________________
भगवती असत्यामुषेति २। 'जायणि' याचनी-वस्तुविशेषस्य 'देहि' इत्येवं मार्गणरूपा यथा 'भिक्षां देहि' इत्यादिका ३ । पुच्छणी' प्रच्छनी-अविज्ञातस्य संदिग्धस्य वाडथस्य ज्ञापनार्थ पृच्छारूपा यथाकथमेतत्' इत्यादि ४, 'पण्णवणी' प्रज्ञापनी-विनेयस्योपदेशदानरूपा, यथा हिंसाप्रत्तोऽनन्तदुःखभागी भवति" इत्यादि, यथावा प्राणिवधानियत्ताः पाणिनो भवे भवे दीर्घायुपो नीरोगाश्च भवन्ति, उक्तंच"पाणिवहाओ नियत्ता भवंति, दीहाउया अरोगाय ।।
एमाई पन्नवणी पण्णत्ता वीयरागेहिं ॥१॥" इति ५, 'पच्चक्खाणी' प्रत्याख्यानी-याचमानाय प्रतिषेधवचनम् , मर्यादातिरिक्तं वस्त्रं पात्रं वा याचमानं शिष्यं गुरुर्वदति-" अधिकं वस्त्रं पात्रं वा न दीयते" इत्यादिविवक्षा का इसमें सद्भाव होने के कारण असत्यामृषारूप है । याचनी"दो" इस प्रकार से किसी वस्तु विशेषकी याचना करनेरूप भाषाजैसे-भिक्षा दो इत्यादि, पुच्छणी-प्रच्छनी-अविज्ञात अथवा संदिग्ध अर्थको पूछने के लिये प्रयुक्त की गई भाषा-जैसे यह यात कैसे ? इत्यादि 'पण्णवणी' प्रज्ञोपनी-शिष्यजनोंको उपदेश देनेरूप भाषा-जैसे हिंसामें प्रवृत्त जीव अनन्त दुःख का पात्र होता है इत्यादि. अथवा प्राणिवध से निवृत्त प्राणी भव २ में दीर्घ आयुवाले होते हैं और नीरोग होते हैं आदि ही कहा है-'पाणिवहाओ' इत्यादि। ____ 'पञ्चक्खाणी' प्रत्याख्यानी-मांगने वाले के प्रति प्रतिषेधवचनरूप भाषा जैसे मर्यादातिरिक्त वस्त्र अथवा पात्र की याचना करनेवाले शिष्य કાર્યમાં પ્રવૃત્ત કરનારી હોવાથી અને અ૬ વિવક્ષાનો તેમાં સદૂભાવ હેવાથી અસત્યામૃષારૂપ જ છે યાચની ભાષા–“ભિક્ષા દે” ઈત્યાદિ યાચના ભાવયુક્ત ભાષાને યાચની ભાષા કહે છે. (૪) પુછણી ભાષા-પ્રચ્છની ભાષા–અવિજ્ઞાત અથવા સંવિધ અર્થ પૂછવા નિમિત્તે જે ભાષાને ઉપયોગ થાય છે તે ભાષાને પુચ્છભાષા કહે છે. જેમકે “આ વાત કેવી રીતે બની શકે ?”
(५) पण्णवणी-प्रज्ञापनी भाषा-शिष्याने 6पहेश १३५ भाषा है“હિંસા કરનાર જીવ અનંત દુઃખને પાત્ર બને છે અથવા “પ્રાણિવધને પરિત્યાગ કરનાર જીવ ભવભવમાં દિર્ઘઆયુવાળે અને નીરોગી બને છે.” "पाणिवहाओ" त्या सूत्र वारा मा aa or व्यरत थ छे.
(E) पञ्चक्खाणी-प्रत्याभ्यानी भाषा-भागनारने तेम ४२ २५४ापना માટે જે પ્રતિષેધવચનરૂપ ભાષાને પ્રયોગ થાય છે, તેને પ્રત્યાખ્યાની ભાષા કહે છે. જેમકે મર્યાદાથી અધિક વસ્ત્ર, પાત્ર આદિ લેનાર શિષ્યને ગુરુ આ પ્રમાણે કહે છે-“સાધુઓએ અધિક વસ્ત્ર અને પાત્ર રાખવાં જોઈએ નહી”
