Book Title: Shravaka Jivan Part 3
Author(s): Bhadraguptasuri
Publisher: Vishvakalyan Prakashan Trust Mehsana
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004543/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAmajIvananA AcAryazrI vijayabhadraguptasUrIzvarajI lAga - 3 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIyuta saMpatarAja com mahe jANItA pravacanakAra ane sAhityasarjaka AcArya zrI vijaya bhadragumasUrIzvarajI mahArAja zrAvaNa zuklA 12 vi. sa. 189nA divase (mahesANA-gujarAta)mAM maNIbhAI ane hIrAbenanA kuLadIpaka pe janmelA mULacaMdabhAI jaInI jema udhaDatI javAnInA ubare 18 varasanI umaramAM vi. sa. ra8nA poSa vada 5nA divase rANapura (saurASTra)mAM potAnA parama zraddheya AcArya bhagavaMta zrI vijayapremasUrIzvarajI mahArAjAnA varada haste dIkSA grahaNa karIne bhAnuvijayajI mahArAja (vartamAnamAM AcArya zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI)nuM ziSyatva svIkAre che. munizrI bhadragumavijayajInA pe dIkSA jIvananA AraMbhathI ja potAnA gurudevonA mArgadarzana taLe emanI adhyayana-adhyApananI sudIrdha yAtrA AraMbhAya che. 45 AgamonA saTIka adhyayana uparAMta dArzanika, bhAratIya ane pAzcAtya tattvajJAna, kAvya-sAhitya vagere 'mAIlasTona' vItAvatI emanI yAtrA sarjanAtmaka kSitijo tarapha vaLI. 'mahApaMthano yAtrI' nAmanA pustakathI 20 varasanI umare AraMbhAyelI emanI lekhanayAtrA 10 jeTalA pustakonuM sarjana karIne paNa anavarata-athaka cAle che. jAtajAtanuM maulika sAhitya, jJAnasAra-prazamarati jevA graMtho para tattvajJAnanI sarvagrAhI vivecanA, jaina rAmAyaNa vagere lAMbI kathAo uparAMta nAnI nAnI vArtAonA sAhityanI sAthe kAvyagIto, patronA mAdhyamathI jIvanasparzI svaccha ane svastha mArgadarzana... Ama sAhityasarjananI yAtrA rojabaroja vadhu ne vadhu samRddha banatI jAya che. premALa svabhAva prasanna ane mRdu-madhura AMtara-bAhya vyakitatva ane saMghazAsana mATe bahujanahitAya- bahujanasukhAya evI vividha pravRttio emanA jIvananuM mahattvapUrNa pAsu che. vizeSa karIne ugatI peDhI ane nAnA bALakonA saMskAra-sarjananI prakriyAmAM emanI ruci che-- saMtuSTi che. pravacana, vArtAlApa, saMskAra zibira, jApa-dhyAna anuSThAna ane paramAtma bhaktinA viziSTa AyojanonA mAdhyamathI emanuM bahumukhI vyaktitva eTaluMja uddAtta ane unnata banyuM che. gujarAta rAjasthAna / mahArASTra, tAmilanADu / A%7 madhyapradeza pradezomAM vihArayAtrA dvArA emanA hAthe aneka dharmaprabhAvanAnA kAryo saMpanna thayA che. 'arihaMta' (hindI mAsika patra) tathA vizvakalyANa prakAzana TrasTa: mahesANA dvArA emanuM sAhitya hindI - gujarAtI - aMgrejI bhASAmAM niyamita pragaTa thatuM rahe che. kolhApura (mahArASTra) khAte 4-5-87nA divase emanA gurudeve emane AcAryapada pradAna karyuM. tyArathI eo AcArya zrI vijaya bhadragumasUrIzvarajI mahArAja tarIke oLakhAya che. Jan Education International For Private Personal use only www.jainelibrary.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dharmAMbandhu' graMthanA trIjA adhyAya para apAyelA pravacanonuM A saMkalana che. zreSTha ane sAttvika jIvana jIvavA icchanAra strI-puruSo mATe A pravacano mananIya che. bhASA ziSTa che ane vicAro ciMtanapUrNa che. lA saraLa che, (pravacana : 48 thI 71) prakAzana kalyANa vizva TrasTa sALA zrAvakajIvana bhAga 3 * pravacanakA2 : AcAryadevazrI vijayabhadraguptasUrIzvarajI Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : saMpAdaka : bhadrabAhavijaya anuvAdaka : DaoN. prahalAda paTela, M.A., Ph.D., vaDanagara prakAzaka: zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTa, mahesANA - 384 002. mUlya: pacAsa rUpiyA. prathama AvRtti. prataH 3 hajAra. vi. saM. 2049 aSADa. lesara TAipaseTiMga meka grAphika, amadAvAda - 380 007. mudraka : maheza mudraNAlaya, amadAvAda - 380 004. Shrawak-Jivan : Part 3, By : Acharya Vijay Bhadragupatsuriji Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prAsaMgika : janma, jIvana ane mRtyu - saMsAranI nizcita sthiti che. janma ane mRtyuno aMta lAvavA mATe je jIvana jIvavAmAM Ave che, te sAdhujIvana che, zrAvakajIvana uttama koTinuM zrAvakajIvana jIvanAra manuSya sAdhujIvana jIvavA mATe suyogya kahevAya che. uttama koTinuM zrAvakajIvana jIvavA mATe manuSyane samucita mArgadarzana joIe. evuM mArgadarzana nindu graMthamAM mahAna jainAcArya haribhadrasUrijIe ApeluM che. A graMtha prAcIna che, chatAM avAcIna samayamAM eTalo ja upayogI che. eTalA mATe e graMtha upara meMpravacano ApelAM che. pravacano hindI bhASAmAM ApelAM hatAM, eTale eno bhAvavAhI anuvAda karAvIne prakAzita karavAmAM Ave che. A trIjA bhAgamAM zrAvakanI dinacaryA batAvavAmAM AvI che. tenI aMtargata "yogAbhyAsano viSaya vistArathI samajAvavAno prayatna karyo che. taduparAMta zrI navakAra maMtra, zrI uvasagahara stotra....vagere upara vistArathI anuciMtana ApeluM che. A draSTie A trIjo bhAgaviziSTa abhyAsano graMtha banI gayo che. tame ekAda vAra vAMcI jazo, teTalAthI nahIM cAle! kama se kama traNa vakhata to tamAre adhyayanavAMcana karavuM ja paDaze. to ja A badhI vAto tamane sArI rIte samajAze. zrAvakajIvanamAM upayogI A badhI vAtone tame vAMco, vicAro ane emAM tame jIvanamAM jIvI zako, evI vAtane tamArI noTamAM lakhI lo. zakya eTaluM AcaraNa jIvanamAM karavuM ja joIe. gujarAtInI sAthe sAthe hindImAM paNa bhAgo chapAI rahyA che. eTale hindIbhASI bhAIbaheno mATe paNa upayogI sAhitya upalabdha thaze. sahu koIjinavacanono svAdhyAya karI cittane nirmaLa karo, e ja maMgala kAmanA. paMcagInI phAgaNa suda H 13, vi. saM. 2049 * bhadraguptasUri Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmabinduH sUtrANi * lokApavAdabhIrUtA // 72 // * gurUlAghavApekSaNam // 73 // * bahuguNe pravRttiH // 74 // * caityAdipurassaraM bhojanam // 5 // * tadanveva pratyAkhyAna-kriyA // 76 / / * zarIrasthitau prayatnaH // 7 // * taduttarakAryacintA // 8 // kuzalabhAvanAyAM prabandhaH // 79 // ziSTacarita-zravaNam // 8 // * sAMdhyavidhipAlanam // 8 // * yathocitaM tatpratipattiH // 8 // * pUjApurassaraM caityAdivandanam // 83 // * sAdhuvizrAmaNa-kriyA // 8 // * yogAbhyAsa iti // 85 // * namaskArAdicintanam // 86 // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( pravacana : 48 parama kRpAnidhi, mahAna mRtadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakajIvanano vizeSa dharma pratipAdita karyo che. bAra vratono vizeSa dharma batAvyA pachI graMthakAre zrAvakocita vizeSa kartavyonuM nirUpaNa karyuM che. lokApavAda bhIrutA"nI vAta jaNAvatAM emaNe kahyuM "zrAvaka janApavAdane mRtyu samaje che !" vavanIyameva mara bhavati | kulIna mANasa janApavAdane mRtyu mAne che. jo ke kulIna mANasa sAvadhAna rahe che. eka paNa evI kutsita pravRtti nathI karato, koI paNa ziSTajanamAnya vyavahArathI viruddhanuM vartana karato nathI. chatAM paNa koI azubha karmanA udayathI athavA anupayogathI janApavAda thAya che, lokaniMdA thAya che, to te kulIna zrAvaka-zrAvikAne UMDuM duHkha thAya che. AnA karatAM marI javuM sAruM....' evo vicAra enA manamAM Ave che. paraMtu kamasiddhAMtane samajanArAM sujJa zrAvaka-zrAvikA "AtmahatyA jevuM khoTuM pagaluM bharatAM nathI. graMthakAra AcAryadivanI e preraNA che ke duniyAmAM tamArI niMdA thAya evI eka paNa pravRtti na karo. duniyAmAM sAvadhAnIpUrvaka raho. ochAvattA lAbhanuM Ayojana karo : lokApavAda bhIrutA pachI graMthakAra eka navI mahattvapUrNa vAta jaNAve che : pururIyApekSaNam II7rA A nAnakaDA sUtramAM temaNe jIvanasAphalyanI addabhuta kaLA batAvI dIdhI che, paraMtu A vAta buddhimAna loko mATe batAvI che. jeo mUDha che, mUrkha che, jeo ucita vicAra nathI karI zakatAM, emane mATe A vAta nathI. TIkAkAra AcAryazrIe A sUtra upara TIkA lakhI che. emaNe spaSTatA karI che. dareka manuSyanA jIvanamAM traNa prakAranAM prayojano hoya che? (1) dharma-viSayaka prayojana. (2) artha-viSayaka prayojana. (3) kAma-viSayaka prayojana. ekI sAthe traNe prayojana upasthita thAya tyAre prathama kAma karyuM karavuM? dharmanuM? arthanuM? ke kAmanuM? vicAravuM paDaze. hoziyArIthI vicAravuM paDaze ! Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana jemAM - je kAryamAM vadhAre lAbha thato lAge te kArya pahelAM karavuM paDaze. je kAryamAM ocho lAbha thavA saMbhava hoya te kArya pAchaLathI karavAnuM rahe. vattAochA lAbhano vicAra eka draSTie karavAno nathI hoto, aneka draSTithI vicAravAnuM hoya che. - ApaNA mATe, bIjAMne mATe - kALa-samayanI draSTithI. - kSetranI vRSTithI. - manobhAvonI draSTithI. koI paNa kAryano prAraMbha karatAM pahelAM buddhizALI zrAvaka-zrAvikA ATalo vicAra karaze ane tatkAla vicAra karaze. evuM nahIM ke vicAra karatAM karatAM kAryano samaya ja nIkaLI jAya. zIdhra nirNaya karanArI buddhi joIe ? - muMbaImAM rahetA eka bhAIne amadAvAda javuM hatuM ane pUnA paNa javuM hatuM. pahelAM pUnA jAuM ke amadAvAda ? vicAravA lAgyA. vicAratAM vicAratAM pUnA janArI gADI cAlI gaI ane amadAvAda janArI gADI ya UpaDI gaI. jeo zIdhra nirNaya nathI karI zakatA evA loko ja duniyAmAM vadhAre che. -- eka bhAIne potAnI patnI sAthe eTalA mATe jhaghaDo thAya che ke te bhAI bhojananI bAbatamAM zIdhra nirNaya nathI karI zakatA. roTalI khAvI che ke pUrI khAvI che? kAkaDInuM zAka khAvuM che ke bhIMDAnuM? aDadho kalAka vicAra karavAmAM nIkaLI jAya che... patnInI pasaMdagI nahIM ! jhaghaDo thaI jAya che. - eka bhAI vAraMvAra patnInI bAbatamAM phariyAda kare che: "bahAra jatI vakhate kaI sADI pahere?" vicAravAmAM eka kalAka nIkaLI jAya che. kadI ya te samayasara taiyAra thatI nathI. - eka nokarane tenI zeThANI eka sAthe traNa kAma batAvIne mokale che. nokara phUTapAtha upara Ubho Ubho vicAre che. pahelAM zAkabhAjI levA jAuM ke pahelAM zeThajIne samAcAra ApavA jAuM? ke pachI pahelAM DaoNkTarane tyAM davA levA jAuM? aDadho kalAka ene vicAravAmAM cAlyo jAya che. tvarita nirNaya karI zakato nathI. zeThANI sadAya enA upara gusse thayelI rahe che. eka sAdhu-munirAjane eka gAmathI bIjA gAma vihAra karavAno hoya che. to teo tatkAla nirNaya nathI karI zakatA. nirNaya karavAmAM be-traNa divaso nIkaLI jAya che. savAre vihAra karavo ke sAMjanA karavo... nirNaya karatAM karatAM sUrya AthamI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 jAya che. tatkAla nirNaya karavAnI buddhi joIe. mAnI lo ke tamArAmAM evI buddhi nathI, to jenI pAse evI buddhi hoya evA bIjA lokone pUcho. emanI vAto mAno. dharma-artha-kAmanA prayojanamAM prAthamikatA : jevI rIte tatkAla nirNaya karavAnI buddhi joIe evI ja rIte karyuM kArya pahelAM karavuM eno yogya nirNaya karavAnI buddhi paNa joIe. kayAM kAryamAM vadhAre lAbha che ane kayAM kAryamAM ocho lAbha che, teno nirNaya karavo joIe ane je pravRttimAM vadhAre lAbha hoya e pravRtti pahelAM karavI joIe. eTalA mATe graMthakAra AcAryazrIe kahyuM : dune pravRttiH I74aa - koI vAra dhArmika pravRttimAM vadhAre lAbha dekhAto hoya, to e pravRtti pahelI karavI joIe. - koI vAra vepAranI pravRttimAM vadhAre lAbha dekhAto hoya, to e pravRtti pahelI karavI joIe. - koI vAra kAmapravRttimAM vadhAre lAbha dekhAto hoya, to e pravRtti pahelI karavI joIe. - vadhAre lAbhano vicAra koIka vAra pote levAno hoya che, to koIka vAra svajano ane mitro sAthe maLIne levAno hoya che. vadhAre lAbhano vicAra koI koI vAra samayane lakSyamAM laIne karavAno hoya che, to koI vAra vyavahArapakSane lakSyamAM laIne karavo paDato hoya che. keTalAMka udAharaNo parathI A vAta spaSTatAthI samajAvuM chuM. dharmane kyAM prAthamikatA Apazo? tamArA mAtApitAe temane kahyuM "jo tane anukULatA hoya to ApaNe keTalAMka tIthanI yAtrA karI AvIe. tArI patnIe paNa A vAtane anumodana ApyuM che." tamAre vicAravuM joIe ke A samaye tIrthayAtrA karavA javuM ucita che ke nahIM? atyAre bajAramAM maMdI che, khAsa vepAra nathI. koI vizeSa vyAvahArika kArya paNa nathI ane zarIra paNa svastha che; to tIrthayAtrA karI levI joIe. be bALakonI nizALa cAlu che, paNa temane bhAIne ghera mUkIza. daza divasamAM pAchA AvI jaIzuM. tame tIrthayAtrAne prAthamikatA Apazo. paraMtu je samaye mAtApitAe yA patnIe tIrthayAtrAno prastAva mUkyo e samaye Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana tamArA vepAranI sIjhana cAlatI hoya, dukAna yA oNphisanuM kArya khUba vadhI gayuM hoya, bIjI bAju bALakonI parIkSAnA divaso hoya, najIkanA svajanane tyAM lagnaprasaMga hoya - A samaye tamAre prAthamikatA arthapuruSArthane ApavI joIe. bhAIne tyAM lagnaprasaMga che, tamane nimaMtraNa maLyuM che. bhAI-bhAbhInI icchA che ke lagnaprasaMga tame saMbhALo. e samaye vepAra khUba sArI rIte cAlI rahyo che. tamane jamavAnI ya navarAza nathI maLatI, bIjI bAju tamArA gAmamAM sAdhu-munirAja padhAryA che. khUba sAruM pravacana Ape che. A samaye tame kayAM kAryane prAthamikatA Apazo? bhAIne tyAMnA prasaMgane mahattA ApavI paDaze. e prasaMgane saMbhALIne tame bhale munirAjanAM pravacano sAMbhaLo ane dukAna paNa saMbhALo. paraMtu tamArA gAmamAM koI sAdhupuruSa-munirAjanI tabiyata bagaDI gaI ane temanI sevA karanAra bIjuM koI nathI. e samaye tamAre badhAM kAryo choDI daIne sAdhusevAne prAthamikatA ApavI joIe. - tamArA gharamAM putrajanmanA avasare bhojana samAraMbha cAlI rahyo che. AnaMdapramodanuM vAtAvaraNa che. e samaye tamAro koI paricita sAmAnya sthitino sagRhastha tamArI pAse AvIne kahe ke "zeThajI, mArI patnI gaMbhIra che. tene tAtkAlika hospiTalamAM dAkhala karavI che. tame amane madada karazo ? tamArA paricayathI hospiTalamAM jaladIthI jagA maLI jaze. kRpA karIne amane sahAya karo." A samaye tame zuM karazo? bhojana samAraMbhane mahattva Apazo ke e gRhasthanI vAtane mahattva Apazo? sabhAmAMthI e gRhasthane pahelAM madada karIzuM ane pachI bhojana samAraMbha. mahArAjazrI sAcI vAta che tamArI. bhojana samAraMbhamAM upasthita sajjanone namratAthI nivedana karIne tame e sagRhasthanI sAthe jazo ane hospiTalamAM praveza vagerenuM kArya karazo. - nagaramAM koI utsava cAlI rahyo che. loko suMdara vastro dhAraNa karIne bAgamAM pharavA jaI rahyAM che. tyAM gIta. nRtya vagere kAryakrama cAle che. tyAM loko khAya-pIe che; AnaMda kare che. tame savAre 10 vAge ophisamAM javA taiyAra thayA cho. bALako kahe che: "pitAjI, Apa sAMjanA 6 vAge ghare AvI jajo. moDuM na karatA, ApaNe pharavA jaIzuM. mammI paNa sAthe Avaze - ApaNe badhAM jaIzuM. utsava manAvIzuM, sAMjanA 6 vAge AvI jajo." A samaye tame bALakone zuM ane kevo uttara Apazo? ophisamAM game teTaluM kAma hoya, paNa e samaye bALakone premathI kahevuM joIe ke huM sAMjanA 6 vAge Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 5 jarUra AvI jaIza ane ApaNe badhAM bahAra jaIzuM.' tamAro uttara sAMbhaLIne bALako nAcavA mAMDaze, tamArI sAthe temanI AtmIyatA vadhI jaze. koI koI vAra bALakonI nirdoSa vAto mAnavI joIe. enAthI tamArA pratye bALakono prema TakI raheze. ane to ja tame bALakone sArA saMskAro ApI zakazo. sabhAmAMthI : ame to bALakono tiraskAra karIe chIe. emanI sAthe jatA nathI. mahArAjazrI H jo tame bALakone dhUtkAratA rahezo to tamArI sAthe AtmIyatA nahIM rahe. pADozI AvIne tamArAM bALako pratye AtmIyatA batAvIne potAnI sAthe laI jaze. bALakonI mAtA paNa tenI sAthe jaze. temano paraspara sneha vadhaze. AgaLa vadhatAM e loko kyAM sudhI pahoMcI jaze teno khyAla che ? tame loko prAyaH bhaviSyano vicAra nathI karatA. parivAranI bAbatamAM gaMbhIratAthI vicAratA ja nathI. jyAre pariNAma kharAba Ave che tyAre raDo cho athavA to nirAza thaI jAo cho. parivAra ane kAmapuruSArtha : eka vAta mAnIne cAlo ke parivAranA lokone zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanAM sukha vadhAre pasaMda hoya che. bhalene gha2nA mANaso be-traNa dharmakrayAo karatAM hoya. eno artha evo na karo ke temane pAMca indriyonuM sukha pasaMda nathI. teo indriya vijetA banI gayA che, evuM na samajo. jo tame vivekI ho ane parivAra pratye tamAro sneha hoya to tamAre vicAravuM paDaze ke jo temanA sukhabhogamAM huM sAthI nahIM banuM, to e loko maryAdAhIna sukhabhoga karavA mAMDaze, ane jo huM sAtha ApIza, to teo maryAdAmAM sukhabhoga bhogavaze. huM sAtha ApIza to eka divase anAvazyaka sukhabhogano tyAga paNa karAvI zakIza.' eka parivAranuM adhaHpatana H huM e parivArane jANuM chuM. gharano mukhya puruSa moTo vepArI hato. uMmara haze 35-30 varSanI. enI patnI 30-32 varSanI haze. temane traNa saMtAna hatAM : be chokarIo ane eka chokaro. puruSa saraLa svabhAvano hato. grejyueTa hato. moTo vepAra hato. te paramAtmAnA maMdire jato, darzana-pUjana karato hato; paraMtu tenI tIvra bhAvanA potAnA vepAra aMge ja rahetI. te potAnA ghara pratye dhyAna Apato na hato. enI pAsenA phleTamAM je parivAra raheto hato enI sAthe A parivArano saMbaMdha Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhAyo hato. paraspara sneha baMdhAI gayo hato. pelA parivAranA mukhya puruSane ApaNe 'subodha'nAM nAme oLakhIzuM. A parivAranA mukhya puruSane ApaNe 'rAmezvara' nAme oLakhIzuM ane tenI patnIne sItA kahIzuM. A sItAnuM AkarSaNa subodha tarapha vadhatuM gayuM. subodhano dhaMdho mAtra cAra ja kalAkano raheto. tenI pAse ghaNo samaya bacato. te sItAnA blokamAM Avato-jato. sItAnAM bALakone paNa potAnI gADImAM pheravavA laI jato. koI koI vAra bALakonI pasaMdagInI vastuo paNa lAvI Apato. sItA paNa 'subodhabhAI, subodhabhAI' karatI tenA blokamAM jatI. subodhanI patnI saraLa hatI ane eTalI rUpavatI paNa na hatI, jyAre sItA to svarUpavatI ane yuvAna paNa hatI. zrAvakajIvana sItA rAmezvarane paNa kahetI : 'tame to gharanuM kazuM ya dhyAna nathI rAkhatA. tamArA karatAM to pAsenA subodhabhAI sArA. bicArA mArAM badhAM kAma te ja kare che.' rAmezvara mAtra hasI nAkhato hato. tenA manamAM dhaMdhA sivAya bIjuM kazuM na hatuM. pariNAmanI tame kalpanA karI zako cho. subodhanI sAthe sItAno zArIrika saMbaMdha thaI gayo. traNe bALako nizALe jatAM, rAmezvara ophise jato raheto. gharamAM mAtra sItA rahetI. gharanuM kAma karIne nokarANI paNa cAlI jatI tyAre subodha sItAnA blokamAM cAlyo jato. temanI pApalIlA zarU thaI jatI. subodha ati cAlAka hato. sItAne phosalAvIne teNe aMdAje lAkha rUpiyA paNa paDAvI lIdhA hatA. koI vA2 5 hajAra, koI vAra 10 hajAra, ema karatAM karatAM lAkha rUpiyA lIdhA. sItA subodhane ja potAno pati mAnavA lAgI hatI. paraMtu eka divase subodhe bhUla karI. sItAnI moTI putrInI cheDatI karI. Ameya e chokarIne subodha sAro lAgato na hato. enI mAno subodha sAtheno vadhu paDato vyavahAra paNa sAro lAgato na hato. jyAre subodhe chokarIne potAnA bAhupAzamAM levAno prayatna karyo to chokarIe subodhanA gAla upara tamAco mArI dIdho ane kahyuM : "duSTa, Agho rahe, mane aDIza nahIM, nahIMtara....... chokarInuM ATaluM bolavuM ane rAmezvarano gharamAM praveza karavo. chokarI dhrusake dhrusake raDavA lAgI. subodha jhaDapathI potAnA blokamAM cAlyo gayo. rAmezvare pUchyuM : : 'beTI, tArI mA kakyAM gaI che ?' 'jahannamamAM,' kahetI chokarI paga pachADIne sophA upara dhabba karatI besI gaI. 'zuM thayuM ?' 'tame joyuM nahIM tamArI AMkhothI ? koNa hatuM mArI sAthe gharamAM ?" 'subodhabhAI........' Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 e duSTa ApaNAM gharane ujADI dIdhuM che, mArI mA ene vaza thaI gaI che. tame to gharano kadI vicAra karatA nathI. mAnI sAthe vAta paNa karatA nathI. e duSTa mAnI sAthe babbe-cAra cAra kalAka vAto karato besI rahe che. banne jaNAM hase che ane banne jaNAM zuM zuM kare che?....'tame to paisAnI pAchaLa pAgala banI gayA cho, pappA.... Aje e duSTa mane ekalI joIne Avyo hato. mane pakaDavA AgaLa vadhyo ne meM tenA gAla upara tamAco lagAvI dIdho... ane tame AvI gayA.' rAmezvara UMDA vicAramAM DUbI gayo. chokarI pAse jaIne bolyo: 'mArI khUba moTI bhUla thaI gaI che dIkarI....... have huM bhUla sudhAruM chuM. je kaMI bagaDyuM che, te mATe kAraNe bagaDyuM che, na tArI mAnI bhUla che, na to e subodhano doSa che. have huM bagaDelI vAtane sudhArIza." - paheluM kAma eNe ghara badalavAnuM karyuM. - bIjuM kAma teNe potAnI patnIne samajAvavAnuM karyuM. - trIjuM kAma teNe subodhane cetavaNI ApavAnuM karyuM. - cothuM kAma parivAra sAthe besavAnuM, pharavAnuM ane gharanAM kAryo karavAnuM karyuM. - pAMcamuM kAma gharanA mANaso para najara rAkhavAnuM karyuM. - ophise javAno samaya nizcita karI dIdho. sAMje 6 vAge ghera AvavA lAgyo. arthapuruSArthane ochuM mahattva ApIne kAmapuruSArthane vadhAre mahattva ApyuM. te pachI parivAranuM patanamAMthI punarutthAna thayuM. dharmapuruSArthane jIvanamAM ucita sthAna Apo : have huM tamane eka bIjI satya ghaTanA kahuM chuM. hamaNAMnI ja A ghaTanA che. 4pavarSamAM ja banI che. gujarAtanA eka moTAM zaheramAM e mahAnubhAva rahe che. ApaNe emane 'gaurava' nAmathI oLakhIzuM. gauravanI pAse be karoDa rUpiyA haze. suMdara patnI che ane sArAM bALako che. te parivAra sAthe sAro vyavahAra kare che. patnI ane bALako enAthI saMtuSTa che. gaurava paNa parivArathI ane potAnA dhaMdhAthI saMtuSTa che, paraMtu eka divasa enA manamAM udAsInatA chavAI gaI. te ophise na gayo ane ghare besI rahyo. teNe patnIne kahyuM: "Aje mane ThIka nathI.' patnI ene gADImAM besADI pharavA laI gaI. pharavAnA samaye tenI udAsInatA ochI thaI, paraMtu ghera AvatAM pharI vAra becenI vadhI gaI. be divasa, cAra divasa, ATha divasa. becenI vadhatI ja gaI. na karavA jevA vicAro AvavA lAgyA. AtmahatyA karIne marI javAnA vicAro AvavA lAgyA. DaoNphane batAvyuM. DaoNkTare kahyuM ke "A zArIrika roga nathI, mAnasika roga che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana enuM nAma che Diprezana." A roganI Aja sudhI koI davA zodhAI nathI. chatAM paNa roga kAbUmAM rahe evI davA ApI zakAya." bIjA DaoNkaTare kahyuM: "A davA ApavAthI sAIDa IphekaTa' kharAba paDaze." gaurave davA na lIdhI. tenI becenI khUba vadhI paDI. bhAIbahena, mAtA, pitA, patnI, bhAgIdAra - badhA loko gabharAI gayA. ciMtAtura thaI gayA. koI upAya sUjhato nathI. gaurava mArA eka paricita bhAIno dosta hato. teNe gauravane kahyuM : "cAla, huM tane eka mahArAja sAheba pAse laI jAuM chuM. tane sAruM thaI jaze." pahelAM to gaurave inkAra karI dIdho, paNa pAchaLathI te mAnI gayo. mArI pAse Avyo. meM enA moDhethI badhI vAto sAMbhaLI - zAMtithI be kalAka sudhI sAMbhaLato rahyo ane saMvedanA jagADato rahyo. pachI meM kahyuM tene sAruM thaI jaze. tenA mukha upara AzAnI rozanI phelAI gaI. nirAzAno aMdhakAra dUra thaI gayo. meM pAchaLathI tene jIvanamAM dharmapuruSArthanuM mahattva samajAvyuM. - paramAtmAnI pUjA kevI rIte karavI, e samaye kayA kayA vicAro karavA vagere batAvyuM. bhAvapUjA karavAnuM mArgadarzana ApyuM. - "sAmAyika' ane maMtrajApa batAvyo. -- kaI copaDIo vAMcavI, tenuM lisTa ApyuM. - mAtApitA ane patnInuM dila na dubhavavAnI hitazikSA ApI. - bALako sAthe hasI-majAka karatAM temanI sAthe sArI vAto karavAnuM kahyuM. - koI paNa vAtanI ciMtA na karatAM karmavAda' para vizvAsa rAkhavAnuM kahyuM. - dIna, anAtha, apaMga, aMdhajanone bhojana ApavAno upadeza Apyo. teNe badhI vAto mAnI lIdhI. tenI udAsInatA trIjA ja divase cAlI gaI. tenuM Diprezana' dUra thaI gayuM. Aje e upara batAvyA mujaba jIvanamAM dharmapuruSArtha karato potAnuM gRhastha jIvana AnaMdathI jIvI rahyo che. bhale ne tamArI pAse lAkho-karoDo rUpiyA hoya, bhale ne sAro parivAra hoya; paraMtu jo jIvanamAM dharmane sthAna nahIM Apo to mananuM samAdhAna nahIM thAya, ane mananuM samAdhAna ati Avazyaka che. saMsAramAM samasyAono to aMta ja nathI. navI navI samasyAo UbhI thatI rahe che. jo samasyAo dUra nathI thatI to manuSya azAnta, becena ane vyagra banI jAya che. na karavA jevAM kAma karI bese che. duHkhI thaI jAya che. parivArane paNa duHkhI karI de che. jo tamArI pAse tattvajJAna haze. paramAtmA pratye zraddhA haze, jJAnI ane Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 cAritravAna sAdhupuruSono paricaya haze, to tamArA mananI samasyAonuM, praznonuM samAdhAna maLatuM raheze. 'zrIpALacaritra'mAM tame mayaNAsuMdarInuM temaja zrIpAlanuM caritra vAMcyuM che ne? sAMbhaLyuM paNa haze? e caritramAMthI tame zuM sAra grahaNa kayo ? - mayaNAsuMdarInuM lagna enA pitAe eka kuSTharogI yuvaka sAthe karAvI dIdhuM hatuM. rAjakumArI mayaNAsuMdarIe vagara rIsa-roSe, samatAbhAvathI kuSTharogIno patinA rUpamAM svIkAra karI lIdho. A eka samasyA hatI mayaNAsuMdarInI. paraMtu tenI pAse : - tattvajJAna hatuM. - paramAtmazraddhA hatI. - sadguruno paricaya hato. - tattvajJAnathI eNe mananuM samAdhAna karyuM hatuM. - paramAtmazraddhAthI teNe potAnA patine AzvAsana ApyuM hatuM ane - sagurudeva municaMdrasUrijI pAsethI siddhacakra mahAmaMtranI ArAdhanA upAsanAno mArga meLavIne patino kuSTharoga maTADI dIdho hato. pati zrIpAlanA ddhayamAM siddhacakra mahAyaMtranI pratiSThA karI dIdhI hatI. pAchaLathI videzayAtrA daramiyAna zrIpAlanA jIvanamAM aneka vikaTa prazno UbhA thayA hatA. prANAnta kaSTa paDyAM hatAM, paraMtu zrIpAla emAM phasAyA na hatA, kAraNa ke temanI pAse siddhacakranI ArAdhanA hatI. draDha vizvAsa hato. eTale ke siddhacakranuM dhyAna karavAthI e mahAyaMtranA adhiSThAyaka deva vimalezvara' enI sAme prakaTa thatA hatA ane temanAM vighno dUra thaI jatAM hatAM. te je IcchatA hatA te thaI jatuM hatuM. siddhacakranI upAsanAno zreSTha dharma hato. temanI pAse karoDo rUpiyA hatA. aneka rANIo hatI. paraMtu temaNe "dharma" tyajI dIdho na hato. dharmane mRtyuparyata potAnA dbhayamAM rAkhyo hato. arthapuruSArthanI upekSA na karo : tamAre eka vAta bhUlavAnI nathI ke tame eka gRhastha cho. gRhasthajIvanamAM paisAnuM eTaluM ja mahattva che, jeTaluM jIvanamAM havA ane pANInuM mahattva che. eTalA mATe jJAnI puruSoe samucita arthapuruSArtha karavAno upadeza Apyo che. nyAya, nIti ane prAmANikatAthI arthopArjana karavuM joIe. keTalAMka varSo pahelAM mane eka mUrkha maLyo hato. eNe koI munirAjanA pravacanamAM sAMbhaLyuM hatuMH "badhA anarthonuM mULa artha che. te mUrkha dhaMdho choDI dIdho. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrAvakajIvana nokarI choDI dIdhI. ghera gayo. tenI patnIe pUchyuM: "Aje nokarI para javAnuM nathI ke zuM ? javAno samaya to thaI gayo. teNe kahyuM "kAle meM pravacanamAM sAMbhaLyuM ke "anarthonuM mULa artha che, eTalA mATe meM paisA na kamAvAno nirNaya karyo che." patnIe kahyuM: "to pachI ghara kevI rIte cAlaze? paisA vagara khAzo zuM? kapaDAM kyAMthI lAvazo ? gharanuM bhADuM kevI rIte Apazo ? kaMI samajo cho ke nahIM ? sAdhuonAM pravacana sAMbhaLIne zuM pAgala thaI gayA cho? paisA vagara gRhasthajIvana pazu samAna kahyuM che. jAo nokarI para, ane AjathI kadI pravacana sAMbhaLavAnuM nathI. ane jo jazo to huM mAre piyara cAlI jaIza." pachI te nokarI karavA lAgyo. jyAre mane maLyo tyAre AkhI vigata saMbhaLAvI. meM kahyuM : "arthanI ati pRhA anarthonuM mULa che. AjIvikA kamAvI e to gRhasthanuM kartavya che.' badhI vAta vistArapUrvaka samajAvI, tyAra pachI tenAM mananuM samAdhAna thayuM. jo tamArI Arthika paristhiti sArI na hoya, bagaDelI hoya, to tame arthapuruSArthane prAdhAnya Apo. prAthamikatA Apo. dharmapuruSArtha ane kAmapuruSArthane gauNa karo. arthahIna sthiti manuSyane bhramita karI de che. kahevAyuM che ke vumukSato kiMroti ne pApam bhUkhyo mANasa kayuM pApa nathI karato? Ameya daridratA mANasa pAse kayuM pApa nathI karAvatI? manuSyanI sauthI kharAba avasthA che daridratA - athabhiAva. garIbI manuSyanI pAse H - corI karAve che. - hiMsA karAve che. - asatya bolAve che. - krodha karAve che. - mAyA-kapaTa karAve che. - AtmahatyA paNa karAve che. eTalA mATe manuSya suyogya arthopArjana karavuM joIe. chatAM paNa pApakarmanA - aMtarAya karmano prabala udaya hoya to arthaprApti nathI paNa thatI. to dharmane caraNe jIvana samarpita karI do. AtmakalyANano mArga svIkArI lo. appeNa bahumesejjA : buddhizALI puruSanuM A lakSaNa che ke te alpa prayatnathI vadhAre prAptino upAya kare che. alabatta, arthaprAptimAM mukhya kAraNa lAbhAntarAya kama" no kSayopazama hoya Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 11 che, paraMtu puruSArtha paNa ochA mahattvanuM kAraNa nathI. te buddhipUrvaka evo upAya kare che ke prayatna ocho karavo paDe ane prApti vadhAre thAya. hA, e prayatnamAM anyAya, anIti ane beImAnI na hovAM joIe. kayAM kAryamAM vadhAre lAbha che ane kayAM kAryamAM ocho lAbha che - e viSayamAM paliocana karavuM joIe. Ama to lAbha ane nukasAnanA viSayamAM paNa nipuNa. buddhithI vicAra karavo joIe. "A samaye huM dharma, artha ane kAma - A traNa puruSArthamAMthI kayo puruSArtha karuM, to mane lAbha thAya ane kayo puruSArtha karuM to mane nukasAna thaI zake ?" e vicAravuM paDe. je samaye, je kSetramAM, je puruSArtha karavAthI vadhAre lAbha thAya te ja puruSArtha karavo joIe. sabhAmAMthI traNe puruSArthamAM dharmapuruSArtha ja zreSTha che ne? mahArAjazrI zreSTha che, emAM paNa sAdhudharmano puruSArtha sarvazreSTha che, te ja karI levo joIe. ane sAdhudharmano svIkAra karI lezo to arthapuruSArtha ApoApa chUTI jaze. kAmapuruSArtha maryAdita thaI jaze. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanA maryAdita viSayono bhogapabhoga karavAno raheze. paraMtu gRhasthAvAsamAM rahevuM hoya to traNe puruSArthamAM saMtulana TakAvI rAkhavuM paDaze. gRhasthajIvanamAM artha ane kAma vagara cAlI zakavAnuM che? gRhastha zrAvaka amArI - sAdhuonI jema bhikSA mAgIne gujAro na karI zake. teNe potAnI AjIvikAno puruSArtha karavo ja paDe che, ane jo kAmapuruSArthanI IcchA ja na hoya, pAMca IndriyonA viSayamAM sukhonI icchA ja na hoya, to pachI gRhasthAvAsamAM rahevuM ja zA mATe ? sAdhu banI javuM joIe. ahIM graMthakAra AcAryadina viveka batAve che. traNa puruSArthomAMthI koI eka paNa puruSArthane kSati na thAya, samatAbhAvathI jIvanayAtrA cAlatI rahe, e viSayamAM yogya mArgadarzana Ape che. tamArA artha, kAmanA puruSArthanI anumodanA nathI karatA. cittanI zAnti, samatA ane samAdhi tyAre ja prApta thaze ke jyAre traNeya puruSArthane saMtulita banAvI dezo. te te kALamAM ane te te avasthAmAM je puruSArtha vadhAre lAbhadAyI lAgato hoya, te puruSArtha karyA karavo. arthapuruSArthanA samaye bAkInA be puruSArtha na karo ane kAmapuruSArthanA samaye bAkInA be puruSArtha na karo. tame zrAvaka-zrAvikAo cho, tamAruM citta to virakta-virAgI hovuM joIe. virakta cittathI karelA artha, kAmanA puruSArtha alpa karmabaMdha karAve che. cittane virakta rAkhavuM. Aje basa, ATaluM ja. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana : 49 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijI svaracita 'dharmIbaMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakajIvananI dinacaryA batAvatAM kahe che : caityAdipUjApuraHsaraM bhojanam // 75 // madhyAhna kALamAM bhojana karatAM pahelAM traNa kAryo karavAnAM hoya che H (1) jinapratimAnI pUjA.. (2) sAdhu-sAdhvIne supAtradAna ane (3) sAdharmika bhAI-bahenonI bhakti. jinapratimAnI pUjA : pahelI vAta to e che ke vartamAna samayamAM tame loko paramAtmapUjA prAyaH savAranA samaye ja karo cho. madhyAhna kALe, bhojana pahelAM paramAtmapUjA nathI karatA. saMyogavazAt paristhitivaza madhyAhna kALamAM karatA hazo. paraMtu dainika kAryakramamAM pUjA karanArA loko prabhAtamAM ja kare che. ahIM graMthakAra maharSie bhojananI pahelAM paramAtmapUjA vagere traNa pavitra kArya ka2vAno nirdeza karyo che. traNe vAto bhojana sAthe joDI dIdhI che. caityAdripUnApurasamAM monanam / mAtra bhojanano nirdeza karI zakatA hatA, evo nirdeza nathI karyo; paraMtu kahyuM : puSpa, dhUpa, dIpa AdithI jinapratimAnI pUjA karavI. sAdhu-sAdhvInI pUjA temane ucita bhikSA-pANI ApIne karavI. sAdharmika bhAI-bahenone ucita bhojana Adi ApavA. prabhu-pUjA karavI ane pachI tamAre bhojana karavuM. A rIte jo tame loko bhojana karazo, to bhojana karatI vakhate paNa tamArA vicAro bhojananA nahIM hoya. vicAro haze 5ramAtmAnA, sAdhuonA athavA sAdharmikonA. pavitra vicAro sAthe kareluM bhojana tana-manane nIrogI banAve che ane 'AhA2saMjJA'thI bacAve che. bhojana karatI vakhate jeo bhojananA vicAro nathI karatA, deva-gurunA vicAro kare che, teo bhojana karatA hovA chatAM paNa upavAsI kahevAya che. teo azubha karma nathI bAMdhatA, zubha karmanuM baMdhana kare che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 bhAga 3 zuM A traNe vAto tamArA lokonA jIvanamAM saMbhavita che? tamArA lokonI to dinacaryA ja badalAI gaI che. vyavasAyano samaya badalAI gayo che. vartamAnakALanI samasyAo : A traNe vAto tyAre ja saMbhavita thaI zake, jyAre jinamaMdira pAse ja hoya athavA tamArA gharamAM ja maMdira hoya. jo tamArI AsapAsa ja upAzraya hoya ane tyAM sAdhu-munirAjonuM AvAgamana rahetuM hoya. jo tamArI AjubAju evA sAdharmika vasatA hoya ke je AvIne tamArAM gharanuM bhojana grahaNa karanArA hoya. mahattvanI vAta to e che ke bhojananA samaye tame nivRtta ho, eTalo samaya tamArI pAse hoya ke tame A traNeya kAmo karI zako. A traNa kAma karavAnI bhAvanA paNa hovI joIe ne? tamArI bhAvanA hovI joIe. sAthe tamArI zrImatIjInI paNa bhAvanA hovI joIe. dararoja sAdhune bhikSA ApavI ane sAdharmikane bhojana karAvavuM e supAtradAnanI utkRSTa bhAvanA vagara saMbhava nathI. - je mahAnubhAvo maMdirathI dUra rahe che, pAse maMdira nathI hotuM, temane mATe bhojananI pahelAM jinapUjA karavI muzkela hoya che. prAyaH jinapUjA nathI karI zakatA. - jyAM najIkamAM upAzraya nathI hoto tyAM sAdhu-sAdhvInuM AvavuM-javuM rahetuM nathI. evAM sthaLe rahevAthI supAtradAnano lAbha nathI maLato. koI koI vAra sAdhu bhikSA levA AvI caDe, e judI vAta che. - jyAM sukhI-saMpanna jaina parivAra vase che, tyAM jo tame rahetA ho, to roja tamane sAdharmika bhaktino lAbha na maLI zake. dararoja tamAre tyAM bhojana karavA koNa Avaze? - jemanI dukAna yA ophisa gharathI khUba dUra hoya che te loko to savAre ja nava-daza vAge cAlyA jAya che gherathI. bapore bhojana karavA ghera paNa nathI AvatA! emanuM TIphIna' dukAna yA ophise pahoMcI jAya che, athavA e loko jAte ja TIphIna laIne ja gherathI nIkaLI jAya che. evA loko bhojana pahelAM jinapUjA vagere traNa dharmakayo kevI rIte karI zakaze? - muMbaI jevA moTAM zaheramAM A prakAre dharmakArya karavuM khUba agharuM che. hA, je loko nivRtta hoya che, jemane gharamAM ja rahevAnuM che, pAse ja jinamaMdira hoya, pAse ja upAzraya hoya ane upAzrayamAM sAdhu-sAdhvInuM AvavuM-javuM rahetuM hoya, AsapAsa dukhI sAdharmika rahetA hoya tyAre A kartavyonuM pAlana thaI zake. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrAvakajIvana sabhAmAMthI : nivRtta puruSonI bhAvanA evA prakAranuM bhojana karavAnI hovI joIe ne ? moTA bhAganA nivRtta puruSo AvAM dharmakAryomAM rasa nathI letA. mahArAjazrI H bhAvanA to mukhya tattva che. sAnukULa saMjoga maLatAM jo tamane bhAvanA na thAya, to manuSya sAnukULa saMjogono lAbha na laI zake. dharmakArya ka2vAnI zakti hovA chatAM jo bhAvanA na thAya, to mANasa dharmakArya nathI karI zakato. AvA lokone pratyakSa joIe chIe. prAcIna RSi-munioe kahyuM che ke 'bhojana karatI veLAe tamAruM mana zAMta hovuM joIe.' rahe che tamAruM mana zAMta ? nA. vyagratA, ugratA ane kleza-saMtApa svAbhAvika banI gayA che ne ? tamane kadAca A pasaMda paNa nahIM hoya, paraMtu A vyagratA vagerethI bacavAno tamAro saMkalpa paNa nathI ne ? jo saMkalpa hota to upAya zodhatA hota. 'bhojana karatI vakhate mAre zAnti joIe. mana zAnta joIe. vANI paNa zAnta joIe ane bIjAM sAthe vyavahAra paNa madhura joIe.' Avo saMkalpa hovo jarUrI che. jo tame loko evo saMkalpa karIne bhojana pUrve jinapUjA ka2vAnI zarU karo, sAdhupuruSone bhikSA ApavAnI zarU karo ane ochAmAM ochA eka sAdharmikane paNa Adarasahita bhojana karAvavAnuM zarU karI do to tamAro saMkalpa pUrNa thaze. bhojana karatI vakhate tamane zAntino anubhava thaze. traNa kartavyonuM pAlana AnaMdathI karo : paraMtu jinapUjA karatI vakhate tamAruM citta AnaMdita, zarIra romAMcita ane vANI snehasiMcita hovI joIe. 'bhojanano samaya thaI gayo che. jaladI jaladI pUjA karI lauM, bhojana karIne mAre jaladI bahAra javuM che.' A rIte pUjA karavAthI zAnti maLI zakatI nathI. paramAtmA pratye AntaprIti joIe. prItithI pUjA thavI joIe. pUjA samaye 'bhojana' yAda na karavuM joIe. pUjA karatI vakhate mAre sAdhumunirAjone bhikSA mATe bolAvavA javAnuM che,' enI paNa smRti na thavI joIe. "mAre eka sAdharmikane bhojana mATe nimaMtraNa ApavAnuM che.' e vAta paNa vicAravAnI nathI. sivAya paramAtmA, bIjo koI vicAra karavAno nathI. sabhAmAMthI ; amane to maMdiramAM paNa azubha vicAro Ave che ! mahArAjazrI azubha vicAro rokavAnA upAyo karyA? paramAtmA sivAya bIjA zubha vicAro paNa karavAnA nathI, to pachI azubha vicAro kevI rIte karo cho ? kaho cho 'AvI jAya che,' to rokavAnA upAyo ka2vA joIe. gharamAM kUtaruM AvI jAya che to roko cho ne ? e rIte azubha vicArone paNa rokavAnA upAya karo. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 15 zreSTha upAya che paramAtmaprIti ! paramAtmA pratye sneha bAMdhI devo joIe. sneha baMdhAI jaze tyAre pUjAmAM, bhaktimAM AnaMda Avaze. e AnaMda tamArI mAnasika vyagratA, ugratA vagere vikRtione dUra karI deze. Ameya munirAjane bhikSA ApatI vakhate tamAruM citta ullAsapUrNa hovuM joIe. citta tyAre ja ullasita haze ke jyAre tamArA hRdayamAM munirAja pratye sneha haze, prIti haze. 'sAdhutA' tamane priya haze, 'sAdhutA' tamAro Adarza haze, sAdhu mATe prema haze, to sAdhune bhikSA ApavAmAM AnaMda anubhavazo ja. sAdhu pratye prIti hovI joIe guNonA mAdhyamathI, bIjuM koI mAdhyama na hovuM joIe. sAdhunuM darzana paNa guNonA mAdhyamathI karatA raho. samyag darzana, samyag jJAna ane samyak cAritra..... A guNonA mAdhyamathI sAdhuonAM darzana karatA raho. mAnI lo ke A guNo koI sAdhumAM nathI athavA alpa pramANamAM che, to paNa temAM tame guNonuM AropaNa karIne darzana karatA raho. paththaranI mUrtimAM ApaNe guNonuM AropaNa karIne tene paramAtmA mAnIe chIe, guru mAnI zakIe chIe, to jIvaMta vyaktimAM, jIvaMta manuSyamAM guNonuM AropaNa karIne tenAM premathI darzana na karI zakIe ? ane guNone AMkhothI to joI zakAtA nathI ! guNa jovA mATe to divya draSTi joIe, guNadraSTi joIe. doSadRSTivALA mANaso to guNavAna puruSomAM paNa doSadarzana kare che, doSAropaNa kare che. guNonuM AropaNa karo : huM tamane e pUchavA icchuM chuM ke jo tame manuSyamAM doSanuM AropaNa karIne teno tiraskAra karI zakatA ho, to pachI mANasamAM guNanuM AropaNa karIne tenI sAthe maitrIpUrNa vyavahAra kema nathI karI zakatA ? jarUra karI zako. paraMtu tamArA cittamAM A vAta ja nathI AvatI. sAdhuomAM 27 guNonuM AropaNa karIne temanuM darzana karo, temane bhikSA Apo. jinamUrtimAM tIrthaMkaranA 12 guNonuM AropaNa karo cho e rIte sAdhupuruSomAM 27 guNonuM AropaNa karo. jo tamane 27 guNonAM nAma khyAlamAM na hoya to koI vAMdho nathI, 17 guNonuM AropaNa karo. - sAdhupuruSa pAMca AsravothI virata che. sAdhupuruSa pAMca indriyonA vijetA che. sAdhupuruSa cAra kaSAyano nigraha karanArA che. sAdhupuruSa mana-vacana-kAyAnA traNa daMDathI virata che. samajyA ne ? Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zrAvakajIvana sabhAmAMthI : "Asrava' e zuM che? mahArAjazrI mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga ane pramAda - A pAMca Asrava che. karmabaMdhanAM A pramukha kAraNo che. eTalA mATe A pAMceyane Asava' kahe che. sAdhu-munirAja AsravothI mukta hoya che. alpa Asrava hoya to paNa e Asravamukta kahevAya che. A rIte teo pAMca indriyone saMyamamAM rAkhanArA hoya che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza - A indriyonA viSayo che. kayA viSayane grahaNa karavo ane kayA viSayane grahaNa na karavo, e viveka emanAmAM hoya che. krodha, mAna, mAyA ane lobha - A cAra kaSAyo che. sAdhupuruSo kaSAyone vaza thatA nathI. kaSAyo utpanna thaI jAya to paNa teo zIgha zAnta thaI zake che. teo azubha vicAra, azubha vANI ane azubha zarIrapravRtti nathI karatA, eTalA mATe teone traNa daMDathI virata mAnavAmAM AvyA che. tame sAdhuomAM A 17 guNonuM AropaNa karo ane temane bhAvathI - sabhAvathI bhikSA Apo. sabhAmAMthI ke ame to sAdhuomAM paNa doSa joIe chIe. mahArAjazrI ethI nukasAna tamane thaI rahyuM che, sAdhulokone nahIM. mAtra sAdhuonA ja nahIM, gRhasthonA ya doSa jovAnA nathI. doSadarzanathI pApakarmonuM baMdhana thAya che. doSadarzanathI manamAM dveSa pedA thAya che. sAdhuonA doSa jonArAonAM manamAM sAdhuo pratye dveSa rahe che. saddabhAva, premabhakti nathI rahetAM. sAdhu-munirAja kadAca temane ghera jaze, to te loko bhikSA Apaze nahIM ane Apaze to paNa dubhAvathI Apaze. doSadarzanamAM buddhimattA nathI ? keTalAka loko potAne buddhizALI samaje che, teo sAdhupuruSonA doSa jotA rahe che. doSAnuvAda karatA rahe che ane chApAomAM paNa doSAlekhana karatA rahe che. temane koNa samajAve? evuM karavAthI teo kevAM kevA pApakarmo bAMdhe che ane potAnA manane dUSita kare che ! bIjA lokone A buddhimAna loko sAdhupuruSo pratye dubhavanAvALA banAvavAno prayatna kare che. AvA sAdhuniMdaka, sAdhusamAlocaka loko tIvra pApakarma bAMdhIne A janmamAM ghora duHkha pAme che. gujarAtanA eka moTAM zaheramAM Avo ja eka sAdhuSI zrImaMta raheto hato. te milamAlika hato, paisAnuM khUba abhimAna hatuM. paisAnuM abhimAna ja ghaNuM karIne sAdhuniMdA karAve che. garIba mANaso prAyaH sAdhuniMdA nahIM kare. hA, jo garIba Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 17 mANasa zrImaMtano camaco haze ane zrImaMta sAdveSI haze, to e garIba hAmAM hA karanAro haze ane te paNa sAdhuniMdA karanAro haze. A zrImaMta gharamAM ane bahAra - sAdhuniMdA karato ja raheto. tenA manamAM sAdhuo pratye dveSa thaI gayo hato. paraMtu jyAre meM ene enI uttarAvasthAmAM joyo tyAre tene jIbhano lakavo paDI gayo hato. zuM khabara ? paNa ene enI A moTI bhUlano khyAla AvI gayo haze, enI AMkhomAMthI AMsu vahetAM hatAM. be hAtha joDIne te kSamApanA karI rahyo hato. koI koI vAra AvAM ugra pApanAM phaLa A janmamAM paNa maLe che ! eTalA mATe ja tIvra bhAvathI pApa na karavAno tIrthaMkaroe upadeza Apyo che. sabhAmAMthI : ame pratyakSa doSa joyAM hoya toya nahIM bolavAnuM ? mahArAjazrI : hA, chatAM paNa na bolavuM. koI vAra AMkho paNa dago detI hoya che. mAtra bAhya AcaraNa joIne 'A sAruM che, A kharAba che,' nirNaya na karavo joIe. mANasanI bhalAI/burAI mAtra tenA bAhya AcaraNa uparathI mApI zakAtI nathI ane bIjAMnuM sArApaNuM-narasApaNuM nakkI karanArA ApaNe koNa ? duniyAnA kAjI banatA pahelAM ApaNe ApaNuM svayaMnuM nirIkSaNa karavuM joIe ke ApaNe kyAM chIe ? where we are ? ApaNe kevA chIe ? jeo jAte ja doSothI bharelA che temane bIjAMnA doSo vize bolavAno koI naitika adhikAra nathI. sAdhuniMdako svayaM kevA hoya che ? : AjakAla vANIsvAtaMtryanA yugamAM je mANasane je bolavuM hoya te bolavA devAya che. tene mAtra pleTaphorma maLavuM joIe. bolavAnI kaLA hovI joIe. basa, pachI doSAnuvAda zarU thaI jAya che. sAdhuniMdA ka2nA2ne koNa roke che ? meM eka moTAM zaheramAM sAMbhaLyuM hatuM ke eka zrImaMte jAherasabhAmAM sAdhuonI kaTu AlocanA, niMdA karI che. e zrImaMtano eka mitra mAro paricita hato. te eka divase maLavA Avyo. vaMdana karIne vinayapUrvaka beTho. meM tene tenA mitra vize pUchyuM : 'enuM jIvana kevuM che ? te jaina che ne ?" teNe mane kahyuM H 'mahArAja, e mAro mitra che, paraMtu huM ene jaina mAnato nathI. zrAvaka nathI mAnato. e rAtribhojana kare che, abhakSya khAya che. rAtre sUtA pahelAM thoDuMka pIe che. patnI che ane tenI preyasI paNa che. vadhAre zuM kahuM ? dhanavAna che eTale loko ene mAna Ape che.' 00 tame loko samajI gayA ne ? je jAte ja durAcArI, anAcArI, vyabhicArI hoya che teo ja pleTaphorma upara caDIne sAdhupuruSonI kaTu AlocanA kare che. kevA bezarama loko hoya che ? teo potAnI jAtane zuM samajatA haze ? eTalA mATe huM tamane Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrAvakajIvana lokone kahuM chuM ke tame loko kadI paNa sAdhuniMdA na karo. jyAM sAdhuniMdA thatI hoya tyAM beso paNa nahIM. sAdhunI niMdAmAM anumati paNa na Apo. niMdA karavI hoya to potAnI ja karo. doSa kahevA hoya to potAnA ja kaho. bIjAMnI niMdA karanArAone tame sArA na kaho. niMdAkhora lokone tame sadgRhastha na samajo. je gRhastha haze, zrAvaka haze, te kadI parinaMdA nahIM kare, sAdhuniMdA to nahIM kare, gRhasthaniMdA paNa nahIM kare, pApInAM pApa paNa nahIM jaNAve. sAdharmika-premathI sAdharmika bhakti H je ubuddha zrAvaka hoya che, te samaje che ke sarve chadmastha jIvo anaMta doSothI bharelA che. jyAM sudhI AtmA sarvajJa-vItarAga nathI banato tyAM sudhI temAM anaMta karma ane anaMta doSo hoya ja che. chatAM paNa tIrthaMkaroe doSadarzana na karavAno upadeza Apyo che. bIjAMnA doSa nahIM paNa guNa jovAno upadeza Apyo che. doSo to potAnA ja jovAnuM kahyuM che. jo sAdharmika zrAvaka-zrAvikAnI bhakti karavI hoya, to temanA paNa doSa na jovA. doSa jovAthI temanA pratye prema-vAtsalyano bhAva nahIM jAge. ane jo sAdharmika pratye prema-vAtsalya nahIM hoya to temanI bhakti kevI rIte karazo ? prema-snehabhAva vinA bhakti na thaI zake. tamArA hradayamAM sAdharmiko pratye snehabhAva che kharo ? zuM maitrIbhAva che ? sAdharmikonuM hita kraravAnI bhAvanA che ? jarA aMdara juo. tamArI jAtane tapAso. bhojana pahelAM sAdhuone bhikSA ApavAnI che, sAdharmikone bhojana ApavAnuM che - tyAre A badhI vAto vicAravI paDaze. na mAro to tamane lokone anurodha che ke tame bhale sAdhuone bhikSA na ApI zako, bhojana na ApI zako, paraMtu temanI niMdA to kadIya na karo. temanA doSa na juo ane doSAnuvAda na karo. dharma ane svAdhyAyanA mArgamAM jIvadveSa-jIvaniMdA jIvatiraskAra jevAM pApone sthAna ja nathI. hitavRSTithI koI paricita vyaktine tenA doSa batAvIne ene sudhAravo hoya to e vyaktine ekAntamAM premabhAvathI doSa batAvo. doSa dUra karavAno upadeza Apo. mAnI lo ke teNe tamAro upadeza na sAMbhaLyo ane vAraMvAra doSanuM sevana karato rahyo to tame tamArA manamAM upekSAbhAva dhAraNa karo, paNa tenI niMdA na karo. sabhAmAMthI ; amArI hitazikSA na sAMbhaLanAranI niMdA to ame karIe ja chIe. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 19 mahArAjazrI H eTalA mATe to huM tamane lokone samajAvI rahyo chuM. amArI sAme paNa niMdA karo cho ne ? 'chokarAne khUba samajAvyo, paraMtu e duSTa mitrono saMga choDato nathI, nAiTa klabomAM javAnuM baMdha nathI karato' vagere vAto karo cho ne? konI niMdA nathI karatA ? mAtAnI ? pitAnI ? bhAInI ? bahenanI ? mitranI ? sAdhuonI ? saunI niMdA karo cho ne ? mAtra potAnI niMdA nathI karatA. kAraNa ke tame pote to sarvaguNasaMpanna cho ! dharmasthAnomAM jIvadveSa-jIvaniMdA : eTalA mATe gharamAM to niMdA karo cho, paNa dharmasthAnomAM ya niMdA karo cho. dharmasthAna ke jyAM pApakarma toDavAnA hoya che tyAM jaIne tame pApakarma bAMdho cho ne ? pachI pApakarma toDavA kyAM jazo ? sabhAmAMthI : keTalAka sAdhu-munirAja paNa.... mahArAjazrI : niMdA kare che ne ? doSAnuvAda kare che ne ? ka2vA do. tame emanI pAse jaIne na beso. gRhastha hoya yA sAdhu hoya, je koI niMdA ke doSAnuvAda kare che teo moTuM pApa kare che. saMghamAM-samAjamAM paNa AvA loko ja doSono pracAraprasAra kare che. pote pApAcaraNa kare che ane bIjAMne pApa karAve che. A rIte ja samAjamAM kharAbI phelAya che. dharmasthAnomAM sAdhu-muni jo niMdA karIne jIvadveSa vadhAre che, to te ajJAnI che. bhale temaNe dharmazAstra vAMcyAM hoya, teo AtmajJAnI nathI hotA. AtmajJAnanI ciMtA karanArA nathI hotA ane jeo Atmahita nathI jANatA teo jinazAsananuM hita zuM karavAnA hatA ? teo to jinazAsananuM ahita ja kare che. teone sudhArI na zakAya, teo potAnI jAtane sudharelI mAne che. doSita mANasa karatAM paNa vadhAre pApI to doSAnuvAda karanAro hoya che. je mANasa koI pApa kare che, doSa sevana kare che, te potAnI jAtanuM ja ahita kare che. paraMtu je mANasa doSAnuvAda kare che, paraniMdA kare che, te bIjAMnuM paNa ahita kare che. eTalA mATe kahuM chuM ke doSAnuvAda na karo, guNAnuvAda karatA raho. saMsAra ja doSothI bharelo che H bhojana pUrve tamAre supAtre dAna ApavAnuM hoya, sAdharmika bhakti karavI hoya, tyAre A vAta vicAravI anivArya che, jene supAtradAna devuM che tenA to guNa ja jovAnA che. jenI bhakti karavAnI che tenA paNa guNa ja jovAnA che. hA, e lokomAM doSa haze, khUba doSa haze to paNa ApaNe doSadarzana karavAnuM nathI. ApaNe to Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrAvakajIvana guNadarzana ja karavAnuM che. doSadarzana karavAmAM buddhimattA nathI. kAraNa ke saMsAra doSothI ja bharelo che. buddhimattA guNadarzanamAM ja rahelI che. hajAro varSothI RSi-munio kahI rahyA che: - doSa potAnA juo. - guNa bIjAMnA juo. -- potAno nAno doSa paNa moTo juo. jIvana jIvavAnI A kaLA che. jo tame A rIte jIvatA ho to tame sAcA arthamAM kalAkAra cho ! sabhAmAMthI ame loko to AnAthI taddana UlaTuM ja karIe chIe. mahArAjazrI H anAdikALathI UMdhA ja cAlatA AvyA cho ne? - doSa bIjAMnA juo cho. - guNa potAnA ja gAo cho. - bIjAnA nAnA doSa paNa moTA karIne juo cho. - potAno nAno guNa moTo karIne tenuM gAna karatA raho cho. , have choDI do. A badhI vAto tamArA manane azuddha ane caMcaLa banAve che. koI koI vAra uttama jIvonI paNa niMdA thAya che. sAdhu-munivaromAM temaja zrAvakazrAvikAomAM paNa koNa jANe koNa tIrthaMkarano AtmA haze ? koNa gaNadharano AtmA haze? koNa sarvajJano AtmA haze? are! je sAdhu nathI. je zrAvaka nathI, samyagRSTi nathI evA lokomAM paNa uttama AtmAo hoya che. eTalA mATe jJAnIoe koInI paNa niMdA na karavAnI preraNA ApI che. jIvamAtramAM guNadarzana karavAnuM che ane temanI paNa yogya sevAbhakti karavAnI che. satkArya karIne bhojana karavAnuM che. roja bhojana karo cho eTalA mATe ucita sevAbhaktinuM satkArya paNa dararoja karavAnuM che. keTalIka vizeSa vAto: dharmabiMdu graMthanA TIkAkAra AcAryazrIe A viSayanI carcA karatAM bIjI vAto paNa karI che. eka zlokanuM uddharaNa ApyuM cheH jiNapUociyadANaM pariyaga-saMbhAlaNA uciyakiccaM / ThANuvaveso ya tahA paccakaravANassa saMbharaNaM // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 (1) jinapUjA (2) ucita dAna (3) parijana-smaraNa (4) ucita kRtya (5) sthAnopavezana (6) pratyAkhyAnanI smRti bhojananI pahelAM A cha vAtono khyAla karavAno che. jinezvara bhagavAnanI pUjA, dravyapUjA, bhAvapUjA bhAvollAsa sAthe karavAnI che. sAdhuone supAtradAna karIne pUjya mAnIne temane pANI ane bhojananI bhikSA ApavAnI che. e rIte sAdhamikone paNa supAtra mAnIne temane bhAvapUrvaka bhojana karAvavAnuM che. potAnI pAse besADIne premathI bhojana karAvavAnuM che, ane jeo dIna-hIna garIba hoya tene karuNAthI anukaMpAdAna ApavAnuM che. A sarva ucita dAna kahevAya che. je te vyaktinI yogyatA anusAra dAna ApavuM e ucita dAna kahevAya che. trIjI vAta khUba ja mahattvapUrNa kahI che. bhojana karatI vakhate parijanonuM smaraNa karavAnuM che. gharanAM anya sabhyone eTale ke mAtApitA, bhAIbahena, putra-putrI vagerene yAda karavAnAM che - temaNe bhojana karyuM ke nahIM te pUchavAnuM che. sabhAmAMthI ame to bhojana vakhate koIne yAda nathI karatA. mahArAjazrI? atyAre huM tamArA lokonI vAta nathI karato. jJAnI puruSoe tamAre mATe je vAto kahI che te vAto samajAvI rahyo chuM. A vAto sAMbhaLIne tame kadAca bhAgye ja A vAtonuM pAlana karazo e paNa huM jANuM chuM. zuM tamArA upara huM vizvAsa rAkhI zakuM ke tame loko A vAtonuM pAlana karazo? nahIM ja ne? have tame nahIM bolo. bhojana vakhate svajanone parijanone yAda karavAthI te sauno tamArA pratye prema vadhI jaze. jo gharamAM nokara rahetA hoya to bhojana samaye temane paNa yAda karo. gharamAM paraspara prema vadhAravAno A paNa eka sAro upAya che. manuSyanAM manano A eka svabhAva che ke koI ApaNane bhojananA samaye yAda kare, premathI yAda kare to ApaNuM mana prasanna thAya che. jo ke bIjA samaye paNa svajana-parijano sAthe tamAro vyavahAra sAro hovo joIe. tamArI sAthe besIne bhojana karavAmAM temane AnaMda-khuzI hovI joIe. bIjAMne bhojana karAvavAnI paNa eka kaLA che. ekalA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrAvakajIvana bhojana karavuM ane bIjAMnI sAthe besIne bhojana karavuM emAM moTuM aMtara che. ame sAdhuo jeTalA paNa sAthe rahIe chIe te badhA prAyaH sAthe ja bhojana karIe chIe. badhA sAdhuone yAda karIe chIe. koI sAdhu gocarI ka2vA na Avyo hoya to ame yAda karIe chIe. pUchIe chIe : pelA muni kema gocarI karavA nathI AvyA ?' koI vA2 emanI pAse jaIne pUchIe chIe. e muni khuza thAya che ane amAruM kartavyapAlana thAya che. cothI vAta kahI che ucita kRtyanI. ucita kRtya eTale je sAdharmika bhojana mATe AmaMtrita hoya tene jo snAna vagere karavAnuM hoya to tene ucita suvidhA ApavI, enI sAthe sAro vyavahAra karavo. jo bhojana pahelAM bajArathI koI vastu lAvavAnI hoya to laI AvavI. gharamAM nokara na hoya ane patnI bhojana banAvavAmAM vyasta hoya to pATalA mUkavA, thALI mUkavI, pANI..... vagere ucita kRtya karavAM joIe. pAMcamI vAta che bhojana ka2vA ucita sthAna upara besavuM. bhojana mATenI jagA potapotAnA gharanA hisAbe hoya che. AjakAla to 'DAiniMga haoNla' hoya che, paraMtu te moTAM gharomAM ja. eka-be rUmonAM gharomAM alaga DAiniMga haoNla nathI hotA. tyAM bhojananI jagA bAtharUma-saMDAsanI pAse na hovI joIe; eTalo ja khyAla rAkhavAno che. jagA svaccha hovI joIe ane bhojananAM vAsaNo paNa svaccha hovAM joIe. chaThThI vAta che pratyAkhyAnanI smRti karavAnI. zrAvaka-zrAvikAne koIka to pratyAkhyAna-paccakkhANa hoya ja che. vividha prakAranAM paccakkhANa hoya che. jema ke H - - - navakArazI, porasI, sADha porasI, besaNA, ekAsaNA, AyaMbila. bhojananI pahelAM yAda karo ke Aje mAre kayuM paccakkhANa che ? jethI paccakkhANano mULamAM bhaMga na thaI jAya. keTalI sAvadhAnIo batAvI che bhojana kriyAnA viSayamAM ? Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 bhojana jIvananI eka mahattvapUrNa kriyA che. enA vagara na to tamAre cAlavAnuM che, na to amAre cAlavAnuM che. bhojana to dareke karavAnuM che. je manuSya vidhipUrvaka bhojana kare che, te bhojana karatI vakhate cittazAnti pAme che. bhojana karavA chatAM te upavAsI che. bhojana karatI vakhate Asakti nathI rahetI ne ? jo tamane lokone A vAta pasaMda Ave to samayanuM "eDajesTamenTa' karavuM. bhojana pahelAM jinapUjA, sAdhubhikSA ane sAdharmika bhaktinA kartavyanuM pAlana karavuM. Aje basa, ATaluM ja. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana H 50 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita 'dharmabaMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka dharmanuM vizada varNana karyuM che. zrAvakanI dinacaryA batAvatAM temaNe kahyuM che ke H tadanveva pratyAkhyAnakriyA // 76 // bhojana karyA pachI zrAvake pratyAkhyAna' karavuM joIe. eTale ke teNe cAra prakAranA AhAramAMthI keTalAka AhArono tyAga karavo joIe. (jo ke pravacana : 30mAM 'samyakd pratyAghyAnakriyAH / ' sUtra u52nAM vivecanamAM paccakkhANa aMge vistRta mAhitI ApelI ja che; chatAM Aje A sUtranAM vivecanamAM pharIthI e vAto yAda karAvuM chuM.) 'pratyAkhyAna' eTale paccakkhANa. ApaNA samAjamAM 'paccakakhANa' zabda vadhu pracalita che. pratyAkhyAna' zabda eTalo pracalita nathI. bhojana pachI je paccakkhANa ka2vAnuM kahevAmAM AvyuM che te zrAvake svayaM paccakkhANa karavAnuM che. Ama to sAmAnya niyama evo che ke zrAvake vinayapUrvaka gurudevanI pAse jaIne paccakkhANa karavuM. A niyamamAM 'caturbhUgI' bane che. paccakkhANa levAnuM hoya che, paccakkhANa ApavAnuM hoya che. lenAra ane ApanAra baMne zAnI hovA joIe. eTale ke baMnene paccakkhANanAM svarUpa ane prakAronuM jJAna hovuM joIe. A zreSTha mArga che. -- paccakkhANa lenAro ajJAnI hoya, eTale ke paccakkhANanuM svarUpa na jANato hoya, prakAra ane 'AgAra'nuM paNa jJAna na hoya; paraMtu paccakkhANa denAra guru jJAnI hoya to A madhyama mArga che. paccakkhANa lenAra jJAnI hoya, paraMtu denAra ajJAnI hoya to A nikRSTa -- mArga che. paccakkhANa lenAra ajJAnI hoya ane denAra paNa ajJAnI hoya, to A niSiddha mArga che. saMpUrNa azuddha che. keTalAMka pracalita paccakkhANa H Aje prathama to huM tamane keTalAMka pracalita paccakkhANo aMge vAta karIza. jethI tame paNa paccakkhANa saMbaMdhamAM jJAnI banI zako. paccakkhANa eka viziSTa dharma Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 bhAga 3 che. e dharmanuM jJAna tamane hovuM joIe. paheluM paccakakhANa navakArazI : dararoja keTalAya nAnA-moTA zrAvaka-zrAvikAo A paccakkhANa levA amArI pAse Ave che. A paccakakhANano saMbaMdha be bAbato sAthe che H sUryodaya pachI be ghaDI - 48 miniTa vyatIta thaI hovI joIe. A prathama vAta che. bIjI vAta che zrI navakAra maMtranA smaraNanI! sUryodaya pachI 48 miniTa pasAra thaI gayA pachI zrI navakAra maMtranuM smaraNa karIne moDhAmAM pANI nAkhavuM, bhojana karavuM. A navakArazInuM paccakakhANa che. A paccakhANanuM khAsa "sUtra' hoya che. paccakakhANa denAra A sUtra bole che. lenAro natamastaka hoya che. be hAtha joDIne UbhA UbhA A sUtra sAMbhaLe che. jyAre sUtramAM paMkheruM bole tyAre lenAra bairavAmiM bole che. sabhAmAMthI ? ame to nathI bolatA ! mahArAjazrIH have bolajo ! bolavuM joIe ane guru jyAre vasirpha bole tyAre tamAre vosirAmiM bolavuM joIe. jyAM sudhI sUryodaya pachI 48 miniTa na vIte tyAM sudhI tamAre mukhamAM AhAra (azana), pANI, khAdima ane svAdima - A vastuo na nAkhavI joIe. hA, paccakakhANanI atyaMta vismRti thaI jatAM ane ati pravRttimAM vyasta thaI jatAM ekAeka mukhamAM kaMI paNa nAkhI dIdhuM, to paccakakhANano bhaMga nathI thato. sabhAmAMthI ? azana, pAna, khAdima ane svAdima - A cAra vAto amane samajAvo. mahArAjazrIH jarUra samajAvIza. samajavuM jarUrI paNa che. paccakhANanuM svarUpa samajavA mATe cAra zabdo samajavA ja paDe che! sAdhupuruSonAM pravacanamAM A cAra zabdo sAMbhaLatA ja hazo. have sArI rIte samajI lo. 1. azanaH cokhA, ghauM-juvAra, bAjarI vagere dhAnya "azana' kahevAya che. sarva pakavAno paNa azana kahevAya che. sarva prakAranAM dvidaLa" - maga, caNA vagere paNa. azana kahevAya che. 2. pAna pAna eTale pIvAnI vastu. kUvAnuM pANI, sarovaranuM pANI, sarva prakAranA phaLono rasa, cokhA vagerenuM dhoyeluM pANI-osAmaNa, kAkaDInI aMdaranuM pANI, nadI-jharaNAMnuM pANI - A sarva pAna" kahevAya che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zrAvakajIvana 3. khAdima : khAdima eTale khAvA yogya padArtha. paraMtu je khAvAthI pUrNa tRpti nathI thatI, kaMIka saMtoSa thAya che, tene khAdima' kahevAya che. jema ke caNA(zekelA), zekelA ghauM, sAkara, badAma, drAkSa, kAkaDI, kerI, keLAM vagere phaLo, nAriyeLa vagere khAdima che. 4. svAdima : je padArtho svAda mATe khAvAmAM Ave che, koI vAra auSadhanA rUpamAM paNa khAvAmAM Ave che. jema ke sarva prakAranA mukhavAsa, sopArI, jIru, haraDe, pIpara, sUMTha, goLa, marI-kALAM marI, ajamo, AmaLAM vagereno samAveza svAdimamAM thAya che. azanAdino vyutpatti-artha : azanAdi cArenuM vibhAgIkaraNa tamane saMkSepamAM batAvyuM che. A viSayamAM koI navI jijJAsA manamAM pedA thAya to mArI pAse AvIne pUchavuM. athavA bIjA koI jANakA2ne pUchIne samAdhAna meLavavuM. A cAre vAtonAM je nAma che, e nAmonA AdhAra para 'zabda' ne toDIne zAstromAM je artha batAvavAmAM AvyA che, e artha paNa samajavA jevA che ! Azu kSudhAM zamayati iti azanam / je tarata ja kSudhAne zAnta kare che te 'azana' kahevAya che. prANAnAM upakAre vartate iti pAnam / je indriyAdi prANo upara upakAra kare che te pAna' kahevAya che. khAdyate iti khAdimam / je khAI zakAya che te 'khAdima' kahevAya che. svAdayati rasAdi guNAn (guDAdi dravyam) iti svAdimam / jemAM rasAdino svAda karavAmAM Ave che e 'svAdima' kahevAya che. AnI bIjI vyutpatti paNa sArI che. sAdayati- vinAzayati svakIya guNAn mAdhuryAdIn svAdyamAnayati svAdimam // mAdhuryAdino svAda karavAthI je AtmaguNono nAza kare che te 'svAdima.' keTalI suMdara vyutpatti karavAmAM AvI che ? saMskRta bhASAnI A vizeSatA che ! jJAnI puruSo zabdomAMthI artha kADhe che ! mArA khyAla mujaba azanAdi cAre AhAra aMge tamane pUratuM jJAna maLI gayuM haze. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 bIjuM paccakkhANa porasI have bIjuM paccakkhANa tame loko samajI lo. bIjuM paccakkhANa che porasI. vartamAna samayamAM loko ene porasI' ke 'porizI' kahe che. sUryodaya pachI eka prahara traNa kalAkano samaya gayA pachI mukhamAM azana Adi nAkhavAmAM Ave che. pahelAM jyAre ghaDiyALa na hatAM e jamAnAmAM jyAre puruSa pramANa chAyA (sUryanA prakAzamAM) pRthvI upara paDatI hatI tyAre A paccakkhANa pUrNa thatuM hatuM. - 27 - e jamAnAmAM jyAre ghanaghora vAdaLothI sUrya DhaMkAI jato hato, AkAza dhULathI chavAI jatuM, manuSya ane sUrya vacce pahADa hoya, sUrya dekhAto na hoya evA samaye koI vAra porasIno samaya pUrNa na thayo hovA chatAM 'samaya thaI gayo che' evuM samajIne paccakkhANa pUrNa karI letA hatA. AvI sthitimAM paccakkhANano bhaMga thato na hato. AjanA yugamAM to lagabhaga pratyeka strIpuruSa potAnA hAtha upara ghaDiyALa bAMdhe che ! dareka gharamAM, upAzrayamAM, maMdiramAM sarva sthaLe prAyaH ghaDiyALa rAkhavAmAM Ave che. ghaDiyALane AdhAre ja paccakkhANano samaya jovAmAM Ave che, sUryane AdhAre nahIM. jo ke ghaDiyALa sUrya para AdhArita che ane Aje duniyA ghaDiyALa para ja cAle che ! jyAre loko pAse ghaDiyALa na hatAM tyAre loko dizAone AdhAre paccakkhANane pUrNa karI letA hatA. jyAre pUrva dizAne pazcima dizA mAnI letA hatA tyAre temanI bhUla thaI jatI hatI. porasIno samaya pUrNa na thayo hovA chatAM paNa teo pUrNa thayo samajI letA hatA ane mukhamAM azanAdi nAkhI detA hatA. AvI sthitimAM temanuM paccakkhANa bhAMgatuM na hatuM. porasIno samaya na thayo hoya e samaye koI zraddheya vyaktie bolI nAkhyuM ke porasIno samaya thaI gayo che' ane sAMbhaLanAro mukhamAM pANI nAkhI de, to eno paccakkhANa-bhaMga thato nathI. kAraNa ke eno bhAva paccakkhANa-bhaMgano nathI hoto. e rIte koI vyaktie porasI-paccakkhANa karI lIdhuM che. pachI tenAM zarIramAM tIvra vedanA utpanna thAya, enAM manamAM ArtadhyAna yA raudradhyAna pedA thAya, to e dhyAnathI (durdhyAnathI) bacavA jo ene auSadha-anupAnAdi porasIno samaya AvyA pahelAM daI devAmAM Ave - athavA te jAte laI le, to paNa paccakkhANano bhaMga nathI thato. A prakAre jo kadAca pUrva dizAne pazcima dizA samajI le che (ghaDiyALa nathI) - Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zrAvakajIvana ane porasIno samaya AvyA pahelAM mukhamAM azanAdi nAkhI de che, to teno paccakkhANa-bhaMga thato nathI. kAraNa ke eno bhAva paccakkhANano bhaMga karavAno nathI. eka viziSTa apavAda batAvuM chuM. koI vaidya yA DaoNTara che. eNe porasInuM paccakkhANa lIdhuM hoya, paraMtu koI vizeSa daradInI samatA-samAdhi mATe javuM Avazyaka che. vagara bhojane te jaI zake tema na hoya, to te porasInA samaya pahelAM ja bhojana karI le, to enA paccakkhANano bhaMga mAnavAmAM Avato nathI. bIjA jIvone samAdhi-samatA ApavI e mahAna dharma che. hetu-prayojana zuddha hovAthI samayanI pahelAM paccakkhANa pAravuM doSayukta nathI. ahIM AzayazuddhinuM prAdhAnya mAnavAmAM AvyuM che. paraMtu eka vAta che : e vaidya yA DaoNkTara bhojana karato hoya ane tene khabara paDe ke 'e daradI marI gayo che,' to e samaye ja eNe bhojana choDI devuM joIe. paraMtu jo e bhojana cAlu rAkhe to paccakkhANano bhaMga thaI jAya. AkhI vAta vyaktinA viveka para nirbhara che. trIjuM paccakkhANa sArdhaporasI : keTalAMka strIpuruSo 'sArdhaporasI'nuM paccakkhANa kare che. cAlu bhASAmAM ene 'sADhaporasI' paNa kahe che. keTalAka pradezomAM 'deDhaporasI' paNa kahe che. A paccakkhANa sUryodaya pachI doDha prahara (4-30 kalAka) vItyA pachI Ave che. jema ke sUryodaya sAta vAge thAya, to sADhaporasInuM paccakkhANa 11-30 miniTa thayA pachI Ave che. sUryodaya kyAre thAya che te khyAla hovo joIe. bhinnabhinna pradezomAM sUryodayano samaya bhinnabhinna hoya che. jo ke AjakAla prAdezika chApAomAM sUryodaya-sUryAstano samaya chapAya che. cothuM paccakkhANa purimArthya' : A paccakkhANane 'purimaTTu' paNa kahe che. divasanA be prahara, eTale ke divasano pUrvArdha pUrNa thatAM A paccakkhANa pAravAnuM hoya che. paraMtu A paccakkhANa ka2nA2 mahAnubhavane jo koI mahattvapUrNa kAma AvI jAya ane e kAma bIjuM koI na karI zake tema hoya temaja te vyakti bhojana karyA vagara kArya karavAmAM zaktimAna na hoya, to te paccakkhANanA samaya pahelAM paNa bhojana karI zake che. paccakkhANa karavAthI je kanirjarA thAya che enAthI vadhAre kanirjarA karAvanAruM kArya hovuM joIe. jJAnI puruSo ja A nirNaya karI zake che. zAstromAM evAM keTalAMka mahattvanAM kAryonI sUci maLe che H rastAmAM athavA koI gAmamAM koI sAdhu bImAra paDI gayA hoya, temanI Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 bhAga 3 sevA karanAra tyAM koI na hoya, tatkAla emanI sevA karavA javAnuM anivArya hoya ane je sevAkuzaLa hoya te sAdhu bhUkhyo jaI zake tema na hoya, to te paccakakhANanI pahelAM paNa bhojana karI zake che. - koI anAyamanuSya jinamaMdira toDato hoya athavA moTI AzAtanA karato hoya tyAre tene rokavA mATe samartha vyakti, bhojana vagara jaI zake tema na hoya ane te bhojana karIne jAya, to tenuM paccakakhANa tUTatuM nathI. - sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA upara koI moTI Aphata AvI hoya tene dUra karavAnI kSamatAvALo sAdhu yA zrAvaka bhojana karyA sivAya jaI zake tema na hoya, to te paccakhANa (purimaDhAdi) pahelAM paNa bhojana karI zake che. prayojanano nirNaya zAstraSTithI karavo joIe. vizeSa karmanirjarA karAvanAruM prayojana hovuM joIe. A nirNaya AcAyAdi gItArtha puruSa ja karI zake. koI sAdhu yA zrAvaka jAte nirNaya na karI zake. jo te zAstrajJa mA pApabhIru hoya to nirNaya karI zake che. pAMcamuM paccakakhANa ekAsaNaH ekAsaNA-besaNAnA paNa pracalita paccakakhANa hoya che. pAMcama, AThama Adi parvatithinA divasomAM eka jagAe besIne bhojana karavAnuM hoya che. divasamAM eka vAra bhojana karavAnuM hoya che. bhojana zarU karyA bAda, jyAM sudhI mukhazuddhi na thaI . hoya tyAM sudhI niprayojana UbhA thavAnuM nathI. UbhA thayA pachI pharIthI bhojana na karI zakAya. A bAbatamAM be apavAdo che. be kAraNothI tame bhojana karatAM karatAM UbhA thaI zako cho ane pharI besIne bhojana karI zako cho. prathama kAraNa - tame ekAsaNuM karavA beThA cho ane tamArI pAse evo koI manuSya AvIne Ubho hoya ke beTho hoya ke jenI najara sArI na hoya - najara lAgI jatI hoya ! to tame thALI sAthe UbhA thaIne bIjI jagAe jaIne besI zako cho ane adhUruM bhojana pUrNa karI zako cho ! sabhAmAMthI najara lAgavAnI vAta ApaNe mAnIe chIe ? mahArAjazrI H jarUra, mAnavI ja paDe che ! tRSTimAM - manuSyanI draSTimAM keTalAya guNadoSa hoya che. jema ke draSTimAM amRta hoya che, jhera paNa hoI zake che ! draSTithI punarjIvana prApta thAya che, to mota paNa thaI jAya che. tamane khabara paDI jAya ke A mANasanI draSTi sArI nathI, jherI che, to tamAre enI sAme khAvuM nahIM, pIvuM nahIM. jJAnI puruSoe evA lokothI bacavA "ekAsaNA' Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 zrAvakajIvana jevA vratamAM paNa UbhA thaIne bIjI jagAe jaIne bhojana pUruM karavAnuM kahyuM che ! to A vAtamAM zaMkA karavAnI jarUra nathI. bIjuM, tame ekAsaNuM karavA beThA cho, bhojana zarU karI dIdhuM che ane tamArA gharamAM tame beThA cho tyAM sAdhu-munirAja AvI jAya, to mukha pANIthI sApha karIne UbhA thaI zako cho. tamAruM vrata tUTaze nahIM. mukha sApha karIne manthaM vaMdama bolavuM joIe. A vinaya che. dharmanuM mULa vinaya che. vinayadharmanuM pAlana viveka sAthe sarvatra karavAnuM che. amAre sAdhuone to gRhasthonI sAme bhojana karavAno niSedha ja che. ame gocarI-bhojana karatA hoIe ane tyAM koI gRhastha AvI gayo hoya, te jato na hoya ane ame ene javAnuM kahI na zakatA hoIe, to ame loko pAtra laIne bIjI jagAe jaIne bhojana karIzuM. bhalene amAre ekAsaNuM hoya ke AyaMbila hoya ! amAruM vrata-paccakakhANa tUTatuM nathI. vratabhaMga thato nathI. bolo, A samajadArI che tamArA lokonI ? nathI, eTalA mATe keTalIka khoTI dhAraNAo samAjamAM rUDha thaI gaI che. AyaMbila' nuM tapa : AyaMbilanuM mULa zAstrIya nAma che "AcArmsa.' AcArmsanuM AyaMbila thaI gayuM ane keTalAka pradezomAM AMbela" paNa kahevAya che chellAM 20 varSamAM A tapano pracAra-prasAra khUba thayo che. bhAratamAM gAmegAma, nagaranagara jenaprajA AyaMbila kare che. caitra sudamAM ane Aso sudamAM AyaMbila hajAro nahIM, lAkhonI saMkhyAmAM thAya che. A tapamAM ghI, dUdha, tela, dahI, miSTAnna vagere na khavAya. mevA ane phaLa paNa tyAjya che. mAtra ukALeluM pANI, dhAnya, dvidalano upayoga karavAmAM Ave che. masAlAmAMthI mIThuM, kALA marI, sUMTha, hiMga vagere laI zakAya. Ama to AyaMbila traNa prakAranA hoya cheH utkRSTa, madhyama ane jaghanya. utkRSTa AyaMbila mAtra rAMdhelA bhAtanuM ja hoya che. temAM koI masAlA hotA nathI. madhyama AyaMbilamAM sarva vastuo eka vAsaNamAM ekatra karIne khAvAnI hoya che. jaghanya AyaMbilamAM masAlA laI zakAya che. AyaMbila-tapa maMgalarUpa mAnavAmAM AvyuM che. vikhanAza karanAruM mAnavAmAM AvyuM che. sAdhu-sAdhvI mATe A tapamAM be apavAdo batAvavAmAM AvyA che. e samaye jainasaMghomAM 'AyaMbilakhAtuM na hatuM. gRhastha loko potAnAM gharamAM ja AyaMbila Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 31 karatA hatA. sAdhu-sAdhvI gRhasthonAM gharamAMthI ja bhikSA lAvatAM hatAM, e dRSTie A be apavAdo batAvyA che. pahelo apavAda : sAdhu-sAdhvI bhikSA levA (AyaMbilanI) tamAre ghera AvyAM; tame ghI yA telathI lipta vATakImAM bhAta, dALa, vagere laIne bhikSA ApI. bhAta vageremAM ghI yA telano kaMIka aMza Avyo, chatAM ame AyaMbilamAM teno upayoga karI zakIe chIe. gharamAM goLa athavA sAkara upara korI (lukhkhI) roTalI paDI che. tame roTalI upADIne sAdhu-sAdhvIne ApI dIdhI. roTalI upara goLa yA sAkaranA keTalAka aMzo paDelA che, chatAM paNa ame AyaMbilamAM vAparI zakIe chIe. A apavAda AgAranuM nAma che "levAleveNa.' bIjo apavAda H tamArA lokonAM gharamAM koI koI vAra akalpya - abhoktavya padArtho paNa hoya che ! kalpanIya-bhoktavya vastunI sAthe e padArtho paDyA che. tame emAMthI kalpanIya vastu upADIne sAdhu-sAdhvIne Apo cho. to sAdhu laI zake che. kalpanI sAthe akalpya vastu vadhAre pramANamAM lipta na hovI joIe. paraMtu A vAta to jyAre AyaMbilakhAtA na hatA tyAranI che ! AjakAla moTA bhAganA sAdhu-sAdhvIo AyaMbilakhAtAmAMthI ja AyaMbilanI bhikSA le che, tyAM to AyaMbilanI zuddha bhikSA maLI jAya che. upavAsanuM paccakkhANa : je rIte ekAsaNuM-AyaMbilanuM paccakkhANa hoya che, tevI rIte parvanA divasomAM upavAsanuM paNa paccakkhANa zrAvaka-zrAvikAo temaja sAdhu-sAdhvIo kare che. chellA 25 varSomAM kramazaH upavAsanI tapazcaryA vadhatI rahI che. eka, be, traNa, cAra, pAMca, ATha, trIsa, ekatrIsa, cAlIsa, pacAsa, aDasaTha vagere upavAso lagAtAra kare che. eka sAthe 120 upavAsa karanArA mahAtapasvI kaLiyugamAM paNa che ! upavAsane zAstrIya bhASAmAM 'abhaktArtha' kahe che. 