________________
५३६
भगवती सूत्रे
वेदकाः ? भवन्ति ? भगवानाह - ' गोयमा ! सायावेदएवा, असायावेदएवा, अट्ट भंगा' हे गौतम! उत्पलस्य एकपत्रतायाम् एकत्वात् तद्वर्ती जीवः सातावेदको वा भवति, असातावेदको वा भवति, द्वयादिपत्रतायां तु अनेकत्वात् तद्वर्ति नो जीवाः सातावेदका वा भवन्ति, असातावेदका वा भवन्ति इत्येकत्वे चत्वारो भङ्गाः, (४) द्विकयोगेतु चतुरो भङ्गानाह - सातावेदक असातावेदकश्च भवति १, सातावेदकच असातावेदकाश्च भवन्ति २, सातावेदकाश्च असातावेदकश्च उत्तर में प्रभु कहते हैं - 'गोयमा' हे गौतम! 'साधावेयए वा असा यावेयए 'वा अड्ड भंगा' जब उत्पल एकपत्रावस्था में रहता है-तब उसमें एक जीव होता है- -अतः वह एक जीव साताकर्म का वेदक होता है अथवा असता कर्म का वेदक होता है और जब वही उत्पल अनेक पत्रावस्था में आ जाता है-तब वह अनेक जीवोंवाला हो जाता है. इसलिये वे सब तगत जीव साताकर्म के वेदक होते हैं अथवा - असाता कर्म के वेदक होते हैं । यहाँ पर एकत्व में चार भंग और द्विकयोग में चार भंग होते हैं इस प्रकार आठ भंग कहे गये हैं । एकत्व में हुए ४ भंग तो पूर्व में दिखला ही दिये हैं । द्विक योग में हुए चार भंग इस प्रकार से हैं - एक जीव सातावेदक, एक जीव असातावेदक होता है यह पांचवा भंग है। एक जीव सातावेदक और अनेक जीव असातावेदक होते हैं यह छठा भंग है । अनेक जीव सातावेदक और एक
-
महावीर अलुना उत्तर- " गोयमा ! सायावेयए वा असा यावेयए वा, अट्ठ 'भंगा " हे गौतम! न्यारे उत्पस मे यत्रावस्थावाणु होय छे, त्यारे ते भां એક જીવ હોય છે. તેથી ઉપલની તે અવસ્થામાં તે એક જીવા સાતાવેદનીય કમ ના પણ વેદક હોય છે અને અસાતાવેદનીયને પણ વેદક ડાય છે. પરન્તુ જ્યારે તે ઉત્પલ અનેક પત્રાવસ્થાવાળું થાય છે. ત્યારે તેમાં અનેક જીવા હાય છે. ત્યારે તે ઉપલના ખધાં જીવા સાતાવેદનીય કર્માંના પણ વૈદક હાય છે અને અસાતાવેદનીય કર્મોના પણ વેદક હાય છે. અહીં એકત્વમાં ચાર ભાંગા અને દ્વિકાગમાં ચાર ભાંગા બને છે. આ રીતે કુલ આઠ ભાંગા ખને છે. એકસ ચાગી ચાર ભાંગાનું કથન ઉપર થઈ ચૂકયુ છે. હવે ચાર દ્વિકસયેાગી ભાંગા પ્રકટ કરવામાં આવે છે—(૫) એક જીવ સાતાવેદક અને એક જીવ આસાતા વેદક હોય છે . (૬) એક જીવ સાતા દક અને બધાં જીવા અસાતાવેદક હાય છે. (૭) માં જીવેા સાતાવેકવે
