Book Title: Chaityavandanmahabhashyam
Author(s): Rajshekharsuri
Publisher: Arihant Aradhak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005877/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || 5 || | | gama || vAdIvetAla zrIzAMtisUriviracita | 'vAIbahAnAnI caityavaMfI bahAbhAgya) karAtI bhAnuvAda che bhAvAnuvAdakAra - pUjya AcAryadeva zrImad vijaya gajokharasurIzvarajI mahArAja Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dharaNaMdra-padmAvatI saMpUjitAya OM hrIM zrIM zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH zrIdAna-prama-rAmacaMdra-hIrasUrIzvarebhyo namaH $ nama: gujarAtI bhAvAnuvAda sahita ceiyavaMdaNamahAbhAsaM (caityavaMdana mahAbhASya) - racayitA che vAdIvetAla paramapUjya AcArya bhagavaMta zrI zAMtisUri mahArAjA bhAvAnuvAda kAra re pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya premasUrIzvarajI ma. nA paTTAlaMkAra pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya hIrasUrIzvarajI ma. nA paTTapradyotaka pa.pU. AcAryadeva zrIlalitazekhara sUrIzvarajI ma. nA vineyaratna - pUjya AcArya zrI rAjazekharasUri mahArAja (saMpAdaka : pU.mu. zrI dharmazekhara vi.ma.) - cha prakAzaka che . zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa C/o. hiMdustAna mila sTorsa, 481, ganI epArTamenTa muMbaI-AgrA roDa, bhivaMDI 421 305 (jIllo thANA) ' TAIpaseTIMga "trIsalA prITarsa' - borIvalI (ve), : 862 2844 arihaMta pepara enDa prinTa malADa (ve), O:865 9227. ( kiMmata-150 rUpiyA vi.saM. 2055. vIra saM. 2pa25. I.sa. 1999. nakala - 1000 ja , vizeSa sUcanA ) A pustaka jJAna dravyamAMthI chapAvyuM hovAthI gRhastha mUlya cukavyA vinA A pustakanI mAlikI karavI nahi, vAMcavA mATe pustakano upayoga karavo hoya to yogya nakaro jJAnabhaMDAra khAte Apavo jarUrI jANavo. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ki prakAzakIya vaktavya ki ) zrI arihaMta ArAdhaka TrasTanI sthApanA thayA bAda TuMka samayamAM ja pUjya AcArya bhagavaMta zrI rAjazekhara sUrIzvarajI mahArAja sAheba dvArA saMpAdita anuvAdita nitya upayogI sAdhanA saMgraha, yogabiMdu ane yogadRSTi samuccaya graMthanA prakAzanano lAbha maLyo. have A varSe teozrInA bhAvAnuvAdathI yukta A "caityavaMdana mahAbhASya" graMthanuM prakAzana karatAM amAro AnaMdodadhi uchALA mArI rahyo che. A prakAzana mATe zrI sAvarakuMDalA che. mU. tapagaccha jaina saMgha-zeTha dharmadAsa zAMtidAsanI peDhI, zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha ArAdhanA bhuvana (virAra) tathA caMdrAvatIbena bAlubhAI khImacaMda jhaverI rIlIjIyasa TrasTa (malADa) taraphathI jJAnanidhimAMthI Arthika sahakAra prApta thayo che te badala A To tesaMghano AbhAra mAne che. bhaviSyamAM paNa amane AvA prakAzanono lAbha maLato rahe ane sAtakSetranI bhakti mATe pUjyonuM mArgadarzana maLatuM rahe evI abhyarthanA. ke have pachI prakAzita thanArA graMtho - (1) yatilakSaNa samuccaya (bhAvAnuvAda sahita) (2) hIraprazna-praznottara samuccaya (bhAvAnuvAda sahita) (3) siddhahemazabdAnuzAsana (madhyamavRtti) . 5 li. zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uda bhAvAnuvAdakAranuM saMsmaraNa hi atyAra sudhImAM meM je je graMthano anuvAda karyo che te badhA graMtho upara saMskRta TIkA hatI. paNa A graMtha upara TIkA nathI. AthI A graMthanA anuvAdano prAraMbha karatAM pahelAM kevaLa mULa zlokono anuvAda kevI rIte karI zakIza? evI zaMkAnA vAdaLo mArA manogagana upara gherAI gayA. paNa mArA Adya ane sarvAdhika paramopakArI siddhAMta mahodadhi papU. AcArya bhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnI ane niHspRhatAnaradhi pa.pU. AcArya bhagavaMta zrImadvijaya hIrasUrIzvarajI mahArAjAnI divyakupAnA prabhAvanuM smaraNa thatAM ja e vAdaLo dUra sudUra haDaselAI gayA. kharekhara ! dhAryA karatAM alpa samayamAM A anuvAda taiyAra thaI gayo. AthI A prasaMge A be mahApuruSonuM praNidhAna karuM chuM. anuvAdanI suvAcya akSaromAM presakopI taiyAra karanArA mArA pa.pU. gurudevazrI (AcArya bhagavaMta zrI lalitazekhara sUrIzvarajI ma.)ne bhAvabharI vaMdanA karuM chuM. prastuta anuvAda karavA mATe patrathI ane maukhika preraNA karIne mane prastuta graMthanuM adhyayana karavAnI uttama taka ApanArA nipuNamati AcArya zrI hemabhUSaNasUrijI paNa A prasaMge smRtipathamAM AvyA vinA rahetA nathI. munizrI dharmazekhara vijayajIe A graMthanuM saMpAdana .kArya karIne mAro ghaNo boja ocho karI nAkhyo che. munizrI harSazekhara vijayajIe 'phAInala prapho cIvaTathI tapAsIne ghaNI azuddhione dUra karI che. . caityavaMdanamahAbhASyanI je je gAthAnI saMskRta TIkA bIjA graMthamAMthI prApta thaI te te gAthAnI saMskRta TIkA A graMthamAM lIdhI che, ane te TIkAno anuvAda paNa karyo che. te te gAthAnI TIkA je graMthanI hoya te graMthanA nAmano ane gAthAnaMbarano paNa AmAM nirdeza karyo che. . A anuvAdamAM graMthakAranA AzayathI viruddha kaMI paNa mArAthI lakhAyuM hoya to te badala trividha trividha micchA mi dukkaDa. vi.saM. 2014, cai.sa. 9 ravivAra hAlArI vizA osavAla mahAjana vADI muMbaI-dAdara Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ame AbhArI chIe) ri ame AbhArI chIe ke jemaNe samyaka zrutabhaktimAM potAnA jJAna nidhino sadupayoga karyo che. zrI sAvara kuMDalA zve. mU. tapagaccha jaina saMgha zeTha dharmadAsa zAMtidAsanI peDhI . zrI saMghavI jagajIvana jeThAbhAI dhe.mU. jaina upAzraya. savarakuMDalA-364pa15 (saurASTra) zrI cetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha ArAdhanA bhavana nyu hari ko.o.hA. sosAyaTI sumana kompalekSa, AgAsI roDa, virAra (vesTa) - 401303 zrI caMdrAvatIbena bAlubhAI khImacaMda rIlIjIyasa TrasTa ratnapurI, gauzALAlena, malADa (IsTa), muMbaI-400 097 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdIvetAla AcAryazrI zAMtisUrino paricaya vRddhi - yugapradhAna AcArya hArila sUrinA gacchamAM thayelA AcArya vaTezvarasUrithI thArApadra gaccha nIkaLyo. jemAM aneka vidvAna AcAryo thayA. thArApadragacchamAM vijayasiMha nAme AcArya hatA. teo caityavAsI hatA. te saMpankara (zAMtU) mahetAnA caityamAM rahetA hatA. eka divasa rAdhanapura pAsenA uNa gAmamAM teo gayA. tyAMnA derAsaranA darzana karyA pachI temanI najara eka chokarA upara paDI, tenAM lakSaNomAM prabhAvakatAnAM spaSTa cihno varatAtAM hatAM. ' e chokaro UNa nivAsI zrImAlI zeTha dhanadeva ane tenI patnI dhanazrIno bhIma nAme putra hato. bhIma bacapaNathI ja tIkSNabuddhivALo hato. tenuM vizALa bhAla, DhIMcaNa sudhInA lAMbA hAtha ane bIjAM aneka lakSaNothI e tejasvI lAgato hato. AcAryazrI dhanadeva zeTha pAse gayA ane saMghanA kalyANa mATe emanA putranI mAgaNI karI. zeThe moTo lAbha thato jANIne potAno putra temane soMpyo. AcAryazrIe tene dIkSA ApI. muni zAMtibhadra nAma rAkhyuM. temane zAstro-siddhAMto bhaNAvIne AcArya zrI zAMtisUri nAmathI prasiddha karyA. chevaTe temane gacchano bhAra soMpI anazana laI svargavAsa karyo. - AcArya zAMtisUrie rAjagacchIya mahAtArkika AcArya abhayadeva sUri pAse tarkazAstra ane thArApadrIyagacchanA AcArya sarvadevasUri pAsethI jinAgamanuM jJAna meLavyuM hatuM. pATaNa jaI rAjA bhImadeva (saM. 1078 thI saM. 1120)nI rAjasabhAmAM potAnI pratibhA vaDe kavI ane 'vAdicakravartInAM mAnada birado meLavyAM hatAM. A dhArAmAM bhojarAjanI paMDitasabhAnA pradhAna kavi dhanapAle "tilakamaMjarIkathA'nI racanA karI hatI. te mATe temaNe mahendrasUrine pUchyuM ke, "A kathAnuM saMzodhana koNa karI zake?' AcAryazrIe vAdivetAla zAMtisUrinuM nAma ApyuM. kavizrI e mATe pATaNa AvyA ane sarvaprathama emanA eka ziSya sAthe vArtAlApe karavA lAgyA. vArtAlApathI temane khAtarI thaI ke, AvA vidvAna ziSyonA guru vidyAsAgara hoya emAM navAI nathI ja. temaNe AcAryazrIne dhAro padhAravA vinaMti karI ane pote sAthe rahIne temane saM. 1083 lagabhagamAM dhArA nagarI tarapha laI gayo. - eka rAte sarasvatIe AcAryazrIne AzIrvAda Apyo ke, "tame tamAro hAtha UMco karI vAda karazo to tamane dareka sthAne vijaya maLaze.' dhArA pahoMcatAM agAunA mukAme rAjA bhojarAje temanI sAme AvIne jaNAvyuM ke, 'dhArAnI sabhAmAM ubhaTa vAdIo che, temAMnA jeTalA vAdIone Apa jItazo teTalA lAkha mAlavI drampa tamane ApIza. jouM chuM ke gujarAtanA jaina sAdhuomAM vidvattAnuM keTaluM sAmarthya che?" AcAryazrIe bhojanI sabhAnA 84 jeTalA vAdIono jItI lIdhA. pachI to bIjA pa00 vAdIo zAstrArtha mATe dhArAmAM AvI caDyA. zrI zAMtisUri A badhA vAdIone jItI leze evA vicArathI dravyano AMkaDo gaNatAM rAjA vimAsaNamAM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDI gayo. kavIzvara dhanapAle rAjAnuM mana pArakhI toDa kADhyo ke, AcAryazrInuM nAma zAMti che, paNa te vAdIonA sAme vetAla jevA che tethI have vadhu vAda karavAnI jarUra nathI. rAjAe AcAryazrIne 84 lAkha mAlavI dramma ApavAnA hatA, jenuM gujarAtI nANuM 1ra lAkha thAya. te dravyathI dhArAmAM jainamaMdiro bAMdhavAmAM AvyAM. kavIzvare potAnA taraphathI 6000 dramma ApyA. te AcAryazrInI AjJAthI tharAdanA jainamaMdira mATe mokalavAmAM AvyA. tharAdanA saMghe te drammamAMthI AdinAthanA derAsaramAM DAbI tarapha eka derI karAvI ane ratha banAvyo. - AcAryazrIe tilakamaMjarI' mAM usUtraprarUpaNA na rahe eTalA pUratuM saMzodhana karI ApyuM. rAjAe AcAryazrIne "vAdivetAla'nuM mAnavaMtu biruda ApI gujarAtanA samartha vidvAnanI kadara karI. AcAryazrInA ziSya puNyabhadra saM. 1084mAM tharAdamAM rAmasenanA rAjA raghusenanA jinAlayamAM bhagavAna AdinAthanI pratiSThA karI hatI ane te ja derAsaramAM DAbI tarapha kavi dhanapAle ApelI rakamamAMthI derI banAvAI hatI. AcArya zAMtisUri rAjA bhImadevanI vinaMtithI dhArAthI vihAra karIne kavi dhanapAlanI sAthe pATaNa padhAryA. ahIM pATaNamAM zeTha jinadeve potAnA putra padmadevane sApa karaDavAthI tene jamInamAM dATI rAkhyo hato. AcAryazrIe tene bahAra kaDhAvI amRta ciMtavI hAthathI sparza karyo ane pAdevanuM jhera UtarI gayuM. zeTha jinadeve AcAryazrIne bhAre utsavapUrvaka potAne ghera padharAvI upAzraye pahoMcADyA. - AcAryazrI potAnA 3ra ziSyone pATaNamAM nyAyano abhyAsa karAvatA hatA. vaDagacchanA AcArya municaMdrasUri nADolathI vihAra karI pATaNanI caityaparipATI karavA mATe pATaNa padhAryA. teo eka divase bhagavAna RSabhadevanAM darzana karI AcArya zAMtisUri pATha ApI rahyA hatA tyAre temanI pAse AvI, namaskAra karIne besI gayA. e samaye bauddha darzananA prameyono pATha cAlato hato. AcArya municaMdra ahIM 10 divasa rahI, pATha samaye hAjarI ApI e pAThane vinA pustake ekAgratAthI avadhAraNa karI lIdho, paraMtu AcAryazrInA ziSyo e pAThane dhArI na zakyA. AthI AcAryazrIne bhAre kheda thayo. A. municaMdra A joI AcAryazrInI AjJA meLavI e daza divasano pATha anukrame kahI saMbhaLAvyo. A sAMbhaLI AcAryazrIe ekadama UbhA thaI utsAhathI temane AliMgana karyuM ane kahyuM : "kharekhara, tuM to dhULamAM DhaMkAyeluM ratna che, tuM mArI pAse rahIne abhyAsa kara, AcAryazrIne khyAla hato ke, pATaNamAM saMvegI munione rahevA mATe sthAna maLatuM nathI, tethI temaNe AcArya municaMdrane TaMkazALanI pAchaLa eka gharamAM rAkhyA ane temane chaye darzanono abhyAsa karAvyo. AcArya municaMdra vinA parizrame te dhArI lIdho. e divasathI pATaNamAM caityavAsIo taraphathI suvihita sAdhuone sulabhatAthI vasatI maLavA lAgI. A ghaTanA saM. 1094 lagabhagamAM banI hoya evo saMbhava che. kaula matano AcArya dharma paMDita kavIzvara dhanapAlanI sUcanA mujaba vAdivetAla AcArya zrI zAMtisUri pAse pATaNa Avyo. temanI sAthe vAda karavAnI zarUAta karI. teNe Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prazacakra calAvyuM, AcAryazrIe potAne deva ane paMDitane kUtaro banAve evo javAba Apyo. pachI to paMDite vitaMDAvAda zarU karyo. AcAryazrIe te pAThane akSarazaH saMbhaLAvyo. temaja tenA yogapaTa vagere laI hubahu tenI nakalarUpe aMgaceSTA karI batAvI. paMDita temanA caraNamAM mastaka jhukAvIne kahyuM : 'kavIzvara dhanapAle jevA kahyA hatA tevA ja tame vidvAna cho." AcAryazrI svabhAvataH zAMta hatA. tethI te paNa zAMta banI gayo. AcAryazrIe eka draviDanA vidvAnane paNa jItI laI zAMta banAvyo hato. di dharma pracAra che AcAryazrIe 415 rAjakumArone jaina banAvyA. dhULano koTa paDI javAnI bhaviSyavANI kahI saMbhaLAvI. 700 zrImAlI kuTuMbane bacAvI lIdhA ane teone daDha jainadharmI banAvyA. AcArya zAMtisUrinA upadezathI DIDaka zrImALI jaina banyA hatA. temaNe bhagavAna AdIzvaranuM caitya baMdhAvyuM hatuM ane te maharola gotranAM hatA. samaya jatAM teo pallIvAlagacchanA banyA hatA. (- jainapustakaprazastisaMgraha, pra0 35) temaNe je graMtho banAvyAM che tenI noMdha nIce mujaba che- ' (1) uttarajhavaNa-pAIyaTIkA temaNe anya vRttio hovA chatAM pUrNatalagacchanA AcArya guNasenanI vinaMtithI pATaNamAM bhinnamAla vaMzIya mahAmAtya zAMtunA caityagRhamAM rahI svAdhyAyavyAsaMgathI vAdazaktinA killA samI uttarAdhyayananI TIkA banAvI che, jenuM bIjuM nAma "pAIyaTIkA' che. AcArya vAdidevasUrie A TIkAnA AdhAre ja siddharAjanI sabhAmAM digaMbarAcArya kumudacaMdrane harAvyo hato. (2) jIvaviyArapayaraNa-gAthA : 51 (3) saMghAcAracaityavaMdanabhASya-tenuM bIjuM nAma "saMghasAmAcArabhASya" paNa che. gAthA : 910. (4) dhammaraNapayaraNa--(dharmazAstra) (5) parvapaMjikA(ahaMdabhiSekavidhi)-tenuM sAtamuM parva bRhasuzAMti' che. (1) aMgavijA-teno uddhAra karyo. (2) tilakamaMjarI-kavi dhanapAle racelI A kathAnuM saMzodhana karyuM. - AcAryazrInA vyAkhyAnamAM nAginI devI AvatI hatI ane gurue vAsakSepa nAkhelA pATalA para besatI hatI. eka divase AcAryazrI vAsakSepa nAkhavAnuM bhUlI gayA, tyAre devIe tarata jaNAvyuM ke, "bhagavan! have Apa cha mahinA jIvazo, te pahelAM Apa gacchanI vyavasthA ane parabhavanI sAdhanA karI levI joIe." - AcAryazrIne 3ra ziSyo hatA. temAMthI muni vIrabhadra, muni zAlibhadra ane muni . sarvadevane bIje divase temaNe AcArya banAvyA. AmAM AcArya vIrabhadra to rAjapurImAM ja kAladharma pAmyA. temanI ziSya paraMparA cAlI nahIM, paraMtu te sivAyanA baMne AcAryonI ziSya paraMparA lAMbA kALa sudhI cAlI che. aMte AcArya zAMtisUri zeTha yazanA putra soDhe kADhelA giranAra tIrthanI yAtrA saMgha sAthe giranAra padhAryA. tyAM temaNe bhUkha, tarasa ane UMghano tyAga karI rapa divasanuM anazana karyuM ane saM. 1896nA jeTha sudi 9 ne maMgaLavAre kRttikA nakSatramAM samAdhipUrvaka kAladharma pAmI svargagamana karyuM. TUMkamAM teo anazana svIkArIne deva thayA. (jaina paraMparAno itihAsa bIjA bhAgamAMthI sAbhAra udghata.) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udi mUrtipUjAnuM mahattva che prazna :- sAkSAt bhagavAna to mokSamAM che. bhagavAnanI mUrti to paththara rUpa che. AthI bhagavAnanI mUrtinI pUjAthI zo lAbha? uttara :- AnA samAdhAna mATe pahelAM ApaNe e vicAravuM joIe ke sAkSAt bhagavAnanI pUjA zA mATe karavAnI che? sAkSAt bhagavAnanI pUjA zA mATe karavAnI che e samajAI jAya to bhagavAnanI mUrtinI pUjAthI zo lAbha e prazna ja na rahe. . (1) bhagavAnanI pUjAmAM eka hetu e che ke bhagavAna upakArI hovAthI temanA pratye kRtajJatA pradarzita karavI joIe ane bahumAnabhAva vyakta karavo joIe. to jema sAkSAt bhagavAnanI pUjAthI kRtajJatA pradarzita thAya che ane bahumAna vyakta thAya che, tema bhagavAnanI mUrtinI paNa pUjAthI kRtajJatA pradarzita thAya che ane bahumAna vyakta thAya che. jema mANasanA peTamAM khorAka jAya ane pAcana thaIne tenuM lohI thAya e mATe mukha dvArA peTamAM khorAka nAkhe che. paNa kensaranA dardInuM gaLuM baMdha thAya che to peTamAM kANuM pADIne e kANA dvArA peTamAM khorAka nAkhIne paNa e kArya siddha karAya che. jene viTAminavALo khorAka maLato nathI, te viTAminanI TIkaDIo vAparIne paNa viTAminonI pUratI karIne zakti meLavI zake che. tevI rIte sAkSAt bhagavAna na hoya tyAre bhagavAnanI mUrtinI pUjAthI paNa kRtajJatA pradarzita karI zakAya che, ane bahumAna bhAva vyakta karI zakAya che. 'AthI ja dezanetA vagerenA phoTAo upara loko phulamALA vagere paherAve che. svargastha mAtA-pitA vagerenI mRtyutithie mAtA-pitA vagerenA phoTAo upara phUlamALA paherAvIne dhUpa vagere kare che. chApAmAM phoTo chApIne zraddhAMjali Ape che. vaDApradhAna rAjIvagAMdhI temanI mAtAnA mRtyunA divase temanI samAdhinA sthAne phUlo mUkatAM hatAM. droNAcArye ekalavyane dhanurvidyA zikhavADavAnI nA pADI to ekalavya droNAcAryanI mUrti banAvIne tenI pUjA dvArA guruupara bahumAna vyakta karIne dhanurvidyA zIkhI gayo. je kArya sAkSAt guruthI thAya te ja kArya teNe gurunI mUrtithI siddha karI lIdhuM. (2) bhagavAnanI pUjAno bIjo hetu e che ke bhagavAnanI oLakhANa thAya. jema koIno chokaro guma thAya to chApAmAM teno phoTo Ape che, polIsone khabara ApIne polIsone paNa phoTAo Ape che. kAraNa ke AnAthI bIjAo tene oLakhI zake. tevI rIte sarakArano guno karIne nAzatA-bhAgatAone pakaDavA sarakAra chApAomAM temanA phoTA ApIne lokone e mANaso dekhAya to khabara ApavAnuM kahe che. eTale jema phoTAo asala vastune oLakhavAnuM sAdhana che, tema mUrti paNa bhagavAnane oLakhavAnuM jANavAnuM sAdhana che. bhagavAnanI mUrti dvArA bhagavAnanI oLakhANa thAya che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIdharmanAtha svAmi gaLanAyaka zIdA nAtha svAmi. (sAvarakuMDalA) Page #11 -------------------------------------------------------------------------- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) bhagavAnanI mUrtithI bhagavAna banavAnI preraNA maLe che. jemane bhagavAnanA svarUpanuM sAmAnya paNa sAcuM jJAna che temane zrI jinamUrtinA darzanathI bhagavAna yAda AvyA vinA rahetA nathI. AthI mUrti bhagavAnane yAda karavAnuM eka AlaMbana che. bhagavAna yAda Ave eTale emanA guNo yAda Ave. bhagavAnanI mUrti joIne "savi jIva karuM zAsana rasI" e bhAvanA, viSayasukho pratye anAsaktabhAva, upasargomAM dhIratA, vItarAgatA, kevalajJAna, dharmatIrthanI sthApanA, dararoja be pahora sudhI dharmadezanA vagere guNo yAda Ave. mUrtine joIne bhagavAnanA guNo yAda AvatAM mAre paNa tevA banavuM joIe ema yogya jIvone vicAra Ave. pachI tevA kevI rIte banI zakAya te jANIne tevA banavA mATe zakya prayatna kare. e prayatnathI samaya jatAM te paNa kharekhara bhagavAna banI jAya. eka vyAvahArika prasaMga A viSayanI puSTi kare che. thoDA vakhata pahelAM seMDo nAmano mahAna pahelavAna thaI gayo. e. pahelavAna banyo enuM mULa kAraNa mUrtidarzana che. e jyAre daza varSano hato tyAre tenA pitA sAthe romanuM myujhIyama jovA gayo hato. tyAM prAcIna kALanA mahAna yoddhAonAM bAvalAM teNe joyA. A joIne teNe pitAne pUchyuM: pitAjI ! A konAM bAvalAM che? pitAjIe kahyuM: prAcIna romana lokonAM A bAvalAM che. hAlamAM tevA puruSo nathI. seMDoe pUchyuM: te loko AvA pahelavAna kevI rIte banI zakyA hatA ? pitAe kahyuM: vyAyAma, pauSTika khorAka vagerethI tevA banyA hatA. seMDoe tevA pahelavAna banavAno nirNaya karyo. have teNe pahelavAna banavA aMgenA vividha graMthono abhyAsa zarU karyo. e viSayanA jANakAro pAsethI jJAna meLavyuM. pachI zarIrane balavAna banAvavA vyAyAma, kasarata vagaeNre zarU karyuM. samaya jatAM te badhA pahelavAnomAM mukhya pahelavAna banI gayo. jema ahIM seMDone pahelavAna pUtaLAnA darzanathI pahelavAna banavAno vicAra Avyo aMne prayatna karIne te pahelavAna banyo; tema laghukarmI yogya jIvone bhagavAnanI mUrtinAM darzanathI bhagavAna jevA banavAnuM mana thAya che. pachI bhagavAna jevA kevI rIte banI zakAya te jANIne ane zakya prayatna karIne bhagavAna jevA banI jAya che. AthI AdhyAtmika sAdhanA mATe mUrti anivArya che. (4) bhagavAnanI mUrtine jotAM bhagavAnanuM smaraNa thAya che. bhagavAnanuM smaraNa thatAM temanuM jIvana yAda Ave che. temanuM jIvana yAda AvatAM temanA upakAranI smRti thAya che. loko temanA upakArIno ke snehIno phoTo jue che tyAre temano upakAra yAda Ave che e Aje paNa pratyakSa anubhava thAya che. ghaNIvAra to snehIno phoTo joIne raDavuM AvI jAya che. IMdirAgAMdhI sarva prathama pradhAna pade nimAyA tyAre temanA pitAnI samAdhinA sthAne gayA ane phUlo caDhAvyA tyAre temane raDavuM AvI gayuM hatuM. ekavAra eka zrAvake potAnI patnIno phoTo batAvatAM mane kahyuM ke sAheba ! huM je dharma pAmyo chuM te A mArA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmapatnIno pratApa che. Ama bolatAM tenI AMkhamAM jhaLajhaLiyAM AvI gayAM. mUrti paNa pUjanIya che e viSe bhAvanagaranA rAjakumArano prasaMga jANavA jevo che. e rAjakumAranI uMmara sAtavarSanI hatI tyAre tenA pitAno svargavAsa thayo. AthI rAjakumArane, anya rAjaparivArane ane bhAvanagaranA rAjyane saMbhALavAnI javAbadArI prabhAzaMkara paTTaNInA zire AvI. prabhAzaMkara paTTaNI bhAvanagaranA rAjAnA atizaya prItipAtra hatA ane mukhya salAhakAra hatA. rAjakumArane vividha viSayonuM saMgIna zikSaNa maLe e mATe prabhAzaMkarabhAIe rAjamahelamAM bhaNAvavA AvavA mATe te te viSayanA niSNAta zikSakonI nimaNuMka karI. rAjakumAra temanI pAse abhyAsa karavA lAgyo. ekavAra eka aMgreja zikSaka mUrtipUjAthI viruddha vAto kumArane kahI rahyo hato. prabhAzaMkarabhAIe A jANyuM. teo turata tyAM gayA. mUrtipUjA satya che e vAta rAjakumAranA magajamAM ThasAvavA rAjakumArane kahyuM: ApanI pATImAM mAruM nAma lakho. rAjakumAre tema karyuM. pachI prabhAzaMkarabhAIe kahyuM. have Apa A nAma upara thUko. rAjakumAre kahyuM e kadI na bane. Apa mArA murabbI cho. prabhAzaMkarabhAIe kahyuM. paNa Apa mArA upara kayAM ghUMkI rahyA cho! mAtra paththaranI pATI upara lakhAyelA sAmAnya akSaro para thuMkavAnuM che. akSara to jaDa che. rAjakumAre kahyuM: A akSaro kAMI sAmAnya akSaro nathI. mArA pUjanIyanA nAmanA sUcaka akSaro che. A akSaro upara thuMkavuM eTale ApanA nAma upara thuMkavuM. pUjanIyanA nAma upara thuMkavuM e to mahApApa gaNAya. - kumAranA magajamAM mUrtipUjAnI pUjanIyatAne adhika ThasAvavA prabhAzaMkarabhAIe pharI kumArane kahyuM: sAme divAla upara TIMgAtA mahArAjA sAhebanA phoTAne nIce utArI enA upara bUTano prahAra karo. kumAre kahyuM: ararara! evuM te karAtuM haze. prabhAzaMkara bhAIe pUchyuM: zA mATe na karAya? e mahArAjA pote to che nahi. kenavAsanA kapaDA upara cItareluM sAmAnya citra ja che. kumAre kahyuM: hA, e citra kharuM. paNa te citra konuM che ? mArA pitAjInuM che. mArA pitAjInA citrane bUTa mAravI e mArA pitAjIne ja buTa mAravA barAbara che. AthI huM ene bUTa na mArI zakuM. have prabhAzaMkarabhAIe mULa vAta upara AvatAM kahyuM. AvuM ja mUrtipUjAnuM che. mUrtinI pUjA e kharekhara to mULa vyaktinI ja pUjA che. eTale bhagavAnanI mUrtinI pUjA e bhagavAnanI ja pUjA che. mUrtipUjA koIe navI upajAvelI nathI, anAdikALathI che. jyAre bhagavAna sAkSAt vidyamAna hoya che tyAre paNa mUrtipUjA hoya che. kAraNa ke bhagavAna sAkSAt hoya tyAre paNa koI eka ja kSetramAM hoya, eTale te sivAyanA kSetramAM bhakto bhagavAnanI mUrti banAvIne tenI pUjA karatA hatA. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u mUrtipUjAnA virodhIo paNa mUrti pUjA kare che , mUrtipUjAno virodha karanAra paNa eka yA bIjI rIte mUrtipUjA kare che. (1) musalamAno masajidamAM pIranI AkRtine puSpa-dhUpa vagerethI pUje che. tAjiyA banAvI enI sAme nRtya vagere kare che. makkA-madInA jaIne tyAM rahela eka goLa kALA paththarane cuMbana karIne potAnAM pApono nAza thayo ema mAne che. (2) IsAIo (krizciyano) paNa devaLamAM IzunI zULI upara laTakatI mUrti (krosa) rAkhe che. te mUrtine pUjyabhAvathI jue che. tenI samakSa prArthanA kare che. zira uparathI TopI utArI namaskAra kare che. puSpahAra caDhAve che. (3) kabIra, nAnaka, rAmacaraNa Adi saMtonA anuyAyIoe potapotAnA pUjyonI samAdhi banAvI che. e samAdhinI puSpAdithI zraddhAMjali ApavA dvArA pUjA kare che. loko dUra dUrathI e samAdhinAM darzana karavA Ave che. " (4) pArasIo potAnA ISTa agnidevanI pUjA kare che, tenI sAme vAjA vagADe che, puSpa, ghI AdithI homa kare che. sUryane paNa pUje che. mUrti paNa upakAraka che na prazna- mUrti-jaDa che. AthI jema mATInI gAyane dohavAthI dUdha na maLe tema jaDa mUrtinI pUjAthI cetanane kazo lAbha na thAya. . uttara- mATInI gAyane dohavAthI dUdha bhale na maLe, paNa tene jovAthI sAcI - gAyanI oLakha thAya che. koI jaMgalIne gAya kevI hoya tenI khabara na hoya to mATInA AkAranI gAya banAvIne sAcI gAyanI oLakha karAvI zakAya che. tema jinamUrtithI bhAva arihaMtanI oLakhANa thAya che. AthI mUrtinAM darzana-karavAM joIe. A prazna - mUrtinAM darzanathI bhAva arihaMtanI oLakhANa thAya che. AthI tenAM darzana karavAM joIe. paNa tenI pUjA zA mATe ? uttara- mUrti bhAvaarihaMtanI oLakhANa karAve che, mATe upakAraka che. mAnI lo ke tamane mahenata karavA chatAM nokarI maLatI nathI. evAmAM koI tamane jene nokaranI jarUra hoya evA zeThanI oLakhANa karAvI Ape ane nokarI maLI jAya to zeThanI oLakhANa karAvI ApanAra upakArI kharo ke nahi ? kharo. basa tema jinapratimA bhAva jinanI oLakhANa karAvI Ape che mATe upakAraka che. AthI tenI pUjA paNa karavI joIe. Ama aneka rIte bhagavAnanI mUrtipUjAthI lAbha ja che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ura bhagavAnanI mUrtinI pUjA bhagavAnanI ja pUjA che. paramArthathI to mUrtinI pUjA e bhagavAnanI ja pUjA che. A viSayane akabarabirabalanA eka prasaMgathI vicArIe. ekavAra akabara bAdazAhe rAjadarabAramAM moTI sabhA bharI. e sabhAmAM judA judA dezanA ekabIjAthI caDhiyAtA paMDito hatA, kuzaLa maMtrIo hatA, sAmaMta rAjAo hatA, moTA moTA zeThiyAo hatA. rAjAnA siMhAsana pAse birabala beTho hato. A vakhate dharmanI carcA nIkaLatAM akabare birabalane pUchyuM: kema birabalajI ! tame paththara pUjaka cho ne? birabalaH hA, nAmavara ! huM paththarapUjaka chuM. akabaraH zuM paththara pUjavAthI khudA prasanna thAya? birabalaH hA. akabara: paththaramAM kyAM khudA hoya che, jethI te prasanna thAya. birabalaH nAmavara ! carcAthI A vAta samajAvavAmAM ghaNo samaya jaze, chatAM kadAca ApanA magajamAM A vAta na paNa bese. AthI anubhavathI A vAta Apane pachI samajAvIza. akabaraH sAruM, anubhavathI samajAvaje. A pramANe nakkI thayA pachI birabale rAjyanA mahAna kalAkAra pAse akabaranuM suMdara citra taiyAra karAvyuM. eka catura strIne sAdhvI jevI banAvIne kahyuM ke akabaranA rAja darabAre javAnA rastAmAM eka oTalA upara A citranI sAme dhUpa-dIpa Adi tathA bAdazAhanI stuti karaje. A strIe dararoja te pramANe karavA mAMDyuM. eka vakhata rAjAnI dRSTi tenA upara paDI. akabare tene puchyuM: are bAI ! tuM mArI pUjA ane stuti kema kare che? khudAnI kara ne ! huM to sAmAnya mAnavI chuM. mota mane ya ahIMthI laI jaze. khudAnI pUjA stuti karIza to tuM motathI mukta banIza. bAIe kahyuM nAmavara ! anya rAjAo karatAM Apa ghaNAM sArAM cho AthI Apane maLIne ApanI samakSa ApanI stuti pUjA karavAnuM mana thAya che. paNa huM sAmAnya nArI Apane zI rIte maLI zakuM? AthI mArA bhAvane vyakta karavA ApanuM citra banAvIne tenI bhakti-stuti karuM chuM. akabara: huM tArA upara khuza chuM. AvatI kAle tane InAma ApIza. bIjA divase samaya thatAM sabhA maLI. akabare birabalane kahyuM. Aje eka yuvatine InAma ApavAnuM che. birabalaH kema ? akabara: e roja mArI bhakti-stuti kare che. birabalaH e bAI ApanI bhakti-stuti nathI karatI, kiMtu kAgaLanI kare che. zuM Apa ane kAgaLa eka ja cho ? A sAMbhaLI akabara vicAramAM paDI gayo. jema loDhuM garama hoya tyAre TIpavAthI barobara ghATa ghaDI zakAya, tema potAnI vAtane ThasAvavAno moko joIne bIrabale kahyuM: nAmavara ! Apa te divase rAjadarabAramAM paththarapUjAno niSedha karI rahyA hatA. te ja paththarapUjAno atyAre svIkAra nathI karI rahyA? hiMduonA dharmanI e ja khUbI che. sarva dharmakriyAomAM mananA bhAva ja mukhya bhAga bhajave che. paththara AdinI mUrtimAM bhaktanA bhAvathI ja bhagavAna AvI jAya che. mUrti dvArA bhagavAnanI ja pUjA kare che. jo paththaranI pUjA karAtI hoya to he bhagavAna ! mAruM kalyANa karo vagere na bole, kintu he paththaradeva ! mAruM kalyANa karo Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere bole. Apa jema ApanA citranI pUjAthI prasanna thayA tema mUrtipUjAthI bhagavAna (bhagavAnanA sevaka devo) bhakta upara prasanna thAya che. mATe bhagavAnanI mUrtinI pUjA e paththaranI pUjA nathI, kiMtu bhagavAnanI pUjA che. mUrtinI abhiSeka AdithI bhakti karatAM, vaMdana-namaskAra karatAM, stuti Adi karatAM bhaktanA manamAM to emaja hoya che ke huM bhagavAnanI bhakti, vaMdana-namaskAra ke stuti karuM chuM. eTale mUrtinI bhakti, vaMdananamaskAra ke stutithI bhagavAnanI ja bhakti, vaMdana ke stuti thAya che. paththaranI mUrtimAM maMtroccAra Adi zAstrokta vidhi karyA bAda e mUrti bhagavAna banI jAya che. A viSayane ApaNe eka vyAvahArika dRSTAMtathI samajIe. yuvati lagna pahelAM kanyA kahevAya che. lagnavidhi thayA pachI e yuvata vadhU banI jAya che. lagna pahelAM je yuvati kanyA kahevAtI hatI ane badhA jene kanyA rUpe ja jotA hatA te ja yuvata gnividhi bAda koInI vadhU banI jAya che ane badhA tene vadhU rUpe jue che. tema ahIM paththaranI mUrti paNa maMtroccAra AdithI adhivAsanA thatAM bhagavAna banI javAthI pUjanIya banI jAya che. kAgaLanA TukaDA upara rUpiyAnI chApa lAgyA pachI te kAgaLano TukaDo raheto nathI. tene koI bALakanA hAthamAM na Ape. kAraNa ke bALaka tene kAgaLa samaje. tema ajJAna loko mUrtine paththarano TukaDo samaje. kApaDano TukaDo kahevAtuM vastra dezano triraMgI jhaMDo bane che tyAre kApaDano TukaDo maTIne janavaMdanIya dhvaja banI jAya che. rajapUta talavArane loDhAno TukaDo na mAne. kAraNa ke tenI kiMmata samaje che. ene mana amUlya vastu che. te badhuM jatuM karaze, paNa talavAra nahi javA de. kAraNa ke rakSaNa karanAra che. tema ajJAna loko mUrtine paththarano TukaDo mAne. paNa samaju loko paththarano TukaDo na mAne, kiMtu deva mAne. bhagavAnanI pUjA eTale emanA guNI AtmAnI pUjA ke bhagavAna guNonA samUha rUpa che. eTale bhagavAnanI pUjA eTale emanA zarIranI nahi, kiMtu emanA guNI AtmAnI pUjA. jyAre bhagavAna sAkSAt vidyamAna hoya tyAre paNa emanA guNIAtmAnI pUjA thAya che. paNa emano AtmA dekhAto nathI eTale bAhya zarIranA mAdhyama dvArA emanA AtmAnI pUjA thAya che. tevI rIte zarIra sahita bhagavAna vidyamAna na hoya tyAre temanI mUrtinA mAdhyamathI temanA guNI AtmAnI pUjA thAya che. eTale mUrtipUjA e khUda bhagavAnanI pUjA che. prazna :- mUrti jaDa che. AthI jema mATInI gAyane dohavAthI dUdha na maLe tema jaDamUrtinI pUjAthI cetanane kazo lAbha na thAya. uttara :- jema paththaranI gAya dUdha na Ape tema gAyanuM nAma paNa dUdha na Ape. AthI bhagavAnanuM nAma paNa na levuM joIe. mUrtinA virodhIo logassa vagere sUtramAM bhagavAnanA nAmanuM kIrtana kare che. jeo mUrtisamakSa kriyA karatA nathI, paNa IzAna khUNA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarapha kriyA kare che temaNe A vicAravAnI jarUra che. IzAnakhUNA tarapha kriyA karatAM bhagavAna dekhAtA nathI, kiMtu IzAna khuNo dekhAya che. Ama chatAM manamAM ema rahe che ke zrIsImaMdharasvAmI IzAna khUNA tarapha che mATe huM zrI sImaMdharasvAmInI samakSa kriyA karuM chuM. tema mUrti samakSa paNa kriyA karatAM huM bhagavAnanI samakSa kriyA karuM chuM ema manamAM rahe che. tathA mUrti pratyakSa dekhAtI hovAthI mUrtinI samakSa kriyA karavAmAM vadhAre sAro bhAva Ave che. IzAnakhUNA tarapha kriyA karavAmAM bhagavAna ghaNA dUra che ema manamAM thAya che. jyAre mUrtinI samakSa kriyA karavAmAM bhagavAna sAme ja birAjamAna che ema thAya che. AthI mUrtinI samakSa kriyA ka2vAmAM vadhAre lAbha thAya che. Ta mUrtipUjAmAM hiMsAnuM pApa alpa ane dharma adhika cha Aje keTalAko hiMsAnA nAme mUrtipUjAno virodha kare che e yogya nathI. jo sUkSmadraSTithI hiMsA ane ahiMsAne samajavAmAM Ave to spaSTa khyAlamAM AvI jAya ke mUrtipUjAmAM vAstavika hiMsA nathI. ahiMsAnA ane hiMsAnA hetu, svarUpa ane anubaMdha ema traNa prakAra che. hetu ahiMsA :- jayaNA rAkhavI, eTale ke jIvo na mare tenI kALajI rAkhavI (=upayoga rAkhavo), e hetu ahiMsA che. hetu hiMsA :- jayaNA na rAkhavI, eTale ke jIvo mare tenI kALajI na rAkhavI (=upayoga na rAkhavo) e hetu hiMsA che. hetu eTale kAraNa, hiMsAnu mukhya kAraNa ajayaNA che. jIvo na mare tenI kALajI na rAkhavI e ajayaNA che. svarUpa ahiMsA :- jIvo na mare ke jIvone duHkha na thAya te svarUpa ahiMsA. svarUpa hiMsA :- jIvo mare ke jIvone duHkha thAya te svarUpa hiMsA. anubaMdha ahiMsA :- anubaMdha eTale pariNAma. je pravRttithI pariNAme ahiMsA thAya te anubaMdha ahiMsA. anubaMdha hiMsA :- je pravRttithI pariNAme hiMsA hoya, jenuM phaLa hiMsA hoya, te anubaMdha hiMsA. hetu hiMsA ane hetu ahiMsAmAM mArAthI jIvahiMsA na thaI jAya tenI kALajI (=teno upayoga) che ke nahi tenI mukhyatA che. svarUpa hiMsA ane svarUpa ahiMsAmAM jIvo maryA che ke nahi tenI mukhyatA che. anubaMdha hiMsA ane anubaMdha ahiMsAmAM dhyeyanI mukhyatA che. eTale ahiMsAnuM pAlana karavAmAM dhyeya zuM che ane thaI rahelI hiMsAmAM dhyeya zuM che tenI mukhyatA che. A traNa prakAranI hiMsAmAM hetu hiMsA ane anubaMdha hiMsA pAramArthika hiMsA che. temAM paNa anubaMdhahiMsA mukhya hiMsA che. have traNa prakAranI hiMsA ane ahiMsAmAM kone keTalI ane kevI rIte hiMsA ane ahiMsA hoya te vicArIe. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) jenA aMtaramAM ahiMsAnA bhAva nathI, tevo jIva upayoga vinA cAle ane jIva marI jAya to tene traNe prakAranI hiMsA lAge. aMtaramAM ahiMsAnA bhAva na hovAthI anubaMdha hiMsA lAge. upayoga vinA cAlavAthI hetu hiMsA lAge. jIva maryo hovAthI svarUpahiMsA paNa lAge. (2) jo ahIM jIva na mare to svarUpahiMsA sivAya be prakAranI hiMsA lAge. saMsAramAM rahelA lagabhaga badhA ja jIvone kayAreka traNe prakA2nI to kyAreka be prakAranI hiMsA lAgyA kare che. (3) have jo te jIva (jenA aMtaramAM ahiMsAnA bhAva nathI te) upayoga pUrvaka cAle ane jIvo na mare to tene eka ja anubaMdha hiMsA lAge. prazna :- aMtaramAM ahiMsAnA bhAva na hoya chatAM mArAthI jIvo na mare tevA upayoga pUrvaka cAle e zI rIte bane ? mArAthI jIvo na mare tevo upayoga ja sUcave che ke aMtaramAM ahiMsAnA bhAva che. uttara H- A viSayane bahu sUkSmadaSTithI samajavAnI jarUra che. mArAthI jIvo na mare evA upayoga mAtrathI ahiMsAnA pariNAma che e nakkI na thAya. ahiMsAnA pariNAma che ke nahi te jANavA ahiMsAnuM pAlana zA mATe kare che te jANavuM joIe. jenA aMtaramAM ahiMsAnA pAlanamAM mokSano ke svakartavyapAlanano Azaya hoya tenA ja aMtaramAM ahiMsAnA pariNAma hoya. jenA aMtaramAM ahiMsAnA pAlanamAM ukta Azaya na hoya, kintu anya koI bhautika Azaya hoya, to jIva upayoga pUrvaka cAlato hoya chatAM tenAmAM ahiMsAnA pariNAma na hoya. bagalo pANImAM ane pAdhi jamIna upara jarAya avAja na thAya tevA upayoga pUrvaka cAle che. paNa tenA aMtaramAM ahiMsAnA pariNAma nathI. abhavya jIvo cAritranuM pAlana suMdara kare che. mArAthI koI jIva marI na jAya tenI bahu kALajI rAkhe che. dareka pravRtti upayoga pUrvaka kare che. chatAM temAM ahiMsAnA pariNAma nathI. kAraNake tenuM dhyeya khoTuM che. cAritranA pAlanathI (=ahiMsAnA pAnathI) tene saMsAranAM sukho joIe che. saMsArasukha mATe je jIvo ahiMsAnuM pAlana kare tene saMsAranAM sukho maLe ane pariNAme te jIvo vadhAre pApa karanArA bane ethI pariNAme hiMsA vadhe. AthI saMsArasukhanI prApti vage2e dunyavI AzayathI ahiMsAnuM pAlana karanAra jIvo upayoga pUrvaka pravRtti kare ane koI jIva na mare ethI temane hetu ahiMsA ane svarUpa ahiMsA hoya, paNa anubaMdha ahiMsA na hoya. AvI hetu ahiMsAthI hiMsA vadhavA dvArA duHkha vadhe. (4) jenA aMtaramAM ahiMsAnA pariNAma thayA che te muni vagere jIvo upayoga pUrvaka cAle ane jIvo na mare to temane traNe prakAranI ahiMsA hoya che. traNamAMthI eka `paNa prakAranI hiMsA na hoya. (5) have jo (jenA aMtaramAM ahiMsAnA pariNAma che) te jIva upayoga pUrvaka cAle chatAM jIva marI jAya tyAre tene hetu ane anubaMdha e be ahiMsA hoya, paNa svarUpa ahiMsA na hoya. aMtaramAM ahiMsAnA pariNAma che mATe anubaMdha Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsA che. upayoga pUrvaka cAle che mATe hetu ahiMsA che. jIva marI javAthI svarUpathI - bAhyathI hiMsA thaI hovAthI svarUpa ahiMsA nathI. (6) have jo te jIva pramAdanA kAraNe upayoga pUrvaka na cAle, chatAM jIva na mare to anubaMdha ane svarUpa e be ahiMsA hoya. paNa hetu ahiMsA na hoya. kAraNa ke hiMsAno hetu (=kAraNa) pramAda rahelo che. A jIvamAM apramAda nathI, pramAda che. (7) have jo te jIva upayogapUrvaka na cAle ane jIva marI jAya to tene svarUpa ane hetu e be ahiMsA na hoya, paNa anubaMdha ahiMsA hoya. kAraNa ke pramAda thaI javA chatAM ane jIva marI javA chatAM aMtaramAM pariNAma to ahiMsAnA ja che. prazna - upayogapUrvaka cAle chatAM jIvo marI jAya e kevI rIte bane ? - uttara :- uDatA pataMgiyA vagere jIvo sahasA paganIce AvI jAya tyAre athavA sAdhu nadI utaratA hoya vagere prasaMge AvuM bane. ahiM anubaMdha ahiMsA hoya. je jIva jinavacana pratye zraddhALu banIne mokSanA AzayathI yatanA pUrvaka jinapUjA kare tene mAtra svarUpa hiMsA lAge, hetu ke anubaMdha hiMsA na lAge. have joyatanA vinA jinapUjA kare to hetu ane svarUpa e baMne hiMsA lAge. paNa anubaMdha hiMsA na ja lAge. kAraNa ke hiMsAnA bhAva nathI, bhAva to jinapUjAnA ja che. puSpAdithI jinapUjA karatI vakhate jIvone sAmAnya kilAmaNA vagere hiMsA thavA chatAM pUjakane puSpAdikanA jIvo pratye hiMsaka bhAva na hoya, kiMtu dayAbhAva hoya? yatanAthI jinapUjA karanArane hiMsAno anubaMdha thato nathI, ahiMsAno anubaMdha thAya che. A viSe adhyAtmasAramAM kahyuM che ke satAmasyAskasyAzcid yatanA bhaktizAlinAm / anubandho hAhiMsAyA jinapUjAdikarmaNi / / "yatanApUrvaka karAtI jinabhaktithI zobhatA puruSonA jinapUjAdi kAryomAM thatI hiMsAthI ahiMsAno anubaMdha thAya che=hiMsAthI paNa ahiMsAnuM phaLa maLe che." sAdhUnAmapramattAnAM sA cAhiMsAnbandhinI / hiMsAnubandhavicchedAd guNotkarSoM yatastataH / / apramattamunionI nadI utaravA vagerenI kriyAmAM thatI hiMsA ahiMsAno anubaMdha karAve che. tevI hiMsAthI hiMsAno anubaMdhano viccheda thaI jato hovAthI (apratibaddhavihAra vagere) guNonI vRddhi thAya che." - jo A pramANe hiMsA-ahiMsAnA prakAro na samaje ane kevaLa bAhya ahiMsA jovAmAM Ave to muni paNa ahiMsaka na banI zake. kAraNake sUkSma hiMsA to munine paNa lAge che. jIva vItarAga bane che (=sarvajJa bane che) tyAra pachI paNa mokSamAM na jAya tyAM sudhI sUkSma hiMsA cAlu hoya. jo bAhyathI koI paNa jAtanI hiMsA na thAya to ahiMsaka bhAva Ave ema mAnavAmAM Ave to ekendriya jIvo bAhyathI koI hiMsA karatA nathI. tethI te jIvo ahiMsaka banavA joIe. paNa tema nathI. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe hiMsA-ahiMsAmAM bhAvanI (=beyanI ane pariNAmanI) pradhAnatA che. jinapUjAmAM sAmAnya hiMsA thavA chatAM tenAthI pariNAme lAbha thAya che. A viSayane zAstramAM kUvAnA dRSTAMtathI samajAvavAmAM Avyo che. ahIM nukazAna karatAM lAbha vadhAre thAya che. kUvo khodavAmAM zarIra kAdavathI kharaDAya che, kapaDAM melAM thAya che, zrama-sudhA-tRSA vagerenuM du:kha veThavuM paDe che. paNa kUvo khodAyA pachI temAMthI pANI nIkaLatAM tRSA Adi dUra thavAthI kUvo khodavAnI pravRtti lAbhakArI bane che. te pramANe jinapUjA mATe snAnAdi karavAmAM prAraMbhamAM alpa hiMsA rUpa sAmAnya doSa lAgavA chatAM pachI pUjAthI thayelA zubhabhAvo dvArA viziSTa azubha karmonI nirjarA ane puNyAnubaMdhI puNyano baMdha thato hovAthI pariNAme lAbha thavAthI snAnAdinI pravRtti lAbhakArI che. vyavahAramAM paNa je pravRttimAM thoDuM nukazAna hovA chatAM adhika lAbha hoya to te pravRtti karavA jevI manAya che. loko kare paNa che. loko jyAre vepAra kare che tyAre pahelAM vyaya karavo paDe che. chatAM loko paisA gumAvI dIdhA ema mAnatA nathI. kAraNa ke jeTalo vyaya thAya tenAthI adhika lAbha bhaviSyamAM thavAno che. tema jinapUjAthI paNa pariNAme sarvathA hiMsAthI nivRtti thAya che. che ke caitya zabdano artha Ti mUrtipUjAno niSedha karanArAo pauSadhazALA vagere banAve che, bIjA gAma AdimAM rahelA munione vaMdana karavA vAhanano upayoga kare che, sAdharmika bhakti mATe rasoDuM vagere kare che. AmAM paNa hiMsA to thAya che. mUrtipUjAnA niSedhako zAstramAM jinamUrti ke jinamaMdiranA arthamAM AvatA caitya zabdano jJAna ke sAdhu artha kare che te barobara nathI. caityazabdano artha jinamaMdira ke jinamUrti thAya che. athavA bhagavAna je (azoka) vRkSa nIce baizIne dezanA Ape che te vRkSane caitya kahevAmAM Ave che. AthIja AcArya zrI hemacaMdrasUri mahArAje svaracita zabdakoSamAM kahyuM che ke - "caityo ginIstavivuM, caityo binasamAMtaruM:" caitya zabda jinamaMdira ke jinamUrti arthamAM che. je vRkSanI nIce besIne bhagavAna dharmadezanA Ape che. te (azoka) vRkSane paNa caitya kahevAmAM Ave che. . udi jinapUjAthI thatA lAbho upara (1) jeTalo samaya jinapUjA thAya teTalo samaya pApothI bacI javAya che. (2) AtmAmAM suMdara bhAvo jAge che. ethI azubha karmonI nirjarA thavA sAthe puNyAnubaMdhI puNyano baMdha thAya che. azubha karmonI nirjarAthI samyagdarzanAdi guNonI prApti thAya ' che ane puNyAnubaMdhI puNyanA udayathI viziSTa bhautika sukhonI prApti thAya che. (3) bhaviSyamAM cAritranI prAptithI sarvathA saMsAranA AraMbhothI nivRtti thAya che. (4) bIjA jIvone dharma pamADI zakAya che. " sau koI jinamUrtinA AlaMbanathI samyagdarzanAdi guNo meLavIne muktipadane zIvra pAmo e ja eka maMgala kAmanA. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uda prastuta graMthamAM nimnokta varNana atyaMta mananIya che ? eka paNa jinabiMbanAM darzana karatAM hRdayamAM AnaMda thAya che ane adhika adhika jinabiMbonAM darzanathI AnaMda atizaya vadhe che. zuddhabuddhivALA jIvone A (adhika pratimAnAM darzanathI AnaMda) prAya: anubhava siddha che. adhika pratimAnAM darzanathI jemanuM mana malina thAya che, temanI ajJAnatAnuM pradarzana thAya che, temanuM ajJAna ughADuM thAya che, arthAt adhika pratimAone joIne mana malina thAya che tenuM kAraNa ajJAnatA che. (67-68) siMhAsana upara beThelA arihaMta pAdapITha upara paga mUkIne ane hAthanI yogamudrA dhAraNa karIne dezanA Ape che. AthI ja uttama. AcAryo .A mudrAthI vyAkhyAna kare che. paNa teo (be hAtha vaDe mukha upara) mukhavastrikAne dhAraNa kare che. kAraNa ke AcAryo tIrthakara nathI, kiMtu tIrthakara samAna che. (84-85) zramaNasaMghanA sAcA ke khoTA doSone chupAve che te nirmaLa yaza-kIrti pAmIne jaladI mokSa pAme che. jevI rIte dhAnya kaNonA rakSaNa mATe parALanuM (jemAM anAjanA DuMDA hoya tevI lAMbI soTIonuM) paNa yatnathI rakSaNa karavAmAM Ave che, tevI. rIte zAsananI malinatAnA bhayathI kuzIlanI (=anucita AcaraNa karanAranI) paNa rakSA karavI joIe, arthAt enA anucita AcaraNane chupAvavo joIe. (zramaNa saMghanA anucita AcaraNano chApAo dvArA ke pratrikA Adi dvArA pracAra karanArAoe A vAtane khAsa lakSamAM rAkhavAnI jarUra che.) (135-136) zrAvaka ghI, dUdha ane dahIMthI mizrita sugaMdhI jala AdithI jinanI prakSAla pUjA kare. parva divasomAM jo gIta-vAjiMtra Adino saMyoga hoya to gIta-vAjiMtra Adi (ADaMbara) pUrvaka prakSAlapUjA kare. AvI pUjA zAsana prabhAvanA karanArI che. (202). * pratyeka parva divase sAdhuoe ane zrAvakoe zakti hoya to sarva maMdiromAM caityavaMdana karavuM joIe. (792) - mokSArthIoe zubha bhAvanI vRddhi thAya e mATe sadA saMpUrNa (utkRSTa) caityavaMdana karavuM joIe ane gRhasthoe to vizeSathI (khAsa) saMpUrNa caityavaMdana karavuM joIe. (796) cAritramAM rahelAone saghaLIya kriyA caityavaMdana ja che. kAraNa ke tattvanA jJAtAo AjJA pAlanane ja caityavaMdana kahe che. caraNa-karaNamAM virodha na Ave te rIte sAdhuo nyUna ke adhika caityavaMdana kare che. anya kriyAmAM paNa temanA pariNAma caityavaMdana saMbaMdhI ja che. (799-800) sUtrArthamAM saMzayavALA jeo bIjA gItArthone barobara pUchatA nathI, upara uparathI thoDuM thoDuM bhaNIne paMDita banelA teo zuddha mArgathI bhraSTa thAya che. (833) Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuta graMthano saMkSipta sAra samyagdarzana-samyajJAna-samyakcAritra e traNe maLIne mokSamArga che. A traNamAM sarva prathama samyagdarzana prApta thAya che. samyagdarzana vinA samyajJAna ane samyakcAritranI prApti thatI nathI. AthI sarva prathama samyagdarzanane meLavavA prayatna karavo joIe. AthI ja tattvArthAdhigama graMthanA prathama sUtramAM samyagdarzana zabdano ullekha sarva prathama ka2vAmAM Avyo che. samyagdarzana vinA jJAna ane cAritra hoI zake che, paNa samyajJAna ane samyak cAritra na ja hoya. samyagdarzana rahita jJAna ane cAritra sarakAranA sikkA vinAnA nANA samAna che. apekSAe vicAra karavAmAM Ave to samyagdarzana vinAnuM jJAna coranI caturAI samAna che. coranI caturAIno upayoga zemAM thAya? e caturAIno sadupayoga thAya ke durupayoga thAya? coranI caturAIthI sva-parane nukazAna ja thAya. zraddhArahita jJAnI svaparanuM jeTaluM ahita na kare teTaluM ochuM ! ItihAsanAM pAnAM ApaNane kahe che ke, zraddhA rahita jJAnIe jeTaluM sva-paranuM ahita karyuM che, teTaluM zraddhArahita ajJAnIe nathI karyuM. zAstro spaSTa kahe che ke vizeSabodhathI rahita zraddhALu hita sAdhI zake che, paNa zraddhArahita viziSTa jJAnI paNa hita sAdhI zakato nathI. Ama apekSAe jJAnathI paNa zraddhAnI mahattA vadhAre che. mATe ja mokSamArgamAM samyagdarzanano sarva prathama ullekha karavAmAM Avyo che. mokSane nagara tarIke oLakhIe to samyajJAna ane samyaccAritra mokSa nagaramAM laI janArI relave che ane samyagdarzana e relavemAM besavAnI TikiTa che. TikiTa vinA relvemAM musApharI thaI zake nahi, kadAca kare to paNa TI.TI. Ave eTale tene nIce UtarI javuM paDe. tema prastutamAM keTalIka vAra jIva samyagdarzana vinA jJAna ane cAritranA baLe svargamAM TheTha nava caiveyaka sudhI jaI Ave che, paNa tyAthI punaH avazya nIce UtaravuM paDe che. samyagdarzana vinA mokSa sudhI to na ja jaI zakAya. AthI mokSanA sAdhake samyagdarzananI prApti thAya, prApta thayeluM samyagdarzana adhika nirmala bane e mATe prayatna karavo joIe. samyagdarzananI prAptinA ane samyagdarzanane nirmala banAvavAnA jinavANI zravaNa, paramAtma pUjA ane sAdhusevA vagere aneka upAyo che. prastuta graMthamAM samyagdarzananI prApti karAvanAra ane prApta samyagdarzanane nirmaLa banAvanAra 52mAtma pUjAnuM vistArathI varNana karavAmAM AvyuM che. 52mAtmapUjAnA dravyapUjA ane bhAvapUjA ema be prakAra che. jala vagere dravyothI thatI pUjA dravya pUjA che. dravya vinA aMtaranA bhAvathI thatI pUjA bhAvapUjA che. jalapUjA vagere dravyapUjA che. caityavaMdana bhAvapUjA che. prastuta graMthamAM A baMne prakAranI pUjAnuM varNana che. paNa mukhyatayA caityavaMdana rUpa bhAvapUjAnuM varNana che. caityavaMdananuM vistArathI varNana hovAthI ja A graMthanuM caityavaMdana Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbhASya" evuM nAma che. A graMthano saMkSipta sAra A pramANe che 11mI gAthAmAM kevo jIva vaMdana ka2vAne yogya che te jaNAvIne vaMdanano kALa jaNAvyo che. AnA anusaMdhAnamAM bhAvAnuvAdamAM paMcAzaka graMthanI gAthAothI vaMdana karavA mATe koNa yogya che te jaNAvIne dravyavaMdana ane bhAvavaMdananAM lakSaNo jaNAvyAM che. dareka sAdhake A lakSaNone barobara samajIne potAnI vaMdanA bhAvavaMdanA bane e mATe prayatna karavo joIe. vaMdanano kALa jaNAvatAM kahyuM che ke-- savAre sUryodaya bAda, bapore madhyAhne ane sAMje sUryAsta pahelAM ema trikALa caityavaMdana karavuM joIe. 12-13-14 gAthAomAM jinane karAtA vaMdanane jinavaMdanaM na kahetAM, 'caityavaMdana' kema kahevAmAM Ave che tenuM spaSTIkaraNa karyuM che. 15 thI 25 sudhInI gAthAomAM AcaraNA paNa jinAjJArUpa che e siddha karyuM che. kevI AcaraNA jinAjJA rUpa che ema jaNAvatAM kahyuM che ke- ajJAtamULavALI paNa AcaraNA jo hiMsAthI rahita, zubhadhyAnane utpanna karanArI ane AcAryonI paraMparAthI prApta thayelI hoya to sUtranI jema pramANa che. 26 thI 152 sudhInI gAthAomAM AcaraNAthI thatI keTalIka pravRttiomAM nirdoSatAnuM samarthana karyuM che. jema ke- (1) eka maMdiramAM aneka jinabiMbo birAjamAna karavAmAM doSa nathI. (2) eka jinabiMba moTuM hoya ane bIjA biMbo nAnAM hoya temAM koI doSa nathI. (3) eka biMbanI pUjA AdarathI vizeSa rIte karAya ane bIjAM bibonI pUjA alpa karAya to temAM doSa nathI. (4) prakSAlanuM pANI jinabiMbone paraspara sparze temAM doSa nathI. (5) eka paTTamAM ke eka paththaramAM aneka jinabiMbonuM nirmANa nirdoSa che. (6) jina vItarAga hovA chatAM AbhUSaNo vagerethI pUjA karavAmAM doSa nathI. (7) ekavAra caDhAvelAM vastra-AbhUSaNo pharI caDhAvavAmAM bAdha nathI. 154 thI 173 sudhInI gAthAomAM caityavaMdananA navabheda jaNAvyA che. 174 thI 178 sudhInI gAthAomAM adhikA2InA bhedathI traNa prakAranI vaMdanA batAvI che. caityavaMdanano vidhi jaNAvavA mATe 179 thI 254 sudhI dazatrikanuM varNana karyuM che. temAM aneka viSayonuM bodhaprada varNana che. 261 gAthAmAM caityavaMdanathI thatA lAbhano nirdeza karyo che. 263 thI 874 sudhInI gAthAomAM sarvotkRSTa devavaMdanano vidhi ane temAM AvatAM sUtronA artho jaNAvyA che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 268 363 364 390 390 390 391 prastuta graMthamAM sarvotkRSTa caityavaMdananI vidhi A pramANe che - di sarvotkRSTa caityavaMdananI vidhi hi krama vidhi nirdiSTa gAthAo 1 stutio bolavI. 267 2 paMcAMga praNipAta karavo. 3 namutthaNe sUtra bolavuM. 4 paMcAMga praNipAta karavo. pa IriyAvahiyA karavI. 6 caityavaMdana bolavuM. 7 namutyurNa sUtra bolavuM. 8 (bhagavAn huM Adi bolIne) AcArya Adine vaMdanA karavI. 9 arihaMta ceIyANa sUtra bolavuM. 10 annatya sUtra bolIne kAyotsarga karavo. 427 11 kAyotsargamAM navakAranuM ciMtana karavuM. 497 * 1ra namo arihaMtANaM bolIne kAyotsarga pAravo. - 13 namoDarDabolIne stuti kahevI. 14 logassa sUtra bolavuM. 15 sevvaloe arihaMta ceIyANuM) annattha0 bolIne kAyotsargamAM navakAranuM ciMtana. 16 kAyotsarga pArIne namoDatu0 bolIne stuti kahevI. 650 17 pukharavaradIvaThuM sUtra bolavuM. 18 suasse bhagavao) annattha0 bolIne kAyotsargamAM navakAranuM ciMtana. 701 19 kAyotsarga pArIne zrutanI stuti kahevI. 20 siddhANaM buddhANaM sUtra bolavuM. 21 veyAvaccagarANaMannattha0 bolIne kAyotsargamAM navakAranuM ciMtana. 497 488 pa06 649 702 010 77pa Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 kAyotsarga pArIne namohatuM bolIne yakSa vagere devanI stuti bolavI. 788 23 pharI pUrvavat namutthaNa vagere sUtro bolIne cArathoyothI vaMdana karavuM. 789 24 namutthaNa ane jAvaMti sUtra bolavA. 834-5 25 khamAsamaNuM ApIne jAvaMta kevi sAhU sUtra bolavuM. (838 26 stavana bolavuM. 840 27 namutthaNe sUtra bolavuM. 844 28 jaya vIyarAya sUtra bolavuM. 845-7-8 uktavidhimAM ane vartamAna pracalita utkRSTa devavaMdananI vidhimAM thoDo pheraphAra che. jemake - (1) sakalakuzalavalli sUtra bolavAnuM AmAM jaNAvyuM nathI. . (2) namutthaNaM sUtra bolyA pachI IriyAvahiyA karavAnuM lakhyuM che. (3) caityavaMdana ekaja vakhata Ave che, vartamAnamAM traNa vakhata caityavaMdana bolAya che. (4) AcAryAdine vaMdana hamaNAM thatuM nathI. (pratikramaNamAM thAya che.) (5) thoyanA eka joDAmAM moDahaMtu0 traNa vakhata che. vartamAnamAM be vakhata bolAya che. ahIM stutio bolyA pachI paMcAMga praNipAta karavAnuM je kahyuM che te namutthaNe sUtra bolatI vakhate prAraMbhamAM ja namoDathu e be pado bolatAM be DhIMcaNa, be hAtha ane mastakane bhUmI upara lagADavA rUpa hovuM joIe. namutthaNe sUtra pachI je paMcAMga praNipAta karavAnuM lakhyuM che te namutthaNa sUtranA aMte "salve tiviheNa vaMdAmi" bolatAM ukta rIte paMcAMga praNipAta saMbhave che. sarvotkRSTa caityavaMdanano vidhi batAvyA pachI 880 thI 900 sudhInI gAthAomAM rUpiyAnA daSTAMtathI caityavaMdanamAM zuddhabhAva ane zuddhakriyAnI ghaTanA karI che. vacce 887 thI 890 sudhInI gAthAomAM prAsaMgika prIti Adi cAra anuSThAnonuM nirUpaNa karyuM che. 901 gAthAmAM bhAva vinA paNa jinabiMbanA vAraMvAra darzanathI thatA lAbhamAM zrAvaka putranuM dRSTAMta jaNAvyuM che. 905 thI 910 gAthAomAM saMghanuM mAhAtma, saMghanI avajJAthI azubha phaLanI prApti ane saMghanA gauravathI zuLa phaLanI prApti vagereno nirdeza karIne graMtha pUrNa kaMryo che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caiityavandana mahAbhASya viSayAnukramaNikA L 1-9 , 11 gAthA viSaya maMgala vagere anubaMdhacatuSTaya 10 caityavaMdana karavAno hetu caityavaMdanano adhikArI caiityavaMdanano kALa. 12-14 caityavaMdana zabdano artha. 15-23 AcaraNA paNa sUtranI jema pramANa che. 24 AcaraNAne jIta kema kahevAmAM Ave che. 25 kevI AcaraNA pramANa che ? ra6-3ra eka ja paTTamAM ekathI vadhAre biMbo karAvI zakAya. - 33 AcaraNAne dUSita na karavI joie. 34 vyaktipratiSThA vagere traNa prakAranI pratiSThA. . 35 avasaraNa pratiSThA * 36-45 eka paTTamAM ke paththaramAM ane eka maMdiramAM paNa ekathI vadhAre biMbo na karAvavA joIe te aMge ziSyanI dalIlo. - 46-47 ziSyanI dalIlonuM nirAkaraNa. - : 48-49 ekamaMdiramAM aneka biMbo karAvI zakAya. 50-51 " sujJone jinabiMbomAM svAmI-sevaka buddhi thatI nathI. - para eka ja jinabiMbane vaMdanAdi karavAmAM AzAtanA na thAya. pa3 eka jinabiMbanI vizeSa pUjA karavAmAM bIjA jino viSe avajJAno pariNAma hoto nathI. pa4-56 ucita pravRtti AzAtanA nathI. aneka pritamAono niSedha moTI AzAtanA che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya viSaya gAthA 57-58 pa9-66 69-76 77-78 79 biMbono niSedha karavAmAM mahApApa lAge. avajJA vagere pAMca prakAranI AzAtanA. adhika jinabiMbonAM darzanathI adhika AnaMda. adhika pratimAnA darzanathI mana malina thavAmAM ajJAnatA kAraNa che. prakSAlajala Adino jinabiMbone paraspara sparza lokaviruddha nathI. azarIrI arihaMtonI mUrti banAvavAnuM kAraNa.' pratimAnA kAyotsarga ane paryaka e be saMsthAna. kyA bhagavAna kayA saMsthAnamAM mukti pAmyA. . aMtima samaye je saMsthAna hoya te ja saMsthAna mokSamAM hoya. pratimAomAM prAtihArya vagerenA nirmANanuM kAraNa. tIrthakaro yogamudrAmAM dezanA Ape. AcAryo yogamudrAmAM vyAkhyAna kare che. paraspara jalasparzathI AzAtanAnI kalpanAe moTI AzAtanA che. malarahita paNa jinabiMbanuM prakSAlana karavAnuM kAraNa. snAnajala nirmAlya nathI. devo eka ja aMgaluchaNA thI 108 pratimAone lUche che. AdarathI karAtuM jinasnAna zubha phaLa Ape che. paraspara jalasparzathI AzAtanA na thAya tenuM dRSTAMtathI samarthana. karmakSayanuM kAraNa bhAvavizuddhi che e viSayanuM dRSTAMtathI samarthana. kevA pariNAma zuddha hoya ? 82-85 86-101 102 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya. 18 gAthA ' viSaya - 103 . kaluSita manavALo jIva nirdoSamAM paNa doSanI kalpanA kare. rAbaDInI UlaTI karanAra bAlakanuM dRSTAMta. 104 zaMkAthI kaluSita cittavALo sAdhu zuddha paNa AhArane azuddha kare. 105 zubha zakuna paNa apazukananI kalpanAthI azubha phaLa Ape. 105 sUtrathI aviruddha kriyAne doSita kahenAra ghaNAnA bhAvane kaluSita kare che. 107 - mugdha dharmArthI loka navI vAtane sahelAIthI svIkArI le. asa AgrahavALo puruSa potAnI khoTI mAnyatAno pracAra 'kema kare che tenuM kathana. 109 dharmArthIe zAstramAM zuM kahyuM che te jANavuM joIe. 110 . svamati pramANe thatI dharmapravRtti saMsAranuM kAraNa bane. 111 dharmArthIe dharmakriyAne svamatithI na karavI joIe ane svamatithI mUkavI paNa na joIe. 113 jinabiMbane ghI-dUdhathI prakSAla karI zakAya. 114-126 AcaraNAne pramANa mAnavAmAM pUrvapakSa-uttarapakSa. 128 ATha prakAranA zAsana prabhAvako. 129 svayuktithI raceluM paNa zAsana prabhAvanA karanAruM hoya to sAruM jANavuM. (13) kadAgrahathI asatya kahenArAone lokamAM oLakhAvavA joIe. 131-132 saMghanI avajJA karato kadAgrahI jamAli samAna che. 133-134 saMghanI koI vyaktinuM anucita AcaraNa joIne saMghanI avahIlanA karanAra jIva bhava bhava sarva lokathI avAhIlanA karavA yogya bane che. 135 zramaNasaMghanA doSone chupAvanAra yazakIrtine pAmIne jaladI mokSa pAme che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya gAthA viSaya 136 zAsananI malinatA na thAya e mATe anucita AcaraNane chupAvavo joIe. 137 saMghanI AzAtanA na karavAno dRSTAMtapUrvaka upadeza. 138-144 jinabiMbanI snAna AdithI pUjA na karavA saMbaMghI pUrvapakSa uttarapakSa. 145-156 ekavAra caDhAvelAM vastrAdi bIjIvAra caDhAvI zakAya. 148-452 ahIM AcaraNAnI vicAraNA aprastuta nathI. 153-160 caityavaMdananA jadhanya-jaghanya vage2e nava prakAro. zaktisaMpanne ubhayakAla traNa prakAranuM utkRSTa caityavaMdana karavuM joIe. 162 163-164 cha caityavaMdano caityaparipATIAdimAM deza-kAla pramANe karavA joIe. 166 paMcAzakamAM kahelA caityavaMdananA traNa prakAra. 173 167-172 caityavaMdana nA jaghanya vagere bhedo. caityavaMdananA nava bhedo sUtrapATha adhikArInI apekSAe caityavaMdananA traNa bheddo. 174 175-176 apunarbaMdhakanI vyAkhyA ane lakSaNa. samyagdaSTi vagerenI vyAkhyA. 177 180-181 datrika 183-184 jinamaMdire javAno vidhi 185-187 188 189 ane kriyAnI apekSAe che. pAMca abhigama nisIhitrika-maMdiramAM pravezatAM traNa vAra nisIhi bole. ardhavanata praNAma ke paMcAMga praNipAta. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya gAthA - ' viSaya 195 * 190-19ra pradakSiNAtrika 193 praNAmatrika 194' pratimA uparathI nirmAlyane dUra kare. jinamaMdirapramArjana. 196 koIe sArA vaibhavathI pUjA karI hoya to biMba vizeSa zobhAvALuM bane tema kare. 197-198 mUlanAyakanI vizeSathI pUjA ucita che. 200 pUjA trika 201 'mukhakozathI nAsikA bAMdhIne pUjA karavI joIe. 202 ghI-dUdha-dahIMthI mizrita sugaMdhI jalathI pUjA kare. 202 parvadivasomAM gIta-vAjiMtraAdi pUrvaka pUjA kare. 209-212 paMcopacArA vagere traNa prakAranI pUjA. 213-215 vidgopazamanI Adi traNa prakAranI pUjA. 216 saMpUrNa pUjA na thaI zake to akSata AdithI pUjA karavI. 219-rapa avasthAtrika - - rara6-228 dizi trika-traNa dizAmAM jovAno tyAga. 229-230 pramArjanatrika 231-134 AlaMbanatrika (sUtra-artha-pratimA) 235-40 mudrAtrika - 241-245 ekI sAthe varNAditraNemAM upayoga thaI zake. ra46 pradakSiNA ApatAM stotrano pATha thaI zake. 247-251 praNidhAnatrika rapa3-254 bIjuM praNidhAnatrika Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya : 314. 338 gAthA viSaya 261 caityavaMdanathI thatA lAbho. 263-269 caityavaMdanano vidhi. 270-272 vyAkhyAnA sahita vagere cha prakAro. 273-275 praNipAta stavamAM saMpadA ane pado. 276-36ra praNipAtastavanI vyAkhyA. 278 ATha pratihArya. arihaMta vicare tyAM so yojana sudhImAM roga ane iti vagere upadravo nAza pAme. 320 bhagavAna jaDanuM hita karanArA kevI rIte ? caraNa-karaNanA siMtera prakAro. dharmanuM anartha zuM? 360 aMte namo padano prayoga karavAmAM punarukti doSa nathI. 361 rihaMtAnuM ema bahuvacanano prayoga zA mATe ? 362 ne 30 e gAthA zA mATe? 363 vaMtami pada bolatAM paMcAMga praNipAta kare. 364 namutyu paf sutra bolyA pachI IriyAvahiyA kare. 366 IriyAvahiyA sUtramAM saMpadA ane pado. 367-381 IriyAvahiyA sUtranI vyAkhyA. 383 kAussagna karavAnAM kAraNo. 384-388 "tassa uttarI" sUtranI vyAkhyA. 390-391 IriyAvahiyA karyA pachI caityavaMdana kahe, pachI AcAryAdine vaMdana kare, pachI arihaMta eIyANuM sUtra kahe. 392-394 arihaMta sUtramAM vAkya-saMpadA-padonI saMkhyA. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya gAthA * viSaya * 395-425 arihaMta7 sUtranI vyAkhyA. 400 sAdhu-zrAvakane bodhilAbha hovA chatAM mAgaNI kema ? 403-05 sAdhuo sAkSAt pUjA-satkAra kema karatA nathI ? 407-415 pUjA-satkAra dravyastava hovAthI sAdhuone pUjA-satkAranuM phaLa meLavavA kAyotsarga karavo e yogya nathI e viSe pUrvapakSa ane uttarapakSa. 45. karAtuM kArya kareluM gaNAya. 4ra6-427 kAyotsargamAM AgAro rAkhavAno hetu. 428-467 "annattha sUtranI vyAkhyA. 453-477 AgAro rAkhavA ayogya che e viSe pUrvapakSa-uttarapakSa. 478-496 kAyotsarganA doSonuM varNana. 497-506 , kAyotsarga karyA pachIno caityavaMdanano vidhi. 507 logassa sUtramAM zloka-gAthA-pada-saMpadAnI saMkhyA. 508-638 logassa sUtranI vyAkhyA. 638. vaMde, vaMTAIma evA vAraMvAranA prayogamAM punarukti doSa nathI. 639-641 savvaloe arihaMta ceIyANa sUtra bolavAno hetu. - 642-643 savvaloe padano artha. 644-648 urdhvaloka AdimAM rahelA caityonuM varNana. - 649 - savvaloe arihaMta sUtra bolyA pachIno vidhi. 650 logassa ane pukharavara0 sUtra bolavAno hetu. 653-700 pukharavaradI, sUtranI vyAkhyA. 701-702 pukhara0 sUtra bolyA pachIno vidhi. 703-704 kyA sUtramAM kone vaMdana karyuM che tenuM varNana. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya gAthA viSaya 705 dravya' nI vyAkhyA. 706 zruta tIrthaMkaranAma karmanA baMdhanuM kAraNa che. 708-709 'siddhANaM buddhANaM' sUtra bolavAno hetu. 711-714 'siddhANaM)' sUtranI vyAkhyA. 744 zAstravacananA arthavAda-vidhivAda-anuvAda ema traNa prakAra 755-764 strImuktisiddhAMtanI sthApanA. 768 sukRtanI vAraMvAra anumodanA karavAthI puNya anubaMdhavALuM bane. 775 "veyAvaccagarANa" sUtra bolavAno hetu. . . . 776-778 "vayAvaccagarANa" sUtranI vyAkhyA. 779-787 devo avirativALA hovA chatAM. temane uddezIne karAto kAyotsarga saMgata che. kAyotsarga pachIno vidhi. 789 pharI paNa pUrvanI jema namuntharNa sUtrathI prAraMbhI badhA sUtro bolIne cAra thoyothI vaMdana kare. 790-794 pharIvAra vaMdana karavAmAM punarukti doSa nathI. 792 parvatithie sarvamaMdiromAM caityavaMdana karavuM joIe. 795 munioe be vAra avazya caityavaMdana karavuM joIe. 796 munioe utsargathI utkRSTa caityavaMdana karavuM joIe, gRhasthoe. to khAsa utkRSTa caityavaMdana karavuM joIe. cAritramAM rahelAone saghaLI ya kriyA caityavaMdana ja che. 801 gRhasthone caityavaMdana kare tyAM sudhI ja caityavaMdanano bhAva hoya. puSTa kAraNothI nAnuM caityavaMdana kare to paNa saMpUrNa caityavaMdana nuM phaLa pAme. 788 788 803 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya 807 814 gAthA" viSaya (04-805 utkaSTa caityavaMdanano manoratha paNa na karanAranuM saMsAramAM bhramaNa. 876 AjIvikAnI muzkelI asamAdhi na kare to gRhastha trikALa utkRSTa caityavaMdana karavuM joIe. phakta utkRSTa caityavaMdana ja na kahetAM nava caityavaMdana kema kahyA ? - pUjA karavAnA bhAvollAsathI pUjA karyA vinA paNa svarganI prAptimAM vRddhAnuM dRSTAMta. 815 vaMdana karavAnA bhAvollAsathI vaMdana karyA vinA paNa svarganI prAptImAM deDakAnuM dRSTAMta. 816-821 parvadivasomAM vaMdana-pUjana vagere dharma kriyA vizeSathI karavI joIe. 822-829 titri vI e gAthAno paramArtha. 835 - bIjI vAra cAra thayothI vaMdana karyA pachIno vidhi. jAvaMti ceIAI sUtranI vyAkhyA. .837 jAvaMti ceIAI sUtra kahevAnuM prayojana. 838. jAvaMti) kahyA pachI khamArsamaNuM ApIne "jAvaMta ke vi sAhU sUtra bole. - 839 jAvaMta ke vi sAhU sUtrano artha. . 840 jAvaMta sUtra kahyA pachI stavastotra kahe. 9841 - stava-stotranI vyAkhyA. '844 stava-stotra kahyA pachIno vidhi. 845 zakastava pachI ISTa phalanI prArthanA kare. 846-849 vividha ISTaphalanI prArthanA. 853 bhAvavaMdanAnuM lakSaNa. 836 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya - - - 884 gAthA viSaya 854-873 praNidhAna nidAnarUpa nathI. 876-877 kayA kAraNathI utkRSTa caityavaMdana na kare. , 880-885 rUpiyAnA dRSTAMtathI zuddha-azuddha caityavaMdanano vicAra.. 887-893 prIti Adi cAra prakAranuM anuSThAna. . prIti anuSThAna karanArane vacana anuSThAna AdinI avazya prApti thAya. 895 prIti Adi cAre ya anuSThAno mokSanuM kAraNa che. . 896-897 bIjA rUpiyA samAna anuSThAna ekAMte duSTa nathI 898-899 trIjA rUpiyA samAna anuSThAna anarthakArI che. . 900-901 zuddhabhAva-zuddhavidhithI rahita kriyA kyAreka zubhanuM kAraNa bane.. 905 saMghano mahimA. 806 saMghanI avajJAthI du:khaprAptimAM dRSTAMta. 907 saMghanuM gaurava karavAthI thatA lAbhamAM dRSTAMta. pariziSTa - 1 - akArAdianukramaNikA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya zrIdharaNendra-padmAvatI saMpUjitAya zrIzaMkhezvara pArzvanAthAya namaH zrI dAna-prema-rAmacaMdra-hIrasUrigurubhyo namaH aiM namaH vAdivetAla zrIzAntisUriviracitaM caityavandanamahAbhASyam paNamaha paNamaMtasurA-'suriMdamaNimauDaghaTThapayapIDhaM / . sippa-kalA-''gama-sivamaggadesayaM jiNavaraM usahaM // 1 // praNamata praNAmatsurA-'surendramaNimukuTaghRSTapadapITham / zilpa-ve-DaDama-zivamAzavaM ninavaramRmam zA. . praNAma karatA evA sureMdro ane asureMdronA maNijaDita mukuTathI - jemanuM pAdapITha sparzAyeluM che ane jeo zilpa, kalA, Agama ane mokSamArganA | upadezaka che evA zrI RSabhajinavarane tame praNAma karo. ' vizeSArtha - zrI RSabhadeve saMsAramAM rAjyAvasthAmAM lokone ghaTanirmANa vagere so zilpo zikhavADyA, puruSonI 7ra kaLAo ane strIonI 64 kaLAo zikhavADI. dIkSA lIdhA pachI kevaLajJAna pAmIne dvAdazAMgIrUpI AgamanI arthathI racanA karI. pachI jIvana paryata dararoja be prahara mokSamArgano upadeza Apyo. 1) saMgamayAmaragaya'mANamANamAyaMgamaddaNamayaMdaM / paNamaha vIraM titthassa nAyagaM vaTTamANassa // 2 // . Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya saMgamakA'maragatA'mAnamAnamAtaGgamardanamRgendram / praNamata vIraM tIrthasya nAyakaM vartamAnasya / / 2 / / saMgamadevamAM rahelA atizaya mAnarUpI hAthInuM mardana karavA mATe siMha samAna ane vartamAna tIrthanA nAyaka evA zrI vIrane tame praNAma karo. vizeSArtha - IMdra dhyAnamAM rahelA zrI vIravibhunA sattvanI prazaMsA karavA mATe devonI samakSa kahyuM ke - dhyAnamAM rahelA vIraprabhune dhyAnathI calAyamAna karavA devo paNa samartha nathI. mAnakaSAyane AdhIna banelo saMgama nAmano deva A prazaMsA sahana karI zakyo nahi. AthI teNe prabhunI pAse AvIne prabhune dhyAnathI calAyamAna karavA eka rAtamAM vasa upasargo karyA. paNa prabhu jarAya calAyamAna na thayAM. pachI paNa cha mahinA sudhI aneka upasargo karyA. prabhue A badhuM sahana karIne saMgamanA mAnakaSAyanuM mardana karyuM. (2) saMsAragahirasAyarapaDaMtajaMtUNa taarnnppvnne| tIyA'NAgaya-saMte, vaMde savve vi titthayare // 3 // saMsAragabhIrasAgarapatajjantUnAM tAraNapravaNAn / ' atItA-'nAgata-sato vande sarvAnapi tIrthakarAn / / 3 / / saMsArarUpI gaMbhIra sAgaramAM paDatA jIvone tAravAmAM tatpara evA atIta, anAgata ane vartamAna e traNe kALanA saghaLA ya tIrthakarone huM vaMdana karuM chuM. (3) jammuhamahadahAo, duvAlasaMgI mahAnaI buuddhaa| te gaNaharakulagiriNo, sabve vaMdAmi bhAveNa // 4 // yanmukhamahAdrahAd dvAdazAGgI mahAnadI vyUDhA / tAn gaNadharakulagirIn sarvAn vande bhAvena / / 4 / / jemanA mukharUpa mahAdrahamAMthI dvAdazAMgIrUpI mahAnadI nIkaLI che te sarva gaNadhara rUpI kulagirione huM bhAvathI vaMdana karuM chuM. vizeSArtha:- jaMbudvIpanA bharata vagere sAta kSetronA AMtarAmAM cha kulagirita= kulaparvato) AvelA che. temAM laghuhimavaMta kulagirinA padmadrahamAMthI Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya gaMgA, siMdhu ane rohitAMzA e traNa nadIo nIkaLe che. mahAhimavaMta kulagirinA mahApadmadrahamAMthI rohitA ane harikAMtA nadI nIkaLe che. niSedha kulagirinA tigicchI brahamAMthI harisalilA nadI nIkaLe che. nIlavaMta kuliMgagiranA kezarIdrahamAMthI nArIkAMtA nadI nIkaLe che. DriMksa kuliMgaranA mahApuMDarIka drahamAMthI narakAMtA ane rUpyakUlA e be nadIo nIkaLe che. zikharI parvatanA puMDarIka drahamAMthI suvarNakUlA, raktA ane raktavatI e traNa nadIo nIkaLe che. A badhI nadIo samudramAM jaIne bhaLI jAya che. jema A rIte kula girionA mahAdrahamAMthI mahAnadIo nIkaLe che tema gaNadharonA mukhamAMthI dvAdazAMgI nIkaLe che. (4) namiUNa samaNasaMgha, saMghAyAraM samAsao vucchaM / ceiyavaMdaNavisayaM, suttAyaraNA'NusAreNaM // 5 // natvA zramaNasaGgha saGghAcAraM samAsato vakSye / caityavandanaviSayaM sUtrA''caraNAnusAreNa / / 5 / / zrI zramaNasaMghane namIne caityavaMdana saMbaMdhI saMghAcArane sUtra ane AcaraNAnA anusAre saMkSepathI kahIza. vizeSArthaH- dareka graMthanA prAraMbhamAM maMtla, viSaya, prayojana ane saMbaMdha e cArano nirdeza hoya che. A cArane anubaMdha catuSTaya kahevAmAM Ave che. maMgalaH- koI paNa ISTa kAryano prAraMbha karatAM pahelAM ISTadevane namaskAra karavo evo ziSTapuruSono AcAra che. tathA zubha kAryomAM ghaNAM vighno AvavAno saMbhava che. ISTadevane namaskAra karavAthI vighnono nAza thAya che. ISTadevane namaskAra karavo e maMgala che. ahIM graMthakAre ziSTAcAranuM pAlana karavA ane vighnonA vinAza mATe ukta pAMca gAthAothI maMgala karyuM che. pUrvapakSaH- graMthanA prAraMbhamAM vAcika namaskAra rUpa maMgala vAkyano ullekha karyA vinA ja mAnasika namaskAra, tapazcaryA Adi anya maMgalathI ja vighnono vinAza thaI javAthI ISTakAryanI siddhi thaI jaze. AthI graMthanuM kada 3 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya vadhAranArA vAcika namaskAranI jarUra nathI. uttarapakSa - vAta satya che. mAnasika namaskAra AdithI viddhavinAza thaI jato hovA chatAM jo graMthanA prAraMbhamAM ISTadevanamaskArarUpa maMgala vAkyano ullekha na karavAmAM Ave to koIka pramAdI ziSya ISTadevanamaskArarUpa maMgala karyA vinA ja graMthanuM adhyayana, zravaNa vagere kare, AthI tene vighno AvavAno saMbhava hovAthI tenI te graMthamAM pravRtti na thAya. graMthamAM maMgala vAkyano ullekha karavAthI pramAdI ziSya paNa maMgala vAkyanA pAThapUrvaka adhyayana Adi kare. e maMgalavacanathI thayelA deva saMbaMdhI zubha bhAvathI vighno dUra thavAthI zAstramAM nirvine pravRtti thAya che. graMthanA prAraMbhamAM vAcika namaskAra karavAthI bIjo lAbha e thAya che ke A zAstra amuka deve kahela Agamane anusaranAruM che mATe upAdeya che evI buddhi thAya che. AthI ziSya temAM pravRtti kare che. Ama ziSya pravRtti mATe paNa graMthanA prAraMbhamAM maMgalavAkyano ullekha karavAnI jarUra che. kahyuM che ke maMgalapuvvapatto, pamattasIsovi pAramiha jAI / satthe visesaNANA, tu goravAdiha payaTTejA / / 1 / / "graMthanA prAraMbhamAM maMgalavacananA ullekhathI pramAdI ziSya paNa maMgalapUrvaka pravRtti karIne zAstranA pArane pAme che, tathA vizeSa prakAranA (A zAstra amuka deve kahela Agamane anusaranAruM che evA) jJAnathI gauravapUrvaka zAstramAM pravRtti kare. viSaya - buddhizAlI puruSo A graMthamAM potAne ISTa viSaya che ema jANyA vinA graMthanuM vAMcana kare nahi, ethI buddhizAlI puruSo graMthane vAMce e mATe graMthano viSaya (= abhidheya) kahevo joIe. AthI graMthakAre "cetyavaMdana saMbaMdhI saMghAcArane kahIza" ema kahIne A graMthanA viSayano nirdeza karyo che. caityavaMdana saMbaMdhI saMghAcAra A graMthano viSaya che = abhidheya che. prayojana- vicArapUrvaka pravRtti karanArA buddhizALI puruSo je zAstramAM koI prayojana (= zAstrane racavAno hetu) jaNAvavAmAM na AvyuM hoya temAM Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya - pravRtti karatAM nathI. AthI vicAra pUrvaka pravRtti karanArA puruSo zAstramAM pravRtti kare e mATe prayojana kahevuM joIe. AthI graMthakAre "saMkSepathI kahIza" ema kahIne graMtharacanAnuM prayojana jaNAvyuM che. pUrvAcAryoe vistArathI kahyuM che. huM saMkSepathI kahIza. saMkSipta graMthanuM paThana Adi sukha pUrvaka thaI zake ane jaladI thaI zake vagere kAraNothI zrotAo vistRta graMthane choDI A graMthamAM pravRtti kare. maMdamati jIvone caityavaMdana saMbaMdhI saMghAcArano bodha thAya e paNa A graMtha racanAnuM prayojana che. A prayojana graMthakAre navamI gAthAmAM jaNAvyuM che. - prayojananuM vizeSa varNana - prayojana anaMtara ane paraMpara ema be prakAre che. e baMne prakAranA prayojananA kartA ane zrotAnI apekSAe be prakAra che. AthI prayojananA kula cAra bheda thayA. kartAnuM anaMtara prayojana- ziSyone saMkSepathI caityavaMdana saMbaMdhI - saMghAcArano bodha. kartAnuM paraMpara prayojana- paropakAra dvArA karmakSayathI mokSa. zrotAnuM atara prayojana- sahelAIthI caityavaMdana saMbaMdhI saMghAcArano bodha. zrotAnuM paraMpara prayojana- (cAritra AdithI) mokSa prApti. saMbaMdha - graMthanA prAraMbhamAM saMbaMdha paNa kahevo joIe. "A graMthanuM A phaLa che" evo je yoga (= graMthano phalanI sAtheno saMbaMdha) te saMbaMdha kahevAya che. prastutamAM sAdhya-sAdhana saMbaMdha che. sAdhya eTale je siddha karavAnuM hoya (= prApta karavAnuM hoya) te. bIjA zabdomAM kahIe to sAdhya eTale prayojana phaLa. sAdhyane je siddha karI Ape= prApta karI Ape te sAdhana. prastutamAM caityavaMdana saMbaMdhI saMghAcArano bodha sAdhya=prayojana che. A graMtha tenuM sAdhana che. A graMthano phaLanI sAthe saMbaMdha te sAdhya-sAdhana saMbaMdha. mULa gAthAmAM sAdhya-sAdhana rUpa saMbaMdhano sAkSAt nirdeza karyo nathI. paNa mULa gAthAmAM prayojanano nirdeza karyo che. prayojananA nirdezathI sAdhya-sAdhanarUpa saMbaMdhano paNa nirdeza thaI gayo che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya "sUtra ane AcaraNanA anusAre kahIza" ema kahIne graMthakAre A graMthamAM mArI svataMtra buddhithI nahi, kiMtu vItarAga praNIta zAstronA anusAre ane (saMvigna gItArtha mahApuruSoe karelI) AcaraNAnA anusAre kahIza ema jaNAvyuM che. AnAthI graMthakAre e paNa sUcita karyuM che ke- jema sarvajJapraNIta zAstro pramANa che tema AcaraNA paNa pramANa che. A viSe paMcavastuka graMthamAM (gA. 476) kahyuM che ke-- "azaTha (rAga-dveSathI rahita) evA prAmANika koI gItArthe koI tevA puSTa AlaMbanathI svarUpathI aMsAvagha (= pApathI rahita) evuM je kAMI AcaraNa karyuM hoya ane yogya hovAthI ja teno anyagItArthIe niSedha na karyo hoya te AcaraNa kahevAya. Ama, A AcaraNA ghaNAone saMmata hoya." A viSe dharmaratna prakaraNamAM (bhAga 2. gA. 80) mArgAnusAriNI kriyAnI vyAkhyA karatAM kyuM che ke-- ahIM mArga eTale muktino mArga. mukti mArganA be bheda che. (1) zAstramAM kahelA AcArco. (2) saMvigna gItArthoe AcareluM hoya te. AvA prakAranA mokSamArgane anusaranArI kriyA te mArgAnu sAriNI kriyA. saMghAcAraH-- saMgha eTale jinAjJAne zirasAvaMdya karanAra sAdhu-sAdhvIzrAvaka-zrAvikArUpa caturvidha saMgha. saMghe pALavAnA AcAro te saMghAcAra.(5) saMgho mahANubhAvo, amariMda - NariMdavaMdio eso / titthayarehi vi niyamA, paNamijjai desaNAraMbhe // 6 // saGgho mahAnubhAvo'marendra-narendravandita eSaH / tIrthakarairapi niyamAtpraNamyate dezanArambhe || 6 || devendrothI ane cakravartIothI vaMdAyelA ane mahAprabhAvavaMta evA saMghane tIrthaMkaro paNa dezanAnA prAraMbhamAM niyamA namaskAra kare che. vizeSArthaH- tIrthaMkara bhagavaMto dezanAnA prAraMbhamAM no tityasta ema kahIne zrIsaMghane namaskAra kare che. tIrthaMkaro nIcenA traNa kAraNothI saMghane namaskAra kare che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya (1) saMghavAtsalya AdithI tIrthakara nAmakarmano baMdha thato hovAthI tIrthaMkarapaNAmAM saMgha nimitta che. jo saMgha ja na hoya to konuM vAtsalya kare ? saMgha tIrthaMkarapaNAmAM nimitta hovAthI tIrthakarano upakArI che. upakArI pratye kRtajJatAnuM pAlana karavuM joIe. namaskAra dvArA saMghano vinaya karavAthI kRtajJatAdharmanuM pAlana thAya che. . (2) loko moTA mANaso jenI pUjA kare tenI pUjA kare che. AthI tIrthakara saMghane namaskAra kare to loko tIrthakare paNa saMghapUjA karI che mATe ApaNe to avazya saMghapUjA karavI joIe ema vicArIne saMghapUjA kare. " (3) dharmanuM mULa vinaya che e sUcana karavA. (4) saMgha tIrthakarane paNa pUjya hovAthI pacIsamo tIrthakara kahevAya che. AthI pahelA naMbaramAM tIrthakara pUjya che, ane bIjA naMbaramAM saMghapUjya che. (6) tA eyasamAyAro, kittijjaMto vi kuNai kallANaM / poMsei putramaulaM, vAyagagaMthe jao bhaNiyaM // 7 // tata etatsamAcAraH kIrtyamAno'pi karoti kalyANam / poSayati puNyamatulaM vAcakagranthe yato bhaNitam / / 7 / / - saMgha tIrthakarane paNa pUjya hovAthI saMghanA AcAranuM kathana (= : varNana) paNa kalyANane kare che, ane anupama puNyane poSe che. kAraNake vAcaka zrI umAsvAti mahArAjanA graMthamA (pra. 2. gA. 12mAM) nIce pramANe (have pachInI AThamI gAthAmAM kahevAze te pramANe) kahyuM che. ' ' vizeSArtha - saMghanA AcAronuM kathana paNa kalyANane kare che e sthaLe "paNa" zabdano artha A pramANe che-- saMghanA AcAronuM pAlana to kalyANane kare ja che, kiMtu saMghanA AcAronuM mAtra kathana (= varNana ke upadeza) paNa kalyANane kare che. (7) . je titthayarapaNIyA, bhAvA tayaNaMtarehi parikahiA / bahuso vi tesi parikittaNeNa punaM lahai puDheiM // 8 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya ye tIrthakarapraNItA bhAvAstadanantaraiH parikathitAH / bahuzo'pi teSAM parikIrttanena puNyaM labhate puSTim ||8|| tIrthaMkaro vaDe racAyelA ane tIrthaMkaro pachI thayelA gaNadhara vagere mahApuruSothI kahevAyelA jIvAdibhAvone (= padArthone) vAraMvAra paNa kahevAthI puNya puSTa bane che. vizeSArthaH- koI ahIM prazna kare ke- pUrvanA mahApuruSoe saMghanA AcAronuM varNana karyuM ja che. ethI tamArI A zAstra racanA piSTapeSaNa (= kahelI vAtane pharI kahevI) rUpa hovAthI punaruktino doSa nahi Ave ? A praznanA uttaramAM ahIM javAba Apyo che ke tIrthaMkaroe racelA jIvAdi bhAvonuM vAraMvA2 varNana karavAthI paNa puNya puSTa bane che. AthI punaruktino doSa nathI. (8) aigaruya bhattibahumANacoio maMdabuddhibohatthaM / sUriparaMparapattaM, kittemi ahaM pi taM tatto // 9 // atigurukabhaktibahumAnacoditoM mandabuddhibodhArtham / sUriparamparAprAptaM kIrttayAmyahamapi taM tataH / / 9 / / have pravaracanAno hetu jaNAve che- tethI (= tIrthaMkaroe racelA jIvAdibhAvonuM vAraMvAra paNa varNana karavAthI puNya puSTa banatuM hovAthI) saMgha pratye mArA hRdayamAM rahela atizaya bhakti-bahumAnathI prerAyelo huM paNa maMdamativALA jIvonA bodha mATe AcAryonI paraMparAthI prApta thayelA saMghanA AcArone kahuM chuM. vizeSArthaH-- A zlokamAM graMthakAre racanAnA be hetu jaNAvyA che. (1) tIrthaMkaroe kahelA jIvAdi bhAvonuM vAraMvAra paNa varNana ka2vAthI puNyapuSTi thatI hovAthI potAnA puNyanI puSTi mATe A graMthanI racanA che. (2) maMdamati manuSyonA bodha mATe A graMthanI racanA che. (9) 8 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya ahigAriNA u kAle, kAyavvA vaMdanA jiNAINaM / daMsaNasuddhinimittaM, kammakkhayamicchramANeNa // 10 // adhikAriNA tu kAle karttavyA vandanA jinAdInAm / darzanazuddhinimittaM karmakSayamicchatA / / 10 / / karmakSayane IcchatA evA adhikArIe darzananI zuddhi nimitte kALe jinAdine vaMdanA karavI joIe. vizeSArthaH- A gAthAmAM traNa bAbato jaNAvI che. (1) vaMdanA koNe karavI joIe e praznanA samAdhAnamAM jaNAvyuM che ke vaMdanA karavA mATe je adhikArI (yogya) hoya teNe vaMdanA karavI joIe. (2) vaMdanA zA mATe karavI joIe ? e praznanA samAdhAna mATe ahIM jaNAvyuM che ke-- samyagdarzananI zuddhi mATe vaMdanA karavI joIe. tathA "karmakSayane IcchatA" ema kahIne karmakSaya mATe vaMdanA karavI joIe ema jaNAvyuM che. . (3) vaMdanA kyAre karavI joIe e praznanA uttaramAM ahIM kahyuM che ke-- zAstramAM vaMdanAno je kALa batAvyo che, te kALe vaMdanA karavI joIe. (10) saMghegayaro jIvo, ahigArI vaMdanAe~ tatteNaM / kAlo ya tinni saMjhA, sAmantreNettha vitre || 11|| sabaikataro jIvo'dhikArI vandanAyAM tattvena / kAlazca tisraH sandhyAH sAmAnyenAtra vijJeyaH / / 11 / / paramArthathI saMghano koI paNa jIva vaMdanAno adhikArI che karavA mATe yogya che. sAmAnyathI traNa saMdhyA vaMdanAno kALa jANavo. = vaMdanA vizeSArthaH- dazamI gAthAmAM adhikArIe vaMdanA karavI joIe ema kahyuM che AthI ahIM vaMdanAno adhikArI koNa che te jaNAvyuM che. A viSe paMcAzaka graMthamAM caityavaMdana paMcAzakanI sAtamI gAthAmAM nIce mujaba jaNAvyuM che-- 9 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya ete ahigAriNo iha, Na u sesA davvao vi jaM esA / iyarIi joggayAe, sesANa u appahANa tti / / 7 / / apunabaMdhaka, samyagdaSTi, dezavirata ane sarvavirata e cAra prakAranA jIvo bhAvavaMdana mATe yogya che. (3 sesI =) bAkInA mArgAbhimukha, mArgapatita, samRdubaMdhaka ane bIjA badhA mithyASTio vaMdana mATe ayogya che. A jIvo bhAvavaMdanA mATe to adhikArI-yogya nathI, paNa dravyavaMdanA mATe paNa yogya nathI. kAraNake dravyavaMdanA paNa to ja thaI zake, jo te dravyavaMdanA bhaviSyamAM bhAvavaMdanA karAvavAnuM sAmarthya dharAvatI hoya. * * bhAvArtha - dravyavaMdanAnA be prakAra che. (1) pradhAna dravyavaMdanA ane (2) apradhAna dravyavaMdanA: je dravyavaMdanA bhAvavaMdanAnuM kAraNa bane te pradhAna dravyavaMdanA. je dravyavaMdanA bhAvavaMdanAnuM kAraNa na bane te apradhAna dravyavaMdanA. temAM pradhAna dravyavaMdanAvALA jIvo vaMdanAnA adhikArI che. kAraNa ke te jIvo dravyavaMdanA karatAM karatAM bhAvavaMdanAne karanArA banI jAya che. AthI apunabaMdhaka jIvonI vaMdanA dravyavaMdanA hovA chatAM pradhAna dravyanaMdane hovAthI te jIvo vaMdanAnA adhikArI che. (sesaUT 3) jyAre mArgAbhimukha vagere jIvonI vaMdanA (mapaNaUTI) apradhAna dravyavaMdanA che. AthI te jIvo dravyavaMdanA karatAM karatAM bhAvavaMdanA karanArA banavAnA ja nathI. kAraNake temanAmAM hajI joIe teTalo karmamalano ghaTADo thayo hoto nathI. AthI te jIvo bhAvavaMdanAnI vAta to dUra rahI, dravyavaMdanAnA paNa adhikArI nathI. paMcAzaka graMthamAM caityavaMdana paMcAzakanI navamI gAthAmAM dravyavaMdanA ane bhAvavaMdanAnAM lakSaNo jaNAvyAM che. te A pramANe- liMgA Na tie bhAvo, Na tayatthAloyaNaM Na guNarAgo / No vimhao Na bhavabhayamiyavaccAso ya doNhaM pi / / 9 / / (1) caityavaMdanamAM upayogano abhAva, (2) sUtronA arthonI vicAraNAno abhAva, (3) vaMdanIya arihaMta AdinA guNo upara bahumAnano 10 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya abhAva, (4) saMsAramAM paribhramaNa karatAM kyAre paNa na maLI hoya tevI jinavaMdanA karavA maLI che ItyAdi AnaMdano abhAva, (5) saMsAra bhayano abhAva. A dravyavaMdanAnAM lakSaNo che. AnAthI viparIta lakSaNo bhAvavaMdanAnA che. arthAt upayoga, arthavicAraNA, guNabahumAna, AnaMda ane saMsArabhaya bhAvavaMdanAnAM lakSaNo che. kAraNake manupayogo dravyam = upayogano abhAva dravya che evuM zAstravacana che. AmAM upayoga sAmAnya lakSaNa che. bAkInAM lakSaNo tenA (upayogarUpa sAmAnyanA) vizeSarUpa che. dazamI gAthAmAM kALe caityavaMdana karavuM joIe ema kahyuM che. AthI ahIM caityavaMdana kALa jaNAvyo che. savAra, bapora ane sAMja ema traNa saMdhyA vaMdanAno kALa che, arthAt savAre, bapore ane sAMje ema traNa vakhata caityavaMdana karavuM joIe. savAre sUryodaya bAda, bapore madhyAhna kALe ane sAMje sUryAsta pahelAM caityavaMdana karavuM joIe. (11) bhAvajiNappamuhANaM, savvesiM ceva vaMdaNA jai vi| jiNaceiyANa purao, kIrai ciivaMdaNA teNa // 12 // bhAvajinapramukhAnAM sarveSAM caiva vandanA yadyapi / jinacaityAnAM purataH kriyate caityavandanA tena / / 12 / / ' jo ke bhAvajina Adi sarva jinone ja vaMdanA karAya che. to paNa jinacaityonI samakSa vaMdanA karAtI hovAthI e vaMdanAne caityavaMdanA kahevAya che. vizeSArtha - "bhAvajina Adi" e sthaLe Adi zabdathI nAmajina, sthApanAjina ane dravya jina samajavA. - vaMdanA jinane karAtI hovAthI e vaMdanAne jinavaMdanA kahevI joIe, to pachI e vaMdanAne caityavaMdanA kema kahevAmAM Ave che ? e praznano uttara A gAthAmAM kahevAmAM Avyo che. ahIM caitya eTale mUrti ke . biMba. vaMdanA jinacaityonI jinabiMbonI samakSa karAtI hovAthI caityavaMdanA kahevAya che. (12) 1 1 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya jiNabiMbAbhAve puNa, ThavaNAgurusakkhiyA vi kIraMtI / ciivaMdaNa cciya imA, nAyavvA niuNabuddhIhiM // 13 // . jinabimbAbhAve punaH sthApanAgurusAkSikyapi kriyamANA / caityavandanA khalvimA jJAtavyA nipuNabuddhibhiH / / 13 / / jinabiMbanA abhAvamAM sthApanAgurunI sAkSIe paNa karAtI A jinavaMdanAne nipuNa buddhivALA puruSoe caityavaMdanA ja jANavI. vizeSArtha - jinabiMba samakSa karAtI hovAthI jinavaMdanAne caityavaMdanA kahevAmAM Ave che, ema bAramI gAthAmAM kahyuM che. AthI prazna thAya ke je jinavaMdanA sthApanAgurunI sAkSIe karAya te jinavaMdanA caityavaMdanA kema kahevAya ? kAraNake te vaMdanA jinabiMbanI samakSa thatI nathI. A praznanA uttaramAM ahIM jaNAvyuM ke sthApanAgurunI sAkSIe paNa karAtI jinavaMdanAne caityavaMdanA ja jANavI. (kAraNake hRdayamAM to huM jinabiMbone vaMdana karuM chuM evo bhAva rahelo hoya che.) (13) .. ahavA jattha vi tattha vi, purao parikappiUNa jiNabiMbaM / kIrai buhehi~ esA, neyA ciivaMdaNA tamhA // 14 // athavA yatrApi tatrApi purataH parikalpya jinabimbam / jiyate vadhereSA jJaya caityavandranA tamAm In24|| athavA kuzaLa puruSo jyAM tyAM paNa potAnI samakSa jinabiMbane kalpIne jinavaMdanA kare che, tethI tene caityavaMdanA jANavI. (14) tIse karaNavihANaM, najjai suttANusArao kiM pi / saMviggAyaraNAo, kiMcI ubhayaM pi taM bhaNimo // 15 // tasyAH karaNavidhAnaM jJAyate sUtrAnusArataH kimapi / saMvignAcaraNAtaH kiJcidubhayamapi tadbhaNAmaH / / 15 / / caityavaMdana karavAno koIka vidhi sUtrAnusAre ane koIka vidhi 1 2 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya saMvignonI AcaraNAnA anusAra jANavAmAM Ave che. AthI ame ahIM e baMnenA anusAra caityavaMdanano vidhi kahIe chIe. (15). pucchai sIso bhayavaM !, suttoiyameva sAhiu~ juttaM / ' kiM vaMdaNAhigAre, AyaraNA kIrai sahAyA ? // 16 // pRcchati ziSyo bhagavan ! sUtroditameva kathayituM yuktam / kiM vandanAdhikAre AcaraNA kriyate sahAyA ? / / 16 / / - ahIM ziSya prazna kare che ke- he bhagavaMta! sUtramAM je kahyuM hoya te ja kahevuM yogya che. vaMdanAnA adhikAramAM AcaraNAne sahAyaka kema karavAmAM Ave che ? arthAt AcaraNAnA AdhAre vaMdanavidhi kema kahevAmAM bhAva cha ? (16) . AyariodIsai sAmaneNaM, vuttaM suttammi vaMdaNavihANaM / najjai AyaraNAo, visesakaraNakkamo tassa // 17 // AcArya:- . dRzyate sAmAnyenoktaM sUtre vandanavidhAnam / jJAyate AcaraNAto vizeSakaraNakramastasya / / 17 / / AcAryajavAba Ape che- maityavaMdana karavAno vidhi sUtramAM sAmAnyathI kahelo jovAmAM Ave che. vizeSathI kahelo jovAmAM Avato nathI.) caityavaMdanano . vizeSayI 42vAno bha maay29||thii 49||y cha=onell 2014 cha. (17) sUyaNamettaM suttaM, AyaraNAo ya gammai tayattho / sIsAyariyakameNa hi , najjate sippasatthAI // 18 // sUcanamAtraM sUtramAcaraNAtazca gamyate tadarthaH / ziSyAcAryakrameNa hi jJAyante zilpazAstrANi / / 18 / / (kAraNake) je mAtra sUcana kare te sUtra evI sUtrazabdanI vyAkhyA che. 13 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya (AthI sUtrathI sAmAnya artha jaNAya, vizeSa artha na jaNAya.) sUtrano vizeSa artha AcaraNAthI jaNAya che. zilpazAstro ziSya-AcAryanI paraMparAthI jANI zakAya che. (18) sanna - -va-phitra evA surasAgara vahu sAro . . ko tassa muNai majjhaM, puriso paMDiccamANI vi? // 19 // anyacca - aGgo-pAGga-prakIrNakabhedAt zrutasAgaraH khalvapAraH / kastasya jAnAti madhyaM puruSaH paNDitamAnI api ? / / 19 / / vaLI bIjuM- aMga, upAMga ane prakIrNakano bhedavALo zratarUpI sAgara apAra che. AthI potAne paMDita mAnanAra paNa kyo puruSa tenA madhyane=UMDANane jANI zake ? vizeSArtha - AcArAMga vagere (agiyAra) zAstronI aMga saMjJA che. prajJApanA vagere (bAra) zAstronI upAMga saMjJA che. gacchAcAra vagere (daza) zAstronI prakIrNaka saMjJA che. (19) , kiMtu suhajhANajaNagaM, jaM kammakhayAvahaM aNuTThANaM / aMgasamudde rudde, bhaNiyaM ciya taM tao bhaNiyaM // 20 // kintu zubhadhyAnajanakaM yatkarmakSayAvahamanuSThAnam / samudra rodra mAtaM vahu tattato mAtam ArA . Ama chatAM je anuSThAna zubha dhyAna janaka che ane karmakSayane lAvanAruM (karanAruM) che te anuSThAna vizALa aMgarUpI samudramAM kaheluM ja che. AthI AvuM anuSThAna vizALa aMgarUpa samudramAM kaheluM che ema jANavuM. vizeSArtha - caityavaMdana zAstravihita che=zAstrIya che, azAstrIya nathI, evo A gAthAno bhAvArtha che. (20) 1 4 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya 'savvappavAyamUlaM, duvAlasaMgaM jao samakkhAyaM / rayaNAyaratullaM khalu, tA savvaM suMdaraM tammi // 21 // sarvapravAdamUlaM dvAdazAGgaM yataH samAkhyAtam / ratnAkaratulyaM khalu tasmAtsarvaM sundaraM tasmin / / 21 / / bauddha, zaiva, vaizeSika ane akSapAda vagere anyadarzanIonI prarUpaNAnuM mULa kAraNa AcArAMga Adi bAra aMgo che. bAra aMgo samudra samAna che. mATe anyadarzanomAM je kAMI suMdara che te badhuM bAra aMgonuM che, arthAt bAra aMgomAMthI anya darzanomAM gayeluM che. vizeSArtha - AnAthI graMthakAra e kahevA mAge che ke jo anyadarzanomAM - je kAMI suMdara che te bAra aMgonuM che, to pachI jainadarzanamAM je kAMI suMdara anuSThAna hoya te bAra aMgonuM hoya = bAra aMgomAMthI ja kahevAyeluM hoya, bhema to pAnuM 4 | Doya ? (21) ... vocchinne mUlasue, biMdupamANammi saMpai dhrte| AyaraNAo najjar3a, paramattho savvakajjesu // 22 // vyucchinne mUlazrute bindupramANe samprati dhriyamANe / 'AcaraNAto jJAyate paramArthaH sarvakAryeSu / / 22 / / mUlazruta lagabhaga badhuM) nAza pAmyuM che. hamaNAM dhAraNa karavAmAM AvatuM * zruta biMdu prabhA. cha. (mAthI) sarvobhA 52mArtha maay29||thii. 49||y che. (22) '. bhaNiyaM ca bahusuyakamANupattA, AyaraNA dharai suttavirahe vi / vijjhAe vi paIve, najjai dilai sudiTThIhiM // 23 // bhaNitaM cabahuzrutakramAnuprAptA''caraNA dhriyate sUtravirahe'pi / vidhyAte'pi pradIpe jJAyate dRSTaM sudRSTibhiH / / 23 / / . 15 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya ' kahyuM che ke- sUtranA virahamAM paNa bahuzratonI paraMparAthI prApta thayelI AcaraNA dhAraNa karAya che. sArI AMkhothI je joyeluM hoya te dIpaka bujhAI jAya to paNa jaNAya che-dekhAya che. (23) jIviyapuvvaM jIvai, jIvissai jeNa dhammiyajaNammi / jIyaM ti teNa bhannai, AyaraNA samayakusalehiM // 24 // jIvitapUrvaM jIvati jIviSyati yena dhArmikajane / .... 'jI(vi)tam' iti tena bhaNyate AcaraNA samayakuzalaiH / / 24 / / AcaraNA dhArmika lokamAM pUrve jIvatI hatI, vartamAnamAM jIve che ane bhaviSyamAM jIvaze mATe zAstramAM kuzala puruSo AcaraNAne jIvita =jIta e pramANe kahe che. ' vizeSArtha- AcaraNAne zAstramAM jIta kahevAmAM Ave che. jIta ane jIvita e beno prAkRta bhASAmAM eka ja artha che. je jIve te jIta ke jIvita kahevAya. AcaraNA sadA jIve che hoya che. mATe AcaraNAne jIta kahevAmAM Ave che. (24) tamhA anAyamUlA, hiMsArahiyA sujhANajaNaNI ya / sUriparaMparapattA, sutta bva pamANamAyaraNA // 25 // tasmAdajJAtamUlA hiMsArahitA sudhyAnajananI ca / . sUriparamparAprAptA sUtramiva pramANamAcaraNA / / 25 / / tethI ajJAta mULavALI, hiMsAthI rahita, zubhadhyAnane utpanna karanArI ane AcAryonI paraMparAthI prApta thayelI AcaraNA sUtranI jema pramANa che. vizeSArtha - ajJAta mULavALI eTale kyArathI zarU thaI ane koNe zarU karI te jANavAmAM na AvyuM hoya tevI. (25) jaha egaM jiNabiMbaM, tinni va paMca va tahA cuvviisN| . sattarasayaM pi keI, kAreMti vicittapaNihANA // 26 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya yathaikaM jinabimbaM trINi vA paJca vA tathA caturviMzatim / saptatizatamapi ke'pi kArayanti vicitrapraNidhAnAt(nAH) / / 26 / / jevI rIte koI eka, traNa ke pAMca biMba karAve che, tevI rIte koI covIsa ke ekaso sittera paNa jinabiMba karAve che. kAraNake jIvonA Azayo (= adhyavasAyo) vividha prakAranA hoya che. (26). jiNariddhidaMsaNatthaM, egaM kArei koi bhttijuo| pAyaDiyapADiharaM, devAgamasohiyaM ceva // 27 // - jinarddhidarzanArthamekaM kArayati ko'pi bhaktiyutaH / prakaTitaprAtihAryaM devAgamazobhitaM caiva / / 27 / / bhaktithI yukta koI jIva jinanI RddhinA darzana mATe prAtihAryavALuM ane devonA AgamanathI zobhita evuM eka jinabiMba karAve che. vizeSArtha - jinanI RddhinAM darzana mATe eTale pratimAne jotAM prabhunI aSTaprAtihArya vagere bAhya RddhinAM darzana thAya e mATe. devAgamanathI zobhita eTale devoM bhagavAnanI bhakti karI rahyA che tevo dekhAva jemAM hoya tevuM jinabiMba. (27) saMsa-nA-caritta -irAnnei nittigaM vaphA parameTThinamokkAraM, ujjamiyaM koi paMca jiNe // 28 // darzana-jJAna-cAritrA''rAdhanakArye jinatrikaM ko'pi / parameSThinamaskAramudyamitaM ko'pi paJca jinAn / / 28 / / koI jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanA nimitte traNa jinabiMba karAve che. parameSThi namaskAranI (namaskAra mahAmaMtranI) ArAdhanA pUrNa karI hoya e nimitte koI pAMca jinabiMba karAve che. (28) kallANayatavamahavA, ujjamiyaM bharahavAsabhAvi tti / bahumANavisesAo, keI kAreMti cauvIsaM // 29 // . 17 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya kalyANakatapo'thavAmitaM bharatavarSabhAvina iti / bahumAnavizeSAtke'pi kArayanti caturviMzatim / / 29 / / athavA kalyANaka tapanI ArAdhanA pUrNa karI hoya e nimitte bharatakSetramAM covIsa tIrthaMkaro thAya che ema bahumAna vizeSathI koI covIsa jinabiMbone 72|ve cha. (28) ukkosa sattarisayaM, naraloe viharai tti bhttiie| sattarisayaM pi koi, biMbANaM kArai dhaNaDDo // 30 // utkRSTaM saptatizataM naraloke viharatIti bhaktyA / saptatizatamapi ko'pi bimbAnAM kArayati dhanADhyaH / / 30 / / manuSyalokamAM utkRSTathI ekaso sittera tIrthakaro vicare che evI (mastithI 05 zrImaMta meso sittera 59 nijI 42 / 7. (30) iya bahuvihabiMbAI, sUrIhi~ paiTThiyAi~ dIsaMti / bhaviyANaMdakarAiM, pabhAvagAiM pavayaNassa // 31 // iti bahuvidhabimbAni saribhiH pratiSThitAni dRzyante / bhavikA(vyA)nandakarANi prabhAvakANi pravacanasya / / 31 / / A pramANe bhavya jIvone AnaMda pamADanArAM ane pravacananA prabhAvaka evAM vividha prakAranAM jinabaMbo AcAryothI pratiSThita karAyelAM dekhAya che. (31) sutte puNa aTThasayaM, sAsayabhavaNANa devachaMdesu / suvvai jiNapaDimANaM, na niseho annahAkaraNe // 32 // sUtre punaraSTazataM zAzvatabhavanAnAM devacchandeSu / zrUyate jinapratimAnAM na niSedho'nyathAkaraNe / / 32 / / sUtramAM to zAzvatabhavanonA devachaMdakomAM ekaso ATha jinabiMba che ema saMbhaLAya che, paNa A sivAya bIjI rIte karavAmAM niSedha nathI. 