhu mane AjJA kare che, mATe mAre karavuM joIe" evI balAbhiyoganI zaMkAthI svalpa paNa pIDA thAya tenA parivAranA adhyavasAyathI=abhiyogaparihAranA adhyavasAyathI, paNa IcchAkAra prayoga kare che. ane AvA zubha adhyavasAyathI paNa teo IcchAkArano prayoga kare che, mATe teone ucca gotrakarmano baMdha thAya che. vaLI, bIjo paNa vizeSa lAbha thAya che ke, bhUtakALamAM abhiyoganA adhyavasAyathI baMdhAyela nIcagotrakama ke je vipAkamAM Ave to potAne bIjAne parataMtra thavuM paDe tevo vipAka dekhADanAruM che, tevuM abhiyoga nimittaka nIcagotrakarma paNa, AvA abhiyoga-parihAra-pradhAna adhyavasAyavALuM citta hovAthI nAza pAmI jAya che=kSaya thaI jAya che. TIkA : tathA zAsanamAno'pi - "aho ! jainA nipuNArthadarzino'lpIyaso'pi parakhedasya parihArAya prayatante" ityevaMrUpA pravacanazlAghA'pi, 'haMdi' ityupadarzane zubhabhAvAt-prazastAdhyavasAyAt / / 8 / / For Personal & Private Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ paka icchAkAra sAmAcArI gAthA : 9 TIkArya : ane IcchAkAranA prayogathI zAsananuM bahumAna paNa thAya che ane tenuM ja svarUpa batAve che - sAdhunA IcchAkAranA prayogane joIne koI prajJAdhana vicAraka hoya to tene thAya ke, "aho ! nipuNa arthane jonArA jaina sAdhuo alpa paNa parakhedanA parihAra mATe prayatna kare che!" AvA svarUpavALI pravacanazlAghA paNa thAya che. mULa zlokamAM ri' zabda upadarzananA arthamAM che, ane A traNa phaLo kema thAya che ? to kahe che ke, IcchAkAranA prayogakALamAM sAdhuone prazasta adhyavasAya hovAnA kAraNe uccagotrakarmabaMdha Adi traNanI prApti thAya che. ll8 * 'zAsanamanovija' 'pravacanagnAvADapi' ahIM baMne sthaLe pi' gAthAnA IcchAkAra sAmAcArInA phaLarUpe uccagotrakarmano baMdha ane nIcagotrakarmanI hAnino samuccaya karavo. * 'atpIyatoDapi' ahIM 'pa thI e kahevuM che ke paranA ghaNA khedano to parihAra kare, paraMtu alpa paNa khedano parihAra kare. avataraNikA: athaivaM bhAvamAtrAdeva phalasiddhau kimicchAkAravidhAnena ? ityata Aha - avataraNitArtha : gAthA-7 ane gAthA-8mAM IcchAkAra sAmAcArInA pAlananAM phaLo batAvyAM ane te phaLo IcchAkAranA prayogakALamAM vartatA bhAvathI thAya che, tema sthApana karyuM. tethI pUrvapakSI atha thI zaMkA karatAM kahe che ke, A rIte-gAthA-7 ane gAthA-8mAM sthApana karyuM e rIte, parapIDAparivAranA adhyavasAyarUpa bhAvamAtrathI japuNyAnubaMdhI puNya ane nirjarArUpa phaLanI siddhi hote chate, IcchAkAra prayoga karavAthI zuM? arthAt IcchAkAra prayoga na karIe to cAle. ethI karIne kahe che - gAthA : Na ya kevalabhAveNaM hiyakajje vIriaMNigRhaMto / viriyAyAravisohiyacaraNociyaNijjaraM pAve / / 9 / / chAyA : na ca kevalabhAvena hitakArye vIryaM nigRhayan / vIryAcAravizodhitacaraNocitanirjarAM prApnuyAt / / 9 / / anvayArtha :- dinne ya ane (parapIDAnA parihArarU5) hitakAryamAM variSya to vIryane gopavato hitakAryane anukULa evA IcchAkAra prayogane nahi karato viriyANAravidiyarovinnira vIryAcArathI For Personal & Private Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa7 IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 9 vizodhita evA cAritrane ucita nirjarAne va7mAvevi phakta bhAva karavA dvArA ja pA=prApta karato nathI. II gAthArtha : ane parapIDAparihArarUpa hitakAryamAM vIryane gopavato, vIryAcArathI vizodhita evA cAritrane ucita nirjarAne phakta bhAva karavA dvArA prApta karato nathI. II II TIkA - 'Na ya tti' / na ca 'kevalabhAvena' parapIDAparihArAdhyavasAyamAtreNa hitakArye-parapIDAparihArarUpe vIryaMta tvicchAkAraprayogaM nigRhayan AcchAdayan vIryAcAravizodhitacaraNocitAM nirjarAM prApnuyAt / TIkArya : 'aa ca pti' | e gAthAnuM pratika che. ane parapIDAparihArarUpa hitakAryamAM, tenA parapIDAparihAranA, hetu evA IcchAkAra prayogarUpa vIryane gopavato=AcchAdita karato, sAdhu parapIDAparihAranA adhyavasAyamAtrathI vIryAcArathI vizodhita evA cAritrane ucita nirjarAne prApta karato nathI. utthAna : have gAthArthanA kathananA phalitArthane kahe che - TIkA - evaM ca prazastAdhyavasAyavAMstanmAtranimittakaphalabhAve'pi vIryamaprayuJjAno vIryAcAraparipAlanAnimittakanirjarAlAbhena vaJcyata iti saMpUrNaphalArthinA sAdhunA bhAvato yatno vidheyaH / / 9 / / TIkArtha: ane A rIte, prazasta adhyavasAyavALo, tanmAtra nimittaka prazasta adhyavasAyamAtra nimittaka, nirjarArUpa phaLa hovA chatAM paNa, IcchAkAranA prayogamAM vIryane prayukta nahi karato, vIryAcAranA paripAlana nimittaka nirjarAlAbhathI vaMcita thAya che. ethI karIne saMpUrNa phalArthI sAdhu vaDe bhAvapUrvaka (IcchAkAranA prayogamAM) yatna karavo joIe. * 'chatnamAve pi' mAM prazasta adhyavasAya na hoya to tagnimittaka phaLa na thAya, paraMtu prazasta adhyavasAya hovAnA kAraNe prazasta adhyavasAya nimittaka phaLa hovA chatAM paNa IcchAkAranA prayogakata nirjarAnA phaLane meLavato nathI, e prakArano vi' thI samuccaya thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa8 IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 9 bhAvArtha - munio samabhAvavALA hovAthI koIne saheja paNa pIDA na thAya tevA adhyavasAyavALA hoya che ane AvA adhyavasAyavALA hovAne kAraNe teo ucita evI kriyAomAM yatna kare che. AthI jyAre paNa koIkanI pAse kAMIka kArya karAvavAno prasaMge upasthita thAya tyAre IcchAkArano prayoga kare che. tyAM pUrvapakSIne zaMkA kare che ke, samabhAvanA pariNAma mATe parapIDAparihArano adhyavasAya Avazyaka che, tethI muni parapIDAparihArano adhyavasAya jIvaMta rahe te rIte koIne kArya karavAnuM kahe, paraMtu IcchAkArano prayoga na kare to paNa potAne parapIDA parivAranA adhyavasAyathI phaLanI prApti thaI jaze. tene graMthakAra kahe che ke, samabhAvarUpa cAritranA pariNAmamAM jema parapIDAparihArano adhyavasAya hoya che, tema ucita pravRttimAM viryAcAranA pAlanano paNa adhyavasAya hoya che. tethI koI muni bIjAne kArya batAvatI vakhate IcchAkArano prayoga na kare to ucita pravRttimAM vIryAcAranuM pAlana na thAya tethI taskRta nirjarA paNa na thAya; ane koI muni IcchAkArano prayoga kare, Ama chatAM parapIDAnA parivAranA adhyavasAyane na karI zake, to ucita kriyAmAM yatna karyo hovA chatAM ucita bhAvamAM yatna karyo nathI, tethI ucitabhAvakRta nirjarAnA phaLane pAme nahi; ane mAtra vacanaprayogarUpa ucitakriyA karI, tenAthI khAsa kAMI phaLa maLe nahi; kema ke bhAvathI rahita mAtra kriyAnuM khAsa phaLa nathI. tethI cAritranA saMpUrNa phaLanA arthIe parapIDAnA parihAranA adhyavasAyamAM jema yatna karavo Avazyaka che, tema para kArya batAvatI vakhate IcchAkAra prayogamAM paNa prayatna karavArUpa vIryAcAranuM pAlana avazya karavuM joIe.llll gAthA 7-8-9 anusAra "IcchAkAranA prayogathI prApta thatAM phaLo:(1) abhiyoga-parihAra-pradhAna upadezarUpa gurunI AjJAnuM ArAdhana, (2) "abhyarthanA ane vidhAnamAM balAbhiyoganA parihAra arthe IcchAkArano prayoga karavo" te rU5 sthitinuM zAstrIya maryAdAnuM, pAlana, (3) balAbhiyoganI zaMkA vaDe bIjAne svalpa paNa pIDA na thavA devI, evA dayAthI yukta cittavALA zubha adhyavasAyathI uccagotrakarmano baMdha. (4) abhiyoga-parihAra-pradhAna adhyavasAyavALuM citta hovAnA kAraNe, bIjAne parataMtra thavuM paDe tevuM je pUrvamAM bAMdhela abhiyoganimittaka nIcagotrakarma, teno kSaya, (5) sAdhuonA "IcchAkAranA prayogane joI prajJAdhana evA vicArakane thAya ke "aho ! jaina sAdhuo nipuNa arthane jonArA che, jethI alpa paNa parakhedanA parihAra mATe prayatna kare che !" evA prakAranI pravacananI zlAghA paNa thAya che, (9) vIryAcArathI vizodhita evA cAritrane ucita nirjarAnI prApti ane (7) Avazyakaniyukti gAthA-723 mujaba, A sAmAcArIne AcaratA caraNakaraNamAM upayukta sAdhuo aneka bhavasaMcita karmono nAza kare che. For Personal & Private Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa9 IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 9 IcchAkAra sAmAcArIthI thatI nirjarAnAM sthAno :(1) ziSyanI pratijJAmAM ziSyanA IcchApUrvakanA abhyapagamanuM jJAna thavAthI ziSya A kriyA karI nirjarA karaze, evo pramoda thatAM gurune sukRtaanumodanAjanya nirjarA, (2) gurune uttama bhAvarUpa pramoda karAvavAmAM nimitta banavAthI ane gurunI AjJAnA pAlanathI ziSya bhAvimAM sanmArganI prApti thAya tevI puNyaprakRti arjana kare, (3) abhyarthanA ane vidhAnamAM balAbhiyoganA parihAra arthe IcchAkArano prayoga karavo, te rUpa svasaMpradAyanI maryAdAnuM pAlana karavAthI kAraka ane abhyarthaka baMnene nirjarA, (4) maryAdAnA pAlananA adhyavasAyathI puNyAnubaMdhI puNyano baMdha ane nirjarA, (5) IcchakAranA prayoga pachI kRtyakaraNathI paNa nirjarAnI prApti ane (9) koI vaDIle koI kArya karavAnI abhyarthanA karela hoya tyAre, abhyarthita abhyarthanA jene karAI hoya te sAdhu, koIka kAraNe te kArya karI zake tema na hoya tyAre paNa, "huM IcchApUrvaka tamAruM kArya karyuM, paraMtu A kAraNe huM karI zakuM tema nathI." tema kahe tyAre, te vakhate paNa teno sAmAcArIpAlanano adhyavasAya che ane abhyarthakanA kAryane karavAno abhilASa che. tethI abhyarthita sAdhune sAmAcArIpAlanajanya ane abhyarthakanuM kArya karavAnA abhilASajanya nirjarAnI prApti thAya. niSkarSa : IcchAkArano prayoga na karavAthI saMpradAyanI maryAdAno bhaMga thavAthI karmabaMdharUpa phaLa maLe, tethI vivekI sAdhuo IcchAkArano avazya prayoga kare. AthI saMpUrNa phalArthI evA sAdhuo vaDe bhAvathI IcchAkAranA prayogamAM yatna karavo joIe. avataraNikA : ita evAbhyarthitenecchAkAraH saphalIkarttavyo'zaktau vA kAraNaM dIpanIyamityAha - avataraNiyArtha: AthI ja=saMpUrNa phalArthI evA sAdhu vaDe bhAvathI IcchAkAramAM yatna karavo joIe ema je pUrvamAM kahyuM AthI karIne ja athavA to pUrva zlokamAM kahyuM ke, kevala bhAvathI hitakAryamAM vIryane gopavato vIryAcArathI vizodhita evA cAritrane ucita nirjarAne prApta karato nathI AthI ja abhyarthita vaDeguru Adi dvArA abhyarthita evI vyakti vaDe, IcchAkAra saphaLa karavo joIe athavA to azaktimAM kAraNa batAvavuM joIe, e pramANe graMthakAra gAthAmAM kahe che. bhAvArtha: prazasta koTinA saMyamanA pariNAma vartatA hoya tevA munine paNa, jyAre koI guNasaMpanna muni koI For Personal & Private Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 IcchAkAra sAmAcArI | gAthA : 10 kArya IcchApUrvaka karavAnuM kahe, ane tevA vakhate zakti hovA chatAM te kArya na karavAno pariNAma thAya, to svavIrya gopavavAnA kAraNe nirjarAnI prApti thatI nathI. mATe jo potAnI zakti hoya to teNe te kArya karavAno IcchAkAranA prayogapUrvaka avazya svIkAra karavo joIe. eTaluM ja nahi, paraMtu te kArya bhagavad AjJAnA smaraNapUrvaka tatkRtyanI yathArtha vidhine upasthita karIne vidhipUrvaka karavuM joIe, jethI te IcchAkAra saphaLa thAya. ane potAne batAvela kArya karavAmAM kadAca potAnI azakti hoya=sAmarthya na hoya, ane mAtra nA pADe to, ucita sAmAcArInuM pAlana thAya nahi, paraMtu potAnI azakti kema che tenuM yathArtha kA2Na batAve to sAmAcArInuM pAlana thAya. jethI vIryAcArathI vizodhita evA cAritranA pAlanathI janya nirjarAnI prApti thAya. e batAvavA kahe che gAthA: chAyA : - abhyarthitenApyayamata eva naiva niSphalaH kAryaH / kAraNadIpanayA kAryo vA'yamazaktau (tu) / / 10 / / gAthArtha : abbhathieNa vi imo etto cciya Neva Nipphalo kajjo / kAraNadIvaNayAe kajjo va imo asattIi ( u ) / / 10 / / anvayArtha : tto ndviya=AthI ja=vIryAcAranA gopavanamAM vIryAcAra-paripAlana-nimittaka nirjarAno lAbha thato nathI AthI ja, garbhAsthaLa vi=abhyarthita vaDe paNa mo-A=IcchAkAra jevaziSThano khkho= niSphaLa na ja karavo joIe gattIpha (3) va=athavA kArya karavAnI azakti ja hote chate hrAraLavIvaLayA!= kAraNa batAvavA vaDe rUmo A=IcchAkAra o=karavo joIe. / / 10 / / * TIkA mujaba asattIr pachI (tu) nI saMbhAvanA lAge che. vIryAcAranA gopavanamAM vIryAcAra-paripAlana-nimittaka nirjarAno lAbha thato nathI. AthI ja abhyarthita vaDe paNa IcchAkAra niSphaLa na ja karavo joIe athavA kArya karavAnI azakti ja hote chate kAraNa batAvavA vaDe IcchAkAra karavo joIe. 10|| TIkA H abbhathieNa vitti / ata eva = vIryAcchAdane vIryAcAraparipAlananimittakanirjarAlAbhaMvaJcanAdeva, abhyarthitenApi vivakSitakAryakaraNAyoktenApi, ayaM - icchAkAro, niSphalo na kAryaH, kintvabhyarthitArthakaraNAtsaphala va vidheyaH / azo tu=asAmarthya tu, vyArAvIpanayA vA=ArAprAzanena vA gayaM=cchAvyAra:, Arya:| For Personal & Private Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 IcchAkAra sAmAcArI | gAthA : 10 "ahamidaM bhavadIyaM prayojanamicchAkAreNa karomi paraM na tAvacchaknomi, gurubhirvA kAryAntaramAdiSTamiti / " kAraNAbhAve tvanugrahArthamabhyarthayamAnasAdhukRtyamavazyaM karttavyam / TIkArya : 'brahmacina vi tti'| e gAthAnuM pratika che. AthI vIryanA AcchAdanamAM vIryAcAra-paripAlana-nimittaka nirjarAnA lAbhanuM vaMcata hovAthI ja, abhyarthita vaDe paNa=vivakSita kArya karavA mATe kahevAyelA vaDe paNa, A=IcchAkAra, tiSphala na karavo joIe, paraMtu abhyarthita artha=abhyathita evuM kArya, karavAthI saphaLa ja karavo joIe, athavA azaktimAM ja=asAmarthyamAM ja, kAraNaprakAzana vaDe A=IcchAkAra, karavo joIe. azaktimAM kAraNaprakAzana dvArA IcchAkAra prayoga kaI rIte thAya ? te ja batAve che - "huM A tamAruM prayojana IcchAthI karuM chuM"=svIkAruM chuM, "paraMtu (karavA mATe) samartha nathI, athavA guru vaDe kAryaMtara AdiSTa chuM" (tethI huM karI zakuM tema nathI.) kAraNanA abhAvamAM=kArya nahIM karavA mATe kAraNanA abhAvamAM, vaLI nirjarArUpa anugraha mATe=svanI nirjarA mATe, abhyarthamA sAdhunuM kRtya avazya karavuM joIe. * 'gamyathitanA'pi' mAM 'vi' thI e kahevuM che ke je abhyarthita na hoya te to kArya na kare, paraMtu abhyarthita paNa kvacit kArya na kare tevuM banatuM hoya che. tenA nivAraNa mATe kahe che ke, abhyarthita vaDe paNa IcchAkAra niSphaLa na karavo joIe. * 'gAviSTamiti' mAM 'kRti' zabda kArya karavAnA asAmarthyamAM karAtA IcchAkAra prayoganA svarUpanI samApti mATe che. bhAvArtha: ahIM jene kArya karavAnuM kahevAmAM Ave che, te sAmenI vyakti abhyarthita kahevAya che arthAt guru Adi vaDe ke samakakSa muni vaDe koI prayojana upasthita thatAM "tuM mAruM A kArya IcchApUrvaka kara" ema je vyaktine kahe te vyakti abhyarthita bane che, ane tevI abhyarthita vyakti vaDe paNa A IcchAkAra niSphala karAvo na joIe, paraMtu abhyarthita evo je artha arthAt vivakSita kRtya, tene karavA vaDe saphaLa ja karavo joIe. have jo te kRtya karavAnuM potAnuM asAmarthya hoya to kAraNa batAvavA vaDe IcchAkA2 ka2vo joIe. tyAM prazna thAya ke zakti ke sAmarthya na hoya to potAnI zakti nathI ema kahe, paraMtu tyAM IcchAkArano prayoga karavAnuM kaI rIte saMgata thAya ? tethI batAve che ke zakti na hoya to paNa "mArI zakti nathI" eTaluM ja na kahe, paraMtu sAthe ema paNa kahe ke "huM A tamAruM kArya IcchAthI karuM chuM paraMtu samartha nathI" arthAt "te kArya karavAnI mArI nipuNatA nathI ke jethI zAstravidhi pramANe te kArya huM karI zakuM,' athavA ema paNa kahe ke "mArI kArya karavAnI zakti hovA chatAM guru vaDe huM kAryAMtara AdiSTa chuM=anya kArya ka2vA mATe mane gurue AjJA Apela che, tethI huM ,, For Personal & Private Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 IcchAkAra sAmAcArI gAthA : 10 karI zakuM tema nathI" A pramANe kahevAthI, abhyarthanA karAyela vyaktinA adhyavasAyamAM, abhyarthita kArya abhyarthanA karAyela kArya, karavAnI potAne atyaMta ruci che, paraMtu potAnI zaktinA abhAvane kAraNe ke saMyoganA abhAvane kAraNe temAM yatna nathI, evuM prApta thAya. tethI te kArya karavAno potAno pariNAma vidyamAna hovAthI abhyarthitane=abhyarthanA karAyelane, nirjarAnI prApti thAya che. uparAMta "huM A tamAruM kArya IcchApUrvaka karuM chuM paraMtu zakti nathI" e pramANe kathana kare tyAre, kArya karavAnI IcchAnI je abhivyakti che, te IcchAkAra sAmAcArInA pAlanarUpa che. tethI kArya na karavA chatAM kArya karavAnA sva-adhyavasAyathI nirjarA ane IcchAkAranI abhivyaktithI sAmAcArInA pAlanajanya nirjarA prApta kare che. vaLI potAnI kArya karavAnI zakti hoya ane guru dvArA kAryAtara AdiSTa na hoya to, abhyarthita sAdhune nahi karavAmAM koI kAraNa nathI, tethI nirjarA mATe abhyarthamAna sAdhunuM kRtya avazya karavuM joIe. jo na karavAmAM Ave to vIryAcAranuM pAlana nahi thavAthI cAritranI zuddhi na rahe. gAthA-10mAM batAvyuM ke abhyarthita=kArya karanAra, vaDe paNa IcchAkAra saphaLa karavo joIe ane azaktimAM kAraNa batAvavuM joIe, te batAvavA mATe sAkSIpATha ApatAM kahe che - TIkA : yadAgamaH - (A0 ni0 675) 'tattha vi so icchaM se karei dIvei kAraNaM vAvi / iharA aNuggahaDhe kAyav sAhuNo kiccaM / iti / / 10 / / Avazyakaniryukti gAthA-175no anvayArtha: cAma: - je kAraNathI Agama cheH Natavi tyAM paNa =koI sAdhu kArya karavAnI abhyarthanA=vinaMtI kare tyAM paNa, to te abhyathita vyakti rUTjha se re tenIete kAryanI, IcchA kare che"huM IcchApUrvaka tamAruM A kArya karuM chuM" - ema kahe che, vAvi kAra vIve - athavA to kAraNa batAve che "A kAraNathI tamAruM A kArya huM karI zakuM tema nathI" - e pramANe kAraNa batAve che. dara =mahatvanuM anya kArya na hoya to, gudaThuM (svatA) anugrahane mATe sAduLo vigaeN (abhyarthamA=vinaMtI karanAra) sAdhunuM kRtya yaa karavuM joIe. Avazyakaniryukti gAthA-175no gAthArtha : koI sAdhu kArya karavAnI abhyarthanA kare tyAM paNa abhyarthita vyakti te kAryanI IcchA kare che-"huM IcchApUrvaka tamAruM A kArya karuM chuM" ema kahe che, athavA to ("A kAraNathI huM tamAruM kArya karI zakuM tema nathI" e pramANe) kAraNa batAve che. anya mahattvanuM kArya na hoya to anugraha mATe abhyarthamAna sAdhunuM kRtya avazya karavuM joIe. 1. tatrApi sa icchAM tasya karoti dIpayati kAraNaM vA'piH / itarathA'nugrahArthaM karttavyaM sAdhoH kRtyam / / For Personal & Private Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 11 ti uddharaNanI samAptimAM che. 10 avataraNikA - athotsargato'bhyarthanaiva sAdhunA na kAryetyAha - avataraNikArca - have utsargathI sAdhue abhyarthanA ja na karavI joIe, e pramANe kahe che - gAthA : aNigRhiyabalavirae(viriye)Na sAhuNA tAva jeNa hoyavvaM / abbhatthaNA Na kajjA teNa viNA kajjamukkinuM / / 11 / / chAyA : ___ anigUhitabalavIryeNa sAdhunA tAvad yena bhavitavyam / abhyarthanA na kAryA tena vinA kAryamutkRSTam / / 11 / / anvayArthaH nepA=je kAraNathI sAdu tAva-sAdhue diyavaripa(virie)T=anigUhita nahi chupAvela, baLa ane vIryavALA hoyaa thavuM joIe tene te kAraNathI viTTa venna viIEutkRSTa kArya vinA matyA=abhyarthanA jJAtrita karavI joIe. ll115 * 'tAva' vAkyAlaMkAramAM che. * [diyavatnavirapu' mAM tRtIyA svarUpArthaka che. gAthArtha : je kAraNathI sAdhue anigUhita bala-vIryavALA thavuM joIe, te kAraNathI utkRSTa kArya vinA abhyarthanA na karavI joIe. ll11aaaa TIkA - aNigUhiya tti / sAdhunA tAvadavazyaM 'yena kAraNenAnigRhitabalavIryeNa bhavitavyam, balaM zArIram vIryaM cAntaraH zaktivizeSaH', athavA balaM sAmarthyam vIryamutsAhaH, yadAha cUrNikRt - 'balaM sAmatthaM viriyaM ucchAho' iti, tato'nigRhite'nAcchAdite balavIrye yena (sa tathA) tena kAraNenotkRSTaM kAryaM vinA'bhyarthanA na kAryA / TIkAmAM nikUdateDanAcchAvita vatavIrve cena che tyAM nipUditeDanAcchAdita vatavIrve cena na tathA e pramANe samAsa mujaba pAThanI saMbhAvanA che. tethI TIkArtha ane bhAvArthamAM e pramANe artha karela che. For Personal & Private Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ uja IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA: 11 TIkArya : ' hira tti' ! e gAthAnuM pratika che. je kAraNathI sAdhue avazya atigUhita balavIryavALA thavuM joIe - nidiyavanavira! (viri) no samAsa kholatAM prathama baLa ane vIryano bheda batAve che H zArIrikazakti te baLa ane aMtaraMgazaktivizeSa te vIrya athavA baLa te sAmarthya ane vIrya te utsAha. A bIjA prakAranA arthamAM sAkSIpATha Ape che - je kAraNathI cUNikAra kahe cheH bala sAmarthya che ane vIrya utsAha che. ta' uddharaNanI samAptimAM che. pUrvamAM bala ane vIryano artha karyo. have samAsa batAve che - tata tyAra pachI atimUhita= avAcchAdita, balavIrya che jenA vaDe, te tevo che atigRhita balavIryavALo che. te rUpe sAdhue thavuM joIe. have pUrvamAM kaheluM ke, je kAraNathI sAdhue atigUhita balavIryavALA thavuM joIe tenI sAthe tena" thI uttara padArthanuM yojana karatAM kahe che - te kAraNathI utkRSTa kArya vinA potAne je kArya karavAnuM hoya tenAthI vizeSa nirjarAnuM kArya na hoya to, abhyarthanA na karavI joIe. bhAvArtha: TIkAmAM prathama baLano artha karyo ke zArIrika baLa ane vIryano artha karyo ke AMtarazaktivizeSa=vIryaMtarAya karmanA kSayopazamavizeSathI thayelI zakti. A prathama artha pramANe e kahevuM che ke, sAdhue baLa ane vIrya saMyamayogamAM pUrNa phoravavAM joIe arthAt ucita anuSThAnamAM jyAre sAdhuo zarIranA baLa pramANe pravRtti kare tyAre te te anuSThAna mATe apekSita vezyA, pariNAmazuddhi, sUtra-arthamAM upayoga vageremAM vIryAtarAyano vidyamAna kSayopazama gopavavo na joIe. bIjA artha pramANe baLano artha karyo sAmarthya, ane tenAthI e phalita thAya ke, baLa zarIrasApekSa aMtaraMga sAmarthya, ane vIryano artha karyo utsAha=nirjarAnA kAraNabhUta evA uttama anuSThAnamAM utsAha. A bIjA artha pramANe baLa zabdathI aMtaraMga sAmarthya vIryaMtarAyakarmanA kSayopazamarUpa ja prApta thaze, ane vIrya zabdathI te kArya karavA mATeno jIvano utsAharUpa pariNAma prApta thaze. sAdhuo potAne ucita anuSThAnamAM zarIranuM baLa ane vIryaMtarAyanA kSayopazamane sudaDha rIte pravartAvatA hoya tyAre teoe potAnuM baLa anuSThAnamAM pUrNa pravartAvyuM che tema phalita thAya. chatAM vIrya zabdathI baLa karatAM utsAhane pRtha grahaNa karavAnuM tAtparya e che ke je aMtaraMga yatna sAmAnyathI pravartato hoya te utsAhathI atizayita bane che. svayaM te anuSThAnanuM mahAphaLa che tema jANavA chatAM, upadeza AdithI jyAre te kArya karavA mATe atyaMta utsAhita thAya che, tyAre te anuSThAna vizeSa nirmaLatAnuM kAraNa bane che, ane tethI je anuSThAna sAdhavA mATe te baLa pravartatuM hoya te anuSThAna utsAhathI vizeSarUpe sAdhI zakAya che. AvuM grahaNa karavA mATe bIjA arthamAM utsAhane pRtha grahaNa karela che, For Personal & Private Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI, gAthA : 11 65 ane utsAha te ullasita vIryarU5 che, ane A arthanI puSTi mATe TIkAmAM cUrNikArano sAkSIpATha Apela che. A pramANe baLa ane vIryanA baMne artha ryA pachI samAsa batAvyo ketataH=tyAra pachI, anigUhita= anAcchAdita bala-vIrya che jenA vaDe, te tevA che te anigUhita bala-vIryavALA che. te rUpe sAdhue thavuM joIe te pramANe yojana che. ane tethI sAdhuoe sarva anuSThAno utsAhathI ane potAnA pUrNa sAmarthyathI karavAM joIe ke jethI uttarottara vizeSa nirjarA prApta thAya, ane AvA sAdhuo anigUhita bala-vIryavALA che. te kAraNathI utkRSTa kArya vinA sAdhue abhyarthanA na karavI joIe. ahIM vizeSa e che ke, sAdhue potAnuM zarIrabaLa aMtaraMga yogamArgamAM sudaDha rIte pravartAvavAnuM che. tethI jo potAne vizeSa nirjarAnuM kAraNa hoya tevuM kArya karavuM hoya to bIjA pAse potAnuM kArya karAvavA abhyarthanA kare, paraMtu te sivAya mAruM kArya A vyakti karI Ape tema che eTalAmAtra pariNAmathI jo te bIjAne svakArya karavAnI abhyarthanA kare, to te kArya karavAmAM potAnuM vIrya gopavyuM che. eTaluM ja nahi paraMtu potAnuM te ucita kRtya karIne pote je vizeSa prakAranA cAritranA pariNAmamAM yatna karI zakata, evuM potAnuM vIrya pravartAvavAnuM hatuM te paNa teNe gopavyuM che. ane Ama karavAthI to pariNAme bIjA pAse potAnuM kArya karAvavAnI manovRtti puSTa thAya che, ane sanmArgamAM pravartatuM potAnuM vIrya zithila thAya che, je cAritranI azuddhinuM ApAdaka che. tethI vizeSa kArya na hoya to sAdhue svayaM potAnuM kArya karavuM joIe. utthAna - pUrvamAM kahyuM ke, utkRSTa kArya vagara abhyarthanA sAdhue na karavI joIe. tethI utkRSTa kArya karyuM che, ke jyAre abhyarthanA karI zakAya ? tene batAve che - TIkA - yadi tu vastraparikarmAderalpIyasaH svaprayojanAt puruSAntarA'sAdhyaM viziSTaM glAnapraticaraNadharmAnuyogAdikaM svasAdhyamanyaprayojanamavagacchati tadA paraM pratyevaM viziSTanirjarArthitayecchAkAraM kuryAt yaduta-"madIyaM vastrasIvanAdikaM tvamicchAkAreNa kuru, ahaM ca glAnapraticaraNAdikaM karomi" iti / na hIyamabhyarthanA vIryaM nigRhayata udeti, api tvadhikataraM vIryaM prayuJAnasyeti neyamutsargavirodhinI / / 11 / / TIkArya : vaLI jo alpa evA vastraparikamadinA svaprayojanathI puruSAMtara asAdhya =anya vyakti dvArA asAdhya, ane svasAdhya evA viziSTa glAsapraticaraNA-dharmaanuyogAdikarUpa viziSTa anya prayojanane jANe che, tyAre paranA prati A rIte=AgaLamAM batAvaze e rIte, viziSTa nirjarAnA athapaNA vaDe IcchAkAra kare che, je A pramANe, "mAruM vastra sIvavuM vagere tuM IcchApUrvaka kara ane huM glAna praticaraNAdine karuM chuM." For Personal & Private Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ u6 IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 11 'ti' vAkyanI samAptimAM che. vIrya chupAvavanArane A abhyarthatA utpanna thatI nathI ja, paraMtu adhikatara vIrya prayaMjana karanArane utpanna thAya che. ethI karIne A abhyarthanA, utsarganI virodhinI nathI. bhAvArtha - saMyamapAlana mATe sAdhuoe jyAre potAnuM vastra phATI gayuM hoya tyAre sAMdhavA vagerenuM kArya karavuM paDe che, ane te kArya sarva sAdhuoe svaprayatnathI karavAnuM hoya che. tethI jyAre pote sAMdhavAnuM kArya kare tyAre saMyamane ucita pravRttinuM pAlana thAya che, Ama chatAM paNa glAnapraticaraNA ke dharmopadeza AdinAM anuSThAnomAM pote prayatna karI zake tema che ane tenAthI vizeSa lAbha thAya tema che, vaLI te kArya puruSAMtarathI asAdhya che ane potAnAthI sAdhya che, Ama jyAre jaNAya tyAre te sAdhu parane abhyarthanA kare; jethI vastrasIvananI kriyAthI sAmI vyaktine nirjarAprApti thAya ane pote paNa glAnapraticaraNAdi karIne viziSTa nirjarAne prApta kare. paraMtu jyAre AvuM koI viziSTa kArya na hoya to sAdhuo potAnuM kArya karavA mATe bIjAne abhyarthanA kare nahIM. * 'ra rIyamaJrthanA zlokamAM kahela che ke, utkRSTa kArya vagara sAdhue abhyarthanA na karavI joIe, e kathana utsargathI che. eno phalitArtha e che ke utkRSTa kArya hoya to abhyarthanA kare te apavAda che ane utkRSTa kArya na hoya to abhyarthanA na kare te utsargamArga che, ane AthI utkRSTa kAryamAM je abhyarthanA che, te utsarganI virodhinI nathI, paraMtu utsarganI poSaka che, tethI apavAda che. avataraNikA: nanvevamabhyarthanAviSayakecchAkAropanyAso'narthakaH, ato'pavAdArthamAha - avataraNiyArtha: e rIte-pUrva zlokamAM "sAdhue abhyarthanA na karavI joIe ema je kahyuM e rIte, abhyarthanA viSayaka IcchAkArano upanyAsa arthaka thaze. AthI apavAda batAvavA mATe kahe che - bhAvArtha : ahIM uparanI gAthA-11mAM, viziSTa kArya karavAnA prasaMgamAM IcchAkArano prayoga karavo joIe, evuM TIkAmAM spaSTa batAvela che, tethI apavAdathI IcchAkAra karavAno svIkAra prApta thAya che. to paNa mULa 11mI gAthAmAM utkRSTa kArya vinA abhyarthanA na karavI joIe, e kathanamAMthI, 'utkRSTa kArya vinA" ATaluM pada grahaNa karyA vinA, 'utsargathI sAdhue abhyarthanA na karavI joIe," eTaluM kathana sAme rAkhIne, graMthakAre zaMkA karI abhyarthanA viSayaka IcchAkAranA upanyAsane anarthaka kahela che. AthI apavAda batAvavA mATe kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 12 . gAthA : abbhatthaNaM vi kujjA gelanAIhiM kAraNehiM tu / rAyaNiyaM vajjittA mottuM nANAiaM kajjaM / / 12 / / chAyA : abhyarthanAmapi kuryAd glAnatvAdibhiH kAraNaistu / rAtnikaM varjayitvA muktvA jJAnAdikaM kAryam / / 12 / / anvayArtha: rAthayiMratnAdhikane bsittA=choDIne (sAdhu) trAdi chAraSTi tueglAtatvAdi kAraNothI ja 3 matyanuM vi-abhyarthanAne paNa =kare. (ratnAdhikatA viSayamAM apavAda batAvatAM kahe che)nArU nne mojuM jJAnAdi kAryane choDIne ratnAdhikane abhyarthanA karAya nahi. I12aa gAthArtha - ratnAdhikane choDIne sAdhu glAnatvAdi kAraNothI ja abhyarthanA paNa kare. ratnAdhikanA viSayamAM apavAda batAvatAM kahe che ke, jJAnAdi kAryane choDIne ratnAdhikane abhyarthanA karAya nahi. II12aaaaN >> '3SyarthanAmapi' mAM 3pa thI e kahevuM che ke glAnatvAdi hovA chatAM svakArya svaprayatnathI thaI zakatuM hoya to abhyarthanA na kare, paraMtu svaprayatnathI kArya zakya na hoya to abhyarthanA paNa kare. * zenajhA hiM . 'nAnatviima:' mAM glAnitva=pote glAna hoya to, ane "Adi' thI pote kAryane na jANato hoya athavA glAnAdinI vaiyAvaccamAM vyApRta hoya tenuM grahaNa karavAnuM che. TIkA : abbhatthaNaM vi tti / glAnatvAdibhiH kAraNaiH tu:-avadhAraNe, tairevAbhyarthanAM kuryAt, mA bhUd glAnAderazanAdyabhyarthanAM vinA tadalAbhe kliSTAdhyavasAyena saMyamaphalavaJcanetyutsargasApekSasyApavAdasyAzrayaNAt / Agamo'pi-(Ava. ni. 670) 'jai hojja tassa aNalo kajjassa viyANaI na vA vANaM / gelannAIhiM vA hojja visAvaDo vArada so || ti . TIkArya : 'masthai vi tti' | e gAthAnuM pratika che. glAnatyAdi kAraNothI teonA vaDe ja=sAdhuo vaDe ja, abhyarthanA karAya; kema ke glAnAdine azanAdinI abhyarthanA vinA tenA=azalAditA, alAbhamAM=aprAptimAM, kliSTa adhyavasAya thavAnA 1. yadi bhavettasyAnalaH kAryasya vijAnAti na vA vANaM / glAnatvAdibhirvA bhaveda vyApRtaH kAraNaiH sa / / For Personal & Private Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 mAM IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 12 kAraNe saMyamaphaLa vaMcanA na thAya e hetuthI, utsarga-sApekSa-apavAdanuM AzrayaNa che. pUrvanA kathanamAM sAkSIrUpe Agama paNa che. te(Avazyaka niryukti gAthA naM. 670)no artha A pramANe che - "te kAryane mATe jo asamartha hoya athavA te kArya jANato na hoya athavA glAnatAdi kAraNo vaDe vyApata hoya glAnavAdinI vaiyAvaccamAM te vyApata hoya to" (abhyarthanA kare). vALaM pUraNArthe nipAta che. 'tti' zabda uddharaNanI samAptimAM che. * uddha raNamAM 'snAnatvari' kahyuM che tyAM "Adi' padathI guru, tapasvI AdinI vaiyAvaccamAM vyApRta hoya tenuM grahaNa karavAnuM che. * sAkSIpAThanA 'na donna tasa no ' ATalA pAThathI mULa zlokamAM kahela glAnanuM grahaNa thAya che. Azaya e che ke, sAdhu jyAre glAna hoya tyAre kArya karavA samartha hoto nathI, te avasthAmAM tene apavAdathI abhyarthanA karavAnI anujJA che. bhAvArtha : jyAre sAdhu glAnadazAmAM hoya tyAre potAnAM AhArAdi lAvavA mATe jo te abhyarthanA na kare to AhAra prApta thAya nahi, ane svayaM AhAra lAvavA mATe glAnatAnA kAraNe samartha nathI ane asahya kSudhAnA kAraNe AhAranI aprAptimAM kliSTa adhyavasAya thAya to tenAthI saMyamaphaLa nAza pAme. tethI saMyamaphaLanA rakSaNa mATe glAna sAdhu abhyarthanA kare. A kathana utsarga-sApekSa-apavAdanA AzrayaNarUpe che; kema ke utsarganI AcaraNA paNa saMyamanI vRddhi mATe hoya che; paraMtu jyAre utsarganI AcaraNAthI saMyamanuM rakSaNa thavuM zakya na hoya tyAre saMyamanA rakSaNa arthe je apavAdanuM AzrayaNa karAya che, te utsarga-sApekSa-apavAda che. tAtparya e che ke utsargathI to sAdhuoe potAnuM koIpaNa kArya svayaM karavuM joIe, jethI saMyamayogamAM anigUhita balavIryavALA thavAya. paraMtu jyAre glAnavAdine kAraNe zArIrika saMyoga viSama hoya tyAre jo sAdhu anyane svaAhArAdi arthe abhyarthanA na kare, to saMyamanA pariNAmamAM balavIryane pravartAvI zake nahi. tethI saMyamanA pariNAmamAM potAnA vIryane pravartAvavA mATe glAna sAdhu anya sAdhune AhArAdi lAvI ApavA mATe abhyarthanA kare te saMyamavRddhinuM kAraNa che, mATe utsarga-sApekSa-apavAda che arthAt prAmANika apavAda che. ane je utsarga-nirapekSa-apavAda hoya te vAstavika apavAda nathI, paNa aprAmANika apavAda che. * "tuM" TIkAmAM 'tu' zabda avadhAraNa arthamAM che ane teno Azaya e che ke glAnatvAdi kAraNo hoya to ja abhyarthanA kare, paraMtu glAnatvAdi kAraNo na hoya to na kare. utthAna : gAthAnA uttarArdhanuM utthAna karatAM '3tha" thI kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 12 TIkA : athaivaM sarveSAmabhyarthanA prAptau saMkocamAha - ratnairjJAnadarzanacAritrairadhiko ratnAdhikastaM, ratnaizcaratIti rAtnikastaM vA varjayitvA / rAtnikastvabhyarthanAyogyo na bhavati, taM prati vastraparikarmAdyabhyarthanAyAmavinayaprasaGgAt / na ca so'pi sarvathA'bhyarthanA'yogya ityAha-muktvA jJAnAdikaM kArya, jJAnAdIcchAyAM tu so'pIcchAM vAraLIyA 9rA TIkArtha : A rIte pUrvamAM kahyuM ke glAtatyAdi kAraNe sAdhu abhyarthanA kare e rIte, badhAne abhyarthanA prApta thaye chate saMkocane kahe che - jJAna-darzana-cAritrarUpa ratnothI adhika te ratnAdhika, tene choDIne, athavA ratnothI je care te rAtvika che, tene choDIne abhyarthanA karavI. vaLI rAtvika abhyarthanAne yogya thatA nathI; kema ke temanA prati vastraparikarmAdi abhyarthanAmAM avinayano prasaMga che. ane te paNa=rAtvika paNa, sarvathA abhyarthanAne ayogya nathI, ethI karIne kahe che - jJAnAdika kAryane choDIne. (rAtvika paNa jJAnAdika kAryane choDIne abhyarthanAne ayogya che.) paraMtu jJAnAdinI IcchA hote chate te paNa=Atvika paNa, IcchA karAya= abhyarthanA karAya. 12aaaa * jJAnAdi kArya mAM "Adi' padathI darzananuM kArya ane cAritranuM kArya grahaNa karavAnuM che. * 'jJAnAvIchAyA mAM Adi padathI darzananI IcchA ane cAritranI IcchA grahaNa karavAnI che. jJAnanI IcchA-abhinavazAstra bhaNavAnI IcchA hoya tyAre ratnAdhikane abhyarthanA karAya, darzananI IcchA=darzanazAstro bhaNavAnI IcchA hoya tyAre darzanazAstra bhaNAvavA ratnAdhikane abhyarthanA karAya ane cAritranI IcchA=potAne vizeSa prakAranI yogodahana Adi saMyamayoganI kriyA karavAnI hoya ke anazana samaye nirdhAmaNA karavAnI hoya tyAre cAritranI vRddhi arthe ratnAdhikane abhyarthanA karAya. bhAvArtha - mULa gAthAnAM rAI' zabdano saMskRtamAM ratnAdhika ane rAtnika zabda banato hoI tenI be rIte vyutpatti kare che - (1) ratnothI adhika te ratnAdhika. te vyutpattithI kahe che ke, jJAna-darzana-cAritrarUpI ratno vaDe adhika te ratnAdhika athavA (2) bIjI vyutpatti karatAM kahe che ke, ratnothI je care te rAtvika eTale ke jJAnAdi ratnovALA hoya te rAtvika kahevAya. rAtvikane choDIne abhyarthanA kare. ahIM rAttikathI jeo potAnAthI jJAnAdi apekSAe adhika ratnavALA hoya teone grahaNa karavAnA For Personal & Private Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ o IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 13 che, paraMtu potAnA samAna hoya ke potAnAthI alpa jJAnAdivALA hoya teo jJAnAdi ratnovALA che chatAM rAtnikathI teone grahaNa karavAnA nathI. vaLI rAtvika abhyarthanAne=prArthanAne, yogya hotA nathI; kema ke temanA pratye vastraparikarmAdinI abhyarthanA karAya chate avinayano prasaMga Ave. A rIte rAtnikane choDIne abhyarthanA karavAnuM kathana karyuM. Ama chatAM rAtvika paNa sarvathA abhyarthanAne ayogya nathI, tethI kayA kAryamAM rAtnikane abhyarthanA thaI zake te batAvavA arthe kahe che - jJAnAdi kAryane choDIne vastrasIvana AdinA kAryamAM ratnAdhikane abhyarthanA karavAno niSedha che. jJAnAdinI IcchA hote jIte te paNa=ratnAdhika paNa, abhyarthaka dvArA=abhyarthanA karanAra dvArA, IcchAkAranA prayogathI "tame mane bhaNAvo." e prakAre abhyarthanA karAya. AnAthI e prApta thAya ke abhyarthaka ratnAdhika evA guru Adine abhyarthanA kare ke, "tame mane IcchApUrvaka jJAnAdi bhaNAvo" ane tyAre abhyarthakanI abhyarthanAne kAraNe te ratnAdhika paNa tene kahe ke, "huM IcchApUrvaka tane zAstro bhaNAvuM chuM." II1razA avataraNikA - nanvabhyarthanAvatkaraNamapyutsargato na bhaviSyati ? ityAzaGkyAha - avataraNikArya : abhyarthanAnI jema karaNa paNa utsargathI thaze nahi, e prakAranI zaMkA karIne kahe che - bhAvArtha - je kAraNathI sAdhuoe anigUhita balavIryavALA thavuM joIe, te kAraNathI utsargathI abhyarthanAno niSedha prApta thayo. jema sAdhue abhyarthanA nathI karavAnI tema sAdhue potAnA AtmAmAM vizrAMti karavA mATe utsargathI anigUhita balavIryavALA thavuM joIe, tethI AtmabhAvonA yatnane choDIne bAhya pravRtti utsargathI karAya nahi. mATe bAhya pravRttirUpa paranuM kArya paNa utsargathI karI zakAya nahi. e prakAranI zaMkA karIne kahe che - gAthA : karaNaM puNa ANAe viriyAyAro tti Neva paDisiddhaM / parakajjatthaNaNAse daNaM NijjaraTThAe / / 13 / / chAyA : karaNaM punarAjJayA vIryAcAra iti naiva pratiSiddham / parakAryArthananAze dRSTvA nirjarArthAya / / 13 / / For Personal & Private Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ S: IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 13 anvayArtha: pannAlyANakSeparakAryanA arthanane prArthanane, ane parakAryanA tAzane phugaM=joIne MiE= nirjarA mATe 3 puna verAM-vaLI AjJAthI karavuM viriyAyIro tti-vIryAcAra che, jethI karIne jova parisiddha (utsargathI paNa) pratiSedha karAyo nathI ja. ll13 gAthArtha : - parakAryanA arthanane prArthanane, ane parakAryanA nAzane joIne nirjarA mATe AjJAthI vaLI karavuM vIryAcAra che, ethI karIne utsargathI paNa pratiSedha karAyo nathI ja. I13. TIkA : karaNaM puNa tti / karaNaM punarvIryAcAra iti kRtvA naiva pratiSiddhamutsargato'pIti zeSaH / na cAtmamAtrapratibandhavizrAntasya zrAmaNyasya parapratibaddhavaiyAvRttyakaraNamapyapavAdAya, jJAnAcArasyeva vIryAcArasyApi cAritramUlatvena tannibandhanavaiyAvRttyasya parapratibandhamAtreNApavAdAbhAvAd, apakarSApavAdayorekArthatve AzailezyAstatprasaGgAdityanyatra vistaraH / tacca karaNaM rAtnikAjJayA paraM prati parasya kAryaprArthanaM, svayaM kurvataH parasyA'kauzalena kAryanAzaM dRSTvA nirjarArthaM ca, TIkArca - rAM pupa ri vera .. pavADAmAvA, rAM pujana tti' | e gAthAnuM pratika che. karaNa vaLI vIryAcAra che, jethI karIne pratiSiddha nathI ja, e prakAranA mULa gAthAnA kathanamAM 'utsatoDaji' e adhyAhAra che, arthAt utsargathI paNa pratiSiddha nathI ja. ane AtmamAtrapratibaMdhamAM vizrAMta evA zramaNabhAvanuM, parapratibaddha=paranI sAthe pratibaMdhavALuM, vaiyAvRtyakaraNa paNa apavAda mATe che ema na kahevuM; kema ke jJAnAcAranI jema vIryAcAranuM paNa cAritramULapaNuM hovAthI tenA-cAritranA, nibaMdhata evA kAraNa evA, vaiyAvRtyamAM parapratibaMdha mAtra hovAne kAraNe apavAdano abhAva che arthAt vaiyAvacca apavAdarUpa nathI. * vaiyAvRjarAmara' - mAM 'thI e kahevuM che ke, anya apavAda to apavAdarUpa che ja, paraMtu vaiyAvaccakaraNa paNa apavAda che. vIryAvaracara' - ahIM 'i thI jJAnAcArano samuccaya karavAno che. utthAna : ahIM pUrvapakSI digaMbara zaMkA kare che ke, AtmamAtrapratibaMdhamAM vizrAMta evo zramaNabhAva utkarSavALo che, ane paramAM prayatna karavArUpa vaiyAvRjyakAlIna cAritra apakarSavALuM che, ane je utkarSa che te ja utsargathI For Personal & Private Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 13 sevavAnuM hoya, ane utsarga sevavA mATe asamartha hoya teNe apavAda-cAritranuM apavAdika evA vaiyAvacca rUpa cAritranuM, sevana karavAnuM che. tenA nirAkaraNarUpe kahe che - TIkArya : pardhA ....nirnArtha ra, apakarSa ane apavAdanA ekAWpaNAmAM zailezI sudhI tene=cAritra, apavAdarUpa mAnavAno prasaMga hovAthI, parapratibaddha evuM vaiyAvRtyakaraNa apavAda mATe che, ema na kahI zakAya, ema pUrvanI sAthe anvaya che, e pramANe anyatra vistAra che. ane paranA=bIjAnA, pratye parakAryanI prArthanA joIe ane svayaM karatAM paranI akuzaLatAne kAraNe kAryano nAza joIne, rAtvikanI AjJA vaDe tenuM parakAryanuM, karaNa nirjarA mATe che. bhAvArtha : saMyama AtmamAtra pratibaMdhamAM vizrAMta che. tethI jIve utsargathI AtmAnI nirlepadazAne pragaTa karavAno ja sudaDha yatna dhyAnamAM karavAno che, te sivAyanI koIpaNa bAhya pravRtti apavAdathI thAya che. tethI paranI vaiyAvaccanuM karavuM te parapravRttirUpa hovAthI apavAdathI thaI zake, utsargathI nahi. A prakAre digaMbara kahe che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke, zAstra bhaNavAnI kriyA te jJAnAcArarUpa che, to paNa te cAritranI vRddhinuM kAraNa che, tethI utsargathI jJAnAcAranA pAlana arthe yatna karavAmAM Ave che. tenI jema vIryAcAranuM pAlana paNa cAritranuM mULa che, kema ke vIryAcAranA samyagu pAlanathI jIvamAM cAritra pragaTe che ane vRddhivALuM paNa thAya che. tethI vIryAcAranuM pAlana paNa cAritranI vRddhinuM kAraNa che. AthI cAritranA kAraNabhUta vIryAcAranA pAlanarUpa vaiyAvaccanuM karavuM te utsargathI kartavya bane che. tethI varyAcAranuM pAlana bAhya pravRtti sAthe joDAyeluM che eTalA mAtrathI tene apavAda kahI zakAya nahIM. Azaya e che ke, digaMbara AtmAnA bhAvomAM javAnA yatnane utsargathI kartavyarUpe svIkAre che ane bAhya AcaraNArUpa zAstraabhyAsa Adi kriyAone te apavAdathI svIkAre che. tenuM kahevuM che ke, kharekhara to jIve potAnA bhAvone skuraNa karavA yatna karavo te kartavya che; paraMtu jyAre jIva potAnA bhAvomAM rahevA mATe prayatna karavA samartha nathI, tyAre bAhya AcaraNAo dvArA AtmabhAvomAM javA yatna kare te ucita che, tethI zAstraabhyAsanI kriyA ke guru Adi pAse jJAnAdi grahaNanI kriyA ke vaiyAvaccanI kriyAne te apavAdarUpe svIkAre che, paraMtu tenI te vAta ucita nathI. zvetAMbara mAnyatA pramANe saMyamanI poSaka evI sarva ucita kriyAo utsargarUpa che, tethI bAhya AcaraNArUpa nirdoSa bhikSA utsargarUpa che; kema ke cAritranuM kAraNa che. tevI rIte zAstra bhaNavAnI kriyA paNa bAhya AcaraNAtmaka hovA chatAM cAritranuM mULa che, mATe utsarga che, ane vIryAcAranA pAlanarUpa vaiyAvacca paNa bAhya-kriyAtmaka hovA chatAM utsargarUpa che. ahIM 'jJAnAvarasya phuva' e dRSTAMta Apela che, ane e daSTAMta pUrvapakSIne haMmezAM mAnya hovuM joIe. For Personal & Private Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 13 ahIM pUrvapakSI digaMbara che ane te mAne che ke prApta thayelA jJAnane AtmabhAva pragaTa karavA mATe pravartAvavAno che te jJAnAcAra che, ane te AtmabhAvamAM javA mATenA yatnasvarUpa hovAthI utsargarUpa che. te dRSTAMtane grahaNa karIne graMthakAra kahe che ke, jema jJAnAcAra AtmabhAvamAM javA mATe kAraNa che mATe utsarga che, tema vaiyAvaccanI kriyA paNa AtmabhAvamAM javA mATe kAraNa che mATe utsargarUpa che. AtmabhAvamAM yatna te utkarSavALuM saMyama che, ema pUrvapakSI svIkAre che; kema ke AtmabhAvamAM javAnI kriyA e paramaupekSAnA pariNAmarUpa che ane te UMcu saMyama che. jyAre tevA UMcA saMyamamAM je loko rahI zakatA nathI, teo anyanI vaiyAvacca karavAnA abhilASathI bAhya pravRttio kare che, tethI teonuM saMyama apakarSavALuM che. AthI je utkarSavALuM hoya te utsargathI AcaraNIya che ane temAM asamartha apavAdathI bAhya AcaraNArUpa apakarSavALuM saMyama Acare che. paraMtu tema svIkAravAthI to apakarSa ane apavAda ekArtha prApta thAya, ane tethI zailezI avasthAparyata apavAda mAnavAno prasaMga Ave; kema ke paramaupekSAvALA munio paNa zailezI avasthAnI apekSAe apakarSanI bhUmikAmAM che. ane tema svIkArIe to parama upekSAvALA munionA prayatnane paNa apavAdarUpe svIkAravAnI Apatti Ave, je digaMbarane paNa mAnya nahi bane; kema ke paramaupekSAvALA muninI pravRttine to te paNa utsargarUpe svIkAre che. AthI utkarSavALuM saMyama te utsarga, ane apakarSavALuM saMyama te apavAda ema na kahevAya. paraMtu saMyamanI vRddhinuM kAraNa bane evI ucita pravRtti te utsarga, ane utsargathI jeno niSedha karAyelo che tevI pravRtti kAraNa vizeSathI sevAya te apavAda, ema kahI zakAya. jema ke koIno pramAda poSAto hoya to tenI vaiyAvacca karavAno niSedha che, chatAM paNa bhAvi lAbhanI apekSAe tenI vaiyAvacca paNa karI zakAya. tethI utsargathI niSiddha evuM vaiyAvacca apavAda che ema kahI zakAya, paraMtu badhuM vaiyAvacca apavAdathI che tema kahI zakAya nahIM. tethI saMyamanA utkarSa-apakarSarUpe utsarga-apavAda svIkAravA ucita nathI. 'utsatoDaji' ahIM '' thI e kahevuM che ke, apavAdathI to pratiSiddha nathI, paraMtu utsargathI paNa pratiSiddha nathI. AnAthI e prApta thAya che, keTalAMka kAryo apavAdathI karavAnAM hoya che, jyAre keTalAMka kAryo utsargathI karavAnAM hoya che. bhagavAnanI AjJA pramANe paranuM kArya karavuM te vIryAcAranA pAlanarUpa hoI * utsargathI paNa pratiSiddha nathI; kema ke vIryAcAranA pAlanamAM nirjarAnI prApti thAya che, mATe nirjarAnA upAyabhUta evA vIryAcAranA pAlanamAM utsargathI AcaraNA hoya che. ane jyAre para vyakti pramAdI hoya ane teno pramAda poSAto hoya to utsargathI tenI vaiyAvacca karavAno niSedha che, to paNa bhAvimAM lAbha dekhAya to tenA pramAdAdi poSAtA hoya to paNa apavAdathI tenI vaiyAvacca thaI zake. temAM zelakagurunI paMthakaziSya karelI vaiyAvaccanuM dRSTAMta prasiddha che. tethI apavAdathI paNa paranuM kArya karavAnuM vidhAna che, teno samuccaya sari' thI thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 13 utthAna : pUrvamAM kahyuM ke, paranA prati paranA kAryanuM prArthana joIne athavA svayaM karatAM paranI akuzaLatAthI kAryanAza joIne rAtnikanI AjJAthI nirjarArthI sAdhu tenuM te kArya IcchApUrvaka kare, temAM Avazyaka niryukti gAthA-972-73no sAkSIpATha da | - thI Ape che. TIkA : 1 Aha ca - ahavA vi viNAsaMtaM abbhatthaMtaM ca aNNaM daTTaNaM / aNNo koi bhaNijjA taM sAhUM NijjaraTThIo / / sadarya tuma purva varemi naM chakkAre I (kAva. ni. 672-673) ti rUA. TIkArya : sAkSIpATha Ape che ke - 'athavA to vinAza pAmatA kAryane joIne ane anyane abhyarthanA karatA joIne anya koI nirjarArthI sAdhu te sAdhune kahe che, "huM tamAruM A kArya IcchApUrvaka karuM chuM." (Avazyakaniryukti gAthA-672-73) 'tti' uddharaNanI samAptimAM che.ll13 bhAvArtha - sAdhuo haMmezAM nirjarAnA arthI hoya che ane nirjarA haMmezAM ucita pravRttithI thAya che; ane je vaiyAvacca Adi karavAthI sAmenI vyaktinI zithilatA poSAya nahi ane saMyamanI vRddhi thAya tevI vaiyAvaccAdi pravRtti te ucita pravRtti che. AthI nirjarAnA arthI sAdhu, jyAre para koI sAdhune potAnuM koI utkRSTa kArya karavA arthe ke potAnI glAnAdi dazAne AzrayIne potAnA kAryakaraNanI prArthanA anya sAdhune karatA jue, tyAre, para sAdhunI vaiyAvacca dvArA nirjarAnA arthI te sAdhu gurunI AjJA laIne IcchApUrvaka svayaM te para sAdhunuM kArya karavAno svIkAra kare che; ane vaLI te rIte koIka para sAdhu pote potAnuM kArya karI rahyA che, paraMtu temanI te kArya karavAnI akuzaLatAnA kAraNe temanuM kArya nAza thaI rahyuM hoya ke samyagu zAstrokta vidhithI thatuM na hoya tyAre paNa, nirjarAnA lAbhanA arthI sAdhu rAtnikanI AjJAthI temanuM kArya IcchApUrvaka kare./13 1. athavA'pi vinAzayantamabhyarthayantaM cAnyaM dRSTvA / anyaH ko'pi bhaNet taM sAdhuM nirjarArthI / / 2. asyottarArdhaH - tattha vi so icchaM se karei majjAyamUliyaM / / / ahaM yuSmAkamidaM karomi kAryaM tvicchAkAreNa / tatrApi sa icchAM tasya karoti maryAdAmUlAm / / For Personal & Private Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 14 avataraNikA : nanu bhavatu parasyApyabhyarthanAyAmicchAkAraH, yastu paramabhyarthayamAnamudvIkSya svayamevecchAM kurute taM pratyabhyarthayamAnasya kimarthamicchAkAraH ? AjJAbalAbhiyogazaGkAparihArArthaM khalvayam - "icchAkArapaogo NAma jaM icchayA karaNaM, na punaH balAbhiogAiNA, icceyassa atthassa saMpaccayadvaM jaM icchakArasadaM pauMjaMti" iti cUryukteH / ata Aha - avataraNikArca - ahIM nu' thI zaMkA karatAM kahe che ke, paranI paNa abhyarthanAmAMprArthanAmAM, IcchAkAra ho, paraMtu abhyarthanA karatA evA bIjAne joIne je svayaM ja IcchAkAra kare che, tenA prati abhyarthayamAna=prArthanA karanArane, IcchAkAra zA mATe che ?= IcchAkAra na karavo joIe. kemake - "IcchAkAra prayoga eTale je IcchA vaDe karavuM, paraMtu balAbhiyoga AdithI nahIM.' e prakAranA A arthanA saMpratyaya=pratIti mATe, je IcchAkAra zabdaprayoga kare che, te IcchAkArano prayoga che" - e pramANe cUNinI ukti che. AjJAbalAbhiyoganI zaMkAnA parihAra arthe kharekhara A=abhyarthayamAnane IcchAkAra che. nana' thI je zaMkA karI ke, abhyarthayamAnane prArthanA karanArane, IcchAkAra na karavo joIe, AthI karIne kahe che tenA samAdhAnarUpe kahe che - * 'parasthAthaNyarthanAya' - mAM vi" thI e kahevuM che ke, jene abhyarthanA karAya che te to IcchAkAra prayoga kare, paraMtu abhyarthanA karanAra paNa IcchAkArano prayoga kare. gAthA : jaivi hu icchAkAro balAbhiogassa vAraNaTThAe / tahavi hu sA majjAyA aNNattha vi hoi kAyavvA / / 14 / / chAyA : yadyapi khalu icchAkAro balAbhiyogasya vAraNArtham / tathApi khalu sA maryAdA'nyatrApi bhavati karttavyA / / 14 / / anvayArtha: navi duHjoke chIchAro IcchAkAra vanamolsa=balAbhiyoganA vAray=vAraNa mATe che, tavi duHto paNa sA maMIyA te maryAdA unnatya vi anyatra paNa caDyA dorU kartavya thAya che. * 'du' vAkyAlaMkAramAM che. ll14ll gAthArtha : joke IcchAkAra balAbhiyoganA vAraNa arthe che, to paNa te maryAdA anyatra paNa kartavya For Personal & Private Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 IcchAkAra sAmAcArI, gAthA : 14 thAya che. II14l. * 'Ustha vi' - 3anyatra' ahIM ' thI balAbhiyoganA vAraNa mATe karAtA IcchAkArano samuccaya che. TIkA : jaivi hu tti / yadyapi 'huH' vAkyAlaGkAre, icchAkAro balenAbhiyogo-balAbhiyogo haThena preraNamityarthastasya vAraNArthamukta iti zeSaH, tathApi sA=icchA, maryAdA vihitArtha ityanyatrApi svato'bhiyogazaGkAvirahasthale'pi mati varNavyA I tapu nikitA - (lAni67rU) 1"tattha vi so icchaM se karei majjAyamUlIyaM" iti / / cUrNikRtA'pi vivRtaM - "tattha vi jassa kajjihiti so bhaNati karehi icchAkAreNa / naNu kimiti so vi icchAkAraM karei ? bhannati-majjAdAmUlIyaM-sAhUNaM esa majjAdAmUlaM" iti / TIkArca - nava Tutti' ! e gAthAnuM pratika che. joke IcchAkAra balAbhiyoganA vAraNa mATe kahevAyelo che, to paNa vihita arthamAM sA=IcchA= IcchAkArano prayoga, maryAdA che. ethI karIne anyatra paNa svataH abhiyoganI zaMkAnA virahasthaLamAM paNa, IcchAkArano prayoga karavo joIe. "vattAmagopA' zabdano samAsavigraha A pramANe che - bala vaDe abhiyoga balAbhiyogakaheTha vaDe preraNA karavI, e pramANe artha che. tenA=balAbhiyoganA, vAraNa mATe IcchAkAra kahevAyo che, e pramANe anvaya che. vAraNArtha pachI 'u?' e gAthAmAM adhyAhAra che. niryuktikAra vaDe Avazyaka niryukti gAthA-673mAM te abhiyogazaMkAvirahasthaLamAM paNa maryAdAmUlIya IcchAkArano prayoga karavo joIe tevuM kahevAyuM che. niryuktinI gAthAno artha A pramANe che - tyAM paNa=jyAM abhiyoganI zaMkA nathI tyAM paNa, te kArya karAvanAra, tene kArya karanArane, maryAdAmULavALI evI IcchAne kare che=IcchAkArane kare che." ti' zabda niryuktinA uddharaNanI samAptimAM che. cUNikAra vaDe paNa vivaraNa karAyeluM che - tyAM paNa jenuM kArya karAya che te kahe che, "IcchAkArapUrvaka tuM kara." ahIM zaMkA kare che ke, te paNa kArya karAvanAra paNa, kema IcchAkAra kare che ? javAba ApatAM kahe che, "sAdhune maryAdAmULa A che" arthAt A IcchAkAra, maryAdAmULa che= sAdhunI maryAdAnuM mULa che." 1. tatrApi sa icchAM tasya karoti maryAdAmUlama / For Personal & Private Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 14 'tti' zabda pUNikAranA uddharaNanI samAptimAM che. 'nyatrapi'= svataH mayo viradasthaneDapi' ahIM 'sara' thI e kahevuM che ke, abhiyoganA zaMkAsthaLamAM to IcchAkAra karavo joIe, paraMtu svataH abhiyoganI zaMkAnA virahasthaLamAM paNa karavo joIe. * 'tatthava niyuktikAranA uddharaNamAM tathA cUrNikAranA uddharaNamAM vi=thiI abhiyoganA zaMkAsthaLano samuccaya karavo. * 'pUvRtApi' ahIM 'I' thI niyuktikAranA vacanano samuccaya che. * 'so vi' cUrNikAranA uddharaNamAM 'vi'= ' thI kArya karanArano samuccaya che. bhAvArtha - sAdhune koInI pAse kArya karAvavuM hoya tyAre balAbhiyogathI kArya karAve to te karmabaMdhanuM kAraNa che; ane balAbhiyogano artha haThathI kArya karavA mATe preraNA karavI tevo thAya che, ane tevI rIte balAtkArathI koI sAdhu kArya karAve to te anucita pravRtti che, mATe tene tagnimittaka karmabaMdha thAya. tethI tenA vAraNa mATe kArya karAvanAra sAdhu IcchAkArano prayoga kare che; paraMtu je sthaLamAM balAbhiyoganI zaMkAnuM sthAna nathI, tyAM paNa zAstranI maryAdAne kAraNe sAdhu IcchAkArano prayoga kare che. jema, bIjA sAdhune koI anya sAdhu kAryanI prArthanA karatA hoya athavA to svayaM koI kArya karatA hoya, paraMtu te kAryanI akuzaLatAne kAraNe kAryano nAza thato dekhAya, e baMne sthaLe koI trIjA sAdhu nirjarA mATe gurunI AjJAthI te kArya karavAne mATe sAmethI mAMgaNI kare, tyAre te kahe ke "huM tamAruM A kArya IcchAthI karI ApuM", AvA sthAne sAmenA trIjA sAdhu IcchApUrvaka kArya karavA taiyAra thayA che, tevuM jJAna thavA chatAM, kArya karAvanAra sAdhu tene kahe che ke, "tame mAruM A kArya tamArI IcchApUrvaka karo", A prakAranA prayogamAM IcchAkAranA prayogathI balAbhiyoganuM vAraNa thatuM nathI; kema ke te sAdhu jANe che ke, sAmenA sAdhu IcchApUrvaka kArya karavA taiyAra che, tethI balAbhiyoga nathI; to paNa zAstranI A maryAdA che ke, koInI pAse paNa kArya karAvavuM hoya to IcchAkArano prayoga karavo joIe, tethI tevA sthaLe zAstranI A maryAdAnA pAlana mATe sAdhu IcchAkAra prayoga kare che. A kathanathI avataraNikAmAM je zaMkA karela che, para=anya sAdhune, abhyarthayamAna=kAryanI prArthanA karato, joIne trIjA koI sAdhu svayaM je IcchAkArane kare che, te sAdhu pratye kArya karAvanAra sAdhue IcchAkAra karavAnI jarUra nathI, tenuM samAdhAna A kathanathI thaI jAya che; kema ke tyAM AjJAbalAbhiyoganI zaMkAnA parivAra arthe IcchAkAra nathI, paraMtu zAstramaryAdAmUlaka IcchAkArano prayoga che; ane tenI puSTi niryuktikAranA vacanathI ane cUrNikAranA vacanathI TIkAmAM karela che. >> 'vihitArtha ti' vihitArthe e pramANe ahIM saptamIno prayoga che. upara kahyuM tevA prakAranAM kAraNo pAmIne abhyarthanA karavI te vihitArtha che ane te vihitArthanA viSayamAM IcchAkArano prayoga karavo evI maryAdA che. AthI svAbhAvika abhiyoganI zaMkAnA virahasthaLamAM paNa te kartavya bane. AthI vihitArtha zabdaprayogamAM saptamI vibhakti levI, paNa maryAdA zabdano artha vihitArtha che ema na kahevuM. For Personal & Private Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 14 utthAna : pUrvamAM kahyuM ke, balAbhiyoganI zaMkA hoya evA sthaLamAM to IcchAkArano prayoga che, paraMtu belAbhiyoganI zaMkAnA virahasthaLamAM paNa maryAdAmULa hovAne kAraNe IcchAkArano prayoga karAya che, tyAM IcchAkArano prayoga karavAno zuM bhAva che ? te batAve che - TIkA - ayaM bhAva:- na khalvatrAbhiyogazaGkAparihArakAma evecchAkArAdhikArI, yena svatastacchaGkAvirahasthale'. nadhikArikRtatvena kAryavaiphalyApattiH, kintu nirjarAvizeSakAma eva tadadhikArI / tatkAmanA coktasthale'pi nirapAyA / TIkArtha: A bhAva cheH ahIM=IcchAkAranA prayogamAM, abhiyoganI zaMkAnA parivAranI kAmanAvALo *kAmanAvALo mAtra ja, IcchAkArano adhikArI nathI. kema nathI ? temAM yukti Ape che - je kAraNathI svataH tenA=abhiyoganI zaMkAnA, virahasthaLamAM adhikArIkRtapaNuM hovAnA kAraNe adhikArI evA sAdhu vaDe IcchAkAraprayoga karAyelo hovAnA kAraNe, kAryanA=nirjarArUpa kAryanA, vaiphalyanI Apatti Ave. to prazna thAya ke koNa adhikArI che ? tethI kahe che ke, paraMtu nirjarAvizeSanI kAmanAvALo ja teno=IcchAkAraprayogano, adhikArI che, ane tenInirjarAnI, kAmanA ukta sthaLamAM paNa abhiyoganI zaMkAnA virahasthaLamAM paNa, nirapAya hoya che. * 'sthateDapi ahIM pa thI abhiyoganI zaMkAnA sthaLano samuccaya thAya che. bhAvArtha: - sAdhuo 'IcchAkAra'no prayoga mAtra abhiyoganI zaMkAnA parivAranI kAmanAthI karatA nathI. tethI IcchAkArano adhikArI abhiyoganI zaMkAnA parihAravALo mAtra banato nathI; kema ke jo tevuM svIkArIe to jyAM abhiyoganI zaMkA nathI tevA sthAnamAM jo te IcchAkArano prayoga kare to te IcchAkArano prayoga anadhikArI evA sAdhu vaDe karAyo che tema mAnavuM paDe; ane tema mAnIe to te IcchAkAranA prayogathI nirjarArUpa kArya thayuM nathI tema mAnavuM paDe. paraMtu nirjarAvizeSanI kAmanAvALo ja IcchAkAranA prayogano adhikArI che, ane jyAM abhiyoganI zaMkA nathI tyAM paNa nirjarAvizeSanI kAmanA to che ja, tethI tevA sthaLamAM paNa sAdhuo IcchAkArano prayoga kare che. Azaya e che ke, saMyamajIvana svIkArI sAdhuo yatnapUrvaka nirjarA karatA hoya che, paraMtu jyAre koIpaNa navI pravRtti karavAno prasaMge upasthita thAya tyAre, te pravRttimAM bhagavAnanI AjJA zuM che tenuM smaraNa karIne, nirjarAvizeSanI kAmanAvALA sAdhuo te te pravRtti kare che. teo jANe che ke, bhagavAnanA vacanane For Personal & Private Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI | gAthA : 14 79 parataMtra thaIne je je ucita pravRtti karavAmAM Ave te te karavAthI nirjarAvizeSa thAya che. AthI jyAre sAmenA sAdhu svayaM=sva IcchAthI ja, potAnuM kArya karI ApavA taiyAra thayA hoya tyAre paNa, kArya karAvanAra sAdhu nirjarAvizeSanI kAmanAthI bhagavAnanA vacananuM smaraNa karIne svayaM paNa IcchAkAranA prayogapUrvaka potAnuM kArya temanI pAse karAve che. have jo AvA prasaMge paNa kArya karAvanAra sAdhu IcchAkArano prayoga na kare, ane mAtra bhagavAne tevA prasaMge anya pAse kArya karAvavAnI anujJA ApI che teTaluM smaraNa karIne, vizeSa lAbhanuM kAraNa hote chate svayaM IcchAkArapUrvaka potAnuM kArya karI ApavA upasthita thayela anya sAdhunI pAse te kArya zAstranI maryAdAthI karAvavuM ucita che, teno nirNaya karIne jo tene soMpe, to te kArya karAvavAmRta nirjarA prApta thavA chatAM paNa tyAre IcchAkArano prayoga na karyo, eTale ke bhagavAnanA vacananI maryAdAnuM pAlana karavA yatna na karyo, tethI IcchAkAranA prayogakRta je nirjarAvizeSanI prApti thavAnI hatI te thaI nahIM. AthI kahyuM ke, nirjarAvizeSanI kAmanAvALo sAdhu jema ucita saMyogomAM ucita kArya koInI pAse karAve che, tema te kArya karAvatI vakhate bhagavAnanA vacanane parataMtra thaIne IcchAkArano prayoga paNa avazya kare che. utthAna : pUrvamAM kahyuM ke, nirjarAvizeSanI kAmanAvALo IcchAkAranA prayogano adhikArI che. tethI e prApta thAya ke, mAtra bAlAbhiyoganI zaMkAnA parihAranI kAmanAvALo IcchAkArano adhikArI nathI. to prazna thAya ke, IcchAkAranA prayogathI balAbhiyoganI zaMkAno parihAra kaI rIte thaze ? AthI kahe che TIkA H *uktazaGkAparihArastu vidhivAkyAntargatecchApadAdeva zrotuH saMbhavati / uktazaGkAparihArasya tatprayojanatvAbhidhAnaM tu prAyikaM gauNaM ca pravRttistu tatra nirjarAvizeSakAmanayaiva, " eyaM sAmAyAriM' (A0 mi0 723) ityAdinA sAmAcArIsAmAnyasya karmakSapaNaphalatvAbhidhAnAditi dig / / 14 / / TIkArya - ukta zaMkAno=balAbhiyoganI zaMkAno, parihAra vaLI vidhivAkyaaMtargata IcchApadathI jazrotAne saMbhave che. ahIM prazna thAya ke, balAbhiyoganI zaMkAnA parihAra arthe IcchAkAranA prayoganuM abhidhAna nathI, paraMtu nirjarAvizeSanI kAmanA arthe jaIcchAkAranA prayoganuM abhidhAna che, to avataraNikAmAM batAvela cUrNikAranA mata pramANe ema kema kahyuM ke, IcchAkAranA prayoganuM prayojana balAbhiyoganI zaMkAno parihAra che ? tethI kahe che 1. eyaM sAmAyAriM jujutA caraNakaraNamAuttA / sAhU khavaMti kammaM aNegabhavasaMciyamaNaMtaM / / - For Personal & Private Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 14 ukta zaMkAnA parivAranuM taprayojatatvanuM abhidhAna=IcchAkAranA prayojatatvanuM abhidhAna, vaLI prAyika ane gauNa che. paraMtu tyAM IcchAkAramAM, pravRtti nirjarAvizeSatI kAmanAthI ja che; kema ke Avazyaka niryukti zloka-723mAM 'yaM sAmAvari' ItyAdi dvArA sAmAcArI sAmAnyanuM karmakSapaNaphalatvanuM abhidhAna che. e prakAre dizAsUcana che. ll14mAM bhAvArtha - jyAre koIpaNa kArya koInI pAse karAvavAno prasaMge upasthita thAya tyAre nirjarAvizeSanI kAmanAvALA sAdhuo nirjarAnA upAyarUpe avazya IcchAkArano prayoga kare che. tethI nirjarAnI kAmanAvALA sAdhuoe koIpaNa kArya koInI paNa pAse karAvavA arthe IcchAkArano prayoga karavo joIe" AvA prakAranA vidhivAkyathI jyAre sAdhuo pravRtti karatA hoya tyAre kArya karanArane balAbhiyoganI zaMkAno parihAra thaI jAya che. tethI e prApta thAya che, sAdhuonI IcchAkAraprayogamAM pravRtti mAtra belAbhiyoganI zaMkAnA parivAra mATe nathI, paraMtu nirjarAnI kAmanAthI vidhivAkyamAM pravRtti che. mATe je sthaLe balAbhiyoganI zaMkAno saMbhava hoya tyAM balAbhiyoganA parivAra mATe ane nirjarA mATe IcchAkArano prayoga che. tethI vidhivAkyanI aMtargata rahelA IcchApadane sAMbhaLIne kArya karanAra sAdhune "A sAdhu mArI pAse balAtkAre kAma karAvavA Icche che", evI balAbhiyoganI zaMkAno parihAra thaI jAya che. Ama chatAM, avataraNikAmAM cUrNikAranA batAvelA mata pramANe 'balAbhiyoganI zaMkAnA parivAra mATe IcchAkAra che" ema je kathana karyuM, te kathana prAyika che ane gauNa che; kema ke bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karIne nirjarA karavI te IcchAkArano prayoga karanAra sAdhunuM mukhya prayojana che, Ama chatAM jyAM belAbhiyoganI zaMkAno saMbhava hoya te sthaLamAM balAbhiyoganI zaMkAnA parivAranuM paNa prayojana che. tethI te prayojana prAyika che, paNa sArvatrika nathI. vaLI, IcchAkArano prayoga mukhyarUpe bhagavAnanI AjJA pALavApUrvaka nirjarA arthe sAdhuo karatA hoya che, to paNa gauNarUpe teno e paNa Azaya hoya che ke, mArA vacanaprayogathI koIne svalpa paNa pIDA na thAya. tethI gauNarUpe anyane balAbhiyoganI zaMkAkRta pIDAno parivAra prayojana che, to paNa mukhyarUpe IcchAkAramAM pravRtti to sAdhuo nirjarAvizeSanI kAmanAthI kare che; kema ke AvazyakaniyuktinI gAthA723mAM "A sAmAcArI' ItyAdi kathana dvArA sAmAcArI sAmAnyanuM karmakSapaNa phaLa kahela che. sAmAcArI sAdhu jIvanamAM ucita kriyArUpa che, tethI ogha sAmAcArI, dazavidha sAmAcArI ane padavibhAga sAmAcArI : A traNe sAmAcArI sAmAnyanuM phaLa karmanirjarA che. tethI karmanA nAzanA arthI evA sAdhuo A traNa sAmAcArInuM yathAyogya pAlana avazya kare che. Avazyaka niryukti gAthA-723no artha A pramANe che - sAmAri ... maid | A sAmAcArIne AcaratA caraNakaraNamAM upayukta sAdhuo aneka bhavasaMcita anaMta karmano kSaya kare che. ll14ll For Personal & Private Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI, gAthA : 15 avatarazis: nanu guroH ziSyasyAbhyarthanAyAM kimarthamiyaM maryAdA ? tatra balAbhiyogasyAnaucityAbhAvAt, ityAzaGkhyAha - avatarAirtha : gurunI ziSyane sabhyarthanamA=ma batAyavAbhAM, mA=272 prayolI myaa| ma ? arthAt maryAdAnI AvazyakatA nathI; kema ke tyAM-ziSyane abhyarthanAmAM, balAbhiyoganA anaucityano abhAva che=balAbhiyoga ucita che. e prakAranI gurunI ziSyane abhyarthanAmAM IcchAkArarUpa maryAdAnI jarUra nathI e prakAranI, AzaMkA karIne kahe che - gAthA: ANAbalAbhiogo savvattha Na kappai tti ussaggo / avavAyao a IsiM kappai so AsaNAeNaM / / 15 / / chAyA: AjJAbalAbhiyogaH sarvatra na kalpata iti utsargaH / apavAdatazceSat kalpate sa azvajJAtena / / 15 / / manvayArtha : ANAbalAbhiogomAzAlAbhiyoga savvattha-satra na kappaiyato thI=42vo nI Als, tti ussaggo= GADcha AsaNAyeNa asane savanA eid 43 avavAyaomapavAthI so= tamAzAjalAbhiyoga isiM kappaiSat pe che-42vo layita cha. / / 15 / / gAthArtha : AjJAbalAbhiyoga sarvatra kalpato nathI, e utsarga che ane azvanA daSTAMta vaDe apavAdathI te ISat kaye che. ll15ll TIs: ANA tti / AjJA-bhavatedaM kAryameveti prayogaH, tadakurvato balAtkAro-balAbhiyogaH, tata AjJayA saha balAbhiyoga iti tatpuruSaH / AjJAbalayorabhiyogo vyApAra ityanye / Ajaiva balAbhiyoga ityapare / sa sarvatra rAtnike zaikSe vA sAmAnyataH sAdhUnAmiti zeSaH, na kalpate-nocito bhavati, iti-ayam, utsarga:-kAraNApodyo niyamaH / yadAgamaH - (Ava0 ni0 677) 'ANAbalAbhiogo NiggaMthANaM Na kappae kAuM / icchA pauMjiyavvA sehe rAyaNie taha tti / / 1. AjJAbalAbhiyogo nirgranthAnAM na kalpate kartum / icchA prayoktavyA zaikSe rAtnike tatheti / / For Personal & Private Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 TIkArya - 'bALA tti'| e gAthAnuM pratika che. "tArA vaDe A kArya karAvuM ja joIe" e prakArano prayoga, te AjJA che, ane tene=kAryane nahi karatAne, baLAtkAra, te balAbhiyoga che. A rIte AjJA ane balAbhiyogano artha batAvIne have AjJAbalAbhiyogano samAsa batAvatAM kahe che - IcchAkAra sAmAcArI | gAthA : 15 (1) tyArapachI AjJAsahita balAbhiyoga e prakAre tatpuruSa samAsa che, (2) AjJAno ane balano abhiyoga=vyApAra, e pramANe anya kahe che, (3) AjJA ja balAbhiyoga che, tema bIjA kahe che. te=AjJAbalAbhiyoga, sarvatra=rAtvika ke zaikSamAM, sAmAnyathI sAdhuone karavo kalpato nathI=ucita nathI. Iti=A, utsarga che=kAraNaapodya arthAt kAraNa choDI, niyama che=kAraNa na hoya tyArano je niyama te utsarga che. sAdhUnAm e gAthAmAM adhyAhAra che. je kAraNathI Agama che=je kAraNathI AjJAbalAbhiyoga sAdhune kalpato nathI, tene kahenAra Agama che, te kAraNathI uparanuM kathana graMthakAre karyuM che, ema anvaya che. (Avazyaka niryukti zloka-677) "nigraMthone AjJAbalAbhiyoga karavo kalpato nathI, ta4=te kAraNathI, zaikSa ane rAtnikamAM IcchAno= IcchAkArano, prayoga karavo joIe." bhAvArtha: 'AjJAbalAbhiyoga' zabdanA TIkAmAM traNa rIte artha karela che : tyAM prathama 'AjJAsahita balAbhiyoga' e tatpuruSa samAsa karyo. tenAthI e prApta thAya ke prathama AjJA ka2vAmAM Ave, ane AjJAnuM jyAre pAlana na kare tyAre tenI pAsethI balAtkAre kArya karAvavAmAM Ave che. AvA sthAnamAM AjJAthI yukta evo balAbhiyoga ghaTe che. have TIkAmAM bIjI rIte AjJAbalAbhiyogano artha karyo ke, 'AjJA ane balano abhiyoga'=vyApAra. tenAthI e prApta thAya ke, AjJAno vyApAra ane balano vyApAra, e baMne vyApAro judA che, koIka prayogamAM AjJAno vyApAra hoya to koIka prayogamAM balano paNa vyApAra hoya che. te AjJAbalAbhiyoga kahevAya. have TIkAmAM trIjI rIte AjJAbalAbhiyogano artha karyo ke, 'AjJA ja balAbhiyoga che.' AnAthI e prApta thAya ke, IcchAkA2nA prayoga vinAnuM kathana AjJArUpa che ane te AjJA ja balAbhiyogarUpa che. kAraNa, AjJAmAM dabANa raheluM che. AjJAbalAbhiyoga sarvatra eTale ke rAtnikamAM ke zaikSamAM sAdhuone ka2vo ucita nathI. eTale ke, ahIM rAtvika ane zaikSa kahevAthI zaikSathI AraMbhI rAtvika paryaMtanA vaccenA badhA sAdhuone grahaNa karavAnA For Personal & Private Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 15 che. sauthI nAnA zaikSa hoya ke pachI guNathI adhika rAtvika hoya, sAmAnyathI sAdhue koIne AjJA karavI kalpa nahIM, A prakArano utsarga mArga che, ane temAM Avazyakaniyukti zloka-977nI sAkSI Ape che. sAkSIpAThano artha A pramANe che: "sAdhune AjJAbalAbhiyoga karavo kalpato nathI. AthI zaikSa hoya ke rAtnika hoya, koIpaNa sAdhune kArya batAvavuM hoya tyAre IcchAkArano prayoga karavo," A sAmAnya niyama che, ema kahevAthI e prApta thayuM ke A utsargamArga che. AnAthI e phalita thayuM ke, ziSyane paNa guru koI kArya soMpe to IcchAkAranA prayogapUrvaka kahe; kema ke sAdhune sarvatra AjJAbalAbhiyogano niSedha che. tethI ziSya nirjarAnI IcchAthI ucita kArya kare tevI gurunI apekSA che, ane tethI tene ucita zuM che, te batAvavA mATe tene kahe che ke - "A kArya tuM IcchAthI kara." "huM guru chuM ane tuM ziSya che, mATe huM kahuM tema tAre karavuM joIe, tevo guruno adhyavasAya nathI. TIkA : apavAdatastu-apavAdapadamAzritya tu, ISat-manAga, mahatastasya prAyaH pradveSanibandhanatvAt kalpate'sAvAjJAbalAbhiyogaH azvajJAtena azvadRSTAntena / TIkArya : apavAdathI vaLI=apavAdane AzrayIne vaLI, thoDo evo A=AjJAbalAbhiyoga, azvadagaMtathI kalpa che. ahIM prazna thAya ke, thoDo bahAbhiyoga kalpa che, paNa adhika kema nahIM? tethI kahe che - mahAna evA tenuM AjJAbalAbhiyoganuM, prAyaH karIne pradveSanuM kAraNa paNuM che. bhAvArtha apavAdathI vinIta ziSyamAM ISad AjJAbalAbhiyoga azvanA dRSTAMtathI karavA kahyuM che, tema kahyuM. tyAM ISad balAbhiyoga eTale AjJA pachInuM balavAna kathana. jema ke, "tuM. A kArya kara e AjJA che, ane "tAre A kArya karavAnuM ja che", ema ziSyanI anicchA hovA chatAM dabANapUrvakanuM kathana karavAthI svayaM kare, tevo balAbhiyoga ISad balAbhiyoga che. AnAthI e prApta thAya che, anicchA chatAM paNa tenI pAse eka vAra kArya karAvavAthI pAchaLathI te vinayasaMpanna banI zake tevo che, ane tethI pachIthI ucita vinaya karIne Atmahita karI zake tevo che. tethI tevA ziSyane lAbha thavAnI saMbhAvanA hovAthI apavAdane AzrayIne ISabalAbhiyoga karavAnI bhagavAnanI AjJA che. paraMtu ahIM mahAna balAbhiyoga karavAno niSedha karela che. mahAna balAbhiyoga eTale ke "tAre A karavAnuM ja che" ema kahevA chatAM, vAraMvAra tenI pAchaLa lAgI dhamakI Adi ApIne kAryanI samAptiparyaMta satata tenA para dabANa ApI kArya karAvavuM. Avo mahAna balAbhiyoga ziSyane prAyaH guru ke dharma prati prazleSa For Personal & Private Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 IcchAkAra sAmAcArI | gAthA 15 athavA to vairAdinuM kAraNa bane che, ane A rIte balAbhiyogapUrvaka kArya karAvavAthI bAhya kArya thavA chatAM ziSyane durlabhabodhitva Adi karmanI prAptinI saMbhAvanA rahe che. tethI apavAdathI paNa te na karavA mATenI bhagavAnanI AjJA che. jIvonI aneka jAtanI pravRtio hoya che. thoDA ayogya jIvo paNa A rIte ISad balAbhiyogathI kAryamAM pravRtta thaI vinIta banI zake che, tethI e temane lAbhaprada bane; paraMtu mahAna balAbhiyogathI sAmenI vyaktine guru pratye ke dharma pratye praDheSa thaI jAya to durlabhabodhitvanI prAptinI saMbhAvanA hovAthI nukasAnanuM kAraNa paNa bane. have keTalAka jIvo prakRtithI evA hoya ke svayaM kArya kare nahIM ane atyaMta balAbhiyogathI kAryamAM pravRtta thAya, chatAM temane praSa na paNa thAya. AvA jIvonI vyAvRtti-niSedha, mATe TIkAmAM 'prAyaH' zabda lakhela che. Ama chatAM paNa sudhare tevA na hoya tevAne mahAna balAbhiyoga karavo ucita nathI, tethI apavAdathI teno paNa niSedha che; kema ke te rIte karanArAmAM vinayaguNanI prAptinI saMbhAvanA nathI. paraMtu ziSyanA bhAvinA lAbhane sAme rAkhI ISad balAbhiyoga ISTa che. TIkA : ___ sa cAyam-yathA kilaikasya jAtyavAhlIkAdhakizorasya damanArthamekena rAjJA sandhyAvelAyAM tamadhivAsya prAtarvAhyAyAM purataH kavikamupaDhaukitam, tena vinavAbhiyogaM svayameva tadgRhItam / rAjA ca taM svayamadhirUDhaH satkRtazcAhAradAnAdinA / evaM yo gurUpadiSTaM kAryaM svayameva ziSyaH kurute na tatrAbhiyogaH / anyaH punarmagadhAdijanapadajAto'zvakizoro'dhivAsanavelAyAM mAtaramapRcchat - 'kiM mamAyaM kariSyati?' iti / tayoktam'prAtastvAM vAhayiSyati, tatsvayameva khalInamAdAya rAjJastoSamutpAdayeH' iti / tena tanmAtRvacanaM pratizrutaM tathaiva ca kRtam / rAjJA ca tasyAhAradAnAdinopacAraH kRtaH / tena tanmAturupadiSTam / tayoktam - 'vatsa ! nijaguNaphalametat / ' atha sA vyatirekato draDhayitumAha - 'zvastvayA na grAhyaM kavikam' iti / tena tathaiva kRtam / rAjJA tasya kazAprahAro dApitaH, niSiddhaM ca bhojanam, vAhitazca balAtkAreNAyam / tena mAturuktam / tayoktam - 'doSaphalamidam' iti / 'tadubhayamArga dRSTavAnasi, yathA bhavyaM jAnIyAstathA kuryaa:'| ityeSa dRSTAntaH / ayamupanayaH - yaH svayaM vaiyAvRttyAdikaM na kurute sa balAbhiyogenApi kAraNIya iti / yadAha - (Ava.ni.678-679) 'jaha jaccavAhalANaM AsANaM jaNavaesu jAyANaM / sayameva khaliNagahaNaM ahavAvi balAbhiogeNaM / / 'purisajjAe vi tahA viNIyaviNayammi Natthi abhiogo / annammi u abhiogo jaNavayajAe jahA Ase / / 1. yathA jAtyavAhlIkAnAM azvAnAM janapadeSu jAtAnAm / svayameva khalinagrahaNamathavA'pi balAbhiyogena / / 1. puruSajAte'pi tathA vinItavinaye nAstyabhiyogaH / anyasmiMstvabhiyogo janapadajAte yathA'zve / / For Personal & Private Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 15 rUti 97 TIkArya : ane te azvanuM dRSTAMta A che. te "yathA' thI batAve che - eka rAjA vaDe eka jAtivAna, vAllika dezanA azvakizorane damana karavAne mATe saMdhyA samaye tene adhivAsita karIne savAre savArI samaye kavika cokaThuM, AgaLa karyuM. baLAtkAra vinA ja te azvakizora vaDe svayaM ja te=cokaThuM, grahaNa karAyuM ane rAjA svayaM tenA upara ArUDha thayo ane AhAradAna Adi vaDe teno satkAra karAyo. e pramANe azvakizore jema balAtkAra vinA svayaM cokaThuM grahaNa karyuM e pramANe, je ziSya guru vaDe upadiSTa kArya svayaM ja kare che, tyAM te ziSyamAM, abhiyoga nathI=balAtkAra karavAkSo hoto nathI. anya vaLI magadha Adi janapadomAM utpanna thayela azvakizore adhivAsana samaye mAtAne pUchyuM - "A=rAjA mane zuM karaze?" 'ti praznanI samAptimAM che. teNI vaDe azvakizoranI mAtA vaDe kahevAyuM - "savAre tArA upara savArI karaze, tethI svayaM ja cokaThuM grahaNa karIne rAjAnA saMtoSane utpanna karavo." "ti' puchAyelA praznanA uttaranI samAptimAM che. te azvakizora vaDe te mAtAnuM vacana svIkArAyuM ane te pramANe ja karAyuM ane rAjA vaDe te azvakizorane AhAradAna Adi vaDe upacAra karAyo. tenA vaDe azvakizora vaDe, te=AhAradAnAdi upacAra, mAtAne kahevAyo. teNIe kahyuM, "he vatsa! A= AhAradAnAdi upacAra, tijaguNanuM tArA potAnA guNanuM, phaLa che. have teNI=azvakizoranI mAtA, vyatirekathI=na anusaraNa karavAmAM thatAM nukasAna batAvavAthI, (A vAtane) daDha karavAne mATe kahe che - "AvatI kAle tAre cokaThuM grahaNa karavuM nahi." 'rUti' azvakizorane apAtI zikSAnI samAptimAM che. te azvakizora vaDe te pramANe ja karAyuM. rAjA vaDe tene cAbUkano prahAra apAyo ane bhojananiSedha karAyo ane balAtkAre A=azvakizora, savArI karAyo. tenA vaDe mAtAne kahevAyuM. teNI vaDe kahevAyuM - "A doSanuM phaLa che" - "ti' mAtAnA kathananI samAptimAM che. (aMte sArarUpa vacana tenI mA kahe che, "te ubhaya mArgane guNadoSarUpa athavA anusaraNa ane anusaraNarUpa ubhaya mArgane, jonAro tuM cho. je pramANe tane bhavyaEsAruM lAge tema, kara." A prakAre A daSTAnna che. A upAya che - "je (ziSya) svayaM vaiyAvRtyAdine karato nathI, te balAbhiyogathI paNa karAvo joIe=tevAne balAbhiyoga paNa karavo joIe." "ti' kathananI samAptimAM che. je kAraNathI Avazyakaniyukti zloka-678-79mAM kahe che -"je pramANe jAtyavAllika-jAtivAna vAllika dezanA, azvonuM ane janapadamAM=magadhAdimAM, janmelA azvonuM cokaThAnuM svayaM grahaNa thAya che athavA to balAbhiyogathI grahaNa thAya che, te pramANe puruSajAtamAM paNa vinIta ziSyamAM abhiyoga nathI, anyamAM vaLI abhiyoga che, jema janapadamAM janmelA azvamAM abhiyoga che." For Personal & Private Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 15 tti' AvazyakaniryuktinI TIkAnI samAptimAM che. 15aa * 'vanAmayona hArI' ahIM 'pi' thI IcchAkArano samuccaya karavAno che. * 'sAdIravAnaTinA' ahIM 'dri' thI sArI vastuo ApavI, sArasaMbhALa karavI ItyAdi grahaNa karavuM. * 'vaiyAvRti' ahIM ADhi thI saMyamane yogya anya ucita kRtyo grahaNa karavAM. bhAvArtha : azvadRSTAMtamAM prathama jAtivAna vAlika dezanA azvonI vAta karI. teo svayaM cokaThAne grahaNa kare che, tethI tyAM balAbhiyoga nathI. bIjA dRSTAMtamAM magadhAdi dezamAM janmelA azvakizoranI vAta karI. teo kvacit abhiyoganI apekSA vagara svayaM cokaThAne grahaNa kare che, paraMtu temanI prakRti pramANe koIka vakhata cokaThuM na paNa grahaNa kare tevI saMbhAvanA rahe che, tyAre tyAM balAbhiyoga che. tevI rIte vAllika dezanA jAtya azvasthAnIya vinIta ziSyone balAbhiyoganI jarUra nathI, jyAre magadhAdi janapadomAM utpanna thayela azvasthAnIya thoDA ayogya paNa thoDA balAbhiyogathI vinIta tevA ziSyone balAbhiyoganI pravRtti che, te batAvavA mATe AvazyakaniyuktinA sAkSIpAThamAM "athavA balAbhiyoga paNa che" ema kahyuM. vinIta ziSyo to balAbhiyoga vinA mAtra IcchAkAranA prayogathI te kArya kare che, paraMtu jema janapadamAM utpanna thayelo azva jyAre svayaM cokaThuM grahaNa na kare tyAre balAbhiyogathI grahaNa karAvAya che; tema upanayamAM kahyuM ke, svayaM je vaiyAvRjyAdi kRtya na kare tene balAbhiyogathI paNa magadhAdi dezanA azvanI jema pravartAvavA.II1paNA avataraNikA: athA'yogye'pi pUrvameva nAbhiyogaH pravarttate, kintvicchAkArAdikrameNa / yogyasyApi skhalanAyAM ca bhartsanamityanuzAsti - avataraNikArtha: have ayogyamAM paNa prathama ja=pahelethI ja abhiyoga pravartato nathI, paraMtu IcchAkAra Adi kramathI pravarte che; ane yogyane paNa skUlanAmAM bharsanA che-durvAkyo vaDe niMdA che, e pramANe anuzAsana kare che e pramANe batAve che - * 'mayopeDari' mAM ri' thI yogyano samuccaya karavo. * 'vocADapi' mAM ' thI ayogyano samuccaya karavo. noMdha:- avataraNikAmAM ayogya kahyo, tenAthI gADha ayogya nathI levAno. kAraNa, gADha ayogyamAM to balAbhiyogano niSedha che. For Personal & Private Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 16. gAthA: paDhama icchAkAro tatto ANA tao a abhiogo / jogge vi aNuvaogA kharaNTaNA hoi khaliyammi / / 16 / / chAyA: prathamamicchAkArastata AjJA tatazcAbhiyogaH / yogye'pyanupayogAtkharaNTanA bhavati skhalite / / 16 / / manvayArtha : paDhama icchAkAro-prathama 27152, tatto ANA-tyArapachI bhAzA tao a abhiogosate tyArapachI abhiyogamati27 7di st 4. aNuogA khaliyammi-anupayogathI patita thayelA mevA jogge vi-yogyama 5 kharaNTaNA hoi=42 thAya cha=s6l2 zahAthI 648o apAya che. / / 16 / / gAthArtha: prathama IcchAkAra, tyAra pachI AjJA ane tyAra pachI abhiyoga. anupayogathI alita thayelA evA yogyamAM paNa kharaMTanA thAya che. ll16ll Tos: paDhamaM ti / ayogyena saha saMvAsa eva na karttavya ityutsargaH / yadi tu bahusvajanAdikAraNapratibaddhatayA sa parityaktuM na zakyate tadA tasya prathamamicchAkAraH karttavyaH / tato'pi kAryamakurvata AjJA / tato'pyakurvataH padaikadeze padasamudAyopacArAdabhiyogo balAbhiyoga ityarthaH 'kArya' iti zeSaH / tathA ca cUrNikRtoktam - 'jo puNa khaggUDo taMmi ANAvi balAbhiogo vi kIrai, taMmi vi paDhama icchA paujjati jadi karei suMdaraM / aha Na karei tAhe balAmoDIe kArijjai / tArisA Na saMvAseyavyA / aha te bhAyAbhAgiNejjAdI vA Na taraMti pariccAeuM tAhe ANAbalAbhiogo vi kIrai' iti / iyaM ca vyavasthA - yaH svajanAdirayogyo'nicchannapi gurvAdibhayena bibheti kulalajjayA vA pratyAvarttate taM prati draSTavyA / yastvAjJAbalAbhiyogena na kathamapi pratyAvarttate pratyuta prakAmaM prakopabhAg bhavati taM prati na tadaucityam / uktaM ca paJcAzake "gADhAjogge u paDiseho' iti / sUktamapi - "upadezo hi mUrkhANAM prakopAya na zAntaye / payaHpAnaM bhujaGgAnAM kevalaM viSavardhanam" / / iti / TImArtha : 'paDhamaM ti' / me yA prati che. ayogyanI sAthe saMvAsa ja na karavo joIe, e pramANe utsarga che. paraMtu jo bahusvajanAdinA kAraNe pratibaddhapaNuM hovAthI tene choDavo zakya nathI, tyAre tene prathama IcchAkAra karavo joIe, tyAra 1. paMJcA0 12-9 gADhAyogye tu pratiSedhaH / For Personal & Private Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 IcchAkAra sAmAcArI | gAthA : 16 pachI paNa kArya nahIM karatA evA tene AjJA karavI joIe ane tyAra pachI paNa kArya nahIM karatA evA tene abhiyoga=balAbhiyoga, karavo joIe. mULa gAthAmAM 'kArya' e adhyAhAra che. ahIM balAbhiyoganA sthAne abhiyoga zabda, padanA eka dezamAM=abhiyogamAM, padasamudAyano=balAbhiyogano, upacAra karIne balAbhiyoga e pramANe artha che. ane te prakAre=ayogya ziSyane prathama IcchAkAra karavo, tyAra pachI AjJA karavI ane tyAra pachI balAbhiyoga kahyo, te prakAre, cUrNikAra vaDe kahevAyuM - "je vaLI ayogya che, temAM AjJA paNa karavI, balAbhiyoga paNa karavo. temAM paNa prathama IcchAkAra prayoga kare che. jo kArya kare to suMdara. have na kare to balAmoTikAthI=balAtkArathI, karAve. tevA prakAranA=jenA upara abhiyoga karavo paDe tevA prakAranA, ayogya jIvo saMvAsa karavA yogya nathI. ane have tenA bhAI, bhANeja vagere parityAga karavA samartha thatA nathI, tyAre AjJAbalAbhiyoga paNa kare." 'rUti' cUrNikAranA kathananI samAptimAM che. * 'ada te' nA sthAne 'anna te' evo pATha bhAse che. ane A vyavasthA=IcchAkArathI kArya na kare to AjJA ane balAbhiyogathI karAvavAnI vyavasthA, je svajanAdivALo hoya=jenA ghaNA svajanoe dIkSA lIdhI hoya tevo hoya, ayogya hoya ane vaiyAvRtyAdi kArya karavAne nahIM Icchato paNa je guru AdinA bhayathI Dare che athavA kulanI lajjAthI pAcho phare che, tenA prati jANavI. je vaLI AjJAbalAbhiyogathI paNa koI rIte pAcho pharato nathI, UlaTo atyaMta prakopa karanAro=gusso karanAro, thAya che, tenA prati=tevA ayogya prati, tenuM= A AjJA ane balAbhiyoganuM, aucitya nathI=tevA ayogyane AjJA ane balAbhiyoga karavo ucita nathI. A ja vAtanA samarthana mATe kahe che - ane paMcAzaka naM. 12tI gAthA-9mAM kahevAyuM che -"gADha ayogyamAM pratiSedha che"=atyaMta ayogya ziSyamAM balAbhiyogano pratiSedha=niSedha, che. 'kRti' paMcAzakanA kathananI samAptimAM che. laukika sUkta dvArA paNa A ja vAtane samarthana ApatAM kahe che, "mUrkha jIvone kharekhara upadeza prakopa mATe che, zAMti mATe nathI. sarpone dugdhapAna phakta viSavardhana mATe che." suvAkya paNa che * cUrNimAM 'vArtAmono vi' mAM 'pi' thI IcchAkA2no samuccaya che. * 'svapnanAvi' ahIM ''i thI mitra ke saMbaMdhInuM grahaNa karavuM. * 'nicchapi' mAM 'pi' thI keTalAMka kAryo ke je te ayogya Icchato paNa hoya teno samuccaya karavAno che. * 'nurvAtimayena' ahIM 'vi' thI vaDila, sthavira AdinuM grahaNa karavuM. For Personal & Private Use Only -
