________________
२८६
भगवतीचे विशेषः एकपत्रका-एकपत्रावस्थायां किम् एफजीवो भवति ? किंवा अनेकजीवो भवति ? भगवानाह-एवं उप्पलुदेसगवत्तव्यया अपरिसेसा भाणियबा' हे गौतम ! एवं पूर्वोक्तरीत्या अत्रापि पलाशप्रकरणे उत्पलोदेशकवक्तव्यता अपरिशेषा-सर्या भणितव्या वक्तव्या, 'नवरं सरीरोगाहणा जहण्णेणं अंगुलस्म असंखेज्जाभार्ग, उकोसेणं गाउयपुहत्ता, देवा एएमु न उघवज्जति' नवरम्-उत्पलापेक्षया पलाशजीवस्य शरीरावगाहला जघन्येन अगुलस्य असंख्येयभागम् , उस्कृष्टेन गव्युति पृथकत्वम्-क्रोशद्वयादारभ्य नवक्रोगपर्यन्तमित्यर्थः, तथा देवा जब एक पत्रावस्था में होता है, तब वह क्या एक है जीव जिस में ऐसा होता है ? या अनेक हैं जीव जिस में ऐसा होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं- 'एव उप्पलद्देसगवत्तव्यया अपरिलेसा भाणियच्या' हे गौतम ! पूर्वोक्त रीति से यहां पर भी पलाशप्रकरण में उत्पलोद्देश. कवक्तव्यता सम्पूर्णरूप से योजित करना चाहिये। परन्तु इस प्रकरण में जो उस प्रकरण की अपेक्षा विशेषता है यह शरीर की अवगाहना को लेकर है यतः यहां शरीर की अवगाहना जघन्य से अगल के असं. ख्यातवें भाग प्रमोण है और उत्कृष्ट से गव्यूति पृथक्त्व-दो कोश से लेकर नौ कोश पर्यन्त की है। तथा इन में देव उत्पन्न नहीं होते हैं। यही बात 'नवर सरीरोगाहणा जहण्णेणं अ गुलस्त असंखेजइ भाग उझोलेणं गाउयपुसा, देवा एएसु न उवरज्जति' इन सूत्र पाठ द्वारा (ખાખરો) નામની જે વનસ્પતિ થાય છે તે જ્યારે એક પત્રાવસ્થામાં હોય છે, ત્યારે તેમાં શું એક જીવ હોય છે? કે અનેક જીવ હોય છે?
महावीर प्रसुना हत्त२- “ एवं उप्पलुद्देसगवत्तन्वया अपरिसेसा माणिथवा " गौतम ! अत्पादेशमा Grua विपी १४त०यनानु प्रतिपादन કરવામાં આવ્યું છે, એવી જ વક્તવ્યતા અહીં પલાશ વિષે પણ સમજવી. પરતુ ઉત્પલની વક્તવ્યતા કરતાં પલાશની વક્તવ્યતામાં જે વિશેષતા છે, તે નીચેના સૂત્રમાં પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે.
" नवरं सरीरोगाणा जहण्णेण अमुलस्स असंखेज्जइभाग, उक्कोसेंण गाउयपुहुत्ता, देवा एएसु न उववज्ज ति" लाशना शरीरनी २मानामा ઉત્પલના શરીરની અવગાહના કરતાં નીચે પ્રમાણે અત્તર છે.
પલાશના શરીરની જઘન્ય અવગાહના આગળના અસંખ્યાતમાં ભાગ પ્રમાણુ કહી છે અને ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના ગભૂતિપૃથફત્વ પ્રમાણ-એ-કેશથી લઈને નવ કેશ પર્વતની-કહી છે. તથા દે પલાશજીવ રૂપે ઉત્પન્ન થતા