Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aho! zrutajJAna" graMtha jIrNoddhAra 199 ' adhyAtmasAra saTIka bhASAMtara : dravya sahAyaka : zrI prema-bhuvanabhAnusUrijI samudAyanA pU. A. zrI jitendrasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSya pU. nipuNaratnavijayajI ma. nI preraNAthI zrI mahAvIrasAdhanA svAdhyAya samiti, udepura taraphathI saM. 2070 nA cAturmAsamAM jJAnadravyanI upajamAMthI : saMyojaka : zAha bAbulAla somala beDAvALA zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra zA. vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-5 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 saMvata 2071 I. 2015
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra pRSTha ___84 ___810 010 011 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2065 (I. 2009) seTa naM.-1 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| kramAMka pustakanuM nAma tA-TI515Ara-saMpaES | 001 | zrI naMdIsUtra avacUrI | pU. vikramasUrijI ma.sA. 238 | 002 | zrI uttarAdhyayana sUtra cUrNI | pU. jinadAsagaNi cUrNIkAra 286 003 zrI arhadgItA-bhagavadgItA pa. meghavijayajI gaNi ma.sA. 004 | zrI arhaccUDAmaNi sArasaTIkaH pU. bhadrabAhusvAmI ma.sA. | 005 | zrI yUkti prakAzasUtraM pU. padmasAgarajI gaNi ma.sA. | 006 | zrI mAnatuGgazAstram | pU. mAnatuMgavijayajI ma.sA. | 007 | aparAjitapRcchA zrI bI. bhaTTAcArya 008 zilpa smRti vAstu vidyAyAm zrI naMdalAla cunilAla somapurA 850 | 009 | zilparatnam bhAga-1 zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI 322 zilparatnam bhAga-2 zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI 280 prAsAdatilaka zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 162 | 012 | kAzyazilpam zrI vinAyaka gaNeza ApaTe 302 prAsAdamajarI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 156 014 | rAjavallabha yAne zilpazAstra zrI nArAyaNa bhAratI goMsAI 352 | zilpadIpaka zrI gaMgAdharajI praNIta 120 | vAstusAra zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI dIpArNava uttarArdha zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 110 jinaprAsAda mArtaNDa zrI naMdalAla cunIlAla somapurA 498 | jaina graMthAvalI zrI jaina zvetAmbara konphransa 502 | hIrakalaza jaina jyotiSa zrI himatarAma mahAzaMkara jAnI 021 nyAyapravezaH bhAga-1 zrI AnaMdazaMkara bI. dhruva 022 | dIpArNava pUrvArdha zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 023 anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga-1 pU. municaMdrasUrijI ma.sA. 452 024 | anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga-2 zrI eca. Ara. kApaDIA 500 025 | prAkRta vyAkaraNa bhASAMtara saha zrI becaradAsa jIvarAja dozI 454 026 | tattpopaplavasiMhaH | zrI jayarAzI bhaTTa, bI. bhaTTAcArya 188 | 027 | zaktivAdAdarzaH | zrI sudarzanAcArya zAstrI 214 | kSIrArNava zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 414 029 | vedhavAstu prabhAkara zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI ___192 013 454 226 640
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 824 288 30 | zinjaratnAkara prAsAda maMDana zrI siddhahema bRhadavRtti bRhannyAsa adhyAya-1 | zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya-2 zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-3 zrI narmadAzaMkara zAstrI | paM. bhagavAnadAsa jaina pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. pU. bhAvasUrinI ma.sA. 520 034 (). pU. bhAvasUri ma.sA. zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-3 (2) 324 302 196 039. 190 040 | tilaka 202 480 228 60 044 218 036. | zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-5 037 vAstunighaMTu 038 | tilakamannarI bhAga-1 tilakamagnarI bhAga-2 tilakamajharI bhAga-3 sakhasandhAna mahAkAvyam saptabhaphImimAMsA nyAyAvatAra vyutpattivAda guDhArthatattvaloka sAmAnya niryukti guDhArthatattvAloka 046 saptabhInayapradIpa bAlabodhinIvivRttiH vyutpattivAda zAstrArthakalA TIkA nayopadeza bhAga-1 taraSiNIkaraNI nayopadeza bhAga-2 tarakiNItaraNI nyAyasamuccaya cAdyArthaprakAzaH dina zuddhi prakaraNa 053 bRhad dhAraNA yaMtra 05 | jyotirmahodaya pU. bhAvasUrinI ma.sA. pU. bhAvasUrina ma.sA. prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. vijayaamRtasUrizvarajI pU. paM. zivAnandavijayajI satiSacaMdra vidyAbhUSaNa zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) pU. lAvaNyasUrijI. zrIveNImAdhava zAstrI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. darzanavijayajI pU. darzanavijayajI sa. pU. akSayavijayajI 045 190 138 296 (04) 210 274 286 216 532 113 112
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra bhASA | 218. | 164 saMyojaka - bAbulAla saremala zAha zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIzana sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, mahAvAha-04. (mo.) 8427585804 (yo) 2213 2543 (5-mela) ahoshrut.bs@gmail.com maho zrutajJAnamajtha ddhiAra - saMvata 2075 (5. 2010)- seTa naM-2 prAyaH jIrNa aprApya pustakone skena karAvIne DI.vI.DI. banAvI tenI yAdI. yA pustasI www.ahoshrut.org vebasAITa 52thI ugl stGirls sii zAze. krama pustakanuM nAma tA-TI8152-saMpaES pRSTha 055 | zrI siddhahema bRhavRtti bRhadanyAsa adhyAya-6 | pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. 296 056 | vividha tIrtha kalpa pa. jinavijayajI ma.sA. 160 057 lAratIya Tana bhe| saMskRti sanomana pU. pUNyavijayajI ma.sA. 058 | siddhAntalakSaNagUDhArtha tattvalokaH zrI dharmadattasUri 202 059 | vyApti paJcaka vivRtti TIkA zrI dharmadattasUri jaina saMgIta rAgamALA zrI mAMgaroLa jaina saMgIta maMDaLI | 306 061 | caturviMzatIprabandha (prabaMdha koza) | zrI rasikalAla eca. kApaDIA 062 | vyutpattivAda Adarza vyAkhyayA saMpUrNa 6 adhyAya |saM zrI sudarzanAcArya 668 063 | candraprabhA hemakaumudI saM pU. meghavijayajI gaNi 516 064| viveka vilAsa saM/. | zrI dAmodara goviMdAcArya 268 065 | paJcazatI prabodha prabaMdha | pU. mRgendravijayajI ma.sA. 456 066 | sanmatitattvasopAnam | saM pU. labdhisUrijI ma.sA. 420 06764zamAtA vahI guzanuvAha gu4. pU. hemasAgarasUrijI ma.sA. 638 068 | moharAjAparAjayam saM pU. caturavijayajI ma.sA. 192 069 | kriyAkoza saM/hiM zrI mohanalAla bAMThiyA 428 070 | kAlikAcAryakathAsaMgraha saM/. | zrI aMbAlAla premacaMda 406 071 | sAmAnyanirukti caMdrakalA kalAvilAsa TIkA | saM. zrI vAmAcaraNa bhaTTAcArya 308 072 | janmasamudrajAtaka saM/hiM zrI bhagavAnadAsa jaina 128 meghamahodaya varSaprabodha saM/hiM zrI bhagavAnadAsa jaina 532 on jaina sAmudrikanAM pAMca graMtho 14. zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI 376 060 322 073
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ '075 374 238 194 192 254 260 | jaina citra kalpadruma bhAga-1 16 | jaina citra kalpadruma bhAga-2 77) saMgIta nATya rUpAvalI 13 bhAratanAM jaina tIrtho ane tenuM zilpa sthApatya 79 | zilpa cintAmaNi bhAga-1 080 | bRhad zilpa zAstra bhAga-1 081 bRhad zilpa zAstra bhAga-2 | bRhad zilpa zAstra bhAga-3 083. AyurvedanA anubhUta prayogo bhAga-1 kalyANa kAraka 085 | vinorana zora kathA ratna koza bhAga-1 kathA ratna koza bhAga-2 088 | hastasagnIvanama 238 260 guja. | | zrI sArAbhAI navAba guja. | zrI saYTmAruM navAva guja. | zrI vidyA saramA navIna guja. | zrI sArAmAruM navIna guja. | zrI manasubAna muvAmana guja. | zrI nannAtha maMvArama guja. | zrI nannAtha maMvArama guja. | zrI gagannAtha maMvArama guja. | . vantisAgaranI guja. | zrI vardhamAna parvanAtha zatrI saM./hiM zrI naMdalAla zarmA guja. | zrI levalAsa gIvarAna kozI guja. | zrI levalAsa navarIna lozI sa. pU. meniyanI saM. pU.vinayanI, pU. puNyavijayajI AcArya zrI vijayadarzanasUrijI 114 '084. 910 436 336 087 230 322 (089/ 114 endracaturvizatikA sammati tarka mahArNavAvatArikA 560
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra- saMvata 2067 (I. 2011) seTa naM.-3 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| pustaka nAma saMpAdaka / prakAzaka motIlAla lAghAjI punA krama karttA / TIkAkAra 91 syAdvAda ratnAkara bhAga-1 vAdidevasUrijI 92 syAdvAda ratnAkara bhAga-2 vAdidevasUrijI motIlAla lAghAjI punA 93 motIlAla lAghAjI punA syAdvAda ratnAkara bhAga-3 vAdidevasUrijI 94 motIlAla lAghAjI punA syAdvAda ratnAkara bhAga-4 vAdidevasUrijI 95 syAdvAda ratnAkara bhAga-5 vAdidevasUrijI motIlAla lAghAjI punA 96 | pavitra kalpasUtra puNyavijayajI sArAbhAI navAba TI. gaNapati zAstrI TI. gaNapati zAstrI veMkaTeza presa 97 samarAGgaNa sUtradhAra bhAga - 1 98 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga - 2 99 bhuvanadIpaka 100 gAthAsahastrI 101 bhAratIya prAcIna lipImAlA 102 zabdaratnAkara 103 subodhavANI prakAza 104 laghu prabaMdha saMgraha 105 jaina stotra saMcaya - 1-2-3 106 sanmati tarka prakaraNa bhAga 1,2,3 107 sanmati tarka prakaraNa bhAga-4, 5 108 nyAyasAra nyAyatAtparyadIpikA 109 jaina lekha saMgraha bhAga - 1 110 jaina lekha saMgraha bhAga-2 111 jaina lekha saMgraha bhAga-3 112 | jaina dhAtu pratimA lekha bhAga - 1 113 jaina pratimA lekha saMgraha 114 rAdhanapura pratimA lekha saMdoha 115 | prAcina lekha saMgraha - 1 116 bIkAnera jaina lekha saMgraha 117 prAcIna jaina lekha saMgraha bhAga - 1 118 prAcina jaina lekha saMgraha bhAga - 2 119 gujarAtanA aitihAsika lekho - 1 120 gujarAtanA aitihAsika lekho 2 121 gujarAtanA aitihAsika lekho-3 122 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala - 1 123 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-4 124 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-5 125 | kalekzana oNpha prAkRta enDa saMskRta inskrIpzansa 126 | vijayadeva mAhAtmyam bhojadeva bhojadeva padmaprabhasUrijI samayasuMdarajI gaurIzaMkara ojhA sAdhusundarajI nyAyavijayajI jayaMta pI. ThAkara mANikyasAgarasUrijI siddhasena divAkara siddhasena divAkara satiSacaMdra vidyAbhUSaNa puraNacaMdra nAhara puraNacaMdra nAhara puraNacaMdra nAhara kAMtivijayajI daulatasiMha loDhA vizAlavijayajI vijayadharmasUrijI agaracaMda nAhaTA jinavijayajI jinavijayajI girajAzaMkara zAstrI girajAzaMkara zAstrI girajAzaMkara zAstrI pI. pITarasana pI. pITarasana pI. pITarasana pI. pITarasana jinavijayajI bhASA saM. saM. saM. saM. saM. saM./aM saM. saM. saM. saM. hindI saM. saM./gu saM. saM, saM. saM. saM. saM./hi puraNacaMdra nAhara saM./hi puraNacaMdra nAhara saM./hi puraNacaMdra nAhara saM./ hi jinadattasUri jJAnabhaMDAra saM./hi aravinda dhAmaNiyA saM./gu saM./gu saM./hi saM./hi saM./hi saM./gu saM./gu saM./gu aM. sukhalAlajI munzIrAma manohararAma haragovindadAsa becaradAsa hemacaMdrAcArya jaina sabhA orIenTa insTITyuTa varoDA AgamoddhAraka sabhA aM. aM. aM. saM. sukhalAla saMghavI sukhalAla saMghavI esiyATIka sosAyaTI yazovijayajI graMthamALA yazovijayajI graMthamALA nAhaTA dharsa jaina AtmAnaMda sabhA jaina AtmAnaMda sabhA phArbasa gujarAtI sabhA phArbasa gujarAtI sabhA phArbasa gujarAtI sabhA raoNyala eziyATIka jarnala raoNyala eziyATIka jarnala raoNyala eziyATIka jarnala bhAvanagara ArcIoNlaoNjIkala DipA. jaina satya saMzodhaka pRSTha 272 240 254 282 118 466 342 362 134 70 316 224 612 307 250 514 454 354 337 354 372 142 336 364 218 656 122 764 404 404 540 274 414 400 320 148
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 754 194 3101 276 69 100 136 266 244 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2068 (I. 2012) seTa naM.-4 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| krama | pustaka nAma kartA / saMpAdaka bhASA | prakAzaka 127 | mahAprabhAvika navasmaraNa sArAbhAI navAba guja. sArAbhAI navAba 128 | jaina citra kalpalatA sArAbhAI navAba guja. sArAbhAI navAba 129 | jaina dharmano prAcIna itihAsa bhAga-2 hIrAlAla haMsarAja guja. hIrAlAla haMsarAja 130 | oparezana ina sarca opha saM. menyu. bhAga-6 pI. pITarasana aMgrejI | eziyATIka sosAyaTI 131 | jaina gaNita vicAra kuMvarajI ANaMdajI guja. jaina dharma prasAraka sabhA 132 | daivajJa kAmadhenu (prAcina jyotiSa graMtha) zIla khaMDa saM. | braja. bI. dAsa banArasa 133 || | karaNa prakAzaH brahmadeva saM./aM. | sudhAkara dvivedi 134 | nyAyavizArada maho. yazovijayajI svahastalikhita kRti saMgraha | yazodevasUrijI guja. | yazobhAratI prakAzana 135 | bhaugolika koza-1 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa guja. | gujarAta barnAkyulara sosAyaTI 136 | bhaugolika koza-2 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa guja. | gujarAta varnAkyulara sosAyaTI 137 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-1 aMka-1,2 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 138 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-1 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI / jaina sAhitya saMzodhaka punA 139 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-2 aMka-1, 2 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 140 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-2 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 141 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-3 aMka-1,2 / / jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 142 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-3 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 143 | navapadonI AnupUrvI bhAga-1 somavijayajI guja. zAha bAbulAla savacaMda 144 | navapadonI AnupUrvI bhAga-2 somavijayajI | zAha bAbulAla savacaMda 145 | navapadonI AnupUrvI bhAga-3 somavijayajI guja. zAha bAbulAla savacaMda 146 | bhASavati zatAnaMda mArachatA saM./hi | eca.bI. guptA enDa sansa banArasa 147 | jaina siddhAMta kaumudI (ardhamAgadhI vyAkaraNa) ratnacaMdra svAmI prA./saM. | bhairodAna seThIyA 148 | maMtrarAja guNakalpa mahodadhi jayadayAla zarmA hindI | jayadayAla zarmA 149 | phakkIkA ratnamaMjUSA-1, 2 kanakalAla ThAkUra saM. harikRSNa nibaMdha 150 | anubhUta siddha vizAyaMtra (cha kalpa saMgraha) meghavijayajI saM./guja | mahAvIra graMthamALA 151 | sArAvali kalyANa vardhana saM. pAMDuraMga jIvAjI 152 | jyotiSa siddhAMta saMgraha vizvezvaraprasAda dvivedI saM. bIjabhUSaNadAsa banArasa 153| jJAna pradIpikA tathA sAmudrika zAstram rAmavyAsa pAnDeya saM. | jaina siddhAMta bhavana nUtana saMkalana | A. caMdrasAgarasUrijI jJAnabhaMDAra - ujjaina hastaprata sUcIpatra hindI | zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 2 | zrI gujarAtI zve.mU. jaina saMgha-hastaprata bhaMDAra - kalakattA | hastaprata sUcIpatra hindI | zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 274 168 282 182 guja. 384 376 387 174 320 286 272 142 260 232 160
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra | pRSTha 304 122 208 70 310 462 512 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2069 (I. 2013) seTa naM.-5 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| | krama | pustaka nAma kartA/saMpAdaka viSaya | bhASA saMpAdaka/prakAzaka 154 | uNAdi sUtro opha hemacaMdrAcArya | pU. hemacaMdrAcArya | vyAkaraNa | saMskRta johana kriSTe 155 | uNAdi gaNa vivRtti | pU. hemacaMdrAcArya vyAkaraNa saMskRta pU. manoharavijayajI 156 | prAkRta prakAza-saTIka bhAmAha vyAkaraNa prAkRta jaya kRSNadAsa guptA 157 | dravya parikSA aura dhAtu utpatti | Thakkara pherU dhAtu saMskRta /hindI | bhaMvaralAla nAhaTA 158 | Arambhasidhdhi - saTIka pU. udayaprabhadevasUrijI jyotISa saMskRta | pU. jitendravijayajI 159 | khaMDaharo kA vaibhava | pU. kAntIsAgarajI zIlpa | hindI | bhAratIya jJAnapITha 160 | bAlabhArata pU. amaracaMdrasUrijI | kAvya saMskRta paM. zIvadatta 161 | giranAra mAhAtmya daulatacaMda paraSottamadAsa tIrtha saMskRta /gujarAtI | jaina patra 162 | giranAra galpa pU. lalitavijayajI | tIrtha saMskRta/gujarAtI | haMsakavijaya phrI lAyabrerI 163 | praznottara sArdha zataka pU. kSamAkalyANavijayajI | prakaraNa hindI | sAdhvIjI vicakSaNAzrIjI 164 | bhAratiya saMpAdana zAstra | mUlarAja jaina sAhitya hindI jaina vidyAbhavana, lAhora 165 | vibhaktyartha nirNaya giridhara jhA saMskRta caukhambA prakAzana 166 | vyoma batI-1 zivAcArya nyAya saMskRta saMpUrNAnaMda saMskRta yunivarsiTI 167 | vyoma vatI-2 zivAcArya nyAya saMpUrNAnaMda saMskRta vidyAlaya | 168 | jaina nyAyakhaMDa khAdyam | upA. yazovijayajI nyAya saMskRta /hindI | badrInAtha zukla 169 | haritakAvyAdi nighaMTU | bhAva mitha Ayurveda saMskRta /hindI | zIva zarmA 170 | yoga ciMtAmaNi-saTIka pU. harSakIrtisUrijI | saMskRta/hindI | lakSmI veMkaTeza presa 171 | vasaMtarAja zakunam pU. bhAnucandra gaNi TIkA | jyotiSa khemarAja kRSNadAsa 172 | mahAvidyA viDaMbanA pU. bhuvanasundarasUri TIkA | jyotiSa | saMskRta senTrala lAyabrerI 173 | jyotirnibandha / zivarAja | jyotiSa | saMskRta AnaMda Azrama 174 | meghamAlA vicAra pU. vijayaprabhasUrijI jyotiSa saMskRta/gujarAtI | meghajI hIrajI 175 | muhUrta ciMtAmaNi-saTIka rAmakRta pramitAkSaya TIkA | jyotiSa | saMskRta anUpa mizra 176 | mAnasollAsa saTIka-1 bhulAkamalla somezvara jyotiSa orienTa insTITyUTa 177 | mAnasollAsa saTIka-2 bhulAkamalla somezvara | jyotiSa saMskRta orienTa insTITyUTa 178 | jyotiSa sAra prAkRta bhagavAnadAsa jaina jyotiSa prAkRta/hindI | bhagavAnadAsa jaina 179 | muhUrta saMgraha aMbAlAla zarmA jyotiSa | gujarAtI | zAstrI jagannAtha parazurAma dvivedI 180 | hindu esTrolojI pitAmbaradAsa trIbhovanadAsa | jyotiSa gujarAtI pitAmbaradAsa TI. mahetA 264 144 256 75 488 | 226 365 nyAya saMskRta 190 480 352 596 250 391 114 238 166 saMskRta 368 88 356 168
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ krama 181 182 183 zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543ahoshrut.bs@gmail.com zAha vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-380005. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra saMvata 2071 ( I. 2015) seTa naM.-6 - - - 192 pustaka nAma kAvyaprakAza bhAga-1 kAvyaprakAza bhAga-2 kAvyaprakAza ullAsa-2 ane 3 184 nRtyaratna koza bhAga-1 185 nRtyaratna koza bhAga-2 186 nRtyAdhyAya 187 saMgIratnAkara bhAga-1 saTIka 188 saMgIratnAkara bhAga 2 saTIka 189 saMgIratnAkara bhAga-3 saTIka 190 saMgIratnAkara bhAga-4 saTIka 191 saMgIta makaranda saMgIta nRtya 'ane nATya saMbaMdhI jaina graMtho 193 nyAyaviMdu saTIka 194 zIghrabodha bhAga-1 thI 5 195 zIghrabodha bhAga-6 zrI 10 196 zIghrabodha bhAga- 11 thI 15 197 zIghrabodha bhAga-16 thI 20 198 zIghrabodha bhAga- 21 thI 25 199 adhyAtmasAra saTIka 200 | chandonuzAsana 200 | maggAnusAriyA prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI sUcI / yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| viSaya karttA / saMpAdaka pUjya mammaTAcArya kRta pUjya mammaTAcArya kRta upA. yazovijayajI zrI kumbhakarNa nRpati zrI kumbhakarNa nRpati zrI azokamalajI zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva nArada zrI hIrAlAla kApaDIyA pUjya dharmotarAcArya pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya gaMbhIravijayajI eca. DI. belanakara zrI DI. esa zAha bhASA saMskRta saMskRta saMskRta saMskRta saMskRta saMskRta / hindI saMskRta/aMgrejI saMskRta/aMgrejI saMskRta/aMgrejI saMskRta/aMgrejI saMskRta gujarAtI saMskRta hindI hindI hindI hindI hindI saMskRta/gujarAtI saMskRta saMskRta/gujarAtI saMpAdaka / prakAzaka pUjya jinavijayajI pUjya jinavijayajI yazobhArati jaina prakAzana samiti zrI rasIkalAla choTAlAla zrI rasIkalAla choTAlAla zrI vAcaspati gairobhA zrI subramaNyama zAstrI zrI subramaNyama zAstrI zrI subramaNyama zAstrI zrI subramaNyama zAstrI zrI maMgeza rAmakRSNa telaMga mukti-kamala zrI caMdrazekhara zAstrI -jaina mohana graMthamAlA sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA narottamadAsa bhAnajI siMghI jaina zAstra zikSApITha jJAtaputra bhagavAna mahAvIra TrasTa pRSTha 364 222 330 156 248 504 448 444 616 632 84 244 220 422 304 446 414 409 476 444 146
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543. E-mail : ahoshrut.bs@gmail.com zAha vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-380005. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2072 (I. 2016) seTa naM.-7 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI DijiTAijhezana dvArA DIvIDI banAI usakI suucii| pRSTha 285 280 315 307 361 301 263 395 krama pustaka nAma 202 | AcArAMga sUtra bhAga-1 niyukti+TIkA 203 | AcArAMga sUtra bhAga-2 niyukti+TIkA 204 | AcArAMga sUtra bhAga-3 niyukti+TIkA 205 | AcArAMga sUtra bhAga-4 niyukti+TIkA 206 | AcArAMga sUtra bhAga-5 niyukti+TIkA 207 | suyagaDAMga sUtra bhAga-1 saTIka 208 | suyagaDAMga sUtra bhAga-2 saTIka 209 | suyagaDAMga sUtra bhAga-3 saTIka 210 | suyagaDAMga sUtra bhAga-4 saTIka 211 | suyagaDAMga sUtra bhAga-5 saTIka 212 | rAyapaseNiya sUtra 213 | prAcIna tIrthamALA bhAga-1 214 | dhAtu pArAyaNam 215 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-1 216 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-2 217 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-3 218 | tArkika rakSA sAra saMgraha bAdArtha saMgraha bhAga-1 (sphoTa tattva nirUpaNa, sphoTa candrikA, 219 pratipAdika saMjJAvAda, vAkyavAda, vAkyadIpikA) vAdArtha saMgraha bhAga-2 (SaTkAraka vivecana, kAraka vAdArtha, 220 | samAsavAdArtha, vakAravAdArtha) | bAdArtha saMgraha bhAga-3 (vAdasudhAkara, laghuvibhaktyartha nirNaya, 221 __ zAbdabodhaprakAzikA) 222 | vAdArtha saMgraha bhAga-4 (AkhyAta zaktivAda chaH TIkA) kartA / TikAkAra bhASA saMpAdaka/prakAzaka | zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI | zrI mANeka muni zrI zIlaMkAcArya | gujarAtI zrI mANeka muni zrI malayagiri | gujarAtI zrI becaradAsa dozI A.zrI dharmasUri | saM./gujarAtI | zrI yazovijayajI graMthamALA zrI hemacaMdrAcArya | saMskRta A. zrI municaMdrasUri zrI hemacaMdrAcArya | saM./gujarAtI | zrI becaradAsa dozI zrI hemacaMdrAcArya | saM./gujarAtI | zrI becaradAsa dozI zrI hemacaMdrAcArya | saM./gujarAtI zrI becaradAsa dozI A. zrI varadarAja saMskRta rAjakIya saMskRta pustakAlaya vividha kartA saMskRta mahAdeva zarmA 386 351 260 272 530 648 510 560 427 88 vividha kartA / saMskRta | mahAdeva zarmA 78 mahAdeva zarmA 112 vividha kartA saMskRta raghunAtha ziromaNi | saMskRta mahAdeva zarmA 228
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ (tribhuvanadAsa bhANajI smAraka graMthamALA maNake 1 le.) chezrI adhyAtmasAra bhASAMtara. . @@ zrImAna yazovijayajI upAdhyAyakRta mULa graMtha, teno artha tathA tenI upara panyAsajI zrI gaMbhIravijayajIe karelI TIkAnuM zuddha gujarAtI bhASAMtara. chapAvI prakaTa karanAra zeTha narottamadAsa bhANajI. muMbAI muMbAI-nirNayasAgara prInTIMga presa. vikrama saMvata 1972. vIra saMvata 2442. sane 1916. kiM, 20-0 Aho! Shrutgyanam
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ pustaka maLavAnA ThekANA, 1 zeTha premacaMda ratanajI. muMbAI, chIpIcAlI. 2 zrI jainadharma prasAraka sabhA. bhAvanagara. 3. zrI jaina AtmAnaMda sabhA. 4 zrI jaina" patranI ophIsa. "" "1 Aho! Shrutgyanam meMdrIcAka. Published by Shet Narottamdas Bhanji, 22 Chhipi chawl, near Mulaji Jetha Market, Bombay. Printed by Ramchandra Yesu Shedge, at the Niranaya-Sagar Press, 28 Kolbhat Lane, BOMBAY.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ arpaNa patrikA. je gurumahArAjAe paropakArArthe A uttama graMtha upara savistara TIkA banAvI jaina kema upara upakAra karyo che te pUjyapAda munivarya panyAsajI zrI gaMbhIravijayajIne tathA jemaNe amane nIti ane dharmane mArge dorI saMjJAna ApavA dravyano vyaya karyo che te vaDila tribhuvanadAsa bhANajIne A graMtha saprema arpaNa karI ame kiMcit traNamukta thaIe chIe. lI. ApanA ladhutam - narottama, premacaMda ane dAmodara. Aho ! Shrutgyanam
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aho! Shrutgyanam
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA. A adhyAtma rasane poSaNa karanAro atyuttama graMtha nyAyavizA nyAyAcArya jainazAsananA sthaMbhabhUta aneka zAstronA netA ( praNetA ) ane adhyAtma rasanA samudra samAna zrI yazovijaya upAdhyAye racelo che. te kyAM ane kayAre racyo te kartAe kAMIpaNa jaNAvyuM nathI. prazastinI aMdara mAtra sajjananI stuti ane sajjana durjananI parIkSA batAvIne chellA zlokamAM potAnuM nAmamAtra ja sUcavyuM che. e mahApurUSa saMvata 1680 thI 1946 nA arasAmAM thayela hovAthI A graMtha paNa te arasAmAM ja e mahApurUSe racelo haze ema saMbhavita jaNAya che. A graMthanI aMdara sAta prabaMdha che ane temAM judA judA 21 adhikAra che. te saMbaMdhI savistara hakIkata TIkAkAre graMthanI pIThIkAmAM ja ApelI hovAthI ane tenuM bhASAMtara A bukanA prAraMbhanA ja e pRSTapara hovAthI te saMbaMdhI atra ullekha karavAmAM Avato nathI. A graMtha adhyAtma rasane evuM uttama rIte poSaNa Ape che ke tenuM lakSa pUrvaka sAdyaMta vAMcana karanAra bhavyAtmA avazya adhyAtma rasamAM nimagna ja anI jAya che. . A graMtha anuSTupAdi vRttamAM racavAmAM Avelo che. sAta prabaMdhanA maLIne ekaMdara 4 zloka che, temAM judA judA ATha adhikAromAM 187 zloka moTA vRttavALA che, mAchI adhA anuSTupU che. graMthano viSaya keTalIka jagyAe samajavo muzkela paDe tevo hovAthI A graMtha upara TIkAnI apekSA hatI, te aneka guNagaNAlaMkRta panyAsajI zrI gaMbhIravijayajI mahArAje pUrI pADI che. TIkA sumAre sAta hajAra zloka pramANa thayelI che ane te saMvata 195ra nA AzvIna de 3 je pUrNa karelI che. A jhukanI aMdara mULa graMthanA zloka ApIne tenuM temaja tenI TIkAnuM bhASAMtara ApavAmAM AveluM che. TIkA ApavAmAM AvI Aho! Shrutgyanam
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( $ ) nathI. mULa graMtha TIkAsameta mArA vaDIla baMdhu tribhuvanadAsa bhANajInI ja Arthika sahAyavaDe chapAvIne jUdA prakaTa karavAmAM Avela che. paramaupakArI panyAsajI zrI gaMbhIravijayajI mahArAja saMvata 1968 nA posa vada 8 me svargavAsI thayA che ane bhAI tribhuvanadAsa saMvata 1965 nA zrAvaNa zudi 3 je paMcatva pAmyA che. e baMnnenA phoTA upayogI jAvAthI A bukanA prAraMbhanA bhAgamAM ApelA che. mahAtmA zrI gaMbhIravijayajI mahArAjano, temanA gurU zAMtamUrti zrImAn vRddhicaMdajI mahArAjano ane temanA gurU zrI TerAyajI mahArAjanA sarva parivArano zrI bhAvanagaranA saMghaupara atyaMta upakAra che, te upakArane smaraNamAM lAvatAM parama AhlAda utpanna thAya che. pUjya zrI gaMbhIravijayajI mahArAjano amArA upara atyaMta upakAra hovAthI temanI A uttama kRti ke je aneka bhavya jIvone avazya parama lAbhakAraka thAya tevI che te prakaTa karavAnI temanI abhilASA thaI eTale mArA vaDIla baMdhunuM nAma tenI sAthe joDI A graMtha prakaTa karAvela che. A graMthanA kartA mahAtmA zrI yazovijayajI upAdhyAye aneka viSaya upara aneka graMtho racIne jaina samAja upara ja nahIM paNa sarva bhavyAtmAo upara pArAvAra upakAra karelo che. temanuM maLI zakayuM teTaluM caritra ane e mahAtmAe anAvelA graMthonuM labhya alabhya vibhAga sUcaka lIsTa, zrI jainadharmaprasAraka sabhA taraphathI ja e mahAtmAnI uttama kRtio paikInA daza graMthono saMgraha zrI yoAvijaya graMthamALAnA nAmathI bahAra pADavAmAM Avela che tenA prAraMbhanA bhAgamAM Apela che tethI anna tenuM punarAvartana karavAmAM AvatuM nathI. TIkAkAra zrI gaMbhIravijayajI mahArAje A TIkA banAvyA agAu khIjI e TIkAo zrI jJAnasAra ane zAMta sudhArasa graMtha upara traNa traNa hajAra zloka pramANa anAvelI che te tathA nayakaNikA nAmanA prakaraNa upara nAnI TIkA banAvI che te paNa chapAyela che. taduparAMta gujarAtI bhASAmAM pUjAo ane stavanAdi paNa puSkaLa racelAM che, te paNa mahoLe bhAge chapAyelAM che. eka gadya lekha tatva vArtA nAmano lakhela che te paNa zrI jainadharmaprasAraka sabhAe chapAyela che. A TIkAkAra mahApurUSe potAnI jIMdagIno bahoLo bhAga jJAnakhyAnamAM ane kriyA kalApamAM ja vyatIta karelo che. temanI Atmahita taraphanI vRtti atyaMta zlAghanIya hatI. temano upakAra paNa aparimita kahI zakAya tema che. evA mahAtmAo ja jainazAsananA zrRMgArabhUta gaNAvA yogya che, Aho! Shrutgyanam
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 7 ). mULa graMthakAra zrImAna yazovijaya upAdhyAya to chellA be varSa agAu ja thayelA chatAM evA apUrva vidvAn thaI gayA che ane e mahAtmAe evI apUrva graMtharacanA karI che ke temane kaLikALa sarvajJa zrI hemacaMdrAcAryuM ke tevA anya mahAtmAonI upamA ApIe to te paNa ghaTI zake tema che. temanA pArAvAra upakAranuM smaraNa karI tenuM anumodana karavuM ane e mahAtmAne aMtaHkaraNathI dhanyavAda ApavA sAthe temanI kRtino saMgraha jALavI rAkhavA prayAsa karavo eTaluM ja ApaNAthI banI zake tema che. A graMthanI aMdara e mahAtmAe evuM apUrva rahasya guMtheluM che ke je ne mATe chaThThA prabaMdhamAM 192-93-94 zlokamAM, A rahasya jevA tevA pAtrane ApavAnI spaSTapaNe nA kahe che. A zloka ne teno artha lakSapUrvaka vAMcavAnI ava bhalAmaNa karavAmAM Ave che. A puratakanA vecANathI je dravya niSpanna thaze te dravyanI rakamanA vyAjamAMthI nIti ane dharma saMbaMdhI buka daravarSe mArA vaDila baMdhu tribhuvanadAsanA nAmathI aMkita karI prasiddha karAvavAno vicAra che te sahaja nivedana karuM chuM. A graMtha apUrva rahasyavALo hovAthI ane TIkA paNa paMDitAI bharelI hovAthI bhASAMtara karavAmAM khalana thavAno saMbhava che to paNa bahuja saMbhALa pUrvaka bhASAMtara karavAmAM bhASAMtara kartAe dhyAna ApyuM che. bhASAMtara zrI jainadharmaprasAraka sabhAnA zAstrI jeThAlAla haribhAI pAse karAveluM che. bhASAMtara karAvavAmAM, tapAsavAmAM ane A pustaka chapAvavAmAM lIdhelA prayAsa mATe zrI jainadharmaprasAraka sabhA tathA sabhAnA pramukha zeTha kuMvarajI ANaMdajIne aMtaHkaraNa pUrvaka AbhAra mAnavAmAM Ave che. mArgazirSa zudi 15 ] saMvat 1972. narottamadAsa bhANajI. muMbaI. Aho ! Shrutgyanam
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha. 3 5 19 adhikArAdi viSaya. TIkAkAranI pIThikA. maMgaLa. abhidheya. 1 adhyAtma ( zAstra ) mahimA. 2 adhyAtma svarUpa. 3 daMbhAga. anukramaNikA. 960 ... 4 bhavasvarUpa ciMtA. 5 vairAgya saMbhava. 6 vairAgyanA traNa bheda. 7 vairAgya viSaya. 8 mamatA tyAga. 9 samatA svIkAra...... 10 sadRnuSThAna. 11 manaHzuddhi 4 12 samyakatva prApti. 13 mithyAtva tyAga. . ... 988 ... ... ... 14 asaha tyAga. 15 yoga svarUpa. ... 19 jinamata stuti. 20 anubhava prApti. 21 sajjana stuti... TIkAkAra prazasti. ... ... ... ... ... ... ... 16 dhyAna svarUpa. 17 dhyAna stuti. 18 Atmavinizcaya ( AtmajJAna). ... *** ... ... ... ... ... Bgs ... ... 884 ... *** ... *** 14. ... ... ... ... ... ... Aho! Shrutgyanam zlokAMka. pRSTAMka. --3 5 1 7-24 25-53 54-75 76-102 1-36 *7--0PS 81-106 19-27 28-5 17-95 96-117 118 19-147 148-169 1-83 84-169 17-183 1-196 197-211 1-45 46--961 1-11 5 15 30 38 dara 79 101 114 125 138 156 169 202 250 261 298 324 341 421 434 45ra 46
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIadhyAtmasAra bhASAntara // _TIva miranI parivA jayati vIranAthasya deshnaamRttoydhiH| . adhyAtmazIkarairjantorduHkaSAyAmayApahaH // 1 // artha--adhyAtmarUpI biMduvaDe prANuonA duSTa kakSArUpI vyAdhione nAza karanAra zrI vIrasvAmIne dezanArUpI amRtane samudra jayavaMta varte che. naumi paropakRnmukhyaM yazovijayavAcakam / . yadadhyAtmopadezena mAdRzo'jani tadruciH // 2 // artha-paropakArI purUSane viSe mukhya vAcakavarya zrIyazavijayajI upAdhyAyane huM namaskAra (vaMdanA) karuM chuM, ke jenA adhyAtmazAstranA upadeza karIne mArA jevA manuSyane te adhyAtmane viSe rUci thaI. natvA sarvavidaH sarvAn zrutadharAMzca zAradAm / kriyate'dhyAtmasAro'tra vyAkhyA guruprasAdataH // 3 // artha-sa sarvane, mRtadharane tathA sarasvatI devIne namaskAra karIne huM gurukRpAthI A adhyAtmasAranI vyAkhyA karuM chuM. vAcakavarya zrI yazovijayajI upAdhyAye A adhyAtmasAra graMthamAM sAta prabaMdha ane tenA ekavIza adhikAre karelA che. temAM prathama prabaMdhamAM cAra adhikAra karelA che. temAMnA pelA adhikAramAM covIza leke che. temAM grathanI AdimAM vighanI zAntine mATe maMgala karavuM joIe. mATe prathama pAMca kavaDe pitAnA abhISTa devatAne namaskAra karavArUpa maMgala karyuM che. maMgala karyA chatAM paNa granthanuM abhidheya kahevuM joIe mATe eka lokavaDe abhidheyanI sUcanA karI che. abhidheya kahyA chatAM paNa zrotAone sanmukha karavA vAste (rUci utpanna karavA vAste) zAstrane mahimA kahevuM joIe, tethI aDhAra kevaDe adhyAtmazAane mahimA varNavyo che. mahimAnuM varNana karyA chatAM paNa zAstranuM Aho! Shrutgyanam
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) svarUpa kahevuM joie, tethI bIjA adhikAramAM AgaNatrIza zlokovaDe adhyAtmanuM svarUpa batAvyuM che. adhyAtmanuM svarUpa jANyA chatAM paNa daMbhanA tyAga karavA joie, tethI trIjA adhikAramAM AvIza leAke karIne daMbhatyAganuM varNana karyuM che. daMbhane tyAga karIne paNa saMsAranA svarUpanuM ciMtana karavuM joie, tethI sattAvIza leAkeAvaDe bhavasvarU5ciMtana nAmane cothA adhikAra racyA che. ( ahIM pahelA prabaMdha pUro thAya che ). bIjA prabaMdhamAM traNa adhikAra karelA che. temAM bhavasvarUpanuM ciMtana karavAthI vairAgya utpanna thAya che. tethI chatrIza leAke karIne vairAgyasaMbhava nAmane prathama adhikAra karyo che. vairAgyavAna purUSe vairAgyanA bhedo jANavA joie, tethI cumAlIza zyAkAvaDe vairAgyabheda nAmanA khIo adhikAra kahyo che. vairAgyanA bheda jANyA pachI vairAgyanA viSaya jANavA joie, tethI chavIza lAke karIne vairAgya viSaya nAmanA trIne adhikAra matAnyA che. trIjA prabaMdhamAM cAra adhikAro che. temAM vairAgyane viSaya jANyA pachI mamatAnA tyAga karavA joie, tethI sattAvIza lAke karIne mamatAtyAga nAmanA pahelA adhikAra kahyo che. mamatAnA tyAga kara vAthI samatA utpanna thAya che, tethI aThThAvIza lAke karIne samatA nAmanA bIjo adhikAra kahyo che. samatAvALAne sat anuSThAna hAya che, tethI AgaNucALIza leAke karIne sadanuSThAna nAmanA trIne adhikAra kahyo che. sadanuSThAna karavAthI mananI zuddhi thAya che, mATe khAvIza leAke karIne manazuddhi nAmanA cAtheA adhikAra karyo che. ceAthA prabaMdhamAM traNa adhikAra che. manazuddhi samakitavaMtane ja saphaLa thAya che, mATe aThThAvana leke karIne samyaktva nAmaneA pahele adhikAra kahyo che. samakitanI prApti mithyAtvane tyAga karavAthI ja thAya che, tethI navANuM loke karIne mithyAtratyAga nAmane bIjo adhikAra karyo che. mithyAtvanA tyAga paNa asat Agraha (kadAgraha)nA tyAga karavAthI ja thAya che, mATe ekavIza leAke karIne asagrahatyAga nAmane trIjo adhikAra karyo che. pAMcamA prabaMdhamAM traNa adhikAra che. kadAgraha tyAga karavAthI cAgane viSe adhikAra prApta thAya che, tethI tryAzI zlAke karIne yAgA dhikAra nAmanA prathama adhikAra karyAM che. yogane viSe adhikAra pAmelAAne zubhadhyAna prApta thAya che, tethI cArAzI lAke karIne dhyAna nAmanA bIne adhikAra kahyo che. sthAnavALA purUSo dhyAnanI stuti Aho! Shrutgyanam
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 3 ) kare che, tethI cauda leke karIne dhyAnastudhi nAmane trIjo adhikAra kahyo che. chaTThA prabaMdhamAM be adhikAra che. dhyAnanI stuti karanAra purUSa AtmAne (AtmasvarUpane) nizcaya kare che, tethI eka ne paMcANuM ke karIne Atmanizcaya nAmane prathama adhikAra kahyo che. AtmAne nizcaya thayA pachI jinezvaranA matanI stuti thAya che, tethI paMdara leke karIne jinamatastuti nAmane bIjo adhikAra kahyuM che. sAtamA prabaMdhamAM paNa be adhikAra che. jinezvaranA matanI stuti karanArane anubhava thAya che, tethI tetAlIza leke karIne anubhava nAmane pahelo adhikAra kahyo che. anubhavavAnuM sarjananI stuti kare che. tethI soLa ke karIne sarjanastuti nAmano bIjo adhikAra varNavyo che. (ahIM graMtha saMpUrNa thAya che ). A uparanA viSathI spaSTa jaNAya che ke A zAstra manuSyane atyaMta upakArI che. tethI A graMthane mAtra zabdArtha ane bhAvArtha atre kahIe chIe. temAM prathama graMthakAra maMgala kare che- aindrazreNinataH zrImAnnandatAnnAbhinandanaH / uddadhAra yugAdau yo jgdjnyaanpNktH||1|| mUlAI-devendronI zreNIo vaDe namaskAra karAyelA zrImAna nAbhirAjAnA putra (ASabhadeva svAmI) AnaMda pAme. ke je RSabhasvAmIe yuganI AdimAM ajJAnarUpI paMkamAMthI jagatano uddhAra TIkArtha-indro eTale saudhamaudika devakanA svAmIonI cheNIe-samUhavaDe namaskAra karAyelA, zrImAnuM eTale kevaLajJAna, aSTaprAtihArya ane cetrIza atizayarUpI lakSmIvALA, evA nAbhinaMdana eTale nAbhi nAmanA kulakaranA putra-vaMzanA AbhUSaNarUpa bahaSabhasvAmI AnaMda pAmo--samRddhine pAmo. ke je bhagavAne yuganI AdimAM eTale prathama samaye jagatane-traNa bhuvanane viSe rahelA bhavya jIvono ajJAna eTale kubedha, te ja malinatAnuM kAraNa hovAthI paMkasadaza-mahA . kAdava temAMthI uddhAra karyo che. 1 zrIzAntistAntibhibhUyAdbhavinAM mRglaanychnH| gAvaH kuvalayollAsaM kurvate yasya nirmalAH // 2 // Aho ! Shrutgyanam
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) mUlArtha-caMdrasamAna zrIzAtinAtha svAmI bhavya prANuonA khedane haranArA thAo, ke je bhagavAnanI nirmaLa vANI kuvalayanA ullAsane kare che. 2 TIkAI-lakSmIvaDe yukta evA zAtinAtha nAmanA meLamA tIthaMkara mRganA lAMchanavALA eTale candrasamAna che. A pramANe abheda rUpakAlaMkAre karIne, zrI zAMtinAtha svAmI avataryA te divasathI ja lekamAM marakI vigere saMtApane nAza thaye, tethI caMdranI jema saMtApanuM hiraNa karanAra hovAthI caMdranuM sAdhaye jaNAvyuM che ane prakAzakapaNue karIne te bhagavAna bahAra ane aMdara ( hRdayamAM) prakAza karanAra hovAthI caMdra karatAM paNa adhika che. te bhagavAna bhavi prANIonA- bhava eTale mekSa te prAptavyapaNAe karIne jemane rahelo che, evA prANIonA khedane athavA saMtApane bhedanAra thAo. je zAMtinAtharUpI caMdranI nirmaLa eTale deSarUpI maLanA abhAvathI zuddha evI ge-vANuM kuvalayanA-pRthvImaMDaLanA ullAsane kare che. caMdrapakSe paNa caMdranA nirmaLa amRtamaya ge-kiraNe kuvalayanA-kumudanA ullAsane kare che. arthAt kiraNoe karIne caMdranI jema zrI zAMtinAtha bhagavAna amRtamaya upadezanA vacanevaDe kuvalayanA ullAsane kare che. 2. zrIzaiveyaM jinaM staumi bhuvanaM yazaseva yH| mArutena mukhotthena pAJcajanyamapUpurat // 3 // mUlArtha-je bhagavAne pitAnA yazavaDe tribhuvanane pUrNa karyuM hoya tema pitAnA mukhathI utpanna thayelA vAyuvaDe pAMcajanya nAmanA zaMkhane pUrNa karyo (vagADyo), te zrIzilAdevInA putra neminAtha jinezvaranI huM stuti karuM chuM. 3. kArya-je bhagavAne traNa lekane pitAnA yazavaDe-kIrtinA samUhavaDe pUrNa karela che tema mukhakamaLathI utpanna thayelA pavanavaDe pAMcajanya nAmanA zrIkRSNanA zaMkhane pUrNa karyo, te zrIzivAdevInA putra neminAtha nAmanA jina-rAgAdika AMtara zatruno jaya karanAra te bhagavAnanI huM stuti karuM chuM. arthAt mukhathI utpanna thayelA pavanavaDe zaMkhane evI rIte pUrNa karyo, ke jethI potAnA yazavaDe traNa bhuvana pUrNa thaI gayAM. 3. 1 pRthvIrUpa valaya-jagatanA che, Aho ! Shrutgyanam
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIyAt phnniphnnpraantsNkraanttnurekdaa| uddhartumiva vizvAni zrIpArtho bahurUpabhAk // 4 // mUlArtha-keI samaye sarpanI phaNAnA agrabhAgane viSe jenA zarIranAM aneka pratibiMba paDelAM che, ane tethI karIne jANe traNa jagatane uddhAra karavA mATe ghaNuM rUpa dhAraNa karyA hoya tevA jaNAya che te zrI pArzvanAtha prabhu jayavaMta varto. 4. kArtha-pratibiMbita thayelAM ghaNuM rUpane bhajanArA-dhAraNa karanArA ane zrI-lakSmIvaDe yukta evA pAnAtha svAmI jayavaMta va. ke je bhagavAnane ekadA kamaTha nAmanA asure upasargo karyA, te vakhate prabhuparanI bhaktine lIdhe temanA upasargonuM nivAraNa karavA sarparUpe AvelA dharaNendra prabhunA mastaka para chatrane AkAre pitAnI phaNAo dhAraNa karI, te phaNAonA agrabhAgamAM bhagavAnanA zarIranAM pratibiMba paDyAM tethI jANe traNa jagatanA jaMtuone A saMsArathI uddhAra karavA mATe temaNe bahu rUpa dhAraNa karyA hoya tevA te (bhagavAna) jaNAtA hatA. 4. jagadAnandanaH svAmI jayati jJAtanandanaH / upajIvanti yadvAcamadyApi vibudhAH sudhAm // 5 // malAI-vibudha jenI vANIrUpI sudhA (amRta)nuM haju sudhI sevana kare che, evA ane jagatane AnaMda utpanna karanArA siddhArtha rAjAnA putra zrI mahAvIra svAmI jayavaMta varte che. pa. TIkArtha-jJAtanaMdana-jJAta vaMzamAM utpanna thayelA athavA prasiddha siddhArtha rAjAnA putra, svAmI eTale aizvaryane bhajanAra arthata samagra prANuonA nAyaka, jayavaMta varta che-sarvathI adhikapaNe varte che. te svAmI kevA che? te kahe che-jagat eTale traNe bhuvanamAM vartanArA bhavya prANI samUhane AnaMda pamADanAra eTale yathAsthita samagra vastaonA svarUpane dekhADavAthI ane samagra saMzane nAza karavAthI harSa ApanAra, tathA jenI vANIrUpI amRtane vibudha-devatAo, athavA viziSTa paMDita paNa haju sudhI upajIvikApaNe Azraya kare che. 5. etAnanyAnapi jinAnnamaskRtya gurUnapi / adhyAtmasAramadhunA prakaTIkartumutsahe // 6 // Aho! Shrutgyanam
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlArtha-A upara kahelA ane bIjA paNa tIrthakarene tathA gurUone namaskAra karIne huM have adhyAtmasArane prakaTa karavA udyamavaMta thAuM chuM. 6. TIkArya-A pUrve kahelA RSabhasvAmI vigere ane bIjA ane jitanAtha vigere tIrthakarane paNa namaskAra karIne tathA dharmopadezAdika ApanAra gurUone paNa namaskAra karIne, have adhyAtmasAra-AtmAne adhikAra karIne-Azraya karIne je thAya te adhyAtma kahIe, eTale zuddha AtmasvarUpanuM zravaNa karavuM, manana karavuM ane nididhyAsana karavuM vigere. te adhyAtmanA sArane eTale paramArthane prakaTa karavA mATe huM udyamavaMta thAuM chuM. A kavaDe abhidheyanuM sUcana karyuM che. te abhidheya eTale kahevAne AraMbha kareluM adhyAtma, sArarUpa che. A graMthane saMbaMdha ane prajana-baMne vAnAM buddhimAna purUe . pitAnI meLe jANuM levAM. 6. namaskAra karyA pachI sUcana karelA abhidheyane ja zAstrane mahimA kahevAvaDe pragaTa karI batAve che , zAstrAtparicitAM samyak saMpradAyAcca dhImatAm / ihAnubhavayogAcca prakriyAM kAmapi bruve // 7 // mUlArthi-A granthane viSe zAsathI, paMDItanA saMpradAyathI ane anubhavane yogathI sArI rIte paricita thayelI keIka anirvacanIya evI prakriyAne huM kahuM chuM. (kahIza). 7. TIkArca-ahIM-adhyAtmasAra kahevAnA viSayamAM keIka anirvacanIya eTale atyaMta adbhuta vividha adhikArarUpa prakriyAne eTale prakaraNane huM kahuM chuM. te prakriyA kevI che? te kahe che -sArI rIte eTale prazasta vidhie karIne athavA sarunA yoge karIne paricita thayelI eTale vAraMvAra sevana karelI. zAthI paricita thayelI? te jANavAnI apekSA rahevAthI kahe che ke, zAstrathI eTale zikSA karanAra athavA samyagadarzanAdika muktimArgane kahenAra jinAgamathI, tathA dhImAna eTale ati utkRSTa buddhimAna evA zrIharibhadrAdika pUrvasUrionA saMpradAyathI eTale avicchinna cAlI AvatI paraMparAthI thayelA guruonA AsrAyathI, tathA anubhavanA yugathI-anubhava eTale zAstramAM kahelA arthanuM zravaNa karyA pachI vicAravaDe yathAsthita vastusvarUpane prApta karanAruM paripakava jJAna, tenA anubhavanA yugathIprAptithI paricita thayelI evI prakriyA huM kahuM chuM. 7. Aho ! Shrutgyanam
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 7 ) zA mATe ane kAnI jema tame A prayatna karI che? evI kAI zaMkA kare te zaMkApara kahe che ke-- yoginAM prItaye padyamadhyAtmarasapezalam / bhoginAM bhAminIgItaM saMgItakamayaM yathA // 8 // mUlAthe--jema vAdyanRtyavALuM srIonuM gAyana bhAgI purUSonI prIti mATe thAya che, tema adhyAtmarase karIne maneAhara evuM padya yogIjanAnI prIti mATe thAya che. ( tethI huM banAvuM chuM. ) 8. TIkArtha----adhyAtmane viSe rahelA rase karIne maneAhara eTale kAmaLa evuM padya eTale phlAkanI racanAvALuM zAstra yAgIonI eTale meAkSanA sAdhaka jJAnAdika vyApAravALA yationI prItine mATe thAya che. tepara dRSTAMta kahe che ke--jema vAdya nRtya sahita srIAnuM gIta gAyana kAmane uddIpana karanAra heAvAthI bhAgI janAnI eTale zabda, rUpa, rasa, gandha ane sparza e pAMce indriyAnA viSayAmAM lubdha thayelA janAnI prIti mATe thAya che; te ja pramANe A zAstra paNa ceAgIonI prIti mATe thaze ema mAnIne huM tenI vyAkhyA karUM chuM. * ahIM koI zaMkA kare ke--adhyAtmazAstra vairAgyamaya hAvAthI temAM rUkSa ( lUkhA ) bhAva hAya che tethI temAM sarvathA sukhane abhAva ja jaNAya che. tA pachI prItine mATe tA kyAMthI ja thAya? AvI zaMkAnuM samAdhAna kare che.~~~ kAntAdharasudhAsvAdAdyUnAM yajjAyate sukham / binduH pArzve tadadhyAtmazAstrAsvAdasukhodadheH // 9 // mUlAthe--yuvAna purUSone strInA adharAmRtanA AsvAdathI je sukha prApta thAya che, te sukha adhyAtmazAstranA AsvAdathI thayelA sukhasAgara pAse eka biMdu samAna ja che. 9. TIkAthaeNyuvAna purUSone strInA adhara eTale Aine viSe bhAgIjanAe mAnelA amRtanA AsvAdathI eTale vAraMvAra cuMbana kriyAthI utpanna thayelI prItirUpI amRta rasanA svAdathI jeTaluM sAtArUpe sukha utpanna thAya che, eTale ke teo te AsvAdamAM peAtAnI buddhithI je sukha mAne che, te sukha adhyAtmane pratipAdana karanArA zAstranA AsvAdathI eTale te zAstramAM kahelA bhAvArthanuM vAraMvAra niraMtara ciMtana karavAthI utpanna thayeluM je paramAnaMdamAM vilAsa karavArUpa sukha, te ( sukha ) ati pracura hAvAthI, cirakALa sthAyI heAvAthI ane nadyArdikanI apekSA Aho! Shrutgyanam
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinA ja svAdhIna hevAthI samudrarUpa che. tevA sukhasAgaranI pAse eka biMdu eTale jaLakaNanA jevuM che. kemake te (kAmasukha) alpakAla sthAyI, parAdhIna ane durgatinuM bIja-durgatinA kAraNabhUta che. 9. pUrvokta arthanuM ja vizeSa samarthana kare che. - adhyAtmazAstrasaMbhUtasaMtoSasukhazAlinaH / gaNayanti na rAjAnaM na zrIdaM nApi vAsavam // 10 // malArtha-adhyAtmazAstrathI utpanna thayelA saMtoSarUpI sukhavaDe zobhatA gIjane, kuberane tathA Indrane paNa (pitAthI vadhAre sukhI) gaNatA nathI. 10. TIkArtha--adhyAtmanA svarUpane pratipAdana karanAra zAstranuM paThana pAThanAdika karavAthI utpanna thayele saMtoSa eTale lobhanA nirAse karIne : prApta thayeluM nirabhilASapaNuM, te rUpI sukhavaDe-mananI sthiratAvaDe zuMbhanArA gIzvare aizvarya ane kAMcanAdika addhivALA rAjAne paNa sukhI gaNatA nathI. kemake rAjAonuM citta haMmezAM aneka kAryanI cintAthI tathA zatra vigerenA bhayathI vyAkala hevAne lIdhe saMtApayukta hoya che. tathA zrI lakSmIne ApanAra dhanadane-kuberane paNa sukhI mAnatA nathI. kemake kubera paNa potAnA niyaMtA ()AdhIna che. parataMtra che. tathA vasuo (deva) jene vaza thayelA evA vAsava (idra)ne paNa sukhI gaNatA nathI. kemake te rAgAdikavaDe sahaja sukhane nAza thavAthI viSayAtura rahe che. mATe saMteSI prANIone ja sukha che ema siddha thAya che. ane saMtoSa adhyAtmIone viSeja rahe che, tethI adhyAtma ja sukhanuM mULa kAraNa che. 10. vidyAvAna mANasa paNa je adhyAtmazAstranA jJAnathI rahita hoya, te te paMDita kahevAtA nathI, te kahe che - yaH kilAzikSitAdhyAtmazAstraH paaNdditymicchti| utkSipatyaMgulI paMguH sa sva phalalipsayA // 11 // mUlAthe-je kaI manuSya adhyAtmazAstrane abhyAsa karyA vinA ja paMDitAIne Irache che, te jema paMgu purUSa kalpavRkSanA phaLane pAmavAnI icchAe karIne pitAnI aMgulIne uMcI kare tenA jevuM che. 11. TIkArtha kaI paNa mANasa ke jeNe adhyAtmazAstrano abhyAsa karyo nathI, e chatAM pAMDityane-buddhimAnapaNune (nipuNatAne) Icche che. tene kevo jANavo? te kahe che jema keI paMgu-caraNarahita purUSa Aho ! Shrutgyanam
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ devalekamAM utpanna thayelA vRkSa (kalpavRkSa)nA phaLane pAmavAnI ( levAnI) IcachAe karIne potAnA hastanI AMgaLI UMcI kare te jANa. pRthvIpara rahele paMgu svargalokamAM rahelA kalpavRkSanA phaLanI lAlasAe karIne AMgaLI uMcI kare tethI tene jema tenA phaLanI prApti thaI zakatI nathI, tema adhyAtmazAstrathI rahita purUSane anubhavanA abhAvane lIdhe pAMDityarUpa phaLanI prApti thaI zakatI nathI. 11. adhyAtma purUSa durjaya evA daMbhano paNa jaya karI zake che, te kahe chedNbhprvtdNbholiH sauhaardaabudhicndrmaaH| adhyAtmazAstramuttAlamohajAlavanAnalaH // 12 // mUlArtha-adhyAtmazAstra daMbharUpI parvatane vaja samAna che, mitratA rUpI samudrane caMdramA samAna che, ane utkaTa meharUpI vaMzajALane dAvAgni samAna che. 12. TIkArtha-he bhavya prANuo ! A adhyAtmazAstra kapaTarUpI parvata eTale zilAsamUhane nAza karavAmAM ja samAna che. tathA sarva jIparanA maitrIbhAvarUpI samudranA taraMgonI vRddhi karavAmAM caMdra samAna che. arthAta nirdabhapaNuMthI (niSkapaTapaNuthI) mitratArUpa sAgara vRddhi pAme ja che. tathA atyaMta utkaTa eTale dugha evA meha eTale mithyAtva, kaSAya ane vedAdikanA udayanA pariNAmarUpa vaMzajALanevAsanA samUhane bhasma karavAmAM dAvAnaLa samAna che; kemake adhyAtmajJAna mehano nAza kare che. 12. adhyAtmazAstranA surAjyamAM sarvatra samatA rahelI che, te dekhADe che adhvA dharmasya susthaH syAt pApacauraH palAyate / adhyAtmazAstrasaurAjye na syAt kazcidupaplavaH // 13 // mUlArtha--adhyAtmazAsarUpI surAjyane viSe dharmane mArga sugama hoya che, pAparUpI cera palAyana karI jAya che, ane kaI paNa prakArane upadrava thato nathI. 13. TIkArca-adhyAtmazAstrarUpI sArA rAjyane viSe eTale adhyAbhasahita tratAdikanuM pAlana karavAne viSe arthAta nyAyavAna evA adhyAtmazAstrane mukhya karavAthI mokSa sAdhaka ratnatrayI rUpa dharmane mArga sukhe saMcaravA lAyaka thAya che, eTale sukhethI gamana karavA lAyaka thAya che. tathA pApa eTale raudradhyAna ane asUyAdika azubha karma tadrupa cora palAyana karI jAya che-nAsI jAya che, kemake adhyAtmIo prAye pApa Aho ! Shrutgyanam
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 10 ) karma karatA ja nathI. tathA koI paNa jAtanA upaplava eTale dharmane mAdha karanAra daMbhAdikanA upadrava thatA nathI. arthAt adhyAtmIe dharmane mAdhA kare tevuM kArya karatA ja nathI. 13. adhyAtmazAstranuM jJAna prApta thavAthI kaSAya ane viSayAdikathI utpanna thatA leze paNa hAtA nathI, te batAve che.~~ yeSAmadhyAtmazAstrArthatattvaM pariNataM hRdi / kaSAyaviSayAvezaklezasteSAM na karhicit // 14 // bhUlAthe--jemanA hRdayamAM adhyAtmazAstranA arthanuM tattva parizukyuM che, temane kadApi kaSAya ane viSayonA AvezanA kaleza thatA ja nathI. 14. TIkArtha-adhyAtmazAstranA artha--bhAvArtha eTale jIvane tajavA yogya kaSAyanA tyAga, yoganuM grahaNa ane lerayAdikanuM jANapaNuM vigere haiyajJeyAdi vibhAganA bAdhanuM svarUpa-tadrupa arthanuM tattva eTale paramArtha jJAna je bhavya vAnA manane viSe pariNamyuM che. eTale meAhAdikanI vidhuratAnA tyAge karIne ekayatAne pAmyuM che, te uttama purUSone krodhAdika kaSAye ane zabdAdika viSayanA Aveze karIne eTale vAraMvAra udaya AvavAvaDe karIne thatI parAdhInatA kadApi thatI nathI, kemake teo mana ane indriyAne pAtAnA kabajAmAM rAkhe che. 14. adhyAtmanA jJAna rahita purUSA kAmadevanI viTaMbaNAne pAme che, te kahe che.-~~ nirdayaH kAmacaMDAlaH paMDitAnapi pIDayet / yadi nAdhyAtmazAstrArthabodhayodhakRpA bhavet // 15 // salAthe--jo adhyAtmazAstranA arthamAnarUpI subhaTanI kRpA na hAyatA nirdaya evA kAmarUpI caMDALa paMDitAne paNa pIDA karI zake che. 15. TIkAtha----adhyAtmazAstranA arthanA bAdha eTale jJAna athavA viveka, terUpI caiAdhAnI--zaraNe AvelAnuM rakSaNa karavAmAM samartha evA subhaTanI kRpA-prasannatA jo na thaI hoya, te nirdaya-karUNA rahita (kAmadeva prAye putrAdika sarvanA ghAta karanAra hAvAthI nirdaya ja che. ) evA kAmacaMDALa eTale vedanA udayathI utpanna thatA vikArarUpI caMDALa, paMDitAne paNa-veda, vyAkaraNa, nyAyAdika zAstranA bhaNelAone paNa pIDe che, teA pachI bIjAone pIDe temAM te zuM kahevuM? ahIM kAmadevane atikrodhI krUra ane nIcagAmI hAvAthI caMDALanI upamA ApI che. 15. Aho! Shrutgyanam
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 11 ) adhyAtmanA baLathI tRSNAnA jaya sukhe thaI zake che, te matAve che.vissvlliismaaN tRSNAM vardhamAnAM manovane / adhyAtmazAstradAtreNa cchindanti paramarSayaH // 16 // mUlAthe--paramaRSie manarUpI vanane viSe vRddhi pAmatI viSalatAnA jevI tRSNAne adhyAtmazAstrarUpI dAtra (dAtaraDAM)vaDe kApI nAkhe che. 16, TIkAthe--prANanA viyAga kare tene viSe kahIe, tenI latA samAna tRSNA che. te ghaNAM maraNA utpanna karanAra hAvAthI tene viSalatAnI samAnatA yogya che. manarUpI vanamAM eTale gaMbhIra, vistIrNa ane dudhaiyya hAvAthI manarUpI araNyamAM vRddhi pAmatI evI te tRSNArUpI viSalatAne parama RRSie-uttama munIzvarA adhyAtmazAstrarUpI tRNu chedanAra zasra ( dAtaraDAM)vaDaeN chedI nAMkhe che, kemake adhyAtmazAstra tRSNAnA (sarva) doSane dekhADanAra che. 16. have adhyAtmazAstranI kaliyugamAM durlabhatA dekhADe che. vane vezma dhanaM dauHsthye tejo dhvAnte jalaM marau / durApamApyate dhanyaiH kalAvadhyAtmavAnmayam // 17 // mUlAthe--vanane viSe gharanI jema, dAriyane viSe dhananI jema, aMdhakArane viSe teja (prakAza)nI jema ane marUdezane viSe jaLanI jema A kaliyugane viSe adhyAtmazAstra durlabha che. bhAgyavaMta purUSa kaliyugamAM paNa pAme che. 17. chatAM paNa tene TIkAthe--jIvAne ati phlezakAraka hAvAthI A pAMcame Ara, te ja kaliyuga samajavA, temAM adhyAtmane pratipAdana karanArUM zAstra du:khe karIne pAmI zakAya tema che, te paNa tene bhAgyavaMta purUSa pAme che. kAnI jema? te tAve che. nirjana araNyamAM gharanI jema, daridrapaNAmAM dhananA bhaMDAranI jema, andhakAramAM prakAzanI jema ane marUdezamAM jaLanI jema. arthAt jema A badhI durlabha vastuo bhAgyavazathI tene sthAnake ne tevI sthitimAM maLI Ave che, tema adhyAtmazAstra paNa bhAgyane cAge A kaliyugamAM paNa bhAgyazALIne maLI Ave che. 17. adhyAtmanA jJAna vinA bIjAM zAstronuM paThanAdika mAtra karU pI phaLane ja denArUM thAya che. te batAve che.-- Aho! Shrutgyanam
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) vedAnyazAstravit klezaM rasamadhyAtmazAstravit / bhAgyabhRdbhogamAnoti vahate candanaM kharaH // 18 // mUlAthe--veda vigere anya zAstrone bhaNanAra purUSa mAtra kalezane ja anubhave che, tenA rasane teA adhyAtmazAstrane jANanAra purUSa ja 'anubhave che. jema gardabha tA candananA bhAraneja mAtra vahana kare che, paNa tenA sugaMdharUpI bhAgane bhAgyavAna purUSa pAme che. 18, TIkAthe--RgvedAdika vedA ane sAMkhya, mImAMsAdika bIjAM zAstro, tene jANanAra purUSa te te zAstranA adhyayanAdikathI utpanna thayelA mAtra klezane--khedane ja pAme che. arthAt adhyAtmazAstrathI vyatirikta khIjAM veda tathA sAMkhya mImAMsAdika zAstrone jANanAra purUSa teA mAtra klezane ja anubhave che, paNa te (zAstra)nA rasanA AsvAdane anubhavatA nathI; paNa adhyAtmazAstrane jANanAra purUSa te temAM kahelA heya padArthanA tyAgavaDe ane upAdeya padArthanA svIkAravaDe yathAsthita vastu svarUpane jANuvAthI svarga ane meAkSanA phaLabhUta paramAnaMda rasane pAme che, athavA anubhave che. dRSTAMta kahe che. khara ( gadheDo ) malayAcaLamAM utpanna thayelA caMdananAM kASThane peAtAnI pIThapara vahana kare che, paNa tenI sugaMdhanA svAdane laI zakatA nathI; ane bhAgyavAna purUSa tA tenA sugaMdhAdikathI utpanna thayelA AsvAdane laI zake che-meLave che. 18. adhyAtmazAstrane jANanAra purUSa saheja vastunuM svarUpa batAvI zake che, te kahe che.-- bhujAsphAlanahastAsyavikArAbhinayAH pare / adhyAtmazAstravijJAstu vadantyavikRtekSaNAH // 19 // mUlAthe--khIjAe ( sAMkhyAdi ) bhujanA AsphAlana ane hasta tathA mukhanA vikAranA abhinaya karIne khele che ane adhyAtmazAstranA jANanArAo teA netranA paNa vikAra rahita khAle che. 19, TIkAthe--khIjAe eTale sAMkhyAdika zAstranA jANanArAo mahudaMDanuM AsphAlana eTale Amatema caLAvavuM ane hasta tathA mukhanA vikAra eTale svAbhAvikarUpane khIje prakAre batAvavArUpa abhinaye eTale dRSTa padArthanA AkArane jaNAvanArI zarIranI ceSTAo, tene karanArA hAya che. tema karavAthI paNa temanuM vacana zrotAnA cittamAM rasa utpanna karatuM nathI, paraMtu adhyAtmazAstrane jANanArAo te jemanAM netra paNa vikArane-virUpatAne pAmyAM nathI tevI rIte eTale pAtAnA svA Aho! Shrutgyanam
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 13 ) bhAvikarUpamAM ja rahyA chatA khele che, te paNa temanuM vacana zrotAnA cittamAM paramAnaMda rasane utpanna kare che. 19. adhyAtmazAstramAM praveza karavAthI gurUpI ratnonI prApti thAya che. te batAve che.~~~ adhyAtmazAstrahemAdrimathitAdAgamodadheH / bhUyAMsi guNaratnAni prApyante vibudhairna kim // 20 // bhUlAthe--adhyAtmazAsrarUpI hemAdriparvatavaDe mathana karelA AgamarUpI samudramAMthI zuM paDitAe ghaNAM guNaratnone prApta nathI karyA? arthAt prApta karyo che ja. 20. TIkArtha-adhyAtmazAsrarUpI hemAdri eTale merUparvatavaDe mathana karelA--lAvelA siddhAntarUpI samudramAMthI samyagdarzanAdika athavA ni:spRhatvAdika ghaNAM guNaratnone ( guNujAtine viSe samyagdarzanAdikanuM pradhAnapaNuM heAvAthI rata jevAM ratnone ) mATA paMDita purUSoe zuM nathI prApta karyAM ? prApta karyo che ja. 20. adhyAtmazAstranA rasa avadhi rahita che te batAve che. raso bhogAvadhiH kAme sadbhakSye bhojanAvadhiH / adhyAtmazAstra sevAyAmasau niravadhiH punaH // 21 // mUlAthe--maithunane viSe bhAganA avidha sudhI rasa rahelA che, tathA uttama bhojanane viSe bheAjana karyAM sudhI rasa rahelA che; paraMtu adhyAtmazAstranI sevAmAM je rasa che te rasa te avadhi vinAnA che. 21. TIkAthe--kAmane viSe--maithuna sevAne viSe rasa-sukha, prIti vigerevaDe mananA AnaMda te bhegAvadhi eTale maithunasevA kare tyAMsudhI ja hAya che. tathA mAdaka, pAyasa vigere uttama miAnnane viSe jamavAparyaMta ( jame teTalIvAra ja ) rasa rahe che. paraMtu adhyAtmazAstranuM sevana eTale. bhaNavuM, vicAravuM, ane punaHpuna: smaraNa karavuM ethI utpanna thayelA sahajAnaMdarUpI rasa tA avadhi vinAnA eTale kALanA niyama ( avadhi ) rahita rahe che. arthAt mithyAtvAdikano kSaya karIne kevaLajJAna ApanAra heAvAthI sAdi anaMta bhAMge hAya che. 21. adhyAtmazAstranA daSTizodhatva guNune kahe che.---- kutarkagrantha sarvasva garvajvaravikAriNI / eti dRg nirmalIbhAvamadhyAtmagranthabheSajAt // 22 // mUlAthe--kutarkagranthanA sarvasve karIne utpanna thayelA garvarUpI java Aho! Shrutgyanam
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) rathI vikAravALI thayelI daSTi adhyAtmagrantharUpI auSadhathI nimaeNLapaNAne pAme che-zuddha thAya che. 22. TIkAthe-kutsita eTale doSapaNAe karIne duSTa evA ta eTale zruta, nyAya athavA vicAra jene viSe che evA granthAnuM sarvasva eTale sarva arthanA abhyAsathI utpanna thayelA badhanI prAptirUpa dhana, teNe karIne utpanna thayelA gavaeN ( vidyAmada )rUpI jvara, ( dRSTine ( saMtApa karanAra roga )vaDaeN karIne vikAravALI eTale gheghUra thayelI dRSTi adhyAtmazAstramAM kahelA bhAvarUpI aMjana AMjavAthI ( tenA abhyAsa karavAthI ) nimaeNLapaNAne--nirvikArapaNAne pAme che, kemake te zAstra madanA nAza karanAra che. 22. adhyAtmanA bAdha vinA zAstrajJAna paNa saMsArane vadhAranAra che, te batAve che.-- dhaninAM putradArAdi yathA saMsAravRddhaye / tathA pAMDityaptAnAM zAstramadhyAtmavarjitam // 23 // mUlAthe--jema dhanikone putra, strI vigere saMsAranI vRddhi mATe che, tema paMDitAIthI garviSTha thayelAne paNa adhyAtma rahita evuM zAstra saMsAranI vRddhi mATe ja che. 23. TIkArya--dhanavAnanegRhIne jema mamatvAdike karIne putra ane zrI vigere tathA Adi zabde karIne dhana ane catuSpadAdika parigraha janmamaraNAdika ApavAvaDe karIne cAra gatimAM paribhramaNa karavArUpa saMsAranI vRddhine mATe thAya che, tema paMDitAithI rviSTha thayelAne adhyAtmazAstranA bAdhathI rahita evAM ghaNAM zAstronuM adhyayana paNa saMsAranI vRddhi mATe ja thAya che. 23. have ( adhyAtmazAstranA mAhAtmyanA ) upasaMhAra kare che. adhyetavyaM tadadhyAtmazAstraM bhAvyaM punaH punaH / anuSTheyastadarthazca deyo yogyasya kasyacit // 24 // bhUlAthe--te kAraNa mATe ( mumukSue ) adhyAtmazAstranA abhyAsa karavA, vAraMvAra te saMbaMdhI vicAra karavA, temAM kahelA arthonuM anuSThAna karavuM, ane kAI paNa yogya prANIne tenA artha ApavA-zIkhavavA. 24. TIkAthe--tethI karIne eTale pUrve kahelA hetune laIne-jANIne adhyAtmazAsrane mumukSue abhyAsa karaveA, temAM kahelA bhAvAnA vAraM Aho! Shrutgyanam
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 15 ) vAra vicAra karavA, temAM kahelA vidhivyavahAranuM AcaraNa karavuM, ane te vidhi koI yogya prANIne ApavA kahevA arthAt batAvavA. 24. dhyAtmasAramAhAtmyAdhikAra: || z // A pramANe adhyAtmazAstranuM mAhAtmya sAMbhaLIne te zAstranA jijJAsu ziSye nIce pramANe prazna karyo. bhagavan kiM tadadhyAtmaM yaditthamupavarNyate / zRNu vatsa yathAzAstraM varNayAmi purastava // 25 // mUlArtha--he bhagavan ! te adhyAtma zI cIja che ke jenuM Apa A pramANe varNana kare che? gurU kahe che-- he vatsa ! sAMbhaLa, huM tArI pAse zAstra pramANe tenuM varNana karUM chuM. 25. TIkAthe--" bhagavAna eTale jJAna vairAgyAdika aizvaryavAna evA huM pUjya ! Ape pUrve jenuM varNana karyuM te adhyAtma zuM kAI padArtha che? ke kAI bhAva che? ke koI kriyA che? ane te kevA prakAravuM che? ke je adhyAtmanuM Apa A prakAre hamaNAM ja AzcaryakAraka varNana kareA che?" A pramANe ziSyanA praznane sAMbhaLIne gurU javAba Ape che ke" he vatsa-ziSya ! tuM sAvadhAna thaI ne sAMbhaLa, tArI pAse zAstranI maryAdAne ullaMghana karyAvinA eTale siddhAntane anusAre vistAthI huM tenuM svarUpa batAvuM chuM." 25. pratijJA karelA vacanane ja kahe che. gatamohAdhikArANAmAtmAnamadhikRtya yA / pravartate kriyA zuddhA tadadhyAtmaM jagurjinAH // 26 // mUlAthe--mAhanIya karmanA sAmarthyathI rahita thayelA manuSyonI AtmAne AzrIne je zuddha kriyA pravarte che, tene tIrthaMkare adhyAtma kahe che. 26 TIkAthe--jemanuM mAhanIyakarmathI utpanna thayelA pariNAmarUpa mithyAtva sAmarthya nivRtta thayuM che, arthAt samyakatvAdikanI prAptithI mAhanIyakarmathI utpanna thayelA pariNAmanuM sAmarthya eTale bhAgAzaMsA, spRhAdika mAha athavA yatheccha pravRtti athavA ajJAna jeonuM maMda thayuM che evA purUSonI AtmAnA sahaja svarUpanI prAptinA Azraya karIne zu -nirdoSa eTale sarvajJanA vacanane anusaratI maitrI, pramAda, kArUNya ane mAdhyasthya bhAvanApUrvaka je kriyA eTale vrata niyamanuM pAlana, Aho! Shrutgyanam