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI | gAthA : 16 bhAvArtha: sAmAnya rIte sAdhuoe yogyanI sAthe saMvAsa karavAno che, jethI ayogyanA saMvAsanA kAraNe koInI paNa sArI prakRtino vinAza na thAya. vaLI, samudAyamAM rahelA ayogyane vAraMvAra AjJAdi karavA paDe, temAM paNa potAnI zaktino vyaya thAya ane kvacit saMkleza thavAno prasaMga paNa upasthita thAya. tethI utsargathI jema ayogyane dIkSA na apAya tema "A jIva ayogya che" evo nirNaya thayA pachI tene sAthe paNa 2khAya nahIM. Ama chatAM apavAdathI tene kyAre sAthe 2khAya ? te batAvatAM kahe che ke ghaNA svajanAdi dIkSAmAM tenI sAthe hoya, ane badhA bhAI, bhAgineya (bhANeja) Adi svajano yogya hoya, paNa te paikI koI eka ayogya hoya, chatAM tenAM svajanAdi te ayogyano tyAga thAya tema IcchatAM nathI; vaLI evuM Icche che ke, koIka rIte paNa tene sAdhujIvanamAM rAkhIne sudhAravA mATe yatna karavo joIe, te vakhate svajanAdinA lAbhane sAme rAkhIne ayogyane paNa apavAdathI sAthe rakhAya che. paraMtu ayogya jIva paNa ahIM evo levAno che ke je sarvathA ayogya nathI, ane AthI AvA ayogyane prathama IcchAkArathI ja koI kArya karavA mATe kahevAmAM Ave che. paraMtu IcchAkArathI kahevA chatAM jyAre te vaiyAvRttpAdi ucita kArya kare nahIM tyAre AjJAthI paNa kahevAmAM Ave che ane AjJAthI paNa na kare to balAbhiyogathI paNa tenI pAse kArya karAvavAmAM Ave che. vaLI tenI ayogyatA hovA chatAM kaMIka yogyatA paNa che, tethI guru AdinA bhayathI te kArya kare che athavA kulanI lajjAthI paNa potAnI pramAdanI pravRttithI pAcho phare che. tevA ayogya jIvane AzrayIne apavAdathI tenI sAthe saMvAsa karavAmAM Ave che ane AjJA ane balAbhiyogathI kArya paNa karAvavAmAM Ave che; paraMtu jo tevuM koI viziSTa kAraNa na hoya to ayogya mATe yatna karavo te zaktino durvyaya che. kadAca tene yatkiMcita lAbha thAya to paNa tevA jIvanA saMvAsane kA2Ne anya yogya jIvone paNa tenI prakRtinA doSanI prApti thavAnI saMbhAvanA 2he. mATe tevA ayogya jIva sAthe saMvAsa karAya nahi. CC vaLI, je jIvo AjJAbalAbhiyoga karavA chatAM paNa koI paNa rIte akAryathI pAchA pharatA nathI, paraMtu AjJAbalAbhiyoga karanAra pratye atyaMta prakopane pAme che, tevA jIvone AzrayIne apavAdathI paNa teonI sAthe saMvAsa karavo ucita nathI ane AjJAbalAbhiyogathI kArya karAvavuM paNa ucita nathI, ane temAM sUktathI sAkSI ApI che. teno Azaya e che ke, "mUrkhAone upadeza prakopane mATe thAya che, zAMtine mATe nathI." tenAthI e prApta thAya ke, jeo atyaMta ayogya che te mUrkhAo che ane teonI pAse AjJAbalAbhiyogathI kAma karAvavuM te rUpa upadeza prakopa mATe che, paNa anucita pravRttinI manovRttine zAMta ka2vA mATe thato nathI. ane jeo kaMIka ayogya che paNa guru AdinA bhayathI bhaya pAme che, kulalajjAthI pAchA phare che, tevA jIvone balAbhiyogarUpa apAto upadeza potAnAthI karAtI anucita pravRttimAMthI nivartana karAvIne ucita pravRtti karAvanAra bane che. jema janapadamAM utpanna thayela azva cokaThuM svayaM grahaNa karato na hato tyAre rAjAe zikSA karIne balAtkAre grahaNa karAvyuM. e rIte azva svayaM cokaThuM grahaNa nahIM ka2vAthI tene tenuM phaLa viparIta maLe che ane te viparIta phaLa jANIne azva svayaM saraLatAthI cokaThuM grahaNa kare che, tema jeo gADha ayogya nathI, For Personal & Private Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ CO IcchAkAra sAmAcArI gAthA : 16 tevA jIvone balAbhiyogarUpa upadeza teonI viparIta karavAnI manovRttine zAMta kare che. TIkA - yogye'pi=guNitvAdarhe'pi, anupayogAt=ajJAnAnna punarabhinivezAt, skhalite-sAdhusAmAcArAt pracyute, kharaNTanA-durvAkyairbhartsanA, bhavati / etena vinItavinaye nAstyabhiyoga ityapohitaM bhavati / atha tasyAnupayogapratipakSopayogahetave icchAkAra eva punaH prayujyatAM kiM kharaNTanayA? iti cet ? na, tasya samAcArapravRttimAtrArthatvAt, asamAcArapravRttasya taniSedhArthatayA tu kharaNTanAyA aucityAt / taduktam - "tasyA asamAcAraniSedhArthatvAditi" / na ca niSedhavAkyamAtrAdeva tadupapattiH, stutivacanena pravRttAviva nindAvacanena nivRttAvapyAtyantikotsAhodayAditi dik / tadidamabhipretyoktaM haribhadrasUribhiH= 'jogge vi aNAbhogA khaliyaMmi kharaMTaNAvi uciya tti isiM pannavaNijje' rUti TddA TIkArya : anupayogathI=abhinivezathI nahIM paraMtu ajJAnanA kAraNe, khalita thayelA evA sAdhusamAcArathI khkhalita thayelA evA, yogyamAM paNa=guNIpaNuM hovAne kAraNe yogyamAM paNa, kharaMTanA durvAkya vaDe bharlsanA liMdA thAya che. AnA dvArA yogyamAM paNa kharaMTanA-durvAkya vaDe niMdA, thAya che ema kahyuM tenA dvArA, vinIta ziSyamAM abhiyoga nathI e pramANe koI kahe che, tenuM nirAkaraNa thAya che. ahIM pAtha' thI zaMkA kare che ke tenA=vinayavALA ziSyatA, anupayoganA pratipakSa evA upayoga mATe vaLI IcchAkAra ja prayoga karavo joIe, kharaMTanA vaDe zuM?=kharaMTatA karavI joIe nahi. ethI kahe che ema na kahevuM. tenuM IcchAkAranuM samAcArapravRttimAtra arthapaNuM che. asamAcAramAM pravRttine tenA=asamAcAranA, niSedhArthapaNA vaDe karIne vaLI, khAMTanAnuM ucitapaNuM che. te pramANe kahevAyuM che - "tenuM kharaMTanAnuM, asamAcAraniSedhArthapaNuM che." ti' zabda paMcAzakanA uddharaNanI samApti mATe che. ane niSedhavAkyamAtrathI ja tenI=asamAcAra pravRttinA niSedhanI upapatti che ema na kahevuM; kema ke stutivacanathI jema pravRttimAM tema niMdAvacanathI (tenI) nivRttimAM paNa AtyaMtika utsAhato udaya thAya che, e pramANe dizAsUcana che. * nivRttAvasthAnti ahIM 'pa' zabdathI e samuccaya thAya che ke, stutivacanathI pravRttimAM utsAha thAya che, paraMtu niMdAvacanathI nivRttimAM paNa utsAha thAya che. 1. paJcA0 12-9 asya caturthaH pAdaH gADhAjogge hu paDiseho / yogye'pyanAbhogAtskhalite kharaMTaNApi uciteti ISatprajJApanIye / For Personal & Private Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ la IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 16 tavimagrenyo A abhiprAyane niMdAvacanathI nivRttimAM atyaMta utsAhano udaya thAya che, e abhiprAyane, sAme rAkhIne haribhadrasUri vaDe te=AgaLamAM kahevAze te, kahevAyuM che - "prajJApanIya ane anAbhogathI skUlanA pAmelA evA yogyamAM paNa Ilatu kharaMTanA paNa ucita che athavA ISad prajJApanIya=kaMIka samaje che tevA, anAbhogathI skUlanA pAmelA evA yogyamAM paNa kharaMTanA paNa ucita che." - paMcAzaka-12 zloka-9 tti' uddharaNamAM 'tti' vAkyanI parisamAptimAM che. trivaLanne 'ti ahIM ti' uddharaNanI samAptimAM che. 16. * 'novi' ahIM 'sara' thI ayogyanuM grahaNa karavAnuM che. * "varaMTa vi' ahIM'sara' thI e kahevuM che ke, sAdhune kharekhara kharaMTanA karavI ucita nathI, chatAM ziSyanA lAbhArthe kharaMTanA karavI paNa ucita che. bhAvArtha : - je jIva guNavAna chete jIvayogya che. Ama chatAM bhagavAnanA vacananuM smaraNa na rahevAthI sAdhusAmAcArInI ucita AcaraNAmAM te kvacit skUlanA pAme tyAre tene guru durvAkyo vaDe bharsanA kare che. yogya jIva prAyaH abhinivezathI skUlanA pAmato nathI, paraMtu ajJAnathI zrutanA upayoganA abhAvathI alanA pAme che. yogya jIvane paNa kharaMTanA karavAnuM kathana karyuM, tenAthI, "yogya ziSyamAM abhiyoga nathI" - e mAnyatAnuM nirAkaraNa thAya che. AnAthI e artha prApta thAya ke, kharaMTanA abhiyogathI kaMIka judA arthanI vAcaka hovA chatAM abhiyogane batAve che; kema ke kharaMTanA dvArA paNa sAmenI vyaktine te vaiyAvRjyAdi kRtya karavA mATeno Agraha karavAno che. ahIM vizeSa e che ke ayogyane IcchAkAra, AjJA ane abhiyogathI pravRtti karAvavAmAM Ave che tyAre te vaiyAvaccAdi kRtya guru AdinA bhayathI kare che, tethI te kRtya karavAthI tene nirjarA thavAnI zakyatA nahivat che. Ama chatAM dhIre dhIre ucita kRtya karIne mArga upara AvI jAya te AzayathI ucita kRtyamAM tene balAbhiyogathI pravRtti karAvAya che, jyAre yogyane kharaMTanAmAM to durvAkyothI bharsanA karavAmAM Ave che. tethI yogya jIvane potAnI skUlanA pratye atyaMta niMdAno adhyavasAya thAya che ane ucita AcaraNA karavA pratyeno utsAha pedA thAya che, jethI AvA sthAnamAM kharaMTanAthI yogya ziSyane viziSTa nirjarA thAya che. 'natha' thI koI zaMkA kare che ke, koI yogya ziSya anupayogane kAraNe viparIta pravRtti karato hoya to tevA ziSyane ucita pravRtti karAvavA arthe IcchAkArano prayoga karavo joIe, kharaMTanA zA mATe ? kema ke yogya ziSyamAM guNavattA hoI mAtra IcchAkArathI kahevAmAM Ave to paNa te pravRtti karaze, mATe yogya ziSyane kaThora zabdarUpa kharaMTanA sAdhue karavI joIe nahi. AvA prakAranI zaMkAnuM nirAkaraNa karatAM kahe che - IcchAkArano prayoga mAtra sAmAcArInI ucita For Personal & Private Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI gAthA : 10 pravRtti karavA mATe hoya che. Azaya e che ke, sAmenI vyakti A ucita pravRtti kare ane nirjarA prApta kare tenA mATe tenI pAse koI paNa kArya karAvavuM hoya tyAre IcchAkArano prayoga karI tene te kArya karavA mATe kahevAmAM Ave che. paraMtu koI sAdhu, sAdhunA AcArathI viruddha pravRtti karato hoya to tenA niSedha mATe to kharaMTanA ucita che; kema ke kharaMTanAnA vacanathI tene "huM je kArya karI rahyo chuM te atyaMta anucita che," tevI buddhi thAya che, ane tenA kAraNe te anucita pravRtti pratye yogya jIvane tIvra jugupsA thAya che, ane tethI anucita pravRttithI nivartana pAmIne hita sAdhI zake che. paraMtu jo AvA sthAnamAM kharaMTanAne badale IcchAkArano prayoga karavAmAM Ave to pote je kare che te kRtya anucita che tevo bodha thAya nahIM, ane tethI IcchAkAranA prayoga dvArA ucita pravRtti thavA chatAM potAnI anucita pravRtti pratye tIvra jugupsA na thavAthI tevI nirjarA thaI zake nahIM. mATe asamAcAranI pravRttinA niSedha mATe kharaMTanA ucita che. pUrvamAM sthApana karyuM ke, IcchAkAranA prayogathI yogyane alanAnI nivRtti karAvavI ucita nathI, paraMtu kharaMTanA dvArA skUlanAno niSedha karavo ucita che. tethI koI kahe ke, niSedhavAkyathI alanAno niSedha thaI zake che, to sAdhu kharaMTanA kema kare che ? Azaya e che ke, kharaMTanA kaThora vacanaprayogarUpa che. tethI tevo vacanaprayoga karavA karatAM "A tArA mATe kartavya nathI" eTalA niSedhavAkyamAtrathI yogya jIvanI skUlanAmAMthI nivRtti thaI zake che, tethI kharaMTanA karavI joIe nahIM. e prakAranA koIkanA AzayanuM nirAkaraNa karatAM kahe che ke - jema stutivacanathI pravRttimAM atyaMta utsAha thAya che, tema niMdAvacanathI yogya jIvane nivRttimAM paNa utsAha thAya che. niSedhavAkyathI nivRttimAM tevo utsAha thaI zakato nathI, jevo utsAha niMdAvacanathI thAya che. mATe ziSyanI viziSTa nirjarA mATe AvA sthAnamAM kharaMTanA karavI ucita che. sAraNA, vAraNA ane kharaMTanA vacceno bheda: ucita pravRttinuM vismaraNa thayuM hoya tyAre sArA karavAmAM Ave che, anucita pravRttimAM ucitano bhrama thAya tyAre tenA nivAraNa arthe vAraNA karavAmAM Ave che ane anupayogane kAraNe asamAcAramAM pravRtti thaI hoya tyAre kharaMTanA karavI ucita che. II1chA avataraNikA : atha kharaNTanAyAmISatpradveSo'pi na doSAvaha ityanuzAsti - avataraNikArca - have kharaMTanAmAM ISat praaSa paNa doSAvaha nathI, e prakAre batAve che - noMdha :- ahIM kharaMTanAmAM ISatuM pradveSa paNa doSAvaha nathI, ema kahevAthI balavAna dveSa doSAvaha che, tevo artha prApta thAya che. * "advaipoDari' kharaMTanAnI kriyA to doSAvaha nathI, paraMtu ISad dveSa paNa doSAvaha nathI, e '' zabdathI samuccaya thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 17 bhAvArtha : - je vyaktino svabhAva, sAmenI vyaktinI pravRtti sahana karI zake tevo nathI ane tethI prajvalita thaIne kharaMTanA kare che, te kharaMTanAmAM ISad dveSa nathI paraMtu vizeSa prakArano TheSa che, je doSarUpa che. jema caMDarudrAcArya jyAre jyAre raudra pariNAmavALA thatA hatA tyAre tyAre temanAmAM vartato pradveSa doSAvaha hato. paraMtu je sAdhu yogya ziSyane asamAcAramAM pravRtta joIne kevaLa tenA hitanA AzayathI ja durvAkyo vaDe bharsanA kare che, tyAre tenA vacanaprayogamAM kaMIka praaSa paNa varte che, chatAM te prazasta koTino hovAthI doSarUpa nathI, e prakAre batAve che - gAthA : tIse Na dosaleso nUNaM dosAvaho pasattho tti / parikammio Na jIviyaghAyakaro vacchaNAgo vi / / 17 / / chAyA :- * tasyAM na dveSalezo nUnaM doSAvahaH prazasta iti / parikarmito na jIvitaghAtakaro vacchanAgo'pi / / 17 / / anvayArtha: - pasabhyo tti prazasta che e hetuthI tIseetemAM=kharaMTatAmAM tosaNo=doSaleza nUi=nizcita koSAyado v=doSAvaha nathI. parizmiNo parikamita=saMskArita karAyela vacchaIo vikavacchanAga (viSa) paNa nIviyathAvara =jIvitaghAtakara nathI. II17nA. gAthArtha - prazasta che e hetuthI kharaMTanAmAM doSaleza nizcita doSAvaha nathI. saMskArita karAyela vachanAga (viSavizeSa) paNa jIvitaghAtakara nathI. II17nA TIkA : tIse tti / tasyAM kharaNTanAyAM, nUnaM nizcitaM, dveSalezo'pi ISadveSo'pi, na doSAvahA=na zrAmaNyavirodhI prazasta iti hetoH prazastarAgasyeva prazastadveSasyApi zrAmaNyAnupaghAtitvAt, yathA ca dveSasya prAzastyaM tathA saprapaJcamadhyAtmamataparIkSAyAM vyavasthApitam / svarUpato duSTasyApyupaskAreNAduSTatve dRSTAntamAha-vacchanAgo'piviSavizeSaH, parikarmita: auSadhavizeSayogena rasAyanIkRto, na jIvitaghAtakara:-nAyurapAyavidhAyI / svarUpatastasyAyu:kSayakarasyApi yathA na parikarmaNAyAM tathAtvaM pratyutArogyakAntyAdiguNAdhAyakatvameva, tathA svarUpataH saMsArahetode'Sasya kharaNTanAdau prazastAdhyavasAyaparikarmitasya na tathAtvaM pratyuta saMyamapravarttanAdiguNahetutvameveti bhAva: T17nA For Personal & Private Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 17 TIkArya : 'tIne tti' | e gAthAnuM pratika che. temAM=kharaMTanAmAM, nUnaM nizcita, dveSa leza paNa=ISa dveSa paNa, prazasta che, e kAraNathI doSAvaha nathI zramaNabhAvano virodhI nathI; kema ke prazasta rAganI jema prazasta dveSanuM paNa zramaNyanuM anupaghAtIpaNuM che; ane je prakAre dveSanuM prAgaTya che, te prakAre vistAra sahita adhyAtmamata parIkSA graMthamAM amArA vaDe jaNAvAyuM che. gAthAnA uttarArdhanuM utthAna kare che - upaskAra dvArA saMskArita karavA dvArA svarUpathI duSTatA paNa aduSTapaNAmAM daSTAMtane kahe cheH parikamitaauSadhavizeSatA yogathI rasAyaNarUpe banAvAyela, evuM vacchanAga viSa paNa jIvitaghAtakara nathI AyuSyatA apAya karanAruM nathI. temAM yukti batAvatAM kahe che ke svarUpathI AyuSyano kSaya karanAra evA paNa tenuM vecchanAga viSanuM, parikarmaNAmAM je prakAre tathAtva nathI=jIvitaghAtakaratva nathI, UlaTuM Arogya, kAMti Adi guNaAdhAyakatva ja che, te prakAre kharaMTanAdimAM prazasta adhyavasAyathI parikarmita ane svarUpathI saMsAranA hetu evA DhaSanuM tathAtva nathI=saMsAravardhakatva nathI; UlaTuM saMyamapravartanAdi guNahetupaNuM ja che, e prakAre bhAva che. AvA " rUpoDapi ahIM pa thI e kahevuM che ke, kharaMTanA to doSAvaha nathI, paNa kharaMTanAmAM vartato ISad dveSa paNa doSAvaha nathI. * 'prazastapasthApi' ahIM 'pi' thI prazasta rAgano samuccaya karavAno che. * 'kuTANuvAreTIkutve' ahIM 'ka' thI aduSTano samuccaya karavo arthAt svarUpathI aduSTa vastumAM saMskAra karavAthI to guNaAdhAyakatA thAya ja che, paraMtu svarUpathI duSTa vastumAM paNa upaskAra dvArA guNaAdhAyakatA thAya che. * 'vacchanA ' ahIM 'sara' thI anya viSanuM grahaNa karavAnuM che. * 'svarUpatastacAkSara' ahIM 'pa thI e kahevuM che ke, jo AyuSya kSaya karanAra na hoya to vacchanAga viSanuM jIvitaghAtakaratva nathI, paraMtu svarUpathI AyuSya kSaya karanAra hovA chatAM paNa vacchanAganuM parikarmaNAmAM tathAtva nathI=jIvitaghAtakaratva nathI. * 'mArothAjyAri' ahIM 'dri" thI balanuM grahaNa karavuM. * 'varadAvI' ahIM 'sara' thI duSkatagartAnuM grahaNa karavuM. * "saMyamapravartanAri' saMyamapravartanA sAmenI vyaktine saMyamamAM pravRtti karAvavI ane temAM saMyamanI pravartanA dvArA potAnA saMyamanAM kaMDakonI vRddhi karavI ane bIjAne pravartana dvArA viziSTa koTino puNyasaMcaya karavo ke jenAthI janmAMtaramAM saMyamanI sulabhatA thAya, ItyAdinuM "Adi' padathI grahaNa che. For Personal & Private Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 17 bhAvArtha : sAmAnya rIte koIpaNa saMyamI sAdhu mahAtmAo bhagavAnanA vacanAnusAra saMyamayogamAM usthita hoya, paraMtu kvacit yogya ziSya paNa asamAcAramAM pravRtta thAya tyAre, guru te ziSyanI asamAcAra pravRtti joIne bhagavAnanA vacananuM smaraNa kare ke AvA samaye bhagavAne tenA hita mATe kharaMTanA karavAnuM kahyuM che. A rIte gurune bhagavAnanI AjJApAlanano adhyavasAya ane yogya ziSyanA upakArano adhyavasAya e baMne adhyavasAya hovAthI guru jyAre tene kharaMTanA kare che, tyAre gurune ISad Sa paNa thAya che. paraMtu guruno te ISadu dveSa bhagavAnanA vacanathI niyaMtrita hovAthI ane ziSyanA hita mATe pravRtta hovAthI saMyamano virodhI nathI, mATe kharaMTanAmAM tevo dveSa paNa doSAvaha nathI. ahIM koIne zaMkA thAya ke rAga to prazasta hoI zake paraMtu dveSa to AtmAno malina pariNAma che, tethI prazasta kaI rIte hoI zake ? AvA prakAranI jijJAsAvALAne bodha karAvavA mATe graMthakAra kahe che ke, SanuM prazastapaNuM je prakAre che te prakAre vistArathI "adhyAtmamataparIkSA' graMthamAM zloka-16mAM amArA vaDe jaNAvAyuM che. vaLI dveSa aprazasta ja hoya e prakAranI mAnyatA digaMbara matamAM vyApaka pravRtta che, ane tenI yuktiothI vAsita mativALA jIvone dveSa paNa prazasta thaI zake tevI buddhi thavI duSkara bane che. tethI ahIM teno ullekha karyo ke jijJAsue "adhyAtmamata parIkSA' graMthamAM zloka-13thI jANavuM. pUrvamAM kahyuM ke, khareTanAmAM vartato ISad Sa paNa saMyamano virodhI nathI, te spaSTa karavA mATe svarUpathI duSTa evo paNa dveSa upaskArathI aduSTa kaI rIte thaI zake che, temAM dRSTAMta batAvatAM kahe che? jema vacchanAga viSa svarUpathI AyuSyano nAza karanAra che, to paNa auSadhavizeSa dvArA tene rasAyaNarUpe banAvavAmAM Ave to te vacchanAga AyuSyano nAza karanAra thatuM nathI, UlaTuM Arogya, kAMti, baLa Adi guNonuM AdhAyaka thAya che. te rIte teSa svayaM saMsArano hetu che, to paNa bhagavAnanI AjJAthI niyaMtrita thayela ane sAmenI vyaktinA hitanA adhyavasAyathI pravRtta thayela evo kharaMTanAdimAM vartato dveSa paNa, yogya ziSyanA saMyamanI vRddhino ane potAnA paNa saMyamanI vRddhino hetu bane che. II1LI avataraNikA - atha kharaNTanAdipradveSabhayAdya AcAryaH svayameva vaiyAvRttyaM karoti tadanaucityamudbhAvayannAha - avataraNiyArtha: have kharaMTanAdi praASanA bhayathI je AcArya svayaM ja vaiyAvacca kare che, tenA-AcAryathI karAyela vaiyAvaccanA, anucitapaNAnuM ulkAvana karatAM graMthakAra kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 18 gAthA : jo sayameva ya bhIo veyAvaccaM karei Ayario / teNa NiyapANiNacciya sIsA kijjaMti aviNIA / / 18 / / chAyA :___ yaH svayameva ca bhIto vaiyAvRttyaM karotyAcAryaH / tena nijapANinaiva ziSyAH kriyante'vinItAH / / / 18 / / anvayArtha: bIro ya vaLI bhaya pAmelA-kharaMTanAdi dveSanA prasaMgathI bhaya pAmelAno rino je AcArya sayameva svayaM javecAvavaeN vaiyAvRtyane re kare che, te tenA vaDe ziyALatriya potAnA hAtha vaDe ja sIsA=ziSyo viLIyA=avinIta vipnatikarAya che. II18. gAthArtha : vaLI kharaMTanAdi dveSanA prasaMgathI bhaya pAmelA je AcArya svayaM ja vaiyAvacca kare che, tenA vaDe potAnA hAtha vaDe ja ziSyo avinIta karAya che. ll18. * ' gAthAmAM = 'tu arthamAM che ane teno saMbaMdha pUrva gAthAnI sAthe che. TIkA - jo sayameva yatti / yaH svayameva-Atmanaiva castvarthaH bhIta: parasya vaiyAvRttyAdikAraNe kharaNTanAdidveSaprasaGgAdavAptabhayaH vaiyAvRttyaM-upadhipratilekhanAhArAdyAnayanAdikaM karoti AcArya: AcAryapadasthA, tena nijapANinaiva-svahastenaiva ziSyA avinItAH kriyante, guruNaiva svavaiyAvRttyakaraNe teSAM tatkaraNaprayuktavinayocchedAt / evaM ca teSAM tatkaraNajanyanirjarAlAbhena vaJcanam gurozca tatkAraNajanyanirjarAlAbheneti doSaH / idamupalakSaNamsUtrArthapalimantho vAdini rAjAdau vA samAgate vaiyAvRttyapare gurau - 'aho ! anIzvarAH pravrajitA ete' iti pravacanalAghavamapyupajAyate / TIkArya : no sayameva ca tti' e gAthAnuM pratika che. vaLI je AcArya-AcAryapadastha, bhItaparane vaiyAvRtyAdi karAvavAmAM kharaMTanAdithI thatA dveSanA prasaMgathI prApta bhayavALA, svayaM ja upadhipratilekhana, AhArAdi AnayanAdirUpa vaiyAvaccane kare che, te AcArya vaDe svahastathI ja ziSyo avinIta karAya che; kema ke guru vaDe ja svataiyAvRtyakaraNamAM teonA ziSyonA, tatkaraNaprayukta=gurunA vaiyAvRtyakaraNathI prayukta, vinayano uccheda thAya che; ane e rIte gurunA vaiyAvRtyakaraNaprayukta vinayano uccheda thAya che e rIte, teone=ziSyone, tatkaraNajanyaH For Personal & Private Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 18 guruno vinaya karavAthI thatI, nirjarAnA lAbhathI vaMcata thAya che; ane gurune tatkA2Najanya-ziSyane vinayasaMpanna batAvavAthI janya, nirjarAnA lAbhathI vaMcana thAya che, e prakArano doSa che. A upalakSaNa che=AgaLamAM kahevAze te upalakSaNathI prApta che. AcArya svayaM vaiyAvacca kare to sUtrArthano palimantha= sUtrArthanI hAni, thAya che, vAdi athavA rAjA Avye chate vaiyAvaccAdimAM tatpara guru hovAne kAraNe vAdi athavA rAjAdine thAya ke, "aho ! guNa vagaranA A ziSyo pravrujita karAyA che" - e prakAre pravacananuM lAghava paNa thAya che. * 'harapTanAvi' avataraNikA ane TIkAnA A zabdamAM 'vi' thI balAbhiyoga grahaNa karavo. * 'vaiyAvRtttAvi' ahIM 'vi' thI te sivAyanuM bIjuM kaMI paNa kAryanuM grahaNa karavuM. * 'AhArAvi' ahIM 'vi' thI vastra-pAtranuM grahaNa karavuM. * 'AnayanAvi' ahIM 'vi' thI AhArAdinI gaveSaNA, pariSThApanAdinuM grahaNa karavuM. * 'pravacananAdhavarbhAva' ahIM 'pi' thI ziSyo avinIta karAyA, AcAryane sUtrArthano palimantha thayo ItyAdino samuccaya che. bhAvArtha : ahIM kharaMTanAdi pradveSano prasaMga kahyo, tyAM kharaMTanAdine kAraNe ziSyone pradveSa thAya tenuM grahaNa karavAnuM nathI, paraMtu kharaMTanAkALamAM potAne kaThora zabda kahevA paDe, tethI potAnA haiyAmAM ISad pradveSa thAya tenuM grahaNa karavAnuM che. 6 AcArya svayaM vaiyAvRttva kare che ema kahyuM tenuM tAtparya e che ke, ziSyone vinIta banAvavA arthe ane potAne sUtrArthaciMtavana savizeSa thAya mATe AcAryane potAnuM upadhipratilekhanAdi kArya ziSyo pAse karAvavAnuM kahyuM che, chatAM ziSyane karavAnuM evuM te vaiyAvaccAdi kRtya AcArya pote kare che, te batAvavA arthe svayaM vaiyAvRttva kare che tema kahela che. jema koI vyaktithI pApa thayuM hoya tyAre te kahe ke, "mane prAyazcitta prApta thayuM," e jAtano vyavahAra pravarte che, tema ahIM vastutaH upadhipratilekhanAdi kRtya potAnuM ja hovAthI tene vaiyAvacca kahI zakAya nahi; kAraNa ke, vaiyAvacca haMmezAM paraviSayaka hoya che, Ama chatAM ziSyane ka2vAnA vaiyAvacca kRtyane pote kare che, tethI potAnA ja kRtyamAM ahIM vaiyAvaccano upacAra karyo che. vaiyAvAdi kRtya paNa ziSya pAse karAvavAmAM prathama IcchAkAra sAmAcArIpUrvaka pravRtti thAya che, tyAra pachI AjJA ane pachI ISad balAbhiyoga. paraMtu e rIte paNa ziSyanI pAse kRtya karAvatAM ziSya jo upadhinuM pratilekhanAdi kRtya vidhipUrvaka na kare tyAre tyAM kharaMTanAnI prApti thAya che, ane kharaMTanAmAM ziSyane durvAkya vaDe bhartyanA karAtI hovAthI potAne pradveSa thAya che. tema ja vaiyAvRttvamAM ziSyane pravRtta karavA balAbhiyoga paNa karavo paDe, tyAre pradveSa thAya che. te pradveSanA nivAraNa arthe guru svayaM vaiyAvRttva kare che, je doSarUpa che. potAnuM vaiyAvacca ziSyo kare evA AzayamAtrathI jo guru vaiyAvacca karAve to pote potAnuM kArya bIjA For Personal & Private Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 IcchAkAra sAmAcArI / gAthA : 18 pAse karAvavAnI vRttivALA bane che, tethI nirjarAnI prApti thAya nahIM. paraMtu mArA ziSyo ucita pravRtti karanArA thAya, evA AzayathI jo guru ziSya pAse vaiyAvacca karAve, ane pote paNa ziSyone ucita vinayasaMpanna karavA joIe, evI bhagavAnanI AjJAnuM smaraNa karIne vaiyAvacca karAve, to gurune vaiyAvRttva karAvIne paNa nirjarAnI prApti thAya. paraMtu potAnA sukhazIla svabhAvanA kAraNe ziSyo pAse vaiyAvRttva karAvavAnI vRtti dharAve to gurune vaiyAvacca karAvIne paNa karmabaMdhanI prApti thAya. kharaMTanAdimAM thatA svagata pradveSanA bhayathI paNa jo guru ziSyo pAse ucita kRtyarUpa vaiyAvRttva na karAve, to ziSyone mArgAnusArI pravRtti karAvavA mATe karAtA yatnathI thatI nirjarAno lAbha paNa gurune prApta thAya nahIM, ane ziSyone paNa guruno ucita vinaya karavAthI janya je nirjarA prApta thAya che, te nirjarA na thAya. AthI ziSya paNa jo guNavAna gurunI bhaktinA AzayathI vaiyAvRttva kare to tene nirjarAno lAbha thAya, ane guru paNa ziSyonA guNa vikasAvavAnA zubha AzayathI vaiyAvacca karAve to gurune paNa nirjarA prApta thAya. anyathA, guru jo potAnA sukhazIla svabhAvathI ziSyo pAse vaiyAvacca karAve to gurune paNa karmabaMdha thAya, ane te rIte ziSyo paNa, amArA guru amane kahe che mATe amAre karavuM paDe che, tevA AzayathI vaiyAvacca kare to ziSyone paNa karmabaMdha thAya. ahIM vizeSa e che ke samabhAvano pariNAma sarvatra ucita pravRtti karAve che. tethI je guru samabhAvamAM vartatA hoya temane jema svakalyANa mATe yatna karavAno pariNAma hoya che, tema 52nA kalyANa mATe paNa zakti pramANe yatna karavAno adhyavasAya hoya che. AthI samabhAvavALA sAdhu jema svayaM ucita pravRtti kare che, tema yogya ziSyone temanA hitamAM pravartAvavA arthe vaiyAvRttpAdimAM pravartAve che. AthI potAne paNa ucita pravRtti karAvavAthI janya nirjarAnI prApti thAya che ane ziSyo paNa ucita pravRttivALA bane che tethI nirjarAnI prApti karI zake che. 'rUvamupatakSAM' pUrvamAM kahyuM ke, guru potAnuM vaiyAvRttva kare to ziSyone svahaste ja avinIta kare che. te kathana, AgaLamAM kahevAze te kathananuM upalakSaNa che. tethI e prApta thAya ke, jo guru ke AcArya ziSyo pAse potAnuM vaiyAvRttva na karAve to potAnA ziSyo avinIta bane che tathA AcAryane sUtrArthanuM ciMtavana ochuM thAya che, jenA kAraNe pote je sUtrArthanA ciMtavanathI AtmAnuM vizeSa hita sAdhI zake che, te prApta thAya nahIM, ane bhagavAnanA zAsanane paNa AcAryanA te zrutaciMtavanathI je lAbha thavAno hato te thAya nahi; kema ke yogya jIvone sUtrArthanA ciMtavanathI mArgano bodha karAvI zakata ane svaziSyone paNa zAstranA sUkSma padArtho batAvI te badhA lAbhonuM vaMcana svavaiyAvRttvakaraNathI thayuM. zakata, vaLI, vAdI ke rAjAdi AcArya pAse AvyA hoya tyAre AcAryane vaiyAvRttvamAM tatpara jue to vAdI ke rAjAdine thAya ke, "guNarahita evA ziSyo AcArya vaDe pravrujita karAyA che." tethI bhagavAnanuM zAsana guNanuM pakSapAtI nathI, tevI buddhi teone thavArUpa pravacananuM lAghava thAya. Azaya e che ke, koI vAdI vAda karavA Avelo hoya, dharmavAda ka2vAno arthI hoya, to AcArya pAse For Personal & Private Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 18 AvIne dharmavAda karI jainazAsanane prApta kare tevI paNa saMbhAvanA hoya che. paraMtu jyAre te AcArya pAse Ave tyAre temane potAnuM upadhipaDilehaNAdi karatA joI vAdIne thAya ke, A jainazAsanamAM guNavAnane ja dIkSA apAya che tevuM nathI; kAraNa, A ziSyo guruno ucita vinaya paNa karatA nathI. tethI bhagavAnanA zAsana prati vAdIne sadbhAva ke bahumAnabhAva na thAya tevI paNa saMbhAvanA AcAryanA svayaM vaiyAvRjyanA kRtyane dekhIne thAya. have rAjAdi paNa AcArya pAse dharma sAMbhaLavA AvyA hoya ane dharma sAMbhaLI dharmamArgamAM joDAya to tene paNa dharmanI prApti thAya. paraMtu temanA Agamana prasaMge AcAryane svataiyAvRjyamAM vyApRta dekhI tene paNa lAge ke, jainazAsanamAM guNa vagaranA ziSyone paNa dIkSA apAya che, tethI jainazAsana nisAra che. mATe vAdI ke rAjAdine AcAryathI je lAbha thavAnI saMbhAvanA hoya te ochI thAya che. mATe paNa AcAryoe ziSyone vaiyAvaccamAM pravartAvI vinayasaMpanna karavA joIe. TIkA - taduktam - 'suttatthesu aciMtaNa Aese vuDDhasehagagilANe / bAle khamaNe vAI iDDhImAI aNiDDhIA / / eehiM kAraNehiM tuMbabhUo a hoi Ayario / veyAvaccaM karaNaM (Na kare) kAyavvaM tassa sesehiM / / jeNa kulaM AyattaM taM purisaM AyareNa rakkhijjA / Na hu tuMbami viNaTe arayA sAhArayA huMti / / noMdha :- gAthAmAM vaiyAvaLaM varayi' nA sthAne A.ni.mAM "vaiyAvaa ja re" zabda che te pramANe uparyukta artha karela che. TIkArya - te=pUrvamAM kahevAyuM che, anya graMthamAM jyAM kahevAyuM che, tenI sAkSI Ape che. A gAthAo Avazyakatiryukti zloka-680nI TIkAmAM che. te pramANe teno artha karela che. (AcArya svayaM vaiyAvRtya kare=potAnI upadhipratilekhanAdi kare ane glAnanI vaiyAvacca kare to) sUtra ane arthanuM aciMtana thAya ane tene kAraNe AdezamAM=prAthUrNakamAM, vRddha, zaikSa, glAnamAM, bAlamAM ane kSepakamAM (sAraNA-vAraNAdino abhAva thAya, ane AcArya svayaM vaiyAvacca karatA hoya tyAre) koI vAdI ke addhimAna zreSThI ke rAjA Adi Ave to, A badhA ziSyo aNiThThIA=Rddhi vinAnA che=guNarUpI samRddhi vinAnA che, ema thAya. A kAraNothI vivekI AcArya svayaM vaiyAvRtya karatA nathI paraMtu sUtrArthanuM ciMtavana kare che ane tene kAraNe prApUrNaka Adi sarvanuM sAraNA-vAraNA dvArA rakSaNa kare che ane vAdI vagere Ave to pravacananI unnati kare che. A kAraNothI, AcArya tuMbabhUta che. svayaM vaiyAvacca na kare, zeSa vaDeHziSyAdi vaDe, tenuM-AcAryanuM vaiyAvacca karAyuM 1. sUtrArthayoraciMtanamAdeze vRddhazaikSakaglAne / bAle kSapaNe vAdI RddhyAdayo'nRddhikAH / / 2. etaiH kAraNaistuMbabhUtazca bhavatyAcAryaH / vaiyAvRttyaM karaNaM kartavyaM tasya zeSaiH / / 3. yena kulamAyattaM taM puruSamAdareNa rakSet / na hu tuMbe vinaSTe'rakAH sAdhArakA bhavanti / / For Personal & Private Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA: 18 joIe, je kAraNathI kulaAyatta evA te puruSanuM AdarathI rakSaNa karavuM joIe. tuMba vinaSTa thaye chate ArAo sAdhArakA=AdhAravALA, thatA nathI. >> 'mA' - prAkRta zabdakoSamAM '' no artha prAthUrNaka (mahemAna) ema Apelo hovAthI ahIM te pramANe artha karela che. utthAna : A AkhI gAthAnA tAtparyanuM nigamana karatAM kahe che - TIkA : evaM caitAvadoSAn paryAlocyoktadoSAbhAsaM ca paryAlocya svayameva vaiyAvRttyakaraNamAcAryasyAnucitamiti mAvaH II18TI TIkArtha: ane A rIte-ATalA doSonuM paryAlocana karIne AcArya svayaM vaiyAvRtya kare ane ziSyo pAse na karAve to zuM zuM doSo thAya te vAta pUrvamAM batAvI, te sarva doSonuM paryAlocana karIne, ane ukta doSAbhAsanuM paryAlocana karIne pote kharaMTatAdi kare temAM potAne pradveSa thAya che te kharekhara doSa nathI paraMtu doSAbhAsa che tevA doSAbhAsanuM paryAlocana karIne, AcAryae svayaM vaiyAvRtya karavuM anucita che, e prakArano bhAva che. 18 bhAvArtha : jo AcArya svayaM upadhipaDilehaNAdi potAnuM vaiyAvacca kare, to nIcenA doSo prApta thAya che : (1) ziSyo svahaste avinIta karAya che, (2) sUtrArthanI hAni thatAM svane ane zAsanane lAbhapaMcanA, (3) pravacananI laghutA, (4) potAne paNa nirjarAnI aprApti ane (5) ziSyone paNa nirjarAnI aprApti. have doSAbhAsathI zuM grahaNa karavuM tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che. hakIkatamAM kharaMTanAmAM bhagavAnanI AjJAnA smaraNathI niyaMtrita TheSa che, ziSyone vinayasaMpanna banAvI nirjarAnA bhAgI banAvavA mATe zreSa che. AcArya jema svayaM AtmakalyANa mATe sudaDha yatna kare che, tema ziSyone paNa AtmakalyANa mATe yatna karAve tevo temano je madhyasthabhAva che, tenI vRddhine karanAro evo A prazasta Sa che, je hakIkatamAM guNarUpa che; kema ke A draSa bhagavAnanI AjJAnA pAlanarUpa che ane ziSyanA kalyANa arthe karavAno che, jethI prazasta For Personal & Private Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 19 dveSarUpa che; chatAM ajJAnane kAraNe mAtra praddhaSanA aMzane joI A doSarUpa che, tema lAge che. paraMtu jema duSkatagartAmAM vartato svadoSo pratyeno dveSa te doSonA umUlananuM kAraNa che, tema kharaMTanAmAM vartato dveSa ziSyonA guNanA AdhAnanuM kAraNa che. tethI hakIkatamAM doSarUpa nathI ja, paNa doSAbhAsa che. AvA veSanuM doSAbhAsarUpe paryAlocana karIne AcAryae svayaM vaiyAvacca karavuM anucita che.ll18i avataraNikA - atha 'ahaM tava prathamAlikAdyAnayAmi' itIcchAkAraM kRtvA labdhyabhAvAttadanAnayane nirjarAvaikalyaM syAdityAzaGkAmapAkartumAha - avataraNikArya : have huM tamArI prathamAlikAdikanavakArazI AditI gocarI, laI AvuM chuM,' e pramANe IcchAkAra karIne labdhinA abhAvane kAraNe=prAptinA abhAvane kAraNe, bhikSA nahIM lAvavAmAM nirjarAkalya thaze nirjarAnI prApti nahIM thAya, e prakAranI AzaMkAnuM nirAkaraNa karavA mATe kahe che - eka 'prathamaniTi ahIM "Adi' thI porisInI ke ekAsaNA AdinI gocarInuM grahaNa karavuM. gAthA : icchAkAraM kiccA adINamaNassa laddhivirahe vi / viulo NijjaralAbho hoi dhuvaM bhAvadANeNaM / / 19 / / chAyA : icchAkAraM kRtvA'dInamanaso labdhivirahe'pi / vipulo nirjarAlAbho bhavati dhruvaM bhAvadAnena / / 19 / / / / icchAkAro sammatto / / 1 / / IcchAkAra sAmAcArI samApta thaI. anvayA - chAraM zci=IcchAkAra karIne naMddhivi vikalabdhinA virahamAM=prAptinA abhAvamAM, paNa 3vILamara=adItamanavALAne bhAvavALori=bhAvadAnathI ghuvaM=nizcita vikattA=vipula ninjara nAmo= nirjarAlAbha do thAya che. 19 gAthArtha: IcchAkAra karIne prAptinA abhAvamAM paNa adInamanavALAne bhAvadAnathI nizcita vipula nirjarAlAbha thAya che. ll19ll For Personal & Private Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 IcchAkAra sAmAcArI/ gAthA : 19 TIkA : icchAkAraM ti / icchAkAram-'ahaM tavecchayA''hAramAnayAmi' ityAdirUpaM kRtvA labdhivirahe'pi= AhArAdyalAbhe'pi, adInamanasa:-pazcAttApAnAkrAntacetasaH, bhAvadAnena dhruvaM nizcitaM, vipulo nirjarAlAbho bhavati / dravyadAnaM hi AhArAdidAnarUpamanaikAntikamanAtyantikaM ca / bhAvadAnaM tu tatpratipakSamiti na tato nirjarApracyavaH / na hi zaktyanigRhanabhAvayoH phalavyabhicAritvamasti / TIkArya : cchAkAra ti' | e gAthAnuM pratika che. "huM IcchApUrvaka tamAro AhAra lAvI ApuM chuM" - ItyAdi rUpa IcchAkAra karIne labdhinA virahamAM paNa AhArAdinI aprAptimAM paNa, adIla manavALo=pazcAttApathI anAkrAnta cittavALo, bhAvadAna vaDe vanizcita, vipula nirjarAlAbhavALo thAya che; je kAraNathI AhAradidAnarUpa dravyadAna anekAMtika ane anAtyaMtika che. vaLI bhAvadAna, tenuM dravyadAnanuM, je svarUpathI anekAMtika ane atAtyaMtika che tenuM, pratipakSa che=viparIta che, arthAt ekAMtika ane AtyaMtika che. ethI karIne tenAthI=bhAvadAnathI, nirjarAno pracyava nathI=nirjarAno abhAva nathI arthAt nirjarA nakkI thAya che; je kAraNathI zaktinuM atigRhananuM agopananuM, ane bhAvanuM phalavyabhicArIpaNuM nathI=nirjarArUpa phaLa sAthe vyabhicArIpaNuM nathI=nirjarArUpa phaLa thAya che. * hIrAdhanAmegapi tathA 'hIravivAnAM A baMne padamAM "Adi' thI vastrapAtranuM grahaNa karavuM. bhAvArtha koI sAdhu anya koI guNavAna sAdhunI bhakti karavAnA adhyavasAyavALo hoI temane kahe ke, "huM IcchApUrvaka tamAro AhAra lAvI ApuM chuM" A rIte IcchAkAra karIne vidhipUrvaka AhAra gaveSaNAmAM yatna kare, chatAM paNa AhArAdino lAbha na thAya to "mAro A sarva parizrama viphaLa gayo" e prakAranA pazcAttApanA pariNAmathI anAkrAMta hoya to tenAmAM vartatA bhAvadAnanA pariNAmane kAraNe nizcita vipula nirAlAbha thAya che. ahIM koIne prazna thAya ke, bhaktinA adhyavasAyavALA sAdhue guNavAna sAdhune bhikSA lAvIne haju Apela nathI, tethI bhikSAnI prAptithI temane je saMyamano upakhaMbha thavAno hato tenI paNa prApti thaI nahIM, tethI pote je apekSA rAkhela te kArya paNa te karI zakyo nathI, mAtra IcchAkArano prayoga karI zaktine gopavyA vinA vidhipUrvaka gocarI lAvavA mATe teNe yatna karyo, paraMtu dravyadAnanI prApti thaI nahIM, chatAM tene vipula nirjarA thaI, tema kema kahevAya ? tethI kahe che - ahIM AhArAdidAnarUpa dravyadAna nirjarArUpa phaLa pratye anekAMtika ane anAtyaMtika che, jyAre bhAvadAna nirjarArUpa phaLa pratye ekAMtika ane AtyaMtika che. ethI karIne te sAdhunA bhAvadAnathI te sAdhune For Personal & Private Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAkAra sAmAcArI gAthA : 19 103 nirjarAno apracyava che arthAt te dAnanI kriyAthI thato lAbha pUrNarUpe prApta thayo che. Azaya e che ke, AhArAdidAnarUpa dravyadAna zuddhabhAvathI yukta hoya to te dAnathI nirjarArUpa phaLa prApta thAya, ane zuddhabhAva na hoya to nirjarArUpa phaLa maLe nahi, tethI nirjarArUpa phaLa pratye dravyadAna anekAMtika che. vaLI dravyadAnanA atizayathI nirjarAno atizaya thato nathI, paraMtu dravyadAnakALamAM vartatA bhAvanA atizayathI ja nirjarAno atizaya thAya che, tethI dravyadAna anAtyaMtika che. jyAre bhAvadAnamAM ekAMte nirjarA thAya che, tethI bhAvadAna ekAMtika che. vaLI bhAvadAnamAM vartatA bhAvanA prakarSathI nirjarAno prakarSa thAya che, mATe bhAvadAna AtyaMtika che. arthAt dravyadAnanA prakarSathI nirjarAno prakarSa thato nathI mATe dravyadAna anAtyaMtika che, ane bhAvadAnamAM vartatA bhAvanA prakarSathI nirjarAno prakarSa thAya che mATe bhAvadAna AtyaMtika che. tethI je sAdhu zAstravidhi pramANe IcchAkAra karIne zAstravidhi anusAra koI zaktine gopavyA vinA bhikSA lAvavA mATe paripUrNa yatanA kare che, Ama chatAM paNa bAhya bhikSA maLI nathI tyAre paNa cittamAM koI ja dInatAno pariNAma thayo nathI, tevA sAdhune bhAvadAnathI pUrepUrI nirjarAnI prApti thAya che; kema ke AhAra lAvavAnI kriyAmAM zAstrIya vidhi pramANe teNe pUrNa zakti phoravI che ane guNavAna sAdhunI bhakti karavAno vivekapUrvakano teno adhyavasAya che. A rIte zaktinuM anigUhana ane dAnano pariNAma te rU5 be aMgo phaLanAM avyabhicArI che, tethI je sAdhune bhikSA lAvavAnI kriyAmAM A be aMgo vidyamAna che, tene te bhAvadAnathI pUrepUrI nirjarAnI prApti thAya che. utthAna : koIkane zaMkA thAya che, je sAdhune bhAvadAna karavAno adhyavasAya che ane te mATe vivekapUrvaka sarva ucita pravRtti karI che, tenA kAraNe tene nirjarAnI prApti thAya; to paNa te dAnanA eka aMgarUpa dravyadAna nathI, tethI te eka aMganI vikalatAne kAraNe nirjarArUpa phaLamAM kaMIka vikalatA prApta thaze. tenA samAdhAnarUpe kahe che - TIkA : ___na ca dravyadAnamapi nizcayasAmagryAM nivizate, tasya pudgalapariNAmarUpasya svAnupakAritvAt iti prapaJcitaM nizcayanayavicArAvasare'dhyAtmamataparIkSAyAmasmAbhiH / tadidamabhipretya niyuktikRtoktam - (Ava.ni. 681) 'vaiyAvacce (? saMjamajoe) abbhuTThi yassa saddhAe kAukAmassa / lAbho ceva tavassissa hoi adINamaNassa tti 987 TIkArca - nirjarArUpa phaLa pratye nizcayanayane abhimata evI sAmagrImAM dravyadAna paNa niveza pAmatuM nathI, 1. vaiyAvRttye'bhyutthitasya zraddhayA kartukAmasya / lAbhazcaiva tapasvino bhavatyadInamanasa || For Personal & Private Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 IcchAkAra sAmAcArI | gAthA : 19 kema ke pudgalapariNAmarUpa tenuM=dravyadAnanuM, svane=dAna ApanAra vyaktine, anupakArakapaNuM che, e pramANe nizcayanayanA vicAranA avasaramAM 'adhyAtmamataparIkSA' graMthamAM amArA vaDe vistArathI kahevAyuM che. te kAraNathI=nizcayanayanI sAmagrImAM dravyadAna niveza pAmatuM nathI te kAraNathI, Ave abhipreta karIne=bhAvadAnathI pUrNa nirjarA prApta thAya che ene abhipreta karIne, niryuktikAra vaDe AvazyakaniryuktimAM zloka-681mAM kahevAyuM che. "vaiyAvaccamAM abhyasthita, zraddhApUrvaka kArya karavAnI IcchAvALA, adInamanavALA evA tapasvIne nirjarAno lAbha ja thAya che." 'tti'uddharaNanI samAptimAM che. II19 // noMdha :- AvazyakaniryuktinA uddharaNamAM 'vaiyAvaghne' nA sthAne 'saMnamanop' zabda che. bhAvArtha: nizcayanaya nirjarArUpa kArya pratye aMtaraMga pariNAmane kAraNa mAne che, bAhya kriyAne nahi. tethI je sAdhu ucita vivekapUrvaka vaiyAvacca arthe IcchAkAra karIne gocarI mATe vidhipUrvaka gayela che, Ama chatAM nirdoSa bhikSA na maLavAnA kAraNe bhikSA lAvyA vinA pAcho phare che ane adInabhAvathI potAnA karAyelA kRtya pramANe saMtoSavALo che, te sAdhune nirjarAne anukULa bhAvadAnano pariNAma che, tethI tenA bhAvadAnathI tene nirjarArUpa phaLa thAya che; ane te nirjarArUpa phaLa pratye nizcayanayanI dRSTithI dravyadAnano kAraNarUpe praveza thato nathI, kema ke dravyadAna e pudgalane lAvavAnI ane ApavAnI kriyA hovAthI pudgalano pariNAma che, te nirjarArUpa kAryamAM jIvane upakAraka nathI, paraMtu jIve vivekapUrvaka vaiyAvacca mATe je ucita kRtya karyuM ane tenAthI thayela potAno pariNAma te nirjarA pratye kAraNa che. e vAta graMthakAra vaDe nizcayanayanA vicAranA avasaramAM 'adhyAtmamataparIkSA' graMthamAM vistArathI kahela che ane tenI puSTi karavA mATe niryuktinI gAthA kahI. teno Azaya e che ke, je sAdhu vaiyAvacca karavAmAM atyutthita hoya ane "huM A mahAtmAnI vaiyAvacca karIne nirjarAphaLane pAmuM," e prakAranI rucivALo che ane tenA kAraNe vaiyAvacca ka2vAnI IcchAvALo che, tevA adInamanavALA tapasvIne nirjarAno lAbha ja thAya che. A kathanathI e paNa nakkI thAya che ke, vaiyAvacca mATe sarva ucita yatna jeNe karyo che ane gocarI nahi maLavAnA kAraNe dravyadAna thayuM nathI, to paNa potAnA pUrNa ucita bhAvane kAraNe sAdhune nirjarAnuM phaLa maLe che. 19 / / iti nyAyavizAradaviracite sAmAcArIprakaraNe icchAkAraH samApto'rthataH / / A prakAre=prathama IcchAkAra sAmAcArI gAthA-14 thI 19 sudhI varNana karI e prakAre, nyAyavizArada viracita 'sAmAcArI prakaraNa'mAM IcchAkAra sAmAcArI arthathI samApta thaI. * IcchAkAra sAmAcArI samApta For Personal & Private Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA : 20 micchAkAra sAmAcArI iyANiM micchAkAro bhannai - have mithyAkAra sAmAcArI kahevAya che - avatarazis: idAnImicchAkAranirUpaNAnantaramavasaraprAptatayA mithyAkAro bhaNyate, tatrAdau mithyAkArasya lakSaNamAha - avataraNikArya : have IcchAkAra sAmAcArInA nirUpaNa pachI avasaraprAptapaNuM hovAthI=sUtramAM batAvela krama pramANe micchAkAra sAmAcArInI prarUpaNAno avasara prApta hovAthI, miththAkAra sAmAcArI kahevAya che. tyAM miththAkAra sAmAcArInA nirUpaNamAM, AdimAM=prAraMbhamAM, mithyAkAranuM lakSaNa graMthakArazrI kahe che - gAthA: jo miccha tti paogo niyasaMjamajogaduppauttaMmi / so khalu micchAkAro tuha siddhaMte samuvaiTTho / / 20 / / chAyA : ___ yo mithyeti prayogo nijasaMyamayogaduSprayukte / sa khalu mithyAkArastava siddhAnte samupadiSTaH / / 20 / / manyayArtha : niyasaMyamajogaduppauttaMmi-potAnA saMyamayogI viparIta mAyaraemAM jo he miccha tti paogo= 'mithyA' se prAno prayoga so te tuha tamAsagavAnatA siddhaMte siddhAMtamAM khalu=19I micchAkAro= mithyAt2 samuvaiTTho-pAyo cha. // 20 // gAthArtha : potAnA saMyamayoganI viparIta AcaraNAmAM je "mithyA' e prakArano prayoga, te tamArA siddhAntamA, naDI bhithyAra' hevAyo che. / / 20 / / Els: ___jo miccha tti tti / yo nijasaMyamayogaduSprayukte svakRtasaMyamayogavitathAcaraNe, mithyeti prayogaH, saH 'khalu' nizcaye mithyAkArastava siddhAnte samupadiSTaH samyak prakAreNa nirUpitaH / 'svaduSkRtArthakapadavizeSaNakavaitathyArthakaprayogaH svasya mithyAkAra' ityAdi prAtisvikaM lakSaNaM draSTavyam / For Personal & Private Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA: 20 TIkArca - no miccha tti' | e gAthAnuM pratika che. nija saMyamayoganA duSpayuktamAM=svakRta saMyamayoganI viparIta AcaraNAmAM, je mithyA e prakArano prayoga te tamArA siddhAMtamAM nakkI mithyAkAra kahevAyo che=samyapha prakAre nirUpaNa karAyo che. miththAkAra sAmAcArInA lakSaNatA vizeSa tAtparyate ja spaSTa kare che - "hukRtArthavizeSatArthaprayo:potAnA duSkRtanA arthane jaNAvatAruM pada jemAM vizeSaNarUpe hoya ane vaitathya jaNAvatAruM pada vizeSarUpe hoya tevo prayoga, svatI micchAkAra sAmAcArI che, ItyAdi rUpa prAtisvika lakSaNa che=dareka vyaktino potAno te te pApaviSayaka miththAkAra, te sAmAcArInuM pratisvika lakSaNa che arthAt te te pApane AzrayIne potapotAnI miththAkAra samAcArI che. bhAvArtha: prathama mithyAkAra sAmAcArInuM sAmAnya lakSaNa batAve che - temAM koI vyakti potAnA saMyamayogamAM viparIta AcaraNA kare ane te AcaraNAviSayaka "mithyA' e prakArano vacanaprayoga kare, te "micchAkAra sAmAcArI" bhagavAne kahelI che. A prakAranA lakSaNathI e prApta thAya ke, koIka saMyamayogamAM anAbhoga AdithI viparIta AcaraNA thaI gaI hoya, tyAra pachI te pApa pratye jugupsA karavAnA AzayathI "mithyA' e prakArano prayoga kare, to te prayoga micchAkAra sAmAcArI bane. A rIte sAmAnya lakSaNa karyA pachI vizeSa lakSaNa batAvatAM kahe che ke, pote karelA duSkRtanA arthane kahenArA padane vizeSaNa karIne "A mAruM duSkRta vitatha thAo=mithyA thAo" - e prakArano koI vyakti prayoga kare to te prayoga tenI mithyAkAra sAmAcArI bane. * 'tya'i zabdathI e kahevuM che ke, koI anya vyakti potAnA duSkatanA arthane kahenArA padane vizeSaNarUpe karIne "A mAruM duSkRta mithyA thAo" evo prayoga kare to te anya vyaktinI mithyAkAra sAmAcArI bane, tenuM ItyAdithI grahaNa karavuM. A rIte dareka vyaktinI mithyAkAra sAmAcArInuM lakSaNa juduM juduM bane ane te batAvavA prAtisvika lakSaNa che ema kahyuM. dareka vyaktinA potAnA karAyelA pApaviSayaka mithyAkArano prayoga te potAnA mATe mithyAkAra sAmAcArI che. te rIte anya vyakti potAnA pApaviSayaka mizrAkAra prayoga kare te tenI mithyAkAra sAmAcArI che. A rIte dareka vyaktine AzrayIne mithyAkAra sAmAcArInuM lakSaNa juduM paDe te prAtisvika lakSaNa che. For Personal & Private Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA : 20 utthAna : pUrvamAM mithyAkAra sAmAcArInuM sAmAnya lakSaNa batAvyuM ane tyAra pachI prAtisvika lakSaNa batAvyuM. A rIte pratisvika lakSaNa karavAthI ativyApti ke avyAptirUpa doSa prApta thatA nathI, te batAvatAM graMthakArazrI kahe che - Azaya e che ke, jo AvuM prAtisvika lakSaNa karavAmAM na Ave to pUrvanA kahelA sAmAnya lakSaNamAM koI ativyApti ke avyApti doSanuM udubhAvana kare. tethI sAmAnya lakSaNa karyA pachI prAtisvika lakSaNa karyuM. have prAtisvika lakSaNamAM doSa Avato nathI, te batAvatAM kahe che - TIkA - tena na 'paraduSkRtaM mithyA' 'svasukRtaM mithyA' ityAdiprayogAtivyAptiH, na vA 'mithyA me duSkRtam' ityAdi prayoga iva 'vitathaM me durAcaritaM' ityAdiprayoge tadavyavahArApattiriti / / 20 / / TIkArya : te kAraNathI=pUrvamAM pratisvika lakSaNa batAvyuM te kAraNathI, "tuta mithyaane "svamukta micchA" ItyAdi prayogamAM ativyApti nathI, athavA to "mAruM duSkata mithyA thAo" ItyAdi prayoganI jema "mAruM durAcarita mithyA thAo ItyAdi prayogamAM tenA avyavahAranI=sAmAcArInA avyavahAranI, Apatti nathI. ti' zabda kathananI samApti mATe che. 20 bhAvArtha pUrvamAM mithyAkAra sAmAcArInuM pratisvika lakSaNa karyuM, tethI nIce jaNAvela sthaLomAM lakSaNanI ativyApti ke avyApti thaze nahi? (1) koI vyakti "paranuM duSkRta mithyA thAo" ema kahe to e prayogamAM sAmAcArInA lakSaNanI ativyApti nahi thAya. AvuM prAtisvika lakSaNa na karavAmAM Ave to, koI vyakti potAnA saMyamayogamAM viparIta AcaraNA karyA pachI potAnA saMyamayogamAM thayelI viparIta AcaraNAnuM mithyA duSkata na Ape, paraMtu "paranuM duSkata mithyA thAo" - tema kahe to paNa sAmAcArInuM lakSaNa tyAM saMgata thaI jAya. tenA nivAraNa mATe ja prAtisvika lakSaNa karela che. tethI 'paranuM duSkata mithyA thAo" e prayogamAM paraduSkRtArthaka pada vizeSarUpe hovAthI prAtisvika lakSaNamAM ativyApti nathI. (2) koI vyakti potAnA saMyamayogamAM viparIta AcaraNA karyA pachI "svasukRta mithyA thAo" - ema kahe to paNa mithyAkAra sAmAcArInuM pratisvika lakSaNa karyuM hovAthI ativyApti doSa Avato nathI; kema ke "svaduSkRtArthapavizeSAvatArthaprayo:nathI. tethI pUrvamAM karAyeluM prAtisvika lakSaNa "vasutaM mithyA" For Personal & Private Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 mithyAkAra sAmAcArI, gAthA : 20 te prayogamAM jatuM nathI. vastutaH "sukRtaM mithyA" te prayoga "vasudhRtArthavapavizeSAvaitaththArtha" prayogarUpa che, paraMtu "svaduSkRtArthavizeSavaiitathyArtha" prayogarUpa nathI. (3) vaLI koI potAnuM duSkRta kArya karyA pachI "mAruM duSkata mithyA thAo" e prayoga kare to te prayogamAM mithyAkAra sAmAcArInuM lakSaNa ghaTe che. tevI rIte jo "mAruM durAcarita mithyA thAo" e prayoga kare to tyAM paNa sAmAcArInuM lakSaNa ghaTaze, tethI te prayogane mithyAkAra sAmAcArI kahI zakAze. ahIM saMkSepathI e bhAva che ke, (A) "vahukRtArthavizeSARvaitathyArtha" e padamAM 'va' zabda mUkyo, tethI "paraMtuSkRtaM mithyA" e prayogamAM ativyApti AvatI nathI. (B) ane e ja padamAM ' duta' pada mUkyuM che, tethI "sukRtaM mithyA" e prayogamAM paNa ativyApti nathI. (C) vaLI, "vahukta vizeSA" ema na kahetAM " kRtArthapavizeSa" ema kahevAthI "micchA me sutaM" e prayogane badale "vitartha che surAvarita" e padano prayoga karIe to paNa sAmAcArInuM lakSaNa tyAM svIkArI zakAya che, kema ke svaduSkRta arthane kahenAra "vitartha ne kurIvarita" pada che. 20II avataraNikA: idaM ca vyavahAraupayikaM lakSaNaM, naizcayikaM tu nirjaraupayikaM, tadAha - avataraNiyArtha: ane A pUrvagAthAmAM batAvyuM che, vyavahAranayane upayogI lakSaNa che. vaLI, vaizcayika lakSaNa nirjarAne upayogI che, tene teccayika lakSaNane, graMthakArazrI kahe che - bhAvArtha pUrvamAM mithyAkAra sAmAcArInuM lakSaNa karyuM, te vyavahAranayane upayogI lakSaNa che, tethI miththAkAra sAmAcArI kaI che ane kaI nathI, te prakArano yathArtha vyavahAra thaI zake. vaLI, naizcayika lakSaNa nirjarA mATe upayogI che. te naizcayika lakSaNane kahe che - ahIM naizcayika lakSaNathI e kahevuM che ke, nizcayanayane mAnya evo mithyAkArano prayoga karyo che, te ahIM batAve che, ane nizcayanaya aneka prakAranA che, tethI ahIM kArya kare tene ja kAraNa svIkAre' tevo nizcayanaya grahaNa karavAno che. tethI e prApta thAya che, je vyakti nizcayanayane mAnya evI mithyAkAra sAmAcArImAM upayogapUrvaka yatna kare to tene avazya nirjarArUpa kArya thAya, te "nizcaya mithyAkAra sAmAcArI" che; jyAre vyavahAranayane mAnya evI mithyAkAra sAmAcArImAM "upayogapUrvaka yatna kare to paNa niyamo nirjarArUpa kArya thAya tevo niyama nathI. mATe te lakSaNavALI mithyAkAra sAmAcArIne nizcayanaya svIkArato nathI, ane vyavahAranaya anya sAmAcArI karatAM mithyAkAra sAmAcArInA bhedano bodha karAvavA mATe upayogI For Personal & Private Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAkAra sAmAcArI / gAthA : 21 109 thAya tevuM lakSaNa kare che. tethI vyavahAranayanuM lakSaNa anya sAmAcArIthI mithyAkAra sAmAcA2Ino bheda zuM che ? te bodha karAvIne caritArtha thAya che. e prakArano nizcayanayano ane vyavahAranayano sAmAcArInA svIkAramAM bheda che. gAthA: chAyAH yo nirjarAhetuH 'micchAmI dukkaDaM' iti prayogaH / nizcayamithyAkArastadarthasaMpratyayaprayuktaH / / 21 / / anvayArtha : yo NijjaraheU 'micchAmI dukkaDaM' iya paogo / NicchyamicchAkAro tayaTThasaMpaccayapautto / / 21 / / tayakusaMpayapa'tto=tadartha saMpratyayaprayukta='micchA mi dukkaDaM' zabdanA arthanI samyak pratItithI prayukta ziSnarahe=nirjarAno hetu 'micchAmI duvanuM' poLo='micchA mi dukkaDaM' e prakArano prayoga nicchamicchAAro nizrcayanayathI mithyAkAra taiyo=jANavo. / / 21 / gAthArtha -- tadarthanI samyak pratItithI prayukta, nirjarAno hetu 'micchA mi dukkaDaM' e prakArano prayoga nizcayanayathI mithyAkAra jANavo. / / 21 / / noMdha :- ahIM 'micchA mi dukkaDam' e prayoga nizcayanayathI mithyAkAra che, ane temAM hetu kahe che 'niSnarahe', ane nirjarAno hetu kema che, temAM hetu kahe che - 'tayaTTasaMpanvayavatto'.ahIM niSnarahe ane tayaTTasaMpanvayapatto A baMne mithyAkAra sAmAcArInAM vizeSaNa che; paraMtu hetuarthaka vizeSaNa che, tethI paMcamI arthaka che. TIkAH 'Neyo tti' / 'micchA mI dukkaDaM' iti prayoga eva nizcayamithyAkAro jJeyaH, na tu tadarthakaprayogAntaramapItyavadhAraNaphalatvAd vAkyasya labhyate / TIkArya : 'khaiyo tti'| gAthAnuM pratika che. "micchA mi dukkaDam" e pramANe prayoga ja nizcayanayathI mithyAkAra jANavo, paraMtu "micchA mi dukkaDam" e arthane kahenAra evo prayogAntara paNa mithyAkAra sAmAcArI nathI, e prakArano artha 'va'kArathI prApta thAya che. paraMtu mULa gAthAmAM 'ca porno'zabda pachI 'vAra' kahela nathI. tethI For Personal & Private Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA : 21 graMthakArazrI khulAso kare che ke, vAkyanuM avadhAraNaphaLapaNuM hovAne kAraNe Avo artha prApta thAya che. * prayojAntaramapi' mAM ' thI e kahevuM che ke, "micchA mi dukkaDa'no prayoga ja mithyAkAra che, anya prayoga paNa nathI. bhAvArtha - mULa gAthAmAM kahyuM ke, tadarthanA saMpratyayathI=bodhathI, prayukta evo "micchA mi dukkaDam" e prayoga nizcayanayathI mithyAkAra jANavo. tyAM A prakAranA vAkyamAM 'prayor Uva' e pramANe 'gva kArano prayoga nathI, to paNa sarva vAkyo avadhAraNa phaLavALAM ja hoya che, evo niyama che. jema "ghaTa lAva" e prayoga karAya tyAre ghaTa ja lAva, evo artha grahaNa karavAmAM Ave che, tema prastutamAM " micchA mi dukkaDam" e prayoga ja nizcayathI mithyAkAra che, anya prayoga nahi, evo artha ahIM prApta thAya che. ahIM vizeSa e che ke, pUrva gAthAmAM pratisvika lakSaNa karyuM tyAM khulAso karyo ke, "micchA mi dukkaDama"ne badale "vitartha e durAcarita" e prayoga paNa mithyAkAra sAmAcArIrUpa che, ema vyavahAranayanI dRSTie saMgata che, paraMtu nizcayanaya to "micchA mi dukkaDam" sivAyanA anya prayogane mithyAkAra sAmAcArI tarIke svIkArato nathI. tethI vAkyane avadhAraNa phaLavALuM kahIne "micchA mi dukkaDam" sivAyanA anya prayogane mithyAkAra sAmAcArIrUpe niSedha kare che ane tenuM tAtparya graMthakArazrI AgaLa kahevAnA che. TIkAH ___ atra hetugarbha vizeSaNamAha - nirjarAheturiti / mithyAcArasamarjitapApakarmakSayakaratvAdayameva naizcayiko mithyAkAro nAnyaH, nizcayena phalakAriNa eva kAraNasyAbhyupagamAditi bhAvaH / TIkArya : ahIM=' micchA mi dukkaDa' e prayoga nizcaya miththAkAra che e kathanamAM, hetugarbha vizeSaNane kahe che: "nirjarA hetu e mULa gAthAmAM hetugarbha vizeSaNa che. tenuM tAtparya spaSTa kare che - mithyAcArathI prApta thayelA pApakarmane kSaya karanAra hovAthI A ja="micchA mi dukkaDam" e prayoga ja vaicchayika miththAkAra che, anya nahika vitartha ne durArita ItyAdi anya prayoga nahIM; kema ke nizcayatAthI phaLane karanArA ja kAraNano svIkAra che, e prakArano bhAva che. bhAvArtha : mULa gAthAmAM nizcaya-mithyAkAra-sAmAcArInA vizeSaNarUpa nirjarA hetu' e pada , paraMtu te vizeSaNa hetugarbha hovAthI paMcamI vibhaktimAM teno artha karavAno che. tethI e artha prApta thAya che, nirjarAno hetu hovAthI-mithyAcAranA sevanathI prApta thayelA pApakarmanAkSayane karanAra hovAthI, "micchAmi dukkaDam" e prayoga nizcayanayathI mithyAkAra sAmAcArI che, anya prayoga nahi. For Personal & Private Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 mithyAkAra sAmAcArI/ gAthAH 21 ahIM prazna thAya ke, nizcayanaya "micchA mi dukkaDaprayogane ja mithyAkAra sAmAcArI kema kahe che ? anya prayogane mithyAkAra sAmAcArI kema nathI kaheto ? tethI kahe che - je kAraNa kAryane karatuM hoya te kAraNane nizcayanaya kAraNarUpe svIkAre che, anya kAraNane vyavahAranaya kAraNarUpe svIkArato hovA chatAM nizcayanaya kAraNarUpe svIkArato nathI. ahIM vizeSa e che ke, nizcayanaya aneka prakAranA che. ahIM "kAryane karatuM hoya tene kAraNa tarIke svIkAre, anyane nahi" - e prakAranA nizcayanayane AzrayIne "micchA mi dukkaDam" prayogane nizcayanaya mithyAkAra sAmAcArI kahe che. ane gAthA-3 mAM sAmAcArInuM lakSaNa karatAM vyavahAranayathI kahyuM ke, IcchAkAra Adi 10 prakArano zabdaprayoga e sAmAcArI che, ane nizcayanayathI cAritrAvaNakarmanA kSayopazama AdithI utpanna thayelo jIvano pariNAmavizeSa sAmAcArI che. gAthA-3mAM batAvela nizcayanayanA sAmAcArInA lakSaNa pramANe "micchA mi dukkaDam" prayogane paNa vyavahAranaya sAmAcArI tarIke svIkAre che, jyAre nizcayanaya to jIvanA pariNAmavizeSarUpa mithyAkAra sAmAcArI svIkAre che. tethI e prApta thAya ke, bAhya AcaraNAne sAmAcArIrUpe svIkAranAra vyavahAranaya che ane nirjarAne anukULa jIvanA pariNAmarUpa sAmAcArIne svIkAranAra nizcayanaya che. tethI te nizcayanaya jIvanA pariNAmane sAmAcArI mAne che; ane vyavahAranaya, je bAhya AcaraNAne sAmAcArI svIkAre che, tenI kukSimAM praveza karIne "je kAraNa kAryane karatuM hoya" tene kAraNa svIkAre tevo nizcayanaya grahaNa karIne ahIM nizcayanayathI " micchA mi dukkaDam" prayogane mithyAkAra sAmAcArI kahela che. AnAthI e phalita thayuM ke, bAhya AcaraNAne sAmAcArI kahenAra vyavahAranaya ane jIvanA pariNAmarUpa sAmAcArIne kahenAra nizcayanaya e prakAranA bhedane AzrayIne gAthA-3mAM vicAraNA karI che. ane anya sAmAcArIthI mithyAkAra sAmAcArIne judI batAvanAra vyavahAranaya ane "kAryane karatuM hoya" tene kAraNa tarIke svIkAranAra nizcayanaya e prakAranA bhedane AzrayIne nizcayanayane mAnya ja "micchA mi dukkaDam" prayogane mithyAkAra sAmAcArI prastuta gAthAmAM kahela che. tethI micchA mi dukkaDam prayoganA arthane kahenArA evA anya vAkyane nizcayanaya mithyAkAra sAmAcArIrUpe mAnato nathI, jyAre vyavahAranaya "micchA mi dukkaDam" arthane kahenArA evA "vitartha che surAvarita" ItyAdi prayogane paNa sAmAcArI tarIke svIkAre che. utthAna : pUrvamAM kahyuM ke, nirjarAno hetu evo "micchA mi dukkaDam" prayoga nizcaya mithyAkAra sAmAcArI che. tyAM tha' thI zaMkA kare che - TIkA : athAyameva kuto vizeSa: ? yadasyaiva prayogasya viziSTanirjarAhetutvaM nAnyasyetyatrApi hetugarbha vizeSaNamAha For Personal & Private Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA 21 tadarthasaMpratyaya prayukta iti / tasyoktaprayogasyArthAH pratyekAkSarArthapadArthavAkyAstatsaMpratyayena prayukta uccarita iti / evaM ca viziSTajJAnapUrvakatvena prayogAntarAdasya vizeSa ityavadheyam / / 21 / / TIkArya :A ja=" micchA mi dukkaDama" prayoga ja kema vizeSa che ? jethI A ja prayoganuM viziSTa nirjarAhatapaNuM che, anya prayoganuM nahi? ethI karIne ahIMyAM paNa A ja prayoganA viziSTa nirjarAhetutvanI siddhimAM paNa, hetugarbha vizeSaNane kahe che - te hetugarbha-vizeSaNa-pada mULa zlokamAM "tarthasaMpratyaya yup:" e zabdathI kahela che, ane teno artha A pramANe che - tenA=kti prayoganA="micchA mi dukkaDam" e prakAranA prayoganA, artho pratyeka akSarArtha, padArtha ane vAkyArtharUpa artho, tenA=arthonA, saMpratyaya vaDe samyapha pratIti vaDe, prayukta=uccArAyelo, evo miththAkAra prayoga viziSTa nirjarAno hetu che; e prakAre avaya che. ane A rIte viziSTa jJAnapUrvaka " micchA mi dukkaDam" prayoga hovAne kAraNe prayogAttarathI Ano=" micchA mi dukkaDam" prayogano, vizeSa che=bheda che, e prakAre jANavuM. N21] * 'satrAvi ahIM thI e kahevuM che ke, nirjarA hetu' to hetugarbha vizeSaNa che paraMtu ahIM paNa= nirjarAhetumAM paNa, hetugarbha vizeSaNane kahe che. bhAvArtha : 'ka' thI zaMkA karela ke "micchA mi dukkaDam" prayoga ja thayelAM pAponA nAza mATe kAraNa che, paraMtu te arthane kahenAro evo bIjo prayoga kema nahi ? tenA samAdhAnarUpe kahe che - "micchA mi dukkaDam" vAkyanA pratyeka akSaronA artho che, padonA artho che ane vAkyano artha che ane te sarvanA bodhapUrvaka, te bhAvo upasthita thAya tevI pratItipUrvaka "micchA mi dukkaDam" prayoga karavAmAM Ave to "micchA mi dukkaDam" prayoga tenA arthane kahenArA anya prayoga karatAM viziSTa nirjarAnuM kAraNa che; kema ke anya prayogamAM pratyeka akSarAdinA arthono te rIte bodha thato nathI, je rIte " micchA mi dukkaDam" prayogamAM bodha thAya che. tethI "micchA mi dukkaDam" prayoga viziSTa prakAranA jJAnano hetu che ane te jJAnapUrvaka "micchA mi dukkaDamu" prayoga karavAmAM Ave to te arthane kahenArA anya prayoga karatAM "micchA mi dukkaDam" prayogathI viziSTa nirjarA thAya che, kema ke pratyeka akSarAdithI karAyelA jJAnathI janya viziSTa adhyavasAya "micchA mi dukkaDam" prayogathI thAya che, anya prayogathI nahIM. mATe anya prayoga karatAM "micchA mi dukkaDam" prayoganI vizeSatA che.llranA For Personal & Private Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 mithyAkAra sAmAcArI, gAthA : 22 avataraNikA: tato'pi kimityAha - avataraNikArya : pUrva zlokamAM batAvyuM ke, "tarthasaMpratyayaprayu:" hovAnA kAraNe nirjarAno hetu evo viziSTa mithyAkArano prayoga che. tenAthI paNa zuM ?