________________
ચૈત્યવન્દન મહાભાષ્ય
કરીશ ? (બીજા સથવારા હોય તો સારું રહે, એકલવાયું ન લાગે) આમ વિચારીને અસદ્ આગ્રહવાળો પુરુષ પોતાના બોધમાં (= પોતાની ખોટી માન્યતામાં) જનસમૂહને ભેળવે છે.
વિશેષાર્થ:- અસદ્ આગ્રહવાળો પુરુષ પોતાની ખોટી માન્યતાનો પ્રચાર કેમ કરે છે એ વાતને ગ્રંથકારે અહીં વ્યંગથી કહી છે. (૧૦૮) - धम्मत्थिणा हु पढमं, आगमतत्तं मणे धरेयव्वं ।
तत्थ पुण पयडमेयं, भणियं परमत्थपेच्छीहिं ॥ १०९ ॥ धर्मार्थिना खलु प्रथममागमत्तत्त्वं मनसि धर्तव्यम् । तत्र पुनः प्रकटमेतद्भणितं परमार्थप्रेक्षिभिः ।। १०९ । ।
ધર્માર્થી જીવે પહેલાં શાસ્ત્ર તત્ત્વને મનમાં ધારણ કરવું જોઈએ, અર્થાત્ શાસ્ત્રમાં શું કહ્યું છે તે લક્ષમાં લેવું જોઈએ. અને પરમાર્થને જોનારાઓએ शास्त्रमां खा (नीयेनी गाथामा उहेंवाशे ते) स्पष्ट ह्युं छे. (१०८) समइपवित्ती सव्वा, आणाबज्झ त्ति भवफला चेव । तित्थयरुद्देसेण वि, न, तत्तओ सा तदुद्देसा ॥ ११० ॥ स्वमतिप्रवृत्तिः सर्वा आज्ञाबाह्येति भवफला चैव । तीर्थकरोद्देशेनापि न तत्त्वतः सा तदुद्देशा ।। ११० ।।
अथ किमेवमाज्ञायाः प्राधान्यमुद्दृष्यते इत्याह- 'समती' त्यादि, स्वमतिप्रवृत्तिःआत्मबुद्धिपूर्विका चेष्टा सर्वा-समस्ता द्रव्यस्तवभावस्तवविषया आज्ञाबाह्या आप्तोपदेशशून्या इति हेतोः भवफलैव- संसारनिबन्धनमेव, आज्ञाया एव भवोत्तारहेतुषु प्रमाणत्वादिति। ननु या तीर्थकरानुद्देशवती सा भवफला युक्ता, नत्वितरा, जिनपक्षपातस्य महाफलत्वादित्याशंक्याह– तीर्थकरोद्देशेनापि – जिनालम्बनेनापि, – आस्तां ततोऽन्यत्र, स्वमतिप्रवृत्तिर्भवफलैवेति प्रकृतं कुत एवं ? यतो न तत्त्वतो - न परमार्थेन सा तीर्थकरोद्देशवती स्वमतिप्रवृत्तिः तस्मिन् तीर्थंकरे उद्देशः - प्रणिधानं यस्यां सा तदुद्देशा, य एव ह्याज्ञया प्रवर्तते स एव हि जिनसमुद्दिश्य प्रवर्तत इत्यभिधीयते, नापरः, इति गाथांर्थः (पञ्चाशके ८/१३)
४८