'bhakta' eTale bhojana. abhaktArtha eTale bhojana na karavuM. tame loko jANo ja cho ke upavAsamAM pANI (ukALeluM pANI) pI zakIe. ene 'tivihAra upavAsa kahe che. upavAsamAM pANI paNa na pIvAya to tene 'covihAra upavAsa' kahe che. upavAsamAM pAMca vAtothI upavAsa-bhaMga thato nathI. e pAMca vAto huM tamane jaNAvuM chuM : Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 zrAvakajIvana - prathama vAta che anAbhoganI. upavAsamAM paccakakhANanI ekadama vismRti thaI gaI ane tame mukhamAM kaMIka nAkhI dIdhuM. - bIjI vAta che sahasAkAranI. ati pravRttimAM vyasta ho ane moDhAmAM kaMIka nAkhI dIdhuM. - trIjI vAta che mahattara kAryanI. upavAsanuM paccakakhANa karI dIdhuM hoya ane pachI saMgha-dharmazAsananuM mahattara kArya AvI paDyuM. tamArA sivAya bIjuM koI e kArya karI zake tema na hoya, to gurudevanI (jJAnI, utsarga-apavAdanA jJAtA) AjJAthI bhojana karI zako cho. - cothI vAta che samAdhinI. cittanI samAdhinuM mahattva tIrthakaroe khUba batAvyuM che. cittanI samAdhi ja dharmadhyAna che. sadgatino hetu dharmadhyAna che. eTalA mATe samAdhi TakAvavI e khUba mahattva dharAve che. tame upavAsa karyo, pachI khUba bhUkha lAgI. bhUkhanI vedanA asahya banatI jatI hoya; mana vicalita, caMcaLa ane bhojana karavA lAlAyita thaI jatuM hoya; e samaye gurudevanI AjJAthI bhojana karI zako cho. - pAMcamI vAta che amArI sAdhu-sAdhvIonI, te che pAriSThApanikA! sAdhusamudAya hoya. bhikSA laI AvyA. bhikSA vadhu AvI gaI. eka-be sAdhuone tivihAra upavAsa che. bacelI bhikSA gurudeva emane Ape che ane teo ArogI jAya che, chatAM temano upavAsa akhaMDa rahe che ! A che upavAsanA paccakakhANanuM svarUpa. samajI gayA ne? paccakakhANanA viSayamAM 6 viziSTa vAto : Aje meM tamane lIkone viziSTa pracalita paccakakhANanA viSayamAM ane te paNa saMkSepamAM jaNAvyuM. vizeSa karIne A vAto adhyayana karavA yogya che. tamAre A vAto "paccakhANa bhASya' "pravacana sAroddhAra' Adi graMthonA adhyayanathI jANavI joIe. paraMtu prastuta "dharmabiMdu' graMthanA racayitA AcAryadeve paccakkhANa' karavAnI vAta kahI dIdhI che, eTalA mATe Aje ATalA vistArathI kahyuM che. have paccakkhANa pAratI vakhate je 6 vAto sUtramAM bolavAmAM Ave che e 6 vAto jaNAvIne pravacana pUrNa karIza. - prathama vAta che paccakakhANane sparza karavAnI. paccakakhANa spaSTa =siya hovuM joIe. A viSayamAM pravacana sAroddhAra' graMthamAM kahevAmAM AvyuM cheH Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 33 sAdhuH zrAvako vA pratyAkhyAna-sUtrArthaM samyagavabudhyamAno vA svayaM pratipannavivakSita-pratyAkhyAnaH prazastacAritrapavitragAtrasya guroH samIpe sUtrokta-vidhinA kRtikarmAdi-vinayaM vidhAya, rAgadveSAdi-vikathAdirahitaH sarvatropayuktaH prAMjalipuTo laghutara zabdena guruvacanamuccaran (anuvadan) yadA pratyAkhyAnaM pratipadyate tadA spRSTaM bhavati / / Ano artha sAMbhaLI loH sAdhu hoya yA zrAvaka, tene paccakakhANa sUtrano samyagU bodha hovo joIe. athavA je paccakakhANa ene karavAnuM che, enI dhAraNA eNe manamAM karI lIdhI hovI joIe. cAritravaMta gurudevanI pAse jaIne sUtrokta vidhithI vaMdanAdi karavAM joIe. rAgadveSa ane vikathAthI mukta banIne, apramatta thaIne. mastaka upara aMjali racIne gurudeva pAsethI paccakkhANasUtra sAMbhaLavuM joIe, ane khUba dhImA svare e sUtra bolavuM joIe. A rIte paccakakhANa levuM ene pRSTa kahevAmAM Ave che. siyuM kahevAya che. -- bIjI vAta che paccakakhANanuM pAlana karavAnI. paccakakhANanuM jAgrata upayogathI pAlana karavAnuM hoya che. rakSA karavAnI hoya che. - trIjI vAta che paccakakhANane zobhAvavAnI. vizeSa karIne amAre sAdhusAdhvIo mATe. amArA sAdhujIvananA niyamAnusAra jyAre bhikSA amArA upAzrayamAM AvI jAya tyAre bhikSA lAvanAra sAdhu tamAma pAtro gurudevanI sAme mUkI de che. AcArya, upAdhyAya, glAna, bALa sAdhune bhikSA ApyA pachI je bhikSA bAkI rahe che e bhikSA sAdhuone Ape che. ene sAdhu rAgadveSa vagara grahaNa kare che. gurunI adhInatAthI sAdhunuM paccakkhANa zobhAyamAna thAya che. gRhasthajIvanamAM paNa jo vivekathI bhojana karavAmAM Ave, to paccakkhANanI zobhA vadhe che. - cothI vAta che paccakkhANane tarAvavAnI. paccakakhANano samaya pUro thayA chatAM je mANasa keTaloka samaya javA de che, te paccakakhANane tarAve che. jema ke navakArazInuM paccakakhANa savAre ATha vAge Ave che, paraMtu je cAra-pAMca miniTa pachI ja paccakakhANa pAre che, te paccakhANane tarAve che. Ama to navakArazInuM paccakakhANa svayaM rAtrinA covihAra'nA paccakakhANane tarAvavAnA rUpamAM ja hoya che, paraMtu tamane samajAvavA mATe udAharaNanA rUpamAM kahyuM che. - pAMcamI vAta che paccakakhANanA kIrtananI. eTale ke bhojananI zarUAtamAM bolavuM joIe ke 'meM jepaccakhANa karyuM hatuM te pUrNa thayuM che, have huM bhojana karIza." - chaThThI vAta che paccakakhANanI ArAdhanA, upara kahelA pAMca prakArathI meM Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana paccakkhANa pUrNa karyAM. apramAda bhAvathI jinAjJAnuM pAlana karyuM. A prakAre paccakkhANanI ArAdhanA karavAthI mahAna karmakSaya thAya che. eTalA mATe huM sadAya paccakkhANanI ArAdhanAmAM prayatna karIza.' 34 paccakkhANa - apramAda vRddhi : tIrthaMkara bhagavaMte "paccakkhANa" ne apramAdanI vRddhinuM - apramattabhAvanI vRddhinuM asAdhAraNa kAraNa kahyuM che. paccakkhANa samyag AcAra svarUpa che. eTalA mATe pramAdano doSa naSTa thAya che ane apramAdaguNanI vRddhi thAya che. khUba mahattvapUrNa vAta che A. -- -- pramAda jIvane saMsAramAM bhaTakAve che. apramAda jIvane saMsAramAMthI tAre che. pramAda filaSTa karmonuM baMdhana karAve che. apramAda anaMta karmono kSaya karAve che. 'sAketa' paccakkhANa H have khAsa gRhastho mATe ATha prakAranAM je paccakkhANa batAvavAmAM AvyAM che, jene 'sAketa' paccakkhANa kahe che. eno mAtra nAmanirdeza karIne pravacana pUrNa karIza. 1. aMguSTha sahita 2. graMthi sahita 5. muSTi sahita 6. ucchvAsa sahita 7. stibuka sahita 8. jyoti sahita 3. gRha sahita 4. sveda sahita A aMge AgaLa upara vAta karIza. Aje basa, ATaluM ja. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana : 51. parama kRpAnidhi, mahAna mRtadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijI svaracita "dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakadharma batAve che. zrAvakadharmanI dinacayanuM varNana karatAM temaNe bhojana pachI "paccakakhANa karavAnuM kahyuM che, eTalA mATe kAle tamane paccakakhANa vize keTalIka vAto samajAvI hatI. tenA pachI temaNe lakhyuM rathita prayatnaH T77ii zarIrasvAthyano AdarapUrvaka khyAla rAkhavo joIe. zarIranA svAthyanI upekSA karavI na joIe. kAraNa ke dharma, artha, kAma ane mokSa - A cAra puruSAthI zarIra upara nirbhara che. "dharmabiMdu graMthanA TIkAkAra AcAryadava kahe che : dharmArthakAmamokSANAM zarIraM kAraNaM yataH / tato yatnena tadrakSyaM, yathoktairanuvartanaiH // - tamAre dharma Acaravo che? zarIrasvAcya TakAvI rAkho. - tamAre dhanaprApti karavI che ? zarIrasvAthyano khyAla rAkho. - tamAre vaiSayika sukha bhogavavAnAM che? zarIrasvAthya jarUrI che. - tamAre mokSa meLavavo che? zarIrasvAcya prathama joIe. zArIrika svAthya mATe : graMthakAre to eTaluM ja kahyuM : 'zarIsthita prayatna | TIkAkAra AcAryuM AnuM tAtparya batAvatAM kahyuM : aucityapurvaka snAna karo. mAliza karo. eTale ke telathI zarIranuM mardana karo. ucita vastro dhAraNa karo. yogya parizrama karo. yatnano artha karyo che Adara ! eTale ke snAnAdi AdarapUrvaka karavAM, tiraskArapUrvaka nathI karavAnAM. zarIra ja zreSTha sAdhana che. sAdhananA svarUpamAM tamAre zarIranuM svAthya TakAvI rAkhavAnuM che. tame gRhastha cho. tamAre cAre puruSArthanI samatulA jALavI rAkhavAnI che. tame tamAruM lakSya nirdhArita karo. e lakSya sudhI pahoMcavA mATe sAdhananA rUpamAM zarIrane svastha, taMdurasta, baLavAna banAvavAno prayatna karo. svAthya mATe vyAyAma : zarIranA svAthya mATe evA aneka vyAyAma che ke je karavAthI tame sArI jiMdagI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 zrAvakajIvana jIvI zako. vizeSatayA DhaLatI avasthAmAM thanArA tamAma vikArone vyAyAma ochA kare che. eTale ke thavA deto nathI. AjakAla lAkho mANaso evo anubhava kare che ke DaoNkTara pAse kharca karavuM athavA DaoNkTaronA hAthamAM potAnA svAsthyane soMpavuM enA karatAM sAruM e che ke potAnI jAta para nirbhara rahevuM. paraMtu tamane jJAna hovuM joIe ke zarIranI taMdurastI zuM che ane e kevI rIte meLavI zakAya ? e jarUrI nathI ke tame vyAyAmazALAmAM kalAko sudhI kasarata karo, mAIlo sudhI jogiMga karo yA vyAyAmazALAmAM kalAko sudhI sAikalanAM penDala mAro. tame mAtra 20 thI 30 miniTa sudhI vyAyAma karo. sadIothI A vAta mAnya che ke vyAyAmathI zarIrane phAyado thAya che. I. sa. pU. 600 varSa pahelAM eka bhAratIya vaidya vyAyAmathI madhumehano ilAja karato hato. A divasomAM keTalIya bImArIono ilAja vyAyAmathI zakya che. enA upara kAbU meLavI zakAya che. jema ke hdayaroga, ucca raktacApa (B.P.), gAMThiyAroga ke jemAM hADakAMmAM kelziyamanI UNapa thaI jAya ane hADakAM sahaja rIte tUTI jAya (osTiyoporosisa), avasAda, raktasaMcAranI herAnagati, stana kensara ane sarvasAdhAraNa bImArI bhAre-moTuM zarI2 ! eka tAjetaranI zodhanuM vivaraNa sAMbhaLo. vyAyAmathI aneka lAbha : vyAyAma hRdayane majabUta paMpa banAvI zake che. jethI vadhAre zrama karavAthI paNa tenI dhaDakano sAmAnya gatinI rahe che. kAraNa ke pratyeka saMkocanamAM hRdaya vadhAre lohI dhakelI zake che. - vyAyAmathI 'TrAiglisarAiDa' nAmanuM ochA ghanatvavALuM 'kolesTerola' kAM to ochuM thaI jAya che athavA to teno AMka bilakula ocho thaI jAya che. paraMtu sauthI mahattvapUrNa vAta e che ke dhamanIone kSati pahoMcADanAra kolesTerolane dUra karanAra eca. DI. ela. kolesTerolanI mAtrA vadhAre che. hArvarDa vizvavidyAlaya, kembrija mAsAcuseTsanA DaoN. rAlpha esa. pAphrana bArjana juniyare 17,000 chAtronuM adhyayana karIne zodhyuM ke pratyeka saptAhamAM 2000 kelarI kharca ka2vAthI hdayarogathI maravAno bhaya eka tRtIyAMza ocho thaI jAya che ane AyuSya paNa vadhI jAya che. ---- vyAyAmathI zarIranI 'insyUlina' saMvedanA vadhI jAya che. A hArmona lohImAM sAkaranuM pramANa vadhAre hoya to ghaTADe che. vadhAre vajana dharAvatAM, Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 37 uMmaralAyaka lokomAMthI 7pa%nI carabI vyAyAmathI ghaTe che. - pharavuM, doDavuM vagere vyAyAmothI hADakAMnuM kelziyama vadhe che. enAthI "osTiyo- porosisa' nAmano roga thato nathI. enAthI jIvanasaMdhyAe paNa hADakAMnI durbaLatA yA to temanA tUTavAno bhaya raheto nathI. viskosina vizvavidyAlayanI prayogazALAnI nirdezikA ivareTa ela smithe joyuM ke 69 thI 95 varSanI strIo traNa varSa sudhI saptAhamAM traNa divasa 30 miniTa sudhI vyAyAma kare che, to temanAM hADakAMmAM lavaNanI mAtrA 2/3 TakA vadhe che, jyAre vyAyAma na karanAra strIomAM 3|3 TakA ghaTI che. - vyAyAma karanArI strIone stana kensara ane prajanana aMgonuM kensara thavAno bhaya khUba alpa hoya che. A tathya kolejanI 5000 khelADI mahilAonI tapAsa karavAthI khabara paDI. A adhyayananI nirdezikA bahArvarDa skUla opha pablika heltha" prajanana jIvavijJAnI "roja pheza' ane jaiva sAMkhyikIvidda gresa vAyazAkano vizvAsa che ke khelADI mahilAomAM esTrIjanAnI mAtrA ochI hovAthI temane kensara nathI thatuM. - vyAyAmathI uMmara sAthe sakhata thatI jatI mulAyama mAMsapezIomAM carabInI vadhelI mAtrA ghaTe che ane zArIrika kAma karavAnI kSamatA vadhe che. - TeksAsa vizvavidyAlayanI eka zodha-TIma anusAra 60 varSanA vRddho ke jeo jogiMga kare che yA Tenisa 20 varSa sudhI rame che, teo 20 varSanA niSkriya lokothI vadhAre taMdurasta rahe che. - vajana-niyaMtraNa vizeSajJono khyAla che ke vyAyAmathI vadhArAnuM vajana jarUra ghaTe che. enAthI zarIranI cayApacayakriyAno dara vadhe che. zarIranA kamajora avayavo majabUta thAya che. - aThavADiyAmAM ochAmAM ochA traNa yA cAra vAra 15 thI 30 miniTa sudhI aTakyA vagara vyAyAma karo. have huM keTalIka sAvacetIo - vyAyAma saMbaMdhamAM jaNAvuM chuM. vyAyAmamAM keTalIka sAvacetIo : - 3pa varSanI uparanI uMmaranA loko, jene jUnI bImArI hoya yA jemanA parivAramAM dayaroga vArasAgata roga hoya teo vyAyAma karatA pahelAM potAnI zArIrika tapAsa karAvI le ane cikitsakanI salAha lIdhA pachI ja vyAyAma kare. - lelenDa - phUloriDAnA hRdayaroga niSNAta Do. henarI DI. mekiMToza cetavaNI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 zrAvakajIvana Ape che ke 'thAka lAge evuM koI kAma na karo, jethI darda thAya yA pUro zvAsa levAmAM takalIpha paDe athavA kamajorI anubhavAtI hoya.' vyAyAma karavAnI kSamatAne dhIme dhIme keTalAya mahinAomAM vadhAravI joIe. vacamAM 7-8 divasa vyAyAma choDI devAthI garabaDa UbhI thaI jAya che. vyAyAma karatI vakhate zarIranI lacakanI surakSA para dhyAna ApavuM jarUrI che. acAnaka lacaka AvI jatAM sakhata snAyuonA tUTavAno bhaya rahe che. eTalA mATe vyAyAma pachI pAMca miniTa zithilatApUrvaka sUI javuM. 'zavAsana' karavuM. niyamita vyAyAma (yogAsana paNa) karanArA lokomAM AtmavizvAsa vadhe che ane sarjanAtmaka zakti paNa vadhe che. svAsthya mATe bhojana-niyaMtraNa : muMbaInA eka prasiddha vaidya kahe che ke davAothI zArIrika lAbha - svAsthyalAbha nathI thato - svAsthyalAbha mATe yogya khorAka khAvuM-pIvuM jarUrI che. mANasane khyAla hovo joIe ke tenI zArIrika prakRtine kayo AhAra anukULa che ane kayo AhAra pratikULa che. je AhAra pratikULa hoya teno tyAga karavo joIe ane je anukULa hoya teno svIkAra karavo joIe.' che -- - A vAtamAM eka sAvadhAnI jaNAvuM chuM. anukULa AhAra hoya paraMtu abhakSya hoya, to teno tyAga karavo joIe. abhakSya padArtha svAsthyanI dRSTie anukULa hoya to paNa na khAvA joIe, na pIvA joIe. abhakSya ane apeya padArthono tyAga karavo joIe. Aje ja dRDha saMkalpa sAthe tyAga karI do. svastha ane sukhI banI jazo. AjakAla ajJAnI mANasa na khAvAnI vastuo khAya che, na pIvAnI pIe che. vagara bhUkhe khAya che. bhUkhathI vadhAre khAya che. rAtrimAM paNa khAya che. anubhavI dezI-videzI DaoNkTaroe eka sarvekSaNathI zodhI kADhyuM che ke 'Aje manuSya khAvApIvAmAM bhayaMkara bhUla karI che.' jIbhanI lolupatAne kA2Ne AjakAla loko vAsI pAuM, IMDAMnA rasathI mizrita AmaleTa, keka, TInapeka phuDa, rAsAyaNika phlevarayukta AisakrIma, koDriMksa vagere akhAdya-apeya padArtho khAI-pI rahyo che. Arogya, teja, baLa, zakti, ojasa ane AyuSyane zIghra kSINa karato jAya che. tame loko khAtA-pItA raho cho ane peTanA kharAba hAla karatA jAo cho. svAsthya ane Arogyane naSTa karIne peTa bagADatA jAo cho. yAda rAkho, chevaTe jiMdagIthI hAtha dhoI besazo. eTalA mATe sAvadhAna thaI jAo. koI paNa vastu Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 39 peTamAM nAkhatA pahelAM abhakSya, apeya, azuddha, svAsthyaghAtaka padArthone dUrathI salAma karI do. ApaNA jainadharmamAM khAvApIvAnI bAbatamAM khUba ja satarkatA rAkhavAmAM AvI che. A dRSTithI tapazcaryAnuM, bAhya tapanuM vizeSa mahattva che. mahinAmAM ochAmAM ochA eka yA be upavAsa karatA raho. bhUkha karatAM kaMIka ochuM khAtA raho. * ghI-dUdha, dahI, telano upayoga khUba ocho karo. taLelA padArtho ane miSTAnna khUba ochA khAo. bane to saMpUrNa tyAga ja karo. khUba ochA khAdya padArthono upayoga karo. svAsthya mATe davA pAse na jAo : jyAre svAsthya bagaDe che tyAre tame DaoNkTara pAse - cikitsaka pAse jAo cho. DaoNkTara tamane priskripzana lakhI Ape che. traNa-cAra davAonAM nAma...... peTanTa, injekzana, viTAminanI goLIo vagere lakhI nAkhe che. eka viduSI videzI mahilA DaoNkTare DaoNkTaronI konpharansamAM adhyakSIya bhASaNamAM kahyuM hatuM : 'ApaNe priskripzana lakhavAnI kaLA bhUlatA jaIe chIe. ApaNe jANyeajANye videzI davAonI kaMpanIonA ejanTa banI gayA chIe.' keTalI mArmika vAta ka2I che e mahilA DaoNkTare ? bIjA eka prasiddha DaoNkTare kahyuM hatuM H 'AjakAlanI sarva peTanTone ekaThI karIne samudramAM pheMkI devAmAM Ave, to mAnavasRSTi upara mahAna upakAra thaze.' vartamAnakALanI tabIbI-cikitsA paddhati vadhu kharcALa to che ja, sAthe sAthe bhayaMkara paNa che. e davAomAM vadhAre pramANamAM jherano upayoga karavAmAM Ave che. e davAothI phAyado ocho paNa nukasAna vadhAre thAya che. je rIte elopathI bhayajanaka che, nukasAna karanArI che, e rIte Ayurvedika davAo paNa have eTalo phAyado nathI karatI-jeTalo ka2vo joIe. prAcIna kALanA jANakAra vaidya have lupta thaI gayA che. dezI davAonI aneka phArmasIo vadhI rahI che, auSadhAlayo vadhatAM jAya che, rasazALAo vadhatI jAya che. mazIno dvArA jhaDapathI davAo banAvavAmAM Ave che ane davAomAM bheLaseLa thAya che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zrAvakajIvana kasturImAM mizraNa, aMbara banAvaTI-nakalI, kesara paNa nakalI, bhasmo vidhivat banAvavAmAM AvatI nathI. sAcuM zilAjita maLavuM muzkela che. jAyaphaLa, jAvaMtrI, laviMga, ilAyacI vagere bajAramAM moMghAM maLe che. davAomAM bhAre ThagavidyA pravezI gaI che. jo ke AyurvedamAM hajAro sAdA-saraLa prayogo che. caraka, bhAvaprakAza, zAraMgadhara ityAdi graMthomAM aneka saraLa auSadhI batAvavAmAM AvI che. jema ke -- ajIrNa hoya to sUMTha ane goLa khAvAM joIe. tAva Avyo hoya to upavAsa karavo joIe. maMdAgni hoya to pIparano upayoga karavo. - apaco hoya to ajamo levo joIe, vagere. Ama to ApaNA dezamAM 40-50 varSathI 'nisargopacAra' paNa thAya che. A cikitsA paddhatimAM pANI ane mATInA prayogathI svAsthya meLavI zakAya che. paraMtu A paddhatimAM 'upavAsa'nuM vadhAre mahattva che. khAvApIvAmAM kaDaka niyaMtraNa hoya che. koI davA nahIM, koI injekzana nahIM. Ama to A cikitsA sArI che, paraMtu AtmasaMyama, indriyasaMyama khUba apekSita hoya che. AjakAla AnAM paNa kendro khUlatAM jAya che. prAkRtika upacAra ane svAsthya H eka satya ghaTanA H hamaNAM meM sAnaphrAMsiskomAM rahetA patrakAra ane lekhaka jayAM poTara zelanova' nI lakhelI eka satya ghaTanA vAMcI. tamane e ghaTanA saMbhaLAvuM chuM. zelanova taddana nirjana rAjamArga uparathI jaI rahyA hatA. AgaLa dhummasamAM viSama-UMcInIcI pahADI najare paDatI hatI. zelanova eka evA mArga para vaLyA ke je teja DhALavALA pahADanI tarAImAMthI ghUmato nIkaLI jato hato. AgaLa eka saMkIrNa, kAcA mArga para ekadama temanI gati dhImI paDI gaI, ane A rIte teo eka parvatIya vizrAma sthAne pahoMcI gayA. A joIne zelanovane Azcarya thayuM ke ahIM rahIne eka hRdayanA daradIe kevI rIte potAnA rogano upacAra karyo ane pharI sAruM svAsthya prApta karyuM. je vyakti sAthe zelanovanI mulAkAta thaI te durbaLa chatAM suMdara hato. tenI cAmaDIno raMga taDakAmAM kaMIka ghero thaI gayo hato. te hato 74 varSano brUno piredA.' te eka sAmAnya be mALanI kebInamAM raheto hato. Ama to piredA koI jAgIradAra jevo lAgato hato. teNe jAte ja tyAM bAga banAvyo hato ane eka Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 bhAga 3 phaLanI vADI paNa karI hatI. teNe zelanovane kahyuM: "jyAre huM ahIMyAM 1974mAM rahevA Avyo hato tyAre A bhUmi khAlI paDI hatI. ahIM AvavAno koI mArga paNa na hato. prAraMbhamAM huM eka vRkSamAM zaraNasthaLa banAvIne sUto hato. game tema hoya paraMtu A parvatIya kSetre mAre mATe eka hospiTalanuM kAma karyuM che. ahIMnI nIravatA mAre mATe zreSTha auSadha sAbita thaI che.' baporanA bhojanamAM tenA bAganI zAkabhAjI ane madha meLavelo salADa baMne jaNAe khAdho. piradA pote zarAba pIto na hato. te madyapAnathI dUra raheto ane jANIjoIne khUba bolato ane pagapALA pharato. piradAmAM jIvanabhara prakRtinuM adhyayana karatA rahevAno utsAha hato. bacapaNathI ja te kIDI-maMkoDAo vize vayasko mATe lakhelAM pustako vAMcato hato. piredA. UMcI UMcI pahADIo upara bakarAnI jema caDI jato hato. kizora vayamAM hato tyAre Teliskopa laIne AkAzanA tArAonuM adhyayana karavA mATe ghaNI rAto gharamAMthI bahAra raheto hato. bIjA vizvayuddhamAM te AphrikAmAM pakaDAyo ane amerikAmAM tene be varSa sudhI najarakeda karI devAmAM Avyo. yuddha pUrNa thayA pachI te 'nUoro' pAcho pharyo. teNe 1947mAM lagna karyuM. tene pAMca putro che. teNe nUoronA paryaTana kAryAlayamAM nokarI lIdhI. tyAM te 1974 sudhI kArya karato rahyo. potAnA phAjala samayamAM te sAraDI-niyAnI guphAomAM ghUmato rahyo ane Ama te guphA-vijJAnano niSNAta banI gayo. teNe eka svaicchika saMgaThana UbhuM karyuM. je enI bhUmi uparanI kaThora, sAhasika yAtrAo mATe saMsArabharamAM prasiddha che. te 1956mAM A saMgaThanano adhyakSa banyo. e saMgaThana-maMDaLe jaLastrotonI evI sAmagrInI zodha karI ke bhUstarazAstra, purAjIvavijJAna, purAtattva vijJAna tathA anya kSetro mATe atyaMta mahattvapUrNa che. 1974mAM eka divase bapora pachI jyAre 60 varSano piredA saMgrahAlayamAM pradarzana mATe guphAonA avazeSa taiyAra karI rahyo hato tyAre acAnaka tenA khabhA ane chAtImAM jorathI darda zarU thayuM. tene te samaya tenA mRtyuno AbhAsa thayo. teno cahero zyAma paDI gayo. A joIne teno sahAyaka gabharAI gayo ane tene tarata ja haoNspiTalamAM laI gayo. piredAne cAra divasa sudhI insenTiva kera yuniTa'mAM rAkhavAmAM Avyo. A humalAthI tenA dayane puSkaLa nukasAna thayuM hatuM. DaoNkaTare ene cetavaNI ApI ke teNe tenI gatividhio sImita karI devI ane potAnI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42. zrAvakajIvana upara koI paNa prakAranuM bhAraNa yA dabANa na paDavA devuM. ene tyAM InsenTiva keramAM thoDAka divaso rokAvAnI salAha ApavAmAM AvI, paraMtu piredAe hospiTala choDavAno nirNaya karyo. keTalIka davAo teNe laI lIdhI. pirerAe zelanovane jaNAvyuM ke huM jANato hato ke mArA ciMtita parivAra ane saMvedanA prakaTa karanArA mitronI jamAvaTa vacce vadhAre samaya jIvato nahIM rahI zakuM. dabANa ane tANa vacce jIvavA mATe DaoNkTare mane Adeza Apyo hato ke banI zake to mAre ekalA rahevuM." piredAe tenI paryaTana-kAryAlayanI nokarImAMthI chUTA thayA pahelAM keTalAka mAsa pUrve 1973mAM nUoronA jaMgalamAM jamIna kharIdI hatI. A jamIna nUorothI 10mAIla dUra mAunTa oTo benenA najIka moTrIkosanA jaMgalamAM hatI. A saMkaTanA samayamAM ene A jamIna yAda AvI gaI. potAnI patnI ane sauthI nAnA be putrone tyajIne alaga rahevuM tathA guphAvijJAnanI potAnI duniyA choDI devI pirodA mATe khUba duHkhadAyaka hatuM. teNe zelanovane kahyuM paraMtu mAruM jIvana dAva upara lAgeluM hatuM. teNe parivArane jaNAvyuM: "mArA penzana upara tame loko ArAmathI rahI zakazo.' svAcya khAtara piredAe parivArathI alaga e jaMgalamAM potAnI bhUmi upara rahevAnI zarUAta karI. tenI tabiyata ThIkaThIka kharAba hatI. e atizaya kamajora hato ane dararoja davAnI nava nava goLIo khAto hato. te udAsa raheto hato. "sigAreTa ane Teliphona vagara mAruM jIvana kevI rIte cAlaze ?' A vicAra ene satAvato hato. moTA bhAgano samaya to tenA dilanI dhaDakano para dhyAna rAkhavAmAM ja jato hato. teNe zelanovane kahyuM: "eka ajaba sanasanATI thatI hatI ane evuM lAgatuM hatuM ke mArA zarIramAM eka kAMTo UMDo Utarato jAya che. keTalIya rAto mArA hRdayanI gati evI dhImI ane aniyamita thaI jatI hatI ane huM vicAramAM paDI jato ke savAra sudhI jIvI zakIza ke nahIM.' piredA udAsInatA ane gabharAmaNa anubhavato hato. auSadhothI tenI pAcanakriyA bagaDI gaI hatI. tenI buddhi paNa maMda paDI gaI hatI. moTe bhAge te nidrAmAM raheto hato. paraMtu A avasthAmAM piredAne zArIrika kAma karavAmAM khUba rAhata rahetI hatI. teNe UMcAM UMcAM vRkSomAM potAnuM zaraNa banAvI lIdhuM hatuM, rAtamAM AvanArAM varuo, jaMgalI sUvaro, bilADIothI raheThANa surakSita banAvI dIdhuM hatuM. tene e sthAna khUba pasaMda paDyuM hatuM. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 43 potAnI zArIrika kamajorI hovA chatAM potAnA sthAnane sApha karavAnuM zramapUrNa kArya teNe jAte karyuM hatuM. teNe zelanovane kahyuM: "jamInane sApha karavAnI jarUra hatI ane mAre haravApharavAnI jarUra hatI. meM anubhava karyo ke jo mAre zarIrane svastha ane sudraDha karavuM hoya, to mAre halako-sAdhAraNa vyAyAma karavo paDaze. jo huM zAntithI rahI zake to tethI mArA hRdayane adhika majabUta banAvavAmAM sahAya maLaze." zArIrika dRSTithI sauprathama to piredAe AtmavizleSaNa karyuM ane svayaM potAno cikitsaka banI beTho. teNe joyuM ke lIlI zAkabhAjI, halakuM panIra, bora ane bIjAM phaLothI banelo halako khorAka levAthI tenuM hRdaya sArI rIte kAma karI zakatuM hatuM. teNe anubhava karyo ke zarAba choDI devAthI tenuM daya sArI rIte kAma karI zakatuM hatuM. cakkara AvatAM te sUI jato ane ArAma karavAthI te behoza banatAM aTakI jato hato. piredAe zelanovane kahyuM : "A badhA pachI meM eka moTuM rahasya zodhI kahyuMH sArA thavA mATe roga vize vicAravuM nahIM, e vadhu hitakara che. dhIredhIre e paNa zIkhI lIdhuM ke huM kayAre ane zuM karavA icchuM chuM. huM je kaMI karI zakuM chuM yA to nathI karI zakato e aMge paNa vicAravAnuM meM zIkhI lIdhuM. eka divase meM anubhavyuM ke mArA dayanI gati pharIthI sAmAnya banI gaI che.' piradA potAnI jAtane eTalI sArI svastha anubhavavA lAgyo ke teNe tarata ja davA levAnuM bilakula choDI dIdhuM. e parvatonI vacce piradA potAnAM mUlyomAM potAnI AsthA pharIthI sthApita karavAmAM samartha banI gayo. potAnI bhUmine pharIthI khetIyogya banAvavI, kyArIo ane rastA banAvavA tathA choDa ugADavAmAM kAma ene khUba utsAhavardhaka lAgatAM hatAM. te zarIra ane magajanA svAcya nimaNano Ane eka upAya mAnato hato. teNe zelanovane kahyuM: 'mArA mitra, eka choDa vAvIne tene khIlavAnI AzA ane pratIkSA karavI e ApaNA astitvane bacAvavAnI AzA tathA bImArane sArA thavAnI lAlasA barAbara che.' tyAM te pahelI grISma Rtu daramiyAna rAtamAM bulabulanuM gIta sAMbhaLato hato ane pUrNa caMdranI cAMdanImAM vRkSonI vacce eka prakAranuM nRtya karatAM AkAzamAM UDatAM ghuvaDo joyA karato hato. piredAe 1976mAM potAnA parivAra ane priyajanone maLavAnI svIkRti ApI dIdhI. A rIte tenA zArIrika asvAthyanAM lakSaNo dUra thatAM gayAM e rIte ja Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrAvakajIvana hRdayaroganA humalAno bhaya paNa manamAMthI nIkaLavA lAgyo. have teNe zAntinI svAbhAvika avasthA prApta karI lIdhI hatI. dhIre dhIre pi2edAe parvatIya bagIcAmAM zAkabhAjI ane jaDIbuTTIo ugADavAnI zarUAta karI dIdhI hatI. A sivAya enI pAse drAkSanuM khetara ane phaLanI vADI paNa hatAM. : teNe zelanovane kahyuM : 'jyAre meM mArA bAganuM prathama phaLa cAkhyuM to huM AnaMdathI UchaLI paDyo hato. meM mArI jAtane kahyuM ke meM potAne bacAvI lIdho che. vAstavamAM mane ATalo samaya jIvavAnI AzA na hatI.' teNe kahyuM : 'nirAzAthI AgaLa vadhIne svAsthya mATe bIjI koI bhayaMkara vastu nathI.' piredAe jaMgalI choDavAonI zodha zarU karI dIdhI. jene sAmAnya rIte ghAsapAna kahevAmAM Ave che. mAnavonA bhinnabhinna rogomAM upacAra tarIke A choDavAonI upayogitA vize zAstrIone pUrI jANakArI hoya che. piredA moDI rAta sudhI saMdarbhagraMtho vAMcato ane evA choDane ekaThA karavA mATe jaMgalamAM rakhaDato. ene enA prayAsamAM Dajhana choDa maLyA; emAM eka sAmAnya pahADI jaDI hatI; je hRdayanI aniyamita dhaDakanane sAmAnya karavAmAM vaparAtI hatI. piredAe choDavAo dvArA upacAra mATe potAnI kebinamAM eka nAnakaDI prayogazALA banAvI. tenuM anumAna hatuM ke choDavAo dvArA sauthI ya vadhAre mAnavIya rogono upacAra karI zakAya che. Aja sudhImAM te lagabhaga eka hajAra lokone potAnI auSadhIonI bheTa ApI cUkyo che. jethI aneka lokone lAbha thayo che. nUoro sAnaphrAMsisko hospiTalanA hRdayaroga vibhAganA mukhya cikitsaka "mArko pitAlisa'nuM kahevuM che ke prakRtinI godamAM pAchA pharI javAno piredAno nirNaya cokkasa ja khUba prabhAvazALI siddha thayo che.' mArIsA kuAlbu'no mata che ke "piredAnA zAkAhArI bhojane ane tenA zAntabahA2nA jIvane enA roganivAraNamAM Azcaryajanaka bhUmikA adA karI che.' Aje piredAne sA2-DI-niyAnI jaDIbuTTIono ane auSadhIya choDavAono vizeSajJa mAnavAmAM Ave che. teNe sthAnika skUlomAM A viSayanuM jJAna ApyuM ane eka pAThyakrama dvArA paryaTana-gAiDone paNa A choDavAonI jANakArI ApI. potAno jJAnabhaMDAra te potAnA sauthI moTA putra mAikalane ane tenI patnI lUsiyAnAne soMpI rahyo che. teNe parvatIya kSetramAM eka pArivArika phArma sthApyuM che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 45 piredAe zelanovane kahyuM : 'huM ahIM mArI pAchaLa eka Adarza ja nahIM, paraMtu mAnavasvAsthya mATe eka upayogI jJAna paNa mUkato jaIza.' A divasomAM tene maLavA ghaNA mANaso Ave che. piredA jaNAve che H 'huM hajI paNa A sthAnane eka Azrama mAnuM chuM. evo Azrama ke jemAM haMmezAM mitronuM svAgata karavAmAM mane harSa thAya che.' A ghaTanAne lakhanAra zelanova aMtamAM kahe che ke jyAre huM ahIMthI nIkaLavAnI taiyArI karato hato tyAre piredAe kahyuM : 'jyAre huM zArIrika dRSTie azakta mANasa tarIke pahelI vAra ahIM Avyo tyAre mane mArA motanI ghaDI najIka jaNAtI hatI; paraMtu tarata ja mArAM manamAM vizvAsa prakaTyo ke huM jIvita rahIza. Aje huM cauda varSano chuM ane mRtyu mArAthI Aje paNa ghaNuM dUra che.' : pharI gaMbhIratApUrvaka potAnI vAta AgaLa vadhAratAM piredA bolyAH "eka zAnta ane zramapUrNa jIvana roganA upacAra mATe eka zaktizALI auSadhi che.' zelanova kahe che : pi2edAnI potAnA mRtyu paranA vijayanI A vAta mArA vicAramAM e hatI ke A vijaya ene dhIre dhIre ane svataH maLyo hato. paraMtu piredA A vAtane sArI rIte Ama vyakta karaze 'e vijaya mane prAkRtika rUpamAM maLyo che.' upasaMhAra : graMthakAre zarI22kSA karavAnI vAta kahI che eTalA mATe A ghaTanA meM tamane saMbhaLAvI. 'zarIrarakSA'nA keTalAka upAya TIkAkAre batAvyA che. 'snAnAdi' kahIne 'Adi' zabdathI bIjA upAyo paNa karavAnA batAvyA che. bIjA upAyo to tamane pahelethI ja batAvI dIdhA che. dharmapuruSArtha karanArAoe zarI22kSA to karavI ja paDaze. ja moTA bhAganA loko zarIranI ciMtA karatA nathI. upavAsa Adi tapa kare che; paraMtu upavAsanuM pAraNuM karatAM nathI AvaDatuM. pAraNAmAM khUba khAya-pIe che, tethI svAsthya bagaDe che. peTa bagaDatAM bagaDatAM evuM thaI jAya che ke temAM pANI paNa TakatuM nathI. tamAre gRhasthoe tapazcaryA paNa eTalI ja karavI joIe ke tamAruM svAsthya bagaDe nahIM. svAsthya sAruM haze to tame svAdhyAya-dhyAnamAM potAnA manane sthira karI zakazo. svAsthya sAruM nahIM hoya to mana svAdhyAya-dhyAnamAM sthira nahIM rahe. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana ApaNA dharmamAM muktinI prApti mATe zarIranuM zreSTha saMghayaNa mahattvapUrNa batAvyuM che. zreSTha saMghayaNa zarIra sAthe saMbaMdha dharAve che. e saMghayaNa Aje ApaNA zarIranuM nathI. eTalA mATe ApaNI mukti thatI nathI. mukti na thavAnAM aneka kAraNomAMnuM A eka kAraNa che. eTalA mATe zarIranI upekSA na karo. zarIra sazakta hovuM Avazyaka che. tenAthI ja dharmapuruSArthamAM pragati thaze. viziSTa kaSTasAdhya dharmaArAdhanA karI zakazo. Aje basa, ATaluM ja. 46 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana H 52 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijI svaracita graMtha 'dharmabiMdu'nA trIjA adhyAyamAM zrAvakajIvananI dinacaryAnI vAta batAve che. graMthakAranI dRSTi vizALa che. jIvananI eka eka vAtane temaNe sparza karyo che. eka eka vAta upara temaNe vizada mArgadarzana ApyuM che. temaNe AtmA ane manane jevuM mahattva ApyuM che tevuM zarIrane paNa mahattva ApyuM che. zarIra sarva puruSArthonuM eka asAmAnya sAdhana che. enI rakSA karavI ene kartavya banAvyuM che. enI kevI rIte rakSA karI zakAya, e vAta kAle vistRta rIte batAvI dIdhI che. Aje eka navI vAta batAvavI che. AcAryadeva kahe che H taputtAArya-cintA / / 78) teo ciMtA karavAnuM kahe che. tame gRhastho sAmAjika prANI cho. samAjanAM kAryonI ciMtA karavI paDe che gRhasthane. gRhastha parivAra sAthe rahe che, te pArivArika prANI che. tene pArivArika kAryanI ciMtA karavI paDe che. jo tame nagaramAM, rAjyamAM, dezamAM adhikArI pade ho; to tame javAbadAra mANasa cho. tamAre aneka kAryonI ciMtA karavI paDe che. saMsAramAM tame nizciMta nahIM rahI zako. A duniyAmAM asaMkhya vyavahAra hoya che. je mANasa sArI rIte vyavahAra nabhAve che te gharamAM, samAjamAM - sarvatra yaza prApta kare che. je ALasu banIne vyavahAronI upekSA karI bese che, tene sarvatra apayaza maLe che. sAco nirNaya kevI rIte lo cho ? : vyavahA2mAM tarata ja nirNaya levAnI tamArAmAM kSamatA hovI joIe. gRhasthoe dararoja seMkaDo nirNaya levA paDe che. ohAyo vizvavidyAlayanA manovaijJAnika ricarDa peTI'nA matAnusAra e nirNayo nAnA paNa hoI zake che. jema ke bhojanamAM kayuM zAka banAvavuM ? bhIMDA yA kAkaDI ? e rIte gaMbhIra nirNaya paNa karavA paDe che. chokarAnAM lagna konI putrI sAthe karavAM? eka chokarI zrImaMta gharanI che, bIjI madhyama gha2nI' vagere nirNaya levAmAM tamane parezAnI thatI haze. paraMtu eka vAta nakkI che ke koI paNa vyakti dareka vakhate saphaLa nirNaya na laI zake. vAta eTalI ja che ke ApaNe ApaNI khAmIone sudhArI zakIe. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 zrAvakajIvana sAco nirNaya karavAnA cha upAya H pArivArika, sAmAjika ane rAjakIya vyavahAromAM sAco nirNaya mahattva dharAve che. eTalA mATe Aje huM tamane cha upAya batAvI dauM chuM, je nIce pramANe che : (1) praznonI rUparekhA banAvo H eka draSTAMtathI samajAvuM chuM. koI phoTAnA viSayamAM prazna Ubho thayo ke "A phoTo kevo che ?" nirNaya karatI vakhate tamAre vicAravuM joIe ke phoTo kayA khUNethI levAmAM Avyo che? koNe lIdho che ? ane kyAM lIdho che? vibhinna draSTikoNathI vicAra karavo mahattvapUrNa che. bIjo upAya pahelA upAyano pUraka che. (2) pUrI jANakArI prApta karo: praznonI rUparekhA anusAra tamAre pUrI jANakArI prApta karIne ja nirNaya karavo joIe. mAmulI dainika nirNayomAM be vAra vicAravAnI jarUra paDatI nathI. jema ke savAre nAstAmAM tIkhI seva rAkhavI ke tIkhI buMdI rAkhavI, koI dvidaLa rAkhavuM ke lIlI zAkabhAjI rAkhavI paDaze. paraMtu navuM makAna pasaMda karavAnuM che, to pUrepUro vicAra karavo paDaze. pAsenA pADozI jovA paDaze. vibhinna sevAo ane skUla vagere suvidhAo jovI paDaze. A vistAramAM sthAvara saMpattinuM mUlya vadhI rahyuM che ke ghaTI rahyuM che? makAnanI surakSAnI vyavasthA zuM che ? vagere aMtima nirNaya letA pahelAM A jANakArI pUrepUrI meLavavA prayatna karavo. je koI gUMcavaNo Ave te ukelIne pachI ja AgaLa vadho. anyathA nirNayamAM bhUla thaze. ApaNe prAyaH sahaja rIte maLelI sUcanAone AdhAre ja niSkarSa upara pahoMcavAnI utAvaLa karIe chIe. athavA mAtra tathyone ja najaraaMdAja karIe chIe. trIjo upAya che ? (3) vikalpanI tapAsa karoH koI paNa samasyAnA moTA bhAge keTalAya saMbhavita mArga hoya che. jemAMthI keTalAka to tatkAla sUjhatA paNa nathI. e samaye tame tamArI kalpanAne svataMtra rIte choDI mUko. draSTAMta rUpe batAvuM. tamArI pAse 25,000 rUpiyA hatA. makAnanI marAmatamAM 20,000 rU. kharca thaI gayA. DaoNkTaranI davAnA bilamAM 3000 rUA. kharcAI gayA. have tamArI pAse mAtra 2000 rUA. ja bacyA che. tamArI pUrvayojanA koI dUranA parvatIya pradezamAM javAnI hatI. have A ra000 rU. mAM tame tyAM na jaI zako, to nirAza na thavuM. "teM makAnanI marAmatamAM vadhAre kharca karI nAkhyuM' evo Aropa na lagADavo. paMratu bIjo vikalpa zodhI kADhavo. ApaNe pAsenA hIla-sTezane jaI AvIe athavA ApaNA gAmanI pAse ja pikanika upara jaIe........... vagere. A thaI vikalpanI tapAsa. cotho upAya Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 13 (4) aMtarAtmAno avAja sAMbhaLavo TeksAsa vizvavidyAlayamAM janaprazAsana (pablika eDaminisTrezana) vibhAganAM prophesara vesTana eca. egAra kahe che : 'sahajajJAna aMtarAtmAno avAja evI anubhUti che, jenI upara ApaNe nizcita jJAna thayA sivAya paNa vizvAsa karIe chIe. chatAM paNa egAra kevaLa sahajajJAnanA AdhAre karelA nirNaya pratye saceta kare che. 'sahajajJAna ane kalpanA baMne bhinna che. kalpanAne sahajajJAna mAnI levAnI bhUla na karavI.' pAMcamo upAya che H (5) nAnAM nAnAM DagalAM bharavAM jo koI nirNaya lAgU pADavo hoya, to keTalAka tabakkAomAM lAgU karavo. evuM karavAthI jo tamane vaccethI ja sUcanA maLe ke jethI tamane tamArA nirNaya para saMdeha thAya, to tame ochAmAM ochI hAnithI tamAro nirNaya badalI zako. 49 eka daMpatIe dezanA eka bhAgamAMthI potAnuM ghara, potAnI dukAna vecIne bIjA nAnAM zaheramAM navo kArobAra zarU karyo. jo ke temaNe sodo pUrNa karyo hato, paraMtu nirNayamAM parivartana karyuM. emAM emane vicAra karavAno samaya maLI gayo ke A pheraphAra sAthe ja temanI pasaMdagIno che ke nahIM? phleTa yA phArmahAusa - A bemAMthI kayuM pasaMda karavuM che te vicAravAno samaya paNa maLI gayo. nirNaya badalI devo eno artha e nathI ke tamArAmAM dRDhatAno abhAva che. eno artha e che ke tamArAmAM sArI samaja che. tamArA nirNayone bhaviSyamAM thanAra lAbha ane geralAbhanA dhoraNe vicAro. chaThTho upAya che : (6) samaya-sImA nirdhArita karavAno nirNaya levA mATe tame jo samayamaryAdA nakkI nahIM karo, to saMbhava che ke tame nirNaya TALatA jazo. jo ke koI koI vA2 vacagALAnA nirNayothI paNa kAma calAvavuM paDatuM hoya che. vyavahAra cAlavo joIe. koI vAra bIjAMnA nirNayane paNa mAnya karavo paDe che, ApaNI icchA na hoya to paNa ! na nirNayomAM vivAda paDavAthI parivAramAM yA samAjamAM koI vAra tamAro potAno nirNaya bIjA mAnya nathI karatA. bIjAnI sAthe vicAravinimaya karIne nirNaya karavo paDe che, e samaye tamAre tamAruM dRSTibiMdu bIjAMne samajAvavuM paDe che. AvA samaye eka bhayasthAna Ave che. tamAruM ja svajana-parijana tamArI sAme tarka-vivAdamAM UtarI jAya. koI vAra patipatnI, koI vAra pitAputra - samAna vicAratAM nathI hotAM. vicAronI bhinnatA to rahevAnI ja. ethI koIka vAra kalaha paNa utpanna thAya che. nAnI nAnI vAto 52 kalaha Ubho thaI jAya che. Jain education International Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana mArA eka paricita bhAIe mane jaNAvyuM ke 'kAle rAtre rUmanI bArI kholavAnI vAtane lIdhe ja ame pati-patnI khUba laDyAM. e bArI kholatI ane huM baMdha karI deto; paraMtu te pharI kholI detI. mane dama che, huM ThaMDI sahana karI zakato nathI. meM patnIne pUchyuM ke te bArI zA mATe khullI rAkhavA mAge che. teNe kahyuM ke tene tAjI havAno zokha che. ene guMgaLAmaNa bilakula sahana thatI na hatI. 50 AvAM aneka yugalo A duniyAmAM che ke jeo potAne AvI sthitimAM mAne che - jyAM samajUtInI, samAdhAnanI koI zakyatA dekhAtI ja na hoya. teo mAtra potAnI vAtane ja tarkasaMgata mAne che ane potAnA sAthInI vAtane asaMgata mAnIne potAnI vAtane vaLagI rahe che. pachI carcA cAle che - baMne jItavAnI koziza kare che. koNa jIte che, e mahattvanuM nathI, paraMtu mukhya vAta e che ke A tarkavitarkamAM paDIne vAstavika prazna kadIya hala thato nathI. kAraNa ke vAdavivAdamAM ekabIjA para kaTAkSa karatAM ane potAnA svArthane vaLagI rahetAM tame duScakramAM phasAI jAo cho. vyavahAramAM samAdhAna zodho : mAnI lo ke tamAro sAthI--snehI bhUla karI bese che, svArthI ane jiddI che. to tame cAra vAto vicAro : (1) tame baMne zuM iccho cho ? (2) matabheda kyAM ane kema pedA thayo che ? (3) zakya evA samAdhAno upara khullA dile vicAra karo. (4) e samAdhAna svIkAro ke jemAM baMnene vadhAremAM vadhAre saMtoSa thAya. mAre tamane prathama vAta e kahevI che ke tamArA saMvAdanI rIta vyaMgyabharI ane bhaDakAvanArI na hovI joIe. AvI vyaMgyabharI zailImAM tamArAM vAstavika maMtavyo khovAI jaze. eka udAharaNa uparathI A vAta samajAvuM chuM. patnIe patine kahyuM : "zuM Aje rAtre bahenane tyAM jaIzuM ?" patie kahyuM : 'ThIka che....... patnIe kahyuM : "zuM tame sAcesAca javA mAgo cho ?' patie kahyuM : (khIjAIne) meM kahyuM ne.... barAbara che.' patnIe kahyuM : "jo tame sAce ja javA mAgatA na ho to ghare ja ThIka che.' Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 patie roSamAM kahyuM : "mane zA mATe parezAna kare che ?" patnI gussAmAM bolI : 'huM to mAtra tamAre mATe kahetI hatI ane tame to jhaghaDavA taiyAra thayA cho.' 51 patnI pati pAsethI tarka icchatI na hatI, paraMtu potAnI anubhUtione te parokSa temaja aspaSTa zabdomAM vyakta karatI hatI. patnI sIdho prazna ka2Ine A saMgharSane TALI zakatI hatI; jema ke 'Aje rAtre zuM kAryakrama che ?' jo pati kahe ke meM vicAryuM nathI.' to patnI kaMIka mArga kADhata ane kaheta : 'zuM gharamAM rahevAno irAdo che ke bahAra javuM pasaMda karazo ?' jo pati bahAra javA icchato hota to te pUchata ke 'koInAM ghera jaIzuM ke ApaNe baMne ekalAM pharavA jaIzuM ?' A rIte patnI potAnI sadbhAvanA vyakta karI zakatI hatI, ane tethI paraspara jhaghaDo na thAta. vAstavamAM snehIthI, svajanathI, mitrathI tarkavitarka na karavA joIe. jhaghaDAnAM mULa zodho : paraspara vyavahAra nabhAvavA mATe, vyavahArazudvi TakAvI rAkhavA mATe paraspara saMvAda-carcA dvArA saMbaMdhone zAntimaya rAkhavA joIe; e rIte parivAramAM, bALakonA pAlanapoSaNamAM, dhana kamAvAnA viSayamAM, kAmanI vaheMcaNInA viSayamAM, avakAza meLavavAnI bAbatamAM, jAtIyatA aMge jhaghaDA thAya che. samajUtI muzkela hoI zake, paraMtu azakya nathI. Ano sauthI sAro upAya e che ke jhaghaDAnAM mULane zodhI kADhIne tene dUra karavuM. paraspara vivAda karavAne badale A paddhati ThIka raheze. aneka daMpatI gussAne bhaDakAvavAne badale niyamita rUpe paraspara saMvAda dvArA potAnA dAMpatyajIvanane sukhamaya banAve che. keTalAMka daMpatI saptAhamAM eka vAra bahAra nIkaLIne kyAMka zAMtithI besIne potAnA prazno para vicAra kare che. A viSayamAM keTalAka upAyo sAMbhaLI lo : (1) je koI vAta karo te saMkSepamAM karo ; eka-be vAkyomAM ja tamArI vAta kahI do. emAM tarka na joIe ane khaTakatI vAta paNa nA joIe. (2) je koI vAta karo te spaSTa zabdomAM karo : phariyAda na karo. spaSTa kaho. 'huM icchuM chuM ke tuM dhIrethI bola; huM ArAma karuM tyAre mauna rahe.' (3) apamAna na karo, Aropa na caDhAvo ane doSAropaNathI dUra raho H mAnyuM ke samasyA che. joIe ke ApaNe kevI rIte hala karI zakIe chIe ? (4) khaTake tevAM vizeSaNono prayoga na karo : 'ALasu', 'svArthI', 'jUThTho', 'cora' Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 zrAvakajIvana jevA zabdaprayogo karavAno artha e che ke saccAI jANyA sivAya tame vAta vadhArI rahyA cho. AvA zabdo bIjAne bhaDakAvI zake che, krodhita karI zake che ane sudharatI vAtane bagADI zake che. (5) chevaTanI vAta na kaho H kAraNa ke evI vAta karavAthI tenA uttara paNa kaDaka ja maLe che. yAda rAkho ke evAM daMpatI ochAM ja hoya che ke je kadI sArI vAta karatAM na hoya ke sadAya khoTI vAta karatAM hoya ! (6) racanAtmaka paddhatie vAta karavI H 'tame kAmamAM madada nathI karatA' evI phariyAda karavAne badale kaho ke jo tame thoDo ghaNo hAtha laMbAvo - madada karo to keTaluM sAruM ?" AvA zabdaprayogo karIne juo. (7) maMtavyonAM vizleSaNathI baco tamAruM maMtavya khoTuM hovAnI pUrI saMbhAvanA che. eTalA mATe maMtavyonuM vizleSaNa karavuM ja nahIM. (8) nakArAtmaka vAtonI upekSA karo : duHkha yA gussAmAM tamAro sAthI samasyAne vadhArI-caDAvIne jue che. athavA eno doSa bIjA para DhoLavA mAge che. e samaye tenA krodhanA kAraNa upara dhyAna ApavuM. doSAropaNa saMbaMdhI vAtonI upekSA karavI. : (9) ApaNA sAthInI phariyAdane samajavAno prayAsa karavo ; phariyAdano sAra zuM che tenuM vizleSaNa karo. jema ke tame kahyuM : 'huM samajuM chuM ke tuM mane kahI rahI che ke tuM have mArI bA sAthe vadhAre samaya rahevA mAgatI nathI ?' to tamane patnIno spaSTa uttara maLI jaze. koI vAra tamAro sAthI aspaSTa ane sAmAnya vAta kaheto hoya, to tene spaSTa ane asalI vAta kahevAnuM kaho. (10) samajUtInA AdhAra zodho H jo tamane tamArA sAthInI phariyAda sAcI lAgatI hoya, to teno svIkAra karo : 'huM mAnuM chuM ke mAruM moDuM ghera AvavuM tane sAruM lAgatuM nathI. have huM samayasara ghera AvavA prayatna karIza.' : (11) tamArAM maMtavyone spaSTa karo jo tamArA sAthIe tamArI vAtane khoTI rIte samajI lIdhI hoya to tamArI vAta koI bahAnuM batAvyA sivAya bedhaDaka kaho. (12) kheda vyakta karavAmAM tame khacakAzo nahIM - tamArI koI paNa vAtathI yA kAmathI tamArA sAthIne duHkha thAya che, to tame kheda vyakta karavAmAM saMkoca na anubhavo. kAraNa ke A abhivyakti paNa premanuM ja eka svarUpa che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 bhAga 3 samAdhAna tarapha pragati karo : jema jema samasyA-samAdhAna pratye tamAro vicAravimarza vadhato jaze tema samAdhAnanI dizAmAM vadhAre pragati thaze. eka sAvadhAnI rAkhavI, tamAre tamArA sAthInI bhUlo upara vadhAre jora na devuM. tamArA manapasaMda lakSyanI siddhi mATe vadhAre jora devuM. sauprathama vAta to e che ke tamArI bolavAnI paddhati badalI nAkho. have tame mArI sAthe vAta karatA nathI.' evuM kahevAne badale Ama kahevuM vadhAre sAruM raheze ke ApaNe ApaNA mATe keTaloka alaga samaya kADhIe athavA tame iccho to ApaNe mATe keTaloka alaga samaya kADhIe. athavA tame Iccho to ApaNe sAMje koI sArI jagAe pharavA jaIe." - bIjI vAta e che ke bIjAMne nIcA dekhADavAmAM athavA temanI TIkA karavAthI dUra rahevuM. - samasyAno nikAla zodhavAmAM keTalIka sArI vAtonI carcAno samaya paNa rAkho. - eka paricita puruSe kahyuM: 'jyAre huM ophisethI koI kAmathI parezAna thaIne ghera jAuM chuM tyAre mArI patnI jarUra karatAM paNa vadhAre sahAnubhUtipUrNa bane che . ane e batAvavAnI kadI koziza sarakhI karatI nathI ke mAre zuM karavuM joIe? A eka saphaLa daMpatInI vAta che. saphaLa daMpatI banavA mATe ekabIjAnI viziSTatAono yA vizeSa Adatono svIkAra karatAM zIkhavuM joIe. pArivArika vyavahAromAM, kartavyapAlanamAM A vAto khUba mahattvanI che. saMtAnonI paNa ciMtA karo : jo tame bALakonAM mAtApitA ho to tamAre tamArAM bALakonI paNa ciMtA karavI joIe. khAsa karIne jeo kizora-kizorIo che, skUla-kolejamAM jAya che, temano khyAla rAkhavo khUba jarUrI che. eka pitAnA hAthamAM potAnI 11 varSanI putrIne hAthe lakhAyelo patra AvI gayo. e patrane e chokarI potAnI priya patrikAmAM mokalavAnI hatI. patrikAnA svAthya' kaoNlamane saMbodhIne A patra lakhAyo hato ke huM agiyAra varSanI chokarI chuM. chellA be mahinAthI mArA puruSamitra sAthe mAro zArIrika saMbaMdha che. zuM huM garbhavatI thaI zakuM ?" AjanA moTA bhAganA yuvAno ane kizoro yauna saMbaMdhano anubhava kare che. samaya pahelAM zArIrika saMbaMdhothI mAtra garbhadhAraNa karavAnI ja samasyA nathI, Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zrAvakajIvana enAthI atirikta yauna rogomAM lapeTAI javAno bhaya paNa hoya che. enuM pariNAma strIomAM to vaMdhyatva sudhInuM AvI zake che. cikitsakoe, manovijJAnIoe ane zikSaNazAstrIoe seksajAtIyatAmAM pravRtta kizoronI keTalIka vizeSatAonuM saMkalana karyuM che. adhikAMza kizora seksathI ajANa hoya che. 13 varSanI chokarIe kahyuM H pADozanA 16 varSanA chokarA sAthenA saMsargathI huM garbhavatI banI chuM. mane khabara na hatI ke eka vAra paNa AvuM karavAthI, ATalI nAnI uMmare paNa huM garbhavatI banI jaIza. sAnaphrAMsiskomAM kensara cikitsA kendramAM kizora vibhAganA pramukha 'cArlsa dibelsamene' kahyuM che H kizora ane kizorIo potAnI zArIrika saMracanAthI ajANa hoya che ane teo potAnA abhibhAvako sAthe vAta karatAM Dare che. keTalIka anubhavI vyaktio kahe che H A kizora chokarA-chokarIo seksa saMbaMdhamAM temanA karatAM paNa vadhAre jANe che. jeTalI temane temanI yuvAnavayamAM paNa khabara na hatI. seksI-vAsanAvALA kizora seksImitro sAthe ekalA phare che. teo mAtra kizoronI pArTImAM jAya che, jyAM koI paNa moTo mANasa hoto nathI. sAthe sAthe zarAba ane nazIlI davAo pratye temanI lAlaca temane kheMcyA kare che. seksa pratye AkarSAyelI chokarIo potAnA karatAM moTI uMmaranA chokarAo sAthe pharavAnI ane samaya gALavAnI icchA kare che. chokarIo kadI samAna vayanA chokarAo sAthe saMparka rAkhavAnuM pasaMda karatI nathI ! seksa tarapha pravRtta chokarIo evuM anubhave che ke loko emane pasaMda karatA nathI. adhikAMza chokarIo puruSamitra hovo e emanA AtmasanmAna mATe Avazyaka mAne che. ane ghaNI chokarIo vicAre che ke yaunasaMbaMdho dvArA ja maitrInuM mUlya cUkavI zakAya che. eka monikA nAmanI chokarI che. te kahe che H skUlamAM badhAM bALako evI vAta karatAM hatAM ke jANe teo seksasaMbaMdhamAM (strIpuruSanA saMbhoganA viSayamAM) badhuM jANe che ! mane evuM lAgatuM hatuM ke mAtra huM ja evI chokarI chuM ke je aspaSTa chuM. pAchaLathI mane khabara paDI ke je bALako haMmezAM seksa aMge vAto karatAM hatAM teo seksathI ajANa hatAM ! Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 papa - chokarAo paNa potAnI samAna uMmaranA sAthIdAro vacce dhAka jamAvavA seksano prayoga karI zake che. mAtra 14 varSanI uMmaramAM saMbhogano prathama anubhava karanAra paMkaja nAme chokaro kahe che : "mArI zALAnA chokarAonI evI dhAraNA hatI ke jo tame chokarIo sAthe saMbaMdha (saMbhoga) karyo na hoya, to tame kamajora cho, niprabhAvI ane nIrasa cho. paraMtu seksathI mane na to vadhAre prasiddhi maLI, na to meM mArI jAtane adhika sArI samajI. mane lAgyuM ke A cakakaramAM phasAyA vagara jo meM vAda-carcAsabhAmAM mAruM sthAna prApta karyuM hota athavA ramatagamatamAM AgaLa pragati karI hota, to kadAca mane vadhu prasannatA thAta. kizora-kizorIone yaunasaMbaMdhathI roko : tame tamArA chokarA-chokarIone teo yauvanamAM praveza na kare tyAM sudhI aparipakva saMbhogasaMbaMdha bAMdhatA aTakAvo. anyathA tamArA putra-putrIonA zIlano to bhaMga thaze ja, e sAthe temanA zarIrano paNa nAza thaze - aneka gupta temaja pragaTa rogothI gherAI jaze. jo tamArA haiye bALakonuM hita vasyuM hoya to A vAta che. sabhAmAMthIH ame kahIe chIe, paraMtu chokarA-chokarIo mAnatAM nathI. mahArAjazrI tame bALako sAthe khulAsAthI vAta nathI karatA. emanI sAthe A viSaya para vAta karatAM saMkoca na pAmo. saMbhava che ke tamane A carcA arucikara lAge, paraMtu sAmAnya vAtacIta daramiyAna athavA bALakone pUchelA praznonA samaye athavA evAM drazyo jovAmAM AvatAM tame bALako sAme A prastuta karo. bALakone premathI samajAvavAM paDaze ke lagna pahelAM saMbhoga karavAthI keTaluM zArIrika, mAnasika, pArivArika ane sAmAjika nukasAna thAya che. jema ke, - tamArA zarIramAM aneka roga pedA thaze. - tamAruM mana abhyAsamAM coMTaze nahIM. - gharamAM tame AvArA' kahevAzo. tamArA pratye AdaranI bhAvanA nahIM rahe. - samAjamAM tame 'bada cAlanA gaNAzo. tamArI sAthe koI lagna karavA taiyAra nahIM thAya. kharAba cAlanI chokarIonAM mAtApitA keTalAM ciMtAgrasta hoya che, keTalA hAIparaTenzanamAM hoya che te jANo cho? evAM mAtApitAne tamAre pUchavuM. - keTalAka pitAo potAnA chokarA-chokarIone saMbhogaviSayaka pustako Ape che, paraMtu A khoTuM che. seksa saMbaMdhI na to pustaka ApavAnuM, na to apekSA rAkhavAnI che ke A pustaka seksa saMbaMdhI temanI tamAma jijJAsAo zAMta karaze. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 zrAvakajIvana mArI mAnyatA pramANe to AvAM pustako seksI bhAvanAone uttejita kare che. bALakonA prazno sAMbhaLo : tamAre gha2nI ciMtA karavAnI che, patnInI ciMtA karavAnI che, e rIte bALakonI paNa ciMtA karavAnI che. temane unmArge jatAM rokavA mATe ane sanmArge preravA mATe eka upAya jANI lo - tame bALakonA prazno TALo nahIM. jo bALakone A vAtano vizvAsa hoya ke tame TIkA na karatAM temanI vAta sAMbhaLazo. emane khAtarI karAvo ke temanI pratyeka vAta tame zAMtithI sAMbhaLazo !' to bALako tamArI najIka Avaze. tamane prema karaze. e premanA mAdhyamathI tame emane khoTuM kArya karatAM rokI zakazo. kerITosa kaoNleja hospiTalanA yuvA sevAonA variSTha parAmarza dAtA DaoN. cArlsa TI. klege kahyuM che : 'krodha ane gussA para kAbU rAkhIne tamArAM bALakonA praznone samajavAnI koziza karo. gussAne kAraNe vAtacIta baMdha na hovI joIe.' DaoN. DyUka DhaMkane kahyuM che ke bALakonA AtmasanmAnane vadhAravAmAM tame madada karo. bALako vizeSa rucimAM ane kaLAomAM nipuNatA prApta kare te mATe tene preraNA Apo. bALakone samajAvo ke te potAnI najaramAM ja UMcAM UThe. teo AtmatRpti prApta kare. vAstavamAM seksathI prApta thatI kSaNika tRptithI te adhika pramANamAM prabhAvazALI hoya che. tamArAM bALakone dhArmika dainika kriyAonI sAthe sAthe saMgIta, ramata, nRtya Adi kalAo pratye AkarSita karo. gorDana kahe che : 'bIjAM mATe sArAM kAryo karIne koI paNa saMvedanazIla kizora potAnA AtmasanmAnane vadhArI zake che.' A ciMtaka AgaLa jaNAve che ke mAtApitA vacce paraspara prema ane dekhabhALanI bhAvanA bALako mATe preraNAdAyI banI zake che.' putrInA pitAne preraNA : jo tame putrInA pitA cho to tamArI putrInI bhAvanAonuM dhyAna rAkho. putrInI kizora-avasthAmAM jo teno pitA tene sneha nathI Apato to te duHkhI ane apamAnita thatI anubhava ka2ze. eTalA mATe prema pAmavA mATe tenI samAna uMmaranA chokarAo pratye AkarSavAnI pUrI saMbhAvanA rahe che. : 13 varSanI eka chokarIno patra maLyo hato. te patramAM lakhyuM hatuM H 'jyArathI mArA pitAe mane gaLe lagADIne prema ApavAnuM baMdha karyuM tyArathI mArA manamAM thayuM ke je pustaka mArA pitAe mArA janmadine bheTa ApyuM hatuM tene phADI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 57 nAkhuM ! athavA huM AtmahatyA ja karI nAkhuM athavA bIjA koInI pAsethI prema pAmavAnI zarUAta karI dauM ! pachIthI meM eka chokarA sAthe saMbhoga karavo zarU karI dIdho. A mArI hAra hatI. meM hArIne ja e puruSane mitra banAvavAno nirNaya karyo hato. ApanuM pravacana sAMbhaLIne meM seksIsaMbaMdha toDI nAkhyo che. paraMtu je gaMbhIra bhUla thaI gaI che tenuM mane zuM prAyazcita maLaze ? huM zuddha banI zakIza ? mane mArgadarzana ApavAnI kRpA karo.' tame na to tamArI chokarIone tALAmAM baMdha karI zako, na to chokarAone 18 varSanA thaI jatAM sudhI gharamAM chupAvI zako. vAstavamAM kizoro upara atizaya pratibaMdha mUkavo temane vadhu adhika vidrohI banAvI de che. keTalAMka mAtApitA potAnAM bALako upara pratibaMdha mUkIne temanI yaunabhAvanAone dabAvavAnI ceSTA kare che. paraMtu adhikAMza evI ghaTanAo (seksI ghaTanAo) mAtApitA gharamAM nathI hotAM tyAre bane che ! AvA prasaMgo rokavA mATe mAtApitA potAnAM bALakone sApha sApha kahI de ke jyAM sudhI gharamAM koI moTI vyakti hAjara na hoya tyAM sudhI vijAtIya mitrane ghera na bolAvavo. mAtApitAe e vAta para paNa jora ApavuM paDaze ke bALakonI pArTIomAM moTI vyaktio paNa hoya ane zarAba vagereno upayoga na thAya. kizorone samUhamAM ja pharavAnI rajA Apo. bALako AvA pratibaMdhothI phariyAda karaze. paraMtu moTA bhAganAM bALakono evo vicAra hoya che ke A kaThaNa paristhitiomAMthI bacI javA mATe AvA pratibaMdho sahAyaka hoya che. tame tamArAM bALakone pAse besADIne kaho H 'tamArI sAme ujvaLa bhaviSya che. evuM bhaviSya aparipakva yaunasaMbaMdhothI saraLatAthI naSTa thaI zake che.' tamArAM bALakonI vAta dhyAnathI sAMbhaLo. temanI sArI mahattvAkAMkSAone protsAhita karo. temanI sAthe besIne temanA bhaviSyanI navI saMbhAvanAonI zodha karo. kizorone jAte ja samajavA do ke yuvAvasthA tarapha dhIre dhIre AgaLa vadhavAnuM che, sArI dostI vadhAravAnI che. ekabIjAnA hAtha pakaDavAnA che. 52mArthaparopakAra ka2vAno che. vyasanothI bacavAnuM che. paramAtmA tarapha dhIme dhIme AgaLa vadhavAnuM che ! kizora-kizorIonI A rIte ciMtA karavI. ka2zo ne ? saMtAnonA yogakSemanI ciMtA tamane hovI ja joIe. Aje basa, ATaluM ja. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana H 53 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUri-viracita 'dharmabaMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka dharmanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. temAM zrAvakanI dinacaryA batAvatAM kahevAmAM AvyuM che H taputtarArya-cintA ||78mA bhojana pachI zarI22kSA mATe snAna-abhyagAdi karavAnuM kahyuM che. tenA pachI A vAta kahI che H jIvanamAM Avazyaka bIjAM kAryonI ciMtA karavAnI. jIvanamAM Avazyaka bIjAM kAryonI sUci lAMbI che. mahattvapUrNa vAta che ApaNI javAbadArInA gauravapUrNa nirvAhanI. graMthakAre e vAtano spaSTa nirdeza karyo che. manuSya anya prANIonI jema mAtra peTa bharavAthI prajanana sudhInI ciMtAo sudhI sImita nathI. tenI sAthe aneka javAbadArIo saMkaLAyelI che. A javAbadArI bahumukhI-vividha prakAranI che. eTalA mATe manuSyanI samajadArI paNa vizALa hovI joIe. jethI mANasa pote lAbhAnvita thAya ane bIjAMnA abhyudayamAM sahayoga Apato rahe. pazu ane manuSyamAM aMtara H : pazupakSIonI javAbadArI potAnA sudhI ja sImita thaI jAya che. vadhAremAM vadhAre te potAnA parivAra sudhI vistare che H peTathI prajanana sudhI. te potAnI paridhimAM rahe che. prakRtinA anuzAsanamAM jIve che. teomAM ciMtana karavAnI koI maulika kSamatA hotI nathI. teo temanA svabhAvathI kAma kare che ane nirvAha calAve che. teo AhAranI zodhamAM ane tene khAvAmAM ja vadhAre samaya gALe che. bAkIno samaya nidrA ane maithunakriyAmAM cAlyo jAya che. eka bIjA para AkramaNa paNa kare che. AnA sivAya bIjI koI vadhArAnI javAbadArI temane upADavI paDatI nathI. na to emane vicAra karavAnAM taMtrano vikAsa karavo paDe che. paraMtu manuSyanI sthiti AnA karatAM bhinna che. tenI zarI22canA ja evA prakAranI che ke jene kAraNe tene AhAra, vastra, bhavana, AcchAdana, parivAra vagere jarUriyAto pUrI karavI paDe che. teno nirvAha sAmAjika-lokavyavahArane sahAre thAya che. pragatino AdhAra paNa e mAdhyama 52 hoya che. prathAo, paripATIo, rIti-nItio kAnUnavyavasthA vagerenI paraMparA paNa A Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 pa9 kAraNe zarU thaI che. manuSyane mAthe aneka javAbadArIo che. te javAbadArIone nabhAvavA tenAmAM maulika sUjha-bUjha hovI joIe. manuSyanI maulika sUjha-samaja : maulika sUjha-samajamAM prathama vAta che Indriya-saMyamanI. tene jIbha upara saMyama rAkhavo paDaze. svAdanI lolupatA na joIe. bhUkhathI vadhAre pramANamAM priya bhojana paNa na levuM joIe. bhojana samAraMbhomAM peTanI sImAno khyAla rAkhavo joIe. evo khyAla rAkho cho? zarIranI AvazyakatAne samajavI joIe. nathI samajatA ne? abhakSya paNa khAI lo cho ne ? nazo paNa karo cho ne? pariNAma zuM Ave che? bImArI ane akALa mRtyu ! eTalA mATe tamArI prathama javAbadArI che jIbha upara saMyama rAkhavAnI. - jananendriya upara paNa saMyama rAkhavAno che. uttejanAo upara niyaMtraNa rAkhavuM ati Avazyaka che. - jAtIya uttejanA aneka anartho pedA kare che. pati-patnIe paNa mayadA rAkhavAnI che. bALakonI hAjarImAM premaceSTAo na karavI joIe. - vastronI sImAmadAnuM pAlana thavuM joIe. AjakAla keTalAMka varSothI vastronI na to sImA rahI che, na to maryAdA rahI che. je zrImaMtonI pAse apAra saMpatti che temanI vAta javA do. temanAM to kabATo bhaya hoya che suMdara ane mUlyavAna vastrothI; paraMtu jeo madhyama varganA gRhastho che, teo paNa vastronI maryAdA bhUlI gayA che. temanI pAse paNa aneka Dresa hoya che ! pUrve vastronuM prayojana zarIrarakSA hatuM. have prayojana badalAI gayuM che, zarIra-sauMdarya banI gayuM che prayojana. A viSayamAM manuSya buddhihIna ane vivekahIna dekhAya che. maulika sUjha-bUjha rahI nathI A viSayamAM. - manuSyanI aneka javAbadArIomAM mukhya javAbadArI che potAnA parivAranuM pAlanapoSaNa ane ghera AvelA lokonuM Atithya. eTalA mATe ene paisA kamAvA paDe che, dhanaprApti karavI paDe che. gRhastha jIvanamAM arthapuruSArtha khUba mahattvano che. A yugamAM mANasanI pAse paisA vadhyA che. moMghavArI vadhI che, kabUla che, paraMtu paisA paNa vadhyA che ! anyAya ane anItithI dhana kamAIne zrImaMto paNa ghaNA baMnyA che. AvA moTA bhAganA zrImaMto potAnA dhanane durvyasanomAM kharcI nAkhe che. moTI moTI hoTalomAM jAya che. zarAba pIe che, jugAra rame che, vyabhicArasevana kare che, ADA-avaLA rUpiyA kharce che. paisAno sadupayoga to teo jANatA ja nathI. na to teo pArivArika javAbadArIo jANe che, na sAmAjika Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 zrAvakajIvana javAbadArIonuM emane bhAna hoya che. pariNAme teo vividha prakAranA duHkhomAM phasAI jAya che. zArIrika, mAnasika, sAmAjika, rAjakIya duHkhonI beDIomAM teo baMdhAI jAya che. bALakonA zikSaNanI ciMtA karoH aneka javAbadArIonI ciMtAomAM bALakonA zikSaNanI ciMtAnI javAbadArI mukhya che. tamArA gharamAM chokarA-chokarIo che, temane uttama zikSaNa maLavuM joIe. temane be prakAranuM zikSaNa maLavuM joIe ? (1) vyAvahArika ane (2) dhArmika vyAvahArika zikSaNa AjakAla dareka gAmanI zALAmAM maLe che. prAyaH dareka gAmamAM sarakAre prAthamika zALAo banAvI che. moTA gAmomAM hAIskUla khUlI che. moTAM zaheromAM kolejo paNa khUlI che. tame tamArAM bALakone e zALAmahAzALAomAM mokalo cho. tyAM temane vyAvahArika zikSaNa maLe che. paraMtu AjakAla zikSaNa khUba moMghuM thaI gayuM che. skUlamAM praveza meLavavA mATe skUlavALA Donezana" (dhana) mAge che. je bALakonAM mAtApitA Donezana' - dAna nathI ApI zakatAM emanAM bALako skUlamAM praveza pAmI zakatAM nathI. keTalAka loko vyasanomAM paisA kharce che, paraMtu bALakonA zikSaNa mATe paisA nathI ApatA. zikSaNa pAmyA vagaranAM bALako saDako upara AvArA banI rakhaDe che. athavA majUrI kare che, gunAkhorI AcarIne aparAdhI bane che yA duSTonA hAthamAM vecAI jAya che. yAda rAkho, tame zrAvaka-zrAvikAo cho. ahIM pravacana sAMbhaLavA na AvanArA hAro zrAvaka-zrAvikAo A nagaramAM che. teo potAnI jAtane jaina" mAne che. paraMtu jaina tarIkenI javAbadArInuM temane bhAna che kharuM? teo potAnAM kartavyone jANe che ? potAnI javAbadArIo samaje che ? eTalA mATe moTA bhAganI jaina prajA potAnAM bALakone konvenTa skUlomAM mokalI rahI che. moTe bhAge e zALAomAM khristI dharmanA ja saMskAra ane prabhAva paDatA hoya che. IsAI-khristI dharmamAM mAMsAhArane tyAjya mAnyo nathI, jyAre jainadharma zuddha nirAmiSa AhArI che. ahiMsA eno Adarza che. A rIte jainadharmathI viparIta enI ghaNI vAto khristI dharmamAM che. konvenTa skUlomAM moTe bhAge khristI dharmanA phAdhara' (sAdhu) ane nansa (sAdhvI) ja bhaNAve che. teo khristI dharmanAM ja guNagAna Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 1 gAya che. tamArAM bALako enAthI vadhAre prabhAvita thAya che. DAM, mAchalI vagere khAvA mAMDe che. aMgrejI bhASAnuM jene jJAna hoya che, teo aMgrejImAM bole paNa che. paraMtu konveTiyA Igliza kevuM azuddha hoya che, te tame jANo cho kharA? bALako skUlamAMthI Ave tyAra pachI temanI sAthe bhaNavAnI bAbatamAM aDadho kalAka paNa tame vAta karo cho? tamane ciMtA hovI joIe ke bALakone sAruM zikSaNa maLe. eTalA mATe bALako zuM bhaNe che? kevuM bhaNe che? sAthe sAthe temanI tamAma pravRttionI jANakArI tamane hovI joIe. emAM paNa khAsa karIne bALakonA mitronA saMbaMdhamAM ! tamArAM bALakonA mitro koNa koNa che? kevA mitro che? enI jANakArI hovI joIe. konvenTa skUlono moha choDI devo joIe. sabhAmAMthIH ApaNI jainaskUlo, hAIskUlo A zaheramAM nathI. mahArAjazrI jainaskUlo na hoya to tame zarU karI zako cho. e tamAruM kAma che. tamArA bALakone sAruM zikSaNa, sArA saMskAra ApavA hoya, to tamArI skUla paNa hovI joIe. khUba uccakakSAnuM zikSaNa skUlamAM ApI zako cho, paraMtu A vicAra tamane Avyo ja nathI. bIjAM kAryomAM lAkho rUpiyA kharco cho; mAtra zikSaNanA kSetramAM kharca karatA nathI. durbhAgya che A samAjanuM. jyAM sudhI jainasamAjanI skUlo na bane tyAM sudhI hindudharmanI skUlomAM athavA sarakArI skUlomAM bALakone mokalo, paraMtu konvenTa skUlomAM nahIM. bIjuM che dhArmika zikSaNa.' jainasaMghamAM dhArmika zikSaNa Ape tevI pAThazALAo hovI joIe. temAM sArA jJAnI ane cAritrazIla zikSako rAkhavA joIe. bALakone evI zALAmAM ekabe kalAka mokalavAM joIe. sabhAmAMthI bALako skUlamAM jAya che, bhojana kare che ane TyuzanamAM jAya che. tyAMthI AvIne TI.vI. jovA besI jAya che. pAThazALAmAM kyAre jAya mahArAjazrI Tyuzana zA mATe rAkho cho? tame Tyuzana laIne bhaNyA hatA? nA ne? to pachI bALakone zA mATe Trazana apAvo cho ? ghera bhaNAvo. dhArmika pAThazALAmAM to bALakone jarUra mokalatA raho. jenasaMghamAM pAThazALA hovI ja joIe. zikSaka yA zikSikAne sAro pagAra maLavo joIe. jethI temanA parivAranuM pAlana karavAmAM takalIpha na paDe. pAThazALAmAM bALakone mAtra sUtro ja nathI zIkhavAtAM, tyAM bALakone dhArmika vAtAvaraNa maLe che, sArI vArtAo sAMbhaLavA maLe che ane jaina saMskAro maLe che. mAno ke gAmamAM pAThazALA nathI, to dhArmika zikSaNa ApavAnuM kartavya mAtAe Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 zrAvakajIvana bajAvavAnuM che. jo mAtAne dhArmika jJAna na hoya ane pitAne hoya to pitA samaya kADhIne bALakone dhArmika jJAna ApI zake che. game tema karo paraMtu bALakone dhArmika jJAna maLavuM joIe. A ciMtA tamAre karavI ja joIe. tamArI pharaja che. e pharaja nabhAvavI paDaze. manuSyanA zarIramAM jeTaluM mahattva mastakanuM che enAthI vadhAre mahattva manuSyanA jIvanamAM zikSaNanuM che. baMne prakAranuM zikSaNa saMtAnone sArI rIte maLavuM joIe. have bIjI pharaja batAvuM chuM. parivArane sAttvika bhojana maLavuM joIe ? jo tamAre parivAra hoya ane tame parivAranA mukhya mANasa cho, to tamArI pharaja che ke parivArane sAttvika bhojana maLavuM joIe. - bhojana abhakSya na hovuM joIe. - rAtribhojana na hovuM joIe. - gharamAM vRddha mAtApitA che to temane mATe ucita bhojana banavuM joIe. - gharamAM nAnAM bALako hoya to temane priya, sAttvika bhojana maLavuM joIe. - ghera padhArelA atithione bhojana maLavuM joIe. tamAre paNa bhojana aMge dhyAna ApavuM joIe. gharanI strI bhojana mATe je sAmagrI tamArI pAse maMgAve, te tamAre lAvIne-maMgAvIne ApavI joIe. eka dhArmika parivAramAM eTalA mATe jhaghaDo thayA karato hato ke pati patnIne bhojanasAmagrI maMgAvI-lAvI ApatA na hatA. huM Aje bhUlI gayo.... kAle lAvI ApIza." "Aje bajAra gayo hato, paraMtu vastu jevI joIe tevI na maLI. ekabe divasamAM navI sAmagrI AvavAnI che, e lAvI ApIza." "Aje gajavAmAM paisA ja na hatA.' Ama roja-rojanA bahAnAthI patnI herAna thaI jatI hatI, te Akroza karatI hatI. pati paNa patnI sAme Akroza karato hato. Ama jhaghaDo thato hato. koI vAra gharamAM ghI na hoya, koI vAra tela na hoya, to koI vAra loTa na hoya! puruSa potAnI javAbadArI ja samajato na hato. bhojana to gharanuM mahattvapUrNa kArya che. samAjamAM ijjata paNa bhojananA AdhAre ja baMdhAya che. tamArA gharamAM AvelA atithine, mahemAnane tame kevuM bhojana Apo cho, enA upara tamArAM gharanI niMdA yA prazaMsA thAya che. mahattvapUrNa vAta AjanA yugamAM abhakSya bhojananI che. moTA bhAganAM gharomAM - jainaparivAromAM kaMdamULano praveza thaI gayo che. je thavo na joIe. dvidaLanI sAthe Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 43 dahIM-chAsa khAvAnI zarUAta paNa thaI gaI che. garama karyA sivAya dahIM-chAsanI sAthe dvidaLa-kaThoLa nahIM khAvAM joIe. e rIte vAsI roTalI, vAsI zAkabhAjI vagere vAsI bhojana thavA lAgyAM che, je na thavAM joIe. bajAramAM, hoTalamAM jaIne bhojana karavAnI to phezana thaI gaI che. tyAM TesTI bhojana maLe che ne ? paraMtu svAthya mATe e bhojana hAnikAraka hoya che, e vAta tame bhUlI gayA cho. anivArya saMjogone choDIne tamAre hoTalanuM bhojana choDI devuM joIe. A vAta mAnazo? parivAranA svAthyanI ciMtA karo : je rIte bhojananI ciMtA karavAnI che te ja rIte parivAranA svAthyanI paNa ciMtA karavAnI che. gharamAM mAtApitA, putra, patnI... koI bImAra paDI gayuM hoya to : 1. temanI pAse zAntithI besIne sahAnubhUti batAvIne temanI sukhazAtA pUcho. have tane kema che? ciMtA na karavI, jaladI sAruM thaI jaze...' vagere AzvAsana ApavuM joIe. 2. DaoNkTarane ghera bolAvavo jarUra hoya to ALasa ke moDuM karyA sivAya DaoNkTara bolAvI levo joIe. DaoNkaTaranA kahyA pramANe davA ApavI joIe. 3. daradIne samayasara davA apAya che ke nahIM tenI tamAre jANakArI meLavavI joIe. 4. jyAre gharamAM svajana bImAra hoya tyAre tenI upekSA na karavI joIe. dukAne yA ophise javAnI utAvaLa na karavI joIe. bIjAM kAmone gauNa karavAM joIe. mArI pAse AvelI vAta che eka parivAranI. gharamAM patnI bImAra hatI ane patie gharamAM pArTInuM Ayojana karyuM ! pArTI je khaMDamAM cAlatI hatI tenI bAjunA rUmamAM ja patnI sUtI hatI. pArTImAM jorajorathI hasavuM, majAka karavI ane bhojana vagere cAlI rahyuM hatuM. patnI pAse koI paNa na hatuM. tenuM mana khinna thaI gayuM. A ghaTanA pachI patipatnInA saMbaMdhamAM moTI khAI paDI gaI. jIvana azAMta thaI gayuM. sabhAmAMthI AvuM to zrImaMtagharomAM thatuM ja rahe che. mahArAjazrI eTalA mATe to kahuM chuM ke evuM thavuM na joIe. patnI bImAra hoya yA mAtA bImAra hoya yA bahena hoya, putra-putrI hoya, temanA manane udvignaazAnta karanArI vAta na thavI joIe. evA prasaMgo ja UbhA na karavA joIe. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sr zrAvakajIvana bImAranI bAhya sevAnI sAthe sAthe tenAM mananI samatA-samAdhi TakI rahe tevA upAyo karavA joIe. sabhAmAMthI ame zuM samatA-samAdhi ApI zakIe? ame dukAne jaIe chIe ane zrImatIjI maMDaLamAM jAya che ! nokara bahAra besIne gappAM mAre che ! mahArAjazrIH tame jAte bImAra paDo cho ne? tyAre tamArI manaHsthiti kevI rahe che? jo tame bIjAMnI sevA karazo to bIjAM tamArI sevA karaze. tame bIjAMne samatA-samAdhi Apazo, to tamane koI samatA-samAdhi ApanAra maLaze! chokarA-chokarIonA lagna : chokarA-chokarIonA lagnasaMbaMdhamAM paNa tamArI pharaja che. je puruSa e pharaja nathI samajato tene patnI vagereno Thapako sAMbhaLavo paDe che. pachI jhaghaDA thAya che. 'tame chokarA mATe kazuM vicAratA nathI. chokaro have moTo thaI gayo che. 