Sutrakrutanga Sutram Part 03

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 554

५४२
सूत्रकृतागसूत्रे
दुर्लभाः लब्धुम भवन्ति यत् (जे) याः अर्वा यान् देहान् (धम्म) मि जिनोक्तधर्मानुष्ठाने (त्रियागरे) व्यागृणीयात् - व्यापारयेत् । एतादृशा देहा दुर्लभा भवन्ति ये धर्मकायें योजयितुं शक्यन्तेऽतएव 'संबोधिदुर्लभा इति भगवता कथितमिति भावः ॥ १८ ॥
टीका -- पूर्वोकममुच्छ्रयस्य दुर्लत्वेनाप्राप्तात्मोत्कर्पतया 'ओ' इषोऽ स्मात् मनुष्यमात् धर्मावरणसामोहलात् 'विद्धममाणस्य' विध्वंममानस्य विभ्रश्यतोऽकृतपुण्यस्य अस्यामपारसंसाराव्यां परिभ्रतः 'पुणे' पुनः द्वितीयवारम् 'संबोहि' संबोधिः जिनधर्ममाप्ति' 'दुल्हा' दुईमा भवति यतो हि सम्पऋत्वात् परिभ्रष्टस्य पुनः सम्यक्त्वमाप्र कृष्टोऽपार्थ पुलपरावर्त्तन कालत्वात् । अतएव संबोधिदुर्लभ इत्युक्तम्, केन कारणेन वोधिदुर्लभा भवतीत्यत आह'तढच्चाओ' तथार्चाः तथा - तथामकारा बोधिप्राप्ति योग्या अर्चा : देहाः मनुष्यभवाद् भ्रष्टस्याकृतपुण्यस्य प्राणिन. 'दुलहाओ' दुर्दमः अन्धस्य द्वारमाप्तिके देह को धर्म के अनुष्ठान में लगाया जाता है, वह देह दुर्लभ है, इस कारण योभि की प्राप्ति भी दुर्लभ है ॥ १८ ॥
टीकार्थ- पूर्वोक्त मनुष्य देह दुर्लभ है । इसे पाकर भी जिसने आत्मोत्कर्ष प्राप्त नहीं किया, वह धर्माचरण की मामग्री से युक्त इस मनुष्य भव से जब गिर जाता है तो अपार संसार नागर में भ्रमण करते हुए जीवको दूसरी बार जिनधर्म की प्राप्ति दुर्लभ हो जाती है । क्योंकि सम्यक्त्व से भ्रष्ट हुए जीत्र को पुनः सम्यक्त्व की प्राप्ति करने में उत्कृष्ट अवार्ध पुल परावर्तन काल लग जाना है । इसी कारण बोधि की प्राप्ति दुर्लभ कही गई है। बोधि दुर्लभ क्यों है ? इसका उत्तर यह है कि घोधि प्राप्त करने योग्य मनुष्यशरीर, मनुष्य भव से भ्रष्ट एवं पुण्य
ધર્મના અનુષ્ઠાનમાં લગાડવામાં આવે છે એવા દેહની પ્રાપ્તિ થવી દુસ છે, તે કારણે ખેાધિની પ્રાપ્તિ પણ દુર્લભ છે. ૫૧૮)
ટીકાથ—ક્તિ-પહેલાં કહ્યા પ્રમાણે મનુષ્ય દેહ ફરી મળÀા દુ་ભ છે, તેને મેળવીને પણ જેણે આભે કઈ પ્રાપ્ત કરેલ નથી તે ધર્માચરણની સામગ્રીથી યુક્ત આ મનુષ્ય ભવથી જ્યારે પડી જાય છે, તે અપાર સૌંસાર સાગરમાં ભમતા થકા બીજી વાર જીન ધર્મની પ્રાપ્તિ દુલ ભ થઈ જાય છે. કેમકે-સમ્યકૃત્વથી ભ્રષ્ટ થયેલા જીવને ફરીથી સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ કરવામાં ઉત્કૃષ્ટ પા પુદ્ગલ પર વત કાળ લાગી જાય છે. એજ કારણે ખેાધિની પ્રાપ્તિ દુલ ભ કહેલ છે ખેાધિ દુા કેમ છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તર એ છે કે-બેાધિ પ્રાપ્ત કરવાને ચેાગ્ય મનુષ્ય શરીર મનુષ્ય ભવથી ભ્રષ્ટ અને પુરુષ રહિત પ્રાણિને