=A prayogathI zuM lAbha thAya che ? ethI kahe che - gAthA : ANArAhaNajogo tatto puNa hoi tivvasaMvego / aiviulaNijjaraTThA apuNakaraNasaMgao eso / / 22 / / chAyA : AjJArAdhanayogastataH punarbhavati tIvrasaMvegaH / ativipulanirjarArthamapunaHkaraNasaMgata eSaH / / 22 / / anvayArtha: tatto tethI micchA mi dukkaDa prayoganA arthatA jJAnathI, sAradinono DhoDu AjJA-ArAdhanano yoga thAya che, pujA tivyasaMvejo vaLI tIvra saMvega utpanna thAya che=pUrvamAM pApa karatI vakhate thayelA adhyavasAya karatAM tIvra saMvega utpanna thAya che, lapura saMjANo pharI nahi karavAnA pariNAmathI yukta evo ghaNo=AkamiththAkArano prayoga vittajjA =ati vipula nirjarA mATe thAya che. ll22aaaa gAthArtha : micchA mi dukkaDa' prayoganA arthanA jJAnathI AjJA-ArAdhanano yoga thAya che, vaLI tIvra saMvega utpanna thAya che, pharI nahi karavAnA pariNAmathI yukta evo mithyAkArano prayoga ati vipula nirjarA mATe thAya che. ll22aa TIkA : ANa tti / tata:=uktaprayogArthajJAnAdAjJArAdhanayogaH "micchA evaM ti viyANiUNa micchukkaDaM deyaM' iti vidhyarthaparipAlanaM kRtaM bhavati / TIkArya : 'lA tti' | e gAthAnuM pratika che. tenAthI=pUrvamAM batAvelA"micchAmi dukkaDam prayoganA arthanAjJAnathI AjJA-ArAdhana-yoga thAya che. 1. mithyaitaditi vijJAya mithyAduSkRtaM deyam / / For Personal & Private Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 mithyAkAra sAmAcArIgAthA : 22 te ja padArtha spaSTa kare che - A mithyA che e pramANe jANIne "micchA mi dukkaDam" devuM joIe e prakAranI zAstranI vidhinA arthanuM paripAlana kareluM thAya che. tethI AjJAArAdhata thAya che.) bhAvArtha : bhagavAnanI AjJA vidhi ane niSedharUpa hoya che. pApapravRttimAM bhagavAnanI AjJA niSedharUpa che ane AtmaguNone vikasAvavAne anukULa evI ucita AcaraNA vidhirUpa hoya che. jo koI duSkata thaI gayuM hoya to te duSkatano nAza karavA ane AtmaguNa vikasAvavA bhagavAnanI vidhirUpa AjJA che ke, "A mAruM pApa mithyA che" e jANIne "micchA mi dukkaDam... devuM. tethI jo koI vyakti micchA mi dukkaDam' prayoganA arthanA jJAnapUrvaka "micchA mi dukkaDam' Ape to bhagavAnanI AjJArUpa vidhi-arthanuM pAlana kareluM thAya che. tethI upayogapUrvaka "micchA mi dukkaDam... devAthI AjJAnI ArAdhanAno yoga prApta thAya che. utthAna : pUrvamAM sthApana karyuM ke, "micchA mi dukkaDam' prayoganA artha-jJAnathI AjJA-ArAdhana-yoga thAya che. tene spaSTa karavA pUrvamAM TIkAmAM kahyuM ke, "A mithyA che," e pramANe jANIne "micchA mi dukkaDam" ApavuM joIe, e prakAranI vidhinA arthanuM pAlana ukta prayoganA jJAnathI thAya che. e vAtane yuktithI spaSTa kare che - TIkAH atraitadA mama duSkRtamityasya parAmarzena vAkyArthajJAnapUrvakatvAbhidhAnasyAkSarArthajJAnapUrvakatvopalakSaNatvAt anyathA'gre tadabhidhAnasyAnatiprayojanatvaprasaGgAt upayuktatayoktaprayoga iSTasAdhanamiti hi vidhyarthasarvasvam, upayogazcoktarItyaiva sampUryata iti, kimaticarcitena ? TIkArya : ahIMyAM=pUrvamAM vidhinA arthane kahenAra sAkSIpATha batAvyo che ke, "A mithyA che, ema jANIne "micchA mi dukkaDam' ApavuM" - emAM, 'miskA yaM tti e uddharaNanA 'yaMkAta, zabdathI, mAruM duSkata che, te arthano parAmarza thato hovAnA kAraNe, (ane uddharaNamAM viyALA =jANIne, ema kaheluM hovAthI) upayuktapaNA vaDe karIne ukta prayoga micchA mi dukkaDam e prakArano prayoga, ISTatuM sAdhana che=thayelA pApanA nAzarUpa ISTanuM kAraNa che. e ja vidhinA arthanuM rahasya che='micchA mi dukkaDama prayogane kahenArA vidhinA arthanuM rahasya che, ema avaya che. ahIM prazna thAya ke, thayelA pApanA nAza mATe upayuktapaNA vaDe micchA mi dukkaDam'ne badale vitartha me surarita' e prakArano prayoga karIe to paNa thayelA pApanA nAzarUpa ISTanI siddhi thaI zake, tema mAnIe to zuM vAMdho ? tethI kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA: 22 vAkyarthajJAnapUrvakatvatA abhidhAnanuM akSarArthajJAnapUrvakatvanuM upalakSaNapaNuM hovAthI upayuktapaNAvaDe karIne " micchA mi dukkaDam prayoga ja ISTanuM sAdhana che (anya prayoga nahi), ema avaya che. ahIM prazna thAya ke, vAkyarthajJAnapUrvakatvanA abhidhAnanuM akSarArthajJAnapUrvakatvanuM upalakSaNapaNuM che, tema mAnavAnI zI jarUra che? tethI kahe che - anyathA=vAkyArthajJAnapUrvakatvanA abhidhAnanuM akSarArthajJAnapUrvakatvanuM upalakSaNapaNuM svIkAravAmAM na Ave to, AgaLamAM miththAkAra sAmAcArIne kahenArA paMcAzakanA kathananA AgaLanA bhAgamAM, tenA abhidhAnano='micchA mi dukkaDam prayoganA akSarArthanA kathanano, atiprayojanapaNAno prasaMga prApta thAya. ahIM prazna thAya ke, " micchA mi dukkaDam' prayoganA vAkyAWjJAnane batAvIne paMcAzakamAM AgaLamAM akSarArthanuM jJAna na batAvyuM hota to zuM vAMdho Avata ? tethI kahe che - ukta rItithI jaEvAkyarthanuM jJAna ane akSarArthanuM jJAna batAvyuM che te rIte ja "micchA mi dukkaDam' prayogano upayoga paripUrNa thAya che, paraMtu vAkyarthanA jJAnamAtrathI " micchA mi dukkaDam'nA prayogamAM upayoga paripUrNa thato nathI. 'ti' zabda kathAnI samApti mATe che. micchA mi dukkaDam'ne choDIne te arthane kahenArA anya prayogathI prAyaH pApa nAza pAmatuM nathI, e vastuno pUrvamAM khulAso karyo, teTalAthI padArtha siddha thAya che. tethI kahe che - aticarcA vaDe zuM? arthAt ATalI carcAthI padArtha siddha thAya che ke "micchA mi dukkaDam prayogane choDIne tadarthane kahenArA anya zabdanA prayogathI prAyaH pApa nAza pAmatuM nathI, tethI vizeSa carcAnI jarUra nathI. * 'tavA' A tat zabdanuM tRtIyA vibhaktinuM rUpa che. bhAvArtha :pUrvamAM graMthakAre sthApana karyuM ke, " micchA mi dukkaDam prayoganA jJAnathI ja AjJAArAdhanano yoga thAya che. te vAtane yuktithI batAvatAM kahe che - zAstramAM "micchA thaM ti viyANa micchukkaDaM " arthAt "A mAruM pApa mithyA che, ema jANIne "micchA mi dukkaDam' ApavuM" e kathana che, temAM 'puta zabda potAnA duSkatano parAmarzaka che. ane jIta zabda potAnA duSkatano parAmarzaka che tema kahevAthI, potAnAM thayelAM duSkata mithyA che ema jANIne " micchA mi dukkaDam' Ape, to te mithyAkAra sAmAcArI bane, evo artha uddharaNanA kathanathI prApta thAya che. AnAthI e prApta thAya ke, upayogapUrvaka "micchA mi dukkaDam prayoga karavAmAM Ave to, mithyAkAra sAmAcArI karanAra vyaktine potAnA pApano nAza ISTa che, te pApanA nAzanuM kAraNa "micchA mi dukkaDam' prayoga avazya bane che, e vidhiarthanuM sarvasva che arthAt vidhinuM tAtparya che, ane vidhiarthano upayoga "micchA mi dukkaDa' prayoga For Personal & Private Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA: 22 karavAthI pUrNa thAya che, anya prayogathI nahIM, ema te vyakti jANe che. tethI te prayoga na karavo joIe. ahIM koIne prazna thAya ke, "A mAruM pApa mithyA che ema jANIne" "micchA mi dukkaDam' prayoga karavAne badale te arthane kahenAra anya prayoga karavAmAM Ave to paNa pApa pratyenI jugupsAne kAraNe pApanAzanI prApti thavI joIe, to pachI "micchA mi dukkaDamnA prayogathI pApa nAza thAya che, anya prayogathI nahi, tema kema kahI zakAya ? tethI graMthakAra kahe che ke, "A mithyA che ema jANIne "micchA mi dukkaDam' prayoga karavo" e kathanamAM vAkyarthanA jJAnapUrvakanuM abhidhAna che; kAraNa ke, mAruM pApa mithyA che, ema jANIne " micchA mi dukkaDam... devAnuM che, paraMtu mAruM pApa mithyA che, ema jANyA vagara "micchA mi dukkaDam' ApavAnuM nathI, ane vAkyarthajJAnapUrvaka "micchA mi dukkaDam' ApavAnuM kathana upalakSaNathI akSarArthajJAnapUrvaka ApavAnuM jaNAve che; kAraNa ke, akSarArthanI AvazyakatA na hoya to paMcAzaka graMthamAM "A mithyA che ema jANIne "micchA mi dukkaDam devuM" ema je kahyuM, tyAM "micchA mi dukkaDam' vAkyanA dareka akSaranA artha kahevAnuM koI prayojana nathI, tema mAnavAno prasaMga Ave. jo akSarArthanI koI upayogitA na hoya to tenuM kathana AgaLa karavuM joIe nahi. paraMtu " micchA mi dukkaDam' vAkyanA dareka akSarano artha 'paMcAzaka' graMthamAM AgaLa graMthakAre svaya karyo che. tethI nirjarA mATe jema "micchA mi dukkaDam' vAkyanA arthanuM jJAna Avazyaka che, tema "micchA mi dukkaDam' vAkyanA dareka akSaranA arthanuM jJAna paNa Avazyaka che, ane je vyakti vAkyartha ane akSarArtha bannenA upayogapUrvaka "micchA mi dukkaDam' Ape to avazya tenA pApano nAza thAya che. have jo "micchA mi dukkaDam" ne badale vitartha che surAvarita prayoga karavAmAM Ave athavA 'mithyA che sukRtam' prayoga karavAmAM Ave to "micchA mi dukkaDam' prayogamAM batAvelA akSarArthajJAnanI upasthiti te anya prayogathI thaI zake nahi. tethI potAnA thayelA pApanA nAzarU5 phaLanI prApti prAyaH anya prayoga dvArA thAya nahi. tethI e phalita thAya ke, "ta' zabdathI potAnA duSkatano parAmarza karIne "A mAruM duSkRta mithyA che" ema upayogapUrvaka "micchA mi dukkaDam' prayoga karavAthI AjJA-ArAdhana-yoga thAya che ane te upayogamAM vAkyarthajJAna ane akSarArthajJAna Avazyaka che. ahIM prazna thAya ke, graMthakAre AgaLamAM "micchA mi dukkaDam' vAkyanA dareka akSaranA artha na karyA hota to zuM vAMdho Avata? tethI kahe che - "micchA mi dukkaDamunA vAkyarthajJAna ane akSarArthajJAnapUrvaka "micchA mi dukkaDam' karavAthI pApanAzane anukULa evo upayoga pUrNa thAya che. jo akSarArthajJAna na hoya ane mAtra vAkyarthajJAna hoya to upayoga pUrNa thato nathI, ane apUrNa upayoga dvArA pApa nAza thaI zake nahi. tethI "micchA mi dukkaDam'ne choDIne te arthane For Personal & Private Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAkAra sAmAcArI | gAthA : 22 117 kahenArA anya prayogathI prAyaH pApa nAza pAmatuM nathI. mATe aticarcAthI saryuM arthAt ATalI carcAthI siddha thAya che ke, 'micchA mi dukkaDam' e prakAranA prayogathI upayoga paripUrNa thAya che, anya prayogathI nahi. utthAna : pUrvamAM sthApana karyuM ke, 'micchA mi dukkaDam' prayogathI AjJA-ArAdhana-yoga thAya che. have 'micchA mi dukkaDam' prayogathI bIjuM zuM prApta thAya che te batAve che - TIkA H punastIvra:- mithyAcArAdhyavasAyApekSayA'dhikataraH, saMvegaH - bhavavairAgyAtmA svasaMvedanasiddhaH samujjIvati, yoginAM hi jJAnaM saMvegaphalameveti TIkArya :- - vaLI di=je kAraNathI yogIonuM jJAna saMvegaLavALuM jache, ethI karIne tIvra=mithyAcAranA sevanakALamAM thayelA adhyavasAyanI apekSAe adhikatara, bhavavairAgyarUpa saMvega 'micchA mi dukkaDaM'nA prayogathI svasaMvedanasiddha utpanna thAya che. utthAna : TIkA H TIkArtha yogIonuM jJAna saMvegaphaLavALuM ja che, temAM sAkSI ApatAM kahe che - yadAha pariNatajinapravaMcanatattvaH zrIharibhadrasUriH 'so te atthanALami' kRti / : je kAraNathI jinapravacanamAM pariNata tattvavALA, zrI haribhadrasUri kahe che - "AsaMvega, tenA='micchA mi dukkaDam' prayoganA, arthajJAnamAM thAya che." 'kRti' zabda uddharaNanI samApti mATe che. bhAvArtha - 'punastIvraH thI gatthanAmi' kRti / sudhInA kathanano bhAva A pramANe che H yogIo haMmezAM atyaMta mokSanA arthI hoya che ane tethI teo je kaMI paNa pravRtti kare temAM jJAnano upayoga samyag pravartAvIne kare che. tethI teo 'micchA mi dukkaDam' prayoganA arthane barAbara dhArIne, te artha 2. pazcA0 12-11, 5 tasyArthajJAne || For Personal & Private Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA: 22 pramANe potAno pariNAma thAya te rIte, upayogapUrvaka "micchA mi dukkaDam'no prayoga kare che. ane jyAre sAdhanAmAM anAbhogathI ke sahasAtkArathI yogIone skUlanA thaI hoya tyAre, potAnI thayelI skUlanAnA nAza mATe "micchA mi dukkaDam' prayoga kare che ane upayogapUrvakanA "micchA mi dukkaDaM" prayogathI teone potAnI smalanAthI thayelA adhyavasAya karatAM balavAna saMvegano pariNAma svaanubhavasiddha utpanna thAya che. Avo saMvegano pariNAma skUlanAnA kAraNe thayelA pApano to avazya nAza kare paNa tenA prakarSathI anya paNa ghaNA pApano nAza kare che. tethI 'micchA mi dukkaDam' e prayogathI jema AjJA-ArAdhana-yoganI prApti thAya che, tema tIvra saMvegarUpa phaLanI paNa prApti thAya che. utthAna :vaLI pApanAza mATe anya prayoga na karatAM " micchA mi dukkaDam ja prayoga karavA pAchaLano vizeSa Azaya zuM che ? te batAvatAM kahe che - TIkAH apunaHkaraNasaMgata:="na punarakaraNIyaM kariSyAmi" iti nizcayasamanvitaH, eSa:-uktaprayogaH, ativipulataranirjarArthaM tathAvidhaprayogAntarajanyanirjarApekSayA viziSTanirjarArthaM, bhavati / uktaM ca - "suddheNaM bhAveNaM apuNakaraNasaMgaeNa tivveNaM / evaM takkammakhao" iti / / 22 / / TIkArya : aputaHkaraNasaMgata "akaraNIya evuM pApa pharI huM karIza nahi"- e prakAranA nirNayathI yukta evo Aaukta prayoga="micchA mi dukkaDam prayoga, ati vipula nirjarA mATe tevA prakAranA prayogAtarathI javya nirjarAnI apekSAe viziSTa nirjarA mATe, thAya che. ane temAM 'utta ' thI sAkSI Ape che - "pharI nahi karavAnA pariNAmathI yukta evA tIvra zuddha bhAva vaDe karIne A rIte='micchA mi dukkaDam' prayoga karIe e rIte, te karmano-pApasevanathI thayelA karmano, kSaya thAya che." ti paMcAzakanA uddharaNa pachInuM 'tti' uddharaNanI samAptimAM che. rA. bhAvArtha: pharI huM A pApa nahi karuM" evA nirNayathI yukta koI vyakti "micchA mi dukkaDam' vAkyaprayoga kare to avazya viziSTa nirjarAnI prApti thAya che, paraMtu "micchA mi dukkaDam' ne badale koI anya prayoga kare to te prayogathI tevI viziSTa nirjarA thAya nahi; tethI nizcayanaya "micchA mi dukkaDam' e prayogane ja mithyAkAra sAmAcArIrUpe svIkAre che, anya prayogane nahi. e prakArano khulAso je pUrva gAthA-21mAM karela tenI sAthe A kathanano saMbaMdha che.llrarA 1. zuddhena bhAvenApunaHkaraNasaMgatena tIvreNa / evaM tatkarmakSayaH / For Personal & Private Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAkAra sAmAcArI | gAthA : 23 avataraNikA : nanvetAdRzopayogaM vinoktaprayogo niSprayojanaH, tAdRzopayoge tu prayogAntaramapi samyageveti ko nAmAtraiva pakSapAtaH ? ityAzaGkya vizeSamupadarzayannAha avataraNikArya : pUrva gAthAmAM sthApana karyuM ke, 'micchA mi dukkaDam' prayogathI jaAjJA-ArAdhana-yoga AdinI prApti thAya che. tyAM zaMkA karatAM kahe che ke, AvA upayoga vagaravAkyArtha ane akSarArthanA vizeSa upayoga vagara, ukta prayoga='micchA mi dukkaDam' prayoga, niSprayojanarUpa che; ane tevA upayogamAM vaLI=micchA mi dukkaDam prayogamAM apekSita pariNAmavALA upayogamAM vaLI, prayogAntara paNa samyag jache='micchA mi dukkaDam' vAkyaprayoganA jaarthane kahenAro evo anya prayoga paNa samyag che. ethI karIne AmAM ja='micchA mi dukkaDam' prayogamAM ja, zuM pakSapAta che ? arthAt nizcayanaya 'micchA mi dukkaDam' prayogane ja sAmAcArI kahe che, anya prayogane nahi, e prakArano zuM pakSapAta che ? e prakAranI AzaMkA karIne vizeSane batAvatAM graMthakAra kahe che=anya prayoga karatAM 'micchA mi dukkaDam' prayogamAM zuM vizeSa che, tene batAvatAM graMthakAra kahe che * 'prayottarapi' ahIM 'pi' thI "micchA mi dukkaDaM" e zabdaprayogano samuccaya che. gAthA: chAyA : dakSasyaitatprayoge niyamAdullasati tAdRzo bhAvaH / anyaprayoge bhajanA tenA'tyAdara iha ca / / 23 / / anvayArtha: = dakkhasseyapaoge NiyamA ullasai tAriso bhAvo / aNNaoge bhayaNA teNaM accAyaro iha ya / / 23 / / 119 navasa=dakSane='micchA mi dukkaDaM' prayoganA pratyeka akSaranA arthanA bodhamAM ane vAkyArthatA bodhamAM vyutpannane, yavone=AnA prayogamAM='micchA mi dukkaDaM'nA prayogamAM, niyamA=nizcayathI tAro mAvo=tevA prakArano bhAva utttamarU ullasita thAya che. aLavajJo)=anya prayogamAM='micchA mi dukkaDaM'nA badale tadarthane kahenAra anya prayogamAM mayA=bhajanA=vikalpa che. te M=te kAraNathI 4 ya=ahIM ja= micchA mi dukkaDaM prayogamAM ja (dakSane) anvAyaro=ati Adara che. I // 23 // gAthArtha H dakSane 'micchA mi dukkaDaM'nA prayogamAM nizcayathI tevA prakArano bhAva ullasita thAya For Personal & Private Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA : 23 che, anya prayogamAM vikalpa che. te kAraNathI micchA mi dukkaDaM prayogamAM ja dakSane ati Adara che. * gAthAmAM '' zabda che te '' kAra arthamAM che ane teno artha 'vihAra' karavAno che. //ra3 TIkA : dakkhasse tti / dakSasya pratyekasamudAyArthavyutpannasya, etatprayoge niyamAt-nizcayataH, ullasati= pratisamayaM vRddhimupaiti, tadaikAgryeNa viSayAntarasaMcArAbhAvAt, tAdRzaH tattadarthajJAnajanya bhAvaH-saMvegaH / anyaprayoge= etatprayogAtiriktaitadarthaprayoge, tu tAdRzabhAvasya bhajanA=vikalpaH, tathAvidhagurUpadezAdikapAratantryatadabhAvAbhyAM phalabhAvAbhAvayoH saMbhavAt / teneha='micchA mi dukkaDam' iti prAkRtazailIzAlini prayoge, atyAdara: gADhAgraho, dakSasyeti zeSaH / adakSaH punaratrAdhikarotyeva neti kA tadapekSA ? iti bhAvaH / / 23 / / TIkArtha: vahaste tti' | e gAthAnuM pratika che. dakSane " micchA mi dukkaDaM vAkyaprayoganA pratyeka akSaranA ane samudAyanA arthamAM vyutpannane, AnA prayogamAM=' micchA mi dukkaDa'nA prayogamAM, niyamathI nizcayathI tAdRza tevA prakAranAte te arthatA jJAnajanya arthAt " micchA mi dukkaDa' prayogamAM vartatA pratyeka akSarAdinA arthajJAnajanya, bhAva=saMvega, ullAsa pAme che pratisamaya vRddhine pAme che; kema ke temAM ekAgratAne kAraNe te vAkyaprayogamAM ekAgratAne kAraNe, viSayAMtaranA saMcaraNano abhAva che. anya prayogamAM=A " micchA mi dukkaDaM'nA prayogathI atirikta AnA arthane kahenArA anya prayogamAM='micchA mi dukkaDaMnA arthane kahenArA anya prayogamAM, vaLI tevA prakAranA bhAvanI=micchA mi dukkaDaM prayogamAM vartatA pratyeka akSarAdinA arthanA jJAnajanya saMveganI, bhajatA=vikalpa che; kema ke tevA prakAranA guruupadezAdinA pArataMtra dvArA phaLano saMbhava che ane tevA prakAranA guruupadezAditA pArataMtranA abhAvathI phaLanA abhAvano saMbhava che. tethI karIne, ahIM=' micchA mi dukkaDa' e prakAranA prAkRta zailIvALA prayogamAM, dakSane ati Adara che=gADha Agraha che. mULa gAthAmAM rUda pachI 'rakSastha' pada adhyAhAra che. vaLI ahIM=' micchA mi dukkaDanA prayogamAM, adakSa adhikArI ja nathI. ethI karIne tenI zuM apekSA ? adakSanA "micchA mi dukkaDa prayoganI zuM apekSA ? e pramANe bhAva che. 23mA bhAvArtha:ahIM 'rakSa' zabdathI je jIva " micchA mi dukkaDam'nA pratyeka akSarathI thato bodha ane AkhA vAkyanA samudAyathI thato bodha dharAvato hoya ane upayogapUrvaka teno prayoga karIne te zAbdabodhathI thatA bhAvone karavA mATe vyutpanna hoya tene grahaNa karavo che. Avo dakSa jIva jyAre "micchA mi dukkaDam' e prakArano prayoga kare che, tyAre te upayogakALanA prati For Personal & Private Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAkAra sAmAcArI | gAthA : 23 121 samaye tenA bhAvonI vRddhi thAya che; kema ke dakSa jIva ekAgratApUrvaka bhAva niSpanna thAya te rIte ja 'micchA mi dukkaDam'no prayoga kare che. tethI anya viSayamAM mAnasaupayoganA saMcArano abhAva hoya che ane bolAtA akSarothI pedA karavAnA pariNAmamAM teno upayoga varte che. tethI tevA prakAranA 'micchA mi dukkaDam' prayogathI thatA jJAnajanya saMvegano pariNAma pratikSaNa vRddhi pAme che. have jo te dakSa jIva "micchA mi dukkaDam"ne badale "mAruM pApa mithyA thAo" e arthane kahenAro anya prayoga kare to tevo bhAva vikalpe thAya che; kema ke tevA prakAranA guruupadeza AdithI 'micchA mi dukkaDam' prayogamAM pratyeka akSarAdithI kevo bhAva karavo joIe tevo tene bodha hoya, ane te bodhane parataMtra thaIne mAnasa upayogapUrvaka anya prayoga kare to saMveganI vRddhirUpa phaLa prApta thAya che; ane 'micchA mi dukkaDaM' prayoganA pratyeka akSarAdithI thayelA arthano jevo bodha che, tevA prakAranA guruupadeza Adine parataMtra teno mAnasaupayoga na hoya, paraMtu 'micchA mi dukkaDaM' prayogane badale je anya prayoga kare che, tenA arthamAM upayogavALo hoya, to tevA prakArano vizeSa saMvega thato nathI. tethI karIne dakSa jIvane prAkRta bhASAmAM vaparAtA 'micchA mi dukkaDam' prayogamAM gADha Agraha che. ane je vaLI dakSa nathI, te pApanAza karavA arthe 'micchA mi dukkaDam' prayoga karavAno adhikArI ja nathI. te 'micchA mi dukkaDam' prayoga kare ke anya prayoga kare temAM zuM apekSA ? arthAt anadhikArI vyakti game te prayoga kare, paNa phaLanI prApti karI zake nahi. 'tAvidhanurUpavezavi' ahIM'tAvidhanurUpavezavi' kahyuM teno bhAva e che ke, guru kevA adhyavasAyapUrvaka mithyAkAra sAmAcArI sevavAnI che te koI dakSa vyaktine samajAve, ane dakSa vyaktine tevo bodha hoya ane te bodhane parataMtra thaIne anya prayoga kare to paNa mithyAkAra sAmAcArImAM apekSita bhAvone te ullasita karI zake che. 'tAvidhanurUpavezavida' padamAM 'vi' padathI tevA prakA2nI svAbhAvika mArgAnusArI buddhinuM grahaNa karavAnuM che. tethI koI vyaktine guruupadeza Adi prApya na hoya, paraMtu pApanAza karavA mATe kevo adhyavasAya ka2vo joIe tevI mArgAnusArI buddhi pragaTa thaI hoya, ane tene parataMtra thaIne 'micchA mi dukkaDam' ne badale anya prayoga kare to paNa pApa nAza thAya che. A saMbaMdhamAM upadezapadamAM dRSTAMta Ave che, te saMgata thAya che. te A pramANe che - koIka zreSThIputrane koIka tevA prakAranA corI karanArA mitronI sAthe saMbaMdha thavAthI te corImAM pravRtta thayo, ane corI karyA pachI tene "huM kevo kulavAna putra ! ane kyAM A corInuM mAruM pApa !", evo tIvra pazcAttApa thAya che ane te tIvra pazcAttApanA pariNAmane kAraNe tenuM kareluM corInuM pApa nAza pAme che. tyArabAda yogAnuyoga te sarva coro pakaDAyA tyAre temAMthI koI ja pote corI karI che tevuM kabUla karatA nathI, eTale rAjAe divya karavAnuM kahyuM. te divyamAMthI bIjA coro pasAra na thaI zakyA, paraMtu zreSThIputra divyamAMthI pasAra thAya che, tethI te nirdoSa che tema siddha thAya che. Ama chatAM te vicAre che ke, vAstavika rIte to meM corI karI che, tethI huM zikSAne pAtra chuM. tethI rAjAne kahe che ke, "meM corI karI che, tethI te sarva coronI jema mane paNa Ape sajA ApavI joIe." tethI rAjAe tene paNa sarva coronI jema phAMsInI sajA ApavA kahyuM. tene For Personal & Private Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 mithyAkAra sAmAcArI | gAthA : 23 phAMsI upara caDAvavA chatAM devatAe te phAMsIne niSphaLa banAvI ane AkAzavANI karI ke, "A zreSThIputre kareluM pApa tenA pazcAttApathI nAza pAmI gayuM che, mATe te sajApAtra nathI." A dRSTAMtamAM zreSThIputrane mArgAnusArI buddhithI thayelA tIvra pazcAttApathI corInuM pApa nAza pAmela che. paraMtu dakSa vyakti paNa 'micchA mi dukkaDam'ne badale te arthane kahenArA anya prayogane kare ane te akSarone avalaMbIne pariNAmamAM sudRDha yatna kare, to paNa 'micchA mi dukkaDam' vAkyamAMthI je prakArano vizeSa arthabodha thAya che, tevo arthabodha anya prayogamAM nahi hovAthI prAyaH vizeSa saMvega thato nathI. mATe dakSa vyaktine 'micchA mi dukkaDam' prayoga kahevAno gADha Agraha hoya che. A AkhuM kathana nizcayanayane abhimata sAmAcArInuM che ane nizcayanaya 'kAryane kare tevA kAraNane kAraNarUpe svIkAre che, anya kAraNane nahi.' tethI je vyakti dakSa hoya tene sAmAcArInA adhikArI tarIke svIkAre che. AvI dakSa vyakti mithyAkAra sAmAcArInuM sevana kare tyAre tenuM thayeluM pApa avazya nAza pAme che ane tenA AtmAmAM thayelA pApanA saMskAro paNa nAza pAme che. mATe tenA upAyabhUta evA 'micchA mi dukkaDaM' e prakAranA prayogane mithyAkAra sAmAcArI kahe che. dakSa sivAyanA anya jIvone nizcayanaya sAmAcArInA adhikArI tarIke svIkArato nathI. Ama chatAM, jene pApa pratye jugupsA thaI che tevI vyakti, jo pApanI niMdA, gaha karIne pApa nAza karavA arthe adakSa avasthAmAM paNa prayatna kare, to tene vyavahAranaya sAmAcArInA adhikArI tarIke svIkAre che; kema ke vAraMvAra duSkRtanI garhA, niMdA karIne adakSa vyakti pApano nAza na karI zake, to paNa pApane zithila karI zake che. II23 avataraNikA : atha yataH paramAnandanidAnaM viziSTasaMvegaH samullasati, ko'yamuktaprayogasyAkSarArthaH ? ityAkAGkSAyAmetadarthAbhidhAyakaM niryuktigatameva gAthAdvayaM likhati avataraNikArya = have jenAthI="micchA mi dukkaDam" prayoganA akSarArthanA bodhathI, paramAnaMdanuM kAraNa viziSTa saMvega ullasita thAya che, tyAM koI prazna kare che, A ukta prayogano akSarArtha zuM che ? A prakAranI zaMkAmAM, A arthane kahenAra='micchA mi dukkaDam' zabdaprayoganA pratyeka akSaranA arthane kahenAra, niryuktigata jagAthAyane lakhe che - * 'viziSTasaMve' koI vyakti 'micchA mi dukkaDam'ne badale te arthane kahenAra anya prayoga kare to sAmAnya saMvega utpanna thAya che, ane pratyeka akSaranA bodhapUrvaka 'micchA mi dukkaDam' prayoga kare to viziSTa saMvega utpanna thAya che. te batAvavA mATe mokSanuM kAraNa evo saMvega pedA thAya che ema na kahetAM viziSTa saMvega pedA thAya che, ema kahela che. na For Personal & Private Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAkAra sAmAcArI, gAthA : 24-25 123 gAthA: mitti miumaddavatte cha tti ya dosANa chAyaNe hoi / mi tti ya merAiThio du tti durgacchAmi appANaM / / 24 / / ka tti kaDaM me pAvaM Da tti ya Devemi taM uvasameNaM / eso micchAdukkaDapayakkharattho samAseNaM / / 25 / / chAyA: mIti mRdumArdavatve cheti ca doSANAM sthagane bhavati / mIti ca merAyAM sthita du iti jugupsa AtmAnam / / 24 / / keti kRtaM me pApaM Deti ca DIye tamupazamena / eSo micchAdukkaDapadAkSarArthaH samAsena / / 25 / / gAthArtha: 'mi' akSara 'muTumAI' me marthabhAM che. 'cha' makSara ghoSonu chAna' me garthamA cha. 'mi' makSara 'bhayAmA raheta hu' me marthabhAM che. 'du' makSara 'mAtmAnI hu~ ch| chu' me marthabhAM che. 'ka' makSara 'bhArA va pApa rAyuM' me marthamAM che. 'Da' akSara tana='pApane 64zama dvArA laMghana chu' meM marthabhAM che. sabhAsathI mA 'micchAdukkaDa' pahano makSArtha cha. ||24-25 / / TI : mitti tti / ka tti tti / 'mi tti' mi ityetadakSaraM mRdumArdavatve bhavatIti yoga: / bhAvapradhAnanirdezAnmRdupadaM mRdutvArtham / tato mRdu ca mArdavaM ca mRdumArdave kAyanamratAbhAvanamrate, te sto'syeti matvarthIyo'pratyayaH, tadbhAvastattvaM tasminnityeke / mRduzcAsau mAdevazceti karmadhArayAttvapratyaya ityapare / mRdu sukumAraM mArdavaM yasya tadbhAvastattvamityapyAhuH / sArtha : 'mi tti' / thA-24 sane 'ka tti' / thA-256i prati cha. 'michAdukkaDa' n| 'mi' akSarano martha radi cha - 'mi' meM prArako sakSara bhU-mAIvAnA arthamA cha. bhUNa thAmai 'hoi' meM zAno saMbaMdha cha, ta batAvA mATe 21sthi bhavatIti yogaH' hela che. bhAvapradhAnano nirdeza hovAthI "mRdu pada e mRdutvanA arthamAM che. tethI samAsa A pramANe prApta For Personal & Private Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA : 24-25 thAya - mRdu ane mArrava te mRdumArtava, ane bhAvapradhAna nirdeza hovAthI mRdu no artha thayo kAyanamratA, ane mArrava no artha thayo bhAvanamratA. te che Ane=kAyanamratA ane bhAvanamratA te che Ave, e prakAre 'matu' arthamAM 'OM' pratyaya che. ane tyAra pachI 'mRdumArvavatve' mAM rahelA 'tva' zabdane yojana karatAM batAve che, teno bhAva=mRdumArNavatA no bhAva. te arthamAM=uparamAM batAvyuM te arthamAM, 'mi' zabda che, e pramANe eka AcArya kahe che. bIjA AcArya 'mRdumArvavatva' no karmadhAraya samAsa kare che. te A pramANe - 'mRdu' evo A 'mArrava' te 'mRdumArrava', ane temAM 'tva' pratyaya lagADavAthI 'mRdumArvavatva' prApta thAya. -- 'mRdu' eTale sukumAra evuM 'mArrava' che jene, e 'mRdumArrava', ane teno bhAva te 'mRtyumArvavatva' - trIjA AcArya A rIte paNa kahe che. bhAvArtha - 'micchAvuvaDam' - vAkyaprayoganA prathama'mi' zabdano artha kare che: 'mi'zabda mRdumArdavanA arthamAM che ane teno samAsa kaI rIte karavo te batAvavA traNa rIte ahIM samAsa karela cheH (1) prathama samAsa A rIte che - - mRdu ane mArdava e be zabda bhAva arthamAM grahaNa ka2vAnA che. mATe mRdu zabdathI 'mRdutva' ane mArdava zabdathI 'mArdavatva' grahaNa karavAnuM che. tyAra pachI te beno bahuvrIhi samAsa karavAno che. te A rIte prApta thAya cheH mRdu ane mArdava te mRdumArdava, ane bhAva arthamAM prayoga hovAthI mRduno artha kAyanamratA ane mArdavano artha bhAvanamratA, ane A baMne che jene, evI vyakti 'mRdumArdava' zabdathI prApta thAya. A bahuvrIhi samAsa 'matu' arthAya 'a' pratyayathI thayo che. tethI e prApta thAya ke 'micchA mi dukkaDam' prayoga karanAra jIva kAyanamratA ane bhAvanamratAvALo che. tyAra pachI 'mRdumArdavatva'mAM rahelA 'tva' pratyayane yojana karatAM kahe che ke, mRdumArdavatvavALI vyaktimAM rahelo je bhAva te 'mRdumArdavatva' che, ane tethI 'micchA mi dukkaDam' prayoga karanAra vyakti 'mi' zabda bolatI vakhate mRdumAvatva arthamAM upayoga rAkhe to 'mAre kAyanamratA ane bhAvanamratA' karavAnI che,' tevo arthabodha thAya. ahIM vizeSa e che ke, 'micchA mi dukkaDam' detI vakhate kAyAne namra banAvIne prayoga karavAno che ane bhAvane guNa tarapha vALavArUpa namratAnA pariNAmavALo banAvavAno che. A rIte eka AcAryanA mate artha karyo. (2) have bIjI rIte samAsa kholatAM kahe che - mRdu evo A mArdava=mRdumArdava. e pramANe karmadhAraya samAsa karIne 'tva' pratyaya lagADavo ema 'mi' zabdano artha che, e pramANe bIjA AcAryo kahe che. (3) have trIjI rIte samAsa kholatAM kahe che - mRdu sukumAra evuM mArdava che jene e mRdumArdava, eno bhAva te mRdumArdavatva. For Personal & Private Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA : 24-25 125 bIjA prakAranA samAsathI e artha prApta thAya ke, "micchA mi dukkaDam" prayoga karatI vakhate mRdu evI mArdavatA karavAnI che, ane trIjA prakAranA samAsathI sukumAra evI mArdavatA prApta karavAnI che, e prakArano artha 'mi' zabdathI prApta thAya che. ahIM vizeSa e che ke, bIjA samAsa pramANe mRdutvathI viziSTa mArdavatAne ane trIjA samAsa pramANe sukumAra mArdavatAne grahaNa karavAnI che. A banne artha pramANe guNo tarapha namAvavArUpa atyaMta mArdavatA karavAnI che, e artha sUcita thAya che. TIkA: cha tti cha ityetadakSaraM 'doSANAM' asaMyamalakSaNAnAM sthagane-apunarAsevane bhavati / mi tti ya-mi ityetadakSaraM ca merAyAM-cAritramaryAdAyAM sthito'hamityetadarthAbhidhAyakaM bhavati / du tti-du ityetadakSaraM jugupse= nindAmi, AtmAnaM-duSkRtakarmakAriNamityetadarthakam / katti (ka ityetadakSaraM) kRtaM mayA pApaM nAnyenetyarthakam / Da tti-Da ityetadakSaraM DIye=laGghayAmi tat=pApaM upazamena karaNabhUtenetyetadarthakam / eSaH= anantaroktaH, micchAdukkaDa' iti prAkRtazailyA gAthAnulomena ca 'mithyA me duSkRtami'tyatra pade ye varNAsteSAmartho'bhidheyaH samAsena-saMkSepeNa / TIkArya : micchAku' prayogamAM : "cha" e prakArano A akSara "asaMyama lakSaNa doSonA apunaH AsevanarUpa sthagana' arthamAM che, "mi' e prakArano A akSara "cAritranI maryAdAmAM rahelo huM e arthane kahenAra che, 'tu e prakArano A akSara duSkRta karma karanAra evA AtmAnI huM niMdA karuM chuM, e arthane kahenAra che, '' e prakArano A akSara "mArA vaDe pApa karAyuM, anya vaDe nahi,' e arthane kahenAra che ane " e prakArano A akSara 'karaNabhUta evA upazama vaDe tene=pApane, huM ullaMghana karuM chuM - e arthane kahenAra che. "micchAku' e prakArano, prAkRta zailIthI ane gAthAnA anulomathI, micchA mi tuva6 e padamAM je varSo che, teono A artha anattaramAM kahevAyelo artha, saMkSepathI abhidheya che. bhAvArtha pUrvamAM "micchA mi dukkaDam' vAkyaprayoganA 'mi' akSarano artha batAvyo, have 'A' akSarano artha batAve che - '' akSara asaMyama lakSaNa doSone aTakAvavAnA arthamAM che, ane te aTakAvavAnI kriyA bhUtakALamAM karAyelA asaMyamarUpa doSomAM saMbhave nahi. tethI karIne kahe che ke, "doSone aTakAvavAnI kriyA pharI nahi sevavAnA pariNAmarUpa' ahIM grahaNa karavAnI che. Azaya e che ke, " micchA mi dukkaDam' prayoga karatI vakhate phakta pApanAzano adhyavasAya hoya, chatAM pApane anurUpa sAmagrI maLe to pharI e pApa sevavAno pariNAma thAya tevuM citta jo vidyamAna hoya, to "micchA mi dukkaDamunA prayogathI e pApa nAza pAme nahi. tethI "micchA mi dukkaDam' prayoga karatI vakhate "have pachI For Personal & Private Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA: 24-25 mAre pApa nathI karavuM," tevo tIvra saMkalpa karavA arthe "cha akSarano prayoga che. have trIjA 'mi' akSarano artha kare che - "cAritranI maryAdAmAM rahelo huM." enAthI e prApta thAya ke, "micchA mi dukkaDam' prayogakALamAM cAritranI maryAdArUpa saMyamanA pariNAmamAM upayukta thaIne micchA mi dukkaDam' prayoga karavAno che. tethI je sAdhu cAritramAM skUlanA thayA pachI pharI cAritrane anukULa saMvarano pariNAma karIne "micchA mi dukkaDam' Ape to tenuM pApa nAza pAmI zake. have cothA "du akSarano artha kare che - "duSkRta karmane karanAra evA mArA AtmAnI huM jugupsA karuM chuM." micchA mi du' A cAra akSarothI eka zAbdabodha thAya che. te A pramANe - mRdumArdavamAM rahelo, pUrvamAM thayelAM pApane pharI nahi sevavAnA pariNAmavALo, cAritranI maryAdAmAM rahelo evo huM, pUrvamAM karAyelA duSkatane karanAra evA mArA AtmAnI jugupsA karuM chuM." A prakArano adhyavasAya karavAthI pramAdI evA potAnA AtmA pratye jugupsA thAya che ane tethI pramAdanA saMskAro nAza pAme che. "micchA mi dukkaDam' vAkyaprayoganA pAMcamA akSara 'va' no artha kare che - 'va' akSarano artha "mArA vaDe pApa karAyeluM che anya vaDe nahi" evo karavAno che. ane A eka akSarathI eka zAbdabodha thAya che, te A pramANe - bhUtakALamAM pote pApa karyuM che, te potAnA pApane pAparUpe svIkAravAno adhyavasAya thAya tevo bodha '' akSarathI thAya che. ahIM vizeSa e che ke, jIva pote pApa karavAne abhimukha je bhAvathI thayo tene, je kramathI te pApa pote karyuM tene, pApa karatI vakhate je je prakAranA adhyavasAya tene thayA te sarvane, smRtimAM lAvIne yogya guru pAse potAne nivedana karavuM che, tevA prakArano nirmaLa koTino adhyavasAya, '' akSaranA zAbdabodhathI thayela potAnA pApasvIkRtinA pariNAmathI, '' akSarArthamAM upayuktane thAya che. micchA mi dukkaDam' vAkyaprayoganA chaThThA akSara 'ku' no artha kare che - "upazamanA pariNAmathI te pApanuM ullaMghana karuM chuM." A prakAre 'ku akSarathI eka zAbdabodha thAya che, ane te arthanA bodhathI pApanA viruddha evA upazamanA pariNAmamAM yatnavALo jIva thAya che, jethI te thayeluM pApa avazya nAza pAme che. mULa gAthA-24mAM ane 2panA pUrvArdhamAM kahela "micchA mi dukkaDam' vAkyaprayoganA pratyeka akSaranA artha TIkAmAM batAvyA. have gAthA-25nA uttarArdhamAM tenuM nigamana karela che, tene TIkAmAM spaSTa kare che - "micchAva' e prakAranA prAkRta zailInA vacanathI ane gAthAnA anulomathI=gAthAnA kramathI, 'micchA mi dukkaDaM e prakAranA prayogamAM je varSo che, te varSonA anantaramAM kahelo A artha saMkSepathI abhidheya che. Azaya e che ke, " micchA mi dukkaDam' e prakAranA prayogamAM dareka akSarano artha vistArathI karIe to ghaNo gaMbhIra artha che; kema ke mRdumArdavatA ke doSachAdananA bhAvo kharekhara zuM che, tenuM varNana karavAmAM Ave to ghaNuM badhuM vaktavya thAya. tethI graMthakAra kahe che ke, ame saMkSepathI uparamAM varNana karyuM e artha " micchAdukkaDa' zabdanA pratyeka akSarano che. For Personal & Private Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA : 24-25 utthAna : A rIte be gAthAnA arthanuM varNana karyA pachI "micchA mi dukkaDam" vAkyaprayogathI cAra vAkyo niSpanna thAya che ane tenAthI cAra prakAranA arthano bodha thAya che. te kaI rIte thAya che, te batAvatAM kahe che - TIkA : atra caturNAmakSarANAM saMbhUyaikavAkyatayA'nvayabodhajanakatvam dvayostu tAtparyavazAtsvAtantryeNa muzkevAvasthApi pArthaneti yodhyam sara4 tArI TIkArya :ahIMyAM=" micchA mi dukkaDam prayogamAM, cAra akSaro saMmUya=ekaThA thaIne, ekavAkyapaNA vaDe cAre akSaronuM avayabodhajanakapaNuM che. vaLI be akSaronuM tAtparyatA vazathI svataMtrapaNA vaDe bodhajanakapaNuM che. mukhya vAkyanuM paNa='micchA mi dukkaDam prayoganuM paNa, pRthaphapaNA vaDe bodhajanakapaNuM che, e prakAre jANavuM. ra4-2pA. * 'muthavIvIpa ahIM vi' thI e kahevuM che ke, cha akSarono zAbdabodha to thAya che, mukhya vAkyano paNa pRthak zAbdabodha thAya che. bhAvArtha (I) "micchA mi dukkaDam' prayogamAM 9 akSaro che. temAM pahelA cAra akSaroHmi, chA, mi ane du ekaThA thaIne eka vAkya bane che. ethI te cAra akSaronA arthono paraspara saMbaMdha joDIne eka vAkyano zAbdabodha thAya che. te A rIte - "mRdumAdevatAnA bhAvavALo, doSonA sthagananA bhAvavALo, cAritranI maryAdAmAM rahelo evo huM, duSkatane karanAra evA mArA AtmAnI niMdA karuM chuM." A zAbdabodhathI, arthamAM upayoga rAkhIne jIva yatna kare to mRdu-mAdavatAnA pariNAmamAM yatna thAya, jethI jIva guNane abhimukha bane che tathA doSonA sthaganano pariNAma thAya tyAre pharI pApa karavAno bIjabhUta pariNAma je jIvamAM vidyamAna hoya che te sthagita thAya che, "cAritranI maryAdAmAM rahelo huM" e prakArano upayoga Ave tyAre saMvarabhAvamAM yatna utpanna thAya che, ane ATalo yatna karyA pachI pUrvamAM duSkRta karanAra evA potAnA AtmA pratye, niMdA-jugupsAno bhAva pedA thAya che, jethI pUrvamAM thayelA duSkatanA saMskAro nAza pAme che athavA to zithila thAya che. jo jugupsAno upayoga tIvra bane to pApa nAza pAmI jAya ane eTalo tIvra upayoga na hoya to paNa doSo paratvenI jugupsAthI doSonA saMskAro zithila thAya che. te A rIte - sarvavirati grahaNa karela sAdhu anAbhogAdithI koIka skUlanAne pAmelo hoya tyAre micchA mi dukkaDa prayoga kare che, te vakhate teNe pharI cAritranI maryAdAmAM AvavA mATe yatna karavAno che; ane te yatna e che ke, "have mArA dareka mana-vacanakAyAnA yogo bhagavAnanA vacananA smaraNa nIce sudaDha pravartAvavA che." ema daDha saMkalpa karI tenA baLathI For Personal & Private Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 | mithyAkAra sAmAcArI / gAthA : 24-25 sAdhu tallaNa mana-vacana ane kAyAne saMvRta banAve, ke jethI teno upayoga have pachI bhagavAnanA vacananuM smaraNa karyA vinA mana-vacana-kAyAnA yogomAM pravarte nahi. tethI prathamanA cAra akSarothI thato zAbdabodha jIvane mRdumArdavatAnA bhAvavALo, sevAyelA duSkRtanA DgananA pariNAma sahita, cAritranI maryAdAmAM AvavAnA adhyavasAyavALo thaIne pApanI jugupsA karavA mATe yatna karAve che. (II) "micchA mi dukkaDamnA pAMcamAM akSara '' thI "mArA vaDe pApa karAyuM che," e prakArano pApanA svIkArano svataMtra zAbdabodha thAya che, ane chaThThA akSara 'ku' thI "upazamanA pariNAma dvArA huM pApanuM ullaMghana karuM chuM," evA prakArano svataMtra zAbdabodha thAya che. ahIM chellA be akSaromAM eka eka akSaranA tAtparyanA vazathI svataMtra zAbdabodha thAya che. teno Azaya e che ke, jema koI ghaTa' bole to koI cokkasa bodha thato nathI arthAt ghaTa lAvavo che ke laI javo che ke zuM karavuM che, evo koI bodha mAtra ghaTa pada sAMbhaLatAM thato nathI. paraMtu ghaTan naya ema kahe to tyAM kahenAra vyaktinA tAtparyano bodha thAya che ke A vyakti mane ghaTa lAvavA kahe che. athavA to 'ghaTan ti' tema kahe to paNa kahenAra vyakti ghaTa che" ema kahevA mAMge che, evo tAtparyano bodha thAya; paraMtu mAtra "ghaTa' kahe to zuM ghaTa che ? ke nathI ? evI tyAM kaMIka AzaMkA rahe che. tethI kahenAra vyakti zuM kahevA mAMge che, te tAtparyano koI bodha thato nathI. mAtra ghaTarUpa arthano vAcaka A 'ghaTa' zabda che, eTalo ja bodha thAya che. tethI e prApta thAya che, jo kahenAra vyaktinA tAtparyano bodha thato hoya tevo vacanaprayoga hoya to zAbdabodha thAya che, ane jo kahenAra vyaktinA tAtparyano bodha na thato hoya tevo vacanaprayoga hoya to zAbdabodha thato nathI. te rIte prastutamAM '' akSara 'kRtam' arthamAM grahaNa karavAno che, je tAtparyano bodha thAya tevo vacanaprayoga che, tethI "mArA vaDe pApa karAyuM che' evo zAbdabodha thAya che; ane '' akSara " arthamAM grahaNa karavAno che, te paNa tAtparyano bodha thAya tevo vacanaprayoga che, tethI huM te pApanuM upazamanA pariNAma dvArA ullaMghana karuM chuM,' evo zAbdabodha thAya che. A rIte baMne akSarothI be svataMtra zAbdabodha thAya che. (III) vaLI " micchA mi dukkaDa' e AkhA zabdaprayogathI pRthagu rUpe "mAruM pApa mithyA thAo" e prakArano eka zAbdabodha thAya che. (I) A rIte : prathama cAra akSarathI eka zAbdabodha 1 (II) chellA be akSarathI pRthagu be zAbdabodha ane (III) "micchA mi dukkaDa'rUpa mukhya vAkyano eka zAbdabodha 1 cAra zAbdabodha thAya che. AnAthI e phalita thAya ke, (1) prastutamAM koI vyakti " micchA mi dukkaDa' vAkyaprayoganA dareka akSaranA arthamAM upayoga rAkhIne cAre prakAranA zAbdabodha karavAmAM upayogavALo hoya to tene "micchA mi dukkaDa" vAkyaprayoganA tAtparyano bodha thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA : 24-25 129 (2) jo "micchA mi dukkaDa' vAkyaprayoganA dareka akSaranA arthamAM upayoga na rAkhe ane "micchA mi dukkaDa' e prakAranA mAtra vAkyaprayoganA arthamAM upayoga rAkhe to "mAruM pApa mithyA thAo" eTalo zAbdabodha thAya che. (3) jo 'micchA mi dukkaDa' vAkyaprayoganA arthamAM paNa upayoga na hoya to mAtra "micchA mi dukkaDa' eTalo vAkyaprayoga mAtra thAya che, paraMtu koI zAbdabodha thato nathI. ahIM " micchA mi dukkaDa' prayogamAM A rIte prathama cAra akSarano anvaya karIne zAbdabodha karavAmAM Ave to ekavAkyatAthI zAbdabodha thAya che, paraMtu temAMthI phakta "mi' akSara laIne mRdumArdavatA karIe to koI tAtparya grahaNa thAya nahi. tethI cAra akSarano bhego anvaya karIne eka zAbdabodha karavo paDe che ane te zAbdabodha karavAthI jIva mArdava-ArjavanA pariNAmavALo thAya che, pharI pApa nahi sevavAnA pariNAmavALo thAya che, cAritranI maryAdA rUpa saMvaranA pariNAmavALo thAya che ane tapUrvaka pApanI jugupsAnA pariNAmavALo thAya che, ane jo A pariNAma prakarSavALo hoya to tatkALa e pApa nAza pAme; ane tene atizaya karavA mATe 'va' ane '" thI be zAbdabodha karavAmAM Ave che arthAt A pAMcamA ane chaThThI akSarathI AgaLamAM artha karyo tevuM tAtparya grahaNa thatuM hovAthI baMne akSarano upara mujaba svataMtra zAbdabodha thAya che. tethI jo "micchA mi dukkaDa" prayoga karanAra jIva artha ane pariNAmamAM yatna karato hoya to, ahIM sAkSAt guru pAse pApa svIkAravAnI koI kriyA nathI to paNa, koIka jIva guru pAse sAkSAt potAnAM pApono svIkAra karato hoya te vakhate jevo nirmaLa adhyavasAya teno hoya, tevo nirmaLa adhyavasAya vyutpanna jIvane "micchA mi dukkaDanA 'ka' akSaranA zAbdabodhathI thAya che; kema ke pApa karAyuM che e prakAranA guru pAse svIkAranA arthane batAvanAra 'ta' arthamAM '' no prayoga che. ane 'ru akSarathI thatA zAbdabodhamAM upayoga hoya to pApathI viruddha evA upazamabhAvamAM yatna karIne te pApanA pariNAmanuM ullaMghana karI zake che, ane "micchA mi dukkaDa' rUpa mULa vAkyathI "mAruM pApa mithyA che" e prakArano adhyavasAya thavAthI pApa pratye dhRNAno bhAva vizeSarUpe thAya che. A rIte cAra zAbdabodhane jANIne upayogapUrvaka "micchA mi dukkaDa' prayoga karavAmAM Ave to cAreya vAkyothI apekSita pariNAmo jIvane avazya thAya che, jethI thayeluM pApa avazya nAza pAme che. Ama, "micchA mi dukkaDam" prayoga karanArane - 1. mRdumArdava pariNAma kevI rIte karavo tenuM jJAna Avazyaka che, 2. doSonuM pharI nahi sevavArUpe sthagana kaI rIte karavuM teno bodha Avazyaka che, 3. cAritranI maryAdAmAM kevI rIte rahevuM teno bodha Avazyaka che, 4. karAyelAM pAponA pratye niMdAno pariNAma kevI rIte karavo teno bodha Avazyaka che, 5. karAyelAM pApono yogya guru pAse svIkAra kevI rIte karavo teno bodha Avazyaka che ane 9. upazamamAM kaI rIte yatna karIne pApanuM ullaMghana thaI zake teno bodha Avazyaka che. eTaluM ja nahIM, paraMtu zAbdabodha karyA pachI "micchA mi dukkaDa" e prayogakALe pariNAmane anukULa dhRti paNa Avazyaka che, jethI thayeluM pApa avazya nAza pAme che.ra4rapA For Personal & Private Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130. mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA: 26 avataraNikA - nanu padavAkyayorarthavattA dRSTA, na tu padaikadezasyApi, tatkathamayamarthavibhAga: ? ityAzaGkAM nirasitumAha - avatAraNikArya - pada ane vAkyanI arthavatA dekhAyelI che, paraMtu padanA eka dezanI paNa arthavatA jovAI nathI, te kAraNathI kevI rIte A prakArano arthavibhAga micchA mi dukkaDamUnA dareka akSarane AzrayIne artha karyo te prakArano arthavibhAga, saMgata thAya ? e prakAranI AzaMkAne nirAkaraNa karavA mATe kahe che - bhAvArtha : 'Ta' pada ane 'ghaTam zAnaya' e prakAranuM vAkya koIka arthano bodha karAve che. tethI 'Ta' pada svanirUpita vAcakatA saMbaMdhathI arthavALuM che Azaya e che ke, sva eTale ghaTa padathI vAcya evo ghaTarU5 artha, tenAthI nirUpita evI vAcakatA ghaTa padamAM che. tethI svanirUpita vAcakatA saMbaMdhathI ghaTarUpa artha ghaTapadamAM rahelo che. ethI ghaTa arthavALuM ghaTapada che, mATe ghaTAdamAM arthavattA che. te niyama pramANe 'ghaTan gAnA' e vAkyamAM paNa svanirUpita vAcakatA saMbaMdhathI arthavattA che, paraMtu ghaTapadanA eka dezarUpa "gha' akSaramAM arthavattA nathI; kema ke "gha' akSarathI koI arthanI upasthiti thatI nathI. tethI micchA mi dukkaDam' prayogamAM dareka akSarathI arthanI upasthiti karIne je arthavibhAga pUrva gAthAmAM batAvyo te kaI rIte saMgata thAya ? e prakAranI AzaMkAne nirAkaraNa karavA mATe graMthakAra kahe che - gAthA : Na ya saMkeyAhINo attho iTTho Na vaNNamittassa / divo ya NirapavAyaM manaNA tANA ya manto tti / / 26 / / chAyA : na ca saMketAdhIno'rtha iSTo na varNamAtrasya / dRSTazca nirapavAdaM mananAt trANAcca mantra iti / / 26 / / anvayArtha : vadhavmatta =ane akSaramAtrano saMvAdaLo saMketa karanAranA abhiprAyane AdhIna satyoartha ja =ISTa nathI ema nahIM=ISTa che, nirapavAthaM ca ane nirapavAda nibaMdha, viTTodaSTa cheanubhUta che. kyAM jovAyelo che ? te batAve che mananA tATI =mananathI ane trANathI=jJAnathI ane pAlanathI manto tti maMtra che, e prakAre (jovAyelo che). 26 For Personal & Private Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAkAra sAmAcArI / gAthAH 26 gAthArtha - ane akSaramAgano, saMketa karanAranA abhiprAyane AdhIna artha ISTa nathI ema nahIM, ISTa che ane nirapavAda daSTa che, manana ane trANathI maMtra che, e prakAre jovAyelo che. ll26l TIkA : ___Nayatti / na ca varNamAtrasya-akSaramAtrasya padaikadezasyeti yAvat, saMketAdhIna: saMketayitrabhiprAyAdhIno'rtho neSTa:-nAbhipretaH, asmAtpadAdayamartho boddhavya ityabhiprAyavadasmAdakSarAdayamartho boddhavya ityabhiprAyasya daNDAnivAryatvAt / na kevalamiSTa eva, nirapavAda-nirbAdhaM, dRSTazca-anubhUtazca, mananAt-jJAnAt, trANAt= pAlanAcca mantra iti / yathA hi mantrapadaM mantravAcakaM, tadakSaradvayaM coktArthadvayavAcakam, tathA prakRte'pi pratyekasamudAyArthobhayabhedo nAsaMbhavIti bhAvaH / TIkArya : patti ..... venivAryatvAn | ' tta' | e gAthAnuM pratika che. padanA eka dezarUpa akSaramAtrano saMketAdhI=saMketa karanAranA abhiprAyane AdhIna, artha ISTa nathI ema nahi=ISTa che. emAM yukti batAve che - A padathI A artha jANavo joIe e abhiprAyanI jema A akSarathI A artha jANavo, e prakAranA abhiprAyanuM daMDathI nivAraNa karI zakAya tema nathI. utthAna : A rIte zabdanA dareka akSaranA artho saMketu AdhIna thaI zake te batAvyuM. have te maMtranA prayogamAM anubhUta paNa che, te batAve che - TIkArya : na vana .... mandra ti / padanA akSaramAtrano artha kevaLa ISTa nathI, ane nirapavAdaHnibaMdha, jovAyelo cheHanubhavAyelo che. ane te anubhava batAve che - mananathI=jJAnathI, ane trANathI=pAlanathI, maMtra, e prakAre maMtra zabdamAM dareka akSarano artha jovAyelo che. utthAna : te maMtramAM pratyeka akSarano artha jovAyelo che, e spaSTa karatAM kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 TIkArya : yathA hi bhAvaH |je pramANe maMtrapada 'maMtra'no vAcaka che, ane tenA be akSara ukta arthadvayanA vAcaka che arthAt 'maMtra'no 'ma' akSara mananano vAcaka che ane 'tra' akSara trANano vAcaka che, te pramANe prakRtamAM paNa='micchA mi dukkaDam'mAM paNa, pratyeka ane samudAyanA artharUpa ubhayabheda asaMbhavita nathI, e prakArano bhAva che='micchA mi dukkaDam'nA pratyeka akSaramAM artha ane AkhA vAkyano artha e rUpa ubhaya artho asaMbhavita nathI e prakAranuM tAtparya che. ..... mithyAkAra sAmAcArI / gAthA : 26 bhAvArtha : yatti / na ca varNamAtrasya nA saMmavIti mAvaH / sudhInA kathanano bhAva A pramANe che : avataraNikAmAM zaMkA karI ke pada ane vAkyanA artho thAya che, paraMtu dareka padanA pratyeka akSarano artha kevI rIte thaI zake ? ane tethI 'micchA mi dukkaDam' prayogamAM pratyeka akSarano artha karIne ane AkhA vAkyano artha karIne je cAra prakArano zAbdabodha karyo, te saMgata thAya nahi. tenA samAdhAnarUpe graMthakAra kahe che ke, koI vyakti padanA dareka akSaramAM saMketa kare ke A akSarathI A arthabodha karavo che, to pratyeka akSarathI paNa bodha thaI zake che. jema A padathI A arthano bodha karavo, ema abhiprAya thaI zake che, tema vAkyanA dareka akSarane grahaNa karIne te te akSarathI te te arthabodha karavAno koI saMketa kare to te pramANe paNa bodha thaI zake che. mATe A prakAranA koInA abhiprAyane koI daMDo laIne niSedha kare ke A prakA2no saMketa ka2vo nahi, to te thaI zake nahi; kema ke saMketa karavo e saMketa karanAranI IcchAne AdhIna che. vaLI, A saMketa jema saMketa karanAra vyakti potAnI IcchA pramANe karI zake che, tema lokamAM prasiddha paNa che. ane te batAve che : jema 'maMtra' zabda che, temAM be akSaro cheH (1)'p' akSara e mananano vAcaka che ane (2) 'tra' akSara e trANano vAcaka che ane Akho 'maMtra' zabda 'maMtra' padArthamAM rUDha che. Azaya e che ke, je vyaktie koI maMtra sAdhelo hoya te vyakti te maMtra bole to te vakhate maMtrAkSaromAM tenuM manana cAlatuM hoya che, je jJAnAtmaka pariNAma che; ane te maMtrathI je kArya thAya tema hoya te kAryanI siddhi thAya che, te pAlanarUpa che. jema jhera utAravAno maMtra jeNe siddha karyo hoya ane te maMtranuM manana kare tyAre jherathI tenuM rakSaNa thAya che. tethI 'maMtra' zabdanA dareka akSarano bhAva maMtramAM rahelo che ane Akho 'maMtra' zabda vyaktie sAdhela maMtrano vAcaka che. ahIM vizeSa e che ke, koI vyaktine devatAe vacana ApeluM hoya ke, "tuM mAruM jyAre smaraNa karIza tyAre huM tane sahAya karIza," te vakhate te devatAnuM mananuM kare ke smaraNa kare to te devatA AvIne tene sahAya paNa kare che arthAt rakSaNa paNa kare che, chatAM te devatAne maMtra kahevAto nathI, paraMtu sAdhanA karIne siddha karelA maMtra zabdamAM maMtra rUDha hoya che. tethI sahAya karanAra devatAmAM manana karavAthI trANa zakti hovA chatAM maMtra For Personal & Private Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA : 26 133 zabdano prayoga thato nathI. je rIte maMtrapada siddha karelA maMtrano vAcaka che ane tenA be akSaro svataMtra arthanA vAcaka che, tema micchA mi dukkaDam'mAM paNa AkhA vAkyano artha ane dareka akSarano artha asaMbhavita nathI. mATe pUrvamAM graMthakAre je "micchA mi dukkaDam'nA cAra prakAranA zAbdabodha batAvyA, te saMgata che. TIkA : __ nanu paGkajAdipadavanmantrAdipadAnAmastu yogarUDhibhyAmubhayArthabodhakatvam, prakRte tu naivamiti cet ? nanu tathApi mAMsa iti padAt ""pretya mAM sa bhakSayitA yasyA'haM mAMsamadmi" iti asyArthasya kathamupasthitiH ? na hyatra yogarUDhiH, yogArthAvacchinnarUDhyarthAbhAvAt / smArttaniruktavazAttathAbodho'pIti ced ? ArSaniruktavazAdasmAkamapyuktabodho nAnupapanna iti dik / TIkArya : nanuM' thI pUrvapakSI zaMkA kare che ke, paMkaja Adi padanI jema maMtrAdi padone vaLI yoga vyutpatti, ane rUDhi dvArA ubhaya arthamAM bodhakapaNuM pratyeka akSaranA arthanuM bodhakapaNuM ane AkhA zabdanuM bodhakapaNuM thAya, paraMtu prakRtamAM ema nathI=micchA mi dukkaDam prayogamAM yoga ane rUDhi nahi hovAne kAraNe ubhaya arthamAM bodhakapaNuM nathI. tene graMthakAra kahe che ke, jo tuM Ama kahe che to paNa mAMsa e prakAranA padathI "jenuM mAMsa huM khAuM chuM, te mane paralokamAM bhakSaNa karanAro thaze," e prakAranA A arthatI kevI rIte upasthiti thaze? arthAt jo "micchA mi dukkaDammAM yoga ane rUDhi nahi hovAne kAraNe ubhayArthabodhakapaNuM nathI, to 'mAMsamAM paNa ubhayArthabodhanI upasthiti thaI zake nahi; kema ke ahIM mAMsa zabdathI thatA ubhayArthanA bodhamAM yoga ane rUDhi nathI. temAM yukti batAve che - yogArtha avacchinna rUDhi arthano abhAva che-mAMsa zabdathI thatA ubhayArthabodhamAM yogArtha avacchinna rUDhi arthano abhAva che. tenA javAbarUpe pUrvapakSI kahe che ke, smArtaniruktatA vazathI te prakAre paNa bodha che smRtimAM kahelI vyutpattinA vazathI mAMsanA pratyeka akSarano ane mAMsa' zabdano bodha paNa che, to graMthakAra kahe che ke, ArSaniruktanA vAzathI=ArSapuruSa evA bhadrabAhusvAmIjInA graMthamAM batAvela vyutpattinA vazathI, amane paNa ukta bodha=" micchA mi dukkaDam'nA pratyeka akSarano ane samudAyano bodha, anupapanna nathI=aghaTamAna nathI, e prakAre dizAsUcana che. * paMnAri' ane 'maMtrAri' ahIM 'saddhi thI zrAvaka ke brAhmaNa padanuM grahaNa karavuM. * tathAvopoDa"i ahIM kavi' thI e kahevuM che ke, smArtanirukta na hoya to bodha na thAya, paNa smArtanirUktanA vazathI bodha paNa thAya che. * mAM sa bhakSayitA'mutra yasya mAMsamihAmyaham / etanmAMsasya mAMsatvaM pravadanti manISiNaH (manusmRti) For Personal & Private Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAkAra sAmAcArI | gAthA : 26 pUrvamAM graMthakAre sthApana karyuM ke, maMtramAM jema dareka akSarathI zAbdabodha thAya che ane AkhA maMtrapadathI paNa zAbdabodha thAya che, te rIte 'micchA mi dukkaDam'mAM paNa pratyeka akSarane AzrayIne ane AkhA vAkyane AzrayIne zAbdabodha thaI zake. tyAM 'nanu' thI pUrvapakSI zaMkA kare che ke, 'paMkaja' padamAM yoga ane rUDhi baMne che. te A pramANe - 134 bhAvArtha : 'paMka' zabda kAdavano vAcaka che ane 'ja' zabda janmano vAcaka che. tethI yogathI-vyutpattithI, 'kAdavamAM je pedA thayela hoya te paMkaja kahevAya' ane te pramANe artha karIe to kAdavamAM pedA thayela sarva padArtho paMkaja zabdathI vAcya bane. Ama chatAM tyAM rUDhi paNa che, je kAdavamAM pedA thayelA kamaLa mAtrane paMkaja zabdathI vAcya kare che. tethI yoga ane rUDhi dvArA paMkajathI 'paMka' ane 'ja' e traNa akSaronA be arthano bodha ane paMkajarUpa AkhA zabdanA arthano bodha thAya che. (1) 'maMtra' zabda sAdhanA karIne siddha karAtA maMtrano vAcaka che. (2) 'maMtra' zabdanA be akSaro vyutpattithI manana ane trANanA vAcaka che. mATe 'paMkaja' AdinI jema 'maMtra' zabdamAM be arthano bodha thaI zake, ane micchA mi dukkaDam mAM yoga ane rUDhino saMbhava nahi hovAthI pratyeka akSarano ane AkhA vAkyano svataMtra bodha thaI zake nahi, paraMtu 'micchA', 'mi' ane 'dukkaDam' e traNa pado dvArA banelA eka vAkyano bodha thaI zake. A prakAranI pUrvapakSInI zaMkAne sAme rAkhIne graMthakAra kahe che 'paMkaja'nI jema 'maMtrAdi' padamAM yoga ane rUDhi dvArA ubhaya arthano bodha thaI zake che, tema yoga ane rUDhi dvArA 'micchA mi dukkaDam' prayogamAM ubhaya arthano bodha na thaI zake to paNa tArA matamAM 'mAMsa' zabdathI ubhaya arthano bodha kaI rIte thaI zake ? kema ke tyAM paNa yoga ane rUDhi baMnenI saMgati nathI. tethI mAMsa zabdathI mAMsarUpa padArthanI upasthiti thaI zake, paNa "jenuM mAMsa huM khAuM chuM te paralokamAM mAruM bhakSaNa ka2nA2 thaze" evo arthabodha thaI zakaze nahi, ane mAMsa zabdanA be artho manusmRtinA vacanathI thaI zake che. tethI pUrvapakSI kahe ke, 'mAMsa' zabdamAM yoga ane rUDhi dvArA ubhaya arthabodha nahi thaI zakavA chatAM 'mAMsa' zabdathI mAMsa padArthano bodha thaI zake che, ane manusmRtimAM karAyelA vyutpattinA vazathI 'mAM' ane 'sa' be akSaranA be svataMtra arthano paNa bodha thaI zake che. tethI 'mAMsa' zabdathI jema mAMsa padArthanI upasthiti thAya che, tema mAMsa khAvAnuM phaLa potAne janmAMtaramAM e maLaze ke, jenuM mAMsa pote khAya che te vyakti janmAMtaramAM potAnuM mAMsa khAze, tenI upasthiti paNa thAya che. tethI graMthakAra kahe che ke, jema manusmRtimAM batAvela vyutpattinA vazathI 'mAMsa' zabdanA arthano bodha thaI zake che, tema ArSa puruSanA vacanamAM batAvela vyutpattinA vazathI 'micchA mi dukkaDam' vAkyaprayogathI paNa gAthA-25mAM batAvela bodha thaI zake. For Personal & Private Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA: 26 ahIM vizeSa e che ke, manusmRtimAM "mAMsa' atyaMta heya che e batAvavA mATe mAMsa khAvAnuM phaLa zuM prApta thAya, e batAvavA arthe 'mAMsa' zabdanA be akSarone grahaNa karIne kahyuM ke, mAM mane, rakta, mAMsa mane te janmAMtaramAM bhakSaNa karaze jenuM mAMsa huM khAuM chuM. te rIte bhadrabAhusvAmIe, thayelAM pAponA nAza mATe kayA bhAvo jarUrI che ke jethI te bhAvomAM yatna karAya to pApono nAza thAya, te bodha karAvavA arthe "micchA mi dukkaDam' zabdane grahaNa karyo, ane te arthane kahenAra 'mithyA me tukRtam' ItyAdi anya prayogono niSedha karIne, "micchA mi dukkaDam' zabdaprayoganA pratyeka akSarathI te te bhAvone abhivyakta karyA, jethI te dareka akSarane avalaMbIne jo koI jIva upayogavALo bane to "micchA mi dukkaDam'nA pratyeka akSarano artha grahaNa karatAM traNa zAbdabodha thaI zake, ane AkhA vAkyathI eka zAbdabodha thaI zake; ane jo koI jIva te prakAranA zAbdabodhamAM upayukta thaIne te zAbdabodhane anurUpa bhAvamAM yatna karI zake to "micchA mi dukkaDam' prayogakALamAM pApa avazya nAza pAme. e prakAranA Azayane sAme rAkhIne pU. bhadrabAhusvAmI viziSTa vyutpatti dvArA " micchA mi dukkaDam' zabdanA dareka akSarathI zAbdabodha karAve che, je asaMgata nathI. TIkA : syAdetat-padajJAnasyaiva zAbdabodhaM prati hetutvAt kathamapadAdarthopasthiti: ? iti cet ? na, ekavarNasyApi padasya darzanena 'varNasamudAya: padam' iti niyamAbhAvAt / 'zaktimat padam' ityabhyupagame tu na kSatiH, abhiprAyavizeSarUpAyA arthAntararUpAyA vA tasyA varNamAtre'pyanapAyAt / TIkArya : cAvetat .... ninAmAvAn ! pUrvapakSInA mate A thAya - padajJAna ja zAbdabodha pratye hetu hovAnA kAraNe "micchA mi dukkaDam' zabdaprayoganA pratyeka akSara apada hovAthI kevI rIte dareka akSarathI arthanI upasthiti thaI zake ? e pramANe pUrvapakSI kahe to graMthakAra kahe che ema na kahevuM; kema ke eka varNavALA padanuM darzana hovAne kAraNe varNano samudAya pada che, e prakAranA niyamano abhAva che. * 'vasthApi' ahIM 'pi thI samudAyano samuccaya karavo. utthAna : ahIM zaMkA thAya ke, eka varNa pada hovA chatAM "micchA mi dukkaDam mAM vaparAyelA varSo padarUpa nathI, paraMtu padanA avayavarUpa akSaro che. ethI "micchA mi dukkaDam" zabdaprayoganA pratyeka akSarane padarUpe svIkArI zakAya nahi ane tethI tenAthI zAbdabodha thaI zake nahIM. A prakAranI zaMkAnA nivAraNa mATe kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 TIkArtha H zaktimat na kSatiH, zaktivALuM pada che, e pramANe svIkAramAM vaLI kSati tathI=micchA mi dukkaDam zabdaprayoganA pratyeka akSara te te arthabodha karAvavAnI zaktivALA hovAthI dareka akSarane padarUpe svIkAravAmAM kSati nathI. ***** mithyAkAra sAmAcArI / gAthA : 26 utthAna : ahIM prazna thAya ke 'micchA mi dukkaDam' zabdaprayoganA pratyeka akSaramAM zakti che, te vAta prasiddha nathI. tethI dareka akSa2mAM arthabodha karAvavAnI zakti che, tema kaI rIte svIkArI zakAya ? tethI kahe che - TIkArtha abhiprAya napAyAt, abhiprAya vizeSarUpa athavA arthAntararUpa evI teNIno-zaktino, varNamAtramAM paNa='micchA mi dukkaDam' zabdaprayoganA pratyeka varNamAtramAM paNa, anapAya che=pratyeka varNamAtramAM paNa tevA prakAranI zaktino abhAva nathI. * 'varNamAtreDapthanavAyAt' ahIM 'pi' thI samudAyano samuccaya che. bhAvArtha : graMthakAra pUrvapakSIne kahe che : tArA mate A pramANe thaI zake ke, zAbdabodha pratye padajJAna ja hetu che, tethI 'micchA mi dukkaDam' vAkyaprayogamAM vartatA pratyeka akSarathI arthanI upasthiti thaI zake nahi; kema ke micchA mi dukkaDamUnA pratyeka akSara pada nathI, paraMtu padanA avayava che. Azaya e che ke, 'micchA mi dukkaDam'mAM 'micchA', 'mi' ane 'dukkaDam' e traNa pado che ane je vyaktine A traNe padonuM jJAna hoya tene 'micchA mi dukkaDam' prayogathI "mAruM pApa mithyA thAo," e prakArano zAbdabodha thAya che. paraMtu A traNe padonA je akSaro che, te pado nathI. tethI apadarUpa evA akSarothI arthanI upasthiti thaI zake nahi. A prakAranA pUrvapakSInA matane sAme rAkhIne graMthakAra kahe che ke, tAre ema na kahevuM; kema ke eka varNarUpa paNa pada dekhAya che. mATe 'varNano samudAya te pada' evA niyamano abhAva che. graMthakArano Azaya e che ke, be-traNa akSarono samudAya hoya e ja pada kahevAya evo niyama nathI, paraMtu eka varNa paNa padarUpa hoya che. jema 'kha' e prakArano eka varNa paNa 'AkAza'rUpa arthano bodha karAve che. tethI 'micchA mi dukkaDam' zabdaprayogamAM vartatA dareka akSara padarUpa che. mATe te akSarothI arthanI upasthiti thaI zake che. ahIM pUrvapakSI kahe: 'kha' e prakArano eka akSara zabdarUpe prasiddha che, tethI eka akSa2vALuM pada ame paNa svIkArIe chIe, topaNa 'micchA mi dukkaDam'mAM vartatA pratyeka akSara padarUpa prasiddha nathI, paraMtu 'micchA' 'mi' ane 'dukkaDam' e traNa pado prasiddha che. mATe 'micchA mi dukkaDam'nA pratyeka akSarane pada kahI For Personal & Private Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA: 26 zakAya nahi. tethI tenA pratyeka akSarathI arthanI upasthiti thaI zake nahi. tene graMthakAra kahe che : zaktivALuM hoya te pada che ema svIkArIe to "micchA mi dukkaDam'nA dareka akSarano pada tarIke svIkAra karI zakAya tema che. Azaya e che ke, "micchA mi dukkaDam' prayogamAM vartatA dareka akSaramAM te te prakArano arthabodha karAvavAnI zakti che. tethI "micchA mi dukkaDam' prayoganA dareka akSara zaktivALA che, mATe tene pada svIkAravAmAM koI doSa nathI.tethI 'micchA mi dukkaDam' prayogathI cAra prakAranA zAbdabodha pUrvamAM kahyA te saMgata che. * ahIM prazna thAya ke, "micchA mi dukkaDam' prayogamAM pratyeka akSaramAM zakti che, temAM pramANa zuM? tethI kahe che - abhiprAyavizeSarUpa athavA arthAntararUpa-vAcaka zabda ke akSara karatAM arthAntararUpa arthAt svataMtra zaktirUpa, evI zaktinuM varNamAtramAM paNa sadbhAva che=astitva che. Azaya e che ke, A padathI A arthabodha karavo joIe, e prakArano te te padomAM Izvarano saMketa che, e prakAranI taiyAyikanI mAnyatA che. tethI jema IzvaranA saMketarUpa abhiprAyavizeSane kAraNe te te ghaTAdi padothI te te ghaTAdi arthono bodha thAya che, te rIte "micchA mi dukkaDam' zabdaprayoganA pratyeka akSaramAM ArSapuruSano saMketa che ke A akSarathI A arthano bodha karavo, ane A abhiprAyavizeSarUpa zakti "micchA mi dukkaDam' zabdaprayoganA pratyeka akSaramAM rahelI che. tethI micchA mi dukkaDam prayogathI cAra prakArano zAbdabodha thaI zake che. A rIte taiyAyikanI mAnyatAne svIkAranAra nayadRSTithI samAdhAna karIne have zaktine svataMtra padArtha mAnanAra anya darzananI nayadRSTine sAme rAkhIne kahe che : athavA to dareka akSaramAM te akSaranI svataMtra evI zakti rahelI che, je zakti abhiprAyathI pedA thayelI nathI paraMtu dareka akSaramAM te akSarothI arthAntararUpa zakti che, tethI te zaktine kAraNe te prakArano zAbdabodha thAya che. tema prastutamAM "micchA mi dukkaDam' zabdaprayoganA pratyeka akSaramAM te te prakAranI svataMtra zakti rahelI che, jenA kAraNe "micchA mi dukkaDam' zabdaprayoganA dareka akSarathI arthabodha thAya che; Ama chatAM je vyaktine te akSaromAM rahelI zaktinuM jJAna na hoya tene arthabodha thato nathI, tethI upadeza dvArA te zaktinuM jJAna karAvavAmAM Ave che. jema, "ghaTa' padamAM ghaTarU5 arthano bodha karAvavAnI zakti che, to paNa jene te zaktinuM jJAna na hoya tene "ghaTa' padathI ghaTarUpa arthanI upasthiti thAya nahi, ane jene upadezAdi dvArA ghaTa padamAM rahelI zaktino bodha thAya che, tene ghaTa padathI ghaTa arthano bodha thAya che; tema prastutamAM micchA mi dukkaDa zabdaprayoganA pratyeka akSaramAM zakti che ane ArSanA vacanathI te zaktino bodha thAya che ane tethI tenA dareka akSara dvArA te akSaramAM rahelI zaktinA bodhavALA jIvane arthabodha paNa thAya che. ahIM abhiprAyavizeSarUpa ke arthAtararUpa zaktivALuM pada svIkAryuM teno Azaya A pramANe che - zakti be prakAranI che: For Personal & Private Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 mithyAkAra sAmAcArI | gAthA 26 (1) abhiprAyavizeSarUpa zakti : "maprAthavizeSarUpA" "A padathI A bodha karavo" te prakArano koI vyaktino abhiprAyavizeSa te te zabdaviSayaka hoya, te abhiprAyavizeSarUpa zakti che. (2) arthAtararUpa zakti : arthAntararUpa" dareka zabdamAM cokkasa arthano bodha karAvavAnI zakti che, je te zabdathI svataMtra che, ane je zabdamAM je zakti rahelI che te zabdathI te arthano bodha thAya tevuM te zaktinuM sAmarthya che, te arthAtararUpa zakti che. te rIte " micchA mi dukkaDama" e prayoganA dareka akSaramAM paNa dareka akSaranI svataMtra zakti che, te paNa arthAtararUpa zakti che. TIkA : atha pratyekamakSarANAmarthavattve pratyekaM syAdyutpattiprasaGgaH, dhAtuvibhaktivAkyavarjArthavattvena tasya nAmatvAditi cet ? na, tatrArthavatpadasya yogArthavatparatvAditi, adhikamasmatkRtA'dhyAtmamataparIkSAyAmavaseyam / / 26 / / TIkArya : 'Atha' thI zaMkA kare che ke, "micchA mi dukkaDam' zabdaprayoganA pratyeka akSarano artha hote chate pratyeka akSarane saMskRtamAM nAmane lagADavAmAM AvelI vibhaktiorUpa caDhi pratyayonI=prathamA Adi vibhaktionA "si' Adi pratyayonI, utpattino=prAptino, prasaMga Avaze; kema ke dhAtu, vibhakti ane vAkyone choDIne je arthavALA hoya tenuM nAma paDyuM che. A prakAre pUrvapakSI kahe to graMthakAra kahe che Ama na kahevuM; kema ke tyAM=nAmamAM, arthavat padanuM yogArthavardharapaNuM vyutpatti arthavALApaNuM, che. "ti' zabda zlokanI samApti arthe che ane A viSayamAM adhika graMthakAra vaDe karAyela 'adhyAtmamataparIkSAthI' jANavuM. I26I bhAvArtha : pUrvamAM sthApana karyuM ke, "micchA mi dukkaDam" vAkyaprayoganA pratyeka akSaramAM zakti che, mATe zaktivALuM pada svIkArIne dareka akSarane laIne vAkyanA cAra prakAranA zAbdabodha thaI zake che. tyAM koI 'Atha thI zaMkA kare ke, "micchA mi dukkaDam' zabdaprayoganA pratyeka akSara jo arthane batAvatA hoya to pratyeka akSarane saMskRtanA niyama pramANe vibhaktino pratyaya lAgavo joIe, to te akSarathI zAbdabodha thaI zake. jema paTaunaya' e prayogamAM 'ghaTa' zabdathI dvitIyA vibhakti lAgIne zAbdabodha thAya che. paraMtu ghaTa padane koI vibhakti lagADyA vinA ghaTa mAnI e prakArano prayoga karavAmAM Ave to tenAthI zAbdabodha thAya nahi. tema "micchA mi dukkaDammAM prathama cAra akSara grahaNa karIne eka zAbdabodha tyAre thaI zake ke dareka akSarane vibhaktino koI pratyaya lAgelo hoya. A rIte '3tha' thI zaMkA kare che ane temAM yukti Ape che: je dhAtuthI, vibhaktithI ane vAkyathI juduM hoya ane arthavALuM hoya te haMmezAM nAma hoya che ane nAmane saMskRtanAM 'si' Adi pratyaya lAge che. te rIte " micchA mi dukkaDammAM mi, chA Adi zabdo dhAtu nathI, vibhakti nathI ane vAkyo paNa nathI, Ama chatAM tamo tene arthavALA kaho cho. jo tame tene arthavALA kaho For Personal & Private Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA : 27 to te akSarone nAmarUpe svIkAravA paDe ane nAmarUpe svIkAro to zAbdabodha karavA mATe vibhaktinA pratyayo lagADIne vAkya banAvavuM paDe. tethI "micchA mi dukkaDamunA cAra akSarothI eka zAbdabodha svIkAravA mATe mi, chA, mi traNa akSarone koIka vibhaktino pratyaya lagADavo paDe, ane cothA "dune dhAturUpe svIkArIe to eka zAbdabodha thaI zake. paraMtu tamArA "micchA mi dukkaDam" prayogamAM dareka akSarane vibhaktinA pratyayo nathI, mATe te akSarothI zAbdabodha thaI zake nahi. A prakArano pUrvapakSIno Azaya che. tene graMthakAra kahe che ke Ama na kahevuM. temAM mukti Ape che -- arthane batAvanArAM evAM nAmo haMmezAM vyutpatti arthavALAM hoya che. jema, 'Ta' zabda che, te ghaTazveSTAyA" e prakAranI vyutpattithI 'ghaTa' zabda banyo, ane evA vyutpatti arthavALAM nAmone "si" Adi pratyayo lAge che. jyAre amArA "micchA mi dukkaDam' prayogamAM vyutpatti arthavALA akSaro nathI, paraMtu vizeSa AzayathI bhadrabAhusvAmIe te te akSaromAM saMketa karyo che, tethI "micchA mi dukkaDam prayoganA dareka akSaramAM zakti che. Ama chatAM dareka akSara vyutpatti arthavALA nathI, tethI yogArthavALA nathI ane je yogArtha hoya tene 'li' Adi pratyaya lAge. paraMtu bhadrabAhusvAmIjIe vizeSa AzayathI "micchA mi dukkaDuM' prayoganA pratyeka akSaramAM saMketa karyo che, mATe "micchA mi dukkaDa' prayoganA dareka akSarane vibhaktinA pratyaya lAgatA nathI, chatAM pUrvamAM batAvela cAreya zAbdabodha thaI zake che. riphA avataraNikA: atha yaduktamapunaHkaraNasaGgatasyAsya phalahetutvamiti tad vyatirekato draDhayitumAha - avataraNiyArtha:apunaHkaraNasaMgata evA AnuM=' micchA mi dukkaDaM prayoganuM, phaLahetupaNuM pApanAzarUpa phaLanuM hetupaNuM, je gAthA-22mAM kahevAyuM che, tene vyatirekathI daDha karavA mATe kahe che - arthAt jo te pariNAma pharI pApa nahi karavAnA pariNAmathI yukta na hoya to te "micchA mi dukkaDam'no prayoga pApanAzarUpa phaLano hetu thato nathI, paNa anarthano hetu thAya che. tenAthI e phalita thAya che, nirjarAnA arthIe pharI nahi karavAnA pariNAmapUrvaka micchA mi dukkaDam ApavuM joIe. te batAve che - gAthA : AbhogA puNakaraNe nUNaM micchukkaDe bhave micchaa| mAyAniyaDI ya tao micchattaM pi ya jao bhaNiyaM / / 27 / / chAyA : AbhogAt punaHkaraNe nUnaM mithyAduSkRtaM bhavenmithyA / mAyAnikRtizca tato mithyAtvamapi ca yato bhaNitam / / 27 / / For Personal & Private Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 anvayArtha -- nAmot=upayogathI punarai=pharI pApa karavAmAM nUnaM=nakkI micchus=micchA mi dukkaDaMno prayoga micchA mave=mithyA thAya=mRSAvAda thAya to ya=ane tenAthI=mithyAduSkRtanuM dAna ApavAthI mAyAnivRtti=mAyArUpa ja (kapaTarUpa ja) nikRti che=paravaMcata che mitta pi ya=ane mithyAtva paNa che. no LiyuM=je kAraNathI kahevAyuM che=upadezamALA Adi graMthamAM kahevAyuM che. / / 27 / / gAthArthaH mithyAkAra sAmAcArI / gAthA : 27 upayogathI pharI pApa karavAmAM nakkI micchA mi dukkaDaMno prayoga mithyA thAya ane te mithyAduSkRtanuM dAna ApavAthI mAyArUpa ja paravaMcana che ane mithyAtva paNa che; je kAraNathI kahevAyuM che. II27]] TIkA H gAmotti / motu=payot, punaHrane=mithyAvutavAnAnantAM pApAcaraNe, nUnaM=nizvita, micchukkaDaM iti prAkRtazailIvazAnmithyAduSkRtaM ( bhavet mithyA) mRSAvAdo vyalIkabhASaNam, "na punaH kariSyAmi " iti pratijJAya tadatikramAt / TIkAryaH 'gAmo tti'| e gAthAnuM pratika che. AbhogathI=upayogathI, pharI karavAmAM=mithyAduSkRtadAna pachI pharI pApaAcaraNamAM,micchunuM= mithyAduSkRtaprayoga, nUnaM=nakkI, mRSAvAda=jUThuM bolavArUpa, mavet=thAya; kema ke "pharI pApa karIza nahIM" e prakAranI pratijJA karIne teno=pratijJAno, atikrama che. noMdha :- prAkRtazailInA vazathI 'micchA yuvas' nuM 'micchuvaDa' karyuM che. bhAvArtha: A sAdhunI micchAkAra sAmAcArI che ane sAdhu anAbhogAdithI saMyamamAM skhalanA pAme tyAre mithyAduSkRtadAna Ape che. paraMtu mithyAduSkRtadAna ApyA pachI pharI te pApa upayogathI seve arthAt "A pApa mArA saMyamanA pariNAmathI viruddha che" tema jANavA chatAM pApa pratyenA balavAna AkarSaNane kAraNe pharI te pApa seve, to teNe je mithyAduSkRta ApyuM che te mRSAbhASaNarUpa che; kema ke 'micchA mi dukkaDaM' prayogathI "pharI te pApa huM karIza nahIM" e pratijJA karavAmAM Avela che. Ama chatAM, A mArI pratijJAthI viruddha che ema jANIne paNa pharI te pApa seve to mithyAduSkRta vakhate karAyela pratijJAno atikrama thAya che, tethI 'micchA mi dukkaDaM'no prayoga mRSAvAdarUpa bane che. jema koI jIva upavAsanuM pratyAkhyAna grahaNa kare ane pachI bhUkha lAgatAM jamavA besI jAya to e prApta thAya ke, teNe je pratyAkhyAna grahaNa karyuM che, te mRSAvAda rUpa che. tema prastutamAM anAdi For Personal & Private Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA 27 saMskArane kAraNe sAdhuthI koI doSa sevAI gayo ane jo tene pazcAttApa thAya to pharI nahIM karavAnA pariNAmapUrvaka te "micchA mi dukkaDa' Ape che, je pharI pApa nahIM karavAnI pratijJArUpa che. Ama chatAM pharI upayogapUrvaka kare to tenI pratijJA mRSAvAdarUpa bane che. je jIva micchA mi dukkaDa' ApyA pachI A pApa che ema jANIne te pharI pApa kare che, te jIve jyAre "micchA mi dukkaDa' ApeluM tyAre pharI pApa nahIM karavAno pariNAma karyo na hato, phakta pratijJA karelI hatI. tethI tenI te pratijJA mRSAvAdarUpa bane che. te A rIte - jema koI sAdhu avazyakArya mATe "AvasahI' prayoga karIne vasatithI bahAra jAya tyAre huM avazya kArya mATe jAuM chuM tevI pratijJA kare che, ane te avazyakArya nirjarAne anukULa hoya te hoI zake, anya nahIM; ane te kArya samitiguptinI maryAdApUrvaka karavAmAM Ave to nirjarAne anukULa thAya, anyathA nahi. AvuM jene jJAna che te sAdhu "AvasyahI prayoga karIne IryAsamitipUrvaka te kArya arthe jatA hoya, Ama chatAM pramAdathI koIka samitimAM alanA thaI jAya to tenI AlocanAkALamAM upasthiti karIne micchA mi dukkaDuM Ape che. have pharI bIjI vAra "AvasyahI" prayoga karIne te sAdhu jatA hoya tyAre paNa, samiti mATe atyaMta yatanA rAkhatA hoya to paNa, pharI pharI skUlanAo thAya to te skUlanAo anAbhoga ane sahasAkarathI thAya che, ane vAraMvAra te skUlanAnI niMdA karI karIne te sAdhu skUlanAnI alpatA kare che. tethI te sAdhunI skUlanA kramasara ochI ochI thAya che. tethI pUrva jevuM duSkatanuM sevana pharI tenuM nathI, paraMtu anAbhoga ane sahasAtkArathI sevana che, mATe tene mRSAvAda nathI. have te sAdhu "AvasyahI bolyA pachI te kArya karavA jatAM samitinI koI maryAdAnI upasthiti rAkhe nahIM, ane upAzrayamAM AvyA pachI pote sevela asamitionI upasthiti karIne niMdA kare, ane pharI bIjI vAra paNa "AvasyahI' karIne asamitinI upekSA karIne gamana kare, to tevA sAdhune mRSAvAdanI prApti thAya; kema ke te sAdhue "AvasahI' prayogathI je pratijJA karela te pratijJAnI maryAdAne pALavA mATe koI yatna karela nathI, ane pUrvamAM je skUlanAnuM "micchA mi dukkaDa" ApyuM, te asamitirUpa skUlanAo pharI te rIte seve che. tethI tenI te asamitinI AcaraNA batAve che ke, pUrvamAM teNe Apela "micchA mi dukkaDa" mRSAvAdarUpa che. vaLI je sAdhu AvasahI' prayoga karIne koI kArya mATe bahAra jAya che, ane mAtra te kArya karavA pUrato teno upayoga che paraMtu te kAryane anurUpa samitino koI bodha nathI, tene to pote zenI pratijJA karI che tenuM paNa jJAna nathI, mAtra "AvasyahI' prayoga mAre karavo joIe eTaluM jJAna che; ane te kArya karyA pachI te kAryanI AlocanA kare che te paNa zabdamAtrathI AlocanA kare che, paraMtu potAnA karAyelA kAryamAM zuM asamitirUpa skUlanA thaI che tenI paNa tene upasthiti nathI, ane "micchA mi dukkaDa' prayoga kare che tyAre paNa pote zenuM "micchA mi dukkaDa' Ape che tenI paNa upasthiti nathI, vaLI pote pharI pApa nahi karavAnI pratijJA kare che tenI paNa upasthiti nathI, mAtra "micchA mi dukkaDa' Ape che ne pharI pharI te pApa seve che. tethI jema koI bALaka upavAsanuM pratyAkhyAna grahaNa kare ane mAre Aje khAvAnuM nathI evuM tene koI jJAna nathI, For Personal & Private Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA : 27 paNa mAtra mAre Aje upavAsanuM pratyAkhyAna che temAM tene saMtoSa che, ane bhUkha lAge tyAre ArAmathI khAI paNa le che, te bALakanA pratyAkhyAna jevuM te sAdhunuM mithyAduSkRtanuM dAna che. utthAna : 'micchA mi dukkaDaM' ApyA pachI upayogapUrvaka pharI te pApanA sevanamAM jema mRSAvAda che tema mAyA paNa che, te batAvavA arthe kahe che TIkA H tathA punarAsevya kSullakakulAlajJAtena mithyAduSkRtadAne tato- mithyAduSkRtadAnAt, mAyaiva = kapaTameva, nikRtiH=paravaJcanam, sa hi duSTAntarAtmA nizcayatazcetasA'nivRtta eva gurvAdiraJjanArthaM mithyAduSkRtaM prayacchatIti / TIkArtha H te prakAre pharI Asevana karIne-pUrvamAM je prakAre pApa karyuM hoya te prakAre pharI pApanuM sevana karIne, kSullaka sAdhu ane kuMbhAranA dRSTAMtathI mithyAduSkRtanuM dAna apAye chate, tenAthI= mithyAduSkRtadAnathI, mAyA ja=kapaTa ja, nikRti=paravaMcana, arthAt mAyArUpa ja paravaMcata che. temAM yukti batAve che - kharekhara duSTa antarAtmA evo te=sAdhu, nizcayathI citta dvArA pApathI anivRtta ja guru AdinA raMjana mATe=khuza karavA mATe, mithyAduSkRta Ape che. ethI karIne te mithyAduSkRtanuM dAna mAyA che. 