'tame chokarI mATe kaMI vicAratA nathI, chokarI uMmaralAyaka thaI gaI che. pachI chokarI koIka khoTuM pagaluM bharI besaze, e vakhate mArI upara Aropa na mUkatA. moTI chokarIne gharamAM rAkhavI sahelI vAta nathI. enI rakSA karavI saraLa nathI...' vagere sAMbhaLavuM paDe che ne? sabhAmAMthI ATaluM ja nahIM, ghaNAM kaThora vAkyo sAMbhaLavAM paDe che. mahArAjazrI H jo tame potapotAnI javAbadArI aMge sabhAna rahezo to AvAM kaThora vAkyo sAMbhaLavAM nahIM paDe ane tamane saMtAnono prema paNa maLaze. amArA pitAjI amArI keTalI ciMtA kare che ? amArA mATe keTalo prayatna kare che ?' jo ke A vAta pUrNatayA bhAgyAdhIna hoya che. potapotAnA karma anusAra pati maLe che, patnI maLe che. paraMtu saMtAnonI ane parivAranI apekSA rahe che ke tame prayatna karo, pUSArtha karo. lagna karatI vakhate ghaNI vAto jovI paDe che. mAtra rUpa ane rUpiyA joIne lagna na karavAM joIe. zikSaNa, svabhAva, guNa paNa jovA joIe. keTalAMka varSothI AMtarajAtIya lagno paNa thavA lAgyAM che. hindu chokarAo musalamAna banIne musalamAna chokarI sAthe paNa lagna karI le che ! hindu chokarIo musalamAna banI jaIne musalamAna chokarAo sAthe lagna kare che! moTe bhAge AvA lagno lAMbo samaya TakatAM nathI. moTA bhAganA patipatnI pAchaLathI chUTAM thaI jAya che. athavA aMdara aMdara temane banatuM nathI, jhaghaDA thatA rahe che ane jIvana klezamaya-azAMta banI jAya che. AvA lagno mAtApitAnI saMmati vagara ja moTe Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 bhAge thatAM hoya che. AmAM mAtApitAnI bejavAbadArI kAraNarUpa hoya che. saMtAnone janma Apyo to temanA pratye je kaMI tamArI pharaja che te nabhAvavI joIe. jema koI kuzaLa mALI mAlikanA bagIcAne phAlyophUlelo rAkhe che tema parivArane suvikasita ane samucita banAvavA mATe tatpara rahevuM joIe. vaLI, tamArI bIjI paNa ghaNI pharajo che. deza pratye, dharma pratye, samAja ane saMskRti pratye. A badhAM pratye keTalAMka kartavyo hoya che. Avaka-jAvakano vicAra karo : jo tame tamArAM kartavyonuM-pharajonuM pAlana na karyuM ane mAtra svArtha sAdhavAmAM ja jiMdagI pasAra karI nAkhI to aMte tamAruM ja aMtaHkaraNa kaheze : mAnava gauravanI pharajo je rIte nibhAvavAnI hatI tevI meM nathI nabhAvI. e aMge jeTaluM dhyAna ApavuM joItuM hatuM eTale meM na ApyuM." aphasosa thaze. evo aphasosa na thAya eTalA mATe tamArA kartavyo pratye jAgRta karuM chuM. gRhasthajIvanamAM eka mahattvapUrNa ciMtA Avaka-jAvakanI karavAnI hoya che. tamAre AvakanAM pramANamAM kharca karavuM joIe. kharca karatI vakhate tamAre tamArI patnI, putra, putrIne tamArI Avakano khyAla karavo joIe. jo tame mAsika be hajAra kamAtA ho to tamArA gharanuM kharca mAsika be hajArathI vadhAre na thavuM joIe. tamArI Avaka mahine pAMca hajAra che to kharca paNa pAMca hajArathI vadhAre na thavuM joIe. keTalAka paisA tamAre bacAvIne rAkhavA paNa joIe. bImArI, lagna ane anya vizeSa prasaMgomAM jyAre paisAnI jarUra paDe tyAre koInI pAsethI vyAjathI na levA paDe. koInI pAsethI uchInA na levA paDe e vicAravuM joIe. jo tamArI pAse rUpiyAnI bacata haze to tame tamArA mitrone koI vAra sahAya paNa karI zako. jeTaluM kamAo teTaluM kharcI na nAkho. keTalAka paisA to bacAvavAno khyAla rAkho ja. - jo Avaka karatAM jAvaka vadhAre rAkhazo to tame buddhimAna nahIM gaNAo. kAraNa ke evA mANaso devAdAra bane che. devuM karavuM e eka anartha che, moTI bhUla che. ochuM khAvuM, ochAM kapaDAM rAkhavAM, mojamajA na karavI, paraMtu devuM to karavuM ja nahIM jo tame sAvadhAnIpUrvaka jIvazo to devuM karavAno prasaMga Avaze ja nahIM sabhAmAMthI koIka vAra bacata ochI hoya che ane moTuM kharca AvI paDe che tyAre devuM karyA sivAya bIjo upAya ja raheto nathI. jema ke dayaroga-kIDanI vagerenI bImArImAM puSkaLa kharca thaI jAya che. Jain ducation International Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrAvakajIvana mahArAjazrI AvI anivArya sthitimAM sArA, dayALu mANasa pAsethI paisA levA; paraMtu pAchaLathI tene tarata ja parata ApavAnI ciMtA rAkhavI. keTalIka sevAbhAvI saMsthAo sevAnA bhAvathI madada kare che, temano saMparka karo. temanI pAsethI tame sahAya laI zako cho. Avaka pramANe kharcanI vAta parivAranA tamAma sabhyone samajAvavAnI che. darekanI jAgRti rahevI joIe. ijjatanI ciMtA karo : samAjamAM rahevuM hoya to ijjata hovI ja joIe. tame zrAvaka cho. tamArI AbarU sAmAjika stara upara surakSita hovI ja joIe, eTalA mATe A ciMtA jarUrI che. AbarU sadguNInI hoya che. saguNI be prabhAva batAve che: sanmAna apAve che ane dhanaprAptimAM sahAya kare che. sadgaNI mANasa potAno to abhyadaya kare ja che, sAthe sAthe anekAneka manuSyone paNa UMcA lAve che ane AgaLa vadhAravAnI pharaja paNa pUrNa kare che. paraMtu A badhI vAto kaThora parizramathI ja zakya bane che. saguNonA phaLa svarUpe ja samRddhi, saphaLatAo ane vibhutio hastagata thAya che. ALasu ane vikSipta manuSya - mUcchita manuSya to sudhabudha gumAvIne besudha payA ja rahe che. potAnI pharajo adA karI ja zakatA nathI. temane nathI hotI potAnI AbarUnI ciMtA ke nathI hotI dhana kamAvAnI ciMtA. dhana kamAyA sivAya temanuM pUruM kevI rIte thaze? e loko parAvalaMbI banI jAya che. svajanosaMbaMdhIo je koI sahAya kare che, eTalAthI ja emanuM kAma cAle che. AvA lokonI samAjamAM AbarU hotI nathI. gharanA mANaso paNa emanI Ijjata nathI karatAM. ijjata TakAvI rAkhavA keTalAka upAyo batAvuM chuM * ijjatavALA loko sAthe saMbaMdha bAMdhavo. * madyapAna, jugAra, parastrIgamana jevA vyasanothI dUra raho. * smagaliMga-dANacorI jevA dhaMdhA na karo. * banI zake tyAM sudhI gusso na karo. * bIjAne sArI salAha Apo. * bane tyAM sudhI vacana-pAlanamAM tatpara raho. * bhUla thatAM kSamA mAgI lo. * vRSTidoSathI baco. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 * mAyA-kapaTano kadI Azraya na lo. basa, tamArI AbarU baMdhAze ane surakSita raheze. tamArI dharma-ArAdhanA paNa ujjvaLa banaze. tamane jIvana jIvavAmAM AnaMda Avaze. 67 bIjI vAta che patnInA sadAcAranI ane chokarA-chokarIonA sAritranI. patnI sadAcArI hovI joIe. bALako paNa sadAcArI hovAM joIe. koI koI vAra temanA durAcArothI beijjatI thAya che. eTalA mATe tamAre parivAranI A dRSTie ciMtA karavI paDaze. AbarU TakAvI rAkhavA tamAro saMkalpa hovo joIe ane tamane je upAyo batAvyA enuM pAlana karavuM paDaze. daMbha cAlaze nahIM. daMbha vadhAre samaya Takato nathI. sadguNI bano ane AbarU meLavo. nirAza thavAnuM nathI : A divasomAM vilAsitA ane ahaMmanyatAnI pUrti e ja manuSyanI mahattvAkAMkSA banI gaI che. ane A heya prayojanamAM moTA bhAganA lokone DUbelA joIe chIe tyAre nirAzA gherI le che. Aje 52mArthanA, sAhasanA ane caritranA svAmI evA netRtvanI khAmI dekhAya che ane ethI nirAzA vadhI jAya che. sabhAmAMthI : sAcI vAta che, ame loko to nirAza thaI ja gayA chIe. mahArAjazrI : mahAnubhAva, aMdhakAra game teTalo saghana hoya, vyApaka hoya, evI bhayapUrNa sthiti dUra karavAmAM eka saLagato dIvo saphaLa thAya che ne ? saLagato dIvo bIjA bujhAyelA dIpakone paNa pharI vAra prajvalita ka2vAmAM paNa sAphalya meLave che ne ! bhale ne durAcArI, aparAdhI, nazAbAjo ane durvyasanI loko potAnI kakSAnA aneka bIjA sAthIdAro-sahayogIo ekaThA karatA hoya, karavA do. tame nirAza na thatA, saLagatA dIpa banajo. jJAnano dIpa tamArI pAse haze to e durAcArIo tamArI pAse nahIM Ave. teo to tamArAthI dUra raheze. eTaluM ja nahIM, jo temane sAco mArgadarzaka maLI jaze to teo sudharI paNa jaze. teo sadAcArI, sadguNI ane kartavyapAlaka banI jaze. ujjvaLa bhaviSyanI saMbhAvanAone kalpanAmAM bharI lo. paramArtha ane paropakAranI bhAvanAne manamAM dRDha karavI paDaze. 5ramArthI, paropakArI ane saccaritrI mahAnubhAvoe ekatra thavuM paDaze ane dUSaNo sAme jhajhUmavuM paDaze. kuTila ane anAcArI kartRtvano nAza karavo paDaze. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 upasaMhAra : graMthakAra AcAryadeve taDuttarAya cintA' eTaluM ja sUtra ApyuM che. paraMtu 'uttara kAryo' keTalAM badhAM che ? khUba lAMbI yAdI che uttara kAryonI ! meM to thoDAMka ja kAryo batAvyAM che. sAmAjika vyavahAro paNa keTalA badhA che ? saMbaMdho TakAvI rAkhavAnAM keTalAM kAryo hoya che ? A sarve kAryonI gRhastha-zrAvake ciMtA karavAnI che, khyAla rAkhavAno che. hA, ciMtAno artha tame Tenzana' na karatA. ciMtAno artha che dhyAna ApavuM. zrAvakajIvana jo tamArA parivAranA loko zreSTha zrAvakajIvana jIvanAnA dhyeyavALA haze, to A kArya saraLa thaI jaze. jo temanuM dhyeya 'zrAvakajIvana' nahIM hoya, to tame game teTalI ciMtA karazo, to paNa parivArano 'rIsponsa' - anukULa pratibhAva nahIM maLe to tamArI ciMtA ciMtA ja raheze, kAryanA rUpamAM pariNamaze nahIM. chatAM paNa kahuM chuM ke ciMtA rAkhavI - dhyAna ApavuM. Aje basa, ATaluM ja. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravacana : pa4) parama kRpAnidhi, mahAna zratadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dhamabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka dharmanuM vizada varNana karyuM che. zrAvakajIvana jIvavA mATenuM sarvatomukhI mArgadarzana ApyuM che. jeTaluM mahattva temaNe kriyAtmaka dharmanuM batAvyuM che, ethIya vizeSa bhAvAtmaka dharmanuM batAvyuM che. prastuta graMthamAM graMthakAre zrAvaka mATe vyavahAranI pharajo nabhAvavAnI vAta karI, tenA pachI tarata ja teo bhAvAtmaka dharmanI vAta kare che ? kuzalabhAvanAyAM prabandhaH / / 79 / / hadayamAM bhAvanAtmaka dharma haze, to ja bAhya vyavahAromAM vibhinna pharajone nabhAvavAmAM tame mUMjhAI nahIM jAo, dvandromAM phasAI nahIM jAo. drayamAM rAgaSanI Aga saLagaze nahIM. TIkAkAra AcAryadeve A sUtranI TIkAmAM kuzaLa bhAvanAnuM prArUpa A rIte nirUpyuM cheH sarve'pi santu sukhinaH, sarve santu nirAmayAH / sarve bhadrANi pazyantu, mA kazcitpApamAcaret // A zlokano prathama to artha sAMbhaLI loH sarva jIvo sukhI thAo, sarva jIvo nIrogI raho. sarva jIvo kalyANa pAmo ane koI jIva pApa na kare." have tame ja vicAro, je zrAvakamAM A bhAvanA haze te zrAvaka zuM potAnA samagra vyavahAramAM, kartavyapAlanamAM koI paNa jIvane duHkhI karaze? sarva jIvo sukhI thAo : zrAvakano samagra jIvasRSTi pratye A ja abhigama hovo joIe. - koI jIva duHkhI na raho. - sarva jIvo sukhI thAo. bhAvanA A ja rAkhavAnI che. vyavahAramAM paNa A ja vAta lAvavAno prayatna karavAno che. prathama prayatna 'mArAthI, mArA nimitte koI jIva duHkhI thavo na joIe." duniyAnI rIti-nIti alaga che. duniyA kahe cheH potAnuM duHkha dUra karavAnuM vicAro, bIjAMnuM je thavAnuM hoya te thAo. bIjAMnAM duHkhano vicAra karavAnI jarUra nathI. ApaNuM ja duHkha dUra karavA prayatna karavo.' AvA vicAro dharAvanAra loko sAthe tamAre jIvavAnuM che ane emanA vicArone mAnya karavAnA nathI ! Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana tamArA vicAra to koI jIva duHkhI na thAo, sarve jIvo sukhI ho, AvA ja joIe. evI ja bhAvanA rAkhavAnI che. AnAthI paNa AgaLa A vicAro unnata. koTinA thavA joIe. bIjAne duHkhI karIne mAre sukha na joIe. huM to tamAma jIvone sukhI jovA icchuM chuM.' mAtra bhAvanAmAM saMtoSa na mAnatAM tamAre e dizAmAM prayAsa paNa karavAno che. bIjA jIvonAM duHkho banI zake teTalAM dUra karavAnAM che ane bane teTalAM sukha emane ApavAnAM che. A kArya to tyAre ja banI zake ke jyAre tamArA aMtaHkaraNamAM A pavitra bhAvanAnuM jharaNuM vahetuM raheze ! sAmAnya rIte duniyAmAM evuM jovA maLe che ke koI ApaNane duHkhI karavA ane ApaNAM sukha jhUMTavI levA prayatna kare che, to ApaNe eno ghora tiraskAra karIe chIe ane ene duHkhI karavAno vicAra karIe chIe. ame eka nAnA gAmamAM gayA hatA. tyAM mAtra 15-20 jaina parivAro hatA. be parivAramAM paraspara matabheda-manabheda hato. ekabIjAnI kharAbI karatA hatA. amArI pAse e baMne parivAro AvatA hatA. eka divase emAMthI eka bhAI mArI pAse beThA hatA ane bIjo Avyo. bIje vadhAre ugra hato. pahelo UThIne cAlyo gayo. bIje mArI pAse beTho. mane kahevA lAgyo: "mahArAja sAheba, atyAre je UThIne gayo te dekhAve to bhagata lAge che, paraMtu che mahAdhUrta ! mAruM cAle to ene mArIne narkamAM mokalI dauM! Ame ya narkamAM javAno che. Apa enAM karatUto jANatA nathI." meM kahyuM "kadAca ene narakagatinuM AyuSyakarma bAMdhI lIdhuM haze, to te avazya narakamAM jaze, paraMtu tamArA kahevAthI nahIM jAya. tame ene mArI nAkhavAnI bhAvanA batAvI, ethI saMbhava che ke tame narakagatinuM AyuSya bAMdhI lIdhuM hoya, tIvra dveSa na karavo joIe. koI jIvane mAravAno vicAra na karavo joIe.' teNe mane kahyuM: 'mahArAja sAheba, zuM kahuM? teNe mane parezAna karavAmAM kazuM bAkI nathI rAkhyuM, eTale huM jyAre ene jouM chuM to mAruM lohI UkaLI UThe che." meM kahyuMH "zAnta thAo, tamAruM eNe kazuM bagADyuM nathI. bagADanAra to jIvanA potAnAM karmo hoya che. e to nimitta mAtra che. enA pratye dveSa na karo. dveSa karavo hoya to tamArA karmo pratye karo. karmono kSaya karavAnuM vicAro. koI paNa jIvane duHkhI karavAnuM na vicAro, sukhI karavAnuM vicAro. jo vicAravuM ja hoya to !" khUba samajAvIne ene zAMta karyo. amArI pAse Avyo to zAMta thayo. jo amAro athavA bIjA koI jJAnI sAdhu-saMtano paricaya na thayo hota to tenuM zuM Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 71. thAta ? tenA manamAM zubha bhAvanA - zuddha bhAvanA bharavAno ame prayatna karyo. - eka vizeSa vAta karuM chuM. A zubha bhAvanA divasamAM amuka samaya mATe ja rAkhavAnI nathI. rAtadivasa - satata A bhAvanA tamArA hRdayamAM rAkhavAnI che. koI paNa kArya karatI vakhate, koI paNa manuSyanA paricaya samaye, koI paNa pazupakSInA saMparka samaye A bhAvanA hRdayamAM rahevI joIe. tame jANo cho ke pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspatimAM jIvatva che. eTalA mATe teno upayoga karatI vakhate hRdayamAM A bhAvanA rahevI joIe. "mAre anivArya rIte pRthvI, pANI vagereno upayoga karavo paDe che, zuM karuM ? e pRthvIkAyAdi jIvonI hatyA thaI jAya che, temane kaSTa paDe che mATe ochAmAM ocho upayoga karuM.' pRthvIkAyAdi jIvo pratye tamArA hRdayamAM karuNA utpanna thaze. e jIvonI sAthe tame je vyavahA2 ka2zo temAM kaThoratA, krUratA pravezaze nahIM. sarve jIvo nIrogI raho : A bIjI bhAvanA che. khUba camatkArika che A bhAvanA ! jo rogI manuSya vAraMvAra A bhAvanA bhAve to te pote nIrogI banI jAya che. manovaijJAnikonuM A svayaMsiddha maMtavya che, nirNaya che. tame sAcA hRdayathI sarva jIvonI nIrogitAnI bhAvanA karyA karo. koIka vAra tame hospiTalamAM jAo cho ne ? tyAM aneka rogothI grasta ghaNA mANaso juo cho ne ? e rogagrasta jIvone joIne zuM vicAro cho ? vicAro to AvatA haze ne ? : sabhAmAMthI karmono vicAra Ave che. A jIvoe pUrvajanmamAM pApakarmo karyAM haze. bicArA e pApakarmonuM phaLa bhogavI rahyA che: mahArAjazrI : A vicAra to rogonA nidAnano Avyo. tamAre vicAravAnuM che H 'A jIva zIghra nIrogI - nirAmaya thaI jAo. paramAtmAnI divya kRpA emanA upara Utaro. zIghra-jaladI rogamukta thaI jAo. A duniyAmAM koI paNa jIva rogI na raho.' zuM AvI bhAvanA na karI zako ? sabhAmAMthI : have evI bhAvanA bhAvIzuM. khUba sArI bhAvanA che. mahArAjazrI : sAthesAthe e paNa vicAravAnuM ke 'azAtAvedanIya karmano A kaTu vipAka che, paraMtu azAtAvedanIya karma baMdhAya zuM karavAthI ? mAre mArA jIvanamAM sAvadhAna rahevAnuM che. evI eka paNa duSTa pravRtti karavAnI nathI ke jethI azAtAvedanIya karma baMdhAI jAya. have sAvadhAna rahevAnuM che.' evuM vicAravAthI jIvanano rAha badalAI jaze. aneka hiMsAjanya pravRttio chUTI jaze. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 hiMsAthI vedanIya karma : azAtAvedanIya karmano mukhya hetu che jIvahiMsA. jIvahiMsA na karavI. jIvahiMsA ka2vAnI tIvra icchA prakaTa thavAthI paNa azAtAvedanIya karma baMdhAya che. jIvahiMsAnA aneka prakAro che H - jIvone mArI nAkhavA, jIvanAM aMga-upAMga chedI nAkhavAM, jIvone satAvavA, jIvo upara prahAra karavA, jIvonI ghRNA karavI, tiraskAra karavo. eTalA mATe tIrthaMka2 5ramAtmAoe jIvonI sAthe maitrIpUrNa vyavahAra karavAno upadeza Apyo che. koI paNa jIvane zatru mAnavo ja nahIM. jIva nAno hoya yA moTo, ekendriya hoya yA paMcendriya ! sarva jIvone mitra mAnIne emanI sAthe saThyavahAra karavAno che. jIvane mAnazo to koI ne koI vA2 durvyavahAra thaze. - jIvane mitra mAnazo to emanI sAthe sadvyavahAra thaze. zatru -- - tIrthaMkara bhagavaMtanI AjJA che ke sarve jIvone mitra mAno. mitra mAnIne maitrIpUrNa vyavahAra karazo to 'zAtAvedanIya karma' baMdhAze. jyAre zAtAvedanIya karma udayamAM Avaze tyAre be vAto prApta thaze : sAruM Arogya ane uttama saubhAgya. zrAvakajIvana Arogya ane saubhAgyanI sAthe madhura svara ane lokapriyatA paNa prApta thAya che. A badhuM zubha ane sAruM prApta karavA mATe zreSTha upAya eka ja che - jIvonI sAthe maitrI ! karuNApUrNa vyavahAra, maitrIpUrNa vyavahAra ! roga, durbhAgya, apayaza, tiraskAra vagere hiMsAthI, zatrutAthI, jIdveSathI prApta thAya che. tamAre vicArIne nirNaya karavAno che ke tamAre zuM meLavavuM che ? amArA kahevAthI yA Agraha karavAthI tame mAnavAnA cho ? jo tame amAruM kahevuM mAnatA hota to tame keTalI UMcAI u52 hota ? tamAro uddhAra thaI jAta ! ThIka che, ahIM dharmopadeza sAMbhaLavA AvyA karo cho ! mana lagADIne sAMbhaLatA rahezo to eka divase uddhAra thavAnI saMbhAvanA to che ! game te karo, paraMtu hiMsAno tyAga karo. hiMsAjanya padArthono tyAga karo. je Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 73 vastunuM nirmANa jIvahiMsAthI thatuM hoya, te vastuono upayoga na karo. evI vastu gharamAM lAvo ja nahIM, mAnazo A vAta ? pachI hoTho upara lipasTika' paNa nahIM lagADI zako. lipasTika' jIvahiMsAjanya padArtha che. evA bIjA paNa aneka padArtho bajAramAM vecAya che. 'sarve santu nirAmayAH' A sUtra mahAprabhAvazALI che. jyAre paNa tame koI rogIne juo, tamArA manamAM A sUtra zarU thaI javuM joIe. 'sarva jIvo nIrogI thAo.' hA, koI duzmanane paNa bAkAta rAkhavAno nathI. je mANasa tamArI sAthe sAro vyavahAra na karato hoya, tamArI sAthe verabhAvanA rAkhato hoya, ene mATe paNa A bhAvanA rAkhavI joIe. sarve santu nirAmayAH / enAthI tamAruM citta, bhalene zarIra rogI hoya; te zAnta, svastha raheze ane samAdhiyukta raheze. darekanuM kalyANa thAo : sarve santu nirAmayAH |'nI pachI 'sarve bhadrALi pazyantunI bhAvanA batAvavAmAM AvI che. saMsAranA tamAma jIvonuM kalyANa thAo, A bhAvanA cittamAM rAkhavAnI che. eTale ke koI paNa jIvanuM azubha, amaMgaLa to vicAravAnuM ja nathI. yAda rAkho ke tame zrAvaka cho, samyagdaSTi jIva cho. samyagdaSTi jIvanI A sahaja sthiti hoya che. enuM citta eTaluM nirmaLa hoya che ke e cittamAM bIjA jIvo mATe azubha vicAra utpanna thaI ja zakatA nathI. hA, prAraMbhika avasthAmAM azubha vicAro sAthe saMgharSa karavo paDe che. manamAM pravezavA mATe azubha vicAro, vera-virodha sAthe dvAra khakhaDAvI zake che: paraMtu AtmA potAnI zaktithI e vicArone pravezavA deto nathI. koI vAra azubha vicArono vega tIvra hoya che, teo aMdara pravezI ya jAya che, paraMtu jAgrata AtmA e vicArone cittamAM rahevA deto nathI, bahAra dhakelI de che. A AMtarasaMgharSa cAlato rahe che. 'sarva jIvonuM kalyANa thAo' A bhAvanA manaHzuddhi mATe upayogI bhAvanA che. mokSamArgamAM manaHzuddhi ati Avazyaka manaHzuddhi TakAvI rAkhavI ati Avazyaka che tamAre mATe ! kAraNa ke tame zrAvako cho. mokSamArganA musApharo cho. mokSamArgamAM manaHzuddhinuM mahattva ochuM nathI. dharmakrayAo karatAM paNa vadhAre mahattva che. manaHzuddhi bhAvanAothI prApta thAya che, kriyAothI nahIM. bhAvanAonI upekSA karIne mAtra kriyA karanArA, dharmanI vividha kriyA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 zrAvakajIvana karanArAone huM jANuM chuM. temanA vicAro keTalA azuddha hoya che, e paNa huM jANuM chuM. enAthI teo azAMta ane saMtapta rahe che. tIrthaMkara bhagavaMtoe 16 bhAvanAonuM ciMtana karavAno upadeza kema Apyo ? A ja kAraNa che. bhAvanAo vagara vidvAnone, zAstrajJone paNa zamarasanI prApti thatI nathI, to pachI kriyAjaDa lokone zAntino anubhava kevI rIte thAya ? zubha ? bhAvanAo vagara mananI zAnti zakya nathI. ghaNA moTA vidvAno paNa azAMta banI jAya che. prabaLa verabhAvanA temanA hRdayamAM AganI jema bhabhUkI UThe che. A ja 'dharmabaMdu'nA racayitA AcAryazrI haribhadrasUrijI svayaM evI verabhAvanAmAM gUMcavAI gayA hatA. bauddhadharmanA kaTTarapaMthI AcArye emanA bhakta rAjA dvArA haribhadrasUrijInA eka ziSyane mArI nakhAvyo hato ane bIjA ziSyane khUba parezAna karyo hato. pAchaLathI enuM paNa mRtyu thaI gayuM hatuM. bauddha sAdhuone kaDaka zikSA karavAno saMkalpa potAnA be ziSyonA - jeo AcAryazrInA bhANeja paNa thatA hatA - mRtyuthI AcAryazrI ati vyAkuLa thaI gayA hatA. teo jJAnI hatA, jJAnanA AlokamAM teo jANatA hatA ke manuSyanuM mRtyu nizcita hoya che. AyuSyakarma samApta thatAM mRtyu thAya ja che. mRtyu zarIranuM hoya che, AtmAnuM nahIM. A badhuM tattvajJAna emanI pAse hatuM; chatAM paNa teo azAMta thaI gayA. e bauddha vidvAnone kSatriya rAjAnI sAthe kahevaDAvyuM ke 'mArI sAthe vivAda karo, je hAre tene cUlA upara rAkhelA telanA kaDAyAmAM paDavuM paDaze ane maravuM paDaze.' kSatriya rAjA haribhadrasUrijIthI prabhAvita hato ane e rAjAe AcAryadevanA eka ziSyane - paramahaMsane Azraya Apyo hato. bauddhAcArya sAthe vAda-vivAda Ayojita karyo hato. rAjAe potAnI sAme bauddhAcAryane hAratA joyA hatA. paramahaMsanI adbhuta vidvattAthI rAjA prabhAvita thayo hato. pAchaLathI gurudeva sAthenA milana pahelAM rastAmAM ja paramahaMsanuM mota thayuM hatuM. AcAryadevanA hRdayane kAramo ghA lAgyo hato. teo bauddha sAdhuo pratye atizaya UkaLI UThyA hatA. A vAta temanA gurudevanA kAne pahoMcI. temaNe haribhadrasUrijIne be zloka mokalAvyA. krodhanA, veranA tIvra vipAka batAvanArI 'samarAditya mahAkathA' tarapha temanuM dhyAna doryuM. haribhadrasUrijIe baMne zloko vAMcyA. samarAdityanI vArtA smaraNamAM AvI. teo UMDAM ciMtanamAM DUbI gayA. veranI bhAvanA manamAMthI nIkaLI gaI. teo svastha banyA, rAjAne bolAvIne kahyuM : "mAre kazuM karavuM nathI, huM jAuM Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 chuM.' teo gurudevanI pAse gayA ane azubha saMkalpanuM prAyazcitta karyuM. koI pApa na karo H bhAvanA vagara vidvAna paNa bhUlA paDI jAya che. bhAvanA vagara moTA tapasvI paNa bhUlA paDI jAya che. graMthakAre 'samarAditya mahAkathA' lakhI mAtra be zloko 52 ! khUba vizALa nava janmonI mahAkathA lakhI. e mahAkathAmAM prathama bhavamAM ja agnizarmAnI tapazcaryA batAvI che. eNe mAsakhamaNanA pAraNe mAsakhamaNa karyAM. lAkho mAsakhamaNa karyAM. e saMnyAsI banI gayo hato. AzramamAM raheto hato. chatAM paNa rAjA guNasena pratye enA hRdayamAM tIvra verabhAvanA utpanna thaI gaI hatI. kA2Na ke tenI pAse bhAvanAonuM - zubha bhAvanAonuM amRta na hatuM. 'arihaMta' vAMcanArAoe e vArtA vAMcI haze. tapasvI-saMnyAsI saMsAramAM bhaTakI jAya che. 75 agnizamAM tApasa banIne tapa karato hato. paraMtu e bhAvanA enA hRdayamAM na hatI ke 'koI jIva pApa na kare.' teNe janamojanama rAjA guNasenane mAravAno krUra saMkalpa karyo hato. khUba moTuM pApa karyuM hatuM. saMnyAsI banIne A pApasaMkalpa karyo hato. mananAM pApa bhayAnaka hoya che. tyAM rokanAruM koI hotuM nathI. jIva jAte ja umbuddha thAya, to ja pApothI bacI zake che. ahIM graMthakAre A bhAvanA batAvI che ke mA Rzvit pApamAcaret / koI pApa na karo. kAraNa ke teo pApanA kaTu vipAkone jANatA hatA. saMsAramAM jeTalAM paNa duHkho che, te sarve pAponAM phaLa svarUpe che. 'pApAt duHlam' duHkha pApothI ja Ave che. pApanuM phaLa duHkha che. jIva pApa na kare to ja sukhI banI zake che. A bhavya bhAvanAmAM mAnanAra manuSya pApothI dUra rahevuM joIe. pApa aneka prakAranA hoya che H hiMsA, jUTha, corI, durAcAra-vyabhicAra, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, dveSa, rAga, kalaha, mithyAtva Adi aneka pApa hoya che. pAponI oLakhANa thavI ati Avazyaka che. pAponI oLakhANa haze to ja tame pApothI bacI zakazo. keTalAMka varSo pUrve gujarAtanI eka yunivarsiTImAM mAruM pravacana hatuM. pravacanamAM meM pApa ane puNyanI vAta karI hatI. pravacana pachI tyAM najIkanA ja rAmakRSNa mizananA makAnamAM rokAyA hatA. kolejanA keTalAka chokarA-chokarIo maLavAM AvyAM hatAM. temaNe jaNAvyuM : 'amane pApa ane puNyanuM jJAna ja na hatuM. Aje sarva prathama ja pApanAM nAma sAMbhaLyAM. have ame sAvadhAna rahIzuM. anivArya rUpe je pApa karavAM paDe te ja pApa karIzuM. bIjAM pApono tyAga karIzuM.' Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 zrAvakajIvana ApaNI vAta bhAvanA vize cAlI rahI che. 'koI paNa jIva pApa na kare.' kAraNa ke jJAnI puruSanI dRSTimAM pApanAM phaLa joI zakAya che. ghora bhayAnaka duHkho dekhAya che. jAgrata jIva nathI icchato ke koI duHkhI thAya. e jANe che ke pApothI ja duHkha Ave che. ethI evI bhAvanA bhAve che. karuNA, bhAvakaruNA ja evI bhAvanA bhAvavA manuSyane prerita kare che. kA2Na ke te koI paNa jIvanuM duHkha joIne svayaM duHkhI thaI jAya che. enA hradayamAM kSubdhatA chavAI jAya che. zuM kare e ? jo enuM cAle to e koI jIvane pApa na karavA de. paraMtu evI zakti koI paNa jIvamAM hotI nathI. utkRSTa puNyabaLavALA tIrthaMkara paramAtmA paNa sarva jIvone pApa karatAM rokI zakatA nathI, to pachI ApaNA jevA kSudra jIvomAM AvI zakti kyAMthI AvI zake ? je samaye bhagavAna mahAvIra rAjagRhImAM birAjatA hatA tyAre rAjagRhImAM 'kAlasaurika' nAmano kasAI rojanA 500 pADA mArato hato. e nagarano rAjA hato zreNika. bhagavAne zreNikanA mananuM samAdhAna karavAnA hetuthI kahyuM : 'zreNika, kAle tuM kAlasaurika kasAIne hiMsA karato rokI de.' bhagavAna jANatA hatA ke A kArya muzkela nahIM, asaMbhava che ane zreNikane narakamAM javuM nizcita che. zreNike narakagatinuM AyuSya bAMdhI lIdhuM hatuM. zreNikane kahI paNa dIdhuM hatuM. zreNike bhagavaMtane kahyuM : 'bhagavaMta, huM Apano sevaka chuM. mAre narakamAM javuM paDaze ?' zreNikanA mananuM samAdhAna karavA bhagavAne eNe kahyuM hatuM : 'tuM kAlasaukarika kasAInI hiMsA rokI de, to tAre narakamAM nahIM javuM paDe.' zreNike e kasAIne nagaranA kUvAmAM UtArI dIdho, doraDe bAMdhIne ! kUvAmAM e kevI rIte hiMsA karI zake ? paraMtu bhagavAne batAvyuM ke kalpanAthI kUvAnI bhIMta upa2 pADAnAM citro banAvIne mArato hato. 500 vA2 pADAnAM citro banAvIne hAthathI mArato gayo, tyAre ja zreNikanA mananuM samAdhAna thayuM. jene pApa karavAM ja che te zarIrathI pApa nathI karI zakato, to manathI kare che ! mananI kalpanAothI te aneka pApo kare che. chatAM paNa ApaNe to bhAvanA evI rAkhIe ke 'koI jIva pApa na kare.' A bhAvanAthI bIjAMne to lAbha thatAM thaze, paraMtu tamane svayaMne to lAbha thaze ja ! tamArAmAM pApothI bacavAnI zakti prakaTa thaze. saMbhava che ke tame pApothI bacI jAo. jo pApothI bacavAnI bhAvanA hoya, to A bhAvanA sevatA raho. bhAvanAthI bhavanAza bhAvanA manano viSaya che. bhAvanA jeTalI tIvra, prabaLa haze, teTalo ja eno prabhAva paNa prabaLa paDaze. ghora pApI jIva paNa bhAvanAone sahAre, pUrNa jJAnI Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * bhAga 3 77 ane vItarAga banyAnAM udAharaNo zAstromAM vAMcyAM che. khUba sAro upAya che bhAvanAno. A prakAre bhAvanAo che H - - - = sarva jIvo sukhI thAo. sarva jIvo nIrogI raho. A rIte bIjI cAra bhAvanAo che : sarva jIvo mArA mitro che. - sarva jIvonuM kalyANa thAo. koI paNa jIva pApa na kare. mAruM cAle to sarva jIvonuM duHkha dUra karuM. guNavAno pratye mArA hRdayamAM prema che. pApI jIvo pratye huM madhyastha rahIza. temanI prazaMsA nahIM karuM, e rIte temanuM kharAba paNa nahIM karuM. A bhAvanAo sivAya bIjI alaga bAra bhAvanAo paNa che. anitya bhAvanA, azaraNa bhAvanA, ekatva bhAvanA, anyatva bhAvanA, azica bhAvanA, saMsAra bhAvanA, Azrava bhAvanA, saMvara bhAvanA, karmanirjarA bhAvanA, lokasvarUpa bhAvanA, bodhidurlabha bhAvanA ane dharmasvAkhyAta bhAvanA. pravacano daramiyAna meM keTalIya vAra A bhAvanAo samajAvI che. tamAre samaya kADhIne A bhAvanAo 52 ciMtana-manana karavuM paDaze. vAraMvAra abhyAsa e ja bhAvanA che. A vicArono abhyAsa che. eka vAra vicAra karavAthI 'bhAvanA' nathI banatI. punaHpunaH vicAra ka2vAthI 'bhAvanA' bane che. anityatA, azaraNatA vagere suvicAranA muddA che - 'Topiksa' che. khUba sArA 'Topiksa' che. rAtrinI nIrava zAMtimAM, ekAntamAM oraDAmAM besIne A bhAvanAono abhyAsa karo. cintanamAM DUbatA raho. sabhAmAMthI : amAruM cintana 'kaMcana' ane 'kAminI'nI AsapAsa cAle che. mahArAjazrI H tamAre A azubha ciMtanathI mukti meLavavI che ? prathama to A vAta karo. azubha ciMtanathI jyAre tame becenI anubhavazo tyAre zubha ane zuddha ciMtananI zarUAta thaze. tamAro potAno nirNaya hovo jarUrI che. huM to mAtra nirdeza - dizAsUcana karuM chuM. vadhAremAM vadhAre to preraNA ApI zakuM, chevaTe kArya to tamAre ja karavAnuM che. bhAvanA bhAvavAnuM A kArya saraLa che. emAM koI upavAsa - AyaMbila karavAnA nathI. manane zuddha karavAno upAya - bhAvanA : mAro tamArI sAme eka prazna che H zuM tame tamArA manane zuddha karavA mAgo cho ? Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana 78 'mAre mAruM mana zuddha karavuM ja che. mArA manamAM azubha vicAra, gaMdA vicAra praveze ja nahIM, evo upAya mAre karavo che.' evo tamAro nirNaya che kharo ? sabhAmAMthI ; koIka vAra vicAra Ave che, nirNaya karI zakyA nathI. mahArAjazrI H nirNaya ja nahIM, dRDha nirNaya karavo paDaze. vividha bhAvanAonuM ciMtana zarU karavuM paDaze. pratidina - pratikSaNa, A ciMtana tamArA manamAM cAlatuM rahe evo abhyAsa karavo paDaze. sabhAmAMthI : amArA jIvanamAM pApAcaraNa hoya, to pachI bhAvanAothI lAbha thaze ? mahArAjazrI : bhAI mArA, pravRttinuM mULa che vRtti. vRtti badalAze tyAM pravRtti ApoApa badalAI jaze. vRtti nahIM badalAya, bhAvanA nahIM badalAya, to pravRtti nahIM badalAya. bhAvanAnA mArga upara cAlatA raho. thAkyA vagara cAlyA karo. tamArI azubha vRttio baMdha thaze, zubha vRttiono prAraMbha thaze. bhAvanAnA mArga upara cAlIne anubhava karo. A anubhava karavAnI vAta che. mAtra bolavAsAMbhaLavAnI vAta nathI. duHkhI mAnavone ane jAnavarone tame juo cho ne ? temane joIne ciMtana karo H 'A jIva sukhI thAo, temanAM duHkha dUra thAo.' rogI jIvone juo cho ne ? jyAre jyAre juo, tyAre ciMtana karo ke 'A jIva zIghra nIrogI bano, nirAmaya bano.' Atmavimukha thayelA jIvone joIne vicAro ke 'A jIvonuM kalyANa thAo. temane mokSamArganI prApti thAo.' pApone choDavAno upadeza ApyA pachI paNa je loko pApatyAga nathI karatA evA jIvo pratye ciMtana karo ke "A jIvo pApa na kare, pApano tyAga kare, jethI temane pAponuM phaLa-duHkha bhogavavuM na paDe.' upasaMhAra : :: gRhasthajIvana aneka viSamatAothI bhareluM che. aneka AMtarabAhya dvandvothI bhareluM che. AvA gRhasthajIvanamAM paNa zAnti, samatA ane samAdhi pAmavA mATe A sarvazreSTha upAya che bhAvanAono. bhAvanAothI AtmAne lAgelAM pragADha karmono nAza thaI jAya che. jema jema AtmA karmamukta thato jAya che, tema tema mokSanI nikaTatA AvatI jAya che. bhAvanAothI mana prasannatA pAme che. sadaiva prasannatA ane praphullatA TakAvI rAkhavA mATe bhAvanAono sAkSAtkAra karavo ja paDaze. Aje basa, ATaluM ja. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravacana : papa) parama kRpAnidhi, mahAna mRtadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijI svaracita udhamabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakajIvana vize sAruM mArgadarzana ApI rahyA che. temaNe zrAvakanI khUba suMdara dinacaya batAvI che. sAthe sAthe bhAvAtmaka dharma aMge paNa lakhyuM che. bhAvAtmaka dharmano saMbaMdha hRyanI sAthe hoya che. dayane sudhAravA mATe emaNe zubha ciMtanasvarUpa bhAvanAono nirdeza karyo che. zubha bhAvanAono prakarSa pAmavA mATe preraNA ApI che. paraMtu dayagata zubha bhAvanAo keTalAMka nimitto para nirbhara rahe che. evAM aneka nimitta hoya che, emAMthI eka nimittano graMthakAre ahIM ullekha karyo che : ziSTacaritrazravaNam / / 8 / / ziSTa puruSonAM caritra sAMbhaLatA raho. je zAstraprasiddha ane itihAsaprasiddha sapuruSa ane mahAsatIo che, temanAM preraNAdAyI jIvanacaritro sAMbhaLavAM joIe. pUjya puruSonA mukhethI sAMbhaLavAM joIe. evA puruSono samAgama na hoya, to evAM caritro vAMcavAM joIe. zravaNano AnaMda adbhuta hoya che? ahIM graMthakAre puruSonAM jIvanacaritro sAMbhaLavAnuM kahyuM che. saMbhaLAvanAra jo saMbhaLAvavAnI kaLAmAM pAraMgata hoya, to sAMbhaLavAmAM khUba majA Ave che. traNatraNa kalAka sAMbhaLatA raho, chatAM paNa bhUkha-tarasa satAvatI nathI. meM bALapaNamAM AvI kathAo sAMbhaLI hatI. mane sAMbhaLavAmAM khUba majA paDatI hatI. rAtanA samaye bAra vAgyA sudhI sAMbhaLato raheto hato. evI sArI kathAo saMbhaLAvanAra evI rasapUrNa zailIthI saMbhaLAvatA hatA ke thoDIka paNa ALasa AvatI na hatI. evuM lAgatuM hatuM ke basa, sAMbhaLyA ja karIe. rAtabhara saMbhaLAvyA kare ane ApaNe sAMbhaLatA rahIe. eno gahana prabhAva paNa mana upara paDato hato. e mahApuruSo jevAM satkAryo karavAnI kalpanAo mana karatuM rahetuM hatuM. paraMtu jyAre moTA thayA, nAnuM gAma chUTI gayuM ane moTAM zaheramAM AvI gayA. navuM vAtAvaraNa maLyuM, kharAba nimitto maLavA lAgyAM, satvaruSono saMga na rahyo. sapuruSonI kathAonuM zravaNa chUTI gayuM, jIvanamAM keTalAka doSo pravezI gayA. jo ke A paristhiti lAMbo samaya sudhI na TakI, punaH satparuSono paricaya thayo, punaH dharmazravaNa maLyuM ane jIvana dharmamaya banI gayuM. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 zrAvakajIvana saccaritrono prabhAva : sAdhujIvanamAM puruSonAM caritro sAMbhaLavAno avasara ocho maLyo, paraMtu saMbhaLAvavAno avasara vadhAre maLyo! rAmAyaNa vagerenA kathAprasaMgonA mAdhyamathI meM hajAro caritro saMbhaLAvyAM che. jyAM grAmINa zrotAvarga hoya che tyAM pravacana kathAmaya banI jAya che. tyAM tattvajJAnanI carcA ghaNI ochI thAya che. caritra-kathananA mAdhyamathI ja loko tattvAmRtanuM pAna kare che. meM moTAM zaheromAM paNa kathAmaya pravacano ApyAM che. babbe kalAka sudhI babbe hajAra zrotAo maMtramugdha thaIne sAMbhaLatAM rahetA hatA! caritranA gaMgApravAhamAM taNAtAM hatAM. mana upara gahana prabhAva laIne potAne ghera jatA hatA. pAchaLathI bapore AvIne teo kahetAM: "Aje mahAsatI aMjanAsuMdarInuM caritra sAMbhaLIne AMkha khUlI gaI. sAmAnya duSpavRttinuM kevuM karuNa pariNAma Ave che ? aMjanAsuMdarInI kevI adbhuta sahanazIlatA ! Aje to pravacana sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM AMkho TapakavA lAgI hatI....' vagere. eka nagaramAM bhagavAna mahAvIranI bAra varSanI kaSTamaya sAdhanA sAMbhaLIne eka ajena gRhastha bhagavAna mahAvIranA ananya bhakta banI gayA. pravacana pUrNa thayA pachI teo mArI pAse AvyA ane bolyA : "mahArAja sAheba! Aja dina sudhI huM jANato hato ke sarva bhagavaMtomAM Isue ja krosa upara caDavAnuM kaSTa bhogavyuM che, bAkInA bhagavAnoe kaSTa sahana kaya nathI; paraMtu Aje khabara paDI ke bhagavAna mahAvIra svAmIe bAra varSathI ya vadhAre samaya maraNAMta ko sahana karyA hatAM. Aje mArA zraddheya ane pUjanIya banI gayA bhagavAna mahAvIra svAmI! duniyA jANatI ja nathI mahAvIra bhagavAnanI kaSTamaya dIrghakAlIna sAdhanAne !' puruSonAM caritra zravaNa karavAnA AvA lAbho aneka jIvone thAya che. eka nagaramAM amAruM cAtumasa hatuM. kRSNASTamIno divasa hato. brAhmaNa samAja taraphathI pravacana hatuM. e pravacanamAM meM zrIkRSNanuM ja caritra saMbhaLAvyuM. bhagavAna neminAtha sAthe zrIkaSNano saMbaMdha batAvyo - gahana prema batAvyo. ane kahyuM : zrIkaSNa to bhaviSyamAM amArA tIrthaMkara thavAnA che' tyAre badhA brAhmaNo ekabIjAnAM mukha jovA lAgyA ! pravacana pUrNa thayA pachI cAra vidvAna brAhmaNo mArI pAse AvyA ane bolyA ? ame to sAMbhaLyuM hatuM ke jainadharmavALA "kRSNa to narakamAM gayA.' evuM mAne che, jyAre tame to kahyuM ke "zrIkRSNa tIrthaMkara thavAnA che.' kahyuMH baMne vAto Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 81 sAcI che. zrIkRSNa narakamAM gayA che ane tyAMthI nIkaLIne pachI tIrthaMkara thavAnA che. ema to "bhagavAna mahAvIra svAmI paNa narakamAM gayA hatA, evuM amArA zAstramAM Ave che ! ane ame kahIe chIe. pApapuNyanAM karmanuM phaLa tIrthakaranA AtmAe paNa bhogavavuM paDe che. bhale pachI mahAvIra hoya yA kRSNa hoya." e vidvAnone AnaMda thayo. caritrazravaNanA lAbha : sapuruSonAM caritronuM zravaNa mAtra manoraMjana mATe yA to mAtra samaya pasAra karavA mATe nathI. TIkAkAra AcAryadine eka viziSTa prayojana batAvyuM che ? na kadAcid labdhaguNahAniH saMpadyate / udAharaNarUpa tamane batAvuM chuM - tame kSamAguNa prApta karyo che. jo tame niraMtara kSamAvaMta strIpuruSanAM uttama caritro sAMbhaLatA rahezo, to tamAro kSamAguNa draDha thaze, naSTa nahIM thAya. jo tame kSamAzIla strIpuruSonAM caritro nahIM sAMbhaLatA ho, to saMbhava che ke tamAro kSamAguNa cAlyo jaze. guNa ane doSa evAM tattvo che ke je jIvamAM Ave che ane jAya paNa che. eTalA mATe tIrthakara bhagavaMto kahe che ke "AvelA guNone javA na do, gayelA doSone pharIthI AvavA na do.' je doSa tamArA jIvanamAMthI gayo che te doSa pharIthI jIvanamAM pravezI na jAya, eTalA mATe sAvadhAna raho. gharamAMthI sApa nIkaLI gayo yA kADhI mUkavAmAM Avyo, te pharIthI gharamAM pravezI na jAya, eTalA mATe sAvadhAna raho ne? eka zrImaMta vyakti jugAra ramato hato. kulabamAM jaIne rAtabhara jugAra khelato hato. enI patnI khUba parezAna thatI hatI. teNe amane vAta karI. ame ene samajAvIne jugAra ramavAnuM vyasana choDAvI dIdhuM. jyAM sudhI ame e nagaramAM rahyA tyAM sudhI te pratidina pravacana sAMbhaLato rahyo. enA manamAM jugAra ramavAnI icchA paNa na jAgI. paraMtu cAtumati pUrNa thayuM, ame e gAmamAMthI vihAra karyo. keTalAka mAsa vyatIta thaI gayA. samAcAra maLyA ke "e vyaktie pharIthI jugAra ramavAnI zarUAta karI dIdhI che." meM mArA manathI samAdhAna karyuM ke jyAM sudhI te pravacana sAMbhaLato rahyo, dhamopadeza sAMbhaLato rahyo, tyAM sudhI tenAmAM jugArano doSa pharIthI na Avyo, paraMtu jevo dhamapadeza sAMbhaLavo baMdha thayo, ke e doSa jIvanamAM praveza pAmI gayo. eTalA mATe pratidina dhamapadeza sAMbhaLavo joIe. sabhAmAMthI dharmopadeza saMbhaLAvanArA gurudevano saMyoga na maLato hoya to ? Jain Sucation International Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana mahArAjazrI : zrAvakoe evAM sthaLe, evA gAmamAM rahevuM joIe ke jyAM jinamaMdira hoya, sAdhupuruSonuM jyAM AvAgamana rahetuM hoya. paraMtu tame to tyAM ja rahevAnuM pasaMda karo cho ke jyAM sAro vepAra cAlato hoya, jyAM vadhAremAM vadhAre rUpiyA kamAI zakAtA hoya! mukhya prayojana arthapuruSArtha ane kAmapuruSArtha banI gayuM che! dharmapuruSArtha gauNa karI devAmAM Avyo che, ane ethI ja jIvana doSabharapUra banI gayuM che. guNa eka-be ja rahI gayA che. guNaprAptinuM lakSya paNa rahyuM nathI temaja doSAyanuM dhyeya paNa rahyuM nathI. guNaprAptinuM lakSya banAvo : sapuruSonAM caritro sAMbhaLavAthI kSamA, namratA, nirlobhatA Adi guNonI prApti thAya che. paraMtu tamAruM lakSya guNaprAptinuM hovuM joIe. lakSya haze to guNaprApti avazya thaze. guNothI ja jIvana zAntimaya ane ullAsamaya banI zake che. eka mAro paricita zrImaMta parivAra che. rahevA mATe moTuM ghara che. traNa-cAra lAkha rUpiyAnuM pharnicara haze. sarva prakAranI Adhunika suvidhAo che, patnI che, be putro che ane eka putrI che. Avaka sArI che, paraMtu e parivAra gRhakalezamAM duHkhI hato. ekabIjA pratye phariyAdo hatI. ekabIjAnI sAthe koI premathI vAta karatuM na hatuM. parasparano vyavahAra sAro na hato. eka divasa parivAra vaMdana karavA mArI pAse Avyo. parivAranI mukhya zrAvikAe ja vAtano prAraMbha karyo. pAchaLathI puruSe paNa je kahevAnuM hatuM te kahyuM. chokarAe paNa potAnI vAta kahI. meM saune sAMbhaLyAM ane pachI meM kahyuM : tame loko mArI eka vAta mAnazo? badhAe kahyuM: "mAnIzuM.' meM kahyuM: 'to tame badhAM dararoja pravacana sAMbhaLavA AvatA raho. tamArI pAse gADI che. AvavAnI suvidhA che. eka kalAka pravacana sAMbhaLyA karo." temaNe kabUla karyuM. e samaye pravacano guNonI prApti aMgenAM ja cAlatAM hatAM. pravacanomAM meM pArivArika jIvanamAM cAra guNonuM keTaluM mahattva che te batAvyuM. * prathama guNa batAvyo udAratAno. * bIjo guNa batAvyo gaMbhIratAno. * trIjo guNa batAvyo sahanazIlatAno ane * cotho guNa batAvyo paraspara premano. e parivAramAM pitA hatA, temane khAtarI thaI ke "mArAmAM udAratA nathI. mAre udAra banavuM joIe." teo udAra banyA. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 83 je mAtA hatAM temaNe vicAryuM ke 'mArAmAM gaMbhIratA nathI, huM gharanI vAto bahAra kahI dauM chuM. mAre gaMbhIra banavuM joIe. parivAranA sabhyonI niMdA mAre bIjAMnI AgaLa na karavI joIe.' te strI gaMbhIra banI. je putravadhU hatI teNe vicAryuM : 'huM nAnI nAnI takalIphonI phariyAda karatI rahuM chuM te barAbara nathI. mAre thoDuMka sahana karavuM joIe. huM bIjAMno apriya vyavahAra sahana karIza.' te sahanazIla banI. be bhAI ane eka bahena paraspara laDatAM-jhaghaDatAM hatAM, temane potAnI bhUla samajAI ane prema vadhyo. A rIte A parivAre navajIvana meLavyuM. temanA jIvanano abhigama ja badalAI gayo. dharmakathA dararoja sAMbhaLo : guNaprApti mATe ane prApta guNonI rakSA mATe suMdara ane zreSTha upAya che - pratidina dharmakathA sAMbhaLatA raho. * ekAgratAthI sAMbhaLo. * niyamita sAMbhaLo. * bhaktibhAvathI sAMbhaLo. sabhAmAMthI : da22oja dharmakathA saMbhaLAvanAra sAdhupuruSa maLavA joIe ne ? mahArAjazrI : jyAre sAdhupuruSa tamArA gAmamAM - nagaramAM Ave tyAre temanI pAsethI dharmakathA sAMbhaLo ane jyAre sAdhupuruSa na hoya tyAre badhAM maLIne gharamAM 'sAmayika' karo ane sAmayikamAM eka vyakti dharmakathAnuM pustaka vAMce ane bIjAM sAMbhaLe. eka samaya nizcita karI lo sAmayikano. 48 miniTanuM sAmayika hoya che. dharmakathA vAMcavAmAM-sAMbhaLavAmAM samaya jaladI pasAra thaI jaze ! dharmakathAonI sArI sArI copaDIo maLe che. jJAnabhaMDAromAM ane lAibrerIomAM paNa copaDIo maLe che. copaDIonI pasaMdagI koI munirAjanI salAha laIne karavI. pustaka vAMcanAre evI rIte pustaka vAMcavuM ke jethI sAMbhaLanArAM kaMTALI na jAya, ane beThAM beThAM UMghavA na mAMDe. vAMcavAnI paNa eka kalA hoya che. gharagharamAM sAmudAyika sAmayika zarU karo. pachI mahollAmAM, zerInA jijJAsu bhAIbahenone preraNA Apo. temane paNa sAmAyikamAM sAmela karo. koI vA2 divase samaya na maLe to rAtre sAmayika karyA vagara badhA maLI zako cho ane pustaka vAMcana karI zako cho. A paNa eka prakAranuM 'zruta sAmayika' ja kahevAya. A prakAranA vAMcanamAM caritragraMtho vadhAre upayogI rahe che. caritragraMtha Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana sAMbhaLavAmAM sAmAnya lokonI rasavRtti vadhe che. mahApuruSonAM jIvanacaritromAM mane 'triSaSTizApuruSavaritra uttama graMtha lAgyo che. Ama to bIjA paNa caritragraMtho che. gujarAtI ane hindI bhASAmAM keTalAya caritragraMthonA anuvAdo thayA che. tame loko e graMthono upayoga karo. lakSya na bhUlo. tamAre guNaprApti karavI che. doSakSaya karavo che. jIvanane doSamukta karavuM che. guNathI bharyuMbharyuM karavuM che, kAraNa ke tamArI zAMti ane prasannatAno AdhAra A tamAma guNo che. doSone kAraNe ja azAMti, phleSa temaja saMtApa thAya che. doSomAM mukhya che - krodha, abhimAna, mAyA ane lobha. A cAre doSone jIvanamAMthI tageDI mUkazo, to bIjA aneka doSo cAlyA jaze. "mAre doSamukta banavuM che. A tamAro dRDha saMkalpa hovo joIe. bhagavAna mahAvIrano eka zrAvaka - sadAlaputra : polAsapura nAmanA eka nagaramAM saddAlaputra nAmano eka zrImaMta kuMbhAra raheto hato. tenI pAse traNa karoDa suvarNamudrAo hatI. daza hajAra gAyo hatI. tenI patnInuM nAma hatuM agnimitrA. saddAlaputra gozAlakanA siddhAMtomAM vizvAsa rAkhato hato. te zravaNadharmamAM abhiruci dharAvato hato. arthagrahaNa karavAmAM khUba vicakSaNa hato. gozAlaka bhagavAna mahAvIrano ziSya hato, paraMtu pAchaLathI bhagavAnathI viruddha thaI gayo hato ane potAnA niyativAdano pracAra karato hato. aSTAMga nimittano pAragAmI hovAthI lokone bhaviSyakathana kahIne prabhAvita karato hato. enA lAkho anuyAyI banI gayA hatA. gozAlake saddAlaputrane samajAvI dIdhuM hatuM ke "he mahAnubhAva, mAro niyativAda ja artharUpa che, paramArtharUpa che; bAkInA badhA siddhAMto anartharUpa che." teNe gozAlakanA siddhAMtane mAnI lIdho hato. eka divase madhyAhna samaye saddAlaputra potAnA azokavanamAM beThA hatA, tyAM zreSTha vastra dhAraNa karelo eka deva prakaTa thayo. AkAzamAM ja sthira thaIne deve sadAlaputrane kahyuM: "he sadAlaputra, A nagaramAM sahasraAmravanamAM eka mahAmAhaNa padhAraze. teo pUrNa jJAnI ane anaMtadarzanI che. atIta-vartamAna ane anAgatanA. jJAtA che, teo arihaMta che, jina che, sarvajJa-sarvadarzI che. traNe lokone pUjanIya che. teo deva-manuSya, asura Adi sarvenA mATe arcanIya ane vaMdanIya che. teo satkAra karavA yogya che, sanmAna-yogya che. upAsavA yogya che. eTalA mATe tAre emanI pAse javuM, vaMdana karavAM temaja upAsanA karavI. emane vasati ApavI. saMstAraka ApavuM. je kaMI tArI pAse lAkaDAnA pITha, phalaka vagere hoya te svIkAravA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85. bhAga 3 mATe kahevuM." deve A vAta traNa-cAra vAra kahI ane te atRzya thaI gayo. saddAlaputre devanI vAta sAMbhaLIne vicAra karyo: "A prakAranA dharmAcArya to mAtra gozAlaka ja che, e ja devokta guNothI yukta che. te ja zIdhra tyAM janAra haze. huM temane vaMdanA karIza, papAsanA karIza ane vasati Adi viSaya mATe nimaMtrita karIza." divasa pUrNa thaI gayo. rAtri pUrNa thaI, prabhAta thayuM, nagaramAM rAjA jitazatru taraphathI ghoSaNA thaI ke sahastrApravanamAM bhagavAna mahAvIra padhAryA che; sarva nagarajano bhagavAnanAM darzana kare, bhakti kare ane dharmakathAnuM zravaNa kare." . saddalaputra vicAra karyo. huM bhagavAna mahAvIra pAse jaIne temane vaMdanA karuM, upAsanA karuM, temanI sevA karuM.' te snAnAdi karIne, zreSTha, zuddha ane suMdara vastro dhAraNa karIne mANasonI sAthe sahassAmravanamAM pahoMcyo. saddadharmanI prAptimAM saraLatA joIe ? meM tamane pahelAM ja batAvI dIdhuM ke saddalaputra gozAlakanA anuyAyI hatA, chatAM paNa teo bhagavAna mahAvIranI pAse gayA. temane vaMdana karyA ane upadeza sAMbhaLyo. kAraNa ke teo saraLa hatA. baddhAgrahI na hatA. eTalA mATe bhagavAna mahAvIrano upadeza sAMbhaLatAM ja temanA hRdaya sudhI pahoMcI gayo. bhagavAne paNa emanI sAthe vAta karI. bhagavAna to jANatA ja hatA ke saddAlaputra gozAlakanA niyativAdamAM zraddhA rAkhe che. chatAM paNa bhagavAne vAtsalyapUrNa hRdayathI kahyuM : saddAlaputra, kAla bapore tArI pAse eka deva Avyo hato ?' sadAlaputre kahyuM: "hA bhagavaMta!" bhagavAne deva dvArA kahelI tamAma vAto kahI saMbhaLAvI ane kahyuM: "teM devanA kathana anusAra gozAlakanA AvavAnI kalpanA karI hatI ne? paraMtu e deve saMkhaliputra gozAlakanA viSayamAM kahyuM na hatuM." saddAlaputre vicAra karyoH "A kevaLajJAnI, kevaLadarzI che. A satya karmanI saMpadAthI yukta che. A bhagavAna mahAvIra mAre mATe vaMdanIya che, namaskaraNIya che. huM emane pITha-Asana phalaka vagere mATe AmaMtrita karuM." saddAlaputraUbho thayo. bhagavAnane vaMdana-namaskAra karIne bolyoH "he bhagavAna! polAsanagaranI bahAra mArI kuMbhAranI pa00 dukAno che. Apa tyAMthI je kaMI jarUrI hoya te laIne nivAsa karo." Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana 86 bhagavAne enI vAtano svIkAra karyo ane tyAM nivAsa karyo. eka divasanI vAta che. saddAlaputra mATInAM pAtrone aMdarathI kADhIne taDake sUkavavA mUkato hato. e samaye bhagavAne pUchyuM: "he sadAlaputra, A mATInAM pAtro kevI rIte banyAM?" "bhagavaMta, pahelAM A mATI hatI. tene pANImAM palADavAmAM AvI. pachI temAM rAkha ane chANa meLavavAmAM AvyAM. pachI tene cAkaDA upara caDAvI ane AkAra ApavAmAM Avyo. pachI A vAsaNa banyuM. mahAnubhAva, A pAtra puruSArthathI banyuM ke puruSArtha vagara?" bhagavanuM, vagara puruSArthe banyuM, kAraNa ke je kaMI che te niyata che.' bhagavAne kahyuM: 'mahAnubhAva, jo koI vyakti, tArAM A mATInAM vAsaNo corI le, ahIMtahIM pheMkI de athavA phoDI nAkhe yA tArI patnI agnimitrAne upADIne laI jAya ane baLAtkAra kare, tenI sAthe vyabhicAra kare, to tuM e vyaktine daMDa daIza ?' jarUra, huM e duSTa puruSa upara Akroza karIza, tene bAMdhIza ane tene mArIza, kUTIza ane chevaTe mArI nAkhIza." bhagavAne kahyuM: 'sadAlaputra, sarva niyata che to pachI e puruSane sajA zA mATe ApavI joIe? je niyata hatuM te teNe karyuM. teNe puruSArtha to karyo nathI tArA mata mujaba ! paraMtu tuM sajA kare che, kAraNa ke teNe khoTo paraSArtha karyo che corI ane baLAtkArano. yA to tArI niyati khoTI che athavA sajA karavI khoTI che. baLAtkAra karanAro tane kaheze : "meM je karyuM e niyata hatuM, eTalA mATe meM karyuM.' zuM tuM enI vAta sAcI mAnIza? bhagavAna mahAvIranI vAta saddAlaputranA manamAM UtarI gaI. teNe bhagavAnane vaMdana, namaskAra karyo ane kahyuM : "bhagavanuM, huM ApanI pAse zramaNopAsaka dharma svIkAravA IcchA rAkhuM chuM." bhagavAne samakita sAthe tene bAra vrato samajAvyAM. sadAlaputre e vratono svIkAra karyo ane bhagavAnanI AjJA prApta karIne te potAne ghera pahoMcyo. potAnI patnI agnimitrAne kahevA lAgyoH devI, ahIM sahassAmravanamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra padhAya che. tuM emanI pAse jA ane bAra vrata svIkAra kara." agnimitrAe koI tarkavitarka vagara patinI vAta mAnI lIdhI. vizALa svajana parivAra sAthe, uttama zibikAmAM besIne te bhagavAna mahAvIra pAse jAya che ane vaMdana-namaskAra karIne UbhI rahe che. bhagavAne vizALa parSadAnI sAme upadeza Apyo. upadeza sAMbhaLIne agnimitrA saMtuSTa thaI teNe bhagavAnane kahyuM: "he bhagavaMta, huM nigraMtha pravacana upara zraddhA rAkhuM chuM. huM Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 87 pravrajita thavAmAM samartha nathI. paraMtu huM bAra vrato aMgIkAra karavA icchA rAkhuM chuM.' teNe zrAvakajIvananAM bAra vratono svIkAra karyo ane te pAchI cAlI gaI. thoDAka divaso pachI bhagavAne anyatra vihAra karyo. teo polAsapurathI cAlyA gayA. sadAlaputre jyAM sudhI bhagavAna mahAvIra polAsapuramAM rahyA tyAM sudhI temano dharmopadeza pratidina sAMbhaLyo. agnimitrA paNa sAMbhaLatI hatI. bhagavAnanA tyAMthI cAlyA gayA pachI paNa te jIva, ajIva Adi tattvonuM ciMtana-manana karato 2hyo. maMkhaliputra gozAlake A vAta sAMbhaLI ke "polAsapuramAM sadAlaputre eno mata tyajI dIdho che, te bhagavAna mahAvIrano zramaNopAsaka banI gayo che." gozAlaka ciMtAmAM paDI gayo. te tarata ja polAsapura pahoMcyo ane potAnI AjIvaka matanI dharmasabhAmAM UtayoM. keTalAka ziSyonI sAthe te sadAlaputrane ghera pahoMcyo. ene tyAM AdarasatkAra na maLyAM. te Ubho rahyo. teNe sadAlaputrane pUchyuM : he devAnupriya, ahIM mahAmAhaNa AvyA hatA ?' sadAlaputre pUchyuM: "devAnupriya, 'mahAmAhaNa' koNa che ?" 'zramaNa bhagavAna mahAvIra mahAmAhaNa che.' gozAlake kahyuM. he devAnupriya, Apa evuM zA mATe kaho cho ?' saddAlaputre pUchyuM. he sadAlaputra, sAce ja bhagavAna mahAvIra mahAmAhaNa che. teo sarvajJa ane sarvadarzI che. teo stuti karavA yogya che temaja deva-dAnava ane mAnavothI pUjita che. eTalA mATe he devAnupriya, zramaNa bhagavAna mahAvIra mahAmAhaNa che.' saddAlaputra gozAlakanI sAme AzcaryapUrvaka joto rahyo. gozAlake pharIthI pUchyuM "he devAnupriya, ahIM mahAgopa" AvyA hatA ?" saddAlaputre pUchyuM: "mahAgopa koNa che ?" gozAlake kahyuM : "zramaNa bhagavAna mahAvIra mahAgopa che." sadAlaputre pUchyuM: "he devAnupriya, kayAM kAraNe teo 'mahAgopa' kahevAya che?" gozAlake javAba Apyo "A saMsAra bhayAnaka jaMgala che. ahIM jIva naSTavinaSTa thaI jAya che. pazuonA bhakSya bane che. temanuM chedana karavAmAM Ave che. bhedana karavAmAM Ave che, tyAM bhagavAna dharmadaMDathI e jIvonuM saMrakSaNa kare che, bacAve che ane nivaNanA vADAmAM pahoMcADe che, e kAraNe sadAlaputra, zramaNa bhagavAna mahAgopa kahevAya che.' gozAlakanI vAta sAMbhaLIne sadAlaputranuM citta prasanna thayuM. pachI gozAlake Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 zrAvakajIvana pUchyuM: "he devAnupriya, ahIM "mahAsArthavAha' AvyA hatA?" sadAlaputre pUchyuM: "he devAnupriya, mahAsArthavAha koNa che? gozAlaka bolyoH "saddAlaputra, mahAsArthavAha bhagavAna mahAvIra che." saddAlaputre kahyuM: "Apa evuM zA mATe kaho cho ?' gozAlake pratyuttara ApyoH "he devAnupriya, saMsArarUpI aTavImAM bacAvIne jIvone mArgamAM rakSA karatAM nivaNirUpI mahAnagaramAM pahoMcADe che eTalA mATe saddAlaputra, zramaNa bhagavAna mahAvIra "mahAsArthavAha' kahevAya che." sadAlaputra bhagavAnanI prazaMsA sAMbhaLIne prasannacitta banyo. gozAlake pUchyuM : he devAnupriya, ahIM mahAdharmakathI AvyA hatA ?" sadAlaputre pUchyuM: "he devAnupriya, mahAdharmakathI koNa che? gozAlake kahyuM : "zramaNa bhagavAna mahAvIra mahAdharmakathI che." . saddAlaputre pUchyuM : "Apa zramaNa bhagavAna mahAvIrane mahAdharmakathI zA mATe kaho cho ?' gozAlake pratyuttara Apyo: 'he devAnupriya, A virATa saMsAramAM sanmArgathI dUra ane unmArge bhaTakAI jatA jIvone - mithyAtvathI parAbhUta jIvone, karmanA aMdhakAramAM DUbI gayelA jIvone dhamapadeza ApIne cAra gatirUpI saMsAranI aTavImAMthI potAnA hAthe pAra utAre che, eTalA mATe zramaNa bhagavAna mahAvIra mahAdharmakathI che.' gozAlakanA mukhe bhagavAnanI prazaMsA sAMbhaLIne saddAlaputra prasanna thaI gayo. gozAlake pharIthI pUchyuM: "he devAnupriya, ahIM mahAniyamika AvyA hatA?" sadAlaputre pUchyuM: "mahAniyamika koNa che? gozAlake kahyuM: "zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI mahAniyamika che." saddAlaputre pUchyuM : he devAnupriya, Apa kayAM kAraNe A kahI rahyA cho ?" gozAlake kahyuM: "he sadAlaputra, saMsAra mahAsAgara che. saMsAra mahAsAgaramAM jIvonI DUbatI naukAne teo bacAvIne nivaNirUpI taTa upara pahoMcADe che. eTalA mATe zramaNa bhagavAna mahAvIra mahAniyamika che." saddAlaputre kahyuM: "he devAnupriya, Apa nipuNa cho, vijJAna prApta cho, ApanI pAse labdhi che, to zuM Apa amArA dharmAcArya zramaNa bhagavAna mahAvIra sAthe vivAda karavA mATe samartha cho ?" Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 gozAlake kahyuM H 'huM ene mATe yogya nathI.' saddAlaputre pUchyuM : 'Apa evuM zA mATe kaho cho ?' gozAlake kahyuM : 'bhagavAna mahAvIra mane arthomAM, hetuomAM ane uttaromAM niruttara karI deze.' 89 saddAlaputre kahyuM : 'he devAnupriya, Apa amArA dharmAcArya bhagavAna mahAvIranI stuti karo cho, eTalA mATe huM Apane mArI vasati, pITha, phalaka vagere ApuM chuM. Avo, mArI dukAnamAMthI je kaMI joIe te laI lo.' A pachI gozAlaka saddAlaputrane potAnA pakSamAM karavA mATe AkhyAnathI, prajJApanAthI, saMjJApanAthI ane vijJApanAthI khUba prayatna karavA lAgyo. saddAlaputrane nigraMtha pravacanamAMthI calAyamAna karavAmAM, lubdha karavAmAM ane vipaNita karavAmAM saphaLa na thayo tyAre polAsapura tyajIne anya sthaLe cAlyo gayo. saddAlaputra 14 varSa sudhI vividha prakAranA zIla vagere dharmIMgonuM pAlana karato rahyo. AtmAne dharmathI bhAvita karato rahyo. paMdaramuM varSa cAlatuM hatuM. saddAlaputra mahAvIra bhagavAnanI ati najIka dharmaprajJaptino svIkAra karI rahyo hato. madhyarAtrinA samaye eka deve enA upara sarva prakAranA upasargo karyA. saddAlaputranA pratyeka putranA mAMsanA nava nava TukaDA karyAM, mAyAjALa racI ane sauthI nAnA putrane mArI nAkhavAnuM dRzya racyuM. paraMtu saddAlaputra dharmadhyAnamAM nizcala rahyo. mRtyu bAda saddAlaputra devalokamAM utpanna thayA; tyAMthI te mahAvideha kSetramAM janma pAmaze ane tyAMthI mukti pAmaze. upasaMhAra H pratidina satpuruSonI kathA sAMbhaLavAthI doSono nAza thAya che, guNonI vRddhi thAya che, prApta thayelA guNo cAlyA jatA nathI... vagere lAbha thAya che. A viSayamAM 'dharmIbaMdu'nA prathama adhyAyanAM pravacanomAM vistArathI batAvyuM che, eTalA mATe ahIM huM vistAra karavA mAgato nathI. tame loko da22oja satpuruSonI kathAo satpuruSonA mukhethI sAMbhaLatA raho e ja maMgala kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana H 56 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijI svaracita 'dharmIbaMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakadharmanuM varNana kare che. zrAvakadharmamAM manuSyanI sthiratA thAya eTalA mATe temaNe pratidina satpuruSonAM caritrA sAMbhaLavAnuM kartavya batAvyuM. thoDAMka varSo pUrve jyAre ApaNA dezamAM viDiyo Avyo. na hato tyAre sAMje bALakone ekaThAM karIne gharanAM vRddha dAdA-dAdI sArI vArtAo saMbhaLAvatAM hatAM. bALako upara enI gaMbhIra asara paDatI hatI. e rIte samAjamAM potapotAnA dharma anusAra rAtrinA samaye kathAonuM Ayojana thatuM hatuM. aneka strIpuruSo kathA sAMbhaLavA jatAM hatAM. sAndhyavidhinuM pAlana H graMthakAra AcAryadeve AgaLa lakhatAM kahyuM che sAndhyavidhipAlanA // 81 // | yathocitaM tatpatipattiH // 82 // pUjApurassaraM caityAdivandanam // 83 // sUryAsta pachI ane rAtrinA prAraMbhane saMdhyAsamaya kahevAmAM Ave che. saMdhyAsamayane khUba ja mahattvapUrNa samaya mAnavAmAM Ave che. jainadharmamAM saMdhyAsamayanuM mahattva che. ema to vaidika dharmamAM paNa saMdhyAsamayanuM mahattva che. saMdhyAnA samaye kaMIka vizeSa dharmakriyAo karavAnuM vidhAna baMne dharmomAM batAvavAmAM AvyuM che. ApaNe 'kALa' - 'samaya' nuM paNa mahattva mAnIe chIe; ane mAnyatA nirAdhAra paNa nathI. AdhAra che anubhava. e anubhavo AdhyAtmika hoya che. e anubhavo hoya che daivI. eTalA mATe zraddhAthI sAndhyavidhi karatA rahevAno graMthakAre nirdeza karyo che. AjakAla moTAM zaheromAM saMdhyAsamaya vepArano samaya thaI gayo che. kAraNa ke dezakALa ja badalAI gayo che. sUryAsta thatA pahelAM bhojana karI levAnI vAta rahI nathI. thoDAka ja jainaparivAra rAtribhojanano tyAga karanArAM rahyAM che. sAMjanA cAra vAgyA pachI bajAramAM bhIDa vadhAre hoya che. rAtrinA 8-9 vAgyA sudhI bajAra khulluM rahe che. pachI ghera jaIne bhojana kare che. have kaho, saMdhyAkAlIna dharma-ArAdhanA kevI rIte karI zako ? Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 91 sabhAmAMthI : saMdhyAsamaye ame loko vepAra choDIne, dukAna choDIne ghera jaI nathI zakatA. na to zeTha loko jaI zake che, na to nokara loko jaI zake che. mahArAjazrI : paraMtu je divase dukAna baMdha rahe che te divase saMdhyAkAlIna dharmakRtya karI zako cho ne ? sabhAmAMthI : nA, e divase TI.vI.nI sAme besI jaIe chIe. ravivAranA divase TI.vI. upara pikcara sAMje ja Ave che ! mahArAjazrI : to pachI saMdhyAkAlIna dharma-ArAdhanA nathI karatA ne ? arthapuruSArtha ane kAmapuruSArthamAM ja saMdhyAno pavitra ane prabhAvaka samaya gumAvI do cho ? dharmapuruSArtha karavAnI tamannA vagara tame saMdhyAkAlIna dharma-ArAdhanA na karI zako. ThIka che, mAre to batAvavI ja che saMdhyAkAlIna dharma-ArAdhanA. tame puruSo nahIM karo, strIo, zrAvikAo to ka2ze ne ? sabhAmAMthI zrAvikAo sAMjanA kharIdI karavA jAya che. snehI-svajanone tyAM jAya che. koI rasoI banAve che, to koI TI.vI. jue che. mahArAjazrI H badhI strIo kharIdI karavA nahIM jatI hoya ane badhI ja strIo TI.vI. jotI nahIM hoya. je mahilAnA hRdayamAM saMdhyAkAlIna dharma-ArAdhanA karavAno bhAva jAgaze te avazya karaze. eTalA mATe Aje mAre traNa saMdhyAkAlIna dharma-ArAdhanA batAvavI che. je graMthakAra temaja TIkAkAra AcAryazrIe batAvI che. e sivAya mAre paNa eka-be dharma-ArAdhanA batAvavI che ke je A ArAdhanAo sAthe saMbaMdha rAkhe che. : saMdhyAkAlIna jinapUjA : caityavaMdanA : pUjA traNa saMdhyAmAM ka2vAnuM vidhAna che : prAbhAtika saMdhyAmAM pUjA karavI. madhyAhnakAlIna saMdhyAmAM pUjA karavI. sAyaMkAlIna saMdhyAmAM pUjA karavI. prabhAtamAM temaja sAMjanA paramAtmAnI traNa pUjA karavAnI nathI : jalapUjA, caMdanapUjA ane puSpapUjA. madhyAhnanA samaye badhI - AThe prakAranI pUjA karavAnI hoya che; jyAre bhAvapUjA, caityavaMdanA traNe samaye karavAnI che. ahIM graMthakAre yathocita' zabdano prayoga karyo che. teno artha TIkAkAra AcAryadeve 'yathAsamaye' karyo che. khUba sAro artha che. khUba sAro artha karyo che Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 zrAvakajIvana gurudeve. je pUjA karavAnI che te tamAre potapotAnA sAmarthyane anurUpa ja karavAnI che. zakti anusAra pUjanasAmagrI : tamArI Arthika sthiti anusAra tamAre maMdiramAM dhUpadIpa laI javAnAM che. akSata, naivedya ane phaLa laI javAnAM che. saMdhyAnA samaye A pAMca prakAranI ja pUjA tame karI zako cho. koInuM anukaraNa karavAnuM nathI. tame tamArI zaktianusAra ja sAmagrI laIne jAo. eka mahAnubhAvane meM pUjA karatAM joyA. teo gherathI dhUpa ane dIpa lAvyA na hatA. cokhA tUTelA hatA. phaLo saDelAM hatAM ane naivedya paNa khAvA yogya na hato. meM emane pUchyuM : 'AvI tuccha sAmagrI kema lAvyA cho ?' teNe kahyuM H 'mahArAja sAheba, mArI pADozI khUba zrImaMta che. e paNa AvI ja sAmagrI lAve che.' meM kahyuM : 'tame enuM anukaraNa na karo. tamArI zakti sArAM mIThAM phaLa lAvavAnI che, akhaMDa cokhA lAvavAnI che, to tame e badhuM sAruM ja lAvo. jevuM arpaNa karazo evuM pAmazo. kheDUta khetaramAM sAruM bIja vAve che, to sArI phasala pAme che.' tene mArI vAta gamI gaI. bIjA divasathI te sArI pUjAsAmagrI lAvavA lAgyo. sAmagrI sArI haze to bhAva paNa sArA utpanna thaze. paramAtmAne jeTalAM uttama dravyo arpaNa karazo teTalAM uttama dravyonI prApti thaze. sabhAmAMthI : ame loko e samajIne tuccha sAmagrI laI jaIe chIe ke 'A badhuM to pUjArI laI jAya che, bhagavAna to khAtA nathI.' mahArAjazrI ; khUba sArI vAta karI tame. huM tamane pUchuM chuM ke tame pUjA paramAtmAnI karo cho ke pUjArInI ? samarpaNa kone karo cho ? paramAtmAne yA pUjArIne ? A eka prAcIna paraMparA che ke je kaMI phaLa-naivedya vagere paramAtmAne samarpita karavAmAM Ave te pUjArI laI jAya che; tamAruM lakSya pUjArI nahIM, paramAtmA rahevA joIe. dravyapUjA karyA pachI tame caityavaMdana karo. caityavaMdananAM je sUtro che, te sUtronA artha tamane AvaDatA hovA joIe. jo tame sUtronA artha nahIM jANatA ho to sUtra bolatI vakhate tamArA hdayamAM zubha bhAva pedA thaze nahIM, ane hRdayamAM zubha bhAva pedA karavA mATe caityavaMdana ka2vAnuM che. eka-eka sUtranA artha jANI lo. athavA prAkRta-ardhamAgadhI bhASAnuM adhyayana karI lo. e bhASAmAM caityavaMdananAM sUtro racAyAM che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 bhAga 3 caityavaMdanAmAM bIjI vAta che stavanAnI. bhAvapUrNa stavana, mAtRbhASAmAM bolavAthI bhAvavRddhi thAya che. sArAM stavanonI pasaMdagI karo. je stavanamAM sArA zabdo hoya, sArA bhAva hoya ane racanA kalAtmaka hoya, e sAruM stavana kahevAya che. racanA uttama saFraSanI hoya to vadhAre sAruM. stavana gAtAM gAtAM tamAruM tana romAMcita thaI javuM joIe. tamAruM mana AnaMdathI gadgad banI javuM joIe. - caityavaMdana karatI vakhate tame paramAtmAnI mUrtinI sAme ja juo, bAkInI traNa dizAomAM jovAnuM nathI. - caityavaMdananAM sUtro zuddha ane spaSTa bolo. - manane zabda ane arthamAM joDo. - caityavaMdana karatI vakhate apramatta bhAvamAM beso. - je sUtranA samaye je mudrA karavAnI hoya, te mudrA karI. ATalI vAto lakSyamAM laIne jo tame caityavaMdanA karazo, to tamAruM caityavaMdana zreSTha banaze. caityavaMdana kyAM karazo ? jo tamArA gharamAM jinacaitya hoya to sarvaprathama gRhacaityamAM caityavaMdana karo. gRhacaitya na hoya to saMghamaMdiramAM jaIne caityavaMdana karo. baMne jagAe cetya hoya, to baMne jagAe jaIne caityavaMdana karo. sukhI-saMpana zrAvakone gRhacaitya rAkhavuM joIe. e ApaNI saMskRti che. gRhacaitya hoya, nAnI-zI suMdara mUrti hoya, to tame vidhipUrvaka pUjA karI zako cho. caityavaMdana karI zako cho ane pachI "dhyAna'mAM paNa besI zako cho. koI vAra mAnasika ciMtA AvI paDe, koI vAra nAnomoTo upadrava thaI jAya, e samaye tame gRhacaityamAM jaIne paramAtmAnI sAme besIne zAnti prApta karI zako cho. mArgadarzana meLavI zako cho. eka anubhavI zrAvake mane batAvyuM hatuM ke "mArA jIvanamAM jyAre jyAre pArivArika saMkaTo AvyAM, vyavahAranI gUMco UbhI thaI, tyAre mArA gRhamaMdiramAM zAntinAtha bhagavAnanI sAme jaIne besI jAuM chuM. mane sahajarUpe mArgadarzana maLI jAya che ane saMkaTamAMthI bahAra nIkaLI jAuM chuM. mArI muzkelI dUra thaI jAya che." gRhacaitya hovAthI bALako upara sArA saMskAro paDe che. bALapaNathI teo maMdiramAM jAya che. paramAtmAnAM darzana-pUjana karavAnI Adata paDI jAya che. dharmakriyAonI Adata paDavI e khUba sArI vAta che. jyAre tame pUjA karo, Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 zrAvakajIvana caityavaMdana karo tyAre tamArI sAthe bALakane paNa e karAvatA raho, jo gha2mAM bALako hoya to. saMghamaMdiramAM paNa bALakone sAthe laI jao, jo teo tamArI vAta mAnatA hoya to. AjakAla to A prazna paNa Ubho thayo che ke 'bALako amAruM mAnatAM nathI.' huM pUchuM chuM ke te tamAruM kahevuM kema mAnatAM nathI ? kAraNa zodhavuM joIe. saMdhyAnA samaye sAdhuvaMdanA ka2vI H jo tamArA gAmamAM-nagaramAM sAdhu-munirAja birAjatA hoya, to tame emanI pAse jaIne vidhipUrvaka vaMdanA karo. jo sAdhupuruSa na hoya to bhAvavaMdanA karo. paraMtu sAdhupuruSonI smRti avazya karo. vaMdanA karatI vakhate tamArA manamAM e vicAra Avavo joIe ke mAre jIvanamAM koIka vAra sAdhutAno svIkAra karavAno che, pAlana karavAnuM che. mRtyu pUrve sAdhu banavAnuM ja che. tamAro Adarza sAdhutA ja che ne ? A manuSyajIvana mAtra artha-kAmanA puruSArthamAM ja pUrNa karI dezo, to moTI bhUla gaNAze. sAdhutAno Adarza haze ane kadAca acAnaka AyuSya pUrNa thaI gayuM, to koI ciMtA nahIM. sAdhutAnI bhAvanA sAthe mRtyu thayuM, to mRtyu pachI evuM jIvana prApta thaze ke nAnI uMmare ja vairAgya prApta thaze ane sAdhutA pAmazo. Ama to savAra-bapora ane sAMja A traNa samaya trikALavaMdanA karavAnuM zAstrIya vidhAna che. traNa samaya karo to uttama che, nahIM to savAra-sAMja to vaMdanA ka2vI ja joIe. savAre navA divasano prAraMbha thAya che ne ? divasanA prAraMbhe dharmalAbha'no AzIrvAda meLavavo joIe. sAMje divasanI pUrNAhuti thAya che ane rAtrino prAraMbha thAya che, e samaye paNa 'dharmalAbha'no AzIrvAda pAmavo joIe. A AzIrvAda maMgaLarUpa che. emAM paNa sAdhupuruSa prasannacittathI dharmalAbha'no AzIrvAda Ape to tamAro uddhAra thaI jAya. sabhAmAMthI : keTalIka vAra evo anubhava thAya che ke ame vaMdana karIe chIe, paraMtu sAdhupuruSa dharmalAbha' bolatA nathI. mahArAjazrI : vaMdana karavA kayA samaye jAo cho ? kayA samaye vaMdana karo cho? keTalAka lokone samayano viveka nathI hoto. amArA paNa anubhavo che ne ? eka gAmamAM eka bhAI gocarInA samaye ja vaMdana karavA AvatA hatA. gocarI mATe besatA hoIe ane emano upAzrayamAM praveza thAya.... mahArAja sAheba, mane vaMdana karavA do.' khoTo samaya hato ! Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 eka bIjA gAmamAM eka bhAI jyAre ame jaMgala javA mATe upAzrayamAMthI nIkaLatA hoIe, tyAre AvatA ane kahetA H mahArAja sAheba, UbhA raho ! mAre vaMdana karavAM che.' A paNa khoTo-anucita samaya hato. - eka mahilA jyAre sAdhu gocarI levA jatA hoya tyAre upAzrayane dvAre sAdhune UbhA rAkhIne vaMdanA karatI. keTalo khoTo-ayogya samaya ? pAchaLathI ene samajAvyuM, baMdha karAvyuM tyAM vaMdana karavAnuM. 95 eka bhAI jyAre mAre ArAma karavAno samaya hoya tyAre ja vaMdana ka2vA AvatA. meM emane kahyuM : 'A samaye vaMdana karavA na Avo.' to temaNe AvavAnuM ja baMdha karI dIdhuM ! eka bhAI jyAre huM sAdhuone zAstrAdhyayana karAvato houM, e samaye ja vaMdana ka2vA AvatA, tyAre huM emanI sAme joto na hato. huM mArA adhyApanamAM vyasta hato. AvA samayomAM ame loko dharmalAbha' nA AzIrvAda kevI rIte ApI zakIe ? AzIrvAda pAmavAno paNa samaya hoya che. ucita samaye vaMdana karavAthI AzIrvAda maLe che. vaMdanamAM viveka hovo e ati Avazyaka che. eka zrImaMta zrAvakane Adata hatI. te haMmezAM AcAryane ja vaMdana karato hato. AcAryanI sAthe rahenAra sAdhuone vaMdana karato na hato. eka divasa meM ene kahyuM H 'tame maMdiramAM paNa mULanAyaka bhagavAnanI ja pUjA karatA hazo ? AsapAsanA bhagavAnonI pUjA nahIM karatA ho ?' : teNe mane pUchyuM : "mahArAja sAheba, Apane e kevI rIte khabara paDI gaI ?' meM kahyuM : 'upAzrayamAM tamAro vyavahAra joIne !' mArI vAta enA samajavAmAM na AvI. meM enuM spaSTIkaraNa karyuM : "ahIM tame mAtra AcAryadevane ja vaMdana karo cho, A joIne meM anumAna karyuM.' bIje divase te zrImaMta mANase sarva sAdhuone vaMdana karavAnuM zarU karyuM. hA, koI vAra khUba jarUrI kArya hoya, samaya ghaNo ocho hoya, tyAre tame mAtra moTA mahArAja sAhebane vaMdana karIne cAlyA jAo to cAlI zake. keTalAka loko vagara bhaktie, Adara vagara vaMdana kare che. avidhithI pramAdathI vaMdana kare che. zakti hovA chatAM paNa khamAsamaNa ApatA nathI. ghaNAM varSothI A avidhisara vaMdana karavAnI emanI Adata hoya che. AvA loko moTe bhAge upAzrayanA bhakta hoya che, jeo vadhAre samaya upAzrayamAM ja rahe che, upAzrayamAM ja sUe che; temanA hRdayamAM prAyaH sAdhuo pratye bhaktibhAva hoto nathI. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 zrAvakajIvana saMskRtamAM kahevAmAM AvyuM che : 'atiparicayAt avajJA / ' sAdhuono ati paricaya, gRhasthone sAdhuo pratye doSavRSTivALA banAvI de che. doSavRSTivALo manuSya sAdhuomAM guNa joI zakato nathI. doSa ja joze ane avarNavAda ja karato raheze. eka vAta dhyAnathI sAMbhaLI lo. sAdhuone vaMdana karavAno bhAva na jAge to vaMdana na karavA, paraMtu kadIya sAdhuonI niMdA na karavI - avarNavAda na ka2vo. sAdhunI niMdA karavAthI nikAcita 'nIca gotra karma' baMdhAya che. aneka janmo sudhI nIca gotramAM janma levA paDaze. bhale tame niMdA karo, paraMtu sAdhunuM kazuM ya bagaDavAnuM nathI. e to bIje gAma cAlyA jaze. deza khUba vizALa che. mAtApitAne vaMdana karo : saMdhyAkAlIna dharmaArAdhanAmAM pahelI ArAdhanA che jinacaityamAM pUjA ane caityavaMdanA. bIjI vAta che sAdhuvaMdanA ane trIjI vAta che mAtApitAne vaMdana. jo tamAre mAtApitA hoya, tamArI sAthe rahetAM hoya, to saMdhyAsamaye temanI caraNavaMdanA karo. trisaMdhyuM namanakriyA' divasamAM traNa saMdhyA hoya che. traNe samaye mAtApitAne namana karavAnAM che. kadI ya nahIM karatA ho, tame mAtApitA cho, to tamArAM bALako tamane trikAla namana kare che ? nahIM ja ne ? gharamAM A paraMparA cAlI AvatI hota to ka2ta ! tame paraMparA cAlu nathI rAkhIne ? paraMtu eka vAta kahIza, tamAre khoTuM na lagADavuM. tamArA lokonuM evuM pavitra ane paropakArI jIvana che kharuM ke jethI tamArAM bALakomAM tamArA pratye snehabhAva rahe ? sahajarUpe temanuM mastaka tamArA khoLAmAM DhaLI paDe ? pUjya ane vaMdanIya banavA mATe keTaloka tyAga karavo paDe che. kaMIka saMyama rAkhavo paDe che. jIvanapaddhatimAM khUba parivartana karavuM paDaze. 'selpha' (me, 1989 nyU yaoNrkathI prakAzita) pustakanA lekhaka Denisa grAnDI'e lakhyuM che H "mArA pitA paNa pInArA hatA, custa zAlIna hasamukha vyakti hatA. temaNe madirApAna karIne potAnI jiMdagI barabAda karI nAkhI. temano nazo karavo ane mArI mAnuM vipharavAnuM, mArA bALapaNamAM mane jovA maLyA, e mArA jIvananuM eka atyaMta duHkhada pAsuM rahyuM che. potAnAM mAtApitAne lIdhe saMtApa ane vitRSNAnI bhAvanA. huM e vAtano inkAra nathI karato ke pInAra mAbApa hovuM e krAntikArIpaNuM che. emanuM zarAbI hovuM e emanA AtmAbhimAnane naSTa karIne emanA jIvanamAM sadAne mATe nirAzAnI bhAvanA bharI de che.' lekhake A pustakamAM bIje sthaLe lakhyuM che : 'huM e anubhava karavA lAgyo chuM ke eka bALakano vizvAsa ane Adara keTalAM komaLa ane priya hoya che. ane huM Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 97 paNa jANuM chuM ke mArA pratye mArAM bALakonI A bhAvanA naSTa thaI gaI, to e sthiti mAre mATe keTalI dAruNa haze ?' mAtApitA pUjya kevI rIte bane ? : tame amerikana lekhaka Denisa grAnDInI vAta sAMbhaLIne ? jo mAtApitAe pUjya banavuM hoya, vaMdanIya temaja sanmAnanIya banavuM hoya, to temaNe sarvaprathama vyasanothI mukta rahevuM paDaze, je nIce mujaba che : 1. zarAbano tyAga pharavo paDaze. 2. jugAra ramavo baMdha karavo paDaze. 3. pitAe parastrIno temaja mAtAe parapuruSano tyAga ka2vo paDaze. 4. klabomAM javuM ane tyAM nAcavAnuM baMdha karavuM paDaze. 5. mAtApitAe paraspara laDavuM-jhaghaDavuM baMdha karavuM paDaze. 6. vANI saumya, madhura ane saMyamI banAvavI paDaze. 7. bALako sAthe sAro vyavahAra karavo paDaze. 8. bALakonI bhUlo vAraMvAra kahevI nahIM. 9. bALakonI AvazyakatAo pahelAM pUrNa karavI. jo tamAre bALakono Adara, prema, sneha pAmavA che to uparyukta nava vAtonuM pAlana karavuM paDaze. 