________________
भगवती सूत्रे
२४०
"
पूर्वरीत्या एकपत्रतायाम् जीवस्य एकत्वात् उदीरको वा भवति द्वयादित्रतायां तु जीवानामनेकत्वात् उदीरका वा भवन्ति, नवरं विशेषस्तु वेदनीयेषु आयुष्येषु च कर्मसु अष्टौ भङ्गा भवन्ति, तथाच - वेदनीयस्य आयुष्यस्य च कर्मणः उत्पलस्य एकपतायां जीवस्य एकत्वे उदीरकोवा भवति, अनुदीरकोवा भवति द्वयादिपत्रतायां जीवानां बहुत्वेतु उदीरका वा भवन्ति, अनुदीरका वा भवन्ति इत्येवमेकत्वयोगे चत्वारो मङ्गाः ४, द्विकयोगेतु उदीरकश्च अनुदीरकश्च भवति, उदीरकश्च अनुदीरकाच भवन्ति, उदीरकाच अनुदीरकथ भवति, उदीरकाच अनुदीरकाथ भवन्ति इति एक जीव दर्शनावरणीय आदि कर्मों का उदीरक होता है और अनेक पत्रावस्था में वर्तमान अनेक जीव-सबजीव दर्शनावरणीयादि कर्मों के उदीरक होते हैं - वेदनीय और आयु कर्म में आठ अंग होता है- जो इस प्रकार से हैं- उत्पलकी एकपत्रावस्था में वर्तमान एक जीव वेदनीय और आयु कर्म का उदीरक होता है और अनुदीरक होता है । द्वयादिपत्तों की अवस्था में जीवों की बहुता में वे सब जीव उदीरक भी होते हैं और अनुदीरक भी होते हैं । इस प्रकार से इनके एकत्व में ये चार भंग होते हैं । तथा द्विकयोग में भी चारभंग इस प्रकार से होते हैं - एक जीव उदीरक होता है और एक जीव अनुदीरक होता है ?, एक जीव उदीरक होता है और सब जीव अनुदीरक होते हैं २ सब जीव उदीरक होते हैं और एक जीय उदीरक होता है । ३ त सब जीव उदीरक
તે ઉત્પલસ્થ એક જીવ દનાવરણીય આદિ કર્માંના ઉદીરક હાય છે અને અનેક પત્રાવસ્થાની અપેક્ષાએ વિચારવામા આવે તે તે ઉત્પલસ્થ અનેક જીવે ખયાં જીવેા દનાવરણીય આદિ કર્મના ઉદીરક હાય છે પરન્તુ વેદનીય અને આયુકમાં વિશેષતા છે કે તેમાં આઠ ભાંગા (વિકલ્પા) થાય છે, તે વિકલ્પો નીચે પ્રમાણે છે—ઉત્પલની એક પત્રાવસ્થામાં તેમાં રહેલા એક જીવ વેદનીય અને આયુકમના ઉદીરક પણ હોય છે અને અનુદીરક પણ હાય છે. પણ જ્યારે તે ઉત્પલ અનેક પત્રાવસ્થાવાળું મને છે ત્યારે તેમાં રહેલાં બધાં જીવા ઉદ્દીરક પણ હોય છે અને અનુદી૨ક પશુ હોય છે. આ રીતે તેમના એકત્વમાં ( એક સ ચેગની અપેક્ષાએ) ચાર વિકલ્પે અને છે હવે તેમના દ્વિક સંચાગી ચાર ભાંગા પ્રકટ કરવામાં આવે છે (૧) એક જીવ ઉદીરક હાય છે અને એક જીવ અનુત્તીરક હોય છે. (૨), એક જીવ ઉદ્દીરક હાય છે અને ખધાં જીવા અનુદીરક હૈાય છે. (૩) ખાં જીવા ઉદીરક હાય છે અને એક જીવ અનુદ્દીરક હાય છે, (૪) માં જીવા – ઉદ્દીરક હાચ