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ devagurUnuM vaMdana, Avazyaka, tapasyA ane dAnAdika karma pravarte che eTale tevA bhavya purUSe tevI kriyA prakarSe karIne jJAnapUrvaka karAtI jovAmAM Ave che, tene ja eTale Atmazuddhine anusaratA pUrvokta kiyAjJAnarUpa zubha pariNAmane ja jinezvare adhyAtma kahe che. 26. te adhyAtmanI ja spaSTatA kare che- sAmAyikaM yathA sarvacAritreSvanuvRttimat / . adhyAtma sarvayogeSu tathA'nugatamiSyate // 27 // mUlArtha-jema sarva cAritrone viSe sAmAyikanI anuvRtti che, tema sarva vegene viSe adhyAtmanI anuvRtti IcchAya che. 27. TIkALuM-he vatsa ! jema sAmAyika nAmanuM cAritra sarva cAritrane viSe eTale chedapasthApanIya, parihAra vizuddhi, sUkSma saMparAya ane yathAprakhyAta nAmanA cAritrone viSe anuvRttimAna-yukta che. arthAt sAmAyika vinA sarva cAritro acAritra che, te ja prakAre adhyAtma eTale pUrvokta zuddha pariNAmanA prakAravALuM antaHkaraNa sarva yogene viSe eTale mekSa sAdhaka jJAna kviAnA sarva vyApArone viSe anugata-saMyukta evuM ja tIrthaMkarAdike Icache che. te adhyAtma vinA kaI paNa dharmajyA mekSasAdhaka thatI nathI. 27. pUrvotanuM ja spaSTIkaraNa kare che - apunarbandhakAdyAvadguNasthAnaM caturdazam / kramazuddhimatI tAvat kriyAdhyAtmamayI matA // 28 // mUlAthe-apunabaMdhakanAmanA cothA guNasthAnakathI AraMbhIne caudamAM guNasthAnaka sudhI anukrame zuddhivALI je kiyA pravarte che, te kriyA adhyAtmamayI ja mAnelI che. 28. TIkAthe je (prANI) pharIthI tIvra pariNAmavaDe pApakarma na bAMdhe te apunabaMdhaka kahevAya che, mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayanA abhAvane lIdhe tIvra pApakarmane pariNuma na hovAthI cothuM guNasthAnaka apunabaMdhaka kahevAya che. te viSe kahyuM che ke -"je (prANI) prAye tIvra pariNAma na kare, ghara saMsArane bahu na mAne ane sarvatra ucita sthitinuM sevana kare te apunardhadhaka kahevAya che. A pramANenA lakSaNavALA cothA guNasthAnakathI AraMbhIne ayoga kevaLI nAmanA caudamA guNasthAnaka sudhI bhavya mumukSu jIvoe karAtI je kramazuddhivALI kiyA pravarte che. eTale jema jema kaSAyanI hAni thAya tema tema zubha, zubha Aho ! Shrutgyanam
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 17 ) tara ane zubhatama pariNAme karIne, jJAnanI vimaLatAe karIne, vidhi( kriyA)ne bahu mAnavAvaDe karIne ane uttarettara guNasthAnakanA ArehaNe karIne krame krame vizeSa zuddhatAvALI-ujajavaLa eTale vadhatA zubha pariNAmanA utkarSavALI je kriyA pravarte che, te sarva kriyA adhyAtmamayI-adhyAtmarUpa jinezvaroe mAnelI -kahelI che, kemake te sarva kliA adhyAtmarUpa ja che. 28 adhyAtmakriyAnI pratipakSI yiAnuM svarUpa kahe che - AhAropadhipUjarddhigauravapratibandhataH / bhavAbhinandI yAM kuryAt kriyAM sA'dhyAtmavairiNI // 29 // mUlArtha-AhAra, upadhi, pUjA, Rddhi ane gauravatAnA pratibaMdhathI (pAmavAnA nizcayathI) bhavAbhinaMdI prANu je kriyA kare che, te miA adhyAtmanI vairiNuM-zatrurUpa che. 28. TIkArtha-AhAra-rasavALA bhejananI prAptinI IcchA, upAdhi-sArAM vastrapAtrAdikano lAbha, pUjA-bhakti ane bahumAna sahita bhaktajanoe karele satkAra, Rddhi-ziSyAdikano parivAra athavA vaizyi, ane tene vezyAdika labdhinI prApti tathA gaurava-pitAnA utkarSa ane bIjAnA apakarSarUpa mAhAmyanI vRddhinI icchArUpa abhimAna-ATalAne pAmavAnA nizcayathI, bhavAbhinaMdI eTale sAMsArika-viSayathI utpanna thayelA sukhanI prazaMsA karanAra arthAta saMsAramAM prItivALo prANu tapasyA. ane vratapAlanAdika je kiyA-anuSThAna kare che, te sarva kriyA saMsAranI vRddhinuM kAraNa hevAthI AtmasvarUpanI zuddhinA kAraNarUpa adhyAtmanI vairiNa-vinAzakAriNI jANavI. 28. bhavAbhinaMdInuM lakSaNa kahe che - zudro matirlIno mAra mayavAna che ajJo bhavAbhinandI syAt niSphalAraMbhasaMgataH // 30 // malArtha-suka (tuccha), lebhane viSe prItivALe, dIna, matsaravAna, bhayavAna, zaTha (mAyAvI), ajJAnI ane niSphaLa AraMbhamAM pravRtta thayela evo prANa bhavAbhinaMdI jANu. 30 TIkArya-zudra-tuccha svabhAvavALe eTale thoDA lAbhane mATe meTI hAnine karanAre, lobhArati-nahiM prApta thayelA dhana ane viSayAdikane pAmavAne viSe tathA paradhana ane parastrInuM haraNa karavAne viSe prIti Aho ! Shrutgyanam
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) vALA, dIna-paranuM sukha jeIne duHkhI athavA dInatAvALA, matsarI-paranI saMpattine nahIM sahana karanArA, bhayavAna--tapasyAdika karavAmAM zarIranI durbalatA ane kaSTAdikathI bhaya pAmanAra, za-mAyAvI, anna-jIva, ajIva vigere tattvane nahIM jANanArA tathA zraddhA rahita, ane niSphaLa-ni prayojana evA AraMbhaneviSe--ayogya kArya karavAmAM athavA jIvahiMsAdika kAryane viSe niHzaMkapaNAthI pravRtta thayeleA-AvA lakSaNavALA prANI bhavAbhinaMdI kahevAya che. teNe karelI kriyA zubha pariNAmanA abhAvane lIdhe adhyAtma vairiNI jANavI. 30. bhavAbhinaMdInA pratipakSane kahe che.-- zAnto dAntaH sadA gupto mokSArthI vizvavatsalaH / nirdabhAM yAM kriyAM kuryAt sA'dhyAtmaguNavRddhaye // 31 // mUlArtha--zAnta, dAnta, niraMtara gupta, mokSanA ardhAM ane jaga tane vatsala evA manuSya je nirdaMbha kriyAne kare che, te (kriyA) adhyAtmaguNanI vRddhine mATe thAya che. 31. TIkArtha-kaSAyanA udayane rokavAthI zAMtavRttivALA, mana ane indriyAnuM damana karanAro, niraMtara mana, vacana ane kAyAnI azubha pravRttinuM nivAraNa karavAthI gupta thayelA, sakala karmanA kSayathI AtmasvarUpane viSe rahevArUpa meAkSanI icchAvALA, tathA traNa jagatanA jaMtuAnuM hita karanArA-AvA prakAranA guNavALA manuSya AhAra vyavahAranI zuddhivaDe AvayakAdika je kriyAnuSThAnane mAyAprapaMca rahita kare che, arthAt niSkAma kriyAne kare che, te sarva kriyA adhyAtmarUpa niHspRhatAdika guNAnI vRddhine mATe thAya che. 31. pUrva phlAkamAM kahelA manuSyanI ja kriyA uttarottara lAbhadAyI thAya che; te agIyAra prakAranI guNazreNIvarDa karIne traNa lAke kahe che. ata eva janaH pRcchotpannasaMjJaH pipRcchiSuH / sAdhupArzve jigamiSurdharma pRcchan kriyAsthitaH // 32 // pratipitsuH sRjan pUrva pratipannazca darzanam / zrAddho yatizca trividho'nantAMzakSapakastathA // 33 // mokSapako mohazamakaH zAntamohakaH / kSapakaH kSINamohazca jino'yogI ca kevalI // 34 // mUlArtha----eja kAraNa mATe bhavya prANI prazna karavAne mATe Aho! Shrutgyanam
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 18 ) utpanna thayelI buddhivALe, prazna karavAne icchata, sAdhu pAse javAnI icchAvALe, dharmane pUchate, yiAmAM rahele, dharma pAmavAne Icachate, tathA pUrva pAmelA darzanane sajate-rasaMpAdana karate ( A samyakatva nAmanI prathama guNa zreNI ), zrAddha (bIjI zreNuM), yati (trIjI zreNuM), tathA traNa prakArane anaMtAMzakSapaka (cethI zreNuM), darzana mehanIya kSepaka pAMcamI zreNu), mehazamaka 6, zAntAha 7, kSapaka 8, kSINumeha , jina (sagakevalI) 10, ane agI kevalI 11 thAya che. (A pramANe agIyAra guNa zreNuM jANavI.) 32-33-34. TIkArtha-nirdabha kiyA adhyAtmaguNanI vRddhi mATe thAya che ema kahyuM e hetu mATe bhavya prANu prathama "dharmarUpI vastu kevI haze?" ema prazna karavAnI buddhivALo thAya che. A prANu bIjA ke jeone prazna karavAnI buddhi utpanna thaI nathI, tethI asaMkhyaguNa nirjarAne pAme che. e ja pramANe pUrvapUrvanA karatAM uttarottara guNavALo asaMkhyaguNa nirjarAne pAme che e saMbaMdha sarvatra levo. tathA prazna karavAnI icchAvALo-dharmanA svarUpane jANavAnI IcachAvALo, te paNa pUrvanA karatAM asaMkhya guNa nirjarA pAme che. sAdhunI pAse javAne Icchate, te paNa asaMkhyaguNa nirjarA pAme che. tathA dharmane pUchata-dharmanuM svarUpa, tenA bheda ane lakSaNo vigerene pUchato, tathA pUchelA dharmane nizcaya karavArUpa kriyAmAM rahele, te paNa asaMkhyaguNa nirjarAne pAme che. dharma pAmavAna-dharmane svIkAra karavAne icchato, te paNa pUrvanA karatAM asaMkhya guNa nirjarA pAme che. e prANa pUrvaatIta kALe je samyakatvane pAmyuM hatuM te samyakatvane zraddhA ane AdarapUrvaka tathA zaMkAdika rahitapaNe pharIne nirmaLatAyukta saMpAdana karato-meLavate, pUrvanI apekSAe asaMkhya guNa nirjarAne pAme che. A samyakatvanAmanI prathama guNazreNuM jANavI. tyArapachI zrAddha-dezaviratine pAmele prANI, e bIjI zreNa, pachI yati-sarvaviratine pAmele, te trIjI zreNI, A traNe eNuo opazamika ane kSAyopathamika bhAvane AzrIne kahI che. tyArapachI avirata, dezavirata ane sarvavirata e traNe prakAramAM vartate anaMtAMza eTale anaMtAnubaMdhI krodhAdika cAre kaSAyano kSapaka-sattAmAMthI ja nAza karanAre, e cothI zreNuM jANavI. (A zreNuM anaMtAnubaMdhI kSapaNurUpa kSAyika bhAvane AzrIne jANavI.) pachI daSTihine kSapaka-mehanIya karmanA mithyAtva, mizra ane samyakatva e traNe puMjana kSepaka eTale tene sattAmAMthI ja viga karanAre, e pAMcamI guNazreNuM che. A be (cothI-pAMcamI) gu Aho! Shrutgyanam
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 20 ) zreNIo zreNIpara ArUDha nahIM thayelAne mATe jANavI. mAhazamaka khAra kaSAya ane nava nAkaSAyarUpa cAritra mAhanIyanA upazama karanAra eTale udayanA nirodhane karanAra navamA ane dazamA guNasthAnake rahenAra, e chaThThI guNazreNI jANavI. zAMtameAhu-jeNe samagra cAritra mehanIya karmane zAMta karyuM che eTale udayanA abhAva pamADavo che. eve agIyAramAM guNasthAnake rahelA, te sAtamI guNazreNI jANavI. tathA kSapaka-cAritra mAhanIyanI sattAnA kSaya karanAra navamA ane dazamA guNasthAnake rahelA, te AThamI guNazreNI tathA kSINamAha-cAritra mAhanIya karmane jeNe sattAmAMthIja vinAza karyo che evA khAramA guNusthAnake vartanAro, te navamI guNazreNI. tathA jina eTale rAgAdikane jItanArI sayeAgIkevalI, (terame guNusthAnake vartanAra ) te dazamI guNazreNI jANI. tathA yogI kevalI--jeNe sakala zubhAzubha mana, vacana ane kAyAnA vyApAra rokayA che evA caudamA guNasthAnake rahelA ( siddha ) thAya che. e agyAramI guNa zreNI jANavI. 32-33-34. pUrvokta agyAra guNazreNIonuM phalitArtha kahe che. yathAkramamamI proktA asaMkhyaguNanirjarAH / yatitavyamato'dhyAtmavRddhaye kalayApi hi // 35 // mUlAthe A samyakatva vigere agyAra prakAro anukrame asaMkhya guNa nirjarAvALA kahelA che, tethI tenA abhyAse karIne paNa adhyAmanI vRddhine mATe prayatna karavA. 35. TIkArya--anukrame-pUrvokta paripATIne anusarIne A samyagdacAdika guNA pUrva pUrva karatAM uttarauttara asaMkhya che guNAkAra jenA evI nirjarAvALA--karmanI parizATanA pharavAvALA tIrthaMkarArdike kahelA che. te kAraNa mATe nizce karIne adhyAtmanI vRddhine mATe--jema AtmazuddhinI vRddhi thAya tema vAraMvAra tevA abhyAsamAM pravRtti karIne paNa yatna karavA. ahIM e tAtparya che ke--kadi zuddha bhAvanI prApti na thaI hAya tA paNa jJAna ane kriyAnI zuddhine mATe nirmaLatA ane mAdhyasthyAdike karIne Avayaka, pratyupekSaNa, adhyayana, adhyApana tathA bhAvanAdikane viSe pravRtti karavI. 3pa. pUrvokta arthanuM ja samarthana kare che. jJAnaM zuddhaM kriyA zuddhetyaMzau dvAviha saMgatau / cakre mahArathasyeva pakSAviva patatriNaH // 36 // Aho! Shrutgyanam
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) malArja--mahArathanA e cakranI jema tathA pakSInI e pAMkhAnI jema zuddha jJAna ane zuddha kriyA e e aMzA maLelA ja che. 36. TIkArtha--zuddha--saMzaya viparyAsa, anadhyavasAya ane jinavacanathI virUddha prarUpaNA ityAdi dASa rahita evuM jJAna-dhanI pariNati tathA zuddha--niyANuM, AzaMsA, anyanA apakarSa ane niMdAdika doSa rahita evI kriyA--sAdhu tathA zrAvakanA samagra sAmAcArI vyavahAra; e anne aMzA----avayavA A adhyAtma svarUpane viSe niraMtara saMyuktaekAtmapaNAne pAmelA che. arthAt jUdA nathI. kemake te bannemAMthI eka na hAya teA bIjAnA paNa abhAva jANavA. ane saMpUrNa aMga na hAvAthI te adhyAtma paNa kahevAya nahIM. kemake jinazAsanane viSe kevaLa ekalA jJAnathI athavA ekalI kriyAthI mekSa thavAnuM kahyuM nathI. ane AtmAnA Azraya nahIM hAvAthI je meAkSasAdhaka nathI, te adhyAtma paNa nathI, tethI jJAna ane kriyA e bannethI yukta ja adhyAtma kahevAya che. A artha dRSTAntathI siddha kare che.--mahA--yuddhAdika kri yAmAM samartha evA rathanA e cakranI jema. arthAt jema mahAratha ane cakrathI yukta hoya, te ja te icchita sthAnanI prApti vigere kAryanA sAdhaka thaI zake che. paNa eka cakrathI kArya sAdhI zakatA nathI. tathA pakSInI e pAMkhAnI jema. eTale jema pakSI be pAMkhAe yukta hAya, tA ja AkAzamAM gati vigere karavArUpa kriyA karI zake che, teja prakAre zuddha jJAna ane zuddha kriyAe karIne yukta evuM ja adhyAtma meAkSasAdhaka thAya che. 36, have pAMca lAke karIne nizcaya ane vyavahAra nayavaDe adhyAtmanI yAjanA matAve che.~~ tatpazJcamaguNasthAnAdArabhyaivaitadicchati / nizcayo vyavahArastu pUrvamapyupacArataH // 37 // mUlArja--nizcaya naya pAMcamA guNusthAnakathI AraMbhIne A adhyAtmane icche che (mAne che) ane vyavahAra naya teA tethI pUrve paNa upacArathI ( adhyAtma) mAne che. 37. TIkArja--zabdAdika nizcaya naya te pUrve kahelA adhyAtmane zuddha jJAna kriyArUpa hAvAthI pAMcamA guNasthAnakathI AraMbhIne ja Icche che. eTale tethI pUrva guNusthAnakane viSe icchatA nathI. kemake te pAMcame guNasthAnake ja zuddha jJAna zuddha pratyAkhyAna kriyAthI yukta hAya che ane te Aho! Shrutgyanam
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) bannenI ekayatA e ja adhyAtma che. paraMtu naigamAdika vyavahAra naya teA upacArathI eTale karmarUpa vyAdhinA auSadharUpa caityavaMdanAdika kriyA dekhavAmAM Ave che tethI, pahelAM paNa eTale caturthAdika guNusthAnakane viSe paNa adhyAtma mAne che. kharekharo pakSa te e che ke--zuddha eTale AzaMsAdika doSarahita pratyAkhyAnarUpa athavA apratyAkhyAnarUpa kriyAe karIne yukta evuM zuddha jJAna ja adhyAtma che. kemake te zuddha jJAnakriyA AtmAne ja AzrIne pravarte che mATe. ane azuddha jJAnakriyAnA karanAra je kadAca dAgraha rahita ane dharmapriya hAya ! tene adhyAtma abhyAse prApta thAya che. arthAt te adhyAtmanI samIpe Avye che ema jANavuM. anyathA eTale kadAgraharahita ane dharmapriya na hoya tA tA adhyAtma che ja nahIM ema jANavuM. 37. ahIM koIne zaMkA thAya ke--avirativALA cothA guNasthAnake kayA nyAye karIne tame adhyAtma icchA che? tenA uttara Ape che. caturthe'pi guNasthAne zuzrUSAdyA kriyocitA / aprAptasvarNabhUSANAM rajatAbhUSaNaM yathA // 38 // mUlArja--cothA guNasthAnakane viSe paNa ucita evI zuzruSAdi kriyA rahelI ja che. jema jene suvarNanAM AbhUSaNA prApta na thayAM hoya, tene rUpAnAM AbhUSaNA paNa alaMkAra ja che tema, 38. TIkA"--sat jJAnAdika guNAnA sthAnarUpa cothA guNasthAnakane viSe paNa ucita-avirata samyagdaSTine yAgya evI zuzrUSAdika-devagurUnI sevA athavA dharmezravaNunI icchA vigere-vinaya, vaiyAvacca, dAna, tathA prasAda ane pratimAnuM nirmAMpaNa ityAdi rUpa kriyA-karaNI rahelI che ja. tethIkarIne cAthA guNasthAnake paNa adhyAtma siddha thAya che. kemake tyAM paNa jJAna ane kriyA saMbhave che. ahIM dRSTAMta Ape che ke--jema jene suvarNanAM AbhUSaNA prApta thayAM na hoya tevA purUSane rUpAnA alaMkAro pazu bhUSaNarUpa thAya che; tema jene rUDI pratyAkhyAnanI kriyA prApta na thaI hoya tene zuzruSAdika ucita kriyA paNa adhyAtmarUpa thAya che, ema jANavuM. 38. jaina mArgamAM pravezane nahIM pAmelA koIka apunarmadhakane dravyaadhyAtma bhASaadhyAtmanuM kAraNa thAya che, te batAve che. apunarbandhakasyApi yA kriyA zamasaMyutA / citrA darzanabhedena dharmavighnakSayAya sA // 39 // Aho! Shrutgyanam
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 23 ). mUlArtha-apunabaMdhakane paNa je zamayukta kriyA darzananA-matanA bhede karIne nAnA prakAranI jovAmAM Ave che, te paNu dharmamAM thatAM vighanA kSayane mATe thAya che. 39. TIkArya-je pharIthI tIvra adhyavasAye karIne pApakarma na bAMdhe te apunabaMdhaka kahevAya che. A sthaLe apunarAnubaMdhaka zabdakarIne carama pugalaparAvartamAM rahelo (jene saMsAra eka pudgalaparAvarti avazeSa rahyo che te ) mAgenu sArI saMbhave che, paNa samyagadaSTi saMbhavato nathI. kemake AgaLa je artha kahevAnuM che, te samyagadaSTine ghaTatuM nathI, mATe mAganusArI jANo. te bhAganusArInI je zamavaDe-AMtaravRttinA damanavaDe yukta athavA anvaya ane vyatirekanA jevAthI yukta evI kiyA-karaNI sAMkhya, bauddha ane kaNudAdika matanA bhede karIne-kriyAvyavahAranI bhinnatAe karIne aneka prakAre-paMcAgni vigere nAnA prakAranI aneka dharmArthIoe karAtI jovAmAM Ave che, te kriyA paNa mekSane sAdhavAvALA prANuone samyakatvaprAptirUpa dharmamAM vinna karanAra evA kilaSTa rAgAdikane kSaya karanAra thAya che. mATe A kriyA paNuM bhAvIadhyAtmanuM kAraNa thAya che. 39, ahIM kaI zaMkA kare ke-tevI azuddha kriyA sarva upadeza karelI nahIM hovAthI vyabhicArI (dUSita) che, mATe te dharmanA vidhrane kSayakaranArI kema thaI zake? tene uttara Ape che.- - zukrAri hi suddhAthA jayadetu nArAyanA tAnaM rasAnuvedhena svarNatvamadhigacchati // 40 // mUlArtha--azuddha kriyA paNa sArA Azaya (pariNAma)thI zuddha kriyAne heta thAya che. kemake trAMbu pAradAdika rasanA anuvedhakArIne suvarNa paNane pAme che suvarNa banI jAya che. 40. TIkArtha ke azuddha-sarva kahelI na hovAthI sAvadya ( dezavALI ) che te paNa apunarbalake svIkArelI kriyA mokSanA abhilASarUpa sArA adhyavasAyathI-sArA pariNuMmathI karAyelI hoya, to te sarvarapraNIta zuddha kSiAnI prAptinuM kAraNa thAya che. te para daSTAnta Ape che ke-azuddha evuM trAMbuM paNa siddha pAradarasa vigerenA anuvedhathI eTale aMdara dAkhala thaIne trAMbAmAM rahelA jaLanuM zoSaNa karavAthI suvarNapaNane pAme che. te ja pramANe sArA AzayarUpa rasathI siMcAyelI azuddha kriyA paNuM zuddha kiyAne hetu thAya che. 40. Aho ! Shrutgyanam
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) pUrvokta vAta pUrvAcAryanA AcaraNathI siddha karI batAve che. ato mArgapravezAya vrataM mithyAzAmapi / vyasthavaramAratha te dhIravuddhA che ka8 * * malArtha--e ja kAraNathI mArgamAM praveza karAvavAne mATe dravya saMmatine Arepa karIne dhIra buddhivALA mahAtmAo mithyASTione paNuM vrata (cAritra) Ape che. 41. TIkArtha e ja kAraNathI eTale sArA AzayanA saMbaMdhathI azuddha kriyA paNa zuddha kriyAnuM kAraNa bane che, ema kahyuM che. tethI jinezvare kahelA ratnatrayarUpa mAgene viSe praveza karavAne mATe eTale zuddha jJAnakriyAnA darzananI IcchAvaDe hRdayamAM skuti thavA mATe athavA temAM pravRtti thavA mATe arthAta munioe karAte ane karAvAte ratatrayane vyavahAra joIne tenA para rUci thavAthI tene hRdayamAM praveza thAya chemATe dravya samakitane Aropa karIne eTale graMthIne bheda thayA vinA sudeva, sugurU ane saddharmanI zraddhArUpa samakitanuM upadezadvArA A ropaNa karIne buddhivaDe grahaNa karAvIne mithyASTione paNa eTale yathArtha vastune grahaNa karavAmAM viparIta pariNAmavALA mithyAtvIone paNa dhIra buddhivALA mahAtmAo dIkSA Ape che. AryarakSita sUrie pitAnA pitA samadeva vigere mithyAtvane paNa dIkSA ApI hatI. te dRSTAMta anya graMthathI jANI levuM. 41. dIkSAmAM kevA prakAranI gyatA jevI te kahe che. yo budhvA bhavanairguNyaM dhIraH syaadrtpaalne| ... sa yogyo bhAvabhedastu durlakSyo nopayujyate // 42 // A mUlArtha-je prANI bhava (saMsAra)nI nirguNatA jANIne vratanuM pAlana karavAmAM ghI hoya, tene yogya jANo. bhAva (pariNAma) ne bheda durlakSya che, tethI te ahIM upayogI nathI. 42. 1 TIkArya-je kaI bhavya prANu gurUnA upadeza zravaNadike karIne saMsAranuM nirguNapaNuM-sukhAdika guNavaDe rahita hevAthI nisArapaNuM jANune prANAtipAta viramaNadika mahAvratone pALavAmAM nizcaLa-samartha hoya, tene dIkSA ApavAmAM yogya-ucita jANe. paraMtu bhAvabhedaguNasthAnakane egya pariNAmane bheda eTale Ane graMthI cheda thayo che ke nahIM evo prakAra jANu azakaya che, mATe tene upayoga kare nahIM. kemake te dIkSArUpa ISTasAdhanamAM anukULa dekhAtuM nathI. 42. '' Aho ! Shrutgyanam
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 21 ) upara kahelA aMgIkAra nahIM karavAmAM dUSaNa Ape che - no cet bhAvAparijJAnAt siddhysiddhipraahteH| dIkSAdAnena bhavyAnAM mArgocchedaH prasajyate // 43 // malAI- (upara kahyA pramANe yogyatAno aMgIkAra) na karIe te bhAvane na jANavAthI siddhi ane asiddhine nirAsa (nAza) thAya ane tethI bhavyajIvone dIkSA apAya nahIM. ane tethIkarIne mArgane ucheda-lopa thAya. 43. TIkAI- pUrve kahelA bhadrAdika paritivALA prANIne dIkSA ApavAvaDe karIne aMgIkAra na karIe-dIkSAne niSedha karIe, te bhAvane na jANavAthI-guNasthAnakane yogya evA pariNAmane nahIM jANa vAthI eTale bhavyajIne dIkSA ApavAmAM anAdara karavAthI siddhi-caturyAdika guNasthAnakano nizcaya ane asiddhi-prathamAdika guNasthAnakane nizcaya e bannene nirAsa-tiraskAra pratibaMdha athavA chadmasthapaNuvaDe vyAghAta eTale spaSTatAne abhAva thAya. ane tethI bannene vratadAnamAM niSedha thavAthI mArgo cheda-dharmamArgane lepa (nAza) prApta thAya. 43. pUrvokta arthane spaSTa kare che.- zazunAkhyA vanAvi siddhyennisargajaM muktvA tadapyAbhyAsikaM ytH||44|| mUlA-azuddha (mithyAdaSTi)ne anAdara karavAthI abhyAsanI aprAptine lIdhe mAtra eka svAbhAvika samakitane choDIne bIjAM darzana nAdika paNa siddha thaze nahIM. kemake te darzanAdika paNa abhyAsathI ja prApta thAya che. 44. TIkArtha azuddhano-mithyAdaSTAdikane anAdara karavAthI-trata ApavAmAM tyAga karavAthI abhyAsanA agane lIdhe-pratidina dharmakSiAomAM apravRttine lIdhe svabhAvathI ja-upadezAdika vinA ja utpanna thayelA samakitane choDIne bIje darzanAdika-adhigama samakita, zrata prApti vigere paNuM siddha thaze nahIM. (arthAt dezavirati vigere to kayAMthI ja thaI zake? te te bilakula thaze ja nahIM.) kAraNa ke te adhigamadarzanAdika paNa jIvane abhyAsanA vazathI ja eTale aneka bhavanA abhyAsanA yugathI ja prApta thAya che. 4. Aho! Shrutgyanam
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 6 ) pUrve kahelA arthanuM saphaLapaNuM matAve che.-- zuddhamArgAnurAgeNAzaThAnAM yA tu zuddhatA / guNavatparataMtrANAM sA na kvApi vihanyate // 45 // bhUlAthe--zuddha mArganA anurAge karIne zAtArahita ane guNuvAnane parAdhIna rahelA evA manuSyanI je zuddhatA che, te koIpaNa ThekANe haNAtI nathI. 45. TIkArtha--zuddha-sarvajJe kahelA muktimArgane viSe anurAga (prIti) vaDe mAyArahita ane guNavAnane-mahuzrutane AdhIna thayelA mArgonusArI purUSAnI je mithyAtva tathA kaSAyAdikane maMda karavArUpa zuddhatAnirmaLatAM che, te te koI paNa darzanamAM (matamAM) huNAtI nathI-virodhatAne pAmatI nathI. teA pachI janamatamAM pravRtta thayelA mapriya janAnI zuddhatA na haNAya temAM te zuM kahevuM? 45. prathama jJAna batAvyuM have kriyAnA vizeSa matAve che.-~~ viSayAtmAnubandhairhi tridhA zuddhaM yathottaram / bruvate karma tatrAdyaM muktyarthaM patanAdyapi // 46 // mUlAthe--viSaya, AtmA ane anubaMdha e traNavaDe karIne karma traNa prakAranuM che. temAM pUrvanI apekSAe uttarAttara ( karma ) zuddha che. temAM paheluM viSayakarma parvatAdikathI paDavuM te paNa muktine mATe che, ema teo kahe che. 46, TIkArtha--viSaya-agni praveza, jaLa praveza, ane parvatAdithI bhRgupAtAdika karavuM te viSaya karma, e pramANe karmazabdanA pratyeka sAthe saMbaMdha karavA tathA poteja kalpeluM--pAtapAtAnA matane anusAre leAkasaMjJAe karIne mithyA dRSTinI yama niyamAdi kriyA te AAtmakarma, ane AtmasvarUpane anukULa zAMta vRttie karIne tattvane anusaratuM tapa, zIla tathA zubha dhyAnAdika karavuM te anubaMdha karma. e traNa prakAranuM karyuM samagra lAkane viSe che. temAM leAkamAM kahelA krame karIne pUrva pUrve karatAM uttarottara zuddha che eTale doSanI hAnInI apekSAe nirmaLa che, temAM paheluM viSaya karma eTale parvatAdikathI bhRgupAtAdika karyuM, te karma paNa tenA matavALA meAkSane mATe thAya che ema kahe che. 46. Aho! Shrutgyanam
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 7 ) bIjuM karma kahe che- ajJAninAM dvitIyaM tu lokazyA yamAdikam / tRtIyaM zAntavRttyA tattattvasaMvedanAnugam // 47 / / mUlArtha bIjuM karma lokadaSTie karIne yama, niyama vigere che. te ajJAnIone hoya che. ane trIjuM karma zAntavRttio karIne tattvajJAnane anusaratuM hoya che. arthAta te anubaMdha karma jJAnIone ja hoya che. 47. TIkAI-bIjuM eTale pUrvazlokamAM kahelI saMkhyAnA anukrame prApta thayeluM bIjuM Atmakarma kadaSTie karIne eTale pravacana athavA parivrAjakAdikanA matavaDe karIne yamAdika-cama ( jIvana paryata ApamAne AraMbha thakI nivRtta karanAra), niyama, dhyAna ane Asana vigere karavuM te Atmakarma kahevAya che. te karma jJAnanA phaLa (mekSAdika) varjita ajJAnavALAone hoya che. ane trIjuM karma te zAntaviSaya ane kaSAyAdikathI rahita evI mana ane indriyanI vRttio karIne tattva-AtmasvarUpanI prAptirUpa mekSAdikanA yathAvasthita jJAnane anusaratuM eTale te jJAnanI anukULatAe karIne phaLavaDe sAyamAM (mekSamAM) vyApti thavI te trIjuM anubaMdha karma kahevAya che. 47. have te traNe karmanuM phaLa kahe che. AdyAzAjJAnabAhulyAnmokSabAdhakabAdhanam / sadbhAvAsayalezenocitaM amma pare jaguH // 48 // . mUlArtha--ajJAnanI bahulatAne lIdhe pahelA karmathI mokSanA bAdha karanAra (rAgAdika)ne bAdha thatuM nathI. ane keTalAeka ema kahe che ke sabhAvavALA pariNAmanA leze karIne (vairAgyAdika sabhAvane thoDe paNa pariNAma hovAthI) te (pariNAma)ne yogya e janma pAme che. 48. TIkArtha--ajJAna ( kubodha)nuM atyaMtapaNuM hovAne lIdhe pahelA viSaya karmathI sakala karmanA kSayarUpI mokSane bAdha karanArA-vyAghAta karanArA rAgAdikane bAdha-vinAza thatuM nathI. paNa sAre e je vairAgyAdika bhAva tenA pariNumanA leze karIne te Azaya (pariNAma)nI sadaza (ucita) janma-baMtarAdika ke rAjadika bhavanI prApti thAya che. ema bIjA keTalAka AcAryo kahe che. 48. Aho ! Shrutgyanam
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) dvitIyAddoSahAniH syAt kAcinmaMDUkacUrNavat / / AtyantikI tRtIyAttu gurulAghavacintayA // 49 // alArtha-bIjA karmathI maMDUkanA cUrNanI jevI kAMIka dezanI hAnI thAya che, ane trIjA karmathI te gurUlAghavanI ciMtA karIne atyaMta deSanI hAnI thAya che. 49. TIkArtha-bIjA AtmakarmathI aMka ( deDakA)nA zarIranA sUkSma cUrNanI jema rAgAdika dezanI hAnI thAya che, eTale jema ? maMkanA cUrNamAMthI pAchAM ghaNAM deDakAo utpanna thAya che, tema A karmathI paNa rAgAdikanI hAnIvaDe upArjana karelA pApAnubaMdhi puNya karIne prathama te mahApaNuM pAme che, paraMtu pachIthI abhimAnAdike karIne tene ghaNI daSavRddhi thAya che. ane trIjA anubaMdha karma thakI te gurUlAghavanI citAe karIne eTale ke je prakAre guNanI vRddhirUpa gaurava ane dezanI hAnIrUpa lAghava thAya te prakAre huM karuM? evA vicAra karIne anuSThAna karavAthI AtyaMtikI-sattA vinAnI (chatApaNathI ja rahita-nimULa) deSanI hAnI thAya che, je pravRttimAM guNanI vRddhi adhika thAya ane deSa te kadAcita ane alpa thAya tevI pravRttimAM pravarte paNa tethI ulaTI pravRttimAM pravarte nahIM te gulAghava ciMtAe karIne pratye kahevAya che. 49. - trIjA karma thakI kevaLa deSanI hAnI thAya eTaluM ja nahIM, paNa mArgabIjane paNa Are paNa kare che (vAve che), te kahe che - api svarUpataH zuddhA kriyA tasmAdvizuddhikRt / maunIndravyavahAreNa mArgabIjaM dRDhAdarAt // 50 // mUlArtha-jinendranA vyavahAra karIne pravartatA manuSyanI svarUpathI ja zuddha evI kriyA vizuddhi karanAra hoya che, tethI kriyAmAM ati Adara (bahumAna)ne lIdhe mArgabIja (samyakatva) prApta thAya che. TIkAI-munIndra-jinezvare racele athavA jinezvarane kahela je vyavahAra eTale mekSasAdhaka kiyAne samAcAra, teNe karIne je purUSa vizuddhikaraNane mATe pravRtta thAya te purUSanI svarUpathI ja-svabhAvathI ja eTale kiyAno AkAra jevAthI ja nirmaLa-nirdoSa ane sarva ne sukhakAraka evI je kriyA prApta thAya che te kriyA AtmAnI vizuddhine karanArI thAya che, tethI karIne daDha AdarathI-kriyAne viSe bahumAna karavAthI ratatrayarUpa mArganA bIjane samakitanA lAbhane pAme che. 50. Aho! Shrutgyanam
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ have jeo dravyadIkSAnI avagaNanA kare che temane zikSA Ape che. athavA pUrvokta arthane ja daDha kare che- gurvAjJApArataMtryeNa dravyadIkSAgrahAdapi / vIryollAsakramAtprAptA bahavaH paramaM padam // 51 // mUlAthe--gurUnI AjJAne AdhIna rahevAthI (rahIne) dravyadakSAne grahaNa karavAthI paNa ghaNuM bhavya jI vIryanI vRddhinA kamathI mokSapada pAmyA che. pI. ' TIkArtha-gurU eTale kRtavRddhonI AjJAnA parataMtrapaNu( vazavartavApaNuM) e karIne dravya eTale chaThThA guNasthAnakanA pariNAmane na pAmyA chatAM dIkSA levAthI harasudi sAdhuveSane dhAraNa karavAthI paNa kriyAne viSe aMtaHkaraNamAM rahelI rUcirUpa vIryanA-parAkramanA ullAsa (vRddhi)nA kamathI uttarottara zuddhi prApta thavAne lIdhe ghaNuM bhavya che parama pada-ati utkRSTa AnaMdamaya mokSapadane pAmyA che, tathA mahAvidehAdikane viSe mokSa pAme che ane pAmaze. 51. have be lekavaDe prakaraNane upasaMhAra kare che. adhyAtmAbhyAsakAle'pi kriyA kApyevamasti hi / zubhaughasaMjJAnugataM jJAnamapyasti kiMcana // 52 // .. mUlArca-adhyAtmanA samIpa kALane viSe paNa kAMIka kriyA rahelI che, tathA zubha evI ogha (sAmAnya) saMsAne anusaratuM kAMIka jJAna paNa raheluM hoya che. para, TIkAthe-adhyAtma prAptinA samIpa kALane viSe paNa-eka pudgala parAvarta saMsAra avazeSa rahe te kALe paNa eTale ke jyAre zivane eka pudgala parAvarta parimANu saMsAra avazeSa rahe tyAre ja cetanA AtmAnI sanmukha thAya che. kemake aneka pudgala parAvarta saMsAra avazeSa hoya te jIva cirakALa sudhI durgatimAM ja rahe che, tethI te samaye cetanA AtmAbhimukha thatI nathI, mATe eka pula parAvarta saMsAra avazeSa hoya te samaye priya bhAve karIne sudeva ane sugurUne namaskArAdika karavArUpa kAMIka kiyA hoya che. tathA zubha (suMdara) evI egha saMjJAne-sAmAnya rIte dharmanA abhilASanI pariNatine yogya evuM eTale egha saMjJAmAM vyApta thayeluM evuM kAMIka aMzamAtra jJAna paNa hoya che. para. 5 . . - * * Aho ! Shrutgyanam
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) ato jJAnakriyArUpamadhyAtma vyvtisstthte| etatpravardhamAnaM syAnnibhAcArazAlinAm // 53 // . | rAmasvApi ma ra te mUlAI-tethI karIne jJAna ane kriyA e bannarUpa adhyAtma raheluM che (kahevAya che). te adhyAtma niSkapaTa AcAravaDe zobhatA evA mahAtmAone vRddhi pAmatuM jAya che. pa3. TakAthe-ethI karIne-pUrve kahelA kAraNathI jJAna ane kriyA e banne rUpa-jJAnakriyAtmaka adhyAtma raheluM che. eTale ke he ziSya! pUrve te je adhyAtmanuM svarUpa pUchayuM te adhyAtma bIjA viSayane tyAra karIne jJAna ane kSiAne viSe raheluM che. ane te adhyAtma niSkapaTa AcAravaDe dharmanA vyavahAravaDe zebhatA evA mahAtmAone vRddhi pAmatuM jAya che. pa3. _ rUdhyAramAdhi 2 daMbha (5Ta) rahita evA manuSyane adhyAtmanI vRddhi thAya che ema pUrve kahyuM, tethI A adhikAranI samApti paryaMta daMbhathI thatA anarthone batAvavApUrvaka adhyAtmanI IcchAvALAe daMbhane tyAga kare, te kahe che- daMbho muktilatAvahnirdabho rAhuH kriyAvidhau / daurbhAgyakAraNaM daMbho daMbho'dhyAtmasukhArgalA // 54 // . mUlArtha-daMbha e muktirUpa latAne dahana karavAmAM agnisamAna che, daMbha e kriyArUpI caMdrane viSe rAhusamAna che, daMbha e durbhAgyanuM kAraNa che, ane daMbha e adhyAtmasukhanI argalA samAna che. 54. TIkAryuM-he sAdhu! tuM A pramANe anartha karanAra daMbhane tyAga kara ke je daMbha-mAyAvIpaNuM e sakala karmanA kSayarUpa muktilatAsarvasukharUpa phaLane ApanAra kalpalatAne dahana karavAmAM agnirUpa che, tathA dharma-karmarUpI caMdraneviSe malinatAnuM kAraNa hevAthI rAhurUpa che, tathA durbhAgyanuM kAraNu-sAdhanarUpa che. eTale ke daMbhI mANasa sarvane durbhAgyanI jema aniSTa lAge che, tathA daMbha e adhyAtmanA sukhane nirodha karavAmAM argalArUpa che. ahIM lekamAM vAraMvAra daMbha zabdanuM grahaNa karyuM che, te daMbhanI ati duSTatA jaNAvavA mATe grahaNa karyuM che. te viSe kahyuM che ke-"bhAyAvI purUSa je ke koI paNa aparAdha Aho ! Shrutgyanam
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 31 ) karatuM nathI tepaNa pitAnA ja doSathI haNAye chate sarSanI jema avizvAsya (vizvAsane ayogya) thAya che." 54. daMbho jJAnAdridaMbholirdabhaH kAmAnale hviH| vyasanAnAM suhRdaMbho daMbhazcauro vratazriyaH // 55 // mUlAI-daMbha e jJAnarUpI parvatane vajarUpa che, daMbha e kAmadevarUpI agnine viSe havi (ghI)rUpa che, daMbha e duHkhane mitra che, ane daMbha e vratarUpI lakSmIne cora che. papa. TIkArtha-daMbha-mAyAvIpaNuM e jJAnarUpI parvatano vinAza karavAmAM varUpa che. jJAnavALo mANasa ati dUra rahelI vastune paNa joI zake che tethI jJAnane parvatanI upamA yogya che, ane daMbha jJAnanA udayane nivAraka hovAthI tene vajanI upamA ApI che. tathA daMbha e kAmadevarUpI agnine vadhAravAmAM vRtasamAna che. kAmadeva mahA saMtApakAraka hevAthI agnirUpa che, ane tene vRddhi pamADanAra hovAthI daMbhane dhRtarUpa kahyo che. tathA daMbha e sarva kaSTone Azraya ApanAra hovAthI temanA mitra samAna che. daMbha sarva kaSTanI utpattinuM kAraNa hovAthI tenA mitrarUpa che. tathA daMbha mahAvratAdirU5 lakSmIne cera che. vratanI zobhAne haraNa karavAmAM samartha hovAthI daMbhane ceranI upamA ApI che. A lekamAM paNa vAraMvAra daMbhanuM grahaNa karyuM che tenuM kAraNa pUrvanI jema samajavuM. 55. daMbhena vratamAsthAya yo vAJchati paraM padam / lohanAvaM samAruhya so'bdheH pAraM yiyAsati // 56 // bhalArtha je mANasa daMbhavaDe dIkSA grahaNa karIne parama pada(mokSa)nI vAMchA kare che, te loDhAnA vahANumAM besIne samudrane pAra pAmavA Icche che. pa6. * TIkArtha-daMbhavaDe eTale potAnA keIpaNa prakAranA dezanuM AcchAdana karavAnA svabhAvavALA daMbhavaDe udara poSaNAdikane mATe dIkSAne svIkAra karIne je kaMI mANasa mekSapadanI vAMchA-mekSapada pAmavAnI IcchA kare che, te mUrkha loDhAnA vahANamAM besIne samudranA sAme kAMThe javAnI IcchA kare che. arthAta jema loDhAnA nAvamAM ArUDha thayelAne samudranA tIranI prAptine asaMbhava che, tema daMbhavaDe vrata grahaNa karavAthI paNa bhavasAgaranA pAranI prAptine asaMbhava che. 56. ' ' , Aho ! Shrutgyanam
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 32 ) kiM vratena tapobhirvA daMbhazcenna nirAkRtaH / kimAdarzana kiM dIpairyadyAndhyaM na dRzorgatam // 57 // mUlAthe--jo daMbhanA tyAga karyo na hoya te vratavaDe athavA tapasyAvarDa karIne paNa zuM phaLa? kAMI paNa nahIM. je dRSTinI aMdhatArA nAza thayA na hoya te Adarza (kAca ) vaDe athavA dIvAvaDe karIne paNa zuM phaLa? kAMI ja nahIM. pacha TIkAthe--te kadAca daMbhanuM nirAkaraNa karyuM nathI eTale hRdayapa gharamAMthI daMbhane kADhI mUkayA nathI, teA pachI vratavaDe-dIkSAdikanuM pAlana karavAvaDa paNa zuM-kayA guNa prApta thAya ? koI paNa guNa prApta na thAya. athavA tA caturtha, SaSTha ane aSTamAdika tapasyAe karIne paNa zuM prApta thAya? kAMI ja prApta na thAya. ahIM dRSTAMta kahe che--jo netranI aMdhatA-adarzanapaNuM naSTa thayuM na hoya, te AdarzavaDe--darpaNavaDe athavA dIvADe zuM phaLa? kAMI ja nahIM. 57. kezaloca dharAzayyAbhikSAbrahmavratAdikam / daMbhena dUSyate sarva trAseneva mahAmaNiH // 58 // mUlAthe--kezanA loca, pRthvIpara zayana, bhikSA (gocarI ) tathA brahmacaryAdika tratA te sarve trAse karIne. mahAmaNinI jema khaMbhe karIne dUSaNu pAme che. 58. TIkAthe--kezane lAca, pRthvIpara zayana, bhikSA-karavuM karAvavuM ityAdika nava prakAre zuddha AhAranuM grahaNu, tathA brahmacaryAdika, Adi zabdathI aparigraha ane parisaha tathA upasargAdikanuM sahana karavuM, e sarve meAkSasAdhaka dharmo daMbhavaDe-mAyAvIpaNAvaDe dUSaNu pAme che-niSphaLa thAya che. ahIM dRSTAMta Ape che-rananI jAtimAM kAkapada vigere ratanA dASA gaNAvyA che. temAMnA trAsa nAmanA doSe karIne amUlya ratnanI jema arthAt jema trAse karIne mahAmaNi mUlya vinAnA thaI jAya che, kAMI paNa mUlya pAmatA nathI, emavALA gaNAya che, tema daMbhe karIne kriyA paNa kAMI phaLa pAmatI nathI. paTa. sutyajaM rasalApavyaM sutyajaM dehabhUSaNam / sutyajAH kAmabhogAzca dustyajaM daMbhasevanam // 59 // mulArtha--rasanI laMpaTatA mrutyaja (sukhe tajI zakAya tevI ) che, deha ( zarIra )nAM AbhUSaNA sutyaja che, ane kAmabhoge paNa sutyaja che; paraMtu daMbhanuM sevana dusyaja (duHkhe karIne tajI zakAya tevuM) che. 59. Aho! Shrutgyanam
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 33 ) TIkArtha--hai sAdhu ! rasanI laMpaTatA-svAdiSTa dhRta kSIrAdika rase uparanI Asakti sutyaja-sukhe karIne (anAyAse karIne ) tajI zakAya tevI che, tathA dehanA AAna zRMgArAdika alaMkArA mrutyaja che, tathA kAmabhogo-maneAhara zabdAdika viSayAnA vilAsA paNu sutyaja che, paraMtu daMbhasevana-koIpaNa prakAranA svArthane laine peAtAnA doSanuM AcchAdana karavArUpa daMbhanuM sevana dusyaja che-mahAka2e tajI zakAya tevuM che. 5. tuccha manuSyo potAnA manamAM je dhArIne daMbha kareche, te kahe che.-- svadoSanihavo lokaH pUjA syAdgauravaM tathA / iyataiva kadarthyante daMbhena bata bAlizAH // 60 // mUlAthe--potAnA doSanA nihnava karanArA mANasa " ( lekeTamAM ) Ama karavAthI mArI pUjA ane gauravatA thaze " ema dhArIne daMbha kare che. paraMtu te mUkhA tevA daMbhavaDeja darzanA pAme che te khedakAraka che. 60. TIkArtha--anAcArAdika potAnA dASAne AtmaprazaMsAdi svAthaeNnA rakSaNa mATe apalApa karanArA manuSya peAtAnA manamAM ema dhAre che ke-daMbhavaDe tene DhAMkavAthI mArI guNI tarIke khyAti thaze, ane bhaktajanA pAtra ane AhArAdike karIne mAro satkAra karaze. kemake lAke guNavAnanI pUjA ( satkAra) kare che. tethI mArUM paNa lokomAM gaurava thaze athavA mahApurUSAnI paMktimAM mArI pratiSThA thaze." ATalA ja lAbhathI saMtuSTa thayelA te mUrkha zirAmaNIo te daMbhavaDe ja kadarzanA pAme che arthAt peAtAnA AtmAne ulaTI viDaMbanA pamADe che. ema karavAthI kAMI teo mahApurUSAnI paMktimAM gaNAtA nathI e mahAkheda janaka che. 60. dAMbhika janAne avratanI ja vRddhi thAya che te kahe che.~~ asatInAM yathA zIlamazIlasyaiva vRddhaye / bhenAvrata vRddhyarthaM vrataM veSabhRtAM tathA // 61 // bhUlArtha--jema asatI ( kulaTA) strIonuM zIla azIla ( duSTAcAra )nI ja vRddhine mATe thAya che, tema mAtra vaiSadhArI sAdhunuM vrata (dIkSA ) paNa daMbhavaDe karIne atratanI vRddhi mATe ja thAya che. 61. TIkAthe--jema asatI strIonuM zIla-lokalajjAthI athavA parijanAdikanA uparodhathI maithunarahitapaNuM azIlanI ja-tIvra maithunecchAnI ja vRddhine mATe thAya che, te ja prakAre daMbhavaDe doSAnA A 5 Aho ! Shrutgyanam
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 34 ) cchAdana svabhAvavaDe sAdhuliMgane dhAraNa karanAra manuSyAnuM vrata-dIkSApAlana paNa atratanI vRddhine mATe-aviratibhAvane vadhAranAra ja thAya che. 61. tenI daMbha uparanI zraddhA ane tenuM pariNAma batAve che.-- jAnAnA api daMbhasya sphuritaM bAlizA janAH / tatraiva dhRtavizvAsAH praskhalanti pade pade // 62 // mUlAthe-ahA mUrkhajanA daMbhanA vaceSTitane jANatAM chatAM paNu te daMbha upara ja zraSnA rAkhIne pagale pagale skhalanA pAme che. 62. TIkAthe--aTThA ! mUrkhajanA daMbhanA-mAyAvIpaNAnA viceSTitane-teNe vAraMvAra ApelI viDaMkhanAne pAtAnI buddhithI jANatAM chatAM paNu tevI ja khaLavRttimAM vizvAsa dhAraNa karIne eTale 'daMbhamAM ja sukha che' ema dhArIne zraddhA rAkhatAM chatAM ( daMbha karavAthI) pagale pagale-sthAne sthAne skhalanA pAme che--eTale A dAMbhika mANasa dharmabhraSTa che ema kahIne loko tene apamAnAdikavaDe tiraskAra kare che. 62. have mAhanA AzcaryakAraka mahimA kahe che.-- aho mohasya mAhAtmyaM dIkSAM bhAgavatImapi / daMbhena yadvipanti kajjaleneva rUpakam // 63 // malAthe--aho ! meAhanuM kevuM mAhAtmya che ? ke jethI kAjaLa( meza ) vaDe citranI jema gaMbhavaDe bhagavaMta saMbaMdhI prApta thayelI dIkSAne paNa naSTa kare che. 63, TIkAtha--aho ! meAhanIya karmane kevA prabhAva che? ke jethI mUrkha loko bhagavaMta saMbaMdhI--zrIjinezvare upadezelI pratrajyAne paNa tene aMgIkAra karyA pachI daMbhavaDe-mAyAvIpaNAvaDe lApa kare che--naSTa kare che. kAjaLekarIne-mezanA kUcAe ( pIMchIe) karIne citrane jema naSTa kare tema. 63. abje himaM tanau rogo vane vahnirdine nizA / granthe maurya kaliH saukhye dharme daMbha upaplavAH // 64 // zarIrane viSe roga, vanane viSe viSe mUrkhatA, sukhane viSe kalaha upadravarUpa che. 64. .. bhUlAthe--kamaLane viSe hima, agni, divasane viSe rAtrI, graMthane ane dharmane viSe staMbha eTalAM vAnAM Aho! Shrutgyanam
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 ) kArya-jema kamaLane viSe himabarapha upadravarUpa che, e pramANe sarvatra upadrava zabdano saMbaMdha jANu. jema zarIrane viSe vyAdhi, jema vanane viSe-vRkSasamUhane viSe agni, jema divasane viSe rAtrI, jema zAstrane viSe mUrkhatA eTale zAstra bhaNyA chatAM jaDatA tathA jema sukhane viSe kalaha (kaMkAsa) upadravakAraka che; tema dharmane viSe eTale dharmanA phaLanI prAptine viSe daMbha-mAyAvIpaNuM upadravakAraka che-vinAzanA kAraNarUpa che. 64. AraMbhanI pravRtti karatAM paNa daMbha tyAjya che, te kahe cheat eva na yo dhartu mUlottaraguNAnalam / yuktA suzrAddhatA tasya na tu daMbhena jIvanam // 65 // mUlArtha-eja kAraNa mATe je sAdhu mULa tathA uttara guNene dhAraNa karavA samartha na hoya, tene sat zrAvakapaNuM ja yukta che, paNa daMbhavaDe jIvavuM yukta nathI. 65. TIkArca-eja kAraNa mATe-daMbhavaDe dharma phaLIbhUta thatuM nathI e zAstrane siddhAnta che (paramArtha che) mATe je muni dharmavRkSanA mULabhUta-skaMdhabhUta pAMca mahAvratarUpa mULa guNanuM tathA dharmavRkSanI zAkhArUpa mULaguNanI vRddhi karanArA piMDavizuddhAdika uttara guNonuM pAlana karavAmAM samartha na hoya, tene doSarahita zrAvakapaNuM-dezaviratipaNuM aMgIkAra karavuM yukta che. paraMtu daMbhavaDe-kapaTa vRttie eTale pitAnAM deSanA AcchAdana vaDe jIvavuM-munipaNanA vezamAM rahIne AjIvikA karavI gya nathI. arthAta bhraSTapaNe cAritra pALavA karatAM zrAvaka dharma pALa e zreSTha che. 65. ahIM keIne zaMkA thAya ke-ema karavAthI vratanA pAlanamAM azakata evA sarvene dIkSAno tyAga prApta thaze? te upara samAdhAna kare che ke ema nahIM thAya, teja batAve che- parihartuM na yo liMgamapyalaM dRDharAgavAn / saMvijJapAkSikaH sa syAnnirdabhaH sAdhusevakaH // 66 // mUlAI-jinazAsanane viSe atyaMta rAgavALa je muni liMga(veSa)no tyAga karI na zake te teNe daMbharahita, sAdhune sevaka thaI saMviNa pAkSika thavuM. 66. TIkArya-je munijana daDharAgI-jinezvara ane jinazAsanane viSe bahu bhaktimAna chata paccakhANa karelA hevAthI zAsananI hIla Aho! Shrutgyanam
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnA bhayathI muninA veSane tyAga karavA samartha na hoya, te te munie daMbharahita, tathA vizeSa saMyamavALA sAdhuonA sevaka thaIne saMvinA mekSamArgamAM ughata vihAravALAnA pakSI thavuM eTale tenA guNane dharmanA prarUpaka thavuM. arthAta je muni lajajAne lIdhe athavA zAsananI hIlanAnA bhayane lIdhe muniveSane tyAga karavA asamartha hoya, teNe susAdhuo pAse pitAnuM vRttAMta daMbharahita nivedana karIne sAdhusevAmAM tatpara thaI saMvisapAkSika thavuM. Ama karavAthI sarvane veSane tyAga prApta thaze nahIM. 66. pUrve kahelA saMviApAkSikane je guNalAbha thAya che te kahe che- nirdabhasyAvasannasyApyasya shuddhaarthbhaassinnH| . nirAM thatA ra kSatti gujarAta 27 che . mUlArtha-maMdakriyAvAna chatAM paNa nidaMbha, zuddha arthane kahenAra tathA guNenA rAgI evA muninI thoDI paNa yatanA nirjarAne Ape che. 67. 1 TIkArya-nirdabha-mAyA prapaMcarahita je kadAca avasanna-kriyAne viSe maMda udyamAna heya te paNa te pUrve kahelA guNarAgI saMvipAkSikane yathArtha muninA guNonuM varNana karavAthI thoDI paNa yatanApaNuM vratapAlanano prayata nirjarAne eTale karmahAnIne Ape che-kare che. arthAta te daMbharahita hevAthI DIpaNa karmanI nirjarAne pAme che. 67. tethI vyatirekamAM (ulaTuM karavAmAM) deva kahe chevrtbhaaraashtvN ye vidanto'pyAtmanaH sphuTam / daMbhAdhatitvamAkhyAnti teSAM nAmApi pApmane // 6 // mUlArtha-jeo pragaTapaNe ja potAnuM vrata pAlanamAM asAmarza jANatAM chatAM paNa daMbhathI pitAnuM munipaNuM kahe che, temanuM nAma levuM te paNa pApane mATe che. 68. TIkAthe--pAMca mahAvratanuM dravya, kSetra, kALa ane bhAvane anusAre aticArarahita pAlana karavAmAM potAnA asamarthapaNane je kaMI zaTha purUSa pragaTapaNe jANatAM chatAM paNa daMbhathI-mAyAne Azraya karIne pitAnuM manipaNuM kahe che eTale "ame sAdhuo ja chIe ema kahe che, te bhraSTa cAritrIonuM-daMbhIonuM nAma paNa temanA nAmane uracAra paNu pApane mATe thAya che. te pachI temane vaMdanA, stuti ke sevA karavAthI pApa thAya temAM zuM kahevuM? 68. Aho! Shrutgyanam
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 37 ) kurvate ye na yatanAM samyakAlocitAmapi / tairaho yatinAmnaiva dAMbhikairvacyate jagat // 69 // .. mUlArtha--jeo kALane evI yAtanAne sArI rIte karatA nathI, te dAMbhike aho ! yatinA nAme karIne ja A jagatane chetare che-Thage che. 68. TIkArtha-jeo-sAdhuveSadhArI dAMbhike sArI ane pAMcamA ArAne athavA vayane ucita-yogya evI yAtanAne-saMyama kriyAne eTale vratanA rakSaNa karatA nathI. ahIM moTuM Azcarya che. A rAjAvinAnuM rAjya juo ke jethI te dAMbhiko-kapaTIe mAtra sAdhanA nAme karIne ja A jagatanI-bhavya jIvonI vaMcanA kare che. eTale teone chetarIne anna, vastra, ane dravyAdikanuM haraNa karI temane luMTe che. 68. dharmIti khyAtilobhena pracchAditanijAzravaH / / tRNAya manyate vizvaM hIno'pi dhRtakaitavaH // 70 // . mUlArthi-dharmavAna evA prakAranI prasiddhinA lebhathI pitAnA dene jeNe DhAMkI dIdhA che e, guNahIna dAMbhika sAdhu paNa hRdayamAM 5Ta dhAraNa karIne AkhA vizvane tRNasamAna mAne che. 70. TIkArtha-A (pUrvokta) sAdhu, dharma-tyAgAdika dharmavAna huM chuM evI khyAti-prasiddhinA lobhathI-tenuM rakSaNa karavAnI prItithI prayatavaDe pitAnA Azrava-deSasamUhane jeNe AcchAdita karyA cheDhAMkI dIdhA che e hIna-guNarahita chatAM kapaTa dhAraNa karIne eTale sukhadAyaka lAgavAthI hadayamAM kapaTa rAkhIne jagatanA janene tRNasamAna mAne che. 70 AtmotkarSAttato daMbhI pareSAM cApavAdataH / badhnAti kaThinaM karma bAdhakaM yogjnmnH|| 71 // mUlAA- tyArapachI te dAMbhika pitAnA utkarSathI ane bIjAnA apavAdathI gespattinuM bAdhaka evuM kaThina-bhAre karma bAMdhe che. 71. TIkArya-tyArapachI eTale jagatane tRNusamAna mAnyA pachI athavA pitAnuM dhArmitva prasiddha thayA pachI abhimAna pAmele te daMbhI-kapaTapriya pitAnA utkarSathI-guNapaNanI prasiddhithI ane bIjA sarve guNIjanA paNa apavAdathIniMdAthI jJAnAdika guNenI prAptinA saMbaMdharUpa ganA janmanuM-utpattinuM athavA AgaLa kahevAmAM Avaze evA Aho ! Shrutgyanam
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 3 ) IcchA cogAdika coganI utpattinuM khAdhaka-nivAraNa karanAra evuM kaThina eTale mahAtapAvaDe paNa durbhedya narakAdika prAptine yogya azubha karma mAdhe che-AtmapradezanI sAthe joDI de che. 71. AtmArthinA tatastyAjyo daMbho'narthanibandhanam / zuddhiH syAdRjubhUtasyetyAgame pratipAditam // 72 // mUlAthe--tethIkarIne AtmAe anarthanA kAraNarUpa daMbhanA tyAga karavA, kemake sarala mANasanI ja zuddhi thAya che, ema AgamamAM kahyuM che. 7ra. TIkArtha--tethIkarIne eTale daMbhavAna mANasa ghaNuM kaThina duSkarma bAMdhe che te hetumATe AtmasvarUpanA arthI-prayojanavALA eTale AtmasvarUpanI prAptinA icchanArAe anartha nibaMdhana-mAyAvIne paNa aniSTa evA narakAdika duHkhAnA upadravarUpa anarthonA kAraNabhUta daMbhanA-mAyAvRttinA tyAga karavA. kemake yathArtha rIte saraLa manavALAnI ja zuddhi pApakarmanA kSaya thAya che ema siddhAMtamAM kaheluM che. 7ra. Agama ( siddhAnta )mAM je kahyuM che, te ja kahe che.-jinairnaanumtN kiJcinniSiddhaM vA na sarvathA / kArye bhAvyamabhenetyeSAjJA pAramezvarI // 73 // bhUlAthe--jinezvarAe sarvathA ( ekAMtapaNe kAMI kAinI ) paNa anujJA karI nathI, tema ja kAMI ( kAinA ) paNa sarvathA niSedha karyo nathI. paraMtu kAryane viSe daMbharahita thavuM' evI ja paramezvaranI AjJA che. 73. TIkArya--tIrthaMkaroe kAMIpaNa ahiMsAdika kAryanI sarva prakAre ekAMtapaNe 'amuka kArya ja karavuM' ema anujJA ApI nathI. athavA kAMipaNa AdhAkarmAdika kAryanA ekAMtapaNe niSedha paNa karyAM nathI. eTale amuka kArya sarvathA naja karavuM' ema kahyuM nathI. tyAre jinezvarAe zuM kahyuM che? te kahe che. kArya prApta thaye chate-niSedha kareluM athavA anumati ApeluM kArya karatI vakhate daMbharahita-saraLa cittavALA thavuM-kapaTa karavuM nahIM. e pramANe paramezvaranI-jinezvaranI AjJA-Agama vANI che.73: have e zlokavaDe paramArtha kahevApUrvaka adhikAranA upasaMhAra kare che. adhyAtmaratacittAnAM daMbhaH svalpo'pi nocitaH / chidralezo'pi potasya sindhuM laMghayatAmiva // 74 // mUlAthe--samudranuM ullaMghana karanArane vahANanA lezamAtra paNa chidranI Aho! Shrutgyanam
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 9 ) jema adhyAtmane viSe jemanuM citta Asakta che, evA purUSane apa paNa daMbha ucita nathI. 74. TIkAthe--jemanuM mana adhyAtmane viSe Asakata che, tene thADA paNa daMbha ( kapaTa ) karavA cogya nathI. temAM daSTAMta kahe che-samudranuM ullaMghana karIne janArA lokone vahANunuM apa paNa chidra jema yAgya nathI tema. eTale ke jema samudrane utaratA lokone jarA paNa chidravALuM vahANu DukhAvavAnuM kAraNa thAya che, tema adhyAtmane viSe karelA thoDo paNa daMbha AtmasvarUpanI malInatA utpanna karIne bhavasAgaramAM DumAve che. 74. daMbhalezo'pi malyAdeH strItvAnarthanibandhanam / atastatparihArAya yatitavyaM mahAtmanA // 75 // mUlAthe--taMbhanA leza paNa maThThInAtha svAmI vigerene srIbhavarUpa anarthanuM kAraNu thayA che, mATe mahAtmA purUSe tenA tyAga karavA yatna karavA. 75. TIkAthe--daMbhanA-zavRttinA aMzamAtra paNa mahInAtha svAmInA pUrvabhavane jIva ke je mahAbala nAme rAjA hatA temane tathA Adi zabde karIne pITha, mahApITha viMgerene parAdhInapaNe srageAtra baMdhanarUpa anarthanuM-anizciMtanuM kAraNu thayA hatA. tethIkarIne-A dekhADelA hAnInA kAraNathI mahAtmAe-ziSTapurUSe eTale dharmanA phaLane icchatA purUSe te daMbhanA tyAgane mATe udyama karavA. kahyuM che ke pIDavaDe sUryanuM sevana karavuM, jaTharavaDe agninuM sevana karavuM, sarva bhAvavaDe svAmInuM sevana karavuM ane kapaTarahitapaNe paraleAkanuM sevana karavuM." tathA-- gurUe ApelA zeSa annanuM bhAjana karavuM teja bhAjana jANavuM, je pApa na kare teja jJAna ( paMDitAI ) jANavuM, je parAkSamAM paNa kArya kare teja mitra jANavA, ane je daMbharahita karAya te ja dharma jANavA" pU. // kRti taimatyAnASijAraH || 6 || adhikAra 4 thA. bhavasvarUpanI ciMtA, pUrva adhikAramAM adhyAtmanI janmabhUAma jevI daMbhatyAgarUpI zuddhi kahI. te zuddhi thavAthI bhavasvarUpanA yathArtha bhAsa thAya che, mATe A cothA adhikAramAM bhavasvarUpanuM ciMtavana batAve che.-~~ Aho! Shrutgyanam
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 40 ) tadevaM nirdabhAcaraNapaTunA cetasi bhavasvarUpaM saMcintyaM kSaNamapi samAdhAya sudhiyaa| . iyaM cintAdhyAtmaprasarasarasInIralaharI .. satAM vairAgyAsthApriyapavanapInA sukhakRte // 76 // mUlAI-te mATe upara kahyA pramANe nidaibhapaNuM AcaraNa karavAmAM nipuNa evA buddhimAne eka kSaNavAra paNa manane sthira rAkhIne cittamAM saMsAranA svarUpanuM ciMtavana karavuM. A bhavasvarUpanI ciMtA (ciMtavana) adhyAtmanA vistArarUpa sarovaranA jaLakallola jevI che. te vairAgyanI AsthArUpa suMdara vAyuthI puSTa thaIne purUSane sukhadAyI thAya che. 76 TIkArya-temATe-daMbhana deSa jANavAthI daMbharahita dharmanuM AcaraNa karavAmAM nipuNa-kuzaLa evA buddhimAne eTale sArI rIte AtmAnuM hita vicAranArA purUSe eka kSaNavAra paNa eTale cirakALasudhI ciMtana karavAmAM je azakta haya, teNe alpakALa paNa bhavanuM svarUpa-cAra gatirUpa saMsAranuM-janma, jarA, vipatti vigerenuM svarUpa manane viSe samAdhipUrvaka-sArI rIte manane sthira karIne eTale vicAravaDe grahaNa karIne ciMtavana karavuM-sUkSmadaSTithI vicAravuM. A bhavasvarUpanI ciMtA (vicAra) adhyAtmanA vistAra-uddabhavarUpI nAnA taLAvanA jaLataraMgarUpa che. te ciMtA vairAgyanI-saMsAra uparanI udAsInatAnI AsthA-cirasthAyI sthiratArUpa manahara vAyuvaDe puSTa thaIne sapurUSanA sukhane mATe-parama jJAnAnaMdanI utpattine mATe thAya che. eTale purUSone paramAnaMdadAyI thAya che. 76. A saMsAra mahAbhayaMkara samudra jevo che, ema vicAravuM. te kahe cheitH kAmaurvAgnijvalati parito duHsaha itaH patanti grAvANo viSayagirikUTAdvighaTitAH / itaH krodhAvarto vikRtitaTinIsaMgamakRtaH samudre saMsAre tadiha na bhayaM kasya bhavati // 77 // mUlArtha-A eka tarapha duHsaha evo kAmarUpI vaDavAnala cotarapha baLyA kare che, A bIjI bAjue viSayarUpI parvatanA zikhara parathI tUTI paDelA paththaro paDe che, ane A tarapha vikArarUpI nadIonA saMgamathI utpanna thayelA krodharUpI AvartI (jaLabhramaNa ) dekhAya che. to AvA saMsArarUpI samudramAM kene bhaya utpanna na thAya? 7. Aho ! Shrutgyanam
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 41 ) TIkartha che prANI ! te kAraNa mATe eTale bhayanuM kAraNa hovAne lIdhe A saMsArarUpI samudramAM kene bhaya utpanna na thAya? sarva vivekI prANIne bhaya utpanna thAya che. kemake te bhavasAgaramAM eka tarapha joIe chIe to dasaha evo kAmadevarUpI vaDavAnala sarva dizAomAM pradIpta dekhAya che. jema samudramAM rahele vaDavAnala jaLanuM zoSaNa karavAthI saMtApane heta che tema saMsAramAM utkRSTa prazama sukhanuM zoSaNa karanAra kAmadeva che, vaLI bIjI bAjue zabdAdika pAMca viSayorUpI dartavya parvatanA zikhara parathI tuTI paDelA-judA paDelA daDha AsaktirUpa moTA paththare paDe che-vyAghAtakArI thAya che. jema samudramAM jatA manune parvatathI paDatA paththara (khaDake) aneka upadravAnA hetu thAya che tema saMsArasAgarane sAme kAMThe janArA bhavya prANIone viSaye vyAghAtakArI thAya che. kemake viSayI purUSe bhavanuM ullaMghana karI zakatA nathI. vaLI bIjA pradezamAM joIe te vikArarUpa-AtmasvabhAvanA tyAgarUpa nadInA saMgame-AliMgane utpanna karele krodharUpI Avarta-jaLabhramaNa eTale dhana Aveza dekhAya che. jema samudramAM nadIe karelA Avarte prayANa bhaMga kare che-roke che, tema bhavasAgaranA paratIre javAmAM paNa krodhAdika vighakAraka che. saMsAramAM vasanArane krodhanI utpatti avazya thAya che, mATe tenAvaDe paNa A bhavasAgara bhayaMkara che. 77. A saMsAra agnirUpa che. te kahe che priyA jvAlA yatrodvamati ratisaMtApataralA kaTAkSAn dhUmaughAn kuvalayadalazyAmalarucIn / athAMgAnyaMgArAH kRtabahuvikArAzca viSayA dahantyasmin vahnau bhavavapuSi zarma va sulabham // 78 // mUlArtha-je saMsArarUpa agnimAM ratirUpa saMtApavaDe capaLa evI priyArUpI vALA kamaLanA patra jevI zyAma kAMtivALA kaTAkSarUpI dhUmasamUhane udvamana kare che-bahAra kADhe che; tathA ghaNA vikArane karanArA viSarUpI aMgArA aMgane bALI nAkhe che, tevA A saMsArasvarUpa agnimAM kaye sthAne sukhanI sulabhatA che? kayAMI paNa nathI. 78. * TIkArcanhe AtmA! A pratyakSa dekhAtA, saMsAra ja che zarIra jenuM evA agnine viSe eTale saMsArarUpI agnine viSe sukha kaye ThekANe sulabha che? keIpaNa sthAne sukha che ja nahIM. kemake je saMsAra Aho! Shrutgyanam
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpI agnimAM rati-bhAganI abhilASArUpa saMtApavaDe-uNutAvaDe tarala-capaLa athavA vistIrNa evI priyA-cIrUpI jvALA-unnata agnizikhA rahelI che. strIo ghaNuM vikArane utpanna karanAra hovAthI jvALA jevI kahI che. te strIrUpa vALA kuvalayanA-zyAma kamaLanA paNa jevI zyAma kAMtivALA kaTAkSarUpI-strIonAM kuTila netranA prAMtabhAgarUpI dhUmADAnA samUhane-meTAne mUke che. athaoNt tevA dhUmADAvaDe prANIne aMdha kare che. strIonA saundaryathI meha pAmelA manuSya aMdha ja banI jAya che, tethI tenA kaTAkSane dhUmanI upamA ApI che. tathA jemaNe ghaNA vikAre utpanna karyA che, evA ISTa ane aniSTa zabdo dika viSayorUpI aMgArA zrotAdika iMdrinA samUharUpa aMgone-avayAne bALe che bhasmasAta kare che. mATe saMsAra pratyakSa agnirUpa che. 78 saMsAra e hiMsAnuM sthAna (kasAIkhAnuM ja che, te kahe che gale datvA pAzaM tanayavanitAsnehaghaTitaM nipIDyante yatra prakRtikRpaNAH prANipazavaH / nitAntaM duHkhArtA viSamaviSayairghAtakabhaTairbhavaH sUnAsthAnaM tadahaha mahAsAdhvasakaram // 79 // mUlArtha ahe! mahA khedanI vAta che ke A saMsAra mahA bhayaMkara, sUnA sthAna (hiMsAnuM sthAna) che. kemake temAM strIputrAdikanA ehathI racelA pAzane gaLAmAM bAMdhIne atyaMta duHkhArta ane svabhAvathI ja kRpaNu (dIna) evA prANurUpI pazuo zabdAdika viSama viSarUpI ghAta karanArA subhaTavaDe pIDA pAme che. 78. TIkALuM--he jIva! mahA aghaTita-ayogya eTale khedakAraka e che ke A saMsAra mahAbhayaMkara hiMsAnuM sthAna che. kemake je 'sUnA sthAnane viSe strI ane putraparanA eha-rAgarUpI taMtuovaDe racelA pAzane-majabUta derIne gaLAmAM nAkhIne-bAMdhIne prakRtithI ja kRpaNa eTale asAra padAthe upara paNa atyaMta meha bAMdhela hovAthI tuccha athavA dIna evA prANI (jIva)rUpI pazuo-bakarAM vigere tuccha jaMtuo nAnA prakAranI vyathAthI pIDA pAmyA chatAM viSama-ati bhayaMkara duHkharUpa phaLane ApanArA pUrvokta zabdAdika viSarUpI ghAta karanArA subhaTavaDe pIDAya che aneka janmamaraNothI kaSTa pAme che. 79, 1 pazuonuM katalakhAnuM. Aho ! Shrutgyanam
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ A saMsAra rAkSasarUpa che ema vicAravuM, te kahe che - avidyAyAM rAtrau carati vahate mUrdhni viSamaM kaSAyavyAlaughaM kSipati viSayAsthIni ca gle| . . mahAdoSAn dantAn prakaTayati vakrasmaramukho na vizvAsArho'yaM bhavati bhavanaktaMcara iti // 8 // mUlArtha-A saMsAra rAkSasarUpa che. kemake te avidyA (ajJAna)rUpI rAtrImAM cAle che-phare che, mastaka upara bhayaMkara kaSArUpI sarpanA samUhane vahana kare che (dhAraNa kare che), gaLAmAM viSarUpI asthisamUhane nAMkhe che, tathA kAmadevarUpI kuTila (vikRta) mukhavALe te bhavarAkSasa mahAdeSarUpI dAMtane pragaTa kare che-dekhADe che. mATe A saMsArarUpI rAkSasa vizvAsa rAkhavA yogya nathI. 80. TIkAE-he prANu ! A saMsAra naktacara-rAtricara eTale rAtrine viSe bhramaNa karanAra rAkSasa ja che. kemake te raMkathI rAjA sudhI sarvanuM bhakSaNuM karanAra che, tethI te vizvAsa rAkhavA gya nathI. vaLI te bhava rAkSasa avidyA-ajJAnadazArUpI rAtrImAM svecchAe phare che. huzene aMdhakAra ja ISTano sAdhaka hoya che, mATe ajJAnarU5 rAtricarapaNuM kahyuM che. tathA te rAkSasa mastakapara viSama-bhayaMkara eTale jene viSavega utarI na zake tevA krodhAdika kaSArUpI sarponA samUhane dhAraNa kare che. kaSAyavALAne ja saMsAra dukhaprada thAya che. tathA viSarUpI asthinI mALAne gaLAmAM dhAraNa kare che. viSayI purUSone ja saMsAra gaLe lAge che. tathA te jIvahiMsA, moTA AraMbhe ane parastrI gamanAdika naraka phaLane ApanArA mahA derUpI dAMtane pragaTa kare che, eTale ke vikarALa rUpa dekhADavA mATe mukha ughADIne dekhADe che. tathA te vakra eTale viSama svabhAvane lIdhe vikarALa-bhayaMkara kAmadevarUpI mukhane dhAraNa kare che. abha bhakSaNedika anAcAranuM AcaraNa karavAmAM kAmadeva ja mukhya hetu che, mATe tene mukhanI upamA ApI che. AvA prakArano bhavarAkSasa vizvAsane yogya nathI. 80 A saMsAra bhayaMkara aTavI che ema ciMtavana karavuM, te kahe chejnaa labdhvA dharmadraviNalavabhikSAM kathamapi prayAnto vAmAkSIstanaviSamadurgasthitikRtA / vilucyante yasyAM kusumazarabhillena balinA bhavATavyAM nAsyAmucitamasahAyasya gamanam // 81 // Aho! Shrutgyanam
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) malAI-mahAkaNe karIne pAmelI dharmadravyane lezarUpI bhikSAne grahaNa karIne bhavATavImAM prayANa karanArA bhavyajanone strIonA stanarUpI viSamadurgamAM rahela kAmadevarUpI baLavAna bhilla luMTI le che, mATe evI bhavATavImAM sahAya vinA gamana karavuM ucita nathI. 8. TIkArtha-he vivekI! A kahevAmAM Avaze evI bhavATavIne viSe ghaNuM duHkha ane upadravarUpI zikArI jAnavarane vyAghAta hevAthI zAstrajJAna ane sukRtAdika sArthanA (saMghanA) sahAya vinA gamana karavuMprayANuM karavuM ucita nathI eTale sukhakAraka nathI. kemake te bhavATavImAM je bhavyajano mahAkaNe karIne-tapa, dAna, zIla ane parIsahAdikanA kaSTa karIne vratapAlanAdika dharmadravyanA lezarUpa kAMIka bhikSAne pAmIne prayANa kare che, temane vAmAkSInA-manahara netravALI strIonA stanarUpI viSama-keIthI jItI na zakAya tevA durgamAM-killAmAM nivAsa karanAra kAmadevarUpI baLavAna bhilla-sleba luMTI le che eTale vizeSa karIne dharmarUpa dhanarahita karI de che. ahIM upanaya potAnI buddhithI jANI le. A saMsAramAM kAmadevathI bhaya pAmelA mumukSue samudAyamAM ja vihAra kare, ekAkI vicaravuM nahIM. ema A kathI sUcita thAya che. 81. A saMsAra phUTaghaTanAmaya hovAthI mithya-asatya che ema ciMtavana karavuM, te kahe che dhanaM me gehaM me mama sutakalatrAdikamato viparyAsAdAsAditavitataduHkhA api muhuH / janA yasminmithyAsukhamadabhRtaH kUTaghaTanAmayo'yaM saMsArastadiha na vivekI prasajati // 82 // mUlArtha-je saMsArane viSe "A dhana mArUM che, A ghara mAruM che, tathA A putra, strI vigere sarva mAruM che evA vipayosapaNathI vAraMvAra ghaNuM duHkha pAmyA chatAM paNa asatya sukhanA madane dhAraNa karanArA leke rahelA che, e A saMsAra asat racanAmaya che, tethI temAM vivekI purUSa Asakita pAmatA nathI. 82. TIkArtha A pratyakSa dekhAte saMsAra phUTanI-ayathArtha eTale vastusvabhAvane AcachAdana karanAra katrimabhAvanI ghaTanAmaya-racanArUpa che. tethI karIne vivekI tAtattvano vicAra karanAra manuSya A bhava Aho ! Shrutgyanam
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsane viSe Asakta thatA nathI. je saMsAramAM manuSya A dhana mAruM che, A ghara mAruM che, A putra ane strI vigere tathA azvAdika mArUM che." A pramANenA viSayane lIdhe-viparIta buddhine lIdhe vAraMvAra temane ghaNuM duHkha prApta thayAM che, te paNa teo mithyA-asata eTale pitAnA vikalpathI ja kalpanA karelAM mRgatRSNanI jevAM ane avidyamAna evA sAtA sukhanA abhimAnane-sukhIpaNAnA abhimAnane dhAraNa karatAM chatAM temAM nivAsa kare che. arthAt sukha nahIM chatAM paNa sukhanI bhrAMtivALA thAya che. 82. A saMsAra kArAgraha (kedakhAnuM) che ema ciMtavana karavuM, te kahe che - priyAneho yasminnigaDasadRzo yAmikabhaTopamaH svIyo vargo dhanamabhinavaM bandhanamiva / madAmedhyApUrNa vyasanabilasaMsargaviSama bhavaH kArAgehaM tadiha na ratiH kvApi viduSAm // 83 // mUlArtha--je saMsArarUpI kArAgRhamAM priyAparane sneha nigaDa-beDI samAna che, putrAdika parivAra paheregIra ddhAsamAna che, ane dravya navIna baMdhana sadaza che, tathA je kArAgRha madarUpI azucie karIne bhareluM che, ane vyasanarUpI bilenA saMsargathI bhayaMkara che, evA A saMsArarUpI kArAgRhamAM vidvAna purUSane kaI paNa sthAne rati-prIti utpanna thatI ja nathI. 83. TIkArtha-he prANu! hamaNuM kahevAtA hetuthI A saMsAra, kArAgRha eTale aparAdhIone nirodha karavAnuM gRha (kedakhAnuM) che ema tuM jANe tevA kArAgRha rUpa hovAthI A bhavane viSe vidvAnone eTale tyAkRtyanuM vivecana karavAmAM paMDIta evA purUSone kaI paNa sthAne rati-prIti utpanna thatI nathI. je bhavarUpI kArAgRhamAM strIuparano je prema te nigaDa-beDI sadaza che. te beDImAM paDelAthI nAzIne anyatra jaI zakAtuM nathI, mATe priyAnA snehane nigaDanI upamA ApI che. tathA potAne je putrAdika parivAra varga te paheregIra subhaTa jevo che. arthAta pari. vArathI vIMTAelo purUSa nAzIne saMsArathI dUra jaI zakatA nathI, tethI tene paheregIranI upamA ApI che. tathA dhana-dravya e navIna-apUrva raju AdikanA baMdhanarUpa che, dhananI AzAmAM baMdhAyele purUSa Aho ! Shrutgyanam