'sarva vAtomAM caDiyAtI vAta bALakono prema che.' A vAta tamArA manamAM dRDha hovI joIe. tamAre tamAruM vyaktitva mahAna banAvavuM paDaze. athavA burAIono vadhAremAM vadhAre tyAga karavo paDaze. ane tyAre ja tame bALakonI dRSTimAM pUjya banI zakazo. bALako sAthe sadyavahAra karo : tame bALakone janma devA mAtrathI pUjya temaja vaMdanIya nahIM banI zako. tamAre emanI sAthe sAro vyavahAra karavo paDaze. prathama vAta to e che ke vAtavAtamAM, nAnInAnI bhUlomAM bALakone mAro nahIM. temane gALo na bolo. vAtavAtamAM emanI upara krodha na karo. eka mAtA potAnI eka avivAhita 17 varSanI chokarIne dararoja vAraMvAra kaDavA zabdo saMbhaLAvatI hatI. krodha karatI hatI. koI koI vAra mAratI paNa hatI. be varSa sudhI chokarIe sahana karI lIdhuM; tenA pitAno svargavAsa thaI gayo. chokarI khUba parezAna thaI gaI hatI. tethI vadhAre samaya ne gharanI bahAra rahevA lAgI. 19 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 zrAvakajIvana pADozInA chokarAnI sAthe prema thaI gayo hato. A vAtano mAtA, bhAI koIne khyAla na Avyo. eka divase baMne jaNAMe lagna karI lIdhAM. chokarIe kahyuM H mAno khUba trAsa hato; te chUTI gaI. e chokarA sAthe mane AkarSaNa hatuM, paraMtu meM lagna karyuM mAnA trAsamAMthI chUTavA mATe. pAchaLathI mAne khUba du:kha thayuM, paraMtu e have zuM karI zake ? te potAno svabhAva badalavA taiyAra na hatI. chokarI cAlI gaI, chokarAe lagna karI nAkhyuM. putravadhU gharamAM AvI. thoDAka divaso gayA. sAsue putravadhU sAthe jhaghaDA zarU karyA. sAthesAthe putranI sAthe paNa jhaghaDavA lAgI. pariNAma zuM AvyuM haze tame kalpanA karI zako cho. putra ane putravadhU tenAthI judAM thaI gayAM. gharamAM ekalI vRddhA rahI gaI. chokaro ane chokarI hovA chatAM paNa te anAtha banI gaI. AvI mA zuM bALako mATe pUjanIya-vaMdanIya banI zake ? AvI mAtA kahe ke 'mArAM bALako mAruM kahyuM mAnatAM nathI.' to eno zo upAya thaI zake ? jyAM sudhI mAtApitA svayaM potAnuM caritra sAruM na banAve tyAM sudhI te pUjya na banI zake. te jyAM sudhI teo potAno vyavahAra sAro na kare tyAM sudhI te vaMdanIya na banI zake. mAtApitA pratye : na je rIte mAtApitAe potAnA jIvanamAM pharajo nabhAvavAnI che, e ja rIte bALakoe paNa potAnAM kartavyonuM pAlana karavAnuM ja che. bALako jo icche ke mAtApitAmAM eka paNa doSa na hovo joIe, to te khoTI mAnyatA che. saMsAramAM koI paNa manuSya - sivAya sarvajJa - vItarAga pUrNarUpe doSarahita nathI hoto. mAtApitAno doSa joIne emanA pratye dveSa na karavo. kSamA karo ane emanA pratye sadbhAva rAkho. emanA tamArI u52 je kaMI upakAra thayA che, e u5kA2 ja smRtimAM lAvo. huM tamane pUchuM chuM ke jyAre tame mAtApitA banazo tyAre sarvaguNasaMpanna banazo ? tamArAM bALako apekSA rAkhaze ke amArAM mAtApitA AvAM AvAM hovAM joIe.' zuM tame emanI tamAma apekSAo pUrNa karI zakazo ? tamArAM bALako tamane prema nahIM kare, Adara nahIM Ape, to tamane duHkha nahIM lAge ? eka chokaro mArI pAse Avyo. keTalAMka vyasanomAM phasAyo hato. meM ene kahyuM H 'tArAmAM ATalA badhA doSa kyAMthI AvyA ?' teNe tarata ja pratyuttara ApyoH 'mArA pitA pAsethI.' teNe tamAma doSa pitA upara ThokI besADyA. meM kahyuM : 'huM jANuM chuM tArA pitAne, temanA vyasanono mane khyAla che. e rIte temanA guNo paNa huM Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 jANuM chuM. teM emanA guNonuM anusaraNa kema na karyuM ? temanAmAM paropakArano khUba moTo guNa che ne ? tuM paropakArI na banyo ? nahi ne ? temanAmAM udAratAno guNa che ne ? zuM tuM udAra banyo ? temanAmAM parimita bolavAno guNa che ne ? tuM parimitabhASI banyo ? teM jugAra khelavAnI zarUAta karI, kAraNa ke tArA pitA jugAra ramatA hatA. teM zarAba pIvAnI zarUAta karI, kAraNa ke tArA pitA zarAba pIe che. teM doSa ane vyasanonuM anukaraNa karyuM. zuM tArA pitAe kahyuM hatuM ke tuM zarAba pIje, tuM jugA2 2maje ? 2) chokarAe kahyuM H 'Ama to teo koI koI vAra temanA vyasanonAM duSpariNAmo mane batAvatA hatA. koI koI vAra to emanI AMkho bharAI jatI. teo jugAra ane zarAbane sArAM mAnatA nathI.' meM kahyuM : 'A vAta sAmAnya nathI. potAnA doSono pazcAttApa karavo e sAmAnya vAta nathI. doSone kharAba mAnavA e khUba moTI vAta che. vyasanonAM kharAba pariNAma sAMbhaLIne tAre emanAthI dUra rahevAnuM hatuM, paraMtu tuM dUra na rahyo, vyasanomAM phasAI gayo. tArA pitAne A vAtanuM UMDuM duHkha che. mArI sAme emaNe duHkha prakaTa karyuM che.' guNa jovAthI prema thaze : kAma saraLa nathI. pratyakSa doSa jovA chatAM paNa manamAM durbhAva na Avavo e muzkela kAma che; paraMtu upakArInA doSone mahattva na ApavuM, enI carcA na karavI, niMdA na karavI. emanA viSayamAM gaMbhIra banavuM. sabhAmAMthI : jyAM amAro svArtha hoya che tyAM ame doSonI upekSA karIe ja chIe. jyAM svArtha nathI hoto tyAM doSone mahattva ApIe chIe. mahArAjazrI : jyAM sudhI bALako mAtApitAnA Azraye hoya che tyAM sudhI mAtApitAnA doSanI carcA nathI karatAM; paraMtu temanA hRdayamAM doSone saMgharI rAkhe che. jyAre svayaM kamAvA lAge che tyAre doSakathananI zarUAta karI de che ! mArA eka paricita chokarAne meM pUchyuM : "zuM mAtApitAnA caraNomAM dararoja praNAma kare che ?' teNe kahyuM : 'S.S.C. mAM Avyo tyAM sudhI karato hato, paraMtu pAchaLathI chUTI gayuM che.' meM pUchyuM : 'kema ?" Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10). zrAvakajIvana teNe kahyuM : praNAma karavAmAM saMkoca thAya che.' meM kahyuM? paisA mAgavAmAM saMkoca nathI thato?" te mauna rahyo. je mAtApitA sArAM vastro Ape che, bhaNAvavAmAM hajAro rUpiyA kharce che, bImAra paDatAM sevA kare che, samayasara bhojana karAve che ane zakya teTalI badhI ja IcchAo pUrNa kare che, emane praNAma karavAmAM e chokarAne saMkoca thato hato ! ' kahyuM : 'ThIka che, kAma karavAmAM, namana karavAmAM, caraNasparza karavAmAM tane saMkoca thAya che, paraMtu mAtApitAnI sAthe jhaghaDo to nathI karato ne? temanuM apamAna to nathI karato ne ? temanAM dilane duHkha to nathI pahoMcADato ne ?' uttara na Apyo. paraMtu tenI AMkhomAM AMsu AvI gayAM. teNe mArA khoLAmAM mAthuM mUkIne rovA mAMDyuM. huM tenA mastake hAtha pheravato rahyo. thoDA samaya pachI, te svastha thayo ane bolyoH "AjathI ApanA kahevA pramANe mAruM jIvana banAvIza. meM mArI bAne khUba kaSTa ApyuM che. have enAthI ya vadhAre prema karIza. Apane vacana ApuM chuM." - kutirI jAtApito mAtApitAnA upakArano badalo cUkavI zakAto nathI. eTalA mATe savAra-bapora ane sAMje temane namana karavuM ja joIe. temanI sAthe sArI rIte vyavahAra karavo joIe. temanA dbhayane duHkha na pahoMcADavuM joIe. Aje basa, ATaluM ja. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravacana : pa7) parama kRpAnidhi, mahAna zratadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijI svaracita dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka dharmanuM nirUpaNa kare che. temaNe saMdhyAkAlIna traNa prakAranI dharmaArAdhanA batAvI. pUjAnI sAthe caityavaMdana, sAdhuvaMdanA ane mAtApitAne vaMdanA - ATalI dharmaArAdhanA batAvyA bAda temaNe kahyuM che : sAdhuvizrAmaNA-kriyA // 44 // jyAre sAdhu-munirAjane tame vaMdana karavA jAo, tyAM sAdhupuruSone dinaparyata svAdhyAya-dhyAna vagere nivarNisAdhaka yogonI ArAdhanA karavAthI zramita juo to temanI vizrAmaNA karavI joIe. A viSayamAM mAre keTalIka viziSTa vAto Aje karavI che. e pahelAM eka mahattvanI vAta jinacaitya aMge karavAnI che. e vAta che - AratI utAravAnI ane maMgaladIpa karavAnI. jinacaityamAM sAmudAyika AratI karo : bhale gRhacaitya hoya ke saMghatya hoya, saMdhyAsamaye tame darzana karavA jAo cho ? saMdhyAkAlIna pUjA karavAnI kriyA AjakAla thatI nathI. kadAca tame loko bhUlI gayA cho. paraMtu keTalAka loko darzana karavA jAya che. tame darzana - caityavaMdana karIne paramAtmAnI AratI utAro. AratImAM AsapAsa rahenArA lokoe sAmudAyika rUpamAM AratI utAravI joIe. layabaddha ghaMTArava thato hoya ane badhA loko eka rAgamAM AratI gAtA hoya, to eka adbhuta vAtAvaraNa UbhuM thAya evA keTalAMka gAmomAM ame gayA chIe ane koIka maMdiranI sAme ja rAtrinivAsa karavAnI jagA maLI che. tyAM ame be-traNa gAmamAM sAmudAyika AratInuM drazya joyuM che. huM to mArAM bIjAM kAya choDIne AratI sAMbhaLato hato. tyAM maMdiramAM bALako hatAM, mahilAo hatI ane moTA puruSo paNa hatA. 20/25 mANaso haze. e loko saMskRtanA cAra-pAMca zloko bolyA. AratI gAI, utArI. paraMtu zAstrIya rAgamAM layabaddha ane tAlabaddha! tame loko tamArA caityamAM kevI rIte AratI utAro cho? maMdirano pUjArI hoya che ane eka-be puruSa athavA 1-2 strIo hoya che. jaladI jaladI AratI utArI de che, maMgaladIpa paNa karI de che. AsapAsa 1015 ghara jainanAM hovA chatAM puruSo dukAne hoya che ane strIo gRhakAryamAM vyasta Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana 102 hoya che. teo AratImAM nathI AvatAM. AnuM kAraNa mane to ajJAna ja dekhAya che. AratI utAravAnI kriyAnuM mahattva ane prabhAva nathI samajatAM. saMdhyAkAlIna AratI utAratI vakhate mananI aratiazAMti dUra thaI jAya che, A vAta tame jANo cho ? hA, AratI utAranAranI arati-phleza-saMtApa dUra thaI jAya che. devanI AratImAM dIvo ane dhUpa avazya hovAM joIe. kapUranI suvAsa hovI joIe. azAMti dUra karavAM anya sthaLoe bhaTakavAnI jarUra nathI. zAMti ane prasannatA bajAramAM maLatAM nathI, maMdiramAM maLe che. tame saMdhyAsamaye maMdiramAM jAo. tyAM zAntithI besIne paramAtmAnuM dhyAna karo. naivedya samarpita karo, akSatathI svastika raco. je AvaDatuM hoya to naMdyAvarta - svastikanI racanA karo. AratI karo. maMgaladIpa karo. jo tame saMdhyAsamaye thoDoka samaya kADhIne A rIte maMdiramAM jaIne bhaktiyoganI ArAdhanA karazo, to tame ghaNuMbadhuM meLavI zakazo. sauthI zreSTha che paramAtmAnI kRpA! tame paramAtmAnI kRpAne pAtra banazo! zuM khabara, kayAre tamArI upara paramAtmAnI kRpA avatarita thAya ? tame dhanya banI jaze. jIvanamAM zreSTha upalabdhi pAmI jazo. vAta tamArA ddhayamAM UtaravI joIe. sAdhupuruSonI vizrAmaNA karo: Aje mAre je sUtra para vivecana - pravacana karavAnuM che, te che sAdhu vizrAmaNAnuM sUtra. sUtranI TIkAmAM AcAryadive lakhyuM che ke jJAnI, dhyAnI ane tapasvI sAdhunI sAthe jo bIjA vizrAmaka-sevA karanArA sAdhu na hoya to tamAre ucita samaye jaIne temanI sevA karavI joIe. sevA mAtra paga dabAvavAthI nathI thatI. jo sAdhu lAMbuM cAlIne AvyA hoya, to paga paNa dabAvavA, paraMtu dararoja nahIM. Ama to sevA karavAnuM kartavya sAdhunuM ja hoya che. sevA karavI e eka kalA che. zarIrano zrama dUra thAya, zarIramAM sphati Ave e rIte sevA karavI joIe. jo sevA karanAra sAdhu hoya to tamAre sevA karavAnI nathI. tamAre to mAtra caraNasparza ja karavAno hoya che. zarIra ane saMghayaNaH 6 prakAranA saMghayaNa (saMghAtano zAstromAM batAvavAmAM AvyAM che. emAM cha saMghayaNa che - "sevAta' saMghayaNa. prAkRta bhASAmAM ene 'chevaTTA" saMghayaNa kahe che. ApaNA zarIranuM A "sevAtI saMghayaNa che. A kALamAM badhA manuSyonuM A ja saMghayaNa hoya che. saMghayaNano saMbaMdha zarIranAM hADakAM sAthenAM joDANathI hoya che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 103 hADakAMnAM saMdhisthAnanI majabUtI yA kamajorapaNAno AdhAra "saMghayaNa' para hoya che. sevArta' saMghayaNa, khUba kamajora hoya che. A saMghayaNavALAMnAM hADakAM paraspara mAtra joDAyelAM ja hoya che. thoDoka dhakko vAgatAM te tUTI zake che. sArthaka nAma che ApaNA saMghayaNanuM ! "sevA sevA + mArta sevArta ! zarIranI sevA karavAthI enI AtatA dUra thaI jAya che. snAna mAliza-mardana karatA raho tyAre ja te kAma Apaze. prakRti anusAra bhojana-pANI ApatAM rahezo to ja kAma karaze, anyathA aTakI jaze. paga duHkhaze, hAtha duHkhaze, zarIramAM darda thaze, pIThamAM darda thaze, dAMtomAM darda thaze. jema jema hADakAM kamajora banatAM jaze tema tema zarIra DhIluM paDaze ! tenI sevA karavI ja paDaze. pachI jAte sevA karo ke bIjAMnI pAse karAvo. saMsArI ho yA sAdhu ho, zarIranA guNadharmo to te ja raheze. sAdhuone paNa 'sevArya saMghayaNa ja hoya che. sAdhunuM saMghayaNa paNa sevArtaH Ane kAraNe sAdhune paNa zarIranI sevA karavI paDe che. keTalIka zArIrika takalIphomAM sAdhu jAte ja potAnA zarIranI sevA karI le che. paraMtu keTalAMka dardomAM bIjAMnI sevA Avazyaka banI jAya che. - ati trAsadAyaka ziradarda thaI jatAM, - pRSTha bhAga(pITha)mAM darda thaI jatAM, - khUba tAva AvI jatAM, - kensara vagere jIvaleNa bImArI thaI jatAM, - pagamAM ati darda thaI jatAM, - AMkhomAM vadhAre vedanA thaI jatAM, sAdhuo ane sAdhvIone bIjAnI sevA levI paDe che. sabhAmAMthI sAdhuo to roga sahana karanArA hoya che ne? mahArAjazrI badhA nahIM, ghaNA ochA sAdhuo samatAbhAvathI roga sahana kare che. jemanAmAM dRDha sahanazIlatA hoya che, teo koInI sevA letA nathI. davA paNa nathI letA. paraMtu vadhAre pramANamAM samatAbhAvathI roga sahana karI zakatAM nathI, ane jo sahana kare che to temanAthI dhyAna-jJAna thaI zakatAM nathI, saMyama-jIvananI keTalIka dainika kriyAo thaI zakatI nathI, eTalA mATe temane bIjAMnI sevA levI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 zrAvakajIvana paDe che. - keTalI sevA levI? - konI sevA levI? - kayA samaye sevA levI ? vagere bAbato vyaktigata ane viveka upara AdhArita che. Ama to sevA karanAre paNa vivekathI sevA karavAnI hoya che. jenAmAM viveka nathI hoto teo sevA to kare ja che, paraMtu kusevA kare che ! - duHkhe che peTa ane dabAve che paga ! - duHkhe che paga ane dabAve che mAthuM ! - duHkhe che mAthuM ane davA lAve che peTanI ! vizrAmaNA vivekathI karavAnI che - ucita rIte vizrAmaNA karavI joIe. jethI sAdhune vizrAma maLe. thAkeluM zarIra kaIka ArAma anubhave. vizrAmaNAmAM viveka Avazyaka gujarAtanA eka nagaramAM amAruM cAturmAsa hatuM. rAjasthAnathI 4-5 mahAnubhAvo vaMdana karavA AvyA hatA. rAtrino samaya hato. mArI pIThamAM thoDuMka darda hatuM. e rAjasthAnI bhAIomAMthI eka bhAIe mArI pITha dabAvavAnI zarUAta karI dIdhI. aDadhA kalAka sudhI te pITha dabAvatA rahyA. mane nidrA AvI gaI. savAre jyAre huM UThyo to mArI pIThamAM baLatarA zarU thaI gaI hatI. mArA sAdhuone meM kahyuM mArI pIThamAM baLatarA thaI rahI che. jarAka juo to.' sAdhuoe joyuM to ekadama bolI UThyA: "are ! pAchaLa to cAmaDI ja UkhaDI gaI che, Thera Thera cAmaDI cholAI gaI che. A kevI rIte banyuM?" meM kahyuM : "kAla rAtre e mahAnubhAve mArI vizrAmaNA karI hatI. ThIka che, aMdhArAmAM temane khyAla nahIM Avyo hoya, temanA hAtha paNa barachaTa hatA. cAmaDI UkhaDI gaI. khera, e mahAnubhAvane kahezo nahIM. nahIMtara temane duHkha thaze. eNe to bhaktibhAvathI vizrAmaNA karI hatI. bhAva nirmaLa hatA.' AvI ja ghaTanA mArA paricita munirAje batAvI hatI. temaNe kahyuM: "eka divase ame 25 kilomITara cAlyA. khUba thAkI gayA hatA. ame traNe sAdhuo thAkI gayA hatA. koNa konI sevA kare? eTalAmAM gAmano eka bhakta zrAvaka Avyo. asthA vaMma ! bolyo ane mArA paga upara tUTI paDyo. jorajorathI dabAvavA lAgyo. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 105 meM tene be-traNa vAra kahyuM ke dhIre dhIre dabAva, paraMtu sAMbhaLe koNa ? thoDIka vAra pachI 'kaTAk' karato avAja Avyo. mAro eka paga tUTI gayo hato. mArA mukhamAMthI cIsa nIkaLI gaI. meM mArA paga e jaDa bhakta pAsethI choDAvI dIdhA, DaoNkTara bolAvIne pATo baMdhAvI dIdho. tyArathI meM koI paNa gRhastha pAse - aparicita gRhastha pAse paga dabAvavA baMdha karI dIdhA che.' Ane kahe che aviveka. vizrAmaNA karanAro vivekI hovo joIe. have eka ati duHkhada ghaTanA kahuM chuM. eka gAmamAM eka ekalA munirAja gayA. saMjogavasAt ekalA ja thaI gayA hatA. sArA saMyamI tapasvI hatA. varSamAM nava mAsa AyaMbila karatA hatA. acAnaka temane tAva AvI gayo. teo sUI gayA. te divase temaNe upavAsa karyo. bhikSA levA teo jaI zakatA na hatA ane ekalA hatA, tethI zrAvaka loko vaMdana karavA AvyA na hatA. 'ekalA sAdhune vaMdana nahIM karavAM joIe' evo te lokono dRDha nirNaya hato. eka prakAranI jaDatA hatI temanAmAM, sabhAmAMthI : to zuM ekalA sAdhune vaMdana karavAM joIe ? mahArAjazrI : vaMdanA bhale na karo, sevA to karI zako cho ne ! sAdhu nahIM, zrAvaka nahIM, manuSya nahIM, paraMtu pazu-pakSI paNa bImAra hoya to temanI sevA karavAno upadeza tIrthaMkaroe Apyo che ! sAdhu ekalo hoya, paraMtu bImAra hoya to bIjA sAdhu paNa temanI sevA kare ! bIjAM kAma choDIne bImAra sAdhunI sevA karavAnI che. koI paNa gaccha hoya, koI paNa samudAya hoya. e gAmamAM ame gayA. e munirAja upAzrayanA nIcenA bhAgamAM sUtA hatA. ame upara UtaryA hatA. mane khabara paDI ke nIce eka munirAja rokAyelA che. huM emanI pAse gayo. mane joIne emaNe be hAtha joDIne praNAma karyA. mane besavA Asana ApyuM. temanI AMkho lAla hatI. zarIra zithila hatuM. meM emanA hAtha mArA hAthamAM lIdhA, khUba tAva hato. meM kahyuM : 'tamane to khUba tAva che. keTalA divasathI che ? davA lIdhI ke nahIM ?' temaNe mAthuM halAvIne nA kahI. meM tarata ja vaMdana karavA AvelA eka zrAvakane DaoNkTara bolAvI lAvavAnuM kahyuM. DaoNkTara AvyA, davA ApI ane kahyuM : 'traNa divasa saMpUrNa ArAma karavo paDaze.' DaoNkTara cAlyA gayA; meM emane AyaMbilanuM pAraNuM karAvyuM ane davA ApI. meM mArA sAdhuone e bImAra sAdhunI sevA karavAnuM kahyuM ane dekhabhALa rAkhavAnI sUcanA ApI. e divase to meM jANIjoIne temanI sAthe vAtacIta karI na hatI. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 zrAvakajIvana bIje divase tAva UtarI gayo hato. azakti vadhAre hatI. ame e gAmamAM traNa divasa rokAI gayA hatA. bIje divase meM e sAdhu sAthe vAta karI. emanI uMmara 60 varSathI ochI nahIM hoya, mahAna AtmArthI hatA. paraMtu koI koI vAra saMjogo ane paristhiti mANasane vivaza banAvI de che. meM e gAmamAM zrAvakazrAvikAone pravacana daramiyAna ucita mArgadarzana ApyuM. sAdhu bImAra paDI jatAM eka hoya ke aneka hoya, emanI sevA karavAnuM zAstroe kahyuM che. vadhAre apavAda bImAra mATe : A prastuta viSayamAM amArA AgamagraMthomAM zuM kahyuM che ? zAstrArtha zuM che? e paNa batAvI dauM chuM. keTalAka AgamagraMtho che utsarga mArganA, to keTalAka che apavAda mArganA. 'AcArAMga', 'sUtrakRtAMga' vagere Agamo utsarga mArganAM che. nizIthasUtra', bRhatkalpasUtra', "vyavahArasUtra' vagere Agamo apavAda mArganAM che. mokSamArgamAM jeTaluM mahattva mULa niyamonuM che, eTaluM ja mahattva apavAdanA niyamonuM utsarga mArga para cAlanAro je prakAre ArAdhaka che, e ja rIte apavAda mAgI upara cAlanAro paNa ArAdhaka che. apavAda mArganuM AlaMbana gurudevanI AjJAthI levAnuM che. jJAnIpuruSa apavAda mArganuM AlaMbana letI vakhate, ziSyone apavAda batAvatI vakhate ATalI vAtonuM dhyAna rAkhe cheH - dezaH kayA deza-pradezamAM sAdhu-sAdhvI rahelAM che, - kAla ? kevo samaya che - bhayano che ke nirbhayatAno? - vyakti moTI uMmaranI che, madhyama uMmaranI che ke nAnI uMmaranI che ? - avasthA nIrogI avasthA che ke rogI avasthA che? - upayogaHmananA bhAva, zAstrasApekSa che ke nirapekSa che? eTale ke apavAda mArga grahaNa karavA mATe puSTa AlaMbana joIe ane manamAM vicArazuddhi rahevI joIe. A mahattvapUrNa vAta che. bImAra paDelA sAdhu-sAdhvI mATe sAdhujIvananA niyamomAM ghaNA apavAdo batAvyA che. emAMthI eka apavAda batAvuM chuM. eka sAdhune AcAryazrIe potAnAM viziSTa kArya mATe bahAragAma mokalyo. sAdhu jAya che. rastAmAM eka gAma Ave che. gAmanI bahAra be-cAra puruSo mArganI pAse ja UbhA che. temaNe sAdhune joyo. teo sAdhunI pAse Ave che ane kahe che "mahArAja, A gAmamAM ApanA ja dharmanA eka sAdhu rokAyelA che. teo bImAra paDI gayA che. emanI sevA karanAra bIjA koI sAdhu che nahIM. ame loko jaina Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 107 sAdhunA AcAravicAra jANatA nathI. eTalA mATe ame Apane vinaMtI karIe chIe ke Apa e bImAra sAdhunI sevA karavA mATe gAmamAM padhAro.' e samaye sAdhu vicAra kare che H 'huM gurudevanuM kAma karavA jaI rahyo chuM, paraMtu e kAryathI A kArya vadhAre mahattvanuM che. A kArya jinAjJAnuM che. pahelAM mAre e bImAra sAdhunI sevA karavI joIe. emanA manane samAdhi pradAna karavI joIe. jyAM sudhI A bImAra sAdhu icchaze tyAM sudhI huM temanI pAse rahIza. jyAre te premathI rajA Apaze tyArapachI huM AgaLa vihAra karIza.' e sAdhu gAmamAM Ave che ane e bImAra sAdhune potAno paricaya ApIne emanI sevAmAM joDAI jAya che. AmajanatAnA mananuM samAdhAna Avazyaka je gRhasthoe sAdhune vinaMtI karI hatI teo khUba prasanna thAya che ane vicAre che H "A sAdhu keTalA sArA che. aNajANa sAdhue paNa vAta mAnI lIdhI ane sevA ka2vA AvI gayA. khUba sArA che A sAdhupuruSa.' basa, A thavuM jarUrI che. loko dharmanI ane dharmagurunI prazaMsA karanArA thavA joIe. sAdhu pelA bImAra sAdhune jue che, ene lAge che ke 'A sAdhu sAdhujIvananA pAlanamAM DhIlo che, ekalo che, to paNa khUba premathI temanI sevA kare che. sauthI pahelAM to gaMdAM vastro dUra karIne svaccha vastro paherAve che ane sAro saMstAraka pAtharIne suvADe che. bImAranA gaMdA hAthapaga pANIthI dhoI nAkhe che. - upAzrayane svaccha karI nAkhe che. bImAra sAdhune kahe che H have Apa ciMtA na karo, jyAM sudhI tame sAjA nahIM thAo tyAM sudhI huM tamArI sevA karato rahIza. jyAre Apa AjJA Apazo tyAre huM ahIMthI jaIza.' bImAra sAdhunA manamAM saMtoSa vyApI jAya che. bImAra sAdhu mATe davAnI ane anupAnanI vyavasthA kare che. AvazyakatA jaNAtAM vaidya yA DaoNkTarane bolAvI lAve che. A badhI vAto gRhastha loko jue che ane temanA hRdayamAM AdarabhAva jAgRta thAya che. -- sAdhu bImAra sAdhune na to eno paricaya pUche che, na to upadeza Ape che. e to basa, sevA karato jAya che ane sAdhujIvananA kriyAkalApa svayaM karato - Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrAvakajIvana rahe che, temaja premathI pelA bImAra sAdhune paNa karAvato rahe che. jo bImAra sAdhunI IcchA na hoya kriyA karavAnI, to tene Agraha nathI karato, Akroza nathI karato. te pote potAnI kriyA karI le che. jyAre pelA bImAra sAdhune sAruM thaI jAya che tyAre temane kahe cheH have Apa svastha cho, ApanuM kAma Apa karI zako cho. jo AjJA hoya to huM ahIMthI jAuM, mAre mArA gurunAM kAme javAnuM che. jo te sAdhu kahe ke "Ape mArI khUba sevA karI, huM Apano upakAra kadI bhUlI nahIM zakuM. Ape ApanA gurudevanuM kArya choDIne paNa mane saMbhALyo.' to e samaye A sAdhuM temane saMyamadharmamAM sthira karanAro alpa upadeza Ape che. e sAdhu upadeza grahaNa paNa kare che ane koI sAdhu samudAyamAM praveza paNa karI le che. bImArImAM akathya vastu paNa kacya banI jAya che. svastha zarIra thatAM kathyano paNa sAdhu tyAga karI de che. joIe utsarga apavAdanuM jJAna. zrAvako paNa utsarga apavAdanA jJAtA bane ? tame loko amAro AdhAra cho. Dhovara vahu mAthaRH sarveSAM bAvAriNam | sarva sAdhuono AdhAra tame loko cho. avasara AvatAM sAdhuonI vizrAmaNA, sevA vagere tamAre karavAM paDe che. jo tamane amArA sAdhujIvananA niyamonuM jJAna haze to tame sArI sevA karI zakazo. eTalA mATe jJAnI-saMyamI koI munirAja pAsethI jJAna prApta karI. utsarga apavAdanuM jJAna prApta karo. - kacya padArtha sadeva kathya nathI banato. - akathya padArtha sadaiva akathya nathI banatA. meM tamane prathama ja kahI dIdhuM hatuM ke deza, kALa, puruSa, avasthA tathA upayogazuddhinA AdhAra para kalama-akathyano nirNaya karavAmAM Ave che. je zrAvakazrAvikAo A vAta nathI jANatAM teo koI niyamane jaDatAthI pakaDI le che. pariNAma svarUpe sAdhu-sAdhvIne parezAna thavuM paDe che. sAdhu-sAdhvIoe paNa gRhastha strIpuruSonI sAme kalyAkayanuM ekAntataH pratipAdana na karavuM. A vastu sAdhune kalpatI ja nathI. sAdhu-sAdhvIe eno upayoga na ja karavo joIe.' evuM na bolavuM joIe. paraMtu kahevuM joIe ke ame loko A vastuno upayoga nathI karatA, amArA AcAryanI A paraMparA nathI." gRhastha kahe ke "pelo sAdhumahArAja yA sAdhvIjI to A vastune grahaNa kare che." Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 109 to tame kaho ke teo karatAM haze. temanI-temanA AcAryanI evI paraMparA haze." je zrAvaka-zrAvikA amArA sAdhu-sAdhvInA niyama tathA apavAdonA jJAtA hoya che, teo amArI saMyama-ArAdhanAmAM sahAyaka banI zake che. anyathA teo asaMyamamAM paNa sahAyaka banI jAya che! sAdhu-sAdhvIne kayA samaye, kevI sthitimAM, keTalA pramANamAM AhAra-pANI, vastra, pAtra, pustaka ityAdi ApavAM, e viSayanuM jJAna hovuM joIe. sAdhupuruSonuM kartavya : sAdhu-sAdhvIne paNa sAruM zAstrIya jJAna hovuM joIe. temaNe zAstronuM adhyayana sArI rIte karavuM joIe. ochAmAM ochuM sadAcAronuM jJAna to hovuM ja joIe. utsarga apavAdonuM jJAna hovuM joIe. anubhavI zAstrajJa evA saMyamI mahApuruSonI sevA karatAM jJAnaprApti karavI joIe. tyAre ja saMyamadharmanI pariNati sthira thAya che. jo sAthI muni vizrAmaNA karavA yogya hoya to gRhasthanI sevA na levI joIe. jo vizrAmaNA karI zake tevo sAthI muni na hoya to gRhastha pAse vizrAmaNA karAvavI joIe. vizrAmaNA karanAra sAdhu gRhastha kuzaLa to hovo ja joIe, sAthe indriyavijetA paNa hovo joIe. sAdhunuM zarIra sukomaLa hoya, AkarSaka hoya ane vizrAmaNA karanAra IndriyavijetA na hoya to koI vAra sajAtIya AkarSaNa pedA thaI zake che. AgaLa vadhIne sajAtIya saMyogamAM pariNata thaI zake che. vikRtino jIvanamAM praveza thaI jAya che. eTalA mATe sAvadhAnIpUrvaka jIvana jIvavAnuM che. vagara prayojane to bIjAnA zarIrane sparza paNa karavAno nathI. prayojana hoya to suyogya vyakti pAse ja vizrAmaNA karAvavI joIe. jo ke vAta che zrAvakanI dinacaryAnI; paraMtu sAdhuvizrAmaNA no viSaya hovAthI A badhI vAto jaNAvuM chuM - e samajavI khUba jarUrI che. A samayamAM, A kALamAM vadhAre satarka ane sAvadhAna rahevuM Avazyaka che. eka kaDavo anubhava aMdAje 25 varSa pUrvenI A vAta che. eka gAmamAM saMdhyAnA samaye pahoMcyA. e gAmamAM jaina parivAra na hato. upAzraya na hato. e ja rIte jaina maMdira paNa na hatuM. e gAmanA ThAkuranI havelInA eka bhAgamAM amAre rAtrivAsa karavAno hato. ThAkure amAruM svAgata karyuM. sArA oraDAmAM utAro Apyo. e divase lAMbo vihAra karavAne lIdhe huM thAkI gayo hato. pratikramaNa Adi Avazyaka kriyA karIne Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 zrAvakajIvana saMthAro pAtharIne huM sUto hato ne ThAkura AvyA ane bolyA H mahArAja sAheba, Apa thAkelA cho, thoDI vAra huM ApanI sevA karuM.' ane te mArI pAse besI gayA. jo ke e oraDAmAM ame pAMca sAdhuo hatA paraMtu thoDuMka aMdhAruM hatuM. ThAkura mArA paga dabAvavA lAgyA. kuzaLatAthI dabAvavA lAgyA. paraMtu thoDI vAramAM mane lAgyuM ke ThAkuranA hAtha paga karatAM upara jaI rahyA che. huM satarka thaI gayo. huM beTho thaI gayo ane ThAkurane kahyuM H 'have rahevA do. have mane UMgha AvI rahI che. tame khUba sevA karI. have ame badhA sAdhuo vizrAma karIzuM.' jo ke ThAkure khUba Agraha karyo sevA karavAno, paraMtu meM emane UbhA karyA ja. savAre to ame AgaLa vihAra karavAnA ja hatA. gRhastho pAse vizrAmaNA karAvavAmAM khUba ja sAvadhAnI rAkhavI paDe che. nahIMtara seksI vRtti - jAtIya vAsanA bhaDakI UThe che. saMyamane kSati pahoMcI zake che. ati AvazyakatA paDatAM paricita ane saccaritra vyakti pAse ja vizrAmaNA karAvavI joIe. zrAvakonuM e kartavya che ke zramita sAdhupuruSonI vizrAmaNA kare. moTo lAbha thAya che vizrAmaNA karavAthI. mokSamArganI ArAdhanA karanArAonI sevA-vizrAmaNA karavAthI 'cAritramohanIya' karma tUTe che. vizrAmaNA karavAnA aneka lAbha H 'cAritramohanIya' karmano kSayopazama thatAM tamArA manamAM samyagdarzana ane cAritranuM AkarSaNa utpanna thAya che. sIrya ullasita thAya che ane tame paNa mokSamArganA yAtrI banI zako cho. A to thayo AdhyAtmika lAbha. bIjA bhautika ane daivI lAbha paNa prApta thAya che. eka vRddha anubhavI zrAvake mane kahyuM hatuM H amAre tyAM eka ekalA sAdhu AvyA hatA. vRddha hatA paraMtu tejasvI hatA. mArA gharamAM ja emane utAryA hatA. amArA gAmamAM eka ja zrAvakanuM ghara hatuM ane Aje paNa eka ja ghara che. e sAdhu-munirAjane ame bhikSA-pANI ApyAM, temanA pratye sadbhAva ane sneha batAvyAM. teo divasabhara mALA pheravatA rahyA. ame paNa koI vikSepa na karyo. sAMje pratikramaNa pachI huM temanI vizrAmaNAmAM gayo. rAtanA daza vAgyA sudhI temanI sevA karato rahyo. temaNe kahyuM : "mahAnubhAva, tamArA gharamAM be uttama ratno che. tenuM jatana karajo.' meM kahyuM : 'gurudeva, kayAM ratno che ?' Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 111 temaNe kahyuM : 'eka to je sAme UbhI che te ghoDI ane bIjI tamArI putravadhU. baMnene duHkhI na karatA, temane sArI rIte saMbhALajo. A gAma choDatA nahIM. tame khUba dhanadolata prApta ka2zo. have tame jaI zako cho, huM vizrAma karIza.' huM meM munirAjanI AjJAnuM pAlana karyuM. khUba ja sukhI chuM Aja. bhautika dRSTie ane AdhyAtmika dRSTithI paNa A gAma sAdhu-sAdhvInA vihAranuM gAma che. sAdhusAdhvI mAre ghera rokAya che. emanI kRpAthI mArA gharamAM zrI-saMpattino vAsa che. parivAramAM zAnti che, dharmabhAvanA che ane gharamAM koI moTuM pApa AvyuM nathI. cAra chokarAo che. cAreya nirvyasanI che. vinayI, vivekI ane buddhizALI che. huM to da22oja eka hajAra navakAra maMtra gaNuM chuM. bAkInA parivAranA loko rojanA 108 navakAra maMtra gaNe che.' A hatuM sAdhu-vizrAmaNAnuM phaLa ! Aje paNa AvA bhAvuka sevAbhAvI sadagRhastha Thera Thera jovA maLe che. teo sukhI che, saMtoSI che ane nirvyasanI che. sAdhuonA paricayathI eTaluM to thavuM ja joIe ne ? tame loko paNa vivekathI sAdhu-vizrAmaNA karatA raho e ja maMgala kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravacana : pa8) parama kRpAnidhi, mahAna mRtadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijI mahArAje svaracita "dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvaka dharmanuM nirUpaNa karyuM che. emAM zrAvakanI dinacaryA aMge vizada mArgadarzana ApyuM che. saMdhyAkAlIna traNa prakAranI ArAdhanA batAvI che ane sAthe sAthe sAdhupuruSonI sevAbhakti-vizrAmaNA karavAnI vAta karI che. te pachI kahyuM : tathA yogAbhyAsaH pATavA yogAbhyAsa karavAno che ? vizrAmaNA karIne ghera AvyA pachI eNe yogAbhyAsa karavAno che. hA, tamAre gRhastha loko mATe yogAbhyAsanI vAta karI rahyA che AcAryazrI ! paNa A yogAbhyAsa eTale yogAsano ke zarIranI kasaratarUpa nathI ! A yogAbhyAsa kriyAtmaka nathI, paNa anuzIlanarUpa che. Aje mAre tamane prastuta yoganA viSayamAM ja samajAvavuM che. sauprathama huM tamane yoga' zabdanI paribhASAthI paricita karAvI dauM! saMskRta bhASAmAM puna dhAtu be arthamAM - be saMdarbhamAM vaparAya che. ekano artha che joDavuM, saMyojita karavuM ane bIjAno artha che samAdhi, mananI sthiratA ! yoga zabda A yuga dhAtu parathI banyo che. sAmAnya rIte yogano artha saMbaMdha karavo tathA mananI sthiratA thAya che. yoga badhA ja dhama ane darzanomAM svIkata cheH yogavidyA ja eka evI vidyA che ke je prAyaH badhA ja dharma ane darzanomAM svIkRta che - mAnya che. A eka evA prakAranI AdhyAtmika sAdhanA che ke jene koI paNa mANasa jAta-pAta, varNanAta ke saMpradAyanA bhedabhAva vagara svIkArI zake che. bhAratIya dhamanA adhyayanathI,avalokanathI bahu spaSTapaNe jANavA maLe che ke yogapraNAlI ApaNe tyAM hajAro varSothI avicchinnapaNe cAlI Ave che. kAraNa ke bhAratIya saMskRti jIvananA carama lakSya tarIke muktine svIkAre che. e mukti mATe anivArya sAdhana che A yoga ! jema cikitsAzAstramAM roga, roganuM kAraNa, Arogya, ArogyanuM kAraNa... Ama caturvyUhamAM rogano upacAra karavAmAM Ave che - evI ja rIte yogazAstramAM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 113 (yogadarzana uparanA maharSi vyAsanA bhASyamAM) paNa caturvyUha' no ullekha sAMpaDe 1. saMsAra, 2. saMsAranuM kAraNa, 3. mokSa, ane 4. mokSanuM kAraNa. cikitsAzAstranI jema ja yoga paNa AdhyAtmika sAdhanA mATe cAra vAtono svIkAra kare che ? 1. AdhyAtmika duHkha 2. enuM kAraNa (ajJAna) 3. ajJAnane dUra karavA mATe samyakajJAna 4. pUrNatAnI prAptinamukti. A pramANe lagabhage tamAma AdhyAtmika mAnyatAo prastuta cAra siddhAMtone mAnya rAkhe che. ThIka che. pachI judI judI paraMparA ane alaga alaga saMskAronAM kAraNe nAmomAM bhinnatA jovA maLe. yogasAdhanAnI antargata aneka prakAranA AcAra, dhyAna ane tapano samAveza karavAmAM Avyo che. A badhAnuM mULabhUta lakSya to AtmAno pUrNa vikAsa ja che ane AtmavikAsanI yAtrAmAM manovikArone mULa sAthe ukheDavA anivArya manAyA yoganA alaga alaga AdazaH jyAre ApaNe "yoga'nA viSayanI chaNAvaTa karI rahyA chIe to sAthe sAthe bhAratIya dharmadarzanomAM yogano svIkAra kayA dhyeya sAthe karavAmAM Avyo che e paNa joI laIe ! - gItAmAM karma karavAnI kuzaLatAne ja yoga kahevAmAM Avyo che. - yogadarzanamAM cittavRttinA nirodhane yoga mAnavAmAM Ave che. - bauddhadarzanamAM yogane bodhisattvanI prApti mATe hetu tarIke svIkAravAmAM Ave che. - jainadarzana AtmAnI zuddhi karanArI kriyAone yoganAM rUpe oLakhe che. Ama yogane tamAma paraMparAo koIne koI rUpamAM AtmAnA uttarottara kramika Jain education International Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana 114 vikAsa sAdhavAnA sAdhana tarIke svIkAravAmAM Avyo che. aMtima lakSya = mukti : bhAratIya darzanomAM aMtima uddezya che muktinI prApti ! nAmarUpa jujavAnI jema nAmomAM bheda avazya maLaze. paNa bhAvanI bhUmikA badhAnI bhedavihIna che. A ja graMthakAre eka bIjI jagyAe lakhyuM che : na hi nAmamAtrAmena mAvA fmatte | nAmo judA paDavAthI bhAvomAM koI pheraphAra thato nathI. yogadarzana jene kaivalya kahe che, bauddhadarzana jene nirvANanI saMjJA Ape che, jainadarzana ane ja mokSa kahe che. arthanI vRSTie jovA jaIe to A badhA zabdo samAnArthI ja che. bhinna bhinna dharmo ane darzanonA mArga judA judA hovA chatAM paNa phalitArtha darekano sarakho ja che. eka vastu spaSTa che ke cittavRttionI ekAgratA sAdhyA vagara na to mokSamArganI ArAdhanA karI zakAya che ke na AtmalInatA sAdhI zakAya che. eTalA mATe caMcaLa, asthira manovRttione rokavI, enA para anuzAsana karavuM. A uddezyane tamAma dharmo, tamAma darzano svIkAre che. jenadarzanamAM yoga : jainadharma-darzanamAM mana-vacana-kAyAnI kriyAono nirodha e saMvara che ane e ja yoga che. - AcAryazrI haribhadrasUrijI kahe cheH yoga mokSane meLavI ApanAra che arthAt mokSa sAthe AtmAne joDanAra che. yogaviMzikA'mAM kahevAmAM AvyuM cheH mokkheNa joyaNAo jogo / - AcAryazrI hemacaMdrasUrijIe kahyuM che : mokSanA upAyarUpa yoga che jJAnazraddhA ane cAritrasvarUpa. abhidhAna ciMtAmaNimAM emaNe A ja paribhASA ApI che : mokSe yo yogo jJAnazraddhAnerAmavIra ! - upAdhyAya zrI yazovijayajIe kahyuM che ? AtmAne mokSa sAthe joDanAra hovAthI yoga kahevAya che. thoDAkSa triziAM emaNe jaNAvyuM che mokSepa yojanAdevaM hatyatra nirucyate / ' A pramANe jainadarzanamAM yogano artha cittavRttinirodha ane mokSaprApaka dharmapravRtti che. "yoga' zabdathI e ja kriyA athavA pravRtti-vyApAra samajavI joIe ke je mokSa mATe anukULa hoya. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 yoganuM mAhAtmya H yoganuM mAhAtmya batAvatA AcAryazrI haribhadrasUrijI 'yogabiMdu' nAmanA graMthamAM pharamAve che : yogaH kalpataruH zreSTho yogazcintAmaNiH paraH yogaH pradhAnaM dharmANAM yogaH siddheH svayaMgrahaH tathA ca janmabIjAgnirjaraso'pi jarA parA duHkhAnAM rAjayakSmAyaM mRtyormRtyurudAhRtaH / / 28 / / kuSThIbhavanti tIkSNAni manmathAstrANi sarvathA / yogavarmAvRte citte taparichadrakarANyapi akSaradvayamapyetacchUyamANaM vidhAnataH / 113011 IRII gItaM pApakSayAyoccairyogasiddhairmahAtmabhiH have A zlokono artha batAu chuM. dhyAnathI sAMbhaLajo. (1) A yoga zreSTha kalpavRkSa che, eTale ke bIjA kalpavRkSothI caDhiyAtuM che. yoga ciMtAmaNi che. e paNa bIjA ciMtAmaNi ratno karatA vadhAre prabhAvazALI che. yoga tamAma dharmonA aMgomAM zreSTha aMga che. yoga siddhino, muktino svayaMgraha che. A zlokamAM pharIpharI yoga zabdanuM upAdAna karAvyuM che te A yoganI ati AdaraNIyatAno sUcaka che. 115 118011 (2) yoga, janmarUpI bIjane bALI nAkhavA mATe agni che. punarjanma mATe kAraNabhUta je karma hoya che e karmanI zaktine A yoga bALI-jhALIne khAkha karI de che. vaLI A yoga jarA mATe zreSTha jarA che. jarA eTale ghaDapaNa-vRddhAvasthA. yoga svayaM ja ghaDapaNa mATe ghaDapaNa banI jAya che. arthAt yogathI yuvAvasthA-yauvana kAyama rahe che. zArIrika ane mAnasika tamAma duHkho mATe yoga rAjayoga jevo hoya che. tamAma duHkhone maTADanAro che A yoga ane mRtyu mATe paNa mRtyu jevo che A yoga ! mRtyune nAbUda karavA mATe mRtyurUpa che A yoga ! (3) mAsakSamaNa vagere tapa karanArA tapasvIone paNa je tapobhraSTa karI de che, evA kAmadevanA vikArorUpI tIkSNa zastra (zabda, rUpa-rasa-gaMdha-sparza) paNa, jemaNe potAnA cittanA upara yoganuM kavaca dhAraNa karela che. emaNe asara karI zakatuM nathI. emanAM samakSa e badhAM kAmazastro paNa buThThAM banI jAya che. (4) yogasiddha mahAtmAoe kahyuM cheH 'yoga' evA be zabda sAMbhaLavA mAtrathI, Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 zrAvakajIvana upayukta arthajJAna na hovA chatAM paNa, zraddhA-saMvega vagere bhAvollAsa sAthe sAMbhaLavAthI mithyAtva mohanIya' vagere pApakarmo nimULa banI jAya che. A vAta yoganiSpanna jinezvara bhagavaMtoe ane paramajJAnI gaNadhara bhagavaMtoe kahelI che. graMthakAre yogano kevo yathArtha mahimA batAvyo che! "dharmabiMdu ane "yogabiMdu graMthanA kata zrI haribhadrasUrijI ja che. emaNe yogane anulakSIne yogadraSTi samuccaya', yogaviMzikA', yogazataka', SoDazaka prakaraNa vagere graMthonuM sarjana paNa karyuM che. sAlaMbanayogaH nirAlaMbanayoga : dharmabiMdu graMthanA TIkAkAra AcAryazrI prastuta yogAbhyAsaH sUtranI TIkAmAM sAlaMbana ane nirAlaMbana Ama be prakAranA yogono nirdeza karelA che. enA anusaMdhAnamAM SoDazakanI nimna gAthAne uddharita paNa karI che : sAlambano nirAlambazcaH yogaH paro dvidhA jJeyaH / jinarUpa-dhyAnaM khalvAdyaH tat tattvagastu aparaH // 133 / / je AlaMbanayukta hoya che te sAlaMbana kahevAya che. A yogamAM sAdhaka bAhya sAdhanone dhyeya mAnIne dhyAnanI kriyA kare che. manane ekAgra-sthira ane nizcala banAvavA mATe A khUba ja agatyano bhAga bhajave che. ahIM bAhya sAdhana bAhya dhyeyarUpe jinezvara paramAtmAnI vividha avasthAonuM dhyAna karavAmAM Ave che. alabatta, A dhyAnano samAveza rUpastha dhyAna" tarIke karAvAyo che. yogazAstramAM kahyuM che : mato pamAye dhyAne pazupute // paNa Aje to huM tamane cAre jAtanA AlaMbano aMge thoDIka mahattvanI vAto batAvavA mAguM chuM. je vAto sAlaMbanayogane samajavA ane prayogarUpe ajamAvavA mATe Avazyaka che. AlaMbananA cAra prakAra A pramANe che : 1. piMDastha, 2. padastha, 3. rUpastha. 4. rUpAtIta. pahelA ApaNe piMDastha AlaMbanane samajavAno prayatna karIe. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 bhAga 3 piMDastha AlaMbananuM dhyAnaH piMDa eTale zarIra. zarIranA judA bhAgo - avayavo upara manane kendrita karavAnuM che. yogazAstramAM kalikAlasarvajJa AcAryabhagavaMta zrI hemacaMdrasUrijIe, zarIramAM pAMca dhAraNAo darzAvI che : pArthivI syAdathAgneyI mAruti vAruNI tathA tattvabhUH paMcamI ceti piMDasthe paMca dhAraNA // 7/9 / / 1. pArthivI dhAraNA 2. AgneyI dhAraNA 3. mAruti dhAraNA 4. vAruNI dhAraNA 5. tattvavatI dhAraNA. A pAMca dhAraNAomAM manane sthira karatA karatA AtmA upara sthira banavAnuM che. eka eka dhAraNA kaI rIte karI zakAya, e saMdarbhamAM thoDuMka tamane samajAvI dauM ! pahelI pArthivI dhAraNA tame ciMtananI bhItarI duniyAmAM pahoMcI jAo niHzabda, kallolarahita, taraMgonA uchALAthI rahita zveta kSIrasamudra che. emAM eka lAkha yojanAnuM eka kamaLa che. enI eka hajAra pAMkhaDIo che. e kamaLanA madhyamAM aneka kesaro khIlelA che. e kesaronI madhyamAM eka lAkha yojana UMcI tejasvI ane urjasvI kaNikA che. e karNikA upara eka siMhAsana upara AtmA (tamAro potAno AtmA) Asanastha che. e AtmA karmakSaya karavA mATe ciMtana kare che. huM tamAma rAgadveSa vagere karmono kSaya karavA mATe sakSama chuM !" bIjI che AgneyI dhAraNA A dhAraNAmAM tamAre tamArA nAbhimaMDaLanI AjubAju soLa pAMkhaDIovALA kamaLanuM dhyAna karavAnuM che. kamaLanI karNikA upara "ahamahAmaMtranI sthApanA karIne e soLa pAMkhaDIomAM soLa svaronI sthApanA karavAnI che. A pramANe sthApanA karIne, kalpanA karo ke "ahaM mahAmaMtrathI dhUmrasero upara UThI rahI che. Ujane phelAvatI jvALAo upara UThI rahI che. AnA pachI hRdayamAM ATha pAMkhaDIvALA nimnamukhI kamaLanI kalpanA karo. ATha Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 zrAvakajIvana pAMkhaDImAM kramazaH ATha karmonI kalpanA karo. nAbhikamaLamAMthI prabaLa agni upara UThe che, evuM ciMtana karo. A agni jANe AThe karmone ane zarIrane paNa bALI nAkhe che. zarIra ane karma baLI rahyA che, enI kalpanAnA AlokamAM viharIne chevaTe e agni zAMta thaI rahyo che, dhIre dhIre bujhAI rahyo che evuM ciMtana karo. trIjI che mAruti dhAraNA tamAre A dhAraNA vakhate ciMtana karavAnuM che ke samasta lokamAM pracaMDa vAyu vahI rahyo che. deha ane karmovALA kamaLo bAjhI gayA pachI bacelI rAkhane A tophAnI vAyaro uDAvIne dUra dUra laI jAya che. cothI che vAruNI dhAraNA rU A dhAraNAmAM tamAre kalpanA karavAnI che H vAdaLonA kAphalA bhItaranA AkAzamAM caDhI AvyA che ane e vAdaLo amRtane varasAvI rahyA che. pelo pracaMDa vAyu AtmA para vaLelI deha ane karmonI rAkhane uDAvI gayo che ane have A amRtavarSAnA sparzathI AtmA dhovAI jAya che. snAnazuddha banI jAya che. amRtavarSanuM anuciMtana e ja vAruNI dhAraNA che. pAMcamI che tattvavatI dhAraNA H A dhAraNAmAM tamAre evuM ciMtana karavAnuM che ke sAta dhAtuothI rahita caMdra jevA ujvala ane sarvajJanI jema zuddha tame svayaM eka zuddha AtmA cho. 'huM nirAkAra chuM. huM niraMjana chuM. huM siddha chuM. huM buddha chuM, huM zuddha chuM. huM anAmI ane arUpI chuM.' AvuM ciMtana karyA ja karavAnuM che. piMDastha dhyAnano prabhAva H A rIte piMDastha dhyAnanI pAMca dhAraNAo che. A dhyAnano abhyAsa karavAthI dhyAna karanArA dhyAtAne duSTa maMtra, mAyA ke zaktiprayoga, jAdu, staMbhana vagere satAvI zakatA nathI. duSTa ane hiMsaka prANIo paNa enuM kaMI ja bagADI zakatA nathI. pahelI dhAraNAthI mana sthira bane che. bIjI dhAraNAthI manane vaza karavAmAM Ave che. trIjI dhAraNAthI zarIra ane karmane alaga alaga joI-jANI zakAya che. cothI dhAraNAthI karmonA nAza thavAnI prakriyAne joI zakAya che. pAMcamI dhAraNAthI zarIra ane karmothI rahita zuddha AtmAnuM ciMtana karI zakAya che. - Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 bhAga 3 A pramANe piMDastha dhyAnamAM yogI puruSo kramazaH manane sthira karatA jAya che ane dhIre dhIre zukladhyAnamAM pravezavAnI sthitimAM pahoMcI jAya che. bIjuM AlaMbana eTale dhyAna ke padastha dhyAna. padastha dhyAna : potAnI ruci ane abhyAsa mujaba pavitra maMtrAkSara padonuM AlaMbana laIne je dhyAna karavAmAM Ave che, e che padastha dhyAna. padastha dhyAnano artha ja thAya che ke pado upara dhyAna kendrita karavuM. A dhyAnanuM mukhya AlaMbana che zabda. zabdanI utpatti svara ane vyaMjanathI thatI hoya che. eTalA mATe A dhyAnane vamatunuM dhyAna paNa kahevAya che. zrI zubhacandrAcAryajIe potAnA nAnaM graMthamAM varNavyuM che : ___ dhyAyed anAdi siddhAMta prasiddhAM varNamAtRkAm / niHzeSa zabdavinyAsa janmabhUmi jagannatAm / / zarIramAM traNa kamaLonI kalpanA karo H (1) nAbhikamaLa, (2) hRdayakamaLa ane (3) mukhakamaLa. (1) nAbhimAM soLa pAMdaDIovALA kamaLanI sthApanA karajo. soLa pAMdaDIo upara vagere 16 svaronI sthApanA karIne e svaronuM dhyAna karavAnuM che. - (2) hRdayamAM 24 pAMdaDIovALuM kamaLa kalpavAnuM che. karNikAmAM 1 ane 24 pAMdaDIomAM bAkInA 24 vyaMjana (kha, ga, gha) vagere mUkavAnA che. pachI e 25 vyaMjanonuM dhyAna karavAnuM che. (3) mukhamAM aSTadaLakamaLanI sthApanA karI. ATha pAMdaDAmAM kramazaH ya ra ' 4 va za Sa sa huM A ATha vaNanI sthApanA karo ane enuM dhyAna dharo. e pAMdaDAMo jANe pharI rahyA hoya, pradakSiNA pharatA hoya e rIte dhyAna karavAnuM che. paraM vaUrfSTa dhyAye saMvaranuM prakSaUT I AvI rIte dhyAna karavAthI mana sthira bane che. tame loko A dhyAna karazo ne? karajo....khUba AnaMda ane prasannatA pedA thaze bhItaramAM ! A dhyAnano prabhAva tamane khabara che? niraMtara A dhyAna karavAvALo yogI saMpUrNa zrutano jJAtA banI jAya che. enA tamAma bhramonuM nirasana thAya che. zrutajJAnI banIne e mokSamArgano adhikArI bane che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 maMtrAdhirAja 'aha'nuM dhyAna H maMtra ane varNonA dhyAnamAM samarUpa padonA svAmI tarIke ahu ne mAnavAmAM Ave che. e rephathI yukta, kalA ane binduthI saMyukta, anAhata sahita maMtrarAja che. AnuM dhyAna karavAnI paddhati paNa jANI laIe. sAdhake eka suvarNamaya kamaLanI kalpanA karavAnI che. enI vaccovaca rahelI karNikA u52 2helA niSkalaMka-nirmaLa ane AbhAvAn caMdrika2Na jevA AkAzagAmI ane saMpUrNa dizAomAM vyApta ahaM' maMtranuM smaraNa karavuM joIe. tyArabAda, mukhakamaLamAM praviSTa thatA, pravalayomAM bhramaNazIla, netra-palako upara sphurAyamAna thanAra, bhAlamaMDalamAM sthira thanAra, tAlurandhathI bahAra nIkaLanAra, amRtanI varSA karanAra, ujaLA caMdramA jevA, jyotirmaMDalamAM paribhramaNa ka2nA2, AkAzamAM saMcaraNa karanAra ane mokSa sAthe meLApa yojanAra A maMtrarAjanuM kuMbhakapUrvaka (zvAsano nirodha karavA mATe) ciMtana-dhyAna karavAnuM che. zrAvakajIvana A dhyAna paddhatinuM vivaraNa 'yogazAstra'nA AThamA prakAza - adhyAyamAM upalabdha che. A rIte, A maMtrarAjanI sthApanA karIne, manane dhIre dhIre sUkSmatA tarapha dorIne 'aha' maMtra upara dhyAna kendrita karavAmAM Ave che. AnAthI aMtaraMgamAM eka evI jyoti pragaTe che ke je akSaya ane indriya - agocara hoya che. A jyotinuM nAma Atmajyoti che. AnAthI sAdhakane AtmajJAnanI upalabdhi thAya che. praNavanuM dhyAna H praNavanA dhyAnamAM 'nuM dhyAna karavAmAM Ave che. A dhyAnano dhyAtA yogI sauprathama potAnA hRdayakamaLamAM rahelI karNikAmAM 'OM' nI sthApanA kare che. pazcAt zabdabrahmanA kAraNabhUta, svara ane vyaMjanathI yukta, paMcaparameSThinA vAcaka, sUdhimAM sthita caMdrakaLAthI jharanArA amRtanA rasathI rasataraboLa mahAmaMtra praNava OM nuM dhyAna zvAsane bhItaramAM kuMbhakanI prakriyA dvArA sthira karIne ka2vAmAM Ave che. yogazAstramAM A dhyAna paddhati je zlokomAM gUMthavAmAM AvI che, e zloko nIce pramANe che H tathA hRtpadmamadhyasthaM svaravyaMjana-saMvItaM mUrdhasaMsthita- zItAMzu jAmRtarasa-dbhutam| kumbhakena mahAmaMtraM praNavaM paricintayet // zabdabrahmaika - kAraNam / vAcakaM parameSThinaH // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 121 have kayAM kAryanI sAdhanAmAM OM ne kayA varNamAM jovo joIe (dhyAna samaye jovAnI vAta che) e vAta samajIe. staMbhanakAryamAM pItavarNamAM OM nuM dhyAna karavuM joIe. - vazIkaraNamAM lAla varNamAM OM nuM dhyAna karavuM joIe. - kSobha pedA karavAnAM kAryamAM paravALAnA raMgamAM OM nuM dhyAna dharavAnuM hoya che. - -- - dveSamAM kRSNa-kALA varNamAM OM nuM dhyAna karavuM joIe. - karmanAza karavAmAM caMdra samAna ujvala varNamAM OM nuM dhyAna karavAnuM hoya che. OM ne anulakSIne AtmavikAsa mATe gatizIla rahevAnuM che. A dhyAnamAM aneka prakAranI zaktio ane AtmabaLa saMgrahita thAya che. sAthe sAthe karmono kSaya paNa thAya che. paMcaparameSThinuM dhyAna : have eka viziSTa prakAranA dhyAnanI prakriyA aMge jANI laIe, e dhyAna che paMcaparameSThi bhagavaMtonuM ! namaskAra mahAmaMtranuM dhyAna ! dhyAnanI vAto che mATe dhyAnathI sAMbhaLajo. bedhyAna banazo to nahIM cAle. A viSaya kadAca tamArA mATe navo paNa hoya ! sauprathama tamAre hdayamAM ATha pAMkhaDIvALA kamaLanI sthApanA karavAnI che. e kamaLanI kaNikAnA madhyamAM 'namo arihaMtANaM' padanuM dhyAna ka2vAnuM che. tyArabAda cAre dizAomAM cAra pAMdaDAo upara kramazaH 'nosiddhANaM,' 'namo AyariyANaM', 'namo uvajjhAyANaM' ane 'namo loe savva sAhUNaM' nuM dhyAna karavAmAM Ave che. cAra vidizAomAM anukrame 'eso paMca namukkAro,' 'savva pAvappaNAsaNo, 'maMgalANaM ca savvesi' paDhamaM havaI maMgala'nuM dhyAna karavAnuM hoya che. jyAre 'navapada'nuM dhyAna karavAnuM hoya tyAre cAra vidizAmAM 'samyagdarzanAya namaH', 'samyajJAnAya namaH', 'sabhyazcAritrAya namaH', 'samyag tapase namaH' A pramANe smaraNa-dhyAna karavuM joIe. anya maMtrapadonuM dhyAna A sivAya paNa bIjA keTalAka evA maMtro che, jenuM nitya jApa-dhyAna karavAthI manovyathAo virAma pAme che. kaSTo ane saMkaTo TaLe che. karmAzravono saMvara thAya che. thoDAka maMtro huM ahIM tamane batAvuM chuM. A maMtro 'yogazAstra' ane 'jJAnArNava' graMthamAM upalabdha che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 zrAvakajIvana pahelI che SoDazAkSara vighA." soLa akSaro A vidyAmAM rahelA che? - arhatsiddhAcAryopAdhyAya sarva sAdhubhyo namaH - cha akSarono paNa eka maMtra che 'rihaMta siddha - cAra akSarono maMtra che 'rihaMta - be akSarono eka maMtra che : 'siddha - eka paMcAkSarI vidyA che : 'sigADatAM A maMtravidyAono jApa karavAthI sAdhaka saMsAranAM baMdhano - karmonAM baMdhanone toDe che. graMthione jalAve che. ekAgra citta ane sthira buddhithI A maMtrapadone dhyAnamAM gUMthIne sAdhaka mokSanI prApti paNa karI zake che. A rIte sAdhake - lalATa upara 'svI vidyAno - nAsikAnA agrabhAga upara OM no, kyAreka anAhatano, kayAreka zUnyano abhyAsa jArI rAkhavo joIe. A rIte dhyAna karavAthI AtmaguNonI saMprApti ane sAthe sAthe nirmaLa jJAnanI prApti thAya che. padastha dhyAnamAM cittane sthira karavA mATe bIjAkSaronuM, maMtrAkSaronuM AlaMbana levuM joIe. rUpa dhyAna graMthakArane prastuta viSayamAM A dhyAna abhISTa che. yogAbhyAsamAM "sAlaMbana dhyAna'nI vAta karatA TIkAkAra AcAryazrIe rUpastha dhyAnano nirdeza karyo che. A rUpastha dhyAnanI paribhASA yogazAstramAM A rIte darzAvAI che ? _ 'arhato rUpamAlambya dhyAnaM spasthamucyate / arihaMta-tIrthaMkara paramAtmAnI pratimAnuM dhyAna karavuM paDaze. pratimAnI kalpanA karavI paDaze. rAgadveSa vagere vikArothI rahita zAMta-kAMta vagere guNothI samRddha, yogamudrAmAM sthita evI saundaryanA sarovara jevI pratimAnuM dhyAna nirmaLa citta ane prasannamanathI karavAnuM hoya che. eka vAta smRtinI dIvAla para kotarI rAkhajo H - vItarAganuM dhyAna karavAthI vItarAga banI javAya che. - dhyAna karanAra sAdhaka vItarAgatAne prApta kare che. - rAgInuM dhyAna karazo to tame rAgI banazo. jenuM dhyAna karazo evA banazo. tamAre zuM thayuM che? kevA banavuM che? eno nirNaya spaSTarUpe karI lejo. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 123 rUpastha dhyAnamAM, samavasaraNamAM birAjamAna tIrthaMkara paramAtmAnuM dhyAna karI zakAya che, ATha prAtihAryane dhyAnanA AlokamAM nirakhI zako cho. tIrthaMkaranA cAra mULa atizayonuM ciMtana paNa karI zako cho. rUpAtIta dhyAna have tamane cothA rUpAtIta dhyAna viSe samajAvuM chuM. A dhyAnamAM AtmAthI AtmAnuM dhyAna karavAnuM hoya che. arUpI, niraMjana-nirAkAra, jJAnazarIrI, AnaMdamaya AtmAnuM smaraNa-dhyAna karavAnuM che. A avasthAne samarasIbhAva' paNa kahevAya che. vAstavamAM A siddha bhagavaMtanuM dhyAna che. A rIte piMDastha, padastha, rUpastha ane rUpAtIta dhyAnanAM mAdhyamathI anukrame zarIra, akSara, tIrthaMkara ane siddha bhagavaMtonuM dhyAna karavAmAM Ave che. yogapravRtti karanArAnAM lakSaNa : jo tame yogAbhyAsa karo cho, to tamArAmAM amuka vizeSatAo dekhAvI ja joIe. tamAruM vyaktitva viziSTa banavuM joIe. A saMdarbhamAM 'jJAnArNava' vagere graMthomAM kahevAmAM AvyuM che : alaulyamArogyamaniSThuratvaM gandhaH zubho mUtrapurISamalpam kAntiH prasAdaH svarasaumyatA ca yogapravRtteH prathamaM hi cihnam 11 yogapravRtti karanArA sAdhakonA A to prAthamika lakSaNo batAvAyAM che. AnA uparathI viziSTa lakSaNonI kalpanA tame jAte ja karI lejo ! bahu saMkSepamAM tamane A lakSaNo kahuM chuM : (1) lolupatAno tyAga : aindrika viSayomAM lolupatA-lubdhatA nahIM rahevI joIe. tIvra Asakti paNa na hovI joIe. (2) Arogya H zarIra nirogI rahe che. yogaprabhAvathI sAmAnya rIte roga pedA thatA nathI. nikAcita karmonA udayathI Ave to yogIkakSAno mANasa dhIratApUrvaka e rogonI pIDAne sahe che. jarAya bebAkaLA ke AkaLA thayA vagara ! (3) aniSThuratA H bIjA jIvo pratye dayAhIna - niSThura vyavahAra nathI hoto. enA haiyAmAM karuNAnuM jharaNuM vahyA ja kare che. (4) zubha gaMdha H enA zarIramAMthI adRzya khullU - sugaMdha AvatI hoya che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 zrAvakajIvana (5) mUtra purISa alpa H kalAko sudhI eka ja sthAne, eka ja Asane dhyAnastha banavA chatAMya ene laghuzaMkA ke vaDI zaMkAnI samasyA satAvatI nathI. pezAba ane saMDAsanuM pramANa paNa alpa hoya che. chatAMya svAsthya taddana nirogI hoya. (6) zarIranI kAMti : yogIno cahero-mukhAkRti tejasvI, urjasvI, kAMtiyukta hoya che. enuM vyaktitva prabhAvazALI ane pratibhAsaMpanna hoya che. (7) prasAda : enA caherA upara kheda, glAni, udAsI nathI AvatI. sadaiva prasannatA ane smitasabhara mohakatA chavAyelI hoya che. (8) svara saumyatAH yogInI vANI ekadama saumya hoya che. vANImAM Akroza, abhimAna, akaDAI ke barachaTapaNuM nathI hotuM ! A ATha vizeSatAo 'jJAnArNava' graMthamAM rNita che, je meM tamane batAvI che. 'yogabiMdu' graMthamAM paNa A vizeSatAo batAvavAmAM AvI che. bIjI keTalIka vizeSatAo paNa tyAM varNavAyelI che. maitryAdiyuktaM viSayeSu cetaH prabhAvavad dhairyasamanvitaM ca 1 dvandvairadhRSyatvamabhISTa lAbho janapriyatvaM ca tathA paraM syAt // doSavyapAyaH paramA ca tRptiraucitya yogaH samatA ca gurvI / vairAdinAzo'tha RtUMbharA dhI niSpannayogasya tu cihnametat // A badhAM lakSaNo niSpannayogI mATenA che. have ApaNe TUMkamAM A vAtone samajI laIe H (1) maitryAdiyukta citta : badhA jIvo pratye maitrIbhAva, guNavAno pratye pramodaAdara, duHkhI jIvo pratye karuNA ane pApomAM racyApacyA rahetA jIvo mATe madhyastha bhAva - yogInA cittamAM A bhAvo sadaiva ramatA hoya che. (2) prabhAvazALI : yogIno bIjA jIvo upara vizeSa prabhAva paDato hoya che. (3) dhairyavAna : yogIjano dhIratAnA sAgara hoya che. duHkhamAM, dIna ke saMkaTamAM hAMphaLAphAMphaLA banI jatA nathI. (4) dvandvomAM sthira H badhA jIvonA jIvanamAM aneka prakAranA dvandvo AvyA ja kare che. yogIpuruSo evI paristhitimAM DarI jatA nathI ke DagamagI jatA nathI. vyAkuLatA ke vikalatAno zikAra banyA vagara sthira rahe che. (5) abhISTa lAbha : yogIpuruSa je paNa icche ene e sahajatAthI meLavI zake che. emane iSTalAbha sahaja hoya che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 bhAga 3 (6) zreSTha janapriyatA yogIpuruSo janapriya hoya che. emanI lokapriyatA sastI ke takalAdI nathI hotI. zreSTha hoya che. (7) doSakSaya : yogIpuruSanA doSo naSTa thaI jAya che. (8) paramatRpti yogIjano tRpta hoya che. koI paNa padArthanI ke vyakti mATe emane atRpti-ajaMpo hoto nathI. kAraNa ke teo potAnA AtmAmAM ja tRpta hoya che. (9) aucityapAlanaH yogI potAnA mATenAM ucita kartavyonA pAlanamAM tatpara rahe che. (10) zreSTha samatA yogInI samatA sAmAnya kakSAnI nahIM paNa uccakoTinI hoya che. teo vAtevAte vipharI jatA nathI ke asvastha banatA nathI. game evI parezAnImAM paNa emanI samatA yathAvat rahe che. (11) vairabhAvano nAza yogInA manamAM to koInAya pratye vairabhAvanA rahetI ja nathI. paNa enI AsapAsamAM vasatA - rahetA jIvo prANIo paNa hiMsAbhAvano tyAga kare che. (12) RtaMbharA prajJA : yogIpuruSanI buddhi mAganisAriNI hoya che. vizada ane samajaNabharI hoya che. A bAra lakSaNa siddhayogI mATe batAvAyA che. kalpanA karo ke have AvAM . lakSaNothI yukta yogInuM vyaktitva keTaluM mahAna ane mAnavaMtuM haze ! . - yogabiMdu' graMthamAM yogInA keTalAMka vizeSa lakSaNo batAvavAmAM AvyA che ? (1) sthiratA yogI sthira svabhAvavALA hoya che. je vAtano svIkAra kare che ene prANAte paNa jALavI rAkhe che. samaya varte sAvadhAnanI sodAbAjI teo karatA nathI ! (2) dhIratA game eTalA saMkaTo Ave ke samasyAo sarjAya, emanI prakRti avicala rahe che. (3) prAtija tattvabhAsana sahaja pratibhAnA kAraNe emane tattvano avabodha maLI jato hoya che. (4) Agraharahita kayAreka koI paNa jAtano durAgraha ke haThadharmitA yogImAM hotI nathI. (5) kSamAzIlatAH koI game tevo aparAdha kare, paNa jyAre e aparAdhI kSamA mAgI le to yogI tatkAla koI paNa jAtano dubhava rAkhyA vagara sahaja rIte Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 kSamA ApI de che. (6) sadAcArapAlana H teo sadAcAronuM pAlana pUrI dRDhatAthI kare che. : zrAvakajIvana (7) ArdayatA : emanI vAto lokomAM mAnya bane che. emanuM vacana svIkArya bane che. (8) gurutA : vAstavamAM teo gurupada mATe yogya hoya che. (9) zama sukha H emanuM zama sukha - prazamanuM sukha uccakakSAnuM anuttara hoya : che. A badhAM lakSaNo eTalA mATe samajAvyA che ke tamane paNa AvA yogI banavAnI tamannA jAge ! kevA umadA ane suMdara lakSaNo batAvyAM che ApaNA jJAnI bhagavaMtoe ! have mAre tamane 'yoga'nA viSayamAM yogadRSTi samuccaya' graMthamAM varNita ATha dRSTio ane 'yogabiMdu'mAM batAvAyelA pAMca jAtanA yoga samajAvavA che. paNa Aje nahIM. Aje basa, ATaluM ja. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravacana : 59) parama kRpAnidhi, mahAna vyutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakadharmanuM vizada varNana - savistara nirUpaNa kareluM chuM. eka hajAra varasa karatA paNa pahelA lakhAyelo A graMtha Aje paNa eTalo ja upAdeya che, upayogI che. je koIne zreSTha zrAvakajIvana jIvavAnI tamannA hoya, e loko mATe A graMtha paryApta mArgadarzana pUruM pADe che. zrAvakanI dinacaryA batAvatA teoe rAtrinA samaye yogAbhyAsa karavAnI vAta karI che. yoga be jAtanA batAvyA che ? sAlaMbana ane nirAlaMbana. samavasaraNamAM birAjamAna tIrthaMkara paramAtmAnAM rUpanuM dhyAna dharavuM e sAlaMbana yoga che; ane tIrthakara jyAre dehamukta banI jAya, siddha banI jAya, tyAre siddha svarUpe.... zuddha svarUpe emanuM je dhyAna karavAmAM Ave. zuddha paramAtmaguNomAM DUbIne je dhyAna karavAmAM Ave, tene nirAlaMbana plAna kahe che. cittanA ATha doSa dUra karo: sAlaMbana dhyAna karo ke nirAlaMbana dhyAna karo, tamAruM citta yogIpuruSanuM citta banI javuM joIe. ATha doSothI rahita hovuM joIe tamAruM mana. cittane caMcaLa banAvIne cakaDoLe caDAvatA e ATha doSone Aje ApaNe samajavAnA che. jo tamArA mananA ekAda khUNe-khAMcare paNa A doSo hoya to ene dUra karavAno prayatna karajo. yogamArgamAM vizuddha cittanI mukhyatA hoya che. azuddha cittathI dhyAna karavAthI anartha sarajAvAnI zakyatA rahe che. pahelo doSa che - kheda : jema vadhAre cAlavAthI zarIra thAkI jAya che ema azubha vicAromAM vadhAre vicaraNa karavAthI citta thAkI jAya che ! AvA thAkelA manathI dhyAna nahIM karavuM joIe. citta jo zrAnta hoya, kalAnta hoya to emAM sthiratA TakatI nathI ane sthiratA-vRDhatAnA abhAvamAM praNidhAna sArI rIte thaI nA zake. yogamArgamAM praNidhAnanuM mahattva khetImAM pANInA mahattvanI jema anivArya che. mATe jyAre citta praphullita hoya, utsAhathI bharyuM bharyuM hoya tyAre jinarUpanuM dhyAna karajo. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana 128 bIjo doSa che - udvignatA : udvegaH udvigna manathI jo dhyAna karazo to tamane cittanuM sukha sAMpaDI nahIM zake! jyAre cittataMtra khaLabhaLI uTheluM hoya tyAre dhyAna karavAnuM TALavuM joIe. yogakriyA karavAvALo sAdhaka jo udvigna manathI dhyAnamAM Utare che, to e janmAMtaramAM yogIkuLa prApta nathI karI zakato. mATe jyAre cittamAM udvega nA hoya tyAre ja dhyAna karavuM joIe. trIjo doSa che - kSepa kSepa eTale cittanI vikSiptatA! dhyAna karatI vakhate vacce vacce mana bIjA vicAromAM sarI paDe ene vikSiptatA kahevAya che. vikSipta manathI dhyAna karazo to dhyAnanuM je phaLa tamane prApta thavuM joIe e phaLa maLaze nahIM! jema dUdhane dahIM banAvavA mATe sthira rAkhavuM paDe che, vAre vAre halAvyA karavAthI dUdha dahIMmAM badalAtuM nathI. evI rIte dhyAnamAM manane bIjA vicAromAM jatuM rokavuM joIe. je rU5svarUpanuM dhyAna karatA hoya manamAM e ja rUpa-svarU5 ramavuM joIe. cotho doSa che - utthAna : ahIM utthAnano eka judo ja artha batAvAyo che. manamAM prazAMtavAhitAnuM nA hovuM! dhyAna karatI veLA cittamAM prazamanuM jharaNuM vahetuM hovuM joIe ! citta jo bhAre bhAre ane ataDuM ataDuM rahetuM hoya, to dhyAna karavA mATe yogya nathI rahetuM! pAMcamo doSa che - bhrAMtiH je jevuM nathI emAM evI kalpanA karavI e bhrAMti che - bhramaNA che. eka bhAI potAnI patnI pratye evI bhramaNA dharAvatA hatA ke "Ano saMbaMdha anya puruSa sAthe che.' emanuM mana dhyAnamAM lAgatuM ja nahotuM! bIjA eka bhAI potAnA najadIkanA mitra pratye evI bhrAMti sevatA hatA ke A mANasa aMdarathI mAro duzmana che. emanuM mana paNa dhyAnamAM DUbI zakatuM nahotuM! brAntacitta dhyAna mATe nitAMta anupayukta che. mATe cittane nizcaMta banAvavuM bahu jarUrI che. chaThTho doSa che - anyamud H bIjA bIjA bhautika priya padArthonI prAptimAM rAjI rAjI thaI javuM ! eka mahAnubhAva eka dhyAnanI zibiramAM bhAga levA mATe gayA. tyAMthI AvyA pachI e mane maLyA. emanI vAtomAMthI eka vAtano harSa bhArobhAra chalakAto hato ke Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 129 tyAM rahevAnI-jamavAnI sagavaDatA khUba ja umadA hatI ! tyAMnuM vahIvaTItaMtra paNa sakSama hatuM. emaNe aDadho kalAka sudhI tyAMnI sagavaDatAnI rekarDa ja vagADyA karI! A kahevAya anyamud ! sAtamo doSa che- rugu mananA roga hovAe paNa doSa che. kyAreka koI mAnasika pIDA hoya, kyAreka zArIrika pIDA mananI paDA banI gaI hoya! snehabhaMga, svajanabhaMga thavAnA kAraNe paNa mana rogI banI rahyuM hoya ! toye dhyAna nathI karI zakAtuM. AThamo doSa che - AsaMga : AsaMga eTale Asakti ! Asakti be jAtanI hoya che: "vyakti Asakti' ane vastu Asakti." tamAruM mana koI snehI ke premI svajanamAM Asakta che, to tame dhyAna karavA mATe yogya nathI. tana, dhana, makAna, vastra vagere vastuomAM jo mana Asakta che, to paNa tame dhyAna karavA mATe ayogya TharI zako cho. anAsakta, AsaktivihIna citta ja dhyAna karavA mATe upayukta che. yoga mATe manaHsamAdhi Avazyaka che : yogasiddhi mATe mananI samAdhi anivArya hoya che. yogAbhyAsa mATe sauprathama to manane saMyamI banAvavuM anivArya hoya che. kAraNa ke mananA lIdhe ja Indriyo caMcaLa bane che. caMcaLa banelI indriyo AtmajJAnamAM avarodhaka bane che ane mokSamArgamAM bhaTakAva pedA kare che. mananI asthiratAnA kAraNe ja rAga-dveSa-moha vagere bhAvonI vRddhi thAya che ane karmo to baMdhAya che ja. eTalA mATe caMcaLa manane sthira karavuM e yoganI pahelI zarata che. mananI samAdhi, yogano mukhya hetu che ane tapazcaryAnuM nidAna che. manane sthira karavA mATe bAhya-AtyaMtara tapa paNa Avazyaka che. tapazcayane mokSasukhanuM mULa kAraNa kahevAmAM AvyuM che. A vAta "adhyAtma kalpadruma' nAmanA graMthamAM kahevAmAM AvI 'yogasya heturmanaH saH samAdhiH, paraM nidAnaM tapazyazca yogaH / tapazya mUlaM zivazarma manaH, samAdhiM bhaja tatkathaMcit // mana samAdhiyoganuM pramukha kAraNa che. eTalA mATe jJAnI puruSoe manazuddhinA viSayamAM ghaNIbadhI vizada samajaNa ApI che. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 mananA cAra prakAra : 'yogazAstra'mAM kalikAlasarvajJa AcAryazrI hemacandrasUjIie mananA cAra prakAro batAvyA che H 1. vikSipta mana, 2. yAtAyAta mana, 3. zliSTa mana, 4. sulIna mana. vikSipta mana ekadama caMcaLa ane asthira jevuM hoya che. - yAtAyAtamAM mananA svabhAvanI caMcaLatA thoDI ochI thaI jAya che. yogasAdhanA karanArAoe sahu pahelA A be prakAranA mana upara niyaMtraNa karavuM bahu jarUrI hoya che. prAraMbhamAM sAdhakanI sthiti markalIlAnI jema thaI jAya che. e kSaNe kSaNe eka viSayathI bIjA viSayamAM rakhaDyA kare che. enAM pariNAme e aneka karmaprakRtio bAMdhe che. cittanI vikalatA dhatI jAya che. alabatta, vikSipta mananI apekSayA yAtAyAta manamAM indriyo IMka zAMta rahe che. paNa e zAMti alpa samaya mATe ja hoya che. eTale bhItarI, labA samayanI zAMti meLavavA mATe A baMne manane zAMta karavAno prayAsa yogAtmAsa pharanArA yogIo mATe anivArya che, ati Avazyaka che. zliSTa mananI bhUmikA, yAtAyAta mana pachI prAraMbhAya che. manonirodhanA abhyAsathI cittavRttio zAMta-prazAMta banI jAya che. sAdhakane bhItaramAM prasannatAno, AMtarika zAMtino anubhava thAya che. zrAvakajIvana - sulIna manamAM AnaMdanI anubhUti hoya che. citta ekAgra thaIne AtmalIna banI jAya che. 'sulIna matiH nizvala paramAnandam' A mananA abhyAsathI sAdhakane paramAnaMdanI anubhUti thAya che. jo paramAnaMdanI anubhUtino ajavAsa meLavavo hoya, to manane sulIna banAvavuM ja paDaze. yogamArgamAM yogasaMgraha' karo H yogamArgamAM sAdhake jAtajAtanA AcAra-vicAronuM pAlana samyak rIte karavuM joIe. zrAvakoe annuvrata-guNavrata ane zikSAvratonuM pAlana karavuM joIe. sAdhuoe samiti-guptinI sAthe mahAvratamaya cAritrAcAranuM pAlana karavuM joIe. zrAvaka ane zramaNo mATe judI judI AcAramaryAdAo nizcita che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 zrAvaka-zrAvikAo paNa zramaNanI jema saMpUrNapaNe aparigrahI banIne vairAgya dhAraNa karIne yogasAdhanAmAM saMlIna thaI zake che. zramaNa ane zrAvako mATe 'cAritravikAsa' mATe 'samavAyAMga sUtra'mAM 'yogasaMgraha'nuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. yogasAdhako mATe e ati upayogI hovAthI ahIM tamane e yogasaMgrahanI 32 vAto batAvuM chuM ! bhAga 3 (1) pahelo yoga che AlocanA H guru pAse jaIne vidhipUrvaka potAnA doSo pragaTa karIne prAyazvita svIkAravuM. (2) bIjo yoga che nirapalApa ; bIjAnI samakSa potAnA ziSyo ke AzritonA doSo ughADA nahIM pADavA. (3) trIjo yoga che vratasthiratA H ApattikALamAM aMgIkAra karelA niyamono parityAga nahIM karavo. - (4) cotho yoga che anizcitopadhAna H Ano artha che bIjAnI sahAyatA vagara tapazcaryA karavI. (5) pAMcamo yoga che zikSA : dharmagraMthonuM vAMcana-adhyayana karatA rahevuM. (6) chaThTho yoga che niSpatikarmatA H zarIrane zaNagAravuM nahIM. (7) sAtamo yoga che ajJAnatA H tapanA viSayamAM guptatA rAkhavI. sAdhaka je tapa kare, ene pragaTa na kare, paNa gupta rAkhe. 0 (8) AThamo yoga che alobha : koI paNa vastuno lobha nahIM rAkhavo. (9) navamo yoga che titikSA pariSahone, kaSTone samatAbhAve sahana karavA. (10) dasamo yoga che RRjutA : manamAM saraLatA rAkhavI. : (11) agiyAramo yoga che zuci H satyanuM pAlana karavuM ane saMyamavRddhi karavI. (12) bAramo yoga che samyagdarzana H tattvazraddhA rAkhavI. (13) teramo yoga che samAdhi H manane sthira ane prasanna rAkhavuM. (14) caudamo yoga che AcAra sAdhake potAnA AcAromAM dRDha rahevuM joIe. zrAvake zrAvakAcAromAM ane sAdhue sAdhvAcAramAM. (15) paMdaramo yoga che vinaya H sAdhaka vinayI hovo joIe. (16) soLamo yoga che dhRti H kRti eTale dhairya-dhI2ja. duHkhonA DuMgara vacce paNa avicaLa prakRtibhAva jALavavo joIe. svasthatA barakarAra rahevI Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 zrAvakajIvana joIe. (17) sattaramo yoga che saMvegaH sAdhakanA haiye mokSano dRDha anurAga hovo joIe. (18) aDhAramo yoga che prazidhi sAdhakanuM haiyuM mAyA-kapaTathI mukta hovuM joIe. (19) ogaNIsamo yoga che suvidhi : sAdhaka sadanuSThAna karanAro hovo joIe. (20) vIsamo yoga che saMvaraHkarmonA pravAhane rokavA mATe sAdhaka prayatnazIla hovo joIe. (21) ekavIsamo yoga che AtmadoSa saMhAraH potAnA doSono nAza karavA mATe sAdhake tatpara rahevAnuM che. (22) bAvIsamo yoga che sarvakAmavirati tamAma icchAo, kAmanAothI virAma pAmavAnuM che. IcchA, vAsanA, abhilASA, eSaNA - A badhAthI mana mukta hovuM joIe. (23) tevIsamo yoga che pratyAkhyAna (1) mULaguNonA pratyAkhyAna hovA joIe. sAdhue mahAvrato ane zrAvake 12 vratono aMgIkAra karelo hovo joIe. (2) covIsamo yoga che pratyAkhyAna (2) A yogamAM uttara guNonA saMbaMdhamAM pratyAkhyAna-paccakakhANa karavAnA hoya che. (25) paccIsamo yoga che vyutsargaH vyutsarga eTale tyAga. sAdhake pApono tyAga karavAno hoya che. (2) chatrIsamo yoga che apramAda sAdhu ane zrAvake pramAdathI mukta rahevAnuM (27) satyAvIsamo yoga che lavAlava pratipaLa sAdhue sAdhvAcAranA pAlana mATe jAgrata rahevAnuM che. (28) aThyAvIsamo yoga che dhyAna dharmadhyAna karatA karatA zukladhyAna tarapha AgaLa vadhavAnuM che. (29) ogaNatrIsamo yoga che maraNAMtika udaya mRtyuveLAe kSabhita thavAnuM nathI ke duHkhI thavAnuM nathI. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 133 (30) trIsamo yoga che saMgano tyAga H badhAno saMsarga tyAgIne niHsaMga thavAnuM che. (31) ekatrIsamo yoga che prAyazcitta H thayelA ane karelA pAponuM prAyazcita karavuM joIe. (32) batrIsamo yoga che maraNAMtika ArAdhanA mRtyusamaye je tapa karavAmAM Ave che e tapa sAdhake karavo joIe. A batrIsa yogasaMgrahane yoganI AdhArabhUmi mAnavAmAM AvI che. tIrthaMka2 ane gaNadha2 bhagavaMtoe Ane sudRDha ane phaLIbhUta banAvavAno upadeza Apelo che. A 32 yogonA samucita pAlanathI zrAvaka paNa pUrNayogInI kakSAe pahoMcI zake che. yogAbhyAsamAM gurunI AvazyakatA H paNa, pUrNa yoganI bhUmikA upara pahoMcavA mATe suyogya sadguruno satsaMga karavo anivArya hoya che. kAraNa ke guru vagara viSaya kaSAyonI caMcaLatA vadhatI rahe che. zAstrajJAna ane zuddha bhAvono hrAsa thAya che. 'yogasAra' graMthamAM prastuta vAtano saMketa maLe che : "tAvad guruvacaH zAstraM tAvat tAvacca kaSAya-viSayairyAvad na manastaralI sAdhaka gurucaraNonI upAsanA dvArA zAstravacanonA marmane jANe che. tattvajJAnanA rahasyane meLave che. enAthI enA AdhyAtmika jJAnamAM satata vRddhi thAya che ane AtmavikAsa gatizIla rahe che. saMyamanI vRddhi ane tattvajJAna vagere mATe gurujanonuM sAnnidhya jarUrI che. sadgurunA sAnnidhyathI ane emanA karuNAbhInA upadezathI ja yogasAdhanAmAM saphaLatA maLe che. gurusevA karavAthI lokottara tattvanI saMprApti thAya che. gurunI bhakti ane emanA saMnidhAnathI sAdhakanuM mana dhyAnamAM ekAgra bane che - e avasthAmAM ene tIrthaMkara darzanano sAkSAt lAbha sAMpaDe che ane sAdhaka paraMparAe mokSadazAne prApta kare che. bhAvanAH 1 bhavet // " eTalA mATe yogAbhyAsa sadgurunA mArgadarzana taLe karavo joIe. paNa yogasAdhanA mATe yogyatA hovI paNa jarUrI che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana 134 yogasAdhanAnA adhikArI jIvo H yogabiMdu graMtha mujaba badhA jIvo yogasAdhanA karavA mATe yogyatA nathI dharAvatA. je jIvo "caramAvarta kALamAM AvI pahoMcyA che, e jIvo ja yogyatA saMpAdana karI zake che. aMtima pudgalaparAvatIne caramAvarta kALa kahe che. caramAvata kALamAM ja jIvane dhArmika, yaugika ane AdhyAtmika jAgRti prApta thAya che. yogadRSTino prAdurbhAva thAya che. caramAvartI jIvo svabhAvathI mRdu, zuddha ane nirmaLa hoya che. e jIvo saMsAramAM parimita kALa mATe rahelA hoya che. saMsAranAM baMdhanone toDI nAkhavAnI kSamatA emanAmAM rahelI hoya che. caramAvartI jIvo ja zuklapAkSika bane che, bhinna graMthi bane che ane dezavirati - sarvaviratinA vAhaka banI zake che. emanA mana upara mithyAtvamohanuM tIvra dabANa nathI hotuM. emanA manamAM tIvra kaSAyajanya malinatA paNa nathI hotI. e jIvo kharekhara muktinI nikaTa hoya che. mutyapa prAdhAnya - trizikAmAM kahevAmAM AvyuM che : caramAvartino jantoH siddharAsannatA dhruvam / bhUyAMso'mI vyatikrAntAsteSveko bindurambudhau / caramAvartI jIva avazya muktinA nikaTa hoya che. e jIvoe ghaNA pudgala parAvata vaTAvI lIdhelA hoya che. e jIvonuM bindu mAtra eka Avarta jeTaluM) zeSa hoya che. jema ke samudramAM eka buMda pANI bacyuM hoya e rIte ! AtmavikAsanI cAra avasthAo : AtmavikAsa tarapha agresara thato caramAvartI jIva je je sthitimAMthI pasAra thAya che e sthitio cAra prakAranI hoya che? 1. apunabaMdhaka. 