18 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya vizeSArtha - devachaMdaka eTale jinabiMbone birAjamAna karavAnI pIThikA (ke oTalo). "paNa A sivAya bIjI rIte karavAmAM niSedha nathI" e kathanano bhAva e che ke pratimA karAvavAnI ahIM je saMkhyA batAvI te sivAyanI saMkhyAno niSedha nathI, ukta saMkhyAthI vadhAre ke ochI saMkhyAmAM paNa jinabiMbo karAvI zakAya che. (3ra) tA suttA'paGisiddhA, pavayaNasohAvahA cirapavattA / saccA na dUsiavvA, AyaraNA muttikAmehiM // 33 // tasmAtsUtrA'pratiSiddhA pravacanazobhAvahA cirapravRttA / satyA na dUSayitavyA''caraNA muktikAmaiH / / 33 / / AthI muktikAmI jIvoe sUtramAM apratiSiddha, pravacananI zobhAne karanArI, ane ghaNA kALathI pravRtta thayelI satya AcaraNAne dUSita na karavI joIe. (33) jai evaM kiM bhaNiyA, tivihA haribhaddasUriNA sutte / jiNabiMbassa paThThA ?, jaM bhaNio tattha esattho // 34 // yadyevaM kiM bhaNitA trividhA haribhadrasUriNA sUtre / / jinabimbasya pratiSThA ? yadbhaNitastatraiSo'rthaH / / 34 / / . jo A pramANe che (= game teTalI pratimAo karAvI zakAya che) to - zrI haribhadrasUri mahArAjAe SoDazaka prakaraNagraMthamAM (AThamA SoDazakamAM bIjItrIjI gAthAmAM) jinabiMbanI pratiSThA traNa prakAranI kema kahI ? kAraNake tyAM (DazakamAM) A (nIce kahevAze te) artha kahyo che. (34) vattipaiThThA egA, khittapaiThThA mahApaiTThA ya / ega-cauvIsa-sattarasayANa sA hoi aNukamaso // 35 // vyaktipratiSThaikA kSetrapratiSThA mahApratiSThA ca / - tuvati-saptatizatInAM sA matyanukramazaH ||3|| . ninAvI 19 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya vyakti pratiSThA, kSetrapratiSThA ane mahApratiSThA ema traNa prakAranI pratiSThA che. te kramazaH eka, covIsa, ane ekaso sittera jinabiMbonI jANavI, arthAt eka jinabiMbanI pratiSThA te vyakti pratiSThA che, covIsa jinabiMbonI pratiSThA e kSetra pratiSThA che ane ekaso sittera jinabiMbonI pratiSThA e mahApratiSThA che. (35) bhannai tivihapaiTThA uvalakkhaNameva tattha taM bhaNiyaM / avadhAravijJAo, osarAphapaTTAo ||rUddAA bhaNyate trividhapratiSThopalakSaNameva tatra tadbhaNitam / avadhAravidAvasAvipratiSThAH ||rUddAA ukta praznano javAba kahevAya che- tyAM kahelI traNa prakAranI pratiSThA avasaraNa pratiSThA vagere pratiSThAonuM upalakSaNa che. kAraNake tyAM traNa prakAranI ja pratiSThA che evuM avadhAraNa karyuM nathI., vizeSArthaH- (svajJApatye sati svatajJApatvamupatakSaLatvama) potAne jaNAvavA sAthe (potAnA jevA ja) bIjAne paNa jaNAve te upalakSaNa kahevAya. ahIM traNa prakAranI pratiSThA avasaraNapratiSThA vagere pratiSThAne paNa jaNAve che. avasaraNa eTale samavasaraNa. samavasaraNamAM cAra dizAmAM prabhujI birAjamAna hoya che. ethI cAra jinabiMbonI pratiSThA e avasaraNa pratiSThA che. (36) coyago savvamasaMgayameyaM, rUDhaM jamaNegabiMbakAravaNaM / AsAyaNA mahaMtI, jaM payaDA dIsae ettha ||37|| co: sarvamasaMgatametadruDhaM yadanekabimbakAraNam / AzAtanA mahatI yatprakaTA dRzyate'tra / / 37 / / ahIM ziSya prazna kare che- aneka biMbo karAvavAnuM je rUDha thayuM che te badhuM asaMgata che. kAraNake 20 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya emAM moTI AzAtanA pragaTa (= pratyakSa) dekhAya che. (37) biMbaM mahaMtamegaM, sesANi lahUNi kArayaMteNa / - garuyalahuttaM tesiM, payaDijjai samaguNANaM pi // 38 // bimbaM mahadekaM zeSANi laghUni kArayatA / gurukalaghutvaM teSAM prakaTyate samaguNAnAmapi / / 38 / / aneka bibo karAvanAra manuSya eka biMba moTuM karAve che ane bIjAM biMbo nAnAM karAve che. AnAthI eka bhagavAna moTA ane bIjA bhagavAna nAnA evo bheda pragaTa thAya che. badhA ja bhagavAna samAna guNavALA hovA chatAM AmAM nAnA-moTAno bheda pragaTa thAya che. (38) pUAvaMdaNamAI, kAUNegassa sesakaraNammi / nAyaga-sevagabhAvo, hoi kao loganAhANaM // 39 // pUjAvandanAdi kRtvaikasya zeSakaraNe / nAyaka-sevakabhAvo bhavati kRto lokanAthAnAm / / 39 / / eka moTA jina biMbanI pUjA-vaMdanA karIne bAkInA jinabiMbonI pUjA-vaMdanA vagere karavAmAM tIrthakarono svAmI-sevaka bhAva karAyelo thAya che. - moTo bhagavAna svAmI ane nAnA bhagavAna temanA sevaka ema svAmI-sevaka bhAva karAyelo thAya che. (39) egassAyarasArA, kIrai pUA'varesi thovayarI / esAvi mahA'vannA, lakkhijjai niuNabuddhIhi // 40 // ekasyAdarasArA kriyate pUjA'pareSAM stokatarA / eSA'pi mahA'vajJA lakSyate nipuNabuddhibhiH / / 40 / / eka biMbanI AdarapUrvaka pUjA karAya ane bIjA bibonI ati alpa pUjA karAya e paNa moTI avajJA che ema sUkSmabuddhivALA jIvo jue che mAne che. (40). 2 1 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya NhANodagAisaMgo, logaviruddho parupparaM tesiM / logottamabhAvAo, bahu mannijjai na hu buhehiM // 41 // snAnodakAdisaGgo lokaviruddhaH parasparaM teSAm / lokottamabhAvAd bahu manyate na khalu budhaiH / / 41 / / - prakSAlanA pANI Adino jinabiMbone paraspara saMga (= sparza) thAya che. A lokaviruddha che. jinezvaro lokamAM uttama che. jinezvaro lokamAM uttama hovAthI kuzalapuruSone lokaviruddha A saMga (= jalano paraspara sparza). jarAya ISTa nathI. (41) aha koi sabuddhIe, ehavei egaM na sesabiMbANi / ' . paMtigayavaMcaNaM piva, manne eyaM mahApAvaM // 42 // ... atha ko'pi svabuddhyA snapayatyekaM na zeSabimbAni / / paGktigatavaJcanamiva manye etanmahApApam / / 42 / / have koIka potAnI buddhithI eka jinabiMbanuM prakSAlana kare che, ane bIjA jinabiMbonuM prakSAlana karato nathI. paMktigata vaMcananI jema A moTuM pApa che ema huM mAnuM chuM. vizeSArtha - paMktigata vaMcana eTale eka paMktimAM rahelAone chetaravA. paMktigata vaMcanano A zabdArtha che. bhAvArtha A pramANe che:- eka sthaLe samAna guNavALA ghaNA manuSyo ekaThA thayA hoya temAM ekano Adara karavo ane bIjAono Adara na karavo, ekanuM bahumAna karavuM ane bIjAonuM bahumAna na karavuM, athavA amuka ja manuSyone koI vastu bheTa rUpe ApavI ane bIjAone na ApavI e paMktigata vaMcana che. Ane lokabhASAmAM paMktibheda kahevAmAM Ave che. prastutamAM eka biMbanuM prakSAlana karavuM ane bIjA jinabiMbonuM prakSAlana na karavuM e paMktibheda che, ema praznakAranuM kahevuM che. (42) viNivAriuM na sakkA, evaM AsAyaNA bhupgaaraa|| tA egabiMbakaraNaM, seyaM mannAmi gururAha // 43 // . Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya vinivArayituM na zakyaivamAzAtanA bahuprakArA / tasmAdekabimbakaraNaM zreyo manye gururAha / / 43 / / aneka biMba karavAmAM A pramANe thatI aneka prakAranI AzAtanAne dUra karavAnuM azakya che. tethI eka biMba ka2vuM e zreyaskara che ema huM mAnuM chuM. guru Ano (nIce pramANe) uttara Ape che. (43) evaM jiNabhavaNammi vi, bIyaM biMbaM na kAriyaM juttaM / tattha vi saMbhava jao, puvvoiyadosaricholI // 44 // * evaM nibhavane'pi dvitIyaM bimbaM na kAritaM yuktam / tatrApi saMbhavati yataH pUrvoditadoSapaGktiH || 44 | *dezIprAkRtazabdo'yam, tathA ca- 'riMcholI paMtIe / ' dezInAmamAlAyAM saptame varge saptamyAM gAthAyAm |'olii mAlA rAI richolI AvalI paMtI' / / 106 / / pAialacchInAmamAlA. e pramANe hoya to jinamaMdiramAM paNa bIjuM biMba na karAvavuM e yukta che. kAraNake tyAM paNa pUrvokta doSazreNi (= aneka doSo) saMbhave che. vizeSArthaH- praznaqArano Azaya e che ke eka ja pattharamAM aneka jinabiMbo na hovA joIe. athavA eka ja paTTamAM aneka jinabiMbo na hovA joIe. .jemake- vartamAnamAM vacce eka bhagavAna ane uparanA bhAgamAM be bAju paryaMkAsanavALI be mUrtio ane nIcenA bhAgamAM kAyotsarga mudrAvALI be mUrtio ema paMcatIrthI pratimA hoya che, athavA dhAtunI pratimAomAM vacce eka pratimA ane tenI AjubAju trevIsa pratimA ema covIsanA paTTa hoya che, athavA siddhacakranA eka ja gaTAmAM arihaMta vagerenI aneka mUrtio hoya che, tema aneka mUrtio na hovI joIe, arthAt chUTI na karI zakAya tevI rIte aneka pratimAo bhegI na rAkhavI joIe. AvI aneka mUrtiomAM pUrvokta doSo thAya che. AnA javAbamAM guru kahe che ke e pramANe to jinamaMdiramAM paNa bIjuM biMba na karAvavuM joIe. kAraNake tyAM paNa pUrvokta doSono saMbhava che. (44) 23 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya bhaNai paro saccamiNaM, sammayameyaM pi suhumabuddhINaM / bhannai guruNA suMdara !, suttaviruddhaM imaM vayaNaM // 45 // . bhaNati paraH satyamidaM sammatametadapi sUkSmabuddhInAm / bhaNyate guruNA sundara ! sUtraviruddhamidaM vacanam / / 45 / / guruno A javAba sAMbhaLIne praznakAra kahe che ke jinamaMdiramAM paNa bIjuM biMba na karAvavuM joIe e sAcuM che. sUkSmabuddhivALA puruSone A paNa saMmata che. guru Ano javAba Ape che- he suMdara ! A vacana (= jina maMdiramAM bIjuM biMba na karAvavuM joIe evuM vacana) sUtraviruddha che. (45) aTThasayaM paDimANaM, sAsayabhavaNesu vanniyaM sutte| . aTThAvayammi cauvIsa majjhagehe tato bAhiM // 46 // : aSTazataM pratimAnAM zAzvatabhavaneSu varNitaM sUtre / aSTApade caturviMzatirmadhyagehe tato bahiH / / 46 / / 3mudda-tilA-murarejI-maMDavA ghUma-Dima-vilA iMdajjhaya-pukkhariNI, patteyaM causu vi disAsu // 47 // tumva-trikUra-muqpkSA-HGT: nUpa-pratima-vecavRkSAH | indradhvaja-puSkariNI pratyekaM catasRSvapi dikSu / / 47 / / zAstramAM zAzvatabhavanomAM ekaso ATha pratimAo hoya che, ema kahyuM che, tathA aSTApada tIrthamAM madhyagRhamAM covIsa jinamUrtio che. tenI bahAra cAreya dizAmAM pratyeka dizAmAM caturmukha, tridvAra, mukhamaMDapa, prekSAmaMDapa, sUpa, pratimA, caityavRkSa, IMdradhvaja ane vAvaDI hoya che. vizeSArtha - aSTApada tIrthamAM caturmukha vagere nIce pramANe che bharata mahArAjAe prabhunI saMskAra bhUminI najIkamAM traNa gAu UMco siMhaniSadyA nAme ratnamaya prAsAda banAvyo. tenI cotarapha cAra dvArA karAvyA. tathA cotarapha cAra vizALa mukha maMDapo karAvyA. te cAra mukhamaMDaponI 24 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya AgaLa cAra prekSAmaMDapo karAvyA. prekSAmaMDaponI AgaLa eka eka maNipIThikA ricI. tenI upara ratnanA caityastUpa karAvyA. dareka caityastUpanI pAse dareka dizAe moTI maNipIThikA racI. te maNipIThikAnI upara caityastUpanI sanmukha pAMcaso dhanuSyanA pramANavALI ratnanirmita RSabha, caMdrAnana, vAriSaNa, vardhamAna e nAmanI cAra paryakAsanavALI jina pratimAo sthApana karI. dareka caityastUpanI AgaLa mANikyaratnanI pIThikAo racI. te dareka pIThikA upara eka eka caityavRkSa ra. dareka caityavRkSanI pAse bIjI eka eka maNipIThikA racI. ane tenI upara eka eka IMdradhvaja racyo. dareka dhvajanI AgaLa naMdA nAmanI vAvaDI racI. siMhaniSadyA nAmanA mahAcetyanA madhyabhAgamAM moTI maNipIThikA banAvI. tenA madhyabhAgamAM samavasaraNanI jema vicitra ratnamaya eka devachaMdaka racyo. te devachaMdakanI upara dareka prabhunA potapotAnA dehanA mAna pramANa ane potapotAnA dehanA varNavALI ratnamaya covIsa jinapratimAo sthApI. (tri.za.pu.ca.parva 1nA AdhAre), (46-47). naMdIsare vi dIve, eso ciya bAhiro priivaaro| vannijjai siddhate, paDimaTThasayaM ca majjhammi // 48 // . nandIzvare'pi dvIpe eSa eva bAhyaH parivAraH / '. varNyate siddhAnte pratimASTazataM ca madhye / / 48 / / naMdIzvaradvIpamAM paNa bAhya parivAra A ja (aSTApadamAM che te ja) che, ane madhyamAM ekaso ATha pratimA che, ema siddhAMtamAM varNana che. (48) . iya suttapamANAo, AyaraNAo ya egabhavaNammi / sai sAmatthe juttaM, kAravaNamaNegabiMbANaM // 49 // ati sUtrapramANatAvaratiromavane ! sati sAmarthya yuktaM kAraNamanekabimbAnAm / / 49 / / A pramANe sUtrapramANathI ane AcaraNAthI eka jinamaMdiramAM zakti hoya to aneka jinabiMbonuM karAvavuM yukta che. (49) . Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya nAyaga-sevagabuddhI, na hoi eesu jANagajaNassa / pecchaMtassa samANaM, parivAraM pADiherAi // 50 // nAyaka-sevakabuddhirna bhavatyeteSu jJAyakajanasya / prekSamANasya samAnaM parivAra prAtihAryAdim / / 50 / / sarva tIrthakarono prAtihArya vagere parivAra samAna che ema jonArA jANakAra lokane A jinabiMbomAM svAmI-sevaka buddhi thatI nathI. (50) vavahAro puNa paDhamaM, paiDhio mUlanAyago esa / avaNijjai sesANaM, nAyagabhAvo na uNa teNa // 51 // vyavahAraH punaH prathamaM pratiSThito mUlanAyaka eSaH / apanIyate zeSANAM nAyakabhAvo na punastena / / 51 / / pahelA pratiSThita thayelA A jina mULanAyaka che evo vyavahAra thAya che. paNa te vyavahArathI bIjA jinono svAmIbhAva jato raheto nathI. (51) vaMdaNa-pUyaNa-baliDhoyaNesu egassa kIramANesu / AsAyaNA na diTThA, uciyapavittissa purisassa // 52 // vandana-pUjana-baliDhaukaneSvekasya kriyamANeSu / / AzAtanA na dRSTocitapravRtteH puruSasya / / 52 / / . eka ja jinabiMbinuM vaMdana-pUjana karavAmAM ane eka ja jinabiMbanI AgaLa naivedya dharavAmAM ucita pravRtti karanArA puruSane AzAtanArUpa doSa lAge evuM jovAmAM jANavAmAM AvyuM nathI. (para). kallANagAikajjA, egassa visesapUakaraNe vi / nAvanApariNAmo, dhammiyaloassa sesesu // 53 // kalyANakAdikAryAdekasya vizeSapUjAkaraNe'pi / . nAvajJApariNAmo dhArmikalokasya zeSeSu / / 53 / / . 26 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya kalyANaka Adi nimittathI ekanI vizeSa pUjA karavAmAM paNa dhArmika lokane bIjA jino viSe avajJAno pariNAma hoto nathI. (53) jaha mimmayapaDimAe, pUA pupphAiehi~ khalu uciyaa| ' yAnimisAI, viyatama maMLA vi .pA. yathA mRnmayapratimAyAH pUjA puSpAdibhiH khalUcitA / kanakAdinirmitAnAmucitatamA majjanAdayo'pi / / 54 / / jevI rIte mATInI pratimAnI pUjA puSpa AdithI ja karavI ucita che tevI rIte suvarNAdinI pratimAonI prakSAla vagere pUjA paNa atizaya ucita che. (54) uciyapavittI savvA, buheNa AsAyaNA na vattavvA / tayabhAve paDiseho, paDimANA''sAyaNA garuI // 55 // ucitapravRttiH sarvA budhenAzAtanA na vaktavyA / tadaMbhAve pratiSedhaH pratimAnAmAzAtanA gurvI / / 55 / / samaju mANase sarvaprakAranI ucita pravRttine AzAtanA na kahevI. AzAtanA na thAya e mATe aneka pratimAono niSedha karavo e pratimAonI moTI AzAtanA che. ' vizeSArtha - tamAre = AzAtanAnA abhAvamAM. ahIM vyAkaraNanA niyamathI hetu arthamAM saptamI vibhakti che. ethI "AzAtanA na thAya e mATe" evo artha thAya. (55) vAvane maLavuM, saMkRpamAviMvAra vi. saggA-'pavaggasaMsaggasutthio niyamao hoi // 56 // yad vAcakena bhaNitamaGgaSThapramANabimbakAryapi / svargA-'pavargasaMsargasusthito niyamato bhavati / / 56 / / kAraNake vAcaka zrI umAsvAti mahArAjAe kyuM che ke- aMguThA pramANa biMbane karAvanAra paNa niyamAM svarga-mokSano saMbaMdha thavAthI sukhI thAya che. (56) Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya kAravaNe punnaM viva, biMbANa nivAraNe mahApAvaM / lAbhaccheyaM suMdara !, sammaM bhAveMti majjhatthA // 57 // kAraNe puNyamiva bimbAnAM nivAraNe mahApApam / lAbhacchedaM sundara ! samyagbhAvayanti madhyasthAH / / 57 / / jevI rIte biMbone karAvavAmAM puNya thAya che tevI rIte biMbono niSedha karavAmAM mahApApa lAge che. he suMdara ! madhyastha puruSo lAbha-hAnino barobara vicAra kare che. (57) micchAsAyaNadaMsI !, na muNasi biNbNtraaymipaavN| . viMdhasi sareNa vAlaM, cukkasi taM maMdaragirissa // 58 // mithyAzAtanAdarzin ! na jAnAsi bimbaantraaymtipaapm| . vidhyasi zareNa vyAlaM bhrazyase tvaM mandaragireH / / 58 / / tuM khoTI AzAtanAone jue che, paNa bibanA aMtarAya rU5 mahA pApane jANato nathI=joto nathI. A to evuM thayuM ke - tuM bANathI hiMsaka pazune vIMdhI nAkhe che, paNa meru parvata uparathI nIce paTakAya che. vizeSArtha - hiMsaka prANI sAme maLe tyAre hiMsaka prANIne bANathI na vIMdhe to hiMsaka pazuthI potAno mRtyu thAya ja evo niyama nathI. koIka rIte hiMsaka pazuthI bacI javAnI ghaNI saMbhAvanA che. paNa meru parvatanA zikhara uparathI nIce paDavAthI avazya mRtyu thAya. emAM bacavAnI koI zakyatA nathI. prastutamAM A daSTAMtanI ghaTanA A pramANe che praznakAre pUrve jinabiMbonI je khoTI AzAtanAo batAvI temAMthI bacavAno hajI upAya che, paNa adhika biMba na karAvAya evA upadezathI bIjAone biMba karAvavAno aMtarAya karavAmAM thatA mahApApathI koI chUTakAro na thAya. jinabiMbanI khoTI AzAtanAo hiMsaka pazunA sthAne che. ane jinabiMbono aMtarAya meru parvata uparathI patana pAmavA samAna che. (58) 2 8 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya -: annaM ca AsAyaNA avannA, aNAyaro bhoga duppaNIhANaM / aNuciyavittI savvA, vajjeyavvA payatteNa // 59 // anyacca - AzAtAnA'vajJA'nAdaro bhogo duSpraNidhAnam / anucitavRttiH sarvA varjayitavyA prayatnena / / 59 / / vaNI bIhuM, avajJA, anAdara, bhoga, duSmaNidhAna ane anucita pravRtti e pAMca jinAzAtanA che. sAdhake A badhI AzAtanAno prayatnathI tyAga karavo ma. (58). pAyapasAraNa pallatthibaMdhaNaM biMbapaTThidANaM ca / uccAsaNasevaNayA, jiNapurao bhannai avannA // 60 // pAdaprasAraNaM paryastibandhanaM bimbapRSThidAnaM ca / uccAsanasevanatA jinapurato bhaNyate'vajJA / / 60 / / ninI samakSa 50 5sArIne asa, 5mAhI pANI, liMbane puMha 42vI, mitha. yA mAsane vesaj meM azA 35.2||shaatnaa cha. (60) jArisatArisaveso, jahA tahA jammi tammi kaalmmi| pUyAi kuNai suno, aNAyarAsAyaNA esA // 61 // yAktAchavezo yathA tathA yasmiMstasmin kAle / pUjAdi karoti zUnyo'nAdarA''zAtanaiSA / / 61 / / jevo tevo veza paheravo, arthAt halako veza paherIne jinamaMdiramAM 4j, me te zata (= bhayahi sAyavya vina) mahimA 4j, game te Ne (= pUjananA kALa sivAya) pUjA vagere karavuM, bhAvazUnya pUjA vagere karavuM e manA6235 mAzAtanA cha. (61) 28 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya bhogo dasappayAro, kIraMto jiNavariMdabhavaNammi / AsAyaNa tti bADhaM, vajjeyavvo jao vuttaM // 62 // bhogo dazaprakAraH kriyamANo jinavarendrabhavane / AzAtaneti bADhaM varjayitavyo yata uktam / / 62 / / jinezvara bhagavaMtanA bhavanamAM karAto daza prakArano bhoga AzAtanA karanAro che. mATe atyaMta tyAga karavA yogya che. jethI (have kahevAze te ) yuM che. (62) tambola-pANa-bhoyaNa-vANaha-thIbhoga-suyaNa-niTThayaNaM / muttu-ccAraM jUyaM, vajje jiNamaMdirassaMto // 63 // . tAmbUla-pAna-bhojano-pAna-tstrIbhoga-svapana-niSThIvanam / mUtro-ccAraM dyUtaM varjayejjinamandirasyAntaH / / 63 / / . taMbola khAvuM, pANI pIvuM, bhojana karavuM. pagarakhAM paheravA, strIsevana karavuM, sUvuM thuMkavuM-zlekha pheMkavuM, pezAba karavo, jhADo karavo. jugAra khelavo A daza 52nA bhogano nimAramA (= nihiranI 46i) tyA 42vo. (63) rAgeNa va doseNa va, moheNa va dUsiyA mnnovittii| duppaNihANaM bhanai, jiNavisae taM na kAyavvaM // 64 // rAgeNa vA dveSena vA mohena vA duSTA(dUSitA) manovRttiH / duSpraNidhAnaM bhaNyate jinaviSaye tana karttavyam / / 64 / / rAgathI, keSathI ke mohathI bagaDelo manano pariNAma duppaNidhAna kahevAya. jinamaMdiramAM duSmaNidhAna na karavuM joIe. vizeSArtha - viSe eTale sthAna. jinano viSaya eTale jinanuM sthAna, ninu sthAna bheTale nimAra. (64) vikahA dharaNayadANaM, klhvivaayaaigehkiriyaao| . aNuciyavittI savvA, parihariyavvA jiNagihammi // 65 // u0 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya . anucita kkithA dharaNakadAnaM kalahavivAdAdigahakriyAH / anucitavRttiH sarvA pariharttavyA jinagRhe / / 65 / / jinamaMdiramAM vikathA karavI, dharaNAM devAM ke lAMghaNa karIne besavuM, kalaha ke vivAda vagere gharanI kriyAo karavI, A badhI anucittavRtti che. jinamaMdiramAM A badhI anucitavRttino tyAga karavo joIe. (65) * jai AsAyaNabhIrU, suMdara ! eyAo pariharijjAsu / aliyAsAyaNasaMkI, mA jiNabhavaNAi~ dUsesu // 66 // yadyAzAtanAbhIruH sundara ! etAH parihara / / alIkAzAtanAzaGkI mA jinabhavanAni dUSaya / / 66 / / suM2! * tuM mAzAtanAnI bhIra cha to bhA (pUrvota pAMya) AzAtanAono tyAga kara. AzAtanAnI khoTI zaMkA karIne jinamaMdirone dUSita na 42. (66) egammi vi jiNabiMbe, diDhe hiyayassa hoi aannNdo| ahiyAhiyadaMsaNao, aippamANo pavittharai // 67 // ekasminnapi jinabimbe dRSTe hRdayasya bhavatyAnandaH / adhikAdhikadarzanato'tipramANaH pravistRNoti / / 67 / / . eka paNa jinabiMbanAM darzana karatAM hRdayamAM AnaMda thAya che, ane adhika adhika jinabiMbonAM darzanathI AnaMda atizaya vadhe che. (67) aNuhavasiddhaM eyaM, pAyaM bhavvANa suddhabuddhINaM / mayalijjai jANa maNo, annANaviyaMbhiyaM tesiM // 68 // anubhavasiddhametatprAyo bhavyAnAM zuddhabuddhInAm / malinyate yeSAM mana ajJAnavijRmbhitaM teSAm / / 68 / / zuddha buddhivALA bhavyajIvone A (67mI gAthAmAM je kahyuM te) prAyaH anubhavathI siddha che. adhika pratimAnAM darzanathI jemanuM mana malina thAya che, 31 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya temanI ajJAnatAnuM pradarzana thAya che = temanuM ajJAna ughADuM thAya che. vizeSArthaH-- adhika pratimAone joIne mana malina thAya che tenuM Arae ajJAnatA che. (68) jo gacei agi, jiNabiMbavihAvaNe guNo bhaNio / cavIsavaTTayAisa, so ceva baheNa vinneo // 69 // ya ekacaityagRhe jinabimbavidhApane guNo bhaNitaH / caturviMzatipaTTakAdiSu sa eva budhena vijJeyaH / / 69 / / eka jinamaMdiramAM jinabiMba karAvavAmAM jeTalo lAbha kaMhyo che teTalo ja lAbha covIsInA paTTa AdimAM paNa kuzaLa puruSoe jANavo. (69) jaM puNa logaviruddhaM, hANudayAINa saMgame bhaNasi / tattha vi majjhatthamaNo, nisuNasu sAhemi paramatthaM // 70 // yatpunarlokaviruddhaM snAnodakAdInAM saMgame bhaNasi / tatrApi madhyasthamanA niHzrRNu kathayAmi paramArtham / / 70 / / vaLI prakSAlajala Adino jinabiMbone paraspara saMga (= sparza) thAya che e loka viruddha che ema tuM je kahe che te viSe paNa'huM paramArtha kahuM chuM, te madhyastha bhanavANo thardhane tuM sAMgaNa. (90) asuimalapUriyaMgA, khalimalakalusIkayaM siNANajalaM / ahimANadhaNA purisA, annonnaM neva visarhati // 79 // azucimalapUritAGgAH kalmalakaluSIkRtaM snAnajalam / abhimAnadhanAH puruSA anyonyaM naiva viSahante / / 71 / / azucimalathI pUrNa zarIravALA ane abhimAnarUpI dhanavALA puruSo zarIre ghaselA vividha cUrNanA malathI malina karAyeluM snAnajala paraspara ekabIjAne sparze tene sahana karatA ja nathI. 32 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya vizeSArtha - zabdakozamAM vani zabdano tala vagerenuM sneharahita cUrNa evo artha che. prastutamAM snAna karatAM pahelAM zarIrane svaccha karavA zarIramAM coLelAM vividha cUrNa vivakSita che. Ane cAlu bhASAmAM khera kahevAmAM Ave che. sanakumAra cakravartInI sajhAyamAM kahyuM che ke aba zuM nirakho lAla raMgIle, khera bharI muja kAyA. nAhI dhoI jaba chatra dharAvuM, taba jo jo morI kAyA re.... raMgIlA (71) jutto so vavahAro, samANapurisANa asuidehANaM / suhapoggalaghaDiANaM, paDimANa na jujjae vottuM // 72 // yuktaH sa vyavahAraH samAnapuruSANAmazucidehAnAm / zubhapudgalaghaTitAnAM pratimAnAM na yujyate vaktum / / 72 / / azuci zarIravALA samAna puruSone snAnajalano paraspara sparza na thAya te vyavahAra yukta che. zubha pudgalothI ghaDAyelI pratimAo mATe paraspara snAnajalano sparza thAya e lokaviruddha che ane AzAtanA che ema kahevuM yukta nathI. (72) : jalamajjhe gholaMtaM, narapaDibiMba na dUsae udayaM / - paDimAna pi parva, matrotra mALa pi incharA jalamadhye ghurNamAnaM narapratibimbaM na dUSayedudakam / pratimAjalamapyevamanyonyaM lagadapi / / 73 / / jevI rIte pANImAM paDato manuSyano paDachAyo pANIne dUSita karato nathI, tevI rIte pratimAnuM pANI paNa paraspara lAgatuM hovA chatAM pratimAne dUSita karatuM nathI. (73) paDimApaDibiMbANaM, bheo viusANa sammao neya / jaM egatthA saddA, ee abhihANakaMDesu // 74 // pratimA-pratibimbayo do viduSAM sammato naiva / yadekArthAH zabdA ete'bhidhAnakANDeSu / / 74 / / ka 15* VS) 33 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya - pratimA ane paDachAyo e bemAM bheda che, e vidvAnone saMmata nathI ja. kAraNake abhidhAnaciMtAmaNI graMthamAM abhidhAna kAMDamAM A (nIcenI gAthAmAM 53 d.) zo meM artha | cha. (74) paDibiMbaM paDirUvaM, paDimANaM paDikiyaM paDicchaMda / paDikAyaM ca paDitaNuM, 1 bhaNaMti paDijAyaNaM 'chAyaM // 75 // pratibimba pratirUpaM pratimAnaM pratikRtaM praticchandaH / ... pratikAyaM ca pratitanu bhaNanti pratiyAtanAM chAyAm / / 75 / / ___ 1. "bhaNiti" ityapi / / 2. abhidhAnavacanAni caivam - "paDimA paDibiMba" (660) pAialacchInAmamAlA / "pratimAnaM pratibimbaM pratimA pratiyAtanA prticchaayaa| pratikRtirarcA puMsi prtinidhiH||" -- amarakoze 20 varga 36 zlokaH / "arcA tu . pratermA yAtanA nidhiH / / 99 / / (saNaMga naM. 1463) chAyA chanda kAyo rUpaM bimbaM mAnakRtI api / / " zrIabhidhAnacintAmaNau. saamaanykaanndde| . chAyAne pratibiMba, pratirUpa, pratimAna, pratikRta, pratichaMda, pratikAya, pratitanu ane pratiyAtanA kahe che, arthAt A badhA zabdo "chAyA"nA paryAyavAcI che. (75) jai tA sasarIrANa vi, paDibiMba neva dUsae udayaM / asarIrANa jiNANaM, biMbe kA''sAyaNAsaMkA ? // 76 // yadi tAvat sazarIrANAmapi pratibimbaM naiva dUSayedudakam / azarIrANAM jinAnAM bimbe kA''zAtanAzaGkA ? / / 76 / / ( jo zarIrI paNa jIvonuM pratibiMba pANIne dUSita na ja kare to azarIrI evA jinonAM biMbomAM paraspara lAgatA pANIthI AzAtanAnI zaMkA 21 // 42vI ? arthAt bhAratanAnI zaM. na. 42vI. (76) jaM puNa asarIrANaM, aMgovaMgAisaMgayA muttii| tattha vi nimittameyaM, uvaiTuM puvvasUrIhiM // 77 // yatpunarazarIrANAmaGgopAGgAdisaMgatA mUrtiH / tatrApi nimittametadupadiSTaM pUrvasUribhiH / / 77 / / . Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya azarIrI arihaMtonI aMga-upAMgathI yukta mUrti banAvavAmAM Ave che temAM paNa pUrvAcAryoe A = have pachInI gAthAmAM kahevAze te) kAraNa kahyuM che. (77) arahaMtA bhagavaMtA, asarIrA nimmalA sivaM pttaa| tesiM 'saMbharaNatthaM, paDimAo ettha kIrati // 78 // arhanto bhagavanto'zarIrA nirmalAH zivaM prAptAH / teSAM saMsmaraNArthaM pratimA atra kriyante / / 78 / / 2. mavalya rUpa pa4i: | zarIrarahita ane nirmala evA arihaMta bhagavAna mokSane pAmyA che. temanuM smaraNa karavA mATe ahIM temanI pratimA karAya che. (78) uddhaTThANaThiyAo, ahavA paliyaMkasaMThiA tAo / muttigayANaM teMsiM, jaM taiyaM natthi saMThANaM // 79 // UrdhvasthAnasthitA athavA palyaGkasaMsthitAstAH / muktigatAnAM teSAM yattRtIyaM nAsti saMsthAnam / / 79 / / : jinapratimAo kAyotsarga saMsthAnamAM rahelI ane paryaka saMsthAnamAM rahelI ema be prakAranI hoya che. kAraNake muktimAM gayelA arihaMtonuM A be . sivAya trIjuM saMsthAna nathI. * vizeSArtha - saMsthAna eTale zarIranI vizeSa prakAranI AkRti. saMsthAnane Asana ke mudrA paNa kahevAmAM Ave che. . jamaNI jAMgha ane sAthaLanI vacce (= DhIMcaNa upara) DAbo paga sthapAya, DAbI jAMgha ane sAthaLanI vacce jamaNo paga sthapAya ane nAbhi pAse DAbA hAthanI hatheLI jamaNA hAthanI hatheLI upara rakhAya te paryaka Asana che. paryakaAsana lagabhaga padmAsana jevuM hoya che. paryaka AsanamAM nAbhi pAse DAbA hAthanI hatheLI jamaNA hAthanI hatheLI upara rAkhavAmAM Ave che. padmAsanamAM A na hoya. paryaka Asana ane padmAsanamAM ATalo ja bheda che, bAkI badhuM samAna hoya che. (9) 35 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya bhaNiyaM causabhI arinemI, vIro paliyaMkasaMThiyA siddhA / avasesA titthayarA, uddhaTThANeNa uvayaMti // 80 // bhaNitaM caRSabho'riSTanemivIraH palyaGkasaMsthitAH siddhAH / avazeSAstIrthakarA UrdhvasthAnenopayAnti / / 80 / / kahyuM che ke-- RSabhadeva, neminAtha ane vIraprabhu paryaMka saMsthAnamAM siddha thayA. bAkInA tIrthaMkaro kAyotsarga saMsthAnathI muktimAM gayA. (80) jaM saMThANaM tu ihaM, bhavaM cayaMtassa carimasamayammi / AsI ya paesaghaNaM, taM saMThANaM tahiM tassa // 81 // yatsaMsthAnaM tviha bhavaM tyajatazcaramasamaye / AsIcca pradezaghanaM tatsaMsthAnaM tatra tasya / / 81 / / vyAkhyA-- yat saMsthAnamatraiva 'bhavaM' saMsAraM manuSyabhavaM vA tyajataH satazcaramasamaye AsIt pradezaghanaM tadeva saMsthAnaM tatra tasya bhavati, tribhAgena randhrApUraNAditi gAthArthaH (AvazyakasUtraniryuktigAthA-969) ahIM bhavane choDatA je jIvanuM aMtima samaye je saMsthAna hoya te ja jIvanuM AtmapradezothI ghana thayeluM te ja saMsthAna mokSamAM hoya. vizeSArthaH-- nAka, kAna vagerenI polANamAM Atmapradezo hotA nathI. jIva mokSamAM jatAM pahelAM sUkSmakriyA apratipAtI dhyAnathI e khAlI bhAgo AtmapradezothI pUrIne Atmapradezone thana = saMkucita banAve che. mATe ahIM "AtmapradezothI dhana thayeluM" ma bhagAyuM che. (81) muttipayasaMThiyANa vi, parivAro pADiherapAmokkho / paDimANa nimmavijjai, avatthatiyabhAvaNanimittaM // 82 // 36 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya muktipadasaMsthitAnAmapi parivAraH prAtihAryapramukhaH / pratimAnAM nirmApyate'vasthAtrikabhAvanAnimittam / / 82 / / arihaMto muktipadamAM rahelA hovA chatAM paNa pratimAomAM arihaMtonA prAtihArya vagere parivAranuM je nirmANa karavAmAM Ave che, te avasthAtrikane bhAvavA mATe che. (2) jaM puNa bhaNaMti keI, osaraNajiNassa rUvameyaM tu / jaNavavahAro eso, paramattho eriso etthaM // 83 // yatpunarbhaNanti ke'pi avasaraNajinasya rUpametattu / janavyavahAra eSa paramArtha IDazo'tra / / 83 / / keTalAka kahe che ke- pratimAmAM prAtihArya vagere parivAranuM nirmANa e samavasaraNamAM birAjamAna jinanuM svarUpa che, arthAt samavasaraNamAM birAjamAna jinanuM svarUpa jaNAvavA mATe pratimAmAM prAtihArya vagerenI racanA karavAmAM Ave che ema keTalAMkonuM kahevuM che. paNa A = prAtihArya vagerenuM nirmANa e samavasaraNamAM birAjamAna jinanuM svarUpa che e kathana) loka vyavahAra che, arthAt loko e pramANe kahe che. paNa AmAM paramArtha A (nIcenI gAthAmAM kahevAze te) che. (83) " . siMhAsane nisanno, pAI vijhA payapakSiA karadhariyajogamuddo, jiNanAho desaNaM kuNai // 84 // ... siMhAsane niSaNNaH pAdau sthApayitvA pAdapIThe / karadhRtayogamudro jinanAtho dezanAM karoti / / 84 / / siMhAsana upara beThelA arihaMta pAdapITha upara paga mUkIne ane hAthanI yogamudrA dhAraNa karIne dezanA Ape che. vizeSArtha - hatheLIone kamaLanA DoDAnA AkAre bhegI meLavI, - DAbA hAthanI AMgaLIo jamaNA hAthanI AMgaLIomAM evI rIte bharAvavI ke '' 11" 37 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya jethI DAbo aMguTho jamaNA aMguThAnI sAmo joDAyelo rahe, ane DAbI pahelI AMgaLI jamaNI pahelI bIjI AMgaLInI vacce Ave. tathA DAbA kAMDAthI koNI sudhIno bhAga paNa te vakhate kamaLanA nALanI peThe yathAyogya sAthe rAkhavo, ane te pramANe saMyukta athavA asaMyukta banneya koNIo peTa upara athavA nAbhi upara sthApavI, ane hatheLIono racelo kozAkAra kAMIka namAvelA mastakathI kAMIka dUra rAkhavo te yogamudrA che. (84) teNaM ciya sUrivarA, kuNaMti vakkhANameyamuddAe / jaM te jiNapaDirUvA, dharaMti muhapottiyaM navaraM // 85 // tena khalu sUrivarAH kurvanti vyAkhyAnametanmudrayA / yatte jinapratirUpA dharanti mukhavastrikAM navaram / / 85 / / AthI ja uttama AcAryo A mudrAthI vyAkhyAna kare che. paNa teo (be hAtha vaDe mukha upara) mukhavastikAne dhAraNa kare che. kAraNake AcAryo tIrthaMkara nathI, kiMtu tIrthaMkara samAna che. (85) siddhapaDimAsu evaM, egaMtasuIsu asui kappo / AsAyaNabhIrUNa vi, gurutaramAsAyaNaM kuNai // 86 // siddhapratimAsvevamekAntazuciSu azucisaMkalpaH / AzAtanAbhIrUNAmapi gurutarAmAzAtanAM karoti / / 86 / ekAMte pavitra evI siddhapratimAomAM A pramANe apavitratAnI kalpanA AzAtanAthI bhaya pAmanArAone paNa moTI AzAtanA kare che. vizeSArthaH-- AzAtanAthI bhaya pAmanArAo paNa jo (paraspara pANInA sparzathI) pratimAomAM apavitratAnI kalpanA kare to moTI AzAtanAM karanArA bane che evo ahIM bhAva che. (86) malarahiyANaM NhANaM, kIrai pUAnimittame siM / na u malavigamanimittaM, sammamiNaM bhAviyavvaM tu // 87 // 38 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya malarahitAnAM snAnaM kriyate pUjAnimittameteSAm / na tu malaviganimittaM samyagidaM bhAvayitavyaM tu / / 87 / / malarahita jinabiMbone pUjA mATe (= zrAvakone prabhupUjAno lAbha maLe e mATe) prakSAla karavAmAM Ave che, nahi ke melane dUra karavA mATe. A 52 / 12 viyA2. (87) tA eso paramattho, sahAvavimalANa jiNavaraciINaM / .. pahANajalaM annonnaM, laggaM na hu kuNai taM dosaM // 8 // tadeSa paramArthaH svabhAvavimalAnAM jinavaracitInAm / snAnajalamanyonyaM lagnaM na khalu karoti taM doSam / / 88 / / tethI paramArtha A che ke- svarUpathI nirmala evI arihaMta pratimAonuM 52252 dAgelu = 25zetuM snAna%48mAzAtanA hoSane 42tuM nathI. (88) nimmallaM pi na evaM, bhannai nimmallalakkhaNA' bhAvA / bhogaviNaTuM davvaM, nimmallaM biMti gIyatthA // 89 // nirmAlyamapi naivaM bhaNyate nirmAlyalakSaNAbhAvAt / bhogavinaSTaM dravyaM nirmAlyaM bruvanti gItArthAH / / 89 / / - e pramANe snAnajala nirmAlya paNa nathI. kAraNake nirmAlyanuM lakSaNa temAM ghaTatuM nathI. je dravya bhogavinaSTa (= pharI upayogamAM na AvI zake tevuM) Doya tene gItArtho nirmAtya 7 7. (88) . etto cciya egAe, kAsAIe jiNedapaDimANaM / aTThasayaM lUhaMtA, vijayAI vaniA samae // 10 // itaH khalu ekayA kASAyyA jinendrapratimAnAm / aSTazataM mRjantaH vijayAdayo varNitAH samaye / / 90 / / AthI ja vijayadeva vagere devo eka ja aMgalUchaNAthI eka so ATha pratimAone luche che ema zAstramAM varNana Ave che. 39 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya * vizeSArtha - zabdakozamAM jAsAca zabdano lAla raMgathI raMgela vastra vagere evo artha che. paNa ahIM devo je vastrathI pratimAjIne luche che te vastranI sArUM evI saMjJA che, ane teno prayoga strIliMgamAM thAya che. AthI prastutamA kAsAi zano bhAvArtha aMgaj79j thAya. (80) bhattibbharanibbharamANasehi~ savvAyareNa kIrataM / suhaphalayaM jiNamajjaNamAsAyaNalakkhaNAbhAvA // 91 // bhaktibharanirbharamAnasaiH sarvAdareNa kriyamANam / zubhaphaladaM jinamajjanamAzAtanAlakSaNAbhAvAt / / 91 / / .. bhaktisamUhathI bharapUra manavALA jIvothI pUrNa AdarathI karAtuM jinasnAna zubha phalane Ape che. kema ke temAM AzAtanAnuM lakSaNa ghaTatuM nathI. (91), jai paDibiMbanimittA, huMtA AsAMyaNA tao kiis| jakkhapaDimAirUvo, parivAro Agame siTTho ? // 12 // yadi pratibimbanimittA abhaviSyannAzAtanAH tataH kasmAt / yakSapratimAdirUpaH parivAra Agame ziSTaH ? / / 92 / / jo (bIja) mUrtinA nimitte AzAtanA thatI hoya to yakSanI pratimA pore parivAra bhAgamamA ma yo cha ? (82) kaha vA titthayarovari, kIrai mAlAdharAiparivAroM ? / na ya so nihnaviyavvo, sohAnAsAidosAo // 93 // kathaM vA tIrthakaropari kriyate mAlAdharAdiparivAraH ? / ' na ca sa nihrotavyaH zobhAnAzAdidoSAt / / 93 / / 1. mAlAdharaH pratimAyA upari racanAvizeSa : / athavA tIrthakaranA uparanA bhAgamAM mAladhArI deva vagere parivAra kema karAya che ? e parivArano apalopa thaI zake tema nathI, arthAt e parivAra na rAkhavo joIe ema niSedha karI zakAya tema nathI. kAraNake parivAra na hoya 40 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya to pratimAnI zobhA na rahe vagere doSo lAge. (93) jiNajalasaMganivAraNapariyaranIraM kahaM tu rakkhesi ? / nhavaNe vA taM na kuNasi, karesi ujjAlaNe niyamA // 94 // jinajalasaGganivAraNaparikaranIraM kathaM tu rakSasi ? / snapane vA tanna karoSi karoSi ujjvAlane niyamAt / / 94 / / jinone paraspara jalano saMga (= sparza) na thavo joIe ema jinajalasaMganA nivAraNamAM ame tane pUchIe chIe ke parivAranA pANInuM tuM rakSaNa kevI rIte karIza ? arthAt jinasnAnanI sAthe parivArane paNa snAna karAvavAmAM Ave che, ane tenuM pANI jinane sparze che. tenuM nivAraNa tuM kevI rIte karIza ? kadAca tuM (dararoja) jinane snAna karAvatI vakhate parivArane snAna na karAve to paNa pratimAne ujjavaLa rAkhavA mATe to tuM (vizeSa divasomAM) niyamAM parivArane snAna karAve che. (te pANI jinane sparze che.) (94) aha taM na karesi tumaM, ciimAlinnaM uvehamANassa / mahatI tao avannA, tao vi AsAyaNA na'trA // 15 // atha tana karoSi tvaM caityamAlinyamupekSamANasya / mahatI tato'vajJA tato'pi AzAtanA nAnyA / / 95 / / have jo pratimAmAlinI upekSA karIne te parivArane snAna na karAve to tenAthI moTI avajJA thAya. tenAthI moTI AzAtanA bIjI koI nathI. vizeSArtha - pratimAnA parivArane snAna karAvavAmAM Ave to e - pANI jinapratimAne sparze. AthI pratimA apavitra bane. Ama vicArIne parivArane snAna na karAvavAthI pratimA malina bane. kAraNake parivArane snAna na karAvavAthI parivAra malina bane. parivAra pratimAnI sAthe saMbaMdhavALo che. ethI parivAra malina bane to pratimA paNa malina bane. AthI parivArane snAna na karAvavAmAM pratimAnA mAlinyanI upekSA thAya che. mATe ahIM kahyuM ke- jo 41 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya pratimAnA mAlijanI upekSA karIne te parivArane snAna na karAve to tenAthI moTI avajJA thAya. pratimA malina bane e TI avajJA che. (95) annaM caloyakaraNeNa pIDaM, uppAyaMto vi suddhprinnaamo| . jaha suddhamaNo samaNo, hoi daDhaM nijjarAbhAgI // 16 // anyacca - locakaraNena pIDAM utpAdayannapi zuddhapariNAmaH / yathA zuddhamanAH zramaNo bhavati dRDhaM nirjarAbhAgI / / 96 / / vaNI bAhu~ jevI rIte zuddha pariNAmavALo ane zuddha manavALo sAdhu bIjA sAdhano loca karIne bIjA sAdhune pIDA utpanna karato hovA chatAM atizaya nirjarAnI mI thAya che. (86) jaha vA kusalo vijjo, laMghaNa-kaDugosahAidANeNaM / vihiyAroggo pAvai, icchiyamatthaM ca kittiM ca // 97 // yathA vA kuzalo vaidyo laGghana-kaTukauSadhAdidAnena / vihitArogyaH prApnotIcchitamarthaM ca kIrtiM ca / / 97 / / athavA jevI rIte kuzala vaidya dardIne lAMghaNa ane kaTu auSadha vagere bhApIne nirogI 43 cha, tethI china dhanane bhane tine pAme cha. (87) evaM suhabhAvajuaM, pahANaM ujjAlaNaM ca paDimANaM / bhattIe kIrataM, kammakkhayakAraNaM ceva // 98 // evaM zubhabhAvayutaM snAnamujjvAlanaM ca pratimAnAm / bhaktyA kriyamANaM karmakSayakAraNaM caiva / / 98 / / evI rIte zubhabhAvathI karAtuM pratimAonuM snAna ane nirmalatA avazya bhakSayana 4 / 29 // cha. (88) 42 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya "AharaNaM puNa etthaM, vIrajiNiMdassa kannasallAI / ava suhaM pattA, siddhatthavaNI - kharayavejjA // 99 // AharaNaM punaratra vIrajinendrasya karNazalyAni / apanI sukhaM prAptI siddhArthavaNik - kharakavaidyau / / 99 / / A viSayamAM siddhArtha nAmanA viNakanuM ane kharaka nAmanA vaidyanuM dRSTAMta che. te baMne zrI vIrajineMdranA be kAnomAMthI zalyane dUra karIne sukhane pAbhyA. (ee) taha bAhio na bhayavaM, saMgamayavimukkakAlacakkeNaM / jaha jaNiya bheravaravaM, nINijjaMtesu sallesu // 100 // tathA bAdhito na bhagavAn saMgamakavimuktakAlacakreNa / yathA janitabhairavaravaM nIyamAneSu zalyeSu / / 100 / / saMgame mUkelA kAlacakrathI bhagavAna tevI pIDA pAmyA na hatA ke jevI pIDA zalya kADhatI vakhate pAmyA hatA. zalya kADhatI vakhate bhagavAnathI bhayaMkara bUma paDAI gaI hatI. (saMgame kAlacakra mUkyuM tyAre AvuM banyuM na hatuM.) (100) tahavihavisuddhabhAvA, jAyA kallANabhAyaNaM do vi / tamhA bhAvavisuddhI, kammakkhayakAraNaM neyA // 101 // tathAvidhavizuddhabhAvAjjAtau kalyANabhAjanaM dvAvapi / tasmAdbhAvavizuddhiH karmakSayakAraNaM jJeyA / / 101 / / (bhagavAnane duHkha ApavA chatAM) te baMne tevA prakAranA vizuddha bhAvanA kAraNe kalyANanuM bhAjana banyA. AthI bhAvavizuddhi karmakSayanuM kAraNa che ema jANavuM. vizeSArtha:-- prabhue sanmAnI gAme padhArI udyAnamAM kAyotsarga karyo. tyAM eka govALa baLadone prabhu pAse mUkIne gAmamAM gayo. baLado caratAM caratAM bahu dUra jatA rahyA. govALe baLadone tyAM na joyA eTale prabhune pUchyuM ke baLado 43 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya kayAM gayA? prabhu mauna hovAthI na bolyA. baLadone zodhavA govALa dUra sudhI gayo. ghaNuM pharavA chatAM baLado na maLavAthI te zrIvIraprabhu jyAM kAyotsargamAM hatA tyAM ja pharIvAra Avyo. te prabhunI pAse pahoMcyo te pahelAM ja baLado cAro carIne prabhunI pAse AvI gayA hatA. AthI govALe vicAryuM ke baLado kayAM che tenI Ane khabara hatI, chatAM mane na kahyuM, ane nirarthaka mane rakhaDAvyo. Ama vicArIne prabhu upara gusse thayelA teNe prabhunA banne kAnamAM kASThanA khIlA evI rIte nAkhyA, ke benA cheDA aMdara paraspara maLyA ane bahArathI dekhAya nahi e rIte barAbara kApI nAkhyA. A karma prabhue tripRSThanA bhavamAM krodhathI zavyApAlakanA kAnamAM ukALeluM sIsuM reDIne je karma bAMdhyuM hatuM, te vartamAnamAM udayamAM AvyuM. e ja zavyApAlaka bhavamAM bhaTakato A govALa thayo hato, tethI pRrvavairathI teNe khIlA ThokyA. e pIDAne samabhAve sahatA prabhu ekadA siddhArtha vaNikane ghera bhikSArthe padhAryA. tyAM AvelA kharaka nAmanA vaidhe prabhunA kAnamAM khIlA che ema jANyuM ane pachI vaNika sAthe udyAnamAM te prabhu pAse Avyo. bannee maLIne ghaNA kaSTa be sANasAthI kheMcIne khIlA kADhayA. te kheMcatI vakhate prabhuthI evI moTI cIsa paDI ke saghaLuM udyAna bhayAvaha banyuM. (101) jo maMdarAga-doso, pariNAmo suddhao tao hoi| mohammi ya pabalammi, na maMdayA haMdi ! eesiM // 102 // yo majUra-dveSa: paUiTH: zuddha vastatA mavati | mohe ca prabale na mandatA hanta ! eteSAm / / 102 / / je pariNAmamAM rAga-dveSa maMda hoya te pariNAma zuddha hoya che. moha jyAre prabala hoya tyAre rAga-dveSa maMda thatA nathI. (102) jo mohakalusiyamaNo, kuNai adose vi dosasaMkappaM / so appANaM vaMcai, ' peyAvamago vaNisuu vva // 103 // yo mohakaluSimanAH karotyadoSe'pi doSasaMkalpam / sa AtmAnaM vaJcayate peyAvamako vaNiksuta iva / / 103 / / 44 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya 6. paiyAM vAta ti payAtrama: / mohathI kaluSita manavALo je jIva nirdoSamAM paNa doSanI kalpanA kare che te jIva rAbaDInI UlaTI karanAra vaNikaputranI jema potAne chetare che. vizeSArthaH- rAbaDInI UlaTI karanAra vaNikaputrano prasaMga A pramANe che-- eka nagaramAM eka zeTha hatA. tenI patnI bALakane janma ApI mRtyu pAmI. AthI zeThe bIjI vAra lagna karyA. bIjI patnIe eka bALakane janma Apyo. mAtA baMne bALako pratye samabhAva rAkhe che. bALako pAThazALAmAM bhaNatA hatA. snehavALI mAtAe koI jue nahi eTalA mATe ekAMtamAM te baMnene mati-buddhine vadhAranArI auSadhayukta aDadanI rAba pIvA mATe ApI. rAbane pItAM pItAM sAvakA putre vicAryuM ke kharekhara! A marelI mAkhIo che. mane mArI nAkhavA mATe Ama karyuM che. AvI zaMkAthI teNe rAba pIdhI. pahelAM mAnasika duHkha thAya. pachI zArIrika duHkha thAya. AthI zaMkAnA kAraNe tene UlaTIo thavA lAgI ane chevaTe te mRtyu pAmyo. ethI te A lokanA bhogasukhono bhAgI na thayo. bIjAe vicAryuM ke mArI mAtA ahita na ciMtave. zaMkA vinA teNe rAba pIvAnuM zarU karyuM. rAba tenA zarIramAM pariNamI gaI. tenuM zarIra ArogyavALuM thayuM. te ghaNI vidyAo bhaNyo. ethI te A lokanA bhogono bhAgI thayo. mAtA sAvakI hovA chatAM ene tenA pratye snehaM hato e enAM sneha bharelAM kAryothI jaNAI AvatuM hatuM, eTale paramArthathI zaMkA karavAnuM koI kAraNa na hatuM. zaMkAnuM kAraNa na hovA chatAM zaMkA karIne te jevI rIte A lokanA anarthane pAmyo, tevI rIte jinamatamAM zaMkA karanAro jIva paralokanA aneka anarthonuM sthAna thAya. (103) suddhaM pi bhattapANaM, kuNai asuddha asuddha kappo / saMkAkalusiyacitto, esaNaniravekkhabhAvo vA // 104 // zuddhamapi bhaktapAnaM karotyazuddhamazuddhasaMkalpaH / zaGkAkaluSitacitta eSaNanirapekSabhAvo vA / / 104 / / 45 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya . zaMkAthI kaluSita cittavALo sAdhu azuddhanI kalpanA karIne zuddha paNa bhAta-pANIne azuddha kare che, athavA eSaNAthI nirapekSa bhAvavALo (= bhikSA letI vakhate A AhAra doSita che ke nirdoSa che evA upayoga vinAno) sAdhu zuddha paNa bhAta-pANIne azuddha kare che. ' vizeSArtha - eSaNAnA (AhAra grahaNa karatI vakhate lAgatA) daza doSomAM zaMkita nAmano doSa che. teno artha A pramANe che- zaMkita eTale zaMkAvALuM. je AhAramAM AdhAkarma Adi doSanI zaMkA thAya te AhAra zaMkita doSavALo kahevAya. athavA je AhAramAM je doSanI zaMkA paDe te AhAra levAthI ke vAparavAthI te ja doSa lAge. jemake AhAra zuddha hovA chatAM Adhakarma doSanI zaMkA paDe to te AhAra levAmAM ke vAparavAmAM Ave to AdhAkarma doSa lAge. ahIM cAra bhAMgA che. te A pramANe- (1) zaMkA pUrvaka vahore ane zaMkApUrvaka vApare. (2) zaMkA pUrvaka vahore, zaMkA rahita banIne vApare. (3) zaMkA vinA vahore, ane zaMkApUrvaka vApare. (4) zaMkA vinA vahore ane zaMkA vinA vApare. grahaNa karatI vakhate zaMkita hovA chatAM vAparatI vakhate niHzaMka banI jAya to te AhAra zuddha gaNAya. AthI cAra bhAgAomAM pahela ane trIjo bhAgo azuddha che. bIjo ane cotho bhAMgo zuddha che. eSaNAthI nirapekSa bhAvamAM zuddha paNa AhAra azuddha bane, arthAt nirdoSa AhAra vAparavA chatAM jo doSano upayoga na rAkhe to doSa lAge, e viSe dRSTAMta A pramANe che eka gAmamAM bhadraka buddhivALo zrAvaka hato. tene sAdhu-sAdhvInI bhakti upara atizaya ruci hatI, teNe sAdhu-sAdhvIone vahorAvavA mATe bhojana taiyAra karAvyuM, ane mAtra nAmathI sAdhu hoya tevA veSadhArI sAdhuone pAtrA bharI bharIne vahorAvyuM. najIkanA bIjA gAmamAM rahenAra guNa vagaranA sAdhue A vAta sAMbhaLI. AthI te bIjA divase tyAM gayo. zrAvake AvavAnuM kAraNa pUchyuM. teNe kahyuM. ahIM AvavAmAM tamArI udAratA sivAya bIjuM koI kAraNa nathI. gayA divase sAdhubhakti mATe banAvelA pakvAno khalAza thaI gayA hatA. e divase tenA ghare jamAI vagere Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya ghaNA mahemAno AvyA hatA. AthI temanA mATe pakvAna vagere aneka vAnagIo taiyAra karI hatI. zrAvake pAtrA bharAya teTalo AhAra vahorAvyo. sAdhue potAnA sthAne jaIne te AhAra vAparyo. ahIM sAdhue nirdoSa AhAra vAparyo hovA chatAM nirdoSa AhAra levAno upayoga na hato. cAhIne ja doSita AhAra levA gayo hato. AthI sAdhu doSita che. (104) avasauNakappaNAe, suMdarasauNo asuMdaraM phli| iya suMdarA vi kiriyA, asuhaphalA maliNahiyayassa // 105 // apazakunakalpanayA sundarazakunamasundaraM phalati / iti sundarA'pi kriyA'zubhaphalA malinahRdayasya / / 105 / / zubha zakuna paNa apazakunanI kalpanAthI azubha phaLa Ape che. e pramANe zubha paNa kriyA malina hRdayavALAne azubha phaLa Ape che. vizeSArtha - zubha zakuna paNa azubha zakunanI kalpanAthI azubha phaLa Ape che e viSe daSTAMta A pramANe che- be yuvAno potapotAnA kAma mATe * gharamAMthI bahAra nIkaLyA. bahAra nIkaLatAM ja eka munirAja sAme maLyA. AthI eka yuvAne vicAryuM ke aho ! pUjya sAdhu mahAtmA sAme maLyA che ethI mane sArA zakuna thayAM che, AthI mAruM kAma thaI jaze. kharekhara ! tenuM kAma thaI gayuM. bIjA yuvAne vicAryuM ke- nIkaLatAMja A muMDiyo sAme maLyo ethI apazukana thayA che. AthI mAruM kAma nahi thAya. kharekhara ! tenuM kAma na thayuM. (105) | ". suttavivajiriyuM, saMto niyaDiyanuttahiM paMDiyamANI puriso, kalusai bhAvaM bahujaNassa // 106 // sUtrAviruddhakriyAM kSipan nijakaghaTitayuktibhiH / .. paNDitamAnI puruSaH kaluSayati bhAvaM bahujanasya / / 106 / / potAne paMDita mAnanAra je puruSa sUtrathI aviruddha kriyAne potAnI 47 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya kalpelI yuktiothI tiraskAre che = doSita kahe che te puruSa ghaNA lokonA bhAvane kaluSita kare che. (106) dhammatthI muddhajaNo, auvvabhaNiyammi laggai suheNa / phuDameyaM mohijjai lohillo aliyavAIhiM // 107 // dharmArthI mugdhajano'pUrvabhaNite lagati sukhena / sphuTametanmohyate lobhI alIkavAdibhiH / / 107 / / . je apUrva (= navuM) kahevAmAM Ave tene dharmArthI mugdhaloka sukhapUrvaka vaLagI rahe che = mAnI le che. lokamAM A vAta spaSTa che ke juThuM bolanArAothI lobhI mANasa mugdha karAya che chetarAya che. ' vizeSArtha- lokamAM kahevata che ke "jyAM lobhI mANaso vasatA hoya tyAM dhUtArA bhUkhe na mare." A kahevatano bhAva e che ke lobhI mANaso lobhanA kAraNe dhUtArA mANasothI chetarAtA hoya che. dhUtArAo khoTuM khoTuM pralobhana ApIne lobhI mANasone Thage che. tevI rIte dharmanA viSayamAM navuM navuM kahenArAo mugdha dharmArthI lokane Thage che. mugdha lokamAM satyAsatyano vicAra karavAnI tAkAta hotI nathI, ethI koI navI vAta mUke eTale vicAryA vinA te vAtane mAnI letA hoya che. navI vAta kahenArane mugdha dharmAthI loka pAse navI vAtano svIkAra karAvavA mATe mahenata karavI paDatI nathI, kAraNake mugdha dharmArthI loka navI vAtane sahelAIthI svIkArI leto hoya che. mATe ahIM kahyuM ke- je apUrve kahevAmAM Ave tene dharmAthI mugdha loka sukhapUrvaka vaLagI rahe che = mAnI le che. (107) kaha nAma bhavArane, cirakAlaM priyddissmegaagii| . iya melai jaNasatthaM, niyae bohe asaggAhI // 108 // kathaM nAma bhavAraNye cirakAlaM pryttissyaamyekaakii| iti melayati janasArthaM nijake bodhe'sadgrAhI / / 108 / / saMsArarUpI jaMgalamAM huM ekalo lAMbA kALa sudhI kevI rIte bhramaNa 48 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya karIza ? (bIjA sathavArA hoya to sAruM rahe, ekalavAyuM na lAge) Ama vicArIne asad AgrahavALo puruSa potAnA bodhamAM (= potAnI khoTI mAnyatAmAM) janasamUhane bheLave che. vizeSArtha:- asad AgrahavALo puruSa potAnI khoTI mAnyatAno pracAra kema kare che e vAtane graMthakAre ahIM vyaMgathI kahI che. (108) - dhammatthiNA hu paDhamaM, AgamatattaM maNe dhareyavvaM / tattha puNa payaDameyaM, bhaNiyaM paramatthapecchIhiM // 109 // dharmArthinA khalu prathamamAgamattattvaM manasi dhartavyam / tatra punaH prakaTametadbhaNitaM paramArthaprekSibhiH / / 109 / / dharmArthI jIve pahelAM zAstra tattvane manamAM dhAraNa karavuM joIe, arthAt zAstramAM zuM kahyuM che te lakSamAM levuM joIe. ane paramArthane jonArAoe zAstramAM khA (nIyenI gAthAmA uheMvAze te) spaSTa hyuM che. (108) samaipavittI savvA, ANAbajjha tti bhavaphalA ceva / titthayaruddeseNa vi, na, tattao sA taduddesA // 110 // svamatipravRttiH sarvA AjJAbAhyeti bhavaphalA caiva / tIrthakaroddezenApi na tattvataH sA taduddezA / / 110 / / atha kimevamAjJAyAH prAdhAnyamuddRSyate ityAha- 'samatI' tyAdi, svamatipravRttiHAtmabuddhipUrvikA ceSTA sarvA-samastA dravyastavabhAvastavaviSayA AjJAbAhyA AptopadezazUnyA iti hetoH bhavaphalaiva- saMsAranibandhanameva, AjJAyA eva bhavottArahetuSu prmaanntvaaditi| nanu yA tIrthakarAnuddezavatI sA bhavaphalA yuktA, natvitarA, jinapakSapAtasya mahAphalatvAdityAzaMkyAha- tIrthakaroddezenApi - jinAlambanenApi, - AstAM tato'nyatra, svamatipravRttirbhavaphalaiveti prakRtaM kuta evaM ? yato na tattvato - na paramArthena sA tIrthakaroddezavatI svamatipravRttiH tasmin tIrthaMkare uddezaH - praNidhAnaM yasyAM sA taduddezA, ya eva hyAjJayA pravartate sa eva hi jinasamuddizya pravartata ityabhidhIyate, nAparaH, iti gAthAMrthaH (paJcAzake 8/13) 48 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya sAdhudharma saMbaMdhI ke zrAvakadharma saMbaMdhI je koI pravRtti svamati pramANe thAya te AjJArahita hovAthI saMsAranuM kAraNa bane che. kAraNake saMsArane pAra pAmavAnAM sAdhanomAM AjJA ja pramANa che, arthAt saMsArano pAra pAmavAnAM sAdhano paNa AjJA mujaba pravRtti karavAmAM Ave to ja saMsArano pAra pamADanArAM bane che. prazna - jinanA uddezathI rahita pravRtti svamati mujaba kare to saMsAranuM kAraNa bane e barobara che, paNa jinane uddezIne jine A karavAnuM kahyuM che tema jinanuM AlaMbana laIne je pravRtti karavAmAM Ave te saMsAranuM kAraNa zI rIte bane? kAraNa ke temAM jina upara pakSapAta che. jina upara pakSapAta mahAphalavALuM che. uttara - jinane uddezIne thatI pravRtti paNa jo svamati mujaba hoya to paramArthathI te pravRtti jinanA uddezavALI nathI. jyAM svamati hoya tyAM jinano uddeza=jinanuM AlaMbana hoya ja nahi. je AjJA mujaba pravRtti kare. te ja jinane uddezIne pravRtti kare che ane tene ja jina pratye pakSapAta che. je svamati mujaba pravRtti kare che te paramArthathI jinane uddezIne pravRtti karato nathI, ane ethI tene jina pratye pakSapAta paNa nathI. AthI jinane uddezIne paNa thatI svamatimujaba pravRtti saMsAranuM ja kAraNa bane che. ("jine A karavAnuM kyuM che" evI buddhithI thatI pravRtti jinane uddezIne (= jinanA uddezavALI) che. paNa "jine e kevI rIte karavAnuM kahyuM che e mahattvanuM che. "jine je karavAnuM kahyuM che" ane "je pramANe karavAnuM kahyuM che" e bemAM "je pramANe karavAnuM kahyuM che" te mahattvanuM che. jine je karavAnuM kahyuM che te kare, paNa je pramANe karavAnuM kahyuM che te pramANe na kare to lAbha na thAya, balka nukazAna thAya e paNa saMbhavita che. eTale jine je karavAnuM kahyuM che te jine je pramANe karavAnuM kahyuM che te pramANe na karatAM svamati mujaba karavAmAM Ave to temAM vAstavika jinano uddeza nathI, arthAt dekhAvathI=bAhyathI jinano uddeza che, paNa paramArthathI jineno uddeza nathI. jyAM paramArthathI jinano uddeza na hoya tyAM jina pratye pakSapAta paNa na hoya. jine A karavAnuM kahyuM che tema jinanuM AlaMbana laIne thatI koipaNa dharmapravRtti jinanA uddezavALI che. athavA jinane AzrayIne thatI jinabhavana nirmANa jinabiMba pratiSThA, jinabiMbapUjA vagere jinabhakti saMbaMdhI pravRtti jinanA uddezavALI che.) (100) kayamettha pasaMgeNaM, novAeyaM na yA vi mottavvaM / samaIe'NuTThANaM, pariNAmavisuddhakAmehiM // 111 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya * kRtamatra prasaGgena nopAdeyaM na cApi moktavyam / svamatyA'nuSThAnaM pariNAmavizuddhakAmaiH / / 111 / / ahIM prAsaMgika varNana ATaluM basa che. vizuddha pariNAmanI kAmanAvALA dharmArthIoe anuSThAnane (= dharmAcaraNane) svamatithI na svIkAravuM joIe ane svamatithI mUkavuM paNa na joIe. vizeSArtha - anuSThAnane svamatithI na svIkAravuM joIe, kiMtu jinAjJAthI svIkAravuM joIe, arthAt anuSThAna svamati mujaba na karavuM joIe, kiMtu jinAjJA mujaba karavuM joIe. evI rIte anuSThAnane potAnI matithI khoTuM mAnIne na mUkI devuM joIe. hA, je anuSThAna jinAjJAthI viruddha hoya te mUkI devuM joIe. paNa je anuSThAna jinAjJA mujabanuM hovA chatAM potAnI pratikalpanAthI khoTuM mAnIne na mUkavuM joIe. (11) pucapurisappavanne, majjaNasalile jiNedabiMbANaM / annonnaM laggaMte, kalusaM cittaM na kAyavvaM // 112 // pUrvapuruSaprapanne majjanasalile jinendrabimbAnAm / anyonyaM lagatiM kaluSaM cittaM na karttavyam / / 112 / / pUrvapuruSoe svIkArelA jidra bibonA snAna jalamAM jala paraspara lAge che (eMthI pratimA apavitra thAya che) e pramANe cittane kaluSita na karavuM. (112) ghaya-khIramajjaNAi vi, vAyagagaMthesu payaDamuvaiTuM / pUyaMtarAyabhIyA, dhammiyapurisA na vAreti // 113 // 'ghRta-kSIramajjanAdyapi vAcakagrantheSu prakaTamupadiSTam / pUjAntarAyabhItA dhArmikapuruSA na vArayanti / / 113 / / vAcakazrI umAsvAti mahArAjAnA graMthomAM (prazamarati prakaraNa gAthA 305mAM) jinabiMbane ghI-dUdhathI snAna karAvavuM vagere spaSTa upadeza Apyo che. pUjAno aMtarAya thavAnA bhayathI dhArmika puruSo eno (ghI-dUdhathI thatA 51 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya snAnano) niSedha puratA nathI. (193) Aha jaha puvvapurisA, pamAyao kaha vi nivaDiyA kUve / tA kiM saMpayapurisA, niyamA tattheva nivaDaMtu ? // 114 // Aha yadi pUrvapuruSAH pramAdataH kathamapi nipatitAH kUpe / tasmAtkiM sAmpratapuruSA niyamAttatraiva nipatantu ? / / 114 / / ahIM ziSya prazna kare che ke-- pUrvapuruSo pramAdathI koI paNa rIte kUvAmAM paDyA to zuM vartamAnakAlIna puruSo paNa niyamA kUvAmAM paDe ? (114) jai AjammadariddA, jaccadhA viviharogataviyaMgA | Asi narA purimillA, tA kiM amhe vi taha homo ? // 115 // yadyAjanmadaridrA jAtyandhA vividharogataptAGgAH / AsannarAH purANAstasmAtkiM vayamapi tathA bhavAmaH ? / / 115 / / pUrvapuruSo janmathI daridra, janmathI aMdha ane vividha rogothI duHkhI zarIravALA hatA to zuM ame paNa tevA thaIe ? (115) jai tAva jAra-corA, maMsAsI jIvaghAyagA kurA / amha kule Asi narA, amha vi dhammo na to jutto ? // 116 // yadi tAvajjAra-caurA mAMsAzino jIvaghAtakAH krUrAH / asmAkaM kule AsannarA asmAkamapi dharmo na tato yuktaH ? / / 116 / / jo amArA kuLamAM pUrve mANaso jAra, cora, mAMsabhakSI, jIvaghAtaka ane krUra hatA to zuM amAre paNa dharma karavo yogya nathI ? (116) Ayario bhadda ! tumaM vAyADo, bADhaM vuggAhio si keNA'vi / jaMpasi jaM vA taM vA, teNevaM mohagahagahio // 117 // AcAryaH - para Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya 'bhadra ! tvaM vAcATo bADhaM vyudgrAhito'si kenApi / jalpasi yadvA tadvA tenaivaM mohagrahagRhItaH / / 117 / / AcArya pratyuttara Ape che - - (bhadra ! tuM pAyAsa cha. 3053 tane matyaMta ma2bhAvI hIco cha. 4thI moha rUpI grahathI grahaNa karAyelo tuM A pramANe jema-tema bole che. (117) annaTThA diTuMtA, na joiyavvA buheNa annattha / no khalu caraNAharaNaM, rehai kanne vi saMThaviyaM // 118 // anyArthA dRSTAntA na yojayitavyA budhenAnyatra / no khalu caraNAbharaNaM sajati karNe'pi saMsthApitam / / 118 / / kuzala puruSe anya arthavALA daSTAMto anya arthamAM na joDavA joIe. page paheravAnuM AbhUSaNa kAnamAM paheravAmAM Ave to zobhatuM nathI. (118) dhammAbhimuho puriso, na muyai jo kulakamAgayaM micchN| tassa ime diTuMtA, siTThA diTuMtaveIhiM // 119 // dharmAbhimukhaH puruSI na muJcati yaH kulakramAgataM mithyAtvam / tasyeme dRSTAntAH ziSTA dRSTAntavedibhiH / / 119 / / - te je dRSTAMto kahyAM te dRSTAMto daSTAMtone jANanArAoe dharma - sanmukha thayelo je puruSa kulakramathI Avela mithyAtvane mUkato nathI tene samajAvavA bhATe 45i cha. (118) tumamaNavajja kiriyaM, dhammiyajaNasaMmayaM cirAinna / diTuMtehi~ imehi, ujjhasi tA suTTa mUDho si // 120 // tvamanavadyAM kriyAM dhArmikajanasammatAM cirAcIrNAm / dRSTAntairebhirujjhasi tasmAt suSThu mUDho'si / / 120 / / tuM A dRSTAMtothI nirvA (= pApa rahita), dhArmika lokane sammata ane Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya ghaNA kALathI AcarelI kriyAno tyAga kare che, tethI atyaMta mUDha che. (12) aha bhaNati suttavuttaM, juttaM kAuM kimatrapurisehiM / saccamiNaM sai sutte, amhANa vi saMmayaM eyaM // 121 // atha bhaNati sUtroktaM yuktaM kartuM kimanyapuruSaiH / / satyamidaM sati sUtre asmAkamapi sammatametat / / 121 / / have tuM ema kahe che ke anya puruSothI zuM kAma che ?= anya puruSonI AcaraNAthI zuM kAma che ? je sUtramAM kahyuM hoya te karavuM joIe. jo sUtra hoya. to tAra // OM sAyuM cha, bhane mabhane 59 me saMmata cha. (121) .. navaraM pucchAmi ahaM, taM suttaM keNa viraiyaM bhaNasi ? / .. jai gaNaharapamuhehi, te Asi na va tti kaha muNasi ? // 122 // navaraM pRcchAmi ahaM tatsUtraM kena viracitaM bhaNasi ? / yadi gaNadharapramukhaiste Asana veti kathaM jAnAsi ? / / 122 / / paNa huM tane pUchuM chuM ke sUtra konuM raceluM tuM kahe che? jo tuM ema kahe ke gaNadhara vageree raceluM sUtra kahuM chuM. to huM tane pUchuM chuM ke te gaNadharo vagere utA nali te tuM vI zata neo cha ? (122.) . , jai guruparaMparAe, tesiM vayaNammi kaha Nu pattiyasi ? / aha saccavAiNo te, kaha Nu asaccaM tayAinaM ? // 123 // yadi guruparamparayA teSAM vacane kathaM nu pratyeSi / atha satyavAdinaste kathaM nu asatyaM tadAcIrNam ? / / 123 / / have jo tuM ema kahe ke te huM guru paraMparAthI jANuM chuM, to huM tane pUchuM chuM ke tuM emanA vacanamAM vizvAsa kema mUke che ? have jo tuM ema kahe ke te badhA satyavAdI hatA, tethI temanA vacanamAM vizvAsa mUkuM chuM. to huM tane pUchuM chuM ke jo te satyavAdI hatA to temanuM AcareluM asatya kevI rIte hoya ? (13) 54 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya egaMtApAmane, tesiM saMviggagIyapurisANaM / titthe titthayarammi ya, uppajjai saMsao niyamA // 124 // ekAntAprAmANye teSAM saMvignagItapuruSANAm / tIrthe tIrthakare ca utpadyate saMzayo niyamAt / / 124 / / jo te saMvigna gItArtha puruSone ekAMte aprAmANika mAnavAmAM Ave to tIrthamAM ane tIrthakaramAM avazya saMzaya utpanna thAya. vizeSArtha - tIrthakara thayA ane temaNe tIrthanI sthApanA karI e bInA guru paraMparAthI ja jANI zakAya che kAraNake e bInAne vartamAnanA koI puruSa pratyakSa joI nathI. jo guruparaMparA aprAmANika hoya to temaNe kahelI tIrthaMkara thayA ane tIrthanI sthApanA karI e vAtamAM avazya saMzaya thAya. (14) jaM bhaNasi suttavRttaM, pamANameyaM pi vayaNamettaM te| jaM jIyanvavahAraM, muccasi taM suttapayaDaM pi // 125 // yadbhaNasi sUtroktaM pramANametadapi vacanamAtraM te / yajjItavyavahAraM muJcasi tatsUtraprakaTamapi / / 125 / / sUtramAM kaheluM pramANa che ema tuM je kahe che te paNa tAruM vacanamAtra che. arthAt te tuM hRdayathI nathI kaheto, kiMtu mAtra vacanathI kahe che. kAraNake sUtramAM jItavyavahAra spaSTa kahelo hovA chatAM tuM te jItavyavahArane mUkI de che. (125) gaNahara-puvvadharAIraiyaM suttaM ti saccameveyaM / taM maggamaNusaraMtaM, pamANamo navaramannaM pi // 126 // gaNadhara-pUrvadharAdiracitaM sUtramiti satyamevaitat / tanmArgamanusarat pramANaM tu navaramanyadapi / / 126 / / gaNadhara ane pUrvadhara vageree je raceluM hoya te sUtra che, e sAcuM ja che. - kiMtu bIjuM paNa je mokSamArgane anusaratuM hoya te paNa pramANa ja che. (126) Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya titthaM pabhAvayaMtA, saMpai kaiNo vi suMdarA ceva / jamhA jiNedasamae, pabhAvagA te paDhijjaMti // 127 // tIrthaM prabhAvayantaH saMprati kavayo'pi sundarAzcaiva / yasmAjjinendrasamaye prabhAvakAste paThyante / / 127 / / hamaNAM zAsananI prabhAvanA karatA kavio paNa suMdara ja che. kAraNake jineMdranA zAstramAM kavio prabhAvaka kahevAya che. (127) 1 pAvayaNI dhammakahI, vAI nemittio tavassI y| vijJAsiddho vavI, gava pamAvA maLI radA . prAvacaMniko dharmakathI vAdI naimittikastapasvI ca / .... vidyAsiddhazca kaviraSTaiva prabhAvakA bhaNitAH / / 128 / / .. . thA moDagi 108 taLI ' . pravacanI, dharmakathaka, vAdI, naimittika, tapasvI, vidyAvAna, yogasiddha ane kavi e AThane zAsanaprabhAvaka kahyA che. prAvanI - te te kALe vidyamAna sarva AgamanA sUtra-artha ane marmanA jANa-jJAnaguru. dharmakathaka-naMdiSeNa mahAtmAnI jema ApaNI, vikSepaNI, saMvegajananI ane nirvedinI e cAra prakAranI kathA dvArA zrotAnA saMdehane dUra karI AkarSaNa vagere karanArA vyAkhyAnanI labdhivALA jJAnaguru. - vAdI - vAda zaktine pAmelA. vAdI, prativAdI, sabhAjana ane madhyastha e cAra prakAranI rAjasabhAmAM dharmavAda karIne vijaya pAmanArA zrImalsavAdI sUri vagere. naimittika - pU. zrI bhadrabAhu gurunI jema aSTAMga nimittanA jANa, zAsananI prabhAvanA mATe bhUta-bhaviSya bhAvone yathArtha jaNAvanArA. 56 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya A tapasvI - zrI aMdhakasUrinI jema koI paudgalika IcchA vinA kevaLa nirjarA mATe samatA pUrvaka aTTama, aDhAI, mAsakSamaNa vagere ghora tapa karanArA. vidyAvAna - prajJapti vagere vidyAone sAdhI tenA prabhAve zrI jinazAsananI prabhAvanA karanArA. yogasiddha - vividha yogonI siddhi karIne yogacUrNathI aMjana, pAralepa, lalATe tilaka vagere dvArA bhUta-pretAdine vaza karanArA ane aneka duHsAdhya kAryonI siddhi karanArA. '. kavi - kAvya labdhithI viziSTa kAvyonI racanA dvArA zrI siddhasena divAkaranI jema rAjA mahArAjAdine paNa dharma pamADanArA. (128) pavayaNapabhAvaNakara, sajuttiraiyaM pi sohaNaM neyaM / 2 rosA NeMto rayaNaM, khAro pi pasaMsio loe // 129 // pravacanaprabhAvanAkaraM sva(sa)yuktiracitamapi zobhanaM jJeyam / roSAd nayan ratnaM kSAro'pi prazaMsito loke / / 129 / / 2. kSAro'pi samudro roSAd patnaM nayan loke prazasyate, iti tattvamanumIyate / - svayuktithI (= svapratibhAthI) raceluM, paNa jo zAsananI prabhAvanA karanAruM hoya to sAruM ja jANavuM. khArI bhUminA kAraNe khAro paNa samudra ratnone laI jato hovAthI (ratnone dhAraNa karato hovAthI) lokamAM prazaMsAne pAmyo che. vizeSArtha- roSa no krodha artha prasiddha che. zabdaratnamahodadhi kozamAM roSaUT zabdano artha khArI bhUmi karyo che. roSaUT zabda run dhAtuthI banelo che roSa zabda paNa 6 dhAtuthI banelo che. eTale jema roSa zabdano khArI bhUmi evo artha thAya tema roSa zabdano paNa khArI bhUmi artha thAya. Ama samajIne anuvAdamAM roSa zabdano khArI bhUmi evo artha karyo che. roSa zabdano krodha artha karIne ghaTI zakato hoya to ghaTADavo. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya graMthakAranA samaye zraddhAsaMpanna kavionI keTalAko TIkA-niMdA karatA haze. emane javAba ApavA kavio saMbaMdhI prastuta varNana haze ema jaNAya che. (129) : jo jo asuaggAho, paDivakkho tassa tassa bhaNiyavyo / no vAvarU pavacho, paristhI (2) vijjA to rUA. yo yazca zrutagrAhaH pratipakSaH tasya tasya bhaNitavyaH / . yato vAti pavanaH dvAraM dIyate tataH / / 130 / / 3. ayaM zabdo dezyaprAkRtagato dvAravAcI, gavAkSa-vAcI vA avagamyate / je je zratane samajanArA che = jANanArA che tenA tenA virodhIne kahevA joIe. je taraphathI pavana vAto hoya te taraphanA daravAjA baMdha karavAmAM Ave che.. vizeSArtha - je taraphathI pavana vAto hoya te taraphanA daravAjA baMdha karavAthI gharamAM kacaro Avato nathI. te pramANe je puruSo mRtano bodha , dharAvanArA mahApuruSonA virodhI hoya = kadAgrahathI asatya kahetA hoya temane lokamAM oLakhAvavA joIe arthAt A puruSo asatya kahenArA che. ema lokamAM jAhera karavuM joIe. jethI mugdha dharmajanonA AtmAmAM asatyarUpI kacaro praveze nahi. (13) saMghaM avamannaMto, jANagamANI jaNo asaggAhI / kahamavi bhinna mantrai, jamAlipamuhANamappANaM // 131 // saMghamavamanyamAno jJAyakamAnI jano'sadgrAhI / kathamapi bhinnaM manyate jamAlipramukhebhya AtmAnam / / 131 / / saMghanI avajJA karato, potAne jJAnI mAnato ane kadAgrahI manuSya potAne koI paNa rIte jamAli vagerethI bhinna mAne che. vizeSArtha - Avo manuSya potAne jamAli vagerethI bhinna bhale mAne, paNa paramArthathI te jamAli vagerethI bhinna nathI. jamAli vagere jevo ja che, ema graMthakArano kahevAno Azaya che. (131) 58 . Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya saMsijjai niyakiriyA, dUsijjai sayalasaMghavavahAro / / katto etto vi parA, vimANaNA haMdi ! saMghassa ? // 132 // zasyate nijakriyA dRSyate sakalasaMghavyavahAraH / mata toDapi parA vimAnanA hasta ! saMdhI ? tArUnA potAnI kriyAne vakhANavI ane sakala saMghanA vyavahArane doSita karavo (= A khoTuM che ema dUSaNa ApavuM) enAthI paNa adhika saMghanI avajJA bIjI kaI hoI zake ? arthAt AnAthI adhika bIjI koI saMghanI avajJA nathI. (132) jo jiNasaMghaM hIlai, saMghAvayavassa dukkayaM daTuM / savvajaNahIlaNijjo, bhave bhave hoi so jIvo // 133 // yo jinasaGkha helati saGghAvayavasya duSkRtaM dRSTvA / sarvajanahelanIyo bhave bhave bhavati sa jIvaH / / 133 / / saMdhanA avayavanuM (= saMghanI amuka vyaktionuM) anucita AcaraNa joIne je jIva saMpUrNa jinasaMghanI avahIlanA kare che, te jIva bhave bhave sarvalokathI avahIlanA karavA yogya bane che. (133) jai kammavasA keI, asuhaM sevaMti kimiha saMghassa ? / viTTAlijjai gaMgA, kayAi kiM vAsavArehiM ? // 134 // yadi karmavazAtke'pi azubhaM sevante kimiha saGghasya ? / viTAlyate gaGgA kadApi kiM vAsavAraiH ? / / 134 / / - jo karmavazathI keTalAko anucita AcaraNa kare to emAM saMghane zuM? saMghano zo doSa ? zuM kutarAo vaDe kyAreya gaMgA apavitra karAya che ? vizeSArtha - gaMgA nadI atyaMta pavitra che. kyAreka koI sthaLe kutaro AvIne temAM pezAba karI jAya ke pANI pI jAya to paNa gaMgA nadI apavitra banatI nathI. tema prastutamAM saMghamAM keTalIka vyakitao anucita AcaraNa kare pa9 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya tethI Akho saMgha doSita banI jato nathI. (134) jo puNa saMtAsaMte, dose govei samaNasaMghassa / vimalajasakittikalio, so pAvai nivvuI turiyaM // 135 // yaH punaH sato'sato doSAn gopAyati zramaNasaGghasya / vimalayazaHkIrtikalitaH sa prApnoti nirvRtiM tvaritam / / 135 / / . vaLI je zramaNasaMghanA sAcA ke khoTA doSone chupAve che te nirmala yazakIrti pAmIne jaladI mokSane pAme che. (135) : jaha kaNarakkhaNaheDaM, rakkhijjai jattao palAlaM pi| sAsaNamAlinnabhayA, tahA kusIlaM pi govejjA // 136 // . yathA kaNarakSaNahetuM rakSyate yatnataH palAlamapi / zAsanamAlinyabhayAttathA kuzIlamapi gopAyet / / 136 / / jevI rIte pAcakaNonA rakSaNa mATe parALanuM (jemAM anAjanA DUDA hoya tevI lAMbI soTIonuM) paNa yatnathI rakSaNa karavAmAM Ave che, tevI rIte zAsananI malinatAnA bhayathI kuzIlanI = anucita AcaraNa karanAranI paNa rakSA karavI joIe, arthAt enA anucita AcaraNane chUpAvavo joIe. vizeSArtha- zramaNasaMghanA anucita AcaraNano chApAo dvArA ke patrikA Adi dvArA pracAra karanArAoe A vAtane khAsa lakSamAM rAkhavAnI 432 cha. (136) bhaNiyassa tattameyaM, saMghassAsAyaNA na kaayvvaa| souM sagarasuANaM, dubbisahaM dukkhariMcholiM // 137 // bhaNitasya tattvametatsaGghasyAzAtanA na kartavyA / zrutvA sagarasutAnAM durviSahAM duHkhapaGktim / / 137 / / ahIM je kAMI kahyuM teno sAra e che ke sagaraputronI duHkhe karIne sahana 60 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya karI zakAya tevI duHkhazreNine sAMbhaLIne saMghanI AzAtanA na karavI joIe. vizeSArthaH- aSTApadatIrthanI 2kSA ka2vAmAM ekI sAthe mRtyu pAmelA 60 hajAra sagara putrono pUrvabhavano vRttAMta A graMthanI 906mI gAthAnA vizeSArthamAM bhAvyo che. (137) ano bhaNejja koI, osaraNaThiyassa vIyarAgassa / iMdAiehiM na kayA, majjaNa - mallAiNA pUA // 138 // anyo bhaNetko'pi samavasaraNasthitasya vItarAgasya / indrAdikairna kRtA majjana- mAlyAdinA pUjA / / 138. / / vaLI bIjo koI kahe che ke samavasaraNamAM birAjamAna tIrthaMkaranI IMdra Adie snAna-puSpa AdithI pUjA karI nathI. (138) jiNapaDichaMdo paDimA saMpai tAsiM pi sA na khalu juttA / rAgAisayapagAsaNamasaMgayaM vIyarAgassa // 139 // jinapraticchandaH pratimA samprati tAsAmapi sA na khalu yuktA / rAgAtizayaprakAzanamasaMgataM vItarAgasya / / 139 / / pratimA tIrthaMkara tulya che. AthI hamaNAM pratimAnI paNa pUjA karavI * e ayukta che. vItarAganA atizaya rAgane pragaTa karavo = prasiddha karavo e asaMgata che. vizeSArthaH-- vItarAganI snAna AdithI pUjA karavAthI A deva atizaya rANI chevI prasiddhi thAya che, jevo sahIM bhAva che. (138) bhAi gurU muttANaM, rAgo Arovio vi nArui / na hi niddaDDhe bIe, hoi puNo aMkuruppattI // 140 // bhaNati gururmuktAnAM rAga Aropito'pi nA''rohati / na hi nirdagdhe bIje bhavati punaraGkurotpattiH / / 140 / / 61 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya - guru uttara Ape che- rAgathI mukta banelAomAM rAganuM AropaNa karavAmAM Ave to paNa temanAmAM rAganI utpatti thatI nathI. bIja baLI jatAM temAMthI pharI aMkuranI utpatti thatI nathI. (140) pUAidaMsaNAo, rAgittapakappaNA na dhannANaM / jAyai bhAvullAso, kallANaparaMparAmUlaM // 141 // pUjAdidarzanAdrAgitvaprakalpanA na dhanyAnAm / jAyate bhAvollAsaH kalyANaparamparAmUlam / / 141 / / puNyazAlI jIvone tIrthakaranI pUjA vagere joIne A tIrthakara rAgI che evI kalpanA thatI nathI, balake bhAvollAsa pragaTe che. A bhAvollAsa kalyANanI paraMparAnuM mULa che. (141) jiNabhavaNabiMbapUA, kIrati jigANa no kae kiNtu| suhabhAvaNAnimittaM, buhANa iyarANa bohatthaM // 142 // jinabhavanabimbapUjA kriyate jinAnAM no kRte kintu / ... zubhabhAvanAnimittaM budhAnAM itareSAM bodhArtham / / 142 / / jinamaMdira ane jinabiMba pUjA jina mATe karavAmAM AvatA nathI. kiMtu kuzalapuruSone zubhabhAva pragaTe e mATe ane bIjAone bodha ApavA bhATe 421mabhAve . (142.) bhaNiyaM caceIharaNa keI, pasaMtarUveNa keI biNbenn| pUAisayA anne, bujhaMti tahovaeseNa // 143 // bhaNitaM cacaityagRheNa ke'pi prazAntarUpeNa ke'pi bimbena / pUjAtizayAdanye budhyante tathopadezena / / 143 / / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya koI jinamaMdira joIne, koI prazAMta svarUpavALA jinabiMbane joIne, bIjA koI vizeSa prakAranI pUjA joIne ane koI upadezathI pratibodha pAme cha. (143) tA puSpha-gaMdha-bhUsaNa-vicittavatthehi~ pUyaNaM niccaM / jaha rehai taha sammaM, kAyavvaM suddhacittehiM // 144 // tatpuSpa-gandha-bhUSaNa-vicitravastraiH pUjanaM nityam / yathA rAjateM tathA samyak kartavyaM zuddhacittaiH / / 144 / / . AthI zuddhacittavALA banIne nitya puSpa-sugaMdhipadArtha-AbhUSaNavividha vastrothI jinamUrti zobhe tema sArI rIte pUjA karavI joIe. (144) anne baiMti ajuttaM, 1 puNaruttaM vattha- bhUsaNAINaM / ArovaNaM jiNANaM, ujjhiyanimmallapAyANaM // 145 // . anye bruvate'yuktaM punaruktaM vastra-bhUSaNAdInAm / AropaNaM jinAnAmujjhitanirmAlyaprAyANAm / / 145 / / 1. puNarutaM kRtakaraNe 8-2-119 iti siddhahemasUtraprAmANyAd avyayametat / pAmo cha- TinIne mevA2 yaDhAveda = (paDerAveta) vastro ane AbhUSaNo bIjIvAra caDhAvavA e ayukta che kAraNake ekavAra "caDhAvI dIdhA hovAthI halakAM ane nirmAlya jevA thaI gayAM che. vizeSArthaH- ujjhiya za6 hezya 106 7. bheno "isaI 42|ye" vo 7. (145) paMDivuttaM ceva imaM, puvvaM nimmallalakkhaNAbhAvA / ... bhogaviNaTuM davvaM, nimmallaM vajjaraMteNa // 146 / / pratyuktaM caivedaM pUrva nirmAlyalakSaNAbhAvAt / bhogavinaSTaM dravyaM nirmAlyaM kathayatA / / 146 / / Ano javAba pUrve (89bhI gAthAmAM) ApI dIdho che. pUrve kaheluM che 63 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya ke- je dravya bhoga vinaSTa (= pharI upayogamAM na AvI zake tevuM) hoya tene gItArtho nirmAlya kahe che. nirmAlyanuM A lakSaNa vastro ane AbhUSaNomAM ghaTatuM nathI. mATe eka vAra caDhAvelAM vastro ane AbhUSaNo pharI caDhAvI zakAya.) (146) alamettha vitthareNaM, AinnaM evamAi bhubheaN| savvaM na dUsiavvaM, visuddhadhamaM mahaMteNa // 147 // .... alamatra vistareNa AcIrNamevamAdi bahubhedam / . sarvaM na dUSayitavyaM vizuddhadharma kAGkSatA / / 147 / / ahIM adhika vistAranI jarUra nathI. A pramANe AcaraNA aneka prakAranI che. vizuddha dharmanA abhilASI jIve badhIya AcaraNAne dUSita na karavI joIe = badhI ja AcaraNA khoTI che ema na mAnavuM joIe. (147) " Aha paro jiNavaMdaNavihANamAraMbhiUNa kiM juttaM ? / appatthuyamADhaviaM, AinnaviyAraNaM eyaM // 14 // Aha paro jinavandanavidhAnamArabhya kiM yuktam ? aprastutamArabdhamAcIrNavicAraNametat / / 148 / / / ahIM koI kahe che ke- caityavaMdananI vidhi zarU karIne aprastuta evI AcaraNAnI vicAraNA zarU karI te zuM yukta che ? (148). nApatthuyamettha jao, eyaM ciya aMtaraMgamuvaiTeM / mArvaviddhirUve, paDhamaM tA vaMvidA 24 . nAprastutamatra yata etatkhalu antaraGgamupadiSTam / bhAvavizuddhisvarUpaM prathamaM tato vandanavidhAnam / / 149 / / ahIM AcaraNAnI vicAraNA aprastuta nathI, kAraNake bhAvavizuddhine vaMdanAnA phaLanuM AMtarika kAraNa kahyuM che, vidhi bAhya kAraNa che. AthI pahelAM bhAvavizuddhinuM svarUpa kahevuM joIe, ane pachI vaMdana vidhi kahevI joIe. (149) Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya kuggAhadUsiyamaNo, samujjamaMto vi bajjhakiccesu / vihivaMdaNANurUvaM, phalaM na pAvei dubbuddhI // 150 // kugrAhadUSitamanAH samudyacchannapi bAhyakRtyeSu / vidhivandanAnurUpaM phalaM na prApnoti durbuddhiH / / 150 / / kadAgrahathI dUSita manavALo jIva bAhya kartavyomAM samyaka udyama karato hovA chatAM (= vidhipUrvaka vaMdana karato hovA chatAM) vidhipUrvakanA vaMdananuM jevuM phaLa meLavavuM joIe tevuM phaLa meLavato nathI. kAraNake kadAgrahanA kAraNe te durbuddhivALo che, arthAt azuddha bhAvavALo che, tenAmAM bhAvanI vizuddhi nathI. (150) koTaraz2alaMtajalaNo, AsiccaMto vi vaaridhaaraahiN| viddhiM tarU na pAvai, kiliTThacittassa taha dhammo // 151 // koTarajvalajjavalana AsicyamAno'pi vAridhArAbhiH / . vRddhiM tarurna prApnoti kiSTacittasya tathA dharmaH / / 151 / / - jenI bakholamAM agni rahelo che evuM vRkSa pANInI dhArAothI siMcAtuM. * Doqi vdi qdhatuM nathI. tevI rIta siSTa yittavANAno dharma 15to nathI. (151) tamhA kuggAhavisaM, vamittu pasamAmayaM ca pAUNaM / majjhatthamaNo maimaM, karejja ciivaMdaNaM vihiNA // 152 // tasmAtkugrAhaviSaM vamitvA prazamAmRtaM ca pItvA / madhyasthamanA matimAn kuryAccaityavandanAM vidhinA / / 152 / / mATe buddhimAna puruSe kadAgraharUpI viSane vIne, prazamarUpI amR- tanuM pAna karIne rAga-dveSa rahita manavALA thaIne vidhipUrvaka caityavaMdana karavuM ma. (152) ciivaMdaNA tibheyA, jahanna ukkosa majjhimA ceva / ekkekkA vi tibheyA, jeTTa vijeTThA kaNiTThA ya // 153 // 65 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya caityavandanA tribhedA jaghanyA utkRSTA madhyamaiva / ekaikA'pi tribhedA jyeSThA vijyeSThA kaniSThA ca / / 153 / / .. caityavaMdananA jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa prakAra che. te dareka caityavaMdananA paNa jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa prakAra che. vizeSArtha - ahIM jaNAvyA pramANe caityavaMdananA kula nava bhedo thayA. te mA prabhArI 4dhanya-4dhanya, 4dhanya-madhyama, 4dhanya-utkRSTa bhadhyama-ghanya, madhyama-madhyama, madhyama-utkRSTa utkRSTa-4dhanya, utkRSTa-madhyama, utkRSTa-3*STa jyeSTha eTale utkRSTa, viyeSTha eTale madhyama, kaniSTha eTala javI. (153) eganamokkAreNaM, hoi kaNiTThA z2ahaniA esaa| jahasattinamokkArA, jahaniyA bhannai vijeTTA // 154 // ekanamaskAreNa bhavati kaniSThA jaghanyakA eSA / yathAzaktinamaskArA jaghanyakA bhaNyate vijyeSThA / / 154 / / sa cciya sakkathayaMtA, neyA jiTThA jahaniyAsannA / sa cciya iriAvahiAsahiA sakkathayadaMDehiM // 155 // sA khala zakrastavAntA jJeyA jyeSThA jaghanyakAsaMjJA / . saiveryApathikIsahitA zakrastavadaNDaiH / / 155 / / . majjhimakaNiTThigesA, majjhima(vi)jeTThA u hoi sA ceva / ceiyadaMDayathuiegasaMgayA savvamajjhimayA // 156 // madhyamakaniSThikaiSA madhyama(vi)jyeSThA tu bhavati sA caiva / caityadaNDakastutyekasaMgatA sarvamadhyamikA / / 156 / / majjhimajeTThA sa cciya, tini thuIo siloytiyjuttaa| . ukkosakaNiTThA puNa, sa cciya sakkatthayAijuyA // 157 // Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya madhyamajyeSThA sA khalu tisraH stutayaH zlokatrikayuktA / utkRSTakaniSThA punaH saiva zakrastavAdiyutA / / 157 / / thuijuyalajuyalaeNaM, duguNiyaceiyathayAidaMDA jaa| sA ukkosavijeTThA, niddiTTA puvvasUrIhiM // 158 // stutiyugalayugalakena dviguNitacaityastavAdidaNDA yA / sA utkRSTavijyeSThA nirdiSTA pUrvasUribhiH / / 158 / / thottapaNivAyadaMDagapaNihANatigeNa saMjuA esA / saMpunnA vineyA, jeTThA ukkosiA nAma // 159 // stotrapraNipAtadaNDakapraNidhAnatrikeNa saMyutA eSA / saMpUrNA vijJeyA jyeSThA utkRSTikA nAma / / 159 / / gAthA 154 thI gAthA 159 sudhIno artha nIce pramANe che- ja jaghanya eka namaskAra (154 pUrvArdha) gha2 madhyama aneka namaskAra . (154 uttarArdha) utkRSTa aneka namaskAra + namutyusaM (155 pUrvArdha) u ma jaghanya namaskAra + IriyAvahiyA + namutthaNe (155 uttarArdha) ghara madhyama namaskAra + iriyAvahiyA + namutyurNa + arihaMta ceI. + eka thoya (156 uttarArdha) ma-utkRSTa traNa thAya + siddhANaM buddhANaMnI traNa gAthA (157 pUrvArdha) jadhanya traNa thAya + siddhANaM buddhANaM + namutyurNa + jyavIyarAyanI traNa gAthA (157 uttarArdha) kura madhyama ATha thAya. ' (158 pUrvArdha) A utkRSTa ATha thAya + stotra + namuskurNa + jAvaMti -jAvaMta-jayavIyarAya0 (159 pUrvArdha) vizeSArtha - ahIM namaskArano artha jaNAvyo nathI. caityavaMdana laghubhASyamAM namaskArano artha A pramANe jaNAvyo che- ahIM namaskAra eTale (1) mAtra aMjalibaddha praNAma karavA, (2) athavA namo niNArNa pada bolavuM, (3) athavA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya eka zlokathI stuti karavI, (4) athavA aneka zlokathI stuti karavI, (5) athavA namutyurNa sUtra bolavuM. A pAMceya prakArathI jaghanya jaghanya caityavaMdana thAya stutiyuniyutina e padano ATha thAyathI ema artha thAya che.. te A pramANe- pahelI traNa stutio vaMdanarUpa hovAthI vaMdanA stuti rUpe eka ja stuti gaNAya che. ane cothI stuti anuzAtirUpa hovAthI bIjI stuti gaNAya che. Ama cAra stutinuM eka stutiyugala thayuM. bIjI cAra stutinuM bIjuM yugala thayuM. yuniyurtijha eTale be yugala. Ama stutiyutiyurti eTale ATha thoyo. utkRSTa-utkRSTa caityavaMdanamAM stotrano ullekha che. A stotra eTale vartamAnamAM ATha thoyanA devavaMdanamAM trIjuM caityavaMdana bolavAmAM Ave che. e hovuM joIe. 15mI gAthAmAM AvelA praNidhAna trikathI jAvaMtika, jAvaMtao, jayavIrAyatu e traNa sUtro vivakSita che. (154 thI 159) esA navappayArA, AinA vaMdaNA jiNamayammi / kAlociyakArINaM, aNaggahANaM suhA savvA // 160 // eSA navaprakArA AcIrNA vandanA jinamate / kAlocitakAriNAmanAgrahANAM zubhA sarvA / / 160 / / jinamatamAM A nava prakAranuM caityavaMdana AcarAyeluM che. kadAgrahathI rahita ane kAlocita karanArAone sarva prakAranuM caityavaMdana zubha che. vizeSArtha - kAlocita karanArAo eTale je kALe je kArya karavAnuM ucita hoya te kALe te kArya karanArAo. AnAthI graMthakAra e kahevA mAge che ke caityavaMdana samayasara karavuM joIe. (160) ukkosA tivihA vi hu, kAyavvA sattio ubhayakAlaM / saDDehi~ u savisesaM, jamhA tesiM imaM suttaM // 161 // 68 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya / ' utkRSTA trividhA'pi khalu kartavyA zaktita ubhayakAlam / zrAddhaistu savizeSaM yasmAtteSAmidaM sUtram / / 161 / / zakti hoya to ubhayakAla (= savAra-sAMja) traNa prakAranuM utkRSTa caityavaMdana karavuM joIe. temAM paNa zrAvakoe to vizeSa (= khAsa) karavuM joIe. kAraNake zrAvako mATe A (= nIcenI gAthAmAM kahevAze te) sUtra che. vizeSArtha - traNa prakAranuM eTale traNa prakAramAMthI koI paNa eka prA2nu. (161) vaMdai ubhaokAlaM, pi ceiyAiM thy-thuiiprmo| jiNavarapaDimAgara-dhUva-puppha-gaMdhaccaNujjutto // 162 // vandate ubhayakAlamapi caityAni stava-stutiparamaH / jinavarapratimA agara-dhUpa-puSpa-gandhArcanodyuktaH / / 162 / / stavanastutimAM tatpara tathA caMdana, dhUpa, puSpa ane sugaMdhI padArthothI jinavaranI pratimAonI pUjA karavAmAM udyamavALo zrAvaka ubhayakAla pratimAone vahana 42 cha. (162) .sesA puNa chanbheyA, kAyavvA desakAlamAsajja / 'samaNehi~ sAvaehi, ceiyaparivADimAIsu // 163 // zeSA punaH SaDbhedA kartavyA dezakAlamAsAdya / zramaNaiH zrAvakaiH caityaparipATyAdiSu / / 163 / / bAkInAM cha prakAranAM caityavaMdano sAdhuoe ane zrAvakoe deza-kAla prabhAe. yetyaparipATi mAmA 42ai d. (167) bhaNiyaM canissakaDamanissakaDe, vA vi ceie savvahiM thuI tinni / velaM va ceiyANi vA, nAuM ekkakkiyA vA vi // 164 // bhaNitaM ca Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya nizrAkRte'nizrAkRte vA'pi caitye sarvatra stutayastisraH / velAM vA caityAni vA jJAtvA ekaikikA vApi / / 164 / / . 'nizrAkRte' gacchapratibaddhe 'anizrAkRte vA' tadviparIte caitye sarvatra tisraH stutayo dIyante / atha praticaityaM stutitraye dIyamAne velAyA atikramo bhavati, bhUyAMsi vA tatra caityAni, tato velAM caityAni vA jJAtvA praticaityamekaikA stutirdAtavyeti (kalpabhASya prathama uddezo gAthA - 1804) . .. . koI eka gacchanuM maMdira hoya ke sarva gaccho mATe sAdhAraNa maMdira hoya. e badhAM maMdiromAM traNa stutithI caityavaMdana karavuM. samaya ane caityone jANIne, arthAt caityo ghaNAM hoya ane badhe traNa stuti karavAthI samaya pahoMce tama na hoya to 4 se 5 meM stutithI yetyavacana 42. (164) .. eesiM bheyANaM, uvalakkhaNameva vanniyA tivihaa| haribhaddasUriNA vi hu, vaMdaNapaMcAsae evaM // 165 // eteSAM bhedAnAM upalakSaNameva varNitA trividhA / . haribhadrasUriNA'pi khalu vandanapaJcAzake evam / / 165 / / zrIharibhadrasUri mahArAje kaheluM traNa prakAranuM caityavaMdana A nava bhedonuM upalakSaNa ja che. zrI haribhadrasUri mahArAje (paMcAzaka graMthamAM) caityavaMdana paMcAzakamAM A pramANe (= nIcenI gAthAmAM kahevAze te pramANe) kahyuM che. vizeSArtha- je potAne jaNAvavA sAthe bIjAne paNa jaNAve te upalakSaNa kahevAya. zrIharibhadrasUri mahArAje kahelA caityavaMdananA traNa prakAra upalakSaNa hovAthI ahIM kahelA nava bhedone paNa jaNAve che. (165) navakAreNa jahannA, daMDayathuijuyala majjhimA neyaa| saMputrA ukkosA, vihiNA khalu vaMdaNA tivihA // 166 // namaskAreNa jaghanyA daNDakastutiyugalA madhyamA jnyeyaa| . saMpUrNA utkRSTA vidhinA khalu vandanA trividhA / / 166 / / 70 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya - vyAkhyA- navakAre' tyAdi, namaskAreNa- 'siddhamarUvamaNiMdiyamaka.yamaNavajjamaccuyaM vIraM / paNamAmi sayalatiyaNamatthayacUDAmaNiM sirasA / / 1 / / " ityAdi pAThapUrvakanamaskriyAlakSaNena karaNabhUtena kriyamANA jaghanyA- svalpA pAThakriyayoralpatvAdvandanA bhavatIti gamyam, utkarSAditribhedamityuktvA'pi jaghanyAyAH prathamamabhidhAnaM tadAdizabdasya prakArArthatvAnna duSTam, tathA daNDakazca arihaMtaceiyANaM' ityAdi, stutizca pratItA, tayoyugalaM. - yugmamete eva vA yugalaM daNDakastutiyugalam, iha ca prAkRtatvena prathamaikavacanasya tRtIyekavacanasya vA lopo draSTavyaH, madhyamA- ajaghanyotkRSTA pAThakriyayostathAvidhatvAt, etacca vyAkhyAnamimAM kalpagAthAmupajIvya kurvanti, tadyathA- nissamanissakaDe, vAvi ceie savvahiM thuI tiNNi / velaM va ceiyANi vA, nAuM ekkikkiyA vAvi / / 1 / / " yato danDakAvasAne ekA stutirdIyata iti daNDakastutirUpaM yugalaM bhavati, anyetvAhuHdaNDakaiH- zakrastavAdibhiH paJcabhiH, stutiyugalena ca- samayabhASayA stuticatuSTayena ca rUDhena madhyamA jJeyA- boddhavyA, tathA saMpUrNA- paripUrNA, sA ca prasiddhadaNDakaiH paJcabhiH stutitrayeNa praNidhAnapAThena ca bhavati, caturthastutiH kilAvAcIneti, kimityAha- utkRSyata ityutkarSA-utkRSTA, idaM ca vyAkhyAnameke- "tiNNi vA kaDDaI jAva, thuIo tisilogiyA / tAva tattha aNuNNAyaM, kAraNeNa pareNavi / / 1 / / " ityetAM kalpabhASyagAthAM "paNihANaM muttasuttIe" iti ca vacanamAzritya kurvanti, aparetvAhuH-paJcazakrastavapAThopetA saMpUrNeti, vidhinA- paJcavidhAbhigamapradakSiNAtraya- pUjAdilakSaNena vidhAnena, khaluAkyAGkAre'vadhAraNe vA, tatprayogaM ca darzayiSyAmaH, vandanA- caityavandanA, trividhA tribhiH prakAraireva bhavatIti, iha kecidAhuH- pradakSiNAtrayaM bhAvArhata eva vAcanAgrantheSu dRzyate naM caityAnAm, aMtasteSAM na vidheyamiti, atrocyate, yadyapi tat teSAM na dRzyate tathApi jIvAbhigamavRttau vijayadevavaktavyatAyA~ -haribhadrAcAryeNa darzitaM atastatpraNIte'tra prakaraNe tatprakAzitamasmAbhiH, kiMca-zakrastavapAThaH paJcavidhAbhigamazca bhAvArhatpratipattiH, sA ca yathA caityeSu bhAvArhatvamAropya vidhIyate tathA ' pradakSiNAtrayamapi vidheyam, anyathA caityAzrayeNa paJcavidhAbhigamasyApyanabhihitatvena na vidheyatA syAt, vidhIyate caasaaviti| tadA(thA) dIkSAdAnAvasare caturmAsakAdiparvadineSu ca caityAnAM tadvidadhAnAH kathamanyatra tanniSedhumarhantIti gAthArthaH / / 2 / / (paJcAzaka 3/2) namaskArathI jaghanya caityavaMdana thAya che. arihaMta ceIANe ane stuti e be madhyama caityavaMdana che. saMpUrNa vaMdana utkRSTa caityavaMdana che, arthAt pAMca daMDaka, ATha thoya, stavana ane traNa praNidhAnasUtrathI utkRSTa caityavaMdana thAya che. 71 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya A traNa prakAranuM caityavaMdana vidhipUrvaka karavuM joIe. (166) ahIM paMcAzakanI TIkAno artha A pramANe che "kRtakRtya, rUparahita, iMdriyarahita, kiyArahita, pAparahita, mRtyurahita ane sakalatribhuvananA mastakacUDAmaNi evA zrIvIrane mastakathI praNAma karuM chuM." . ItyAdi (stuti) pATha bolIne karAtI namaskArakriyA jaghanya vaMdanA che. kAraNa ke AmAM pATha ane kriyA alpa che. prazna :- pahelI gAthAmAM utkRSTa vagere traNa prakAranA vaMdanane kahIza ema kahyuM che. ahIM pahelAM utkRSTa vaMdanano ullekha che to A bIjI gAthAmAM pahelAM utkRSTavaMdanAne na jaNAvatAM jaghanyavaMdanA jaNAvI te anucita nathI? .. uttara :- nA. kAraNa ke tyAM mAri zabdano prakAra arthe hovAthI anucita nathI. (jema vaMdanAno utkRSTavaMdanA eka prakAra che tema jaghanyavaMdanA paNa eka prakAra che.) . (vivAre naEUUT) stutipUrvaka namaskAra jaghanya vaMdana che. ( vaMthunuyatna mAimAM) arihaMtaceImANe ane stuti e be madhyama vaMdana che. (namutthaNa, arihaMtaceIyANa, logassa pukharavaradIvase, siddhANaM-buddhANaM e pAMcanI daMDaka saMjJA che. ahIM eka daMDaka ane eka stuti e be maLIne madhyamavaMdana che. eTale "daMDaka' zabdathI arihaMtaceIyANuM samajI zakAya che. kAraNa ke tenA pachI stuti Ave che.). madhyama caityavaMdananI A vyAkhyA nIcenI bRhatkalpanI gAthAnA AdhAre kare che. nissakaDamanisse vA, vi ceie savvahiM thuI tinni / velaM ca ceiyANi ya, NAuM ekkikkiyA vA vi ||1804 / / "koI eka gacchanuM maMdira hoya ke sarva gaccha mATe sAdhAraNa maMdira hoya-e badhA maMdiromAM traNa stutithI caityavaMdana karavuM. samaya ane caityone jANIne, arthAt caityo ghaNAM hoya ane badhe traNa stuti karavAthI samaya pahoMce tema na hoya to badhe eka eka stutithI caityavaMdana kare." Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya (A gAthAnI sAkSI ApavAno bhAva e che ke AmAM madhyama ane utkRSTa ema be prakAranuM caityavaMdana batAvyuM che. temAM traNa stutithI caityavaMdana utkRSTa che ane eka stutithI madhyama che. kAraNa ke eka stutithI thatA caityavaMdanamAM arihaMtaceIyANa rUpa eka daMDaka sUtra ane eka stuti thAya che.) keTalAka kahe che ke- pAMca daMDaka sUtra ane cAra stutithI madhyama caityavaMdana thAya che. (saMpuJU[ 3osA=) saMpUrNa vaMdana utkRSTa caityavaMdana che, arthAtu pAMca daMDaka sUtra, traNa stuti ane praNidhAna (jayavIyarAya)nA pAThathI utkRSTa caityavaMdana thAya che. prazna:- pAMca daMDakathI thatA devavaMdanamAM cAra stuti Ave che. jyAre ahIM traNa stuti kema kahI che ? . uttara- keTalAka traNa stuti ja mAne che, cothI stuti arvAcIna (-navI thayelI) che ema mAne che. AthI ahIM traNa stuti mAnanAranA mata pramANe traNa stuti kahI che. . . praznaH- keTalAka traNa stuti zAnA AdhAre mAne che ? uttara:- vyavahAra bhASyanI nIcenI gAthAnA AdhAre mAne che. __ tinniM vA kaDhaI jAva, thuIo tisilogiyA / - tAva tattha aNunnAyaM, kAraNeNa pareNa'vi (u0 9 gA0 73) . "sAdhuone mukhyatayA devavaMdanamAM zrutastava (puSkara-varadIvaDha) pachI (siddhANaM buddhANaMnI) traNa zloka pramANa traNa stutio kahevAya tyAM sudhI jinamaMdiramAM rahevAnI anujJA che. kAraNa hoya to tethI vadhAre samaya sudhI paNa rahevAnI anujJA che." , (titri vA varlDa'e gAthAmAM kahelI traNa stutio "siddhANaM buddhANaM"nI che ema mAnIne koI cothI stuti (-thoya) arvAcIna che ema kahe che. paNa te 73 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya ThIka nathI. titri va Dha e gAthAmAM kahelI traNa stutio praNidhAna (jayavIyarAya) sUtranI mAnavI joIe. tathA pU0 abhayadevasUri mahArAje caturthastutiH vinarvAvInA ema tni zabdano prayoga karIne traNa stutinA mata pratye potAnI aruci vyakta karI che. pU0 AcAryazrI hemacaMdrasUri mahArAje "anekArtha saMgraha'mAM kahyuM che kevArtAsaMmAvyo tni detvecyoratI re vArtA, saMbhAvanA hatuM, aruci ane asatya e pAMca arthomAM 'kila' zabdano prayoga thAya che. ' tathA prastuta caityavaMdana mahAbhASya gAthA 772-773-774 ane saMghAMcAre bhASya gAthA 3panI vRtti vagere prAcIna graMthonA AdhAre paNa cAra thoyanuM samarthana thAya che.) praznaH- caityavaMdanamAM praNidhAna (-jayavIyarAya) sUtra zAnA AdhAre bole che.? uttara- pANI, muttasuttINa "(caityavaMdanamAM) muktAzukti mudrAthI praNidhAna sUtra kahevuM" e pAThanA AdhAre praNidhAna sUtra bole che.' keTalAka (vartamAnamAM pauSadha AdimAM je devavaMdana thAya che te) pAMca namutthaNaMthI utkRSTa vaMdana thAya che ema kahe che. A rIte caityavaMdana traNa prakAre che. caityavaMdana pAMca abhigama, traNa pradakSiNA, pUjA Adi vidhipUrvaka karavuM joIe. prazna- AgamagraMthomAM bhAva arihaMtane ja traNa pradakSiNA ApavAnuM jaNAya che, jinapratimAne nahi, AthI jinapratimAne traNa pradakSiNA nahi ApavI joIe. uttara- jo ke AgamagraMthomAM jinapratimAne traNa pradakSiNA ApavAnuM jaNAtuM nathI, paNa jIvAbhigamanI TIkAmAM vijayadevanA prakaraNamAM zrI haribhadrasUri mahArAje jinapratimAne traNa pradakSiNA ApavAnuM jaNAvyuM che, AthI temaNe ja racelA A prakaraNamAM ame (- zrI abhayadevasUri mahArAje) paNa e kahyuM che. tathA zakrastavano (namutthaNano) pATha ane pAMca abhigama bhAva arihaMtanI bhaktirUpa che, chatAM te jinapratimAmAM bhAva arahitanuM AropaNa karIne 74 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya karAya che, tevI rIte traNa pradakSiNA paNa ApavI joIe. AgamomAM bhAva arihaMtane traNa pradakSiNA ApavAnuM kahyuM hovAthI ja pratimAne traNa pradakSiNA na ApI zakAya to pAMca abhigama paNa AgamomAM bhAva arihaMtane uddezIne kahyA hovAthI jinapratimA AgaLa na karI zakAya, jyAre pAMca abhigamo jinapratimA samakSa paNa karavAmAM Ave che, tathA dIkSA ApatI vakhate ane comAsI Adi parva divasomAM jinapratimAne traNa pradakSiNA ApanArA te loko te sivAya (dIkSA ane comAsI Adi parva divasa sivAya) teno niSedha kevI rIte karI zake ? * navakAreNa jahannA, jahannayajahanniyA imaa'kkhaayaa| daMDayaegathuIe, vineyA majjhamajjhamiyA // 167 // namaskAreNa jaghanyA jaghanyakajaghanyikA iyamAkhyAtA / daNDakaikastutyA vijJeyA madhyamadhyamikA / / 167 / / * namaskArathI jaghanya caityavaMdana thAya che. namaskArathI thatA A jaghanya caityavaMdanane baMdhanya-jaghanya kahyuM che. namutthaNa, arihaMta ceIANuM ane eka thoyathI madhyama-madhyama caityavaMdana jANavuM. (167) - saMpunnA ukkosA, ukkosukkosiyA imA siTThA / : : uvalakkhaNaM khu eyaM, doNhaM doNhaM sajAIe // 168 // saMpUof Eaa chotkRSTa ziSTA | upalakSaNaM khalvetad dvayordvayoH sajAtyoH / / 168 / / *. saMpUrNa caityavaMdana utkRSTa caityavaMdana che. A caityavaMdanane utkRSTa. utkRSTa kahyuM che. ahIM kahelA jaghanya-jaghanya, madhyama-madhyama ane utkRSTa-utkRSTa prakAra svajAtinA be be prakAranA upalakSaNa che, arthAt jaghanya-jaghanya caityavaMdanathI jaghanya-madhyama ane jaghanya-utkRSTa caityavaMdana paNa samajI levAM. madhyama-madhyama caityavaMdanathI madhyama-jaghanya ane madhyama utkRSTa caityavaMdana paNa samajI levAM. utkRSTa-utkRSTa caityavaMdanathI utkRSTa-jaghanya ane utkRSTa-madhyama caityavaMdana paNa Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya samAja sevai. (168) anne bhaNaMtipaNivAyadaMDageNaM, egeNa jahannavaMdaNA neyaa| . taddugatigeNa majjhA, ukkosA cauhi~ paMcahi~ vA // 169 // anye bhaNantipraNipAtadaNDakena ekena jaghanyavandanA jJeyA / tavikatrikeNa madhyA utkRSTA caturbhiH paJcabhirvA / / 169 / / .. bIjAo kahe che- eka praNipAta sUtrathI jaghanya caityavaMdana jANavuM. be ke traNa praNipAtathI madhyama ane cAra ke pAMca praNipAtathI utkRSTa caityavaMdana Mr. (168) hatthasayAo majjhe, iriyAvahiyAabhAvaoM dunni| evaM ukkosAe, cauro paMca va muNeyavvA // 170 // * hastazatAnmadhye IryApathikyabhAvato dve / evaM utkRSTAyAM catvAraH paJca vA jJAtavyAH / / 170 / / so hAthanI aMdara IriyAvahiyA karavAnI na hovAthI be praNipAta thAya. e pramANe utkRSTa caityavaMdanamAM cAra ke pAMca praNipAta jANavA. (17) bhaNiUNa namukkAre, sakkatthayadaMDayaM a paDhiUNaM / iriyaM paDikkamaMte, do cauro vA vi paNivAyA // 171 // bhaNitvA namaskArAn zakrastavadaNDakaM ca paThitvA / IryAM pratikrAmyan dvau catvAro vApi praNipAtAH / / 171 / / namaskAra kahIne, zakrastavarUpa daMDaka kahIne, IriyAvahiyA kare to be ke cAra praNipAta thAya. vizeSArtha:- 170mI gAthAmAM so hAthanI aMdara IriyAvahiyA karavAnI 76 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya na hovAthI ema je kahyuM teno mAtra zabdArtha vicAravAmAM Ave to so hAthanI aMdara maMdira hoya tyAM IriyAvahiyA vinA caityavaMdana karI zakAya. paNa zAstromAM aneka sthaLe IriyAvahiyA vinA caityavaMdana na karI zakAya evA pATho Ave che. AthI ahIM mAtra zabdArtha na letAM bhAvArtha levo joIe. ahIM bhAvArtha A pramANe jaNAya che- eka sthaLe IriyAvahiyA karavA pUrvaka caityavaMdana karyA pachI bIjA sthaLe so hAthanI aMdara caityavaMdana karavuM hoya to IriyAvahiyA karyA vinA paNa karI zakAya. - ahIM "IriyAvahiyAnA abhAvathI be praNipAta thAya" ema jaNAvyuM che. eno artha e thayo ke IriyAvahiyA karavAmAM Ave to traNa praNipAta thAya. AnI ghaTanA A pramANe che- ahIM praNipAta zabdathI mAtra namutthaNe sUtra vivalita nathI, kiMtu namutyurNa sUtra ane khamAsamaNa (= IcchAmi khamAsamaNo) sUtra paNa vivakSita che. AthI IriyAvahiyA kare to eka praNipAta gaNAya. madhyama caityavaMdanamAM IriyAvahiyA + be namutthaNe ema traNa praNipAta thAya. jo iriyAvahiyA na kare to be praNipAta thAya. athavA IriyAvahiyA + 1 namutthaNe ema paNa be praNipAta thAya. IriyAvahiyA + traNa namutthaNaMthI cAre praNipAta thAya. athavA IriyAvahiyA vinA-cAra namutthaNaMthI cAra praNipAta thAya. IriyAvahiyA + cAra namutthaNaMthI pAMca praNipAta thAya. (171) evaM pi juttijuttaM, AinnaM jeNa dIsae bhuso| navaraM navabheyANaM, neyaM uvalakkhaNaM taM pi // 172 // etadapi yuktiyuktaM AcIrNaM yena dRzyate bahuzaH / " navAM navamevAnAM zeyaM 3pakSaM tapi zi7rA '. A bIjAoe kahelAtraNa prakAra)paNayuktiyuktache. kAraNake anekavAra AcarAyeluM jovAya che. kiMtu ene paNa navabhedonuM upalakSaNa jANavuM. (17ra) pADhakiriyANusArA, bhaNiyA ciivaMdaNA imA navahA / ahigArivisesA puNa, tivihA savvA vi jaM bhaNiyaM // 173 // pAThakriyAnusArAd bhaNitA caityavandaneyaM navadhA / adhikArivizeSAtpunaH trividhA sarvA'pi yad bhaNitam / / 173 / / 77 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya sUtrapATha ane kriyAnA anusAra A navaprakAranuM caityavaMdana kahyuM che. paNa adhikArI vizeSanI (adhikArInA bhedanI) apekSAe ahIM kahela sarva prakAranuM caityavaMdana traNa prakAranuM jANavuM. kAraNake nIce pramANe (= have pachInI thAbhADevAze ta) :yuM che. (173) / ahavA vi bhAvabheyA, oheNaM apuNabaMdhagAINaM / savvA vi tihA neyA, sesANamimI na jaM samae // 174 // ... athavA'pi bhAvabhedAdoghena apunarbandhakAdInAm / .. sarvA'pi tridhA jJeyA zeSANAmiyaM va yatsamaye / / 174 / / ... atha prakArAntareNa vandanAyAstraividhyamAha 'ahe tyAdi, athavA'pIti nipAtaH pUrvoktaprakArApekSayA prakArAntaratvadyotanArthaH, bhAvabhedAt - pariNAmavizeSAda gaNasthAkavizeSasaMbhavAtpramodamAtrarUpAdvA vandanAdhikArijIvagatAstridhA vijJeyeti sambandhaH, oghena-sAmAnyena vivakSitapAThakriyAlpatvAditayetyarthaH, keSAmityAha- apunarbandhakAdInAm- apunarbandhakaprabhRtikAnAM vandanAdhikAriNAM, tatrApunarbandhako vyAkhyAtapUrvaH, AdizabdAd aviratasamyagdRSTidezasarvaviratigrahaH sarvA'pi- namaskArAdibhedena jaghanyAdiprakArA api, AstAmekA kAciditi, tatrApunarbandhakasya jaghanyA, tatpariNAmasya vizuddhyapekSayA jaghanyatvAt, aviratasamyagdRSTemadhyamA, tatpariNAmasya vizuddhimaGgIkRtya madhyamatvAt, sAmAnyaviratasya tUtkRSTA, tatpariNAmasya tathAvidhatvAdeveti, athavA'punarbandhakasyApi tridhA pramodarUpabhAvatraividhyAda, eva-mitarayorapIti, athApunarbandhakAdInAmiti kasmAduktaM ? mArgAbhimukhAderapi bhAvabhedasadbhAvAdityatrAha-zeSANAm-apunarbandhakAdivyatiriktAnAM sakRdbandhakamArgAbhimukhamArgapatitataditara-mithyAdRzAm, 'imIti' iyamadhikRtA bhAvabhedena bhedavatI vandanA, pAThAdibhedavatI tu syAdapi, na-naiva, yad-yasmAt, samaye-siddhAnte, bhaNiteti zeSaH, teSAM tadyogyatAvikalatvAditi gAthArthaH / / 3 / / (paJcAzaka 3/3) athavA sAmAnyathI apunabaMdhaka, samyagdaSTi, dezaviratidhara ane sarvaviti52k (savvAvi-) pUrva 49||ved. 45nyAhi sarva vahana p2i5||mn| bhedathI traNa prakAre jANavuM, arthAtu apunabaMdhakanuM vaMdana pUrve jaNAvela traNa prakAranA vaMdanamAMthI game te prakAranuM hoya, paNa te jaghanya caityavaMdana che. apunabaMdhaka jaghanya vaMdana kare to te vaMdana to jaghanya che ja, paNa madhyama ane utkRSTa vaMdana 78 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya kare to paNa tenA te baMne caityavaMdana jaghanya che. kAraNa ke samyagudRSTi AdinI apekSAe enA pariNAmanI vizuddhi ochI hoya che. avirati samyagdaSTinuM jaghanyAdi traNe prakAranuM vaMdana madhyama che. kAraNa ke tenA pariNAmanI vizuddhi apunabaMdhakathI vadhAre ane dezaviratidhara AdithI ochI ema madhyama hoya che. dezavirata ane sarvaviratanuM jaghanyAdi traNe prakAranuM vaMdana utkRSTa che. kAraNake apunabaMdhaka ane avirata samyagdaSTinI apekSAe e enA pariNAma adhika vizuddha hoya che. - athavA apunabaMdhaka Adi pratyekane AzrayIne paNa vaMdananA traNa prakAra thaI zake che. te A pramANe apanabaMdhaka jaghanyAdi traNa prakAranA vaMdanamAMthI game te vaMdana jo maMda ullAsathI kare to te vaMdana jaghanya, madhyama ullAsathI kare to te vaMdana madhyama, ane utkRSTa ullAsathI kare to te utkRSTa che. A pramANe avirata, dezavirata ane sarvaviratamAM paNa jANavuM. prazna - ahIM apunabaMdhaka Adi cArane traNa prakAranI vaMdanA hoya ema kahyuM. to zuM sakubaMdhaka Adine na hoya ? uttara- nA, kAraNake zAstramAM (sAdhu) saphabaMdhaka, mArgAbhimukha, mArgapatita ane te sivAyanA bIjA paNa mithyAdaSTine (mI) A = bhAvathI 'bhedavALI vaMdanA na hoya ema kahyuM che. kAraNake te tenI yogyatAthI rahita che. temane pAThabhedavALI vaMdanA hoya. (174) - micchattukkosaThiI, na baMdhihI apuNabaMdhago teNa / samayakusalehi~ so puNa, imehi~ liMgehi~ nAyavvo // 175 // mithyAtvotkRSTasthitiM na bhantsyati apunarbandhakaH tena / samayajza: + punaH ma tavya: 17dhA/ je jIva mithyAtvanI utkRSTa sthitine have kyAreya nahi bAMdhaze, ethI te jIvane zAstrajJAtAoe apunabaMdhaka kahyo che. apunabaMdhaka jIva A (= have pachInI gAthAmAM kahevAze te) liMgothI jANI zakAya che. (175) . pAvaM na tivvabhAvA, kuNai na bahu mannae bhavaM ghoraM / uciyaTTiiM ca sevai, savvattha vi apuNabaMdho tti // 176 // 79 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya pApaM na tIvrabhAvAt karoti na bahu manyate bhavaM ghoram / .... ucitasthitiM ca sevate sarvatrApi apunarbandha iti / / 176 / / 'apunarbandhakAdInAmiyaM bhavatI' tyuktamatastaoNllakSaNato nirUpayannapunarbandhakaM tAvadAha- 'pAve' tyAdi, pApam azuddhaM karma, tatkAraNatvAddhiMsAdyapi pApaM, tat nanaiva, tIvrabhAvAd-gADhasaMkiSTapariNAmAt, karoti-vidhatte, atyantotkaTamithyAtvAdikSayopazamena labdhAtmanairmavizeSatvAta, tIvrativizeSaNAdApatramatIvrabhAvAtkarotyapi tathAvidhakarmadoSAt, tathA na bahu manyate- na bahumAnaviSayIkaroti, bhavaM-saMsAram, ghoraMraudra, tasya ghoratvAvagamAt, tathA ucitasthitim, cazabdaH samuccaye, sevate-bhajate karmalAghavAt, sarvatrApi, AstAmekatra dezakAlAvasthApekSayA samasteSvapi devAtithimAtA- pitRprabhRtiSu mArgAnusAritAbhimukhatvena, mayUrazizudRSTAntAd, apunarbandhakaH- uktanirvacanoM jIvaH, ityevaMvidhakriyAliGgo bhavati, iti gAthArthaH ||tRtiiypnycaashkgaathaa-4|| apunarbapaka Adine A caityavaMdanA hoya ema kahyuM. AthI apunabaMdhaka AdinA lakSaNonuM nirUpaNa karatA graMthakAra pahelAM apunabaMdhakanuM lakSaNa kahe che apunabaMdhaka jIva hiMsAdi pApa tIvrabhAvathI = gADha saMkliSTa pariNAmathI na kare, bhayaMkara saMsAra upara bahumAna na rAkhe, deza-kAla Adi saMyogonI apekSAe deva, guru, atithi, mAtA-pitA, Adi badhA vize aucityanuM pAlana kare = devAdine anurUpa sevA bhakti kare , prazna - apunabaMdhaka tIvrabhAvathI pApa na kare tenuM zuM kAraNa ? uttara- atyaMta prabaLa mithyAtva Adi karmonA kSayopazamathI AtmAmAM amuka prakAranI nirmaLatA thaI hovAthI apunabaMdhaka jIva tIvrabhAvathI pApa na kare. tevA prakAranA karmanA udayathI pApa kare, paNa maMda bhAvathI kare. apunabaMdhaka jIvanA lakSaNamAM AvelA pApa zabdano mukhya artha azuddha (azubha) karma che. Ama chatAM hiMsAdi azubha karmanuM kAraNa hovAthI kAraNamAM kAryanA upacArathI hiMsAdi paNa pApa che. prazna - apunabaMdhakane saMsAra upara bahumAna kema na hoya ? _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 8O Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya uttara:- tene bhavanI bhayAnakatAnuM bhAna thaI gayuM hoya che. apunabaMdhaka jIva mArgAnusArIpaNAnI sanmukha hovAthI tenAmAM A guNo svAbhAvika hoya che. prazna - apunabaMdhakamAM guNo svAbhAvika hoya che e barobara che, paNa mArgAnusArIpaNAnI sanmukha avasthA svAbhAvika hoya ke koInA upadezathIpreraNAthI Ave ? uttara- tenAmAM mayUrazizunA dRSTAMtathI mArganusArIpaNuM svAbhAvika hoya che. jema moranA baccAne citaravAnI jarUra paDatI nathI, te potAnI yogyatAthI svAbhAvikapaNe ja raMgIna hoya che, tema apunabaMdhaka jIva tenA AtmAmAM thayelA karmabhrAsathI svAbhAvikapaNe ja mArgAnusArIpaNAnI sanmukha hoya che. (176) tatthatthe royaMto, sammaTThiI asgghvimukko| dese-yaraviraijuo, cArittI tuliyasAmattho // 177 // tatrArthAn rocayan samyagdRSTirasadgrahavimuktaH / / deze-taraviratiyutazcAritrI tulitasAmarthyaH / / 177 / / temAM (samyagdaSTi, dezaviratidhara, sarvaviratidhara e traNamAM) je asad AgrahathI rahita hoya ane jinokta padArthonI zraddhA karato hoya te samyagdaSTi che. potAnI zaktino nirNaya karIne je dezaviratithI yukta hoya te dezacAritrI che, ane sarvaviratithI yukta hoya te sarvacAritrI che. (177) ahigArINamimesiM, vineyA vaMdaNA tihA kmso| '. sI makvosA, sAhiArio veva 78 adhikAriNAmeSAM vijJeyA vandanA tridhA kramazaH / rInA- moTA zeSa nadhivALizeva 78 A cAra adhikArIonuM caityavaMdana kramazaH jaghanya, madhyama, ane utkRSTa ema traNa prakAranuM jANavuM. (apunabaMdhakanuM jaghanya, samyagudRSTinuM madhyama, dezavirati-sarvaviratigharanuM utkRSTa jANavuM.) bAkInA sakubaMdhaka vagere jIvo 8 1 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya caityavaMdananA adhikArI ja nathI. (178) ciivaMdaNAsarUvaM, bhaNiyaM vocchaM vihaannmettaahe| taM puNa saMpunAe, saMpunnaM hoi evaM tu // 179 // caityavandanAsvarUpaM bhaNitaM vakSye vidhAnamidAnIm / tatpunaH saMpUrNAyAH saMpUrNaM bhavatyevaM tu / / 179 / / - caityavaMdananuM svarUpa kahyuM. have caityavaMdananI vidhi kahIza. saMpUrNamAM saMpUrNa (= sarvotkRSTa saMpUrNa ke sarvathA saMpUrNa) vidhi A pramANe (= nIcenI yAmomA 4Aze te prabhArI) . (178). . tinni nisIhI tinni ya, payAhiNA tinni ceva ya paNAmA / tivihA pUA ya tahA, avatthatiyabhAvaNaM ceva // 180 // tisro naiSedhikyaH tisrazca pradakSiNAH traya eva ca praNAmAH / trividhA pUjA ca tathA avasthAtrikabhAvanaM caiva / / 180 / / tidisinirakkhaNaviraI, payabhUmipamajjaNaM ca tikkhutto / vannAitiyaM muddAtiyaM ca tivihaM ca paNihANaM / / 181 / / tridignirIkSaNaviratiH padabhUmipramArjanaM ca trikRtvaH / varNAditrikaM mudrAtrikaM ca trividhaM ca praNidhAnam / / 181 / / traNa nizIhi, traNa pradakSiNA, traNa praNAma, traNa prakAranI pUjA, traNa avasthA bhAvavI, traNa dizAmAM nirIkSaNano tyAga karavo, traNa vAra pAdabhUminuM pramArjana, varNAdi traNa traNa mudrA ane traNa prakAranuM praNidhAna- A caityavaMdanano vidhi che. (180-181) 'eyAsiM gAhANaM, AyariyaparaMpareNa pattANaM / bhAvattho sAhijjai, suhAvabohAhi~ gAhAhiM // 18 // etAsAM gAthAnAM AcAryaparamparayA prAptAnAm / bhAvArthaH kathyate sukhAvabodhAbhirgAthAbhiH / / 182 / / 2 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya 2. agretanaM gAthAdvayaM (180-181 gAthA) zrIharibhadrasUrivarato'pi prAcInamavasIyate, 'eyAsiM gAhANaM AyariyaparaMpareNa pattANaM' iti granthakAravacanAt / AcAryonI paraMparAthI AvelI A be gAthAono bhAvArtha sukhapUrvaka samajI zakAya tevI (nIcenI) gAthAothI kahevAya che. (182) iDDIpatto saDDho, majjaNa-bhUsaNasamujjalasarIro / sayalaparivArakalio, vihavociyavAhaNArUDho // 183 // RddhiprAptaH zrAddho majjana-bhUSaNasamujjvalazarIraH / sakalaparivArakalito vibhavocitavAhanArUDhaH / / 183 / / gNdhvvgiiy-vaaiykl-kaahlrolmuhliydiyNto| titthunnaI kuNato, vaccai jiNamaMdiraduvAraM // 184 // gandharvagIta-vAditrakala-kAhalakolAhalamukharitadigantaH / tIrthotratiM kurvan vrajati jinamandiradvAram / / 184 / / dhanavAna zrAvaka snAna-AbhUSaNothI zarIrane suzobhita karIne sakala parivAranI sAthe, potAnA vaibhavane ucita vAhana upara besIne, divyagIta ane uttama vAjiMtrone vagaDAvato ane (anukaMpAdAna AdithI) zAsananI prabhAvanA karato jinamaMdiranA dvAra pAse jAya. . vizeSArtha - anuvAdamAM 184mI gAthAnA pUrvArdhano mAtra bhAvArtha lakhyo che. zabdArtha A pramANe che- gaMdharva=devono gavaiyo. gaMdharvagIta eTale divyagIta. kala eTale avyakta madhura dhvani. vAditrakala eTale vAMjitrono madhura dhvani. kAhala eTale raNazIMguM ke nagAruM. rola eTale avAja. kohala-rola eTale raNazIMgAno ke nagArAno avAja. mukharita eTale kolAhalamaya. digaMta eTale dizAono aMta. sarva zabdono anvaya A pramANe che- divyagItathI, vAjiMtronA madhura dhvanithI ane raNazIMgAnA avAjathI kolAhalamaya karAyA che dizAonA aMto jenA vaDe evo zrAvaka. (183-184). jiNadiTThigoyaragao, sasaMbhamaM vAhaNA samoyarai / muMcai ya vAhaNAI, rAyA uNa rAyakakuhAI // 185 // . 83 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya jinadRSTigocaragataH sasaMbhramaM vAhanAtsamavatarati / muJcati ca vAhanAdi rAjA punA rAjakakudhAni / / 185 / / jinanAM darzana thatAM ja saMbhramapUrvaka vAhanathI nIce utare ane pagarakhAM vagereno tyAga kare. rAjA chatra vagere rAjacihnono tyAga kare. (185) taMbolaM kusumAI, vosirai karei uttarAsaMgaM / to ahigayagAhAe, attho avayarai ettAhe // 186 // ... tAmbUlaM kusumAni vyutsRjati karoti uttarAsaGgam / tato'dhikRtagAthAyA artho'vataratIdAnIm / / 186 / / . taMbola ane potAnA upabhoga mATe rAkhelAM) puSpono tyAga kare. pachI uttraasN2|| 42. ve prastuta (180ma.) JuthAno artha mA che = 13 thAya che. (186) vaccai duvAraniyaDaM, kAUNa va pANisaMpuDaM siise| addhAvaNayapaNAmaM, karei romaMciyasarIro // 187 // vrajati dvAranikaTaM kRtvA ca pANisaMpuTaM zIrSe / arddhAvanatapraNAmaM karoti romAJcitazarIraH / / 187 / / pachI dvAranI pAse jAya ane mastake be hAtha joDI romAMcita zarIravALo te avanata praNAma kare. vizeSArtha - harSanA kAraNe jenA zarIramAM ruMvATA khaDAM thaI gayA hoya te romAMyita zarIravANo cha. (187) pavisaMto ceva balANayammi kujjA nisIhiyA tinni / gharavAvAraM savvaM, inhi na kAhAmi bhAveMto // 188 // pravizanneva balAnake kuryAtraiSedhikIH tisraH / gRhavyApAraM sarvaM idAnIM na kariSyAmi bhAvayan / / 188 / / daravAjAmAM praveza karatAM ja "have huM gharanI koI pravRtti karIza nahi" ema citavato te traNa nizIhi kahe = nisahi, nizIhi, nizIhi ema traNa pAra pote. (188) Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya addhAvaNayapaNAma, tatto kAUNa bhuvaNanAhassa / paMcaMgaM vA kAuM, bhattibbharanibbharamaNeNaM // 189 // a'vanatapraNAmaM tataH kRtvA bhuvananAthasya / paJcAGgaM vA kRtvA bhaktibharanirbharamanasA / / 189 / / pachI bhaktinA samUhathI bharapUra mana vaDe jinezvarane ardhAvanata praNAma ke paMcAMga praNipAta kare. (189) pUyaMgapANiparivAraparigao gahiramahuraghoseNa / paDhamANo jiNaguNagaNanibaddhamaMgallavittAI // 190 // pUjAGgapANiparivAraparigato gabhIramadhuraghoSeNa / paThan jinaguNamaNanibaddhamAGgalyavRttAni / / 190 / / karadhariyajogamuddo, pae pae pANirakkhaNAutto / dejjA payAhiNatigaM, egaggamaNo jiNaguNesu // 191 // karadhRtayogamudraH pade pade prANirakSaNAyuktaH / dadyAt pradakSiNAtrikaM ekAgramanA jinaguNeSu / / 191 / / . tyArabAda pUjAnAM upakaraNo jemanA hAthamAM che tevA parivAranI sAthe jemAM jinaguNonA samUhanuM varNana hoya tevA mAMgalika zlokone gaMbhIra ane madhura svarathI bolato, hAthanI yogamudrA karIne, pagale pagale jIvanA rakSaNamAM upayogavALo ane jinaguNomAM ekAgramanavALo te traNa pradakSiNA bhA. (180-181) gihiceiesu na ghaDai, iyaresu vi jai vi kAraNavaseNaM / taha vi na muMcai maimaM, sayA vi takkaraNapariNAmaM // 19 // gRhacaityeSu na ghaTate itareSvapi yadyapi kAraNavazena / tathApi na muJcati matimAn sadA'pi tatkaraNapariNAmam / / 192 / / 85 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya - gharamaMdiromAM ke bIjAM paNa maMdiromAM jo koI kAraNathI pradakSiNA ApavAnuM zakya na hoya to paNa mahimAna puruSa sadAya pradakSiNA ApavAnA parimane na bhU. (182) tatto nisIhiyAe, pavisittA maMDavammi jinnpuro| mahinihiyajANupANI, karei vihiNA paNAmatiyaM // 193 / / tato naiSedhikyA pravizya maNDape jinapurataH / mahinihitajAnupANiH karoti vidhinA praNAmatrikam / / 193 / / pachI nisahipUrvaka maMDapamAM praveza karIne jinasamakSa jamIna upara be DhIMcaNa ane be hAtha mUkIne vidhipUrvaka traNa praNAma kare. (193) . tayaNu harisullasaMto, kayamuhakoso jinnedpddimaannN| . avaNei rayaNivasiyaM, nimmallaM lomahattheNaM // 194 // / tadanu harSollasan kRtamukhakozo jinendrapratimAnAm / apanayati rajanI-uSitaM nirmAlyaM romahastena / / 194 / / pachI harSathI ullAsa pAmato te moDhe mukhakoza bAMdhIne jineMdrapratimAonA rAtavAsI nirmAlyane (morapIMchI vagere) pIMchIthI dUra kare. (194) jiNagihapamajjaNaM to, karei kArei vA vi aneNa / jiNabiMbANaM pUaM, karei tatto jahAjogaM // 195 // jinagRhapramArjanaM tataH karoti kArayati vA'pyanyena / jinabimbAnAM pUjAM karoti tato yathAyogam / / 195 / / / tyArabAda jinamaMdiranuM pramArjana pote jAte kare athavA bIjA pAse karAve, tyArabAda yathAyogya jinabiMbonI pUjA kare. (195) aha puvvaM ciya keNai, havejja pUyA kayA suvibhaveNa / tadapi savisesasohaM, jaha hoi tahA tahA kujjA // 196 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya atha pUrvameva kenApi bhavetpUjA kRtA suvibhavena / tAmapi savizeSazobhA yathA bhavati tathA tathA kuryAt / / 196 / / have jo pUrve koIe paNa sArA vaibhavathI pUjA karI hoya to te biMba paNa jema vizeSa zobhAvALuM bane tema kare. (196) uciyattaM pUAe, visesakaraNaM tu mUlabiMbassa / jaM paDai tattha paDhamaM, jaNassa diTThI saha maNeNa // 197 // ucitatvaM pUjAyA vizeSakaraNaM tu mUlabimbasya / 'yatpatati tatra prathamaM janasya dRSTiH saha manasA / / 197 / / mUlabiMbanI (= mUlanAyakanI) vizeSathI pUjA karavI te ucita che. kAraNake lokanI manasaMhita dRSTi sarva prathama mUlabiMba upara paDe che. (197) kayakiccANa jiNANaM, pUA bhaviyANa bhAvajaNaNatthaM / so puNa hoi visiTTe, paloie mUlabiMbammi // 198 // kRtakRtyAnAM jinAnAM pUjA bhavyAnAM bhAvajananArtham / ' sa punarbhavati viziSTe pralokite mUlabimbe / / 198 / / kRtakRtya banelA jinonI pUjA bhavya jIvonA (zubha)bhAva utpanna karavA : mATe cha. te bhAva viziSTa bhUsakSipane hopAthI thAya che. ' vizeSArtha - aMgaracanAthI rahita mUlabiMbane jovAthI je bhAva utpanna thAya che tenA karatAM aMgaracanAthI yukta mUlabiMbane jovAthI adhika bhAva utpanna yAya che. mAvo 24 tAtyArtha cha. (188) aMgammi paDhamapUyA, AmisapUA tao bhave bIyA / taiyA thui-thottagagaya, tAsiM sarUvaM imaM hoi // 199 // aGge prathamapUjA AmiSapUjA tato bhaved dvitIyA / tRtIyA stuti-stotrakagatA tAsAM svarUpamidaM bhavati / / 199 / / 87 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya pahelI aMga pUjA, bIjI AmiSa pUjA ane trIjI stuti-stotra pUja ema traNa prakAranI pUjA che. e traNa prakAranI pUjAnuM svarUpa A nIcenI yAsomA pAze te.) cha. (188) vatthA-''haraNa-vilevaNasugaMdhigaMdhehi~ dhv-pupphehi| kIrai jiNaMgapUA, tattha vihI esa nAyavvo // 200 // vastrA-''bharaNa-vilepanasugandhigandhaidhUpa-puSpaiH / ... kriyate jinAGgapUjA tatra vidhireSa jJAtavyaH / / 200 / / vastra, AbhUSaNa, vilepana, sugaMdhI padArtho, dhUpa ane puSpothI jinanI aMga pUjA karAya che. aMga pUjA karavAmAM vidhi A (= nIcenI gAthAmAM DevAze te.) evo. (300) / vattheNa baMdhiUNaM, nAsaM ahavA jahA smaahiie| vajjeyavvaM ti tayA, dehammi viM kaMDuyaNamAI // 201 // vastreNa bandhayitvA nAsAmathavA yathA samAdhinA / varjayitavyamiti tadA dehe'pi kaNDUyanAdi / / 201 / / 'vattheNe' tyAdi, vastreNa-vasanena baddhvA-AvRttya nAsAM-nAsikAM, athaveti vikalpArthaH, yathAsamAdhi-samAdhAnAnatikrameNa, yadi hi nAsAbaMndhe-'samAdhAnaM syAttadA tAmabaddhvA'pItyarthaH, sarvayatnena kAryamityanuvartate / tathA varjayitavyaM-parihartavyaM / tuzabdaH punaHzabdArthaH, tasya caivaM prayogaH- tadA tu-tadAnIM punaH, pUjAkAla ityarthaH, kiM tadityAha- 'dehe'pi-zarIre'pi, ceSTAparihAraduSkaratvapratipAdanArtho'pizabdaH, kaNDUyanAdi:-kha vinodanaprabhRtiH, AdizabdAt siMdhAnotsarga vikthaakrnnaadiprigrhH| iti gAthArthaH (paJcAzaka 4/20) - mukhakozathI nAsikA bAMdhIne pUjA karavI joIe. (jethI durgadhI zvAsozvAsa, thuMka Adi prabhune na lAge) jo nAsikA bAMdhavAthI asamAdhi thatI hoya to nAsikA bAMdhyA vinA paNa pUjA thaI zake. pUjA Adi karatI vakhate zarIrane khaMjavALavuM. nAkamAMthI zlekha koDhavAM, vikathA karavI vagere kriyAno tyAga karavo joIe. 88 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya zarIrane khaMjavALavuM vagere kriyAno tyAga duSkara che e jaNAvavA mATe - gAthAmAM mAre zabdano prayoga karyo che. vizeSArtha - bimAra ke sukumAra zarIravALA mATe A eka apavAda che. apavAda eTale saMkaTanI sAMkaLa. teno na chUTake ja upayoga karavo joIe. AthI mukhakoza bAMdhavAthI thoDI takalIpha thatI hoya to paNa te takalIpha sahana thaI zakatI hoya to mukha bAMdhIne ja pUjA karavI joIe. takalIphanA kAraNe asamAdhi thatI hoya to ja chUTa levI joIe. "mukhakoza bAMdhyA vinA paNa pUjA thaI zake" evuM jANIne vagara kAraNe mukhakoza bAMdhyA vinA pUjA karanAra virAdhanAno bhAgI bane che. (101) ghA-ddha-diva-ghophiTTA pAvaUInA sai gII-vAiyAIsaMjoge kuNai pavvesu // 202 // ghRta-dugdha-dadhi-gandhodakAdisnAnaM prabhAvanAjanakam / sati gIta-vAditrAdisaMyoge karoti parvasu / / 202 / / zrAvaka ghI, dUdha ane dahIMthI mizrita sugaMdhI jala AdithI jinanI prakSAla : pUjA kare. parva divasomAM jo gIta-vAjiMtra Adino saMyoga hoya to gIta-vAjiMtra Adi (ADaMbara) pUrvaka prakSAla pUjA kare. AvI pUjA zAsanaprabhAvanA karanArI che. (202) emAi aMgapUyA, kAyavvA niyamao ssttiie| sAmatthAbhAvammi u, dharejja takkaraNapariNAmaM // 20 // evamAdyaGgapUjA kartavyA niyamataH svazaktyA / . sAmarthyAbhAve tu dhArayet tatkaraNapariNAmam / / 203 / / ItyAdi aMgapUjA svazaktithI avazya karavI joIe. zakti na hoya to aMga pUjA karavAnA pariNAmane dhAraNa kare = bhAvanA rAkhe. (2003) jo paMcavannasatthiya-bahuvihaphala-bhakkha-dIvadANAI / uvahAro jiNapurao, kIrai sA AmisasavajjA // 204 // 89 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya - yaH paJcavarNasvastika-bahuvidhaphala-bhakSya-dIpadAnAdiH / upahAro jinapurataH kriyate sA''miSasaparyA / / 204 / / pAMcavarNano svastika karavo, vividha prakAranAM phaLo ane bhakSya vastuo dharavI, dIpaka karavo ItyAdi upahAra karAya (tra pUjana sAmagrI jinasamakSa dharAya) e AmiSa pUjA che.. vizeSArtha - devasamakSa pUjana sAmagrI mUkavI-dharavI te upahAra kahevAya che. (204) gaMghavvanaTTa vAiya-lavaNajalA-''rattiyAi jaM kiccN| .. AmisapUyAe cciya, savvaM pi tayaM samoyarai // 205 // .. gandharvanATya-vAditra-lavaNajalA-''rAtrikAdi yatkRtyam / . AmiSapUjAyAmeva sarvamapi tatsamavatarati / / 205 / / gIta gAvA, nRtya karavuM, vAjiMtro vagADavAM, lUNa utAravuM, jala (= jalapAtra) dharavuM, Arati utAravI ItyAdi je kartavya che te badhAno AmiSa pUjAmAM samAveza thAya che. | vizeSArtha:- ahIM jaNAvelA AmiSa pUjAnA svarUpathI jaNAya che ke ahIM agrapUjAne ja AmiSa pUjA kahI che. saMskRta zabdakozamAM gaMdharvazabdano devono gavaiyo evo artha jaNAvyo che. paNa prastutamAM gaMdharva zabdathI gItA vivakSita che. (205) pUyAdugaM pi eyaM, uciyaM na hu sAhu-sAhuNijaNassa / sAvayajaNassa niyamA, uciyaM sAmaggisabbhAve // 206 // pUjAdvikamapyetaducitaM na khalu sAdhu-sAdhvIjanasya / zrAvakajanasya niyamAducitaM sAmagrIsadbhAve / / 206 / / A baMne prakAranI pUjA sAdhu-sAdhvIone yogya nathI. pUjAnI sAmagrI hoya to zrAvakone avazya yogya che = zrAvakoe avazya karavI joIe. (206) Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya thuipUA vinneyA, vaMdaNakaraNociyammi desammi / ThAUNa jiNAbhimuhaM, paDhaNaM jahasatti vittANaM // 207 // stutipUjA vijJeyA vandanakaraNocite deze / . sthitvA jinAbhimukhaM paThanaM yathAzakti vRttAnAm / / 207 / / . vRttAnAM insAm | caiityavaMdana karavAne yogya sthAnamAM UbhA rahIne yathAzakti (jinaguNo vagerenuM varNana jemAM hoya tevA) zloko bolavA te stuti pUjA che. (207) annA vi tihA pUyA, bhaNiyA satyaMtaresu saDDANaM / pUyAsolasae jaM, bhaNiyamiNaM puvvasUrIhiM // 208 // anyA'pi tridhA pUjA bhaNitA zAstrAntareSu zrAddhAnAm / pUjASoDazake yadbhaNitamidaM pUrvasUribhiH / / 208 / / anya zAstromAM zrAvako mATe bIjI rIte paNa traNa prakAranI pUjA karI che. kAraNake pUjaSoDazakamAM pUrvasUrioe (- zrI haribhadrasUri mahArAjAe) A (have pachInI gAthAomAM kahevAze te) kahyuM che. (20) paMcovayArajuttA, pUyA aTThovayArakaliyA ya / iDDiviseseNa puNo, bhaNiyA savvovayArA vi // 209 // paJcopacArayuktA pUjA'STopacArakalitA ca / RddhivizeSeNa punarbhaNitA sarvopacArA'pi / / 209 / / - paMcopacArA, aSTopacArA, ane sarvopacArA ema traNa prakAranI pUjA kahI che. temAM sarvopacArA pUjA viziSTa Rddhine AzrayIne che = viziSTa RddhivALA zrAvako karI zake tevI che. vizeSArtha - upacAra eTale pUjAnI sAmagrI. jemAM pUjAnI sAmagrI pAMca hoya te paMcopacArA. jemAM pUjAnI sAmagrI ATha hoya te aSTopacArA. jemAM pUjAnI sAmagrI saghaLI (= ghaNI) hoya te sarvopacArA. (209) 91 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya tadivaM paMcuvArI, yusuma-SAya-gha-dhUva-rIvedi phala-jala-nevajjehiM, sahAdurUvA bhave sA u // 210 // taAa paDyopacArA sumA-kSata-nya-dhUpa-vIreH | --naiveda sahADapA bhavetsA tu //ra10nA puSpa, akSata, gaMdha = caMdana), dhUpa ane dIpathI paMcopacArA pUjA thAya che: phala, jala ane naivedyanI sAthe puSpAdi pAMcathI aSTopacArA pUjA thAya che. (21) anne aTThavayAraM, bhaNaMti aTuMgameva paNivAyaM / no puna suna sIsa, ra aa gAnnI niSyi rIzA : anye'STopacArAM bhaNantyaSTAGgameva praNipAtam / sa punaH zrute na dRzyate na cAcIrNo jinamate / / 211 / / bIjAo aSTAMga praNipAtane ja aSTopacArA pUjA kahe che. te prakAra zAstramAM dekhAto nathI. ane jinazAsanamAM koIthI AcarAyelI paNa nathI. vizeSArtha - praNipAta eTale khamAsamaNuM. ApaNe pAMca aMgo jamInane sparze te rIte praNipAta karIe chIe. jainetaromAM ATha aMgo jamInane sparze te rIte praNipAta karavAmAM Ave che, arthAt daMDanI jema lAMbA sUIne praNipAta karavAmAM Ave che. te ATha aMgo A pramANe che- mastaka, chAtI, peTa, pITha, be hAtha, ane be jaMghA. SoDazaka prakaraNamAM pUjA SoDazakanI trIjI gAthAnI TIkAmAM paMcAMga praNipAtane paMcopacArA ane aSTAMga praNipAtane aSTopacArA pUjA kahI che. prastuta graMthamAM aSTAMga praNipAta pratye arucibhAva jaNAvyo che. (211) savvovayArajuttA, nnhaann-'ccnn-ntttt-giiymaaiihiN| pavvAiesu kIrai, niccaM vA iDDimaMtehiM // 212 // sarvoparayuga nAnA-Darbana-nRtya-gItamaH | parvAdikeSu kriyate nityaM vA RddhimadbhiH / / 212 / / RddhimAna zrAvako vaDe dararoja ke parva vagere divasomAM snAna, sanmAna, nRtya, gIta AdithI je pUjA karAya te sarvopacArA pUjA che. (212) Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASyA ahIM SoDazakaprakaraNanI gAthA, tenI TIkA ane teno gujarAtI bhAvArtha . mA prbhaae| cha paJcopacArayuktA kAciccASTopacArayuktA syAt / RddhivizeSAdanyA proktA sarvopacAreti / / 9-3 / / * ekA paJcopacArayuktA- paJcabhiH jAnudvaya-karadvayottamAGgalakSaNai-rupacArairyukteti kRtvA, paJcabhiH upacAraiH = abhigamaiH yukteti vA kRtvA / kAcit aSTopacArayuktA * = aSTabhiraGgaiH zIrporaudarapRSThabAhudvayorudvayala- kSaNairupacAro'syAmiti hetoH / anyA RddhivizeSAt dazArNabhadrAdinyAyena sarvopacArA = sarveH prakAraiH antaHpurahastyazvarathAdibhiH "savvabaleNaM savvasamudaeNaM savvavibhUie savvavibhUsAe savvaAyareNa" (aupa. 31) ityAdyAgamAdupacAro vinayo'syAmiti kRtvA / (SoDazaka 9/3) be jAnuM ane be hAtha ane mastaka e pAMca aMgarUpa pAMca upacArathI pUjA paMcopacArA che. mastaka, chAtI peTa, pITha, be hAtha ane be jaMghA e ATha aMgothI jemAM upacAra = vinaya thAya te aSTopacArA pUjA che. vizeSa RddhithI dazArNabhadra AdinA dRSTAMtathI aMtaHpura, hAthI, azva, ratha Adi sarva prakArothI jemAM upacAra = vinaya thAya te sarvopacArA pUjA che. mA viSe aupAti: 22masUtranA savvabaleNaM vagere pAnI mA 25 // pramANe che-jinamaMdire janAra RddhimAna zrAvaka sarva sainyathI, sarva samudAyathI, sarva - vibhUtithI, sarva vibhUSAthI ane sarva AdarathI jinamaMdire jAya. tahAvigdhovasAmigegA, abbhudayapasAhaNI bhave biiyaa| nevvaNasAhaNI taha, phalayA u jahatthanAmehiM // 213 // tathAvighnopazAmikaikA'bhyudayaprasAdhanI bhaved dvitIyA / nirvANasAdhanI tathA phaladA tu yathArthanAmabhiH / / 213 / / ahIM SoDazaka graMthanI gAthA, TIkA ane TIkAno artha A pramANe che- Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya vighnopazamanyAdyA gItA'bhyudayaprasAdhanI cAnyA / nirvANasAdhanIti ca phaladA tu yathArthasaMjJAbhiH / / 9/10 / / = vighnAnupazamayatIti vighnopazamanI AdyA kAyayogasArA gItA = kathitA / abhyudayaM prasAdhayatIti abhyudayaprasAdhanI ca anyA = aparA vaagyogprdhaanaa| nirvANaM sAdhayatIti (nirvANasAdhanI) ca manoyogasArA, phaladA tu phaladeva ekaikA yathArthasaMjJAbhiH = anvarthAbhidhAnaiH, etAsAM samantabhadrA, sarvamaGgalA, sarvasiddhiphalAityetAnyapyanvarthanAmAni gIyante / tatheha prathamA prathamA'vaJcakayogAt samyagdRSTerbhavati dvitIyA tu dvitIyAvaJcakayogAduttaraguNadhAriNaH tRtIyA ca tRtIyAvaJcakayogAt paramazrAvakasyaiva prathamakaraNabhedena granthyAsannasya ca dharmamAtraphalaiveyaM sadyogAdibhAvAdanubandhAsiddhezcetyayaM pUjAviMzikAyAM vizeSaH / / ( SoDazaka 9/10) pahelI vighnopazamanI, bIjI abhyudaya prasAdhanI ane trIjI nirvANa sAdhanI ema traNa prakAranI pUjA che. A traNa pUjA yathArtha nAmavALI che, tethI nAma pramANe phala ApanArIche.vighnopazamanI pUjAvighnone zAMta kare che. abhyudayaprasAdhanI pUjA AlokaparalokanAM sukho sAdhI Ape che. nirvANa sAdhanI pUjA mokSane sAdhI Ape che. pahelI pUjAmAM kAyayoganI pradhAnatA che. kAraNa ke pUjaka jAte kAyAthI pUjA kare che. bIjI pUjAmAM vacanayoganI pradhAnatA che, kAraNa ke bIjAone kahIne pUjAnI sAmagrI maMgAve che. trIjI pUjAmAM manoyoganI pradhAnatA che. kAraNa ke manathI sAmagrI meLave che. A traNa pUjAnAM anukrame samantabhadrA, sarvamaMgalA ane sarvasiddhiphalA e traNa nAmo paNa che. A nAmo paNa yathArtha (= nAma pramANe phala ApanArAM) che. (te A pramANe- sarva prakA2nuM kalyANa kare te samaMtabhadrA. sarva prakAranuM maMgala kare te sarva maMgalA. sarva prakAranI siddhi rUpa phala jenAthI thAya te sarvasiddhiphalA.) pahelI vighnopazamanI pUjA pahelA yogAvaMcakathI samyagdaSTine hoya che. bIjI abhyudaya prasAdhanI pUjA bIjA kriyAvaMcaka yogathI uttaraguNadhArI zrAvakane hoya che. trIjI nirvANa sAdhanI pUjA trIjA phalAvaMcaka yogathI paramazrAvakane hoya che. 94 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya prathama kaNabhedathI (= caramayathApravRttikaraNathI) graMthideze AvelA jIvane A pUjA dharmamAtra phalavALI hoya che. arthAt A pUjAnA prabhAvathI bhaviSyamAM tene samyagdarzanAdi dharma prApta thaze. kAraNa ke tene sadyoga vagereno sadbhAva che, paNa anubaMdhanI prApti thatI nathI. A vizeSatA viMzativiMzikA graMthanI prabhaviMzimAM Ave che. (213) pavaraM pupphAIyaM, paDhamAe Dhoyae u takkArI / Ai annao vi hu, niogao bIyapUjA || 214|| pravaraM puSpAdikaM prathamAyAM Dhokate tu tatkArI / Anayatyanyato'pi khalu niyogato dvitIyapUjAyAm / / 214 / / ahIM SoDzaka graMthanI gAthA, TIkA ane TIkAno artha A pramANe che-- pravaraM puSpAdi sadA cAdyAyAM sevate tu taddAtA / Anayati cAnyato'pi niyamAdeva dvitIyAyAm / / 9/11 / / pravaraM-pradhAnaM puSpAdi-puSpa-gandhamAlyAdi sadA ca sarvadaiva AdyAyAM prathamapUjAyAM sevate tu-sevata eva, svahastena dadAtyevetyarthaH, taddAtA-tatpUjAkartA, Anayati ca vacanena anyato'pi hi kSetrAntarAt prastutaM puSpAdi niyamAdeva - nizcayAdeva dvitIyAyAM pUjAyAm (SoDazaka 9/11) pUjA karanAro pahelI pUjAmAM zreSTha puSpo vagere arpaNa kare che, arthAt zreSTha puSpo vagerethI jAte pUjA karavI e pahelI vighnopazamanI pUjA che. pUjA karanAro bIjI pUjAmAM anyakSetramAMthI paNa zreSTha puSpAdi pUjana sAmagrIne avazya maMgAve che, arthAt bIjA kSetramAMthI paNa zreSTha puSpAdi pUjana sAmagrI maMgAvIne karAtI pUjA bIjI abhyudaya sAdhanI pUjA che. (214) bhuvaNe vi suMdaraM jaM, vatthA - SSharaNAivatthu saMbhavai / taM maNasA saMpADai, jiNammi egaggathiracitto // 215 // bhuvane'pi sundaraM yadvastrA-''bharaNAdivastu saMbhavati / tanmanasA saMpAdayati jine ekAgrasthiracittaH / / 215 / / 95 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya jinamAM ja sthira cittavALo jIva trIjI pUjAmAM traNe lokamAM vastraAbhUSaNa vagere je suMdara vastu hoya tene manathI meLave che, arthAt mAnasika vicA2thI zreSTha vastune meLavIne karAtI pUjA e trIjI nirvANa sAdhanI pUjA che. (215) SoDazaka graMthanI gAthA, TIkA ane TIkAno artha A pramANe che-- trailokyasuMdaraM yanmanasA''pAdayati tattu caramAyAM akhilaguNAdhika-sadyogasArasadbrahmayAgaparaH / / 9 / 12 / / trailokye- triSu lokeSu sundaraM pradhAnaM yat pArijAtakusumAdi nandanavanagataM tattu- tadeva manasA-antaHkaraNena ApAdayati-upanayati caramAyAM-nirvANastrAdhanyAM,taddAte' tya trApyabhisambadhyate / ayameva viziSyate akhilaiH guNairadhikaM sadyogAnAM- saddharmavyApArANAM sAraM-phalakalpaM ajarAmaratvena hetunA yat sad bahma-paramAtmasvarUpaM tasya yAga:-yajanaMpUjanaM, tatparaH tadekadattabuddhiH / akhilaguNAdhikasya hi pUjA'khilaguNAdhikaM pUjopakaraNaM manasiM nidhAyA'tizayitaparitoSAya buddhimatA vidheyetyarthaH (SoDazaka 9/12) pUjaka trIjI pUjAmAM naMdana vanamAM rahelA trilokasuMdara evA pArijAtanA phUla vagerene manathI lAve che. arthAt manathI vicAre ke huM naMdanavanamAM gayo ane tyAMthI pArijAtanA phUla vagerene laI Avyo. e puSpo vagerethI paramAtmAnI pUjA karI. pUjaka kevo hovo joIe te zlokanA uttarArdhathI jaNAve che- badhA guNothI caDhiyAtuM, suMdara dharma pravRttinA phaLasamAna ane ajarAmarapaNAnA kAraNe sad evuM je paramAtmasvarUpa brahma, te brahmanI pUjAmAM ja eka dattacittavALo pUjaka hoya. ahIM bhAvArtha e che ke -- buddhimAna pUjake potAne viziSTa AnaMda upaje e mATe sarvaguNothI zreSTha evA paramAtma svarUpa brahmanI pUjA sarva guNothI zreSTha evAM pUjAnAM upakaraNone manamAM lAvIne ka2vI joIe. niccaM ciya saMpunnA, jai vi hu esA na tIrae kAuM / tada vi anucidgiganA, ala-DhIvAphavALeLArA 96 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya nityameva saMpUrNA yadyapi khalveSA na tIryate (zakyate) kartum / tathA'pyanuSThAtavyA'kSata-dIpAdidAnena / / 216 / / jo dararoja saMpUrNa pUjA karavAnuM zakya na bane to paNa akSata mUkavA, dIpaka karavo ItyAdithI pUjA karavI. (paNa pUjA mUkavI nahi.) (216) bhAvejja avatthatiyaM, piMDattha-payattha-rUvarahiyattaM / . chaumattha-kevalittaM, muttattaM ceva tassattho // 217 // bhAvayetA'vasthAtrikaM piNDastha-padastha-rUparahitatvam / chadmastha-kevalitvaM muktatvaM caiva tasyArthaH / / 217 / / jinanI piMDastha, padastha ane rUpAtIta e traNa avasthAonuM ciMtana kare. piMDastha avasthA eTale chabastha avasthA. padastha avasthA eTale kevalI bha12thA. 35AtIta avasthA bheTave musta-12thA. (217) ubhayakaradhariyakalasA, gayagayasuravaipurassarA tiyasA / gAyaMtA vAyaMtA, uvari jiNedassa nimmaviyA // 218 // ubhayakaradhRtakalazA gajagatasurapatipurassarAstridazAH / gAyanto vAdayanta upari jinendrasya nirmitAH / / 218 / / ThAvaMti maNe nUNaM, saMpai amhArisassa loyassa / jammaNasamayapayaTTa, majjaNamahimAsamAraMbhaM // 219 // sthApayanti manasi nUnaM saMpratyasmAdRzasya lokasya / janmasamayapravRttaM majjanamahimAsamArambham / / 219 / / jina pratimAnI uparanA bhAgamAM kotarelA be hAthamAM kaLazane dhAraNa karanArA devo, hAthI upara beThelA IMdra vagere devo, gAyana karatA devo ane , vAjiMtrone vagADatA devo jinanA janma samaye thayelA snAtra mahotsavanA prasaMgane kharekhara ! hamaNAM amArA jevA lokanA manamAM sthApita kare che. vizeSArtha - piMDa avasthAnA janma avasthA, rAjya avasthA ane zramaNa Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya avasthA ema traNa bheda che. temAM ahIM be gAthAomAM janma avasthA jaNAvI che. jinapratimAnI upara kotarelA vividha prakAranA devane joIne prabhunA janma samaye devoe karelA snAtra mahotsavane yAda karIne janma avasthAnuM ciMtana karavuM, tathA IMdro vagere bhagavAnanI AvI bhakti kare che chatAM bhagavAnanA aMtaramAM e badala jarAya garva thato nathI ItyAdi vicAravuM. rAjya-avasthA ane zramaNa-avasthA kramazaH 220 ane 221mI gAthAmAM kaheze, (218-219) vatthA -''haraNa-vilevaNa-mallehi~ vibhUsio jiNavariMdo / rAyasirimaNuhavaMto, bhAvijjai bhaviyaloNa // 220 // vastrA-''bharaNa-vilepana-mAlyairvibhUSito jinavarendraH / rAjyazriyamanubhavan bhAvyate bhavyalokena / / 220 || vastra, AbhUSaNa, vilepana, pukhmALA vagerethI vibhUSita jinavarendra bhavyaloka vaDe rAjyalakSmIne anubhavatA ciMtavAya che. vizeSArthaH- vastra vagerene joIne prabhunI rAjya avasthAnuM ciMtana karavuM. tathA bhagavAna rAjya karatA hovA chatAM virAgabhAvamAM rahe che. cAritramohanIya karmo khapAvavA mATe ja anicchAe rAjya calAve che vagere vicAravuM. (220) avagayakesaM sIsaM, muhaM ca diTTha pi bhuvaNanAhassa / sAhei samaNabhAvaM, chaumattho esa piMDattho || 221 // apagatakezaM zIrSaM mukhaM ca dRSTamapi bhuvananAthasya / kathayati zramaNabhAvaM chadmastha eSa piNDasthaH / / 221 / / . bhuvananAthanuM jovAyeluM kezarahita mastaka ane mukha zramaNabhAvane kahe che. A traNa prakAranI chadmastha avasthA e piMDastha avasthA che. vizeSArtha:- bhagavAnanA kezarahita mastaka ane mukhane joIne prabhunI zramaNa avasthAnuM ciMtana karavuM. tathA bhagavAna dIkSA lIdhA pachI apramattapaNe cAritranuM pAlana kare che, ghora parisaho sahana kare che, vagere 98 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya viyAra. (221) 1 kaMkilli kusumavuTThI divvajhuNi camaridhAriNo ubho| siMhAsaNa bhAmaMDala duMduhi chattattayaM ceva // 222 // kaGkeliH kusumavRSTiH divyadhvaniH cAmaradhAriNa ubhayataH / siMhAsanaM bhAmaNDalaM dundubhiH chatratrayaM caiva / / 222 / / 1. azokavRkSavAcako'yaM zabdo dezyaprAkRtaH, tathA ca 'kaMkellI a asoe' - - dezInAmamAlAyAM dvitIyavarga 12 zlokaH / . iya pADiherariddhI, aNannasAhAraNA purA Asi / kevaliyanANalaMbhe, titthayarapayammi pattassa // 223 // iti prAhihAryaRddhirananyasAdhAraNA purA''sIt / kevalikajJAnalAbhe tIrthakarapade prAptasya / / 223 / / .. tIrthaMkarapadane pAmelA jinane kevalajJAnanI prApti thatAM azokavRkSa, puSpavRSTi, divyadhvani, baMne bAju cAmaradharanArA, siMhAsana, bhAmaMDala, duMdubhi ane traNa chatra AvI prAtihArya Rddhi pahelAM hatI. A prAtihArya Rddhi tIrthakara sivAya bIjA koIne na hoya. .: vizeSArtha:- Hzo'vRkSa pore pratiDAyane na prabhunI pddh'iiavasthAnuM ciMtana karavuM. tathA kevalajJAna prApta thatAM bhagavAna dharmatIrthanI sthApanA kare che. dararoja be pahora dezanA ApIne aneka jIvone dharma pamADe che, vagere viyAra. (222-223) paliyaMkasannisano, uddhaTThANaDhio ya kira bhayavaM / ee do AyArA, arUvabhAve jiNavarANaM // 224 // paryaGkasanniSaNNa UrdhvasthAnasthitazca kila bhagavAn / / etau dvAvAkArAvarUpabhAve jinavarANAm / / 224 / / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya = bhagavAna paryAMka Asane beThelA hoya che. athavA kAyotsargamAM UbhA rahelA hoya che. jinavaronI rUpAtIta avasthA bhAvavAmAM A be AkAronuM ciMtana karavuM. vizeSArthaH-- bhagavAnanA A be AkArane joIne rUpAtIta = siddha avasthAnuM ciMtana karavuM, te A pramANe-- prabhu A be mudrAmAMthI koI eka mudrAmAM rahIne siddha thayA che. AvA prabhu janma-maraNathI rahita che. sarva prakAranA duHkhothI mukta che: anaMta avyAbAdha sukhanA bhoktA che, vagere siddha avasthAnuM ciMtana karavuM: (224) evamavatthANa tiyaM, sammaM bhAvejja vaMdaNAsamae / jiNabiMbavihiyaniccalanayaNajuo suddhapariNAmo // 225 // evamavasthAnAM trikaM samyag bhAvayet vandanAsamaye / : jinabimbavihitanizcalanayanayugaH zuddhapariNAmaH / / 225 / / zuddha pariNAmavALo zrAvaka caityavaMdananA samaye jinabiMba upara be cakSuone sthira karIne A pramANe traNa avasthAonuM samyak ciMtana,kare. (225) toya vAma- dAhiNa - pacchimadisidaMsaNaM pariharejjA / tidisinirakkhaNaviraI, evaM ciya hoi nAyavvA // 226 // etasmAcca vAma-dakSiNa-pazcimadigdarzanaM pariharet / tridignirIkSaNaviratirevameva bhavati jJAtavyA / / 226 / / AthI (= be cakSuone jinabiMba upara sthira karavAnI hovAthI) DAbI-jamaNI-pAchaLanI e traNa dizAmAM jovAno tyAga kare. A pramANe ja traNa dizAmAM nirIkSaNano tyAga jANavo, arthAt A chaThThuM trika jANavuM. (226) AloyacalaM cakkhu, maNo vva taM dukkaraM thiraM kAuM / rUvedi tadi slippa, samAno vA yaM carU rA AlokacalaM cakSurmana iva tad duSkaraM sthiraM karttum / rUpaistaiH kSipyate svabhAvato vA svayaM calati / / 227 / / 100 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya bhananI 4ma 2inqiwi yaMya . tethI tene sthi2 42vI meM 6072 7. AMkha rUpothI AkarSAya che. athavA svabhAvathI ja calita thAya che. (227) taha vi hu nAmiyagIvo, visesao disitiyaM na pehejjaa| ... tattha uvaogabhAve, vaMdaNapariNAmahANI u // 228 // tathA'pi khalu nAmitagrIvo vizeSato ditrikaM na prekSeta / tatropayogabhAve vandanapariNAmahAnistu / / 228 / / 'to 59o ne namAvIne (= qANIna) vizeSathI. bhImA na zubhe. traNa dizAomAM upayoga rahe to caityavaMdananA pariNAmamAM hAni thAya. (28) ThAUNa uciyadese, ciivaMdaNakaraNajogabhUbhAe / diTThIe pehettA, vihiNA ubhao pamajjijjA // 229 // sthitvocitadeze caityavandanakaraNayogabhUbhAge / dRSTyA prekSya vidhinobhataH pramArjayet / / 229 / / caityavaMdana karavAne yogya bhUmipradezamAM, arthAt caityavaMdana karavAnI bhUmimA, yogya sthAne 2DIne dRSTiyA na bane pAhu (= mAgaNa-4171) vipithI pramAna 43. (228) / samamiupamhalacelaMcaleNa saDDo pamajjaNaM kuNai / tikkhutto bi-tivAraM, sAhU rayaharadasaggehiM // 230 // saMmamRdupakSmalacelAJcalena zrAddhaH pramArjanaM karoti / * trikRtvo dvi-trivAraM sAdhU rajohara(Na)dazAgraiH / / 230 / / zrAvaka samAna ane komaLa dazIvALA vastranA cheDAthI ane sAdhu rajoharaNanI dazIonA agrabhAgathI traNavAra bethI traNa vakhata pramArjana kare. ___ vizeSArtha:- pakSman bheTale. zImo. pakSman 106ne vat arthamA la pratyaya lAgata pakSmala za06 bane cha. pakSmala bheTa zImovAj. sama ane mRdu 101 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya e parmana zabdanA vizeSaNo che. dazIo samAna hovI joIe, eTale ke lAMbITuMkI na hovI joIe. athavA sama zabdano suMdara artha paNa karI zakAya. (230) bhAvejja ya vaMdaMto, vanAitiyaM maNammi egaggo / taM puNa bhaNaMti muNiNo, vannatthAlaMbaNasarUvaM // 231 // bhAvayet ca vandamAno varNAditrikaM manasyekAgraH / taM punarbhaNanti munayo varNArthAlambanasvarUpam / / 231 / / .. caityavaMdana karato jIva ekAgracittavALo banIne manamAM varNAdi trikanuM ciMtana kare. varNAdi trikane munio varNa-artha-AlaMbana svarUpa kahe che.. vizeSArtha - varNAdi trika eTale varNa-artha ane AlaMbana, varNa eTale akSara, zabda ke sUtra. artha eTale sUtrono artha. jenI samakSa caityavaMdana karAya te pratimAjI vagere AlaMbana che. (231) . ' thuidaMDAIvannA, uccariyavvA phuDA suprisuddhaa| sara-vaMjaNAibhinnA, sapayaccheyA uciyaghosA // 232 // stutidaNDAdivarNA uccaritavyAH sphuTAH suparizuddhAH / svara-vyaJjanAdibhinnAH sapadacchedA ucitaghoSAH / / 232 / / stuti ane daMDaka vagere sUtronA svara-vyaMjana AdinA bhedavALA akSaro spaSTa, atizaya zuddha, padacheda sahita ane ucita dhvanipUrvaka bolavA joIe. vizeSArtha - daMDaka eTale AlAvo. namuskurNa vagere pAMca sUtronI daMDaka saMjJA che. spaSTa = bIjAne barobara samajAya te rIte bolavuM. atizayazuddha = kAno-mAtrA vagere je pramANe hoya te pramANe uccAra karavo. jyAM svara hoya tyAM svarano uccAra karavo ane jyAM vyaMjana hoya tyAM vyaMjanano uccAra karavo. jyAM svara hoya tyAM vyaMjanano uccAra thAya to azuddha uccAra thAya. jemake- taHtimira-Dirsa) e sthaLe tema nA sthAne tam bolavAmAM Ave to azuddha uccAra thAya. te rIte jyAM vyaMjana hoya tyAM svarano uccAra thAya to azuddha uccAra * suvAcchaH | 102 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya thAya. jemake -te dharmavaeie sthaLe tenA sthAne tame evo uccAra azuddha che. sUtra bolavAmAM akSara ke pada rahI na jAya te rIte sUtro bolavA joIe. padachedasahita = dareka pada chUTuM chUTuM bolavuM joIe. eka padano akSara bIjA padanI sAthe na bhaLavo joIe. jemake- mannata jiNANe sajhAyamAM parovacAro 3 nacaUA ca ema che. enA badale parovacAro 3nayaUTI , ema bole to khoTo artha thAya. jayaNAne badale ajayaNA artha thAya. ahIM ma ne pUrvanA parIvayAro zabdanI pachI bolI, jarAka aTakI pachI jayaNA zabda chUTo paDe te rIte bolavuM joIe. ucita dhvani pUrvaka = bahu moTA avAje nahi, tema bahu maMda avAje nahi, kiMtu madhyama avAje sUtro bolavA joIe. (ra3ra) ciMteyavo sammaM, tesiM attho jahAparitrANaM / .. sunnahiyayattamiharA, uttamaphalasAhagaM na bhave // 233 // cintayitavyaH samyak teSAmartho yathAparijJAnam / zUnyahRdayatvamitarathottamaphalasAdhakaM na bhavet / / 233 / / sUtrono artha bodha pramANe samyak vicAravo joIe. anyathA zUnyamanaskatA (= upayogano abhAva) thAya. zUnyamanaskatA uttamaphalane sAdhanArI na thAya. (233) bhAvArihaMtapamuhaM, sarejja AlaMbaNaM pi daMDesu / ahavA jiNabiMbAI, jassa puro vaMdaNA''raddhA // 234 // bhAvArhat-pramukhaM smaredAlambanamapi daNDeSu / athavA jinabimbAdi yasya puro vandanA''rabdhA / / 234 / / daMDaka sUtromAM saMkaLAyelA bhAvaarihaMta vagere AlaMbananuM paNa smaraNa kare. athavA jenI samakSa caityavaMdana zarU karyuM hoya te jinabiMba Adi AlaMbananuM smaraNa kare. (234) = 103 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya kayapaMcaMgapaNAmo, sANaMdo vaMdaNe pyttttto| dhArejja dhIracitto, muddAo tini jaM bhaNiyaM // 235 // kRtapaJcAGgapraNAmaH sAnando vandane pravarttamAnaH / . dhArayed dhIracitto mudrAstisro yadbhaNitam / / 235 / / .. 1. 'yad bhaNitam' iti paJcAzake yad bhaNitamityavaseyam / AnaMdita banelo, dhIra cittavALo ane paMcAMga praNAma karIne (= khamAsamaNuM ApIne) caityavaMdanamAM pravRtti karato jIva traNa mudrAone dhAraNa kare. 7 / 29 // 3 (3ve 5chInI yAma uvAze te pramA) yu cha. (235) . . paMcaMgo paNivAo, thayapADho hoi jogmuddaae| ... vaMdaNa jiNamuddAe, paNihANaM muttasuttIe // 236 // : . paJcAGgaH praNipAtaH stutipATho bhavati yogamudrAyAm / vandanaM jinamudrAyAM praNidhAnaM muktAzuktyAm / / 236 / / vyAkhyA-paJcAGgAnyavayavA vivakSitavyApAravanti yatra sa paJcAGgaH / praNipAtaH praNipAtadaNDakapAThasyAdAvavasAne ca praNAmo bhavati kartavya iti zeSaH / yadyapIha paJcAGgapraNipAta ityuktaM tathApi paJcAGgamudrayA praNipAta iti draSTavyam, mudrANAmevAdhikRtatvAt, taduktaM ca- paJcAGgyA api mudrAtvamaGgavinyAsavizeSarUpatvAd yogamudrAvaditi / tathA stavapAThaH zakrastavAdistavanaM bhavati kartavya iti zeSaH / kayetyAha- yogamudrayA vkssymaannlkssnnyaa| nanu caturviMzatistavAdereva pATho yogamudrayA vidheyo na tu zakrastavasya, "taM hi samAkuJcitavAmajAnubhUmivinyastadakSiNajAnurlalATapaTTaghaTitakarakuDmalaH paThati" iti jIvAbhigamAdiSvabhidhIyata iti ? satyam, kevalaM nAnantaroktavizeSaNayukta eva"taM paThatIti niyamo'sti, "paryaGkAsanasthaH ziro'dhinivezitakarakorakastaM paThati" ityasyApi jJAtAdharmakathAsu darzanAt / tathA haribhadrAcAryeNApi caityavandavRttau "kSitinihitajAnukaratalo bhuvanagurau vinivezitanayanamAnasaH praNipAtadaNDakaM paThati" ityasya vidhyantarasyAbhidhAnAt / tato'sya pAThe vividhavidhidarzanAt sarveSAM ca teSAM pramANagranthoktatvena vinayavizeSabhUtatvena ca 104 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya niSedhumazakyatvAdyogamudrayApi zakrastavapATho na virudhyate, vicitrtvaanmunimtaanaam| na caitAni parasparamativiruddhAni, sarvairapi vinayasya darzitatvAditi tathA vaMdarNatta' ihAnusvAralopo draSTavyaH / tena vaMdaNaM 'arihaMtaceiyANaM' ityAdidaNDakapAThena jinabimbAdistavanam / jinamudrayopadekSyamANalakSaNayA / iyaM ca pAdAzritA, yogamudrA ca hastAzritetyubhayorvandane prayogaH / tathA praNidhAnaM zubhArthaprArthanArUpaM viziSTacittaikAgratAgarbha jaya vIyarAya' ityAdipATharUpaM muktAzuktyA nirdekSyamANamudrayA kartavyam / iti gAthArthaH / / 17 / / (paJcAzaka 3/17) (po pavAro) namutthaNa sutrane "praNipAta" (= namaskAra) sUtra kahevAmAM Ave che. namutthaNamAM prAraMbhamAM AvatuM "namuskurNa pada ane aMte AvatuM 'vaMdAmi' pada e be pado namutthaNanA eTale ke praNipAta sUtranA hovAthI e be padone paNa praNipAta kahevAmAM Ave che. tathA gAthAmAM paMrvo e prathama vibhaktinA sthAne tRtIyA vibhakti vivakSita che. eTale paMcaMn gvAjho e be padono artha A pramANe thAya - "namutthaNaane 'vaMdAmi' e be pado paMcAMga '(= be DhIMcaNa, be hAtha ane mastaka e pAMca aMgo jamInane aDe tema namAvavAthI thatI) mudrAthI bolavAM, jo ke mUla gAthAmAM mudrA zabdano ullekha karyo nathI, chatAM te samajI levo. kAraNa ke ahI mudrAno adhikAra che ane paMcAMgI eka prakAranI mudrA che. kahyuM che ke- paccI pi mudrItvamavincIsavizeSapatnIt comudrarvit "paMcAMgI paNa mudrA che. kAraNa ke temAM yoga mudrAnI jema viziSTa rIte aMgonI racanA thAya che." (cayapAto horDa no muddA=) stavapATha=namutthaNa sUtra yoga mudrAthI bolavuM. prazna - caturvizatistava (logassa) vagereno pATha yogamudrAthI kahevo joIe, zakrastavano nahi. kAraNa ke "DAbo DhIMcaNa saMkocIne (UMco rAkhIne) ane jamaNo ThIMcaNa jamIna upara sthApIne tathA lalATe aMjali karIne zakrastavano pATha kare" ema jIvAbhigama vageremAM kahevAmAM Ave che. uttara- tamAruM kahevuM sAruM che. paNa tevIja rIte zakastavano pATha kare evo niyama nathI. kAraNa ke jJAtAdharmakathAsUtramAM "mastake aMjalI karIne paryakAsane 105 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya besIne zarkastavano pATha kare" evo pATha paNa jovAmAM Ave che. tathA AcArya zrI haribhadrasUri mahArAje paNa caityavaMdana vRttimAM (lalita vistarA TIkAmAM) "be DhIMcaNa ane hastatala jamIna upara sthApIne tathA daSTi ane manane bhagavAna upara sthApIne namutyurNa sUtra kahe" evI bIjI vidhi kahI che. Ama namutyurNa bolavAmAM bhinna bhinna vidhio che. te sarva vidhio pramANabhUta graMthomAM kahelI hovAthI ane vinaya vizeSarUpa hovAthI koI vidhino niSedha karI zakAya nahi. AthI yoga mudrAthI paNa zakastava bolavAmAM virodha nathI. zakastava bolavAmAM munionA je judA judA mato che e badhA paraspara bahu viruddha nathI. kAraNa ke . badhAe (e rIte) vinaya batAvyo che. (vaMdra nipAmudra= "arihaMta ceIyANaM' vagere sUtro jinamudrAthI bolIne jinabiMbAdinuM stavana karavuM. jina mudrAnuM svarUpa have kahevAze. jinamudrA paganA, AzrayavaLI che ane yoga mudrA hAthanA AzrayavALI che, arthAt jina mudrA paganI che, ane yoga mudrA hAthanI che. caityavaMdanamAM e baMneno upayoga thAya che. (TETV muttasukha=)praNidhAna eTale viziSTa cittanI ekAgratAthI bolAya che ane zubha arthanI prArthanA rUpe che te "jayavIyarAya" ItyAdi pAThanI praNidhAna saMjJA che. praNidhAna muktAzakti mudrAthI karavuM , muktAzuktimudrA have kahevAze. (236) do jANU doni karA, paMcamayaM hoi uttamaMgaM tu| . sammaM saMpaNivAo, neo paMcaMgapaNivAo // 237 // dvau jAnU dvau karau paJcamakaM bhavatyuttamAGgaM tu / samyak saMpraNipAto jJeyaH paJcAGgapraNipAtaH / / 237 / / . vyAkhyA - jAnunI aSThIvantau / dvau karau hastau / paJcamameva pnycmkN| bhavati vartate / uttamAGgaM tu zira eva / ityanena paJcAGga iti vyAkhyAtam / atha praNipAtavyAkhyAnAyAhaetaireva paJcabhiraGgaiH / samyak- bhaktito bhUnyAsataH yaH saMpraNipAtaH- praNAmo'sau / jJeyo jJAtavyaH / paJcAGgapraNipAtaH pUrvoktanirvacanaH / iti gAthArthaH (paJcAzaka-3:18) 106 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya * be DhIMcaNa be hAtha ane mastaka e pAMca aMgone bhaktipUrvaka jamInamAM .sthApana 42vAthI yato praema 2. paMyAM prama cha. (237) annonnatariyaMgulikosAgArehi~ dohiM hatthehiM / piTTovari kupparasaMThiehiM taha jogamudda tti // 238 // anyonyAntaritAGgalikozakArAbhyAM dvAbhyAM hastAbhyAm / udaropari kUparasthitAbhyAM tathA yogamudreti / / 238 / / vyAkhyA- 'aNNoNNe' tyAdi, anyonyena paraspareNAntaritA vyavahitA aGgalayaH karazAkhA yayostau tathA tau kozAkArau ca kamalakorakAkRtI ubhayajoDanenAnyonyAntaritAlikozAkArau tAbhyAM, dvAbhyAM hastAbhyAM- karAbhyAM- karaNabhUtAbhyAM / punaH kiMbhUtAbhyAm? piTTasya-udarasyopari-UrzvabhAge kUparAbhyAM kuhaNikAbhyAM saMsthitau vyavasthitau yau tau tathA tAbhyAM piTToparikUrparasaMsthitAmyAM / tathA tena prakAreNAcaraNAgamyena / athavA paJcAGgapraNipAtApekSayA samuccayArthastathAzabdaH / yogo hastayoryojanavizeSaH samAdhirvA, tatpradhAnA mudrAM'GganyAsavizeSo vighnavizeSavyapohanasamartho yogamudrA / bhavatIti gamyate / itizabdo yogamudrAlakSaNasamAptisaMsUcaka upapradarzanArtho vA / ityevaMprakArA yogamudretyarthaH / iti gAthArthaH (paJcAzaka : 3/19) baMne hAthanI AMgaLIone parasparanA AMtarAonI vacce rAkhIne hatheLIno AkAra kamaLanA DoDA jevo karavAthI ane baMne hAthanI koNione peTa upara rAkhavAthI yogamudrA thAya che. (AmAM baMne aMguThAo eka bIjAnI - sAthe joDAyelA rahe te rIte rAkhavA.) je mudrAmAM yoganI mukhyatA che te yogamudrA. yoga eTale be hAthanI viziSTa racanA. athavA yoga eTale samAdhi. mudrA eTale - zarIranA aMgonI viziSTa racanA. yoganI pradhAnatAvALI mudrA te yogamudrA. yogamudrA amuka prakAranA vinono nAza karavAmAM samartha che. gAthAmAM rahelo ti zabda yogamudrAnI samAptino sUcaka che, athavA upapradarzananA arthamAM che, arthAt AvA prakAranI yogamudrA che evA arthamAM che. (238) 107 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya cattAri aMgulAI, purao UNAiM jattha pacchimao / pAyANaM ussaggo, esA puNa hoi jiNamuddA // 239 // catvAro'GgalAH purata UnA yatra pazcimataH / pAdayorutsarga eSA punarbhavati jinamudrA / / 239 / / vyAkhyA-catvArIti saMkhyA / aGgulAni pratItAni / tAni ca svkiiyaanyev| purato'grataH / tathA UnAni kiMcidUnAni aGgalAnyeva / yatra yasyAM mudrAyAM / pazcimataH pazcimabhAge / pAdayozcaraNayoH, utsargaH parasparaparityAgaH saMsargAbhAvo- 'ntrmityrthH| eSA'sau / punaHzabdo yogamudrApekSayA jinamudrAyA vailakSaNyapratipAdanArthaH / bhavati saMpadyate / jinAnAmarhatAM kRtakAyotsargANAM satkA, jinA vA vighnajetrI mudrA'GganyAsavizeSo . jinamudrA / iti gAthArthaH (paJcAzaka-3-20) be paga vacce AgaLanA bhAgamAM cAra AMgaLa jeTaluM ane pAchaLanA (= pAnInA) bhAgamAM cAra AMgaLathI kaMIka ochuM aMtara rAkhavAthI jinamudrA thAya che. jina eTale arihaMta. kAussagnamAM rahelA jinanI mudrA te jinamudrA. athavA jina eTale jitanAra. mudrA eTale zarIranA aMgonI viziSTa racanA. vidgone jitanArI mudrA te jinamudrA. gAthAmAM rahelo punaHzabda yogamudrAnI apekSAe jinamudrA judA prakAranI che e jaNAvavA mATe che. (239) muttAsuttI muddA, samA jahi~ do vi gabbhiyA htthaa| te puNa NiDAladese, laggA anne alagga tti // 240 // muktAzuktirmudrA samau yatra dvAvapi garbhitau hastau / tau punarlalATadeze lagnAvanye'lagnAviti / / 240 / / vyAkhyA-muktAzuktiriva muktAzuktiH / mudrA pratItA / iha sthAne sA bhavatIti vAkyazeSo dRzyaH / samau nAnyonyAntaritAlitayA vissmau| yasyAM mudraayaaN| bhavataH / tataH garbhitAvunatamadhyau na tu nIrandhrau / hastau pANI / ihaiva lakSaNazeSamAha- to muktAzuktividhAyakau hastau / punaHzabdo lakSaNAntaratvadyotanArthaH / lalATadeze bhAlalakSaNe zarIrabhAge / lagnau saMbaddhau kAryoM / anye tvapare punarAcAryAH / alagnAvasaMbaddhau 108 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya lalATadeza eva / iti etat / Ahuriti zeSaH / iti gAthArthaH (paJcAzaka 3/21) . be hAthanI AMgaLIo paraspara sAmasAmI aDelI rAkhI, aMdarathI baMneya hatheLI polI rAkhavI, jethI bahArathI baMne hatheLIno madhyabhAga UMco rahe. A pramANe rAkhelA be hAtha sAmasAme aDADelI be motInI chIpanA AkAre bane che. AvA be hAtha lalATe lagADavAthI athavA bIjAonA mate lalATathI dUra rAkhavAthI muktAzakti mudrA thAya che. sAma sAme rahelI motInI chIpa jevI mudrA te muktAzukti mudrA. (240) vo - vannAisu uvaogo, jugavaM kaha ghaDai egasamayammi ? / do uvaogA samae, kevaliNo vi hu na jaM iTThA // 241 // vIja:vrnnaadissuupyogo yugapatkathaM ghaTata ekasamaye / dvAvupayogau samaye kevalino'pi khalu na yadiSTau / / 241 / / ziSya prazna kare che varNa, artha ane alaMbana e traNamAM ekI sAthe eka samaye upayoga kevI rIte ghaTe ? kAraNake kevalIne paNa eka samayamAM be upayoga jinamatamAM ISTa nathI. (241) kamaso vi saMbhavaMtA, jugavaM najjati te vi bhinnA vi| cittassa sigghakArittaNeNa egattabhAvAo // 242 // AcArya:kramazo'pi saMbhavantau yugapajjJAyate tAvapi bhinnAvapi / cittasya zIghrakAritvenaikatvabhAvAt / / 242 / / AcArya uttara Ape chebe upayoga kramazaH thAya che = judA judA samaye thAya che. ane baMne 109 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya upayoga bhinna che. Ama chatAM citta atizaya zIdhra karanAruM hovAthI (= upayoganuM parAvartana atizaya jhaDapathI thatuM hovAthI) te be upayoga eka jevA thaI javAnA kAraNe jANe ekI sAthe thAya che ema jaNAya che. (242) bhaNiyaM casavvattha vi paNihANaM, taggayakiriyA-bhihANa-vanesu / atthe visae ya tahA, didruto chitrajAlAe // 243 // . bhaNitaM casarvatrApi praNidhAnaM tadgatakriyA-bhidhAna-varNeSu / arthe viSaye ca tathA dRSTAntaH chinnajvAlayA / / 243 / / . vyAkhyA-sarvatrApi samastAyAmapi vandanAyAM / na kevalaM tadanta evetyapizabdArthaH / praNidhAnaM cittasyopayogaH kAryaM bhavatIti zeSaH / sAmastyameva vyaktitaM Aha- tatra vandanAyAM gatA AzritAstadgatAste ca kriyAbhidhAnavarNAzceti vigrahaH / atasteSu / tatra kriyA mudrAvinyAsa-mukhasthagana-bhUpramArjana-kAyotsarga-karaNAdikA, abhidhAnAni padAni, varNAstadekadezA akArAdayaH / uttarastathAzabdaH samuccayArtho'tra draSTavyaH / arthe arhadAdipadAbhidheye / tadgate iti vizeSaNamihApyanusatavyam / viSaye vandanAyA gocare dRSTigocare vA jinabimbe / cazabdaH samuccayArtha eva / athaikadaikajIvasyAnekopayogAbhAvAna sarvatra kriyAdau praNidhAnaM bhavatItyAzaGkyAha- dRSTAnto nidarzanam chinnajvAlayA indhanasthAgnitruTitArciSA / iheti zeSaH, ayamarthaH- yayA chinnajvAlA mUlajvAlAyAmasaMbaddhatayopalabhyamAnApi kathaJcitsaMbaddheti pratipadyate tatparamANUnAM pariNAmAntarApanAnAmavazyaMbhAvAt / yathA vA gRhAntargatasya dIpasya gRhadvAranirgatA prabhA vyaktatayA'nupalabhyamAnApyastIti pratipadyate, gRhAntarAbhyantare tasyA uplbhymaantvaat| iha ca pakSe prabhA jvAlocyate, sA ca cchinnaa'ntraale'nplbdheriti| evaM kriyAdInAmekatropalabhyamAnamapi praNidhAnamanyatrApyavyaktatayA'vaseyamiti / athavA chinnajvAlA alAtajvAlA / tasyAH pratiniyatadezavartitvena cchinnatvAt / sA ca yathA niyatadezasthApi bhrAmyamANe'lAte cakrAkAraM daNDAkAraM vA dadhatI svAvagAhakSetrAdanyatrApyAzuvRtterava 110 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya bhaaste| evaM praNidhAnamapi svarUpeNaikatra vartamAnamAzuvRtteH sarvatrAvabhAsata ityatra sAdhUktaM savvattha vi paNihANamiti gAthArthaH (paJcAzaka - 3/22) A viSe kahyuM che kete saMpUrNa caityavaMdanamAM caityavaMdana saMbaMdhI (1) kriyA, (mudrA karavI, mukha AgaLa muhapatti rAkhavI, bhUminuM pramArjana karavuM, kAyotsarga karavo vagere kriyA.) (2) sUtronAM pado, (3) akArAdi varNo, (4) sUtrono artha, (5) jinapratimA, A pAMcamAM cittano upayoga rAkhavo joIe. A viSayane samajavA chinnajvAlAnuM dRSTAMta che. jema agninI mUlavAlAmAMthI navI navI jvAlAo nIkaLIne mUlajvAlAmAMthI chUTI paDelI dekhAtI hovA chatAM mUlajvAlA sAthe saMbaMdhavALI mAnavI paDe che. kAraNa ke chUTI paDelI jvAlAmAMnA paramANuo rUpAMtara pAmIne tyAM avazya hoya che, arthAt chUTI paDelI jvAlAnA paramANuo rUpAMtara pAmI gayA hovAthI tyAM hovA chatAM ApaNane vyaktarUpe dekhAtA nathI. athavA chinnajavAlA zabdano artha bIjI rIte che- eka gharamAM rahelA dIvAnI prabhA (sAmenA) bIjA gharamAM dekhAya che. ahIM prabhA mULatharanA bAraNAmAMthI nIkaLIne AvI hovA chatAM ApaNane spaSTa dekhAtI nathI, chatAM nIkaLelI che ema mAnavuM paDe. kAraNake mULa gharanA bAraNAmAMthI nIkaLyA vinA bIjA gharamAM Ave zI rIte ? jema ahIM gharanA - bAraNAmAMthI nIkaLelI prabhA dekhAtI na hovA chatAM che ema mAnavuM paDe che. . A bIjA arthamAM vAlA eTale prabhA. chinnavAlA eTale chinnaprabhA. prabhA 'chinna che = cheDAyelI che. kemake vacce dekhAtI nathI. te pramANe prastutamAM manano upayoga kriyA vagere koI ekamAM dekhAto hovA chatAM bIje paNa avyaktarUpe rahelo jANavo. athavA jvAlA eTale umADiyAnI jvAlA. e jvAlA pratiniyata sthAnamAM rahelI hovAthI chinna che, arthAt chinna eTale pratiniyata sthAnamAM rahelI. - umADiyAnI jvAlA niyata sthAnamAM rahelI hovA chatAM umADiyAne goLa bhamAvavAthI cakrAkArane ke daMDAkArane dhAraNa karatI te jvAlAbhramaNa atizIdhra thavAnA kAraNe 111 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya potAnA niyata kSetrathI anyatra paNa dekhAya che. evI rIte manano upayoga paNa svarUpathI eka sthaLe rahelo hovA chatAM cittanI gati atizIdhra thatI hovAthI badhA sthaLe jaNAya che. mATe ahIM "badhA sthaLe upayoga rAkhavo" e barobara kahyuM che. (243) ahavAkevaliNo uvaogo, vaccai jugavaM smtthneesu| . chaumatthassa va evaM, abhinnavisayAsu kiriyAsu // 244 / / athavAkevalina upayogo vrajati yugapatsamastajJe(ne)yeSu / chadmasthasya vA evamabhinnaviSayAsu kriyAsu / / 244 / / athavA kevaLIno upayoga sarva joyomAM ekI sAthe pravarte che. e pramANe chadmasthano paNa upayoga eka viSayavALI aneka kriyAmAM ekI sAthe pravarte che. (244). tathA cAgamaHbhitravisayaM nisiddhaM, kiriyAdgamegayA na egmmi| jogatigassa vi bhaMgiyasutte kiriyA jao bhaNiyA // 245 // tathA cAgamaHbhitraviSayaM niSiddhaM kriyAdvikamekadA naikasmin / yogatrikasyApi bhaGgikasUtre kriyA yato bhaNitA / / 245 / / vyAkhyA- iha vilakSaNavastuviSayaM kriyAdvayaM niSiddham ekadA, yathotprekSate sUtrArtha nayAdigocaramaTati ca, tatrotprekSAyAM yadopayukto na tadATane, yadA cATane na tadotprekSAyAmiti, kAlasya sUkSmatvAd, vilakSaNaviSayA (?avilakSaNaviSayA) tu yogatrayakriyA'pyaviruddhA, yathoktam-'bhaMgiyasuyaM guNato vaTTai tivihe'vi jogaMmI' tyAdi, (AvazyakasUtraniyuktigAthA1227) 112 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya A viSe Agamano (Ava. sU. vaMdana a. gAthA 1227) pATha A pramANe che-- bhinna bhinna viSayavALI be kriyAno ekI sAthe (= eka samayamAM) niSedha che. paNa eka viSayavALI be kriyAno ekI sAthe niSedha nathI. kAraNake bhaMgika sUtramAM mana-vacana-kAyA e traNe yoganI kriyA kahI che. TIkArtha:- bhinna viSayavALI be kriyAmAM ekI sAthe upayogano niSedha che. jemake sUtrArthanuM naya vagere saMbaMdhI ciMtana karavuM, ane paribhramaNa karavuM e be kriyA bhiMtra viSayavALI che. AthI jyAre ciMtanamAM upayoga hoya tyAre paribhramaNamAM upayoga na hoya. jyAre paribhramaNamAM upayoga hoya tyAre ciMtanamAM upayoga na hoya. kAraNake kAla atyaMta sUkSma che. paNa samAna viSayavALI to traNa yoganI paNa kriyA viruddha nathI. kahyuM che ke-- "bhaMgika zrutane gaNato sAdhu traNe prakAranA yogamAM varte che." (prastutamAM sUtra, artha ane AlaMbana e traNe eka ja kriyA saMbaMdhI hovAthI e traNemAM eka sAthe upayoga 2hevAmAM bAdha nathI.) (245) eeNa thottapaDhaNaM, kuNaMti no je payAhiNaM detA / temi pi maphasAM, iddhariyuM ceva kuvva // 24 // etena stotrapaThanaM kurvanti no ye pradakSiNAM dadataH / teSAmapi kumatizalyamuddharitameva draSTavyam / / 246 / / AnAthI (= eka samayamAM upayoga saMbaMdhI karelA samAdhAnathI) jeo pradakSiNA ApatI vakhate stotrano pATha karatA nathI temano paNa kumatirUpa zalyano uddhAra karAyelo ja jANavo. vizeSArthaH- ekI sAthe be kriyAmAM upayoga na hoya ema mAnIne keTalAko pradakSiNA ApatAM stotrano pATha na karAya ema mAne che. temanA e matanuM 242 thI 245 sudhInI gAthAomAM karelA varNanathI khaMDana thaI gayuM che. (246) 113 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya tivihaM paNihANaM puNa, maNa-vai-kAyANa jaM smaahaannN| .. rAga-ddosAbhAvo, bhAvattho hoi eyassa // 247 // trividhaM praNidhAnaM punarmanI-vAk-kAyAnAM yatsamAdhAnam / rAga-dveSA'bhAvo bhAvArtho bhavatyetasya / / 247 / / mana-vacana-kAyAnI samAdhi e traNa prakAranuM praNidhAna che. rAgadessnii sabhA meM pradhAna zanI bhAvArtha cha. (247) .. ahavA ciMtai na annakajjaM, dUraM pariharai atttt-rodaaii| egaggamaNo vaMdai, maNapaNihANaM havai eyaM // 248 // . athavAcintayate nAnyakAryaM dUraM pariharatyArtta-raudre / ekAgramanA vandate manaHpraNidhAnaM bhavatye(tat)vam / / 248 / / . athavA- caityavaMdana sivAya bIjA kAryano vicAra na kare, ArtaraudradhyAnano dUrathI tyAga kare, ane ekAgra citte caityavaMdana kare e mana prazidhAna che. (248) vigahA-vivAyarahito, vajjito mUya-DhaDharaM sadaM / vaMdai sapayaccheyaM, vAyApaNihANametaM tu // 249 / / vikathA-vivAdarahito varjayanmUka-DhaGkaraM zabdam / vandate sapadacchedaM vAkpraNidhAnametattu / / 249 / / . vikathA ane vivAda na kare, mUka ane DhaDhara zabdano tyAga kare, ane padaUda pUrvaka caityavaMdananAM sUtro bole e vacana praNidhAna che. vizeSArtha - mUMgA mANasanI jema sUtrono spaSTa uccAra na karavo e mUka zabda doSa che. bahu moTA avAje sUtro bolavA e DhaDhara zabda doSa che. A 114 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya be doSo gurUvaMdananA batrIsa doSomAM Ave che. padacheda zabdano artha ra3ramI thAmA 49|vyo cha. (248) pehaMta-pamajjaMto, karei uTThaNa-nisIyaNAIyaM / vAvAraMtararahio, vaMdai iya kAyapaNihANaM // 250 // prekSamANa-pramArjayan karotyutthAna-niSadanAdikam / * vyApArAntararahito vandata iti kAyapraNidhAnam / / 250 / / besavuM, uThavuM vagere kriyA joIne ane puMjIne kare, tathA caityavaMdana sivAyanI anya kriyAno tyAga kare e kAyapraNidhAna che. (250) evaM puNa tivihaM pi hu, vaMdaMteNAio u kAyavvaM / jamhA daha-tiyasArA, suvaMdaNA hoi evaM tu // 251 // etatpunastrividhamapi khalu vandamAnenA''ditastu karttavyam / yasmAddaza-trikasArA suvandanA bhavatyevaM tu / / 251 / / vaMdana karanArAe prAraMbhathI ja A traNa prakAranuM praNidhAna karavuM joIe. kAraNake A pramANe ja (= praNidhAna karavAthI ja) dazatrikanI dhamatAvANI sunA thAya cha. (251) bhaNiyaM caiya daha-tiyaparisuddhaM, vaMdaNayaM jo jiNANa tikkAlaM / kuNai naro uvautto, so pAvai sAsayaM ThANaM // 252 // bhaNitaM caiti daza-trikaparizuddhaM vandanakaM yo jinAnAM trikAlam / karoti nara upayuktaH sa prApnoti zAzvataM sthAnam / / 252 / / cha ?- . upayogavALo je manuSya jinone A pramANe dazatrikathI vizuddha evuM vahana triya 43 cha, te zAzvata sthAnane (= mokSapahane) pAme che. (252) / 115 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya annaM pi tippayAraM, vaMdaNaperaMtabhAvi paNihANaM / jammi kae saMpunnA, ukkosA vaMdaNA hoi // 253 // . anyadapi triprakAraM vandanaparyantabhAvi praNidhAnam / yasmin kRte saMpUrNotkRSTA vandanA bhavati / / 253 / / caityavaMdananA aMte thanAruM bIjuM paNa traNa prakAranuM praNidhAna che ke je ye chate saMpUGSTa vahana thAya 7. (253) ceiyagaya sAhugayaM, nAyavvaM taha ya patthaNArUvaM / eyassa puNa sarUvaM, savisesaM uvari vocchAmi // 254 // ... caityagataM sAdhugataM jJAtavyaM tathA ca prArthanArUpam / ... etasya punaH svarUpaM savizeSamupari vakSye / / 254 / / . . caityavaMdananA aMte thanAruM traNa prakAranuM praNidhAna caityavaMdana saMbaMdhI (nAta yemA8), sAdhu saMbaMdhI (nd Devi sADU), sane praarthn| 2135 (45 viiy|y) naa. anu vizeSa 2135 4ve 57. 5-80. (254) . vaMdaNavihANameyaM, saMkheveNaM mae samakkhAyaM / abhaNiyapuvvaM sesaM, avasarapattaM bhaNissAmi // 255 // vandanavidhAnametatsaMkSepeNa mayA samAkhyAtam / abhaNitapUrvaM zeSamavasaraprAptaM bhaNiSyAmi / / 255 / / . meM A pramANe saMkSepathI caityavaMdananI A vidhi kahI. bAkI rahelI vidhi ke jene pUrve kahI nathI tene kahevAno avasara Avaze tyAre (263 vagere thAmImAM) :DI. (255) annathA' bhaNiyaM pi hu, AyaraNAo mae imaM bhaNiyaM / jaDabhAvadUsiyANaM, bhavvANamaNuggahaTThAe // 256 // anyatrA'bhaNitamapi khalvAcaraNAto mayedaM bhaNitam / jaDabhAvadUSitAnAM bhavyAnAmanugrahArtham / / 256 / / . 116 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya anyazAstromAM nahi kaheluM hovA chatAM jaDatAthI dUSita thayelA bhavya jIvonA anugraha mATe AcaraNAthI meM A kahyuM che. ' vizeSArtha - anya zAstromAM nahi kaheluM paNa A graMthamAM je je kahyuM che te badhuM AcaraNAthI AveluM kahyuM che, ane jaDa evA bhavya jIvonA anugraha mATe | cha. (256) sUriparaMparapatto, attho satthe na gaMthio jAva / tA ghettuM dAuM vA, na tIrae maMdabuddhIhi // 257 // sUriparaMparAprApto'rthaH zAstre na grathito yAvat / tAvad grahItuM dAtuM vA na tIryate (zakyate) mandabuddhibhiH / / 257 / / sUriparaMparAthI Avelo artha jyAM sudhI zAstramAM guMthavAmAM na Avyo hoya tyAM sudhI maMdabuddhivALA jIvo te arthane grahaNa karavA ke bIjAne ApavA bhATe samartha banatA nathI. (257) suhagahaNa-dhAraNatthaM, tesiM evaM samAsao raiyaM / phuDaviyaDapAyaDatthaM, bhaMNAmi suttatthamettAhe // 258 // sukhagrahaNa-dhAraNArthaM teSAmetatsamAsato racitam / sphuTavikaTaprakaTArthaM bhaNAmi sUtrArthamidAnIm / / 258 / / maMdabuddhivALA jIvo e (= sUriparaMparAthI AvelA) arthane sukhapUrvaka grahaNa karI zake ane dhAraNa karI zake e mATe saMkSepathI A zAstra racyuM che. have spaSTa ane vistRta artha pragaTa karavA mATe A sUtronA arthane kahuM chuM. (258) so puNa' puvakaIhi, bhaNio cciya lliyvitthraaiisu| . kiMtu mahAmaigammo, duravagammo pAgayajaNassa // 259 // sa punaH pUrvakavibhirbhaNitaH khalu lalitavistarAdiSu / kintu mahAmatigamyo duravagamyaH prAkRtajanasya / / 259 / / 1. pUrvakavibhiH zrIharibhadrAdibhiH / 117 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya - te artha pUrva kavioe "lalita vistarA" vageremAM kahelo ja che. paNa te artha tIvramatimAna puruSo vaDe jANI zakAya tevo hovAthI sAmAnya loka mATe durbodha che. (259). dukkararoyA viusA, bAlA bhaNiyaM pi neva bujhaMti / to majjhimabuddhINaM, hiyatthameso payAso me // 260 // duSkararocA viduSA bAlA bhaNitamapi naiva budhyante / tato madhyamabuddhInAM hitArthameSa prayAso me / / 260 / / bAla jIvone ruci karAvavI duSkara che. bAla jIvo vidvAnoe kaheluM paNa samajatAM ja nathI. tethI madhyama buddhivALA jIvonA hita mATe mAro A prayatna che. vizeSArtha - vidvAno to lalita vistarI AdigraMthothI sUtronA artho jANI leze. bAlajIvo = taddana ajJAnajIvo samajAvavA chatAM samajI zake nahi. AthI madhyama buddhivALA jIvo mATe A graMthanI racanA karI che. (260) jaM sammavaMdaNAe, jAyai jIvassa suMdaro bhAvo / tatto puNa kammakhao, tao vi savvaM sukallANaM // 261 // yatsamyagvandanAyAM jAyate jIvasya sundaro bhAvaH / tataH punaH karmakSayastato'pi sarvaM sukalyANam / / 261 / / samyapha caityavaMdanathI jIvane zubha bhAva thAya che. zubha bhAvathI karmakSaya thAya che. karmakSayathI sarvaprakAranuM sukalyANa thAya che. vizeSArtha - lalitavistarA TIkAmAM prAraMbhamAM ja A ja bhAvano zloka saMskRtamAM che. te A pramANe caityandanataH samyak, zubho bhAva : prajAyate / / tasmAt karmakSayaH sarvaM , tataH kalyANamaznute / / game tevA caityavaMdanathI zubha bhAva na thAya, kiMtu sArI rIteM karelA caityavaMdanathI zubha bhAva thAya. mATe ahIM samyapha caityavaMdanathI. ema kahyuM che. 118 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya prazna - ahIM kalyANa thAya ema na kahetAM sukalyANa thAya che ema suakSarano prayoga kema karyo ? uttara- kalyANanA sukalyANa ane kukalyANa evA be bheda che. mohanIya karmanA kSaya (= kSayopazamAdi) pUrvaka thatA karmakSayathI sukalyANa thAya ane mohanIyakarmanA kSaya vinA thatA karmakSayathI kukalyANa thAya. kAraNake mohanIyakarmanA kSaya (kSayopazamAdi) vinA thatA kalyANathI (= sukhathI) pariNAme duHkhanI prApti thAya che. AthI ahIM kukalyANano niSedha karavA mATe sukalyANa ema suakSarano prayoga karyo che. praznaH- sukalyANa thAya ema na kahetAM sarva prakAranuM sukalyANa thAya che - ema "sarvaprakAranuM zA mATe kahyuM? uttara- sukalyANanA bhautika ane AdhyAtmika ema be bheda che. bhautika sukalyANanA paNa manuSyagatinAM sukho ane devagatinAM sukho ema be ' prakAranA che. emAM paNa aneka taratamatA hoya che. AdhyAtmika sukalyANamAM paNa aneka taratamatA hoya che. A sarva prakAranuM sukalyANa caityavaMdanathI thAya che, e jaNAvavA mATe "sarva prakAranuM" ema kahyuM che. gAthAmAM Avela ca padano "jethI = je kAraNathI" evo artha che. ane eno saMbaMdha ra6ramI gAthA sAthe che. vAkyanI kliSTatA thavAnA bhayathI anuvAdamAM yak padano artha karyo nathI. sujJoe svayaM samajI levo (261) - sanibavaM puna, vidA-sthAvavodago rophA . tattha vihANaM bhaNiyaM, suttapayatthaM ao vocchaM // 26 // samyagjinavandanaM punarvidhAnA-'rthAvabodhato bhavati / tatra vidhAnaM bhaNitaM sUtrapadArthamato vakSye / / 262 / / tathA samyakacaityavaMdana vidhi ane arthabodhathI thAya che. AthI vidhi ane arthe kahevA joIe.) temAM vidhi kahI dIdhI che. AthI have sUtrapadonA arthane kahIza. (262) 119 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya * iha sAhU saDDo vA, ceiygehaaiuciydesmmi| jahajogaM kayapUo, pamoyaromaMciyasarIro // 263 // iha sAdhuH zrAddho vA caityagRhAdhucitadeze / yathAyogaM kRtapUjaH pramodaromAJcitazarIraH / / 263 / / dhanno'haM kayaputro, aNorapArammi bhvsmuddmmi| jeNa mae saMpattaM, jiNavaMdaNasuttabohitthaM // 264 // dhanyo'haM kRtapuNyo'navarapAre bhavasamudre / yena mayA saMprAptaM jinavandanasUtrabohittham / / 264 / / . eyaM paramaM tattaM, kAyavvamio vi nA'varaM bhuvnne| vijjaM piva maMtaM piva, vihiNA''rAhemi tA eyaM // 265 // etatparamaM tattvaM karttavyamito'piM nAparaM bhuvane / . vidyAmiva mantramiva vidhinA''rAdhaye tata etat / / 265 / / evaM saMvegarasAyaNeNa sutthiibhvNtsvvNgo| aiyArabhIruyAe, paDileha-pamajjaNujjutto // 266 // evaM saMvegarasAyanena sva(su)sthIbhavatsarvAGgaH / aticArabhIrutayA pratilekha(na)-pramArjanodyuktaH / / 266 / / uddAmasaraM veyAlio bva paDhiUNa sukibddhaaii| saparANaMdakarAI, maMgalacittAI vittAI // 267 // uddAmasvaraM vaitAlika iva paThitvA sukavibaddhAni / svaparAnandakarANi maGgalacitrANi vRttAni / / 267 / / kayapaMcaMgapaNAmo, dAhiNajANuM mahIeN viNihaTTa / iyaraM maNA alaggaM, ThaviUNa kayaMjalImaulo // 268 // 120 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya kRtapaJcAGgapraNAmo dakSiNajA mahyAM vinidhRtya / itaraM manAgalagnaM sthApayitvA kRtAJjalimukula: / / 268 / / jiNabiMbapAyapaMkayaviNivesiyanayaNamANaso dhaNiyaM / akkhaliyAiguNajayaM, paNivAyathayaM(tao)paDhai // 269 // jinabimbapAdapaGkajavinivezitanayanamAnaso'tyartham / askhalitAdiguNayutaM praNipAtastavaM tataH paThati / / 269 / / 'namo'tthu NaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM' ityAdi // pUrNamUlam-namu(mo)'tthu NaM ara(ri)haMtANaM, bhagavaMtANaM / / 1 / / AigarANaM, .. titthayarANaM, sayaMsaMbuddhANaM / / 2 / / purisuttamANaM, purisasiMhANaM, purisavarapuMDarIANaM, purisavaragaMdhahatthINaM / / 3 / / loguttamANaM, loganAhANaM, logahiANaM, logapaIvANaM, - logapajjoagarANaM / / 4 / / abhayadayANaM, cakkhudayANaM, maggadayANaM, saraNadayANaM, bohidayANaM " 5 / / dhammadayANaM, dhammadesayANaM, dhammanAyagANaM, dhammasArahINaM, dhammavaracAuraMtacakkavaTTINaM / / 6 / / appaDiyavaranANadaMsaNadharANaM viaTTachaumANaM / / 7 / / jiNANaM, jAvayANaM, titrANaM, tArayANaM, buddhANaM, bohayANaM, muttANaM, moagANaM / / 8 / / savvannRNaM, savvadarisINaM, siva-mayala-marua-maNaMta-makkhaya-mavvAbAha-mapuNarAvitti-siddhigainAmadheyaM ThANaM saMpattANaM, namo jiNANaM jiabhayANaM / / 9 / / . (1) ahIM sAdhu ke zrAvaka jinamaMdira AdimAM caityavaMdana karavAne yogya sthAnamAM besIne caityavaMdana kare. .. (2) zrApa yathAyogya dravyapU30 [ pachI yetyavacana 43. (3) sAdhu OM zrI45 34Huqab thane yetyavana 43 te 4 cha| harSathI romAMcita zarIravALA thaIne, huM dhanya chuM, kRtapuNya chuM, jethI meM apAra bhavasamudramAM jinane vaMdana karavAnA sUtrarUpI vahANane prApta karyuM che, A = jinavaMdana) paramatattva (= sArabhUta) che, jagatamAM A sivAya bIjuM kaMI paNa karavA jevuM nathI. tethI jinacaMdananI vidyAnI jema ke maMtranI jema (apramattabhAvathI) 1 21 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya ArAdhanA karuM, A pramANe saMvaMgarUpI rasAyaNathI svastha sarva aMgovALA banIne aticArathI bhaya pAmato hovAthI pratilekhana-pramArjanamAM tatpara banIne sAdhu ke zrAvaka caityavaMdana kare. (4) caityavaMdana karatAM pahelAM zuM kare te kahe che-- caityavaMdana karatAM pahelAM sva-parane AnaMda karanArA, sukavie racelA, maMgala karanArA vividha zlokone maMgala pAThakanI jema UMcA svare bole, arthAt vividha suMdara stutio bole. (5) kevI mudrAmAM caityavaMdana kare te kahe che- paMcAMga praNAma karIne jamaNo DhIMcaNa bhUmi upara sthApIne DAbo DhIMcaNa bhUmine kaMIka lAgelo na hoya te rIte rAkhIne, arthAt DAbA DhIMcaNane bhUmithI kaMIka addhara rAkhIne, mastake aMjali karIne, cakSu-manane jinabiMbanA caraNakamalamAM atyaMta sthira karIne, "namunthuNaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM" ItyAdi praNipAta stavane 'askhalita' Adi guNothI yukta bole. vizeSArthaH- askhalita Adi guNo A pramANe che-- askhalitaH- acakAyA vinA bolavuM, arthAt jema kheDUta haLa kheDe che tyAre patthara vagerenA avarodhathI haLa khacakAya che tema sUtro bolatAM khacakAvuM na joIe. amIlitaH- utAvaLathI pado ekI sAthe na bolI jatAM dareka pada chUTuM chUTuM bolavuM. avyatyAkreDitaH-- jyAM aTakavAnuM hoya tyAM ja aTakavuM, na aTakavAnuM hoya tyAM na aTakavuM, arthAt saMpadA pramANe bolavuM. pratipUrNaH- anusvAra, mAtrA vagere dabAI na jAya tema zuddha bolavuM. pratipUrNaghoSaH-- udAtta, anudAtta (UMcethI, dhImethI, laMbAvIne ke TuMkAvIne) vagere jevA uccArathI bolavAnuM hoya tevA uccArathI bolavuM. 122 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya kaMThoSThavipramuktaH- sUtro bAlakanI jema aspaSTa na bolatAM spaSTa bolavAM. guruvacanopagata- sUtro guru pAsethI zikhelA hovA joIe. (263 thI ra69) eyassa u vakkhANaM, saMhiyamAI kameNa chanbheyaM / puvapurisehi~ diTuM, uvaiTuM taha ya evaM tu // 270 // etasya tu vyAkhyAnaM saMhitAdi krameNa SaDbhedam / pUrvapuruSaidRSTamupadiSTaM tathA caivaM tu / / 270 / / pUrva puruSoe sUtranuM vyAkhyAna saMhitA Adi kramathI cha prakAranuM kahevuM che, ane te pramANe ja vyAkhyAna karavAno anyane upadeza Apyo che. te cha prakAra A pramANe (= nIcenI gAthAmAM kahevAze te pramANe) che. vizeSArtha pahelAM saMhitA, pachI pada, pachI padArtha, ema kramazaH vyAkhyAna kare. (270). saMhiyA ya payaM ceva, payattho pyviggho| cAlaNaM paccavatthANaM, vakkhANaM chavvihaM mayaM // 27 // saMhitA ca padaM caiva padArthaH padavigrahaH / cAlanaM pratyavasthAnaM vyAkhyAnaM SaDvidhaM matam / / 271 / / saMhitA, pada, padArtha, padavigraha, cAlanA ane pratyavasthAna ema che prakAranuM vyAkhyAna budha janone saMmata che. vizeSArtha - saMhitA = zuddha uccArapUrvaka saMpUrNa sUtra bolI javuM. pada = eka eka pada chUTuM bolavuM. tanta pam (si. he. za. 1-1-20) je zabdanA aMte vibhakita hoya te pada che. padArtha = eka eka padano artha kahevo. padavigraha = samAsavALA dareka padano vigraha karavo. cAlanA = sUkSma tarka (= zaMkA ke pUrvapakSa) karavo. pratyavasthAna = cAlanAmAM karelI zaMkAnuM samAdhAna karavuM. prastutamAM "namutyu Ne arihaMtANaM" ATalA sUtranI apekSAe saMhitA vagere A pramANe che * * :S 123 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya (1) saMhitA - namutyu | arihaMtANe ema zuddha uccArathI sUtra bolavuM. (2) pada- namo atyu Ne arihaMtANaM ema eka eka pada chUTuM bolavuM.' (3) padArtha - namo padano artha pUjA che. (namaskAra eka prakAranI pUjA ja che) pUjA eTale dravya-bhAva saMkoca karavo. dravya saMkoca eTale viziSTa mudrA dvArA mastaka vagereno saMkoca. mananI vizuddhi bhAva saMkoca che. atyu eTale thAo. thAo e prArthanA che. prArthanA eTale je vastu na maLI hoya tenI mAgaNI. namoDastu eTale mane bhAva namaskAra karavAnuM sAmarthya maLo. "NuM" no kAMI artha nathI. "NuM" vAkyanA alaMkAra mATe = vAkya suzobhita bane e mATe bolAya che. arihaMta eTale deva vagerethI karAtA atizayarUpa pUjAne yogya.. . (4) padavigraha- AmAM ekeya padamAM samAsa na hovAthI padavigraha nathI. (5) cAlanA - prArthanA ghaTI zakatI nathI. kema ke prArthanA karavA mAtrathI ISTanI siddhi thatI nathI. mAtra prArthanA karavAthI bhAva namaskAranuM sAmarthya na maLe- (6) pratyavasthAna - prArthanA ghaTI zake che. kema ke prArthanAthI ISTanI siddhi thAya che. zraddhA pUrvaka prArthanA karavAthI ISTa prAptimAM vighnabhUta karmono kSaya thAya che, ane ethI ISTanI prApti thAya che. hA, prArthanAmAM pUrNa zraddhA hovI joIe. prArthanAthI ISTanI siddhi thAya, paNa zraddhA hoya to. zraddhApUrvakanI prArthanAthI ISTanI siddhi thAya che. mATe prArthanA saphala che. (271) akkhaliyasuttuccAraNarUvA iha saMhiyA muNeyavvA / sA siddhi cciya neyA, visuddhasuttassa paDhaNeNa // 272 // askhalitasUtroccAraNarUpeha saMhitA jJAtavyA / sA siddhiH khalu jJeyA vizuddhasUtrasya paThanena / / 272 / / akhkhalitapaNe sUtranuM (zuddha) uccAraNa karavuM tene ahIM saMhitA jANavI. te saMhitAne vizuddha sUtra bolavA vaDe siddhi ja jANavI. vizeSArtha - siddhi eTale kAryanI siddhi. prastutamAM sUtranA arthano 124 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya nirNaya karavo e kArya che. skUlanA rahita vizuddha sUtroccAra artha nirNaya rU5 kAryanI siddhi thaze teno sUcaka che. skUlanA rahita vizuddha sUtroccAra arthanirNaya rUpa kAryanI siddhino sUcaka hovAthI ahIM saMhitAne siddhi kahI che. (272) taha saMpayanAmAI, mahApayAiM havaMti nava ettha / atthapayaNA u jamhA, hoi payaM samayabhAsAe // 27 // tathA saMpannAmAni mahApadAni bhavanti navAtra / arthapadanAt tu yasmAdbhavati padaM samayabhASAyAm / / 273 / / praNipAta stavamAM jemanI "saMpadA evI saMjJA che te mahApado nava che, arthAtuM. saMpadA nava che. kAraNake zabdazAstranI bhASAmAM je arthanuM sthAna hoya = jemAM artha rahe te pada evo artha che. saMpadAmAM artha rahe che mATe saMpadA pada che = mahApada che. vizeSArtha - zabdakoSamAM pada zabdanA jaNAvelA aneka arthomAM 'sthAna artha paNa che. pada ane padana e baMneno ekaja artha che. AthI ahIM padana zabdano "sthAna" artha thAya. (273) AlAvayarUvAiM, tettIsaM vaniyAI suuriihiN| tAI puNa evaM khalaM, saMpayanavage vihattAI // 274 // AlApakarUpANi trayastriMzadvarNitAni sUribhiH / tAni punarevaM khalu saMpannavake vibhaktAni / / 274 / / pado sUrioe tetrIsa kahyAM che. te tetrIsa pado nava saMpadAmAM A pramANe (nIcenI gAthAmAM kahevAze te pramANe) vibhakta che = vibhAga karelA che. " vizeSArtha - ahIM padone A gAthAmAM AlApaka svarUpa kahyA che, 275mI gAthAmAM padone AlApa kahyA che. prAkRtakozamAM AlApaka zabdano peregrApha, phakaro evo artha thAya che. Ane jainasaMghamAM vartamAnamAM "AlAvo" kahevAmAM Ave che. AlAvo aneka padonA samUha rUpa che. eTale sAmAnyathI to 'jyAM aneka pado hoya tyAM AlApaka zabdano prayoga thAya che. paNa prastutamAM eka 125 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya padane paNa AlApaka kahela che. (274) do tiya cauro paMca ya, paMca ya paMca ya dugaM caukkaM c| . tineva ya AlAvA, saMpayanavage aNukkamaso // 275 // dvau trayazcatvAraH paJca ca paJca ca paJca ca dvau(dvikaM) catvArazca(catuSkaM c)| traya eva cAlApA saMpannavake'nukramazaH / / 275 / / / nava saMpadAmAM anukrame be traNa cAra pAMca pAMca pAMca be cAra traNa pado che. vizeSArtha - nava saMpadAnAM nAma A pramANe che- stotavya, oghahetu, vizeSa hetu, upayoga, tahetu, vizeSopayoga, svarUpa, nijasamaphalara, ane phaLa. stotavya Adi dareka saMpadAno artha A pramANe che(1) stotavya - stotavya eTale stuti karavA yogya. stuti karavA yogya koNa che ? arthAt konI stuti karavAnI che te A saMpadAmAM jaNAvyuM che. (2) oghahetu- ogha eTale sAmAnya. arihaMta zA mATe stotavya che tenAM sAmAnya kAraNo A saMpadAmAM jaNAvyAM che. (3) vizeSahetu- arihaMto zA mATe stotavya che tenAM vizeSa kAraNo A saMpadAmAM jaNAvyAM che. (4) upayoga - arihaMta zA upayogamAM Ave che ? zo upakAra kare che ? te A saMpadAmAM jaNAvela che. (5) tahetu - arihaMta kema upayogamAM Ave che? kema upakAra kare che? enAM sAmAnya kAraNo A saMpadAmAM jaNAvyAM che. (6) vizeSopayoga - A saMpadAmAM arihaMtano vizeSa (= asAdhAraNa) upayoga = upakAra batAvavAmAM Avyo che. (7) svarUpa - A saMpadAmAM arihaMtanuM asAdhAraNa svarUpa jaNAvavAmAM AvyuM che. (8) nijasamaphaladaH- A saMpadAmAM stutinuM phala batAvyuM che. arihaMto potAne 126 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya jevuM phala maLyuM che tevuM ja phaLa stuti karanArane Ape che, arthAt stuti karanArane potAnA jevA banAve che te jaNAvavAmAM AvyuM che. (9) phalaH-- arihaMto sAdhanA dvArA je phaLane pAmyA te phalanuM A saMpadAmAM varNana che. (275) 1 3 4 6 (9 saMpadA stotavya .oghahetu vizeSahetu upayoga tahetu vizeSopayoga svarUpa nijasaMmalada saMpadA ane padonuM koSThaka sUtra namu. ari. bhaga. AI. titva. sayaMsaM. puri. puri. puri. puri. logu. loga. loga. loga. loga. abhaya. cakSu. magna. saraNa. bohi. dhamma. dhamma. dhammanA. dhamma. dhamma. appaDi. viyaTTa. jiNA. tinnA. buddhA. muttA. savva. savva. siva. namo jiNANuM ji. phala eesiM attho puNa, namo tti namaNaM imo mama paNAmo / atthu ti hou saMpajjatti NaM vakkalaMkAre // 276 // eteSAmarthaH punaH 'namaH' iti namanamayaM mama praNAmaH / 'astu' iti bhavatu saMpadyatAmiti 'NaM' vAkyAlaGkAre ||276 / / hou paNAmo eso, arahaMtANaM ti esa saMbaMdho / aTTavihapADiheraM, arahaMtI teNa arahaMtA // 277 // pada 2 127 3 4 e padono artha A pramANe che- namo eTale namaskAra. A mAro namaskAra atyu = thAo. vAkyAlaMkAramAM che = vAkyane suzobhita banAvavA mATe che. (276) 5 2 4 3 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya * bhavatu praNAma eSo'rhadbhya ityeSa saMbandhaH / aSTavidhaprAtihAryamarhanti tenArhantaH / / 277 / / arihaMtone namaskAra thAo e pramANe saMbaMdha che. aSTa prAtihAryane yogya che mATe arihaMta kahevAya che. vizeSArtha - saMskRtanA zabdamAMthI prAkRtamAM rihaMta zabda banyo che. eTale yogya. kone yogya ? aSTa prAtihAryane yogya. je aSTa prAtihAryane yogya hoya te arihaMta kahevAya. (277) bhaNiyaM ca1 asogarukkho surapupphavuTThI, divvojhuNI cAmaramAsaNaM ca / . bhAmaMDalaM duMduhi yA''yavattaM, supADiherANi jiNANameva / / 278 // bhaNitaM caazokavRkSaH surapuSpavRSTirdivyo dhvanizcAmaramAsanaM ca / bhAmaNDalaM dundubhizcAtapatraM suprAtihAryANi jinAnAmeva / / 278 / / . mAM jaivaM saMskRta: :"azokavRkSaH surapuSpavRSTirdivyo dhvanizcAmaramAsanaM ca / bhAmaNDalaM dundubhirAtapatraM satpratihAryANi jinezvarANAm" / / ' kahyuM che ke- azokavRkSa, surapuSpavRSTi, divyadhvani, cAmara, Asana, bhAmaMDala, duMdubhi ane chatra A ATha satyAtihAryo arihaMtone ja hoya. vizeSArtha--azokavRkSa - samavasaraNanA madhyabhAgamAM arihaMtanI kAyAthI bAra gaNuM UMcuM ane cotarapha eka yojana vistRta = pahoLuM azokavRkSa hoya che. eno raMga lAla hoya che. 1 surapuSpavRSTi - devo samavasaraNamAM DITAM nIce rahe te rIte eka yojana (= samavasaraNanI bhUmi) sudhI ghuMTaNa jeTalI UMcAI thAya teTalAM puSpo varSAve che. 1 28 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya '' divyadhvani - bhagavAna mAlakoza rAgamAM dezanA Ape che. bhagavAnanA dhvanine devo vINA vagere vAjiMtromAM pUre che = vINA vagere mAlakoza rAgamAM vagADe che. AthI bhagavAnano dhvani divya che. te dhvani yojana sudhI pahoMce che. cAmara - bhagavAnanI baMne bAju devo cAmara vIje che. Asana - samavasaraNamAM AkAza jevA svaccha sphaTika ratnanuM Asana ' hoya che. prabhujI tenA para besIne dezanA Ape che. e Asana siMhanA cihnavALuM hovAthI siMhAsana tarIke oLakhAya che. bhAmaMDala - prabhujInA mastakanI pAchaLa bhAmaMDala hoya che. bhA eTale teja. bhAmaMDala eTale tejanuM sUryanA jevuM goLAkAra maMDala. . iMdubhi devo AkAzamAM prabhunI AgaLa duMdubhi vagADe che. duMdubhinA avAjathI bhagavAnanA AgamananI khabara paDatAM cAre bAjunA pradezomAM rahelA loko prabhunA darzana-vaMdana-dharmopadeza zravaNa mATe doDI Ave che. chatra - samavasaraNamAM bhagavAnanA mastaka upara pachI pachInuM chatra moTuM hoya te rIte traNa chatra hoya che. ' azokavRkSa, puSpavRSTi, ane divyadhvani sivAya pAMca prAtihAryo vihAramAM paNa bhagavAnanI sAthe hoya che. (278) arahaMti vaMdaNanamaMsaNANi arahaMti pUyasakkAraM / siddhigamaNaM ca arihA, arahaMtA teNa vuccaMti // 279 // arhanti vandana-namasyanAnyarhanti pUjAsatkAram / siddhigamanaM cArhAH arhantastenocyante / / 279 / / vyAkhyA-'arha pUjAyAm', arhantIti 'pacAdyac' kartari arhAH, kimarhanti? vandananamaskaraNe, tatra vandanaM zirasA, namaskaraNaM vAcA, tathA'rhanti pUjAsatkAraM, tatra vastramAlyAdijanyA pUjA, abhyutthAnAdi sambhramaH satkAraH, tathA 'siddhigamanaM cAInti' siddhyanti- niSThitArthA bhavantyasyAM prANina iti siddhi:- lokAntakSetralakSaNA, vakSyati ca-'iha boMdiM caittA NaM tattha gaMtUNa sijjhai' tadgamanaM ca pratyarhA iti, arahaMtA teNa I 129 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya vuccaMti' prAkRtazailyA asteinocyante, athavA arhantItyarhanta iti gAthArthaH / / 921 / / (AvazyakasUniyuktigAthA-921) vaMdana-namaskArane yogya che, pUjA- satkArane yogya che, siddhigatimAM javAne yogya che. te arihaMta kahevAya che. TIkArtha- mastakathI namavuM te vaMdana. namaskAra thAo ItyAdi vANIthI namaskAra karavo te namaskAra. vastra-mAlya AdinuM arpaNa karavuM te pUjo..adbhutthAna AdithI Adara karavo te satkAra. jemAM jIvo kRtakRtya bane che te siddhi. lokanA aMte AvelA kSetrane (eka yojananA chellA gAunA chellA chaThThA bhAgane) siddhi kahevAmAM Ave che. jyAre sarva karmono kSaya thAya tyAre zarIrane ahIM choDIne lokanA aMte AvelA kSetramAM jaIne jIva siddha thAya che. (79) uttamaguNasaMpannA arihA, jogga tti tesi te aNtaa| .. bhuvaNe vi jeNa nanno, tehito uttamo atthi // 280 // uttamaguNasaMpannA arhA yogyA iti teSAM te'ntAH / bhuvane'pi yena nAnyastebhya uttamo'sti / / 280 / / je uttama guNothI saMpanna (= yukta) hoya te aI eTale ke yogya kahevAya che. uttama guNothI saMpanna puruSomAM te chellA che, arthAt sarvAdhika guNathI saMpanna che. kAraNake traNe bhuvanamAM temanAthI adhika uttamaguNa saMpanna bIjo koI nathI. (280) na rahaMti na ciTuMtI, bhavammi jaM teNa vA vi arahaMtA / ahava raho pacchannaM, aMto vA natthi nANassa // 281 // na vasanti na tiSThanti bhave yattena vApya'rahantaH / athavA rahaH pracchanamanto vA nAsti jJAnasya / / 281 / / athavA $ eTale vasavuM. saMsAramAM nathI vasatA eTale ke saMsAramAM rahetA nathI tethI arihaMta kahevAya che. athavA arihaMta zabda ane e 13). Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya . Altha manyo cha. rahas bheTave gupta. mana zAnamai si gupta nathI mane maMta. nathI te arihaMta. arihaMtone kevalajJAna hoya che. ethI emanA jJAnamAM koI vastu gupta nathI. tathA kevalajJAnano aMta nathI mATe aMtathI rahita che. (281) . ahavA ariNo sattU, hatAro tesi teNa arihaMtA / aTThavihakammapamuhA, te neyA jeNimaM suttaM // 282 // athavA'rayaH zatravo hantArasteSAM tenA'rihantAH / aSTavidhakarmapramukhAste jJeyA yenedaM sUtram / / 282 / / azvA arihaMta zabdamAM ari ane heta ema be zabda che. temAM ari eTale zatru. haMta eTale haNanAra. zatruone haNanArA che tethI arihaMta kahevAya che. ahIM ATha prakAranA karmo vagerene zatru jANavA. kemake A (nIcenI yAmI vAze ta.) sUtra cha. (282.) aTTavihaM pi ya kammaM, aribhUyaM hoi savvajIvANaM / taM kammamariM haMtA, arihaMtA teNa vuccaMti // 283 // aSTavidhamapi ca kAribhUtaM bhavati sarvajIvAnAm / taM karmAriM hantA arihantAH tenocyante / / 283 / / : vyAkhyA-'aSTavidhamapi' aSTaprakAramapi, apizabdAduttaraprakRtyapekSayA'nekaprakAramapi, cazabdo bhinnakramaH, sa cAvadhAraNe, jJAnAvaraNAdi, tatazcASTavidhaM kamaiva aribhUtaM' zatrubhUtaM bhavati sarvajIvAnAM sarvasattvAnAmanavabodhAdiduHkhahetutvAditi bhAvaH, pazcArddha pUrvavat, evaMvidhA arihantAra iti gAthArthaH (AvazyakasUtraniyukti gAthA - 920) / - jJAnAvaraNIya vagere ATheya prakAranuM karma ja sarva jIvonuM zatrurUpa che. kAraNa ke ajJAnatA vagere duHkhonuM kAraNa che. uttaraprakRtionI apekSAe karma aneka prakAranuM paNa che. karmarUpI zatrune haNanArA hovAthI arihaMta kahevAya che. (283) ... rAga-dosa kasAe, iMdiyANi vi paMca vi| ... 2 ee ariNo haMtA, arihaMtA teNa vuccaMti // 284 // . 1 31 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya rAga-dveSa-kaSAyAH indriyAyapi paJcApi / eteSAM arINAM hantAraH arihantAraH tenocyante / / 284 / / 2. 'atra prAkRtazailyA chAndasatvAt 'supAM supi' ityAdilakSaNataH eteSAmarINAM hantAraH' ityAvazyakaTIkAyAM sUnuryAkinyA mahattarAyAH / rAga-dveSa, kaSAya, pAMceya iMdriyo zatru che. rAga-dveSAdi zatruone haNanArA DopAthI bharita 43vAya cha. (284) saMsAravallare jaM, puNo na rohaMti khiinnkmmttaa| aruhaMtA NaM tesiM, hou namo vA vi jaM bhaNiyaM // 285 // saMsAravallare yatpunarna rohanti kSINakarmatvAt / aruhantaH teSAM bhavatu namo vApi yadbhaNitam / / 285 / / daDammi jahA bIe, na hoi puNa aMkurassa uppattI / taha kammabIyavirahe, bhavaMkurassAvi no bhAvo // 286 // dagdhe yathA bIje na bhavati punaraGkarasyotpattiH / tathA karmabIjavirahe bhavAGkarasyApi no bhAvaH / / 286 / / athavA ugavuM arthavALA ru6 dhAtuthI arihaMta zabda banyo che. saghaLAM karmo kSINa thaI gayA hovAthI je saMsArarUpI jaMgalamAM pharI UgatA nathI = janma pAmatA nathI te arihaMta. temane namaskAra thAo. A viSe kahyuM che ke- jevI rIte bIja baLI jatAM temAMthI pharI aMkuranI utpatti thatI nathI, te rIte karma rUpI bIjanA abhAvamAM bhavarUpI aMkuranI paNa utpatti thatI nathI. (285-286) nAmAicaunbheyA, arahaMtA jiNamayammi supsiddhaa| . . bhAvapaDivattiheDaM, bhagavaMtANaM ti to bhaNiyaM // 287 // nAmAdicaturbhedA arhanto jinamate suprasiddhAH / / bhAvapratipattihetuM bhagavadbhya iti tato bhaNitam / / 287 / / nAma vagere cAra prakAranA arihaMto jinazAstramAM suprasiddha che. e cAra prakAramAMthI ahIM bhAva arihaMtanuM grahaNa karavA mATe mAvaMtA e pramANe 132 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya kahyuM che. ' ' . vizeSArtha- arihaMtanAM nAmo te nAma arihaMta. arihaMtanI pratimAo te sthApanA arihaMta. arihaMta banyA pahelAnI ane pachInI avasthA te dravya arihaMta che. tIrthakara nAmakarma nikAcita karyA pachI kevalajJAna na pAme tyAM sudhI te AtmA dravya arihaMta kahevAya che. tathA nirvANa pAmyA pachI siddhAvasthAmAM rahela arihaMta paNa dravya arihaMta kahevAya che. kAraNake bhAva arihaMtanI pUrvanI avasthA ane pachInI avasthA te dravya arihaMta kahevAya che. kevalajJAna pAme tyArathI mokSamAM na jAya tyAM sudhI bhAva arihaMta kahevAya. (287) tattha bhago chanbheo, IsariyAINa jaM samaggattaM / IsariyaM rUva-jaso-siri-dhamma-payattameesiM // 288 // tatra bhagaH SaDbheda aizvaryAdInAM yatsamagratvam / zvarya rUpa-vara:-zrI-dharma-prayatnameteSAm //ra885 3. 