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ aparAdhI thayelA baMdI (kedI)nI jema navI navI jAtinA parAbhavane pAme che, mATe tene navIna baMdhananI upamA ApI che. tathA te kArAgRha dhana ane yauvanAdikathI utpanna thayelA abhimAnarUpI apavitra padArtha (viSTAdika)thI bhareluM che, arthAta abhimAnI manuSya apakIrtirUpa dudhane pAme che. tathA te kArAgRha dhana putrAdikanA viyogathI utpanna thayelAM vyasane-korUpI balenA sarpanA nivAsasthAnanA saMsargathI dArUNabhayaMkara che. 83. A saMsAra smazAnarUpa che ema vicAravuM, te kahe che - mahAkrodho gRdhro'nuparatizRgAlIva capalA . smarolUko yatra prakaTakaTuzabdaH pracarati / pradIptaH zokAgnistatamapayazobhasma paritaH smazAnaM saMsArastadabhiramaNIyatvamiha kim // 84 // mUlAI-jene viSe mahAdharUpI prapakSI rahelA che, capaLa evI eviratirUpa zIyALaNa rahelI che, kAmadevarUpI ghuvaDa pragaTa rIte kaTu zabda karate svecchAe pharyA kare che, zakarUpI agni pradipta rahelo che, tathA jemAM cotarapha vistAra pAmelA apayazarUpI bhasmanA DhagalA jovAmAM Ave che. e pramANe hovAthI A saMsAra smazAna sadazaja che, tethI temAM ramaNIyatA zI che? kAMI ja nathI. 84. TIkArya-AgaLa kahevAmAM AvatAM kAraNothI A pratyakSa dekhAte saMsAra smazAna sadaza che ema jANavuM. A saMsArarUpI smazAnamAM manane suMdaratA-prasannatA utpanna karanArI zI vastu che? kAMIja nathI. kemake bhavarUpI smazAnamAM mahA anaMtAnubaMdhI krodha ke je utpanna thayA pachI akArya karyA vinA nivRtti ja pAmato nathI tevA mahAkodharUpI gudha-mAMsAhArI pakSI rahelA che. pitAnA ane bIjAnA rUdhira tathA mAMsane khAnAra hovAthI tene A pramANe upamA ApI che. tathA mAMsAdi bhakSaNa karavAmAM capaLa evI aviratirUpI zIyALaNI bhramaNa kare che. aviratimAnuM sarvabhakSI hovAthI tiryaMcanA svabhAvavALe che, tethI tene tenI upamA ApI che. tathA kAmadevarUpI ghuvaDa pragaTa rIte kaTaka-vivekIjanane duHkhadAyI zabda karate svecchAe paribhramaNa kare che. kAmadeva divase dekhI zakatuM nathI (prAye divase utpanna thata nathI), duSTa bhASaNa karanAra hoya che, ane svecchAcArI hoya che, tethI tene tevI upamA ApI che. tathA jyAM zekarUpI-ISTa vastunA vize Aho ! Shrutgyanam
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 47 ) gAdikathI utpanna thayelA cittanA udvegarUpI agni pradIpta thayelA dekhAya che. saMtApanA hetu heAvAthI zAkane agninI upamA ApI che. tathA cetarapha vistAra pAmatA apayazarUpI apakIrtirUpI bhasma-rakSAnA samUha paDelA che. asAra heAvAthI tathA malinakAraka hAvAthI apayazane bhasmanI upamA ApI che, ane te apayaza saMsAramAM vasatA prANIAne prApta thAya ja che. 84. A saMsAra viSavRkSarUpa che ema vicAravuM, te kahe che.-- dhanAzA yacchAyApyativiSamamUrchApraNayinI vilAso nArINAM guruvikRtaye yatsumarasaH / phalAsvAdo yasya prasaranarakavyAdhinivahastadAsthA no yuktA bhava viSatarAvatra sudhiyAm // 85 // mUlAthe--A saMsAra viSavRkSarUpa che. kemake dhananI AzArUpa je (viSavRkSa )nI chAyAmAtra paNa ati viSama mUrchAne ApanArI che, tathA srIonA vilAsarUpa jenA puSpaparAga paNa moTA vikArane mATe thAya che, tathA jenA phaLanA AsvAda narakanA vistIrNa vyAdhinA samUharUpa che, evA A saMsArarUpI viSavRkSane viSe buddhimAna purUSAe AsthA zakhavI cogya nathI. 85. TIkArya--he bhavya prANIe ! vakSyamANu hetune lIdhe A saMsAra ja viSavRkSa samAna che. mahAmUrkha utpanna karanAra hovAthI tathA prANane nAsa karanAra hAvAthI tene viSavRkSanI upamA ApI che. AvA viSavRkSa upara buddhimAne-vivekIjanAe vizvAsa rAkhavA yogya nathI. te bhavarUpI viSavRkSa kevA che? te kahe che.dhananI AzA-dhanane prApta karavAnI icchApa je viSavRkSanI chAyA paNu eTale vRkSa te dUra raheA mAtra tenI chAyA pazu ati viSama-anivAyaeN mUrchAne eTale caitanyarahitapaNAne ApanArI che. dhana e vivekanA nAza karanAra tathA AzA ane tRSNAne vizrAma ApanAra che, tethI tene vitarUnI chAyAnI upamA ApI che. tathA strIonA hAvabhAva zRMgArAdika ceSTArUpa vilAsA je vRkSanA puSpaparAga sadeza che, te paNa ati meATI vikRtine mATe eTale mahA mAhanIya karmanA baMdha ane udaya karanAra evA vikArane mATe thAya che. strIenA vilAsa mahApApabaMdhanA kAraNu heAvAthI tene tevI upamA ApI che. tathA je viSatanA phaLanA svAda phaLa bhakSaNunI svAditA Aho! Shrutgyanam
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 48 ) vistIrNa evA asahya narakasaMbaMdhI vyAdhionA-daza prakAranI. vedanAdikathI utpanna thayelI pIDAonA samUharUpa che. sAMsArika sukhamAM nimagna thayelA jIne A bhavamAM vyAdhio ane parabhavamAM garakAvAsa prApta thAya che, tethI tene te upamA ApI che. 85. A saMsAra sarvatra viSama ja che ema vicAravuM, te kahe che - kacityAjyaM rAjyaM vacana dhanalezo'pyasulabhaH .. kvacijAtisphAtiH kvacidapi ca niictvkuyshH| kacilAvaNyazrIratizayavatI kApi na vapuH svarUpaM vaiSamyaM ratikaramidaM kasya nu bhave // 86 // malArtha-A saMsAramAM kaI janmamAM moTuM rAjya te kaI janmamAM dhanano leza paNa durlabha thAya che. keI janmamAM ucca jAti te kaI janmamAM nIcaphaLarUpI apayaza prApta thAya che. tathA kaI janmamAM dehasaundaryanI zebhAna atizaya te kaI janmamAM zarIranuM svarUpa ja hetuM nathI. A pramANe saMsAranI viSamatA (vicitratA) kene pratikAraka thAya?keIne paNa na thAya. 86. 1 TIkAI- cetana ! tuM manamAM vicAra kare ke A saMsAramAM AvI sarva prakAranI viSamatA-asamAnatA eTale vicitratA rahelI che. tethI te kayA paMDita purUSane prItidAyaka thAya? keIne paNa na thAya. kevI viSamatA che? te kahe che.-sarva prANuonuM jIvapaNuM tulya chatAM paNa koIka bhavane viSe athavA keIka prANIne ati prauDha-meTuM rAjya-maMDalezvarapaNuM prApta thAya che. te keIka janmamAM athavA kaI prANIne kAMcanAdika dhanane leza paNa-eTale ghaNuM dhana te dUra rahe paraMtu thoDuM dhana paNa asulabha-durlabha dekhAya che. tathA keIka janmamAM ke kaI prANIne uttama kuLamAM janmanI prApti thavAthI pUjA satkArAdikanI vRddhi dekhAya che, te keIka janamamAM athavA keI prANIne zudrAdika nIca phaLane viSe utpanna thavAthI sarvatra anAdara ne apakIrti dekhAya che. tathA keIka janmamAM athavA keI jIvane dehanA saundaryanI lakSmI-zobhA atizayavALI-cittane camatkAra karanArI dekhAya che, to keIka janmamAM athavA keIjIvane tiryaMca ane nArakIne viSe athavA puNyarahita evA deva ane manuSya bhavane viSe paNa zarIranuM svarUpa-suMdaratA dekhAtI nathI. A pramANe saMsAranI viSamatA che. tethI temAM keIe paNa prIti utpanna karavIgya nathI. 86. Aho ! Shrutgyanam
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 9 ) saMsAramAM vasatA prANuone sukha hetuM nathI ema vicAravuM, te kahe che - ihodAmaH kAmaH khanati paripanthI guNamahImavizrAmaH pArzvasthitakupariNAmasya kalahaH / bilAnyantaH kAmanmadaphaNabhRtAM pAmaramataM vAmAjiM nAma pramavAsthitinuNa I 87, malAI-pAmara prANIoe mAnelA pragaTa saMsArarUpI gRhamAM nivAsa karavAthI kapelA sukhane ame kyA nAmathI kahIe-varNana karIe? kemake A bhavAsamAM kAmadevarUpI uddhata zatru athavA cora traNa guNarUpI pRthvIne khode che. tathA paDezamAM rahelA pariNAmane niraMtara kajIe cAle che. ane aMdara (manamAM) saMcAra karatA aSTamadarUpI sane bIla jovAmAM Ave che. 87. TIkArtha-pAmara-tattvane nahIM jANanArA purUSoe mAneluM eTale bahumAnavaDe svIkAra kareluM pragaTa-spaSTa rIte nAmanA uccArapUrvaka bhavarUpI gRhamAM je prANIone nivAsa karavAnuM sukha che, tene ame kyA nAmathI kahIe ? kemake temAM kAMIpaNuM sukhapaNuM jovAmAM AvatuM nathI, tethI tene keAI paNa sukhanuM nAma ApI zakAtuM nathI. A bhavarUpI grahane viSe uddhata-damana karI na zakAya te kAmadeva-maryAdArahita strInuM sevana karavArUpa paripaMthI--cora athavA zatru traNa ratamaya traNa guNarUpI pRthvIne-samatAdika zuddha pariNutine chedI nAkhe che. kAmadeva samatAne vinAza karanAra che, tethI kAmI mANasa saMsAramAM ja bhame che. tathA te bhagRhane viSe pAse-paDezamAM rahelA pariNuMmane-niMghapariNatine niraMtara kalaha-vANunA yuddhane kaleza jevAmAM Ave che. pariNAmathI kaleza ja utpanna thAya che, mATe A pramANe kahyuM che. tathA aMdara eTale bhavagrahane viSe arthAta manamAM saMcAra karanArA sujAtyAdikanI prAptithI utpanna thayelA abhimAna (ATha mada)rUpI sanA bIle jovAmAM Ave che. abhimAna vinAzanuM kAraNa hovAthI tene sarSanI upamA ApI che. AvA saMsArarUpa grahamAM sukha kyAMthI hoya? naja hoya. 87. A saMsAra grISmaRtunI jema bhayaMkara che ema vicAravuM, te kahe chetRssaartaaH khidyante viSayavivazA yatra bhavinaH karAlakrodhArkAcchamasarasi zoSaM gatavati / Aho ! Shrutgyanam
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 10 ) sarasvedakledaglapitaguNamedasyanudinaM bhavagrISme bhISme kimiha zaraNaM tApaharaNam // 88 // malAI-je bhavarUpI grISmakALamAM ati ugra krodharUpI sUryathI zamatArUpa saravara zeSaNa pAme chata-sUkAI gaye chate viSayane parAdhIna thayelA bhavya prANIo tRSAvaDe pIDA pAmIne khedayukta thAya che, tathA je bhavarUpI grISmakALe niraMtara kAmadevarUpI sveda (parasevA)nI AtAthI guNarUpI medasane glAnI pamADI che evA A bhayaMkara bhavarUpI grISmaRtune viSe tApanuM haraNa karanAra kayuM zaraNu-Azraya che? 88. TIkAryuM-he bhavya prANIo! niraMtara kAmavikArarUpa parasevAnI ArdratAthI guNarUpI medasa-dharmadhAtuone jeNe glAnI-durbaLatA pamADyA che, evA A bhayaMkara bhavarUpI grISmaRtune viSe tApane haraNa karanAra eTale mananA udveganuM tathA kArUpa sUryanA tINa kiraNethI utpanna thayelA saMtApanuM nivAraNa karavA mATe kaI vastu zaraNa-Azraya karavA gya che? kaI paNa nathI. kemake te bhavarUpI grISmakALane viSe ati ugra-durgatine heta hevAthI bhayAnaka evA phodharUpI arkathI-svaparane tApanuM kAraNa hovAthI jene sUryanI upamA ghaTe che evA krodhArkithI zAMtavRttirUpa saravara saMtApanuM haraNa karavAmAM samartha hovAthI jene jaLAzayanI upamA ghaTe che evuM jaLAzaya zeSa pAme sate-zAMtararArUpI jaLarahita thaye saMte te viSane parAdhIna thayelA bho-mokSe javA gya bhavya cho, tRSAthI pIDA pAmyA chatA ja kaleza pAme che. eTale zamatArUpa rasanA abhAvane lIdhe tRnI apUrNatA thavAthI tarasthAne tarayA ja marI jAya che. 88. A saMsAramAM sarva svajane svArthanA ja sagA che ema vicAravuM, te kahe che- pitA mAtA bhrAtA'pyabhilaSitasidhdhAvabhimato guNagrAmajJAtA na khalu dhanadAtA ca dhanavAn / janAH svArthasphAtAvanizamavadAtAzayabhRtaH pramAtA kA khyAtAviha bhavasukhasyAstu rasikaH // 89 // bhalArtha-A saMsAra sukhanuM varNana karavAmAM ko rasika purUSa paNa pramAtA (mApa karanAra) che? kaI ja nathI, kemake pitA, mAtA ane bhrAtA paNa svaIcchita vastunI prApti thAya te ja mAnya thAya Aho! Shrutgyanam
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 1 ) che. tathA temanA upakArAdika guNasamUhane jANo cho ane pote dhanavAna chate paNa temane dhana ApatA nathI. kemake A jagatamAM sarve jano pitAnA svArthanI ja vRddhimAM niraMtara atyaMta gADha pariNumavALA rahe che. 89. TIkartha-he prANI ! saMsAra sukhanI khyAtimAM eTale A manuSyAdika janmamAM je sukha che tenuM varNana karavAmAM ko rasika purUSa pramAtA che? eTale saMsAramAM ATaluM sukha che ema tenuM pramANa karI zake te keNa che? kaI ja nathI. kemake saMsAra sukhanA aniyamita svabhAve karIne tenuM bhAna thaI zake tevuM nathI. je bhavamAM pitA, mAtA ane badhu paNa pitAnA svArthanI siddhi thAya te ja A prANune abhimata-mAnya thAya che. ane temanA pUrve karelA upakArAdika guNasamUhane jANa che eTale ke ANe mArApara ghaNe upakAra karyo che ema jANate chata tathA dhanavAna-samRddhimAna che paNa temane dhana ApIne pratyupakAra karatuM nathI. kAraNa ke sarve manuSya svArthanI-potAnA prajananI vRddhi-siddhi karavAmAM ja niraMtara-rAtridivasa ujavaLa-ati gADha pariNAmane dhAraNa karanArA hoya che. eTale svArthanI siddhimAM ja vadhatA pariNAmavALA rahe che, paNa pratyupakAra karanArA thatA nathI. 89. A saMsAra vizvAsaghAta che ema vicAravuM, te kahe che- paNaiH prANairgRhNAtyahaha mahati svArtha iha yAn tyjtyuccailokstRnnvdghRnnstaanprthaa| viSaM svAnte vaktre'mRtamiti ca vizvAsahatikRdbhavAdityudvego yadi na gaditaiH kiM tadadhikaiH // 9 // malAI-aho! leke pitAne mATe svArtha hoya tyAre jeo (svajanedike)ne stuti athavA dhanavaDe tathA potAnA prANee karIne paNa grahaNa kare che, teone ja anyathA-svArtha na hoya tyAre ati nirdayapaNe tRNanI jema tajI de che. vaLI hRdayamAM viSane ane mukhamAM amRtane dhAraNa kare che. mATe A pramANe vizvAsa ghAta karanAra A bhavathakI je tane uga (vairAgya) prApta thatI nathI, te pachI adhika kahevAthI zuM phaLa? kAMI ja nahIM. 90. TIkArtha-aho ! he prANu! A pramANe-hamaNuM kahevAmAM Avaze te prakAre vizvAsaghAtakAraka-zraddhAnA vinAzakAraka evA A bhavathakI Aho ! Shrutgyanam
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( para ) jo tArA AtmAne udvega-vairAgya eTale udAsInatA prApta thatI nathI tA pachI tethI adhika kahevAthI zuM phaLa thAya? kAMIja nahIM. A bhava vizvAsaghAtI zI rIte che? te batAve che. A saMsArane viSe loko moTA svAthaeN utpanna thayA hoya tyAre je svajanAdikane ghaNI stuti athavA dhanavaDaeN tathA prANA eTale AyuSya ane indriyAdikavaDe paNa grahaNa kare che--svIkAra kare che, teja svajanAdikane jyAre svArthasiddhi nathI hAtI tyAre atyaMta nirdaya ( nirlajja ) thaIne page lAgelA tRNunI jema tajI deche, tethIkarIne tenA hRdayamAM halAhala viSa ane mukhamAM amRta raheluM che. kemake svArthatatpara manuSya manamAM sarvanuM aniSTa ciMtave che, tethI aMtaramAM viSane dhAraNa kare che; ane mukhe miSTa vacana ele che, tethI sukhamAM amRta dhAraNa kare che. 90. bhavarUpI gRhanuM viSamapaNuM citavavuM, te kahe che.-- dRzAM prAntaiH kAntaiH kalayati mudaM kopakalitairamIbhiH khinnaH syAd ghanadhana nidhInAmapi guNI | upAyaiH stutyAdyairapanayati roSaM kathamapItyaho mohasyaivaM bhavabhavanavaiSamyaghaTanA // 91 // bhUlAthe--guNIjana pahu moTA dhananA nidhivALA ( dhanika )nA manAhara evA dRSTinA prAMta bhAge karIne harSa pAme che, ane temanI roSayukta ddaSTithA kheda pAme che, tathA te vakhate stuti vigere upAyA- karIne mahA prayane temanA roSa dUra kare che. mATe ahA ! A mAhanIya karmanI karelI ja A prakAranI bhavagrahanA vaiSamyanI racanA che. 91. TIkArya ahA ! mAhanIya karme karelI nIce kahevAmAM Avaze te pramANenI bhavarUpa grahanA vaiSamyanI-dArUNatAnI racanA kevI che ke je saMsArarUpa gRhamAM kalA, vijJAna ane vivekAdika guNavAna paNa kAMcanAdika pracura dhananA nidhivALA gRhasthanA prasanna maneAhara netraprAMtavarDakaTAkSeAvaDe eTale prasanna dRSTivaDe jovAyAthI AnaMda pAme che, ane te( gRhastha )nA ja kAyukta netraprAMtekarIne kheyukta-duHkhI thAya che. ane te vakhate eTale jyAre temanI kopayukta dRSTi jue che tyAre mahA prayatne tenA mAhAtmyanuM varNana karavArUpa eTale 'ahA ! Apa to mahA udAra dilanA che.' ityAdika stuti ane praNAmAdi karavArUpa upAcAvaDe tene roSa dUra kare che. 91, Aho! Shrutgyanam
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 53 ) strI putrAdika bAhya kuTuMbamAM moha pAmelA manuSyone AtyaMtara kuTuMbanuM darzana paNa thatuM nathI ema vicAravuM, te kahe che priyA prekSA putro vinaya iha putrI guNarati- .. vivekAkhyastAtaH pariNatiranindyA ca jananI / vizuddhasya svasya sphurati hi kuTuMbaM sphuTamidaM bhave tanno dRSTaM tadapi bata saMyogasukhadhIH // 92 // mUlArtha-A AtyaMtara kuTuMbamAM prekSArUpI priyA, vinayarUpI putra, guNarati nAmanI putrI, viveka nAmane pitA ane zuddha parisuti nAmanI mAtA che. A pramANe vizuddha evA AtmAnuM kuTuMba phuTa rIte bhAse che. te kuTuMba A anAdi saMsAramAM bhamatA prANue joyuM ja nathI. paNa strIputrAdikanA saMyogasukhanI buddhi (IcchA) prANuone rahelI che, e khedakAraka che. dara. TIkArtha-he prANa ! vizuddha-pApakarmarUpa maLarahita AtmAnuM A AgaLa dekhADavAmAM Avaze te kuTuMba ke je kharuM che te kuTuMbane anAdi saMsAramAM te joyuM nathI. topaNu khedanI vAta che ke-evuM AtyaMtara kuTuMba chatAM tenI sAthe nahIM maLatAM prANuone strIputrAdikanA bAhya saMbaMdhane viSe sukhabuddhi utpanna thAya che. te AtyaMtara kuTuMba A pramANe che-AtyaMtara kuTuMbane viSe prekSA-tattvAtattvane vicAra karanArI buddhirUpa prANapriyA che, kemake te duHkhano vinAza karanArI che. tathA vinaya-namratArUpI putra che, kAraNa ke te jJAnAdika saMpattine vRddhikAraka che. tathA samyakatvAdika guNane viSe je prIti terUpI putrI che, kemake te paramAnaMdanA utsavane hetu che. tathA viveka-kRtyAkRtyAdikanI parIkSAnA je vicAra teja viveka nAmane pitA che, kemake te ApattimAMthI rakSaNa kare che. tathA aniMdya-sarvane hitakArI hovAthI prazaMsAne gya evI zubha pariNati nAmanI mAtA che, kAraNa ke te paripAlana karavAmAM zaktimAna che. AvuM Azvetara kuTuMba bAhya saMgamAM sukhanI buddhivALAne adazya ja che. 92. A saMsAramAM sarvatra duHkha ja che ema vicAravuM, te kahe chepuraa premAraMbhe tadanu tadavicchedaghaTane taducchede duHkhAnyatha kaThinacetA viSahate / vipAkAdApAkAhitakalazavattApabahulAt jano yasminnasmin kacidapi sukhaM hanta na bhave // 13 // Aho ! Shrutgyanam
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) mUlArtha-je bhavane viSe prANa prathama premanA AraMbhamAM duHkha pAme che, tyArapachI te premanI sthiratAne mATe dukhane sahana kare che, ane tyArapachI te premane vinAza thAya tyAre paNa te kaThina cittavALe prANI atyaMta saMtApane lIdhe kuMbhAranA niMbhADA (bhaThThI)mAM nAkhelA ghaDAnI jema tapane sate duHkhane sahana kare che ane chevaTa te duSkamanA vipAkane lIdhe bhavAntaramAM paNa narakAdika duHkhone pAme che. 93. TIkAI-he jIva! ghaNu khedakAraka vAta che ke A pratyakSa dekhAtA saMsAramAM keIpaNa ThekANe sukha-zAnita nathI. kemake je saMsAramAM prANuM prathama-prema utpanna thayA pahelAM premanA AraMbhamAM-prathama prIti utpanna karavAmAM nAnA prakAranAM duHkhone-prema meLavavA mATe prayAsAdika karavAnAM kone vizeSe karIne sahana kare che-pAme che ( anubhave che). tyArapachI-prema utpanna thayA pachI te premano avicacheda-sthiratA karavAmAM tenA mananI anukULatAe vartavAmAM ghaNuM duHkhone sahana kare che, kemake pratikULa vartavAthI premanA bhaMgano saMbhava rahe che. ane tyAra pachI te premano viyoga maraNAdikane lIdhe, thAya tyAre paNa kaThera manavALe thaIne te prANu ghaNuM saMtApane lIdhe kuMbhAranI bhaThThI (niMbhADA)mAM nAMkhelA ghaDAnI jema A janmamAM saMtApa saMbaMdhI duHkha pAme che ane prAMte tenA vipAkathI-premanA pariNAme bAMdhelAM karma udaya Ave tyAre te karmodayathI bhavAMtaramAM paNa narakAdikanAM duHkha sahana kare che-pAme che. 93. A saMsAra mahAmaharAjAnI raNabhUmi che ema vicAravuM, te batAve che. mRgAkSIdRgbANairiha hi nihataM dharmakaTakaM viliptA hRddezA iha ca bahulai rAgarudhiraiH / bhramantyUz2a krUrA vyasanazatagRdhrAzca tadiyaM mahAmohakSoNIramaNaraNabhUmiH khalu bhavaH // 94 // mUlALuM--A bhavarUpI raNabhUmine viSe strIonI daSTi (kaTAkSa)rUpI bANee karIne dharmarUpI sainya haNAyuM che, tethI karIne e bhavarUpI raNabhUmimAM ghaNuM rAgarUpI rUdhiravaDe hRdayarUpI pradeza lipta thayA che, tathA sekaDe vyasanarUpI krUra gRdhra pakSIo mastaka para uDe che, tethI karIne kharekhara A bhava-saMsAra mahAmaharAjAnI raNabhUmi ja che. 94. TIkAthe A saMsAra kharekhara hamaNuM kahevAmAM Avaze evA sadazapaNune lIdhe A dazyamAna yuddhanA lakSaNavALI mithyAtva ane tathA A bhacAra mAtA lakSa Aho! Shrutgyanam
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 55 ). viSayakaSAyAdirUpa mahA mehanIya karmanI eTale meha pRthvI patinI yuddha karavAnI bhUmi che. mohane viSe kAmadevanuM ja mukhyapaNuM hovAthI tene ja anusAre varNana kare che ke-haraNa sarakhA netravALI strIonI daSTi(kaTAkSa)rUpI bANee karIne A bhavarUpI raNabhUmine viSe brahmatratAdika dharmanA kaTakane-parasainyane jaya karavAmAM hetubhUta zubhabhAvanAdi sainyane haNI nAkhyuM che-mULasahita nAza pamADayuM che. tethI ghaNuM rAgarUpI rUdhire karIne strI vigerenI AsaktinA pariNAmarU5 rUdhiravaDe karIne mananA pradezo-manarUpI sthAno atyaMta lipta thayelA che eTale rAgarUpI rUdhiranA pravAha vaDe paripUrNa thayA che, kharaDAI gayA che. ane saMkaDe kaSTarUpI krUra svabhAvavALA gRdhra pakSIo mastakapara bhramaNa kare che. mATe kharekhara A bhava meharAjAnI raNabhUmi ja che. 94. saMsAramAM rahelA prANuonuM apUrva gRhilapaNuM che ema vicAravuM, te kahe che - hasanti krIDanti kSaNamatha ca khidyanti bahudhA rudanti krandanti kSaNamatha vivAdaM vidadhate / palAyante modaM dadhati parinRtyanti vivazA bhave mohonmAdaM kamapi tanubhAjaH parigatAH // 95 // mUlArtha-A saMsAramAM mehanA apUrva unmAdane pAmelA prANIo parAdhInapaNe kSaNavAra hase che, kSaNavAra krIDA kare che, kSaNavAra ghaNe * kheda pAme che, kSaNavAra rUdana kare che, kSaNavAra AkaMda kare che, kSaNavAra vivAda kare che, keIvAra nAzI jAya che, keI vakhata harSa pAme che ane keIvAra nRtya kare che. 85. TIkArtha-A saMsAramAM prANuo kaI kahI na zakAya tevA apUrva mehanA unmAdane-unmattatAne pAmelA dekhAya che. teo zuM kare che? te kahe che. parAdhIna-mehane paravaza thayelA te prANuo DIvAra hase che eTale hAsyanuM nimitta hoya ke na hoya te paNa mukha, kapila ane netrono vikAsa kare che, kSaNavAramAM kAmakrIDAdikano vinoda kare che, kSaNavAramAM bahu prakAre kheda pAme che eTale nAnA prakAranI mana, vANI ane kAyAnI aratine lIdhe dInatA pAme che, kSaNavAra rUdana kare che, kSaNavAra AkraMda kare che eTale niraMtara azrapAta karIne moTA zabdathI pikAra kare che, kSaNavAramAM dhanAdikane kAraNe vivAda-kajIyA kare che, 1 bhUtapretAdinA AvezavALuM bebhAnapaNuM. Aho ! Shrutgyanam
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 43 ) kAIvAra bhaya pAmIne Amatema nAzI jAya che, che ane kSaNavAramAM nRtya-nATaka kare che. A prANIo zuM grahila na kahevAya ? kahevAya ja. A bhava tattvadRSTivALA manuSyeAnA hRdayane ema vicAravuM, te kahe che.-~~ apUrNA vidyeva prakaTakhalamaitrIva kunayapraNAlIvasthAne vidhavavanitAyauvanamiva / aniSNAte patyau mRgadRza iva snehalaharI bhavakrIDA vrIDA dahati hRdayaM tAttvikadRzAm // 96 // malAI--apUrNa vidyAnI jema, prakaTa jANelI khaLanI mitrAinI jema, sabhAmAM anyAyanI paraMparAnI jema, vidhavA strInA cotrananI jema ane akuzaLa patine viSe mRgAkSInI snehulaharInI jema A bhavakrIDArUpI lajjA tattvaSTivALA purUSonA hRdayane bALe che. 96, TIkArya--tattva eTale vastunA paramArthane viSe dRSTivALA purUSonA manane, saMsArane viSe karelI krIDAe eTale jaLAzayAdikamAM strIonI sAthe karelI vineAdanI ceSTAe tethI utpanna thayelI lajjA dAhakAraka thAya che--khedayukta kare che. keAnI jema ? te kahe che.--apUrNa bhaNelI vidyA jema paMDitAnI sabhAmAM dAhakAraka thAya che. eTale ke vAdIthI parAjaya pAmelA purUSa saMtApayukta thaIne vicAre che ke "mane dhikkAra che, meM A zuM karyuM ? ke jethI te vakhate pUrNa abhyAsa na karyo." eja pramANe sa- . sAranA vilAsA paNu vRddhAvasthAmAM athavA vairAgya prApta thAya tyAre tApadAyI thAya che. tathA spaSTapaNe jANelI khaLa-mAyAvI purUSanI maitrInI jema, eTale ke jema mitranI khaLatA jaNAyethI dAha-kheda thAya che, tema bhakrIDAnuM nirguNapaNuM jANyAthI saMtApa thAya che. tathA sapurUSAnI sabhAmAM niMdavA lAyaka nyAyanI paraMparAnI jema, eTale ke jema sajjananI sabhAmAM anyAya thavAthI manamAM saMtApa thAya tema anyAyarUpa bhavakrIDA paNa saMtApakAraka thAya. che. tathA vidhavA strInA yovananI jema, eTale jema vidhavA strInI cuvAvasthA pratikSaNe saMtApakAraka thAya che tema bhavakrIDA paNa pratikSaNe saMtApakAraka thAya che. tathA anipuchu-sUrkha patinA upara mRgAkSI strInA snehanA taraMganI jema, eTale ke jema mUrkha patine viSe nipuNa strInA premakaTAkSA niSphaLa javAthI dAhukAraka thAya che tema niSphaLa bhavakrIDA paNu tattvavettAnA hRdayane dAkArI thAya che. 96. Aho! Shrutgyanam kSaNavAra harSita thAya pramANe ceSTA karatA 5. dAhakAraka lAge che
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 17 ) have saMsAranA sarve saMbaMdhe mithyA (asatya) che, te kahe cheprbhaate saMjAte bhavati vitathA svApakalanA dvicandrajJAnaM vA timiravirahe nirmaladRzAm / tathA mithyArUpaH sphurati vidite tattvaviSaye bhavo'yaM sAdhUnAmuparatavikalpasthiradhiyAm // 97 // mUlAI-jema prabhAtakALa thayethI svamanI kalanA-racanA niSphaLa thAya che. athavA timira jAtinA netravyAdhine nAza thayethI nirmaLa daSTivALAne be caMdranuM jJAna mithyA bhAse che, tema tatvane viSaya jANa vAthI jemanA vikalpo zAMta thaIne sthira buddhi thayelI che, tevA sAdhuone A saMsAra mithyArUpa bhAse che. Ta7. TIkAI-he bhavya prANu! AtmAdikanA pAramArthika tatvane viSaya yathArthapaNe jANavAthI jemanA mamatAsaMbaMdhI saMkalpavikalpa zAMta thayA che ane tethI karIne ja AtmaramaNane viSe jemanI nizcaLa buddhi thaI che evA sAdhuone-kSasAdhanamAM ja eka niSThAvALA munijanene A saMsAra miththArUpa bhAse che. kevI rIte? te kahe che. jema sUryodayavaDe prabhAtakALa thayethI svamavALI nidrAnI kalA-svamamAM dIThelA padArthonA darzanavALI buddhi avidyamAna-mithyA bhAse che, athavA timira nAmanA netrarogane viraha thavAthI-naSTa thavAthI jemanAM netro nirmaLa thayAM che evA manuSyone be caMdranuM jJAna-AkAzamAM be caMdra jevArUpa bhrAMtijJAna mithyA-asat bhAse che, tema A saMsAranuM svarUpa avidyamAna bhAse che. kemake sarve saMbaMdhe karmathI ja utpanna thAya che, paramArtha te keI paNa saMbaMdha che ja nahIM. 97. have graMthakAra pitAnI pUrva ane para avasthAe karIne saMsAranI asAratA dekhADatA kahe che - priyAvANIvINAzayanatanusaMbAdhanasukhairbhavo'yaM pIyUSairghaTita iti pUrva matirabhUt / akasmAdasmAkaM parikalitatattvopaniSadAmidAnImetasminna ratirapi tu svAtmani ratiH // 98 // mUlAI--A saMsAra priyA, manahara vANI, vINa, zayana ane zarIranuM saMvAhana e sarva prakAranA sukharUpI amRtavaDe racele che epramANe amArI prathama buddhi (mAnyatA) hatI; ane hamaNuM to aka Aho ! Shrutgyanam
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 5 ) smAt amane AtmatattvanuM upaniSad ( jJAna prApta thavAthI e saMsAramAM kAMI paNa rati-prIti utpanna thatI nathI, paNa mAtra AtmAne viSe ja rati utpanna thAya che. 98 TIkAthe--pUrve-bhavasvarUpanI ajJAna dazAmAM amArA cittane viSe evI buddhi hatI ke A manuSyAdi gatirUpa saMsAra, priyAe- suMdararUpa ane snehavaDe vahAlI strIo, vANI-vilAsavarDa . maneAhara suMdara vacananI racanA, zayana-suMdara sukeAmaLa zayyA tathA tanusaMkhAdhana-zarIrane suMdara tailAdika srAnasAmagrIvaDe mardanAdi karavuM ityAdi padArthonA sukharUpI amRtavaDe racelA che; ane have teA akasmAta-sahasA jemane tattvanuM saMsAranA paramArthanuM athavA brahmasvarUpanuM upaniSad-gAna rahasya prApta thayuM che, evA amene A saMsAramAM kiMcit paNa prIti utpanna thatI nathI, paraMtu peAtAnA AtmA-AtmasvarUpane viSe ja prIti utpanna thAya che. 98. pUrve kahelA arthanI ja spaSTatA kare che.~ dadhAnAH kAThinyaM niravadhikamAviMdyakabhavaprapaJcAH paJcAlI kucakalazavannAtiratidAH / galatyajJAnAbhre prasRmararucAvAtmani vidhau cidAnandasyandaH sahaja iti tebhyo'stu viratiH // 99 // malAthe--have pAMcAlInA stanarUpI kalazanI jema avadhirahita kaThinatAne dhAraNa karatA evA ajJAnathI utpanna thayelA A bhavanA prapaMcA-vistAra prItidAyaka thatA nathI. kemake ajJAnarUpI vAdaLAM vikharAI javAthI ane pracAra pAmatI kAMtivALA AtmArUpI caMdranA udaya thavAthI svAbhAvika cidAnaMda rasa prApta thayA che. tethI te saMsAranA prapaMceAthakI virati ja hA. 99 TIkArtha-ajJAna dazAmAM utpanna thayelA saMsAranA prapaMco-mAtA, pitAdika saMbaMdho ni:sIma-maryAdArahita kaThoratA dhAraNa kare che, tethI amAne kASTa ane pASANAdikanI banAvelI putaLInA stanarUpI atyaMta kaThana lazanI jema have prItidAyI thatA nathI. ane ajJAna-bhrAMti jJAnarUpI abhra-vAdaLAMnA samUha vinAza pAmavAthI tathA vistRta kAMtivALA AtmArUpI caMdranA udaya thavAthI cidAnaMdanA jJAnanA AnaMdanA spaMda-rasa svAbhAvika utpanna thayA che, tethI have teA te bhavanA prapaMcIthakI nivRtti ja ho. 99. Aho! Shrutgyanam
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ (59) sAMsArika lakSmIno tyAga karanArane AtyaMtara lakSmIne lAbha prApta thAya che, te kahe che - bhave yA rAjyazrIrgajaturagagosaMgrahakRtA na sA jJAnadhyAnaprazamajanitA kiM svamanasi / bahiryAH preyasyaH kimu manasi tA nAtmaratayastataH svAdhInaM kastyajati sukhamicchatyatha param // 10 // mUlArtha-A saMsAramAM hAthI, azva ane gAya (baLada) vigerenA samUhathI banelI rAjyalakSmI che, te zuM jJAna, dhyAna ane prathamathI utpanna thayelI lamI gIjanenA manane viSe nathI hotI ? hAya ja che. tathA jema bAhya strIo A saMsAramAM che, tema zuM yoginA manamAM rahelI Atmarati (AtmAparanI prIti ) te strIrUpa nathI? che ja, tethI keNu vidvAna AvuM svAdhIna sukha taje ane bAhya sukha iche? kaI ja nahIM. 100. TIkALuM--A bhavane viSe jema deva ane manuSya janmane viSe hAthI, gheDA, gAyo ane vRSabhanA samUhavaDe banelI sAMbhaLavAmAM tathA jevAmAM AvatI evI rAjalakSmI che, tema jJAnathI utpanna thayelI-zratanA abhyAsarUpa hAthInI garjanAvALI, dhyAnathI utpanna thayelI-dharma dhyAna zakala dhyAna ane dvAdaza bhAvanArUpa azvonA taraMgathI uchaLatI, tathA prazamathI utpanna thayelI-ati zAMti ane sthiratAthI suMdara gativALI gAya ane vRSabhethI zebhatI evI lakSmI zuM rAjalamIne tyAga karanArA yogIjanonA manane viSe rahelI nathI? che ja. tathA bahAra-manuSyAdika rAjyamAM jema rUpAdinA abhimAnavALI suMdara priyA che, tema zuM yogIonA manamAM rahelI Atmarati-sakala karmamaLa rahita evA AtmAparanI prItirUpI priyAo dvANa vigerethI paNa adhika harSadAyaka nathI? cheja. tethI AvA svAdhIna sukhano keNu vidvAna tyAga kare? ane parAdhIna sukhanI vAMchA kare? kaI ja na kare. 100. have sAMsArika sukhanI niMghatA batAve che - parAdhInaM zarma kSayi viSayakAMkSaughamalinaM bhave bhItisthAnaM tadapi kumatistatra ramate / budhAstu svAdhIne'kSayiNi karaNautsukyarahite nilInAstiSThanti pragalitabhayAdhyAtmikasukhe // 101 // Aho ! Shrutgyanam
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ (60) : mUlAI- A saMsAramAM je sukha che te parAdhIna, kSaNika viSaenI IcchAnA samUhathI malIna ane bhItidAyaka che, to paNa temAM kubuddhivALe prANu AnaMda mAne che; paraMtu paMDita purUSe te svAdhIna, avinAzI, iMdriyanI utsukatA rahita ane bhayarahita evA adhyAbhanA sukhane viSe ja magna rahe che. 101. TIkArya-A saMsArane viSe saghaLA deva ane manuSyone je sukha che te sarva parAdhIna-puSpa, caMdana, khAnapAna tathA strI vigere padArthone AdhIna raheluM che, vinazvara che, tathA zabda, rUpa, rasa, gabdha ane sparza e pAMca viSayenI abhilASAnA samUhathI malina-apavitra che, tathA svaparajAtithI utpanna thatA bhayanuM sthAna che. te paNa-e sukha evuM anitya ane tuccha chatAM paNa durbuddhivALe jatu te sukhamAM ramaNa kare che-prada pAme che. paNa paMDita purUSe te svAdhIna-AtmAne AdhIna eTale AtmasvabhAvanA uddabhavathI pitAne ja AdhIna, tathA AtmAthI ja utpanna thayeluM hovAthI nAzarahita, tathA mana ane indriyoe karelI utsukatAvaDe viSayanA abhilASanI utkaMThAvaDe rahita tathA jenAthI bhaya ati dUra rahe che evA adhyAtmane viSe rahelA sukhamAM AnaMdamAM ja niraMtara magna rahe che-tallIna rahe che. 101. have prakaraNane upasaMhAra kare che - tadetadbhASante jagadabhayadAnaM khalu bhavasvarUpAnudhyAnaM zamasukhanidAnaM kRtdhiyH| sthirIbhUte yasmin vidhukiraNakarpUravimalA yazamzrI prauDhA syAjinasamayatattvasthitividAm // 102 // phatyaSyAminAre prathama pravadhA bhUlArtha-te kAraNa mATe nipuNa buddhivALA paMDite A bhava svarUpane ciMtanane zamasukhanA kAraNarUpa tathA traNa jagatane abhayadAna devArUpa kahe che. ke je bhavasvarUpanuM dhyAna sthira thavAthI jinAgamanA tanI sthitine jANanAra purUSone caMdranAM kiraNe tathA kapUranI jevI nirmaLa thazarUpI lakSamI athavA mekSalakSmI vRddhi pAme che. 12. kirtha-pUrva kahelA bhavasvarUpanuM ciMtana karavAthI jJAna, dhyAna ane saMyamAdikavaDe tathA nirmaLa sUkSma bodhavaDe jemanI buddhi nipuNa thayelI che, evA sapurUSe saMsArasvarUpanAM dhyAnane tenA dhyAtAne zamasukhanuM sarva vikSeparahitapaNue karIne zAna svabhAvamaya evA Aho! Shrutgyanam
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 61 ) AnaMdanuM mULa kAraNa kahe che tathA traNa bhuvanamAM vartatA prANuone abhayadAna ApanAruM kahe che. te sthAnanuM zuM phaLa? te kahe che. je bhavasparUpanuM dhyAna manamAM sthira thavAthI-nizcaLa thavAthI caMdranAM kiraNo ane karparanA jevI yazazrI-nirmaLa kIrti arthAta mekSa lakSmI te sarvajJa ahatanA siddhAnta tanI-jIvAdika nava padArtha pratipAdaka vAkanI sthitine eTale syAdvAdanI zailIvaDe padArthanA svarUpane jANanArA evA purUSane vRddhi pAme che (prApta thAya che). A lekamAM "rA" zabda mUke che tethI kartAe thazevijaya evuM pitAnuM nAma sUcavyuM che ema jANavuM. 102. kvArthagaMbhIravANIyaM sumandadhIrahaM va c| guruprasAdataH sadyaH prabandhaH prathamo'jani // 1 // arthanI gaMbhIratAvALI A vANuM kyAM? ane atyaMta mandabuddhivALo huM kayAM ? te paNa gurUnI kRpAthI A pahelo prabaMdha tatkALa pUrNa thayela che. 1. // ityadhyAtmasAre zabdabhAvoktiTIkAyAM prathamaH prbndhH|| ke 1 A zlokamAM TIkAkAra panyAsajI gaMbhIravijayajI gaNue "mIra' zabdavaDe pitAnuM nAma sUcavyuM che. Aho! Shrutgyanam
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ | atha dvitIya-travaMdhaH vairAgyanA bheda. pahele prabaMdha karo. have bIjo prabaMdha kahe che. tene saMbaMdha A pramANe che-pahelA prabaMdhamAM zAstramahimA, adhyAtmanuM svarUpa, nirdabha AcaraNa ane bhavasvarUpanuM ciMtavana kahyuM che. tenuM ciMtavana karavAthI jIne vairAgya utpanna thAya che. tethI ahIMA vairAgyanA bheda batAve che. A saMbaMdhavaDe AvelA vairAgyane A prathama leka che - __ bhavasvarUpavijJAnAdveSAnnairguNyadRSTijAt / tadicchocchedarUpaM drAgvairAgyamupajAyate // 1 // mUlAI-bhavasvarUpanA jJAnathI ane nirguNa daSTithI utpanna thayelA dveSathI tatkALa te (bhava)nI icchAne ucchedarUpa vairAgya utpanna thAya che. 1. Takartha-saMsAranA svarUpane -svabhAvane vizeSa bodha thavAthI tathA naiya eTale saMsAramAM vasatA jIvane pitAnA AtmapakSe kAMI aNumAtra paNa jemAM guNa dekhAtA nathI, ane sajAthI thayelI zarIranI puSTatAnI jema vyartha ADaMbarane dhAraNa karanAra che evA prakAranI daSTithI-darzanathI utpanna thayelA zreSathI eTale saMsAranA sukhanI arUci thavAthI te saMsAra saMbaMdhI sukhanA abhilASanI nivRtti-udAsInatArUpa vairAgya zIdhratAthI prApta thAya che. ahIM be kAraNathI vairAgyanI utpatti kahI che. 1. upara kahelA prakArathI bIje prakAre jeo vairAgya kahe che, temane niSedha karatA kahe che - siddhyA viSayasaukhyasya vairAgyaM varNayanti ye / mataM na yujyate teSAM yAvadAprasiddhitaH // 2 // mUlAI-jeo viSaya sukhanI siddhivaDe vairAgya prAptinuM varNana kare che, temane mata yAvadarthanI aprasiddhine lIdhe gya nathI. 2. TIkArya-je kaI bhogalaMpaTa purUSa pUrvokta pAMca vinA sukhanI siddhio karIne eTale bheganI IcchA tRpta thavAthI vairAgyanI prApti thAya che evuM varNana kare che-kahe che, teone mata-siddhAnta nyAyanI yuktithI jotAM gya bhAsato nathI. kAraNa ke yAvadarthanI prasiddhi nathI Aho! Shrutgyanam
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] vairAgyanA bheda. 3 mATe. eTale ke jyAMsudhI viSayI viSayAmAM pravRttinA prayAjanavALe che ( pravRtti kare che ) tyAMsudhI kAmAbhilASanI tRptinI prApti (siddhi ) thatI nathI, te kAraNathI temanA mata yogya nathI. 2. ahIM teo kadAca ema kahe ke "amArA mata yogya nathI, ema kema kahe che? kAraNa ke cirakALa sudhI suMdara bega bhogavanAra manuSyanAM mana ane indriyA tRpta thavAthI viSayAthakI pAchAM phare che, tethI tene atyaMta vairAgya thaze, mATe amArUM kahevuM yogya ja che." AvuM temanuM mAnavuM asatya che, te asatyapaNuM spaSTa rIte matAve che.-- aprAptatvabhramAduccairavApteSvapyanantazaH / kAmabhogeSu mUDhAnAM samIhA nopazAmyati // 3 // mUlAthe--mUDha prANIone kAmabhogo anaMtIvAra prApta thayA chatAM paNa koI vakhata paNa prApta nathI thayA evA bhramane lIdhe temanI icchA zAMta thatI ja nathI. 3. TIkArca--paramArthane nahIM jANanArA ane meAhanA udayavaDe vyAkuLa thayelA arthAt kAmane viSe ja eka cittavALA mUDha prANIone anaMtIvAra eTale jIva anAdi hAvAthI ane gayelA kALa anaMta hAvAthI janmamaraNunI saMkhyA ghaNI ( anaMta) che, kemake dareka kALe jIva pUrva janmamAMthI ja AvelA che, tethI anaMtIvAra pUrve prApta karelA eTale anubhavelA kAma-zabda ane rUpa tathA bhAga-gandha, rasa ane sparza athavA kAma eTale sanAhara evA bhAga eTale srIvilAsa. athavA kAmadevanA bhAga-vilAsAmAM atize karIne aprAptinI bhrAMtithI eTale. pUrve mane AvA bhAga prApta thayA nathI, mAtra A bhavamAM ja prApta thayA che, evI bhrAMtithI te kAmabhAga viSenI abhISTa muddhivALI tIvra tRSNA zAMta thatI ja nathI. 3. pUrve kahelA artha ja kahe che.-- viSayaiH kSIyate kAmo nendhanairiva pAvakaH / pratyuta prollasacchaktirbhUya evopavardhate // 4 // mUlAthe--kAvaDe agninI jema viSayavaDe kAma kSINa thatA ja nathI, paraMtu ulaTA vistAra pAmatI che zakti jenI evA te kAma vAraMvAra vRddhi ja pAme che. 4. TIkAthe--kAma eTale vedanA udayathI utpanna thayelA kAmavikAra viSayavaDe-bhAgAvaDe kSINa thatA nathI-nivRtti pAmatA nathI. kAnI Aho! Shrutgyanam
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIyajema? te kahe che-jema agni kAchavaDe vRddhi pAmatuM nathI tema viSayI prANI paNa bhagavaDe vRddhi pAmato nathI. paraMtu tethI ulaTa jema jema viSane bhegave che tema tema vairAgyarahita hovAthI prakRSTapaNe vistAra pAmatI che zakti eTale bheganI IcchA jenI e te kAma vAraMvAra vRddhi pAme che. 4. pharIthI paNa teja vAta spaSTa kare che- ' saumyatvamiva siMhAnAM pannagAnAmiva kssmaa|| viSayeSu pravRttAnAM vairAgyaM khalu durvacam // 5 // mUlArtha-sihanI saumyatAnI jema ane sarponI kSamAnI jema viSayomAM pravRtta thayelA purUSane vairAgya prApta thAya, e kahevuM azakya che. pa. TakAthe-nizca karIne viSamAM-zabdAdikanA bhAgamAM pravRtta thayelAge eTale viSayanA sevanamAM Asakta cittavALA prANuone pUrve kahela vairAgya prApta thAya, e kahevuM azakaya che. kemake tevA prANIne vairAgyanI prAptino saMbhava ja nathI. konI jema? te kahe che.-jema siMhanI zAMtaprakRti eTale A zAMta prakRtivALo siMha che" ema kahevuM, tathA sarponI kSamA eTale "A sarpa kSamAvAna che ema kahevuM, te azakaya che tema. eTale jema siMhanI zAMtatA ane sarSanI kSamA aghaTita che (asaMbhavita che) tema viSayogamAM pravRtta thayelAne vairAgyanI prApti aghaTita che. 5. pUrvokta vAta ja kahe che - akRtvA viSayatyAgaM yo vairAgyaM didhIrSati / apathyamaparityajya sa rogocchedamicchati // 6 // mUlA-je ke manuSya viSayano tyAga karyA vinA vairAgyane dhAraNa karavA Icche che te manuSya kupaththo tyAga karyAvinA raMgano nAza karavA icche che. 6. kArya-je kaI kAmI purUSa pUrvokta viSayone tyAga karyAvinA vairAgyane dhAraNa karavA icche che te mUrkha upathyane eTale regI mANasane hitakAraka anukULa bhejanAdikathI viparIta evA ahitakArI bhojanAdikane tyAga kyavinA arthAt rasamAM laMpaTa thaIne kapathyane khAdhA karavAthI roganA ucachedane eTale duSTa saMnipAtAdikanA nAzane Icche che. jema kapazcane sevate regI ajJAnapaNAthI reganA nAzano upAya nahIM jANavAthI rogarahita thatuM nathI, ulaTA roga vRddhi pAme che, tema A Aho! Shrutgyanam
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] vairAgyanA bheda. bhegalaMpaTa prANI paNa vairAgyanI prAptinA upAyane jANayA vinA saMsArathI mukta thato nathI. 6. have viSayamAM Asakta thayelA cittamAM vairAgyanI sthiti ja thatI nathI (vairAgya TakI ja zakato nathI), te kahe che na citte viSayAsakte vairAgyaM sthAtumapyalam / ayodhana ivottapte nipatan binduraMbhasaH // 7 // mUlArtha-tapAvelA loDhAnA ghaNa upara paDelA jaLanA biMdunI jema viSayavaDe Asakta thayelA cittamAM vairAgya rahevAne paNa samartha nathI7. TIkArtha-pUrvokta viSayamAM atyaMta Asakta thayelA cittamAM vairAgya rahevAne eTale eka muhartAdika samaya sudhI paNa sthira thavAne samartha nathI, to cirakALa sudhI vairAgyanI sthiti te kyAMthI ja rahe? kenI jema? te kahe che-atyaMta agnithI tapAvelA leDhAnA ghaNuM upara paDelA jaLanA biMnI jema, eTale jema tapAvelA loDhAnA ghaNu upara paDeluM jaLabiMdu kALanA vilaMba vinA (tarata ja ) sUkAI jAya che, tema vairAgya utpanna karanAra vacane paNa viSayAsakta cittamAM rahI (TakI) zakatAM nathI. 7. pharIthI paNa viSayAsakta cittamAM vairAgyane asaMbhava batAve che - yadInduH syAt kuhUrAtrau phalaM yadyavakezini / tadA viSayasaMsargicitte vairaagysNkrmH||8|| malArtha-je amAvAsyAnI rAtrIe caMdrane udaya thAya, ane je avakezi (vaMdhya) vRkSane phaLa Ave, te viSayanA saMsargavALA cittamAM vairAgyane praveza thAya. 8. kALuM-jemane viSane eTale kAmagane saMsarga-paricaya hoya tevA purUSanA cittamAM vairAgya vAsanAne avatAra-praveza tyAre thaI zake ke jyAre asaMbhava chatAM kaIka kALe kadAca amAvAsyAnI trIe caMdradaya thAya, ane je kadAca viMdhya vRkSane phaLane saMga thAya. A asaMbhavitane saMbhava thAya te viSayanA paricayavALA cittamAM vairAgya paNa saMbhave. arthAt na saMbhave. 8. * tyAre vairAgyanI prApti zI rIte thAya? te upara kahe che - bhavahetuSu tdvessaadvissyessvprvRttitH| vairAgyaM syAnnirAbAdhaM bhavanairguNyadarzanAt // 9 // Aho ! Shrutgyanam.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIya mUlArja-bhatranA kAraNeApara dveSa thavAthI, viSayAmAM apravRtti thavAthI ane bhavanI nirguNatA levAthI mAdhArahita vairAgya prApta thAya che. 9. TIkArya--te vairAgya thavAne janmAdika bhavanA hetu eTale tenI utpattinA kAraNarUpa mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga tene viSe arUci (dveSa ) thavAthI tathA kAmabhogane viSe apravRtti thavAthI (kAmasevana aMdha thavAthI ) tathA bhavanuM nirguNapaNuM eTale nirguNapaNAvaDe asukha karavApaNuM ovAthI-jJAnacakSuvaDe jANavAthI, A traNa prakAranA hetusamUhathI vyAghAtarahita evuM viraktapaNuM prApta thAya che. 9. te sAMbhaLIne ziSya kahe che. kuda caturthe'pi guNasthAne nanvevaM tatprasajyate / yuktaM khalu pramAtRRNAM bhavanairguNyadarzanam // 10 // mRlAthe--ahIM ziSya zaMkA kare che ke--te ema che te ceAthe guNasthAnake paNa te vairAgyanI prApti thaze. kemake pramANa jANanArAAne saMsAranI nirguNutAnuM darzana yogya che-thaI zake che. 10. TIkArya--ziSya zaMkA kare che ke he pUjya! je ema che eTale bhavanI nirguNutAthI vairAgyanuM pratipAdana thAya che te bhAganI pravRttivALA aviratisamyadRSTi nAmanA cothA guNasthAnakane viSe paNa te vairAgyanI prApti thaze. kemake pramAtR eTale yathAsthitapaNe IyattAnA nizcayavaDe vastusvarUpane jANanArA jJAnIone saMsAranI nirguNutAnuM darzana cogya-ghaTita che. tethI karIne cAthA guNasthAnI jIveAnuM pramAtRpaNuM hAvAthI bhavanI nirguNutAnuM darzana tene hoya che, mATe tyAM ( cAthe guNusthAne ) paNa vairAgyanA saMbhava prApta thaze. 10. pUrvokta zaMkAnuM samAdhAna kare che.-- satyaM cAritramohasya mahimA ko'pyayaM khalu / yadanyahetuyoge'pi phalAyogo'tra dRzyate // 11 // sUlAthe--kharI vAta che. paraMtu cAritrameAhanIya karmanA kAI evA mahimA che ke ceAthe guNasthAne anya hetune cAga chatAM paNa phaLanA ayeAga ( abhAva) dekhAya che. 11. TIkArya--he vatsa ! tArUM kahevuM satya che. teM kahelA hetu pramANe ceAthe guNasthAne paNa vairAgya saMbhave che, paraMtu tyAM je jIvA bhAgamAM pravRtta thayelA che, temanAmAM AgaLa kahevAmAM Avaze evA koI apUrva-vilakSaNa cAritramehanA eTale cAritranI prAptinA pratibaMdha kara Aho! Shrutgyanam
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] : vairAgyanA bheda. nAra bAra kaSAya ane nava noSAyarUpa mehano prabhAva varte che. kemake A cothA guNasthAnakane viSe anyanA eTale prakRtinI apekSAe nivRttinA jJAnarUpa hetunega-rasaMbaMdha chatAM paNa arthAta bhavanI nirguNatAnA darzanArUpa hetu chatAM paNa phaLane eTale jJAnanA kAryarUpa bhegAdikanI nivRttine aga-aprApti dekhAya che. te tuM cAritramehane mahimA jANa arthAta cAritramohanA udayathI ja tyAM (cothe guNasthAne) bheganI pravRtti che, eTale tyAM saMpUrNa vairAgya hetuM nathI. 11. - A pramANe bhavanI nirguNatAnuM darzana tathA bheganI pravRtti chatAM paNa tyAM (cothe guNasthAne) kadAcita vairAgya heya paNa che. te kahe che. dazAvizeSe tatrApi na cedaM nAsti srvthaa| svavyApArahatAsaMgaM tathA ca stavabhASitam // 12 // mUlArtha-te cothA guNasthAnakane viSe vairAgya sarvathA nathI ema nahIM. paraMtu tyAM paNa dazAno vizeSa chate pitAnA vyApAre jemAM AsaktinuM haraNa kareluM che e vairAgya varte che. te ja prakAre zrIvItarAga stavamAM paNa kahyuM che. 12. TIkArca-he vatsa! te cothA guNasthAnakane viSe paNa A vairAgya sarvathA-mULathI ja nathI ema nahIM. kiMtu tyAM paNa dazAvizeSa eTale karmahAnithI utpanna thayelI AtmAne yogya bodhanI avasthArUpa dazAne vizeSa eTale pitApitAnA AvaraNanI hAninI apekSAe bodhanuM taratamapaNuM che te viSayAdika bhavanA hetuonI tyAjyatAnI zraddhAvaDe tathA jJAnAdika svarUpavALA vyApAravaDe eTale caiitya vaMdanAdika kriyAvaDe haraNa karelo eTale nyUnatA pamADyo che AsaMga eTale AsaktirUpa paricaya tathA abhilASanI tIvratA jemAM e vairAgya che. A ja prakAre stavamAM eTale vItarAga stavamAM zrI hemacaMdra sUrie kaheluM che. 12. stavamAM je kahyuM che te kahe che - yadA marunnarendrazrIstvayA nAthopabhujyate / yatra tatra ratirnAma viraktatvaM tadApi te // 13 // malArtha he nAtha! je janmamAM tame devendra ane narendranI lakSmI jogavI hatI, te vakhate paNa je kaI sthaLe tamAre rati (prIti) hatI, te paNa tamAruM vairAgyapaNuM ja hatuM. 13. Aho ! Shrutgyanam
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIyaTIkAryuM-he vItarAga ! je pUrva janmamAM deva ane manuSyanA Indro eTale devendro ane cakravartI vigerenI lakSmI tame bhegAvI eTale vajanAbha cakI ane sarvArthasiddhika devAdi bhAvomAM zrIgaSabhasvAmIe tathA naMdana rAjaputranA tathA prANuta devAdikanA pUrva bhAmAM zrI mahAvIrasvAmIe upabhagavaDe AsvAdane karI, te kALe paNa che svAmI! tamArI je vilAsAtmaka rati sAMbhaLavAmAM AvatI hatI, te paNa vairAgyayukta ja hatI. te pachI ahatanA bhavamAM vairAgya heya temAM te zuM kahevuM? A kavaDe arihaMtane gRhasthAvAsamAM cothe guNasthAnake paNa vairAgya kahyo che. 13. ahIM vizeSatA batAve che - bhavecchA yasya vicchinnA pravRttiH krmbhaavjaa| ratistasya viraktasya sarvatra shubhvedytH||14|| salArtha-jene bhavanI IcchA viccheda pAmI che tene bhagAdikamAM je kAMI pravRtti dekhAya che te karmanA udayathI utpanna thayelI che, tathA te vairAgyavaMtanI je prIti dekhAya che te sarvatra zubhavedanIya karmanA udayathI ja che. 14. TIkArtha-je mumukSane bhavecchA eTale uttama janma, bhAga ane Rddhi vigerenI prAptivALA saMsAranI IcchA eTale je huM devAdika thAuM te sAruM evI kAmanA vicacheda pAmelI che eTale A bhavamAMthI mAre kyAre mekSa thaze? e pramANe vipakSanI IcchAvaDe nivRtti pAmI che, tevA purUSanI je kAMI pravRtti jovAmAM Ave che te ekavIza prakAranA mehanIya ane be prakAranA vedanIya karmanA udayathI utpanna thayelI eTale te karmanI karelI che. paraMtu ajJAnathI utpanna thayelA bhramane lIdhe bhegasukha ja sArabhUta che evI buddhi temane thatI nathI. ahIM keIne zaMkA thAya ke bheganA AraMbhamAM bhale pravRtti he paraMtu te bhAga upara temano prema kema thAya? te zaMkApara kahe che ke-te vairAgyavaMtane je prIti thAya che te sarvatra-bhoga ane bheganA aMgabhUta ratinAM sarva sthAnamAM sAta vedanIya karmanA udayathI thAya che. arthAta te sAta vedanIya karma hadikathI ja bhegavAya che, tethI temAM AnaMda, prIti vigere jovAmAM Ave che. 14. - ahIM koIne zaMkA thAya ke-karmanA vazathI pravRtti vigere bhale che, paNa tenI zuddhi zI rIte rahI zake? tene uttara Ape che - Aho! Shrutgyanam
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema. ] vairAgyanA e. atazcAkSepakajJAnAt kAntAyAM bhogsnnidhau| na zuddhiprakSayo yasmAddhAribhadramidaM vacaH 15 // mUlAI-tethI karIne AkSepaka jJAnane lIdhe strI tathA bhaga samIpe rahyA chatAM paNa temanI zuddhine nAza thato nathI. kemake haribhakta sUrinuM paNa evuM ja vacana che. 15. TIkArtha-he vatsa! A kahevAtA AkSepaka jJAnane lIdhe eTale AtmAne A loka tathA paralokane viSe heya (tyAjya) padArtha thakI tiraskAra utpanna karanAra AkSepaka jJAnane lIdhe arthAt padArthonA heya ane upAdeyarUpa yathArtha svarUpane batAvanAra evA jJAnane lIdhe priyA samIpe hoya athavA bhegAvI hoya tathA khAdya peyAdika aneka suMdara vilAsarU5 bhege samIpe rahyA heya tepaNu samyagdaSTi ne zubha bhAvanAdikavaDe karmamalanI hAnirUpa zuddhine prakSaya-sarvathA vinAza thatuM nathI. kemake AgaLa kahevAmAM Avaze evuM haribhadra sUrinuM kaheluM vacana-upadeza che. 15. te vacanane be lekavaDe kahe che - mAyAMbhastattvataH pazyannanudvignastato drutam / tanmadhye na prayAtyevaM yathA vyaaghaatvrjitH|| 16 // bhogAna svarUpataH pazyaMstathA mAyodakopamAn / bhuJjAno'pi hyasaMgaH san prayAtyeva paraM padam / / 17 / / mUlAI-jema keI vyAha rahita purUSa tatvadaSTithI mAyAnA jaLane jANIne tethI udvega pAmyA vinA ja tatkALa te mAyAjALamAM praveza karUM nathI. teja pramANe bhegene svarUpathI mAyAjaLanI jevA jANune saMgarahita thaI bhegane bhegavatAM chatAM paNa mokSapadane pAme che. 16, 17. kArtha jema kaMI puNyavaMta purUSa ajaLane viSe jalatvanI buddhirUpa vyApehathI rahita thayela hovAthI paramArthapaNe jaja nahIM chatAM paNa mAthAthI dekhAtA jaLane jANe, ane tethI karIne te mAyAjaLathI vyAkuLa thayA vinA ja tatkALa te kRtrima jalapravAhanA pUrI jaLakrIDAdika vineda karavA mATe. praveza karate nathI. teja pramANe sa mRSTi purUSa zabdAdika bhegene iMdrajAlavaDe karelA jaLanI jevA svAva, pathI eTale temanA vinazvara svabhAve karIne surata bhAvamAM bhramaNa karavArUpa phaLa ApanAra hovAthI duHkharUpa che ema kahIne. eTale Aho! Shrutgyanam
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ So adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIyaparamArtha daSTithI jANIne te bhegeneviSe gADha Asakti rahita thaI te bhegone bhegavatAM chatAM paNa pUrva saMyama karela hovAthI bharatAdikanI jema zubha bhAvanAvaDe kevaLajJAna prApta karIne tathA anya (pUrve jeNe saMyama nathI karyo te) sarva saMyamane pAmIne paraMparAe paramapada-mokSasthAna pAme ja che. 16,17 - e pramANe cethA ane pAMcamA guNasthAnavALAnI bhegapravRtti je prakAre che te prakAra dekhADayo. have tethI vyatirekaviSe kahe che- . bhogatattvasya nu punarna bhavodadhilaMghanam / | mAyojadAverAna thAtIe # FthA . 8 che. ' lAI-bhegane viSeja tatvabuddhivALAne mAyAnA jaLamAM daDha Aveza hovAthI saMsArarUpI samudranuM ullaMghana thatuM nathI. tethI karIne A manuSyalakamAM tevA (kutsita) mA keNuM jAya? kaI nahIM. 18. * TakAI he vatsa! tuM cittamAM vicAra kara. vyatireka sAMbhaLa. bhegeja tatva eTale janmAdikane sAra che ema jenA manamAM che tevA purUSane iMdrajALanA jaLamAMja gADha jaLapaNAne Agraha hevAthI bhavarUpI samudranuM atikramaNa sukara (saheluM) nathI. e kAraNathI A manuSyalakamAM te kutsita mArga karIne keNu ISTa sthAne jAya? kaI ja nahIM. arthAt bhagatatva purUSa te kumArga karIne saddagatirUpe sthAnane pAmatuM nathI. 18. have te bannenI spaSTatA kare che-- sa tatraiva bhavodvigno yathA tiSThatyasaMzayam / - mokSamADapi hi tathA mokAnaMvAmohita 22 .. mUlAI-te paramArtha dRSTivALo purUSa jema te gRhavAsamAM paNa bhavane viSe udvigna thaIne ja rahe che, tema bhagatatva purUSa kSamArgane viSe paNa bhegarUpa jaMbAlathI mAhita thaIne rahe che. 19. . TIkArya-te paramArtha daSTivALo purUSa jema grahavAsane viSe bhAgakriyAmAM pravartatA chatAM paNa nizaMka udAsapaNeja rahe che-nivAsa kare che, teja prakAre gatatva purUSa mekSamArgane viSe paNa eTale muniveSa dhAraNa karIne saMyamane svIkAra karyA chatAM paNa bheganI tRNuMrUpI zevAla athavA samudraveLAvaDe meha pAmIne eTale saMyamane viSe udvega pAmIne rahe che. 19 Aho ! Shrutgyanam
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] vairAgyanA bheda, je bhegI hoya te udvigna zI rIte thAya? te zaMkApara kahe chedhrmshktiN na hantyatra bhogayogo balIyasIm / hanti dIpApaho vAyujvalanaM na davAnalam // 20 // mUlArtha-A samyagdaSTi janane viSe bhagano vega moTI evI dharmazaktine haNato nathI. jema dIvAne bujhavanAre vAyu dedIpyamAna dAvAnaLane haNuM zakatA nathI-bujhavatA nathI tema. 20. TIkArtha-A samyagdaSTi janane viSe bhegane saMga baLavAna eTale ati moTI evI dharmazaktine eTale zraddhAvaDe yukta evI vairAgyanI pariNatine haNata nathI-nAza karatuM nathI. A vAtane dRSTAMta vaDe siddha kare che-dIvAne bujhavanAre vAyu dIvAne ja haNe che, paNa vAyunA saMsargathI ulaTA vadhAre dIpta thanArA dAvAnaLane haNato nathI. arthAta bhegano saMga alpa dharmazaktine haNuM zake che, paNa baLavAna-meTI dharmazaktine haNuM zakato nathI. 20. - pUrvokta arthanI ja spaSTatA kare che badhyate bADhamAsakto yathA zleSmaNi mkssikaa| zuSkagolavadazliSTo viSayabhyo na badhyate // 21 // mUlArtha- lemane viSe makSikAnI jema viSayone viSe atyaMta Asakta thayele purUSa baMdhAya che. ane zuSka mATInA piMDanI jema viSayathI AzleSa nahIM pAmela manuSya baMdhAto nathI. 21. TIkArtha-he vatsa! atyaMta Asakta eTale viSayanA vipAkane nahIM jANavAthI bhogatRSNAvaDe pIDAyele manuSya tenA hetubhUta viSayavaDe pApakarmathI baMdhAya che-saMzliSTa thAya che. jema mukhamAMthI nAsikAdvAre nIkaLelA kaphapiMDamAM mAkhI caTe che tema mAkhI je ajJAnI bhegI masamAna gADha snigdha ane durbhedya evA karmane viSe baMdhAya che. ane pariNAmane viSe dArUNa evA viSayothI nahIM AleSa pAmele eTale vAsanAnI nivRtti thavAthI bhagatRSNanI maMdatAne lIdhe aMtarAtmAvaDe Asakti nahIM pAmelo purUSa pApakarmarUpa majabuta deraDAvaDe baMdhAtuM nathI. kenI jema? te kahe che. jema zuSka mATIno piMDa bhIMta vigere para lagADayA chatAM paNa cuMTato nathI-jUda rahe che, tema zuSka mATInA piMDadaza viSayanA vipAkane jANanAra sakSa pariNumavALo jIva jANu. tene kamane baMdha mekSanI prAptimAM vyAghAtanuM kAraNa thato nathI. paraMtu vedeAdayane sparzavaDe kAMIka pradeza udayAdikane gya ja karmabaMdha thAya che. 21, Aho ! Shrutgyanam
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [dvitIya ahIM koI zaMkA kare ke-Ama kahevAthI tA vipAkanA jJAnavALA prANIone bhAgo tyAga karavA lAyaka nahIM thAya evuM siddha thaze. te upara javAba Ape che.-- bahudoSanirodhArthamanivRttirapi kvacit / nivRttiriva no duSTA yogAnubhavazAlinAm // 22 // bhUlAthe--koIka prANIneviSe ghaNA doSanA nirodhane mATe 'ani vRtti paNa yAganA anubhavavaDe zAbhatA evA mahAtmAonI nivRttinI jema duSaNavALI nathI. 22. TIkArya--te bhavya ! koIka prANIne viSe ghaNA deASAnA eTale bAgakarmanA udayathI vrata (cAritra)nA bhaMga, AjJAnI virAdhanA tathA smArtadhyAnAdika aticArAnA rodhane mATe-utpanna nahIM thavA devAmATe karAtI anivRtti--bhAganeviSe pravRtti paNa yogAnA-mAkSanA sAdhaka jJAnAdi vyApArAnA anubhavavaDe-paripakava jJAnavaDe zobhatA evA mahAtmAonI tyAgavRttinI jema dUSaNa rahitapaNAe karIne pramANurUpa kahelI che. kemake te bahudoSanI nivRtti karanAra che. ( A niyama sarvatra nathI. ) tethI temane pUrvokta doSa lAgatA nathI. 22. koI zaMkA kare ke-bhAga karavAthI dAMSanI hAni zI rIte thAya ? tenA javAba Ape che.-~~ yasminiSevyamANe'pi yasyAzuddhiH kadAcana / tenaiva tasya zuddhiH syAtkadAciditi hi zrutiH // 23 // sUlAthe--je mANasane je bhAgAdika sevavAthI kadApi azuddhi thAya che, te mANasane te ja bhogAdika sevavAvaDe kadAcit zuddhi paNa thAya che. e pramANe mahuzrutanI ukti che. 23. TIkArtha je samyagdaSTi jIvane je AmAdika bhAganuM sevana - vAthI atyaMta bhAgavavAthI kadAcit--tattvanI ajJAta avasthAmAM ati AsaktivarDa, sannipAtanA jvaramAM ghInI jema azuddhi-AtmAne viSe dASanI vRddhi thAya che, teja virakta cittavALA manuSyane teja begaDenTsa pariNAmavALA bhAgavaDe kadAcita-nivRttinI sanmukha rahevAne samaye pittajvaramAM dhRtanI jema zuddhi doSanI hAni pazu thAya che. kemake tethI bhAganA phaLarUpa karmanA kSaya thAya che. A pramANe ahuzruta purUSAnI ukti-vacana che. 23. Aho! Shrutgyanam
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] vairAgyanA bheda. 73 enuM ja rahasya kahe che. viSayANAM tato bandhajanane niyamo'sti na / ajJAninAM tato bandho jJAninAM tu na karhicit // 24 // mUlAthe--tethI karIne viSayAnA ekAMte karIne baMdha utpanna karavAmAM niyama nathI. te mATe ajJAnIne aMdha che, ane jJAnIne tethI kadApi baMdha thatA nathI. 24. TIkArya--tethI karIne-pUrva kahelA hetunA samUhe karIne viSayonA kAmAdika bhAgone karmabaMdha utpanna karavAmAM niyama-ekAMta pakSa nathI. tethI viSayabhAgathI bhavanA svarUpane ane tenA phaLane nahIM jANunArA, yauvanathI unmatta thayelA ane mithyAdaSTi evA ajJAnIene ja kilaSTa karmabaMdha thAya che, ane sukhanI tRSNAnA svabhAva jeoe mUkI dIdhA che tevA jJAnIone evA kliSTa karmabaMdha thateA nathI. ahIM je jJAnIne karmabaMdhane niSedha karyo che te narakAdika prAyeAgya karmanA baMdhane niSedha samajavA; paNa deva ane manuSya gatine ceAgya evA baMdhanA niSedha nathI. kemake deva ane manuSya gatinA baMdha tA chaThThA ane sAtamA guNasthAnake rahelA jIvane paNa thAya che. teA pachI tevA baMdha ceAthe guNasthAne rahelA jIvane thAya temAM Azcarya nathI. 24. pUrve kahelA arthane ja spaSTa rIte kahe che.-- sevate sevamAno'pi sevamAno na sevate / - kospi pArajano na syAcchrayan parajanAnapi // 25 // mUlAthe--kAIka prANI bhAgane nahIM sevatAM chatAM paNa seve che, tathA koI prANI sevana karatAM chatAM paNa nathI sevate. jema keAI mANasa parajananA Azraya kare teApaNu te parajana thatA nathI. arthAt svajana ja kahevAya che tema. 25. TIkAthe koI mAhu pAmelA prANI bhAgane nahIM sevatA eTale dravya dIkSAne grahaNa karavAthI strI vigere na hovAthI sAkSAt kAyAvarDa maithunAdikane nahIM bhogavatA chatA paNa mana, vacana tathA ArtadhyAnavaDe te bhAgane sevavAnuM karmabaMdharUpI phaLa taMdulIyA matsyanI jema pAme che. ane koI jIva gRhavAsane bhAgavate chatA paNu jinezvarAdikanI jema te tene sevatA ja nathI ema samajavuM. kemake te gRhavAsane tyAga karavA icche che, tethI tene pApabaMdha thatA nathI. jema kAI mANasa koI kAraNane lIdhe peAtAnA kuTuMbane choDIne parajanAnA Azraya 10 Aho ! Shrutgyanam
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. kare eTale temanI sAthe rahe, te paNa te parajana-pArako mANasa thatuM nathI. e ja pramANe vairAgyavAna purUSa bhegane bhegavatAM chatAM paNa dharmane viSe atyaMta AgrahavALe hevAthI pApakarmane baMdhaka thate . nathI. ane mahavAna prANu te guNane viSe vasatAM chatAM paNa bhega upara AgrahI hovAthI puNya karmane baMdhaka thatuM nathI. 25. puNyaphaLanA upabhegane viSe vairAgya dekhADe che ata eva mahApuNyavipAkopahitazriyAm / gIdArabhya vairAgyaM nottamAnAM vihanyate // 26 // malArtha--e ja kAraNa mATe jemane mahApuNyanA vipAke karIne lakSmI prApta thaI che evA uttama purUSone garbhathIja AraMbhIne vairAgya haNAto nathI. 26. TIkArca-eja kAraNa mATe pUrve kahelA hetuvake mahApuNyanAsArA AcaraNathI saMcita karelA zubhakamanA vipAkavaDe sthitinA pAkathI prApta thayelA phaLanA udayavaDe jemanA karatalamAM lakSmI prApta thaI che evA tIrthaMkara tathA cakravartI vigere uttama purUSane garbhathI AraMbhInegarbhamAM avatAra thaye te divasathI AraMbhIne kevalajJAnanI utpattiparyaMta vairAgya-AsaktinA tyAgarUpa viraktapaNuM haNAtuM nathI-vairAgyamaya cittanI vighaTanA thatI nathI. 26. temAM be lekavaDe yukta pakSa kahe chevissyebhyH prazAntAnAmazrAntaM vimukhIkRtaiH / karaNaizcAruvairAgyameSa rAjapathaH kila // 27 // mUlArtha--atyaMta zAMta thayelA bhavyone viSaye thakI parA-mukha karelA indriviDe je suMdara vairAgya niraMtara upaje che te ja rejamArga che. 27. TIkAthe atyaMta zAMta thayelA eTale kaSAyanA udayano niSedha karavAthI upazama bhAvane pAmelA bhavyane pAMca viSayo ane rAgAdika thakI jarA mukha karelA-nivRtta thayelA evA idrivaDe vizrAMtirahitapaNe-niraMtare je manahara-dUSaNarahita vairAgya thAya che te ja rAjabhArga-upadrava rahita prasiddha mArga che. 2. svayaM nivrtmaanaistairnudiikryNtritaiH| DhAnavatAM tatsyAdasAvekapadI matA // 24 // Aho! Shrutgyanam
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] vairAgyanA bheda. malAI ane jJAnIone pitAnI jAteja nivRtti pAmelA, udIraNuM nahIM karelA, nirodha nahIM karelA ane tRpta thayelA evA te idvivaDe je vairAgya thAya che te sAMkaDI zerIrUpa mArga che ema mAneluM che. 28. TIkArtha-jJAnavAna ane sadvivekavAna evA samadaSTione je svayaMsvabhAve karIne nivartamAna thayelA arthAt potapotAnA viSaya tarapha nahIM deDatA evA, viSaya pratye javAne udIraNa nahIM karelA evA, rodha paNa nahIM kare evA ane pUrNabhilASa thavAthI tRpta thayelAanAtura evA eTale svAbhAvika pravRttivALA te idrivaDe je vairAgya thAya che te vairAgyane mArga keDI je athavA sAMkaDI zerI jevo jANu. tene pUrvAcAryoe prANavizeSane apekSIne ja mArga tarIke kahe che, bAkI jAhera rAjamArga te nathI. 28. e ja vAta pratipakSa jaNAvavAvaDe spaSTa kare che- balena preryamANAni karaNAni vanebhavat / na jAtu vazatAM yAnti pratyutAnarthavRddhaye // 29 // mUlArtha-baLavaDe preraNA karAtA iMdriya vananA hastInI jema kadApi vazapaNune pAmatA nathI, paNa ulaTA anarthanI vRddhine mATe thAya che. 29. TIkartha-yuvAvasthAdikathI utpanna thayelA vikAravaDe prApta thayelA bhegane, abhimAnarUpa baLavaDe preraNA karAtAM-baLanA abhiyoge karIne tratAdikamAM niyoga karAtAM manuSyanA iMdriya kadApi vananA hAthInI jema vazapaNune pAmatA nathI. paraMtu ulaTA anarthanI vRddhi mATe thAya che; eTale pitAnI ISTa dhAraNuthI bIje prakAre pravartAvatAM rega, ArtadhyAna ane raudradhyAnAdika anarthonI paraMparAmATe thAya che. svAbhAvikapaNe pravartelA idriya tevA prakAranA thatA nathI. 29 have tenuM phaLa kahe che- pazyanti lajayA nIcairduAnaM ca prayuJjate / AtmAnaM dhArmikAbhAsAH kSipanti narakAvaTe // 30 // mUlArthadhAmakanI jevA dekhAtA ane lajajAvaDe nIcuM jue che paNa duSTa dhyAna kare che, tethI teo potAnA AtmAne narakarUpI kUvAmAM nAkhe che. 30. Aho ! Shrutgyanam
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIyaTIkartha dhArmikAbhAsa eTale vratAdika dharmane viSe kuzaLa evA dhArmikanI jevA dekhAtA arthAta bahAranA AkAra mAtrathI dhArmika ane aMdarathI adhama evA ja lajajAe karIne eTale vratanuM pAlana karavAmAM samartha na hovAthI tathA haTha ane lebhAdikane kAraNe dIkSA grahaNa karelI hovAthI pachI te vratano bhaMga thavAthI utpanna thayelI lajjAvaDe namra mukha rAkhIne aghodaSTivaDe jue che, paNa A ane zaidrAdika duSTa dhyAna kare che tethI teo pitAnA AtmAne narakarUpI khADAmAM eTale durgatirUpa durtavya evA khADAmAM nAMkhe che. 30. have iMdrinA jayanuM yogyapaNuM dekhADe che - vaJcanaM karaNAnAM tadviraktaH kartumarhati / sadbhAvaviniyogena sadA svAnyavibhAgavit // 31 // mUlArtha-niraMtara svaparanA vibhAgane jANanAra tathA te viSayethI virakta thayelA bhavya prANIe rUDA pariNAmanA upagavaDe idrinuM vaMcana karavuM yogya che. 31. ' , TIkAI-sadA-niraMtara pitAnA eTale jIvasvarUpanA ane paranA eTale pudgala tathA dehAdikanA jaDa cetanapaNuM vigere vibhAgane-bhedane jANanArA tathA te indriyaviSayanA bhegathI vimukha thayelA bhavya prANIoe rUDA pariNAmanA uparavaDe eTale A kAye ja mArA AtmAne hitakArI che tethI Aja kAryo mAre karavA lAyaka che, ane tethI anya sarva kArya mATe tajavA lAyaka che evI nizcayatAnA upa gavaDe indriyanI vaMcanA karavI-potapotAnA viSayothI temane chetaravI teja gya che. 31. have vairAgyanuM abhutapaNuM batAve che- - pravRttervA nivRttervA na saMkalpo na ca shrmH| vikAro hIyate'kSANAmiti vairAgyamadbhutam // 32 // bhalAI-je vairAgyamAM pravRttithI saMkalpa nathI ane nivRttithI zrama nathI, tathA idrine vikAra hIna thatuM jAya che te vairAgya adabhuta kahevAya che. 32. TIkArya-je vairAgyane viSe kAmAdikanA heturUpa viSayamAM pravRtti karavAthI saMkalpa vikalpa thatA nathI, ane viSayo thakI idrino nirodha karavAmAM kaleza thato nathI, tathA iMdriyone vikAra hIna thatA Aho! Shrutgyanam