'prayacchatIti' prayati pachInuM 'ti' hetu arthamAM che. * 'nurvAviragnanArtha' ahIM upalakSaNathI potAnA karAyelA pApanA anarthamAMthI bacavAmAtranA AzayathI paNa 'micchA mi dukkaDaM' ApatA hoya teno saMgraha che, ane 'vi' thI lokaraMjananuM grahaNa karavuM. bhAvArtha: kuMbhAranA ghaDA phoDanAra kSullaka sAdhunA prasiddha dRSTAMtathI, cAritranI skhalanAnuM 'micchA mi dukkaDaM' ApyA pachI pharI pUrvanI jema te kRtya sevato hoya to te mAyArUpa paravaMcana che. Azaya e che ke je sAdhuthI kvacit pApasevana thaI gayuM to paNa pAchaLathI tene pazcAttApa thAya, ane tenA kAraNe haiyAnA pariNAmathI 'micchA mi dukkaDaM' Ape, to 'micchA mi dukkaDaM'nA prayogakALamAM te pApa pratye jugupsA hoya che, ane pharI te pApa nahIM karavAno adhyavasAya paNa micchA mi dukkaDaM prayogakALamAM hoya che, ane AthI Avo sAdhu prAyaH tatkALa te pApa seve nahIM. Ama chatAM pharI tevA nimittane pAmIne pharI te prakAranA pApanI manovRtti jAgRta thAya to paNa te pariNati pUrva karatAM kaMIka mlAnivALI hoya che; kema ke 'micchA mi dukkaDaM' ApatI vakhate aMtaranA pariNAmathI te pApa pratye nivartanano teno adhyavasAya hato, ane AthI tevo sAdhu te pApane jAgRta kare tevAM nimittothI dUra rahevA paNa avazya yatna kare che. jema caMDarudrAcArya potAnI pracaMDa prakRtine kAraNe kupita thatA hatA, Ama chatAM potAnI te prakRtine jANIne tevAM nimittothI dUra For Personal & Private Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA : 27 rahevA paNa prayatna karatA hatA. to paNa jyAre tyAMthI pasAra thatA navapariNIta mitranI mazkarI karatA juvAniyAo jyAre caMDarudrAcAryanI pAse AvIne kahe che ke, "A dIkSA levA Avyo che", tyAre te nimittane pAmIne pharI temanI prakRti caMDa bane che gussAvALI bane che. Ama chatAM potAnI AvI prakRtine jANIne hiMmezAM teo AvAM nimittothI dUra rahevA prayatna karatA hatA, tethI teono punaH punaH kupita thavAno pariNAma pUrvanI jema punaH AsevanarUpa nathI; paraMtu jema kuMbhAranA ghaDAne phoDIne kSullaka sAdhu "micchA mi dukkaDuM" ApIne pharI te prakAre ghaDAne phoDe che, tema je sAdhu micchA mi dukkaDa' Ape che ane tyAra pachI tevA doSanA nimittothI dUra rahevA paNa prayatna karatA nathI, te sAdhunuM micchA mi dukkaDaM te prakAranA punaH AsevanarUpa che; ane tethI tenuM micchA mi dukkaDe bIjAne ThagavA mATe mAyArUpa che; kema ke guru AdinA raMjana mATe te mithyAduSkata Ape che, paraMtu aMta:pariNAmamAM pApathI bacavAno koI adhyavasAyamAtra paNa thayo nathI. mATe pharI tevAM pApanAM nimittothI dUra rahevA paNa te yatna karato nathI. utthAna : ahIM prazna thAya ke, je sAdhu pApanA phaLanA nAza arthe "micchA mi dukkaDa' Ape che, Ama chatAM anAdi bhavanA abhyAsane kAraNe tenI pApasevananI vRtti paNa gaI nathI, tethI pharI te pApa seve paNa che, topaNa je sAdhu pApa sevyA pachI "micchA mi dukkaDa' na Ape tene bhale koI phaLa na maLe, paraMtu je sAdhu micchA mi dukkaDuM Ape che, te sAdhune " micchAmi dukkaDa' ApavAnuM phaLa maLavuM joIe. tene badale te mithyAduSkatadAna Ape che te mAyA che, tema zA mATe kahela che ? tethI kahe che - TIkA : ___ na hi jJAtvA pratIpAcaraNe niHzUkatayA pratibaddhaH saMvegaH samutthAtumutsahate ? na ca taM vinA taddAnaM pra tyunuM parva ra tatra TurnivArI mAyA / 3 - (Ava. ni. 686) 1"jaM dukkaDaM ti micchA taM ceva nisevae puNo pAvaM / paccakkhamusAvAI mAyAniyaDIpasaMgo ya / / ' iti / TIkArya :jANIne pratIpa AcaraNamAM=pratIpa prati pagale tarata, te pApa AcaravAmAM (' micchA mi dukkaDaM kALamAM ja) niHzUkapaNAthI nirbasapaNAthI pratibaddha thayelo evo saMvegato pariNAma UThavA mATe utsAhita thato nathI=UThato nathI, ane tenA vagara te dAna mithyAduktadAna, phaLavALuM thatuM nathI, e prakAre zAstramAM kahevAyuM che. pUrva ra tatra ane e rIte tyAM=saMvega vagara mithyAduSkata ApavAmAM, mAyA durnivAra che-mAyA nivArI zakAtI nathI. "micchA mi dukkaDaM ApyA pachI pharI te prakAre pApasevAmAM mAyAdoSa che, te batAvavA mATe : 1. yaduSkRtamiti mithyA tameva nisevate punaH pApam / pratyakSamRSAvAdI mAyAnikRtiprasaGgazca / / For Personal & Private Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 mithyAkAra sAmAcArI, gAthA : 27 gha' thI AvazyakatirthaMkti zloka-685 nI sAkSI Ape che. ane kahevAyuM che - (A.ni. 685) AvazyakatirthaMktinA sAkSIpAThano atyArtha ane gAthArtha A pramANe che: anvayArtha: naM=je pAparUpa kaMIka anuSThAna kuva6 ti=duSkRta che e pramANe (jANIne) micchA='micchA mi dukkaDa apAyuM te ceva pArva=te ja pApane (no-je) puLo nisevA-pharI seve che (so-te) pUrva musaviDuiM pratyakSa mRSAvAdI che (tasa) mAyA niyadipo ca=ane (tene) mAyAvikRtino prasaMga che. li68pA gAthArtha - je pAparUpa kaMIka anuSThAna dukRta che e pramANe jANIne micchA mi dukkaDaM apAyuM, tejapApane je pharI seve che, te pratyakSa mRSAvAdI che ane tene mAyAnikRtino prasaMga che. IIupA'ti AvazyakaniryuktinA uddharaNanI samAptimAM che. noMdha:- AvazyakaniryuktinA sAkSIpAThanA zlokamAM te veva pArva' pachI 'no'='' adhyAhAra che. 'nisevA puNo' pachI 'sokasa' adhyAhAra che. 'hukkaDaM ti' pachI 'vijJA' jANIne zabda adhyAhAra che. 'paththavavamurAvA' pachI 'tasa'=70 zabda adhyAhAra che. bhAvArtha : je sAdhu skUlanA pAmyA pachI "micchA mi dukkaDuM Ape che, ane micchA mi dukkaDa ApyA pachI, A pApa che evuM jANIne tarata te pApane te bhAve sevato hoya, to "micchA mi dukkaDa' ApavAnA kALamAM paNa pApa nahIM sevavAno tene pariNAma nathI, paraMtu pApa sevavAno pariNAma che. jema kSullaka sAdhune kuMbhAranA ghaDA phoDavAno pariNAma hato, Ama chatAM jyAre kuMbhAra pUche che ke, "are, A ghaDA tame kema phoDo cho ?" to tarata kahe che, " micchA mi dukkaDa" ane pAchA pharI tarata te ghaDA phoDe che. Ama, je sAdhu "micchA mi dukkaDa' Ape che, ane te pApanA nimittothI dUra rahevA paNa prayatna karatA nathI, tevA sAdhune pApanuM phaLa joItuM nathI, topaNa pApa nahIM sevavAno adhyavasAya mithyAdukRtakALamAM paNa tenA cittamAM nathI. tethI mithyAdukRtakALamAM tenA haiyAmAM niHzUkatA arthAt nirdhvasatA che, ane te niHzUkatAthI saMvegano pariNAma pratibaddha thaI jAya che. tethI pApanA phaLanA nAzano Azaya hovA chatAM saMvegano pariNAma nahIM hovAnA kAraNe te mithyAduSkatadAna pApanA nAzarUpa phaLane pedA karI zakatuM nathI. phakta jema kSullaka sAdhue kuMbhAranA cittane raMjana karavA mATe "micchA mi dukkaDa' ApyuM, tema A sAdhu paNa guru AdinA raMjana mATe "micchA mi dukkaDa" Ape che; ane A prakArano mithyAduSkata prayoga e sAdhu karatA hoya tyAre tyAM mAyA avazya che; kema ke, je vakhate te "micchA mi dukkaDa' prayoga kare che, te vakhate paNa "A pApa mAre sevavuM nathI" For Personal & Private Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA : 27 tevo adhyavasAya tene thato nathI. tethI pharI pApa sevavAno adhyavasAya tene che, Ama chatAM 'micchA mi dukkaDaM' prayoga dvArA huM pharI pApa nahIM sevIza, tevI pratijJA kare che. tethI jevI pratijJA kare che, tevo adhyavasAya nahIM hovAthI te vacanaprayoga mAyArUpa che, ane A vAtanI puSTi mATe Avazyakaniryukti graMtha gAthA-685no sAkSIpATha Apela che. TIkAH evaM ca tasya ruciviparyAsAnmithyAtvamapi bhavati / api samuccaye, caH punararthe / svokte'rthe zrutakevalisammatimAha-yato bhaNitamiti yataH yasmAt kAraNAt, bhaNitaM upadiSTamupadezamAlAdau / / 27 / / TIkArya : ane A rIte=eka vAra 'micchA mi dukkaDaM' ApyA pachI pharI pUrvanI jema pApa kare che e rIte, tene='micchA mi dukkaDaM' ApIne pharI pApasevana karanArane, rucino viparyAsa hovAthI mithyAtva paNa thAya che. mULa gAthAno 'vi'='pi' zabda samuccayamAM che arthAt mithyAtvargApa=mithyAtva paNa che, emAM rahelo ''i zabda mAyAnikRtino paNa samuccaya kare che. mULa gAthAno 'va'='T' zabda punaH arthamAM che arthAt mAyAtikRti to che ja, vaLI mithyAtva paNa che. svaukta arthamAM='micchA mi dukkaDaM' ApyA pachI pharI pApa karavAmAM mithyAtva paNa che te rUpa svaukta arthamAM, zrutakevaLInI saMmatine kahe che : je kAraNathI kahevAyuM che=je kAraNathI upadezamAlAdimAM kahevAyuM che H / / 27 / / bhAvArtha: 'micchA mi dukkaDaM' ApyA pachI pharI pApa sevavAmAM jema mRSAbhASaNa che ane mAyA che, te rIte mithyAtvanI paNa prApti che; kema ke te rIte 'micchA mi dukkaDaM' prayoga karanArane rucino viparyAsa che. Azaya e che ke je sAdhu pApa sevIne mAtra 'micchA mi dukkaDaM'no prayoga kare che ane pharI te rIte te pApa seve che, tene duSkRta pratye sevananI ruci paNa che, mATe mithyAtvanI paNa prApti che. ahIM vizeSa e che ke, mithyAtvanI prAptimAM gAthA-27mAM 'no Liya' kahIne gAthA-28mAM 'no nahavAya na rpha' e sAkSIpATha Ape che, te nizcayanayanuM vacana che. tethI e prApta thAya ke, je sAdhu pratijJAnA atikramathI pravRtti kare te mithyAdaSTi che, ane AthI saMyama grahaNa karyA pachI saMyamathI viparIta AcaraNA karanAra saMvignapAkSikane paNa A nizcayanaya mithyAddaSTi kahe che. te rIte prastutamAM 'micchA mi dukkaDaM' detI vakhate je sAdhu 'micchA mi dukkaDaM' prayogathI pharI pApa nahIM karavAnI pratijJA kare ane tyAra pachI pratijJAthI viparIta AcaraNA kare, to nizcayanayathI mithyAddaSTi che; ane te pramANe to nizcayanayathI caMDarudrAcArya paNa For Personal & Private Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA : 28 mithyASTi che; kema ke potAnA gussAnuM "micchA mi dukkaDa' dIdhA pachI paNa, pharI kupita thAya che. paraMtu vyavahAranayathI je sAdhu "micchA mi dukkaDa' ApyA pachI te pApathI bacavA mATeno yatna kare che, te sAdhumAM rucino viparyAsa nathI, ane AthI pharI te pApa pravRtti kare to paNa te pApa abhinivezathI karatA nathI; kema ke samyajJAnanuM kArya pazcAttApAdi che. jema caMDarudrAcAryanI gussAnI prakRti abhiniveza vagaranI hatI, tethI caMDarudrAcAryamAM mithyAtva nathI, Ama chatAM 'no maLa thI batAvela kathana pramANe nizcayanayane sAme rAkhIne ahIM mithyAtva paNa che, tema kahela che. garabA avataraNikA - bhaNitamevAha - avataraNikArya : pUrva gAthAmAM kahyuM ke, upadezamAlAdimAM kahevAyuM che, te kahevAyelAne ja kahe che - gAthA - jo jahavAyaM na kuNai micchaTTiI tao hu ko anno / vaDDhei ya micchattaM parassa saMkaM jaNemANo / / 28 / / chAyA : yo yathAvAdaM na karoti mithyAdRSTistataH khalu ko'nyaH / vardhayati ca mithyAtvaM parasya zaGkAM janayan / / 28 / / anvayArtha: - no je naMdavAyaM yathAvAda je pramANe bole che te pramANe, na kharU karato nathI, to tenAthI matro jo micchaddei avya koNa mithyAdRSTi hoya ?=bIjo koI mithyAdRSTi nathI, paNa te ja mithyAdRSTi che parasta ane parate saMrva nomAno zaMkA utpanna karato micchadaM mithyAtvane vaDuM vadhAre che. 28 gAthArtha : je yathAvAda karato nathI tenAthI anya koNa mithyAdaSTi hoya? ane parane zaMkA utpanna karato mithyAtvane vadhAre che. ll28iaa * "du' mULa gAthAmAM du' vAkyAlaMkAramAM che. TIkA : jo jaha tti / yaH prANI yathAvAdaM pratijJAnatikrameNa na karoti-na vidhatte saMyatAcAramiti zeSaH / mithyAdRSTi: viparyastaruciH, ataeva mithyAjJAnI ca, tataH tasmAdayathAvAdakAriNaH huH vAkyAlaGkAre, ko'nyaH For Personal & Private Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAkAra sAmAcArI / gAthA : 28 147 ko'paro, na ko'pItyarthaH, sa eva mithyAdRSTiryathAvAdAnanuSThAyitvena tajjJAnadarzanayoH satorapi vaiphalyenA'sattvAt / na kevalaM svayamevAsau mithyAdRSTiH kintu vardhayati ca=vRddhiM nayati ca, mithyAtvaM viparyAsaM, parasya Atmano'nyasya, zaGkAM=sandehaM - "kimayamevAnucitaM karoti uta Aptopadeza evAyam ? ityevaM rUpAM" janayan-vidadhAnaH / iyaM hi zaGkA tatra tathAvidhamAyAvazAdanAcAritvanizcayamanAskandantI tadAcAre AptopadiSTatvanizcayamAdAyaiva paryavasyatIti kathaM na tataH parasya viparyAsaH ? idaM ca nizcayanayamatam / vyavahAratastvabhinivezena yathAvAdAnanuSThAne'zraddhayA samyaktvaparikSayAnmithyAtvam, anabhinivezAttvanAbhogAdinA pratiSiddhAcaraNe jJAnavAryapazcAttApazupanajhmAtra tamAvaH | taluC/ paDyAza (11/47-48). "evaM ca ahiNivesA caraNavighAe na NANamAIA / tappaDisiddhasevaNamohAsaddahaNabhAvehiM / / ' 2"aNabhiNivesAu puNa ' vivajjayA hAMti tabvighAe vi / takkajjuvalaMbhAo pacchAyAvAibhAveNaM' iti / / 28 / / TIkArya : no nadatta' | e gAthAnuM pratika che. je prANI pratijJAnA atikramathI yathAvAdane karato nathI=saMyamano AcAra sevato nathI, (2) mithyASTi viparyasta rucivALo, che ane AthI karIne jamithyAjJAnI che. tenAthI=ayathAvAdakArIthI, roDa =koNa bIjo, mithyAdaSTi che ? arthAt vokapi koI paNa anya nathI, e pramANe artha che. (paraMtu, te ja mithyAdaSTi che; kema ke yathAvAdanuM anuSThAthIpaNuM hovAthI pratijJA pramANe AcaraNa nahi karanAra hovAthI, vidyamAna paNa tenA=ayathAvAdItA, jJAna-darzananuM viphalapaNuM hovAne kAraNe asatpaNuM che. ane phakta svayaM ja A mithyAdaSTi nathI, paraMtu parane potAnAthI anyane, zuM A ja= A vyakti ja anucita kare che? ke Apta upadeza ja A che ?=je A vyakti kare che e ja Apta upadeza che? evA prakAranI zaMkAne saMdehane, janmAvato mithyAtva=viparyAsane, vadhAre che vRddhi kare che. kharekhara A zaMkA tyAM ayathAvAdInI AcaraNAmAM, tevA prakAranI mAyAnA vazathI pote je viparIta AcaraNA kare che te viparIta AcaraNA che tevo bodha sAmenI vyaktine na thAya tevA prakAranI mAyAnA vazathI, (viparIta AcaraNA karanAra sAdhunA AcAramAM) anAcAritvanA nizcayane nahIM prApta karatI "A sAdhu pote ja anAcAra karI rahyA che, Atopadeza evo nathI" evA nizcaya nahi prApta karatI, evI zaMkA, tenA AcAramAM viparIta AcaraNa karanAra sAdhunA AcAramAM, Apta upadiSTatvano nirNaya grahaNa karIne ja paryavasAna pAme che je A kare che, te pramANe Apta upadeza che, ema parane nirNaya thAya che. jethI karIne tenAthI=viparIta AcaraNAthI, para=anya vyaktine, viparyAsa kema na thAya ? arthAt viparyaya thAya ja A nizcayanayano mata che. vaLI vyavahAranayathI 1. evaM cAbhinivezAccaraNavighAte na jJAnAdayaH / tatpraSiddhAsevanamohAzraddhAnabhAvaiH / / 2. anabhinivezAtpunaraviparyayAd bhavanti tadvighAte'pi / tatkAryopalaMbhAta pazcAttApAdibhAvena / / For Personal & Private Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 mithyAkAra sAmAcArI, gAthA : 28 abhiniveza vaDe yathAvAda anuSThAna hote chate azraddhA thavAne kAraNe samyakta parIkSayathI mithyAtva che. vaLI anabhinivezane kAraNe anAbhogAdi vaDe pratiSiddha AcaraNAmAM jJAnanA kAryarUpa pazcAttApAditI prApti hovAthI teno jJAnano, abhAva nathI. A vAtanA samarthana mATe paMcAzaka-11 zloka-47-48nI sAkSI ApatAM kahe che - tadutta' te=vyavahAranayanA mate abhinivezanA kAraNe viparIta AcaraNAmAM mithyAtva che ane abhinivezathI viparIta AcaraNAmAM mithyAtva nathI, ema je pUrvamAM kahyuM ke, paMcAzaka graMthamAM kahevAyuM che paMcAzaka-11 gAthA-47-48no artha A pramANe che : "ane e rIte=nizcayanayanA mate cAritranA ghAtamAM jema jJAnAdi nathI hotAM e rIte, abhinivezathI anaMtAnubaMdhInA udayathI janya bhagavAnanA vacanathI viruddha AcaraNAmAM rucirUpa abhinivezathI, tenA pratiSiddhanuM sevana, moha ajJAna, ane azraddhAnA bhAva vaDe caraNanA vighAtamAM, jJAnAdi nathI. anabhinivezathI vaLI aviparyAsane kAraNe=bodhavA aviparyAsane kAraNe, tenA vighAtamAM paNa=cAritranA vighAtamAM paNa, pazcAttApAdibhAvarUpa tenA kAryano upalaMbha hovAthI jJAnAdinA kAryanI prApti hovAthI, hoya chejJAnAdi hoya che. * 'du' vAkyAlaMkAramAM che ane 'navuM;' pachI 'saMtAvAram' e zabda mULa gAthAmAM adhyAhAra che. rUti' paMcAzakanA uddharaNa pachInuM 'tti' uddharaNanI samAptimAM che. 28 'manAmoTinA ahIM ti' thI sahasAtkAranuM grahaNa karavuM. * 'gzvAttApaDhi" ahIM 'gAri" thI pratiSiddha AcaraNanA nivartananI yatanA grahaNa karavI. bhAvArtha : pUrvanI gAthAmAM sthApana karyuM ke, "micchA mi dukkaDa dAna ApyA pachI AbhogapUrvaka pharI te pApa kare to mithyAtva paNa che. te kathanamAM sAkSIrUpe prastuta gAthA che ane A prastuta gAthA nizcayanayanI che. tyAM vicArakane prazna thAya ke nizcayanaya to samyagdaSTine paNa jo tenA jJAnane anurUpa apramattabhAvathI cAritramAM yatna na kare to mithyASTi kahe che ane sAticAravALA sAdhune paNa A naya mithyAdRSTi kahe che, te nizcayanayanI dRSTinA mithyAtvane grahaNa karIne, ahIM mithyAdRSTi kahevAnuM zuM prayojana che? paraMtu A prakAranuM kathana karavAmAM graMthakArano Azaya e che ke, "micchA mi dukkaDa' ApatI vakhate have pharI mAre pApa karavuM nathI, evo daDha saMkalpa Avazyaka che. paNa jo daDha saMkalpa na karavAmAM Ave to mithyAtvanI prAptinI pUrI saMbhAvanA che, ane tevA sthAnamAM nizcayanayanI dRSTi vizeSathI upakAraka che; kema ke pratijJA karyA pachI te pramANe AcaraNa na karavAmAM Ave to mithyAtva che, tevI buddhi thavAthI "micchA mi dukkaDa" denAra vyaktine te nizcayanayanA avalaMbanathI pharI mAre pApa nathI karavuM, tevo daDha adhyavasAya UThe che. jema sAdhu saMyama grahaNa karatI vakhate vyavahAranayanuM avalaMbana le che, tethI vyavahAranayathI ucita For Personal & Private Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA : 28 149 vidhipUrvaka saMyama grahaNa kare che, paraMtu saMyama grahaNa karyA pachI jo mAtra kriyAmAM saMtoSa rAkhe to bhAvathI saMyama Ave nahIM. tethI saMyama grahaNa karyA pachI munio nizcayanayanuM avalaMbana lenArA hoya che, ane te vAtane batAvavA arthe zrutakevalI bhadrabAhusvAmIjI mahArAje kahyuM che ke - "paramarahassamisINaM samattagaNipiDagajhariyasArANaM / pariNAma pamA, niccharyamavartavamAWIN !" "nizcayanuM AlaMbana lenArA, saMpUrNa Agamono bhaNyo che sAra jeNe evA RSione, parama rahasyabhUta pariNAmika bhAva pramANa che." mokSarUpa phaLanI niSpattimAM bhAva pramANa che, mATe jo bhAvamAM yatna na thAya ane mAtra kriyAmAM yatna thaze to mokSarU5 phaLanI prApti thaze nahi. AthI mahAtmAo nizcayanayanuM avalaMbana laIne kriyAomAM daDha yatna kare che. te rIte prastutamAM nizcayanayanuM avalaMbana laIne " micchA mi dukkaDaM denArA vicAra kare ke, jo micchA mi dukkaDa' ApyA pachI huM te pApa karIza, to mane mithyAtvanI prApti thaze, mATe pharI mArAthI pApa na thAya tevo yatna mAre karavo joIe. e prakArano bodha karAvavA arthe "no maLiyakahIne sAkSIrUpe nizcayanayanA vacanane ahIM grahaNa karela che. ane te vacananuM tAtparya batAvyA pachI TIkAmAM svayaM graMthakAre khulAso karyo ke, A vacana nizcayanayanuM che ane nizcayanayanuM avalaMbana lenAra munio "micchA mi dukkaDa' ApatI vakhate pharI pApa nahIM karavAno saMkalpa kare che ane "micchA mi dukkaDa' Ape che; ane AvA paNa sAdhuo jyAre anabhinivezathI anAbhogAdi dvArA pratiSiddhanuM AcaraNa kare che tyAre, jo teomAM pazcAttApAdinI prApti hoya to teomAM samyajJAna ane samyagu ruci che, mATe vyavahAranayathI mithyAtva nathI, Ama chatAM "micchA mi dukkaDa' detI vakhate to pariNAmane mukhya karIne " micchA mi dukkaDa' devuM Avazyaka che. ane jo tema na karavAmAM Ave ane vyavahAranayanuM AlaMbana laI vicAravAmAM Ave ke, jo huM pazcAttApAdipUrvaka pharI pApa karIza to mane mithyAtvanI prApti thaze nahi, to "micchA mi dukkaDa'nA prayogakALamAM pharI pApa nahi karavAno adhyavasAya UThI nahIM zake, ane saMbhava che ke viparIta karavAnI ruci paNa tyAM jIvaMta rahI zake. mATe tevA samaye pharI pApa nahIM karavAno adhyavasAya sthira karavA arthe paNa nizcayanayanuM avalaMbana Avazyaka che. Il28iaa. avataraNikA: athoktadoSA'kalaGkitamekAntahitAvahamutsarga vyatirekapradarzanamukhena vidhizuddhamapavAdaM ca darzayannAha - avataraNikArya : have kahevAyelA doSothI=gAthA-27mAM kahelA "micchA mi dukkaDuMnA dAna pachI AbhogathI pApanA AcaraNamAM (1) mRSAvAda, (2) mAyArUpa paravaMcana ane (3) mithyAtva, e traNa doSothI akalaMkita ane ekAMta hitAvaha evA utsargane, ane vyatirekanA pradarzanamukhe arthAt abhAvamukhe For Personal & Private Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA 29 vidhizuddha apavAdaneaukta doSothI akalaMkita ane ekAMte hitAvaha evA vidhizuddha apavAdane, dekhADatAM kahe che - * vyatirekarzanakuvena' ahIM svarUpALuM tRtIyA vibhakti che. bhAvArtha : mithyAkAra sAmAcArI pApathI pAchA pharavAnI kriyA che, tethI te pratikramaNarUpa che, ane utsargathI te pratikramaNa zuM che? ane vidhizuddha apavAdathI pratikramaNa zuM che ?te vAta prastuta gAthAmAM batAve che; ane te utsarga ane vidhizuddha apavAdapUrvagAthA-27mAM batAvelA sarvadoSothI rahita che ane ekAMte AtmAnA kalyANanuM kAraNa che; e batAvIne e kahevuM che ke, utsargathI zakya hoya to ArAdhake pApanA akaraNamAM yatna karavo joIe, Ama chatAM koIka kAraNathI pApa thaI gayuM hoya topaNa te pApanI zuddhi vidhizuddha apavAdathI karavI joIe, jethI thayeluM pApa avazya nAza pAme; ane apavAdamAM vidhizuddhano khulAso TIkAthI jANavo.ane A apavAdamULa zlokamAM vyatirekarUpe darzAvyo che ane TIkAmAM vyatireka kathanathI arthathI prApta vidhizuddha apavAdanuM paNa kathana karela che. gAthA : tamhA akaraNayacciya kahiyaM nu tae pae paDikkamaNaM / no puNa uveccakaraNe asaikaraNe ya paDikkamaNaM / / 29 / / chAyA : tasmAdakaraNataiva kathitaM nu tvayA pade pratikramaNam / na punarupetyakaraNe'sakRtkaraNe ca pratikramaNam / / 29 / / miccharo samasto pIrA. - mithyAkAra sAmAcArI samApta thaI. * anvayArtha: tadA te kAraNathI gAthA-27mAM kahevAyelA doSanA bhayathI,1=nizcayanayanA paryAlocanarUpa vitarka thAya che ke pav=utsargapadamAM tap=tArA vaDe=bhagavAna vaDe, raSyi akaraNa jadamAM vayaM pratikramaNa kahevAyuM che, puv=vaLI vevyarane=jANIne karavAmAM sapharane ane vAraMvAra karavAmAM mai no pratikramaNa kahevAyuM nathI. ra9 gAthArtha - gAthA-27mAM kahevAyelA doSanA bhayathI nizcayanayanA paryAlocanarUpa vitarka thAya che ke utsargapadamAM bhagavAna vaDe pApanuM akaraNa ja pratikramaNa kahevAyuM che, vaLI jANIne karavAmAM ane vAraMvAra karavAmAM pratikramaNa kahevAyuM nathI. ra9ll For Personal & Private Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa1 mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA : 29 noMdha :- gAthAno pUrvArdha akalaMkita ane ekAMte hitAvaha evA utsargamArgane batAve che ane gAthAno uttarArdha abhAvamukhe vidhizuddha apavAdane batAve che. TIkA - tamha tti / tasmAt uktadoSabhayAt akaraNamevAkaraNatA saiva nu iti vitarke, vitarkazca nizcayanayaparyAlocanarUpaH tae iti tvayA pade-utsargapade pratikramaNaM kathitam / pae tti paDhamaM sutarAmiti cUrNikAraH, pApaM kRtvA pratikramaNApekSayA tadakaraNasyaiva nyAyyatvAt, "prakSAlanAddhi paGkasya dUrAdasparzanaM varam / " iti cAyat / lata vAda niri : - (Ava. ni. 683) ___"jai ya paDikkamiyavvaM avassa kAuNa pAvayaM kammaM / taM ceva Na kAyavvaM to hoi pae paDikkaMto / / ' iti TIkArya : 'ta tti' | e gAthAnuM pratika che. te kAraNathI=ukta doSanA bhayathIegAthA-27mAM batAvela micchA mi dukkaDanA dAva pachI AbhogathI pharIthI pApanA AcaraNamAM mRSAvAda, mAyA ane mithyAtvanI prApti thAya, e traNa doSonA bhayathI, nizcayanayatA paryAlocanarUpa vitarka thAya che ke tArA vaDe= bhagavAna vaDe, padamAMsutsargapadamAM, akaraNa rUpApanuM akaraNa ja akaraNatA, te ja pratikramaNa kahevAyuM che. mULa gAthAmAM "paNa zabda che te utsarga ane apavAda e rUpa be padomAMthI prathamamAM sutarAy che," e prakAre cUNikAra kahe che; kema ke pApa karIne pratikramaNa karavAnI apekSAe tenA akaraNanuM ja=pApanA akaraNanuM ja vyAyapaNuM che. temAM yukti Ape che ke, "kAdavanA prakSAlana karatAM tenuM dUrathI asparzata zreSTha che," e prakArano vyAya che. AthI ja=pada zabdathI utsargapada grahaNa karavuM che. AthI ja niryuktikAra Avazyakalithukti zloka683mAM kahe che - Avazyakatiyukti zloka-683no anyathArtha ane gAthArtha nIce mujaba che - anvayArtha: narU ya ane jo pavayaM khaMpApakarma IST=karIne vasa=avazya parivamayaLaMgapratikrAMta thavuM joIe=micchA mi dukkaDuM ApavuM joIe, to te veva=te ja pApakarma vAyavyaM=na karavuM joIe, to tethI=pApa na karavAthI pav=utsarga pade pavito=pratikrAMta thAya che. lig83 gAthArtha : ane jo pApakarma karIne avazya micchA mi dukkaDaM ApavuM joIe, to te ja pApakarma na karavuM joIe, pApa na karavAthI utsargapade pratikrAMta thAya che. II683 1. yadyapi pratikAntavyamavazyaM kRtvA pApakaM karma / taccaiva na karttavyaM tato bhavati pade pratikrAntaH / For Personal & Private Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA : 29 ti A.ni. nI gAthA pachInuM ti' uddharaNanI samAptimAM che. noMdha:- gAthAmAM akaraNatA che te ja akaraNa che=AkaraNa arthamAM che, ane gAthAmAM "gu' zabda vitarkamAM che, ane vitarka pratikramaNa viSe nizcayanayanA paryAlocanarUpa che. * "prakSAnanAddhi' e nyAyamAM rahelo hi' zabda 'smA' arthamAM che ane A zloka aSTaka prakaraNamAMthI uddhata che, tenA pUrvanA kathana sAthe joDAyela che. 'na ' A.ni. nA uddharaNamAM 'na' pachI 'va'==' nuM pUrvanA zloka sAthe joDANa che. bhAvArtha : ukta doSonA bhayane kAraNe nizcayanayanA paryAlocanarUpa vitarka UThe che, te A rIte - gAthA-27mAM kahela ke pApa karyA pachI pharI AbhogathI pApa thAya to: (1) mRSAvAda (2) mAyA ane (3) mithyAtvanI prApti che. A prakAranuM kathana sAMbhaLIne koIne bhaya pedA thAya che, to kharekhara paramArthathI mAre zuM karavuM joIe ? arthAt nizcayanayanI dRSTithI mAre zuM karavuM joIe ke jethI mane anartha na prApta thAya ? e prakAranA paryAlocanathI vicArIe to utsargapadathI bhagavAna vaDe pApanuM akaraNa ja pratikramaNa kahevAyuM che. ahIM vizeSa e che ke, jema koI kharAba durgadhavALA padArthamAM hAtha nAMkhI pachIthI hAtha dhovAmAM Ave, chatAM jo te padArthanI thoDI paNa durgadha hAthamAM rahI jAya to tenAthI anartha pedA thAya, tevuM koIne jJAna thAya, to tene "paramArthathI mAre zuM karavuM joIe ?" evo vitarka UThe, to nirNaya thAya ke kharekhara to mAre te padArthamAM hAtha ja na nAMkhavo joIe; kema ke hAtha bagADIne dhovA te karatAM to hAtha na bagADavA te ja zreSTha che. te dRSTine sAme rAkhIne utsargathI pApa nahIM karavAne ja pratikramaNa kahela che; ane kadAca koIka bhUlathI te padArthamAM hAtha naMkhAI gayo hoya to hAtha te rIte sApha karavA joIe ke jethI tenI saheja paNa asara na rahe. tema pApa nahIM karavAnA dRDha saMkalpavALA munithI paNa koIka nimittane pAmIne pApa thaI gayuM to pharI pApa na thAya tevA daDha prayatnapUrvaka micchA mi dukkaDa ApavuM joIe, ke jethI cittamAM te pApanA alpa paNa saMskAro rahI na jAya ke jethI te pApanI asaranI saMbhAvanA rahe. te vidhizuddha apavAdathI pratikramaNa che. TIkAmAM 'pada' zabdathI prathama utsargapada sutarAy che, ema cUrNikAra kahe che, kema ke pApa karIne pApathI pAchA pharavA karatAM pApa na ja karavuM e ja nyApya che. AnAthI e prApta thAya ke, pApa karIne pApane dhovuM te to nyAya che ja, paraMtu pApa na karavuM te vadhAre ucita che. tethI 'pada' zabdathI apavAdapada paNa grahaNa karI zakAya, paraMtu tenA karatAM 'pada" zabdathI prathama evuM utsargapada grahaNa karavuM te sutarAm ucita che. Azaya e che ke 'pada' zabda utsargapada ane apavAdapada e baMneno vAcaka che. chatAM pada zabdathI prathama evuM utsargapada grahaNa karavuM te ja vadhAre yukta che; kema ke kAdavamAM hAtha nAkhyA pachI pANIthI hAthane dhovA tenA karatAM kAdavamAM hAtha na nAkhavA te ja zreSTha che. tema "pApa karIne pApanI zuddhi karavI" ane "pApa na For Personal & Private Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA: 29 karavuM" te baMnemAM "pApa na karavuM" te sutarA... zreSTha che. tethI prastutamAM 'pada' zabdathI utsargapada grahaNa karela che. ahIM pada zabda sthAnavAcI che. tethI e prApta thAya ke pratikramaNanuM je sthAna hoya te pada kahevAya ane pratikramaNanAM sthAna be cheH (1) pApa sarvathA na karavuM, ane (2) kadAca koIka rIte pApa thaI gayuM to tenuM zodhana karavuM. A be sthAnomAM zreSTha sthAna prathama che arthAtu pApa sarvathA na karavuM te zreSTha che, ane pApa karIne zodhana karavuM te zreSTha hovA chatAM prathama jevuM zreSTha nathI. AthI padano artha prathama evuM utsargapada sutarAmu che, ema cUrNikAre kahyuM che ane "pada' zabdathI utsargapada ja grahaNa karavuM ucita che, tenI puSTi karavA mATe AvazyakaniryuktikAranI sAkSI paNa Apela che. ahIM sAmAnyathI prazna thAya ke, pratikramaNano artha 'pApathI pAchA pharavuM' tevo thAya che, paNa jeNe pApa karyuM nathI, te pApathI pAcho pharyo che tema kaI rIte kahI zakAya ? ane utsargapadathI pApa nahIM karanAra pAcho pharato nathI, to pratikramaNa kema kahevAya ? tenuM samAdhAna e che ke, jIva jyAre saMyama grahaNa kare che tyAre pUrvanA pApanA bhAvothI pAcho to phare che, ane pAcho pharyA pachI te pharI pApa na kare to te pAcho pharelo ja che; ane kvacit pApathI pAchA pharyA pachI paNa saMyamajIvanamAM pharI pApa thaI jAya to mithyAduSkata ApIne apavAdathI pAcho phare che. tethI pratikramaNa zabdano artha utsargamAM ane apavAdamAM paNa saMgata che, ane AthI saMyama grahaNa karyA pachI sAdhu pApathI pAchA pharelA hoya che. ane jeo niraticAra cAritra paNa pALe che, teo pApathI pAchA pharavAnI kriyAne pratikramaNanI kriyAthI uttarottara atizaya karIne pApanA akaraNaniyamanI niSThAnI prApti na thAya tyAM sudhI saMyamayogamAM dRDha yatna kare che, je pApathI pAchA pharavAnI kriyAne atizaya karavAnI kriyAsvarUpa che, ane jyAre jIva vItarAga bane che tyAre sadA mATe pApathI pAcho pharelo bane che. utthAna : - ahIM mithyAkAra sAmAcArInuM varNana cAle che tyAM utsargathI ane vidhizuddha apavAdathI pratikramaNa zuM che, te prastuta gAthAmAM batAvyuM. tyAM zaMkA thAya ke, pratikramaNanI vAta nathI, mithyAduSkatanI vAta cAle che, tyAM pratikramaNanuM kathana kema karyuM ? arthAt AkAMkSita mithyAkAra sAmAcArI che, pratikramaNa anAkAMkSita che, to tenuM pratipAdana kema karyuM ? teno khulAso karatAM kahe che - TIkA : pratikramaNapadArtho mithyAduSkRtaprayogastena nAnAkAGkitAbhidhAnam / uktaM ca cUrNikRtA - "micchAdukkaDappa miyathai" tti ! loko For Personal & Private Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa4 mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA : 29 TIkArya : pratikramaNa padArtha mithyAdukRtaprayoga che, te kAraNathI-mithyAduSkataprayoga pratikramaNa che te kAraNathI, anAkAMkSita abhidhAna nathI=pratikramaNarUpe AkAMkSArahita evA pratikramaNanuM abhidhAna nathI. A vAtanA samarthanamAM cUNikAranI sAkSI batAvatAM kahe che - ane cUNikAra vaDe kahevAyuM che, micchA mi dukkaDa" prayogathI pratikramaNa karavuM joIe.' ti cUNikAranA uddharaNanI samAptimAM che. bhAvArtha - pratikramaNapadano artha mizrAdukRtaprayoga che ane te mithyAkAra sAmAcArInA varNanamAM, utsargapadathI pratikramaNa zuM che, ane vidhizuddha apavAdathI pratikramaNa zuM che, te kathana, nahIM AkAMkSA karAyelA kathanarUpa nathI, paraMtu mithyAduktapadathI pratikramaNapada AkAMkSita che; kema ke cUrNikAra vaDe paNa kahevAyuM che ke, mithyAduSkataprayogathI pratikramaNa karavuM joIe. tethI mithyAduSkataprayoga pratikramaNa arthane batAve che. utthAna : pUrvamAM sthApana karyuM ke, pApanuM na karavuM te ja utsargapadathI pratikramaNa che. tyAM koInI zaMkA batAvIne nirAkaraNa karatAM kahe che - TIkA :.. syAdetat-pratikramaNaM vinA tatpratyayaguNAbhAvAdakaraNApekSayA kRtvA pratikramaNaM samyagiti ! maivam, eteSAM guNAnAM prAkkRtaduSkRtakSayamAtrakaratvenoktanyAyAvatArAt, phalAntarArjanasya vihitatvenAkaraNe'pyanapAyAcca / Aha cUrNikAraH - 'syAnmatirevam-paDikkamaNavattiyA guNA Na havaMti tti / bhannati-jadi taM ceva Na karei pae paDikkaMto' iti / TIkArtha: vetan .... cAyAvatAra, A pramANe thAya AgaLamAM kahevAya che te pramANe thAya H pratikramaNa vinA pratikramaNa nimittathI thatA guNono abhAva hovAthI, pApanA akaraNanI apekSAe karI=pApane karIne, pratikramaNa samya thAya. rUti' zabda zaMkAnI samAptimAM che. tene graMthakAra kahe che - A pramANe na kahevuM pApa karIne pratikramaNa karavuM e samyagu che ema na kahevuM; kema ke pratikramaNathI thatA A guNonuM pratikramaNanI kriyA karavAthI pApano svIkAra, pApa pratye jugupsA ane bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karavA kRta je guNa thAya che te guNotuM, pUrvamAM karAyelA For Personal & Private Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1papa mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA : 29 duSkRtanA kSayamAtrane karavApaNuM che. tethI ukta vyAyano avatAra che 'prakSAnAddhi paMce.' e prakAranA tyAyano avatAra cheHprApti che. utthAna : ahIM prazna thAya ke, pratikramaNathI thatA guNo jema pUrvanA karAyelA pApano nAza kare che, tema trIjA auSadhanA dRSTAMtathI saMyamanI puSTi paNa kare che, ane tethI tenI prApti arthe samyagu pratikramaNa karavuM hoya to pApa karIne pratikramaNa karavuM joIe, jethI pratikramaNa samyagu bane. tethI kahe che - TIkArya : hanAntarA .... pavito ti ane pratikramaNanuM vihitapaNuM hovAnA kAraNe pApanA akaraNamAM paNa (vihita evA pratikramaNarUpa anuSThAnanA sevanathI) phalAMtaraarjatanuM thayelA pApathI anya evI nirjarArUpa phaLanI prAptinuM, apAyapaNuM che. cUrNikAra kahe che - "A pramANe mati thAya A pramANe zaMkA thAya - pratikramaNa saMbaMdhI guNo nahIM thAya-pApa karIne pratikramaNa karavAthI pratikramaNano artha saMgata thavAnA kAraNe pratikramaNa saMbaMdhI guNo thAya, paraMtu pApa karyA vagara pratikramaNa karavAmAM Ave to pratikramaNa saMbaMdhI guNo nahIM thAya. uttara apAya che - "jo tene ja pApane ja, na kare to utsargapadathI pratikrAMta che." (tethI pratikramaNanA guNo tene thavAnA ja). 'tti cUNikAranA uddharaNamAM 'tti zabda zaMkAnI samAptimAM che. tti cUNikAranA uddharaNa pachIno 'rUti' zabda uddharaNanI samAptimAM che. bhAvArtha"catat ... pavito" rUtti | sudhInA kathanano bhAva A pramANe che - pUrvamAM sthApana karyuM ke pApa karIne pratikramaNa karavuM tenA karatAM pApa ja na karavuM te utsargapadathI pratikramaNa che. tyAM "cAveta" thI koI zaMkA kare che ane kahe che - pratikramaNa zabdano artha pApathI pAchA pharavuM tevo thAya che, tethI pApa karyA pachI pApathI pAchA pharavAmAM Ave to pratikramaNa zabdano artha saMgata thAya che; ane pApa karyA vagara pratikramaNa karavAmAM Ave to te zabda bolavAnI kriyArUpa thaI zake, paraMtu pApathI pAchA pharavAnI kriyArUpa bane nahi, mATe samya pratikramaNa karavA arthe pApa karIne pratikramaNa karavuM joIe; ane pApa paNa na kare ane pratikramaNa paNa na kare to pratikramaNanI kriyA vagara pratikramaNanI kriyA karavAthI thatA guNo prApta thAya nahi. mATe zaMkAkAra For Personal & Private Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA : 29 pratikramaNa zabdanI vyutpatti arthane grahaNa karIne potAno Azaya jaNAvatAM kahe che ke, jIve prathama pApa karavuM joIe ane pachI pratikramaNa karavuM joIe, tethI samyagu pratikramaNa thAya ane te samyagU pratikramaNathI pApa paNa nAza thAya ane pratikramaNa karavAnA guNonI paNa prApti thAya. tene graMthakArazrI kahe che ke - A pramANe na kahevuM, vAstavika rIte pratikramaNa karavAthI thatA guNo pUrvamAM karAyelA duSkatamAtranA ja kSayane karanArA che. Azaya e che ke, jIva pApa kare ane upayogapUrvaka pratikramaNanI kriyA kare to tenAmAM mArdavAdi guNo pragaTa thAya che ane te guNo pratikramaNa karatAM pUrve karAyelA pApamAtrane ja nAza kare che. tethI kAdavamAM hAtha nAkhyA pachI svaccha karavA jevI te ceSTA che. tethI kAdavamAM hAtha nAkhIne dhovA jema ISTa nathI, paraMtu kAdavamAM hAtha na nAkhavo ucita che, tema prathama pApa karIne pachI tene dhovA mATe pratikramaNa karavuM te ucita nathI, paraMtu pApa na karavuM te ucita che. ahIM pUrvapakSI kahe ke, pratikramaNathI jema pApa nAza thAya che, tema bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karavAthI nirAnI paNa prApti thAya che. tethI nirjarA arthe pratikramaNa karavuM Avazyaka che, ane te pratikramaNa samyagu to ja bane ke jo pApa karIne pachI pratikramaNa karavAmAM Ave. mATe prathama pApa karIne pachI pratikramaNa karavuM joIe ke jethI thayeluM pApa paNa nAza pAmI jAya ane nirjarArUpa phaLanI prApti paNa thAya. tene graMthakArazrI kahe che, koI vyakti kAdavamAM hAtha na nAkhe ane svaccha rahe to tene hAtha dhovAnI jarUra nathI. tema koI vyaktie pApa na karyuM hoya to pApanI zuddhi mATe pratikramaNa Avazyaka thatuM nathI. paraMtu bhagavAne prathama ane carama tIrthaMkaranA sAdhuone apramAdabhAvanI vRddhi arthe paNa pratikramaNa karavAnuM vidhAna karela che, ane tethI bhagavAnanuM vidhAna hovAnA kAraNe koI vyaktie pApa na karyuM hoya te chatAM pratikramaNa kare to bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karavAthI nirjarArUpa phaLanI prApti thAya che. tethI pApanAzathI anya evuM nirjarAnuM phaLa prApta karavA mATe pApa karIne pratikramaNa karavuM joIe tema kahevAnI jarUra nathI, paraMtu pApa karyA vinA paNa pratikramaNa karavAthI te phaLa maLI zake tema che, mATe utsargathI pApa karyA vagara sAdhuoe pratikramaNamAM yatna karavo joIe; kema ke pratikramaNa vihita che zAstramAM vartamAnanA sAdhuone pratikramaNa karavAnuM vidhAna karela che. ahIM vizeSa e che ke, pApathI pAchA pharavuM teno artha e nathI ke, pApa karavuM ane pachI pApathI pAchA pharavuM. paraMtu sAdhu dIkSA grahaNa kare che tyAre pratijJA kare che ke, "have pachI huM pApa karIza nahIM" ane te pratijJA anusAra apramAdabhAva karatA hoya to dIkSA grahaNa karatI vakhate paNa sAdhu pApathI pAchA pharelA che, chatAM pApathI nivartananI potAnI kriyAne atizayita karavA arthe vRddhi pAmato apramAdabhAva Avazyaka che, ane te apramAdabhAvanI vRddhi arthe pApa nahIM sevanAra sAdhune paNa bhagavAne pratikramaNa karavAnI vidhi kahelI che, jethI te pratikramaNanI kriyAthI pApa pratyeno jugupsAbhAva atizayita thAya che ane dIkSA grahaNa karatI vakhate je pApathI pAchA pharavAnI kriyA thayela che, te rUpa pApamukaraNano niyama dhIre-dhIre prakarSane pAme che. ane jo For Personal & Private Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA: 29 prakarSane pAmIne niSThAne pAme to A saMsAramAM jIva kyAreya pharI pApa na kare tevI bhUmikA jIvamAM pragaTa thAya; ane jo pApaakaraNano niyama niSThAne pAmelo na hoya to, atyAre sAdhu pApa na karatA hoya to paNa tathAvidha nimittane pAmIne pApa thavAnI saMbhAvanA rahe che; ane kadAca A bhavamAM pratijJAmAM dRDha yatna hoya to pApa na paNa thAya to paNa janmAMtaramAM pharI te pApa pragaTa thavAno saMbhava rahe che. tethI pApakaraNanA niyamano prakarSa karavA arthe pApamAtra pratye jugupsA utpanna thAya te mATe pApa nahIM karanArA sAdhune paNa pratikramaNa karavAnuM bhagavAne kahela che. pUrvamAM 'cAvetat .... manapAyAdhva' sudhI je kathana karyuM, tenI sAkSI batAvavA mATe cUrNikAra kahe che - cUrNikAre prathama zaMkA karI ke, pApa karyA vagara pApanuM pratikramaNa thaI zake nahi, tethI pratikramaNa saMbaMdhI guNonI prApti arthe prathama pApa karavuM joIe ane pachI pratikramaNa karavuM joIe ke jethI pratikramaNanA guNo thAya. tene uttara ApatAM cUrNikAra kahe che ke, pApa karIne pratikramaNa karavuM tenA badale tene ja na kare= pApane ja na kare, to te utkRSTa padathI pratikramaNa che. A cUrNikAranA kathanathI e phalita thAya che, je jIva pApa karato nathI, te utsargathI pApathI pratikrAMta ja che, mATe pApanA nAza arthe tene pratikramaNa karavAnuM rahetuM nathI. to paNa bhagavAnanI AjJA pratikramaNa karavAnI che, tethI vihita anuSThAnanA sevanathI thatI nirjarA mATe pratikramaNa karavAnuM che, ane je jIva pApa kare che, te jIvane thayelA pApanI zuddhi arthe paNa pratikramaNa karavAnuM che. utthAna - gAthAnA pUrvArdhanuM kathana pUruM karIne gAthAnA uttarArdhamAM vyatireka mukhathI vidhizuddha apavAda batAvela che, tene TIkAmAM spaSTa kare che - TIkAH upatyakaraNe sakRdapi jJAtvA karaNe, asakRt-paunaHpunyena karaNe ca, pratikramaNaM na bhavati / evaM ca yathAvatprayatamAnasyaivAnAbhogAtpunarAsevane pApAntarAcaraNe ca punaH punaH pratikramaNamapavAdato'pi vyavasthitaM, na hyanAbhogAdupatyakaraNaM, vyAghAtAt, nApyasakRtkaraNaM, tatrAnAbhogasyA'prayojakatvAt, abhinivezAdevAsakRtkaraNasaMbhavAt, anAbhogasya tu kAdAcitkatvAt / tadidamabhipretyoktamAvazyakavRttau - "saMyamayogaviSayAyAM ca pravRttau vitathAsevane mithyAduSkRtaM doSApanayAyAlam, na tUpetyakaraNagocarAyAM nApyasakRtkaraNagocarAyAm" iti / / 29 / / TIkArca - upeyakaraNamAM ekavAra paNa jANIne karavAmAM, ane asakRttvavAraMvAra, karavAmAM, pratikramaNa thatuM nathI. ane A rIte ekavAra paNa jANIne pApa karavAmAM ke vAraMvAra pApa karavAmAM pratikramaNa thatuM nathI e rIte, yathAvat prayatamAnane ja=je pramANe pratijJA karI che te ja pramANe prayatna karatA For Personal & Private Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 mithyAkAra sAmAcArI / gAthAH 29 evA sAdhune ja, anAbhogathI punaH sevanamAM ane anAbhogathI pApAMtaranA AcaraNamAM, pharI pharI pratikramaNa apavAdathI paNa vyavasthita che; je kAraNathI anAbhogathI upatyakaraNa nathI; kema ke vyAghAta che=jANIne karavuM ane anAbhoga e baMneno paraspara vyAghAta che; ane asakRtkaraNa paNa nathI; kema ke tyAM=asakRtkaraNamAM, anAbhoganuM aprayojakapaNuM che; kema ke abhinivezathI ja asakRtkaraNano saMbhava che, paraMtu anAbhoganuM kAdAcitkapaNuM che. te=je pUrvamAM pote kahyuM te, Ane=buddhimAM rahelAne, abhipreta karIne lakSya karIne, Avazyakaniryukti zloka-681nI TIkAmAM kahevAyuM che - "ane saMyamayogaviSayaka pravRttimAM vitatha Asevana karyo chate mithyAduSkatadAna doSa dUra karavA mATe samartha che, paraMtu upetyakaraNanA viSayamAM nahIM ane asatkaraNanA viSayamAM paNa nahIM." "ti Avazyaka niryuktinA uddharaNanI samAptimAM che. 29 >> 'na di anAmo " ahIM 'ri smAt arthamAM che. sapa' ahIM '' thI aneka vArano samuccaya karavo. * 'sapanAvatoDaji' saMyamayogamAM yathAvat prayatamAnane utsargathI to pratikramaNa che ja, paraMtu saMyamayogamAM yathAvat prayatamAnane anAbhogathI punaH Asevana karavAmAM ane pharI pApAMtara AcaraNamAM apavAdathI paNa pratikramaNa vyavasthita che, te prakAre vi' thI samuccaya che. bhAvArtha pratikramaNa te mizrAduSkatadAnanA prayogarUpa kriyA che ane te kriyAthI pApanAza thAya che. paraMtu jANIne karAyelA pApano nAza pratikramaNathI thato nathI ane pharI pharI pApa karanAra jIva mithyAduSkatadAna Ape to paNa pratikramaNa thatuM nathI. AnAthI paNa phalita thAya ke, koI sAdhu yathAvat saMyamayogamAM prayatnavALA hoya tevA sAdhune anAbhogathI pUrvamAM sevAyela pApanuM pharI Asevana thaI jAya, athavA to pUrvamAM je pApa sevyuM che tenAthI anya pApanuM sevana thaI jAya, to pharI pharI pratikramaNa apavAdathI paNa vyavasthita che. anyathA utsargathI to pratikramaNa nathI, paraMtu apavAdathI paNa nathI. ahIM prazna thAya ke, upeyakaraNamAM kema pApanAza na thAya? tethI kahe che - anAbhogathI upeyakaraNa hoya nahi; kema ke anAbhogano artha ajANatAM,evo thAya ane upeyakaraNano artha jANIne, evo thAya che. tethI anAbhoga ane upetyakaraNa zabdonA arthano paraspara vyAghAta che.jyAre zAstrakAro to anAbhogathI karAyelA pApanuM pratikramaNa thAya che, tema kahe che. tethI upeyakaraNamAM pratikramaNa thaI zake nahIM. ahIM koIne prazna thAya ke, bhale upeyakaraNathI pApa na karyuM hoya, Ama chatAM anAbhogathI asatkaraNa hoya to zuM vAMdho ? tethI kahe che - je pApa vAraMvAra karAtuM hoya temAM anAbhoga prayojaka nathI. For Personal & Private Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 mithyAkAra sAmAcArI / gAthA: 29 Azaya e che ke, je sAdhu pharI pharI te ne te ja pApa kare che ane pApa karatI vakhate paNa "A pApa mArI karelI pratijJAnuM virodhI che," tevI upasthiti paNa karatA nathI ane pachIthI mithyAduSkata Ape che, te sAdhuone pApa karatI vakhate "A mArI pratijJAthI viruddha che" tevI upasthiti nathI, tethI anAbhoga che, topaNa teo je vAraMvAra viparIta AcaraNA kare che, tyAM anAbhoga viparIta pravRttino prayojaka nathI, paraMtu abhiniveza ja pharI pharI te pApapravRtti karavAmAM prayojaka che; kema ke je pApa anAbhogathI thatuM hoya tyAM kyAreka viparIta pravRtti thAya, vAraMvAra nahi. Azaya e che ke, jeone "A pApa che mATe mAre karavuM nathI" tevo adhyavasAya che ane tethI te pApasevana na thAya tenA mATe prayatna kare che, tevA jIvo anAbhogathI kyAreka viparIta AcaraNA kare tevuM banI zake; paraMtu jyAre jyAre tevA saMyoga upasthita thAya tyAre tyAre tevI tevI saMyamayogathI viparIta AcaraNAo je sAdhuo kare che, ane tyAre paNa pote grahaNa karela vratanI maryAdAone smaraNa karavAmAtrano paNa prayatna karatA nathI, tevA sAdhuo to je je pApa pharI pharI seve che, te abhinivezathI ja seve che; arthAt temanuM pApa sevavA pratyenuM baddha mAnasa che te temane pApa karAve che. mATe tevA sAdhuonI viparIta AcaraNAmAM potAnA vratanI maryAdAnA asmaraNarUpa je anAbhoga che, te prayojaka nathI, paraMtu viparIta AcaraNA pratye je baddha mAnasa che, te temanI viparIta AcaraNA pratye pravartaka che; ane tevA sAdhuo pratikramaNanI kriyA kare ane "micchA mi dukkaDa' Ape to paNa te mithyAduSkatadAnathI pratikramaNa thatuM nathI. ahIM vizeSa e che ke, koIka sAdhue jANIne viparIta AcaraNA karI hoya athavA to potAnA vratanA smaraNanI upekSA karIne pharI pharI pApa sevyuM hoya, tevA sAdhu mithyAduSkata ApIne te pApanI zuddhi karI zake nahi; paraMtu jANIne temaNe te pApa karyuM hoya, Ama chatAM pAchaLathI te pApa pratye pazcAttApa thAya, to te karelA pApanI zuddhi arthe guru pAse prAyazcitta grahaNa kare to tenA pApanI zuddhi thaI zake, anyathA nahIM. ane te rIte vicArIe to, aImuttA muni jyAre potAnA pAtrane sarovaranA jalamAM tarAve che, tyAre te kriyA potAnI karelI pratijJAthI viruddha kriyA che, ema jANIne kare che. tethI temanI upeyakaraNarUpa te kriyA che, tethI tenI zuddhi paNa pratikramaNathI thaI zake nahIM. Ama chatAM pApa karyA pachI atyaMta vizuddhamAna adhyavasAyavALA evA teo mAtra IriyAvahiyA karavAnI sAthe pApanA pratipakSabhAvanA prakarSavALA thavAthI kevaLajJAnane pAmyA. tethI e niyama prApta thAya che, sAmAnya rIte upayakaraNathI thayelA pApanI zuddhi pratikramaNathI na thAya, Ama chatAM AlocanAkALamAM bhAvono prakarSa thAya to thayeluM pApa to nAza pAme ja, paraMtu sarva karmono paNa nAza thaI zake ane AthI jainazAsananI koIpaNa kriyA atyaMta apramAdabhAvathI thAya to sarva pApono nAza paNa karI zake che. te rIte je sAdhuoe tevuM pApa karyuM hoya ke jenI zuddhi carama prAyazcittathI thaI zake tema hoya, tevuM paNa pApa pratipakSa bhAvanAnA prakarSathI AlocanAkALamAM nAza pAmI zake che, ane AthI atizayajJAnIo AvA carama prAyazcittanI prAptivALA munionI jo AlocanAkALamAM zuddhi dekhAya to IriyAvahiyAmAtra paNa prAyazcitta Ape che. For Personal & Private Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160. mithyAkAra sAmAcArI/ gAthA : 29 vaLI, caMDarudrAcArya vAraMvAra nimittane pAmIne gusse thatA hatA, chatAM teo saMyamamAM yathAvat yatamAna hatA. saMyama, kSamAdi daza prakAranA yatidharmarUpa che, tethI jyAre jyAre nimittane pAmIne krodha thaI jAya tyAre thayelA krodhanuM samyagu Alocana karIne kSamAdi bhAvomAM yatna thAya te rIte yatna karanArA paNa hatA ane potAnI caMDa prakRtine jANIne tevAM nimittothI dUra rahevA paNa prayatna karatA hatA. tethI teone krodha karavArUpa pratisevanA punaH punaH rUpa hovA chatAM pratyeka nimitta pAmIne hotI nathI, paraMtu anAbhogathI kyAreka hoya che. jyAre je sAdhuone "potAnI te viparIta pravRtti ucita nathI, mATe mAre tenAthI bacavuM che" tevo yatna nathI, ane vAraMvAra te viruddha sevana kare che, tyAre viparIta pravRttimAM koI vicAraNA na hoya to te viparIta pravRtti karavAmAM A mArI AcaraNAthI viruddha che teno upayoga na hovAthI anAbhoga che, topaNa te viparIta AcaraNA pratye anAbhoga prayojaka nathI; kema ke jene saMyamayogamAM yathAvat prayatna karavAno adhyavasAya che tevA sAdhu, potAnI viparIta AcaraNAnuM mithyAdukRta ApIne pharI tevI viparIta AcaraNa na thAya tevo yatna karatA hoya, Ama chatAM anAdi bhavaabhyasta pramAdane kAraNe nimittane pAmIne kyAreka kyAreka skUlanA thatI hoya to te sthAnamAM anAbhoga prayojaka che. ane AthI graMthakAre kahyuM ke, anAbhoga kyAreka hoya, paraMtu dareka nimitte viparIta pravRtti hoya to abhinivezathI hoya che. jema caMDarudrAcArya aneka vakhata viparIta sevana paNa kare che, to paNa vAraMvAra sevana karatA nathI, paraMtu anAbhogathI kyAreka kupita thAya che. mATe temanuM viparItasevana mithyAduSkatadAnathI nivartana pAmI zake che. sAmAnya rIte vicArIe to viparIta AcaraNA jema anAbhogathI thAya che, tema sahasAtkArathI paNa thAya che. Ama chatAM ahIM anAbhoga ane sahasAtkAra baMne grahaNa karyA nathI, paraMtu yathAvat saMyamamAM yatna karanArane anAbhogathI pharI pApa thAya to apavAdathI pratikramaNa vyavasthita che tema kahyuM che. tethI vicArakane zaMkA thAya ke, sahasAtkArathI pApa thAya tenI zuddhi mithyAduSkatadAnathI thaI zake nahIM. ane jo sahasAtkArathI thayelA pApanI zuddhi mithyAduSkatadAnathI na thAya tema svIkArIe to, caMDarudrAcArya nimittane pAmIne sahasAtkArathI kupita thatA hatA to tenI zuddhi paNa mithyAduSkatadAnathI thaI zake nahIM tema mAnavuM paDe. paraMtu graMthakAre ahIM upetyakaraNamAM AbhogapUrvaka viparIta AcaraNA grahaNa karI ane abhinivezathI vAraMvAra karaNamAM pratikramaNa nathI tema kahyuM. tethI upeyakaraNa ane abhiniveza te be sthAnane choDIne je pravRtti thAya che te sarvano anAbhogamAM saMgraha thAya che, mATe sahasAtkAra paNa anAbhogamAM aMtarbhAva pAme che. jyAre paccakhANamAM je annatthaNAbhogeNe sahasAgAreNaM" - e be AgArane bhinna kahyA che, tyAM vivakSAbhedathI anAbhoga ane sahasAtkArane judA pADela che. / / iti nyAyavizAradaviracite sAmAcArIprakaraNe mithyAkAraH smaapto'rthtH||2|| AprakAre bIjImicchAkAra sAmAcArIgAthA-21thIgAthA-29 sudhI varNana karI, eprakAre, nyAyavizArada viracita'sAmAcArI prakaraNamAM mithyAkAra sAmAcArI arthathI samApta thaI. ITI * mithyAkAra sAmAcArI samApta - For Personal & Private Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAArasAbhAyArIgAthA: 30 11 tathAkAra sAmAcArI iyANiM tahakAro bhannai - have tathAkAra sAmAcArI kahevAya che - avatarazis: idAnIM mithyAkAranirUpaNAnantaraM tathAkAro bhaNyate - avataraNikArya : have=miththAkAra sAmAcArInA nirUpaNa pachI, tathAkAra sAmAcArI kahevAya che - gAthA : saccattapaccayaTuM jaM aTThe kira guruvaiTThammi / ruipuvvaM abhihANaM lakkhijjai so tahakkAro / / 30 / / chAyA: satyatvapratyayArthaM yadarthe kila gurUpadiSTe / rucipUrvamabhidhAnaM lakSyate sa tathAkAraH / / 30 / / manvayArtha : guruvaiTThammi=36 aDhe-marthamAM saccattapaccayaTuM satyatva pratyaya mATe jaMThe ruipuvvaM- yipUrva zraddhApUrva abhihANaM tathA' meM prAthana so= tahakkAro tathA lakkhijjai=eya che. // 30 // gAthArtha : guruupadiSTa arthamAM satyatvanA pratyaya mATe je zraddhApUrvaka "tathA' e prakAranuM kathana, te tathASP reuya che. ||3011 TI : saccatta tti / yatkila gurUpadiSTe'rthe rucipUrva-zraddhApUrvaM, satyatvapratyayArtham, avaitathyapratipAdakamabhidhAnaM sa tathAkAro lakSyate-lakSyIkriyate / tena tathArthakaprayogAntare nA'vyAptiH, na vA svabhaNite vakSyamANalakSaNA'gurubhaNite vA 'tatheti' prayoge'tivyAptiH, na vA rucyapUrve tatra sA ityAdi draSTavyam / TImArtha : 'saccatta tti' / me gAyA prati che. For Personal & Private Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 tathAkAra sAmAcArI | gAthA : 30 kharekhara guruupadiSTa arthamAM je rucipUrvaka zraddhApUrvaka, satyatvanA pratyaya mATe avatathya pratipAdaka evuM tathA' e prakAranuM abhidhAta=guru kahe che te satya che, yathArtha che, e jaNAvavA mATe tathA e prakArano prayoga, te tathAkAra tathAkAra sAmAcArI, lakSya karAya che arthAt tathAkAra sAmAcArInuM lakSya svIkArAya che. tenA kAraNe tathAkAra sAmAcArInuM AvuM lakSya hovAnA kAraNe, 'tathA arthaka prayogAMtaramAM (lakSaNanI) avyApti nathI=AvI uparyukta lakSaNavALI pravRttimAM 'tathA'nA badale anya prayoga karavAmAM Ave to paNa lakSaNa ghaTI zake che, athavA svabhaNitamAM=pote kahela tathA prayogamAM, lakSaNa jatuM nathI arthAt pUrve pote je kathana kareluM hoya te padArtha tema ja che, te batAvavA mATe tathA' zabdaprayoga karavAmAM Ave to tathAkAra sAmAcArInuM lakSaNa jatuM nathI, athavA have jenuM lakSaNa kahevAnuM che tevA aguru vaDe kahevAyela arthamAM, tathA e prakArano prayoga karAya te sthAnamAM ativyApti nathI lakSaNa tyAM jatuM nathI athavA pUrve tatra ruci apUrvaka evA temAM=ruci vagaranA tathAkAra prayogamAM, sA= ativyApti, nathI arthAt gurunA vacanamAM paNa ruci apUrvaka=ruci vinA=zraddhA vinA, bolAyela 'tathA'no prayoga sAmAcArI nathI. tethI tyAM sAmAcArInA lakSaNanI ativyApti nathI ItyAdi jANavuM. * " " ahIM '' thI AvA prakAranAM bIjAM paNa sthAnomAM ativyApti doSa nathI, teno saMgraha karavo. bhAvArtha : tathAkAra sAmAcArInuM svarUpa batAve che - suguru jyAre ziSyane zAstrIya padArthono yathArtha bodha thAya te rIte kahetA hoya ane gurunA vacanano paramArtha ziSya avadhAraNa kare, tyAre gurunuM kahela vacana satya che, tevA pratyaya mATe rucipUrvaka "tathA" e pramANe prayoga kare te "tathAkAra sAmAcArI' che. AnAthI e prApta thAya ke, zuzruSA Adi guNothI yukta evo ziSya jyAre suguru pAse bhagavAnanA vacanane sAMbhaLavA beThelo hoya ane suguru pAsethI tattvano yathArtha bodha karIne potAnAmAM tattvAbhiniveza karavA mATe "A vacana satya che" evI pratIti pragaTa karavA mATe "tathA' zabdaprayoga kare che, te 'tathAkAra sAmAcArI" che. AvuM lakSaNa karavAthI nIcenAM sthAnomAM lakSaNanI avyApti ke ativyApti AvatI nathI - (1) 'tathA" zabdanA badale 'tathA" nA arthane kahenArA bIjA prayoga paNa jo kahevAmAM Ave to paNa te 'tathAkAra sAmAcArI bane che; kema ke micchAkAra sAmAcArImAM jema " micchA mi dukkaDa' prayoganA badale tadarthaka anya prayoga karavAthI micchAkAra sAmAcArIno tevo bodha thato nathI, tevuM prastutamAM nathI. tethI tathAkAra sAmAcArImAM tadarthaka anya prayoga karIne paNa tathAkAra sAmAcArInuM pAlana thaI zake che. tethI rucipUrvaka A vacana satya che, tevI pratIti karAvanAra koIpaNa vacanaprayoga kare to te tathAkAra sAmAcArI che arthAt te prayogamAM 'tathAkAra sAmAcArI'nA lakSaNanI avyApti nathI. For Personal & Private Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 tathAkAra sAmAcArI / gAthA : 30. (2) have koI sAdhue pUrve zAstranA padArtho koIne kahyA hoya ane te ja vacanone pragaTa karanAra anya zAstravacano maLe tyAre kahe ke, "pUrve je meM kahyuM hatuM te tema ja che" - tevA samaye je "tathA prayoga karAya che, te rucipUrvaka satyatvanuM pratipAdana karavA arthe che, topaNa guru upadiSTa arthamAM te 'tathA" prayoga nathI, paraMtu pUrve potAnAthI kahevAyelA padArthamAM 'tathA" no prayoga che, tethI tathAkAra sAmAcArI nathI. ahIM sAmAcArInA lakSaNamAM "guru upadiSTa arthamAM" evuM vizeSaNa mUkela hovAthI, svabhaNita arthamAM tathAno prayoga karAya to paNa tathAkAra sAmAcArInuM lakSaNa tyAM jatuM nathI arthAt lakSaNanI ativyApti nathI. (3) vaLI koI AgaLamAM kahevAze tevA agurukuguru, jyAre arthone kahetA hoya tyAre, temanA vacanamAM rucipUrvaka "tathA' prayoga kare to paNa tyAM tathAkAra sAmAcArInuM lakSaNa jatuM nathI, arthAt lakSaNanI ativyApti nathI; kema ke lakSaNamAM suparinTeDathai' vizeSaNa tarIke kahela che, paNa 'gurUviSTaDaE' vizeSaNa tarIke kahela nathI. (4) vaLI koI vyakti guru upadiSTa arthamAM ruci vagara 'tathA no prayoga kare, tyAM paNa tathAkAra sAmAcArInuM lakSaNa jatuM nathI arthAt lakSaNanI ativyApti nathI, kema ke tathAkAra sAmAcArInA lakSaNamAM vipUrva vizeSaNa hovAthI guruupadiSTa arthamAM ruci vinAno 'tathA" prayoga tathAkAra sAmAcArI nathI. TIkAmAM 'tyati' zabdanA dipadathI e grahaNa karavuM che ke koI sAdhaka, suguru pAse zAstra bhaNato hoya ane gurunA vacanamAM rucipUrvaka tathA' no prayoga karato hoya, paraMtu gurunA kathananuM tAtparya pote spaSTa samajyo nathI, Ama chatAM guru je kahe che te tema ja che evA AzayapUrvaka 'tathA no prayoga kare tyAM paNa tathAkAra sAmAcArInuM lakSaNa jatuM nathI; kema ke gurunA vacananA tAtparyano nirNaya karI tema ja che' e prakAranI rucine atizaya karavA arthe tathAkAra sAmAcArI' che, ane anirNAta padArthamAM te tema ja che' tema rucipUrvaka bolavA chatAM bodha vagaranA sthAnamAM 'tathA' no prayoga hovAthI te tathAkAra sAmAcArI bane nahIM. atra 'yadA prasiddhamanUdya tadA'prasiddhavidhAnaM lakSyalakSaNayoruddezyavidheyabhAvasya kAmacArAd draSTavyam / vyavasthitaM cedaM syAdvAdaratnAkare / TIkArya : ahIM tathAkAra sAmAcArInA lakSaNamAM, 'ya' zabdathI prasiddhane uddezIne tat zabdathI aprasiddhanuM vidhAna jANavuM. ahIM prazna thAya ke, Avo artha karIzuM to tathAkAra sAmAcArInuM lakSaNa yat zabdathI ullekha karela hovAthI, lakSaNa prasiddha che ane tathAkAra aprasiddha che, tema mAnavuM paDe. tethI kahe che - lakSya ane lakSaNamAM uddeza-vidheyabhAvanuM kAmacArapaNuM hovAthI vaikalpika hovAthI, prastutamAM jema yat zabdathI lakSaNano ullekha karyo, tema je vyaktine tathAkAra sAmAcArI prasiddha hoya ane 6. 'ya' tyanena zana | 6. 'ta' rUtyunena zarlaeNna | For Personal & Private Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 tathAkAra sAmAcArI / gAthA : 30 tathAkAra sAmAcArInuM lakSaNa aprasiddha hoya tene, 'yat' zabdathI tathAkAra sAmAcArIno ullekha karIne tat zabdathI tathAkAra sAmAcArInuM lakSaNa batAvavuM joIe. tethI te pramANe uddezya-vidheyabhAva pheravI zakAya che, e prakAranuM tAtparya che. 'vyasthita ceva' ane A=lakSya ane lakSaNamAM uddezya-vidheyabhAva kAmacAra che e, syAdvAda ratnAkaramAM vyavasthita che arthAt lakSya ane lakSaNamAM uddezya-vidheyabhAva kAmacAra hovAthI='hrAmanayA pati' arthAt IcchA je pramANe thAya te pramANe vaikalpika hovAthI, je vakhate jenuM prayojana hoya te pramANe prasiddhane uddezIne aprasiddhanuM vidhAna karavuM joIe, e vAta syAdvAda ratnAkaramAM kahela che. bhAvArtha: jyAre prasiddhane uddezIne aprasiddhanuM vidhAna karAya che, tyAM lakSya ane lakSaNamAM uddezya-vidheyabhAva kAmacAra che, tema kahyuM teno Azaya A pramANe che koIka sAdhu sAdhusAmAcArI pALatA hoya to te guruupadiSTa arthamAM rucipUrvaka 'tathA' e prakArano prayoga karatA paNa hoya, paraMtu te sAdhune AvA prakArano 'tathA' e prakArano prayoga te tathAkAra sAmAcArI che, tevuM jJAna na paNa hoya, paraMtu te sAdhu jyAre guru pAse davidha sAmAcArI bhaNavA bese, tyAre guru tene kahe ke, "guruupadiSTa arthamAM A prakAre rucipUrvaka 'tathA' e pramANe vacanaprayoga te tathAkAra sAmAcArI che," tethI te sAdhune AzrayIne tathAkAra sAmAcArI prasiddha hatI, paraMtu tathAkAra sAmAcArInuM lakSaNa prasiddha na hatuM, tethI AvuM vidhAna karavAthI tene jJAna thAya ke, ApaNe guruno upadeza sAMbhaLIne je 'tathA' e prakArano prayoga karIe chIe, te tathAkAra sAmAcArInuM lakSaNa che. have koI sAdhune darzAvadha sAmAcArI che temAM eka tathAkAra sAmAcArI che ane tenuM lakSaNa A che evuM jJAna hoya, paraMtu tathAkAra sAmAcArI zuM che, tevI jijJAsA tene thAya tyAre, 'yat' zabdathI tathAkAra sAmAcArInA lakSaNano ullekha karIne 'tat' zabda dvArA tathAkAra sAmAcArI batAvavAmAM Ave che, tyAre te sAdhune bodha thAya che ke tathAkAra sAmAcArI AvA svarUpavALI che. tethI tevA sAdhune AzrayIne tathAkAra sAmAcArInuM lakSaNa prasiddha kahevAya ane tathAkAra sAmAcArI aprasiddha kahevAya. tethI prasiddhano uddeza karIne aprasiddhanuM vidhAna ka2vAmAM Ave che. syAdvAd ratnAkaramAM prasiddha ke, lakSya ane lakSaNamAM uddezya-vidheyabhAva kAmacAra-vaikalpika, hovAthI, je vakhate jenuM prayojana hoya te pramANe prasiddhane uddezIne aprasiddhanuM vidhAna karavuM joIe. TIkA H tadidamAzayA (tadidamAzayamabhipretya) cUrNikRtoktam - "tahatti paogo NAma jaM evametaM avitahameyaM jaheyaM tu vaha iccessa aTThassa saMpaccayadvaM savisae tahatti saddaM pauMjaMti" / / 30 / / noMdha :- 'vivanAzayA' nA sthAne 'vinAzayamitretva' hoya tevuM bhAse che, tethI te pramANe artha karela che. For Personal & Private Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAkAra sAmAcArI / gAthA : 31 TIkArya H te=pUrvamAM varNana karyuM te, A=svabuddhimAM upasthita, Azayane AzrayIne cUrNikAra vaDe kahevAyuM - 'tathA' e prakArano prayoga eTale : "A pramANe A che, avitatha A che, je prakAre A tame kaho cho e prakAranA A arthanA saMpratyaya mATe svaviSayamAM=tathAkAra sAmAcArInA viSayabhUta guruupadiSTa arthamAM, je 'tathA' e pramANe zabdano prayoga karAya che." / / 30 / / avataraNikA : athaitadviSayamevAha - avataraNikArya - have AvA=tathAkAranA, viSayane ja kahe che bhAvArtha: chAyA: tathAkAra sAmAcArIno viSaya koNa che, te batAvavA mATe kahe che Azaya e che ke, 'tathA' e prakAre prayoga to ghaNA sthAne thAya che, paNa kevA sAdhunI vAcanAdimAM tathAkAra prayoga karavo joIe te batAve che - gAthA: -- anvayArtha: kalpAkalpe sthitasyopayoge sarvaguNavato yateH / vAcanAdau bhavedavikalpena tathAkAraH / / 31 / / - kappAkappaMmi Thiyassuvaoge savvaguNavao jaiNo / vAyaNamAimmi have avigappeNaM tahakkAro / / 31 / / 15 jIvone=upayoga hote chate bALami Tiyamsa=kalpAkalpamAM sthita=rahelA, savva muLavo=sarva guNavALA evA napho=yatinI=sAdhunI vayaLamAImma=vAcanAdimAM vippAM tadavAro ve=avikalpathI tathAkAra karavo joIe. / / 31 / / gAthArtha : upayoga hote chate kalpAkalpamAM sthita, sarva guNavALA yatinI vAcanAdimAM avikalpathI tathAkAra karavo joIe. / / 31 / / TIkA - bALamitti / po=vidhirAvAra nRtyarthaH, sattvazva=vidhiH, athavA poninavira For Personal & Private Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 tathAkAra sAmAcArI / gAthA: 31 kalpikAdiH, akalpazcarakaparivrAjakAdiH, athavA kalpyaM grAhyamakalpyamitarat, tataH samAhAradvandvAdekavacanaM, tatra sthita-jJAtidradacasthati thAva, partana jJAnasaMpaduti, "ppApe parikriya' (kavi. ni. 688) iti ca vyAkhyAtam, tathA sarvaguNavataH mUlottaraguNavataH, yate: sAdhoH, anena saMpUrNacAritrasaMpattiruktA, 'ThANesu paMcasu Thiyassa saMjamatavaDDhagassa' iti ca vyAkhyAtam, upayoge-Abhoge, sati etAdRzaguNo'pyanupayogAdatathAbhASetetyupayogagrahaNam / ayaM ca niyuktigAthAgata 'tu' zabdArthaH / uktaM ca cUrNikRtA-'tusaddA eso vi jai uvautto AyaNA ya uvadhAritaM' iti / paJcAzakavRttau tu 'tu' zabda evakArArtha iti vyAkhyAtam tatrApIdamupalakSaNAddraSTavyam / tasya vAcanA-sUtradAnalakSaNA, tasyAM, makAro'trA'lAkSaNika: AdizabdAccakravAlasAmAcArIpratibaddhe sAmAnyopadeze'rthavyAkhyAnavidhau pratipRcchottarakAlaM gurubhaNite ca avikalpena-nizcayena, tathAkAro bhavedAvazyaka iti zeSaH / noMdha:- prAkRtamAM gAthAmAM chappAjhappa zabda che. tenuM saMskRta vanya' ane 'chatpa' paNa thaI zake ane 'abhya' ane viSNa' paNa thaI zake. tethI prAkRtanA A pUchappa zabdanA baMne arthone grahaNa karIne traNa vikalpo pADe che. tyAM chappaIM zabdanA be artha karyA, tethI traNa vikalpo thayA. TIkA : pUMimitti' | e gAthAnuM pratika che. prathama gAthAnA vaMM zabdano artha karatAM kahe che - (1) kalpa=vidhi AcAra, e pramANe artha che, ane akalpa=avidhi, athavA (2) kalpa=jitakalpa, sthavirakalpa Adi, akalpa=caraka-parivrAjakAdi, athavA (3) kathvagrAha, akaththakagrAhathI Itara=agrAhya. tyAra pachI samAhAra dvanda samAsathI ekavacana thatAM "ppArdhAma' zabda thayo. tyAM rahelAnI=kalpAkalpamAM rahelAnI kalpAkalpanuM rahasya jANelAnI, vAcatAdimAM avikalpa tathA' zabdaprayoga karavo, ema avaya che. AvA vaDe= kalpAkalpamAM sthita' e kathana vaDe, jJAnasaMpatti kahevAI ane Avazyaka niryuktinI gAthA naM. 688nA "kalpAkalpamAM paritiSThitanI" eTalA aMzanuM vyAkhyAna karAyuM. have gAthAnA "sarvAvo' zabdano artha kare che - tathA sarvaguNavALA=mULaguNa ane uttaraguNavALA, yatinI sAdhunI, vAcanAdimAM avikalpa 'tathA' zabdaprayoga karavo, ema avaya che. AvA vaDe= sarvaguNavataH' e kathana vaDe, saMpUrNa cAritrasaMpatti kahevAI ane Avazyaka niryuktinI gAthA naM. 688nAM pAMca sthAnamAM sthitane=pAMca mahAvratorUpa mULaguNamAM 1. kalpAkalpe pariniSThitasya, sthAneSu paJcasu sthitasya saMyamatapaADhyakasya / For Personal & Private Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 tathAkAra sAmAcArI/ gAthA : 31 sthitane, saMyama-tapathI AtyanI=saMyamataparUpa uttaraguNothI yuktanI" eTalA aMzanuM vyAkhyAna karAyuM. have gAthAnA 'Davone' zabdano artha kare che - upayoga Abhoga hote chate=zrutano upayoga hote chate, kalpAkalpamAM sthita, sarvaguNavALA yatinI vAcatAdimAM avikalpathI tathA' zabdaprayoga karavo, e pramANe avaya che. AvA guNavALA paNa=kalpAkalpamAM sthita ane mUlottaraguNavALA paNa, anupayoganA kAraNe atathA bole, ethI karIne gAthAmAM 'upayoga' grahaNa che, ane Aaupayoga, niryuktinI gAthAmAM rahela tu' zabdano artha che. ane cUrNikAra vaDe paNa kahevAyuM - "tu' zabdathI A paNa bolanAra guru paNa, jo upayukta hoya ane AtmA vaDe=zrotA vaDe, "A bolanAra upayukta che,' ema avadhAraNa karela hoya to tene avikalpathI 'tathA' zabdaprayoga karavo." "tti' zabda cUNikAranA uddharaNanI samAptimAM che. vaLI paMcAzaka vRttimAM 'tu' zabda evakAra arthamAM che, e pramANe vyAkhyAna karAyuM, tyAM paNa=paMcAlaka vRttimAM paNa, A upayoga zabda, upalakSaNathI jANavo=paMcAzakanI vRttimAM upayoga zabda lakhyo nathI, paNa 'Mkhe ripiTTiyamsa TAsu vahu Ticaspa saMmatavaddhasa' ATalA kathana dvArA upalakSaNathI upayoganuM paNa zlokanA arthamAM grahaNa karavuM. tenI upayoga hote chate kalpAkalpamAM sthita mULauttaraguNavALA yatinI, sUtradAnalakSaNa vAcanAmAM ane Adi zabdathI cakravAla-sAmAcArI-pratibaddha sAmAnya upadezamAM, ane arthavyAkhyAnavidhimAM=pratipRcchAtA uttarakAle gurubhaNita(kahelA)mAM, avikalpathInizcayathI, tathAkAra Avazyaka thAya bhajanArUpa vikalpa vagara sarvatra tathA' e prakArano zabdaprayoga Avazyaka thAya. ahIM gAthAmAM 'Avazyaka e pramANe adhyAhAra che ane vAyanAbhi' mAM "nakAra alAkSaNika che. * 'gharaparivrA nari' ahIM 'sara' thI anyadarzanavALA saMnyAsIonuM grahaNa karavuM. * 'NatazApoDari' kalpAkalpamAM sthita na hoya ane mULauttaraguNavALA na hoya to to mRSAvAda bole, teno 'va' thI samuccaya che. * 'tatrAvImupatnakSaUT' ahIM 'gari' thI e kahevuM che ke, cUrNikAranA vacanamAM to 'tu' zabda upayoga arthamAM che, paraMtu paMcAzakanI vRttimAM 'tu' zabda upayoga arthamAM nathI, tyAM paNa upalakSaNathI levAno che, tenuM grahaNa che. bhAvArtha: TIkAmAM kalpAkalpanA nIce mujaba traNa artha karyA - (1) kalpano prathama artha karyo vidhi eTale AcAra arthAtu potAnA pAMca mahAvratonA AcAraviSayaka For Personal & Private Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 tathAkAra sAmAcArI / gAthA: 31 utsargathI kayA saMyogomAM kyA AcAro sevavA ane apavAdathI kayA AcAro sevavA, tenA viSayamAM, dareka vratanA jeTalA bhAMgAo che tenA jJAnapUrvaka AcaraNIya vikalpone jANato hoya; ane akalpano artha karyo : utsargathI je AcaraNIya che te kayA saMyogomAM anAcaraNIya che, ane je apavAdathI AcaraNIya che tene kyAre nahi AcaravAmAM lAbha che, ItyAdi jANato hoya. (2) bIjA artha pramANe: kalpathI jinakalpika vira-kalpikAdinuM svarUpa samyagu jANato hoya tenuM grahaNa karela che. ahIM "Adi' padathI yathAlaMdika ane parihAravizuddhinuM grahaNa karavuM. ahIM yadyapi krama pramANe jinakalpika pachI yathAladika ane parihAravizuddhinI prApti che, chatAM jinakalpika pachI sthavirakalpikanuM grahaNa karyuM ane yathAsaMdika ane parihAravizuddhinuM AdithI grahaNa karyuM, tenuM kAraNa e che ke, jinakalpa ane virakalpa e baMne prasiddha pradhAna AcAra che, te jaNAvavA mATe te baMnenuM sAkSAt zabdathI grahaNa karyuM ane yathAlaMdika ane parihAravizuddhinuM AdithI grahaNa karyuM, ane akalpa zabdathI carakaparivrAjakAdinuM grahaNa karela che. gurune svaparanA AcAranA jJAnanuM prayojana e che ke, carakaparivrAjakAdinA AcAra karatAM potAnA AcAronI kaI dRSTie mahattA che, te jANavA mATe temanA AcAronuM samyagu jJAna paNa Avazyaka che. tethI pUchape no artha A rIte paNa karela che. AnAthI e phalita thAya ke, jinakalpa ane sthavirakalpano yathArtha bodha hoya tevA gItArtha sAdhuone, jinakalpa ane sthavirakalpa nirlepadazAnuM yathArtha kAraNa kaI bhUmikAmAM ane kaI rIte bane che, teno yathArtha bodha hoya che; ane carakaparivrAja kAdinA AcAro ApaNA AcAro karatAM parAyA (pArakA) che, mATe akalpa che, eTaluM ja mAtra te jANato nathI, paraMtu jema jinakalpa-sthavirakalpa nirlepadazAnuM kAraNa bane che tema carakaparivrAjakAdinA AcAro nirlepadazAnuM kAraNa kema banI zakatA nathI, te paNa te jANI zake che. tethI A svadarzananA AcAro che ane A paradarzananA AcAro che, eTalo mAtra bodha hoto nathI, paraMtu svadarzananA AcAro ekAMta sAnubaMdha che ane paradarzananA AcAro tevA vivekavALA nahIM hovAthI ekAMta sAnubaMdha nathI, teno paramArtha paNa gItArtha jANe che; ane AthI virakalpa ane jinakalpane ucita sthAne yojana karIne mokSanuM kAraNa bane te rIte joI zake che, ane te rIte AcaraNA karIne hita paNa sAdhI zake che. paraMtu je sAdhune tevo bodha nathI, te jinakalpa ane sthavirakalpanA paramArthane jANatA nathI, tethI te AcArone pALavA chatAM paNa te AcAro kaI rIte sarvakalyANanuM kAraNa che, te ucita rIte joDI zakatA nathI, mATe temano bodha pAramArthika bodha nathI. (3) trIjA artha pramANe kathya ane akathyane grahaNa karela che arthAt sAdhune kayA dravya, kSetra, kALa ane bhAvamAM kevo AhAra, kevI vasati Adi grAhya che ane kaI agrAhya che, tenuM jene jJAna hoya tevA jJAtA grahaNa karela che. athavA' : TIkAmAM athavA zabda dvArA traNa vikalpono nirdeza karavAthI vAMcanArane ema lAge ke, A uparyukta traNamAMthI koI ekano jJAtA te ja gItArtha che, paraMtu - prathama artha pramANe AcAranuM grahaNa karyuM, bIjA For Personal & Private Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAkAra sAmAcArI/ gAthA: 31 169 artha pramANe AcAravAnanuM grahaNa karyuM ane trIjA artha pramANe AcAranA viSayanuM grahaNa karyuM, AthI koI ekanuM paNa jJAna anya benI apekSA rAkhe che. tethI kalyAkalpathI game te eka grahaNa karIe to paNa tadaMtarnihitapaNA vaDe anya benuM jJAna paNa avazya joIe. AthI A traNano jJAtA gItArtha che e phalita thAya che. AnAthI e prApta thAya che, je sAdhune jaina sAdhunA vidhi-niSedharUpa AcArono yathArtha bodha hoya, ane jaina sAdhune kaI bhikSA, vastra-pAtrAdi kathya che ane kaI vastu akathya che, teno paNa utsarga-apavAda-sApekSa yathArtha bodha hoya; ane jinakalpa, sthavirakalpa ane carakaparivrAjakanA AcAromAM kaI rIte bheda che ke jenA kAraNe sthavirakalpanA AcAro sAkSAt mokSanA kAraNa che ane carakaparivrAja kAdinA AcAro tevA nathI, te jANe che, te sAdhu sAdhvAcAranI dareka kriyAo ane kacyAkalpane paNa te rIte yathAsthAne joDe che arthAt kaI rIte sevana karavAthI te saMyamanA prakarSanuM kAraNa bane che ane kaI rIte sevana karavAthI te saMyamanA apakarSanuM kAraNa bane che, te yathAsthAne joDI zake che. ane A rIte dareka sAdhvAcAranI pravRttio kaI rIte nirjarA dvArA mokSanuM kAraNa che, te jANatA hovAthI bhagavAnanA vacananA paramArthane jANanAra gItArtha che, e phalita thAya che. 