'aizvaryasya samagrasya rUpasya yazasaH zriyaH / dharmasyAtha prayatnasya SaNNAM bhagaH itIGganA / / ' iti prajJApanAvRttau bhagavat-zabdavivecane zrImalayo bhagavAn / bhagavaMtANaM padamAM bhaga cha prakArano che. aizvarya, rUpa, yaza, zrI, dharma ane prayatna A chanuM samagrapaNuM = saMpUrNapaNuM) te bhaga kahevAya che. ' vizeSArtha- samagra = utkRSTa) aizvarya, rUpa, yaza, zrI, dharma ane prayatna A chanI 'bhaga' evI saMjJA che. A che bhaga jene hoya te bhagavaMta kahevAya. (288) IsariyaM pi pahuttaM, ssuraasurmnnuyjiivlogss| . eesiM saMputraM, rUvaM pi jamA''game bhaNiyaM // 289 // aizvaryamapi prabhutvaM sasurA'suramanujajIvalokasya / eteSAM saMpUrNa rUpamapi yadAgame bhaNitam / / 289 / / savvasurA jai rUvaM, aMguTThapamANayaM viubvejjaa| jiNapAyaMguTuM pai, na sohae taM jahiMgAlo // 290 // 133 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya sarvasurA yadi rUpamaGguSThapramANakaM vikuryuH / jinapAdAGgaSThaM prati na zobhate tad yathA'GgAraH / / 290 / / vyAkhyA--kIdRg bhagavato rUpamityata Aha-- sarvasurA yadi rUpamazeSasundararUpanirmANazaktyA aGgaSThapramANakaM vikurvIran , tathApi jinapAdAGguSThaM prati na zobhate tad yathA'GgAra iti gAthArthaH (AvazyakasUtraniyuktigAthA - 569) aizvarya eTale prabhutA. arihaMta sura-asura sahita manuSyarUpa jIvalokanA prabhu hovAthI temanAmAM saMpUrNa prabhutA che. arihaMtonuM rUpa paNa saMpUrNa = sarvotkRSTa hoya che. AgamamAM kahyuM che ke- "jo badhA devo bhegA maLIne badhA devonuM rUpa ekaThuM karIne temAMthI sAra kheMcIne eka aMguThA pramANa rUpa kare to te rUpa prabhunA paganA aMguThAnA rUpa AgaLa aMgArAnI jema zobhe nahi, arthAt bhN||2dj aij depAya." (288-280). bhariyabhuvaNaMtarAlo, gokhiir-tusaar-haar-ssidhvlo| telokke gijjato, jaso vi eesi paDiputro // 29 // bharitabhuvanAntarAlaM gokSIra-tuSAra-hAra-zazidhavalam / trailokye gIyamAnaM yazo'pyeteSAM pratipUrNam / / 291 / / arihaMtonuM bhuvananA aMtarAlone bharI denAruM, gAyanA dUdha jevuM, hima jevuM, hAra jevuM, ane caMdra jevuM nirmala ane traNe lokamAM gavAtuM yaza paNa sarvotkRSTa hoya che (281) pAyAro-saraNAI, bAhiralacchI imesi saMpunnA / kevaliyanANa-daMsaNapAmokkhA aMtaraMgA vi // 292 // prAkArA-'vasaraNAdirbAhyalakSmIreSAM saMpUrNA / kevalikajJAna-darzanapramukhA antaraGgA api / / 292 / / arihaMtonI traNa gaDha ane samavasaraNa vagere bAhya lakSmI sarvotkRSTa hoya che, ane kevalajJAna-kevaladarzana vagere AMtarika lakSmI paNa sarvotkRSTa hoya che. (292) 134 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetyavadana mahAbhASya dhammo vi ha eesiM, saMpuno ceva heu-phlruuvo| . naM tehiMto vi vAM, thama tihuya na0i rararA dharmo'pi khalveteSAM saMpUrNa eva hetu-phalarUpaH / yattebhyo'pi varaM dharmaphalaM tribhuvane nAsti / / 293 / / arihaMtone heturUpa ane phalarUpa dharma paNa sarvotkRSTa ja hoya che. kAraNake temane je zreSTha dharmaphaLa maLe che te traNe bhuvanamAM nathI = traNe bhuvanamAM koIneya maLatuM nathI. A vizeSArtha - samyagdarzana-samyajJAna-sammacAritra e hetu rUpa dharma che. samyagdarzana AdinI ArAdhanAthI je phaLa maLe te phalarUpa dharma che. samyagdarzana AdinI ArAdhanAthI AMtarika ane bAhya ema be prakAranA phaLanI prApti thAya che. kSamAdiguNonI prAptie AMtarika phaLa che. svargAdi bAhya sukhonI prApti e bAhya phaLa che. arihaMtone A baMne prakAranuM phaLa sarvotkRSTa maLe che. kSamAdi guNo arihaMtomAM jevA hoya che tevA bIjA koImAM hotA nathI. tIrthaMkarapadanI prApti e sarvotkRSTa bAhya phaLa che. A phaLa arihaMtone ja maLe che. athavA pAMca mahAvrato e hetu dharma che, ane kSamAdi daza prakArano dharma phaladharma che. kema ke samAdi sAdhya che ane pAMca mahAvrato tenuM sAdhana = hatuM che. pAMca mahAvrato ane kSamAdi arihaMtomAM sarvotkRSTa hoya che. (23) dhammojjamo payatto, saMpunno ceva loganAhANaM / karasaMThie vi mokkhe, kareMti dhammujjamaM jeNa // 294 // 'dharmodyamaH prayatnaH saMpUrNa eva lokanAthAnAm / karasaMsthite'pi mokSe kurvanti dharmodyamaM yena / / 294 / / lokanAtha evA arihaMtono dharmamAM udyama karavA rUpa prayatna paNa sarvotkRSTa hoya che. kAraNake mokSa hAthamAM rahelo hovA chatAM dharmamAM udyama kare che. (294) . 135 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya titthayaro caunANI, suramahio sijjhiyvvydhuvmmi| aNigRhiyabalavirio, savvatthAmeNa ujjamai // 295 // tIrthakarazcaturjJAnI suramahitaH seddhavyakadhruve / anigRhita-balavIryaH sarvasthAmnodyacchati / / 295 / / tIrthakara cAra jJAnanA dhaNI hoya che, devathI pUjAyelA hoya che, ane avazya mokSamAM javAnA hoya che, chatAM bala ane vIryane chUpAvyA vinA sarva 52na! 52||3bhthii (mokSa bheNaqu) udhama 42 cha. (285). eso chanbheyabhago, vijjai jaM tesi teNa bhgvNtaa| . . tesiM logapahUNaM, atthu namo saMpayA paDhamA // 21 // eSa SaDbhedabhago vidyate yatteSAM tena bhagavantaH / teSAM lokaprabhUNAmastu namaH saMpatprathamA / / 296 / / A cha prakArano bhaga arihaMtone hoya che, mATe te bhagavaMta kahevAya che. lokanA prabhu evA te arihaMta bhagavaMtone namaskAra thAo. A pahelI saM54A cha. (286) iha puNa chaTThavibhattI, cautthiatthammi hyei daTThavvA / punamuNIhi~ paDhijjai, jaM pAiyalakkhaNe evaM // 297 // iha punaH SaSThIvibhaktiH caturthyarthe bhavati draSTavyA / . pUrvamunibhiH paThyate yatprAkRtalakSaNa evam / / 297 / / "arihaMtANaM" padamAM chaThThI vibhakti cothI vibhaktinA arthamAM jANavI. kAraNake prAkRta vyAkaraNamAM pUrva munio A pramANe (= nIcenI gAthAmAM kahevAze te prabhAe.) 5 cha. (287) bahuvayaNeNa duvayaNaM, chaTThavibhattIe bhanai cutthii| jaha hatthA taha pAyA, namo'tthu devAhidevANaM // 29 // 136 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya bahuvacanena dvivacanaM SaSThIvibhaktau bhaNyate caturthI / / yathA hastau tathA pAdau namo'stu devAdhidevebhyaH / / 298 / / bahuvacanathI ja dvivacana, ane chaThThI vibhaktithI ja cothI vibhakti kahevAya che. jemake- hatyA ane pAcA ahIM bahuvacana che. paNa be hAtha ane be paga evo artha che. namoDatyu vaivAhivAI = devAdhidevone namaskAra thAo. ahIM chaThThI vibhakti cothI vibhaktinA arthamAM che. (298) AigarA te bhaNiyA, jamhA uppannakevalA savve / . AI kuNaMti niyamA, suyadhamma-carittadhammANaM // 299 // AdikarAste bhaNitA yasmAdutpatrakevalAH sarve / AdiM kurvanti niyamAt zrutadharma-cAritradharmANAm / / 299 / / arihaMtone "Adikara" kahyA che. kema ke badhA arihaMto kevalajJAna utpanna thatAM. niyama zratadharma ane cAritradharmanI Adine kare che. arthAt * zratadharma ane cAritra dharmano sarvaprathama upadeza Ape che. ( vizeSArtha - jo ke dvAdazAMgI kyAreya na hoya, kyAreya na hatI ane kyAreya nahI hoya evuM banatuM nathI, arthAt dvAdazAMgI zAzvatI che. paNa te vAta arthanI apekSAe che, arthAt arthanI apekSAe dvAdazAMgI zAzvatI che. zabdanI apekSAe to dareka tIrthakaranA zAsanamAM dvAdazAMgInI racanA thAya che. te racanAmAM temano tevo atizaya hovAthI arihaMto zratadharmanI Adi karanArA che. (299) nagara atthaM bhAsai arihA, suttaM gaMthaMti gaNaharA niuNaM / sAsaNassa hiyaTThAe, tao suttaM pavattai // 300 // yata:arthN bhASate'rhan sUtraM grananti gaNadharAH nipuNam / zAsanastha hitArthAya tata: sUtre pravartata ra00|| - 137 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya vyAkhyA-gAtheyaM prAyo nigadasiddhaiva, cAlanA pratyavasthAnamAtraM tvabhidhiyate, kazcidAha- artho'nabhilApyaH, tasya azabdarUpatvAt, atastaM kathamasau bhASata iti, ucyate, zabda eva arthapratyAyanakAryatvAd upacArataH khalu artha iti, yathA AcAravacanatvAd AcAra ityAdi, 'nipuNaM' sUkSmaM bahrarthaM ca niyataguNaM vA niguNaM, sannihitAzeSasUtraNamiti yAvat, pAThAntaraM vA 'gaNaharA nipuNA niguNA vA' / / 92 / / (AvazyakasUtraniryuktigAthA-92) kAraNake arihaMto arthane kahe che. gaNadharo zAsananA hita mATe nipuNa (= nirdoSa) sUtronI racanA kare che. tyArabAda sUtra pravarte che. vizeSArthaH-- tIrthaMkaro potAnA gaNadhara ziSyone sampangeDu vI, vigamei vA, dhruveD vA e tripadI (= traNa pado) kahe che. Ano artha A pramANe che-- vizvanA samasta padArtho utpanna thAya che, e ja saye nAza pAme che, ane e ja samaye sthira rahe che. A tripadI sAMbhaLatAM ja tIrthaMkaranAma karmanA prabhAvathI ane gaNadharonI viziSTa yogyatAthI gaNadharone zrutajJAnAvaraNa karmano viziSTa kSayopazama thAya che. AthI teo dvAdazAMgInI racanA kare che. ahIM tIrthaMkaroe pahelAM tripadI kahI, tethI gaNadharoe dvAdazAMgI racI. mATe tIrthaMkaro zrutadharmanI Adi karanArA che. AvazyakasUtraniryuktigAthAnI TIkA A pramANe che-- * A gAthA prAyaH bolavAthI artha samajAI jAya tevI ja che. tethI mAtra praznauttara kahevAya che. prazna- artha anabhilApya che= bolI zakAto nathI. kAraNa ke artha zabda rUpa nathI. (zabda ja bolI zakAya che.) AthI tIrthaMkara arthane kevI rIte kahe ? uttara- zabdanuM arthane jaNAvavuM e kArya che. AthI kAraNamAM kAryanA upacArathI zabda ja artha che. jemake AcArAMga sUtra AcAranA vacanavALuM hovAthI AcAra kahevAya che. nipuNa eTale sUkSma, athavA ghaNA arthavALuM. gaNadharo sUkSma athavA ghaNA arthavALuM sUtra race che. 138 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya athavA 'niguNa' zabda che. niyata guNavALuM te niguNa, arthAt sarvasUtronI te paMcanA jemAM sArI rIte rahelI che, ekeya sUtra racavAnuM bAkI nathI, tevuM sUtra gaNadharo race che. athavA nipurNa pAThanA sthAne nipuLA ke niyuAH evo pATha che, ane te gaNadharonuM vizeSaNa samajavuM. (300) 1 sAmAiyAiyA vA, vaya-jIvanikAya bhAvaNA paDhamaM / esa dhammovAo, jiNehiM savvehi~ uvaTTo ||301 || sAmAyikAdikA vA vrata-jIvanikAyabhAvanA prathamam / eSa dharmopAyo jinaiH sarvairupadiSTaH / / 301 | | 1. sUrya gAthA Avazya ra71 tamA (pR0 140) athavA sAmAyika vagere vrato, cha jIvanikAya, bhAvanA A dharmano upAya (= sAdhana) che. dharmanA A upAyono sarvaprathama upadeza arihaMtoe Apyo che. (301) titthaM jiNehi bhaNiyaM, saMsAruttArakAraNaM saMgho / cAuvvanno niyamA, kuNaMti taM teNa tithayarA // 302 // tIrthaM jinairbhaNitaM saMsArottArakAraNaM saGghaH / cAturvarNyo niyamAt kurvanti tat tena tIrthakarAH / / 302 / / saMsArathI pAra utaravAnuM kAraNa te tIrtha, arthAt jenAthI saMsAra samudra tarAya te tIrtha, ema jinoe kahyuM che. sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA rUpa cAra prakArano saMgha tIrtha che. arihaMto te tIrthane kare che mATe tIrthaMkara che. vizASArthaH-- tIrthaMkaro tIrthane kare che tyAre traNa kArya thAya che. (1) gaNadharonI sthApanA. (2) dvAdazAMgInI racanA. (3) caturvidha saMghanI sthApanA. (302) sayameva jao sammaM, buddhA natreNa bohiyA savve / te sayaMsaMbuddhA, tesi namo saMpayA bIyA // 303 // 139 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya svayameva yataH samyagabuddhA nAnyena bodhitAH sarve / tena svayaMsaMbuddhAsteSAM namaH saMpad dvitIyA / / 303 / / sarva arihaMto jAte ja samyagbodha pAmelA hoya che. bIjAnA upadezathI bodha pAmelA hotA nathI, tethI svayaMbuddha kahevAya che. temane namaskAra thAo. A bIjI saMpadA che. vizeSArtha - jo ke temano AtmA pUrvanA bhavomAM tevA prakAranA guruothI bodha pAmelo hoya che, paNa tIrthakaranA bhavamAM bIjAnA upadeza vinA svayaM ja bodha pAmelA hoya che. jo ke tIrthakaranA bhavamAM lokAMtika devo mayarva nitya pavitte "he bhagavaMta ! tIrtha pravartAvo" ema kahe che. ane pachI bhagavAna dIkSA le che, paraMtu kAlajJApaka vaitAlikanA vacana pachI ja rAjA pravRtti kare, tenI mAphaka devo mAtra vinaMti kare eTale tIrthakaro svaye dIkSA grahaNa kare che. lokAMtika devono vinaMti karavAno mAtra AcAra che, tIrthakaro devonA kahevAthI ke upadezathI dIkSA le che evuM nathI. (303) parisa saMniyA, nara-nAraya-tithi-ve phivAsI savvesi tesi pujjA, havaMti purisottamA tamhA // 304 // puruSAH saMsArijIvA nara-nAraka-tiryagdevagativAsinaH / sarveSAM teSAM pUjyA bhavanti puruSottamAstasmAt / / 304 / / puruSo eTale manuSya-naraka-tiryaMca-devagatimAM rahenAra jIvo. arihaMto te badhAnA pUjya hovAthI puruSottama che. (304) bIhaMti na ceva jao, uvasagga-parIsahANa ghorANaM / viaraMti asaMkamaNA, bhannati tao purisasIhA // 305 // bibhyati na caiva yata upasarga-parISahANAM ghorANAm / vicarantyazaGkamanaso bhaNyante tataH puruSasiMhAH / / 305 / / arihaMto ghora upasarga-pariSahothI bhaya pAmatA nathI, niHzaMkapaNe 140 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya viyare cha, tathA puruSasiMha upAya cha. (305) * purisavarapuMDarIyA, hoti jiNA puMDarIyasAhammA / taM puNa viyAriyavvaM, evaM satthatthakusalehiM // 306 // ' puruSavarapuNDarIkA bhavanti jinAH puNDarIkasAdharmyAt / tatpunarvicAritavyamevaM zAstrArthakuzalaiH / / 306 / / paMDarIkanI (= zreSTha kamaLanI) samAnatAthI arihaMto puruSavara puMDarIka che. zAstrArthamAM kuzala puruSoe te samAnatA A pramANe nIcenI gAthAmAM 5vAze te pramA) viyA2vI. (306) paMke jAyaM salileNa vaDDiyaM uvari saMThiyaM tesiM / egeNAvi na chuppai, jaha pavaraM puMDarIyaM taM // 307 // paGke jAtaM salilena varddhitamupari saMsthitaM teSAm / ekenApi na spRzyate yathA pravaraM puNDarIkaM tat / / 307 / / evaM khalu.titthayarA, jAyA sNsaarpNkmjjhmmi| paMcavihakAmabhogodaeNa saMpAviyA viddhiM // 308 // evaM khalu tIrthakarA jAtAH saMsArapaGkamadhye / paJcavidhakAmabhogodayena saMprApitA vRddhim / / 308 / / chuppaMti na ekkeNa vi, saMpattA vIyarAgapayamaulaM / sAsAi surahigaMdhaM, vahaMti vA puMDarIyaM va // 309 // spRzyante naikenApi saMprAptA vItarAgapadamatulam / zvAsAdi surabhigandhaM vahanti vA puNDarIkamiva / / 309 / / jevI rIte zreSTha kamala kAdavamAM utpanna thAya che ane pANIthI vadhe che, ... chataid banethI 352 24 cha. 165 mane pAlI meM mAthA methI 54. spazAtu (= | lapAtuM) nathI, tevI rIte tIrthakaro saMsAra rUpI kAdavamAM utpanna thAya che, ane pAMca 141 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya prakAranA viSaya bhogonA lAbhathI vRddhi pAme che, chatAM anupama vItarAgapadane pAmelA arihaMto te bemAMthI ekathI paNa sparzatA nathI = levAtA nathI, tethI - arihaMto puruSavara puMDarIka kahevAya che. athavA arihaMto puMDarIkanI jema zvAsa, vagere sugaMdhI dhAraNa kare che, mATe puruSavara puMDarIka che. (307 thI 309) vaDaMti ya uvayAre, nara-tiriyANaM niriihprinnaamaa| dhArijaMti va sirasA, narA-'marIsehiM namirehiM // 310 // vardhante copakAre nara-tiryaJcornirIhapariNAmAH / dhAryante vA zirasA narA-'marezairnanaiH / / 310 / / athavA niHspRhapariNAmavALA arihaMto manuSya-tiryaMconA upakAramAM vRddhi pAme che, arthAt manuSyo ane tiryaMco upara adhika adhika upakAra kare che. ethI arihaMto puruSavara-puMDarIka che. athavA namra banelA manuSya-devo vaDe : mastake dhAraNa karAya che mATe arihaMto puruSavara puMDarIka che. vizeSArtha - jevI rIte puMDarIka sugaMdhapradAna Adi dvArA manuSya-tiryaMco para upakAra kare che, tevI rIte arihaMto dharmapradAna Adi dvArA manuSya-tiryaMco upara upakAra kare che. ahIM upakAraguNanI samAnatAthI arihaMtone puMDarIka samAna kahyA che. prazna - arihaMto manuSya-tiryaMco upara upakAra kare che ema kahyuM to zuM devo upara upakAra karatA nathI ? ' uttara- ahIM bAhya upakAranI apekSAe kahyuM che. arihaMto manuSyotiryaMco upara nIce pramANe bAhya upakAra kare che- [1] varSIdAnathI aneka jIvonuM dAridraya pheDe che. (2) arihaMto jyAM vicaratA hoya tyAM savAso yojanamAM (1) paraspara vaira-virodha (2) uMdara vagereno upadrava (3) mArI (plega ke kolerA) (4) ativRSTi (5) anAvRSTi (6) duSkALa (7) sva-paradezano bhaya na thAya. (3) avasarpiNI kALamAM prathama tIrthaMkara lokone zilpa Adi batAvIne upakAra kare che. ItyAdi aneka rIte arihaMto manuSya-tiryaMca upara bAhya upakAra kare che. 142 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya jevI rIte manuSyo kamaLane mastake dhAraNa kare che tevI rIte manuSyo vagere arihaMtonI AjJA mAnavA dvArA arihaMtone potAnA mastake dhAraNa kare che. ahIM mastake dhAraNa karavAnI samAnatAthI arihaMtone puMDarIka jevA kahyA che. (310) ____ purisA vi jiNA evaM, pattA varapuMDarIyauvamANaM / jaha gaMdhahatthiuvamA, pattA taha saMpayaM vocchaM // 311 // puruSA api jinA evaM prAptA varapuNDarIkopamAnam / yathA gandhahastyupamA prAptAstathA sAMprataM vakSye / / 311 / / arihaMto puruSa hovA chatAM A pramANe zreSTha puMDarIkanI upamAne pAmyA che. have arihaMto je pramANe gaMdhahastInI upamAne pAmyA che te pramANe kahuM chuM. (311) - jaha gaMdhahatthigaMdhaM asahaMtA kuMjarA palAyaMti / DhukkaMti neva samare, egassa vi te aNegA vi // 312 // yathA gandhahastigandhamasahamAnAH kuJjarAH palAyante / Dhaukante naiva samare ekasyApi te'neke api / / 312 / / iya jattha jiNo viharai, dese joyaNasayAu tatto u| rogo-vasaggakariNo, savve dUreNa nAsaMti // 313 // A rUti yatra nino viharati veze yoganazatAt tatastu | ro- pariga: sarve traNa nazyakti pArUrUA. jevI rIte gaMdhahastInI (= jenA zarIramAMthI sadA gaMdha prasare che tevA hAthInI) gaMdhane sahana nahi karI zakatA bIjA hAthIo palAyana thaI jAya che, yuddhamAM 'gaMdhahastI eka ja hoya che, ane bIjA hAthIo aneka hoya che to paNa te hAthIo gaMdhahastInI pAse AvatA ja nathI. tevI rIte je dezamAM arihaMta vicare che tyAM so yojana sudhI badhA roga-upasargarUpI hAthIo dUrathI bhAgI jAya che. vizeSArtha - ahIM upara ane nIcenI dizAnI vivakSA vinA cAra 143 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya dizAnI apekSAe so yojana kahyA che. upara-nIce 12-1rI yojanA ane pUrva Adi dareka dizAmAM 25 yojana ema savAso yojana thAya. (312-313) : tahAdipubuppnnaa rogA, pasamaMtI iiti-vir-maariio| aibuTThi aNAvuTThI, na hoi dubbhikkha-DamaraM vA // 314 // tathAdi pUrvotpannA ro: prAnti ti-vera-mAryaH | ativRSTiranAvRSTirna bhavati durbhikSa-DamaraM vA / / 314 / / te A pramANe pUrve utpanna thayelA rogo nAza pAme che. Iti, vaira, mArI, ativRSTi, anAvRSTi, durbhikSa ane Damara na thAya. ' vizeSArtha- Iti = uMdara, tIDa vagereno upadrava vera = strI, bhUmi AdinA kAraNe thayela vaira-virodha. mArI = kUragraha, duSTabhUta, DAkaNa, plega vagerethI akAla maraNa. ativRSTi = jarUriyAtathI vadhAre varasAda ke akALe varasAda, anAvRSTi = jarUriyAtathI atizaya ocho varasAda ke bilakula varasAdano abhAva, durmikSa = dukALa, Damara = sva-paradezanuM yuddha. | tIrthakara je sthAnamAM padhAre te sthAnamAM savAso yojana sudhI jyAre padhAre tenAthI cha mahinA pahelAM thayelA roga ane Iti vagere nAza pAme che. ane vihAra karI gayA pachI cha mahinA sudhI na thAya. (314) purisavaragaMdhahatthINa tANa soMDIrabhAvakaliyANaM / roDa pAmo so, vaDapavA saMpathI paNa rUpA puruSavaragandhahastibhyastebhyaH zauNDIrabhAvakalitebhyaH / / bhavatu praNAma eSa catuSpadA saMpadeSA / / 315 / / parAkramathI yukta ane puruSomAM zreSTha gaMdhahastI samAna arihaMtone 144 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya AA namasDAra thAkho. A yAra pahavANI saMpA che. ( 394 ) logAIyA paMca u, AlAvA saMpayA cautthI u / tesi puNa logasaddo, jahajogamaNegahA neo // 396 // lokAdikAH paJca tvAlApA saMpaccaturthI tu / teSAM punarlokazabdo yathAyogamanekadhA jJeyaH / / 316 / / loguttamANuM vagere pAMca AlAvAvALI cothI saMpadA che. e padomAM lokazabda yathAyogya aneka arthavALo jANavo. (316) logassa bhavvalogassa uttaMmA''sannasiddhigAmittA / logottama tti tesiM, taha caiva ya loganAhANaM // 317 // lokasya bhavyalokasyottamA AsannasiddhigAmitvAt / lokottamA iti tebhyaH tathaiva ca lokanAthebhya: / / 317 || loguttamANaM padamAM loka eTale bhavyaloka jANavo. arihaMto najIkanA kALamAM ja mokSe janArA hovAthI bhavya jIvo rUpa lokamAM uttama che. tathA arihaMto loDanA nAtha che. (317) etthaM pi logasaddo, bIyAhANAiuciyabhavvesu / te nAhA tassa jao, jogakkhemaMkarA nAhA // 398 // atrA'pi lokazabdo bIjAdhAnAdyucitabhavyeSu / te nAthAstasya yato yoga-kSemaGkarA nAthAH / / 318 / / loganAhANe padamAM loka zabda bIjAdhAna Adine yogya bhavya jIvonA arthamAM che. arihaMto bIjAdhAna Adine yogya bhavya jIvo rUpa lokanA nAtha che. kAraNake je yoga-kSemane kare te nAtha kahevAya che. (318) jogo asaMtadANaM, saMtassa u pAlaNA bhave khemaM / . bIyAhANAiguNe, deMti pAleMti ya jiniMdA // 319 // 145 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya yogo'saddAnaM satastu pAlanA bhavetkSemam / bIjAdhAnAdiguNAn dadati pAlayanti ca jinendrAH / / 319 / / je vastu na hoya te ApavI e yoga che. je vastu hoya tenuM rakSaNa karavuM te kSema che. arihaMto bIjAdhAna Adi guNone Ape che, ane temanuM rakSaNa kare che. (319). pasthiyamAM, nomAM varavI nAkhe avitahameva jaNANaM, parUvayaMti tti logahiyA // 320 // paJcAstikAyamayaM lokaM varakevalena jJAtvA / avitathameva janAnAM prarUpayantIti lokahitAH / / 320 / / . logaDiANe padamAM loka eTale paMcAstikAya svarUpa laka jANavo. arihaMto zreSTha kevalajJAna vaDe paMcAstikAya svarUpalokane jANIne lokone yathAvasthita (= loka jevo che tevo ja) batAve che. mATe arihaMto lokahita (= lokanuM hita karanArA) che. vizeSArtha - loka dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya ane jIvAstikAya ema pAMca astikAya svarUpa che, arthAt A pAMcanI loka evI saMjJA che. prazna - hita ke ahita jIvonuM thAya, jaDanuM nahi. tethI bhagavAna dharmAstikAya vagere jaDanuM hita karanArA kevI rIte che ? ' uttara - ahIM jaDa padArthonuM yathArtha (= jevA svarUpe che tevA svarUpe) darzana karavuM ane yathArtha pratipAdana karavuM e jaDa padArthanuM hita vivakSita che. bhagavAna jaDa padArthonuM kevalajJAnathI yathArtha darzana kare che ane vANIthI yathArtha pratipAdana kare che. mATe bhagavAna jaDanuM paNa hita karanArA che. (3ra0) logo va jIvalogo, sao ya parao ya avaayrkkhnno| tassegaMteNa hiyA, logahiyA jiNavarA teNa // 321 // 146 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya 'loko vA jIvalokaH svatazca paratazcApAyarakSaNataH / tasyaikAntena hitA lokahitA jinavarAstena / / 321 / / athavA loka eTale jIvorUpI loko svathI ane parathI thanArA apAyothI rakSaNa karavAthI arihaMto ekAMte lokanuM hita karanArA che mATe lokahita che. vizeSArtha - rogAdi apAyo svathI thanArA che. dhanaharaNa vagere parathI thanArA apAyo che. arihaMto samyagdarzanAdi mokSamArgano upadeza Ape che. mokSamArganI ArAdhanA karanArA jIvo sarva karmothI mukta banIne mokSamAM jAya che. mokSamAM svathI ke parathI thanArA apAyo na hoya. mATe arihaMto lokahita=lokanuM hita karanArA che. (321) taha te logapaIvA, jamhA sannihiyasavvasattANaM / dIveMti paIvA iva, jIvAipayatthavatthugaNaM // 322 // tathA. te lokapradIpA yasmAtsannihitasarvasattvAnAm / dIpayanti pradIpA iva jIvAdipadArthavastugaNam / / 322 / / arihaMto najIkamAM rahelA sarvajIvone (= viziSTa saMjJI paMcendriya ' jIvone) pradIpanI jema jIvAdi padArtho batAve che mATe lokapradIpa che = lokamAM pradIpa tulya che. vizeSArtha - nIvAsthavatyuIUI no zabdArtha A pramANe che- jIvAdi padArtharUpa vastu samUha. bhAvArtha to lakhyA pramANe che. (3rara) ... ahavA sNsytaamsmsesmaasnsnilogss| avaNeti maNagihAo, logapaIvA tao huMti // 323 // athavA saMzayatAmasamazeSamAsanasaMjJilokasya / . apanayanti manogRhAllokapradIpAstato bhavanti / / 323 / / athavA najIkamAM rahelA saMzI lokanA manarUpI gharamAMthI saghaLA saMzayarUpI - aMdhakArane dUra kare che. tethI arihaMto loka pradIpa che. (323) 147. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya logo vi suddhabuddhI, sammaddiTThI visesao tss| aisuhame vi payatthe, pajjoyaMtA sujuttIhiM // 324 // loko'pi zuddhabuddhiH samyagdRSTirvizeSatastasya / atisUkSmAnapi padArthAn pradyotayantaH suyuktibhiH / / 324 / / loya(e) pajjoyagarA, sUrA iva huMti teNa titthayarA / saMkhettavicittatthA, vineyA saMpayA esA // 325 // . loke pradyotakarAH sUrA iva bhavanti tena tIrthaMkarAH / / saMkSiptavicitrArthA vijJeyA saMpadeSA / / 325 / / logapajjo agarANe padamAM loka zabdathI zuddha buddhivALA viziSTa samyagdaSTi jIvo rUpa loka jANavo. AvA lokane arihaMto sUryanI jema atisUkSma paNa padArtho yuktiothI batAvuM che, mATe loka praghAta kare che. saMkSipta-vivi5 arthavANI // (yothI.) saM56. 11vI. (324-325) abhayAipayatthANaM, dAyAro saMpayA ya pNcmiyaa| paMcahi~ paehi~ bhaNiyA, abhayAisarUvameyaM tu // 326 // abhayAdipadArthAnAM dAtAraH saMpacca paJcamikA / / paJcabhiH padairbhaNitA'bhayAdisvarUpametattu / / 326 / / abhaya Adi padArthone ApanArA e pAMcamI saMpadA pAMca padothI kahI che. abhaya AdinuM svarUpa A pramANe (= have pachI gAthAomAM kahevAze te pramA) cha. (326) tivihativiheNa vahakaraNaviraIo jehi~ savvakAlaM pi| dinamabhayaM jiNANaM, abhayadayANaM namo tANaM // 327 // trividhatrividhena vadhakaraNaviratitaH yaiH sarvakAlamapi / dattamabhayaM jinebhyo'bhayadayebhyo namastebhyaH / / 327 / / 148 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya | trividha- trividhathI vadha karavAnI virati vaDe jemaNe sadAya (sarva jIvone) abhaya ApyuM che, te abhayadAtA arihaMtone namaskAra thAo. (327) mohaMdho jaMtugaNo, nimmalasuyaNANacakkhudANeNa / phuDadaMsI jehi kao, cakkhudayANaM namo tANaM // 328 // mohAndho jantugaNo nirmalazrutajJAnacakSurdAnena / sphuTadarzI yaiH kRtaH cakSurdayebhyo namastebhyaH / / 328 / / mohathI aMdha banelA jIvasamUhane jemaNe nirmala zrutajJAnarUpI cakSanA dAnathI spaSTa dekhato karyo che te cakSudAtA arihaMtone namaskAra thAo. (38) aNuvakayaparANuggahaparehi nivvaannvrpuriimggo| bhavarane jaihi kao, te maggadayA jao suttaM // 329 // anupakRtaparAnugrahaparairnirvANavarapurImArgaH / bhavAraNye yaiH kRtaste mArgadayA yataH sUtram / / 329 / / upakAra na karanArA bIjAo upara anugraha karavAmAM tatpara evA jemaNe saMsAra rUpI jaMgalamAM muktirUpI zreSTha nagarIno mArga karyo che te bhAna hAta cha. 12913 nIye bhu45 sUtra cha. (328) sammaiMsaNadiTTho, nANeNa ya tehi suTu uvaladdho / caraNa-karaNehi pahao, nevvANapahoM jiNaMdehiM // 330 // samyagdarzanadRSTo jJAnena ca taiH suSThUpalabdhaH / caraNakaraNaiH prahato nirvANapatho jinendraiH / / 330 / / vyAkhyA- samyagdarzanena' aviparItadarzanena dRSTaH, jJAnena ca suSThu yathA'vasthitaH tairarhadbhirjAtaH, caraNaM ca karaNaM cetyekavadbhAvastena 'prahataH' AsevitaH 'nirvANapathaH' mokSamAgoM jinendraiH / tatra vratAdi caraNaM, piNDavizuddhayAdi ca karaNaM, yathoktam-'vaya samaNadhamma saMjama vaiyAvaccaM ca baMbhaguttIo NANAditiyaM tava kovaniggahAI caraNameyaM / / 1 / / piMDavisohI samiI bhAvaNa paDimA ya iMdiya niroho / paDilehaNaguttIo abhiggahA . ceva karaNaM tu / / 2 / / iti gAthArthaH (AvazyakasUtraniyuktigAthA-910) 149 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya - arihaMtoe mokSamArgane samyagdarzanathI (= aviparItadarzanathI) joyo che, jJAnathI yathAvasthita jANyo che, ane caraNa-karaNa vaDe Acaryo che. ' ' vizeSArtha- temAM vrato vagere caraNa che ane piMDavizuddhi vagere karaNa che. kahyuM che ke- 5 mahAvrata, 10 zramaNadharma, 17 saMyama, 10 vaiyAvacca, 9 brahmacarya gupti, 3 jJAnAdi, 12 tapa, 4 krodhAdinigraha A caraNa che. 4 piMDa. vizaddhi, 5 samiti, 1ra bhAvanA, 1ra pratimA, 5 IMdriyanirodha, 25 pratilekhanA, 3 gupti, 4 abhigraha A karaNa che. (330) bhavabhIyANa jiyANaM, saraNAgayavacchalA jao taannN| .. hoti jiNeMdA niyamA, saraNadayA teNa vuccaMti // 33 // bhavabhItAnAM jIvAnAM zaraNAgatavatsalA yatasteSAm / . bhavanti jinendrA niyamAt zaraNadayAstenocyante / / 331 / / .. zaraNAgata vatsala arihaMto bhavathI bhaya pAmelA jIvonuM niyamo rakSaNa karanArA thAya che, mATe arihaMto zaraNadAtA kahevAya che. vizeSArtha - zaraNAgata vatsala eTale zaraNe AvelA jIvone sneha ApanAra. je zaraNe Ave tenuM ja arihaMto rakSaNa kare. bhavathI bhaya pAmelA jIvo ja arihaMtanA zaraNe jAya. mATe ahIM bhavathI bhaya pAmelA jIvonuM rakSaNa karanArA thAya che ema kahyuM. (331) bohI jiNehi bhaNiyA, bhavaMtare suddhdhmmsNpttii| jiNasaMthaveNa labbhai, bohidayA teNa vuccaMti // 332 // bodhirjinaiNitA bhavAntare zuddhadharmasaM(prAptiH)pattiH / jinasaMstavena labhyate bodhidayAstenocyante / / 332 / / bhavAMtaramAM zuddha dharmanI prAptine arihaMtoe bodhi kahI che. arihaMtonI bhAvapUrvaka stuti karavAthI bodhi prApta karI zakAya che, mATe arihaMto bodhidAtA kahevAya che. (332) 150 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya aha chaTThasaMpayAe, dhammAIyANi paMca u payANi / dhammo carittadhammo, kiriyApariNAmarUvo so // 333 // atha SaSThasaMpadi dharmAdikAni paJca tu padAni / dharmazcAritradharmaH kriyApariNAmarUpaH saH / / 333 / / have chaThThI saMpadAmAM dharmadAtA vagere pAMca pado che. dharma eTale cAritra dharma. cAritradharma cAritranI kriyA svarUpa ane cAritranA pariNAma svarUpa ema se 1re cha. (333) duviho vi hu saMpajjai, jamhA jiNacalaNasevaNarayANaM / gijaMti jANaehi, tamhA te tassa dAyAro // 334 // dvividho'pi khalu saMpadyate yasmAjjinacaraNasevanaratAnAm / gIyante jJAyakaistasmAtte tasya dAtAraH / / 334 / / jinacaraNonI sevAmAM tatpara rahenArAone baMne prakArano cAritradharma bhaNe cha ma sAnImoI cha. bhATe marito dharmanA hAta cha. (334) parahiyakaraNekkarayA, jahajogaM uvaisaMti jaM dhammaM / to dhammadesayA te, tesiM ciya me namo hou // 335 // parahitakaraNaikaratA yathAyogamupadizanti yaM dharmam / tato dharmadezakAste tebhya eva me namo bhavatu / / 335 / / parahita karavAmAM ja tatpara arihaMto yathAyogya dharmano upadeza Ape cha, tathA marito dharmaza cha. tabhane 4 bhArI nm27||2 thA.. (335) so puNa hoi visiTTho, tesiM ANAi vaTTamANANaM / dhammassa nAyagANaM, tatto tesiM mama paNAmo // 336 // sa punarbhavati viziSTasteSAmAjJAyAM vartamAnAnAm / dharmasya nAyakebhyastatastebhyo mama praNAmaH / / 336 / / 151 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya - temanI AjJAmAM rahenArAone cAritradharma viziSTa thAya che. tethI arihaMto dharmanA nAyaka che. temane mAro namaskAra thAo.(336) jaha sArahI sukusalo, tahA tahA kheDae raha-turaMge / jaha no hoi avAo, turaMgamANaM rahassAvi // 337 // yathA sArathiH sukuzalastathA tathA kheTayati ratha-turaGgAn / yathA no bhavatyapAyasturaGgamANAM rathasyA'pi / / 337 / / / evaM jiNuttamehi, vi ussagga-'vavAyapamuhajuttIhi / egaMtahio dhammo, uvaiTTho dhamma-dhammINaM // 338 // evaM jinottamairapyutsargA-'pavAdapramukhayuktibhiH / ekAntahito dharma upadiSTo dharma-dharmiNAm / / 338 / / jema atyaMta kuzala sArathi ghoDAone ane rathane paNa anartha na thAya te rIte ratha ane ghoDAone hAMke che, tema arihaMtoe utsarga-apavAda vagere saMgatiothI dharma ane dharmIonuM ekAMte hita kare tevA dharmano upadeza Apyo che. prazna - jema ratha bhAMgI jAya vagere rathanuM anartha thayuM gaNAya tema prastutamAM dharmanuM anartha zuM? uttara-asaMgatadharmano upadezae dharmanuM anarthache. asaMgatadharmano upadeza ApavAthI loko Avo te dharma hoya? ema dharmano anAdara kare. mATe ahIM "utsargaapavAda vagere saMgatiothI" ema kahyuM che. (337-338) 4 tho roDa ho, tuma tAsa thAra parikSA ubhayahiyamuvaisaMtA, jiNanAhA dhammasArahiNo // 339 // iha dharmo bhavati rathasturaGgamAstasya dhArakAH puruSAH / ubhayahitamupadizanto jinanAthA dharmasArathayaH / / 339 / / ahIM dharma e ratha che ane dharmane dhAraNa karanArA puruSo azva che. e baMnenuM hita kare tevA dharmano upadeza ApanArA arihaMto dharmasArathi che. (339) 15ra Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya 'dhammavaracAuraMtAicakkavaTTINamesa khalu attho / iha cAuraMtasaddo, bhArahavAsammi nAyavo // 340 // dharmavaracAturantAdicakravartinAmeSa khalvarthaH / iha cAturantazabdo bhAratavarSe jJAtavyaH / / 340 / / uttarao himavaMto, puvAvaradAhiNA tao aMtA / lavaNasamudaM pattA, to bharahaM cAuraMtamiNaM // 341 // uttarato himavAn pUrvAparadakSiNAstato'ntAH / lavaNasamudraM prAptAstato bharataM cAturantamidam / / 341 / / dhammavaracAuraMtAicakkavaTTINaM me 54no artha // - cAturanta eTale cAra aMta ahIM cAturanta zabda bharata kSetra saMbaMdhI jANavo, arthAt bharata kSetranA cAra aMto jANavA. bharatakSetrano eka aMta uttaramAM himavAna parvata AgaLa Ave che. bharatanA traNa aMta pUrva-pazcima-dakSiNa dizAmAM lavaNasamudra AgaLa bhAva 7. maathaa.2|| yAturaMta (= 2.225ta.) bharatakSetra cha. (340-341) eyassa ya bharahAI, ahivaiNo cakkavaTTiNo hu~ti / dhammavaracAuraMte, titthayarA cakkavaTTisamA // 342 // * etasya ca bharatAderadhipatayazcakravarttino bhavanti / dharmavaracAturante tIrthakarAzcakravartisamAH / / 342 / / A cAturatanA bharata vagere cakravartIo adhipati thAya che. dharmarUpI zreSTha cAturaMtanI apekSAe tIrthakaro cakravartI tulya che. vizeSArtha:-dharma yA2tino aMta DopAthI. yAturaMta cha. sevA rIte bharatakSetra saMbaMdhI cAturatanA adhipati cakravartIo che, tevI rIte dharmarUpI zreSTha cAturatanA adhipati tIrthakaro che. mATe tIrthakaro cakravartI tulya che. (342) ahavA caudisidhAraM, cauraMtaM cakkameva niddiTuM / dANa-tava-sIla-bhAvaNacaudhAraM dhammacakkamiNaM // 343 // 153 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya * athavA caturdigdhAraM caturantaM cakrameva nirdiSTam / rAna-tapa:-zI-bhAvanAvaturdhAra dharmavamitram bhAra4rA athavA cAra dizAone dhAraNa karanAra cakane ja cAturaMta kahyuM che. A dharmarUpI cakra dAna-zIla-tapa-bhAvanA e cArane dhAraNa kare che. vizeSArtha - cakravartI cakranI sahAyathI bharatakSetranA cAra aMta sudhI adhipati bane che. mATe ahIM cakrane cAra dizAone dhAraNa karanAra kahyuM che. jevI rIte cakra cAra dizAone dhAraNa kare che tevI rIte A dharmarUpa cakra dAnazIla-tapa-bhAvanA e cArane dhAraNa kare che. kAraNake dharma dAna-zIla-tapa-bhAvanA svarUpa che. (343). caugaiaMtakaraM tA, dhammo vi hu caaurNtckksmo| vaTuMti teNa varadhammacakkavaTTI jiNA tamhA // 344 // caturgatyantakaraM tato dharmo'pi khalu cAturantacakrasamaH / varttante tena varadharmacakravarttino jinAstasmAt / / 344 / / A dharmacakra cAragatinA aMtane kare che. AthI dharma paNa cAturaMta cakra samAna che. tethI arihaMto zreSTha dharma cakravartI che. . . vizeSArtha- 340-341-34ra e traNa gAthAomAM cakravartIne pradhAna rAkhIne ane 343-344 e be gAthAomAM cakrane pradhAna rAkhIne arihaMtane cakravartI tulya kahyA che. (344) appaDihayamakkhaliyaM, varaM pahANaM ti khAigatteNa / kevaliyanANa-daMsaNadharANa eso mama paNAmo // 345 // apratihatamaskhalitaM varaM pradhAnamiti kSAyikatvena / kevalikavarajJAnadarzanadharebhya eSa mama praNAmaH / / 345 / / bhIMta AdithI khalanA nahi pAmavAnA kAraNe asmalita che. vara eTale pradhAna. kSAyika hovAnA kAraNe pradhAna che. apratihata ane 154 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya vara kevalajJAna-kevaladarzanane dhAraNa karanArA arihaMtone A mAro namaskAra thAo. (345) viNiyaTTa ti paNaTuM, chaumaM caughAikammarUvaM tu / jesiM tesi namo me, sattamiyA saMpayA dupayA // 346 // vinivRttamiti praNaSTaM chadma caturghAtikarmarUpaM tu / . yebhyastebhyo namo me saptamikA saMpad dvipadA / / 346 / / vinivRtta = vivRtta) eTale nAza pAmela. chadma eTale cAravAtikarma jemanA cAra ghAtakarmo nAza pAmyA che te arihaMtone mAro namaskAra thAo. A be padavALI sAtamI saMpadA che. (346) naNu aTTha vi kammAiM, jiNANa naTThAi~ kiM caukkeNa ? / saccaM osaraNatthe, paDucca chaumakkhao bhaNio // 347 // nanvaSTApi karmANi jinAnAM naSTAni kiM catuSkeNa ? / . satyamavasaraNArthe pratItya chadmakSayo bhaNitaH / / 347 / / : prazna - arihaMtonA ATheya karmo nAza pAmyA che. to ahIM cAraghAtI karmo nAza pAmyA che ema kema kahyuM? ' : uttara- tamAruM kahevuM sAcuM che. ahIM arihaMta samavasaraNamAM birAjamAna che e avasthAnI apekSAe (= bhAva arihaMtanI apekSAe) cAraghAtI karmo nAza pAmyA che ema kahyuM che. (347). rAgaddosajayAo, hoti jiNA jAvayA ya annesiM / titrA ya bhavasamudaM, annesiM tArayA ya jiNA // 348 // rAga-dveSajayAd bhavanti jinA jApakAzcAnyeSAm / tIrNAzca bhavasamudramanyeSAM tArakAzca jinAH / / 348 / / arihaMto svayaM rAga-dveSane jitanArA hovAthI jina che, ane bIjAone paNa jitADanArA hovAthI jApaka che. svayaM saMsAra samudrane tarI gayA hovAthI 155 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya tIrNa che, ane bIjAone tAranArA hovAthI tAraka che. (348) buddhA avagayatattA, annesiM bohayA ya bhagavaMtA / kammaTThabaMdhaNAo, mukkA taha moyagA ceva // 349 // buddhA avagatatattvA anyeSAM bodhakAzca bhagavantaH / karmASTabandhanAnmuktAstathA mocakAzcaiva / / 349 / / arihaMto svayaM tattvone jANanArA hovAthI buddha che, ane bIjAone paNa tattvonuM jJAna karAvanArA hovAthI bodhaka che. svayaM ATha karmonA baMdhanathI mukta banyA hovAthI mukta che, ane bIjAone paNa mukta karAvanArA hovAthI bhoya che. (348) esA caupayamANA, aTTamiyA saMpayA u vkkhaayaa| navamI tipayapamANA, sA savvannRNamiccAi // 350 // eSA catuSpadamAnA'STamikA saMpattu vyAkhyAtA / . navamI tripadapramANA sA sarvajJebhya ityAdi / / 350 / / A cAra pada pramANavALI AThamI saMpadAnuM vyAkhyAna karyuM. navamI sN5629|| 56 pramAvANI cha, bhane te. sappannUe pratyAhi cha. (350) tattha jiNA bhagavaMto, savvaM jANaMti teNa savvannU / . pAsaMti teNa savvaM, to savvaiMsiNo huMti // 351 // . tatra jinA bhagavantaH sarva jAnanti tena sarvajJAH / pazyanti tena sarvaM tataH sarvadarzinI bhavanti / / 351 / / tabhai (= navamI saMpAmai) ni mato saghaj net cha, tethI sarva cha. badhuM jANe che tethI badhuM jue che. badhuM jue che mATe sarvadarzI che. (351) ego esAlAvo, bIo sivamayalamAio ettha / taio namo jiNANaM, jiyabbhayANaM tu nAyavvo // 352 // 156 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya - eka eSa AlApo dvitIyaH zivamacalamAdiko'tra / tRtIyo namo jinebhyo jitabhayebhyastu jJAtavyaH / / 352 / / navabhI saMpAmA (savvannUyaM savvadharisIei) kheDa khAtAvo che. siva-mayala vagere bIjo AlAvo che. 'namo jiNANuM jiabhayArNa" e trIjo khAsAvo bhAvo. (upa2 ) sivamuvasaggaviuttaM, siddhasarUvaM payaM ca siddhANaM / sAhAviya - pAogiyacalaNAbhAvAo taM acalaM // 353 // zivamupasargaviyuktaM siddhasvarUpaM padaM ca siddhAnAm / svAbhAvika-prAyogikacalanAbhAvAttadacalam / / 353 / / siddhonuM siddhasvarUpa sthAna ziva che = upadravothI rahita che. svAbhAvika ke prAyogika calana na hovAthI te sthAna acala che. vizeSArthaH-- siddhasvarUpa sthAnano svayaM calAyamAna thavAno svabhAva na hovAthI svAbhAvika calana nathI, tathA bIjAonA prayatnathI paNa calAyamAna thatuM na hovAthI prAyogika yavana pe| nathI, sAthI jayala che. (343) ..aruyaM rogAbhAvA, aNaMtanANova ogao'NaMtaM / 'nAsanimittAbhAvA, nAyavvaM akkhayaM taM tu // 354 // arujaM rogAbhAvAdanantajJAnopayogato'nantam / nAzanimittA'bhAvAjjJAtavyamakSayaM tattu / / 354 / / roga na hovAthI aruja che. anaMtajJAnano upayoga hovAthI anaMta che. nAzanuM kAraNa na hovAthI te sthAna akSaya jANavuM. (354) avvAbAhaM bhaNiyaM, vAbAhAkArikammavirahAo / deha-maNogayabAhyavirahiyamAhArahINattA // 355 // 157 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya avyAbAdhaM bhaNitaM vyAbAdhAkArikarmavirahAt / deha-manogatabAdhAvirahitamAdhArahInatvAt / / 355 / / vyAbAdhA (= pIDA) karanAra karmono abhAva hovAthI te sthAnane avyAbAdha kahyuM che. zArIrika-mAnasika bAdhAono AdhAra zarIra ane mana che. tyAM zarIra ane mana na hovAthI te sthAna zarIra-mana saMbaMdhI bAdhAothI = pomothI rahita cha. (355) / nAvattai nAgacchai, puNo bhave teNa apuNarAvitti / saMsAraheukammA'bhAveNa jao imaM bhaNiyaM // 356 // nA''vartate nAgacchati punarbhave tenA'punarAvRtti / saMsArahetukarmA'bhAvena yata idaM bhaNitam / / 356 / / siddhasthAnamAM gayelo AtmA saMsAranA hetuM evAM karmono abhAva hovAthI pharI saMsAramAM nathI Avato, AthI te sthAna apunarAvRtti che. kAraNake bhA (= nIthenI PuthAmAze ta) ( cha. (356) 1 daDDammi jahA bIe, na hoi puNaraMkurassa uppattI / taha kammabIyanAse, puNabbhavo natthi siddhANaM // 357 // dagdhe yathA bIje na bhavati punaraGkarasyotpattiH / ' tathA karmabIjanAze punarbhavo nAsti siddhAnAm / / 357 / / 1. anena padyena saha tolayantu idaM padyam-'dagdhe bIje yathAtyantaM prAdurbhavati nAGkuraH / karmabIje tathA dagdhe nArohati bhavAGkuraH' ||-tttvaarth-dshmaadhyaaye'ntimsuutrbhaassypraantbhaage'ssttmH shlokH| jevI rIte bIja baLI jatAM temAMthI pharI aMkuranI utpatti thatI nathI, te rIte karmarUpI bIjano nAza thatAM siddhono pharI janma thato nathI. (357) sijhaMti tattha jIvA, gammai jIvehi~ teNa siddhigii| taM ceva nAmadheyaM, abhihANaM tassa ThANassa // 358 // . sidhyanti tatra jIvA gamyate jIvaistena siddhigatiH / tadeva nAmadheyamabhidhAnaM tasya sthAnasya / / 358 / / .. 158 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya te sthAnamAM jIvo siddha thAya che = kRtakRtya thAya che, tathA karmamukta AtmAo tyAM jAya che, mATe te sthAna siddhigati kahevAya che, ane te sthAnanuM siddhigati ja nAma che. (358) taM samma pattANaM, kammakhaeNaM ti ettha bhAvattho / iharA vi jaMti jamhA, suhumA egidiyA tattha // 359 // . tatsamyak prAptAnAM karmakSayeNetyatra bhAvArthaH / itarathA'pi yAnti yasmAtsUkSmA ekendriyAstatra / / 359 / / karmakSayathI te sthAnane samyak pAmelA arihaMtone" evo ahIM bhAvArtha che. anyathA = karmakSaya vinA sUkSma ekeMdriya jIvo paNa tyAM jAya che. sUkSma ekeMdriya jIvo karmakSaya vinA siddhigatimAM jAya che, chatAM siddhigatine pAmelA kahevAtA nathI. arihaMto. karmakSayathI siddhigatimAM jatA hovAthI siddhigatine pAmelA kahevAya che. (359) taiyapayaM payaDatthaM, namo jiNANaM jiyabbhayANaM ti / nigamaNavayaNaM eyaM, puNaruttaM neva maMtavvaM // 360 // tRtIyapadaM prakaTArthaM namo jinebhyo jitabhayebhya iti / nigamanavacanametatpunaruktaM naiva mantavyam / / 360 / / namo jiNANe jiabhayANa e trIjA padano artha spaSTa che. prazna - namo pada prAraMbhamAM ja "namutyu Na" e pramANe kahevAI gayuM che. AthI ahIM namo padano prayoga karyo e punarukti che. uttara-A upasaMhAra vacana hovAthI punarukti doSana mAnavo. (360) etthaM puNa bahuvayaNaM, purisegaMtappavAyanimmahaNaM / savvesi pi jiNANaM, samaguNayAbhAvaNanimittaM // 361 / / atra punarbahuvacanaM puruSakAntapravAdanirmathanam / sarveSAmapi jinAnAM samaguNatAbhAvananimittam / / 361 / / . 159 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya . ahIM bahuvacana puruSa ekAMtavAdanA khaMDana mATe che, tathA badhAya arihaMto samAna guNavALA che evI bhAvanA mATe che, arthAt badhAya arihaMto samAna guNavALA che evuM jaNAvavA mATe bahuvacana che. vizeSArtha - ahIM "arihaMtane namaskAra thAo ema ekavacanano prayoga karavAne badale "arihaMtone" namaskAra thAo ema bahuvacanano prayoga kema karyo? evA praznanA samAdhAnamAM ahIM kahyuM ke bahuvacana puruSa ekAMtavAdanA khaMDana mATe che. puruSa ekAMtavAda eTale jagatamAM eka ja puruSa = AtmA che evo mata. Ane darzanazAstramAM AtmAtamata ke puruSAdvaitamata kahevAmAM Ave che. AtmAtane mAnavAnAM kAraNo AtmAdvaita eTale AtmAnuM advaita AtmAnuM advaita eTale eka mAtra AtmA. zAstravacana che ke vRdmavat rvatI saMAtAnAM sthiti =brahma sAthe saMkaLAyelAnI brahmanI jema sthiti hoya che. Ano bhAvArtha A pramANe che- eka zuddha AtmA te brahma. A brahma jagatanuM mULa kAraNa che. emAMthI jIva ane jaDa jagatanuM sarjana thAya che, ane amuka samaya pachI jIva ane jagatano laya thAya che. amuka samaya pachI pharI brahmamAMthI jIva- jagatanuM sarjana thAya che. pharI laya thAya che, pharI sRSTi thAya che. Ama sRSTi-layanuM cakra cAlyA kare che. (la. vi. muttAI mogapaITUAM padamAM) A viSe vedAntIo A pramANe kahe che - brahama satya nA mitra eka brahma ja satya che, jagata mithyArUpa che. tathA- sarva vai ravatvi vRdama, ne nAnAAsti vijhana | ArAmaM tasya pazyanti, na tatpazyati kaJcana || dekhAtuM A badhuM brahmasvarUpa ja che. emAM koI bhinna bhinna rUpa nathI, arthAt brahmathI atirikta koI vastu nathI.je dekhAya che te badhuM jabrahmano prapaMca ja(=brahmanA paryAyo) dekhAya che. paraMtu brahmane koI jIva dekhI zakato nathI. praznaH- brahmathI bhinnarUpe badhuM pratyakSa dekhAya che tenuM zuM? 160 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya uttara - e bhrama che. jema koIne chIpanA TukaDAmAM cAMdIno bhrama thaI jAya, ethI chIpanA TukaDAne cAMdI mAnI le, tema brahmathI bhinnarUpe je pratyakSa dekhAya che te bhrama ja che. (syAdvAdamaMjarI zloka 13nI TIkA) AtmAtane mAnavAmAM AvatI Apattio advaitavAdamAM e prazna thAya ke jIvone brahmamAMthI chUTA pADanAra koNa? brahma sivAya bIjI koI vastu che nahi, ke jene jIvanA pRthambhAvanuM kAraNa kahI zakAya. jo bIjI vastu mAnavAmAM Ave to advaitavAda na rahe. eTale jIvono pRthabhAva thavAmAM brahmasattAne ja kAraNa kahevuM paDaze. tethI to e Apatti Avaze ke karmathI mukta banelA je jIvo zuddhabrahmamAM laya pAmyA te jIvo pAchA zuddha brahmamAMthI chUTA paDavAnA. kema ke pUrve chUTA paDavAmAM kAraNabhUta to brahmasattA ja hatI, ane te to atyAre paNa che ja. to tenA baLe pharI jIvo chUTA kema na paDe ? arthAt paDe ja. Ama thAya to mukta banavAno koI artha raheto nathI. mukta banavAnI jIvanI mahenata nakAmI bane. pUrvapakSa ekavAra brahmamAMthI alaga paDavAnuM thayuM, pachI puruSArtha karIne karmathI mukta banelA jIvano kAma mATe brahmamAM laya thaI jAya che. pharI pRthabhAva thato nathI. AthI mukta banavAnI jIvanI mahenata nakAmI banatI nathI. che uttarapakSa - ahIM prazna e che ke jIva brahmamAMthI alaga thAya che te zuddhabrahmamAMthI alaga thAya che ke azuddhabrahmamAMthI alaga thAya che ? jo zuddhabrahmamAMthI alaga thato hoya to alaga thayelA jIvamAM rAgAdinI azuddhi kyAMthI AvI? brahma to zuddha che. have jo ema kahevAmAM Ave ke azuddhabrahmamAMthI alaga thAya che to eno artha e thayo ke- jyAre laya thaze tyAre azuddhabrahmamAM laye thaze. Avo laya zA kAmano ? mATe vyaktirUpe dareka AtmA bhinna bhinna che = svataMtra che, ane karmasaMyoga AdithI jIvomAM bheda paDe che ema mAnavuM e ja yuktiyukta che. AtmA karmasaMyoganA kAraNe saMsArI thAya che, ane karmaviyoganA kAraNe mukta thAya che. AthI saMsArI ane mukta evA be bhedo vAstavika che. 16 1 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya arihaMto ghaNA che ema jaNAvavA mATe AvA AtmAdvaita matanuM khaMDana karavA ahIM 'arihaMtANaM' ema bahuvacana che. (361) visayabahutte kiriyA, bhAvullAsAo bahuphalA hoi / paLivAvavuMkovari, mannarU taddA rUmA gAdI ddizA viSayabahutve kriyA bhAvollAsAd bahuphalA bhavati / praviAtavaDorpora maLyate tasmAvirya gAthA rUddarA. "ne [5] aJA siddhA" phAtri / / pUrNamUlam - * je a aIA siddhA, je a bhavissaMti'NAgae kAle / saMpai a vaTTamANA, savve tiviheNa vaMdAmi // viSayanA bahupaNAmAM bhAvollAsathI kriyA bahuphaLavALI thAya e mAMTe bahuvacana che. tethI praNipAta daMDaka pachI ne ga gA sidghA ItyAdi gAthA che. vizeSArthaH-- ahIM jene namaskAra karavAno hoya tene viSaya kahevAya che. ahIM arihaMtone namaskAra karavAno che. mATe ahIM viSaya eTale arihaMto, arihaMtonA bahupaNAmAM eTale ghaNA arihaMtone namaskAra karavAmAM. eka arihaMtane namaskAra karavAthI je phaLa maLe. tenA karatAM ghaNA arihaMtone namaskAra karavAthI vadhAre phaLa maLe. ekane badale anekane namaskAra karavAmAM manamAM ema thAya ke huM eka ja namaskAra kriyAthI anaMtA arihaMtone namaskAra karI rahyo chuM. AthI bhAvollAsa vadhe che. bhAvollAsa vadhavAthI phaLa vadhAre maLe. Ama namaskAra karanArane bahu phaLa maLe e mATe 'arihaMtane' namaskAra ho ema ekavacanane badale 'arihaMtone' namaskAra ho ema bahuvacana che. tathA ghaNA arihaMtone namaskAra karavAthI bhAvollAsanA kAraNe bahu phaLa maLe e mATe ne Ja JaJA siddhA ItyAdi gAthA che. A gAthAno artha A pramANe che-- "je bhUtakALamAM siddha thayA che, je bhaviSyamAM siddha thaze ane je vartamAnamAM vidyamAna che te sarva arihaMtone mana-vacana-kAyAthI vaMdana karuM chuM. 162 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya AmAM bhUtakALanA, bhaviSyakALanA ane vartamAnakALanA ema traNe kALanA sarva bharitIne paMna 42pAmA mAvyu cha. (362) . eyAe bhAvatthaM, sugamaM sammaM maNammi bhaaveNto| maNa-vayaNa-kAyasAraM, karejja paMcaMgapaNivAyaM // 363 // etasyA bhAvArthaM sugamaM samyagmanasi bhAvayan / .. mano-vacana-kAyasAraM kuryAt paJcAGgapraNipAtam / / 363 / / je a aIA siddhA ityAda thAno bhAvArtha suma cha. // gAthAnA bhAvArthane manamAM samyagU vicArato sAdhu ke zrAvaka mana-vacana-kAyAnI pradhAnatAvALuM paMcAMga praNipAta kare. (363) udvittu asaMbhaMto, tihiM pAyaMtaraM pmjjittaa|| jiNamuddATThiyacalaNo, iriyAvahiyaM paDikkamai // 364 // utthAyA'saMbhrAntastrividhaM pAdAntaraM pramRjya / jinamudrAsthitacaraNa IryApathikI pratikrAmati / / 364 / / pachI bhrAMtithI rahita te paganA aMtarane puMjIne Ubho thAya. pachI paganI jinamudrA karIne IryApathikane pratikrame = IriyAvahiyA kare. (364) .: sannihiyaM bhAvaguruM, ApucchittA khamAsamaNa-puvaM / iriyaM paDikkamejjA, ThavaNAjiNasakkhiyaM iharA // 365 // sannihitaM bhAvagurumApRcchya kSamAzramaNa-pUrvam / ... IyAM pratikrAmet sthApanAjinasAkSikamitarathA / / 365 / / ja najIkamAM rahelA bhAvagurune khamAsamaNa pUrvaka pUchIne IriyAvahiyA kare. jo najIkamAM bhAva guru na hoya to sthApanA jinanI sAkSIe riyApaliyA 72. (365) sUtram - icchAmi ityAdi / / 163 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya __.. icchAmi paDikkamiuM iriyAvahiyAe virAhaNAe gamaNAgamaNe pANakkamaNe bIakkamaNe hariyakkamaNe osA-uttiMga-paNaga-daga-maTTi-makkaDA saMtANA saMkamaNe je me jIvA virAhiA egidiyA, beiMdiyA, teiMdiyA, cauriMdiyA, paMciMdiA, abhihaA, vattiA, lesiA, saMghAiA, saMghaTTiA, pariAviA, kilAmiA, uddaviA ThANAo ThANaM saMkAmiA, jIviAo vavaroviA tassa micchA mi dukkaDaM // iha vIsAmA aTTha u, payAI battIsa beMti giiytthaa| tesiM viraivibhAgo, eeNa kameNa vineo // 366 // . iha vizrAmA aSTau tu padAni dvAtriMzad bruvanti gItArthAH / teSAM virativibhAga etena krameNa vijJeyaH / / 366 / / A sUtramAM ATha saMpadA ane batrIsa pada che ema gItArtho kahe che. te pahono saMpahA vibhAga mA (nIye upAze ta) bhathI. po. (366) duga duga cauro sattaga, iga paNa dasagaM igaM ca viriio| iriyAvahiyAsutte, battIsaM huMti AlAvA // 367 // dvikaM dvikaM catvAri saptakamekaM paJca dazakamekaM ca viratayaH / IryApathikIsUtre dvAtriMzadbhavantyAlApAH / / 367 / / maza: the, the, y||2, sAta, meM, 5iya, 62, me54ANI. saMpAmo cha. riyApaDiyA sUtramA 32 mApApA (56.) cha. (367) eesi payANattho, icchAmi ahilasAmi paDikkamiuM / paDikUlaM vaTTeDaM, niyattiuM esa bhAvattho // 368 // eteSAM padAnAmartha icchAmyabhilaSAmi pratikramitum / pratikUlaM vartituM nivartitumeSa bhAvArthaH / / 368 / / mA pono artha 2 // prabhA - icchAmi = 2 7. pratikramituM = pratidUra patavAne, pratibhUla patavAne bheTa nivartavAne = 57 32vAne. icchAmi pratikramituM bheTave huM pAcho 32pAne 2 cha bhepo bhAvArtha cha. (368) 164 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya iriyAvahiyAe~ virAhaNAe~ iriyA gai tti tammaggo / iriyAvaho tti bhanai, iriyAvahiyA u tappabhavA // 369 // IryApathikyAM virAdhanAyAmIryA gatiriti tanmArgaH / IryApatha iti bhaNyate, IryApathikI tu tatprabhavA / / 369 / / bhannai virAhaNA khalu, icchAmi ahaM tao paDikkamiuM / gamaNaM niyaThANAo, AgamaNaM annao'bhimayaM // 370 // bhaNyate virAdhanA khalu icchAmi ahaM tataH pratikramitum / gamanaM nijasthAnAd Agamanamanyato'bhimatam / / 370 / / iriyAvahiyAe virAhaNAe = iryApathikyA virAdhanAyAH mahI yA eTale gati. patha eTale mArga. gatino = javAno mArga te IryApatha kahevAya che. temAM thayelI virAdhanA te IryApathikI virAdhanA. javAnA mArgamAM thayelI virAdhanAthI (= pAsa 5iuthI) I 5 / 7 / 32vAne 72 7. gamaNAgamaNe = gamanAgamane gamana eTale potAnA sthAnathI javuM. Agamana eTale bIjA sthAnathI AvavuM. gamanAgamanano Avo artha ISTa che. (369-370) tammi u pANAINaM, akkamaNe vigalaiMdiyA paannaa| bIyANi sAlimAI, hariyANi vaNapphaivisesA // 371 // ... tasmiMstu prANAdInAmAkramaNe vikalendriyAH prANAH / bIjAni zAlyAdiH, haritAni vanaspativizeSAH / / 371 / / .:.'. pANakkamaNe = 4pA-bhAvAmAM praa| mahinAmamA. prAe meTale viseMdriya po.bIyakkamaNe = 3i2 vagaire pIlonAmA bhaema.hariyakkamaNe = vanaspati vizeSa (= dIdI vanaspati) nA bhaema. (371) esA taiyA viraI, 1 osAuttiMgamAiyA avarA / tatthosA 2 supasiddhA, uttiMgo kIDiyAnagaraM // 372 // 165 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya eSA tRtIyA viratiH 'osAuttiGgA-'''dikA aparA / tatroSA suprasiddhA uttiMgaH kITikAnagaram / / 372 / / 1. "Nisajala-himesu osA" dezInAmamAlAyAM prathame varga 164 shlokH| / 2. "avazyAya-uttiGga-panaka-daga-mRtikA-markaTasaMtAnasaMkramaNe sati- avazyAyo jalavizeSaH, uttiGgA gardabhAkRtayo jIvAH kITikAnagarANi vA, panakaH phulliH, dagamRttikA cikkhallam, athavA dakagrahaNAd apkAyaH, mRtikAgrahaNAt pRthvIkAyaH, markaTasaMtAnaH kolikajAlam" Avazyaka haribhadravRttau (pR0 573) mAtrI(r) saM.568 7. osA-uttiMga vagaire anya (= yothI) saM568 7. tamA osA suprasiddha cha. (osA = apazyAya. avazyAya bheTave |2nu = sisjanuM pAe.) uttiMga = 81.31mIno naye. (372) : harataNugamAhu anne, paNao ollI dagaM jalaM mttttii| ... paDhavIkAo bhaNio, makkaDagA koliyA bhaNiyA // 373 / / haritanukamAhuranye panaka ollI dakaM jalaM mRttikA / pRthivIkAyo bhaNitaH, matkoTakA kaulikA bhaNitAH / / 373 / / pI0o uttiMga bheTale haratanugakSema De cha. haratanuga bheTale taramA vAvelA ghauM AdinA pAMdaDAo upara thatA jalabiMduo.TUeTale ollI. ollI meTale pAyeya raMganI vIsa52.daga= (sayitta) pA9. maTTI = pRthvIya (= sAyatta bhATI). makkaDA = stleyA. DoliyA meTale rogiyo. (393) saMtANo samudAo, jAlaM vA tesu vihiysNkmnne| esA cautthaviraI, virAhiyA je mae jIvA // 374 // saMtAnaH samudAyo jAlaM vA teSu vihitasaMkramaNe / eSA caturthIviratirvirAdhitA ye mayA jIvAH / / 374 / / saMtANabheTave samudAya 252101.tevadhAmA 428 // saMbha(ma. (sN.3bhe| eTalecAMpavuM-dabAvavuM.ThAranuM pANI vagerenesAMpavAmAM-dabAvavAmAMthayelIvirAdhanAthI I pAcho 32vAne .) mA yothI saM54A che.je me jIvA virAhiyA= 166 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya jIvone meM virAdhyA hoya = duHkha pamADyuM hoya. (374) egapayA paMcamiyA, chaTThA egidiyA ya pNcpyaa| viraidugaM pi sugama, sattamiyA abhihayAIyA // 375 // ekapadA paJcamikA SaSThI ekendriyAzca paJcapadA / viratidvikamapi sugamaM saptamikA abhihatA''dikA / / 375 / / pAMcamI saMpadA eka pada vALI che. chaThThI saMpadA riyA vagere pAMya54ANI. . pAMyamI, 74ii meM bane saMpAmIno artha sugama cha. abhihayA paNere sAlabhI saMpa cha. (375) abhimuha hayA abhihayA, gADhakkaMtA ya vattiyA neyaa| anonnaM liMgaNayaM, kAriyA AlesiyA huMti // 376 // abhimukhaM hatA abhihatA gADhAkrAntAzca vartitA jJeyAH / anyonyaM liGganakaM kAritA AzleSitA bhavanti / / 376 / / abhihayA = sAme sAvatA pone 49yA Doya = 5 // vagairenI Tho:2thI :50 432 Doya, vattiyA = (52 // mAthi.) 0ld 65vyA Doya, lesiyA = paraspara AliMgana karAvyA hoya (= athaDAvyA hoya) (376) saMghAiyA ya puMjIkaya tti saMghaTTiyA va sNputttthaa| pariAviyA ya IsiM, kayapIDA bahu kilAmiyayA // 377 // saMghAtitAzca pujIkRtA iti saMghaTTitA vA saMspRSTAH / * paritApitAzca ISatkRtapIDA bahu kRmitakAH / / 377 / / saMghAiyA=actsoDIya (=59 // pAne meM 8-908121265 // 4 tabha megA yA Doya.) saMghaTTiyA 25zyA Doya.pariyAviyA tho31 pI.3164814 Doya, kilAmiyA = uel .51 6421vI Toya. (377) uddaviyA kayamucchA, ThANA ThANaMtaraM ca saMga(ka)miyA / pANehi vippamukkA, jIvA vavaroviyA bhaNiyA // 378 // - 167. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya * udravitAH kRtamUrchAH sthAnAt sthAnAntaraM ca saMga(ka)mitAH / . prANairvipramuktA jIvA vyaparopitA bhaNitAH / / 378 / / uddaviyA = bhUchita yA Toya. ThANAo ThANaM saMkAmiyA = 5 sthAnathI cI sthAne bhUsyA hoya. jIviyAo vavaroviyA = thI musta yA Doya (= bhArI nAdhyA soya). (378) tassa ya micchA mi dukkaDaM ti AlAvaeNa amiyaa| eyAe puNa attho, eso bhaNio muNiMdehiM // 379 // tasya ca mithyA me duSkRtamiti AlApakenASTamikA / etasyAH punarartha eSa bhaNito munIndraiH / / 379 / / ... tassa micchA mi dukkaDaM meM bhAvApAthI mAmI saMpa6. 381 . 4ineshv2| AThamI saMpadAno A (nIcenI gAthAmAM kahevAze te) artha kahyo che. (379) : 'mi'tti miumaddavatte, 'chatti ya dosANa chAyaNe hoi / 'mi'tti ya merAi Thio, 'du'tti duguMchAmi appANaM // 380 // 'mi'iti mRdumArdavatve, 'cha' iti ca doSANAM chAdane bhavati / 'mi' iti ca maryAdAyAM sthitaH, 'du' iti jugupse AtmAnam / / 380 / / 'ka'tti kaDaM me pAvaM, 'Da' tti ya Devemi taM uvasameNa / eso mi-cchA-mi-du-kka-Da payakkharattho samAseNa // 381 // 'ka' iti kRtaM mayA pApam, 'Da' iti ca DIye(lavayAmi) tdupshmen| eSa mi-cchA-mi-du-kka-Da-padAkSarArthaH samAsena / / 381 / / . vyAkhyA - 'mitti' mi ityetadakSaraM mRdumArdavatve bhavatIti yogaH / tatra mRdoH kAyato vinayAvanamrasya mArdavasya ca bhAvato namratAdharmavato bhAvo mRdumaardvtvN| athavA mRdu.mArdavaM yasya sa tathA, tasya bhAvo mRdumArdavatvaM tatra / 'cha tti ya' ityetatpunarakSaraM / doSANAmasaMyamayogalakSaNAnAM chAdane sthagane, apunarAsevana ityrthH| bhavati vartate / 'me tti ya' me ityetaccAkSaraM / 'merAe~ tti' maryAdAyAM cAritrarUpAyAM sthito vyavasthito'haM, 168 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya asyArthasyAbhidhAyakaM / 'du tti' du ityetadakSaraM jugupse nindAmyAtmAnaM duSkRtakarmakAriNamityatrArthe vartata iti / ayamarthaH- mRdumArdave doSAcchAdane maryAdAyAM ca sthitaH satrahamAtmAnaM nindAmIti / / 12 / / ... tathA katti' ka ityetadakSaraM kRtaM vihitaM mayA nAnyena / pApaM vitathAsevanarUpaM ityatrArthe svadoSapratipattirUpe vartate / 'Da tti ya' Da ityetaccAkSaraM Diye laMghayAmi, tat pApaM upazamena karaNabhUtena ityatrArthe vartate / eSo'nantaroktaH / 'micchA mi dukkaDaM tti' prAkRtazailyA gAthAnulomyAcca mithyA me duSkRtamityatra pade yAnyakSarANi varNAsteSAM yo'rtho'bhidheyaH sa tathA / samAsena saMkSepeNeti / nanu kathaM pratyekamakSarANAmarthavattA yuktA, padevAkyayorevArthadarzanAt / atrocyate-pratyekamapyakSarANAmartho'sti, anyathA tatsamudAye'pyabhAvaprasaMgAt sikatAsu tailavaditi / kiM ca saMketAdhIna : padAnAmoM dRSTaH, sa ca yadi varNAnAmapi tathA syAttadA na kAcitkSatiriti / dRzyate ca mananAt trANAcca mantra ityAdiSu / iti gAthAdvayArthaH / / 13 / / (paJcAzaka 12/12-13) micchA mi dukkaDa padamAM mi, chA, mi, du, ka, De ema cha akSaro che. dareka akSarano artha A pramANe che- mi = mRdutA (namratA), cchA = doSonuM AchAdana karavuM-rokavA, arthAt pharI na karavA, mi = maryAdAmAM (cAritranA AcAromAM) rahela, du = duSkata karanAra AtmAnI niMdA karuM chuM. A cAra akSarono samudita artha A pramANe che-kAyAthI ane bhAvathI namra banIne thayelI bhUla pharI nahi karuM evA bhAvathI cAritranA AcAromAM rahelo huM duSkRtya karanArA mArA AtmAnI niMdA karuM chuM. ka = meM pApa karyuM che evI pApanI kabUlAta, DuM = upazamathI pApane oLaMgI jauM chuM, arthAt meM pApa karyuM che evI kabUlAta karuM chuM ane upazamabhAvathI mArA karelA e pApathI rahita banI jAuM chuM. micchA mi dukkaDa padanA akSarono saMkSepathI A artha che. prazna- saMpUrNa pada ke vAkyano artha jovAmAM Ave che, padanA pratyeka akSarano - artha jovAmAM Avato nathI. AthI pratyeka akSarano artha yogya nathI. - uttara- pratyeka akSarano paNa artha che. jo pratyeka akSarano artha na hoya to 169 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya akSaronA samudAyamAM (padamAM) paNa artha na hoya. jema ke retInA pratyeka kaNiyAmAM tela nathI to tene samudAyamAM paNa tela nathI. tathA padono artha saMketa pramANe jovAmAM Ave che. je padamAM je saMketa hoya te padano te artha thAya che. ema vyavahAramAM jovAmAM Ave che. te pramANe akSaromAM paNa saMketa hovAmAM kazo vAMdho nathI. akSaromAM paNa saMketa hoya che. jemake me eTale manana karavAthI ane tra eTale rakSaNa karanAra hovAthI maMtra kahevAya che. arthAt je manana karavAthI rakSaNa kare te maMtra. ahIM me akSaramAM manana evo saMketa che ane tra akSaramAM rakSaNa karanAra evo saMketa che. (380-381) iriyAvahiyAsuttaM, ettiyamettaM ao paraM sesaM / ussaggakaraNasuttaM, tassa ya eyAriso attho // 382 // IryApathikIsUtrametAvanmAtram, ataH paraM zeSam / utsargakaraNasUtraM tasya ca etAdRzo'rthaH / / 382 / / IriyAvihayA sUtra ATaluM che. have pachI bAkInuM kAyotsarga karavAnuM sUtra kahevAmAM Ave che. teno Avo = have kahevAze tevo) artha che. (382) tesi gamaNAgamAIsamatthapAvANa ghAyaNaNimittaM / ussaggaM ThAmi ahaM, uttarakaraNAiheUhi // 383 // teSAM gamanA''gamAdisamastapApAnAM ghAtananimittam / utsargaM tiSThAmi ahamuttarakaraNAdihetubhiH / / 383 / / te gamanAgamana AdithI thayelA sarva pAponA nAza nimitte uttarakaraNa Adi hetuothI huM kAussagna karuM chuM. (383). bhaNiyaM cakhaMDiyavirahiyANaM mUlaguNANaM sauttaraguNANaM / uttarakaraNaM kIrai, jaha sagaDa-rahaMga-gehANaM // 384 // bhaNitaM ca 170 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya khaNDitavirAdhitAnAM mUlaguNAnAM sottaraguNAnAm / uttarakaraNaM kriyate yathA zakaTa-rathAGga-gehAnAm / / 384 / / vyAkhyAH 'khaNDitavirAdhitAnAM' khaNDitAH- sarvathA bhagnA, virAdhitAH- dezato bhagnA mUlaguNAnAM - prANAtipAtAdivinivRttirUpANAM saha uttaraguNaiH- piNDavizuddhyAdibhirvartata iti sottaraguNAsteSAmuttarakaraNaM kriyate, AlocanAdinA punaH saMskaraNamityarthaH, dRSTAntamAha yathA zakaTarathAGgagehAnAM gantrIcakragRhANAmityarthaH, tathA ca zakaTAnAM khaNDitavirAdhitAnAM akSAvalakAdinottarakaraNaM kriyata iti (AvazyakasUtraniyuktigAthA-1507) * iyuM cha jevI rIte bhAMgI gayelA gADAmAM paiDuM nAkhIne, bhAMgI gayela rathamAM khIlI lagADIne ane bhAMgI gayelA gharamAM thAMbhalo mUkIne (vagere rIte) utta2.4295 = pun:sN2429|| 421mA mApe cha (= samA2pAmA mApe cha) tevI rIte khaMDita ane virAdhita uttaraguNa sahita mUlaguNonuM (Alocana-prAyazcitta mAthI) utta2.4295 = punHsN2427|| 42vAmA mApe cha. ti = sarvathA bhAMgeluM. virAdhita = dezathI bhAMgeluM. prANAtipAta viramaNa vagere mUlaguNo che. piMDavizuddhi vagere uttaraguNo che. (384) ... pAvaM chiMdai jamhA, pAyacchittaM tu bhannai tamhA / pAeNa vA vi cittaM, sohayai teNa pacchittaM // 385 // pApaM chidyate yasmAt prAyazcittaM tu bhaNyate tasmAt / prAyeNa vApi cittaM zodhayati tena prAyazcittam / / 385 / / adhunA 'pAyacittakaraNene' ti sUtrAvayavaM vyAcikhyAsurAha 'pAvaM' gAhA- vyAkhyA - pAvaM-karmocyate tat pApaM chinatti yasmAt kAraNAt prAkRtazailyA 'pAyacchittaM ti bhaNyate, tena kAraNena saMskRte tu pApaM chinattIti pApacchiducyate, prAyaso vA cittaM-jIvaM zodhayati-karmamalinaM vimalIkaroti tena kAraNena prAyacittamucyate, prAyo vA-bAhulyena cittaM svena svarUpeNa asmin satIti prAyacittaM, prAyograhaNaM saMvarAderapi tathAvidhacittasadbhAvAditi gAthArthaH (AvazyakasUniyuktigAthA - 1508) 171 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya pApane = karmane chede te pApacchidu, prAkRtanA kAraNe pApa7i zabdanuM prAyazcitta rUpa bane che. athavA prAyaH cittane-karmathI malina jIvane nirmala kare ? che tethI prAyazcitta kahevAya che. athavA prAyazcitta thaye chate citta prAyaH ghaNA bhAge) potAnA svarUpamAM rahe che mATe prAyaH + citta) prAyazcitta kahevAya che. saMvara AdithI paNa citta potAnA svarUpamAM rahe che mATe ahIM prAyaHzabdano ullekha karyo che. (385). " davvavisohI vatthAiyANa khaaraaidvvsNjogaa| bhAvavisohI jIvassa niMda-garahAikaraNAo // 386 // dravyavizodhirvastrAdikAnAM kSArAdidravyasaMyogAt / / bhAvavizodhirjIvasya nindA-gardA''dikaraNAt / / 386 / / khAra Adi dravyanA saMyogathI thatI vastra AMdinI vizuddhi dravyavizuddhi che. " niMdA-ga Adi karavAthI thatI AtmAnI vizuddhi e bhAvavizuddhi che. (386) kaMTAisallarahio, davvavisallo ihaM suhI hoi / aiyArasallarahio, bhAvavisallo iha parattha // 387 // kaNTAdizalyarahito dravyavizalya iha sukhI bhavati / aticArazalyarahito bhAvavizalya iha paratra / / 387 / / vizalya-zalyathI rahita. kAMTo vagere zalyathI rahita jIva dravyathI vizalya che, ane A lokamAM sukhI thAya che. aticArarUpa zalyathI rahita jIva bhAvathI vizalya che ane A lokamAM tathA paralokamAM sukhI thAya che. (387) iccAisuttavihiNA, kAussaggaM karei thircitto| UsAsA paNuvIsa, pamANameyassa niddidvaM // 388 // ityAdisUtravidhinA kAyotsarga karoti sthiracittaH / ucchvAsAH paJcaviMzatiH pramANametasya nirdiSTam / / 388 / / 172 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya / (utt2429|| praayshyit:29|| dvaa2| thAya cha, mATe pAyacchitta karaNeNaM 56 cha. prAyazyita:25vizuddhi dvA2thAya OM, bhATe visohikaraNeNaM 56 che. vizuddhi 729 // zalyana sabhApama thAya cha, mATe visallIkaraNeNaM 56 cha. . , pAvANaM kammANaM nigghAyaNaTTAe = zAnA129yA 5.5 aaNn| n| mATe ThAmi kAusaggaM = tyotsa[50 7.) ItyAdi sUtrokta vidhithI sthira citte kAyotsarga kare. kAyotsarganuM pramANa paccIsa zvAsocchazvAsa kahyuM che. (388) . kAUNa namokkAraM, arihaMtANaM tato vihANeNa / pAriyakAussaggo, cauvIsajiNatthayaM paDhai // 389 // kRtvA namaskAramarhatAM tato vidhAnena / pAritakAyotsargaH caturviMzatijinastavaM paThati / / 389 / / pachI vidhithI arihaMtane namaskAra karIne (=namo arihaMtANaM bolIne) yotsaf pArIne "" sUtra bole.. (388) to sakkathayavihiNA, ThAUNaM maMgalatthayaM paDhai / bhujjo sakkatthayaMte, AyariAI u vaMdei // 390 // tataH zakrastavavidhinA sthitvA maGgalastavaM paThati / bhUyaH zakrastavAnte AcAryAdIMstu vandate / / 390 / / pachI zakrastavanI mudrAmAM rahIne maMgala stava (= caityavaMdana) kahe, pharI .. (1.6215 kolIna) // 25 // mate mAyArtha mAhine 4na 43.. (380) udvittu Thio saMto, pamoyaromaMca ciNciygtto| ceiyagayathiradiTThI, ThavaNAjiNadaMDayaM paDhai // 391 // utthAya sthitaH san pramodaromAJcamaNDita(pulakita)gAtraH / caityagatasthiradRSTiH sthApanAjinadaNDakaM paThati / / 391 / / 173 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya 1. ciMcaiyaM maNDitam-haimavyAkaraNe maNDezciJca-ciJcaa-ciJcilla-rIDa-siDikkAH / / 8-4-115 / / .' pachI ubho rahIne harSanA kAraNe thayelA romAMcathI suzobhita zarIravALo te dRSTine pratimA upara sthira karIne "arihaMta ceIANa' sUtra kahe. (391). "arihaMtaceiyANaM karemi 'kAussaggaM vaMdaNavattiyAe" ityAdi sUtram / / pUrNamUlam-arihaMtaceiyANaM karemi kAussaggaM, vaMdaNavattiyAe, pUaNavattiAe, sakkAravattiyAe, sammANavattiyAe, bohilAbhavattiyAe niruvasaggavattiyAe, saddhAe, mehAe, dhiIe, dhAraNAe, aNuppehAe vaDDamANIe ThAmi kaausgN|| ___2. "kAyaH zarIram, tasya utsargaH- kRtA''kArasya sthAna-mauna-dhyAnakriyAvyatirekeNa kriyAntarAdhyAsamadhikRtya parityAga ityarthaH"- AvazyakavRttau (pR0 787) ettha puNa vakkachakkaM, mahApayAiM havaMti attev| AlAvA coyAlIsa hoti imiNAM vihANeNe / / 392 // atra punarvAkyaSaTkaM mahApadAni bhavanti assttaiv| AlApAzcatuzcatvAriMzad bhavantyanena vidhAnena / / 392 / / arihaMta eIANe ItyAdi sUtramAM cha vAkyo, ATha saMpadA, cuMmAlIsa AlAvA A rIte ( nIcenI gAthAomAM kahevAze te rIte) thAya cha. (382) abbhuvagamo nimittaM, heU egavayaNaMta aagaaraa| bahuvayaNatA ya tahA, ussaggapamANavakkAI // 393 // abhyupagamo nimittaM heturekavacanAntA AkArAH / bahuvacanAntAzca tathA utsargapramANavAkyAni / / 393 / / . abhyapagama, nimitta, hetu, eka vacanAMta AgAro, bahuvacanAMta AgAro ane kAyotsarga pramANa ema cha vAkyo che. vizeSArtha:- 'arihaMta ceiANaM karemi kAussaggaM' meM mAnyupama 174 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya (= svii||2) pAya che. 125 sImA yotsano svii||2 42vAmA mAcha. vaMdaNava0thA prAraMbhI niruva0 sudhInimitta vAya che. 129 mAmA yotsarga 42vAna nimittaa=(29|| patAvyA 7. saddhAethI. prAraMbhI kAussaggaM sudhA Detu pAyo 7. annatthaUsasieNaMthI prAraMbhI pittamucchAe sudhA meM vayanAta AgAro che. pachInA traNa bahu vacanAMta AgAro che. pachI kAyotsarganuM pramANa 49||naa2 14ya che. mAma 7 vAgyo cha. (383) tiga chaga sattaga navagaM, tiga chaga cauro chagaM ca AlAvA / neA kamaso aTThasu, paesu tesiM imo attho // 394 // trikaM SaTkaM saptakaM navakaM trikaM SaTkaM catvAraH SaTakaM ca aalaapaaH| jJeyAH kramazo'STasu padeSu teSAmayamarthaH / / 394 / / mA saMpAmoma maza: 3, 6, 7, 8, 3, 6, 4, 6 sAlAvA = 5o. jANavA. te padono artha A (nIcenI gAthAomAM kahevAze te) che. (394) arahaMtA puvvuttA, tesiM puNa ceiyAi~ pddimaao| tavvaMdaNAiheDaM, karemi niyakAyaussaggaM // 395 / / arhantaH pUrvoktAH teSAM punazcaityAni pratimAH / tadvandanAdihetuM karomi nijakAya-utsargam / / 395 / / eso payasaMTeko, karemi ahayaM vihemi ettaahe| kAo bhannaI deho, tassussaggaM pariccAyaM // 396 // eSa padasaMTaGkaH karomi ahakaM vidadhAmi idAnIm / kAyo bhaNyate dehaH tasyotsargaM parityAgam / / 396 / / arihaMta zabdano artha pUrve kahyo che. arihaMtonA cetyo eTale pratimAo. temane vaMdanAdi karavA mATe potAnI kAyAno utsarga = tyAga karuM chuM. A pramANe pahIno saMbaMdha cha. karemi bheTa bhae I I. AyA hai upAya cha, arthAt yA bheTale. , teno utsa[ bheTale. tyA. (385-386) 175 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya vaMdaNavattiyAe, vaMdaNayanimittamettha paramattho / evaM pUyaNamAInimittameso viseso'ttha // 397 // vandanavRttikayA vandanakanimittamatra paramArthaH / evaM pUjanAdinimittameSa vizeSo'tra / / 397 / / vaMdaNavattiyAe meTa na nibhitte mevo mahA bhAvArtha cha. meM pramANe pUjana nimitte vagere paNa jANavuM. ahIM vizeSa A (nIcenI gAthAomAM 53vAze ta) cha. (387) vaMdaNamabhivAyaNayaM, pstthmnn-vynn-kaayvaavaaro| .. mallAiaccaNaM pUyaNaM ti vatthehiM sakkAro // 39 // .. vandanamabhivAdanakam-prazastamano-vacana-kAyavyApAraH / mAlyAdyarca pUjanamiti vastraiH satkAraH / / 398 / / / vaMdana eTale praNAma. vaMdana e mana-vacana-kAyAno prazasta vyApAra che. pUjana eTale puSpamALA AdithI pUjA karavI. satkAra eTale vastrAdithI Adara 42vo. (388) sammANo mANasapIisaMgayayA uciyvinnypddivttii| kIrati kiM nimittaM, ee ? naNu bohilAbhatthaM // 399 // sanmAno mAnasaprItisaMgatatA ucitavinayapratipattiH / . kriyante kiM nimittamete? nanu bodhilAbhArtham / / 399 / / sanmAna eTale mAnasika prIti pUrvaka ucita vinayanI pravRtti. (anya graMthomAM sanmAna eTale stuti-stavana evo artha kahyo che.) prazna:- paMDhana pare // bhATe 42 / 5 cha ? uttara:- mopilA bhATe 42 / 5 cha. (388) pecca jiNadhammalAbho, bohIlAbhu tti taM pi hu kimatthaM / / maggeha ? niruvasaggo mokkho tappAvaNanimittaM // 400 // 176 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya pretya jinadharmalAbho bodhilAbha iti tamapi khalu kimartham / mArgayata ? nirupasargo mokSaH tatprApanimittam / / 400 / / bodhilAbha eTale paralokamAM jinadharmanI prApti. prazna - bodhIlAbhanI mAgaNI zA mATe karo cho ? " uttara - nirupasarganI prApti mATe. nirupasarga eTale mokSa. mokSanI prApti thAya e mATe bodhilAbhanI mAgaNI karavAmAM Ave che. vizeSArtha- pUrvapakSa - sAdhu ane zrAvakane bodhilAbha che ja, tethI te nimitte kAyotsarga binajarUrI che. siddhane sAdhavAnuM hotuM nathI. - uttarapakSa - sAdhu-zrAvakane bodhilAbha che ja e vAta sAcI che, paNa e kSAyopathamika hovAthI kadAca kliSTa mohanIya karmano udaya thaI jAya to bodhilAbha cAlyo jAya e saMbhavita che. AthI mohanIyakarmanA udayathI bodhilAbha A bhavamAM ke parabhavamAM cAlyo na jAya e nimitte kAyotsarga jarUrI che. kAyotsarga karavAthI AtmAmAM zubhabhAva utpanna thAya che. e zubhabhAva azubhakarmane niSphaLa banAve che. jevI rIte azubhabhAva pApakarmano baMdha karAve che, tevI rIte zubhabhAva baMdhAyelA karmanI nirjarA vagere karAve che. . kAyotsarga karavA chatAM jo zubhabhAva daDha na hoya = prabala na hoya to bodhilAbha cAlyo jAya e paNa saMbhavita che. Ama chatAM gayelo bodhilAbha pharI - kAyotsarga karavAthI thayelA prabala bhAvathI AvavAno saMbhava che. - Ama kAyotsargathI avidyamAna bodhilAbhano lAbha thAya che, vidyamAna bodhilAbhanuM rakSaNa thAya che, ane cAlyo gayelo bodhilAbha pharI Ave che. mATe boviMlAbha mATe kAyotsarga jarUrI che. prajJa- kSAyozimika bodhilAbhavALA jIvone bodhilAbha javAno saMbhava che, paNa kSAyika bodhilAbhavALAne javAno saMbhava nathI. to tenA mATe kAyotsarga binajarUrI gaNAya ne? 177. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caiityavadana mahAbhASya - uttara- kSAyika bodhilAbhanI apekSAe paNa vinA vilaMbe phaLa (mokSa) sAdhI Ape e hetue bodhilAbha mATe kAyotsarga jarUrI che. e ja bhavamAM ane e ja bhavamAM paNa jaladI mokSa sAdhI Ape evA bodhilAbha mATe kSAyika bodhilAbhavALA jIvane paNa kAyotsarga jarUrI che. pUrvapakSa - bodhilAbha thAya eTale mokSa maLavAno che ja, to pachI nivasAvattiyAe pada binajarUrI che. uttara - bodhilAbha thayA pachI tarata ja mokSa maLe evo niyama nathI. AthI bodhilAbha thayA pachI vinA vilaMbe mokSanI prApti thAya e mATe nivasArAvariyA pada paNa jarUrI che. (40) : puchaDuM sI-naDuM tA, pUNAnimittama rUpa.. kIrai tA tesiM ciya, karaNaM juttaM subuddhINaM // 401 // pRcchati ziSyaH- yadi tAvat pUjAdinimittameSa utsargaH / kriyate tatasteSAmeva karaNaM yuktaM subuddhInAm / / 401 / / ahIM ziSya prazna kare che - jo pUjA Adi mATe A kAyotsarga karAya che to buddhimAnone pUjA AdinuM karavuM ucita che. (401) raMjijjai muddhajaNo, kajjAkArIhi~ mahuravayaNehiM / savvannuvIyarAge, kajjapahANehi hottavvaM // 402 // : rajyate mugdhajanaH kAryA'kAribhirmadhuravacanaiH / sarvajJavItarAge kAryapradhAnairbhavitavyam / / 402 / / kAryane na karanArAo madhura vacanothI mugdha lokone khuza kare che. (paNa) sarvaza vItarAganA viSayamAM kAryanI pradhAnatAvALA thavuM joIe, arthAt arihaMtanI bhakti mAtra bolavAmAM na hovI joIe, kiMtu sakriya bhakti hovI joIe. (402) __paDibhaNai gurU- suMdara !, duvihA vaMdaNavihAiNo purisA / niggaMthA ya gihatthA, tattha gihatthA jahAsattiM // 403 // 178 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavardana mahAbhASya pratibhAta guru:- sundara ! dvividhA vandanavidhAyinaH puruSAH / nirgranthAzca gRhasthAH tatra gRhasthA yathAkti / / 403 / / niyamA kuNaMti pUrya, sakkAraM vA jiNeMdacaMdANaM / jaM ca na taraMti kAuM, tassa kae hoti ussaggaM // 404 // niyamAt kurvanti pUjAM satkAraM vA jinendracandrANAm / yacca na zaknuvanti kartuM tasya kRte bhavati utsargaH / / 404 / / guru uttara Ape che- he suMdara ! vaMdana karanArA puruSo sAdhu ane gRhastha ema be prakAranA che. temAM gRhastho jinezvaronI pUjA ke satkAra yathAzakti avazya kare che. jeo pUjAdi karavAnI zaktivALA nathI temanA bhATe yotsa[cha. (403-404) samaNA mahANubhAvA, smggsaavjjjogpddiviryaa| suhapaNihANanimittaM, paDhaMti AlAvage ee // 405 // zramaNAM mahAnubhAvAH samagrasAvadyayogaprativiratAH / zubhapraNidhAnanimittaM paThanti AlApakAn etAn / / 405 / / sarvasAvaghayogonI virativALA ane mahAmahimAvaMta sAdhuo zubha praNidhAna mATe A AlAvAone kahe che. (405) ahavAniggaMthANa na attho, atthAbhAve na pUya-sakkArA / tapphalalAbhanimittaM, kareMti to vaMdaNussaggaM // 406 // athavAnirgranthAnAM na arthaH, arthAbhAve na pUjA-satkArau / tatphalalAbhanimittaM kurvanti tato vandanotsargam / / 406 / / athavA nigraMthonI pAse dhana hotuM nathI. dhananA abhAvamAM pUjA 179 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya satkAra na thaI zake. tethI pUjA-satkAranA phalane meLavavA mATe vaMdana (Adi) nA nimitte kAyotsarga kare che. (406) na AsakkArA, niyamA davvatthaoM muNijaNassa / tappaNihANamajuttaM, tahAhi payaDaM imaM suttaM // 407 // nanu pUMjA-satkArau niyamAd dravyastavo munijanasya / . tatpraNidhAnamayuktaM, tathAhi prakaTamidaM sUtram ||407 || ziSya prazna kare che- pUjA-satkAra niyamA dravyastava che. munilokane tenuM prazidhAna ayukta che. te yA pramANe- jA (nIye uhevAze teM) sUtra agara che. (407 ) chajjIvakAyasaMjamo, davvatthae so virujjhaI kasiNo / to kasiNasaMjamaviU, pupphAIyaM na icchaMti // 408 // SaDjIvakAyasaMyamo dravyastava eSa virudhyate kRtsnaH / tataH kRtsnasaMyamavit puSpAdikaM na icchanti / / 408 / / - vyAkhyA--'SaDjIvakAyasaMyama' iti SaNNAM jIvanikAyAnAM pRthivyAdilakSaNAnAM saMyamaH- saGghaTTanAdinA parityAgaH SaDjIvakAyasaMyamaH, asau hiMtaM, yadi nAmaivaM tataH kimityata Aha-'dravyastave' puSpAdisamabhyarcanalakSaNe 'sa' SaDjIvakAyasaMyamaH, kiM ? - 'virudhyate' na samyak saMpadyate, 'kRtsnaH' saMmpUrNa iti, puSpAdisaMluJcanasaGghaTTanAdinA kRtsnasaMyamAnupapatteH, yatazcaivaM 'tataH' tasmAt 'kRtsnasaMyamavidvAMsa' iti kRtsnasaMyamapradhAnA vidvAMsastattvataH sAdhava ucyante, kRtsnasaMyamagrahaNamakRtsnasaMyamavidvAMsa zrAvakANAM vyapohArthaM, te kim ? ata Aha-- 'puSpAdikaM' dravyastavaM 'necchanti' na bahu manyante, yaccoktaM'dravyastave kriyamANe vittaparityAgAtchubha evAdhyavasAya' ityAdi, tadapi yatkiJcid, vyabhicArAt kasyacidalpasattvasyAvivekino vA zubhAdhyavasAyAnupapatteH, dRzyante ca kIrtyAdyarthamapi sattvAnAM dravyastave pravRttiriti, zubhAdhyavasAyabhAve'pi tasyaiva bhAvastavatvAditarasya ca tatkAraNatvenApradhAnatvameva, 'phalapradhAnAssamArambhA' iti nyAyAt, bhAvastava eva ca sati tattvatastIrthasyonnatikaraNaM, bhAvastava eva tasya (bhAvastavavata eva) samyagamarAdibhirapi pUjyatvamenaM (tvAttameva ca ) dRSTvA kriyamANamanye'pi sutarAM 180 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya pratibudhyante ziSTA iti svaparAnugraho'pIheveti gAthArthaH (AvazyakasUtra niryA'thA - 263) cha javanikAyanA saMghaTTanAdino tyAga karavo e ja jIvanikAya saMyama che. cha jIvanikAyasaMyama jIvonuM hita che. puSpAdipUjArUpa dravya stavamAM puSpAdine cuMTavA, saMghaTTo karavo vagere kAraNe cha javanikAya saMyamanuM pUrNa pAlana thatuM nathI. tethI saMpUrNa saMyamanI pradhAnatAvALA sAdhuo puSpAdi dravyastavane IcchatA nathI. vaLI dravyastava karavAmAM dhanano tyAga thato hovAthI zubha ja adhyavasAya thAya che, ItyAdi je kahyuM te paNa barobara nathI, kAraNa ke tevo niyama nathI. koI alpasattvavALA athavA avivekI jIvane (dhanano tyAga thavA chatAM) zubha adhyavasAya na thAya. kIrti Adi mATe paNa jIvonI dravyastavamAM pravRtti dekhAya che. puSpAdipUjAthI zubha adhyavasAya thAya to paNa che jIvanikAya saMyama ja bhAvastava che. puSpAdipUjArUpa dravyastava bhAvastavanuM kAraNa che. AthI dravyastava pradhAna nathI, bhAvastava pradhAna che. kAraNa ke kAryonA prAraMbho phalanI pradhAnatAvALA hoya che (= phaLa maLe tevA kAryono prAraMbha karAya) evo nyAya che. A nyAyathI bhAvastava pradhAna che. paramArthathI bhAvastava hoya tyAre ja tIrthanI unnati karI zikAya che. bhAvastavavALo jIva ja devo AdithI samyagu pUjya bane che. bhAvastavane pharAto joIne ziSTa bIjAo paNa sArI rIte pratibodha pAme che. A pramANe sva-parano upakAra bhAvastavamAM ja che. A pramANe Avazyaka sUtramAM sAdhuone dravyastavano niSedha hovAthI temane dravyastava na hoya. (408) - saMjamaviruddhakicce, paNihANaM neva jujjae kAuM / ciMtijjiyasAvajjo, paNihANaM kuNai AraMbhe // 409 // saMyamaviruddhakRtye praNidhAnaM naiva yujyate kartum / cintyamAnasAvadyaH praNidhAnaM karoti Arambhe / / 409 / / saMyamathI viruddha kAryamAM praNidhAna karavuM e yogya nathI ja. sAdhu 181 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya prA2mamA sAdhane viyA2to praNidhAna 72 7. (408) .. bhannai guruNA- bhaddaya !, negaMteNesa saMjamaviruddho / davaTTho davvatthao, nayaDhe u tivihativiheNa // 410 // bhaNyate guruNA bhadraka ! naikAntenaiSa saMyamaviruddhaH / / dravyArthaH dravyastavo nayArthe tu trividhatrividhena / / 410 / / guru javAba Ape che- he bhadra ! dravyastava ekAMte saMyamathI viruddha nathI. puSpAdi dravyothI thato stava dravyastava che. prakArane AzrayIne te dravyastavana trividha-trividhathI che, arthAt mana-vacana-kAyAthI karavuM-karAvavuM anumodavuM ema na4 HinAtha. cha. (410) pyAphalaparikahaNaM, pamoyaNA coyaNA munnivrehi| aNumoyaNaM pi kIrai, pamoya-uvavUhaNAihiM // 411 // pUjAphalaparikathanaM pramodanA codanA munivaraiH / anumodanamapi kriyate pramoda-upabRMhaNAdibhiH / / 411 / / munivaro pUjAnA phalane kahe che, pUjA joIne harSa pAme che, pUjA karavAnI preraNA kare che, harSa ane upabRhaNA vagerethI anumodanA paNa kare che. (411). naMdIkaraNe jiNapAyapUyaNaM jaM suyammi uvaiTuM / jiNabiMbANa paiTTA vi sUriNA sUrimaMteNa // 412 // nandikaraNe jinapAdapUjanaM yat zrute upadiSTam / jinabimbAnAM pratiSThA'pi sUriNA sUrimantreNa / / 412 / / naMdI karavAmAM jinacaraNonuM (vAsakSepathI) pUjana karavAnuM zrutamAM kahyuM che. AcArya sUrimaMtrathI jinabiMbonI pratiSThA paNa kare che. (412) tamhA negaMteNaM, sAvajjo esa vajjaNijjo vaa| evaM puNa vineyaM, eyAlAvagadugAo vi // 413 // 182 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya tasmAd naikAntana sAvadya eSa varjanIyo vA / - tat punarvayametavA pApa II4rA tethI dravyastava ekAMte sAvadya nathI, ane ekAMte tyAga karavA yogya nathI. A vigata A be AlAvAthI paNa jANavI. | vizeSArtha - dravyastava ekAMte sAvadya nathI ane ekAMte tyAga karavA yogya nathI e vigata pUHMvattiyANa ane savAravattiyANa e be AlAvAthI siddha thAya che. jo dravyastava ekAMte sAvadya hoya ane ekAMte tyAga karavA yogya hoya to arihaMta ceIANe sUtramAM A be AlAvA na hoya. (413) jaM puNa sutte bhaNiyaM, 1 davvatthae so virujjhai ksinno| tavvisayAraMbhapasaMgadosaviNivAraNatthaM taM // 414 // yat punaH sUtre bhaNitaM dravyastava eSa virudhyate kRtsnaH / tadviSayArambhaprasaGgadoSavinivAraNArthaM tat / / 414 / / che. paraMtu tu (48) tivArA: pUrvayaMvaram | * sUtramAM Avazyaka sUtra bhASya gAthA 195mAM) "saMyamamAM dravyastava pUrNa viruddha che" ema je kahyuM che te dravyastava saMbaMdhI AraMbha karavAnA prasaMgarUpa doSanA nivAraNa mATe kahyuM che, arthAt dravyastava karavA mATe sAdhune - AraMbha-samAraMbhano niSedha karavA mATe kahyuM che. (414) davvatthayANuviddho, bhaNio bhAvatthao ao ceva / gaMthaMtaresu evaM, neyavvaM niuNabuddhIhi // 415 // dravyastavAnuviddho bhaNito bhAvastavo'tazcaiva / granthAntareSu evaM netavyaM nipuNabuddhibhiH / / 415 / / AthI ja (sAdhune ekAMte dravyastavano niSedha na hovAthI ja) anya . graMthomAM bhAvatava dravyastavanI sAthe saMkaLAyelo (= sApekSa) che, ema kahyuM che. sUkSma buddhivALAoe A pramANe jANavuM. (415) 183 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya chavihanimittamuttaM, etto bhannati heuNo paMca / saddhAe mehAe, iccAIsattahi~ paehi // 416 // SaDvidhanimittamuktamito bhaNyante hetavaH paJca / zraddhayA medhayA ityAdisaptabhiH padaiH / / 416 / / 7 pra.62D nimitta yuM . ve saddhAe mehAe ityAdi sAta pothI 5iya utubho upAya che. (416) saddhA nio'bhilAso, praannurohaabhiogprimukko| tIe u vaDDamANIeN ThAmi ussaggamiya jogo // 417 // zraddhA nijo'bhilASaH parAnurodhAbhiyogaparimuktaH / . tayA tu vardhamAnayA tiSThAmi utsargamiti yogaH / / 417 / / zraddhA eTale bIjAnI dAkSiNyatA ane AjJAthI rahita potAnI IcchA, arthAt bIjAnI dAkSiNyatAthI ke AjJAthI nahi, kiMtu mArI potAnI IcchAthI kAyotsarga karuM chuM. vadhatI evI zraddhAthI kAyotsarga karuM chuM e prabhAe saMbaMdha cha. (417) evaM ciya mehAe, majjAyAe jiNovaiTTAe / , ahavA mehA pannA, tIe na u sunnabhAveNa // 418 // evameva medhayA maryAdayA jinopadiSTayA / athavA medhA prajJA tayA na tu zUnyabhAvena / / 418 / / e ja pramANe medhAthI eTale jine kahelI maryAdAthI, nahi ke jema tema. athavA medhA eTale buddhi. buddhipUrvaka, nahi ke zUnyacittathI. (418) cittasamAhI dhII, tynnciNtaaviuttmnnvittii| dharaNaM titthayaraguNANa niyamaNe dhAraNA vRttA // 419 // cittasamAdhi tistadanyacintAviyuktamanovRttiH / dharaNaM tIrthakaraguNAnAM nijamanasi dhAraNA uktA / / 419 / / . 184 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya * dhRti eTale cittasamAdhi. cittasamAdhi eTale sUtrathI anyanA ciMtanathI - rahita mananI vRtti, arthAt manamAM kevala sUtronuM ja ciMtana hoya. dhAraNA eTale tIrthakaranA guNone potAnA manamAM dhAravA. (419) .. aNupehA maMgalagassa ciMtaNaM guNagaNANa vA bhnniyaa| eyAhi~ vaDDamANIhi~ ThAmi ussaggamiti sugamaM // 420 // anuprekSA maGgalakasya cintanaM guNagaNAnAM vA bhaNitA / . etAbhirvardhamAnAbhistiSThAmi utsargamiti sugamam / / 420 / / - anuprekSA eTale arihaMta maMgala svarUpa che evuM ciMtana karavuM, athavA arihaMtonA guNasamUhanuM ciMtana karavuM. vadhatI evI zraddhA vagerethI kAyotsarga karuM chuM e pramANe artha sugama che. (420) eyAsiM nideso, evaM lAbhakkameNa vinneo| saddhAbhAve mehA, tabbhAve dhiti u iccAI // 421 // etAsAM nirdeza evaM lAbhakrameNa vijJeyaH / / zraddhAbhAveM medhA, tadbhAve dhRtistu ityAdi / / 421 / / zraddhA Adino A pramANe nirdeza prAptinA kramathI jANavo. pahelAM zraddhAnI prApti thAya to medhAnI prApti thAya. medhAnI prApti thAya to dhRtinI "pti thAya ityA. (421) ke kAraNarahiyaM kajjaM, ghaDAiyaM jaha na sijjhai kayAi / evaM eyAhi~ viNA, kAussaggassa na hu siddhI // 422 // kAraNarahitaM kAryaM ghaTAdikaM yathA na sidhyati kadApi / evametAbhivinA kAyotsargasya na khalu siddhiH / / 422 / / jevI rIte kAraNa vinA ghaTAdi kArya kyAreya thatuM nathI, tevI rIte zraddhA Adi vinA kAyotsarganI siddhi thatI nathI. (22) 185 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya Aha-'karemi' bhaNitA, puNo vi 'ThAmi' ti ettha kiM bhaNiyaM ? / nahi attha koi bheo, kiriyAjuyalassa eyassa // 423 // Aha- 'karomi' bhaNitvA punarapi 'tiSThAmi' ityatra kiM bhaNitam ? / nahyatra kazcid bhedaH kriyAyugalasyaitasya / / 423 / / - sUtranA prAramamA karemi = 2 chu' meM prbhaae| DIne 320 sUtranA aMte tiSThAmi = 'chu' mema bha ? ma mA bane yiAma o.. me nathI. (423) bhannai-kiriyAkAlo, nihAkAlo ya haMti siya bhinnaa|| kiriyAdugeNa imiNA, nidaMsiyA esa bhAvattho // 424 // . bhaNyate-kriyAkAlaH niSThAkAlazca bhavataH syAd bhinnau / .. kriyAdvikenAnena nidarzito eSa bhAvArthaH / / 424 / / guru uttara Ape che- kriyAkAla ane niSThAkAla ema be kALa bhinna che. A be kriyAthI kriyAkAla ane niSThAkAla ema bhinna be kAla jaNAvyA che e bhAvArtha che. vizeSArtha:- prAramamA karemi = OM chu meM sthaNe hiya5181 deg49Syo che, eTale ke huM kAyotsarga karavAnI kriyA karuM chuM, ema jaNAvyuM che. sUtranA aMte tiSThAmi = 'chu' meM sthaNe niSTha1310. 49vyo cha, bheTale 3. [3yAnI niSThAno = samAptino kALa jaNAvyo che, arthAt huM kAyotsargamAM rahyo chuM ema 4||vyu cha. (424) akae kAussagge, niTThAkAlo tti kiM imaM juttaM ? / bhannai-AsannatteNa kajjamANaM kaDaM jamhA // 425 // akRte kAyotsarge niSThAkAla iti kimidaM yuktam ? / bhaNyate- Asannatvena kriyamANaM kRtaM yasmAt / / 425 / / prazna - kAyotsarga karyA vinA niSThAkAla kahevo = meM kAyotsarga karyo che 186 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavana mahAbhASya ema kahevuM e zuM yukta che ? kAraNake niSThAkALa to 'annattha' sUtra bolI rahyA pachI che, arthAt annattha sUtra bolI rahyA pachI kAryotsarga karelo gaNAya. uttaraH- kriyAkAla ane niSThAkAla e baMne najIka hovAthI 'karAtuM' kArya 'kareluM' kahevAya. vizeSArtha:-- kriyAkAla ane niSThAkAla e baMne najIka hovAthI abhinna = ekarUpa gaNAya ema nizcaya naya kahe che. nizcayanayanA mate je kriyA karavA mAMDI te karI kahevAya. jemake- ghaTa banAvavAnI kriyA karavA mAMDI eTale ghaTa banI gayo kahevAya. praznaH-- A to pratyakSa viruddha che. ghaTa banAvavAnI kriyA vakhate ghaTa utpanna thayelo kyAM dekhAya che ?. uttaraH-- ahIM sthUla dRSTithI nahi, kiMtu sUkSma dRSTithI jovAnI jarU2 che. koI paNa vastu eka ja kSaNamAM sarvAMze utpanna thatI nathI, kiMtu pratyeka kSaNe aMze aMze utpanna thatI Ave che, ane ema kramazaH utpanna thatAM chello aMza utpanna thatAM akhaMDa vastu utpanna thaI dekhAya che. eTale kahevAya ke vastu aMze aMze dareka kSaNe utpanna thaI ane sarvAMze chellI kSaNe utpanna thaI. Ama vastunA sarva aMzo utpanna thavAmAM sarva kSaNanI utpAdana kriyA kAraNa che. eTale ja dareka kSaNanI kriyA vastuno eka eka * aMza utpanna karI ja rahI che, ema siddha thAya che. ja praznaH- e rIte to vastuno aMza ja utpanna thayo che, vastu utpanna thaI nathI. uttaraH- vastuno aMza vastuthI ekAMte bhinna nathI. ethI vastuno aMza utpanna thayo eTale vastu utpanna thaI ema kahevAya. 424mI gAthAmAM kriyAkAla ane niSThAkAla bhinna kahyA che, te vyavahAra nayanI dRSTie kahyA. ahIM kriyAkAla ane niSThAkAlane eka kahyA te nizcayanayanI dRSTie kahyA. vyavahAranaya sthUladRSTithI jue che, eTale te naya vastu saMpUrNa utpanna thAya tyAre ja utpanna thaI ema kahe che. je vakhate vastune utpanna thavAnI kriyA thaI rahI che te vakhate vastu saMpUrNa utpanna thaI nathI. (425) 187 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya kAyassa pariccAo, savvapayatteNa kIramANo vi / aidunnivAravAvArabhAvao hoi na hu suddho // 426 // kAyasya parityAgaH, sarvaprayatnena kriyamANo'pi / atidurnivAravyApArabhAvato bhavati na khalu zuddhaH / / 426 / / kAyotsargamAM sarva prayatnathI kAyAno tyAga karAto hovA chatAM bilakula rokI na zakAya tevI zarIranI pravRtti thatI hovAthI kAyotsarga zuddha thato nathI. (4ra6) tamhA tassa'vavAyA, AgArA jiNavarehi pnnttaa| annatthUsasieNaM, iccAipaehi~ navahiM tu // 427 // tasmAt tasyA'pavAdA AkArA jinavaraiH prajJaptAH / .. anyatrocchvasitena, ityAdipadairnavabhistu / / 427 / / 1. imAni ca nava padAni--annattha UsasieNaM, nIsasieNaM, khAsieNaM, chIeNaM, jambhAieNaM, uDDueNaM, vAyanisaggeNaM, bhamalie, pittamucchAe, ityaadi| ..mAthI ni12me "annattha UsasieNaM" ityAdi na15othI... yotsa[Hi Aunt=30 // 2 // (= chUTa) ityA 7. (427) ettha ya taiya vibhattI, daTTavvA paMcamIeN atthammi / annattha tti payaM puNa, patteyaM ceva joejjA // 428 // atra ca tRtIyA vibhaktirdraSTavyA paJcamyA arthe / / anyatreti padaM punaH pratyekameva yojayet / / 428 / / "annatya UsasieNaM" meM sUtramA trI vimati pAMyamI vimastinA arthamA 11vI. ane annatya (anyatra) me 56 sisie' vagere 427 54nI sAthe . (428) annatthUsasiyAo, nIsasiyAo sa esa ussgo| evaM savvapaesu vi, navaramimo ettha bhAvattho // 429 // 188 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya anyatrocchvasitAt, niHzvasitAt sa eSa utsargaH / / evaM sarvapadeSvapi navaramayamatra bhAvArthaH / / 429 / / ucchavasita sivAya A kAyotsarga che, niHzvasita sivAya A kAyotsarga che, e pramANe sarva padomAM paNa joDavuM. ahIM ucchavasita vagere padono bhAvArtha mA (= ve 4Aze ta) cha. (428) sAsassa uDDagamaNaM, UsasiyamahogaI u nissasiyaM / eyaM dugaM pi mottuM ussaggo esa me hou // 430 // zvAsasya Urdhvagamanamucchvasitam, adhogatistu niHzvasitam / etad dvikamapi muktvA utsarga eSa mama bhavatu / / 430 / / ucchavasiMta eTale zvAsanuM UMce javuM. niHzvasita eTale zvAsanuM nIce javuM, arthAt ucchavasita eTale nAka dvArA zvAsa levo ane niHzvasita eTale zvAsa mUkavo. A baMnene choDIne A mAro kAussagna thAo. (430) jaoUsAsaM na niraMbhai, Abhiggahio vi kimuya ceTThA u / sajja maraNaM niroheM, suhumussAsaM tu jayaNAe // 431 // yata: ucchvAsaM na niruNaddhi Abhigrahiko'pi kimuta ceSTA tu / sadyo maraNaM nirodhe sUkSmocchvAsaM tu yatanayA / / 431 / / vyAkhyA- urdhva prabala: zvAsa ucchvAsaH taM 'na niruMbhaI' tti na niruNaddhi, 'Abhiggahiovi' abhigRhyata iti abhigrahaH, abhigraheNa nirvRtta Abhigrahika:kAyotsargastadavyatirekAt tatkartA'pyAbhigrahiko bhaNyate, asAvapyAbhibhavakAyotsargakAryapItyarthaH, kimuta ceTThA u' tti kiM punazceSTAkAyotsargakArI, sa tu sutarAM na niruNaddhi ityarthaH, kimityata Aha-sajjamaraNaM nirohe tti sadyo maraNaM nirodhe ucchvAsasya, "tatazca suhumussAsaM tu jayaNAe' tti sUkSmocchvAsameva yatanayA muJcati, nolbaNaM, mA bhUt sattvaghAta iti gAthArthaH (AvazyakasUtraniyuktigAthA- 1510) 189 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya * DArADe abhigrahadhArI = pratimAdhArI muni paNa abhibhava kAyotsargamAM eTale ke koI upasarga vakhate karAtA kAyotsargamAM paNa zvAsozvAsane rokatA nathI. to pachI ceSTAmAM=sUtrano uddezo karavo vagere ArAdhanAnI kriyAnA kAyotsargamAM to pUchavAnuM ja zuM ? zvAsane rokavAthI tatkALa mRtyu thAya. mATe zvAsocchvAsanI kriyA rokavI nahi. paNa jIvaghAta na thAya e mATe yatanA pUrvaka sUkSma = dhImethI) zvAsocchvAsanI DiyA 42vI. (431) evaM ca khAsiyAo, chIyAo jaMbhiyAo annattha navaraM imesu jayaNA, kAyavvA hoi evaM tu // 432 // evaM ca kAsitAt kSutAd jRmbhitAd anyatra / navaram- eSu yatanA kartavyA bhavati*evaM tu / / 432 / / e pramANe khAMsI, chIMka, bagAsA sivAya A mAro kAyotsarga thAo. kevala khAMsI AdimAM A pramANe (= nIcenI gAthAmAM kahevAze te pramANe) yatanA I2vI. (432) khAsa-khu - jiMbhiemA, hu satthamanilo'nilassa tivvuNho / asamAhI ya nirohe, mA masagAI to hattho // 433 // kAsa-kSuta- jRmbhite mA khalu zastramanilo'nilasya tIvroSNaH / asamAdhizca nirodhe mA mazakAdizca tato hastaH / / 433 / / vyAkhyA- iha kAyotsarge kAsakSutajRmbhitAdIni yatanayA kriyante, kimiti?' mA hu satthamaNilo'Nilassa tivvuNho' tti mA zastraM bhaviSyati kAsitAdisamudbhavo'nilo- vAyuranilasya- bAhyasthavAyoH kiMbhUtaH ? - tIvroSNaH, bAhyAnilApekSayA atyuSNa ityarthaH / na ca na kriyante na ca nirudhyanta eva na 'asamAhI ya nirohe' tti (sarvathA rodhe) asamAdhizca cazabdAt maraNamapi sambhAvyate kAsitAdinirodhe sati 'mA masagAI' tti mA masakAdayazca kAsitAdisamudbhava - pavanazleSmAbhihatA mariSyanti, jRmbhite ca vadanapravezaM kariSyanti tato hasto'grato dIyata iti yataneyamiti gAthArthaH 190 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cityavardana mahAbhASya % 3D (AvazyakasUniyuktigAthA- 1511) * khAMsI, chIMka, bagAsAmAM mukhamAMthI nIkaLelo atizaya uSNa pavana bahAra rahelA pavanano zastra na thAya, macchara vagere jIvo khAMsI ane chIMkathI utpanna thayelA pavana ane saLekhamathI marI na jAya ane bagAsA vakhate mukhamAM praveza na kare e mATe mukhe hAtha (hAthamAM rahelI muhapatti) rAkhe. pUrvapakSa - khAMsI vagerene rokI de to A virAdhanA na thAya. utta25kSa:- 5isI vagerene vAma 21samAvi thAya. (433) khAsiyamAI payaDA, uDDuiyaM vaayniggmuggaaro| vAyanisaggo pavaNassa niggamo jo avANeNa // 434 // kAsitAdayaH prakaTAH 'uDuiyaM' (uddhRtam) vAtanirgama udgAraH / vAtanisargaH pavanasya nirgamA yo'pAnena / / 434 / / mAsita mAhiza hono artha spaSTa cha. uDDaa = mo3512 . vAyanisagga (vAtanisargaH) bheTale 25Ana // 2 // vAyunu chUTaj, arthAt vATa thavI. (434) . bhamalI pittudayAo, bhamaMtamahidaMsaNaM nivaDaNaM c| evaM tu pittamucchA, vi veyaNattaM bhamaNarahiyaM // 435 // bhramarI pittodayAd bhramadmahidarzanaM nipatanaM ca / .. evaM tu pittamUrchA'pi vedanatvaM(vepanatvaM)bhramaNarahitam / / 435 / / mamatI bheTale. pittn|| yathA (= pitta thaqAthI) 4552 mAqqL. 