________________
४६६
भगवतीस्त्र सणा! जयाणं उक्कोसिया अद्धपंचममुहुत्ता दिवसस्स वा राईए वा पोरिसी भवइ, तयाणं वावीससयभागमुहृत्तमागेणं परिहायमाणी, परिहायमाणी जहनिया तिमहत्ता दिवसस्स वा, राईए वा पोरिसी भवई' हे सुदर्शन ! यदा खलु उत्कृष्टिका-उत्कपेण अर्द्धपञ्चममुहूर्ता-सार्द्ध चतुष्टयमुहूर्तरूपा दिवसस्य वा, रात्रे वा पौरुपी भवति, तदा खलु द्वाविंशतिशतभागमुहूर्तभागेन-द्वाविंशत्युत्तरशततमभागरूपेण मुहूर्तभागेन परिहीयमाणा परिहीयमाणा अतिशयेन अपचीयमाना जघन्यिका-जघन्येन त्रिमुहुर्ता दिवसस्य वा, रात्रेर्वा पौरुषी भवति, तथा चात्र सार्द्धचतुष्टयानां त्रयाणां च मुहूर्तानां विशेषः सार्हो मुहूर्तः, स च त्र्यशीत्यधिकेन दिनशतेन उपचीयते, अपचीयते च, स च साझै मुहूर्त्तस्त्र्यशीत्यधिकशतभागतया व्यवस्थाप्यते, तत्रच सस्स वा राईए वा पोरिसी भवर, तया ण वावीससयभागमुहुत्तभागेण परिहायमाणी परिहायमाणी जहन्निया तिमुहसा दिवसस्स वा राईए वा पोरिसी भवइ 'इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-हे सुदर्शन ! जब दिन और रात्रि की पौरुषो ४॥ मुहूर्त की २१६ मिनट-या नौ घड़ी अथवा तीन घंटे ३६ मिनट की होती है-तब वह मुहूर्त के १२२ भाग से घटती २ जघन्य तीन मुहूर्त के प्रमाण में आ जाती है । इस प्रकार यह दिन और रात की पौरुषी तीन मुहूर्त की जघन्य से होती है। यहां पर सार्दमुहूर्त १॥ मुहूर्त का सार्धचतुष्टय (साडे चार) और तीन मुहूर्त इनके बीच में अन्तर रहता है । यह सार्धमुहूर्त १८३ दिन से पढता है और घटता है। इस
___ महावीर प्रभुने। उत्तर-"सुदंसणा ! जयाण उक्कोसिया पद्धपंचममुहुत्ता दिवसास वा राईए वा पोरिसी भवइ, तयाण' वावीससयभागमुहुतभागेण परिहायमाणी परिहायमाणी जहन्निया तिमुहुचा दिवसस्म वा राईए वा पोरिनी भव" है सुशान 18 न्यारे हिवस अने रात्रिन। प्रत्ये। पडार मधिमा અધિક 8 સાડાચાર મુહૂર્તને થાય છે-૯ ઘડીને અથવા ૨૧૬ મિનિટને અથવા ૩ કલાક ૩૬ મિનિટને થાય છે, ત્યારે દરરોજ મુહૂર્તના ૧૨૨ માં ભાગપ્રમાણ ઘટાડો થતાં થતાં દિવસ અને રાત્રિના પ્રત્યેક પહેરની લંબાઈ ઓછામાં ઓછા ૩ મુહૂર્તની થઈ જાય છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે લાંબામાં લાંબા ૨૧૬ મિનિટના પહોરમાં દરરોજ 1 મુહૂર્તને ( ઘડીને અથવા ૨ મિનિટને) ઘટાડે થતાં થતાં નાનામાં નાનો ૩ મુહૂર્ત (૧૪૪ મિનિટન) પહેર થઈ જાય છે.
લાંબામાં લાંબો પહેર કા મુહર્તને અને ટૂંકામાં ટૂંકે પહેાર ૩ મૃદુતને થતા હોવાથી, તે બન્ને વચ્ચે ના મુહૂર્તને તફાવત પડે છે.
४२११ ११- भुत घटतi edi १८3 हिपसमा ( ४६) ૧ મુહૂર્તને ઘટાડે થઈ જાય છે, ત્યાર બાદ દરરોજ 1 મુહૂર્ત પ્રમાણ