Book Title: Sutrakrutanga Sutram Part 03
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
संमयार्थयोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. १२ समवसरणस्वरूपनिरूपणम् २६१ इत्येव न किन्तु (अणाणुवाई): अनलुबादी परकथितस्याऽनुवादकाणेप्यशक्तो. भवति । 'पुनश्च ते (इम) इंदम्-अस्मन्मतम् (दुपक्खं) द्विपक्ष-समतिपक्षं वर्तते (इम इदम् अस्मन्मतम् (एनपकवं) एकपक्ष-मतिपक्षरहितं वर्तते एवम् (आहंस) आहुः कथयन्ति । पुनश्च ते (छलायतणं) छलायतनम्-उलमूळम (कम्म) कर्मछलयुक्तवारजालरूपं कर्म कुर्वन्तीति ॥५॥',
टीका-पूर्वोक्ता अक्रियावादिनो लोकायतिकादया-चा कादयः, (गिरी) गिरा-स्वकीयेनैव · वर्मा 'गहीए गृहीते-स्वीकृतेऽर्थ संमिस्सभा' संमिश्रभावम् अस्तित्व नास्तित्वरूपसंमिश्रणभावं कुर्वन्ति-एकस्यैव वस्तुनः कदाचिदस्तित्वं कदाचिनास्तित्वं च कथयन्ति, च शब्दाद मतिषेचे प्रतिपाचे एकमस्तित्वमेव प्रतिपादयन्ति । तथा च वौद्धाः गन्तारमस्वीकृत्यापि पड्रगती प्रतिपादयन्ति, बन्धमोक्ष । स्वर्गनरकादि व्यवस्थामपि स्वीकुर्वन्ति, चेति । तेषां मध्ये यः कश्चित् केनाऽपि परकीय कथन का अनुवाद करने में भी असमर्थ हो जाते हैं। परमत को प्रतिपक्ष सहित और स्वमत को प्रतिपक्ष रहित कहते हैं और छलयुक्त वचन प्रयोग करते हैं ॥५॥
टीकार्थ-पूर्वोक्त अक्रियावादी लोकातिक (नास्तिक) अपने ही वचन से स्वीकार किये हए अर्थ में संमिश्रमाव करते हैं, अर्थात कभी उसका अस्तित्व कहते हैं तो कभी नास्तित्व कहने लगते हैं। च' शब्द से सूचित किया है कि प्रथम जिल अर्थ का नास्तित्व कहते हैं, उसी का अस्तित्व प्रतिपादन करने लगते हैं 'जैसे चौद्ध परलोकगामी आत्मा को तो स्वीकार नहीं करते परन्तु छह गतियां मानते हैं अर्थात् बन्ध, 'मोक्ष, स्वर्ग, नरक आदि की व्यवस्था को स्वीकार करते हैं। ऐसे
જ્યારે કેઈ એ વિષયમાં પ્રશ્ન કરે તો તે વખતે તેઓ મન ધારણ કરે છે. એટલુ જ નહીં પણ બીજાને કથનનું અનુકરણ કરવામાં પણ અસમર્થ બની ; જાય છે. તેઓ અન્યના મતને પ્રતિપક્ષ વાળે અને પિતાના મતને પ્રતિપક્ષ -વિનાને હોવાનું કહે છે. કપટ યુક્ત વચન પ્રયોગ કરે છે. પા
'; , ટીકાથ–પૂર્વોક્ત ક્રિયાવાદી લેકાયતિક (નાસ્તિક) પિતાના જ વચનથી કે સ્વીકારેલ અર્થમાં સમિશ્રભાવ કરે છે. અર્થાત્ કઈ વાર તેનું અસ્તિત્વ કહે છે, તે કઈ વાર નારિતત્વ કહે છે. “” શબ્દથી એ સૂચવ્યું છે કે પહેલાં જે અર્થને નાસ્તિત્વ બતાવ્યું હોય તેનું જ અસ્તિત્વ કહીને પ્રતિપાદન કરવા લાગી જાય છે જેમ બૌદ્ધો પરલોકમાં જવાવાળા આત્માને સ્વીકાર ४२ता नथी, ५२'तु गतियो भान है; मात्" मध, मोक्ष, ५, २४ વિગેરેની વ્યવસ્થાને સ્વીકાર કરે છે. એવા વિષયમાં જ્યારે કેઈ સ્યાદ્વાદવાદી