'tpatvei niSThitI' A kathana dvArA sAdhu gItArtha che, tema batAvyuM. tyAra pachI 'sarvaguNavataH' ema kahIne sAdhu mULauttaraguNathI paripUrNa hoya tema kahyuM. tenA dvArA AvazyakaniryuktimAM batAvAyela "pAMca mahAvratarUpa sthAnamAM rahelA ane tapa-saMyamamAM vartatA" e kathananuM vyAkhyAna karAyuM. AnAthI e prApta thAya ke, je sAdhu gItArtha che ane saMyamamAM atyaMta apramAdavALA che, tevA sAdhunA vacanamAM avikalpathI 'tathA' zabdano prayoga karavAno che, anyanA vacanamAM nahi. vaLI, AvA gItArtha ane apramAdI sAdhu paNa kyAreka vAcanAmAM mRtanA saMdarbhanA pratisaMdhAnapUrvaka kathana na karatA hoya to temanA vacanamAM paNa avikalpathI 'tathA' zabdano prayoga karavAno nathI. paraMtu je sAdhu je kaMI vacana bole che, temAM zratanuM AdhArasthAna ApIne tenA baLathI ziSyane tenA arthano bodha karAvatA hoya, tyAre te ziSya jANI zake ke A guru zrutamAM upayukta thaIne mane A artha batAve che, mATe nakkI temanuM A vacana sarvajJanA vacana anusAra che; tyAre temanI sUtradAna-lakSaNa-vAcanAmAM, cakravAla-sAmAcArI-pratibaddha sAmAnya upadezamAM, artha-vyAkhyAna-vidhimAM ane pratipRcchAnA uttarakAle gurubhaNita kathanamAM ziSya avikalpathI-nizcayathI, 'tathA' zabdano prayoga karavo joIe. te batAvavA mATe upayogapUrvaka bolatA hoya tyAre avikalpathI tathAkAra karavo ema kahela che. TIkA - taduktam - 'vAyaNapaDisuNaNAe uvaese suttaatthakahaNAe / avitahameyaM ti tahA paDisuNaNAe tahakkAro / / iti / atra 'tahA paDisuNaNAe' ityatra pratizravaNA 'amukaM kuru' iti gurvAjJAgrahaNaM cUrNo dRzyate / 1. vAcanApratizravaNAyAmupadeze sUtrArthakathAnAyAm / avitathametaditi tathA pratizravaNAyAM tathAkAra / / For Personal & Private Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 tathAkAra sAmAcArI/ gAthA : 31 TIkArya : te=pUrvamAM kahyuM ke, sUtradAna-lakSaNa-vAcanAmAM, cakravAla-sAmAcArI-pratibaddha sAmAnce upadezamAM, artha-vyAkhyAna-vidhimAM ane pratipRcchA-uttarabhAvI gurubhaNita kathAmAM arthAt guru vaDe kahevAyelA kathanamAM, avikalpa 'tathA' zabdaprayoga karavo te, kahevAyuM che. tene batAvatAM sAkSIpATha Ape che, teno artha A pramANe che - "vAcanAnI pratizravaNAmAM, upadezamAM (cakravAla-sAmAcArI-pratibaddha sAmAnya upadezamAM). sUtrArthakathanamAM (artha-vyAkhyAna-vidhimAM) tathA pratizravaNAmAM-te prakAranI pratizravaNAmAM=pratipucchAnA uttarabhAvi gurue kahela arthamAM, "avitatha A che" e pramANe "tathA' zabdaprayoga karavo (Avazyaka che)." "rUti' zabda uddharaNanI samAptimAM che. uparyukta Avazyakaniryukti zloka-689 upara A pramANe cUNi dekhAya che, je graMthakAra satra thI batAve che. ahIM AvazyakaniyuktimAM "tadA parikrupANaTU' e prakAranuM je pada che temAM, pratizravaNA 'amuka kara e pramANe guruAjJAnuM grahaNa cUNimAM dekhAya che. bhAvArtha : A cUrNinA kathanathI e artha jaNAya che ke, guru ziSyane koIka vidhi samajAvatA hoya tyAre zabdothI ziSya teno artha samajI zakato na hoya tyAre guru tene te kriyA svayaM karI batAve che ane ziSyane kahe che ke, "huM jema karuM chuM tema tuM A kara." te vakhate te ziSya guruAjJAnuM grahaNa kare che, tene ahIM pratizravaNAthI grahaNa karavAnuM che. tethI prastuta zlokano e artha prApta thAya ke, "vAcanAnI pratizravaNAmAM, upadezamAM, sUtrArthanA kathanamAM ane pratizravaNAmAM="amuka tuM kara"=muhapatti pratilekhanAnI kriyA A rIte "huM jema karuM chuM tema tuM kara." te prakAranI guruAjJAnA grahaNarUpa pratizravaNAmAM, "A avitatha che" - e pramANeno 'tathA' zabdano prayoga te tathAkAra sAmAcArI che." A prakArano prastuta zlokano artha cUrNinA kathanathI prApta thAya. utthAna : vaLI cUrNimAM ja anya AcAryo zuM kahe che, te batAvatAM kahe che - TIkA : ayaM cecchAkArasAmAcArIviSaya ityAzaGya tathA' zabdaM 'etad' ityatra yojayitvA taduttarapratizravaNApadamupadezAdipadasaMbaMdhazAlItyanye vyAcakSata iti tatraivoktam / TIkArya : ane A "amuka kara" e prakAranI guruAjJAnuM grahaNa e, IcchAkAra sAmAcArIno viSaya che, e prakAranI AzaMkA karIne "tathA' zabdane '' e prakAranA zabda sAthe yojana karIne uparyukta Avazyaka niryuktinI gAthA naM. 689mAM "risuIVIIT' pUrvenA tathA' zabdane "vitA' mAM rahelA For Personal & Private Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 171 tathAkAra sAmAcArI | gAthA: 31 ta' zabdanI sAthe yojana karIne, tenA uttaramAMetathA zabdanA uttaramAM, rahelA pratizravaNApadane upadezAdipada saMbaMdhavALuM che, e pramANe anya kahe che. e pramANe tyAM ja=cUNimAM ja kahevAyeluM che. bhAvArtha : A prakAranA cUrNinA kathanathI e artha prApta thAya ke, pUrvamAM 'ta paDayuITU' no artha karyo ke, amuka kara" e prakAranuM guruAjJAnuM grahaNa pratizravaNAnA padathI thAya che. te kathanane anya AcAryo kahe che ke, "amuka kara" te IcchAkAra sAmAcArIno viSaya che, paNa tathAkAra sAmAcArIno viSaya nathI, ane tema svIkArIe to DisuOTIS' zabdanuM kyAM yojana karavuM ? tenuM samAdhAna karatAM teo kahe che ke, prathama artha pramANe 'tathA" zabda "ane'nA arthamAM hato, tene have grahaNa karavAno nathI, paraMtu tathA'no anvaya "uta' nI sAthe karavAno che, ane 'uDasupANaID' no anvaya upadezanI sAthe ane 'sunnatthaUTU' sAthe karavAno che. ane te rIte vicArIe to zlokano artha e prApta thAya ke, "vAcanA pratizravaNAmAM ane upadeza pratizravaNAmAM ane sUtrArthakathana pratizravaNAmAM "A te prakAre avitatha che' - e tathAkAra che" ane A kathanamAM 'va' kAra adhyAhAra che. tethI vAcanA pratizravaNA, upadeza pratizravaNA ane sUtrArthakathana pratizravaNAno samuccaya 'cakArathI thAya che, ane pratizravaNA zabdanuM yojana upadezanI sAthe ane sUtrArthakathananI sAthe thAya che. prathama arthamAM tadA paDasuIIT mAM tathA' zabdano artha '' kAra karyo, ane DisupAWIT' no artha karyo ke "amuka kara" e prakAranI guruAjJA te pratizravaNA che, ane tene tathAkAra sAmAcArIno viSaya cUrNikAre svIkAryo. tyAM bIjA AcAryo tene kahe che ke, A IcchAkAra sAmAcArIno viSaya che, te A pramANe - - jyAre guru koIka vidhi zIkhave tyAre jo ziSya te vidhi zabdothI grahaNa na karI zake tyAre guru tene kahe ke, "huM karuM chuM te pramANe amuka kRtya tuM kara jethI tane teno bodha thaze", tevA samaye ziSya tathA e pramANe kahIne gurue batAvela te kRtya kare, te sthAnamAM cUrNikAra tathAkAra sAmAcArI kahe che. paraMtu A kathana to anyanA mata pramANe IcchAkAra sAmAcArIno viSaya bane che; kema ke, guru "amuka kara" e pramANenI AjJA kare tyAre ziSya "huM IcchApUrvaka te karuM chuM" tema kahe, tethI tyAM tathAkAra sAmAcArI kahI zakAya nahi. tethI teo pratizravaNAne upadezapada sAthe ane sUtrArthakathana sAthe joDIne "amuka kara" e prakAranA prayogane IcchAkAra sAmAcArIno viSaya che, paNa tathAkAra sAmAcArIno viSaya nathI ema kahIne tathAkAra sAmAcArIne kahenArI AvazyakaniyuktinI gAthAno artha karatAM 'ghaDiyuID' no artha 'amuka kara' ema karI zakAya nahIM, e pramANe kahe che. utthAna : A rIte cUrNinA be artho batAvyA. pachI pote tadu' thI pUrve tathAkAranA viSayabhUta sUtradAnalakSaNa vAcanAdi cAra vastu batAvela, tyAM pratipRcchAnA uttarakAle gurubhaNita kathanamAM tathAkAra thAya ema kahela, e For Personal & Private Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 tathAkAra sAmAcArI / gAthA : 31 kathana cUrNi pramANe prApta thatuM nathI. tethI 'tajo' thI trIjA AcAryo te arthane batAvanArA che, te batAvatAM kahe che - TIkA : tadanye punaryathoktamevArthaM vyAcakSata ityapi tatraiva / TIkArya : tenAthI anya =bIjA AcAryothI anya, evA trIjA AcAryo, vaLI yatho arthane ja kahe che=prastuta gAthAnA uddharaNa pUrve graMthakAre kaheluM ke pratipRcchAnA uttarakAlamAM gurubhaNita kathanamAM tathA' zabdaprayoga thAya te ukta arthate ja kahe che, e pramANe paNa tyAM ja cUNimAM ja che. "pi' ahIM pi' thI bIjA AcAryanA matano samuccaya che. bhAvArtha cUrNimAM trIjA AcAryo 'tada paDatuID' no artha karatAM 'tathA'ne 'rakAra arthamAM kare che, ane "DasuIT' no artha 'pratipucchAnA uttarakAlabhAvi gurubhaNita kathana' ema kare che. tethI graMthakAre uddharaNanI pUrve tathAkAra sAmAcArInA cAra viSayo batAvyA, tyAM cothA viSaya tarIke "pratipRcchAnA uttarakAlamAM gurubhaNita kathana' A trIjA AcAryanA matane sAme rAkhIne kahela che. ane tyAM graMthakAre 'vAyA' e mULa gAthAno je zabda che tyAM vAcanAno sUtradAna-lakSaNA-vAcanA e artha karyo. pachI "Adi' thI (1) cakravAla sAmAcArI pratibaddha sAmAnya upadezamAM (2) arthavyAkhyAnavidhimAM (3) pratipucchA-uttarakAla-bhaNita gurunA kathanamAM - e traNa vastu kahI, tyAM trIjuM je "pratipRcchA-uttarakAla-bhaNita gurunA kathanamAM kahyuM, te yathokta arthathI ahIM grahaNa karavAnuM che, anya nahi. have tadue - vAyA ..... thI vAta rUpa tatrava | sudhInA kathanano vizeSArtha : Avazyaka niryukti gAthA-989 upara cUrNi che ane te cUrNimAM "amuka kara" e prakAranI guruAjJAne pratizravaNA padathI grahaNa karela che. te arthane batAvanAra cUrNino pATha A pramANe che - "tahA paDisuNaNAe tti' paDisuNaNAe jahA jaM so kAraveti jahA asuyaM karehi taM paDisuNiuNa tahatti kAuNaM taheva kIraitti' cUrNinA A pAThano artha nIce mujaba che - cUrNimAM Avazyakaniyukti gAthAno 'taEUR paDasuITIC' zabda laIne pratika tarIke grahaNa karyo ane teno artha karatAM kahe che ke, ghaDiyuIMITE=koIpaNa pratizravaNAnI kriyA cAlatI hoya temAMnahIM=je pramANe gaM=je kAryane so=AcArya vAravetiHkarAve che,nahIM=je rIte 3yaM=(kriyA karatI vakhate AcArya kazuM bolatA nathI, tethI azrutapUrvakanI For Personal & Private Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAkAra sAmAcArI / gAthA : 31 173 te kriyA che mATe) azruta evI te kriyAne (AcArya) rehi=kare. taM paGiyuLi=tene sAMbhaLIne ("tuM kara" ema kahI je kriyAne batAvI, teno zrutajJAnathI bodha karIne) tatti vyApaI=tatti karIne taheva jhIraphattite ja rIte kare che. cUrNinA pAThano bhAvArtha ,, jyAre koI ziSyane zAstra dvArA koIka kriyAnI vidhi guru samajAvatA hoya tyAre, temanA vacanathI te kriyAno yathArtha bodha ziSyane na thato hoya to, guru tene bodha karAvavA mATe kahe ke, "tuM amuka kriyA kara, je pramANe huM karuM chuM"-"tuM muhapatti paDilehaNAdi kriyA huM je pramANe karuM chuM tema kara," ema kahIne zabdonA uccAraNa vagara te kriyA sAkSAt karIne svayaM batAve che. tyAre gurunI kriyAthI sAkSAt pravRtti joIne, ziSya pUrvamAM gurue varNana karyuM tyAre je zabdo sAMbhaLyA hatA, te zabdono yathArtha bodha ziSyane thayo te kriyA zabdothI samajAvI tyAre jevo bodha nahoto thayo, paraMtu gurue karIne batAvelI kriyA karavAthI te zabdono yathArtha bodha thatAM, 'tadghatti' e prakArano prayoga kare che ane svayaM te pramANe kriyA kare che. tethI kriyAviSayaka yathArtha bodhapUrvakano 'tadghatti' zabdaprayoga hovAthI cUrNikAra tene tathAkAra sAmAcArI kahe che. A prakArano artha prastuta gAthAno jaNAya che, tattva bahuzruto vicAre. ane A rIte 'tadghatti' kahIne te pramANe ja ziSya te kriyA kare che, tethI e prApta thAya ke, yathArtha bodha karyA pachI je kriyA je rIte ka2vAnI che te rIte te kare che, ane te kriyA karatAM pUrve te 'tathA' e prakArano je prayoga kare che, te tathAkAra sAmAcArI che; ane Ane cUrNimAM batAvela anya AcAryo IcchAkAra sAmAcArI kahe che. ane tenuM kAraNa teo kahe che ke, guru jyAre kahe che ke, "tuM amuka kara" ane te kahyA pachI tenI ucita vidhi batAve che, teno bodha karIne "huM IcchApUrvaka A karuM chuM" tevA prakAranA AzayavALI A sAdhvAcAranI kriyA che, tethI te IcchAkArano viSaya che paNa tathAkAra sAmAcArIno nathI. mATe Avazyakaniryukti gAthA-689mAM 'tahA'DamuLAC' zabda che teno artha 'amuka kara' tema thAya nahIM, paraMtu teno artha uparamAM batAvyo tema bIjI rIte te AcAryo kare che. TIkA H paJcAzake punaratra caturthapAdasyAdau 'avigappeNaM' iti parAvRttyA likhitamiti draSTavyam / / 31 / / TIkAryaH : paMcAzaka graMthamAM 12mA paMcAzakanI 15mI gAthAmAM vaLI, ahIM=Avazyaka niryuktinI 689mI gAthA 'vAyA dimuLanAC' che te gAthA ja svayaM graMthakAre prastuta graMthamAM nibaddha karI che emAM, caturtha padanI AdimAM='himuLANu tahevAro' e caturtha pAdamAM 'himuLaLA'nA sthAne 'vipeLa'=avikalpathI arthAt bhajanA vagara, e pramANe parAvartana karIne lakhela che=Avazyaka niryuktinI gAthA-6 89nA kathanamAM parAvartana karIne lakhela che, e pramANe jANavuM. / / 31 / / For Personal & Private Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 tathAkAra sAmAcArI / gAthA : 32 bhAvArtha : paMcAzakamAM 'padakuTIT' nA sthAne 'vAve' zabda mUkyo, tethI gAthAno artha nIce pramANe thAya. tyAM vAgye pUrve je 'tathA che, tenuM yojana 'uvaNe pachI karavAnuM che. tethI "vAcanAnA pratizravaNamAM, upadezamAM tathA sUtrArthakathanamAM 'A avitatha che' - e pramANe avikalpathI 'tathA' e zabdaprayoga karavo joIe" A pramANe gAthAno artha thAya.II3II avataraNikA - nanvetAdRze vaktari kriyatAM niyamena tathAkAro'nyatra tu katham ? ityAzaGkAyAmAha - avataraNikArca - AvA prakAranA vaktAmAM gItArtha, mULa-uttaraguNayukta ane upayukta evA vaktAmAM, niyamathI tathAkAra karAya. anyatra=je AvA gItArtha, mULa-uttaraguNayukta ane upayukta vaktA nathI temAM, vaLI kevI rIte tathAkAra karAya ? e prakAranI AzaMkAmAM kahe che - gAthA : iyarammi vigappeNaM so ya vigappo vavaDhio eso / saMvigge gIyammi ya taheva aNNattha juttikhame / / 32 / / chAyA : itarasmin vikalpena sa ca vikalpo vyavasthita eSaH / saMvigne gIte ca tathaivAnyatra yuktikSame / / 32 / / anvayArtha : surabhi bIjAmAM vilApev=vikalpathI tathAkAra karavo, to ya ane te viSpo vazi=vikalpa vyavasthita che. (te vikalpanI vyavasthA batAve che -) to ya ane AetathAkAra saMvi smika saMgnipAkSika evA gItArthamAM taheva=te pramANe ja je pramANe saMvignagItArthamAM kahyo te pramANe ja karavo, 3utya anyatra=saMvigsapAkSika gItArthathI anyatra, nRttivame yuktikSama padArthamAM tathAkAra karavo. li32 gAthArtha : - bIjAmAM vikalpathI tathAkAra karavo, ane te vikalpa vyavasthita che. te vikalpanI vyavasthA batAve che - ane A tathAkAra je pramANe saMvignagItArthamAM kahyo te pramANe ja saMvijhapAkSika evA gItArthamAM karavo, saMvijhapAkSika gItArthathI anyana, yuktikSama padArthamAM tathAkAra karavo. ll3razA For Personal & Private Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAkAra sAmAcArI/ gAthA : 32 175 TI : iyarammitti / itarasmin-uktalakSaNAdanyatra, vikalpena tathAkAra: karttavyaH / ekavizeSavidhiniSedhayostaditaravizeSavidhiniSedhaphalakatvAduktalakSaNe'vikalpena tathAkAravidhAvanyatra viziSTaniSedhalAbhAttatrApi tathAkArasya svaviSayaprAptatayA vizeSaNabhAvamAdAyaiva tatparyavasAnAdanyatra vikalpo labhyata iti draSTavyam / tadidamabhipretyoktaM cUrNikRtA="aNNassa puNa vibhAsAe" iti / evaM ca gItArthasAdhuvyatirikta sarvasminnavAvizeSaNa tathAkArA'tathAkArau prApnuta ityAzaGkAyAmAha-sa ca vikalpo vyavasthita iti / tathA ca cUrNI vibhASApadaM vyavasthitavikalpArthaM jJeyamiti bhAvaH / vyavasthAmevAha-eSaH-tathAkAraH, saMvigne padaikadeze padasamudAyopacArAt "suddhaM susAhudhammaM kahei" (upa. mAlA-515) ityAdilakSaNalakSite saMvignapAkSike, jJAtvotsUtrabhASaNapratipanthipariNAmavizeSazAlini vA, uktanyAyAdeva ca gIte-gItArthe ca tathaiva-nizcayenaiva / ayaM cApavAda ityeke, phalitavidhyantaramevetyanye / anyatra=asaMvignagItArthe saMvignAgItArthe'saMvignAgItArthe ca vaktari satIti zeSaH yuktikSame= yuktisahe'rthe tathAkAra ityanuSaGgaH / tathA cAha jinapravacanapAradRzvA haribhadrasUriH - (paMcAzaka-12-16) __iyarammi vigappeNaM jaM juttikhamaM tahiM Na sesaMmi / saMviggapakkhie vA gIe savvattha iyareNa / / 32 / / TImArtha : itarasmin ..... vyavasthita iti / 'iyarammitti' / me thA prati che. bIjAne viSe= ukta lakSaNavALAthI anyatra saMvignagItArtha mULauttaraguNavALA ane upayuktathI anyatra, vikalpathI=bhajatAthI, tathAkAra karavo joIe. ekamAM koI eka vastu ke vyaktimAM, vizeSa vidhi-niSedhanuM, tenAthI ItaramAM vizeSa vidhi-niSedhaphalakapaNuM hovAthI ukta lakSaNavALAmAMe saMgnigItAryAdi lakSaNavALAmAM, avikalpathI tathAkAranI vidhi thaye chate, anyatra=saMvignagItArtha sivAyamAM, viziSTa niSedha prApta thavAthI koIka vizeSaNathI, viziSTa evA niSedhano lAbha thavAthI, (sAmAnyano niSedha prApta thato nathI) tyAM paNa saMvignagItArthathI bhinnamAM paNa, tathAkAranA svaviSayanuM prAptapaNuM hovAthI saMvignagItArthanA abhAve saMvignapAkSika ke pAsatyAdi pAse vAcanA grahaNa karavAmAM Ave tyAre tathAkAranA viSayanuM prAptapaNuM hovAthI, vizeSaNabhAvane grahaNa karIne ja tathAkAranA vizeSaNarUpa evA vikalpane grahaNa karIne ja, tenuM tathAkAratuM, paryavasAnapaNuM hovAthI, anyatra= saMvignagItArthathI anyatra, vikalpa prApta thAya che, e pramANe jANavuM. 1. 'suddhaM susAhudhammaM kahei niMdai ya niyayamAyAraM / sutavassiyANaM purao hoi ya savvomarAyaNIo / / 2. itarasmin vikalpena yadyuktikSamaM tatra na zeSe / saMvignapAkSike vA gIte sarvatretareNa / / For Personal & Private Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAkAra sAmAcArI / gAthA : 32 te=pUrvamAM kahyuM ke anyatra tathAkAra vikalpe che te, Ane=svabuddhimAM upasthita che ene, AzrayIne cUrNikAra vaDe kahevAyuM - "anyane=saMvignagItArthathI anyane tathAkAra, vaLI vibhASAthI=vikalpathI, thAya che=kyAreka tathAkAra karAya ane kyAreka na paNa karAya, te rUpa vibhASAthI tathAkAra karavo" "rUti' cUrNikAranA uddharaNanI samAptimAM che. ane A rIte=saMvignagItArthathI anyamAM bhajatA prApta thAya che e rIte, gItArtha sAdhuthI vyatirikta sarvamAM=saMvignapAkSika asaMvigna ane saMvignagItArthamAM, avizeSapaNAthI=samAnapaNAthI, tathAkAra-atathAkAra prApta thaze=koIka sthAnane AzrayIne tathAkAra ane koIka sthAnane AzrayIne atathAkAranI prApti thaze. e prakAranI AzaMkAmAM kahe che=AvA prakAranI AzaMkAnA nirAkaraNarUpe graMthakAra kahe che - ane te vikalpa vyavasthita che=badhAmAM avizeSa tathAkAra-atathAkAranI prApti to avyavasthita vikalpamAM saMbhave paraMtu uparyukta kathanathI prApta vikalpa aMgenI cokkasa vyavasthA che. 'kRti' zaMkAnA nirAkaraNanI samApti arthaka che. * 'viziSTanivedhanAmAttatrApi' ahIM 'pi' thI saMvignagItArthano samuccaya'karavo. 176 utthAna : TIkArya pUrvamAM kahyuM ke, te vikalpa vyavasthita che. tenAthI phalitane kahe che - : tathA ca kRtyanuSA / ane te rIte=vikalpa vyavasthita che te rIte, cUrNimAM vibhASA pada vyavasthita vikalpa mATe jANavuMte vibhASAthI avyavasthita vikalpa grahaNa karavAno nathI, paraMtu vyavasthita vikalpane grahaNa karavAno che ema jANavuM, e prakAre bhAva che. vyavasthAne ja kahe che - A=tathAkAra, upadezamALA graMtha zlo. 515mAM "zuddha susAdhunA dharmane kahe che" ItyAdi lakSaNathI lakSita saMvignapAkSika gItArthamAM athavA jANIne=utsUtra bhASaNanA kaTu vipAkane jANIne, utsUtra bhASaNanA pratipaMthI=virodhI, pariNAmavizeSavALA evA siddhaputrAdimAM=tayeva= tathA ja=nizcayathI ja=saMvignagItArthamAM jema nizcayathI karavAno che, te pramANe ja nizcayathI karavAno che. ahIM gAthAmAM 'vize' zabda che, teno artha 'saMvignapAkSika' kema karyo ? tethI kahe che - mULa saMvignapAkSikarUpa padanA ekadezarUpa saMvignamAM padasamudAyano upacAra che. ukta nyAyathI jema 'saMvigna' padamAM 'saMvignapAkSika' rUpa padasamudAyano upacAra karyo, e rUpa ukta nyAyathI ja, gIta zabdano artha gItArtha karavAno che. 'yaM .... kRtyanuSaH / ' ane A=saMvignapAkSikamAM 'avikalpathI tathAkAra' karavo e, apavAda For Personal & Private Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 tathAkAra sAmAcArI / gAthA : 32 che, ema keTalAka AcArya kahe che; phalita vidhyatara ja che e pramANe avya kahe che. anyatra=asaMvignagItArtha saMgniagItArtha ane asaMvignaagItArtha vaktA hote chate yuktikSamamAM yuktine sahana kare tevAmAMe yuktiyukta padArthamAM, tathAkAra karavo joIe. ahIM gAthAmAM vari sati' e zabda adhyAhAra che ane mULa gAthAnA traNa sthAnamAM 'tathAkAra e pramANeno zabda gAthA naM. 31mAMthI anuSaMga che anuvRtti che. utthAna : saMpUrNa gAthA-32mAM je vAta karI, temAM pU. haribhadrasUrIzvarajI mahArAjanI sAkSI ApatAM kahe che - TIkArya : tathA vAda .... surena ArUrI te prakAre je prakAre prastuta gAthAmAM tathAkAra karavAnAM sthAno batAvyAM te prakAre, jinavacetanA pArane jonArA haribhadrasUri paMcAzaka-12 zloka-16mAM kahe che - "ItaramAM saMvignagItArthathI atyamAM, vikalpathI tathAkAra karavo. vikalpathI tathAkAra spaSTa kare che. je yuktikSama che temAM tathAkAra karavo, zeSamAM nahi, athavA ItarathI=apavAdathI saMgnipAkSikaevAgItArthaupadezaka hote chate sarvatra yuktikSama ane yuktiakSama vacanamAM tathAkAra karavo." paMcAzaka-12, gAthA-16nA uttarArdhamAM 'tareT' zabda che temAMthI rUtare ane "ra" ne chUTuM pADIne bIjI rIte artha karyo ke rUtare gItArthathI Itara agItArthamAM sarvatra tenA vaDe kahevAtI yuktikSama ke ayuktikSama vastumAM na= naiva tathAkAra na ja karavo." li32aaaa bhAvArtha: kalyAkalpane jANanArA, mULauttaraguNavALA ane upayogavALA sAdhumAM arthAt upayogavALA gItArtha sAdhumAM avikalpathI tathAkAra karavo joIe, ema gAthA-31mAM batAvyuM. tenAthI ItaramAMegItArthathI Itara sAdhumAM, vikalpathI tathAkAra karavo joIe. te vAtamAM yukti batAve che ke, koI ekamAM jyAre vizeSa vidhi karavAmAM Ave tyAre, jemAM vidhi karI che tenAthI ItaramAM vizeSa niSedha prApta thAya che. jema prastutamAM upadezane ApanAra saMvignagItArthamAM vidhi karI ke, "avikalpa tathAkAra karavo." arthAtu mAtra tathAkAra karavo tema na kahyuM, paNa avikalparUpa vizeSaNathI viziSTa tathAkAra karavo, e pramANe vidhi kahI. AthI tenAthI Itara evA anya sAdhuomAM vizeSa niSedhanI prApti thaI arthAt je gItArtha ane saMvigna nathI tevA sAdhuomAM tathAkArano sarvathA niSedha prApta thayo nahi, paraMtu avikalparUpa vizeSaNathI viziSTa tathAkArano niSedha prApta thayo; kema ke susAdhumAM avikalpathI tathAkAranI vidhi kahI che, tethI susAdhuthI anyamAM avikalpathI tathAkArano niSedha prApta thAya che, paraMtu tathAkAramAtrano niSedha prApta thato nathI; ane kAraNa upasthita thaye chate saMvignagItArtha sivAyanA anyanI pAse paNa adhyayana karavAnuM Ave tyAre tevA sthAnamAM paNa tathAkAra karavAno viSaya prApta thAya che. tethI tyAM vizeSaNabhAva grahaNa karIne tathAkAra paryavasAna pAme For Personal & Private Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 tathAkAra sAmAcArI / gAthA : 32 che arthAt 'vikalpathI tathAkAra karavo' e prakAranA tathAkAranA vizeSaNabhAvane grahaNa karIne tyAM tathAkAra paryavasAna pAme che. tethI saMvignagItArtha sivAyanA anya sthAnamAM tathAkArano vikalpa prApta thAya che. A uparyukta yuktithI eTaluM siddha thayuM ke, saMvignagItArthamAM avikalpathI tathAkAra karavo ane tenAthI anya sAdhuomAM avikalpathI tathAkArano niSedha prApta thayo. chatAM tyAM arthathI vikalpa dvArA tathAkAra kartavya che, evo artha prApta thAya che; ane AthI cUrNikAre paNa kahyuM ke, "anyamAM vibhASA che"=susAdhuthI ItaramAM tathAkAra karavAnA viSayamAM bhajanA che. ahIM vizeSa e che ke, jema ekamAM vizeSa vidhi ItaramAM vizeSa niSedhane batAve che, tema ekamAM vizeSa niSedha karavAmAM Ave to ItaramAM vizeSa vidhi prApta thAya che. jema ke karmAdAnaviziSTa vyApArano zrAvakane niSedha che, tethI karmAdAnarUpa vizeSaNathI rahita evo vyApAra zrAvaka karI zake te prakAranI vizeSa vidhi prApta thAya che. "rva ' pUrvanA kathanathI e prApta thayuM ke, saMvignagItArtha sAdhuthI anyamAM vikalpathI tathAkAra karavo. tenAthI to e artha prApta thAya ke, gItArtha sAdhuthI anya sarvamAM avizeSathI tathAkAra ane atathAkAra karavo joIe arthAt koIka sthAnamAM tathAkAra ane koIka sthAnamAM atathAkAra karavo joIe. paraMtu evuM nathI Avo artha nathI. te batAvavA mATe ja graMthakAra kahe che ke, gItArthathI anyamAM je vikalpathI tathAkAra karavAno che, te tathAkAra paNa vyavasthita che arthAt cokkasa vyavasthAthI niyaMtrita che ane te vyavasthAne batAve che ke, saMvignapAkSika sAdhumAM paNa te tathAkAra avikalpathI karavAno che, ane saMvignapAkSika sivAya anyamAM je yuktiyukta padArtha prarUpe che tyAM tathAkAra karavAno che, ane yuktirahita prarUpaNA che tyAM atathAkAra karavAno che. Azaya e che ke, saMvignagItArtha sAdhumAM avikalpathI tathAkAra che, e sivAyamAM vikalpathI tathAkAra che ane te vikalpa paNa cokkasa vyavasthAthI che ane te cokkasa vyavasthA e che ke, saMvigna sivAyanA pAse jyAre abhyAsa karavAno hoya tyAre saMvignapAkSikamAM avikalpa ane ItaramAM vikalpa tathAkAra karavo, e pramANe vyavasthA che. tethI saMvignapAkSikathI ItaramAM jyAM jyAM yuktiyukta padArtha dekhAya tyAM tyAM tathAkAra karavo ane jyAM yuktiyukta padArtha na dekhAya tyAM tathAkAra na karavo, e prakAranI maryAdA che. ahIM sAmAnyathI vicAratAM ema jaNAya ke, jema saMvignagItArthamAM avikalpathI tathAkAra karavAno che, tema saMvignapAkSikamAM paNa avikalpathI tathAkAra karavAno hoya to graMthakAre ema ja kahevuM joIe ke, saMvignagItArthamAM ane saMvignapAkSikamAM avikalpathI tathAkAra karavAno che ane te sivAyamAM vikalpathI tathAkAra karavAno che. paraMtu tema na kahetAM saMvignagItArthamAM avikalpathI tathAkAra batAvyo, anyatra vikalpathI tathAkAra kahyo ane tyAra pachI te vikalpanI paNa cokkasa vyavasthA batAvI ke saMvignapAkSikamAM avikalpa tathAkAra kahyo ane anyamAM vikalpathI tathAkAra batAvyo, to A rIte vibhAga karavAnuM prayojana zuM ? teno Azaya e che ke, sAdhue saMvignagItArtha pAse zAstrAbhyAsa karavo joIe, anya pAse nahIM, ane tyAM avikalpathI tathAkAra karavAno che, e batAvavuM che. Ama chatAM koI kAraNe saMvignagItArtha na maLe For Personal & Private Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAkAra sAmAcArI/ gAthA : 32 to saMvignapAkSika ke asaMvigna sAdhu pAse paNa bhaNavAno prasaMga Ave to tyAre tathAkAra karavA aMge zuM vikalpa che ? te batAvavA mATe kahyuM ke, tyAM vibhASA che=bhujanA che. ane te vibhASAmAM paNa vizeSatA batAvI ke jema saMvignagItArtha susAdhunA dharmane yathArtha prarUpe che, tema saMvignapAkSika paNa susAdhunA dharmane yathArtha kahe che. tethI saMvignapAkSikamAM paNa avikalpathI tathAkAra karavo ane anyamAM vikalpathI karavo, e prakAre vibhASA che. 'yaM vApavArUcejha, tividhyantaravece" ema je kahyuM, teno Azaya e che ke, sAdhuoe saMvignagItArthane choDIne saMvignapAkSika pAse bhaNavuM e apavAda che, ema keTalAka AcAryo kahe che. ane temanA mata pramANe e artha prApta thAya che, utsargathI to saMvignagItArtha pAse bhaNavAnuM che, paraMtu tevAnI aprAptimAM apavAdathI saMvignapAkSika pAse bhaNavAnuM che. jyAre bIjA kahe che ke, sAdhuoe saMvignagItArtha susAdhu pAse bhaNavuM joIe e prakAranuM je vidhivAkya che, te vidhivAkyathI phalita thayela A vidhyantara che. AnAthI e kahevuM che ke, sAdhuone susAdhu pAse abhyAsa karavAnI vidhi zAstramAM kahela che. e vidhivAkyathI navIna vidhi phalita thAya che ke, jyAre tevA saMyoga na hoya to jema susAdhu bhagavAnanA vacanane yathArtha kahe che, tema saMvignapAkSika paNa bhagavAnanA vacanane yathArtha kahe che, tethI tenI pAse paNa abhyAsa karavo te paNa phalita thayelI vidhiaMtara che=bIjI vidhi che. saMvignagItArtha ane saMvignapAkSika sivAya anyamAM yuktikSama pArthamAM tathAkAra karavo ane yuktirahitamAM atathAkAra karavo, ema kahyuM tyAM anyathI traNa vyakti jaNAvyA che. (1) asaMvignagItArtha :- jeo zAstranA artho sArI rIte bhaNelA che, chatAM saMvega nahi hovAnA kAraNe potAnI hInatA na dekhAya te mATe zAstrathI viruddha prarUpaNA kare tevA che, te asaMvignagItArtha che. AvA asaMvignagItArtha pAse paNa kAraNe bhaNavAnI vidhi che. (2) saMvignAgItArtha :- keTalAka sAdhuo saMsArathI bhaya pAmelA che ane tethI bhagavAnanA vacanAnusAra prarUpaNA karavAnA abhilASavALA che, Ama chatAM zAstronA paramArthane yathAsthAne joDI zake tevI buddhi saMpanna thaI nathI, tethI agItArtha che. AvA sAdhuo pApabhIru hovAthI utsutra bhASaNa kare nahi, paraMtu agItArtha hovAthI bhagavAnanA vacanano viparIta bodha paNa temane hoya che, ane tethI temanI prarUpaNA bhagavAnanA vacanathI viparIta paNa saMbhave. mATe kAraNe tevA sAdhu pAse paNa bhaNavAnuM Ave tyAre yuktikSama padArthamAM tathAkAra thaI zake, paNa sarvatra na karI zakAya. (3) asaMvignaagItArtha :- vaLI keTalAka sAdhuo asaMvigna paNa hoya ane agItArtha paNa hoya. AthI asaMvegane kAraNe paNa teo bhagavAnanA vacanathI viparIta bole ane agItArtha hovAnA kAraNe paNa zAstronA artho khoTA kare tema che. Ama chatAM teo keTalAMka zAstro bhaNelA che, ane anya upAya nahi hovAthI tevA sAdhu pAse paNa kAraNe bhaNavAnuM thAya to yuktikSamamAM tathAkAra karavAno vidhi che. ahIM jijJAsA thAya ke, saMvigna ane saMvignapAkSika vacce zuM bheda che ? tenuM tAtparya A pramANe che - For Personal & Private Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 tathAkAra sAmAcArI/ gAthA: 32 saMvigna eTale saMvegavALA=mokSamArganA abhilASavALA ane mokSamArganA abhilASavALA haMmezAM mokSanA upAyamAM pravRtti karatA hoya, anyamAM nahi. tevA susAdhuone ahIM saMvignathI grahaNa karavA che. ane jeo mokSanA abhilASI che, Ama chatAM zAtAdinA arthI hovAthI pramAdane paravaza thaIne mokSamArganI kriyA samyapha karatA nathI, teone saMvigna nathI paNa saMvignapAkSika che ema kahela che; kema ke mokSanA abhilASarUpa saMveganuM kArya saMyamamAM sudaDha yatnarUpa saMveganuM kArya, tyAM nathI, te apekSAe teo saMvigna nathI, ane saMvigna sAdhu pratyeno baddha rAga che, tethI saMvigna sAdhuono pakSa karanArA che, te apekSAe teone saMvignapAkSika kahevAya che. | 'tathA vAda' jinavacananA pArane jonArA pU. haribhadrasUrIzvarajI mahArAja paMcAzaka-12, zlo. 16mAM te prakAre kahe che, je prakAre prastuta gAthAmAM kathana che. temAM pU. haribhadrasUrIzvarajI mahArAje paMcAzakanI prastuta gAthAthI pUrvanI gAthAmAM batAvyuM che ke, saMvignagItArtha sAdhumAM avikalpathI tathAkAra karavo. e batAvyA pachI A prastuta gAthAmAM kahyuM ke, saMvignagItArthathI ItaramAM vikalpathI tathAkAra karavo. tema kahIne AgaLa batAvyuM ke, je yuktikSama che tyAM tathAkAra karavo ane zeSamAM na karavo. A rIte kahevAthI e artha prApta thAya ke, saMvignagItArtha sivAya badhAmAM je yuktikSama hoya tyAM tathAkAra karavo ane anyatra na karavo; paraMtu tethI saMvignapAkSikamAM avikalpathI tathAkAra karavAno che, e artha prApta na thAya. tethI te vAtane jaNAvavA arthe A prastuta zlokanA uttarArdhamAM "vA kArathI vikalpAMtara batAvatAM kahe che ke, saMvignapAkSika evA gItArtha pAse apavAdathI bhaNavAnuM Ave tyAre sarvatrayuktikSama ke yukti akSama sarva padArthomAM tathAkAra karavo, paraMtu temAM vikalpa karavAno nathI. tethI A paMcAzaka-12, zlo. '19nuM uddharaNa glo. 3ranI TIkAnA aMtima bhAga mAtramAM sAkSI nathI, paraMtu zlo. 3ranA kahela dareka padArthamAM sAkSIrUpa che.ll3rA avataraNikA: atha saMpUrNacAritrasyApi sAdhorakSINarAgAdimattvena saMvignapAkSikasya cA'sakriyatvena kathaM na tayovitathopadezasaMbhava ityArekAmapacikIrSurAha - avataraNikArya : have saMpUrNa cAritravALA paNa sAdhune rAgAdi kSINa nahi thayelA hovAnA kAraNe, ane saMvigsapAkSikane asankriyApaNuM hovAne kAraNe, te baMnene saMpUrNa cAritravALAne ane saMvigsapAkSikane, vitatha upadezano saMbhava kema nathI ? e prakAranI zaMkAne dUra karavAnI IcchAvALA graMthakAra kahe che - * saMpUrvAvaritra ' ahIM 'sara' thI e kahevuM che ke, saMpUrNa cAritra vinAnAne to vitatha upadezano saMbhava che, paraMtu saMpUrNa cAritravALAne paNa vitatha upadezano saMbhava che. * "HdhorakSanarItimatte ahIM gAri' thI dveSanuM grahaNa karavuM. For Personal & Private Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAkAra sAmAcArI | gAthA : 33 bhAvArtha: saMvignagItArthane paNa rAgAdi kSINa thayA nathI, tema saMvignapAkSikane paNa rAgAdi kSINa thayA nathI. tethI te baMnene rAgAdi kSaya nahIM thavAne kAraNe vitatha upadeza saMbhava che ema kahI zakAya. Ama chatAM saMvignapAkSikane asatkriyA che, mATe vitatha upadeza che ema svataMtra kahyuM. tenuM kAraNa koI jo ema kahe ke, saMpUrNa cAritravALA rAgAdivALA hovA chatAM cAritranA pariNAmane kAraNe teo ucita pravRtti karanArA che, tethI teo asayiA karatA nathI, tethI asankriyArUpa vitatha upadeza na Ape. paraMtu saMvignapAkSikane viparIta pravRtti che, tethI vitatha upadeza paNa Ape. mATe saMvignagItArthane rAgAdine kAraNe viparIta upadeza saMbhave ane saMvignapAkSikane to rAgAdine kAraNe tema ja asatAkriyAne kAraNe paNa viparIta upadeza saMbhave. A prakAranI koIne zaMkA thAya tenA nirAkaraNa karavAnI IcchAvALA graMthakAra kahe che gAthA: nA jANai cciya saMvegeNaM taheva ya kahei / to tadubhayaguNajutte atahakkAro abhiNivesA / / 33 / / chAyA : jJAnena jAnAtyeva saMvegena tathaiva ca kathayati / tasmAttadubhayaguNayukte'tathAkAro'bhinivezAt / / 33 / / anvayArtha: 18 nAgeLa=jJAnathI bALarU yi=jANe ja che ca=ane saMve bheLa=saMvegathI taheva=te pramANe ja de kahe che, to--tethI tanumaya guLanutte=te ubhayaguNayuktamAM=jJAna ane saMvega e baMne guNayuktamAM gatadavAro= atathAkAra gaLivettA=abhinivezathI che. II33 / / gAthArtha : jJAnathI jANe ja che ane saMvegathI te pramANe ja kahe che, tethI jJAna ane saMvega e baMne guNayuktamAM, atathAkAra abhinivezathI che. II33II TIkAH nANeNa tti / jJAnena-kalpAkalpAdyabhidhAyakAgamena, jAnAtyeva = jJAnaniSThAbhAgbhavatyeva, evaM ca tasyA'jJAna-nimittakamRSAvAdo na bhavatItyuktaM bhavati / anenaiva ca sAmarthyAdupayogAdanupayoganimittakamapi mRSAbhASaNaM tatpratyAkhyAtam / tathA saMvegena - bhavabhIrutApariNAmena, tathaiva ca yathAvasthitameva ca, kathayati = bhASate / etena jAnato'pyabhinivezanimittako mRSAvAdo nirastaH / tat tasmAtkAraNAt, tadubhayaguNayukte- jJAnasaMvegobhayaguNazAlini viSaye'tathAkAraH abhinivezAt = asadgrahAt, nAnyathetyavadhAraNam / na hyajJAnA'saMvegavyatirekeNa For Personal & Private Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 tathAkAra sAmAcArI / gAthA : 33 vitathopadezaH saMbhavati, rAgadveSayostadvizeSa eva hetutvAt / na ca jAnato'pi tathAbhUte'tathAkAro'sadgraha vineti bhAvaH / atra tathedamityaprayoge tu vidhyuktArthAnArAdhanAt phalA'yoga ityanuktamapi sAmarthyAd draSTavyam / na caivamapi mithyAtvameveti vAcyam, pramAdenA'karaNe tadabhAvAd, abhinivezenA'karaNe punariSTApattireva / tavivAda - (vaMzava 12/07) 'saMviggoNuvaesaM Na dei dubbhAsiyaM kaDuvivAgaM / jANato taMmi tahA atahakkAro hu (u)micchattaM / / iti / / 33 / / TIkArya : nALA tti' ! e gAthAnuM pratika che. jJAna vaDe kalpAkalpAdine kahenArA evA Agama vaDe, jANe ja che=jJAnatiSThAbhAgU thAya ja che=jJAnanA paramArthane jANanAro thAya ja che, ane A rIte jJAna vaDe karIne jJAnanA paramArthane jANe che ema kahyuM e rIte, tene jJAnIne, ajJAta nimittaka mRSAvAda thato nathI, e pramANe kahevAyeluM thAya che. ane AnA dvArA ja-jJAna vaDe karIne jJAnIne ajJAna nimittaka mRSAvAda thato nathI e kathana dvArA ja, sAmarthyathI upayogane kAraNe anupayoga nimittaka paNa je mRSAbhASaNa che, tenuM pratyAkhyAna karAyuM te mRSAbhASaNa paNa tevA jJAnIne thatuM nathI tenuM kathana karAyuM ane saMvegathI bhavabhIrutA pariNAmarUpa saMvega vaDe karIne, te pramANe ja=je pramANe avasthita ja che te pramANe ja kahe che. AnA dvArAsaMveganA kAraNe te pramANe ja kahe che e kathana dvArA, jANanArano paNa zAstranA paramArthane jANanArano paNa, abhiniveza nimittaka thato mRSAvAda nirasta karAyo. te kAraNathI jJAnathI jANe che ane saMvegathI yathArtha kathana kare che te kAraNathI, tadubhaya guNayukta hote chate jJAna ane saMvega ubhaya guNayukta hote chate, viSayamAM tenA vAcanAdi viSayamAM, 'atathAkAra'= tathA' zabdaprayoga na karavo te, abhinivezathI che asagrahathI che anyathA nathI, e pramANe avadhAraNa che nizcita che; je kAraNathI ajJAna ane asaMvega vinA vitatha upadeza saMbhavato nathI. ahIM koI zaMkA thAya ke rAga-dveSathI paNa vitatha upadeza saMbhave che, to ajJAna ane asaMvega vinA vitatha upadeza saMbhavato nathI, ema kema kahyuM? tenA samAdhAnarUpe kahe che ke, tad vizeSa hote chate ja ajJAna ane asaMvegavizeSa hote chate ja, rAga-dveSanuM vitatha upadeza prati hetupaNuM che. ane jANanArano paNa=A sAdhu gItArtha che ane saMvegavALA che mATe mRSAvAda na ja kare e pramANe jANanArato paNa, tathAbhUtamAM=saMvignagItArtha sAdhumAM, "atathAkAra='tathA' zabdaprayoga na karavo te, asaghraha vinA nathI thato, e pramANe bhAva che. ahIM=AvI vyaktinI vAcatAmAM, 1. saMvigno'nupadezaM na dadAti durbhASitaM kaTuvipAkam / jAnAn tasmin tathA'tathAkAraH tu mithyAtvam / / For Personal & Private Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAkAra sAmAcArI / gAthA : 33 183 'tatha= te pramANe A che'=je pramANe saMvignagItArtha kahe che te pramANe A che, e pramANenA aprayogamAM vidhi ukta arthanI anArAdhanA hovAthI vAcanA grahaNa karatI vakhate tathAkAra karavo e rU5 vidhimAM kahevAyelA arthanuM anArAdhana hovAthI, phaLano ayoga che=pUrNavidhipAlanajanya nirjarArUpa phaLano ayoga che. e anukta paNa mULa gAthAmAM anukta paNa, sAmarthyathI arthApatithI, jANavuM. ane A rIte paNa pUrvamAM kahyuM ke, saMvignagItArthanA upadezamAM abhiniveza vagara atathAkAra nathI e rIte paNa, mithyAtva ja che ema na kahevuM; kema ke pramAdathI akaraNamAM teno abhAva che=pramAdathI 'tathA' zabdano prayoga na karavAmAM mithyAtvano abhAva che, ane abhinivezathI akaraNamAM=abhinivezathI 'tathA' zabdanA aprayogamAM, pharI ISTApati ja che=mithyAtvanI prAptirUpa ISTApati ja che. te-pUrvamAM kahyuM ke, saMvignagItArthamAM abhinivezathI tathAkAranA akaraNamAM mithyAtva che te, Ane kahe che - kaTu vipAkane jANatA evA saMvigna, durbhASita anupadezane Ape nahIM. temAM=saMgni ane saMvignapAkSikamAM, tathA te prakAre nirvikalpa, atathAkAra arthAt vikalpa vagara 'tathA' zabdaprayoga na karavo e, mithyAtva ja che." paMcAzakanA uddharaNamAM '' zabda 'va' kAra arthamAM che ane micchanne pachI tenuM yojana che. ti' paMcAzakatA uddharaNanI samAptimAM che. 33 * 'q fmadAyaka' ahIM 'ri' thI kadhya-akathyanuM grahaNa che. * 'manuyonimittamapi' ahIM 'thI upayoga nimittaka mRSAbhASaNano samuccaya karavo. * 'tena nAnatoDaji' ahIM 'pa' thI nahIM jANatAno samuccaya che. *'na va nAnatoDapi' ahIM '' thI e kahevuM che ke, na jANatAno to tevA prakAramAM atathAkAra thAya, paraMtu jANatAno paNa tevA prakAramAM atathAkAra asaggaha vinA na thAya. * 'nuttamapi' ahIM '' thI uktano samuccaya karavo. * 'Uvamapi' ahIM '' thI e kahevuM che ke 'tathA kAra kare e rIte to mithyAtva nathI paNa 'tathA kAra na kare e rIte paNa mithyAtva ja che ema na kahevuM. bhAvArtha - saMvigna evA gItArtha sAdhu ane saMvignapAkSika evA gItArtha sAdhu, kalpakalpAdine kahenArA Agama dvArA yathArtha jJAnanA jANanArA che=aidaMparyanA jANanArA che, tethI teone ajJAna nathI, mATe temanAthI ajJAna nimittaka mRSAvAda thaI zake nahi; Ama chatAM, kyAreka zAstrano upayoga na hoya to anupayoga nimittaka mRSAvAda thaI zake. tenA nivAraNa mATe kahe che ke, upadeza ApatI vakhate zAstramAM upayoga vartato hoya to anupayoga nimittaka paNa temane mRSAvAda thato nathI, e pramANe sAmarthyathI grahaNa karavuM. vaLI saMvigna sAdhumAM saMvega hovAnA kAraNe bhavabhIrutA varte che ane saMvignapAkSikamAM paNa bhavabhIrutA varte che, tethI teo For Personal & Private Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 tathAkAra sAmAcArI/ gAthA : 33 zAstranA padArtho je rIte vyavasthita che te rIte kahe che, paraMtu viparIta kahetA nathI. mATe teonA kathanamAM atathAkAra karavo te abhinivezathI hoI zake, paraMtu jene abhiniveza na hoya te tathAkAra kare. Azaya e che ke A saMvignagItArtha sAdhu ke saMvignapAkSika sAdhu bhagavAnanA vacanAnusAra kahe che evuM jene jJAna hoya, ane temanI vAcanA sAMbhaLato hoya tyAre ArAdhaka sAdhu avazya tathAkAra kare; kema ke vivekI sAdhu jANe che ke, ajJAna ane asaMvega vinA viparIta upadeza thaI zakato nathI ane A sAdhumAM ajJAna paNa nathI ane asaMvega paNa nathI, mATe yathArtha upadeza che. tethI temano upadeza sAMbhaLatAM tathAkAra na karavAmAM Ave to asadgatanI prApti thAya ane AthI sAMbhaLanArane mithyAtvanI prApti thAya. paraMtu jene abhiniveza che teo tathAkAra karatA nathI. ahIM kahyuM ke, saMvegane kAraNe jJAnavALA sAdhu yathAvasthita kahe che. tenA dvArA sAdhune jJAna hovA chatAM abhiniveza nimittaka mRSAvAda kare, e prakAranI saMbhAvanA che, te kathanano nirAsa thayo; kema ke je sAdhumAM saMvega na hoya te sAdhu dvArA jANavA chatAM abhinivezathI mRSAvAda thaI zake. ahIM mULa gAthAmAM kahyuM ke, ubhayaguNayuktamAM atathAkAra abhinivezathI thAya che. tyAM sAmarthyathI A paNa jANavuM ane te batAve che ke, koIka sAdhune abhiniveza na hoya to paNa jo pramAdane kAraNe zAstra bhaNatI vakhate padArthano bodha thayA pachI tathAkAra na kare to, zAstramAM je zAstrAbhyAsa viSayaka vidhi kahela che tenA eka aMgarUpa tathAkAra nahIM karavAnA kAraNe zAstra bhaNavAnA phaLarUpa je vizeSa nirjarA hatI, tenA phaLano ayoga thAya te phaLa tene prApta thatuM nathI. Azaya e che ke keTalAka sAdhuo asaragrahavALA hoya che ane tethI "ApaNe koInA vacanamAM tathAkAra karavo nahi, mAtra sAMbhaLavuM evo Agraha hoya che. vaLI tevA asadgahavALA sAdhuo jANatA paNa hoya ke A vAcanAdAtA sAdhu AvA jJAnavALA paNa che ane saMvegavALA paNa che chatAM vAcanAmAM tathAkAra karatA nathI teone mithyAtvano udaya che. ane je sAdhuo "ApaNe koInI paNa vAcanAmAM tathAkAra nathI karavo" evA asadgahavALA nathI, paraMtu zAstrAbhyAsa karatI vakhate mAtra arthamAM upayoga rAkhavAno yatna kare. che, vaLI A upadezaka zuddha prarUpaNA karanAra che tema jANavA chatAM paNa jevo bodhamAM upayoga rAkhe che tevo 'tathA'no prayoga karavAmAM upayoga rAkhatA nathI, tevAno te prakArano upayoga zAstra bhaNavAnI kriyAnA 'tathA' e prakAranA prayogarUpa eka aMgathI truTita hovAthI, je prakAre vizeSa nirjarA prApta thavI joIe te prakAre temane vizeSa nirjarA prApta thatI nathI, paraMtu 'tathA' zabdano prayoga nahi karavAnA kAraNe teone mithyAtvanI prApti nathI..33 avataraNikA - nanu ko'yaM vibhAga: ? yatsaMvignagItArthasya yuktikSame'yuktikSame vA tathAkAraH kAryaH, itarasya tu yuktikSama eva, yato gItArthasaMvigno'pi jinapravacanameva bhASiSyate, tacca sakalaM yuktikSamamevetyekaiva For Personal & Private Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAkAra sAmAcArI / gAthA : 34 gatirAstAmityAzaGkya samAdhatte - avataraNikArya : 'nanu' thI zaMkA kare che ke, kayo A vibhAga che ? je kAraNathI saMvignagItArthanA yuktikSama ane ayuktikSamamAM tathAkAra karavo joIe ? ane vaLI ItaranA yuktikSamamAM ja tathAkAra karavo ? A vibhAga barAbara nathI. temAM yukti batAve che ke, je kAraNathI gItArthasaMvigna paNa jinapravacanane ja bolaze, ane te sakala=gItArthasaMvigna je jinapravacana bole che te sakala, yuktikSama ja che, ethI karIne eka ja gati ho=je yuktikSama che tyAM ja tathAkAra karavo, e eka ja gati ho. e prakAranI AzaMkA karIne samAdhAna kare che - * 'gItArthavijJo'vi' ahIM 'vi' thI asaMvignagItArtha, saMvignaagItArtha ane asaMvignaagItArtha te traNanA kathanamAM jyAM tame tathAkAra karo cho, te paNa jinapravacana kahe che, teno samuccaya karavo. bhAvArtha: 'nanu' e zabda pratyavasthAnamAM che arthAt pUrvamAM je vibhAga batAvyo te saMgata nathI ane te kaI rIte saMgata nathI, te batAvatAM kahe che ke, kayo A vibhAga che ? je kAraNathI saMvignagItArthamAM yuktikSama ane ayuktikSama padArthamAM tathAkAra karavo joIe ane ItaranA yuktikSamamAM ja tathAkAra karavo joIe ? arthAt A prakArano vibhAga saMgata nathI. temAM hetu Ape che : je kAraNathI gItArthasaMvigna paNa jinapravacana bole che ane te badhuM yuktikSama che, tethI karIne tathAkAranA viSayamAM eka ja gati ho arthAt jyAM jyAM yuktisaMgati hoya tyAM tyAM tathAkAra karavo, e prakArano eka ja mArga ho. e prakAranI AzaMkA karIne samAdhAna kare che. 185 Azaya e che ke asaMvignAdi paNa je bhagavAnanuM vacana kahe che, tyAM tathAkAra karavAno che; ane saMvigna ane gItArtha paNa je kahe che te bhagavAnanuM vacana kahe che ane saMvigna ane gItArtha hovAne kAraNe tenuM sarva vacana yuktikSama hoya che. tethI ema kahevAmAM Ave ke je je yuktikSama padArtha che, te te padArthanA sthAnamAM avikalpathI tathAkAra karavo ane tema kahevAthI saMvignagItArthanA badhA vacanamAM paNa tathAkAra thaze. agItArtha jeTaluM bhagavAnanuM vacana yathArtha kahe che tyAM tathAkAra thaze, anyatra nahi. mATe saMvignagItArthanA yuktikSama ane ayuktikSamamAM sarvatra tathAkAra karavo joIe tema kahevuM ucita nathI. A prakAranI zaMkA karIne samAdhAna kare che - 511211 : savvaMjivaNaM juttikhamaM teNa ko viseso'yaM / bhannai ANAgejjhe paDucca atthe viseso'yaM / / 34 / / For Personal & Private Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 chAyA : nanu sarvaM jinavacanaM yuktikSamaM tena ko vizeSo'yam / bhaNyate AjJAgrAhyAn pratItyArthAn vizeSo'yam / / 34 / / anvayArtha -- - tathAkAra sAmAcArI 'nanu'=pratyavasthAnamAM che. savvaM jiNavayaNaM = sarva ninavayana juttikhamaM yuktikSama che, teNa te agathI ko'yaM viseso=[=o'no (saMvignagItArthano ) yuktikSama jane ayuktikSamamAM tathAGAra Izvo khane anyato (asaMvignAhino) yuktikSamamAM na tathAara vo khA, jyo vizeSa che ? = vibhAga che ? bhannai= senA navAja3ye he che. ANAgejjhe atthe paDucca = AzAgrAhya arthane khAzrayIne ayaM viseso = A vizeSa chekhA vibhAga che. // 34 // gAthA : 34 gAthArtha : 'nanu' pratyavasthAnamAM che. sarva vinavayana yuktikSama che te araeAthI khe'nA (saMvignagItArthanA) yuktikSama ane ayuktikSamamAM tathAkAra karavo ane anyanA (asaMvignAdinA) yuktikSamamAM ja tathAkAra karavo, A kyo vizeSa che ? enA javAbarUpe kahe che mAjJAgrAhya arthane AzrayIne mA vizeSa che= vibhAga che. // 34 // TIDA : = ti / nanu iti pratyavasthAne sarvaM azeSaM, jinavacanaM yuktikSamaM tarkasahaM, tena hetunA'yaM = yadekasya yuktikSamA'yuktikSamayostathAkAraH anyasya tu yuktikSama eveti, vizeSa:- vibhAgaH, ka: ? na ko'pItyarthaH / evaM pratyavasthAne kRte samAdhAnamAha - bhaNyate - atrottaraM dIyate - AjJAgrAhyAn arthAn pratItya - AzrityAyaM vizeSa: yadayuktikSame'pi tathAkAra iti / dvaye khalu pravacane'rthA: - yuktigrAhyA AjJAgrAhyAzca / tatra yuktigrAhyA yuktipUrvameva nirUpaNIyA AjJAgrAhyAzcAnyathaiva / anyathA vyAcakSANasyArthakathanAzAtanA / uktaM ca - ( paMcavastu- 994) 'ANAgejjho attho ANAe ceva so kaheyavvo / diTThati u ( diTTheti ya) diTTaMtA kahaNavihi virAhaNA iharA / / iti / upalakSaNaM cedaM yuktikSame'pi yuktyanavatAradazAyAM vizeSAvakAzAt / tadayaM paramArtha:-zabdaprAmANyaM nizcityaiva tatra tathAkAraH kAryaH / tannizcayazca kvacidAptoktatvaliGgena kvacicca yuktyantareNeti / / 34 / / TIDArtha : tathAkAra iti / 'naNu tti' / je gAthAnuM prati che. 'nanu' zabda pratyavasthAnamAM che arthAt pUrvapakSI graMthAranA pUrve 'rAyela athanano virodha DaratAM he che 1. AjJAgrAhyo'rtha AjJayA caiva sa kathayitavyaH / dAntiko dRSTAntAd kathanavidhiH virAdhanetarathA / / For Personal & Private Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAkAra sAmAcArI / gAthA : 34 187 sarva=azeSa, jinavacana yuktikSama che=tarka saha arthAt tarkabaddha che, te hetuthI A=je ekanA yuktikSama ane ayuktikSamamAM tathAkAra karavo ane anyanA yuktikSamamAM ja tathAkAra karavo e, vizeSa= vibhAga, kayo che ? koI nathI=ucita nathI, e pramANe artha che. A pramANe pUrvapakSI dvArA pratyavasthAna (virodha) karAye chate graMthakAra gAthAmAM samAdhAnane kahe che. kahevAya che=ahIM uttara apAya che - AjJAgrAhya arthane prItya=AzrayIne, A vizeSa arthAt kAraNathI (gItArthanA) ayuktikSamamAM paNa tathAkAra karavo e vizeSa che. 'kRti' zabda tad arthamAM che. tethI 'yaM vizeSaH' e artha prApta thAya che. * 'ayaM' TIkAmAM'ayaM' zabda che, teno ja arthavavesya . veti sudhI kahela che. tyAM'rUti' zabdaphtar arthamAM che. * 'JayuttikSame'pi' ahIM 'pi' thI yuktikSamano samuccaya karavo. utthAna : ahIM prazna thAya ke, AjJAgrAhyane AzrayIne A vizeSa che ema pUrve kahyuM to vicArakane thAya ke, zuM pravacananA padArtho yuktigrAhya nathI ? tethI kahe che - TIkArya : dvaye khalu vizeSAvakAzAt / kharekhara pravacanamAM be artho che : yuktigrAhya ane AjJAgrAhya. tyAM=pravacananA arthamAM, yuktigrAhya yuktipUrvaka janirUpaNa karavA joIe ane AjJAgrAhya anyathA ja=yuktithI anyathA ja= AjJAthI ja, nirUpaNa karavA joIe. anyathA kahenArane=yuktigrAhyane AjJAthI ane AjJAgrAhyane yuktithI kahenArane, arthakathananI AzAtanA che. temAM 'OM gha' thI paMcavastu graMthanA 994mA zlokanI sAkSI Ape che = "A AjJAgrAhya artha=Agamano artha, AjJAthI ja kahevo joIe, dArNAntika artha dRSTAMtathI kahevo joIe. (A) kathanavidhi che, ItarathA virAdhanA che--viparIta kahe to virAdhanA che." 'rUti' paMcavastunA uddharaNanI samAptimAM che. 'upanakSamAM ghevuM' ane A AjJAgrAhya artho AjJAthI kahevA joIe e, upalakSaNa che=yuktikSama padArthamAM kyAreka AjJAthI kathana karavuM tenuM upalakSaNa che; kema ke yuktikSama padArthamAM paNa yuktinI anavatAradazAmAM vizeSano avakAza che=yuktikSama padArthane paNa te vakhate AjJAgrAhya batAvavo te rUpa vizeSano avakAza che. noMdha :- paMcavastunA ahIM Apela uddharaNamAM 'vidyuti 3' nA sthAne paMcavastu graMtha pramANe 'vidaMtiya' zabda che. teno artha TIkAmAM dAantika karela che. tethI te pramANe ame artha karela che. For Personal & Private Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 tathAkAra sAmAcArI/ gAthA : 34 * 'kSiDari' ahIM 'va' thI ayuktikSamano samuccaya kare che. utthAna : have gAthAnA uttarArdhathI kahelA samAdhAnano sAra kahe che : TIkArtha: tavayaM paramArtha ..... zarya / te kAraNathI pUrvamAM AjJAgrAhya arthone AjJAthI kahevA ane yuktigrAhya arthone yuktithI kahevA ane yuktigrAhya padArthamAM paNa yuktinI avatAradazAmAM AjJAno avakAza che ema kahyuM te kAraNathI, A paramArtha che=AgaLamAM kahevAze, e paramArtha che - zabdaprAmANyano nizcaya karIne ja tyAMsupadezamAM, tathAkAra karavo joIe. utthAna : ahIM prazna thAya ke, upadezakanA vacanamAM zabda prAmANyano nizcaya kevI rIte karavo ? tethI kahe che - TIkArtha: tazciya% ...... yuva7ntareneti rUpa ane teno nizcaya koIka vakhate Apyoktatva liMgathI thAya che ane kvacit yutyaMtarathI thAya che-upadezake je padArthane samajAvavA yukti utArI che, tenAthI anya yuktithI thAya che. 'tti TIkAnI samAptimAM che. 34. bhAvArtha : nana thI pUrvapakSI kahe che ke, bhagavAnanAM sarva vacano yuktikSama che arthAt yuktiyukta che; kema ke sarvajJa haMmeza yuktiyukta padArtha kahe, paraMtu kyAreya asaMbaddha padArtha kahe nahi. tethI graMthakAre je vibhAga karyo ke, saMvignagItArthanA yuktikSama ke ayuktikSamamAM tathAkAra karavo joIe ane anyanA yuktikSamamAM karavo joIe, e vibhAga ucita nathI. tenA samAdhAnarUpe graMthakAra kahe che ke, zAstramAM be prakAranA artho che : (1) yuktigrAhya - jema ke AtmA, paraloka, puSya, pApa Adi padArtho ane (2) AjJA grAhya - jema ke cauda rAjalokanI vyavasthA, dharmAstikAya, adharmAstikAya Adi padArtho, dIpa-samudranI vyavasthA ItyAdi. tethI yuktigrAhya padArthone yuktithI nirUpaNa karavA joIe ane AjJA grAhya padArthone AjJAthI batAvavA joIe, A prakAranI zAstramaryAdA che. Azaya e che ke, sarvajJa bhagavAna kevaLajJAnamAM sarva padArtho je rIte vyavasthita che te rIte jue che. Ama chatAM chamasthane jyAre te padArtho batAvavA hoya tyAre, chadmasthanA anubhavanI sAthe saMgata thAya te rIte For Personal & Private Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAkAra sAmAcArI | gAthA : 34 189 tene batAvI zakAya tevA keTalAka padArtho che, jene yuktigrAhya kahevAmAM Ave che ane sarvajJa je padArtho jue che temAMthI keTalAka padArtho evA che ke chadmasthane tenA anubhava pramANe koI yuktithI batAvI zakAya tevA nathI. tethI gItArtha sAdhu paNa tene kaheze ke, "A padArtho bhagavAne kevaLajJAnamAM te rIte joyA che, mATe ApaNe te rIte svIkAravA joIe" te padArthone AjJA grAhya kahevAya che. have je padArtho chadmasthane yuktithI samajAvI zakAya tevA che te padArthone yuktithI batAvavA joIe, jethI tattvanA jijJAsu evA vicArakane bhagavAnanA vacanano yathArtha bodha thAya. paraMtu jyAM yuktino avakAza nathI tyAM paNa yuktine joDavA mATe prayatna karavAmAM Ave to, te padArtha bhagavAne asaMbaddha kahyA che tevuM vicArakane lAge; kema ke vAstavika yuktithI jaNAya tevA te padArtho nathI. Ama chatAM upadezaka svamatikalpanAthI yathAtathA yuktine joDIne, te padArtho batAvatA hoya to arthakathananI virAdhanA thAya. kvacit yuktikSama padArtha hovA chatAM paNa tyAM yuktino avatAra na thaI zakato hoya tyAre gItArtho te padArthane AjJA grAhya tarIke sthApana kare che, paraMtu yathAtathA joDIne yuktithI batAvavA mATe prayatna karatA nathI, ane tema karavAthI arthakathananI ArAdhanA thAya che. jema kALanA doSane kAraNe tevI mativizeSa na hoya ane padArthanI saMgati batAvavA mATe koI yukti potAne upasthita na thatI hoya tyAre, gItArtha mahAtmAo AgamanAM vacanone "A vacano AgamamAM A pramANe kahela che" - te rIte sthApana kare che. tethI te paNa yuktigrAhya hovA chatAM te vakhate AjJAgrAhya bane che. | 'tAM paramArtha uttarArdhano sAra kahe che ke A paramArtha che : upadeza sAMbhaLatI vakhate zabdomAM prAmANyano nizcaya karIne upadezakanA vacanamAM tathAkAra karavAno hoya che, paraMtu jyAM sudhI A vacano pramANabhUta che tevo nirNaya na thAya tyAM sudhI tathAkAra karAya nahi, ane jo tyAM tathAkAra karavAmAM Ave to mithyAtvanI prApti thAya. ahIM prazna thAya ke, upadezakanA vacanamAM prAmANyano nizcaya kaI rIte thaI zake ? tethI kahe che ke, koIka upadezamAM A vacano AptathI kahevAyelAM che, tethI te vacanomAM Apyoktatva liMga dekhAya che, tethI nirNaya thAya che ke, A vacana pramANabhUta che. jema gItAsaMvigna sAdhu ke saMvignapAkSika sAdhu A be Apta puruSa che; kema ke teo kyAreya paNa bhagavAnanA vacanathI viparIta kahe nahi, ane tevA (Apta) vaktAno upadeza sAMbhaLatI vakhate temanAM vacanomAM prAmANyano nirNaya ApyoktatvathI thaI jAya che. tethI teonA prarUpelA yuktikSama padArtha hoya ke ayuktikSama padArtha hoya to paNa tyAM tathAkAra avazya thAya che. ane kvacit agItAryAdi pAse bhaNavAno prasaMga hoya tyAre temanAM vacanomAM prAmANyano nizcaya koI anya yuktithI karavAmAM Ave che. Azaya e che ke, bolanAra vyakti gItArtha nathI tevo bodha hoya, athavA gItArtha hovA chatAM saMvigna nathI, mATe te je kAMI prarUpaNA karaze te sarvajJanA vacana anupAtI che tema kahI zakAya tema nathI, tyAre, temanAM vacanomAM koI anya yuktithI saMgati dekhAya tyAre prAmANyano nizcaya thAya che. ane te anya yukti kvacit For Personal & Private Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 tathAkAra sAmAcArI | gAthA : 35 anumAna pramANa hoya ke kvacit potAnA anubhavathI saMgata dekhAtI hoya ke kvacit koI anya AgamanAM vacano te kathananI puSTi karanArAM prApta thatAM hoya, tyAre tenA baLathI nakkI thAya che ke asaMvigna sAdhu paNa A je prarUpaNA kare che, te bhagavAnanA vacanarUpa che, tethI tyAM tathAkAra thAya che; ane jyAM AvI koI yukti upalabdha nathI, tyAM tathAkAra thato nathI.//34 avataraNikA - etatphalakadambakamAha - avataraNikArya : AtAkatathAkAra sAmAcArInA, phalasamUhane kahe che - gAthA : etto tivvA saddhA tIe micchattamohakammakhao / aNNesi pi pavittI viNao titthaMkarANA ya / / 35 / / chAyA ___ itastIvrA zraddhA tayA mithyAtvamohakarmakSayaH / anyeSAmapi pravRttirvinayastIrthaMkarAjJA ca / / 35 / / nA tadAro sampattI tathAkAra sAmAcArI samApta thaI. anvayArtha : tto=AnAthI tathAkAra karavAthI tivyA siddhAM tIvra zraddhA (thAya che) tIetenA vaDe-tIvra zraddhA vaDe michattamodarammaNo mithyAtvamohanIya karmano kSaya, isi pikaa nI paNa (tathA e pramANe bolavAmAM) pavitta =pravRtti, viLayo vinaya ane tirthaMkarATMetIrthakaranI AjJAtIrthakaronA vacananuM pAlana (thAya che). In35 gAthArtha : tathAkAra karavAthI tIvra zraddhA, tIvra zraddhA vaDe mithyAtvamohanIya karmano kSaya, anyanI paNa ('tathA' e pramANe bolavAmAM) pravRtti, vinaya ane tIrthakaronA vacananuM pAlana (thAya che). IIupA. TIkAH etto tti / ita:-tathAkArAd gurUkte'rthe tIvrA zraddhA bhavati, tadbhAvena kRtAyA kriyAyAstadbhAvavRddhikara For Personal & Private Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAkAra sAmAcArI | gAthA : 35 191 tvAt / taduktam - 'tabbhAveNa kayA puNa kiriyA tabbhAvavuDDhikarI / ' iti / tayA tIvrayA zraddhayA'sadgrahaikajIvanasya mithyAtvamohakarmaNaH kSayaH pradezaparihAnirbhavati / na hyekapratipakSotkarSe'parasya na vinAzaH, jalaprAgbhAreNa jvAlAjAlajaTilasyApi jvalanasya parikSayadarzanAt / tathA'nyeSAmapi zrotRRNAM mugdhAnAmapi pravRttirbhavati, nizcitAptabhAvena tathAkriyamANe upadeze prAmANyanizcayasyAvazyakatvena zraddhApUrvakaniSkampapravRtteranapAyAt / tathA vinayo-gurubhaktivyaJjakakriyAvizeSaH / tIrthakarAjJA-bhagavadupadezazceti / idamupalakSaNaM-sukRtAnumodanAdyapi yathaucityena draSTavyam / uktaM ca cUrNI - 'taha tti sukatANumodaNAdi' iti / / 35 / / TIkArya : patto tti' ! e gAthAnuM pratika che. AnAthI-guru ukta arthamAM tathAkArathI, zraddhA tIvra thAya che, kema ke te bhAva vaDe=bhagavAnanA vacana pratye je potAnI ruci hoya che te bhAva vaDe, karAyelI kriyA tathAkAra kriyA, te bhAvane rucirUpa bhAvane, vRddhi karanArI che. te tadbhAvathI karAyelI kriyA tarbhAvavRddhi karanArI che te, kahevAyuM che - "te bhAva vaDe karAyelI kriyA vaLI te bhAvanI vRddhi karanArI che" "ti' uddharaNanI samAptimAM che. tenA vaDe tIvra zraddhA vaDe, asagraha eka jIvana che jene evA mithyAtvamohanIyakarmano kSaya pradeza hAni, thAya che; je kAraNathI eka pratipakSanA virodhInA, utkarSamAM aparanokabIjAno, vinAza nathI ema nahIM. temAM mukti ApI te vAta puSTa karatAM kahe che ke, (agninA pratipakSa evA) jalanA jaththA vaDe vALAsamUhathI pradIpta paNa agnino parikSaya dekhAya che ane bIjAonI paNa= mugdha zrotAonI paNa, tathAkAra bolavAmAM pravRtti thAya che, kema ke buddhimAna puruSanA "tathA' e prakAranA prayoganA baLathI gurunA vacanamAM mugdha zrotAone nizcita AptabhAva thAya che arthAt "A guru Apta che' evo nizcaya thAya chekema ke nirmIta AptabhAvathI te prakAre karAtA upadezamAM prAmANyanizcayanuM AvazyakapaNuM hovAnA kAraNe=pramANano nizcaya avazya thato hovAnA kAraNe, zraddhApUrvakanI linkaMpa pravRttino apAya che arthAt mugdha zrotAonI 'tathA' e prakAranA prayogamAM zraddhApUrvaka niSpakaMpa pravRtti thAya che, ane vijaya tathAkAra bolavArUpa gurunI bhaktinI vyaMjakakriyA vizeSarUpa vinaya, ane tIrthakaranI AjJAnuM =bhagavad upadezanuM, pAlata thAya che. "tti' phaLasamUhanI samApti arthe che. A=pUrvokta sarva kathana (tathAkAranAM je phaLa batAvyAM te) upalakSaNa che. konuM upalakSaNa che te batAve che - yathAaucityathI sukRtaanumodanAdi paNa jANavAM. ane cUNimAM paNa kahyuM che - 'tathA e pramANenA prayogathI sukRtaanumodanAdi thAya che. "ti' uddharaNanI samAptimAM che. li3pA * 'gnAnInAnanaTanasthApi' ahIM 'sara' thI dIvo ke thoDA agninI jvALA Adino samuccaya thAya che. * 'pApa' ahIM 'ri' thI potAnI tathAkAramAM pravRtti thAya che, teno samuccaya karavo. 1. tadbhAvena kRtA punaH kriyA tadabhAvavRddhikarI / For Personal & Private Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 tathAkAra sAmAcArI | gAthA : 35 * 'sutalanumAvanAra' ahIM "Adi'thI sukRtanuM sevana ane 'va' thI pUrvokta tIvrazraddhAdi sarvaphaLonuM grahaNa karavuM. bhAvArtha - tathAkAra sAmAcArInA phaLasamUhane kahe che - (1) tIvra zraddhA guru vaDe kahevAyelA arthano yathArtha bodha thAya tyAra pachI zrotA tathAkArano prayoga kare to te arthamAM tIvra zraddhA thAya che, kema ke bhagavAnanA vacanamAM zraddhA hovAthI jyAre bhagavAnanA vacanano bodha thAya che, tyAre tathA' e prakAre bolAtI kriyA tIvra rucirUpa te bhAvanI vRddhine karanAra che. Azaya e che ke zAstraadhyayana karavA je sAdhu bese che, te bhagavAnanA vacana pratye rucivALo hoya che. tethI bhagavAnanA vacananA arthone jANavAnA AzayathI arthanI vAcanAmAM te yatna kare che ane jyAre guru koIka AgamanA artha samajAve ane teno yathArtha bodha thAya tyAre tathAkArano prayoga kare che, tyAre, je pUrvamAM zraddhA hatI tenAthI tIvra zraddhA tene bhagavAnanA vacanamAM thAya che; kema ke bhagavAnanA vacanamAM zraddhA hovAthI teNe tathAkArano prayoga karyo che, ane te tathAkAranA prayogarUpa kriyA potAnA haiyAmAM vartatI bhagavAnanA vacana pratyenI rucine tIvra kare che. rucipUrvakanA bhAvathI karAyelI kriyA te rucinI vRddhi kare che ane temAM talu' thI sAkSI Apela che. (2) mithyAtvamohanIya karmano kSaya te tIvra rucithI sidgata eka jIvana che jene tevA mithyAtvamohanIya karmano kSaya thAya che. Azaya e che ke, jIvomAM asat padArthono Agraha che te mithyAtvanuM jIvana che; kema ke jIvane jyAre asat padArthono Agraha cAlyo jAya che, tyAre atIndriya padArthomAM ekamAtra sarvajJanA vacana pratye Agraha rahe che ane AthI sarvajJanA vacananA paramArthane jANavA mATe zaktinA atizayathI zakya prayatna kare che. AvA jIvo jyAre sarvajJanA vacanane sAMbhaLe ane 'tathA" e prakArano prayoga kare tyAre e tathAkAranA prayoganA kAraNe sarvajJanA vacana pratye thayelI tIvra zraddhAthI sattAmAM rahelA mithyAtvamohanIya karmano kSaya thAya che. ahIM koIne bhrama thAya ke, mithyAtvamohanIya karmano kSaya thAya to kSAyika samyattvanI prApti thAya. tenA nivAraNa mATe ja TIkAkAre khulAso karyo ke kSaya pradeza hAni thAya che. tenAthI e prApta thAya che, tathAkAra sAmAcArIthI thayelI tIvra zraddhAne kAraNe sattAmAM rahelAM mithyAtvamohanIya karmanAM daLiyAM sattAmAMthI ochAM thAya che ane vIryano prakarSa thAya to saMpUrNa kSaya paNa thaI zake che. tethI kSayano artha pradeza hAni karavAthI thoDA pradezonI hAni grahaNa thAya ane sarva pradezonI hAni paNa grahaNa thAya che. AthI je jIvone tIvra koTinI zraddhA thAya che, tyAre jo vIryano prakarSa na hoya to kSayopazamabhAvanuM samyakatva nirmaLa thAya che ane vIryano prakarSa hoya to kSAyika samyakatva paNa pragaTa thAya che. - have tIvra zraddhAthI mithyAtvamohanIya karmanAM daLiyAMnI hAni thAya che, temAM yukti batAve che : eka pratipakSanA utkarSamAM aparano vinAza nathI ema nahi. Azaya e che ke mithyAtvanA pratipakSarUpa bhagavAnanA vacananI zraddhA che ane tathAkAra sAmAcArI dvArA mithyAtvanA pratipakSabhUta evI bhagavAnanA vacananI zraddhA For Personal & Private Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAkAra sAmAcArI | gAthA : 3pa 193 atizaya thAya che. te zraddhAnA utkarSamAM tenAthI viparIta evA mithyAtvano vinAza thAya che. jemAM moTI jvALAothI agni baLato hoya ane tenA upara prabhUta jaLa=jaLano dhodha nAkhavAmAM Ave to te jvALAno parikSaya dekhAya che, tema bhagavAnanA vacananI zraddhAthI mithyAtvanAM daLiyAMno parikSaya thAya che. (3) mugdha zrotAonI tathAkAramAM pravRtti : tathAkAra sAmAcArInA prayogathI anya paNa mugdha zrotAone tathAkAramAM pravRtti thAya che, kema ke guru jyAre upadeza ApatA hoya tyAre koIka buddhimAna puruSane gurunA vacanamAM tathAkAra karatA joIne mugdha zrotAone paNa te gurumAM AptabhAvano nizcaya thAya che, ane tenA kAraNe gurunA upadezamAM paNa te mugdha zrotAone prAmANyano nizcaya avazya thAya che. A rIte gurunA upadezamAM prAmANyano nizcaya thavAne kAraNe te mugdha zrotA paNa gurunA upadezane sAMbhaLatAM zraddhApUrvaka tathAkAra prayogamAM niSkapa pravRtti kare che. Ama, jyAre vicAraka vyakti gurunA upadezamAM tathAkAra kare tenAthI jema potAne potAnA bhAvonI vRddhirUpa phaLa maLe che, tema anya jIvone paNa 'tathA" prayoga karAvavAmAM pote nimittabhAva bane che, te rU5 phaLa paNa prApta kare che. (4) vinayaguru vaDe kahevAyelA arthamAM 'tathA prayoga karavAthI vinaya prApta thAya che, kema ke zrotAne guru pAsethI sanmArga prApta thato hoya che, tethI tenA haiyAmAM sadA guru pratye bhakti vartatI hoya che, ane te bhaktine abhivyakta kare tevI A 'tathA" zabdaprayoganI kriyA che. tethI tathA nA prayogarUpa kriyAvizeSathI potAnA haiyAmAM vartatI gurunI bhakti zabdo dvArA abhivyakta thAya che, je vinayarUpa kriyA che. tethI tathAkAra sAmAcArI karavAthI guruno vinaya karavArUpa phaLanI paNa prApti thAya che. (5) bhagavad AjJAnuM pAlanaH guru ukta arthamAM 'tathA" prayoga karavAthI bhagavAnanI AjJAnuM samyagu pAlana thAya che. Azaya e che ke, bhagavAnanI AjJA che ke sarva ucita kriyAo apramAdabhAvathI vidhi anusAra karavI joIe. tethI je sAdhu upadezAdi arthamAM upayogapUrvaka arthanuM avadhAraNa kare ane teno yathArtha bodha karyA pachI rucipUrvaka 'tathA" zabdano prayoga kare, te zrutaabhyAsanI kriyAnuM eka aMga che ane te aMgenuM pAlana thavAthI bhagavAnanA upadezanuM pAlana thAya che. (9) sukRta anumodana : mULa gAthAmAM tathAkAra sAmAcArInAM A pAMca phaLa batAvyAM. te sivAyanAM anya phaLa paNa upalakSaNathI prApta thAya che, te sukRta anumodanAdi rUpa che. ahIM "Adi' padathI sukRtanuM sevana grahaNa karavAnuM che. Azaya e che ke, guru jyAre bhagavAnanA vacanano upadeza Ape che tyAre te upadeza sukRta che, ane ziSyane 'tathA prayogathI gurunA sukRtanI anumodanAno pariNAma thAya che; kema ke haiyAmAM temanA sukRta pratye AdaranI vRddhi thAya che. jema koI vyaktine sukRta karatA joIne "A kare che te suMdara che" - ema koI bole to tene sukRtanI anumodanA prApta thAya che, tema ahIM guru je artho kahe che, te 'tathA' che-tema che, tema kahevAthI A ucita kathana che, tevI buddhi thAya che ane tethI gurunI upadezadAnanI For Personal & Private Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAkAra sAmAcArI/ gAthA : rUpa 194 kriyAmAM anumodanAno pariNAma thAya che. (7) sukRta sevana vaLI A 'tathA'no prayoga sukRtanA sevanarUpa paNa che. ucita kALe ucita pravRtti karavI te sukRtanuM sevana che. tethI zAstra bhaNatI vakhate te zAstranA arthano bodha thAya tyAre 'tathA prayogathI A tema che te prakAranA bhAvane abhivyakta karavAnI pravRtti karavI te ucita pravRttinA sevanarUpa che. tethI 'tathA'no prayoga sukRtanA sevanarUpa paNa che. 