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] vairAgyanA bheda. * 77 jAya che eTale anukrame vRddhi pAmatA zubha pariNAmavaDe karIne a5 alpatara thatuM jAya che evA prakArane vairAgya addabhuta kahevAya che. eTale paMDitenA cittane camatkAra utpanna kare che. A lekane bhAvArtha e che ke-je gRhinA vairAgyamAM IcchA vinA ja bheganevize pravRtti thAya che, prayAsa vinA ja viSayathI nivRtti thAya che, tathA idrine vikAra uttarottara kSINa thAya che te vairAgya addabhuta jANu. 32. ' ahIM keIne zaMkA thAya ke-rasaMkalpa kyavinAnI pravRtti paNa vairAgyane bAdha karanAra kema na thAya? e zaMkAne parihAra karatAM kahe che dAruyaMtrasthapAJcAlInRtyatulyAH prvRttyH| yonino naiva vAdha jJAnino rovartana rara .. mUlArtha-jJAnI ane lekane viSe vartanAra yogIjananI kANanA yaMtramAM rahelI pAMcAlIkAnA nRtya jevI pravRttio bAdhAne mATe thatI nathI. 33. TIkArca-aviparyAsapaNe bhavasvarUpane ane viSayanA vipAkAdikane jaNAvanAra mati kRtAdika jJAnavALA ane gRhasthAvAsarUpa lekaneviSe vartatA evA IchAdi vegane dhAraNa karanAra gInI pravRttio-viSayamAM pravartatA pravAha derA vigerenA saMcAravALI raMdhanI racanAthI yukta evI kAchanA yaMtraneviSe rahelI putaLInA nRtya jevI bhAse che, eTale te pravRtti karyA chatAM paNa dharmanI hAnImATe thatI nathI. arthAta jema kASTranI pAMcAlInuM nRtya parataMtra che, paNa svecchAthI ke AsaktithI nathI, tema tevA gIonI pravRttio paNa Asaktirahita che. ane te karmanA prabhAvathI ja utpanna thayelI che. 33. A vairAgyamAM anya matanI saMmati dekhADe che. iyaM ca yogamAyeti prakaTa gIyate praiH| lokAnugrahahetutvAnnAsyAmapi ca dUSaNam // 34 // malAI-A vairAgya dazA yogamAyA che, ema anya darzanIo spaSTa rIte kahe che. A yogamAyAne viSe paNa lekenA anugrahanuM kAraNa hevAthI dUSaNa nathI. 34. TIkA-A hamaNAM kahelI bhegapravRtti chatAM paNa vairAgyadazAne anyadarzanI yogarUpI-jJAnAdikanA lAbha rUpa dharmarUpI mAyA-vizeSa Aho ! Shrutgyanam
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIyabhAvavALI lIlA arthata yogamAyA evA nAmathI spaSTa rIte kahe che. te paNa manuSyAdika jIvonA anugrahanuM--dharmane mahimA zravaNa karavAthI cittane camatkAra utpanna karanAra dharmanI sanmukhapaNAnuM kAraNa hovAthI e gamAyAviSe paNa dUSaNa nathI. teoe pitAnA zAstramAM kahyuM cha -"samyagdarzanayA buddhayA yogavairAgyayuktayA / mAyAviracite loke caretyasya # I 1 -"paga ane vairAgya vaDe yukta evI samyagadarzanavALI buddhie karIne A mAyAthI racelA leka (niyA)mAM zarIra dhAraNa karIne aTana karavuM. 34. A upara jinAgamanI saMmati dekhADe che- siddhAnte zrUyate ceympvaadpdevpi| .. mRgaparSatparitrAsanirAsaphalasaMgatA // 35 // mUlAI A pUrve kahelI dezanA apavAdanA vAkyo viSe paNa ara purUSanI sabhAnA trAsane lIdhe nirAsa karavArUpa phaLavaDe saMgati pAmelI che ema siddhAMtaneviSe saMbhaLAya che. 35. makAI-A pUrve kahelI samagra dezanA apavAdanAM sthAnakene viSe paNa eTale kAraNa Ave chate karavAne kahelA vizeSa vidhinA vAkyane viSe paNa arthAt utsarga mArga te dUra rahe, apavAdanA rasthAnanevize paNa mRga jevA tuccha-aA prANIonI eTale sUkSma vicArane nahIM pAmelA chanI sabhAne je paritrAsa eTale tene thagya dharmanA tyAgarUpa bhaya-te dharmane nirAsa-te dharmathI dUra thavArUpa phaLavaDe saMgati pAmelI che; eTale evI sabhAne viSe arthAta ajJAnI sabhAmAM te dezanA agya che. e pramANe lalitavistarA vigere jaina siddhAMtamAM saMbhaLAya che. kahyuM che ke-"zurAnA zi zukalaravajUrNarANanAliMdanA" zuddha dezanA e zudra prANarUpa mRganA samUhane trAsa pamADavAmAM siMhanAda samAna che. tathA-"rAmarAjamatI zArajAparivAvanA pAyAmanoLe rAmanI re ? " "jenI mati zAMta thaI nathI evA prANIne zAstranA saddabhAva (tattva)no upadeza Apavo e navA udaya pAmelA javarane viSe auSadha ApyAnI jema doSanI utpatti mATe thAya che." AthI ema siddha thAya che ke AvA prakAranI zuddha dezanA alpabuddhivALAne apavAda sthAne paNa na ApavI. kemake tenuM kAMI paNa sArUM phaLa nathI. 35. have vairAgyanI utpattinA adhikArane upasaMhAra kare che Aho! Shrutgyanam
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha) vairAgyanA bheda. audAsInyaphale jJAne paripAkamupeyuSi / caturthe'pi guNasthAne tadvairAgyaM vyavasthitam // 36 // . ti vairAraMmavAdhivAra mUlArtha-udAsInatAnA phaLavALuM jJAna paripAkane pAmavAthI cothA guNasthAnakane viSe paNa te vairAgya raheluM che. 36. TIkArtha-audAsI-mAdhyastha pariNamIpaNuM eTale saMsAranA sukha duHkhane viSe upekSA teja jenuM phaLa-sAdhya che evuM jJAna paripAkane-yathAsthita vastune grahaNa karavAmAM nipuNapaNane pAme che te cothA guNasthAnakane viSe paNa eTale aviratasamyagdaSTivALA janane viSe paNa te pUrve kaheluM viratapaNuM vidhipUrvaka raheluM che. 36. _iti vairAgyasaMbhava adhikAra saMpUrNa pUrva adhikAramAM kahelA vairAgyanA bhedo kahe che - tadvairAgyaM smRtaM duHkhmohjnyaanaanvyaatridhaa| tatrAdyaM viSayAprApteH saMsArodvegalakSaNam // 37 // mUlArtha-te pUrvokta vairAgya duHkha, meha ane jJAnanA saMbaMdhathI traNa prakAre kahe che. temAM prathama duHkhagarbhita vairAgya viSayanI prApti na thavAthI saMsAra uparanA udvegarUpa hoya che. 37. TIkartha-pUrve kahele vairAgya ane duHkha eTale AjIvikAnI durlabhatArUpa, meha eTale asarvare racelA viparIta vastusvarUpane kahenArA kuzAstranA saMskArathI utpanna thayele mati bhrama arthAta ajJAna, tathA jJAna eTale sarvAnA vacanane anusAre yathArtha jIvAdika padArthasamUhanA svarUpano nizcaya karanAra bedha e-traNanA saMbaMdhathI duHkhAvita, mahAnvita ane jJAnAnvita evA traNa prakAre pUrvacAryoe kahela che. te traNa prakAranA vairAgyamAM ukata saMkhyAnA anukrame pahele duHkhagarbhita vairAgya pitAne ISTa evA anna, pAna, strI ane dhana vigere viSayanI prApti-lAbha nahIM thavAthI grahavAsathI udvega pAmavArUpa thAya che. 37. have cha leka sudhI te duHkhagarbhita vairAgyanuM varNana kare che- atrAMgamanasoH khedo jJAnamApyAyakaM na yat / nijAbhIpsitalAbhe ca vinipAto'pi jAyate // 38 // malAthe A duHkhAnvita vairAgyane viSe zarIra ane manane kheda ja kAraNa che, tyAM tRpti karanAra jJAna che ja nahIM, ane tene zravi Aho ! Shrutgyanam
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIya vastunA lAbha thAya to te vairAgyanA vinipAta-bhraSTatA paNa thAya che. 38. TIkAthe--A du:khAnvita vairAgyaneviSe zarIra ane cittanA kheda eTale anukrame kSudhA, tRSA, glAni vigere tathA potAnA kuTuMbanA nirvAhanI ciMtA vigerethI utpanna thayelA saMtApa ja te vairAgyanuM kAraNa che. ane vairAgyanuM tRpti karanAra-pASaNa karanAra jJAna-sadbAdha, te tyAM che ja nahIM, tathA peAtAne icchita-meLavavAnA iSTa dhanAdikane koI paNa upAyanA prayogavaOM lAbha, tenI prApti jo thaI jAya te vratarUpI parvatanA zikharaparathI adhaHpAta athavA utttatrajyA ( pratrajyAne cheDI devApaNuM ) paNa thAya che. 38. duHkhAdviraktAH prAgevecchanti pratyAgateH padam / adhIrA iva saMgrAme pravizanto vanAdikam // 39 // mUlArtha--jema yuddhaviSe praveza karatA adhIra purUSo vanAdikane icche che, tema du:khathI vairAgya ( dIkSA ) pAmelA purUSA prathamathI ja (dIkSA lIdhA pahelAM ja ) pAchA AvavAnA sthAnane icche che. 39. TIkArya-AjIvikAdikanA duHkhathI udvega pAmIne dIkSA grahaNa karanAra purUSA prathamathI ja eTale dIkSA grahaNa karyAnA kALathI pahelAM ja pharI gRhAvAsamAM AvavAnA sthAnane icche che. eTale ke jo pratrajyAmAM duHkha paDaze te te pratrajyAnA tyAga karIne pharIthI ghera AvIzuM, ane te vakhate amuka upAyathI nirvAha karazuM." e pramANe Icche che. A upara dRSTAMta kahe che.-jema yuddhamAM praveza karanArA adhIra-kAyara purUSa vanAdikane-gahana vana, gaMbhIra gartA tathA girinI guhA vigerene icche che; eTale ke jo ApaNA parAjaya thaze te ahIM AvIne bharAI rahIzuM " ema icche che tema. 39. utpatrajyAmAM je AjIvikAnA upAya citavyA tenuM phaLa kahe che.shussktrkaadikN kiMcidvaidyakAdikamapyaho / paThanti te zamanadIM na tu siddhAntapaddhatim // 40 // malArtha--aha|| te duHkhagarbhita vairAgyavaMta manuSyo zamatAnI nadIsamAna siddhAntanI paddhatinA abhyAsa karatA nathI; te teA zuSka evA kAMIka tarkazAstrAdika tathA kAMika vaidakazAsra vigere bhaNe che. 40. TIkAbheM--aDDA ! mahA Azcarya che ke je gRhavAsanAM duHkhAne joine-anubhavIne jinezvare kahelI sukhadAyaka dIkSAne pAmyA che te duHkhagarbhita vairAgyavaMta purUSo zAMtarasanI nadIrUpa siddhAntanI paddha Aho! Shrutgyanam
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] vairAgyanA bheda. 1 tine-jinAgamanI zailIne jANatA nathI-tenA abhyAsa karatA nathI. te te AjIvikAne mATe kAMika (thADuM) zuSka AtmAne hitakAraka evA sajJAna ane zamatArasathI vAta evA tarka-nyAyane pratipAdana karanAra zAsranA, temaja Adi zabda vyAkaraNa, kAnya vigere zAstronA ane kAMIka vaidaka zAstrane temaja Adi zabdavaDe jyAtiSazAstra tathA maMtrataMtrAdikanA abhyAsa kare che. 40. dIkSAmAM ja rahe te paNa teo AvA hoya che, jo kadAca te te kahe che.-- granthapalavabodhena garvoSmANaM ca vivati / tattvaM te naiva gacchanti prazamAmRtanirjharam // 41 // bhUlAI--graMthAnA pallavamAtranA bAdhe pharIne te uSNatAne dhAraNa kare che. paraMtu prazamarUpI amRtanA nirjharaNAsamAna tattvane pAmatA-jANatAja nathI. 41. ahaMkAranI TIkAthe--dharmAdikanuM pratipAdana karanAra zAstronA padhruvanA-lezanA jJAnavaDe karIne te duHkhagarbhita vairAgyavaMta purUSA pAMDityanA garvarUpI uSNatAne-garamAvAne dhAraNa kare che. paraMtu te prazama-kSamA eTale mananA zAMta svabhAva terUpa amRtanA nirjharaNA jevA-zuddha manarUpI parvatanA zikharaparathI jemAM zAMta rasarUpa jaLapravAha paDyA kare che evA tattvane-vastusvarUpanA sArane pAmatA-jANatA ja nathI. eTale ke huM kANu chuM, kevA huM ane mAre janma zuM upayoganA che, ityAdinA nirdhAra te karatA ja nathI. 41 veSamAtra bhRto'pyete gRhasthAnnAtizerate / na pUrvotthAyino yasmAnnApi pazcAnnipAtinaH // 42 // mUlAthaeN muninA veSamAtrane ja dhAraNa karatA chatA paNa teoduHkhabhita vairAgyavaMta manuSyo gRhIjanAthI adhika nathI. kemake teo pUrvotthAyI nathI, temaja pazcAt nipAtI paNa nathI. 42. TIkArya--roharaNAdika sAdhunA veSane ja mAtra dhAraNa karatA chatA paNa A manuSyalAkamAM dekhAtA du:khagarbhita vairAgyavALA dharmahIna purUSo grahavAsInAthI adhika nathI. kemake teo pUrvotthAyI nathI, eTale ke teo mekSanI abhilASAe karIne vratane grahaNa karavA mATe prathama uThelA-udyamavaMta thayelA nathI. temaja pazcAt nipAtI 11 Aho! Shrutgyanam
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIyapaNa nathI, eTale ke jeo prathama udyata vihAravaDe vratanuM pAlana karIne pachI keTaleka kALe paDe bhraSTa thAya (vratano bhaMga kare) te pazcAta. nipAtI kahevAya che evA paNa teo nathI, mATe teo gRhasthIothI kAMIpaNa adhika nathI. arthAta gRhasthAzramI ja che. 42. have duHkhagarbhita vairAgyane upasaMhAra kare che- gRhe'nnamAtradaurlabhyaM labhyante modakA vrte| .. vairAgyasyAyamartho hi duHkhagarbhasya lakSaNam // 43 // mUlArca-gRhavAsane viSe kevaLa annanI paNa durlabhatA che, ane vratamAM te meMdaka prApta thAya che, A prakArano je artha-prayojana te duHkhagarbhita vairAgyanuM lakSaNa jANavuM. 43. TIkArya-duHkhane lIdhe virakta thayelAnA vairAgyanuM prayojana-paramArtha A pramANe hoya che-gRhavAsane viSe ghI, zAka vigerenI apekSAvinA mAtra annanI paNa durlabhatA che. ane dIkSAmAM to lADu maLe che, mATe cAle dIkSA grahaNa karIe. A pramANe duHkhagarbhita vairAgyanuM lakSaNa jANavuM. adhyAtmanI kAmanA (IcchA) vALA manuSya AvA vairAgyane tyAga kara. 43, have ATha lekekarIne hagarbhita vairAgyanuM svarUpa batAve che - kuzAstrAbhyAsasaMbhUtaM bhavanairguNyadarzanAt / mohagarbha tu vairAgyaM mataM bAlatapasvinAm // 44 // mUlALuM--kazAstranA abhyAsathI utpanna thayela ane bhavanI nirgaNutA jANavAthI utpanna thayele e ajJAna tapasvIoe mAnelo je vairAgya te mehagarbha vairAgya kahevAya che. 44. TIkartha--kazAstranA abhyAsathI utpanna thayele eTale kutsitasadbhata bhAvane apramANu kahenAra ane adbhuta bhAvane pramANa mAnanAra asarAnAM kahelAM je zAstro, tenA abhyAsathI eTale bhaNavA ke sAMbhaLavAthI thayele vairAgya, athavA bhavanI nirguNatA dekhavAthI eTale grahavAsa ane janmAdirUpa saMsAra tenI nirguNatA eTale sukharahitatA te jovA jANavAthI utpanna thayele e bALatapasvIne eTale aprApta paramArthavALA ane paMcAgnisAdhana vigere tapamAM rakta evA tApasAdike e pramANe karele evo je vairAgya te mehagarbha arthAt ajJAnasaMbaddha vairAgya kahevAya che. 44. Aho ! Shrutgyanam
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] vairAgyanA bheda. 83 pUrva zlokamAM anyadarzanIonA mAhagarbha vairAgyanuM svarUpa kahyuM, have svadarzanIonA mAhugarbha vairAgyanuM svarUpa batAve che.-- siddhAntamupajIvyApi ye viruddhArthabhASiNaH / teSAmapyetadeveSTaM kurvatAmapi duSkaram // 45 // malAtheje saddhAMtanA Azraya karIne paNa virUddha arthane kahe che teo atiduSkara tapasyAdikane karatA hAya, te paNa teonA vairAgya mAhagarbha vairAgya ja kahelA che. 45. TIkAthe--je kAI kadAgraharUpI grahathI grasta thayelA janA siddhAMta eTale jinAgamanA Azraya karIne paNa tenA virUddha arthane kahenArA hAya eTale ke koipaNa jAtanA peAtAnA svArtha manamAM rAkhIne je jinapravacananI anyathA prarUpA karIne vyavahAra karatA heAya te nidbhavAdikAnA paNa mAhabhita vairAgya ja kahelA che-pramANabhUta karelA che. joke te ugna-duSkara tapasyAdikane karatA hAya paNa tene e mAhAnvita vairAgya ja hAya che, jJAnagarbhita vairAgya hAtA nathI. 45. ahIM koI zaMkA kare ke-jinezvare kahelI kriyA karanArane jIvadayAdika zubhapariNAma hovAthI mAhAbhUta vairAgya kema heAya? te zaMkAnuM samAdhAna kare che. saMsAramocakAdInAmivaiteSAM na tAttvikaH / zubhospi pariNAmo yajjAtA nAjJArucisthitiH // 46 // bhUlAthe--teonA zubha pariNAma paNa saMsArameocakAdikanI jema tAttvika nathI. kemake teonI jinezvaranI AjJAne viSe zraddhAnI sthiratA nathI. 46. TIkArtha - he vatsa ! tenA-nivAdikAne zubha-jIvadayAdirUpa suMdara pariNAma-cittavRtti pazu saMsArameAcakAdikanI jema eTale saMsAra thakI vartamAna janmanA du:khathakI prANanA viyeAgavaDa mukta karana nAra-adhAdikane kRkSilAdika vyAdhimAMthI mukta karanAra yavanAdikanI jema. arthAt temanI dayA paNu nirdayatA ja che. tevI ja rIte niAdikanA paNa zubha pariNAma pAramArthika nathI. kemake teone sarva prANInA hitakAraka jinezvaranI AjJAne viSe-avirUddhaM Agamane viSe prItinIvizvAsanI sthiti AsthA (sthiratA) thaI nathI. tee pAtAnAvika 1 e prakArane dharma mAnavAvALA, Aho ! Shrutgyanam
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIyalpavaDe kalpita karelA arthane ja svIkAre che. teone jIvadayAdika zubha pariNAma te lokamAM pUjA, prazaMsA vigere prApta karavA mATe ja hoya che, tethI te nirarthaka che. 46. amISAM prazamopyuccairdoSapoSAya kevalam / antarnilInaviSamajvarAnudbhavasannibhaH // 47 // malAI--zarIrane viSe atyaMta gupta rahelA viSama varanA aprakAzanI je teone prazama paNa kevaLa moTA denuM poSaNa karavA mATe ja che. TIkArya-A pratyakSa dekhAtA usUtranI prarUpaNuM karanAra nihavAdikene prazama paNu-bAhya idrinA viSaya ane kaSAyonI nivRttirUpa zAMti paNa kevaLa saMsAranI hAni vigerenI apekSA rAkhyAvinA ja atyaMta doSanA piSaNane mATe ja-durlabhadhitva, mithyAtva ane janma marAdikanI vRddhine mATe ja jANa. te prazama ke che? te kaheche.zarIramAM asthimajajA paryata atyaMta vyApI gayelA ane vaidyanAM auSavaDe paNa asAdhya evA viSama jvarano anubhava-bahAra pragaTapaNe nahIM jaNAvuM tenA jevo arthAta te viSama jvara jema zarIranI dhAtuonuM zoSaNa karanAra che, tema pUrva kaheje prazama paNa mokSane anusaranArI rasikatAnuM zoSaNa karanAra che. 47. have cAra glaeNkevaDe mehagarbha vairAgyanAM lakSaNe kahe che- kuzAstrArtheSu dakSatvaM zAstrArtheSu vipryyH| svacchandatA kutarkazca guNavatsaMstavojjhanam // 48 // AtmotkarSaH paradrohaH kalaho daMbhajIvanam / AzravAcchAdanaM zaktyullaMghanena kriyaadrH|| 49 // guNAnurAgavaidhuryamupakArasya vismRtiH| anubandhAdyacintA ca praNidhAnasya vicyuti // 50 // zraddhAmRduahatyapaircamavivitA vairAgyasya dvitIyasya smRteyaM lakSaNAvalI // 51 // mUlAI-kazAstranA arthane viSe kuzaLatA, satya zAstranA arthane viSe viparyaya, svacchandapaNuM, kutarka, guNIjanonA saMgano tyAga; pitAne utkarSa, bIjAne droha, kalaha, daMbhavaDe AjIvikA karavI, AzranuM AcchAdana karavuM, zakti karatAM adhika kriyAne Adara kara; guNane Aho ! Shrutgyanam
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] vairAgyanA bheda. vize prItine tyAga, bIjAnA karelA upakAranuM vismaraNa, anubaMdhAdikane avicAra, praNidhAnano vinAza; zraddhAnI ke maLatA, uddhatapaNuM, adherya ane avivekIpaNuM e bIjA vairAgyanI lakSaNuMvaLI kahelI che. 48,48,50,51. TIkArya-kazAstronA arthane viSe kuzaLatA, sarvata zAstranA arthapratipAdya padArthane viSe viparyaya-pUrva purUSathI viparItapaNuM arthAt ajJAnapaNuM, svachaMdatA-gurUnI AjJAnI upekSA karIne pitAnI IcchA pramANe vartavuM, kutarka karavA jemake A jagata Izvara rahita nathI, kArya hovAthI ghaTanI jema, eTale jema ghaTa kArya hovAthI tene kartA kuMbhakAra che, tema jagat paNa kArya hevAthI tene kartA Izvara he joIe, ItyAdi tarka karavA, tathA satajJAna, samyakatva ane virakti vigere guNavALAnI saMgatine tyAga; pitAne utkarSa-pitAnA guNa prasiddha karavA, tathA parano droha-pitAthI bIjA sarvane ghAta-anyanI kIrtihAni vigere karavuM, tathA kalaha-kAraNa vinA koIpaNa vakhata jenI tenI sAthe vANIthI yuddha karavuM, tathA daMbhavaDe-pitAnA doSanuM AcchAdana karIne AjIvikA karavI, tathA AzronuM-tratabhaMgAdika aparAdhenuM AcchAdana-gurU pAse AlocanA na karavI te, tathA zaktinA ullaMghanavaDe-pitAne Abara dekhADavA mATe pitAnI yegyatA joyAvinA kriyAne svIkAra kare eTale manuSyone raMjana karavAnA hetuthI tapasyAdika kaSTane svIkAra kare; tathA guNane viSe prIti eTale guNagrAhIpaNuM, tene tyAga eTale guNauparanA hekarIne tenAM chidro jevAM, tathA bIjAe karelA upakAranuM vismaraNa eTale kRtaghIpaNuM, tathA anubaMdha eTale icchApUrvaka dezanuM sevana karavAthI utpanna thayelA duSkarmane lIdhe janmAMtaramAM thanArI durlabhAdhi vigerene vicAra karyA vinA ja akArya karavuM, tathA praNidhAnane nAza eTale vairAgyAdika dharmamAM upagapUrvaka mananI ekAgratA na rAkhavI te, tathA zraddhAne viSe-dharmane dharmanA phaLa uparanA AstikapaNune viSe kamaLatA-anizcaLapaNuM, tathA uddhatapaNuM eTale svabhAvanI capaLatA ane anamratA, tathA. adheryuM eTale vipattine viSe sthiratA rahitapaNuM, tathA avivekIpaNuM eTale kArya ane akAryane viSe vicArarahitapaNuM. A mehagarbha vairAgyanI lakSaNuvalI-lakSaNenI zreNI tIrthakarAdike kahelI che. 48, 49. 50. 51. have trIjA jJAnagarbha vairAgyanuM svarUpa kahe che - jJAnagarbha tu vairAgyaM samyaktattvaparicchidaH / syAdvAdinaH zivopAyasparzinastattvadarzinaH // 52 // Aho ! Shrutgyanam
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [dvitIyamUlArtha-samyaka tattvane jANanAra, syAdvAdanA jJAnavALA ane mekSanA upAyane sparza karanAra evA tattvadaSTimAna purUSane jJAnagarbha vairAgya thAya che. para. TIkArya-jenA garbhane viSe-aMtaHkaraNane viSe jJAna pariNamyuM che evuM jJAnagarbha vairAgya, samyaka tattvane-yathAsthita jIvAjIvAdi padArthasamUhane pariccheda karanAra eTale iyattAno nizcaya karanArA jJAnavaDe pramANu karanAra-jANanAra tathA syAdvAdI-sthAt e nitya anitya vigere vastunA anaMta dharmane jaNAvanAra avyaya che, tevaDe je (purUSa) - vastunI prarUpaNa kare te syAdvAdI, tathA mekSanA je upAya-samyaka darzana, jJAna ane cAritranA viSayavALA vyApAre, temane sparza karanAra eTale aMgIkAra karIne pAlana karanAra, evA tattvadarzane-tattvane eTale sakala karmanI upAdhirahita brahmasvarUpI AtmAne jenAra evA jIvane thAya che. para. mImAMsA mAMsalA yasya svpraagmgocraa| zuddhi cAtta vairArtha jJAnamayuti | para che. mUlArtha -jene tatvanI vicAraNA vaDe puSTa thayelI ane svapara AgamanA viSayavALI buddhi hoya, tevA gIne jJAnagarbha vairAgya vRddhi pAme che. pa3. TekArtha-je gIne tattvanI vicAraNavaDe puSTa thayelI eTale vizALatAne pAmelI-mAdhyasthapaNuvaDe gariSTa thayelI tathA sva Agama -jaina siddhAnta ane para Agama-kapilAdikanAM zAstra, te banne jene gocara che eTale tene yathArtha jANavAvaDe kIDAnI bhUmi samAna che, evI buddhi-mati jenI hoya tevA vegIne jJAnagarbha vairAgya uttarottara vRddhi pAme che. pa3. have vyatirekavaDe te vairAgyanI spaSTatA kare che- na svAnyazAstravyApAre prAdhAnyaM yasya karmaNi / nAsau nizcayasaMzuddhaM sAraM prApnoti karmaNaH // 54 // mUlArtha- je munine svaparazAstranA vyApAramAM prAdhAnya na hoya, paNa mAtra kviAne viSe ja prAdhAnya hoya, tevA muni pitAnA zubha karmane paramArthazuddha phaLane pAmatA nathI. pa4. TIkartha-je munine svamatanAM zAstro tathA paramatanAM zAstrone viSe vyApAra eTale abhyAsa ane tenA arthane vicAra tenA udyamane viSe Aho! Shrutgyanam
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha. ] vairAgyanA bheda. 87 mukhyatA na heAya eTale je muni svapara zAstrathI utpanna thayelA jJAnanI mukhyatA rahita hoya, tathA prapekSaNAdika kriyAmAtramAM prAdhAnyavALA eTale udyamavaMta hAya evA prakAranA muni karmanA-caraNu sapratikA ane karaNa saptatikArUpa kriyAnA nizcayavaDe-paramArthavaDe zuddha-nirmaLa eTale doSarUpa kalaMkathI rahita ane mAkSamArgane anusaratA evA sArane-kriyAnI saphaLatAne ane ati dRDhatAne pAmateA nathI. ahIM sUtranuM A pramANe pramANa che. " caraNakaraNa pahANA sasamayaparasamayamukkavAvArA / saraLarasta sAra niyamuduM na cALaMti // 1 ||"--caraNu ane karaNa saptatikAne viSe pradhAna paNa svasamaya ane parasamayanA vyApAra rahita evA muni nizrcayavaDe zuddha evA caraNu ane karaNanA sArane jANatA nathI. 54. A jJAnagarbha vairAgyane viSe sUkSma bhAvane avalAkana karanAranuM jJAna anvaya ( saMbaMdha )vaDe kahevAne ISTa che, paraMtu sthUladaSTipaNArUpa jJAna iSTa nathI, kemake tevuM jJAna te anyatra paNa hoI zake che. tethI vIza leAkavarDa sUkSma bhAvadarzIpaNuM dekhADe che.-- samyaktvamAnayoH sUtre gatapratyAgate yataH / niyamo darzitastasmAt sAraM samyaktvameva hi // 55 // mUlAthe--je hetu mATe sUtramAM samyakatva ane munipaNAnA gatapratyAgata eTale paraspara saMbaMdha che evA niyama dekhADavo che; tethI karIne samyakatva ja sArabhUta che. 55. TIkAryaM--je hetu mATe zrIAcArAMga sUtramAM-samyakatva eTale vItarAge kahelA yathAsthita jIvAdika samagra jJeya padArthonuM pramANu, naya, nikSepa, dravya, kSetra ane bhAvavaDe heya (tyAga karavA lAyaka ), jJeya ( jANavA lAyaka ) ane upAdeya ( grahaNa karavA lAyaka ) pAe karIne jANavuM ane teja pramANe zraddhA rAkhavI te. ( ahIAM kAraka samyakatva vivakSita che. ) tathA munipaNuM eTale AzravAdika sarve heya padArthothI nivRtti pAmavI te. A be ( samyakatva ane munipaNA )nA gatapratyAgata eTale paraspara saMbaMdha-vyApti che. arthAt sarve heya padArthothI nivRtti pAmavI teja mauna, ane te mauna paramArthapaNe zraddhApUrvaka ja thAya che, eTale te ( mauna ) samyakatvarUpa zraddhA hovAthI ja samyakatva je pramANe tIrthaMkaroe pratipAdana karyuM che teja prakAre mona karavAthI ja thAya che, mATe samyaktva chate mona ane mauna chate samyaphatha evI bannenI paraspara vyApti che. e pramANe samyakatva ane thAya che. ane Aho! Shrutgyanam
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaTa adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIya mauna e enA nizcaya saMbaMdha matAnyA che. tethIkarIne kriyAnA sAra-saphaLatAnuM kAraNa samyakatva ja che. arthAt te samyakatva zuddha chate ja cAritra paNa zuddha thAya che. te viSe AcArAMgamAM A pramANe kahyuM che.-- jJa samAM tti pAsada, saM moLuM ti pAla, baM moLuM tti pAsada, saM samaM ti pAsada " je samarpita che te mauna jANu, ane je mauna che tene samakita jANu, ityAdi. 55. pUrvokta arthane ja spaSTa rIte kahe che.-- anAzravaphalaM jJAnamavyutthAnamanAzravaH / samyaktvaM tadabhivyaktirityekatvavinizcayaH // 56 // mUlAthe--jJAna e anAthavarUpI phaLavALuM che (jJAnanuM phaLa anAzrava che.) ane anAzrava e avyutthAna (viSayApara anAsakti ) che. te tenI spaSTatA e ja samyakatva che. e pramANe temanA ekatvane- abhedapaNAnA nizcaya che. 56. TIkArba--jJAna--khAdha e anAzrava-navA karmanA baMdhanA abhAvarUpa phaLavALuM che tethI je Azravane nirodha karanAra na heAya te jJAna paNa kema kahevAya ? naja kahevAya. te kAraNa mATe jJAnanuM phaLa anAzrava che, ane teja samyakatva che ema jANu. tathA anAzraya-jIvanuM AzravarahitapaNuM e atyutthAna eTale AtmasvabhAvanA virUddha bhAvAmAM nahIM javApaNuM-rAgAdika viSayonI anutpattirUpa jANavuM. arthAt AtmAnA hitakAraka kAryamAM ja pravRtti karavI te anAzra, ane te anAzrava chate ja mauna ( munipaNuM ) ane te ja samyak jJAna che. te anAzrava phaLavALuM jJAna ane avyutthAnanI utpatti-pragaTatA e samyakatva jAvuM. e pramANe-jJAnanuM phaLa anAzraya ane anAzrava e samyakatva e pramANe baMnene anAzraya svabhAva heAvAthI ekapAnA nizcaya che. ahIM tAtparya e che ke je AtmApratye anAzravane utpanna karanAra che te jJAna che. je anAzravanI utpatti te cAritra che, ane te AtmAnuM hitApayogIpaNuM che, ane te ja jIvane samakitanI pragaTatA che. epramANe samyak darzana, jJAna ane cAritranA ekapaNAnA nizcaya karavA. kemake temanA paraspara samAveza thAya che. 56. bahirnivRttimAtraM syAccAritrAdvyAvahArikAt / antaHpravRttisAraM tu samyakprajJAnameva hi // 57 // mUlAthe-vyAvahArika cAritrathI mAtra bAhya padArthonI ja nivRtti OM Aho! Shrutgyanam
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] vairAgyanA bhedathAya che. paraMtu antaHkaraNanI pravRttio karIne zreSTha phaLadAyaka sAra te samyakajJAna ja che. pa7. TIkArca-vyavahArane viSe eTale manuSyonA carmacakSuthI utpanna thayelA jJAnavyApAramAM dazyamAnapaNA vaDe thayelA cAritra thakI-kriyAtmaka saMyama thakI bAhya padArthonI-bALakAdika joI zake tevA jIvavadhAdika ane strIdhanAdikanA saMbaMdhanI kevaLa nivRtti-tyAga ja thAya che. paraMtu aMtaHkaraNanA Arta raudra sthAnAdikanI nivRtti thatI nathI ane aMtaHkaraNane viSe je pravRtti eTale zubha dharma dhyAna tathA zubha upagAdikamAM pravartana, teNe karIne zreSTha phaLadAyaka sAra te jinezvare kaheluM samyakajJAna ja che-kevaLa eka prakarSa jJAna ja che. 57. ekAntena hi SaTkAyazraddhAne'pi na shuddhtaa| saMpUrNaparyayAlAbhAdyanna yAthAtmyanizcayaH // 58 // malAthe ekAMta karIne chakAya jIvanaviSe zraddhA rAkhavAthI paNa zuddhatA thatI nathI. kemake saMpUrNa paryAyone lAbha nahIM thavAthI yathArtha paNAne nizcaya thato nathI. pa8. TIkartha_ekate karIne eTale sarvathA bIjA nae kahelA bhAvanI apekSArahitapaNue " karIne pRthivyAdika chakAya chanI zraddhA rAkhavAthI paNa eTale ke "A jIve che, temane haNavA nahIM." evI zraddhAne svIkAra karyA chatAM paNa (arthAt zraddhA na hoya te zuddhatA kyAMthI ja hoya e api zabdanuM tAtparya che.) zuddhatA eTale AtmAnI tathA cAritranI nirmaLatA thatI nathI. kemake haju samyakatvanI azuddhatA che. tethI saMpUrNa svaparanA saMbaMdhe karIne samagra paryAne padArthasamUhanA utpAda, vyaya ane dhrovyathI utpanna thayelA vizeSa dharmone alAbha-jJAnaviSayamAM aprApti eTale temanuM ajJAna hovAthI mAthAmyane nizcaya eTale je prakAre AtmA potAnA ane paranA sarva paryAnA aMzanA maLavAthI vastusvarUpanI saMpUrNa niSpattivALe thAya che te prakAre yathArthapaNune nizcaya eTale "AnuM AvuM ja svarU5 che e nirdhAra thatuM nathI. arthAta jJAnavinA te nizcaya thatuM ja nathI. 58. pUrvokta arthanI spaSTatA kare che - yAvantaH payaryA vAcAM yaavntshcaarthpryyaaH| sAMtAnA tAta tAtAvadivya vimA pa2 : 12 Aho ! Shrutgyanam
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIya bhUlAthe--vartamAna, bhUta ane bhaviSya jeTalA vacananA poMco che ane jeTalA arthanA pA~yA che, te sarve maLIne eka dravya jANavuM. pU. TIkAthe--jeTalI saMkhyAvALA vANInA paryAyo-samagra vAgya rAzinA vAcako-zabdanA prakAra arthAt vastunA nAma bheda che, jemake jIvanA jIva, jantu, janma, janmI, zarIri, zarIrabhRta, zarIrabhAt, zarIradhArI, zarIravAna, dehI, dehabhRta, dehabhApha, dehadhArI, dehavAna, tanumAna, tanubhAk, tanudhara, asumAna, anubhRta, asubhAM, prANI, prANamRta, trANubhAk, cetana, cidbhuta, cihnana, cidAnaMda, cidvilAsI, vita, vettA, gAtA, jJAnI, daSTA ityAdika vAcya dharmanA vAcaka vacananA poyA che. tathA jeTalA-jeTalI saMkhyAvALA jIvAdika sarva padAcaunA pA~cA-utpAda, vyaya ane dhrauvya svabhAve karelA nara, nAraka, khAla, yuvAna, strI, purUSa, paMDIta ane mUrkha ityAdika vizeSa dharmanA prakAro arthAt pUrva pUrvanA nAgavaDe uttara uttara svabhAvapaNe utpanna thayelA paryAM. te paNa vartamAna kALanA-anubhavAtA, bhAvI-AgAmIkALe thavAnA tathA atIta-bhUtakALe thaI gayelA je sarve pA~yA che teTalA parimANavALA-sarva vacana ane arthanA pA~cAnI jeTalI saMkhyAvALA aMzeAnA maLavAthI eka dravya-sarva aMze saMpUrNa evI jIvAdika eka vastu thAya che-peAtAnA svarUpavaDe siddha thAya che. A digmAtra artha jANavA. pa. pUrvokta arthanI ja siddhine mATe kahe che.---- syAtsarvamayamityevaM yuktaM svaparaparyayaiH / anuvRttikRtaM svatvaM paratvaM vyatirekajam // 60 // bhUlAya--eja pramANe svapara pA~yAvarDa yukta evuM te eka ja dravya sarva padArthamaya thAya che. temAM anuvRttivaDe kareluM svatva ane vyatirekathI utpanna thayeluM paratva jANavuM. 60. 30 TIkAthe--A pUrve dekhADelI dizA pramANe eja pramANe kahelA ane kahevAtA prakAravaDe peAtAnA-jIvanA athavA paramANunA tathA paranA--AtmAthI rahita evA jIvAjIvAdika padArthonA pUrvApara vartanArUpa poMcAvaDe-dharmanA prakAroae yukta-saMbaMdhavALuM eka ja jIvAdika dravya sarvamaya--sarvapadArthomAM vyApta thAya ane te sarve ekane viSe vyApta thAya. ahIM kAine zaMkA thAya ke-A pramANe ekatA thavAthI je para dravya haze te pAtAnuM ja thaze, ane tethI karIne parapaNAnA ja abhAva Aho! Shrutgyanam
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] vairAgyanA bheda. thaze, e zaMkAnI nivRtti karavA mATe kahe che he vatsa! anuvRtti eTale vyApti-anvaya arthAta anAdi pravAhe karIne je je vartanA pitAne viSe saMbaMdhavALI che teNe (anuvRttie) kareluM svaparyAyapaNuM jANavA lAyaka thAya che. jemake jIvane viSe nArakI vigerepaNuM saMgavALuM prathama hatuM te svatva jANavuM. ane vyatirekavaDe nivRttidvArAe eTale asaMbaMdhapaNue karIne je utpanna thayuM te paratva-parabhAvapaNuM jANavA lAyaka che. jemake jIvane dehAdika anAdikALathI anaMta bheTavALA varNa, gaMdha, rasa ane sparza pugalathI utpanna thayelA hovAthI svatvarahita che, tethI te parakIya-pArakA che te paratva jANavuM. tAtparya e che ke-anuvRtti ane vyAvRtti e be dharma AtmAne viSe saMbaMdhavALA hoya che te svakIya (pitAnA) jANavA. jemake laMbAI ane kamaLatAdika svadharmanI vyAptivALuM vastra kaThinatA, goLAI ane * uMcAI vigere ghaTanA dharmathI pitAnI jAte ja nivRtti pAme che, mATe te ghaTa svakIya kahevAya nahIM. tethI karIne je pitAthI nivRtti pAme te ja paratva kahevAya ema siddha thAya che. 60. pUrvokta arthane ja spaSTa kare che- ye nAma paraparyAyAH svAstitvAyogato matAH / svakIyA apyamI tyAgasvaparyAyavizeSaNAt // 61 // mUlArtha-je paraparyAye AtmAneviSe astitvanA (vidyamAnapaNunA) asaMbaMdhathI kahelA che, te paraparyAye paNa tyAgarUpI svaparyAyanA vizeSaNathI svakIya-svaparyAya kahevAya che. 61. . TIkArya-je pUrve dekhADelA parapa-pa25yanA vyapadezavaDe kahelA che te AtmAne viSe athavA AtmAnuM je asitapaNuM eTale vidyamAnapaNuM tenA ayogathI-asaMbaMdhathI kahelA che, te parapa paNa tyAga-varjana athavA vyatirekarUpa svaparyAyanA vizeSaNa thakI-tyAga rUpI AtmAnA paryAye karIne vyapadeza karavAthI svaparyaya (AtmAnA paryAya) jANavA. jema ke ghaTanA svaparyAyanA tyAgavALo paTa (vastra) che, tethI nivRtti pAmele hevAthI paTa paNa ghaTanA svatyAgarUpa paryAye karIne svakIya ja che, tAtparya e che ke-jeo AtmAnA saMbaMdhe karIne tyAga karAyelA che temaneviSe je tyAga te svakIya che, mATe svatyAga svabhAve karIne paraparyAyo svakIya che-tyAgarUpa saMbaMdhe karIne AbhAneviSe saMbaMdhavALA che, mATe te paNa svaparyAya kahevAya che. 61. Aho ! Shrutgyanam
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIya- ahIM koI zaMkA kare ke--AtmAneviSe paraparyAyAnA abheda saMbaMdha dekhAtA nathI, te kevIrIte svaparyAya kahI zakAya? te zaMkAnA parihAra kare che.-- ta atAdAtmye'pi saMbandhavyavahAropayogataH / teSAM svatvaM dhanasyeva vyajyate sUkSmayA dhiyA // 62 // mUlArja-AtmAneviSe te paraparyAyonI tadrupatA nahIM chatAM paNa saMbaMdharUpe vyavahAranA upayoga thakI dhananI jema sUkSma buddhivaDe temAM svatva (svaparyAyapaNuM ) dekhAya che. 6. TIkArtha----jo ke parapoMyAnuM AtmAneviSe tAdAtmyapaNuM eTale teja jIvAdika athavA paramANvAdika jenuM svarUpa che te tadAtmA, tenA bhAva-dharma te tAdAtmya ( abhedapaNuM ) nathI, te paNa 'abheda saMbaMdharUpa vyavahAranA upayogathI-prayojanathI te parapA~yAnuM AtmasvarUpapaNuM sUkSma bhAvane grahaNa karanArI nipuNa buddhivaDe dekhAya che. jema dharnikane viSe dhananA saMbaMdha dekhAya che tema ahIM paNu jANavuM. 62. have sAdhunA udAharaNavaDe ekaja AdhAramAM paryAyAnuM abhedapaNuM ane bhedapaNuM dekhADe che.-- paryAyAH syurmunerjJAnadRSTicAritragocarAH / yathA bhinnA api tathopayogAdvastuno hyamI // 63 // mUlArtha--jema sAdhune jJAna, darzana ane cAritranA viSayavALA paryAya bhinna chatAM paNa heAya che, tema upayogane lIdhe vastunA A poMcA thAya che. 63. TIkAthe--jema-je prasiddha jJAnapaNAdikanA bhede pharIne sAdhune jJAna-sAmAnya ane vizeSa vastune grahaNa karanAra bAdha; ahIM jJAna zabde karIne darzanapaNu vivakSita che tethI te ( darzana ) jUduM kahyuM nathI. tathA dRSTi-jinezvaranA vacananeviSe rUcivALu samakita, tathA cAritraparabhAvanA tyAganI pariNatirUpa virati, e traNe jenA viSaya che evA eTale jJAna, darzana ane cAritranA viSayavALA pA~yA-jJAnAdikanA viSayamAM je AtmAnI rasikatA che tenA vaLIe peAtAnI buddhithI kapelA nivibhAga aMzA bhinna hAya-jJAnAdikanA vibhAge 1 jene viSe je bheda dekhAya che, tenuM nAma astitva, ane svatvasaMbaMdha nAstipaNAe che tethI paranuM nAstipaNuM e AtmAneviSe abhedapaNe raheluM che. 3 jenA vibhAga na thai zake te, arthAt nAnAmAM nAnA vibhAga, Aho! Shrutgyanam
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.]. vairAgyanA bheda. karIne bheTavALA-anya hoya, te paNa nizca karIne te prakAre-jJAnAdikamAMthI ekanA mukhya upagapaNAnA prakAre karIne ekaja jJAnAdika vastunA e paryAye thAya che, kemake upayogane abheda che mATe. 63. - je te traNamAMthI ekamAM abhedane svIkAra na karIe te bAdha Ave che, te kahe che no cedabhAvasaMbandhAnveSaNe kA gatirbhavet / AdhArapratiyogitve dviSThe na hi pRthaga dvyoH|| 64 // mUlAI--je ema na hoya te abhAvanA saMbaMdhanuM anveSaNa karavAmAM zI gati thAya? mATe AdhAra ane prativegI e bannene viSe te saMbaMdha rahe che, paNa te bannemAM pRthak pRtha raheto nathI. 64. TIkartha-je parapaNAe karIne batAvelA paryAya keIpaNa prakAre svakIya (AtmAnA) na thAya te abhAvane-avidyamAnapaNane saMbaMdha zodhavAmAM zI gati-zo Azraya thAya? jema ghaTanA abhAvane saMbaMdha ghaTamAM heI zake nahIM. kemake te ghaTa te ghaTanA bhAvane AdhAra che, tethI je te ghaTarahita bhUtalane viSe paNa na rahe te te kayAM rahe? mATe te abhAvanuM sthAna batAve che.-bhUtalAdika AdhAra ane ghaTAdika pratiyogI e bannenA viSayamAM saMbaMdha rahe che, tethI te saMbaMdha AdhAra ane pratiyogI e bemAM jUdA jUdo rahetuM nathI. AdhAramAM ghaTanA abhAvapaNue karIne ane pratiyogIne viSe ghaTAbhAvanA abhAvapaNue karIne ema bannene viSe rahe che. kemake saMbaMdha hamezAM be ja hoI zake che. 64. pUrvokta arthamAM siddhAMtanI saMmatine dekhADatAM svaparyAya ane paraparyAyavaDe vastunI ekatAne spaSTatAthI kahe che - svAnyaparyAyasaMzleSAt sUtre'pyevaM nidarzitam / sarvamekaM vidan veda sarva jJAnaM tathaikakam // 65 // mUlAI-vaparyAya ane paraparyAyanA AzleSa (sabaMdha)thakI sUtrane viSe paNa eja prakAre upadeza karelo che ke eka dravyane jANanAra sarva dravyane jANe che, tathA sarva dravyane jANanAra eka dravyanA saMpUrNa jJAnane jANe che. 65. TIkArya-AtmAnA ane AtmAthI vyatirikta bIjA padArthonA pathayonA paraspara mizraNa thavAthI bhagavatI sUtramAM paNa e ja prakAre dekhADyuM che-upadeza karela che. zuM upadeza karyo che? te kahe che-eka jIvAdika Aho! Shrutgyanam
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIya dravyane paripUrNa jANunAra sarve nirvizeSa vastune jANe che. tathA sarva dravyane jANanAra ja eka jIvAdikanA paripUrNa jJAnane jANe che. arthAt sarve nirvizeSa vastune jANanAra eka jIvAdika dravyane paripUrNarIte jANe che. anuvRtti ane vyAvRttinA jJAnanA abhAva che mATe. te bhagavatI sUtranA pATha A prakAre che. te purUM bALada se sabve nALaph / ne sabve bALaklR te vAM bALarU' je eka dravyane jANe che te sarve dravyane jANe che; ane je sarva dravyane jANe che te eka dravyane jANe che. 65. upara kahelA jJAnanI prAptinA prakAra kahe che.-- AsattipATavAbhyAsa svakAryAdibhirAzrayan / paryAyamekamapyarthaM vetti bhAvAdbudho'khilam // 66 // mUlAthe--Asatti, pATava, abhyAsa ane svakAryAdike karIne eka paryAyanA paNa Azraya karanAra paMDitapurUSa bhAvathI samagra padArthane jANuM che. 66. TIkAthaeN--Asatti eTale prakRta arthenA saMbaMdhanA jJAnanemATe niraMtara anukULa bAdha karanAra abhyAsavaDe saMsarga ( saMbaMdha ) karavA te, pATana eTale tIkSNa buddhie karIne jinavacananA khAdhathI utpanna thayelI caturAi, abhyAsa eTale gurUnA mukhathI zravaNa karelA arthane viSe vAraMvAra yukta ayuktanA vicAra, ane svakArya eTale te vastunuM je svArthakriyA karavApaNuM te athavA jenAthI je svakArya siddha thAya che tenA nirdhAra karavA te, e vigerevaDe hetu, saMbaMdha ane pramANAdikavaDe ekapaNa paryAya-vastudharmanA Azraya karatA-vidhipUrvaka dhAraNa karatA athavA vicAratA evA paMDitapurUSa bhAvathI-cittanA zuddha pariNAmathI samagra arthane-padArthasamUhane jANe che. 66. ahIM kAIne zaMkA thAya ke chadmasthane samagra paryAyAnuM grahaNa thatuM nathI, te tene saMpUrNa arthanA edha kai yuktithI thAya? te zaMkAnA javAba Ape che.-- antarA kevalajJAnaM prativyaktirna yadyapi / kApi grahaNamekAMzadvAraM cAtiprasaktimat // 67 // mUlAthe--jo ke kevaLajJAnavinA dareka padArthanI vyakti thatI nathI, ane koika viSayamAM ekAMzanA dvAravALuM jJAna thAya che, te paNa chadmasthAne ghaNA paryAyanI prAptivALuM thAya che. cha Aho! Shrutgyanam
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha,] vairAgyanA bheda. TIkArtha- ke kevaLajJAna-hAthamAM rahelA AmaLAnA phaLanI jema sarve bhAvane pragaTa karanArA AvaraNarahita jJAna vinA bIjuM mati zretAdika jJAna karIne dareka paryAyanI vyakti-bhedavaDe pragaTa bodha athavA kathana thatuM nathI. arthAta kevaLajJAnavinA bIjA matyAdika jJAne ekeeka (sarva) paryAyane jANatA nathI. tathA keIka viSayamAM ekAMza dvAravALuM-eka paryAyarUpa dvAra eTale mukhyatA athavA upAyavALuM grahaNa-jJAna thAya che, te paNa chaghane ati prasaktivALuM-bahu paryA nI prAptithI yukta thAya che, jemake jIva, dharma, adharma ane AkAzane viSe arUpIpaNuM ane paramANune viSe rUpIpaNuM, evuM bahu paryAyanI prAptivALuM jJAna thAya che. 67. anekAntAgamazraddhA tathApyaskhalitA sadA / samyagdRzastayaiva syAtsaMpUrNArthavivecanam // 68 // mUlArtha-tepaNa samyagadaSTivALA purUSane anekAMta (syAdvAda) AgamanI zraddhA niraMtara akhalita hoya che, tethI te zraddhAvaDe ja saMpUrNa arthanuM vivecana thaI zake che. 68. TIkArya-tapaNa--ema chatAM paNa samyagadaSTivALA purUSane anekAMta AgamanI zraddhA-kevaLa nityasvAdika eka ja pakSane Azraya karIne padArthane nizcaya nahIM karanAra evA anekAMta (syAdvAda) Agama-siddhAtanI zuddha vAsanA sarvadA-sarvakALe akhaMDita-aticAra rahita hoya che, te sudRSTivALAne te ja anekAMta AgamanI zraddhAvaDe saMpUrNa arthanuM vivecana-yathArthapaNue karIne vastusvarUpane nizcaya thaI zake che. 68, pUrvokta arthane ja spaSTa rIte kahe che - AgamArthopanayanAjjJAnaM prAjJasya sarvagam / va rcavAtu niyoplevarovara mUlArtha-Agamana arthano Azraya karavAthI buddhimAna purUSane sarvagAmI jJAna hoya che, ane kAryAdikane vyavahAra te tene nizcaya karelA ullekhanA zekhararUpa che. 68. TIkArtha-jinendra siddhAMtane viSe kahelA arthano-pUrvApara zAstramAM kahelA arthane je saMbaMdha teno smRtipUrvaka baMdhavaDe Azraya karavAthI-. tenuM dhyAna karavAthI buddhimAna purUSane skUla sUkSma vigere sarva bhAvone viSe anusaranAruM jJAna thAya che. eTale sAmAnya karIne AgamamAM kahelA Aho! Shrutgyanam
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIyaarthane Azraya karavAthI sarvagAmI jJAna-zraddhAtmaka baMdha thAya che. tathA paropadezAdika kriyA ane tapasyA, vihAra vigerene vyavahAra-pravRtti te te buddhimAnane avazya kartavyapaNue karIne AgamamAM batAvelA ullekha-vacana vizeSarUpI zekharasamAna uttama ja che, ema jANavuM. 6. have ziSyane zikSA Ape che- tadekAntena yaH kazcidviraktasyApi kugrhH| .. zAstrArthabAdhanAt so'yaM jainAbhAsasya pApakRt // 70 // mUlArtha-te kAraNa mATe viraktane paNa ekAMtapaNe je kaI ekane kedAgraha thAya, te te zAstranA arthane bAdhaka hevAthI jainanI jevA dekhAtA te purUSane pApakAraka thAya che. 70. TIkArya ziSya! te kAraNa mATe pUrve kahelA paramArthane vicAra karavAthI je kaI kriyAtmaka athavA jJAnAtmaka kadAgraha vairAgyavAnane paNu (arthAta harAgAdikathI vyAsa evA manuSyane thAya temAM te zuM kahevuM? e avi zabdano artha jANo.) ekAMtapaNe sarvathA kriyAnI pradhAnatAnA pakSe karIne athavA savethA jJAnanI pradhAnatAnA pakSe karIne kadAgraha-haThabhAva thAya to te ekAMta kadAgraha pApakArI-dareka janmamAM pApa tathA tenA phaLarUpa duHkhanuM kAraNe thAya che. kemake tethI zAstramAM kahelA arthane bAdha-vinAza thAya che. kene pApakArI thAya che? te kahe che tevA jainAbhAsane eTale kettara mithyAtvavaDe yukta hevAthI paramArthapaNe jaina nahIM chatAM paNa jainasadaza jaNAtA manuSyane te (kadAgraha) pravarte che, paraMtu zuddha jainane te (kadAgraha) hoto nathI. kAraNake je kadAgrahI hoya te jaina ja kahevAtuM nathI. 70. zikSA ja kahe che utsarge vApavAde vA vyavahAre'tha nizcaye / jJAne karmaNi vAyaM cenna tadA jJAnagarbhatA // 71 // mUlA-je A (kadAgraha) utsargane viSe, apavAdane viSe, vyavahArane viSe, nizcayane viSe, jJAnane viSe athavA karma (mi)ne viSe thAya te te jJAnagarbha vairAgya kahevAya ja nahIM. 71. - TekArtha-utsargane viSe-sAmAnyathI sAdhu sAmAcArIne viSe, (A lekamAM sarve vA zabda vikalpa (athavA)nA arthamAM che.)athavA apavAdane viSe vizeSa prakAranA kAraNa prasaMganI sAdhu samAcArIne viSe Aho ! Shrutgyanam
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ]. vairAgyanA bheda. athavA vyavahArane viSe-jJAna, darzana ane cAritrane viSe athavA pravartanAmaka vastunA utpAdAdika vyavahArane viSe athavA nizcayane viSe-jIvanA parama niraMjana bhAvamaya zuddha sattAnA avalaMbanavALA mAtra dravyapaNunA ja Azrayane viSe athavA atyaMtara dhyAnAdikanA nizcayane viSe athavA jJAnane viSe-sakala kAryane sAdhana karanAruM jJAna ja satya che. kriyAvaDe zuM phaLa? evA jJAnane viSe athavA kiyAneviSe-kriyAja samagra arthane sAdhanArI che, jJAnathI zuM phaLa? ema dhArI kevaLa kriyAne viSe A kadAgraha je hoya te te jJAnagarbha vairAgya kahevAya ja nahIM, te mehagarbha vairAgya kahevAya che. 71. upadeza ja Ape che - nayeSu svArthasatyeSu mogheSu paracAlane / mAdhyasthyaM yadi nAyAtaM na tadA jJAnagarbhatA // 72 // mUlAI-pitAnA arthane viSe satya ane parano vicAra karavAmAM anarthaka (asatya) evA nayane viSe je madhyasthapaNuM AvyuM na hoya, te te jJAna vairAgya nathI. 72. TIkartha-pitAnA pakSaneviSe satya-pitAnA yathArtha tattvanuM pratipAdana karanArA tathA bIjA-pitAthI vyatirikta nAnA pakSane vicAra karavAmAM nirarthaka-ayathArtha evA naigamAdika naviSe je madhyasthapaNuM- pakSapAtarahitapaNuM arthAta tattvanI parIkSA karavApaNuM na thayuM hoya, te te jJAnagati vairAgya nathI, paNa mehagarbhita ja che. 72. vaLI pharIne upadeza Ape che - svAgame'nyAgamArthAnAM zatasyeva parArdhake / nAvatArabudhatvaM cenna tadA jJAnagarbhatA // 73 // malAthe-parAne viSe nI jema je pitAnA (jainanA) Agamane viSe anya darzanInA AgamanA arthono avatAra karavAmAM pAMDitya na hoya, to te jJAnagarbha vairAgya nathI. 73. TIkAthe-pitAnA-jainanA AgamaneviSe-zAstraneviSe rahelA anya darzanIonA AgamanA arthonI, parArdhanI saMkhyAne viSe (laukikamAM chelA gaNatA aMkanevize ) nI saMkhyAnI jema ghaNuM alpatA che. te ghaNuM alpa anya zAstranA bhAvArthonuM avataraNa karavAmAM-para samayapaNue karIne svasamayanI yejanA karavAmAM je paMDitAI na hoya, te te jJAnagarbha vairAgya kahevAya nahIM, paNa meMhagarbha vairAgya ja jANavo. 73 Aho Shrutgyanam, 13 *
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 adhyAtmasAra bhASAMtara. pharIthI paNa upadezaja Ape che. AjJayAgamikArthAnAM yauktikAnAM ca yuktitaH / sthAne yojakatvaM cenna tadA jJAnagarbhatA // 74 // bhUlAthe--AgamavaDe grahaNa karAtA arthone jinezvaranI AjJA(vacana )varDa ane yuktivaDe grahaNa karAtA ane yuktiae karIne potapAtAnA sthAnaneviSe cAjakapaNuM na hoya, te te jJAnagarbha vairAgya nathI. 74. ( dvitIya TIkArtha--kevaLa AgamavaDe grahaNa karAtA eTale hetu ane yukti vigerethI grahaNa na karAtA evA bhavya, abhavya vigere arthI-padAcaune AjJAvarDa-jinezvaranA upadezavaDe sthAnaneviSe-peAtapeAtAnA bhAvaviSe yeAjapaNuM-saMyoga karavApaNuM na hoya, tathA hetu, daSTAMta vigere yuktithI grahaNa karavA lAyaka saMsArIpaNuM, karmasahitapaNuM, anAdipaNuM vigere padArthone hetvAdika yuktivaDe yathArtha sthAne yAjanA karavApaNuM na AvyuM hAya, teA te jJAnagabhaeN vairAgya kahevAya nahIM. 74. have A jJAnagarbha vairAgyane yogya pAtra batAve che.giitaarthsyaiv vairAgyaM jJAnagarbha tataH sthitam / upacArAdagItasyApyabhISTaM tasya nizrayA // 75 // bhUlAI tethI karIne te jJAnagarbha vairAgya gItArthane ja viSe rahelA che, ane agItArthane viSe paNa upacArathI te( gItArtha )nI nizrAvaDe mAnelA che. 75. TIkAthe--te hetu mATe jJAnagarbha vairAgya gItArthane-sUtra ane arthanA vyAkhyAnanA jANanArane viSe ja rahelA che, tathA agItArthane paNa upacArathI--vyavahArathI ke apekSAthI te gItArthanI nizrAe karInetenI AjJAnA prAdhAnyavaDe temanA Azraya karavAvaDe karIne mAnele che-mASa tuSAdikanI jema pramANa karelA che. 75. have cAra lAke karIne e (jJAnagarbha vairAgya)nAM lakSaNA kahe che.-- sUkSmekSikA ca mAdhyasthyaM sarvatra hitacintanam / kriyAyAmAdaro bhUyAn dharme lokasya yojanam // 76 // ceSTA parasya vRttAnte mUkAndhabadhiropamA / utsAhaH svaguNAbhyAse duHsthasyeva dhanArjane // 77 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha] vairAgyanA bheda. madanonmAdavamanaM madasaMmardamardanam / asUyAtantuvicchedaH samatAmRtamajanam // 78 // svabhAvAnnaiva calanaM cidAnandamayAt sdaa| vairAgyasya tRtIyasya smRteyaM lakSaNAvalI // 79 // . mUlArtha-sUkSmadraSTi, madhyasthapaNuM, sarvatra hitanuM citavana, kriyAne viSe atyaMta Adara, lekene dharmane viSe joDavA; tathA anya janonA vRttAMtane viSe mUka, aMdha ane badhiranA jevI ceSTA, tathA dhana upArjana karavAmAM daridrInI jema AtmAnA guNa prApta karavAnA abhyAsamAM utsAha; tathA kAmadevanA unmAdanuM vamana, tathA ATha madanI saMkIrNatAnuM mardana, tathA asUyAnA tatune nAza, tathA samatArUpI amRtane viSe bhajana (snAna) tathA niraMtara cidAnaMdamaya evA AtmasvabhAvathI nahI caLavApaNuM e sarva trIjA (jJAnagarbha) vairAgyanAM lakSanI zreNI kahelI che. 76-77-78-79 TIkartha-sUkSma eTale nipuNatAvaDe grahaNa karavA lAyaka je nigedanuM anAdi anaMtapaNuM tathA bhavyatva abhavyatvAdika bhAve, tenuM je jevApaNuM arthAt sUkSmadaSTi tathA madhyasthapaNuM-tatvanI parIkSAne viSe pakSapAta rahitapaNe rAgadveSanI vacce rahevApaNuM, tathA sarva prANIoneviSe hitanuM ciMtavana eTale temanA kalyANa ane sukhanI vRddhi tathA saMsAranA pAranI prApti mATe bhAvanA karavI te, tathA kiyAne viSe-- yamAdika vyApArane viSe mATe Adara-bahumAnapUrvaka udyama, tathA dharmadhanane nahIM pAmelA lekenI jinezvare kahelA samyaktvAdika dharmane viSe pejanA karavI te-temane upadezAdikavaDe dharmanI prApti karAvavI te, tathA pitAthI atirikta sarva jananI sAMsArika pravRttine viSe mUka, aMdha ane badhiranA jevI eTale ke mUkanI jema vacanarahitapaNuM, aMdhanI jema nahIM jovApaNuM ane badhiranI jema nahIM sAMbhaLavApaNuM tenA jevI ceSTA-pravRtti, tathA jJAnAdika ane vinaya, dhyAna, vaiyAvRtya tathA bhAvanAdika AtmAnA guNene prApta karavAnA abhyAsane viSe-vAraMvAra manana karavAne viSe utsAha-utkaMThA arthAta harSapUrvaka udyama, kenI jema? te kahe che-stha-duHkhI eTale nirdhanane dravya upArjanane viSe jema heya tema (arthAta jema nirdhana manuSyane dhana upArjana karavAne viSe prabaLa udyama hoya che, tema jJAnagarbha vairAgyavaMtane AtmAnA guNa upArjana karavAmAM tIvra udyama hoya che ); Aho T Shrutgyanam
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. (dvitIyatathA kAmadeve utpanna karelA unmAdanuM-parAdhInatAnuM vamana eTale hRdayamAMthI bahAra kADhavuM, arthAt kAmavikArane tyAga, tathA jAti, kuLa, aizvarya, tapa, baLa, buddhi, lakSmI ane zruta e AThathI utpanna thayelA bhadenI ati saMkIrNatAnuM mardana-mULamAMthI ucchedana, tathA asUyA eTale anyanA guNoparanA zreSanA tat-paraMparAne vicachedanAza athavA asUyArUpI takhta-sUtrane nAza eTale hRdayamAMthI kADhI nAkhavuM. te, tathA samatA-sarva prANapara tulya dRSTipaNurUpa amRtane viSe magnatA, tathA sarvadA cidAnaMdamaya-jJAnane AnaMda eTale samagra rAgadveSAdika kaMkarahita AtmAnA svAbhAvika AhAdamaya AtmasvarUpa thakI nahIM caLavApaNuM-nahIM paDavApaNuM. A cAra zlekamAM kahelA trIjA-jJAnagarbha - rAgyanAM lakSaNenI zreNuM (samUha) meM tathA bIjA aneka AcAryoe kahelI che. 76-77-78-79, pUrve kahelA traNe prakAranA vairAgyane viSe grahaNa karavA yogya kare vairAgya che ane na grahaNa karavA yogya ka vairAgya che? tene vibhAga batAve che - jJAnagarbhamihAdeyaM dvayostu svopmrdtH| upayogaH kadAcit syAnnijAdhyAtmaprasAdataH // 80 // mUlAthe-A traNa prakAranA vairAgyanI madhe jJAnagarbha vairAgya grahaNa karavA yogya che ane bIjA be prakAranA vairAgyane te pitApitAnA upamardane lIdhe pitAnA adhyAtmanA prasAdathI kadAcita upaga thaI zake che. 80. TIkArtha-A traNa prakAranA vairAgyamAMthI mumukSu janee jJAnagarbha nAmane trIje vairAgya grahaNa karavA gya-svIkAra karavA yogya che. ane bIjA be eTale dukhagarbha ane mehagarbha vairAgyathI te pitAnA eTale duHkhagarbha ane mohagarbha pariNAmane nAzavaDe bIjA pariNAmane (jJAnagarbhapaNane) pAmavAthI pitAnA adhyAtmanA potAnA mananI pariNati athavA anubhavanA prasAdathI-zuddhatA thavAthI kadAcit--keIka dravya, kSetra, kALa ane bhAvane pAmIne upaga-iSTa kAryane siddha karavApaNuM thaI zake che. 80. ! rUti vairAmetAdhikAra che pUrva adhikAramAM vairAgyanA prakAre batAvyA. ane temAM jJAna garbha vairAgyane grahaNa karavA yogya kahyo. have te jJAnagarbha vairAgya be prakArane che, te batAve che - Aho ! Shrutgyanam
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha] vairAgyanA bheda.. 101 viSayeSu guNeSu ca dvidhA, bhuvi vairAgyamidaM prvrtte| aparaM prathama prakIrtitaM, paramadhyAtmabudhairdvitIyakam // 8 // mUlArtha-viSayaneviSe ane guNone viSe ema be prakAre A vairAgya pRthvI para pravarte che. temAM adhyAtmanA paMDitae pahelAne apara ane bIjAne para (pradhAna-mukhya) kahe che. 81. TIkArtha-pRthvIpara be prakAre A pUrvokta jJAnagarbha vairAgya pravarte che. temAM A leka ane paraleka saMbaMdhI prApta thayelA zabdAdika pAMca prakAranA viSayaneviSe niHspRhapaNuM hoya te prathama ane guNene viSe eTale tapanA prabhAvathI utpanna thayelI cAraNu, pulAka, Amarza auSadhI vigere labdhione viSe madarahitapaNuM hoya te bIje. A bemAM ukta saMkhyAnA anukramavaDe prathamanA viSaya vairAgyane apara-apradhAna-amukhya kahe che. eTale viSayaneviSe viratatA te sAmAnya purUSane paNa niMgha levAthI sulabha che, mATe te apradhAna che. ane bIjA guNarAgyane para-pradhAna-mukhya kahe che. kemake guNavairAgyane viSaya mahAtmAone paNa pUjya che, tathA durnivAra evA rAgAdikanI nivRtti karanAra che. e pramANe adhyAtma viSayanA paMDitAe varNana kareluM che-kaheluM che. 81. temAMnA prathama viSayavairAgyanuM svarUpa kahe chevissyaa upalaMbhagocarA api cAnuzravikA vikAriNaH / na bhavanti viraktacetasAM viSadhAreva sudhAsumajatAm // 82 // mUlArtha-prAptinA viSayavALA (A lekanA) tathA zAstrAdikamAM zravaNa karelA evA viSaye amRtamAM nimagna thayelAne viSadhArAnI jema virakta cittavALA purUSone vikAra karanArA thatA nathI. 82. TIkArtha-upalaMbha-idrine grahaNa karavAne gya evA sthAnane viSe prAptirUpa gecara-viSaya arthAta AzrayavALA eTale A lokamAM vartatA viSaya tathA gurUmukhanA uccArathI AgamaneviSe sAMbhaLelA svagaidika saMbaMdhI bhUta tathA bhaviSyakALanA idra, cakavartI vigerenA viSayo virakta eTale yathAsthita viSaya saMbaMdhI vipAkanA jJAnathI jenuM citta udAsIna thayeluM che evA purUSone vikAra utpanna karanArA-svabhAvane anyathA karanArA thatA nathI jANavA yogya vastu jANelI hovAthI te banne prakAranA viSayamAM temane kautuka nahIM hovAthI te temane vikAra Ano ! Shrutgyanam
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 adhyAtmasAra bhASAMtara. || dvitIyakArI thatA nathI. kenI jema? te kahe che-amRtanA samUhamAM nimagna thayelA mANasane viSano pravAha jema vikAra karI zakatA nathI. arthAta jema amRtanA kuMDamAM nimagna thayelA manuSyanI upara viSanI vRSTi paDe te paNa te viSaganI vyAptinuM sAmarthya tyAM nahIM hovAthI niSphaLa thAya che, tema virakta cittavALAne IndriyonA viSayamAM prApta thayelA viSaya paNa vikArane utpanna karavAmAM asamartha hovAthI niSphaLa thAya che. 82. have traNa lokavaDe temane zabdanA viSayane abhAva dekhADe che- suvizAlarasAlamaJjarI vicrtkokilkaakliibhraiH| kimu mAdyati yoginAM mano nibhRtAnAhatanAdasAdaram 83 mUlArthi-sthira ane AghAta rahita evA oMkArAdikanA vinine viSe AdaravALuM gIjananuM mana vizAla AmravRkSanI maMjarIne viSe pharatA evA kelinA madhura dhvanivaDe zuM AnaMda pAme? na ja pAme. 83, TIkArtha--atyaMta vistAravALI AmravRkSanI maMjarIthI eTale sUkSma evA tenA navAkarenA vilAsathI Ama tema pharatI evI kekilAe karelA "kuhu' 'kuhu evA madhura dhvaninI paraMparAvaDe, ekAgra samAdhimAM nizcaLa rahelA ane niraMtara brahmaraMdhramAM zravaNuM thatA kArAdikanA anAhata nAdane viSe Asakta thayelA evA yogIonuM citta zuM AnaMdane pAme? arthata na ja pAme. 83. ramaNImRdupANikaMkaNakvaNanAkarNanapUrNaghUrNanAH / anubhUtinaTIsphuTIkRtapriyasaMgItaratA na yoginaH // 84 // mUlArthi--anubhavarUpI nadIe pragaTa karelA manahara saMgItamAM Asakta thayelA yogIo, strIonA kemaLa hastanA kaMkaNanA vininA zravaNathI kadi paNa pUrNa gheghura (prItivALA) thatA nathI. 84. TakAE-anubhava-hRdayarUpI lakSyamAM AveluM brahmasvarUpAdikane dekhADanArUM jJAna, te rUpI naTIe-sarva nRtyakaLAmAM kuzaLa nartakIe spaSTa rIte pragaTa karelA priya-zravaNa ane hRdayane sukhakAraka saMgItanRtya ane vAjitra sahita zravaNa, netra ane manane vinaMda ApanArI kriyA tene viSe Asakta thayelA egIo-munio, yuvatI strIonA kamaLa hastaviSe rahelA rAjaDita suvarNamaya kaMkaNathI utpanna thatA karNane sukha ApanAra raNuraNa zabdanA zravaNavaDe karIne temanA karNaraMdho paripUrNa bharAI jAya te paNa, teo anubhavarUpI nadInA saMgItamAM Asakta thayelA hovAthI temAM prItivALA thatA nathI. 84. Aho ! Shrutgyanam
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] vairAgyanA bheda. 103 skhalanAya na zuddhacetasAM lalanApazJcamacArugholanA / yadiyaM samatApadAvalImadhurAlAparaterna rocate // 85 // lArtha--strIonA paMcama svaranA manahara nAda zuddha cittavALA purUSonI skhalanA mATe thatA nathI. kemake samatAnAM vAkayAnI zreNInA madhura AlApane viSe prItivALA te munine A ( srIonA paMcama svaranA maneAhara nAda ) rUcikAraka (AnaMdadAyaka ) thatA nathI. 85. TIkArtha--rAgAdi doSarUpa maLanA abhAvane lIdhe zuddha-nirmaLa cittavALA yAgIjanAne, krIDA karatI evI strIoe paMcama svaravaDe karelI maneAhara dheAlanA-amaMda nAdanI mUrcchanA, skhalanane mATe-dharmadhyA nanA vyAghAtane mATe thatI nathI. kemake teo sarva prANIone viSe tulya vartanArUpa samatAnA svarUpa ane phalAdikanA pratipAdaka evA padA--zAstranAM vAkayAnI zreNInA madhura-zAMtarasamaya AlApane viSe cittanI prItine dhAraNa karanArA haiAya che. tevA yAgIone A-strIAnA paMcamasvaranI suMdara ghelanA kadApi rUcikAraka thatI nathIpasaMda paDatI ja nathI. 85. have traNa zlAke karIne rUpa viSayamAM viraktapaNuM atAve che. satataM kSayi zukrazoNitaprabhavaM rUpamapi priyaM na hi / avinAzinisarganirmalaprathamAnasvakarUpadarzinAm // 86 // mUlArtha--avinAzI, svabhAvathIja nirmaLa ane vistIrNe evuM AtmAnuM svarUpa jenArA yogIone niraMtara kSaya pAmatuM tathA vIyaeN ane ratasathI utpanna thayeluM rUpa (zarIranuM saundarya ) paNa priya lAgatuM nathI. 86. TIkAthe--vinAzanA heturUpa rAgAdikavaDe parAbhava nahIM pAmavAthI tathA anAdi anaMta hAvAthI avinAzI, tathA peAtAnA sahaja svabhAve karIne nirmaLa eTale karmarUpa paMkamaLanA abhAvathI pavitra arthAt paMkAdikavaDe sparza karavAne azaya hAvAthI jaLAdikavaDe zodhavApaNuM nahIM haiAvAne lIdhe nirmaLa, tathA vistIrNa, evA prakAranA AtmasvarUpane nirmaLa jJAnacakSuvaDe jonArA yAgIone, niraMtara (kSaNe kSaNe) kSayanA heturUpa rAgAdikavarDa vyAsa hAvAthI vinazvara, tathA pitAnA vIrya ane mAtAnA retasathI utpanna thayeluM, azuci *hAvAthI grahaNa karavAne ayeAgya evuM A zarIranuM rUpa paNa prItikAraka thatuM nathI. 86. Aho! Shrutgyanam
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10% adhyAtmasAra bhASAMtara. [ dvitIyaprdRshympaaysNkulN viSayo yatkhalu crmckssussH|| na hi rUpamidaM mude yathA nirapAyAnubhavaikagocaram // 87 // mUlArtha--je prakAre apAya rahita ane anubhavane ja eka gocara evuM AtmasvarUpa yogIone harSa-prIti mATe thAya che, te prakAre anya janoe vAtuM ane apAyethI vyApta tathA je carmacakSunA viSayarUpa che evuM A (zarIrasaMbaMdhI)rUpa prItine mATe thatuM nathI. 87. TIkArtha-je prakAre apAya eTale vinAza athavA vigarahita arthAta AtmAnuM svarUpa svAbhAvika sthitimAM ja rahe che mATe apAyarahita tathA anubhava eTale AvaraNa rahita evA pUrNa jJAnanA advitIya viSayavALuM eTale mAtra anubhavavaDe ja jANI (I) zakAya tevuM AtmAnuM svarUpa jevuM bhegIonA AnaMdane mATe thAya che, tevI rIte pAradArikAdika anya janoe jovA lAyaka ane haraNa karI zakAya tevuM tathA ghaNuM vigakArI athavA pApa kaSTAdika karanArA apAvaDe saMkIrNa-vyApta tathA je (35) carmacakSane viSaya che eTale carmacakSuvaDe joI zakAya che evuM A pratyakSa dekhAtuM zarIranuM saundarya AnaMdane mATe thatuM nathI. 87. gativibhramahAsyaceSTitairlalanAnAmiha modte'budhH| . surakriAvizvamIjIno viratAnAM prati vara88 mUlArtha ahIM (rU5nA viSayamAM) strIonI gati, vilAsa, hAsya ane ceSTAovaDe ajJAnI prANa AnaMda pAme che paraMtu sukatarUpI parvatane viSe vaja samAna evA e strIonA gatyAdikane viSe virakta jananI daSTi prasaratI nathI. 88. kArtha ahIM rUpanA viSayamAM strIonI gati-rAjahaMsAdikanI jevI suMdara cAla, vibhrama-dedIpyamAna alaMkAnA ADaMbaravALo zarIranA saMskArarUpa vilAsa, hAsya-mukha tathA netrAdikane vikAsa, tathA ceSTita-vaka bhakaTIvaDe kaTAkSayukta daSTi ane aMga upAMganuM prakaTakaravApaNuM, te vaDe karIne ajJAnI prANu harSa pAme che. paraMtu sukRta eTale rUDuM ane AtmAne hitakAraka evuM dharmanuM ArAdhana athavA sukhanA kAraNarUpa zubha karma, te rUpI advi-duHkhe ArahaNa thaI zake tevA parvatane vinAza karavAmAM vajasamAna evA te strIonA gatyAdi 1 parastrIne viSe Asakti vigere. Aho ! Shrutgyanam
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairAanya bheda. kane viSe virakatA-kamanAthI nivRtti pAmelA munionI daSTie prasaratI nathI. eTale ke teo temanA sAmI draSTi paNa karatA nathI, te pachI Asakti kyAMthI ja rAkhe? 88. have be zlokavaDe gandhane viSe nivRttine dekhADe che- na mude mRganAbhimallikAlavalIcandanacandrasaurabham / viduSAM nirupAdhibAdhitasmarazIlena sugandhivarmaNAm 89 malAI-upAdhi rahitapaNe kAmadevane bAdha karanAra zALavaDe sugaMdhI zarIravALA vidvAnane kastUrI, mallikA, lavalI, caMdana ane vanasAranI sugaMdha harSane mATe thatI nathI. 89. TIkArtha-yathArthapaNe AtmasvarUpane jANanAra vidvAnonA zarIra upAdhi rahita-samagra kalezanA samUha rahita ane kAmadevane bAdha karanAra evA zIlavaDe-sarva zuddha AcAravaDe athavA brahmacaryavaDe sugaMdhI hoya che, tethI te vidvAne kastUrI, mAlatI puSpa, laviMganI latA, caMdana ane ghanasAra-kapUranI sugaMdhI AnaMdane mATe thatI nathI. 8. tevI sugaMdha kema harSane mATe thatI nathI? tepara kahe che- upayogamupaiti yaJciraM harate yanna vibhaavmaarutH| na tataH khalu zIlasaurabhAdaparasminniha yujyate ratiH // 9 // mUlAI-je cirakALa sudhI upayogane pAme che, ane jene vibhAvarUpI vAyu haraNa karatuM nathI, te zIlarUpI saurabha-sugaMdha vinA A jagatamAM bIjA keIne viSe rati-prIti karavI egya nathI. 90. TIkAI-upara kaheluM zILarUpI saurabha cirakALa sudhI bheganA vyavahArane pAme che. arthAta nirdoSa zuddha AcaraNathI utpanna thayelA zILasaurabhanuM akSayapaNuM hovAthI te kAyama upayogamAM Ave che. tathA je zILarUpI saurabhane vibhAva-AtmAnA hitane viSe zatrurUpa evo jIvanA rAgAdika pariNAmarUpI vAyu haraNa karI zakato nathI-puSpanA saurabhanI jema dezAMtaramAM laI jaI zakatA nathI. kemake zuddha AcAranuM AcaraNa karavAthI utpanna thayeluM saurabha AtmasvarU5maya hovAthI vibhAvaDe haraNa karAvuM azakaya che. tevA zILarUpI saurabha vinA eTale zuddha AcAranuM AcaraNa karavAmAM prItimAna zuddha pariNAma tathA brahmacaryarUpI samagra guNarUpa sugaMdhamaya hovAthI sugaMdhI evA kaMDama vinA 1. kesara. 14. Aho! Shrutgyanam ... ....