2. samyagRSTi. 3. dezavirati. 4. sarvavirati, apunabaMdhaka jIva mithyAtvapariNAmI rahevA chatAM paNa vinaya, dAkSiNya, dayA, vairAgya... vagere sadguNothI samRddha hoya che. yogabiMdu graMthamAM kahevAmAM AvyuM che : 'bhavAbhinandidoSANAM-pratipakSaguNairyataH / vardhamAna-guNaprAyo hyapunabaMdhako mataH // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 13pa have huM tamane bhavAbhinaMdI jIvonA doSa ane apunarbandhaka jIvonA guNa (doSathI viparIta) batAvuM chuM H (1) bhavAbhinaMdI jIva kSudra hoya che. zudra eTale kRpaNa-kaMjusa hoya che. jyAre enAthI viparIta apunabaMdhaka jIva udAra hoya che. bhavAbhinaMdI jIva lAbharativALo eTale mAgavAnA svabhAvavALo pAcanazIla hoya che. jyAre apunabaMdhaka jIva yAcanA karato nathI. bhavAbhinaMdI jIva dIna hoya che. dInatA karyA kare, vivazatA batAvyA kare. jyAre apunabaMdhaka jIva adIna hoya, dInatArahita hoya. bhavAbhinaMdI jIva "matsarI' hoya che. bIjAnAM sukhane joIne baLyA kare che. apunabaMdhaka jIva bIjAne sukhI joIne harSita bane che, pramudita thAya bhavAbhinaMdI jIva bhayathI phaphaDyA kare che. jyAre apunarbandhaka jIvA nirbhaya hoya che. bhavAbhinaMdI jIva mAyAvI-kapaTI hoya; jyAre apunabaMdhaka AtmA saraLa, mAyArahita ane nikhAlasa hoya che. bhavAbhinaMdI jIva ajJa-mUkha hoya che, jyAre apunarbandhaka AtmA jJAnI-buddhimAna hoya che. bhavAbhinaMdI jIva saMsArapriya hovAthI dareka vAtamAM atattvano AgrahI banI jAya che. AnA kAraNe eno puruSArtha niSphaLa bane che. apunarbandhaka AtmA saMsAra pratye udAsIna hovAthI saphaLa puruSArthano karanAro thAya che. apunarbandhaka AtmAnI vizeSatAo khyAlamAM AvI ne? AgaLa vadhIne A jIvAtmA "graMthibheda kare che. mohanI anAdikAlIna graMthione kApe che, tyAre ene samyagdarzana, guNanI prApti thAya che. A samyagdarzananI bhUmikA upara rahelo AtmA kharekhara to yogIdazAnI prAraMbhika avasthAmAM rahelo hoya che. e saMsAramAM rahevA chatAM paNa AMtarika bhAvanAo dvArA satata muktinA upAyo mATe ciMtavyA kare che. A ja kAraNe samyagadgaSTi jIvane Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 zrAvakajIvana bhAvayogI paNa kahevAya che. enuM citta to mokSamAM, mokSa mATe, mokSa pratye ja ramamANa hoya che. bhale deha saMsAranA kArAgAramAM keda hoya. yogabindu graMthamAM kahyuM che ? bhinnagraMthestu yatprAyo mokSe cittaM bhave tanuH / tasya tatsarvaM eveha yogo yogohi bhAvataH // 203 / / bhinnagraMthi (jenI anAdi mohagraMthi bhedAI gaI che) evA samyavruSTi jIvanA mana-vacana-kAyAnA tamAma yogo bhAvathI yogarUpa hoya che. mATe e bhAvayogI kahevAya che. trIjI avasthA che dezavirati AtmAnI. bhAvayogI AtmA gRhasthajIvanamAM rahevA chatAM paNa lobha-mamatA vagere baMdhanothI vimukta rahe che ane AtmadhyAnamAM DUbelo rahe che. A rIte e AcAra-vicAromAM vikasita thaIne jAtajAtanA kAyaklezo, zArIrika kaSTone sahana karato, mAganusArIpaNAnA guNonuM samyapha rUpe pAlana karato zraddhALu bane che - lokapriya bane che ane puruSArthI banIne zubha pariNAmonI vRddhi karato karato sarvatyAganI - sarvaviratinI aMtima bhUmikA upara pahoMcI jAya che. yogadRSTi samuccaya'nA 3 yoga : yoganI vAta ApaNe karI rahyA chIe to enA anusaMdhAnamAM bIjI keTalIka mAhitI paNa huM tamane ApI dauM. yogadgaSTi samuccaya' graMthamAM AcAryazrI haribhadrasUrijIe traNa yogonuM pratipAdana kareluM che 1. icchAyoga, 2. zAstrayoga ane 3. sAmarthyayoga. - icchAyoganuM varNana karatA graMthakAra lakhe cheH kartumicchoH zrutArthasya jJAnino'pi pramAdataH / vikalo dharmayogo yaH sa icchAyogaHucyate // jJAnI puruSo zAstrAnusAra anuSThAna karavAnI icchA dharAve che, paNa pramAdathI, asAvadhAnIthI emanA dhamanuSThAna vikala-doSayukta hoya che. A IcchAyoga che. icchA-sadicchAne paNa emaNe yogamAM praveza Apyo che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 137 bIjo chezAstrayoga : zAstrayogastiha jJeyo yathAzaktya'pramAdinaH / zrAddhasya tIvrabodhena vacasA'vikalastathA // A yogamAM sAdhaka pramAdano tyAga karIne potAnI zakti mujaba zraddhAyukta thaIne anuSThAna kare che. A sAdhakanuM zAstrajJAna sAruM hoya che, e doSarahita dharmAnuSThAna kare che. trIjo che sAmarthyayoga : zAstrasaMdarzito prAyastadatikrAntagocaraH / zaktyudekAdvizeSeNa sAmarthyAkhyo'yamuttamaH // zAstra(yogazAstramAM batAvelA uttama anuSThAnone sAdhaka yogI potAnI zakti ane sAmarthyanA udrekathI, mokSaprApti mATe ArAdhe che. A sAmarthyayoga che. A yoga prAtijajJAnathI yukta ane kevaLajJAnanI prApti karAvanAra che. A yoganA sAdhaka AtmAno anubhava vacanAtIta hoya che. jANe ke gUMge kerI zarkarA." vobindumAM pAMca prakAranA yoga : yogabindu graMthamAM AcAryazrI haribhadrasUrIzvarajIe AdhyAtmika vikAsanA pAMca sopAna batAvyAM che ? 1. adhyAtmayoga 2. bhAvanAyoga 3. dhyAnayoga 4. samatAyoga 5. vRttisaMkSayayoga A yogasAdhanAnA prabhAve kramazaH cAritrano vikAsa thAya che. Aje huM ahIM A pAMca yogono saMkSipta paricaya karAvavA mAguM chuM. A paricaya pachI pravacana pUrNa thaze. pahelo che adhyAtmayogaH aucityAd vRttayuktasya vacanAttattvaciMtanam / maitryAdisAramatyanta madhyAtma tadvido viduH // 357 // - je yogamAM ucita pravRtti hoya. - vratayuktatA hoya (aNuvrata hoya athavA mahAvrata hoya.) Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 zrAvakajIvana - jinapraNIta tattvonuM ciMtana hoya eTale ke jIva-ajavAdi padArthonuM payaliocana hoya. - maitrI - pramoda - karuNA ane mAdhyacya bhAvanAo hoya, e yoga adhyAtmayoga' kahevAya che. adhyAtmayoganuM phaLa varNavatA graMthakAra kahe che? ataH pApakSayaH sattvaM zIlaM jJAnaM ca zAzvatam / tathAnubhava-saMsiddhamamRtaM hAda eva tu // A adhyAtmayogathI - pApakSaya thAya che. eTale ke jJAnAvaraNAdi kliSTa karmono nAza thAya che. - sattva ullasita thAya che. AtmavIya uchALA mAre che. - zIla eTale cittanI samAdhi prApta thAya che. - apratighAti - zAzvata - zuddha jJAnanI prApti thAya che. - svasaMvedana-siddha amRtanI prApti thAya che.' - atidAruNa mohaviSanA vikAro naSTa thaI jAya che. bIjo che bhAvanAyoga : abhyAso'syaiva vijJeyaH pratyahaM vRddhisaMgataH // .. manaHsamAdhisaMyuktaH paunaHpunyena bhAvanA / / 359 / / A adhyAtmayogano punaH punaH abhyAsa karavo e ja bhAvanAyoga che. - dararoja abhyAsa karavAno che. - dararoja e abhyAsamAM samutkarSano anubhava thavo joIe ane mana samAdhimAM ramatuM rahevuM joIe. ahIM mananI samAdhi eTale manano nirodha. A bhAvanAyoganuM phaLa je batAvAyuM che te nivRttirazubhAbhyAsAcchubhAbhyAsAnukUlatA / tathA sucittavRddhizca bhAvanAyAH phalaM matam // A bhAvanAyogathI ? - kAma-krodha-lobha vagere azubha tattvothI nivRtti thAya che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 139 - jJAna-darzana-cAritraviSayaka zubha abhyAsanI anukULatA maLe che. - cittazuddhimAM vadhAro thAya che. A che bhAvanAyoganuM phaLa. trIjo che dhyAnayogaH dhyAnayoganuM varNana karatA graMthakAre lakhyuM cheH zubhaikAlaMbanaM cittaM dhyAnamAhurmanISiNaH / sthiraH pradIpasadRzaM sUkSmAbhogasamanvitam // dhyAnayogamAM - dharmadhyAna - zukladhyAnano samAveza thAya che. - cittamAM prazasta viSayonuM ciMtana cAlyA kare che. eka viSaya upara ja citta sthira rahe che. - citta sthira dIpaka jevuM banI jAya che. dIpakanI jyota jema havArahita khaMDamAM hAlatA-cAlatI nathI, paNa sthira rahe che ema dhyAnayogInuM citta sUkSma utpAda-vyaya-dhrauvya vagere padArthonAM ciMtanamAM sthira banI jAya che - lIna banI jAya che. A dhyAnanuM phaLa varNavatA graMthakAra kahe che : vazitA caiva sarvatra bhAvastaimityameva ca / anubandha-vyavacchedaH udarko'syeti tadvidaH // 362 / / dhyAnayogathI yogIH - tamAma kAryomAM saphaLatAne vare che. - timitabhAvatA eTale ke sAgaranA jevI mananI sthiratA prApta kare che. - bhavAMtarano prAraMbha karanArA je karmo pUrve upArjita karelA hoya che, e karmono uccheda thaI jAya che. AnAthI yogI samatAyoga tarapha gati kare che. cotho che samatAyoga : samatAyoganuM varNana A pramANe che : avidyAkalpitezccairiSTAniSTeSu vastuSu / saMjJAnAt tadvyudAsena samatA samatocyate // 363 / / Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 zrAvakajIvana badhI mithyA vAsanAo avidyAnI kalpanAomAMthI janme che. anAdikAlIna vAsanAo ISTa-aniSTanI, priya-apriyanI kalpanAo karAve che. zabda-rUpa-rasagaMdha ane sparzanA viSayomAM mana ane Indriyo ISTAniSTanI kalpanA kare che, paNa samatAyogI potAnA vivekathI e tamAma kalpanAonA jALAne dUra karI de che ane ISTAniSTanI kalpanAthI mukta mana apUrva samatAbhAvano anubhava kare che. samatAyoganuM phaLa batAvatA graMthakAra kahe cheH Rddhi-apravartanaM caiva sUkSmakarmakSayastathA / apekSAtaMtuvicchedaH phalamasyAH pracakSate // 364 // - samatAyogIne aneka Rddhio, labdhio, zaktio AvI maLe che, paNa yogI eno upayoga karatA nathI. - je kevaLajJAnAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa, yathAkhyAtacAritrAvaraNa vagere sUkSma karmo hoya che, e karmo naSTa thaI jAya che. - karmabaMdhanA heturUpa che apekSAo, te badhI apekSAo naSTa thaI jAya che, zamI jAya che. pAMcamo che vRtti saMkSayayoga : vRttisaMkSayayoganI paribhASA karatA graMthakAra kahe che ke - anya saMyogavRttInAM yo nirodhastathA tathA / / apunarbhAvaspeNa sa tu tatsaMkSayo mataH // 365 / / A vRttisaMkSayayoga mAM yogI nistaraMga mahodadhinI jema thaI jAya che. vikalpo ane vRttio svAbhAvika-sahajarUpe prayatna karyA vagara ja zAMta banI jAya che. je vRttio anya saMyogathI utpanna thAya che, e kSINa thaI jAya che. vRttionA be prakAra hoya che? 1. vikalparUpa ane 2. parispaMdarUpa. tathAvidha manodravyanA saMyogathI utpanna thanAra vikalparUpI vRttio hoya che ane bIjI hoya che. zarIranA mAdhyamathI parispandarUpa vRttio. A tamAma vRttiono A yogathI nirodha thaI jAya che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 141 A vRttisaMkSayayoga, jyAre AtmAne kevaLajJAnanI prApti thAya che, tyAre thAya che ane jIva jyAre 14mA guNasthAnake pahoMcIne ayogI bane che tyAre hoya che. pharI vAra vRttio na jAge e rIte ja A vRttisaMkSayayoga thAya che. A vRttisaMkSayayoganuM phaLa batAvatA graMthakAra maharSi kahe che : ato'pi kevalajJAnaM zaileSI - saMparigrahaH / mokSaprAptinAnAthA savAnand-vidhAvinI ddaddA A yoganuM phaLa eTale : - kevaLajJAnanI prApti thAya che. - zaileSI - sarvasaMvaranI upalabdhi thAya che. - mokSaprApti-nirvANaprApti thAya che. mokSamAM koI paNa jAtanI zArIrika ke mAnasika vyathA-vedanA rahetI nathI. tyAM hoya che mAtra sarvakAlano AnaMda ! AnaMda ane AnaMda !!! upasaMhAra H A pramANe yoga dvArA sAdhaka AtmazaktinI oLakhANa kare che. yogasAdhanAthI yogIne aneka labdhionI upalabdhi thAya che, paNa Ano prayoga e yogIjano lobhavRttine paMpALavA mATe karatA nathI. yogI, yoga dvArA bIjAnA mananI vAtane jANI zake che. yogI sarvajJa paNa banI zake che. aMtima avasthA - sidghAvasthAne prApta kare che. jyAre cAra aghAtI karmono kSaya thAya che tyAre mokSAvasthA prApta thAya che. tyAM AtmAnuM potAnuM svataMtra ane zAzvat astitva hoya che. AtmA janma-maraNanA cakarAvAthI chUTI jAya che. AvI pUrNAvasthA, yogAbhyAsa dvArA tame sahu prApta karo evI maMgalakAmanA. Aje basa, ATaluM ja. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravacana : 60) parama kRpAnidhi, mahAna zratadhara, AcAryazrI haribhadrasUrIzvarajIe svaracita dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakajIvananAM dainika kartavyono nirdeza karyo che. dainika kartavyonuM pratipAdana karatA temaNe eka viziSTa kartavya pratye aMgulinirdeza karyo che. e kartavya che yogAbhyAsaH ! rAtrinA samaye je sAdhupuruSono yoga hoya to emanA sAMnidhyamAM nahIMtara pachI chevaTe ghare pahoMcIne yogano abhyAsa karavAnI vAta teo kare che. yoga ane Asana : yogika kriyAonI niSpannatA mATe athavA cittanI sthiratA mATe AsanonuM khUba mahattva che. kAraNa ke AsanamAM zarIra bIjI badhI ceSTAothI mukta banIne, koI eka sthitimAM kendrita banI jAya che. mATe Asana, manane zaktizALI banAvavAmAM mahattvano bhAga bhajavI zake ema che! yogano AdhAra, mana ane zarIra upara varcasva jamAvavA mATe levAno che. pAtaMjala yogadarzana pramANe sukhapUrvaka - koIpaNa jAtanI takalIpha vagara vadhAremAM vadhAre samayaparyata sthira banIne besavuM e ja dhyAna che. je Asana sthira ane sukhada hoya e ja Asana karavA joIe. AvA AsanomAM mukhyatve padmAsana, vIrAsana, bhadrAsana, svastikAsana, paryakAsana vagere hoya che. haThayoganA vivaraNa mujaba AsanonuM mukhya kArya zarIrane svastha banAvavuM, ALasane dUra karavI ane zarIrane pramANopeta banAvavuM e paNa che. haThayogamAM AsananI sAthe sAthe judI judI mudrAonuM nirUpaNa paNa karavAmAM AvyuM che. bauddha yogasAdhanAmAM paNa AsanonuM mahattva svIkArAyuM che. emAM paryakAsanane sahuthI zreSTha Asana gaNAvavAmAM AvyuM che. paryakAsananuM svarUpa batAvatA kahyuM che ke DAbI jaMghA upara jamaNo paga rAkhavo ane jamaNI jaMghA upara DAbo paga rAkhavo. AvuM ja varNana padmAsananuM maLe che. bauddha yogasAdhanAmAM buddhAsana, siddhAsana ane vajAsananuM varNana paNa maLe che. jena yogasAdhanAmAM cittanI sthiratA mATe amuka ja Asana prayogamAM lAvavA joIe, Avo koI ekAMgI niyama nathI svIkArAyo. balka tyAM to kahyuM che je Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 143 je Asana karavAthI mana sthira banatuM hoya, e Asanano upayoga dhyAna karavA mATe upayukta che. yogazAstramAM kahyuM che : jAyate yena yeneha vihitena sthiraM manaH / tattadeva vidhAtavyamAsanaM dhyAna-sAdhanam // A pramANe je je Asano vaDe lAMbA samaya sudhI dhyAna bahu sahajatAthI karI zakAya. e AsanonuM vivaraNa-nirdezana yogazAstramAM ka2vAmAM AvyuM che. paryaMkAsana, vIrAsana, vajrAsana, padmAsana, bhadrAsana, daMDAsana, utkaTikAsana, gaudohikAsana ane kAryotsarga dhyAna. anyatra haMsAsana, azvAsana, gAsana, garuDAsana, sukhAsana vagere AsanonAM nAmo paNa vAMcavA maLe che. yoganA 8 aMga AsananuM mahattva jotA meM tamane sahu pahelA AsananI vAta karI. bAkI aSTAMgayogamAM to Asanane trIjuM sthAna ApavAmAM AvyuM che. aSTAMgayoganAM nAmo A pramANe che : (1) yama,(2) niyama, (3) Asana, (4) prANAyAma, (5) pratyAhAra, (6) dhAraNA, (7) dhyAna ane (8) samAdhi. pataMjali maharSie pa yamanI vAta karI che H ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha. bIje vaLI 10 yamanI vAta karavAmAM AvI che : ahiMsA satyamasteyaM brahmacaryaM cArjavam / kSamA dhRti mitAhAraH zaucaM ceti yamA dazaH // (1) ahiMsA, (2) satya, (3) asteya, (4) brahmacarya, (5) dayA, (6) Arjava, (7) kSamA, (8) dhRti, (9) mitAhAra ane (10) zauca. A pramANe dasa yama che. Asana viSe meM tamane pahelA ja kahI dIdhuM che. pataMjalie AsananI paribhASA karatA kahyuM che : 'sthirasuhamAsanam e ja Asana samucita che, jemAM sukhapUrvaka besI zakAya. dIrgha samaya sudhI ArAmathI besI zakAya. sukhAsana duHkhAsana nA banI javuM joIe ! prANAyAma : yogasAdhanAmAM prANAyAma nitAnta Avazyaka che. prANAyAma mATe Asana siddha thavuM jarUrI che. kAraNa ke mananA nigraha mATe prANa-zvAsanuM niyaMtraNa ane AdhyAtmika vikAsa mATe manano nigraha acUka Avazyaka che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrAvakajIvana zvAsa-ucchuvAsanI svAbhAvika gatino abhAva prANAyAma" tarIke oLakhAya che. AnI gatinA ucchedanI sAthe sAthe ja mananI-cittanI gatino uccheda thavo anivArya che. e ja kharekhara prANAyAma che. "gItA'nA kathanAnusAra prANonuM niyaMtraNa e ja prANAyAma che. eTale ke prANavAyune apAnamAM athavA apAnavAyune prANavAyumAM laI javo ane A baMnenI. gatine avarodhavI e ja prANAyAma che. pataMjalie paNa A ja vAta kahI che. Asana sthira thayA pachI zvAsauThThavAsanI gatine rokavI, e ja prANAyAma che. emanI vAta emanA ja zabdomAM sAvadhAnIpUrvaka sAMbhaLoH tasmin sati zvAsaprazvAsayorgativicchedaH prANAyAmaH // zivasaMhitA'mAM prANAyAmanA pUraka-kuMbhaka ane recaka - A traNa prakAronuM varNana maLe che. tyAM kahyuM che ke prANAyAmathI pApa ane duHkhano nAza thAya che. teja ane saundarya vadhe che. divyadRSTi, zravaNazakti, vAkzakti vagere siddhio prApta thAya che. prANAyAmathI aneka bIjI siddhio paNa AvI maLe che. bauddhadarzanamAM prANAyAmane "AnApAna smRti karmasthAna' kahevAmAM AvyuM che. Ana'no artha zvAsa levo ane "apAna" eTale zvAsa mUkavo. jaina paraMparAmAM prANAyAmanA saMbaMdhamAM be mata maLe che. eka mata mujaba prANano nirodha karavAthI zarIramAM vyAkuLatA utpanna thAya che ane mana paNa vicalita bane che. mana svastha ane sthira nathI rahI zakatuM. pUraka-kuMbhaka ane recaka (prANAyAmanA prakAra) karavAmAM prayAsa-parizrama karavo paDe che. enAthI manamAM saMkleza pedA thavAnI saMbhAvanA rahe che : yogazAstramAM kahyuM cheH pUraNe kumbhane caiva recane ca parizramaH / citta-saMkleza karaNAnmukteH pratyUha kAraNam // jJAnArNava' mAM kahevAmAM AvyuM che ke bahAranA vAyune zarIranI bhItaramAM laIne apAna sudhI bharI levuM ene pUraka' kahe che. nAbhithI prayatnapUrvaka vAyune bahAra kADhavo, bahAra pheMkavo ene recaka' kahe che. pUrakathI upalabdha vAyune nAbhisthalamAM rokavo e kuMbhaka che. prANAyAmanuM AdhyAtmika arthaghaTana paNa karavAmAM AvyuM che. dvArnAizikAmAM kahevAmAM AvyuM cheH Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 145 recakaH syAd bahirvRttirantarvRttizca pUrakaH / ___ kuMbhakaH staMbhavRttizca prANAyAmastridhetthayam // bahivRttine, bAhyabhAvane bahAra pheMkavo e recaka che, antavRttine grahaNa karavI e pUraka che ane e antavRttine rdayamAM sthira karavI e kuMbhaka che. jaina yogagraMthomAM prANAyAma mATe ghaNI jAtanA vivecana-vizleSaNa maLe che. jo tamane lokone jijJAsA hoya to koI anubhavI - jJAnI sAdhaka puruSanA caraNomAM besIne yogazAstra', "jJAnArNava' ane pataMjalinuM yogadarzana - A traNa graMthono abhyAsa karajo. alabatta, yogasAdhanAmAM prANAyAma apekSita hoya che. kema ke enAthI zarIra ane mananuM zuddhikaraNa thAya che. prANAyAma siddha thayA pachI mRtyusamaya ane zubhAzubhanuM jJAna thaI zake che. pratyAhAra : prANAyAma pachI pratyAhAranuM paNa khUba mahattva che. pratyAhAranA siddha thavAthI citta niruddha thaI jAya che ane cittanirodhathI Indriyo niruddha thAya che. pataMjalie pratyAhAranI paribhASA bAMdhatA kahyuM che ke indriyo jyAre potapotAnA viSayonA saMbaMdhathI chUTI jAya che ane cittanA svarUpamAM vilIna thaI jAya che e ja pratyAhAra che. AnAthI indriyo saMpUrNapaNe vazamAM Ave che. jaina paraMparA mujaba bAhya ane atyaMtara viSayothI Indriyone dUra karavI e pratyAhAra che. zAMta yogI, Indriyo ane manane viSayothI nivRtta karIne, IcchAnusAra jyAM jyAM dhAraNA kare che, ene pratyAhAra kahe che. saMpUrNa rAga-dveSathI manane aLaguM karIne potAnA AtmAmAM kendrita karI levuM e ja pratyAhAra che. dhAraNA : yogasAdhanA mATe dhAraNAnI bhUmikA Avazyaka che. yogazAstramAM kahyuM che ke 'cittane sthira karavuM e ja dhAraNA che. nAbhi, hRya, nAsikAno agrabhAga, kapALa, bhRkuTI, tAlu, netra, mukha, kAna ane mastaka - A badhAM dhAraNAnAM sthAno che. AmAMthI koI paNa eka sthAna upara cittane sthira karavuM, dhAraNA mATe Avazyaka che. arthAt cittanuM koI eka sthAna upara ekAgra thavuM e ja dhAraNA che. dhyAna samAdhi : yogamAM dhyAnanuM bahu mahattvapUrNa sthAna che. citta kyAreya sthira rahetuM nathI ane vadhAre samaya sudhI koI dhyeya ke padArtha para dhyAna rahI zakatuM nathI. mATe ja yogamAM Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana 146 sau prathama cittanI vikalatA dUra karIne ene sthira karavAno nirdeza karavAmAM Avyo - have huM tamane judA judA bhAratIya darzana mujaba dhyAnanI alaga alaga paribhASAo batAvuM chuM. sAthe sAthe samAdhinI vyAkhyA paNa darzAvuM chuM. brahmabiMdu upaniSazmAM kahevAyuM che ke hRyamAM manane tyAM sudhI niruddha karI rAkho ke jyAM sudhI eno nAza na thaI jAya. samAdhinI AvI avasthAmAM jJAtA, jJAna ane zeyanI tripuTI rahetI nathI. badhuM ja lIna banI jAya che. sAMkhyadarzana mujaba dhyAne nirviSayaM mana kahevAyuM che. mananuM nirviSaya banavuM e ja dhyAna che. yogadarzana mujaba AtmaciMtana karatA karatA IzvaranA ja eka pratyayamAM tallIna banI javuM e ja dhyAna che. A dhyAnamAM kevaLa Atmatattvano anubhava thavo e ja "samAdhi' che. haThayogasaMhitA'mAM batAvavAmAM AvyuM cheH prANAyAma dvArA samAdhinI siddhi arthAt vAyunA nirodha dvArA manano nirodha thAya che. pataMjalinA anusAra samAdhinA be bheda cheH "saMprajJAta ane asaMprajJAta. - saMprajJAta samAdhimAM samasta cittavRttiono nirodha nathI hoto, paNa AMzika nirodha hoya che, jyAre asaMprajJAta samAdhimAM cittavRttiono saMpUrNapaNe nirodha thaI jAya che. saMprajJAta samAdhinA cAra prakAra batAvavAmAM AvyA che 1. vitakanugata, 2. vicArAnugata, 3. AnaMdAnugata, 4. asmitAnugata. A samAdhine "savitarka samAdhi' paNa kahevAmAM Ave che. cittanA sthirIkaraNa mATe A samAdhimAM dhULa vastuonuM AlaMbana-sahAro levAmAM Ave che. A cAre prakArono abhyAsa karatA karatA cittavRttionA mAtra saMskAra bace che ane vairAgyanA satata abhyAsathI zeSa rahelA saMskAra paNa naSTa thaI jAya che. A cAre saMprajJAta samAdhine pAra karIne sAdhaka-yogI vivekakhyAti prApta kare che. cittamAM niraMtara vivekakhyAtino pravAha vaheto raheto hovAthI yogI-sAdhakanA tamAma saMklezo ane karma naSTa thaI jAya che. A paripakva sthitine dharmamegha samAdhi Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 147 kahevAmAM Ave che. AnAthI prajJA RtaMbharA bane che ane enA dvArA sAdhaka asaMprajJAta samAdhine prApta karIne kaivalya meLavI le che. bauddhadarzanamAM dhyAna H vaidika paraMparAnI jema bauddhadarzanamAM paNa cittanI sthiratA prApta karavA mATe dhyAnanuM mahattva svIkAravAmAM AvyuM che. A darzana kahe che H dhyAnano uddezya nivaNimuktinI prApti e ja che. 'hInayAna paraMparA' mujaba nirvANanI prApti e ja jIvananuM carama ane parama lakSya che. arhatpadanI prApti pradhAna lakSya che. arhatpadanI prApti mATe cAra prakAranA Ayatana batAvavAmAM AvyA che H 1. AkAzAnanyAyatana, 2. vijJAnAnanyAyatana, 3. akiMcanAyatana, 4. daivasaMjJAnAnAsaMjJAyatana. sAdhaka jyAre A cAre Ayatanone pAra karIne aMtima avasthAnI pele pAra pahoMce che tyAre ene nirvANanI prApti thAya che. 'mahAyAna paraMparA' mujaba buddhatvanI prApti karavI e ja parama uddezya che ane jyAM sudhI prajJA-pAramitAno udaya na thAya tyAM sudhI buddhatvanI prApti thatI nathI. prajJA pAramitAnA udaya mATe samAdhi ati Avazyaka che. samAdhinA cAra prakAra batAvavAmAM AvyA che. prathama prakAra che - vitarka vicAra-prItisukha ekAgrasahita : A samAdhi, viSayabhoga ane akuzala pravRttiothI judA rahIne vitarka ane vicArathI utpanna prIti ane sukhanI saMvAhaka che. AmAM citta haMmezAM caMcaLa rahyA kare che. bIjo prakAra che - prItisukha ekAgrasahita : A samAdhimAM vitarka ane vicAro nahi rahevAthI citta ekadama zAMta rahe che ane prIti, sukha ane ekAgra - A traNa aMgo zeSa rahevAnAM kAraNe A samAdhi (dhyAna) Antarika cittanI ekAgratAsahita prItisukhayukta hoya che. trIjo prakAra che - sukha ekAgrasahita : A dhyAnamAM yogI smRti ane saMprajanyayukta thaIne sukhanI anubhUti kare che. cotho prakAra che - ekAgratAsahita : A dhyAnamAM sukha-duHkhano savAla ja Ubho nathI thato ! tamAma vRttio zAMta Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 zrAvakajIvana hoya che. bauddhadarzananuM kahevuM che ke saumanasya ane daumanasyanA asta thavAnI sAthe ja sukha ane duHkha paNa naSTa thaI jAya che. A rIte yogI samadarzI avasthA sudhI pahoMcI jAya che. A pramANe bauddhadarzanamAM paNa potAnI akuzala pravRttio tyajIne ekAgratAthI cittasvarUpane jANavA mATe samAdhine sAdhana tarIke svIkAravAmAM AvI che. jenadarzanamAM yoga, dhyAna ane samAdhi : jainadarzanamAM saMyama athavA cAritranI zuddhi ane vRddhi mATe dhyAnane sarvottama sAdhana mAnavAmAM Ave che. "citta'ne koI eka viSaya upara kendrita karavuM enuM nAma che dhyAna ! dhyAnane nirjarA ane saMvaranuM kAraNa paNa batAvAyuM che. tattvAnuzAsana' nAmanA graMthamAM kahyuM cheH ' tadhyAnuM nirjarA tuM saMvarI 3 RAmuM paraMtu cittane koI eka vastu athavA ekAda bindu upara kendrita karavuM saheluM nathI. kAraNa ke cikano svabhAva ja caMcaLatA che - koI paNa viSayamAM antarmuhUrtathI vadhAre sthira rahI zakatuM nathI. lIna banI zakatuM nathI. jo sthira thaI jAya to e ciMtana kahevAze kAM pachI AlaMbananI bhinnatAnAM kAraNe bIjuM dhyAna kahevAze. yogI jyAre dhyAnamAM tanmaya banI jAya che tyAre ene dvaitanuM jJAna rahetuM nathI. e tamAma jAtanA rAgadveSa vagerethI upara UThIne cittasvarU5 AtmAnA ja dhyAnamAM DUbI jAya che. A plAnane samarasIbhAva' athavA "savIryadhyAnapaNa kahevAmAM Ave che. - tattvArthasUtramAM kahevAyuM cheH uttamasaMhananasyaikAgracintAnirodho dhyAnam / uttama saMghayaNavALAnuM ekAgra ciMtAnirodha e dhyAna che. vAstavamAM tIrthakaroe dhyAtA-dhyeya ane dhyAnanI ekAtmatAne ja dhyAna kaheluM che. jenA dvArA dhyAna karavAmAM Ave che e dhyAtA kahevAya che, jenuM dhyAna karavAmAM Ave che e dhyeya che ane dhyAtAnuM dhyeyamAM sthira thavuM e dhyAna che. A kathana "tavAnuzAsananuM che. dhyAyate yena tad dhyAnaM yo dhyAyati sa eva vA / yatra vA dhyAyate yadA dhyAtirvA dhyAnamiSyate // dhyAna koNa karI zake che? A vAta ati mahattvanI che. dhyAna koNa karI zake che? dhyAtAnI yogyatA Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 kevI hovI joIe ? e samajAvavA mATe kahevAyuM che ke dhyAtA parigrahano tyAgI hovo joIe. kaSAyono nigraha karanAra joIe. vratone dhAraNa karanAra joIe. manojaya ane indriyavijaya karavAvALo joIe. dhyAnanI siddhi mATe yogIe potAnA cittanuM duSmana, vacana-vANIno asaMyama ane kAyAnI caMcaLatAno tyAga karavAno che. tyAre ja e tattvamAM tallInatA prApta karI zakAya che. A vAta yogasAra' nAmanA graMthamAM spaSTa karavAmAM AvI che : nirundhyAt cittadurthyAnaM nirundhyAdayataM vacaH / nirundhyAt kAyacApalyaM tattvatallInamAnasaH // : anyatra dhyAnanA pAMca hetu batAvavAmAM AvyA che H vairAgya, tattvajJAna, nigranthatA, samacittatA ane pariSahajaya. A pAMca dhyAnanA hetu che. tattvAnuzAsanamAM cAra hetu paNa batAvavAmAM AvyA che : guru-padeza, zraddhA, savA abhyAsaH ane sthiramanaH / mananI, cittanI nirmaLatA, zuddhi e ja yathArtha zuddhi che. AnA vagara dhyAna, vrata, japa vagereno koI bahu artha nathI. mananI zuddhi vagara vratonuM anuSThAna e mAtra zarIrane kaSTa ApavAthI vadhu kAMI nathI. manaHzuddhi mATe indriyajaya ane kaSAyajaya karavo ati Avazyaka che. 149 dhyAnanA cAra prakAra : ApaNA jaina AgamagraMthomAM ane yogasaMbaMdhI anya sAhityamAM dhyAnanA pramukha cAra prakArono ullekha maLe che H (1) ArtadhyAna (2) rIdradhyAna (3) dharmadhyAna (4) zukladhyAna. AmAM pahelA be dhyAna ArTa ane raudra aprazasta, azubha che. jyAre dharma ane zukla prazasta ane zubha dhyAna che. aprazasta dhyAna duHkha ApanArA bane che, jyAre prazasta dhyAna mokSaprApti mATe sahAyaka nIvaDe che. pahelA huM tamane ArtadhyAnanA viSayamAM thoDuM samajAvI devA mAguM chuM. ArtadhyAna H duHkhanA kAraNe athavA to duHkhamAM thanArA dhyAnane ArtadhyAna kahevAmAM Ave che. athavA manojJa-manapasaMda vastu ke vyaktinA viyoga ane amanojJa (nApasaMda) Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 zrAvakajIvana vastu ke vyaktinA milana vagerenA kAraNe thavAvALuM dhyAna ArtadhyAna kahevAya che. athavA mohanA kAraNe sAMsArika vastuomAM rAgabhAva rAkhavo e ArtadhyAna che. rAgabhAvanA kAraNe je unmattatA-unmAda uchaLe che enuM mULa kAraNa ajJAna hoya sthAnAMga sUtramAM ArtadhyAnanA cAra prakAra batAvavAmAM AvyA che? (1) aniSTa saMyogathI thanAra ArtadhyAna, pahelo bheda che. agni, sarpa, siMha, jala Adi ane zarIra, svajana, dhana vagere nimitte manane je saMkleza thAya che, e aniSTa saMyoga ArtadhyAna che. (2) ISTa viyogathI thanAra ArtadhyAna bIjA prakAramAM Ave che. manane gamatI vastuo, vyakti athar aizvarya, strI, mitro, svajano, parivAra vagerethI judA paDatAM (viyoga thatAM) A ArtadhyAna thAya che. athavA to indriyonA viSayonI kSati. thavAnA kAraNe mohanI asara heThaLa je pIDA thAya che, e ISTa viyoga' nAmaka ArtadhyAna hoya che. (3) zULa, siradarda vagere rogonI vedanAnA kAraNe utpanna ciMtApUrNa vicArane "rogacintA ArtadhyAnanAM nAme oLakhavAmAM Ave che. (4) cothuM ArtadhyAna che "bhogecchA ArtadhyAna." bhogecchAthI laukika ane pAralaukika bhogya vastuonuM ciMtana karyA karavuM, eno samAveza A ArtadhyAnamAM thAya che. A dhyAnanA kAraNe jIva haMmezAM bhayabhIta, zokAkula, saMzayI-pramAdI, kalahakArI, viSayI, nidrALu-uMghaNazI, zithila-susta, khinna ane behozIthI gherAyelo rahe che. enI buddhi sthira rahetI nathI, vivekazUnya banI jAya che ane e rAgadveSano zikAra banIne saMsAramAM bhaTakyA kare che. dhyAnazatakamAM kahevAmAM AvyuM cheH rAgo doso moho ya jeNa saMsAra heyavo bhaNiyA / aTThami ya te tiNNi vi to taM saMsAra tarubIyaM // 13 // rAgadveSa ane mohane saMsAranA hetu-kAraNa batAvavAmAM AvyA che. A traNeno samAveza ArtadhyAnamAM thAya che. eTalA mATe A rAgAdine saMsAravRkSanAM bIja kahevAmAM AvyA che.' ArtadhyAnanA kAraNe jIvane tiryaMcagati mAM javuM paDe che. A dhyAnamAM jIvanI lezyAo kRSNa, nIla ane kApota hoya che. A dhyAna azubha hoya che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 1pa1 raudradhyAna : raudradhyAna paNa azubha-aprazasta dhyAna che. AmAM kuTila bhAvonuM ciMtana hoya che. jIva tamAma jAtanA pApAcAra karavAmAM udhata hoya che. e nirdaya ane krUra kAyamAM DUbelo rahe che. eTalA mATe rudrajIvanA bhAvone raudra kahevAmAM Ave che. jJAnArNava' graMthamAM kahevAyuM che : drazya vahu mAvo vA raudraSityamathI te ! A dhyAnamAM hiMsA, juTha, corI ane dhanarakSAmAM mananuM lIna hovuM tathA bhedana-chedana vagere duSpavRttiono samAveza thAya che. A dhyAnanA paNa cAra prakAra batAvavAmAM AvyA che. sAMbhaLo khUba ekAgra banIne.. (1) hiMsAnaMda rodradhyAna: bIjAM prANIone mAravA ke marAvavA, anya jIvone kApavA, chedavA athavA vadha-baMdhana dvArA pIDita karavA ane emAM khuza thavuM - rAjI thavuM, Ane hiMsAnaMda' nAmaka ArtadhyAna kahevAmAM Ave che.AvA dhyAnamAM rAcanAra jIva nirguNa, nirdaya, kRtaghna, hoya che. e narakagAmI hoya che. e kuTila, mAyAvI ane IrSALuM hoya che. (2) mRSAnaMda raudradhyAnaH asatya, khoTI kalpanAothI doravAIne bIjAne dago devAnA ane ThagavAnA vicAro karyA karavA, e mRSAnaMda raudradhyAna che. mRSAnaMdI manuSya manovAMchita meLavavA mATe satyane asatya athavA asatyane satyanA zaNagAra sajAvIne lokone ThagyA kare che ane potAnI jAtane vadhu paDatI hoziyAra samaje che. (3) cauyanaMda raudradhyAna H corIne lagatAM kAryo, upadezo ane corInI pravRttiomAM hoziyArI darzAvavI, ene cauyanaMda rodradhyAna kahevAya che. A dhyAnanI antargata corInAM kArya mATe niraMtara vyAkuLa rahevuM, vyagra-ciMtita rahevuM athavA bIjAnI saMpatti luMTIne khuza thavAnuM athavA bIjAnI saMpatti para hAtha mAravAnA upAyo batAvavA vagere vAto paNa A dhyAnamAM samAya che. (4) saMrakSaNAnaMda raudradhyAnaH atikUra bhAvo sAthe tINa astra-zastrathI sajja thaIne zatruono nAza karavo, emanI saMpattine potAnA tAbAmAM levI, enA bhogasukhamAM DUbI javuM, AvI badhI IcchAone saMrakSaNAnaMda raudradhyAna tarIke oLakhavAmAM Ave che. vaLI zatruthI DarIne potAnA dhana-strI-putra, rAjya vagerenA rakSaNa mATe jAtajAtanI ane bhAtabhAtanI ciMtA karavI, vikalpo karyA karavA - eno samAveza paNa A ja dhyAnamAM karavAmAM Ave che. A rIte raudradhyAna karanAra sauprathama apadhyAnamAM DUbelo rahe che ane bIjA Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 zrAvakajIvana jIvone kaSTa pahoMcADavAnA upAyo vicAryA kare che. AnAthI e pote paNa pIDAya che. aihika-pAralaukika bhayothI e AtaMkita rahe che. anukaMpAthI rahita banI jAya che. lAja-za2ma vaga2no thaIne 'Avazyaka sUtramAM A vAto jANavA maLe che. have dharmadhyAna aMge paNa saMkSepamAM thoDI vAto karI laIe. dharmadhyAnaH dharmadhyAna zubha dhyAna che. kAraNa ke A dhyAnathI jIvAtmAnA rAgadveSa maMda paDe che. jIva AtmaciMtana tarapha pravRtta thAya che.'sthAnAMga sUtra' mAM A dhyAnane zruta ane cAritradharmathI yukta kahevAmAM AvyuM che. dharmadhyAna karavA mATe adhikArI e loko hoya che ke jeo kSamA vagere daza dharmonuM pAlana kare che, indriyonA viSayothI nivRtta thayelA hoya che. jIvadayAmAM jeo pravRtta hoya che. eka dharmagraMthamAM kahevAyuM che ke 'zAstravacanonA arthonuM, vratonuM, samiti ane guptinuM, bhAvanAonuM ciMtana karavuM e dharmadhyAna che.' yogIe indriyasaMyama ane manonigraha ka2vAvALI yathAvasthita vastunuM AlaMbana letA letA ekAgracitta banIne dhyAna karavuM joIe. nirvighna dhyAna, dezakALa ane paristhiti mujaba saMpAdita thAya che. A dhyAna mATe dhyAtAmAM jJAnadarzana ane cAritra tathA vairAgya hovA jarUrI che. AnAthI mana sahajarUpe sthira thaI zake che. karmonA pravAhane avarodhI zakAya che ane AtmA vItarAgatA tarapha gatizIla bane che. 'jJAnArNava' graMthamAM kahevAmAM AvyuM che H catasro bhAvanA dhanyAH purANapuruSAzritAH / maitryAdayazciraM citte vidheyA dharmasiddhaye // dharmadhyAnanI siddhi mATe maitrI-pramoda-karuNA ane mAdhyasthya bhAvanAonuM ciMtana karavuM joIe. dharmadhyAna kyAM ane kevI rIte karazo ? : dhyAnaviSayaka graMthomAM kahevAmAM AvyuM che ke dhyAtAe evI jagyAe dhyAna karavAnuM TALavuM joIe ke jyAM strI, pazu ane kSudra prANIo vagere rahetA hoya. banI zake to evA nirjana sthAnamAM ke vanapradezamAM jatA rahevuM joIe, jyAM koI paNa jAtanI khalela ke bAdhAnI saMbhAvanA nA hoya ! e koI paNa jagyAe divase A cAra rAtre game tyAre dhyAna mATe besI jAya. dhyAna karavA mATe AsananI pasaMdagI sukhadAyaka ane svasthatAprada hovI jarUrI che. besIne, UbhA rahIne ke lAMbA thaIne Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 153 paNa dhyAna karI zakAya che. A ja vAta dhyAnazatakamAM vAMcavA maLe che H jacciya dehAvatthA jiyANaM jhANoparohiNI hoi / jhAijjA tadavattho Thio nisaNNo nivaNNo ca ||39|| dRSTi sthira rahevI joIe. zvAsozvAsanI gati maMda rahevI joIe. bAhya viSayomAM alagAva-anAsakti hovI joIe. --- - UMgha-bhaya ane ALasano abhAva hovo joIe. badhA prakAranI ciMtAonA pAzathI sAdhake mukta hovuM jarUrI che. A rIte dharmadhyAnamAM lIna jIva AtmavikAsamAM zIghra gatithI agresara banne che. - - dharmadhyAnanA cAra prakAra : dharmadhyAnanA cA2 prakAra batAvAyA che. A aMge yogazAstramAM kahyuM che H AjJApAyavipAkAnAM saMsthAnasya ca cintanAt / itthaM vA dhyeyabhedena dharmadhyAnaM caturvidham // (1) AjJAvicaya (2) apAyavicaya (3) vipAkavicaya ane (4) saMsthAnavicaya - A rIte dharmadhyAnanA 4 prakA2 che. A prakAro dhyeyanI bhinnatAne avalaMbIne batAvyA che. vicayano artha che ciMtana. cAra prakAranA ciMtana ja cAra prakAranA dharmadhyAnanAM rUpa che. (1) AjJAvicaya : A dhyAnamAM tIrthaMkara bhagavaMtonA upadezavacanonuM ciMtana karavAmAM Ave che. tIrthaMka2 sarvajJa hoya che. mATe emanA upadezamAM koI paNa jAtanI truTinI saMbhAvanA nathI. emano upadeza tarkathI bAdhita nathI hoto ke asatya vANI teo vadatA nathI. (2) apAyavicaya : rAga-dveSa vagere kaSAya tathA pramAda dvArA utpanna thanAra kaSTa ane durgIta vagerenuM manana karavuM e 'apAyavicaya dharmadhyAna' che. (3) vipAkavicaya : karmonA zubha-azubha phaLane vipAka kahevAmAM Ave che. karmaphaLanI paLomAM pedA thanArI prakriyAo aMge vicAravuM, manana karavuM - e che vipAkavicaya dharmadhyAna. A dhyAna dravya-kSetra-kALa ane bhAvanI dRSTithI karavAmAM Ave che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 zrAvakajIvana (4) saMsthAnavicaya: A dharmadhyAna aMge yogazAstramAM kahevAyuM cheH anAdyanaMtalokasya sthityutpattivyayAtmanaH / AkRti cintayedyatra saMsthAnavicayaH sa tu // anAdi-anaMtakALathI, avyAhata rUpathI je astitvamAM che, e jagatanuM dhyAna karavuM ene kahevAya che. saMsthAnaviya dharmadhyAna. vastutaH A jagata utpAdU-vyaya ane dhrothI yukta hoya che. paryAyanI draSTie padArtho utpanna thAya che, naSTa thAya che, paNa dravyanI vRSTithI padArtha nitya ja rahe che. A dhyAnamAM cauda rAjalokanI AkRtinuM temaja Urdhvaloka, madhyamaloka ane adholokanuM ciMtana karavAmAM Ave che. zukladhyAna : cAra prakAranA dhyAnamAM cothuM ane aMtima dhyAna che zukladhyAna. AtmAnI atyaMta zuddha-vizuddha avasthAne zukladhyAna kahevAmAM Ave che. samavAyAMga sUtramAM kahyuM cheH zrutanA AdhAre mananI AtyaMtika sthiratA ane yogano virodha karavo e che zukladhyAna. 'ThANAMga sUtra' mAM zukladhyAnanA prakAra, lakSaNa, AlaMbana ane anuprekSAo aMge vyavasthita vivaraNa che. kaSAyo saMpUrNapaNe upazAMta tyAre thAya che jyAre zukladhyAna pragaTe che. A sthitimAM citta, dhyAna, dhAraNAnA vikalpothI mukta hoya che. zukladhyAna'nA cAra AlaMbana hoya che : kSamA, mArdava, Arjava ane mukti. A aMge dhyAnazatakamAM kahevAyuM cheH gaDha-vaMti-madva-DaMva-puttama nimASya rAkhavo | AlaMbaNAi jehiM sukkajjhANaM samAruhai // 69 / / zukladhyAnamAM praveza meLavavA mATe A cAra AlaMbana batAvavAmAM AvyA che. kSamAthI, mRdutAthI, saraLatAthI ane paramAnaMdanA dhyAnathI AtmA zukladhyAnanI duniyAmAM praveza kare che. zukladhyAnanA paNa cAra prakAra batAvAyA che. AvatI kAle e prakArone ApaNe eka pachI eka joIzuM ane sAthe sAthe yoganI ATha dRSTionI vivecanA paNa karIzuM. Aje basa, ATaluM ja. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana : 1 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAje svaracita graMtha 'dharmabaMdu'nA trIjA adhyAyamAM zrAvakajIvananI dinacaryA aMge samajaNa ApatA keTalIka mahattvanI vAto karI che. emAM eka vAta che H yogAbhyAsanI ! gaI kAle meM tamane yoganA ananya aMga dhyAnanA viSayamAM keTalIka vAto karI hatI. ArtadhyAna, raudradhyAna ane dharmadhyAna aMge samajAvyA pachI 'zukladhyAna'nI vAta karI hatI. zukladhyAnanA prakAra : zukladhyAnanA cAra prakAra batAvavAmAM AvyA che H 1. pRthakatva-vitarka-avicAra, 2. ekatva-vitarka-avicAra, 3. sUkSmakriyA-apratipAtI, 4. bucchinnakriyA anivRtti. pahelA A zabdone sArI rIte samajI laIe. 'guNasthAnakramAroha' nAmanA graMthamAM A zabdonI paribhASA A pramANe ApavAmAM AvI che : zrutaciMtA vitarkaH syAt vicAraH saMkramo mataH / pRthaktvaM syAdanekatvaM bhavatyetat pRthakatva = anekatva. dhyAnanI vividhatA. vitarka = zrutaciMtA. cauda pUrvagata zrutajJAnanuM ciMtana. vicAra = saMkrama. paramANu, AtmA Adi padArtha ane emanA vAcaka zabda tathA kAyAdika yoga. A traNamAM vicaraNa, saMcaraNa ane saMkramaNa. A paheluM zukladhyAna che. bIjo prakAra che - ekatva-vitarka-avicAra H A dhyAnamAM ekatva, avicAritA ane savitarkatA hoya che. arthAt A bIjA prakAramAM eka ja AtmadravyanuM athavA paryAyanuM ke guNanuM nizcala dhyAna thatuM hoya che. prastuta dhyAnamAM artha, zabda ane trayAtmam AddazA Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 zrAvakajIvana yogamAM vicaraNa rahetuM nathI. ahIM bhAvakRtanA AlaMbanathI zuddha AtmasvarUpamAM ciMtana cAlyA kare che. zukladhyAnanA A baMne prakAra, AtmAne upazama zreNi athavA kSapaNa zreNimAM ArUDha karanAra hoya che. arthAt A baMne prakAra, A be zreNiomAM sarjAya che. bIjA prakAranA dhyAnanuM pariNAma vItarAgatA hoya che. kSapaka zreNivALo dhyAnI AtmA, jJAnAvaraNIyAdi karmone vinaSTa karIne, kevaLajJAna prApta karIne sarvajJa banI jAya che. trIjo prakAra che - sUkamakriyA-apratipAti A dhyAna ciMtana svarUpamAM nathI. sarvajJa vItarAga AtmAne badhuM ja AtmapratyakSa hovAthI emane ciMtanAtmaka dhyAnanI AvazyakatA rahetI ja nathI ! A trIjA prakAramAM mana, vANI ane kAyAnA bAdara yogonuM avarodhana thAya che. sUkSma mana-vacana-kAyAnA yogo raMdhanAra eka ja sUkSma kAyayoga avaziSTa rahe che. A trIjA prakAranuM dhyAna eTale AtmAnI evI avasthA hoya che ke je apratipAtI - avinAzI hoya che. cotho prakAra che - bucchinnakriyA-anivRtti A dhyAnamAM badhA yogo samApta thaI jAya che. tamAma yogo vicchinna thaI jAya che. A avasthAnuM kyAreya punarAvartana thatuM nathI. A avasthA ja dhyAnarUpa hoya che. Avazyaka sUtra' mAM zrI haribhadrasUrijIe kahyuM che: yoganirodho jinAnAmeva dhyAnam A ja vAta AcAryazrI ratnazekharasUrijI guNasthAnakramArohamAM bIjA zabdomAM A pramANe gUMthe cheH vapuSaH sthairya dhyAnaM kevalino bhavet / ' kAyAnI sthiratA e ja kevaLajJAnInuM dhyAna hoya che. cAra prakAranA dhyAnanA viSayamAM ATalI vAto jaNAvIne have huM tamane yoganI ATha prakAranI draSTio aMge thoDuMka samajAvI devA mAguM chuM. ATha yogadgaSTiH AtmAnA kramika vikAsane dhyAnamAM rAkhIne AcAryazrI haribhadrasUrijIe yoganI ATha dRSTio varNavI che. draSTi eTale zuM? enI paribhASA karatA teo lakhe che : sat zraddhAsaMgato bodho draSTirityabhidhIyate / Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 1pa7 jenAthI samyapha prakAre zraddhAnI sAthe bodha prApta thAya, jJAna maLe ene dRSTi kahevAmAM Ave che. AnAthI asat pravRttio chUTI jAya che ane sampravRttionI sahaja prApti thAya che. A ATha dRSTionAM nAma che? (1) mitrA (2) tArA (3) balA (4) dIprA (5) sthirA (6) kAntA (7) prabhA ane (8) parA. yogadRSTi samuccaya' nAmanA graMthamAM A AThe vRSTionI bAbatamAM AcAryazrI haribhadrasUrijIe khUba vizada rIte vivecanA karI che. A ATheya dRSTiomAM jIvAtmAne kaI kakSAnuM jJAna, vizeSa tattvajJAna prApta thAya che, e vAtane ATha pratIkAtmaka rUpako dvArA samajAvavAmAM AvI che. - ATha prakAranA agninI upamA dvArA jJAnanI taratamatA, spaSTatA tathA vizadatA batAvavAmAM AvI che. ane sAthe sAthe e draSTionA ughADanI sAthe je ATha jAtanA doSo dUra thaI jAya che, e paNa batAvavAmAM AvyuM che. prakAra (upamA). dUra thato doSa mitrA taNAgni kheda tArA gomayAgni udvega balA kASThAgni kSepa dIprA dIpakAgni utthAna sthirA ratnaprabhA zrAMti. kAntA nakSatraprabhA anyamudde prabhA sUryaprabhA sagu. parA caMdraprabhA AsaMga AnI sAthe sAthe ATha jAtanA yama, niyama vagere yoganAM aMgo paNa prApta thAya che. ATalI pUrvabhUmikA bAMdhyA pachI have eka eka draSTine samajIe. 1. mitrA dRSTi A draSTimAM darzananI maMdatA hoya che. ahiMsA vagere yamanuM pAlana karavAnI IcchA thAya che ane devapUjA vagere anuSThAnomAM kheda nathI thato. alabatta, A draSTimAM jIvane jJAna prApta thAya che. paNa e jJAna, e tattvabodha spaSTa rUpe nathI thato ! Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zrAvakajIvana A bhUmikA para rahelA jIva upara mithyAtva eTale ke ajJAna eTaluM gADha rIte chavAyeluM hoya che ke e jJAnane AvarI le che. chatAMya sAdhakamAM keTalAka yogabIjo (mULabhUta yogyatAnAM lakSaNo) jovA maLe che. (1) sarvajJa paramAtmAne e bhAvapUrvaka name che. (2) AcArya ane tapasvInI yathocita sevA kare che. (3) auSadhadAna ane zAstra (pustaka) dAna kare che. (4) vairAgyabhAva eno sahaja banato jAya che. (pa) devapUjA kare che. (6) zAstronuM paThana, pAThana, zravaNa-svAdhyAya kare che. (7) maitryAdibhAvanAonuM ciMtana-manana kare che. (8) mokSa mATe sAdhanarUpa sAmagrIne meLave che. A mitrA dRSTino bodha taNakhalAnA agni-prakAza jevo hoya che. 2. tArA dRSTi : tArA dRSTimAM sAdhaka manuSya, yogabIjonI pUrNarUpeNa taiyArI karIne vizeSa jJAna prApta kare che. ahIM manuSya zauca-saMtoSa vagere niyamonuM sArI peThe pAlana kare che ane AtmahitanI pravRttimAM ene udvega thato nathI. enI tAttvika jijJAsA paNa pragaTa thAya che. tArAyAM tu manAk spaSTaM niyamazca tathAvidhaH / anudvego hitAraMbhe jijJAsA tattvagocarAH A zloka 'yogadRSTi samuccaya' graMthano che. bIjI dRSTimAM satyano avabodha gomaya-agni - chANAnA agni jevo kSaNika hoya che. joke gurunA satsaMganA pratApe sAdhakanI azubha pravRttio maMda paDI jAya che - baMdha thaI jAya che. ene saMsArasaMbaMdhI koI paNa jAtano bhaya satAvato nathI. mATe e ucita pravRtti avazyapaNe karI zake che. ajANatA paNa anucita vartana karato nathI. 545 e eTalo sAvadha rahe che ke potAnA dvArA karAtA vratapUjana vagere anuSThAnothI-kriyAkalApothI anyane jarAya takalIpha na thAya. sAdhakamAM A dRSTino ughADa thAya eTale vairAgyanI, saMsAra-asAratAnI yogakathAo sAMbhaLavAmAM ruci rAkhe che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 - moTAo-vaDIlo pratye e Adara rAkhe. emanuM mAna sAcave. yogI-sAdhu-saMnyAsI vagerenA pratye premapUrNa ane sadbhAva-sabhara vyavahAra rAkhe che. 159 A dRSTimAM sAdhaka, saMsAra ane mokSanA viSayamAM joke UMDANathI ciMtanamanana ke maMthana karavAmAM sakSama nathI hoto, paNa sarvajJabhASita kathana upara ene zraddhA hoya che, vizvAsa hoya che. A sRSTimAM jIva yogalAbha prApta karavAnI utkaTa icchA - AkAMkSA dharAvavA chatAMya samyagdarzananA abhAvamAM amuka akAryo paNa karI bese che. 3. balA dRSTi : A sRSTino ughADa thatA yoganuM trIjuM aMga 'Asana' siddha thAya che. e mATe kahyuM che ke 'suhAsanasamAyuktam' ahIM sAdhakanuM jJAna, lAkaDAnA agniprakAza jevuM spaSTa hoya che. enAmAM tattvajJAnanI abhiruci keLavAya che. yogasAdhanAmAM ene koI paNa jAtano udvega thato nathI. jema koI rUpALo navayuvAna rUparUpanA dariyA jevI yuvatI sAthe nAca-gAnamAM masta thaIne atyaMta AnaMda anubhave che. evI ja rIte zAMta, sthira yogI paNa zAstra zravaNa karavAmAM, tattvajJAna prApta karavAmAM utsAhita ane AnaMdita thAya che. A sRSTimAM sAdhaka vividha AsanonA sahAre, cAritravikAsanI tamAma kriyAone nirAlasa, apramatta banIne saMpanna kare che. enI bAhya padArthomAM tRSNA-Asakti ochI thaI jAya che ane e dharmakriyAomAM nirata bane che. ThIka che, tattvajJAnanI vAto sAMbhaLavA maLe ke nA maLe, enI bhAvanA eTalI nirmaLa ane pavitra thaI jAya che ke enAM karmo kSaya pAmavA lAge che. zubha pariNAmanA pratApe enAmAM samatAbhAvano vikAsa thAya che. e anAgrahI thaI jAya che. jIvananirvAha mATe je kaMI sAdhana maLe eno e sahajabhAve svIkAra karI le che. A rIte A dRSTimAM sAdhakanI vRttio zAMta thaI jAya che. sukhAsanonAM mAdhyamathI mana sthira thaI jAya che. samatAbhAvano udaya thAya che ane Atmazuddhi vadhatI cAle che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 zrAvakajIvana 4. dIpA draSTi :dIprA dRSTimAM yogAMga tarIke prANAyAmanuM sthAna che. dIpakanA prakAzanI jema A vRSTimAM darzana spaSTa ane sthira hoya che. chatAMya jema havAnA jhoMkAthI dIvo bujhAI jAya che, tema tIvra mithyAtvanA kAraNe A darzana - A samajaNa paNa naSTa thaI zake che. prANAyAma'nI yaugika kriyAthI A draSTimAM zArIrika ane mAnasika sthiratA sAMpaDe che. "bhAva-prANAyAmanI zarUAta paNa thaI jAya che. recanAd bAhyabhAvanAmantarbhAvasya pUraNAt / kuMbhanAnnizcitArthasya prANAyAmazca bhAvataH / / bAhya bhAvonuM recana, AMtarabhAvonuM pUraNa ane nizcita arthabodhano kuMbhaka - A che bhAva-prANAyAma. prastuta bhAva-prANAyAma upara je sAdhakano adhikAra hoya che, e sAdhaka niHzaMkapaNe potAnA prANa karatA paNa dharma upara vadhAre prIti ane zraddhA rAkhe che. e dharma mATe potAnA prANonI bAjI paNa lagAvI de che, paNa kyAreya prANone bacAvavA mATe dharmano tyAga karato nathI ! A draSTimAM sAdhaka yamaniyamonuM bhalI prakAre pAlana kare che. bAdhA ke saMkaTa AvatAM e vratapAlanathI palAyana karato nathI ke moDhuM pheravI leto nathI ! A draSTimAM sAdhaka potAnAM cAritrano vikAsa to kare che, paNa pUrNarUpeNa AtmajJAna pAmI zakato nathI! e bAhya padArthonI kSaNikatA ane sAMsArika sukhonI anityatAnA marmane jANe che, oLakhe che mATe e jagata, AtmA, puNaya-pApa vagere tattvonA viSayamAM vadhu jJAna meLavavA jJAnI gurujano, munionI pAse javA mATe utsuka rahe che. chatAMya mithyAtvanA kAraNe e vadhAre karmakSaya karavA mATe sakSama nathI nIvaDato. A draSTi paNa mithyAtvathI prabhAvita hoya che. A dRSTio - prastuta cAra vRSTio yogadRSTi hovA chatAM paNa mithyAtvanI asarathI grasta hoya che. mATe dhArmika vrataniyama anuSThAnonuM yathAvidhi pAlana karavA chatAMya samyagujJAnanI prApti nathI thatI. tattvajJAnanI je kaMI jhAMkhI thaI hoya che te aspaSTa hoya che. TUMkamAM, A cAre dRSTio mithyAtva avasthAnI che. A avasthAomAM jIva yama, niyama ane anya dhArmika anuSThAnonuM vidhivat AcaraNa kare che. enAthI e zAMta, bhadra, vinIta, mRdu ane cAritrasaMpanna avazya bane che. kramazaH mithyAtvane ogALatA ogALatA adhyAtmasAdhanAmAM agresara bane che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 161 pa sthira vRSTi: jyAre sAdhakamanuSya A draSTimAM praveza kare che, tyAre pratyAhAra' nAmaka yogAMga pragaTe che. enuM darzana samyapha bane che. abhrAMta, nirdoSa ane sUkSma avabodhavALo bane che. pratyAhAranA kAraNe A vRSTinI sthitimAM sAdhakanI manaHsthiti saMtulita ane svastha hoya che. e bAharI bhogasukho ane vaibhavavilAsathI, potAnI IndriyonA viSayothI nirlepa thaIne, mAtra cAritranA vikAsa mATe ja potAnI jAtane kendrita kare che. ene zarIra-AtmAnuM bhedajJAna prApta thaI jAya che. indriyo saMyamita. bane che. A draSTine "ratnaprabhA'nI upamA ApavAmAM Ave che. ratnaprabhA-ratnanI camaka jema sthira, saumya, zAMta ane dIpta hoya che evI ja rIte tRSTinuM darzana paNa sthira, saumya, zAMta ane dIpta hoya che. . 6. kAntA draSTi A dRSTi tArAonA Aloka samAna zAMta ane cira prakAzamAna thAya che. A dRSTimAM dhAraNA' nAmaka yogAMganA saMyogathI yogIne susthira avasthA prApta thAya che. paropakAra ane sadvicArothI enuM hRya AplAvita rahe che. enAcittanI vikalatA dUra thaI jAya che. A draSTimAM sAdhaka cAritravikAsanI apUrvatA prApta karI le che. cittanI tamAma malInatAo dUra karI de che ane enI pratyeka kriyA ahiMsA-vRttinI paricAyaka banI jAya che. Indriyo zAMta thavAthI ane dhArmika sadAcAronA samyapha pAlanathI eno svabhAva kSamAzIla banI jAya che. e jyAM paNa jAya che tyAM tamAma lokomAM priya bane che. tamAma jIvAtmAone e priya bane che. priyo bhavati bhUtAnAM dharmaMkAnamanAstathA / A pramANe pUrvavartI draSTionI apekSayA A draSTimAM sAdhakane parama AnaMdanI anubhUti thavA lAge che. samyaka jJAnanI prAptinA pratApe ene sva-para vastuno avabodha thAya che. ISyamitsara, krodha vagere doSono parihAra thAya che. 7. prabhA draSTi A draSTino ughADa thatAnI sAthe ja yoganAM aMga dhyAnano praveza thAya che. kahevAmAM AvyuM che dhyAna-futhA mAM prabhASTine dhyAna priya hoya che. ' A draSTimAM sUryanA prakAzanI jema atyaMta suspaSTa darzananI prApti thAya che. A vRSTivALA sAdhakane koI paNa jAtano roga thato nathI ane tattva-pratipatti' nAmaka guNanI saMprApti thAya che. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 zrAvakajIvana dhyAnanA kAraNe yogInA mAnasika advaMdvo ochA thatA jAya che. enI samatva buddhino vikAsa thato rahe che. e dRDhatApUrvaka AtmaciMtananAM UMDANamAM UtarI jAya che. A dRSTimAM sAdhaka zAMta ane kSamAzIla banI jAya che. zatrumitrane samabhAve jue che. enI icchAono nAza thato jAya che. sadAcAronuM pAlana karavAnI sAthe e mokSamArga para agrasara thato rahe che. 'asaMga-anuSThAna' ahIM A dRSTimAM pragaTa thAya che. cAra prakAranA anuSThAno aMge SoDazaka prakaraNamAM batAvavAmAM AvyuM che tatprIti-bhakti- vacanAsaMgopadadaM catuvidhiM gItam / tattvAbhijJaiH paramapadasAdhanaM sarvamevavaitat 11 (1) prIti anuSThAna, (2) bhakti anuSThAna, (3) vacana anuSThAna ane (4) asaMga anuSThAna. vacanAnuSThAnamAM sahaja-svAbhAvika pravRtti thavI e ja asaMgAnuSThAna che. A prabhA dRSTimAM sAdhakanI avasthAne prazAMtavAhitA, visabhAgaparikSaya, zivavartya, dhruvAghnA paNa kahevAmAM Ave che. A AtmAnI utkRSTa dazA hoya che. ahIM jIvAtmAne 52mAnaMdanI prApti thAya che. 8, parA dRSTi : A sRSTimAM tamAma icchAo virAma pAme che. mokSanI paNa icchA rahetI nathI ! ahIM yoganA AThamA aMga 'samAdhi' no prAdurbhAva thAya che. saMgAdi doSothI prastuta dRSTi mukta hoya che. ahIM tamAma pravRttio sAtmIkRta hoya che. koI paNa Azaya, icchA ke AzaMsA avaziSTa rahetI nathI ! A dRSTinuM darzana caMdraprabhAnAM kiraNonI jema zAMta ane saumya hoya che. A dRSTi samAdhinI dRSTi hoya che. ahIM mananA tamAma vicAro naSTa thaI jAya che. A pramANe aticAra ane anAcArathI varjita hovAnA kAraNe sAdhaka-yogI kSapaka zreNi athavA upazama zreNi dvArA AtmAnI pUrNatA meLavI le che. AThamA guNasthAnakanA dvitIya caraNathI yogI kSapaka zreNi vaDe cAra ghAtI karmono nAza karIne pUrNa karma-saMnyAsayoga prApta kare che, ane koI jAtanI bAdhA vagara kevaLajJAna prApta karI le che. A kramamAM yogI nirvANa pAmavAnI sthitimAM yogasaMnyAsa' nAmaka yoga prApta kare che. enA aMtima-zeSa samayamAM bAkI rahelA cAra aghAtI karmone naSTa karIne Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 bhAga 3 e mukti meLavI le che. mukta thaI gayA pachI e punaH e avasthAmAM pAcho Avato nathI, na saMsAramAM pAcho phare che. mukta AtmA anaMta zakti - anaMtavIrya dhAraNa karIne AtmasukhamAM lIna banI jAya che. muktAvasthAmAM koI vicAronuM ramakhANa nathI hotuM. kAraNa tyAM mana hotuM ja nathI ! na icchAo hoya che, na vyAdhi hoya che. tyAM AtmA arUpI, anAmI ane avyAbAdha sthitivALo hoya che. A rIte TUMkamAM ApaNe ATha dRSTio aMge thoDI vAto karI. mokSa H yoganI paribhASA bAMdhatA kahevAmAM AvyuM che ke 'mokSeLa yonanAv yoH / ' mokSanI sAthe jIvAtmAne joDavo tene yoga kahevAya che. lakSya, dhyeya, uddezyanI dRSTie mokSanuM sthAna sahuthI vadhAre mahattvapUrNa mAnavAmAM Ave che. AtmavikAsanI parama sthiti e ja mokSa che. mokSa prApta karavA mATe samyak darzana, jJAna ane cAritranI ekarUpa ArAdhanA apekSita hoya che. A ArAdhanA yoganuM ja eka AnuSaMgika rUpa che. rAga-dveSa vagere bhAvothI yukta hovAnA kAraNe jIvAtmA cAra gatiomAM rajhaLe che. ane jyAre A rAga-dveSAdi bhAvo naSTa thaI jAya che, tyAre AtmA potAnA mULabhUta rUpamAM sthira banI jAya che. jyAre saMpUrNatayA 'yoganirodha' rUpa cAritra pUrNa thAya che, tyAre ja mukti thAya che. eTale ke saMvara ane nirjarA dvArA karmono saMpUrNatayA uccheda e ja mokSa che. saMpUrNa karmono nAza thavAthI AtmA svayaM ja siddhAvasthAne prApta kare che. siddhAvasthAmAM AtmA azarIrI banI jAya che. mokSamAM pratyeka jIvanuM potAnuM svataMtra astitva kAyama rahe che. Avo siddhAtmA saMsAramAM punarAgamana karato nathI. siddhomAM 'agurulaghu' nAmano guNa rahelo hoya che. jenA kAraNe lokhaMDanI jema gurutA hovAnA kAraNe nIce AvavA mATe AtmA vivaza banato nathI, jyAre rU jevo halako paNa nathI, tethI vAyunuM anusaraNa karavuM paDatuM nathI. 'yogabindu'mAM kahevAyuM che : ekAnta kSINaH saMklezo niSThitArthastatazca saH I nirAbAdhaH sadAnando muktAvAtmA'vatiSThate // 504 // AtmAnI siddhAvasthA karmamukta, nirAbAdha, saMklezarahita, sarvazuddha ane sadAnaMdI hoya che. jyAM nidrA, taMdrA, bhaya, bhrAMti, rAga-dveSa, pIDA, saMzaya, zoka, moha, janma-jarA Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 zrAvakajIvana ma2Na, kSudhA, kheda, mada, mUrchA, matsara vagere doSo rahetA nathI. AtmA tyAM sadaiva eka ja avasthAmAM rahe che. AtmA eka anirvacanIya sukhAnubhUtino anubhava kare che. vaidika zAstromAM mokSa H have ApaNe bhAratIya anya darzanomAM - paraMparAomAM mokSa' aMge je vAto karavAmAM AvI che, e thoDI jANI laIe. upaniSad, gItA, purANa, yogavAziSTha vagere graMthomAM batAvavAmAM AvyuM che ke jyAre yogI 'cit'ne pUrNataH vizuddha banAvI le che tyAre kaivalya' athavA 'mokSa'nI prApti thAya che. 'amRtabiMdu upaniSad'mAM mananA avarodhane mokSano upAya batAvavAmAM AvatA yogAbhyAsathI jJAna prApta karavAno tathA mukti prApta karavAno ullekha Ave che. dhyAnabiMdu upaniSad' ane 'yogacUDAmaNi upaniSad' mujaba kuMDalinI zaktinA jAgrata thavAthI mokSadvAra UghaDe che. 'yogadarzana' mAM kahevAmAM AvyuM che H jIvAtmAno sRSTi sAthe je kartApaNAno ane bhoktApaNAno saMbaMdha che ke pachI puruSa tathA prakRtino saMyoga e ja duHkhanuM mULa kAraNa che. A saMyoganuM kAraNa 'avidyA' che. avidyAnAM baMdhanane toDavA mATe 'yoga'nA aneka upAyo darzAvavAmAM AvyA che. vAsanA, kleza ane karma e ja saMsAra che. athavA to Ane ja saMsAranAM kAraNarUpa gaNI zakAya. eTalA mATe A vAsanAone pUrNarUpeNa naSTa-vinaSTa karIne sva-rUpamAM avasthita banI javuM e ja mokSa che. bIjA zabdomAM kahIe to vAsanAno kSaya e ja mokSa athavA jIvanamukti che. taitarIya upaniSadmAM kahevAmAM AvyuM che ke mokSa vANI tathA manathI pele pAra che - agocara che. 'sAMkhyadarzanamAM kahevAyuM che ke yogI jyAre saMcita tathA kriyamANa karmone naSTa karI de che ane prArabdha karmonuM bhogavavuM samApta thaI jAya che, arthAt sattva-2ja ane tamanAM kAryo baMdha thaI jAya che, tyAre e yogI videhamukta' kahevAya che. bauddhadarzanamAM mokSa : have jarA bauddhadarzananI mAnyatAne paNa mamaLAvI laIe. e darzana paNa mokSa aMge, nirvANa aMge mahattvanI vAto kare che.milinda prazna' nAmaka bauddha graMthamAM Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 165 kahevAmAM AvyuM che ke karma e ja saMsAranuM mULa che." e karma kyAreya keDo na mUkanAra mANasanA paDachAyA jevuM che. karmanA kAraNe ja punarjanma ane saMskAracakra cAlyA kare che. eTalA mATe karma athavA saMsArathI vimukta thavA mATe bauddha dharmamAM zIla ane samAdhinA abhyAsanuM sAtatya jALavavAno nirdeza karavAmAM Avyo che. jenAthI nivaNinI prApti thAya che. 'vizuddhima" nAmaka graMthamAM kahyuM cheH 'visuddhIti savvamalavirahitaM accaMta parizuddha nivvANaM veditavyaM / ' nivaNi eka AdhyAtmika anubhava che. enI prApti mATe cittanI zuddhi apekSita che. kAraNa ke cittazuddhi ane jIvanazuddhi e ja to nivaNi che. nivaNinI avasthAmAM koI paNa jAtano cittamala raheto nathI. A avasthA saMpUrNa karmakSaya thavAnI aMtima prakriyA che. dha...damAM kahevAmAM AvyuM che. nibbA para suvameM A ja graMthamAM AgaLa jaIne kahyuM che. chelvA vaSa tato nivvALAdesi | tAtparya e che ke nivaNi e ja parama sukha che, rAgadveSano uccheda karavAthI ja nivaNi prApta thAya che. miliMdapraznamAM kahevAmAM AvyuM che? tRSNAnA nirodhathI upAdAnanuM duHkha, upAdAnanA nirodhathI bhavanuM bhavanA nirodhathI janmanuM ane punarjanmanA nirodhathI vRddhatva, zoka, duHkha, ciMtA, becenI vagere tamAma prakAranAM duHkho samApta thaI jAya che. rAga-dveSa ane mohano kSaya karI devo e ja nivaNa che. nivaNinI sthitimAM duHkhano leza paNa raheto nathI. A sthiti AnaMdanI atyadhika parAkASThAe prApta thAya che. vaidika paraMparAnI jema bauddha paraMparAmAM paNa nivaNanA be prakAra batAvavAmAM AvyA che sopAdIzeSa, anupAdIzeSa. sopAdIzeSano artha che jIvanamukti ane anupAdIzeSano artha che videha mukti Aje basa, ATaluM ja. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravacana : 62) parama kRpAnidhi, mahAna zratadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe dhamabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM gRhastha dharmanuM samucita pratipAdana karyuM che. sAmAnyatayA loko evuM samaje che ke yogAbhyAsa' to sAdhu-saMtono viSaya che. yogIpuruSo ja yogAbhyAsa kare che. gRhastha loko yogAbhyAsa kevI rIte karaze? graMthakAra AcAryadave gRhasthone alpakALa mATe yogI banavAno upadeza Apyo che ! Ama to aMtaHkaraNathI tame loko paNa yogI ja cho ne? tamArI icchA to yogI banavAnI ja che ne? to tame avazya yogAbhyAsamAM pravRtta thazo. tamane yogAbhyAsa jarUra gamaze. 'yogAbhyAsa pachI graMthakAre sUtra ApyuM che ? __ tathA - namaskArAdicintanam / / 86 / / tamAre "zrI namaskAra mahAmaMtra' AdinA viSayamAM ciMtana-manana karavAnuM che. "Adi padathI logassa sUtra'nA viSayamAM, "namutthaNe sUtra'nA viSayamAM, "uvasaggahara sUtra' vagere sUtronA viSayamAM paNa ciMtana-manana karavuM joIe. adhyayana vagara ciMtana nahIM? tame adhyayana karyuM haze to ja ciMtana-manana karI zakazo. jJAnI gurudevanI pAse vinayathI besIne, tame namaskAra mahAmaMtranA arthanA rahasyanuM vistRta temaja gahana adhyayana karyuM haze, to tame e viSayamAM ciMtana-manana karI zakazo. adhyayana karavuM ati Avazyaka che. sabhAmAMthI samaya ja maLato nathI ! mahArAjazrI H badho samaya arthapuruSArtha ane kAmapuruSArthamAM ja cAlyo jAya che. dhArmika adhyayana mATe samaya ja bacato nathI! sAcI vAta che ne? jeTalI upayogitA artha ane kAmanI samaje cho eTalI upayogitA dhArmika adhyayananI samajo cho ? samaya maLI zake, jo tamArI tamannA hoya to. keTalAya gRhastho niyamita adhyayana-ciMtana-manana kare che. evA keTalAka mahAnubhAvone huM jANuM chuM. AjakAla 25-30 varSothI tamArA lokono lobha vadhato jAya che. dhana kamAvAno lobha vadhato jAya che ane pAMce IndriyonA viSayasukha bhogavavAno lobha vadhI gayo che. evA dhanalobhI ane viSayalobhI loko adhyayana nathI karI zakatA. emanuM Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 167 mana prAyaH dhanasaMpattimAM ane viSayomAM ja bhaTakatuM rahe che. evA loko mATe svarganAM dvAra baMdha rahe che. dhanalobha svargamAM javA deto nathI : isu khrista pAse eka yuvaka gayo. yuvaka dhanADhya hato. teNe kahyuM : "jisasa, mane evo mArga batAvo ke jethI huM prabhuprApti karI zakuM. Apa mane svargamAM javAno sAco mArga batAvavAnI kRpA karo.' jisase kahyuM : "mArA bhAI, svargaprAptino mArga to huM tane batAvI zakuM chuM, paraMtu e mArga upara tuM cAlI zakIza ?' e yuvake kahyuM : 'mane mArga to batAvo.' jisase kahyuM : 'Izvara sAthe prema karavo. vinamra ane prAmANika rahevuM. nirabhimAna, ahiMsA, tyAga vagere guNa hovA joIe.' yuvake kahyuM : "oha, A badhI bAbato mArAM jIvanamAM che. huM bALapaNathI ja A vAtonuM pAlana karato rahyo chuM. huM nItithI dhana kamAuM chuM. abhimAna mArAmAM che ja nahIM. prAmANika chuM ane saunI sAthe maitrIpUrNa vyavahAra rAkhuM chuM.' jisase kahyuM H to tAro mArga saraLa banI jaze ! have eka kAma karavAnuM che !' 'e kayuM ?' utsukatAthI yuvake pUchyuM. 'tuM tArI samagra saMpattino tyAga karIne tAruM dhana dIna-garIba lokone vaheMcI de. eka paiso paNa tArI pAse rAkhavAno nathI. A rIte jo tuM saMpattino tyAga kare to tAre mATe svarganA daravAjA khulI jaze. tyAM tane sukha maLaze.' yuvAna mauna rahyo. jisase pUchyuM : 'kema bhAI ! tuM tArI tamAma saMpatti choDavA taiyAra che ?' 'nA prabhu, saMpattino tyAga karavAnI mArI zakti nathI.' e yuvaka cAlyo gayo. ziSyoe jisasane pUchyuM : "prabhu ! e yuvakane svarga nahIM maLe ?' 'nA, dhana-dolatanA pralobhanamAM AkaMTha DUbelA manuSyo svargamAM kadI na jaI zake.' e yuvAna to svargamAM nahIM jaI zake, tame loko to mokSamAM jazo ne ? sabhAmAMthI : parigrahI mATe naraka che...... Apa kaho cho ne ? mahArAjazrI : to pachI parigrahano tyAga karo ne ? jo narakano bhaya lAgato hoya, narakamAM na javuM hoya, to parigrahano tyAga karavo ja rahyo. parigrahanI bhayAnakatAno khyAla manamAM rahe, eTalA mATe dhArmika adhyayana karavuM jarUrI che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 zrAvakajIvana jyAre viziSTa adhyayana karAvanAra guru maLI jAya, tyAre to hajAra kAma choDIne adhyayana karI levuM joIe. sUtrono sAmAnya artha, zabdArtha to sAmAnya zikSaka paNa samajAve che. sUtronuM rahasya, tAtparyArtha, aidaMparyAyArtha, viziSTa jJAnI puruSa ja batAvI zake che. tamannA joIe, jijJAsA joIe - adhyayana karavAnI ! zrI paMcamaMgala - mahAzrutaskaMdha : A graMthamAM kahyuM che ke nakArAvivi tana eTalA mATe Aje huM zrI namaskAra mahAmaMtranA arthanA viSayamAM ja vivecana karIza. A vivecana "zrI mahAnizIthasUtranA AdhAre karIza. tame loko ekAgra manathI ane apramatta bhAvathI sAMbhaLajo. yAda rAkhavAno prayAsa paNa karajo. yAda raheze to ja ciMtana karI zakazo. tame ciMtana karI zako eTalA mATe to A badhI vAto kahevAnI che. mAtra zravaNa karIne kRtArtha banavAnuM nathI ! zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne emanA prathama ziSya IndrabhUti gautama prazna na kare che : se bhayavaM ! kimeyassa acintacintAmaNikappa-bhUyassa NaM paMcamaMgala-mahAsuyakakhaMdhasya NaM suttatthaM pannattaM ? . he bhagavana aciMtya, ciMtAmaNirUpa zrI paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha sUtranA artha kevI rIte kahevAyA che? bhagavAne kahyuM : 'he gautama! je prakAre talamAM tela hoya che, kamaLamAM makaraMda hoya che, lokamAM pAMca astikAya hoya che, e rIte sarva AgamagraMthomAM paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha rahelo che. A zrutaskaMdha yathArtha che. sadgaNonA kIrtanasvarUpa che ane yatheccha phaLaprasAdhaka temaja stutivAdarUpa che.' * gautama svAmIe pUchyuM : 'bhagavaMta, parama stuti konI karavI joIe? bhagavAne kahyuM: "samagra vizvamAM je sarvottama hoya, tenI parama stuti karavI joIe. sakaLa vizvamAM je koI sarvottama thaI gayA hoya, ane je koI thaze, te badhA arihaMta, siddha Adi ja che. emanA sivAya bIjA koI nathI. e pAMca A. prakAre cheH arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu." A pAMceno parama rahasyabhUta artha have batAvuM chuM. sarva prathama arihaMta Adi pAMceno saMkSipta artha batAvIza, pachIthI vistArapUrvaka batAvIza. 1. arihaMtano artha : sarva prathama arihaMtano artha batAvuM chuM. je pravara uttamatAo mATe yogya hoya Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 169 che, teo arahaMta' kahevAya che. teomAM zreSTha ATha mahAprAtihAryanI yogyatA hoya che. teo manuSya, deva ane dAnavothI pUjita hovAnI yogyatA dharAve che. emano mahimA aciMtya hoya che. teo kevaLajJAnathI adhiSThita hoya che. bIjuM nAma che 'aruhaMta.' sarva karmono kSaya thavAthI, saMsAranA sarva aMkuro baLI javAthI pharIthI pedA thatA nathI. teo pharIthI janma letA nathI. pharIthI janma na hovAne kAraNe teo 'aruhaMta' kahevAya che. trIjuM nAma che 'arihaMta ' A nAma ApaNe tyAM pracalita che. 'ari' eTale zatru ane 'haMta'no artha che haNanAra. jemaNe ATha prakAranA karmarUpI zatruono nAza karI nAkhyo che, dUra karyA che, parAjita karyA che, A karmazatruone pAchA pADI dIdhA che, teo 'arihaMta' kahevAya che. A saMkSipta artha che arihaMtano. * 2. siddha'no artha : have siddhano artha sAMbhaLI lo. acala zukladhyAnanI aciMtya zaktithI tema ja apUrva parAkramathI yoganirodha karIne jemaNe paramAnaMdasvarUpa, mahotsavarUpa ane mahAkalyANarUpa anupama sukha siddha karyuM che, teo siddha' kahevAya che. ATha prakAranAM karmono kSaya karavAthI jeo siddha bane che ane banaze teo siddha kahevAya che. athavA jemanAM sarva prayojano siddha thaI gayAM che, eTale ke samApta thaI gayAM che te siddha kahevAya che. - A rIte strIliMga, puruSaliMga, napuMsakaliMga, anya liMga, gRhasthaliMga, pratyekabuddha, buddhabodhita.. yAvat karmakSayasiddha Adi aneka prakArathI siddha hoya che. 3. 'AcArya'no artha : * jeo 18 6jAra zIlAMgone dhAraNa kare che, 36 prakAranA AcArono yathArtharUpe glAni vagara pratisamaya pAlana kare che ane pravartana kare che teo 'AcArya' kahevAya che. * * bIjo artha : bIjAMnuM temaja potAnuM Atmahita kare che eTalA mATe 'AcArya' kahevAya che. hitanuM AcaraNa karavAthI AcArya kahevAya che. * trIjo artha : prANa jato hoya to jAya, bhale jAya, paraMtu pRthvIkAya vagere jIvono samAraMbha (hiMsA) karatA nathI, karAvatA nathI ane karavAnI AjJA ApatA nathI, eTalA mATe teo 'AcArya' kahevAya che. * cotho artha koIe moTo aparAdha karyo hoya to paNa tenuM manathI ya azubha Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 zrAvakajIvana nathI karatA, eTalA mATe teo "AcArya kahevAya che. manathI paNa pApAcAra karatA nathI tethI te "AcArya' kahevAya che. A rIte "AcAryanA cAra artha batAvyA. have upAdhyAyano artha jaNAvuM chuM. upAdhyAyano artha : je mahApuruSa AzravanAM dvAra baMdha karIne, mana-vacana-kAyAnA zubha yogomAM lIna banIne.. vidhipUrvaka svara, vyaMjana, mAtrA, biMdu pada tathA akSarothI vizuddha bAra aMgarUpa zrutajJAnanuM svayaM adhyayana karIne bIjAMne adhyApana karAve che. A rIte teo sva-paranA mokSanA upAyonuM dhyAna kare che, eTalA mATe "upAdhyAya' kahevAya bIjo artha sAMbhaLI lo je anaMta "gama temaja paryAya dvArA 12 aMgarUpa zrutajJAnane sthira-paricita karatAM ciMtana kare che, anusmaraNa kare che temaja ekAgra manathI dhyAna kare che, te upAdhyAya kahevAya che. ' sAdhuno artha * je atyaMta kaThora, ugratara temaja ghora tapazcaryA kare che. * aneka prakAranAM vrata, niyama, upavAsa ane vividha abhigrahothI je saMyamanuM paripAlana kare che. * je pariSaha ane upasargone sArI rIte sahana kare che. * je sarva prakAranAM duHkhothI mukta evA mokSane sAdhe che, te sAdhu kahevAya che. A arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu parameSThI' kahevAya che. A pAMca parameSThIne namaskAra karavAthI kayAM phaLanI prApti thAya che te batAvuM chuM. cUlikAno artha : eso paMcanamukkAro savva pAvayyaNAsaNo, maMgalANaM ca savvesiM paDhamaM havai maMgalaM // Ane cUlikA kahe che, eno artha sAMbhaLI lo. A pAMca namaskAra jJAnAvaraNIyAdi je pApakarmo che, e pApakamonA samUhano nAza kare che. eTalA mATe A namaskAra sarva prakAranAM maMgalomAM utkRSTa maMgala che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 171 ahIM sudhI meM tamane namaskAra mahAmaMtra'no saMkSipta artha batAvyo. have vistArathI bhAvArtha temaja rahasyArtha batAvavo che. zAntithI sAMbhaLajo. samajavAno prayatna karajo. keTalAka zAstrIya paribhASAnA zabdo sAMbhaLo ! je samajAya nahIM to pAchaLathI mArI pAsethI samajI lejo. namaskAra mahAmaMtrano vistRta artha : mojAnurI nAmanA graMthamAM - jo ke zrI nAvazyaka sUtra nA aMtargata che, emAM zrI namaskAra mahAmaMtranuM jJAna prApta karavA agiyAra dvAra batAvyAM che. eTale ke agiyAra prakAra ciMtananA batAvyA che. uppatti nikkhevo payaM payattho paruvaNA vatthu / akaraveva pasiddhi kamo paoyaNaM phalaM namukkAro // 1. utpatti, 2. nikSepa, 3. pada, 4. padArtha, pa. prarUpaNA, 6. vastu, 7. AkSepa, 8. prasiddhi, 9. krama, 10. prayojana ane 11. phaLa. A 11 prakArathI namaskAra mahAmaMtrano vicAra karI zakAya che. namaskAra niyukti nAmanA graMthamAM A 11 prakArathI varNana maLe che. koI vAra A viSayanA jJAtA vidvAnuM mahAtmA pAse A graMtha sAMbhaLavo joIe. sabhAmothI : Apa ja kRpA karo saMbhaLAvavAnI. mahArAjazrI to pachI "dharmabiMdu graMtha koNa saMbhaLAvaze ? adhUro rahI jaze A graMtha ! eTalA mATe huM to 'namaskAra niyukti'mAMthI mane tamArA mATe jeTalo upayogI lAge che, teTalo ja bhAga saMbhaLAvIza. saMkSepamAM A 11 dvArothI namaskAra mahAmaMtranuM vivecana karuM chuM. 1. utpatti H namaskAranI utpatti traNa prakAre batAvI che : (1) samutthAna (2) vAcanA (3) labdhi. . pahelAM "samutthAna'no artha samajI lo. (1) samutthAna : praNipAta mATe zarIranA hAtha-paga Adi aMgonuM samucita utthAna. enAthI namaskAra utpanna thAya che. namaskAra mATe zarIra ja pramukha kAraNa che. namaskArano AdhAra ane namaskAranuM sAmIpya zarIranuM ja hoya che. (2) vAcanAH namaskAranI utpattinuM bIjuM kAraNa che vAcanA. bIjAM pAsethI adhyayana grahaNa karavuM, zravaNa karavuM athavA namaskAranA artha-sahita jJAna prApta Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 zrAvakajIvana karavuM, ene vAcanA kahe che. vAcanA namaskAranuM kAraNa hovAthI kahevAya che ke vAcanAthI namaskAra utpana thAya che. (3) labdhi H trIjuM kAraNa che labdhi. zrutajJAnAvaraNa karmano kSayopazama thavo te 'labdhi' kahevAya che. zrutajJAnAvaraNa karmanA kSayopazamathI namaskAra utpanna thAya che. A rIte pahelAM 'utpatti' dvAra batAvyuM, have bIjuM 'nikSepa' dvAra batAvuM chuM. 2. nikSepa : nikSepano artha che nyAsa. pratyeka zabdanA ochAmAM ochA cAra artha jovAmAM Ave che. e cAra artha zabdanA cAra vibhAga kahevAya che. e cAra vibhAga eTale cAra nikSepa ! cAra prakAranA nyAsa : (1) nAma, (2) sthApanA, (3) dravya ane (4) bhAva. (1) nAma namaskAra H koI vastunuM nAma 'namaskAra' ApyuM hoya. (2) sthApanA namaskAra H koI vastu 52 'namaskAra' lakhIne enI sthApanA karavAmAM Ave. (3) dravya namaskAra H koI bhAvarahita namaskAra karato hoya, athavA bhAva namaskAranI pUrva avasthA ane uttara avasthA dravya namaskAra che. (4) bhAva namaskAra H samyak dRSTi jIva upayoga sAthe arihaMta Adi parameSThIone je namaskAra kare che te bhAva namaskAra che. 3 54H jenA dvArA arthabodha thAya che tene 'pada' kahe che. padanA pAMca prakAro batAvavAmAM AvyA che H (1) nAmika, (2) naipAtika, (3) aupasargika, (4) AkhyAtika ane (5) mizra. (1) nAmika pada : saMjJAvAcaka pratyayothI siddha thanArA zabdone 'nAmika' pada kahe che - jema ke azva, ghaTa vagere. (2) naipAtika pada : avyayavAcI zabda - jema ke 'khalu', 'nanu' vagere. (3) aupargika pada : upasargavAcI pada - jema ke pira,' parA' vagere. (4) AkhyAtika pada : kriyAvAcaka dhAtuothI niSpanna zabda - jema ke pacati', 'dhAvati' vagere. (5) mizra pada - kRdaMta tathA taddhita pratyayothI niSpanna zabda - jema ke saMyata', 'nAyaka', pAvaka' vagere. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 bhAga 3 tAtparya e che ke namaskAra maMtranA padonI, prakRti temaja pratyayanI draSTithI vyAkhyA karavI e pada-dvAra che. prastutamAM namano naipAtika padamAM samAveza thAya che. 4. padArtha : 'dravya temaja bhAvathI namaskAra maMtranA padonI saMjJA karavI e padArtha-dvAra che. udAharaNa dvArA e samajAvuM chuM. "namo arihaMtANaMmAM "namo' zabda pUjArthaka che. pUjA be prakArathI saMpanna thAya che : (1) dravyasaMkocathI tema ja (2) bhAvasaMkocathI. (1) hAtha, paga, mastaka vagere namra banAvavA, namAvavA dravyasaMkoca che. (2) arihaMta vagerenA guNomAM vizuddha manane joDavuM bhAvasaMkoca che. dravyasaMkoca ane bhAvasaMkocathI cAra bhaMga thAya che? (1) dravyasaMkoca hoya, paraMtu bhAvasaMkoca na hoya, (2) bhAvasaMkoca hoya, paraMtu dravyasaMkoca na hoya, (3) dravyasaMkoca hoya ane bhAvasaMkoca paNa hoya, (4) dravyasaMkoca na hoya, bhAvasaMkoca paNa na hoya. trIjo bhaMga sarvathA zuddha che. bIjo bhaMga paNa zuddha manAya che. kAraNa ke bhAvasaMkoca sarvathA zuddha temaja zreSTha che. A viSayamAM A graMthamAM mahArAjA zrIkRSNanA be putro - pAlaka ane zAMbakumAranuM udAharaNa ApavAmAM AvyuM che. pAlakakumAra ane zabakumAra e samayanI vAta che ke jyAre kRSNa dvArikAmAM rAjya karatA hatA. 24mA tIrthaMkara zrI neminAtha dvArikAnA bAhya udyAnamAM padhAryA hatA. mahArAjA zrIkRSNa bhagavAna neminAtha pratye ananya zraddhAbhAva - snehabhAva rAkhatA hatA. temaNe temanA be rAjakumArone bolAvyA. pAlakakumAra ane zAMbakumAra upasthita thayA. zrIkRSNa baMne putrone kahyuM. "tamArA bemAMthI kAle savAre je sarva prathama bhagavAna neminAthane vaMdana karaze, tene uttama azva bheTa ApavAmAM Avaze." baMne rAjakumAro prasannacitta thayA. potapotAnA sthAne cAlyA gayA. pAlaka vicAre che kAle savAre jaladI UThIne bhagavAnanI pAse jaIza. zAbanI pahelAM pahoMcI jaIza. azva mane maLaze." Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 zrAvakajIvana zAMba vicAre che : 'kAle savAre bhagavAna neminAthanAM darzana thaze. huM dhanya banI jaIza ! tIrthaMkaranAM darzana mahAna puNyodaya thAya to ja prApta thAya che.' pAlaka savAre sUryodaya thatAM ja azva upara besIne jyAM bhagavAna neminAtha birAjyA hatA tyAM pahoMcI gayo. tenA hRdayamAM bhagavAna neminAtha mATe koI bhaktibhAva na hato. tenA manamAM azvaratnanI lAlasA hatI. teNe bhagavAnane vaMdana karyAM, paraMtu bhAvathI nahIM, mAtra dravyasaMkocarUpa, dravya-vaMdanA karI. zAMbakumAre savAre UThatAM ja pathArImAM besIne be AMkho baMdha karIne be hAthanI aMjalI mastaka upara racIne bhAvapUrNa vaMdana karyuM. pachI snAnAdi kriyA patAvIne, uttama vastro paherIne rathamAM besIne samavasaraNamAM gayo. bhagavAnane joIne te bhAvavibhora thaI gayo. teNe bhagavAnane vaMdanA karI ane ucita jagAe besI gayo. mahArAjA zrIkRSNa saparivAra samavasaraNamAM AvyA. bhagavAnane vaMdanA karIne temaNe bhagavAnane pUchyuM : 'bhagavaMta, Apane prathama vaMdana pAlake karyuM ke zAMbe karyuM ? bhagavAne kahyuM : 'rAjan, prathama vaMdana zAMbe karyuM che.' zrIkRSNe zAMbane azvanI bheTa ApI. pAlakanuM vaMdana mAtra dravya-vaMdana hatuM. zAMbanuM vaMdana bhAva-vaMdana hatuM. kahevAnuM tAtparya e che ke dravyavizuddhi temaja bhAvavizuddhi dvArA namaskAra maMtranuM smaraNa, manana temaja jApa karavA joIe. zraddhAthI paMca parameSThInuM zaraNa levuM joIe. zaraNa grahaNa karavAnI zArIrika kriyA paNa karavI joIe. ethI AtmAmAM zakti jAgRta thAya che. karmabaddha jIva karmarahita vizuddha AtmAone dravyazuddhi temaja bhAvazuddhithI namaskAra kare che, to te jIva vizuddhAtmA banavAnA Adarzane phaLIbhUta kare che. eTale ke azuddha AtmA vizuddha banI jAya che. 'padArtha' dvAranuM ATaluM vivecana karyA bAda have 'prarUpaNA' dvAranuM vivecana karuM chuM. 5. prarUpaNA : namaskAra mahAmaMtranI prarUpaNA be prakAre karavAmAM AvI che H (1) cha prakA2thI ane (2) nava prakArathI. prathama huM tamane 6 prakAranI prarUpaNA batAvuM chuMH (1) pi - namaskAra maMtra zuM che ? (2) sva namaskAra kone karavAmAM Ave che ? Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga (3) jena - konA dvArA namaskAra karavAmAM Ave che ? (4) vava namaskAra kyAM rahe che ? enuM adhika2Na zuM che ? (5) niyata nAjuM - namaskAra keTalo samaya rahe che ? namaskAranA keTalA prakAro che ? - (6) hratividha? have saMkSepamAM A 6 prakAro samajAvuM chuM : - prathama prakAra che 'mi ?' eTale ke prazna karavAmAM Avyo che ke namaskAra maMtra zuM che ? tenuM svarUpa zuM che ? te jIva che ke ajIva ? 175 tAtparya e che ke jIva ja namaskAra che ! kAraNa ke jIva jJAnamaya che ane namaskAra maMtra paNa zrutajJAnamaya che. eTalA mATe kahI zakAya ke paMca parameSThIvAcaka namaskAra maMtra jIva ja che. hA, namaskAra maMtranA je AkRtisvarUpa zabdo che temane 'ajIva' kahI zakIe. paraMtu bhAva to jJAnamaya ja che eTalA mATe jIvasvarUpa che. dravya ane guNamAM kacit bhedAbhedAtmaka saMbaMdha che. eTalA mATe namaskAra maMtra kathaMcit dravyAtmaka che ane kathaMcit guNAtmaka che. e viSaya upara ciMtana karazo to ja samajI zakazo. bIjo prakAra che 'sya ?' eTale ke namaskAra kone ka2vAmAM Ave che ? A prazna che. e praznano uttara saraLa che H jene namaskAra karavAmAM Ave che te pUjya hoya che. pUjyane namaskAra karavAmAM Ave che. je namaskAra kare che te pUjyano pUjaka dAsa hoya che. je pUjya hoya che te be prakAranA hoya che H 1. jIva ane 2. ajIva. arihaMta vagere jIvarUpa hoya che. jinapratimA vagere ajIvarUpa hoya che. trIjo prakAra che jena ?' prazna che : namaskAra maMtranI upalabdhi kevI rIte thAya che ? teno uttara eTale ke prarUpaNA A rIte batAvavAmAM AvI che H jyAM sudhI AtmAmAM karmono kSayopazama (kSayasahita upazama thavo te 'kSayopazama' kahevAya che.) nathI thato tyAM sudhI namaskAra mahAmaMtra pratye zraddhA utpanna thatI nathI. jJAnAvaraNIya temaja darzanamohanIya karmonA kSayopazamathI namaskAra mahAmaMtranI prApti thaI zake che. kahevAnuM tAtparya che ke matijJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamanI sAthe ja mohanIya karmano kSayopazama thatAM namaskAra maMtranI prApti thAya che. namaskAra maMtra zrutajJAnarUpa che ane zrutajJAna matijJAnapUrvaka ja hoya che. eTalA mATe matijJAnAvaraNanA kSayopazamanI sAthe ja mohanIya karmano kSayopazama thavo jarUrI che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 zrAvakajIvana mithyAtva-mohanIya karmanA abhAvamAM ja AtmasvarUpanI zraddhA utpanna thAya che. anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lobhanI sAthe mithyAtvano kSaya, upazama athavA kSayopazama thavo e namaskAra maMtranI upalabdhi mATe Avazyaka che. cotho prakAra che vavaM ? prazna chenamaskAra kyAM rahe che ? eno AdhAra zuM che? namaskAra maMtrano AdhAra eka nathI, ATha AdhAra che. eka samaye eka ja AdhAra bane che, ATha AdhAromAMthI! namaskAra maMtranA ATha AdhAra A prakAre 1. jIva, 2. ajIva, 3. aneka jIva, 4. aneka ajIva, 5. jIva-ajIva, 6. eka jIva - aneka ajIve che. aneka jIva eka ajIva, 8. aneka jIva - aneka ajIva. pAMcamo prakAra che viyet cham ? prazna che : namaskAra maMtranI kAryamaryAdA keTalI che? upayoganI draSTithI namaskAranI sthiti attamuhUrtanI hoya che. thoDo ke ghaNo antamuhUrta ja hoya che. kSayopazamarUpa labdhinI apekSAe jaghanya sthiti antarmuhUrtanI hoya che. utkRSTa sthiti 66 sAgaropamathI kaMIka vadhAre hoya che. chaThTho prakAra che tivitham ? prazna che namaskAranA keTalA prakAra hoya che? namaskAranA mukhyatve pAMca prakAra hoya che arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu - A pAMce padonI pUrve nama:' pada joDAyeluM che. eTalA mATe namaskAra pAMca prakAranA hoya che ema kahI zakAya. nava prakAre prarUpaNAH cha prakAranI prarUpaNA batAvyA bAda have nava prakAranI prarUpaNA batAvuM chuM. zrI namaskAra mahAmaMtranuM ciMtana keTaluM vyApaka thaI zake che - tame samajo cho ne? A badhI ciMtananI sAmagrI che. nava prakAra A rIte che : 1. sapada, 2. dravyapramANa, 3. kSetra, 4. sparzanA, 5. kAla, 6. aMtara, 7, bhAga, 8. bhAva, 9, alpabahuta. prathama prakAra che satpada eTale ke sattAdhAra. emAM e vicAra karavAno che ke - namaskAranI prApti karela jIvo cAre gatimAM avazya hoya che. paraMtu namaskArane prApta karatA jIva ochA hoya che. koI vAra nathI paNa hotA. jo hoya to ochAmAM ochA be yA traNa hoya che. utkRSTathI utkRSTa sUkSma kSetra - palyopamanA asaMkhya bhAganI pradeza rAzi pramANa hoya che. "kSetrapalyopama' zabda kadAca tame nahIM jANatA ho. A kALanuM eka mApa che - adhyayanano viSaya che. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 177 bIjo prakAra che dravyapramANa no. dravyapramANa eTale saMkhyA. namaskArane pUrvapratipanna jIva jaghanyathI sUkSma kSetra - palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA pradezarAzi pramANa hoya che. utkRSTathI vadhAre. - trIjo prakAra che kSetrano. namaskAraprApta jIva UrdhvalokamAM anuttara devalokamAM jatI vakhate sAtabhAga pramANa lokAkAzamAM hoya che. adholokamAM chaThThI narakamAM jatI vakhate pAMcabhAga pramANa lokAkAzamAM hoya che. cotho prakAra che sparzanA kSetra ane sparzanAmAM thoDuMka aMtara che. kSetranA viSayamAM mAtra AdhArabhUta AkAza ja levAmAM Ave che ane sparzanAmAM AdhAra kSetranI cAre bAjano AkAzapradeza levAmAM Ave che. jene sparzIne Adheya raheluM TakeluM che. namaskAra prApta jIvanI sparzanA kSetranI mAphaka ja samajavI. pAMcamo prakAra che kALano. namaskArano kALa be prakArano che: 1. upayoga kALa 2. labdhikALa. 1. upayoganI apekSAthI namaskArano kALa aMtamuhUrtano che. 2. labdhinI apekSAe namaskAranI jaghanya sthiti aMtamuhUrtanI ane utkRSTa sthiti 66 sAgaropama karatAM kaMIka vadhAre che. chaThTho prakAra che "aMtarano. aMtara eTale virahakALa. eka jIvanI apekSAthI virahakALa hoya che. vividha - aneka jIvonI apekSAthI aMtara nathI hotuM. eka jIvanI apekSA namaskAranuM aMtara jaghanyathI antamuhUrta ane utkRSTathI ardhapagalaparAvatamAM kaMIka nyUna jevo anaMtakALa hoya che. pudgalaparAvartakALa" adhyayanano viSaya che. avazya adhyayana karavuM joIe. sAtamo prakAra che "bhAgano. je jIva namaskAra nathI pAmyA. te jIvo namaskAra prApta jIvonI tulanAmAM anaMta ghaNA vadhAre che. AThamo prakAra che "bhAva"no. bhAva traNa prakAranA hoya che : upazama, layopazama ane kSAyika. namaskArano samAveza kSayopazama bhAvamAM thAya che. A sAmAnya niyama che. rAjA zreNika, zrIkRSNa vagereno kSAvikabhAvamAM hato. namaskAra ane jIva, jyAre upazama zreNImAM hoya che tyAre upazamabhAvamAM hoya che namaskAra, navamo prakAra che "alpabadutvano. - namaskArane pAmI rahelA jIvo sauthI ochA hoya che. - je jIva namaskAra pAmelA che teo asaMkhyAtagaNA vadhAre hoya che. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana H 3 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe dharmabaMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakajIvananI dinacaryA batAvatAM kahyuM che H samAAti-cintanam // 8 // tathA -- namaskAra mahAmaMtra AdinuM ciMtana karavuM joIe. A mahattvapUrNa vAta karI che graMthakAre. tame gRhastha cho chatAM paNa zrAvaka cho, to tamAre tattvaciMtana karavuM ja joIe. tattvaciMtana tame tyAre ja karI zakazo jyAre tamArI pAse tattvajJAna haze. jJAnI puruSa-sadguru pAsethI tame tattvajJAna pAmyA hazo to ja tamArI pAse tattvajJAna haze. tame tattvajJAnI bano e bhAvanAthI 'zrI namaskAra niyukti' graMthanAM mAdhyamathI zrI namaskAra mahAmaMtrane vistArapUrvaka samajAvavA prayatna karuM chuM. tame loko samajavA prayatna karo. je vAta tame nathI samajyA te pravacana pachI yogya samaye AvIne samajI zakazo. have ApaNe kAle jyAMthI viSaya apUrNa rAkhyo hato, tyAMthI AgaLa vadhIe chIe. kAle prarUpaNA' sudhInAM pa dvAronuM vivecana karyuM hatuM; Aje 6 thI 11 dvAronuM vivecana karavAnI bhAvanA che. jo kadAca keTalAMka dvAro bAkI rahI jaze to kAle emanuM vivecana karIza. 6. vastu H vastudvArathI e vicAravAnuM che ke namaskArane yogya pUjya koNa che ?' anaMta guNonA nidhAna-svarUpa arihaMta Adi paMca parameSThI ja 'vastu' che. eTale ke namaskaraNIya, pUjya che. namaskaraNIya vastu arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu che. teo guNamaya hovAthI mUrtimaMta guNa jevA ja che. eTalA mATe je guNArthI bhavya jIva che emane mATe pUjya che. mokSArthI bhavya jIvo mATe A pAMca parameSThI mokSano hetu che. eTalA mATe pUjya che. arihaMta Adi paMca parameSThI mokSamArganA hetu kaI rIte che e batAvatAM 'namaskAra niyuktimAM kahevAyuM che ke : maggo avippaNAso AyAro vijayayA sahAyattaM / paMcaviha namukkAraM karemi eehiM heUhiM // 17 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 namaskAranA pAMca hetu batAvavAmAM AvyA che 1. mokSamArga, 2, avinAzitA, 3. AcAra, 4. vinaya ane 5. sahAyatA. mokSamArgano upadeza ApavAthI arihaMta mokSanA hetu che. kAraNa ke mokSamArga emane AdhIna che. teo ja mokSamArganA upadezako che. samyagdarzana, jJAna ane cAritrarUpa mokSamArga arihaMta ja batAve che. eTalA mATe teo namaskaraNIya che. pUjya che. samyagdarzana, jJAna ane cAritrarUpa mokSamArganI ArAdhanAnAM phaLasvarUpa je 'siddha' banyA che, mokSa pAmI cUkyA che, teo kRtArtha che. eTalA mATe teo pUjya che. teo guNamaya che mATe pUjya che. jo siddha bhagavaMta na hota to mokSamAM AtmA avinAzI hoya che', evuM ApaNe vicArI na zakata. "mokSa avinAzI che - mokSamAM sarva siddha bhagavaMta avinAzI che.' evuM je jJAna thAya che, te ja siddhono upakAra che. bIjI vAta e che ke 'ApaNane je abhISTa che te mokSano jJAnAdi sanmArga che.' evo nizcaya siddhone kAraNe ja thAya che. mokSa avinAzI che' - e bodhane kAraNe 'samyagdarzana Adi sanmArga che,' evo vizvAsa mumukSu jIvone thAya che. jo siddha na hota to A vizvAsa kevI rIte thAta ? trIjI vAta e che ke siddha avinAzI hoya che ane emanuM sukha anaMta - anupama hoya che,' A vAta jANavAthI mokSamArgamAM prIti thAya che. mokSamArgamAM prIti thavI e koI nAnI vAta nathI. A siddha bhagavaMtono upakAra che. have nizcayanaya ane vyavahAranayanI apekSAe A vAta batAvuM chuM. nizcayanayathI AtmA ja mokSamArga che; ane mokSamArganI rucisvarUpa samakatva paNa AtmA ja che ! - 179 - vyavahAranayathI je prakAre arihaMta mokSamArganA upadezaka hovAthI upakArI che, e rIte kSINasaMsArI siddha bhagavaMto paNa avinAzItAne kAraNe upakArI manAyA che. AcArya bhagavaMta AcArono upadeza Ape che, e kAraNe teo pa2mopakArI che, mATe teo pUjya che. - upAdhyAya bhagavaMta sUtrapATha Ape che ane ziSyone vinIta banAve che, eTalA mATe pUjya che. sAdhu bhagavaMta AcAravAna temaja vinayavAna hoya che. teo mokSamArganI ArAdhanAmAM bIjAne madada kare che, eTale teo pUjya che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 zrAvakajIvana arihaMta Adi paMca parameSThI svarga-apavarga Adi phaLanA nimitta bane che, eTalA mATe pUjya che. arihaMta : mAtavAra niyala: madAroH arihaMta bhagavAnanI vizeSatAo batAvatAM namaskAra niyuktinA racayitA jaNAve che : aDavIi desiattaM taheva nijjAmaNA samuddammi / chakkAyarakkhaNaTThA mahAgovA teNa vuccaMti // - saMsArarUpa aTavImAM aTavAI gayelA jIvone arihaMta sAco mArga batAve che. eTalA mATe teo 'mArgadarzaka kahevAya che. - saMsArarUpa samudramAM DUbatA jIvone, samudramAM DUbatI naukAne pAra utAre che, eTalA mATe teo niyamika' kahevAya che. - pakAya (pRthvI-jaLa-teja-vAyu vanaspati ane trasa) jIvonI rakSA karavAnA prayatnathI teo "mahAgopa" kahevAya che. A kAraNe arihaMta namaskAra yogya-pUjya arihaMtaH guNone kAraNe pUjanIyaH arihaMta paramAtmAnA keTalAka viziSTa guNo batAvatAM kahyuM che ke : rAga-dosa-kasAe iMdiyANi a paMca vi parIsahe / uvassagge nAmayaMtA namo'rihA teNa vuccaMti // 32 // arihaMta rAga-dveSa, kaSAya, Indriya-pariSaha ane upasargone namAve che eTalA mATe teo namaskArane yogya che. arihaMtanI paribhASAo : * "arihaMtanI pahelI paribhASA karatAM graMthakAre kahyuM cheH "indriya, viSaya-kaSAyaparISada, vedanA ane upasarga-A zatruono nAza karanAra "arihaMta' kahevAya che." * bIjI paribhASA A prakAranI cheH sarva jIvonAM ATha prakAranAM karma hoya che. te karmo ja jIvanA zatru che. karmarUpa zatruono nAza karanAra "arihaMta' kahevAya * trIjI paribhASA A prakAranI che ajJAna...moha Adi dukhono je nAza karI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 de che, teo 'arihaMta' kahevAya che. * cothI paribhASA A prakAranI che : vaMdana temaja namaskArane je yogya che, pUjA ane satkA2ne je yogya che, ane je mukti pAmavA yogya che te 'arihaMta' kahevAya che. 181 * pAMcamI paribhASA A prakAranI che H jemAM jIva sthirabhAva pAme che te siddhi kahevAya che. te siddhi lokAgra para sthita che. tyAM janArAo arihaMta' kahevAya che. eTale ke evI yogyatA dhAraNa karanArAone 'arihaMta' kahe che. * chaThThI paribhASA sAMbhaLI lo : je deva, manuSya temaja asura dvArA pUjAya che, jeo rAgadveSAdi zatruone haNI nAkhe che, ane karmarUpI melano nAza kare che, teo 'arihaMta' kahevAya che. namaskArano prabhAva H paribhASAo jaNAvyA pachI arihaMta namaskArano prabhAva batAvuM chuM : arihaMtane bhAvapUrvaka karavAmAM AvelA namaskAra jIvane hajAro bhavonA paribhramaNathI mukta kare che ane AtmabhUmimAM bodhibIja vAvI de che. bhavakSayanI icchAvALo manuSya jo potAnA hradayamAM namaskAra kare che, tenA durdhyAnanuM nivAraNa avazya thaI jAya che. te dharmadhyAnamAM lIna rahe che. je rIte agnino bhaya utpanna thatAM badhuM ja choDIne manuSya mUlyavAna ratno ja bacAvavA prayatna kare che, e rIte mRtyunA samaye bAra aMgonuM adhyayana choDIne 'arihaMta'ne ja namaskAra karavAmAM Ave che. eTalA mATe A namaskAramAM bAra aMgono samAveza thaI jAya che. namaskAra bAra aMgono sAra che. arihaMtane karelo namaskAra sarva pApono nAza karanAro che, ane sarva maMgalomAM utkRSTa maMgala che. pAMca 'vastu'mAM prathama vastu 'arihaMta'nuM varNana pUrNa karyuM; have bIjI vastu 'siddha'nuM varNana karuM chuM. siddhaH sAmAnya rIte siddha 14 prakAranA batAvavAmAM AvyAM che H 1. nAmasiddha, 2. sthApanAsidgha, 3. dravyasiddha, 4. karmasiddha, 5. zilpasiddha, 6. vidyAsiddha, 7. marmasiddha, 8. yogasiddha, 9 Agamasiddha, 10. arthasiddha, 11. yAtrAsiddha, 12, abhiprAyasiddha, 13, tapasiddha, 14. karmakSayasiddha. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 zrAvakajIvana prastutamAM ApaNe karmakSayasiddha'nI vAta karavI che. jemaNe karmanA sarva aMzono nAza karyo che te akarmakSayasiddha' kahevAya che. * dhyAnarUpa agnithI ATha prakAranA karma bhasmIbhUta karIne siddhane siddhatva prApta thAya che. * siddha bhagavaMtonA AtmAo lokAkAzanA agrabhAga para pratiSThita che. tyAM pratiSThita AtmAo saMsAramAM pAchA pharatA nathI. * e siddhabhUminuM nAma "ISa prAgubhArA che. bIjo bhAga "sItA" che. enAthI eka yojana dUra lokano aMtabhAga che. anuttara devalokanA savathisiddha vimAnathI "bAra yojana dUra te siddhabhUmi AvelI che. * te siddhabhUmi nirmaLa jaLabiMdu samAna che. hima jevA varSanI che. athavA gAyanA dUdha jevA raMganI che. * e siddhabhUminA eka kSetramAM anaMta siddha rahe che. * siddha azarIrI hoya che. Atmapradeza ghana thayelA hoya che, teo jJAna ane darzanamAM upayukta banelA hoya che. teo sAkAra temaja nirAkAra upayogavALA hoya che. siddha bhagavaMtonuM je sukha hoya che tevuM sukha na to manuSyonuM hoya che, na to sarva devonuM hoya che ! evuM sukha cakravartI rAjAne paNa nathI hotuM. koI devane paNa evuM sukha hotuM nathI. siddhone koI paNa prakAranI pIDA paNa thatI nathI. * siddhonuM sukhaviziSTa AlAdarUpa hoya che. A AhvAda atyaMta, upamAtIta, ekAnta, utsukatArahita temaja sthira hoya che. * te siddha bhagavaMto duHkharahita, janma-jarA-mRtyurahita hoya che. zAzvatuM temaja avyAbAdha sukhano teo anubhava kare che. * siddhone karelo bhAva namaskAra hajAro bhavothI mukti apAve che ane bodhi bIjane AtmabhUmimAM vAvI de che. * bhavakSaya karavAnI IcchAvALo manuSya potAnA ddhayamAM siddhane namaskAra karato rahe che. dudhdhanathI mukta thAya che ane dharmadhyAnamAM lIna bane che. * mRtyunA samaye niraMtara...punaH punaH siddhone namaskAra karavA joIe. A rIte bIjI vastu siddhanuM varNana karyuM. have trIjI vastu "AcArya nuM varNana karuM chuM. tame ekAgracittathI sAMbhaLajo. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 183 AcArya : * pAMca prakAranA AcAronuM pAlana karanArA, upadeza ApanArA ane AcArone batAvanArA hovAthI AcArya kahevAya che. pAMca prakAranA AcAronAM nAma cheH jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tamAcAra ane vIcAra. * AcAyone karavAmAM AvelA bhAva namaskAra hajAro bhavothI mukti apAve che, samyakatva prApta karAve che. dUdhyanino nAza karAve che. mRtyu vakhate punaHpunaH AcAryane namaskAra karavAmAM Ave che. * AcAryane karavAmAM AvelA namaskAra sarva pApono nAza karanAra ane sarva maMgalomAM A trIjuM maMgala che. upAdhyAya : cothI vastu che upAdhyAya. jenI pAse AvIne sAdhugaNa dhArmika sUtrono abhyAsa kare che, te upAdhyAya kahevAya che. * tIrthaMkara paramAtmA dvArA prarUpita dvAdazAMgI (AcArAMgathI dRSTivAda parvata sUtro)ne gaNadhara Adi mahApuruSo svAdhyAya kahe che. upAdhyAya AvA svAdhyAyano upadeza Ape che. * upAdhyAyano bIjo artha paNa batAvavAmAM Avyo che. "ha" eTale upayoga karavo ane "jajhA' eTale dhyAna karavuM. upayogapUrvaka jeo dhyAna kare che teo ujajhA' kahevAya che. ujajhA eTale upAdhyAya ! * AvA upAdhyAyone bhAvapUrvaka karavAmAM AvelA namaskAra jIvane hajAro bhavomAMthI mukta karAve che, ane samyakatva Ape che. je mumukSu AtmA potAnA dayamAM upAdhyAyane namaskAra kare che, tenuM dubani dUra thaI jAya che. mRtyu samaye vAraMvAra namaskAra karavAmAM Ave che. upAdhyAyane karavAmAM AvelA namaskAra sarva pApono nAza karanAra che. A sarva maMgalomAM cothuM maMgala che. sAdhu: have pAMcamI vastu "sAdhuno bhAvArtha batAvuM chuM. jeo icchita arthane sAdhe che te sAdhu kahevAya che. sAdhu nivaNasAdhaka che. samyagadarzanAdi yogonI sAdhanA kare che, anuSThAno kare che ane sarva jIvo pratye samabhAvI hoya che. prazna : sAdhuomAM kayuM tapa, niyama temaja saMyamano guNa hoya che ke jene kAraNe teo vaMdanIya bane che? Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 zrAvakajIvana uttara H sAdhu viSama sukhathI dUra rahenArA hoya che. nirmaLa cAritra emano niyama hoya che ane guNaprApti temaja AtmakAryamAM sadaiva udyamazIla hoya che. eTalA mATe emane vaMdana karavAmAM Ave che. * mokSamArganI ArAdhanAmAM jeo asahAya hoya che, tene sAdhu sahAyaka bane che, eTalA mATe temane vaMdana karavAmAM Ave che. pAramArthika sAdhanAnI pravRttimAM jagata jyAre asahAya hoya che, tyAre asahAya jIvane saMyama-pAlanamAM sAdhu sahAya kare che. eTalA mATe teo vaMdanIya che. * sAdhune karelA bhAva namaskAra jIvane saMsAra-bhramaNamAMthI mukta karAve che ane samyakatva pradAna kare che. * potAnA hRdayamAM sAdhune namaskAra karanAranuM durdhyAna dUra thAya che. vAraMvAra namaskAra karavAmAM Ave che. mRtyu vakhate * sAdhune karavAmAM AvelA namaskAra sarva pApono nAza kare che ane sarva maMgalomAM A pAMcamuM maMgala che. A rIte 'vastu' nAM mAdhyamathI namaskAra mahAmaMtranA paMca parameSThI bhagavaMtono bhAvArtha batAvyo. punaHpunaH ciMtana karavA jevI bAbata che. 7. AkSepa H 8. prasiddhi H : namaskAra mahAmaMtrane vizeSa rUpathI samajavA mATe je zaMkAo karavAmAM Ave che, tene 'AkSepa' kahe che. AkSepa eTale zaMkA. A zaMkAonuM samAdhAna AThamA 'prasiddhi' dvAramAM karavAmAM AvyuM che zaMkA : namaskAra saMkSipta nathI temaja vistRta nathI. jo saMkSipta hota to mAtra siddho ane sAdhuone ja namaskAra karavAmAM Avata. vistArathI namaskAra hota to aneka prakAre hota ! paMcavidha namaskAra yogya nathI lAgato ! A namaskAra maMtra sAmayika sUtranI jema saMkSipta nathI. e rIte 14 pUrvenI jema vistRta nathI. A baMne karatAM namaskAra maMtranuM sUtra bhinna che ! samAdhAna H namaskAra sUtra saMkSipta ja che, paraMtu saMkSipta artha tame je karyo te nathI ke siddhone ane sAdhuone ja namaskAra karavA ! kAraNa ke arihaMta vagere avazya sAdhu che, paraMtu sarva sAdhu arihaMta nathI ! arihaMta vagere avazya sAdhu che. kAraNa ke temanAmAM sAdhunA guNono sadbhAva che, paraMtu sarva sAdhu arihaMta vagere nathI. keTalAka sAdhuo arihaMta hoya che, keTalAka upAdhyAya.....ane keTalAka sAdhuo hoya che. e sarve arihaMta nathI hotA. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 185 eTalA mATe mAtra sAdhune namaskAra karavAthI, arihaMta Adine namaskAra karavAthI je phaLa maLe che, te phaLa nathI maLatuM. eTalA mATe namaskAranA pAMca prakAro mAnavA joIe. be prakAranA namaskAra na mAnavA joIe. siddhAne namaskAra karavA mAtrathI 'arihaMtanA sarva guNono bodha nathI thato. ema to "sAdhu' kahevAthI AcArya temaja upAdhyAyanA guNono bodha nathI thato. 9. krama : AkSepa' (zaMkA) ane prasiddhi' (samAdhAna) dvAronuM varNana karIne have "krama dvAranAM mAdhyamathI namaskAra maMtrano vizeSa artha batAvuM chuM. praznaH namaskAra maMtramAM sarvaprathama arihaMta, bIjA siddha, trIjA AcArya, cothA upAdhyAya ane pAMcamA sAdhu - A krama kema rAkhavAmAM Avyo che? 'uttara H krama be prakArano hoya che H 1. pUvanupUrvI ane 2. pazcAnupUrvI. anAnupUrvI'. krama nathI. namaskAra mahAmaMtramAM parameSThIno krama pUrvanupUrvIno che. arihaMtanA upadezathI siddhonuM jJAna thAya che. eTalA mATe sauthI prathama "arihaMta'ne namaskAra karavAmAM Ave che. pachI dhyeyarUpa siddhone namaskAra karavAmAM Ave che. arihaMta jyAre pRthvI upara nathI hotA tyAre AcArya temanuM kArya kare che, eTalA mATe trIjo krama AcAryano che. mokSanuM jJAna upAdhyAya Ape che, eTale cotho krama emano che. ane sAdhu svayaM mokSamArganI sAdhanA kare che temaja bIjAne sahAyatA kare che, e draSTie emano krama pAMcamo che. 10. prayojana ane 11. phaLaH krama batAvyA pachI prayojana ane phaLa batAvavAmAM Ave che. - prayojana che karmakSaya temaja mokSaprApti. namaskAra karavAthI tarata ja karmakSaya thAya che. bhAva namaskAra karyA vagara anaMta kamapudgalono nAza thato nathI. - phaLa che maMgalanI prApti! IhalokanAM sukhonI prApti temaja paralokanAM sukhonI prApti ! "namaskAra niyuktimAM kahevAmAM AvyuM che : ihaloI atthakAmA AruggaM abhiraI a niSkatti / siddhayo sagga sakulappaccayAI ya paraloe / / 137 // A gAthAno artha sAMbhaLI lo. * A lokamAM (A vartamAna jIvanamAM) artha, kAma, Arogya ane abhiratinI prApti thAya che ane paralokamAM siddhi svarga ane uttama kulanI prApti thAya che. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 zrAvakajIvana * artha-kAmanI prApti thAya che eTale ke artha ane kAma zubha vipAkavALA bane che. A jIvanamAM artha-kAma dvArA anukULa AnaMda prApta thAya che, ene abhirati' kahe che. * namaskAranuM mukhya phaLa che siddhi. eTalA mATe prathama phaLa siddhinuM batAvavAmAM AvyuM che. paraMtu virala AtmAo ja siddhi pAme che. bIjA ArAdhaka jIvo bIjA janmamAM sukuLamAM janma pAme che. athavA svargamAM jAya che. A rIte "namaskAra niyukti'mAM namaskAra maMtrano viziSTa bodha karAvanAra 11 dvArothI vivecana karavAmAM AvyuM che. namaskAra mahAmaMtranA viSayamAM ciMtana karavAnI vAto jaNAvI che. karazo ne ciMtana? sabhAmAMthI A badhI vAto yAda nahIM rahe. mahArAjazrI yAda rAkhavA mATe adhyayana karavuM paDaze. sAMbhaLavA mAtrathI A badhI vAto yAda na rahI zake ! ane A badhI vAto yAda raheze to ja ciMtana karI zakazo ! phaLa be prakAranAM batAvyAM cheH 1. Ihalaukika ane 2. pAralaukika. ihalaukika phaLamAM mukhya phaLa batAvyuM che dhanaprApti ! namaskAra mahAmaMtranuM bhAvapUrvaka smaraNa karavAthI e maMtra dhana paNa Ape che ! zAstramAM udAharaNo maLe che. eka udAharaNa 'tridaMDI'nuM batAvuM chuM. tridaMDInuM udAharaNaH eka gAma hatuM. e gAmamAM zreSThIputra zivakumAra raheto hato. mAtApitAnA mRtyu bAda te nidhana thaI gayo. te gAmamAM bhaTakato raheto hato. eka divase ene tridaMDI saMnyAsI sAthe maitrI thaI gaI. saMnyAsIe zivakumArane pUchyuM : tAre dhanavAna banavuM che?' jarUra." to huM kahuM tevuM kAma karavuM paDaze.' karIza." jeno koI mAlika na hoya evo eka akhaMDita mRtadeha manuSyano laI Ava. to huM tane dhanavAna banAvIza." zivakumAra mAnavano mRtadeha laI Avyo. saMnyAsIne batAvyo. saMnyAsIe mRtadeha joyo. jevo joIto hato tevo ja e mRtadeha hato. teNe zivakumArane Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 187 kahyuM : 'have A mRtadehane rAtanA samaye smazAnamAM laI javo paDaze. tyAM ja tamAma vidhividhAno karavAmAM Avaze. kAle ja tuM dhanavAna banI jaIza !' zivakumAra A rIte kadI smazAnamAM gayo na hato. tene bhaya lAgyo. paraMtu enI pAse namaskAra mahAmaMtra hato. tenA pitAe ene kahyuM hatuM H "beTA, jyAre tane bhaya lAge tyAre A maMtrano jApa karaje, A maMtra mahAna vidyA che.' zivakumAra mRtadeha laIne saMnyAsInI sAthe smazAnamAM gayo. eka jagyA pasaMda karIne tyAM mRtadeha rAkhyo. mRtadehanA hAthamAM talavAra pakaDAvI dIdhI. zivakumArane mRtadeha pAse besADavAmAM Avyo. saMnyAsI tyAM besI gayo ane maMtrajApa karavA lAgyo. saMnyAsInA maMtrajApathI muDadAmAM vetAlano praveza thayo. muDaduM sUteluM hatuM, te dhImedhIme UbhuM thavA lAgyuM. zivakumAra bhayano mAryo kAMpavA lAgyo. paraMtu te potAnA manamAM zrI navakAra mahAmaMtrano jApa-smaraNa karavA lAgyo. mahAmaMtranA prabhAvathI muDaduM UbhuM thaI gayuM hatuM te jamIna upara paDI gayuM. pharI vAra saMnyAsInA maMtrajApathI muDaduM UbhuM thayuM. zivakumAranA jApanA prabhAvathI muDaduM jamIna upara paDI gayuM ! saMnyAsIe zivakumArane pUchyuM : 'tuM koI maMtra jANe che ? maMtrajApa kare che ?' zivakumAre potAnuM mAthuM halAvIne nA pADI dIdhI. saMnyAsIe trIjI vAra maMtrajApa zarU karyo. muDaduM UbhuM thaI gayuM; paraMtu zivakumAranA maMtrajApanA prabhAvathI jamIna upara paDI gayuM. muDadAmAM pravezelo vetAla krodhAyamAna thayo. teNe talavArathI saMnyAsInA be TukaDA karI nAkhyA. saMnyAsInuM zarIra sonuM banI gayuM ! e zivakumAre joyuM ! vetAla muDadAmAMthI nIkaLI cAlyo gayo. zivakumAra sonuM kApI kApIne potAne ghera laI gayo ! te zrImaMta banI gayo. namaskAra maMtranuM ene phaLa maLyuM. A dRSTAMta ihalaukika phaLanI prAptinA viSayamAM che, have pAralaukika phaLanA viSayamAM eka dRSTAMta ApIne pravacana pUrNa karIza. mathurA nagarImAM jinadatta nAmano eka zrAvaka raheto hato. jinadatta zrAvaka dayA, dAna, dakSatA Adi guNothI zobhAyamAna hato. tenI pAse dhanasaMpatti ane vaibhava paNa puSkaLa hatAM. zrInamaskAra maMtrano pratidina jApa karato hato. paramAtmA jinezvaradevano pUjaka hato. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana mathurAmAM 'Dika' nAmano cora paNa raheto hato. da22oja mathurAmAM corI karato hato. eka divase nagarakSakoe ene pakaDI lIdho. tene rAjAnI pAse laI javAmAM Avyo. rAjAe ene phAMsInI sajA karI. paraMtu jyAre ene nagara bahAra phAMsIe laTakAvavA laI jatA hatA tyAre tenI pAchaLa guptacara mUkavAmAM AvyA hatA ke A coranA koNa-koNa sAthIdAro che ? 188 co2ne rastAmAM khUba tarasa lAgI. teNe AsapAsa joyuM, tyAM jinadatta Ubho hato. core ene kahyuM : "jinadatta, tuM dayAvAna che, mane atizaya tarasa lAgI che; pANI vagara huM marI jaIza.' jinadatte kahyuM : 'huM tane pANI lAvI ApuM chuM, paraMtu jyAM sudhI huM pANI laIne na AvuM tyAM sudhI tuM namaskAra mahAmaMtrano jApa karaje. huM tane namaskAra mahAmaMtra ApuM chuM. jo teM jApa nahIM karyo hoya to tane huM pANI nahIM ApuM.' corane maMtra ApIne jinadatta pANI levA gayo. A bAju naga22kSako corane laIne phAMsInI jagyAe laI gayA. A bAju jevo ene phAMsIe laTakAvyo, tevo ja jinadatta pANI laIne tyAM pahoMcyo. 'have huM tane pANI pAuM chuM.' bolato jinadatta tenI pAse pahoMcyo ja hato ke pelo cora 'namo arihaMtANaM' bolIne maraNa pAmyo. marIne te cora vyaMtarayonimAM yakSadeva banyo. naga22kSakoe jinadattane pakaDI lIdho ane tene rAjAnI samakSa laI gayA. temaNe rAjAne kahyuM : "A hUMDika corano sAthI che. te corane pANI pAvA Avyo hato.' rAjA jinadatta upara roSe bharAyo. teNe AjJA karI, A zeThane paNa phAMsIe laTakAvI do.' sainiko jinadattane phAMsI ApavA phAMsInI jagyAe laI gayA. e samaye huMDika yakSe 'avadhijJAna'nA prakAzamAM joyuM ke te deva kevI rIte banyo ?' teNe mathurAmAM joyuM. jinadattane phAMsI ApavAnI taiyArI karatA rAjapuruSone joyA. jinadatta pratye yakSane pUrNa prIti hatI. teNe parvatanI eka vizALa zilA upADI ane mathurAnA bAhya pradezamAM jaI caDyo. teNe rAjasainikone kahyuM : "he duSTo, zuM tame A mahAzrAvakane nathI oLakhatA ? tenI kSamA mAgo, ene choDI do, nahIMtara A zilAthI tamane badhAne mArI nAkhIza !' rAjasainiko khUba gabharAI gayAM. jinadattane choDI dIdho. rAjAe pUrvIdezAmAM hUMDika yakSanuM maMdira banAvyuM. A namaskAra mahAmaMtranA pAralaukika phaLanuM dRSTAMta che. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 bhAga 3 namaskAra niyuktinA racayitA : A graMthanA racayitA che pratibhAvaMta temaja zrutajJAnanA rahasyavettA zrI bhadrabAhusvAmI ! zrI bhadrabAhusvAmI niyukti' graMthonA racanAra tarIke suprasiddha che. temaNe 11 dvArothI namaskAra mahAmaMtranI je mahattA batAvI che, te ja temanI pratibhAno paricaya karAve che. meM mArI alpabuddhithI niyukti graMthane sahAre zrI navakAra mahAmaMtranI mahattA batAvavAno svalpa prayatna karyo che. emAM mArI koI bhUla rahI gaI hoya, bhUla thaI gaI hoya, to micchAmi dukaDe ! Aje basa, ATaluM ja. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana : 64) parama kRpAnidhi, mahAna mRtadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita udhamabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakanI dinacaryA batAvatAM kahyuM cheH namaskArAdi-cintanam zrAvake zrInamaskAra mahAmaMtra Adi sUtronA viSayamAM ciMtana karavuM joIe. adhyayana vagara ciMtana thaI zakatuM nathI. eTalA mATe namaskAra mahAmaMtranA viSayamAM tamane vizeSa vAto batAvI rahyo chuM. Aje trIjo divasa che. Aje to ati gaMbhIra vAto batAvavI che. kuMDalinI - utthAna vaidika paraMparAmAM kuMDalinInA utthAna mATe paccakrabhedananI paraMparA pracalita che, paraMtu ApaNI jaina paraMparAmAM kadAca kuMDalinI' zabda sAMbhaLavAmAM paNa Avyo nahIM hoya ! huM paNa pahelAM to ema ja samajato hato ke jaina paraMparAmAM kuMDalinI - utthAna jevI koI vAta ja nathI ! paraMtu jyAre prAkRta bhASAmAM racelA 12 gAthAonuM eka stotra namaskAra svAdhyAya' nAmanA saMgraha graMthamAM vAMcyuM, tyAre gahana vicAramAM DUbI gayo ! jaina paraMparAmAM kuMDalinI - utthAna mATe Sacakra nathI, paraMtu daza cakra che. jyAre A stotra vAMcyuM tyAre khabara paDI ke A viSayamAM bIjuM paNa sAhitya hovuM joIe ! jo ke Aja sudhI maLyuM nathI. jyAre maLaze tyAre ati AnaMda thaze. dhyAna sAdhanAmAM upayogI banaze!Aje huM tamane daza cakronA saMbaMdhamAM jaNAvIza. 1. mulAdhAra cakraH (gudA ane liMganI madhyamAM) prathama che mUlAdhAra cakra. A cakrane cAra patra che. e cAra patra para cAra akSarono maMtra che : nama siddham | karNikAmAM paMca parameSThInA pAMca akSarothI niSpanna 'OM'nI sthApanA karIne dhyAna karavuM joIe. A dhyAna sukhadAyI hoya che. 2. svAdhiSThAna cakraH (liMgamULamAM) bIjuM che svAdhiSThAna cakra. A cakramAM cha khUNAo che. 6 khUNAnI AkRtivALuM che. madhyabhAgathI 'namo arihaMtANaM'nA akSarono prAraMbha karIne 6 khUNAmAM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 191 akSaronI sthApanA karIne dhyAna karavAmAM Ave to dhyAtAnuM duHkha dUra thAya che. 3. maNipura cakra : (nAbhimAM) trIjuM che maNipura cakra. A cakra ATha patronuM che. madhyamAM 'zrI arjubhyo namaH' maMtranI sthApanA karavI. dizAomAM 'zrI siddhebhyo namaH', 'zrI sUribhyaH namaH', 'zrI upAdhyAyebhyo namaH', 'zrI sarvasAdhubhyo namaH' - A rIte cAra patromAM cAra parameSThInA maMtronI sthApanA karavI, vidizAomAM kramazaH zrI darzanAya namaH, zrI . jJAnAya namaH, zrI cAritrAya namaH, zrI tapase namaH - A rIte sthApanA karIne dhyAna karavuM joIe. 4. anAhata cakra H (hRdayamAM) cothuM che anAhata cakra. 16 patro che A cakranA. 16 cakromAM SoDazAkSarI mahAvidyA rahelI che : 'arihaMta-siddha-Ayariya-3vaCAya-sAduM I' bIjA 16 patromAM 16 svaronI sthApanA che ane trIjA patramAM 16 akSaronAM cakramAM 16 vidyAdevIonI sthApanA che. kendramAM zrI gautamasvAmine nama:' maMtranI sthApanA che. 5. vizuddha cakra : (kaMThamAM) pAMcamuM che vizuddha cakra. tenA prathama 24 5tra che. e patromAM 24 tIrthaMkaronI sthApanA che. bIjA 24 5tromAM 24 tIrthaMkaronI 24 mAtAonI sthApanA che. trIjA 24 5tromAM 24 yakSonI sthApanA che. cothA 24 patromAM 24 yakSiNIonI sthApanA che ane kaNikAmAM 'arju namaH' rUpa jinazaktinI sthApanA che. A rIte vizuddha cakranuM dhyAna karavuM joIe. 6. lalanA cakra : (ghaMTikA - gaLAmAM) chaThThuM che lalanA cakra. A cakramAM 32 patro che. A patromAM 'ka' thI 'sa' sudhInA 32 akSaronI sthApanA che. bIjA patramAM 32 indronI sthApanA che. karNikAmAM 'sarasvatye namaH |'emaMtranI sthApanA che. A rIte A cakranuM dhyAna karavuM joIe. 7. AjJA cakra : (bhramaramAM) sAtamuM che AjJA cakra. temAM traNa patro che. emAM haiM, hra, kSa thI yukta OM nama ne temaja dhrujArI nI sthApanA che. A mahAvighA samagra siddhio Ape che. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana 192 8. soma cakra (mastakamAM) AThamuM che soma cakra. e ardhacaMdranI AkRti jevuM che. temAM 1 li A 3 sa ra e maMtranI sthApanA che. caMdra jevA sapheda varNanuM dhyAna karavAthI mokSano hetu bane che. 9. brahmabiMdu cakra (brahmadhAre) navamuM che brahmabiMdu cakra. A cakra brahmanADI eTale ke suSuNNA nADInI sAthe saMyukta che. temAM praNava (OM)nI sthApanA karIne dhyAna karavAmAM Ave che. 10. haMsanAda cakraH (brahmadhAranI upara) dazamuM che haMsanAda cakra. A cakra atyaMta zuddha sphaTika ratna jevuM hoya che. haMsa eTale jIva. kSINa vRtti yogIpuruSa AtmAnuM dhyAna kare che, tene sarva siddhio vazIbhUta thAya che. yogazAstramAM paNa kahyuM che ke __arhantaM mUrdhni dhyAyet zuddhasphaTikanirmalam / eTale ke zuddha sphaTika jevA nirmaLa arihaMtanuM mastaka upara dhyAna karavuM joIe. A tamAma prakriyA dhyAnanI che. potAnA ja zarIranA bhinnabhinna bhAgomAM manane kendrita karIne parama tattvonuM dhyAna karavAnuM che. keTalI sarasa prakriyA che! ane zrI paMca parameSThI bhagavaMtono prabhAva dhyAnathI phalita thAya che. mana khUba caMcaLa che. manane paMca parameSThI bhagavaMtonA dhyAnamAM joDavA mATe pahelAM paMca parameSThI bhagavaMtonI stavanAmAM joDavuM joIe. sabhAmAMthI paMca parameSThI bhagavaMtonI stavanA kevI rIte karavI joIe? mahArAjazrI Aje huM tamane kuvalayamAlA' graMthanAM mAdhyamathI paMca parameSThI bhagavaMtonI stavanA karIne batAvuM chuM. kuvalayamAlA" graMthamAM batAvavAmAM AvyuM che ke mahAratha nAmanA muni, jyAre temane khabara paDI ke mAruM AyuSya pUrNa thavA AvyuM che', tyAre temaNe gurudevanI pAse pAponI AlocanA karI, sarva pApasthAnakonuM pratikramaNa karyuM ane zarIra temaja kaSAyonI saMlekhanA karI, potAnAM sarva kartavyone pUrNa karIne saMstArakamAM beThA ane samAdhi mRtyunI pratIkSA karatAM zrI paMca parameSThI bhagavaMtonI stavanA karavA lAgyAM. arihaMta bhagavaMtanI stavanA : esa karemi paNAmaM arahatANaM visuddhaM kammANaM / savvAtisaya-samaggA arahaMtA maMgalaM majjha // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 193 1. vizuddha anuSThAnavALA zrI arihaMta bhagavaMtone huM praNAma karuM chuM. sarva atizayothI paripUrNa zrI arihaMta mArA mATe maMgalarUpa thAo. zrI RSabhadeva Adi sarve ra4 tIrthaMkara - jinezvarone huM namaskAra karuM chuM. jeo vartamAna kALamAM che, te viharamAna jinezvarone paNa huM namaskAra karuM je << TaeN ra pa. $ $ bhUtakALamAM sarva utsarpiNImAM utpanna temaja bhaviSyamAM thanArA sarva arahaMtone huM vaMdana karuM chuM. bharatakSetramAM, pazcima mahAvidehamAM, pUrva mahAvidehamAM, airAvatakSetramAM, puSkarAI dvIpamAM temaja dhAtakIkhaMDamAM rahelA tIrthakarone huM vaMdana karuM chuM. je AtmAo vartamAnamAM manuSya, tiryaMca, deva ane narakagatimAM rahelA che, eka yA aneka bhavo pachI tIrthakara thavAnA che, temane huM vaMdana karuM chuM. 6. jeo tIrthaMkara nAma-gotranuM baMdhana kare che, bAMdhe che, bAMdhI lIdhuM che, athavA bAMdhaze, e sarve jIvone paNa huM Aje vaMdana karuM chuM. bhaviSyamAM thanAra tIrthakaronA AtmAone - je vartamAna kALamAM munirUpa yA gRhastharUpamAM rahelA che, athavA temane jJAnaratnanI prApti thaI gaI che, e sarve AtmAone huM trividha vaMdana karuM chuM. je tIrthaMkaro haju parSadAmAM che athavA samavasaraNanA madhyabhAgamAM che, athavA devachaMdA' mAM che, jeo pRthvI upara vicare che, jemaNe mada ane mohanuM chedana karyuM che, jeo dharmopadeza Ape che, athavA jeo dhamapadeza nathI ApatA, te sarve tIrthakarone huM vaMdana karuM chuM. zyAma varNanA, kRSNa (nIla) varNanA, gaura varNanI, muktAphaLa jevA zveta varNanI - ujvaLa varNanI, pA jevA rakta varNanI sarva tIrthakarIo ne temaja tIrthakarone huM trividha vaMdana karuM chuM. 10. jemaNe rAjyano tyAga karyo che athavA to kumAra avasthAmAM ja che athavA jeo strIyukta che, jeo saMtAnavALA che athavA saMtAnarahita che, te sarve tIrthakarone huM vaMdana karuM chuM. bhavasAgaramAM DUbelA bhavya jIvone tAravA mATe jemaNe tIrthapravartana karyuM e tIrthakarone huM namaskAra karuM chuM. 12. lokagura jevA sarvadarzI temaja sarvajJa tIrthakarone samabhAvathI punaHpunaH huM namaskAra karuM chuM. 13 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 zrAvakajIvana 13. bhAvapUrvaka arihaMtane karelA namaskAra mokSaprApti karAve che. pratyeka bhavamAM bodhilAbha karAve che. eTalA mATe sarva bhAvapUrvaka huM arihaMtane namaskAra karuM chuM. jethI sarva duHkhothI mukta evA mokSanI prApti thAya che. deva-dAnava, kinnara-gandharva temaja munivaro jemanAM caraNayugalamAM namana kare che, evA arihaMta jayavaMta ho ! saMpUrNa, nirmaLa kevaLajJAnavALA jinezvara bhagavaMto ! Apano jaya thAo. Apane mArA namaskAra 15. he devAdhideva, huM deva banuM yA narakamAM jAuM! manuSyabhava pAm yA tiryaMca banuM, mane 'samyakatva Apajo! ke je samyakatva vizvanAM sarva sukhonuM mULa 14. jemAM jJAna-darzana temaja cAritrano puruSArtha ja zreSTha che, evo mokSamArga che, ane je zAzvat kalyANa temaja zAzvat sukhanuM mULa che, evo jinamArga sAkSAta jayavaMta thAo. 17. jevI rIte rogIne cikitsA-kriyAthI vaidya duHkhothI mukta kare che, e ja rIte jinezvara jIvonAM duHkhone dharmakriyAthI dUra kare che. 18. je rIte rAjA cora, DAku vagerethI prajAnI rakSA kare che, e ja rIte jinezvaradeva sarva jIvonI karmacorothI rakSA kare che. 19. je rIte mAtA potAnA dUdhathI bALakane puSTa kare che, e rIte zrI jinezvara temanAM vacanarasAyaNothI sarva jIvone puSTa kare che. 20. je rIte dhAvamAtA baccAnI AMkhomAM aMjana kare che, e rIte tIrthaMkara paNa bhavya jIvonI AMtarIkSamAM aMjanazalAkAthI aMjana kare che. 21. he jinezvara deva ! huM Apane mAtA-pitA, bhrAtA, svAmI.... guru ane jIvana mAnuM chuM. huM Apane mArA prANothI paNa adhika mAnuM chuM. 22. he jinezvara deva ! traNe lokamAM Apa ja mArA dayavallabha cho, anya koI nahIM, evuM meM jANI lIdhuM che. 23. he jinezvaradeva ! Apa ja sarva jIvonA baMdhu cho, saMsAra samudramAM naukA samAna cho, janma-jarA-mRtyuthI vimukta cho.. Apano jaya thAo. 24. he puruSa siMha! Apa advitIya pratApavALA cho, mohano sarvathA nAza karanArA cho, yuddhamAM sarva karma zatruone jItanArA cho. 25. he sarvajJa! siddhipurImAM janArA jagatanA jIvonA Apa sArthavAha cho. he bhagavaMta, Apano jaya thAo. he sarvadarzI, Apa mArA sarvatra zaraNya cho. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 195 26. he sarvajJa ! he mahAyaza, he advitIya jJAnadivAkara, jagannAtha ! Apano jaya thAo. Apa ja mokSamArganA nAyaka cho. bhavasAgaramAMthI pAra utA2nA2 nAyaka cho. je duHsaha mahAdaridratAthI 27. je priyatamAnA virahAgninA tApathI saMtapta che, duHkhI che, jenA sarva dhana-vaibhava naSTa thaI gayA che, temane he jinezvara ! ApanI AjJA sivAya anya koNa zaraNa hoI zake ? 28. daridratArUpa kAdavathI, zaMkArUpa kalaMkathI temaja karmamalathI utpanna kAlimAthI duHkhI thatA jIvonI rakSA he bhagavaMta ! Apa ja karI zako cho. 29. durjAya, moharUpa mahAgajendranuM vidAraNa ka2vAmAM siMha samAna, viSama karmavanane bALavAmAM pracaMDa agni samAna hai jinezvara ! Apano jaya thAo. 30. he jinezvara deva ! krodharUpI agnine zAnta karavA mATe Apa vivekajaLathI paripUrNa zreSTha puSkarAvarta megha cho ! mAnarUpI UMcA parvatane toDavA mATe Apa vaja cho. mAyArUpa roSayukta mahAnAgaNIne vaza karavA mATe nAgamaNi cho. lobharUpa mahArAkSasane haNavAmAM Apa siddhamaMtra cho ! 31. he bhagavaMta ! Apa ja mArA nAtha cho, Apa ja zaraNya cho, Apa ja mAtApitA temaja bhrAtA cho. jinezvara deva, Ape ja mane zAzvata sukhano mArga batAvyo che. A rIte arihaMta paramAtmAnI stavanA karavI joIe. samaya kADhIne pratidina stavana karatA raho ! bhAvavibhora banIne stavana karo. have siddha paramAtmAnI stavanA karIe. siddha bhagavaMtanI stavanA : 2. 3. siddhANa NamokkAro karemu bhAveNa kamma- suddhA / bhava - saya sahassa - baddhaM dhaMtaM kammiMdhaNaM jehiM // lAkho bhavomAM baMdhAyelAM karmabaMdhone jemaNe saLagAvI dIdhAM che ane jeo karmamalathI mukta banyA che, e siddhone ame bhAvathI namaskAra karIe chIe. jeo karmakSaya karIne vartamAna kALamAM siddha thAya che, bhUtakALamAM siddha thayA che ane bhaviSyakALamAM siddha thaze, e sarvene mana-vacana ane kAyAthI huM namaskAra karuM chuM. jeo tIrthIsaddha thayA che, atIrthIsaddha thayA che, eka siddha temaja aneka siddha thayA che, svaliMgathI temaja gRhastha liMgathI siddha thayA che, jeo anya Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 zrAvakajIvana liMgathI siddha thayA che! jeo tIrthaMkara siddha temaja sAmAnya kevalI siddha thayA che; strIliMgathI, purUSaliMgathI temaja napuMsakaliMgathI siddha thayA che, pratyeka buddha siddha, buddhabodhita siddha temaja svayaMbuddha siddha thayA che, jeo beThA beThA siddha thayA che, ane UbhA UbhA kAussagnamAM siddha thayA che, jeo sUtA sUtA siddha thayA che, ane jeo paDakhe sUtA siddha thayA che - e sarvene huM trividha vaMdana karuM chuM. 4. rAtrinA samaye, divasanA samaye, saMdhyAnA samaye, madhyAhunanA samaye athavA savAranA samaye jeo siddha thayA che, e sarvene huM bhAvapUrvaka vaMdana karuM chuM. 5. jeo yauvanamAM siddha thayA che, bAlyakALamAM siddha thayA che, vRddhAvasthAmAM siddha thayA che, jeo AdheDa vayamAM siddha thayA che, jeo dvIpa para yA samudramAM siddha thayA che - e sarvene huM trikALavaMdana karuM chuM. jemanuM devoe apaharaNa karyuM hoya ane siddha thayA hoya, jeo samudramAM siddha thayA hoya, jeo parvata upara siddha thayA hoya ane jeo bhAva siddha thayo hoya e sarvene huM trividha karaNathI vaMdana karuM chuM. koI paNa dravya, kSetra, kALa ane bhAvamAM jeo siddha thayA che, te sarve siddhone huM trividhayogathI vaMdana karuM chuM. mRtyusamaye jo siddhone namana thaI jAya to sadgati yA mokSa prApta thaI jAya che. nisaMgabhAvathI siddhone namaskAra karavAmAM Ave, to durgatino mArga baMdha thaI jAya che ane sadgatino mArga khUlI jAya che. huM sarva-AdarathI siddhone namaskAra karuM chuM, jethI mohajALa toDIne huM mukti pAmI zakuM. jemaNe dhyAnAgni dvArA karmarUpa baMdhanane bALIne bhavabhramaNa maTADI dIdhuM che, ane jyAMthI pAchA saMsAramAM AvavAnuM nathI thatuM, evuM sthAna prApta karyuM che e siddha bhagavaMtono sadAkALa jaya thAo. A rIte siddha bhagavaMtonI stavanA karIne have trIjA parameSThI AcArya bhagavaMtanI stavanA karuM chuM. AcArya bhagavaMtanI stavanA : paNamAmi gaNaharANaM jiNa-vayaNaM jehiM suttaM-bandheNaM / baMdheUNa taha kayaM pattaM, amhArisA jAva / / jemaNe jinezvaranAM vacanone sUtrabaMdhathI evAM bAMdhyAM ke je vacano ApaNA jevA jIvonI pAse AvyAM; e gaNadharone (AcArya bhagavaMtone) huM 10. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. namaskAra - praNAma karuM chuM. caudapUrvI, nyUnapUrvI AcAryone namana karuM chuM. vAcaka vRSabha AcAryone temaja agiyAra aMganA dhAraka AcAryone namaskAra karuM chuM. AcAradhAraka temaja sakala pravacanadhAraka tathA jJAnadhA2ka AcAryone huM namana karuM chuM. jJAnAcA2nA dhAraka, darzana temaja cAritranA vizuddha bhAvavALA tapa ane vIryanA dhAraka tathA mahAdhIra AcAryone namana karuM chuM. 197 potAnI zaktithI dedIpyamAna jinavacanone jeo vAraMvAra prakAzita kare che, e vacanone zobhAyamAna karanArA AcAryone huM namana karuM chuM. pravacanano sAra samudrasamAna aMga-upAMgamAM rahelo che, e sArane ApaNA jevA alpa buddhivALA kevI rIte jANI zake ? AcAryonI paraMparAe tene ApaNA sudhI pahoMcADyo. jo AcArya na hota to A pravacanasAra koNa jANI zakata ? buddhirUpI sneha (tela)thI yukta ane AgamarUpI jyotivALA AcArya dIpaka samAna che. dIpakanA sahAre ja jagatanA jIvo joI zake che. cAritrya ane zIla jemanAM kiraNo che, jeo ajJAna-aMdhakArano nAza kare che, evA caMdrasamAna AcAryo che. kumuda jevA bhavya jIvone vikasita (prabuddha) kare che. sUrya samAna udyotaka, kalpavRkSa samAna vAMchita phaLanA ApanArA ane ciMtAmaNinI jema sukha ApanArA jaMgama tIrthasvarUpa AcAryane huM namana karuM chuM. 10. AcAryane karelA namaskAra traNa zalyone maTADe che. mAnavIya temaja daivI sukha Ape che ane akSaya phaLa pradAna kare che. 11. bhinnabhinna prakAranI labdhiothI samRddha, zrutajJAnarUpa sAgaranA pAragAmI, muktigAmI evA sarva gaNadharone huM namana karuM chuM. A rIte AcArya bhagavaMtanI stavanA karI. have upAdhyAya bhagavaMtane vaMdana karIzuM. upAdhyAya bhagavaMtane vaMdanAH uvajjhAyANaM ca Namo saMgovaMgaM suyaM dhareMtANaM sissa - gaNa - hiyaTThAe jharamANANaM tayaM ceya // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 1. 2. zrAvakajIvana aMga-upAMga-zAstrone dhAraNa karanArA ane ziSya samudAyanA hita khAtara smaraNa ka2nA2A upAdhyAyone huM namaskAra karuM chuM. 3. jevI rIte parvatamAMthI satata jharaNuM vahetuM rahe che, e rIte upAdhyAyamAMthI satata svAdhyAyanuM jharaNuM vahetuM rahe che. zAstronuM adhyayana karAvanArA upAdhyAyone 52mabhAvathI namaskAra karuM chuM. jeo zuddha lezyAvALA hoya che, jeo karmakSaya mATe sUtra bhaNAve che, ane bhaNAvavAmAM potAnAM kaSTanI ciMtA karatA nathI; e upAdhyAyone huM namana karuM chuM. zrutajJAnano abhyAsa karavo, yAda karavuM, bhaNavuM, bhaNAvavuM, emAM ja tallIna ane upakAra karavAnA svabhAvavALA upAdhyAya bhagavaMtone huM vaMdana karuM chuM. A rIte upAdhyAya bhagavaMtanI stavanA karI, have pAMcamA parameSThI sAdhu bhagavaMtanI stavanA karuM chuM. sAdhu bhagavaMtanI vaMdanA : jemanI pAse jJAna ane darzananI samRddhi che, jeo aneka bhavya jIvone pratibodha karAvanArAM sUtronuM adhyayana-adhyApana karAve che, e upAdhyAyone huM namaskAra karuM chuM. upAdhyAyone karelA namaskAra bodhilAbha karAve che. eTalA mATe munijanone jJAna ApanArA upAdhyAyone huM namaskAra karuM chuM. upAdhyAyone karelA namaskAra sarva sukhonuM mULa che, sarva duHkhono nAza karanAra che, ane jIvone mokSamAM laI janAra che. eTalA mATe huM upAdhyAyone namaskAra karuM chuM. sAhUNa NamokkAraM karemi tiviheNa karaNa - joeNa jeNa bhava-lakkha-baddhaM khaNeNa pAvaM viNAsesi || mana-vacana-kAyAthI huM sAdhuone namaskAra karuM chuM. jethI lAkho bhavomAM bAMdheluM pApakarma kSaNamAtramAM naSTa karI zakuM. mithyAtvano nAza karIne samyakatvane pAmanArA traNa guptithI rakSita, karmarUpa kASThane kApavAmAM karavata samAna munione huM praNAma karuM chuM. pAMca samitinA pAlaka, traNa zalyonA daLanArA, vikathAothI sarvathA mukta, mada-mohathI rahita, zuddha lezyAvALA, kaSAyarahita, jIvahitakArI, dhIra, SarjInikAyanI rakSAmAM tatpara, evA munivarone huM vaMdana karuM chuM. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 199 4. cAra saMjJAothI dUra, vRDhavratI, uttama sattvavALA ane apramatta munivarone huM sadAkALa praNAma karuM chuM. tapasvI, parISaha ane upayagone sahana karanArA, vikathAothI mukta, zrutajJAnanA pakSapAtI, prazasta manavALA, kSamAzramaNa, pApothI mukta, sukhadAyI, zamasahita, satyanA pAlaka evA sAdhu bhagavaMtone huM vaMdana karuM 6. sAdhune karelA namaskAra pApono nAza karanAra che. jeo puyarahita pApI jIva hoya che, temanA dayamAM sAdhu-namaskAra nathI rahetA. sAdhune bhAvapUrvaka karelA namaskAra sarva sukhanuM mULa che ane mokSanuM kAraNa che; eTalA mATe huM bhAvapUrvaka bhAva namaskAra karuM chuM. jenAthI huM bhavasAgara tarIne mokSadvIpa para pahoMcI jAuM. A rIte sAdhu-parameSThInI stavanA karIne have pAMce parameSThIne sAmUhika vaMdanA * A vizvamAM pAMca ja puraSo uttama che, eTalA mATe temane namaskAra karuM chuM. namaskArane yogya, A pAMca sivAya bIjuM koNa hoI zake ? * sarva zreyomAM A parama zreya che, sarva maMgalomAM A parama maMgala che, sarva puNyomAM A parama puNya che. sarva phaLomAM A namaskAra ja parama phaLa che. * A paMca namaskAra pavitra che. zreSThatara che, zAzvata che, 14 pUno sAra che, - parama rahasya che. eTalA mATe paMca namaskAranI ArAdhanAmAM tatpara bano. * paMca namaskAramAM jenuM mana lIna hoya che te avazya devatva pAme che. jenAmAM alA paNa cAritra hotuM nathI, ane alpa jJAna paNa hotuM nathI, e paNa jo paMca namaskAra sUtra sAMbhaLe yA vAMce to tenA phaLasvarUpa te devatva pAme che. * je rIte samudramAM ratnanI prApti durlabha che, e rIte saMsAramAM namaskAra mahAmaMtranI prApti durlabha che. * pUrvajanmamAM jo A namaskAra maMtra prApta thayo hota to mArAM sarva karmono kSaya kema na thayo hota ? saMsAramAM paribhramaNa karatAM jIve jyAM sudhI namaskAra maMtra prApta nathI karyo tyAM sudhI tenAM janma-mRtyu thatAM raheze. * huM icchuM chuM ke mArA janma-mRtyuno aMta Ave ! eTalA mATe mAre prApta thayelA namaskAra maMtranI ArAdhanA karavI joIe. A rIte kuvalayamAlA" graMthanAM mAdhyamathI paMca parameSThIne vaMdanA karI. have caMdrakevalI caritra' jenI racanA siddharSi gaNIe vi. saM. 974 mAM karI hatI, temAM paNa namaskAra viSayaka je saMdarbha che, enA mAdhyamathI keTalIka vAto jaNAvIne pravacana pUrNa karIza. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana 200 siddharSi gaNiviracita "caMdrakevalI caritramAMthI ? rAjA caMdrakumAra jyAre munivara pAsethI samyakatva pAme che, e samaye munirAja rAjAne namaskAra maMtra saMbaMdhamAM kahe che? he rAja ! arihaMta caMdra jevA zveta varNanA che. siddha zreSTha padmarAga jevA raktavarNanA che. AcArya suvarNa jevA pIta varNanA che. upAdhyAya priyaMgu jevA nIla varNanA che ane sAdhu aMjanamaNi jevA zyAma varNanA che. A pAMce parameSThInuM vidhipUrvaka dhyAna karavuM joIe. * janma samaye jo A navakAra maMtra sAMbhaLavAmAM Ave to jIvane A janmamAM samRddhi prApta thAya che, ane mRtyu samaye vAMcavAmAM yA sAMbhaLavAmAM Ave to jIva sadgati pAme che. * praNava, % Ara no dI tathA ahabIja - garlDa vagere je prabhAvazALI bIjamaMtro che e sarvenuM mULa zreSTha navakAramaMtra che. * je bhAvika jIva A navakAra maMtranAM tIrthasthAnamAM eka lAkha jApa kare che, vidhipUrvaka pUjana kare che, te tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe che. * karAvata (naMdyAvarta - zaMkhAvatIthI bAranI saMkhyAthI nava vAra je paMcamaMgala namaskArano jApa kare che; tene bhUtapizAca vagere vikha karatAM nathI. * navakArano eka akSara sAta sAgaropamanAM pApa dUra kare che. eka padathI 50 sAgaropama pApa ane saMpUrNa navakAramaMtrathI pa00 sAgaropamanAM pApa naSTa thAya * A navakAra maMtranuM ciMtana karavA mAtrathI jaLa temaja agnino bhaya dUra thaI jAya che. zatru, mahAmArI, cora AdinA ghora upadravo naSTa thaI jAya che. A rIte "zrI namaskAra mahAmaMtrInA viSayamAM tame loko ciMtana-manana karI zako evI vAto batAvI che. zravaNa karyA bAda ciMtana karavuM ja joIe. eTalA mATe graMthakAre kahyuM che : namaskArAdicintanam / Adi zabdathI "zrI logassa sUtra" temaja "uvasaggahara sUtranuM paNa ciMtana karavAno nirdeza maLe che. A be sUtronA viSayamAM batAvavAnuM che, AgaLa batAvIza. Aje basa, ATaluM ja. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana : 65 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dharmIbaMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakajIvananAM dainika kartavyono nirdeza karyo che. e nirdezomAM eka mahattvapUrNa nirdeza che 'namaskArAvicintanam / ' namaskAra mahAmaMtra AdinAM sUtronuM ciMtana karavAnuM sUcana che. jJAna vagara ciMtana karI zakAtuM nathI. eTalA mATe meM saMkSepamAM navakAra maMtra viSayaka keTaluMka jJAna karAvyuM. have Aje 'logassa sUtra'nA viSayamAM keTaloka bodha karAvavo che. logassa sUtranAM aneka nAma H sarva prathama huM 'logassa sUtra'nAM vividha nAmo aMge jaNAvIza. * 'zrI mahAnizItha sUtramAM, 'zrI uttarAdhyayana sUtra'mAM, 'zrI anuyoga dvAra sUtramAM, 'caityavaMdana mahAbhASyamAM temaja "pAkSika sUtra-vRttimAM A sUtranuM nAma 'carcAvIsasatthaya' batAvavAmAM AvyuM che. naMdIsUtramAM enuM nAma 'cauvIsasatyava' batAvyuM che. 'Avazyaka niyuktimAM A sUtrane 'cauvIsaiya' kahevAmAM AvyuM che. * caityavaMdana mahAbhASyamAM ene cauvIjiNatthaya' kahyuM che. * yogazAstramAM ujjaia' nAma batAvyuM che. 'ujjaiagara' nAma paNa che. * pAkSika sUtra-vRtti'mAM 'urjAyagara' kahyuM che. 'devavaMdana-bhASyamAM 'nAmathaya' kahyuM che. 'dharmasaMgrahamAM 'nAmajiNaya' kahyuM che. A sUtranI AgamikatA H 'logassa sUtra'nAM A rIte bhinnabhinna nAmo zAstromAM maLe che. have A sUtrano kayA AgamamAM, kayA jJAnamAM samAveza thAya che, e samajAvuM chuM. * * * * * jJAnanA pAMca prakAro tIrthaMkaroe batAvyA che H mati, zruta, avadhi, mana:paryava ane kevaLa. zrutajJAnanA be prakAro che H 1. aMgapraviSTa, 2. aMgabAhya. aMgabAhya zrutajJAnanA be prakAro che H 1. Avazyaka, 2. Avazyaka-vyatirikta. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 'Avazyaka'nA cha prakAro batAvavAmAM AvyA che H 1. sAmayika, 2. caturvizatistava (logassa sUtra), 3. vaMdana, 4, pratikramaNa, 5. kAyotsarga, 6. pratyAkhyAna, zrAvakajIvana A rIte 'logassa sUtra'no samAveza 'aMgabAhya' zrutajJAnamAM thayo che. cAra mULa AgamomAM Avazyaka sUtra : vartamAnamAM ApaNe 45 AgamonI mAnyatA dharAvIe chIe. sthAnakavAsI paraMparA 32 Agamo mAne che, digaMbaro eka paNa Agamane mAnatA nathI ! 45 AgamonuM je vargIkaraNa thayuM che, te A prakAranuM che H 11 aMga + 12 upAMga + 6 cheda + 4 mULa + 10 prakIrNaka + 1 naMdI + 1 anuyogadvA2 = 45 AgamasUtro. cAra mULa AgamomAM Avazyaka sUtrano samAveza che. 1. Avazyaka, 2. uttarAdhyayana, 3. dazavaikAlika, 4. piMDaniyukti gaNadharoe sau prathama racanA 'Avazyaka' sUtranI karI hatI. "uttarAdhyayana sUtra'nI racanA pAchaLathI thaI che. vIra saMvata 72mAM zrI zayyabhavasUrijIe 'dazavaikAlika sUtra'nI racanA karI che, ane vIra saMvata 170 mAM zrutakevalI bhadrabAhu svAmIe 'piMDaniyukti'nI racanA karI che. AvazyakamAM logassa sUtranuM sthAna H 'Avazyaka'mAM 'cauvIsasanthaya' nAmathI logassa sUtranuM mahattvapUrNa sthAna che. eno 'nAmastava' nAme paNa ullekha maLe che. zrI 'caityavaMdana bhASyamAM je pAMca daMDaka batAvavAmAM AvyA che, emAM 'nAma stava'no ullekha che. 1. zakrastava, 2. caityastava, 3. nAmastava, 4. zrutastava ane pa. siddhastava. nAmastava eTale logassa sUtra. temAM 24 jinanAM nAma che. jinanA cAra prakAra H nAmano prabhAva 1. nAma-jina, 2. sthApanA-jina, 3. dravya-jina ane 4. bhAva-jina - A logassa sUtramAM 24 tIrthaMkara bhagavaMtonAM nAmanI stavanA che. zrI tIrthaMkara bhagavaMtonAM nAma parama pavitra ane maMgalamaya che. e nAmono yathAvidhi jApa ka2vAmAM Ave to sarva duHkho, sarva pApo, sarva prakAranI azAMti ane sarva prakAranA Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 aMtarAya-vighna dUra thaI jAya che. 'zrI bhaktAmara stotramAM kahevAmAM AvyuM che tvat saMstavena bhavasatisannibaddhaM / pApa kSaNAt kSayamupaiti zarIrabhAjAm // zarIradhArI jIvonI bhavaparaMparAmAM bAMdhelAM pApa tArI stavanAthI kSaNamAM naSTa thaI jAya che. eTaluM ja nahIM 'zrI rAyapaseNaiya' sUtramAM kahyuM che ke H 'taM phalaM khalu devANuppiyANaM tahAsvANaM arahaMtANaM nAma goyasya vi savaNayAe / ' 203 arhat bhagavaMtonuM nAmazravaNa paNa mahAphaLadAyI hoya che. kahevAnuM tAtparya e che ke arahaMta bhagavaMtonAM nAmanA smaraNathI sarva duHkho dUra thaI jAya che, ane sarva sukha-sAdhana svataH prApta thaI jAya che; eTaluM ja nahIM, jo zrI tIrthaMkara bhagavaMtanAM nAmanA eka ja padane saMpUrNa rUpathI jANI levAmAM Ave to AtmA svayaM tIrthaMkara banI jAya che. A vAta jinasahasranAma' nAmanA graMthamAM kahevAmAM AvI che. eteSAmekamapyarhannAmnAmuccArayannadyaiH / mucyate kiM punaH sarvApyarthajJastu jinAyate // 143 // tIrthaMkara paramAtmAnAM nAma-smaraNathI samyagdaSTi AtmAnI asvasthatA dUra thaI jAya che. koI vAra tIvra nikAcita karmanA udayathI asvasthatA dUra na paNa thAya, chatAM paNa duHkhamAM dhairya rAkhavAnI vRtti pedA thAya che. prajJA vizeSa rUpathI pratibhAzALI bane che. nAmasmaraNa eTaluM guNasaMpanna ane kalyANakArI che, eTalA mATe tene bhaktinuM eka pradhAna aMga mAnavAmAM Ave che. 'dvAtriMzam dvAtriMziSThA' mAM kahevAmAM AvyuM che ke - bhaktimAvatI TvInuM paramAnandrasampalam / bhAgavatI bhakti paramAnaMda ane saMpadAonuM bIja che. nAmasmaraNa sarva zreNInA sAdhako mATe vizeSa upayogI temaja Atmadarzana karAvanAruM che. paraMtu ArAdhaka-sAdhakanA hRdayamAM arihaMta paramAtmAnAM 'nAma'pratye ananya zraddhA utpanna thavI joIe. aMtaraMga prIti-pratIti jAgrata hovI joIe. 'bodhi'nI vizuddhimAM nAma-smaraNa zreSTha nimitta che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zrAvakajIvana nAma-smaraNano A prabhAva mANasa tyAre ja jANI zake che ke jyAre arthanA upayoganI sAthe temaja guNAnurAga sahita nAma-smaraNa thatuM hoya ! upayoga vagara ane bhAva vaga2nuM nAma-smaraNa abhISTa phaLa nathI ApatuM. sAmAnya, sAdhAraNa ja phaLa maLe che. 24 jinonI stavanA kema ? : have eka praznanuM samAdhAna karavAnuM che, pahelA prazna samajo. prazna H eka tIrthaMkaramAM je zreSTha ane uttamottama guNono samUha hoya che, te 24 tIrthaMkaromAM hoya che. to pachI eka tIrthaMkaranI pUjA-stavanA ka2vAthI sarva tIrthaMkaronI pUjA-stavanA thaI jAya che ! to pachI 24 tIrthaMkaronAM nAma daIne stavanA zA mATe karavI joIe ? samAdhAna : pRthak pRthak 24 tIrthaMkaro guNomAM samAna che, sarva eka samAna stutine pAtra che. to paNa te dravya, kSetra, kAla ane bhAvathI bhinna che. eTalA mATe bhinnabhinna nAma laIne stavanA karavAmAM AvI che. pratyeka tIrthaMkaranuM nAma laIne stavana karavAthI je anupama ullAsa temaja bhavya bhAvanA pedA thAya che, tenAthI pragADha karmonI nirjarA thAya che. A vAta zAstrasiddha to che ja, anubhavasiddha paNa che. 'nAma-nikSepa'nI dhAraNAthI ja A pariNAma saMbhavita che. nAma ane rUpano viziSTa saMbaMdha : zrI tIrthaMkara bhagavaMtonAM nAma hRdayamAM sthira thaI javAM joIe. nAma sthira thatAM ArAdhaka AtmAne paramAtmA potAnI AMkhonI sAme dekhAya che ! paramAtmA hRdayamAM praveza karatA hoya, madhura AlApa karatA hoya, aMga-aMgamAM temanI upasthitino anubhava thato hoya, tanmaya thavAno anubhava thAya che. A prakAranA anubhavothI sakaLa kalyANa siddha thAya che. pratimAzataka graMthamAM kahevAmAM AvyuM che H 'hRdayasthite sati bhagavAn pura iva parisphurati // paramAtmA hRdayamAM AvatAM - jANe ke sAme ja UbhA hoya, evo bhAsa thAya che. nAma ane rUpano evo viziSTa saMbaMdha che. nAmanA uccAraNanI sAthe ja nAmanI upasthitino anubhava thAya che. nAmAbhyAsanI pragatinuM mahattvapUrNa ane asaMdigdha lakSaNa che. 'agni uSNa hoya che' evo agnino guNa jANanAro 'agni' zabdanA uccAraNanI sAthe ja jANe uSNatA guNanuM smaraNa kare che athavA agninA AkArane Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 205 yAda kare che. e rIte tIrthaMkaranI prazamarasanimagna AkRti jANanAro ArAdhaka tIrthaMkaranAM nAmanA uccAraNathI temanI AkRtinuM ciMtana karato ja hoya che. "nAma zabda che. "AkRti eno artha che. arthajJAna vagara mAtra sUtrajJAna supta hoya che. arthajJAna vagara sUtrajJAna maMtrAkSaronI jema phaLa to Ape che, paraMtu viziSTaabhISTa phaLa nathI ApatuM. arthajJAnathI AtmAnA adhyavasAyo zubha thAya che, tethI karmanirjarA thAya che. eTalA mATe sUtranI sAthe arthajJAna prApta karavAnI AvazyakatA adbhuta guNonI prazaMsAnAM sUtro : nAma ane sthApanAnI vAta karIne have logassa sUtra'nuM svarUpa batAvuM chuM. guNAnurAga vagara guNaprApti thaI zakatI nathI. ethI guNaprAptinuM mukhya kAraNa 'guNAnurAga' che, e vAta nizcita thAya che. guNAnurAga AtmAnI unnatinuM eka sAdhAraNa kAraNa che, ane jyAM guNAnurAga hoya che tyAM guNaprazaMsA svayameva thaI jAya che. evA adbhuta guNonI prazaMsA karanAra A logassa sUtra che. sarva guNothI je zreSTha hoya temanuM ja guNotkIrtana thAya che. vizvamAM AvA AtmAo mAtra zrI tIrthakara bhagavaMta ja hoya che. jagatanA sarva jIvonA kalyANanI kAmanA karavI, temanA hitanI bhAvanA rAkhavI temaja temanA AtmakalyANano sAco mArga batAvavo, A kArya virala vibhUti ja . karI zake che. AvA virala mahApuruSa mAtra tIrthaMkara paramAtmA ja hoya che. A logassa sUtramAM arihaMta paramAtmAonuM guNotkIrtana karavAmAM AvyuM che. logassa sUtrano saMkSipta paricaya : A caturvizati-stava sAta gAthAonuM che. pahelI gAthA siloga chaMdamAM che. bIjI, trIjI ane cothI gAthA gAhA chaMdamAM che. pAMca, cha ane sAta gAthAo paNa gAhA' chaMdamAM che. prathama gAthAmAM tIrthaMkara bhagavaMtanAM cAra vizeSaNo ApavAmAM AvyAM che. viDrinna padathI nAma-smaraNanI pratijJAno nirdeza maLe che. bIjI-trIjI-cothI gAthAomAM vartamAna covIzInA tIrthaMkaronAM nAma ApavAmAM AvyAM che, ane temane bhAvavaMdanA karavAmAM AvI che. bhAvavaMdanAnAM lakSaNo samajavAM joIe. mukhya pAMca lakSaNo batAvavAmAM AvyAM che ? 1. nAma-smaraNanI kriyAmAM satata upayoga, lakSya, sAvadhAnI jaIe. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 zrAvakajIvana 2. sUtrano uccAra karatI vakhate arthanuM ciMtana joIe. 3. ArAdhya arihaMta paramAtmA pratye bahumAna joIe. 4. stavana-vaMdana karavAno avasara maLyo eTalA mATe AnaMda thavo joIe. 5. bhava-bhramaNa pratye nirveda joIe. kahevAnuM tAtparya e che ke jyAre logassa sUtranuM smaraNa karatA ho te samaye bIjA vicAro na karavA joIe. manane arihaMta paramAtmA upara ja sthira karavuM joIe. e rIte paramAtmAne vaMdanA karavI joIe ke jethI mokSaprAptimAM ananya kAraNabhUta thAya. zuddha bhAvavaMdanAthI jIvAtmA ardha pudgalaparAvarta kALamAM mokSaprApti karI le che. 5-6-7 gAthAmAM praNidhAna' batAvavAmAM AvyuM che. praNidhAna kaho, adhyavasAya kaho yA mananI sthiratA kaho, badhuM samAna ja che. hRdayagata, prazasta bhAvanAo A traNa gAthAomAM bhaktipUrvaka pradarzita karavAmAM AvI che. A traNa gAthAone 'praNidhAna gAthAtrika' kahevAmAM AvI che. - pAMcamI gAthAmAM paramAtmA mArI upara prasanna thAo' evI stuti che. - chakI gAthAmAM Arogya ane bodhilAbhanI yAcanA karavAmAM AvI che. - sAtamI gAthAmAM paramAtmA pAse siddhinI yAcanA karavAmAM AvI che. A rIte tamane "logassa sUtra'no saMkSipta paricaya Apyo. vizeSa paricaya : logassa sUtra'nI prathama gAthAmAM tIrthakaranA - arihaMtanA cAra atizaya nirdiSTa che : jJAnAtizaya, pUjAtizaya, vacanAtizaya ane apAyApagama atizaya. A cAra atizayo che. - DabbosA padathI vacanAtizaya ane jJAnAtizaya phalita thAya che. - 'dharmAtisthaya padathI pUjAtizaya - vacanAtizaya phalita thAya che. - 'ni padathI apAyApagama atizaya phalita thAya che ane - 'mara padathI pUjAtizaya phalita thAya che. - 'ttikRtaM padathI "kIrtana karIza' evI pratijJA karavAmAM AvI che. bIjI, trIjI ane cothI gAthAomAM 24 tIrthakaronAM nAma laIne vaMdanA karavAmAM AvI che. dareka gAthAmAM 8-8 tIrthakarone vaMdanA karavAmAM AvI che. A gAthAo Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 bhAga 3 taMtrazAstrInI draSTie paNa adhika mahattva dharAve che. bIjI gAthAmAM 12 biMdu trIjI gAthAmAM 12 biMdu ane cothI gAthAmAM 11 biMduo AvelAM che. badhAM maLIne traNe gAthAomAM 3pa biMduo rahelAM che. 'maMtrazAstramAM biMdu mahattvanuM mAnavAmAM AvyuM che. 'nAda ane kalA biMdunI sukSma avasthAo che. taMtrazAstramAM kahevAmAM AvyuM che ke jyAre paramAtmAnAM nAmano uccAra biMdusahita karavAmAM Ave che, tyAre te sAdhakanI tamAma manokAmanAo pUrNa kare che ane mokSa paNa Ape che." "logassa sUtra' zrutakevalI gaNadhara bhagavaMtonI racanA hovAthI emAM maMtra, taMtra, vidyA ane siddhio hoI zake che, e vAta tame samajI zako cho. 