'tathA'nA prayogathI sukRta anumodanA ane sukRtanuM sevana thAya che temAM cUrNinI sAkSI Apela che. ahIM tathA' zabdano prayoga guruno vinaya che, tIrthakaranI AjJAnuM pAlana che, sukRtanI anumodanA che ane sukRtanuM sevana paNa che. Ama chatAM bhinna-bhinna avacchedakathI eka ja 'tathA'no prayoga cAra pariNAmane batAve che. gurunI bhaktinA pariNAmamAMthI usthita thayelo hovAthI te tathAkAra vinaya che, bhagavAnanI AjJAnA smaraNathI utthita thayelo hovAthI te tathAkAra tIrthaMkaranI AjJArUpa che, gurunA sukRta pratye anumodanAnA pariNAmamAMthI usthita thayela hovAthI te tathAkAra sutaanumodanArUpa che ane sAmAcArInA pAlananA adhyavasAyamAMthI usthita thayela hovAthI te tathAkAra sukRtanA sevanarUpa che. saMkSepamAM tathAkAra sAmAcArIthI prApta phalasamUha A pramANe che : samyak prakAranA 'tathA" zabdanA prayogathI : (1) tIvra zraddhA, (2) mithyAtvamohanIyanAM sattAmAM rahelAM daLiyAMno nAza, (3) gurunA upadezamAM bIjAone paNa guru pratye AptabhAvano nizcaya, tenAthI bIjAone gurunA vacanamAM prAmANyano nizcaya ane tenAthI bIjAone tathA" e prakArano prayoga karavArUpa ucita pravRtti karAvavAmAM potAno nimittabhAva, (4) guruno vinaya, (5) bhagavAnanI AjJAnuM pAlana, (9) gurunA upadezarUpa sukRtanI anumodanA ane (7) sAmAcArInA pAlanathI sukRtanuM sevana : A phalasamUha prApta thAya che. / / iti nyAyavizAradaviracite sAmAcArIprakaraNe tathAkAraH samApto'rthataH / / 3 / / A prakAre trIjI tathAkAra sAmAcArI gAthA-30 thI 35 sudhI varNana karI e prakAre, nyAyavizArada viracita sAmAcArI prakaraNamAM tathAkAra sAmAcArI arthathI samApta thaI. ja tathAkAra sAmAcArI samApta ... For Personal & Private Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakI sAbhAyArI / gAthA : 35 iANi AvassiA bhannai have AvazyakI sAmAcArI kahevAya che avataraNikA : AvazyakI sAmAcArI idAnIM =tathAkAranirUpaNAnantaramAvazyakI bhaNyate, tatra pUrvaM tasyA lakSaNamAha - chAyA : - avataraNikArya : have=tathAkAra sAmAcArInA nirUpaNa pachI, AvazyakI sAmAcArI kahevAya che. tyAM=AvazyakI sAmAcArInI nirUpaNAmAM, prathama tenuM=AvazyakI sAmAcArInuM, lakSaNa kahe che - gAthA : gacchaMtassuvauttaM guruvaeseNa vihiyakajjeNa / Avassiya tti saddo NeyA AvassiyA NAma / / 36 / / gacchata upayuktaM gurUpadezena vihitakAryeNa / AvazyakI iti zabdo jJeyA''vazyakI nAma / / 36 / / 195 anvayArtha : gurUvaeseNa= gurunA upadeza dvArA vihiyakajjeNa vihita arthathI uvauttaM gacchaMtassa - upayogapUrva tA sAdhune Avassiya tti - ' AvazyaDI' se prabhAege saddo- za76 AvassiyA = Avazyar3I sAbhAyArI NeyA=bhaegavI. NAma=vAyAlaM aramAM che. // 3 // gAthArtha : gurunA upadeza dvArA vihita kAryathI upayogapUrvaka jatA sAdhune 'AvazyakI' e pramANe zabda 'AvazyakI sAmAyArI' bhaerAvI. nAma vADyAlaMkAramAM che. ||39 || TIDA : gacchaMtassa tti / gurUpadezena = dharmAcAryAnujJayA, vihitakAryeNa uktakAryahetunA, upayuktaM =IryAsamityAdisaMzuddhipUrvakaM yathA syAttathA gacchataH = gamanapariNAmabhAjaH, AvazyakIti zabda AvazyakI nAma sAmAcArI jJeyA / tena na gurvanupadezena kAryaM vinA vA'nupayuktatayA vA gacchato'gacchato vA tatprayoge gacchato'pi For Personal & Private Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 AvazyakI sAmAcArI | gAthA : 36 kevalakriyAyAM vaa'tivyaaptiH| atra ca 'vihitakAryeNe'tyuktyA yatkiJcitkAryamAtramavalambya gacchato nAvazyakI zuddhA bhavatItyuktaM bhavati / tathA ca hAribhadraM vacaH - (paJcAzaka-12/19) kajaM pi nANadaMsaNacarittajogANa sAhaNaM jaM tu / jaiNo sesamakajjaM Na tassa AvassiyA suddhA / / iti / / 36 / / TIkArthaH "SThita tti' | e gAthAnuM pratika che. gurunA upadeza dvArA=dharmAcAryanI anujJA dvArA, vihita kAryathI=bhagavAna vaDe kahevAyela kArya karavAnA hetuthI, upayukta=IryAsamiti AdinI saMzuddhipUrvaka je pramANe kriyA thAya te pramANe, jatAno=gamana pariNAmavALI vyaktino, 'AvazyakI' e pramANe zabda "Avazyaka sAmAcArI' jANavI. tethIAvazyakI sAmAcArInuM AvuM lakSaNa karyuM tethI, gurunA anupadezathI jatAno athavA kArya vinA jatAno athavA anupayuktapaNe jatAno, athavA nahIM jatAto, tenA prayogamAM="AvazyakI'nA prayogamAM, athavA ("AvazyakI' prayoga vagara) janAranI paNa kevaLa kriyAmAM, ativyApti nathI. ahIM lakSaNamAM, vihita kAryathI e pramANe uktithI kathana hovAthI, yatkiMcit kAryamAtrane avalaMbIne javArAnI AvazyakI' zuddha thatI nathI, e pramANe kahevAyeluM thAya che. ane te prakAre yatkiMcit kAryamAtrane avalaMbIne janAranI AvazyakI' zuddha thatI nathI te prakAre, haribhadrasUrinuM vacana 12mA paMcAzakanI 19mI gAthAmAM che. kArya paNa yatinA jJAna-darzana-cAritra yogonuM je sAdhana che te ja che, zeSa akArya che. tenI= yatkiMcit kAryanA prayojana mATe janAranI, "AvazyakI' zuddha nathI." "ti' uddharaNanI samAptimAM che. 36 noMdha :- paMcAzakanI A gAthAmAM gaM' pachI 'tu' zabda 'vAra' arthamAM che. te zabda adhyAhAra che. * mitkAri' mAM AdithI bhASAsamiti AdinuM grahaNa karavuM. *chatoDapi mAM pa thI e kahevuM che ke, nahi jatAmAM to ativyApti nathI ja, paraMtu janArAnI paNa kevala kriyAmAM ativyApti nathI. bhAvArtha: sAdhuone koIpaNa kArya karavuM hoya tyAre dharmAcAryanI anujJApUrvaka karavAnuM hoya che. tethI jema ucita paNa kRtya jo dharmAcAryanI anujJA vagara kare to te zuddha bane nahi, tema Avazyaka kArya mATe paNa 'AvazyakI' prayoga karIne sarva kArya vidhipUrvaka kare, Ama chatAM dharmAcAryanI anujJAthI na kare to paNa te AvazyakI sAmAcArI bane nahi. vaLI sAdhune bhagavAnanI AjJAthI vihita je hoya tevA ja kArya arthe javAnuM hoya che, ane tevuM vihita kArya na hoya ane dharmAcAryanI anujJAthI paNa te kArya mATe jAya, vidhipUrvaka te kArya karI 1. kAryamapi jJAnadarzanacAritrayogAnAM sAdhanaM yattu / yateH zeSamakAryaM na tasya AvazyakI zuddhA / / For Personal & Private Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakI sAmAcArI / gAthA : 36 Ave, topaNa te AvazyakI sAmAcArI bane nahi. jema ke cha kAraNo paikI koIpaNa kAraNa upasthita thaye chate bhikSA mATe javAnuM che, ane te kAraNa na hoya, Ama chatAM gurunA upadezathI vidhipUrvaka jaIne bhikSA lAve, ane te vakhate vidhinA aMgabhUta 'AvazyakI' zabdano prayoga kare, to paNa te AvazyakI sAmAcArI bane nahi; kema ke te bhikSA lAvavAnI kriyA dehane upaSTabhaka hovA chatAM saMyamane upaSTabhaka nathI, mATe sAdhune avazya kartavyarUpa nathI, ane je avazya kartavya na hoya tevA kAryane ka2vA mATe 'AvazyakI' prayoga karIne IryAsamiti AdipUrvaka paNa jato hoya topaNa te kriyA AvazyakI sAmAcArI bane nahi. 197 vaLI, koI sAdhu dharmAcAryanI anujJAthI vihita kArya mATe jatA hoya, Ama chatAM gamanAdi kriyA IryAsamiti JAdinI saMzuddhipUrvakanI na hoya ane 'AvazyakI' prayogapUrvaka te kArya karIne Ave to paNa tenI AvazyakI sAnAcArI bane nahi; kema ke samiti AdinA abhAvane kAraNe te kriyA karmabaMdhanuM kAraNa bane che, mATe tevI kriyA sAdhu mATe avazya kartavya nathI. paraMtu je kriyA saMyamavRddhinuM kAraNa hoya te kriyA avazya kartavya che, ane tevI kriyA karavA arthe je 'AvazyakI' prayoga thAya che, te AvazyakI sAmAcArI bane che. AnAthI e phalita thayuM ke, dharmAcAryanI saMmati meLavavAthI ucita vinayapUrvakanI te kriyA bane che, vihita kArya mATenI te pravRtti hovAthI te kriyA ratnatrayanI vRddhinuM kAraNa bane che ane kriyAkALamAM samyag yatanA hovAthI te kriyA saMyamanI vinAzaka nathI; paraMtu jema AhArAdi ratnatrayInI vRddhinuM kAraNa che, tema AhArAdi lAvavAnI kriyA paNa ratnatrayInI poSaka che, mATe te kriyA mATe bolAto 'AvazyakI' prayoga te AvazyakI sAmAcArI che. AvuM uparyukta sAmAcArInuM lakSaNa karyuM, tethI nIcenA sthAnamAM AvazyakI sAmAcA2InuM lakSaNa jatuM nathI. (1) koI muni gurunA anupadezathI koI kArya kare ane sarva kriyA vidhipUrvaka kare to paNa AvazyakI sAmAcArInuM lakSaNa jatuM nathI. Azaya e che ke, gurunI anujJAthI gocarI Adi kArya mATe sAdhu gayelA hoya, topaNa je kAryamAM gurunI AjJA nathI mAMgI tevuM paNa koI anya kArya sahavartI karI le=sAthe sAthe karI le, to te kAryamAM guruno anupadeza hovAnA kAraNe tenI te pravRtti AvazyakI sAmAcArI banatI nathI. noMdha :- gurunA anupadezano A pramANeno artha gAthA-38nI avataraNikAnA AdhAre karela che. (2) avazya kartavya na hoya tevA kArya mATe sAdhu jatA hoya ane te kArya aMge samiti Adi anya kriyA yathArtha kare to paNa AvazyakI sAmAcA2InuM lakSaNa tyAM jatuM nathI. Azaya e che ke, cha kAraNothI koI paNa kAraNa upasthita thaye chate bhikSA lAvavAnI che, te vihita kArya che; ane temAMnuM koI kAraNa na hoya to dharmAcAryanI anujJAthI upayogapUrvaka lAvelI nirdoSa bhikSA arthe For Personal & Private Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 AvazyakI sAmAcArI / gAthA: 36 jo A prayoga karAyelo hoya to paNa Avazyaka sAmAcArI bane nahi. te rIte anya paNa sarva jyomAM jANavuM. (3) bhagavAna vaDe vihita karAyeluM kArya koI sAdhu karatA hoya, dharmAcAryanI anujJAthI karatA hoya, paraMtu te kriyAmAM apekSita IryAsamiti Adino upayoga na rAkhe to, "AvazyakI' prayoga karIne te kArya kare to paNa teno A prayoga AvazyakI sAmAcArI banato nathI. (4) dharmAcAryanI anujJAthI vihita kArya koI sAdhu karatA hoya ane tenA mATe AvazyakI' prayoga kare, paraMtu kArya karavA jAya nahi, te vakhate bolAyela 'AvazyakI" prayoga Avazyaka sAmAcArI bane nahi. (5) vihita kArya mATe dharmAcAryanI anujJAthI koI sAdhu jatA hoya ane IryAsamiti Adi upayogapUrvaka te kArya karIne Ave, Ama chatAM jatI vakhate "AvazyakI" prayoga kare nahi, to tenI ucita kriyAmAM paNa Avazyaka sAmAcArInA lakSaNanI prApti nathI. * pUrvamAM Avazyaka sAmAcArInuM lakSaNa karyuM tyAM vihita kAryathI' e prakAranuM vizeSaNa che. tenuM spaSTIkaraNa karavA mATe mAtra gha vihitArthe .. mavati sudhInuM kathana kare che. Avazyaka sAmAcArInA lakSaNamAM vihita kArya che, e pramANe kahevAthI, je vihita kArya nathI, tevA yatkiMcit kAryamAtranuM avalaMbana laIne koI jatuM hoya to AvazyakInI zuddhi thatI nathI. Azaya e che ke, sAdhune jJAna-darzana-cAritranI vRddhi mATe ja bhagavAne dareka kArya karavAnuM kahela che. tethI je pravRttithI ratnatrayInI vRddhi na thatI hoya tevA koIka kAryamAtranuM AlaMbana karIne, "AvazyakI prayogapUrvaka dharmAcAryanI anujJAthI samiti Adino upayoga rAkhIne jatA hoya, to paNa temano 'AvazyakI" e pramANeno prayoga Avazyaka sAmAcArI banato nathI ane temAM tathA ra thI sAkSI Ape che, jeno bhAva A pramANe che - sAdhunuM kArya ekamAtra ratnatrayInI vRddhi karavI te che ane tenuM je sAdhana hoya temAM sAdhune yatna karavAno che. have je ratnatrayInuM sAdhana na hoya te badhuM sAdhu mATe akArya che, ane je ratnatrayInuM sAdhana na hoya temAM pravRtti karavA arthe koI sAdhu "AvazyakI' prayoga karIne yatanApUrvaka te kriyA kare, to paNa tenI AvazyakI sAmAcArI zuddha thatI nathI=AvazyakI sAmAcArI thatI nathI. ahIM vizeSa e che ke, koI sAdhu gItArtha gurunA upadezathI vihita kArya mATe jatA hoya ane AvazyakI prayogapUrvaka sthAnethI bahAra nIkaLIne kArya karavA yatna karatA hoya tyAre, te kriyAnAM sarva aMgomAM te te samiti ane guptinA mAnasane jALavI zake, to teno "AvazyakI' prayoga paripUrNa sAmAcArI bane che ane ekAMte nirjarAnuM kAraNa bane che. Ama chatAM jIve anAdikALathI pramAdano abhyAsa karyo che, tethI tene kriyAkALamAM anAbhoga, sahasAtkAra AdithI koIka samiti AdinuM ullaMghana thaI paNa jAya; chatAM je sAdhu yatanAparAyaNa che ane ullaMghana thayela samitinuM samyaka Alocana karIne pratipakSa bhAvo kare che, tevAonI paNa te Avazyaka sAmAcArI zuddha nahIM hovA chatAM kaMIka malinatAvALI paNa sAdhu sAmAcArI che. For Personal & Private Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakI sAmAcArI / gAthA : 37 199 vaLI je kArya bhagavAne vihita karyuM che, tadarthe pravRtti karanAra sAdhu paNa kyAreka nimittone pAmIne alanA pAme to ratnatrayInI vRddhinuM kAraNa na paNa bane. jema che kAraNomAMthI koIka kAraNa upasthita thaye chate sAdhu bhikSA mATe jatA hoya, Ama chatAM kyAreka te AhAragrahaNanI kriyA saMyamanA upakhaMbhakane badale zAtAnA pariNAmane upakhaMbhaka paNa banI jAya, topaNa je sAdhu te thayelA pramAdanA pariNAmane dUra karavA vAraMvAra bhagavAne kahelA AlocanAdi kAryamAM usthita thaI prayatna karatA hoya, tenI Avazyaka sAmAcArI te aMzathI azuddha hovA chatAM kaMIka zuddhine sanmukha che, tethI sarvathA sAmAcArIno abhAva nathI. vaLI sarva kAryo gurunA upadezathI karavAnAM hovA chatAM koIka vakhate ucita kRtyamAM paNa gurunI anujJA na hoya, ane gItArtha sAdhu gurunI anujJA vagara paNa te kArya kare, to paNa tenI Avazyaka sAmAcArI zuddha che. jema darzanazAstranA graMtho bhaNavA mATe samartha sAdhu anya pAse bhaNavA javA mATe guru pAse anujJA mAge, paraMtu koIka pratibaMdhane kAraNe guru anujJA na Ape, te vakhate bhagavAnanI AjJAnuM smaraNa karIne, dravyathI gurunI anujJAnI aprAptimAM paNa, anyatra bhaNavA jAya tyAre "AvazyakI' prayoga kare to tenI AvazyakI sAmAcArI zuddha paNa thaI zake che. Ilasin avataraNikA : athAnAvazyakakAryakaraNe kuto naitatsAmAcArIparipAlanam ? iti spaSTayitumAha - avataraNitArtha : have anAvazyaka kArya karavAmAM A AvazyakI sAmAcArInuM paripAlana kema nathI ? ene spaSTa karavA mATe kahe che - * avataraNikAmAM 'rUti' zabda 'ta arthamAM che. gAthA : sA ya paiNNA tIse bhaMge kira pAyaDo musAvAo / ja ya taM vivi iirayA suddhALAM padAnuM ti pArUchA chAyA :___ sA ca pratijJA tasyA bhaGge kila prakaTo mRSAvAdaH / na ca tAM vinApi kriyA zuddhA'naGgaM pradhAnamiti / / 37 / / anvayArtha : sA ya rUUTI vaLI te=AvazyakI prayoga, pratijJA che. tIte bharI tenA=pratijJAnA bhaMgamAM vira pAyo-kharekhara pragaTa musavAlo mRSAvAda che 17 padA tialaMga evuM pradhAna che e hetuthI taM vinA vi=tenA vagara paNa=AvarsIhIe prakAranI pratijJA vagara paNiirayA=kriyAsuddIna zuddha nathI ja. li3zA For Personal & Private Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakI sAmAcArI | gAthA : 37 200 gAthArtha : vaLI te='AvazyakI' prayoga, pratijJA che. tenA bhaMgamAM kharekhara pragaTa mRSAvAda che anaMga evuM pradhAna che e hetuthI tenA vagara paNa kriyA zuddha nathI ja. II39II TIkA H sAyatti / caH punararthe sA= AvazyakItiprayogo, vidheyaliGgatvAtstrItvanirdeza: pratijJA = 'idamahamavazyaM karomi' ityabhidhAnam / tasyAH pratijJAyAH, bhaGge - anAvazyake karmaNi tatkaraNa ityarthaH, kila iti satye pAyaDo iti prakaTo mRSAvAda :- anRtabhASaNam / TIkArya : 'sA ya tti'| e gAthAnuM pratika che. 7 zabda punaH arthamAM che ane 'sA' zabda 'AvazyakI' e prakAranA prayogarUpa che. ahIM prazna thAya ke, 'AvazyakI' e prayoga puliMga che, to 'sA' zabdaprayoga kema karyo ? tethI kahe che pratijJArUpa vidheyanuM liMga hovAthI 'sA' zabdamAM strItvano nirdeza che. 'AvazyakI' prayoga e pratijJA che. te pratijJAno AkAra batAve che - "avazya evuM A huM karuM chuM," e prakAranuM abhidhAna te pratijJAno AkAra che. tenA=pratijJAnA, bhaMgamAM=anAvazyaka karmaviSayaka pratijJAnA karaNamAM, kharekhara pragaTa mRSAvAda che=amRta bhASaNa che. 'vitta' zabda satya arthamAM che. 'yo' zabda pragaTa arthamAM che. bhAvArthaH avataraNikAmAM zaMkA karela ke koIpaNa vyakti anAvazyaka kArya karesaMyamane mATe upayogI na hoya tevuM kArya kare, Ama chatAM 'AvazyakI' prayoga karIne samitiAdipUrvaka te kArya kare to te AvazyakI sAmAcArInuM pAlana kema nathI ? tene spaSTa karatAM kahe che 'AvazyakI' prayoga te pratijJA che, arthAt "avazya evuM A kArya huM karIza." e prakAranI pratijJA che. tethI avazya evA kAryane karavAnI pratijJA karIne jo avazya na hoya evuM kArya karavAmAM Ave to pratijJAno bhaMga thAya. tethI anAvazyaka kArya karanAra vyakti 'AvazyakI' prayoga kare to te pragaTa mRSAvAda che. Azaya e che ke sAdhuo nirjarAnA arthI hoya che ane nirjarA mATe je avazya kartavya che, te sAdhune karavAnuM hoya che. tethI tevuM Avazyaka kArya karavA arthe 'AvazyakI' prayoga karIne sAdhu upAzrayAdithI bahA2 jAya che. have je kArya saMyamavRddhinuM kAraNa na hoya tevuM kArya nirjarAnuM paNa kAraNa na hoI zake. mATe sAdhu mATe te kartavya nathI. Ama chatAM 'AvazyakI' (AvasahI) prayoga karIne te kArya karavA mATe jAya ane gamanAdi kriyA paNa samiti Adi pUrvaka kare topaNa te kArya avazya kartavya nahIM hovAthI sAdhune mRSAvAda doSa prApta For Personal & Private Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 Avazyaka sAmAcArI / gAthA : 37 thAya; kema ke AvazyakI zabdaprayoga dvArA teNe pratijJA karela che ke, "saMyamavRddhi mATe avazya upakArI evA kAryane huM karuM chuM" ane pachI teNe saMyamane anupakArI evuM kArya karyuM, mATe mRSAvAda doSa prApta thAya che. TIkAmAM 'sI' zabdano "AvazyakI prayoga' e artha karyo ane prayoga zabda pulliMga hovAthI 'sa' ne badale 'T' hovuM joIe. Ama chatAM 'sI' no prayoga kema karyo? te batAvavA mATe TIkAkAre khulAso karyo ke, vidheyanuM liMga hovAthI strItvano nirdeza che. Azaya e che ke, pratijJA vidheya che ane AvazyakI' prayoga uddezya che, ane "AvazyakI" prayogane sA zabdathI uddezya karIne vidheya evI pratijJAne sAme rAkhIne vigheya evI pratijJAnuM strIliMga uddezyamAM paNa grahaNa karela che, jethI vidheyanI pradhAnatA ghotita thAya che. 'm sadaM 3vazya karama mAM avazya zabda "a' nuM vizeSaNa che, paraMtu zarama' kriyApadanuM kriyAvizeSaNa nathI, tethI "avazya evuM A kArya huM karuM chuM." evo artha thAya; paraMtu "A kArya huM avazya karuM chuM" tevo artha thAya nahi. ane tema karIe to A kArya je kadAca anAvazyaka paNa hoya te paNa huM avazya karuM chuM evo artha thAya je anucita che. TIkA : ___nanvevaM pratijJAtikramasya durantAhitAvahatvAttAM vinavAvazyakaM karma kriyatAm, tatkaraNe hi tannidAnA nirjarA'bhyudayet, akaraNe tu na mRSAvAdadoSAdhikyam iti cet ? nUnamidaM yUkAparidhAna(paribhava)bhiyA vasanaparihAraceSTitamAyuSmata ityAha-na ca-naiva, caH avadhAraNe, tAM-pratijJAM vinA'pi kriyA AvazyakI zuddhA-phalA'vyabhicAriNI, anaGga aGgavikalaM pradhAnamiti hetoH / TIkArya : pUrvapakSI nagu' thI zaMkA karatAM kahe che ke, A rIte AvazyakI bolIne anAvazyaka karma karavAthI pratijJAbhaMga thAya che e rIte, pratijJAnA atikramanuM duraMta ahitAvahapaNuM hovAthIekharAba aMtavALA ahita karanAra hovAthI, tenA vinA rupratijJA vagara ja, Avazyaka kriyA karavI joIe. je kAraNathI tenA karaNamAM-Avazyaka karmanA karaNamAM, tabiMdAnA nirjarA=Avazyaka karma che kAraNa jene tevI nirjarA, prApta thaze. vaLI akaraNamAM= anAvazyaka kArya karavArUpa AvazyakatA akaraNamAM, mRSAvAda doSanuM Adhikya prApta thaze nahi. e pramANe pUrvapakSI zaMkA kare to graMthakAra kahe che - kharekhara 'jU nA paribhavanA bhayathI jU nA herAna karavAnA bhayathI, vastranA parivAranuM AyuSmAna evA tAruM ceSTita che. ene kahe che - ane anaMga evuM pradhAna che=aMgavikala evuM arthAt sAmAcArInA AvazyakI prayogarUpa aMgathI rahita evuM pradhAna che, e hetuthI="AvazyakI prayogarUpa aMga vagara AvazyakI kriyAnA AcaraNarUpa pradhAna che e hetuthI, pratijJA vinA paNa AvazyakI kriyA zuddha nathI ja phaLa avyabhicArI nathI jasphaLa vyabhicArI che. For Personal & Private Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 AvazyakI sAmAcArI/ gAthA : 37 * 'dhU paridhAnamayA' nA sthAne 'pUchAparamamayA' e pATha prathama batrIsI zloka-20nA AdhAre bhAse che, tethI te pramANe artha karela che. * 'taMtrikAnA'=AvazyakI kriyA che kAraNa jene evI nirjarA, e prakAre nirjarAnuM vizeSaNa bahuvrIhi samAsathI karavAnuM che. * 'na ' mAM 'va' zabda avadhAraNa arthe che. * pratijJA vinAgaNi' mAM ' thI e kahevuM che ke, kriyAnAM bIjAM badhAM aMgo pUrNa che, tethI pratijJA karI hota to kriyA zuddha thAta, paraMtu pratijJA vagara paNa kriyA zuddha thatI nathI ja. bhAvArtha : pUrvamAM sthApana karyuM ke, "AvazyakI' prayoga karIne saMyamamAM anupakAraka evI pravRtti karavAmAM Ave to pragaTa mRSAvAdanI prApti thAya. tyAM pUrvapakSI kahe che ke, A rIte "AvazyakI" prayoga karavAthI mRSAvAdanI prApti thAya ane pratijJAno bhaMga thAya e atyaMta ahitanuM kAraNa che. tethI pratijJA karyA vagara ja sAdhue avazya kArya karavuM joIe, jethI avazya kArya karavAthI nirjarAnI prApti thaze; ane koIka vakhate anAvazyaka kArya kare to avazya kArya karavAthI thatI nirjarAnI prApti bhale na thAya, paraMtu mRSAvAdano to doSa prApta nA thAya. mATe sAdhue koIpaNa pravRtti karatAM "AvazyakI" prayoga karavo joIe nahi, jethI pratijJAnA bhaMganA doSanI paNa prApti thAya nahi ane anAvazyaka kArya karatI vakhate je mRSAvAdano saMbhava hato, te paNa thAya nahi. tene graMthakAra kahe che - koI vyakti vastra paherIza to temAM "jU thaI jaze ane jU mane herAna karaze te bhayathI jo vastrano parihAra kare to te anucita ceSTita che, tenA jevuM ja A tAruM ceSTita che. kema ke "AvazyakI" prayoga karIza to pratijJAbhaMga thaze, tethI tevA bhayathI 'AvazyakI" prayoga ja na karavAmAM Ave to Avazyaka kriyA karavA chatAM AvazyakI kriyAnA phaLathI vaMcita rahevAnuM Ave. tethI jema dehanA rakSaNa mATe vastra paridhAna karavuM te ucita che, ane jU thaI jAya to tene dUra karavI te ucita che, tema avazya kArya karavA mATe Avazyaka prayoga karavo ucita che, jethI nirjarAphaLanI prApti thAya; paraMtu "AvazyakI' prayoga karyA pachI anAvazyaka kArya karavAthI mRSAvAdanI prAptino bhaya che, mATe "AvazyakI" prayoga na karavo joIe tema na kahevAya, paraMtu "AvazyakI" prayoga karyA pachI anAvazyaka kArya karIne mRSAvAdanI prApti na thAya tevo yatna karavo joIe. ahIM prazna thAya ke "AvazyakI' prayoga na kare to paNa sAdhune saMyamavRddhi mATe je avazya kartavya hatuM, te kArya to karyuM ja che, tethI te kArya karavAne kAraNe sAdhune nirjarA prApta thaze. mATe AvazyakI' prayoga na karavAmAM Ave to nirjarA phaLa maLe nahi, tema kema kahI zakAya ? tethI kahe che - AvazyakI" e prakAranA prayogarUpa pratijJA vinA kriyA karavAmAM Ave to te kriyA zuddha nathI, mATe For Personal & Private Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 AvazyakI sAmAcArI / gAthA : 37 zuddha kriyAthI je phaLa prApta thAya tevuM phaLa maLe nahi; kema ke avazya kartavya mATe karAtI kriyA e pradhAna che arthAt nirjarA pratye kriyA pradhAna kAraNa che ane tenuM aMga pratijJA che, tethI aMgavikala evuM pradhAna kAraNa pUrNa phaLa ApI zake nahi. Ama, koI sAdhu "AvazyakI' prayoga karyA vinA avazya kArya pUrNa vidhithI kare, to paNa pratijJArUpa aMga nahi hovAthI te kriyAthI je prakAranI nirjarA thavI joIe, tevI thAya nahi. AthI nirjarAnA arthI sAdhue jema avazya kArya mATe yatna karavo joIe, tema te avazya kAryanA prayatnamAM atizaya AdhAyaka evI pratijJAmAM paNa avazya yatna karavo joIe, ane pratijJA karyA pachI apramAdabhAvapUrvaka anAvazyaka kAryano parihAra karIne Avazyaka kArya karavuM joIe, jethI Avazyaka sAmAcArInA pAlanathI mahAnirjarAnI prApti thAya. utthAna : "AvazyakI' prayoga karyA vagara avazya kArya vidhipUrvaka karavAmAM Ave to paNa aMgavikala pradhAna hovAthI ISTaphaLa thatuM nathI. te spaSTa kare che - TIkA: pratijJA khalvaGgaM kriyA ca pradhAnamiti kathaM tAM vinA tayA phalaniSpattiH ? evaM cA'karaNapratyavAyabhiyA pratijJaiva na tyAjyA, kintu pratijJApAlana eva yatitavyamiti rahasyam / / 37 / / TIkArya : pratijJA kharekhara aMga che ane kriyA pradhAna che. ethI karIne tenA vinA=aMgarUpa evI pratijJA vinA, tenAthI-kriyAthI, kevI rIte phaLatI niSpatti thAya?arthAt na thAya.ane A rIte= pratijJArUpa aMga vagaranI kriyAmAtrathI phaLaniSpatti nathI e rIte, akaraNanA pratyapAyanA bhayathI anAvazyaka kArya karavArUpa akaraNathI thatA mRSAvAdarUpa pratyapAyanA bhayathI, pratijJA ja tyAga karavI joIe nahi, paraMtu pratijJAtA pAlanamAM jayatna karavo joIe, e prakAre rahasya che. ll3aaaa * parva da no ti radI sAthe saMbaMdha che. bhAvArtha uparanA kathananuM nigamana karatAM kahe che - Avazyaka sAmAcArImAM "AvazyakI prayoga karIne sAdhu bahAra jAya che, te "AvazyakI prayoga' pratijJA che, ane te pratijJA Avazyaka sAmAcArInA pAlananuM aMga che. ane Avazyaka prayoga karyA pachI vidhipUrvaka je avazya kArya karAya che, te vakhate te avazya kArya karavA mATe karAtI vidhipUrvakanI kriyA pradhAna cheHnirjarA pratye pradhAna kAraNa che. topaNa pratijJArUpa aMga vinA mAtra kriyAthI phalaniSpatti thaI zake nahi. tethI 'AvazyakI prayoga karIza ane te karIne anAvazyaka kArya karIza to mRSAvAda lAgaze,' te prakAranA bhayathI "Avazyaka prayogarUpa pratijJA karavAno tyAga na karavo joIe, For Personal & Private Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 AvazyakI sAmAcArI/ gAthA : 37 paraMtu "AvazyakI' prayogathI pratijJA karyA pachI pratijJAnA pAlanamAM yatna karavo joIe arthAt anAvazyaka kArya na karavuM joIe, e prakAranuM pUrvanA kathananuM rahasya che.ll37nA avataraNikA - athAnupayuktaM gacchata IryAsamitibhaGga eva, guroranupadeze cecchAkArabhaGga eva, anAvazyakakarmaNe gacchatazca mRSAvAda eva, AvazyakItiprayogaM kRtvA gacchata AvazyakIsAmAcArI, bhaGgastu katham ? iti mugdhAzaGkAM parihartumAha - avataraNiyArtha: anupayukta janArane IryAsamitino bhaMga ja che, ane gurunA anupadezamAM IcchAkArano bhaMga ja che, ane anAvazyaka karmamAM janArane mRSAvAda ja che, "AvazyakI' e pramANe prayoga karIne jatAne AvazyakI sAmAcArI che, paraMtu bhaMga kevI rIte ? arthAt anupayukta janArane, athavA gurunA anupadezathI karanArane athavA anAvazyaka karma karanArane Avazyaka sAmAcArIno bhaMga kevI rIte ? e prakAranI mugdhatI AzaMkAno parihAra karavA mATe kahe che - bhAvArtha - koI sAdhu "AvazyakI" prayoga karIne bhikSAdi kArya mATe jatA hoya tyAre temaNe je "Avazyaka prayoga karyo te Avazyaka sAmAcArInuM pAlana che; paraMtu bhikSA levA mATe anupayuktapaNe jatA hoya to IryAsamitino bhaMga ja che, paraMtu Avazyaka sAmAcArIno bhaMga nathI; ane gurunA anupadezathI koI vastu lAvatA hoya ke koI kArya karI AvatA hoya to IcchAkAra sAmAcArIno ja bhaMga che, paraMtu tyAre paNa Avazyaka sAmAcArInuM to pAlana ja che; ane saMyamanuM upakhaMbhaka evuM avazya kArya na hoya tevA kArya mATe jatA hoya tyAre mRSAvAda doSa lAge, paraMtu "AvazyakI" prayoga karIne jAya che, mATe ahIM AvazyakI sAmAcArInuM pAlana svIkAravAmAM zuM vAMdho che ? AvA prakAranI mugdhanI AzaMkAnA parivAra mATe kahe che - ahIM mugdhathI e kahevuM che ke, zAstranA paramArthane samajavAnI vRttivALo che, paraMtu paramArthane samajyo nathI, tethI Avazyaka sAmAcArInA pratyeka aMgane svataMtra karIne "AvazyakI' prayogamAtramAM AvazyakI sAmAcArIne joDe che, te tenI mugdhatA che. vastutaH je mugdha nathI ane zAstranI maryAdA jANe che, te to samaje ja che ke je kriyA "AvazyakI' prayoga karIne prAraMbha karavAmAM Ave che, te kriyA niSThA sudhI AvazyakI kriyA ja gaNAya ane jo tenA koIpaNa aMgamAM vikalatA hoya to Avazyaka sAmAcArImAM ja vikalatA che. mATe ahIM jene tevo bodha nathI, tevAne mugdha kahela che. ahIM gurunA anupadezamAM IcchAkArano bhaMga che tema kahyuM. sAmAnya rIte gurune pRcchA karyA vinA koI paNa pravRtti karavAmAM Ave te gurunA anupadezathI pravRtti che tema jaNAya, ane gurunI pRcchA karyA vinA te For Personal & Private Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakI sAmAcArI / gAthA : 38 205 pravRtti kare to IcchAkArano bhaMga na kahevAya, paraMtu ApRcchA sAmAcArIno bhaMga prApta thAya. Ama chatAM ahIM IcchAkAra sAmAcArIno bhaMga ja grahaNa karyo che, paraMtu ApRcchA sAmAcArIno bhaMga grahaNa karyo nathI; tenuM kAraNa, koI paNa sAdhu jyAre upAzrayAdithI bahAranA kArya mATe jAya tyAre sAmAnya rIte gurune pUchIne jAya, paraMtu pUchyA vinA jAya nahi. Ama chatAM je kAryamAM guruno upadeza na hoya tevuM kArya paNa te bahAra jAya tyAre sAthe sAthe karIne Ave tyAre IcchAkAra sAmAcArIno bhaMga thAya che; kAraNa, gurune bahAra jatAM kaheluM ke, "huM IcchApUrvaka bhikSA laIne AvIza" ane tenI sAthe je kArya aMge pUchyuM na hatuM, te paNa kArya karyuM che. mATe AvA sthAne IcchAkAra sAmAcArIno bhaMga thAya che, paraMtu ApRcchA sAmAcArIno bhaMga nathI. gAthA : Na ya doSabahulabhAvA sAmAcArINimittakammakhao / vayamettaM NivvisayaM iccAisataMtasiddhamiNaM / / 38 / / chAyA : na ca doSabahulabhAvAt sAmAcArInimittakarmakSayaH / vacomAtraM nirviSayamityAdisvatantrasiddhamidam / / 38 / / anvayArtha: DhoSavadunamAvA-doSanA kAryane kAraNe sAmAvArIfmmittavampavokasAmAcArI nimittaka karmakSaya ya nathI ja.vi==doSanA prAcaryane kAraNe sAmAcArI nimittaka karmakSaya nathI e "vayattanizviyaM= "vacanamAtra nirviSaya che" -AtaMtasiddha~ItyAdi dvArA svataMtrathI siddha che= svaAgamathI siddha che. 38 gAthArtha : doSanA prAcuryane kAraNe sAmAcArI nimittaka karmakSaya nathI ja. A=doSanA prAcuryane kAraNe sAmAcArI nimittaka karmakSaya nathI e, "vacanamAtra nirviSaya che" ItyAdi dvArA svataMtra siddha che svaAgamathI siddha che. ll38ll TIkA : ___Na yatti / na ca naiva doSabahulabhAvAt=doSaprAcuryAt sAmAcArInimitta:-sAmAcArIhetukaH karmakSaya:karmahAnirbhavatIti zeSaH / sAmAcArI khalu vicitrakarmakSayajanakaH pariNAmavizeSaH, tatsaMsUcikA vA kva (vAk vA) / na caitAvaddoSabAhulye vAGmAtreNa karmakSayaH saMbhavatIti neyaM sAmAcArI, tata uktameva saMpUrNa lakSaNaM zreyaH / TIkArya : ya gi I e gAthAnuM pratika che. doSabahulabhAvane kAraNe doSanuM prAcarya hovAne kAraNe, sAmAcArI nimitasAmAcarI hetuka, For Personal & Private Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 AvazyakI sAmAcArI / gAthA 38 karmakSayaHkarmahAni, thatI ja nathI. "bhavati' e pramANe mULa zlokamAM adhyAhAra che. doSabahulatAne kAraNe sAmAcArI nimittaka karmakSaya karmahAni, thatI ja nathI, te spaSTa karavA mATe sAmAcArI zuM padArtha che, te batAve che - sAmAcArI kharekhara vicitra karmakSayajanaka AtmAno pariNAmavizeSa che athavA tene e pariNAmane, sUcavanArI vANI che, ane ATalA doSabAhulyamAM-anupayukta javuM, gurunA anupadezamAM pravRtti, anAvazyaka karmanuM karavuM ? ATalA doSanI bahulatAmAM, 'AvazyakI' prayoga karavArUpa vANImAtrathI karmakSaya saMbhavato nathI. ethI karIne A "AvazyakI' prayoga, sAmAcArI nathI. tataH tethI A sAmAcArI nathI tethI, ukta ja=gAthA-36mAM batAvela te ukta ja, saMpUrNa lakSaNa zreya che. * TIkAmAM 'vA kya' nA sthAne 'vA vA' ema bhAse che, tethI e pramANe artha karela che. bhAvArtha: avataraNikAmAM mugdha zaMkA karela ke koI sAdhu "AvazyakI' prayoga karIne koIka kArya karavA gayela hoya te vakhate anupayukta jatA hoya to IryAsamitinA bhaMgakRta karmabaMdha thAya, ane gurunA anupadezamAM koI kArya karatA hoya to IcchAkArano bhaMga thAya ane anAvazyaka karma mATe jatAM mRSAvAda lAge, topaNa AvazyakI' prayoga karIne jatAM Avazyaka sAmAcArInA pAlanakRta nirjarA tene thAya che, tema svIkAravAmAM zuM vAMdho ? teno parihAra karatAM graMthakAra kahe che ke, jeNe ATalA badhA doSo sevyA hoya ane mAtra AvazyakI' prayoga karyo hoya eTalAmAtrathI tene sAmAcArInA pAlanahetuka karmakSaya thato nathI; kema ke sAmAcArI eTale samyapha AcAranuM pAlana, ane te jIvano vicitra prakAranA karmakSayano janaka evo pariNAmavizeSa che. tethI jIvamAM jo samyapha AcArano pariNAma vartato hoya to vicitra prakAranA karmano kSaya thAya. have je sAdhu "AvazyakI' prayoga karyA pachI anupayogapUrvaka javuM, gurunA anupadezavALuM - karavuM, saMyamane anupaSTabhaka evI kriyA karavI ItyAdi sarva doSone sevato hoya, to samyagU AcAra sevavAno pariNAma tenAmAM nathI ja. tethI sAmAcArInA pAlanata karmakSaya tene thaI zake nahi. have sAmAcArIno bIjo artha karIne paNa vacanaprayoga mAtrathI sAmAcArI nathI, te batAve che - sAmAcArI eTale tevA pariNAmane sUcavanArI evI vANIno prayoga. tenAthI paNa e prApta thAya che, jene karmakSayane anukULa ucita kriyAno pariNAma che evo sAdhu "AvazyakI' prayoga kare to AvazyakI sAmAcArI bane. paraMtu je sAdhu "AvazyakI' prayoga karyA pachI badhA doSo seve che, tenAmAM tevo nirjarAne anukULa samyam AcArano pariNAma nathI, tethI te pariNAmane sUcavanAra teno "AvazyakI" prayoga nathI. mATe te Avazyaka sAmAcArI bane nahi. uparyukta kathanathI e prApta thAya che, koI sAdhu "AvazyakI" prayoga karIne sAmAcArInAM aMgomAM yatanA karatA hoya, Ama chatAM anupayuktatAne kAraNe skUlanA thatI hoya to AvanAvALI chatAM teo For Personal & Private Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 AvazyakI sAmAcArI, gAthA : 38 zAstrAnusArI kriyA karavAnA pariNAmavALA che, tethI temanI AvanAvALI kriyA paNa kaMIka aMzathI sAmAcArI bane che; paraMtu je sAdhu Avazyaka sAmAcArInA aMgomAM yatna karatA nathI ane mAtra "AvazyakI prayoga kare che, te Avazyaka sAmAcArInuM pAlana karatA nathI. ahIM sAmAcArInA lakSaNamAM 'vicitra karmakSayajanaka pariNAmavizeSa' kahyuM. tenAthI e prApta thAya che, sAdhumAM je sAmAcArInA pAlanano pariNAma che, te pariNAma paNa utkarSa-apakarSanI apekSAe vicitra prakAranA=aneka prakAranA, karmakSayano janaka che; ane AthI Avazyaka sAmAcArInA pAlanamAM koIno utkaTa adhyavasAya thAya to te sAmAcArInA pAlanathI saMpUrNa mohanIyakarmano kSaya paNa thaI zake che ane kevaLajJAnanI prApti thaI zake che. ahIM sthApana karyuM ke, ghaNA doSo hoya ane AvazyakI" eTalo prayogamAtra kare, tenAthI AvazyakI sAmAcArI banatI nathI, mATe pUrvamAM kahela saMpUrNa ja lakSaNa zreya che. tenAthI e prApta thAya ke, saMpUrNa lakSaNavALI kriyA zuddha sAmAcArI che, te saMpUrNa lakSaNamAM kaMIka truTi hoya to te azuddha sAmAcArI che ane jo kriyAnA dareka aMgothI vikala mAtra "AvazyakI' prayoga karavA rUpa sAmAcArInuM pAlana hoya, to te sAmAcArInuM pAlana nathI; kema ke nirjarAphaLanI prApti thatI nathI. TIkA : athAvazyakIjanyakarmakSaye icchAkArAdikamapi sahakArIti na tadvyatireke phalodaya iti kimarthaM tadgarbha lakSaNam ? iti cet ? na, tAvatsahakArikalpanApekSayA viziSTa eva AvazyakItvakalpanaucityAditi dig / na cedaM svamanISikAmAtravijRmbhitamityAha-idaM-prAgutaM 'vayamettaM NivvisayaM' ityAdinA svatantreNa svAgamena, siddhaM pratiSThitam / taccedaM tantraM hAribhadropajJam - (paMcAzaka 12/20-21) 'vayamettaM NivvisayaM dosAya musatti eva viNNeyaM / kusalehiM vayaNAo vairegeNaM jao bhaNiyaM / / ___ AvassiyAo AvassaehiM savvehiM juttajogissa / eyassa esa ucio iyarassa Na ceva Natthitti / / TIkArca - 'satha' thI pUrvapakSI "AvazyakI' zabdaprayoga ja Avazyaka sAmAcArI che tevuM sthApana karavA mATe yukti batAve che - AvazyakIjavya karmakSayamAM IcchAkArAdi paNa IcchAkAra sAmAcArInuM pAlana Adi paNa, sahakArI che. ethI karIne tenAIcchAkAra sAmAcArInA pAlananA, abhAvamAM phaLano udaya=nirjarArUpa phaLano udaya, nathI. ethI karIne tagarbha=anya sAmAcArIgarbha, lakSaNa zA mATe ? arthAt tevuM lakSaNa 1. vacAmAtra nirviSayaM dopAya mRti evaM vijJeyam / kuzalaiH vacanAda vyatirekeNa yato bhaNitama / / 2. AvazyakI AvazyakaiH sarvaiH yuktayoginaH / etasya epa ucita itarasya na caiva nAstIti / / For Personal & Private Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 AvazyakI sAmAcArI | gAthA : 38 karavuM jarUrI nathI. ema jo tuM=pUrvapakSI kaheto hoya to graMthakAra kahe che ke, tArI vAta barAbara nathI; kema ke teTalA sahakArInI kalpanAnI apekSAe viziSTamAM ja=uparokta guNathI viziSTa evI vyaktinA 'AvazyakI' zabdaprayogamAM ja, AvazyakIpaNAnI kalpanA ucita che. e pramANe dizAsUcana che. ane A=uparamAM kahyuM ke vANImAtrathI karmakSayano saMbhava nathI e, potAnI buddhithI viz2abhita nathI. ethI karIne kahe che A=pUrvamAM kahyuM ke AvazyakI vacanaprayogamAtra sAmAcArI nathI, paraMtu gAthA-36mAM batAvela saMpUrNa lakSaNavALI jaAvazyaka sAmAcArI che e, 'vacanamAtra nirviSayaka (anarthaka) che' ItyAdi dvArA sva taMtrathI=sva AgamathI, siddha che=pratiSThita che. ane te=pUrvamAM kahyuM ke, svaAgamathI pratiSThita che te, A=u52mAM kahevAyuM e, taMtra=Agama, haribhadrasUri vaDe racAyeluM che. = haribhadrasUri mahArAja vaDe racAyela paMcAzaka graMthamAM 12mA paMcAzakanI gAthA-20, 21no artha A pramANe che 1 "vacanamAtra=kevaLa vacana ja, nirviSaya che, mRSA che, ethI karIne doSa mATe che. kuzalo vaDe AgamathI A pramANe='paMcAzaka' graMthamAM AvazyakI sAmAcArInuM lakSaNa uparamAM kahyuM e pramANe, jANavuM; je kAraNathI vyatirekathI je kahevAyuM che." "sarva Avazyako vaDe yukta yogavALAnI AvazyakI (zuddha) thAya che. Ano=Avazyaka yogayuktano, A='AvazyakI' prayoga, ucita che, ane Itarane=anAvazyaka evI kriyA karanArane (AvazyakI' prayoga karavo ucita) nathI ja. kema 'AvazyakI' prayoga karavo ucita nathI ? tethI kahe che - 'nasthitti'=nathI ethI karIne=AvazyakI' prayogano je artha che tevo artha tenI kriyAmAM nathI ethI karIne, 'AvazyakI' prayoga karavo ucita nathI. * phachALArAvirbhApa ahIM vei thI IryAsamitinuM pAlana, Avazyakakarma karavuM tenuM grahaNa ka2vuM ane 'pi' thI e kahevuM che ke, 'AvazyakI' prayoga to phaLanI prAptimAM kAraNa che, paraMtu IcchAkArAdi paNa sahakArI kAraNa che. * 'vinA' ahIM'vi' thI paMcAzaka-32 gAthA-20no 'vayametta' pachIno avaziSTa zloka grahaNa karavo. * 'F' paMcAzakanA sAkSIpAThamAM 'v' zabdamAM maiM chaMdane kAraNe adhyAhAra che. m * 'vayametta zivisayaM' mAM 'mAtra' zabda avadhAraNa arthe che. AvazyakI sAmAcArIne ucita kriyA vagarano kevaLa vacanaprayoga anartharUpa che. bhAvArtha: pUrvamAM sthApana karyuM ke ghaNA doSo hoya ane kevaLa 'AvazyakI' eTalA vacanamAtrathI karmakSaya thato nathI, mATe AvazyakI sAmAcA2InuM lakSaNa je gAthA-36mAM batAvyuM, e saMpUrNa lakSaNa jANavuM, anya nahi. tyAM 'tha' thI pUrvapakSI yukti batAve che ke, 'AvazyakI' e prayoga AvazyakI sAmAcArI che ane For Personal & Private Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 AvazyakI sAmAcArI) gAthA H 38 IcchAkAra sAmAcArInuM pAlana, IryAsamitinuM pAlana Adi sahakArI kAraNa che. tethI koI sAdhu "AvarsITI kahI upAzraya AdithI bahAra gayelA hoya ane IryAsamiti AdinuM samyaku pAlana na karatA hoya to, joke nirjarArUpa phaLa prApta thatuM nathI, kAraNa ke sahakArI evuM IcchAkArAdinuM pAlana nathI, to paNa teno "AvazyakI prayoga Avazyaka sAmAcArIrUpe svIkArI zakAze. jema ghaTanuM kAraNa mATI che, chatAM sahakArI kAraNa daMDa, cakra, cIvara Adi na hoya to mATImAMthI ghaTarU5 phaLanI prApti thatI nathI, to paNa mATI ghaTanuM kAraNa che, ema kahevAya che, tema Avazyaka sAmAcArI kahI zakAze. mATe Avazyaka sAmAcArInA lakSaNanI kukSimAM IryAsamitinuM pAlana Adi sarva aMgo grahaNa karavAnI jarUra nathI. tene graMthakAra kahe che ke, te vAta ucita nathI; kema ke teTalA sahakArInI kalpanA karavA karatAM te sarvane AvazyakI sAmAcArInA aMgarUpe svIkArIne viziSTa evA "AvazyakI prayogane Avazyaka sAmAcArI svIkAravI ucita che. Azaya e che ke, nirjarA pratye 'AvazyakI' e prakAranA prayogarUpa Avazyaka sAmAcArI kAraNa che ane te Avazyaka sAmAcArI nirjarArUpa kArya tyAre karI zake ke jyAre IcchAkArAdi sahakArI bane. Ama mAnIe to kAryakAraNabhAvanI saMgati karavAmAM Avazyaka sAmAcArIkRta nirjarA pratye aneka sahakArI kAraNonI kalpanA karavI paDe che, tethI te rIte kAryakAraNabhAva svIkAravAmAM gaurava doSa che. ane tenA badale, AvazyakI" vacanaprayoga IcchAkArAdinA pAlanathI yukta hoya to Avazyaka sAmAcArI che ane te AvazyakI sAmAcArI nirjarAnuM kAraNa thAya che, tema svIkAravAthI, Avazyaka sAmAcArInA aMgabhUta IcchAkArAdi sarvane svIkArIne eka kAryakAraNabhAva sthApita thAya che. tethI te sarva aMgothI yukta evI AvazyakI sAmAcArI nirjarAnuM kAraNa che ane te aMgavikala hoya to nirjarAnuM kAraNa nathI, tema mAnavAthI aneka sahakArI kAraNa mAnavAkRta gauravadoSa nathI. vaLI, "AvazyakI' eTalo zabdaprayoga mAtra Avazyaka sAmAcArI nathI, paraMtu sarva aMgothI yukta evo AvazyakI' prayoga sAmAcArI che, e vAta, graMthakAra mAtra potAnI buddhithI nathI kahetA, paraMtu haribhadrasUrIzvarajI mahArAjanA paMcAzakanA vacanathI paNa sthApana thAya che ke, AvazyakI' e prakArano mAtra prayoga karavo te Avazyaka sAmAcArI nathI, paraMtu sarva aMgothI yukta evo AvazyakI' prayoga karavo, te Avazyaka sAmAcArI che. ahIM paMcAzakanI gAthAno artha A pramANe che : mAtra "AvazyakI" eTalo prayoga sAmAcArIno viSaya nathI arthAt "AvazyakI" eTalo mAtra prayoga artha vagarano che. vaLI, te prayoga kevaLa artha vagarano nathI, paraMtu mRSAvacana paNa che, mATe doSarUpa paNa che. A rIte Avazyaka sAmAcArInAM anya aMgothI rahita mAtra vacanaprayoga artha vagarano che ane doSavALo che ema batAvIne have kahe che ke, buddhizALI puruSoe zAstravacanathI AvazyakInuM lakSaNa A prakAre jANavuM sarva aMgothI yukta evuM sAmAcArInuM lakSaNa paMcAzakamAM graMthakAre pUrvamAM batAvyuM e prakAre jANavuM. vaLI ahIM pU. haribhadrasUrIzvarajI mahArAja batAve che ke, "saMpUrNa aMgothI yukta ja AvuM sAmAcArInuM vacana jANavuM. temAM yukti zuM ? to batAve che ke, je kAraNathI AgamamAM vyatirekathI kahevAyuM che; ane vyatirekathI je kahevAyuM che, te ja bIjI gAthAmAM eTale ke 12mA paMcAzakanI For Personal & Private Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 AvazyakI sAmAcArI / gAthA: 38 21mI gAthAmAM kahe che - "sarva AvazyakathI yukta yogavALAno 'AvazyakI' e prakArano prayoga zuddha che." AnAthI e phalita thAya ke, "AvazyakI' prayoga karyA pachI temAM apekSita sarva aMgothI yukta evA yogavALo 'AvazyakI' prayoga karIne tenAM aMgonuM pAlana kare che, tenI ja AvazyakI zuddha che, ane AvA yogavALAne "AvazyakI' prayoga karavo ucita che, Itarane "AvazyakI' prayoga karavo ucita nathI, kema ke tenI pravRtti AvazyakI nathI, paraMtu karmabaMdhane anukULa evI pravRtti che. ahIM gAthAnA aMtamAM kahyuM ke, Itarane AvazyakI' prayoga karavo ucita nathI; kema ke AvazyakI. pravRtti nathI, te kathana vyatirekathI kathanarUpa che. TIkA - ___ atra hi sa prayogo nirarthakamanarthakAri ca vAGmAtramityuktam, tatazcAyaM na dravyAvazyakI, bhAvAvazyakyAM saMbhavantyAmeva taddhetutvena tasyAstathAtvaucityAt, na coktadoSabahulasya bhAvAvazyakIsaMbhavo'pi, tasyA guNavizeSavyaGgyatvAt / aprAdhAnyArthakaM dravyapadamAzritya tu tatra dravyAvazyakIti vyavahAro'pi bhavatIti vAdhyam tArUDha IT TIkArtha: ahIM=paMcAzakamAM, te prayoga='AvazyakI' prayoga, nirarthaka, anarthakArI vANImAtra che, e pramANe kahevAyuM. tenAthI paMcAzakatA te kathanathI, A dravya AvazyakI nathI (e prakAre siddha thAya che); kema ke bhAva AvazyakIno saMbhava hote chate ja tenA hetupaNAthI=bhAva AvazyakInA hetupaNAthI, tenuM= AvazyakI prayoganuM, tathAta dravya AvazyakapaNuM, ucita che. ane ukta doSabahulane=AvazyakI prayoga karanAra sAdhunA Avazyaka sAmAcArInAM sarva aMgonI vikalatArUpa ukta doSabahulavALI vyaktine, bhAvaAvazyakIno saMbhava paNa nathI; kema ke tenuM bhAvaAvazyakInuM, guNavizeSathI vyaMgyapaNuM cheH guNavizeSavALI evI dravya AvazyakIthI bhAva AvazyakI pragaTa thAya tevI che. aprAdhAnya arthaka dravyapadane AzrayIne vaLI tyAM AvazyakI' e prakAranA prayogamAtramAM, dravyaAvazyakI che, e prakArano vyavahAra paNa thAya che, e pramANe jANavuM. ll38 * "moDAimAM 'pa' thI e kahevuM che ke, ukta doSabahulatAvALAne bhAva AvazyakI to nathI ja, paNa bhAvaAvazyakIno saMbhava paNa nathI. * vyavadAra ST' mAM ' thI e kahevuM che ke, pradhAna arthane AzrayIne to dravya AvazyakI e prakArano vyavahAra thato nathI, paraMtu apradhAnane AzrayIne dravyaAvazyakI e prakArano vyavahAra paNa thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 AvazyakI sAmAcArI / gAthAH 38 bhAvArtha : ahIM paMcAzakanA sAkSIpAThamAM batAvyuM ke, "vacanamAtra nirviSaya che ane mRSA hovAthI doSa che" eTalA kathanathI e kahyuM ke, mAtra AvazyakIno prayoga te nirarthaka che, anarthakArI che ane vacanamAtrarUpa che, paraMtu Avazyaka sAmAcArIrUpa nathI. A kathanathI e nakkI thayuM ke, "AvazyakI" e prayoga bhAva AvazyakI to nathI, paraMtu dravyaAvazyakI paNa nathI; kema ke je dravya AvazyakInA sevanathI bhAvimAM bhAvaAvazyakI thavAnI saMbhAvanA hoya, tenA heturUpe jo te kriyA banatI hoya, to tene dravyaAvazyakI kahI zakAya. ane je vyakti AvazyakInAM sarva aMgothI rahita mAtra "AvazyakI' eTalo prayoga kare che, tyAM ghaNA doSo hovAne kAraNe te AvazyakI' prayogathI bhAvimAM paNa bhAva AvazyakIno saMbhava nathI, mATe tenI "AvazyakI" e prakAranA vacanarUpa kriyA dravyaAvazyaka paNa nathI; kema ke dravya AvazyakI kriyA paNa guNavizeSathI vyaMgya che. Azaya e che ke, je sAdhune bhAvaAvazyakI pratye baddha rAga che, Ama chatAM anAdibhavaabhyasta pramAda hovAnA kAraNe "AvazyakI" prayoga karyA pachI paNa Avazyaka sAmAcArInAM badhAM aMgomAM pUrNa yatna karatA nathI, topaNa Avazyaka sAmAcArInA koIka aMgomAM kaMIka yatna paNa kare che ane paripUrNa sarva aMgomAM yatna karavAnI ruci paNa dhAraNa kare che, evA sAdhunI truTita evI AvazyakI kriyA bhAvaAvazyakInuM kAraNa che; kema ke tenI truTio niranubaMdha doSavALI che. tethI abhyAsanA atizayathI kramasara te truTio ochI thaze ane eka divasa te bhAvaAvazyakInuM kAraNa paNa banaze. paraMtu jeo mAtra AvazyakI prayoga bolavAnuM zIkhyA che, teonI kriyA to apradhAna arthaka dravyapadane AzrayIne A dravyaAvazyaka che ema kahI zakAya, paraMtu mokSanA kAraNabhUta evI bhAvaAvazyakInuM kAraNa bane tevI dravyaAvazyaka che ema kahI zakAya nahi. ane apradhAnaarthaka dravya AvazyakI mRSAvAdarUpa hovAnA kAraNe karmabaMdhanuM kAraNa che, paraMtu nirjarAnuM kAraNa nathI. ahIM vizeSa e che ke, Avazyaka sAmAcArInAM sarva aMgothI pUrNa evo AvazyakI prayoga koI sAdhu karatA hoya to tenI Avazyaka sAmAcArI bhAvaAvazyaka bane che. ane Avazyaka sAmAcArInA koIpaNa aMgamAM leza paNa yatna na hoya, mAtra "AvazyakI" eTalo prayoga kare che, teonI Avazyaka sAmAcArI apradhAna dravyaAvazyaka sAmAcArI' che; ane je jIvo bhAvaAvazyaka sAmAcArInuM svarUpa sAMbhaLIne te prakAre karavAnA abhilASavALA che, Ama chatAM ati pramAdI svabhAvane kAraNe "AvazyakI' prayoga karyA pachI AvazyakI sAmAcArInAM aMgomAM koI yatna karatA nathI, to paNa aMtaraMga pariNatithI zuddha AvazyakI sAmAcArI karavAno pakSapAta paDyo hoya, to kaMIka bhAvanA lezathI yukta evI Avazyaka sAmAcArI che, tethI te "prAraMbhika kakSAnI pradhAna dravyaAvazyakI sAmAcArI che. ane jema jema e Avazyaka sAmAcArInAM aMgomAM yatanA vadhe che, tema tema bhAvAMzo vadhatA jAya che, ane paripUrNa zuddha sAmAcArInI pUrvabhUmikAvALI yatkiMcit truTivALI sAmAcArI sudhI dravyabhAvanuM mizraNa hoya che, te sarva Avazyaka sAmAcArI 'taratamatAthI For Personal & Private Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 AvazyakI sAmAcArI gAthA: 39 pradhAna dravya Avazyaka che. A artha mATe pratimA zatakanI gAthA-15 jovI. 38 avataraNikA: nanvAvazyakIsthAne kuto na naiSedhikIprayogaH ityAzabya samAdhatte - avataraNikArya : AvazyakInA sthAne vaidhika prayoga kema nahi? e prakAranI AzaMkA karIne samAdhAna kare che - bhAvArtha: avazya kArya karavA arthe "AvazyakI" e prakArano prayoga thAya che ane anAvazyaka kAryanA niSedha arthamAM "auSadhikI' (nizIhi) prayoga thAya che. tethI auSadhinI prayogathI prApta anAvazyaka karmano niSedha, arthathI avazya kAryane kartavyarUpe batAve che, ane ahIM "AvazyakI prayoga paNa avazya kAryane kartavyarUpe batAve che. tethI sAdhu jyAre "AvazyakI' prayoga karIne upAzraya AdithI bahAra jAya che, te sthAnamAM naiSadhinI prayoga paNa kema nahi thAya ? thaI zakaze, e prakAranI AzaMkA karIne samAdhAna kare che - gAthA : naNu egaTTattaNao kaha ettha NisIhiyAi Na paogo / bhannai esa vibhAgo gamaNAgamaNappaoaNao / / 39 / / chAyA : nanvekArthatvAt kathamatra naiSedhikyA na prayogaH / bhaNyata eSa vibhAgo gamanA'gamanaprayojanataH / / 39 / / anvayArtha: nagetanu akSamAmAM che. prakRttino ekArthapaNuM hovAthI=AvazyakIno ane telikIno eka artha hovAthI tyaahIM 'AvazyakI' prayoganA sthAne sITiyA pahoLo-naidhika prayoga da =kema nahi ? mannaDuM teno uttara apAya che : maUTTITIMoDANo gamanAgamananA prayojanathI vimo= A vibhAga che. 39 gAthArtha: nanu akSamAmAM che. ekApaNuM hovAthI AvazyakIno ane naiSedhikIno eka artha hovAthI, AvazyakI prayoganA sthAne naiSelikI prayoga kema nahi ? teno uttara apAya che ? gamanAgamana prayojanathI A vibhAga che. ll19ll For Personal & Private Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakI sAmAcArI | gAthA : 39 TIkA H ti / nanu ityakSamAyAM ekArthatvAt = ekagocaratvAdAvazyakInaiSedhikyoriti zeSaH / AvazyakI hyavazyakarttavyagocarA, naiSedhikI ca pApakarmaniSedhakriyAgocarA, avazyakarmapApaniSedhakriyayozcaikyAdanayorekArthatvam / tavrutta niryukttitA - (sava.ni. 612) 'AvassaiM ca Nito jaM ca aiMto NisIhiyaM kuNai / vaMjaNameyaM tu duhA aTTho puNa hoi so ceva / / iti / / cUrNikRtApyuktam - 'AvassiyA NAma avassakAyavvakiriyA iti pAvakammanisehakiriya tti vA avassakammaM tti vA avassakiriyatti vA egaTThatti' / evaM ca katham atra = AvazyakIsthale, naiSedhikyA-lakSaNayA naiSedhikIpadasya, na prayogaH ? bhaNyate atrottaraM dIyate - eSa vibhAgastatrAvazyakIzabdaprayoga eva zayyAdipraveze ca naiSedhikIprayoga evetyevaMrUpo, gamanAgamanaprayojanataH = gamanAgamanayoH prayojane AzrityetyarthaH / TIkAryaH 'nabhutti'| e gAthAnuM pratika che. 'nanu' e pramANe akSamAmAM che. ekArthapaNuM hovAthI=AvazyakI ane naiSadhikInuM ekaviSayapaNuM hovAthI. 213 gAthAmAM 'AvazyakI naiSadhikIno' ATalo zabda adhyAhAra che, e batAvavA TIkAmAM AvazyIne dhioritijJeSaH kahela che. AvazyakI ane naiSadhikIno eka viSaya kema che ? te batAvatAM kahe che AvazyakI kharekhara avazya kartavyanA viSayavALI che ane naiSadhikI pApakarmanA niSedhanI kriyAnA viSayavALI che, ane avazyakarma ane pApaniSedhanI kriyAnuM aikya hovAthI A baMnenuM=AvazyakI ane naiSadhikInuM, ekArthapaNuM che. te=AvazyakI ane naiSadhikInuM ekArthapaNuM che te, niryuktikAra vaDe kahevAyuM che - Avazyaka niryukti zloka-692no artha A pramANe che "nIkaLatAM je AvazyakIne ane praveza karatAM je naiSadhikIne kare che, e ja be prakAranuM vyaMjana che= zabdabhedathI kathana che. vaLI artha=AvazyakI ane naiSedhikIno artha, te ja thAya che-eka ja thAya che." 'kRti' uddharaNanI samAptimAM che. = noMdha :- AvazyakaniryuktinA A uddharaNamAM 'tu' zabda 'rU' kAra arthamAM che ane'naM' nuM yojana AvazyakI ane naiSadhikI baMnenI sAthe che ane AvazyakI ane naiSadhikInuM vizeSaNa che, tethI strIliMgamAM hovuM joIe chatAM vyaMjananI sAthe saMbaMdhavALuM hovAthI napuMsakaliMgamAM grahaNa karela che. 1. AvazyakI ca niryan yaccAyan naiSedhikIM karoti / vyaJjanametattu dvidhA'rthaH punarbhavati sa caiva / / For Personal & Private Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 AvazyakI sAmAcArI / gAthA : 39 cUNikAra vaDe paNa kahevAyuM che - "AvazyakI eTale avazya karavAyogya kriyA athavA to pApakarmaniSedhakriyA athavA avazyakarma athavA avazyakriyA (A cAre) ekAryavAcI che." uddharaNamAM "ti' ane 'tti' te te kathananI samAptimAM che. pUrva ane A pramANe niryuktikAranA uddharaNanI pUrve kahyuM ke, Avazyakakarma ane pApaniSedhakriyAnuM aikyapaNuM hovAne kAraNe AvazyakI ane vaiSelikInuM ekArthapaNuM che e pramANe, ahIM=AvazyakInA sthAne, vaiSelikIpadano vaidhikI svarUpe prayoga kema nathI ? mathata ahIMyAMAvazyakInA sthAnamAM vaiSadhikI kema nathI ? e prakAranI pUrvapakSInI zaMkAmAM, javAba apAya che - gamanAgamananA prayojanathI gamata ane agamatanA prayojanane AzrayIne, tyAM=avazya kArya aMge bahAra javAnI kriyAmAM AvazayakI zabdaprayoga ja, ane zayyAdi pravezamAM=sAdhune rahevAnA sthAnanA pravezamAM vaidhikI prayoga ja AvA svarUpavALo A vibhAga che. * 'zaripraveze" mAM ri' thI deva ke gurunA avagrahanA praveza karavA, dhyAna karavA ke svAdhyAya karavA ItyAdi grahaNa karavuM. bhAvArtha : nanu' zabda akSamAnA arthamAM che. pUrvanI gAthA-34mAM 'nA' zabda pratyavasthAnamAM hato. tenA karatAM prastutamAM 'nanuM' zabdano bheda A rIte che. pUrvamAM tathAkAranA viSaya-vibhAgano virodha karavA mATe pratyavasthAnarUpa nanu" no prayoga hato. ahIM AvazyakIno jyAM prayoga che, te sthAnano virodha nathI; paraMtu tyAM AvazyakI ja prayoga karavo paraMtu auSadhikI nahi te sahana na thayuM; kema ke jema tyAM AvazyakI prayoga thaI zake che, tema naiSadhinI prayoga paNa ekArthaka hovAthI thaI zake. tethI ahIM AvazyakIno virodha nathI, paraMtu naiSadhikI na ja thAya e kathana sahana thatuM nathI. te batAvavA mATe akSamAmAM 'nanu no prayoga che. AvazyakI ane naiSadhikInA prayogamAM ekArthapaNuM che; kema ke AvazyakI e avazya kartavyaviSayaka hoya che ane naiSadhikI pApakarmanA niSedhane batAvanArI evI kriyAviSayaka hoya che. tethI avazya kriyAnuM ane pApakarmanI niSedhakriyAnuM aikya che, tethI te benuM ekArthapaNuM che. Azaya e che ke, sAdhu 'AvazyakI' prayoga karIne saMyamanI vRddhine anukULa evA avazya kAryane kare che ane 'nisIhi' prayoga karIne pApakarmano niSedha kare che; ane pApakarmano niSedha tyAre thAya che, jyAre saMyamanI vRddhine anukULa evI kriyAmAM sudaDha yatna karavAmAM Ave; kema ke jo saMyamane anukULa evI ucita kriyAmAM yatna na karavAmAM Ave to jIva pramAdI rahe che ane pramAdanuM AcaraNa te pApakarma che. tethI naiSadhinI prayogathI paNa pramAdanA niSedhapUrvaka apramAdamAM yatna thAya che. AvazyakI prayogathI paNa avazya kAryamAM apramAdarUpe yatna thAya che. tethI te baMnenI kriyA arthathI ekarUpa che. For Personal & Private Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 AvazyakI sAmAcArI / gAthA : 39 A prakAre yuktithI sthApana karIne pUrvapakSIe potAnI vAtanI puSTi mATe niryuktikAra ane cUrNikAranI sAkSI ApI che. jeno artha A pramANe che - koI sAdhu vasatithI bahAra jatA hoya tyAre "AvazyakI' prayoga kare che ane vasatimAM praveza karatA hoya tyAre naiSadhikI' prayoga kare che. A rIte AvazyakI ane naiSadhinI prayoga be prakAre abhivyakta karAya che, to paNa te baMneno artha eka che. A prakAranA niryuktikAranA vacanathI nakkI thAya che ke, AvazyakIno je , artha che te naiSedhikIno artha che, mATe te ekAryavAcI che. vaLI cUrNikAre kahyuM che teno bhAva A pramANe che - AvazyakI" eTale avazya kartavya kriyA athavA pApakarmanA niSedhanI kriyA athavA avazya karma athavA to avazya kriyA - A cAre zabdo AvazyakInA ekAryavAcI zabdo che. AnAthI paNa nakkI thAya ke, avazya karavA yogya kriyA ke pApakarmanA niSedhanI kriyA te baMne AvazyakI zabdanA artho che. mATe AvazyakI ane naiSadhinI ekAAvAcI che. ATaluM yuktithI ane zAstravacanathI sthApana karIne have pUrvapakSI kahe che ke, jyAre baMne ekArNavAcI che, to vasatithI bahAra jatI vakhate jema "AvazyakI" prayoga thAya che, tema te sthAne "vaiSadhikI'no prayoga paNa kema na thaI zake ? arthAt thavo joIe. pUrvapakSIno Azaya e che ke, zAstrakAro vasatithI bahAra nIkaLatI vakhate "AvazyakI' prayoga karavAnuM kahe che ane vasatimAM pravezatAM "auSadhikI' karavA kahe che, to paNa jyAre baMne zabdo ekArNavAcI hoya to AvazyakInA sthAne "naSedhikI' prayoga kema na thaI zake ? arthAt thavo joIe. teno uttara ApatAM graMthakAra kahe che ke, baMne zabdo ekAryavAcI hovA chatAM gamana prayojanathI AvazyakI prayoga thAya che, ane agamana prayojanathI "naiSadhikI'no prayoga thAya che, e prakArano vibhAga che. AvA prakAranA vibhAga pAchaLano zuM AzayavizeSa che, te graMthakAra svayaM AgaLa spaSTa kare che - TIkA : ayaM bhAvaH-naiSedhikIprayogaH khalu svaprAgbhAvyanAbhogAdinimittakapratyavAyaparihArArthameveSyate / na ca gamanAtprAk saMvRtagAtratayA sthitasya sAdhoH pratyavAyo bhavati yatparihArArthaM naiSedhikIM prayuJjIta / evaM naiSedhikIprayogakAle AvazyakIprayogo'pi nApAdanIyaH, tadAnImAvazyakakriyAvyApAre'pyuttarakAlaM vyApAraparityAgAbhiprAyeNaiva tatprayogAdanyatastadanirvAhAt / tadidamabhipretyoktaM malayagiricaraNaiH 'Aha yadyevaM, bhedenopanyAsaH kimarthaH ? ucyate-gamanasthitikriyAbhedAditi / ' TIkArya : uparyukta kathanano A bhAva che - vaiSadhinI kharekhara svatI naidhika prayoganI pahelAM thanArA For Personal & Private Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 AvazyakI sAmAcArI | gAthA : 39 anAbhogAdi nimittaka pratyapAyanA parihAra mATe ja IcchAya che=karAya che, ane gamananI pUrve saMvRtagAtrapaNe sthita sAdhune pratyapAya thato nathI ke jenA parihAra mATe vaiSadhikI prayoga kare. A rIte=AvazyakInA sthAne vaiSadhikI prayoga na thaI zake e rIte, vaiSadhikI prayoganA samaye AvazyakI prayoga paNa karI zakAya nahi; kema ke tyAre=jyAre naiSadhikI prayoga kare che tyAre, Avazyaka kriyAno vyApAra hovA chatAM paNa uttarakALamAM=naiSadhikI prayoganA uttarakALamAM, vyApAranA parityAganA abhiprAyathI ja vaiSedhikIno prayoga karyo hovAthI, anyathI=AvazyakI prayogathI, teno=vyApAratyAgato, nirvAha thato nathI. te=TIkAnA prAraMbhathI ahIM sudhI varNana karAyuM te, Ane=graMthakAranI buddhimAM upasthita padArthane, abhipreta karIne, malayagirijI mahArAja vaDe kahevAyuM che - 'Aha'thI pUrvapakSI zaMkA kare che jo Ama che--naiSadhikI ane AvazyakI ekArthavAcI che, tema tame pUrvamAM kahyuM e pramANe che, to bhedathI upanyAsa=AvazyakI ane naiSadhikI e be sAmAcArInuM bhedathI kathana, kema karyuM ? kahevAya che uttara apAya che - = "gamana ane sthitikriyAnA bhedathI"=gamanane AzrayIne AvazyakI sAmAcArI kahevAI che ane svasthAnamAM sthira rahevAnI kriyAne AzrayIne vaiSadhikI kahevAI che." 'rUti' uddharaNanI samAptimAM che. 'anAmoli' mAM AdithI sahasAtkAranuM grahaNa karavuM. 'AvazyajhIprayogoDavi' ahIM 'pi' thI e kahevuM che ke, AvazyakInA sthAnamAM naiSadhikI prayoga to na karAya, paNa naiSadhikInA sthAnamAM paNa AvazyakI prayoga na karAya. 'AvazyaviAvyApAreDapi' ahIM 'pi' thI e kahevuM che ke, uttarakALamAM vyApAraparityAganA abhiprAyathI to naiSadhikIno prayoga thAya, paraMtu tyAre=nisIhi' bolIne pravRtti karAya che tyAre, AvazyakI kriyAvyApAra hovA chatAM paNa uttarakALamAM='nisIhi' prayoganA uttarakALamAM, vyApAraparityAganA abhiprAyathI naiSadhikI prayoga thAya che. bhAvArtha: gocarI Adi bAhya avazya pravRtti karIne sAdhu jyAre vasatimAM Ave che, tyAre naiSadhikI prayoga kare che. A naiSadhikI prayoga karavA pAchaLano Azaya e che ke, sAdhu gocarI mATe gayela hoya tyAre gamanAdinI pravRtti hovAne kAraNe anAbhoga, sahasAtkArathI saMyamanA upakhaMbhakathI adhika koI pravRtti thaI gaI hoya to te pravRttithI paNa kaMIka karmabaMdha thAya; Ama chatAM te vakhate ucita pravRtti karavAnI hovAthI saMvRta gAtrathI besavuM ucita nathI, tethI tevA samaye zakya yatanA karI zakAya. paraMtu upAzrayamAM praveza karyA pachI saMvRta gAtrathI besavAnuM che ane anAbhogAdithI saMyamane anupakA2I koI pravRtti na thAya te rIte dhyAna-adhyayanAdi mATe yatna karavAno che, tethI te arthe naiSadhikI prayoga karAya che. vaLI sAdhu jyAre AhAraprApti arthe gocarIe nIkaLe te pUrve to te upAzrayamAM beselA hoya che ane tyAre paNa vasatimAM saMvRta gAtra karIne bese che, tethI saMvRta gAtravALA sAdhune anAbhogAdi nimittaka pratyapAya For Personal & Private Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakI sAmAcArI | gAthA : 39 217 thavAno saMbhava nathI. tethI vasatinI bahAra jatI vakhate pUrvamAM koI anAbhogAdithI saMyamanI viruddha pravRtti nathI, jenA parihAra mATe naiSadhikI prayoga karavAnI jarUra rahe; kema ke bahAra jatAM pahelAM saMvRta gAtravALA hovAthI sAdhune saMyamamAM anAbhogAdi na hatA ke je anAbhogAdi doSonI gamanakALamAM anuvRtti rahe, jenA parihAra mATe 'naiSadhikI' prayoganI AvazyakatA rahe. paraMtu 'huM avazya kArya mATe jAuM chuM,' tethI avazya kAryanI zuM yatanA che tenI smRti arthe, 'AvazyakI' prayogathI avazya kAryane yatanApUrvaka karavAnI pratijJA thAya che, jenA baLathI te avazya kArya yatanAthI thAya ane te rIte pravRtti thAya to nirjarAnI paNa prApti thAya. mATe AvazyakInA sthaLe AvazyakI prayoga thAya, paraMtu naiSadhikI prayoga na thAya. ahIM pUrvamAM sthApana karyuM ke, AvazyakI sthaLe naiSadhikI prayoga thaI zake nahi. te ja rIte naiSadhikI sthaLe AvazyakI paNa karI zakAya nahi. temAM yukti batAve che ke, gocarI AdithI pAchA pharIne jyAre sAdhu upAzrayamAM praveza kare che, tyAre upAzrayamAM rahIne AvazyakI kriyAno vyApAra hovA chatAM paNa uttarakALamAM=naiSadhikI karIne upAzrayamAM praveza karyA pachI, vyApAraparityAganA abhiprAyathI 'naiSadhikI' zabdano prayoga che ane te vyApAratyAganA abhiprAyano nirvAha AvazyakI prayogathI thaI zake nahi. Azaya e che ke gocarI AdithI pAchA pharyA pachI paNa vasatimAM sAdhue mokSane anukULa evuM avazya kArya karavAnuM che, topaNa upAzrayamAM pravezanI pravRtti karatI vakhate sAdhuno e abhiprAya che ke, 'naiSadhikI prayoga' karatAM pUrvamAM huM je vyApAra karuM chuM, teno 'naiSadhikI prayoga' karyA pachI mAre parityAga karavAno che, ane A vyApAratyAgano abhiprAya 'naiSadhikI prayoga'thI nirvAha thaI zake tema che, paraMtu AvazyakI prayogathI thaI zake nahi. joke AvazyakI prayogakALamAM je vyApAra hato te paNa nirjarAne anukULa hato ane 'naiSadhikI prayoga' karyA pachI paNa sAdhuo mokSane anukULa ja koIka kriyA karavAnA che, topaNa 'naiSadhikI prayoga' karyA pachI pUrvamAM karAtI evI kAyAnI ceSTArUpa vyApArano parityAga karavAno che, ane te vyApAranA parityAganI buddhi 'naiSedhikI prayoga'thI thaI zake che, AvazyakI prayogathI nahi. ahIM vizeSa e che ke, 'AvazyakI prayoga' paNa avazya kArya karavA arthe che, je pApavyApAranA niSedhapUrvaka avazya kArya karavA mATenI pratijJAsvarUpa che, ane 'naiSadhikI prayoga' paNa pApavyApAranA niSedhapUrvaka avazya kArya karavA arthe che; Ama chatAM vasatithI anyatra gamanAdi ceSTA karavAnI hoya tyAre "huM avazya kArya karavA mATe jAuM chuM" e prakAranI buddhi utpanna karIne avazya kAryathI anya kArya na thAya te mATe 'AvazyakI prayoga' thAya che, ane vasatimAM pAchA pharatI vakhate ke dhyAna-adhyayanAdi pravRtti karatI vakhate, pUrvamAM je vyApAra hato, teno paNa saMkoca karIne potAne saMyamayogamAM dRDha yatna karavo che, tadarthe 'naiSadhikI prayoga' che. tethI 'AvazyakI' ane 'naiSadhikI' baMne prayoga ekArthavAcI hovA chatAM kathaMcita bhinnArthavAcI paNa che. tethI gamanakriyAne AzrayIne 'AvazyakI prayoga' thAya che ane agamanakriyAne AzrayIne 'naiSadhikIno prayoga' thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 AvazyakI sAmAcArI/ gAthA : 39 TIkA - yattvAvazyakInaiSedhikyornekArthatA, evaM vA vyAkhyA-jo Avassayammi jutto so Nisiddho, jo puNa NisiddhappA so Avassae jutto vA Na vA, jato samito NiyamA gutto, gutto samiyattaNami bhayaNijjo iti / ' ityAvazyakacUryukterekapadavyabhicAreNa vRkSaziMzapApadayoriva tayo nArthatvAditi tadasat, zayyAnaiSedhikyAM naiSedhikyA (ya)bhimukho hi naiSedhikIM prayuGkte, tadA ca gurvanujJAtazayyAsthAnAdyAvazyakakriyApariNatatvenaikArthatvAnapAyAt / ata eva "etadapi saMbhAvyate - jahA jo NisiddhappA so NiyamA Avassae jutto' iti cUrNikAra eva pakSAntaraM vyAcacakSe / kiJcaivam''aTTho puNa hoi so ceva' iti sUtrollaGghanAdutsUtrApattiH 2AvassiyaM ca Nito' (bhASya-620) ityAdibhASyakArAbhiprAyaparityAgazceti kimatipIDanayA / / 39 / / TIkArya : pUrvamAM cUrNikAre svagraMthamAM AvazyakI-naidhikInI ekArthatA batAvI tenAthI pakSAMtara batAvavA ahIM vA" thI kahe che : "athavA A rIte AgaLamAM kahevAya che e rIte, AvazyakI ane naidhikInI vyAkhyA karavI : je AvazyakakriyAmAM yukta che te niSiddha che, je vaLI niSiddha AtmA che te AvazyakIthI yukta che athavA nathI; je kAraNathI samitivALo niyamA gupta che ane je gupta che te samitimAM bhajanAvALo che." "rUti' uddharaNanI samApti mATe che. e pramANe Avazyaka cUNinI ukti hovAthI yag=je vaLI, AvazyakI-naidhikInI ekArthatA nathI; kema ke eka padanA vyabhicArathI vRkSa ane ziMzapAnI jema te benuM AvazyakI ane vaiSelikInuM, bhivArthapaNuM che, e pramANe pUrvapakSI kahe che, te asat che; kema ke zayyAdhikImAM vaidhikIne abhimukha thayelo ja vaiSelikIno prayoga kare che, ane tyAre guruthI anujJAta zayyAsthAnAdi AvazyakakriyApariNata hovAnA kAraNe (AvazyakI ane vaiSelikInuM) ekArthapaNuM apAya che anapagama che. AthI karIne ja=AvazyakI ane vaidhikInuM ekArthapaNuM che AthI karIne ja "A paNa saMbhAvanA karAya che," ane te saMbhAvanA ja 'nahIM' thI batAve che - "je niSiddhAtmA che te niyamA AvazyakathI yukta che" - e pramANe cUrNikAra ja pakSAMtarane kahe che. utthAna : ahIM prazna thAya ke, cUrNikAre pakSAMtara kahyo e apekSAe to AvazyakI ane naiSebikIno ekArtha siddha thAya, paraMtu pUrvamAM urva vA vyArathI thI cUrNikAre je kahyuM e apekSAe to AvazyakI ane naiSadhikInuM vRkSa ane zizapAnI jema bhinnArthapaNuM siddha thAya che ja. ethI kahe che - TIkArca - viSyava ... / rUA. vaLI A rIteHcUNikAre 'vaM vA vyAdhyA' thI sthApana karyuM, e rIte - 1. Ava0ni0 692 - arthaH punarbhavati sa caiva / / 2. AvassiyaM ca ziMto jaM ca aiMto nisIhayaM kuNai / sejjA NisIhiyAe NisIhiyA abhimuho hoI / For Personal & Private Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakI sAmAcArI | gAthA : 39 19 "artha vaLI te ja che"= AvazyakI ane naiSadhikIno artha eka ja che, e prakAranA (Avazyaka niryukti zloka-692) sUtranuM ullaMghana thatuM hovAthI utsUtranI Apatti che=cUrNikArane utsUtranI Apatti che. (bhASya-620) "ane AvazyakamAM nIkaLato" ItyAdi bhASyakAranA abhiprAyano parityAga che arthAt cUrNikAranA prathama pakSanA svIkAramAM sUtranA ullaMghananA kAraNe cUrNikArane utsUtranI Apatti che ane bhASyanA abhiprAyano parityAga che. ethI karIne atipIDana vaDe karIne zuM ? arthAt koIka rIte cUrNikAranA prathama pakSane avalaMbIne AvazyakI ane naiSadhikInI ekArthatA sthApana karavA mATenA AyAsathI zuM ? arthAt te prayatna nirarthaka che. / / 39 / / * 'zayyAsthAnavi' ahIM 'vi' thI guruthI anujJAta svAdhyAyAdinuM grahaNa karavuM. * 'tApi' ahIM prathama pakSa to che ja paNa bIjo pakSa paNa saMbhavita che, ema 'pi' thI samuccaya che. * 'rUcArimAvyArAbhiprAya' ahIM 'Avi' thI bhASya gAthA-620no 'AsiyaM haiM ciMto' pachIno avazeSa bhAga grahaNa karavo. noMdha (1) je vaLI AvazyakI-naiSadhikInI ekArthatA nathI e pramANe kahe che, te asat che, ema anvaya che. : (2) 'a vA vyAvyA' thI Avazyaka cUrNinuM kathana prAraMbha thAya che, paraMtu 'no Avasarjanma nutto' thI prAraMbha thatuM nathI, ane pakSAMtaramAM paNa 'tapa saMbhAvyate' thI cUrNikAranA kathanano prAraMbha che, paraMtu 'nanhA no iisaddhappA' thI prAraMbha thato nathI. (3) bhASya gAthA 'AsiyaM ca niMto' pachI phAve che te gAthAnA avazeSa bhAgano parAmarzaka che. (4) 'vaM vA vyArabA' mAM vA zabda cUrNimAM A kathana pUrve AvazyakI-naiSadhikInI ekArthatA batAvI che, tenAthI pakSAMtarane batAvavA che. bhAvArtha: Avazyaka niryukti upara Avazyaka cUrNi che ane Avazyaka niryuktimAM AvazyakI ane naiSadhikI sAmAcArI che. tenI ekArthatA viSe vicAraNA karatAM cUrNikAra batAve che ke, A rIte vyAkhyA karavI, ane te vyAkhyAmAM batAvyuM ke, 'AvazyakamAM yukta je sAdhu hoya te haMmezAM niSiddha ja hoya ane je niSiddha sAdhu hoya te Avazyakayukta hoya paNa ane na paNa hoya.' ane temAM yukti batAve che ke, 'je samita hoya (samitimAM hoya) te sAdhu niyamA gupta hoya ane je gupta hoya te samitimAM hoya paNa ane na paNa hoya.' A prakAranA Avazyaka cUrNinA kathanane laIne koIka vaLI sthApana kare che ke Avazyaka cUrNinA vacanathI AvazyakI ane naiSedhikInI ekArthatA nathI, te siddha thAya che. jema vRkSa ane ziMzapAmAM eka padano vyabhicAra che, ethI vRkSa ane ziMzapA bhinnArthaka che, tema AvazyakI ane naiSedhikImAM eka padano vyabhicAra che, mATe bhinnArthapaNuM che. Azaya e che ke, ziMzapA hoya te niyamA vRkSa hoya tevI niyata vyApti hoya che, tethI zizapAno vRkSa For Personal & Private Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 AvazyakI sAmAcArI / gAthA : 39 sAthe vyabhicAra nathI; paraMtu vRkSa hoya te ziMzA paNa hoya ane anya paNa hoya, tethI vRkSapada ziMzapA sAthe vyabhicArI che. mATe ubhaya-pada-vyabhicArI evA ghaTa ane paTanI jema vRkSa ane ziMzapA bhinna nahi hovA chatAM eka padanA vyabhicArIrUpe bhinna arthavALA che. tema Avazyaka sAmAcArI pAlana karanAra sAdhu haMmezAM naiSadhithI sAmAcArIvALo che; kema ke Avazyaka kriyAmAM pravRtta hoya che tyAre ApoApa pApavyApArano niSedha karIne te Avazyaka kriyA kare che; ane naiSadhithI sAmAcArI yukta sAdhu Avazyaka yukta hoya paNa ane na paNa hoya. tema naiSadhithI karIne vasatimAM pravezela sAdhu Avazyaka sAmAcArIyukta nathI; kema ke vasatithI bahAranA kAryamAM ja Avazyaka sAmAcArI rUDha che. paraMtu vaiSadhinI sAmAcArIyukta che; kema ke vasatimAM atyaMta gupta thaIne rahevAnuM che temAM ja naiSadhithI sAmAcArI rUDha che ane temAM yukti Ape che ke, "jema samitivALo niyamA gupta hoya che, paraMtu guptivALo samitimAM hoya paNa ane na paNa hoya." A prakAranA cUrNikAranA kathanane laIne AvazyakI ane naiSadhithI sAmAcArI ekArthaka nathI, ema koI kahe che, paraMtu te kathana yukta nathI. temAM graMthakAra yukti Ape che ke, sAdhu jyAre vasatimAM praveze che tyAre naiSadhikI karIne praveze che, ane tyAre sAdhuno AtmA naiSadhithI pariNAmane abhimukha bhAvavALo thAya che, ane naiSadhithI sAmAcArIne abhimukha bhAvavALo thaIne te naiSedhika prayoga kare che; ane te samaye mAtra pApavyApArano niSedha karato nathI, paraMtu guru vaDe anujJA apAyelA zayAsthAnAdimAM besIne Avazyaka kriyAne kare che. tethI naiSadhithI sAmAcArInA pAlanakALamAM paNa Avazyaka kriyA che, mATe AvazyakI ane naiSadhikInuM ekArthapaNuM che, arthAt vRkSa ane ziMzapAnI jema paNa bhinnArthapaNuM nathI ane ghaTa ane paTanI jema paNa bhinnArthapaNuM nathI, paraMtu ghaTa ane kuMbhanI jema ekArthapaNuM che; kema ke Avazyaka sAmAcArInA kriyAkALamAM paNa=vasatithI bahAra jaIne karavAnA kriyAkALamAM paNa, pApavyApArano niSedha che ane AvazyakakriyAmAM yatna che ane naiSadhithI sAmAcArInA kriyAkALamAM paNa=vasatimAM besIne karavAnI kriyAkALamAM paNa, pApavyApArano niSedha che ane Avazyaka kriyAmAM yatna che. tethI AvazyakI ane naiSadhinI ekArtha che. AvazyakI ane naiSadhikI ekArthaka che tene sAme rAkhIne ja cUrNikAra svayaM ja pakSAMtara kahe che, ane cUrNikAra kahe che ke, A paNa artha saMbhavita che - "je niSiddhAtmA che te niyamA Avazyakayukta che." cUrNikAre je A pakSAMtara karyo, tenAthI AvazyakI ane naiSelikInI ekArthatA siddha thAya che. A rIte AvazyakI ane naiSedhikInI ekArthatA sthApana karI. have cUrNikAranA prathama pakSa pramANe AvazyakI ane naiSelikInI bhinnArthatA svIkArIe to zuM doSa Ave che ? te batAve che - vaLI A rIte cUrNikArano prathama mata svIkArIe e rIte, vRkSa ane zizapAnI jema AvazyakI ane niSebikIno bhinnArtha svIkArIe to Avazyaka niryuktimAM je kahyuM che ke, "te baMneno artha eka che" - e prakAranA sUtranuM ullaMghana thavAthI cUrNikArane utsatranI prApti thaze. ane bhASyakAre paNa e ja kahyuM che ke, bahAra jatAM AvazyakI prayoga thAya che ane vasatimAM AvatAM naiSadhinI prayoga thAya che, paraMtu "samiti hoya tyAM gupti hoya che ane gupti hoya tyAM samiti hoya paNa ane na paNa hoya," e pramANe AvazyakI ane For Personal & Private Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakI sAmAcArI/ gAthA : 40 21 niSebikInI bhinnArthatA cUrNikAranI jema bhASyakAre kahI nathI. tethI cUrNikArano prathama pakSa svIkArIe to bhASyakAranA abhiprAyano paNa parityAga thAya che, mATe cUrNikAranA prathama pakSane svIkArIne AvazyakI ane naiSelikInI bhinnArthatA svIkAravI te ucita nathI; kema ke tema svIkAravAthI AvazyakaniyuktinuM ane Avazyakaniryukti uparanA bhASyanuM ullaMghana thAya che. ll39ll avataraNikA: atha gamanAgamanayoretannidAnayorutsargApavAdAbhyAM vyavasthitatvAdanayorapi tathAzIlatvAd, bheda ityAvirbhAvayati - avataraNitArtha - AnA kAraNabhUta AvazyakI ane vaiSelikInA kAraNabhUta, gamana-AgamananuM utsarga-apavAda dvArA vyavasthitapaNuM hovAthI AnuM paNa=AvazyakI ane tedhikInuM paNa, tevA prakAranuM zIlapaNuM hovAthI utsarga-apavAdazIlapaNuM hovAthI, bheda che. e pramANe AvirbhAva kare che - * 'Anayora' ahIM 3 thI e kahevuM che ke, gamana-AgamananuM utsarga-apavAdazIlapaNuM che, paNa AnuM paNa=AvazyakI ane naidhikInuM paNa utsarga-apavAdazIlapaNuM che. bhAvArtha : AvazyakInuM kAraNa gamanakriyA ane naidhikInuM kAraNa agamanakriyA che. gamana ane agamananuM utsarga ane apavAdarUpe vyavasthitapaNuM che arthAt utsargathI sAdhune agamana hoya che ane apavAdathI gamana hoya che. tethI AvazyakI-naiSedhikI paNa utsarga-apavAdarUpa che arthAt naiSadhithI utsargarUpe che ane AvazyakI apavAdarUpa che, te rIte paNa AvazyakI-naiSelikIno bheda che. te batAvavA mATe kahe che - gAthA : hoi agamaNe iriyAvisohisajjhAyajhANamAiguNA / kAraNiyaM paNa gamaNaM teNa vi bheo bhave AsiM / / 40 / / chAyA : bhavatyagamane IryAvizodhisvAdhyAyadhyAnAdayo guNAH / kAraNikaM punargamanaM tenApi bhedo bhavedanayoH / / 40 / / | | kAsiyA sammattA | AvazyakI sAmAcArI samApta thaI. For Personal & Private Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 AvazyakI sAmAcArI/ gAthA: 40 anvayArtha: mo=agamatamAM rivodisansAyakSAmAM IryAvizuddhi, svAdhyAya, dhyAnAdi guNo do thAya che punaHane mAM zArayaMgamata kAraNika che, te vi=tethI paNa si=AvazyakI ane vaiSadhikIno bho=bheda ma=thAya. 