________________
ચૈત્યવદન મહાભાષ્ય
માટે તીર્થ કહેવાય છે.
. त्रिषु वाऽर्थेषु त्याहिनी भावार्थ ॥ प्रभाो छ- तार्थ २५६ जीपशम વગેરે ત્રણ અર્થોમાં નિશ્ચયથી યોજાયેલો છે, અર્થાત્ દાહોપશમ વગેરે ત્રણ કાર્યો કરનાર સ્થાન માટે તીર્થ શબ્દનો પ્રયોગ નિશ્ચિત થયેલો છે. આમ માગધ આદિ તીર્થો બાહ્યદાહ આદિમાં જ ઉપયોગી હોવાના કારણે મોક્ષના સાધક ન હોવાથી द्रव्यथा तीर्थ छ. (५२3)
कोहम्मि उ निग्गहिए, दाहस्स पसमणं हवइ तत्थं । लोहम्मि उ निग्गहिए, तण्हावोच्छेयणं होइ ॥५२४॥ क्रोधे तु निगृहीते दाहस्य प्रशमनं भवति तथ्यं । लोभे तु निगृहीते तृष्णाव्युच्छेदनं भवति ।।५२४।।
व्याख्या:- इह भावतीर्थ क्रोधादिनिग्रहसमर्थं प्रवचनमेव गृह्यते, तथा चाह- - क्रोध एव निगृहीते 'दाहस्य' द्वेषानलजातस्यान्तः प्रशमनं भवति, तथ्यं निरुपचरितं, नान्यथा, लोभ एव निगृहीते सति, किं ?- 'तण्हाए छेअणं होई' ति, तृषः अभिष्वङ्गलक्षणायाः किं ?- 'छेदनं भवति' व्यपगमो भवतीति गाथार्थः (आवश्यकसूत्रनियुक्तिगाथा : १०६७)
અહીં ભાવતીર્થ તરીકે ક્રોધાદિનો નિગ્રહ કરવા સમર્થ એવું જિન પ્રવચન જ ગ્રહણ કરાય છે. ગ્રંથકાર પ્રસ્તુત ગાથામાં તે પ્રમાણે કહે છે– ક્રોધનો જ નિગ્રહ • ४.७त मंत२मां थये। द्वेष३५ २भनिनु शमन थाय छ. मा सायुं (५।२भार्थि3) શમન છે. ક્રોધનો નિગ્રહ કર્યા વિના સાચું શમન થતું નથી. લોભનો જ નિગ્રહ કર્યો છતે રાગરૂપ તૃષ્ણાનો સાચો છેદ થાય છે. (પ૨૪)
अट्टविहं कम्मरयं, बहुएहिँ भवेहिँ संचियं जम्हा । तव-संजमेण धोयइ, तम्हा तं भावओ तित्थं ॥५२५॥ अष्टविधं कर्मरजो बहुकैर्भवैः सञ्चितं यस्मात् ।। तपः - संयमेन धावति तस्मात् तद् भावतस्तीर्थम् ।।५२५।।
૨૨૭.