452 bhAve eTale pRthvI bhamatI dekhAya ane zarIra nIce paDI jAya. e pramANe pittamUrchAmAM-pittathI yaMtI mUcchamAM zarIranuM kaMpana thAya che, paNa cakkara na hoya. (435) esu vi jiNehi jayaNA, uvaiTThA'NatthavAraNanimittaM / kAyavyesA vihiNA, imeNa siddhaMtabhaNieNa // 436 // eSvapi jinairyatanA upadiSTA'narthavAraNanimittam / kartavyaiSA vidhinA anena siddhAntabhaNitena / / 436 / / . 191 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya - oDakAra AdimAM paNa anarthane rokavA mATe jinoe yatanA kahI che. A (nIcenI gAthAmAM kahevAze te) siddhAMta vacanathI vidhithI yatanA karavI. (436) vAyanisaggu-SDDoe, jayaNA sadassa neva ya niroho / uDDoe vA hattho, bhamalI-mucchAsu ya niveso // 437 // vAtanisagodgAre yatanA zabdasya naiva ca nirodhaH / udgAre vA hasto bhramarI-mUrchAsu ca nivezaH / / 437 / / / 1. uddutam, vAtanisargazca / vyAkhyA- Aha-niHzvasiteneti sUtrAvayabo na vyAkhyAyate iti kimatra kAraNam ?, ucyate, ucchvasitena tulyayogakSematvAditi, idAnIm 'udgAritene'tyAdi sUtrAvayavavyAcikhyAsayA''ha- vAtanisargaH- uktasvarUpa udgAro'pi, tatrAyaM vidhiH- yatanA zabdasya kriyate, na nisRSTaM mucyata iti, neva ya niroho' tti naiva ca nirodhaH kriyate, asamAdhibhAvAdeva, udgAre vA hasto'ntare dIyate iti, 'bhamalImucchAsu ya niveso' mA sahasApatitasyAtmavirAdhanA bhaviSyatIti gaathaarthH| (AvazyakasUtraniyuktigAthA - 1512) vAchUTa ane oDakAramAM zabdanI yatanA karavI, arthAt avAja na thAya tema athavA alpa avAja thAya tevo prayatna karavo, paNa rokavA nahi. kAraNa ke rokavAthI asamAdhi thAya. athavA oDakAramAM mukhe hAtha = (hAthamAM rahelI muhapatti) rAkhavI. ociMtA paDI javAthI Atma virAdhanA na thAya e mATe cakkara ane mUcchamAM nIce besI javuM. (437) esA cautthaviraI, paMcamie tinni hoti AlAvA / te puNa bahuvayaNaMtA, neyA suhumehi iccAi // 438 // eSA caturthI viratiH paJcamyAM trayo bhavanti AlApAH / .. te punarbahuvacanAntA jJeyAH 'sUkSmaiH' ityAdi / / 438 / / mUlam-'suhumehiM aMgasaMcAle hiM, suhumehiM khelasaMcAle hiM, suhumehiM didvisaMcAlehi iti / 192 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya - A cothI saMpadA che. pAMcamI saMpadAmAM traNa AlAvA che. te AlAvA dupayanait 'suhumehiM pratyAEi L1. (438) aMgAIsaMcAlA, lakkhAlakkha tti huMti to suhamA / vIriyasajogayAe, bAhiM aMto ya te haMti // 439 // aGgAdisaMcArA lakSyAlakSyA iti bhavanti tataH sUkSmAH / vIryasayogatayA bahirantazca te bhavanti / / 439 / / aMga AdinA saMcAro lakSyAlakSya che = kaMIka jANI zakAya che ane kaMIka jANI zakAtA nathI, arthAt atyaMta spaSTa jANI zakAtA nathI. mATe te saMcAro sUkSma che. te saMcAro vIryanA yogathI zarIranI bahAra ane aMdara thAya cha. (438) bhaNiyaM cavIriyasajogayAe, saMcArA suhumabAyarA dehe| bAhiM romaMcAI, aMto khelA'nilAIyA // 440 // bhaNitaM cavIryasayogatayA saMcArAH sUkSma-bAdarA dehe| . bahI-romAJcAdiH, antaH zleSmA-'nilAdikAH / / 440 / / vyAkhyA- sAmprataM 'sUkSmairaGgasaJcArai' rityAdisUtrAvayavavyAcikhyAsayA''havIryasayogatayA kAraNena saMcArAH sUkSmabAdarA dehe avazyaMbhAvino, vIryaM vIryAntarAyakSayopazamakSayajaM khalvAtmapariNAmo bhaNyate, yogAstu manovAkkAyAstatra vIryasayogatayaivAticArAH sUkSmabAdarA bhavanti na kevalAt vIryAditi deha eva ca bhavati (?bhavanti)nAdehasya, tatra bahI romaJcAdaya AdizabdAdutkampagrahaH 'anto khelAnilAdIyA' antaH- madhye zleSmAnilAdayo vicarantItyarthaH, iti gAthArthaH / (AvazyakasUtra niyuktigAthA- 1513) ayuM cha 193 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya vIrya ane yoga e baMne bhegA maLavAthI zarIramAM sUkSma ane bAdara saMcAro avazya thAya che, kevaLa vIryathI nahi. temaja dehamAM ja saMcAro thAya che. zarIra rahitane saMcAro thatA nathI. bahAra romAMca ane utkaMpa tathA aMdara zleSma ane pavana vagere saMcAro thAya che. vizeSArtha - viyaMtarAya karmanA kSayopazamathI ane kSayathI utpanna thato mAtmaparima vIrya upAya che. mana-vayana-51yA meM trae yo| 7. (440) AloyacalaM cakkhu, maNo bva taM dukkaraM thiraM kaauN| . ... rUvehiM tayaM khippai, sahAvao vA sayaM calai // 441 // . AlokacalaM cakSuH, mana iva tad duSkaraM sthiraM kartum / rUpaistat kSipyate, svabhAvato vA svayaM calati / / 441 / / ... adhunA 'sUkSmadRSTisaJcArai'riti sUtrAvayavaM vyAkhyAnayati-avalokanamAlokastasminnavaloke calaM avalokacalaM darzanalAlasamityarthaH, kiM ? cakSuH- nayanaM, yatazcaivamato manovad - antaHkaraNamiva taccakSurduSkaraM sthiraM kartuM, na zakyata ityarthaH, yato rUpaistadAkSipyate svabhAvato vA - svabhAvena vA naisargikeNa svayaM calati, Atmanaiva calatIti gAthArtha: / (AvazyakasUtraniyuktigAthA-1514), " AMkha jovAmAM caMcala che, arthAt jovAnI lAlasAvALI che. tethI tene mananI jema sthira karavI e duSkara che. kAraNa ke AMkha rUpathI AkarSAya che. athavA svabhAvathI 4 svayaM yasita thAya che. (441) tahA - na kuNai nimesajattaM (juttaM), tatthuvaoge Na jhANa jhAejjA / eganisaM(siM) tu pavanno, jjhAyai sAhU aNimisaccho vi // 442 // ityAdi tathA - na karoti nimeSayatnaM (yuktaM) tatropayogena dhyAnaM dhyAyet / . ekanizAM tu prapatro dhyAyati sAdhuranimeSAkSo'pi / / 442 / / ityAdi / / 194 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya - vyAkhyA- yasmAdavaM tasmAt na karoti nimeSa (rodha) yatnaM kAyotsargakArI, kimiti ?, - 'tatthuvaoge Na jhANa jhAejja' tti tatra- nirnimeSayatne ya upayogastena satA mA na dhyAnaM dhyAyet abhipretamiti, eganisaM' tu pavanno jhAyai sAhU aNimisaccho'vi' ekarAtriI tu pratimAM pratipanno mahAsattvo dhyAyati samarthaH animeSAkSo'pi-animiSe . akSiNI yasya saH animiSAkSaH nizcalanayana iti gAthArthaH (AvazyakasUtraniyuktigAthA-1515) tethI kAyotsargamAM rahelA jIve nimeSane (= AMkhane ughADa-baMdha karavAnI pravRttine) rokavAmAM prayatna na karavo. kAraNa ke nimeSane rokavAmAM prayatna kare to teno upayoga nimeSane (= AMkhanA palakArAne) rokavAmAM rahevAthI ISTa dhyAna na karI zake. hA, jeNe eka rAtrinI pratimAno svIkAra karyo hoya te sAdhu nizcala cakSuvALo banIne paNa dhyAna kare. kAraNake te mahAsattvavaMta hovAthI nimeSa vinA 55dhyAna 421 / samartha cha. (442) . eesi savvesiM, anattha mamesa hou ussggo| . na ya nAma ettiehi, annehi vi evamAIhiM // 443 // eteSAM sarveSAmanyatra mamaiSa bhavatu utsargaH / na ca nAma etAvadbhiranyairapi evamAdibhiH / / 443 / / mUlam- 'evamAiehi AgArehi abhaggo avirAhiohunja me kAussaggoM' iti| AgArehi abhaggoM, hojjA avirAhio mmussggo| tatthee AgArA, AIsaddeNa saMgahiyA // 444 // AkArairabhagno bhavedavirAdhito mamotsargaH / tatraite AkArA Adizabdena saMgRhItAH / / 444 / / A (ucchavAsa vagere) badhA sivAya mAro A kAyotsarga thAo. ATalA ja AgArothI mAro kAyotsarga abhaMga ane avirAdhita thAo evuM - nathI, Adi 206tha. 50 59! mAthI bhA2] yotsa[ samana bhane 195 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya avirAdhita thAo. temAM mAtra zabdathI A (have kahevAze te) AgArono saMgraha yo che. (443-444) agaNIu va chiMdejja va, bohiyakhobhAi dIhaDakko vA / AgArehi~ abhaggo, ussaggo evamAIhiM // 445 // .. agnayo vA chindyAd vA bodhikakSobhAdi dIrghadaSTo vaa.|. AkArairabhagna utsarga evamAdibhiH / / 445 / / . vyAkhyA- adhunA evamAdibhirAkArairityAdisUtrAvayavavyAcikhyAsayAha- 'agaNi'. tti yadA jyotiH spRzati tadA prAvaraNAya kalpagrahaNaM kurvato na kAyotsargabhaGgaH, ahanamaskAramevAbhidhAya kimiti tadgrahaNaM na karoti ? yena tadbhaGgo na bhavati, ucyate, nAtra namaskArapAraNamevAviziSTaM kAyotsargamAnaM kriyate, kiM tu yo yatparimANo yatra kAyotsarga uktastata UrdhvaM parisamApte'pi tasminnamaskAramapaThato bhaGga ityAdi, aparisamApte'pi ca paThato bhaGga eva, sa cAtra na bhavatIti, evaM sarvatra bhAvanIyaM, 'chiMdijja va' tti mArjArImUSakAdibhirvA purato yAyAt, atrApyagrataH sarato na kAyotsargabhaGgaH, 'bohiyakhobhAi' tti bodhikAH- stenakAstebhyaH kSobhaH- saMbhramaH, AdizabdAdrAjAdikSobhaH parigRhyate, tatrAsthAne'pyuccArayato ('nuccArayato) vA na kAyotsargabhaGgo 'dIhaDakko va' tti sarpadaSTe cAtmani pare vA sahasA-akANDa evoccArayataH, tathaiva Akriyanta ityAkArAstairAkArairabhagnaH syAt kAyotsarga evamAdibhiriti gAthArthaH / / (Avazyaka suutrniyuktigaathaa-1515)|| agni, cheda, bodhikakSobha Adi ke dIrdhadaSTa ItyAdi AgArothI kAyotsarga alagna thAo. (ahIM AvazyakaniyuktinI gAthAnI TIkAmAM jaNAvelA artho prastuta bhASyanI ja gAthAomAM have pachI AvatA hovAthI ahIM TIkAno artha sabhyo nathI.) (445) agaNi tti palIvaNayaM, ucchiMdejja va viraal-purisaaiN| bohiya coravisesA, tesiM khobhe palAyaNayA // 446 // agniriti pradIpanakamucchindyAd vA biDAla-puruSAdi / bodhikAH-cauravizeSAsteSAM kSobhe palAyanatA / / 446 / / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya agniH- Aga lAge tyAre AgathI bacavA bIjA sthaLe jAya to kAyotsarga na bhAMge (athavA jyotino ke vijaLIno sparza thAya tyAre kAmaLI vagere oDhe ke khase to kAyotsargano bhaMga na thAya.) chedaH-- bilADI ke puruSa vagere paMceMdriya prANI potAnA ane sthApanAcAryajInA aMtarano cheda kare, arthAt paMcendriyanI ADa paDe= paMcendriya jIva potAnI ane sthApanAcAryanI vaccethI jAya to ADane rokavA khasIne sthApanAcAryanI najIkamAM Ave to kAyotsargano bhaMga na thAya. bodhikakSobhaH- manuSyone corI janArA= uThAvI janArA corone bodhika kahevAmAM Ave che. kSobha eTale bhaya. bodhikakSobha vakhate nAzI javAmAM kAyotsargano bhaMga na thAya. (Adi zabdathI rAjabhaya vagere samajavuM.) (446) dIho ti dIpaTTo, bhuyaMgamo teNa hojja jai Dakko / to tassa paDIyAraM, kArejja karejja vA jai vi // 447 // dIrgha iti dIrghapRSTho bhujaMgamastena bhaved yadi daSTaH / tatastasya pratIkAraM kArayet kuryAd vA yadyapi / / 447 / / dIrghadraSTaH- dIrgha eTale sApa. daSTa eTale dAyela = karaDAyela. sarpa sva-52ne karaDe tyAre teno pratikAra kare ke karAve to kAyotsargano bhaMga na thAya.(447) bhaggo savvaviNaTTo, virAhio desanAsamaNupatto / dohaM pi abhAvAo, ussaggo hojja mama suddho // 448 // bhagnaH sarvavinaSTo virAdhito dezanAzamanuprAptaH / dvayorapi abhAvAdutsargo bhaved mama zuddhaH / / 448 / / bhagna eTale saMpUrNa nAza pAmelo. virAdhita eTale dezathI nAza pAmelo. baMnenA (saMpUrNa nAza ane dezathI nAza e baMnenA) abhAvathI mAro kAyotsarga zuddha thAo. (448) 197 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya solasabheyAgArA, sabve cauhA samAsao hoti / AgaMtukA ya sahayA, niyogajA taha ya bajjhA ya // 449 // . SoDazabhedA AkArAH sarve caturdhA samAsato bhavanti / AgantukAzca sahajA niyojAstathA ca bAhyAzca / / 449 / / A pramANe soLa prakAranA AgAro che. A badhA AgAro saMkSepathI cAra 951re cha. te 20 prabhA- bhAgaMtu, sa74, niyo|4 mane pAya. (448) AgaMtugA ya duvihA, appanimittA ya bahunimittA y| ... khAsiya-khuya-jaMbhAiya, appanimittA ime tinni // 450 // . AgantukAzca dvividhA alpanimittAzca bahunimittAzca / kAsita-kSuta-jRmbhAdikA alpanimittA ime trayaH / / 450 / / . ... AgaMtuka AgAro alpa nimitta ane bahu nimitta ema be prakAranA che. (alpanimittathI thAya te alpanimitta ane bahunimittathI thAya te bahunimitta.) . khAMsI, chIMka ane bagAsuM A traNa alpanimitta che. (450) vAyanisagguDoyA, bhamalI taha ceva pittamucchA ya / ee ya bahunimittA, ajinnapittAibahuyattA // 451 // vAtanisargodRtA bhramarI tathaiva pittamUrchA ca / ete ca bahunimittA ajIrNa-pittAdibahukatvAt / / 451 / / vAchUTa, oDakAra, cakkara ane pittamUrchA A cAra bahu nimitta che. kAraNake temAM nimitto ajIrNa ane pitta vagere ghaNAM che. (451) UsasiyaM nIsasiyaM, do sahajA taha niogajA tinni / khelaM-ga-diTThi-saMcAlanAmayA sesayA bajjhA // 452 // ucchvasitaM niHzvasitaM dvau sahajau tathA niyogajAstrayaH / zleSmA-Gga-dRSTi-saMcAlanAmakAH zeSakA baahyaaH||452|| . ucchavAsa ane niHzvAsa e be AgAro sahaja che. zlekhasaMcAra, 198 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya aMgasaMcAra-ane dRSTisaMcAra e traNa avazya thanArA che. bAkInA AgAra bAhya che = bahAranA nimittathI thanArA che. (452) Aha bhuyaNekkapahuNo, vaMdaNakajje payaTTamANassa / sattavao na hu juttaM, AyArapagappaNaM eyaM // 453 // Aha bhuvanaikaprabhorvandanakArye pravartamAnasya / sattvavato na khalu yuktamAkAraprakalpanametat / / 453 / / ahIM ziSya kahe che ke- jagatanA advitIya prabhune vaMdana karavAnA kAryamAM pravRtta thatA evA sattvavaMta jIvane AgAronI A kalpanA (= vidhAna) yukta nathI. (453) jiNavaMdaNApayaTTo, pANaccAyaM karejja jai jIvo / mokkho vAM saggo vA, niyameNa karaDio tassa // 454 // jinavandanApravRttaH prANatyAgaM kuryAd yadi jIvaH / mokSo vA svargo vA niyamena karasthitastasya / / 454 / / jinane vaMdana karavAmAM pravRtta thayelo jIva jo prANatyAga kare to mokSa ke svarga niyamA tenA hAthamAM rahelo che. (454) kA bhattI titthayare ?, kA vA egaggayA maNe tassa ? / - no vaMdapavo, saMpAvar3a suda-uva 4pavA - I astiIrtha ? kA vA pratA manasi tI ? | yo vandranApravRtta saMmAvata muva-kurlAni 1451/ . (tethI) jinane vaMdana karavAmAM pravRtta thayelo je jIva sukha-duHkhanI saMbhAvanA kare che (kAyotsargamAM mane amuka sukha thaze ke amuka duHkha thaze to? evI saMbhAvanA kare che, tene tIrthakara vize bhakti zI che? ane tenA manamAM ekAgratA ya zI che ? arthAt tene tIrthakara vize bhakti nathI ane tenA manamAM ekAgratA ya nathI. (455) bAvA 199 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya no deharakkhaNaTThA, AgAraparUvaNA imA kiMtu / suvizuddhapAlaNaTThA, bhaMgabhayA ceva bhaNiyaM ca // 456 // AcArya:no deharakSaNArthamAkAraprarUpaNA iyaM kintu / suvizuddhapAlanArtha bhaGgabhayAccaiva bhaNitaM ca / / 456 / / vayabhaMgo gurudoso, thevassa ya pAlaNA guNakarI u / gurulAghavaM ca neyaM, dhammammi ao ya AgArA // 457 // vratabhaGgo gurudoSaH stokasya ca pAlanA guNakarI tu / guru-lAghavaM ca jJeyaM dharme'tazcAkArAH / / 457 / / have AcArya uttara Ape che- AgAronI A prarUpaNA zarIranA rakSaNa mATe nathI, kiMtu kAyotsarganuM suvizuddha pAlana thAya e mATe che, ane bhaMganA bhayathI che, arthAt kadAca kAyotsargano bhaMga thaI jaze to ? evA bhayanA kAraNe che. kahyuM che ke niyamabhaMgathI azubha karmabaMdha vagere moTA doSo lAge che. kAraNa ke temAM bhagavAnanI AjJAnI virAdhanA che. jyAre nAnA paNa niyamanA pAlanathI karmanirjarA Adi mahAna lAbha thAya che. kAraNake temAM vizuddha zubha avyavasAya hoya che. dharmamAM lAbhAlAbha jANavo joIe, arthAtu dharmamAM lAbhAlAbhano vicAra karI je rIte adhika lAbha thAya tema karavuM joIe. AthI ja pratyAkhyAnamAM AgAro rAkhavAmAM AvyA che. ' vizeSArtha:- kAyotsarga karyA pachI sarpa karaDe ethI sakhata pIDA thAya ke prANa jAya. A vakhate pIDAne dUra karavAno ke prANane bacAvavAno upAya na karavAmAM Ave to saMbhava che ke asamAdhi thAya. asamAdhi thAya to azubha karmabaMdha vagere ghaNuM ahita thAya. paNa jo pIDA dUra karavAno ke prANa bacAvavAno upAya karavAmAM Ave to asamAdhi na thAya. ethI karmabaMdha vagere ahitathI bacI javAya ane samAdhi dvArA ke vizeSa ArAdhanA dvArA karmanirjarA vagere hita sAdhI zakAya. kAyotsargamAM AgAro hoya to ja AvA prasaMge pIDAthI bacavAnA upAya karIne ahitathI bacI zakAya, ane 200 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya vizeSa sti sAdhI zakAya. jo AgAro na hoya ane kAyotsarga pAre to kAyotsarga bhaMga thAya. kAyotsarga bhaMgathI paNa azubha karmabaMdha vagere ahita thAya. Ama ahitathI bacavA ane hita sAdhavA mATe kAyotsargamAM AgAro rAkhelA che. AgArothI AvA prasaMge samAdhi jaLavAya ane vratabhaMga paNa na thAya, ema be lAbha thAya. Ama lAbhAlAbhano vicA2 karIne adhika lAbha thAya tema vartavuM joIe. mATe ja kAyotsargamAM AgAro rAkhavAmAM AvyA che. (456-457) kiJca avihimaraNaM akAle, salahijjai neya dhammiyajaNANaM / appANammi parammi ya, jeNa samo tesi pariNAmo // 458 / / jingyu - avidhimaraNamakAle zlAghyate naiva dhArmikajanAnAm / Atmani pare ca yena samasteSAM pariNAmaH / / 458 / / vaLI-- 1 dhArmika lokonuM akAle avidhithI thatuM maraNa nathI ja vakhaNAtuM. kAraNake dhArmika lokono potAnAmAM,ane paramAM samAna pariNAma hoya che. vizeSArthaH- kAyotsargamAM jo zvAsanirodha AdithI mRtyu thAya to te mRtyu akALa mRtyu gaNAya, ane avidhivALuM mRtyu gaNAya. (458) jao bhaNiyaM bhAviyajiNavayaNANaM, mahattarahiyANa natthi u viseso / appANammi parammi ya, to vajje pIDamubhao'vi // 459 // yato bhaNitam - `bhAvitajinavacanAnAM mahattarahRdayAnAM nAsti tu vizeSaH / Atmani pare ca tato varjayet pIDAmubhato'pi / / 459 / / kAraNa ke kahyuM che ke-- 201 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya jinavacanathI bhAvita thayelA ane udAra hRdayavALA dhArmika lokone potAnAmAM ane paramAM koI bheda nathI. tethI sva-para baMnene pIDA ApavAno tyAga karavo joIe. vizeSArtha - ahIM graMthakArano kahevAno Azaya e che ke- jema bIjA jIvone pIDA na ApavI joIe tema potAne paNa pIDA na ApavI joIe. akALe avidhithI maraNa pAmavAmAM potAne pIDA ApavAnuM thAya che. kAraNa ke akALe avidhithI maraNa pAmavAmAM asamAdhi thAya. asamAdhi eTale je pAMDA. asamAdhithI jIva vartamAnamAM duHkhI thAya che ane azubha karmabaMdha dvArA bhavAMtaramAM , paNa duHkhI thAya che. ajJAna dhArmika loko bIjAne pIDA na ApavI joIe e hajI samajI zake che, paNa potAne pIDA na ApavI joIe e samajI zakatA nathI. AthI bIjAne pIDA ApavAnuM choDI denArAo paNa ajJAnatAnA kAraNe potAne pIDA ApanArA bane che. AvA ajJAna dhArmikone najara sAme rAkhIne graMthakAre potAne paNa pIDA na ApavI joIe e vize bhAra mUkavA mATe 4pa7-458 e be gAthAo kahI che. (459) aha sattamaviraIe, cauro AlAvagA ime hoti / jAva ya arihaMtANaM, bhagavaMtANaM ca iccAI // 460 // atha saptamaviratau catvAra AlApakA ime bhavanti / yAvacca arhatAM bhagavatAM cetyAdi / / 460 / / mUlam- "jAva arihaMtANaM bhagavaMtANaM namukkAreNaM na pAremi tAva kAyaM ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM appANaM vosirAmi" iti / have sAtamI saMpAdAmAM cAra AlAvA (pado) A pramANe che- nIve rihaMtAI bhavaMtA vagere. vizeSArtha - nIva rahaMtAmAM paheluM pada, mAvaMtA bIjuM pada, namuvAre trIjuM pada, ne pAre cothuM pada, ema cAra pada . (60) 202 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya jAva ya saddo avadhAraNammi kAlappamANavisayammi / arahaMtA bhagavaMtA, bhaNiyasarUvA imesiM ca // 461 // yAvacca zabdo'vadhAraNe kAlapramANaviSaye / arhanto bhagavanto bhaNitasvarUpA eSAM ca / / 461 / / hou namo arahaMtANaM ti evaMrUvo bhave namukkAro / teNaM ti taduccAraNapuvvamahaM jA na pAremi // 462 // bhavatu namo'rhadbhya ityevaMrUpo bhaved namaskAraH / - teneti taduccAraNapUrvamahaM yAvad na pArayAmi / / 462 / / tAva tti tappamANaM, kAlamahaM vosirAmi appANaM / payasaMbaMdho eso, kehi puNo karaNabhUehiM ? // 463 // tAvaditi tatpramANaM kAlamahaM vyutsRjAmyAtmAnam / padasaMbandha eSa kaiH punaH karaNabhUtaiH ? / / 463 / / kAo deho tassa u ThANaM uDDAiNA pagAreNa / saMThAvaNametthaM puNa, uTThANaM khalu pahANaM // 464 // kAyo dehastasya tu sthAnamUrkhAdinA prakAreNa / . saMsthApanamatra punarUlasthAnaM khalu pradhAnam / / 464 / / teNa u ussaggeNaM, ussaggo esa majjha daTThavvo / moNeNa u vAyAe, niroharUveNa karaNeNa // 465 // tena tu utsargeNotsarga eSa mama draSTavyaH / maunena tu vAco nirodharUpeNa karaNena / / 465 / / jhANeNa pNcprmetttthisNthuiipmuhvtthuciNtaae| kiriyAtigeNa sahio, appANaM vosirAmi tti // 466 // dhyAnena paJcaparameSThisaMstutipramukhavastucintayA / kriyAtrikeNa sahita AtmAnaM vyutsRjAmIti / / 466 / / . 203 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya nAva zabda kAyotsarganA kAla pramANanuM avadhAraNa karavAnA arthamAM che. arihaMtaanemAvaMtae be zabdonuM svarUpa pUrve (namRtyurNasUtranA arthanA varNanamAM) kahI dIdhuM che. e arihaMta bhagavaMtone namo arihaMtANaM (= arihaMtone namaskAra thAo) e pramANe bolavAthI namaskAra thAya che. jyAM sudhI huMnamo arihaMtAevA uccAraNa pUrvaka arihaMta bhagavaMtone namaskAra karIne kAyotsargane na pAruMteTalA kALa sudhI huM AtmAne vosirAvuM chuM e pramANe padono saMbaMdha che. kevA prakAranI kriyAthI AtmAne vosirAvuM chuM ? (e praznanA javAbamAM kahe che ke) (vhAya tALef=) kAya eTale deha. tenuM sthAna eTale kAyAne Urdhva vagere rIte rAkhavI, arthAt kAyAne UbhI rAkhavI vagere aneka rIte kAyasthAna che. paNa ahIMUrdhvasthAna (kAyAne UbhI rAkhavI) ja mukhya kAyasthAna che, arthAt UbhA rahIne kAyotsarga ka2vAnI pradhAnatA che=UbhA rahIne kAyotsarga karavo joIe. utsargathI UrdhvasthAna vaDe ja A mAro kAyotsarga jANavo. mauna eTale vANIno nirodha= kazuM bolavuM jJahi. mauna rUpa kriyAthI AtmAne vosirAvuM chuM. dhyAna eTale pAMca parameSThinI stuti vagere pA2marthika ciMtana. dhyAnarUpa kriyAthI AtmAne vosirAvuM chuM. A pramANe traNa kriyAthI sahita huM AtmAne vosirAvuM chuM. (461 thI 466) kAyaM ca vosirAmI, ThANAIehiM karaNabhUehiM / appANaM ti ya niyayaM, payaghaDaNA hoi evaM pi // 467 // kAyaM ca vyutsRjAmi sthAnAdikaiH karaNabhUtaiH / AtmAnamiti ca nijakaM padaghaTanA bhavati evamapi / / 467 / / kriyAnA sthAna vagere prakArothI kAyAne vosirAvuM chuM. gappAI eTale potAnI kriyAnA sthAna-mauna-dhyAna e traNa prakArathI potAnI kAyAne vosirAvuM chuM. e pramANe paNa padaghaTanA thAya che. vizeSArthaH-- "e pramANe paNa padaghaTanA thAya che" e sthaLe 'paNa' zabdano artha A pramANe che- pUrve 462-463 e be gAthAomAM je padaghaTanA karI te pramANe padaghaTanA thAya che = thaI zake che. ane A gAthAmAM je padaghaTanA karI te pramANe paNa padaghaTanA thAya che thaI zake che. 462-463 e be gAthAomAM karelI padaghaTanA ane = A gAthAmAM karelI padaghaTanAmAM taphAvata A 204 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya pramANe che- 462-463mI gAthAmAM gappAAM padano artha JAtmAnaM evo karIne "AtmAne vosirAvuM chuM" evo artha che. temAM kAyAne vosirAvavAnI vAta nathI. A gAthAmAM gappALa padano artha jJAtmIya evo karIne potAnI kAyAne vosirAvuM chuM" evo artha che. "AtmAne vosirAvuM chuM" evA arthamAM jAya DALeLa emAM SaSThItatpuruSa samAsavALo prayoga samajavo. AthI ja 464mI gAthAmAM nAmo vedo tassa 3 vALuM ItyAdi kahyuM che. tathA kAya padane aMte Avelo anusvAra alAkSaNika (vyAkaraNanA niyama vinA Avelo) samajavo. "kAyAne vosirAvI dauM chuM" eno artha e che ke- UrdhvasthAna, mauna ane dhyAna sivAyanI bIjI kriyAnA saMbaMdhane AzrayIne kAyAno tyAga karuM chuM, arthAt kAyAthI UrdhvasthAna vagere traNa kriyA sivAya koI kriyA nahi karuM. "AtmAne vosirAvuM chuM" eno artha paNa UrdhvasthAna vagere traNa kriyA sivAya koI kriyA nahi karuM evo che. (467) ettha u bhaNejja koi, niratthayA khAsiyAi AgArA / bhaNiUNa namukkAraM, karei khAsAiceTThAo // 468 // atra tu bhat kazcid nirarthakAH kAsitAdyAkArAH / bhaNitvA namaskAraM karoti kAsAdiceSTAH || 468 / / ahIM koI kahe ke khAMsI Adi AgAro binajarUrI che. namo arihaMtAI .ema namaskAra kahIne khAMsI AdinI kriyA kare. (468) navakArapADhamero, kAussaggo ihaM paDinnAo / taM puNa sAhINaM ciya, kiM puNa AgArakaraNeNa ? // 469 // namaskArapAThamaryAdaH kAyotsarga iha pratijJAtaH / tat punaH svAdhInameva kiM punarAkArakaraNena ? / / 469 / namaskAranA uccAra sudhI ja kAyotsarganI pratijJA karI che. namaskArano uccAra svAdhIna ja che. tethI AgAro karavAthI (= rAkhavAthI) zuM ? arthAt AgAronI jarUra nathI. (469) 205 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya UsasiyaM nIsasiyaM, mottuM aMgAisuhumacalaNaM ca / sesA Niratthaya cciya, AgArA ettha gururAha // 470 // ucchvasitaM niHzvasitaM muktvA'GgAdisUkSmacalanaM ca / zeSA nirarthakA eva AkArA atra gururAha / / 470 / / . ucchazvAsa, niHzvAsa ane aMga AdinA sUkSma saMcArane choDIne bAkInA bhaa||2|| ni24 . mI guru (nIye pramA7.) uttara bhApe cha. (470) ... saccamiha vaMdaNAe, atttthssaasNtkaausggesu| sahaja-niogajavajjA, pAyaM na ghaDaMti AgArAM // 471 // .. satyamiha vandanAyA aSTocchvAsAntakAyotsargeSu / sahaja-niyogajavAH prAyo na ghaTanta AkArAH / / 471 / / ... ahIM caityavaMdananA ATha zvAsocchavAsa sudhInA kAyotsargamAM sahaja ane niyoga e be prakAranA AgArone choDIne bAkInA AgAro prAyaH ghaTatA nathI = saMbhavatA nathI. (471) . kiMtu jiNasAsaNe iha, guru-gurutaragA vi hoti ussggaa| pakkha-caummAsagAisu, bhAsiyameyaM jao sutte // 472 // kintu jinazAsane iha guru-gurutarakA api bhavanti utsargAH / pakSa-caturmAsakAdiSu bhASitametad yataH sUtre / / 472 / / / paNa ahIMjinazAsanamAM pAlikAne cAturmAsikavagere pratikramaNamAM moTA ke atizaya moTA paNa kAyotsarga hoya che. kAraNake sUtramAM Avazyaka niyukti gAthA 1530vi) 2 // (nAyenI gAthAmA upAze ta.) 7. (472) sAyasayaM gosi 'ddhaM, tinneva sayA havaMti pkkhmmi| paMca ya cAummAse, aTThasahassaM ca varisammi // 473 // zvAsazataM goSe'rdhaM trINyeva zatAni bhavanti pakSe / paJca ca caturmAse aSTasahasraM ca varSe / / 473 / / .. 206 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavana mahAbhASya kAyotsargamAM sAMje so, savAre pacAsa, pakSamAM traNaso, cAturmAsamAM pAMcaso ane varSamAM ATha adhika eka hajAra zvAsocchavAsa thAya che. vizeSArtha - caMdesu nimmalayarA sudhI eka logassanA 25 zvAsozvAsa thAya che. AthI sAMjanA pratikramaNamAM cAra (kramazaH ra-1-1 ema cAra) logassa, savAranA pratikramaNamAM be (kramazaH 1-1 ema be) logassa, pAkSika pratikramaNamAM bAra logassa, comAsI pratikramaNamAM 20 logassa ane saMvatsarI pratikramaNamAM 40 logassa + 1 navakAra kAyotsarganuM pramANa thAya che. (473) kAraNaniyamavisesA, etto UNAhiyA 'vi vijjaMti / savvesi tesi karaNe, ego cciya daMDao eso // 474 // kAraNaniyamavizeSAdita UnAdhikA api vidyante / sarveSAM teSAM karaNe eka eva daNDaka eSaH / / 474 / / kAraNavizeSathI ke niyamavizeSathI AnAthI nyUna-adhika paNa kAyotsargo hoya che. e badhA kAyotsargo karavAmAM A (= unnatya sipaUT e) eka ja daMDaka (= AlAvo) bolAya che. (474) nUNaM tayatthamee, parUviyA bahuvihA 'vi avvaayaa| navakArapaDhaNasImAkaraNe puNa esa bhAvattho // 475 // nUnaM tadarthamete prarUpitA bahuvidhA api apavAdAH / namaskArapaThanasImAkaraNe punareSa bhAvArthaH / / 475 / / - te mATe ja A ghaNA prakAranA paNa apavAdo (= AgAro) jaNAvyA che. ane kAyotsargamAM namaskAra uccAranI je maryAdA karavAmAM AvI che teno bhAvArtha A = nIcenI gAthAmAM kahevAze te) che. (475) punnammi vi ussagge, abhaNiyanavakArapAraNe bhaMgo / bhaNie 'vi tammi bhaMgo, niyaniyamANe apunammi // 476 // 207. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya pUrNe'pyutsarge'NitanamaskArapAraNe bhaGgaH / bhaNite'pi tasmin bhaGgaH nijanijamAne'pUrNe / / 476 / / kAyotsarga pUrNa thavA chatAM (eka logassa vagere jeTalo kAyotsarga karavAno hoya teTalo kAyotsarga thaI javA chatAM) namaskArano uccAra karyA vinA . pAravAmAM Ave to bhaMga thAya, ane namaskArano uccAra karavA chatAM te te kAyotsarganuM pota potAnuM je pramANa hoya te pramANa pUrNa na thayuM hoya to paNa kAyotsargano bhaMga thAya. Ano bhAvArtha e thayo ke kAyotsarganA pramANanI pUrNatA pUrvaka namaskArano uccAra e kAyotsarganI maryAdA che. (476) . tA savvaM niravajjaM, daMDayasuttaM imaM muNeyavvaM / kAyavvo ussaggo, dosavimukko ime te u // 477 // . tasmAt sarvaM niravadyaM daNDakasUtramidaM jJAtavyam / kartavya utsargo doSavimukta ime te tu / / 477 / / tathA 2 // (= annatya UsasieNaM tyAha) saMpU[ 674sUtra nihApa teaj. yotsa[ pati 42vo 5 te ghoSo 20 (= 4ve :upAza ta) cha. (477) ghoDaga layA ya khaMbhe, kuDDe mAle ya sabari vaha niyle| laMbuttara thaNa uddhI, saMjaya khaliNe ya vAyasa kavitu // 478 // ghoTako latA ca stambhaH, kuDyaM mAlazca zabarI vadhUH nigaDaH / lambottaraM stanaH UrcI, saMyataH khalinazca vAyasaH kapittham / / 478 / / sIsokaMpiya mUI, aMguli bhamuhA ya vAruNI pehaa| . nAbhIkarayalakupparaUsAriyapAriyammi thuI // 479 // zIrSAvakampitaM mUkI aGgalI bhrUzca vAruNI prekSA / nAbhIkaratalakUparotsAritapArite stutiH / / 479 / / nAbhikarayalakupparaussArapAriyaMmi thuitti niyuktigAthAzakalaM lezato 'duSTakAyotsargAvasthAnapradarzanaparaM vidhyantarasaMgrahaparaM ca, tatra nAbhi' tti nAbhio heTTho colapaTTo 208 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya kAyavvo, karayaletti sAmaNNeNaM heTThA palaMbakarayale jAva koppare' tti so'viya kopparehi dhareyavvo, evaMbhUtena kAyotsargaH kAryaH ussArie ya kAussagge pArie namokkAreNa avasANe thuI dAyavveti gAthArthaH (AvazyakasUtraniyuktigAthA- 1547) (1) ghoTaka (2) latA (3) staMbha (4) kuDaca (5) mALa (6) zabarI (7) vadhU (8) nigaDa (9) laMbunnara (10) stana (11) UrvI (12) saMyatI (13) khalina (14) vAyasa (15) kapittha (16) ziraDakaMpa (17) mUka (18) aMgulI (19) bhU (20) vAruNI (21) prekSA- A pramANe kAyotsarganA ekavIsa doSo che. (caityavaMdana laghubhASyamAM 19 doSo batAvyA che. ahIM kuDya ane bhU e be doSo adhika che.) gAthAno nAmIjharayatnapUrasAriyapariyana yurUM A uttarArdha kAyotsarganI nirdoSa avasthA batAvavA mATe ane anya vidhinA saMgraha mATe che. teno artha A pramANe che nAbhi - sAdhue colapaTTo nAbhithI nIce rAkhavo. karatala - hAthanA taLiyA sAmAnyathI nIce laTakatA rAkhavA, arthAt baMne hAtha laTakatA rAkhavA. - kUrpara colapaTTAne hothanI be koNIothI dhAraNa karavo. A pramANe kAyotsarga karavo joIe. kAyotsarga (sariya=) pUrNa thatAM (paricamitra)namaskAra vaDe pAre chate . (tharDa =) aMte stuti bolavI. (478-479) Aso bva visamapAyaM, gAyaM ThAvittu ThAi ussaggaM / kaMpai kAussagge, laya bva kharapavaNasaMgeNa // 480 // .1 azva iva viSamapAdaM gAtraM sthApayitvA tisstthtyutsrgm| 2 kampate kAyotsarge lateva kharapavanasaMgena / / 480 / / khaMbhe vA kuDDe vA, avathaMbhiya kuNai kAussaggaM tu / mAle va uttamaMgaM, avarthabhiya kuNai (ThAi) ussaggaM // 481 // 3 stambhe vA 4 kuDye vA avaSTabhya karoti kAyotsargaM tu / 5 mAle vA uttamAGgamavaSTabhya karoti (tiSThati) utsargam / / 481 / / jaka 209 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya sabarI vasaNavirahiyA, karehi sAgariyaM jaha Thaei / ThaiUNa gujjhadesaM, karehi iya kuNai ussaggaM // 482 // . 6 zabarI vasanavirahitA karaiH sAgArikaM yathA sthagayati / sthagayitvA guhyadezaM karairiti karotyutsargam / / 482 / / avaNAmiuttimaMgo, ThAu(kAu)ssaggaM jahA kulavahussa / .. nigaliyao viva calaNe, vitthAriya ahava melaviuM // 483 // 7 avanAmitottamAGgastiSThati (kAya) utsargaM yathA kulavadhvAH / , 8 nigaDita iva caraNAn vistArya athavA melayitum / / 483 / / . kAUNa colapaTTe, avihIe naahimNddlssuvriN| . hiTThA ya jANumettaM, ciTThai laMbuttarussaggaM // 484 // . 9 kRtvA colapaTTamavidhinA nAbhiMmaNDalasyopari / . adhazca jAnumAtraM tiSThati lambottarotsargam / / 484 / / ucchAiUNa ya thaNe, cola(ga)paTTeNa ThAi ussaggaM / daMsAirakkhaNaTThA, ahavA anANadoseNa // 485 // 10 avacchAdya ca stanAn cola (ka) paTTena tiSThatyutsargam / daMzAdirakSaNArthamathavA ajJAnadoSeNa / / 485 / / / melittu paNhiyAo, calaNe vitthAriUNa baahiro| ThAussaggaM eso, bAhirauddhI muNeyavvo // 486 // 11 melayitvA pRSNikAzcaraNAn vistArya bAhyataH / tiSThatyutsargameSa bAhyovI jJAtavyaH / / 486 / / aMguTTe melaviuM, vitthAriya paNhiyAo bAhiM tu / ThAussaggaM eso, bhaNio abhiMtaruddhi tti // 487 // aGgaSThAn melayitvA vistArya pRSNikA bahistu / tiSThatyutsargameSa bhaNito'bhyantarovIti / / 487 / / . 210 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya kappaM vA paTuM vA pAuNiuM saMjaI va ussgge| / ThAi ya khaliNaM va jahA, rayaharaNaM aggao kAuM // 488 // 12 kalpaM vA paTuM vA praguNayitvA saMyatIvotsarge / 13 tiSThati ca khalinamiva yathA rajoharaNamagrataH kRtvA / / 488 / / bhAmei tahA didi, calacitto vAyaso va ussagge / chappaiANa bhaeNa va, kuNeI paTuM kaviDhe va // 489 // 14 bhrAmayati tathA ghaSTiM calacitto vAyasa ivotsarge / 15 SaTpadikAnAM bhayena va karoti paDheM kapitthamiva / / 489 / / sIsaM pakaMpamANo, jakkhAiTTho vva kuNai ussaggaM / mUo va hu~huyaMtoM, taheva chijjaMtamAIsu // 490 // 16 zIrSa prakampamAno yakSAviSTa iva karotyutsargam / 17 mUka iva hu~hukayan tathaiva chedyamAnAdiSu / / 490 / / aMguli-bhamuhAo vi ya cAlito taha [ya] kuNai ussaggaM AlAvayagaNaNaTThA, saMThavaNatthaM ca jogANaM // 49 // . 18 aGgalI-bhruvo'pi ca cAlayan tathA [ca] karoti utsargam / 19 AlApakagaNanArtha saMsthApanArthaM ca yogAnAm / / 491 / / kAussaggammi Thio, surA jahA buDabuDei avvattaM / * aNupehaMto taha vAnaro vva cAlei uTThauDe // 492 // ... - 20 kAyotsarga sthitaH surA yathA buDabuDayati avyaktam / 21 anuprekSamANastathA vAnara iva cAlayati oSThapuTAni / / 492 / / (1) ghoTa:- poTa bheTale azva. mazvanI bhale 5 viSama 23 (qist, yA nIcA rahe) tema zarIra rAkhIne kAyotsarga kare, arthAtu paganI jinamudrA na kare. (2) latA - latA eTale velaDI. ugrapavananA saMgathI jema velaDI hAle tema 2 1 1. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya kAyotsargamAM zarIra hAle. (3-4) staMbha-kuca - staMbha eTale thAMbhalo. kuSya eTale bhIMta. thAMbhalAne ke bhIMtane Teko daIne kAyotsarga kare. (5) mALaH- mALa eTale mALiyuM. mALiyAne mastakano Teko daIne kAyotsarga kare. (6) zabarI - zabarI eTale bhilaDI. jevI rIte vastra rahita bhilaDI- hAthothI gupta aMgone DhAMke tema hAthothI gupta bhAgane DhAMkIne kAyotsarga kare. (7) vadhu- kUlavadhUnI mAphaka mastaka nIcuM rAkhIne kAyotsarga kare. ' ' (8) nigaDa - nigaDa eTale beDI. pagomAM beDI hoya tema pagone pahoLA karIne ke bhegA karIne kAyotsarga kare. (9) laMbura - avidhithI colapaTTAne upara nAbhimaMDalanI upara rAkhIne ane nIce jAnu sudhI rAkhIne kAyotsarga kare. (colapaTTo nAbhithI cAra AMgaLa nIce ane jAnathI cAra AMgaLa upara rAkhavAno mULa vidhi che.) (10) stana - DAMsa-macchara Adi na karaDe e mATe athavA ajJAnatAthI colapaTTAthI stanone DhAMkIne kAyotsarga kare. (11) UrvI - Urdhva eTale gADAnI udha (ke uMdha). udha gADAnuM AgaLanuM eka aMga che. te prAraMbhamAM jarAka sAMkaDuM hoya pachI kramazaH jarA jarA pahoLuM hoya che. gADAnI udhanI jema baMne paganI penIone bhegI karIne ane bahArathI paga pahoLA karIne kAyotsarga kare e bAhya Urdhva doSa jANavo. baMne paganA aMguThA bhegA karIne ane bahArathI penIone pahoLI karIne kAyotsarga kare tene atyaMtara urdhva doSa kahyo che. (12) saMyatIH- sAdhvInI jema AkhA zarIre kapaDo ke colapaTTo oDhIne kAyotsargamAM rahe. (13) khalina - khalina eTale ghoDAnA moDhAmAM rahetuM cokaThuM. tenI jema rajoharaNanI dazIo AgaLa (ane dAMDI pAchaLa) rahe te rIte rajoharaNa pakaDIne kAyotsarga kare. (212. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMtyavadana mahAbhASya (14) vAyasa - vAyasa eTale kAgaDo. bhamatA cittavALo jIva kAyotsargamAM kAgaDAnI jema dRSTIne pherave. (15) kapittha- kapittha eTale koTho. junA bhayathI (= ju karaDe evA bhayathI) colapaTTAne koThAnI jema guMcaLAvALuM kare. (16) ziraDakaMpa - yakSathI adhiSThita puruSanI jema mastakane kaMpAvato kAyotsarga kare. (17) mUka- ADa paDatI hoya vagere prasaMge mUMgA mANasanI jema huM huM kare. vizeSArtha - chinaMtIphanuM prayoganI saMskRta chAyA chidAmAnAviSa thAya. chidyamAnAviSa = chedAI rahyuM hoya vageremAM. chedAI rahyuM hoya eTale kAyotsarga karanAra ane sthApanAcAryanI vaccenuM aMtara chedAI rahyuM hoya, arthAt ADa paDatI hoya. ADa paDavAno prasaMga Ave tyAre ADa na paDe eTalA mATe ADa pADanArane rokavA mATe huM zuM kare. (18) aMguli - AlAvAone (= navakAra vagerene) gaNavA mATe AMgaLIo pheravavI. (19) bhU- yogonI zAMti mATe netranAM bhavAM Ama tema pheravavA. vizeSArtha - koIne netranAM bhavAM sthira rAkhavAthI akaLAmaNa thatI hoya ane tethI manamAM zAMti na rahetI hoya. AthI manoyoganI zAMti mATe netranAM bhavAM Ama tema pherave. (20) vAruNI - vAruNI eTale surA (dArU). kAyotsargamAM rahelo jIva surAnI jema avyakta buDa buDa avAja kare. (21) prekSA - kAyotsargamAM anuprekSA karato jIva vAnaranI jema hoTha halAvyA kare. (480 thI 492) ee kAussaggaM, kuNamANeNa vibuheNa dosA o| sammaM parihariyavvA, jiNapaDikuTTa tti kAUNaM // 493 // 2 13 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya .. ete kAyotsarga kurvatA vibudhena doSAstu / samyak parihartavyA jinapratikruSTA iti kRtvA / / 493 / / kAyotsarga karanAra budha puruSe A doSono sArI rIte tyAga karavo. kAraNake jinezvaroe A doSono niSedha karyo che. vizeSArtha - sArI rIte tyAga karavo eTale jarA paNa doSa na lAge te rIte tyAga karavo. (493) ee sAmaneNaM, dosA egavIsa hoMti ussgge| gaNikA[riviletAgo, za rU na didhati 424 . te sAmAnya roSa vaMtirmavanti 3 : : adhikArivizeSAt kecit kasyacid na hi ghaTante / / 494 / / .. kAyotsargamAM sAmAnyathI A ekavIsa doSo thAya che. adhikArI vizeSanI apekSAe koIka doSo koIkane ghaTatA nathI = thatA nathI. (494) laMbuttara-thaNachAyaNa, saMjaidosA na huMti samaNINaM / vahulaMbuttara-thaNachAyaNaM ca dosA na saDDINaM // 495 // lambottara-stanacchAdana saMyatIdoSA na bhavanti zramaNInAm / vadhU-lambottara-stanacchAdanaM ca doSA na zrAddhInAm / / 495 / / laMbunnara, stanachAdana ane saMyatI A traNa doSo sAdhvIone na hoya. vadhu, laMbunnara, ane stanachAdana. e doSo zrAvikAone na hoya. vizeSArtha - sAdhvIonuM saMpUrNa zarIra DhAMkeluM hovuM joIe. AthI temane laMbuttara vagere doSo na hoya. zrAvikAnI dRSTi nIcI hovI joIe. kAraNake nIcI dRSTithI lajjA guNa vyakta thAya che. lajjA strInuM bhUSaNa che. mATe zrAvikAne vadhu doSa na hoya. zrAvikAne saMyatIdoSa paNa na hoya. ahIM eno spaSTa ullekha karyo nathI. paNa gAthAmAM rahelA e zabdanA prayogathI samajI levo joIe. (495) 214 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya khaliNa-kaviThThadugaM puNa, agIisehAiyANa saMbhavai / saMbhavai nihatthANa'vi, kayAi egattabhAvammi // 496 // khalina-kapitthadvikaM punaragIta-zaikSAdikAnAM saMbhavati / saMbhavati gRhasthAnAmapi kadAcidekatvabhAve / / 496 / / khalina ane kapittha e be doSo agItArtha ane nUtana dIkSita vagerene saMbhave che. kyAreka ekalA hoya tyAre gRhasthone paNa A be doSo saMbhave che. (496) iya dosavippamukko, ussagge ciMtiUNa maMgalagaM / bhaNiUNa namokkAraM, pArai vihiNA asaMbhaMto // 497 // iti doSavipramukta utsarge cintayitvA maGgalakam / bhaNitvA namaskAraM pArayati vidhinA'saMbhrAntaH / / 497 / / A pramANe doSothI atyaMta mukta jIva kAyotsargamAM maMgalane (= namaskAra maMtrane) ciMtave. pachI saMbhrama rahita te namo arihaMtANuM bolIne vipithI yotsAna pAre. (487) parameTThinamokkAraM, sakkaibhAsAi bhaNai thuisamae / puriso na ceva itthI, pAyaibhAsAnibaddhaM pi // 498 // parameSThinamaskAra saMskRtabhASayA bhaNati stutisamaye / puruSo naiva strI prAkRtabhASAnibaddhamapi / / 498 / / kAyotsarga pAryA pachI stutinA samaye (= stuti bolyA pahelAM) saMskRta bhASAmAM parameSThi namaskAra kahe, arthAtunamoDaEtsiddha sUtra bole. A parameSThi nama-72 (= namo'rhat sUtra) puruSo 4 golo,strI nabote. 21 // 52meSThi nms|2 prAkRtabhASAmAM racAyeluM hoya to paNa strI na ja bole. (498) jai ego dei thuI, ahANege to thuiM paDhai ego| - anne ussaggaTThiyA, suNaMti jA sA parisamattA // 499 // 215 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya * yadyekaH dadAti stutimathAneke tataH stutiM paThatyekaH / anye utsargasthitAH zRNvanti yAvatsA parisamAptA / / 499 / / jo ekalo caityavaMdana karato hoya to namoDa sUtra bolIne stuti bole, have jo ghaNA bhegA maLIne caityavaMdana karatA hoya to koI eka namoDarratu sUtra kahIne stuti bole ane bIjA badhA stuti pUrI thAya tyAM sudhI kAyotsargamAM rahelA ja sAMbhaLe. (499) ettha ya purisathuIe vaMdai deve caUbviho saMgho / itthIthuie duviho, samaNIo sAviyA ceva // 500 // mitra 2 puruSaDuto vandrate vIna vaturvaH sa. . strIstutau dvividhaH zramaNyaH zrAvikAzcaiva / / 500 / / ahIM puruSa stutimAM cAra prakArano saMgha devavaMdana kare ane strIstutimAM sAdhvI-zrAvikAo e be prakArano saMgha devavaMdana kare. vizeSArtha - ahIM bhAvArtha A pramANe che- cAra prakArano saMgha devavaMdana karato hoya tyAre puruSa ja stuti bole. sAdhvIo ane zrAvikAo devavaMdana kare tyAre strI stuti bole. (500) biMbassa jassa purao, pAraddhA vaMdaNA thuI tss| ceiyagehe sAmannavaMdaNe mUlabiMbassa // 501 // bimbasya yasya purataH prArabdhA vandanA stutistasya / / caityagehe sAmAnyavandane mUlabimbasya / / 501 / / | jinamaMdiramAM sAmAnyathI caityavaMdana karavAnuM hoya tyAre mUlanAyaka pratimAnI stuti kahevI. (vizeSathI to) je jinabiMbanI samakSa caityavaMdana zarU karyuM hoya te jinabiMbanI stuti kahevI. (501) to 216 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya jesiM bhAvajiNANaM, vihiyaM sakkatthaeNa saMthavaNaM / jesiM ca ceiyANaM, kao mae vaMdaNussaggo // 502 / / tataHyeSAM bhAvajinAnAM vihitaM zakrastavena saMstavanam / yeSAM ca caityAnAM kRto mayA vandanotsargaH / / 502 / / tesiM bhuvaNagurUNaM, sasurAsuramaNuyavaMdiyakamANaM / nAmANukittaNeNaM, karemi sukayatthamappANaM // 503 // . teSAM bhuvanagurUNAM sasurA'suramanujavanditakramANAm / nAmAnukIrtanena karomi sukRtArthamAtmAnam / / 503 / / tyArA surothI sahita asuroe ane manuSyoe jemanA caraNone vaMdana karyuM che, ane jagatanA guru evA je bhAvajinonI zakrastavathI meM stuti karI ane je pratimAonA vaMdana mATe meM kAyotsarga karyo, temanuM nAmathI kIrtana karavA vaDe AtmAne sArI rIte kRtArtha phare. (502-503) ahavA bhArahavAse, ee AsannakAlabhAvittA / AsannA me uvayAraheyavo usahapamuhajiNA // 504 // athavA bhAratavarSe ete AsanakAlabhAvitvAt / AsannA mama upakArahetava RSabhapramukhajinAH / / 504 / / athavA bharatakSetramAM A RSabhadeva vagere arihaMto najIkanA kALamAM thaI gayelA hovAthI mArA najIkanA upakAra hetu che = mArA najIkanA (35.4|2rii cha. (504) tamhA jujjai vihiNA, savisesamimesi vaMdaNaM kAuM / nAmukkittaNapuvvaM, karemi tA garuyabhattIe // 505 // 217 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya .. tasmAd yujyate vidhinA savizeSameSAM vandanaM kartum / nAmotkIrtanapUrvaM karomi tato gurukabhaktyA / / 505 / / AthI temane vidhithI savizeSa vaMdana karavuM e yogya che, tethI atizaya bhaktithI nAmakIrtana pUrvaka temane vaMdana karuM. (505) evaM paribhAvaMto, pAe pAe pavattavIsAmo / cauvIsatthayasuttaM, paDhai Thio jogamuddAo // 506 // .. evaM paribhAvayan pAde pAde pravRttavizrAmaH / caturviMzatistavasUtraM paThati sthito yogamudrAtaH / / 506 / / . A pramANe bhAvanA bhAvato, dareka pade aTakato ane yogamudrAmAM 2Deto te yaturviMzatistava (= dogasa.) sUtra bole... (506)... "logassujjoyagare" ityaadi| . .. logassa ujjoyagare dhammatitthayare jinne| arihante kittaissaM cauvIsaM pi kevlii|| ego ettha silogo, chakkaM gAhANa hoi vineyaM / taha pAyapamANAo, aTThAvIsaM ca viraIo // 507 // eko'tra zlokaH SaTkaM gAthAnAM bhavati vijJeyam / tathA pAdapramANAd aSTAviMzatizca viratayaH / / 507 / / "logassa ujjoagare'' tyA yaturviMzatistavamA meM to , ane gAthAo che jANavI. tathA pAda pramANe aDhAvIsa saMpadAo che. vizeSArtha - chaMdanA akSarachaMda ane mAtrA chaMda ema be prakAra che. temAM akSaronI saMkhyAthI thatA chaMdo akSarachaMda che, ane mAtrAnI saMkhyAthI thatA chaMdo mAtrA chaMdo che. akSarachaMdane "zloka kahevAmAM Ave che ane mAtrAchaMdane gAthA kahevAmAM Ave che. akSara chaMdanA anuSTram vagere aneka bhedo che. mAtrAchaMdanA paNa 218 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya AryA vagere aneka bhedo che. prastutamAM caturvizatistavamAM pahelAM akSarachaMda che mATe te zloka che. pachInA cha mAtrA chaMda che mATe te gAthAo che. AmAM jeTalA pAda che teTalI ja saMpadAo che. pAda eTale gAthAno ke zlokano cotho bhAga. dareka zlokanA ke dareka gAthAnA cAra bhAga hoya che. AthI logassa sUtramAM 28 pAda hovAthI saMpadAo paNa 28 che. (507) ... etthaM puNa arihaMte, kammapayaM kittaissamii kiriyaa| eyAro puNa siddho; bIyavibhattIe bahuvayaNaM // 508 // atra punar 'arhataH' karmapadaM kIrtayiSyAmi' iti kriyA / ekAraH punaH siddhaH dvitIyAvibhaktau bahuvacanam / / 508 / / vaLI ahIM rihaMte e karmapada che. viktarU e kriyApada che. vaLI 3Moga vagere padomAM"ekArabIjIvibhaktinuM bahuvacana che.bIjIvibhaktinA bahuvacanamAM 'e kAra no prayoga vyAkaraNathI siddha thayela che. (508) bhaNiyaM ca pAiyalakkhaNe - e hoi ayAraMte, eyammi bIyAe bahusu puNliNge| taha taiyAchaTThIsattamINamegammi mahilatthe // 509 // bhaNitaM ca prAkRtalakSaNe'e' bhavati akArAnte ekasmin, dvitIyAyA bahuSu puMliGge / tathA tRtIyA-SaSThI-saptamInAmekasmin mahilArthe(strIliGge) / / 509 / / prAkRtavyAkaraNamAM kahyuM che ke - pulligamAM akArAMta zabdamAM (sAtamI vibhaktinA) eka vacanamAM, ane bIjI vibhaktinA bahuvacanamAM ekAra thAya che. tathA strIliMgamAM trIjIchaThThI-sAtamI (ane pAMcamI) vibhaktinA eka vacanamAM ekAra thAya che. (509) ettha udAharaNaM - tAvaMtIe amitte, tuha asilaTThIe patthiva ! raNammi / nivvAvaMtI' maNaM, vipphuriyaM niyayaseNAe // 510 // / 219 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya atrodAharaNam - tApayantyA amitrAn tava asiyaSTyA pArthiva ! raNe / nirvApayantyA manAg visphuritaM nijakasenayA / / 510 / / ahIM udAharaNa A pramANe che he rAjanuM ! yuddhamAM talavArarUpI lAkaDIthI tArA zatruone tapAvatI ane kaMIka zAMta karatI potAnI senA vaDe kaMpAvAyuM. vizeSArtha - tAvaMtI, mitte, satsaddIpa, nivArvatIjI ane niyaUI e prayogomAM aMte "e" kAra thayo che e ahIM batAvyuM che. (pa0) aTTavihapADiharaM, jamhA arahaMti teNa arihNtaa| ... logassujjoyagarA, eyaM tu visesaNaM tesiM // 511 // aSTavidhaprAtIhAryaM yasmAdarhanti tenArhantaH / . . lokasyodyotakarA etat tu vizeSaNaM teSAm / / 511 / / ATha prakAranA prAtihAryane yogya che mATe arihaMta kahevAya che. lokanA udyotane karanArA (= lokane prakAzita karanArA) e pada arihaMtonuM vizeSaNa che. (11) nAmAibheyabhitro, logo bahuhA jiNAgame bhnnio| paMcatthikAyarUvo, ghettavvo ettha patthAve // 512 // nAmAdibhedabhitro loko bahudhA jinAgame bhaNitaH / . paJcAstikAyarUpo grahItavyo'tra prastAve / / 512 / / have to 3MomAre' e padano artha kahe che- jinAgamamAM nAma Adi bhedothI bhinna loka aneka prakArano kahyo che. paNa prastutamAM paMcAstikAyarU5 loka samajavo. vizeSArtha -dharmAstikAya,adharmAstikAya,AkAzAstikAya, jIvAstikAya ane pudgalAstikAya ema paMcAstikAyarUpa loka ahIM vivakSita che. (512) " 220 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya ujjoo vi hu duviho, nAyavvo davvabhAvasaMjutto / dave caMdAikao, kevalanANubbhavo bhAvo // 513 // uddyoto'pi khalu dvividho jJAtavyo dravyabhAvasaMyuktaH / dravye candrAdikRtaH kevalajJAnodbhavo bhAvaH / / 513 / / udyota paNa dravya ane bhAva ema be prakArano che. caMdra AdithI karAyelo udyota dravya udyota che. kevalajJAnathI karAyelo udyota bhAva udyota che. (pa13) bhaNiyaM ca - davvujjoujjoo, pagAsaI parimiyaMmi khittaMmi / bhAvujjoujjoo, loyAloyaM payAsei // 514 // bhaNitaM ca . . dravyodyotodyotaH prakAzayati parimite kSetre / bhAvodyotodyoto lokAlokaM prakAzayati / / 514 / / vyAkhyA- dravyodyotodyotaH- dravyodyotaprakAza uktalakSaNa evetyarthaH pudgalAtmakatvAttathAvidhapariNAmayuktatvAcca prakAzayati prabhAsate vA parimite kSetre, atra yadA prakAzayati tadA prakAzyaM vastvadhyAhiyate, yadA tu prabhAsate tadA sa eva dIpyata iti gRhyate, 'bhAvodyotoyoto lokAlokaM prakAzayati' prakaTArtham, ayaM gAthArthaH / (AvazyakasUtraniyuktigAthA- 1062) - - dravya udyotano prakAza pudgala svarUpa hovAthI ane tevA prakAranA - pariNAmathI yukta hovAthI parimita kSetramAM rahelI vastune prakAzita kare che - pragaTa kare che. bhAva udyotano prakAza loka-alokane prakAzita kare che. (514) logassujjoyagarA, dabujjoeNa na hu jiNA hoti / bhAvujjoyakarA puNa, hoti jiNavarA cauvvIsaM // 515 // lokasyodyotakarA dravyodyotena na khalu jinA bhavanti / bhAvodyotakarAH punarbhavanti jinavarAzcaturviMzatiH / / 515 / / 221 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya vyyAkhyA- lokasyodyotakarA dravyodyotena naiva jinA bhavanti, tIrthakaranAmAnukarmodayato'tulasattvArthakaraNAt bhAvodyotakarAH punarbhavanti jinavarAzcaturviMzatiriti, atra punaHzabdo vizeSaNArthaH, AtmAnamevAdhikRtyodyotakarAstathA lokaprakAzakavacanapradIpApekSayA ca zeSabhavyavizeSAnadhikRtyaiveti,ata evoktaM bhavanti' na tu bhavantyeva, kAMcana prANino'dhikRtyodyotakaratvasyAsambhavAditi, caturvizatigrahaNaM cAdhikRtAvasarpiNIgatatIrthakarasaGkhyApratipAdanArthamiti gAthArthaH / / (AvazyakasUtra niIiTthA- 2016) covIsa jinavaro dravya udyotathI lokanA udyota karanArA thatA ja nathI, kiMtu bhAva udyota karanArA thAya che. TakArtha - tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI jIvonuM anupama paramArtha (hita) karanArA hovAthI bhAva udyota kare che. gAthAmAM punaH zabdano prayoga vizeSa artha : jaNAvavA mATe che. te A pramANe- AtmAne (= potAnA AtmAne) ja AzrayIne udyota karanArA che, arthAtu kevalajJAnathI potAnA AtmAmAM ja udyota kare che. (jema gharamAM dIpaka hoya to gharamAM ja prakAza thAya, bahAra na thAya. tema kevalajJAna AtmAmAM ja pragaTatuM hovAthI AtmAmAM ja udyota kare che.) tathA lokane prakAzita karanAra vacana rUpa dIpakanI apekSAe zeSa bhavya vizeSone (= potAnA sivAya bIjA prakAranA bhavya jIvone) AzrayIne ja prakAza karanArA thAya che. AthI ja gAthAmAM "thAya che" ema kahyuM che, "thAya ja che" ema kahyuM nathI. kAraNake koIka jIvone AzrayIne udyota karavAno asaMbhava che. gAthAmAM 'covIza' saMkhyAno ullekha prastuta avasarpiNImAM thayelA tIrthakaronI saMkhyA jaNAvavA mATe che. (15) davve vatthusahAvo, dhammo gammAiNaM ca vvhaaro| MviyAgo vA, bhAve suya-ravo tti paThThA dravye vastusvabhAvo dharmo gamyA''dInAM ca vyavahAraH / pravina to vI mAve zruta-varaNarUpa ti 1ddA : 222 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya have dhama tityare' e padano artha kahe che dharmanA dravya ane bhAva ema be bheda che. temAM vastuno svabhAva e dravyadharma che, tathA gamyAgamya Adino vyavahAra dravyadharma che. (koIka lokomAM mAmAnI putrI agamya che.) mithyAdRSTiomAM rahelo dharma dravyadharma che. bhAvadharma zruta-cAritrarUpa che. ' vizeSArtha - vastuno svabhAva- jemake suMThano garamI karavAno svabhAva che. sUryano prakAza karavAno svabhAva che. haraDeno reca karavAno svabhAva che. AkAzano avagAha ApavAno svabhAva che. dharmAstikAyano gatimAM sahAya karavAno ane adharmAstikAyanI sthitimAM sahAya karavAno svabhAva che. gayAgamyavyavahAra- koIka lokamAM mAmAnI putrI gamya che ( enI sAthe lagna karI zakAya che.) to koIka lokomAM mAmAnI putrI agamya che. (= enI sAthe lagna na karI zakAya.) Adi zabdathI te te lokomAM te te prakArano je vyavahAra prasiddha hoya te vyavahAra samajavo. bhAvadharma-vAcanA vagere pAMca prakArano svAdhyAya zratadharma che. kSamAdi deza prakArano zramaNadharma cAritradharma che. (516) ..doggaigamaNapavattaM, jIvaM dhArei dharai muddhaanne| to hoi bhAvadhammo, so na'tro nANacaraNANaM // 517 // . . . suta manapravRtta nI dhArathati thati mUrkha | tato bhavati bhAvadharmaH so nAnyo jJAnacaraNayoH / / 517 / / ' dharma durgatimAM javA mATe pravRtta thayelA jIvane dhAraNa kare che = mastake dhAraNa kare che, arthAt uccagatimAM dhAraNa kare che, tethI bhAvadharma kahevAya che. te bhAvadharma jJAna-cAritra sivAya bIjo koI nathI. (517) titthaM jeNa tarijjai, davve nai-sAgarANa oyAro / jeNuttaraMti loyA, suheNa samabhUmirUveNa // 518 // 223 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya tIrthaM yena tIryate dravye nadI-sAgarANAmavatAraH / yenottaranti lokAH sukhena samabhUmirUpeNa / / 518 / / jenAthI tarAya te tIrtha. tIrthanA dravya ane bhAva ema be bheda che. samabhUmirUpa je sthAnathI loko sukhapUrvaka nadI-samudrane utare che = pAra kare che te nadI-samudrano ghATa dravyatIrtha che. (518) taM kaha Nu davvatitthaM, jamhA negaMtao tahiM taraNaM ? / .. jaM teNA'vi paiTTA, buTuMtA kei dIsaMti // 519 // tatkathaM nu dravyatIrthaM yasmAd naikAntatastatra taraNam ? / ' yajonA praviNa lUDantaH vat dazyanta pAdha83 * prazna- nadI samudrano ghATa dravyatIrtha kema che ? ' uttara- ghATathI paNa nadI-samudramAM pravezelA koI jIvo buDatA dekhAya che. AthI ghATathI tarAya ja evo ekAMta nathI. (519) accaMtiyaM pi no taM, puNo puNo tattha trnnsNbhvo| tamhA tabiyarIyaM, vineyaM bhAvao titthaM // 520 // Atyantikamapi no tat punaH punastatra taraNasaMbhavataH / tasmAt tadviparItaM vijJeyaM bhAvatastIrtham / / 520 / / / tathA ghATarUpa tIrtha AtyaMtika paNa nathI, arthAt ghATathI ekavAra nadI-samudrane tarI gayA pachI pharI na taravuM paDe evuM paNa nathI. tyAM vAraMvAra taravAno saMbhava che. tethI ghATa rUpa tIrtha dravyatIrtha che. bhAvatIrtha tenAthI (= dravyatIrthathI) viparIta jANavuM. vizeSArtha - "bhAvatIrtha dravyatIrthathI viparIta jANavuM" e kathanano bhAva A pramANe che- dravyatIrtha ekAMtika ane AtyaMtika nathI, jyAre bhAvatIrtha ekAMtika ane AtyaMtika che. je vastu potAnuM kArya avazya kare te ekAMtika kahevAya. ane jenAthI kareluM kAma pharI na karavuM paDe te AtyaMtika kahevAya. 224 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya dravyatIrtha tAre ja evo niyama nathI, mATe dravyatIrtha ekAMtika nathI. dravyatIrthathI nadI-samudrane ekavAra tarI gayA pachI pharI nadI-samudrane taravuM na paDe evo niyama nathI, mATe dravyatIrtha AtyaMtika paNa nathI. jyAre bhAva tIrtha ekAMtika ane AtyaMtika che. bhAvatIrtha avazya tAre che, ane bhAvatIrthathI ekavAra tarI yA 57ii izavAra ta2j 5utuM nathI. (520) . .. taraNijjo bhavajalahI, titthaM tu cauvviho samaNasaMgho / je kei bhavvajIvA, taraNatthI tAruA te u // 52 // taraNIyo bhavajaladhiH tIrthaM tu caturvidhaH zramaNasaGghaH / ye ke'pi bhavyajIvAstaraNArthinaH tArakAste tu / / 521 / / / saMsArarUpa samudra taravA yogya che. zramaNanI pradhAnatAvALo cAra prakArano saMgha tIrtha che. je koI bhavya jIvo taravAnI IcchAvALA che, te taranArA che. (521) eyammi saMpaviTThA, taraMti saMsArasAyaraM niymaa| tino puNa bhavajalahI, na hoi bhujjo vi tariyavvo // 522 // etasmin saMpraviSTAstaranti saMsArasAgaraM niyamAt / tIrNaH punarbhavajaladhina bhavati bhUyo'pi taritavyaH / / 522 / / A tIrthamAM pravezelA jIvo niyamA saMsAra sAgarane tare che. ane tayeso saMsAra saa||2. 32 // 59 // ta2vo 5utI nathI. (522) ahavA - dAhovasamaM taNhAiccheyaNaM malapavAhaNaM cev| tihi~ atthehi~ niuttaM, tamhA taM davvao titthaM // 523 // athavA - dAhopazamaH tRSNAdicchedanaM malapravAhaNaM caiva / tribhirathairniyuktaM tasmAt tat dravyatastIrtham / / 523 / / / 225 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya vyAkhyA:- iha dravyatIrthaM mAgadhavaradAmAdi parigRhyate, bAhyadAhAdereva tata upazamasadbhAvAt, tathA cAha- 'dAhopazama' miti, tatra, dAho - bAhyasantApastasyopazamo yasmin taddAhopazamanaM, taNhAicheaNaM ti, tRSaH- pipAsAyAzchedanaM, jalasaGghAtena tadapanayanAt, 'malapravAhaNaM caive'tyatra mala: bAhya evAgasamuttho'bhigRhyate tatpravAhaNaM, jalenaiva tatpravAhaNAt, tataH prakSAlanAditi bhAvaH, evaM tribhirathaiH karaNabhUtaistriSu vA'rtheSu niyuktaM', nizcayena yuktaM niyuktaM prathamavyutpattipakSe prarUpitaM dvitIye tu niyojitaM, yasmAdevaM bAhyadAhAdiviSayameva tasmAttanmAMgadhAdi dravyatastIrtha, mokSAsAdhakatvAditi gAthArthaH (AvazyakasUtraniyuktiMgAthA - 2066). athavA ahIM dravyatIrtha tarIke mAgadha-varadAma vagere tIrthone jANavAM, kAraNake tenAthI bAhya dAha vagereno ja upazama thAya che. graMthakAra prastuta gAthAmAM te pramANe kahe che- dAhopazama, tRSAchedana ane malapravAhane A traNa arthothI tIrtha prarUpAyeluM che - tIrtha kahevAyeluM che. tethI te dravyatIrtha che, (1) dAhopazama - dAha eTale bAhya (= zArIrika) saMtApa. teno upazama jemAM thAya te dAhopazama, dAhopazama karavAnA kAraNe mAgadha vagerene tIrtha kahevAmAM Ave che. (2) tRSA chedana- tRSAdana eTale tRSAne chedanAra. mAMgadha vagere tIrtha jalasamUhathI pANInI tRSAne dUra karavAnA kAraNe tRSAne chedanAra che. (3) malapravAhaNa - ahIM zarIramAM utpanna thayelo bAhya ja mala samajavo. malapravAhaNa eTale malane dUra karanAra. pANIthI zarIrane dhovAthI mela dUra thAya che. mATe mAgadha Adi tIrtha pANIthI ja mela dUra karanAra che. TIkAmAM maLe: raLamUta: ema kahIne arthone karaNabhUta kahyA che. karaNa eTale nimitta. A traNa artho nimittabhUta che, arthAt tIrtha zabdanA prayogamAM nimitta thayelA che. te A pramANe- dAhano upazama kare che e nimitte tIrtha kahevAya che. tRSA dUra kare che e nimitte tIrtha kahevAya che. mela dUra kare che 226 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya mATe tIrtha kahevAya che. . triSu vA'rtheSu tyAhinI bhAvArtha // prabhAo cha- tArtha 256 jIpazama vagere traNa arthomAM nizcayathI yojAyelo che, arthAt dAhopazama vagere traNa kAryo karanAra sthAna mATe tIrtha zabdano prayoga nizcita thayelo che. Ama mAgadha Adi tIrtho bAhyadAha AdimAM ja upayogI hovAnA kAraNe mokSanA sAdhaka na hovAthI dravyathA tIrtha cha. (523) kohammi u niggahie, dAhassa pasamaNaM havai tatthaM / lohammi u niggahie, taNhAvoccheyaNaM hoi // 524 // krodhe tu nigRhIte dAhasya prazamanaM bhavati tathyaM / lobhe tu nigRhIte tRSNAvyucchedanaM bhavati / / 524 / / vyAkhyA:- iha bhAvatIrtha krodhAdinigrahasamarthaM pravacanameva gRhyate, tathA cAha- - krodha eva nigRhIte 'dAhasya' dveSAnalajAtasyAntaH prazamanaM bhavati, tathyaM nirupacaritaM, nAnyathA, lobha eva nigRhIte sati, kiM ?- 'taNhAe cheaNaM hoI' ti, tRSaH abhiSvaGgalakSaNAyAH kiM ?- 'chedanaM bhavati' vyapagamo bhavatIti gAthArthaH (AvazyakasUtraniyuktigAthA : 1067) ahIM bhAvatIrtha tarIke krodhAdino nigraha karavA samartha evuM jina pravacana ja grahaNa karAya che. graMthakAra prastuta gAthAmAM te pramANe kahe che- krodhano ja nigraha * 4.7ta maMta2mAM thye| dveSa35 2bhaninu zamana thAya cha. mA sAyuM (5|2bhaarthi3) zamana che. krodhano nigraha karyA vinA sAcuM zamana thatuM nathI. lobhano ja nigraha karyo chate rAgarUpa tRSNAno sAco cheda thAya che. (pa24) aTTavihaM kammarayaM, bahuehi~ bhavehi~ saMciyaM jamhA / tava-saMjameNa dhoyai, tamhA taM bhAvao titthaM // 525 // aSTavidhaM karmarajo bahukairbhavaiH saJcitaM yasmAt / / tapaH - saMyamena dhAvati tasmAt tad bhAvatastIrtham / / 525 / / 227. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya . vyAkhyAH - 'aSTavidham' aSTaprakAraM, kiM ?- 'karmarajaH' kamaiva jIvAnuraJjanAd rajaH karmaraja iti, vahubhirbhavaiH saJcitaM yasmAttapaH saMyamena 'dhAvyate' zodhyate, tasmAttat - pravacanaM bhAvataH tIrthaM, mokSasAdhanatvAditi gAthArthaH / / (AvazyakasUtraniyuktigAthA - 1068) ghaNA bhavothI saMcita karelI ATha prakAranI kamarajane tapa-saMyamathI zuddha karAya che = dUra karAya che, tethI jina pravacana bhAvatIrtha che. jinapravacana mokSane sAdhI ApanAra hovAthI bhAvatIrtha che. vizeSArtha karma jIvane malina kare che. mATe ahIM karma e ja raja che. (para5) iya bhAvadhammatitthassa karaNasIle jiNe tti esttho| . jiyarAgadosamohe, arahaMte kittaissaM ti // 526 // : ... iti bhAvadharmatIrthasya karaNazIlAn jinAnityeSo'rthaH / * jitarAga-doSa-mahAnarhataH kIrtayiSye iti / / 526 / / mAmA mariDato mAdhabhatArthane 42vAnA svabhAvAcha.jinAn e padano artha A pramANe che- jemaNe rAga-dveSa-mohane jItyA che te jina. jemaNe rAga-dveSa-mohane jityA che evA arihaMtonuM huM kIrtana karIza. (56) cauvIsaM ti ya saMkhA, bhArahavAsubbhavANa arahANaM / avi saddAo vaMde, mahAvidehAipabhave'vi // 527 // caturviMzatiriti ca saMkhyA bhAratavarSodbhavAnAmarhatAm / api zabdAd vande mahAvidehAdiprabhavAn api / / 527 / / . (bharatakSetramA thn|2|| maristAnI saMjyA yovIsa cha. mATe cauvIsaM 56 cha. api 206thI mahAvihe gare kSetromA thnaa2|| 55 // maritIne vahana 50 I. (527) kasiNaM kevalakappaM, logaM jANaMti taha ya paasNti| . kevalacarittanANI, tamhA te kevalI huMti // 528 // 228 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya kRtsnaM kevalakalpaM lokaM jAnanti tathA ca pazyanti / kevalacaritrajJAninastasmAt te kevalino bhavanti / / 528 / / vyAkhyA-'kRtsnaM sampUrNaM kevalakalpa kevalopamam iha kalpazabda aupamye gRhyate, uktaM ca- 'sAmarthya varNanAyAM ca chedane karaNe tathA / aupamye cAdhivAse ca, kalpazabdaM vidurbudhAH / / 1 / / ' 'lokaM' paJcAstikAyAtmakaM jAnanti vizeSarUpatayA, tathaiva sampUrNameva, ca zabdasyAvadhAraNArthatvAt pazyanti sAmAnyarUpatayA, iha ca jJAnadarzanayo: sampUrNalokaviSayatve ca bahu vaktavyaM tattu nocyate granthavistarabhayAditi, navaraM - 'nirvizeSa vizeSANAM, graho drshnmucyte| viziSTagrahaNaM jJAnamevaM sarvatragaM dvayam / / 1 / / ' ityanayA dizA svayamevAbhyUhyamiti, yatazcaivaM kevalacAritriNaH kevalajJAninazca tasmAtte kevalino bhavanti, kevalameSAM vidyata iti kevalina itikRtvA / Aha- ihAkANDa eva kevalacAritriNa iti kimartham ?, ucyate, kevalacAritriprAptipUrvikaiva niyamataH kevalajJAnAvAptiriti nyAyapradarzanena nedamakANDamiti gAthArthaH / / (AvazyakasUtra niyuktigAthA - 1079) - arihaMto kevalakalpa lokane saMpUrNa jANe che, ane saMpUrNa ja jue che, tethI kevalacAritrI ane kevalajJAnI che. kevalacAritrI ane kevalajJAnI hovAthI kevalI che. : vizeSArtha - kevakalpa- ahIM kevala eTale anaMta, kalpa eTale samAna. loka kevakalpa che eTale ke anaMta samAna che. loka anaMta nathI kema ke teno aMta che. paNa loka eTalo badho moTo che ke jANe anaMta che = aMtarahita hoya tevo jaNAya che. mATe loka kevakalpa = kevala samAna che. kalpa zabdano upamA arthamAM " prayoga thAya che. e viSe kahyuM che ke- "vibudha puruSo kalpa zabdane sAmarthya, varNana, chedana, karaNa, upamAM ane adhivAsa ATalA arthamAM jANe che." . * loka = paMcAstikAya svarUpa loka samajavo. jANe che = padArthane vizeSarUpe jANe che. jue che = padArthane sAmAnyarUpe jue che. ahIM jJAna-darzana aMge ane jJAna-darzanano viSaya saMpUrNa loka che e aMge ghaNuM kahevA jevuM che, paNa graMthavistAranA bhayathI te kahevAtuM nathI. Ama chatAM ATaluM kahIe chIe ke- "padArthono sAmAnya bodha e darzana kahevAya che, ane vizeSa bodha e jJAna kahevAya che. A pramANe sarva padArtho viSe jJAna-darzana 229 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya e baMne pravarte che." A rIte jAte ja vicAravuM. kevalI che- A pramANe (= pUrve kahyuM tema) arihaMto kevala cAritravALA che, kevalajJAnavALA che, AthI kevalI che. kAraNake (vyAkaraNanA niyama pramANe) jemanI pAse kevala hoya te kevalI kahevAya che. prazna- ahIM arihaMto kevalI = kevalajJAnI che e viSayanuM varNana . thaI rahyuM che. tethI arihaMto kevalajJAnI che ema kahevuM e avasarocita che. paNa ahIM cAritra saMbaMdhI koI varNana na hovAthI kevalacAritrI evuM kathana avasarocita nathI, eTale prazna thAya che ke avasara vinA ja kevalacAritrI (= kevalacAritravALAM) ema kema kahyuM? uttara - ahIM kevalacAritrI ema kahIne "niyamAM kevalacAritranI prAptipUrvakajakevalajJAnanI prApti thAya che" eniyama batAvyo che. AthI kevalacAritrI evuM kathana avasara vinAnuM nathI. para8) * iha akkheva-pasiddhI u - jaha paDadesammi paDo, gAmo vA gAmaegadesammi / logassa egadese, vaTTai taha logasaddo'vi // 529 // ihAkSepa-prasiddhI tuyathA paTadeze paTo grAmo vA grAmaikadeze / lokasyaikadeze vartate tathA lokazabdo'pi / / 529 / / ahIM zaMkA-samAdhAna (athavA cAlanA-pratyavasthAna) A pramANe che jevI rIte paTanA eka bhAgamAM paTano prayoga thAya che, gAmanA eka bhAgamAM gAma zabdano prayoga thAya che, tevI rIte lokanA eka bhAgamAM loka zabdano paNa prayoga thAya che. (para9) logassujjoyagarA, caMdAIyA'vi teNa bhannati / tesiM voccheyatthaM, bhaNiyamiNaM dhammatitthagare // 530 // 23) Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya lokasyodyotakarAzcandrAdikA api tena bhaNyante / teSAM vyucchedArthaM bhaNimidaM dharmatIrthakarAn / / 530 / / caMdra vagere paNa lokanA udyota karanArA kahevAya che. AthI caMdra vagereno vyavaccheda karavA mATe (=caMdra vagere lokanA udyota karanArA nathI e jaNAvavA mATe) "dhabhatArtha 42" ama 46| cha. (yaMdra vagere dhabhatIrtha52 nathI.) (430) naimAIoyAraM, dhammatthaM je kuNaMtIha sugmN| te'vi hu jaNe pasiddhiM lahaMti kira dhammatitthayarA // 531 // 'nadyAdyavatAraM dharmArthaM ye kurvantIha sugamam / te'pi khalu jane prasiddhiM labhante kila dharmatIrthakarAH / / 531 / / je loko dharma mATe nadI Adino sugama ghATa kare che te loko paNa somai "20 dhatIrtha52 " mevI prasiddhine bhagave che. (531) . tesimaMjiNattabhAvA, visesaNaM iha jiNa tti niddiSTuM / te uNa chaumatthajiNA'vi huMti to kevalI bhaNiyA // 532 // teSAmajinatvabhAvAd'vizeSaNamiha jina iti nirdiSTam / te punazcchadmasthajinA api bhavanti tataH kevalino bhaNitAH / / 532 / / AthI (temano vyavaccheda karavA) "jina" evuM vizeSaNa kahyuM che. kAraNake dharma mATe nadI Adino ghATa banAvanArA loko jina nathI. vaLI chabasthajina paNa jina hoya che. tethI (chabastha jinano niSedha karavA) kevalIo kahyA che = kevalI se vizeSa puju cha. (532) kevalanANaguNAo, sAmannA'vi hu havaMti kevlinno| tesi aisAyaNatthaM, arahate iya payaM bhaNiyaM // 533 // kevalajJAnaguNAt sAmAnyA api khalu bhavanti kevalinaH / teSAmatizAyanArtham - arhata iti padaM bhaNitam / / 533 / / 231 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya - kevalajJAnanA guNathI sAmAnya paNa kevaLIo hoya che. tethI temanAthI vizeSatA batAvavA mATe rihaMte evuM pada kahyuM che. (AnAthI ahIM e jaNAvyuM ke ahIM sAmAnya kevalI vivakSita nathI, kiMtu vizeSa kevalI = tIrthakara kevalI vivakSita che. (533) nAmAibheyabhitrA'vi, jiNavarA saMbhavaMti arhNtaa| bhAvArihaMtapaDivattikArayaM kevalI - vayaNaM // 534 // nAmAdibhedabhinnA api jinavarAH saMbhavantyarhantaH / .. bhAvArNatvatipattijAra* tri-vevanam II 24 nAma vagere bhedothI arihaMta jinavaro aneka prakAranA paNa saMbhave che. kevalI evuM vacana bhAva arihaMtanuM jJAna karAvanAra che, arthAt zlokamAM raheluM kevalIpada ahIM bhAva arihaMta vivalita che, ema sUcave che. (AthI ahIM nAma sthApanA ane dravya arihaMtano niSedha thAya che.) (534), evaM khalu annonaM, kAyavvA cAlaNA paiTThA u / buddhiniuNehi ihayaM, disimettaM darisiyaM eyaM // 535 // evaM khalu anyonyaM kartavyA cAlanA pratiSThA tu / buddhinipuNairiha diGmAnaM darzitametat / / 535 / / sUkSma buddhivALA puruSoe ahIM A pramANe paraspara cAlanA ane pratyavasthAna karavA. A saMkSepamAM batAvyuM che. (535) eso saMkheveNaM, paDhamasilogassa bhAsio attho / vittharao ghettavyo, siddhaMtamahAnihANAo // 536 // eSa saMkSepeNa prathamazlokasya bhASito'rthaH / vistarato grahItavyaH siddhAntamahAnidhAnAt / / 536 / / A pramANe saMkSepathI prathama zlokano artha kahyo. vistArathI artha siddhAMtanA mahAna nidhAnathI (= Avazyaka vagere sUtrothI) jANavo. (536) 232 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya usabhajiyaM ca gAhA / / 1 / / suvihiM ca puSpadaMtaM gAhA / / 2 / / kuMthu araM ca gAhA / / 3 / / usabhamajiaM ca vaMde saMbhavamabhiNaMdaNaM ca sumaiM ca / paumappahaM supAsaM jiNaM ca caMdappahaM vaMde / / 2 / / suvihiM ca puSpadaMtaM sIala-sijjaMsa-vAsupujjaM ca / vimalamaNaMtaM ca jiNaM dhamma saMtiM ca vaMdAmi / / 3 / / kuMthu araM ca malliM vaMde muNisuvvayaM namijiNaM ca / vaMdAmi'riTThanemiM pAsaM taha vaddhamANaM ca / / 4 / / aTThaTTha u nAmAiM, bhaNiyAiM ekkamekkagAhAe / cauvIsatthayasutte, cauvIsAe jiNavarANaM // 537 // aSTASTa tu nAmAni bhaNitAni ekaikagAthAyAm / caturviMzatistavasUtre caturviMzaterjinavarANAm / / 537 / / (4ve AyAmono artha 23 43 cha-) : caturvizatistava sUtramAM eka gAthAmAM ATha ATha nAmo ema covIsa .nina nAma yAM cha. (537) jaM puNa vaMdai kiriyA-bhaNaNaM sutte puNo puNo ettha / AyarapagAsagattA, puNaruttaM taM na dosagaraM // 538 // yat punar 'vandate' kriyA-bhaNanaM sUtre punaH punaratra / AdaraprakAzakatvAt punaruktaM tanna doSakaram / / 538 / / qNI yaturviMzatistapasUtramA (vaMde, vaMdAmi mema) vahanayAno pAraMvAra je prayoga karyo che te Adarane batAvanAra hovAthI punaruktidoSane karanAro nathI. vizeSArtha:sajjhAya-jhANa-tava-osahesu uvaesa-thui-payANesu / saMtaguNakittaNesu ya na huMti punaruttadosA u| 233 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya 'svAdhyAya, dhyAna, tapa, auSadha, upadeza, stuti, chAna ane uttama puruSonA guNonA kIrtanamAM punarukti doSo thatA nathI. praznaH-- ahIM vAraMvAra vaMdana che, vAraMvAra stuti nathI. uttaraH- vaMdhana pe| stuti 4 che. khA. ni. gA. 1082mA 'dhuM che - stuti, stavana, vaMdhana, namaskAra khA jaghA zabdo kher3Artha che. (4.38) eesiM nAmANaM, je atthA kAraNAI jAI vA / icchAmi nAumeyaM, pucchai sIso gurU Aha / / 539|| eteSAM nAmnAM ye'rthAH kAraNAni yAni vA / icchAmi jJAtumetat pRcchati ziSyo gururAha / / 539 / / A nAmonA je artho che ane nAma pADavAnAM je kAraNo che temane jANavAne . chiM chaM khema ziSya nivedana pure che khane guru (nIce prabhArI) uhe che. (paMuTa) usaho pahANavasaho, duvvahabharavahaNapaccalo hoi / iya duvvahadhammadhurAvahaNakhamo to jiNo usaho / 5 40 // RSabhaH pradhAnavRSabho durvahabharavahanapratyalo bhavati / iti durvahadharmadhurAvahanakSamastato jina RSabhaH / / 540 / / RRSabha eTale zreSTha baLada. RSabha muzkelIthI vahana karI zakAya tevA bhArane vahana karavAmAM samartha hoya che. e pramANe prathama jina muzkelIthI vahana karI zakAya tevI dharmarUpI dharAne vahana karavAmAM samartha hovAthI RSabha uvAya che. (540) jai vA vaso ti dhammo, bhAvai daDhaM teNa to bhave vasabho / jai evaM savve vi hu, vasahA kira kiM na bhannaMti ? // 541 // yadi vA vRSa iti dharmaH, bhAvayati dRDhaM tena tato bhaved vRSabhaH / yadyevaM sarve'pi khalu vRSabhAH kila kiM na bhaNyante ? || 541|| 234 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya saccamiNaM kiMtu phuDaM, annaM pi hu ettha kAraNaM asthi 1 'eyassa Urujuyale, taviyasuvannujjalaM dhavalaM // 542 // satyamidaM kiMtu sphuTamanyadapi khalvatra kAraNamasti / etasyoruyugale taptasuvarNojjvalaM dhavalam / / 542 / / 1. yAni cAtra tIrthakaranAmapradAnakAraNAni darzitAni tAni sarvANyeva zrI Avazyake kvacit prakArAntareNa sakathAnakAni 1080 - 1091 gAthAsu suspaSTatAni - Avazyake ( pR0 502-506) annonnAbhimuhaM kira, vasahajugaM laMchaNaM ruiramAsi / sumiNammi paDhamamusa bho, codasasumiNANa majjhammi || 543 // anyonyAbhimukhaM kila vRSabhayugaM lAJchanaM ruciramAsIt / svapne 'prathamamRSabhazcaturdazasvapnAnAM madhye / / 543 / / diTTho marudevI, teNa kayaM usahanAmameyassa / tuTTeNA'maravaiNA, annesiM puNa ThiI esA // 544 // dRSTo maMrudevyA tena kRtamRSabhanAmaitasya / tuSTenA'marapatinA anyeSAM punaH sthitireSA / / 544 / / athavA vRSabha evuM nAma che. temAM vRSa ane meM e be pado maLIne vRSabha zabda banyo che. vRSa eTale dharma ane meM eTale bhAvita karanAra. AtmAne dharmathI dRDha bhAvita kare che tethI vRSabha che. praznaH-- jo Ama che to badhAya jino vRSabha kema na kahevAya ? arthAt A pramANe to badhAya jino vRSabha che. uttaraH-- A sAcuM che. paNa AmAM anya paNa spaSTa kAraNa che. te A pramANe- A jinanA be sAthaLamAM tapelA suvarNa jevuM ujvaLa, zveta, paraspara sanmukha ane manohara evuM vRSabhayugala cihna hatuM. tathA marudevA mAtAe svapnamAM joyelA cauda svapnomAM sarva prathama RSabhane joyo hato. tethI tuSTa thayelA IMdre A jinanuM RRSabha nAma karyuM. bIjA jinone AzrayIne svapnono krama 235 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya mA prA (= 4ve 4Aze te pramA) cha. (541 thI 544) gaya-vasaha-sIha-abhiseya-dAma-sasi-diNayaraM jjhayaM kuNbhN| paumasara-sAgara-vimANa-bhavaNa-rayaNuccaya-sihiM ca // 545 // gaja-vRSabha-siMha-abhiSeka-dAma-zazi-dinakaraM dhvajaM kumbham / . . padmasaraH-sAgara-vimAna-bhavana-ratnoccaya-zikhinaM ca / / 545 / / .. parivADIi imAe, jaNaNIo sumiNayAi~ pecchaMti / gabbhAvayArasamae, titthaMkara-cakkavaTTINaM // 546 // paripATyA'nayA jananyaH svapnAn prekSante / / garbhAvatArasamaye tIrthakara-cakravartinoH / / 546 / / tIrthakaro ane cakravartIo mAtAnA garbhamAM Ave tyAre temanI mAtAo 24, vRSabha, siMha, abhiSe (4no abhiSedha tha6 2yo cha tevI lakSmIvI), puSpamA, yaMdra, sUrya, 54, 4, 55sa212 (5bhothI zAmatuM sa 12), sAgara, vimAna-bhavana, ratnarAzi (ratnono Dhagalo) ane (ghUmarahita) agni e bhathI svapnAne me cha. (. AL. Plu. 46) (545-546) iMdiya visaya kasAyAiehi~ ghorNtrNgveriihiN| , na jio maNayaM pi jao, bhannai ajio jiNo teNa // 547 // indriya-viSaya-kaSAyAdikai|rAntaraGgavairibhiH / na jito manAgapi yato bhaNyate'jito jinastena / / 547 / / Idriya, viSaya ane kaSAya vagere bhayaMkara aMtaraMga vairIothI jarA paNa jitAya. nara, tathA. malita ni uvAya . (547) anne vi tehi na jiyA, ajiyA to te vi kiM na uccaMti ? / bhannai visesakAraNamannaM pi hu bhagavao atthi // 548 // anye'pi tairna jitA ajitAstataste'pi kiM nocyante ? / bhaNyate vizeSakAraNamanyadapi khalu bhagavato'sti / / 548 / / . 236 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya praznaH-- bIjA jino paNa aMtaraMga vairIothI jarA paNa jitAyA nathI to te paNa ajita kema kahevAtA nathI ? uttaraH-- A bhagavAnanuM ajita evuM nAma thavAmAM bIjuM paNa vizeSa 2e| che. (548) jiyasattaniveNa samaM, kIlaMtI akkhajUyakIlAe / na kayAi jayaM pattA, vijayA devI purA kAle // 549 // jitazatrunRpeNa samaM krIDantI akSadyUtakrIDAyAm / kadAcid jayaM prAptA vijayA devI purA kAle / / 549 / / gabbhagae bhagavaMte, na jiyA IsiM pi sA nareMdeNa / jAyassa teNa piuNA, ajio tti paiTThiyaM nAma // 550 // garbhagate bhagavati na jitA ISadapi sA narendreNa / jAtasya tena pitrA 'ajitaH' iti pratiSThitaM nAma / / 550 / / pUrve jitazatru rAjAnI sAthe sogaThA bAjI ramatA vijayA devI kyAre paNa jita meLavI zakyA nahi. paNa bhagavAna jyAre garbhamAM AvyA tyAre rAjA vaDe'jarA paNa na jitAyA, tethI janma pAmelA bhagavAnanuM pitAe ajita evuM nAma sthApita ryu. (548-550) saM sokkhaM ti pacca, diTThe taM hoi savvajIvANaM / to saMbhavo jiNeso, savve vi hu saMbhavA evaM // 559 // saM saukhyamiti procyate dRSTe tad bhavati sarvajIvAnAm / tataH saMbhavo jinezaH sarve'pi khalu saMbhavA evam / / 551 / / bhannaMti bhuvaNaguruNo, navaraM annaM pi kAraNaM asthi / sAvatthInayarIe, kayAi kAlassa doseNa // 552 // bhaNyante bhuvanaguravaH, navaramanyadapi kAraNamasti / zrAvastInagaryAM kadAcit kAlasya doSeNa / / 552 / / 237 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya jAe dubbhikkhabhare, dutthIbhUe jaNe samatthe vi / avayario esa jiNo, seNAdevIe uyarammi / / 553 / / jAte durbhikSabhare duHsthIbhUte jane samaste'pi / avatIrNa eSa jinaH senAdevyA udare / / 553 / / . sayamevAgamma surAhiveNa saMpUiyA tao jnnnnii| . vaddhAviyA ya bhuvaNekkabhANutaNayassa lAbheNaM // 554 // svayamevA''gatya surAdhipena saMpUjitA tato jananI / vardhitA (vardhApitA) ca bhuvanaikabhAnutanayasya lAbhena / / 554 / / tadiyaha ciya sahasA, samatthasatthehi dhanapunehiM / savvatto iMtehi, suhaM subhikkhaM tahiM jAyaM // 555 // taddivasAdeva sahasA samarthasAthairdhAnyapUrNaiH / ... sarvata AyadbhiH sukhaM subhikSaM tatra jAtam / / 555 / / saMbhaviyAI jamhA, samattasassAiM saMbhave tss| to saMbhavo tti nAmaM, paiTThiyaM jaNaNi-jaNaehiM / / 556 // saMbhUtAni yasmAt samastasasyAni saMbhave tasya / ' tataH saMbhava iti nAma pratiSThitaM jananI-janakAbhyAm / / 556 / / saMbhava zabdamAM saM ane mava ema be vibhAga che. saM eTale sukha. bhava eTale thavuM. bhagavAnanA darzana thaye chate sarva jIvone sukha thAya che tethI trIjA bhagavAna saMbhava che. A pramANe to badhAya bhagavAna saMbhava kahevAya. kiMtu bIjuM paNa kAraNa che. te A pramANe- zrAvasti nagarImAM kyAreka kAladoSathI atizaya dukALa thayo. saghaLoya loka kharAba sthitivALo thayo. A samaye A jina senAdevInA udaramAM avataryA. tethI IMdra svayaM ja AvIne mAtAnI pUjA karI, ane mAtAne bhuvananA asAdhAraNa sUrya evA putranA lAbhanI vadhAmaNI ApI. te ja divasathI sahasA cAre bAjuthI AvatA ane dhAnyathI pUrNa evA 238 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya samartha sArthothI sukha karanAro sukALa tyAM thayo. bhagavAnanuM mAtAnA udaramAM Agamana thatAM saghaLA dhAnyo sArI rIte (= ghaNA pramANamAM) thayA. tethI mAtApitAe saMbhava evuM nAma sthApita karyuM. (551 thI 556) abhiNaMdai ANaMdai, rUvAiguNehi tihuyaNaM sayalaM / abhiNaMdaNo jiNo to, annaM pi hu kAraNaM bIyaM // 557 // abhinandati Anandati rUpAdiguNaistribhuvanaM sakalam / abhinandano jinastato'nyadapi khalu kAraNaM dvitIyam / / 557 / / rUpa vagere guNothI saMpUrNa tribhuvanane abhinaMde che = AnaMda pamADe che, tethI jina abhinaMdana kahevAya che. AmAM bIjuM paNa kAraNa jANavuM. vizeSArthaH- gAthAmAM dvIcanA sthAne jJeya hovuM joIe. kAraNake sanna khane bIyaM se janeno kheDa 4 artha che. (449) gabbhagae tammi jao, jaNaNImaccaMta bhattisaMjutto / abhinaMdai abhikkhaM, sakko abhiNaMdaNo teNa // 558 // . garbhagate tasminM yato jJananImatyantabhaktisaMyuktaH / abhinandatyabhIkSNaM zakro'bhinandanastena / / 558 / / bhagavAna mAtAnA garbhamAM rahyA te daramiyAna atyaMta bhaktithI yukta IMdre mAtAnI vAraMvAra stuti-prazaMsA karI tethI abhinaMdana evuM nAma thayuM. (558) pAvAyAraniaTTA, mokkhAbhimuA suhA maI jassa / so sumaI titthayaro, jai evaM sumaiNo savve // 559 // pApAcAranivRttA mokSAbhimukhA zubhA matiryasya / sa sumatistIrthakaro yadyevaM sumatayaH sarve / / 559 / / pApAcArathI nivRtta thayelI ane mokSanI sanmukha thayelI zubha mati jenI che te sumati tIrthaMkara che. A pramANe to badhAya tIrthaMkaro sumati che. (559) 239 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya ettha visesakAraNaMacirAgayavaNimaraNe, doNha savattINa dArao ego / bAlagahagaha doNha vi, vavahAro mehanivapurao // 560 // atra vizeSakAraNam - acirAgadavaNigmaraNe dvayoH sapatnayordAraka ekaH / . bAlagrahagraho dvayorapi vyavahAro meghanRpapurataH / / 560 / / . rano ciMtAisao sage-yarA kahamimINa vinneyaa| ciMtAkAraNapucchA, devIe rAiNao kahiyaM // 561 // rAjJazcintAtizayaH svake-tarA kathamanayovijJeyA / .. cintAkAraNapRcchA devyA rAjJaH kathitam / / 561 / / / tIeN bhaNiyAo tAo, puttaM vitaM ca kuNaha dobhaae| paDivannamamAyAe, mAyAe jaMpiyaM devi ! // 562 // tayA bhaNite te putraM vittaM ca kuruta dvibhAge / pratipannamamAtrA mAtrA kathitaM devi ! / / 562 / / mA mA''Navesu evaM, davvaM sav pi dehi eyaae| appehi majjha puttaM, jIvaMtaM jeNa pecchAmi // 563 // mA mA''jJApaya evaM dravyaM sarvamapi dehi etasyai / . arpaya mama putraM jIvantaM yena prekSe / / 563 / / .. esA saga tti nAuM, putto vittaM ca tIi dinaaii| niddhADiyA ya iyarI, rannA aliya tti kuvieNa // 564 // . eSA svaketi jJAtvA putro vittaM ca tasyai dattAni / nirdhATitA cetarA rAjJA'lIketi kupitena / / 564 / / gabbhagae jaM jAyA, maMgaladevIeN erisA sumii| tudveNa tato ranA, jiNassa sumaI kayaM nAmaM // 565 // 240 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya garbhagate yad jAtA maGgaladevyA etAdRzI sumatiH / tuSTena tato rAjJA jinasya sumatiH kRtaM nAma / / 565 / / ahIM vizeSa kAraNa A pramANe che rogathI eka vaNikanuM jaladI mRtyu thayuM. tenI be patnIo hatI. bALaka eka hato. baMne zokyo bALakane grahaNa karavAno Agraha karyo, arthAt baMne zokyo A bALaka mAro che evA AgrahavALI banI. te baMnee Ano nirNaya karavA megha rAjAne vinaMtI karI. A bemAM kaI sAcI jANavI ane kaI zokya mAtA jANavI ema rAjAne atizaya ciMtA thaI. rANIe ciMtAnuM kAraNa pUchyuM. rAjAe kAraNa kahyuM. rANIe zokyone kahyuM: putranA ane dhananA be bhAga karo. zokya mAtAe Ano svIkAra karyo. sAcI mAtAe kahyuM he devI ! AvI AjJA na karo. badhuMya dravya ene Apo. mane putra Apo. jethI tene jIvato jouM. A sAcI mAtA che ema jANIne putra ane dhana e baMne ene ApyAM. bIjI khoTI che ema jANIne gusse thayelA rAjAe bIjIne bahAra kADhI. bhagavAna garbhamAM hatA tyAre maMgalA rANIne AvI suMdara mati thaI tethI khuza thayelA rAjAe bhagavAnanuM sumati evuM nAma karyuM. (560 thI pa65) paumaM bahuppayAra, tahavi hu rattuppalaM ihaM pagayaM / / tassarisI jassa pahA, so khalu paumappaho arahA // 566 // padmaM bahuprakAraM tathA'pi khalu raktotpalamiha pragatam / tatpada yastha mAM su vahu pAmoDarda duddA . padma aneka prakAranA che. to paNa ahIM rakta padma prastuta che. rakta padma jevI jenI prabhA che te arihaMta padmaprabha che. (pa66) jai vi iha vAsupujjo, erisavatro tahA'vi hu viseso / paumasayaNammi jaNaNIeN Dohalo teNa paumAbho // 567 // yadyapi iha vAsupUjya etAzavarNastathA'pi khalu vizeSaH / padmazayane jananyA dohadastena padmAbhaH / / 567 / / = 241 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya jo ke ahIM vAsupUjya paNa AvA varNavALA che. to paNa AmAM vizeSa kAraNa che. bhagavAna garbhamAM hatA tyAre mAtAne padmanI zayyAmAM suvAno dohalo thayo hato tethI padmaprabha evuM nAma che. (567) pAsA dehavibhAgA, susohaNA jassa so khalu supAso / savve vi erisa cciya, ettha vi heU imo anno || 568 / pArzvAni dehavibhAgAH suzobhanA yasya sa khalu supArzvaH / sarve'pyetAdRzA evAtrA'pi heturayamanyaH / / 568 / / pArzva eTale dehanA paDakhAM. jenA dehanA paDakhAM atyaMta suMdara che te supArzva. adhAya tIrthaM'zekhAvA4(=suMdara paDayAMvAjA) che. ahIM paae| jImeM hetu che. (pahu8) gabbhagae jaM jaNaNI, jAyasupAsA tao supAsajiNo / caMdasamA dehapahA, jassa u caMdaSpaho so u // 569 // garbhagate yad jananI jAtasupArzvA tataH supArzvajinaH / candrasamA dehaprabhA yasya tu candraprabhaH sa tu / / 569 / / bhagavAna mAtAnA garbhamAM hatA tyAre mAtA suMdara paDakhAMvALI banI. tethI jinanuM supArzva evuM nAma thayuM. jenA zarIranI prabhA caMdra samAna che te caMdraprala. (pahala) suvihijiNo vi ha evaMviho tti bhannai visesaheU to / caMdapiyaNammi jaNaNIeN Dohalo teNa caMdAbho // 570 / / suvidhijino'pi khalvevaMvidha iti bhaNyate vizeSahetustataH / candrapAne jananyA dohadastena candrAbhaH / / 570 / / suvidhi jina paNa AvA che, tethI vizeSa hetu kahevAya che. bhagavAna garbhamAM hatA tyAre mAtAne caMdrapAnano dohalo thayo hato, tethI caMdraprabha evuM nAma che. (570) 242 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya suvihiM ca pupphadaMtaM, suvihI nAmaM visesaNaM bIyaM / tattha'vi vihI vihANaM, kiriyA sA sohaNA jassa // 571 // suvidhiM ca puSpadantaM suvidhirnAma vizeSaNaM dvitIyam / tatrA'pi vidhividhAnaM kriyA sA zobhanA yasya / / 571 / / so suvihI nAmasattho, kAraNameyassa jeNa se jnnnnii| savvavihIsu vi kusalA, gabbhagae teNa suvihijiNo // 572 // sa suvidhirnAmasArthaH (zastaH) kAraNametasya yena tasya jananI / 'sarvavidhiSvapi kuzalA garbhagate tena suvidhijinaH / / 572 / / suvihiM ca pupphadaMtaM meM 54mA suvidhi meM nAma cha bhane puSpahata meM vizeSaNa che. temAM vidhi eTale vidhAna vidhAna eTale kriyA. kriyA jenI suMdara che te suvidhi. Ama suvidhi bhagavAna anvartha nAmavALA che. suvidhi evA nAmanuM kAraNa A che bhagavAna jyAre garbhamAM hatA tyAre temanI mAtA badhI vidhiomAM zaNa sanyA tethI magavAna- suvidha' bhej nAma thayuM. (571-572) kuMdakusumANurUvA, daMtA jaM tassa puSpadaMto to| anne eyaM nAmaM, suvihiM ca visesaNaM deMti // 573 // kundakusumAnurUpA dantA yattasya puSpadantastataH / anye etanAma suvidhiM ca vizeSaNaM dadati / / 573 / / mogarAnA phUla jevA jenA dAMta che te puSpadaMta. puSpadaMta e nAma che ane suvidhi vizeSaNa che ema bIjAo kahe che. (573) sIyalavayaNo lesA, sIyalo teNa sIyalo bhayavaM / 'savve vi erisa cciya, visesaheU imasseso // 574 // zItalavaca(da)no lezyayA zItalastena zItalo bhagavAn / sarve'pi etAdRzA evaM vizeSaheturasyaiSaH / / 574 / / 243 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya bhaTThie jiNeM, jaNaNIhattheNa phusiyadehassa / piuNo dAhovasamo, saMjAto sIyalo teNa // 575 // garbhasthite jinendre jananIhastena spRSTadehasya / piturdAhopazamaH saMjAtaH zItalastena / / 575 / / zItala vacanavALA che ane lezyAthI zItala che tethI bhagavAna zItala kahevAya che. sarve tIrthaMkaro AvA ja che. zItala nAmano vizeSa hetu A che-- bhagavAna mAtAnA garbhamAM hatA tyAre pitAnA zarIre dAha thayo. mAtAe potAnA hAthathI bhagavAnanA pitAnA dehane sparza karyo, ethI dAha zAMta thaI gayo. tethI bhagavAnanuM zItala jevuM nAma thayuM. (574-575) seyA pasaMsaNijjA, aMsA dehassa avayavA jassa / so sejjaMso bhannai, eso anno vi 'pajjAo // 576 // zreyAMsaH(zvetAH) prazaMsanIyA aMzA dehasya avayavA yasya / sa zreyAMso bhaNyate eSa anyo'pi paryAyaH / / 576 / / maharihasejjAruhaNammi Dohalo Asi jeNa jaNaNIe / gabbhagae bhagavaMte, sAkira sejjA aparibhogA // 577 // mahArhazayyArohaNe dohada AsId yena jananyAH / garbhagate bhagavati sA kila zayyA aparibhogA / / 577 / / kuladevayANubhAvA, na sahai sayaNaMtarassa annassa / tattha ya suttA devI, sahasA kuladevayA naTThA // 578 // kuladevatAnubhAvAd na sahate svajanAntarasyAnyasya / tatra ca suptA devI sahasA kuladevatA naSTA / / 578 / / tuTTeNa tao piuNA, sejaM ( jjaM ) so esa jiNavaro bhaNio / taha hoi vAsupujjo, vasupujjanivassa jamavaccaM // 579 // 244 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya '', tuTena tataH pitrA zreyAMsa ninavaro patiH | tathA bhavati vAsupUjyo vasupUjyanRpasya yadapatyam / / 579 / / zreyAMsa zabdamAM zreya ane aMza ema be vibhAga che. temAM zreya eTale prazaMsanIya aMza eTale zarIranA aMgo. jenA zarIranAM aMgo prazaMsanIya che te zreyAMsa kahevAya. bIjo paNa A guNa che bhagavAna garbhamAM hatA tyAre mAtAne kiMmatI zayA upara ArUDha thavAno dohalo thayo. te zayyA kuladevatAnA prabhAvathI aparibhogya hatI = tenA upara koI ArUDha thaI zakatuM na hatuM. kAraNake kuladevatA anya koI svajana te zayA upara ArUDha thAya te sahana karI zakato na hato. (je tenA upara ArUDha thAya tene kuladevatA upadrava karato hato. devatAthI adhiSThita A zayyA paraMparAthI Avela hatI, ane tenI pUjA karAtI hatI. teno upayoga thato na hato.) rANI te zayAmAM sUtI eTale devatA sahasA nAzI gayo. tethI prasanna thayela pitAe A jinavaranuM zreyAMsa' evuM nAma karyuM. (576 thI 179 pUrvArdha.) sahavApuuei vAsavo jaM jaNaNiM gabbhaTThiyammi jinnnaahe| ANaMdanibbharamaNo, vatthAharaNehi aNavarayaM // 580 // 3thavApuujyti vAsavo yad jananIM garbhasthite jinanAthe / AnandanirbharamanA vastrAbharaNairanavaratam / / 580 / / tamhA tiloyapahuNo, piUNA tudruNa sayaNapaccakkhaM / nAma pi vAsupujjo, paiTThiyaM bhuvaNasupasiddhaM // 581 // tasmAt trilokaprabhoH pitrA tuSTena svajanapratyakSam / nAmA'pi vAsupUjyaH pratiSThitaM bhuvanasuprasiddham / / 581 / / tathA vasupUjya rAjAno putra te vAsupUjya. (ahIM apatya arthamAM - taddhitano [ pratyaya lAgavAthI vAsupUjya zabda banyo che.) bhagavAna mAtAnA - garbhamAM hatA tyAre AnaMdathI pUrNa manavALo IMdra mAtAnI vastra-AbhUSaNothI 245 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya satata pUjA karato hato. tethI khuza thayelA pitAe svajanonI samakSa traNa lokanA prabhunuM vAsupUjya evuM nAma sthApita karyuM. A nAma jagatamAM sArI rIte prasiddha che. (579 uttarArdhathI pa81.) aMgamalaM kammamalaM, vigayaM duvihaM malaM jiNiMdassa / vimalo tti teNa vuccai, savve vi hu kiM na to vimalA ? // 582 // aGgamalaH karmamalo vigato dvividho malo jinendrasya / vimala iti tenocyate sarve'pi khalu kiM na tato vimalAH ? / / 582 / / bhagavAnano zarIramala ane karmamala e baMne prakArano mala cAlyo gayo che tethI bhagavAna vimala kahevAya che. tethI zuM badhA tIrthakaro vimalanathI? arthAt badhA ja tIrthakaro vimala che. (582) asthi visesanimittaM, jaha bhaNiyaM suminaammaayaae| puttavivAe mahilAdugassa navaraM aha viseso // 583 // asti vizeSanimittaM yathA bhaNitaM sumatinAmamAtuH / putravivAde mahilAdvikasya navaramatha vizeSaH / / 583 / / vimala nAma thavAmAM vizeSa kAraNa che. sumati nAma thavAnA kAraNamAM be strIonA putravivAdamAM mAtA vaDe je rIte kahevAyuM te rIte ahIM jANavuM. paNa vizeSa A pramANe che. (583) : rAyaMgaNammi ciTThai, eso ahiNavasamuggao bhuuo| putto ya majjha udare, atthi mahAbuddhisaMpatro // 584 // . rAjAGgaNe tiSThati eSa abhinavasamudgato bhUtaH / putrazca mamodare'sti mahAbuddhisaMpanaH / / 584 / / (vivAdano nirNaya karAvavA mATe AvelI be strIone zyAmAM mAtAe kahyuM ke, rAjAnA (= rAjamahelanA) AMgaNe A navuM utpanna thayeluM vRkSa che, ane mArA udaramAM mahAbuddhimAna putra che. (584) 246 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya eso jovvaNapatto, imassa varapAyavassa chaayaae| . . eyaM tumha vivAyaM, chiMdissai nettha saMdeho // 585 // eSa yauvanaprApto'sya varapAdapasya chAyAyAm / . etaM tava vivAdaM chetsyati nA'tra saMdehaH / / 585 / / yauvanane pAmelo A putra A zreSTha vRkSanI chAyAmAM tamArA A vivAdane chedaze. AmAM jarAya saMdeha nathI. (585) tattiyamettaM kAlaM, tA ciTThaha tAva nibbhuyA tubbhe / .paDivannamamAyAe, mAyA na khamai muhuttaM pi // 586 // tAvanmAtraM kAlaM tataH tiSThata tAvat nibhRtA yUyam / pratipatramamAtRkayA mAtA na kSamate muhUrtamapi / / 586 / / bhaNai ya phiTTai gehaM, evaM duNha vi vibhinnacittANaM / jaM vA taM vAdAo appijjai devi ! mama putto // 587 // bhaNati ca spheTayati gehamevaM dvayorapi vibhinnacittayoH / yad vA tad vAdAdaya'te devi ! mama putraH / / 587 / / tethI teTalA kALa sudhI tame baMne zAMta raho. je sAcI mAtA na hatI teNe A svIkAryuM. sAcI mAtA eka muhUrta paNa sahana karatI nathI, ane kahe che keA pramANe bhinna cittavALI amArA benuM ghara bhAMge che. he devI ! je te pAthI bhA2 putra mApo. (586-587) / .. niyamai kosalleNaM, sAmA nAUNa tAsi paramatthaM / chiMdai taM vavahAraM, puvvuttakameNa nIsesaM // 588 // niyamayati kauzalena zyAmA jJAtvA tayoH paramArtham / chinatti taM vyavahAraM pUrvoktakrameNa niHzeSam / / 588 / / zyAmAM mAtA kuzalatAthI te beno paramArtha jANIne nizcaya kare che. 57. pUpota (562-3-4 thAmImA 43.9.) mathI sagha vivAhane cha? cha, 247 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya arthAt nyAya mApIna vivAhano aMta yAve cha. (588) evaM vimalaM buddhiM, kayavammanarAhiveNa naauunn| eso gabbhapabhAvo, suyassa vimalo kayaM nAma // 589 // evaM vimalAM buddhiM kRtavarmanarAdhipena jJAtvA / eSa garbhaprabhAvaH sutasya vimalaH kRtaM nAma / / 589 / / A pramANe mAtAnI vimala buddhine jANIne kRtavarma rAjAe A garbhano prabhAva che ema vicArIne putranuM vimala evuM nAma karyuM. (589) nANaM jeNa aNaMtaM, balaM ca viriyaM ca sAsayasuhaM c| teNa jiNedo'naMto, annaM pi hu kAraNaM atthi // 590 // .. jJAnaM yena anantaM balaM ca vIryaM ca zAzvatasukhaM ca / / tena jinendro'nanto 'nyadapi khalu kAraNamasti / / 590 / / jamhA'vayArasamae, jaekkanAhassa ditttthmNbaae| rayaNavicittamaNaMtaM, dAmaM sumiNe tao'Nato // 591 // yasmAdavatArasamaye jagadekanAthasya dRSTamambayA / ratnavicitramanantaM dAma svapne tato'nantaH / / 591 / / anaMtajJAna, anaMtabala, anaMtavIrya ane anaMta zAzvata sukha hovAnA kAraNe jineMdra anaMta kahevAya che. bIjuM paNa kAraNa che. bhagavAna mAtAnA garbhamAM AvyA tyAre mAtAe svapnamAM ratnothI jaDelo anaMta=moTo hAra joyo. tethI prabhunuM anaMta evuM nAma thayuM. (598-591) dhammaphalabhUyarUvAiguNagaNo dhammadesao so so| paccakkho dhammo iva, bhannai dhammo jiNo teNa // 592 // dharmaphalabhUtarUpAdiguNagaNo dharmadezakaH sa saH / pratyakSo dharma iva bhaNyate dharmo jinastena / / 592 / / 248 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya -dharmanA phala svarUpa rUpa vagere guNasamUhathI yukta ane dharmanA dezaka bhagavAna jANe sAkSAt dharma che ethI bhagavAna dharma kahevAya che. (592) ahavA ahio dhammucchAho, jAo jaNaNIe tammi uaratthe / tuTTeNa teNa piuNA, jiNassa dhammo kayaM nAma // 593 // athavA adhiko dharmotsAho jAto jananyAH tasminnudarasthe / tuSTena tena pitrA jinasya dharmaH kRtaM nAma / / 593 / / athavA- bhagavAna mAtAnA udaramAM hatA tyAre mAtAne dharmamAM adhika utsAha thayo, tethI tuSTa thayelA pitAe jinanuM dharma evuM nAma karyuM. (593) saMtI pasamo bhannai, avvairitto ya tIe to santI / rAgaddosaviutto, bhAvattho hoi eyassa // 594 // zAntiH prazamo bhaNyate'vyatiriktazca tayA tataH zAntiH / rAgadveSaviyukto bhAvArtho bhavatyetasya / / 594 / / zAMti eTale prazama. bhagavAna prazamathI bhinna nathI = prazama svarUpa che. tethI bhagavAna zAMti kahevAya che. Ano bhAvArtha e che ke bhagavAna rAgadvessthii rahita che. (584) annaM pi ettha kAraNamimassa nAmassa gayaure nayare / jAyaM mahaMtamasivaM, khuddasurakovadoseNa // 595 // anyadapyatra kAraNamasya nAmno gajapure nagare / jAtaM mahadazivaM kSudrasurakopadoSeNa / / 595 / / airAdevIuyare, avayarie solasamma titthayare / asivaM jjhatti paNaTTaM, timiraM va samuggae sUre // 596 // 249 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya .acirAdevyudare'vatIrNe SoDaze tIrthakare / azivaM jhaTiti praNaSTaM timiramiva samudgate sUrye / / 596 / / jAyA puramma saMtI, tatto tuTTeNa vIsaseNeNaM / saMti tti kayaM nAmaM, tiloyacUDAmaNijiNassa // 597 // jAtA pure zAntiH tatastuSTena vizvasenena / zAntiriti kRtaM nAma trilokacUDAmaNijinasya / / 597 / / zAMti evA nAmanuM bIjuM paNa kAraNa che. gajapuranagaramAM kSudradevanA kopadoSathI mahAna upadrava thayo. soLamAM tIrthaMkaranuM acirA devInA udaramAM avataraNa (= Agamana) thatAM jevI rIte sUryodaya thatAM aMdhakAra nAza pAme tema upadrava tarata nAza pAmI gayo. nagaramAM zAMti thaI. tethI tuSTa thayelA vizvasena rAjAe triloka cUDAmaNi evA jinanuM zAMti evuM nAma karyuM. (595 thI 597) rayaNamayamahyathUbhaM, daTTaNa gharaMgaNAgayaM sumiNe / , jaM paDibuddhA devI suyassa kuMthU kayaM nAma // 598 // ratnamayamahAstUpaM dRSTvA gRhAGgaNAgataM svapne / yat pratibuddhA devI sutasya kunthuH kRtaM nAmaM / / 598 / / (kuMthu eTale stupa.) bhagavAnanA mAtA svapnamAM gharanA AMgaNe Avela ratnamaya mahAna stupane joIne jAgI gayA, tethI putranuM'kuMthu' evuM nAma karyuM. (598) no rAi no payacchai, sAvaM vA'NugrahaM ca jIvANaM / rAga-ddosaviutto, hoi jiNeMdo aro teNa // 599 // no rAti no prayacchati zApaM vA'nugrahaM ca jIvAnAm / rAga-dveSaviyukto bhavati jinendro'rastena / / 599 / / ara zabdanA a ane 2 ema be vibhAga che. ano niSedha artha che. 2 eTale ApanAra. rAga-dveSathI rahita bhagavAna jIvone zApa ke anugraha ApatA nathI tethI ara che. (599) 250 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya aMhavA - uttamarahaMgajogo, laddho sumahArio aro suviNe / jaNaNIe teNa kayaM, aro tti nAmaM jiNedassa // 600 // athavAuttamarathAGgayogo labdhaH sumahArho'raH svapne / jananyA tena kRtamara iti nAma jinendrasya / / 600 / / athavA- mAtAe svapnamAM uttama rathanI sAthe joDAyelo ati suMdara ane ati kiMmatI cakrano Aro joyo. tethI bhagavAnanuM ara evuM nAma karyuM. vizeSArtha:- sahI uttamarathAGgayogo meM 54no vigraha mA pramA cha uttamAni yAni rathAGgAni teSu (taiH saha vA) yogaH = sambandhaH yasyAsau uttamarathAGgayogaH / mAno mAvArtha "uttama 2thanI sAthe ho|yeto" mevo che. kAraNake rathanI sAthe joDAya to ja eno rathanAM aMgonI sAthe saMbaMdha thAya. (600) mohAimallamahaNo, vijjai mallo pariggahe jamhA / sukkajjhANa'bhihINo, bhannai tamhA jiNo mallI // 601 // mohAdimallamathano vidyate mallaH parigrahe yasmAt / zukdhyAnAbhidhAno bhaNyate tasmAd jino malliH / / 601 / / annaM cakucchigae jiNanAhe, devIeN pabhAvaIeN uppanno / varasurahimallasayaNammi Dohalo teNa mallijiNo // 602 // anyacca - kukSigate jinanAthe devyAH prabhAvatyA utpanaH / varasurabhimAlyazayane dohadastena mallijinaH / / 602 / / mohAdirUpa mallano nAza kare che. kAraNake zukla dhyAna nAmano malla | sarva parigrahono nAza kare che. tethI jina malli kahevAya che. bIjuM kAraNa A 251 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya che- bhagavAna mAtAnI kulimAM gayA (= AvyA, tyAre prabhAvatI rANIne zreSTha sugaMdhI puSpamALAothI banAvelI zayyAmAM suvAno dohalo thayo. tethI jinanuM malli bhej nAma thayuM. (601-602) muNai tikAlAvatthaM, jayassa jaM so bhave muNI tenn| . sohaNavaehiM jutto, tti subbao payadugaM nAmaM // 603 // jAnAti trikAlAvasthAM jagato yat sa bhaved munistena / . zobhanavratairyukta iti suvrataH padadvikaM nAma / / 603 / / jai vi hu savve evaMviha tti taha vi hu imammi gbbhge| jAyA jaNaNI jaM suvvaya tti munisuvvao tamhA // 604 // yadyapi khalu sarve evaMvidhA iti tathA'pi khalvasmin garbhagate / jAtA jananI yat suvratA iti munisuvratastasmAt / / 604 / / je jagatanI traNa kALanI avasthAne (=svarUpane) jANe che te muni che. zubhavratothI yukta hovAthI suvrata che. munisuvrata e nAma be padavALuM che. jo ke sarva tIrthakaro AvA che. to paNa vizeSa kAraNa A che bhagavAna mAtAnA garbhamAM gayA tyAre mAtA zubhavratovALAM thayAM tethI munisuvrata evuM nAma che. (603-604) uttamaguNagaNagaruyattaNeNa namiyA surAsurA jmhaa| . calaNesu bhuvaNaguruNo, teNa namI bhannae bhayavaM // 605 // uttamaguNagaNagurukatvena natAH surA'surA yasmAt / ' caraNayorbhuvanagurostena namirmaNyate bhagavAn / / 605 / / taha vi visesanimittaM, vijayanareMdassa maMdire souM / vibuhanivahehi vihiyaM, suyajammamahAmahaM rammaM // 606 // tathA'pi vizeSanimittaM vijayanarendrasya mandire zrutvA / vibudhanivahairvihitaM sutajanmamahAmahaM ramyam / / 606 / / .. 