'thappomAmuai gAthAthI prAraMbha pAmatuM dazavaikAlika sUtranA prAraMbhika maMgalamAM paNa maMtramayatA rahelI che. enuM vidhipUrvaka uccAraNAdi karavAthI rasasiddhi, suvarNasiddhi, vagere siddhio utpanna thAya che. e vAta maMtravid vidvAno jANe che. logassa sUtra'nI pa-6-7 gAthAo praNidhAna svarUpa che. A traNa gAthAo 'logassa sUtranI cUlikA mAnavAmAM AvI che. citta-zuddhi mATe praNidhAna mahattvapUrNa che. je kriyA praNidhAnapUrvaka thAya che, te tIvra vipAka eTale ke utkRSTa phaLa ApanArI hoya che. praNidhAna kriyAne, anuSThAnane sAnubaMdha' banAve che. "zrI paMcasUtra'nI TIkAmAM AcAryazrI haribhadrasUrijIe lakhyuM che ? praNidhAnakRtaM karma mataM tIvravipAkavat / sAnubandhatvaniyamAt zubhAMzAccaitadeva tat / / zubha anuSThAna 'sAnubaMdha' banavAthI nivaNi sudhI te anuSThAna potAnuM phaLa Ape che. 24 tIrthakaronI sAthe sAthe sarva tIrthakaronI stuti karyA bAda "tIrthakara mArI upara prasanna thAo ! mane Arogya temaja bodhilAbha tathA utkRSTa samAdhi ApanArA bano. parama padarUpa mokSa ApanArA bano.' e rIte stuti karavAmAM AvI che. A stutimAM gaMbhIra rahasya chupAyeluM che. e viSayamAM AcAryadevazrI haribhadrasUrijIe lalita vistarA graMthamAM khUba ja sAruM spaSTIkaraNa karyuM che. kAryasiddha mATe paramAtmAnI prArthanIyanI prasannatA, aprasannatA gauNa bAbata che, enuM sAmarthya ja mukhya vAta che. jema acetana zabdAtmaka maMtra phaLa Ape che, ekendriya jevAM cintAmaNi ratna Adi paNa upAsanA dvArA ISTa siddhi Ape che, emAM e vastuonuM sAmarthya ja kAraNa che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 zrAvakajIvana tIrthaMkara vItarAga hovAthI na prasanna thAya che, na to nArAja thAya che. ema mAnIne tIrthaMkaramAM temanI stuti karanArAonI iSTa siddhi ka2vAnuM sAmarthya nathI,' evo artha karavo ucita nathI. vastuno potapotAno svabhAva hoya che. dareka vastu potAnA svabhAva anusAra kArya kare che, to pachI tIrthaMkara paramAtmA ke jeo sarvottama parama vastu svarUpa che, teo potAnuM kArya kema na kare? avazya kare che. tIrthaMkaronuM mukhya kArya bhavya jIvone rAgadveSathI mukta karIne temane bhavasAgarathI pAra karavAnuM che. e kArya tIrthaMkaronI stuti-bhaktithI nathI dhatuM, paraMtu stotavyaparamAtmAnA prabhAvathI ja thAya che, ema mAnavuM joIe. je rIte maMtra vagerenI upAsanAthI je phaLaprApti thAya che temAM 'A maMtranA prabhAvathI mane iSTa phaLa maLyuM,' evuM mAnavAmAM Ave che. e ja rIte tIrthaMkara paramAtmAno svayaMno evo aciMtya prabhAva che ke jethI stuti karanArAone iSTa phaLanI siddhi thAya che. Arogya-bodhilAbha-utkRSTa samAdhi : 'logassa sUtra'nI chaThThI gAthAmAM kahevAmAM AvyuM che ke H "meM nAma dvArA bhagavAnanuM kIrtana karyuM; mana, vacana, kAyAthI vaMdana karyuM. enAM phaLa svarUpe mane dravya Arogya ane bhAva-Arogya, jinadharmanI prAptirUpa bodhi ane utkRSTa bhAvasamAdhi ApanAra (arihaMta) hajo.' A paNa prArthanArUpa praNidhAna ja che. koI paNa pravRttinI saphaLatAno AdhAra saMkalpabaLa che. saMkalparahita kriyA phaLa ApatI nathI. A sUtramAM bhagavAnanI stuti dvArA saMkalpa karavAmAM Avyo che. e saMkalpanI pUrti - 'bhagavAnanA sAmarthyathI mane prApta thAo' evI bhAvanA prakaTa karavAmAM AvI che. mokSamArganI ArAdhanAmAM atIva upayogI evI traNa vAto A eka gAthAmAM saMgRhIta karavAmAM AvI che. saMpUrNa bhAva-Arogya mokSamAM hoya che. eno hetu bhAvasamAdhi che. bhAvasamAdhino hetu bodhilAbha che ! A traNenI siddhi tIrthaMkara paramAtmAnA anugrahathI ja thAya che. jyAM sudhI siddhi-gati prApta thatI nathI tyAM sudhI pratyeka janmamAM siddhimAM sAdhanabhUta dravya Arogya, bhAva-Arogya, bodhilAbha temaja samAdhi prApta thatI rahe che. bhagavAnanI prArthanAthI A vastuo prApta thAya che. eTalA mATe "bhagavAna ja enA dAtA che,' evo vANIprayoga thaI zake che. caMdra-sUrya ane sAgara : logassa sUtranI sAtamI ane aMtima gAthA viziSTa mahattva dharAve che. tAMtrika dRSTie paNa tenuM vizeSa mahattva che. prakAzaka padArthomAM caMdra ane sUryanI vizeSa Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 209 mahattA che. e rIte gaMbhIratA, vizALatA ane gahanatAnI dRSTie samudranuM mahattva che. A sUtramAM tIrthaMkaronI je nAma daIne stuti karavAmAM AvI che, e tIrthaMkaronAM caritro caMdra karatAMya vadhAre nirmaLa che. emanuM jJAna sUryaprakAza karatAM paNa vadhAre prakAzavALuM che ane emanAM nAmanuM gAMbhIrya samudra ka2tAMya vadhAre che. A upamAothI AgaLa vadhIne sAhityamAM anya upamAo maLavI durlabha che. AvI uttama upamAothI zobhAyamAna siddhiprApta ane aSTakarmothI mukta tIrthaMkaronI stuti A sAtamI gAthAmAM karavAmAM AvI che. A stuti siddhigatinI prAptinI prabaLa icchArUpe ka2vAmAM AvI che. 'siddhigatine prApta karanArA tIrthaMkaromAM temanI stuti karanArAone siddhi ApavAnuM sAmarthya che ja.' e vAtano, e satyano svIkAra karIne ja A stuti karavAmAM AvI che. enAthI e phalita thAya che ke stuti karanArAnA hRdayamAM mokSaprAptinI prabaLa bhAvanA rahelI che. 'je vyaktimAM je guNa siddha thayelo hoya che enAmAM e guNa bIjAMne prApta karAvavAnuM sAmarthya hoya che.' A niyamanuM ahIM pratipAdana thayeluM che. mokSamArgamAM tIrthaMkaronuM AlaMbana - prakRSTa AlaMbana mAnavAmAM AvyuM che. jene je guNa siddha thayo hoya, e guNa pAmavA mATe ene AlaMbana banAvavAmAM Ave to e AlaMbana 'puSTAlaMbana' banI jAya che. tIrthaMkara bhagavaMtano prabhAva mAnavo ja joIe : 5-6-7 gAthAo ati mahattvapUrNa che. emAM cittanI zuddhi ane AzayanI udAratA mATe tIrthaMkaronI prArthanA che. A prArthanA ArAdhanA svarUpa che, tIrthaMkaronA dhyAnathI Arogya, bodhi, samAdhi ane siddhi maLe ja che, ane anya prakArathI prApta thavI asaMbhava hoya to pachI A bAbatonI yAcanA tIrthaMkara pAse na karavI, emAM ArAdhanA nathI paraMtu virAdhanA che. upakArInA upakAranuM vismaraNa thavuM e virAdhanA che. 'je vastu jenA dhyAnathI maLe che, te vastu teo ja Ape che' - ema mAnavuM yuktiyukta che. evuM mAnavAthI : 1. jina-pravacananI ArAdhanA thAya che. 2. sanmArgamAM dRDhatA Ave che. 3. kartavyatAno nirNaya thAya che. Jain Eucation International Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvanuM. 210 4. zubhAzayanI vRddhi thAya che ane 5. sAnubaMdha zubhAnuSThAnanI prApti thAya che. A vAto kevI rIte bane che te sAMbhaLI lo : * jina pravacananI ArAdhanA eTale ke upakArInA upakAranI akhaMDa smRti rahe che. * sanmArganI vRDhatA eTale ke mokSasAdhaka anuSThAnomAM utsAha. * kartavyatAno nirNaya eTale ke "tIrthakaronI bhakti jamAruM kartavya che evo nirNaya. * zubha AzayanI vRddhi eTale ke aMtaHkaraNanI prazastatA. * sAnubaMdha zubhAnuSThAnanI prApti eTale ke jyAM sudhI mukti prApta na thAya tyAM sudhI pratyeka bhavamAM sadanuSThAnanI prApti. A pAMca bAbato uttarottara adhika-adhikatara prazastabhAva pedA kare che ane vipula kamanirjarI karAve che. mahattvanI eka vAta sAMbhaLI lo. tIrthakaronA prabhAvathI prApta thanArI vastuo mAtra potAnA prayatnathI prApta thAya che, evuM mAnI levAthI tIvra pApakarma baMdhAya tIrthakaranI stavanAmAM jevI rIte samyakta AdinI ArAdhanA che, evI rIte temanA vismaraNathI mithyAtva Adi karmabaMdhanA pAMca hetuonuM vaDuM ochuM sevana thAya che. eTalA mATe karmabaMdhanA hetuothI bacavuM hoya ane karmakSayanA hetuonuM sevana karavuM hoya, to tIrthakaronI stuti vAraMvAra karyA karavI. enAthI mithyAbhimAnano nAza thaze ane tIrthakaronA lokottara vinayaguNanuM pAlana thaze. logassa sUtronuM ciMtana-manana karavA mATe anya aneka viSayo che. eka-be vAto kahIne pravacana saMpUrNa karIza. pratikramaNamAM logassa sUtra : devasika, rAtrika, pAkSika, cAtumAsika ane sAMvatsarika pratikramaNomAM je kAyotsarga karavAmAM Ave che, e kAyotsargamAM logassa sUtrano upayoga thAya che. pAyasamA usAsA'- evuM kahIne pUrvAcAryoe logassa sUtra'nA eka eka pAdamAM zvAsozvAsanI gatine niyamita karavAnuM sAmarthya raheluM che. e vAtano svIkAra karyo che. kAyotsargamAM logassa sUtrano jApa karavAthI stranA akSaro prANanI sAthe ekarUpa thaI jAya che ane zvAsocchuvAsanI gati niyamabaddha thavA mAMDe che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 bhAga 3 maMtrazAstramAM jene layayoga kahe che, enI siddhi logassa sUtrano sahAro levAthI sahaja thaI jAya che. ApattinA samaye kAyotsargaH saMgha upara yA tIrtha upara koI upadrava hoya to athavA bIjuM koI viziSTa prayojana upasthita thatAM saMghe maLIne zAsanadevatAnI ArAdhanA karavI joIe. e ArAdhanAmAM kAyotsarga karavAnuM vidhAna che. kAyotsargamAM mukhyatayA "logassa sUtra'no ja upayoga karavAmAM Ave che. karmakSaya mATe logassa sUtrano kAussaggaH * karmakSaya mATe sAdhu-sAdhvI tema ja zrAvaka-zrAvikAe pratidina 10 yA ra0 logassano kAyotsarga karavAnuM vidhAna che. * upadhAna tapamAM ArAdhake pratidina 100 logassa sUtrano kAyotsarga karavAno hoya che. * paMcamI, ekAdazI, navapada, 20 sthAnaka AdinI ArAdhanAmAM paNa logassa sUtrano kAyotsarga karavAmAM Ave che. A rIte jinazAsananI ArAdhanAomAM zrI navakAra maMtranI jema logassa sUtranI ArAdhanA paNa vyApaka che. Aje basa, ATaluM ja. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravacana : 66) parama kRpAnidhi, mahAna mRtadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakajIvananI dinacaryAmAM nAnAvivitana no samAveza karyo che. A namaskAra mahAmaMtra AdinuM ciMtana mAnasika dharma-ArAdhanA che. cittanI zuddhi mAnasika dharma-ArAdhanAthI thAya che. cittazuddhithI karmanirjarA thAya che. karmanirjarAthI ja mukti thAya che AtmAnI. logassa sUtra'nuM ciMtana karo: eTalA mATe graMthakAre namaskAra mahAmaMtra Adi sUtronuM ciMtana karavAnI preraNA ApI che. "Adi zabdathI logassa sUtra, uvasaggahara sUtra', "namotthaNe sUtra Adi sUtro upara ciMtana karavuM joIe. kAle meM tamane logassa sUtranA viSayamAM saMkSipta jANakArI ApI hatI. Aje kaMIka vistArathI jANakArI ApavA IcchuM . tame eka eka vAtane samajavA prayatna karajo. viSayane bane teTalo saraLa rIte samajAvavA prayatna karuM chuM. chatAM paNa zAstrIya viSaya hovAthI tamane lokone samajavAmAM kaMIka parezAnI to thaze ja. meM tamane kahyuM che ke je vAta tame samajI na zako to anya samaye mArI pAse AvIne pUchI zako che. amane to kazuM samajAtuM nathI evuM mAnIne viSayanI upekSA karavAnI nathI. nirAza na thavuM. tame loko buddhizALI cho; tamArAM bALako paNa buddhizALI che ! pahelI gAthA : logassa ujjoagare dhammatitthayare jiNe / arihaMte kittaissaM cauvIsaM pi kevalI // 1 // A gAthAnA prathama pAdamAM paheluM pada che "logassa. eno artha che lokanA loka zabda ahIM pAribhASika che. eno artha 'paMtiyAtmaja roDa samajavAno che. . A lokamAM pAMca "astikAya che? Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 1. dharmAstikAya. 2. adharmAstikAya. 3. AkAzAstikAya. . 4. pudgalAstikAya. 5. jIvAstikAya. paMcAstikAyanAM pAMca nAma yAda karI levAnAM. have eka eka astikAyano saMkSipta paricaya ApuM chuM. vAstavamAM to A adhyayanano viSaya che. mAtra sAMbhaLavAthI, ane te paNa eka vAra ! bodha spaSTa nahIM thAya. A viSayonuM adhyayana karavuM joIe. pahelAM huM dharmAstikAya samajAvuM chuM. dharmAstikAya : 213 jIva ane pudgalanI gatimAM A 'dharmastikAya' nAmanuM arUpI dravya sahAyaka bane che, je rIte mAchalIne ta2vAmAM pANI sahAyaka bane che e rIte ! mAchalImAM taravAnI zakti che, pANI mAtra sahAya kare che. e rIte jIva ane pudgalamAM gati karavAnI zakti che, paraMtu dhastikAya' mAtra sahAyaka bane che. adharmAstikAya : jIva ane pudgalane sthira karavAmAM A 'adharmAstikAya' nAme arUpI dravya sahAyaka bane che. je rIte manuSyane sthira rahevAmAM zayyA, Asana Adi sahAyaka bane che, e ja rIte adharmAstikAya jIva ane pudgalane sthira rahevAmAM sahAyaka bane che. AkAzAstikAya : AkAzAstikAya bAkInAM cAra dravyone potAnAmAM sthAna Ape che, avakAza Ape che. AkAzAstikAya eka ane akhaMDa che, chatAM paNa vyavahArathI enA be bhAga karavAmAM AvyA che H 1. lokakAza. 2. alokAkAza. je AkAzamAM jIva ane pudgala gati-sthiti karI zake che, e AkAzane 'lokAkAza' kahevAya che. ane jyAM AkAza sivAya kazuM ja nathI, tene 'alokAkAza' kahe che. pudgalAstikAya : vadhavuM ane ghaTavuM - e pudgalano svabhAva che. pudgalamAM varNa, gaMdha, rasa, zabda Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 zrAvakajIvana ane sparza hoya che. A pugalo eka sAthe ekatra paNa hoya che ane verAyelAM paNa hoya che. pudgalo jaDa hoya che, temanAmAM caitanya nathI hotuM. jIvAstikAya : jIva zarIramAM rahevA chatAM paNa zarIrathI bhinna che. emAM caitanya hoya che, jIvanazakti dhAraNa kare che eTalA mATe 'jIva' kahevAyo che. je jIvato hato, jIve che, ane jIvaze te jIva che ! jIvanAM keTalAMka lakSaNo jANI lo : upayoga, anAditA, zarIrathI bhinnatA, karmakartRtva, karmabhokatRtva, arUpitA - A sarve jIvanAM lakSaNo che. jIvayukta zarIrane paNa vyavahAramAM jIva kahevAmAM Ave che. A pAMca astikAya lokamAM sarvatra vyApta che, eTalA mATe loka paMcAstikAyAtmaka kahevAya che. 'loka'no bIjo artha 'cauda rAjaloka' thAya che. cauda rAjalokanA mukhya traNa bhAga paDe che H Urdhvaloka, tiryazloka ane adholoka. cauda rAjaloka : - -- enI nIce bAra devaloka che. enI nIce jyotiSa-cakra (sUrya-caMdra-graha-nakSatra-tArA) che. enI nIce manuSyaloka che. ATalAM sthAna sAta rAjalokamAM samAviSTa che. - - cauda rAjalokamAM sauthI upara 'siddhazilA' che. enI nIce pAMca anuttara devaloka che. enI nIce nava veyaka deva che. - enI nIce vyaMtara, vANavyaMtara temaja bhavanapati devonAM sthAna che. enI nIce dharma, vaMzA, zailA, aMjanA, viSTA, maghA ane mAghavatI nAmanAM pRthvInAM paDe che; temAM anukrame sAta naraka AvelI che. ATalAM sthAna anya sAta rAjalokamAM samAviSTa che. A rIte 14 rAjaloka che. A thaI 'loka'nI vAta. ujjoagare' zabdano artha zabdArtha che - prakAza karanArAone.' udyota eTale prakAza. udyota zabdanI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 215 tpatti A rIte che: dyote prayatainena rati 3dyataH || udyotanA be prakAro batAvavAmAM AvyA che dravya-udyota ane bhAva-udyota. dravyodyotaH agni, caMdra, sUrya, ratna vagere dravyodyota che. bhAvodyota jJAna bhAva-udyAta che. "Avazyaka niryukti' graMthamAM kahevAmAM AvyuM che: nA bApuSpone.' - Avazyaka sUtranI hAribhadrI TIkAmAM kahevAmAM AvyuM che ke jenA dvArA yathAvasthita rUpathI vastuno bodha thAya te jJAna che. ane jJAna ja bhAva-udyota che. jJAyate'nena yathAvasthitaM vastu iti jJAnam, tajjJAnaM bhaavodyotH| - caityavaMdana mahAbhASyamAM bhAva-udyota'nI paribhASA A rIte che : vanANumalo mAvo kevaLa jJAnathI utpanna thanAro udyota 'bhAva-udyota - jeno svabhAva ja udyota karavAno che, te udyotakara' kahevAya che. jinezvara bhagavaMto dravya-udyotathI lokane prakAzita nathI karatA, paraMtu "tIrthakara nAmakarma'nA udayathI jIvo upara upakAra karavA mATe bhAva-udyota kare che. -- udyotakaranA paNa be prakAra batAvavAmAM AvyA che : sva-udyotakara ane para-udyotakara, tIrthakara bhagavaMto be prakArathI udyotakara che. potAnA AtmAne kevaLa zAnathI udyotita kare che. tethI teo sva-udyotakara che ane potAnA vacanarUpa dIpakathI bhavya jIvo mATe udyota karanArA che tethI teo para-udyotakara paNa che. yogazAstra-svopajJavRttimAM kahevAmAM AvyuM che ke kevaLajJAnano prakAza dIpaka che, e dIpakathI tIrthakara sarvalokamAM prakAza kare che eTalA mATe teo udyotakara che. AcAradinakara' graMthamAM kahevAmAM AvyuM che ke tIrthaMkara paramajJAnano upadeza Ape che, saMzayono uccheda kare che ane sarva padAthone prakaTa kare che, eTalA mATe teo "udyotakara che. A rIte "logassa ujjo agara' e prathama pAdano artha A thayo ? paMcAstikAyarUpa lokane kevaLajJAnarUpa sarvotkRSTa bhAva-udyotathI prakAzita karavAnA svabhAvavALA.' dhammativaiyare jiNe H bIjA pAdamAM traNa zabdo che dharma, tIrtha ane jina. traNe zabdone samajAvIne Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 pachI traNeno samUha-artha batAvIza. pahelAM ApaNe dharma' zabda para ciMtana karIe. 'lalita vistarAmAM dharma'nI vyAkhyA A prakAre karavAmAM AvI che H durgati-prasUtAn jIvAn yasmAddhArayate tataH I dhatte caitAn zubhe sthAne tasmAddharma iti smRtaH // durgaMtamAM paDatA jIvone rokIne emane zubha sthAnamAM sthApita kare che, te 'dharma' kahevAya che. zrAvakajIvana bIjo zabda che 'tIrtha' tIrtha zabdanI vyutpatti A rIte karavAmAM AvI che H tItenena kRti tIrtham| jenA dvArA tarI javAya te tIrtha ! Ama to tIrthanA aneka prakAro che - nAmatIrtha sthApanAtIrtha, dravyatIrtha, bhAvatIrtha, prastutamAM 'dharmatIrtha' zabda hovAthI bhAvatIrtha ja ahIM samajavAnuM che. bhAvatIrthano Azraya lenAra bhavya jIva bhavasAgarane avazya tarI jAya che. tene pharI taravuM paDatuM nathI. tIrthaMkara paramAtmA dharmatIrtha'nA sthApanArA hoya che. emano svabhAva ja dharmatIrthanuM pravartana karavAno hoya che. eTalA mATe yogazAstranI svopazaTIkAmAM dhammatityayare'no artha A rIte ApavAmAM Avyo che H deva, manuSya ane asura-sahita parSadAmAM sarva jIva potapotAnI bhASAmAM samajI zake evI bhASAmAM, evI vANImAM dharmatIrtha' pravartana karanArAone have ApaNe 'dhammatiththare' padano artha nirNaya karIe chIe : L durgAtamAM paDatA jIvone rokIne temane sanmArge sthApita karanArA ane saMsAra sAgaramAMthI pAra utAranArA dharmanA tIrthanA, sarva bhASAomAM samajI zakAya evI atizaya vANIthI pravartana ka2vAnA svabhAvavALA.' jiNe H have rahyo 'jina' zabda pahelAM tenA bhinnabhinna artha batAvuM chuM : * jemaNe krodha, mAna, mAyA, lobhane jityA che, teo 'jina' che. * jemaNe rAgadveSa, kaSAya, indriya, parISaha, upasarga ane ATha prakAranAM karmone jityA che, te 'jina' che. * jemaNe rAga-dveSa ane mohane jityA che, te jina' che. A rIte 'jijJe'no artha rAga-dveSa, kaSAya, indriya, parISaha-upasarga ane ATha prakAranAM karmone jitanArA 'jina' che, temane..... Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 bhAga 3 arihate kinnaITsaH pahelI gAthAnA trIjA caraNamAM be zabdo che : arihaMta ane kigiTsa. arihaMtanI vyAkhyA che : * indriya, viSaya, kaSAya, parISaha, vedanA ane upasarga - A zatru(ari)onuM hanana karanArA hovAthI arihaMta' kahevAya che. * jeo vaMdana ane namaskArane yogya che, pUjA ane satkAra mATe yogya che, temaja siddhigamana mATe yogya hoya che, teo arihaMta' - ahatu kahevAya che. zAstromAM baMne zabdo arihaMta ane arahaMta jovA maLe che. arihaMta'no artha A prakAre che : 'vaMdana, namaskAra, pUjA-satkAra temaja siddhigamana mATe je yogya hoya che tathA ATha karma, indriya viSayakaSAya Adi ari-zatruonuM hanana karanArA che, te arihaMtano.' 'kittaissa" eTale ke kIrtana karIza, "nAmoccAraNapUrvaka kIrtana ' karIza - e artha samajavAno che. cauvIsa pi kevalI : "cauvIsa" zabda bharatakSetramAM je RSabhadevathI vardhamAna svAmI sudhInA je tIrthaMkaro thaI gayA, temane mATe che. pi no artha thAya che "api. "api" avyaya che, tenA aneka atha thAya che. "api" no eka artha ane karavAmAM Avyo che, paraMtu vAkya apUrNa rahe che. eTalA mATe Avazyaka niyukti' graMthamAM "pino artha "airAvata kSetramAM ane mahAvidehakSetramAM je arihaMta che, temanuM paNa kIrtana karIza" evo karavAmAM Avyo che. kevalI' no artha kevaLajJAnIone. kevaLI padanI vyAkhyA zAstromAM A prakAre karavAmAM AvI che : "jeo saMpUrNa paMcAstikAyAtmaka loka ane alokane jANe che temaja jue che, temaja kevaLacAritrI tathA kevaLajJAnI che, teo kevalI' kahevAya che. ahIM eka prazna Ubho thAya cheH "jyAre A prathama gAthAmAM dharmatIrthakara, jina' ane "arihaMta' zabdo che, to pachI kevalI' zabdano prayoga kema karyo? AcAryazrI haribhadrasUrijIe Avazyaka sUtra'nI TIkAmAM tathA lalita vistarAmAM A praznanuM samAdhAna karyuM che. kevalI' e arihaMta, jina, dharmatIrthaMkaranuM vizeSaNa che. jeo kevaLajJAnI hoya che, teo ja arihaMta, jina temaja dharmatIrthakara hoya che. A niyamanuM pratipAdana Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zrAvakajIvana karavA mATe ja kevalI' zabdano prayoga karavAmAM Avyo che. jeo chadmastha avasthAmAM hoya che tevA jinAno ahIM A logassa sUtramAM samAveza nathI. e vAta kevaLI' zabdathI phalita thAya che. evI rIte nAma-jina, sthApanA-jina, dravya-jina ane bhAva-jina hoya che. A sUtramAM bhAva-jina ja prastuta che, anya traNa jina nahIM. A sUcita karavA mATe kevalI' zabdano prayoga karavAmAM Avyo che. A samAdhAna "cetyavaMdana bhASya' nAmanA graMthamAM maLe che. A rIte prathama gAthAnuM vizeSa vivecana pUrNa karIne ra-3-4 gAthAono vizeSa artha karuM chuM. usabhamajiaM ca vaMde, saMbhavamabhiNaMdaNaM ca sumaIM ca / paumapyahaM supAsaM, jiNaM ca caMdappahaM vaMde // 2 // suvihiM ca pupphadaMtaM, sIala-sijjaMsa vAsupujjaM ca / vimalamaNaMtaM ca jiNaM, dhamma saMti ca vaMdAmi // 3 // kuMthu araM ca malli, vaMde muNisuvvayaM namijiNaM ca / vaMdAmi riTThanemiM, pAsaM taha vaddhamANaM ca / / traNa gAthAomAM 24 tIrthakara bhagavaMtonAM nAma devAmAM AvyAM che. A nAmonAM sAmAnya temaja vizeSa artha batAvatA pahelAM keTalIka vizeSa vAto pahelAM batAvI dauM chuM. pahelI vAta che RSabhadeva bhagavAnanI. Ama to dareka tIrthaMkaranI eka ja jAMgha upara lAMchana (eka viziSTa cihna) hoya che. paraMtu RSabhadevanI baMne jAMgha upara 'vRSabha'nuM lAMchana hatuM. tapelA sonA jevuM ujvaLa e lAMchana hatuM. bIjI vAta paNa bhagavAna RSabhadevanI ja che. jema dareka tIrthaMkaranI mAtA, tIrthakara jyAre garbhamAM Ave che, tyAre 14 mahAsvapna jue che, emAM prathama svapna hAthInuM hoya che. jyAre RSabhadevanI mAtA marudevAe prathama svapna vRSabhanuM joyuM hatuM. eTalA mATe indra temanuM nAma RSabhadeva" rAkhyuM hatuM. trIjI vAta che ca"nI. A gAthAomAM "ca" no prayoga 11 vAra karavAmAM Avyo che. 10"ca" no artha "ane' tathA eka "ca" no prayoga 'athavAnA arthamAM karavAmAM Avyo che. "suvihiMca pukhudatamAM je "ca" Avyo che, teno artha che athavA. bAkInA 10 "cano artha che "ane." Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 nAmono sAmAnya temaja vizeSa artha : 24 tIrthaMkaronAM nAmono sAmAnya ane vizeSa artha sAMbhaLI lo, samajI lo ane smRtimAM saMgharI rAkho ! 1. RSabha : sAmAnya artha : je parama pada tarapha gamana kare che te RSabha' kahevAya che. A nAmano bIjo vikalpa che 'vRSabha'. duHkhathI baLelI duniyA upara je dezanA-jaLanuM varSaNa kare, siMcana kare te 'vRSabha' kahevAya che. vizeSa artha : jemanI baMne sAthaLa upara 'vRSabha'nuM cihna hatuM te 'vRSabha.' 2. ajita : sAmAnya artha : je parISaha ane upasargothI jItAyA nathI te 'ajita' kahevAya. vizeSa arthaH tIrthaMka2 mAtAnA garbhamAM AvyA pachI dhUtakrIDAmAM mAtAne pitA jItI na zakyA; eTalA mATe putranuM nAma "ajita' rAkhyuM. 3. saMbhava : 219 sAmAnya artha jemanAmAM 34 atizayo prakaTa thayA te 'saMbhava' kahevAyA. vizeSa artha : bhagavaMta mAtAnA garbhamAM AvyA bAda dezamAM adhikAdhika dhAnya pedA thayuM; eTalA mATe 'saMbhava' nAma paDyuM. 4. abhinaMdana : sAmAnya artha : devendra vagere dvArA jemanuM abhivAdana karavAmAM AvyuM, te 'abhinaMdana' kahevAyA. vizeSa arthaH bhagavAna mAtAnA garbhamAM AvyA bAda zakrenke vAraMvAra AvIne mAtAputrane abhinaMdana ApyAM hatAM. 5. sumati : sAmAnya artha : jemanI mati suMdara che te 'sumati' vizeSa arthaH bhagavAna mAtAnA garbhamAM AvyA te pachI badhA anirNaya karavAmAM mAtA matisaMpanna banI hatI ane be zokyonuM samAdhAna karyuM hatuM. 6. padmaprabha : sAmAnya artha : padma (kamaLa) jevI jemanI dehaprabhA hatI, te 'padmaprabha' kahevAyA. vizeSa artha : bhagavAna mAtAnA garbhamAM AvyA bAda mAtAne kamaLanI zayyAmAM sUvAnI icchA thaI, dohada thayo ane devendre temanI icchA pUrNa karI hatI. eTalA mATe bhagavAnanuM nAma padmaprabha' paDyuM. bhagavAnanI dehaprabhA paNa padma jevI hatI. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana 220 7. supArzva sAmAnya artha jemanI karavaTa (pArzvabhAga) suMdara hatI, te "supArzva' kahevAyA. vizeSa arthaH bhagavAna mAtAnA garbhamAM AvyA te pachI mAtAnA pArzvabhAga suMdara banyA hatA. 8. caMdraprabha : sAmAnya artha : caMdra jevI jemanI saumya kAnti che, te "caMdraprabha.' vizeSa arthaH bhagavAna mAtAnA garbhamAM AvyA bAda mAtAne caMdrapAnanI IcchA thaI hatI. 9. suvidhi H sAmAnya artha = sarva kAryomAM jemanI vidhi (kauzalya) hatI, te "suvidhi kahevAyA. vizeSa artha: bhagavAna garbhamAM AvyA pachI bhagavAnanI mAtA sarva kAyomAM kuzaLa banI hatI. 10. zItala : sAmAnya artha koI paNa jIvane saMtApa karAvatA na hatA ane sarvane AlAda karAvatA tethI zItala" kahevAyA. vizeSa artha bhagavAnanA pitAne pittadAha utpanna thayo hato, koI paNa auSadhathI maTato na hato. bhagavAne pitAne sparza karyo ane pitAno pittadAha zAnta thaI gayo. pitAne zItaLatA maLI hatI. 11. zreyAMsa : sAmAnya artha : samasta bhavananuM zreya karanArA "zreyAMsa' kahevAyA. vizeSa artha: bhagavAnanA kuLamAM paraMparAgata eka zayyA hatI. e devAdhiSThita hatI. tenI sadeva pUjA thatI hatI. je vyakti e zayAmAM besato ene deva kaSTa Apato. bhagavAna mAtAnA garbhamAM AvyA bAda mAtAne zayyA para sUvAnI IcchA thaI. teo zayyA para beThAM ke tarata ja deva bUma pADIne bhAgI gayo. garbhanA prabhAvathI mAtAnuM zreya thayuM eTalA mATe putranuM nAma "zreyAMsa' rAkhavAmAM AvyuM. 12. vAsupUjya sAmAnya artha vasu eTale deva. je devone mATe paNa pUjya hoya te vAsupUjya." vizeSa artha: bhagavAna jyAre mAtAnA garbhamAM AvyA tyAre vAsave (Indra) mAtAnI pUjA karI hatI, eTalA mATe putranuM nAma vAsupUjya rAkhavAmAM AvyuM. bIjI vAtaH bhagavAna mAtAnA garbhamAM AvyA te pachI vaizravaNe (kubere) vAraMvAra ratno vaDe rAjakuLanI pUjA karI hatI. rAjakuLane dhanathI bharapUra karyuM hatuM, tethI bhagavAnanuM nAma vAsupUjya rakhAyuM. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 13 vimala : sAmAnya artha : jemanA maLa cAlyA gayA te vimala' kahevAyA; athavA jemanAM jJAnAdi nirmaLa hoya, te vimaLa kahevAya che. vizeSa artha : bhagavAnanA mAtAnA garbhamAM AvyA bAda mAtAnuM zarIra ane mana atinirmala banyAM eTalA mATe teo 'vimala' kahevAyA. 14. anaMta : sAmAnya artha anaMta karmone jemaNe jItyAM te 'anaMta' kahevAyA, athavA jemanAM anaMta jJAnAdi guNa che, te 'anaMta' kahevAya che. vizeSa artha H bhagavAnanA mAtAnA garbhamAM AvyA te pachI mAtAe svapnamAM anaMta ratnamaya mALAo joI hatI, eTalA mATe putranuM nAma 'anaMta' rAkhavAmAM AvyuM. 15. dharma sAmAnya artha durgaMtamAM paDatA jIvone dhAraNa kare, paDavA na de, te 'dharma' kahevAya che. vizeSa artha H bhagavAna mAtAnA garbhamAM AvyA te pachI mAtA vizeSa prakAre dAna, dayA, Adi dharmanuM pAlana karanArI banI hatI, eTalA mATe putranuM nAma dharma' rAkhyuM hatuM. 16. zAntiH 221 sAmAnya artha : zAnti prApta karAvanArA, athavA zAnti svarUpa hoya te zAnti kahevAya che. vizeSa artha H bhagavAna jyAre mAtAnA garbhamAM AvyA tyAre dezamAM phelAyelo marakIno upadrava zAnta thaI gayo hato, eTalA mATe putranuM nAma 'zAnti' rAkhyuM hatuM. 17. kuMthu sAmAnya artha 'ku' eTale pRthvI, emAM rahenArA 'kuMthu' kahevAyA. vizeSa artha : bhagavAna mAtAnA garbhamAM AvyA bAda mAtAe svapnamAM ucca mahApradezamAM rahelo ratnamaya stUpa joyo hato. eTalA mATe putranuM nAma 'kuMthu' rAkhavAmAM AvyuM hatuM. 18. ara : sAmAnya artha : arano artha thAya che sarvottama. mahAsattvazALI kuLamAM pedA thAya che ane kuLanI abhivRddhi karavAmAM je nimitta bane che te. vizeSa artha : bhagavAnanA mAtAnA garbhamAM Agamana bAda mAtAe svapnamAM sarva ratnamaya ati suMdara moTI AkRtinAM cakranA ArA joyA hatA. eTalA mATe putranuM nAma 'ara' Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana, 222 rAkhavAmAM AvyuM. 19 malli : sAmAnya artha : parISaha - Adi mallone je jIte che te malli. vizeSa artha: bhagavAnanA mAtAnA garbhamAM Agamana pachI mAtAne sarva RtuomAM zreSTha sugaMdhI puSponI mALAnI zayyAmAM sUvAnI IcchA thaI, tethI malli' nAma rAkhavAmAM AvyuM. 20. munisuvataH sAmAnya artha jagatanI avasthAonuM je manana kare che te muni' kahevAya che, ane je suMdara vratone dhAraNa kare che te suvrata kahevAya che. je muni hovAnI sAthe suvatI hoya che, te munisuvrata kahevAyA. vizeSa artha: bhagavAna jyAre mAtAnA garbhamAM AvyA te pachI mAtA suMdara vratasaMpanna banyAM hatAM. eTalA mATe putranuM nAma munisuvata' rAkhavAmAM AvyuM hatuM. 21. nami : sAmAnya artha : parISaha - upasargone namAvanArA "nami' kahevAya. vizeSa artha: sImAvartI rAjAoe bhagavAnanA pitAnA nagarane ghero ghAlyo hato, bhagavAna mAtAnA garbhamAM AvyA hatA. mAtAne mahelanI aTTAlikA upara caDavAnI icchA thaI. teo caDyAM. dumana rAjAoe rANIne joI. garbhanA prabhAvathI zatru rAjAoe ghero uThAvI lIdho ane cAlyA gayA. zatru rAjAone namAvyA eTalA mATe putranuM nAma nimi' rAkhavAmAM AvyuM. 22. nemiH sAmAnya arthaH dharmarUpI cakramAM nemi. - cakramAM je rIte nemi (ArA) hoya che e rIte vizeSa artha: bhagavAna jyAre mAtAnA garbhamAM AvyA te pachI mAtAe 'riSTa' ratnamaya cakranI nemine UDatI svapnamAM joI hatI. eTalA mATe putranuM nAma ariSTanemi' rAkhavAmAM AvyuM hatuM. (riSTa' zabda amaMgala che tethI riSTanI pUrve "a" joDI devAmAM Avyo che.) 23. pArtha : sAmAnya artha sarva bhAvone je jue che te "pArtha" kahevAya che. vizeSa artha: bhagavAna jyAre mAtAnA garbhamAM AvyA te pachI mAtAe eka divase aMdhakAramAM pAse ja sarpa joyo eTalA mATe putranuM nAma "pArtha" rAkhyuM. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 24. vardhamAna : sAmAnya artha : janmathI ja je jJAnAdithI vadhatA rahe che te 'vardhamAna.' vizeSa artha : jyArathI bhagavAna mAtAnA garbhamAM AvyA, tyArathI jJAtakula dhanadhAnyathI vadhavA lAgyuM, eTalA mATe te 'vardhamAna' kahevAyA. A rIte 24 tIrthaMkaronAM nAmanA sAmAnya temaja vizeSa artha batAvyA. vaMde 2-3-4 gAthAomAM traNa vAra 'vaMde' padano ane be vAra 'vaMdAmi' padano prayoga thayo che. A rIte vAraMvAra 'vaMde' ane 'vaMdAmi' padono prayoga zA mATe karavAmAM Avyo che, temAM zuM guDhArtha rahelo che..... enuM vizeSa spaSTIkaraNa koI prAcIna graMthamAM vAMcavAmAM AvyuM nathI. mAtra caityavaMdana-mahAbhASyamAM sAmAnya spaSTIkaraNa che. jaM puNa vaMdai kirayA bhaNaNaM sutte puNo ittha / AyarapagAsagattA puNaruttaM taM na dosagaraM zAkhA "ahIM sUtramAM vAraMvAra je vaMdanArthaka kriyApada (vaMde-vaMdAmi)no prayoga thayo che, te Adara batAvavA mATe che; eTalA mATe temAM punarukti-doSa nathI.' A rIte 2-3-4 gAthAono artha batAvyo. bAkInI 5-6-7 gAthAonA vizeSa artha batAvIza kAle, 223 A badhI zAstrIya temaja tAttvika vAto eTalA mATe batAvuM chuM ke tame 'logassa sUtra'nA viSayamAM ciMtana-manana karI zako. khUba prabhAvazALI che A sUtra. tame 'logassa sUtra'no jApa karo, dhyAna karo ane ciMtana-manana karo. e ja maMgala kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravacana : 67) parama kRpAnidhi, mahAna zratadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dhamabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakajIvananI dinacayanuM pratipAdana karyuM che. dinacayamAM temaNe yogAbhyAsa ane na hivatanam jevI vAto paNa karI che. khUba mahattvapUrNa che e vAto. huM to mahattvapUrNa mAnuM chuM. paraMtu jyAre tame mAnazo tyAre kAma thaze! logassa sUtraH logassa sUtra'nI traNa zeSa gAthAonA viSayamAM Aje vivecana karavAnuM che. evaM mae abhithuA, vihuya-raya-malA pahINajaramaraNA / cauvIsaM pi jiNavarA, titthayarA me pasIyaMtu // 5 // kittiya vaMdiya mahiyA je e logassa uttamA siddhaa| Arugga bohilAbhaM samAhivaramuttamaM hiMtu dA caMdesu . nimmalayarA, Aiccesu ahiyaM pyaasyraa| sAgaravaragaMbhIrA siddhA siddhiM mama disantu // 7 // evaM mae abhithuA : kahelA prakAra anusAra abhimukhatAthI nAmo dvArA kIrtana karAyelA. vihayarayamalA : jemaNe viziSTa prakAre sarva prakAranAM karmone dUra karI dIdhAM che. pILagarA-mara jemanI vRddhAvasthA temaja mRtyu pUrNarUpe naSTa thaI gayAM che. cauvIsaM pi jiNavarA : 24 ane bIjA kevaLajJAnI jinezvaro. titthayarA me pasIyantuH tIrthakara mArI upara prasanna thAo ! pAMcamI gAthAnuM vivecana : pAMcamI gAthAmAM mahattvapUrNa zabda che 'pazumA ! e zabdano artha traNa. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 prakAre karavAmAM Avyo che H 1. potapotAnAM nAmanuM kIrtana karAvAyelA, 2. apramatta banIne stavana karAyelA, 3. AdarapUrvaka stavana karAvAyelA. bhinnabhinna prajJAvaMta AcAryoe karelA A artho che. A gAthAnA bIjA caraNamAM 'raja ane mala be zabdo AvyA che. je karma jIva bAMdhI rahyo che te 'raja' zabdathI nirdiSTa che; ane je karma bAMdhavAmAM AvyuM che, nikAcita thaI gayuM che, te mala' zabdathI nirdiSTa che. athavA iyapithika karmaraja che ane sAmparAyika karmaphaLa che ! 'jiNavarA' zabdanuM vivecana karatAM AcAryazrI haribhadrasUrijI Avazyaka sUtranI TIkAmAM kahe che H : iha pravacane sAmAnyato viziSTa zrutadharAdayo'pi jinA evocyante / tadyathAzrutajinA avadhijinA, manaHparyAyajJAnaMjinA: chadmastha vItarAgAzca / ' ' 225 zrI jinapravacanamAM sAmAnyatayA viziSTa zrutadhara Adi paNa 'jina' ja kahevAya che. - zrutijana, adhijina, manaHparyAyajana tathA chadmasthavItarAga. prastutamAM e 'jina' samajavAnA nathI, paraMtu je kevaLajJAnI che, tene jina samajavAnA che. kevaLajJAnI Ama to 'jiNavara' abhipreta che. pasIyaMtu : pAMcamI gAthAnA cothA caraNamAM je pIyaMtu' zabda Avelo che te gaMbhIra ciMtana karavA yogya zabda che. bahuzruta AcAryoe A zabda upara paryApta ciMtana karyuM che. meM A sUtra upara pahelAM pravacanamAM pasIyaMtu' zabda upara je ciMtana karavAnuM hatuM te karyuM hatuM. mAruM ciMtana paNa bahuzruta AcAryonA puSTa maMtavyo para ja AdhArita che. jijJAsAmAMthI ciMtanano udbhava thAya che. ahIM mukhya rUpathI eka jijJAsA jAgRta thAya che - 'jemanA rAgadveSa Adi sarva doSo kSINa thaI gayA che ne vItarAga bhagavAna kRpA-prasAda kevI rIte karI zake che ? A jijJAsAnuM samAdhAna AcAryadevazrI haribhadrasUrijI A rIte kare che H vItarAga bhagavaMta karmaklezono nAza thavAthI pUjya che. jeo stuti karavAthIprasanna thatA haze teo niMdA thavAthI avazya roSAyamAna thAya che ! A rIte jemanuM citta 15 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 zrAvakajIvana sarvatra samAna na hoya te sarve jIvonuM hita kevI rIte karI zake? zrI tIrthaMkara bhagavaMta rAga-dveSano kSaya thavAthI sva-paranI upara samAna cittavALA hoya che. ajJAnano kSaya thavAthI teo sarvajJa hoya che, eTalA mATe teo pUjya che. sajjana loko sadaiva emanI pUjA kare che. je rIte zItaLa laherathI pIDita jIvonI upara agni rAgadveSa vagara kapA kare che, - jIvone agni bolAvato paNa nathI. paraMtu je jIvo agnino sahAro le che, teo ISTa phaLanI prApti kare che. e rIte traNe bhuvananA bhAvone prakAzita karanArA tIrthakara bhagavaMtonI bhAva-bhaktithI pUjA kare che teo ISTa phaLanI prApti kare che. bhava-zItane dUra karIne teo mukti pAme che ! tAtparya e che ke "tIrthakara acintaciMtAmaNi samAna che. aMtaHkaraNanI zuddhithI. yA bhaktithI karelI temanI stutithI, stutikArane abhilaSita phaLanI prApti thAya "cetyavaMdana mahAbhASyamAM AcAryazrI zAntisUrijIe kahyuM che jeo stuti kiravAthI tuSTa - prasanna thAya che te niMdA karavAthI avazya ruda - roSAyamAna bane che. teo vItarAga na kahevAya. ane temanI stuti paNa kevI rIte karavI ?" jo vItarAga prasanna ja na thatA hoya to pachI pasIyaMtu' bolavAnuM prayojana zuM? e jijJAsAnuM samAdhAna A rIte karavAmAM AvyuM che : "bhaktipUrvaka pasIyetu' bolavAthI kamano kSayopazama thAya che. enAthI bhavya AtmAonuM kalyANa thAya che." bhattibhaNieNa imiNA kammakkhaya-uvasamabhAvao taha vi / bhaviyANa sukallANaM kasAyaphalabhUya malli ya i // 628 // zrI yogazAstrInI svopajJa TIkAmAM AcAryazrI hemacaMdrasUrijI kahe che "tIrthakara vItarAga hovAthI, temanI stuti karavAthI teo toSa (saMtoSa) dhAraNa karatA nathI, ane temanI niMdA karavAthI teo dveSI banatA nathI. chatAM paNa jema ciMtAmaNi, maMtra AdinA ArAdhako phalaprApti kare che, e rIte vItarAganI stuti karanArAo stutinuM phaLa ane niMdA karanAra niMdAnuM phaLa meLave che.' mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajIe dvAtrizatu dvAtrizikAnI soLamI izAnugraha-vicAra-dvArnAizikA'mAM kahyuM cheH ArthaM vyApAramAzritya tadAjJApAlanAtmakam / yujyate paramIzasyAnugrahastatranItitaH // 7 // bhAvArtha e che ke "athapatti paNa eka prabala pramANa che. stuti-kriyAnuM je phaLa Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 227 maLe che, emAM phaLadAtA stotavya zrI jinezvara che. evuM mAnavuM pramANasiddha che. A ja kAtrizikAno aMtima zloka A pramANe che: anuSThAnaM tataH svAmi-guNarAgapurassaraM / paramAnandataH kAryaM manyamAnairanugraham // 32 // Ano artha che - "anugrahane mAnanArA sAdhakoe zrI tIrthaMkaranA guNo pratye anurAga rAkhIne paramAnaMdathI anuSThAna karavuM joIe. have ApaNe AgaLa vadhIe chIe. chaThThI gAthAnuM vivecana : chaThThI gAthAmAM prathama caraNa che -vaMti-mahilA - vittiya = potapotAnAM nAmathI stavana karAyelA. - vaMtiya = mana - vacana-kAyAthI namaskAra karAyelA. - mahiyA = puSpAdithI pUjita. bIjuM caraNa che ne ! stronasa 3ttama siddhAM - ne je = nimna vizeSaNothI je viziSTa che. - Dhosa = jIvalokanA - 3ttama = zreSTha, pradhAna (uttama praSTAH ) - siddhA = siddha banelA, kRtakRtya banelA, jemaNe ziva prApta karyuM che. jemanAM sarva prayojano siddha thayAM che te. trIjuM caraNa che vodiyuM ! A = Arogya. vohiAmaM eTale bodhilAbha. Arogya mATe bodhi : lAbha. bodhilAbhano artha karavAmAM Avyo che - paralokamAM jinadharmanI prApti. Arogya'no artha siddhApanA karavAmAM Avyo che. prastutamAM "Arogya' zabdathI bhAva-Arogya' ja samajavAnuM che. A cothuM caraNa che samadivasamuttama liMtu | samAthAnaM samAdhi = samAdhAna eTale svasthatA. svasthatA (mananI) ja samAdhi che. prastutamAM bhAvasamAdhi ja abhipreta che. bodhilAbha' mATe zreSTha bhAva Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 samAdhi mAgavAmAM AvI che. punaH 'uttama' zabdano prayoga karavAmAM Avyo che. eTalA mATe ke bhAva-samAdhi paNa jaghanya-madhyama-uttama prakAranI hoya che ! ApaNane jaghanya ane madhyama bhAvasamAdhinI jarUra nathI. uttama samAdhi ja joIe. 'hai siddha bhagavaMta ! amane Arogya, bodhilAbha ane uttama-zreSTha bhAvasamAdhi Apo !' e Ano artha che. 'viMtu kriyApada upara ciMtana zrAvakajIvana aneka zAstrakAroe "dintu'nA viSayamAM vistArathI carcA karI che. prazna e upasthita thAya che ke 'tIrthaMkara bhagavaMtomAM Arogya vagere ApavAnI zakti che kharI ?' A praznano bhinnabhinna graMthomAM je uttara maLe che te uttara ahIM batAvuM chuM. 'Avazyaka sUtra haribhadrIya TIkAmAM kahevAyuM che 'tIrthaMkaramAM ArogyAdi vastu ApavAnuM sAmarthya nathI. jiMtu' mane Apo - e to mAtra bhaktithI ja kahevAya che. A bhASAprayoga 'asatyAmRSA' nAmano che. vAstavamAM tIrthaMka2 bhaktithI svayameva ArogyAdinI prApti thAya che. e dRSTithI kahevAyuM che ke "Apa Apo.' 'lalita vistarAmAM kahevAyuM che H zrI vItarAga bhagavaMta rAgAdi rahita hovAthI ArogyAdi nathI ApatA, chatAM paNa A prakAranAM vAkyaprayogathI pravacana-ArAdhanA thAya che. enAthI sanmArgIsthata mahAsattvazAlI AtmAne ArogyAdinI prApti thAya che.' caityAdi mahAbhASyamAM kahevAmAM AvyuM che ke H Avo dina...........hiMtu / "A bhaktinI bhASA che. 'asatyAmRSA' bhASA che. rAga-dveSarahita jinavaronI parama bhaktithI jIva ArogyAdi prApta kare che." yogazAstramAM kahyuM che : kiMtu evuM bhaktithI kahevAmAM AvyuM che. mAtra bhaktithI bolavAmAM AvelI 'asatyAmRSA' bhASA che. dharmasaMgrahaNImAM kahyuM che : Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 229 naivetadArogyAdi-vAkyaM svato niSphalaM, ArogyAdestattvato bhagavadbhireva dIyamAnatvAt avandhyatathAvidhavizuddhA dhyavasAyahetutvAt Ano artha sAMbhaLI lo. 'mAvodilhAmaM... kiMtu aaN A vAkya niSphaLa nathI. 'ArogyAdi vastu tAttvika draSTithI zrI tIrthakara ja Ape che! kAraNa ke teo ja tevA prakAranA vizuddha adhyavasAyanA hetu che.". bIjo prazna uThAvavAmAM Avyo che ke diMtu eTale Arogya bodhilAbha, uttama Arogya mane Apo !" evI yAcanA nidAna che ke nahIM? jo nidAna (niyANuM) che to e yAcanAnI jarUra ja nathI. kAraNa ke nidAna na karavAnuM AgamamAM kahyuM che. ane jo kahIe ke A nidAna nathI to pachI riMtu pada sArthaka che yA nirarthaka? jo hiMdu' padane sArthaka mAnIzuM to tIrthakarone rAgadveSayukta mAnavA paDaze! '' padane nirarthaka kahIzuM to zrI tIrthaMkara ArogyAdinuM pradAna nathI karatA, evuM jANavA chatAM paNa prArthanA karavAmAM mRSAvAdano doSa lAgaze. A praznanuM samAdhAna lalita vistarAmAM AcAryazrI haribhadrasUrijIe karyuM che, te ekAgratAthI sAMbhaLo. - diMtu kahevAmAM nidAna (niyANuM) nathI. kAraNa ke nidAnanAM je lakSaNo che te ahIM lAgu paDato nathIatyaMta rAgavaza, atyaMta dveSavaza, atyaMta mohavaza . ajJAnavaza niyANuM hoya che. paugalika AzaMsAtmaka nidAna-niyANAmAM tattvadarzana nathI hotuM, eTalA mATe te khUba ja nukasAnaka hoya che. niyANAmAM sArAsAranI ajJAnatA hoya che, je ajJAnatA vAstavamAM niMdanIya hoya che. have diMtu' padanI sArthakatA-nirarthakatAno vicAra karavAmAM Ave che. asatyAmRSA' nAmanI caturtha bhASA sArthaka hoya che ane nirarthaka paNa hoya che. - "asatyAmRSA' bhASAmAM na to prApti karAvavAnI zakti che, na niSedhanI zakti che, eTalA mATe nirarthaka che. - A bhASAthI prakRSTa zubha adhyavasAyonuM phaLa prApta thAya che, e draSTithI sArthaka paNa che! - riMtu e prArthanAthI mRSAvAdano doSa nathI lAgato, paraMtu tIrthaMkaranuM praNidhAna karavAthI phaLanI prApti thAya che. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 zrAvakajIvana je rIte ciMtAmaNi ratna AdithI jIvone icchita vastunI prApti thAya che, e rIte jinezvaromAM rAgAdi na hovA chatAM temanA dvArA icchita vastunI prApti thAya che. apUrva ciMtAmaNi samAna zrI tIrthaMkaronI stavanAthI 'bodhilAbha'nI prApti thAya che. tIrthaMkaranI bhakti ka2vAthI pUrvasaMcita karmo naSTa thaI jAya che, guNa prakarSanuM bahumAna karmavanane bALavA mATe dAvAnaLa che. 'kiMtu' zabda upara ATaluM ciMtana karyA pachI have sAtamI gAthAnuM vivecana karuM chuM. sAtamI gAthAnuM vivecana : sAtamI gAthAnuM paheluM caraNa che : 'caMdremunimmA / ' eno artha che - caMdrothI vadhAre nirmaLa. AnuM zAstramAM kAraNa batAvavAmAM AvyuM che - caMdra, sUrya ane grahanI prabhA parimita kSetrone prakAzita kare che, jyAre kevaLajJAnInI prabhA loka-alokane prakAzita kare che.' ahIM caMdro karatAM nirmaLa vadhu kahyuM che. caMdranuM bahuvacana che. enuM kAraNa e che ke A vizvamAM eka ja caMdra nathI, asaMkhya caMdra che. asaMkhya sUryo che. * jaMbudvIpamAM 2 sUrya, 2 caMdra che. lavaNa samudramAM 4 sUrya, 4 caMdra che. * ghAtakI khaMDamAM 8 sUrya, 8 caMdra che. kArlodadhimAM 16 sUrya, 16 caMdra che. * ardha puSkaravara dvIpamAM 16 sUrya, 16 caMdra che. * * ma manuSya lokanI bahAra pratyeka dvIpa ane pratyeka samudramAM - bamaNA-bamaNA sUryacaMdra hoya che. badhA maLIne to asaMkhya thaI jAya che. A sarva caMdro karatAM jinezvara vadhAre nirmaLa hoya che. bIjuM caraNa che : 'Avvasu sakriya thayAsarA / tIrthaMkara paramAtmA sUryo karatAM adhika prakAza karanArA hoya che. kevaLajJAnanA udyota-prakAzathI tIrthaMka2 loka tathA alokane prakAzita kare che. eTalA mATe kahevAmAM AvyuM che ke sUryo karatAM vadhu prakAza karanArA tIrthaMkaro hoya che. trIjuM caraNa che : 'sAvaragaMbhIrA / 'sAgaravara'no artha che sarva sAgaro karatAM moTo svayaMbhUramaNa samudra che. tIrthaMkara parISaha temaja upasarga AdithI Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 231 kSobhAyamAna nathI thatA, eTalA mATe svayaMbhUramaNathI paNa vadhAre gaMbhIra kahevAya cothuM caraNa che: siddha siddhi mama visaMtu ' upara je vizeSaNo batAvyAM che, e vizeSaNothI viziSTa zrI tIrthaMkara bhagavaMta je kRtakRtya thaI gayA che teo mane siddhipada Apo." A rIte logassa sUtranI sAta gAthAonuM vivecana pUrNa thayuM. sabhAmAMthI zrI tIrthakara bhagavaMta lokanA bhAvodyotathI udyotakara batAvavAmAM AvyA. zuM dravyodyotathI paNa lokamAM udyota kare che ? mahArAjazrI : "hA, dravyodyotathI paNa teo udyota karI zake che ! tIrthaMkaranI AgaLa "dharmacakra cAle che. dharmacakrano udyota dravyodyota hoya che. A dharmacakra devakRta atizayathI thAya che. te AkAza ane pRthvIne prakAzita kare che. dharmacakranuM varNana arihAphiyutta nAmanA stavanamAM khUba sarasa maLe che. sUryabiMbanI jema dedIpyamAna prabhAvALA tejathI jAjvalyamAna evuM dharmacakra jinendranI AgaLa-AgaLa cAle che. AkAza, pAtALa tathA samagra pRthvImaMDaLane prakAzita karatuM te cakra traNe lokanA aMdhakArane dUra kare che. (mithyAtvarUpI mohAndhakArane) 'vItarAga stotra' mAM zrI hemacaMdrasUrijIe kahyuM cheH mithyAdRzAM yugAntArkaH sudrazAmamRtAgcanam / tilakaM tIrthakRllakSmyAH purazcakraM tavaidyate // (prANa : 4, rovara : 2) 'mithyA vRSTionA mATe pralayakAlIna sUryasamAna, samyapha vRSTi AtmAo mATe amRtanA aMjana samAna ane tIrthakaratvalakSmInA bhAla-kapALamAM tilaka samAna dharmacakra' he nAtha ! ApanI AgaLa cAle che !' sabhAmAMthIH suvidiM ra puraMtamAM suvihaM kahyA pachI pucvaMta kahevAnuM zuM prayojana che? mahArAjazrI puSpavaMta e suvidhinAthanuM bIjuM nAma che. zrI vAghA sUtra mAM be tIrthakarone caMdra jevA gaura varNanA batAvatAM caMdraprabha ane puSpadaMta - e be nAma batAvyAM che. eTale ke tyAM 'suvidhi' nAma nathI jaNAvyuM. e dRSTie "suvidhi vizeSaNa banI zake ! "Avazyaka niyuktimAM mAtra "puSpadaMta eka ja nAma Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 ApavAmAM AvyuM che. caityavaMdana mahAbhASyamAM bIjI vAta che ! suvidhi nAma che ane puSpadaMta' vizeSaNa che ! 'suvidhi nAmaM visesaLa nIyaM A rIte be nAmamAMthI koI ekane vizeSaNa banAvIne bIjAne vizeSya banAvI zakAya. 'zrI samavAyAMga sUtramAM paNa suvidhinAtha mATe be nAmano ekasAthe prayoga karavAmAM Avyo che. suvidisa putaMtaAE aho chasIpha naLA / (sUtra 86) sabhAmAMthI : 'logassa sUtra'mAM zrI tIrthaMkara bhagavaMtonuM ja guNotkIrtana kema ka2vAmAM AvyuM che ? mahArAjazrI : zrI tIrthaMkara bhagavaMta mukhyarUpe karmakSayano hetu che. prAptabodhinI vizuddhimAM hetu che. bhavAntaramAM bodhilAbha karAvanArA che ane pApayoganI viratinA upadezaka hovAthI upakArI che. logassa sUtramAM tIrthaMkaronI ja stavanA karavAmAM AvI che. logassa sUtra'nAM upadhAna : sabhAmAMthI : je rIte zrI navakAra mahAmaMtranAM upadhAna karavAmAM Ave che, e rIte logassa sUtranAM paNa upadhAna karavAmAM Ave che kharAM ? mahArAjazrI : hA, koI paNa sUtranuM adhyayana karatA pahelAM e sUtranuM adhyayana ka2vAnI gurudeva pAsethI anujJA meLavavI joIe ! guru-AzA vagara sUtranuM adhyayana karavAno Arhata darzanamAM niSedha che. e anujJA prApta karavA mATe keTalAka divasonI vizeSa tapazcaryA ane keTalIka viziSTa kriyAo karavAmAM Ave che, tene 'upadhAna' kahevAmAM Ave che. 'logassa sUtra'nA upadhAnanA viSayamAM batAvyuM che keH - zrAvakajIvana jyAre suprazasta ane suMdara tithi, karaNa, nakSatra, yoga lagna temaja caMdrabaLa hoya tyAre - jAti, kula Adi ATha madothI mukta thaIne, - AzaMkAothI mukta banIne, - bhakti-bahumAnanI sAthe Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 233 jinacaityamAM, janturahita pradezamAM, hdayamAM bhaktibhAva bharIne natamastaka hoya, romarAji vikasvara hoya, vadanakamaLa vikasita hoya, prazAnta-saumya, sthira dRSTi hoya, saMvedanapUrNa hRdaya hoya, aciMtya zubha pariNAmathI ullasita AtmavIrya hoya, pratisamaya vRddhiMgata pramodathI vizuddha, nirmaLa ane sthira aMtaHkaraNa hoya tyAre jamIna upara be ghUMTaNa, be hAtha ane mastaka sthApita karIne vaMdanA karavI joIe. # * * * * ** paramAtma-pratimA u52 dRSTi ane mana sthira karavuM joIe. gurudevanI kRpAthI emanA mukhathI nIkaLelI logassa sUtranI prathama gAthA - jo ke cAra caraNavALI ane 32 akSarovALI che - tene grahaNa karavI joIe. prathama gAthAnuM adhyayana karavA mATe traNa upavAsanuM tapa. bIjI, trIjI ane cothI gAthAnuM adhyayana karavA mATe 6 upavAsanuM tapa. pAMcamI, chaThThI, sAtamI gAthAnuM adhyayana karavA mATe 6 upavAsa, eka AyaMbilanuM tapa karavuM joIe. eka upavAsanA be AyaMbila paNa karI zakAya che. * upadhAnamAM strI-puruSone pauSadhavratamAM rahevAnuM hoya che. * upadhAnamAM 'logassa sUtra'nuM pratidina 324 vAra smaraNa karavAmAM Ave che. logassa sUtranAM upadhAna 28 divasanAM hoya che. caturvizati-stavathI bodhilAbhanI prApti H 'logassa sUtra' eTale 'caturviMzati-stava' bhAva-maMgaLa che. A bhAva-maMgaLathI jIva kayo lAbha prApta kare che, e viSayamAM zrI gautama svAmIe bhagavAna mahAvIra svAmIne prazna pUchyo hato : thayathuimaMgaleNaM bhatai ! jIve kiM jaNei ? nANadaMsaNa - carita bohilAbhaM saMjaNai / nANadaMsaNa - carita - bohilAbha - saMpanneNaM jIve aMtakiriyaM kappavimANovavattiyaM ArAhaNaM ArAhei / (uttarAdhyayana sUtra a. 21) Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zrAvakajIvana Ano artha A prakAre cheH he bhagavanuM, stava ane stutirUpa bhAva-maMgaLathI jIva kayo lAbha prApta kare che ?" bhagavAna kahe che: "he gautama ! stava ane stutirUpa bhAva-maMgaLathI jIva jJAnabodhi, darzanabodhi ane cAritrabodhi prApta kare che. A prakAranA bodhilAbhathI jIva devavimAnamAM jAya che ane mokSamAM jAya che. kAyotsargamAM logassa sUtranuM dhyAna kAyotsargane lokabhASAmAM "kAussagna' kahe che. kAussagnamAM logassa sUtranuM smaraNa karavAnuM hoya che. kAyotsarga - kevI rIte UbhA rahevuM joIe ane kevI rIte logassa sUtranuM smaraNa karavuM joIe, e batAvatAM eka prAcIna graMthamAM lakhyuM cauraMgulaMtarapAdo paDile hiya aMjalikaya pasattho / avvAkhitto vutto kuNadiya cauvisatthayaM bhikkhU // be pagonI vacamAM cAra AMgaLanuM aMtara rAkhIne UbhA rahevAnuM che (AgaLa cAra AMgaLa, pAchaLa be AMgaLa). zarIranuM halanacalana baMdha karavAnuM. zarIra-bhUmi ane cittanuM pramArjana karavAnuM che. aMjali racIne (kAyotsarga karavAno hoya to be hAtha nIce laTakatA rAkhavAnA che.) saumya bhAva karavAno che. cittanI vyagratA dUra karavAnI che. sarva vyApAra (pravRtti)thI nivRtta thaIne bhikSu caturvizati stavanuM smaraNa kare. logassa kalpaH logassa sUtranI dareka gAthA ane pratyeka pada maMtrAtmaka che, e gAthAono bIjamaMtro sAthe vidhipUrvaka jApa karavAmAM Ave to bhinnabhinna kAryasiddhi thAya che. "logassa kalpa mAM A rIte sAta maMtro ApavAmAM AvyA che. udAharaNarUpe tamane eka maMtra saMbhaLAvuM chuM: OM hrIM zrIM aiM logassa ujjIagare dhammatitthayare jiNe arihaMte kittaissaM cauvi saM'pi kevalI mama mano'bhISTaM kurU kuru svAhA / - 14 divasa sudhI brahmacaryanuM pAlana karIne pUrvadizA sAme UbhA rahIne, 108 vAra kAyotsargamAM jApa karavAno che. A maMtrano. enAthI vividha prakAranI phaLaprApti thAya che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 235 koI paNa maMtra hoya, enA jApamAM maMtra sAthe manano akhaMDa saMbaMdha hovo ati Avazyaka che. mananuM zuddhikaraNa ane sthirIkaraNa hovuM anivArya che. je manuSya manane zuddha ane sthira nathI rAkhI zakato, tene mATe maMtrajApa koI vizeSa mahattva dharAvato nathI. caturviMzati jinastotra temaja paMca parameSThI yaMtra : logassa sUtramAM je rIte 24 tIrthaMkaronI nAmanirdeza sAthe stavanA karavAmAM AvI che, e rIte 24 tIrthaMkara ane 25 mA zrIsaMghane gaNIne temanAM stotra prAcIna mahAmunivaroe racyAM che. ane stotronA AdhAra para yaMtronI racanA paNa karI che. temanAM nAma che - mahAsarvatobhadra yaMtra, sarvatobhadra yaMtra, atibhavya yaMtra..... vagere. je yaMtranA aMkonA bhinnabhinna prakArathI joDANa ka2vAthI 72 prakArathI 65 nuM joDANa Ave che, tene mahAsarvatobhadra' yaMtra kahe che. paMcaSTi yaMtra'nA mahAsarvatobhadra Adi prakAronI racanA zrI jinezvara bhagavaMtanAM nAmarUpa aMkomAM 25 mo aMka joDavAthI thAya che. A pacIsamo aMka tIrthasvarUpa-saMghasvarUpa samajavAmAM Ave che. A viSayamAM eka sAvadhAnI rAkhavI joIe. A viSayanA je sArA zAtA puruSa hoya, emanA sAnnidhyamAM ane emanA mArgadarzanamAM ja maMtra-taMtranI sAdhanA karavI joIe. upasaMhAra : 'zrI logassa sUtra' kaI rIte bolavuM joIe, e batAvIne pravacana pUrNa karuM chuM. 'zrI mahAnizItha sUtra'mAM kahyuM che : 'svara, vyaMjana, mAtrA, biMdu, pada tathA akSara thoDAka paNa nyUna na hoya e rIte padaccheda, ghoSabaddhatA, pUrvAnupUrvI, pazcAnupUrvI tathA anAnupUrvIthI khUba ja vizuddha rIte, bhUla karyA vagara, ekAgratAthI bolavuM joIe.' 'logassa sUtra'nA vivecanamAM matimaMdatAne kAraNe jinAjJA viruddha kaMI paNa bolAI gayuM hoya, to kSamAprArthI chuM. Aje basa, ATaluM ja. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana H 68 parama kRpAnidhi, mahAna zrutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita 'dharmabiMdu' graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakajIvananI dinacaryA batAvatAM kahyuM cheH namAAticintanam / - zrAvake zrI namaskAra mahAmaMtrAdi sUtro para ciMtana karavuM joIe. 'Adi' zabdathI 'logassa sUtra' 'uvasaggaharaM stotra', 'namunthuNaM sUtra' vagere samajavAM joIe. A dRSTithI namaskAra mahAmaMtranA viSayamAM traNa pravacano ApyAM. logassa sUtranA viSayamAM traNa pravacano ApyAM; have uvasaggaharaM stotranA viSayamAM pravacanano prAraMbha karIza. uvasaggaharaM stotra : sau prathama to A stotranI racanA koNe karI, kema karI... vagere vAto jaNAvIza. itihAsanI A vAta che. pratiSThAnapura nAmanuM nagara hatuM. tyAM bhadrabAhu ane varAhamihira nAmanA be brAhmaNa baMdhuo rahetA hatA. e banne bhAIo dharmazAstra, nyAyazAstra, vyAkaraNazAstra, kAvya...... ityAdi zAstromAM pAraMgata hatA. eka divase pratiSThAnapuramAM jainAcArya yazobhadrasUrijI padhAryA. teo zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI paraMparAmAM pAMcamA AcArya hatA. bhagavAna pachI temanA pAMcamA gaNadhara zrI sudharmAsvAmI uttarAdhikArI banyA. temanA nirvANa pachI, temanA ziSya jaMbUsvAmI uttarAdhikArI banyA. jaMbUsvAmInA nirvANa bAda zrI prabhavasvAmI jinazAsananA nAyaka banyA hatA. temanA uttarAdhikArI zayyabhavasUrijI banyA hatA. zayyabhavasUrinA ziSya hatA zrI yazobhadrasUrijI. jyAre zrI yazobhadrasUrijI pratiSThAnapuramAM AvyA tyAre bhadrabAhu ane varAhamihira temanA paricayamAM AvyA. jainAcAryanI adbhuta upadeza zailI, asAdhAraNa vidvattA, uttama cAritra ane parama zAnta mudrAthI e brAhmaNa baMdhuo khUba prabhAvita thayA, temaNe vicAra karyo H 'A mahApuruSanI AgaLa ApaNuM jJAna kazuM ja nathI. ApaNe temanA ziSya banI jaIe ane temanI pAsethI viziSTa jJAnanI prApti karIe. jethI manuSya-jIvana saphaLa thaze temaja AtmAnuM kalyANa thaze.' bhadrabAhu ane varAhamihire dIkSA grahaNa karI, gurucaraNe besIne teo Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 237 AgamonuM adhyayana karavA lAgyA. agiyAra aMga' sUtronuM adhyayana pUrNa karyA pachI jyAre bAramuM dRSTivAda' sUtra bhaNavAno prAraMbha karyo to varAhamihirane e bhaNavuM muzkela lAgyuM, e bhaNI na zakyA. bhadrabAhu munie bhaNI lIdhuM. draSTivAdanA aMtargata 14 pUrvonuM jJAna hoya che. bhadrabAhu svAmIe asAdhAraNa dhairya ane parizramathI 14 pUrvonuM adhyayana karI lIdhuM. teo zrutakevalI' banI gayA. bhadrabAhu muninI sarvatomukhI pratibhA joIne gurudeve emane AcAryapade sthApita kaya ivarAhamihirane AcAryapada ApyuM nahIM. e pada pAmavAnI emanAmAM yogyatA ja na hatI. varAhamihira nArAja thaI gayA. AcArya banavAnI temanI AkAMkSA pUrNa na thatAM temaNe jenadIkSA tyajI dIdhI ane pharIthI brAhmaNa banI gayA. jaina dharma ane jaina sAdhuonA dveSI paNa thaI gayA. varAhamihire sAdhujIvanamAM jyotiSanuM sAruM adhyayana karyuM hatuM, AthI teNe jyotiSavidyAne ja potAno vyavasAya banAvyo. rAjA ane prajAmAM te priya banI gayo. teNe prajAnAM manamAM eka mana kalpita vAta vahetI karI ke.... jyAre huM nAno hato tyAre mane jyotiSavidyAno zokha hato. eka divase huM gAyo laIne jaMgalamAM gayo hato, ramatAM ramatAM meM eka paththaranI zilA upara siMha lagnanI kuMDaLI banAvI dIdhI. sAMje e kuMDaLIne naSTa karyA vagara ghera pahoMcI gayo. rAtamAM mane vicAra Avyo : "meM e siMhalagnanI kuMDaLI naSTa karI nathI. atyAre tyAM jaIne teno nAza karuM.' huM nirbhayatAthI rAtanA samaye jaMgalamAM gayo. tyAM jaIne zilA upara joyuM, to stabdha thaI gayo. siMhalagna upara siMha Ubho hato ! huM bhayabhIta na thayo. siMhanI nIce hAtha nAkhIne kuMDaLI naSTa karI dIdhI. mAruM parAkrama joIne e siMha sUryanAM rUpamAM prakaTa thayo ane mane kahyuM: "vatsa, tArI A lagnakuMDaLI pratye huM prasanna thayo chuM. ane tArA parAkramathI prabhAvita thayo chuM. eTale huM sUryadava tane kahuM chuM ke tAre je joIe te mAgI le." meM kahyuM, he sUryadivaje Apa mArI upara prasanna thayA ho to mane jyotiSacakranA sarva graha, nakSatra ane tArAo batAvI do. mAre saMpUrNa jyotiSamaMDaLa jovuM che." sUryadiva ane jyotiSa-devalokamAM laI gayA, ane saMpUrNa jyotiSamaMDaLa batAvI dIdhuM. meM e badhuM yAda rAkhI lIdhuM.' lokoe varAhamihiranI vAta mAnI lIdhI. varAhamihire savAlAkha zlokonI racanA karIne jyotiSano eka moTo graMtha banAvyo. bIjI paNa aneka racanAo karI. te magadhanareza naMdano prItipAtra banyo. rAjAne potAnA jJAnathI prabhAvita karavA mATe te eka divase rAjasabhAmAM gayo ane rAjAne kahyuM : he rAjezvara, A cAturmAsamAM, vaSakALamAM eka divase khUba Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 zrAvakajIvana varSA thaze, ane huM mArgamAM je vartuLa banAvuM, tenI madhyamAM bAvana pala vajananI moTI mAchalI paDaze.' A vAta AcArya bhadrabAhue sAMbhaLI, temaNe potAnA jJAnaprakAzamAM joyuM. joIne zrAvako dvArA naMdarAjAne kahevaDAvyuM ke : "vRSTinI vAta sAcI che, paraMtu je mAchalI paDaze te para palamAM aDadho pala ochA vajananI haze. ane vartuLanI madhyamAM nahIM paDe, paraMtu kinAre paDaze.' bhadrabAhusvAmIe kahyuM hatuM te pramANe ja banyuM. rAjAne bhadrabAhusvAmI pratye zraddhA janmI. AthI varAhamihira jainasaMgha ane jainasAdhuo pratye vadhAre dveSI banyo. keTalAka divaso pachI eka bIjI ghaTanA banI. rAjAnA mahelamAM rANIe putrane janma Apyo. varAhamihire rAjakumAranI janmakuMDaLI banAvIne eno phaLAdeza karatAM kahyuM ke : "mahArAjA, rAjakumAranuM AyuSya 100 varSanuM che.' rAjAnuM mana prasanna thayuM. prajA paNa AnaMdita thaI. loko putrajanmano AnaMda manAvavA lAgyAM. rAjA ane rAjakumArane AzIviMda ApavA aneka dharmaguruo rAjAnI pAse AvyA. saue AzIrvAda ApyA. paraMtu bhadrabAhusvAmI na gayA. zrAvako dvArAya AzIrvAda na mokalAvyA. varAhamihira dhyAna rAkhato hato ke "bhadrabAhu AzIrvAda ApavA rAjasabhAmAM jAya che ke nahIM !' jyAre bhadrabAhu na gayA to varAhamihire rAjAnAM kAnamAM viSa reDI dIdhuM H mahArAjA, rAjakumArane AzIrvAda ApavA sau AvyuM, sarva dharmaguruo paNa AvyA, paraMtu jainAcArya bhadrabAhusvAmI na AvyA, kAraNa huM jANato nathI. tame jANI zako cho !' naMdarAjAe mahAmaMtrI zakaDAlane pUchyuM : "mahAmaMtrI, kumArane AzIrvAda ApavA sarva guruo AvI gayA. tamArA guru kema na AvyA ?' zakaDAle kahyuM : 'Aje ja huM gurudevane pUchIne kAle Apane jaNAvIza.' mahAmaMtrIe gurudevanI pAse jaIne pUchyuM H gurudeve kahyuM : "mahAmaMtrI, rAjAne kahejo ke AjathI sAtamA divase bilADI dvArA rAjakumAranuM mota thaze. e jANIne amArA AcArya putrajanma prasaMga upara AzIviMda ApavA nathI AvyA.' mahAmaMtrIe jaIne rAjAne vAta jaNAvI dIdhI. Ameya rAjAne bhadrabAhusvAmI para zraddhA hatI, temanI vAta mAnato hato. teNe sarva bilADIone nokaro dvArA nagara bahAra kADhI mukAvI. rAjakumAranI AjubAju sazastra sainiko UbhA karI dIdhA. rAjamahelamAM eka paNa bilADIno praveza na thAya evI vyavasthA karavAmAM AvI. rAjA AthI Azvasta thayo ke nagaramAM eka paNa bilADI rahI nathI. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 239 kevI rAjamahelamAM bilADIno praveza zakya nathI; have bilADIthI rAjakumAranuM mRtyu rIte thaze ? nahIM thAya.' cha divasa vItI gayA. sAtamo divasa hato. dhAvamAtA rAjakumArane laIne oraDAnI bahAra beThI hatI ane dUdha pAtI hatI. oraDAnAM dvAranI upara lAkaDAno AgaLo hato, te tUTI paDyo..... sIdho ja kumAra upara paDyo ane te ja kSaNe kumAranuM mRtyu thayuM. nagaramAM, rAjyamAM sarvatra zoka chavAI gayo. varAhamihira nagara choDIne bhAgI gayo. bhadrabAhusvAmI rAjamahelamAM gayA ane zokasaMtapta rAjAne dharmopadeza ApIne AzvAsana ApyuM. rAjAe AcAryadevanA jyotiSajJAnanI prazaMsA karI. rAjAe pUchyuM : "gurudeva, Ape to kahyuM hatuM ke bilADIthI mRtyu thaze', e vAta sAcI na paDI.' AcAryadeve kahyuM : 'vAta sAcI ja che. je lAkaDAno AgaLo tUTI paDyo hato te ahIM maMgAvo.' rAjAe AgaLo maMgAvyo. enI u52 bilADInuM mukha banAvyuM hatuM. rAjAe joyuM. rAjAne saMtoSa thayo ane te AcAryadevano parama bhakta banI gayo. varAhamihira jaMgalamAM gayo. tApasa banI gayo. hRdayamAM jainasaMgha ane bhadrabAhu svAmI pratye dveSa bharelo ja hato. teNe tapazcaryA karI. marIne tapazcaryAnA prabhAvathI vyaMtara devalokamAM vyaMtaradeva banyo. teNe potAnAM jJAnathI pUrva bhava joyo; dveSabhAvanA utpanna thaI gaI. jainasaMghane mAravA mATe teNe nagaramAM mahAmArI - marakI phelAvI dIdhI. keTalAya loko maravA lAgyA. saMghanA AgevAna loko bhadrabAhusvAmI pAse gayA. badhI vAta jaNAvI. "saMgharakSA karavI e mAruM kartavya che,' ema vicArIne temaNe jJAnathI roga-upadravanuM kAraNa joyuM. temaNe e samaye uvasaggaharaM stotra'nI racanA karI. stotra saMghane ApyuM. 'A stotrano je pATha ka2ze, ene mahAmArIno roga nahIM thAya. jene thayo haze teno roga paNa zAnta thaI jaze.' saMghanA agraNIo prasannacitta thayA. uvasaggaharaM stotrano jainasaMghamAM gheraghera pATha thavA lAgyo. roga dUra thaI gayo. tyArathI A stotra A lokanA ane paralokanA kalyANa mATe jainasaMghamAM pracalita banI gayuM. A rIte 'uvasaggaharaM stotra'nI racanA zrI bhadrabAhusvAmIe karI che. A vAta Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 zrAvakajIvana aneka prAcIna graMthomAM lakhelI che. uvasaggaharaM thottaM kAUNa jeNa saMghakallANaM / karuNAyareNa vihiyaM sa bhadrabAhu guru jayau // karuNAnA bhaMDAra samA AcAryadine uvasaggahara stotranI racanA karIne zrIsaMghanuM kalyANa karyuM. te zrI bhadrabAhusvAmI guru jayavaMta thAo !' " sa tvasaptati-vRtti mAM kahevAmAM AvyuM che ke "te hiM nANabaleNa varAhamihira vaMtassa ducciTThiyaM nAUNa siri pAsa sAmiNo 'uvasaggaharaM thavaNaM kAUNa saMghakae pesiyaM // " zrI bhadrabAhusvAmIe jJAnabaLathI varAhamihira vyaMtaranuM duzeSTita - roga phelAvavAnuM - jANIne zrI pArzvanAtha svAmInuM uvasaggahara stotra' nAme stotra - stavana racIne saMghane mokalyuM." guvavilImAM AcAryazrI munisuMdarasUrijIe kahyuM ke apazcimaH pUrvabhRtAM dvitIyaH zrI bhadrabAhuzca guruHzivAya / .. kRtvopasargAdiharastavaM yo rarakSa saMghaM dharaNArcitAMhiH // niyuDha siddhAntapayonidhirAve svayaMzca vIrAt ravanagenduvarSe / AcAryazrI yazobhadrasUrijInA bIjA paTTadhara, aMtima pUrvadhara, uvasaggahara stotranI racanA karanArA dharaNendrathI pUjita, siddhAntasAgarane vahana karanArA ane vIra saMvata 170mAM svargavAsI thayelA zrI bhadrabAhu guru ApanuM kalyANa karanArA thAo !' A stotrano divya prabhAvaH varAhamihira-vyaMtaradeva dvArA phelAvavAmAM Avelo roga-upadrava A stotrathI dUra thaI gayo. e vAta tame jANI lIdhI. have enA bIjA prabhAvonuM varNana priyaMkara nRpakathAmAM jinasUra munivare karyuM che. upasargaharastotraM kRtaM zrI bhadrabAhunA // jJAnAdityena saMghasya zAntaye maMgalAya ca // 1 // A uvasaggahara stotra jJAnanA sUrya samAna zrI bhadrabAhue saMghanI zAnti ane kalyANa mATe banAvyuM che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 bhAga 3 A stotrano prAraMbha vadi zabdathI thAya che, eTalA mATe A stotra 'uvasaggahara stotranAM nAmathI oLakhAya che. saMskRta bhASAmAM pasArastotra kahevAya che. bIjAM nAma 35fhastava, 35hattavana, 3pasahara stotra... vagere paNa che. A stotramAM bhagavAna pArzvanAthanI stavanA hovAthI ene pardhvanina-putad - 'pArzvatavaM paNa kahevAya che. etatstavaprabhAvo hi vaktuM kenApi zakyate ? guruNA hariNA vA vAk-prahvApyekajihvayA // 2 // A stavano prabhAva koNa kahI zake? vANImAM vinamra evI eka jIbhathI bRhaspati yA Indra paNa kahevAmAM samartha nathI. upasargaharastotre smRte syuH zubhasaMpadaH / saMyogasantatinityaM syuH samIhitasiddhayaH / / upasargahara stotranuM pratidina smaraNa karavAthI zubha saMpatti, saMtatino yoga, tathA Icchita siddhionI prApti thAya che. zubha saMpatti eTale ke vidyAsaMpatti, kalAsaMpatti, dhanasaMpatti ane dharmasaMpatti samajavI. saMtatiyoga eTale ke vinayavAna AjJAMkita putra-putrI parivAra samajavo. Icchita siddhio eTale vepAramAM lAbha, zatrupakSa para vijaya thatA maMtrAdisiddhio samajavI. udayoccapadopAyA uttamatvamudAratA / ukArAH pacaM puMsaH syurupasargaharasmRteH // 4 // upasargaharanuM smaraNa karavAthI puruSane pAMca "u'kAranI prApti thAya che? 1. udaya, ra. uccapada, 3. upAya, 4. uttamatA ane 5. udAratA. ' prathama che udaya. udaya eTale ke pratidina pragati-unnati. bIjo ukAra che uccapada. koI moTA padanI prApti thAya che. moTo hodo, adhikAra maLe che. rAjyAdi taraphathI sanmAna prApta thAya che. trIjo ukAra che upAya. upAya eTale iSTa prAptinI sAdhanA. cotho ukAra che uttamatA. uttamatA eTale zreSThatA. zreSThatA prApta thAya che. pAMcamo ukAra che udAratA. paropakAra karavAnI vRtti jAgRta thAya che. puNyaM pApakSayaH prItiH padmA ca prabhutA tathA / pakArAH paMca puMsAM syuH pArzvanAthasya saMsmRtau // 5 // Jain Equation International Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 zrAvakajIvana zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM smaraNa karanArA puruSone pAMca pa'kAranI prApti thAya che H 1. puNya, 2. pApakSaya, 3. prIti, 4. padmA ane 5. prabhutA. 1. puNya eTale ke puNyanI abhivRddhi thAya che. 2. pApakSaya eTale ke karmakSaya samajavo. 3. prIti eTale ke lokapriyatA prApta thAya che. 4. padmA eTale ke lakSmI samajavI. 5. prabhutA eTale sarva kAryomAM pradhAnatA prApta thAya che. upasargaharastotramaSTottarazataM savA| yo dhyAyati sthirasvAnto maunavAn nizcalAsanaH ||6|| tasya mAnavarAjyasya kAryasiddhiH padepade / bhavecca satataM lakSmIzcaMcalA hi nizcalA ||7|| je mANasa Asana sthira karIne, mauna dhAraNa karIne, sthira cittathI upasargaharaM stotranuM 108 vAra niraMtara smaraNa kare che, e zreSTha manuSyane Dagale Dagale kAryasaddhi thAya che. svabhAve lakSmI caMcaLa hovA chatAM paNa tenA tyAM sthira rahe che. eTale ke lakSmI tenA gharano tyAga karatI nathI. A stotranuM smaraNa kevI rIte karavuM - e viSayamAM ahIM mArgadarzana ApavAmAM AvyuM che. 1. je koI Asana anukULa hoya, e AsanamAM besavuM, padmAsana, siddhAsana sukhAsana....... vagere AsanomAMthI je Asana saraLa lAge te AsanamAM besavuM. zarIrane sthira rAkhavuM. hAtha - paga upara - nIce na karavA. mAthuM halAvavuM nahIM. Ama - tema jovuM nahIM, IzArA karavA nahIM. 2. bIjI vAta che mauna dhAraNa karavAnI. koInI sAthe koI paNa prakAranI vAta karavI nahIM. 3. trIjI vAta che cittane sthira karavAnI. samagra cittavRttione A stotranI stavanAmAM ekAgra karI devI joIe. maMtravizArado kahe che ke jyAM sudhI maMtra ane mana eka na thaI jAya, abhedabhAvathI ciMtana na thAya, tyAM sudhI maMtrArtha athavA maMtra-caitanya prakaTatuM nathI. eTalA mATe ahIM je mArgadarzana ApavAmAM AvyuM che, tenuM anusaraNa karavuM joIe. zAkinyAdibhayaM nAsti na ca rAjabhayaM jane / dhyAyamAne 'sminnupasargaharastave SaNmAsaM 11611 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 243 A upasarga haraM stotrano 6 mAsa sudhI smaraNa karanAra manuSyane A duniyAmAM zAkinI-DAkinI AdinuM temaja rAjAno bhaya paNa raheto nathI. pratyakSA yatra no devA na maMtrA na ca siddhayaH / upasargaharasyAsya prabhAvo dRzyate hoddA jemAM devo pratyakSa thatA nathI, maMtrasiddhio paNa pratyakSa thatI nathI; evA A kaLikALamAM A stotrano prabhAva jovAmAM Ave che. prApnotyaputraH sutamarthahInaH, zrI dAyate pattirapIzatIha / duHkhI sukhI cAtha bhavenna kiM kiM tvad spacintAmaNi vinanenA A stotranA smaraNathI je putrarahita hoya che, tene putraprApti thAya che; je mANasa nirdhana hoya che, te kuberasamAna bane che. sAmAnya sainika rAjAnI jema zAsana kare che ane duHkhI manuSya sukhI thAya che. he stotrarAja ! tArA samAna ciMtAmaNinuM ciMtana ka2vAthI zuM-zuM nathI maLatuM ? - badhuM ja maLe che. ekayA gAthayA'pyasya stavasya smRtamAtrayA zAntiH syAt kiM punaH paMcagAthApramANakam A stotranI mAtra eka gAthAnuM smaraNa ka2vAthI paNa zAnti thAya che, to pachI pAMca gAthAnA saMpUrNa stotranuM smaraNa karavAthI zuM na thAya ? ethI avazya zAMti maLe che. upasargAH kSayaM yAnti chidyante vighnavallayaH / manaH prasannatAmeti dhyAte'smin stavapuMgavaiH 11 A stotrarAjanuM dhyAna-smaraNa karavAthI upasargo naSTa thAya che, vighnavelIo vicchinna thaI jAya che, ane mana prasannatA pAme che. sabhAmAMthI : uvasaggaharaM stotra amane AvaDe che, bIjAM paNa stotro AvaDe che. mukhapATha che. dararoja nava smaraNa bolIe chIe. chatAM paNa koI viziSTa prApti thatI nathI. mahArAjazrI H mahAnubhAva ! prabhAvazALI maMtra hoya ke stotra hoya, jyAM sudhI manamAM vikAro hoya che, bhAvanAo azuddha hoya che, apavitratA hoya che, tyAM sudhI koI viziSTa prApti thatI nathI. sau prathama to tana-mana zuddha banAvo. zuddhi mATe Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 244 zrAvakajIvana eka akrama eTale ke traNa upavAsa karo ane namaskAra mahAmaMtranI vidhipUrvaka ' ArAdhanA karo. AvA prabhAvazALI stotrapATha karanArAo ane maMtrasAdhakone pAlana karavA yogya keTalIka vAto jaNAvuM chuM. 1. nirbhaya ane vIra bano. 2. duSTa kAryono tyAga karavo joIe. 3. guNonI gaMbhIratA prApta karavI. 4. jeTaluM jarUrI hoya teTaluM ja bolavuM. 5. AtmavizvAsa hovo joIe. 6. gurudevanI hitakArI vAto mAnavI joIe. 7. nidrA vadhAre na hovI joIe. pramANasara hovI joIe. 8. ALasa - pramAdano tyAga karavo joIe. 9. bhojana parimita karavuM joIe. viSaya-lAlasAmAM phasAvuM nahIM. 11. krodha-mAna-mAyA, lobhane ochA karavAno puruSArtha karavo. 12. dhamacaraNamAM prIti rAkhavI. 13. paropakAra-Adi guNone prApta karavA. 14. bAhya temaja AMtarika pavitratA TakAvI rAkhavI. 15. sadaiva prasannacitta rahevuM. 16. gurudevanI dareka prakAre sevA karavI. 17. ISTadevanI niyamita, nitya bhakti karavI. 18. grahaNa karelAM vratomAM dRDhatA rAkhavI. asatyano tyAga karavo. 20. dayA-karuNAthI dayane plAvita karavuM. 21. dakSacatura banavuM. 22. pratibhAsaMpannatA TakAvI rAkhavI. 23. niraMtara puruSArthazIla rahevuM. 24. maMtravid gurudevathI maMtra yathArtha rUpamAM grahaNa karavo. 