Book Title: Sutrakrutanga Sutram Part 03
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
समयार्थचोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. १३ याथातथ्यस्वरूपनिरूपणम्
सा तथाविधा पुरुष एव (समे) समः-मध्यस्थः संमति ‘अझंझपत्ते' अंश झां माता-क्रोधमायावर्जितः 'हो' भवति ॥७॥ ___टीका-पुनरपि सगुणानेर दर्शयति-यः संसारसागरादतीवोद्विग्नः 'वहुंति बहुअपि प्रमादतो मार्गात्स्खलितः अनेकशो गुर्वादिभिः 'अणुमासिए' अनुशासितः-शिक्षितः उन्मार्गमापककारणपरिहारायाऽऽदिष्टः 'तहच्चा' तयाचः यथैव पुरा संयमपरिपालने चित्तत्तिराप्तीत् तथैव शिक्षानन्तरमपि चित्तवृत्ति कुर्वाणः, मनागपि नान्यथा चित्ते आनयति 'से' स एव 'पेसले' पेशलो विनयादिगुणसंपन्नो मृदुभाषी भवति तथा 'मुहमे' सूक्ष्मः-सूक्ष्मदर्शित्वात् सूक्ष्मार्थभाषिस्वाद्वा घातीकौरवरूपविचारकत्वाद्वा मूक्ष्मः 'पुरिसजाए' पुरुषजाति: स एव परमार्थतः पुरुषार्थकारी 'जच्चन्निए' जात्यन्विता-सुवंशोद्भवः सन् शीलवानेव मुकुलो भण्यते न तु सलोत्पत्तिमात्रेण मुकुलो भवति । तथा स एव पुरुष संघममार्ग का प्रवर्तक होकर मध्यस्थ होता है और क्रोध माया रूप झंशा को प्राप्त नहीं करता है ॥७॥
टीमार्थ---पुनः सद्गुणों को ही प्रदर्शित करते हैं-जो संसार से अतीव पद्विग्न होता है तथा प्रमाद वश सन्मार्ग से स्खलना होने के कारण अनेकवार शुरु आदि से अनुगालित होने पर अर्थात् उनमर्ग प्राप्त कराने वाले कारणों का त्याग करने का आदेश देने पर अपनी चित्तवृत्ति को पूर्ववत् पवित्र बनाये रखता है, वह विनय आदि गुणों से युक्त होता है, मृदुभाषी होता है, तथा सूक्ष्मदर्शी, सूक्ष्म अर्थों का बक्ता और घाती कर्मों के स्वरूप का विचारक होने से सूक्ष्म होता है, ऐसा पुरुष ही वास्तवने पुरुषार्थनारी होला है । वही जातिमान होता है क्योंकि स्कुल में उत्पन्न होकर भी जो शीलवान् પ્રવર્તક બનીને મધ્યસ્થ બને છે તથા ક્રોધ માયા રૂપ ઝંઝને વશ થતા નથી પછા
ટીકાર્થ– ફરીથી સદ્ ગુણોને જ બતાવતાં કહે છે કે–જે આ સંસાર સાગરથી અત્યંત ઉદ્વેગ યુક્ત થાય છે, તથા પ્રમાદ વશાત્ સન્માર્ગથી ખલિત થવાથી અનેકવાર ગુરૂ વિગેરે દ્વારા અનુશાસિત કરવામાં આવતાં અર્થાત ઉભાગ પ્રાપ્ત કરાવવાળા કાને ત્યાગ કરવાની આજ્ઞા કરવામાં આવતાં પોતાની ચિત્તવૃત્તિને પહેલાની જેમ પવિત્ર બનાવી લે છે, તે વિનય વિગેરે ગુણેથી યુક્ત હોય છે, ડું બે લવાવાળો હોય છે, તથા સૂહમદશ, સૂક્ષ્મ અર્થોને વક્તા - બોલનાર અને ઘાતિયાકર્મના સ્વરૂપને વિચારવાનું હોવાથી સૂક્ષ્મ હોય છે, એ પુરૂષ જ વાસ્તવિક રીતે પુરૂષાર્થને કરવાવાળા હોય છે, એજ જાતિ