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 adhyAtmasAra bhASAMtara. [dvitIya A jagatamAM khIjA--nAzavaMta mallikAdikanA saurabhane viSe prIti karavI te cAgya ja nathI--te kArya yuktiyukta ja jaNAtuM nathI. 90. have traNa zlAke karIne rasaviSayamAM nivRtti batAve che.mdhurairn rasairadhIratA vacanAdhyAtmasudhAlihAM satAm / arasaiH kusumairivAlinAM prasaratpadmaparAgamodinAm // 91 // bhUlAthe--vikasvara kamaLanA parAgavaDe AnaMda pAmanArAM bhramarAAne rasarahita puSpAnI jema adhyAtmarUpI amRtanuM AsvAdana karanArA satpurUSone pugaLika madhura rasavarDa koI paNa ThekANe AturatA thatI nathI. 91 TIkAthe--adhyAtmarUpa-sat jJAna kriyAtmaka AtmAnI pariNatirUpa amRtanuM AsvAdana karanAra sAdhu puruSone dUdha, dahIM, sAkara vigere madhura rasAvaDe kAipaNa kSetra kAlAdikane viSe lubdhatA-AturatA thatI nathI. temAM TAnta Ape che ke-vikAsa pAmelA kamaLAnA parAgavaDesugaMdhathI bharelA puSpanA rajakaNeAvaDe AnaMda pAmanArA bhramarAone nIrasa puSpAvaDe kadApi AnaMda thatu nathI. jema padma-kamaLanA rAgathI tRpta thayelA bhramarAe nIrasa puSpanA AsvAdanamAM Asakta thatA nathI tema adhyAtmarUpI amRtathI tRpta thayelA munivaro dUdha, sAkara vigere madhura rasanA AsvAdamAM Asakta thatA nathI-temAM Asaktirahita ja rahe che. 91 te yAgIone pudgaLika rasAne viSe anAdaraja hAya che,te kahe che.-- viSamAyatibhirnu kiM rasaiH sphuTamApAtasukhairvikAribhiH / navamenavame rase mano yadi magnaM satatAvikAriNi // 92 // mUlAthe--te niraMtara vikAra rahita ane dASAta evA navamA rasa ( zAMtarasa )ne viSe citta magna thayuM hoya te bhayaMkara pariNAmavALA, mAtra bhAgakALe ja sukhakAraka ane vikAravALA evA rasAe karIne zuM phaLa ? kAMI ja nahIM. hara. TIkArtha--ne niraMtara avikArI eTale pariNAme vikAra nahIM dekhAvAthI vikArarahita ane dASavarjita evA navamA rasane viSe-zAMtarasa nAmanA rasAdhirAjane viSe citta laya pAmyuM hAya, te viSama-bhayAnaka athavA du:saha che bhAganA uttara kALa jemAM evA spaSTa rIte ApAtane viSe-mAtra bhAga samaye ja sukhakAraka lAgatA tathA vikArI eTale pariNatinA viparyAsa karanArA ane deDhunA viparyAsa karanArA Aho! Shrutgyanam
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] vairAgyanA bheda.. 107 evA dUdha vigere rasee karIne AtmAnuM zuM prayojana siddha thAya? kAMI ja nahIM. arthAta zAMtarasanA svAda pAse bIjA sarve raso virasa che. hara. rasane viSe Asakta thayelA ane virakta thayelAnA pariNAmane bheda-prakAra dekhADe che. ... madhuraM rasamApya niHpatedrasanAto rasalobhinAM jalam / paribhAvya vipAkasAdhvasaM viratAnAM tu tato dRzorjalam // 9 // mUlArtha-madhura rasane pAmIne rasalubdha janonI jIllAmAMthI pANu chUTe che-jhare che, ane tethI virakta thayelAne te vipAkane bhaya jANavAthI netramAMthI jaLa jhare che. 93. TIkArtha-dudha vigere madhura rasane pAmIne rasanA lAlasu janonI hAthakI lALarUpa pANI jhare che, ane viSayathI virakti pAmelA janone te te rasanA vipAkane-tene nimitte baMdhAyelA karmanA pariNamane eTale phaLane udayane bhaya vicAratAM netrathakI jaLa eTale azru jhare che. 93. - have traNa ke karIne sparza viSayane viSe vairAgya dekhADe che- iha ye guNapuSpapUrite dhRtipatnImupaguhya zerate / vimale suvikalpatalpake kva bahiHsparzaratA bhavantu te // 94 // mUlArtha-A lekane viSe jeo guNarUpI puvaDe pUrNa ane nirmaLa evA sadvikalparUpI patyekane viSe pratirUpI priyAne AliMgana karIne suve che, teo bAhya sparzane viSe kayAMthI Asakta thAya? 84. TakAtha- A lokane viSe je gIzvare jJAna, zraddhA, kSamA ane saMteSa vigere guNarUpI puvaDe pUrNa racelA tathA nirmaLa-nirdoSa evA suvikalpa-zubha adhyavasAyarUpI patyekane viSe, dhRti-cittano saMtoSa athavA vatanI sthiratArUpa patI-jenI prAptivaDe jIvanA pradeza thakI pApasamUhane nAza thAya che, evI priyAne AliMgana karIne suve che-zayana kare che, te munIzvare zayyA, strI, jaLa, puSpa ane caMdanadravAdika bAhya padArthonA sparzane viSe prItivALA kyAMthI thAya? kaI paNa sthAne prItivALA thAya ja nahIM. 94. hadi nivRtimeva bibhratAM na mude cndnlepnaavidhiH| vimalatvamupeyuSAM sadA salilasnAnakalApi niSphalA // 95 // .. mUlAI--hadayane viSe kevaLa nivRttine ja dhAraNa karanArA muni ka Aho ! Shrutgyanam
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara [ dvitIyaene caMdananA lepane vidhi AnaMdane mATe thato nathI. tathA niraMtara nirmaLapaNane pAmelA hevAthI temane jaLasrAnanI kaLA paNa niSphaLa ja che. 5. TIkArtha-manane viSe nivRtine-mokSasukhane athavA parabhAvanA varjanarUpa susthitine ja kevaLa ekAgrapaNue dhAraNa karatA munione caMdanarasanA vilepana vidhi AnaMdanI vRddhi mATe thato nathI. tathA niraMtara tapa, saMyama ane zubha bhAvanAdika nimeLapaNAne-karmamaLanA abhAvane prApta thayelA hovAthI temane jaLasrAnanI kaLA-kuzaLatA paNa vyartha che. kemake AtmAne viSe rahelA maLane zuddha karavAmAM jaLa samartha nathI. 95. A sparzanA ja viSayamAM bhegI ane yogInA pariNAmane bheda dekhADe che - 'gaNayanti januH svamarthavatsuratollAsasukhena bhoginH| madanAhiviSogramUrchanAmayatulyaM tu tadeva yoginH||96|| mUlArtha-bhegIjane maithunanA vilAsarUpa sukhavaDe pitAne janma saphaLa mAne che. ane gIjane teja sukhane kAmadeva rUpI sarpanA viSanI ugra mUnArUpa vyAdhi sadaza mAne che. 96. TIkAI-bhagI-strI vigere upabheganI kriyAo jene priya che evA leke maithunanI sevAnA AhalAdarUpa sukhavaDe pitAnA janmane hadayamAM saphaLa thaye mAne che; teja bhegasukhane yogIjane-munIzvare kAmadaivarUpI sanA viSavaDe thayelI ugra mUchanA samagra zarIrane viSe : thayela viSaganA pracArarUpa vyAdhitulya gaNe che-mAne che. 96. A lokane vighavALe vairAgya kaNo, have paralokanA viSayamAM vasAvya kahe che - tadime viSayAH kilaihikA na mude ke'pi virktcetsaam| paralokasukhe'pi niHspRhAH paramAnandarasAlasA amI // 9 // malAI-tethI karIne A leka saMbaMdhI kaI paNa viSaye virakta cittavALe munione AnaMda mATe thatA nathI, tathA paramAnaMdanA rasavaDe (anya rasamAM) ALasu thayelA te. munie pAkanA sukhane viSe paNa niHspRha hoya che. 97 TIkArca-tethI karIne pUrve kahelA prakAreM karIne virakta pariNAmavyA hovAthI A pUrve kahelA zabdAdika viSaye, manuSyalaka saMbaMdhI pazu-cakavartI vigere mahaddha aMdhI paNa kharekhara vaizaSyane viSe Aho! Shrutgyanam
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ * ] vairAgyanA lai. vaha cittavALA munione AnaMda mATe thatA nathI. kemake A gI parama eTale peAtAnA ( AtmAnA ) sarva aMzAvas paripUrNa hAvAthI tathA svAbhAvika hAvAthI sarvotkRSTa eve je AnaMda-peAtAnA brahmAsvarUpanA anubhavathI utpanna thayelA AhlAda, tadnarUpa rasavarDa-parama nivRttipa saMtASavaDe atyaMta zAbhatA athavA ALasu-bIjA viSayamAM maMda AdaravALA hAvAthI palAkanA-devalAkanA sukhane viSe paNa ni:spRha -abhilASA rahita hAya che. 97. te yAgI devAne paNa sukhI mAnatA nathI, te kahe che. madamohaviSAdamatsarajvarabAdhAvidhurAH surA api / viSamizritapAyasAnnavat sukhameteSvapi naiti ramyatAm // 98 // bhUlArtha--devatAo paNa mada, moha, viSAda ane matsararUpa jvaranI pIDAthI vidhura thayelA hAya che, tethI te viSayAthI maLatuM temanuM sukhapaNu viSathI mizrita thaelA pAyasAnnanI jema suMdarapaNAne pAmatuM nathI. 8. TIkArca-devatAo paNa maTTa-moTI RddhinI prAptivaDe utpanna thayelA garva, meha-vimAna, alaMkAra ane devAMganAdika uparanI mUrchA, viSAda-potAthI moTI RddhivALAe karelA apamAnAdithI utpanna thayelA kheda athavA bIjA maEikane jovAthI utpanna thayelI dInatA, tathA matsara-anyanI saMpadAne nahIM sahana karavAnA pariNAma--ATalA doSavaDe utpanna thayelA varanI-dAhanI pIDAe karIne vyAkuLa thayelA homa che, teo e pUrve kahelA viSayAmAM paNa sAtArUpe sukha viSathI mizrita karelA. pAyasAnna-dUdhapAkanI jevuM che. jema viSa mizrita pAyasAnna khAvAthI jIvitane haraNa kare che, teja rIte devalAkanuM sukha paNa dharmarUpa jIvanane haraNa karanAra thAya che. kemake tyAra pachI paNa strInA garbhamAM utpanna thavuM paDe che. tethI AvA prakAranuM sukha ramaNIyatAne pAmatuM nathI. da. devanAM sukha paNa duHkharUpaja che, te kahe che.-- ramaNIviraheNa vahninA bahubASpAniladIpitena yat / tridazairdaki duHkhamApyate ghaTate tatra kathaM sukhasthitiH // 9 // malAIvA azurUpI vAyue pradIpta karelA strIonA vista rUpa agnivaDe devatA svargamAM paNa duHkha Ame che, to tyAM (devalekamAM) sukhanuM sthAna kema ghaTa kema yogya kahevAya? sTe Aho! Shrutgyanam
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ dvitIya- adhyAtmasAra bhASAMtara. 110 . TIkArtha--netranA ghaNA azrujaLanA pravAharUpI vAyunA kalAlavaDe pradIpta thayelA devAMganAnA viraharUpa agnivaDe devatAo devalAkamAM paNa atyaMta du:kha pAme che, teA te devalokamAM athavA devAne viSe sukhanuM sthAna kayA prakAre gharTanyuktiyukta kema thAya ? naja thAya. devAnA duHkhane ja vizeSa spaSTa rIte matAve che.~~ prathamAnavimAnasaMpadAM cyavanasyApi divo vicintanAt / hRdayaM na hi yadvidIryate ghusadAM tatkulizANunirmitam // 100 // mUlAthe--devalAkamAMthI cyavana thavAnuM che ema vicAravAthI meTA vimAnanI saMpattivALA devAnuM hRdaya je vidINuM thatuM nathI, tethI ema jaNAya che ke temanuM te hRdaya vajranA paramANuvaDe nirmANa thayeluM che. 100. TIkAthe--devalAka thakI cyavana-devabhavamAMthI cyavIne bIjI gatimAM javAnuM smaraNamAM AvavAthI vistAra pAmelI vimAnanI saMpatti-lakSmIvALA devatAonuM hRdaya je kAraNa mATe vidIrNa thatuM nathI-bhedAtuM nathI, tethI karIne ema jaNAya che ke-te devAnuM hRdaya vajranA paramANuAvaDe racAyeluM che. kemake evA du:khavaDe manuSyonuM te maraNa thatuM jovAmAM Ave che. ane devatAonuM levAmAM AvatuM nathI, tethI devatAonuM hRdaya vanI jevuM durbhedya che, ema jaNAya che. 100. have be zlokovaDe anutkRSTa vairAgyanA upasaMhAra karIne utkRSTa vairAgya kahevAnA AraMbha kare che. viSayeSu ratiH zivArthino na gatiSvasti kilAkhilAsvapi / ghananandanacandanArthino giribhUmiSvaparadrumeSviva // 101 // mUlAthe--jema ghaNA naMdana vananA caMdanavRkSAnI icchAvALA manuSyane parvatanI bhUmine viSe rahelA anya vRkSo upara prIti thatI nathI, tema meAkSanI abhilASAvALA yogIjanane sarve ( cAre ) gatimAM rahelA viSayApara paNa prIti thatI nathI. 101 TIkAtha--mAkSanA abhilASI purUSane manuSyAdika sarve gatine viSe rahelA kAmabhogAdika viSayApara rati-abhilASarUpa prIti thatI nathI. kAnI jema ? te kahe che--jema ghaNA kalpavRkSAdikathI vyAsa evA merUparvatapara rahelA nandanavananA caMdanavRkSanI abhilASAvALAne sAmAnya parvatanI pRthvImAM rahelA anya vRkSApara prIti-saMtASa thatA nathI, te ja rIte meAkSArthIne paNa sAMsArika viSayApara prIti thatI nathI. 101. Aho! Shrutgyanam
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] - vairAgyanA bheda 111 iti zuddhamatisthirIkRtAparavairAgyarasasya yoginH| svaguNeSu vitRSNatAvahaM paravairAgyamapi pravartate // 102 // mUlAI--A pramANe jeNe zuddhabuddhivaDe apara vairAgyane rasa sthira karyo che, evA gIone AtmAnA guNone viSe nispRhatAne dhAraNa karanAre para vairAgya paNuM pravarte che thAya che. 102. 1 TakAI-upara kahyA pramANe zuddhabhegAzaMsAdi doSarahita buddhivaDe karIne jeNe anutkRSTa vairAgyane rasa-zAMta pariNAmane sthAyI bhAva sthira-nizcaLa karyo che, evA yogIne-munine AtmAnA tapa, jJAna ane saMyamAdika guNathI utpanna thatI labdhionA prabhAvane viSe nispRhapaNane prApta karanAre pradhAna vairAgya paNa pravarte che-utpanna thAya che. 102. pradhAna vairAgyanuM ja varNana kare che - vipularddhipulAkacAraNaprabalAzIviSamukhyalabdhayaH / na madAya viraktacetasAmanuSaMgopanatAH palAlavat // 103 // mUlArtha--anuSaMgathI prApta thayelI vipula, pulAka, cAraNa ane prabalAzIviSa vigere labdhio anAjanI uparanA phetarAMnI jema vairAgyavaMtanA madane mATe thatI nathI. 103. TIkAthe-anuSaMga eTale bIjAne uddeza chatAM, nahIM IcchelA bIjA padArthanI prApti thAya che. jema dhAnyane mATe khetI karatAM nahIM IjhelAM photarAM, parALa vigerenI prApti thAya che. te ja rIte mokSanA udeze karIne jJAna, tapa ane saMyamanI kyiA karatAM labdhi vigerenI je prApti thAya te anuSaMga prApti kahevAya che. te anuSaMgavaDe prApta thayelI vipula vistAravALI Rddhi eTale samagra mananA bhAvane jevAmAM samartha evI zaktirUpa saMpatti arthAta vipulamativALuM manaparyava jJAna, pulAka labdhi-jenAthI cakravatInA sainyane paNa cUrNa karavAnI zakti prApta thAya te, cAraNu labdhi-jenAthI kareDa yojanasudhI AkAza mArge javA AvavAnI zakti-jaMghAcAraNa vidyAcAraNuM vigere labdhio thAya che, tathA prabalAzIviSA-ati ugra dezaneviSe viSanI jevI viSavALI eTale mAtra zApa ja ApavAthI bhasmasAta karavAnI zakti prApta thAya te, A vigere labdhio tathA mukhya zabdavaDe sUcana thayela maNi, maMtra ane auSadhIo jANavI. A sarve virakta cittavALA munione unmAda-garva karanAra thatI nathI, Aho! Shrutgyanam
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra adhyAtmasAra samAMtara. [ dvitIya khetI karavAthI prApta thayelA parALanI jema tuccha lAgavAthI. tenAthI thatuM kArya paNa teo karatA nathI. 103. pUrve kahelA arthanIja spaSTatA kare che-- kalitAtizayo'pi ko'pi no vibudhAnAM madakRdguNavrajaH / adhikaM na vidantyamI yato nijabhAve samudaJcati svtH|| 104 malArja-atizayane pAmeleA koI paNa guNasamUha paMDitane madasaraka ( mada karanAra ) thatA nathI. kremaDhe AtmAnA svabhAvanA ullAsa cavAthI A virakta cepIe AtmasvabhAvathI adhika mIjuM kAMI jANatA nathI. 104. TIkAthe--jenA atizaya eTale lokonA manane atyaMta adbhuta camatkAra utpanna karanArA prabhAva che evA kAI paNu pUrve kahelA guNAnA samUha paMDitane madakAraka thatA nathI. kemake peAtAnA AtmAnA svarUpanA svabhAva tapa saMyamAdikavaDe prarSatAne pAmavAthI A virukta yAgIo potAnA gusamUhane AtmasvabhAvanA lAbha karatAM adhika mAnatA nathI, tethI teo AtmasvarUpaneja zuddha kare che. 104. mokSaneviSe paNa lubdha thatA nathI, kAraNathI te eja te kahe che. hRdaye na zive'pi lubdhatA sadanuSThAna masaMga maMgati / puruSasya dazeyamiSyate sahajAnandataraMgasaMgatA // 105 // bhUlAthe--temanA manamAM meAkSane viSe paNa lubdhatA hAtI nathI. kemake teonI sat kriyA paNa asaMgapaNAne pAme che. sahajAnaMdanA taraMgathI prApta thayelI A purUSanI avasthA icchelI che. 105. TIkArya--te vairAgyavaMtanA manamAM saphala karmanA baMdhanathI rahita thavArUpa meAkSane viSe paNa lubdhatA-ati Asakti hAtI nathI, te daivAdikanA sukhanI abhilASA tA kayAMthI ja hAya ? ahIM koIne zaMkA thAya ketyAre te mokSane sAdhanAra evuM anuSThAna--kriyA zAmATe karatA haze ? tenA javAba Ape che ke teo je anuSThAna-Asakti varjita svAbhAvikapaNAe karIne satakriyAnuM pAlana kare che te paNa asaMgapaNAne pAme che, arthAt paranI preraNA tathA AsaktinI apekSA rAkhyAvinA sahajapaNAe karIne je kriyA karavI te mumukSujanAnuM karta nyu ja che. puruSanI AtmAnI A pUrve kahelI dazA-avasthA AtmAnI Aho! Shrutgyanam
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha. ] vairAgyanA bheda. 113 sAthe anAdi kALathI utpanna thayelA akatrima AnaMdanA sAkSAta kevaLIe joyelA sukhanA taraMgavaDe ekatvapaNe prApta thayelI che, ema tIrthakarAdike kaheluM che. 10. prakaraNane upasaMhAra kare cheiti yasya mahAmaterbhavediha vairAgyavilAsabhRnmanaH / upayanti varItumuccakaistamudAraprakRtiM yazaHzriyaH // 106 // mUlAI-A pramANe A lekamAM je mahAbuddhivALA yogInuM vairAgyanA vilAsane dhAraNa karanAruM mana hoya che, te udAra prakRtivALAnI samIpe mekSalakSmI utkaMThApUrvaka varavA mATe sAme Ave che. 106. kirtha-pUrve kahelA prakAravaDe A vizvamAM je mahAmativALA-- mekSanA sukhamAM buddhivALA gInuM vairAgyanA vilAvaDe-uttarottara vRddhi pAmatA pariNAmanA vikAsavaDe pUrNa evuM mana hoya che, tevA udAra prakRti-svabhAvavALA yogInI pAse mekSanI lakSmI atyaMta utkaMThApUrvaka tene varavAne-aMgIkAra karavAne mATe sAmI Ave che temanI spRhA kare che. A lekamAM "carA:" evA zabdavaDe zrIyazovijayajI. upAdhyAye pitAnuM nAma sUcavyuM che. 106. rati vairAthavidhavAvivAra che. | ti dvitIya pravaH | Aho ! Shrutgyanam
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 tRtIya adhyAtmasAra bhASAMtara. A atha tRtIya pravaH mamatA nirAkaraNa bIjo prabaMdha kahyo. have trIje kahe che. tene saMbaMdha A pramANe che. bIjA prabaMdhamAM vairAgyanA saMbhavatA bheda batAvIne tenA viSaya sAthe vairAgyanuM svarUpa kahyuM, te vairAgya mamatAne tyAga karavAthI sthiratA pAme che, tethI tenI sthiratA karavAmATe A trIjA prabaMdhamAM mamatAnuM nirAkaraNa kema karavuM te kahe che. evA saMbaMdhathI prApta thayelA A (mamatA nirAkaraNa) prabaMdhane prathama leka A pramANe che. nirmamasyaiva vairAgyaM sthirtvmvgaahte| ratyattata kA jamatAmacanathaiyA . . . mUlArtha-mamatA rahita purUSane ja vairAgya sthiratAne pAme che. tethI karIne paMDita purUSe atyaMta anartha karanArI mamatAne tyAga kare. 1. - TIkAI-vairAgya eTale viraktapaNuM e dhana, parivAra, zarIra ane gRhAdikane viSe jenI mamatvabuddhi nAza pAmI che evA purUSane ja-evA purUSamAM ja sthirapaNane-sthAyibhAvane pAme che eTale sthira thAya che. tevIrIte-vairAgyanuM sthAyipaNuM thatuM hovAthI vicakSaNa-AtmAnuM hita jANanAra paMDite A leka ane paraleka saMbaMdhI aneka prakAranA ane aniSTa upadrave eTale te prANane paNa aMta karanArAM da ApanArI mamatAne eTale "A dhAdika mArUM che, huM tene svAmI chuM. evA mananA pariNAmane mULathI ja tyAga kara. 1. mamatA hoya ane tyAga (vairAgya) dhAraNa kare che te akiMcitaka-nirarthaka che, te batAve che. viSayaH kiM parityaktairjAgarti mamatA yadi / tyAgAt kaJcakamAtrasya bhujago na hi nirviSaH // 2 // mUlAthuM-je hRdayamAM mamatA jAgRta heya te viSayane tyAga karavAthI zuM phaLa? kemake mAtra kAMcaLIne tyAga karavAthI sarpa viSa rahita thatuM nathI. 2. TIkAthe-o hadayamAM pUrve kahelI mamatA kuraNayamAna hoya te tyAga karelA-dIkSAdika grahaNa karIne dUra karelA zabdAdika viSayavaDe , Shrutgyanam
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhaMdha ] mamatA nirAkaraNa: 115 zuM kArya siddha thAya? kAMI ja nahIM. te upara DhAMta kahe che.-mAtra kAMcaLInA tyAga karavAthI sarpa viSarahita thatA nathI. te ja pramANe mAtra viSayane tyAga karavAthI mamatAvALA purUSa tyAgI kahevAtA nathI. 2. mamatA heAya tyAre cuNeAnI vRddhi paNa thatI nathI, te kahe che. kaSTena hi guNagrAmaM praguNIkurute muniH / mamatArAkSasI sarva bhakSayatyekahelayA // 3 // mUlAthe--muni mahAkaTTe karIne guNasamUhane upArjana kare che, te sarva (guNA)ne mamatArUpI rAkSasI eka helAmAMtramAM bhakSaNa karI jAya che. 3. TIkArya--muni mahAkaNe karIne-cirakALa sudhI tapasyA, vrata ane iMdriyAne damana karavA vigerenA parizramavaDe karIne pUrvokta guNAnA samUhane sajja kare che-upArjana kare che. te sarvane-cirakALathI saMcaya karelA guNasamUhane mamatArUpI rAkSasI-rUdhira tathA mAMsane zeSaNa karanArI rAkSasI eka DelAmAtramAMja gADha mamatArUpa-abhilASArUpa IcchAe karIne bhakSaNa karI jAya che. 3. mamatAne vaza thayelA purUSa pazu jevA hAya che, te kahe che.~~~ jantukAntaM pazukRtya drAgavidyauSadhIbalAt / upAyairbahubhiH patnI mamatA krIDayatyaho // 4 // bhUlAthe--ahe! mamatArUpI panI (strI) avidyArUpI auSadhInA aLathI tatkALa jIvarUpI patine pazu jeA banAvIne ghaNe prakAre mADe che. 4. TIkArya--ahA ! mahA kaSTanI vAta che ke mamatArUpI patnI eTale jenAthI vaza karAyelA prANI durgatinA du:sahu du:khaneviSe paDe che. e mamatA kAMtA'( strI ) tenI utpattinAM mUla kAraNabhUta ajJAnarUpI auSadhInA eTale prabhAvavALI latAnA sAmarthyavaDe tatkALa-prayAsavinAja peAtAnA AdhArabhUta jIvarUpI bhartAne pazu jevA karIne eTale bhaThyAbhakSya sarvanuM bhakSaNa karanAra, gamya tathA agamya sarva pratye gamana karanAra ane vivekathI zUnya evA tiryaMcasamAna banAvI daine ghaNA phrIDAnA prakArAvaDe viDaMkhanArUpa krIDA karAve che. eTale ke mAre mATe amuka alaMkArAdika jaladI lAvI Ape|' ityAdika strInAM vacaneAnI preraNAthI mamatAne vaza thayelA prANI AnaMdathI doDAdoDa kare che. 4. Aho ! Shrutgyanam
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 adhyAtmasAra bhASAMtara. [tRtIyaAtmasvarUpane viSe mamatAnA kAraNabhUta vastune saMbaMdha nahIM chatAM paNa mamatAne vaza thayele prANa te vastunA saMbaMdhane jue che, te kahe che - ekaH parabhave yAti jAyate caika eva hi| mamatodrekataH sarva saMbandhaM kalayatyatha // 5 // mUlArtha-jIva pite ekale ja parabhavane viSe jAya che ane ekale ja utpanna thAya che, te paNa mamatAnA ukathI sarva saMbaMdhane jue che. pa. 1 TIkArtha-dhana ane parivArAdikathI rahita ekale ja saMsArI jIva parabhavaneviSe bIjA janmamAM jAya che, ane sarva saMbaMdha rahita ekale ja manuSAdikapaNe utpanna thAya che; ema jANatAM chatAM paNa mamatAnA . udrakathI-tenI vRddhine lIdhe mAtA, pitA, bhAryA ane putrAdirUpa sarva saMbaMdhane avidyamAna-asatya chatAM paNa satya heya, tema jue che jANe che. 5. daSTAMtasahita mamatAne pracAra dekhADe chevyaapnoti mahatI bhUmi vaTabIjAdyathA vttH| tathaikamamatAbIjAt prapaJcasyApi kalpanA // 6 // bhUlAI-jema vaTavRkSanA eka bIjamAMthI utpanna thayela vaTavRkSa ghaNuM pRthvIne vyApta kare che, tema eka mamatArUpa bIjathI A sarva prapaMcanI kalpanA thAya che. 6. . ' TIkArya-jema eka vaTavRkSanA bIjathI eTale vaTavRkSanA phaLanI aMdara rahelA sUkSma kaNuyAthI utpanna thayele vaTavRkSa ghaNuM pRthvImAM vyApe che-potAnI zAkhA, prazAkhA ane vaDavAIovaDe ghaNuM jagyAne reke che, te vaTanA daSTAMtanI jema janmAdika aMkuranA kAraNarUpa eka mamatArUpI bIjamAMthI A jagatanA) prapaMcanI-mAtApitAdika saMbaMdhanA samUhanI sarva kapanA-racanA thAya che. 6. have mamatAne prakAra dekhADe chemaataa pitA me bhrAtA me bhaginI vallabhA ca me / putrAH sutA me mitrANi jJAtayaH saMstutAzca me // 7 // malAI-A mArI mAtA, A mArA pitA, A mArA bhAI, A mArI bahena, A mArI bhAryA, A mArA putro, A mArI putrIo, A mArA mitro, A jJAtibaMdhuo ane A mArA pUrvaparicita ja che. 9. Aho ! Shrutgyanam
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] mamatA nirAkaraNa. 117 TIkAryuM--A mArI mAtA che, A mAro pitA che, A mAro saheAdara bhAI che, A mArI mhena che, A mArI bhAryAM che, A mArA putro che, A mArI putrI che, A mArA mitro che, A mArA sajAti aMdhue che, ane A mArA pUrvanA paricayavALA janA che. A pramANe mamatAnA aneka prakAra hAya che. 7. ityevaM mamatAvyAdhiM vardhamAnaM pratikSaNam / janaH zaknoti nocchettuM vinA jJAnamahauSadham // 8 // bhUlAthe--pramANe kSaNe kSaNe vRddhi pAmatA mamatArUpI vyAdhinuM mANasa jJAnarUpI mahA auSadhivinA ucchedana karavA zaktimAna thatA nathI. 8. TIkAthe--A upara kahyApramANe-mamatAnA udayavaDe sarva padArthasamUhaneviSe saMbaMdhanI racanA karavAthI kSaNe kSaNe vRddhi pAmatA mamatArUpI mahA(kuSTAdika) vyAdhinA, manuSya-prANIsamUha jJAna eTale vastunA mULathI AraMbhIne antaparyaMta yathAsthita svarUpane dekhADanAra bedha te rUpI mahAauSadha-aneka prabhAvathI yukta ane karmarUpI rogane haraNa karavAmAM samartha evA auSadhavinA vinAza karavAne zaktimAna thatA nathI. 8. mamatA ja prANIone pApakarmamAM pravartAve che, te kahe che.-- mamatvenaiva niHzaMkamAraMbhAdau pravartate / kAlAkAlasamutthAyI dhanalobhena dhAvati // 9 // mUlAthe--prANI mamatAvaDe karIne ja niHzaMka rIte AraMbhAdikamAM pravarte che, tathA dhananA lAbhe karIne ceAgya phALe ane anya kALe paNa uThIne dADe che, 9. << TIkAthai--prANI mamatAe karIne ja eTale khIjA koIpaNu hetuvinA kevaLa eka mamatAe pharIne ja arthAt "A mArI strI ane A mArA putro vigere che, tethI temane nioNha mAre ja karavA joie" evA pariNAme karIne AraMbhAdikamAM-durgatinA heturUpa khetI ane vepAra vigeremAM-jIvahiMsA, mRSAvAda ane cerI vigerenA vyApAramAM tathA Adi zabdanuM grahaNa kareluM hAvAthI anarthadaMDAdika akAryomAM niHzaMka rIte-pApabaMdhanI apekSA rahita ja pravarte che tevA kAryomAM tatpara thAya che. tathA dhananA lele karIne kALe eTale diva sanA bIjo prahara vigere athavA yuvAvasthA vigere yAgya samaye ane akALe eTale rAtrI vigeremAM athavA khALa ane vRddhAvasthAdika Aho! Shrutgyanam
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 adhyAtmasAra bhASAMtara. [tRtIyaayogya samaye uThavAnA svabhAvavALe thaIne te prANuM deDe che-mahA samudra ane meTA araNyanuM paNa ullaMghana karIne dezAMtare jAya che. 9 mamatA karavA chatAM paNa te svajanethI tenI koIpaNa svArtha siddhi thatI nathI, te kahe che - svayaM yeSAM ca poSAya khidyate mmtaavshH| rUhAputra te dhutrAya rALA tA. 20 che. ' malAthe-pite mamatAne AdhIna thaIne jeonA piSaNane mATe kheda pAme che, teo A leka ke paralekamAM pitAnA rakSaNa mATe ke zaraNane mATe thatA nathI. 10. TIkAI-vaLI mamatAne vaza thayele mUrNa prANI je putrAdikanA pAlaNapaSaNane mATe kheda pAme che-utkaTa kaSTanI paraMparAne sahana kare che, te putrAdika A janma tathA parajanmane viSe rakSaNa mATe kaI paNa prakAranA viparita daivage karIne prApta thayelI vipattithI bacAvI levAne mATe thatA nathI, athavA te zaraNane mATe- svasthatA pamADavA mATe paNa thatA nathI. A pramANe jANatAM chatAM paNa mamatAne parAdhIna thayele prANa teone mATe aneka prakAranA kalezene sahana kare che. 10. mamatAvALAne Aleka ane paralekamAM duHkha ja hoya che. te kahe che - mamatvena bahU~lokAn pussnnaatyeko'rjitairdhnaiH| soDhA narakaduHkhAnAM tIvrANAmeka eva tu // 11 // mUlArtha-ekale ja manuSya mamatAne lIdhe pite upArjana karelA kavyavaDe ghaNA mANasanuM poSaNa kare che, paraMtu te ekale ja narakanAM tIvra duHkhane sahana karavAnuM che. 11. TIkArtha-mamatAe karIne eTale "A putrAdika mArAM che evI pariNatinA nimitta mAtrathI ja ekalo-sahAya rahita manuSya ghaNuM pApanAM AcaraNavaDe pote upArjana karelA puSkaLa dravya karIne pitAnA Azrita ghaNuM bhANunuM piSaNa kare che-bharaNu piSaNa karavA lAyaka hovAthI anna vastrAdike karIne tathA kalezane sahana karavAvaDe karIne piSaNa kare che. arthAta A pramANe mamatAne vaza thayele manuSya pApakarmo karIne ghaNu lekenuM pAlana kare che. paraMtu paralekamAM jaIne te pApanA samUhavaDe tIvra-ghaNuM kaThaNa narakanAM duHkherataprabhA vigere pRthvImAM vartatA-pApIone bhogavavAnAM kaSTanAM sthAnane viSe rahelAM asahya evA zIta, Atapa, sudhA, tuSA, karavata ane taravArathI vidAraNa Aho! Shrutgyanam
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] mamatA nirAkaraNa. 119 thavuM, tathA vaitaraNI nadI ane kuMbhIpAka vigerethI utpanna thayelAM du:khAne sahana karanAra-tevAM duHkhAnA bhAktA te pApa karanAra ekalA ja thAya che, paraMtu tenA putrAdika tenA sahAyakAraka thatA nathI. mATe sarva duHkhAne ApanArI mamatAnA hitArthI purUSa tyAga karavA yogya che. 11. have mamatAthI andha thayelAnuM ane janmathI aMdhanuM vilakSaNa paNuM batAve che.---- mamatAndho hi yannAsti tatpazyati na pazyati / jAtyandhastu yadastyetadbheda ityanayormahAn // 12 // bhUlAI----mamatAthI aMdha thayelA prANI je vastu hAtI nathI tene jue che, ane janmAMdha prANI teA je vastu vidyamAna che tene jote nathI, e pramANe e bannemAM mATe bheda-taphAvata che. 12. je TIkArtha--he bhavya prANIe ! juo ke A mamatAthI aMdha thayelA-vivekarUpa netrathI rahita thayelA prANI je vastu traNa bhuvanamAM nathI eTale paravatune viSe mamatA mAtra saMbaMdhathI avastune paNa jIe che, eTale ke mithyAtvanA udaya thavAthI kudeva, phugurU ane sudharmane viSe sudeva, sugurU ane sudharmanI jema, tathA peAtAnI phulaTA strIne viSe satIpaNAnI jema, mamatAMdha purUSa sarve avidyamAna saMbaMdhone vidyamAnapAvaDe jue che. ane jANaMdha eTale janmathI aMdha thayelA purUSa tA je ghaTAdika vastu vidyamAna che, tene ja mAtra jotA nathI. e pramANe A mamatAMdha ane jANaMdhamAM ati meTA bheda-taphAvata che. 12. have ATha leke karIne mamatAMdha purUSa avidyamAna vastune zI rIte jue che, te spaSTa rIte khatAve che.-- prANAnabhinnatAdhyAnAt premabhUmnA tato'dhikAm / prANApahAM priyAM matvA modate mamatAvazaH // 13 // bhUlAthemamatAne vaza thayelA prANI prANAnA nAza karanArI strIne potAthI abhedapaNe dhArIne prANarUpa tathA ati premane lIdhe prANa karatAM paNa adhika mAnIne AnaMda pAme che. 13. TIkArya--mamatAvALI buddhivaDe vyAkula thayelA manuSya dharmanA jIvanarUpa vratAdika bhAvaprANAnA tathA AyuSya iMdriyAdika dravyaprANAnA nAza karanArI evI priyAne pAtAnA AtmAthI abhedapaNe eTale ke ' A srIja mAruM jIvita che' ema vicArIne peAtAnA prANarUpa mAne che, tathA premanA adhikapaNAe karIne tene prANA karatAM paNa adhika mAnIne AnaMda pAme che. 13. Aho! Shrutgyanam
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ tRtIya kundAnyasthIni dazanAn mukhaM zleSmagRhaM vidhum / mAMsagranthI kucau kuMbhau no vetti mamatvavAn // 14 // mUlAthe--mamatAvAna manuSya strIonA asthimaya dAMtane munda puSpanI kaLIrUpa mAne che, tathA raleSmanA gRharUpa mukhane caMdrarUpa mAne che, tathA mAMsanI graMthIrUpa stanAne suvarNanA kaLazarUpa mAne che. 14. 120 TIkAtha----mamatAvALA purUSa priyAnA hADakAMnA dAMtAne kuMdapuSpAnI kaLIrUpa jANe che, tathA zleSmanA gRharUpa priyAnA mukhane pUrNa caMdramaMDaLarUpa jANe che, ane mAsanI graMthI-samUhurUpa kAMtAnAM stanone suvarNanA kalazarUpa jANe che. e pramANe avidyamAna vastune te jue che. 14. manasyanyadvacasyanyat kriyAyAmanyadeva ca / yasyAstAmapi lolAkSIM sAdhvIM vetti mamatvavAn // 15 // cUlAthe--je strInA manamAM bIjuM, vacanamAM bIjuM ane kriyAmAM paNa bIjuM che, evI capaLa netravALI strIne paNa mamatAvAna purUSa satI mAne che. 15. TIkArya--je strInA manamAM patithI bIjuM koI upapati vigere hAya che eTale manathI parapurUSane cahAtI hoya chetayA teNInI vANI. neviSe bIjuM eTale premanA vacanathI bIjuM kAMI dveSAdika hAya che eTale kalezakArI vacanA bele che athavA vacanavaDe bIjA purUSane prema batAve che ane pharavAmAM bIjuM eTale karavAlAyaka kriyAthI bIjuM kAMI peAtAnA pati vigerenuM aniSTa karAtuM hoya che. AvA duSTa svabhAvanI capaLa netravALI strIne paNa mamatAvAna eTale A mArI priyA che' ema mAnanAra purUSa teNIne parama satI che ema mAne che. 15. yA ropayatyakArye'pi rAgiNaM prANasaMzaye / * durvRttA strI mamatvAndhastAM mugdhAmeva manyate // 16 // mUlAthe--je durAcArI strI potAnA rAgI purUSane prANanA saMzayavALA akAryaneviSe paNa pravartAve che, te chatAM mamatAthI aMdha thayelo manuSya teNIne mukhya (bhALI)ja mAne che. 16, TIkArthe--je duSTa eTale ahitakAraka strI ke jeNInI dUSaNavALI vartaNuka che te peAtAnA rAgI-premI bhartAdikane prANunA saMzayavALA- 1 jAra purUSa. Aho! Shrutgyanam
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 mamatA nirAkaraNu. akAryamAM pravataoNve che. te chatAM mamatAe karIne aMdha thayelA vivekarUpa cakSu rahita thayelA pariNAmavALI (bhALI) ja prabaMdha ] prANanA aMta kare tevA cArI vigere tevI duSTa AcaraNavALI strIne paNa eTale A mArI priyA che ema dhArI purUSa teNIne mugdha-ajJAnI eTale bhadra mAne che-jANe che. 16. strInA zarIranI durgaMchApUrvaka mamatAvaDe aMdhatva dekhADe che. carmAcchAditamAMsAsthiviNmUtrapiTharISvapi / vanitAsu priyatvaM yattanmamatvavijRMbhitam // 17 // bhUlArja-carmathI AcchAdana karelAM mAMsa, asthi, viSThA ane mUtranA pAtrarUpa strIone viSe je priyapaNuM che te mamatAnA ja vilAsa che. 17. TIkAthe--carmathI AcchAdana karelAM-cotaraphathI vIMTelAM mAMsa, hADakAM, viSThA ane mUtra vigere malIna padArthonI pITherI-tapelI rUpa eTale atyaMta durgaMchavA yogya hAvAthI darathI ja tyAga karavA lAyaka evI strIone viSe manuSyeAnI je prIti che te mamatAnAja vilAsa che. 17. lAlayan bAlakaM tAtetyevaM brUte mamatvavAn / vetti ca zleSmaNA pUrNAmaMgulImamRtAzcitAm // 18 // mUlAtha-mamatAvAna purUSa pAtAnA bALakane lADa laDAvatAM hai tAta! (huM mApa) ema kahIne bAlAve che, ane zleSmathI bharelI tenI AMgaLIne jANe amRtathI vyApta hoya tema jANe che. 18. TIkAtha-mamatAvAna purUSa peAtAnA ALakane lADa laDAvatAMDhIDA karAvatAM huM tAta ( bApA-mApA ) ema kahIne melAve che (pAte tenA putra ane ) ane zleSmathI-kathI ( nAkanI lIMTa vigerethI ) bharelI kharaDAyelI te putranI AMgaLI peAtAnA mukhamAM lAgelI heAya te paNa tenI durgaMchA karyA vinA ja jANe te AMgaLI amRtathI vyAsa hAya tema sukhakAraka jANe che. 18. paMkAmapi niHzaMkA sutamaMkAnna muJcati / tadamedhyespi medhyatvaM jAnAtyaMvA mamatvataH // 19 // mUlAthe--mAtA, mamatAne lIdhe niHzaMka rIte kAdavathI kharaDAyelA putrane paNa pAtAnA utsaMgamAMthI nIce mUkatI nathI, ane tenA amedhyane (apavitratAne)viSe paNa pavitrapaNuM jANe che-mAne che. 19, 16 Aho ! Shrutgyanam
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1rara. adhyAtmasAra bhASAMtara. [4tIma1 TIkAI-mAtA mamatAne lIdhe niHzaMka-apavitrapaNAnI zaMkArahita thaIne viNArUpa kardamathI ArTa (vyAsa) thayelA pitAnA putrane ullaMgamAMthI nIce utAratI nathI, ane te putranA viSTAdika apavitra padArthane viSe paNuM pavitrapaNuM jANe che- mAne che. 18. mAtApitrAdisaMbandho'niyatopi mmtvtH| damUnimavatAM naivecenavamA 20 mUlArtha-mAtA, pitA, vigerene saMbaMdha anizcita che, te paNa mamatAne lIdhe daDha bhUmirUpa bhramavALA purUSone nizcita bhAse che. 20 TIkArtha-mAtA, pitA tathA bhAI bena, vigerene saMbaMdha-saMyoga dareka prabhAtamAM sUryodayanI jema dareka bhAvomAM nizcita nathI arthAt kAyama rahenAre nathI-vinazvara che, te paNa mamatAne lIdhe daDha bhUmi- ' mamatA35 rAgathI raMjita thayelI zAstranAM vAkathI paNa bodha pamADavAne azakya evI cittavRttimAM thayelI bhrAMtivALA-anya prakAre rahelI vastune viSe anya prakAranA nizcayarUpa bramavALA manuSyone te saMbaMdha nizcitapaNe nityapaNe phuTa rIte bhAse che-kAyama rahenAre lAge che. 20. have be lekavaDe tatvajJAnapUrvaka dazIpaNuM kahe che - bhinnAH pratyekamAtmAno vibhinnAH pudgalA api / zUnyaH saMsarga ityevaM yaH pazyati sa pazyati // 21 // mUlArtha-pratyeka AtmAo bhinna che, tathA pugale paNa A tmAthI bhinna che, temane kaI prakArane saMbaMdha che ja nahIM. e pramANe je jue che te ja jue che. 21. TIkArtha-pratyeka AtmAo bhinna bhinna che-pRthaka pRthak sattAnA AdhArabhUta hevAthI anya anya che, tathA pudgale paNa-AtmAthI anya ane paramANuonA saMgathI utpanna thayelA zarIrAdika padArtho paNa bhinna che-paramArthapaNue karIne AtmAthakI vizeSa karIne jUdA che-rahita che, ane vyavahArathI eka bhavano saMbaMdha keIne keinI sAthe hoya che, to paNuM sarve padArtho pitApitAnI sattAne bhajanArA hoya che, eTale kharI rIte te saMbaMdha zUnya ja che-keinI sAthe saMbaMdha che ja nahIM. e pramANe bhinna bhinna sattAne bhajanArA padArthone je paramArtha daSTie jue che te ja tatvathI jue che-sata cakSavALe te ja che ema jANavuM 21. Aho ! Shrutgyanam
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAMbA ] - mamatA nirAkaraNa 123 saMbaMdhanA abhAvanuM jJAna thavAthI zuM siddhi thAya che, te kahe che. ahaMtAmamate svtvsviiytvbhrmhetuke| bhedajJAnAt palAyete rajujJAnAdivAhibhIH // 22 // malAI-jema junA jJAnathI sarpanI bhIti naSTa thAya che, tema bhedanA nathI svatva ane svakIyatvarUpa bhrAMtinA heturUpa ahaMtA ane mamatA naSTa thAya che. ra2. TIkArtha-paraspara saMbaMdhanA abhAvarUpa bhedanA jJAnathI-jANuvAthI svatva-pitAne viSe svAmIpaNAnI bhAvanA tathA svakIyatvaA dhanAdika mArU che evI paravastune viSe thatI mamatva, bhAvanA, te banne bhrAMti-mithyAjJAnanA heturUpa-tene utpanna karanAra ahaMtA eTale huM A dhanAdikane svAmI chuM evI buddhi, tathA mamatA eTale A dhanAdika mAruM che evI buddhi, te banne nAza pAme che. kenI jema? te kahe che-jema raju eTale deraDInA jJAnathI. sarpane bhaya nAza pAme che, tema A paNa nAza pAme che. 22. . have be kevaDe jijJAsA (jANavAnI IcchA) ne kahe che-: kimetaditi jijJAsA tattvAntajJAnasaMmukhI / vyAsaMgameva notthAtuM datte kva mamatAsthitiH // 23 // mUlArtha-"A zuM? " e prakAre tatvajJAnamAM sanmukha thayelI | jijJAsA ( jANavAnI icchA) vyAsaMgane ja utpanna thavA detI nathI, te pachI mamatAnI sthiti te kayAMthI ja hoya? 23. TArthaje munine "A zuM?" eTale A AtmA ane strI putra vigere vastu zA svarUpavALI che? kevA AkAranI che? temane mULa zuM che? tathA temane anta zuM che? A svamatithI jANuM za . kAya tevI pratyakSa AtmAdika vastu che te kevI che? tene paramArtha mAre jANuM joIe. A pramANe tattva eTale vastunA mULa svarUpane aMta sarvathI cheluM rahasyanuM nirdhAraNuM, te jene viSe che evA jJAnanI sanmukha eTale tenA pariNAmavALI jijJAsA-jANavAnI IcchA eTale tattvanI vicAraNu jene utpanna thayelI che te jijJAsA vegInA manamAM vyAhane-Asaktine utpanna thavA ja detI nathI. te pachI tyAM mama tAnI sthiti eTale mamatAnuM sthAyipaNuM kyAMthI hoya? na ja heya. 3. priyArthinaH priyAprAptiM vinA kvApi yathA rtiH| na tathA tattvajijJAsostattvaprAptiM vinA kvacit // 24 // Aho ! Shrutgyanam
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ tRtIya- mUlArtha-jema priyAnA prayajanavALA purUSane priyAnI prAptivinA bIje kaI paNa ThekANe rati-prIti thatI nathI, tema tatvanI jijJAsAvALA purUSane paNa tattvanI prApti vinA bIje kaI paNa sthaLe prIti thatI nathI. 24. TIkAI-jema priyAnA prajanavALA-priyAnI IcchAvALA purUpane priyAnI strInI prApti-samAgama thayA vinA bIje kaI paNa kekANe-zayana, Asana vigere sthaLe prIti thatI nathI, teja pramANe tatvanI jijJAsAvALAne eTale vastasvarUpanA paramArthane jANavAnI icchAvALA munine tatvanI prApti vinA-vastunA paramArtha jJAna vinA bIje kaI paNa sthaLe prIti thatI nathI. 24. vyatirekane viSe paNa bodhanuM phaLa thAya che, te kahe che___ ata eva hi jijJAsAM viSkabhati mamatvadhIH / vicitrAbhinayAkrAntaH saMbhrAnta iva lakSyate // 25 // mUlAI-tethI karIne ja mamatAnI buddhi jijJAsAne rokI rAkhe che, ane tethI vicitra prakAranA abhinayathI vyApta e te manuSya saMbhAtanI je dekhAya che. 25. TIkArtha-eja kAraNa mATe-mamatA ane ahaMtA e tatva jijJAsAnA zatrurUpa che mATe mamatAnI buddhi jijJAsAne tattvajJAnanI pariNatine rokI rAkhe che, ane tethI karIne vicitra prakAranA abhina eTale netra, mukha ane hastAdikanI ceSTA vaDe karAte dazya padAthane jaNAvanAre AkAra tethI vyApta thayo che te manuSya jANe bhayathI trAsa pAmya heya-saMbhrAMta thayo hoya tevuM dekhAya che. 25. - have be kevaDe zikSAne upadeza tathA mamatAne nirAkaraNa karavAno upAya dekhADavApUrvaka adhikArane upasaMhAra karatA satA kahe che - dhRto yogo na mamatA hatA na smtaahtaa| na ca jijJAsitaM tattvaM gataM janma nirarthakam // 26 // . mUlArtha-jeNe mane-muniveSane dhAraNa karyo, paNa mamatAne tyAga na karyo, samatAne aMgIkAra na karI ane tatvane jANavAnI IcchA na karI, tene manuSya janma nirarthaka gaye ema jANavuM, 26. TIkALuM-je mumukSae gane-muniveSane dhAraNa karyo, paraMtu mamatAnuM nirAkaraNa karyuM nahIM, tathA sarva jIvone viSe samatAne A Aho ! Shrutgyanam
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] - samatA adhikArI 125 dara karyo nahIM, tathA jIvAdika tatvane jANavAnI IcchA karI nahIM, tene A janma nirarthaka gaye ema jANavuM. 26. jijJAsA ca vivekazca mmtaanaashkaavubhau| atastAbhyAM nigRhaNIyAdenAmadhyAtmavairiNIm // 27 // mUlArtha-jijJAsA ane viveka e be mamatAne nAza karanArA che, tethI te bannee karIne e adhyAtmanI vairIne nigraha kare 27. TIkartha jijJAsA tathA viveka eTale tattAtattvAdikano yathArtha vicAra e be mamatAno nAza karanAra che, tethI e adhyAtmano nAza karanArI mamatAne te jijJAsA ane vivekavaDe nigraha kara, teNIne hRdayarUpI gharamAMthI kADhI mUkavI. 27. rUti mamatAtyAdhikkAra mamatAnA tyAgane adhikAra kahyo. e mamatA jema jema ochI thatI jAya che tema tema samatA utpanna thAya che, tethI mamatAnA tyAga pachI have samatAnA guNe kahe che - tyaktAyAM mamatAyAM ca samatA prathate svataH / di zasTiopa vathA nirmAtA 28 I " mUlAI-jema upAdhirahita thayelA sphaTikane viSe nirmaLatAne guNa svataH prakaTa thAya che tema mamatAne tyAga thavAthI samatA svataH vistAra pAme che. 28. TIkArya-he bhavya prANI! pUrve kahelI mamatAne tyAga karavAthI teja kALe samatA-sarve trasa sthAvarAdika bheTavALA sarva jIvAdikamAM sukha, priyatva vigere AtmAne tulya che-jevuM potAne sukha vahAluM che tevuM jIvamAtrane sukha vahAluM che-evI pariNati svataH-potAnI meLe ja bIjA udyamanI apekSA vinA ja vistAra pAme che. te para dRSTAMta Ape che-jema zA|dika para ghasavAvaDe prakAzane AvaraNa karanAra pASANu mRttikAdika maLane jenA parathI dUra karyo che, evA sphaTika maNine viSe nirmaLatAne guNa svataH prakAze che tema. 28. have samatAnuM lakSaNa kahe che - priyApriyatvayoryA'thairvyavahArasya kalpanA / nizcayAttadvayudAsena staimityaM samatocyate // 29 // mUlArtha-padArthoe karIne priya ane apriyapaNanA vyavahAranI Aho! Shrutgyanam
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ amitI kavita thai aniTa akile che adhyAramAsAra bhASAMtara. [tRtIyaja kalpanA chete manane nizame nAza karIne niLa thayuM te samatA kahevAya che. ra9. TIkAthe-satA, acetana ane mizra padArthoe karIne priya ane apritamaNanI kalpanA eTale ke teNe prAsnA padArtho pitAnA projananA vazathI kadAcita iSTa (priya) thAya che, tathA pitAne tenuM prajana na hoya tyAre teja padArtho aniSTa (apriya) thAya che, e rIte priya ane apriyapaNAneviSe pravRtti ane nivRttirUpa vyavahAranI je dazyamAna kalpanA-saMkalpanI racanA pravarte che te nizcayathI-nizcaya nayanuM tAtparya jevAthI eTale te priyApriyatna pitAnA ja hovAne nizraya karavAthI tenI kalpanAne ja abhAva thAya che. kemake nizcayanayathI jatAM keI paNa padArtha sarvathA iSTa hete nathI, tathA kaI paNa padArtha sarvathA aniSTa paNa heta nathI. paraMtu potAnA prajanane lIdhe ja padArtho ISTa ane aniSTa lAge che. mATe padArthoneviSe ISTa ane niSTapaNuM kAMI ja nathI. e pramANe sArI rIte vicAra karIne padArtho paranA priya ane apriyapaNunA saMkalpane tyAga karI je nizaLa pariNAma sakhavA tene ja samatA-sarvatra tulyatA tIrthakaree kahI che. 28. have traNa leke karIne te samatAnA lakSaNanI ja spaSTatA kare che. teSveva dviSataH puMsasteSvevArtheSu rajyataH / nizcayAt kizcidiSTaM vAniSTaM vA naiva vidyate // 30 // "lArtha-te ja padArthone viSe dveSa karatA ane teja padArthoneviSe prIti karatA purUSane nizcayathI kAMI paNa ISTa athavA aniSTa che ja nahIM. 30. zArtha-sI, vastra, AbhUSaNa ane AhAra vigere je padArtho prathama prayajananA sAdhaka hatA te ja padArtho. pitAne niprojana thavAthI temanapara dveSa utpanna thAya che, tathA te ja padArthone viSe - rIthI prajanane lIdhe pAchA rAga-prIti utpanna thAya che. mATe kAryanA vazathI ja padArthoneviSe ISTatA tathA aniSTatA lAge che, paNa vastunA svabhAvathI priyApriyatA thatI nathI. tethI kahyuM che ke-paramArthathI kaI paNa vastu jagatane viSe sarvathA priya ke apriya hatI ja nathI. pitAno saMkalpa ja ISTa ke aniSTarUpa thAya che, tethI mumukSu purUe tevA saM tajI sarvatra samatA rAkhavI. 30. Aho! Shrutgyanam
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] sattA adhikAra 127 ekasya viSayo yaH syAt svAbhiprAyeNa puSTikRt / kanyA (tAti sa va matie tA. 22 mUlAI-vaLI je viSaya eka mANasane pitAnA abhiprAye karIne puSTikAraka-prItikAraka lAge che teja viSaya bIjA mANasane abhiprAyanA bheda karIne zreSapaNane-aprItipaNAne pAme che. 31. TIkArtha je zabdAdika viSaya keI eka mANasane potAnA abhiprAye karIne potAnA anukULa abhiprAye karIne potAnA zatrune ApelI gALanA zravaNanI jema AnaMdanI vRddhikAraka thAya che, te ja zabadAdika viSaya bIjA keI purUSane tenAparanA mitrAdipaNurUpa abhiprAyanA bhedathI samAna kALe dveSapaNAne pAme che. e pramANe ekaja kALe eka ja mANasane ApelI gALo potapotAnA abhiprAye karIne ekane ISTa ane bIjAne aniSTa thAya che, tethI ema siddha thAya che ke kaI paNa padArtha sarvathA ISTa ke aniSTa nathI. 31. vikalpakalpitaM tasmAdyametanna tAttvikam / vikalpoparame tasya dvitvAdivadupakSayaH // 32 // bhUlAI-tethI karIne e banne (ISTAniSTa) manathI kalpita karelAM che, paNa paramArthepaNe satya nathI; kemake vikalpo uparama thavAthI te (IcchAniSTa)ne dvitva vigerenI jema kSaya thAya che. 32. TIkAthe-te kAraNe mATe e ISTa ane aniSTarUpa banne prakAranA saMkalpa mananA vitarkathI kalpelA che, paraMtu paramAthethI te satya-vasturUpa nathI. kemake te IcchAniSTha avastune viSaya che. te vikalpanA-mananA saMkalpanI uparama eTale nivRtti thavAthI te iSTAniSTapaNane bepaNuM vigerenI jema kSaya thAya che. eTale ke jema rakta ane pIta raMgathI raMgelA vastramAM eka bhAgamAM 2ktapaNAno saMkalpa thAya che, ane bIjA bhAgamAM pItapaNano saMkalpa thAya che ema bepaNane saMkalpa thAya che, paraMtu te vastrane dhovAthI pachI bepaNuMne vikalpa thato nathI. eka raMga ja thaI jAya che. te ja pramANe judA judA ekekapaNAnA svabhAbane Azraya karanAra iSTAniSTapaNurUpa bepaNuM paNa kSaya pAme che. 32. - have cAra ke karIne samatAnI utpattino prakAra dekhADavabhU ka samatAnuM svarUpa kahevAne mATe prathama saMkalpanI ja utpattinuM nirAkaraNa karavAnuM kahe che svaprayojanasaMsiddhiH svAyattA bhAsate yadA / bahirartheSu saMkalpasamutthAnaM sadA itam // 33 // Aho! Shrutgyanam
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 adhyAtmasAra bhASAMtara. [tRtIya mUlArtha-jyAre pitAnA prayajananI siddhi pitAne ja AdhIna che ema bhAse che tyAre pachI bAhya arthoneviSe saMkalpanI utpatti haNAya che. 33. TIkArtha-je kALe AtmAnA prajananI sukhAdika ISTa kAryanI siddhi pitAne ja AdhIna che eTale strI ane dhanAdikanA upaganI apekSA vinA AtmAne ja AdhIna che arthAta mArA kAryanI siddhi keIne paNa AdhAra vinA mAtra mAre ja AdhIna che ema bhAse chespaSTa jaNAya che; teja kALe bAhya ane viSe eTale AtmAthI alaga evA pudagalika padArthoneviSe ISTa, aniSTa tathA mAruM ane pAra evA saMkalpanI utpatti-tevA vicAra ja naSTa thAya che ema jANavuM 33. labdhe svabhAve kNtthsthsvrnnnyaayaangmkssye| rAgadveSAnupasthAnAt samatA syAdanAhatA // 34 // mUlArtha-bhrAMtine kSaya thavAthI kaMThamAM rahelA suvarNamaya alaMkAranA daSTAMtanI jema AtmasvarUpanI prApti thAya che, ane tethI rAga ane zreSanI anutpatti thavAne lIdhe anivArya samatA prApta thAya che. 34.. TIkArca-viSayAdikaneviSe mukhapaNAnA jJAnarUpa brAMtine nAza thavAthI kaMThamAM rahelA suvarNamaya bhUSaNanA daSTAMtathI eTale jema kaMThamAM rahelA suvarNanA bhUSaNane jovA mATe anya sthAne javAnI jarUra rahetI nathI, teja pramANe AtmAnuM svarUpa prApta thavAthI bIjA keInI apekSA rahetI nathI. ane tethI karIne rAga-keI ThekANe AtmAne abhilASarUpa pariNAma ane dveSa-kaI ThekANe AtmAne aprItirUpa pariNAma e banI utpatti ja thatI nathI, eTale pachI anAhata eTale keIthI paNa haNAya nahIM-nivAraNa karI zakAya nahIM arthata anivArya evI samatA prApta thAya che. 34. jagajIveSu no bhAti dvaividhyaM karmanirmitam / yadA zuddhanayasthityA tadA sAmyamanAhatam // 35 // . bhUlAI-jyAre zuddha nayanI maryAdAe karIne jagatanA jIvane viSe karma kareluM bepaNuM bhAsatuM nathI tyAre ja anivArya samatA . prApta thAya che, ema jANavuM, 3pa TIkArtha-jyAre AtmAnI zuddha nayanI sthitie karIne eTale jIvanI zuddha sattAne grahaNa karanAra zuddha dravyArthika naya mukhya vRttio athavA gauNa vRttie aMzanA prahaNahAra vastu dharmanI dezanArUpa je tabA Ahol Shrutgyanam
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.]. samatA adhikAra 129 naya tenI sthitivaDe eTale sApekSapaNue karIne vastu svarUpanI vyavasthA karanAra maryAdAvaDe, ahIM e tAtparya che ke zuddha dravyArthika naya dareka jIvanI sattAmAM rahelI siddhapaNane utpanna karanArI zaktinI apekSA rAkhIne vyavahita saMketane lIdhe niraMtara siddhane tulya evI zuddha sattAne jue che. tevA zuddha nayanI sthitivaDe karIne jJAnAvara yAdika karma kareluM ISTAniSTavarUpa bepaNuM traNe jagatamAM rahelA trasa ane sthAvara sarva jIvone viSe bhAsatuM nathI-mananI lakSatAne pAmatuM nathI-sarvatra eka svarUpa ja bhAse che, tyAre anivArya samatA utpanna thAya che. 35. svaguNebhyo'pi kauttsthyaadektvaadhyvsaaytH| AtmArAmaM mano yasya tasya sAmyamanuttaram // 36 // mUlArtha-ekatvanA nizcayathI, AtmAnA guNa thakI ane mAdhyasthapaNuthI jenuM mana AtmAneviSe ramaNa kare che tene uttama samatA prApta thaI che, ema jANavuM. 36. . TIkArtha ekatvanA adhyavasAyathI eTale ananyarUpa nizcayavastu grahaNane upayoga je abheda grAhI nayano che, tevA abhedapazuMnA nizcayathI tathA AtmAnA jJAnAdika guNethI paNa bhedadaSTine tyAga karIne arthAt bIjAnuM bheda grahaNa te dUra rahyuM, potAnA guNemAM paNa bhedadaSTi tajavAthI tathA phUTasthapaNathI-utpAda ane vyayanI apekSArahita eka pariNamapaNuthI eTale niraMtara leDhAnA ghaNanI jema nizcaLa rahevApaNunA upagathI je muninuM AtmAne viSe ja ramaNuM karanArUM citta heya che, te sAdhune sarvotkRSTa samatA che, ema jANavuM. 36. samatAnuM pradhAnapaNuM dekhADavApUrvaka aDhAra leke karIne tenuM phaLa kahe che - samatAparipAke syAdviSayagraha zUnyatA / yayA vizadayogAnAM vAsIcandana tulyatA // 37 // mUlArtha-samatAne paripAka thavAthI viSayoneviSe Agrahane abhAva thAya che, ane tethI karIne nirmaLa gavALA gIone kuThAranA prahAramAM tathA caMdananI pUjAmAM tulyatA thAya che. 37. TIkA-pUrve kahelI samatAne paripAka eTale samatA pariNuMmanuM vistArapUrvaka vizuddha hevApaNuM arthAt daDha sthiratA utpanna Aho! Shrutgyanam che ane tethI temAM tukyatA thA jamatA pati 17,
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ pratIya thavAthI kaIka kahevAne azakya evI viSayagrahazunyatA eTale zabdAdika ane IcchAdika viSayane viSe je nibaMdha eTale tenuM sukha ApanArA tarIke je vedavuM, tenI zUnyatA-abhAvapaNuM eTale abhilASA rahitatA thAya che, ke je zUnyatAe karIne nirmaLa gavALA-jJAna, kayAna ane tapa vigere mekSasAdhaka vyApArevALA athavA mana, vacana ane kAyAnI ekSasAdhaka pravRttiovALA vegIone kuThAravaDe kaI zarIranuM chedana kare athavA caMdanavaDe I pUjA kare te bannene viSe tulyatA eTale zoka ke harSanA abhAvathI samAnatA ja hoya che, kemake . teone rAgadveSanI pariNatine abhAva thaI jAya che. 37. kiM stumaH samatAM sAdho yA svaarthprgunniikRtaa| - vairAga nityAnAmapi pratyupatasthA 28 che. mUlArtha sAdhu! ame samatAnI keTalI stuti karIe? ke je samatA AtmAne arthe sajja karavAthI pAse rahelA nitya virodhI chanA vairane paNa nAza kare che. 38. , TIkArtha-jJAnAdikavaDe mekSane sAdhya karanAra he sAdhu! pUrve kahelI samatAnI ame keTalI stuti karIe? kemake tene aciMtya prabhAva hovAthI stuti karavI azakya che. je samatA AtmAnuM prayojana je mRtirUpa kArya, tene mATe praguNa karelI eTale samatApUrvaka jJAna, kayAna, bhAvanA, saMyama ane tapane viSe sajaja thavAthI samIpe rahelA nitya virodhI eTale haMsane bilADI, sarSane mera, tathA siMha ane mRga ityAdi sahaja vairavALA (jAti vairavALA) prANuonAM vaira paNa arthata kRtrima vairavALAne mATe te zuM kahevuM? jAtivaira paNa nAza pAme che. arthAta samatAvaMta prANu anyanA varane zamAvI de che; te pachI pitAnA vairAdikane nAza kare temAM te zuM Azcarya? 38. AvA prabhAvavALI samatAne jANIne tene viSe prayatna kare, te kahe che - kiM dAnena tapobhirvA yamaizca niyamaizca kim / ekaiva samatA sevyA tarI saMsAravAridhau // 39 // mUlAI-dAnavaDe athavA tapavaDe karIne zuM? tathA yama ane niyame karIne paNa zuM? mAtra saMsArarUpI samudrane viSe vahANa samAna eka samatAnuM ja sevana karavuM. 39. Aho ! Shrutgyanam
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] samatA adhikAra. 131 TIkArtha- he bhavya prANIo! samatA vinAnA dAna karIne zu? eTale ke dhananA tyAgarUpa atta, pAna, vastrAdika dina jAne ApavAthI zuM karma nirjarArUpa phaLa thAya ? na ja thAya. tathA bAra prakAranAM tapavaDe paNa zuM phaLa? tathA yama eTale mahAvrata ane aNuvratavaDe karIne paNa zuM phaLa? tathA svAdhyAya, saMteSa vigere niyamavaDe paNa zuM phaLa? arthAta dAnAdika kare athavA na kare. samatAvinA tenuM kAMI phaLa nathI tyAre muktine mATe zuM karavuM te kahe che-cAragativALA saMsArarUpI samudrane viSe vahANurUpa eka samatA ja sarva kAryomAM mukhya karIne sevavA lAyaka che. 39. samatAnuM sukha pitAnA anubhavathI siddha che. te kahe che - dUre svarga sukhaM muktipadavI sA dviiysii| manaHsaMnihitaM dRSTaM spaSTaM tu samatAsukham // 40 // mUlArtha-svarganuM sukha te dara che, ane mokSasthAne te vaLI ati dUra che, paraMtu mananI samIpe ja raheluM samatAnuM sukha te. spaSTa rIte ja joyeluM che. 40. - TIkartha-he bhavya jItamAre ane amAre svarga eTale devakamAM vasatA devanuM pAMca idrinA viSayothI utpanna thayeluM sukha-AnaMda tene dUra che eTale cakSurAdika idriyethI agrAhya evA dUra pradezamAM che, tethI dekhAya tema nathI; tathA je mukti padavI-anaMta sukhamaya kSasthAna che, te te vaLI atyaMta dUra pradezamAM che, tethI te spaSTa dekhAtuM nathI, paraMtu mananI samIpe raheluM samatAnuM sukha eTale rAga dveSAdi rahita mananI pariNatithI utpanna thayeluM svAbhAvika ane svAdhIna evuM sukha-AnaMda sAkSAta joyuM che. arthAta svarga ane mokSanuM sukha pakSa che, tethI tene anubhava thato nathI. paNa samatAnuM sukha te sAkSAt potAnA (amArA) hRdayamAM joyuM che, tethI te amArA potAnA anubhavathI siddha che. 40. joyelA samatAnA sukhanuM ja amRtanI upamAvaDe vivaraNa kare che zoH smaraviSaM zuSyet krodhatApaH kSayaM brajet / auddhatyamalanAzaH syAtsamatAmRtamajanAt // 41 // mUlArtha-samatArUpa amRtamAM bhajana karavAthI daSTinuM kAmarUpI viSa sukAI jAya che, kSedharUpI tApa kSaya pAme che, ane uddhatapaNuMrUpI maLane nAza thAya che. 41. Aho! Shrutgyanam
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ tRtIya TIkAthe--te muni ! samatArUpI amRtanA sarovaramAM nimagna thavAthI-sAna karavAthI cakSumAM raheluM kAmavikArarUpI dharmarUpa jIvananuM haraNa karanAra viSa sukAI jAya che--apUrva prabhAve karIne zeSaNa pAme che, arthAt nirvikAra dRSTi thavAthI kAmavikAranA abhAva thAya che. tathA krodha-sva ane parane saMtApa karanAra koparUpa tApa-duHkharUpI dharma kSaya pAme che. tathA uddhRtapaNuM eTale avinaya athavA capaLatArUpI pApanA lepa karanAra maLanA nAza thAya che.-ATalA guNA' samatArUpI amRta sarovaramAM jJAna karavAthI prApta thAya che. emAM batAvelA dASA samatAnA virodhI hovAthI samatApAse rahI zake temaja nathI. 41. 131 phakta eka samatA ja sukhane mATe che, te kahe che.jraamrnndaavaagnijvlite bhavakAnane / sukhAya samataikaiva pIyUSaghanavRSTivat // 42 // mUlAthe--jarA ane maraNurUpa dAvAnaLava` saLagelA A saMsArarUpI araNyaneviSe sukhanemATe amRtamaya meghanI vRSTi samAna eka samatA ja che. 42. TIkAtha--jarA te vRddhAvasthA ane maraNa te mRtyu tarUpa dAvAgnivarDa-sarvanA nAzakAraka heAvAthI vanAgni ( dAvAnaLa )vaDe saLagelA A saMsArarUpI araNyaneviSe amRtamaya meghanI vRSTinI jevI eka samatAja prANIonA sukhanemATe-AnaMdane mATe che. 4ra eja vAtane dRSTAntathI spaSTa kare che. Azritya samatAmekA nirvRtA bharatAdayaH / na hi kaSTamanuSThAnamabhUtteSAM tu kizcana // 43 // bhUlAthe--eka samatAnA ja Azraya karIne bharata cakrI vigere mekSa pAmyA che; teone kAMIpaNa kArI anuSThAna ( kriyA ) hatuM nahIM. arthAta teoe kAMIpaNa kaSTakArI kriyA karI naheAtI. 43. TIkAthe--eka--advitIya samatAnA ja Azraya karIne-aMgIkAra karIne bharatAdika-bharata cakravartI, marUdevI mAtA, sUryayazA vigere sAkSapadane pAmyA che; teoe kaSTa utpanna karanArUM tapa, leca, tathA parISahAdikanuM sahana karavuM ityAdika vrata saMyamAdika anuSThAna kAMIpaNa karyuM nahatuM. mATe eka samatAja bhavasAgarathI tAranArI che, ema siddha thAya che. 43. Aho! Shrutgyanam
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] samatA adhikAra eka samatA ja prANuonA aniSTane haranArI tathA ISTane saMpAdana karanArI che, te kahe che- argalA narakadvAre mokSamArgasya dIpikA / samatA guNaratnAnAM saMgrahe rohaNAvaniH // 44 // mUlAI-narakanA dvArane viSe argalA samAna, mekSamArgamAM dIpikA samAna ane guNarUpI ratone saMgraha karavAmAM rehaNuMcaLa parvata samAna eka samatAja che. 44, TIkAthe-he bhavya prANuo! samatA e narakamAM praveza karatA jIne rekavAmAM (nahIM praveza karavA devAmAM) argalA AgaLIyA samAna che, tathA mekSamArgane prakAza karavAmAM dIpamALArUpa che, tathA guNarUpI rone saMgraha-saMcaya karavAmAM rohaNAcaLa parvatanI pRthvI samAna che. 44, e samatA ja ajJAnane nAza karanArI che, te kahe chemohaacchaadnnetraannaamaatmruupmpshytaam / divyAJjanazalAkeva samatA doSanAzakRt // 45 // mulAI-jemanAM netra mohavaDe AcchAdita thayelAM che, ane tethI jeo AtmasvarUpane joI zakatA nathI, teone samatA e divya aMjananI zalAkA jevI doSane-ajJAnane nAza karanArI che. 45. TIkartha-meharaDe-ajJAnavaDe athavA mehanIya karmanA udayavaDe jemanAM netra AcchAdita thayAM che-DhaMkAI gayAM che, ane tethI AtmAnA svarUpane- sakala karmarahita sacit AnaMdamaya AtmAnA mULarUpane jeo joI zakatA nathI evA janane samatA e divya-pradhAna athavA devAdike ApelA ejananI-netranA rogane haraNa karanAra mahA auSadhInI zalAkA-saLInI jevI doSane-ajJAnane athavA cakSanA timira regane nAza karanArI che. 45. samatAnA sukhanI avAgyatA kahe chekssnnN cetaH samAkRSya samatA yadi sevyate / syAttadA sukhamanyasya yadvaktuM naiva pAryate // 46 // mUlArtha-je eka kSaNavAra paNa cittanuM AkarSaNa karIne samatAnuM sevana karAya, te tethI evuM sukha thAya che ke je bIjAne kahI zakAya nahIM. 46. Aho ! Shrutgyanam
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 134 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ tRtIyakirtha- eka kSaNavAra paNa manane sarva viSathI nivRtta karIne eka samatAno ja svIkAra karAya, te tethI e apUrva AnaMda thAya che, ke je bIjAne zravaNa karAvI zakAya-kahI zakAya tema nathI. 46. samatAnA AnaMdane samatAvAna ja jANe che, bIje kaI jANI zakatuM nathI, te daSTAMtasahita kahe che - kumAra ja yathA veri surva timoganA ' na jAnAti tathA loko yoginAM samatAsukham // 47 // mUlArtha-jema mArI kanyA patinA bhegathI utpanna thayeluM sukha jANatI nathI, tema ja leke gIjanA samatAnA sukhane jANatA nathI-jANu zakatA nathI. 47. TIkArya-jema kumArI-pAMca sAta varSanI avivAhita kanyA - tenI sAthe maithunAdikanuM sevana karavAthI utpanna thatA sukhane-AnaMdane jANatI nathI, tema ja leke viSaya sukhamAM magna thayelA bhUkhe jane yogIonA samatAthI utpanna thayelA sukhane AnaMdanA samUhane pite anubhaveluM nahIM hovAthI jANatA nathI jANI zakatA nathI. 47. ' samatAvAna purUSane pitAnI pUjA, pratiSThA vigere thAya evI IcchA hotI nathI, te kahe che. natistutyAdikAzaMsAzarastIvaH svmrmbhit|| samatAvarmaguptAnAM nArtikRtso'pi jAyate // 48 // mUlAtha-maskAra ane stuti vigerenI IcchArUpI bANa tIvra ane AtmAnA marmasthAnane bhedanAruM che, te paNa samatArUpI baMrathI rakSaNa karAyelAne pIDAkArI thatuM nathI. 48. kALuM-nati eTale mane rAjAdika bhaktithI namaskAra kare, tathA ati eTale sarva leke mArI prazaMsA kare, e vigere eTale AhAra, upadhi, ziSya vigerethI mAre satkAra thAo ItyAdika IcchArUpI bANa e AtmAnA marmasthAnane--dharmarUpI jIvanasthAnane arthAta nispRhapaNAne bhedanAra tathA tIvra-atyaMta ugra eTale dusaha che. e bANu paNa samatArUpI baparathI rakSaNa karAyelA eTale samatArUpI bakharane dhAraNa karanArA yegIone pIDAkArI thatuM nathI. arthAt tevA gIene namaskArAdikanI IcchA ja thatI nathI. 48, Aho! Shrutgyanam
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ]. samatA adhikAra 15 samatAvaDe moTI karmanI nirjaLA thAya che, te kahe che - pracitAnyapi karmANi janmanAM kauttikottibhiH| tamAMsIva prabhA bhAnoH kSiNoti samatA kSaNAt // 49 // mUlAI-jema sUryanI prabhA aMdhakArane nAza kare che, tema koTI kerI janmavaDe bAMdhelAM karmone paNa samatA eka kSaNavAramAM nAza kare che. 48. TIkartha-janma eTale jIvanA bhavo tenI kerI keTavaDe eTale keTIne keTIe guNae teTalA janmoe karIne-teTalA bhAmAM bAMghelAM atyaMta evAM jJAnAvaraNudika karmone samatA-sarvatra samaSTipaNuM eka kSaNavAramAM-alpa kALanI sevAthI ja nAza kare che, te para daSTAMta Ape che ke sUryanI prabhA-kiraNasamUha aMdhakAramAtrane jema kSaNavAramAM nAza kare che, tema. 49. samatA e anya darzanIone paNa bhAva jainapaNuM utpanna karavAmAM kAraNarUpa thAya che, te kahe che - anyaliMgAdisiddhAnAmAdhAraH samataiva hi| ratatrayaphalaprApteryayAsyAdbhAvajainatA // 50 // bhalAI-anya liMgAdike karIne siddha thayelA jIvone eka samatA ja AdhAra-avalaMbana che, ke je samatAvaDe traNa ratanA phaLanI prApti savAthI bhAva jainapaNuM utpanna thAya che. 50, TIkArtha- jainathI rahita evAM bIjo daMDa, kamaMDalu tathA vayAdika lige (ve) tathA gRhasthIne liMga ane svayaMbuddhAdika jeo siddha thayA che eTale kevaLajJAnane pAmyA che, temane siddhapaNuM pAmavAmAM eka samatA ja AdhAra-avalaMbana che. ke je samatAvaDe ratanI jevA eTale pradhAna-utkRSTa sabhya jJAna, darzana ane cAritrarUpa traNa ronA phaLanI-siddhapaNurUpa kRtArthapaNAnI prApti thavAthI bhAva jainapaNuM prApta thAya che, eTale zaDha upayogathI jinezvarapraNIta zAstranA baMdhanI prApti thAya che, tethI teone eka samatAne ja AdhAra che ema siddha thAya che. 50. jJAnanuM phaLa paNa samatA ja che, te kahe che. jJAnasya phalameSaiva nayasthAnAvatAriNaH / candanaM vahineva syAt kugraheNa tu bhasma tat // 51 // Aho ! Shrutyanam
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 adhyAtmasAra bhASAMtara. dvitIyamalAI ne tenA sthAnamAM sthApana karanAra jJAnanuM phaLa paNa e sameta ja che. paraMtu te jJAna agnivaDe caMdananI jema kadAgrahavaDe bhasmarUpa thaI jAya che. 11. TIkAI-vaigamAdika nayane pitapitAnA sthAnamAM eTale syAdvA danI maryAdAvaDe yathArtha vastusvarUpane viSe ane mekSanA ArAdhyapaNAne viSe avatAra eTale yojanA karavAnA svabhAvavALA jJAnanuM-mRtArthayananuM phaLa-saphaLapaNAnuM kAraNa paNa A hamaNuM kahI te samatA ja che. te samatA na hoya te te nayanuM jJAna agnivaDe caMdananI jema kadAgraha karIne-ekAMtane grahaNa karanArA badhe karIne bhasmanI jema asAra thAya che. arthAt samatAvaDe yukta evo vaktA purUSaja nAnA jJAnane pitApitAnA svarUpamAM sthApana karavA samartha thAya che, anyathA samartha thatuM nathI. 51 samatA na hoya tyAM cAritra paNa na hoya, te kahe che - cAritrapuruSaprANA: samatAkhyA gatA yadi / janAnudhAvanAvezastadA tanmaraNotsavaH // 52 // mUlAI-je cAritrarUpI purUSanA samatA nAmanA prANa cAlyA gayA heya, te mANasane tene vaMdanA karavAmATe doDI AvavAne Aveza e tenA maraNanA occhavarUpa che. para. - TIkAthuM-je samatA nAmanA cAritra purUSanA prANuM eTale sarva virati ane dezaviratirUpa saMyamane je vyavahAra terUpa purUSanA samatArUpa prANu nAza pAmyA hoya, te bhakivaMta janono je vaMdanAdika mATe cotaraphathI ekadama doDI AvavAno Aveza te tenAcAritrarUpa purUSanA maraNanA utsavarUpa che-marelAnI Urvadehika kiyA karavAnA mahatsavarUpa thAya che. arthAt te vakhate vivekI purUSo ema jANe che ke-A bhakta jananuM Agamana cAritrarUpa purUSanI maraNettara kSiA karavA mATe ja che. para. samatA na hoya te bIjI sarva kriyA niSphaLa ane kaSTakArI ja che, te kahe che - saMtyajya samatAmekAM syAdyatkaSTamanuSThitam / tadIpsitakaraM naiva bIjamuptamivopare // 53 // mUlAI-eka samatAne tajIne je je kaNakArI kSiAe karI haiya, te ukhara bhUmimAM vAvelA bIjanI jema vAMchita phaLane denArI thatI nathI. 53, Aho! Shrutgyanam
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17" prabaMdha ] samatA adhikAra" TIkArtha_eka mokSane sAdhanArI samatAne tajIne-choDIne jIvoe je kaNakArI tapasyA, bhikSA, leca vigere parizramakAraka anuSThAna karyuM heya, te sarva ukhara-kSAra bhUmimAM vAvelA zAlI vigerenA bIjanI jema vAMchita phaLane ApanAra thatuM nathI. prAye niSphaLa thAya che. pa3, ema zI rIte? e zaMkAnA samAdhAna mATe bIjA upAyane. abhAva dekhADe che upAyaH samataivaikA mukteranyaH kriyAbharaH / tattatpuruSabhedena tasyA eva prasiddhaye // 54 // mUlArtha-muktino upAya mAtra eka samatA ja che, ane te sivAyano bIje kriyAsamUha te te purUSanA bhede karIne te samatAnI ja siddhine mATe che. 54. TIkArtha-melano upAya-sAdhana mAtra eka samatA ja che, te sivAya bIje kiyAsamUha-saMyamAdika kriyAne samudAya te te purUSa eTale laghukama, bahukama, alpakRta ane bahuzrutAdika jIvanA bhedavaDe-pariNatinA vizeSavaDe te samatAnI ja siddhine mATe thAya che, arthAta bIjI sarva kyAo samatAnI prAptine mATe ja karavAmAM Ave che. 54. samatAnI zakti keTalI che, te dekhADe che. dimAtradarzane zAstravyApAraH syAnna dUragaH / asyAH svAnubhavaH pAraM sAmarthyAkhyo'vagAhate // 55 // mUlArtha-zAstrane vyApAra mAtra digdarzanane viSeja hoya che, paNa tethI dUra ja nathI. tethI sAmarthya nAmano AtmAne anubhava ja A samatAnA pArane pAme che. pa5. kirtha-jinAgama vigere zAstrone vyApAra eTale sAdhyane prApta karanArI kiyA digamAtranA ja-mAtra alpa kAryanI siddhinA arthAt uddezamAtranA ja darzana mATe-prApti mATe hoya che. tAtparya e che ke he bhavya! je tAre muktirUpa purImAM javAnI IcchA hoya, te A dizAe jA. e pramANe dizA dekhADavAmAMja tatpara zAstrane vyApAra hoya che. paNa tethI dUra janAra hete nathI-atizaya arUpI vigere AtmAdikanA svarUpane viSe athavA kevalajJAnane utpanna karanAra bhAva sAdhanane viSe janAre thatuM nathI ane A samatAne samartha Aho ! Shrutgyanam
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ tRtIyacAMga nAmanA AtmAnubhava arthAta kevaLajJAnane utpanna karanAra - pAyanA je anubhava-paripUrNa sattAnA jJAnarUpa bedha te te sAkSAt jIvanI sattAdikane dekhADanArA thAya che, tethI te pArane-bhavasAgaranA tIrane athavA sarve jANavA yogya vastu samUhanA aMtane avagAhana kare che-pAme che. tethI karIne ja samatAnuM prAdhAnya che. (ahIM atAvelA sAmarthya nAmanA yAga zAstramAM koI ThekANe kahyo nathI, kemake temAM zAstranA viSaya nathI. paraMtu te yoga khArame guNasthAnake prAMtibha gAnanI utpatti thavAthI ja utpanna thAya che; ane tyArapachI tarata kevaLajJAnanI utpatti thAya che, mATe samatAnA prakarSavaDe ja te sAdhavA lAyaka che. ) 15. have samatAnA adhikAranA upasaMhAra kare che.-- parasmAtparameSA yannigUDhaM tattvamAtmanaH / tadadhyAtmaprasAdena kAryo'syAmeva nirbhara: // 56 // mUlAthe--jethI karIne A samatA AtmAnuM sarvathI utkRSTa ane ati gUDha tattva che, tethI karIne A samatAne viSe ja adhyAtmanA prasAdavaDe karIne ati udyama karavA. 56. TIkArtha--pUrvokta kAraNeAthI A samatA AtmAnuM-jIvanuM nigUDha eTale peAtAnA sarva pradezAvarDa vyAsa evuM parama rahasya che, tathA sarve cogo karatAM utkRSTa yogarUpa che, tethI karIne adhyAtmanA prasAdavaDe eTale mananI prasannatAvaDe A samatAne viSe ja paMDita purUSAe sarva prayatnavaDe udyama karavA. (te samatA A pramANenA udyama (vicAra )vaDe utpanna karavI--"sarva prANIne sukha priya che, du:khapara dveSa che, saMsAranA bhaya che ane jIvavAnI icchA che, tethI mAre sarva prANInuM hita ja karavuM, kemake. te sarva mArI samAna ja dharmavALA che." A pramANenA vicArathI sarvatra sarva jIva upara samaSTi rAkhavI. ) 56. / iti samatAdhikAraH / samatAvALAnuM kareluM anuSThAna ja zuddha thAya che, mATe have zuddha anuSThAnanA adhikAra kahe che.---- parizuddhamanuSThAnaM jAyate samatAnvayAt / katakakSodasaMkrAnteH kaluSaM salilaM yathA // 57 // bhUlAthe--jema katakanA phaLanuM cUrNa nAMkhavAthI DaoNLuM pANI nirmaLa Aho! Shrutgyanam
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] zuddha anuSThAna adhikAra. 139 thAya che, tema samatAnA vegathI anuSThAna paNa parizuddha thAya che. pa7. TIkArtha-samatAnA saMgathI-samatApUrvaka karavAthI anuSThAna-tratAdikanuM pAlana zuddha-sarva doSarahita thAya che. temAM dRSTAMta kahe che ke jema kataka vRkSanA phaLanA cUrNano prakSepa karavAthI-nAMkhavAthI malina jaLa nirmaLa thAya che, te ja pramANe samatApUrvaka kareluM kiyAnuNAna paNa atyaMta zuddha thAya che; samatAvinA kareluM anuSThAna sarva deSarahita thaI zakatuM nathI. pa7. have te anuSThAnanA prakAra kahe che - viSaM garo'nanuSThAnaM taddheturamRtaM param / gurusevAdyanuSThAnamiti paJcavidhaM jaguH // 58 // malArtha-viSa, ga2, ananuSThAna, tahetu tathA utkRSTa amRta epramANe gurusevA vigere anuSThAna pAMca prakAranuM kahevuM che. 58. TIkArtha-viSa eTale tatkALa prANane nAza karanAra jhera, tenA jevuM dharmarUpa prANune nAza karanAruM je anuSThAna te paNa viSAnuSThAna kahevAya che. tathA gara (garala) eTale kharAba dravyanA sagavaDe thayeluM kALAMtare prANune nAza karanAruM jhera, tenA jevuM pariNAme dharmarUpa prANune nAza karanAruM anuSThAna paNa bIjuM garAnuSThAna kahevAya che. tathA ananuSThAna-eTale je anuSThAna dharma sevArUpa na hoya te, athaoNta ghasaMjJAe kareluM anuSThAna tene AzrIne A vyutpatti jANavI. paNa je zAstranI apekSAvinA lekarsarAne anusaratuM hoya te te anyAnuchAna kahevAya che. tathA cothuM tahetu eTale mokSanA hetuthI-mokSanI ja IcchAthI bhavya prANIo je anuSThAna kare che te tahetu anuSThAna kahevAya che. tathA pAMcamuM amRtAnuSThAna eTale amRtanI jema janmamaraNAdika rogane nAza karanArUM utkRSTa-sUtrane anusarIne vidhi-zuddha ane atyaMta premapUrvaka je mumukSuo kare che, te amRtAnuSThAna kahevAya che. ( A pramANe gurUnI sevA-bhakti, devavaMdana, SaDAvazyaka tathA dAnAdika kriyAo je mekSane mATe-meSane uddezIne karAya che, te kartAnA AzayanI bhinnatAne lIdhe pAMca prakAranI tIrthaMkarAdike kahI che.) 58. te pAMca prakArane anukrame vistArathI kahe che - AhAropadhipUjarddhiprabhRtyAzaMsayA kRtam / zIghaM saccittahantRtvAdviSAnuSThAnamucyate // 59 // mUlArtha-AhAra, upAdhi, pUjA-gauravatA ane Rddhi vigerenI Aho ! Shrutgyanam
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara [tRtIyaIcchAthI kareluM je anuSThAna, te tatkALa zubha cittane haNanAra hovAthI viSAnuSThAna kahevAya che. 59 TakAtheAhAra-ISTa bhejanAdikanI prApti eTale ke zuddha kriyAnuM pAlana karavAthI tamane bhakta ja Icchita vastu Apaze evA abhiprAyathI je dharmakriyA kare, ( A pramANe sarvatra abhiprAyanI janA karavI.) tathA upadhi-vastra pAtrAdikano lAbha, pUjA-dharmiNa janothI karAtI bhakti, tathA addhi-ziSyAdikanI prApti. e vigerenI IcchAe kare te anuSThAna tarata ja zubha cittane haNanAra hovAthI viSAnuSThAna kahevAya che. kAraNa ke tarataja zubha pariNAmarUpa dharmanA prANune nAza karanAra hevAthI te anuSThAna viSatulya ja che. pa. eja vAtane kahe chesthaavrN jaMgamaM cApi tatkSaNaM bhakSitaM viSam / yathA hanti tathedaM saccittamaihikabhogataH // 6 // | malAI-jema sthAvara ke jaMgama viSanuM bhakSaNa karyuM hoya te te tatkALa khAnArane haNe che, te ja pramANe A lokono bhoga karavAthI te anuSThAna zubha cittane haNe che. 60. TIkArya-jema aphINa, semala, vachanAga vigere sthAvara viSa ane sarpAdikanA mukhamAMthI nIkaLeluM vigere jaMgama viSa bhakSaNa karyuM heya-khAdhuM hoya te te tatkALa bhakSaNa karanArane haNe che, teja prakAre A viSAnuSThAna aihika bhegathI eTale A janmamAM prApta thatA manane anukULa khAnapAnAdikanI IcchAthI-teTaluM ja phaLa meLavavAnI AkAMkSAthI-AzAnA doSathI katanA zubhacittane-mananA bhAvane haNe che, tethI teno tyAga kara. 60. - have bIjuM garAnuSThAna kahe che-- divyabhogAbhilASeNa kAlAntaraparikSayAt / - svAdRSTaphalasaMpUrtergarAnuSThAnamucyate // 1 // mUlAI-divya bheganI abhilASAe karIne pitAnA puNyakarmanA phaLanI saMpUrNatAne kALAMtare kSaya thavAthI evI IcchAvALuM anuSThAna garAnuSThAna kahevAya che. 61, kirtha-devakamAM vartatA bhege-devAMganAnA sparzadika vilAsenI abhilASAvaDe (eTale A meM karelA tapa ane cAritranuM phaLa Aho! Shrutgyanam