19. A Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 245 maMtravid gurudeva pAsethI ja vidhipUrvaka maMtra grahaNa karavo joIe. jo A rIte maMtra grahaNa karavAmAM na Ave, sadgurunA AzIrvAda prApta na thAya, to maMtrasiddhi karavAmAM saphaLatA maLatI nathI. eTalA mATe sAdhake AvA maMtravid gurudevanI zodha karavI. jo ke gurunI zodha karavI saraLa nathI, chatAM tIvra jijJAsA haze ane dRDha saMkalpa haze to guru avazya maLI jaze. A stotranI gAthAo keTalI che ? : sabhAmAMthI : A stotranI gAthAo keTalI che ? mahArAjazrI : A stotra 52 TIkA lakhanArA sarve TIkAkAroe pAMca ja gAthAo para TIkA lakhI che. AcAryazrI rAjazekharasUrijIe 'catuviMzati prabaMdha' graMthamAM lakhyuM cheH 'tataH pUrvazya dhRtya vasAhaa pAsa' ityAdi stavanagAthA paMcakamayaM saMdabdhaM gurubhiH / "pUrvomAMthI uddhRta karIne 'uvasaggaharaM pAsaM' zabdothI jeno prAraMbha thAya che evuM pAMca gAthAvALuM stava" gurudeve racyuM. enAthI e siddha thAya che ke A stotranI pAMca gAthAo che. vikramanI soLamI zatAbdImAM thaI gayelA zrI jinasUra munie priyaM rRpathAnA prAraMbhamAM A stotrano prabhAva batAvatAM lakhyuM che ke : 'pahelAM A stotranI 6 gAthAo hatI. enI chaThThI gAthAnA smaraNathI dharaNendrane pratyakSa thavuM paDatuM hatuM ane te kaSTanuM nivAraNa paNa karatA hatA. pAchaLathI dharaNendre A stotranA racayitA zrI bhadrabAhu svAmIne kahyuM : "mAre vAraMvAra ahIM AvavuM paDe che. huM mArAM sthAnamAM rahI zakato nathI. eTalA mATe chaThThI gAthAne bhaMDAramAM rAkhI mUko.' zrI bhadrabAhu svAmIe chaThThI gAthAne bhaMDAramAM rAkhI mUkI. vikramanI sattaramI zatAbdImAM zrI harSakIrtisUrijIe A stotranI TIkAmAM nIceno zloka uSkRta karyo che : stotrasyAsyASTAtiriktaM zataM yaH kuyAjjApaM paMcacagAthAtmakasya / tasyAvazyaM maMkSu nazyanti vighnAstaM niHzeSA vRNvate siddhayazca T A paMcagAthAtmaka stotrano je loko 108 vAra jApa kare che, temanAM vighno Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 zrAvakajIvana tarata ja avazya naSTa thAya che. ane tamAma siddhio prApta kare che. paraMtu A TIkAgraMthamAM AgaLa lakhyuM cheH pUrva kila asya smaraNasya saptagAthA anubhavan / tato gAthAdvayaM zrI bhadrabAhusvAmibhirbhANDAgAre sthApitam // pahelAM A smaraNanI sAta gAthAo hatI, paraMtu pAchaLathI zrI bhadrabAhu svAmIe enI 6-7-A be gAthAo bhaMDAramAM sthApita karI dIdhI. eTalA mATe pAMca ja gAthAo che." A rIte A stotranI pAMca gAthAo ja mAnya karI che. paraMtu kALakrame A stotramAM navI-navI gAthAo umerAvA lAgI, eTalA mATe vartamAnamAM A stotranI 9gAthAo, 13 gAthAo, 17 gAthAo, 21 gAthAo temaja 27 gAthAo maLe huM A stotranI pAMca gAthAo mAnIne, e pAMca gAthAono bhAvArtha - rahasya batAvIza. pravacana pUrNa karatA pahelAM huM e batAvI devuM ucita samajuM chuM ke stavana ane stotra ochAmAM ochAM pAMca zlokanAM athavA pAMca gAthAonAM hoya che. Aje basa, ATaluM ja. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravacana : 9) parama upakArI, mahAna vyutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakajIvananI dinacaryA batAvatAM kahyuM che? 'namaskArAdicintanam / namasvAdimAM 'Adi pada che. Adi padathI "logassa sUtra'nuM ciMtana rajU karyuM ane have 'kavasara stotram nuM ciMtana batAvuM chuM. vistArathI eTalA mATe jaNAvuM chuM ke jethI tame loko saraLatAthI ciMtana karI zako. uvasaggahara stotrano artha - bhAvArtha - rahasyArtha zrI uvasaggaharaM stotra niyamita pratidina zraddhApUrvaka smaraNa karavA yogya che. vAraMvAra A stotranuM ciMtana karavuM joIe. paraMtu ciMtana karavA mATe arthajJAna hovuM Avazyaka che. arthajJAna vagara ciMtana zakya nathI banatuM. artha - bhAvArtha ja jJAnano prakAza che. bhAvamaMdiramAM praveza karavAnuM maMgala dvAra che. sUtra ane artha jJAnAcAranAM viziSTa aMga mAnavAmAM AvyAM che. koI paNa maMtranI siddhi mATe eno jApa karavAmAM Ave che. e rIte enI arthabhAvanA paNa karavAmAM Ave che. e ja prakAre A maMtramaya stotranuM arthajJAna paNa saMpAdana karavuM joIe. enI upara vAraMvAra zAnta cittathI ciMtana-manana karavuM joIe. sarva prathama pahelI gAthAno artha bhAvArtha batAvuM chuM: uvasaggaharaM pAsaM pAsaM vaMdAmi kammaghaNamukkaM / visahara-visaninnAsaM maMgalakallANa-AvAsaM // 1 // jenI pAse rahelA deva - pArzvayakSa, dharaNendra, padmAvatI vagere bhaktajanonA sarva upasargo dUra kare che. je ghAtakarmothI mukta hovAthI sarvajJa temaja sarvadarzI che, jemanuM nAma-smaraNa bhayaMkara sapanA jherane naSTa karanAruM che, tathA je maMgala temaja kalyANanA paramadhAma hovAthI sarva mATe pUjya che; evA pArzvanAtha bhagavAnane huM mana-vacanakAyAnI zuddhithI vaMdana karuM chuM. uvasaggaharaM pAsaM : je upasargane hare te upasargahara. evA pArzvayakSa jemanA sevaka che evA. ahIM pArzvano artha "samIpe' karavAthI bIjo artha maLe che. upasargone dUra karanAra deva Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 zrAvakajIvana zrI pArzvaya, zrI dharaNendra, zrI padmAvatI Adi jemanI najIka rahelAM che evA. A baMne artha TIkAkAroe karyA che ane A baMne artho yathArtha lAge che. - 3vasAda ane pakSa A be zabdone eka ja zabda mAnavo joIe. be alaga nahIM. 3vadai vi i e zabdamAM nI upara je anusvAra che, te prAkRta bhASAne kAraNe che. pratidinusvAra eTalA mATe artha karatI vakhate anusvArane lakSamAM nathI levAno. kammaghaNamukkaM : A "kammaghaNamuka vizeSaNa che karmarUpI vAdaLothI mukta. jo ghaNa" ne "kampanuM vizeSaNa banAvavAmAM Ave to ghaNa' no artha "dIrghakAlIna sthitivALA" athavA "nibiDa' artha thAya che. eTale ke "nibiDa kamAMthI mukta" evo artha thAya che. ghAtI karmothI mukta ane AtmA jyAre ghAtakarmathI mukta thAya che tyAre te sarvajJasarvadarzI bane che. prastutamAM A vizeSaNathI zrI pArzvanAtha bhagavAnanI sarvajJatA sUcita thAya che. visara-visa-ninAnaM : 'viSe tharAti viSatha je viSane dhAraNa kare te viSadhara kahevAya che. eTale ke sarpa - nAga. sarva prakAranA sarponuM jhera naSTa karanArA - evo artha thAya athavA viSa'no artha mithyAtva kaSAya Adi bhAva-viSa samajavuM. bhAva-viSane dhAraNa karanArA bhAva-viSadhara kahevAya che. emanA viSane potAnA vacanAmRtathI naSTa kare che te viSahara-viSa-ninasina' kahevAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke zrI pArzvanAtha bhagavAna dravya-viSadhara ane bhAvaviSadhara e baMne viSadharonA viSano nAza karanArA che. maMgala kallANa-AvAsaM : maMgaLa eTale ke vibonI upazAnti tathA kalyANa - saMpattino utkarSa * zrI siddhicaMdra gaNIe maMgalano artha "zreya' ane kalyANano artha "saMpatti utkarSa karyo che. * zrI harSakAtisUrie maMgalano artha duritanuM upazamana tathA kalyANano artha nirogitA karyo che. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 249 kahevAnuM tAtparya e che ke zrI pArzvanAtha bhagavAna maMgala ane kalyANanI sAkSAta mUrti che. parama maMgalamaya tathA parama kalyANamaya che. have bIjI gAthAno artha - bhAvArtha batAvuM chuM : visaharaphuliMgamaMtaM kaMThe dhArei jo sayA maNuo / tattva ha-roza-mArI-tuTTha nA maMti vasAmaM pA 'zrI pArzvanAthanAM nAmathI yukta viSadhara sphuliMga' nAmanA maMtrane je mANasa pratidina smaraNa kare che, tene grahanI koI pIDA thatI nathI, ene vyAdhi satAvatI nathI. tenI upara kadAca mAraNa-prayoga thAya to te zAnta thaI jAya che athavA mArImarakI jevo roga phelAyo hoya to tenI rakSA thAya che. jvara dUra thaI jAya che.' visaharaphuliMgamaMtaM : AcAryazrI mAnatuMgasUriviracita 'namiUNa'nI aMtima gAthAmAM kahevAmAM AvyuM che : eyassa majjhayAre aTThArasa akkharehiM jo maMto / jo jANai so jhAyai paramapayatthaM phuDaM pAaArazA 'A stotramAM 18 akSarono je maMtra che, e maMtrane jeo jANe che, teo paramapada para rahelA prakaTa pArzvanAthanuM dhyAna dhare che.' e 18 akSaronA maMtrane viSadhara sphuliMga maMtra' kahe che. e maMtra A prakArano che H 'namiUNa pAsa visahara vasaha jig2aphuliMga' A maMtra nAgarAja dharaNendre, zrI mAnatuMgasUrijIne emanA mAnasika roganA nivAraNa mATe Apyo hato. e vAta prabhAcaka caritramAM kahevAmAM AvI che. zrI ratnakIrtisUrijIe pArzvanAtha jinastavanamAM viSadhara sphuliMga maMtra 18 akSarono che, e vAtane samarthana ApyuM che. A maMtra 28 akSarono paNa prApta thAya che te A prakArano che, - 3 zrIM arha namiUNa pAsa visahara vasaha jiNaphuliMga OM hrIM zrIM ahaM namaH / viSadhara sphuliMga maMtranI sAthe bIjAkSara temaja pallavAdi joDIne bhinnabhinna maMtro banAvavAmAM AvyA che. keTalAka maMtro A prakAre che : 6. cintAmaNi maMtraH 'OM hrIM zrIM ahaM namiUNa pAsa visahara vasaha jiNaphuliMga Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 zrAvakajIvana namaH | A maMtrano AmnAya ciMtAmaNikalpamAM batAvavAmAM Avyo che. 2. kukkuTezvara pArzvanAtha maMtra : .. OM hrIM zrIM ahaM namiUNa pAsa visahara vasaha jiNaphuliMga 6 zrI namaH | 3. sarvakAmadAvidyA : ____OM hrIM zrIM ahaM namiUNa pAsa visahara vasaha jiNaphuliMga hI zrIM hrIM sarvakAmadAya namaH / ---3nA ? jainazAstromAM 88 grahonI vAta Ave che. paraMtu jyotiSazAstrInI draSTie ravi, soma, maMgaLa, budha, guru, zukra, zani, rAhu ane ketu - A nava graho batAvyA che. manuSyanA janma samaye AkAzamAM A graho je sthAnamAM hoya che, e prakAre graha zatru yA mitranuM kAma kare che. prastutamAM gaha' zabdathI duSTa graho samajavAnA che. zrI harSakIrtisUrijIe gahano artha bhUta-preta-pizAca Adi paNa karyo che. 'grahAH sUryodayo gocare azubhAH bhUta preta pizAcAdInAM AvezA vaa| roga' zabdathI ahIM pittajanya, kaphajanya, vAtajanya temaja saMnipAtajanya roga samajavAnA che. athavA Agamaprasiddha 16mahAroga samajavAnA che. jJAtAdharmakathA nAme AgamanA 13mAM adhyayanamAM A 16 mahArogonAM nAma jaNAvyAM che. - "mArI" eTale mAraNaprayogathI phelAyelo roga athavA marakI. "arthakalpalatA' graMthamAM kahyuM che: mArikva sarva mRtyu pAmazavam - sarvavyApaka mRtyurUpa aziva ! je rogathI moTA pramANamAM manuSya maravA mAMDe che, tene marakI kahe che. plega, kioNlerA...vagere AvA prakAranA rogo che. AvA samaye A stotrano ekAgra manathI smaraNa temaja viSathami maMtrano jApa khUba ja upayogI siddha thAya che. dukajarA' eTale duSTa jvara viSamajavara. TIkAkAra maharSioe duSTa jvaramAM aneka prakAranA svara batAvyA che? dAhajvara, vAtajvara, pittajvara, viSamajvara, nityajvara, velA jvara, muhUrtajvara vagere. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 251 duSTa jva2no bIjo paNa artha thAya che H duH eTale krodhI banelA rAjA ane jvara eTale tAva. viSadhara sphuliMga maMtrathI A badhuM upazAnta thaI jAya che. have trIjI gAthAnA artha - bhAvAIiMda sAMbhaLI lo : ciTTha u dUre maMto tujjha paNAmo bi bahuphalo hoi / nara- tirissu vi jIvA, pAvaMtI na Tuvastu-yogakhkhuM rUzA "he bhagavAna! viSadhara sphuliMga' nAmano Apano maMtra ati prabhAvazALI che. e vAta to dUra rAkhuM chuM, kAraNa ke Apane vizuddha bhAvathI karelA namaskAra-praNAma paNa saubhAgya, Arogya dhana-dhAnya, kalatra, rAjya vagere tathA devalokanAM sukha ApanArA bane che. kadAca - koIka vAra AyuSyabaMdhane kAraNe manuSyagatimAM athavA tiryaMcagatimAM janma thaI jAya to paNa tyAM duHkha-daugatya prApta thatAM nathI. tyAM paNa sukha-sanmAna maLe che. viSadhara sphuliMga maMtra ati prabhAvazALI che, paraMtu e kaSTasAdhya che. badhA mANaso e maMtranI yathAvidhi sAdhanA-ArAdhanA na karI zake, chatAM paNa nirAza thavAnuM nathI. kAraNa ke pArzvanAtha bhagavAnane vizuddha bhAvathI karela eka paNa praNAma atizaya phaLa ApanAra hoya che. praNAma karavA mAtrathI saubhAgya, Arogya, dhanadhAnya, patnI, dvipada-catuSpada-rAja, svarga ane mokSa paNa prApta thAya che. je jIva vizuddha bhAvathI bhagavAna pArzvanAthane praNAma kare che, te samyagdaSTi jIva hoya che. samakitavRSTi jIva marIne devagati ja prApta kare che. chatAM paNa mithyAvRSTi - avasthAmAM AyuSyakarma - manuSyagatino yA tiryaMcagatino baMdha paDI jAya, to jIvane manuSyagatimAM athavA tiryaMcagatimAM janma levo paDe che. paraMtu tyAM paNa ene duHkha ane durbhAgya bhogavavAM paDatAM nathI. manuSyabhavamAM zArIrika yA mAnasika koI paNa prakAranuM duHkha AvatuM nathI. tiryaMca eTale pazu-pakSInI uttama yonimAM janma pAme che. tyAM ene mAna-sanmAna maLe che. zrI pArzvanAtha prabhune zraddhAthI praNAma karavA joIe. A stotranI cothI gAthA A rIte che : tuha sammatte laddhe cintAmaNi- kappapAyavabbhahie / pAvaMti aviggheNa jIvA ayarAmaraM DhALa tAjA) 'he bhagavan ! ciMtAmaNi ratna ane kalpavRkSathIya adhika phaLadAyI evuM ApanuM samyakatva pAmavAthI jIva koI paNa prakAranA vighna vagara mokSa pAmI jAya che.' A gAthAmAM 'samyakatva' zabda mahattvapUrNa che. A zabdanI paribhASA karatAM Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2para avakajIvana kahevAyuM che ke - sa tyarA mA sarvam | samyapha zabda prazaMsAnA arthamAM che. bIjo artha che - aviruddha bhAva. paraMtu prastutamAM "samyapha' zabdathI "jIva' artha samajavAno che. jIvano bhAva eTale ke zuddha zraddharUpa pariNAma e ja samyakta samyakatvanI vibhinna vyAkhyAo : * paMcAzaka graMthamAM AcAryazrI haribhadrasUrijIe kahyuM che keH tatta sammatta tattvanA arthanI zraddhA samyakatva che. * 'tattvArtha sUtramAM bhagavAna umAsvAtijIe kahyuM che ke : 'tatvArthane sa rzanam tattvanA arthanI zraddhA samyagudarzana che. samyaggadarzana ane samyakatva eka ja che. * navatattva prakaraNamAM kahyuM che : jIvAi nava payatthe jo jANai tassa hoi .sammattaM / bhAveNa saddahaMto, ayANamANe vi sammatte // jIva-ajIvAdi nava tattvone je yathArtha rUpe jANe che, ene samyakatva prApta thAya che. matimaMdatAthI yA chadmasthatAne kAraNe nava tattva nathI paNa samajAtAM, chatAM paNa "je jinezvare kahyuM che e sarva satya ja che' evI zraddhAthI mAne, to paNa te samyaguvRSTi che. * samyakatva grahaNa karatI vakhate bolAya che: arihaMto maha devo jAvajjIvaM susAhuNo guruNo / jiNapaNNattaM tattaM ia sammattaM mae gahiyaM // jyAM sudhI huM jIvaMta rahuM tyAM sudhI arihaMta mArA deva che, susAdhu mArA guru che ane jinapraNIta tattva mAro dharma che." AvuM samyakatva meM dhAraNa karyuM che. ciMtAmaNi-kappapAyavanbhahie : ciMtAmaNi mATe kahevAmAM AvyuM che ke vijJAnika vinitAIvAthI revataSThito ratnavizeSa: ciMtAmaNi - ciMtita artha ApanAra devAdhiSThita ratna, tvahipa eTale kalpavRkSa. utkRSTa kALamAM A kalpavRkSo hoya che? aMtaHkaraNamAM ciMtaveluM ApanArAM A vRkSo hoya che. jenazAstromAM 10 prakAranAM kalpavRkSonuM varNana che. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 bhAga 3 paraMtu A ciMtAmaNi ane kalpavRkSa vartamAna jIvananI Avazyaka vastuo Ape che. svarga ane mokSanuM sukha nathI ApI zakatAM. zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM samyakatva to svarga ane mokSanuM sukha ApI zake che, eTalA mATe samyakatvane ciMtAmaNi ane kalpavRkSathIya adhika gayuM che. ayarAmayaM ThANaM : jyAM jarA-vRddhAvasthA nathI te ajara ane jyAM mRtyu nathI te amara ! ajara ane amarane "ajarAmara' kahe che. AvuM ajarAmara sthAna cauda rAjalokanA agrabhAga upara AvelI siddhazilA upara AveluM che. tyAM sarva siddha AtmAo vase che. A sthAnane mokSa athavA muktipurI paNa kahe che. jIvane samyakatva prApta thayA pachI kAlakramathI samyagUjJAna ane samyakyAritranI prApti thAya che. A samyagdarzana, jJAna ane cAritrathI jIva ajarAmara sthAna pAme che. "samyakatva mokSa pAmavA mATenuM prathama sopAna che. e draSTie ahIM kahevAmAM AvyuM che ke samyakatva pAmavAthI jIva mukti pAme che. A stotranI pAMcamI ane aMtima gAthA A prakAranI cheH ia saMthuo mahAyasa ! bhattibbharanibbhareNa hiyaeNa / tA deva ! dijja bohiM bhave bhave pAsa jiNacaMda ! // he mahAyazavALA, gailokyavyApI kIrtivALA ! meM A rIte bhaktithI bharapUra aMtaHkaraNa dvArA ApanI stuti karI che. eTalA mATe he devAdhideva ! he jinacaMdra ! mane dareka janmamAM bodhi (jinadhama) Apajo. jethI huM ApanI niraMtara bhakti karI zakuM ane bhavasAgara tarI zakuM." stotra ane stavanamAM ISTadevane namaskAra karavAmAM Ave che. temanA adbhuta guNonuM kIrtana karavAmAM Ave che, ane aMtamAM prArthanA karavAmAM Ave che. dhArmika kSetramAM prArthanA khUba mahattva dharAve che. vizeSa rUpe jyAre ApaNe ISTadevanI stuti karatA hoIe tyAre ISTadevane svAmI samajIne ane ApaNe ApaNI jAtane temanA caraNonAdAsa samajIne prArthanA karavI joIe. e prArthanAmAM ApaNA AtmakalyANa mATe je joIe te mAgavuM joIe. mAgavA mATe rdayamAM svArtha nahIM paraMtu bhakti hovI joIe. bhattibbharanibbharaNa : bhakti eTale AMtarika prIti, Adara ane bahumAna. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 zrAvakajIvana bhakti bhavasAgara pAra karavA mATenuM zreSTha sAdhana che. eTalA mATe bhaktino prabhAva jJAnI puruSoe vividha nAmo dvArA, vividha svarUpathI nirUpyo che. ananya zraddhA e bhakti che. vinaya ane vaiyAvRtya paNa bhakti ja che. sevA, samarpaNa paNa bhaktinAM ja rUpa che. vaMdana, pUjana, satkAra ane sanmAna e bhaktinI ja kriyAo che. praNAma, prazaMsA, prArthanA, pramoda ane praNidhAna - e paNa bhaktinA prakAra ja che. smaraNa, kathA, utsava ane upAsanA bhakti ja che. japa, yAtrA, prema, pavitratA, zaraNAgati - bhaktinA ja paryAyo che. * bhaktino hetu pavitra ja hovo joIe. jo hetu duzmananuM damana karavAno hoya, zatrune satAvavAno hoya, badalo levAno hoya, to te bhakti 'tAmasI' kahevAya che. * je bhaktino hetu kaMcana-kAminI, putraprApti, mAna-sanmAna ane pratiSThAnI prAptino hoya to te bhakti rAjasI bhakti kahevAya che. * je bhaktino hetu AtmakalyANa, sAttvika sukha athavA paramAnaMdanI prApti hoya te bhakti sAttvika' kahevAya che. A sAttvika bhakti ja karavI joIe bhakti konI ka2vI joIe - e viSayamAM paNa spaSTatA karI devA mAguM chuM. 'lokatatttanirNaya' graMthamAM AcAryazrI haribhadrasUrijIe kahyuM che : yasya nikhilAzca doSA na santi sarve guNAzca vidyante / brahmA vA viSNurvA haze jino vA namastasmai // 'jenAmAM koI doSa rahyA nathI,ane jemAM sarve guNo ja vidyamAna che, te brahmA hoya, viSNu hoya, maheza hoya ke jina hoya, temane mArA namaskAra che.' kahevAnuM tAtparya e che ke bhakti temanI ja karavI joIe ke jemAM rAgAdi doSa hoya nahi ane jJAnAdi sarve guNa vidyamAna hoya ! zrI arihaMta paramAtmAnI bhakti mana, vacana ane kAyAnI zuddhithI karavAmAM Ave to te bhakti mukita ApI zake. bhaktithI anaMta karmonI nirjarA thAya che. 'Avazyaka niyukitamAM zrI bhadrabAhusvAmIe lakhyuM che : 'bhattIi jiNavarANaM khijjanti puvvasaMciyA kammA / 'zrI jinezvaronI bhaktithI aneka janmonAM saMcita karma naSTa thaI jAya che.' eTalA mATe jinezvaronI bhakti uttama dravyo dvArA ka2vI. temanA guNonuM smaraNa, kIrtana karavuM, temanI AjJAnuM pAlana karavuM. maMtragarbhita stotra : A 'uvasaggaharaM stotra' maMtragarbhita che. dareka gAthAmAM maMtra rahelA che. kevA Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 255 kevA maMtro che, e batAvavA mAguM chuM. eka vAta nizcita che ke maMtrazakti dvArA vividha kAryonI siddhi thAya che. sAmAnyatayA ene 'tAMtrika SaTkarma' kahe che. enAM nAma A rIte che : 1. zAntikarma. 2. vazyakarma. 3. vidveSakarma. 4. staMbhanakarma. 5. uccATanakarma, 6. mAraNakarma. aNuzakti karatAMya maMtrazakti mahAna che. je rIte aNuzaktino upayoga saMhAraka zastro banAvavAmAM thAya che - teno durupayoga thAya che, tenAthI samagra vizva bhayagrasta banyuM che. jo aNuzaktino sadupayoga thAya to prajA mATe AzIrvAda rUpa banI jAya che. e rIte maMtrazaktino upayoga paNa sva-para kalyANa mATe karavo hitakArI che. teno upayoga bIjAMne kaSTa pahoMcADavA kadIya karavo na joIe. na maMtrazaktinI bAbatamAM ATaluM jaNAvIne have vasaLavuM. stotranI eka eka gAthAmAM rahelA maMtrono mAtra nAmanirdeza ja karu chuM. * AcAryazrI jinaprabhasUrijIe 'arthakalpalatA' mAM A stotranA yaMtra ane maMtrano nirdeza karyo che. * zrI pArzvadevagaNiviracita 'laghuvRttimAM ane * AcAryazrI pUrNacaMdrasUrijI - viracita 'laghuvRtti' mAM enuM svarUpa batAvavAmAM AvyuM che. ene AdhAre ahIM maMtraviSayaka keTalIka vAto jaNAvIza - tame ekAgra manathI sAMbhaLajo. prathama gAthAmAM ATha yaMtra : 1. nAvama{--yaMtra / A yaMtranA prabhAvathI janapriyatna prApta thAya che. 2. saumAnya-yaMtra / A yaMtranA prabhAvathI saubhAgya-vRddhi thAya che. 3. hakSmIvRtti-yaMtra | A yaMtranA prabhAvathI lakSmInI vRddhi thAya che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakajIvana 256 4. mUtavini pradara-yaMtra ! jenAthI bhUta vagereno nigraha thAya che. 5. Gvanadara-yaMtra | A yaMtrathI jvara - vividha prakAranA tAva upara niyaMtraNa Ave che. 6. zaninAda-vaMga | duSTa maMtra jANanArI strIne zAkinI kahevAya che. A yaMtrathI zAkinIno nigraha thaI zake che. 7. viSamavinigrahayaMtra | A yaMtranA prabhAvathI tIvra jheranI asara dUra thAya che. 8. dropadrava-niza-vaMtra | A yaMtranA prabhAvathI kSudra upadravono nAza thAya che. sarva prakAranI siddhi, saMpatti, vagerenI prApti thAya che. bIjI gAthAmAM be cakro : je yaMtramAM aneka valaya hoya che ene cakra kahe che. jemake siddhacakra, parameSThIcakra, vardhamAnacakra vagere. bIjI gAthAmAM be cakro AvelAM che 1. bRhacakra ane 2. ciMtAmaNi cakra. * bRhaccaka : A cakra sarvasaMpankara cakra che. sarva saMpatti apanAruM che. * ciMtAmaNi cakra : A cakra sarva prakAranI ciMtita vastuonuM sAdhana che tathA rAjA, agni, cora, zAkinI Adi kSadra upadravonuM nivAraka che. trIjI gAthAnAM yaMtroH trIjI gAthAmAM je yaMtra ane maMtronuM vidhAna maLe che te batAvuM chuM. vizeSa karIne A maMtra ane yaMtra saMtatinI prApti ane rakSA mATenAM che. 1. vaMdhyAca%A dara yaMtra : * A yaMtranI tathA maMtranI vidhipUrvaka ArAdhanA karavAthI strInuM vaMdhyatva naSTa thaI Anal Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 257 jAya che. 2.mRtavatsA koSa-nivAraNa yaMga | je strIne marelAM saMtAno ja janme che, athavA bALakano janma thatAM ja marI jAya che, tene mRtavatsA-doSa kahevAya che. A maMtranA prabhAvathI ane tenA maMtranA vidhipUrvakanA jApathI mRtavatsA-doSa dUra thaI jAya che. 3. kAkavaMdhyAdoSa-nivAraNa yaMtra / / je strI eka vAra bALakane nma ApyA pachI pharIthI sagabhAM banatI nathI tene kAkavaMdhyAkahe che. A doSanuM nivAraNa karanAruM A yaMtra che. 4. vihipIDA-nivAra yaMtra | je bALakane vividha grahapIDA karatA hoya, emanA nivAraNa mATe A yaMtra che. A yaMtranA maMtranuM vidhipUrvaka ArAdhana karavAmAM Ave che. 5. saumAra yaMtra | A yaMtra durbhAgyano nAza kare che ane saubhAgyanI vRddhi kare che. artha nyatAmAM A pAMca yaMtro batAvyAM che. zrI pUrNacaMdrAcAryanI TIkAmAM paNa A pAMca yaMtro ja batAvavAmAM AvyAM che. cothI gAthAnuM yaMtra : A gAthAmAM laghudevakula yaMtranuM vidhAna che. A savathisiddhayaMtra che. e yaMtrane sugaMdhI dravyothI lakhIne tenI dhUpa-ghI-puSpa AdithI pUjA karavAthI sarva arthanI siddhi thAya che. pUjAmaMtra sadgathI prApta karavo joIe ane gurucaraNanI dravyabhAvathI pUjA karavI joIe. pAMcamI gAthAnuM yaMtraH A yaMtranuM traNa divasa sudhI zveta ane sugaMdhI puSpothI pUjana karavAthI bhUtapreta-zAkinI tema ja varAdi bhaya naSTa thAya che. zAnti-tuSTi-puSTi thAya che. sAvadhAnI : zrI uvasaggahara stotrano addabhuta prabhAva batAvavAnI draSTithI maMtra-yaMtrAdino nirdeza karyo che. je sAdhanA karavI hoya to A viSayanA vizArada saranuM mArgadarzana laIne ja sAdhanA karavI joIe. mAtra pustaka vAMcIne prAraMbha na karavo, nahIMtara viparIta pariNAma AvI zake che. zraddhAthI, zuddhithI ane vidhipUrvaka A stotranI ArAdhanA karavI joIe. Aje basa, ATaluM ja. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravacana : 90) parama kRpAnidhi, mahAna vyutadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakajIvananI dinacaryA batAvatAM kahyuM che ke - nArAviraktanam | namaskAra mahAmaMtra AdinuM ciMtana karavuM joIe. Adi padathI logassa sUtranuM temaja uvasaggaharaM stotranuM ciMtana samajavuM joIe. anya sUtronuM paNa ciMtana karavuM joIe. paraMtu ciMtana to tyAre ja thaI zake ke jyAre sUtrano artha jJAta hoya, artha ane bhAvArthanuM jJAna hoya. A vRSTithI huM tamane keTalAka vistAra sAthe uvasaggahara stotra samajAvuM chuM. uvasaggahara stotrano prabhAva, bhAvArtha, rahasyArtha, Adi samajAvyA pachI Aje tamane A stotrano prabhAva batAvanArI eka prAcIna kathA saMbhaLAvIza. hamaNAM keTalAka divasothI tamane vAta sAMbhaLavA maLI nathI neAje mana bharIne vAta sAMbhaLI leje. khUba romAMcaka vArtA che. rAjA azokacaMdra H magadha dezanI A vAta che. vartamAnamAM tene bihAra' kahe che. azokapura nAme nagara hatuM. nagara dhana-dhAnyathI samRddha hatuM. tyAMnAM rAjAnuM nAma azokacaMdra hatuM. rAjA pratApI, parAkramI ane nyAyI hato. rAjAnI rANInuM nAma hatuM azokamAlA. rANI viveka, vinaya ane zIla, kSamA Adi guNothI alaMkRta hatI. rAjAne traNa putro hatA - arizUra, raNazUra ane dAnazUra. arizrano vivAha jyAre arizra yauvanamAM pravezyo to rAjAe teno vivAha-mahotsava zarU karyo. mahela sajAvavAmAM Avyo. suMdara vastro taiyAra thavA lAgyAM. manohara alaMkAro paNa banavAM lAgyAM. e samaye pATalIputra (vartamAna paTaNA)nA keTalAka sonI loko azokapuramAM AvyA, rAjasabhAmAM jaIne sonI lokoe rAjA azokacaMdrane vinayapUrvaka praNAma karyA ane namratAthI nivedana karyuM? "he narazreSTha, ame pATalIputrathI AvyA chIe. ame mahArAja-kumAranA vivAhamahotsavano vRttAMta sAMbhaLyo. ame harSa pAmyA. ame sonI chIe, A zubha prasaMge ame amArI kalAno koIka camatkAra batAvavA mAgIe chIe. jo ke azokapuramAM aneka kalAkAra sonIo che, chatAM paNa hAthI-hAthImAM aMtara hoya che, azva-azva Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 259 vacce aMtara hoya che. e ja rIte kalA-kalAmAM paNa aMtara hoya che. ame loko evAM divya AbhUSaNo banAvI zakIe chIe ke jene paherIne raMka manuSya paNa rAjA banI jAya che; rAjA mahArAjA banI jAya che. kAraNa ke amArI kalA deva-adhiSThita che ' pATalIputranA sonIonI vAta sAMbhaLIne rAjA harSita thayo. teNe kahyuM : "A zubha avasara para tame AvyA cho, tethI mane AnaMda thayo. huM tamane sonuM, motI, ratna vagere ApuM chuM. tame loko suMdara alaMkAro banAvo. tame loko rAjyanA atithigRhamAM raho." rAjAe eka vicakSaNa maMtrIne A kAma soMpI dIdhuMsonIone suvarNa vagere ApI dIdhuM temaNe kArya zarU karI dIdhuM. cha mAsa sudhI A kalAkAra sonIo hAra banAvatA rahyA. jyAre hAra taiyAra thaI gayo, tyAre temaNe hAra rAjAne batAvyo. rAjA, maMtrI vagere hAra joIne ati prasanna thayA. "Avo anupama hAra ame kadI joyo nathI! A hAranuM nAma devavallabha' rAkhavAmAM Ave che. A hAra zubha muhUrta paherAvavAmAM Avaze." rAjAe sonI lokone uttama vastro ApyAM, suvarNamahoro ApI ane premathI vidAya karyo. hAra khajAnacIne Apyo ane kahyuM: "A hAra bhaMDAramAM mUko, ene huM jyAre mAguM tyAre mane Apo." bhaMDAramAMthI hAra gAyaba : rAjapurohite rAjAne kahyuM: 'mahArAja! hAra paheravAnuM Aje sAruM muhUrta che." rAjAe khajAnacIne kahyuM: 'khajAnacI, pelo devavallabha hAra mAre joIe." khajAnacI hAra levA bhaMDAramAM gayo, jyAM hAra mUkyo hato tyAM hAra hato nahIM. Akho bhaMDAra joI lIdho. paraMtu hAra na maLyo. te ciMtAnA sAgaramAM DUbI gayo. "A hAra bhaMDAramAMthI kyAM gayo? koNe coya haze?" te to bhayabhIta thaI gayo. rAjA samakSa jaIne teNe samagra vRttAMta kahyo. rAjAe kahyuM: 'bhaMDAramAM to tuM ja jAya che. anya koI paNa mANasa bhaMDAramAM pravezato nathI. hAranI corI teM ja karI haze. sAcuM bolI jA, nahIMtara tAruM mota nizcita che.' khajAnacIe kahyuM "mahArAja, huM nirdoSa chuM. meM corI nathI karI. jo Apa mArI vAta upara vizvAsa na karatA ho to Apa mane je sajA pharamAvazo te huM bhogavavA taiyAra chuM." Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26o zrAvakajIvana rAjAe vicAra karyo: "mAtra anumAna uparathI koInI upara kalaMka lagADavuM e yogya nathI. A ghaTanAnAM UMDANamAM UtaravuM paDaze." rAjAe maMtrI dvArA nagaramAM ghoSaNA karAvI : "je mANasa devavallabha" hAranI bhALa Apaze tene rAjA pAMca gAma InAmamAM Apaze." sAta divasa sudhI ghoSaNA thatI rahI. paraMtu koI paNa mANase hArano patto meLavI Apyo nahIM. rAjA nirAza thaI gayo. mahAmaMtrIe abhiprAya Apyo: "mahArAja, nagaranA mukhya jyotiSIgaNane bolAvIne emane pUchavAmAM Ave, teo jyotiSanA mAdhyama dvArA A viSayamAM batAvI zake." rAjAne mahAmaMtrInI vAta yogya lAgI. jyotiSIone bolAvavAmAM AvyA. rAjAe tamAma jyotiSIonuM yogya sanmAna karyuM. yogya Asano upara besADyA ane rAjAe prazna pUchyo: "mane mAro devavallabha hAra pAcho maLaze ke nahIM? tamAma jyotiSIo praznakuMDaLI banAvIne teno phaLAdeza vicAravA lAgyA, paraMtu saMtoSajanaka uttara na maLyo. thoDoka samaya gayA pachI eka vayovRddha jyotiSI bolyA: "he narendra, e hAra pAcho maLaze, paraMtu dIrghakALa pachI maLaze. ane e hAra jene maLaze te tamArA siMhAsana upara besaze." rAjAe pUchyuM : he daivajJa, ApanuM bhaviSyakathana sAcuM che ke nahIM e huM kevI rIte mAnI zakuM?" , "he rAjanuM, AjathI trIjA divase ApanA hAthInuM mota thAya to vAta sAcI mAnajo." rAjAe sarva jyotiSIonuM sanmAna karyuMbadhA cAlyA gayA. hAthInA motanI vAta sAMbhaLIne rAjA atyaMta duHkhI thayo. kAraNa ke rAjAne hAra karatAM ya hAthI vadhAre priya hato. paraMtu A saMsAra che. saMsAramAM priyano viraha ane apriyano saMgama thato rahe che. ajJAnI jIva A saMsAranI vAstavikatAthI aNajANa hoya che, eTale priyanA virahamAM rahe che. vilApa kare che. . " trIje divase hAthInuM mRtyu thaI gayuM. keTalAka divaso sudhI rAjA vyathita rahyo. pachI teNe moTA rAjakumAranAM khUba dhAmadhUmathI lagna karyAM. rAjAe maMtrImaMDaLane kahyuM: "jyotiSIe hAranI corI karanArane rAjyaprApti thavAnI vAta karI che, paraMtu e asaMbhavita che. hAranA corane to zULInuM siMhAsana maLaze." mahAmaMtrIe kahyuM "mahArAjA, jyotiSI koI sarvajJa to hotA nathI. temanuM kahevuM satya ja hoya evo niyama nathI. eTalA mATe Apa nizcita raho." duHkhanuM osaDa dahADA' - divaso vItavA lAgyA, mahinAo vItavA lAgyA, ane keTalAMka varSo paNa vItI gayAM. rAjA dhIme dhIme hAranI vAta bhUlI gayo. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 pArzvadatta ane priyazrI : A azokapuramAM pArzvadatta nAmano eka dhanADhya zreSThi raheto hato. tenI patnInuM nAma priyazrI hatuM. bhAgyacaMdrano asta thaI gayo. durbhAgyanI rAtano prAraMbha thayo - te nirdhana thaI gayo. teNe nagarano tyAga karyo. najIkamAM ja 'zrIvAsa' nAmanuM eka nAnuM gAma hatuM. pArzvadatta tyAM patnI sAthe cAlyo gayo ane zAntipUrvaka potAnuM jIvana tyAM pasAra karavA lAgyo. 261 keTalAka samaya pachI priyazrIe eka putrane janma Apyo. pArzvadatta ane priyazrI AnaMdita thayAM. putraprAptithI kayA saMsArI jIvane AnaMda thato nathI ? priyazrI putrane potAnA prANasamAna saMbhALavA lAgI. putrane te khUba ja pyAra karatI hatI, paraMtu saMsthAH viyontAH saMyogano viyoga thAya ja che. putranuM nAma 'priyaMkara' rAkhavAmAM AvyuM. te eka sAlano ja thayo ane ekAeka UpaDI gayo...... enuM mRtyu thaI gayuM. pArzvadatta ane priyazrI atyaMta duHkhI thayAM. nirdhanatAnuM duHkha to hatuM ja, putranA motathI duHkha ekadama vadhI gayuM. priyazrI atyaMta vyathita thaI gaI. kALakrame te pharIthI garbhavatI banI. tene svapna AvyuM : 'te jamIna khodI rahI che, jamInamAMthI eka suMdara motI maLyuM......' teNe pArzvadattane svapna kahI saMbhaLAvyuM. pArzvadatte kahyuM : 'devI, tane ratna jevA putranI prApti thaze.' priyazrIe eka suMdara putrane janma Apyo. pArzvadatte eka nAnakaDo mahotsava karyo. pArzvadatta pharIthI azokapura tarapha priyazrInI icchA azokapura javAnI thaI. putrane laIne patipatnI azokapuranA bAhya udyAnamAM pahoMcyAM. tyAM temaNe eka AMbAnAM vRkSanI nIce devapUjA karI ane teo vizrAma karavA lAgyAM. e samaye devavANI saMbhaLAI : 'A bALaka potAnA puNyabaLathI 15 varSa pachI A nagarano rAjA banaze.' pArzvadatte kahyuM : 'he devatA ! amAro A putra rAjA bane, ethI amane koI matalaba nathI. ame to icchIe chIe ke e dIrghakALa sudhI jIvato rahe. eka putranuM mRtyu thaI gayuM che, A bIjo putra che. enI pAse amArI ghaNI AzA che.' bIjI devavANI thaI : 'tamAruM A saMtAna dIrghakALaparyaMta jIvaMta raheze, aneka rAjakumAro tenI sevA karaze. priyazrI ane pArzvadatta khUba AnaMdita thayAM. "A koNa bole che ? te jovA mATe Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrAvakajIvana temaNe AkAzamAM joyuM. cAre dizAomAM joyuM. paraMtu koI manuSya yA deva temane najare na paDyo. pArSadane pUchyuM: "A bhaviSyakathana karanArA Apa koNa cho? ApanuM nAma zuM che? amArI upara ATaluM vAtsalya batAvavAnuM prayojana zuM che ?' deva bolyo "huM Apano putra chuM! mRtyu samaye Ape mane zrI navakAra mahAmaMtra saMbhaLAvyo hato. e mahAmaMtranA prabhAvathI huM nAgarAja dharaNendranA parivAramAM deva banyo chuM. ahIM rahuM chuM. mAtA-pitA ane bhAInA snehane lIdhe jyAM sudhI bhAIne rAjya nahIM maLe tyAM sudhI huM sAnnidhyamAM rahIza. mAro bhAI bhAgyazALI che, eTalA mATe tamAre koI ciMtA na karavI. eka kAma karajo, enuM nAma priyaMkara rAkhajo." priyazrIe kahyuM: "jarUra, ame putranuM nAma priyaMkara' rAkhIzuM.' deve kahyuM: 'Apane koI saMkaTa AvI paDe to ahIM Avo ane mArA A sthAne bhoga dharAvajo. huM tamArI icchA pUrNa karIza." pArzvadatta ane priyazrIe devanI vAtano svIkAra karyo ane nagaramAM cAlyAM gayAM. bhADe ghara rAkhIne rahevA lAgyAM. keTalAka divaso pachI priyazrInA bhAInA lagnano prasaMga Avyo. bhAI teDavA Avyo, priyazrI bhAInI sAthe potAnA piyara gaI, paraMtu enAM vastro sAmAnya hatAM; sonA-cAMdInA ghareNAM na hatAM. piyaramAM tenuM apamAna thayuM, anAdara thayo. tenuM mana atizaya duHkhI thaI gayuM. raDatI raDatI te potAne ghera AvI. pArzvadatta priyazrI pAsethI Akhoya vRttAMta jANI lIdho. teNe patnIne kahyuM "je jIva pUrvajanmamAM puNyakarma karIne nathI Avyo, tene AvAM duHkha bhogavavA paDe che. eTalA mATe A janmamAM banI zake teTaluM puNya karyA karo." priyazrI ane pArzvadatte dharma-ArAdhanA zarU karI dIdhI. dharmanA prabhAvathI puNyakarmano udaya thayo. eka divasa priyazrI gharamAM lIMpavA mATenI mATI levA mATe nagaranI bahAra gaI hatI. eka sthaLe teNe jamIna khodavAnI zarUAta karI. khADAmAM teNe bhaMDAra joyo. priyazrIe ene mATIthI DhAMkI dIdho. ghera AvIne teNe A vAta pArzvadattane karI. te priyazrInI sAthe tyAM gayo, bhaMDAra joyo. kaMIka vicAra karIne teNe priyazrIne kahyuM : "A jamIna rAjAnI che, eTalA mATe jamInamAMthI nIkaLelo khajAno paNa rAjAno che. eTale huM rAjA pAse jaIne tene jANa karuM chuM. tuM ghera cAlI jA." pArzvadate rAjAne khajAnAnI vAta batAvI dIdhI. rAjAe pArzvadattanI sAthe potAnA maMtrIone mokalyA. maMtrIoe khADAmAMthI khajAno bahAra kADhyo ane Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 263 rAjAnI pAse laI gayA. A khajAno joIne rAjA Azcaryacakita thaI gayA. rAjAe maMtrI - purohita vagerene pUchyuM : 'A bhaMDAranuM zuM karavuM joIe ?' mahAmaMtrIe kahyuM : 'A bhaMDAra Apano ja che. kAraNa ke ApanI jamInamAMthI maLyo che. pArzvadatte e bhaMDAra batAvyo mATe teno thoDoka bhAga - nAno aMza tene ApavAmAM Ave. jevo rAjA dhana levA potAno hAtha e khajAnAne aDakADe che, tevI ja adRzya vyaktinI vANI saMbhaLAI : 'jo A khajAnAne sparza karavAmAM Avaze, to rAjAne lohInI UlaTI thaze, rAjaputrane khAI jaIza, maMtrIne pakaDIne laI jaIza, purohitane AkAzamAM laTakAvI daIza.' rAjA ane bAkInA badhA bhayabhIta thaI gayA. rAjAe vicAryuM : 'A bhaMDAra koI bhUta-vyaMtarathI adhiSThita lAge che. A bhaMDAra pArzvadattane ja Apavo joIe.' bhaMDAra pArzvadattane maLI gayo. te bhaMDAra laIne potAne ghera Avyo. priyazrIne kahyu : "A ApaNI dharma-ArAdhanAnuM phaLa che.' priyazrI khuza thaI. pArzvadatte navuM ghara banAvyuM. bajAramAM dukAna lIdhI. dhaMdho zarU karyo. putra priyaMkarane zALAmAM mokalavAno prasaMga Avyo. pArzvadatte priyazrIne kahyuM : putrane zALAmAM praveza karAvavAno che. e nimitte svajanone nimaMtraNa ApIne bhojana ApIe.' priyazrIe A vAta svIkArI lIdhI. bhojana samAraMbhanuM nimaMtraNa mokalavAmAM AvyuM. priyazrInI abhimAnI bahenoe upahAsa karyo, niyaMtraNane nakAryuM. pArzvadatta jAte nimaMtraNa ApavA gayo. suMdara vastra ane mUlyavAna alaMkArothI alaMkRta pArzvadattane joIne priyazrInI baheno vagere Azcaryacakita thaI gayAM. emaNe nimaMtraNano svIkAra karyo. tamAma snehI-svajano azokapuramAM AvyAM. pArzvadattanI vizALa havelI joI. priyazrInA zarIra upara sonAnAM-2tnonAM AbhUSaNo joyAM. havelImAM aneka nokaracAkaro joyA. priyazrIe e sarvanuM namratA ane premathI svAgata karyuM. bhavya bhojana samAraMbha zarU thayo. sarva svajano prazaMsA karavA lAgyAM. jeo tiraskAra karatAM hatAM te mANaso ja prazaMsA karavA lAgyAM - priyazrI ane pArzvadatte sarva svajanone zreSTha alaMkAra ane vastro ApyAM. putra priyaMkarane utsava sAthe, zALAmAM upAdhyAya pAse mokalavAmAM Avyo. zALAnAM badhAM bALakone mIThAI vaheMcI. upAdhyAyane uttama vastra ane svarNahAra bheTa ApyAM. priyaMkara adhyayana karavA lAgyo. priyaMkaranA guNothI prasanna thaIne upAdhyAya tene premapUrvaka vidyAdAna ApavA lAgyA. alpa samayamAM ja priyaMkara sarvavidyAomAM kuzaLa banI gayo. pachI tene dharmazAstronuM adhyayana karAvavA mATe gurudeva Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 zrAvakajIvana AcAryazrI kamalaprabhasUrijI pAse mokalyo. gurudeve bAra vrata, samya darzana, jJAnacAritra vagerenuM jJAna ApyuM. priyaMkara mahAzAvaka banI gayo. AcAryazrIe ene upadeza ApatAM kahyuM "vatsa, bAlyakALathI ja dharma karavo joIe. je divaso jAya che te pAchA AvatA nathI." priyaMkare kahyuM: 'gurudeva pratidina kevI dharma-ArAdhanA karavI joIe, e mane batAvavAnI kRpA karo.' AcAryadeve kahyuM: "vatsa, pratidina sAmayika, jinapUjA, pratyAkhyAna, dAna, dayA Adi dharmakAryo karavA joIe ane snAnAdithI zuddha thaIne ekAnta jagyAe pUrvadizA sanmukha besIne uvasaggahara stotra' no 108 vAra jApa karavo joIe. mahAnubhAva zrutakevalI zrI bhadrabAhusvAmIe aneka mahAmaMtro gupta rUpe A stotramAM rAkhyA che. je manuSya pUrNa zraddhAthI A stotranuM vidhipUrvaka pratidina smaraNa kare che tenuM nAgarAja dharaNendra, padmAvatI devI yA vairoTayA devI sAnnidhya kare che. A stotranA akhaMDa 12000 jApa karavAthI sarva kAryo siddha thAya che. A stotranA smaraNathI duSTa praha, bhUta-preta, zAkinI-DAkinI, roga ityAdinA upadravo zAMta thaI jAya che. pANI yA agnino bhaya, sApanA jherano, cora yA rAjAno bhaya..... vagere dUra thaI jAya che. sukha, samRddhi ane suparivAranI prApti thAya che. eTalA mATe he priyaMkara, tAre dararoja uvasaggahara stotranuM paThana-smaraNa karavuM joIe. jyAre koI paNa saMkaTa Ave tyAre A stotranI prathama gAthAnuM punaH punaH smaraNa karavuM.' teNe gurudeva pAsethI uvasaggahara stotrane vinayapUrvaka grahaNa karyuM. pratidina stotra pATha karavA lAgyo. tenAM sarva kAryo saphaLa thavAM lAgyAM. zreSThI pArzvadatte vepAramAMthI nivRtti laI lIdhI. sarva javAbadArI priyaMkare upADI lIdhI. pArzvadatta vizeSa rUpe dharma AcaravA lAgyo. priyaMkara ApattimAM : eka divasa priyaMkara pAsenA gAmamAM ugharANI karavA gayo. paisA laIne sAMje pAcho pharI rahyo hato tyAre bhIla lokoe ene pakaDyo ane tene pallIpatinI pAse laI gayA. pallIpatie ene kArAvAsamAM nAkhI dIdho. sAMja sudhI priyaMkara pAcho na pharyo tethI tenAM mAtApitA ciMtA karavA lAgyAM. raDavA lAgyAM. e samaye koIka musAphare AvIne kahyuM: "priyaMkarane bAMdhIne bhIla loko ene pallImAM laI gayA che." A sAMbhaLIne pAOdata ane priyathI vadhAre kalpAnta karavA lAgyAM. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 bhAga 3 pArzvadattane devanAM vacana yAda AvyAM - "saMkaTamAM mArA A sthAna para Avaje." pArzvadara, kapUra, kasturI Adi bhogasAmagrI laIne nagaranI bahAra pelA AMbAnAM jhADa nIce gayo. vRkSa nIce bhogasAmagrI mUkI ane devane prArthanA karIH "he deva. Ape mArA putrane rAjyaprApti thavAnI vAta karI hatI. e mAro putra atyAre ApattimAM phasAI gayo che. amAruM zaraNa Apa ja cho. kRpA karIne batAvo ke priyaMkaranuM zuM thayuM? deve kahyuM zreSThI, ciMtA na karavI. AjathI pAMcamA divase priyaMkara lagna karIne ghera pAcho pharaze." pArzvadatta nizcita thayo. priyazrIne vAtanI jANa karI. te paNa pachI nizcita thaI gaI. A bAju pallImAM pallIpatie priyaMkarane vAta karI. priyaMkaranuM vRttAMta sAMbhaLIne teNe kahyuMH kumAra, huM tane mukta karI zakuM, paraMtu mArI eka zarata mAnavI paDaze.' priyaMkare kahyuM: "kaI zarata ?" pallIpatie kahyuM: "sAta divasa sudhI mArA sainiko tArAM gharamAM guptarUpamAM raheze. teo rAjakumAra ane maMtrIne bAMdhIne ahIM lAvaze. huM temanI sAthe mArA verano badalo laIza !' priyaMkare kahyuM: 'evuM kAma huM na karI zakuM prANa jAya to bhale jAya. paraMtu evuM duSTa kArya huM nahIM karI zakuM.' pallIpatie priyaMkarane pharIthI jelamAM nAkhI dIdho. priyaMkare ekAgracitte uvasaggahara stotranuM 12,000 vAra smaraNa karyuM. e samaye pallImAM eka vidyAsiddha jJAnIpuruSa padhAya. pallIpatine AzIrvAda ApIne teo ucita Asana upara beThA. pallIpatie pUchyuM: "Apa zuM-zuM jANo cho ?" vidyAsiddha puruSe kahyuM : "huM jIvana ane mRtyunA viSayamAM jANuM chuM. roganA viSayamAM, dhanasaMpattinA viSayamAM, zubhAzubhanA viSayamAM...jANuM chuM. sukhaduHkhanA viSayamAM paNa jANuM chuM.' A vAta sAMbhaLIne pallIpatie kahyuM "je rAjAe ApaNo deza chInavI lIdho che, e ApaNA zatru azokacaMdranuM mRtyu kayAre thaze ?' vidyAsiddha pallIpatinA kAnamAM azokacaMdranA mRtyuno samaya kahyo. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266. zrAvakajIvana pallIpatie pharI pUchyuM : "rAjAnA mRtyu pachI teno uttarAdhikArI koNa banaze ?' vidyAsiddhe kahyuM : 'je zreSThIputrane teM jelamAM nAkhyo che, te zreSThIputra rAjA banaze ! e puNyazALI che. deva ene rAjya apAvaze.' pallIpatine Azcarya thayuM. teNe kahyuM : 'kevI asaMbadgha vAta Apa karI rahyA cho ? A nirdhana vaNikane rAjya maLaze ?' vidyAsiddhe kahyuM : 'hA, e puNyazALI che. mArI vAtamAM rajamAtra saMdeha na rAkhavo.' pallIpatie kahyuM : 'to Apa mane batAvo ke meM kAle zuM khAdhuM hatuM ?" vighAsiddhe batAvyuM, pallIpatine vizvAsa paDyo. teNe pharIthI pUchyuM : 'Aje huM kayuM bhojana karIza ?' vidyAsiddhe kahyuM : "mAtra maganuM pANI ! ane e paNa sAMjanA. mArI A vAta siddha thAya to mAnaje ke priyaMkara rAjA banaze.' pallIpatie pUchyuM : 'kayA divase rAjA banaze ?" vidyAsiddhe pratyuttara Apyo : 'mAgha zuklA paMcamI, guruvAra......... puSya nakSatramAM e rAjA banaze.' pallIpatie priyaMkarane jelamAMthI bahAra kADhyo. potAne ghera laI gayo, snAna karAvyuM. suMdara vastro dhAraNa karAvyAM. teno satkAra karyo ane potAnI pAse ja rAkhyo. pallIpatie snAna karyuM. daMtazuddhi-dAtaNa karyuM. acAnaka tene zirovedanA zarU thaI. te sUI gayo. sAMje UThyo. maMtrInA kahevAthI teNe sAMje mAtra maganuM pANI ja lIdhuM. auSadha lIdhuM. pallIpatie vicAryuM H 'siddha puruSanuM vacana siddha thayuM. have A zreSThIputra acUka rAjA banaze. huM enI sAthe mArI putrInuM lagna karAvuM, to putrI mahArANI banI jaze !' maMtrImaMDaLane pUchIne pallIpatie priyaMkara sAthe putrI vasumatinAM lagna karI dIdhAM ! dhanadhAnya ApyAM, vastraalaMkAra ApyA ane ghoDo Apyo. priyaMkare vicAryuM : 'A prabhAva uvasaggaharaM stotrano ja che. mArI Apatti dUra thaI gaI, saMpatti prApta thaI; apamAnanA badalAmAM sanmAna maLyuM, patnI maLI.. A kRpAzrI pArzvanAtha bhagavaMtanI che, emanA adhiSThAyakonI che.' pallIpatie potAnA sevako sAthe priyaMka2ne patnIsahita azokapura pahoMcADI Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 267 dIdho. ghera AvatAM ja priyaMkare mAtApitAnA caraNomAM praNAma karyA. vasumatie paNa praNAma karyA. mAtApitAne devanA vacana upara vizvAsa besI gayo. pArzvadatta ane priyazrI vizeSa rUpathI dharmadhyAnamAM nimagna banyAM. priyaMkarane svapna AvyuM? eka divase rAtrinA samaye priyaMkarane svapna AvyuM. potAnA zarIramAMthI teNe AMtaraDAM bahAra kADhyAM ane e AMtaraDAMne lAMbAM karIne samagra azokapurane lapeTI dIdhuM. pachI teNe potAnA zarIrane saLagatuM joyuM....... te pANIthI Aga holave che. A svapna joIne te jAgI gayo. svapna yAda karI lIdhuM ane zrI namaskAra mahAmaMtranA dhyAnamAM lIna thaI gayo. savAra paDatAM teNe svapnanI vAta pArzvadattane karI. pArSadane kahyuM: "A vAta bIjA koIne kahezo nahIM, tuM trivikrama upAdhyAyanI pAse ja, emane A svapna kaheje ane phaLa pUchaje.' priyaMkara upAdhyAyane maLyo. svapnanI vAta kahI. upAdhyAya paNa vismita thaI gayA. temaNe vicAryuM: 'A svapnanuM phaLa rAjyaprApti che. huM atyAre ja mArI putrInA lagna enI sAthe karI dauM." priyaMkarane sAthe laIne upAdhyAya emanA ghara tarapha cAlyA. rastAmAM khUba ja sArA zukana thayA. ghera jaIne upAdhyAye kumAranuM sanmAna karyuM, ane potAnI putrI somavatI - je rUpavatI-lAvaNyamayI hatI tenI sAthe kumArano vivAha nakakI karyo. priyaMkare kahyuM: "A viSayamAM huM kaMI paNa jANato nathI. tame mArA pitA sAthe vAta karajo. huM to svapnanuM phaLa pUchavA Avyo hato. tyAre Apa mArI sAthe ApanI putrInA lagnanI vAta karI rahyA cho !" upAdhyAye kahyuM: "vatsa, tuM ghera jA, svapnanAM phaLanI vAta huM tArA pitA sAthe karIza." - priyaMkare ghera AvIne AkhI vAta pitAne karI dIdhI. pArzvadatta purohitane ghera gayA. purohite pArzvadattanuM svAgata karyuM ane kahyuM: "priyaMkaranAM svapnathI e phalita thAya che ke e A nagarano rAjA thaze.' pArzvadatte kahyuM: "he paMDitavara, ApanuM kahevuM satya che." paMDite kahyuM: "eTalA mATe huM mArI putrInuM lagna priyaMkara sAthe karavA IcchuM chuM.' pArzvadatta paMDitanI vAta svIkAra karI lIdhI. somavatInI sAthe priyaMkarane be patnIo thaI - pahelI vasumatI ane bIjI somavatI. Aje A vAta ahIM choDI dauM chuM, kAle ene pUrNa karavA dhAruM chuM. Aje basa, ATaluM ja Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pravacana. : 01 ) parama kRpAnidhi, mahAna zratadhara, AcAryazrI haribhadrasUrijIe svaracita dharmabiMdu graMthanA trIjA adhyAyamAM zrAvakajIvananI dinacaryA batAvI che. temAM temaNe kahyuM che ke zrAvake pratidina namAvintina karavuM joIe. eTale ke namaskAra mahAmaMtra, logassa sUtra AdinA viSayamAM ciMtana-manana karavuM joIe. ciMtana-manana tyAre ja zakya bane ke adhyayana hoya ! eTalA mATe tamane adhyayana karAvI rahyo chuM. "uvasaggahara stotra'no artha-bhAvArtha-prabhAva vagere batAvIne A stotrano aciMtya mahimA batAvanArI prAcIna kathA - priyaMkara rAjAnI vAta saMbhaLAvuM chuM. kAle ardhI vAta saMbhaLAvI hatI. Aje pUrNa karIza. dhanadatta zreSThI sahAyatA : priyaMkaranI pAse ja "dhanadatta' nAmano dhanADhya zreSThI raheto hato. dhanadatte navuM makAna banAvyuM. navA gharamAM devAlayanI sthApanA karI. devapUjA karI ane jainasaMghane bhojana ApyuM. garIbone anukaMpAdAna ApyuM ane dhanadatta potAnA parivAra sAthe navA gharamAM rahevA lAgyo. traNa divasa badhuM barAbara cAlyuM. cothe divase dhanadatta rAtanA samaye gharamAM sUto hato. paNa savAre jyAre UThyo to te........ AMgaNAmAM hato ! eno palaMga AMgaNAmAM hato. emAM e sUto hato ! dhanadattane Azcarya thayuM. teNe vicAryuM : A kevI rIte thayuM?' bIje divase makAnane aMdarathI baMdha karIne sUI gayo, paNa savAre to te AMgaNAmAM hato! palaMgasahita! dhanadattane ciMtA thaI, trIje divaseya AvuM thayuM. gharanA tamAma mANaso mATe AvuM thavA lAgyuM ! saune Dara lAgyo. gharamAM koI sUtuM nathI. dhanadate vicAryuM: "A ghara duSTa vyaMtarathI adhiSThita lAge che." teNe maMtravidone bolAvyA ane maMtropacAra karAvyo. paNa pariNAma sAruM na AvyuM. pelo vyaMtaradeva vadhAre roSAyamAna thayo. je koI makAnamAM jatuM ene vyaMtara zArIrika kaSTa pahoMcADato. puruSane strInAM ane strIne puruSanAM vastro paherAvavA lAgyo. dhanadattanI ciMtA vadhI gaI. priyaMkare dhanadattane pUchyuM: "kema ATalo udAsa che?" dhanadatte badhI vAta karI ane kahyuM - priyaMkara, tuM dharmazIla che ane paropakArI che. jo tuM koI upAya jANato hoya to mArI upara upakAra kara.' priyaMkare kahyuM: 'upAya jANuM chuM. paraMtu ATha divasa pachI karIza." caitrI oLInA Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 269 divaso AvyA. priyaMkare dhanadattanA navA makAnamAM zrI pArzvanAtha prabhunI pratimA sthApita karI, enI pAse dIvo karyo, dhUpa karyo. naivedya phaLa vagere dharAvyAM ane padmAsanamAM besIne pa00 vAra 'uvasaggahara stotrano jApa karyo. AThamA divase pelo duSTa vyaMtaradeva bALakanuM rUpa dharIne priyaMkarane dhyAnamAMthI vicalita karavA Avyo. priyaMkara avicala rahyo. pachI vyaMtare yuvakanuM rUpa dhAraNa karyuM ane priyaMkarane DarAvavA lAgyo. chatAMya priyaMkara nizcala rahyo. chevaTe vyaMtare vRddhanuM rUpa dharyuM priyaMkarane lalacAvavA kahevA lAgyo huM naMdIzvara dvIpe jaI rahyo chuM. yAtrA karavA tuM mArI sAthe cAla. huM tane yAtrA karAvIza." priyaMkara to aDaga rahyo! teNe zrI uvasaggahara stotrano jApa akhaMDa rAkhyo. duSTa vyaMtara e ghara choDIne cAlyo gayo. dhanadatta saparivAra gharamAM rahevA lAgyo. te pachI koI upadrava na thayo. dhanadatte tenI putrI zrImatInAM lagna priyaMkara sAthe karAvyAM. puSkaLa dhana ApyuM azva... hAthI vagere ApyA. maMtrIzvara hisaMkara : dhanadattanA gharamAMthI devano upadrava dUra thayAnI vAta maMtrIzvara hitakare sAMbhaLI. maMtrIe priyaMkarane teDuM mokalyuM. priyaMkara maMtrI pAse gayo. maMtrIe priyaMkarano AdarasatkAra karyo, ane kahyuM : "kumAra, tuM paropakArI che. niSkAraNa vatsala che. te dhanadattanA gharamAMthI upadrava dUra karyo che. huM paNa tane mAruM eka kArya batAvavA mAguM priyaMkare kahyuM: "maMtrIvara, huM Apano sevaka chuM je koI kAma hoya te mane kahI zako cho.' mahAmaMtrIe kahyuM "eka divase mArI putrI tenI sakhInI sAthe vADIe gaI hatI. tyAM mArI putrImAM zAkinIno praveza thayo che ke bhUta-preta yA vyaMtarano praveza thayo che - e huM jANato nathI. paraMtu A vAtane eka varSa karatAM vadhAre samaya thaI gayo che, ghaNAya upacAro kaya deva-devIonI aneka mAnyatAo karI paraMtu putrIne sAruM nathI thayuM. ati vikaTa saMkaTamAM phasAI gayo chuM. dIkarIne AThama-caudaze vadhAre parezAnI rahe che. e divasomAM te bhojana nathI karatI..... bolatIya nathI. he kumAra, e yauvanamAM pravezI che, AvI sthitimAM enI sAthe lagna koNa karaze? mane khUba ciMtA thAya che. kumAra, huM tane vinaMtI karuM chuM ke mArI putrIne tuM sArI karI de, tAre je joIe te tane ApavA huM taiyAra chuM.' - priyaMkare kahyuM: "maMtrIzvara, agara, dhUpa, kapUra, kasturI vagere bhoga-sAmagrI lAvo. jo putrInuM puNya prabaLa haze to mAro prayatna saphaLa thaze. maMtrIzvare tamAma sAmagrI maMgAvI dIdhI. priyaMkare aSTamI ane caturdazInA divase zrI pArzvanAtha prabhunI sAme Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 zrAvakajIvana besIne puSpapUjA karI, bhogasAmagrI arpaNa karI, paMcAmRtano homa karyo ane 500 uvasaggaharaM stotrano jApa karyo. maMtrInI putrInuM kaSTa kaMIka aMzomAM dUra thayuM. priyaMkarane ghera koI ajANyo nirdhana brAhmaNa Avyo; priyaMkarane AzIrvAda ApIne te beTho, priyaMkare AgamananuM kAraNa pUchyuM; brAhmaNe kahyuM : 'meM sAMbhaLyuM che ke Apa paropakArI cho. Apa mAruM eka kAma karazo - e vizvAsathI huM ahIM Avyo chuM.' 'siMhaladvIpanA siMhalezvara rAjAe yajJa karyo che, e brAhmaNone moTuM dAna ApavAno che. eTalA mATe huM tyAM jaI rahyo chuM. paraMtu mArI A patnIne kyAM mUkIne jAuM ? mArI A svarUpavAna-suMdara patnIne ApanI pAse mUkavA Avyo chuM. jyAM sudhI huM pAcho na AvuM tyAM sudhI e ahIM raheze, tame enI pAse gharanAM kAryo avazya karAvajo, tame vizvAsapAtra cho, eTalA mATe patnIne ahIM mUkIne jAuM chuM.' priyaMkare kahyuM : 'he brAhmaNa, tamArA gotranA, jAtinA aneka loko A nagaramAM che, emanI pAse patnIne mUkIne jAo.' brAhmaNe kahyuM : 'koInI pAse mUkIne javAmAM mAruM mana mAnatuM nathI. uttama strI, uttamane tyAM ja rAkhavAmAM Ave che.' priyaMkare kahyuM : 'A vAtamAM mAruM mana mAnatuM nathI; tamAro ati Agraha che eTale rAkhuM chuM. tame tamAruM kArya patAvIne jaladI pAchA pharajo.' brAhmaNe kahyuM : 'je kAzI-nivAsI hoya, kAzyapa gotrano hoya, jenA pitAnuM nAma kAmadeva hoya, mAtAnuM nAma kAmaladevI hoya, puruSanuM nAma kezava hoya, hAthamAM ka2vata hoya, ane kaSAya raMganAM vastra paheryAM hoya ene strI ApI dejo.' brAhmaNa cAlyo gayo. traNa divasa pachI, e brAhmaNa jevAM ja rUpavALo, eTalI ja uMmarano, evA ja raMgavALo, e ja nAma ane evuM ja mukha..... eka brAhmaNa Avyo. teNe patnI mAgI; priyaMkare ApI dIdhI. thoDAka mahinA pachI moTA hAthI para besIne e brAhmaNa Avyo ane patnInI mAgaNI karavA lAgyo ! priyaMkare kahyuM : 'tuM pahelAM ja sAta nizAnIo batAvIne laI gayo che.... ane have kema Avyo che patnI mAgavA ?' brAhmaNe jhaghaDo karyo. priyaMkare kahyuM : 'tuM brAhmaNa nathI, tuM koI deva yA dAnava che.' brAhmaNa devanAM rUpamAM prakaTa thayo. deve kahyuM : 'rAjavATikAmAM mAruM sthAna che, huM tyAMno yakSa chuM.' priyaMkare pUchyuM : "A maMtrIputrIe tAruM zuM bagADyuM hatuM ?" deve kahyuM : "A chokarI tyAM AvI hatI. mArI mUrti joIne e hasI hatI. huM satyavAdI Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 271 manuSyonI icchA pUrNa karavAvALo yakSa chuM; loko mArI pUjA kare che, A chokarIe mArI mazkarI karI hatI - A to paththara che paththara.... ' evuM bolIne mukha macakoDIne cAlI gaI hatI. eTalA mATe meM eno nigraha karyo che." priyaMkare kahyuM H 'je rIte hAthI bhasatA kUtarA sAthe laDato nathI. siMha ziyALanI sAthe laDato nathI..... e rIte Ape A abudha kanyA pratye roSa na karavo joIe.' yakSa zAnta thayo. teNe kahyuM : 'tArA uvasaggaharaM stotra'nA jApathI have huM e kanyAnA zarIramAM rahI zakuM nahIM. huM tArA upara saMtuSTa thayo chuM. tuM mArI pAse kaMI paNa mAgI le.' 'he yakSarAja, Apa A maMtrIputrIne choDI do, e pahelAM jevI hatI, tevI karI do.' yakSe maMtrIputrIne mukta karI dIdhI; paraMtu eTalo abhizApa Apyo : 'A chokarIe mArI niMdA karI che, eTalA mATe A chokarIne aneka putra-putrIo thaze.' yakSe priyaMka2ne sarva pakSIonI bhASA jANavAnI zakti ApI, ane e deva potAne sthAne cAlyo gayo. maMtrIe e 'yazomatI' nAmanI dIkarInAM lagna priyaMkara sAthe karAvyAM ane priyaMkarane ghaNuM dhana ApyuM. priyaMkarane rAjyaprApti H eka divasanI vAta che. priyaMkara pratidina jinAlayamAM pUjana karato hato. eka divasa zrI pArzvanAtha bhagavAnanI pUjA karIne ghera jaI rahyo hato. rastAmAM eka lImaDAnAM jhADa upara eka kAgaDo beTho hato. kAgaDAe avAja karyo. priyaMkara pakSInI bhASA jANato hato. kAgaDo priyaMkarane kaheto hato H 'A lImaDAnAM vRkSanI traNa hAtha nIce eka lAkha rUpiyA che, e khodIne laI le ane mane bhojana Apa' priyaMka2ne eka lAkha rUpiyA maLyA. eNe kAgaDAne dahIM ane bhAta khavaDAvyA. rAjAe paNa priyaMkaranA guNo sAMbhaLIne ene dararoja rAjasabhAmAM AvavA nimaMtraNa ApyuM; rAjA taraphathI ene sanmAna maLavA lAgyuM. keTalAka divaso pachI rAjAnA be putro arizUra ane raNazUranuM acAnaka avasAna thaI gayuM; rAjA zoka-sAgaramAM DUbI gayo. maMtrInA samajAvavAthI zoka kaMIka ocho thayo. paraMtu putramohathI rAjAnuM zarIra rogagrasta thaI gayuM; atraci cAlI gaI, nidrA AvatI baMdha thaI gaI tema ja mana vyAkuLa rahevA lAgyuM. rAjAne eka divasa cothA praharamAM svapna AvyuM. gadheDA joDelAM vAhanamAM besIne e dakSiNa dizAmAM gayo. prabhAte rAjAe maMtrIne svapnanI vAta karI. maMtrIe svapnazAstranA jJAtAone svapnanuM phaLa pUchyuM. temaNe kahyuM ke H 'A svapnane Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 272 zrAvakajIvana jonAranuM alpa samayamAM mRtyu thaze." rAjA ane maMtrI cintAmagna banI gayA. rAjAe prabhupUjA, anAthone dAna.... vagere puNyakAya zarU karyA. eka divasa priyaMkara rAjasabhAmAM jato hato. rastAmAM duga' nAme pakSIe priyaMkarane kahyuM priyaMkara, Aje tane rAjA taraphathI bhaya che!' priyaMkare pakSInI vAta sAMbhaLI, chatAMya A vAta tarapha durlakSya karIne rAjasabhA tarapha AgaLa vadhyo. durgA pharIthI bolI : "priyaMkara, Aje tArI upara corIno Aropa Avaze, ane tuM baMdhanagrasta banIza.' priyaMkara duganI vAta sAMbhaLIne kSaNeka vAra Ubho rahyo, kaMIka vicAryuM ane AgaLa vadhyo. trIjI vAra ucca sthAne beThelI durgA bolI: 'tane rAjya maLaze. priyaMkarane dugaranA paraspara virodhI vacano sAMbhaLIne Azcarya thayuM. te rAjasabhAmAM pahoMcyo. rAjAne praNAma karato hato evAmAM ociMto tenA mastaka para devavallabha' nAmano hAra paDyo! rAjasabhAmAM beThelA sarvee e joyuM. saune Azcarya thayuM. "A hAra to atRzya thaI gayo hato, kumAranI pAse kevI rIte Avyo ?' priyaMkara paNa Azcaryacakita thaI gayo. teNe vicAryuM: "Aja corInuM kalaMka mArI upara AvyuM ! Aja sudhI kamAyelo yaza cAlyo gayo. durgAnuM vacana sAcuM paDyuM. gata janmamAM avazya koInI upara kalaMka lagADyuM haze.' rAjA azokacaMdra koTavAlane AjJA ApIH kumArane bAMdhI do ane yogya sajA karo.' maMtrIe kahyuM: "mahArAja, priyaMkara paropakArI ane puNyazALI jIva che, e corI na kare." rAjAe priyaMkarane pUchyuM: 'tuM sAcuM bolaje, teM A hAra kyAMthI lIdho? tane kyAMthI maLyo?" athavA tane koIe Apyo che? ke pachI koIne ghera mUkyo hato? sAcuM kaheje.' - priyaMkare kahyuM : "mahArAja, huM kazuM jANato nathI. meM A hAra kadI joyo paNa nathI. Apane je ucita lAge te karI zako cho." maMtrIe priyaMkaranA pakSamAM ghaNuM badhuM kahyuM, paraMtu rAjAe eka paNa vAta na mAnI. priyaMkarane sainikoe doraDAthI bAMdhyo. e samaye ja divya AbhUSaNothI zobhatI cAra strIo rAjasabhAmAM AvI. rAjAe e cArenuM svAgata karyuM pachI pUchyuM: Apa cAre jaNAM kyAMthI Avo cho ane ApanA AgamananuM prayojana zuM che? cAremAM moTI strI hatI teNe kahyuM "ame pATalIputrathI AvIe chIe. mAro putra priyaMkara nArAja thaIne gherathI cAlyo gayo hato. ame ene khUba ja zodhyo, Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 paraMtu e maLyo nahIM. paraMtu azokapurathI AvelA eka sajjana puruSe kahyuM ke te azokapuramAM che. eTalA mATe ahIM AvyAM chIe. devamaMdiramAMthI darzana karIne ame bahAra AvyAM tyAre eka bhAIne pUchyuM ke 'priyaMkara kyAM rahe che ?' teNe kahyuM ke 'priyaMkara Aje saMkaTamAM che.' A sAMbhaLIne ame ahIM AvyAM chIe." rAjAe priyaMkara batAvyo. e strI bolI : 'A ja mAro putra che !' teNe putrane AliMgana ApyuM. 273 bIjI strIe kahyuM : 'A mAro bhAI che.' trIjIe kahyuM : 'A mAro diyara che.' cothI strIe kahyuM : 'A mAro pati che.' vRddha strIe kahyuM : 'mArA putrane choDI mUko.' rAjAe kahyuM H 'teNe mAro lAkha rUpiyAno hAra coryo che.' vRddhAe kahyuM : "je kaMI daMDa haze te huM bharI daIza.' rAjAe kahyuM : 'enA pitA kyAM che ?' mAro putra che.' pitAne bolAvavAmAM AvyA, pitAe paNa kahyuM : 'A kumAra maMtrIe vicAryuMH 'priyaMkaranA pitA pArzvadatta ane mAtA priyazrI to A nagaramAM rahe che ! A badhA manuSya lAgatA nathI !' maMtrIe rAjapuruSa mokalIne pArzvadatta ane priyazrIne bolAvI dIdhAM. e puruSa pArzvadatta jevo ja hato ane vRddhA paNa priyazrI jevI ja hatI. rAjAe kahyuM : 'tuM priyaMkarano pitA nathI paraMtu deva-dAnava yA vidyAdhara che. A mahilAo mAnavastrIo nathI, paraMtu devIo athavA vidyAdharIo che.' AvelA pitA devarUpa thaI gayA ane cAra mahilAo adRzya thaI gaI. deve kahyuM : 'huM A rAjyano adhiSThAyaka deva chuM. rAjan, tArA motano samaya batAvavA ane rAjasiMhAsane yogya vyaktine sthApita karavA Avyo chuM.' rAjAe pUchyuM : "mAruM mRtyu kyAre thaze ?" deve kahyuM : 'AjathI sAtamA divase ?' rAjAe kahyuM : 'rAjA banavA yogya vyakti batAvo; huM ene rAjasiMhAsane sthApita karIza.' daive kahyuM : "A priyaMkara ja rAjA banavA yogya che. e niraparAdhI che. teNe hAra nathI lIdho. meM hAra lIdho hato. mArI pAse rAkhyo hato. Aje meM ja enA mAthA Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 upara hAra nAkhyo hato.' rAjAe kahyuM : 'mArA putrane rAjA banAvIe to ?' deve kahyuM : 'enuM AyuSya alpa che; ane te prajApriya nathI.' rAjAe jAte ja priyaMkarane tilaka karyuM, AkAzamAMthI priyaMkara upara puSpavRSTi thaI; rAjapuruSoe teno rAjyAbhiSeka karyo. priyaMkara rAjA banI gayo. sAtamA divase rAjAnuM mRtyu thaI gayuM. - maMtrI hitaMkaranuM ya mota thaI gayuM. - rAjAe maMtrIputrane maMtrIpade niyukta karyo. zrAvakajIvana e samaye nagaramAM 'dharmanidhi' nAme AcArya padhAryA. rAjA priyaMkara AcAryadevane vaMdana karavA gayo. dharmopadeza sAMbhaLyA pachI rAjAe 'uvasaggahara stotra'no pATha karavAno AmnAya pUchyo. AcAryadeve kahyuM : 'A stotramAM zrI bhadrabAhu svAmIe aneka maMtra ane aneka yaMtro chupAvIne rAkhyAM che. A stotranAM smaraNathI Aje paNa pANI, agni, viSa, sarpa, duSTa graha, rAjA, roga, yuddha, rAkSasa zatru, cora ane anya pazu vagerenA bhayathI rakSA thAya che. he rAjan, tane to sukha-saMpatti ane sAmrAjyanI prApti thaI che ane sarva Apattio dUra thaI gaI che e sarva uvasaggaharaM stotrano ja prabhAva che.' 'A stotranI pahelI gAthAnAM smaraNa-jApathI upasarga, upadrava dUra thAya che. viSadharanuM viSa dUra thAya che. pahelI ane bIjI gAthAthI duSTa graha, roga, viSamajvara, durjana ane vividha viSano upadrava dUra thAya che. pahelI, bIjI ane trIjI gAthAnA jApathI viSama roga, duHkha, daridratA dUra thAya che. hIna kuLamAM janma thato nathI. sukha, sadgati, saubhAgya, lakSmI ane kIrtinI prApti thAya che. ekathI cAra gAthAno jApa karavAthI sarva vAMcchitanI prApti thAya che. saMpUrNa pAMca gAthAno jApa karavAthI ihalaukika ane pAralaukika kArya-siddhi thAya che. A stotramAM staMbhana, mohana, vazIkaraNa, vidveSa ane uccATana vagere aneka gupta maMtra rahelA che. rAjA priyaMkara dharaNendranI sAthe pAtALalokamAM : AcAryadevane vaMdana karIne rAjA potAne mahele gayA. pAse ja zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM maMdira hatuM. rAjA dararoja rAtrinA prathama prahara-paryaMta maMdiramAM jaIne uvasaggaharaM stotrano jApa temaja dhyAna karatA hatA. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 275 eka divase te saMdhyA samaye maMdiramAM gayA. sainiko maMdiranI bahAra UbhA rahyA. eka prahara (traNa kalAka) vItI gayo, be prahara vItI gayA...... AkhI rAta vItI gaI, prabhAta thaI gayuM, paraMtu rAjA bahAra na AvyA! maMtrImaMDaLane ciMtA thaI.... maMdiranAM dvAra baMdha hatAM. bahAra UbhA UbhA madhura vacanothI rAjAne kahyuM: "Apa sabhAmAM padhAro, sUrya paNa ApanuM mukha jovA AkAzamAM caDI Avyo che. tamAma sabhAjano Apane praNAma karavA UbhA che.' aMdarathI rAjAno avAja Avyo nahIM. maMtrIoe vicAryuM: 'mahArAja maMdiramAM nathI. avazya koI deve temanuM apaharaNa karyuM che.' temaNe maMdiranAM dvAra toDavAno prayatna karyo, paraMtu dvAra tUTyAM nahIM. pachI maMtrIvarge adhiSThAyaka devane bhoga-naivedya sAmagrI arpaNa karI. adhiSThAyaka deva bolyo : "maMdiranAM dvAra pUNyazALI rAjAnI draSTithI ja khUlaze; rAjA AnaMdamAM che; ciMtA na kara.' mahAmaMtrIe pUchayuM: "mahArAja kyAM che? zuM koIe temanuM apaharaNa karyuM che ? teo pAchA kyAre pharaze?" adhiSThAyake kahyuM: 'nAgarAja dharaNendra rAjAne laI gayA che. teo AjathI 10mA divase ahIM Avaze. teo devanA sAnnidhyathI dararoja ahIM AvIne zrI pArzvanAthanI pUjA karIne, dIvo karIne pachI ja bhojana karaze.' sau AnaMdita thayAM ane potAne ghera gayAM. dazamA divase maMtrIvarga rAjaparivAra sAthe rAjAnuM svAgata karavA nagaranA mukhya daravAje pahoMcyo. daivI azva para AruDha rAjA priyaMkara tyAM AvI pahoMcyA. rAjaparivArane joIne rAjAne Azcarya thayuMH "mArA AgamananA samAcAra tamane kevI rIte maLyA?" mahAmaMtrIe AkhIya vAta karI. rAjA maMdiranA dvAre pahoMcyA. dvAra para draSTi paDatAM ja dvAra khUlI gayA; rAjAe dravyapUjA ane bhAvapUjA karI. pachI te rAjasabhAmAM gayA. mahAmaMtrIe vinayathI pUchayuM : "mahArAja, Apa pAtALalokamAM jaI AvyA, nAgarAja dharaNendranI Rddhi paNa joI; e amane paNa batAvavAnI Apa kRpA karo." rAjAe kahyuM huM prAsAdamAM besIne zrI uvasaggahara stotranuM smaraNa karato hato. te samaye eka kAjaLakALo mahAkAya sApa Avyo. meM ene joyo. paraMtu jApa na choDyA, sarpa pArzvanAthanA Asana upara besI gayo. "paramAtmAnI AzAtanA thaze.' e samajIne meM sApanuM pUMchaDuM pakaDIne ene kheMcyo. tarata ja sApanuM svarUpa badalAI gayuM. te devarUpamAM AvI gayo. meM ene pUchyuM: "Apa koNa cho?" teNe kahyuM huM pArzvanAthano sevaka dharaNendra chuM. tArA dhyAnathI AkarSita thaIne Avyo chuM. tuM sattvazIla che. meM tArI parIkSA karI; tuM vicalita na thayo. rAjanuM tuM mArI sAthe cAla, huM tane puNyanuM phaLa batAvuM." huM dharaNendranI sAthe pAtALalokamAM Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 zrAvakajIvana gayo. tyAM bhUmi ratnamaya, svarNamaya hatI. pachI teno mahela joyo. ratnamaya killo joyo. emAM sAta poLo hatI. huM prathama poLamAM gayo. tyAM sAmAnya devabhavana hatAM. cAre tarapha kalpavRkSanAM vana hatAM. bIjI poLamAM gayo. tyAM popaTo mATe suvarNanAM piMjarAM hatAM. e popaTo mane joIne bolavA lAgyA : "he priyaMkara rAjA, padhAro padhAro! utkRSTa puNyavALA jIvoMja ahIM Ave che. A sthAna joI zake tyAMthI huM trIjI poLamAM gayo. tyAM mane joIne mayUra nRtya karavA lAgyA ane manuSyanI bhASAmAM bolavA lAgyA: "rAjanuM. tArAM darzanathI amArAM jIvana dhanya banI gayAM. e nagara paNa dhanya che ke jyAM priyaMkara rAjA rAjya kare che." tyAMthI huM cothI poLamAM gayo. tyAM kasturI-mRgo kUdAkUda karI rahyA hatA. temaNe mane praNAma karyA. tyAMthI pAMcamI poLamAM gayo. tyAM sphaTika ratnamaya vAvaDIo hatI. snAnagRha hatAM, chaThThI poLamAM IndranA sAmAnika devonA prAsAdo hatA. sAtamI poLamAM devAMganAo hatI. tyAMthI AgaLa vadhyo to nAgarAja dharaNendranI suzobhita sabhA hatI. tyAM meM devAMganAonuM mRtyu joyuM. puNyanuM phaLa dekhADavA dharaNenTe mane tyAM putranI jema nava divasa rAkhyo. tyAMnAM deva-devIo mArI sevA karatAM hatAM. temaNe mane tyAM je devI bhojana karAvyuM tenuM varNana huM karI zakuM tema nathI. pAtALalokamAM puNyanuM phaLa joIne mane paNa pUNyamAM rUci thaI. meM dharaNendrane kahyuM: 'have mane mArA nagaramAM pahoMcADI do.' e samaye dharaNendra potAnA hAthamAMthI kADhIne eka ratnamaya mudrikA mArA hAthamAM ApI ane kahyuM: "A mudrikA AkAzamAM rahenArI che, ane aneka lokone bhojana karAvanArI che. jyAre vizeSa puNyakArya karavuM hoya tyAre savAre zrI navakAra maMtra ane uvasagahare stotranI 1thI 3 gAthAo traNa vAra bolIne, gharanA AMgaNAmAM UbhA rahIne A mudrikAne AkAzamAM uchALI devI. jyAM sudhI A mudrikA AkAzamAM raheze tyAM sudhI pa00 manuSyonuM bhojana samApta nahIM thAya.' mAruM mana prasanna thayuM. meM e mudrikA grahaNa karI ane huM ahIM AvI gayo. priyaMkara rAjAnuM A vRttAMta sAMbhaLIne sabhAjano saMtuSTa thayA. puNyakAryamAM sau lokonI abhiruci vadhI gaI. - rAjAe navAM navAM jinamaMdira banAvavAM zarU karyo. - lAkhonI saMkhyAmAM jinamUrtio banAvavA lAgyA. - aneka jJAnabhaMDAronI sthApanA karavA lAgyA. - sAdhupuruSonI sevA-bhakti karavA lAgyA. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga 3 277 - zrAvaka-zrAvikAonI sAdharmika bhakti karavA lAgyA. pAkSika-parvanA pAraNAnA divase sAdharmika-vAtsalya karavAnuM zarU karyuM. pAOdatta temaja priyazrInI IcchA zatruMjaya mahAtIrthanI yAtrA karavAnI thaI. rAjA priyaMkare zatruMjaya girirAjanI saMghayAtrA kADhI. sthaLe sthaLe svAmivAtsalya karyo. anukaMpAdAna ApatA gayA. dAnazALAo sthApita karI. A rIte zatruMjaya mahAtIrthe pahoMcyA. tyAM zatruMjaya tIrthanI taLeTImAM ja pArzvadattano svargavAsa thayo. rAjA priyaMkare pitAnAM nAme zatruMjaya parvata upara eka devamaMdira baMdhAvyuM; mahotsava karyo. rAjA priyaMkara pAchA nagaramAM AvI gayA. temaNe sonAnuM 'rAyaNavRkSa banAvyuM. tenI nIce bhagavAna RSabhadevanI pAdukA sthApita karI. dararoja rAjA enI pUjA karavA lAgyA. A rIte dharma-artha-kAma traNe puruSArthanI ucita ArAdhanA karatAM vRddha banyA. temaNe vicAra karyo: 'have mAre jayaMkarano rAjyAbhiSeka karI devo joIe. ane mAre vizeSa rUpe dharmaArAdhanAmAM pravRtta thavuM joIe.' jayaMkare rAjyanuM pAlana kevI rIte karavuM joIe te samajAvyuM. rAjanIti samajAvI. rAjyAbhiSekanuM zreSTha muhUrta kaDhAvyuM ane mahotsava sAthe teno rAjyAbhiSeka karAvyo. rAjA priyaMkare rAjakAja choDI dIdhuM. - teo AThama-caudazanA divase pauSadhadrata karatA hatA. - teo supAtrane dAna ApatA hatA. - pratidina bhagavAna pArzvanAthanI pUjA karatA hatA. - zrI namaskAra mahAmaMtra ane uvasaggahara stotranA jApamAM dhyAnamAM lIna thatA hatA. jyAre lAgyuM ke have mAruM jIvana thoDuM ja rahyuM che tyAre temaNe anazana vrata svIkArI lIdhuM. temanuM samAdhi-maraNa thayuM. marIne teo saudharmadevalokamAM utpanna thayA. devalokanuM AyuSya pUrNa karIne te "mahAvideha kSetra mAM manuSya janma pAmaze. tyAMthI mokSa pAmaze. A kathA, uvasagahara stotranA ekAgra dhyAna-jApa tathA draDha zraddhA dvArA je phaLa maLe che, tenuM diggadarzana karAve che. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 zrAvakajIvana prazna : uvasagahara stotranuM mAtra nAma-smaraNa karavAthI ISTa phaLa prApta thAya che? yA tenI sAdhanA karavAthI ISTa phaLanI prApti thAya che? uttara : uvasaggahara stotrano vidhipUrvaka ane tenA arthaciMtanamAM upayukta banIne jApa karavAmAM Ave to te phaLadAyI bane che. kAraNa ke zrI pArzvanAthanuM nAma ja maMtra che. nAmamaMtrathI A stotra adhiSThita che. bhagavaMtanuM nAma ja siddha maMtra che. eTale teno jApa paNa ISTa phaLadAyaka bane che. praznaH uvasaggahara stotranA jApathI A stotranA adhiSThAyaka deva sAdhaka para prasanna thAya che ane tenAM vighno dUra thAya che - A vAta sAcI che ? uttara : hA, satya che. prazna : uvasaggahara stotra sarvajJabhASita che, eTalA mATe te devAdhiSThita che, A vAta satya che ? uttaraH hA, satya che. je je vastu lakSaNopeta hoya che te devAdhiSThita hoya che. sUtra lakSaNopeta hoya che, kAraNa ke te sarvajJabhASita hoya che. kahyuM che ke : savvaM ca lakkhaNoveyaM samahilaiMti devatA / suttaM ca lakkhaNoveyaM jeNa savvaNNu bhAsiyaM / / prazna : bhadrabAhusvAmIe upasarganivAraNa mATe 24 tIrthakaromAMthI mAtra zrI pArzvanAthanuM ja stotra kema banAvyuM? uttaraH sarva - 24 tIrthakaronAM nAma, smaraNa thA dhyAna upadravone dUra karanAra che, paraMtu bhagavAna pArzvanAtha viziSTa guNaprakRtivALA hatA, puruSAdAnIya hatA. temanI pUjA, bhakti, nAma-smaraNa, guNagAna, A avasarpiNInI pUrva utsarpiNImAM paNa thatAM hatAM. eTalA mATe emanA nAma-smaraNanuM...dhyAnanuM baLa utkRSTa koTinuM che. pArzvanAthanA stotranI racanAno A hetu che. upasaMhAra : A stotranI vidhipUrvaka ArAdhanA karIne AtmakalyANanI prApti karo. A stotranA vivecanamAM jo pramAdavaza, jinAjJAviruddha bolAI gayuM hoya, to micchAmi Aje basa, ATaluM ja. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMda mahetA nirmita kAzana TrasTa sarjanano 'mAIlasTona [upalabdha sAhitya] * dhumma maraNa pavansami | (bhAga : 1-2-3-4) prazamarati (saMpUrNa) * jaina rAmAyaNa | (bhAga 1-2-3) (c) parva pravacanamALA che mAraga sAcA kauna batAve * prIti kiye du:kha hoya pAMpaNe bAMdhyuM pANiyAruM 0 nIla gagananAM paMkheruM vijJAna seTa (3 pustako) (c) tArA du:khane khaMkherI nAMkha * sarvajJa jevA sUrideva (c) vicArapaMkhI jainadharmI (c) dostI zraddhAnI saragama vAtaMdIpa aMjanA * na khriyate * rIsAyelo rAjakumAra jina darzana * lapAMdaDI mAMgalika * suvAsa seTa (3 pustako) prArthanA guNavaibhava (c) vrata dhare bhava tare * zrAvaka jIvana (1-2-3-4) jJAnasAra @ samarAditya mahAkathA | (bhAga 1-2-3) (c) zodha pratizodha (c) zAMta sudhArasa * saMyama sAdhanA * JAIN RAMAYAN 1-2-3 * THE WAY OF LIFE 1-2-3-4 * GUIDELINES OF JAINISM * A CODE OF CONDUCT TREASURE OF MIND SCIENCE SET (3 BOOKS) (ATMA-KARMA-DHARMA) BURY YOUR WORRY 13 MINI BOOKLETS * RISING SUN * STORY STORY 6 marihaMta (hindI mAsika patra) : 0 AjA hindI sAhitya lain Education International - For Private Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SPlay o 22 C20 Bay Hey.