252 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya IsA-maccharagaruyattaNeNa aagaamipribhvbhyaao| ruddhA paccaMtiyapatthavehi turiyaM purImahilA // 607 // IrSyA-matsaragurukatvena AgAmiparibhavabhayAt / ruddhA pratyantikapArthivestvaritaM purImithilA / / 607 / / vaDDiyaciMte loe, vijayanariMdammi vAulIbhUe / mUDhammi maMtivagge, aighore koTTarohammi // 608 // vRddhacinte loke vijayanarendre vyAkulIbhUte / mUDhe mantrivarge atighore koMTTarohe(dhe) / / 608 / / ciMtai vappAevI, suravaimahiyassa majjha tnnyss| majjhaNhaMdiNayarassa va, teyaM visahaMti kaha riuNo ? // 609 // cintayati vaprAdevI surapatimahitasya mama tanayasya / madhyAhradinakarasyeva tejo viSahante kathaM ripavaH ? / / 609 / / tamhA daMsemi imaM, gose savvesi duTTharAINaM / paNamaMti palAyaMtiHva, sayarAhaM jeNa savve vi // 610 // tasmAd darzayAmImaM goSe sarveSAM duSTarAjAnAm / praNamanti palAyante vA zIghraM yena sarve'pi / / 610 / / maggANusAripariNAmiyA' buddhIe bhAviUNevaM / ucchaMgadhariyabAlA, sUrudae sAlamArUDhA // 611 // mArgAnusAripAriNAmikyA buddhyA bhAvayitvaivam utsaGgadhRtabAlA sUryodaye zAlamArUDhA / / 611 / / daguNa jiNavareMda, rAyANo maann-mcchrviuttaa| paNamaMti paNayasAraM, sevagabhAvaM pavanaMti // 612 // dRSTvA jinavarendra rAjAno mAna-matsaraviyuktAH / praNamanti praNata(ya)sAraM sevakabhAvaM prapannayanti / / 612 / / 253 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya jaM namiyA sayalanivA, jiNassa accNtblsmutrddhaa| teNa vijaeNa rannA, nami tti nAmaM viNimmaviyaM // 613 // yad natAH sakalanRpA jinasyAtyantabalasamunaddhAH / tena vijayena rAjJA 'namiH' iti nAma vinirmApitam / / 613 / / bhagavAna uttamaguNonA samUhathI mahAna hovAthI jagadguruevA bhagavAnanAM caraNomAM suro ane asuro namyA tethI bhagavAnanami kahevAya che. to paNa AmAM vizeSa nimitta Ache-vijayarAjAnA mahelamAMdevonA samudAye putra janmanomanohara mahotsava ryo. A sAMbhaLIne najIka dezanA rAjAo IrSyA ane dveSathI bhAre banyA. tathA temane bhaviSyamAMvijayarAjAamAro parAbhavakaraze evobhayautpanna thayo.AthI terAjAoe turata mithilAnagarIne gherI lIdhI. ati bhayaMkara nagaraghero thatAM loko ghaNI ciMtAmAM paDyA. vijaya rAjA vyAkula thayo. maMtrI varga mUDha banI gayo. vaprAdevI vicAre che keIMdrothI pUjAyelA mArA putranA tejane zatruo madhyAhnanA sUryanA tejanI jema kevI rIte sahana kare? arthAt sahana na karI zake. tethI sarva duSTarAjAone A putra batAvuM. jethI badhAya rAjA jaladI praNAmakare ke palAyana thaI jAya. mArgane anusaranArI pariNAmikI buddhithI A pramANe vicArIne bALakane khoLAmAM dhAraNa karIne sUryodaya thatAM vaprAdevI nagaranA koTa upara caDhI. zreSTha jinendrane joIne mAna ane dveSathI rahita banelA rAjAo jinane praNAma kare che, ane snehanI mukhyatAvALA sevakabhAvane svIkAre che. balathI atyaMta abhimAnI sarva rAjAo jinane namyA tethI vijaya rAjAe nami evuM nAma sthApita karyuM. (605 thI 613). bhannaDa ariTramasahaM, nemI cakkAuhassa khala dhaaraa| asuhassa nemibhUo, ariTThanemI jiNo teNa // 614 // bhaNyate'riSTamasubhaM nemizcakrAyudhasya khalu dhArA / azubhasya nemibhUto'riSTanemirjinastena / / 614 / / ahavA sivAdevIe, diTuM sumiNammi tuTThisaMjaNayaM / riTarayaNaM ca nemiM, uppayamANaM tao nemI // 615 // . 254 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya athavA zivAdevyA dRSTaM svapne tuSTisaMjanakam / riSTaratnaM ca nemimutpatat tato nemiH / / 615 / / . ariSTanemi zabdamAM ariSTa ane nemi ema be vibhAga che. temAM ariSTa eTale azubha. nemi eTale cakra nAmanA zastranI dhArA. azubhane chedavA mATe cakra svarUpa hovAthI jina ariSTanemi che. athavA zivAdevIe svapnamAM saMtoSajanaka ane riSTa ratnamaya nemine = cakradhArAne UMce jato yo methI nemi meM nAma thayuM. (614-615) pAsai loyA-'loyaM, tIyA-'NAgae ya pjjaae| tamhA bhannai pAso, duiyaM pi hu kAraNaM eyaM // 616 // pazyati lokA- lokam atItA-'nAgatAMzca paryAyAn / tasmAd bhaNyate pArzvaH, dvitIyamapi khalu kAraNametat / / 616 / / sappaM sayaNe jaNaNI, jaM pAsai tamasi teNa paasjinno| pAsammi samIvammi (ya) nANeNa jaNassa to pAso // 617 // sarpa zayane jananI yad pazyati tamasi tena pArzvajinaH / pArzve samIpe caM jJAnena janasya tataH pArzvaH / / 617 / / lokAlokane ane bhUtakALa-bhaviSyakALanA paryAyone jue che tethI pArzva kahevAya che. bIjuM paNa kAraNa A che- mAtAe aMdhakAramAM paNa zayAmAM sApane koyo tathA na pA upAya che. (mathaqu) zAnathI. dona(pArzve =) nama OM tathA pAI cha. (616-617) jamhAM jammappabhiI rUveNa baleNa nANa-caraNehiM / jAo pavaDDamANo, teNa jiNo vaddhamANu tti // 618 // yasmAd janmaprabhRti rUpeNa balena jJAna-caraNaiH / jAtaH pravardhamAnaH tena jino vardhamAna iti / / 618 / / jai vA 255 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya * gaya-turaya-kosa-koTThAgAra-gAma-nagarehi bhicc-rynnehiN|| jAyaM pavaddhamANaM, nAyakulaM jeNa aNudiyahaM // 619 // yadi vAgaja-turaga-koza-koSThAgAra-grAma-nagarai tya-ratnaiH / / jAtaM pravardhamAnaM jJAtakulaM yenA'nudivasam / / 619 / / . tisalAdevIgabbhe, saMkaMte carimajiNavare jenn| . tuTTeNa tato piuNA'vi vaddhamANo kayaM nAmaM // 620 // trizalAdevIgarbhe saMkrAnte caramajinavare yena / tuSTena tataH pitrA'pi vardhamAnaH kRtaM nAma / / 620 / / / jina janmathI ja rU5, bala, jJAna ane cAritrathI vadhatA rahyA tethI vardhamAna che. athavA aMtima jinavara trizalAdevInA garbhamAM AvyA tyArathI jJAtakula hAthI, azva, bhaMDAra, koThAra, gAma, nokara ane ratnothI pratidina vadhatuM 26. tathA suza thye| pitA vardhamAna nAma yuM (618 thI. 620). "evaM mae" gAhAsUtram / / pUrNamUlamevaM mae abhithuA vihuyarayamalA phiinnjrmrnnaa| cauvIsaM pi jiNavarA titthayarA me pasIaMtu // 5 // evaM ti bhaNiyavihiNA, mae tti appANamAha vaMdArU / abhimuhabhAveNa thuyA, abhitthuyA no pamatteNa // 621 // evamiti bhaNitavidhinA mayetyAtmAnamAha vandAruH / abhimukhabhAvena stutA abhiSTatA no pramattena / / 621 / / evaM mae ItyAhi ||thaasuutrno artha 20 prabho cha evaM bheTale ta rIte. mae bheTale bhaa2| 13. mae 54thI vahana 42nAra potAne sUyave cha. abhi bheTale samibhuma mAthI = sanmumamAthI.thuA bheTave 256 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya stavAyA. sanmukha bhAvathI eTale covIse jino mArI sAme rahelA che e pramANe manamAM dhAraNAthI. AnAthI e sUcita karyuM ke- jinavaro pramattabhAvathI stuti karAyA nathI, kiMtuM apramattabhAvathI stuti karAyA che. (621) kammaM raya tti vuccai, bajhaMtaM baddhayaM malaM hoi| vihuyamavaNIyamubhayaM pi jehi te vihuyarayamalayA // 622 // karma raja iti ucyate badhyamAnaM baddhakaM malo bhavati / vidhUtamapanItam, ubhayamapi yaiste vidhUtarajo-malakAH / / 622 / / ahIM Avazyaka niryuktinI TIkA A pramANe che- rajazca malazca rajomalau vidhUtau- prakampitau, anekArthatvAd vA apanItau rajomalau yaiste tathAvidhAH, tatra badhyamAnaM karma rajo bhaNyate, pUrvabaddhaM tu mala iti, athavA baddhaM rajaH nikAcitaM malaH, athaveryApathaM rajaH .. - sAmparAyikaM mala iti / TIkArca - 2ja ane mala e baMnene jemaNe dUra karyA che te vihuyarayamalA. temAM raja eTale vartamAnamAM baMdhAtuM karma, ane mala eTale pUrve baMdhAyeluM karma. athavA pUrve baMdhAyeluM karma raja kahevAya che, ane nikAcitakarma mala kahevAya che. athavA - IryApathikI ja kahevAya che, ane sAMparAyika karma mala kahevAya che. (622) jesi pahINaM naTuM, jaramaraNaM te phiinnjr-mrnnaa| cauvIsaM ti ya gaNaNA, avi-saddAo tadanne'vi // 623 // yeSAM prahINaM naSTaM jarA-maraNaM te prahINajarA-maraNAH / caturviMzatiriti ca gaNanA api-zabdAt tadanye'pi / / 623 / / rAgAijaeNa jiNA, ohI-maNanANiNo'vi kira huMti / tesi varA kevaliNo, te sAmannA'vi hu bhavaMti // 624 // rAgAdijayena jinA avadhi-manojJAnino'pi kila bhavanti / teSu varAH kevalinaste sAmAnyA api khalu bhavanti / / 624 / / 257. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya . to bhannai titthayarA, tesiM attho viyAhio ceva / me majjha pasIyaMtu tti toSavaMto sayA hotu // 625 // tato bhaNyate tIrthakarAH, teSAmartho vyAkhyAta eva / me mama prasIdantu iti toSavantaH sadA bhavantu / / 625 / / jemanA jarA-maraNa nAza pAmI gayA che te pahaNa-jara-maraNA. covIsa e saMdhyA cha. api 204thI. yovIsathA. 400 tIrtha4259 MAql. 22hane tivAthI. jina. avadhijJAnIo ane mana:paryavajJAnIo paNa jina che. mATe 'jinavara' ema kahyuM. jinomAM zreSTha te jinavara. jinavara eTale kevalI. sAmAnya kevalI paNa kevalI hoya che. tethI tIrthakaro ema kahyuM. (sAmAnya kevalI tIrthakara nathI.) tIrthakara zabdanA arthanuM vyAkhyAna pUrve (namutyurNa sUtranA varNanamAM) kahI dIdhuM che. meM eTale mane (= mArA (352). pasIyaMtu bheTave sahA prasanna thAmI. (62.3-4-5) coyago - . .. tUsaMti saMthuyA je, niyamA rUsaMti niMdiyA te u / kaha vIyarAgasadaM, vahaMti ? te kaha va thoyavvA ? // 626 // codakaH-- tuSyanti saMstutA ye niyamAd ruSyanti ninditAste tu / kathaM vItarAgazabdaM vahanti ? te kathaM vA stotavyAH ? / / 626 / / aha te na pasIyaMti hu, kajjaM bhaNieNa tA kimeeNa ? / saccaM te bhagavaMto, virAgadosA na tUsaMti // 627 // atha te na prasIdanti khalu kArya bhaNitena tataH kimetena ? satyaM te bhagavanto virAgadveSA na tuSyanti / / 627 / / bhattibhaNieNa imiNA, kammakkhauvasamabhAvao taha vi / bhaviyANa sukallANaM, kasAyaphala(? khaya)bhUyamalli yai // 628 // bhaktibhaNitenA'nena karmakSayo-pazamabhAvatastathA'pi / bhavyAnAM sukalyANaM kaSAyaphala(? kSaya)bhUtamAlIyate / / 628 / / 258 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya ahIM praznakAra kahe che prazna - stuti karAyelA je prasanna thAya, niMdA karAyelA te roSa kare. je prasanna thAya ane roSa kare te vItarAga zabdane kevI rIte dhAraNa kare ? arthAt temane vItarAga kevI rIte kahI zakAya ? tathA te kevI rIte stuti karavA lAyaka thAya? have jo te prasanna thatA nathI, to A kahevAnuM zuM kAma che ? , - ' uttara- te sAcI vAta che ke vItarAga bhagavaMto prasanna thatA nathI. to paNa bhaktithI karAyelA A kathanathI (= stutithI) karmono kSaya-upazama bhAva thAya che ane enAthI bhavyonuM kaSAyakSeya svarUpa sukalyANa thAya che. vizeSArtha- bhagavAna prasanna na thatA hovA chatAM stutithI ISTa phaLanI prApti viSe agninuM dacaMta che. agni ThaMDIthI pIDAtA upara dveSa karato nathI, ane rAga paNa karato nathI. chatAM vidhi pUrvaka agninuM sevana karanAra ISTaphaLa (garamIskUrti) meLave che. tevI rIte aMtaHkaraNanI zuddhithI stuti karanArAone stutipUrvaka ja ISTaphaLanI (= kaSAyazAMti vagerenI prApti thAya che. A [ahIM phasAyapatramUrya nA sthAne thIyarIyamUrya ema hovuM joIe ema samajIne artha karyo che. sAyarnamUye evA prayogathI artha besI jato hoya to besADavo. mane e prayogathI artha beTho nathI.] (6ra6-7-8) vittiya-vaMtri-digahAmUtram | pUfmUkittiy-vNdiy-mhiyaa je e logassa uttamA siddhaa| Arugga-bohilAbhaM samAhi varamuttamaM kiMtu // 6 // nAmehi samuccariyA, kittiyA vaMdiyA sironamaNA / pupphAiehi mahiyA, maya tti vA vAyaNA sugamA // 629 // nAmabhiH samuccaritAH kIrtitA vanditAH zironamanAt / puSpa mahilA mati vA varSanA sumAM drA , 259 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya je paccakkhA ee, logassa surA-'surAirUvassa / ucchatratamattA uttama tti siddhA sivaM pattA // 30 // ye pratyakSA ete lokasya surA-'surAdirUpasya / ucchannatamastvAd uttamA iti siddhAH zivaM prAptAH / / 630 / / ve kittiya-vaMdiya-mahiyA me ||thaasuutrno artha 4 cha kIrtita eTale nAmathI samyak kahevAyelA, mastaka namAvavAthI vaMdita= queu. puSpa thI mAhitIyeta. mayA pahanuM vyAyAna suma cha. (mayA 56 evaM mae the pUrvanI thAmAMthI mahA dIdhu cha.) mAthI tita, vahita bhane bhahita. je ai = 4 mA pratyakSa cha ta. loggassa uttamA = zAna35 aMdhA2no nA thaqAthI su2-2masu2 mA dobhA uttama. siddhA = bhokSane pAme. (628-630) rogAbhAvaM AroggamAhu tassAha(ha)go u jo peccaa| bohIlAbho jiNadhammasaMpayA taM mahaM ditu // 631 // rogA'bhAvaM ArogyamAhuH tatsAdhu(dha)kastu yaH pretya / bodhilAbho jinadharmasaMpadA taM mahyaM dadatu / / 631 / / rogAbhAvane Arogya kahe che. Arogyane sAdhI ApanAra je bodhilAbha (= 52dobhA nidharma prApti) te bhane mApo. (631) . maNanibbuI samAhI, teNa vara deMtu bohilAbhaM me| tassa vi savvapahANattasAhagaM uttamaM bhaNiyaM // 632 // manonivRtiH samAdhiH tena varaM dadatu bodhilAbhaM mama / tasyA'pi sarvapradhAnatvasAdhakamuttamaM bhaNitam / / 632 / / samAdhi eTale mananI zAMti, samAdhithI vara zreSTha evo bodhilAbha mane Apo. samAdhinA paNa sarvapradhAnapaNAnA sAdhaka = sarvotkRSTa samAdhinA sAdhaka bodhilAbhane uttama kahyo che. tAtparya- sarvotkRSTa samAdhine siddha karI Ape tevo uttama bodhilAbha mane Apo. 260 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya ' vizeSArtha - ahIM bodhilAbha mukhya che. bIjA pado bodhilAbhanA vizeSaNo che. te A pramANe- bodhilAbhanI mAgaNI Arogya (= mokSa) mATe che. ethI mAro yA vadhatAma: gArothavolinAma: evo madhyamapadalopI samAsa che. bIjuM vizeSaNa samAdhivara che. samAdhithI vara= zreSTha evo bodhilAbha mane Apo. ahIM samAdhithI zreSTha evA bodhilAbhanI mAgaNI eTalA mATe karI che ke bodhilAbha thavA chatAM samAdhi vinA mokSa na thAya. mokSa mATe bodhilAbha joIe. bodhilAbha mokSa tyAre ja sAdhI Ape ke jyAre samAdhinI sahAyatA maLe. mATe ahIM samAdhithI zreSTha bodhilAbhanI mAgaNI karI che. samAdhinA dravyasamAdhi ane bhAvasamAdhi ema be bheda che. auSadha vagere dravyasamAdhi che. jJAna-darzana-caritra bhAva samAdhi che. trIjuM vizeSaNa uttama che. uttama bodhilAbha mane Apo. prazna - bodhilAbha to uttama ja che. to pachI ahIM bodhilAbhanuM uttama vizeSaNa kema mUkyuM? uttara - bodhilAbha uttama hovA chatAM temAM aneka taratamatA hoya che. AthI ahIM evo uttama bodhilAbha vivakSita che ke je bodhilAbha sarva pradhAna=sarvotkRSTa samAdhino sAdhaka hoya. samAdhinI paNa aneka taratamatA hoya che. AthI ahIM sarvotkRSTa samAdhi kahI che. Ama ahIM eTalo badho ucca prakArano bodhilAbha vivakSita che ke je bodhilAbha sAmAnya nahi, madhyama nahi, kiMtu sarvotkRSTa samAdhine sAdhI Ape. " A viSe Avazyaka niryuktinI TIkA A pramANe che. arogasya bhAvaH Arogya-siddhatvaM, tadartha bodhilAbhaH, pretya jinadharmaprAptirbodhilA bho'bhidhIyate. taM. sa cAnidAno mokSAyaiva prazasyate iti, tadarthameva ca tAvata kiM? tata AhasamAdhAnaM samAdhiH, saca dravya-bhAvAbhedAd dvividhaH, tatra dravyasamAdhiryadupayogaM (? yadupayogAt) svAsthyaM bhavati yeSAM vA'virodha iti,bhAvasamAdhistu jJAnAdisamAdhAnameva, tadupayogAdeva paramasvAsthyayogAditi, yatazcAyamitthaM dvidhA'to dravyasamAdhivyavacchedArthamAha-varaM pradhAnaM, bhAvasamAdhirityarthaH, asAvapi tAratamyabhedAdanekadhaiva, ataH Aha- uttamaM = sarvotkRSTam. . TIkAno artha vizeSArthamAM AvI gayo che. zeSAM vAgavirodha: e padono artha A pramANe che- athavA je dravyono paraspara virodha na hoya te 261 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya dravyasamAthi cha. ma dUdha-A42. (631-632) coyago - AroggabohilAbhaM, samAhivaramuttamaM ca me ditu| kiM nu hu niyANameyaM ? ti vibhAsA ettha kAyavvA // 633 // codaka:- . 'Arogya-bodhilAbhaM samAdhivaramuttamaM ca mama dadatu / kiM nu khalu nidAnametad ? iti vibhASA'tra kartavyA / / 633 / / vyAkhyA- ArogyAya bodhilAbhaH ArogyabodhilAbhastaM, bhAvArthaH prAgukta eva, tathA samAdhivaramuttamaM ca me' mama dadatviti yaduktam, atra kAkvA pRcchati-'kiM. nu huNiyANameaMti tatra kimiti paraprazne, nu iti vitarke, hu tatsamarthane, nidAnametaditi?,yaduktamArogyAdi dadatu, yadi nidAnamalamanena, sUtre pratiSiddhatvAt, na ced vyarthamevoccAraNamiti, gururAha- 'vibhAsA ettha kAyavva' tti vividhA bhASA vibhASA-viSayavibhAgavyavasthApanena vyAkhyetyarthaH, atra kartavyA, iyamiha bhAvanA-nedaM nidAnaM, karmabandhahetutvAbhAvAt, tathAhi mithyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogA bandhahetavaH, na ca muktiprArthanAyAmamISAmanyatarasyApi sambhava iti, na ca vyarthameva taduccAraNamiti, tato'ntaHkaraNazuddhe riti gaathaarthH| (AvazyakasUtraniyuktigAthA - 1094) , sahI prazna cha samAdhithI zreSTha ane uttama evo Arogya bodhilAbha mane Apo, evI A prArthanA zuM nidAna nathI ? ahIM vibhASA karavI joIe. mA AvazyaniyuktinI 2uthAno bhAvArtha 2 pramANa cha- . Arogya mATe je bodhilAbha te Arogya bodhilAbha. Ano bhAvArtha pUrve kahI ja dIdho che. samAdhithI zreSTha ane uttama evo Arogya bodhilAbha mane Apo ema je kahyuM e viSe ziSya mAgaNIne nirarthaka samajIne prazna kare che- jo A mAgaNI nidAna che to mAgaNI na karavI joIe. kAraNa ke nidAnano sUtramAM niSedha che. have jo nidAna nathI to AnuM uccAraNa vyartha ja che. 262 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya guru Ano uttara Ape che- ahIM vibhASA karavI joIe, eTale ke viSayanA vibhAganI vyavasthA karavA pUrvaka vyAkhyA karavI joIe. ahIM bhAvArtha A pramANe che- A mAgaNI nidAna nathI. kAraNa ke A mAgaNI karmabaMdhano hetu nathI. mithyAdarzana. avirati, kaSAya ane yoga e cAra karma baMdhanA hetuo che. muktinI prArthanAmAM AmAMnA ekano paNa saMbhava nathI. tathA enuM uccAraNa vyartha nathI. kAraNa ke A mAgaNIthI aMtaHkaraNanI zuddhi thAya che. vizeSArtha- AvI prArthanA e niyANuM nathI. kema ke niyANAnuM lakSaNa AmAM ghaTatuM nathI. kAraNake rAga-dveSa-mohathI je prArthanA thAya te niyANuM kahevAya. jemake dharma adhika thAya e mATe hInakula AdinI prArthanA karavI. dharmathI rAjya maLe vagere RddhinI AsaktithI mane dharmanI prApti thAo evI prArthanA karavI. satkAra-sanmAna-pUjA vagere maLe evA IrAdAthI tIrthaMkarapadanI prArthanA karavI. A traNe prArthanAmAM mohaM rahelo che. kAraNake hInakula e dharmaprAptinuM kAraNa nathI. ahIM pahelI mAgaNImAM ajJAnatA kAraNa che. bIjI be mAgaNImAM bhautika sukhano roga kAraNa che. A prastuta prArthanAmAM rAga-dveSa-moha kAraNa nathI, kiMtu bhakti kAraNa che. jema A prArthanA niyANuM nathI, tema A prArthanA nirarthaka paNa nathI. kAraNake "marIr3a nipa/varA vinaMtI pUbdhasaMvinA H = jinavaronI bhaktithI aneka bhavomAM upArjana karelAM karmo kSaya pAme che. kAraNa ke jinabhaktino Avo svabhAva ja che. A pramANe vItarAga prasanna na thatAM hovA chatAM aMtaHkaraNanI zuddhithI karelI prArthanAthI Arogya sAdhaka, samAdhithI zreSTha ane uttama evA bodhilAbhanI prApti thAya che. (633) AyariobhAsA asaccamosA, navaraM bhattIeN bhAsiyA esaa| na hu khINapejjadosA, diti samAhiM ca bohiM ca // 634 // AcArya:bhASA asatyamRSA navaraM bhaktyA bhASitaiSA / na khalu kSINa-premadveSA dadati samAdhiM ca bodhiM ca / / 634 / / 263 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caiityavadana mahAbhASya vyAkhyA- bhASA asatyAmRSeyaM vartate, sA cAmantraNyAdibhedAdanekavidhA, tathA . coktam - 'AmaMtaNi ANavaNI jAyaNi taha pucchaNI ya panavaNI / paccakkhANI bhAsA bhAsA icchANulomA ya / / 1 / / aNabhiggahiyA bhAsA bhAsA ya abhiggahami boddhvvaa| saMsayakaraNI bhAsA voyaDa avvoyaDA ceva / / 2 / / ' (dazavai0 ni. 278)ityAdi, tatreha yAcanyAdhikAra iti, yato yAJcAyAM vartate yaduta AruggabohilAbhaM samAhivaramuttamaM ditu' tti / Aha- rAgAdirahitatvAdArogyAdi-pradAnavikalAste, tatazca kimanayeti ?, ucyate, satyametat, navaraM bhaktyA bhASitaiSA, anyathA naiva kSINapremadveSAH kSINarAgadveSA ityarthaH, 'dadati' prayacchanti, kiM na prayacchanti ?, ata Aha-samAdhiM ca bodhiM ceti gAthArthaH (nAvazyasUtranAtha - 2011) AcArya kahe che A prArthanA asatyAmRSA (sAcI nahi tema juThI paNa nahi evI) bhASA che, ane kevaLa bhaktithI bolAyela che. jemanA rAga-dveSa kSINa thaI gayA che tevA prabhu samAdhi ane bodhi ApatA nathI." AvazyakasUtraniyukti gAthAno artha A pramANe che , A bhASA asatyAmRSA che. te bhASA "AmaMtraNI' Adi aneka prakAranI che. kahyuM che ke- AmaMtraNI, AjJApanI, yAcanI, pracchanI, pratApanI, pratyAkhyAnI, IcchAnulomA, anabhigRhItA, abhigRhItA, saMzayakaraNI, vyAkRtA ane avyAkRtA A asatyAmRSA bhASA che. (1) AmaMtraNI - he devadatta! e pramANe AmaMtraNa (= saMbodhana) karavuM. (2) AjJApanI - A kAma kara e pramANe AjJA karavI. * (3) yAcanI - bhikSA Apa e pramANe mAgaNI karavI. (4) pracchanI - A zuM che? ema pUchavuM. (5) prajJApanI - hiMsAmAM pravRtta thayelo duHkhI thAya che ema nirUpaNa karavuM. (6) pratyAkhyAnI - "ApavAnI IcchA nathI" ema niSedha karavo. (7) IcchAnulomA - devadattane yajJadare kahyuM ke ApaNe sAdhunI pAse jaIe. devadatte kahyuM : A sAruM che. Ama IcchAne anukuLa evI bhASA te IcchAnulomA bhASA che. (8) anabhigRhItA - 'Dittha' vagere artha vinAnI bhASA bolavI. 264 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavardana mahAbhASya (9) abhigRhItA - 'ghaTa' vagere artha vALI bhASA bolavI. . (10) saMzayakaraNI - aneka arthavALI bhASA bolavI. jemake-sAmethI hari Ave che. ahIM harizabdanA siMha, azva, vAnara, vagere aneka artho che. (11) vyAkutA - A devadattano bhAI che ema spaSTa bhASA bolavI. (12) avyAkRtA - bALakonI jema aspaSTa arthavALI bhASA bolavI. ahIM bodhilAbhanI mAgaNI yAcanI' bhASA che. prazna - jina rAgAdithI rahita hovAthI bodhilAbhane ApatA nathI. tethI A mAgaNI karavAthI zuM ? uttara - tamAruM kahevuM sAruM che. paNa bhaktithI A mAgaNI karI che. (634) -* . bhattIeN jiNavarANaM, paramAe khINapejja-dosANaM / Arogga-bohilAbhaM, samAhimaraNaM ca pAveMti // 635 // kintabhktyaa jinavarANAM paramayA kSINaprema-dveSANAm / bArogya-vadhinnAmaM samAdhimAM 1 prAnuvati ddarUpI. vyAkhyA- bhaktyA jinavarANAM, kiMviziSTayA ?- 'paramayA' pradhAnayA bhAvabhaktyetyarthaH, 'kSINapremadveSANAM' jinAnAM kim ?, ArogyabodhilAbhaM samAdhimaraNaM ca prApnuvanti prANina iti, iyamatra bhAvanA- jinabhaktyA karmakSayastataH sakalakalyANAvAptiriti, atra samAdhimaraNaM ca prApnuvantItyetadArogyabodhilAbhasya hetutvena draSTavyaM, samAdhimaraNaprAptau niyamata eva tatprAptiriti gAthArthaH / (AvazyakasUtra nivRttimAthA - 2018) vItarAga prasanna thatA nathI to paNa- jemanA rAga-dveSa-moha kSINa thayA che evA jinavaronI parama '(=bhAvavALI) bhaktithI ArogyasAdhaka bodhilAbha ane samAdhimaraNa jIvo pAme che. 265 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya TIkAbhAvArtha-jinabhaktithI karmakSaya thAya che. karmakSayathI sarva kalyANonI prApti thAya che. samAdhimaraNa ArogyasAdhaka bodhilAbhanuM kAraNa che. kAraNa ke samAdhimaraNanI prApti thatAM ArogyasAdhaka bodhilAbhanI prApti avazya thAya che. mATe ahIM samAdhimaraNano paNa ullekha karavAmAM Avyo che. (635) "caMdesu nimmalayarA" sUtram / / pUrNamUlam - caMdesu nimmalayarA Aiccesu ahiaM pyaasyraa| . sAgaravaragaMbhIrA siddhA siddhiM mama disaMtu // 7 // . sattamiyAbahuvayaNaM, neyaM iha paJcamIeN atthmmi| caMdehito vi tao, nAyavvA nimmalatarA te // 636 // saptamikAbahuvacanaM jJeyamiha paJcamyA arthe / candrebhyo'pi tato jJAtavyA nirmalatarAste / / 636 / / 4ve caMdesu nimmalayarA. me ||thaasuutrno artha De cha - ahIM saptamIbahuvacana pAMcamI vibhaktinA arthamAM jANavuM. tethI artha A pramANe thAya- jinavaro caMdrothI paNa adhika nirmala jANavA. (636) AiccA divasayarA, tehito vi ahiyaM payAsayarA / loAloujjoyagakevalanANappagAseNa // 637 // AdityA divasakarAH tebhyo'pyadhikaM prakAzakarAH / lokAlokodyotakakevalajJAnaprakAzena / / 637 / / Aditya eTale sUrya. jinavaro lokAlokamAM ajavALuM karanAra kevaLajJAnanA prakAzathI sUryo karatAM paNa adhika prakAza karanArA che. (637) sAgaravaro samuddo, sayaMbhuramaNo tao vi gaMbhIrA / siddha tti niTThiyaTThA, siddhiM muttiM mama disaMtu // 638 // Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya sAgaravaraH samudraH svayaMbhUramaNastato'pi gambhIrAH / siddhA iti niSThitArthAH siddhiM muktiM mama dizantu / / 638 / / sAgaravara eTale svayaMbhUramaNa samudra. jinavaro svayaMbhUramaNa samudrathI 59aghi. mI2 7. siddha bheTale tatya. siddhi bheTale bhuti. mama disaMtu = bhane mApo. (638) jaha ega ceiyagihe, egakkhettubbhave jinnvriNde| Asajja kayA esA'bhivaMdaNA bhattijuttehiM // 639 // .yathaikacaityagRhAn ekakSetrodbhavAn jinavarendrAn / AsAdya kRtaiSA'bhivandanA bhaktiyuktaiH / / 639 / / iya savvaceiyANa vi, kAyavvA vaMdaNA suhatthIhiM / sabve (vi) jiNeMdA erisa tti paNihANajuttehiM // 640 // iti sarvacaityAnAmapi kartavyA vandanA sukhA(zubhA)rthibhiH / sarve('pi)jinendrA etAzA iti praNidhAnayuktaiH / / 640 / / vaMdAmi ceiyAI, kAussaggeNa to asesaaiN| iya ullasaMtabhAvo, puNo vi evaM samuccarai // 641 // vande caityAni kAyotsargeNa tato'zeSANi / ' ityullasadbhAvaH punarapyetat samuccarati / / 641 / / jevI rIte eka jinamaMdiramAM eka kSetramAM utpanna thayelA tIrthakarone pAmIne bhaktiyukta dhArmikothI A vaMdanA karavAmAM AvI, tevI rIte zubhArthI dhArmikoe badhAya tIrthakaro AvA ja = samAna che evA upayogavALA banIne sarva jinabiMbone paNa vaMdanA karavI joIe. tethI kAyotsarga vaDe sarva jinabiMbone huM vaMdanA karuM chuM, e pramANe uchaLatA bhAvavALo sAdhaka pharI paNa A pramANe (= nIce pramA) bota. (638 thI 641) savvaloe arihaMtaceiyANaM ityAdi pUrvavad avaseyam / . 267 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya savvo tti niravaseso, uddddaa'ho-tiriybheypddibhinno| logo tti khettalogo, siddhaMte suppasiddhaM jaM // 642 // sarva iti niravazeSa UrdhvA-'dhastiryagbhedapratibhinnaH / loka iti kSetralokaH siddhAnte suprasiddhaM yat / / 642 / / AgAsassa paesA, uDTuM ca ahe ya tiriyaloge y| jANAhi khettaloga, aNaMta jiNadesiyaM sammaM // 643 // AkAzasya pradezA UrdhvaM ca adhazca tiryagloke ca / jAnIhi kSetralokamanantajinadezitaM samyak / / 643 / / vyAkhyA- AkAzasya pradezAH-prakRSTA dezAH pradezAstAn 'urdhvaM ca' ityUrdhvaloke ca 'adhazca' ityadholoke ca tiryagloke ca, lokyata iti ca loka iti, UdhvAdilokavibhAgastu sujJeyaH, 'ananta' mityalokAkAzapradezApekSayA cAnantam, anusvAralopo'tra draSTavyaH, jinadezitam' iti jinakathitaM samyak' zobhanena vidhineti gAthArthaH / (AvazyakasUtraniyuktigAthA - 197) . ve savvaloe arihaMtaceiyANaM sUtrano artha // prabhAeo cha sarva eTale Urdhva-adho-tithya e traNa bhedathI bhinna saMpUrNa, loka eTale kSetraloka, ema siddhAMtamAM suprasiddha che. (AvA sUtra bhA. gAthA 197mAM) kahyuM che ke- Urdhva, adho ane tiryazlokamAM AvelA AkAzapradezone tuM kSetraloka jANa. alokAkAzanI apekSAe kSetraloka anaMta che. (lokAkAzanI apekSAe to kSetraloka masaMdhyAta cha.) 2 // prabhATinezvaro me sabhya cha. (642-643) . tattha kira uDDaloe, caurAsI ceiyANa lkkhaaii| sattANauisahassA, taha tevIsaM vimANA u // 644 // ... tatra kilolaloke caturazItizcaityAnAM lakSANi / saptanavatisahasrANi tathA trayoviMzatirvimAnAni tu / / 644 / / . tabha. Gegal.svi (12 31so , 8 vaya 4, 5 anuttaramai) 84 // 5, 268 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya 97 hajAra ne 23 vimAno che. dareka vimAnamAM eka eka jina maMdira che. AthI 24 vimAno cha Mei nihiro cha.) (644) satteva ya koDIo, havaMti bAvattarI syshssaa| . .... ahaloe sAsayaceiyANa neyA imA saMkhA // 645 // saptaiva ca koTyo bhavanti dvAsaptatiH sahasrAH / adholoke zAzvatacaityAnAM jJeyA iyaM saMkhyA / / 645 / / adholokamAM (bhavanomAM) zAzvata caityonI saMkhyA 7 kroDa ane 7ra kAma cha. (645) jiNabhavaNAI tiriyaM, saMkhAIyAi~ bhomanagaresu / joisiyavimANesu ya, tatto vi hu saMkhaguNiyAiM // 646 // jinabhavanAni tiryak saMkhyAtItAni bhaumanagareSu / jyotiSikavimAneSu ca tato'pi khalu saMkhyaguNitAni / / 646 / / tirjIlokamAM vyaMtara devonA nagaromAM asaMkhya jinabhavano che. jyotiSka * vimAnomA tanAthI 59 // saMdhyAMtagli nimapano. cha. (646) vAsahara-meru-vakkhAra-dahavaI-mANusuttaranagesu / naMdIsara-kuMDala-ruyaga-vaTTaveyaDDamAIsu // 647 // varSadhara-meru-vakSaskAra-drahapati-mAnuSottaranageSu / nandIzvara-kuNDala-rucaka-vRttavaitADhyAdiSu / / 647 / / paMcadasakammabhUmisu, saasy-kittimybheybhitraaiN| arahaMtaceiyAI, tiriyaMlogammi tesimahaM // 648 // paJcadazakarmabhUmiSu zAzvata-kRtrimakabhedabhinnAni / arhaccaityAni tiryagloke teSAmaham / / 648 / / varSadhara, bhera, 16242, pati, (= OMnI 752 Doya tev| 269 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya parvato) ane mAnuSottara e badhA parvatomAM, naMdIzvara, kuMDala ane rucakadvIpamAM tathA vRttavaitADhya parvato vageremAM, paMdara karmabhUmiomAM, A badhA sthAnomAM tiryazlokamAM zAzvata ane azAzvata je arihaMta caityo che, te arihaMta caityone bhavyAtmAothI karAtA vaMdanAdino (anumodanAthI) lAbha meLavavA mATe huM kAyotsarga karuM chuM. (647-648) arahaMtaceiyANaM, karei iccAidaMDagaM paDhiuM / / pub iva kAusaggaM, karejja jhAejja maMgalagaM // 649 // arhaccaityAnAM karoti ityAdidaNDakaM paThitvA / / pUrvamiva kAyotsargaM kuryAd dhyAyed maGgalakam / / 649 / / sambo, rihaMta voremaItyAdi daMDaka (AlAvo) bolIne pUrvanI jema kAyotsarga kare. kAyotsargamAM eka namaskAra mahAmaMtranuM (navakAranuM) ciMtana kare. (649) puvvaM va pAriUNaM, parameTThINaM thuI a kAUNaM / dejjA 'NegajiNANaM, thuI samuddAmasaddeNa // 650 // pUrvamiva pArayitvA parameSThinAM stutIzca kRtvA / , dadyAdanekajinAnAM stutiH samuddAmazabdena / / 650 / / pUrvanI jema pArIne parameSThIonI stuti karIne (= namoDarNasUtra bolIne) gaMbhIra zabdothI aneka jinonI stuti kahe. (650) dasaNasuddhinimittaM, titthaMkaravaMdaNA kayA esA / nANavisuddhinimittaM, etto vaMdAmi suyaNANaM // 651 // darzanazuddhinimittaM tIrthaMkaravandanA kRtaiSA / jJAnavizuddhinimittamito vande zrutajJAnam / / 651 / / A tIrthakara vaMdanA darzanazuddhi nimitte karI. have jJAna zuddhi nimitte zrutajJAnane vaMdana karuM chuM. (651) 270 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya taM micchasammabheyA, duvihaM micchasuyavajjaNaDhAe / jehi~ paNIyaM sammaM, nANaM te vaMdae evaM // 652 // tad mithyA-samyagbhedAd dvividhaM mithyAzrutavarjanArthAya / yaiH praNItaM samyag jJAnaM tAn vandate evam / / 652 / / zrutajJAnanA mithyA ane samyak ema be bheda che. mithyAzrutajJAnano tyAga karavA mATe jemaNe samyaka zrutajJAnanI racanA karI che, temane A pramANe (= nIye 4Aze te pramA) 24na 42 cha. (652.) pukkharavaradIvaDDhe ityAdi / pUrNamUlam - pukkharavaradIvaDDe dhAyaisaMDe ya jaMbuddIve ya / bharaheravaya videhe dhammAigare namaMsAmi // 1 // tattha.- . uddhArasAgarANaM, aDDAijjANa jattiyA smyaa| ettha kira tiriyaloe, dIvasamuddA u evaiyA // 653 // tatrauddhArasAgarANAmardhatRtIyAnAM yAvantaH samayAH / atra kila tiryagloke dvIpa-samudrAstu etAvantaH / / 653 / / ve 'pukkharavaradIvaDDe0' pratyATi sUtrano artha De cha temAM- aDhI uddhAra sAgaropamanA jeTalA samaya thAya teTalA dvIpa samudrI mA tiyo bhA cha. (653) abhiMtarao dIvo-dahINa pddipunncNdsNtthaanno| jaMbuddIvo lakkhaM, vikkhaMbhAyAmao hoi // 654 // abhyantarako dvIpo-dadhInAM pratipUrNacandrasaMsthAnaH / jambUdvIpo lakSaM viSkambhA-''yAmato bhavati / / 654 / / . 271 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya dvIpa samudranI madhyamAM pUrNa caMdranA jevI AkRtivALo (= pUrNa caMdra 4o goga) bhUTI5 cha. te me dAma yo4na khaini-usto cha. (654) taM puNa lavaNasamuddo, parikhivaI dugunnlkkhvikkhNbho| taM puNa dhAyaisaMDo, taM duguNaM taM ca kAloo // 655 // taM punarlavaNasamudraH parikSipati dviguNalakSaviSkambhaH / . taM punardhAtakISaNDaH (khaNDaH) taM dviguNaM taM ca kAlodaH / / 655 / / be lAkha yojana pahoLo lavaNasamudra jaMbUDhIpane vIMTe che = vIMTaLAIne rahelo che. lavaNasamudrane ghAtakIkhaMDa vIMTe che. lavaNasamudrathI bamaNA ghAtakI khaMDane soyisamudra vATe.cha. (655) so puNa pukkharadIveNa veDhio punaduguNamANeNaM / iya duguNaduguNamANA, savve dIvA samuddA ya // 656 // sa punaH puSkaradvIpena veSTitaH pUrvadviguNamAnena / iti dviguNadviguNamAnAH sarve dvIpAH samudrAzca / / 656 / / kAlodadhisamudrapuSkaravaradvIpathIvIMTaLAyelo che. puSkaravaradIpakAlodadhithI bamaNo che. A pramANe sarva dvIpa-samudro pUrva pUrvathI bamaNA bamaNA che. (656) tesu kira taiyadIvo, solslkkhppmaannvikkhNbho| pukkharavaro tti bhanai, tassaddhaM pukkharavaraddhaM // 657 // teSu kila tRtIyadvIpaH SoDazalakSapramANaviSkambhaH / puSkaravara iti bhaNyate tasyArdhaM puSkaravarArdham / / 657 / / te dvIpa-samudromAM trIjo dviIpa soLa lAkha yojana pahoLo che. tenuM 'pu07212' nAma cha. teno mo mA te pu4212|. (657) pAyArasaMThieNaM, parikhittaM mANusanageNaM / evaM maNussakhettaM, bAhiM tiriyA ya devA ya // 658 // . 272 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya prAkArasaMsthitena parikSiptaM mAnuSanagena / etad manuSyakSetraM bahistiyaJcazca devAzca / / 658 / / puSkaravara dvIpano ardho bhAga koTanA AkAravAlA mAnuSottara nAmanA parvatathI vIMTaLAyelo che. A manuSyakSetra che, arthAt mAnuSottara parvata sudhInA (= aDhI dvIpa-samudra pramANa) kSetrane manuSyakSetra kahevAmAM Ave che. kAraNake manuSyo tyAM sudhI ja hoya che.) manuSyakSetranI bahAra tiryaMco ane devo hoya che. (658) pukkharavaradIvaDDe, dhAyaisaMDe duiyadIvammi / jaMbuddIvammi ya Aimammi savvesi dIvANaM // 659 // .. puSkaravaradvIpArdhe dhAtakIkhaNDe dvitIyadvIpe / jambUdvIpe cAdime sarveSAM dvIpAnAm / / 659 / / pukkharavaradIvaDDe0 me sUtranI paDelA thA- pUrvAdhano artha // pramANe puSkaravara dvIpanA ardhAbhAgamAM, bIjA dhAtakIkhaMDadvIpamAM ane sarva dvIpomAM pahelA evA jaMbUDhIpamAM. (659) pacchANupubbiyAe, niddeso esa khittaguruyattA / bharahe-ravaya-videhe, esa samAhAradaMdo u // 660 // pazcAnupUrvitayA nirdeza eSa kSetragurukatvAt / bharatai-rAvata-videhe eSa samAhAradvandvastu / / 660 / / pachI pachInuM kSetra moTuM hovAthI pazcAnupUrvIthI A nirdeza karyo che. bharaheraMvayavidehe meM samA dvandva cha. (660) ekkekkaM paJcaguNaM, jamhA bharahAiyANa eyANa / panarasasu kammabhUmisu, bhAvattho hoi eyassa // 661 // ekaikaM paJcaguNaM yasmAd bharatAdikAnAmeteSAm / paJcadazasu karmabhUmiSu bhAvArtho bhavati etasya / / 661 / / .. 273 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya A bharata Adi eka eka kSetra pAMca pAMca che. arthAt bharata pAMca che,. aurAvata pAya cha, bhane mahAviTeDa pAya che. sAthI bharaheravaya-videhe meM pahanI "562 bhatbhUmimAM" mepo bhAvArtha cha. (661) dhammo iha suyadhammo, AigarA hoti tassa titthayarA / te u namasAmi ahaM, vaMdAmi visuddhacitteNaM // 662 / / dharma iha zrutadharma AdikarA bhavanti tasya tIrthakarAH / tAMstu namasyAmyahaM vande vizuddhacittena / / 662 / / ahIM dharma eTale zratadharma samajavo. mRtadharmanA Adikara tIrthakaro che, arthAt zratadharmano prAraMbha tIrthakaro kare che. zratadharmano prAraMbha karanArA tIrthakarone 9 vizuddha yittathI namaMsAmi = naraM . (662.) dhammAigare evaM, thoUNa suyassa saMthavaM kuNai / tamatimirapaDalaviddhaMsaNassa egAe~ gAhAe // 663 // dharmAdikarAnevaM stutvA zrutasya saMstavaM karoti / . tamastimirapaTalaviddhaMsanasya ekayA gAthayA / / 663 / / // pramo dharmanA mAhironI stuti zana. tamatimirapaDalaviddhaMsaNassa me meM thAthI zrutanI stuti 43. (663) sA ca iyaM gAthA - . tamatimirapaDalaviddhaMsaNassa suragaNa-nariMdamahiassa / sImAdharassa vaMde papphoDiamohajAlassa // 2 // tattha tamo annANaM, rUvijjai tammi timirapaDalaM v| viddhaMsaNo viNAsI, tassa u jiNabhaNiyasiddhaMto // 664 // tatra tamo'jJAnaM rUpyate tasmin timirapaTalamiva / viddhaMsano vinAzI tasya tu jinabhaNitasiddhAntaH / / 664 / / 274 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya tassa tti surA payaDA, gaNo ya saMgho phuDa cciya nariMdo / tehi mahiyassa paripUiyassa gurubhattirAeNa // 665 // tasyeti surAH prakaTA gaNazca saGghaH sphuTa eva narendraH / tairmahitasya paripUjitasya gurubhaktirAgeNa / / 665 / / temAM tame eTale ajJAna. temAM thate = upamA apAya che. te A pramANe- ajJAna timirapaTala jevuM che. timira paTala eTale aMdhakArano samUha. Ano bhAvArtha e thayo ke ajJAnarUpa aMdhakArasamUha. cinokta siddhAMta (= zratadharma) ajJAnarUpI aMdhakArasamUhano viddhasaNa = vinAza karanAra che. tene, arthAt ajJAnarUpI aMdhakArapaTalano nAza karanArane. (ahIM tamatimirapaDala viddhasaNasma padano artha pUro thayo.). - suro (= devo) prasiddha che. gaNa eTale saMgha (=samUha). narendrano artha spaSTa ja che. temanAthI mahita = atizaya bhaktirAgathI pUjAyelA. (664 665) sImA merA taM jo, dharaI dhammassa taha ahammassa / taM vaMde bhattIe, chaTudhibhattI u bIyatthe // 666 // sImA maryAdA tAM yo dharati dharmasya tathA'dharmasya / taM vande bhaktyA SaSThIvibhaktistu dvitIyArthe / / 666 / / sImA eTale maryAdA. dharmanI ane adharmanI maryAdAne dhAraNa kare tene huM bhaktithI vaMdana karuM chuM. ahIM chaThThI vibhakti bIjI vibhaktinA arthamAM che. " - vizeSArtha - sImA eTale maryAdA (= vyavasthA). kartavya-akartavya, heyaupAdeya, bhakSya-abhakSya, puNya-pApa ItyAdi sarva vyavasthA kRtadharmathI ja thAya che. mATe zratadharma sImAdhara che. (666) papphoDiyamaisayacunniyaM ti jeNeha mohamahajAlaM / vaMde taM siddhataM, ahavA tasseva mAhappaM // 667 // 275 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya prasphoTitamatizayacUrNitamiti yeneha mohamahAjAlam / vande taM siddhAntamathavA tasyaiva mAhAtmyam / / 667 / / prasphoTita eTale atizaya cUro karela = toDI nAkhela. jeNe mohanI mahAjALane atizaya toDI nAkhI che, te prasphoTita moha mahAjALa. te siddhAMtane huM vaMdana karuM chuM, athavA te siddhAMtanA mAhAbhyane huM vaMdana karuM chuM. (667), tahA- "jAI-jarA-maraNa" ityAdi sUtram / / pUrNamUlam - jAI-jarA-maraNa-sogapaNAsaNassa kallANapukkhalavisAlasuhAvahasa / ko deva-dANava-nariMdagaNacciassa dhammassa sAramuvalabbha kare pamAvaM 3 jAi tti mAsanavagaM, ganbhe vasiUNa gruydkkhennN| neraiyassa va ghaDiyAlayAo jIvassa NiggamaNaM // 668 // . jAtiriti mAsanavakaM garbhe uSitvA gurukaduHkhena / ' nairayikasyeva ghaTikA''layAd jIvasya nirgamanam / / 668 / / ve jAi-jarA-maraNa ityAdi sUtrano artha 44 cha narakano jIva ghaTikAlayamAMthI nIkaLe te rIte nava mahinA sudhI ghaNA duHkhathI garbhamAM rahIne jIvanuM garbhamAMthI bahAra nIkaLavuM. te jAti = janma che. (668) hoi jarA vuDDattaM, vvsaayphuttruuvblmhnnii| jA paribhavadavadaDDe, jIvaMtamayaM jaNaM kuNai // 669 // bhavati jarA vRddhatvaM vyavasAya-prabhutva-rUpa-balamathanI / yA paribhavadavadagdhaM jIvanmRtaM janaM karoti / / 669 / / jarA eTale vRddhAvasthA. vRddhAvasthA udyama, prabhutA, rUpa ane balano nAza kare che, tathA parivarUpa agnithI baLelA lokane jIvato marelo kare che. (669) Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya maraNaM puNa paMcattaM, bhayaMkaraM sayalajIvaloyassa / niyayamanAyAgamaNaM, duhAvahaM vericakkaM va // 670 // maraNaM punaH paJcatvaM bhayaMkaraM sakalajIvalokasya / niyatamajJAtAgamanaM duHkhAvahaM vairicakramiva / / 670 / / maraNa eTale mRtyu. mRtyu sakala jIva lokane gabharAve che, niyata che = avazya Ave che, paNa tenuM Agamana ajJAta che. mRtyu vairInA cakranI jema duHkha 5mA cha. (670) soo maNa-dehANaM, saMtAvayaro jaNassa pariNAmo / dhaNaharaNa-baMdhumaraNAisaMbhavo bhavabhramanimittaM // 671 // zoko mano-dehayoH saMtApakaro janasya pariNAmaH / dhanaharaNa-bandhumaraNAdisaMbhavo bhavabhramanimittam / / 671 / / zoka lokanA mana-zarIranA saMtApane karanAro mAnasika pariNAma che. te dhanaharaNa ane mAtA-pitAdi baMdhujananA mRtyuthI utpanna thAya che, ane bhavabhramaNanuM : 129 // cha. (671). . . eesimaNiTThANaM, paNAsaNo jo jiNedasuyadhammo / tassovalabbha sAraM, emAipayANa saMbaMdho // 672 // eteSAmaniSTAnAM praNAzano yo jinendrazrutadharmaH / tasyopalabhya sAramevamAdipadAnAM saMbandhaH / / 672 / / ... maniSTa Ati-421-525nI atyaMta n||2|| 42 // 2 // nita zratadharmanA sArane jANIne ItyAdi padono saMbaMdha che. (672) asuhanivAraNasattI, pAeNeeNa tassa viTThiA / .. suhasaMpayANa sattI, bhannai bIeNa pAeNa // 673 // azubha(asukha) nivAraNazaktiH pAdenatena (prAyeNaitena) tasya nirdiSTA / sukha (zubha) saMpadAM zaktirbhaNyate dvitIyena pAdena / / 673 / / % -- 277 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya jAI0 meM pAthI (= 524thI) zrutadhanA azubha ni129nI ti jaNAvI. bIjA pAdathI zubha saMpattionI (zubha saMpattio pamADavAnI) zaktine 53 cha. (673) kallaM sAyaM jamhA, aNei vAharar3a teNa kllaannN| pukkhalamiti saMputraM, savvapahANaM puNa visAlaM // 674 // . kalyaM sAtaM yasmAd aNati vyAharati tena kalyANam / puSkalamiti saMpUrNa sarvapradhAnaM punarvizAlam / / 674 / / tivihavisesaNajuttaM, suhamAvahaI karei jiivaannN| jo tassa bhaNiyamimiNA, suyassa suhadANasAmatthaM // 675 // trividhavizeSaNayuktaM sukhamAvahati karoti jIvAnAm / yastasya bhaNitamanena zrutasya sukhadAnasAmarthyam / / 675 / / kalya eTale sAtA. kalyane aNe = bolAve te kalyANa, puSkala eTale saMpUrNa vizAla eTale sarvamAM pradhAna, arthAt sarvotkRSTa, A traNa vizeSaNothI yukta jIvonA sukhane Avahe = kare te kalyANa-puSkala-suhAvaha, te dharmanA sArane jANIne ItyAdi pada saMbaMdha che. A bIjA pAdathI zratadharmanuM sukha 5pArnu sAmathrya . (674-675) ko tti sayano puriso, devAIyA ya pAyaDA cev| tesiM gaNehi daDhamacciyassa paripUiyassa tti // 676 // ka iti sakarNaH puruSo devAdikAzca prakaTAzcaiva / teSAM gaNairchaDhamarcitasya paripUjitasyeti / / 676 / / koNa eTale kyo vidvAna puruSa. deva vagere zabdono artha prasiddha ja 7. 15-chaanv-nrendrn| samuhayothI mAtazaya pUye. (676) dhammo suyadhammo cciya, ee u sAro ya tassa mAhappaM / / uvalabbha jANiUNaM, karei lutto ikAro ttha // 677 // . 278 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya dharmaH zrutadharma eva ete tu sArazca tasya mAhAtmyam / upalabhya jJAtvA karoti lupta ikAro'tra / / 677 / / dharma eTale zratadharma ja. janmanAza vagere zratadharmano sAra = mAhAbhya che. 3vartama eTale jANIne. are e sthaLe repha ema samajavuM. ahIM kArano lopa thayo che. (677) sidvitriAdi pamADyo, egro satyAgro tampi visammiA jANiyajiNavayaNANaM, na esa jutto tti bhAvattho // 678 // zithilatvamiha pramAdo bhedo'rthAt tasmin viSaye / jJAnanavanAnAM naiSa yuti bhAvArtha II678nA ahIM pramAda eTale zithilatA, arthAt bheda, te viSayamAM = kRtadharmane viSe. zratadharmane viSe zithilatA = bheda. jinavacananA jANakArane mRtadharma viSe pramAda yogya nathI. vizeSArtha mego malhAvoe prayogano tAtparya A pramANe che- zabdArthanI -apekSAe pramAdano artha zithilatA gaNAya, paNa paramArthanI apekSAe pramAdano artha bheda thAya. bheda eTale vinAza. prAkRta bhASAmAM bheda zabdano vinAzanA arthamAM paNa prayoga thAya che. zrutadharmamAM pramAda karavAthI zrutadharmano vinAza thAya che. pramAdathI bhaNeluM bhUlI jAya athavA zAstra graMthonuM saMrakSaNa vagere na kare ItyAdi aneka rIte - zrutano vinAza thAya. Ama paramArthathI pramAda zabdano bheda artha che. - athavA mRtadharma viSe arthathI bheda pheraphAra, arthAt zabdano je artha thato hoya te artha na karatAM bIjo asaMgata artha karavo. zabdano asaMgata artha karavo e pramAda che = mahA pramAda che. kAraNake arthabhedathI kriyAbheda thAya. kriyAbhedathI mokSa abhAva thAya. mokSanA abhAvamAM sarvavirati vagere badhuM niSphaLa thAya. (678). tahIM- "siddha mo ! po " vRtta sUtram II pUrNamUlam - 279 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya siddhe bho ! payao Namo jiNamae naMdI sayA saMjame, devaM-nAga-suvaNNa-kiNNaragaNassabbhUabhAvaccie / logo jattha paiTThio jagamiNaM telukkamaccAsuraM, dhammo vaDau sAsao vijayaU dhammuttaraM vaDDau / / 4 / / siddhe laddhapaiTe, akkhalie kumayasatthanivaheNa / ahavA siddhe Nicce, tikAlabhAvippahAveNa // 679 // siddhAn labdhapratiSThAn askhalitAn kumatazAstranivahena / athavA siddhAn nityAn trikAlabhAviprabhAveNa / / 679 / / ve siddhe bho! payao0 me sUtrano artha 4 cha siddha eTale pratiSThAne pAmeluM. jinamata pratiSThAne pAmeluM che tenuM kAraNa e che ke kumatanA zAstrasamUhathI skUlanA pAmyuM nathI. athavA siddha eTale nitya. jinamatano prabhAva traNe kALa raheto hovAthI jinamata nitya che. (679) siddhe vA vikkhAe, sadeva-maNuya'surammi loyammi / bho AmaMtaNasaddo, aisayanANINa savvANaM // 680 // siddhA vA vikhyAtAH sadeva-manujA-'sure loke / bhoH AmantraNazabdo'tizayajJAninAM sarveSAm / / 680 / / / athavA siddha eTale deva-manuSya-asurathI sahita lokamAM vikhyAta baneluM. mane e AmaMtraNa vAcaka zabda che. viziSTa jJAnI badhAne AmaMtraNa che ke bhA5. mI. (680) bho ! pecchaha aisaiNo, pamAyacAeNa esa payao hN| vayaNeNa taM payAsai, hou namo me jiNamayassa // 681 // bhoH ! prekSadhvamatizayinaH pramAdatyAgena eSa prayato'ham / .. vacanena tat prakAzate bhavatu namo mama jinamatasya / / 681 / / 280 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya - he viziSTa jJAnIo ! Apa juo ke A huM pramAdano tyAga karIne jinamatamAM prayatnavALo thayo chuM. tene (huM jinamatamAM prayatnavALo thayo chuM e bAbatane) vacanathI prakAzita kare che ke UTo nigama = jinamatane mAro namaskAra thAo. (681) chaTTIsattamiyANaM, natthi vibhattINamatthabheo tti / ' te rasthI-gaLye, nidi samI su 68rA SaSThI-saptamIkAnAM nAsti vibhaktInAmarthabheda iti / tena caturthyarthe nirdiSTA saptamI sUtre / / 682 / / prAkRta bhASAmAM chaThThI-sAtamI vibhaktiomAM arthabheda nathI. (tathA cothI vibhaktinA sthAne chaThThI vibhakti mUkAya che.) tethI sUtramAM sAtamI vibhakti cothI vibhaktinA arthamAM kahI che. (682) ahavA vi namo avvayamavagayataiyAvibhattiyaM neyaM / payao namaNeNA'haM, jiNamayavisae tti vakkattho // 683 // athavA'pi 'namas' avyayamapagatatRtIyAvibhaktikaM jJeyam / prayato namanenA'haM jinamataviSaye iti vAkyArthaH / / 683 / / athavA mo e sthaLe jemAMthI tRtIyA vibhakti cAlI gaI che tevuM namasa. pada jANavuM, tethI vAkyartha A pramANe che- huM namaskAra karavA vaDe jinamatane viSe prayatnavALo thayo chuM. (683) sahavA vi na-mAM-sadI, parimehatyA pokhAM to viA. pagayaM gati atthaM, payao 'haM jiNamae siddhe // 684 // athavA'pi 'na-mA'-zabdau pratiSedhArthoM parasparaM dvAvapi / prakRtaM gamayato'rthaM prayato'haM jinamate siddhe / / 684 / / athavA namo e zabdanA sthAne na ane mA e be zabdo samajavA. e baMne zabdono niSedha artha che. paraspara niSedha arthavALA A baMne zabdo prastuta 281 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya arthane jaNAve che. tethI artha A pramANe thAya-- huM siddha evA jinamatamAM prayatnavALo thayo chuM. vizeSArthaH- vyA'rae| zAstramA dvau naJau prakRtArthaM gamayataH = "10 niSedha prastuta arthane jaNAve che" evo nyAya che. prastutamAM paco cha mA ema be niSedha che. Ano artha A pramANe thAya-- huM prayatnavALo nathI ema nathI, arthAt prayatnavALo chuM. (684) jiNamayamiha suyadhammo, thoDaM so ceva patthuo jamhA / hoi jiyANaM naMdI, jeNa sayA saMjame tatto // 685 // jinamatamiha zrutadharmaH stotuM sa evaM prastuto yasmAt / bhavati jIvAnAM nandiyena sadA saMyame tataH / / 685 / / ahIM jinamata eTale zrutadharma. kAraNake te ja stuti karavA mATe prastuta che. (yena = ) DuM vinamatamAM prayatnavAlI bheTalA bhATe thayo dhuM } ( tataH =) jinamatathI jIvone saMyamamAM sadA naMdI thAya che. (685) naMdI paramasamiddhI, sayA vi NiccaM pi saMjame caraNe / tassa visesaNameyaM, deva-nnAgAi vinneyaM // 686 // nandiH paramasamRddhiH sadA'pi nityamapi saMyame caraNe / tasya vizeSaNametad deva-nAgAdi vijJeyam / / 686 / / naMdI eTale pa2ma samRddhi. sadAya eTale haMmezA paNa. saMyamamAM eTale yAritrabhAM. devaM-nAga0 A yaha saMyamanuM vizeSaNa bhaeAvaM. (686) devA vimANavAsI, joisiyAI u uvarimA savve / nAga - suvannA bhavaNAhivAsi uvalakkhaNaM bhaNiyaM // 687 // devA vimAnavAsino jyotiSikAdayastu uparimAH sarve / nAga-suvarNA bhavanAdhivAsina upalakSaNaM bhaNitam / / 687 / / 282 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya | devo eTale vimAnamAM rahenArA jyotiSka vagere uparanA badhA devo. nAga-suvaNNa me bhavanavAsI vona 35839 / cha. (na mane supara manapAta devonI jAti che.) AthI nAgasuvarNa zabdothI bhavanapati devo samajavA. (687) kinaragaNagahaNAo, saMgahiyA sayalavaMtarA devA / cauvihasurehi sabbhUyabhAvao paramabhattIe // 688 // kinaragaNagrahaNAt saMgRhItAH sakalavyantarA devAH / caturvidhasuraiH sadbhUtabhAvataH paramabhaktyA / / 688 / / daDhamacciyammi paripUiyammi naMdI jao havai crnne| savvAyareNa saMpai, payao 'haM tammi suyadhamme // 689 // dRDhamarcite paripUjite nandiryato bhavati caraNe / sarvAdareNa saMprati prayato'haM tasmin zrutadharme / / 689 / / kinnaragaNanA prayogathI saghaNAvyaMta vAnI saMgraha yo cha. (mApramANe ahIM cAre prakAranA devono saMgraha karI lIdho che.) cAra prakAranA devothI sadbhUta bhAvathI eTale paramabhaktithI, atizaya arcita eTale paripUjita. je mRtadharmathI cAra prakAranA devo vaDe paramabhaktithI paripUjita evA saMyamamAM paramasamRddhi thAya che, te mRtadharmamAM hamaNAM huM sarvAdarathI prayatnavALo thayo chuM. (688-689) .. sabbhUya-'nAgasaddakkharANa paDhamANamettha dubbhAvo / - chaMdobhaMgabhayAo, pAyayalakkhaNabalAo vi // 690 // .. sadbhUta-nAga-zabdAkSarANAM prathamAnAmatra dvirbhAvaH / chandobhaGgabhayAt prAkRtalakSaNabalAdapi / / 690 / / 1. tahA-"kvacit chandaHpUraNe'pi (anusvAraH)-devaM-nAga-suvaNNa / " 8-1-26 iti anusvAravidhAyake sUtre zrIhemacandrAcAryAH / ahIM mUjha ane nA e be zabdonA pahelA akSarano je dvirbhAva karyo che te chaMdano bhaMga thavAnA bhayathI ane prAkRta vyAkaraNanA balathI paNa karyo che. 283 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya vizeSArtha- -nA ema va nI upara je anusvAra che te nAga zabdano prathama akSara je na te na akSaranA dvirbhAvathI che. rAspabga e sthaLe | zabda pachI je su che te sabma zabdano prathama akSara je , te m nA dvirbhAvathI che. ahIM dvirbhAva na karavAmAM Ave to chaMdano bhaMga thAya. siddha mo. e zloka zArdUlavikrIDita chaMdamAM che. te chaMdanA niyama pramANe bIjo ane bAramo akSara guru hovo joIe. na ane sa no dvirbhAva karavAmAM Ave ja bIjo , ane bAramo akSara guru thAya. jo bIjo ane bAramo akSara guru na hoya to chaMdano bhaMga thAya. Ama ahIM chaMdano bhaMga na thAya eTalA mATe na ane sa e beno dvirbhAva karavAmAM Avyo che. ahIM prazna thAya ke dvirbhAva karavAthI zabdanA arthamAM phera na paDe ? artha. badalAI na jAya ? AnA javAbamAM ahIM kahyuM ke prAkRta vyAkaraNanA balathI paNa A dvirbhAva karyo che. prAkRta vyAkaraNanA niyama pramANe dvirbhAva karavA chatAM arthamAM phera na paDe. A niyama nIcenI gAthAmAM jaNAve che. (690) * * bhaNiyaM ca tattha - nIyA loyamabhUyA, ya ANiyA donni biMdu-dubbhAvA / atthaM garmati taM ciya, jo tesiM puvvamevAsi // 691 // bhaNitaM ca tatra - nItau lopamabhUtau ca AnItau dvau bindu-dvirbhAvau / arthaM gamayataH tameva yasteSAM pUrvamevA''sIt / / 691 / / prAkRta vyAkaraNamAM kahyuM che ke rahelA hovA chatAM lopa karAyelA ane nahi rahelA hovA chatAM lavAyelA biMdu ane dvirbhAva zabdonA te ja arthane jaNAve che, ke je artha pUrve hato. vizeSArtha:- zabdanI aMdara biMdu ke dvirbhAva hoya paNa teno lopa karI devAmAM Ave, athavA zabdanI aMdara biMdu ke dvirbhAva na hoya paNa navA umerI devAmAM Ave, to pUrve (lopa karyA pahelAM ke umeryA pahelAM) zabdano je artha thato hoya te ja artha thAya. 284 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya biMdu ane dvirbhAvanA lopathI ke umerAthI arthamAM bheda na paDe. (691) . loijjai dissai jaM, jahADhio kevaleNa NANeNa / paMcatthikAyamaio, to logo ettha ghettavyo // 692 // lokyate zyate yad yathAsthitaH kevalena jJAnena / paJcAstikAyamayo'to loko'tra grahItavyaH / / 692 / / kevalajJAna vaDe je yathAsthita lokAya=dekhAya te loka. loka zabdanI A vyutpattithI ahIM paMcAstikAyamaya loka samajavo. (692) jattha tti jammi suyadhammadappaNe avithovlNbhaao| ciTThai paTThio iva, paccakkhaM jayamiNaM so u // 693 // yatreti yasmin zrutadharmadarpaNe'vitathopalambhAt / tiSThati pratiSThita iva pratyakSaM jagadidaM sa tu / / 693 / / jattha seTale zrutadharma35. ema. paiDio mele zrutadharma35 darpaNamAM yathArtha dekhAvAthI jaNAvAthI jANe pratiSThita (= sthira) karelo hoya tema 24o cha. te do bheTale mA pratyakSa pAtuM 42d. (683) naraloyamettameyaM ti saMsayAvagamakAraNe bhaNiyaM / telokkaM uDDA-'ho-tiriyavibheyaM tihuyaNaM pi // 694 // naralokamAtrametaditi saMzayApagamakAraNe bhaNitam / trailokyaM-UrdhvA-'dha-stiryavibhedaM tribhuvanamapi / / 694 / / A pratyakSa dekhAtuM jagata manuSyalokamAtra che, evo saMzaya dUra karavA bhATe 5 - telukka0 = 914--ti4 meM e) bhuvana. (684) tassa visesasarUvaM, neyaM maccAsuraM ti iha mccaa| bhaNiyA maNuyA asurA vi dANavA tesi egattaM // 695 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya tasya vizeSasvarUpaM jJeyaM martyA'sumiti iha mAH / bhaNitA manujA asurA api dAnavAstayoraikyam / / 695 / / maccAsuraM meM 9 bhuvananu vizeSa 2535 . mI maccA (= bhatyA) bheTave manuSyo. asu2|| bheTale hAnapo. macca bhane asura meM the. 206no me'tvamA (samA2 samAsa) cha. (685) evaM kira daMDo iva, majjhaggahaNeNa ettha sNghio| sura-nArayAirUvo, logo savvo vi daTThavvo // 696 // evaM kila daNDa iva madhyagrahaNenA'tra saMgRhItaH / sura-nArakAdirUpo lokaH sarvo'pi draSTavyaH / / 696 / / A pramANe ahIM daMDanI jema madhyabhAganuM grahaNa karavAthI deva-narakAdi svarUpa saghaLoya loka jANavo. vizeSArtha:- daNDamadhyagrahaNe AdyantasyApi grahaNam = 6no madhyAmA pAthI (= 553pAthI) 63na! mAha mane atyabhAganuM 55 aDae! 45 cha, te rIte prastutamAM lokanA madhyabhAgamAM rahelA manuSyo ane dAnavonuM grahaNa karavAthI lokanA uparanA bhAgamAM rahelA devo ane nIcenA bhAgamAM rahelA nArako vagerenuM grahaNa thaI jAya che. (696). evaM saMkheveNaM, kAuM suyadhammasaMthavo bhvyo| aibhattibhariyacitto, AsIvAyaM imaM paDhai // 697 // . evaM saMkSepeNa kRtvA zrutadharmasaMstavaM bhavyaH / atibhaktibhRtacitta AzIrvAdamimaM paThati / / 697 / / bhavyajIva A pramANe saMkSepathI mRtadharmanI stuti karIne atizaya bhaktithI bharekA yittavANI te // (= nIye upAze ta) zIvAda 53 cha. (687) dhammo tti suttadhammo, vaDDau pAvei unnaiM paramaM / sAsayamaNavarayaM ciya, vijayAo dummayacamUNaM // 698 // 286 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya dharma ti sUtradharmo vardhatA prAti unnati paramAm | zAzvatamanavaratameva vijayAd durmatacamUnAm / / 698 / / ghammo eTale zratadharma. vaDa eTale vadho = parama unnatine pAmo. sAmo eTale zAzvata = satata jA= kadI nAza na pAme te rIte sadA). viMyo eTale kumatarUpa sainyo upara vijaya meLavavAthI. ' vizeSArtha - ahIM kRtadharma vadho ema kahevuM che. zratadharma ekavAra vadhI jAya paNa pachI ghaTI jAya to? nAza pAme to? mATe kahyuM ke-sIsamo = kadIya ghaTe nahi e rIte sadA vadho. A tyAre ja bane ke jo kumata upara vijaya meLavavAmAM Ave to. mATe kahyuM ke- vinayamo = kumatorUpa sainyo upara vijaya meLavavAthI mRtadharma zAzvata vadho. (698) dhammo carittadhammo, teNa jahA uttaraM aipahANaM / hoi taha cciya vaDDau, suyadhammo esa bhagavaM ti // 699 // dharmazcAritradharmaH tena yathA-uttaramatipradhAnam / bhavati tathaiva vardhatAM zrutadharma eSa bhagavAniti / / 699 / / dhamuttaraM padamAM dharma eTale cAritradharma. cAritradharmathI uttara= atizaya pradhAna thAya te rIte ja A zratadharma bhagavAna parama unnatine pAmo. ' 'vizeSArtha- kRtadharmanuM phaLa cAritradharma che. ethI jema jema mRtadharma vadhe tema tema cAritradharma vadhavo joIe. mRtadharmanI pradhAnatA cAritradharmanA kAraNe che, eTale ke mRtadharma cAritradharmanuM kAraNa che mATe zratadharma pradhAna che. AthI ja ahIM kahyuM ke- cAritradharmathI atizaya pradhAna thAya te rIte zratadharma vadho. (699) AyarasUyaNaheGa, vaDDau bhaNiyaM puNo imamaduTuM / uvavisa uvavisa bhuMjasu, dIsai loe vi vavahAro // 700 // AdarasUcanahetu 'vardhatAm' bhaNitaM punaridamaduSTam / upaviza upaviza bhukSva dRzyate loke'pi vyavahAraH / / 700 / / 287. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya irI vaDDhau = qo ma 4 46 te 62nuM sUyana 42vA bhATa hovAthI duSTa nathI. lokamAM paNa Adara sUcavavA mATe eka ja zabda be vAra bolavAno vyavahAra hepAya che. bha mezI, azo, mo4na 42). (700) siddhisamUsuyahiyao, na hu ettiyavaMdaNeNa parituTTho / tavvaMdaNAiheDaM, kuNai puNo evamussaggaM // 701 // siddhisamutsukahRdayo na khalu etAvadvandanena parituSTaH / tadvandanAdihetuM karoti punarevamutsargam / / 701 / / "suyassa bhagavao karemi kAussaggamiccAi jAva vosirAmi" mokSamAM javA mATe atyaMta utsuka thayelo jIva ATalA vaMdanathI saMtuSTa thato nathI. AthI tenA (zrutadharmanA) vaMdanAdi mATe (= anumodanAthI vaMdanAdino lAbha meLavavA mATe) pharI A pramANe (= nIce pramANe) kAyotsarga kare che. vizeSArtha:- suassa bhagavao karemi kAussaggaM tyAcyA mAnI appANaM vosirAmi sudhI bholIna yotsa0[ 43. (701) puvvaM va kAyacAyaM, kAuM pariciMtiUNa maMgalayaM / vihipAriyaussaggo, suyanANathuiM tao dejjA // 702 // pUrvamiva kAyatyAgaM kRtvA paricintya maGgalakam / vidhipAritotsargaH zrutajJAnastutiM tato dadyAt / / 702 / / pUrvanI jema kAyotsarga karIne, kAyotsargamAM eka navakAramaMtra ciMtavIne vidhi pUrvaka kAyotsarga pArIne, zrutajJAnanI stuti bole. (702) paDhamatthaeN bhAvajiNA, bIe ThavaNAjiNA jinnhrtthaa| taie puNa nAmajiNA, tiloyaThavaNAjiNA ya thuyA // 703 // prathamastave bhAvajinA dvitIye sthApanAjinA jinagRhasthAH / tRtIye punarnAmajinAstrilokasthApanAjinAzca stutAH / / 703 / / 288 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya prathama stavamAM (= namunthuNaM sUtramAM) bhAvajinonI stuti karI. bIjA stavamAM (= arihaMta ceIANaM sUtramAM) jinamaMdiramAM rahelA sthApanA jinonI stuti karI. trIjA stavamAM (= logassa sUtramAM) nAma jinonI ane (savvaloe, arihaMtaceIANaM sUtramAM) traNa lokanA sthApanAjinonI stuti 5. (903) iha pukkharavaradaMDe, davvarihaMtANa vaMdanA vihiyA / titthayaranAmabaMdhanibaMdhaNaM jeNa suyaNANaM // 704 // iha puSkaravaradaNDe dravyArhatAM vandanA vihitA / tIrthakaranAmabandhananibandhanaM yena zrutajJAnam / / 704 / / ahIM puNrava2daMDakamAM dravya arihaMtone vaMdanA karI che. (zrutajJAna dravya arihaMta che.) kAraNake zrutajJAna tIrthaMkara nAma karmanA baMdhanuM kAraNa che. (704) bhaNiyaM ca 'bhUyassa bhAviNo vA, bhAvassiha kAraNaM tu jaM loe / taM davvaM savvannU, saceyaNA'ceyaNaM beMti // 705 // bhaNitaM ca - bhUtasya bhAvino vA bhAvasyeha kAraNaM tu yalloke tad dravyaM sarvajJAH sacetanA-'cetanaM bruvanti / / 705 / / 1. etatsamAnaM saMskRtam - "bhUtasya bhAvino vA bhAvasya hi kAraNaM tu yalloke / taddravyaM tattvajJaiH sacetanA-'cetanaM gaditam " - vizeSAvazyake 584 gAthATIkAyAm - ( pR0 311). hyuM che. - A lokamAM je jIva ke ajIva bhUtakALanA ane bhaviSyakALanA bhAvanuM (= avasthAnuM) DAraeA jane tene sarvajJo dravya he che. (704) - appuvvanANagahaNe, suyabhattI pavayaNe pabhAvaNayA / eehi~ kAraNehiM, titthayarattaM lahai jIvo // 706 // 289 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya tathAhiapUrvajJAnagrahaNe zrutabhaktiH pravacane prabhAvanatA / etaiH kAraNaiH tIrthakaratvaM labhate jIvaH / / 706 / / zrutajJAna tIrthaMkara nAmakarmanA baMdhanuM kAraNa che, te A pramANe apUrva jJAna grahaNa karavAthI (= navuM navuM bhaNavAthI) zrutabhakti thAya che, ane pravacananI prabhAvanA thAya che. A kAraNothI jIva tIrthaMkarapaNAne pAme cha. (706) evaM cauppagArA, arahaMtA tAva vaMdiyA ee| saMpai kamapattANaM, siddhANa karemi saMthavaNaM // 707 // evaM catuSprakArA arhantastAvad vanditA ete| saMprati kramaprAptAnAM siddhAnAM karomi saMstavanam / / 707 / / . A pramANe (bhAva vagere) cAra prakAranA arihaMtone vaMdana karyuM. have kramathI prApta thayelA siddhonI stuti karuM chuM. vizeSArtha - arihaMtapada pachI siddhapada Ave che, mATe ahIM "kramathI prApta thye|" ama yuM cha. (909) ahava ciivaMdaNAo, siddhattaM jehi pAviyaM puTviM / / tappayalAbhanimittaM, siddhe vaMdAmi te iNhiM // 708 // athavA caityavandanAt siddhatvaM yaH prAptaM pUrvam / tatpadalAbhanimittaM siddhAn vande tAnidAnIm / / 708 / / . athavA caityavaMdanathI jemaNe pUrve siddhAvasthAne prApta karI che te siddhone siddhapadanI prApti mATe have vaMdana karuM chuM. (708) jaha gAruDio garuDaM, vijjo dhanvaMtari sayA sri| vijjAsiddhaM vijjAharo vi iTTattasiddhatthaM // 709 // 290 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya yathA gAruDiko garuDaM, vaidyo dhanvantariM sadA smarati / vidyAsiddhaM vidyAdharo'pi iSTatvasiddhyartham / / 709 / / evaM siddhapayatthI, karemi siddhANa saMthavamiyANiM / iya bhAvaMto sammaM, siddhANa thuiM paDhai (payao) // 710 // evaM siddhapadA'rthI karomi siddhAnAM saMstavamidAnIm / iti bhAvayan samyak siddhAnAM stutiM paThati (prayataH) / / 710 / / jevI rIte ISTanI siddhi mATe gADika garuDanuM, vaidya dhanvatarInuM ane vidyAdhara vidyAsiddhanuM sadA smaraNa kare che, tevI rIte siddhapadano arthI huM have siddhonI stuti karuM chuM, e pramANe samyapha bhAvanA bhAvato jIva prayatnazIla banAne siddhInI stuti pole.. " vizeSArtha - gADika eTale jhera utAranAra vaidya. garuDa eTale jherane utAravAnuM maMtra. dhavaMtarI zrI neminAtha bhagavAnanA samayamAM dvArikA nagarImAM moTo vaidya hato. jene ghaNI vidyAo siddha thaI hoya te vidyAsiddha kahevAya. vidyAdhara eTale vidyAne dhAraNa karanAra, paNa ahIM je vidyAdhara vidyA sAdhI yo hoya teko vidyA52 samapo. (708-710) "siddhANaM buddhANaM" ityAdi sUtram / / pUrNasUlamsiddhANaM buddhANaM pAragayANaM paraMparagayANaM / . loyaggamuvagayANaM namo sayA savvasiddhANaM / / 1 / / siddhA niSphatrA khalu, skkaarNtrpvittinirvekkhaa| savvuttamapayapattA, jesiM parikammaNA natthi // 711 // siddhA niSpatrAH khalu satkArAntarapravRttinirapekSAH / sarvottamapadaprAptA yeSAM parikarmaNA nAsti / / 711 / / ve siddhANaM buddhANaM sUtrano artha 4 cha . 281 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya - siddha eTale kRtakRtya thayelA, satkAryamAM pravRttithI nirapekSa thayelA, sarvottamapadane pAmelA, have jemane guNonuM sthApana karavAnuM rahyuM nathI tevA. (711) vijjA-jogaM-jaNa-dhAuvAyasiddhAiyA vi logammi / siddhA ceva pasiddhA, visesaNaM teNa buddhANaM // 712 // vidya-yoI-Smbana-dhAtuvAsiddhAvi pa ho ! siddhA eva prasiddhA vizeSaNaM tena buddhebhyaH / / 712 / / .. lokamAM vidyAsiddha, yogasiddha, aMjanasiddha, dhAtuvAdasiddha vagere siddho. ja prasiddha che. tethI siddhonuM vRddhA" evuM vizeSaNa che. vidyAsiddhaH- jeno adhiSThAyaka strIdevatA hoya te vidyA. jene vidyAo siddha thaI hoya te vidyAsiddha. jemake khapuTAcArya. yogasiddhaH- aneka auSadhio bhegI karI lepa vagere banAvI pANImAM cAlavuM vagere zakti jene prApta thaI hoya te yogasiddha. jemake Arya samitAcArya. aMjanasiddhaH- aneka auSadhio bhegI karI aMjana banAvIne tene AMkhomAM AMjIne adazya thavAnI zakti jene prApta thaI hoya te aMjanasiddha. jemake dukALamAM eka sthaLe rahelA susthita AcAryanA be kSullaka munio.' dhAtuvAdasiddha - auSadhi Adi meLavIne tAmra Adine suvarNa Adi banAvavAnI kaLA te dhAtuvAda, dhAtuvAdamAM niSNAta te dhAtuvAdasiddha. (712) bujhaMti je samaggaM, vaTuMtamaNAgayaM aIyaM pi| bhavabhAvivatthutattaM, tesiM buddhANa siddhANaM // 713 // bodhanti ye samagraM vartamAnamanAgatamatItamapi / bhavabhAvivastutattvaM tebhyo buddhebhyaH siddhebhyaH / / 713 / / jeo vartamAnakALanA, bhUtakALanA ane bhaviSyakALanA paNa saMsAramAM thanArA saMpUrNa vastusvarUpane jANe che te buddha. te buddha siddhone. (713) '. 292 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya muttiM pattA visurA, paribhUyaM jANiUNa niyatitthaM / saMsAre avayAraM, kuNaMti kesiMci mayameyaM // 794 // muktiM prAptA api surAH paribhUtaM jJAtvA nijatIrtham / saMsAre avatAraM kurvanti keSAJcid matametat / / 714 / / tesi paDibohaNatthaM, pAragayANaM visesaNaM bhaNiyaM / na hu huti tArisA jaM, pAragayA bhavasamuddassa / / 715 // teSAM pratibodhanArthaM 'pAragatebhyo' vizeSaNaM bhaNitam / na khalu bhavanti tAdRzA yat pAragatA bhavasamudrasya / / 715 / / pAraM pajjaMtaM khalu, gayANa pattANa bhavamahoyahiNo / accaMtiyagamaNeNaM, bhujjo vi tadappavesAo // 716 // pAraM paryantaM khalu gatebhyaH prAptebhyo bhavamahodadheH / Atyantikagamanena bhUyo'pi tadapravezAt / / 796 / / = muktine pAmelA paNa devo potAnA tIrthano parAbhava thaI rahyo che e jANIne saMsAramAM avatAra kare che - saMsAramAM pAchA Ave che ema keTalAkono mata che. temane pratibodha pamADavA mATe pArAyALuM vizeSaNa kahyuM che. saMsAra samudranAM pArane pAmelA jIvo pharI saMsAramAM AvatA nathI. pAra eTale aMta. gayelA eTale pAmelA. bhavarUpa mahAsamudranA aMtane pAmelA. aMta na Ave te rIte bhavarUpa samudranA pArane pAmavAnA kAraNe pharI paNa saMsAramAM praveza thato na hovAthI siddho pharI saMsAramAM AvatA nathI. (714 thI 716) te vihu aNAisiddhA, kehi vi iTThatti tannirAsatthaM / bhannai visesaNaMtara - mannaM pi paraMparagayANaM // 717 // te'pi khala anAdisiddhAH kairapi iSTA iti tannirAsArtham / bhaNyate vizeSaNAntaramanyadapi paraMparAgatebhyaH / / 717 / / AvA paNa siddhone koIka anAdisiddha = anAdithI siddha che ema 293 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya mAne che. temanA matanuM khaMDana karavA bIjuM paNa paraMparAthAI evuM vizeSaNa DevAmA mAve cha. (717) eguvaesAdano, tao vi anno tao vi annyro| evaM paraMparAe, gayANa pattANa muttipayaM // 718 // ekopadezAdanyaH, tato'pi anyaH, tato'pi anytrH| . evaM paraMparayA gatebhyaH prAptebhyo muktipadam / / 718 / / . eka jIvanA upadezathI anya jIva siddha thayo. tenAthI bIjo jIva. siddha thayo. tenAthI vaLI bIjo jIva siddha thayo. ema paraMparAthI muktipadane pAmelAmAne. (718) na ya vattavvaM paDhamo, kassuvaeseNa sivapayaM patto ? / kAlassa va paDhamattaM, natthi cciyaM jeNa kassA vi // 719 // / na ca vaktavyaM prathamaH kasyopadezena zivapadaM prAptaH ? / kAlasya iva prathamatvaM nAstyeva yena kasyApi / / 719 / / pahelo jIva konA upadezathI mokSapadane pAmyo ? ema na kahevuM =na 57. bha3 10nI o'nI 51! mAhi nathI. (718) kiM caviNayA nANaM nANA, u daMsaNaM daMsaNAo caraNaM tu / caraNAhito mokkho, paraMparA imA evaM // 720 // kiM ca vinayAd jJAnaM, jJAnAttu darzanaM darzanAccaraNaM tu / / caraNebhyo mokSaH paraMparA iyamevam / / 720 / / vaNI vinayathI jJAna, jJAnathI darzana, darzanathI cAritra, cAritrathI mokSa. A prabho // 5252 // cha. mA 52524thI mokSane pAmevAmAne. (720) . 294 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya nivavIrieNa ahavA, kAlasahAvAiNo vase kAuM / bhaviyavvayanAmAe, visAlasovANamAlAe // 721 // nijavIryeNa athavA kAla-svabhAvAdIn vaze kRtvA / bhavitavyatAnAmnyA vizAlasopAnamAlayA / / 721 / / micchattamahAkUvA, niggaMtUNa 'jjiUNa ya kameNa / saMmattadesaviraI-caraNAiparaMparaM paramaM // 722 // mithyAtvamahAkUpAd nirgatya arjitvA ca krameNa / samyaktva-dezavirati-caraNAdiparaMparAM paramAm / / 722 / / athavA potAnA AtmabaLathI kAla ane svabhAva vagerene vaza karIne bhavitavyatA nAmanI vizALa sopAna zreNithI mithyAtvarUpa kUvAmAMthI bahAra nIkaLIne krame karIne utkRSTa samyakta-dezavirati-sarvavirati Adi paraMparAne bhagavAna bhokSane pAmelAmAne... vizeSArtha - ahIM AtmabaLanI pradhAnatA jaNAvI che. jIva jo potAnA AtmabaLane phorave to kAla ane svabhAva vagere potAne AdhIna banAvI de. ane bhavitavyatA vagere paNa anukULa thavA mAMDe. (721-722) evaM paraMparAe, gayANa mokkhaM sayA namo hou / jassa jahiM malavigamo, tassa tahiM ceva muttipayaM // 723 // evaM paraMparayA gatebhyo mokSaM sadA namo bhavatu / yasya yatra malavigamaH tasya tatraiva muktipadam / / 723 / / . evaMvihadunnayanira-saNathamaccaMtasuddhabuddhIhiM / loyaggamuvagayANaM, payamevaM payaDamuvaiTuM // 724 // evaMvidhadurnayanirasanArthamatyantazuddhabuddhibhiH / lokAgramupagatebhyaH padamevaM prakaTamupadiSTam / / 724 / / 295 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya - A pramANe paraMparAthI mokSane pAmelAone sadAnamaskAra karuM chuM. je jIvano jyAM malano (kadino) kSaya thAya tenuM tyAM jamuktipada che. AvA prakAranA kumatanuM ni2|4298421| mATe atyaMta zuddha buddhivANAmI (marSimI)yAloaggamuvagayANaM evuM pragaTa pada kahevAyuM che. (7ra3-724) logo caudasarajjU, isipbbhaaraabhihaannvrpuddhvii| loyaggathUbhiyA sA, sIyA ya jiNAgamapasiddhA / / 725 // lokshcturdshrjjuriisstpraagbhaaraabhidhaanvrpRthivii| lokAgrastUbhitA sA sitA ca jinAgamaprasiddhA / / 725 / / ets yau6214 prabhAe cha. sonA bhayo (752-1 (HD) ISaprAgabhArA nAmanI zreSTha pRthvI sthira rahelI che. te pRthvI zveta che, ane TinAmamA prasiddha cha. (725) . . tise uvariM gaMtU-Na joyaNa tassa uvarime kose| uvarimachanbhAyammI, loyaggaM sivapayaM muttI // 726 // tasyA upari gatvA yojanaM tasyoparime kroze / uparimaSaDbhAge lokAgraM zivapadaM muktiH / / 726 / / te pRthvInI upara eka yojananA chellA gAuno chello chaThTho bhAga atti cha. tene zi156 3 muDita vAma mA 7. (726) . taM ThANamuvagayANaM, asesakammakkhaeNa pattANaM / savvesu vi saMbajjhai, namo sayA savvasiddhANaM // 727 // tat sthAnamupagatebhyo'zeSakarmakSayeNa prAptebhyaH / sarveSvapi saMbadhyate 'namaH sadA sarvasiddhebhyaH / / 727 / / sarva aaNn| kSayathA te sthAnane uvagayANaM = pAmelAmAna. namo sayA savva siddhANaM me pahanI sarva pomai saMbaMdha 7. vizeSArtha:- namo sayA savvasiddhANaM meM pahanI sarvahama saMbaMdha meM 296 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya methanamI bhAvArtha mA prabhArI cha- "sarvasiddhAne sahA nabha2412. 42 dhuM." eTaluM ja na kahevuM, kiMtu siddha thayelA, buddha thayelA, saMsAranA pArane pAmelA, paraMparAe siddha thayelA, lokAgre rahelA evA sarvasiddhone sadA namaskAra karuM chuM ama . (727) savvaM siddhaM jesiM, sajjhaM thevaM pi kiM pi nahi asthi / te huMti savvasiddhA, jai vA anno imo attho // 728 // sarva siddhaM yeSAM, sAdhyaM stokamapi kimapi nahi asti / te bhavanti sarvasiddhA yadi vA anyo'yamarthaH / / 728 / / jemanuM saghaLuMya siddha thaI gayuM che, jarA paNa kaMI paNa siddha karavAnuM bAkI rahyuM nathI, te sarva siddho che. athavA sarvasiddha zabdano A (have kahevAze d) alo artha cha. (728) titthAtitthAhi(i)uvA-hibheyao 'NegahA jiNamayammi / siddhA huMti pasiddhA, savvaggahaNeNa te gahiyA // 729 // tIrthAtIrthAdhupAdhibhedato'nekadhA jinamate / .: siddhA bhavanti prasiddhAH sarvagrahaNena te gRhItAH / / 729 / / - jinamatamAM tIrthaane atIrthavagere vizeSaNonA bhedathI aneka prakAre siddho prasiddha che, arthAt tIrthasiddha ane atIrthasiddha vagere aneka prakAranA siddho che, te sarva siddho sarva zabdanA grahaNathI grahaNa karAyelA che. (729) . . bhaNiyaM ca siddhA aNeyabheyA, titthaMtitthayaratadiyarA ceva / saya-patteyavibuddhA, buhabohiya sa-'nna-gihiliMge // 730 // bhaNitaM ca - siddhA anekabhedAH tIrthakara-taditarAzcaiva / svayaM-pratyekavibuddhA budhabodhitAH svA-'nya-gRhiliGge / / 730 / / Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya rUsthI-pura-nasa-WI-DA tada samamitrI jA taggahaNatthaM bhaNiyaM, namo sayA savvasiddhANaM // 731 // strI-puruSa-najan-I-Sne tathA samapitrANA tadgrahaNArthaM bhaNitaM namaH sadA sarvasiddhebhyaH / / 731 / / kahyuM che ke siddho aneka bhedavALA che. te A pramANe- tIrthasiddha, atIrthasiddha, tIrthaMkarasiddha, atIrthaMkarasiddha, svayaMbuddhasiddha, pratyekabuddhasiddha, buddhabodhitasiddha, svaliMgasiddha, anyaliMgasiddha, gRhaliMgasiddha, strIliMgasiMddha, puruSaliMgasiddha, napuMsakaliMgasiddha, ekasiddha, anekasiddha ema paMdara prakAranA siddho che. tethI samayabhinna siddho che. A badhA siddhonuM grahaNa karavA mATe sarvasiddhone sadA namaskAra karuM chuM ema kahyuM che. ' vizeSArtha - samayabhinna siddho eTale judA judA samaye siddha thayelA siddho. te A pramANe- utsarpiNIkALamAM siddha thayelA, avasarpiNI kALamAM siddha thayelA, trIjA ArAmAM siddha thayelA, cothA ArAmAM siddha thayelA, vivakSita koI eka samaye siddha thayelA, tyAra pachInA samaye siddha thayelA, tyAra pachInA samaye siddha thayelA ema aneka rIte samayabhinna siddho che. (730-731) sAmantreNa jiNAI, vaMdittA vaMdaI visesenn| . AsannuvayArittA, vIraM vaTuMtatitthayaraM // 732 // .. sAmAnyena jinAdIn vanditvA vandate vizeSeNa / AsannopakAritvAd vIraM vartamAnatIrthakaram / / 732 / / sAmAnyathI jina vagerene vaMdana karIne have najIkanA upakArI hovAthI vartamAna tIrthane karanArA vIrabhagavAnane vizeSathI vaMdana kare che. (732) . no vALa va AhI, sUtram II 298 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya pUrNamUlam - jo devANa vi devo, jaM devA paMjalI namasaMti / taM devadevamahiaM, sirasA vaMde mahAvIraM / / 2 / / eyassa akkharattho, sugamo sAhemi navaraM bhAvatthaM / . jo devANa vi devo, niccaM suraseviyattAo // 733 // etasyAkSarArthaH sugamaH kathayAmi navaraM bhAvArtham / .yo devAnAmapi devo nityaM surasevitatvAt / / 733 / / * ve jo devANa vi0 meM uthaasuutrn|| arthana De cha A sUtrano akSarArtha sugama che. kevaLa bhAvArthane kahuM chuM. sadA 4pothI sevAyetA jopAthI (jo devANa vi devo =) pon| 59 // 41 cha. (733) sa tAhi iMtehiM jaMtehi ya, bohinimittaM ti saMpayatthIhi / avirahiyaM devehi jiNapayamUlaM sayAkAlaM // 734 // tathAhi-: : : AyadbhiryAdbhizca bodhinimittamiti saMpadarthibhiH / ... avirahitaM devairjinapadamUlaM sadAkAlam / / 734 / / // prabhAyo. jinacaraNonuM mUla (= jinacaraNonI pAsenuM sthAna) samyapadanA (= mokSapadanA) arthI ane ethI ja bodhi nimitte jinanI pAse AvatA ane jatA evA devothI rahita kyAreya hotuM nathI. vizeSArtha - koI paNa vastunA nIcenA bhAgane mULa kahevAmAM Ave che. jinacaraNonuM mUla eTale jinacaraNono nIceno bhAga. A zabdArtha che. bhAvArtha to "ninI pAse heyo saha. hoya cha" mevo cha. (734) 299 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya bAhirigA vi hu sevA, saMbhavai ao visesao bhaNiyaM / jaM devA paMjaliNo, bhattivasAo namasaMti // 735 // bAhyA'pi khalu sevA saMbhavatyato vizeSato bhaNitam / yaM devAH prAJjalayo bhaktivazAd namasyanti / / 735 / / bAhya (= heSAvanI) pNe| sevA saMbhave che, bhATe vizeSathI adhu - (jaM devA paMjalI namaMsaMti) ne devo latinA DAro vinayapUrva meM hAthanI aMjali karIne namaskAra kare che. (735) sevA - namasaNAI, surehi~ kIraMti suravaINaM pi / taM devadevamahiyaM, suravaimahiyaM ti saMlattaM // 736 // sevA- namasyane suraiH kriyete surapatInAmapi / tad devadevamahitaM surapatimahirtAmati. saMlaMpitam / / 736 / / hevo dronI yA sevA ne namaskAra are che. tethI' (devadevamahiaM = ) "IMdrothI pUjita" e pramANe kahyuM. vizeSArthaH- devo jemanI sevA kare che evA IMdrothI paNa prabhu pUjAyelA che. prabhu mAtra devothI pUjAyelA che evuM nathI, kiMtu IMdrothI paNa pUjAyelA che.. prabhu jo mAtra devothI ja pUjAyelA hoya to prabhunA mAhAtmyamAM nyUnatA rahe. kAraNake devothI to IMdro paNa pUjAya che. ethI IMdramAM ane prabhumAM bheda na rahyo. sAthI dhuMDe - "drothI pRbhayesA. " ( 736) 1 kAUNa namokkAra, saMsai tasseva'NappamAhappaM / phalasavaNAo jamhA, buddhipahANA pavattaMti // 737 // 1. 'sIsai' ityapi pAThaH / kRtvA namaskAraM zaMsati tasyaivAnalpamAhAtmyam / phalazravaNAd yasmAd buddhipradhAnAH pravartante / / 737 / / namaskAra karIne have namaskAranA ja atizaya mAhAtmyane kahe che. 300 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya kAraNake buddhipradhAna jIvo phalane sAMbhaLIne pravRtti kare che. . vizeSArtha:- buddhiH pradhAnaM yeSAM te buddhipradhAnAH mevo vipakSa cha. buddhipradhAna eTale buddhinI pradhAnatAvALA, arthAt vicArapUrvaka pravRtti karAnArA. buddhipradhAna jIvo koI paNa kAryamAM phalane sAMbhaLIne = jANIne pravRtti kare che. je pravRttithI lAbha dekhAya tevI pravRtti kare che. AthI buddhipradhAna jIvo namaskAramAM pravRtti kare e mATe namaskAranuM phaLa kahevuM joIe. AthI have pachInI gAthAmAM namaskAranuM phaLa kahe che. (737) - "ikko vi namokkAro" gAhA / / pUrNamUlamikko vi namokkAro, jiNavaravasahassa vaddhamANassa / saMsArasAgarAo, tArei naraM vaM nAriM vA / / 3 / / ekko savvapahANo, abbIo vAvi ettha nAyavyo / vIrassa namokkAro, kiM puNa bahuga tti aviattho // 738 // ekaH sarvapradhAno'dvitIyo vA'pyatra jJAtavyaH / vIrasya namaskAraH kiM punarbahuka iti api-arthaH / / 738 / / upe ikko ci namukkAro meM thAno artha 44 cha 'ahIM eka eTale sarvapradhAna (= sarvazreSTha) athavA advitIya jANavo vIrane karAto eka paNa namaskAra saMsArathI tAre che, to pachI bahu namaskAra saMsArathI tAre tamAM to | 5: ? ma api 10no artha 7. (738) - ohi-maNapajjavanANiNo vi sAmanao jiNA hoti / jiyaMbahugurukammattA, tesi varA huMti kevaliNo // 739 // avadhi-manaHparyavajJAnino'pi sAmAnyato jinA bhavanti / jitabahugurukarmatvAt teSAM varA bhavanti kevalinaH / / 739 / / tehito vi pahANo, jiNavaravasabho tti vddhmaannjinno| tassa namokkAro jo, mAhappaM bhannae tassa // 740 // . 301 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya tebhyo'pi pradhAno jinavaravRSabha iti vardhamAnajinaH / tasya namaskAro yo mAhAtmyaM bhaNyate tasya / / 740 / / avadhijJAnI ane mana:paryavajJAnIo paNa sAmAnyathI jina che. ghaNA bhAre karmone jitavAnA kAraNe jinomAM zreSTha te jinavara. jinavara eTale kevalI. (avadhijJAnI vagere jina che paNa kevalI nathI.) kevalIomAM paNa mukhya te jinavaravRSabha. jinavaravRSabha evA vardhamAna jinane karAto je namaskAra te namaskAranuM mAhAtmya (nIcenI gAthAmAM) kahevAya che. (739-740) saMsArasAgarAo, tArei dhuvaM naraM va nAriM vA / naragahaNA narajAI, laddhA kiM nArigahaNeNa ? // 741 // saMsArasAgarAt tArayati dhruvaM naraM vA nArIM vA / naragrahaNAd narajAtirlabdhA kiM nArIgrahaNena ? / / 741 / / annANavasA keI, siddhiM necchaMti ceva nArINaM / - tesi paDibohaNatthaM, nArIgahaNaM imaM ettha // 742 // ajJAnavazAt kecit siddhiM necchanti caiva nArINAm / teSAM pratibodhanArthaM nArIgrahaNamidamatra / / 742 / / vardhamAnajinane karAto eka paNa namaskAra puruSane ke strIne saMsArarUpa sAgarathI niyamA tAre che. praznaH-- nara zabdane grahaNa karavAthI nArI jAti AvI jAya che, ane tethI strI paNa AvI ja jAya che, to pachI nArI zabdane grahaNa karavAnI zI jarUra che ? uttaraH-- ajJAnatAnA kAraNe keTalAko strInI muktine mAnatA nathI, temane pratibodha pamADavA mATe ahIM nArI zabdanuM grahaNa karavAmAM AvyuM che. (741-742) saMsArasamuddAo, saMtaraNaM siddhipayaMgamAnattaM / tuM nArILa vi dhuvaM, nAvarU niAvaranamovArA ||74gnA 302 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya * saMsArasamudrAt saMtaraNaM siddhipadakamAjJaptam / tannArINAmapi dhruvaM jAyate jinavaranamaskArAt / / 743 / / saMsArasamudrathI taravuM eTale siddhipadane pAmavuM ema kahyuM che. jinavarane karAtA namaskArathI nArIne paNa niyamA siddhipadanI prApti thAya che. (743) Aha phuDaM nahi muNimo, vihivAo esa kiM va thuivAo ? / aha vihivayaNaM eyaM, niratthayaM sesaNuTThANaM // 744 // Aha sphuTaM nahi jAnImo vidhivAda eSaH kiM vA stutivAdaH ? / atha vidhivacanametad nirarthakaM zeSAnuSThAnam / / 744 / / eso cciya kAyavvo, niccaM puriseNa siddhikAmeNa / so vi na jutto bIo, ekAdavi kajjasiddhIo // 745 // eSa eva kartavyo nityaM puruSeNa siddhikAmena / . so'pi na yukto dvitIya ekasmAdapi kAryasiddhitaH / / 745 / / 744mI gAthAnI bhUmikA zAstravacananA arthavAda, vidhivAda ane anuvAda ema traNa prakAra che. arthavAda - je vacana mAtra prazaMsA ke niMdAnA sUcaka hoya, paraMtu vistasvarUpanA sUcaka na hoya te arthavAda che. jemake nane viSNu: rathane viSNu : cfng: parvatamasta = jelamAM viSNu che, sthalamAM viSNu che, ane parvatanA zikhare viSNu che. A vacana viSNunuM svarUpa batAvatuM nathI, kiMtu prazaMsA kare che. viNuM badhuM jANe che mATe jJAna dvArA badhe rahelA che. | vidhivAda- je vacana kartavya-akartavyanI sUcanA kare te vidhivAda. jemake-surakSArthI savA binapUnAM kuryAta = sukhanA arthIe haMmezA jinapUjA karavI joIe. A vacana sukhanI IcchAvALAne jinapUjArUpa kartavyanuM sUcana kare che. surakSArthI mA hiMcAta bhUtAni = sukhanA arthIe jIvonI hiMsA na karavI joIe. A vacana jIvahiMsA akartavya che ema sUcave che. - 303 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya anuvAda:- je vacana vastunA yathArtha svarUpane jaNAve che te anuvAda - vacana che. jemake- dvIzamAsA: saMvatsara: = bAramAsano eka saMvatsara=eka varSa thAya. A vacana varSanuM svarUpa jaNAve che. ahIM ziSya kahe che- "eka paNa namaskAra saMsArathI tAre che" e vidhivAda che ke stutivAda che te ame spaSTa jANatA nathI. have jo A vidhivacana che to bIjA anuSThAno nirarthaka che. siddhinA abhilASI puruSe sadA namaskAra ja karavo joIe. te namaskAra paNa bIjo yukta nathI = bIjo na karavo joIe, kAraNake ekathI paNa kAryasiddhi thaI jAya che. (744-745) aha thuivAo eso, thumbai veyAliehi~ jaha rno| . . kuMtassa sattapAyA-labheyaNe nUNa sAmatthaM // 746 // atha stutivAda eSa stUyate vaitAlikairyathA rAjJaH / kuntasya saptapAtAlabhedane nUnaM sAmarthyam / / 746 / / aliyavayaNaM khu eyaM, bhannai savvannuNo puro kaha Nu ? / loe vi pasiddhamiNaM, devA sattA (saccA) vi gejjha tti // 747 // alIkavacanaM khalvetad bhaNyate sarvajJasya puraH kathaM nu ? / loke'pi prasiddhamidaM devAH sattvAdapi ? (satyAdapi) grAhyA iti / / 747 / / have jo A stutivAda che to A vacana asatya che. jemake- vaitAliko rAjAnI stuti karatAM kahe ke" rAjAnA bhAlAmAM kharekhara ! sAta pAtAlane bhedavAnuM sAmarthya che." A vacana asatya che. jema A vacana asatya che tema "eka paNa namaskAra saMsArathI tAre che" e vacana paNa asatya che. sarvajJanI AgaLa asatya kema bolAya ? lokamAM paNa A prasiddha che ke- satyathI ja devono svIkAra karavo joIe, arthAta je deva guNasaMpanna hovAnA kAraNe sAcA hoya tene ja deva tarIke mAnavA joIe ane te devamAM je guNo hoya te ja guNo kahevA joIe, je guNo na hoya te na kahevA joIe. 304 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyivadana mahAbhASya *. A vizeSArtha:- 747mI gAthAmAM sattA e sthaLe saMglI pATha hovo joIe ema mane jaNAya che. meM savvA e pAThanA AdhAre artha lakhyo che. jo - e pAThanA AdhAre artha saMgata thato hoya to karavo. (746-747) aliyavayaNaM pi pAva-ssa kAraNaM vanniyaM jiNedehi / saMtaguNakittaNA vi ya, jiNANa jaM vaMdaNA iTThA // 748 // 'alIkavacanamapi pApasya kAraNaM varNitaM jinendraiH / sadguNakIrtanA'pi ca jinAnAM yad vandanA iSTA / / 748 / / jinendroe asatya vacanane pApanuM kAraNa kahyuM che. vidyamAna guNonuM ja kirtana jinavaMdanA tarIke ISTa che. (= asadgaNonuM kIrtana jinavaMdanA nathI.) AthI stutivacana asatyavacana che. (748) evaM duhA vi evaM, ciMtijjaMtaM na saMgayaM bhaai| sAdAtta aMte !, tA sIsa3 - paramo 74zA etad dvidhA'pi evaM cintyamAnaM na saMgataM bhAti / gAthAsUtraM bhagavan ! tataH ziSyatAmatra paramArthaH / / 749 / / A pramANe baMne rIte vicArAtuM A gAthAsUtra saMgata jaNAtuM nathI. mATe he bhagavaMta! ahIM paramArtha zo che te pharamAvo. (749), bhaNai gurU bho ! tumae, viyappakallolalolahiyaeNa / mohaM kao payAso, bhAvatthamabujjhamANeNa // 750 // bhaNati gururbhoH ! tvayA vikalpakallolalolahRdayena / moghaM kRtaH prayAso bhAvArthamabudhyamAnena / / 750 / / guru kahe che he mahAnubhAva! vikalparUpa taraMgothI caMcala citta vaDe bhAvArthane nahi jANatA evA teM mahenata niSphaLa karI. vizeSArtha - koIpaNa viSayano bhAvArtha jANavo hoya to pahelAM cittane sthira karavuM joIe. jyAre ahIM vidhivAda che ke stutivAda ? ItyAdi vikalpothI 305 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya citta asthira che. asthira cittathI bhAvArtha samajavAnI mahenata karavA chatAM bhAvArtha samajAya nahi. AthI bhAvArthane samajavAnI karelI mahenata niSphaLa jAya. mATe ahIM kahyuM ke vikalpa rUpa taraMgothI caMcala citta vaDe bhAvArthane nahi jANatA evA te mahenata niSphaLa karI. (750) naNu siddhameva bhagavao, eso savvottamo nmokkaaro| ANANupAlaNatthaM, bhAvanamokkArarUva tti // 751 // . nanu siddhameva bhagavata eSa sarvottamo namaskAraH / AjJAnupAlanArtha bhAvanamaskArarUpa iti / / 751 / / bhagavAnane karAto A namaskAra sarvottama siddha ja che, arthAt A maskAra sarvottama che e Agama pramANathI) siddha thayeluM ja che. tathA bhAva namaskAra sarvottama namaskAra che. bhAva namaskAra AjJApAlana rUpa che. vizeSArtha - saMskRta zabdakoSamAM vartha zabdano 'vastuno svabhAva" evo paNa artha che. svabhAva eTale svarUpa. AthI ahIM AjJAnupatninArtha padano "AjJApAlanarUpa' evo artha karyo che. athavA AjJApAlana prayojana che. jenuM evo bhAvanamaskAra, evo zabdArtha paNa karI zakAya. paNa bhAvArtha to "AjJApAlanarUpa" evo ja che. (751) ANANupAlaNAo, tatto savvuttamA bhavataraNaM / hoi dhuvaM bhaviyANaM, gAhAsuttaM kahamajuttaM ? // 752 // AjJAnupAlanAt tataH sarvottamAd bhavataraNam / bhavati dhruvaM bhavyAnAM gAthAsUtraM kathamayuktam ? / / 752 / / sarvottama te AjJApAlanathI niyamA bhavo bhavane tarI jAya che. tethI gAthAsUtra ayukta kevI rIte che? arthAt ayukta nathI. (752) tA vidivAso so, yuvAno vA na hosamAvaThTha . sabbhUyabhAsaNAo, saMtaguNukkittaNA ceva // 753 // 306 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya tatauM vidhivAda eSaH stutivAdo vA na doSamAvahati / sadbhUtabhASaNAt sadguNotkIrtanA eva / / 753 / / tethI A vidhivAda hoya ke pachI stutivAda hoya, paNa doSane karanAro nathI. kAraNake satya kahevAnA kAraNe vidyamAna guNonuM ja kIrtana che. (753) naNu taNusattA nArI, tIse kaha ghaDai erisaM viriyaM ? | 'uttamavIriyasajjhA, hoi jao muttisaMpattI // 754 // nanu tanusattvA nArI tasyAM kathaM ghaTate etAdRzaM vIryam ? uttamavIryasAdhyA bhavati yato muktisaMpattiH / / 754 / / strImuktisiddhAMtanI sthApanA ahIM praznakAra prazna ka2e che ke- strI alpasattvavALI hoya che. alpasattvavALI strIne AvuM (= mukti pamADe tevuM) prabala vIrya kevI rIte ghaTe? kAraNake muktirUpI saMpatti uttamavIryathI sAdhI zakAya tevI che. (754) vIriyavirahAo cciya, sattamapuDhavIgaI vi no tIse / tA kahanevvANagamo, muNivara ! ghaDai ? tti gururAha // 755 / / vIryavirahAdeva saptamapRthivIgatirapi no tasyAH / tataH kathaM nirvANagamo munivara ! ghaTate ? iti gururAha / / 755 / / virieNa hoi hINo, itthIhiMto napuMsao loe / so vaccai nevvANaM, mahAtamaM cAvigANeNaM // 756 // vIryeNa bhavati hInaH strIbhyo napuMsako loke / sa vrajati nirvANaM mahAtamAM cA'vigAnena / / 756 / / (prabala) vIryanA abhAvathI ja strI sAtamI narakamAM paNa jatI nathI. tethI he munivara ! strIne mokSagati kevI rIte ghaTe ? guru javAba Ape che-- lokamAM napuMsaka strIothI paNa vIrya vaDe hIna hoya che. chatAM te koI jAtanA vivAda vinA mokSamAM ane sAtamI 309 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya narambhAM bhaya chaM. (755-756) tA kIsa na icchijjai, siddhI nArINa niuNabuddhIhiM ? | aha sattamapuDhavIe, gamaNAbhAvo ihaM nAyaM // 757 // tataH kasmAd neSyate siddhirnArINAM nipuNabuddhibhiH ? / atha saptamapRthivyAM gamanA'bhAva iha jJAtam / / 757 / / naNu bhAvavisesAo, siddhiM narayaM ca pANiNo jaMti / nArINamasuhabhAvo, na huM tivvo hoi payaIe // 758 // nanu bhAvavizeSAt siddhiM narakaM ca prANino yAnti / nArINAmazubhabhAvo na khalu tIvro bhavati prakRtyA / / 758 / / tamhA sattamapuDhavIM, na jaMti tAo nisaggao ceva / vacca'ti muttimuttama ! suhapariNAmovalaM bhAo // 759 // tasmAt saptamapRthivIM na yAnti tA nisargAdeva / vrajanti muktimuttama ! zubhapariNAmopalambhAt / / 759 / / tethI sUkSma buddhimAna puruSo strInI muktine kema nathI IcchatA ? = kema nathI mAnatA ? kadAca ahIM ema kahevAmAM Ave ke strI sAtamI narakamAM jatI nathI e ahIM dRSTAMta che, arthAt strI muktimAM na jAya e viSe strI sAtamI narakamAM jatI nathI evuM zAstravacana pramANa che. AnuM samAdhAna A pramANe che-- jIvo mokSamAM ane narakamAM bhAvizeSathI (= viziSTa bhAvathI) jAya che. strIne prakRtithI ja tIvra azubha bhAva thato nathI. he uttama ! tethI strIo svabhAvathI ja sAtamI narakamAM jatI nathI, ane zubha pariNAma thavAthI bhutimAM bhaya che. (757 thI 758) sattamamahigAmittA(ttaM), jai heU hojja uDDagamaNassa / tA kIsa sahassArA, uvariM macchA na gaccheti ? // 760 // 308 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya saptamamahIgAmitvaM yadi heturbhavadUrdhvagamanasya / tataH kasmAt sahasrArAdupara matsyA na gacchanti ? / / 760 / / jo sAtamI pRthvImAM gamana e Urdhvagamanano hetu hoya to mAchalAM AThamA devalokathI upara kema jatA nathI ? (mAchalAMo sAtamI pRthvImAM jAya che mATe ukta hetu pramANe ATha devalokathI u52 javA joIe, paNa jatA nathI. mATe tabhAro hetu phoTo che.) (760) jaha jAipaccayAo, macchAINaM na atthi siddhigamo / taha sattamapuDhavigaI, nArINa nisaggao natthi // 761 || yathA jAtipratyayAd matsyAdInAM nAsti siddhigamaH / tathA saptamapRthvIgatirnArINAM nisargato nAsti / / 761 / / jevI rIte mAchalAM vagerene tiryaMcajAtinA kAraNe mokSagati nathI, te rIte strIkhone para svabhAvathI sAtabhI naraGgati nathI. (761) taha vi hu juttA muttI, jamhA dIsai aNuttaraM viriyaM / dhammavisayammi tAsiM, tahAtahAujju(jja) maMtINaM // 762 // tathA'pi khalu yuktA muktiryasmAd dRzyate'nuttaraM vIryam / dharmaviSaye tAsAM tathAtathodyacchantInAm / / 762 / / to paNa (= sAtamI narakamAM na jatI hovA chatAM) strIone mukti yukta che = ghaTe che. kAraNake dharmamAM te te rIte udyama karatI strIomAM anuttara ( = prajala) vIrya dekhAya che. ( 762 ) kiM bahuNA ? siddhamiNaM, loe louttare vi nArINaM / niyaniyadhammAyaraNaM, purisehiMto viseseNaM // 763 || kiM bahunA ? siddhamidaM loke lokottare'pi nArINAm / nijanijadharmAcaraNaM puruSebhyo vizeSeNa / / 763 / / vizeSa kahevAthI zuM ? lokamAM ane lokottaramAM paNa A prasiddha che 309 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya ke strIomAM potapotAnuM dharmAcaraNa puruSathI vizeSa hoya che. (763) suhabhAvasAliNIo, daann-dyaa-siil-sNjmdhriio| suttassa pamANattA, lahaMti muttiM sunArIo // 764 // zubhabhAvazAlinyo dAna-dayA-zIla-saMyamadharyaH / sUtrasya pramANatvAd labhante muktiM sunAryaH / / 764 / / . jinavacana pramANa hovAthI zubhabhAvathI zobhatI ane dAna-dayA-zIlasaMyamane dhAraNa karanArI sannArIo mukti pAme che. (764) iya vaTTamANatitthA-hinAyagaM vaMdiUNa bhAveNa / kallANattayakittaNa-puvvaM nemIjiNaM thuNai // 765 / / iti vartamAnatIrthAdhinAyakaM vanditvA bhAvena / kalyANakatrayakIrtanapUrvaM nemijinaM stauti / / 765 / / . A pramANe vartamAnatIrthanA adhipatine bhAvathI vaMdana karIne have traNa kalyANakanA kIrtanapUrvaka nemininanI stuti kare che. (765) " "ujjiMtaselasihare" gAhAsUtram / / pUrNamUlam - ujjiMtaselasihare, dikkhA nANaM nisIhiA jassa / taM dhammacakkavaTiM, ariTThanemiM namasAmi / / 4 / / suttattho sugamo cciya, kiM puNa kAraNamimassa saMthavaNaM ? / kIrai bhuvaNaccabbhuya-visesacariyANusaraNatthaM // 766 // sUtrArthaH sugama eva kiM punaH kAraNamasya saMstavanam ? / kriyate bhuvanAtyadbhutavizeSacaritAnusmaraNArtham / / 766 / / ve ujjiMtaselasihare meM thAsUtrano artha 44 chsUtrArtha sahelo ja che. 310 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya prabaM- zrI nemijinanI stuti karavAnuM kAraNa zuM che ? uttara- lokamAM ati adbhUta evA vizeSa caritranuM smaraNa karavA mATe zrI nemininI stuti karAya che. (766) kavAbhttii namijiNede, hoi pasiddhI tahA sutitthassa / kallANayatiyapUyA-saMpAyaNameya gAhAe // 767 // athavabhktirnemijinendre bhavati prasiddhiH tathA sutIrthasya / kalyANakatrikapUjAsaMpAdanametadgAthayA / / 767 / / athavA A gAthAthI zrInemijinendranI bhakti thAya che, sutIrthanI prasiddhi thAya che, traNa kalyANakanI pUjAnuM saMpAdana thAya che - traNa kalyANakanI pUjA karAya che. (767) * sukayamaNumoiavvaM, muNo puNo sANubaMdhaphalaheU / iya vaMdiya devANaM, bhujjo aNukittaNaM kuNai // 768 // sukRtamanumoditavyaM punaH punaH sAnubandhaphalahetuH / iti vanditvA devebhyo bhUyo'nukIrtanaM karoti / / 768 / / sukRtanuM vAraMvAra anumodana karavuM joIe. vAraMvAra sukRtanuM anumodana anubaMdhavALA phalanuM kAraNa che. AthI devone vaMdana karIne pharI devonuM anukIrtana kare che. vizeSArtha - sukRta karatI vakhate anubaMdharahita puNya baMdhAyuM hoya, ane pachI vAraMvAra te sukRtanI anumodanA karavAmAM Ave to e puNya anubaMdhavALuM bane. Ama anumodanAnuM ghaNuM mahattva che. prastutamAM pUrve je devavaMdanarUpa sukRta karyuM che tenI anumodanA nimitte cAri e gAthA bole che. (768) . * IT 311 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya 'cattAri aTTha dasa do ya vaMdiyA' gAhAsUtram / / pUrNamUlam - cattAri aTTha dasa do ya, vaMdiA jiNavarA cauvvIsaM / / paramaTThaniTThiaTThA, siddhA siddhiM mama disaMtu / / 5 / / . cauro usabhajiNAo, aTTha ya sumaIjiNAo Asbha / vimalajiNAo dasa do, a vaMdiyA pAsa- vIrajiNA // 769 // catvAra RSabhajinAd aSTau ca sumtijinaadaarbhy| vimalajinAddaza dvau ca vanditau pArzva- vIrajinau / / 769 / / have cattAri aTTha khe gAthAsUtrano artha muMDe chee RRSabhajanathI AraMbhI cAra jino, sumati jinathI AraMbhI ATha jino, vimala jinathI AraMbhI dajino tathA pArzva-vIMra jina e be jino mArA vaDe vaMhAyA che. (768) savve vi jiNavarA te, cauvIsaM bharahakhettasaMbhUyA / paramaTThaniTThiyaTThA, kayakiccA novayAreNaM // 770 // sarve'pi jinavarAste cturviNshtirbhrtkssetrsNbhuutaaH| paramArthaniSThitArthAH kRtakRtyA nopacAreNa / / 770 / / te badhAya jinavaro covIsa che, ane bharatakSetramAM thayelA che. tathA parabhArthathI (= vAstavi'po ) taddhRtya che, upayArathI DRtaddhRtya nathI. (770) evaM bahuppayArA, siddhA savve vi diMtu me siddhiM / AinnayapAmannA, vakkhAyaM gAhadugameyaM // 771 // evaM bahuprakArAH siddhAH sarve'pi dadatu mama siddhim / AcIrNakaprAmANyAd vyAkhyAtaM gAthAdvikametat / / 771 / / A pramANe bahuprakAravALA badhAya siddho mane mukti Apo. 312 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavana mahAbhASya pUrvapakSa - A be gAthA gaNadharakRta nathI. AthI A be gAthAnuM vyAkhyAna na karavuM joIe. uttarapakSa - pUrvamahApuruSoe AcareluM pramANabhUta hovAthI A be gAthAonuM vyAkhyAna karyuM che. (771) suttA' bhaNiyaM ti na saMgayaM ti eyaM na jujjae vottuM / sabbhAvabuddhijaNagaM, savvaM sutte bhaNiyameva // 772 // sUtrA'bhaNitamiti na saMgatamityetad na yujyate vaktum / sadbhAvabuddhijanakaM sarvaM sUtre bhaNitameva / / 772 / / sUtramAM kaheluM na hovAthI asaMgata che ema kahevuM yogya nathI. kema ke sadbhAvavALI buddhine utpanna karanAruM badhuM sUtramAM kaheluM ja che. (772) vaDDai visuddhabhAvo bhaviyANamimeNa gAhajuyaleNa / aNuhavasiddha eyaM, bhAvapahANANa bhavvANaM // 773 // . vardhate vizuddhabhAvo bhavyAnAmanena gAthAyugalena / anubhavasiddhametad bhAvapradhAnAnAM bhavyAnAm / / 773 / / bhavyajIvone vizuddhabhAva A be gAthAothI vadhe che. A hakIkata bhAvanI pradhAnatAvALA bhavyajIvone anubhavathI siddha thayelI che. (773) thui-thotta-cittapamuhaM, guNakaramannaM pi saMmayaM jaha vaa| evaM pi tahA neyaM, majjhatthamaNehiM viusehiM // 774 // stuti-stotra-citrapramukhaM guNakaramanyadapi saMmataM yathA vA / etadapi tathA jJeyaM madhyasthamanobhirvidvadbhiH / / 774 / / jevI rIte lAbha karanAra vividha stuti-stotro vagere bIjuM paNa saMmata che, tevI ja rIte madhyasthamanavALA vidvAnoe A be gAthAone paNa saMmata jANavI joIe. (774) 313 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya jiNavaMdaNAvasANe, jiNagihavAsINa deva-devINaM / saMbohaNatthamahuNA, kAussaggaM kuNai evaM // 775 // jinavandanAvasAne jinagRhavAsinAM deva-devInAm / saMbodhanArthamadhunA kAyotsarga karotyevam / / 775 / / devavaMdananA aMte jinamaMdiramAM rahelA deva-devIonA saMbodhana mATe (jAgrata karavA mATe) A pramANe kAyotsarga kare che. ' vizeSArtha - lalita vistarA vagere graMthomAM "vaiyAvaccagarANa" sUtra, bolavAno hetu A pramANe jaNAvyo che- uriteSupayopArjImetiita jJAnArtha patti vaicAvIrAii .......caityavaMdana ucitamAM upayoganA (= praNidhAnanA) phalavALuM che, arthAt caityavaMdana karanAre ucitamAM upayoga (= praNidhAna) karavo joIe, e jaNAvavA mATe vaiyAvaccagarANaM sUtra bole. jevI rIte namutthaNa vagere sUtro dvArA arihaMta vagere ucitamAM (= yogyamAM) upayoga thAya che tevI rIte vaiyAvaccagarANe sUtra dvArA ucita (= yogya) evA vaiyAvacca karanArA devomAM upayoga thAya che. tAtparya - dharmI jIve sadA ucita pravRtti karavI joIe. prastutamAM arihaMta Adine vaMdanAdi karyA pachI vaiyAvRtyekara devonuM smaraNa karavuM e ucita che, smaraNa na karavuM e anucita che. AthI ucita karavA mATe taiyAvasUtra bolIne kAyotsarga karavo jarUrI che. jema arihaMta AdinA upayogathI (= praNidhAnathI) zubhabhAvo pragaTe che. tema vaiyAvRjyakara devonA upayogathI (= praNidhAnathI) paNa zubha bhAvo pragaTe che. (775). veyAvaccagarANaM saMtigarANaM sammaddiTThi-samAhigarANaM karemi kAussaggaM annatthUsasieNaM ityAdi sUtram / / vecavaSya niSida-rAI-parikvAniSyi saMtI paDaNIyakao-vasaggavinivAraNaM bhavaNe // 776 // 314 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya vaiyAvRttyaM jinagRharakSaNapariSThA(pratiSThA)panAdi jinakRtyam / zAntiH pratyanIkakRtopasargavinivAraNaM bhavane / / 776 / / ve veyAvaccagarANaM meM sUtrano artha 4 cha jinamaMdiranuM rakSaNa karavuM, jinamaMdiranI prasiddhi karavI (athavA jinamaMdirano mahimA vadhAravo) vagere vaiyAvRttva che. jinamaMdiramAM zatruoe karelA upadravonuM nivAraNa karavuM e zAMti che. (776) sammaddiTTI saMgho, tassa samAhI maNoduhAbhAvo / eesi karaNasIlA, suravarasAhammiyA je u // 777 // samyagdRSTiH saMghaH, tasya samAdhirmanoduHkhA'bhAvaH / eteSAM karaNazIlAH suravarasAdharmikA ye tu / / 777 / / tesiM saMmANatthaM, kAussaggaM karemi ettaahe| annatthUsasiyAI-puvvuttAgArakaraNeNaM // 778 // teSAM sammAnArthaM kAyotsarga karomIdAnIm / anyatrocchvasitAdipUrvoktA ''kArakaraNena / / 778 / / saMgha samyagdaSTi che. saMghanI samAdhi eTale mAnasika duHkhono abhAva. viyAvRtya, zAnti ane samyagdaSTinI samAdhine karavAnA svabhAvavALA je sAdharmika - uttama devo che temanA sanmAna mATe have kAyotsarga karuM chuM. A kAyotsarga ucchavAsa * sivAya pore pUrvota. 