Book Title: Sutrakrutanga Sutram Part 03
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ९ धर्मस्वरूपनिरूपणंम् .. ५९ याम् इमां तृतीयाम् ‘वदित्ता' वदित्वा-उक्त्वा 'अणुतप्पती' अनुतप्यते भाषणानन्तरमिहैव जन्मान्तरे वा तादृश सत्यमृषावचनजनितपापेन तप्यते; पीडामनु. भवति । अथवा-वचनप्रयोगानन्तरं पश्चात्तापं करोति । अयमाशय:-मिश्राऽपि तृतीया भाषा कदापि न वक्तव्या, कि पुन:-असत्या द्वितीया, सर्वाशे एवं विसंवादकत्वात् । तत्र प्रथमापि या सत्य साऽपि यदि माणिवधकारिणी भवेत् न वक्तव्या । चतुर्थी तु असत्यामृवा, सा वक्तव्या, सत्पाऽपि यदि दोषानुपङ्गिणी भवेत् तदा तस्या अपि अवक्तव्यतामेव दर्शयति-'ज छन्नं' इत्यादि । 'जं छन्नं तं न वत्तव्यं यत् छन्नं तत् न वक्तव्यम्-यद्वचनं छन्न-हिंसाकारकं यथा चौरोऽयं वध्यतामित्यादि तन्न वक्तव्यम् । अथवा-छन्नं यल्लोकैरपि प्रयत्नतः पच्छाद्यते, है उसे इस जन्म में अथवा जन्मान्तर में अनुतार (पश्चात्ताप) करना पड़ता है। वह सत्याभूषा भाषा से उत्पन्न पापके ताप का अनुभव करता है, पीडाका अनुभव करता है या उसे वचन प्रयोग के बाद ही पश्चात्ताप करना पडता है। ___ आशय यह है कि तीसरी मिश्रित भाषा भी जय बोलने योग्य नहीं है तो फिर दूसरी असत्य भाषा का तो कहना ही क्या है। वह तो सोश में ही विसंवादिनी (त्याज्य) होती है। प्रथमा जो सत्यभाषा है वह भी यदि प्राणिवधकारिणी हो तो नहीं बोलनी चाहिए। चौथी जो असत्याभूषा भाषा है, वह सोच विचार कर ही बोलनी चाहिए।
सत्यभाषा भी यदि दोषयुक्त हो तो बोलने योग्य नहीं है, यह दिखलाते हैं-जो वचन छन्न हिसाझारक है, जैसे-'यह चोर है, इसका
પ્રયોગ કરે છે, તેને આ જન્મમાં અથવા જન્માંન્તરમાં પશ્ચાત્તાપ કર ‘ પડે છે. આ સત્યામૃષા ભાષાથી થવાવાળા પાપના તાપને અનુભવ કરવો પડે છે, અર્થાત્ પાપના ફલસ્વરૂપ દુઃખ ભેગવવું પડે છે. પીડા ભેગવે છે, અથવા તેને વચનપ્રયોગ કર્યા પછી જ પશ્ચાત્તાપ કરવો પડે છે. કહેવાનો આશય એ છે કે–ત્રીજી મિશ્રિત ભાષા પણ જ્યારે બેલા
ગ્ય નથી તે પછી બીજી અસત્ય ભાષાના સંબંધમાં તેને કહેવાનું જ શું - હોય ? તે તો સર્વ પ્રકારથીજ ત્યજવા ૨.ગ્ય છે. પહેલી જે સત્ય ભાષા છે, તે પણ જે પ્રાણિવધ કરનારી હોય, તે તે બોલવી ન જોઈએ, જેથી रे असत्याभूषा' लाषा छ, त स पियारीन मोलवी नये.
સયા ભાષા પણ જે દેજવાળી હોય, તે બોલવી ન જોઈએ. તેજ કહે છે કે-જે વચન છન્ન અર્થાત્ હિંસાકારક હોય છે, જેમકે “આ ચાર છે,