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] zuddha anuSThAna adhikAra. 14 hoya te mane amuka deva saMbaMdhI bheganI prApti thaje e rIte phaLanI prArthanAvaDe) potAnA puNyakarmanA phaLarUpa mAgelA rAjya ane svargadikanI prAptinI pUrNatAne divyAdi bhegonI prApti thayA pachI kALAMtare- bhavAMtare kSaya thavAthI-karelAM puNyakarmane nAza thavAthI. evI IcchAthI kareluM anuSThAna garAnuSThAna kahevAya che. 61. pUrva kahelA arthanI ja spaSTatA kare che- yathA kudravyasaMyogajanitaM garasaMjJitam / viSa kAlAntare hanti tathedamapi tattvataH // 62 // mUlAI-jema kadravyanA vegathI utpanna kareluM gara nAmanuM viSa kALAMtare haNe che, tema A garAnuSThAna paNa paramArthapaNe kALAMtare AtmAne haNe ja che. 62. TIkA-jema kAcanA kakaDA vigere prANaghAtaka padArthanuM mizraNa karIne utpanna kareluM gara nAmanuM viSa kALAMtare eTale mahine cha mahine ke bAra mahine krame krame bhakSaNa karanArane nAza kare che, te ja pramANe jemAM nidAna (niyANuM) karavAmAM Ave che tevuM A garAnuSThAna saddharmanA phaLanuM vinAzakAraka hevAthI paramArthapaNe kALAMtare AtmAne ja nAza kare che. 62. - A upara kahelA banne anuSThAnano vizeSe karIne tyAga karavAnuM kahe che - nidhAyAno vicitrAnArtharAzino sarvavAnivanirva nija pratipAdita zarU bhalArdha-vicitra prakAranA anarthane ApanArA A be anuSThAnanA ja niSedhane mATe jinezvaree sarvatra nidAnane niSedha karyo che. 63 TIkArtha-naraka ane tiryaMcanI gatimAM javArUpa vividha prakAranA anarthone-kalezAdika upadrane karanArA A be upara rahelA viSAnuSThAna ane garAnuSThAnane niSedha karavAmATeja jinezvaree sarva dharmanA vyApAra nidAna eTale AzaMsAvinA karavAnuM potAnA AgamamAM kahyuM che. 63. have trIjuM anuSThAna kahe che- praNidhAnAdyabhAvena krmaandhyvsaayinH| saMmUrchimapravRttAbhamananuSThAnamucyate // 64 // mUlArtha-praNidhAna (mananI ekAgratA) vigerenA abhAve karIne Aho ! Shrutgyanam
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 adhyAtmasAra bhASAMtara. ( [ tRtIyaadhyavasAya rahita purUSanuM saMbhUminI pravRttine jevuM je karma, te ananuSThAna kahevAya che. 64. TIkArtha-praNidhAna eTale karAtI kriyAmAM cittanI ekAgratAe karIne upayoga sahitapaNuM, tathA Adi zabda che mATe Adara tathA prayata e vigerenA abhAve karIne tyAga karIne adhyavasAya rahita eTale lakSyane viSe lakSatArUpa zubha pariNAma rahita evA zUnya cittavALA purUSanuM karma-kiyAnuSThAna pataMga, bhramara ane kIDA vigerenuM cittavinAja Ama tema je hAlavuM, cAlavuM, bhamavuM, tenA jevuM hovAthI te ananuSThAna athavA anyonyAnuSThAna kahevAya che. 64. A anuSThAnamAM jJAna kevuM hoya che? te kahe che - oghasaMjJA'tra sAmAnyajJAnarUpA nibandhanam / lokasaMjJA ca nirdosssuutrmaargaanpekssinnii||65|| mUlArtha-A anuSThAnamAM pravRtti thavAnuM kAraNa sAmAnya jJAnarUpa ghasaMjJA tathA nidoSa sUtramArganI apekSA vinAnI kasarA e be heya che. 65. TIkArtha-A anuSThAnane viSe sAmAnya-vizeSatA rahita sarva sAdhAraNa bodhanA svabhAvavALI oLasaMjJA-pravartatA pravAha taraphanI daSTi tathA sUtramAM kahelA nirdoSa mArganI apekSA vinAnI laMkasaMjJA-sAmAnya jananI daSTi e be kAraNabhUta che. eTale A ananuSThAnane viSe saMjJA ane lokasaMsAvaDe ja pravRtti thAya che. paNa zAstra kathanane anusAre pravRtti thatI nathI. 65. temAM prathama ghasattAnuM lakSaNa batAve che - na lokaM nApi sUtraM no guruvAcamapekSate / anadhyavasitaM kizcitkurute caughasaMjJayA // 66 // malA-oghasaMjJAe karIne (ghasarAe vartanAra manuSya) lekanI, sUtranI ke gurUnA vacananI apekSA rAkhatA nathI; AtmAnA adhyavasAya rahita kAMIka kiyAdika karyA kare che. 66. TIkArya-oghasaMjJAe karIne anuSkAnI prANuM lekanI eTale janapravRttinI apekSA rAkhato nathI. eTale amuka kriyA zA mATe zA hetuthI pravartI che, tene nirdhAra karate nathI; tathA sUtranI apekSA rAkhatuM nathI, eTale ke A kSiAnA saMbaMdhamAM zAstra zuM kahe che? Aho ! Shrutgyanam
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] zuddha anuSThAna adhikAra. 143 te para daSTi nAMkhate nathI, tathA gurUvacananI paNa apekSA rAkhato nathI, eTale ke gurUe kevI rIte karavAno upadeza karyo che! tene vicAra paNa karatA nathI. mAtra AtmAnA adhyavasAya rahita zUnya manavaDe nahIM samajeluM evuM kAMIka je te AvazyakAdika anuSThAna pitAnI svecchAe karyA kare che. 66. have lekasaMsAnuM lakSaNa kahe che - zuddhasyAnveSaNe tIrthocchedaH syAditivAdinAm / lokAcArAdarazraddhA lokasaMjJeti gIyate // 67 // malAthuM-zuddhanuM anveSaNa karatAM tIrthane ucheda thAya tema che, ema kahIne lepravRttimAM Adara tathA zraddhA rAkhI te pramANe karyA karavuM, te lekasaMjJA kahevAya che. 67. TIkArtha-zuddhanA anveSaNamAM eTale dIkSAmAM tathA sUtranA dAnamAM (bhaNava bhaNavavAmAM) sUtramAM kahelA vidhi pramANe je pravartavuM te zuddha, evA zukanuM anveSaNa karavAthI eTale teneja kartavyapaNe nirdhAra karavAthI te tIrthane-jinazAsanane uccheda-nAza thAya tema che, epramANe belanAra prANIne lokAcAranA-lokamAM pravartatA vyavahAranA Adarane viSe-A ja amAro kalyANakArI mArga che evA prakAranA bahumAnane viSe je zraddhA, te lokasaMjJA eTale kadaSTi kahevAya che, ema jinezvaree kahyuM che. arthAta zAstramAM kahelI rIta pramANe zuddhane ja dIkSA tathA sUtra (zAstra)nuM dAna karavuM-bIjAne na karavuM ane kahelA vidhipramANeja AvazyakAdika kriyAo karavI-te vinA na karavI ema je kahIe te jinazAsananoja ucacheda-nAza thaI jAya, mATe jema ghaNuM mANase kare tema karavAmAM ame kAMI doSa detA nathI; evuM kahenArane lekasaMjJA jANavI. 67. te banne saMsAvALAne zikSA Ape che - zikSitAdipadopetamapyAvazyakamucyate / dravyato bhAvanirmuktamazuddhasya tu kA kathA // 68 // mUlArtha_zikSitAdika padevaDe sahita evuM Avazyaka paNa dravyathI Avazyaka kahevAya che, te pachI bhAva rahita azuddhanI te vAta : ja zI karavI? arthAta te te dravyAvazyaka paNa kahevAya nahIM. 68. TIkArtha zikSA eTale kriyAnI paripakavatA karavAmATe je abhyAsa karavo te, evI zikSA jene prApta thaI che te zikSita kahIe, Aho ! Shrutgyanam
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ tRtIya evA zikSitAdi pade-kartavyaneviSe kuzaLatAne utpanna karanArAM sthAnA, teNe karIne sahita tathA Adi zabde karIne upayegapArahita evuM kriyAnuSThAna paNa dravya Avazyaka eTale bhAva AvazyakanA kAraNarUpa thavAnA uddezamAtre karIne karAtuM Avazyaka kahevAya che, to pachI a zuddha eTale sUtranI apekSArahita avidhie kareluM tathA bhAvarahita eTale zubha pariNAmapUrvaka vizeSa prakAranA upayogarahita je Avaracaka karyuM hAya, tenI to vAta ja zI karavI? arthAt tene te mAvacakra paNa kahI zakAya nahIM. kAraNa ke temAM bhAva AvazyakanuM kAraNapaNuM samAyeluM nathI. 68. prathama kahyuM ke zuddhanuM anveSaNa karavAthI tIrthanA uccheda thAya te vicAvinA ja kahyuM che, te kahe che.-- i tIrthocchedabhiyA hantAvizuddhasyaiva cAdare / sUtrakriyAvilopaH syAGgatAnugatikatvataH // 69 // bhUlAye --ahA! tIrtha ucchedanA bhayavaDe azuddha ja Adara karavAmAM tA gatAnugatikapaNAne lIdhe sUtrokta kriyAneAja lApa thAya che. (tethI tIrthanuM rakSaNa zI rIte thayuM kahevAya ? ) 69. TIkAthe--De bhadra ! tuM tArA manamAM sArI rIte vicAra kara, ke jinazAsananA vinAza na thAo evI bhIti-bhayavaDe karIne azuddha eTale sUtravirUddha ziSyAdikane dIkSA tathA AvazyakAdika kriyAnA Adara-svIkAra karavAthI gatAnugatikapaNAne lIdhe eTale jema koIne kumArge jatA joine bIjo paNa te ja kumArge cAle, ane tene joine trIje paNa cAle ema eka bIjAne joine sarva kumArge cAle, tevA gatAnugatikapaNAne lIdhe sUtramAM kahelI sarve kriyAvidhinA ja nAza thAya, te pachI tethI tame zuM tIrthanuM-jinazAsananuM pAlana-rakSaNa karyuM ? arthAta ulaTA tame tIrthanA uccheda karyo. 69. ahIM koI zaMkA kare ke-je kAma ghaNAoe karyuM, te karavAthI dISa lAgatA nathI. e sUtra barAbara che ke nahIM? te zaMkAnA nivAraNamATe kahe che.~~ dharmodyatena kartavyaM kRtaM bahubhireva cet / tadA mithyAdRzAM dharmo na tyAjyaH syAtkadAcana // 70 // bhUlAthe--dharmamAM udyamavaMta purUSe je kArya ghaNAe karyuM hoya te Aho! Shrutgyanam
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] zuddha anuSThAna adhikAra. ja karavuM ema je kahetA he, te pachI mithyASTiothI karAto dharma kadApi tyAjya ( tyAga karavA lAyaka) nahIM ja thAya. 70. TakAryo sUtranI apekSA rahita ghaNuM leke je kAryanuM A caraNa karyuM hoya te ja dharmamAM udyamavaMta purUSe AcaraNa karavuM, ema kahetA he te kaIpaNa kALe bauddhAdika mithyASTine dharma tyAga karavA lAyaka nahIM thAya, kemake te ghaNuM lekee sevyuM che. jenI apekSAe bIjA dhamaonI saMkhyA ghaNuM vadhAre che mATe je te mithyASTionA karelA dharmano tuM tyAga karato hoya, te te ghaNAoe AcarelA kAryanuM pramANa na karyuM ema tArI kRtithI ja siddha thAya che, ane je ema kahete hoya ke te jinezvaranA matathI virUddha hovAthI tene tyAga karUM chuM, te sUtrokta kriyAne ja te aMgIkAra karyo ema siddha thAya che. 70. tevI kriyAne tyAga kare te jagyA che, ema spaSTatAthI kahe che - tasmAdtAnugatyA yat kriyate sUtravarjitam / oghato lokato vA tadananuSThAnameva hi // 71 // mUlALuM-tethI karIne gatAnagativaDe sUtrarahita je kriyA oghasaMjJAe athavA lekasaMjJAe karavAmAM Ave che, te ananuSThAnaja kahevAya che, mATe tene tyAga kare. 71. TIkAthe-tethI karIne-pUrve kahelA hetuthI je sUtravata-sUtramAM kahelA AcArarahita ghasaMjJAthI athavA lokasaMjJAthI gatAnugatie karIne paraspara lekenI dekhAdekhIe karIne karavAmAM AvatuM anukAna te ananuSThAna ja che ema jANavuM. tevuM anuSThAna mokSamArganA sevanarUpa nahIM hovAthI tyAga karavAlAyaka che. 71. e ananuSThAna karavAthI zuM phaLa thAya? te kahe cheakaamnirjraaNgtvN kAyaklezAdihoditam / sakAmaMnirjarA tu syAt sopayogapravRttitaH // 72 // mUlAI-A anuSThAnane viSe kAyAne kaleza thato hovAthI tene akAma nirjarAnuM nimitta kaheluM che, sakAma nirjarA to upayoga sahita (zubha) pravRtti karavAthI ja thAya che. 72. TIkAryuM-A anuSThAnane viSe kAyAne kaleza pamADAte hevAthI eTale uThavuM, besavuM, Asana karavuM vigere karavAvaDe zarIrane parizrama pamADAte hovAthI te akAma nirjarAnuM nimitta thAya che, arthAta me 19 Aho ! Shrutgyanam
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [vatIyakSanI IcchA utpanna thayelI na hovAthI te mokSanuM kAraNa thatuM nathI. eTale te anuSThAna kAMIka manuSya, vyaMtara vigere gatine prApta karanAra puNyanuM kAraNa hevAthI sAMsArika sukhanuM nimitta thAya che ema jinezvae siddhAntamAM kahyuM che. ane sakAma nirjarA to eTale mokSanI IcchA pUrvaka karelA udyamavaDe karIne je nirjarA-karmano kSaya thAya che, te te zuddha upayoga sahita-sAdhyanI daSTipUrvaka pravRtti karavAthI ja thAya che. mATe A anuSThAna sevanArane to keIkane sakAma nirjarA thAya che, bAkI ghaNune thatI nathI mATe te tyAjya che. 72. have tahetu anuSThAna kahe che - sadanuSThAnarAgeNa taddheturmArgagAminAm / etacca caramAvarte'nAbhogAdevinA bhavet / / 73 / / mUlArthamAnusArI purUSane sata anuSThAnanI prItivaDe karIne tavhetu anuSThAna hoya che. A anuSThAna anAmegAdika vinA caramAvartane viSe (eka pudgala parAvarta saMsAra bAkI rahe tyAre jIvane) prApta thAya che. 3. TIkArtha-sata eTale vItarAge kahelA anuSThAnane viSe-mokSaprAptinA upAyanA sevananeviSe prItie karIne tatu te mokSa ja jenevize pravRttinuM kAraNa che evuM anuSThAna mArganusArIne hoya che. e taphetu anukhAna anAmega-kriyAmAM anupaga tathA Adi zabdane laIne vismRti, anAdara, AzaMsA ItyAdi vinA caramAvartane viSe-chellA pugala parAvartanane viSe arthAt eka pula parAvartapramANu saMsAra bAkI rahe tyAre jIvane prApta thAya che. 73. caramAvatane ja vizeSa karIne dekhADe che- dharmayauvanakAlo'yaM bhavabAladazA'parA / ana syAt sakriyArAgo'nyatra caaskriyaadrH||74|| mUlALuM--A carama pudagala parAvarta dharmanI yuvAvasthAne samaya che, ane te zivAyano kALa (aneka pula parAvarta) saMsAranI bAlyAvasthA che. e carama pudagala parAvartamAM sakriyAne viSe rAga heya che, ane bIjA tyAra agAunA kALamAM asakriyAne viSe Adara hoya che ja - TIkartha A pUrve kahelA lakSaNavALe carama pudgala parAvarta dharmanI yuvAvasthA samaya che, ane bIjo eTale aneka yugala parAvartane kALa e mehanI vRddhivALo hovAthI saMsAranI bAlyA Aho! Shrutgyanam
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] zuddha anuSThAna adhikAra. 147 vasthA-kumArAvasthA che. A kahelA caramAvartaneviSe sakriyAupara rAga hAya che eTale svarUpe karIne suMdara evI AhaMsAdikamaya sarveze kahelI vidhiyukta je vandana, Avazyaka ane vratanuM pAlana vigererUpa kriyA, tenApara rAga-prIti hAya che, ane bIje sthAne eTale aneka pudgala parAvartaneviSe asakriyAnA eTale kahelI kriyAthI viparIta kriyAupara Adara-prIti hAya che. kemake te kriyA sAvadyAdika doSanA dUSaNunuM ciMtavana karanArI nathI. 74. dharmanI yuvAvasthAnA kALavaDe ze vizeSa che? te kahe che,-- bhogarAgAdyathA yUno bAlakrIDA'khilA hiye / dharme yUnastathA dharmarAgeNAsatkriyA hiye // 75 // bhUlAthe--jema yuvAna purUSane bhoganA rAgane lIdhe samagra bAhyAvasthAnI krIDA lajjAkAraka thAya che, tema dharmaneviSe yuvAvasthA pAmelA purUSane dharmaparanA rAge karIne samagra asakriyA lajjAkAraka thAya che. 75. TIkArya--he vatsa ! jema yuvAvasthAvALA purUSane kAmivalAsarUpa bhAganeviSe rAga thavAthI samagra ALakrIDA eTale nAnI vayanA kumAronI krIDA-dhULanuM ghara karavuM, lAkaDInA gheADApara besavuM, paraspara vara vahu thavuM, ityAdi ramavAnA prakAra lajjAne mATe thAya che, arthAt pachI te tevI krIDA karatA nathI, teja prakAre sadgatine ApanAra dharmaneviSe tarUNa avasthAvALA-vRddhi pAmatA dharmanA pariNAmavaDe puSTa thaelA purUSane dharmaneviSe rAga thayelA haiAvAthI asankriyA-asarvajJa kahelI tathA avidhie karAtI kriyA meAkSanA upAyabhUta nahIM hAvAthI tene lajjAne mATe thAya che, tethI te tevI kriyA karatA nathI. 75. eja vAta vizeSe karIne kahe che.~~ caturtha caramAvarte tasmAddharmAnurAgataH / anuSThAnaM vinirdiSTaM bIjAdikramasaMgatam // 76 // malArja-tethI karIne caramAvartaneviSe dharmanA anurAgane lIdhe bIjAdikanA krame karIne yukta evuM ceAthuM anuSThAna kaheluM che. 76. DhIkArtha--te hetumATe tahetu nAmanuM cothuM anuSThAna-parabrahmanI prAptinA upAyanuM sevana dharmanA anurAgathI-jIvane dharmapara prItibhAva thavAthI - eka puddagala parAvarta jeTalA saMsAra zeSa rahe tyAreja prApta thAya ema kaheluM che. te anuDhDhAna kevuM che? te kahe che.-khIjAdikanA krame Aho! Shrutgyanam
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 adhyAtmasAra bhASAMtara. tutIyakarIne eTale cAra zaraNa karave karIne, sukRtanI anamedanAe karIne tathA duSkRtanI niMdA karavAe karIne utpanna na thayelA samakitanI prAptirUpa bIja tathA Adi pade karIne aMkura, kAMDa, nAma, puSpa tathA phaLanA kamavaDe-paripATIvaDe yukta evuM anuSThAna caramAvartane viSe thAya che. te bIjAdikane anukrama ApramANe batAvyuM che-vipinotApA vInA rAdhudayaH kramAt / phalasiddhiM tathA dharmabIjAdapi vidurbudhAH // 1 // vapanaM dharmabIjasya satprazaMsAdi tadgatam / tazcintAyaDarAdi syAt phalasiddhistu nirvRtiH // 2 // cintA sacchutyanuSThAnadevamAnuSasaMpadaH / krameNAkurasarakAMDanAlapuSpasamA matAH // 3 // jema vidhipUrvaka vAvelA bIjamAMthI aMkurAdikane udaya thAya che tema dharmarUpI bIja thakI paNa phaLanI siddhi thAya che, ema paMDita purUSa kahe che. dharmane viSe rahelA purUSonI prazaMsA vigere karavI, te dharmarUpI bIjanuM vAvavuM che, ane pachI te dharmanuM citavana vigere karavuM, te aMrAdika che, ane tethI thayelI mukti, e phaLanI siddhi che. temAM dharmanuM citavana e aMkara che, satazAstranuM zravaNa e satakAMDarUpa che, zAstramAM kahela vidhipUrvaka kriyA karavI e nALa che ane tethI deva tathA manuganI saMpadA prApta thAya e tenA puSpasamAna mAnelAM che. 76. . kahelA ja kamane cAra kavaDe batAve che - bIjaM ceha janAn dRSTvA zuddhAnuSThAnakAriNaH / bahumAnaprazaMsAbhyAM cikIrSA zuddhagocarA // 77 // mUlAI-A jinazAsanane viSe zuddha anuSThAna (kriyA)ne karanArA manuSyane joIne tenA bahumAna ane prazaMsA (stuti)vaDe zuddha viSayavALI kriyA karavAnI je IcchA, teja bIja kaheluM che. 77. kAze-A jinazAsananeviSe taheta nAmanA anuSThAnanA udaya kALe zuddhasarva kahelA vidhipUrvaka anuSThAna-mokSanA upAyanuM sevana tarUpa kriyA karanArA bhavya manuSyone joIne zuddha anuSThAnamAM bahumAnaAtyaMtara prIti ane prazaMsA-zuddha kriyAnI stuti, tevaDe karIne zuddha anuSThAna karavAnA viSayavALI je kSiA karavAnI IcchA utpanna thAya che, teja bIjarUpa che eTale dharmarUpI vRkSanuM bIjAropaNa karavAmAM kAraNabhUta che. e samprazaMsArUpa bIja karyuM. 77. have aMkura ne uMdha batAve chetsyaa evAnubandhazcAkalaMkaH kiiryte'ngkrH| ta tvanveSaNA citrA skandhakalpA ca varNitA // 78 // Aho ! Shrutgyanam
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha. ] zuddha anuSThAna adhikAra. 149 mRlArtha--te zuddha anuSThAna karavAnI IcchAnA ja kalaMka rahita anubaMdha ene aMkura kaheche, ane vividha prakAranI tenA hetunI gaveSaNAne skandharUpa kahelI che. 78. TIkArja--te pUrve kahelA zuddha anuSThAna karavAnI IcchAne ja kalaMka rahita-AkAMkSAdika deSa rahita anubaMdha-abhaMga ( satata) maneArathanI zreNInuM pravartana athavA sahacArIpaNuM e dharmavRkSanA aMkura kahevAya che, tathA nAnA prakAranI tenA hetunI gaveSaNA eTale te anuSThAnanI zuddhinI prAptinA hetuo-kALa, vinaya vigere vikaLatArahita utpattinAM sAdhanAnI gaveSaNA-tenA anvayavALA dharmanA anusaMdhAnanA vicAra pravarte te dharmarUpI vRkSanA saMdharUpa kahela che. A zlokamAM aMkura ane skaMdha-kAMDa e be kahyA. 78. have patra ane puSpa batAve che.-- pravRttisteSu citrA ca patrAdisadRzI matA / puSpaM ca guruyogAdihetu saMpattilakSaNam // 79 // mUlAthe--tevA anuSThAnane viSe vicitra prakAranI pravRttine putrAdika sadeza mAnelI che, tathA gurU samAgama vigere kAraNeAnI samRddhine puSparUpa kahela che. 79. TIkArtha--temaneviSe-pUrvokta anuSThAnanI zuddhinA heturUpa ATha ATha prakAranA kAla, vinayAdika jJAna, darzana ane cAritranA AcArane viSe zraddhA, AsevanA Adi aneka prakAranI je pravRtti te paNuM, zAkhA ane pratizAkhAdikanI tulya mAnelI kahelI che. tathA gurUnA-gItArtha AcAryAdikanA saMyoga-samAgama, zAstranuM zravaNu tathA aMbhyAsa vigere rUpa zuddha kAraNanI saMpattivaDe yukta evA purUSaja kAla vinayAdika aMgenuM sevana karavAmAM samartha thAya che. mATe te rUpa puSpa dharmavRkSanAM puSponI samRddhi kahelI che. 79. prAMte tenuM phaLa batAve che-- bhAvadharmasya saMpattiryA va sadezanAdinA / phalaM tadatra vijJeyaM niyamAnmokSasAdhakam // 80 // bhUlAthe--tathA sat dezanAdike karIne je bhAvadharmanI prApti thAya teja ahIM nizcayathI meAkSane sAdhanAra phaLa jANuvuM, 80. TIkAryaM--tathA gItArtha AcAryAdikanA samAgamathI sat nirdoSa eTale yathAsthita vastusvarUpane kahenArI dezanA tathA te saMbaMdhI praznA Aho ! Shrutgyanam
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 adhyAtmasAra bhASAMtara. * vitIyadike karIne bhAvadharmanIpathamika, kSAyika ke zApathamika samitinI athavA AtmAnA sahaja dharmanI je samRddhi-prApti, te rU5 avazya"paNAe karIne mokSanuM sAdhaka evuM ahIM phaLa jANavuM. 80, have amRtAnuSThAna kahe cheshjo bhAvadharmo hi zuddhazcandanagandhavat / etadgarbhamanuSThAnamamRtaM saMpracakSate // 81 // . mUlArtha-caMdananA gaMdhanI jema sahaja ane zuddha e bhAvadharma che, te bhAvadharmathI mizrita evuM je anuSThAna te amRtAnuSThAna kahevAya che. 81. TIkArtha-sahaja-svAbhAvika eTale AtmAnuM vAstavika rUpa tathA zuddha-sarva deSarahita evo bhAvadharma-AtmAno jJAnAdikaneviSe pariNamavArUpa upaga te caMdananA gaMdhanI jema eTale jema caMdanano gaMdha caMdanathI abhinna che tema, (sahaja ane zuddha e bhAvadharma) AtmAthI abhinna che. A pratyakSa dekhAtA svarUpavALe Atmadharma jenI aMdara raheluM hoya evuM anuSThAna eTale mekSanA upAyanuM sevana te amRtAnuSThAna kahevAya che. 81. have be zlekavaDe amRtAnuSThAnanuM lakSaNa kahe che. jainImAjJAM puraskRtya pravRttaM cittshuddhitH| saMvegagarbhamatyantamamRtaM tadvido viduH // 82 // mUlArtha-jinezvaranI AjJAne AgaLa karIne cittanI zuddhithI je kArya atyaMta saMvega sahita pravarlDa heya, tene tenA jANanArA (tIrthaMkarAdika) amRtAnuSThAna kahe che. 82. TIkArtha-jinezvare kahelI AsAne eTale siddhAMtamAM kahelA mArgane AgaLa karIne-sarva dharma kAryone viSe tene mukhya karIne arthAta AgamamAM kahyA pramANe ja karavA vaDe karIne atyaMta saMvega sahita- mokSanI abhilASApUrvaka cittanI zuddhithI-mananA zuddha upagathI je anuSThAna kareluM hoya te amRtAnuSThAna kahevAya che, ema tenA jANu nAra-tIrthaMkarAdika kahe che. 82. zAstrArthAlocanaM samyak praNidhAnaM ca karmaNi / kAlAdhaMgAviparyAso'mRtAnuSThAnalakSaNam // 83 // bhUlAI-sArI rIte zAstranA arcanuM ciMtavana, kriyAvize mananI Aho! Shrutgyanam
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] zuddha anuSThAna adhikAra. 151 ekAgratA tathA kAlAdika aMgonA avipaoNsa e amRtAnuSThAnanuM lakSaNa che. 3. TIkAthe--je bhavya prANIne sArI rIte-zuddha bhAvathI zAstra-jinAgamane viSe kahelA athAnuM-jIvAdika padArthonuM AlAcana-naya hetu vigerevaDe utpatti, sthiti ane pralayadvArA ciMtavana hAya, tathA kriyAneviSe mananI ekAgratA hAya, tathA kAla eTale aMgAdikanA adhyayananI ( bhaNavAnI ) kriyAnA avasara e vigere je aMge-upAyA eTale sat anuSThAnane viSe tathA meAkSane viSe jIvanA prayojako, tyAM Adi zabda che tethI vinaya ane bahumAna vigere cAlIza aMgA ( AcAranA bheda ) jANavAM. e sarvanA aviparyAsa eTale temAM anyathA AcaraNu na thAya, te amRtAnuSThAnanuM lakSaNa jANavuM. 83. kahelAM anuSThAnAmAM sat ane asatA vibhAga dekhADe che. dvayaM hi sadanuSThAnaM trayamatrAsadeva ca / tatrApi caramaM zreSThaM mohograviSanAzanAt // 84 // malAthe--A pAMca prakAranA anuSThAnamAM chellAM be anuSThAnA sat che, ane prathamanAM traNa asat che. te bemAM paNa chelluM anuSThAna mAMharUpI ugra viSanA nAza karanAra heAvAthI zreSTha che. 24. TIkAthe--A pUrve kahelAM pAMca anuSThAnane viSe chellAM e sat anuSThAna jANavAM ane prathamanAM traNa asat-asuMdara jAvAM. te chellAM emAM paNa chelle amRtAnuSThAna mAha--ajJAna athavA mAhanIya karmarUpa atyaMta utkaTa viSa vikAranA nAza karanAra hAvAthI zreSThaatipradhAna che. 84. sat anuSThAnanuM lakSaNa kahe che.-- AdaraH karaNe prItiravighnaH saMpadAgamaH / jijJAsA tajjJasevA ca sadanuSThAnalakSaNam // 85 // mUlAthe--Adara, kriyA karavAmAM prIti, avidma, jJAnAdika saMpattinI prApti, jANavAnI IcchA tathA tenA jANanAranI sevA, e sat anuSTAnanuM lakSaNa che. 85. TIkAthe--Adara eTale vratanuM grahaNu, tapasyA ane vaiyAvRtyAdikanA svIkAra, tathA karavAmAM prIti eTale vihAra, Avazyaka vigere kriyA karavAmAM prIti, tathA avigna eTale dharmane viSe vyAghAtanA Aho! Shrutgyanam
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 adhyAtmasAra bhASAMtara. tRtIya abhAva, tathA gAnAdika lakSmInI prApti, tathA jijJAsA eTale vAstavika dharmAdikane jANavAnI dacchA, tathA te vastudharmane jANanAra gItArthe munionI sevA, e sarva zreSTha mokSanA upAyarUpa sat anuSThAnanuM lakSaNu che. 85. upara kahelAM banne sat anuSTAnane yAganA prakAraneviSe utAre che- ghaTanA kare che.-- bhedairbhinnaM bhavedicchApravRttisthirasiddhibhiH / caturvidhamidaM mokSayojanAdyogasaMjJitam // 86 // mUlAthe-icchA, pravRtti, sthiratA ane siddhi evA prakAre bheda pAmeluM, tathA jIvane mAkSanI sAthe joDavAthI yAga' nAmanuM, A anuchAna cAra prakAranuM che. 86. TIkA"--A pUrve kaheluM anuSThAna icchA-zAsranA arthane jANuvAnI abhilASA, pravRtti-tratAdika arthavALA zAstraneviSe pravRtti karavI, sthiratA-tratAdikane viSe aticArarahitapaNuM ane siddhi-bIjAne dharma pamADanArI zakti, evA bhede karIne bheda pAmeluM tathA jIvane mAkSanIsAthe joDanAra-saMbaMdha karanAra hAvAthI yoga nAmane pAmeluM A anuSThAna cAra prakAranuM che. 86. have kahelA bhedone uddezanA anukrame e lAkavaDe vivaraNa kare che.-- icchA tadyatkathA prItiyuktA'vipariNAminI / pravRttiH pAlanaM samyak sarvatropazamAnvitam // 87 // sUlAthe--jene yAgasvarUpanA darzanavALI kathA vipariNAmarahita ane prItiyukta hAya, te icchA yAga kahevAya che. tathA sarvatra upazamavarDa yukta samyak tratAdikanuM pAlana karavuM, te pravRttiyoga kahevAya che. 87. TIkAthe--je purUSane yAgasvarUpanA darzanavALI kathA-dharmopadezanI vArtA vipariNAma rahita-yoga dharmamAM vimukha karanArI nahAya, 5raMtu sanmukha karanArI hAya tathA prItiyukta-premadAyaka hoya, te icchAyAga kahevAya che. tathA sarvatra-sarva prANIone viSe sarva kALe ane sarve kartavyaneviSe upazamavaDe-zAMtivaDe sahita samya-je bhAMge grahaNa karyuM hAya, te ja pramANe vidhipUrvaka grahaNa karelA vratanuM pAlana karavuM, te pravRtti nAmanA yoga kahevAya che. 87. Aho ! Shrutgyanam
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] zuddha anuSThAna adhikAra stkssyopshmotkrssaadticaaraadicintyaa| rahitaM tu sthiraM siddhiH pareSAmarthasAdhakam // 8 // mUlArtha-sata pazamanA utkarSathI aticArAdikanI citAe karIne rahita sthirayoga kahevAya che, ane bIjAonA arthanuM sAdhana karanAra siddhiyoga kahevAya che. 88. TIkAI-udaya pAmelA mehanIya karmane anubhavavaDe kSaya ane nahIM udaya pAmelA mehanIya karmanA udayane niSedha karavo e kSapazama kahevAya che, te kSayopazamanA utkarSathI aticAra-vatanI maryAdAnuM ullaMghana karavAnA pariNAma tathA vyApAra, Adi zabdathI atikama, vyatikama ane anAcAranI ciMtA rahita-tevA prakAranA mananA pariNAma rahita je yoga te sthira yuga kahevAya che, tathA anya prANIene arthasAdhaka-dharmanI siddhi ApanAra je anuSThAna te siddhiyoga kahevAya che. 88. have cAra kevaDe te cAre gine vizeSa dekhADe che.- bhedA ime vicitrAH syuH kSayopazamabhedataH / zraddhAprItyAdiyogena bhavyAnAM mArgagAminAm // 89 // mUlAI-A bhede zraddhA, prIti vigerenA vegavaDe mArgonusArI bhavyajIne kSayopazamanA bhedathI vicitra prakAranA hoya che. 89. TIkAthe A pUrve kahelA bheda-IcachAga vigere prakAre kSopazamanA bhedathI jenI taratamatAthI vicitra prakAranA-utkarSa ane apakarSa pariNAmarUpa aneka prakAranA thAya che, kene thAya che? te kahe che.-zraddhA-AstikapaNuM, prIti-deva, gurU ane dharmaparanI rUci vige- . renA gavaDe-prAptivaDe mArganusArI bhavya eTale mekSAbhilASI jIvone hoya che. eTale e cAra yogamAMthI kaI bhavyane zraddhAga ane kaI bhavyane prItiga ItyAdi hoya che, ema jANavuM. 89. have IcchAdika yogonA phaLane prabhAva anukrame kahe che - anukaMpA ca nirvedaH saMvegaH prshmstthaa| eteSAmanubhAvAH syuricchAdInAM yathAkramam // 90 // mUlAI--e IcchAdika yogonA anukrame anukaMpA, nirveda, saMvega ane prazama e anubhAva-prabhAva hoya che. 90. 20 Aho ! Shrutgyanam
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara [ tRtIya TIkArja-hamaNAM upara jemanAM svarUpa kahyAM che evA A icchAdikayogo-icchA, pravRtti, sthira ane sidbhiyoganA anukrame anukaMpAdika anubhAvA-te thakI utpanna thayelA phaLarUpa prabhAvA hoya che. temAM dravyathI anukaMpA te duHkhI jIvanA duHkhanA pratIkAra karavA ane bhAvathI anukaMpA te dharmarahitane dharma pamADavA, tathA nivRMda eTale saMsAraneviSe udAsInatA, tathA saMvega eTale mokSanI abhilASA ane AstikatA te deva, gurU tathA dharmaneviSe AstikapaNuM, ane prazama eTale sAmarthya chatAM paNa aparAdhI upara kSamA, e prabhAveA hAya che-thAya che. 90, 154 have temanIja sUtrasthAnanA avalaMbanavaDe saphaLatA kahe che.-- kAyotsargAdisUtrANAM zraddhA medhAdibhAvataH / icchAdiyoge sAphalyaM dezasarvatrataspRzAm // 91 // bhUlAthe--kAyotsargAdika sUtronI zraddhA, medhAdika bhAvanAthI dezavirati ane sarvaviratIvALAne icchAdika yogamAM saphaLatA jANavI. 91. TIkAthe "kAya eTale zarIra, tenA je vyApAra (kriyA) te paNa zarIrathI abhinna hAvAthI kAya kahevAya che, te kAyane je utsarga eTale tyAga, tathA Adi zabdane lIdhe catuvazati stava vigerene pratipAdana karanArA vaMtaLavattiyAju ' ityAdika sUtronI zraddhA-jinavacanamAM kahelI kriyA karavAnI icchA tathA AstikapaNuM, te mithyAtvameAhanInA kSayeApazamathI jIvane dharmapara rUci thavAnA pariNAmavizeSa che, te zrAnI icchAyAganeviSe saphaLatA jANavI. tathA medhA eTale zAstramAM kahelA sUkSma arthane grahaNa karanAra cittaneA dharma, te medhAvaDe sarva teAnI pratijJAnuM pAlana karavApaNuM hAvAthI tenI pravRttiyoganeviSe saphaLatA che. Adi zabda heAvAthI dhRti tathA dhAraNA jANavI, temAM dhRti eTale cittanI svasthatA, te dhRtivaDe karIne aticArAdikanI utpatti nahIM thavAthI tenI sthirayAganeviSe saphaLatA jANavI. ane dhAraNA eTale pUrvApara guNAnuM niraMtara smaraNu tathA upayoga, te dhAraNAvas uttama artha (mokSa) sAdhavAmAM samartha thavAtuM hAvAthI siddhiyogane viSe tenI saphaLatA jANavI. te zraddhAdikanA bhAvathI eTale zraddhAdika pariNAmanI prAptithI dezavirati ane sarvavirativALAne icchAdika cAganeviSe upara kahelA krame saphaLatA jANavI. 91temanA pariNAmanuM taratamapaNuM chatAM paNa temAM deSanA abhAva dekhADe che. Aho! Shrutgyanam
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha papa zuddha anuSThAna adhikAra. guDakhaMDAdimAdhuryabhedavat puruSAntare / bhede'pacchAdibhAvAnAM doSo nArthAnvayAdiha // 92 // mUlAthe--gALa, khAMDa vigeremAM madhuratAnA bhedanI jema A yoganeviSe icchAdika bhAvAnA jAdA jAdA purUSAmAM bheda chatAM paNu te IcchAdika padArthonA anvaya ( saMbaMdha ) bhUta hAvAthI temAM doSa nathI, 92. TIkAthe--A yogavicAraneviSe pUrve kahelA icchAdika bhAvAnA eTale dharmanA pariNAmanA purUSa purUSa pratye bheda chatAM paNu-taratamatA arthAt nyUnAdhikapaNuM chatAM paNa te badhAmAM arthanA-icchArdika bhAvAnA anvaya-saMbaMdha hAvAthI te doSa nathI. eTale amuka purUSamAM icchAdika cAga che ema kahevAthI doSa nathI. jema geALanA khIjA gALa sAthe ane khAMDanA khIjI khAMDa sAthe madhurapaNAmAM bheda chatAM-mIThAzanI taratamatA chatAM te sarva madhura ja kahevAya che, paNa kaDavuM kahevAtuM nathI, tema ahIM paNa jANavuM. 92. icchAdika yogarahita purUSane sUtrAdika ApavAmAM doSa che, te kahe che.-- yeSAM necchAdilezo'pi teSAM tvetatsamarpaNe / sphuTo mahAmRSAvAda ityAcAryAH pracakSate // 93 // mUlArja--jeomAM icchAdika yoganA leza paNa na hoya, teone A zAsra ApavAmAM (zikhavavAmAM) pragaTa rIteja mahA mRSAvAda che, ema AcAryo kahe che. 93. TIDAthe--je koI surabhanyAdikamAM zraddhAdikanA abhAvane lIdhe icchAdika yogane leza paNa dekhAtA na hoya, tevA dRDha mithyAtvIone A yAgane pratipAdana karanAra zAstra tathA vratAdika yAga ApavAthI pragaTa rIte moTuM durlabhabeAdhinA kAraNarUpa mRSAvAda lAge che--mRSAvAdanA doSa lAge che, ema haribhadrAdika AcAyo kahe che. 93. teja doSane spaSTa karIne matAve che.---- unmArgotthApanaM bADhamasamaJjasakAraNe / bhAvanIyamidaM tattvaM jAnAnairyogaviMzikAm // 94 // bhUlAI--ayogya kAraNu karavAthI atyaMta unmArganuM utthApana karyuM eTale unmArgane jAgRta karyo-uThADaco ema jANuvuM. yogAvaMzikAne jANanArAoe vicAravAlAyaka che. 94. A tattva Aho! Shrutgyanam
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ tRtIyaTIkA-agya eTale asaMgata-yutirahitanuM kAraNa hetu karavAthI atyaMta unmArga-muktimArgane ullaMghana karIne javuM te eTale kamArga, tenuM utthApana-jAgrata karavuM karyuM arthAta zAMta paDelA unmArganuM ubhAvana karyuM tene pragaTa karyo ema jANavuM. zrIharibhadra sUrie karelA vIzaprakaraNavALA vizikA nAmanA zAstramAM kahelI vIzIne jANa nArAoe A kahelA tattvane-paramArthane sArI rIte vicAravuM. 94, have upadezapUrvaka A sadanuSThAna adhikArane upasaMhAra kare che- tridhA tatsadanuSThAnamAdeyaM shuddhcetsaa| jJAtvA samayasadbhAvaM lokasaMjJAM vihAya ca // 95 // mUlAthe-zuddha cittavALAe zAstranA paramArthane jANune tathA lekhasaMsAne tyAga karIne A pUrve kaheluM sadanuSThAna traNa prakAre grahaNa karavuM. 85, kALuM-jenI cittavRtti zuddha-rAgAdika kalaMka rahita che evA purUSe A pUrve kaheluM sadanuSThAna eTale prazasta AgamamAM kahelA siddhinA sAdhanarUpa kiyA, tene jinAgamanA paramArthane jANIne tathA lekasaMsAne tyAga karIne eTale zAstra ane gurUnA vacana anusAra lekavyavahAramAMthI sAragrAhIpaNAnA jJAnanI nirapekSatAno tyAga karIne karavuM, karAvavuM ane anumodavuM e traNa prakAre grahaNa karavI-AdadhI. 95. | kRti sanunAdhikAra che mananI zuddhatApUrvaka ja sadanuSThAna thaI zake che, mATe manazuddhine adhikAra kahe che - ucitamAcaraNaM zubhamicchatAM prathamato manasaH khalu zodhanam / gadavatAmakRte malazodhane kamupayogamupaitu rasAyanam // 96 // bhUlAI-zubhane IcchanAra purUe prathama cittane zuddha karavuM e ucita AcaraNa che, kemake rogI manuSyanA maLanI zuddhi karyA vinA je tene rasAyaNa ApyuM hoya te te zA upayogane pAme? ene zuM upayegI thAya? kAMIja na thAya. 96. TIkAryuM-zubha eTale AtmAnuM saddharmarUpa maMgaLa athavA sadragati vigerene icchanAra purUSoe avazya karIne prathama-mukhyarIte athavA pahelAM ja cittanI vRttinuM zedhana karavuM eTale sthiratAnI prAptivaDe tathA azubha vikalpanA tyAgavaDe cittanI nirmaLatA karavI, Aho ! Shrutgyanam
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] manazuddhi adhikAra. 157 ane AcaraNa eTale zubha bhAvanAne abhyAsa karavA vigere tenA upAyanuM sevana karavAmAM pravRtti karavI te yogya che. te para daSTAMta kahe che ke-rogI mANasanuM maLazedhana eTale jaTharamAM rahelA maLanI virecanAdike karIne zuddhi karyA vinA arthAta te maLane bahAra kADhayAM vinA rasAyaNatAmrabhasmAdika mahA auSadha ApyuM hoya, to paNa te tene zA upaganuM thAya-reganI nivRtti karavArUpa zuM kArya kare ? kAMIpaNa na kare. tenI ja jema mananI zuddhi karyAvinA kareluM dhanuSThAna paNa mumukSujanane saphaLa thatuM nathI. 96. pitAne rAgAdika de utpanna thavAmAM pitAnuM mana ja kAraNarUpa che, te kahe che - parajane prasabhaM kimu rajyati dviSati vA svamano yadi nirmlm| virahiNAmaraterjagatoraterapica kA vikRtimile vidhau||9|| mUlArtha-je pitAnuM mana nirmaLa haiya, te bIjA mANaso pitArApara atyaMta rAga athavA TheSa kare te paNa tethI zuM? kaI ja nahIM. caMdranAM kiraNe jevAthI virahIjanene aprIti thAya ane bIjA jagatanA jIvane rati-prIti thAya, te tethI karIne nirmaLa evA caMdrane viSe ze vikAra thAya? kAMIja nahIM. 7. TIkALuM-he AtmA! je pitAnA cittanI vRtti nirmaLa eTale rAga, dveSa ane mehanA jALarUpa doSarahita hoya to bIja jane eTale mitra, sevaka, zatru, pati, patI vigere parajane potAnA para atyaMta rAgI thAya eTale potAnA guNa ane rUpamAM meha pAme tathA bhakti rAgamAM tatpara thAya, athavA atyaMta dveSa kare eTale dharmaparanA dveSane lIdhe upasargAdika kare, te paNa tethI zuM? eTale yogIjanane tenAthI ze harSa ke zeka thAya? athavA zuM dusaha thAya? kAMIja na thAya. te para daSTAta kahe che-virahI janene eTale bhartAnA viyogavALI strIone ane strIonA virahavALA purUSane caMdranA udayathI arati-saMtApa thAya, tathA jagatanA bIjA janene zIta kiraNanA prakAzathI AnaMdanI utpatti thAya, te te baMnethI nirmaLa eTale svabhAvathI zuddha ane vAdaLAdikanA AvaraNa rahita evA caMdraneviSe ze vikAra thAya? kAMI ja nahIM. 97. pitAne zekAdika utpanna thavAmAM bIje kaI paNa kAraNa bhUta nathI, te kahe che - Aho ! Shrutgyanam
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ tRtIya rucitamAkalayannanupasthitaM svamanasaiva hi zocati mAnavaH / upanate samayamAnamukhaH punarbhavati tatra parasya kimucyatAm 98 // 158 mUlAthemanuSya potAnI abhISTa vastune prApta na thayelI jANIne potAnA manavaDe ja zAka kare che, ane te vastu prApta thavAthI pA hasatA mukhavALA thAya che, mATe temAM bIjAne kAraNabhUta zIrIte kahevAya ? 98. TIkArthaDe AtmA! tuM jo, ke manuSya peAtAnI abhISTa sukhA dika vastune upAya karyAM chatAM paNa nahIM prApta thayelI jANIne pAtAnA cittavaDeja zeka kare che. tathA te vastu prApta thayethI pAche harSayukta mukhavALA thAya che. mATe te zAka ane harSanI utpattimAM bIjAnuM eTale pAtAnA mana sivAya bIjA devadattAdikanuM zuM kAraNapaNuM che? jo che ema kahetA aa tA kahe, arthAta bIjuM koI kAraNabhUta nathI. 98. - nIce kahelAM lakSaNAvaDe manarUpI vAnara ja duHkhadAyI che, te kahe che.crnnyogghttaan praviloThayan zamarasaM sakalaM vikiratyadhaH / capala eSa manaH kapiruccakai rasavaNigvidadhAtu munistu kim // 99 // mUlAthe--A atyaMta capaLa manarUpI kapi (vAnara) cAritranA cAgarUpI ghaDAone udhe mukhe deDavIne samagra zamatArUpI rasane nIce DhALI nAMkhe che, te munirUpI rasavyApArI tene ze upAya kare? 99, TIkArtha--a sAdhu ! A-potAnA anubhavathI pratyakSa evA mana rUpI markeTa (vAnara) atyaMta capaLa che. te zuM kare che? te kahe chesarvavirati ane dezaviratirUpa cAritranA yoge eTale kSamA, mRdutA ane sthiratAdika sAdhakabhAvArUpI ghaDAne samagra arthane sAdhanArA zAMta rasathI bharelA pUNaeN kalazone unmatta thaine uMdhe moDhe pADI daI temAMthI samagra zAMta rasarUpI ghRtAdikane nIce eTale viSaya, kaSAya, tRSNA, mAha ane madarUpa gADha paMkavALA durgatibhAgarUpa bhUtalaneviSe DhALI nAMkhe che-tene rasarahita karI de che. te (te vakhate ) sAdhurUpI rasanA vyApArI zuM kare? eTale tenA nivAraNanA zA upAya kare ? jo kadAca svAdhyAyAdikaneviSe tatpara thAya te te (citta kapi) kSaNavAra sthira thAya, bAkI te sivAya bIjuM te kAMIpaNa tenA nivAraNanuM sAdhana nathI. 99. Aho! Shrutgyanam
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] manazuddhi adhikAra, 159 manarUpI azva saMyamanI sthiratArUpI bhUmine khede che, te batAve che- satatakuTTitasaMyamabhUtalotthitarajonikaraiH prthyNstmH| atidRdvaizca manasturago guNairapi niyaMtrita eSa na tiSThati // 10 // mUlArtha-niraMtara pitAnA paga vaDe buMdelI saMyamarUpI pRthvIthI uDelA dhULanA samUhavaDe aMdhakArane vistAra A manarUpI azva atyaMta majabUta guNe (deraDA)vaDe bAMdhyA chatAM paNa sthira raheto nathI. 100. TIkArtha-he prANuM ! A-anubhavathI pratyakSa ja|to e manarUpI azva atyaMta prabala guNavaDe-jJAnAdika (25) doraDAvaDe bAMdhyA chatAM paNa sthira rahetuM nathI. te (manarUpI azva) zuM kare che? te kahe che.-niraMtara capaLa svabhAvapaNAne lIdhe pitAnA caraNanA prahArathI jarjarita karelA saMyamarUpI bhUtalathI-sattara prakAranA cAritrarUpI purUSanA nivAsasthAnabhUta sthapRthvIthI utpanna thayelA (uDelA) karmarUpI dhULanA rasamUhevaDe tamane eTale ajJAnathI utpanna thayelA pApa rUpI aMdhakArane cotarapha vistAra karatA ja rahe che. kemake te (manarUpI azva) durdama che-keIthI damana karI zakAya tevuM nathI. 100. mana dukhe karIne rokI zakAya evA pavana jevuM che, te kahe che- jinavacodhanasAramalimlucaH kusumsaaykpaavkdiipkH| ahaha ko'pi manaHpavanobalI zubhamatidrumasaMtatibhaMgakRt // 10 // mUlArtha--aho! A manarUpI vAyu apUrva-atyaMta baLavAna che, kemake te jinezvaranA vacanarUpI ghanasAranuM haraNa kare che, kAmAgnine prajvalita kare che, ane zubha matirUpa vRkSasamUhane bhAMgI nAkhe che. 101. - TIkArtha-ahe! he AtmA! A sarvane anubhavanI pratyakSe rahele manarUpI pavana eTale sarvatra akhalita gativALe manarUpI vAyu apUrva-atyaMta baLavAna che. kemake te (manarUpI vAyu) jinezvaranA vacana-siddhAntarUpI ghanasArane-vizeSa paramArthanA sAravALA kapUranA samUhane cora che, eTale tenA upayoganuM haraNa karavAthI taskararUpa che. tathA jene puparUpI bANu che evA kAmadevarUpI agnine prajvalita kare che, eTale kAmavikAranI vRddhi karanAra hovAthI kAmedIpaka che. tathA zubha-dharmanA maMgaLavALI buddhi rUpa icchita kalyANanA phaLane ApanAra suratarU (kalpavRkSa) nA samUhane ukheDI nAMkhe che. A pramANe vaza na karelo manarUpI vAyu aneka anarthone kare che. 101. Aho! Shrutgyanam
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ '160 adhyAtmasAra bhASAMtara. [tRtIyamana madAMdha hastIrUpa che, te kahe che - caraNagopurabhaMgaparaH sphuratsamayabodhatarUnapi pAtayan / bhramati yadyatimattamanogajaH kva kuzalaM zivarAjapathetadA // 102 // mUlA-cAritrarUpI gepura (daravAjA)ne bhaMga karavAmAM tatpara ane kuraNayamAna siddhAntanA bodharUpI vRkSane paNa pADI nAkhanAra e ati madonmatta manarUpI hastI je bhramaNa karatuM hoya, te pachI mekSarUpI rAjamArgamAM kuzaLatA kyAMthI hoya? na ja heya. 102. TIkArya--he AtmA! je cAritra eTale sarvaviratirUpI mokSa purImAM praveza karavAnA heturUpa hovAthI gepura je daravAje tene bhaMga karavAmAM tatpara-udyamavaMta ane phuraNayamAna-jAgRta svabhAvavALA jinAgamane badha-vicitra prakAranA vastusvarUpane grahaNa karavAmAM samartha evA jJAnanA prakAre rUpI tarU eTale salphaLane ApanArA vRkSe tene ukheDI nAMkhate atyaMta unmattapaNane pAmele manarUpI hastI svecchAthI bhramaNa karate heya, te mokSanagaranA mArgamAM kuzaLatA-kiyAnuM mekSahetupaNuM kayAMthI hoya? kadI na hoya, 102. guNarUpI vanane viSe mana agnisamAna che. te kahe che - vratatarUn praguNIkurute jano dahati duSTamanodahanaH punH| nanuparizrama eSa vizeSavAn kva bhavitA suguNopavanodaye // 103 // mUlAI-manuSya tarUpa vRkSetre praguNa (taiyArI kare che, ane te vRkSone duSTa manarUpI agni bALI nAMkhe che, tyAre saguNarUpI udyAnanA udayane mATe A parizrama kyAre vizeSavALo (saphaLa) thaze? 103. TArtha--yogIjana prANAtipAta viramaNAdika vratarUpI tarUe Tale sagatirUpI phaLane ApanArA vRkSone praguNu kare che eTale atyaMta udyama, pariSahanI sahanatA ane sadbhAvanArUpa rasa (pANIe) karIne puSpa, pallavAdika sahita phaLa ApavAmAM samartha (evA) kare che, eTalAmAM te vRkSone duSTa eTale raudrAdika dudhdhananA pariNAmavALe manarUpI agni bALI nAMkhe che-bhasmasAta kare che. te he AtmA! te vicAra kara, ke A pramANe manarUpI agnie vRkSane dAhane viSaya kare chate A tArAthI sAkSAta karAte parizrama-vatarUpI tarUne utpanna karavAno prayAsa sArA-niraticArAdi guNarUpa athavA dharma ane zukala thAnAdika guNarUpa ramya ArAma-udyAnanA udaya (vRddhi)neviSe kyAre Aho! Shrutgyanam
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] manazuddhi adhikAra 161 vizeSavALe thaze eTale tAre parizrama pitAnA phaLasamUhanA bhAravaDe suzobhita racanAvALo bagIco kayAre karI zakaze? 103. manane nigraha nahIM karanAre mANasa anarthane pAme che, te kahe cheanigRhiitmnaa vidadhatparAM na vapuSA vacasA ca shubhkriyaam| guNamupaiti virAdhanayAnayA bata durantabhavabhramamaJcati // 104 // mUlArtha-jeNe manane nigraha karyo nathI evo purUSa zarIra ane vacanavaDe atyaMta zubha kriyA kare, te paNa te A mananI virAdhanAne lIdhe kAMIpaNa guNane pAmato nathI. paraMtu duraMta evA bhavanA bhramamune pAme che. 104. TIkartha-jeNe manane nigraha karyo nathI eTale svecchAe viSayAdikamAM pravartatA manane jeNe niSedha karyo nathI e purUSa zarIranA vyApAravaDe tathA adhyayanAdika (svAdhyAyAdika) vacananA vyApAravaDe je utkRSTa zubhakyiAne-sagatine ApanArI jinezvare kahelI saMyama ane parUpa kiyAne kare, te paNa A mana saMbaMdhI virAdhanAvaDe kiyAnA phaLarUpa guNane pAmatuM nathIparaMtu ulaTA duHkhe karIne-mahA kaSTa karIne jeno pAra Ave evA athavA duSTa che - pAra jene evA rasaMsAranA bhramaNane-aTanane pAme che. tethI karIne he AtmA! tAre manane vaza rAkhavuM, nahIM te anarthanI paraMparA prApta thaze. 104. zrI tathA bhegAdikane nahIM bhagavatAM chatAM paNa mananA doSathI viDaMbanA pAme che, te kahe che - anigRhItamanAH kuvikalpato narakamRcchati taMdulamatsyavat / iyamabhakSaNajA tadajIrNatAnupanatArthavikalpakadarthanA // 105 // - malArtha-manano nigraha nahIM karanAre mANasa kharAba vikalpane lIdhe taMdulIyA matsyanI jema narake jAya che, te naraka gamanarUpa prApta nahIM thayelA padArthanA vikalpoe ApelI kadarthanA bhajana karyA vinA utpanna thayeluM ajIrNapaNe che, ema jANavuM. 105, TIkALuM-jeNe Azrava thakI manane rahyuM nathI evo jIva hiMsAdika duSTa vikalpa-adhyavasAyane lIdhe taMdula (cokhA)nA jevuM zarIra ati sUkSma che tathA je durthonamAM tatpara che evA nAnA mAsyanI jema (sAtamI) narakane-durgatine pAme che. e narakagamanarUpa prApta nahIM thayelA padArthonA-dhana strI bhegAdikanA saMkalpAe ApelI che Aho ! Shrutgyanam
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 adhyAtmasAra bhASAMtara. [tRtIyakarthanA te bhojana karyA vinA utpanna thayelI duSTa sthAnanI ajIrNatAatisAravALe jaTharane rega che, ema jANavuM. 105. - mananA nigraha vinA bIjI yatanA niSphaLa che. te kahe chemnsi lolatare viparItatA vcnnetrkrenggitgossnaa| ajati dhUrtatayA hyanayAkhilaM nibiDadaMbhaparairmuSitaM jagat // 106 // mUlAI-je mana ati capaLa hoya te vacana, netra, hasta ane kAya ceSTAnI gepanA (gupti) viparItapaNane pAme che. atyaMta dAMbhika purUSae evI dhUrtatAe karIne AkhA jagatane chetaryuM che. 10 TIkArtha-je mana ati capaLa hoya te vacanathI kahevAmAM, netrathI jovAmAM, hastanA calAvavAmAM tathA sAmAnya karIne zarIranI ceSTAmAM e sarvamAM gopanA eTale potAnA vyavahAramAM agyanuM AcchAdana karavAmATe karelI je yatanA te ulaTI viparIta paNane eTale yatanAnuM phaLa ApyA vinA durgatinA hetupaNAne pAme che. AvI dhUrtatAe karIne eTale vaMcanA karavAnI vRttinA gopavavAvaDe karIne ati gADha daMbhamAM-mAyAvipaNumAM tatpara evA laMpaTa purUSoe AkhuM jagata luMTI lIdhuM che (kagI lIdhuM che.) 106, - mananI zuddhi ja mekSa lakSmInuM vazIkaraNa che, te kahe che - manasa eva tataH parizodhanaM niyamato vidadhIta mahAmatiH / idamabheSajasaMvananaM muneH parapumartharatasya shivshriyH||107|| - malAthe-tethI karIne matimAna purUSe avazya mananI zuddhi karavI joIe, kemake te (mananI zuddhi) parama purUSArtha (mekSa) mAM Asakta thayelA munine mekSalakSmInuM AkarSaNa karavAmAM auSadha vinAnuM vazIkaraNa che. 107. kArya-tethI karIne pUrve kahelI rIte manane vaza karyA vinA karelI sarva kriyAo niSphaLa thAya che, mATe meTI-mekSarUpa kAryane sAdhanArI buddhivALA purUSe nizcayathI ja-bIjAM sarva sAdhanane gauNa karIne mukhya vRttie eka mananuM ja parizadhana-sarva udyamavaDe nirmaLa karavApaNuM karavuM. A manazuddhi AtmAne sarvotkRSTa artha-kArya je mokSa temAM tatpara thayelA munine muktirUpI lakSmInuM AkarSaNa karavAmAM auSadha vinAnuM vazIkaraNa che. 107 be loke karIne manazuddhinA prabhAvanuM varNana kare che- Aho ! Shrutgyanam
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ manazuddhi adhikAra pravacanAbjavilAsaraviprabhA prazamanIrataraMgataraMgiNa / hRdayazuddhirudIrNamadajvaraprasaranAzavidhau paramauSadham // 108 // mUlAthe--mana zuddhi e jinAgamarUpI kamaLanA vikAsa karavAmAM sUryanI prabhA samAna che, prazamarUpI jaLanA taraMgavALI nadI che, ane udaya pAmelA aSTa prakAranA marUpI jvaranA pracAranA nAza karavAmAM mA rasAyana samAna che. 108, prabaMdha ] 163 TIkArtha--hRdayanI zuddhi eTale sArA vicAro karavAvaDe karIne karelI mananI nirmaLatA e Agama rUpa utkRSTa vacana-jina pravacana, te rUpI kamaLanA vikAsa karavAmAM eTale vividha prakAranA arthanI sphuraNArUpa vikAsa karavAmAM sUryanI krAMti sadeza che. tathA prazama eTale indriyA, mana ane kaSAyanuM damana athavA kSamA, te rUpI nirmaLa jaLanA taraMgAnI nadIrUpa che. jema nadImAM jaLanA kallola hAya che, tema mananI zuddhimAM prazama rasanA kahola uchaLe che. tathA udIrNa-ati prApa pAmelA je jAti, kuLa, rUpa, tapa, zruta, khaLa, dhana ane aizvaryathI utpanna thayelA ATha prakAranA mada-garva, te rUpI javaranA pracAranA-sarvAMga vyApakatAno nAza karavAmAM parama auSadha-rasAyana che. arthAt mananI zuddhi thavAthI bhadanA vikArathI utpanna thatA dAha zAMta thaI jAyache; utpanna ja thatA nathI. 108. anubhavAmRta kuMDamanuttaravratamarAlavilAsapayojinI | sakalakarmakalaMkavinAzinI manasa eva hi zuddhirudAhRtA // 109 // bhUlAthe--anubhavarUpI amRtanA kuMDa samAna, mahAvratarUpI rAja haMsane krIDA karavAnI kamalinI samAna tathA saphaLa karmanA kalaMkane nAza maMranArI evI eka mananI ja zuddhi kahelI che. 109. TIkArya--mAtra mananI zuddhi ja arthAta khIjuM kAMI paNa nahIMnizce karIne mAtra manazuddhi ja anubhava-nirdhAra karelI vastune grahaNa karanAra jJAnarUpI amRta-sakala janma maraNAdika rogane haraNa karanAra sudhAnA kuMDa eTale kahu che-tenI tulya che, tathA sarvottama vrata-nivRtti pariNAmavALAM mahAtratArUpI marAla-ati nirmaLa svabhAvarUpa hAvAthI rAjahaMse tene vilAsa karavA mATe-sahajAnaMda svabhAvamAM ramaNa karavAmATe kamalinI samAna che. tathA sakala eTale samagra je jJAnAvaraNAdika karmo, temaNe karelA sarva apavAdarUpI maLanI malInatA Aho! Shrutgyanam
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ tRtIyarUpa je kaleke tene nAza karanArI-haraNa karanArI che. mananI zuddhine evI uttama jinezvarAdike kahelI che. 109 - have pAMca leka vaDe manazuddhi karavAne upAya batAve che - prathamato vyavahAranayasthito'zubhavikalpanivRttiparo bhavet / zubhavikalpamayavratasevayA harati kaMTaka eva hi kaMTakam // 110 // mUlArtha-prathama vyavahAra nayamAM rahIne zubha saMka9pameya mahAvratanuM pAlana karavAvaDe azubha saMkalpanI nivRtti karavAmAM tatpara thavuM. (ahIM keIne zaMkA thAya ke vrata sevana rUpa pravRttio karIne bIjI pravRttinI nivRtti zI rIte thAya? tene javAba Ape che ke ) kaTei. ja kAMTAnuM haraNa kare che. 110. TIkArtha-manazuddhine IcachatA munie prathama vyavahAra nayamAM 2 hIne eTale bhaNavuM, bhaNavavuM, Avazyaka, pratyupekSaNa ane AhArazuddhi ItyAdi kriyAne ja dharmapaNe mAnanArA naigama tathA vyavahAradika nayane AdhAre pravartana karIne zubha vikalpamaya eTale jIvarakSAdikanA manoratha pUrvaka mahAvratAdikanuM pAlana karavAvaDe parastrI, dhana haraNa tathA jIva ghAtAdikanA ciMtanarUpa azubha vikalpathI-manorathothI nivRtta thavAmAM-manane vyAvartana karavAmAM tatpara-rAtridivasa udyamavaMta thavuM. kemake te azubha saMkalpanI nivRttinA heturUpa hovAthI azubhanuM haraNa kare che ja, ahIM koIne zaMkA thAya ke-pravRtti ja pravRttine haranAra kema thAya? te te para dRSTAMta Ape che ke-jema bAvaLa vigerene kAMTe pagamAM lAgelA prathamanA kAMTAne kADhI nAkhe che, tema zubha pravRtti azubha pravRttinuM haraNa kare che ja. 110. e ja vAtane bIjA daSTAnta vaDe daDha kare che - viSamadhItya padAni zanaiH zanairharati maMtrapadAvadhi mAMtrikaH / bhavati dezanivRttirapi sphuTAguNakarI prathamaM mnsstthaa||111|| mUlArtha-jema mAMtrika maMtranA padonI samApti sudhI dhIme dhIme pade (zabda) bolIne viSanuM haraNa kare che-viSa utAre che, tema prathama mananI deza nivRtti paNa pragaTa paNe guNu kAraka thAya che. 111. kArtha-devatAe adhiSThita akSarone samUha te maMtra kahevAya che, tenAthI viSAdikano nAza thAya che. te maMtrane bhaNanAra athavA jANanAra purUSa mAMtrika kahevAya che. jemAM mAMtrika purUSa maMtranA pada sudhI eTale maMtrane aMte-cheDe svAha vigere zabda Ave tyAM sudhI Aho ! Shrutgyanam
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] manazuddhi adhikAra . dhIme dhIme-maMda maMda vinivaDe padene-maMtranA zabdo bolIne rApadikanA viSane utAre che-prANIonA zarIramAMthI viSaveganI vyAmine nAza kare che, te ja pramANe mananI prathama rAgI avasthAnI pravRttimAMthI deza thakI eTale mAtra azubha saMkalpathI ja nivRtti karavI, te paNa phuTa rIte eTale sAkSAta anubhavelA thaiye ane prasanna mana vigere daSTa phaLapaNue karIne guNu kAraka thAya che arthAt mananI zuddhi karavAnA kAryamAM nirvikalpa (vikalpa rahita) sahaja sukha ApanArI thAya che. 111. cyutamasadviSayavyavasAyato lagati yatra mano'dhikasauSThavAt / pratikRtiH padamAtmavadeva vA tadavalaMbanamatra zubhaM matam // 112 // mUlArtha-azubha viSayanA vyApArathI nivRtti pAmeluM mana ati prasannatAne lIdhe je padArthapara lAge che-tanmaya thAya che te padArtha paNa AtmAnI ja jema athavA jinapratimAnI jema A manazuddhimAM zubha avalaMbanarUpa mAne che. 112. TakArtha--azubha viSayane viSe eTale manane citavavA lAyaka Arta ane raudra dhyAnAdikaneviSe vartatA vyApArathI nivRtti pAmeluM mana ati suprasannatAthI athavA zubha saMkalpanI kuzaLatAthI je padArtha para eTale dhyAna, Avazyaka tathA Atma svarUpanA ciMtanAdikamAM-jemAM lInatA pAme che, te pada-vastu athavA kriyAdika Atma svarUpanI jema athavA jinapratimAnI jema A manazuddhiviSe suMdara avalaMana bhUta thAya che. 112. AvI rIte kayAM sudhI pravartavuM? te para kahe che - tadanu kAcana nizcayakalpanA vigalitavyavahArapadAvadhiH / na kimapIti vivecanasaMmukhI bhavati srvnivRttismaadhye||113|| mUlArtha-tyArapachI "mAre vyavahAra koIpaNa kAmane nathI" e pramANenuM vivecana karavAmAM sanmukha tathA jemAM vyavahAranA sthAnane cheDe-aMta paripUrNa thaye che evI kaI-apUrva nizcaya nayanI kalpanA sarva nivRttinI samAdhine mATe thAya che. 113. TakAthe-vicalita eTale paripUrNa pAlana karela hovAthI bhinna thayelA vyavahAra nayanA padane eTale rAgI avasthAnA sthAnane avadhi jeneviSe thayela che arthAt vyavahAra dazAnI pUrti jeneviSe thaI che evI tathA tyAra pachI eTale azubha vikalpanI anutpatti - Aho ! Shrutgyanam
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 adhyAtmasAra bhASAMtara vitIyavAthI pachI mAre vyavahAravaDe kAMI paNa kArya nathI" e pramANe vivecanamAM sanmukha eTale nizcaya ane vyavahAra tathA sva ane para svarUpanuM paraspara pRthakkaraNa karavAneviSe samUkha-temAM vipardhAsa - hita niSpannaprAya sArA lakSyavALI arthAt tene anurUpa pariNAma vALI kaI-apUrva eTale sUkSmabhAvane grahaNa karanArI nizcayanI-pAriNAmika AtmasvabhAvanI kalpanA-anumiti (anumAna) nI tulanA karavI. zA mATe tema karavuM ? te kahe che-tevI kalpanA' sarva zubhAzubha saMkalpanA rAzinI athavA zubhamAM pravRttine azubhathI nivRtti rU5 pravRttinI sthiti jemAM rahelI che evI samAdhine mATe-ekAgratAne mATe thAya che. 113. nizcaya dazAne ja kahe cheih hi sarvabahirviSayacyutaM hRdayamAtmani kevalamAgatam / caraNadarzanabodhaparaMparAparicitaM prasaratyavikalpakam // 114 // mUlArtha-A nirvikalpa dazAne viSe ja sarva bAhya viSayothI rahita, kevaLa AtmAne viSe ja laya pAmeluM, jJAna darzana ane cAritranI paraMparAthI paricita thayeluM tathA vikalpathI rahita evuM mana prasare che. 114. - TIkartha--avazya A nirvikalpa dazAne viSe ja bAhya viSathIAtmA vinA bIjA sarve manamAM ciMtavavA lAyaka bAhya viSayathI rahita thayeluM, kevaLa-ekAgrapaNue karIne AtmAneviSe-zuddha A tmasvabhAvane viSe laya pAmeluM, caraNa-samatAnI sthitirU5 cAritra, darzana-samakita athavA sAmAnya bedha tathA baMdha eTale vizeSane grahaNa karanAra sAna, te traNenI paraMparA vaDe-avicchinna dhArAvaDe 5ricita thayeluM eTale vAraMvAra saMsarga kareluM tathA vikalpa rahita eTale sthira samudranI jema taraMga rahita evuM mana AtmAne viSe ja prasare che-vyApta thAya che. 114 ene ja vizeSa kahe chetdidmnydupaitydhunaapi no niyatavastuvilAsyapi nizcayAt / kSaNamasaMgamudItanisargadhIhatabahirgrahamantarudAhRtam // 115 // mUlArtha-tethI karIne hamaNuM paNa AyegInuM mana niyata vastu 1 prAye utpanna thayelI, Aho ! Shrutgyanam
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] manazuddhi adhikAra (caitanya) ne viSe vilAsavALuM thaIne paNa nizcaya svabhAvane lIdhe bIjuM kAMI paNa grahaNa karatuM nathI. kemake kSaNavAra asaMga thayeluM ane udaya pAmelI nisarga buddhivaDe jenuM bahirmukha jJAna nAza pAmyuM che, evuM citta (A nizcaya kalpanAnevize ) kaheluM che. 115. TIkArtha tethI karIne-taraMga rahitapaNuM pAmavAthI hamaNuM paNa nizcayanI prAptine samaye paNa A yogInuM mana caitanyarUpa niyata vastune viSe ramaNa svabhAvavALuM thaIne nizcaya svabhAvane lIdhe bIjAvyavahArika vikalpa-rAgAdikane grahaNa karatuM nathI. kemake mAtra kSaNadika kALasudhI asaMga-AlaMbana rahita evuM (chatuM) ane udaya pAmelI nisarga-mAtra svabhAvane grahaNa karanArI buddhivaDe jenuM bahirmukha jJAna naSTa thayuM che evuM citta A nizcaya kalpanAne viSe kaheluM che. 115. have be lekavaDe prabandhane upasaMhAra kare che- kRtakaSAyajayaH sagabhIrima prakRtizAntamudAttamudAradhIH / svamanugRhya mano'nubhavatyaho galitamohatamaH paramaM mahaH // 116 // mUlArthaahe! krodhAdika kAne jaya karanAra udAra buddhi vALo manuSya potAnA cittane anukULa karIne gaMbhIratAvALuM, prakRtithI ja zAMta, udAtta ane jemAMthI moharUpI aMdhakAra naSTa thayuM che evuM parama timaya je AtmasvarUpa tene anubhave che. 116. TIkA udAra eTale vikAra rahita hovAthI prazasta buddhivALe purUSa krodhAdika kaSAyane parAbhava karIne pitAnA cittane AtmasvarUpane anukULa karIne aho ! gaMbhIratAvALuM-atyaMta agAdha, svabhAvathI ja zAnta-sthAyibhAvane pAmeluM arthAta saMtApa varjita, udAra, ati pradhAna tathA jene meharUpI alpakAra eTale mehanIya karmathI utpanna thayela ajJAnarUpI alpakAra sarvathA naSTa thaye che evuM sarvotkRSTa teja-tirUpa je AtmasvarUpa tene anubhave che-sAkSAt jue che. 116. galitaduSTavikalpaparaMparaM dhRtavizuddhi mano bhavatIdRzam / / dhRtimupetya tatazca mahAmati samadhigacchati zubhrayazaH zriyam // mUlArtha-jemAMthI duSTa vikalpanI paraMparA nAza pAmI che tathA jeNe vizuddhine dhAraNa karI che evuM mana upara kahyuM che tevA prakAranuM thAya che, ane tethI karIne mahA buddhimAna pezI bairyane pAmIne ujavaLa yazalamI (mokSa) ne meLave che. 117. Aho ! Shrutgyanam
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 adhyAtmasAra bhASAMtara. [tRtIyakArya-jemAMthI duSTa-azubha vikalpanI-manorathanI paraMparAne abhAva (nAza) thaye che, tathA jeNe svabhAva zuddhatA dhAraNa karI che, evuM mana AvA (pUrvokta) prakAranuM thAya che. ane tethI karIne tevA prakAranI manazuddhithI mahA matimAna udAra buddhivALe yogI svairya (sthiratA) ne pAmIne zubhra-sakala karmarUpa kalaMkathI rahita yazalakSmImakSalakSmIne tathA parAkramathI utpanna thayelI khyAtirUpa zebhAne pAme che. eTale sArI rIte bhegane nirodha karavA rUpa vidhie karIne sAdi anaMta sthitine pAme che. A lekamAM "cA" e zabda karIne kartAe pitAnuM yazevijaye evuM nAma sUcana karyuM che, ema jANavuM. 117. | ta tRtIya pravAse rU . Aho ! Shrutgyanam
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha]. 169 samakita adhikAra che ya thaturthaH vadhAre trIjo prabaMdha kahI gayA, have cothe prabaMdha kahe che, tene saMbaMdha . A pramANe che-pUrvanA (trIjA) prabaMdhamAM mamatAno tyAga, samatAne svIkAra, anuSThAnano prakAra ane mananI zuddhi kahI gayA. te manazuddhi samakitavaMtane ja paramArthathI saphaLa thAya che, tethI A prabaMdhamAM samakitanI prarUpaNa kare che. A prakAranA saMbaMdhathI prApta thayelA samakitane A prathama zleka che manaHzuddhizca samyaktve satyeva paramArthataH / / tadvinA mohago sA pratyapAyAnubandhinI // 1 // mUlArtha-samakita hoya te ja paramArthathI manazuddhi hoya che te manazuddhi samakita rahita hoya to mehagata ane pratyAyanA saMbaMdhavALI che. 1. TIkAI-paramArthathI eTale tAtvika rIte mananI zuddhi-sabhAvane grahaNa karanArI nirmaLatA samyagdarzana prApta thavAthI ja thAya che. samakitavinA te manazuddhi mehagati-mehamizrita eTale ajJAnamizrita tathA pratyAyavALI eTale guNanI hAninA niraMtara saMbaMdhavALI arthAta viparIta phaLane ApanArI thAya che. 1. samakita vinA karelI zuddha kriyA paNa mekSa ApavAmAM asamartha che, te kahe che- samyaktvasahitA eva zuddhA dAnAdikAH kriyaaH| tAsAM mokSaphale proktA yadasya sahakAritA // 2 // mUlAI dAnAdika sarva kriyAo samakita sahita hoya te ja te zuddha che; kAraNa ke te kiyAonA mokSarUpI phaLamAM A samakitanuM sahakArIpaNuM che. 2. TIkA abhayadAna, supAtradAna, tathA tapa, zIla vigere sarva kriyAo samakita sahita eTale AgaLa kahevAmAM Avaze evI zraddhApUrvaka karelI hoya te ja zuddha che, eTale pitAnuM kArya karavAmAM samarthanirdoSa che kAraNa ke te dAnAdika kriyAonuM mokSarUpI phaLa ApavAmAM 22 Aho! Shrutgyanam
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 adhyAtmasAra bhASAMtara. [caturthaA samakitanuM. sahakArIpaNuM che-sAthe rahIne kriyAnuM saphaLapaNuM kare te sahakArI kahevAya, eTale te samakitanuM ja mokSarUpI phaLane ApavAmAM sAmarthya kaheluM che. 2. kahelA arthane ja spaSTatAthI kahe che - kurvANo'pi kriyAM jJAtidhanabhogAMstyajannapi / duHkhasyoro dadAnopi nAndho jayati vairiNaH // 3 // mUlArtha--aMdha mANasa game tevI kriyA (kAyaSTiA) kare, jJAti dhana ane bhogane tyAga kare, tathA dukhane pitAnuM hRdaya Ape, te paNa te vairi (zatru)ne jItI zakatA nathI. 3. TIkArtha-aMdha-netrahIna mANasa zabda vedhI bANa prahAradika kAyaceSTArUpa kriyA kare tathA jJAti-samAna vaMzavALA ja, suvarNAdika dhana ane iSTa strI, bhejanAdika bhegeno tyAga kare eTale moTA saMgrAmamAM pravartavAthI jJAti vigere sarvane tyAga kare, tathA duHkhane eTale kaSTanA samUhane hRdayamAM sthAna Ape, te paNuM te zatruone na ja jItI zake-vaza karI zake nahIM. A upara janmAdha rAjaputranuM dRSTAMta A pramANe che. * janmAMdha rAjaputranuM dRSTAMta, udayasena nAmane rAjAne vIrasena ane sUrasena nAmanA be ku mAre hatA. temAM vIrasena janmAMdha (janmathI ja AMdhaLo) hatA. tethI rAjAe tene yogya saMgItAdika kaLAo zIkhavI. ane bIjAne dhanurveda vidyA zIkhavI tethI te beMkamAM prazaMsApAtra che. te jANIne vIrasene rAjAne vijJapti karI ke -"huM paNa dhanurvedane abhyAsa karuM." rAjAe tene Agraha jANIne tene anumati ApI. tethI te sArI rIte upAdhyAyane zIkhavavAthI, buddhinA atizayapaNAthI temaja vizeSa prakAranA abhyAsathI zabdavedhI thayo. yuvAvasthAne prApta thayelA, sArI rIte abhyAsa karelA dhanurvedanA vijJAnavALA ane zabdavedhIpaNAnA garvathI netranA darzanavALA (dekhatA) manuSyanA sat ane asatapaNune nahIM gaNakAratA evA teNe ekadA zatrunA sainyane caDI AveluM ja NIne yuddha karavA mATe rAjA pAse yAcanA karI. bahu Agraha karavAthI rAjAe tene AjJA ApI. eTale te vIrasena zabdavedhIpaNuthI zatrunA sainya sAthe yuddha karavA lAgyuM. zatruoe kumAranI aMdhatA jANI, tethI teoe mauna dhAraNa karIne tene pakaDI lIdhe. pachI te Aho! Shrutgyanam
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAvitrAnamAM ja potAnA bhAjapanA laine zaikI prabaMdha ] samakita adhikAra 171 vRttAMta jANune sUrasene rAjAnI AjJA laIne seMkaDe tIkSNa bANanI vRSTi karI zatru pAsethI pitAnA bhAIne mUkAvyuM. A pramANe vIrasena kaLA vijJAnamAM kuzaLa hatA, te paNa netrahIna hovAthI icchita kAryo sAdhavAmAM samartha na thayo. - A chAtine anusAre samakitathI hIna prANI mehAdikane parAbhava karIne rAjyane meLavI zakatA nathI; e ahIM tAtparya che. 3. ' kahelA daSTAntanI dANItika (prakRta)mAM pejanA kare che - kurvannivRttimapyevaM kAmabhogAstyajannapi / 1 suratano tAjoDapa mithyAdi sidhdhati 4 mUlAI-eja pramANe nivRttine karate, kAmone tajAto ane duHkhane paNa hRdayasthAna Apato mithyAdaSTi siddha thatuM nathI. 4. TIkArca-eja pramANe-aMdhakamAranI jema nivRttine-zAstramAM kahelA pAMca yamAdika uparatine karatA-sevatA chatAM paNa, tathA manahara bhegane-zabdAdika pAMca viSane tyAga karatA chatAM paNu-dIkSA grahaNa karIne tene parihAra karatA chatAM paNa tathA pRthvI para zayana, bhikSATana ane vanavAsAdika kaSTa samUhane hRdayasthAna ApatAM chatAM paNa arthAt pUrvokta sarva duSkara kriyA kare te paNa mithyA-viparIta arthAt anyathA vastune grahaNa karanArI daSTi-vastu svarUpanI zraddhA je prANIne heya, te prANu siddha thato nathI-kRtArtha thato nathI; arthAta mokSasukha pAmate nathI. 4 e pramANe kema thAya? evI koI zaMkA kare te tene javAba Ape che ke sarva dharmakriyAno sAra samakita ja che, te ja kahe che . samyaktvamucyate sAraM sarveSAM dharmakarmaNAm // 5 // mUlAI-netramAM kAkInI jema ane puSpamAM sugaMdhanI jema sarva dharmakAryomAM samakitane ja sArabhUta kaheluM che. pa. 1 TIkArtha-sarva dharmakAryomAM eTale dharmane mATe-jIvane viSe brahma svarUpanI prApti thavA sArU athavA dharmanAM je je kAryo che te sarvamAM sArabhUta eTale AgamamAM kahelo Amika phaLanI prAptine mATe baLa (sAma)rUpa samakitane ja kaheluM che. kAraNa ke samakitathI ja satya deva, satya gurU ane satya dharmanI parIkSA karavAnuM sAmarthya prApta Aho! Shrutgyanam
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ caturtha thAya che, kadAmaha rahetA nathI, prakRSTa rUci ( zraddhA) utpanna thAya che, tathA nyAya mArgamAM pravRtti thAya che. kAnI jema ? temAM dRSTAMta kahe che. anne netromAM kIkInI jema te samakita sArabhUta che; kAraNa ke TIkI vaDe ja padArtho jovAnuM sAmarthya prApta thAya che. tathA puSpamAM sugaMdhanI jema; eTale sugaMdha vinAnA puSpane koI grahaNa karatuM nathI, puSpanA sAra sugaMdha ja che tema sarva dharmakriyAnA sAra samakita che. 5. nisarga (svabhAvathI ja ) rUci vigerethI utpanna thayelAM je zra TTAnAM pariNAma te samakita kahevAya che. rUci daza prakAranI che. te A pramANe-nisargarUci, upadezaci, AjJArUci, sUtrarUci, khIjarUci, abhigamaci, vistArarUci, kriyArUci, saMkSepaci ane dharmaci. A daza rUcimAMthI keTalIkanuM svarUpa kahe che, temAM paNa prathama dharmarUciMrUpa samakita kahe che.-~~ tattvazraddhAnametacca gaditaM jinazAsane / sarve jIvA na hantavyAH sUtre tattvamitISyate // 6 // bhUlAI--A samakitane jinezvaranA zAsanamAM tattvazraddhAnarUpa kahyuM che, ane te tattva sarve jIvA na havA ema sUtrane viSe pratipAdana kareluM che. 6. TIkAthaeN-- A samagra dharmakriyAnuM sArabhUta samakita jinAgamane viSe tattvazraddhAnatattvanI abhilASArUpa tIrthaMkarAdie kaheluM che. ane te tattva-yathArtha vastu jinezvare kahelA AcArAMgAdika sUtrane viSe A pramANe kahyuM che.--sarve jIvA na haNavA yAgya che, eTale koipaNa jIva haNavA nahIM. sarve eTale trasa ane sthAvara bhedavALA jIvA, jeoe thathAyeAgya daza prakAranA prANAne dhAraNa karyAM kare che ane karaze evA lakSaNavALA jIvA haNavA yogya nathI. peAtAnI jema sarvene sukha priya che, ane duHkhathI sau koI bhaya pAme che, mATe tevA jIvane koIe haNavA nahI. hiMsA e AtmAne svabhAva nahIM hAvAthI mahA adharma che, ane je vastusvabhAva che-AtmAnA svabhAva che te ja dharma che. ane te sarve parabhAvanI nivRttimAM tatpara thaIne karavA rAgya che. hiMsA te parabhAvanI pravRtti ja che. mATe " jIvA haNavA lAyaka nathI. " e pratijJAnuM vAkaya che, " kAraNa ke te sva ane parane prakRSTa du:kha ApavAnA heturUpa che," e hetu vacana che, "AtmaghAtanI jema. " e dRSTAnta che. "je sva ane paranA duHkhatuM hatu * Aho! Shrutgyanam
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] samakti adhikAra. 173 che te tajavA lAyaka che," e upanaya che, "te ja pramANe hiMsA paNa che." e nigamana che. A pramANe pAMca vAyavALuM anumAna jANavuM. 6. kahelA arthane ja spaSTa karatA kahe che - - zuddho dharmo'yamityetaddharmarucyAtmakaM sthitam / zuddhAnAmidamanyAsAM rucInAmupalakSaNam // 7 // mUlAI-A (ahiMsArU5) dharma zuddha (nirdoSa) che. ane eja (zraddhAna) dharmacirUpa che. A ja dharmarUcirUpa zraddhAnI bIjI zuddha rUcionuM upalakSaNa che. 7. * TIkAI-A dharma-sarva jInI ahiMsArUpa AtmapariNati zuddha che, eTale sarva nivRttinA mULapaNuvaDe AtmarUpa hevAthI nirdoSa che. epramANe A pUrve kaheluM jIvanuM zraddhAna dharmaracirUpa che. dharma eTale nivRttirUpa AtmasvabhAva, athavA cha javanikAyanA vadhana niSedha thavAthI cAritra dharma athavA pitAnA ghAtanA dukhanI jema paranA ghAtanA duHkhane baMdha thavAthI sAmAyika dharma. A prakAranA dharmane viSe je rUci-abhilASa, teja jenuM svarUpa che evuM je samakita te dharmarUci samakita kahevAya che. A dharmarUcirUpa samakita bIjI nirdoSa rUcionuM eTale nisarga, upadeza, AzA, sUtra, bIja, abhigama, vistAra ane saMkSepakriyArU5 rUcionuM upalakSaNa eTale jaNAvanAruM thAya che. te A pramANe-keIka laghukAmI jIva upazamanI paTutAthI potAnI jAte ja kahelA tatvane abhilASI thAya che tene nisagarUci jANa, je jIva gurUne upadeza sAMbhaLIne tattvAbhilASI thAya, tene upadezaruci jANa. je prANI rAga, dveSa ane meha rahita evA jinezvarane viSe pratItinA vAzathI tatvanI rUcivALo thAya, tene AjJA rUci jANu. je aMga tathA upAMgAdika sUtra gaNavAmAM anurakta hoya, tene sUtra rUci jANu. je aMga ane upAMgAdika sUtrane bhaNavAmAM lIna thAya, tene abhigama rUci jANa. je prANIne eka deza (amuka bhAga) prApta thavAthI vaTavRkSanA bIjanI jema aneka prakAre tattvane avagAhana karanArI mati thAya, tene bIjarUci jANu ane naya nikSepa vigerenA vistArathI chanI ahiMsA jANune jenI tevI mati thAya, tene vistAra rUci jANu. A rIte bIjI rUcio paNa jANuM levI. 7. Aho ! Shrutgyanam
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara [caturtha' athave athA tavemaNava tathApi navAnAmapi tattvAnAmiti zraddhoditArthataH // 8 // mulAI-athavA jema A ahiMsArUpa tatva AjJAe karIne kahyuM che, te ja prakAre na tanuM paNa AjhAvaDe ja samakita thAya che, evI zraddhA lakSaNavaDe sUtramAM kahelI che. 8. ' ' TIkArya-athavA eTale pUrve kahelAthI bIjI rIte jJApana kare che. jema A pUrve kaheluM "sarve ja na haNavA" e rU5 samagra tatva AjJAe karIne jina vacanane anusAra nisarga vigere rUcithI jANeluM che, te ja prakAre jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mekSa, e nave tonuM jinavacanane anusAre nisargAdika rUcithI jANavuM, e samakita kahevAya che. A prakAranI zraddhA-AstikatA arthathI lakSaNathI ukA sUtranI TIkAdikamAM kahelI che. 8. , pharIthI bIje prakAre kahe che - ihaiva procyate zuddhA'hiMsA vA tattvamityataH / - saciva (rita bhUvAno mahimA che ? .. - mUlAI-zuddha ahiMsA athavA zuddha tatva A jinAgamane viSe ja kahevAya che, e pramANe sUtranA pramANapaNuMnA svIkArarUpa samakita kaheluM che. (satra pramANa che e je svIkAra kare te ja samakti che.) 9. A TIkAryuM-zuddha-asaMbhavAdika deSa rahita ahiMsA-dayAdharma athavA tatva-pAramArthika ahiMsAdika vastu svarUpa A jinAgamane viSe ja kaheluM che arthAta kapilAdikanA Agamane viSe kaheluM nathI. e pramANe ane hiMsA ane tattvane jANIne jinendra praNeta AgamanA pramANapaNAne je svIkAra yathArtha kaheluM che ema parIkSA karIne je siddhAntane nirNaya karo ane te nirNaya karIne sUtranA pramANapaNane ja je svIkAra kare, tenuM nAma samakita kaheluM che. huM kahelA arthane ja vistAra karatA anyAzraya devane parihAra kare che. zuddhAhiMsoktitaH sUtraprAmANyaM tata eva ca / .., ahiMsAzuddhadhIrevamanyo'nyAzrayabhIne tu // 10 // mUlArtha--(satramAM) zuddha ahiMsAnI ukita hevAthI sUtranI me Aho ! Shrutgyanam
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] samakita adhikAra.. 175 ... mANatA siddha thAya che, ane tethI karIne ja prANI ahiMsAne viSe zuddha buddhivALA thAya che. e pramANe anyonyAzraya doSanA bhaya rahetA nathI. 10, TIkAthe--zuddha-sArI yuktiOM nirmaLa ahiMsAnI ukti hovAthIprANIvadhanA niSedharUpa dezanA hovAthI sUtranuM pramANapaNuM-zuddha (nidardoSa) siddhAMtapaNuM thAya che ane tenAthI ja--pramANabhUta sUtranA paThana zravaNathIja ahiMsArUpa dharmane viSe zuddha buddhivALA jIva thAya che. e pramANe anyonyAzraya nAmanA doSanA bhaya rahetA nathI. kemake temAM anyonyAzraya doSanuM lakSaNa lAgu paDatuM nathI-ghaTatuM nathI. vaLI zuddha ahiMsAnI uktine lIdhe zAstranI pramANatA svataH siddha thAya che, ane tenA zravaNAdikathI ahiMsAtmaka dharmane viSe zuddha buddhi svataH-svataMtra rIte ja utpanna thAya che. paraMtu sUtranI pramANutA siddha thavAthI a hiMsAne viSe zuddha buddhinI siddhi thAya, ane te zuddha buddhi siddha thavAthI sUtranI pramANatA siddha thAya ema ame mAnatA nathI. mATe anyonyAzraya deSanA avakAza ja kayAM che? nathI ja... tAtparya e che ke-A zAsrane viSe zuddha ahiMsAnA upadeza che, mATe te zAstranuM pra* mApaNuM tenAthI ja siddha thAya che. ane ahiMsAnA upadezavALA zAstranuM zravaNa karavAthI ja dayAmaya yuddhi utpanna thAya che tethI anyAnyAzraya doSa kayAM che? nathI ja. 10. ema ahIM koI zaMkA kare ke A zAsraneviSe ja ahiMsA che, krama kahe che? bIjAM kapilAdikanAM zAstromAM paNa AhaMsAnI ukti che, e zaMkAnuM nirAkaraNa karatA kahe che.-- naiva yasmAdahiMsAyAM sarveSAmekavAkyatA / taddhatAvavaSatha saMmAviviSarAt // // mUlAthe--je kAraNamATe saMbhava vigerenA vicAra karatAM ahiM sAneviSe sarve matAnI eka vAkayatA thatI nathI. temaja te ahiMsAnI zuddhatA ane jJAna paNa te te zAstrothI thatuM nathI. (mATe bIjAM darzanAmAM je ahiMsAnAM vacanA che te asaMgata che.) 11. TIkAthe--te bhadra! tArUM kahevuM yathArtha nathI. kAraNake ahiMsAne viSe eTale ahaMsAnuM svarUpa vigere pratipAdana karavAne viSe sAMkhya mata, bhAgavata mata, pAzupata ane bauddha vigere sarve mateAnI ekathAyatA thatI nathI. arthAt jinavacananI jevI ekavAkyatA thAya che Aho! Shrutgyanam