2||2||riine 2 / / pUrva chu. (777-778) ettha u bhaNejja koI, aviraigaMdhANa tANamussaggo / na hu saMgacchai amhaM, sAvaya-samaNehi kIraMto // 779 // atra tu bhaNet kazcid aviratikAndhAnAM teSAmutsargaH / na khalu saMgacchate'smAbhiH zrAvaka-zramaNaiH kriyamANaH / / 779 / / guNahINavaMdaNaM khalu, na hu juttaM savvadesa-virayANaM / bhaNai gurU saccamiNaM, etto cciya ettha nahi bhaNiyaM // 780 // 315 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya guNahInavandanaM khalu na khalu yuktaM sarva-deviratAnAm / bhaNati guruH sAmadamita evAtra nahi bhaNitam / / 780 / / vaMdaNa-pUyaNa-sakkA-raNAiheDaM karemi ussaggaM / vacchallaM puNa juttaM, jiNamayajutte taNuguNe vi // 781 // vandana-pUjana-satkAraNAdihetuM karomyutsargam / vAtsalyaM punaryuktaM jinamatayukte tanuguNe'pi / / 781 / / . pUrvapakSa - aviratithI aMdha banelA devone uddezIne zrAvaka ane zramaNa. evA ApaNAthI karAto kAyotsarga saMgata nathI = ghaTato nathI. sarvaviratidharo bhane zivirati52guDInane (= vi2tithI 2hitane) vahana 3 meM yogya nathI. uttarapakSa - A sAcuM che. ethI ja ahIM vaMdana-pUjana-satkAra Adi mATe kAyotsarga karuM chuM ema kahyuM nathI, paNa alpaguNavALA paNa jinamatathI yuta (= sabhyadRSTi) Sqwi vAtsalya 42 me yogya che. (178 thI 781) te hu pamattA pAyaM, kAussaggeNa bohiyA dhaNiyaM / paDiujjamaMti phuDapA-DiherakaraNe daducchAhA // 782 // te khalu pramattAH prAyaH kAyotsargeNa bodhitA bhRzam / pratyudyacchanti sphuTaprAtIhAryakaraNe dattotsAhAH / / 782 / / te devo prAyaH pramAdavALA hoya che. kAyotsargathI atyaMta bodha pamADAyelA (= jAgrata karAyelA) devo utsAhavALA banIne pragaTa rIte sAMnidhya karavAmAM udhama 42 cha. (782) suvvai sirikatAe, maNoramAe tahA subhaddAe / abhayAINaM pi kayaM, sannejhaM sAsaNasurehiM // 783 // zrUyate zrIkAntAyA manoramAyAstathA subhadrAyAH / abhayAdInAmapi kRtaM sAMnidhyaM zAsanasuraiH / / 783 / / . 316 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya zAstromAM saMbhaLAya che ke zAsana devoe zrIkAMtA, manoramA, subhadrA ane abhaya vagerenuM sAMnidhya karyuM hatuM. (= pragaTa thaIne sahAya ApI hatI.) vizeSArtha - manoramA satIno vRttAMta saMkSepamAM A pramANe che- abhayArANIe sudarzana zeTha upara anAcArano Aropa mUkyo. AthI rAjAe sudarzanazeThane zULI upara caDhAvIne vadha karavAnI sevakone AjJA ApI. AthI rAjasevako sudarzanazeThane zULI upara caDhAvavA mATe laI javA lAgyA. A jANIne sudarzanazeThanI patnI manoramAe jinamaMdiranA gabhArAmAM jaIne jinapUjA karIne kAyotsarga karyo. kAyotsargamAM teNe zAsanadevane manamAM kahyuM ke- he jinazAsana devo ! tame sAMbhaLo. kalaMkarahita zrAvakane A upadrava Avyo che. jo tame sAMnidhya karazo to huM kAyotsarga pArIza, anyathA mAre anazana che. pachI teNe A pramANe divya vANI sAMbhaLI- he vatsa ! khinna na thA, ame sAMnidhya karIzuM. A tarapha rAjasevakoe sudarzana zeThane zULI upara caDhAvyA. te ja vakhate zULI suvarNakamaLanuM Asana banI gayuM. subhadrAsatIno vRttAMta saMkSepamAM A pramANe che- eka vAra tapasvI enA ghare bhikSA mATe padhAryA. ghAsanuM eka taNakhaluM pavanathI uDIne temanI AMkhamAM paDyuM. zarIranI koIpaNa jAtanI sevA nahi karanArA te tapasvIe AMkhamAMthI taNakhaluM kADhyuM nahi. bhikSA ApatAM subhadrAne tapasvInI AMkhamAM pIDA thatI hovI joIe evI zaMkA thaI. tethI teNe jIbhathI jaladI AMkhamAMthI taNakhaluM kADhI nAkhyuM. te vakhate subhadrAnA seMthAmAMthI sijUra tapasvInA kapALe coMTI gayuM. mAtAe buddhadAsane kapALamAM alpasindaranA cihnavALA munine batAvatAM kahyuM he vatsa! satI vahune jo. cihnanA baLe buddhadAsa paNa mAtAnA kathanane mAnIne subhadrA upara virAgavALo thayo. teNe vicAryuM ke- jo A mahA bhAgyavaMtI paNa niMdya kArya kare che to nirAdhAra ane vyAkuLa banelA guNo pAtAlamAM cAlyA jAo. patine sneha vagaranA joIne mahAsatIe vicAryuM ke, doSanAM mULavALA A gRhasthAvAsamAM kalaMka lAge e AzcaryakArI nathI. paNa amRta jevA nirmala zrI jinazAsanano ociMto A je avarNavAda thayo te mArA 317 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya hRdayamAM viSAda kare che. jyAM sudhI A zAsanamAlinya dUra nahi thAya tyAM sudhI huM cokkasa kAyotsarga nahi pAruM ema saMdhyA samaye vicArIne, jinezvaranI pUjA karIne, zAsanadevInuM dhyAna karIne, te ekAMtamAM kAyotsargamAM rahI. ekAgra cittavALI te kAyotsargamAM rahI te ja kSaNe zAsanadevIe pragaTa thaIne tene atyaMta spaSTa kahyuM ke he putrI ! jema tapathI prerAIne devo Ave tema huM tArA sattvathI prerAIne AvI chuM. jaladI kahe, jethI huM tAruM vAMchita karuM. AnaMda pAmelI subhadrAe kAyotsarga pArIne zAsanadevIne namIne kahyuMH zAsanane lAgelAM A kalaMkane dUra karo. zAsanadevIe subhadrAne pharI kahyuM: he vatse ! kheda na kare. savAre tArI zuddhi karavA sAthe dharmaprabhAvanA karIza. subhadrAne A pramANe kahIneM zAsanadevI adRzya thaI gaI. subhadrAe zeSa rAta dharmamAM ja citta rAkhIne paisAra karI. savAra thatAM dvArapAlo nagaranA daravAjAone jorathI kheMcIne ughADavA lAgyA to paNa koI paNa rIte daravAjA ughaDyA nahi. AthI AkraMdana karatA pazu ane saghaLAya nagarajano vyagra banI gayA. vyAkula cittavALA rAjAe A kArya deve kareluM che ema mAnyuM. pavitra thaIne, dhoyelAM vastro pahe2Ine, bIjA pAse dhUpa dhAraNa karAvIne ane aMjali joDIne rAjA bolyo. he devo ane dAnavo ! ahIM je koI kupita thayA hoya te jaladI mArA upara prasanna thAo. rAjAe A pramANe kahyuM eTale AkAzamAM spaSTa vANI pragaTa thaI. te A pramANe-- jo tamAre jaladI daravAjA ughADavA hoya to koI mahAsatI (kAcA) sUtaranA tAMtaNAthI bAMdhelI cAlaNIthI kUvAmAM pANI kADhe, ane te pANI nagaranA daravAjAone traNa aMjaliothI chAMTe." A sAMbhaLIne nagaranI strIo te ja vakhate taiyAra thaI gaI. brAhmaNI, kSatriyANI, vaNikastrI ane zUdrastrI evI koI na hatI ke je cAlaNIthI pANI kADhatI vilakhI na banI hoya. koI strI sUtarathI bAMdhatI vakhate, koI strI cAlaNImAMthI pANI nIkaLI gayuM tyAre, koI strI cAlaNIne kUvAmAM nAkhatI hatI tyAre phajeta thaI. have vinayavatI subhadrAe sAsune madhuratAthI kahyuM: he mAtA ! jo Apa kaho to hamaNAM huM paNa potAne jouM. sAsue upahAsapUrvaka 318 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya kahyuM: tAruM satIpaNuM pahelAM amoe jANeluM ja che, hamaNAM nagarajanomAM phajeta na thA. A strIo satI hovA chatAM nagaranA daravAjA ughADavA samartha na banI. subhadrAe kahyuM: he mAtA ! Ape A yogya kahyuM che. jo ke hamaNAM (zIlapAlananuM) sattva hovuM e duHzakya che, to paNa huM pAMca AcArothI potAnI parIkSA karIza. sAsue satItvanI to ThekaDI uDAvI. AthI subhadrAe satItvathI potAnI parIkSA karavAnuM na kahetAM pAMca AcArothI potAnI parIkSA karIza ema kahyuM. subhadrAe snAna karyA pachI dhoyelAM vastro paherIne, paMcanamaskAramaMtranuM smaraNa karyuM. pachI jANe guNothI bAMdhI hoya tema sUtaranA tAMtaNAthI cAlaNIne bAMdhI. e cAlaNIne lokasamUhanA dekhatAM Azcarya rIte kUvAmAM nAkhI. pachI pANIthI bharelI cAlaNI kUvAmAMthI bahAra kADhI. kautukanI AkAMkSAvALA devoe cAlaNInA chidrone baMdha karI dIdhA. sUtaranA tAMtaNA subhadrAnA zIlarUpI siddhacUrNathI jANe vajra jevA dRDha banI gayA hoya tema ATalo badho bhAra hovA chatAM jaladI rakSaNa karAyA, arthAt zIlanA prabhAvathI sUtaranA tAMtaNA jarA paNa tUTyA nahi. parivAra sahita tyAM AvIne aMjali joDIne rAjAe kahyuM: he satI! sAruM thayuM. sAruM thayuM. jaladI nagaranAM daravAjA ughADo. jANe jagatane jitanAruM yaMtra hoya tevA pANIne dhAraNa karatI, subhadrA pUrvanA daravAjA tarapha cAlI. tenI pAchaLa maMtrIo, sAmaMto, rAjA ane nagarajano cAlI rahyA hatA. stutipAThako jaya jaya evAM zabdo uccArI rahyA hatA. A rIte te nagaranA pUrva daravAjA pAse AvI pahoMcI. pachI parameSThi namaskAramaMtranuM uccAraNa karatI subhadrAe traNa aMjaliothI te pANI dvAra upara chAMTyuM. be daravAjA ughaDI gayA ane duSTa manuSyonA be kAna paNa ughaDI gayA. AkAzamAM duMdubhio vAgI. nagarajanoe subhadrAnI prazaMsA karI. devoe jainadharmano jaya thAo, jainadharmano jaya thAo, ema jaya jayakAra karyo. subhadrAe dakSiNa ane pazcima dizAnA daravAjAo paNa ughADIne sAsu ane naNaMda vagere durjanonA moDhAone baMdha karyA. uttara dizAnA daravAjA pAse AvIne subhadrA bolIH je koI bIjI strI satItvanuM garva dhAraNa karatI hoya te A daravAjAne ughADaze. subhadrA mahAsatInA 319 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya zIlamAhAbhyanuM sUcana karato uttara dizAno daravAjo caMpAnagarImAM Aje paNa baMdha paDelo che. pRthvItalamAM subhadrAno A zIlarUpI dIpaka apUrva che. te dIpaka zatrurUpI pANInA pUranA saMsargathI vadhAre pradIpta banyo. jANe traNa varganI siddhi potAnA hAthamAM rahelI che ema batAvatI hoya tema subhadrA satI nagarInA traNa daravAjA ughADyA. caMpArInA loko jenA aneka guNo gAI rahyA che evI subhadrAe nagarajano ane rAjAnI sAthe caityaparipATI karI. pachI rAjAe subhadrAne utsavapUrvaka ghare mokalI. subhadrAe badhAnI samakSa jainadharmano upadeza Apyo. rAjA jainadharmane svIkArIne ane subhadrAnI prazaMsA karIne potAnA mahelamAM gayo. Azcaryayukta banelA badhA loko potapotAnA ghare gayA. pazcAttApa karatA kuTuMbe paNa tenuM sanmAna karyuM. abhayakumAranovRttAMtasaMkSepamAM A pramANe che-ekavakhata zreNika rAjAe vicAra karyo kecallaNAdevImane sarvastrIo karatAM vadhAre priya che, to bIjI rANIothI teNI upara vizeSa prasAda zo karavo? teNIne mATe huM ekataMbhavALo prAsAda karAvuM ke jemAM rahIne vimAnamAM rahelI khecarInI jema te svecchAe krIDA kare."Avo nizcaya karIne zreNike abhayakumArane AjJA karI ke, "he vatsa!calaNAdevIne mATe ekataMbhano prAsAda karAva." abhayakumAre tarata ja tevA staMbhane yogya kASTha lAvavAnuM sUtradhArane AjJA karI, eTale suthAra tevA kASThane mATe araNyamAM gayo. aTavImAM pratyeka vRkSo jotAM jotAM sarva lakSaNavALuM eka vRkSa tenA jovAmAM AvyuM. teNe vicAryuM ke, "ghATI chAyAvALuM,AkAzasudhI uMcuM,ghaNA puSpa phaLavALuM. moTI zAkhAvALuM ane moTAthaDavALuM A vRkSa sAmAnya jaNAtuM nathI. jevuM tevuM paNa sthAna devatA vagaranuM hotuM nathI, to A vRkSarAja to tenI zobhA vaDe pragaTa devAdhiSThita jaNAya che. mATe prathama A vRkSanA adhiSThAyaka devatAne tapasyAthI ArAdhuM ke jethI tene chedatAM mane ke mArA svAmIne vipnanathAya. pachI suthArabhaktipUrvaka upavAsa karI gaMdha, dhUpa,mAlyavigere vastuothI te vRkSane adhivAsita karyuM. te samaye te vRkSane Azrita thaIne rahelA vyaMtare potAnA AzrayanI rakSAne mATe ane temanA arthanI siddhine mATe abhayakumAranI pAse AvIne kahyuM ke, "tuM mArA AzrayarUpavRkSane chedAvIza nahIM, AsuthArane te kAma karatAM nivAra, 320 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya huM ekataMbhavALo prAsAda karI ApIza, vaLI tenI pharatuM sarva RtuothI maMDita tathA sarva vanaspatithI zobhita naMdanavananI jevuM eka udyAna paNa karI ApIza." A pramANe te vyaMtaranA kahevAthI abhayakumAre pelA suthArane vanamAMthI tarata bolAvI lIdho ane potAnuM vAMchita siddha thayuM. ema kahyuM. pachI vyaMtare potAnI kabulAta pramANe ekataMbhavALo mahela ane ughAna karI ApyuM. "vANIthI baMdhAyelA devatAosevakothI paNa adhika che." sarva RtuonA vanathI maMDita te ekataMbhI prAsAda abhayakumAre zreNika rAjAne batAvyo. rAjAe prasannathaIne kahyuM ke-vatsa!mane mAtra ekataMbhavALA mahelanI IcchA hatI, temAM A sarva RtuvALu vana thayuM, te to dUdhanuM pAna karatAM temAM sAkara paDavAjevuM thayuM. pachI magadhapatiecelaNAne teprAsAdamAM rAkhI, jethI lakSmIdevI vaDe padmadrahanI jema te prAsAda tenAthI alaMkRta thaI gayo. tyAM rahI satI cellaNA sarva RtunApuSponI mALAo potAne hAthe guMthIne sarvajJaprabhunI pUjA karavAlAgI. (783) saMghussaggA pAyaM, vaDDai sAmatthamiha surANaM pi / jaha sImaMdharamUle, gamaNe mAhilavivAyammi // 784 // saMghotsargAt prAyo.vardhate sAmarthyamiha surANAmapi / yathA sImaMdharamULe mane mAhitnavivAre II784// zAsanadevane uddezIne saMghe karelA kAyotsargathI zAsanadevonuM paNa sAmarthya vadhe che. jemake- goSThAmAhilanA vivAdamAM zrI sImaMdhara svAmI pAse javAmAM saMghe kAyotsarga karyo hato, ane ethI zAsanadevInI zakti vadhI hatI. ' vizeSArtha - goSThAmAlinA vivAdanI vigata saMkSepamAM A pramANe chegoSThomAhila mAnato hato ke (1) jIva-karmano saMbaMdha kSIra-nIravat nahi, kiMtu sarpakaMcukavat che, tathA (2) "jAvajIvAe" ema saparimANa paccakmANa karavA yogya nathI, kiMtu aparimANa paccakkANa karavuM joIe. puSpamitra AcArya sarpa-kaMcukavatuM jIva-karmano saMbaMdha ane aparimANa paccakkANa zAstrathI ane yuktithI viruddha che ema.goSThAmAhilane samajAvyuM. chatAM goSThAmAhile te kabula na karyuM, tyAre tene bIjA gacchanA bahuzrutasthavironI pAse laI gayA. sthaviroe AcAryanuM kathana satya kahyuM, 321 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya ane goSThAmAhilanuM asatya kahyuM. goSThAmAhile sthavirone kahyuM ke huM prarUpaNA karuM chuM tevuM ja tIrthakaroe prarUpeluM che. he RSio! tame zuM jANo cho ? tyAre temaNe hyuM tame mithyA abhimAnI cho. bhagavAnanI (=tIrthakaronI) AzAtanA karo nahi. goSThAmAhile te paNa na mAnyuM, eTale temaNe zrIsaMghane bolAvyo, zrI saMghe kAyotsarga karIne devIne bolAvI. temanA prabhAvathI devIe pragaTa thaIne kArya mATe saMghanI AjJA mAgI. zrI saMghe prastuta arthane jANavA chatAM sarvalokanI pratIti mATe kahyuM kemahAvidehamAM jinezvara pAse jaIne pUcho, ke durbalikApuSpamitrAdi sarva saMgha kahe che te satya che ke goSThAmAhila kahe che te satya che?) devIe kahyuM ke-mane mahAvidehamAM jatAM vighnanA dUra thavA mATe kAyotsarga karo. saMghe tema karavAthI devIe tadanusAra jinezvarane pUchIne kahyuM ke- AcAryAdi zrI saMgha kahe che te satya che, anaMgoSThAmAhila to mithyAvAdI tema ja sAtamo nidbhava che, ema jinezvare kahyuM che. (A sAMbhaLIne goSThAmAhile kahyuM ke, A bicArI alpa RddhivALI kaTapUtanAnuM evuM sAmarthya kyAMthI hoya ke te jinezvara pAse jaI zake ? AthI zrI saMghe nihnava jANIne goSThAmAhilane saMgha bahAra karyo. (784) jakkhAe vA suvvai, siimNdhrsaamipaaymuulmmi| nayaNaM devIeN kayaM, kAussaggeNa sesANaM. // 785 / / yakSAyA vA zrUyate sImaMdharasvAmipAdamUle / nayana revya kRtaM kAyotsA zeSAAm II781aaaa tathA zeSa (= yakSA sAdhvIjI sivAya bIjA) zrAvaka vageree karelA kAyotsargathI devI yakSA sAdhvIjIne zrI sImaMdharasvAmI pAse laI gaI ema zAstramAM sabhaLAya che. vizeSArtha - A vigata saMkSepamAM A pramANe che- eka vAra paryuSaNa parvanA divase zrIsthUlabhadra mahArAjAnA bahena yakSA sAdhvIe sAdhu banelA potAnA laghu baMdhu zrIyakane porisi AdinA krame upavAsanuM paccakakhANa karAvyuM. te ja rAte sudhAnI pIDAthI zrIyakamuni samAdhithI maraNa pAmIne svargamAM gayA. yakSA sAdhvIjIne thayuM ke meM RSighAta karyo. AthI te (prAyazcitta karavA mATe 322 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavardana mahAbhASya zramaNa saMghanI pAse gaI. eTale saMghe kahyuM ke- "A kArya tame zuddha bhAvathI karyuM che, mATe A saMbaMdhamAM tamAre kaMI paNa prAyazcitta karavuM paDe tema nathI." sAdhvIjIe kahyuM ke "jo A vAta sAkSAt tIrthakara mane kahe to mArA hRdayamAM khAtrI thAya. anyathA mAruM hRdaya zAMta thAya tema nathI." pachI zrIsaMghe zAsanadevIne ArAdhavA kAyotsarga karyo eTale zAsanadevIe pragaTa thaIne kahyuM ke kaho, zuM kArya karuM ? saMghe kahyuM ke- A sAdhvIne sImaMdharasvAmI pAse laI jAo." eTale devIe kahyuM ke- mAruM ane temanuM nirvina gamana thavAne mATe tame kAyotsargamAM ja raho. pachI zrIsaMghe tema karavA svIkAryuM. eTale sAdhvIjIne te devI jinezvaranI pAse laI gaI. tyAM bhagavAna sImaMdharasvAmIne sAdhvIjIe vAMghA. bhagavaMta bolyA ke- "bharatakSetramAMthI AvelI A AryA nirdoSa che." AthI sAdhvIjIno saMdeha dUra thayo. eTale devI punaH sAdhvIjIne svasthAne lAvI. te vakhate kRpALu zrImAna sImaMdharasvAmIe zrIsaMghane sAdhvIjInA mukhathI cAra adhyayanonI bheTa mokalI. bhAvanA, vimukti, ratikalpa ane viviktacaryA e nAmanA cAra adhyayanone eka vAcanAmAM sAdhvIjIe dhArI lIdhAM ane te tathA prakAranA vyAkhyAna pUrvaka zrIsaMghane kahI saMbhaLAvyA eTale zrIsaMghe prathamanA be adhyayanane AcArAMga sUtranI be cUlikA tarIke yojita karyA, ane bIjA be adhyayanane dazavaikAlikanI cUlikA tarIke yojita karyA. (785) * phirodi sAdamiyaguraverA vaccharjA pucapurisehiM kIrai, va vaMdaNAheumussaggo // 786 // evamAdikAraNaiH sAdharmikasuravarANAM vAtsalyam / pUrvapuruSaiH kriyate na vandanAhetumutsargaH / / 786 / / ItyAdi kAraNothI pUrvapuruSo vaDe sAdharmika uttama devonuM vAtsalya karAya che. vaMdanA mATe kAyotsarga karAto nathI. (786) puvvapurisANa magge, vaccaMto neya cukkai sumaggA / - pALarU mAvazuddhi, mucakuM micchAviSaperiMchaTA 323 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavardana mahAbhASya pUrvapuruSANAM mArge vrajan naiva bhrazyAta sumArgAt / prApnoti bhAvazuddhiM mucyate mithyAvikalpaiH / / 787 / / pUrva puruSonA mArge jato sAdhaka sumArgathI bhraSTa thato nathI ja, khoTA vikalpothI mUkAya che, ane bhAvazuddhine pAme che. vizeSArtha - zAsanadevanA kAyotsarga viSe lalitavistarA graMthamAM jaNAvelI vizeSa vigata A pramANe che-(<<0-) navaraSa vaiyAvRjyarAjA tathA tadbhAvavRddharityuktaprAyaM, tadaparijJAne'pyasmAt tacchubhasiddhAvidameva vacanaM jnyaapkm| na cAsiddhametat, abhicArakAdau tathekSaNAt / sadaucittyapravRttyA sarvatra pravartitavyamityaidamparyamasya / tadetata saphalayogabIjam / vandanAdipratyayamityAdi na paThyate api tvanyatrocchvasitenetyAdi, teSAmaviratatvAt, sAmAnyapravRtteritthamevopakAradarzanAt, vacanaprAmANyAditi vyAkhyAtaM siddhebhya ityAdisUtram / . artha- kiMtu A vaiyAvacca karanAranI vaiyAvaccabhAvanI vRddhi A rIte thAya che. e (satrathI ja) kahevAyA jevuM che. vaiyAvaccakArI jIvone svasaMbaMdhI kAyotsarga thayAnuM jANamAM na hoya to paNa A kAyotsargathI kAyotsarga karanArane vijJopazama ane puNyabaMdhAdi zubha siddha thAya. emAM jJApaka A (kAyotsarga pravartaka) sUtra ja che; ane e pramANasiddha nathI ema nahi; kema ke (thobhaNastaMbhanAdi) abhicAra prayogamAM (maMtrataMtrAdi karmamAM) tevuM (jane uddezIne e karma karyuM hoya enI ajANatA chatAM karanAranI ISTa siddhi thavAnuM) dekhAya che. sarva viSayomAM sadA aucitya-pravRttithI pravartavuM joIe, e A sUtrakAyotsarga)nuM tAtparya che. eTalA mATe e samasta yoganuM bIja che. 'vaMdaNavattiyAe" e (ahIM) nathI bolavAmAM AvatuM, kintu "annatya sasieNe' vagere bolAya che; kemake e (vaiyAvacca kArI) avirativALA che. sAmAnya pravRttithI e ja rIte upakAra thavAnuM dekhAya che. enuM kAraNa vacana pramANa che. A pramANe "siddhANaM' vagere sUtranI vyAkhyA thaI. vivecanavaiyAvaccakara arthe kAyotsargathI kone lAbha ? 324 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya - ahIM vizeSa ATaluM samajavAnuM che ke je vaiyAvacca karanAranA nimitte A kAyotsarga karavAmAM Ave che, enAthI emane vaiyAvacca karavAno bhAva vadhe che, e A sUtrathI ja kahevAyA jevuM che. bhale zabdazaH nahi to garbhita rIte. sUtra maharSiracita che, maharSi nirarthaka vacana-niSphaLa vacana kahe nahi. emaNe vaiyAvacca karanAranA nimitte kAyotsarga karavAnuM sUcavyuM, e ja batAve che ke e karavAthI vaiyAvacca karanArane vaiyAvaccano bhAva vadhe che, e hakIkata che. mATe to A sUtrathI kAyotsarga karavAnuM kahe che. ema jo bhAva vadhavAnuM na banatuM hoya to sUtra bolIne e rIte kAyotsarga karavAnuM niSphaLa jAya, ane evuM karAvanAra A sUtra nirarthaka Thare ! mAtra upacAravidhi jevuM ja Thare ! arthAt aupacArika vacana Thare ! paNa maharSivacana vyabhicArI yAne niSphaLa hoya nahi. * . . - prazna - kAyotsarga karanAra ahIM jenA nimitte kAyotsarga kare che enI dUra rahelA e kAyotsarganA viSayabhUta vaiyAvaccakArIne khabara hoya ja evuM banatuM nathI. pachI eno bhAva zI rIte vadhe ? khabara hoya to to ethI e vaiyAvaccakara kAyotsarga. karanAra bhAvikanI IcchA jANIne vaiyAvaccamAM utsAhita thaya e bane. paraMtu evuM na banavAthI kAyotsarga niSphaLa nahi ? uttara:- nA, kAyotsarga niSphaLa nathI, kemake bhale jene uddezIne kAyotsarga karAya che tene enI khabara na hoya, paraMtu kAyotsarga karanArane to avazya zubhaphaLa maLe che. ahIM mULanI vyAkhyA TIkAkAra zrI municaMdrasUrijI mahArAja A pramANe lakhe che- ... tadaparijJAne tyAdi, -taiH =vaiyAvRttyakarAdibhiH, aparijJAne'pi svaviSayakAyotsargasya , asmAt' kAyotsargAt 'tasya' kAyotsargakartuH, zubhasiddhau'-vighnopazamapuNyabandhAdisiddhau, 'idameva' = kAyotsargapravartakaM vacanaM, 'jJApakaM = gamakam , AptopadiSTatvena avyabhicAritvAt / prayogo, yadAptopadezapUrvakaM karma tadviSayeNAjJAtamapi karturiSTaphalakAri bhavati yathA stomanestamanAdri .... 32 5. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya che. arthAt vaiyAvaccakArI zAntikArI.... vagerene svasaMbaMdhI kAyotsarga thaI rahyAnI khabara na paDatI hoya, to paNa kAyotsargathI kAyotsarganA kartAne vipnazamana-puNyabaMdhAdi zubha prApta thAya che. A zubha siddha thavAmAM pramANa tarIke A "vaiyAvaccagarANa karemi kAussagga' e kAyotsarga-pravartaka vacana ja che. Apta puruSanuM vacana nirarthaka hoya nahi. vacana jo che to e vacana vaiyAvacca karanAranA nimitte kAyotsarga karavAnuM kahetuM hovAthI karanArane e kriyA phala lAvanArI hovI ja joIe. abhicAra prayoganuM daSTAnta kAyotsarga karanArane zubha tarIke viknopazama yAne aMtarAya karmano kSayopazama ane puNyabandha vagere prApta thAya che. A phaLa pramANa- pratiSThita nathI ema nahi, kemake abhicAra prayoga AdimAM, jevA ke koIne thobhAvIthaMbhAvI ke moha pamADI nAkhavAnA maMtrataMtra prayogamAM, ema banatuM dekhAya che. ema zAntika-pauSTikAdi zubha phaLavALA karmamAM paNa evuM banatuM dekhAya che. tyAM jene uddezIne e prayoga karavAmAM Ave che ane A prayoganI kazI khabara nathI. paraMtu sacoTa tema ja bane. eTale ke e vyakti thobhI jAya, thaMbhI jAya, moha pAmI AkarSAI jAya, yA zAnta thaI jAya, ke anukULa banI jAya. evI cokkasa prakAranI maMtra-taMtrAdinI sAdhanA batAvanAra Apta puruSanI kathananA anusAre barAbara e sAdhanA karavAmAM Ave che, to enI asara pelI khabara vinAnI vyakti para paDe che. e thobhaNa, thaMbhaNa, mohana, ke zAMtipuSTi vagere pAmI jAya che. (kalikAlasarvajJa AcArya zrI hemacaMdra sUrijI mahArAje maMtraprayoga karyo ane keTakezvarI devIne thobhI javuM paDyuM. mAnadevasUrijIe racela maMtragarbhita laghuzAntistava zrI saMghe bhaNavAnuM karyuM ne upadrava karanAra devatAne zAMta thaI javuM paDyuM.) AmAM prayogakartAne janamatuM tevuM karma yA aMtarAyaya kAraNabhUta ahIM kAyotsargakartAne phaLa thavA aMge anumAna A pramANe thaI zake--je Apta puruSanA kathananA anusAra maMtrataMtrAdi karma karAya che, te 326 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cityavardana mahAbhASya aMnA udbhU ta viSayanuM jJAna na hoya chatAM karmakartAne ISTa phaLa sAdhI ApanAruM bane che. jemake, thobhaNa-staMbhanAdi karma; emaja A vaiyAvaccakArIne uddezIne karAtI kAyotsarga kriyA che, to e kAyotsarga-kartAne phaLa kema na pedA kare ? e phaLa aMtarAya-nAza ane puNyabaMdha Adi che. ' prazna - bhale e aMtarAyanAza Adi phaLa kAyotsargakartAne maLo, paNa tethI jene uddezIne e kAyotsarga karAya che, e vaiyAvaccakArIne zuM AvyuM? uttaraH-- jevI rIte thobhaNa-staMbhanAdi ke zAMtika-pauSTika zubha karmamAM karma karanArane tevA prakArano koI puNyabaMdha ane vipnazamana (aMtarAya-kSaya) thAya ane enI asarathI sAmAne thobhAvA-AkarSAyAnuM bane; evI rIte prastutamAM kAyotsargakartAne utpanna thayela aMtarAyakSaya ane puNyanI asarathI vaiyAvaccakArIne vaiyAvaccano utsAha vadhe. dekhAya che ke koIne yazanAmakarmaAdeyanAmakarmano udaya thAya tyAre loko para enI asara paDI javAthI e eno yaza gAtA ane enuM vacana jhIlatA thaI jAya che. ema tevA tevA aMtarAyakarmano nAza thatAM ISTavastu sahaja rIte anukULa banI Ave che. basa, e ja rIte prastutamAM vaiyAvaccakArIno vaiyAvaccautsAha, kAyotsargakartAnA aMtarAyakSaya-puNyodayaprabhAve, jAgavA-vadhavAnuM ane emAM Azcarya nathI. '. bhAvathI bIjA para sIdhI asara kharI ? . (A parathI ema sUcita thAya che ke kAyotsarga karanAranA zubha bhAvanI asara sIdhI vaiyAvaccakArI upara paDI kArya karAvavAne badale asara potAnA upara paDI aMtarAyakSaya-puNyabaMdhAdi utpanna kare che, ane te aMtarAyakSayapuNyabaMdhAdi vaiyAvaccakArImAM kArya karAve che. A vastu zAntika-pauSTikakArya, prArthanA vageremAM paNa bane che. A vAta yuktigamya paNa lAge che; nahitara jo bhAvanI bIjA para sIdhI asara hoya to to kSapakazreNi mAMDanAranA zukladhyAnano bhAva to eTalo badho prabaLa hoya che ke zAstra kahe che ke jo bIjA AtmAnA karmanuM A AtmAmAM saMkramaNa thaI zakatuM hota to e karmane paNa bALI nAkhata, to pachI eTalA badhA utkRSTa zubha bhAvanI asara sIdhI 327 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya bIjA para kema na paDe? mATe paDatI nathI e hakIkata che.) vaiyAvacI devo kema smaraNIya ?- ahIM caityavaMdanamAM vaiyAvaccakArInuM smaraNa ane enuM sUtra zA mATe? enI bhUmikA bAMdhatAM prAraMbhe kahyuM hatuM ke ucitevu upayoganametad arthAt lokottara zubha bhAvamAM kAraNabhUta hoIne yogya arihaMta AdinuM praNidhAna karAvanAruM A caityavaMdana che, e sUcavavA 'vaiyAvaccagarA..." sUtra bole che, ne kAyotsarga kare che. ethI ApaNI lokottara zubha bhAvanI ArAdhanAmAM upayogI cittasvasthatA mATe samyagdaSTi devo paNa vaiyAvacca zAMti-samAdhikA2katAguNe smaraNa-praNidhAna karavA yogya che. emanA e guNanA prabhAve dveSI devo Adi dvArA ApaNI cittasvasthatA na haNAya, ane tethI ApaNe lokottara zubha bhAva bhAvI zakIe. pachI e vaiyAvaccakArInuM smaraNa paNa na karIe e anucita che; smaraNa karavuM e ja ucita che. te A sUtrathI ane kAyotsargathI karAya che. eTale prastuta sUtra-kAyotsarganuM tAtparya A ja nIkaLe che ke, aucityapravRttvA sarvatra pravRttitavyam' arthAt aucityasUcaka pravRttithI ja badhe pravartavuM. caityavaMdana e paNa mahAna yoga che, to e paNa aucityanI pravRttivALo ja hovo joIe. aucitya na pALe e yoga zuM sAdhI zake ? sAdhavA mATe yogya ja nathI, adhikArI ja nathI. nahitara caityavaMdana eTale arihaMta paramAtmAne vaMdanA; emAM vaLI vaiyAvacca-zAMti-samAdhikA2kane yAda karavAnuM ane emanA nimitte kAyotsarga karavAnuM zuM kAma ? paNa nahi, caityavaMdana e mahAna yoga che, te aucitya pravRttivALo ja zobhe, e A sUtra sUcavI rahyuM che. tethI phalita thAya che ke 'tatsatayo dvIpnam' -aucitya pravRtti samasta yoga-sAdhanAnuM bIja che. e bIja vinA yogavRkSa kevuM ? aucityapravRtti sakalayogabIja kema ?- bIja A rIte che ke prathama pagathiye sahajamalahrAsano yoga sadhAya che tyAM du:khI pratye atyanta dayA ane guNavAna pratye a-mAtsaryanI jaima 328 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya sarvatra citya paNa hoya ja. ema, apunabaMdhakatAyogamAM paNa pApamAM tIvrabhAva akaraNa ane bhava-abahumAnanI jema ucita pravRtti paNa kharI. e pachI adhyAtma Adi pAMca yogamAM ya prAraMbhe aucityapAlana kharUM. evI rIte darzana-jJAna cAritra-tapa rUpa yoga tathA jJAnAcArAdi paMcAcArayogamAM ane yama-niyamAdi sahita aSa-jijJAsAdithI sAdhya ATha yogadRSTimAM paNa aucitya pAyAmAM jarUrI che. 'vaiyAvaccagarANa' sUtra pachI 'vaMdaNavattiyAe" sUtra nathI bolAtuM, - kintu sIdhuM "annatya UsasieNe sUtra bolAya che. enuM kAraNa e ke samyagdaSTi vaiyAvaccadi karanAra devo avirativALA che. kAyotsarga karanAra viratidhara AtmAo UMcA guNasthAnake hoI emane vaMdana kare nahi, e AthI sUcita thAya che. mATe emanI vaMdanA nimitte kAyotsarga karavAno hoya nahi. sAmAnya pravRttithI paNa upakAra prazna- to pachI emanA mATe kAyotsarga e to sAmAnya pravRtti thaze, ethI zo lAbha? uttara- sAmAnya pravRttirUpe paNa A rIte kAyotsarga karavAthI upakAra thAya che evuM dekhAya che. dA. ta. koI vighna-Apatti vakhate zAsanadevatA nimitte kAyotsarga karavAthI devatA hAjara thaI vidhva-nivAraNa karI Ape che. sudarzana zeTha para kalaMka ane zUlie caDhavAnuM vighna AvyuM. to emanI patnI manoramAe kAyotsargathI zAsanadevatAne AkarSyA, ane zULInuM siMhAsana thayuM, ne kalaMka TaLI yazavAda thayo ! mATe 'vaMdanAdilAbharUpa vizeSa nimitta rAkhyA vinA, khAlI kAyotsargarUpI sAmAnya pravRttithI zuM thAya ?' evI zaMkA na rAkhavI; ema paNa lAbha thAya che emAM A sUtravacana ja pramANa che, ema ja lAbha thavAnuM sUtrathI pramANita che. (paramateja graMthamAMthI sAbhAra uddhata) (787) pAriyakAussaggo, parameTThINaM ca kayanamokkAro / vecAvarA, phenna tharuM navaupamuddai I78TA . 329 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavardana mahAbhASya pAritakAyotsargaH parameSThinAM ca kRtanamaskAraH / vaiyAvRttyakarANAM dadyAt stutiM yakSapramukhANAm / / 788 / / kAyotsargane pArIne ane parameSThIone namaskAra karIne (=namoDahaMtu0 modIna) vaiyAvRttya 42 // 2 // yakSa paNere 4vonI stuti 44. (788). kayasiddhanamokkAro, puNo vi paNivAyadaMDagAIyaM / bIyathuijuyalaeNaM, pubbiM piva vaMdaNaM kuNai // 789 // kRtasiddhanamaskAraH punarapi praNipAtadaNDakAdikam / dvitIyastutiyugalakena pUrvamiva vandanAM karoti / / 789 / / pUrva siddhANaM buddhANaM0 ityAdi kolIna 4o siddhAne nbh24||2 7yA~ che tevo sAdhaka pharI namutyui vagere sUtro kahe, ane bIjA thoyajoDAthI (= cAra thoyothI) pUrvanI 4 vahana 43. (788) . puNaruttaM pi na duTuM, daTThavvamiNaM jinnaagmnnuuhi| jiNaguNathuivattA, kammakkhayakAraNatteNa // 790 // punaruktamapi na duSTaM draSTavyamidaM jinAgamajJaiH / jinaguNastutirUpatvAt karmakSayakAraNatvena / / 790 / / jinAgamanA jJAtAoe A punarukta (= pharI vAra kahevAyeluM) hovA chatAM duSTa na jANavuM. kAraNake jinaguNonI stutirUpa hovAthI karmakSayanuM 5 // 29 // . (780) sai cittasamAhANe, ahiyaM pi jiNedavaMdaNaM seyaM / kammakkhayaheuttA, paMcanamokkAraguNaNaM va // 791 // sadA cittasamAdhAne'dhikamapi jinendravandanaM zreyaH / karmakSayahetutvAt paJcanamaskAraguNanamiva / / 791 / / cittamAM samAdhi rahe to sadA adhika paNa caityavaMdana namaskAra mahAmaMtra gaNavAnI jema kalyANakArI che. kAraNake karmakSayano hetu che. 330 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya vizeSArthaH caityavaMdanathI karmakSaya thAya e viSe lalita vistarA graMthamAM hyuM chaM - caityavandanataH samyak zubho bhAvaH prajAyate / tataH karmakSayaH sarvaM tataH kalyANamaznute / / yaityavaMdhnathI sabhya (= soDottara) zubha bhAva utpanna yAya che. tenAthI arbhakSaya thAya che. arbhakSayathI va ulyaae| pAme che. (781) bhaNiyaM ca pavvadivase, patteyaM ceiyAi~ savvAI / samaNehiM sAvaehi~ ya, sattIe vaMdaNijjAI || 792 // bhaNitaM ca parvadivase pratyekaM caityAni sarvANi / zramaNaiH zrAvakaizca zaktyA vandanIyAni / / 792 / / kahyuM che ke- pratyeka parva divase sAdhuoe ane zrAvakoe zakti hoya to sarva maMdiromAM caityavaMdana karavuM joIe. (792) jaha visavighAyaNatthaM, puNo puNo maMtamaMtaNaM suhayaM / taha micchattavisaharaM, vineyaM vaMdanAI vi // 793 // yathA vivighAtanArthaM punaH punaH mantramantraNaM zubhakam / tathA mithyAtvaviSaharaM, vijJeyaM vandanAdyapi / / 793 / / jevI rIte viSano nAza karavA mATe vAraMvAra maMtroccAra zubha che (athavA sukha ApanAra che.) tevI rIte mithyAtvarUpa viSane dUra karanAra caityavaMdana paNa vAraMvAra karavuM e zubha che. (793) bhaNiyaM ca micchAdaMsaNamahaNaM, sammadaMsaNavisuddhiheuM ca / cir3avaMdaNAi vihiNA, pannattaM vIyarAgehiM / / 794 // bhaNitaM ca mithyAdarzanamathanaM samyagdarzanavizuddhihetu ca / caityavandanAdi vidhinA prajJaptaM vItarAgaiH / / 794 / / kahyuM che ke- mithyAtvano nAza karanAra ane samyagdarzananI vizuddhinuM 331 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya kAraNa evuM caityavaMdana vagere vidhipUrvaka karavAnuM vItarAgAe kahyuM che. (784) jai vi bahuhA na tIrai, do vArAo avassa kAyavvaM / saMviggamuNIhi~ jao, AinnaM vanniyaM ceva // 795 // . yadyapi bahudhA na zakyate dvau vArau avazyakartavyam / saMvignamunibhiryata AcIrNaM varNitameva / / 795 / / saMvigna munioe caityavaMdana jo anekavAra na karI zakAya to be vAra avazya karavuM joIe. kAraNake te pramANe AcareluM che, ane zAstramAM varNaveluM.ja. cha. (785) . suhabhAvabuDDiheDaM, niccaM jiNavaMdaNA sivatthIhiM / saMpunnA kAyavvA, visesao gehavAsIhi // 796 // zubhabhAvavRddhihetuM nityaM jinavandanA zivArthibhiH / , saMpUrNA kartavyA vizeSato gehavAsibhiH / / 796 / / . . mokSArthIoe zubha bhAvanI vRddhi thAya e mATe sadA saMpUrNa (= utkRSTa) yetyavacana 42 me, bhane gRhastho to. vizeSathI (= pAsa.) saMpUrNa caityavaMdana karavuM joIe. (796) Aha kimesA tubbhe, visesao sAvayANamuvaiTTA ? / / kiM sAhUNa na niyamo ? bhaNai gurU suNasu paramatthaM // 797 // Aha kimeSA yuSmAbhirvizeSataH zrAvakANAmupadiSTA ? / .. kiM sAdhUnAM na niyamaH ? bhaNati guruH zRNu paramArtham / / 797 / / ahIM praznakAra prazna kare che ke tame zrAvakone vizeSathI saMpUrNa caityavaMdana karavAno upadeza kema Apo cho? zuM sAdhuone vizeSathI saMpUrNa caityavaMdana karavAno niyama nathI ? guru uttara mApe cha- 52mArthane sAmaNa. (787) 332 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavarjana mahAbhASya samaNANa sAvayANa ya, ussaggo esa ceva daTTabyo / gihiNA visesabhaNaNe, biMtImaM kAraNaM guruNo // 798 // zramaNAnAM zrAvakANAM cotsarga eSa eva draSTavyaH / gRhiNA vizeSabhaNane bruvantIdaM kAraNaM guravaH / / 798 / / sAdhuo ane zrAvakone utsargathI to saMpUrNa caityavaMdana karavuM joIe gRhastha vizeSathI saMpUrNa caityavaMdana karavuM joIe ema kahevAmAM guruo A (nAye 43vAze te.) ||29||ne 53 cha. (788) / caraNadriyANa kiriyA, savvA vi jiNedavaMdaNA ceva / ANANupAlaNaM ciya, jamhA taM biMti tattaviU // 799 // caraNasthitAnAM kriyA sarvApi jinendravandanA eva / AjJAnupAlanameva yasmAt tad bruvate tattvavidaH / / 799 / / cAritramAM rahelAone saghaLIya kriyA caityavaMdana ja che. kAraNake tattvanA jJAtAo AjJApAlanane ja caityavaMdana kahe che. (799) caraNakaraNAvirohA, sAhU vaMdaMti hINamahiyaM vA / kiriyaMtare vi tesiM, pariNAmo taggao ceva // 800 // caraNakaraNA'virodhAt sAdhavo vandate hInamadhikaM vA / kriyAntare'pi teSAM pariNAmastadgata eva / / 800 / / caraNa-karaNamAM virodha na Ave te rIte sAdhuo nyUna ke adhika caityavaMdana kare che. anya kriyAmAM paNa temanA pariNAma caityavaMdana saMbaMdhI ja hoya cha. (800) gihiNo puNa so bhAvo, tAva tti ya jAva vaMdaNaM kuNai / AraMbhapariggahavA-vaDassa na u sesakAlammi // 801 // gRhiNaH punaH sa bhAvastAvaditi ca yAvadvandanAM karoti / . ArambhaparigrahavyApRtasya na tu zeSakAle / / 801 / / 333 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya AraMbha-parigrahamAM parovAyelA gRhasthane to jyAM sudhI caityavaMdana kare tyAM sudhI ja caityavaMdanano bhAva hoya che. zeSa kAle hoto nathI. (801) tamhA saMpunna cciya, juttA jiNavaMdaNA gihatthANaM / suhabhAvavuDDio jaM, jAyai kammakkhao viulo // 802 // tasmAt saMpUrNA eva yuktA jinavandanA gRhasthAnAm / ..... . zubhabhAvavRddheryad jAyate karmakSayo vipulaH / / 802 / / tethI gRhasthone saMpUrNa ja caityavaMdana karavuM e yogya che. kAraNake zubhamAnI vRddhithI po bhakSaya thAya che. (802) saMpunapakkhavAI, vittivirohAikAraNA kaha vi| DaharataraM pi kuNaMto, saMpunnAe phalaM hoi(lahai) // 803 // saMpUrNapakSapAtI vRttivirodhAdikAraNAtaM kathamapi / laghutarAmapi kurvan saMpUrNAyAH phalaM bhavati (labhate) / / 803 / / saMpUrNa caityavaMdanano pakSapAtI jIva AjIvikAmAM virodha vagere kAraNothI koI paNa rIte atizaya nAnuM paNa caityavaMdana kare to paNa saMpUrNa caityavaMdananuM phaLa pAme cha. (803) jo puNa pamAyasIlo, kuggahagaraleNa vAvi hysnno| . saMpunnakaraNamaNo-rahaM pi hiyae na dhArei // 804 // . yaH punaH pramAdazIlaH kugrahagaralena vA'pi hatasaMjJaH / saMpUrNakaraNamanorathamapi hRdaye na dhArayati / / 804 / / so mohatimirachAiya-diTThI bahudukkhasAvayAinne / saMmaggamapAvaMto, paribhamai ciraM bhavAranne // 805 // sa mohatimiracchAditadRSTirbahuduHkhazvApadAkINe / sanmArgamaprApnuvan paribhramati ciraM bhavAraNye / / 805 / / . 334 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya paNa jai pramAdazIla che, athavA kadAgraharUpI jherathI jenuM samyagdarzana nAza pAmI gayuM che ane ethI ja) hRdayamAM saMpUrNa caityavaMdana karavAno manoratha paNa dhAraNa karato nathI, moharUpI aMdhakArathI DhaMkAyela dRSTivALo ane (ethI ja) sanmArgane nahi pAmato te ghaNAM duHkho rUpI jaMgalI pazuothI bharapUra bhavarUpa jaMgalamAM lAMbAkALa sudhI paribhramaNa kare che. (804-805) to tikkAlaM gihiNo, paMcahi sakkatthaehi~ sA juttA / jai tAva vittibAhA, asamAhikarI na saMbhavai / / 806 // tatastrikAlaM gRhiNaH paJcabhiH zakrastavaiH sA yuktA / yadi tAvad vRttibAdhA asamAdhikarI na saMbhavati / / 806 / / tethI jo AjIvikAno virodha (= muzkelI) asamAdhi na kare to gRhastha trikALa pAMca zakastavothI (= namuskurNa sUtrothI) caityavaMdana karavuM joIe. ( vizeSArtha - ahIM AjIvikAno virodha hovA chatAM jo asamAdhi na thatI hoya to trikALa saMpUrNa caityavaMdana karavAnuM kahyuM to pachI jene AjIvikAno virodha na hoya teNe to sutarAM trikALa saMpUrNa caityavaMdana karavuM joIe. (806) tabbhAve u avassa, navabheyAe imIeN annayarI / . paDisuddhA kAyavvA, saNasuddhiM mahaMteNa // 807 // taddhAMve tu avazyaM navabhedAyA asyA anyatarA / parizuddhA kartavyA darzanazuddhiM 'kAGkSatA / / 807 / / 2. "#dikSe mAhIM-dizA-Dahitnag-vadhva-viSNu-maha-siMha-vilupa:' - 8-4-222 // rUti ramavacanAt vArSada * jo AjIvikAno virodha asamAdhi kare to darzanazuddhine IcchatA gRhastha navamedavAlA caityavaMdanamAMthI koI paNa eka caityavaMdana avazya karavuM joIe, ane atyaMta zuddha (= pUrNa vidhi sahita) karavuM joIe. (807) navabheyA puNa esA, bhaNiyA purisehi tattaveIhiM / saMputramavAyato, ma vo cahendra savaeN 808 335 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavardana mahAbhASya navabhedA punareSA bhaNitA puruSastattvavedibhiH / saMpUrNamazaknuvan mA ko'pi tyajet sarvamapi / / 808 / / tattvavedI puruSoe A caityavaMdana navabhedavALuM eTalA mATe kahyuM che kesNpuu yetyavana na 42rI. 1.4to si5q sarvathA yetyahananI tyA na 72. (808) Aha kimevaiya cciya, uyAhu ahiyA vi saMgayA esA ? / paDibhaNai gurU suMdara !, aibhariyaM natthi dhammammi // 809 // " Aha kimetAvatyeva utAho adhikA'pi saMgatA essaa| .. pratibhaNati guruH sundaraM ! atibhRtaM nAsti dharme / / 809 / / .. ziSya prazna cha ?- 2 // yetyA mAthI 4 saMgata (=yita) che ke (pAMca zakastavathI karAtI caityavaMdanAthI) adhika paNa saMgata che? : 11 4ANa mApe cha- suMda2 ! dharmamA (515595 yAnI) mtire| (ativadhAre) nathI. (808) etto ahigatarA'vi hu, kIraMtI gruybhttiraaenn| kallANayapavvAisu, guNAvahA ceva bhattANaM // 810 / / ito'dhikatarA'pi khalu kriyamANA gurukabhaktiMrAmeNa / kalyANakaparvAdiSu guNAvahA eva bhaktAnAm / / 810 / / vaDDai dhammajjhANaM, phuraMti hiyae guNA jinniNdaannN| ucchalai tesu bhattI, kammiMdhaNahuyavahasamANA // 811 // vardhate dharmadhyAnaM sphuranti hRdaye guNA jinendrANAm / ucchalati teSu bhaktiH karmendhanahutavahasamAnA / / 811 / / annesiM bhavvANaM, uvaiTTho hoi uttamo maggo / iya vivihA huMti guNA, puNo puNo vaMdaNAkaraNe // 812 // anyeSAM bhavyAnAmupadiSTo bhavati uttamo mArgaH / iti vividhA bhavanti guNAH punaH punarvandanAkaraNe / / 812 / / u76 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya kalyANekaparva Adi prasaMge atizaya bhaktirAgathI AnAthI adhika paNa karavAmAM AvatI caityavaMdanA bhaktone lAbha karanArI ja che. (kAraNake) dharmadhyAnanI vRddhi thAya che. hRdayamAM jinendronA guNo vikase che = khIle che. jinendro upara karmarUpa kASThane bALavA mATe agnisamAne bhakti uchaLe che. anya bhavyajIvone uttama mArga upadezAyelo thAya che. A pramANe vAraMvAra caityavaMdana karavAmAM vividha lAbho thAya che. vizeSArtha - caityavaMdana karanArAone joIne anya bhavya jIvonA manamAM thAya ke ApaNe paNa A pramANe karavuM joIe, ane tethI teo paNa caityavaMdana karatA thaI jAya che. caityavaMdana karavAthI A pramANe anya bhavya jIvone uttama mArga vagara bole upadezAmelo thAya che. (810 thI 812) sanna - 1 : bhAvullAseNa viNA, ahigapavittI na hoi dhammammi / so khalu suppaNihANaM, bhannai vinAyasamaehiM // 813 // da- 1 bhAvollAsena vinAM adhikrapravRttirna bhavati dharme / sa khalu supraNidhAnaM bhaNyate vijJAtasamayaiH / / 813 / / vaLI bIjuM- * bhAvollAsa vinA dharmamAM adhika pravRtti thatI nathI. zAstrajJAtAo bhAvollAsane zubhadhyAna kahe che, arthAt bhAvollAsa zubhadhyAna che ema kahe che. vizeSArtha- bhAvollAsa eTale zubhabhAvanA kAraNe aMtaramAM thato harSa. athavA bhAvollAsa eTale zubhabhAvanI vRddhi. (813) suvvai duggayanArI, jayaguruNo siNduvaarkusumehi| pUyApaNihANeNaM, uvavaNNA tiyasaloyammi // 814 // zrUyate durgatanArI jagadguroH sinduvArakusumaiH / pUjApraNidhAnena upapatrA tridazaloke / / 814 / / 337 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya -- vyAkhyA- zrUyata AkarNyate jinendapravacane / kiM tadityAha-durgatinArI dAridryopahatayoSA / jagadgurostribhuvananAthasya / sinduvArakusumairnirguDapuSpaiH krnnbhuutaiH| yA pUjA'rcanaM tatra yatpraNidhAnaM pUjAM karomItyevaMvidhamaikAgryaM tatpUjApraNidhAnam / iha ca kusumazabdasApekSatve'pi pUjAzabdasya praNidhAnazabdena saha samAso devadattasya gurukulamityAdAviva na doSAyeti / tena pUjApraNidhAnena karaNabhUtena / pUjAM vinaiva bhAvamAtreNaiveti hadayam / upapannotpanA / tridazaloke svarge / itykssraarthH| kathAnakaM punarevaM pUjyAH pratipAdayanti-zrImanmahAvIravardhamAnasvAmI ikSvAkukulanandana prasiddhasiddhArthapArthivaputraH putrIyitanikhilabhuvanajano janitajanamanazcamatkAraguNagrAmo . grAmAkaranagarapurapaurapRthu pRthivIM viharatranyadA kadAcitkAkandInAmikAyAM puri smaajNgaam| tatra cAmaravaravisaraviracitasamavasaraNamadhyavartini bhagavati dharmadezanAM vidadhati; tathA nAnAvidhayAnavAhanasamArUDhaprauDhapattiparigate sindhuraskandhamadhiSThite chatracchannanabhastale mAgadhodgItaguNagaNe bherIbhAkArabharitAmbaratale narapatau, tathA dvijavaravaizyAdike purajaneM, tathA gandhadhUpapuSpapaTalaprabhRtipUjApadArtha-vyAkarakiGkarInikaraparigate vividhavasanAbharaNaramaNIyatarazarIre nagaranArInikare, bhagavato vandanArtha pravrajati sati ekayA vRddhadaridrayoSitA jalendhanAdyarthaM bahirnirgatayA kazcinnaraH pRSTaH- "kvAyaM loka ekamukhastvaritaM yAti ?" / tenoktam- "jagadekabAndhavasya dehinAM janmajarAmaraNarogazokadurgatyAdiduHkhacchidurasya zrImanmahAvIrasya vandanapUjAdyarthaH / tatastacchravaNAttasyA bhagavati bhaktirabhavat, acintayacca- "ahamapi bhagavataH pUjArthaM yatnaM karomi, kevalamahamatidurgatA puNyarahitA vihitA pUjAGgavarjiteti" / tato'raNyadRSTAni mudhAlabhyAni sinduvArakusumAni svayameva gRhItvA bhaktibharanirbharAGgI-aho dhanyA puNyA kRtArthA kRtalakSaNAhaM, sulabdhaM mama janma, jIvitaphalaM cAhamavAptetibhAvanayA pulakakaNTakitakAyA pramodajalaplAvitakapolA bhagavantaM prati prayAntI samavasaraNakAnanayorantarAla eva vRddhatayA kSINAyuSkatayA ca jhagiti mRtimupaagtaa| tato'sAvavihitapUjApi pUjApraNidhAnollasitamAnasatayA devatvamavAptavatI / tatastasyAH kaDevaramavanipIThaloThitamavalokyAnukampAparItAntaHkaraNo loko mUrcchiteyamiti manyamAno'mbhasA siSeca / tatastAmaparispandAmavalokya loko bhagavantaM prapaccha- "bhagavanasau vRddhA kiM mRtota jIvatIti" / bhagavAMstu vyAjahAra yathA-mRtAsau devatvaM cAvAptA / tataH 338 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya paryAptibhAvamupAgatya prayuktAvadhiH pUrvabhavAnubhUtamavagamya vndnaarthmaagtH| sa cAyaM matpurovartI deva iti / tato bhagavadabhihitamidamanuzrutya samastaH sa samavasaraNadharaNIgato janaH paramavismayamagamat / yathA - "aho pUjApraNidhAnamAtre'pi kathamamaratAmavAptAsAviti" / tato bhagavAn gambhIrAM dharmakathAmakathayat yathA-"stoko'pi zubhAdhyavasAyo viziSTaguNapAtraviSayo mahAphalo bhavati / yataH- egaM pi udagabiMdu gAhA, uttamaguNa gAhA," / tato bhagavAMstatsaMbandhinaM bhAvibhavavyatikaramakathayat / yathA- 'ayaM durgatanArIjIvo devasukhAnyanubhUya tatazcyutaH san kanakadhvajo nAma nRpo bhaviSyati, sa ca kadAcit prAjyaM rAjyasukhamanubhavan maNDUka sapeNa sarpa kurareNa kuraramajagareNa tamapi mahAhinA grasyamAnamavalokya bhAvayiSyati- yathA--"ete maMDUkAdayaH parasparaM grasamAnA mahAhermukhamavazAdvizanti, evamete'pi janA balavanto durbalAn yathAbalaM bAdhayanto yamarAjamukhaM vizanti" iti bhAvayaMzca pratyekabuddho bhaviSyati / taMto rAjyasaMpadamavadhUya zramaNatvamupagamya devatvamavApsyati / evaM bhavaparaMparayA'yodhyAyA nagaryAH zakrAvatAranAmni caitye kevalazriyamavApya setsyati / iti gAthArthaH / / (paJcAzaka - 4/49) zAstramAM saMbhaLAya che ke- eka daridra vRddhastrI siMduvAranA puSpothI jaganUrunI pUjA karavAnA zubhadhyAnathI devalokamAM utpanna thaI. * vizeSArtha - siMduvAra vRkSavizeSa che. athavA siMduvAra eTale nagoDanuM vRkSa. daridra vRddha strIno vRttAMta paMcAlakanI TIkAnA AdhAre saMkSepamAM A prabhArI - * bhagavAna mahAvIrasvAmI prathvItalane pAvana karatAM karatAM eka vakhata kAkaMdI nagarImAM padhAryA. dharmadezanA mATe devoe bhaktithI samavasaraNanI racanA karI. bhagavAnanI dharmadezanA sAMbhaLavA ane vaMdana-pUjana karavA mATe rAjA vagere nagaranA loko AvavA lAgyA. bhagavAnanI pUjA mATe lokonA hAthamAM gaMdha, dhUpa, puSpa vagere pUjAnI sAmagrI hatI. A vakhate eka vRddhA pANI mATe bahAra jaI rahI hatI. nagaranA ghaNA lokone utAvaLe utAvaLe eke dizA tarapha jatA joIne vRddhAe eka bhAIne puchyuM: loko Ama utAvaLe utAvaLe kyAM jAya che ? te bhAIe kahyuM ke bhagavAna mahAvIra svAmInA vaMdana-pUjana mATe jAya 339 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya . che. A sAMbhaLI vRddhAne paNa bhagavAna mahAvIrasvAmI pratye bhaktibhAva jAgyo. te vicAravA lAgI ke- huM paNa bhagavAnanI pUjA karuM, paNa huM garIba hovAthI pUjAnA sAdhanothI rahita chuM. A loko bhagavAnanI pUjA mATe dhUpa vagere uttama sAmagrI laIne jAya che. huM tenA vinA zI rIte pUjA karuM ? kaMI nahi, mane jaMgalamAM game tyAMthI puSpo maLI jaze. e puSpothI huM bhagavAnanI pUjA karuM. Ama, vicArI vRddhA jaMgalamAMthI siMduvAranAM puSpo laI AvI. puSpo laIne harSathI samavasaraNa tarapha jaI rahI hatI. paNa vRddhAvasthAnA kAraNe rastAmAM ja AyuSyano kSaya thatAM mRtyu pAmI. rastA upara tenuM maDaduM joIne dayALu mANasoe A vRddhA mUrchA pAmI che ema samajIne tenA upara pANI chAMTyuM. thoDo vakhata mUrchAnA upacAra karavA chatAM jarA paNa cetanA AvI nahi. eTale lokoe bhagavAnane puchyuM ke-- A vRddhA marI gaI che ke jIvatI che ?. bhagavAne kahyuM: te mRtyu pAmI che. teno jIva devarUpe utpanna thayo che. devarUpe utpanna thayelo vRddhAno jIva devalokamAM utpanna thayA pachI tarata avadhijJAnathI pUrvabhava jANIne mane vaMdana karavA Avyo che. te A rahyo, ema kahIne bhagavAne potAnI pAse UbhelA devane batAvyo. bhagavAna pAse A vattAMta sAMbhaLIne samavasaraNamAM rahelA badhA loko vismaya pAmIne vicAravA lAgyA ke aho ! pUjAnI bhAvanAthI paNa keTalo badho lAbha thAya che. pachI bhagavAne thoDA paNa zubha adhyavasAyathI bahu lAbha thAya che ema kahI jinapUjAnuM mahattva samajAvyuM. tyArabAda bhagavAne vRddhAnA jIvano vRttAMta jaNAvatAM kahyuM ke vRddhAno jIva devalokamAMthI cyavI vizALarAjyano mAlika kanakadhvaja nAmano rAjA thaze. eka vakhata deDakAne sarpa, e sarpane ku22, e ku22ne ajagara, e ajagarane moTo sarpa khAI javA mathe che. e banAva joIne te vicAraze ke- jema ahIM eka-bIjAne khAvAne mathatA deDako vagere prANIo Akhare mahAsarpanA mukhamAM ja javAnA che, tema saMsAramAM jIvo 'matsyagalAgala" nyAyathI potapotAnA baLa pramANe potAnAthI ochA baLavALAne duHkhI kare che-dabAve che, paNa Akhare badhA yamarAjanA mukhamAM praveza kare che. AthI A saMsAra asAra che ema vicArIne pratyekabuddha banaze. 340 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya dikSAnuM suMdara pAlana karIne devalokamAM utpanna thaze. pachI krama karIne ayodhyA nagarInA zakrAvatAra nAmanA maMdiramAM kevalajJAna pAmI mokSe jaze. (814) vaMdaNapaNihANAo, suvisuddhAo pvddddmaannaao| suvvai jiNedasamae, devattaM daduro patto // 815 // vandanapraNidhAnAt suvizuddhAt pravardhamAnAt / * mUyate ginendrasamaye devatva tuM: prAtaH I82pA jinendranA zAstramAM saMbhaLAya che ke- vaMdana karavAnA suvizuddha ane vadhatA evA zubhadhyAnathI deDako devapaNAne pAmyo. vizeSArtha - deDakAno saMkSepamAM vRttAMta A pramANe che- rAjagRhI nagarImAM maNIyAra nAmano zrAvaka hato. teNe zrI mahAvIrasvAmInI dezanA sAMbhaLIne vairAgya thavAthI samyakta sahita bAra vratono svIkAra karyo hato. eka vAra teNe unALAmAM pauSadha sahita covihAra aThThama tapa karyo. pauSadhamAM rahelA tene trIjI rAte pANInI khUba tarasa lAgI. tRSAthI pIDAyelA teNe vicAryuM ke"jemaNe nagaranI bAjumAM pavitra jaLathI bharelI suMdara vAvaDI baMdhAvI che te loko dhanya che. ane kRtapuNya che. kAraNake vAvaDIomAM nagaranA loko pANI pIne tRSA zAMta kare, snAna vagere kare. AthI vAvaDI baMdhAvavAthI moTuM puNya thAya. puNyabaMdhanA nava kAraNo che. (1) anyane bhojana ApavuM. (2) anyane pANI pAMvaDAvavuM, (3) anyane paheravA vastro ApavAM, (4) anyane besavA Asana ApavuM, (5) anyane suvA pathArI ApavI, (6) manathI anyanuM hita ciMtavavuM, (7) anya mATe hitakara vacana bolavAM. (8) anyanA sArA kAma AdinI prazaMsA karavI, (9) anya mATe hitakara pravRtti karavI. jemake- anyanI sevA karavI, satkAra karavo, sahAyatA ApavI. A navamAM pANIno paNa samAveza thAya che. anyane pANI ApavAthI puNya baMdhAya. vAvaDI baMdhAvanAra anyane pANI ApIne puNya bAMdhe che. AthI huM vAvaDI banAvIza." 1 savAra thatAM pauSadha pArIne snAnAdi kAryo karyA pachI te bheTazuM laIne 41 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya rAjA pAse gayo. rAjAne bheTazuM dharavApUrvaka praNAma karIne vAvaDI banAvavAnI rajA mAMgI. rAjAe saMmati ApI. AthI teNe thoDA ja samayamAM vAvaDI baMdhAvI. A vAvaDI sAmAnya na hatI, kiMtu AkarSaka ane aneka sagavaDo vALI hatI. vAvaDInI cAre bAju kotaraNIvALo suMdara killo banAvyo hato. vAvaDInI aMdara vividha jAtanAM sugaMdhI kamaLo ropyAM hatAM. AthI Aju-bAjunuM vAtAvaraNa sugaMdhI rahetuM hatuM. vAvaDInI cAre bAju cAra vizALa bagIcA banAvyA hatA. dareka bagIcAne pharatI vADa banAvI hatI. A vADa kheDUto banAve tevI kAMTAvALI na hatI, kiMtu vividha vRkSo ane aneka latAothI sadA lIlIchama ane sugaMdhI rahetI hatI. cAra bagIcAomAM paNa citrazALA vagere zALAo banAvI hatI. eka bagIcAmAM citrazALA hatI. temAM kASThanI ane mATInI vividha pUtaLIo goThavavAmAM AvI hatI. paDadA upara vividha nayanaramya citro citaryA hatAM. bhIMto upara aneka prakAranuM AkarSaka citrAmaNa ane zilpazAstra pramANe vividha kotaraNIo vagere hatuM. temAM ja eka tarapha vizALa nRtyazALA hatI. e nRtyazALAmAM dararoja manoraMjana kare tevAM vividha nRtyo batAvavAmAM AvatAM hatAM. eka tarapha kathAzALI paNa hatI. temAM kathAkAro mANasane jakaDI rAkhe tevI kathAo karatA hatA. A badhuM citrazALAmAM hatuM. bIjA bagIcAmAM bhojanazALA hatI. temAM musApharI, yAtriko, garIbo, bhikhArIo, saMto vagerene svaccha ane svAdiSTa bhojana ApavAmAM AvatuM hatuM. trIjA bagIcAmAM auSadhazALA hatI. temAM sArA sArA vaidyo rAkhyA hatA. badhI ja davAo tyAMja sArA vaidyonI dekharekha nIce banAvavAmAM AvatI hatI. cothA bagIcAmAM dharmazALA hatI. tyAM yAtriko, musApharo vagere utaratA hatA. temAM saMDAsa-bAtharUma vagere sarva prakAranI suvidhAo hatI. AvI AkarSaka vAvaDI dhIme dhIme prasiddha banavA lAgI. samaya jatAM A vAvaDI AkhIrAjagRhI nagarImAM, AkhA magadha dezamAM ane paradezamAM prasiddha banI. koI auSadha mATe, koI nRtya jovA mATe, to koI vAvaDI jovA mATe dUra dUrathI tyAM AvatA hatA. vagara paise ke najIvI kiMmatathI AvI anukULatAo ane mojazokha maLatA hoya eTale loko vAvaDInI ane vAvaDI baMdhAvanAranI prazaMsA kare e svAbhAvika che. loko 342 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya naMdamaNIyAranIbhukta kaMThe prazaMsA karatA hatA. prazaMsA sAMbhaLIne zeTha AnaMda pAmatA hatA. zeThanI chAtI gaja gaja uchaLatI hatI. zeTha divase divase vAvaDImAM khUba Asakta banato gayo. "A vAvaDI meM baMdhAvI, A vAvaDI meM baMdhAvI" ema ahaMkArathI phUlAto gayo." A vAvaDI mArI, A vAvaDI mArI" ema mamatAvALo banato gayo. jIvananA aMte tenA zarIramAM 16 roga utpanna thayA. vaidyoe aneka upacAro karyA paNa badhA upacAro nakAmA gayA. teNe nagaramAM jAherAta karI kemArA A rogomAMthI eka paNa rogano nAza je karaze tene daridratAno nAza thAya teTaluM dhana ApIza." A sAMbhaLIne dUra dUrathI sArA vaidyo tyAM AvyA ane upacAro karyA chatAM koI paNa vaidya tenA eka paNa rogane dUra karI zakyo nahi. aMte ArtadhyAnathI marIne e ja vAvaDImAM deDako thayo. " vAvaDImAM rahelA tene lokonA mukhethI bolAtA "AvI vAvaDI baMdhAvanAra naMda maNIyAra zeThane dhanya che" vagere zabdo sAMbhaLIne jAtismaraNa jJAna thayuM. guruyogano abhAva vagere kAraNothI meM maLelA dezavirati dharmane gumAvyo, vagere tenA khyAlamAM AvyuM. have pharIthI bhAvathI dezaviratinI huM ArAdhanA karuM evo nirNaya teNe karyo. pachI abhigraha karyo ke- AjathI sadA chaThThanA pAraNe chaThThatapa karIza. pAraNAmAM junI-sukI zevALa, jalano mela vagere acitta vastuno upayoga karIza. A abhigrahane barAbara pALavA lAgyo. samaya jatAM eka divasa zrI mahAvIra svAmI rAjagRhI nagarI padhAryA. vAvaDImAM snAna vagere karatA lokonA poDhe "zrImahAvIrasvAmI padhAryA che," ema teNe jANyuM. AthI te mahAvIrasvAmInA darzana karavA utsuka banyo. pANI bharatI strInA pANInA beDAmAM pravezIne te bahAra Avyo. pachI zrImahAvIrasvAmI tarapha utAvaLathI cAlavA lAgyo. paNa rastAmAM ja zreNika rAjAnA ghoDAnA paga nIce cagadAI gayo. tarata anazanano svIkAra karIne prabhunuM smaraNa karavA lAgyo. samAdhithI mRtyu pAmIne saudharma devalokamAM dadurAMka nAme deva thayo. tyAMthI AvIne mahAvideha kSetramAM utpanna thaze, ane cAritra laIne muktimAM jaze. (815) . etto cciya suhamaiNo, bahuso vaMdaMti pavvadiyahesu / titthANi maNe dhariuM, aTThAvaya-revayAINi // 816 // 343 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya .. ita eva zubhamatayo bahuzo vandante parvadivaseSu / tIrthAni manasi dhRtvA aSTApada-raivatAdIni / / 816 / / AthI ja zubhamativALA jIvo parva divasomAM aSTApada ane giranAra vagere tIrthone manamAM dhAraNa karIne anekavAra caityavaMdana kare che. (816). suttammi vi bhaNiyamiNaM, aTTami-cAuddasIsu sngghnn| savvAi~ ceiyAI, visesao vaMdiyavvAiM // 817 // sUtre'pi bhaNitamidamaSTamI-caturdazISu sakena / sarvANi caityAni vizeSato vanditavyAni / / 817 / / sUtramAM paNa A kahyuM che ke- saMghe AThama ane caudaze saMrva jinacaityo vizeSathI qiquo. (817) / taha sAvago vi evaM, vannijjai pucapurisasatthesu / pUyAvisesakArI, pavvesu imaM jao suttaM // 818 // tathA zrAvako'pi evaM varNyate pUrvapuruSazAstreSu / ' pUjAvizeSakArI parvasu idaM yataH sUtram / / 818 / / tathA pUrva puruSoe racelAM zAstromAM zrAvakane paNa A pramANe upadeza Apyo che ke- zrAvaka parva divasomAM vizeSathI pUjA kare. kAraNake A (have . pAze te) sUtra cha. (818) saMvacchara-cAummAsiesu aTThAhiyAsu vi tihIsu / savvAyareNa laggai, jiNavarapUA-tavaguNesu // 819 // saMvatsara-cAturmAsikeSu aSTAhikAsvapi tithiSu / sarvAdareNa lagati jinavarapUjAtapoguNeSu / / 819 / / saMvatsarI, traNa comAsI (tathA caitra-Aso mAsanI ema che) aThThAIo tathA aSTamI Adi parva tithiomAM sarvaprayatnathI (= prayatnamAM khAmI rAkhyA vinA) 344 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya jinapUjA, tapa ane brahmacarya vagere guNomAM AdaravALA banavuM joIe. (819) iya pUya cciya egA, bhaNiyA na ya vaMdaNa tti mA bujjha / nahi saMpunnA pUyA, vaMdaNavigalA jao hoi // 820 // iti pUjA evaikA bhaNitA na ca vandaneti mA budhyasva / nahi saMpUrNA pUjA vandanavikalA yato bhavati / / 820 / / " A pramANe (819mI gAthAmAM kahyuM te pramANe) eka pUjA ja kahI che, vaMdana kahyuM nathI ema na samajavuM. kAraNake vaMdana vinA pUjA saMpUrNa thatI nathI. (8ra0). niccaM ciya kiccamiNaM, na ya savvo tarai niccaso kaauN| iya savvapariccAyA, uvaiTThA pavvadiyahesu // 821 // nityameva kRtyamidaM na ca sarvaH zaknoti nityazaH kartum / iti sarvaparityAgAd upadiSTA parvadivaseSu / / 821 / / vizeSathI caityavaMdana karavuM e nitya ja kartavya che. paNa badhA jIvo :nitya karavA mATe zaktimAna bha bane. AthI sarva divasono tyAga karIne parva divasomAM vizeSathI caityavaMdana karavAno upadeza Apyo che. vizeSArtha - parva divasomAM vizeSathI caityavaMdana karavAno upadeza Apyo che eno artha e nathI ke parva divaso sivAya vizeSathI caityavaMdana na karavuM, paNa dararoja na banI zake to parva divasomAM to khAsa vizeSathI caityavaMdana karavuM, evo artha che. A viSe kahyuM che ke. jai savvesu diNesu pAlaha kiriyaM tao havai lahUM / jaM puNa tahA na sakkai, taha vihu pAlijja pavvadiNaM / / ' "jo tame sarva divasomAM dharma kriyA karo to uttama che. paNa jo tema na banI zake to parva divasomAM to avazya pAlana karavuM, arthAt parva divasomAM to dharmakriyA avazya karavI." (21) 345 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya sutte egaviha cciya, bhaNiyA to bheyasAhaNamajuttaM / iya thUlamaI koI, jaMpai suttaM imaM sariuM // 822 // sUtre ekavidhA eva bhaNitA tato bhedakathanamayuktam / iti sthUlamatiH kazcit kathayati sUtramidaM smRtvA / / 822 / / skUlamativALo koIka nIcenA (have kahevAze te) sUtrane yAda karIne kahe che ke- sUtramAM eka ja prakAranuM caityavaMdana kahyuM che, tethI bhedo kahevA te yuta nathI. (822) . tinni vA kaDaI jAva, thuIo tisiloiyA / tAva tattha aNunnAyaM, kAraNeNa pareNa vi // 823 // : tisro vA karSati yAvat stutIstrizlokikAH / tAvat tatra anujJAtaM kAraNena pareNApi / / 823 / / vyAkhyA- zrutastavAnantaraM tisraH stutIH trizlokikAH zlokatrayapramANA yAvatkarSate tAvattatra caityAyatane sthAnamanujJAtaM, kAraNena kAraNavaMzAtpareNApyavasthAnamanujJAtamiti - (vyavahArasUtra u. 9. gA. 73) sAdhuone mukhyatayA devavaMdanamAM zrutastava (= puphakharavaradIvase) pachI traNa zloka pramANa stutio kahevAya tyAM sudhI jinamaMdiramAM rahevAnI anujJA che. kAraNa hoya to tethI vadhAre samaya sudhI paNa rahevAnI anujJA che. (823) bhaNai gurU taM suttaM, ciivaMdaNavihiparUvagaM na bhave / nikkAraNajiNamaMdiraparibhoganivAragatteNa // 824 // bhaNati gurustat sUtraM caityavandanavidhiprarUpakaM na bhavet / niSkAraNajinamandiraparibhoganivArakatvena / / 824 / / guru kahe che- te sUtra niSkAraNa jinamaMdiramAM rahevAno niSedha karanAruM hovAthI caityavaMdananI vidhinuM prarUpaka nathI. (824) 346 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya jai vA-saddo payaDo, pakkhaMtarasUyago tahiM asthi / saMpunnaM vA vaMdai, kaDDai vA tinni u thuIo // 825 // yad 'vA' zabdaH prakaTaH pakSAntarasUcakastatrA'sti / saMpUrNAM vA vandate, karSati vA tisrastu stutIH / / 825 / / eso vi hu bhAvattho, saMbhAvijjai imassa suttassa / tA anatthaM suttaM, annattha na joiuM juttaM // 826 // eSo'pi khalu bhAvArthaH saMbhAvyate'sya sUtrasya / tato'nyArthaM sUtramanyatra na yojayituM yuktam / / 826 / / . athavA te. sUtramA anya pakSano (= vipano) sUya'qu' 206 spaSTa rahelo che. tethI te sUtrano artha e thAya ke- saMpUrNa caityavaMdana kare athavA traNa stutio kahe. A sUtrano Avo paNa bhAvArtha saMbhave che. tethI anya arthAcA sUtrane anya arthamai isj me yogya nathI. (825-826) jai ettiyamettaM ciya, jiNavaMdaNamaNumayaM sue huttaM / thui-thottAipavittI, niratthiyA hojja savvA'vi // 827 // yadi etAvanmAtrameva jinavandanamanumataM zrute bhavat / stuti-stotrAdipravRttinirarthikA bhavet sarvA'pi / / 827 / / jo sUtramAM ATaluM ja caityavaMdana anumata hoya to stuti-stotrAdi saMbaMdhI saghaLIya pravRtti nirarthaka thAya. (827) saMviggA vihirasiyA, gIyatthatamA ya sUriNo purisA / kaha te suttaviruddhaM, sAmAyArI parUveMti ? // 828 // saMvignA vidhirasikA gItArthatamAzca sUrayaH puruSAH / ... kathaM te sUtraviruddhAM sAmAcArI prarUpayanti? / / 828 / / AcArya bhagavaMto saMvigna, vidhirasika ane sarvotkRSTa gItArtha hoya che. AvA te AcArya bhagavaMto sUtraviruddha sAmAcArInI prarUpaNA kevI rIte u47 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya 42 ? arthAt na 4 42. vizeSArthaH- prAkRta zabdakoSamAM puruSano Izvara artha paNa jaNAvyo che. mATe anuvAdamAM AcArya bhagavaMto evo prayoga karyo che. (828) ahavA cIvaMdaNA u duvihA, niccA iyarA u hoi nAyavvA / tavvisayamimaM suttaM, muNaMtigIyA u paramatthaM // 829 // athavA 'caityavandanA tu dvividhA nityA itarA tu bhavati jJAtavyA / tadviSayamidaM sUtraM jAnanti gItAstu paramArtham / / 829 / / - - athavA nitya ane anitya (= naimittika) ema be prakAranuM caityavaMdana jANavuM. temAM A sUtra anitya caityavaMdana saMbaMdhI che evo paramArtha gItArtho jANe che. vizeSArthaH-- nitya eTale dararoja karavAmAM Ave te. anitya ( = naimitta5) kheTale te te viziSTa nimittathI 42vAmAM Ave te. (828) sammamaviyAriUNaM, sao ya parao ya samayasuttAI / jo pavaNaM vikovai, so neo dIhasaMsArI ||830 // samyagavicArya svatazca paratazca samayasUtrANi / yaH pravacanaM vigopAyati sa jJeyo dIrghasaMsArI / / 830 / / je zAstranA sUtrone jAte sArI rIte vicAryA vinA ane bIjAonI pAse vicAraNA karyA vinA siddhAMtane (= sUtrArthane) prakAzita kare che tene dIrgha saMsArI bhaeAvo. (830) 'dUsamadosA jIvo, jaM vA taM vA misaMtaraM papya / cayai bahu karaNijjaM thevaM paDivajjai suheNa // 831|| 348 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya duSaMmadoSAd jIvo yad vA tad vA miSAntaraM prApya / tyajati bahu karaNIyaM stokaM pratipadyate sukhena / / 831 / / dUSamakALanA doSathI jIva je te bIjuM bahAnuM meLavIne karavA yogya ghaNuM choDI de che ane sukhathI thoDuM svIkAre che. vizeSArtha:- 6Sama = pAyamo mA2. supathA thoDaM svI512 cha, meTa 3 jarAya takalIpha na paDe ane sukhapUrvaka thaI zake tevuM thoDuM svIkAre che. A viSe vartamAnamAM mUrtipUjA, jIvadayA vagereno niSedha karanArAo daSTAMtarUpa che. (831) ekkaM na kuNai mUDho, suyamuddisiUNa niyakubohammi / jaNamannaM pi pavattai, evaM bIyaM mahApAvaM // 832 // ekaM na karoti mUDhaH zrutamuddizya nijakubodhe / janamanyamapi pravartayati evaM dvitIyaM mahApApam / / 832 / / mUDha jIva zratane (= zAstrane) lakSyamAM rAkhIne eka to pote karato nathI ane bIjA lokone paNa potAnA kubodhamAM pravartAve che = bIjAne paNa YodhANA 42 cha ma hu~ 55 42 cha. (832) uppannasaMsayA je, sammaM pucchaMti neva giiytthe| cukkaMti suddhamaggA, te pallavagAhipaMDiccA // 833 // utpannasaMzayA ye samyak pRcchanti naiva gItArthAn / bhrazyanti zuddhamArgAt te pallavagrAhipANDityAH / / 833 / / sUtrArthamAM saMzayavALA jeo bIjA gItArthone barobara pUchatA nathI, upara upasthI thoDuM thoDuM bhaNIne paMDita banelA teo zuddhamArgathI bhraSTa thAya che. (833) alamattha vitthareNaM, vaMdiya sannihiyaceiyANevaM / avasesaceiyANaM, vaMdaNapaNihANakaraNatthaM // 834 // alamatra vistareNa vanditvA sannihitacaityAnyevam / avazeSacaityAnAM vandanapraNidhAnakaraNArtham / / 834 / / 348 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya * puvvavihANeNa puNo, bhaNittu sakkatthayaM tao kuNai / jiNaceiyapaNihANaM, saMviggo muttasuttIe // 835 // pUrvavidhAnena punarbhaNitvA zakrastavaM tataH karoti / jinacaityapraNidhAnaM saMvigno muktAzuktyA / / 835 / / ahIM vistArathI saryuM. A pramANe najIkamAM rahelI pratimAone vaMdana karIne bAkInI pratimAonA vaMdana saMbaMdhI zubhadhyAna karavA mATe pUrvokta vidhithI pharI zakastava kahIne pachI saMvigna banelo te muktAzuktimudrAthI jinapratimA saMbaMdhI zumadhyAna 42, athAt jAvaMti ceiAiM0 me sUtra bota. (834-835) mUlam - jAvaMti ceiyAI, uDDe ya ahe ya tiriyaloe y| savvAi~ tAi~ vaMde, iha saMto tattha saMtAI // 836 // . yAvanti caityAni UrdhvaM cAdhazca tigloke ca / sarvANi tAni vande iha san tatra santi / / 836 / / Urdhvaloka, adholoka ane tiryazlokamAM jeTalI pratimA che, tyAM rahelI te sarva pratimAone ahIM rahelo huM vaMdana karuM chuM. (836) sakkatthaeNa imiNA, eyAiM ceiyAi~ vaMdAmi / sakkathayassa ya bhaNaNe, evaM khu paoyaNaM bhaNiyaM / / 837 // zakrastavenA'nena etAni caityAni vande / zakrastavasya ca bhaNane etatkhalu prayojanaM bhaNitam / / 837 / / A zakrastava vaDe A pratimAone vaMdana karuM chuM. zakrava kahevAnuM A prayojana jaNAvyuM. vizeSArthaH- ma bhAvArtha mA cha- umai ( jAvaMti ceiAiM.sUtra bolatAM pahelAM) je zakrastava kahyuM, te zakrastavathI huM sarva pratimAone vaMdana karuM u40 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya chuM. Ano artha e thayo ke- e zakrastava sarva pratimAone vaMdana karavA mATe bolAyuM che. ethI khAvaMtika sUtranI pahelAM zakastava kahevAnuM prayojana sarva pratimAone vaMdana karavuM e che. (837) tatto ya bhAvasAraM, bhaNiUNaM chobhavaMdaNaM vihiNA / sAhugayaM paNihANaM, karei eyAe~ gAhAe // 838 // tatazca bhAvasAraM bhaNitvA stobhavandanaM vidhinA / sAdhugataM praNidhAnaM karoti etayA gAthayA / / 838 / / tyArabAda bhAvapUrvaka vidhithI thobhavaMdana kahIne (= khamAsamaNuM ApIne) * sAdhu saMbaMdhI zumadhyAna mA (= nIyena1) JuthAtha. 43. (838) mUlam - . . jAvaMta kei sAhU, bharahe-ravaya(e)mahAvidehe ya / savvesiM tesiM paNao, tiviheNa tidaMDavirayANaM // 839 // yAvantaH ke'pi sAdhavo bharatai-ravate mahAvidehe ca / sarveSAM teSAM praNataH triviMdhena tridaNDaviratAnAm / / 839 / / bharata, airAvata ane mahAvidehamAM trividhathI traNa prakAranA daMDathI virAma pAmelA je koI sAdhuo che te sarva sAdhuone huM namelo chuM. (839) .. tatto atittacitto, jiNeMdaguNavannaNeNa bhujjo vi / sukainibaddhaM suddhaM, thayaM ca thottaM ca vajjarai // 840 // 1. kather vajjara-pajjara- ityAdi / / 8-4-2 / / haimaprAkRtavyAkaraNasUtrAt 'vajjarai' - kathayati / tato'tRptacitto jinendraguNavarNanena bhUyo'pi / sukavinibaddhaM zuddhaM stavaM ca stotraM ca kathayati / / 840 / / tyArabAda jigleMdraguNonA varNanathI atRpta cittavALo te pharI paNa sukavie racelA zuddha stava ane stotrane kahe che. (840) 351 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya sakkayabhAsAbaddho, gaMbhIrattho thao tti vikkhaao| pAyayabhAsAbaddhaM, thottaM vivihehi~ chaMdehiM // 841 // saMskRtabhASAbaddho gambhIrArthaH stava iti vikhyAtaH / prAkRtabhASAbaddhaM stotraM vividhaizchandobhiH / / 841 / / saMskRta bhASAmAM racAyela ane gaMbhIra arthavALo (kloka) stava tarIke prasiddha che. vividha chaMdothI je prAkRta bhASAmAM racAyuM hoya te stotra che. (841) gaMbhIramahuraghosa, taha taha thottAiyaM bhnnejjaah| jaha jAyai saMvegaM, suNamANANaM paresiM pi // 842 // gambhIramadhuraghoSaM tathA tathA stotrAdikaM bhaNeta / yathA jAyate saMvegaH zRNvatAM pareSAmapi / / 842 / / stotra vagerene gaMbhIra ane madhura avAjathI (=svarathI) te te pramANe kahe ke je pramANe sAMbhaLanArA bIjAone paNa saMvega utpanna thAya. (842) vivihamahAkairaio, vannijjato vicittauttIhi / kassa na harei hiyayaM, titthaMkaraguNagaNo guruo ? // 843 // vividhamahAkaviracito varNyamAno vicitroktibhiH / kasya na harati hadayaM tIrthakaraguNagaNo gurukaH? / / 843 / / vividha mahAkaviothI racAyelo ane vividha vacanothI (= svarothI) varNavAto tIrthakarano utkRSTa guNasamUha konA hRdayane na hare ? arthAt badhAnA hayane 42. (843) bhattibharanibbharamaNo, vaMdittA savvajagaibiMbAI / mUlapaDimAi purao, puNo vi sakkatthayaM paDhai // 844 // bhaktibharanirbharamanA vanditvA sarvajagatIbimbAni / .. mUlapratimAyAH purataH punarapi zakrastavaM paThati / / 844 / / 352 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya bhaktisamUhathI bharapUra manavALo te lokamAM rahelA sarva biMbone vaMdana rIne (=[[20 sUtra kolIna) 32rI 59 bhUgalinanI mAgaNa // 211 4. (844) cIvaMdaNakayakicco, pamoyaromaMcacacciyasarIro / sakkathaeNaM vaMdiya, ahimayaphalapatthaNaM kuNai // 845 // .. caityavandanakRtakRtyaH pramodaromAJcacarcitazarIraH / zakrastavena vanditvA abhimataphalaprArthanAM karoti / / 845 / / caityavaMdanathI kRtakRtya banelo ane harSathI vikasvara banelI romarAjIthI lepAyelA zarIravALo te zakastavathI vaMdana karIne nIce pramANe) ISTaphalanI praarthn| 2. (845) dukkhakkhaya kammakkhaya samAhimaraNaM ca bohilAbho ya / saMpajjau maha eyaM, tuha nAha ! paNAmakaraNeNaM // 846 // duHkhakSayaH karmakSayaH samAdhimaraNaM ca bodhilAbhazca / saMpadyatAM mamaitattaMva nAtha.! praNAmakaraNena / / 846 / / nAtha ! tabhane prama 72vAthI bhane hupakSaya, bhakSaya, samAdhima25, . willucice Hi prApta thAmo. (846) ahavA- . jaya vIyarAya ! jagaguru ! hou mamaM tuha pabhAvao bhyvN!| bhavaniveo maggANusAriyA iTTaphalasiddhI // 847 // . athavAjaya vItarAga ! jagadguro ! bhavatu mama tava prabhAvato bhagavan ! / bhavanirvedo mArgAnusAritA iSTaphalasiddhiH / / 847 / / logaviruddhaccAo, gurujaNapUyA paratthakaraNaM ca / suhagurujogo tavvayaNasevaNA AbhavamakhaMDA // 848 // . 353 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya logaviruddhatyAgo gurujanapUjA parArthakaraNaM ca / zubhaguruyogastadvacanasevanA AbhavamakhaNDA / / 848 / / vyAkhyA- jayeti vipakSanirAsena vijayasveti bhaktibharaprabhavamAzIrvacanaM / he vItarAga ! he vyapetAbhiSvaGga ! virAgatAsahacaratvAt dveSAdyabhAvasya he vItadveSa he vItamAhetya- . pi dRzyaM / tathA jagataH sacarAcarabhuvanasya guNairgurutvAt, jagatAM vA jagamAnAM yathAvadvastutattvopadezanAtteSAmeva vA gauravArhatvAt gurustasyAmantraNaM he jagadguro! / bhavatu saMpadyatAM / mametyAtmanirdeze / tava prabhAvato-bhavato maahaatmyaat| he bhagavan ! samagraizvaryAdiguNayuta! bhavanivedaH saMsAravirAgaH / mArgAnusAritA mokssmaargaanusrnnN| iSTaphalasiddhirabhimatArthaniSpattirihalaukikI yayopagRhItasya cittasvAsthyaM bhavati, tatazca dharma pravRttiH syAditi / / 33 / / tathA lokaviruddhatyAgaH srvjnnindaadilok-viruddhaanusstthaanvrjn| gurujnpuujaa-maataapitRdhrmaacaaryaadipuujn| parArthakaraNaM ca- paraprayojanakAritA ca / zubhaguruyoga:- sundrdhrmaacaarysNbndhH| tadvacanasevanA-guruvacanasevA / aabhvmaasNsaarN| akhaMDA saMpUrNA bhavat / iti gAthAdvayArthaH / / 34 / / (paJcAzaka-4/33-34) .. athA he vItarAga ! he jagadguru ! Apa jaya pAmo. he bhagavaMta ! ApanA pramAthI bhane (1) mapaniSada, (2) bhagAnusAritA, (3) 5STasisiddhi, (4) soviruddha tyAga, (5) guru4napUla, (6) 52||rth25, (7) zumaguruyoga, (8) mokSa na maLe tyAM sudhI akhaMDa zubhaguruvacanasevA- A ATha bhAva prApta thAo. paMcAzakanI TIkAno bhAvArtha A pramANe che jaya eTale vipakSane dUra karIne vijaya pAmo. vijaya pAmo e bhakti samUhathI losAye mAzIvayana cha. vaat2||2|| bheTale. snecyA (= 2mAsastithI) 2hita. bhagavAna guNothI mahAna hovAthI jaMgama ane sthAvara e baMne prakAranA jagatanA guru che. athavA vastuo jevA svarUpe che tevA svarUpe batAvavAthI bhagavAna jaMgama jagatanA guru che. athavA jaMgama jagatanA gauravane yogya hovAthI jagadaguru to 354 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya prabhAvathI eTale mahAtmyathI. bhagavAna eTale aizvarya vagere guNothI yukta. bhavanirveda vagere zabdono bhAvArtha A pramANe che (1) bhavanirvedaH- saMsAra upara kaMTALo- aNagamo. dharmasAdhanAmAM A guNa pAyAno che. bhavanirveda vinAno dharma eTale pAyA vinAnuM makAna. dharma mokSa mATe che. jene saMsAra upara kaMTALo nathI- rAga che te mokSa mATe prayatna kevI rIte kare ? kAraNake saMsAra ane mokSa baMne viruddha che. jene saMsAra upara rAga che tene mokSa upara rAga nathI. jene mokSa upara rAga nathI te mokSa mATe prayatna kare nahi. saMsAra upara rAgavALA jIvamAM kadAca koI kAraNasara bahArathI mokSaprayatna (= dharma) dekhAto hoya to paNa te vAstavika mokSaprayatna nathI, kintu jaDanI kriyA tulya che.. (2) mArgAnusAritAH-- mArgane anusaravuM te mArgAnusAritA. tAttvikasatya mArgane anusaravuM te mArgAnusAritA. tAttvika-satyamArga to ja anusarAya jo kadAgraha na hoya. kadAgrahI mANasa potAnuM mAneluM ja sAcuM che ema mAne. AthI e bIjA pAse sAcI vAta samajavA prayatna kare nahi. kadAca bIjA tene sAme AvIne samajAve to paNa te mAnavA taiyAra na thAya. kadAgrahanA kAraNe . sAcI vAta samajAya nahi, samajAya to paNa potAnuM mAneluM khoTuM hovA chatAM chUTe nahi, AthI kadAgrahI satyane pAmI zake nahi, kadAgrahathI sAcuM pamAya nahi eTaluM ja nahi balake pAmeluM paNa jatuM rahe. sAcuM pAmyA pachI jo koI viSayamAM potAnI gerasamaja thaI jAya ane bIjAnA samajAvavA chatAM ahaMkAra AdinAM kAraNe kadAgraha thaI jAya to pAmeluM sAcuM jatuM rahe. niSnavo A viSayamAM dRSTAMta rUpa che. AthI satyane pAmavA kadAgraha upara vijaya meLavavo joIe. kadAgraha upara vijaya meLavIne satyane anusaravAnI vRtti te mArgAnusAritA. kadAgraharahita mANasa khoTA raste hoya to paNa sIdhA-sAcA raste AvI jAya che. apunarbaMdhaka jIva AmAM dRSTAMtarUpa che. apunarbaMdhaka jIva hajI samyagdarzanane pAmelo na hovAthI sAcA mArgathI dUra che, chatAM tenAmAM kadAgraha na hovAthI tevAM nimitto maLatAM (samyagdarzanAdi) sAcA mArgane pAmI jAya che. AthI kadAgraha 355 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya rahita banIne tAttvika satya mArgane anusavuM te mArgAnusAritA. mokSamArga e ja tAttvika-satya mArga che. mATe mArgAnusAritA zabdano mokSamArgane anusaravuM evo artha paNa thAya. AthI ja paMcAzakanI TIkAmAM mAnusAritA = mokSamAnusaUAM evo ullekha karyo che. (3) ISTasiddhiH- jenAthI cittanI svasthatA TakAvI rAkhavA dvArA dharmamAM pravRtti thAya tevI A loka saMbaMdhI avirodhI kAryanI siddhi. jIvanamAM aneka jarUriyAto UbhI thAya che. jIvana jarUriyAtanI vastu na maLe tyAre samAdhi rahevI ane dharmamAM sthira rahevuM e ghaNuM kaThIna che. apramattAvasthA vagere uccakakSAnuM nahi pAmelA sAdhakane jIvana jarUriyAtanI vastu na maLe tyAre enuM mana asvastha banI jAya e zakya che. Ama bane to dharmamAM utsAha ghaTI jAya. dharmamAM utsAha ghaTI jatAM tenI dharmamAM pravRtti na thAya ke ullAsa vinA thAya. AthI sAdhaka ullAsapUrvaka dharmamAM pravRtti karI zake e mATe tene jIvana jarUriyAtanI vastu maLavI joIe. AthI sAdhaka vartamAna jIvanamAM cittanI svasthatA TakI rahe ane dharmamAM pravRtti thAya e mATe bhagavAna pAse avirodhI ISTa vastunI siddhinI mAgaNI kare te jarA ya anucita na kahevAya. paNa ahIM e khyAla rAkhavAnuM che ke ISTavastunI mAgaNI virodhI eTale ke dharmadraSTie virodhavALI na hovI joIe. jemake- tadana garIba sAdhaka jIvana jarUriyAta pUratA dhananI mAgaNI kare to te virodhI na gaNAya, paNa bhogavilAsa karI zakAya teTalA dhananI mAgaNI kare to te virodhI gaNAya. anyAya, hiMsaka vyApAra AdithI dhana meLavavAnI IcchA paNa, virodhI gaNAya. lagna karyA vinA rahI zakAya tema na hoya to patnI anukULa svabhAvavALI dhArmika vRttivALI maLe to sAruM AvI IcchA virodhI na gaNAya, paNa rUpALI maLe to sAruM AvI IcchA virodhI gaNAya. Ano sIdho artha e thAya ke bhagavAna pAse sIdhI rIte ke paraMparAe dharmamAM sahAyaka bananArI vastu maMgAya, paNa rAgAdi doSo vadhe tevI eka paNa vastu na maMgAya. (4) lokaviruddhatyAga - lokaviruddha kAryono tyAga. * lokaviruddha kAryo- koInI paNa niMdA karavI e loka viruddha che. tathA 356 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya guNasaMpanna atmAonI = jJAnadiguNothI samRddha AcArya vagerenI niMdA karavI e vadhAre lokaviruddha che. maMdabuddhivALA jIvonI svabuddhi anusAra karavAmAM AvatI dharmakriyA upara hasavuM-mazkarI karavI. lokapUjya rAjA, maMtrI, zeTha, temanA guru vagereno tiraskAra karavo-mazkarI vagere karavuM, ghaNA loko jenI viruddha hoya teno saMparka ka2vo, deza-gAma-kula vagere prasiddha (yogya) AcAronuM ullaMghana ka2vuM, vastra vagerethI halakA mANaso kare tevI za2I2nI zobhA karavI e lokaviruddha che. keTalAka AcAryonA mate deza, kAla, vaibhava, vaya, avasthA Adine anucita dAna, tapa vagere karIne lokamAM jAherAta karavI e paNa loka viruddha che. kAraNa ke loka te rIte dAnAdi karanArano upahAsa kare. ahIM lokamAM jAherAta karavAmAM gaMbhIratAno abhAva kAraNa che. rAjA Adi taraphathI sArA mANasone thayelI AMpattimAM AnaMda pAmavo, sArA mANasonI Apattino chatI zaktie pratikAra na karavo vagere loka viruddha kAryo jANavAM. (Adi zabdathI paizUnya vagere samajavuM.) jenI niMdA karavAmAM Ave te lokaniMdA karanAra pratye virodhavALo bane che. mATe koInI paNa niMdA loka viruddha che. ahIM koInI paNa niMdA loka viruddha che ema kahevAmAM guNasaMpanna AtmAonI niMdAno paNa samAveza thaI jAya che, ` chatAM teno judo ullekha eTalA mATe karyo che ke sAmAnya jIvonI niMdA karatAM guNasaMpanna AtmAonI niMdA vizeSa lokaviruddha che. guNasaMpannanA pakSamAM ghaNA loko hoya che. AthI tenI niMdA karanAra pratye ghaNA loko virodhavALA banI jAya che. dharmakriyA karanArA jIvomAM moTA bhAganA loko maMdabuddhivALA ja hoya che. temanA dhArmika AcAro upara 'A loka dhUrtothI ThagAyA che," (emane kazI gatAgama nathI vagere kahevuM. jAheramAM bhUlo kahevI.) vage2e rIte upahAsa karavAthI e loko virodhavALA ja banI jAya che. prayojanaH- jo dharmI jIva lokaviruddha kAryo kare to loka tenI viruddha thAya. pariNAme tene muzIbatamAM mukAvuM paDe. dharma karavAmAM muzIbata UbhI thAya, manamAM 357 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya Arta-raudra dhyAna thAya, viruddha banelA loko pratye dveSabhAva jAge, deva-guru-dharmanI niMdA thAya.Ama aneka nukazAna thAya. nidA Adi lokaviruddha kAryo karavA chatAM tevA puNyodayathI ke tevA saMyogo AdithI loko viruddha na thAya ethI A lokanI dRSTie nukazAna na thAya to paNa azubha karmabaMdha AdithI paralokanI dRSTie to avazya nukazAna thAya. niMdA AdithI AtmAmAM zubha pariNAma jAge nahi. jAgelA paNa zubha pariNAma maMda banI jAya ke jatA rahe evuM paNa bane. tathA loka viruddha kArya karavAthI lokonA cittamAM dveSa Adi saMkleza thAya. pariNAme temane paNa azubha karmano baMdha, dharma bhAvanAno hrAsa ke sarvathA abhAva vagere anartha thAya. AthI lokaviruddha kArya karanAra dharmI paranA paNa anarthanuM kAraNa bane che. Ama loMka: viruddha kArya karavAthI sva-parane ekAMte nukazAna che. AthI dharmI jIvo hiMsA Adi bIjA pApono tyAga alpa thaI zake ke sarvathA na thaI zake to paNa loka viruddha kAryono avazya tyAga karavo joIe. * lAlabattI - ahIM lokazabdathI ajJAna, asadAcArI vagere game tevA loko nahIM, kiMtu ziSTa (vivekI) loko samajavA. eTale game te loka virodha kare teno tyAga karavo ema nahi paNa ziSTa lokamAM je viruddha gaNAtAM hoya te kAryono tyAga karavo. ajJAna loko to sArAM kAmomAM paNa virodha kare. ajJAna loko viroddha kare teTalA mAtrathI sArAM kAmo nahi choDavA joIe. (5) gurujanapUjA - gurujanonI ucita sevA-bhakti karavI. ahIM guru zabdano "je gauravane-bahumAnane yogya hoya te guru" evo artha hovAthI gurujano zabdathI tyAgI sAdhu ja nahi, kiMtu mAtA vagere paNa samajavAM. yogabiMdu graMtha (gA. 110) mAM kyuM che ke mAtA, pitA, vidyAguru, mAtAdi traNanA bhAI-bahena vagere saMbaMdhIo, jJAnavRddha, vayovRddha ane dharmopadezaka e badhA ziSTa puruSone guru tarIke mAnya che. dharma pAmavA mATe A guNa anivArya che. jyAM sudhI ahaMkAra tIvra hoya tyAM sudhI vAstavika koTino dharma Avato nathI. tIvra ahaMkArI jIvamAM vAstavika dharma na hoya eTaluM ja nahi paNa dharma pAmavAnI lAyakAta paNa na hoya. dharmanuM mULa vinaya che. ahaMkAra ghaTyA vinA vinaya Ave nahi. vinaya vinA gurujanapUjA paNa 358 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya na thaI zake AthI dilathI gurujananI pUjA karanAra jIvamAM ahaMkAra ghaTyo hovAthI dhirma pAmavAnI lAyakAta AvI che e sUcita thAya che. dharma pAmavAnI lAyakAta mATe kRtajJatA guNa paNa jarUrI che. gurujana pUjAthI kRtajJatA guNa paNa sUcita thAya che. gurujananI pUjA kevI rIte karavI te aMge yogabiMdu graMtha (gA. 111 vagere) mAM nIce mujaba jaNAvyuM che ' (1) mAtA, pitA Adine savAra, bapora ane sAMja ema traNa vakhata namaskAra karavo. kAraNasara sAkSAt namaskAra na thaI zake to manamAM mAtA AdinI spaSTa dhAraNA karIne manathI namaskAra karavo. (2) gurujana bahArathI Ave tyAre UbhA thavuM, besavA Asana ApavuM, vagere vinaya karavo. (3) gurujana pAse uddhatAIno tyAga karI emanAthI nIcA Asane besavuM-beThaka nIcI rAkhavI. paga upara paga na caDhAvavA vagere rIte vivekathI besavuM. (4) jhADopezAba vagere karatAM ke jhADo-pezAba vagerethI apavitra jagyAmAM gurujananA nAmano uccAra na karavo. (5) kyAre paNa emano avarNavAda (-niMdA, parAbhava vagere) na sAMbhaLavo. (6) svazakti pramANe vastra, bhojana, alaMkAra vagere sArAM ApavAM. (7) sadA temanI pAse devapUjA, atithibhakti, anukaMpAdAna vagere paralokamAM hitakara sArAM kAmo karAvavAM. (8) temane je pravRtti (-vyavahAra)na gamatI hoya te pravRttino tyAga karavo ane gamatI pravRtti karavI. ahIM eTaluM khyAlamAM rAkhavuM ke A vAta dharma sivAya che. arthAt gurujanane * aNagamatuM na karavAmAM ane gamatuM karavAmAM dharmane bAdha na Avavo joIe. jo gurujanane aNagamatuM na karavAmAM dharmane bAdha Avato hoya (dharmathI vaMcita rahevuM paDatuM hoya ke adharma (pApa) thato hoya) to aNagamatuM paNa karavuM joIe. tevI rIte gurujanane gamatuM karavAmAM dharmane bAdha Avato hoya to gamatuM na karavuM joIe. arthAt dharmane bAdha na Ave tema gurujanane anukULa vartavuM. (9) gurujananI Asana, zayyA, palaMga, vAsaNa vagere vastuno upayoga nahi karavo joIe. arthAt je vastu gurujana vAparatA hoya te vastu anya mATe nahi vAparavI joIe. jemake mAtA je thALImAM jamatA hoya te thALImAM bIjA koIe 359 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya nahi jamavuM joIe, te thALI mAtAnA jamavA mATe ja alaga rAkhavI joIe. (10) mAtA AdinA mRtyu pachI temanA alaMkAra Adi dhanano potAnA mATe upayoga na karatAM tIrtha sthAna vageremAM dharma mATe upayoga karavo joIe. (11) mAtA AdinI chabI vagere banAvIne tenI puSpa, dhUpa vagerethI pUjA karavI joIe. ahIM keTalAkonuM kahevuM che ke mAtA Adie karAvelA devanI mUrti vagerenI puSpa, dhUpa vagerethI pUjA karavI joIe. (12) mAtA AdinuM mRtyu thatAM temanA mRtyu saMbaMdhI devapUjA vagere kAryo AdarapUrvaka karavAM joIe. (6) parArthakaraNa - paropakAranAM kAryo karavAM. mohAdhIna dareka jIva potAnA kAryomAM lIna hoya che, tene bIjAnAM kAryonI paDI hotI nathI. AnuM kAraNa tIvra svArtha che. svArthI jIvamAM bIjAnuM kAma karavAnI vRtti ja hotI nathI. jyAM sudhI svArtha tIvra hoya tyAM sudhI jIvanamAM vAstavika dharma AvI zakato nathI, eTaluM ja nahi, paNa dharma pAmavAnI lAyakAta paNa AvI zakatI nathI. AthI dharma pAmavAnI lAyakAta meLavavA mATe paNa svArtha ghaTADavo joIe. svArthavRtti ghaTe tyAre je bIjAnuM kArya karavAnI bhAvanA jAge che, ane zakya prayatna thAya che. AthI paropakAra karanAra vyaktimAM svArthavRttino hAsa-ghaTADo thayo hovAthI dharmanI lAyakAta che e siddha thAya che. dharma pAmavA mATe prathama dharma pAmavAne lAyaka banavuM joIe. amuka jIva dharma pAmyo che ke nahi athavA dharma pAmavAne lAyaka banyo che ke nahi te niHsvArthabhAve paropakArathI jANI zakAya che. mATe ja lalita vistarA graMthamAM paropakAra e jIvanano sAra che ane dharmapuruSArthanuM lakSaNa che ema kahyuM che. bhavanirvedathI parArthakaraNa sudhInA cha bhAvo laukika sauMdarya che. sauMdarya eTale sArApaNuM sauMdarya laukika ane lokottara ema be jAtanuM che. laukika sauMdarya eTale jinadharmane nahi pAmelA jIvomAM paNa thanAruM sauMdarya. lokottara sauMdarya eTale jinadharmane pAmelA jIvomAM thanAruM sauMdarya. samyagdarzana vagere lokottara sauMdarya che. samyagdarzanAdi lokottara sauMdarya pAmavA mATe subhaguruyoga ane 360 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya zubhaguruvasevA jarUrI hovAthI e be paNa lokottara sauMdarya che. bhavanirveda vagere cha bhAvo jinadharmane nahi pAmelA jIvomAM paNa hoI zake che mATe te laukika sauMdarya che. laukika sauMdarya jenAmAM Ave te ja lokottara sauMdarya pAmavAne mATe lAyaka che. laukika sauMdarya AvyA vinA lokottara sauMdaryarUpa samyagdarzana Adi dharma pAmI zakAya ja nahi. laukika sauMdarya vinA lokottara sauMdarya pamADanAra zubhaguyoga vagere maLI jAya to paNa lAbhane badale nukazAna thAya evuM bane. pacAvavAnI tAkAta vinAnA rogIne pauSTika khorAka maLI jAya tema. eTale lokottara sauMdarya pAmavA mATe laukika sauMdarya anivArya che. mATe prathama bhavanirveda vagere laukika sauMdaryanI mAgaNI karyA pachI zubhaguruyoga ane zubhaguruvacana sevA rU5 lokottara sauMdaryanI mAgaNI karI che. (7) zubhaguyoga- cAritrAdi guNasaMpanna uttama AcAryano saMbaMdha. ahIM cAritrAdi guNonI mukhyatA che. guru maLI jAya, paNa cAritravihIna hoya to kadAca lAbhane badale nukazAna paNa thAya, bhUkhyAne jharamizrita lADavA maLI jAya tema.. ? . (8) zubhaguruvacanasevA - uparyukta AcAryanI AjJAnuM pAlana. zubhaguruno yoga thaI jAya, paNa temano upadeza sAMbhaLIne teno amala na thAya to zuM kAmanuM ? mATe mokSa na maLe tyAM sudhI akhaMDa rIte zubhagurunA upadezanuM pAlana paNa anivArya che. ahIM akhaMDa zabdanA kALa ane pramANa e be dRSTie artha thaI zake. kALanI dRSTie akhaMDa eTale amuka samaya thAya, amuka samaya na thAya ema nahi, kiMtu satata thAya. pramANanI dRSTie akhaMDa eTale thoDA pramANamAM thAya ema nahi, kiMtu saMpUrNa thAya. jemake- gurunA amuka vacananuM pAlana thAya, amuka vacananuM pAlana na thAya ema nahi, kintu pratyeka vacananuM pAlana thAya. prazna - 'gAmavamaravaUDuM' padono anvaya bhavanirveda Adi badhA sAthe che ke zubhaguruvacanasevA sAthe che ? - uttara- baMne sAthe laI zakAya. zabdArthanI dRSTie vicArIe to teno 261 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya anvaya zubhaguruvacanasevA sAthe che. kAraNake 3paravapna zabdano prayoga strIliMgamAM che. jo badhA sAthe teno anvaya hoya to bhavanirvedAdi zabdo pulliga vagere judA judA liMgamAM hovAthI maravaUDu no strIliMgamAM prayoga na thAya. tathA sAmave pada 3ravaUpTa padanI pahelAM hovAthI teno anvaye paNa tathvayaUsevA sAthe karavo ThIka che. athavA pAmavaMno anvaya bhavanirveda Adi badhA sAthe paNa thaI. zake. kAraNake te kriyAvizeSaNa rUpe che. have bhAvArthanI dRSTie vicArIe to sAmavuM ane uparavaUppA e baMneno anvaya bhavanirveda di badhA sAthe che. kAraNake zubhaguruvacananA pAlanamAM bhavanirveda Adi bhAvo AvI jAya che. ' gurunA upadezamAM saMsAra asAra che, tattva-mokSamArga anusaravA jevo che vagere je AvavAnuM che. eTale paramArthathI zubhaguruvacanasevAnI mAgaNImAM svanirveda AdinI mAgaNI AvI ja jAya che. AthI zubhaguruvacanasevAnI prArthanA jevA svarUpe thAya tevA svarUpe bhavanirveda AdinI prArthanA paNa thAya. praznahe vItarAga! he jagadguru ! A pramANe AmaMtraNa karavAnuM zuM kAraNa ? bhagavAna pAse mAgaNI karavAnI che. maukhika vacana dvArA mAgaNI je najIkamAM hoya tenI pAse thaI zake. bhagavAna to mokSamAM ke mahAvidehakSetramAM che. tyAMthI bhagavAna ahIM Ave nahi. AthI dravyathI-bAhyathI dUra rahelA bhagavAna bhAvathI-aMtarathI hRdayamAM vase eTalA mATe he vItarAga ! he jagadguru ! e pramANe AmaMtraNa karavAmAM Ave che. prazna - bhagavAna kRtakRtya banI gayA che, jayavaMtA ja che. to temane Apa jayavaMtA vartA' ema AzIrvAda ApavAnI zI jarUra che ? uttara- bhagavAnane AzIrvAdanI jarUra nathI, paNa bhaktinA AvezathI bhakta sAdhakanA mukhamAMthI AvA udgAra sahaja nIkaLI jAya che. bhagavAna pAse je kaMI kahevAnuM che ke karavAnuM che te bhagavAna mATe nahi, paNa sAdhaka mATe che. vItarAganA jayamAM ja sAdhakano jaya thAya. eTale AnAthI "mAro jaya thAva' ema paNa garbhita rIte sUcana che. tathA vItarAgano jaya eTale vItarAganA zAsanano 362 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya jaya. eTale vItarAga jayavaMtA vargo eno artha vItarAganuM zAsana jayavaMtu vartA evo paNa thAya. vItarAganuM zAsana jayavaMtu varte enI to sAdhakane jarUra hoya ja. kAraNake vItarAganA zAsana vinA koInuM kalyANa thavAnuM nathI. A praNidhAna zabdano artha - praNidhAna saMbaMdhI 847-848 e be gAthAo vartamAnamAM bacavI rAtarIke prasiddha che. e navIyarIca sUtranuM praNidhAna sUtra evuM nAma che. praNidhAna zabdanA ekAgratA, dhyAna, nirNaya, dhyeya vagere aneka artho thAya che. trIjA paMcAzakanI ra9mI gAthAnI TIkAmAM praNidhAnano prArthanA zarmamArca ="prArthanA garbhita (cittanI) ekAgratA" evo artha karyo che. A artha susaMgata che. kAraNake ekAgratA aneka viSayanI hoya che. temAM ahIM prArthanA saMbaMdhI ekAgratA vivakSita che. prastuta sUtrathI prabhu samakSa ekAgra citte bhavanirveda AdinI prArthanAmAgaNI karavAmAM Ave che. A pramANe praNidhAna zabdano ekAgratAnI pradhAnatAnI daSTie prArthanAgarbhita ekAgratA evo arthaOAya. have jo prArthanAnI pradhAnatA karavAmAM Ave to praNidhAna zabdano ekAgra citte prArthanA (-mAgaNI) evo artha paNa thaI zake. prabhu samakSa praNidhAna karavuM joIe, eTale ke prabhu samakSa ekAgra . citte zubha prArthanA-mAMgaNI karavI joIe. lalita vistarA graMthamAM praNidhAnano artha jaNAvatAM kahyuM che ke- ; . vizuddhamAvanAsAra, tarthItimAnasam | yathAzaktikriyAliGgaM, praNidhAnaM munirjagau / / '; "te te viSayamAM vizuddhabhAvanApradhAna mananI ekAgratAne maharSio praNidhAna kahe che." cittanI ekAgratA praNidhAna che. paNa game tevA- azubha bhAvanA yukta mananI ekAgratA ahIM abhipreta nathI. mATe kyuM che kevizuddhabhAvanA pradhAna mananI ekAgratA praNidhAna che. - ahIM prazna thAya ke vizuddhabhAvanA ke avizuddhabhAvanA AMtarika bhAva hovAthI chadmastha jIvone dekhAya nahi. to amuka vyaktimAM praNidhAna che ke nahi te zI rIte jANI zakAya ? A praznanA samAdhAnamAM ahIM kahyuM ke-cAzakTri ( citia="praNidhAna zaktimujabanI bAhyakriyAothI jANI zakAya che." Ano 363 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya - artha e thayo ke jenAmAM praNidhAna hoya tenAmAM kevaLa AMtarika bhAva ja hoya ema nahi, kiMtu zaktimujaba bAhyakriyA paNa hoya. AthI praNidhAna kevaLa AMtarikabhAvarUpa nathI, bAhyakriyArUpa paNa che. kAraNake jyAM AMtarika bhAva pedA thAya che tyAM zakti, mujaba bAhyakriyA paNa thAya che. AthI ekalA dhyAna upara bhAra mUkanArAone A viSaya vicAravAnI jarUra che. (847-848) vArijjai jai vi niyANabaMdhaNaM vIarAya ! tuha sme| ... tahavi mama hujja sevA, bhave bhave tumha calaNANaM // 849 // vAryate yadyapi nidAnabandhanaM vItarAga ! tava smye| tathApi mama bhavetsevA bhave bhave yuSmAkaM caraNAnAm / / 849 / / . he vItarAga ! jo ke tamArA zAsanamAM nidAnarUpa baMdhanano niSedha karAya che to paNa mane bhave bhave tamArA caraNonI sevA thAo = maLo." vizeSArtha - baMdhana eTale karmabaMdhanuM kAraNa. nidAna karmabaMdhanuM kAraNa hovAthI ahIM nidAnane baMdhananI upamA ApI che. (849) eesiM egayaraM, paNihANaM niyamao ya kAyavvaM / paNihANaMtA jamhA, saMpunnA vaMdaNA bhaNiyA // 850 // eteSAmekatarat praNidhAnaM niyamatazca kartavyam / praNidhAnAntA yasmAt saMpUrNA vandanA bhaNitA / / 850 / / / AmAMthI koI paNa eka praNidhAna avazya karavuM joIe. kAraNake jenA aMte praNidhAna che tevI vaMdanAne saMpUrNa vaMdanA kahI che. (850) ullAsavisesAo, etto ahiyaM pi cittauttIhi / payaDiyabhAvAisayaM, kIrataM guNakaraM ceva // 851 // ullAsavizeSAd ito'dhikamapi citroktibhiH / prakaTitabhAvAtizayaM kriyamANaM guNakarameva / / 851 / / vizeSa ullAsathI AnAthI adhika paNa karAtuM ane vividha zabdothI 364 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya jemAM atizaya bhAva pragaTa thayo che tevuM vaMdana lAbha karanAruM ja che. (851) ahie bhAvullAse, ahiyAhiyakaraNapariNaI hoi / taha bhAvavaMdaNAe, lakkhaNameyaM jao bhaNiyaM // 852 // adhike bhAvollAse adhikAdhikakaraNapariNatirbhavati / tathA bhAvavandanAyA lakSaNametad yato bhaNitam / / 852 / / adhikabhAvollAsathatAM adhikaadhika karavAnA pariNAma thAya che. kAraNake tepA |2nii mAnAnu bhA (= nIye 43vAze ta.) lakSa! ayuM cha. (852) velAe vihANeNa ya, taggayacittAiNA ya vinneo / tabbuDDibhAvabhAvehi~, taha ya dabve-yaraviseso // 853 // velAyAM vidhAnena ca tadgatacittAdinA ca vijJeyaH / tadvRddhibhAvabhAvaistathA ca dravye-taravizeSaH / / 853 / / vyAkhyA- velayA niyatakAlarUpayA sandhyAdikayA-'nArAdhyamAnayA ArAdhyamAnayA ca krameNa dravyetaravizeSo jJeya iti sambandhaH / evaM sarvapadeSu / tathA -vidhAne caityavandanAvidhau naiSedhikItritayAdirUpe'sati sati ca / taccedam-"tiNNi nisIhI tiNi ya payAhiNA tiNNi ceva ya paNAmA / tivihA pUyA ya tahA avatthatiyabhAvaNA ceva ||1|| tidisi nirikkhaNaviratI payabhUmipamajjaNaM ca tikkhutto / vaNNAitiyaM muddAtiyaM ca tivihaM ca paNihANaM / / 2 / / " puSpAmiSastotrabhedAt pUjAvidhyaM, chadmasthakevalisiddhabhedenAvasthAtraividhyaM, varNAditrayaM varNArthAlambanarUpaM, manovAkkAyabhedena praNidhAnatraividhyamiti / tathA tadgatacittAdinA caityavandanAviSayamanaHprabhRtinA asatA satA ceti gamyam / AdizabdAdvandanAgatavAkkAyaparigrahaH / cazabdaH samuccayArthaH / vijJeyo jJAtavyaH / tathA tavRddhezcaityavandanavRddhaH stavAdipAThApAThAbhyAM yau bhAvAbhAvau sattvAsattve tau tathA tAbhyAM yathAyogyaM dravyetaravizeSo jJeyaH / athavA tadvRddhizca bhAvAbhAvazca romAJcAdiliGgayabhaktisadbhAvaH (vAbhAvaH) / athavA tadvaddhibhAvazcAbhAvazceti tavRddhibhAvAbhAvau tAbhyAmasadbhyAM sadbhyAM ceti gamyam / 'taha ya tti' yathA velAdinA 365 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavaMdana mahAbhASya tathaiva ca tadvRddhibhAvAbhAvAbhyAM ca / dravyaM dravyavandanamataracca bhAvavandanaM dravyetare tayorvizeSo bhedo dravyetaravizeSaH / iti gAthArthaH / / paJcAzaka 3/10 / / kAla, vidhi, tadgatacitta vagerethI tathA caityavaMdanavRddhinA bhAvathI ane abhAvathI dravya ane bhAva vaMdanAmAM bheda che. arthAt sUtrokta niyata samaye caityavaMdana karavuM, nisIhitrika Adi vidhipUrvaka caityavaMdana karavuM, caityavaMdana karatAM temAM ja upayoga rAkhavo, stavana vagere adhika bolIne caityavaMdananI vRddhi karavI, (athavA) caityavaMdananI vRddhi mATe sUtro zuddha ane zAMtithI bolavAM vagere bhAvavaMdananAM lakSaNo che. niyata samaye caityavaMdana na karavuM, nisIhitrika Adi vidhinuM pAlana na karavuM, caityavaMdanamAM upayoga na rAkhavo, stavana vagere. bolavuM nahi (athavA) sUtro jaladI jaladI game tema bolIne caityavaMdana jaladI patAvI devuM vagere dravyavaMdananAM lakSaNo che. traNa nisIhi, traNa pradakSiNA, traNe praNAma, traNa prakAranI pUjA, traNa avasthA bhAvavI, traNa dizAmAM nirIkSaNano tyAga karavo, traNavAra pAdabhUminuM pramArjana, varNAdi traNa, traNa mudrA ane traNa prakAranuM praNidhAna A caityavaMdanano vidhi che. (853) iha kassai hojja maI, niyANakaraNaM imaM tu paccakkhaM / jaM patthaNapaNihANaM, kIrai parithUlabuddhihiM // 854 // iha kasyacid bhaved matirnidAnakaraNamidaM tu pratyakSam / yat prArthanApraNidhAnaM kriyate paristhUlabuddhibhiH / / 854 / / ahIM koIne evI mati thAya ke A prArthanApraNidhAna pratyakSa nidAnakaraNa che, arthAt prArthanApraNidhAna e nidAna che. kAraNake atyaMta sthUla buddhivALAo prArthanApraNidhAna kare che (sUkSmabuddhivALAo nathI karatA). vizeSArthaH- prArthanApraNidhAna eTale prArthanArUpa praNidhAna, athavA prArthanA garbhita praNidhAna. prArthanA eTale mAgaNI. praNidhAna eTale cittanI ekAgratA. (854) 366 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya % D subai ya dasAIsuM, titthayarammi vi niyANapaDiseho / tamhA na juttameyaM, paNihANaM aha gurU bhaNai // 855 // zrUyate ca dazAdiSu tIrthakare'pi nidAnapratiSedhaH / tasmAd na yuktametat praNidhAnamatha gururbhaNati / / 855 / / saMbhaLAya che ke- dazA zrutaskaMdha Adi zAstromAM tIrthakara saMbaMdhI (= huM tIrthakara thAuM evA) niyANAno paNa niSedha karyo che. mATe A praNidhAna yukta nathI. ve guru (nIye mu45) 4 7. (855) jaM saMsAranimittaM, paNihANaM taM khu bhannai niyANaM / taM tivihaM iyaloe, paraloe kAmabhogesu // 856 // yat saMsAranimittaM praNidhAnaM tat khalu bhaNyate nidAnam / tat trividham- ihaloke paraloke kAmabhogeSu / / 856 / / je praNidhAna saMsAra nimitta hoya, eTale ke saMsAra sukha mATe hoya, te nidAna kahevAya che. te nidAna Ihaloka saMbaMdhI, paraloka saMbaMdhI ane kAmabhoga : saMbaMdhI mema 39 pra.12 7. (856) sohagga-rajja-bala-rUvasaMpayA mANusammi logammi / ja patthijjai dhammA, ihaloyaniyANameyaM tu // 857 // saubhAgya-rAjya-bala-rUvasaMpadA mAnuSe loke / yat prArthyate dharmAd ihalokanidAnametat tu / / 857 / / - dharmathI manuSyalokamAM saubhAgya, rAjya, bala ane rUpanI prAptinI je prArthanA karAya, arthAt saubhAgya Adi mATe dharma karAya, te Ihaloka saMbaMdhI nihAna che. (857) vemANiyAisiddhI, iMdattAINa patthaNA jA u| paraloyaniyANamiNaM, parihariyavvaM payatteNa // 858 // . 