401 bhAvArtha: agamanamAM IryAvizuddhi, svAdhyAya, dhyAnAdi guNo thAya che ane gamana kAraNika che, tethI paNa AvazyakI ane naiSadhikIno bheda thAya./4oll * 'zALAjIvana' ahIM "i thI guruvinaya, vaiyAvacca abhyAsa kare, vAcanApradAna kare ItyAdinuM grahaNa karavuM. TIkA - ____ hoi tti / bhavati agamane-aTanAbhAve, IraNaM IryA tato vizuddhistannimittakakarmabandhAbhAvaH, iti yAvat, tathA svAdhyAyo vAcanAdiH, dhyAnaM dharmadhyAnAdi, makAro'lAkSaNikaH, tAnyAdau yeSAM te guNA: pariNAmavizodhivizeSAH / guNAbhidhAne cAtmasaMyamavirAdhanAdayo doSA na bhavantIti sAmarthyAduktaM bhavati / nanvevamagamanameva zreya iti, ata utsargasApekSamapavAdamAha - kAraNikaM punargamanaM-kAyikyuccArabhaktapAnaguruniyogAdikAraNopanipAtasaMbhavi ca gamanaM, tadAnImapyagamane tannimittakaguNAbhAvAdAjJAviplavena pratyuta doSaprasaGgAcca / tathA cAgama: - (Ava. ni. dazarU) 'egaggassa pasaMtassa Na huMti iriyAdao, guNA huMti / gaMtavyamavassaM kAraNaMmi, AvassiyA hoi / / iti / / TIkArya : DhoTu tti' | e gAthAnuM pratika che. agamatamAM-bhikSATanAdi kriyAnA abhAvamAM, IryAthI=IryAnA abhAvathI arthAt roganuM auSadha eTale roganAzanuM auSadha, tenI jema IryAthI IryAnA abhAvathI, vizuddhi thAya che. IryAthI vizuddhi zuM che, te spaSTa kare che - IraNakriyA=gamanakriyA te IryA=gamana. tenAthI IraNakriyAthI arthAt gamatakriyA nahIM karavAthI vizuddhi te IryAvizuddhi. arthAt gamanakriyA nahIM karavAne kAraNe thayela saMyamanI vizuddhi te IryAvizuddhi. IryAvizuddhinuM tAtparya batAve che - tenA nimittaka=IraNakriyAnimittaka karmabaMdhano abhAva tti yava e pramANe IthavizuddhinuM tAtparya che. have agamanamAM bIjuM zuM thAya che ? te tathA' thI batAve che - tathA vAcakAdi svAdhyAya, dharmadhyAnAdi dhyAna, te che AdimAM jene tevA guNo pariNAmavizodhi 1. ekAgrasya prazAntasya na bhavantIryAdayo guNA bhavanti / gaMtavyamavazyaM kAraNe AvazyakI bhavati / / For Personal & Private Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 AvazyakI sAmAcArI / gAthA : 40 vizeSo-pariNAmanI vizuddhi karanArA evA vizeSa prakAranA guNo thAya che. mULa gAthAmAM "jJAAmaphaLA' mAM 'ma'kAra alAkSaNika che; ane guNatA abhidhAnamAM-agamanamAM Iyavizodhi Adi guNa thAya che e prakAranA abhidhAnamAM, AtmavirAdhanA-saMyamavirAdhanAdi doSo thatA nathI, e pramANe sAmarthyathI kahevAyeluM thAya che. ahIM pUrvapakSI zaMkA kare che - e rIte agamanamAM IryAvizodhi Adi guNo thAya che ane AtmavirAdhanA-saMyamavirAdhanAdi doSo thatA nathI e rIte, agamana ja zreya che. tizabda pUrvapakSInI zaMkAnI samAptimAM che. AthI utsargasApekSa apavAdane gAthAmAM kahe che - vaLI kAraNika gamana che =kAyikI, uccAra, bhaktapAta, gurutiyogAdi kAraNanA upanipAtamAM saMbhavavALuM gamata che; kema ke tyAre paNa=kAyika, uccAra, bhaktapAta, guruviyogAdi gurunI AjJApAlanAdi, upanipAta thAya tyAre paNa, agamatamAM tenA nimittaka=kAyikI, uccAra, bhaktapAta, guruviyogAdi nimittaka, guNano abhAva che. (mATe gamana karavuM joIe.) ahIM zaMkA thAya ke, gamatanimittaka lAbha bhale na thAya, paraMtu agamatanimittaka IryAvizodhi, svAdhyAya, dhyAnAdi lAbho thaze e ja mahatvanA che. mATe gamana karatAM agamana jazreya che. AvI zaMkAnA javAba mATe anya hetu ApatAM kahe che ke - ane tyAre paNa agamanamAM AjJAno viplava=bhaMga, hovAnA kAraNe UlaTuM doSano prasaMga thazeagamavakRta lAbha to nahi thAya, paraMtu AjJAbhaMgakRta doSano prasaMga Avaze. te prakAre agamanamAM IryAvizodhi Adi guNo thAya ane kAraNika gamata che te prakAre, Agama che. (Avazyaka niryukti zloka-693) Avazyaka niryukti zloka-693 no artha A pramANe che - "ekAgra prazAMtane IryAdi doSo thatA nathI, guNo-svAdhyAyAdi guNo thAya che. kAraNamAM avazya javuM joIe ane javAmAM jatI vakhate) AvazyakI thAya che." "rUti' uddharaNanI samAptimAM che. * 'vAvanAdri mAM 'gAri' thI pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA, dharmakathAnuM grahaNa karavuM. * 'dharmadhyAna' mAM 'gAri' thI zukladhyAnanuM grahaNa karavuM. * "saMyamavirAdhanAvo' mAM Ari' thI svAdhyAyabhaMga ItyAdinuM grahaNa karavuM. guniyori' mAM 'A' thI navakalpI vihArAdinuM grahaNa karavuM. 'tAnI mAM 3pa thI e kahevuM che ke, kAraNa na hoya tyAre to gamana na kare to lAbha thAya, paraMtu kAraNamAM paNa agamana kare to tanimittaka guNano abhAva thAya. >> 'riyAdo uddharaNanA IryAdimAM 'ddhi thI AtmavirAdhanA-saMyama virAdhanAnuM grahaNa karavuM. For Personal & Private Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 AvazyakI sAmAcArI/ gAthA: 40 bhAvArtha: utsargathI sAdhu vasatine choDIne bahAra jatA nathI ane vasatimAM rahe tethI IryAnI vizodhi thAya che; kema ke, sAdhu vasatimAM saMvRtagAtravALA thaIne Avazyaka kriyAmAM rahelA hoya che, tethI IryAnimittaka karmabaMdha thato nathI. Azaya e che ke, gamanakriyA te kAyikI kriyA che, je yogasvarUpa che ane yogathI karmabaMdha thAya che. tethI jyAre sAdhu vasatithI bahAra jatA hoya tyAre kAyayogakRta karmabaMdha thAya che, Ama chatAM saMyamanI yatanA hoya to te pariNAmakRta nirjarA paNa thAya che. paraMtu jyAre sAdhu vasatimAM hoya tyAre paNa saMyamanA pariNAmakRta nirjarA to thAya che ane gamananimittaka kAyavyApAravRta karmabaMdha thato nathI. . vaLI sAdhu vasatimAM rahIne paNa vAcanAdi svAdhyAyamAM yatnavALA hoya ke dharmadhyAnAdimAM yatnavALA hoya, tethI svAdhyAya-dhyAnAdi dvArA jIvanA pariNAmanA vizodhirUpa guNo paNa pragaTe che arthAt jema jema sAdhu svAdhyAya-dhyAnAdi kare che, tema tema samatAnA pariNAmanI vizuddhi thAya che, te rU5 guNo thAya che. vaLI jema sAdhune agamanathI guNo thAya che, tema doSono abhAva paNa sAmarthyathI prApta thAya che; kema ke sAdhu bahAra na jAya to AtmavirAdhanA ke saMyamavirAdhanAdi doSono saMbhava raheto nathI. jema ke sAdhu bhikSAdi mATe bahAra jatA hoya tyAre vAhanAdi sAthe TakarAya ke paDI jAya ItyAdi viparIta saMyogomAM Ave to AtmavirAdhanA thAya ane upayoganI khAmI rahe to saMyamavirAdhanAno prasaMga Ave athavA to upayogapUrvaka cAlatA hoya to paNa anAbhogathI koIka sUkSma jIvonI hiMsA thavAno saMbhava rahe. tethI saMyamavirAdhanAdi doSonI prApti gamanamAM saMbhave, paraMtu agamanamAM te doSo prApta thAya nahi. pUrvamAM agamananA guNo batAvyA, tethI koIne zaMkA thAya che, to pachI sAdhune agamana zreya che. mATe utsargasApekSa apavAdane kahe che - Azaya e che ke, utsargathI sAdhue vasatimAM rahIne zaktinA prakarSathI dhyAna-adhyayanamAM yatna karavAno che ane te utsargamArganI puSTi tyAre thaI zake ke prasaMge mAtru, aMDila, bhaktapAnAdi ucita pravRttio karavAmAM Ave. jo te na karavAmAM Ave to svAdhyAya-dhyAnAdinI pravRtti paNa avarUddha thAya, jethI agamanarUpa utsargamArgano vinAza thAya. tethI sAdhue agamanathI je lAbha thatA hatA, te lAbhanI vRddhinuM kAraNa evo je apavAda te utsargasApekSa apavAda che. evA apavAdane kahe che - sAdhune kAraNe gamana che ane te kAraNo batAve che - kAyikI kriyA karavA mATe, uccAra kriyA karavA mATe ke gocarI Adi lAvavA mATe ke gurunA niyogAdi mATe gurunA AjJApAlanAdi mATe, sAdhune bahAra javuM te apavAdathI kartavya che. Azaya e che ke, jo kAyikAdi kAraNa vidyamAna hoya chatAM paNa sAdhu gamana na kare to tanimittaka guNa thAya nahi arthAt kAyikI kriyA karavAthI zarIranI svasthatA thAya che ane tethI svAdhyAya-dhyAnAdimAM For Personal & Private Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakI sAmAcArI | gAthA : 40 225 sudRDha yatna thAya che, te rUpa kAyikI kriyAkRta je guNa thAya che, te na thAya. te ja rIte vaDInIti Adi kriyAkRta zarIranI svasthatA ane tenAthI svAdhyAyanI je vRddhi thAya che te rUpa guNa thAya che te paNa thAya nahi. tema sAdhune cha kAraNomAMthI koI paNa kAraNa upasthita thAya to bhikSA lAvavAnI vidhi che, chatAM bhikSA na lAvavAmAM Ave to bhikSA dvArA saMyamavRddhirUpa guNa thAya che, te thAya nahi. vaLI, gurunI AjJApAlana arthe bahAra javAnuM kAraNa vidyamAna hoya ane AjJApAlana na karavAmAM Ave to te AjJApAlanathI je lAvizeSa thavAno hoya te thAya nahi. mATe jema utsargathI agamana zreya che, tema kAraNe gamana paNa zreya che. ahIM koIne prazna thAya ke, kAraNe gamana na karIe to tannimittaka guNa na thAya, to paNa agamanamAM dRDha yatna karIe to agamana nimittaka guNo to thaze ja. tethI bIjo hetu kahe che kAraNa prApta thayuM hoya chatAM gamana na karavAmAM Ave to bhagavAnanI AjJAno bhaMga thavAnA kAraNe agamanakRta lAbha thavAne badale AjJAbhaMgarUpa doSanI prApti thaze. mATe prAmANika kAraNa vidyamAna hoya to sAdhue gamanamAM paNa yatna karavo joIe. pUrvanA saMpUrNa kathanamAM Avazyaka niryuktino sAkSIpATha Ape che, teno bhAvArtha A pramANe che - "je sAdhu vasatimAM rahetA hoya ane ekAgratApUrvaka dhyAna-svAdhyAyamAM rakta hoya ane citta prazAMta hoya, tyAre IryAdi doSo thatA nathI=gamanakriyA nimittaka karmabaMdha thato nathI, AtmavirAdhanA-saMyamavirAdhanA thatI nathI ane svAdhyAya karavAthI ke dharmadhyAnAdi karavAthI je vizeSa prakAranA pariNAmo thAya che, tatkRta nirjarAnI prApti thAya che, ane tenA kAraNe AtmAmAM viziSTa zuddhi prApta thAya che." uddharaNanA ATalA aMzathI sAdhune agamana zreya che, e prakAranuM kathana thAya che. ane tyAra pachI kA2Ne avazya javuM joIe ane tyAre AvazyakI prayoga thAya che, e kathanathI apavAde gamana paNa zreya che, e prakAranuM kathana thAya che. TIkAH tenApi=gamanAgamanayorutsargApavAdakroDIkRtatvenApi, apiH pUrvoktahetusamuccaye, anayoH - AvazyakInaiSedhikyorbhavet bheda-vizeSaH, utsargAnuruddhA hi naiSedhikI apavAdAnuruddhA cAvazyakIti / tadevaM bhinnatve'pyanayorekAdhikAratvamiti vyavasthitam adhikaM vistarabhiyopekSyate / / 40 / / TIkArya : tethI paNa=gamata ane agamananuM utsarga-apavAdathI AkrAMtapaNuM hovAne kAraNe paNa, Ano= AvazyakI ane naiSadhikIno, bheda=vizeSa, che arthAt baMne sAmAcArI judI che. 'pi' pUrvokta hetunA samuccayamAM che=pUrva gAthAmAM kahyuM ke, gamana ane agamananA prayojanathI AvazyakI ane naiSadhikIno bheda che, e hetunA samuccayamAM che. AvazyakI ane naiSadhikIno zuM bheda che ? te spaSTa karatAM kahe che For Personal & Private Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26. AvazyakI sAmAcArI, gAthA : 40 utsargaanuraddhAutsargane anusaranArI, vaiSadhikI che ane apavAdaanurudvA=apavAdane anusaranArI, Avazyaka che. Itie hetuthI AvazyakI ane vaidhikIno bheda che. gAthA-39 tathA 40nuM veva thI nigamana karatAM kahe che - tethI AvazyakI ane tedhikInuM bhinnapaNuM hovA chatAM eka adhikArapaNuM vyavasthita che. vistAranA bhayathI adhikanI upekSA karAya che. 40 || * mitratveDa'i ahIM 'Si thI e kahevuM che ke, jo AvazyakI ane naiSadhikI bhinna na hoya to ekAdhikArapaNuM che, paraMtu bhinnatvamAM paNa ekAdhikArapaNuM che. bhAvArtha: uparamAM varNana karyuM e rIte gamana-agamanane AzrayIne, utsarga-apavAdane AzrayIne AvazyakIauSadhikIno bheda hovA chatAM mokSane anukULa avazya kriyA karavArUpa eka adhikArapaNuM A baMne sAmAcArInuM vyavasthita che. Azaya e che ke, Avazyaka sAmAcArI ane naiSadhithI sAmAcArInuM pAlana mokSane anukULa evI avazya kriyA mATe sudaDha yatna karavA arthe che, tethI baMne sAmAcArI eka adhikArathI pravRtta che. Ama chatAM gamana-Agamanane AzrayIne ke utsarga-apavAdane AzrayIne te baMneno bheda che, tethI te baMne sAmAcArI judI paNa che. ane A be rIte tenI bhinnatA batAvI ane haju paNa tenuM adhika vibhAjana thaI zake tema che, to paNa vistAranA bhayathI ahIM upekSA karI che. tethI vicAraka teno paNa vicAra karI zake te batAvavA arthe ahIM kahyuM ke, vistAranA bhayathI adhika ame kahetA nathI. anya rIte paNa bheda A rIte vicArI zakAya : jema "AvazyakI" prayoga karavA pAchaLa avazya kartavyanI pratijJA karIne tenA viSayamAM nipuNa yatnapUrvaka kArya karavAnuM ane pratijJAthI tenA viSayaka vizeSa virya ullasita karavAnuM prayojana che, tema "naiSadhikI' prayoga karavA pAchaLa 'nisIhi' prayoga karIne deva-gurunI AzAtanAnA parivAra mATe devagurunI bhaktimAM anAbhogathI thatI skUlanA AdinA parivAra mATe yatna karavAnuM prayojana che.ll40II | ticAvizAraviracite sAmAvArIprArakAvIsamAptA(karthata:) I4T. A prakAre cothI AvazyakI (AvarUhI) sAmAcArI gAthA-37 thI 40 sudhI varNana karI e prakAre, nyAyavizArada viracita sAmAcArI prakaraNamAM AvazyakI sAmAcArI arthathI samApta thaI. lldoll ja Avazyaka sAmAcArI samApta . For Personal & Private Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ naivikI sAmAcArI/ gAthA : 41 27 naiSedhikI sAmAcArI iyANiM nisIhiyA bhannai - have vaiSadhithI sAmAcArI kahevAya che - avataraNikA : idAnIM-AvazyakIbhaNanAnantaraM naiSedhikI nirUpyate - avataraNitArtha : have Avazyaka sAmAcArInA nirUpaNa pachI, vaiSadhithI sAmAcArInuM nirUpaNa karAya che - gAthA : evaM NisIhiyA kayapaDisehassoggahappavesammi / haMdi NisIhiyasaddo ucio aNNatthajogeNaM / / 41 / / chAyA : evaM naiSedhikI kRtapratiSedhasyAvagrahapraveze / haMdi naiSedhikI zabdaH ucito'nvarthayogena / / 41 / / anvayArtha: vaMA rIte=jema avazya kartavyanI kriyA vakhate AvazyakIno prayoga ucita che e rIte yaparasedasyagurunA upadeza vaDe ane upayogapUrvaka pApavyApArano pratiSedha karyo che jeNe tevI vyaktino 3 diveksiavagrahapravezamAM satyanof=avaIyogane kAraNe viza=ucita evo fsadiyasaddo taiSadhithI zabda siDhiyA=audhika sAmAcArI che. iMdiupadarzanamAM che. 41 gAthArtha : A rIte gurunA upadeza vaDe ane upayogapUrvaka pApavyApArano pratiSedha karyo che jeNe tevI vyaktino avagrahanA pravezamAM anvaryayogane kAraNe ucita evo naiSadhithI zabda naiSelikI sAmAcArI che. II41TI TIkA : evaM ti / evaM gurUpadezenopayogapUrvakaM ca kRtapratiSedhasya niSiddhapApmanaH, avagrahapraveze= zayyAdyabhimukhamAgamane, haMdi ityupadarzane 'naiSedhikI ti prayogo naiSedhikIsAmAcArI bhavati / tena na gurvananujJAtasyAnupayuktasyA'niSiddha For Personal & Private Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 naiSelikI sAmAcArI | gAthA 41 pApmano'vagrahapraveze tatprayoge'vagrahA'praveze vA tatprayoge pravezamAtra eva vA'tivyAptiH / kIdRzo'yaM zabdaH ? iti svarUpavizeSaNamAha-anvarthayogena zabdArthasya ghaTamAnatayA ucito= yathAsthAnaprAptaH / / 41 / / TIkArca - parva ti' | e gAthAnuM pratika che. A rIte=jema avazya kartavyanI kriyA vakhate AvazyakIno prayoga ucita che e rIte, gurunA upadezathI ane upayogapUrvaka kRtapratiSedhavALI vyaktino=niSiddha karyo che pApavyApAra jeNe evI vyaktino, avagrahanA pravezamAM=zayyAdi abhimukha AgamatamAM, 'vaidhikI' e prakArano prayoga-lisIhi e prakArano prayoga, vaiSadhinI sAmAcArI thAya che. tenA kAraNe=AvuM naiSadhithI sAmAcArInuM lakSaNa karyuM tenA kAraNe, avagrahanA praveza vakhate, guruthI anujJAtavA athavA anupayuktatA athavA atiSiddha pApavALAnA, tenA prayogamAM=audhikInA prayogamAM, athavA avagrahanA apraveza vakhate tenA prayogamAMauSadhikInA prayogamAM, athavA to pravezamAtramAM ja ativyApti nathI. A vaiSadhikIrUpa zabdaprayoga kevo che? ethI svarUpa vizeSaNane kahe che : avartha yogane kAraNe zabdArthanuM ghaTamALapaNuM hovAnA kAraNe, ucita che yathAsthAna prApta che. II41 * 'zAghamiyvanA mane mAM 'gAri' thI svAdhyAya-dhyAnAdi abhimukha AgamananuM grahaNa karavuM. * "iMdri' upadarzanamAM che. * "gurUparezenopayo pUrva ' A kathanamAM gha' kAra vadhArAno bhAse che. bhAvArtha : ahIM 'pUrva zabda Avazyaka sAmAcArInA lakSaNane batAvanAra gAthA-36nA kathanano parAmarzaka che. tethI, e rIte=jema Avazyaka sAmAcArImAM guruupadezathI upayogapUrvaka avazya kArya karavA mATe jAya che e rIte, guruupadezathI ane upayogapUrvaka pApavyApArano jeNe tyAga karyo che tevA sAdhu, jyAre avagrahamAM praveza kare tyAre je "nisIhi' prayoga kare te naidhikI sAmAcArI che. Azaya e che ke, jyAre sAdhu bahAra jAya tyAre to jatAM pUrve gurunA upadezathI jAya te saMbhave, paraMtu jyAre bahArathI Ave che tyAre to haju tene sAkSAt koI guruupadeza prApta thayo nathI, to paNa nisAhi kahIne upAzrayamAM praveza kare che tyAre, te 'nisahi" prayogakALe evo adhyavasAya hoya che ke, "huM pApavyApArano have niSedha karuM chuM ane gurunA upadezathI have pachI karavAnI kriyAne huM karIza, ane te kriyA paNa huM atyaMta saMvRta gAtravALo banIne karIza, ke jethI anAbhoga-sahasAtkArathI paNa mane pApanI prApti thAya nahi." AvA prakAranA adhyavasAyavALA sAdhuo jyAre 'nisAhi" zabdaprayoga kare che, tyAre naiSadhithI sAmAcArInuM pAlana thAya che, ane te naiSadhikI sAmAcArInA pAlananA baLathI "nisIhi' prayoga karIne vasatimAM praveza kare che. tyAra pachI paNa, potAne zuM karavuM ucita che te viSayaka gurune pUche che, ane guru tene je sthAnamAM besIne je For Personal & Private Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 229 naiSelikI sAmAcArI / gAthAH 41 kriyA je rIte karavAnI kahe che, te rIte te sthAnamAM besIne te kriyA upayogapUrvaka kare che. tevA sAdhuno 'nisIhi' prayoga naSedhikI sAmAcArI bane che. niSedhikI sAmAcArInuM AvuM lakSaNa karavAthI nIcenAM pAMca sthAnomAM ativyApti doSa Avato nathI : (1) upAzrayAdinA pravezamAM 'nisIhi' prayoga karIne koI sAdhu guruthI ananujJAta evI koI pravRtti kare to teno nisAhi prayoga te naiSadhithI sAmAcArI thAya nahi. (2) avagrahamAM praveza karatI vakhate "nisIhi'no prayoga karIne guruthI anujJAta badhI kriyA karato hoya, paraMtu te anujJAta kArya paNa vidhimAM apekSita upayogapUrvaka na kare to tenI naiSadhithI sAmAcArI kahevAya nahi. (3) avagrahamAM praveza karatI vakhate 'nisIhi' prayoga karIne koI sAdhu gurathI anujJAta paNa hoya ane guruthI anujJAta kriyAne upayogapUrvaka karato paNa hoya, paraMtu jo niSiddha pApavyApAravALo na hoya tevA sAdhuno vasatimAM praveza karatI vakhate karAyelo "nisIhi' zabdaprayoga naiSadhithI sAmAcArI banato nathI.te A pramANe - sAdhuoe te te kriyAkALamAM zarIranA koIpaNa avayavane sthira rAkhIne kriyAmAM yatna karavo joIe. kadAca koI kAraNe zarIranA avayavone halAvavA paDe to paNa atyaMta yatanApUrvaka halAvavA joIe. jema ke hAtha-paga jakaDAI gayA hoya ane lAMbA-pahoLA karyA vagara te te svAdhyAyAdi kriyA sArI rIte karI zake tema na hoya to pahelAM cakSuthI halAvavAnAM aMgone ane bhUmine avalokana kare, koI jIvajaMtu dekhAya to yatanApUrvaka tene yogya sthAne mUke, kadAca koI jIvajaMtu na paNa dekhAya to paNa ucita vidhithI pramArjanA karIne tyAra pachI hAtha-paga prasAraNa kare, te niSiddha pApavALo che. ane je tevo nathI, te sAdhu guruthI anujJA karAyelo upayogapUrvaka svAdhyAyAdi karato hoya to paNa vasatimAM praveza karatI vakhate tenA dvArA karAyelo 'nisIhi' prayoga naiSadhithI sAmAcArI nathI. (4) koI sAdhu guruthI anujJAta hoya, upayogapUrvaka kriyA karato hoya, niSiddha pApavyApAravALo hoya, Ama chatAM avagrahanA apravezamAM 'nisIhi'no prayoga kare arthAt vasati AdinA praveza pUrve dUrathI ja 'nisIhi' bole athavA to avagrahamAM pravezyA pachI 'nisIhi'no prayoga kare, paraMtu avagrahanA pravezakALamAM na kare, to paNa anya sarva kriyA samyak hovA chatAM teno 'nisIhi' prayoga naiSadhithI sAmAcArI bane nahi. (5) athavA koI sAdhu 'nisIhi' prayoga ja na kare, paraMtu vasati AdimAM praveza kare to tenI auSadhikI sAmAcArI thatI nathI. ahIM pUrvamAM naiSadhithI sAmAcArInuM lakSaNa karyuM ke, "gurunA upadezathI upayogapUrvaka kRtapratiSedhavALA sAdhuno avagrahanA pravezakALamAM karAto 'nisIhi' prayoga te naidhika sAmAcArI che," tethI uparamAM batAvelAM pAMce sthAnomAM naiSadhithI sAmAcArInA lakSaNanI ativyApti nathI. naiSedhikI sAmAcArImAM prayoga karAto nisAhi' zabda kevo che? e prakAre batAvavA mATe svarUpadarzaka vizeSaNane kahe che arthAt A vizeSaNa vyAvartaka vizeSaNa nathI paraMtu svarUpadarzaka vizeSaNa che. tethI te For Personal & Private Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 niSelikI sAmAcArI / gAthA: 4ra niSelikI sAmAcArInA svarUpane batAve che. Azaya e che ke, keTalAMka vizeSaNo vyAvartaka vizeSaNo hoya che. jema ke koI kahe, lIlo ghaDo lAvo to Ama kahevAthI bAkInA lAla vagere badhA ghaTanuM vyAvartana karAya che, ane zveta zaMkha kahevAthI koI anya zaMkhanI vyAvRtti thatI nathI, kema ke zveta sivAyanA anya koI raMgavALo zaMkha hoto nahi; to paNa zaMkha zveta che, te prakAranA zaMkhanA svarUpano bodha thAya che. tema prastutamAM avagrahamAM praveza karatI vakhate je "nizIhi' prayoga karAya che, tenuM svarUpa kevuM che, te batAvavA mATe kahe che - 'nisIhi' zabdano je vyutpatti artha che, te naiSadhithI sAmAcArImAM ghaTe che. mATe avagrahamAM praveza karatI vakhate bolAyelo 'nisAhi" zabda ucita che sthAne karAyelo che. Azaya e che ke, avagrahamAM praveza karatI vakhate AtmAne gupti tarapha laI javA mATe atyaMta yatna karavAno hoya che, ane gupti tarapha javAno yatna avagrahanA pravezakALamAM karAtA "nizIhi' prayoga dvArA thAya che, tethI te sthAnamAM 'nisIhi' prayoga karavo ucita che; kema ke nisIhi zabdano artha ja "huM pApavyApArano niSedha karuM chuM" evo thAya che, ane te avagrahamAM pravezIne vidhipUrvaka ucita kriyAmAM yatna karanAra sAdhunI pravRttimAM ghaTe che. tethI tenA sthAnamAM 'nisIhi' prayoga dvArA pApanA niSedhanI je pratijJA karAya che, te ucita che. AnAthI e phalita thAya ke "nisIhi' e prakArano je zabda bolAya che, tenI vyutpatti naiSadhinI sAmAcArImAM ghaTe che. mATe yathAsthAna prApta evo 'nisIhi' e prakArano prayoga che ane yathAsthAna prApta e vizeSaNa 'nisIhi' prayoganuM svarUpamAtra batAve che. paraMtu koInI vyAvRtti karatuM nathI. 41 avataraNikA - athAvagrahapraveze kimarthaM naiSedhikI ? ityatra hetumAha - avataraNikArya : avagrahanA pravezamAM vaidhikI kema che? ethI karIne ahIM=AdhikI prayogamAM, hetune kahe che - bhAvArtha pUrva gAthAmAM batAvyuM ke, avagrahamAM praveza karatI vakhate gurunA upadezathI upayogapUrvaka tapratiSedhavALAno niSedhikI prayoga naiSadhithI sAmAcArI che. tethI prazna thAya ke, avagrahanA pravezamAM zA mATe naiSadhinI prayoga karAya che? tethI avagrahanA pravezakALamAM karAtA naiSadhinI prayoganA hetune batAve che - gAthA : daDhajattuvaogeNaM gurudevoggahamahIpavesaMmi / iTuM iharANiTuM teNa Niseho iha pahANo / / 42 / / For Personal & Private Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ naiSedhikI sAmAcArI | gAthA : 42 chAyA : dRDhayatnopayogena gurudevAvagrahamahIpraveze / iSTamitarathA'niSTaM tena niSedha iha pradhAnam / / 42 / / anvayArtha: guruvevo damadIpavemi=guru ane devanI avagrahabhUminA pravezamAM vanannuvooLaM=dRDha yatnathI ane upayogathI karmakSayarUpa ISTa (thAya che), darA=ItarathA=dRDha yatna ane upayoganA abhAve gaLivuM=aniSTa che=karmabaMdha (thAya) che. te=te hetuthI=dRDha yatna ane upayogathI ISTa thAya che te hetuthI, rUdbhu=ahIM=avagrahapravezamAM seiTTo pahALo=niSedha pradhAna che. / / 42 / / gAthArtha - guru ane devanI avagrahabhUminA pravezamAM dRDha yatnathI ane upayogathI karmakSayarUpa ISTa thAya che, ItarathA karmabaMdharUpa aniSTa thAya che. te hetuthI avagrahapravezamAM niSedha pradhAna che. II42aa TIkA H 231 vRddha tti | pR:=prAonayatnAtizAyI, yatna:=JAzAtanAviparihAraprayatnasto(tatho)payoga:=anAmonimittkaa'ytnprihaaropaayH tena dRDhayatnazcopayogazceti samAhAradvandvAdekavacanam / gurudevayoH= dharmAcAryArhatoravagrahamahyAM praveze = antarAgamane, iSTaM - karmakSayarUpaM bhavati / atra gurvavagrahaH ''AyappamANametto cauddisiM hoi uggaho guruNo' ( prava. sAro. 126 ) iti AvazyakaniryuktyAdAvuktaH / devAvagrahazcaivaM zrUyate - '`tatthavaggaho tiviho ukkosajahannamajjhimo ceva / ukkosa saTThihattho jahanna nava sesa viccAlo / / iti / itarathA-uktarItiviparyAsena, tatra praveze ca aniSTaM karmabandhalakSaNaM bhavati / tena hetunA iha - avagraha praveze, niSedhaH pradhAnaM= avyabhicAriphalahetutvena kAmanAviSayaH / TIkArya -- 'vRddha tti'| e gAthAnuM pratika che. guru ane devanI=dharmAcArya ane arihaMtanI, avagrahabhUminA pravezamAM=aMdara AvavAmAM, deDha=pUrvamAM karAyelA yatnathI atizayita, yatna=AzAtanAnA parihArano prayatna, ane upayoga=anAbhoga nimittaka ayatnanA parihAranA upAyarUpa upayoga, tenA vaDe=dRDha yatna ane upayoga vaDe, karmakSayarUpa ISTa thAya che, te rIte anvaya che. ahIM dRDha yatna ane upayoga e be vastu hovAthI bahuvacanano prayoga thavo 1. AtmapramANamAtrazcaturdikSu bhavatyavagraho guroH / 2. tatrAvagrahastrividha utkRSTajaghanyamadhyamazcaiva / utkRSTaH SaSThIhasto jaghanyo nava zeSo madhyamaH / / For Personal & Private Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 naSerikI sAmAcArI/ gAthA : 42 joIe, chatAM ekavacanano prayoga kema che? ethI karIne kahe che - daDha yatna ane upayoga e prakAre samAhAra dvanda samAsa karela hovAthI ekavacanano prayoga che. ahIM guruno avagraha A pramANe che - "cAre dizAmAM AtmapramANamAtra guruno avagraha thAya che" -A pramANe Avazyaka niryukti AdimAM kahevAyuM che. ane devano avagraha A pramANe saMbhaLAya che - tyAM=devanA viSayamAM, avagraha traNa prakArano che : utkRSTa, jaghanya ane madhyama ja. utkRSTa 60 hAthano, jaghanya 9 hAthano, zeSa madhyama avagraha che." "ti' zabda uddharaNanI samAptimAM che. ItarathAdaDha yatna ane upayoganA viparyAsathI, tyAM pravezamAM avagrahanA pravezamAM, aniSTa-karmabaMdha lakSaNa aniSTa, thAya che. te hetuthI ahIM avagrahanA pravezamAM, niSedha pradhAna che niSedha avyabhicArI phaLanA hetupaNA vaDe karIne kAmanAno viSaya che. >> 'AzAtanAvi' mAM 'ti thI avidhinuM grahaNa karavuM. * 'tatrIpona' nA sthAne 'topayo:' ema bhAse che. tethI te pramANe artha karela che. ja TIkAmAM 'tatra praveze' pachIno vadhArAno bhAse che. bhAvArtha - guru ane devanI AzAtanAdinA parivAra mATeno yatna haMmezAM sAdhuone karavAno hoya che, paraMtu avagrahamAM praveza karavAmAM pUrve je yatna karAto hoya tenA karatAM paNa atizaya yatna karavAno che. vaLI avagrahamAM praveza karyA pachI anAbhoga nimittaka ayatnanA parivAranA upAyarUpa upayogapUrvaka deva ane gurunI bhakti karavAnI hoya che, ane te rIte karavAthI karmakSayarUpa ISTa prApta thAya che. tethI jyAre devanA avagrahamAM sAdhu praveze tyAre nisAhi" prayoga dvArA pratijJA kare che ke have huM deva athavA to gurunA avagrahamAM praveza karuM chuM, tethI saheja paNa temanI AzAtanA na thAya tevo mAre yatna karavAno che. A prakArano daDha upayoga "nizIhi' prayogathI UThe che. ane jema avagrahamAM praveza karyA pachI AzAtanAdino parihAra karavAno che, tema deva ane gurunI bhaktiviSayaka koI anAbhogathI paNa ayatna na thAya te mATe te ayatnanA parihArarUpa upayogapUrvaka kriyA karavAnI che; tethI te prakAranA upayogane daDha karavA mATe paNa 'nisIhi' prayoga karAya che. AnAthI e phalita thAya ke deva ke gurunA avagrahanA pravezakALamAM "nisAhi" dvArA : (1) AzAtanAnA parihArano yatna, (2) avidhinA parihArano yatna ane (3) karAtI kriyAmAM mana-vacana-kAyAnI sudaDha pravRtti karavA mATe anAbhoganA parihAra mATeno yatna karavAno hoya che, je "nisIhi' prayogathI thAya che. ane jo tevo prayatna na karavAmAM Ave to avagrahamAM praveza karyA pachI karmakSayarUpa ISTane badale karmabaMdharUpa aniSTa prApta thAya che. tethI avagrahanA pravezakALamAM 'nisIhi' prayoga kAmanAno viSaya bane che ane te For Personal & Private Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ naivikI sAmAcArI / gAthA : 42 233 nisIhi prayogathI daDha yatna ane upayoga pravarte che ane tenA kAraNe karmakSayarUpa phalanI prApti avazya thAya che. utthAna : mULa gAthAno artha pUrvamAM pUro karyo. have naiSadhithI sAmAcArImAM 'nisIhi' prayoga kaI rIte nirjarAnA phaLamAM upayogI che ane te sthAne AvazyakI' prayoga kema nirjarAnuM kAraNa banato nathI, te spaSTa karavA mATe kahe che - TIkA : evaM cAvazyakarttavye'pyatra pApaniSedhatvenaiva tatkAmanA, tatkAmyArthameva cAvazyakIviSayApekSayA'tyantamupayuJjAnaH phalaM labhate / itthaM caitatparyavasitaM-devAdyavagrahapraveze naiSedhikIprayogo vicitrakarmakSayahetuH, svaprAgbhAviprayatnApekSayA'dhikaprayatnazca tatsahakArI, upayogAtizayazca tadatizayArthamupayujyata iti dig / TIkArya : ane A rIte uparamAM kahyuM ke avagrahanA pravezamAM daDha yatna ane upayogathI nirjarA thAya che e rIte, avazya kartavya evI paNa ahIMavagrahamAM praveza karIne karAtI kriyAmAM, pApaniSedhapaNA vaDe karIne ja tenI kAmanA che="lisIhi'nI kAmanA che, ane AvazyakInA viSayanI apekSAe tenA kAbhyArthane *lisIhi' prayoganA kAgArthane ja=pApaniSedha ane daDha upayogarUpa kAmyArthaDe ja, atyaMta upayogamAM lAvanAra sAdhu phaLa=audhikI sAmAcArInA nirjarArUpa phaLane, prApta kare che. ane A rIte-pUrvamAM kahyuM ke daDha yatna ane upayogapUrvaka deva-gurunA avagrahanA pravezamAM nirjarA thAya che e rIte, AraAgaLamAM kahevAze e, paryavasita che phalita che - devAditA avagrahanA pravezamAM vaidhikI prayoga vicitra karmakSayano hetu che ane svaprAgubhAvika 'lisIhi' prayoganI pUrvamAM thanArA, prayatnanI apekSAe adhika prayatna=AzAtanAdi parihAra mATeno adhika yatna, teno-vicitra karmakSayano, sahakArI che; ane 'nisIhi' karyA pachI avagrahamAM praveza karIne deva ke gurunI bhaktiviSayaka upayogItizaya-anAbhoga nimittaka ayatnanA parivAranA upAyarUpa upayogatizaya, tenA atizayane mATe taiSadhithI sAmAcArIthI thatA nirjarAvA atizaya mATe, upayogI che, e pramANe dizAsUcana che. * avara jIrtavyagari' ahIM 'sara' thI e kahevuM che ke, pApaniSedhapaNuM hovAthI to naiSadhikI karAya, paraMtu avazya kartavya hovA chatAM paNa AvazyakI na kahetAM pApaniSedhapaNuM hovAnA kAraNe auSadhikInI kAmanA che. * 'phevari' mAM 3thI guruno avagraha grahaNa karavo. bhAvArtha - pUrvamAM varNana karyuM e rIte avagrahamAM praveza karIne tyAM avazya kartavya evI kriyA hovA chatAM paNa For Personal & Private Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 naiSelikI sAmAcArI / gAthA: kara AzAtanAdi pApanA niSedharUpe 'nisIhi' prayoganI kAmanA che, paraMtu avazya kartavya che mATe "Avazyaka prayoganI kAmanA nathI; ane "nisIhi' prayogano kAmyArtha e che ke - (1) avagrahamAM praveza karIne atyaMta AzAtanAno parihAra karavo, (2) avidhimAM yatnano parihAra karavo ane (3) anAbhoga nimittaka paNa bhaktimAM ayatnano parihAra karavo. A kAmyArthamAM atyaMta upayoga hoya to 'nisIhi' prayoga karanAra sAdhu "nisIhi' prayogathI nirjarArUpa phaLane pAme che. Azaya e che ke, deva-gurunI avagrahabhUmimAM praveza karatI vakhate A avazya kartavya che, ema mAnIne "AvazyakI" prayoga karIne yatna karavAmAM Ave to "AvazyakI" prayogathI avazya kartavyamAtrano upayoga upasthita thAya che, paraMtu avagrahamAM pravezIne deva-gurunI AzAtanA na thAya tenA mATe ane avidhinA parihAra mATe je adhika yatna karavAno che, tenA mATeno upayoga "nizIhi' prayogathI ja thaI zake che. vaLI avagrahamAM praveza karyA pachI anAbhogathI paNa ucita bhaktinI kriyAmAM ayatna na thAya tenA parivAra mATe paNa yatna karavAno che=pUrNa guNarUpa deva che ane saMsArasAgarathI pAra pADavAmAM zAstrAnusArI pravRtti karAvanAra A guru che. te prakAranA upayogamAM leza paNa anAbhoga na rahe te rIte cittane vyApAravALuM karavAnuM che, je "nisahi" prayogathI thAya che. tethI te sthAnamAM "AvazyakI' prayoga karavAthI te prakAranuM phaLa maLI zake nahi, paraMtu 'nisIhi' prayogathI tevA prakAranA vyApAra dvArA nirjarArUpa phaLa maLe che. 'tyuM gha' - A rIte AvazyakI' prayoga karatAM avagrahapravezamAM 'nisIhi' prayoga phaLa prati kAraNa che, te batAvyuM. have 'nisIhi' prayogathI nirjarA thAya che, temAM (1) nisAhi" vacanaprayoga, (2) AzAtanAdi parihAraviSayaka adhika yatna ane (3) upayoga, e "nisIhi' prayoganAM traNa aMgo kaI rIte nirjarAnAM kAraNa bane che, te batAvavA mATe kahe che - devAdinA avagrahapraveza vakhate je "nisAhi" prayoga karAya che, te prayogathI vicitra prakAranA karmano kSaya thAya che. eTale ke devatAnA avagrahamAM praveza karatI vakhate bhagavAnanI vizeSa bhakti karavAnA AzayathI praveza karAya che, tethI te 'nisIhi' prayoganI pratijJAkALamAM je prakArano bhaktino adhyavasAya prakarSavALo thayo hoya te adhyavasAyanA bhedathI judA judA prakAranA karmano kSaya thAya che. A karmakSaya prati jema (1) "nisIhi' prayogakAraNa che, tema (2) "nisIhi' prayoga karyA pachI deva-gurunI AzAtanAnA parivAra mATeno pUrva karatAM adhika prayatna karAya che, te sahakArI che. tethI e prApta thAya che, nisahi" prayoga karyA pachI AzAtanAnA parivAra mATenA adhika prayatnarUpa sahakArIno abhAva hoya to nirjarArUpa kArya thAya nahi, tathA (3) "nisIhi' prayoga karavAne kAraNe anAbhoga nimittaka ayatnanA parihAranA upAyarUpe karAto upayogano atizaya nirjarAnA atizaya mATe upayogI thAya che. Azaya e che ke, 'nisAhi" prayoga karIne AzAtanAnA parivArano yatna karavAmAM Ave to nirjarA thAya che, ane avagrahamAM praveza karIne deva ke gurunI bhaktimAM upayogano atizaya pravarte to ucita kriyAmAM leza paNa pramAda na thAya, ane evA yatnathI nirjarA vizeSa thAya che, ane A rIte nizIhi' prayogathI sAdhune For Personal & Private Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' 235 vaiSelikI sAmAcArI/ gAthA : 42 vIryano atizaya thAya to kSapakazreNI paNa pragaTa thaI zake che. mATe ucita vIryanA pravartana mATe "nisAhi" prayoga kAraNa che. TIkA : tadidamuktam - "gurudevoggahabhUmIi jattao ceva hoi paribhogo / iTThaphalasAhago sai aNiTThaphalasAhago iharA / / (paMcA. 12/ ra3) kRti ! TIkArya : 'te=prastuta gAthAmAM batAvyuM ke daDha yatna ane upayogathI deva-gurunA avagrahanA pravezamAM nirjarA thAya che ane ItarathA nirjarA thatI nathI te, A=graMthakAranI buddhimAM upasthita, kahevAyuM cheH haribhadrasUri mahArAja vaDe kahevAyuM che. ahIM paMcAzaka-12 gAthA-23no artha A pramANe che - "guru ane devanI avagrahabhUmimAM sadA yatnathI ja paribhoga avagrahabhUmino upayoga, e ISTaphaLasAdhaka che, ItarathA aniSTaphaLasAdhaka che." "rUti' uddharaNanI samAptimAM che. TIkA - athAnAbhogena tatrA''zAtanAparihAre'pi kathamaniSTam ? iti cet ? tadAnImaprayatnasya niSiddhatayA tadAcaraNasyA'niSTahetutvAt / iSTA'prAptiH punarvidhyanArAdhanAdeveti dik / / 42 / / TIkArca - ahIM pUrvapakSI zaMkA kare che - tyAM avagrahanA pravezamAM, AzAtanAno parihAra hovA chatAM paNa anAbhogathI kevI rIte aniSTa che?=bhagavadbhaktimAM anAbhoga hovAne kAraNe kevI rIte aniSTa che? e pramANe jo pUrvapakSI kahe to graMthakAra kahe che ke, tyAre avagrahanA pravezamAM, aprayatnanuM niSedhapaNuM hovAne kAraNe tenA AcaraNanuM niSiddharUpa aprayatnanA AcaraNanuM, aniSTahetupaNuM che. vaLI, ISTanI aprApti vidhinA anArAdhanathI ja che, e pramANe dizAsUcana che. In4rA * 'sArItanAradAreDapi' ahIM mara thI e kahevuM che ke, AzAtanAno parivAra na karo to to aniSTa thAya, paraMtu AzAtanAno parihAra hovA chatAM paNa anAbhogane kAraNe kema aniSTa che ? 1. gurudevAvagrahabhUmeH yatnatazcaiva bhavati paribhogaH / iSTaphalasAdhakaH sadA'niSTaphalasAdhaka itarathA / / For Personal & Private Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ naiSedhikI sAmAcArI | gAthA : 42 mULa gAthAmAM kahyuM ke, daDha yatna ane upayogathI deva-gurunA avagrahanA pravezamAM ISTa che, ItarathA aniSTa che. tethI e prApta thAya ke deva-gurunA avagrahanA pravezakALe AzAtanAnA parihAra mATe daDha yatna hoya, chatAM avagrahamAM praveza karyA pachI paNa anAbhoga nimittaka bhagavadbhaktiAdimAM ayatnano parihAra na karavAmAM Ave to aniSTa prApta thAya. te aniSTa kema che ? e prakAranI zaMkAne sAme rAkhIne 'atha' thI kahe che. 236 bhAvArtha: 'nisIhi' prayoga karyA pachI tyAM=avagrahanA pravezamAM, AzAtanAno parihAra karAye chate paNa bhagavadbhaktiAdimAM anAbhogane kAraNe kevI rIte aniSTa thAya ? praznakArano Azaya e che ke, AzAtanA karavAthI aniSTanI prApti thAya, paraMtu bhagavadbhaktiAdimAM anAbhogane kAraNe bhale te prakArano lAbha na thaI zake, paraMtu aniSTanI prApti to na thavI joIe. jyAre mULa gAthAmAM kahyuM che ke, bhagavadbhaktimAM anAbhoga hoya to paNa aniSTa thAya. tethI kahe che - na tyAre='nisIhi' prayoga karI avagrahamAM praveza karo tyAre, bhagavadbhaktiAdimAM aprayatnanuM niSiddhapaNuM che. tethI niSiddha evA aprayatnanA AcaraNathI aniSTanI prApti thAya che, ane vaLI ISTanI aprApti vidhinI anArAdhanAthI ja thAya che. tAtparya e che ke, avagrahamAM praveza karyA pachI bhagavadbhaktiAdimAM ayatna karavAno niSedha che; kema ke, 'nisIhi' prayogathI e prakAranI pratijJA karAyelI che. Ama chatAM anAbhogane kAraNe bhagavadbhaktiAdimAM je upayoga na rahyo, tethI karmabaMdharUpa aniSTanI prApti thAya che. vaLI 'nisIhi' prayoga karIne avagrahamAM praveza karyA pachI AzAtanAnA parihAra mATeno yatna hovA chatAM paNa, anAbhogathI koI AzAtanA thatI hoya to ane vidhinI ArAdhanAmAM paNa pramAdane kAraNe truTi hoya, to kaMIka vidhimAM yatna hoya topaNa zuddha kriyAthI thAya tevA nirjarArUpa ISTaphaLanI prApti na thAya. Ama chatAM abhyAsadazAmAM anAdi abhyasta pramAdane kAraNe skhalanA thatI hoya to, naiSadhikI sAmAcA2I truTivALI bane, paNa tethI je doSa che te niranubaMdha che; ane zuddha sAmAcArInuM jevuM phaLa che tevuM ISTaphaLa maLatuM nathI, topaNa je aMzamAM samyak yatna che te aMzathI nirjarArUpa phaLa maLe che. ane jeo 'nisIhi'no prayoga karyA pachI AzAtanAnA parihAra mATe yatna na karatA hoya, ane kadAca AzAtanAnA parihAra mATe yatna karatA hoya topaNa bhagavadbhaktiAdimAM upayoga pravartAvavAmAM yatna na karatA hoya, ke pradhAnarUpe pramAda sevatA hoya, to te doSa paNa sAnubaMdha bane ane viziSTa aniSTanuM paNa kAraNa bane, ane te naiSadhikI sAmAcA2Ijanya nirjarArUpa phaLanI prApti leza paNa na thAya. II42aa For Personal & Private Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ niSelikI sAmAcArI / gAthA 43 237 avataraNikA: atra prayatnaparibhogyatAmeva samarthayitumAha - avataraNiyArtha: ahIM=avagrahamAM, prayatnathI paribhogyatAne ja samarthana karavA mATe kahe che - bhAvArtha - avagrahamAM praveza prayatnathI paribhogya che arthAt avagrahamAM praveza karyA pachI tyAM atyaMta upayogapUrvaka deva-gurunI bhakti thAya te rIte prayatna karavAno che. tenuM ja samarthana karavA mATe kahe che - gAthA : etto ceiyasiharAidaMsaNe cciya gayAiosaraNaM / saDDhANa vi sAhUNaM kimaMga puNa ettha vattavvaM / / 43 / / chAyA : itazcaityazikharAdidarzana eva gajAdyapasaraNam / zrAddhAnAmapi sAdhUnAM kimaMga punaratra vaktavyam / / 43 / / anvayArtha: tto=AthI karIne= prayatnapUrvakanA paribhogathI ja devanI avagrahabhUmimAM praveza ISTa sAdhana che AthI karIne, sidaraphiraMsaLatriya-caityazikharAdinA darzanamAM ja saddha vi=cetyAdimAM praveza karavAnI IcchAvALA evA zrAvakone paNa sAphalosara=gajAdi apasaraNa=gajAdi avataraNa saMbhaLAya che. tya=ahIMyAM AzAtanAtA ane vidhibhaMganA parivAranA viSayamAM safi=sAdhune punaHvaLI vimA vattavRM kahevuM? 43 gAthArtha : prayatnapUrvakanA paribhogathI ja devanI avagrahabhUmimAM praveza ISTa sAdhana che. AthI karIne, caityazikharAdinA darzanamAM ja zrAvakone paNa gajAdi avataraNa (saMbhaLAya che). AzAtanAnA ane vidhibhaMganAM parihAranA viSayamAM sAdhune vaLI zuM kahevuM ? ll4all * mULa gAthAmAM sadbhAva' zabdamAM 'vi thI sAdhunuM grahaNa karavuM. * "vatyA prAmanAM (zraddhAnA nalinapasaraVi) zrayate" e adhyAhAra hoI A rIte artha karela che. TIkA : etto tti| ito - yataH prayatnaparibhogAdevAvagrahabhUpraveza iSTasAdhanam, (tataH) caityazikharAdidarzana For Personal & Private Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 naiSadhithI sAmAcArI / gAthA : 43 eva, AdizabdAtkalazadhvajAdigrahaNaM tathA samavasaraNamahendradhvajacAmaratoraNAdiparigrahaH, gajAderapasaraNaM-avataraNam, AdizabdAdazvasibikAdiparigrahaH, zrAddhAnAmapi-yogarUDhyA zraddhAzAlinAmapi zrAvakANAm, etenaitadvidhiviparyayakAriNo'zraddhAkalaGkitatvamupalakSaNAtpramAdaM cAha, 'caityAdau praveSTukAmAnAM zrUyate' iti shessH| yadyevaM tathA'yogolakalpAnAM zrAvakANAmapyAzAtanAbhaGgabhIrUNAmatra viSaya iyAn prayatnaH, kimaGga punaH sAdhUnAMsarvadaiva dRDhaprayatnazAlinAmatra viSaye vaktavyam ? AzAtanAbhaGgabhIrutA'bhAvavijRmbhitamevAtra prayatnavaiklavyamiti bhaavH| tadidamabhipretyAha haribhadrasUriH - 'etto osaraNAdisu daMsaNamette gayAiosaraNaM / subbai ceiyasiharAiesu sussAvayANaM pi / / (paMcA0 12/ 24) rUti karU II TIkArtha: patto utta' I e gAthAnuM pratika che. je kAraNathI prayatnapUrvakanA paribhogathI ja devanI avagrahabhUmimAM praveza ISTa sAdhana che, tethI zrAvakone paNa yogarUDhithI zraddhAzALI paNa zrAvakone, caityazikharadinA darzanamAM jagajAdithI apasaraNa saMbhaLAya che. ahIM 'catyazikharAdi' zabdamAM rahelA Adi zabdane prathama zikhara zabda sAthe joDI artha karatAM Adi zabdathI kalaza, dhvaja AdinuM grahaNa karavuM, ane "caityazikhara e AkhA zabda sAthe Adi zabdane joDI artha karatAM Adi zabdathI samavasaraNa, IndradhvajA, cAmara, toraNAdinuM grahaNa karavuM, ane gajAdimAM Adi padathI azva ane zibikAnuM grahaNa karavuM. taina=AnAthI="zrAddhAnAm' no artha karatAM kahyuM ke, yogarUDhithI zraddhAzALI evA paNa zrAvakone, enAthI, A vidhinA viparyaya karanArAomAM jinamaMdiranAM zikharadinAM darzana samaye gajAdi apasaraNarUpa vidhino viparyaya karanArAomAM, azraddhAkalaMkitapaNuM kahe che ane upalakSaNathI pramAdane kahe che. mULa gAthAmAM, "zrAddhAnAM' nA vizeSaNarUpe "caitya praveNumAna" e vizeSaNa adhyAhAra che ane "e pada paNa adhyAhAra che. jo A rIte te prakAranA tapAvelA loDhAnA goLA tulya ane AzAtanAnA ane vidhibhaMganA bhIru evA zrAvakone paNa A viSayamAM AzAtanAnA ane vidhibhaMganA parihAranA viSayamAM, ATalo prayatna che, vaLI sarvadA ja daDha prayatnazALI evA sAdhuone, A viSayamAM=AzAtanAnA ane vidhibhaMganA parihAranA viSayamAM, zuM kahevuM ? arthAt sAdhuone to zrAvako karatAM AzAtanAnA ane vidhibhaMganA parihAra mATe avazya vizeSa yatna karavAno hoya che, ane jeo 'lisIhi' prayoga karIne jinamaMdiramAM praveza karyA pachI anAbhoga nimittaka ayatvanA parihAramAM yatna karatA nathI, teomAM AzAtanAnA ane vidhibhaMganI bhIrutAnA abhAvathI vijaibhita ja ahIM-AzAtanA parihAramAM, prayatnanI vikalatA che, e prakArano bhAva che. 1. ito'vasaraNAdiSu darzanamAtre gajAdyapasaraNam / zrUyate caityazikharAdikeSu suzrAvakANAmapi / / For Personal & Private Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ naiSedhikI sAmAcArI | gAthA : 43 239 te=pUrvamAM varNana karyuM te, A=graMthakAranI buddhimAM upasthita, abhiprAyane sAme rAkhIne haribhadrasUri mahArAja paMcAzaka-12 gAthA-24mAM kahe che - "AthI karIne=je kAraNathI prayatnaparibhogathI ja devanI avagrahabhUmimAM praveza ISTa sAdhana che AthI karIne, samavasaraNa Adi viSayaka tathA caityazikharAdi viSayaka darzanamAtramAM suzrAvakone paNa gajAdithI avataraNa saMbhaLAya che." 'kRti' uddharaNanI samAptimAM che. / / 43 / / * 'zrAddhAnApi'=yogarUDhithI zraddhAzALI paNa zrAvakone, ahIM 'pi' thI e kahevuM che ke, pAMcamA guNasthAnakavALA zrAvakone to dhvajAdidarzanasamaye gajAdithI apasaraNa che=UtaravAnuM che. paraMtu yogarUDhithI 'zrAddha' zabdano artha karIe to aviratisamyagdaSTi zrAvako prApta thAya che, teone paNa dhvajAdidarzanasamaye gajAdithI UtaravAnuM che. * 'caityAvo praveSkuLAmAnAM' ahIM AdithI samavasaraNa AdinuM grahaNa karavuM. * 'zrAvALApi' ahIM 'pi' thI sAdhunuM grahaNa karavuM. * 'sutrAvALAmavi' uddharaNanA A zabdamAM 'pi' thI e kahevuM che ke, zrAvakoe paNa avagrahapravezamAM yatna karavAno che, to sAdhuoe to sutarAM (avazya) yatna karavo joIe. * uddharaNamAM suzrAvaka grahaNa karavAthI, je suzrAvaka nathI tene uktavidhinA anyathA saMbhavanuM upadarzana che. bhAvArtha: prayatnathI ja devanA avagrahanI bhUmino paribhoga nirjarAnuM sAdhana che. AthI caityAdimAM praveza ka2vAnI IcchAvALA zrAvako paNa jyAre caityazikharAdi jue che, tyAre bhagavAnanI AzAtanAnA parihAra mATe ane vidhinA pAlana mATe gajAdithI UtarI jAya che. Azaya e che ke, caityanA zikharanuM darzana thAya te sAkSAt devanI avagrahanI bhUmimAM praveza nathI, topaNa caityanI najIkanI bhUmimAM jAya che tyAre paNa caitya pratyenI bhaktinA atizaya arthe ane caityanI AzAtanAnA parihAra arthe zrAvako gajAdithI UtarIne caityAlayamAM jAya che. e vastu batAve che ke caityanI Asatra bhUmimAM paNa jyAre bhagavAnanI bhakti arthe ATalo viveka apekSita che, to 'nisIhi' prayoga karyA pachI caityAlayamAM jyAre praveza thAya che, tyAre devanI avagrahabhUmino paribhoga karatI vakhate to bhagavAnanI AzAtanAnA parihAra mATe dRDha yatna avazya karavo joIe. eTaluM ja nahIM paNa bhagavAnanI bhaktimAM tanmaya thavAmAM je anAbhoga nimittaka ayatna che, tenA parihAra mATe paNa dRDha yatna karavo joIe, ane je zrAvako A prakAranI vidhimAM yatna karatA nathI, teomAM azraddhA nAmano doSa che. ahIM prazna thAya ke, ghaNI vakhata zraddhAsaMpanna zrAvaka paNa potAne ucita kRtyanuM smaraNa karavAmAM pramAda kare to jinamaMdira pAse jatAM avataraNa na paNa kare, to eTalAmAtrathI tenAmAM azraddhA che ema kema kahI zakAya ? tethI kahyuM ke upalakSaNathI pramAdavALA zrAvakonuM paNa grahaNa che. Azaya e che ke, keTalAka zrAvakomAM zrAvakanA AcAra hovA chatAM bhagavAna pratye tevI bhakti nathI, For Personal & Private Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 naiSadhithI sAmAcArI/ gAthA : 44 tethI teo to azraddhALu che ane mAtra zrAvakAcAra pALanArA che, tethI bhagavAnanAM darzana karavA mATe AvatA hovA chatAM te prakAranA jinamaMdira pratyenA ahobhAvanA abhAvane kAraNe jinamaMdira sudhI gajAdi para besIne Ave che, paraMtu zikharAdinAM darzanathI gajAdithI UtarIne AvatA nathI; jyAre keTalAka zrAvakomAM bhagavAna pratyenI bhaktino atizaya che, AthI teo zraddhALu che, topaNa ucita kRtyanuM smaraNa karavAmAM pramAdI che, tethI pramAdane kAraNe caityazikharAdinAM darzana thatAM gajAdithI UtarIne jinamaMdiramAM praveza karatA nathI, paraMtu caityasthAna sudhI gajAdi upara besIne Ave che. A rIte caityadarzana karavA mATe AvatA zrAvako caityanA zikharAdinA darzanamAM paNa bhaktinI abhivyakti arthe gajAdithI avataraNa kare che, to sarvadA daDha yatna karanAra evA sAdhuo to 'nisIhi' prayoga karIne jinamaMdiramAM praveza kare tyAre AzAtanAnA parivAra mATe avazya daDha yatna kare. eTaluM ja nahi paNa jinamaMdiramAM anAbhoga nimittaka bhagavad bhaktimAM koI ayatna na thaI jAya tenA parivAra mATe paNa avazya yatna kare che, ane AthI susAdhuo dravyastavanA AlaMbana vinA paNa bhAvastava karIne A saMsArasAgarathI tare che. je sAdhuo jinamaMdiramAM 'nisIhi' karIne bhagavAnanI AzAtanAnA ane vidhibhaMganA parivAra mATe daDha yatna karatA nathI, teomAM bhagavAnanI AzAtanAnA ane vidhibhaMganI bhIrutAno abhAva che, ane AthI AvA sAdhuo prAyaH karIne bhAvastava karI zakatA nathI. mAtra jema maMda zraddhALu zrAvako bhagavAnanuM dravyastava kare che, tema caityavaMdananI kriyA mAtra kare che, paraMtu bhagavAnanA guNomAM tanmaya thaIne bhagavAnanI bhakti dvArA nirlepatA pragaTa karI zakatA nathI. 43. avataraNikA: nanu jinagRhapravezAdau jinavandanAdau bADhaM pravRttyAM bhavatu yatnotkarSo naiSedhikyAH, yatra tu tAM prayujya zayyAdAveva dhyAnena stheyaM tatra nAsau ? ityAzaGkAM nirasitumAha - avataraNikArya : jinagRhamAM praveza hote chate jitavaMdanAdi viSayaka pravRttimAM vaidhikIthI atyaMta yatnano utkarSa thAo; jyAM vaLI teno dhikIno, prayoga karIne zayyAdimAM vasati AdimAM ja dhyAnathI sthaya che=dhyAnathI rahevAnuM che, tyAM=dhyAtathI rahevA yogya evI kriyAmAM, A nathI=nisIhi prayogathI yatnano utkarSa nathI. e prakAranI AzaMkAnuM nirasana karavA mATe kahe che - * 'ninA gRhapraveza mAM 'thiI guruavagrahapraveza grahaNa karavo. * 'binavaMdranA' mAM 'vi" thI guruvaMdana grahaNa karavAnuM che. noMdha:-avataraNikAmAM 'ninaJRpraveza" mAM saptamI vibhakti sati saptamI arthaka che tathA nivavaMdranA mAM viSayArthe saptamI che. For Personal & Private Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ naiSedhikI sAmAcArI / gAthA : 44 bhAvArtha : sAdhue jinagRhAdimAM pravezAdi karIne jinavaMdanAdimAM atyaMta yatna karavAno che ane te atyaMta yatna 'nisIhi' prayogathI thAya che; kema ke 'nisIhi' zabda niSedhano vAcaka che, tethI jinagRhamAM bhagavAnanI bhaktiviSayaka koI ayatna na thaI jAya tenA parihAra mATe 'nisIhi' prayoga bolAya che, jethI 'nisIhi'nA prayogathI bhagavAnanI bhaktimAM atyaMta yatnano utkarSa thaI zake; paraMtu upAzrayamAM dhyAna karavAnuM hoya che tyAre 'nisIhi' prayoga karIne dhyAnamAM rahevAthI koI yatnano utkarSa thato nathI. mATe vasatimAM rahIne dhyAna karavA mATe 'nisIhi' prayoga karIne besavAno je zAstrIya vyavahAra che, te ucita jaNAto nathI. A prakAranI AzaMkAno nirAsa karavA mATe kahe che gAthA: - jhANeNaM ThANeNa viNisIhiyAe paro havai jatto / aNisiddhassa NisIhiya vAyamittaM ti vayaNAo / / 44 / / 241 chAyA : dhyAnena sthAnenApi naiSedhikyAH paro bhavati yatnaH / aniSiddhasya naiSedhikI vAGmAtramiti vacanAt / / 44 / / anvayArtha: jJAoLa=dhyAnarUpe meLa vi=sthAna karavAthI paNa sidiyA!=naiSadhikIthI='nisIhi' prayogathI paro khatto=prakRSTa yatna =thAya che; kema ke iisaddhastra=aniSiddhanI sidiya naiSadhikI vAmitte ti vayaLo=vANImAtra che, e prakAre vacana che. / / 44 gAthArthaH dhyAnarUpe sthAna karavAthI paNa naiSadhikIthI='nisIhi' prayogathI prakRSTa yatna thAya che; kema ke aniSiddhanI naiSadhikI vANImAtra che, e prakAre vacana che. / / 44 / / TIkA H jhANeNaM ti / dhyAnena-ekAgratAlakSaNena sthAnena avazyakarttavyAya gamanAbhAvenApi, naiSedhikyA: paraH = prakRSTo, yatno bhavati, na hi tadAnIM manoyogasyAtizayazAliyatnaM vinA dhyAnasaMbhavaH / kuta etatsiddham ? ityata Aha-aniSiddhasya= aniruddhA'sadvyApArasya, naiSedhikI vAGmAtramitivacanAt / TIkArya : 'jJALeLa ti' / e gAthAnuM pratika che. ekAgratAlakSaNadhyAnarUpe avazya kartavya mATe gamananA abhAvarUpa sthAnathI paNa, sthira thavAmAM For Personal & Private Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 naSerikI sAmAcArI, gAthA : 44 vaiSadhitIthI para:=prakRSTa, yatna thAya che; je kAraNathI tyAre dhyAna karavAnA kALamAM, manoyoganA atizayazALI prayatna vinA dhyAnano saMbhava nathI. zenAthI A vaiSadhitIthI sthira thavAmAM prakRSTa yatna thAya che e, siddha che? ethI karIne kahe che - aniSiddhanI aniruddha asavyApAravALAnI, vaiSelikI vANImAtra chenirarthaka vANI che, e prakAranuM vacana hovAthI (vaiSadhikIthI prakRSTa prayatna thAya che te siddha che). * "manAmAvenApa' mAM "pa" thI jinagRhapravezAdino samuccaya karavAno che. bhAvArtha: pUrvapakSIe zaMkA karelI ke jinagRhAdimAM praveza karIne jinavaMdanAdi kriyAmAM 'nisIhi' prayogathI bhagavAnanI bhaktimAM daDha prayatna thAya che, kema ke 'nisAhi' zabdanA smaraNane kAraNe ja pApavyApArano niSedha thAya che ane bhagavadbhaktimAM thatA pramAdano niSedha thAya che; paraMtu upAzrayamAM dhyAnathI rahevAnuM che tyAre 'nisIhi' prayogathI koI yatnano utkarSa thato nathI. tenA samAdhAnarUpe graMthakAra kahe che ke, dhyAnarUpe vasatimAM rahevAnI pravRttimAM paNa naiSadhitIthI prakRSTa yatna thAya che, kAraNa ke manoyoganA atizaya yatna vinA dhyAna thaI zake nahi. tethI sAdhu vasatimAM jyAre dhyAna karavA bese tyAre upayogapUrvaka "nisIhi' prayogathI dhyAnamAM yatnAtizarya thAya chekema ke zAstrakAro kahe che ke, "nisAhi" prayoga karIne je sAdhu niruddha banato nathI, teno 'nisIhi'no prayoga vANImAtra che. tethI je sAdhune A zAstravacananuM smaraNa che, te sAdhu jema "nisIhi' prayogamAM yatna kare che, tema 'nisIhi' prayoga karyA pachI AtmAne niruddha karavA paNa yatna kare che. tethI upayogapUrvaka nisIhi' bolanAra sAdhu avazya niruddha thavA paNa yatna kare ane niruddha thayelo AtmA dhyAnamAM sudaDha manoyogane pravartAvI zake che. vaLI 'nisIhi' prayogapUrvaka dhyAnamAM yatna karavAthI dhyAnano saMbhava che ane "nisahi" prayoga vinA dhyAnamAM yatna karavAthI te rIte AtmA niruddha na bane to dhyAna thAya nahIM, mATe dhyAnamAM dRDha yatna ullasita karavA nirIhi'no prayoga ucita che. utthAna : pUrvamAM kahyuM ke, dhyAnamAM rahevA mATe manoyogano atizaya prayatna 'nisahi" prayogathI thAya che, mATe vasatimAM dhyAnArthe paNa nizIhi prayoga ucita che. teno bhAva spaSTa kare che - TIkA - __ayaM bhAvaH-sAdhoH saMyamayoge dRDhaprayatnaM vinA kSaNamapi sthAtumananujJAnAt tethA tiSThataH zuddhaiva na naiSedhikI, dRDhaprayatnenAvasthAne punariSTameva, sahakArisaMpannayA tayAphalajanane vilambA'bhAvAt / ata evaitatpAlanAya svAdhyAyAdyazaktAnAM 'AyAvayaMtigimhesu' ityAdyudyamo bhaNitaH / vyaktaM caitadyatidinacaryAyAm / / 44 / / TIkArya : A bhAva che=A tAtparya che: sAdhune saMyamayogamAM daDha prayatna vitA kSaNa paNa rahevA mATe For Personal & Private Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 naiSelikI sAmAcArI / gAthA : 44 anujJAta nahi hovAthI=bhagavAnanI AjJA nahi hovAthI, te rIte rahenAranI=saMyamayogamAM daDha yatna vinA rahenAranI, vaiSadhithI zuddha ja nathI vasatimAM lisIhi' prayoga karIne daDha yatna vagara vasatimAM rahetA hoya tenI visIhi' zuddha ja nathI. vaLI daDha prayatnathI vasativiSayaka avasthAmAM athavA dhyAnaviSayaka avasthAmAM lisIhi' e prakArano vacanaprayoga ISTa ja che; kemake "lisIhi' vacanaprayogarUpa sahakArIthI saMpanna evI aidhikI sAmAcArI vaDe phalajananamAM nirjarArUpa phaLa jatanamAM, vilaMbatano abhAva che. AthI karIne rUDhaprayatnathI avasthAmAM lisIhi' vacanaprayoga ISTa che AthI karIne ja, AtA pAlana mATe daDhayatnathI avasthAnanA pAlana mATe, svAdhyAyAdimAM asamarthane "grISmaRtumAM saMyamIo AtApanA le che" ItyAdine kahenAra sUtramAM udyama kahevAyo che. A= svAdhyAyAdimAM asamarthane daDhayatvathI avasthAnanA pAlana mATe grISmaRtumAM AtApatAmAM udyamanuM kathana, yatidinacaryAmAM graMthakAra vaDe spaSTa karAyuM che. I44nA * 'kSAmapi' mAM 'vi' thI e kahevuM che ke, lAMbo samaya to pramAda na karAya, paraMtu kSaNa paNa pramAda na karAya. * 'tyAdhumo' ItyAdithI ahIM sUtranA avazeSa bhAgano saMgraha karavo. bhAvArtha : sAdhune saMyamayoganI vRddhi kare evA mana, vacana ane kAyAnA viSayamAM daDha yatna vagara eka kSaNabhara paNa rahevAnI bhagavAnanI AjJA nathI. AthI sAdhu vasatimAM nisAhi" prayoga karIne praveza kare che, jethI te nisIhi' prayoganA baLathI vasatimAM rahIne saMyamayogamAM sAdhuno dRDha prayatna cAlu rahe che. tyAra bAda koIka kAraNa upasthita thatAM vasatinI bahAra javAnuM thAya tyAre paNa sAdhu avazya kartavyanI "AvassiyAe' e prayoga dvArA pratijJA karIne vidhipUrvaka te avazya kartavyanI samApti kare che, ane pharI jyAre vasatimAM praveze tyAre saMyamayogamAM daDhatara prayatna jIvaMta rahe tadarthe 'nisAhi" prayoga kare che. je sAdhu saMyamayogane anukULa mana, vacana ane kAyAnA yogamAM daDha yatna karatA nathI, teonI nirIti zuddha ja nathI, paraMtu vacanamAtranA prayogarUpa che, ane je sAdhu daDha prayatnathI vasatimAM avasthAne kare che, teno "nisahi' vacanaprayoga ISTa evI nirjarAno sAdhaka hovAthI ISTa ja che; kema ke daDhayatnarUpa sahakArathI saMpanna evI te naiSadhithI sAmAcArInuM pAlana hovAne kAraNe nirjarArUpa phalajananamAM vilaMbana thatuM nathI. tethI vasatimAM 'nisIhi' prayoga karIne rahelA evA sAdhune paNa dhyAnamAM dRDha yatnano atizaya karavA arthe ke svAdhyAyamAM daDha yatnano atizaya karavA arthe 'nisIhi'no prayoga karIne te kriyAno prAraMbha karavo joIe. paraMtu je sAdhuo svAdhyAyAdi karIne saMyamanA pariNAmamAM daDha yatna karI zake tevA nathI, teone paNa saMyamayogamAM dRDha yatna karavA mATe grISmaRtumAM AtApanA levAno udyama karavAnuM zAstramAM kahela che. dazavaikAlika sUtranA zAstrapAThano artha A pramANe che : 1. zrIdazavaikA0 3-12 AtApayanti grISmeSu / asya zeSaH bhAgaH - hemaMtesu avAuDA, vAsAsu paDilINA saMjayA susamAhiyA / / For Personal & Private Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ naiSedhikI sAmAcArI / gAthA : 45 "susamAdhivALA saMyamIo grISmaRtumAM AtApanA le che, hemaMtaRtumAM khullA rahe che ane varSARtumAM saMlIna gAtravALA thaIne rahe che." 244 A dazavaikAlika sUtranA pAThano Azaya paNa e ja che ke, sAdhune vasatimAM 'nisIhi' prayoga karyA pachI kSaNabhara paNa pramAda karavAno nathI, ane svAdhyAyAdimAM jeo yatna karI zake tevA nathI ane jo vasatimAM svasthatAthI bese to temano saMyamayogamAM dRDha prayatna pravarte nahi, paraMtu zarIranI sukhAsikAmAM pravarte, mATe tevA sAdhuo zarIranI anukULatA pratye nirapekSabhAva pragaTa karavA arthe, pramAdanA nivAraNa arthe grISma Adi RtumAM AtApanAdi le, jethI saMyamayogamAM dRDha yatna pravarte.II44|| avataraNikA : nanvidaM bhAvanaiSedhikyAH phalam, 'naiSedhikI' iti zabdarUpapratijJAyAH punaH kimAyAtam ? ityata aahavataraNikArya : 'nanu' thI pUrvapakSI zaMkA kare che ke, bhAvanaiSadhikInuM A phaLa che=pUrvamAM kahyuM e nirjarArUpa phaLa che. 'nisIhi' e prakAranI zabdarUpa pratijJAthI vaLI zuM prApta thayuM ? ethI karIne kahe che - bhAvArtha: pUrvapakSI zaMkA karatAM kahe che ke, pUrva gAthAmAM tame sthApana karyuM ke, daDha prayatnathI vasatinA avasthAnamAM ISTarUpa phaLa thAya che. e kathanathI e prApta thayuM ke, sAdhu 'nisIhi' prayoga pachI dRDha prayatna kare to ja nirjarArUpa phaLane prApta kare che, paNa 'nisIhi prayoga mAtra kare eTalAthI ja phaLa maLatuM nathI. enAthI arthathI e prApta thayuM ke, jyAre sAdhu bhAvanaiSadhikImAM varte=guptine anukULa vIrya ullasita kare tevo 'nisIhi' prayoganA upayogamAM varte, tyAre tenAthI nirjarArUpa phaLa prApta thAya che, paraMtu dhyAna karatI vakhate ke vasatimAM praveza karatI vakhate, 'nisIhi' zabdaprayogarUpa pratijJA kare che, tenAthI koI phaLa dekhAtuM nathI, mATe nirjarAnA arthIe bhAvanaiSadhikImAM yatna karavo jarU2I che, paraMtu 'nisIhi' e prakAranA zabdaprayogamAtrathI kaMI phaLa maLatuM nathI, mATe te vyartha che. A prakAranI zaMkAnA samAdhAna mATe graMthakAra kahe che - gAthA: ho paiNNAbhaMge bhIru abhAvA ao daDho jatto / tappuvviyA ya kiriA phalA ya tabbhAva vuDDhakarI / / 45 / / chAyA : bhavati pratijJAbhaGge bhIrukabhAvAdato dRDho yatnaH / tatpUrvikA ca kriyA phalA ca tadbhAvavRddhikarI / / 45 / / / / sidiyA sammattA|| naiSedhikI sAmAcArI samApta thaI. For Personal & Private Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 245 naiSelikI sAmAcArI / gAthA: 45 anvayArtha: lo=AthI="lisIhi' e prakAranA vacanaprayogathI paUT mokapratijJAbhaMgamAM bhImAvA= bhIrukabhAva hovAne kAraNe vRDho daDha nattoyatva=udyama doDuM thAya che taputriyA ca zirisA=ane tapUrvikA kriyA=daDha thatapUrvaka karAyelI kriyA mAvadivArI pattA ca=sadbhAvane vRddhi karanArA phaLavALI che. 45 gAthArtha : AthI 'nisIhi' e prakAranA vacanaprayogathI, pratijJAbhaMgamAM bhIkabhAva hovAne kAraNe daDha udhama thAya che, ane tapUrvikA kriyA daDha yatnapUrvaka karAyelI kriyA, tabhAvane vRddhi karanArA phaLavALI che. ll45ll TIkA - hoi tti / bhavati pratijJAbhaGge bhIrukabhAvAt bhayazIlasvAbhAvyAt, ato='naiSedhikI' zabdAt, dRDha:=atizayazAlI, yatnaH-udyamaH / 'naSedhikI' iti prayogo hi pratijJA, tasyAM ca satyAM niyamAdullasati 'etadbhaGgo'niSTasAdhanam' iti bhIrutA'dhyavasAya: / sa ca pratikUlapravRttipratipanthI sannanukUlapravRttAvatyantamutsAhamAdhatte / tatazcopapattimAMstato dRDho yatnaH / 'tatpUrvikA'-dRDhayatnapUrvikA, ca kriyA yena kSAyopazamikabhAvena sA kriyA kriyate tadbhAvasya vRddhikarI bhavati / evaM coktapratijJAyA: pAramparyeNa kSAyopazamikabhAvavRddhihetutvamityuktam, tavRddhizcA''kSAyikabhAvaphalikA / sa ca bhAvaH paramapadanidAnamityanuktamapi draSTavyam / 'AvazyakI'ti pratijJAphalamapyanayaiva dizA bhAvanIyamiti dig / / 45 / / TIkArtha: doDra tti' e gAthAnuM pratika che. pratijJAtA bhaMgamAM bhIkabhAvanA kAraNe=bhayazIla svabhAvapaNuM hovAnA kAraNe, AnAthI vaiSadhikI' zabdathI, daDha atizayazALI, yatna=udyama, thAya che; je kAraNathI vaidhikI' e pramANe prayoga te pratijJA che, ane te hote chate pratijJA hote chate, niyamathI "Ato bhaMga=pratijJAno bhaMga, aniSTanuM sAdhana che" - e pramANe bhIrutAno adhyavasAya ullasita thAya che, ane te bhIrutAno adhyavasAya, pratikULa pravRttino pratipaMthI chato anukULa pravRttimAM atyaMta utsAhane AdhAta kare che. tata: te kAraNathI tenAthI="lisIhi' prayogathI, daDha yatna upapattimAna che=daDha yatna utpanna thAya che, ane tapUrvikA kriyAdaDha prayatnapUrvakanI karAtI kriyA, tad bhAvavRddhi karanArI che je bhAvamAM daDha yatna karelo te bhAvanI vRddhi karanArI che; je kAraNathI kSayopazamabhAvathI te kriyA karAya che. ane A rIte uparamAM batAvyuM e rIte, ukta pratijJAnuM kahevAyelI lisIhi' rUpe pratijJAtuM, paraMparAthI kSAyopathamikabhAvanI vRddhinuM hetupaNuM che, e pramANe kahevAyuM che ane tenI kSAyopathamikabhAvanI vRddhi A kSAvikabhAvalikA che kSAvikabhAvaparyata For Personal & Private Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 naiSedhikI sAmAcArI | gAthA : 45 phaLavALI che, ane te bhAva=kSAyikabhAva paramapadanuM kAraNa che, e prastuta sAmAcArInA kathanamAM anukta hovA chatAM paNa jANavuM. 'AvazyakI' e prakAranI pratijJAnuM phaLa paNa A ja dizAthI bhAvana karavuM, e prakAre dizAsUcana che. / / 45 / / * 'anuttamapi' mAM 'pi' thI e kahevuM che ke, kSayopazamabhAvathI karAtI kriyAthI te bhAvanI vRddhi thAya che e rUpa kaheluM kathana to che ja, paNa kSAyikabhAva 52mapadanuM kAraNa che, e rUpa nahIM kaheluM evuM paNa kathana jANavuM. bhAvArtha : avataraNikAmAM kahela zaMkAkArano Azaya e che ke, bhAvathI guptinA pariNAmavALo jIva thAya tyAre ja naiSadhikI sAmAcA2InuM nirjarArUpa phaLa prApta thAya che, to paNa 'nisIhi' e prakAranA zabdaprayogathI zuM phaLa prApta thAya ? arthAt koI phaLa nathI. ethI kahe che -- 'nisIhi' e prakArano zabdaprayoga e pratijJA che ke, 'bhAvathI huM guptivALo thaIne prastuta kriyAno yatna karIza.' tethI je sAdhu upayogapUrvaka pratijJA kare che te sAdhune pratijJA karavAne kAraNe 'A pratijJAno bhaMga mArA aniSTanuM sAdhana che,' e prakAre bhIrutAno adhyavasAya ullasita thAya che. tethI pratijJAnA bhaMgamAM bhIrutAnA adhyavasAyane kAraNe 'nisIhi' prayoga karyA pachI sAdhu vasatimAM paNa dRDha udyamavALA bane che. tethI dRDha yatnapUrvaka karAyelI te kriyA dRDha yatnakALamAM vartatA bhAvanI vRddhine karanArI che; kema ke kSayopazamabhAvathI te kriyA thAya che. Azaya e che ke, nisIhi sAmAcArInA pAlananA adhyavasAyathI muni 'nisIhi' kahIne svAdhyAyAdi karavA mATe bese che, tyAre tene thAya che ke mAre have rAgAdinA pratipakSabhAvanuM bhAvana karavAnuM che, mATe temAM anAbhogathI paNa ayatna na thaI jAya e rIte prayatna karavAno che. vaLI svAdhyAyakALamAM mAre ucita vidhimAM ayatna na thaI jAya tevo yatna paNa karavAno che, jenA kAraNe zrutanI AzAtanA na thAya. A baMne yatna 'nisIhi' prayogathI thAya che. AthI zrutaadhyayanaviSayaka sarva ucita vidhimAM dRDha yatna thAya che ke jenAthI zrutanI AzAtanA na thAya ane zrutane samyak pariNamana pamADavA mATe anAbhogathI paNa koI ayatna na thAya tevo dRDha yatna thAya che, ane AvA dRDha yatnathI zrutanI bhaktino pariNAma ane zrutane samyak pariNamana pamADavAno yatna, zrutaadhyayanakALamAM varte che, jethI zrutaadhyayananI kriyAthI te bhAvonI vRddhi thAya che--zrutane samyak pariNamana pamADavA mATeno je bhAva hato, te uttarottara atizayita thayA kare che; ane te zrutaadhyayananI kriyAthI vRddhi pAmelo te bhAva kSAyikabhAvamAM ja paryavasAna pAme che. tethI A bhavamAM zrutaadhyayananI kriyA niSThA sudhI na prApta thAya topaNa tenA te saMskArothI janmajanmAMtaramAM paNa te bhAva avazya kSAyikabhAvamAM vizrAMta thanAro thaze. ahIM 'nisIhi' prayoga paraMparAe kSAyopamika bhAvanI vRddhinuM kAraNa A rIte che : kalyANano aMrthI sAdhu vasatimAM praveza karatI vakhate upayogapUrvaka 'nisIhi'no vacanaprayoga kare te For Personal & Private Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ naiSerikI sAmAcArI/ gAthA : 45 247 pratijJA che ane tenAthI "pratijJAno bhaMga aniSTanuM sAdhana che," e prakArano bhIrutAno adhyavasAya pragaTe che. te adhyavasAyathI pratijJAne pratikULa pravRttinuM nivartana thAya che ane pratijJAne anukULa pravRttimAM dRDha yatna thAya che ane tenAthI jIvamAM kSayopazamabhAva ullasita thAya che. tethI pratijJA paraMparAe kSayopazamabhAvanA ullAsa dvArA te bhAvanI vRddhi karanArI evI kriyAmAM vizrAMta thAya che. prastuta gAthAmAM daDha prayatnapUrvaka karAyelI kriyA te bhAvanI vRddhi karanArI che," ema kahela che, paNa A bhAva paramapadanuM kAraNa che ema kahela nathI. topaNa arthathI e samajavAnuM che ke, jIvamAM vartato kSAyopathamika bhAva uttarottara kSAyikabhAvane pAmIne paramapadanuM kAraNa bane che, jyAre kriyA to bhAvanI vRddhi karavA mATe nimittakAraNa mAtra che, paraMtu bAhya rIte kriyA sAkSAt paramapadamAM paryavasAna pAmatI nathI. 