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 adhyAtmasAra bhASAMtara. [caturthatevI bIjA keI matamAM thatI nathI. temaja te ahiMsAnI zuddhatA eTale tenI virAdhanAnA parihArane upAya ane tene bedha-jJAna paNa jainavAyanA jevuM thatuM nathI. zAthI thatuM nathI? te kahe chesaMbhavanahaMsAnI utpatti tathA hiMsaka (hiMsA karanAra) ane hiMsya vigere vicArayuktipUrvaka ghaTanA temAM saMbhavatI nathI. eTale hiMsAdine abhAva hovAthI ahiMsAdine paNa abhAvaja temanA matamAM siddha thAya che. mATe A jainazAsanane viSeja hiMsA ahiMsAdika vicAra ghaTe che, ema ame kahIe chIe. (ahIMthI AraMbhIne abhigamarUci ane vistArarUcirUpa samakitanI prarUpaNuM jANavI.) 11. have asaMbhavAdika jJAnane utpanna karavAne upAya batAvavAnI IcchAvALA graMthakAra prathama nava lekavaDe temaNe mAnelA ahiMsAdika dharmane batAve che - yathA'hiMsAdayaH paJca vratadharmayamAdibhiH / padaiH kuzaladharmAdyaiH kathyante svasvadarzane // 12 // mUlA-anya darzanio ahiMsAdika pAcene vrata, dharma, yama vigere zabdathI tathA kuzaLadharma vigere zabdathI pitA pitAnA darzanamAM je rIte kahe che te batAve che. 12. ' kIkALuM-je prakAre te anyadarzanio ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane niSparigraha e pAcene vrata, dharma ane yama vigere zabdathI tathA kuzaLadharma vigere zabdathI pita pitAnA darzanamAM kahe che te AgaLa batAve che. 12. prAhurbhAgavatAstatra pratopavratapaJcakam / yamAMzca niyamAn pAzupatA dharmAn dazAbhyadhuH // 13 // mUlAthe-temAM bhAgavata matavALA pAMca vrata ane pAMca upavrata ema daze mAne che, ane pAzupata matavALA pAMca yama ane pAMca niyama ema daza dharmane mAne che. 13. kAI-temAM eTale dharmanA prakAra jANavAmAM bhAgavata dharma vALA eTale bhaktimArgavALA paurANike ahiMsAdika pAMca vrata ane saMteSa vigere pAMca upavrata ema banne maLIne daza mAne che. tathA pAzupata eTale rUdranA matavALA taiyAyike ahiMsAdika pAMca yama ane akrodhAdika pAMca niyama ema daza prakAranA dharmane mAne che. 13. Aho ! Shrutgyanam,
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . prabaMdha,]. samakita adhikAra 177 - te ja vrata, upavrata, yama ane niyamane be lekavaDe batAve che ahiMsA satyavacanamastainyaM caapyklpnaa| . . . brahmacarya tathA'krodho hyArjavaM zaucameva ca // 14 // saMto guruzraSA te rAzIrtitA mUlArtha ahiMsA, satya vacana, acaurya, akalpanA (niSparigraha) ane brahmacarya, tathA adha, Arjava, zauca, saMtoSa ane gurUzuzraSA e daza kahelA che. temAMnA prathamanA pAMcane vyAsane anusaranArA sAMkhyamatavALA paNa yama tarIke mAne che. 14-15. TIkAthe ahiMsA-jIne aghAta, satyavacana-sAcuM bolavuM te, atainya-cerI na karavI te, akalpanA-A mArI vastu che ema kalpanA na karavI te arthata aparigraha, tathA brahmacarya-maithuna rahitapaNuM e pAMca vrata tathA yama kahevAya che. tathA aodha-kSamA, Arjava-saraLatA, zauca-jaLa, mATI vigerevaDe pavitratA karavI te (14), saMtoSacittanI svasthatA (zAMti) tathA gurUzuzraSA-gurUnI sevA e pAMca upavate athavA niyame kahevAya che. A pramANe A daza padArtho kahelA che. temAMthI bAdarAyaNa vyAsa munine anusaranArA sAMkhya matavALAo paNu ahiMsAdika pAMcane yama kahe che. eTale jenA vaDe AtmA jIvane paryata yamana karAya te yama kahevAya che, ema kahe che. 15. : - teja kahe che hiMsA satyamartabdha trArtha turIyA pazcamo vyavahArazcetyete paJca yamAH smRtAH // 16 // mUlArtha--ahiMsA, satya, acaurya, cothuM brahmacarya tathA pAMcame vyavahAra e pAMca yama kahelA che. 16. - TIkAthe-ahiMsA-avadha, satya-mRSA bhASaNane tyAga, aste - keIe nahIM ApelAne tyAga, cothuM brahmacarya-zILanuM pAlana ane pAMcame vyavahAra-parigrahane tyAga. A pramANe A pUrve kahelA pAMca yame kahelA che. 16 - have niyame kahe che- akrodho guruzuzrUSA zaucamAhAralAghavam / sAmA pakSe niyamA parirtitA27 Aho I Shrutgyanam 23
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 adhyAtmasAra bhASAMtara caturtha mUlAI-akrodha, gurUzukrUSA, zaica, AhAranI laghutA tathA ane pramAda. e pAMca niyame kahelA che. 17. TIkArya-akrodha-kSamA, gurUzuzruSA-gurUnI sevA, zauca-zarIradikanI pavitratA, AhAranI laghutA-alpa AhAra karavo te, tathA anya pramAda-akAryamAM pravRtti ane kartavyathI nivRtti athavA asAvadhAnapaNarUpa pramAdane tyAga. e pAMca niyame kahelA che. eTale niyamamAM rakhAya-amuka kALa sudhI sevana karAya te niyama kahevAya che. 17. have e kevaDe bauddhe mAnele dharma kahe che - bauddhaiH kuzaladharmAzca dazeSyante yaducyate / hiMsAsteyAnyathAkAmaM paizunyaM paruSAnRtam // 18 // saMbhinnAlApavyApAdamabhidhyAgviparyayam / pApakarmeti dazadhA kAyavAjamAnasaistyajet // 19 // malAI-bauddhaleke daza kuzaLa dharmane Icche che. teo kahe che ke-hiMsA, corI, anyathAkAma, paizunya, parUSAvRta, saMbhinnAlApa, vyApAra, abhidhyA ane daviparyaya e daza prakAranA pApakarmane mana, vacana ane kAyAe karIne tajavA. 18-19. TIkAI-bauddha-bauddha darzanane mAnanArA purUSe daza kuzaLa dharmakalyANane mATe dharma athavA kuzaLa eTale kArya karavAmAM catura mANasanA kahelA dharmo-sAdhane Icche che. teo kahe che ke hiMsA-prANine vadha 1, cerI 2, anyathA kAma-duSTa pariNAmavaDe parastrI sAthe mithuna sevavuM te 3, aizunya-bIjAnA chAnA deze pragaTa karavA te 4, pasaSAvRta-mana ane vacanavaDe kaThera ane asatya bolavuM te 5-6, saMbhinnAlApa-paranA marmane bheda karanAra asaMbaddha pralApa 7, vyApAda hanuM ciMtavana 8, abhidhA eTale paranA dhanane haraNa karavAnI IcchA ha, ane daviparyaya eTale kuzaLa dharma thakI viparIta daSTipaNuM 10, A pramANe daza prakAranA pApa karmane-pApane baMdha karanArA karmane mana, vacana ane kAyAe karIne tajavA. 18-19. brahmAdipadavAcyAni tAnyAhuvaidikAdayaH / ataH sarvaikavAkyatvAddharmazAstramado'rthakam // 20 // mUlArtha--vaidika matavALA vigere te ahiMsAdikane brahmAdi padavaDe Aho ! Shrutgyanam
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] samati adhikAra. 199 vAsthya kahe che. te sarvenA eka vAkyArtha hovAthI A dharmazAstra sArthaka che. 20. TIkAthe--vedane viSe kuzaLa vaidika vigere eTale jaiminIya vigere te pUrve kahelAM ahiMsAdika tratAne brahmAdi padanA vAcya eTale zuddha zrA, parabrahma, lakSya brahma, zabda brahma ane brahma tattva evA pada-zabdAvaDe kahevA lAyaka che ema kahe che. e pramANe nava zrlokavaDe ghA pramANe sarvanI eka vAkyatA heAvAne lIdhe-sarvanA dharmapaNAe karIne eka sarakhA vAyArtha thAya che mATe A dharmazAstra sArthaka-sa hetuka che. 20. upara kahelA nava zrlokeAmAM kahelA dharmazAstromAM dharmAnuM vidhAna karyuM che, mATe te zAstro dharmazAstra tarIke gaNAya che, tethI temanI 5rIkSA karavI joie te kahe che.-- ka caitatsaMbhavo yukta iti cintyaM mahAtmanA / zAstraM parIkSamANenAvyAkulenAntarAtmanA // 21 // bhUlAthe--A heMsAdika dharma yA zAstramAM kahelA yukta che? te mATe parIkSA karanAra mahAtmAe anyagra cittavaDe zAstranA vicAra karavA. TIkAthe--A ahiMsAnA saMbhava-paramArthathI prANIvadhanA tyAganI utpatti kayA zAstramAM athavA darzanamAM ghaTe che? e pramANe ahiMsAne pratipAdana karanAra zAstra graMthanA parIkSA karanArA-satyAsatyanA nizcaya karanArA mahAtmA purUSe vyAkuLatA rahita-potAnA mata uparanA dRSTirAgavaDe tathA paramata paranA dveSavaDe utpanna thayelA cittanA vyAkSepa rahita arthAt madhyasthapaNAmAM vartatA antarAtmAvarDa-dharmanI a AMtaravRttivaOM vicAra karavA kuzAgra buddhithI tenuM paryAlocana karavuM. 21. jema lAkamAM suvarNanI parIkSA kaSa, chaMda ane tApa e traNa prakAre thAya che, tema zAstranI paNa traNa prakAre parIkSA thAya che. temAM avi kAryanA upadeza karanArUM je vAkya te kaSa kahevAya che. jema kesvarga ane meAkSanI icchAvALAe tapa, dhyAna, brahmacarya, samiti, gupti ane dAnAdikavaDe zuddha thayelI kriyA karavI." A pramANe vidhi vAkayAnA upadeza je graMthamAM sthAne sthAne hAya, tathA niSedhanAM vAkayeA eTale koIpaNa prANInI hiMsA na karavI, asatya na belavuM, ityAdika vidhi ane niSedhanAM vAkayo je graMthamAM mahudhA jaNAtAM hAya, te kaSazuddha kahevAya che. tathA jemAM vidhi ane niSedhane saphaLa karanArI ane Aho! Shrutgyanam
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 adhyAtmasAra bhASAMtara. [caturtha vratAdikanuM pAlana karanArI kriyA kahevAmAM Ave, jemake zuddha bhikSA grahaNa karavI, doSarahita bAhyaceSTA karavI," ityAdi upadezanAM vAkayA jemAM mahudhA upalabdha thatAM hAya, te zAstrane chedazuddha jANavuM. A anne prakAranI zuddhi ne tApazuddhi na hoya te niSphaLa thAya che. te tApazuddhi Sa ane chedanA mULa AdhArarUpa AtmavAdanA svarUpavALI eTale AtmAnI utpatti ane vinAza thAya che ke nahIM? e pramA UnA je vicAra te zAstranI parIkSA karavAmAM tAparUpa hoya che. tethI kaSa ane chedane saphaLa karanArI tApanI parIkSAne ja kahe che.~~ pramANalakSaNAdestu nopayogo'tra kazcana / tannizcaye'navasthAnAdanyathArthasthiteryataH // 22 // bhUlAthe- ----A zAstra parIkSAne viSe pramANu ane lakSaNa vigerainA kAMi paNa upayoga nathI. kAraNa ke jIvAdika padArthanI tethI anyathA sthiti hAvAne lIdhe tenA nizcaya karavAmAM anavasthA doSa prApta thAya che. 22. TIkAthe--pratyakSa, anumAna ane zAkhyuM vigere . pramANu tathA lakSaNu eTale taTastha ane svarUpa e be bhedavALuM anumApaka ( pRthak "karaNa karanAra ) e vigerenA A zAstra parIkSAne viSe kAMI paNa upayoga nathI-tenAvaDe kAryasiddhi dekhAtI nathI. kAraNa ke tenAvaDe nizcaya karavAmAM eTale AtmAnI utpatti ane vinAzarUpa hiMsAnA saMbhavanI siddhinA nirNaya karavAmAM anavasthA prApta thAya che, kemake pramANu ane lakSAdikanI nizcita svarUpane grahaNa karavAnI zakti ja nathI. padArthanI sthiti ja anya prakAranI che eTale pramANu ane lakSaNa je vyavasthA kare che te vyavasthA karatAM jIvAdika padArthanI vyavasthA judA ja prakAranI che. ane pramANanI vyavasthA padArthanI vyavasthA pharavAmAM judAja prakAranI che. 22. ema zI rIte jANyuM ? tenA javAbamAM pramANunA lakSaNanI niSphaLatAne lIdhe jANyuM, e vAta kahe che. prasiddhAni pramANAni vyavahArazca tatkRtaH / pramANalakSaNasyoktau jJAyate na prayojanam // 23 // salAthe--sarve pramANeA prasiddha che, ane teNe karelA vyavahAra paNa prasiddha che. tethI karIne pramANeAnAM lakSaNa kahevAnuM kAMI paNa prayojana nathI. 23. Aho! Shrutgyanam
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] samakita adhikAra. 181 TIkAthe--A phlAkanuM nyAyAvatAra graMthamAM je vyAkhyAna karyuM che, te vyAkhyAna karatAM vAcaka varanA jUdoja abhiprAya hAya ema saMbhave che. tethI ahIM saMbhavatA abhiprAyane anusAre vyAkhyA karIe chIe. pratyakSAdika pramANe prasiddha che, eTale anAdi siddhahAvAthI hAla sAdhavA lAyaka nathI. ahIM pratyakSAdika parIkSagata bhedanI apekSAe pramANa zabda mahuvacanamAM mUkayo che, tathA vyaktinA bheda thavAthI koIvAra sAmAnya ( jAti) nA paNabheda thAya che, ema jaNAvavA mATe paNa pramANu zabdane bahu vacanamAM mUkayA che. pramANeA prasiddha che eTaluM ja nahIM paNa te pramANeAe karelA vyavahAra paNa prasiddha che. ahIM ja zabda vi (paNa)nA arthamAM mUkayA che, tethI tenA artha A pramANe thAya che.--jene mATe pramANeAnI parIkSA karAya che, tevA jaLapAna, zItathI rakSaNa vigere vyavahAra paNa anAdi siddha che eTale sarva lAkamAM anAdi siddha pravatelA che. tethI karIne pramANeAnAM lakSaNa kahevAmAM eTale ke khIjAe je lakSaNA kahyAM che tethI vilakSaNa asAdhAraNa lakSaNu kahevAmAM kAMI paNa prayojana-phaLa jaNAtuM nathI. kAraNa ke pramANunA lakSaNanA nizcaya karavAnuM phaLa byAmAhanI nivRttija che. ane tenuM lakSaNa AtmAdika vastune viSe yathArtha ghaTatuM nathI. tethI karIne jyAmAhanI nivRtti thaI zakatI nathI. mATe pramANeAnuM lakSaNa kahevAnuM kAMI paNa prayojana nathI. 23. prayAjananI asiddhi khatAvavA mATe prathama ekAMta nityarUpa AtmAnA pakSamAM dASa batAve che. tatrAtmA nitya eveti yeSAmekAntadarzanam / hiMsAdayaH kathaM teSAM kathamadhyAtmano'vyayAt // 24 // mUlAthe--temAM " AtmA nitya ja che. " evA jemanA ekAMta mata che teone koI paNa prakAre AtmAnA nAza nahIM hAvAthI hiM sAdika zI rIte ghaTe? na ja ghaTe. 24. TIkAthe temAM-dharma sAdhanamAM paNa pUrve kahelA darzanAnA matAne viSe eTale bhAgavata, pAzupata, sAMkhya ane upaniSadika vigerenA matAne viSe AtmA eTale niraMtara apara apara paryAyane pAmate jIva nitya ja che. eTale utpatti vinAza rahita eka svabhAvavALA ja che, ema teo khele che. "nitya, zuddha, buddha, mukta svabhAvavALuM, sarvajJa ane sarvazaktimAna brahma che, paraMtu paryAyanI apekSAe pazu Aho ! Shrutgyanam
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 : adhyAtmasAra bhASAMtara. [caturthaanitya nathI." A pramANe ekAMta matavALA darzane AtmAne viSe sarvathA eka nitya pakSanuM ja samarthana kare che. temanA matamAM hiMsA, ahiMsA, aMdha ane mekSAdika zI rIte saMbhave? kaI paNa prakAre saMbhave nahIM. kAraNa ke teonA matamAM keIpaNa prakAre-keIpaNa pariNAmathI jIvane kadApi nAza nahIM thavAthI arthAt pUrvanA svarUpathI vikAra rahita hevAthI e sarva saMbhavatA nathI. kahyuM che ke-"jIvanA paryAyane vinAza kare, tene duHkhanI utpatti karavI tathA tene kaleza Apa tenuM nAma jIvavadha che. AvA prakArane jinezvare kahelo vadha (hiMsA) prayatavaDe vajevo." A pramANe kahele vadha jIvanA ekAMta nitya pakSamAM koIpaNa rIte saMbhava nathI. tethI hiMsAdika zI rIte saMbhave? na ja saMbhave. 24. Ane ekAMta nityavAdI javAba Ape che kemnoyogvishesssy dhvaMso mrnnmaatmnH| hiMsA taccenna tattvasya siddherArthasamAjataH // 25 // bhUlAI -manane ane tenA vyApArane nAza e ja AtmAnuM maraNa che, mATe hiMsAdika saMbhave che. te javAba para siddhAntI kahe che ke jo tuM tevI hiMsA kaheto hoya te te tAruM kahevuM asatya che. kAraNake tethI te Artha samAjathI tattvanI siddhi thaI. 25. kALuM-he jaina! ahaMkArane mAnanArI mativALA ane sukha dukhasaMbaMdhI jJAnanA AdhArabhUta manane athavA tenA vyApArane nAza e ja jIvanuM maraNa-vadha kahevAya che mATe hiMsAdika saMbhave che. A tene javAba sAMbhaLIne siddhAMtI kahe che ke-je te managanA nAza rUpa AmAnuM maraNa e ja hiMsA-prANivadha tamone ISTa hoya te te tamAruM kahevuM siddha thatuM nathI. kAraNa ke tethI te sadbhUta (paramArtha) hiMsAbhAva rU5 tatvanI Artha samAjathI siddhi thAya che. eTale artha paNane samAja-hiMsaka ane hiMsanIyane saga thavAthI thatI hiMsAnI utpattithI tenI siddhi che, ane tenI siddhi thavAthI sadabhUta hiMsA siddha thAya che. te paramArtha hiMsA mAgane nAza thavAthI siddha thatI nathI. kAraNa ke mana jaDe che, ane te AtmAthI bhinna che, mATe te manane nAza thavAthI AtmAne zuM? kAMI ja nahIM. kAraNa ke te te mAtra kapila kahipata ja che. jaDa vastunI hiMsA kahevAya nahIM, tene viSe zastrAdikano prahAra thatuM nathI. vaLI Aho ! Shrutgyanam
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] samakita adhikAra. * maga hiMsya athavA hiMsaka zI rIte thaI zake? tenA niminathI tene (manane) pApa karmane baMdha che, ema kahevAze nahIM. kemake mana jaDa che. je kadAca jaDa vastu paNa hisya ane hiMsaka kahI zakAya, te kaIne paNa mekSa thaze nahIM. kemake dhama-dharmavALAne mekSa thAya che, ane te dharma acitta anna vastrAdikane upabhega kare che, tethI te acitta anna vastrAdika jaDa padArtho thakI paNa mananA nAzanI jema hiMsApaNuM prApta thavAthI mela thaze nahIM. tathA mana rahita ekeTriyAdikanuM maraNa ja thaze nahIM, kAraNa ke temane managanA nAzane abhAva che. ane je manane hiMsaka kaheze te samagra jagatanuM ja jIvavuM durlabha thaze. kemake sarvanuM mana jaDa ja che, e siddha che. 25. pharIthI vAdI javAba Ape che-bhale, manoyoganA nAzathI AbhAnuM maraNa na hatuM. paraMtu parane duHkha utpanna karavArUpa buddhithI hiMsA thAya che, te AzaMkA para siddhAMtI javAba Ape che - naiti buddhigatA duHkhotpAdarUpeyamaucitIm / puMsi bhedAgrahAttasyAH paramArthAvyavasthiteH // 26 // mUlAthe-khane utpanna karanArI buddhimAM rahelI A hiMsA paNa ucitapaNAne pAmatI nathI-gya nathI. kAraNa ke tame te buddhine jIvane viSe bhedane Agraha-atyaMta bheda mAne che, tethI paramArtha hiMsAnI vyavasthA thaI zakatI nathI. 26. ' TIkAI-he vidvAna! buddhimAM rahelI-buddhimAM pariNAma pAmIne rahelI A hiMsA ane utpanna karavA rUpa thaI zakaze ema tamAre mata che, te paNa ucita pazune pAmatuM nathI. kAraNa ke tamArA manamAM te pUrve kahelI buddhi prANuthI tadana bhinna che e bhedane Agraha che. bheda eTale tadrapaNAthI rahita AtmAthI jUduM rahevuM te. tevA bhedane atyaMta Agraha che, tethI paramArtha mukhya hiMsAtatvarU5 5dArtha arthAta keIpaNa prakAre jIvanA nAzanI utpatti ane te nimitte pApakarmane baMdha, te rUpa hiMsAtavanI vyavasthA thaI zakatI nathIbIjA viSayane tyAga karIne pitAnA ja viSayamAM rahevuM te vyavasthA kahevAya che, tevI vyavasthA thaI zakatI nathI. ahIM bhAvArtha e che ke tamArA matamAM buddhine AtmasattAthI bhinna kahelI che. mATe : te buddhie karelI hiMsA jIvanA pApabaMdha mATe thatI nathI. kemake de. vidatte karelA bhojanathI yajJadattane tRpti thatI nathI, tethI kriyAnA phaLane Ano ! Shrutgyanam
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasArabhASAMtara. [caturthaabhAva thaze. ane tema thavAthI sarva kriyAo vyartha thaI, ane tethI mekSane paNa abhAva thaze. mATe buddhimAM rahelI duHkhAdikane utpanna karanArI hiMsA ucita-gya nathI. 26. te ja upara kahelA arthane spaSTarIte kahe chen ca hiMsApadaM nAzaparyAyaM kathamapyaho / jIvasyaikAntanityatve'nubhavAbAdhakaM bhavet // 27 // - bhUlAI-ahe! jIvane ekAMta nitya mAnavAthI nAzanA paryAya rUpa hiMse zabda keIpaNa prakAre anubhavane abAdhaka nahIM thAya, ane rthAt anubhavane bAdhaka ja thaze. ra7. TIkArtha--ahe! jIvane ekAMtapa-sarvathA keIpaNa prakAre kadI paNa apariNAmI svabhAvavaDe eka pariNAmathI bIjA pariNAmane nahIM pAmavAthI nitya-niraMtara eka svabhAvavALe mAnavAthI "hiMsA che." e pramANe je svIkAra kare, te nAzanA paryAyarU5-nAzane vAcaka hiMsA zabda anubhavane-sarva keIne pitAnA pratyakSa jJAnano abAdhaka nahIM thAya, kiMtu bAdhakaja thaze. nAzanA paryAyane kahenAre hiMsA zabda je nitya AtmAne viSe jIe, te te anubhavane ja bAdhaka thAya ane je kadAca keIpaNa prakAre nAza mAnaze, te marelAne viSe AtmA rahitapaNuM dekhAvAthI nityapaNAnI kSati-hAni thaze. kAraNa ke hiMsAdika pariNamI AtmAne viSe ja te saMbhave che. ane je pariNAma heya te dravyathI asaMkhya pradezarUpa sattAnI apekSAe hAni vRddhi vinA ja pitAnA svarUpamAM rahyo chate bIjA paryAyane pAme che. kahyuM che ke-"pariNAma eTale bIjA padArtha pratye javuM te, paNa sarvathA sthiratA ke sarvathA vinAza na thAya. A pariNAma vidvAnone ISTa che." 27. ekAMta nityapaNAnA pakSamAM pAMca levaDe bIjAM dUSaNa kahe che-- zarIreNApi saMbandho nityatve'sya na saMbhavI / * vimuve na ja saMsAra pitA cArlarAya ra8 che. mUlAI-A jIva nitya hoya te tene zarIranI sAthe paNa saMbaMdha saMbhavatuM nathI. ane te jIvanuM vibhupaNuM-sarvavyApaka paNuM heya te A saMsAra kharekhara kalpita nahIM thAya. 28. TakArya-A AtmAnuM nityapaNuM-sarvathA janmamaraNa rahita eka Aho ! Shrutgyanam
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha. ] samakita adhikAra. 185 ja sthirasvabhAvapaNuM siddha thAya te te AtmAne zarIranI sAthe paNa saMbaMdha saMbhavatA nathI, te pachI bIjA dhana, kuTuMba ane bhavana vigerenI sAthe tA kayAMthI ja saMbhave ? vaLI zarIranI sAthe saMbaMdha ja saMbhavatA nathI, teA pachI hiMsAdikanI tA zI vAta karavI? eTale hiMsAdika ta kayAMthI ja saMbhave ? kAraNa ke zarIranA saMbaMdha tA koIpaNa prakAre anitya ane kriyAvALA je hAya tene ja siddha che. tathA eka ja AtmAnuM vibhrupaNuM-samagra vyApakapaNuM siddha thavAthI kharekhara ghaNA janmamaraNanA parAvartarUpa saMsAra kalpita nara nAraka vigere bhedavALA nahIM thAya. sakala leAkamAM vyApIne rahelA ekaja AtmAne janmamaraNu prApta thavAthI samagra jagatanAM eka sAthe ja janmamaraNa thaze. kAraNa ke vyApakapaNAe karIne sarvadA sarvatra rahelA heAvAthI tenA vibhAga ja thaI zakaze nahIM. 28. zarIranA saMbaMdhAdikanA abhAva kema kaheA che ? e zaMkAnuM nirAkaraNa karavA mATe kahe che.-- AtmakriyAM vinA ca syAnmitANugrahaNaM katham / kathaM saMyogabhedAdikalpanA cApi yujyate // 29 // mUlAthe AtmAnI kriyA vinA ( te AtmAne ) parimita paramANuonuM grahaNa zI rIte thAya? na ja thAya. tathA saMyoga ane bheda vigerenI kalpanA paNa zI rIte yukta thAya? na ja thAya. 29. TIkAthe--hai prAna ! zarIranA saMbaMdhane abhAva A kAraNathI joguvA.--AtmakriyA eTale jIvanI kriyA vinA-rAgAdikanA adhyavasAya vaDe jIvapradezAnA sphuraNArUpa vyApAra vinA parimita paramANuonuM grahaNa-zarIranA upAdAna kAraNarUpa parimita eTale nIpajAvavA lAyaka zarIrane yogya pramANuvALA paramANuonuM grahaNa zI rIte thaI zake? parimita aNuone grahaNa karavAmAM koI niyAmaka na hoya to paramANuonA samudAya pAte ja ghaNA mATe athavA ghaNA nAnA prApta thaI jAya. tathA saMyoga-grahaNu karelA paramANuonA paraspara maLavAthI mastaka vigere aMganI racanA ane bheda-pUrve grahaNa karelA paramANuAnA viyAga, e vigere eTale vedanAdikanI kalpanA-racanA paNu jIvanA vyApAra vinA zI rIte thaI zake ? kAIpaNa prakAre thAya nahIM. ahIM bhAvArtha e che ke--jevA jIvapradezanI sphuraNArUpa vyApAra thAya che tevA pugaLanA rAzie grahaNa thAya che, ane te te ja AtmAnA vyApArathI zarIrane viSe aMge pAMgapaNe pariNAma pAme che, 24 Aho! Shrutgyanam
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 adhyAtmasAra bhASAMtara. caturthaane tenA vaDe ja vAraMvAra pratikSaNe grahaNa karAtA te paramANu pUrve pariNAma pAmelA paramANuonI sAthe saMyogavALA thAya che, ane pUrve pariNAma pAmelA paramANuomAMthI keTalAka asArarUpa thayelA pudagale teja AtmavyApArathI chuTA paDe che. A pramANe A tmakiyAvinA zarIrane saMbaMdha thato nathI, ne AtmakriyA AtmAne ekAMta nitya mAnavAthI heI zakatI nathI, je kadAca heya ema mAnIe te nityapaNunI kSati (nAza) thAya che. 2. A pramANe sAMbhaLIne kaI zaMkA kare che - .aSTAdehasaMyogaH syaadnytrkrmjH| itthaM janmopapattizcenna tadyogAvivecanAt // 30 // mUlArtha-adathI kaI paNa karmathI utpanna thayele dehane saMga thaI zake che. (mATe AtmakriyAnI kAMI paNa apekSA nathI.) te para siddhAMtI javAba Ape che ke je A pramANe janmanI ghaTanA karaze te te thaI zakaze nahIM. kemake te zarIranA veganuM jJAna nathI mATe. 30. TIkArya-"he vidvAna! AtmakriyA vinA ja keIeka karmathI utpanna thayele aneka prakAranAM pUrve karelAM karmomAMthI koI eka karmathI utpanna thayele dehasaMgaAtmAne zarIranI sAthe saMbaMdha adaSTathI ja-pUrve karelA puNyapApanA saMskArathI ja thaI zake che, mATe temAM AtmakriyAnuM zuM prayojana che?" Ama kahenArane siddhAMtI javAba Ape che ke A pramANetA kahevA pramANe je tuM janmanI ghaTanAzarIranI utpatti mAnate he te te thaI zakaze nahIM. kAraNa ke tenA ganuM vivecana nathI mATe, eTale te adaSTane je vega-pitAnI utpattirUpa vyApAra tenuM yathArtha jJAna nathI mATe, arthAta kameM paNa jIvanI kriyA-vyApArathI ja utpanna thAya che. athavA te zarIranA ginuM-ucita upAyanuM te kamane jJAna nathI mATe, arthAta kevaLa karma jaDa hevAthI jIvanA vyApAravinA te aMge pAMga vigere vibhAga pramANe racavAne azaktimAna che. 30. pharIthI vAdI kahe chekthNcinmuurttaapttirvinaa vapurasaMkramAt / vyApArAyogatazcaiva yatkizcittadidaM jaguH // 31 // mUlArca-zarIra vinA paNa temAM saMkema na thavAthI AtmAne Aho! Shrutgyanam
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] samakti adhikAra keIpaNa prakAre mUrtipaNAnI prApti thaze. A pramANe A vAdIe nisAra kahyuM che. kAraNake te AtmAne vyApArane ja aga che. 32. - TIkartha-"he jainamatavALA! AtmAne zarIra vinA paNa temAM saMkrama na hovAthI-praveza karavAne svabhAva na hovAthI koIpaNa Acitya mahimAvaDe mUrtapaNanI-sAkAratAnI prApti che. AtmavyApAra nahIM chatAM paNa AtmAnI sAkAratA thaze, tethI zarIranI prApti thaI zakaze." A kathanane javAba Ape che ke A pramANe vAdIe je kAMI kahyuM te niHsAra-tuccha che. kAraNa ke AtmAnA vyApArano a ga-asaMbaMdha che, tethI vyApArane abhAve sAkAratAnI paNa aprApti ja che. je svArthaMkiyA karanAra hoya te ja sAkArapaNuM pAmI zake che. ane je svArthakiyA karanAra nathI te AkAzanA puSpanI jema asat che, mATe te AtmAne sAkAratAnI prApti kayAM che? nathI ja. 31. ekAMta nitya pakSane upasaMhAra kare che- niHkriyo'sau tato hanti hanyate vA na jAtucit / kizcitkenacidityevaM na hiMsA'syopapadyate // 32 // mUlAI-tethI karIne A AtmA niSkriya hovAthI kadApi keine haNatA nathI, tema ja keIthI haNatA paNa nathI. mATe A (nitya) AtmAne hiMsA prApta thatI nathI. 32. TIkArya-A sarvathA nitya AtmA mAnanArane AtmA niSkriyasvArthakriAkArI na hovAthI kadApi keIpaNa padArthane (jIvane ke jaDane) haNu nathI, tema ja keIpaNa zAdikathI athavA purUSathI kadApi haNatA paNa nathI. eTale keIpaNa aMze hAni pAmato nathI. kAraNa ke te (AtmA) niSkriya hevAthI zarIra rahita che, ane tethI tenA para zasAdikane vyApAra thaI zakato nathI. A pramANe A pUrve kahelA AtmAne hiMsA prApta thaze nahIM. kAraNa ke je padArtha dehathI bhinna tathA abhinna hoya, tene ja hiMsA ghaTe che. paNa A AtmA te sarvathA dehathI bhinna che, tethI hiMsAnI ja utpatti thatI nathI, mATe tenA matamAM ahiMsA kayAM ghaTe! na ja ghaTe. 3ra. have ekAMta anitya pakSa viSe kahe che- anityaikAntapakSe'pi hiNsaadiinaamsNbhvH| nArahetone kSAtavAsa sApanA 22 mUlArtha-ekAMta anitya pakSamAM paNa hiMsAdikane asaMbhava che. Aho! Shrutgyanam
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 adhyAtmasAra bhASAMtara, [ caturtha kAraNa ke kSaNikapaNAne siddha karavAthI nAzanA kAraNanA ayAga che, eTale ke nAzanuM kAraNa rahetuM nathI mATe. 33. TIkAthe--je koI paNa prakAre nitya-sarvadA sthAyI nathI arthAt je ekAMtapaNe dravyathI ane paryAyathI paNa sarvathA anvaya rahita nAzane bhaje che te rUpa pakSa, pratijJA ke svIkAra karavAthI hiMsAdikanehiMsA, ahiMsA, aMdha ane meAkSAdikanA asaMbhava che. kAraNake "jagatamAM sarve padArtho kSaNika che" e pramANe je khelavuM te kSaNika vAda. e rIte kSaNika paNAne siddha karavAthI-pramANu karavAthI nAzanA-hiMsAnA kAraNu hiMsya hiMsakarUpa vastunA sadbhAva tenA ayeAga-paraspara saMbaMdhanAja abhAva che, tethI hiMsAdika ghaTatAM nathI. 33. te sAMbhaLIne bIjo (kSaNika vAdI ) kahe che.~~~ na ca santAnabhedasya janako hiMsako bhavet / sAMvRtatvAdajanyatvAdbhAvatvaniyataM hi tat // 34 // sUlAthe--saMtAna-paraMparAnA bhedane eTale nAzane karanAro hiMsaka thaze ema jo tuM kahetA haiA, te tArUM kahevuM asatya che. kAraNa ke te ( hiMsaka ) mAtra chatApaNAmAM ja varte che, tathA anya eTale saMtAnanA janaka-utpanna karanAra nathI, tathA te saMtAna mAtra utpattimAM ja nizcita che mATe. 34. TIkAthe huM jainamatavALA! niraMtara utpanna thatA saMdeza saMdeza jJAnanA kSaNAnI paraMparArUpa saMtAnanA nAzane utpanna karanAra-saMtAnane viccheda karanAra hiMsaka thaze. eTale ke AtmAnA abhAva chatAM paNa hiMsaka thaI zake che, mATe hiMsA ghaTe che." ema jo tuM kahetA ho te te ghaTatuM nathI. kAraNa ke tenuM atyaMta vartanA mAtramAM vartavApaNuM che, tathA te ajanya che eTale saMtAnane utpanna karanAra nathI. kemake te ( saMtAna ) mati kapita heAvAthI avastu-mithyA che. AkAzanA puSpanI jema tene kAipaNa peAtAnA dharmavaDe utpanna karatA nathI. tathA te saMtAna mAtra utpattimAM ja niyata-nizcita che. arthAt te sthitimAna ( sthAyI ) nathI, tethI utpanna thayAnA kSaNa pachI tarataja avastu rUpa thavAthI hiMsAne viSaya rahetA nathI. 34, teja arthane spaSTa kare che. narAdiH kSaNahetuzca zUkarAderna hiMsakaH / zUkarAntyakSaNenaiva vyabhicAraprasaMgataH // 35 // Aho ! Shrutgyanam
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] samakita adhikAra. 189 bhUlAI--kSaNanA heturUpa manuSyAdika zrAdikanAM hiMsaka thaze nahIM. kAraNake zukranA aMtya kSaNanI sAthe manuSyanA kSaNane vyabhicAranA prasaMga Avaze. 35. TIkAthe--narAdika-manuSya, siMha vigere kSaNanA hetu aekSaNamAtra sthitinA kAraNarUpa che, mATe te karAdikanA-varAha, mRgAdika pazu samUhanA hiMsaka nahIM thAya. kAraNa ke manuSyAdika kSasthAyI che mATe tene karanA aMtyakSaNanI sAthe zUkaranA je aMtamAM vartatA kSaNa eTale samIpa kALa, tenI sAthe vyabhicAranA prasaMga Avazevirodha Avaze. kemake prahAra karavAnA kAmamAM ghaNA kSaNeA heAya che, ane karAdika padArthanI sthiti kSaNika che, tethI prahArane samaye kadAcit khanne jaNa haze nahIM, ane kadAcit emAMthI eka haze nahIM, te rUpa aniSTanI prApti thaze. mATe hiMsya ane hiMsakanA abhAvane lIdhe konI hiMsA thaze? ane te hiMsAnA pratipakSarUpa ahiMsA paNu kAnI thaze ? 35. pharIthI bIjuM dUSaNa Ape che.-- anantarakSaNotpAde buddhalubdhakayostulA / . naivaM tadviratiH kvApi tataH zAstrAdyasaMgatiH // 36 // mUlAtheanaMtara kSaNamAM utpatti mAnavAthI yuddha ane lubdhaka ( zikArI )nI samAnatA thaze, ane ema thavAthI koIpaNa sthAne virati thaze nahIM, ane tethI karIne zAstrAdika asaMgata thaze. 36. TIkAthe--jenI vacce bIje kSaNu nathI te anaMtara kSaNane viSe utpatti, eTale maraNu tathA utpattirUpa kSaNane cheDe arthAt utpatti kSaNunI pachI tarata ja maraNanI siddhi thavAthI sugata ane dhIvara athavA byAnI samAnatA thaze. eTale mAravAmAM dayA na heAvAthI anne sarakhA kahevAze, kAraNa ke kSaNe kSaNe maraNa thavAthI yuddha ane ke lubdhaka e kAIne viSe virati-kSaNa vinAzanA virAma nahIM thAya, ane tethI eTale pratikSaNe maraNa ane utpatti thavAthI zAstrAdika paNa asaMgata thaze. eTale zAstranI utpatti, tenuM adhyayana, zravaNu, dharmakRtya, aMdha, meAkSa vigere sarvanI aAgyatA thaze, mATe ekAMta anitya pakSamAM paNa hiMsAnI utpatti na heAvAthI ahiMsAdika dharma ghaTaze nahIM. 36. ekAMta nitya ane ekAMta anitya pakSane AzrIne hiMsAdikanA asaMbhava kahyo. have te anne pakSamAM satyAdika paNa ghaTatA nathI, te kahe che. Aho! Shrutgyanam
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ - adhyAtmasAre bhASAMtara. [caturthaghttnte na vinA'hiMsAM satyAdInyapi ttvtH| etasyA vRtibhUtAni tAni yadbhagavAn jagau // 37 // mUlAI-ahiMsA vinA satyAdika paNa tattvathI ghaTatAM nathI. kA. raNa ke te satyAdika e ahiMsAnI vADarU5 che, ema bhagavAna jinezvare kahyuM che. 37. TIkAI AhaMsAnI utpatti vinA satyAdika-satya, acaurya, brahmacarya, vigere vAstavika rIte ghaTatA nathI-yukti yukta jatA nathI. kAraNa ke te satyAdika A ahiMsAnI vADarUpa che, eTale ke ahiMsA rUpI udyAnanuM rakSaNa karanAra vADa che; ema bhagavAna jinezvare kahyuM che. kSetra vinA vADa kene karavI, teja pramANe ahiMsA vinA satyAdika kenA rakSaNa mATe thAya? vyartha hovAthI keLanuM rakSaNa kare nahIM. mATe satyAdika paNa ghaTatAM nathI. 37. . have syAdvAdapakSamAM hiMsAdika saMbhave che, te kahe che- maunIndre ca pravacane yujyate sarvameva hi / nityAnitye sphuTaM dehAdbhinnAbhinne tathAtmani // 38 // - mUlArtha-jidranA pravacanane viSe AtmA nitya tathA anitya che, ane dehathI bhinna tathA abhinna che, mATe ahiMsAdika sarva spaSTarIte ghaTe che. 38. TIkArya-A jagatane jeo traNe kALanI avasthAmAM yathArtha paNe mAne che-jANe che, te munio kahevAya che te matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane mana:paryavajJAnavALA hoya che. tevA munionA Indra eTale samagra atizaya vaDe cuta kevaLajJAnarUpI sUrya samAna kleizvara che. teNe racelA pravacanane viSe samagra deSa rahita yathArtha vastunA svarUpane kahenAra Agamane viSe ja sarva hiMsA ahiMsAdika ane satya asatyAdika ghaTe che. kAraNa ke AtmAne nitya tathA anitya ane dehathI bhinna tathA abhinna pratipAdana karyo che, tethI spaSTa rIte hiMsAdika sarva ghaTe che. ahIM A pramANe bhAvArtha che-jinAgamane viSe AtmA pariNAmIpaNAe karIne kathaMcit (keIka prakAre) nitya che, arthAta asaMkhyAtA pradezoe karIne ane caitanyapaNue karIne sthira svarUpavALe hevAthI-anutpanna avinara hevAthI dravyapaNe nitya che. tathA paryAyanA utpAda (utpatti) ane vinAzanI apekSAe vinAzanA svabhAvavALA hevAthI kathaMcita anitya che. tathA caitanya Aho ! Shrutgyanam
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] samakita adhikAra rUpa bhinna sattAnI apekSAe bhinna hovAthI kathaMcita dehathI bhinna che, kAraNa ke mRtakanA zarIramAM te dekhAtuM nathI. tathA kathaMcita abhinna paNa che, kAraNa ke dUdha ane pANInI jema tathA agni ane lehanA geLAnI jema sarva zarIramAM te vyApIne rahyo che, tathA puSpamALA caMdana, strI vigere ane kAMTA, khasa, vAra vigere ISTa ane aniSTa padArthonA sparzane lIdhe sAta ane asAta (sukha dukha)ne zarIrane viSe anubhave che. mATe AvA prakAranA AtmAne viSe pUrve kaheluM sarva ghaTe che. 38. te ja arthanI bhAvanA kare che- AtmA dravyArthato nityaH pryaayaarthaadvinshvrH| hinasti hiMsyate tattatphalAnyAyadhigacchati // 39 // mUlAI-AtmA kavyAthI nitya che, ane paryAyArthathI vinazvara, (anitya) che, tethI te bIjAne haNe che, tathA pite bIjAthI haNAya che. vaLI te te phaLane paNa pAme che-bhegave che. 39. TIkAthe-AtmA-jIva dravyArthathI-te te paryAya pratye gamana karanAra dravyanA arthathI-cetanyapaNuM, satapaNuM (chatApaNuM), asaMkhyAta pradezIpaNuM ItyAdivaDe zAzvatapaNuthI nitya che, eTale avinazvara ane anutpannarUpe rahela che. tathA paryAyArthathI-nara nArakAdika, buddhivALApaNuM, mUrNapaNuM vigere utpAda ane vyayanA svabhAvarUpa paryAyanA arthathI vinazvara-anitya che. e pramANe nitya ane anitya tathA dehathI bhinna ane abhinna vividha pariNumavALe hevAthI te aMtmA pAtAnA sivAya bIjA vanaspati vigere jIne vinAza kare che. tathA keI devadattAdikavaDe nAza pAme che. tathA te hiMsA ahiMsAdikanA phaLane paNa-anukrame paranA vinAza ane pitAnA vinAzathI naraka svargAdikanI prAptine paNa A bhava tathA parabhavamAM pAme che. 39. e ja vAtane majabUta kare che- iha cAnubhavaH sAkSI vyaavRttynvygocrH| ekAntapakSapAtinyo yuktayastu mitho hatAH // 40 // mUlAI-ahIM anvaya ane vyatirekanA viSayavALe anubhava ja sAkSI che, ane ekAMtavAdane pakSapAta karanArI yuktio te paraspara haNAyelI che. 40. Aho! Shrutgyanam
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19ra adhyAtmasAra bhASAMtara. [ caturtha' TIkAI-A jinezvare kahelA nityAnitya ane bhinnabhinna AbhasvarUpanA nizcayamAM vyAvRtti-bIjA paryAyanI utpattie karIne pUrva paryAyathI nivRtti arthAta utpAda vyayarUpa vyatireka darzana tathA anvaya eTale dhruva sattAvaDe sarvatra saMbaMdha rAkhIne rahevuM, te (anvaya-vyatireka) banne jenA viSe che e anubhava eTale sarvane pitAnuM svarUpa pratyakSa jANavAnuM je jJAna te ja sAkSI che-sAkSAta dekhanAra che. jinAgamane viSe je pramANe kahyuM che, te ja pramANe pitAne ane parane jJAnAdikanI taratamatArUpa vyAvRtti ane kAlAMtare pote karelA kAryonI smRtirUpa pravRttine sarva kaI anubhave che, mATe syAdvAdapakSa ja yuktivALo bhAse che. paraMtu ekAMta eTale sarvathA nitya athavA sarvathA anitya evA pakSanA svIkAramAM praveza karatI yuktio eTale sAdhaka bAdhaka pramANunA sthApanavaDe ane nizcaya karavAnA prakAre paraspara-pUrvApara saMbaMdha rahita hovAthI haNAyelA thAya che, arthAta prathama nizyipaNAnuM kAraNa kahIne pachI kriyAnuM pratipAdana karavAthI vyarthatAne pAme che. 40, ahIM keI zaMkA kare ke-jainamatamAM paNa AtmAno sarvathA nAza thato nathI, tethI temAM paNa vAstavika hiMsA kema saMbhave? te zaMkAne dUra karavA kahe che pIDAkartRtvato dehavyApattyA dussttbhaavtH| tridhA hiMsAgame proktA na hIthamapahetukA // 41 // mUlA--bIjAne pIDA karavAthI, dehano nAza karavAthI tathA duSTa pariNAmathI ema traNa prakAranI hiMsA jinAgamane viSe kahelI che. A prakAre mAnavAthI te hiMsA hetuvinAnI nathI-sahetuka che. 41. TIkAI-jinezvare racelA siddhAntamAM je ke sarvathA AtmAne nAza karyo nathI, te paNa parane duHkha utpanna karavAthI, tathA zarIrane nAza karavAthI tathA duSTa-parajIvane ghAta ciMtavavArUpa azubha athavasAyathI, ema traNa prakAre jIvaghAtarUpa hiMsA kahelI che-gati, phaLa ane vipAka (udaya) ne dekhADavA pUrvaka kahI che. kAraNa ke kathaMcit nitya tathA anitya ane dehathI bhinna tathA abhinna e AtmA mAnavAthI A kahelI hiMsAno saMbhava thaI zake che. A pramANe siddha thayelI hiMsA kAraNa vinAnI eTale paramArthapaNe na chatAM kalpita che ema nathI; paraMtu vAstavika ja che. 41. Aho! Shrutgyanam
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha..] samakita adhikAra 193 A pramANe vAstavika hiMsAne saMbhava sAMbhaLIne keIka zaMkA kare che- hanturjAgrati ko doSo hiMsanIyasya karmaNi / prasaktistadabhAve cAnyatrApIti mudhA vcH|| 42 // bhalArtha-hiMsyanuM karma udayamAM AvavAthI te haNAya che, temAM hiMsakane zo doSa che? vaLI te hiMsakanA abhAve bIjA hiMsakane viSe paNa te hiMsA karavAnI prApti thaze. A pramANe kaI kahe che te vacana mithyA che. 42. TIkAI-hiMsyanuM-vadha karavA lAyaka mRgAdika prANanuM pUrva janma anyane prahArAdi karavAthI bAMdheluM mRtyurUpI phaLa ApanAruM karma jAgRta thavAthI-te karma tene udayamAM AvavAthI-prakaTa thayeluM hovAthI hiMsakane hiMsA karanArano zo doSa? kAMIpaNuM nathI. kAraNa ke maranAra jIva pitAnA karmanA udayathI ja maraNa pAmyo che. vaLI te devadattAdika haNanArane abhAve athavA teNe hiMsA na karI hota to paNa tene ThekANe bIjA yajJadattAdikaneviSe te hiMsA karavAnI prApti thaze; arthAt tenAthI haNaze, tethI maraNa te avazya thavAnuM ja che. A pramANe rasalepaTanuM vacana vyartha jANavuM. kAraNake hiMsakane je hiMsA lAge che te pUrve kahelI traNa prakAre thatI hiMsApaikI adhyavasAya duSTa thavA vigerethI lAge che. hiMsA kene na lAge, te kahe che - hiMsyakarmavipAkeyaM dussttaashynimitttaa| hiMsakatvaM na tenedaM vaidyasya syAdriporiva // 43 // malAI-daSTa adhyavasAyanA nimittavALI A hiMsA hiMsya prA[nA karmanA vipAkarUpa che, tethI zatrunI jema vaidyane A hiMsakapaNuM prApta thatuM nathI. 43. . TIkAryuM-A duchAzayanA nimittavALa-duSTa eTale nirdayatAne lIdhe thayela krUra Azaya eTale azubha pariNAma, te rUpa nimitta eTale niSpattinA kAraNarUpa hiMsA hiMsyanA karmanA vipAkavALI che-hiMsya eTale anya karelA zastraprahArathI vadha karavA lAyaka dareka bhavamAM thAya tevA prakAranA karmarUpI-pApa karmanA baMdharUpI vipAkavALI-phaLanA udayavALI che. tethI eTale krUra adhyavasAyanA kAraNavALI hiMsA paNa duSTAzayavALI nahIM hovAthI dUSita avayavone kApanAra athavA koI Aho ! Shrutgyanam, 25
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ caturtha vyAdhipara auSadha ApanAra vaidyane A pUrve kaheluM hiMsA karmanuM phaLa zatrunI jema thatuM nathI. eTale zatrune duSTa adhyavasAyayukta hAvAthI jevuM azubha phaLa Ape che tevuM azubhaphaLa vaidyane prApta thatuM nathI. kahelA arthanuM ja phalitArtha kahe che.~~~ itthaM sadupadezAdestannivRttirapi sphuTA / sopakramasya pApasya nAzAtsvAzayavRddhitaH // 44 // bhUlAthe--A pramANe sadupadezAdithI, sApakramI pApanA nAzathI ane tethI potAnA zubha adhyavasAyanI vRddhi thavAthI te hiMsAthakI nivRtti paNa pragaTa rIte thAya che. 44. TIkAthe--A hiMsA ahiMsAnuM svarUpa, gati ane phaLa vigere samajAvavA pUrvaka ApelA sadupadezAdithI hitakAraka dharmopadeza karavAthI tathA te para zraddhA rAkhavAthI, upadezakartA ( vaktA ) ane zrotA e annene sepakrama-zubha pariNAmAdika vaDe sAdhavA lAyaka eTale vinAza karavA lAyaka pApakarmane-azubha karmanA nAza thavAthI, ane tethI karIne pAtAnA karUNAdirUpa adhyavasAyanI vRddhi thavAthI ema traNa kAraNathI te hiMsAnI nivRtti pazu-niSedha paNa pragaTa rIte thAya che, mATe ahiMsA paNa (jaina zAsanamAM) ghaTe che-yukta che. 44, have cAra lAkavaDe ahiMsAnI stuti kare che.-- apavargatarobIMjaM mukhyA'hiMseyamucyate / satyAdIni vratAnyatra jAyante pallavA navAH // 45 // bhUlAI--A ahiMsA mokSarUpI vRkSanuM bIja che, mATe te mukhya kahevAya che, tathA satyAdika vratarUpa A vRkSane viSe navA padmA ( navAMkurA ) utpanna thAya che. 45. - TIkAthe A jenuM svarUpa upara kahevAmAM AvyuM che, tathA jenA guNA AgaLa kahevAmAM Avaze evI ahiMsA-prANI paranI dayA jemAMthI rAgAdikanA samUha naSTa thayA che evA apavarga-makSarUpI tarUnuM-akSaya sukharUpa phaLa ApanAra hAvAthI apavargarUpa vRkSanuM bIja- utpatti kAraNa che, mATe te ahiMsA mukhya-sarvemAM pradhAna che ema tIrthaMkarAdika kaheche-upadeza kareche. ane satya eTale mithyA bhASaNanA tyAga vigere mahAtratA A mekSarUpa vRkSane viSe navA pAvAnavA aMkuro tulya che. kAraNa ke te trA ahiMsArUpa vratanA parivArarUpa che, Aho! Shrutgyanam
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 prabaMdha.] samakita adhikAra mATe vRkSanA ugamathI patrAdika parivAranI jema ahiMsAnA parisuma (buddhi) utpanna thavAthI satyAdikanA paNa pariNAma utpanna thAya che. 45. tevI ahiMsA paramArthathI jinazAsanane viSe ja che, te kahe che - ahiMsAsaMbhavazcetthaM dRzyate'traiva shaasne|| anubandhAdisaMzuddhirapyatraivAsti vAstavI // 46 // mUlAI--A pramANe ahiMsAne saMbhava A jinazAsanane viSe ja jovAmAM Ave che. tathA anubaMdha vigerenI zuddhi paNa vAstavika rIte A jinazAsanane viSeja che. 46. TIkArya-A pramANe-pUrve kahyA pramANe vAstavika ahiMsAne saMbhava-utpatti A jinAgamane viSe ja ame joIe chIe. kemake temAM AtmAne nityAnitya tathA dehathI bhinnabhinna mAne che. e pramANe bIjA keI paNa zAsanane viSe mAnela nathI. tathA anubaMdhAdikanI zuddhi-anubaMdha eTale ahiMsAnI vRddhi ane zuddhine anusAra belavuM, javuM, ubhuM rahevuM, besavuM, AhAra kara, vihAra karavo vigere kriyAmAM yatanA pUrvaka pravartavuM te. tathA Adi zabda hevAthI pratijJA, hetu, dRSTAMta vigere grahaNa karavA. AvA anubaMdhAdikanI saMzuddhi eTale samyak prakAre zodhana-sakaLa dharmanA vyavahArane hiMsArUpa maLane tyAga karIne ujvaLa kare te paNa vAstavika rIte-satya rIte A jaina matane viSeja che. kemake temAM ja tevA prakAranI pravRtti jovAmAM Ave che. 46. A pramANe ahiMsAno saMbhava tathA anubaMdhAdikanI zuddhi jinAgamane viSe ja che, ema sAMbhaLIne kaI zaMkA kare che ke-jaina zrAvake ghara bAMdhavAvigere AraMbhamAM pravRtta thayelA paNa hoya che, mATe temane te ahiMsAdika kema saMbhave? A zaMkAne nirAsa karavA kahe che - hiMsAyA jJAnayogena smygdRssttemhaatmnH| taptalohapadanyAsatulyAyA nAnubandhanam // 47 // mUlAI samyagdaSTivALA mahAtmAne jJAnane vega hevAthI tapAvelA leDhApara paga mUkavA jevI hiMsAne anubaMdha (saMbaMdha) lAgatuM nathI. 47. TakAthe he vidvAna ! zrAvakane gRhAdikanA AraMbhamAM tathA vihAramAM eTale nadI vigere utaratA munine paNa eTale tevA samyagdaSTi mahAtmAne-zuddha svabhAvavALA uttama purUSane jJAnane ga hevAthI Aho ! Shrutgyanam
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 adhyAtmasAra bhASAMtara. [caturthasvaparanA samAna sukhaduHkharUpa yathArtha vastusvarUpane jaNAvanArA jJAnane saMbaMdha hovAthI eTale sarvatra dayAvAna hovAthI agninA saMgathI tapAvelA-agninA varNa jevA thayelA lehapAtra upara pagane sthApana karavA jevI eTale kaMpasahita pravRttivALI hiMsAnA-prANuM virAdhanAnA anubaMdhanI-saMbaMdhanI eTale hiMsAne anusaranAra durgatine ApanAra karmanA baMdhanI utpatti thatI nathI. kAraNa ke temAM temane duSTa Azaya na hevAthI karUNarasavaDe te hiMsAnA anubaMdhane nAza thAya che. 47. kahelA arthanI ja puSTi kare che- satAmasyAzca kasyAzcidyatanAbhaktizAlinAm / anubandho hyahiMsAyA jinapUjAdikarmaNi // 48 // mUlAI-vatanA ane bhakti karIne zobhatA sahurUSane jinapUjAdika kriyAmAM kadi kAMI hiMsA thAya, te paNa tethI tene anubaMdha ahiMsAne ja thAya che. 48. TIkALe jIvanuM rakSaNa karavA mATe pRthvI tathA jaLanuM zodhana karavuM ane jaLanuM gALavuM vigere yatanA tathA jinezvarane viSe pUjyabuddhi eTale temanA guNa ane upakAranuM smaraNa, tenA para prIti ane bahumAna vigere rU5 bhakti, e banne vaDe zobhanArA purUSonesamyagdaSTi jIvone jinezvaranI pUjA karavI tathA munine dAna ApavuM : vigere kriyAne viSe kaI paNa jAtanI-puSpa, agni, vAyu ke jaLAdikane viSe utpanna thayelI hiMsAne saMbhava thayA chatAM paNa temane kharekhara ahiMsAno ja-prANuM dayAne ja anubaMdha eTale ahiMsAne anusAre gati ApanAre zubha karmane baMdha thAya che, paNa hiMsAne anusAre karmabaMdha thatuM nathI. arthAt je ke pIDA karavArUpa tathA dehano nAza karavArUpa hiMsAnA be hetuo jaNAya che, paNa duSTa adhyavasAyarUpa trIjA hetuno abhAva hovAthI anubaMdha ahiMsAne thAya che. 48. kahelA ane pratipakSa kahe che - ... hiMsAnubandhinI hiMsA mithyAdRSTestu duteH| ajJAnendriyonera tA itAdazI kara mUlAI - buddhivALA mithyASTinI gRhAbhAdikamAM thayelI hiMsA hiMsAnA anubaMdhavALI hoya che, tathA tenI ahiMsA paNa ajJAnazaktinA saMbaMdhe karIne tevIja (hiMsA sadaza ja) hoya che. 49. Aho! Shrutgyanam
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] samakita adhikAra. 197 TakA-gADha rAgAdika dUSaNavaDe jenI buddhi dUSita thayelI che, evA mithyASTinI-jinezvare kahelA tatvane viSe viparIta zraddhAvALA * chanI hiMsA-grahAdikanA AraMbhamAM tenAthI thayelI jIva virAdhanA hiMsAnA anubaMdhavALI-hiMsAnA phaLane anusAra durgatine ApanArI thAya che. tathA te mithyAdRSTinI ahiMsA paNuM ajJAnazaktinA vegathIjenAthI jJAnanA phaLarUpa mekSanI prApti nathI evA ajJAnathI anyathA (viparIta) vastunA bodharUpa zaktinA saMbaMdhe karIne tevI ja-hiMsA jevI ja arthAta mokSane nahIM ApanArI ja thAya che. eTale ke te ahiMsA prathama kAMIka sukharUpa phaLa ApIne pachI ghaNuM janmanAM duHkhanuM kAraNa thavAthI hiMsAnA anubaMdhavALI thAya che. te pachI hiMsAnA phaLa viSe te zuM kahevuM? 49, kahelA arthane daSTAMtathI siddha kare che. - yena syAnnihnavAdInAM diviSadurgatiH krmaat| hiMsaiva mahatI tiryagnarakAdibhavAntare // 50 // malAI-jethI karIne nivAdikene devatAomAM paNa durgati prApta thAya che, ane tyArapachI anukrame bhavAMtaramAM tiryaMca ane naraka vigeremAM moTI hiMsA prApta thAya che, arthAt te jIva hiMsA karanArA thAya che. 50. TIkArca-ahIM keI zaMkA kare ke-je ahiMsA che te hiMsAnA anubaMdhavALI kema thAya? teno javAba Ape che ke jethI karIne-kahe. vAze evA udAharaNa karIne nihavAdikenejinezvaranAM vacane viparItapaNe kahenArA tathA yathArUci prarUpaNa karanArA anya darzanIo vigerene ahiMsAdika vratanuM pAlana karatAM chatAM paNa AgAmI bhavane viSe deva thAya che temAM paNa durgati-kibiSikAdika devapaNurUpa nIcapaNanI prApti thAya che. evI gati ahiMsAnuM phaLa hoI zake nahIM. te hiMsAnuM ja phaLa che ema jANavuM. pachI tyAMthI cavIne anukrame-janmanI pare parAnA kramathI bhUcara, jaLacara, becara vigere tiryaMca ane rataprabhAdika narakane viSe utpanna thaIne A saMsAranI aMdara vAraMvAra paDavArUpa bhamAM meTI hiMsA-jIva virAdhanA ja tene prApta thAya che. arthAt temane mithyAtvanA bIjathI prApta thayelI pApanI pariNatie karIne thoDI saMpattimAM paNa mahAabhimAna-garvapUrvaka bhegAdikamAM pravRtti thavAthI pApanI ja paraMparA pragaTa thAya che. 50. Aho ! Shrutgyanam
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ caturtha samyagdaSTinI hiMsA paNu ahiMsAnA anubaMdhavALI thAya che, te dRSTAMtavaDe siddha kare che.-~-~ 199 sAdhUnAmapramattAnAM sA cAhi~sAnubandhinI / hiMsAnubandhavicchedAdguNotkarSo yatastataH // 51 // mUlAthe--apramatta sAdhuone te hiMsA ahiMsAnA anubaMdhavALI thAya che. kAraNake hiMsAnA anubaMdhanA viccheda thavAthI temane ulaTA guNanA utkarSa thAya che. 51. TIkAthe--apramatta-mithyAtva vigere sakaLa pramAdarahita sAdhuene eTale mekSa sAdhananA sAdhanAra munine te hiMsA-dharmakriyA karatAM kathaMcit cAlatI vakhate pAdanyAsa karatAM atyaMta samIpe rahelA jIva upara paga mUkAI jAya, ane pachI te paga tarata pAde ucakI zakAya tema na heAvAthI kITAdikanI virAdhanA thai jAya, teA te paNa ahiMsAnA ja anubaMdhavALI jIvadayAne anusaranArI arthAt jIvarakSAne viSe ja prayata karelA haiAvAthI meAkSAdika sukhane sAdhanArI thAya che. kAraNa ke hiMsAnA anubaMdha ( saMbaMdha ) nA viccheda thavAthI eTale hiMsAnA kAraNAnuM nivAraNa thavAthI ulaTA guNunA utkaSaeN-jJAnAdika guNAnI vRddhi thAya che. A pramANe munione viSe jovAmAM Ave che. guNAne prakarSa te ahiMsAnuM ja phaLa che. paM1. ja pahelA arthane ja vizeSa prakAre kahe che. athavA khIjA mugdhAne paNa ahiMsAnA anubaMdha hA, ema kAInA dhAravAmAM Ave, te niSedha kare che.-- mugdhAnAmiyamajJAnAt sAnubandhA na karhicit / jJAna kennAimAnAbhyAmasyA cattuvandhanam II para // bhUlAI--ajJAnane lIdhe mUrkha mANasone A ahiMsA kadApi anubaMdhavALI thatI nathI. kAraNa ke A hiMsAnA anubaMdha adhika jJAna tathA apramAdathI ja thAya che. para. TIkAthe--A pUrve kahelI ahiMsA ajJAnathI mokSa ane vastunA yathArtha svarUpane nahIM jANuvAthI tathA hAya tethI viparIta paNe jANuvAthI mugdhajanone-jinezvaranA vacanarUpI amRtanA svAda rahita mUrkha janAne anubaMdhavALI saMsAra paryaMta sAthe rahenArI ane meAkSane anusaranArI kadApi thatI nathI. kAraNa ke A ahiMsAnA anubaMdha-mAkSane anusaratI prApti bhavya prANIone yathArtha vastu jANunAra syAdvAdane Aho! Shrutgyanam
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] samakita adhikAra. 199 anusaratA baMdhanI atyaMtatAthI tathA apramAdathI akartavyamAM akartavyanI buddhi tathA kartavyamAM kartavyanI buddhirUpa sAvadhAnapaNathI ja thAya che. anyathA thato nathI. arthAta mUrkhajanene viSe jJAna tathA apramAda che ja nahIM, mATe tene ahiMsAne anubaMdha thatuM nathI. para, hiMsA ane ahiMsAnA phaLanuM taratamapaNuM be zlekavaDe batAve cheeksyaampi hiMsAyAmuktaM sumahadantaram / bhAvavIryAdivaicitryAdahiMsAyA ca tattathA // 53 // mUlArtha-eka ja jAtanI hiMsAmAM paNa bhAva ane vIryanI vicitratAne lIdhe atyaMta-ghaNuM aMtara (taphAvata) kaheluM che, te ja pramANe AhiMsAmAM paNa aMtara jANavuM. 53. TIkAthe eka jAtinA jIvana viSayavALI athavA ekaja mRgAdika jIvanA viSayavALI hiMsAmAM-jIva virAdhanAmAM paNa rAga dveSarUpI pariNAma tathA kAryanI vizeSa prakAranI siddhirUpa bhAva vIryacittane utsAha vigerenI vicitratA hovAthI-hAni tathA vRddhie karelI taratamatAthI atyaMta meTuM aMtara hoya che tenA phaLamAM tathA baMdhamAM ghaNe taphAvata paDe che. te ja pramANe tevuM moTuM aMtara ahiMsAmAM paNa ahiMsAnA phaLane viSe paNa jAvuM. tAtparya e che ke keI purUSa cheDA premathI bhegene bhegave che, ane keI ghaNuM premathI bhegave che. temAM hiMsA te bannene sarakhI che, paraMtu pApanA baMdhamAM ghaNe taphAvata che. hiMsAnA phaLanI taratamatA utpanna karavAmAM bhAva (mananA pariNAma)nI vicitratA hoya che, te ja pramANe varyAdikanI paNa taratamatA jANavI. 53. sadyaH kAlAntare caitadvipAkenApi bhinntaa| pratipakSAntarAlena tathA zaktiniyogataH // 54 // mUlArtha-A hiMsA tathA ahiMsAnA vipAke karIne paNa bheda che. kAraNa ke tevA prakAranI zaktinA niyamathI pratipakSanA aMtarAle karIne tatkALa athavA kALAMtare tene udaya thAya che. 54. TIkAthe-pUrve kahelA hetusamUhane lIdhe A hiMsA tathA ahiMsAnA vipAke karIne-upArjita karelA karmanI sthitinA paripAkathI thayelA vipAka udayavaDe karIne paNa bhinnatA-bheda (taphAvata) che. kAraNa ke pUrva kahelI baMdhane avasare bhAva tathA vIryanI vicitratAne anurUpa zaktinA-karmanA sAmarthyanA tathA jIvanA pariNAmanI vartanAnA nigathI-vipAkanI sanmukha karavAmAM vyApAranI phuraNArUpa preraNAthI * Aho ! Shrutgyanam
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 adhyAtmasAra bhASAMtara. [caturthakaI jIvane tatkALa-aMtarmuhurtAdikamAM ane keI jIvane kALAMtare-varSatare athavA janmAMtare pratipakSanA aMtarAlavaDe karIne-zubha karmane pratipakSa azubha karma ane azubha karmane pratipakSa zubha karma te rUpa pratipakSe karelA pitAne udayamAM vyavadhAnavaDe tatkALa athavA kALAtare te vipAka-tItra maMdAdika bhedavaDe karmanA phaLa tarIke vecavAmAM Ave che. 54. ahIM keI zaMkA kare ke tame kahyA pramANe to hiMsAnA anubaMdha vALA dharmakRtyathI te mekSanuM sAdhana bAdhakarUpa jaNAya che. te zaMkAne dUra karavA mATe kahe che - hiMsApyuttarakAlInaviziSTaguNasaMkramAt / ... tyaktAvidhyanubandhatvAdahiMsaivAtibhaktitaH // 55 // mUlAI--dharmakAryamAM thayelI hiMsA paNa uttara kALamAM thanArA viziSTa guNanI prApti thavAthI, ati bhaktithI tathA avidhine anubaMdha tajavAthI ahiMsA ja kahevAya che. 55. - zrIkAnhe dhamathI ! dharmakArya karatAM je koI jIvavirAdhanA thAya che, te svarUpavaDe hiMsA che, te paNa uttara kALamAM-yatanA pUrvaka dAna, vihAra ane devapUjA vigere karatAM pRthvI, jaLa ane puSpAdikanA AraMbhavALI kSiA thaI rahyA pachIne samaye thavAnA vizeSa prakAranA athavA vRddhi pAmatA samajJAna, darzana ane cAritrAdika guNenI prApti thavAthI tathA atyaMta bhaktithI eTale deva, gurU ane dharmanuM bahumAna karavAthI tathA AgamathI ulaTI rIte karavArUpa avidhine tyAga karavAthI ahiMsA ja kahevAya che. kAraNa ke te hiMsA ahiMsAnA phaLane utpanna kare che, tathA mananA pariNAmane zuddha kare che, mATe te hiMsA paNa dharma ja kahevAya che. papa. pUrve kahelA samagra arthane dekhADanAra jinAgamanuM samyakatva svarUpapaNuM be lekavaDe kahe che IdRgbhaMgazatopetA'hiMsA yatropavarNyate / ' sAparizuddha tatva mA vinarAvana | pada malAI-je zAsanane viSe A pramANe seMkaDo bhAMgA (prakAra) sahita ahiMsAnuM varNana kareluM che, te sarva aMze ati zuddha jinazAsana ja pramANabhUta che. pa6. Aho ! Shrutgyanam
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra01 prabaMdha.] samakita adhikAra TIkAI-jene viSe (jina zAsanane viSe) A prakAre pUrve kathA pramANe seMkaDe bhAMgA-prakAre sahita ahiMsAnuM-jIvadayAnuM varNana kareluM che-sArI rIte (vAstavika rIte saMbhava, anubaMdha ane zuddhi vigere prakAro vaDe kaheluM che, tevuM samyavastune pratipAdana karanAra sarva aMze zuddha eTale jANavuM ane te pramANe pAlana karavuM, ItyAdi sarva prakAre zuddha A jinazAsana-jinAgama ja svIkAra karavAne gya hevAthI sarvatra pramANabhUta che. pa6. artho'yamaparo'nartha iti nirdhAraNaM hRdi / AstikyaM paramaM cihna samyaktvasya jagurjinAH // 57 // mUlArtha-A upara kahele sarva artha-saddhastu che, ane bIje sarva anartha-asatyarUpa che. e pramANe hRdayamAM je nizcaya kara, te samyatvanuM AstikyarUpa utkRSTa cihna che, ema jinezvaree kahyuM che. 57. TIkArtha-A ahiMsAne pratipAdana karanAra jinezvare kahelA siddhAMta athavA siddhAMtamAM kahelA AtmAdika sarva padArtho, e ja artha che, eTale sAdhavA lAyaka saddhastu che. tenAthI bIjA sarve darzane anartha che-ahitarUpa che, arthAta, grahaNa karavA lAyaka na hovAthI aniSTarUpa che, A prakAre hRdayamAM nizcaya kara-ekAgratA karavI te samyakatvanuM Astikya AsthArUpa prakRSTa-prathama cihna-hRdayamAM raheluM samyakatvasUcaka lakSaNa che, ema savaeNjJa tIrthakaree kahyuM che. A Astikya nAmanuM samyakatvanuM zreSTha lakSaNa jANavuM. pa7 lakSaNane viSaya cAlato hovAthI e samyakatvanAM bAkInAM cAra lakSaNe kahevA pUrvaka adhikAranI samApti kare che- ... zamasaMveganirvedAnukaMpAbhiH pariSkRtam / dadhatAmetadacchinnaM samyaktvaM sthiratAM vrajet // 58 // malArtha-zama, saMvega, nirveda ane anukaMpA karIne zebhita evA A Astikyane niraMtara dhAraNa karanArA bhavya jIvonuM samakita sthiratAne pAme che-nizcaLa thAya che. 58. TIkALezama eTale zAMti athavA kSamA, saMvega eTale mekSanI abhilASA tathA deva, gurU ane dharma paranI prIti, nirveda eTale saMsArane viSe udAsInatA arthAt vairAgya, ane anukaMpA eTale duHkhIne viSe tathA dharmarahitane viSe dravya ane bhAvathI dayA. ATalAe karIne zebhita evA A pratyakSapaNe kahelA Astiyane niraMtara aticAra Aho ! Shrutgyanam
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra0ra adhyAtmasAra bhASAMtara. caturthavinA-khaMDita karyA vinA dhAraNa karanArA bhavya jIvonuM samyakatva ni&LapaNane pAme che. A samakitanA adhikAramAM prathama je anya matavALAnuM tathA temanAM zAstranuM hiMsA ahiMsAnuM asaMbhavAdika kahyuM, te temaNe ekAMtapaNe nitya athavA anitya evA AtmAdika vastune svIkAra kareluM hovAthI ahiMsAdika AzayanI anutpatti thAya che tethI kahyuM che. kAraNa ke sarvathA avinazvara mAnavAthI hiMsA karanArane karUNa heI zakatI nathI. jemake arjunane zrIkRSNe kahyuM hatuM ke-"A jI maratA nathI, paNa jIrNa zarIrano tyAga karIne navA zarIrane pAme che." tathA sarvathA anitya mAnavAthI jIvanA abhAvanI ja buddhi thAya che, tethI kene viSe karUNuM thAya? na ja thAya. 58. . ti sacavavAdhi samyakatvanI zuddhi mithyAtvano tyAga karavAthI thAya che. te mithyAtvanuM svarUpa jANyuM na hoya, tyAM sudhI tene tyAga karI zakAtuM nathI. tethI A bIjA adhikAramAM mithyAtvanuM svarUpa kahe che - mithyAtvatyAgataH zuddhaM samyaktvaM jAyate'GginAm / atastatparihArAya yatitavyaM mahAtmanA // 59 // mUlAthe-mithyAtvane tyAga karavAthI prANuone zuddha samyakatva prApta thAya che, tethI te (mithyAtva)nA tyAgane mATe mahAtmAe yata kara. 59, kArtha-jinezvaranA upadezathI viparIta paNe vastupara zraddhA rAkhavI athavA tene jANavI te rU5 mithyAtvane tyAga karavAthI, prANIonI samyagadaSTi zuddha thAya che, mATe mahAtmAesapurUSe te mithyAtvanA tyAgane mATe-mULathI ja ukheDI nAMkhavA mATe yata kara-udyama kara. 59 te mithyAtvane tyAga AtmasvarUpane viSe vipratipattine dUra karavAthI thAya che. vipratipattie cha prakAranI che, te A pramANe nAsti nityo na kartA ca na bhoktAtmA na nirvRtH| tadupAyazca netyAhurmithyAtvasya padAni SaT // 6 // mUlArtha- AtmA nathI, AtmA nitya che, AtmA kartA nathI, bhoktA nathI, mukata nathI tathA tene (mekSa) upAya kAMI paNa nathI. e pramANe mithyAtvanAM cha pade (sthAna) kahelAM che. 60. Aho ! Shrutgyanam
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] samakita adhikAra.. 203 TIkAthe--pAMca mahAbhUtathI vyatirikta bhavAntaramAM janAro koI AtmA che nahIM 1. tathA anutpanna, avinazvara ane eka sthiratAnA svabhAvavALA nitya AtmA che 2. tathA AtmA niSkriya hAvAthI koIpaNa kriyAnA karmane kaoN-karanAra nathI 3. tathA AtmA akartA hovAthI bhAktA-karelA karmanA phaLane bhagavanAro nathI 4. tathA karmanA baMdhanA abhAva hAvAthI te AtmA mukta paNa thatA nathI pu. tathA te mekSa meLavavAnA kAMIpaNa upAya-sAdhana nathI, kAraNake jIva ane karmanA saMbaMdha anAdi hovAthI tenA viyoga thatA nathI 6. e pramANe jinezvarAe mithyAtvanAM cha padA-sthAnako kahelAM che. 60. ema kahenArAnuM mithyAtvIpaNuM zI rIte kahevAya? te zaMkApara samAdhAna kare che.-~~ etairyasmAdbhavecchuddhavyavahAravilaMghanam / ayameva ca mithyAtvadhvaMsI sadupadezataH // 61 // bhUlAthe--jethI karIne A cha sthAnAvaDe zuddha vyavahAranuM ullaMghana thAya che, tathA A vyavahAra ja zuddha upadezane lIdhe mithyAtvanA nAza karanAra thAya che. 61. - TIkArya--jethI karIne kahevAmAM Avaze tevA kAraNe karIne A upara kahelA " AtmA nathI. " vigere cha sthAnAe karIne sarva jana saMmata nyAyanI yuktithI yukta evA vyavahAranuM ullaMghana thAya che. mAkSAdi samagra sukhane prApta karanAra dAna zIla vigere svarUpavALA ane utpAda, vyaya, dhruvarUpa vAstavika leAkeAttara vyavahAranuM ullaMghana thAyache, tathA khetI, vyApAra vigere laukika pravRttirUpa vyavahAranuM paNa ullaMghana thAyache. ema traNa prakAranA vyavahAranuM vizeSe karIne ullaMghana-nAza thAyache ane A ullaMghana sarvene aniSTa che tathA A zuddhe vyavahAra ja sadupadeza thakIsadezanA vyavahAramaya hAvAthI yathArtha satya padArthanA upadeza-kahevuM, te sadezanAnA upara kahelA ` AtmAnA virodhI ane vyavahAranA lepa karanArA chae sthAnAmAM asaMbhava che. tethI eTale te sadupadeza asadezanAdirUpa mithyAtvanA nAza kare che. mATe e cha sthAnA mithyAtvamaya che. 61. e ja vAtane puSTa kare che.-- nAstitvAdiprahe naivopadezo nopadezakaH / tataH kasyopakAraH syAtsaMdehAdivyudAsataH // 62 // Aho! Shrutgyanam
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 adhyAtmasAra bhASAMtara. caturthamalArtha-nAstitvAdikane Agraha chate upadeza tathA upadezaka ghaTatA nathI. tethI karIne saMdehAdikanA nirAsathI kone upakAra thAya? Ine paNa upakAra na thAya. 62. TIkArtha-nAstitva-jIvAdika nathI." evA prakAranI vANIne vyApAra tathA Adi zabda che tethI tenA nityatva anityatva vigerene Agraha chate upadeza-bIjAnI pravRtti ane nivRttinAM kAraNarUpa hitA hitanuM vyAkhyAna ghaTatuM nathI. kAraNake AtmAdikane abhAva hevAthI upadezane paNa abhAva thAya che. ane te ja kAraNathI upadezaka-dezanA ApanAra paNa ghaTatA nathI, tethI-nAstitvAdikanA upadezathI saMdehAdikane nAza karIne kene upakAra-anugraha thavAnuM che? zrotAdikane abhAva hovAthI koIne upakAra thaze nahIM. 62. ahIM keI zaMkA kare ke A vyavahArane ullaMghana karanAra mithyAtva kevA manuSyamAM hoya che? evI AkAMkSA para pAMca zleke karIne kahe che yeSAM nizcaya eveSTo vyavahArastu sNgtH| viprANAM mlecchabhASeva svArthamAtropadezanAt // 63 // malAI-jeone svArtha mAtranA ja upadezathI nizcaya ja ISTa che, ane brAhmaNane nahIM bolavA lAyaka sleccha bhASAnI jema vyavahAra saMgata che eTale anAdara karavA lAyaka che, teone vyavahAranuM ullaMghana karanAra mithyAtva hoya che. 63. TIkAryuM-jeone eTale AtmAdika vastunA svarUpane nahIM jANa nArA purUne svArtha mAtranA upadezathI-pitAne artha eTale chata athavA achate kevaLa sthiti, utpAda ane vyaya abhidheya che, e pramANenA upadezathI athavA pitAne Icchita evA arthanA eTale dravya, bhega ane sukha vigerenI prAptirUpa vyavahAranA upadezathI nizcaya eTale svAbhAvika cita (caitanya) svabhAva mAtra athavA kevaLa bhUtanI sattA mAtra athavA kevaLa kSaNavinAzipaNane ja nizcaya ISTa che-pramANarUpa che, tathA utpatti, vinAzAdika pUrve kahela vyavahAra ane thavA avatAra vigere kahevArUpa vyavahAra brAhmaNone sveccha bhASAnI jema eTale "kaMThe prANu Ave te paNa brAhmaNane yavana bhASA belavA lAyaka nathI." e pramANe Adara rahitapaNe saMgata-tulya che. eTale pitAnA Icchitane pUrNa karanAra jaLa mATI vigerethI zuddhi karavArUpa kAMIka che, paNa paramArthapaNe nathI. teone vyavahAranuM ullaMghana karanAruM mithyAtva heya che. 63. *"Aho ! Shrutgyanam
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] samakita adhikAra 205 ahIM keI zaMkA kare ke-nizcaya ane vyavahAra e bemAM keNu mukhya? tenA javAbamAM banne pradhAnapaNuM kahe che - yathA kevalamAtmAnaM jAnAnaH shrutkevlii| zrutena nizcayAtsarva zrutaM ca vyavahArataH // 64 // mUlAI-jema zrutakevaLI zrutavaDe nizcayathI kevaLa AtmAne jANe che, te ja prakAre vyavahArathI sarva zrutane jANe che. 64. TakAthe-he bhadra! A prakAre banne nayanI mukhyatA jANavI. zrata kevaLI eTale zruta jJAnane viSe kevaLI bhagavAnanI jevA, zratanuM jJAna paripUrNa hevAthI ane sakala saMzayarahita thavAthI tevA muni nizcayathI arthAt vastusvarUpane nirdhAra karanAra jJAnathI eTale zruta jJAnanA sAmarthyathI, kevaLa-karma, zarIra vigerenA saMga rahita eka-zuddha sattAmaya arthata paripUrNa evA AtmAne-jIvane jANe che, te ja prakAre vyavahArathI zrutajJAnavaDe utpanna thayelI buddhinA baLathI samagra mutanezAstrane jANe che. karmarahita AtmAne jANavAthI nizcayane ane sarva zrutanA abhyAsathI vyavahArane ema bannene jANe che ane pramANurUpa mAne che. 64. eka nizcaya kahI zakAya tevuM nathI, te kahe chenishcyaartho'tr no sAkSAdvaktuM kenApi pAryate / vyavahAro guNadvArA tadarthAvagamakSamaH // 65 // mUlArtha-A jagatamAM kaI paNa nizcayanA arthane sAkSAta kahevAne zaktimAna nathI. paraMtu vyavahAra naya te nizcayanA guNadvArA te (nizcaya)nA arthane bodha karavA samartha che. 65. TIkArtha-A manuSya lokane viSe nizcayAne-AtmAnA sahaja svabhAvane sAkSAt keAI paNa paMDita puruSa kahI zake tema nathI. kemake kevaLa nizcaya naya vANIne aviSaya che. paraMtu vyavahAra naya-zabdane prayoga satva, cetana vigere nizcayanA guNadvArAe te nizcayanA arthane bodha karavAmAM samartha che. arthAt vyavahAra ja te nizcayanA guNa kahevA 25 upAyavaDe nizcaya svarUpane prApta karAve che. 65. kevaLa vyavahAranuM prAdhAnya kahevAthI paNa doSa che, te kahe che- prAdhAnyaM vyavahAre cettatteSAM nizcaye katham / parArthasvArthate tulye zabdajJAnAtmanoIyoH // 66 // Aho ! Shrutgyanam
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 adhyAtmasAra bhASAMtara. caturthamalAI je koI vyavahArane viSe prAdhAnya kahe, te teone nizcayane viSe te (prAdhAnya) kyAMthI thaze? kAraNa ke zabdAtmaka ane jJAnAtmaka e bannenuM parArthapaNuM ane svArthapaNuM tulya ja che. 66. TakAI je nizcaya rahita kevaLa vyavahAramAM ja-zabdAdikarUpa pravRttimAM ja prAdhAnya-mukhyapaNuM je kaMI kare teone AtmAnI dhruvatA ane sattArUpa tathA jJAnAdirUpa nizcayamAM prAdhAnya zI rIte thaze? nahIM ja thAya. kAraNa ke zabda ane jJAna jenuM svarUpa che evA te banne nAnuM parArthapaNuM-pitAthI bIjAne artha-kArya prajana jema zabdanI apekSAe jJAnanuM kArya pArtha tathA svArthapaNuM potAnuM eTale zabdanuM athavA jJAnanuM kAryapaNuM te banne tulya-samAna kArya karanArA che. arthAt vyavahAra naya ghaTa e zabda kahe che, nizcaya-jJAna paNa ghaTarUpa arthane ja kahe che, tathA vasta paNa ghaTarUpaja che; temAM zabda e vyavahAra che, ghaTanuM jJAna ane ghararUpa vastu e nizcaya che. tethI banne nayanuM pita pitAnA viSayamAM prAdhAnya-mukhyapaNuM siddha thAya che. 66. have tenuM phalitArtha-tAtparya kahe che - prAdhAnyAnyavahArasya tatastacchedakAriNAm / mithyAtvarUpataiteSAM padAnAM parikIrtitA // 67 // mUlAthe-tethI karIne vyavahAranA pradhAnapaNane lIdhe te vyavahArane ja ucheda karanArAM te pUrvokta padenuM mithyAtvarUpapaNuM kaheluM che. 67. TIkArya-tethI-pUrve kahelA hetusamUhathI pUrve kahelA vyavahAranuM prAdhAnya hevAthI te vyavahArane ucacheda-nAza karanArAM "AtmA nathI" ItyAdi pUrve kahelAM cha pada (vAka)nuM mithyAtvarU55NuM kahevuM che. 67. have "je uddeza te nirdeza e nyAyane anusAre prathama nAstikanA matane ja tenA uttara pakSasahita ekavIza kavaDe kahe che- nAstyevAtmeti cArvAkA prtykssaanuplNbhtH| ahaMtAvyapadezasya zarIreNopapattitaH // 68 // mUlAI-pratyakSa paNe dekhAtuM nathI mATe AtmA che ja nahIM, ane ahaMtA (ahaMkAra-huM evuM abhimAna) ne vyapadeza te zarIrathI thaI zake che, ema cAvaka kahe che. 68. TakAthe-AtmA arthAta jIva che ja nahIM, ema cAvaka-satya athenuM carvaNa-vinAza karanAra kahe che. kAraNa ke te AtmA cakSu vigere
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] samakti adhikAra.. 207 iddhivaDe pratyakSa dekhAto nathI. je vastu jagatamAM che, te ghaTAdikanI jema ikivaDe prApta thAya che. mATe je AtmA hoya te te idriyothI prApta thavo joIe, paNa te prApta thatI nathI, tethI AtmA che ja nahIM. kadAca kaI ema kahe ke-"je AtmA na hoya te huM sukhI chuM, huM duHkhI chuM, ema ke beleche?" te tene javAba e che ke ahaMpaNane je vyavahAra che, te te paMca mahAbhUtanA samudAyarUpa zarIre karIne thaI zake che. tethI AtmA nathI. 68. tenI upapatti kevI rIte thAya? te kahe chemdyaaNgebhyo madavyaktiH pratyekamasatI ythaa| . militebhyo hi bhUtebhyo jJAnavyaktistathA matA // 69 // mUlArtha-jema madhanA aMgo paikI pratyeka aMgamAM madanI spaSTatA thatI nathI, paNa sarva aMge maLavAthI mada spaSTa thAya che.) tema paMca mahAbhUte ekatra maLavAthI jJAnanI spaSTatA mAnelI che. 69. TIkartha-jema mahaDA vigere madirAnA aMgomAMthI pratyekane eTale eka ekane bhakSaNa karavAthI madanI spaSTatA dekhAtI nathI, mada utpanna thato nathI, paraMtu te sarva aMge ekatra karyA hoya te ja bhada pragaTa dekhAya che, tema pratyeka mahAbhUtamAM nathI dekhAtI chatAM paNa samudAyarUpa thayelA pRthvI, jaLa, teja, vAyu ane AkAza e pAMca mahAbhUta thakI ahaMkAra, bhamakAra vigere jJAnanA prakAzane Ubhava thAya che, ema bRhaspati vigere cArvAka kahe che. 69. - ahIM koI evI zaMkA kare ke-paMca mahAbhUtathI utpanna thatA caitanyanA pakSamAM AtmAne abhAva hevAthI karmane abhAva che, tethI jagatanI vicitratA thaze nahIM. evI zaMkA karavI nahIM. kAraNa ke te vicitratA te svAbhAvika che, te kahe che - rAjaraMkAdivaicitryamapi nAtmabalAhitam / svAbhAvikasya bhedasya grAvAdiSvapi darzanAt // 7 // mUlArtha-rAja TaMkAdikanI vicitratA paNa AtmAnA baLathI utpanna thayelI nathI. kAraNa ke e svAbhAvika bheda te pASANAdikamAM paNuM dekhAya che. 70. TIkArtha-cakravatI vigere rAjA tathA raMka-bhikSu tathA Adi zabdathI sukhI duHkhI vigere vicitratA paNa AtmAnA-jIvanA baLathI zubhAzubha karmathI utpanna thayelA sAmarthyathI thayelI che, ema nathI. paraMtu Aho ! Shrutgyanam
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ [caturtha 208 adhyAtmasAra bhASAMtara paMca mahAbhUtanA svabhAvathI ja utpanna thayelI che. svabhAvathI bhinnatA utpanna thaI zakatI nathI ema kahevuM ayukta che, kAraNa ke svAbhAvikapitAnI meLe ja utpanna thayelI vicitratA pASANu ane ratAdikamAM paNa eTale sarvathA acetana padArthomAM paNa jovAmAM Ave che, te sacetana manuSpAdikamAM vicitratA dekhAya temAM zuM kahevuM? 70. vaLI AgamathI paNa AtmAnI siddhi thatI nathI, te kahe che - vAkyairna gamyate cAtmA prsprvirodhibhiH| . dRSTavAnna ca ko'pyetaM pramANaM yaddhaco bhavet // 71 // mUlArtha-AgamanA vAvaDe paNa AtmA mAnI zakAtuM nathI. kAraNa ke te vAkaye paraspara virUddha che. temaja keie AtmAne jepaNa nathI ke jethI tenuM vacana pramANabhUta thAya. 71, TakAtha-paraspara virUddha eTale mAMhamAM vidhavALAM-saMbaMdha vinAnAM vacanavaDe viparIta jaNAtA sAMkhya, bauddha ane jaina vigerenAM vAkAvaDe-AgamanAM vacanevaDe AtmA-jIva mAnI zakAto nathI-budvimAM te vAta utaratI nathI. tathA keIe paNa-kapilAdikamAMnA keI paNuM Agama vaktAe AtmAne je nathI-pitAnA cakSavaDe de nathI, ke jenuM vacana pramANarUpa-satya manAya. tethI AgamavaDe paNa AtmA siddha thatuM nathI. 71. je Agama kahelo che te mAtra lekene ThagavA mATe ja che, te kahe che AtmAnaM paralokaM ca kriyAM ca vividhAM vadan / bhogebhyo bhrNshytyuccailokcittN pratArakaH // 72 // mUlAI-dhUrta mANasa AtmA, paraleka ane vividha prakAranI kriyAo batAvIne lokonAM cittane bhegAdikathI bhraSTa kare che. 72. TIkAI--kene chetaranAra mANasa eTale AganI dezanA vaDe (upadezavaDe) lekenI vaMcanA karanAra mANasa AtmAne, paralakane eTale zubhAzubha karmavaDe naraka, thanArA svarga ane makSAdika janmAMtarane tathA dAna, zIla, tapa vigere vicitra prakAranI kriyAone-bhegAMtarAyarUpa dharmakriyAone kahIne eTale tene upadeza ApIne lekenA cittane bhogathI-pitAne anukuLa evA rasa, rUpa vigere bhegathI utpanna thatA sukhethI atyaMta bhraSTa kare che, eTale pADI nAkhe che. arthAta teone Aho ! Shrutgyanam
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] . samakita adhikAra 209 zAstropadeza bheganI vaMcanAne mATe ja che. lekene sukhe karIne prApta sukhene upaga levA detA nathI. 72. have pitAnA matane siddha kare che.- tyAjyAstannaihikAH kAmAH kAryA nAnAgataspRhA / bhasmIbhUteSu bhUteSu vRthA pratyAgatispRhA // 73 // mUlArtha--tethI karIne A lekamAM prApta thayelA kAme (bhogo) tyAga karavA lAyaka nathI. tathA nahIM prApta thayelA bhegenI spRhA karavA lAyaka nathI. kAraNa ke paMca mahAbhUta bhasmasAta thavAthI punarjanmanI-pharI janma thavAnI spRhA vRthA che. 73. TIkAthe-tethI-pUrve kahelA hetusamUhathI A leka saMbaMdhI-vartamAna janmamAM prApta thayelA kAme-zabdAdika zubha ge tajavA lAyaka nathI. kAraNa ke A duniyA dekhAya che teTalI ja che. tathA anAgata eTale paralekamAM-janmAMtaramAM prApta thavAnA bhegenI spRhA-tene prApta karavAnI IcchA na karavI, kAraNa ke paraleka ja che nahIM. zA mATe A upadeza kare che ? e zaMkApara kahe che ke-AtmA koI paNa padArtho nathI, mahAbhUta mAtra ja A duniyA che. mATe zarIramAM rahelA caitanyanA kAraNarUpa mahAbhUta bhasmarUpa thAya che tyAre pharIthI manuSyAdika bhava pAmavAnI spRhA-icchA vRthA-niSphaLa che. kahyuM che ke-"he suMdara netravALI strI! marajI pramANe khAna pAna kara. kAraNa ke he manehara aMgavALI ! je gayuM te tAruM nathI, te bIkaNa strI ! je gayuM te pAchuM AvatuM nathI. kemake A kalevara (zarIra) kevaLa paMca mahAbhUtanA samudAya rUpa ja che." 73. have A cAvakane siddhAntI javAba Ape che - tadetadarzanaM mithyA jIvaH pratyakSa eva yat / guNAnAM saMzayAdInAM pratyakSANAmabhedataH // 74 // mUlArtha-tethI karIne A (cAka)nuM darzana mithyA che. kAraNa ke pratyakSa-saMzayAdika guNenA abhedane lIdhe jIva pratyakSaja che. 74. TakArya-tethI karIne eTale kahevAmAM Avaze evA hetusamUhathI A pUrve kaheluM cArvAkanuM darzana-mata mithyA-asat che, tethI tajavA lAyaka che. kAraNa ke teNe prathama evuM kahyuM che ke "AtmA nathI." paNa te AtmA-jIva pratyakSa-sAkSAt jaNAya che. pratyakSa eTale sarvane pitAnA anubhavathI siddha evA saMzayAdika-jIva che ke nahIM? evA Aho ! Shrutgyanam 27.
