________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १० उ० ३ ० १ देवस्वरूपनिरूपणम्
८३
वक्तव्याः, एवंच सामान्येन देवेन एकः १, एवमालापकत्रयोपेतो देव-देवी दण्डको वैमानिकान्तोऽन्यः २, एवमेव च देवीदेवदण्डको वैमानिकान्त एवापरः ३, एवमेव च देव्पो र्दण्डकोऽन्यः ४, इत्येवं चत्वार एते दण्डकाः अवसेयः । तदेव विशदयन्नाह - ' अपड़ियाणं भंते! देवी महिडियस्स देवरस मज्झं मझेणं, एवं एसोओि दंडओ भाणियन्त्रो' गौतमः पृच्छति - हे भदन्त ! अल्पर्द्धिका खलु देवी महर्द्धिकस्य देवस्य मध्यमध्येन व्यतित्रजेत् ? भगवानाह - नायमर्थः एवं रीत्या एषोऽपि तृतीयो दण्डको भणितव्यः, 'जाव महिड्डियां वैमाणिणी आदिकों के ३-३ आलापक कहना चाहिये. इस तरह सामान्यदेव संबंधी पहिला दंडक १, आलापक त्रयोपेत वैमानिक तक देव देवी संबंधी दण्ड दूसरा, वैमानिकान्त तक देवी देव संबंधी दण्डक तीसरा और दो देवियों संबंधी दण्डक चौथा इस तरह से ये चार दण्डक हो जाते हैं । इन्हीं को स्पष्ट रूप से समझाने के लिये सूत्रकार प्रश्नोत्तर के · रूप में यह आगे का प्रकरण प्रारंभ करते हैं - इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है - 'अपड़ियाणं भंते! देवी महिडियस्स देवस्त मज्झ - मज्झेणं, एवं एसोवितइयो दंडओ भाणियव्वा' हे भदन्त ! जो अल्पद्धि देवी है वह महद्धिक देव के बीचोंबीच से होकर निकल सकती है क्या ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं- हे गौतम! यह अर्थ समर्थ नहीं है । इस रीति से यह तृतीय दण्डक भी कहना चाहिये । 'जीव કુમારી આફ્રિકાના ત્રણત્રણ આલાપકે કહેવા જોઇએ. આ રીતે સામાન્ય દેવ સંબધી પહેલુ' દઉંડક, દેવદેવી સબધી ખીજુ' દંડક, વૈમાનિક પન્તના દેવી અને દેવ સ ખંધી ત્રીજી દડક અને વૈમાનિક પર્યન્તની ખખ્ખ દેવીએ સબધી ચેાથું દંડક અને છે. આ રીતે ચાર દડક થાય છે. હવે તેમને વધારે સ્પષ્ટ. તાથી સમજાવવા માટે સૂત્રકાર પ્રશ્નોત્તર રૂપે પછીના 'ડકાના આલાકા પ્રકટ કરે છે—
गौतम स्वाभीनो प्रश्न- " अपढिण भंते! देवी महिढियस्स देवस्स मज्झमज्झेण एवं एसो वि तइओ दडओ भाणियवो " हे भगवन् ! यद्धि (અપઋદ્ધિ સપન્ન ) દેવી શું મહદ્ધિક દેવની વચ્ચે થઈને નીકળી શકે છે ખરી ? મહાવીર પ્રભુના ઉત્તર-હે ગૌતમ! એ વાત સ'ભવી શકતી નથી આ રીતે આ ત્રીજું ઈંડક પણ કહેવું જોઇએ. સમદ્ધિક દેવી અને સમદ્ધિ દેવના ખીજો આલાપક અને મહુદ્ધિ ક દેવી અને અપદ્ધિ ક દેવના ત્રીજો આલાપક સમ જવા. સામાન્ય ઢેલના વિષે જેવાં પ્રશ્નોત્તર સૂત્રેા આપ્યાં છે એવાં જ અહી' પૈંણુ સમજવા. 'जाव महिड्डिया वैमाणिणी अप्पडियस्य मज्झ मज्झेण वीहवऍजा "
66
{