367 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya vaimAnikAdisiddhirindratvAdInAM prArthanA yA tu| . paralokanidAnamidaM parihartavyaM prayatnena / / 858 / / dharmathI vaimAnika AdinI saMpattinI ane IMdravAdinI je prArthanA karAya, arthAt paralokamAM bhautika sukho maLe e mATe dharma karAya, te paraloka saMbaMdhI nidAna che. prayatnathI A nidAnano tyAga karavo joIe. vizeSArtha - vemALiyAsiddhI e dvitIya vibhakti che, paNa joIe chaThThI. kAraNake eno saMbaMdha prArthanA padanI sAthe che. prAkRta bhASAmAM supAM supo bhavanti' (= eka vibhaktinA sthAne anya vibhakti thAya che.) e niyamathI ahIM chaThThI vibhaktinA arthamAM dvitIyA vibhakti che. athavA vemALiyAsiddhIvRMtA ema saMpUrNa samAsa che, ane prAkRtanA niyamathI ddhi mAM DuM dIrgha thayo che. (858) , jo puNa sukayasudhammo, pacchA maggai bhaveM bhave bhottuM / saddAikAmabhoge, bhoganiyANaM imaM bhaNiyaM // 859 // yaH punaH sukRtasudharmaH pazcAd mArgayati bhave bhave bhoktum / zabdAdikAmabhogAn bhoganidAnamidaM bhaNitam / / 859 / / jeNe sudharmane sArI rIte ArAdhyo che evo jIva sudharmanI sArI rIte ArAdhanA karyA pachI bhave bhave zabdAdi kAma-bhogonI mAgaNI kare, arthAt ArAdhelA dharmanA prabhAvathI mane bhave bhave zabdAdi kAma-bhogonI prApti thAo, e pramANe mAgaNI kare, tene kAma-bhoga saMbaMdhI nidAna karyuM che. vizeSArtha - Aloka saMbaMdhI nidAnamAM ane paraloka saMbaMdhI nidAnamAM prAraMbhathI ja dharma AlokanA ane paralokanA sukha mATe kare che. kAma-bhoga saMbaMdhI nidAnamAM dharma AtmakalyANa mATe kare che. paNa pAchaLathI tevuM nimitta maLatAM buddhi bagaDe che ane ethI atyAra sudhI karelA dharmanA phaLarUpe kAmabhogonI mAgaNI kare che. 368 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya .[ma 228 206 ane 35. bho| aTale 5, 25mane sparza. (858) taha jaM kovAisayA, vaha-baMdhaNa-mAraNAipaNihANaM / dIvAyaNapamuhANaM, taM pi niyANaM mahApAvaM // 860 // tathA yat kopAtizayAd vadha-bandhana-mAraNAdipraNidhAnam / dvaipAyanapramukhANAM tadapi nidAnaM mahApApam / / 860 / / tathA atizaya krodhathI dvaipAyana RSi Adie kareluM vadha, baMdhana ane mArI nAkhavA AdinuM je praNidhAna te paNa nidAna che, ane te mahApApa che. (860) eesi niyANANaM, lakkhaNamegaM pi natthi paNihANe / tA kaha bhaNasi niyANaM ?, tahAhibhAvehi tassatthaM // 861 // eteSAM nidAnAnAM lakSaNamekamapi nAsti praNidhAne / tataH kathaM bhaNasiM nidAnaM tathA'dhibhAvaya tasyArtham / / 861 / / . " A nidAnonuM eka paNa lakSaNa praNidhAnamAM nathI. tethI huM tene nidAna kema kahe che ? je pramANe teno =nidAnano) artha che te pramANe tenA arthano viyA2 42. (861) . .. ... sArIra-mANasANaM, dukkhANa khao tti hoi dukkhkho| . : nANAvaraNAINaM, kammANa khao u kammakhao // 862 // .. zArIra-mAnasAnAM duHkhAnAM kSaya iti bhavati duHkhakSayaH / jJAnAvaraNAdInAM karmaNAM kSayastu karmakSayaH / / 862 / / .... ve dukkhakkhao0 me thAno artha De cha - zArIrika-mAnasika duHkhono kSaya te duHkhakSaya che. jJAnAvaraNIyAdi mAno kSaya te bhakSaya cha. (862) / 'bhannai samAhimaraNaM, rAgaddosehi~ vippamukkANaM / dehassa pariccAo, bhavaMtakArI carittINaM // 863 // 369 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya bhaNyate samAdhimaraNaM rAga-dveSarvipramuktAnAm / dehasya parityAgo bhavAntakArI caritriNAm / / 863 / / rAga-dveSathI atizaya mukta evA cAritra saMpanna jIvono bhavanA aMtane karanAro dehatyAga samAdhimaraNa kahevAya che. vizeSArthaH-- bhavanA aMtane karanAro eTale saMpUrNa saMsAranA aMtane karanAro evo artha nathI, kiMtu vartamAna bhavanA aMtane ka2nA2o evo artha che. kAraNake dehanA tyAgathI vartamAnabhavano aMta thAya che. samAdhipUrvaka thayelA dehatyAgathI cAragatirUpa saMsArano aMta thAya ke na paNa thAya. jene hajI bhavo bAkI che te AtmA samAdhithI dehatyAga kare to paNa cAragatirUpa bhavano aMta na Ave. paNa vartamAnabhavano aMta avazya thAya. mATe ahIM bhavanA aMtane karanAro eTale vartamAna bhavanA aMtane ka2nA2o evo artha samajavo joIe. ahIM rAga-dveSathI atizaya mukta evA cAritra saMpanna jIvanA dehatyAgane samAdhimaraNa kahela che. AnAthI e samajAya che ke-- ahIM mukhyatayA sarvaviratidharanuM maraNa samAdhimaraNa tarIke vivakSita che. apekSAe A barobara che. sattara prakAranA maraNamAM sarvaviratidharanA maraNane ja paMDitamaraNa kahyuM che. dezaviratidharanA maraNane bAlapaMDita ane aviratasamyagdaSTinA maraNane bAlamaraNa kahyuM che. (863) sammacaraNAi bohI, tIse lAbho bhave bhave pattI / kammakkhayauttA, siddhaphalo niyamao eso // 864 // samyaka caraNAdi bodhiH tasyA lAbho bhave bhave prAptiH / karmakSayahetutvAt siddhaphalo niyamata eSaH / / 864 / / bodhi eTale samyakcAritra vagere. teno lAbha eTale bhave bhave prApti. A bodhilAbha karmakSayano hetu hovAthI niyamA siddhi phalavALo che. vizeSArthaH- Adi zabdathI samyajJAna ane samyagdarzana samajavAM. 370 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya arthAt bodhi eTale samyagdarzana vagere mokSamArga. A graMthamAM 33ramI gAthAmAM bodhi eTale bhavAMtaramAM zuddhadharmanI prApti ema kahyuM che. samyagdarzana vagere ja zuddha dharma che. 631mI gAthAmAM bodhilAbha eTale jinadharmanI prApti ema kahyuM che. A badhI vyAkhyAono bhAva eka ja che. - ahIM siddha zabdano artha siddhi che. karmaNibhUtakRdaMtano ta pratyaya bhAva arthamAM paNa Ave che. jemake gata eTale gati evo paNa artha thAya. (864) saMpajjau maha eyaM, tuha nAha paNAmakaraNao sugamaM / mokkhaMgameva sakalaM, patthiyameyammi paNihANe // 865 // saMpadyatAM mamaitat tava nAtha ! praNAmakaraNataH sugamam / mokSAGgameva saMkalaM prArthitametasmin praNidhAne / / 865 / / duiyammi vi paNihANe, bhavanivveyAi sivaphalaM cev| to natthi atthabheo, vaMjaNarayaNA paraM bhinnA // 866 // dvitIyasminnapi praNidhAne bhavanirvedAdi zivaphalameva / / tato nAsti arthabhedo vyajanaracanA paraM bhinnA / / 866 / / saMpajjau maha eyaM tuha nAha paNAmakaraNao se pahono artha sugama che. (846mI gAthAmAM artha lakhyo che.) A praNidhAnamAM je mAgeluM che te saghaLuM mokSanuM ja kAraNa che = mokSaprAptimAM sahAyaka che. bIjA praNidhAnamAM paNa bhavanirveda vagere mokSaphaLavALuM ja che. tethI artha bheda nathI, phakta zabdonI 2yana! juTI cha. (865-866) eto cciya egayaraM, paNihANaM niyamao ya kAyavvaM / iya pubviM uvaiTuM, duhA'vi niyANameyaM ti // 867 // ita eva ekatarat praNidhAnaM niyamatazca kartavyam / iti pUrvamupadiSTaM dvidhA'pi na nidAnamedaditi / / 867 / / " AthI ja koIpaNa eka praNidhAna avazya karavuM joIe, e pramANe pUrve 371 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya (850mI gAthAmAM) kahyuM che. baMne prakAranuM A praNidhAna nidAna nathI. (867) kammakkhayatthamIDA, tatto niyameNa hoi kira mokkho| jai so vi na patthijjai, dhamme AlaMbaNaM kayaraM ? // 868 // karmakSayArthamIDA tato niyamena bhavati kila mokSaH / .. yadi soDA ne prArthane dharme mArcasva chetarat ? !kTA karmakSaya mATe stuti che, arthAt prabhune stuti-vaMdana vagere je kAMI karavAnuM che te karmakSaya mATe karavAnuM che. karmakSayathI avazya mokSa thAya che. jo. karmakSaya paNa na maMgAya to dharmamAM kayuM AlaMbana che ? arthAt dharma karavAmAM karmakSaya sivAya bIjuM kAMI AlaMbana nathI. kAraNake karmakSaya. mATe ja dharma karavAno che.) (868) AlaMbaNaniravekkhA, kiriyA niyameNa davvakiriya tti| saMmucchimapAyANaM, pAyaM tucchapphalA hoi // 869 // AlambananirapekSA kriyA niyamena dravyakriyeti / . saMmUchimaprAyANAM prAyaH tucchaphalA bhavati / / 869 / / AlaMbanathI nirapekSa (= rahita) kriyA niyamA drakriyA che. AthI (AlaMbana rahita hovAnA kAraNe) samRSThima jevA jIvonI drakriyA prAyaH tuccha phala ApanArI thAya che. vizeSArtha - ahIM prAyaH eTalA mATe kahyuM che ke tenuM nimitta maLatAM koIka jIvanI dravyakriyA bhAvakriyA banI jAya ane ethI vizeSa phaLa maLe. bhAva kriyAnuM kAraNa banavA dvArA drakriyA uttamaphala ApanArI paNa bane. (869) davAsuttmmi ceva bhaNiyaM, ptthnnmaarog-bohilaabhss| tA vAyavrumiLa, padALa no vahu niyAmAM 87nA . thava 372 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya _ sUtre eva bhaNitaM prArthanamArogya-bodhilAbhasya / tasmAt kartAmadaM praNidhAnaM no khalu nidAnam / / 870 / / athavA- caturvizatistava sUtramAM ja Arogya-bodhilAbhanI prArthanA 58o . tetha. 2 // praNidhAna 42 bhe. praNidhAna nihAna nathI 4. (870) jo vi bhaNio dasAisu, titthagarammi vi niyANapaDiseho / titthagarariddhiabhisaMgabhAvao so vi jutto tti // 871 // yo'pi bhaNito dazAdiSu tIrthakare'pi nidAnapratiSedhaH / tIrthakara_bhiSaGgabhAvataH so'pi yukta iti / / 871 / / dazAzrutaskaMdha Adi sUtramAM tIrthaMkarapadanA paNa nidAnano je niSedha karavAmAM Avyo che te tIrthakaranI RddhinI AsaktinA kAraNe karavAmAM Avyo cha. tathA te pratiSa5 59yuti cha. (871) na ya patthiyA vi labbhai, sAbhissaMgehi~ tArisA pyvii| nissaMgabhAvasajjhA, jamhA sA muttiheuttA // 872 // na ca prArthitA'pi labhyate sAbhiSvaGgaistAdRzI padavI / nissaGgabhAvasAdhyA yasmAt sA muktihetutvAt / / 872 / / mAMgelI paNa te padavI AsaktivALA jIvothI meLavI zakAtI nathI. kAraNake te padavI muktinuM kAraNa hovAthI Asaktirahita bhAvathI sAdhI zakAya cha. (872) bhaNiyaM caevaM ca dasAIsuM titthayarammi vi niyANapaDiseho / jutto bhavapaDibaddhaM, sAhissaMgaM tayaM jeNa // 873 // bhaNitaM caevaM ca dazAdiSu tIrthakare'pi nidAnapratiSedhaH / yukto bhavapratibaddhaM sAbhiSaGgaM, takaM yena / / 873 / / . 393 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya vyAkhyA- evaM cAnena pUrvoktena prakAreNa mokSAGgaprArthanAyA evAnidAnatApratipAdanalakSaNena / dazAdiSu dazAzrutaskandhaprabhRtiSu / AdizabdAd dhyaanshtkaadiprigrhH| tIrthakare'pi bhavabhavanabhItajananirvANanagaragamana - sArthavAhakalpe jine'pi viSaye, AstAM saMsArAvartapAtanimittabhUtabhUpatitvAdI / nidAnasya 'amuto dharmAttIrthakaro bhUyAsaM' ityevaM prArthanasya pratiSedho vidheyatayA niSedho nidAnapratiSedhaH / kimityAha-yuktaH saMgato vartate kena kAraNenetyAha- bhavapratibaddhaM saMsArAnuSaktaM / yena yasmAtkAraNAt / 'tayaM tti' kaM tIrthakaratvaprArthanaM bhavapratibaddhameva / kuta ityAha-yataH sAbhiSvaGgaM rAgopetaM yatastIrthakarasatkasyAmaravaranirmitasamavasaraNakanaka- kamalapramukhavibhavasya darzanAt zravaNAdvA saMjAtatadabhilASaH ko'pi vikalpaM karoti bhavabhramaNato'pyahaM tIrthakaro bhUyAsaM / iti thArtha:|| (pagvAzaja - 4/27) kahyuM che ke-- dazAzrutaskaMdha, dhyAnazataka vagere graMthomAM tIrthaMkara banavAnI AzaMsAno niSedha karyo che te yogya che. kAraNake tevI AzaMsA aprazasta rAgayukta hovAthI saMsAranuM kAraNa che. paMcAzakanI gAthAno bhAvArtha A pramANe che pUrve kahyuM tema mokSanuM kAraNa bane tevI prArthanA ja anidAna che ema jaNAvyuM hovAthI, saMsAranA cakkaramAM paDavAnuM nimitta evA rAjya vagerenA nidAnano niSedha yogya che e to ThIka, kiMtu saMsAramAM janmathI bhaya pArmelA lokone mokSanaga2mAM javA mATe sArthavAha samAna tIrthaMkara banavAnA paNa nidAnano dazAzrutaskaMdha ane dhyAnazataka vagere graMthomAM karelo niSedha yogya che. kAraNa ke tIrthaMka25danI prArthanA rAgayukta hovAthI saMsAranA saMbaMdhavALI che, arthAt saMsAranuM kAraNa che. praznaH- tIrthaMkarapaNAnI prArthanA rAgayukta kema che ? uttaraH- devoe banAvela samavasaraNa ane suvarNakamala vagere tIrthaMkarano vaibhava joIne athavA sAMbhaLIne tenI IcchAvALo thayelo koI vicAre che ke bhavabhramaNa karIne paNa huM (A dharmanA prabhAvathI) tIrthaMkara banuM. 374 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya vizeSArthaH- tIrthaMkaranI devoe karelI samavasaraNa vagere Rddhi joIne ke sAMbhaLIne huM tIrthaMkara banuM, jethI mane paNa AvI Rddhi maLe. A pramANe tIrthaMkaranI RddhinI IcchAthI tIrthaMkara banavAnI AzaMsAmAM aprazasta rAga kAraNa che. AmAM upakAranI bhAvanA nathI, paNa RddhinI prAptirUpa svArthanI bhAvanA che. AvI AzaMsAthI tIrthaMka25NuM maLe ja nahi, ane pApakarmano baMdha thAya te naphAmAM. AthI tIrthaMkaranI RddhinI IcchAthI tIrthaMkarapaNAnI AzaMsA nidAnarUpa che. AthI dazAzrutaskaMdha vageremAM teno je niSedha karyo che te yogya ja che. (873) kayamettha pasaMgeNaM, evaM paNihANasaMgayA esA / saMpunnA ukkosA, niddiTThA vaMdanA laddhA ||874 // kRtamatra prasaGgena evaM praNidhAnasaGgataiSA / saMpUrNA utkRSTA nirdiSTA vandanA labdhA / / 874 / / ahIM prAsaMgika varNana ATaluM basa che. A pramANe zAstramAM nirdeza karAyelI praNidhAnathI yukta A sarvotkRSTa vaMdanA prApta thaI. (? samApta thaI.) (874) ussaggeNaM sa cciya, kAyavvA suddhamaggagAmIhiM / sesA u desakAlAdavekkhaNA hoi aTTavihA // / 875 // utsargeNa saiva kartavyA zuddhamArgagAmibhiH / zeSA tu dezakAlAdyapekSaNAd bhavati aSTavidhA / / 875 / / zuddha mArge cAlanArAoe utsargathI utkRSTa ja vaMdanA karavI joIe. bAMkInI ATha prakAranI vaMdanA deza-kALa AdinI apekSAe (apavAdathI) che. vizeSArthaH pUrve 153mI gAthAthI AraMbhI 160mI gAthA sudhImAM caityavaMdananA nava prakAra jaNAvyA che. temAM navamA prakAranuM caityavaMdana sarvotkRSTa che. utsargathI sarvotkRSTa caityavaMdana karavuM joIe. tevA prakAranA dezamAM ane tevA prakAranA kALamAM utkRSTa caityavaMdana na thaI zake tyAre ATha prakAramAMthI koI eka caityavaMdana karI zakAya. AthI ahIM kahyuM ke-- bAkInI ATha prakAranI vaMdanA deza-kALa AdinI apekSAe (apavAdathI) che. (875) - 375 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya vittikiriyA'viroho, avavAyanibaMdhaNaM gihatthANaM / kiriyaMtarakAlAikkamAibhAvo susAhUNaM // 876 // vRttikriyA'virodho'pavAdanibandhanaM gRhasthAnAm / . kriyAntarakAlAtikramAdibhAvaH susAdhUnAm / / 876 / / AjIvikAnA upAyano virodha e gRhasthone apavAdanuM kAraNa che ane anya kriyAnA kAlano atikrama vagerenuM thavuM e sAdhuone apavAdanuM kAraNa che. vizeSArtha- AjIvikAnA upAyano virodha eTale AjIvikAnA upAyane dhakko lAgavo. AjIvikAnA upAyane dhakko lAge te rIte caityavaMdana karavAmAM Ave to saMbhava che ke AjIvikAno viccheda thAya. AjIvikAno viccheda thatAM gRhasthanI dharmanI ane vyavahAranI badhI kriyAo sIdAya (= je rIte thavI joIe te rIte na thAya.) gRhastha AjIvikA baMdha thAya te kALe jinapUjA kare to avasare jarUrI aucitya AdinuM pAlana na karI zake, dhananA abhAve svajano duHkhanAM kAraNe ArtadhyAna Adi kare, dharmathI vimukha banI jAya, jainetaro paNa AvI paristhiti joIne dharmanI niMdA kare, pote paNa vikaTa paristhitimAM mUkAI jatAM ArtadhyAna Adi kare.... Ama pariNAme ghaNuM nukazAna thAya. buddhizALI mANasa pariNAma tarapha jue che. buddhizALI mANasa vartamAnamAM lAbha dekhAya, paNa pariNAme nukazAna thAya tevA kAryane choDI de che, ane je kAryathI vartamAnamAM thoDuMka nukazAna hovA chatAM pariNAme lAbha dekhAya te kArya kare che. anya kriyAnA kAlano atikrama vagere sAdhuone apavAdanuM kAraNa che. jemake- utkRSTa caityavaMdana karavAthI bhikSAno kALa vItI jAya tema hoya, glAna sAdhunI sevAmAM hAni thAya tema hoya, gurubhaktimAM khAmI Ave tema hoya, vihAramAM vilaMba thato hoya vagere prasaMge apavAdathI utkRSTa sivAya anya koI caityavaMdana kare. (876) 376 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya nagara- davvAiehi juttassussaggo taduciyaM aNuTThANaM / rahiyassa tamavavAo, jahociyaM juttamubhayaM pi // 877 // yataH dravyAdikairyuktasyotsargastaducitamanuSThAnam / rahitasya tadapavAdo yathocitaM yuktamubhayamapi / / 877 / / kAraNake- dravyAdithI yukta sAdhune paripUrNa dravyAdine yogya je zuddha anna-pAnAdinI gaveSaNAdi rUpa anuSThAna te utsargamArga che. dravyAdithI rahita sAdhune aparipUrNa dravyAdine yogya je paMcakaAdinI hAnithI tevA prakAranA doSita annapAnAdinuM sevana karavA rUpa je anuSThAna te apavAdamArga che. yathAyogya baMne ya prakAranA anuSThAno yukta che. te vizeSArtha - draDyAdithI e sthaLe Adi zabdathI kSetra, kAla, saMghayaNa, roga vagere samajavuM. ahIM bhAvArtha A pramANe che- je sAdhu zuddha annapAnAdithI nirvAha karI zake tenA mATe utsarga mArga che. je sAdhu zuddha anna-pAnAdithI - nirvAha na karI zake tenA mATe apavAda mArga che. dareka sAdhue potAnI paristhitino samyak vicAra karIne jyAre je utsarga ke apavAdathI nirvAha karI zakAya tyAre te utsarga ke apavAdanuM sevana karavuM joIe. utsarganA sthAne apavAdanuM ane apavAdanA sthAne utsarganuM sevana karavAthI jinAjJAnI virAdhanA thAya che. "paMcaka AdinI hAnithI" e sthaLe paMcaka e prAyazcittanI saMjJA che. jyAre doSita AhAra-pANI levA paDe tyAre pahelAM paMcaka prAyazcitta Ave tevA AhAra-pANI levA. tevA na maLe to tenAthI thoDuM vadhAre prAyazcitta Ave tevA AhAra pANI levA. tevAya na maLe to tenAthI paNa thoDuM vadhAre prAyazcitta Ave tevA AhArapANI levA. doSita AhAra-pANI levA paDe to jema bane tema ochA doSavALA AhAra-pANI meLavavAno prayatna karavo e ahIM tAtparya che. A ja gAthA thoDA pheraphArathI upadezapada (784) graMthamAM che. (877) 377 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya 'ceiyaparivADIe, kAlaM taha ceiyAi~ Asajja / savvA vi jahAjogaM, kAyavvA suddhabohehiM // 878 // caityaparipATyAM kAlaM tathA caityAni AsAdya / sarvA'pi yathAyogaM kartavyA zuddhabodhaiH / / 878 / / caityaparipATImAMkAlanetathAjinamaMdironepAmIne(=jANIne)zuddhabodhavALA jIvoe yathAyogya sarvaprakAranI caityavaMdanA karavI joIe. (878) sabbhAvasuMdaraM jaM, thevaM va bahu va dhammaNuTThANaM / hoi suvisuddhaphalayaM, tavvivarIyaM na u bahuM pi / 879 // sadbhAvasundaraM yat stokaM vA bahu vA dharmAnuSThAnam / bhavati suvizuddhaphaladaM tadviparItaM na tu bahu api / / 879 / / thoDuM ke bahu je anuSThAna sadbhAvathI suMdara hoya te suvizuddha phala Ape che. tenAthI viparIta dharmAnuSThAna ghaNuM hoya to paNa suvizuddha phala ApatuM nathI. vizeSArthaH- sadbhAva eTale bhavanirveda ane mokSAbhilASarUpa bhAva. tenAthI viparIta eTale bhautika sukhanI AzaMsAthI yukta. (879) kiMca iha cheya-kUDa-rUvaganAyaM vinnAyasamayasabbhAvA / vanne'ti puvvamuNiNo, taM puNa evaM muNeyavvaM // 880 // kiMca iha cheka kUTa- rUpakajJAtaM vijJAtasamayasadbhAvAH / varNayanti pUrvamunayastat punaretad jJAtavyam / / 880 / / ahIM jemaNe zAstronA sadbhAvone (= rahasyone) jANyA che, tevA pUrvamunio (= zrI bhadrabAhusvAmI vagere) zuddha-azuddha rUpiyAnA dRSTAMtanuM varNana 12 che. te dRSTAMta khA (= nIyenI gAthAmAM uhevAze te) bhaeAvuM. (880) 378 Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya davveNa ya TaMkeNa ya, jutto cheo hu rUvago hoi / TaMkavihUNo dabve vi na khalu egaMtacheu tti // 881 // dravyeNa ca TaGkena ca yuktazchekaH khalu rUpako bhavati / TaGkavihIno dravye'pi na khalu ekAntacheka iti / / 881 / / ahavve TaMkaNa ya, kUDo teNa u viNA u mudda tti / bAlAivippayAraNamettaphalA niyamao hoi // 882 // adravye TaGkena ca kUTastena tu vinA tu mudreti / bAlAdivipratAraNamAtraphalA niyamato bhavati / / 882 / / sonuM ke rUpuM Adi dravyathI ane mudrAthI (= chApathI) yukta rUpiyo zuddha che. sonuM ke rU5 Adi dravya hoya paNa mudrA na hoya to rUpiyo pUrNa zuddha nathI. mudrA hoya, paNa suvarNa vagere dravya na hoya to paNa rUpiyo pUrNa zuddha nathI. mudrA ane dravya e baMnethI rahita rUpiyo cihnamAtra che. mudrA (cihnamAtra) niyamAM bAla vagere prakAranA jIvone chetaravAnA phaLavALI che. : vizeSArtha - rUpiyAnA cAra prakAramAM phaLa rUpiyAnA prakAra pramANe ja maLe che, arthAt pUrNa zuddha rUpiyAthI pUrNa phaLa maLe che. apUrNa zuddha rUpiyAthI kAMIka ochuM phaLa maLe. azuddha rUpiyAthI jarAya phaLa na maLe. tevI ja rIte caityavaMdananA pakSamAM zuddha ke azuddha je prakAranuM caityavaMdana hoya te prakAranuM phaLa maLe. tathA jema khoTA rUpiyAthI bIjAne chetaravAnuM phaLa maLe che tema azuddha caityavaMdanathI paNa (abhayakumArane ThaganAra vezyA AdinI jema) bAla jIvo vagerene chetaravAnuM phaLa maLe che. (881-882) ettha puNa vaMdaNAe, ruppasamo hoi cittabahumANo / TaMkasamA vineyA, saMpunA bAhirA kiriyA // 883 // atra punarvandanAyAM rUpyasamo bhavati cittabahumAnaH / TaGkasamA vijJeyA saMpUrNA bAhyA kriyA / / 883 / / 379 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya doNhaM pi samAogo, suvaMdaNA cheyarUvagasaricchA / bIyagarUvagatullA, pamAiNo bhattijuttassa // 884 // dvayorapi samAyogaH suvandanA chekarUpakasadRkSA / dvitIyakarUpakatulyA pramAdino bhaktiyuktasya / / 884 / / ahIM vaMdanAmAM mAnasika bahumAna suvarNa (ke cAMdI) samAna che, saMpUrNa bAhyakriyA mudrA samAna che. baMnenA yogathI zuddha rUpiyA samAna suvaMdanA che. bhaktithI yukta pramAdI jIvone bIjA rUpiyA samAna vaMdanA hoya che. (883-884) lAbhAinimittAo, akhaMDakiriyaM pi kuvvao taiyA / ubhayavihUNA neyA, avaMdaNA ceva tatteNaM // 885 // lAbhAdinimittAd akhaNDakriyAmapi kurvatastRtIyA / ubhayavihInA jJeyA avandanA eva tattvena / / 885 / / ... bhautika sukhano lAbha Adi nimittathI akhaMDa paNa kriyA karanArane trIjI vaMdanA hoya che. zuddhabhAva ane zuddha kriyA e baMnethI rahita vaMdanA paramArthathI avaMdanA ja jANavI. (885) '. eso iha bhAvattho, kAyavvA desakAlamAsajja / appA vA bahugA vA, vihiNA bahumANajutteNa // 886 // . eSa iha bhAvArthaH kartavyA dezakAlamAsAdya / alpA vA bahukA vA vidhinA bahumAnayuktena / / 886 / / ahIM bhAvArtha A che- deza-kAlane pAmIne alpa ke bahu vaMdanA bahumAna yukta vidhithI karavI joIe. vizeSArtha-caityavaMdanAmAMnAnI-moTInuMeTaluM mahattvanathIkejeTaluM mahattva bahumAnayukta vidhinuM che. caityavaMdanamAM bahumAna ane vidhi e baMnenuM ghaNuM mahatva che. Ano bhAva e che ke- bahumAna ane vidhithI rahita moTI caityavaMdanA karatAM 380 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya bahumAna-viMdhiyukta nAnI paNa caityavaMdanAnuM phaLa adhika che. (886) annaM ca jiNamayammI, 1 cauvvihaM vanniyaM aNuTThANaM / pIijuyaM bhattijayaM, vayaNapahANaM asaMgaM ca // 887 // anyacca jinamate caturvidhaM varNitamanuSThAnam / . prItiyutam, bhaktiyutam, vacanapradhAnam, asaGgaM ca / / 887 / / 1. etaccaivaM saMskRtamtatprIti-bhakti vacanA-'saMgopapadaM caturvidhaM gItam / tattvAbhijJaiH paramapadasAdhanaM sarvamevaitat / / 2 / / yatrA''daro'sti paramaH prItizca hitodayA bhavati kartuH / zeSatyAgena karoti yacca tatprItyanuSThAnam / / 3 / / gauravavizeSayogAd buddhimato yad vizuddhatarayogam / kriyaye-taratulyamapi jJeyaM tad bhaktyanuSThAnam / / 4 / / atyantavallabhA khalu patnI tadvaddhitA ca jananIti / tulyamapi kRtyamanayotiM syAt prIti-bhaktigatam / / 5 / / vacanAtmikA pravRttiH sarvatraucityayogato yA tu| . vacanAnuSThAnamidaM cAritravato niyogena / / 6 / / yattvabhyAsAtizayAt sAtmIbhUtamiva ceSTyate sadbhiH / tadasaMgAnuSThAnaM bhavati tvetat tadAvedhAt / / 7 / / cakrabhramaNaM daNDAt tadabhAve caiva yat paraM bhavati / vacanA-'saMgAnuSThAnayostu tad jJApakaM jJeyam / / 8 / / SoDazakaprakaraNe dazame SoDaze vaLI bIjuM- jinAgamamAM prItiyukta, bhaktiyukta, vacanapradhAna ane . asaMga ema cAra prakAranA anuSThAnanuM varNana karyuM che. (887) . 381 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya jaM kuNao pIiraso, vaDDai jIvassa ujusahAvassa / bAlAINa va rayaNe, pIiaNuTThANameyaM tu // 888 / / yat kurvataH prItiraso vardhate jIvasya RjusvabhAvasya / bAlAdInAmiva ratne prItyanuSThAnametat tu / / 888 / / bALaka vagerene ratnamAM jevI rIte prIti hoya tevI rIte saraLa svabhAvavALA jIvano je anuSThAna karatAM (anuSThAnamAM) prItirasa vadhe e prIti anuSThAna che. vizeSArtha - bALaka vagerene ranamAM jevI rIte prIti hoya e kathanano. bhAvArtha A che- bALakane ratnanA mahattvanuM jJAna hotuM nathI, kevaLa teno bahArano caLakATa joIne tene ratna game che. tevI rIte prAraMbhamAM dharmamAM joDAtA bAla jIvone dharmakriyAnA mahattvanuM vizeSajJAna hotuM nathI. Ama chatAM kudaratI . rIte ja tene dharmakriyA pratye prema thAya che, tethI dharmakriyA kare che. dharmakriyA karatAM karatAM teno premarasa vadhato jAya che. (888) bahumANavisesAo, maMdavivegassa bhvvjiivss| pubillasamaM karaNaM, bhattiaNuTThANamAhaMsu // 889 // bahumAnavizeSAd mandavivekasya bhavyajIvasya / paurvAtyasamaM karaNaM bhaktyanuSThAnamAhuH / / 889 / / alpavivekavALA jIvanuM vizeSa bahumAnathI karAtuM prIti anuSThAna tulya je anuSThAna tene bhakti anuSThAna kahe che. (889) tullaM pi pAlaNAI, jAyA-jaNaNINa pIi-bhattigayaM / vArDa- bhagi(3)yA, mego memo tahe pi 82nA tulyamapi pAlanAdi jAyA-jananyoH prIti-bhaktigatam / prati-yuyoH mevo yastathASTV | jevI rIte patnI ane mAtA e baMnenI bhojanAdi dvArA pAlanAdinI 382 Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya kriyA samAna hovA chatAM patnInI pAlanAdi kriyA prItivALI che, ane mAtAnI pAlanAdinI kriyA bhaktivALI che, tema ahIM paNa prIti-bhaktiyukta jIvono bheda jANavo. vizeSArtha - koI yuvAna puruSa patnI ane mAtA e baMnenuM pAlana vagere kare che. ethI e baMnenA pAlana Adi mATe thatI yuvAnanI bAhya kriyA eka sarakhI hoya che, Ama chatAM baMne pratye bhAvamAM aMtara hoya che. patnI pratye prItino ane mAtA pratye bhaktino bhAva hoya che. mAtA pratye bhaktino bhAva hovAthI patnInA pAlananI kriyAnI apekSAe mAtAnA pAlananI kriyAmAM cokkasAI, kALajI vagere dvArA vizeSa vizuddhi hoya che. tevI ja rIte dharmakriyAmAM bAhya kriyA samAna hovA chatAM je dharmakriyAmAM vizeSa bahumAnabhAva na hoya paNa prIti hoya te prIti anuSThAna che, ane vizeSa bahumAnathI karAtuM te ja anuSThAna bhakti anuSThAna che. ahIM anuSThAnamAM bheda bAhyakriyAnA kAraNe nathI, kiMtu aMtaranA bhAvanA kAraNe che. je anuSThAnamAM prItinI pradhAnatA hoya te prIti anuSThAna ane je anuSThAnamAM bahumAnanI pradhAnatA hoya te bhakti anuSThAna che. ethI ja prItithI karAtA anuSThAnamAM jo vizeSa bahumAnabhAva thaI jAya to te ja anuSThAna bhakti anuSThAna banI jAya. AthI ja ahIM 889mI gAthAmAM kahyuM ke- "vizeSa bahumAnathI karAtuM. prIti anuSThAna tulya je anuSThAna tene bhakti anuSThAna kahe che." (890) no pu nipuNa(2 ) verrasuvihALe vaMdai MphA vayaNANuTThANamiNaM, carittiNo hoi niyameNa // 891 // yaH punarjinaguNa (?gaNa)caityeSUktavidhAnena vandanAM karoti / vacanAnuSThAnamidaM cAritriNo bhavati niyamena / / 891 / / jinasamUhavALA jinamaMdiromAM je uktavidhithI caityavaMdana kare che tenuM caityavaMdana vacana anuSThAna che. A vacana anuSThAna niyamA cAritrIne = sAdhune hoya che. 383 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya vizeSArthaH-- gAthAmAM guIzabda sthAne rULa zabda hovo joIe ema mane jaNAya che. ethI anuvAdamAM rULa zabdanA AdhAre artha karyo che. (891) jaM puNa abbhAsarasA, suyaM viNA kuNai phalanirAsaMso 1 tamasaMgANuTTANaM, vinneyaM niuNadaMsIhiM // 892 // yat punarabhyAsarasAt zrutaM vinA karoti phalanirAzaMsaH / tadasaGgAnuSThAnaM vijJeyaM nipuNadarzibhiH / / 892 / / phalanI AzaMsAthI rahita jIva anuSThAnano atizaya abhyAsa thavAnA kA2Ne zruta vinA (= zAstranuM smaraNa karyA vinA) sahaja bhAvathI je anuAna o kare tene sUkSmadarzIoe asaMga anuSThAna jANavuM. vizeSArthaH-- 2sa zabdano prAkRta zabdakoSamAM svabhAva evo artha batAvyo che. svabhAva eTale sahajabhAva. (892) kuMbhAracakkabhramaNaM, paDhamaM daMDA tao vi tayabhAve / vayaNA'saMgANuTTANabheyakahaNe imaM nAyaM // 893 // kumbhakAracakrabhramaNaM prathamaM daNDAt tato'pi tadabhAve / vavanA-DasanAnuSThAnamavAthane tuM jJAtam / / 863 / / kuMbhAranA cakranuM bhramaNa pahelAM daMDathI thAya che. pachI daMDa vinA ja cakrabhramaNa thAya che. vacana anuSThAna ane asaMga anuSThAnamAM bheda kahevAmAM A (= cakrabhramaNa) dRSTAMta che. vizeSArthaH- kuMbhAra ghaDo banAvavA mATe pahelAM daMDathI cakrane pherave che.` ethI cakra jozathI bhamavA lAge che. pachI daMDa vinA ja svayaM cakra bhamyA kare che. tevI rIte prastutamAM vacana anuSThAnamAM dareka anuSThAna "A anuSThAna zAstramAM A pramANe ka2vAnuM kahyuM che" ema zAstrane yAda karIne thAya che. asaMga anuSThAnamAM dareka anuSThAna zAstrane yAda karyA vinA ja sahaja bhAve thAya che. asaMga anuSThAnamAM saMskAra eTalA badhA dRDha thaI gayA hoya che ke anuSThAna karatI 384 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya vakhate zAstrasmaraNanI jarUra ja rahetI nathI. jema prAraMbhamAM cakrane pheravavA daMDanI preraNAnI jarUra rahe che, bhramaNano vega vadhI gayA pachI daMDanI preraNA vinA paNa saMskArathI ja te phare che, tema prastutamAM prAraMbhamAM ucita anuSThAna mATe zAstrapreraNAnI AvazyaktA rahe che. zAstrapreraNAthI anuSThAnanA saMskAra atizaya dRDha thaI gayA pachI AtmAmAM e anuSThAnanA saMskAra atizaya dRDha thaI javAthI, jema caMdanamAM sugaMdha svAbhAvika hoya che tema, sahajapaNe anuSThAna thayA kare che. jinakalpI Adi viziSTa sAdhune asaMga anuSThAna hoya che. (893) paDhamaM bhAvalavAo, pAyaM bAlAiyANa saMbhavai / tatto vi uttaruttarasaMpattI niyamao hoi // 894 // prathamaM bhAvalavAt prAyaH bAlAdikAnAM saMbhavati / tato'pi uttarottarasaMprAptirniyamato bhavati / / 894 / / bAla vagere jIvone pahelAM thoDo bhAva thavAthI prAyaH prIti anuSThAna saMbhaveche.tyArabAdapachI pachInAanuSThAnanIprAptiniyamAthAyache.(894) tamhA cauvvihaM pi ha, negramiNaM paDhamarUvagasamANaM / jamhA muNIhiM savvaM, paramapayanibaMdhaNaM bhaNiyaM // 895 // tasmAt caturvidhamapi khalu neya (jJeya) midaM prathamarUpakasamAnam / yasmAd munibhiH sarvaM paramapadanibandhanaM bhaNitam / / 895 / / tethI cAre prakAranuM anuSThAna pahelA rUpiyA samAna jANavuM. kAraNake munioe sarva (= cAreya) anuSThAnane mokSanuM kAraNa kahyuM che. (895) . bIyarUvasamaM pi hu, sammANuTTANakAraNatteNa / egaMteNa na duTTha, puvvAyariyA jao beMti // 896 // dvitIyakarUpasamamapi khalu samyaganuSThAnakAraNatvena / ekAntena na duSTaM pUrvAcAryA yato bruvate / / 896 / / 385 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya . bIjA rUpiyA samAna anuSThAna paNa zuddha anuSThAnanuM kAraNa hovAthI ekAMte duSTa nathI. kAraNake pUrvAcAryo (nIce pramANe) kahe che. (896) asaDhassa aparisuddhA, kiriyA suddhAe~ kAraNaM hoi / a(ja)tto vimalaM rayaNaM, suheNa bajhaM malaM cayai // 897 // azaThasya aparizuddhA kriyA zuddhAyAH kAraNaM bhavati / yato vimalaM ratnaM sukhena bAhyaM malaM tyajati / / 897 / / saraLa jIvanI azuddha kriyA zuddha kriyAnuM kAraNa thAya che. kAraNake nirmalaratna sukhapUrvaka bAhyamalano tyAga kare che. (897) taiyagarUvagatullA, mAyAmosAe~ dosasaMsattA / kArimarUvayavavahAriNo vva kujjA mahANatthaM // 898 // tRtIyakarUpakatulyA mAyAmRSayA doSasaMsaktA / kRtrimarUpakavyavahAriNa iva kuryAd mahAnartham / / 898 / / trIjA rUpiyA samAna kriyA mAyA-mRSAvAdanA kAraNe doSasaMsakta che, ane khoTA rUpiyAno vyavahAra karanAranI jema mahAna anarthane kare che. ' vizeSArtha - bajAramAM khoTo rUpiyo calAvanArane kevI rIte apakIrti ane daMDa vagere anartha thAya che tevI rIte trIjA rUpiyA jevI dharmakriyA mahAna anarthane kare che. pUrve 885mI gAthAmAM kahyuM che ke- bhautika sukhanA lAbha mATe dharmakriyA karanArane trIjA rUpiyA samAna kriyA hoya che. bhautika sukhanA lAbha mATe dharmakriyA karanArane dharmakriyAnA prabhAvathI puNyano (=sAtAvedanIya vagereno) baMdha thAya che, ane sAthe azuddhabhAvanA kAraNe mohanIyakarma paNa baMdhAya che. pachI jyAre puNyano udaya thAya tyAre mohanIyakarmano paNa udaya thAya che. mohanIya karmanA udayathI bhautika sukha bhogavavAmAM rAga vagere ane jIvahiMsA vagere pApo kare che. ethI te mRtyu pAmIne durgatimAM jAya che. Ama trIjA rUpiyA samAna kriyA mahAna anartha kare che. (898) 386 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya hoi ya pAeNesA, atrANAo asadahANAo / kammassa guruttAo, bhavAbhinaMdINa jIvANaM // 899 / / bhavati ca prAyeNaiSA ajJAnAd azraddhAnAt / karmaNo gurutvAd bhavAbhinandinAM jIvAnAm / / 899 / / trIjA rUpiyA samAna dharmakriyA ajJAnatAthI, azraddhAthI ane bhAre karmonAM kAraNe prAyaH bhavAbhinaMdI jIvone hoya che. (899) ubhayavihUNA u puNo, niyamArAhaNavirAhaNArahiyA / visayabhAsaguNAo, kayAi hojjA suhanimittaM // 900 // ubhayavihInA tu punarniyamArAdhanavirAdhanArahitA / viSayAbhyAsaguNAt kadAcid bhavet zubhanimittam / / 900 / / zuddhabhAva ane zuddhavidhi e ubhayathI rahita kriyA niyama ArAdhanAthI ane virAdhanAthI rahita che. viSayAbhyAsaguNanA kAraNe kyAreka zubhanuM (= zuddhabhAva-zuddhakriyAnuM kAraNa bane che. " vizeSArtha -satatAbhyAsa, viSayAbhyAsa ane bhAvAbhyAsaematraNa prakAre dharmanA anuSThAno.che. temAM pahelA karatAM bIjuM ane bIjAthI trIjuM zreSTha che. mAtApitAdipratyevinayavagereno satata abhyAsa pravRttine satatAbhyAsa.zrIarihaMtarUpa viSayamAM abhyAsa te viSayAbhyAsa. arthAt arihaMtanI pUjA vagere pravRtti viSayAbhyAsa che. bhAvano abhyAsa = parizIlana te bhAvAbhyAsa. arthAt saMsAra pratye vairAgyapUrvaka samyagudarzanAdibhAvonuM parizIlana karavuM te bhAvAbhyAsa. vyavahAra nayathI satatAbhyAsa vagere traNe anuSThAno dharmarUpa che. nizcayathI bhAvAbhyAsa ja dharmarUpa che. (u. 5. gA. 949 vagere) (900) jaha sAvagassa putto, bahuso jiNabiMbadaMsaNaguNeNaM / ___ akayasukao vi mariuM, macchabhave pAvio sammaM // 901 // . 387 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya . yathA zrAvakasya putro bahuzo jina bambadarzanaguNena / akRtasukRto'pi mRtvA matsyabhave prAptaH samyaktvam / / 901 / / jemake- zrAvakano putra jinabiMbanA vAraMvAra darzanaguNathI sukRta na karyuM hovA chatAM marIne mAchalAnA bhavamAM samyaktane pAmyo. vizeSArtha:- zrAvaka putranuM daSTAMta A pramANe che " eka zeTha jinadharmamAM atizaya zraddhALu hatA. paNa temano putra temanAthI viparIta hato. tene dharma pratye jarAya zraddhA na hatI. eTaluM ja nahi, vadhArAmAM te sAteya vyasanamAM pUro hato. zeTha tene dharma karavA mATe ghaNuM samajAvatA hatA, paNa tenI koI asara thatI na hatI. dharma pAmavAnI AvI suMdara sAmagrI pAmyA pachI paNa A jIva dharma nahi pAme to marIne durgatimAM jaze e vicArathI zeThanuM hRdaya baLatuM hatuM. zeThe koI paNa rIte tene dharma pamADavAno nirNaya karyo. zeThe tene kahyuM tuM bIjuM kAMI na kare to paNa roja maMdiramAM jaIne bhagavAnanA darzana to kara. chokarAe te paNa na mAnyuM. AthI zeThe gharamAM pezavAnA daravAjAnI sAme ja sArA sthAne jinapratimA sthApana karI. zeThane ema hatuM ke- gharamAM bhagavAna haze ane te paNa daravAjAnI taddana sAme haze to chokaro darzana-vaMdana karaze. paNa zeThanI A dhAraNA khoTI paDI. chokaro roja jinamUrtine jue che, paNa be hAtha joDIne namato nathI, stuti-vaMdana karato nathI. AthI zeThe IcchA vinA paNa chokaro jinapratimAne name e AzayathI gharamAM pezavAnuM bAraNuM. nIcuM karAvyuM. AthI chokaro nIce namIne peze che. sAme ja jinamUrti che. Ama zeTha dararoja bhAva vinA paNa chokarAne jinamUrti sAme namAve che. chokaro A rIte jIvana paryata bhAva vinA ja jinamUrtine namyo. marIne te aMtima svayaMbhUramaNa samudramAM mAchalArUpe utpanna thayo. naLiyA ane baMgaDI e be sivAya dareka vastunA AkAravALA mAchalAM svayaMbhUramaNa samudramAM hoya che. ekavAra jinamUrtinA AkAravALA mAchalAne joIne tene jAtismaraNa jJAna thayuM. pUrvabhavano vRttAMta jANIne tene khUba pazcAttApa 388 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya thayo. aho ! mArA pitAe mane dharma pamADavAno ghaNo prayatna karyo. paNa huM dharma na pAmyo. AthI atyAre A sthiti pAmyo che. jo meM bhAvathI jinapUjA-bhakti karI hota to mArI A sthiti na thAta. have mAchalAnA bhavamAM zo dharma thAya ? kaMI nahi, je thavAnuM hatuM te thaI gayuM. have A bhavamAM paNa jeTalo dharma thAya teTalo dharma karI lauM. pachI teNe jalamAMthI bahAra nIkaLIne anazana karyuM, traNa divasa anazana pALI samAdhithI marIne te jIva devalokamAM utpanna thayo. avadhijJAnathI pUrvabhavanI vigata jANIne devalokamAM rahelI zAzvatI jinapratimAonI vizeSa rUpe bhakti karavA lAgyo. ekavAra teNe samavasaraNamAM birAjamAna jinanI pAse AvIne bAra parSadA samakSa jinane kahyuM: he prabhu ! ApanI mUrti paNa sAkSAt prabhunI jema bhavya jIvonuM kalyANa kare che, ema huM mAnuM chuM. kAraNake Ano mane jAta anubhava thayo che. pachI te jinasamakSa nRtya karIne svargamAM gayo. sabhAe bhagavAnane e devanI vigata pUchI, eTale bhagavAne teno saghaLo vRttAMta kahyo. (901) saMputravaMdaNavihI, bhaNio eso gurUvaeseNa / - putro vAyatro, putrapasthi nighaM 10rA saMpUrNavandanavidhirbhaNita eSa gurUpadezena / saMpUrNa kartavya: saMpUrvArthanA nityam II60rA . . gurunA upadezathI caityavaMdanano A saMpUrNa vidhi kahyo. saMpUrNa phalanA arthIe nityaM saMpUrNa vidhi karavI joIe. (902) pavayaNavavahArAo, bajhaM jaM kiMci iha mae raiyaM / taM sohiMtu samatthaM, majjhatthA je sugIyatthA // 903 // pravacanavyavahArAd bAhyaM yat kiMcid iha mayA racitam / tat zodhayantu samastaM madhyasthA ye sugItArthAH / / 903 / / ahIM mArAthI Agama ane AcaraNAthI bAhya je kaMI racAyuM hoya te 389 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya sarvane madhyastha sugItArtho sudhAre. vizeSArtha - AgamamAM je na kahyuM hoya, athavA jenI AcaraNA na hoya tevuM ahIM je kaMI kahevAyuM hoya tene sudhAravAnI graMthakAre madhyastha sugItArthone vinaMti karI che. (903). saMghasamAyAramimaM, kahiUNa mae jamajjiyaM punnaM / saMghammi suddhabhattI, siddhaphalA me tao hojjA // 904 // saGghasamAcAramimaM kathayitvA mayA yarjitaM puNyam / saGke zuddhabhaktiH siddhaphalA mama tato bhUyAt / / 904 / / saMghanA A samyak AcArane kahIne mArAthI je puNya upArjita karAyuM tenAthI mArI saMghamAM siddhaphalavALI (= mokSaphaLavALI) zuddha bhakti thAo. (904). saMgho mahANubhAvo, titthaMkaravaMdio tdaayaaro| sUijjato sammaM, risiguNasaMpAyago hoi // 905 / / saGgho mahAnubhAvastIrthakaravanditastadAcAraH / sUcyamAnaH samyag RSiguNasaMpAdako bhavati / / 905 / / saMgha mAhAtmavALo che ane tIrthakarathI vaMdAyela che. samyagu sUcana karAto AvA zrI saMghano AcAra munigaNano saMpAdaka thAya che, arthAt zrIsaMghanA AcAranuM pAlana karanAra jIva muninA kSamA vagereM guNone (= cAritrane) pAme che. vizeSArtha- tIrthakara dezanA pahelAM namo tistha = "tIrthane (= saMghane) namaskAra ho" ema kahIne saMghane vaMdana kare che. tIrthakara saMghane vaMdana kare che. tenAM kAraNo A graMthanI chaThThI gAthAnA vizeSArthamAM jaNAvyAM che. (905) jo avamannai saMgha, annANatamohamohio jiivo| so pAvai dukkhAI, sagarasuyANaM va saMdAho // 906 // 390 Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya yo'vamanyate saGghamajJAnatamaoghamohito jIvaH / sa prApnoti duHkhAni sagarasutAnAmiva saMdAhaH / / 906 / / ajJAnarUpI aMdhakAranA samUhathI mugdha karAyelo je jIva saMghanI avajJA kare che te duHkhone pAme che. jemake sagaracakrInA putrono sArI rIte dAha thayo, arthAt valanaprabhadevanI viSamaya dRSTithI sagaracakrInA putro baLI gayA. - vizeSArtha - sagaracakInA putrono prasaMga A pramANe che- sagaracakrInA jahna vagere sATha hajAra putroe potAnA pUrvajoe banAvelAM tIrthomAM darzana-vaMdana karavA vizALa sainya Adi sahita prayANa karyuM. cAlatAM cAlatAM aSTApada parvata pAse AvyA. bharate karAvelA siMhaniSadyA nAmanA jinamaMdiramAM jinonI darzanavaMdana-pUjana AdithI bhakti karI. jammukumAre potAnA baMdhuone kahyuM. divaso jatAM ApaNA pUrvajonA dharmasthAnano koI nAza karaze, lobhI manuSyone so yojana paNa kAMI dUra hotA nathI, mATe ahIM ApaNe rakSA karavA mATe eka majabUta khAI A tIrthanI pharatI khodIe." Avo paraspara vicAra karI cakravartI sagaranA putro vAhana ane parivAra sahita moTI khAI khodavAno udyama karavA lAgyA. pRthvInA piMDa jeTalI UMDI khAI khodAtAM teonA ghAthI nIce nAgalokamAM rajanI vRSTi thavA mAMDI. tethI nAganA maNine malina karato, temanI AMkhone DhAMkI deto ane kopanI vRddhi karavAmAM cUrNasamAna evo dhULano samUha chidramAM paDavA mAMDyo. te vakhate AkuLavyAkuLa thayelAM nAgakulomAM moTo kolAhala thayo, te kAraNane lIdhe tenA sarva svAmIo paNa kopa karavA lAgyA. tethI jvalanaprabha nAme nAgapati ghaNA kopathI prajavalita thayo. avadhijJAnavaDe raja paDavAnuM kAraNa vicAratAM cakravartInA putro tenA kAraNa tarIke tenA jANavAmAM AvyA eTale tatkAla te nAgapati kopa choDI daIne vegathI tyAM Avyo. ane namratAthI mIThAM vacane teNe sagaracakravartInA putrone kahyuM: "are vaso ! cakravartInA putro ! tame uttama evA bharatanA vaMzaja cho, ane vivekI cho, chatAM Avo moTo ughama zA mATe AraMbhyo che ? tamArA khodavAnA ghAtathI Aje nAgaloka pIDAya che, mATe snehavRddhi karavA sAru A prayAsathI tame aTako. amArA 391 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya svAmI zrI yugAdIza che; ame temanA sevako chIe ane tame temanA kulamAM utpanna thayA cho; tethI ApaNo sneha sthira che,' A pramANe kahIne tenA gayA bAda te sarve sagaranA putro khodavAnA kAmathI virAma pAmyA, paraMtu thoDIvAre pAchA ekaThA maLIne kumAro vicAra karavA lAgyA ke; 'A khAI jaLa vaga2nI che, tethI kALe karIne pUrAI javAthI koI vakhata ullaMghana karI zakAya tevI thaI jaze, kemake, traNa jagatamAM lobhIne asAdhya zuM che ?" Avo vicAra karI jahnakumAre daMDaravaDe samudramAMthI gaMgAnadIno pravAha kheMcI lAvI tenA jaLavaDe ekadama te khAI pUrI dIdhI. have potAnAM bhavano bhAMgavAthI nAgakumA2 devo te samaye kSobha pAmyA ane kAdava paDavAthI ArtanAdapUrvaka jvalanaprabhadeva kupita thayo. teNe vicAryuM ke,' are ! A sagaracakravartInA putro mUrkha ane rAjyamade karIne bharelA jaNAya che. amAru kahevuM ghaTita chatAM teo te mAnatA nathI, mATe madane dhikkAra che.' A pramANe ciMtavI . jvalanaprabha bIjA nAgapatio sahita moTA, kopathI phsAnA ATopane dhAraNa karato, temaja phuMphADA mArato ekadama pAtAlamAMthI nIkaLIne tyAM Avyo, pachI potAnI viSamaya dRSTithI ekasAthe sagara cakravartInA sATha hajAra putrone bALI nAkhyA. Avo mahAdAha karIne jvalanaprabha nAgapati potAnA sthAnakamAM pAcho cAlyo gayo. ekavAra sagaracakrI dezanA bAda zrI ajitanAthane pUchavA lAgyAH 'he svAmI ! A jagata sarva karmane AdhIna che, to A mArA sATha hajAra putroe ekIsAthe tevuM zuM kareluM hatuM ke jethI teone te karma ekasAthe mRtyudAyaka thaI paDyuM ?" A pramANe pUchAyelA, ane jJAna vaDe joyA che traNa loka jemaNe evA ajitanAtha prabhue tevA prakAranA karmabaMdhananA kAraNarUpa teonA bhavo A pramANe kahyAM-- koI eka pallImAM (nehaDAmAM) corIno dhaMdho karanArA, nirdaya ane potAnA duSTa cittamAM niraMtara paradhana ane parastrInuM ja dhyAna dharanArA evA A sATha hajAra bhIllo hatA. eka vakhate te bhilloe ghaNA dravyathI bharapUra koI saMdha bhahilapurathI zatruMjaya tarapha jato joyo. lobha vaDe aMdha thayelA te lUMTArAo vicAra karavA lAgyA ke, 'A saMghane mArgamAM jatAM rAtrie ApaNe lUMTI levo.' 392 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya sATha hajAra bhIloe te vacana kabUla karyuM. te vakhate te sAMbhaLI koI bhadraka kuMbhAre kahyuM ke, "ApaNA AvA vicArane dhikkAra che, ApaNI pAse bIjuM dhana hovA chatAM paNa AvI rIte yAtrALu lokone ApaNe lUMTIe chIe te koI rIte sAruM nathI. A sArA AzayavALA yAtriko potAnuM dhana uttama kSetramAM vAvaze, te dhana ApaNe grahaNa karIe te moTuM adharmIpaNuM che. pUrvanA pApathI ApaNane hamaNAM Avo kutsita janma to maLelo che, chatAM pAchAM AvA lUMTArApaNAnA pApa vaDe ApaNI zI gati thaze ? A yAtrALuo pUrvanA puNyAnubaMdhI puNyathI ahIM dAnavIra thayelA che ane A bhavamAM A tIrtharAjanI yAtrA karavAthI AgAmI bhavamAM paNa pAchA sukhI thaze. he mitro ! kadI tame mane sarvathA kAyara ane bhIru kaho tathApi A kArya karavAmAM to huM tamane anusaranAra ke anumati ApanAra thaIza nahi.' A pramANe bolatA ane potAnA vicArathI judA paDelA te kuMbhArane kArAgRhanI jevA potAnA nehaDAmAMthI te lokoe sarvathA kADhI mUkyo. pachI te uddhata ane kapaTapUrvaka ghA karanArA pApIoe bhegA maLIne najIkamAM che rasto jeno evA te zrI saMghane jato lUMTI lIdho. te vakhate jema durAcArathI yaza ane pizunapaNAthI sadgaNa nAza pAmetema teonA AvI paDavAthI saMghanA loko dareka dizAomAM nAsavA lAgyA. te saMghane lUMTIne pApanA samUhathI duSTa buddhivALA te vakra gativALA nArakanI jema potAnA sthAne AvyA. . A bAju bhajilapuranA rAjAe te khabara sAMbhaLIne moTA sainya sAthe vegathI. AvI teonI pallI upara ghero nAMkhyo. te moTA sainyane joI sarva lUMTArA bhillo ghaNo bhaya pAmIne nigodanA jIvonI peThe potAnA killAmAM bharAI rahyA. te vakhate jANe temanAM kukarmoe preryo hoya tema vAyuthI prerAyelo agni te nagaranI aMdara lokone bALato UMce javA lAgyo. jema puNyane krodha ane sadgaNone durjana bALe, tema e agni jaLathI vAravA chatAM paNa te purane bALavAne samartha thayo. agnithI baLatA te bhillo dhUmADAvaDe AkuLavyAkula thaI kuMbhIpAkanA duHkhane sahana karavA lAgyA ane kahevA lAgyA ke, "pApI evA ApaNane dhikkAra che ke ApaNe A saMghane lUMTyo, mahAdAruNa kukarmanuM A phaLa 393 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya zIdhra ApaNane maLyuM. nirlobhI ane puNyavAna te bicAro kuMbhAra ApaNane vArato hato, tathApi kukarmI jano jema uttama puruSane kADhI mUke tema ApaNe tene kADhI mUkyo." A pramANe dhyAnamAM tatpara te kirAta loko sarva parivAra sahita agnirUpa zastra vaDe ekIsAthe mRtyu pAmyA. 'karmanI sthiti evI ja che." je saMgha zrI arihaMtane paNa pUjya che ane je tIrthanuM paNa tIrtha che, tevA saMghanuM je ahita kare che, te kharekhara nArako ja che, mATe sarvadA saMghanI ArAdhanA karavI, kadIpaNa tenI virAdhanA karavI nahi, saMghanI ArAdhanAthI mukti prApta thAya che ane tenI virAdhanAthI naraka prApta thAya che. jeo tIrthe jatA yAtrALuone mArgamAM paDe che, teo gotrasahita vinAza pAme che ane avazya mugatimAM jAya che. agnithI marIne pazcAttApanI pIDAthI teo narakamAM gayA. tyAMthI nIkaLI . samudramAM mAchalAM thayA. mAchImAra lokoe te sarvane ekasAthe jALamAM bAMdhI lIdhAM. tyAMthI karNazaMgAlI (= eka jAtanuM janAvara) thayA. tyArabAda A rIte ghaNA bhavomAM bhamIne pAchA zikAramAM tatpara evA teo bhilla thayA. eka vakhata vanamAM pharatAM te bhilloe eka zAMta prakRtivALA munine joyA. sArI bhAvanA dharIne teoe munine namaskAra karyA. jJAnavAna munie temane dharmopadeza Apyo, tethI anItithI jANe zaMkAvALA thayA hoya tema teoe bhadrikapaNe prApta karyuM. Asanna udayavAlA temane dharmano vizeSa lAbha ApavAne mATe e jJAnadhArI muni cAturmAsa temanA nagaramAM rahyA. prathama mAse teoe sAteya vyasano choDI dIdhAM, bIje mAse anaMtakAyano tyAga karyo, trIje mAse rAtribhojanano tyAga karyo, ane cothe mAse anazana karI rahelA te vidyutpAtathI ekasAthe mRtyu pAmyA. he cakravartI ! tyAMthI teo tamAre ghera putrapaNe avataryA. karmanI sarvatra pradhAnatA che. je pelA kuMbhAre saMgha luMTavAne saMmati ApI nahotI, teNe te ja bhavamAM moTI samRddhivALuM rAjya prApta karyuM. zubhabhAvanAthI uttarottara uttama bhavane prApta karI chevaTe tamArA jahnano putra A mahodayavAna bhagIratha thayela che. te rAjA ! pUrvakarmanA yogathI tamArA putro ekasAthe mRtyu pAmyA 394 Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya che, mATe A tattva tame manamAM dhAraNa karajo ke, 'koIpaNa DAhyA mANase manathI paNa saMghanI avajJA karavI nahiM; kAraNake-- te bodhivRkSane bALavAmAM agnirUpa ane kugatine ApanA2 thaI paDe che. vaLI jeo tIrthe janArA lokone vastra, anna ane jala vagere ApavA vaDe pUje che, teone tIrthayAtrAnuM moTuM phaLa maLe che. saMgha e ja prathama tIrtha che, ane te vaLI tIrthayAtrAe jato hoya tyAre to kalyANanI IcchAvALA puruSane vAraMvAra vizeSapaNe pUjavA yogya che. he rAjA! tethI dharmano droha karanAra A (putra maraNa saMbaMdhI) zoka jarApaNa na karavo. upArjana karelAM karmovaDe utpanna thayelA teo (tamArA putro) vinAza pAmyA che. he rAjA ! rAjyamAM, putramAM ane kalatramAM tame haMjI zA mATe moha rAkho cho? Atmahita karo; pharIvAra manuSyabhava kyAMthI maLaze ?" A pramANe prabhunA zrImukhathI potAnA putranA pUrvabhavane jANIne sagararAjA zokamukta thaI hRdayamAM parama vairAgyane pAmyA. (906) jo u mahagghe saMghe, pabhAvaNaM kuNai niyayasattIe / so hoi vaMdaNijjo, devANa vi vairasAmi vva // 907 // yastu mahArghe saGke prabhAvanAM karoti nijakazaktyA / sa bhavati vandanIyo devAnAmapi vajrasvAmIva / / 907 / / je mahAsanmAnya saMghamAM potAnI zakti pramANe prabhAvanA kare che, arthAt saMghanuM gaurava kare che, te vajasvAmInI jema devone paNa vaMdanIya bane che. vizeSArthaH-- eka vakhata vajasvAmI purIkA nAmanI nagarImAM vicarI rahyA hatA. te vakhate tyAM zrAvako ane bauddha dharmIo paraspara spardhAthI potapotAnA devanI puSpapUjA karatA hatA. paNa badhA sthaLe bauddha dharmIo pAchaLa paDI jatA hatA. rAjA (bauddhasAdhuono bhakta hovAthI) temane anukULa hato. AthI temaNe rAjAne prArthanA karI. rAjAe zrAvakone maMdiramAM puSpo caDhAvavAno niSedha karI dIdho. paryuSaNanA divase puSpapUjA na thavAthI zrAvako duHkhI banI gayA. AthI AbAlavRddha badhA zrAvako AryavajasvAmI pAse AvyA ane kahyuM:- ApanA jevA tIrthanA nAtha vidyamAna hovA chatAM zAsananI apabhrAjanA thAya che. A 395 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavardana mahAbhASya apabhrAjanAthI zuM thAya che te Apa jANo ja cho. AthI AryavajasvAmI AkAzamAM uDIne mAhezvarInagarI gayA. tyAM hutAzana nAmanuM vyaMtaramaMdira hatuM. e maMdiranA bagIcAmAM dararoja eka kuMbha (mApa vizeSa) jeTalAM puSpo utpanna thatAM hatAM. AryavajasvAmInA pitAno mitradeva te bagIcAno mALI hato. AryavajasvAmIne AvelA joIne teNe saMbhrama sahita pUchavuM. Apane ahIM AvavAnuM zuM prayojana che. ? AthI AryavajasvAmIe kahyuM. mAre puSponI jarUra che. mALIe kahyuM: 'Ape. mArA upara upakAra karyo. A puSpo svIkAro." vajasvAmIe kahyuM: "huM bIje. jaIne AvuM chuM. tyAM sudhImAM tuM A puSpo ekaThAM karI rAkha.' pachI AryavajasvAmI tyAMthI uDIne (laghu) himavAna nAmanA moTA parvata para zrIdevI pAse gayA. te vakhate zrIdevIe jinamUrtinI pUjA karavA mATe eka moTuM kamala toDayuM hatuM. AthI zrIdevIe AryavajasvAmIne vaMdana karIne e puSpa svIkAravAnI vinaMti : karI. AryavajasvAmI e puSpa laIne hutAzana nAmanA vyaMtaramaMdiramAM AvyA. tyAM temaNe vimAnanI racanA karI. vimAnamAM kuMbha pramANe puSpo mUkIne jAMbhakadevatAonA samudAyathI parivarelA ane divya gAMdharvagItonAM dhvanithI AkAzane pUrI detA AryavajasvAmI mAhezvarI nagarIthI purikA nagarImAM AvyA. jajbhaka nikAyanA devothI bharelA AkAzane joIne bauddha bhakto devo amAruM sAnnidhya kare che ema vicAravA lAgyA ane potAnA gharomAMthI pUjAnI sAmagrI laIne tenI sAme gayA. paNa devasamudAyathI parivarelA zrI AryavajasvAmI jinamaMdiramAM gayA. tyAM devoe mahAna mahimA karyo. AthI lokone jinazAsana pratye bahu ja bahumAna thayuM. rAjA paNa AkarSAIne zrAvakano banyo. (907) pAvayaNI dhammakahI, vAI nemittio tavassI y| vijjAsiddho ya kavI, adveva pabhAvagA bhaNiyA // 908 // * pravacanI dharmakathI vAdI naimittikastapasvI ca / vidyAsiddhazca kaviraSTAveva prabhAvakA bhaNitAH / / 908 / / pravacanika, dharmakathI, vAdI, naimittika, tapasvI, vidyAvAna, siddha ane 396 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya kavi e AMThane prabhAvaka kahyA che. . vizeSArtha:- 2415 prabhAvonu ni // aMthanI 128bhI thaan| vizeSAbha bhAvI Ayu cha. (808) eehi~ pariggahio, jiNavIrapavattio mhaabhaago| micchattamabhibhavaMto, duppasahaMto jayai saMgho // 909 // etaiH parigRhIto jinavIrapravartito mahAbhAgaH / mithyAtvamabhibhavan duppasahAnto jayati saGghaH / / 909 / / A ATha prabhAvakothI svIkArAyelo, zrIvIrajina vaDe pravartAvAyelo, mahAnubhAva, ane mithyAtvano parAbhava karato chato duppasahasUri sudhI rahenAro meko zrIsaMgha 45 pAme cha. (808) bhuvaNabhavaNappaIvo, tiyseNd-nriNdviNdkysevo| sirivarhamANavIro, hou sayA maMgalaM tumha // 910 // bhuvanabhavanapradIpastridazendra-narendravRndakRtasevaH / zrIvardhamAnavIro bhavatu sadA maGgalaM yuSmAkam / / 910 / / jagatamAM rahelA padArthone prakAzita karavA mATe pradIpa samAna, devendrothI ane cakravartIothI sevA karAyelA, ane parAkramI evA zrIvardhamAnasvAmI sadA tamA maMgala 42 / 2 / thAmI. (810) / / iti zrIzAntyAcAryaviracitaM caityavandanamahAbhASyaM saMpUrNam / / . graMthAgram 1180 / / 397. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya anuvAdakAranI prazasti zrI zAMticaMdrasUriviracita caityavaMdana mahAbhASyano siddhAMta mahodadhi sva. AcAryadeva zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra sva. . paramagItArtha AcAryadeva zrImadvijaya hIrasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra vardhamAnataponidhi AcAryadeva zrImadvijaya lalitazekharasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSya AcArya rAjazekharasUrie karelo gujarAtI bhAvAnuvAda pUrNa thayo. kax ma prAraMbha samaya vi. saM. 2053 caitravada pAMcama samApti samaya vi. saM. 2053 vaizAkhavada bArasa ( zrI premasUrIzvarajI mahArAjAnI 29mI svargArohaNa tithinA , bIjA divase) samAptisthaLa zrI saMghavI jagajIvana jeThAbhAI, ze.mU. jaina upAzraya sAvarakuMDalA (saurASTra) prAraMbha sthaLa ozavALa yAtrIka gRha, pAlItaNA (sau.) 398 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya - pariziSTa - 1 caityavandabamahAbhASyagAthAvarNAnukramaNikA / gAthA naMbara gAthA naMbara 300 .......... 596 ...882 425 .......887 118 ........ .......... 256 aMgammi paDhamapUyA . 199 487 a . atthaM bhAsai arihA ........ aiguruyattibahumA-... | asthi visesanimittaM. 583 airAdevIuyare.... apavve TaMkaNa ya ................ akae kAussagge addhAvaNayapamANaM. ......... ...189 akkhaliyasuttuccAraNa- ......... 272 | annaM ca jiNamayammI .. agaNi tti palIvaNayaM. 446 annaTThA diTuMtA .. agaNIu va chiMdajja va ..... 445 annatthA'bhaNiyaM pi hu.. aMgamalaM kammamalaM. ............ annatthUsasiyAo annaM pi ettha kAraNa .. aMgAIsaMcAlA ... : 439 . annaM pi tippayAraM.... ..... 253 aMguTTe melaviuM ................... annANavasA keI ....... 742 aMgulibhamuhAMo vi ya .............. 491 annA vi tihA pUyA . ... 208 aMgovaMgapainnaya-..................... .19 anne aTTavayAraM .... 211 acirAg2ayavaNimaraNe .............. 560 anne beMti ajuttaM ................. 145 accaMtiaMpi no taM | anne vi tehi na jiyA. 548 aTThaTTha u nAmAI. annesiM bhavvANaM. .812 aTThavihapADiheraM................ ... 511 anotraMtariyaMguli- ................. .238 aTThavihaM kammarayaM ............. ... 525 annonnAbhimuhaM kira .543 . aTThavihaM pi ya kamma. ............ ano bhaNejja koI. ..138 aTThasayaM paDimANaM ... appaDihayamakkhaliyaM. 345 aNupehA maMgalaga 420 | appuvvanANagahaNe .......... 706 aNuvakaMyaparANuggaha.329 | abdhiMtarao dIvo 654 aNuhavasiddha eyaM. .68 | abbhuvagamo nimittaM.. ............. ............ ........... ............... 283 .. 46 ............. .......... 393 u88 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya gAthA / naMbara gAthA 708 ......... ........ .......... ............ ... 4 ............. 504 ........... ........ ............ ..852 abhayAipayatthANaM .............. 326 | aha bhaNati suttavRttaM. abhiNaMdai ANaMdai ................. ahava ciivaMdaNAo. abhimuha hayA abhihayA .......... ahava sivAdevIe..... arahaMtaceiyANaM ahavA ariNo sattU arahaMtA puvvuttA ................. 395 | ahavA caudisidhAraM arahaMtA bhagavaMtA... ahavA jattha vi tattha vi ...... arihaMti vaMdaNanamaM- ......... ahavA bhArahavAse aruyaM rogAbhAvA.... 354 | ahavA vi na-mA-saddA ............... alamettha vitthareNaM ....... ahavA vi namo avvaya- ..........: alamettha vitthareNaM. ahavA vi bhAvabheyA 174 aliyavayaNaM khu evaM............... ahavA saMsayaMtAmasa............. aliyavayaNaM pi pAva ............. 748 aMha sattamaviraIe.. ....460 avagayakesaM sIsaM. . 221 / ahie bhAvullAse. avaNAmiutimaMgo ................ 483 ahio dhammucchAho .. avasauNakappaNAe . ahigAriNA u kAle . avihimaraNaM akAle ahigArINamimesiM .. avvAbAhaM bhaNiyaM.. .A asaDhassa aparisuddhA .......... AigarA te bhaNiyA. asuimalapuriyaMgA.... AiccA divasayarA....... asuhanivAraNasattI .......... AgaMtugA ya duvihA ...... ......450 asogarukkho surapu-........... AgArehi abhaggo .......... .....444 aha koi sabuddhIe ............... | AgAsassa paesA ............... ......643 aha chaTThasaMpayAe .... ANANupAlaNAo .. aha taM na karesi tuma................ 95 | AyarasUyaNaheuM. aha te na pasIyaMti hu............... 627 | AroggabohilAbhaM .. aha thuivAo eso......... .....746 AlaMvanirevekkhA ............. aha puvvaM ciya keNai................ 196 | AlAvayarUvAiM ................. .......... .....178 14........... 637 ......752 700 .....633 21X 400 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya gAthA naMbara gAthA ............. ........... AloyacalaM cak.. ..... 227 iya suttapamANAo ...... AloyacalaM cak . 441 | iriyAvahiyAe virA 369 AsAyaNA avanA .. .............. iriyAvahiyAttaM ... 382 Aso vva visamapAyaM.... iha kassai hojja maI. ....854 Aha karemi bhaNittA .... iha cheyakUDarUvaga 880 Aha kimevaiya cciya. iha dhammo hoi raho . 339 Aha kimesA tubbhe... iha pukkharavaradaMDe. ... 704 Aha jaha puvvapurisA ............ | iha puNa chaTThavibhattI. 297 Aha paro jiNavaMdaNa- ............... . 148 iha vIsAmA aTTha u 366 Aha phuDaM nahi muNimo ............ 744 iha sAhU saDDho vA .... Aha bhuvaNekkapahuNo .453 IsariyaM pi pahattaM. ............ .... 289 . AharaNaM puNa etthaM ................. 99 IsA maccharagaruya- .... ........... ......607 .......... 263 .......... .30 ...72 197 ...55 ....... 734 .......... ...........313 iccAisuttavihiNA.. 388 ukkosa sattarisayaM iDDhIpattoM saDDho...... ..183 ukkosA tivihA vi hu ...... 161 itthIpurisanapuMsaka .............. uciyattaM pUAe iMtehiM jaMtehi ya........ | uciyapavittI savvA . iMdiyavisaMyakasAyA-.. .......547 ucchAiUNa yaM thaNe ..485 iya jattha jiNo. viharai ... ujjoo vi hu duviho .............. ...513 iya dahatiyaparisuddhaM .. ........... uchittu asaMbhaMto 364 iya dosavippamukko ................ 497 udvittu Thio saMto ........... iya pADiherariddhI .. 223 | uttamaguNagaNagaruya.. .......... 605 iya pUya cciya egA............ | uttamaguNasaMpannA . ........... iya bahuvihabiMbAI.... ................ | uttamarahaMgajogo . ......600 iya bhAvadhammatittha uttarao himavaMto. .......... .... 341 iya vaTTamANatitthA-.............. 765 uddaviyA kayamucchA ............. 378 iya savvaceiyANa vi... 640 | uddAmasaraM veyA-....... .252 391 .......... 526 ........ 267 401 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya gAthA - naMbara gAthA ............... ...540 .....875 ....... .............. uddhaTThANaThiyAo.............. 79 / ekko savvapahANo ............. uddhArasAgarANaM ................... 653 eganamokkAraNaM uppanasaMpayA je. ................. 833 | egaMtApAmane ...... ubhayakaradhariyakalasA ............. | egapayA paMcamiyA .. ........ ubhayavihUNA u puNa 900 | egammi vi jiNabiMbe ullAsavisesAo. 851 | egassAyarasArA .... usabho ariTThanemI | eguvaesAdatro. .......... usaho pahANavasaho ........... | ego ettha silogo .................. ussaggeNaM sa cciya. | ego esAlAvo. UsasiyaM nIsasiyaM.. ......452 | etto ahigatarA vi hu . ........... UsasiyaM nIsasiyaM. etto cciya egayaraM. ........... UsAsaM na niraMbhai .............. | etto cciya egAe ...... ............ etto cciya suhamaiNo. ......... ee kAussaggaM . | etto ya vAmadAhiNa-.. ...... eeNa thottapaDhaNaM... 246 ettha u bhaNejz2a koI . 468 ee sAmaneNaM.. ................. | ettha u bhaNejja koI eesi niyANANaM ............. ettha puNa vakkachakkaM eesi payANa attho. ettha puNa vaMdaNAe.. eesimaNiTThANaM .. etthaM pi logasaddo. ....318 . eesiM savvesiM.... 443 | etthaM puNa arihaMte. 508 eesiM attho puNa ...... | etthaM puNa bahuvayaNaM. .........361 eesiM egayaraM ...... | ettha ya taiya vibhattI. ....... 428 eesiM nAmANaM ............. 539 ettha ya purisathuIe ....... 500 eesiM bheyANaM. ................. | emAi aMgapUyA ........203 ehi pariggahio .... | emAi kAraNehiM. 786 ekkaM na kuNai mUDho ............ 832 eyaM duhA vi evaM .............. 749 ekkekaM paMcaguNaM ................. .661 eyaM paramaM tattaM ..................... .............. 226 494 779 861 ...392 368 883 672 ........ .... ......... 276 .......... 20. ............ 402 Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya gAthA naMbara gAthA naMbara ........ 733 .......... ............ ........... 585 396 eyaM pi juttijuttaM ....... 172 | evaM paribhavaMto 506 eyaM puNa tivihaM pi hu ...... .251 | evaM bahuppayArA .. ...... 771 eyammi saMpaviThThA .. 522 esA cauttha viraI ............438 eyassa akkharattho.. | esA caupayamANA. ...... 350 eyassa u vakkhANaM. 270 esA taiyA viraI 372 eyassa ya bharahAI : 342 esA navappayArA .... ......160 eyAe bhAvatthaM ... .......... 363 / esA saga tti nAuM.. .....564 eyAsiM gAhANaM... ............ 182, esu vi jiNehi jayaNA ............. eyAsiM niddeso . .............. 421 / eso iha bhAvattho. 886 evaM vimalaM buddhiM ................. 589 eso cciya kAyavvo 745 evaMvihannayanira-... 724 eso chabbheyabhago. ........... .296 evaM saMkheveNaM ..... 697 | eso jovvaNapatto. .............. evaM saMvegarasA- ............. 266 eso payasaMTaMko. evaM siddhapayatthI. ........... . 110 eso vi hu bhAvattho .. ........826 evaM suhabhAvajuyaM ... ......... 98 eso saMkheveNaM .. ...... 536 evamavatthANa tiyaM 225 e hoi ayArate. ............. 509 evaM kiradaMDo ivaM ... . 696 o evaM khalu anotraM. ............. .535 ohimaNapajjavanANi- ........... evaM khalu titthayarA .............. evaM cauppayArA . kaMkilli kusumavuTThI .. evaM caM khAsiyAo ............. 432 kaMTAisallarahio. evaM ca dasAIsuM.. .. 873 ka tti kaDaM me pAvaM...., evaM ciya mehAe .................. kappaM vA paTTa vA .................... evaM jiNabhavaNammi vi.. kamaso vi saMbhavaMtA ................. 242 evaM jiNuttamehiM. .............. kammaM raya tti vuccai ................ evaM ti bhaNiyavihiNA ............... | kammakkhayatthamIDA evaM paraMparAe 723 kayakiccANa jiNANaM ............. ........ ......... ....... .739 ka ........ ThA............. ........ dara 40 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya gAthA kayapaMcaMgapaNAmo . kayapaMcaMgapaNAmo . kayamettha pasaMgeNaM. kayamettha pasaMgeNaM. karyAsiddhanamokkAro . karadhariyajogamuddo kallaM sAyaM jamhA kallANagAikajjA kallANayatavamahavA kasiNaM kevalakappaM. kaha nAma bhavAranne . kaha vA titthayarovari. kAusammiThio kAUNa colapaTTaM . kAUNa namokkAraM . kAUNa namokkAraM kAo deho tassa u. kA bhattI titthayare . kAyaM ca vosirAmI . kAyassa pariccAo kAraNaniyamavisesA. kAraNarahiyaM ka kAravaNe punnaM viva. kiMtu jiNasAsa kiMtu suhajhANajaNagaM kinnaragaNagahaNAo kiM bahuNA siddhamiNaM . naMbara gAthA 235 | kuggAhadUsiyamaNo 268 kucchigae jiNanAhe . 111 kuMdakusumANurUvA 874 kuMbhAracakkabhamaNaM. 789 | kuladevayANubhAvA . 191 kevalanANaguNAo 674 kevaliNo uvaogo.. 53 koTarajalaMtajalaNo 29 ko tti sayanno puriso 528 kohammi u nigAhie. 108 qha 93 khaMDiyavirAhiyANaM. 492 khaMbhe vA kUDDe vA 484 khaliNakaviThThadugaM. 389 |khAsakhuryAjaMbhie mA 737 khAsiyamAI paMyaDA.. 464 ga 455 | gaNaharapuvvadharAI467 | gaMdhavvagIyavAiya 426 |gaMdhavvanaTTavAiyaM . 474 | gabbhagae jaM jaNaNI. 422 gabbhagae jaM jAyA.. 57 gabbhagae tammi jao 472 |gabhaga bhagavaMte 20 gabbhaTThie jiNeM . 688 gaMbhIramahuraghosaM 763 | gayaturayakosakoTThA 404 naMbara . 150 . 602 573 893 .578 . .533 . 244 .151 676 .524 384 481 496 433 434 126 184 205 ........... 569 565 558 550 .575 842 619 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya gAthA naMbara gAthA naMbara ...... . . ...309 ............ ....66 ....499 ................ 134 NAA ........... 13 gayavaMsahasIhaabhise-................ 545 | cha gihiceiesu na ghaDai... chajjIvakAyasaMjamo. ............ 408 gihiNo puNa so bhAvo .............. chaTThIsattamiyANaM ................ guNahINavaMdaNaM khalu ............... chavvihanimittamuttaM.................. 416 chuppaMti na ekkeNa vi. ghayakhIramajjaNAi vi. ghayaduddhadahiyagaMdho-.. ............... / jai AjammadariddA. ghoDagalayA ya khaMbhe ................ jai AsAyaNabhIrU... jai ego dei thuI.. ............ caugaiaMtakaraM tA ................. jai ettiyamettaM ciya .. .....827 caumuhatidAramuhape jai evaM kiM bhaNiyA ........... .34 cauvIsaM ti ya saMkhA ............ jai kammavasA keI.. ........... cauro usabhajiNAo jai guruparaMparAe . cattAri aMgulAI.... jai tAva jAracorA.... caraNakaraNAvirohA .. jai tA sasarIrANa vi. caraNaTThiyANa kiriyA jai paDibiMbanimittA... ciivaMdaNA tibheyA .. jai vA vaso tti dhammo .... .....541 ciivaMdaNAsarUvaM .... .......... jai vi iha vAsupujjo. .........567 cittasamAhI- dhII ...... jai vi bahuhA na tIrai ............ .....795 ciMtai na annakajjaM. | jai vi hu savve evaM- .....604 ciMtai vaNyAevI .. 609 jaM vAyageNa bhaNiyaM. ..... 56 ciMteyavvo sammaM ... jaM vA-saddo payaDo. cIvaMdaNakayakicco. ............ jaM saMThANaM tu ihaM .. cIvaMdaNA u duvihA jaM sammavaMdaNAe .........261 ceiyagaya sAhugayaM 254 jaM saMsAranimittaM .......856 ceiyaparivADIe . .............. jakkhAe vA suvvai. .............. ceIyahareNa keI ...................... 143 | jaM kuNao pIiraso ..116 CG .. 92 ........153 ....... 419 - 122 878 405 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya gAthA jaM namiyA sayalanivA. jaM puNa abbhAsarasA jaM puNa asarIrANaM jaM puNa bhAMti keI. jaM puNa logaviruddhaM jaM puNa vaMdai kiriyA . jaM puNa sutte bhaNiaM jaM bhaNasi suttavRttaM . jattha tti jammi suyadhajammuhamahaddahAo .. jamhA jammappabhiI . jamhA'vayArasamae .. jaya vIyarAya jagaguru . jalamajjhe gholaMtaM . jaha egaceiyagihe.. jaha egaM jiNabiMbaM . jaha kaNarakkhaNaheuM jaha gaMdhahatthigaMdhaM jaha gAruDio garuDaM . jaha jAipaccayAo jaha paDadesammi paDo jaha mimmayapaDimAe . jaha vA kusalo vijjo . jaha visavighAyaNatthaM. jaha sArahI sukusalo. jaha sAvagassa putto . jAi ti mAsanavagaM.. naMbara gAthA 613 jAe dubbhikkhabhare. . 892 | jAyA puramma saMtI. jArisatArisaveso . 77 83 jAvaMta kei sAhU . 70 jAvaMti ceiyAI 538 jAvaya saddo avadhA-. 414 jiNagihapamajjaNaM to. . 125 jiNajalasaMganivAraNa .693 jiNadiTTigoyaragao . 4 jiNapaDichaMdo. paDimA . 618 jiNaniMbapAyapaMkaya . 591 jiNabiMbAbhAve puNa. jiNabhavaNabiMbapU. . 847 73 jiNabhavaNAI tiriyaM 639 | jiNamayamiha suyadhammo 26 jiNariddhidaMsaNatthaM . jiNavaMdaNApayaTTo. . 136 312 jiNavaMdaNAvasAne 709 - jiyasattuniveNa samaM. 761 |jIviyapuvaM jIvai. 529 jutto so vavahAro. . 54 je titthayarapaNIyA. 97 je paccakkhA ee. 793 | jesi pahINaM naTTaM . 337 | jesiM bhAvajiNANaM 901 jo avamantrai saMghaM . 668 jo u mahagghe saMghe 406 naMbara 553 597 61 . 839 8.36 461 . 195. 9.4 185 . 139 . 269 .13 142 646 685 27 454 775 549 24 72 8 .630 623 502 ..906 907 Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya gAthA naMbara gAthA naMbara .....193 86 jo egaceiagihe .. ............... 69 / tatto nisIhIyAe................ jogo asaMtadANaM / tato ya bhAvasAraM. .838 jo jiNasaMgha hIlai. .............. tattha kira uDDaloe .644 jo jo a suaggAho ............. tattha jiNA bhagavaMto. ...651 jo paMcavanasatthiya-. 204 tattha tamo annANaM.. ....664 jo puNa jiNaguNaceI- ..... | tatthatthe royaMto . .177 jo puNa pamAyasIlo..... tattha bhago chabbheo 288 jo puNa saMtAsaMte ...... | taddiyahaM ciya sahasA . ........ 555 jo puNa sukayasudhammo.... tabbhAve u avassaM . .....807 jo maMdarAgadoso . ..................... 102 taM puNa lavaNasamuddo. .........655 jo mohakalusiyamaNo ...............103 tambolaM kusumAI... jo vi bhaNio dasAisu ............ 871 tambolapANabhoyaNa 63 tammi u pANAINaM. 371 jhANeNa paMcaparame-.. .. 466. taM micchasammabheyA .652 Tha: tamhA anAyamUlA ..... ....... ... 25 ThAUNa uciyadese | tamhA kuggAhavisaM. ThAvati maNe nRNaM... | tamhA cauvvihaM pi hu .. .895 Na.. . tamhA jujjai vihiNA 505 vhANodagAisaMgo.. tamhA tassa'vavAyA ... ..........427 tamhA tiloyapahuNo. ...... 581 taiyagaruvagatullA | tamhA daMsemi imaM ... taiyapayaM payaDatthaM.. 360 tamhA negaMteNaM..... taM sammaM pattANaM. ............... .359 / tamhA satamapuDhavI. . 759 taM kaha Nu davatitthaM... ......519 | tamhA saMputra cciya .. taM ThANamuvagayANaM ... tayaNu harisullasaMto tattiyamettaM kAlaM ................ 586 taraNijje bhavajalahI tatto atittacitto 840 | tassa tti surA payaDA ............... 152 ........... ........ ........... ........... .... 413 802 194 .727 21 407 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mahAbhASya gAthA . naMbara gAthA ............ ........... tassa ya macchAmi dukka- ........ 379 | tidisinirakkhaNaviraI. tassa visesasarUvaM............ .... 695 | tini nisIhI titri ya. taha jaM kovAisayA ............... | tini vA kaDDaI jAva ... taha te logapaIvA ...... |tivihativiheNa vahakara- ........... taha bAhio na bhayavaM tivihaM paNihANaM puNa .. taha vi visesanimittaM. tivihavisesaNajuttaM................ tahavihavisuddhabhAvA .. tisalAdevIgabbhe.............. taha vi hu juttA muttI. tise uvariM gaMtU- ........... taha vi hu nAmiyagIvo 228 tIe bhaNiyAo tAo. taha saMpayanAmAI ..... 273 tIse karaNavihANaM. taha sAvago vi evaM. taTeNa tao piuNA tahiyaM paMcuvayArA............ 210 tumamaNavajja kiriyaM ....... tA eyasamAyAro .. .7 tullaM pi pAlaNAI... tA eso paramattho .. ................. ....... 88 tUsaMti saMthuyA je ..... tA kIsa na icchijjai ............ 757 teNa u ussaggeNaM........ tA puSphagaMdhabhUsaNa-... 144 teNaM ciya sUrivarA ..... tAva tti tappamANaM | te vi hu aNAisiddhA 717 tAviMtIe amitte. .............. 510 tesiM bhuvanagurUNaM ... tA vihivAo eso. ........... 753 tesiM saMmANatthaM .. tA savvaM niravajjaM................. .. 477 tesi gamaNAgamAI .. tA suttA'paDisiddhA .................. 33 | tesi paDibohaNatthaM .... tigachagasattaganavagaM . 394 tesimajiNattabhAvA . titthaM jaNeihi bhaNiyaM.. ............. 302 tesu kira taiyadIvo. titthaM jeNa tarijjai................. 518 | tehito vi pahANo ................... 740 tittha pabhAvayaMtA.. 127 te hu pamattA pAyaM ..... 782 titthayaro caunANI .................. 295 / to tikkAlaM gihiNio .............. 806 titthAtitthAiuvA-................... 729 to bhannai titthayarA .................. 625 485 mUtaNa- .................. .85 ................. 778 .............. ......657 408 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya gAthA - naMbara gAthA naMbara 334. ................ .......... ............ 207 ... 275 .. 28 / .. ... da ........... ...109 ...... to sakkattharyAvahiNA ...........390 / duga duga cauro satta........... 367 duviho vi hu saMpajjai. thuijuyalajuyalaeNaM. . 158 dUsamAdosA jIvo...... ......831 thuithottacittapamuhaM ................... 774 devA vimANavAsI. 687 thuidaMDAIvannA ....................... .232 doggaigamaNapavattaM ... ............. 517 thuipUA vitreyA ..... do jANU donni karA. ............. 237 thottapaNivAyadaMDaga-.... | doNhaM pi samAogo. ........... ....884 | do ti ya cauro paMca ya .......... dasaNanANacarittAdaMsaNasuddhinimittaM .............. 651 dhano haM kayaputro... ........ ..... 264 daguNa jiNavareMdaM. ............... ... 612 | dhammatthiNA hu paDhamaM .. daDDammi jahA bIe.................... 286 dhammathI muddhajaNo ..... ..... 107 daDammi jahA bIe. ............ | dhammaphalabhUyarUvA- ... 592 daDhamacciyammi paripU- .... .689 dhammavaracAuraMtA- ..... 340 : davvatthayANuviddho ... ......... 415 dhammAigare evaM ........... dabavisohI vatthA ............... 386 | dhammAbhimuho puriso..... .............. davvAiehi juttassu- ............ 877 dhammo iha suyadhammo. ............ da_jjoujjoo . 514 | dhammo carittadhammo . ........... .699 dvveNa TaMkeNa ya. .............. 881 dhammojjamo payatto................. 294 davve vatthusahAvo ............ 516 | dhammo tti suttadhammo .. dAhovasamaM taNhA. 523 / dhammo vihu eesiM .... divo marudevIe ... 544 | dhammo suyadhammo cciya ............ dIsai sAmantreNaM. 17 / na dIho tti dohapaTTho .. ........... 447 naimAI oyAraM duiyammi vi paNihANe .......... 866 na kuNai nimesajuttaM .. ....... 442 dukkararoyA viusA. ............. ...260 naNu aTTha vi kammAI . dukkhakkhaya kammakkhaya............. 846 | naNu taNusattA nArI . .............754 663 119 jA ............. 698 ........... 293 677 .......... 3 ......... 347 408 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavardana mahAbhASya gAthA . naMbara gAthA ............... 58 .......... 75 ........... ......... xlal 307 660 naNu pUAsakkArA. .. 407 | nimmallaM pi na evaM.... ........... naNu bhAvavisesAo. niyamai kosalleNaM naNu siddhamevabhagavao .. niyamA kuNaMti pUyaM. naMdIkaraNe jiNapA-. niyavIrieNa ahavA naMdI paramasamiddhI. ... 686 | nissakaDamanissakaDe. naMdIsare vi dIve.................. nIyA loyamabhUyA .............. namiUNa samaNasaMgha... .5 nUNaM tayatthamee ................ na ya patthiyA vi labbhai ............ 872 no deharakkhaNaTThA . na ya vattavvaM paDhamo............... 719 / no rAi no payacchai .............. naraloyamettameyaM .... ............... 694 | pa na rahaMti na ciTuMtI ..... ...281 paumaM bahuppayAraM. navakArapADhamerA...................... 469 | paGke jAyaM salilenavakAreNa jahannA .. 166 pacchANupulviyAe....... navakAreNa jahannA ... ............... paMcaMgo paNivAo ................ navabheyA puNa esA .................. | paMcatthikAyamaiyaM ................ navaraM pucchAmi ahaM ... ....122 | paMcadasakammabhUmisu .. ...648 nANaM jeNa aNaMtaM .... 590 / paMcovayArajuttA. nApatthuyamettha jao .............. 149 | | paDibiMba paDirUvaM.............. nAmAicaubbheyA ......... 287 paDibhaNai gurU suMdara ............ .....403 nAmAibhebhinnA- ................. .... 534 | paDimApaDibiMbANaM nAmAbheyabhinno... ..................... paDivuttaM ceva imaM............... nAmehi samuccariyA .... 629 paDhamatthae bhAvajiNA .. nAyagasevagabuddhI paDhamaM bhAvalavAo .. nAvattai nAgacchai ................... 356 paNamaha paNamaMtasurA- ............ niggaMthANa na attho .... 406 paNivAyadaMDageNaM ................ niccaM ciya kiccamiNaM ..............821 papphoDiyamaisayacu-. .............. ...667 niccaM ciya saMpunnA ............. 216 | parameTThinamokkAraM .... .498 236 ..320 . ' maha............... POO. ...146 ..... 703 ............ ..161 410 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya gAthA parahiyakaraNekkarayA. parivADIi imAe. paliyaMkasannisanno. pavayaNapabhAvaNakaraM . phvayaNavavahArAo. pabaraM pupphAIyaM .. pavisaMto ceva balA pADhakiriyANusArA pAyapasAraNa palla pAyArasaMThieNaM pAyArosaraNAI pAraM pajjaMtaM khalu pAriko pAvaM chiMdai jamhA -pAvaM na tivvabhAvA. pAvaNI dhamakI pAvayaNI dhamkI pAvAyAranimittA pAsaMiM loyAloyaM. pAsA dehavibhAgA. pukkharavaradIbaDDhe pucchai sIso jaitA. pucchai sIso bhayavaM. puNarutta pina duTThe. putrammi vi ussagge . purisavaragaMdhahatthI purisavarapuMDariyA naMbara gAthA 335 | purisA vi jiNA evaM. 546 | purisA saMsArijiyA . 224 | puvvaM va kAyacAyaM . . 129 puvvaM va pAriUNaM. .903 puvvapurisapavanne. 214 |puvvapurisANa magge 188 | puvva vihANeNa puNo 173 puvvuppannA rogA. pUAidaMsaNAo 60 658 pUAvaMdaNamAI pUei vAsavo jaM . 292 716 pUyaMgapANiparivA788 pUyAdugaM pi evaM .. 385 pUyAphalaparikahaNaM. 176 pecca jiNadhammalAbho. . 128 pehaMtapamajjaMto 908 ba 559 |bahumANavisesAo bahuvayaNeNa duvayaNaM . .616 568 bahusuyakamANupattA 659 bAhiriMgA viha sevA 401 16 790 bIyarUvasamaM pahu.. 476 bIhaMti na ceva jao . 315 bujjhaMti je samaggaM . 306 buddhA avagayatattA biMbaM mahaMtagaM biMbassa jassa purao 411 naMbara 311 304 702 650 112 787 835 314 . 141 39 580 190 . 206 . 411 400 250 889 298 23 735 38 501 896 305 713 ..... 349 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya gAthA bohI jiNehi bhaNiyA .... bha bhaggo savvaviNaTTho. bhai gurUtaM taM bhAi guru bhA tuma bhaNai gurU muttANaM . bhaNai paro saccamiNaM bhaNai ya phiTTai gehaM bhaNiUNa namukkAre. bhaNiyaM ca parvvAdivase. bhaNiyassa tattameyaM bhattirbhANaeNa imiNA bhattibharanibbharamaNo bhattibharanibbharamANa bhattIe jiNavarANaM bhattI nemijiNeMde bhadda tumaM vAyADo . bhannai ariTThamasuhaM . bhannai kiriyAkAlo . bhannai guruNA bhaddaya bhannai tivihapaiTThA. bhannai virAhaNA khalu bhannai samAhimaraNaM bhannaMti bhuvaNaguruNo . bhamalI pittudayAo bhariyabhavaNaMtarAlo.. bhavabhIyANa jiyANaM. naMbara gAthA . 332 | bhAmei tahA diTThi bhAvajiNappamuhANaM. 448 bhAvArihaMtapamuhaM .824 bhAviyajiNavayaNANaM 750 bhAvullAseNa viNA 140 bhAvejja avatthatayaM. 45 bhAvejja ya vaMdato .587 bhAsA asaMccamosA. . 171 bhinnavisaya nisiddhaM 792 bhuvaNabhavaNappaIvo 137 bhuvaNe vi suMdaraM. jaM. 628 bhUyassa bhAviNo vA.. 844 bhogo dasappayAro.. .91 bho pecchaha aisaiNo : 635 ma 767 maggANusAripariNA . 117 majjhimakaNiTThigesA 614 majjhimajeTThA sa cciya . maNanivvuI saMmAhI. maraNaM puNa paMcattaM malarahiyANaM NhANaM. 424 410 36 370 maharihasejjAruhaNa 863 mA mA''Navesu evaM. 552 micchattamahAkUvA. 435 micchatukkosaTiI. . 291 micchAdaMsaNamahaNaM. 331 micchAsAyaNadaMsI 412 naMbara. 489 .12 234 459 : 813 - 217 231.. 634 245 . 910 215: 705 62 ....... 681 611 156 157 632 670 87 577 563 722 175 794 58 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya gAthA naMbara gAthA naMbara 725 ........... .......... ............. 321 187 402 .......... 310 ............... 5 ......... 200 mitti miumaddavatte ... ............ 380 | logo caudasarajjU . muNai tikAlAvatthaM 603 logo va jIvalogo muttAsuttI muddA .... ................ 240 logo vi suddhabuddhI ........... muttipayasaMThiyANa vi loyakaraNeNa pIDaM. ............ muttiM pattA vi surA ............ 714 loya(e) pajjoyagarA. ............. melittu paNhiyAo. 486 va mohaMdho jaMtugaNo.... 328 / vaccai duvAraniyarDa .......... mohAimallamahaNo .. ... 601 . vaDDai dhammajjhANaM.. 811 vaDai visuddhabhAvo ........... 773 raMjijjai muddhajaNo. | vaTuMti ya uvayAre. rano ciMtAisao | vaDDiyaciMte loe... ... 608 rayaNamayamahAthUbhaM ................. 598 / vattipaiTThA egA ..35 rAgaddosakasAe. | vatthAharaNavilevaNarAgaddosajayAo. | vatthAharaNavilevaNa-. ..220 rAgAMijaeNa jiNA 624 vattheNa baMdhiUNaM .. rAgeNa va doseNa va ............... .. 64 / vaMdai ubhaokAlaM .162 rAyamaNammiM ciTThaI vaMdaNapaNihANAo rogAbhAvaM Aro0 ..... vaMdaNapUyaNabaliDho- ........... vaMdaNapUyaNasakkAlambuttarathaNachAyae vaMdaNamabhivAyaNayaM ........ ... 398 lAbhAiMnimittAo...... vaMdaNavattiyAe .... ....... loijjai dissai jaM .........6 ..692 vaMdaNavihANameyaM. ...... ..........: 255 logaviruddhaccAo... ......8 vaMdAmi ceiyAiM ... 641 loggasa bhavvalogassa .........317 | vanAisu uvaogo. .......... 241 logassujjoyagarA ... ......... 515 | vayabhaMgo gurudoso. 457 logassujjoyagarA. vavahAro puNa paDhamaM logAIyA paMca u .............. 316 vAyanisagguDDoe ... 437 201 .....815 781 .....397 ........ ............... 530 .: 51 413 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavandana mahAbhASya gAthA vAryAnasagguDoyA vArijjai jai viniyA vAsaharameruvakkhA vikahA dharaNayadANaM. vigahAvivAyarahito. vigghovasAmigegA. vijjAjogaM jaNadhA viNayA nANaM nANA viNiTTaM ti viNivAriu na sakkA . vittikiriyAviroho. viriNa hoi hINo vivihamahAkairaio visaMyabahutte kiriyA vIriyavirahAo cciya vIriyasajogayAe . vemANiyAisiddhI. veyAvaccaM jiNagiha velA vihANeNa ya. vocchinne mUlasue. sa sai cittasamAhANe. saMvaccharacAummA saMviggA vihirasiyA. saMsAragahirasAyara saMsAravallare jaM. saMsArasamuddAo . naMbara gAthA 451 | saMsArasAgarAo. 849 saMsijjai niyakiriyA. . 647 saM sokkhaM ti pavuccai. 65 saMhiyA ya payaM ceva 249 | sakkatthaeNa imiNA 213 sakkayabhAsAbaddho.. 712 saMgamayAmaragaya' mA. 720 saMghasamAyAramimaM 346 saMghaM avamanaMto. 43 saMghAiyA ya puMjI 876 | saMghussaggI pAyaM 756 saMghegayaro jIvo. 843 saMgho mahANubhAvo 362 saMgho mahANubhAvo 755 saccamiNaM kintu phuDaM 440 saccamiha vaMdaNAe . 858 saM cciya sakkatthayaMtA. 776 saMjamaviruddhakicce 853 sattamamahigAmittaM. 22 sattamiyA bahuvayaNaM satteva ya koDIo. 791 |saddhA nio'bhilAso. . 819 | santANo samudAo . 828 saMtI pasamo bhannai 3 sannihiyaM bhAvaguruM 285 sappaM sayaNe jaNaNI. 743 |sabarI vasaNavirahiyA. 414 naMbara 741 . 132 551 271. 837 841 2 904 . 131 377 784. 11 6 905 542 471 155 409 760 636 645 417 374 594 365 617 .482 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya gAthA naMbara gAthA naMbara 638 .... 732 .301 .....798 400 ............ ........... ...430 ........... .......... ...... 730 ............. sabbhAvasuMdaraM jaM.. .. 879 sAgaravaro samuddo... sabbhUyanAgasadda-.... .. 690 sAmannena jiNAI. samaipavittI savvA .. sAmAiyAiyA vA .. .............. samaNANa sAvayANa ya......... | sAyasayaM gosi'ddhaM ............ .... 473 samaNA mahANubhAvA ....... sArIramANasANaM 862 samamiupamhalacelaM 230 / sAsassa uDDhagamaNaM.. saMpajjau maha evaM siMhAsaNe nisanno ......84 saMputrapakkhavAI..... ................ 803 sijhaMti tattha jIvA ............. saMpunavaMdaNavihI . ................ siDhilattamiha pamAo .. .......678 saMpatrA ukkosA ... 168 | siddhapaDimAsu evaM ................... saMbhaviyAI jamhA. ............... .. 556 siddhA aNeyabheyA . sammacaraNAi bohI 864 siddhA nipphanA khalu. ....711 sammajiNavaMdaNaM puNa ...... 262 siddhisamUsuhiyao 701 sammadaMsadiTTho ............... siddhe laddhapaya? .. sammaddiTThI saMgho ..... siddhe vA vikkhAe . ....680 sammamaviyAriUNaM | sivamuvasaggaviuttaM ... ...353 sammANo mANasapI sImA merA taM jo.. .... 666 samayameva jao samma sIyalavayaNo lesA .574 * sayamevAgamma surA-............... sIsaM pakaMpamANo ... savvaM siddhaM jesiM ................. | sIsokaMpiya mUI. 479 savvattha vi paNihANaM ......... | sukayamaNumoiavvaM. ........ 768 savvappavAyamUlaM .. ................ ..... 766 savvamasaMgayameyaM..................... | suttammi ceva bhaNiyaM.. ......870 savvasurA jai rUvaM..... | suttammi vi bhaNiyamiNaM. .... 817 savve vi jiNavarA te................ 770 suttA'bhaNiyaM ti na saM- ........... ...... 772 savvo tti niravaseso ................. 642 suttAviruddhakiriyaM .............. savvovayArajuttA ....................... .212 | sutte egaviha cciya .............. ..679 ........... ......490 .......... mAsumA ppiya ............ ........... ............. ......106 415 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityavadana mahAbhASya gAthA naMbara gAthA sutte puNa aTThasayaM soo maNadehANaM . ............ suddhaM pi bhattapANaM so puNa pukkharadIve- ............. suvihijiNo vi hu evaM......... so puNa puvvakaIhiM. ..............259 suvihiM ca puSpadaMtaM.. .571 / so puNa hoi visiTTho ........ suvvai duggainArI... so mohatimirachAiya..................805 suvvai ya dasAIsuM ............. solasabheyAgArA...... .............. suvvai sirikaMtAe. so suvihI nAmattho. suhagahaNadhAraNatthaM .. sohaggarajjabalarUva-.............. suhabhAvavuDDiheuM ... suhabhAvasAliNIo 764 hatthasayAo majjhe. sUyaNamettaM suttaM . 18 / harataNugamAhu anne. sUriparaMparapatto................... 257 hoi jarA vuDDattaM .............. seyA pasaMsaNijjA ................ 576 hoi ya pAraNesA .. sevAnamaMsaNAI ................. 736 hou namo arahaMtAsesA puNa chabbheyA ............... 163 hou paNAmo eso. 258 ........ 796 .......... .......... ......... 416 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- _