Book Title: Sutrakrutanga Sutram Part 03
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१७८
सत्रहता पूर्वोपदर्शितरीत्या चतुर्दशभूतग्रामात्मकतया 'छक्काय' पहजीवनिकाया। 'आहिया' आख्याता:-कथिताः केवलज्ञानिभिः । एतावर' एतावानेव इत्यन्त एव संक्षेपतो जीवनिकायो भवति, 'णावरे' नापरः 'कोइ' कश्विज्जीवनिकायः विजई' विधते-एतावानेव जीवसमुदायो नापरः एतद्व्यतिरिक्तः कश्चिदिति । पूर्वोक्ताः पृथिव्यादयः पञ्च जीवनिकायाः, पष्ठश्च त्रसरूपः । तीर्थकररेते एवं जीवनिकायाः प्रतिपादिताः नाऽन्ये-एतद्व्यतिरिक्ताः सन्तीतिभावः ॥८॥ मूलम् -सव्वाहि अणुजुत्तीहि, मइमं पडिलहिया।
सव्वे अकंतदुक्खा य, अओ सव्वे न हिंसया ॥९॥ छाया-सर्वाभिरन्युक्तिभि, मतिमान् प्रतिलेख्य
सर्वे अकान्तदुःखाश्च, अतः सर्वान् न हिस्यात् ।।९।। छह प्रकार के हैं। पचेन्द्रिय चार प्रकार के हैं-संज्ञी, असंजी, पर्याप्त, अपप्ति । इस प्रकार लव को मिलाने से चतुर्दश प्रकार का भूतग्राम है। तीर्थंकर भगवान्ने इन छहों तो ही पड्जीवनिकाय कहा है। इसके अतिरिक्त न कोई (संसारी) जीव है, न कोई जीधराशि है।
तात्पर्य यह है कि पृथ्वीकाय आदि पांच और छठा त्रस जीवनिकाय हैं। इतने ही जीव हैं। इनके अतिरिक्त और कोई जीत्र नहीं हैं ।।८।।
'सव्वादि इत्यादि।
शब्दार्थ-'सन-प्रतिमान्' पुद्धिमान् पुरुष 'सत्याहिं अणुजुत्तीहिं -साभिस्लुयुक्तिभिः स प्रकार की युक्तियों से 'पलिहिया-प्रतिलेख्य' इन जीक्षों की सिद्धि करके 'सम्वे अकंतदुक्खा-सर्वे अकान्त પ્રકારના હોય છે. સંસી, અસંસી, પર્યાપ્ત, અપર્યાપ્ત આ રીતે બધાને મેળ વવાથી ચૌદ પ્રકારના ભૂતગ્રામ છે. તીર્થકર ભગવાને આ છએને જીવનિકાય કહેલ છે. આ સિવાય કેઈ (સંસારી) જીવ નથી તેમ કંઈ જીવशशिप नथी.
કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે–પૃથ્વીકાય વિગેરે પાંચ અને છઠ્ઠા ત્રણ જીવનિકાય છે. તીર્થકરેએ આજે છ જવનિકાય કહેલ છે. આટલાજ છે છે. આ સિવાય અન્ય કઈ પણ જીવે નથી, ૮ _ 'सव्वाहि" त्या
शहाय'--'मइम-मतिमान्' भुद्धिमान ५३५ 'सव्वाहि अणुजुत्तीहिं-सर्वाभिरनुयुक्तिभिः' या ४२नी युतियोथी 'पडिलेहिया-प्रतिलेख्य' मा वानी