'AvazyalTIti' 'AvazyakI" e prakAranA vacanaprayogarUpa pratijJAnuM phaLa paNa A ja dizAthI bhAvana karavuM joIe ema kahyuM, teno Azaya e che ke, muni "AvazyakI' prayoga karIne ucita evI bhikSATanAdi kriyA karavA arthe vasatithI bahAra jAya che tyAre, "A "AvazyakI" e pratijJAvacana che ane te pratijJAbhaMgathI mane aniSTa thaze," evo bhIrutAno adhyavasAya tene jAgRta thAya che, ane tethI "huM avazya kArya mATe jAuM chuM,' evI pratijJAnA vacananA baLathI te muni nirjarA mATe kAraNa bane evA avazya kAryane mATe je prakArano yatna apekSita che, te prakAranA daDha yatnane "AvazyakI' prayoga karyA pachI niSThA sudhI pravartAve che. tethI AvazyakI kriyAkALa daramyAna kSayopazamabhAva vadhato hoya che ane tethI te kriyA kSayopazamabhAvanI vRddhi kare tevA pariNAmavALI bane che, tethI te kriyA nirjarArUpa phaLanuM kAraNa bane che. je sAdhuo 'AvazyakI" ane "naiSadhikI' prayoga karyA pachI pratijJAnA bhaMgamAM bhIrutAnA adhyavasAyane dhAraNa karatA nathI ane kriyAnI samAptimAtramAM yatna kare che, teonI te kriyA audayikabhAvavALI bane che, tethI karmabaMdhanuM kAraNa bane che. gAthAmAM manI pachI 'va' kAra arthamAM '' che. tenAthI e samuccaya karavAno che ke, daDha yatnapUrvaka karAyelI kriyA je tadbhAvanI vRddhine karanArI che, tenI tatkRddhi kSAyikabhAva sudhI phaLavALI che. tethI gAthAmAM kSAyikabhAva sudhI phaLavALI che teno samuccaya 'va' kArathI thAya che. I4pA To rUti cAvizAraviracite sAmAvArIkarane nathI samAptA (marthatA) II TI A prakAre=pAMcamI naiSelikI (nizIhi) sAmAcArI gAthA-41 thI 4pa sudhI varNana karI e prakAre, nyAyavizArada viracita sAmAcArI prakaraNamAM naiSadhithI sAmAcArI arthathI samApta thaI. piII naiSelikI sAmAcArI samApta - For Personal & Private Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 ApRcchA sAmAcArI / gAthA 46 ApRcchA sAmAcArI iyANiM ApucchaNA bhannai - have ApRcchA sAmAcArI kahevAya che - avataraNikA: idAnImavasaraprAptatayA''pRcchA nirUpyate; tatrAdAvA''pracchanAyA lakSaNamAha - avataraNiyArtha: have avasaraprAptapaNuM hovAthI=sUtramAM batAvelA krama pramANe ApRcchA sAmAcArInI prarUpaNAno avasara prApta hovAthI, ApRcchA sAmAcArI nirUpaNa karAya che. tyAM=ApRcchA sAmAcArInA nirUpaNamAM, AdimAM=prAraMbhamAM ApRcchA sAmAcArInA lakSaNane kahe che - gAthA : NiyahiyakajjapaiNNANiveaNaM pai guruM viNayapuvvaM / ApucchaNa tti NeyA seyaM tappuvvayaM kammaM / / 46 / / chAyA : nijahitakAryapratijJAnivedanaM prati guruM vinayapUrvam / ApRccheti jJeyA zreyastatpUrvakaM karma / / 46 / / anvayArtha puruM paDDa-guru (dharmAcArya) prati viyapuvaeNkavinayapUrvaka niyadiyaparUorLavev=tija hitakAryanI pratijJAnuM nivedana puchaVI tti=ApRcchA sAmAcArI che, e pramANe joyA=jANavuM. taputreyaM tapUrvaka ja=ApRcchApUrvaka ja maeN=kArya sevaM=zreya che yatinA hitane karanAruM che. gAthArtha : dharmAcArya prati vinayapUrvaka nija hitakAryanI pratijJAnuM nivedana ApRcchA sAmAcArI che, e pramANe jANavuM. ApRcchApUrvaka ja kArya zreya che. ll46ll * mULa gAthAmAM tapulvayaM pachI 'va' kAra adhyAhAra che. TIkA : Niya tti / guruM dharmAcArya, prati vinayapUrva-gurubhaktyabhimukhamanaHpariNAmapUrvaM, nijahitakAryapratijJAnivedana For Personal & Private Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 249 ApRcchA sAmAcArI / gAthA : 46 mApRccheti bhaNitA, iti: lakSaNakathanaparisamAptau / tena gurubhinnaM prati, taM pratyapi vinayaM vinA vA svahitakAryapratijJAnivedane, guruM prati vinayapUrvaM parahitasya svA'hitasya vA pratijJAnivedane, svahitakRtatvAdinivedane vA, uktanivedanavirahitakriyAmAtre vA nA''pRcchAvyavahAraH / tatpUrvakam uktalakSaNalakSitA''pracchanApUrvakaM, karma-kAryaM zreyA vakSyamANarItyA yatihitakaram / sarvaM vAkyaM sAvadhAraNamitinyAyAdApracchanApUrvameva karma zreyo nAnyathA, AjJAvirAdhanAditi bhAvaH / / 46 / / TIkArya : 'ziva tti' | e gAthAnuM pratika che. guru=dharmAcArya prati vinayapUrvakanagurubhaktine abhimukha mananA pariNAmapUrvaka, nija hitakAryanI pratijJAnuM nivedana ApRcchA sAmAcArI kahevAI che. mULa gAthAmAM ttiti te ApRcchA sAmAcArInA lakSaNanA kathananI parisamAptimAM che. tethI=ApRcchA sAmAcArInuM AvuM lakSaNa karyuM tethI, guruthI bhinna (vyakti) prati, athavA guru prati paNa vinaya vinA, svahitakAryanI pratijJAnA nivedanamAM athavA guru prati vinayapUrvaka parahitanI athavA svaahitanI pratijJAnA nivedanamAM, athavA svahita mATe karAyelA kAryanA kRtatva AdinA nivedanamAM athavA ukta nivedanavirahita=nija hitakAryanI pratijJArUpa ukta nivedanavirahita, kriyAmAtramAM ApRcchA sAmAcArIno vyavahAra nathI. tapUrvaka=kahevAyelA lakSaNathI lakSita ApRcchApUrvaka, karmakakArya, zreya che=vasthamANa rItathI yatine hitakara che. sarva vAkya sAvadhAraNa= avadhAraNa sahita, hoya e pramANe cAya hovAthI ApRcchApUrvaka ja kArya zreya che=thatine hitakArI che. anyathA ApRcchA vinA karavuM te, zreya nathI; kema ke ApRcchA vinA kArya karavAmAM AjJAnI virAdhanA che, e pramANe bhAva che. 46 * 'ditaRtatvAdri" mAM AdithI svahitanuM kArya huM karI rahyo chuM ke huM karIza e benuM grahaNa karavuM. bhAvArtha: dharmAcArya pratye vinayapUrvaka nija hitakAryanI pratijJAnuM nivedana te ApRcchA sAmAcArI che, ema kahyuM, teno artha e che ke, guru pratye bhaktine abhimukha mananA pariNAmapUrvaka= gurune mAruM hitakArya pUchI ane guru je rIte kaheze te rIte vidhipUrvaka huM tenuM samyaku pAlana karIza,' e prakAranI guru pratyenI bhaktine abhimukha evA mananA pariNAmapUrvaka, dharmAcAryane potAnA saMyamanI vRddhinuM kAraNa hoya tevI, nija hitakAryane karavA mATe potAne je pratijJA karavAnI che, te pratijJA karatAM pUrve gurune tenuM nivedana kare te ApRcchA sAmAcArI che. jema koI sAdhune koI saMyogavizeSathI ema jaNAya che ke "vastra dhovAnI kriyA mArA mATe saMyamavRddhinuM kAraNa che tethI mAre te kArya karavuM joIe, A prakArano pote karelo saMkalpa gurune nivedana kare, ane guru hA pADe pachI te karavAnI pratijJA kare, to te ApRcchA sAmAcArI bane. ane A rIte gurune pUchavAthI guru paNa te vastra dhovanAdi kArya tenA mATe nirjarAnuM kAraNa hoya to anujJA Ape, ane je vidhithI te For Personal & Private Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2pa0 ApRcchA sAmAcArI / gAthA: 46 vastradhovanAdi kriyA nirjarAnuM kAraNa thAya, te vidhithI karavAnuM kahe, jethI te sAdhu ApRcchA karIne te kArya te rIte karIne nirjarAno bhAgI bane. ApRcchA sAmAcArInuM A uparyukta lakSaNa karyuM, tenAthI nIcenAM sthAnomAM ApRcchA sAmAcArIno vyavahAra thaI zakaze nahi. tene batAve che - (1) koI sAdhu guruthI koI bhinna vyaktine pUchIne potAnA hitanuM kArya vidhipUrvaka kare to paNa A ApRcchA sAmAcArI che, tevo vyavahAra na thAya. (2) koI sAdhu guru pratye vinaya vinA svahitanA kAryanI pratijJAnuM nivedana karI te kArya kare topaNa te ApRcchA sAmAcArI nathI. Azaya e che ke, vastra dhovanAdi kArya saMyamanI vRddhinuM kAraNa potAne jaNAtuM hoya ane koI sAdhu gurune pUche ke, "vastra dhouM ?' Ama chatAM guru tene je vidhithI vastra dhovAnI anujJA Ape te vidhithI karavAne abhimukha tenA mananA pariNAma nathI, paraMtu svamati pramANe te kRtya karavAno manano pariNAma che, tevA sAdhunI gurune nivedananI kriyA ApRcchA sAmAcArI thaI zake nahi. (3) guru pratye vinayapUrvaka parahitanI pratijJAnuM nivedana kare to tyAM paNa ApRcchA sAmAcArIno vyavahAra na thAya. Azaya e che ke, koI sAdhune guru pratye atyaMta bhakti hoya ane guruvacanAnusAra dareka kRtya karavAno manaHpariNAma vartato hoya ane te sAdhu anya koI sAdhune kahe ke, "tame mArA hitanI pratijJAnuM nivedana gurune karo, ane jo guru te kArya karavAnI mane hA pADaze to huM te kArya karIza" - AvA samaye te anya sAdhu paNa te sAdhunA hitanI pratijJAnuM nivedana guru pratye vinayapUrvaka kare to paNa te nivedana karanAra anya sAdhunI te ApRcchA sAmAcArI bane nahi; kema ke nija hitakAryanI pratijJAnuM nivedana te ApRcchA sAmAcArI che, paraMtu parahita nivedanarUpa ApRcchA sAmAcArI nathI. (4) guru pratye vinayapUrvaka svaahitanI pratijJAnA nivedanamAM ApRcchA sAmAcArIno vyavahAra nathI Azaya e che ke, potAnI ratnatrayInI vRddhinuM prAmANika kAraNa na hoya evI bhikSA lAvavAnI kriyA ke vastrovananI kriyA karavAnI pratijJAnuM nivedana gurune kare te svaahitanI pratijJAnuM nivedana che. tethI koI sAdhu guru pratye vinayapUrvaka tevA kAryanI pratijJAnuM nivedana karIne gurue batAvelI vidhipUrvaka te kRtya kare to paNa te svahitanA nivedanarUpa na hovAthI te kRtyamAM ApRcchA sAmAcArIno vyavahAra karI zakAya nahi. (5) guru pratye vinayapUrvaka svahitakRtatvAdinA nivedanamAM ApRcchA sAmAcArIno vyavahAra nathI. Azaya e che ke, koI sAdhue gurune pUchIne potAnA hitane ucita kArya vidhipUrvaka pUrvamAM karI lIdheluM hoya, tyAra pachI guru pratye vinayapUrvaka svahitavALuM te kArya karAI gayuM che, ema nivedana kare, te ucita kRtyarUpa hovA chatAM ApRcchA sAmAcArIrUpa nathI. For Personal & Private Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 251 ApRcchA sAmAcArI/ gAthA : 47-48 () ukta nivedanavirahita=nija hitakAryanI pratijJAnA nivedanathI virahita, kriyAmAtramAM ApRcchA sAmAcArIno vyavahAra nathI. Azaya e che ke, koI sAdhu dharmAcAryane svahitakAryanI pratijJAnuM nivedana karyA vinA saMyamanI vRddhinI kAraNabhUta evI kriyA vidhipUrvaka kare to paNa temAM ApRcchA sAmAcArIno vyavahAra nathI. tapUrvaka pUrvamAM ApRcchA sAmAcArInuM lakSaNa karyuM te lakSaNathI lakSita ApRcchApUrvaka, karAyela kArya, AgaLamAM kahevAze te rIte sAdhune mATe hitakara che. ahIM mULa gAthAmAM 'tapUrvaka ja' evo sAvadhAraNa prayoga nathI, paraMtu badhAM vAkyo avadhAraNa sahita hoya che, e prakArano nyAya che. tethI prastutamAM paNa gurunI ApRcchApUrvaka karAtuM ja hitakArya zreyarUpa che, anyathA nahIM; ema sAvadhAraNa samajavuM; kema ke gurunI ApRcchA na karavAmAM Ave to bhagavAnanI AjJAvirAdhanArUpa doSanI prApti thAya che.ll46 avataraNikA - atha yayA paripATyA''pracchanApUrvakakarmaNi hitamutpadyate tAmeva paripATI darzayati - avataraNikArya : have ApRcchApUrvaka kAryamAM je paripATIthI je kramathI, hita pedA thAya che, te ja paripATIne kramane, batAve che - bhAvArtha - nirjarAno artha sAdhu gurune pUchIne potAnuM hitakArya kare, Ama chatAM mAtra kriyA karavAthI hitanI prApti thatI nathI, paNa je kramathI hitanI prApti thAya che ane te hita kramasara mokSamAM vizrAMta pAme che, te vAta be gAthAmAM batAve che. gAthA : jeNa gurU vihiNAyA dAei vihiM khu tassa ANAe / tatto vihipaDivattI suhabhAvA tattha vigghakhao / / 47 / / tatto iTThasamattI tayaNubaMdho a puNNapAvakhayA / sugaigurusaMgalAbhA paramapayassavi have laddhI / / 48 / / chAyA : yena gururvidhijJAtA darzayati vidhiM khalu tasyA''jJAyAm / tato vidhipratipattiH zubhabhAvAttatra vighnakSayaH / / 47 / / tata iSTasamAptistadanubaMdhazca puNyapApakSayAt / sugatigurusaMgalAbhAtparamapadasyApi bhavellabdhiH / / 48 / / For Personal & Private Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApRcchA sAmAcArI | gAthA : 47-48 (ziSya ApRcchA karI) neLa=jene kAraNe vidiyA musta=vidhijJAtA guru tasya=tene=ApRcchakane RIJ=AjJAviSayaka viniM=vidhine ghu=nicce vAS=batAve che, to tenAthI=te vidhinA pradarzanathI vinidhipattI vidhino AcArano, zAbdabodha (tene thAya che), tattva (vi)tyAM paNa=vidhibodha thaye chate paNa suda bhAvA=tIvra zraddhArUpa zubha adhyavasAyathI vidhalo prArabdha kAryanA pratibaMdhaka vighnano nAza (thAya) che. / / 47 / / 252 anvayArtha : tatto--tenAthI=zubhabhAva vaDe vighnanA nAzathI, vrusamantI=Icchita kAryanI (nirvighnapaNe) samApti= samagrapaNAthI prApti pukhtapAvavayA tra=ane puNyano baMdha ane pApanA kSayathI tayanubaMdho=teno=ISTa saMtAnano, aviccheda thAya che, sunusaMdhAmA=sugati (manuSyarUpa) ane gurunA saMganI prAptithI paramavayaska vi=paramapadanI paNa=mokSanI paNa nahI=prApti vethAya che. 48 / / gAthArtha : ziSye ApRcchA karI jene kAraNe vidhijJAtA guru ApRcchakane AjJAviSayaka vidhine nizce batAve che, vidhinA pradarzanathI tene AcArano zAbdabodha thAya che, vidhibodha thaye chate paNa zubhaadhyavasAyathI vighnano nAza thAya che. II47 / / zubhabhAva vaDe vighnanA nAzathI Icchita kAryanI samApti ane puNyano baMdha ane pApanA kSayathI ISTa anubaMdha thAya che, sugati ane gurunA saMganA lAbhathI paramapadanI paNa prApti thAya che. / / 48 / / * mULa gAthA-47mAM 'tattva' pachI 'vi' adhyAhAra che. TIkA H naina tti / to tti / yena hArazena guruH dharmAcAryaH, vidhijJAtA=zAstroddhavidhijJaH, 'ghu' kRti nizcaye tasya-vastradhovanAdyApracchakasya, AjJAyAM vidhinA vastradhovanAdikaM kuru ityupadeze, vidhiM " acchoDapiTTaNAsuNa dhuve dhoe payAvaNaM na kare" ityAdyAgamoktaM darzayati / ayaM bhAvaH- ziSyapratijJayA hi gururvastradhovanAdau ziSyasAdhyatvaM jJAtvA sUtre'vidhinA taddhovane'pi ziSyeSTasAdhanatAjJAnena tatra ziSyapravRtteH svA'niSTAnubandhitvajJAnAt, tadvighAtAya vidhinA vastradhovanAdau tatpravRtteH sveSTasAdhanatvaM pratisandhAya tAdRzatatpravRttyanukUlavidhijJApanAya ca vidhivAkyaM prayuGkta iti / tatazca vidhipradarzanAdvidhe: = AcArasya, pratipattiH - zAbdo bodhastasyetyanuSajyate / tatrApi - vidhibodhe'pi sati 'aho ! sakalasattvAnupaghAtakaM bhagavatAM vacanamiti vidhinirdeSTari tIvrazraddhAlakSaNAt zubhAt prazastadravyalezyoparaJjitacittaprasUtAd, bhAvAd=adhyavasAyAt, vighnasya= cikIrSitakAryapratibandhakaduritasya, kSayo nAzo, bhavatIti zeSaH / AntarAlikavighnAnutpAdasyApIdamupalakSaNam, For Personal & Private Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 253 ApRcchA sAmAcArI / gAthA : 47-48 na hi zubhabhAve prAvRSeNyaghanAghanasalilavarSasamAne samullasati kArISAgninicayasodaro'pi vighnasantAnaH sthAtumutpattuM vA samutsahate / / 47 / / TIkArya : 'neza tti' | 'tatto tti' ! e baMne gAthA-47 tathA 48nAM anukrame pratika che. (ziSya ApRcchA karI, jene kAraNe vidhijJAtA=zAstrokta vidhinA jANanArA, guru-dharmAcArya, tene vastradhovatAdi ApRcchakane, AjJAviSayaka="vidhi vaDe vastradhovatAdi kara e pramANenA upadezarUpa AjJAviSayaka "AcchoTana piTTaNapUrvaka na dhove, dhoyelAnuM pratApana na kare arthAt vastrane zIlA upara paTakavA ane dhokAthI TIpavApUrvaka na dhove ane pratApana na kare" ItyAdi AgamamAM kahelI vidhi,3=nice batAve che. "artha bhAva:" pUrvanA kathanano A bhAva che - ziSyanI pratijJAthI ja ApRcchArUpa pratijJAthI ja guru, vastra dhovavAdimAM ziSyanA jJAna-darzana-cAritrarUpa ISTa sAdhyapaNAne jANIne, sUtraviSayaka avidhi vaDe tenA dhovanamAM paNa vastranA dhovanamAM paNa, ziSyane, (bhramathI) ISTasAdhanatAnuM jJAna hovAnA kAraNe, tyAM sUtraviSayaka avidhithI dhovanamAM, ziSyanI pravRttinuM svagurune, aniSTaanubaMdhipaNAnuM jJAna hovAnA kAraNe tenA vighAta mATe gurune aniSTarUpa ziSyanI pravRttinA vighAta mATe, vidhipUrvaka vastradhovanAdimAM tenI pravRttinuM ziSyanI pravRttinuM, svatA gurune potAnA, ISTasAdhanapaNAnuM pratisaMdhAna karIne ane tevA prakAranI svaISTasAdhatatva prakAranI, tenI=vastra dhovavAdinI, pravRttine anukULa vidhi jaNAvavA mATe vidhivAkyano prayoga kare che. "rUti' '3yaMbhAva:' nA kathananI samAptimAM che. 'tataDyuM ane tethI-vidhi batAvavAthI, vidhinoAcArano, pratipatti zAbdabodha, tene= ApRcchakane, thAya che. gAthA-47mAM tarasa lAgI zabda che, e 'taca' nuM vidhipratipatti sAthe paNa yojana che, te batAvavA mATe tasvaityanupate ema TIkAmAM kahela che. tyAM paNa =vidhibodha thaye chate paNa, "aho ! sakala jIvone anupaghAtaka bhagavAnanuM vacana che." e prakAranA vidhine batAvanArA bhagavAnamAM tIvra zraddhA-lakSaNa zubhabhAvathI=prazasta dravyalezyAthI uparaMjita cittathI utpanna thayelA adhyavasAyathI, vidhyano Icchita kAryanA pratibaMdhaka duritano, kSaya-nAza thAya che. ahIM 'mati e pramANe adhyAhAra che. AkavidhinA bodhathI thayelA zubhabhAvathI vidhvano kSaya thAya che e kathana, AMtarAlika vacce vacce thanArA, vidhyatA anutpAdanuM paNa upalakSaNa che. pUrvamAM kahyuM ke, vidhinA bodhathI thayelA zubhabhAvane kAraNe vidgakSaya thAya che ane vacamAM paNa vighna UThatuM nathI. temAM ra di thI yukti batAve che - varSARtunA vAdaLanA pANInI vRSTi samAna zubhabhAva samullasita thaye chate chANAnA agninA DhagalA sarakho paNa viplasamUha rahevA ke utpanna thavA mATe samartha thato nathI. In47. For Personal & Private Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 ApRcchA sAmAcArI | gAthA : 47-48 * 'tyAghAmotte' ahIM 'vi' thI je vastradhovanAdinI vidhi batAvI tenA avazeSa bhAgano samuccaya che. * 'taddhovane'pi' ahIM 'pi' thI sUtraviSayaka vidhithI te vastra dhovAno samuccaya che. * 'vastradhovanAro' mAM 'vi' thI ziSyanI anya ucita pravRttino samuccaya che. * 'vidhivodheDapi' mAM 'vi' thI vidhipUrvakanI pravRttino samuccaya karavAno che arthAt vidhipUrvakanI pravRttithI to vighnano nAza thAya che, paraMtu vidhibodhamAM paNa thatA zubhabhAvathI vighnano nAza thAya che, teno 'pi' thI samuccaya kare che. * 'AntarAtivighnAnutpAvacApIvamupatakSAM' mAM 'pi' thI vighnanAzano samuccaya che. * 'rininivayasoropi' mAM 'vi' thI abalavAna vighnano samuccaya che. bhAvArtha: gurune vastra dhovAnI kriyAviSayaka ziSya ApRcchA kare che tyAre zAstravidhinA jANakAra evA dharmAcArya mAtra tene vastra dhovAnI anujJA ApatA nathI, paraMtu "AgamamAM batAvela vidhipUrvaka tuM vastra dho" - ema kahI vidhi batAve che. tenuM tAtparya spaSTa karatAM 'yaM bhAvaH' thI kahe che - na jyAre ziSya gurune vastradhovanAdi viSayaka ApRcchA kare, tyAre ziSyanI ApRcchAthI jo gurune jaNAya ke A vastradhovanAdinI kriyA ziSyanI ratnatrayInI vRddhinuM kAraNa che, to ziSyane vastra dhovAnI AjJA Ape. Ama chatAM ziSyane vastra dhovAnI vidhimAM haju spaSTa bodha na hoya to, avidhithI vastra dhovAmAM paNa ziSyane ISTasAdhanatAnuM jJAna thAya. arthAt "huM mArA kSayopazama pramANe zAstravidhithI nirapekSa vastra dhoIza, tenAthI paNa mArA saMyamanI vRddhi thaze." e prakArano ajJAnane kAraNe bodha thAya. paraMtu ziSyanI A pravRtti gurune anarthaphaLavALI jaNAya che. tethI ziSyanI paNa nirjarAnA arthI evA guru te aniSTanA nivAraNa mATe vidhipUrvaka vastradhovanAdi viSayaka ziSyanI pravRttimAM svaISTapaNAnuM pratisaMdhAna karIne te prakAre ziSyanI pravRtti karAvavA arthe vidhijJApana kare che, ane te vidhijJApana mATe guru zAstramAM kahela vastra dhovA viSayaka saMpUrNa yatanA tene batAve che, ane te batAvyA pachI "tuM A prakAre vidhipUrvaka vastra dho" - e prakAre anujJA Ape che. ane A prakAre vidhine batAvavAthI ziSyane vidhiviSayaka zAbdabodha thAya che ane ziSyane jema vidhiviSayaka zAbdabodha thAya che, tema ziSyamAM yogyatA hovAne kAraNe te vidhine sAMbhaLIne ziSyane bhagavAnanA vacanamAM tIvra zraddhA thAya che ke, bhagavAne sAdhune vastra dhovAnI vidhimAM paNa sakala jIvanA anupaghAtanI keTalI ciMtA karI che ! jethI vastradhovanAdi nAnI kriyAmAM paNa ATalI yatanAo batAve che ! ane tenA kAraNe bhagavAnanA vacanamAM je ogha ruci hatI te tIvra bane che, ane te tIvra rucinA upayogathI jIvano prazasta adhyavasAya pragaTe che arthAt 'A vidhipUrvaka huM A kriyA karIne bhagavAnanI AjJA anusAra nirjarAphaLane pAmuM,' e prakArano prazasta adhyavasAya thAya che, ane tenA kAraNe vastra dhovAnI kriyAmAM pratibaMdhaka evA karmano kSaya thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApRcchA sAmAcArI/ gAthA : 47-48 2papa Azaya e che ke, vastra dhovAnI kriyA jo vidhipUrvaka na thAya to te karmabaMdhanuM kAraNa bane ane jo ziSya te kriyA vidhipUrvaka kare to tenA saMyamanI vRddhinuM kAraNa bane; kema ke "mAre bhagavAne kahelI vidhipUrvaka vastra dhovAnAM che" evo adhyavasAya ja, vastra dhovAnI kriyA saMyamavRddhinuM kAraNa bane tenAM pratibaMdhaka evAM karmono nAza kare che, jethI te vastra dhovAnI kriyA ziSya mATe nirvighnapaNe nirjarAnuM kAraNa bane che. AvA prakAranA zubha adhyavasAyathI jyAre ziSya vastra dhovAnI kriyA karato hoya tyAre, vastra dhovAnA kriyAkALa daramyAna vacce vacce citta anupayukta rahe ke anyatra gamana kare tevA prakAranAM AMtarAlika vipnanAM utpAdaka karmo paNa ziSyane vidhvarUpe udayamAM AvatAM nathI. Azaya e che ke, vidhinA zravaNathI cittamAM thayelo vidhi pratyeno ahobhAva kriyAkALamAM evo sudaDha yatna karAve che ke, kriyAnA prAraMbhathI samApti sudhI ziSya vidhipUrvakanI te vastra dhovAnI pravRtti karI zake, jethI vacamAM vacamAM citta anyatra javAmAM kAraNa bane tevAM AMtarAlika vighna AvatAM nathI. ahIM vastradhovanamAM vighna e dhovAnI kriyAne adhUrI rAkhe tevuM mukhyarUpe abhISTa nathI, paNa gauNarUpe abhISTa che. mukhyarUpe to bhagavAnanI AjJAnusArI vastrovananI kriyAmAM AjJApAlana viSayaka skUlanAdine niSpanna kare evAM vighnone grahaNa karavAnAM che, jenA kSayathI AjJAnusArI kriyAo uttarottara jJAna-darzanAdirUpa sAdhyanI vRddhinuM kAraNa bane. TIkAmAM kahyuM ke, vidhibodha thaye chate vidhinA dekhADanArA bhagavAnamAM tIvra zraddhA thAya che. enuM tAtparya e che ke, yadyapi muni pahelAM paNa bhagavAnanA vacanamAM atyaMta rucivALA hoya che, paraMtu bhagavAnanA vacanamAM je rIte sUkSma yuktipUrvakano ane ucita vivekavALo jIvonI anupaghAtakatAno nirdeza che, tevo bodha ziSyane vidhijJAna pUrve na hato. tethI oghathI bhagavAnanA vacanamAM ruci hovA chatAM vidhibodha thaye chate bhagavAnanA vacananI je vizeSatA che, tenuM jJAna thavAthI, pUrvamAM je ruci hatI, te atyaMta ullasita thAya che. tethI bhagavAnanA vacanamAM tIvra zraddhA thAya che, tema kahela che. sarva jIvone anupaghAtaka evuM bhagavAnanuM vacana che,' e prakAre vidhi dekhADanArA bhagavAnanA vacanamAM tIvrazraddhAlakSaNa zubhabhAvathI vijJakSaya thAya che, te prakAranA kathanamAM zubhabhAvano artha karyo ke, prazasta dravyalezyAthI uparaMjita evA cittathI utpanna thayelA adhyavasAyathI vinakSaya thAya che. teno Azaya e che ke, jyAre guru ziSyane vidhino bodha karAve che, tyAre gurunA vacana pramANe vidhinA svarUpanuM ziSya manathI paryAlocana kare che, te mAnasika prayatna prazasta dravyalezyArUpa che; kema ke mAnasa citavanamAM bhagavAnanA vacanamAM tIvra zraddhArUpa prazasta bhAva varte che ane tevI prazasta dravyalezyAthI raMjita thayelo evo teno mAnasa upayoga che. A mAnasa upayoga zubha adhyavasAyarUpa che ane tenAthI Icchita kAryamAM pratibaMdhaka evAM vipnono kSaya thAya che. ahIM prazna thAya ke, sAmAnya rIte vidhine sAMbhaLyA pachI dharmI jIvone paNa bhagavAnanA vacana pratye ruci ullasita thAya che, tema chatAM vidhipUrvakanI pravRtti bahulatAe thatI dekhAtI nathI; kema ke bAhya rIte kriyAomAM pravRtti chatAM aMtarAya karanArA kAThiyAo aMtaravRttithI pariNAmane pedA karavAmAM vighnabhUta bane For Personal & Private Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 ApRcchA sAmAcArI | gAthA : 47-48 che, to tyAM vighnakSaya kema na thayo? tAtparya e che ke, bhagavAnanA vacanane sUkSma yuktipUrvaka samajavAnI zakti samyakatvanI pahelAM AvatI nathI. AthI samyakatva pahelAMnA jIvone sUkSmabodhavarjita kahelA che. paraMtu sUkSma bodhavALA jIvo gurunA upadezathI vidhibodha prApta kare che tyAre, sopakrama karma hoya to vidhine anurUpa pravRtti karavA mATe vijJabhUta karma avazya nAza pAme che; ane jeonAM cAritramohanIya karma sopakrama nathI, teone vidhinA bodhathI tIvra zraddhA thavA chatAM vacanAnusAra pravRtti karavAmAM vijJabhUta karma nAza pAmatAM nathI, tethI vidhinA zravaNathI zubhabhAva thayelo hovA chatAM paNa vidhipUrvakanI pravRtti thatI nathI; ane sUkSmabodha vagaranA jIvone vidhino bodha paNa cUlathI hoya che, tethI pravRttine samyaka prakAre ullasita kare tevI tIvra zraddhA thatI nathI. sagA TIkA : tata:-zubhabhAvena vighnakSayAd, iSTasya=icchAviSayasya kAryasya, niSpratyUhatayA samApti: sAmastyena prAptiH / tataH tadanubandhA=iSTasantAnA'vicchedazca bhavati / kutaH ? ityAha-puNyaM ca zubhaprakRtirUpam, iha puNyapadaM puNyabandhe lAkSaNikaM draSTavyam, pApakSayazca-azubhaprakRtihAnizca tataH, puNyena sahitaH pApakSayastasmAditi vA / ayaM bhAvaH-vidhivatpravRttiprasUtA hi puNyaprakRtirabAdhAkAlaparipAkAt svasthityanusAreNa, pApakSayAdasukhA'saMvalitaM sukhasantAnaM sandhatta iti kuto na tatastadanubandhaH ? evaM ca laghukarmatAzAlino'sya sugatirmAnuSyakarUpA gurusaGgazca dharmAcAryacaraNAravindabhramarAyitam, tayorlAbhAt prApteH, upalakSaNametad AmutrikazravaNajJAnavijJAnAdikramasya, paramapadasyApi sakalaprayojanopaniSadbhUtasya mokSasyApi, bhavet labdhiH-prAptiH / TIkArya : tenAthI zubhabhAva vaDe vitakSayathI, ISTanI=IcchAnA viSayabhUta kAryanI, vividhyapaNA vaDe samApti=samastapaNA vaDe prApti thAya che ane tethI teno anubaMdha=ISTanA pravAhano aviccheda, thAya che. ISTanA pravAhano aviccheda kema thAya che? tethI kahe che - ahIM gAthAno "puthapAyA' zabdano samAsavigraha be rIte kare che. (1) zubha prakRtirUpa puNyabaMdha ane pApano kSaya=azubha prakRtinI hAni, tenAthI ISTanA pravAhano aviccheda thAya che. ahIM prazna thAya ke, puNyano artha zubha prakRtirUpa puNya thAya, paraMtu puNyabaMdha thAya nahIM; ane puNya ane pApakSaya ema kahevAthI puNya zabdathI zuM? te artha spaSTa thAya nahIM. tethI puNya zabdathI puNyabaMdha grahaNa karavo che. te batAvavA mATe kahe che - ahIM puNyapada puNyabaMdhamAM lAkSaNika jANavuM=lakSaNAthI puNyano artha puNyabaMdha karavo. athavA For Personal & Private Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApRcchA sAmAcArI | gAthA : 47-48 257 (2) puNyasahita pApakSaya=puNyathI yukta evA pApano kSaya, tenAthI ISTanA pravAhano aviccheda che. : 'JayaM bhAva:' pUrvanA kathanano A=AgaLamAM kahevAya che e, bhAva che H vidhivALI pravRttithI utpanna thayela puNyaprakRti abAdhAkAlanA paripAkathI svasthitinA anusAre (ane) pApakSayane kAraNe asukhathI asaMvalita evA sukhanA saMtAnanuM=pravAhanuM, saMdhAna kare che=joDANa kare che. ethI karIne tenAthI=puNyabaMdha ane pApanA kSayathI, teno=ISTanA saMtAnano, anubaMdha=aviccheda, kema na thAya ? arthAt thAya ja. ane A rIte=zubhabhAva dvArA vighnakSayane kAraNe kAryanI samApti ane tenAthI ISTanA pravAhano aviccheda thAya che e rIte, laghukarmavALA Ane=ziSyane, (1) manuSyapaNArUpa sugati ane (2) dharmAcAryanA caraNakamaLamAM bhramaranI jema AcaraNA karavArUpa guruno saMga, e baMnenI prApti hovAthI, paramapadanI paNa=sakala prayojananA upaniSadbhUta (rahasyabhUta) evA mokSanI paNa, prApti thAya. A= pUrvamAM kahyuM ke, laghukarmavALA evA ziSyane parabhavamAM sugati ane gurusaMganI prApti thAya e, parabhavamAM jJAnavijJAnarUpa zravaNa Adi kramanI prAptinuM upalakSaNa che. * 'mokSacApi' ahIM'pi' thI e kahevuM che ke, kadAca mokSa na maLe to paNa sugati, gurusaMga, zravaNa, jJAna, vijJAnAdi kramano pravAha to avazya maLe ke je thoDA bhavamAM mokSane sAdhI Ape, paraMtu jo vIryano prakarSa thAya to mokSa paNa maLe. * 'sAmutrivaRvaLajJAnavijJAnAvimasya' ahIM jJAna-vijJAnarUpa zravaNa grahaNa karavAnuM che ane AdithI pratyAkhyAna ane saMyamarUpa anaMhaska=pAparahita bhAva grahaNa karavAno che ane taparUpa vyavadAna grahaNa karavAnuM che. A saMbaMdhamAM prajJaptisUtramAM saMgrahaNI gAthA A pramANe che : bhAvArtha "saMgrahaNI" gAthAno artha A pramANe che -- jJAna ane vijJAnarUpa zravaNa hote chate, pratyAkhyAna ane saMyamarUpa anaMhaska=pAparahita bhAva hote chate ane taparUpa vyavadAna hote chate, akriyAnI siddhi che. jijJAsue A saMbaMdhamAM 'adhyAtmamata parIkSA' gAthA-64 jovI. savaNe nANe ya vinnANe paccakkhANe a saMjame / ahae tave ceva vodANe akiriA siddhi / / tti / : 'tataH . pApakSayastasmAvitivA'| guru jyAre vidhino bodha karAve tyAre ziSyane thatA zubhabhAvathI kriyAmAM pratibaMdhaka vighnono kSaya thAya che, jethI te saMyamanuM anuSThAna je prakAranA phaLanI apekSAvALuM che, te prakAranA phaLane prApta kare te rIte samApta thAya che-samastapaNA vaDe prApta thAya che; kema ke zubhabhAvathI, kriyAnI samyag niSpattimAM vighna karanArAM cAritramohanIya karmono kSayopazama thayela hovAthI, te vastradhovanAdi sAdhvAcAranI kriyA nirjarArUpa phaLane prApta karAve e rIte pUrNa thAya che. ane e rIte vidhipUrvaka te kriyA ka2vAthI AtmA upara paDelA uttama saMskArone kAraNe pharI paNa dareka kriyA te rIte vidhipUrvaka thAya che, tethI For Personal & Private Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 ApRcchA sAmAcArI | gAthA : 47-48 ISTasaMtAnano aviccheda thAya che; kema ke prathama vAra vidhipUrvaka kriyA karI tyAre tenAthI zubha prakRtirUpa puNyabaMdha thayo hato ane azubha prakRtirUpa pApano kSaya thayo hato, je puNyabaMdhanA kAraNe te sAdhune pUrvanI jema vidhipUrvaka kriyA karavAmAM sahAyaka bane tevI badhI sAmagrI maLe che, ane te kriyAne samyak karavAmAM pratibaMdhaka evA pApakarmanuM vigamana thayeluM hovAthI te kriyA avazya samyag niSpanna thAya che. tethI zAstravacanAnusArI kriyAnA saMtAnano aviccheda thAya che. tethI mokSanI prApti sudhI A rIte zubha kriyAnA saMtAnano aviccheda munine thAya che. 'ayaM bhAva ..... prAptiH / ' pUrvanA kathanano A prakArano bhAva che - koI sAdhu vidhipUrvaka saMyamayoganI pravRtti kare tenAthI tene puNyaprakRtino baMdha thAya che ane teno abAdhAkALa pUro thAya tyAre te puNyaprakRtinI jeTalA kALanI sthiti hoya tene anurUpa sukhasaMtAnane Ape che. vaLI, vidhipUrvaka pravRtti karavAne kAraNe pApakSaya thayela hovAthI te sukha asukhathI asaMvalita hoya che. Azaya e che ke, pApaprakRtinA kAraNe duHkha pedA thAya che ane puNyaprakRtinA kAraNe sukhasaMtAna pedA thAya che. jyAre sAdhu vidhipUrvaka saMyamanI kriyA kare tyAre tenAthI baMdhAyeluM puNya teno abAdhAkALa pUrNa thatAM tenI kALamaryAdA pramANe sukhane Ape che, ane te puNyaprakRtinA udayakALamAM asukhane pedA kare tevuM pApa nahIM hovAthI du:kha vagaranuM kevaLa sukhasaMtAna pravarte che, tethI karIne sukhasaMtAnano aviccheda thAya che. ahIM sAdhune saMyamayoganI pravRttithI kevA prakArano puNyabaMdha ane kevA prakAranA pApano kSaya thavAthI sukhasaMtAna cAle che, te batAvavA mATe ja kahe che ke, pUrvamAM sAdhvAcAranI kriyA vidhipUrvaka karelI hovAnA kAraNe laghukarmavALA evA A jIvane (1) anya bhavamAM manuSyabhavanI prAptirUpa sugati maLe che, je puNyaprakRtinA phaLarUpa sukhasaMtAna svarUpa che; ane (2) vidhipUrvakanI karelI kriyAthI pApakSaya thayela hovAthI dharmAcAryanA caraNakamalamAM bhramaranI jema samarpita thaIne temanI AjJA anusAre pravRtti kare che, tethI bIjA bhavamAM paNa zAstronuM jJAna-vijJAnAdirUpa zravaNAdi kramathI pUrvanA karatAM saMyamanI kriyA vizeSa rIte dRDhatApUrvaka thAya che. tethI vighna karAvanAra pApaprakRti udayamAM nahIM hovAne kAraNe koI jAtanA kleza vinA manuSyabhava saphaLa thAya e rIte te ArAdhanA karI zake che ane tenA phaLarUpe sarva prayojananA upaniSadbhUta evA mokSanI paNa prApti thAya che. muninI ucita pravRttithI thatA puNyabaMdha ane pApakSayathI thatA sukhasaMtAnano sArAMza : sAdhu jyAre zAstravidhipUrvaka saMyamayoganI pravRtti kare che, tyAre bhagavAnanA vacanano rAga ane bhagavAnanA vacanAnusAra ucita pravRttiomAM vartato prazastarAga puNyAnubaMdhI puNyano baMdha karAve che ane kriyAmAM vartato apramAdabhAva pApakSayarUpa nirjarA karAve che. A baMnenA phaLarUpe kramazaH mokSanI prApti thAya che. te A rIte - - sationI paraMparA - dharmAcAryano saMga - AjJAnusAre pravRtti ne anya bhavamAM jJAnavijJAnAdirUpa zAstrazravaNa, pratyAkhyAna ane saMyamarUpa pAparahita bhAva,taparUpa vyavadAna, akriyAnI prApti ane tenAthI mokSanI prApti. For Personal & Private Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApRcchA sAmAcArI gAthA : 47-48 259 ahIM vizeSa e che ke, pUrvabhavamAM bhagavAnanA vacanAnusAra munie saMyamanuM ArAdhana kareluM hovAthI, tenA baLathI laghukarmavALA evA tene te puNyaprakRtinA phaLarUpe uttama evo manuSya bhava maLe che ke je zArIrika ane mAnasika Adi aneka zaktiothI yukta hoya che, je puNyaprakRtinA kAryarUpa che; ane saMyamanuM tevuM ArAdhana karela hovAnA kAraNe ucita pravRttimAM pratibaMdhaka evA pApano kSaya thayelo hovAthI guNavAna evA gurune parataMtra thaIne zAstraadhyayanAdi kriyAo kare che, jethI pUrvabhavamAM karAyelA saMyamanA anuSThAna karatAM paNa viziSTa prakAranA upazamabhAvathI yukta evuM sukhasaMtAna tene maLe che, je mohanIyanI prakRtirUpa pApanA kSayathI asukhathI asaMvalita evuM sukha che, jenA aMtima phaLarUpe mokSanI prApti thAya che. TIkA : tavidramAda - (paMghA. 12/27-28) so vihiNAyA tassAhaNammi tajjANaNA suNAyaM ti / sannANA paDivattI suhabhAvo maGgalaM tattha / / iTTapasiddha'NubaMdho dhaNNo pAvakhayapunnabaMdhAo / suhagaigurulAbhAo evaM ciya savvasiddhi tti / / 48 / / TIkArya : te-pUrva gAthA-46-47mAM graMthakAre je kahyuM ke, Ane paMcAzaka-12 gAthA-27,28mAM kahe che - paMcAzaka-12, gAthA-27-28no anvayArtha A pramANe che - so viTiyA jene vidhi pUchI che te guru, athavA jenI pAse vidhi samajavA mATe gurue nirdeza karela che te, vidhinA jANanArA che. (tethI) tasadignipUrvamAM batAvela baMnemAMthI koI paNathI vidhinuM pratipAdana karAye chate (ApRcchaka) tajjAnA vidhinuM jJAna thAya che. (tethI) surya ti sApaI 'guru vaDe athavA jinezvaro vaDe A sArI rIte jovAyuM che' - e prakAranA svajJAnathI-ziSyanA potAnA jJAnathI, vattA "guru ke jina ja Apta che' - e prakAranI ruci thAya che, (ane te ruci) suramAvo prazasta adhyavasAya che. (ane te prazasta adhyavasAya) tatya ApRcchA karI te kAryamAM pravartamAnane mAtaM vidhvavighAtaka che. rakSA paputravaMdhANo pApakSaya ane puNyanA baMdhathI rUpasiddhapuvaMdho ISTatI siddhi che jenAthI evA anubaMdhavALo (ApRcchaka) dhanya che. parva viya suda phArUnAmAvo A rIte ja sugati ane gurunA lAbhathI sadgasiddhi sarvasiddhi che. 'tti' zabda gAthAnI samAptimAM che. 28 * A paMcAzaka-12 gAthA-27mAM tattha' pachI 'pavaTTamAsa' zabda adhyAhAra che. 1. sa vidhijJAtA tatsAdhane tajjJAnaM sujJAnamiti / svajJAnAt pratipattiH zubhabhAvo maGgalaM tatra / / 2. iSTaprasiddhAnubaMdho dhanyaH pApakSayapuNyabaMdhAt / zubhagatigurulAbhAdevameva sarvasiddhiriti / / For Personal & Private Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 ApRcchA sAmAcArI / gAthA : 47-48 paMcAzaka-12, gAthA-27-28no gAthArtha - jene vidhi pUchI che te guru, athavA jenI pAse vidhi samajavA mATe gurue nirdeza karela che te, vidhinA jANanArA che. tethI karIne te baMnemAMthI koI paNa vaDe vidhinuM pratipAdana krAya chate ApRcchakane vidhinuM jJAna thAya che. tethI "guru vaDe athavA jinezvaro vaDe A sArI rIte jovAyuM che' - e prakAranuM ziSyane potAne jJAna thavAthI "guru ke jina ja Apta che' - e prakAranI ruci thAya che, ane te ruci prazasta adhyavasAya che ane ApRcchA karIne te kAryamAM pravartamAnane te prazasta adhyavasAya viMvighAtaka evuM maMgala che. ||ra7I ISTanI siddhi che jenAthI evA anubaMdhavALo ApRcchaka pApakSaya ane puNyanA baMdhathI, dhanya che. A rIte ja sugati ane gurunA lAbhathI sarvasiddhi che. ra8II48 bhAvArtha : "o vihipAyA' sAdhu potAnI dareka pravRtti karatAM pahelAM gurune pUche che tyAre tene guru svayaM vidhi batAve che athavA vidhijJAtA evA anya pAsethI vidhi jANavA mATe ziSyane kahe che. tethI te baMne vidhijJAtA che. 'tasAdaifma tannA,TUT' te vidhijJAtA gurune ke gurunirdiSTa anyane, ziSya jyAre vidhi pUche che, tyAre te vidhijJAtA tene vidhinuM pratipAdana kare che, ane te rIte vidhinuM pratipAdana karAya chate ziSyane te pravRttiviSayaka vidhinuM jJAna thAya che. "suyaM ti sannI Divatta' A rIte vidhiviSayaka guru pAsethI upadeza maLavAthI ziSyane thAya che ke, "aho ! A jinezvaronuM ke gurunuM kevuM suMdara jJAna che ke jemAM samagra jIvonA rakSaNa mATenI ATalI sUkSma yatanA che !" tethI A prakAranA samyagu jJAnathI guru ke jina Apta che, e prakAranI ziSyane ruci thAya che. e ruci ziSyano zubha adhyavasAya che. "sudamAvo maMtaM tattha' A pramANe ziSyano 'guru ke jina Apta che' e prakArano zubhabhAva, te kriyAnI samAptimAM maMgalarUpa che, jenA kAraNe ziSya paripUrNa vidhipUrvaka te saMyamanI kriyA samApta karI zake che, koI vighno tenI pravRttimAM bAdhA karavA samartha thatAM nathI. 'rUkRpasiddhapuvaMdho ... sabaikSitti' A rIte vidhipUrvaka saMyamayogamAM sAdhu sudRDha yatna kare to tenAthI pApano kSaya ane puNyano baMdha thAya che. tenA kAraNe anya bhavamAM ISTaprasiddhinA anubaMdhavALo evo te sAdhu dhanya bane che arthAtu anya bhavamAM potAnA ISTanI siddhi karI zake tevA pravAhavALo puNyazALI te sAdhu bane che, ane tenA kAraNe bIjA bhavamAM uttama manuSyabhavarUpa sugatinI ane guNavAna evA dharmAcAryanI ke tIrthakaranI paNa prApti thAya che. ane A rIte ja=ISTasiddhirUpa zubha saMtAna prApta thAya che e rIte ja, sarvasiddhi thAya che arthAt sarva kAryonI niSpatti thAya tevuM aMtima phaLa mokSa paNa prApta thAya che. paMcAzakanI A baMne gAthA dvArA sAdhuonI sarva kriyAo kaI rIte ucita yogarUpa che ane ucita yoga kaI rIte niyamo mokSano sAdhaka bane che, te arthathI ApRcchA sAmAcArIthI jaNAya che. e rIte dareka For Personal & Private Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApRcchA sAmAcArI/ gAthA : 47-48 261 sAmAcArImAM ucita pravRtti karavAthI puNyAnubaMdhI puNyano baMdha ane pApano kSaya thavAthI sarva sAmAcArI mokSasAdhaka bane che, te arthathI jaNAya che. II48 avataraNikA - nanu siddhilakSaNakArya prati vihitakarmaiva pravRttipuNyArjanAdikrameNopayujyatAm, ApRcchA tu na sarvatropayujyate, vidhipradarzanasya tatphalasya vidhijJamApracchakaM pratyaphalatvAt, nimeSonmeSAdau bahuvelakArye AjJAM dadatA guruNA svabhyastatayA vidheranupadezAcca ityata Aha - avataraNiyArtha: nanu" thI zaMkA kare che ke, mokSarUpa kArya prati zAstramAM vihita karma ja pravRtti-puNyaprApti Adi kramathI upayogI che, paraMtu ApRcchA sarvatra upayogI nathI; kema ke ApRcchAnA phaLarUpa vidhipradarzananuM vidhine jANanArA ApRcchaka pratye aphaLapaNuM che. vidhijJa ApRcchakane paNa guru vidhi batAve ane tenAthI thatA zubhabhAva AdinA kramathI ApRcchA sAmAcArI mokSanuM kAraNa thAya che, tema svIkArIe to zuM vAMdho ? tethI bIjo hetu kahe che - ane nimeSaunmeSAdi bahuvela kAryamAM AjJA ApatA guru vaDe suabhyastapaNuM hovAnA kAraNe nimeSaunmeSAdi vidhino anupadeza che. ethI karIne pUrvamAM sthApana karyuM e rIte siddhilakSaNakArya pratye ApRcchA sAmAcArI kAraNa nathI, paraMtu vidhinA bodha vagaranA ziSyane vidhino bodha karAvavAmAM ApRcchA sAmAcArI upayogI che, e prakAranI "nanuM thI pUrvapakSInI zaMkA che. AthI karIne kahe che - * 'pravRtti, yArnanahi' mAM ' thI guruno saMga, zravaNa, jJAna-vijJAnAdinuM grahaNa karavuM. * 'nimeSonmeSA' mAM 'ri' thI sUkSma kaMpana, glekha saMcaraNAdinuM grahaNa karavuM. bhAvArtha : pUrvamAM sthApana karyuM ke, ApRcchA sAmAcArI, vidhinA bodha AdipUrvaka mokSarUpa kArya pratye kAraNa bane che. tyAM koI zaMkA kare che ke, mokSarUpa kArya pratye zAstramAM batAvAyela kriyAo ja, pravRtti-puNyArjanAdi kramathI upayogI che, paraMtu ApRcchA sAmAcArI to sarvatra upayogI nathI; phakta je vyaktine vidhinuM jJAna nathI, te vyaktine vidhinA jJAnamAM ApRcchA sAmAcArI upayogI che. A prakAranI zaMkA karanAra temAM yukti Ape che ke, ApRcchA sAmAcArInuM phaLa vidhipradarzana che. tethI vidhine jANanAra evA ApRcchaka pratye vidhinuM pradarzana aphaLa che. Azaya e che ke, vidhinA bodha vagaranA sAdhune vidhino bodha karAvIne ApRcchA sAmAcArI caritArtha thAya che, ane jene vidhino bodha che tene ucita vinaya karavArUpa ApRcchA sAmAcArI che, jema ucita vinaya karavA arthe sAdhu niSedha-unmeSano Adeza mAMge che; paraMtu ApRcchA sAmAcArI pUrva gAthAmAM batAvyuM e rIte For Personal & Private Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 ApRcchA sAmAcArI / gAthA : 49 vidhinA bodhAdipUrvaka mokSanuM kAraNa che, tema mAnavuM ucita nathI. e pramANeno zaMkAkArano Azaya che. ahIM koI kahe ke, vidhinA jANanArA evA ziSya pratye paNa guru tene pharI vidhino bodha karAve ane tenAthI tene zubha bhAva thAya che, tema svIkArIne ApRcchA sAmAcArIne vidhipradarzanAdinA kramathI mokSanuM kAraNa mAnIe to zuM vAMdho ? tenuM nirAkaraNa karavA mATe pUrvapakSI bIjo hetu batAve che ke, nimeSa-unmeSAdi bahuvela karavAnA kAryamAM vidhinuM suabhyastapaNuM hovAnA kAraNe AjJA ApatA evA guru vidhi batAvatA nathI. te vastu batAve che ke, je vidhine jANato hoya ane vidhi jene suabhyasta hoya tevI vyaktine vidhipradarzana karavAnuM koI prayojana nathI, mATe nimeSa-unmeSAdimAM Adeza apAya che paNa vidhi batAvAtI nathI. tethI ApRcchA sAmAcArI vidhinA ajJa pratye vidhipradarzanarUpa phaLamAM vizrAMta thAya che ane vidhinA jANanAra pratye ucita vinayarUpa kriyAmAM paryavasAna pAme che, tema mAnavuM ucita che; paraMtu gAthA-47-48mAM batAvela che te rIte ApRcchA sAmAcArI vidhipradarzanAdi dvArA mokSamAM paryavasAna pAme che, tema mAnavuM ucita nathI. A prakAranI pUrvapakSInI zaMkAne sAme rAkhIne graMthakAra kahe che - gAthA : evaMbhUaNaeNaM maMgalamApucchaNA have evaM / bahuvelAikameNaM savvatthavi sA tao uciyA / / 49 / / chAyA : ___ evaMbhUtanayena maMgalamApracchanA bhavedevam / bahuvelAdikrameNa sarvatrApi sA tata ucitA / / 49 / / anvayArthI - vaM A rIte pUrva gAthAmAM kahyuM e rIte, sapuSThaT=ApRcchA pUrvamUi=evaMbhUta vayathI maMttim maMgalarUpa thAya. to tethI karIne vahuvettArUbaM-bahuvelAdi kramathI savyatyavi sarvatra paNa sAkate ApRcchA viyAucita che. 49 gAthArtha : A rIte ApRcchA evaMbhUtanayathI maMgalarUpa thAya, tethI karIne bahuvelAdi kramathI sarvatra paNa te ApRcchA ucita che. I49ll TIkA : evaMbhUa tti / evaM zubhabhAvanibandhanatayA''pracchanA evaMbhUtanayena-vyutpattyarthamAtragrAhiNA nayavizeSeNa maGgalaM bhaveta, maga kalyANaM lAtIti maGgalama, mAM gAlayati pApAditi vA maGgalamiti yukto hyayamartha ApRcchAyAM, vidhijJApanadvArA'nyathA'pi vA tasyAH zubhabhAvanibandhanatvAt, na hi 'gurUpadiSTamidaM kAryaM For Personal & Private Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApRcchA sAmAcArI / gAthA : 49 263 tato'vazyamAyatihitanibandhanaM tataH sudRDhamatra prayatitavyam' iti sAmAnyApRcchayApi na hitakArye paramotsAhaH samullasati, zraddhAvato hi vineyasya gurUpadezamAtrameva zubhabhAvanidAnamiti na kiJcidanupapannam / TIkArtha: "vamUtta' | e gAthAnuM pratika che. A rIte pUrva gAthAmAM kahyuM e rIte, zubhabhAvanA kAraNapaNA vaDe ApRcchA vyutpatti arthamAtragrAhI tathavizeSa evA evaMbhUtayathI maMgalarUpa thAya che. zubhabhAvanuM kAraNa hovAthI ApRcchA sAmAcArI evaMbhUtamayathI maMgala kema thAya che? te yuktithI batAve che - maMga =kalyANane, lAve che te maMgala, athavA 'mane pApamAMthI gALe che'=mane pAparahita banAve che, te maMgala. maMgalanI AvI vyutpatti che e hetuthI, ApRcchA sAmAcArImAM A artha=maMgalarUpa artha, yukta ja che; kema ke (vidhi nahi jANatArA pratye) vidhijJApana dvArA athavA vidhinA jANanAra prati anyathA paNa=vidhijJApana vinA paNa, ApRcchA zubhabhAvanuM kAraNa che. vidhinA jANakAra pratye paNa ApRcchA sAmAcArI zubhabhAvanuM kAraNa kaI rIte thAya che? te spaSTa karavA mATe kahe che - nadi "guru vaDe upadezela A kArya che, tethI avazya bhaviSyamAM hitanuM kAraNa che. tethI ahIMguruupadiSTa A kAryamAM, sudaDha prayatna karavo joIe." e pramANe sAmAnya ApRcchA vaDe paNa hitakAryamAM atyaMta utsAha ullasita thato nathI evuM nathI, arthAt utsAha ullasita thAya che; je kAraNathI zraddhALu ziSyane guruno upadeza mAtra ja zubhabhAvanuM kAraNa che. ethI karIne kaMI anupapanna nathI vidhinA jANanAra pratye paNa ApRcchA sAmAcArI zubhabhAvanuM kAraNa che, e asaMgata nathI, paraMtu saMgata ja che. kanyathAgari' ahIM '' thI vidhijJApanano samuccaya karavo. * 'sAmAnyapRcchApi' ahIM 'va' thI e kahevuM che ke, vidhi jANavA mATe karAtI ApRcchAthI to parama utsAha thAya ja che, paNa sAmAnya ApRcchA sAmAcArIthI paNa parama utsAha thAya che. bhAvArtha: gAthA-47mAM batAvyuM e rIte ApRcchA sAmAcArI zubhabhAvanuM kAraNa hovAne kAraNe vyutpattiarthamAtragrAhI evA nathavizeSarUpa evaMbhUta nayathI maMgala thAya che. ahIM prazna thAya ke gAthA-47mAM batAvyuM. e rIte ApRcchA sAmAcArI zubhabhAvanuM kAraNa bhale hoya, paraMtu eTalAmAtrathI evaMbhUtanayathI te maMgala che, ema kema kahI zakAya ? ethI kahe che - 'kalyANane lAve te maMgala athavA mane 'pApathI gALe" arthAt mane 'pAparahita banAve te maMgala, A For Personal & Private Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 ApRcchA sAmAcArI | gAthAH 49 prakAranI maMgala zabdanI vyutpatti che. ethI karIne A artha ApRcchA sAmAcArImAM yukta che maMgala zabdano artha ApRcchA sAmAcArImAM yukta che; kema ke ziSya jyAre gurune ApRcchA kare che tyAre guru vidhinuM jJApana kare tenA dvArA ApRcchA sAmAcArI ziSyanA zubhabhAvanuM kAraNa bane che athavA anyathA paNa=vidhijJApana karyA vinA paNa ApRcchA sAmAcArI zubhabhAvanuM kAraNa bane che. Azaya e che ke, maMgala zabdanI vyutpatti karI ke, kalyANane kare te maMgala athavA pApathI gALe te maMgala. A baMne vyutpattinI saMgati zubhabhAvathI thAya che; kema ke jIvane jyAre zubhabhAva thAya tyAre jIvamAM kalyANanI paraMparAnuM sarjana thAya che ane jIva pApa vagarano bane che, ane A zubhabhAva ApRcchA sAmAcArIthI thAya che, mATe ApRcchA sAmAcArI evaMbhUta nayathI maMgalarUpa che, e vAta yukta che. evaMbhUtanaya be prakArano che - (1) rUDhi arthathI anugRhIta vyutpattiarthagrAhI (2) vyutpattiarthamAtragrAhI uparyukta baMne artha paikI ahIM rUDhi arthathI anugRhIta vyutpattiarthagrAhI evaMbhUtanayanI vyAvRtti karavA mATe evabhUtanayanuM vizeSaNa mUkyuM ke, vyutpattiarthamAtragrAhI evA evaMbhUtanayathI ApRcchA sAmAcArI maMgala thAya che. evaMtabhUtanaya vyutpattithI artha ghaTato hoya tevA padArthane te zabdathI vAcya kare che. jema "mokSanI sAthe yojana kare te yoga." A prakAranI vyutpattino artha je kriyAmAM saMgata thato hoya te kriyAne evaMbhUtanaya yoga kahe; paraMtu je dharmaanuSThAnamAM mokSanI sAthe yojana kare tevI pariNati na hoya tene evaMbhUtana yoga kahe nahIM. A sthAnamAM rUDhi arthathI anugrahIta evo evaMbhUtanaya nathI, paraMtu vyutpatti arthathI anugRhIta evo evaMbhUtanaya che ane je sthAnamAM vyutpatti arthathI vicArIe ane jo te vyutpatti artha lakSyathI anyatra jato hoya to te sthAnamAM vyutpatti arthathI anugRhIta evA evaMbhUtanayathI vicAraNA thatI nathI, paraMtu rUDhi arthathI anugRhIta evaMbhUtanayathI vicAraNA thAya che. jema '' zabdanI vyutpatti ati ti zI e pramANe che, tethI "je jatI hoya te gAya' evo artha prApta thAya ane te artha pramANe jatA evA manuSyane paNa gAya kahevAno prasaMga Ave. AthI AvA sthAnamAM vyutpatti arthathI anugRhIta evA evaMbhUtanayathI vicAraNA karAtI nathI, paraMtu rUDhi arthathI anugRhita evA evaMbhUtanayathI vicAraNA karavAmAM Ave che. jema jo zabda gAyamAM rUDha che, anyamAM nahIM ane jyAre gAya javAnI kriyA karatI hoya tyAre rUDhi arthathI anugRhIta evaMbhUtanaya tene gAya kahe che, paraMtu jatA evA manuSyane gAya kaheto nathI ane beThelI gAyane paNa gAya kaheto nathI. A rIte vyutpattiarthamAtragrAhI evaMbhUtanayano artha grahaNa karIe to jyAM jyAM te zabdanI vyutpatti ghaTatI hoya te sarvane A naya te te zabdathI grahaNa kare che. jema prastutamAM maMgala zabdanI vyutpatti 'kalyANane lAve che ane 'pApano nAza kare che,' e prakAre che, ane te prakArano A vyutpatti artha ApRcchA sAmAcArImAM ghaTe che, tethI ApRcchAne maMgala kahe che. tethI A vyutpatti artha je je kriyAmAM ghaTe te dareka For Personal & Private Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApRcchA sAmAcArI | gAthA : 49 265 kriyAne vyutpattiarthamAtragrAhI evaMbhUtanaya maMgala kahe che. tethI A naya tapane, saMyamane, stutine ke anya koIpaNa zubhakriyA ke je zubhabhAvanuM kAraNa hoya te sarvane maMgala kahe che, te rIte ApRcchA sAmAcArIne paNa maMgala kahe che. pUrvamAM kahyuM ke, ApRcchA sAmAcArI vidhijJApana dvArA ane anyathA paNa zubhabhAvanuM kAraNa che, tyAM prazna thAya ke, gAthA-47mAM batAvyuM. e rIte vidhijJApana dvArA to ApRcchA sAmAcArI zubhabhAvanuM kAraNa thaI zake, paraMtu vidhinA jANanAra ziSya gurune ApRcchA kare to tenAthI gurune vidhinuM jJAna karAvavAnuM rahetuM nathI, tethI tenA mATe ApRcchA sAmAcArI zubhabhAvanuM kAraNa kaI rIte thaI zake ? te batAvavA mATe kahe che - vidhino jANanAra ziSya paNa jyAre gurune koIka kArya viSayaka ApRcchA kare che, tyAre guru tene te kArya karavAnI anujJA Ape che. tethI guru pratyenA bahumAnavALA evA vinayI ziSyane "A kArya guruupadiSTa che, tethI avazya bhaviSyamAM mArA hitanuM kAraNa che te prakArano bodha thAya che; ane tethI "A kriyAmAM leza paNa pramAda vagara sudaDha yatna karavo joIe te prakAre sAmAnya ApRcchAthI paNa hitakAryamAM parama utsAha utpanna thAya che; kema ke gurunA vacanamAM zraddhAvALA evA ziSyane guru dvArA apAyelI anujJAmAtra badhI anujJA, zubhabhAvanuM kAraNa bane che. tethI vidhinA jANanAra evA ziSya pratye paNa ApRcchA sAmAcArI zubhabhAvanuM kAraNa che. Azaya e che ke, je ziSya vidhipUrvakanI ucita kriyAo sevI sevIne kriyAmAM suabhyasta che, te ziSyane te kriyAnI vidhinuM jJAna karAvavuM Avazyaka nathI, topaNa tevo vinayI ziSya vastra dhovanAdi kriyAviSayaka gurune ApRcchA kare tyAre, guru jANe che ke A ziSya vidhipUrvaka kArya karaze, tethI tene vidhinuM jJAna karAvatA nathI, paraMtu tene te kArya karavAnI anujJA Ape che. tyAre "gurue mane anujJA ApelI che' evo bodha ziSyane thAya che, ane tethI te jANe che ke "gurue anujJA ApI te batAve che ke A kRtya mArA mATe avazya nirjarAnuM kAraNa che' tevo dRDha vizvAsa tene utpanna thAya che, ane tethI "leza paNa pramAda vinA mAre A kriyAmAM yatna karavo joIe tevuM tenuM mAnasa ullasita thAya che, te zubhabhAva che; ane A zubhabhAva pedA thavAmAM ApRcchA sAmAcArI kAraNa che, tethI ApRcchA sAmAcArI vidhinA jANanArA pratye paNa zubhabhAvanuM kAraNa che. sAmAnya ApRcchA kahevAthI e kahevuM che ke je ziSya vidhine jANato nathI, te vidhine jANavA mATe je ApRcchA kare che te vizeSa ApRcchA che; ane vidhino jANanAra vidhi jANavA mATe ApRcchA karato nathI, paraMtu ApRcchA sAmAcArInuM pAlana karavuM te zAstramaryAdA che, tethI koI paNa kArya karavA prati ApRcchA sAmAcArInuM pAlana karavuM joIe, e prakAranA bhAvathI je ApRcchA kare che, te sAmAnya ApRcchA che. TIkA : tataH tasmAt kAraNAt, sarvatrApi kArye bahuvelAdikrameNa, yatkAryaM prativelaM praSTuM na zakyate tadbahuveletyabhidhIyate, tadAdiryaH kramA vyavasthA tayA sA=ApRcchA jJeyA-jJAtavyA / yatkAryaM sAkSAdApraSTuM zakyate vizeSaprayojanaM ca tatra sAkSAdApRcchA, yattu muhurmuhuH saMbhavitayA praSTumazakyaM tatrApi bahuvelasandezanenApRcchAvazyakIti / For Personal & Private Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 ApRcchA sAmAcArI | gAthA : 49 tahevabhum - (paMcA. 12/21) 'iharA vivajjao khalu imassa savvassa hoi jaM teNaM / bahuvelAikameNaM savvatthApucchaNA bhaNiyA / / 49 / / TIkArca - tethI te kAraNathI=zubhabhAva thavAne kAraNe ApRcchA maMgala thAya che te kAraNathI, sarvatra paNa kAryamAM bahuvelAdi vyavasthA vaDe ApRcchA jANavI. ahIM vanavimena' no samAsa A rIte che je kArya pratisamaya pUchavuM zakya nathI te bahuvela, e pramANe kahevAya che. te che AdimAM jene evo je krama=vyavasthA, tenA vaDe ApRcchA jANavI, ema atraya che. je kArya sAkSAt pUchavuM zakya che ane vizeSa prayojana che, tyAM sAkSAt ApRcchA che; je vaLI vAraMvAra saMbhavi hovAnA kAraNe pUchavuM azakya che, tyAM paNa bahuvela zabdanA kathana dvArA ApRcchA Avazyaka che. ti TIkAnI samAptimAM che. te pUrvamAM kahyuM ke, A paMcAzaka-12, zloka-29mAM kahevAyuM che - je kAraNathI ItarathA gurune ApRcchA vinA kArya karavAmAM Ave to, A sarvano=ApRcchAjanya guNasamUhano, viparyaya ja che, te kAraNathI sarvatra bahuvelAdi kramathI ApRcchA kahevAI che. "haju 'va' kAra arthamAM che." II49o. * 'sarvatrA' ahIM '' thI e kahevuM che ke, koI eka kAryamAM ja nahIM, paraMtu sarva paNa kAryamAM gurune ApRcchA karavAnI che. * 'vaduvernA'i ahIM 'vi" thI gurune pUchIne karAtI badhI kriyAonuM grahaNa karavAnuM che. *'tatra' ahIM pa thI e kahevuM che ke, vizeSa prayojanamAM to ApRcchA che, paraMtu je vAraMvAra pUchavuM zakya nathI, tyAM paNa bahuvela zabda dvArA ApRcchA che. bhAvArtha : pUrvamAM sthApana karyuM ke, ApRcchA sAmAcArI vidhijJApana dvArA ke anyathA paNa zubhabhAvanuM kAraNa che, tethI evaMbhUta nayathI maMgalarUpa che=kalyANanuM kAraNa che, te kAraNathI sarva kAryamAM bahuvelAdinI vyavasthAthI ApRcchA kartavya che. Azaya e che ke, upayogapUrvaka ApRcchA sAmAcArI karanArane avazya zubhabhAva thAya che ane tenAthI tenuM kalyANa thAya che ane pApa nAza pAme che. mATe kalyANanA arthI evA sAdhuo yAvatu kAryamAM ApRcchA sAmAcArInuM pAlana kare, ane je kArya sAkSAt pUchI zakAya evuM che ane te kArya pUchavAnuM vizeSa prayojana che, tevA kAryane sAkSAt pUche ane ApRcchA sAmAcArInuM pAlana kare; ane je kArya vAraMvAra thAya tevAM che tethI vAraMvAra pUchI zakAya tevAM nathI, tene bahuvelanA Adeza dvArA paNa ApRcchA karIne ApRcchA sAmAcArInuM pAlana kare. 1. itarathA viparyayaH khalvasya sarvasya bhavati yattena / bahuvelAdikrameNa sarvatrA''pRcchA bhaNitA / / For Personal & Private Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 267 ApRcchA sAmAcArI/ gAthA : 50 AnAthI e phalita thAya ke, sAdhune saMyama grahaNa karyA bAda mAnasika, vAcika ke kAyika koIpaNa kriyA karavAnI hoya te guNavAna evA gurune pUchyA vinA karAya nahi, tethI zvAsocchavAsa Adi je kriyAo pratikSaNa pUchI zakAya tevI nathI, te paNa bahuvelanA Adeza dvArA pUche che, jethI upayogapUrvaka pUchanArane guNavAnanA pArataMtrarUpa zubhabhAva thAya che. ane je kriyAo karatAM pUrve avazya pUchI zakAya che, te kriyAonA prAraMbha pUrve ziSya gurune pUche che, jethI potAnI kriyA nirjarAnuM kAraNa bane te rIte guru ucita vidhine jaNAve che, tethI ziSya anAbhogathI paNa nirjarAnuM kAraNa na bane tevI pravRtti karato nathI. tema jene vidhinuM jJAna che, te paNa gurune pUchIne te kriyA karavAmAM sudaDha prayatna utpanna thAya te rUpa vizeSa prayojanathI paNa sAkSAt pUchI zakAya tevA kAryamAM ApRcchA kare che. AvA prakAranuM vizeSa prayojana je kriyAomAM che, te sarva kriyAo sAkSAt pUchIne karavAnI che, ane A rIte sarva kriyAo ApRcchApUrvaka karavAmAM Ave to te karAtI sarva kriyAo sarvajJanA vacanathI niyaMtrita hovAnA kAraNe ekAMte nirjarAnuM kAraNa bane che, ane AthI sAdhunI zvAsocchavAsa levAnI kriyA paNa nirjarAnuM kAraNa che. paMcAzaka-12, gAthA-29mAM kahyuM ke, jo ziSya vaDe gurune ApRcchA karavAmAM na Ave to A sarvano viparyaya thAya che. tenAthI e kahevuM che ke, ApRcchA sAmAcArIthI je zubhabhAva thAya che ane tethI ziSyane je nirjarAdi thAya che, te sarva phaLa gurune ApRcchA nahIM karanAra ziSyane maLatuM nathI; ane ApRcchA vagara bAhya kArya vidhipUrvaka kare to paNa mAtra bAhya kAryanI samAptirUpa phaLa maLe che, ane guNavAna gurune parataMtra thayA vinAnI karAyelI kriyA sarvajJanA pAtaMtrya vinAnI hovAthI akalyANanuM kAraNa che. ITI. avataraNikA: tadevaM zubhabhAvanibandhanatvena sAmAnyApRcchA samarthitA, idAnIM maryAdAmUlatvena tAM samarthayati - avataraNikArya : A rIte=pUrvamAM varNana karyuM e rIte, zubhabhAvanA kAraNapaNA vaDe sAmAnya ApRcchA samarthana karAI. have maryAdAmUlapaNA vaDe tene=ApRcchAne, samarthana kare che. gAthA: vihie kajje kajjo ahavA NissaMkiyaM paramajatto / iya bahuvelApucchA diTThA sAmaNNakajje vi / / 50 / / chAyA : vihite kArye kAryo'thavA niHzaGkitaM paramayatnaH / iti bahuvelApRcchA dRSTA sAmAnyakArye'pi / / 50 / / Tii sApuccha sammattA | ApRcchA sAmAcArI samApta thaI. For Personal & Private Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApRcchA sAmAcArI | gAthA : 50 aThavA=athavA vidittu khai=vihita kAryamAM nimnayiM=niHzaMkita paramanatto=parama yatna no karavo joIe, ya=e hetuthI sAmAkhkhuM vi=sAmAnya kAryamAM paNa vahuvenApuchA=bahuvela ApRcchA viThThA=jovAI che. / / 10 / gAthArthaH 268 anvayArtha: athavA vihita kAryamAM niHzaMkita parama yatna karavo joIe, e hetuthI sAmAnya kAryamAM paNa bahuvela ApRcchA jovAI che. 50 TIkAH vidviSNu tti / athavA kRti pravhArAntaradyotane, virdite=mAvavuMviSTa, hArye rmaLa, niHzata= zaGkArahitaM yathA syAttatheti kriyAvizeSaNaM, paramayatnaH - atizayitodyamo, vidheyaH / alpe'pi hi vidhiviSaye karmaNi nAlasyaM vidheyaM, tatrApi nityA'karaNe pratyavAyaprasaGgAt / TIkArtha H 'vihipu tti'| e gAthAnuM pratika che. mULa gAthAmAM 'athavA' e zabda pUrvagAthAmAM batAvelA ApRcchA sAmAcArInA prayojana karatAM prakArAMtarane=anya prakArane, batAvavA mATe che. vihita=bhagavad upadiSTa, evA, kAryamAM=kriyAmAM, niHzaMkita=zaMkArahita je pramANe thAya te pramANe, paramayatna=atizaya udyama, karavo joIe. ahIM niHzaMkita te kriyAvizeSaNa che. alpa paNa vidhiviSayaka kriyAmAM ALasa na karavI joIe; kema ke tyAM paNa=bhagavad upadiSTa vidhiviSayaka kriyAmAM paNa, nityanA akaraNamAM=nitya karmane nahIM karavAmAM, pratyavAyano=karmabaMdharUpa anarthano, prasaMga che. * 'alpe'pi' mAM 'pi' thI e kahevuM che ke, saMpUrNa vidhimAM to ALasa na ja karavI joIe, paraMtu vidhinA eka nAnA bhAgamAM paNa ALasa na karavI joIe. * 'tatrapi' bhagavAna vaDe upadiSTa vihita nityakarma ane naimittika karmamAMthI, naimittika karmanA akaraNamAM phaLa nathI maLatuM, paNa nityanA akaraNamAM pratyavAya phaLa=karmabaMdharUpa anartha phaLa, maLe che, te vAta 'pi' thI ghotita thAya che. bhAvArtha : pUrva gAthAmAM batAvyuM ke, ApRcchA sAmAcArI zubhabhAvanuM kAraNa hovAthI kartavya che. have tenA karatAM anya prakAre eTale ke, ApRcchA sAmAcArI sAdhunI maryAdAnuM mULa che, te prakAre batAve che. For Personal & Private Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 269 ApRcchA sAmAcArI/ gAthA : 50 bhagavAne kahelAM sarva kAryomAM zaMkArahitapaNe prakRSTa udyama karavo joIe, jethI nirjarAphaLanI prApti thAya. A kathanathI e prApta thAya ke, bhagavAna vaDe vihita je nityakarma che temAM, ane je naimittika karma che te sarva kAryamAM, "A kArya huM karIza to mane nirjarA thaze ke nahi" tevI leza paNa zaMkA karavI joIe nahi, paraMtu "A bhagavAnanuM vacana che mATe avazya nirjarAnuM kAraNa che" te prakAranI niHzaMkatApUrvaka atizaya udyama karavo joIe ane vihita karmamAM alpa paNa aMzamAM ALasa karavI joIe nahIM; kema ke tyAM paNa= bhagavad upadiSTa kAryomAM je nityakarma che tenA akaraNamAM, pratyavAyano prasaMga che arthAt karmabaMdharUpa anarthanI prApti thAya che. Azaya e che ke, bhagavAna vaDe vihita karma be prakAranAM kahevAyAM che : (1) nityakarma ane (2) naimittika karma. nityakarma sadA sevavAnAM hoya che ane te sadA eTale ke prati divasarUpa paNa hoya athavA tene anurUpa prasaMga hoya tyAre paNa hoya. jema ke sAdhue nitya ekAzana (ekAsaNuM) karavuM joIe. AthI ekAzana pratidina nityakarma che, ane ApRcchA sAmAcArI jyAre jyAre koI kAryano prasaMga hoya tyAre sadA karavAnI che, tethI sadA sevavAnI che, ane upavAsAdi naimittika karma che, tethI te te prasaMge karavAnAM che. ApRcchA sAmAcArI paNa dareka kArya gurune pUchIne karavAnAM hovAne kAraNe nityakarma che. jo kevaLa vidhinA bodha mATe gurune ApRcchA karavAnI hota to te nityakarma na banI zake, paraMtu naimittika karma banI jAya, paNa mAtra vidhibodha mATe nathI, AthI nityakarma che. jo naimittika karmamAM pramAda karavAmAM Ave to naimittika karmanA sevanakRta je viziSTa nirjarA thavI joIe, te prApta na thAya; paraMtu je nityakarma che tenA sevanamAM pramAda karavAmAM Ave to, nityakarmanA sevanathI maLatuM phaLa to nathI maLatuM, paraMtu pratyavAya thAya che=vidhinA apAlanakRta karmabaMdhanI prApti thAya che. jema sAdhune ekAsaNuM karavuM te nityakarma che, te apavAdAdinA kAraNa vagara na karavAmAM Ave to pratyavAyanI prApti thAya. jyAre upavAsAdi nityakarma nathI, tethI te na karavAthI bhagavAnanI vizeSa AjJApAlanathI thatA lAbhathI vaMcita rahevAya che, paNa AjJAbhaMgAdi pratyavAyanI prApti thatI nathI. AthI nityakarma evI ApRcchA sAmAcArInA pAlanamAM avazya udyama karavo joIe. eTaluM ja nahi, tenA eka dezamAM paNa pramAda na karavo joIe. tethI koI sAdhu kriyAnI vidhine jANato hoya mATe gurune ApRcchA na kare, ane te anuSThAna saMpUrNa vidhipUrvaka seve, topaNa te anuSThAnamAM ApRcchArUpa eka dezanuM asevana hovAthI karmabaMdha thAya che, ane koI sAdhu ApRcchA sAmAcArInA pAlana arthe gurune te kArya viSayaka ApRcchA kare, tyAre guru tene e kArya viSayaka saMpUrNa ucita vidhi batAve, chatAM te vidhinA koIka alpa bhAgamAM paNa ziSya ALasa kare, to te nityakarmanA eka bhAganA akaraNathI paNa karmabaMdharUpa phaLanI prApti thAya che; ane te ALasa vadhatAM vadhatAM aMte bhagavAnanI AjJAno bhaMga, A bhavamAM guNasthAnakamAM aticAra, aMte guNasthAnakano nAza ane janmAMtaramAM dharmanI durlabhatA AdimAM paryavasAna pAme che. mATe sAdhue dareka For Personal & Private Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270. ApRcchA sAmAcArI | gAthA : 50. nityakarmanA dareka aMgamAM leza paNa ALasa na karavI joIe, paraMtu zaktinA atizayathI parama yatna karavo joIe. ahIM nityakarmanA akaraNamAM karmabaMdhano prasaMga che, mATe alpa paNa vidhinA viSayamAM ALasa na karavI joIe, ema kahevAthI e phalita thayuM ke, ApRcchA sAmAcArI nityakarma che, tethI sAdhunA saMyamanI - maryAdAnA mULarUpa ApRcchA sAmAcArI che. e vAtane sAme rAkhIne avataraNikAmAM kahyuM ke, have maryAdAmULapaNA vaDe tenuM ApRcchA sAmAcArInuM samarthana kare che. ahIM maryAdAmULa eTale saMyama jIvananI e maryAdA che ke koI paNa kArya karavuM hoya to guNavAna gurune parataMtra thaIne karavuM joIe." AthI guNavAna evA gurune parataMtra thavAnA adhyavasAyamAM ananya bIjabhUta evI ApRcchA sAmAcArI che ane te maryAdAnuM pAlana karavAthI guNavAna gurunuM pAtaMtrya sthira rahe che. utthAna : vaidika darzanavALAnI mAnyatA che ke, nityakarmanuM koI phaLa nathI, paraMtu nityakarma na sevavAmAM Ave to pratyavAyanI prApti cheHkarmabaMdharUpa anarthanI prApti che. tethI phaLanA arthe karAtuM karma nityakarma bane nahIM, paraMtu je niSkAma karma hoya te nityakarma che. ApRcchA sAmAcArI to nirjarAnI kAmanAthI sAdhuo seve che, tethI vaidika darzananI mAnyatA pramANe vicArIe to ApRcchA sAmAcArIne nityakarma kahI zakAya nahi. A prakAranI zaMkAnuM nivAraNa karIne nityakarma paNa nirjarAnI kAmanAthI thAya che, Ama chatAM niSkAma che te batAvavA mATe kahe che - TIkA : na ca nirjarAkAmanAmAtreNA'sya nityatvahAniH, kAmanAM vinA kAryamAtra eva pravRttyanupapattyA karmamAtrasya kAmyatvaprasaGgAt, tasmAdabhiSvaGgalakSaNakAmanayaiva kAmyatvaM karmaNo necchAmAtreNeti bodhyam / TIkArya : nirjarAnI kAmanAmAtrathI=IcchAmAtrathI, AnI=ApRcchA sAmAcArIrUpa karmanI, nityatvanI hAni che, ema na kahevuM; kema ke kAmanA vitA=koI paNa phaLanI prAptinI IcchA vinA, kAryamAtramAM ja pravRttinI anupamati hovAthI, karmamAtranA sAdhvAcAranI sarva kriyAnA, kAkhyatvano prasaMga che. te kAraNathI= sAdhvAcAranI sarva kriyAnA kAmyatvano prasaMga che te kAraNathI, abhivRMgalakSaNa kAmanA vaDe ja karmanuM kAkhyatva che, IcchAmAtrathI nahi. e pramANe jANavuM. bhAvArtha : ApRcchA sAmAcArIne nityakarma kahevAthI pUrvapakSI zaMkA kare che ke, ApRcchA sAmAcArI sAdhuo nirjarAnI kAmanAthI kare che, tethI tene nityakarma svIkArI zakAya nahi; kema ke kAmanAthI nityakarmamAM pravRtti hotI nathI, paraMtu karmabaMdharUpa anarthanA parihAra mATe hoya che. AthI kAmanAthI thatI ApRcchA sAmAcArImAM For Personal & Private Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271 ApRcchA sAmAcArI/ gAthA : 10 nityatvanI hAni cheHnityakarma nathI. pUrvapakSInI AvI AzaMkAnuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke, nirjarAnI kAmanAmAtrathI ApRcchA sAmAcArInA sevanamAM nityatvanI hAni thaze nahi; kema ke kAmanA vinA kAryamAtramAM koInI pravRtti thatI nathI. have nirjarAnI kAmanAthI ApRcchA sAmAcArImAM pravRtti che eTalA mAtrathI jo tene sakAma pravRtti svIkArazo, to sAdhunI sarva kriyAne sakAma pravRtti svIkAravAno prasaMga Avaze, jyAre sAdhu niSkAma pravRttivALA hoya che, tema zAstra mAne che. tethI abhivRMgalakSaNa kAmanA vaDe karIne ja kriyAne sakAmarUpe svIkAravI joIe, paraMtu nirjarAnI kAmanAmAtrathI nahi. Azaya e che ke, sAdhunI sarva kriyAo nirjarAnI kAmanAthI hoya che, paraMtu bhoga pratyenI abhivRMgarUpa kAmanAthI hotI nathI ane tethI sAdhunI kriyA niSkAma kahevAya che. sAdhu AtmAne vItarAga banAvavAnA arthe saMyamayogamAM yatna kare che ane vItarAgatAno upAya karmanirjarA che, tethI nirjarAmAtranA upAya tarIke karAtI pravRttine sakAma pravRtti kahevAya nahi; paraMtu bhogano rAga je kriyAmAM vartato hoya te prakAranA rAgathI karAtI pravRtti sakAma pravRtti kahevAya che. AthI je sAdhu guru AdinI prazaMsA ke paralokanAM bhogasukhone sAme rAkhIne ApRcchA sAmAcArI pAlana karatA hoya, to te sAdhunI ApRcchA sAmAcArIne sakAma pravRtti kahI zakAya; paraMtu je sAdhu vItarAgatAnI pariNatine pragaTa karavA mATe yatna karatA hoya ane vItarAgatAnI pariNatinA upAyarUpa nirjarAnA AzayathI kriyAmAM pravRtti karatA hoya, teTalA mAtrathI te kriyAne sakAma pravRtti kahI zakAya nahi, paraMtu niSkAma evI vItarAgatAnI pariNatinuM kAraNa hovAthI niSkAma pravRtti kahevAya che. ahIM kahyuM ke kAmanA vagara kAryamAtramAM pravRttinI anupatti che. tethI e prApta thAya ke, bhagavAna vItarAga thayA pachI upadeza AdinI pravRtti kare che, tyAM paNa kAmanA che ema mAnavuM paDe; kema ke kAmanA vinA kAryamAtramAM pravRtti thaI zake nahi. tyAM prazna thAya ke, vItarAgane to koI IcchA nathI, to kAmanA che tema kema kahI zakAya ? tenuM samAdhAna e che ke, vItarAgane phaLanI IcchAvALI IcchA nathI, paraMtu ucita kRtya karavAno pariNAma che; je rAgAtmaka nathI, to paNa IcchAtmaka che; kema ke jJAna, IcchA ane pravRtti e pramANeno krama che. utthAna - pUrvamAM sthApana karyuM ke, nirjarAnI kAmanAthI karavA chatAM ApRcchA sAmAcArIne nityakarma svIkAravAmAM koI Apatti nathI, tyAM 3tha' thI zaMkA karatAM kahe che - TIkA :__atha nityA'karaNasya pratyavAyahetutve tatkaraNAt pUrvamakaraNasya niyatatvAt pratyavAyApattiriti cet ? na, nityakaraNakAlasyaivAkaraNasahAyasya taddhetutvAditi dig / For Personal & Private Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApRcchA sAmAcArI | gAthA : 50 nityakarmanA akaraNanuM pratyavAyahetupaNuM=karmabaMdhanuM hetupaNuM hote chate, nityakarmanA karaNathI pUrvamAM, akaraNanuM niyatapaNuM hovAthI pratyavAyanI=karmabaMdhanI, Apatti=prApti, thaze, ema jo kaheto ho to graMthakAra kahe che ke, tArI vAta barAbara nathI; kema ke akaraNa sahAyavALA evA nityakaraNakALanuM ja tenuM hetupaNuM che=karmabaMdharUpa anarthanuM hetupaNuM che, e pramANe dizAsUcana che. bhAvArthaH 272 TIkArya H 'jhatha' thI pUrvapakSI zaMkA kare che ke, nityakarma na karavAmAM Ave to tenAthI karmabaMdha thAya che, tema tame sthApana karyuM. te rIte sAdhu nityakarma karavAno prAraMbha kare tenA pUrvakALamAM to tenuM akaraNa hoya, tyAre nityakarmanA akaraNathI pratyavAyanI=karmabaMdhanI, prApti thaze. jema sAdhu saMyama grahaNa karIne to dareka pravRtti guNavAna gurune pUchI pUchIne kare che, paraMtu saMyama grahaNa karatAM pUrve gRhastha avasthAmAM to te nityakarmarUpa A sAmAcArInuM akaraNa hatuM, tethI tyAre nityakarmanA akaraNathI karmabaMdhanI prApti thaze. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke, tArI A vAta barAbara nathI; kema ke akaraNatAnI sahAyatAvALo nityakaraNakALa ja karmabaMdhano hetu che. ApRcchA sAmAcArIno nityakaraNakALa dIkSA lIdhA pachI prAraMbha thAya che, AthI dIkSA grahaNa karyA pachI paNa jo sAdhu gurune ApRcchA na kare to ApRcchAnA akaraNanI sahAyatAvALo te nityakaraNakALa che ane tenAthI karmabaMdhanI prApti thAya che. paraMtu dIkSA grahaNa karyA pUrve to gRhastha avasthAmAM ApRcchA sAmAcA2InA nityakaraNano kALa na hato. tethI tyAre ApRcchA sAmAcArIno abhAva hovA chatAM karmabaMdhanI prApti nathI. utthAna : pUrvamAM sthApana karyuM ke, ApRcchA sAmAcArInA koIpaNa aMzamAM ALasa karavAmAM Ave to nityakarmarUpa evI ApRcchA sAmAcArInA apAlanane kAraNe karmabaMdhanI prApti thAya che. tenuM nigamana karatAM kahe che TIkAH evaM cAjJAyA lezato'pi bhaGgasya mahA'narthahetutvAttadbhaGgabhIruNA sarvatrA'pi prayatnavatA bhAvyam / TIkArya : - ane A rIte=pUrvamAM sthApana karyuM ke, vidhiviSayaka alpa paNa kriyAmAM ALasa karavAmAM Ave to karmabaMdhanI prApti thAya che e rIte, AjJAtA lezathI paNa bhaMgavuM mahAanarthanuM hetupaNuM hovAthI AjJAbhaMganA bhIru evA sAdhu vaDe sarvatra paNa prayatnavALA thavuM joIe. * 'nezato'pi' ahIM 'pi' thI moTI AjJAbhaMgano samuccaya che. For Personal & Private Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApRcchA sAmAcArI | gAthA : 50 273 * 'sarvatrAgari' sAdhu sAmAcArInA koI eka aMgamAM nahi, paraMtu samagra aMgomAM prayatnavALA thavuM joIe. e vAta 'pa' thI jaNAya che. bhAvArtha koI sAdhu ApRcchA sAmAcArInA pAlana arthe gurune pUchIne gurue batAvela ucita anuSThAnamAM vidhipUrvaka yatna na kare, to ApRcchApUrvaka karAyelI te kriyAmAM paNa karmabaMdhanI prApti che; kema ke ApRcchA sAmAcArInAM sarva aMgomAMthI koIpaNa aMgamAM pramAdata vikalatA Ave to te nityakarmanI teTalA aMzamAM akaraNatAne kAraNe karmabaMdhanI prApti thAya che. tethI lezathI paNa AjJAnA bhaMgamAM karmabaMdharUpa anarthanI prApti che. mATe je sAdhu bhagavAnanI AjJAnA bhaMga pratye bhIru che, teNe saMyama grahaNa karyA pachI dareka nityakarmamAM prayatnavALA thavuM joIe. maryAdAmULa ApRcchA sAmAcArI che tema batAvavAthI A prakArano artha phalita thAya che. utthAna : pUrvamAM kahyuM ke lezathI paNa AjJAbhaMga mahAanarthano hetu che, e vAtanI puSTi karavA mATe kahe che - TIkA : ___ ata eva tanIyaso'pi bhaGgasya vAraNArthaM pratyAkhyAne'pi vicitrAkAraprakArA bhagavadAgame vyavasthitAH / TIkA - AthI jakalezathI paNa bhagavAnanI AjJAno bhaMga mahAanarthano hetu che AthI ja alpa paNa bhaMganA vAraNa mATe pratyAkhyAnamAM paNa aneka AgAranA prakAro bhagavAnanA AgamamAM vyavasthita che. * 'tanIyasoDapi' ahIM '' thI moTA bhaMgano samuccaya karavo. * 'pratyAdhyAneDa'i ahIM '' thI kAyotsarganA AgArono samuccaya karavo. bhAvArtha : bhagavAnanI AjJAnA bhaMgamAM karmabaMdhanI prApti che, tethI je sAdhuoe je je pratijJA lIdhI hoya te te paripUrNa pAlana karavI joIe, ane tethI saMyama grahaNa karyA pachI sAdhue nityakarmarUpa ApRcchA sAmAcArImAM leza paNa ALasa na karavI joIe, jethI karmabaMdharUpa anarthanI prApti na thAya; ane AthI bhagavAne pratyAkhyAnAdi grahaNa karatI vakhate aneka prakAranA AgAro batAvyA che ke jethI pratijJA karyA pachI te pratijJAne anurUpa bAhya AcaraNAmAM kyAMya bhaMgano doSa na lAge. ahIM vizeSa e che ke, pratyAkhyAnAdimAM bAhya AcaraNAnI pradhAnatArUpa pratijJA che, tethI tyAM bAhya AcaraNAmAM koI bhaMga na thAya tene anurUpa AgAro mUkIne pratyAkhyAnagrahaNano vidhi che. jyAre saMyamagrahaNamAM to zaktinA prakarSathI samabhAvamAM yatna karavAnI pratijJA che, ane samabhAvanI vRddhimAM sahAyaka evI bAhya For Personal & Private Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 ApRcchA sAmAcArI / gAthA : 50 AcaraNA kvacit utsargarUpa hoya, kvacit apavAdarUpa paNa hoya, tethI apavAdarUpa viparIta AcaraNAmAM paNa AjJAno bhaMga thato nathI. tethI sarvavirati sAmAyikamAM koI AgAro nathI. TIkA - tadidamabhipretyA''ha-iti sAmAnyAnApRcchAyAmapyAjJAbhaGgAddhetoH, sAmAnyakArye'pi nimeSonmeSAdau bahuvelA''pRcchA-bahuvelasandezanarUpA''pRcchA dRSTA samayavedibhiriti zeSaH / 'ApucchaNAo kajje' (Ava. ni. 697) iti niyuktivacanena, 'jayA kiMci sAhU kAumaNo havaha tadA Apuccha' tti iti cUryuktyA ca kAryamAtra evApRcchAvidhiH, kvAcitkasaMbhavAzca guNavizeSA utsAhotkarSAya pratipAdyamAnA na vivicya svA'darzane'pi kvacitpravRttiM pratibadhnantIti rahasyam / / 50 / / TIkAryaH te-gAthAnA pUrvArdhamAM kahyuM ke, vihita kAryamAM niHzaMkita parama yatna karavo joIe ane te na karavAmAM Ave to sAdhujIvananI maryAdAno bhaMga thAya che te, Ane buddhimAM upasthitane, AzrayIne kahe che gAthAnA uttarArdhamAM kahe che - rUti=sAmAnya anApRcchAmAM paNa AjJAbhaMga che, e hetuthI, nimeSa-unmeSaAdirUpa (AMkha kholavI, baMdha karavI AdirUpa) sAmAnya kAryamAM paNa bahuvela saMdezatarUpa ApRcchA, zAstranA jANanArAo vaDe jovAyelI che. ahIM mULa gAthAmAM 'samayami=zAstrane jANanArAo vaDe, e zabda adhyAhAra che. pUrvamAM kahyuM ke, sAmAnya anApRcchAmAM paNa AjJAbhaMga thAya che, tethI dareka kAryamAM ApRcchA karavI joIe, te phalita thAya che, ane tene zAstravacanathI daDha karatAM kahe che - kAryamAM ApRcchA che" - e prakAranA Avazyaka niryukti zloka-697nA vacanathI ane jyAre sAdhu kaMI paNa karavAnI IcchAvALo hoya che tyAre ApRcchA kare che" - e prakAranI cUNitI ukti hovAthI kAryamAtramAM ja ApRcchAnI vidhi che; ane utsAhanA utkarSa mATe pratipAdana karAtA koIka ThekANe saMbhavatA evA guNavizeSo, vivecana karIne-sthAnano vibhAga karIne jovAmAM Ave to, svanuM adarzana hovA chatAM paNa te guNonuM adarzana hovA chatAM paNa, kyAreya paNa pravRttine pratibaMdha karatA nathI, e prakAranuM rahasya che. cUNinA uddharaNamAM 'putti' zabda che temAM 'tti' zabda cUNinA uddharaNanI samAptimAM che. li50| sAmAjAnApRcchAyAmaLAjJAmakreto" mAM 'pa thI vizeSa anApRcchAno samuccaya karavo. * 'sAmAnyajAyeMDa'i mAM '' thI vizeSa kAryano samuccaya karavo. * nimeSonmepArI' ahIM 'Ti' thI zvAsocchavAsa, kaMpana, zleSmAdi saMcaraNanuM grahaNa karavuM. For Personal & Private Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 ApRcchA sAmAcArI/ gAthA : 50 * 'vaDaraneDA' mAM 'va' thI guNanA darzanano samuccaya karavo. bhAvArtha: mULa gAthAmAM 'ti' zabda che e hetu arthamAM che ane te pUrvanA kathanano parAmarza kare che. tethI e prApta thAya ke, vihita kAryamAM niHzaMkitapaNe yatna karavo joIe, e hetuthI sAmAnya kAryamAM paNa bahuvela ApRcchA jovAI che. Ama chatAM TIkAmAM 'rUti' no artha karyo ke sAmAnya anApRcchAmAM paNa AjJAbhaMga che, e hetuthI nimeSa-unmeSAdi sAmAnya kAryamAM paNa bahuvela ApRcchA che, je mULa gAthAnA 'tti' zabdathI arthathI prApta artha che. Azaya e che ke, vihita kAryamAM parama yatna karavo joIe ema kahevAthI arthathI e prApta thAya ke, vihita kAryarUpa je ApRcchA che, tenA koIpaNa aMgamAM yatna na karavAmAM Ave to doSanI prApti thAya. tenAthI e phalita thayuM ke je kArya pUchavAthI vidhinuM jJAna thAya tema nathI, ke vidhinuM jJAna karavAmAM je ApRcchA upayogI nathI, tevA sAmAnya kAryamAM ApRcchakane guru vidhino koI bodha karAvatA nathI, to paNa jo ziSya ApRcchA na kare to AjJAbhaMganI prApti thAya, ane tethI tenA nivAraNa mATe nimeSaunmeSAdimAM bahuvela saMdezanarUpa ApRcchA karavAmAM Ave che; ane tene daDha karavA mATe kahe che ke, kAryamAM ApRcchA che" - ema Avazyaka niyukti batAve che; ane "koI paNa kArya sAdhune karavAnuM hoya to sAdhu gurune ApRcchA kare che" - AvI cUrNinI ukti che. tethI je kArya vidhi jANavA mATe upayogI hoya te kArya mATe ja ApRcchA che tevuM nathI, paraMtu jemAM vidhinuM jJAna nathI tevA kAryamAM ke vidhinuM jJAna Avazyaka nathI tevA kAryamAM paNa sAdhue ApRcchA karavI Avazyaka che. AthI nimeSa-unmeSAdimAM ApRcchA che. tyAM prazna thAya ke, pUrva gAthAmAM graMthakAre batAveluM ke, ApRcchA sAmAcArIthI vidhino bodha thAya che, tethI vidhipUrvaka kriyA thAya che; paraMtu tevA guNo je ApRcchAmAM dekhAya nahi, tyAM pravRtti kema thaI zake ? tenuM spaSTIkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke, pRcchA sAmAcAromAM utsAhanA utkarSa mATe koIka sthAnamAM saMbhavita guNavizeSo batAvyA che arthAt je sAdhune vidhino samyapha bodha nathI, tevA sthAnane AzrayIne ApRcchA sAmAcArIthI vidhibodha thAya che, te rU5 guNavizeSa batAvyo eTalAmAtrathI ApRcchA sAmAcArInA be vibhAga karIne koI ema paNa vicAre ke je sthAnamAM ApRcchA sAmAcArI vidhinA bodhanuM kAraNa che tyAM te Avazyaka che, ane jyAM tevA guNa nathI thatA tyAM ApRcchA sAmAcArInuM koI phaLa nathI, mATe tyAM pravRtti karavAthI koI lAbha nathI, mATe tevA sthAnamAM ApRcchA sAmAcArI nathI. tethI evo koIne bhrama thAya tenA nivAraNa mATe kahe che ke ApRcchA sAmAcArImAM batAvelA guNavizeSo ApRcchA sAmAcArImAM pravRtti karavA arthe batAvelA nathI, paraMtu utsAhavizeSa pedA karavA mATe batAvyA che, jyAre For Personal & Private Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 ApRcchA sAmAcArI | gAthA : 50 ApRcchA sAmAcArImAM pravRtti to sAdhunI maryAdA che ke sarvakArya gurune pUchIne kare; ane te maryAdAnuM pAlana thAya to te maryAdAnA pAlanakRta nirjarAnA phaLanI prApti thAya. mATe nimeSa-unmeSAdi sthAnamAM guru dvArA vidhibodhanuM prayojana na dekhAtuM hoya to paNa pravRttino bAdha thato nathI, kema ke saMyamanI maryAdAnA pAlanane kAraNe tevA sthAnamAM paNa ApRcchA karanArane nirjarArUpa phalanI prApti thAya che. ApaNA / / iti nyAyavizAradaviracite sAmAcArIprakaraNe ApRcchA samAptA'rthataH / / 6 / / A prakAre chaThThI ApRcchA sAmAcArI gAthA-46 thI 50 sudhI varNana karI e prakAre, nyAyavizArada viracita sAmAcArI prakaraNamAM ApRSNa sAmAcArI arthathI samApta thaI. III ka ApRcchA sAmAcArI samApta che nyeo nyeo nyeo For Personal & Private Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ "kiM bahuNA iha jaha jaha rAgaddosA lahuM vilijjNti| taha taha payaTTiavvaM pakSa nA nizitA '' vadhAre kahevAthI zuM? je je rIte rAgadveSa zIgha vilIna thAya te te rIte (sAmAcArI pAlananI kriyAmAM) prayatna karavo joIe. A jinezvaronI AjJA che." : prakAzaka : mAtA gai" (5, jena marcanTa sosAyaTI, phatehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda - 380 000. 'phona : (079) 26604911, 30911401 mudraka : mudreza purohita, suryA ophaseTa, phonaH (02017) 230366 TAITala DIjhAIna : jinezvara grAphIksa, phona : 26404804 (mo) 98240 15514 For Personal & Private Use Only