Book Title: Sutrakrutanga Sutram Part 03
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
मार्थयोधिनी टीका प्र. थु. अ. १२ समवसरणस्वरूपनिरूपणम्
टीका - अपि च 'जे' यं ससारसागरम् 'सलिलं ओई' स्वयम्पूरमण सकिं लघवत् 'अपारगं' आपारकम् - अनुल्लंघ्यम् 'आहु' आहुः कथयन्ति तीर्थकर - गणधरादयः, यथा - स्वयम्भूरमणो न केचनचिज्जलचरेण स्थलचरेण वॉ ळङ्घयितुं शक्यस्तथा-ज्ञानदर्शनादिरहितेन नरेणायमपि संसार : संतरितुमशक्य एवेति दर्शयति एवम् 'भवगणं' भवगहनम् - भवत्रनं चतुरशीतिलक्षयोनि प्रमाणकं संख्येयाऽसंख्ये यानन्तस्थितिकम् 'दुमोक्खं' दुर्मोक्षम् - दुःखेन मोचयितुं शक्यम् ' जाणाहि' जानीहि यतः 'जसि' यस्मिन् संसारे ये जनाः 'विसयंगणा हिं' विषयाङ्गनाभिः - विषयाः शब्दादयस्तैः अङ्गनाभिः स्त्रीभिश्व 'विसन्ना' विषण्णा :वशीकृताः । विषयाङ्गनासु आसक्ता वा सन्ति ते 'दुइओ' द्विविधमपि 'लोय' लोकम् - स्थावरजङ्गमात्मकम् आकाशपृथिव्यात्मकं वा यद्वा द्विघापीति - लिङ्ग
टीकार्थ - तीर्थंकरों एवं गणधरोंने इस संसार को स्वयंभूरमर्ण समुद्र के समान अपार - दुस्तर कहा है । जैसे विशालतम स्वयंभूरमण समुद्र को कोई जलचर या स्थलचर प्राणी पार करने में समर्थ नहीं है उसी प्रकार ज्ञान दर्शन आदि से रहित कोई भी मनुष्य इस संसार को पार करने में समर्थ नहीं है । यह भव-वन चौरासी लाख जीवयोनियों से युक्त और संख्यात, असंख्यात तथा अनन्त स्थितिवाला है । इसे दुर्मोक्ष जानो - इससे छुटकारा पाना कठिन है । इस संसार में शब्दादि विषयों एवं स्त्रियों में आसक्त अथवा इनके वशीभूत हुए प्राणी दोनों प्रकार के लोक में अर्थात् स्थावर-जंगम या पृथ्वीवर - आकोशचर रूप जगत् में परिभ्रमण करते हैं । अथवा दो कारणों से लोक में भ्रमण करते हैं - वेषमात्र की दीक्षा और अविरति से या राग
ટીકા-તીર્થંકરા અને ગણધરોએ આ સંસારને સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રની સરખા અપાર–દુસ્તર કહેલ છે. જેમ વિશાળ એવા સ્વયભ્રમણ સમુદ્રને કાઇ જલચર અથવા સ્થલચર પ્રાણી પાર કરવામાં સમથ થતા નથી, એજ પ્રમાણે જ્ઞાન દર્શન વિગેરેથી રહિત ક્રાઇ પણુ મનુષ્ય આ સ'સારને પાર કરવામાં સમર્થ નથી. આ ભવ-વન ચાર્યાશી લાખ જીવ યાનિચેાથી યુક્ત અને સખ્યાત અસખ્યાત તથા અનંત સ્થિતિવાળા છે, તેને દક્ષિન છુટી શકાય તેવે સમજે આમાંથી છુટા થવુ ઋણુ છે. આ જગતમાં શબ્દાકિ વિષયો અને શ્રિયામાં આસક્ત અથવા તેને વશ થયેલા પ્રાણી બન્ને પ્રકારના લેાકમાં અર્થાત્ સ્થાવર જંગમ અથવા પૃથ્વીચર-આકાશ ચર રૂપ જગતમાં પરિભ્રમણ કરતા રહે છે, અથવા વષમાત્રની દીક્ષા અને અવિરતિથી અથા રાગ અને દ્વેષથી આવા બે પ્રકારના કારણેાથી લેાકમાં ભ્રમણ કરતા રહે છે.
