Sutrakrutanga Sutram Part 03

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 243

समयार्थवोधिनी टीका प्र. शु. अ. ११ मोक्षस्वरूपनिरूपणम्
अन्वयार्थ -(जे य) ये च (अइक्कता) अतिक्रान्ता:- अतीतकालभवा:(बुद्धा) बुद्धाः ऋषभादितीर्थकराः (जे य) ये च (अणागया) अनागताः-भविष्यस्काल भाविनः (बुद्धा, पद्मनाभादितीर्थकराः (तेसिं) तेषां सर्वेषां तीर्थकराणा, मुनीनां च (सती) शान्तिः अहिंसारूपा मोक्षरूपा वा (पइट्ट,णं) प्रतिष्ठानम्। आधारो वर्तते । कथमित्याह-(जहा) यथा (भूयाण) भूतानां पाणिनाम् (जगती) , जगती-पृथिवी प्रतिष्ठानम्-आधार:-आधारभूता वर्तते तथा ।।३।।
। टीका-ननु-एवं भूतं भावमार्ग महावीरस्वामी एवोपदिष्टवान् , उताहो । अन्योऽपि, एतादृशभावमार्गस्योपदेष्टाऽभून, भविष्यति वा ? इत्याशङ्कय सूत्रकारो. भावस्रोतसोऽनादितां प्रतिपादयति-'जे य' इत्यादि । 'जे य' ये च 'अइक्र्कता'. शान्ति 'पइटाण-प्रतिष्ठानम्' आधार हैं 'जहा-यथा' जैसे 'भूयाण- . भूतानां प्राणियोंको 'जगती-जगती' पृथ्वी आधारभूत है ॥३६॥ ___ अन्वयार्थ-जो ज्ञानी पुरुष भूतकाल में हो चुके हैं और जो ज्ञानी भविष्य में होंगे, उन सब का आधार अहिंसा या मोक्ष रूप शान्ति ही है। जैसे पाणियों के लिए पृथ्वी आधारभूत होती है।॥३६॥ ____टीकार्थ-इस प्रकार के भावमार्ग का उपदेश महावीर स्वामी ने ही दिया है अथवा किसी अन्यने भी? क्या इस मार्ग के उपदेशक भूतकाल में भी हुए और भविष्यत् में भी होंगे? इस प्रकार की . आशंका करके सूत्रकार भावस्रोत की अनादिता प्रतिपादन करते हैं- ।
जो ज्ञानी ऋषभ आदि तीर्थ कर भूतकाल में हो चुके . हैं एवं जो पद्मनाभ आदि तीर्थ कर भविष्यत् काल में होंगे, यहां अतीत और अनागत काल के ग्रहण से यह भी समझ लेना चाहिए 'पइट्ठाण-प्रतिष्ठानम्' माधार छ 'जहा यथा' म 'भूयाण-भूतानो' प्रालि योन! अाधार भून 'जगती-ज ती' पृथ्वी छे ॥3॥
અન્વયાર્થ–-જે જ્ઞાની પુરૂષે ભૂતકાળમા થઈ ચૂક્યા છે અને જે જ્ઞાની ભવિષ્યમાં થશે તે બધાને આધાર અહિંસા અર્થાત મોક્ષરૂપ શાતિજ છે કે જે પ્રમાણે પ્રાણિને માટે પૃથ્વી આધાર રૂપ છે ૩૬ાા - ટીકર્થ––આ રીતે ભ વમાર્ગને ઉપદેશ મહાવીર સ્વામીએ જ આપેલ છે, અથવા બીજા કેઈએ પણ કહેલ છે? શું આ માર્ગના ઉપદેશક ભૂતકાળમાં પણ થયા છે? અને ભવિષ્ય કાળમાં પણ થશે ? આ પ્રમાણેની શંકા કરીને સૂત્રકાર ભાવસ્ત્રોતના અનાદિપણાનું પ્રતિપાદન કરે છે - 2ષભ તીર્થ કર વિગેરે જે જ્ઞાનીઓ ભૂતકાળમાં ઉર ન થઈ ચૂકેલા છે, અને જે પાનાભ વિગેરે તીર્થકરો ભવિષ્યમાં ઉત્પન્ન થશે અહિયા અતીત