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra10 adhyAtmasAra bhASAMtara. [caturthasaMdeha tathA bhrAMti vigere guNonA--jIvanA dharmonA abheda thakI eTale dharma tathA dharmanI paraspara bhinnatA nathI mATe, dharma ane dhamI sarvathA ghaTa paTanI jema bhinnatAe rahetA nathI tethI dharmanA pratyakSapaNAne lIdhe dhama jIva paNa pratyakSa ja che. saMzaya e jJAnanI sanmukha hevAthI rAnarUpa che, ane jJAna jIvanaviSe ja hoya che, paNa ajIvanaviSe hetuM nathI. kemake mRtaka zarIramAM te jovAmAM AvatuM nathI. 74 ahaMkAra vigere vyapadeza mAtra zarIravaDe thaze ema je kahyuM te paNa asata che, te ja kahe che. na cAhaM pratyayAdInAM zarIrasyaiva dhrmtaa| vaijJAvidyArniyata naravahivat aa 71 malAI-ahaMkAra vigerenI je pratIti thavI te zarIrane ja dharma nathI. kemake tema hoya te gurUpaNa vigerenI jema netrAdika idrijethI grAhatAnI Apatti avazya thavI joIe. 7pa. TIkArtha- huM chuM e pramANe ahaMkAra, eTale ya padArthane grAhya karanAranuM jJAna tathA mamakAra vigere kevaLa zarIrane ja-mahAbhUtanA samudAyarUpa dehane ja dharma che ema nathI. kAraNa ke jo te ahaMkArAdika zarIrane ja dharma hoya te nizca zukla, pIta vigere varSonI jema athavA gurUpaNuM, ucApaNuM, sthULapaNuM, lAMbApaNuM vigerenI jema, Adi zabda hovAthI ladhutva ubhutvAdikanI jema netrAdika eTale netra, nAsikA vigere iMdriyethI tenuM grAhyapaNuM-jANavApaNuM prApta thaze-jANavA rU5 aniSTanI prApti thaze. bhAvArtha e che ke-je ahaMkAranuM jJAna zarIrathI utpanna thatuM hoya te jema varNa, gaMdha, rasa vigere zarIranA dha idrithI grahaNuM thaI zake che tema ahaMkAranuM jJAna paNa iMdriyathI grahaNa thavuM joIe, paNa te te thatuM nathI. tethI ahaMkAranI pratIti e zarIrane dharma ja nathI. u5. pharIthI ahaMkArAdika jJAnane zarIrano dharma kahevAthI bIjuM dUSaNa Ave che, te kahe che, zarIrasyaiva cAtmatve nAnubhUtasmRtirbhavet / baaltvaadidshaabhedaattsyaiksyaanvsthiteH|| 76 // - mUlArtha-zarIrane ja AtmA mAnavAthI pUrve anubhavelAnI smRti thaze nahIM. kAraNa ke bAlya vigere avasthAnA bhedane lIdhe te ekalA zarIranI anavasthiti-asthiratA che. 76. Aho ! Shrutgyanam
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha. 1 saMmati adhikAra: L TIkArya--kevaLa zarIrane ja AtmA-jIva mAnavAthI pUrve AvasthAmAM anubhavelA sukha duHkhAdikanuM khIje kALe, bALakane janmAMtaramAM mAtAnA stanapAnanA smaraNanI jema smaraNa thaze nahIM. kemake te zarIra teA jaDa che. vaLI te ekalA zarIranI AlatvAdika dazAnA bhe dathI--khAya, cauvana ane vRddhatyAdi avasthArUpa bhedathI avasthiti nathI-tenuM anyathApaNuM thavAthI sarva avasthAmAM ekapaNuM rahetuM nathI ane ahaMkAranI pratIti te sarva avasthAmAM eka ja rItanI che. mATe te zarIranA dharma thaI zakatA nathI. 76. zarIra ane AtmAnI ekayatA na heAvAmAM pharIthI yukti batAve che nAtmAGgaM vigame'pyasya tallabdhAnusmRtiryataH / vyaye gRhagavAkSasya tallabdhArthAdhigantRvat // 77 // mUlAthe--vaLI zarIra AtmA kahI zakAze nahIM. kAraNa ke te aMganA nAza thayA pachI paNa pUrve te aMgathI prApta thayelA (jANelA) padArthanuM smaraNa thaI zake che. jema gharanA gavAkSa (khArI ) nA nAza thavAthI ( paDI javAthI) paNa te gavAkSathI prApta thayelA padArthane jA NunAra mANusane tenI smRti thAya che tema. 77. TIkAzuM--aMga-zarIra ja AtmA thaI zakAtA nathI. kemake temAM bheda jovAmAM Ave che. jue A zarIranA cakSu vigere aMganA nAza thayAthI paNa te cakSu vigere aMgavaDe prApta thayelA rUpAdika viSayanI smRti kALAMtare A AtmAne thAya che. keAnI jema ? te kaheche.--zarIranI jevA gharanA netrAdika tulya gavAkSanA nAza thavAthI pazu-te paDI javAthI paNa te gRhagavAkSathI prApta thayelA rUpAdika padArthonA jANunAra devadattAdika purUSanI jema. arthAt zarIrarUpa gharaneviSe rahelA AtmA iMdriyArUpa gavAkSanA samUhavaDe pUrve joyelA zabdAdika pAMce viSayAnuM smaraNa kare che. mATe gRha ane gavAkSathI jema purUSa bhinna che, tema zarIra ane iMdriyAthI bhinna evA AtmAne ja smRti thAya che.Da7. A pramANe sAMbhaLIne vAdI kahe che ke-cakSu vigere aMganA nAza thavAthI je anubhavelA padArthanI smRti thAya che, te dehathI utpanna thayelA caitanyane ja smRti thAya che. paNa dehathI vyatirikta ( bhinna ) evA AtmAne te smRti thatI nathI, te kahe che. na doSaH kAraNAt kArye vAsanAsaMkramAcca na / bhrUNasya smaraNApatteraMbAnubhavasaMkramAt // 78 // Aho! Shrutgyanam
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [caturthaM bhUlAthe--kAraNa thakI tathA kAryane viSe vAsanAnA saMkrama thakI smRti thavAmAM kAMI doSa nathI, ema tuM kahetA hAya, teA te tema nathI. kAraNa ke mAtAnA anubhavanA garbhamAM rahelA bALakane viSe saMkrama tha vAthI te ALakane paNa tenA smaraNanI prApta thaze. 78. 12 TIkArthakAraNa eTale caitanyanI utpattimAM kAraNarUpa paMca mahAbhUtanA samudAya thakI tathA kArya eTale deha ane temAM utpanna thacelA caitanyane viSe vAsanAnA saMkramathI eTale smRti thavAnA kAraNa rUpa je darzana, bhAga vigere saMskAra, tenA saMkramathI-pravezathI arthAt aMganA nAza thavAthI teNe prApta karelA padArthonuM smaraNa thavAmAM kAMI paNa doSa che nahIM, ema jo tuM mAnatA ho to te tema nathI. kAraNa ke jo dehane viSe anubhavanA saMkramane lIdhe aMganA nAza thayA chatAM paNa dehane te aMgathI prApta thayelA padArthanI smRti thatI hoya, te mAtAe anubhavelA viSaya sukhAdika padArthonA anubhava eTale mAtAne te viSayAdika jJAnanI je utpatti, tenA saMkrama-praveza garbhamAM rahelA putrane hAya che, mATe te garbhagata mALakane paNa te padArthanA smaraNanI prApti thaze. ahIM tAtparya e che ke--jo dehathI vyatirikta bIjo koI jANanArA AtmA na heAya teA netrAdika aMga deha che, ane AkhuM za rIra paNa dehu ja che. te netrAdika daihe anubhavelA artha te netrAdikanA nAza thayA chatAM paNa deha ( zarIra )ne viSe saMkramita thatA hAya, te mAtAnA dehanA saMbaMdhavALA garbhanA dehamAM paNa mAtAnA zarIranA anubhavanA saMkrama thaze. kemake banne sthaLe deharUpa hetu samAna che, mATe te bannemAM samAna nyAya pravarte che, ane te prakAre thatuM nathI, tethI dehathI bhinna khIne koI AtmA che, ema siddha thAyache 78. kahelA arthane ja sRSTatAthI kaheche.nopaadaanaadupaadeyvaasnaa sthairyadarzane / karAderatathAtvenAyogyatvApteraNusthitau // 79 // mulArja-hastAdikanuM aMtathApaNuM hAvAthI tathA paramANunI sthitine viSe ayogya paNAnI prApti haiAvAthI upAdAna kAraNa thakI upAdeya vAsanA ane sthiratAnI buddhi thaI zakaze nahIM. 79. TIkAthe--dehane utpanna karanAra paMca mahAbhUtanA samudAyarUpa - pAdAna kAraNa thakI upAdeya-viziSTatAvALI vAsanA eTale smRtinA kAraNarUpa saMskAra tathA nizrita dhAraNAvALI buddhi e banne aAgya Aho! Shrutgyanam
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] samakita adhikAra. 213 kAraNane lIdhe thaze nahIM. kAraNa ke hasta, pAda, AMgaLIo vigerenuM atathApaNuM hAvAthI eTale upAdAna kAraNu nahIM hAvAthI tenuM smaraNa thaze nahIM. tathA paramANuonI sthitine viSe eTale sva svarUpamAM 2hevAne viSe ayogyapaNAnI-anucitapaNAnI prApti che. tethI anvaya ane vyatireke karIne ananurUpa hovAthI te kAraNarUpa thaze nahIM. tAtparya e che ke--jo acetananA svabhAvavALA mahAbhUtanA saMyogarUpa upAdAnakAraNathI pUrve kahelI jJAnasvabhAvavALI upAdeya vAsanA ane sthiratAnI buddhi thaze, teA hastAdika paNa smRtivALA kahevAze. kAraNa ke te ( hastAdika) paNa bhUta samudAya che, ane tethI karIne acetanAvALA paramANu hastAdikane utpanna karI zakaze nahIM. kemake acetana cetanAvALAnuM kAraNa thaI zakatuM nathI, kAraNane anurUpa ja kArya utpanna thAya che. mATe caitanya dehathI utpanna thatuM nathI ema siddha thAya che. anvaya ane vyatirekathI jotAM deha caitanyanuM anukaraNa karatA nathI. madonmatta, mUrchA pAmelA ane sutelAne tevA prakAranuM zarIra chatAM paNa tevA prakAranuM caitanya jaNAtuM nathI, ane keTalAkanuM zarIra ati kRza chatAM paNa temAM caitanyanI atyaMtatA dekhAya che tathA keTalAeka sthULa dehavALAne paNa te caitanyanI hInatA dekhAya che. mATe zarIra ane caitanyanA kArya kAraNapaNAmAM anvaya vyatireka ghaTI zakatA nathI, tethI zarIranuM kArya caitanya kahI zakAze nahIM. 79. vaLI je madyanA aMgeAthI madanIspaSTatA dRSTAMtapaNe kahI, te paNu ceogya nathI, te kahe che.- madyAMgebhyo madavyaktirapi no melakaM vinA / jJAnavyaktistathA bhAvyA'nyathA sA sarvadA bhavet // 80 // bhUlAthe--madyanA aMgothakI madanI spaSTatA ( pragaTatA ) pazu melaka vinA thaI zakatI nathI. teja pramANe jJAnanI spaSTatA paNa jANavI. nahI te te jJAnanI vyakti sarvadA thavI joIe. 80. TIkArtha--jema madirAnA aMgA eTale madirAne utpanna karanArA upakaraNarUpa geALa, ATA vigerethI madanI vyakti eTale unmAdane utpanna karanArA rasanI spaSTatA-AvibhaoNva paNa melaka vinA eTale te goLa, ATA vigerene eka pAtramAM ekaThA karanAra puruSa vinA thatI nathI. teja pramANe jJAnanI-caitanyanI vyakti eTale dehaneviSe pragaTatA paNa maeNlakanA sthAne rahelA jIva vinA thatI nathI ema jANavuM. nahIM Aho! Shrutgyanam
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra14 adhyAtmasAra bhASAMtara. caturthate eTale je kadAca bhUtA thakI te vyakti mAnIe te te cetanA sarva kALe eTale mRtakanA dehane paNa hevI joIe. kAraNa ke temAM bIje kaI hetu nathI. bhAvArtha e che ke-jema melaka vinA kevaLa upakaraNanA samudAyathI ja madirA thatI nathI tema bhUtonA samudAya mAtrathI deha paNa jIvanA vyApAra vinA thaI zakato nathI, te pachI sacetanapaNanI te vAta ja zI karavI? 80 . vaLI prathama kahyuM ke rAja kAdikanI vicitratA paNa pASANAdi kanI jema svAbhAvika ja che, te paNa mithyA che, te kahe che - rAjaraMkAdivaicitryamapyAtmakRtakarmajam / sukhaduHkhAdisaMvittivizeSo nAnyathA bhavet // 81 // malArtha-rAjA raMka vigerenI vicitratA paNa AtmAe karelA karmathI ja utpanna thayelI che. nahIM te sukha duHkhAdikanuM viziSTa jJAna thaI zake nahIM. 81, TIkAthe-eka mANasa rAjA ane eka mANasa bhIkhArI evI jagatanA janane viSe je jUnAdhikapaNAthI vicitratA dekhAya che, te paNa jIve karelAM-zubhAzubha vyApAranA hetuthI baMdhane viSe prApta karelAM puNya prakRti ane pApa prakRtirUpa karmoe karIne ja utpanna thayelI che. mATe te vicitratA paNa hetu sahita che, paNa hetu vinAnI nathI. je kadAca hetu vinAnI ja mAnIe te sAtArUpa sukha ane asAtArUpa duHkha vigere--baLavAna ane nirbaLa, surUpavAna ane kurUpavAna, buddhimAna ane mUrkhata vigere je moTo taphAvata duniyAmAM dekhAya che, te taphAvata dekhAta nahIM. kemake tevA taphAvatamAM koI paNa kAraNa na hoya te sarve prANIo eka sarakhA ja hevA joIe. mATe AvI vicitra tratA jIve karelA karmathI ja utpanna thayelI che. A pramANe pASANAdika paNa sacetana che tethI temAM thatI vicitratA paNa karma janya che ema jANavuM. 81. vaLI prathama kahyuM hatuM ke AgamathI paNa jIva che ema siddha thatuM nathI. te paNa tenuM kahevuM asatya che, te batAve che- AgamAdgamyate cAtmA dRSTeSTArthAvirodhinaH / tadvaktA sarvaviccainaM dRSTavAn vItakazmalaH // 82 // mUlArtha-daSTa ane ISTa arthanA virodha rahita Agama thakI AtmA jaNAya che. te AgamanA vaktA sarvajJa ane nirdoSa bhagavAne te AtmAne joyelo che. 82. Aho ! Shrutgyanam
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] samakita adhikAra. 15 TIkAISTa eTale sarve lAkoe joyelA iMdriyAdikane pratyakSa samagra vyavahAra tathA ISTa eTale svarga ane meAkSAdikamAM raheluM nizrita vastusvarUpa arthAt sarvajJanA AgamathI ane anumAnathI jAjIvA lAyaka padArtha, te anne padArthone viSe vyabhicAra rahita eTale yathArtha vastu svarUpane kahenArA AgamathI athavA dRSTa eTale pratyakSa pramANa ane iSTa eTale anumAna pramANa e banne pramANathI virodha rahita evA AgamathI-zAstrathI AtmA jaNAya che; eTale siddh thAya che. bhAvArtha e che ke A loka ane paralAkamAM rahelA nizcaya ane vyavahAra tathA pratyakSa ane anumAnane viSe nirdoSa svarUpavALA ji nAgamane viSe * alpi AyA yuviA lIvana' AtmA che, jIvu e prakA ranA che. vigere vAkyAvaDe pratipAdana karelA jIvanI satyatA hAvAthI tathA teNe kahelA lAkanA bhAvAnI yathArtha prApti heAvAthI AtmA siddha thAya che. tathA te AgamanA racanAra mAhAdika deSa rahita ane dUra, samIpa, rUpI, arUpI, skUla, sUkSma vigere sarva padArthone jANanAra sarvajJa che ke jeNe te AtmAne joyelA che eTale hastataLamAM rahelA muktAphaLanI jema pratyakSa dITho che. AgamanA kartA sarvajJe te AtmAne joine pachI Agamane viSe tene varNavyA che. tethI evA prakAranuM zAstra pramANabhUta ja che. 2. A pramANe AgamathI AtmAnI siddhi thavAthI zuM siddha thayuM? te AkAMkSA para kahe che.-- abhrAntAnAM ca viphalA nAmuSmikyaH pravRttayaH / pavadhanaheto svAtmAnamavasAjyet // 82 // sUlAthe--bhrAMti rahita manuSyAnI paralAka saMbaMdhi pravRtti niphaLa thatI nathI. paranA baMdhanane kAraNe karyA purUSa pAtAnA AtmAne viSAdamAM nAMkhe ? phAI ja nahIM. 83. TIkArtha--huM sata! A pramANe AgamavaDe AtmAnI siddhi tha vAthI bhrAMti rahita eNTale mAha tathA ajJAnathI varjita puruSone mAgamane anusAre AtmAnI siddhivarDa karIne svarga ane meAkSAdika paralAkane saMpAdana karanArI pravRtti eTale brahmacaoNTika zubha anuSThAnA vyartha thatA nathI. kAraNa ke tenuM zuddha Agame pratipAdana karyuM che, tathA phaLanuM bhAktApaNuM vidyamAna che. anyathA eTale kriyAnA phaLane bhAgavanAranA abhAve parabaMdhanane kAraNe eTale zatru athavA caurAdikane Aho! Shrutgyanam
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 adhyAtmasAra bhASAMtara, [ caturtha eDI vigerethI bAMdhavArUpa hetue karIne potAnA zarIrane kayA vidvAna purUSa yuddhAdika karIne prahArAdikanA viSAdamAM nAMkhe ? kAraNa ke te ke para keAI che ja nahIM. ema hoya athavA kriyAnA phaLanA abhAva hAya tA athavA avidhi (nirdoSa ) Agama na hoya te para eTale gurU vigerenA saMbaMdhe karIne te gurunI AjJAne AdhIna rahevArUpa dhanamAM rahIne je paralAkanA hita mATe pravRttio karAya che, tene mATe kayA vivekI purUSa peAtAnA AtmAne saMkaTamAM nAMkhe ? . kAI ja na nAMkhe. 43. aM pharIthI pratyakSa rIte AtmanI siddhi batAve che. siddhiH sthANvAdivadvyaktA saMzayAdeva cAtmanaH / asau kharaviSANAdau vyastArthaviSayaH punaH // 84 // mUlAthe--sthANu vagerenI jema saMzayathI ja AtmAnI siddhi spaSTa rIte thAya che. vaLI A saMzaya kharazRMga vigeremAM bhinna bhinna arthanA viSaya vALe che. 84. ( TIkAthe--jIvanI siddhi eTale nizcaya che. te A pramANe-saMzayathI eTale je A dekhAya che te zuM sthANu che ke purUSa che ?' ityAdipa kevaLa saMdehathI ja AtmAnI siddhi thAya che. kAraNa ke te saMdeha jIvanA dharmavALA eTale cetananA viSayavALA che, tethI dharmanuM pratyakSapaNuM thavAthI dharmI ( dharmavALA ) paNa pratyakSa ja kahevAya che. kemake te dharma ane dharmInA kathaMcit abheda che. sthANu eTale arNyamAM raheluM zAkhA parNAdika vAdvaita vRkSanuM thayu. ahIM Adi pada hAvAthI bagaluM, dhvajA vigere tenI sarakhA padArtho jANavA. jema saMzayanA viSayamAM AvelA sthANu ane purUSamAMthI te koI paNa eka che, te ja pramANe jIvanA saMzaya paNu leAkamAM vidyamAna heAvAthI jIva che evI siddhi thAya che. vaLI A saMzaya khara (gadheDA) ane zRMga, AkAza ane puSpa, vaMdhyA ane putra vigere vyasta eTale paraspara bhinnapaNAe karIne dareka arthavALA eTale astipaNAvALA padArthomAM thAya che. eTale ke leAkamAM gadheDA ane zIMgaDuM e banne padArtho vidyamAna che, mATe te bhinna bhinna padArthomAM saMzaya thaI zake che. paraMtu gadheDAnA mastaka para zIMgaDAM hAtAM nathI, tethI gadheDAnAM zIMgaDAM vijenA saMzaya paNa thatA nathI. mATe je vastu vidyamAna hoya, tenA ja saMzaya thAya che, tethI jIvanA saMzayathI ja jIvanI siddhi thAya che. 84. Aho! Shrutgyanam
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] samakita adhikAra. 37 arthApattithI paNa jIva che ema siddha thAya che, te kahe che.-- ajIva iti zabdazca jIvasattAniyaMtritaH / asato na niSedho yatsaMyogAdiniSedhanAt // 85 // mUlAthe--ajIva evA zabda jIvanA vidyamAnapaNAnA niyama kare che. kAraNa ke chatA padArthanA saMyAgAdikanA ja niSedha karAya che, achatA padArthanA niSedha hAtA nathI. 85. A TIkAthe--ajIva evA prakAranA zabda eTale leAkANI ja jIvanA vidyamAnapaNAne niyama kareche, eTale te jIvanI sattA sAthe saMbaMdha dharAve che, jo jIva evA padArtha duniyAmAM na ja hAya, teA ajIva che' ema kadI paNa khAlI zakAya nahIM. mATe A ajIva rUpa niSedha avidyamAnanA nathI. avidyamAna padArthanA kAi paNa niSedha karI zakatuM nathI. kAraNa ke sarva zAstromAM saMyAgAdikanA ja niSedha karelA che. eTale have pachInA zlokamAM kahevAmAM AvatA saMyAgAdikanA niSedhanuM ja vidhAna kareluM che. 5. te saMyAgAdikane ja kahe che.~~~ saMyogaH samavAyazca sAmAnyaM ca viziSTatA / niSidhyate padArthAnAM ta eva natu sarvathA // 86 // ' mRlArja-padArthonA saMyoga, samavAya, sAmAnya ane vizeSanA ja niSedha karAya che, paNa sarvathA te padArthInA niSedha karAtA nathI. 86. TIkAryazAstramAM tathA leAkamAM padArthonA eTale jIva, ghaTa vigere vastunA saMyoganA ja eTale vikSita sthAnanA saMbaMdhanA ja niSedha karAya che. jema ke devadatta ghera nathI.' A vAkyamAM devadattane gharanI sAthenA saMbaMdhanA niSedha karyo che, paNa devadattanA athavA gharane niSedha karyo nathI; temaja samavAya eTale saMhitanA ja niSedha thaI zake che. jemake gadheDAnA mastaka para zIMgaDuM nathI.' A vAkayamAM saMhatinA niSedha che, paNa gedheDAnuM mastaka athavA zIMgaDuM e pratyekanA niSedha nathI. tathA sAmAnya eTale samAna bhAvane niSedha thaI zake che. jema ke ' bIjo caMdra nathI.' ahIM vidyamAna eka caMdra sivAyanA bIjAnA niSedha karyo che, mULa caMdranA niSedha karyo nathI, tathA viziSTatA eTale vizeSane niSedha thaI zake che. jemake ghaDA jevaDAM meAtI hAtAM nathI.' ahIM ghaDA jevaDAM e vizeSayukta. metInA niSedha karyo che, pa Aho ! Shrutgyanam 9
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. . TcaturthapRthaka pRthaka padArthono (ghaDAne ke metIne) niSedha nathI. A pramANe saMgAdikane ja niSedha thAya che, paNa sarvathA padArthane ja abhAva kahevAta nathI. te ja pramANe "AtmA IMdriyagrAhya nathI." A sthaLe I. priya vaDe grAhyatAne ja niSedha che, paNa AtmAno niSedha nathI. te pUrve kahelA varNAdikanA saMga, samavAya, sAmAnya ane vizeSaNomAMthI kavacita keIkane niSedha karAya che. jema ahIM Idri vaDe grAhapaNane niSedha karyo che tema, paraMtu sarvathA padArthane niSedha nathI. 86. vaLI A chava zabda kaI paNa bIjA zabda sAthe samasita eTale samAsavALe thayelo nathI, ane tenI vyakti paNa thaI zake che. mATe jIva che ema siddha thAya che, teja batAve che - zuddhaM vyutpattimajIvapadaM sArtha ghaTAdivat / tadarthazca zarIraM no paryAyapadabhedataH // 87 // malAI-ghaTAdika zabdanI jema jIva evuM pada (zabda) zuddha che, ane vyutpattivALuM paNa che, tethI te sArthaka che. ane te jIva zabdane artha zarIra thaI zakato nathI, kemake tenA paryAya zabdomAM te nathI. 87. TIkArtha-jIva e zabda zuddha che eTale samAsa-garahita che. vaLI vyutpattivALe che eTale te zabdanA arthanuM jJAna utpanna karanAra paNa che. je chaLe, jIve che ane jIvaze te jIva kahevAya che, e rIte tenI vyutpatti thAya che, mATe sArthaka che. pitAnA vAcya arthanI sAthe athavA pratipakSa rU5 ajIvanI sAthe varte che, tethI te sArthaka-patAnA arthane baMdha karanAra eTale zabdanI zaktine prakAza karanAra che. jema ghaTa, paTa, manuSya vigere zabda zuddha ane vyutpattivALA che, paraMtu AkAzapuSpAdika jema samAsavALA hovAthI azuddha che, tema te azuddha nathI. vaLI te jIva zabdane artha eTale vAcya padArtha zarIra thaI zakatuM nathI, kAraNa ke tenA paryAyamAM bheda che. je kSINa thAya tenuM nAma zarIra kahevAya che. e rIte zarIra zabdanI vyutpatti thAya che. zarIra, tana, kAyA, deha vigere zabdo zarIranA abhidheya-paryAya rUpa che, ane jIva zabdanA jIva, jaMtu, janya, zarIrI, zarIrabhUta, tanumAna, cetana, caitanya vigere paryA-vAcaka zabdo che, tethI jIva zabdane artha zarIra thaI zakato nathI. 87. Aho ! Shrutgyanam
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] samakti adhikAra ra18 have cAnA matane upasaMhAra kare che- AtmAvyavasthitestyAjyaM tatazcArvAkadarzanam / pApA kilaitadAbhASAH sadyApAravirodhinaH // 88 // bhUlAthe-A pramANe AtmAnI vyavasthA (siddhi) thAya che mATe cArvAkanuM darzana (mata) tajavA yogya che. kAraNa ke tenA AlApe zubha vyApArane niSedha karanArA ane pApane utpanna karanArA che. 88. . TIkArtha-pUrva kahelA hetusamUha thakI jIvanI vyavasthA eTale zAstramAM kahelA potAnA svarUpanI maryAdAmAM rahevuM tenI siddhi thAya che, eTale pUrvokta yuktio vaDe AtmA siddha thAya che, mATe cArvAkanuM eTale sarvabhakSI nAstikanuM darzana-mata dUrathI ja tyAga karavA lAyaka che. te cArvAkanA duSTa AlApa zubha vyApAranA eTale utkRSTa svarga mekSAdikanA upAyane vighAta-nAza karanAra che, tathA mahApApane karanArA eTale narakAdikanA atyaMta duHkha ApanAra che. 88. have brahone pralApa kahe che- . jJAnakSaNAvalIrUpo nityo nAtmeti saugtaaH| kramAkramAbhyAM nityatve yujyate'rthakriyA na hi // 89 // mUlArtha-audho kahe che ke jJAnanA kSaNanI paraMparA rU5 AtmA che, nitya AtmA nathI. nitya mAnavAthI kame karIne athavA akrame karIne paNa arthAkyA ghaTatI nathI. 89. TakArya-jJAnane eTale cinmAtrane utpanna karanArA kSaNenI sUkSma kALavibhAganI AvaLa-paraMparA eTale zreNuM rUpa ja AtmA che, mATe te AtmA nitya nathI. e pramANe sIgata lake eTale sugatanA ziSya baudhdha kahe che. te kahe che ke je AtmAne nitya kahIe te krama eTale kALanA vibhAgavaDe kriyA karavI te ane ame eTale ekaja kSaNe sarva kriyAo karavI te, e banne vaDe arthajhiyA eTale artharUpa pitAnI utpatti, sthiti, ane layavALI athavA sukhAdika vedanAvALI kriyA ghaTaze nahIM. eTale yuktithI yegya gaNAze nahIM, kAraNa ke tethI nityapaNAmAM virodha Avaze. 89. kahelA arthane ja spaSTa kare che. ' 'svabhAvahAnito'dhrauvyaM krmennaarthkriyaakRtau| .. akrameNa ca tadbhAve yugapatsarvasaMbhavaH // 10 // Aho! Shrutgyanam
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 adhyAtmasAra bhASAMtara. [caturthamUlAI-temAM je AtmA krame karIne akriyA karate heya te tenA nityapaNAnI hAni thaI mATe te AtmA anitya thaze, ane je ame karIne akriyA kare che ema kaheze, te eka kALe sarva kSiAo thavI joIe. 80. TIkArtha-pUrve karavA mAMDelI kriyA saMpUrNa thayA pachI bIjI kriyAno AraMbha karo te kema kahevAya che. AvA krame karIne je AtmA arthayiA-vidyamAna padArthanI kriyA karate hoya te svabhAvanI hAni Avaze, eTale ke tamArA (nityavAdInA) matamAM sarva padArthonuM nityapaNuM manAya che, te tenuM anukrame karavuM eTale pUrve karavA mAMDelI kiyAnA svabhAvane tyAga thayA pachI bIjI kriyA karavAnA svabhAvanuM hovApaNuM, teNe karIne hAni eTale nityapaNane nAza thaze. athavA svabhAvanI hAni eTale vastuno svabhAva je kSaNasthAyIpaNuM tenI hAni eTale pUrva kSaNamAM rahevAnA svabhAvano tyAga karIne nityasvabhAvane prApta karavA rUpa hAni, A pramANe svabhAvanI hAni thavAthI bIjA kSaNamAM tenuM avastupaNuM ja thaze. tethI AtmAnuM anityapaNuM thavAthI amoe IcacheluM kSaNikapaNuM ja siddha thaze. ane je ame karIne akriyA thatI hoya to eka vakhate eTale prathama kSaNamAM ja sarva sthiti vigere kriyAonI utpatti ane anubhava thaze, tethI karIne bIjA kSaNamAM sthiti vigere kaI paNa kSiA bAkI raheze nahIM. mATe AtmA asat thaze, ane tethI paNa ame mAneluM kSaNika paNuM ja siddha thaze 90. amArA pakSamAM pUrve kahela deva AvatuM nathI, te kahe chekssnnike tu na doSo'smin kurvadrUpavizeSite / dhruvekSaNotthatRSNAyA nivRttezca guNo mahAn // 91 // mUlAI-kuvakUpathI vizeSa karelA amArA kSaNika vAdamAM kaI paNa doSa AvatuM nathI. ane ulaTe nityatvapakSane jovAthI utpanna thayelI tRSNanI nivRtti rUpa mahA guNa thAya che. ha1. TIkartha-vartamAna kSaNamAM pitenI utpattinI kriyAne karatAM karatAM je vidyamAna hovApaNuM te kurvidrapa kahevAya che. AvA kurvidrapanA vizeSaNavALA A amArA kSaNika "eTale atyaMta sUkSma kALa rUpa kSaNane viSe jenuM vidyamAnapaNuM che evA vAda-matane viSe eTale sarve padArtho kSaNika che, utpanna thayA pachInA bIje ja kSaNe nAza pAme che. . Aho ! Shrutgyanam
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] samakita adhikAra 11 kahyuM che ke--padArthonA nAzanA hetu tenI utpatti ja che, ema IcchIe chIe. kemake jenI utpatti thaI, te je nAza na pAmyA te pachI te zAthI nAza pAme?" A pramANe kSaNika AtmA athavA huM darzana aMgIkAra karavAthI kAMI paNa doSa eTale pUrve kahelA krama ane kramarahita arthakriyA karavAmAM batAvelA deSa AvatA nathI. kemake potAnI utpatti ja vinAzanuM kAraNa hAvAthI utpattine samaye ja sthityAdika kriyA kare che. temaja vaLI kSaNikapaNuM aMgIkAra karavAthI nityatvanuM eTale 'mArA AtmA nitya che' e pramANe jovAthI utpanna thayelI tRSNAnI eTale AtmAne sukhI karavAnI IcchAnI nivRtti thavAthI eTale nirAtmapaNAnA darzanavaDe tevI IcchA nAza pAmavAthI mahAguNu eTale sarvotkRSTa cittavALA ane phlezarahita avasthAvALA nirodha nAmanA guNu-phaLa prApta thAya che. mATe vicAra karatAM amArUM ja darzana suMdara che. 91. have te auddha matanuM nirAkaraNa kare che.-- mithyAtva vRddhinnUnaM tadetadapi darzanam / kSaNike kRtahAniryattathAtmanyakRtAgamaH // 92 // mUlAthe--te A bauddhanuM darzana paNa nizce mithyAtvanI vRddhi karanArUM che. kemake AtmAne kSaNika mAnavAthI karelA karmanA nAza ane nahIM karelA karmanI prApti e rUpa dASa Ave che. hara. - TIkAthe--tethI karIne kahevAmAM Avaze evA hetusamUhe karIne nizce A pUrve kaheluM kSaNikavAdInuM darzana ( mata) paNa mithyAtvanI vRddhi karanAra eTale asatya ane buddhinA viparyAsapaNAnI vRddhi eTale bhave bhave te asatyAdikanI ja utpatti ne vRddhi karanArUM che. kAraNa ke kSaNika eTale mAtra utpattine samaye ja sthAyI AtmA mAnavAthI taMpasyA, zIla vigerethI ane kRSi (khetI ), vANijya (vepAra) vigerethI karelA kAryanI hAni eTale nAza thaze, te karma karanArane te karmanA phaLanA bhAgavaTA raheze nahIM. kAraNa ke te kaoNM utpattinA kSaNa pachI tarata ja khIje kSaNe nAza pAmyA che, tethI teNe karelA zubha azubha karmanA phaLane bhAgavanAra kANu thaze? athavA teA mAtra pAtAnI utpattine kSaNe ja kriyAvALApaNuM mAnavAthI puNya apuNya rUpa kriyAnA kartA ja koI kahevAze nahIM, tethI paNa karelAnA nAzakAryanI anutpatti thaze, ane tethI bhAjana karyAM chatAM paNa tRpti thaze Aho ! Shrutgyanam
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ rarara adhyAtmasAra bhASAMtara. caturthanahIM. tathA akRtanI prApti eTale bhejana, cerI vigere nahI karelA karmanI prApti thaze. kemake yiA karatI vakhate phaLa bhegavanAranI utpatti thaI nathI, mATe te pAchaLathI utpanna thayele bhoktA pite nahIM karelA kamanuM phaLa bhegavanAra thaze. 92. A pramANe sAMbhaLIne te baddha javAba Ape che ke-"niraMtara sadaza evA apara apara (bIjA bIjA) jJAnakSaNanI utpattirUpa paraMparAne viSe vAsanAne saMkema thAya che, mATe sarva amArUM kaheluM. ThIka ja che. temAM kAMI paNa pUrvokta dezane avakAza rahetuM nathI." AvI AzaMkAne dUra karavA kahe che - . kyAnvathAmavAranA mizca nA vArya hi mAvAnA sarvatrAtimitA 13 . ' malAI-eka (AtmArUpa) dravyane anvaya nahIM hovAthI vAsanAne saMkrama thaze nahIM. kAraNa ke padArthonuM pUrvAparapaNuM sarvatra atiprasati vALuM che. 93. TIkALuM-he vidvAna! eka mukhya dravyanA eTale sakala guNa ane paryAyanA AdhAra rUpa chavadravyanA saMbaMdhanA abhAvane lIdhe vAsanAne saMkrama eTale apara apara kSaNamAM utpanna thayelA jJAnano pUrva pUrva kSaNe anubhavelA padArthonI smRtinA kAraNe rUpa saMskArane saMkrama eTale uttarottara jJAnanA kSaNomAM tenI prApti thaze nahIM. vAsanAne saMkrama eka ja AtmAnA saMbaMdhamAM thaI zake che. kAraNa ke padArthonuM eTale vAsanAdika vastuonuM pUrvAparapaNuM eTale prathama anubhaveluM ane pachI anubhavavAnuM, e be sarvatra ati prasakti vALuM che, eTale sarva deza kALane viSe atyaMta Asakti-atyaMta saMbaMdhapaNuM jemAM raheluM che evuM te vAsanAnA saMkramanuM smaraNa thAya che, bhAvArtha e che ke pUrva kSaNa ane uttara kSaNa e bene kaI jAtane saMbaMdha che nahIM. kemake pUrva kSaNa te naSTa thaye, ane uttara kSaNa te utpanna ja thayo nathI. tethI kene viSe vAsanA saMkrama yukta thAya? jyAM paraspara be vastune sparza thatuM hoya, tyAM ja vAsanAne saMkema thaI zake che. jema eka puSpanA DhagalAmAM kSaNe kSaNe bIjA bIjA tala nAMkhIe, ane nAkhyA pachI tarata ja prati kSaNe prathamanAM tale laI laIe, te puSpanI gaMdhane saMgama te talamAM thaze nahIM. teja pramANe dareka kSaNe utpanna thayelA apara apara (bIjA bIjA) jJAnarUpa kSaNe jIva rUpI AdhAra Aho ! Shrutgyanam
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] samakita adhikAra vinA vartamAna jJAnanA kSaNane choDIne bIjA sarve kSaNe pita pitAnI utpatti thayA bAda tarata ja nAza pAmyA che, tethI vAsanAno saMkama kene viSe thAya? keIne viSe na thAya. ha3. kSaNijvAdamAM pharIthI bIjuM dUSaNa dekhADe che- kurvadrUpavizeSe ca na pravRttine vaa'numaa| anizcayAnna vA'dhyakSaM tathA codayato jagau // 14 // mUlAI-kapanA vizeSa vALe AtmA mAnavAthI zubhAzubha pravRtti thaze nahIM, anumAna thaze nahIM ane nizcaya nahIM hovAthI pratyakSa pramANa paNa raheze nahIM. te bAbata kSaNikavAdIne preraNA karatAM siddhAntIe nIce pramANe kahyuM che. kA-je samaye utpanna thaze te ja samaye sthiti hoya te kupa kahevAya che. te kurvidrapa jene vizeSa-vyakta che evA jIvane viSe zubhAzubha karmanI pravRtti athavA vAsanAno pravAha (paraMparA) thaze nahIM. kemake padArthanI sthiti ja che nahIM tethI pravRtti kenI thAya? athavA anumA eTale ga7 liMga (cinha) joyA pachI nA liMganuM jJAna arthAta vyApti sahita pakSadharmatAnA jJAnathI utpanna thayeluM jJAna. jemake dhUmanuM jJAna thayA pachI "A parvata para agni che evuM anumAna kSaNikamAM thaze nahIM. kemake pravRttinuM mULa kAraNa hevAthI sthitinA abhAvane lIdhe liMgAdikanuM jJAna thavuM ja azakaya che. athavA A Amaja che e nizcaya nahIM hovAthI pratyakSa pramANa paNuM ghaTaze nahIM. A pramANe bauddhanuM darzana traNa doSa rUpI grahathI prasAyeluM che. vaLI te ja prakAre kSaNikavAdIne preraNuM karatA-tarka karAvatA siddhAMtIe nIce pramANe kahyuM che. 4. na vaijAtyaMvinA tatsyAnna tasminnanumA bhavet / vinA tena na tatsiddhirnAdhyakSaM nizcayaM vinA // 95 // mUlAI-te kadrapa vizeSavALA jIvane viSe vaijAtya (vizeSaNa) vinA tene pUrva anubhavelAnuM smaraNa thaze nahIM, te smaraNa vinA anumAna thaze nahIM, ane te anumAna vinA kurvidrupanI siddhi eTale nizcaya thaze nahIM, tathA nizcaya vinA pratyakSa pramANa paNa thaze nahIM. 5. 1 jyAM jyAM dhUma hoya tyAM tyAM agni haya, e vyApti kahevAya che. Aho ! Shrutgyanam
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 adhyAtmasAra bhASAMtara [caturtha* TIkArya-te pUrve kahelA kadrapanA vizeSavALA jIvane viSe vijAtya eTale vibhinna jAti-dharma arthAt kSaNetare thavAnI bIjI kiyA vijAti kahevAya che. te vijAtinuM je karma te vaijAtya arthAta vizeSaNa. te vizeSaNa vinA pUrve anubhavelAnuM smaraNa bIjA kSaNamAM sthiti nahIM havAthI thaze nahIM. kemake te smaraNuM vizeSa prakAranA samayamAM je raheluM hoya tenuM ja thaI zake che. te pUrve anubhavelAnA smaraNa vinA anumAna pramANanuM jJAna paNa nahIM thAya, ne anumAna vinA te kupanI siddhi eTale nizcaya nahIM thAya. ane kurvidrapanA nizcaya vinA pratyakSa pramANa paNa nahIM thAya. bIjI kriyAne samayamAM pUrva kriyAne abhAva hovAthI te bauddhanA matamAM sarva pramANene abhAva che. 5. - have lokane viSe pratyabhijJA jJAna anubhavamAM Ave che, mATe . kSaNikapaNuM che ja nahIM, te batAve che- ekatApratyabhijJAnaM kSaNikatvaM ca bAdhate / yo'hamanvabhavaM so'haM smarAmItyavadhAraNAt // 96 // mUlArtha-ekapaNAnuM pratyabhijJAna kSaNikapaNAne bAdha kare che. kAraNa ke je meM prathama anubhavyuM hatuM, te huM tene saMbhAruM chuM evo nizcaya thAya che. 96, TArtha ekapaNAnuM eTale pUrvanA ane pachInA sarva kSaNe viSe eka ja anubhava karanAra hevApaNAnuM pratyabhijJAna eTale "je meM prathama je hatuM te ja A che." evA prakAranuM jJAna kSaNika paNane bAdha-niSedha kare che. kAraNa ke "je huM devadatta prathama sukhadikane anubhava karatuM hatuM, te ja huM te sukhAdikane jANuM chuM." e pramANe pUrvanA saMbaMdhane nizcaya thAya che eTale sarva paranA saMbaMdhathI svasaMbaMdhane nirdhAra thAya che. tethI kSaNikapaNane nirAsa thAya che. kAraNa ke kSaNikavAdane viSe pUrvAparanA saMbaMdhanI ekatA rUpa pratyabhijJAna saMbhavatuM ja nathI. ka. ahIM bauddha zaMkA kare che ke ema mAnavAthI eka AtmAne aneka viSayamAM vartavA rUpa doSa prApta thAya che. evI zaMkAnI nivRtti mATe kahe che nAsmin viSayabAdho yatkSaNike'pi yathaikatA / nAnAjJAnAnvaye tadvat sthire nAnAkSaNAnvaye // 97 // Aho ! Shrutgyanam
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha! samakita adhikAra. 225 mUlArthe-A cirakALa sthAyI eka AtmAne viSe viSayane bAdha AvatuM nathI. kAraNa ke jemAM tamArA manamAM kSaNika AtmAne viSe paNa nAnA prakAranA jJAnane saMbaMdha karavAmAM ekatA rU5 doSa Avate nathI, tema sthira AtmAne viSe nAnA prakAranA (ghaNuM) kSaNene saMbaMdha karavAmAM paNa kAMI deSa AvatuM nathI. 97 TIkAI-je kAraNa mATe A aneka kSaNa sudhI rahenArA eka ja AtmAne viSe viSayane bAdha eTale aneka kSaNamAM vartanArA viSayone eka ja viSayI (Azraya) hovA chatAM paNa viSayathI karela bAdha-deSa AvatA nathI. kemake aneka viSayanI paNa aneka kSaNa sudhI sthiti hoya che, mATe kAMI paNa doSa lAgato nathI. kAraNa ke kSaNasthAyI AtmAne viSe paNa nAnA prakAranA eTale zveta, rakta, pIta vigere viSane grahaNa karavAmAM vicitra prakAranA jJAnanA anvayamAM eTale paraMparAnA saMbaMdhamAM tame mAnelI ekatAno doSa AvatA nathI. te ja pramANe cirakALa sthAyI sanAtana AtmAne viSe aneka kSaNasthAyI karavA rUpa anvayavALA viSayamAM kaI paNu doSa AvatuM nathI. kemake sarva padArtho utpatti ane nAza vaMta che. 97. vaLI he bauddha!sAMbhaLa- nAnAkAryaikyakaraNasvAbhAvye ca virudhyate / sthAdvAdasaMnivezena nityatve'rthakriyA na hi // 98 // malArtha-nAnA prakAranA kAryonI ekatA karavAne svabhAva mAnavAthI syAdvAdanA sthApana vaDe nitya AtmAne viSe arthakriyAne virodha nathI. 98. TIkALuM-nAnA prakAranAM eTale aneka kSaNamAM rahelA sthityAdika kAryonI eka kartAnA karaNu rUpa ekatAne eTale ekane aneka kArya karavAne svabhAva hevAmAM syAdvAdanA sthApanavaDe eTale dareka vastunuM kathaMcita nityapaNuM che ane karthacit anityapaNuM che, ItyAdi syAdvAdane aMgIkAra karavAvaDe nitya eTale sanAtana utpAda, vyaya ane dhrauvyarUpa jIvane viSe sthiti, utpatti ane nAzarUpa arthakriyA virodha pAmatI nathI. 98. te vastunuM aneka svabhAvapaNuM aMgIkAra karyAvinA koI paNa kArya siddha thatuM nathI. tethI nityapaNuM, anityapaNuM vigere aneka svabhAvivALI vastune svIkAra karavo joIe, ema bIjAne upadeza Ape che - 29 Aho ! Shrutgyanam
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 adhyAtmasAra bhASAMtara. caturthaniilaadaavpytdbhedshktyH suvacAH katham / pareNApi hi nAnakasvabhAvopagamaM vinA // 99 // .. malAthe-aneka svabhAvane svIkAra karyA vinA bauddha paNa nIlAdika (keLuM vigere)ne viSe atadanI zaktio zI rIte kahI zakaze? da9. - TIkartha-kSaNavAdI paNa AtmAnuM aneka svabhAvavALApaNuM svIkAyavinA nIla, pIta vigere raMgenA jJAnamAM atabhedanI zaktio eTale nIlAdika jJAnathI bhinna nahIM athata nIlAdika jJAnanA svarUpavALI ja zaktie zI rIte sukhe karIne kahI zakaze? nahIM ja kahI zake. ane te zaktio te kSaNikavAdIo mAnelI che, tethI jyAre jJAnane viSe aneka zaktio che tyAre jJAnine viSe ane ya padArthone viSe aneka zaktio kema na hoya? hevI ja joIe. 89. te bauddhe prathama kahyuM hatuM ke nirAtmApaNuM mAnavAthI tRSNanI nivRttirUpa mahAguNa thAya che, te paNa tenuM kahevuM mithyA che. te kahe che dhruvekSaNe'pi na prema nivRttamanupaplavAt / grAhyAvAra vajJAne gukhastAtra sane 20 | mUlAI-AtmAnuM nitya IkSaNa karavAthI paNa anupadravane lIdhe sarva premane niSedha karyo nathI. tethI A baudarzanane viSe grAhya AkAranI jema tenA jJAnamAM koIpaNa guNa nathI. 100, TakAI-vanuM ikSaNa eTale AtmA sthira che, nitya che, e pramANe jJAnacakSuvaDe avalokana karavAthI AtmAnA prema eTale AtmAne sukhI karavA rUpa snehane sarva niSedha karyo nathI. kemake te prema nirupadravarUpa eTale upadrava rahita che, tathA sakala ISTa sAdhananI pravRttinuM aMga hovAthI tenA para prema karavo ISTa ja che. sanAtana AtmAnuM jJAna thavAthI ja mekSanA upAyanI pravRtti utpanna thAya che, tethI te premane niSedha karyo nathI. tethI karIne A bauddhanA nairAzya darzanane viSe grAhAkAranI jema eTale grahaNa karavAne-jANavAne athavA svIkAra karavAne gyA eTale ya padArthanA AkAranI-svarUpanI jema arthata reya padArthane sadaza jJAnane viSe eTale sute kahelA zAstra athavA baMdhane viSe vastunA AkArane grahaNa karavApaNuM na hovAthI guNa eTale jJAnanuM phaLa che ja nahIM. 100. Aho! Shrutgyanam
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha. | samakita adhikAra ra7 . tyAre bauddha darzanamAM zuM che? te kahe che - pratyutAnityabhAve hi svataH kssnnjnudhiyaa| henArata sarvaviyAvitratA mA . 20zA . mUlArtha-paraMtu ulaTuM anityapaNuM mAnavAthI svabhAve karIne ja kSaNika janmanI buddhivaDe hetu-yiAnA phaLa upara anAdara thaze ane tethI karIne sarva kriyA niSphaLa thaze. 101. TIkArtha-kharekhara ulaTe pite Icche lAbha meLavavA jatAM ane niSTa thAya che. kAraNa ke jIvanI anityapaNe bhAvanA karavAthI-vicAravAthI athavA jaNAvavAthI svabhAvathI ja eTale paranA upadezavinA ja "AtmAne kSaNasthAyI janma che' evI buddhivaDe kiyAnA phaLa upara anAdara thavAthI eTale pite kSiAnA phaLane bhegavanAra nathI ema dhArIne tenA para anAdara thAya che, ane tethI karIne jJAna, dhyAna, tapa, anuSThAna vigere sarva kriyAnI niSphaLatA thAya che. 101. have te bauddha darzanane upasaMhAra kare che- tasmAdidamapi tyAjyamanityatvasya darzanam / nityasatyacidAnandapadasaMsargamicchatA // 102 // mUlArtha-tethI karIne nitya, sata, cita ane AnaMdarUpa sthAnanA saMsargane IcchatA purUSe A kSaNikavAdInuM darzana paNa tajavA yogya che. 102. TakAthe-tethI karIne eTale pUrve kahelA hetusamudAyathI nitya eTale zAzvata-sthira-avinAzI, satya eTale yathArtha, cidAnaMda eTale jJAnarUpa parama AnaMdamaya sthAna eTale muktipadanA saMbaMdhane-prAptine IcchanAra paMDita purUSe A upara kahele kSaNasthAyI vAdIne mata tyAga karavA cogya che. 102. have AtmAne ekAMta nitya mAnanArA sAMkhyanA matane kahe che - na kartA nApi bhoktAtmA kApilAnAM tu drshne| janyadharmAzrayo nAyaM prakRtiH pariNAminI // 103 // mUlAI--kapilanA darzanamAM te AtmA kartA temaja bhaktAnathI. vaLI A AtmA mAyAnA dharmane Azraya paNa nathI, paraMtu je tene Azraya che, te pariNAmavALI prakRti (mAyA) che. 103. Aho ! Shrutgyanam
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 adhyAtmasAra bhASAMtara caturthaTIkArya-kapilanA ziSya je AsUryAdika temanA matamAM te AtmA zubhAzubha karmane kartA nathI, tathA te puNya pApa rU5 phaLane bhaktA- anubhava karanAra paNa nathI. kemake te AtmA kiyA rahita che, paraMtu te buddhi dvArAe kartA bhoktA che. tathA A AtmA mAyAe utpanna karelA buddhi, ahaMkAra vigere dharmone AdhAra paNa nathI. paNa te dharmone je Azraya (AdhAra) che, te pariNAmavALI eTale bIjA svabhAvavALI arthAta vikAravALI prakRti eTale mAyA ja che. 103. te pariNAmane ja kahe cheprthmH pariNAmo'syA buddhirdharmASTakAnvitA / tato'haMkAratanmAtrendriyabhUtodayaH kramAt // 104 // mUlArtha--dharmAdika AThavaDe yukta evI buddhi e A prakRtine prathama pariNAma che. te buddhi thakI anukrame ahaMkAra, tanmAtrA, idri ane mahAbhUtanI utpatti thAya che. 104, kIkArya-A prakRtine eTale avidyA (bhAya)ne dharma, jJAna, vairAgya, aizvarya, sAtvika, adharmAdi, itara ane tAmasa e AThavaDe yukta evI buddhi eTale mahattattva e prathama pariNAma-vikAra che. te mahattavanI utpatti pachI anukrame ahaMkAra-huM sukhI chuM ItyAdika abhimAna, tanmAtrA-zabdAdika pAMca viSaye, idri-zrotrAdika pAMca jJAneMddhi ane hastAdika pAMca karmeDhiye tathA pRthvI vigere pAMca mahAbhUtanI utpatti thAya che. 104. have te upara batAvelA padArthonuM kArya kahe che - cidrUpaH puruSo buddheH siddhyai caitanyamAnataH / siddhistasyA avissyaa'vcchedniymaanvitH|| 105 // mUlAI-te buddhinI siddhine mATe caitanyanA pramANuthI avachedanA niyame karIne yukta caitanyarUpa purUSa che, anyathA tenI siddhi aviSayavALI che. 105. TIkArtha-buddhinI eTale pUrve kahelA mahattvanI siddhine mATe eTale viSaya grahaNa karavAnI zakti lAvavA mATe purUSa-AtmA che. te AtmA zI rIte te buddhinI siddhine mATe thAya? ane zAthI tenI siddhi thAya? te kahe che-jJAnanI IcchAnA prayana rUpa caitanyanA pramANathI avachedanA niyame karIne yukta eTale viSayanuM ATalApaNuM Aho ! Shrutgyanam
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] samakita adhikAra 22 avadhAraNa karavAmAM je niyama eTale nizcaya karavApaNuM, teNe karIne sahita e caitanyarU5 purUSa-AtmA che. mATe cetanya sahita hevAthI ja te buddhinI siddhi thAya che. anyathA potAnA svarUpe karIne te (buddhi) aviSayavALI che, te dekhADe che-te buddhinI siddhi eTale nizcita svarUpane grahaNa karavAnI zakti aviSayavALI eTale viSayane grahaNa karavAmAM asamartha che. 105. je ahIM jagatanA kartApaNAmAM prakRtine tyAga karIne purUSarUpa hetune aMgIkAra karIe, te te ghaTatuM nathI, te kahe che - hetutve pusprakRtyarthendriyANAmatinirvRtiH / dRSTAdRSTavibhAgazca vyAsaMgazca na yujyate // 106 // mUlArtha-purUSane hetupaNe aMgIkAra karavAthI purUSa, prakRti, viSayo ane IddhinI atyaMta nivRtti tathA daSTa ane ane vibhAga tathA vyAsaMga e kaI paNa yukta thaze nahIM. 106. TIkArtha-purUSane kAraNapaNe athavA sAdhyapaNe mAnavAthI purUSaAtmA, prakRti-mAyA, artho-zabdAdika viSaye ane zrotrAdika IdriyanI atyaMta nivRtti tathA daSTa-laukikapaNuM ane adaSTa-lettarapaNuM, temane vibhAga-bheda tathA vyAsaMga eTale bIjAM kAryone tyAga karIne ekane ja viSe Asakti, A sarva padArtho AtmAnA nathI, tethI teo purUSane viSe-AtmAne viSe ghaTatA nathI-yukta nathI. 106, have ahaMkAranA svarUpathI buddhi e jagatane kartA che, e vAta pAMca kavaDe batAve che svapne vyaaghraadisNklpaanrtvaanbhimaantH| __ ahaMkArazca niyatavyApAraH parikalpate // 107 // mUlArtha-mane viSe vyAdhrAdikanA saMkalpanI jema purUSapaNanA ajJAnathI nizcita vyApAravALA ahaMkAranI kalpanA karAya che. 107. TIkArtha-svamane viSe eTale nidrAmAM rahelA mananI bhrAMtine viSe vyAdhrAdikanA saMkalpathI eTale siha, zvApada ane sapadikane abhAva chatAM paNa "A vAgha mane mArI nAMkhaze. e pramANe mananA vyApArathI jema purUSa bhayAdikane pAme che; te ja pramANe purUSapaNAnA anabhimAnathI-ajJAnathI nitya vyApAra-utpAdAdika kriyAvALo ahekAra-mahattattvanuM kArya ja prapaMcane kartA che, te paNa purUSa-AtmAne viSe te kartApaNu upacAra-Arepa karAya che. 107. Aho! Shrutgyanam
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 23 adhyAtmasAra bhASAMtara. caturthatnmaatraadikrmstsmaatprpnycotpttihetve| itthaM buddhirjagatkI puruSo na vikArabhAk // 108 // mUlArtha-te ahaMkArathI tanmAtrAdikane anukrama jagatanI utpattine mATe che. A pramANe buddhi jagatane karyA che, paNa purUSaAtmA vikAravALe nathI. 108.' , ' ' TakArtha-te pUrve dekhADelA ahaMkArathI tamAtrAdi eTale zabdAdika pAMca tamAtrAo, pAMca jJAnendriya, pAMca karmendriyo ane pAMca mahAbhUtono anukrama jagatanI-saMsAranI utpattine mATe che. A pramANe jagatane racanArI buddhi che. paNa AtmA nirvikArI eTale kartApaNuM kApaNuM vigere vikArane pAmate nathI. 108. puruSArthoparAgau dvau vyApArAveza eva ca / atrAMzo vedyahaM vastu karomIti ca dhiisttH|| 109 // malAI-A sarva vyApAranA AvezamAM AraMbha karavAmAM purUSArtha ene uparAga e be kartA che. tethI karIne aMza-jIvAtmA "huM padArthane jANuM chuM ane tethI tene karuM chuM." evI tene buddhi thAya che. 109. TIkALuM--A sarva vyApAranA AvezamAM eTale utpAda vigere kriyAnA samAraMbhane viSe nizre purUSArtha-AtmAnuM prayojana ane uparAgachAyA athavA pratibiMba e be ja kartA che. tethI purUSane aMza-jIvAtmA tene "huM padArthane jANuM chuM, mATe tene karuM chuM." evA prakAranI buddhi thAya che. 109. cetano'haM karomIti buddhrbhedaagrhaatsmyH| etannAze'navacchinnaM caitanyaM mokSa iSyate // 110 // mUlArtha - huM AtmA A sarva karuM chuM" e pramANe buddhine abheda mAnavAthI ahaMkAra thAya che. e ahaMkArane nAza thAya tyAre avicchinna caitanya rahe che, te ja mokSa kahevAya che. 110. TIkartha-"huM cetana-AtmA A sarva karuM chuM." evI abheda buddhi thAya che. zAthI ke buddhi thakI-mana thakI AtmAnA bhedanuM graheNa-jJAna thatuM nathI, tethI pUrve kahele ahaMkAra thAya che. e ahaMkAra rUpa jJAnano nAza thavAthI avicchinna-sanAtana svabhAvavALuM caitanya avazeSa rahe che, ane tene ja mekSa kahe che. 110. Aho ! Shrutgyanam
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ mabaMdha,] samakita adhikAra kahelA hetune spaSTa karatA satA kahe che - . vire suNa cupavAratA naranAthe yathA bhRtyagatau jayaparAjayau // 111 // . malAI-jema sevakane viSe rahelA ja ane parAjaya rAjAne viSe upacArathI kahevAya che, tema kartA rUpa buddhine viSe rahelA duHkha ane sukhane AtmAne viSe upacAra karAya che. 111. TIkALuM-kartA rUpa buddhine viSe rahelA duHkha eTale pratikULa paNe davA lAyaka cittane dharma ane sukha eTale cittanA anukULapaNAthI davA lAyaka AhvAda rU5 cittane dharma te banne upacArathI eTale kalpanA mAtrathI ja purUSane viSe eTale nirvikAra svabhAvavALA AtmAne viSe thAya che. jema senApati vigere sevakane viSe rahelA jayazatrune nAza kare che ane parAjaya-pitAne parAbhava thavo te, e banne rAjAne viSe upacArathI thAya che (kahevAmAM Ave che) tema. 111. kartA bhoktA ca no tasmAdAtmA nityo nirnyjnH| adhyAsAdanyathAbuddhistathA coktaM mahAtmanA // 112 // mUlAI-tethI karIne AtmA kartA tathA bhoktA nathI. tathA te nitya ane niraMjana che. paraMtu adhyAsane lIdhe tenApara anyathAbuddhi thAya che. te viSe mahAtmAe (kapile) nIce pramANe kahyuM che. 112. kirtha-tethI karIne pUrve kahelA hetusamUhe karIne AtmAcetana kartA-zubhAzubha kyiA karanAra tathA bhaktA-te yiAnA phaLane sAkSAta bhagavanAra nathI. paraMta buddhie utpanna karelA pratibiMba dvArA te bhoktA che. tathA te AtmA nitya che, eTale kadApi vikAra svabhAvavALo nathI, ane niraMjana eTale sakaLa karmamaLa rahita che, kAraNa ke te kriyA rahita hovAthI baMdhana vinAne che. tyAre "huM duHkhI chuMevuM jJAna zAthI thAya che? te kahe che-adhyAsathI eTale achatI vastune viSe te vastunI buddhinA ArepathI anyathA buddhi eTale atathA (atya) jJAna manuSyane thAya che, te viSe mahAtmA kapile kahyuM che te kahe che. 112. je upara kahyuM che, te ja kahe che prakRteH kriyamANAni guNaiH karmANi sarvathA / * ahaMkAravimUDhAtmA kartA'hamiti manyate // 113 // Aho ! Shrutgyanam
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ caturtha bhUlAthe sarvathA prakRtinA guNA ja karmone kare che, te paNa ahaMkArathI mUDha thayelA prANI 'huM ko chuM.' ema mAne che. 113, 232 TIkAI--koM-zubhAzubha kriyA prakRti eTale sattva, rajas ane tamas e traNa guNeAnI sAmya avasthA rUpa mAyAthI utpanna thayelA guNAvaDe eTale sattvaguNu, rajoguNa ane tamAguDe sa prakAre karAya che. teApaNu ahaMkAravarDa-huMpaNAnA jJAnavaDe vizeSa mUDhajaDa thayelA prANI 'huM devadatta A karmone kato chuM.' ema mAne che jANuM che. 113. have A ekAMta nityavAdInA matanuM nirAkaraNa kare che.~~ vicAryamANaM no cAru tadetadapi darzanam / kRti caitanyayorvyaktaM sAmAnAdhikaraNyataH // 114 // mUlAthe--te A darzana paNa vicAra karavAthI suMdara nathI. kemake ddhi ane caitanyanuM adhikaraNu samAna che, tethI tenuM asuMdarapaNuM spaSTa ja che. 114. TIkAthe A hamaNAM kaheluM darzana-sAMkhya mata paNa vicAra karavAthI-kahevAmAM Avaze te prakAre sArI rIte AleAcanA karavAthI suMdara bhAsatuM nathI. kAraNa ke kRti eTale buddhi ane caitanya eTale AtmA te bannenuM samAnAdhikarapaNuM che eTale temanuM ekaja adhikaraNa-AdhAra che, arthAt te bannenA vAsyArtha eka ja che. buddhi ane caitanyanA AdhAra bhinna bhinna nathI, mAtra dharma ane dharmanA vizeSe karIne ja bhinnatAnA nyapadeza che. tethI A darzananuM asuMdarapaNuM spaSTa rIte ja dekhAya che. 114, kahelA arthane ja spaSTa kare che.~ buddhiH kartrI ca bhokI ca nityA cennAsti nirvRtiH / anityA cenna saMsAraH prAgdharmAderayogataH // 115 // malAI~tame buddhine kartA tathA bhAktA kahI, te te buddhi ne nitya hoya te mAkSa thaze nahIM. ane te anitya hoya te saMsAra thaze nahIM. kAraNa ke te buddhinI utpatti pahelAM dharmAdikanA yoga nahAtA. 115. TIkArya--prathama mitra bhAvathI tamane pUchIe chIe ke-prakRtinA prathama pariNAma rUpa buddhi sarva jagatanI ane zubhAzubha karmanI kartA Aho! Shrutgyanam
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ -prabaMdha, ] samakita adhikAra. 233 che tathA te ja muddhi sarva jagatamAM vartanArA zubhAzubha karmathI utpanna thatA svarga, naraka vigeremAM rahelA sukha duHkha rUpa phaLanI bhoktA paNa che, ema tame mAnA che, te kaheA ke te buddhi nitya che ke anitya che? temAM jo nitya kaheze te mekSa thaze nahIM. kemake ta mArA matamAM te buddhinA abhAva ja mAkSa che ema kahyuM che ane tevuM mokSa thavAthI te buddhinA kSaya thaze, ane tethI karIne nityatAnI hAni thaze ane jo kadAca anitya kaheze te saMsAra eTale janmAdika rUpa bhava nahIM thAya. kAraNa ke buddhinI utpatti pahelAM dharmAdika eTale sAtvika guNu rUpa puNya, jJAna, vairAgya, ezvarya, adharma, ajJAna, avirakti ane anaizvarya vigerenA ayAga-viyeAga che. tamArA matamAM dharmAdika sahita buddhinI utpatti che. te buddhi anitya heAvAthI pAtAmAM rahelA dharmAdika sahita ja nAza pAmaze, tethI tene abhAve saMsAra thaze nahIM. 115. te sAMbhaLIne nityavAdI kahe che ke A dASa nahIM Ave. kemake prakRti hovAthI dharmAdikanA viyoga nathI thatA. kAraNa ke temanuM mULa prakRti che." te para siddhAMtI kahe che.-- prakRtAveva dharmAdisvIkAre buddhireva kA / suvacazca ghaTAdau syAdIdRgdharmAnvayastathA // 116 // mUlAthaeN--prakRtine viSe ja dharmAdikanA svIkAra karaze teA pachI buddhi kone kahezo? vaLI AvA prakAranA dharmAdikaneA saMbaMdha ghaTAdikane viSe paNa sukhethI kahevA lAyaka thaze. 116. TIkAthe--hai priya mitra! prakRtineviSe ja-anyakta rUpa mAyAne viSe ja pUrve kahelA dharmAdikanA svIkAra karaze te pachI te dharmAdikathI bIjI buddhi ja kaI vastu kahevI? kAraNa ke te buddhinA prayAjanarUpa dharmAdikanI prakRtithI ja siddhi thAya che. mATe buddhi kAMipaNa vastu kahevAze ja nahIM. vaLI tema mAnavAthI ghaTa, paTa vigere jaDa padArthane viSe paNa AvA prakAranA dharmAdikanA saMbaMdha eTale A ghaTa dharmavALA che.' evA saMbaMdha sukhe karIne kahevA lAyaka thavA joie. kemake jaDapaNAe karIne samAnapaNuM hAvAthI ghaTAdikane ' apa rAdha che ? 116. vaLI AtmAne kartA tathA bedaktA nahIM mAnavAmAM bIjuM dUSaNa batAve che.- kRtibhogau ca buddhezcedvandho mokSazca nAtmanaH / tatazcAtmAnamuddizya kUTametadyaducyate // 117 // Aho! Shrutgyanam 30
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ caturtha mUlAthemaLI jo kartApaNuM ane bhoktApaNuM buddhine ja hAya, te AtmAne aMdha ane sAkSa ghaTaze nahIM. ane jo tema thaze te pachI AtmAne uddezIne je kapilAdike kahyuM che, te sarve vyartha thaze. 117. TIkAthe--jo pUrve kahelI buddhine ja karanArapaNuM-kartApaNuM ane bektApaNuM mAnavAmAM Avaze, teA AtmAne caitanyane baMdha--zubhAzubha karmanA AtmA sAthe saMbaMdha tathA meAkSa--karelA karmathI mukti thavI e banne ghaTaze nahIM. ane tethI karIne AtmAne uddezIne je A AgaLa kahevAmAM Avaze evuM kapilAdikanuM vacana mithyA thaze. 117. teoe je kahyuM che, te batAve che.-- paJcaviMzatitattvajJo yatra tatrAzrame rataH / 234 jaTI muMDI zikhI vA'pi mucyate bhavabandhanAt // 118 // bhUlAthe--pacIza tattvane jANanArA prANI kAI paNa Azramane viSe Asakta thayelA jaTAdhArI, muMDa ke zikhAvALA hAya tA paNa bhavanA baMdhanathI mukta thAya che. 118. te TIkAthe-prakRti vigere pUrve kahelAM pacIza tattvAne jANanArA jaTAdhArI-paraspara coMTI gayelA kezavALI zikhAne dhAraNa karanAra athavA muMDI-mastaka ane dADhI mUcha vigerenA kezane zlora karmavaDe muMDana karAvanArA athavA zikhI-mastakapara coTalI rAkhanArA athavA tethI bIjo koI paNa vizeSa prakAranA veSane dhAraNa karanAro peAtAne icchita evA kAI paNa Azramane viSe Asakta thayelA haze, tA paNa te bhavanA baMdhanathI saMsAranI niyaMtraNAthI mukta thAya che. A pramANe karelA upadeza AtmAne aMdha mAkSane abhAva hAya tA mithyA thAya che. 118. . ahIM ekAMta nityavAdI kahe che ke-"ema nathI. kAraNake aMdha ane mokSa prakRtineA Azraya karIne thAyache, tenA AtmAne viSe upacAra karIe chIe tethI AtmAne aMdha mekSa ghaTe che." te upara siddhAMtI kaheche. etasya copacAratve mokSazAstraM vRthA'khilam / anyasya hi vimokSArthaM na ko'pyanyaH pravartate // 119 // sUlAthe--te baMdha mokSanA je AtmAmAM upacAra karaze, te samagra mekSa pratipAdaka zAstra vRthA thaze. kAraNa ke bIjAnI mukti mATe bIjo koI pravRtti karatA nathI. 119. Aho! Shrutgyanam
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra3pa prabaMdha.] samakti adhikAra. TIkartha-he vidvAna ! A pUrve kahelA baMdhapUrvaka mekSane AtmAne viSe upacAra-paramArthathI rahita kalpanA mAtranuM adhyAsapaNuM karaze, te samagra mekSa pratipAdaka zAstra vRthA-prayojana rahita thaze; kemake prakRtine mokSa thavAthI AtmAne viSe kAMI paNa vizeSa guNa siddha thato nathI. mATe anyanA-AtmAthI vyatirikta evA prakRti ane pugaLa vigerenA tathA pitAthI vyatirikta evA devadattAdikanA melane mATe-temane karmabaMdhanathI mukta karavA mATe bIje kaI paNa yavana vigere tathA mukta thanArathI bIje AtmA yajJadara vigere pravartaze nahIM-udyamavaMta thaze nahIM. sarva keI pitAnA mokSane mATe ja pravartatA dekhAya che. 119. have te nityavAdInA matano upasaMhAra kare che - kapilAnAM mate tasmAdasminnavocitA ratiH / yatrAnubhavasaMsiddhaH kartA bhoktA ca lupyate // 120 // malALuM-tethI karIne A kapilanA matamAM prIti karavI ucita nathI. kAraNa ke te matamAM anubhavathI siddha thayelA kartA ane bhaktAne lepa karavAmAM Ave che. 120. TIkALuM-tethI karIne-mUrve kahelA hetusamUhe karIne A pUrve kahelA kapilabhaktonA darzanamAM zraddhA athavA prIti karavI egya nathI. kAraNa ke te kapilanA darzanane viSe anubhavathI-jagataprasiddha kriyAnuM sva para AtmAne viSe sAkSAt avelekana karavAthI siddha thayela zubhAzubha kiyAne kartA ane pite karelA karmane phaLarUpa sukhaduHkhane bhaktA AtmA lupta karyo che. mATe temAM zI rIte zraddhAdika karavuM gya hoya ? 120. . have amekSavAda kahe che - rAti nimityArAtmanA vadhatA prAk pazcAdyugapadvApi karmabandhAvyavasthiteH // 121 // mUlA-"AtmAne baMdha na hovAthI mokSa che ja nahIM." ema keTalAka kahe che. kAraNake prathama, pachI athavA sAthe paNa AtmAne karmabaMdhanI avyavasthA che. 121. TIkALuM--keTalAeka- nikSavAdI "AtmAne mekSa che ja nahIM." ema kahe che. kemake AtmAne karmabaMdha ja nathI. AtmAne karmabaMdha che ke nathI? te kahe che AtmAne utpanna thayAnI pUrva karmano baMdha Aho ! Shrutgyanam
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 adhyAtmasAra bhASAMtara.. [caturthanathI saMbhavate, kemake kartAne abhAva che; utpanna thayA pachI paNa saMbhavata nathI, kemake zuddha utpanna thayelA AtmAne pachIthI baMdha thavAmAM kAMI paNa hetu nathI. hoya to paNa ati prasaMga doSa Ave. temaja sAthe paNa baMdha saMbhavato nathI. kAraNake nihaMtukanI Apatti Ave che. bhAvArtha e che ke-AmAnI pUrve je karmabaMdha kahIe te te saMbhavatA nathI. kAraNa ke te vakhata kartAne abhAva che, tathA je karAya tenuM nAma karma evI vyutpattine paNa virodha Ave che. ane baMdhane abhAva thaye mokSane paNa abhAve ja che. tathA AtmAnI utpatti thayA pachI karma baMdha mAnIe te prathama utpanna thayele AtmA zuddha hovAthI ane zuddhane viSe baMdhanA hetune abhAva hovAthI baMdha thaI zakate. nathI, ane tethI paNa mekSano abhAva thAya che. temaja ekI vakhate paNa baMdha saMbhava nathI. kAraNa ke je AtmA ane karmo eka vakhate utpanna thAya che temAM kartA koNa? ane baMdha kene? sAthe utpanna thayelA hovAthI baMdhaka ane baMdhanIya bhAva ghaTatuM nathI. mATe je tene baMdha ja ghaTatuM nathI te pachI abaddhane mekSane abhAva che. e pramANe karmonA baMdhanI eTale AtmAnI sAthe karmanA saMbaMdhanI avyavasthA anutpatti che, tethI mekSa evI vastu ja nathI. 121. bIjI rIte paNa mokSane asaMbhava batAve che. anAdiryadi saMbandha iSyate jIva krmnnoH| tadAnantyAnna mokSaH syAttadAtmAkAzayogavat // 122 // mUlAI--je tame jIva ane karmane saMbaMdha anAdi kahezo, te AtmA ane AkAzanA saMbaMdhanI jema te jIva karmane saMbaMdha anaMta thaze, eTale tethI paNa mokSa sAbIta thaze nahIM. 122. kArya-je tame jIva eTale zuddha caitanya ane karma eTale te jIve karelA jJAnAvaraNIyAdika karma tene saMbaMdha eTale paraspara maLI javuM te anAdi che eTale kadApi paNa te badhapravAhanI prathamatA kALathI karAyelI nathI; ema kahezo te AtmA ane AkAzanA saMbaMdhanI jema eTale AtmA ane AkAzano saMbaMdha jema anAdi hevAthI anaMta paNa che, tema AtmA ane karmane saMga paNa anaMtaaMta rahita thaze ane tema thavAthI mokSa-karmane abhAva nahIM thAya. jema AtmA ane AkAzana saMbaMdha sarva kALamAM sthira rahe che, tema jIvakarmano saMbaMdha paNa anAdi hevAthI sarva kALe sthira raheze. 122. Aho ! Shrutgyanam
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] samakita adhikAra. have te amekSavAdInA matanA nirAsa kare che.-tdetdty saMbaddhaM yanmitho hetukAryayoH / saMtAnAnAditA bIjAMkuravadehakarmaNoH // 123 // mUlAthe--te A mata atyaMta asaMgata che. kAraNa ke paraspara kAraNa ane kAryarUpa deha ane karmanuM, bIja ane aMkurAnI jema pravAhavaDe (paraMparA vaDe) anAdipaNuM che. 123. 330 TIkAtha--tethI eTale AgaLa kahevAmAM Avaze evA kAraNathI A hamaNAM kaheluM vAdInuM vAkaya atyaMta asaMkhaTTa-asaMgata arthAt ayeAgya che. kAraNa ke paraspara kAraNa ane kAryarUpa deha-karmanuM kAryarUpa zarIra ane karma te zarIranuM kAraNa te bannenuM zALa vigere bIja ane tenA aMkurA-navIna utpatti e bannenI jema anAdi paraMparA che tema saMtAnavaDe pravAha vaDe anAdipaNuM che. paNa AtmA ane AkAzanI jema nathI. kemake AtmA ane AkAzanA saMyoga tA saMsAramAM ane meAkSamAM sarvatra che. bhAvArtha e che ke-jema khIjamAM rahelI aMkurAne utpanna karavAnI zakti bIjA bIjanA pravAhanI apekSAe anAdi che, teA paNa bIjane cirakALa vItyA pachI athavA agni vagerenA sparzavaDe te zakti haNAI jAya che, tethI pharIne aMkura dhAraNa karatI nathI, teja rIte apara apara kALanA krame karIne karAtA jIvakarmanA saMbaMdha pravAhanI apekSAe anAdi chatAM paNa tapa, dhyAna vigere vaDe zakti rahita thaIne bhavarUpI aMkurAne anutpAdaka thavAthI jIva tenAthI mukta thAya che. 123, vAdIe prathama kahyuM ke-prathama, pachI athavA sAthe jIva ane karmanA saMbaMdha utpanna thatA nathI.' te paNa asatya che, te kahe che.---- kartA karmAnti dehe jIvaH karmaNi dehayukaM / kriyAphalopabhukuMbhe daMDAnvitakulAlavat // 124 // mUlAI --jIva karmavarDa yukta chatA ja dehane viSe kartA thAya che, ane dehe karIne yukta chatA ja karmane viSe kartA thAya che, ane kuMbhane viSe daMDe karIne yukta kuMbhakAranI jema deha ane karme karIne yukta evA jIva kriyAnA phaLanA bhAktA thAya che. 124. TIkArtha--Tava eTale AtmA anAdi paraMparAe karIne pUrve karelA karmothI yukta chatA ja dehane viSe eTale zarIra utpanna karavAmAM kartA thAya che. tathA dehe karIne eTale anAdi pravAhathI utpanna karelA Aho! Shrutgyanam
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ caturthaapara apara kANAdika zarIre karIne yukta chate ja karmane viSe eTale karmane saMga utpanna karavAmAM kartA thAya che tathA deha ane karmathI yukta thayo chato ja kriyAnA phaLane-zubhAzubha karmanA phaLarU5 sukhaduHkhane bhogavanAre thAya che, jema daMDa, cakra, cIvara vigerethI yukta e kuMbhakAra ghaTano kartA tathA bhakta thAya che, tema jIva paNa deha ane karmathI yukta thaIne kriyAnA phaLano bhetA thAya che. tethI upara vAdIe kahelA dezane avakAza ja kyAM che? sarva kSetre kALAdikane viSe saMsArI jIva karmasahita hevAthI karmane saMbaMdha anAdi ja che. 124. vaLI vAdIe kahyuM hatuM ke- jIva ane karmane anAdi saMbaMdha hevAthI mikSa nahIM thAya. te paNa ayukta che, te batAve che - anAdisaMtaternAzaH syAdvIjAMkurayoriva / yuTyoH svamavi vAvayo . 22 | - mUlAI-bIja ane aMkurAnI jema, kuMkaDI ane tenA iMDAnI jema athavA suvarNa ane tenA melanI jema A jIva ane karmanI anAdi saMtatino nAza thAya che. 125. TakArca-bIja eTale zAli vigereno kaNa ane aMkura eTale te bIjathI utpanna thavA lAyaka navAkara, te banneno pUrve kahyA pramANe je saMbaMdha te anAdi chatAM paNa nAza pAme che. te ja pramANe jIva ane karmane saMbaMdha paNa nAza pAme che. tathA kukaDI ane tenAthI utpanna thatuM IMDuM tene saMbaMdha paNa anAdi chatAM kaI paNa prayogathI nAza pAme che. tathA suvarNa ane melane saMga jema tIvra agni vigerenA prayogathI nAza pAme che, te ja pramANe jIva ane karmane anAdi paraMparAne pravAhanI apekSAvALo saMbaMdha paNa tapa, saMyama vigerevaDe nAza pAme che. 125. te saMgane nAza kone thAya che? te batAve che - bhavyeSu ca vyavastheyaM saMbandho jiivkrmnnoH|| anAdyananto'bhavyAnAM syAdAtmAkAzayogavat // 126 // bhalArtha-A vyavasthA bhavya jIvone viSe jANavI. abhavya jIne AzrIne te jIva karmane saMbaMdha AtmA ane AkAzanA - ganI jema anAdi anaMta che. 126. Aho ! Shrutgyanam
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.]. rasamakti adhikAra TIkArtha-A pUrve kahelI baMdha ane mekSarUpa vyavasthA-vastu svarUpane sthApana karavAnI maryAdA bhavya jIne viSe eTale jenAmAM mukti javAnI yogyatAvALe pAriNamika bhAva anAdi kALathI che, evA jIne viSe bIja ane aMkura vigerenA nyAyathI jANavI, ane abhavya eTale bhavyanA lakSaNathI viparIta evA jIne AzrIne te chavakarmane saMbaMdha AtmA ane AkAzanA saMbaMdhanI jema eTale ke jema AtmAne bhavamAM tathA mekSamAM sarvatra AkAzanI sAthe niraMtara avagAhanAne lIdhe saMbaMdha che, tema anAdi anaMta eTale Adi ane aMta vinAne che. 126. ahIM keI zaMkA kare ke-jIvapaNuM samAna chatAM bhavya ane abhavyane bheda zI rIte thaI zake? A zaMkAnuM nivAraNa karavA kahe che - dravyabhAve samAne'pi jIvAjIvatvabhedavat / jIvabhAve samAne'pi bhavyAbhavyatvayorbhidA // 127 // mUlArtha-jema dravyapaNuM samAna chatAM paNa jIvapaNAne ane ajIvapaNane bheda che, tema jIvapaNuM samAna chatAM paNa bhavyapaNAne tathA abhavyapaNane bheda che. 127. TIkALuM-he bhadra! jema dravyapaNuM samAna chatAM paNa eTale sarva dravyone viSe dravyapaNuM tulya che te paNa temAM jIva ane ajIvapaNane bheda che, jemake sarva dravyone viSe dravyapaNuM raheluM che, paNa jIvapaNuM te mAtra eka cetanarUpa dravyamAM ja raheluM che, ane ajIvapaNuM dharma, adharma, AkAza, pudgala ane kALa e pAMca dravyamAM raheluM che. te ja pramANe sarva jIvomAM jIvapaNuM samAnapaNe raheluM che, tepaNa temane viSe bhavyapaNuM ane abhavyapaNuM evA bheda rahelA che. arthAta jenAmAM mokSagamananI yogyatA hoya te bhavya ane mokSagamananI jenAmAM ayogyatA hoya te abhavya, e pramANe jene viSe bheda rahela che. 127. ahIM koI zaMkA kare ke-bhavyapaNuM e jIvane svAbhAvika dharma che tene mikSamAM nAza thaze, mATe te virodha Avaze. A zaMkAne dUra karavA kahe che - svAbhAvikaM ca bhavyatvaM kalazaprAgabhAvavat / nAzakAraNasAmrAjyAdvinazyanna virudhyate // 128 // Aho ! Shrutgyanam
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [caturthamUlAI-ghaTanA prAgabhAvanI jema svAbhAvika bhavyatvane nAzane kAraNanI sAmagrIne lIdhe nAza thavAthI paNa koI viSedha Avata nathI. 128. TIkArtha-ghaTane prAgabhAva eTale ghaTanI utpatti thayA pahelAM ghaTano abhAva hovAthI ghaDAne AkAre nahIM vidyamAna mATIrUpa dravya e svAbhAvika che, paNa pitAnA (mATIrUpa dravyanA) nAzanA kAraNa rUpa sAmagrInA sAmarthyathI ghaTane utpanna karanAra kuMbhAra vigerenI prApti thavAne lIdhe ghaTa rUpa kAryane utpanna karIne te ghaTano prAgabhAva (mATIne AkAra) nAza pAme che, te paNa temAM koI virodha Avate nathI. tema svAbhAvika eTale sahaja-AmAnA pariNAmika bhAvathI utpanna thayeluM bhavyatva eTale mukti mAM javAnI yogyatA paNa nAzanA kAraNanA sAmrAjyathI eTale pitAnA adarzanapaNAne mATe kAraNanA kAryane utpanna karanAra sAdhananA sAmrAjya-parabrahmanI prApti tathA samyakatvanI prApti vigere sAmarthyavALA kAraNanuM saMpUrNapaNuM thavAthI nAza pAme che chatAM paNa te virodha-dUSaNa pAmatuM nathI. kemake kAraNa paNuM saMpUrNa thayuM, eTale teNe kAryane utpanna karyuM, kArya thayuM eTale pachI kAraNanI kAMI jarUra rahetI nathI. 128. zaMkA-mokSanI gyatA bhavya jIvone che, ane te bhavya jI ghaNe kALe paNa sarve mekSamAM jaze, tethI kaI bhavya bAkI raheze nahIM. eTale pachI mokSane abhAva thaze, ane kaheze ke keTalAka bhavyA cha mekSamAM javAnA ja nathI te pachI temanuM bhavyapaNuM niSphaLa thaze. A zaMkAnA samAdhAna mATe be lekathI kahe che - bhavyocchedo na caivaM syAdgunantyAnabhauzavat / pratimAdalavatkvApi phalAbhAve'pi yogyatA // 129 // malArtha-AkAzanA pradezanI jema bhavya jIva meTA anaMtAvALA hovAthI te bhavyono sarvathA abhAva thaze nahIM. ane bIjI bAbatamAM kadAcit phaLano abhAva hoya te paNa pratimA thAya tevA daLanI jema temAM gyatA kahI zakAya che. 129. TIkA-he bhadra! tArA kahevA pramANe nahIM thAya. kAraNa ke gurU eTale utkRSTa arthAta AThamuM evuM anaMtu eTale palya ane sAgara vigerenA upamAnathI paNa jenI saMkhyA thaI zakatI nathI evuM gurU anaMtapaNuM hovAthI bhavya ane A saMsAramAM kaI kALe paNa Aho ! Shrutgyanam
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] samakita adhikAra. 41 abhAva thaze nahIM. jema AkAzanA aMze eTale jerA vibhAga na thaI zake evA bhAga-pradezo anaMtA che, tethI tenA cheDA AvavAnA ja nahIM, teja rIte eTale sarve AkAzanA paryaMta bhAganA abhAvanI jema bhavya jIveAnA paryaMtanA paNa abhAva jANavA. kAraNa ke AThamuM anaMtu sarva kALanA samayeA karatAM paNa anaMtagaNuM moTuM che. jema sarva AkAzanA aMzo ane sarva kALanA samayeAnI saMkhyA AThamA anaMtAmAM hAvAthI paryaMta rahita che, teja pramANe bhavya jIveA paNa AThamA anaMtAvaDe saMkhyA karavA lAyaka hAvAthI uccheda ( abhAva) ne yogya nathI. tathA koI bhanya jIvAne viSe koI paNa kALe mekSa rUpa phaLanA abhAva chatAM paNu eTale jeo kadApi kALe paNa meAkSamAM javAnA ja nathI, tevA bhabyAne paNa pratimAne yogya evA pASANu vigerenI jema arthAt te pASANu vigerenI pratimA nahIM karyAM chatAM paNa temAM pratimA thavAnI yAgyatA hAya che te kahevAya che, te ja pramANe sAmagrIne abhAve meAkSanI aprApti chatAM paNa tenAmAM muktinI yAgyatA hAya che tethI te bhavya kahevAya che. bhAvArtha e che ke jema naMdana vigere vanamAM rahelA kAika caMdananA kASThanI pratimA thavAnI yogyatA hAya tepaNa sAmagrInA abhAvane lIdhe tenI pratimA thAya nahIM, tethI kAMi tenI yAgyatA jatI rahetI nathI, te ja prakAre kAI bhavyeAnA paNa sAmagrIne abhAve mokSa na thAya, tepaNa saMsArapariNatinI nivRtti karavAnI zaktirUpa yAgyatA te sattArUpe tenAmAM rahelI ja che. 129. naitadvayaM vadAmo yaddhavyaH sarvo'pi sidhyati / yastu sidhyati so'vazyaM bhavya eveti no matam // 130 // mUlArja---sarve bhavya jIvA mekSa pAme che, ema amArUM kahevuM nathI. paraMtu je jIva siddhi pAme che, te avaye karIne bhavya ja che, evA amArA mata che. 130. TIkAthe--jainadharmanA jJAnavALA ame sarve ema kahetA nathI ke je bhavya eTale mekSa pAmavA ceAgya hAya, te sarve mAkSa jAya ja che. paraMtu je jIvA siddhipadane pAmyA che, pAme che ane pAmaze, te tA avazya nizcayathI abhavyane choDIne bhavya jIveA ja che ke je meAkSanI cAgyatAvALA che tevA bhavyA ja mAkSe gayA che, jAya che ane jaze. e pramANe amArA mata-darzana che. 130, 31 Aho Shrutgyanam
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 adhyAtmasAra bhASAMtara. te sAMbhaLIne kAi zaMkA kare che. nanu mokSe'pi janyatvAdvinAzini bhavasthitiH / naivaM pradhvaMsavattasyAnidhanatvavyavasthiteH // 131 // [ caturtha mUlAN--vinAzanA svabhAvavALA AtmA mekSane viSe utpanna thAya che, tethI tenI pharIne saMsAramAM utpatti thavI joie. te para siddhAnti javAba Ape che ke ema nahIM thAya. kAraNa ke pradhvaMsanI jema meAkSa avinAzI che, evI vyavasthA che. 131. TIkAthe--keI anya darzanI pUche che ke tamArA darzanamAM meAkSanI utpatti thAya che, tethI mAkSa janya (utpanna thavA lAyaka) che paNa svAbhAvika nathI. tethI meAkSane viSe paNa eTale siddhipada pAmyA chatAM paNa vinAzanA svabhAvavALA AtmAne viSe pharIne paNa saMsAranA nivAsa prApta thaze. kAraNa ke meAkSa janya che. je janya hoya te avazya utpattimAna hoya che, ane je utpattidharmavALA hoya che te ghaTAdikanI jema avaraya nAzavaMta hoya che, mATe pharIthI tenI saMsAranI sthiAta siddha thAya che. A pramANe bIjAnI ukti sAMbhaLIne siddhAnti kahe che ke he bhadra ! tuM kahe che tema nathI. kAraNa ke te meAkSanI avinAzinI vyavasthA che, eTale jenA nAza ja nathI evA anidhanapaNAnI maryAdA che. vaLI mekSamAM AyuSyanA abhAva che. jema lAkaDI vigere vaDe ghaTAdikane praUsanAza utpanna thAya che te janya che, tepaNu te sarvadA dhvaMsapaNe janAzapaNe ja rahe che. paNa pharIne ghaTarUpe utpanna thatA nathI, te ja pramANe siddhane mATe paNa jANavuM. 131. pharIne vAdI kahe che ke karmanA baMdhanathI mUkAyelA AtmA vRddhine pAmavA joie. te zaMkAnI nivRtti mATe kahe che.-~~~ AkAzasyeva vaiviktyA mudgarAderghadRkSaye / jJAnAdeH karmaNo nAze nAtmano jAyate'dhikam // 132 // mUlAI--mudrAdikavaDe ghaTanA nAza thavAthI pRthakSaNAe karIne jema AkAzanI vRddhi thatI nathI, tema jJAnAdikavaDe karmanA nAza thavAthI paNa AtmAnI vRddhi thatI nathI. 132. TIkArtha--jema mugara-mAgharI tathA ghaNa, daMDa vigerevarDa ghaTanA nAza karyAM chatAM paNa viviktapaNAe karIne eTale pRthakSAe karIne AkArAnA AvaraNanA abhAva thavAthI kevaLa AkAzanI ja 5 Aho! Shrutgyanam
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 prabaMdha.] samakita adhikAra chatA thAya che, paNa temAM AvaraNanA abhAvane lIdhe hAni ke vRddhi thatI nathI. te ja pramANe jJAna, dhyAna vigerenuM sevana karavAthI jJAnAvarayAdika karmane nAza thaye kevaLa AvaraNa rahitapaNe bhinna rUpe AtmA rahe che. paNa te AtmAnuM adhikapaNuM eTale sarvavyApakapaNue karIne vizALapaNuM thatuM nathI. 132. - zaMkAkarmanA pagale sarvatra lekamAM vyApane rahelA che. mATe tenA saMbaMdhathI AtmA sUkA hoya te paNa amukta thaze. A za . kAne dUra karavA kahe che- na ca karmANusaMbandhAnmuktasyApi na mukttaa| yogAnAM bandhahetUnAmapunarbhavasaMbhavAt // 133 // mUlAI-kamanA paramANuonA saMbaMdhane lIdhe siddhi pAmelAne paNa mukti nathI, evI zaMkA karavI nahIM. kAraNake baMdhanA hetu rUpa gone punaH utpattine asaMbhava che. 133. TIkArya-kamane yogya evA paramANuonI sAthe je mutano saMbaMdha-sparza karavApaNuM che tethI siddhane paNa mekSa nathI, evI zaMkA na karavI. kAraNa ke baMdhanA mULa kAraNa rUpa yogone eTale mana, vacana ane kAyAnA vyApArane pharI utpattino saMbhava nathI. tethI muktinA jIvane saMsAranI prApti thaze nahIM. 133. pharIthI anumAna pramANuvaDe melane siddha kare che- sukhasya tAratamyena prakarSasyApi saMbhavAt / anantasukhasaMvittirmokSaH sidhyati nirbhyH||134 // mUlArtha-sukhanuM taratamapaNuM hevAthI prakRNa sukhane paNa saMbhava che, tethI karIne jemAM anaMta sukhanuM jJAna thAya che e nirbhaya mokSa che ema siddha thAya che. 134. TIkArtha-mela che. kAraNa ke sukhanuM taratamapaNuM eTale jUnAdhikapaNuM jovAmAM Ave che tethI. je (vastu) taratamavALuM hoya te utkRSTa paNa hoya che. jema dhanasahita ane dhanarahitapaNuM (dhanavAna ane karidra) ane te ja prakAre taratamatAvALuM sukha che. mATe te sukhanA prakarSane eTale sarvathI adhikapaNune paNa saMbhava che, tethI anaMta sukhanuM jemAM jJAna thAya che e mekSa nirbhaya-bhaya rahitapaNe siddha thAya che. 134. Aho ! Shrutgyanam*
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. caturthahave mokSane viSe nAstikavAdane upasaMhAra kare che- vacanaM nAstikAbhAnAM mokSasattAniSedhakam / bhrAntAnA tena nAdeyaM paramArthagaveSiNA // 135 // mUlArtha-tethI karIne A nAstikanI jevA bhrAMti pAmelAnuM mokSanI sattAne niSedha karanAruM vacana paramArthanI gaSaNuM karanAra purUSa grahaNa karavA yogya nathI. 135. TIkALuM--nAstika eTale cAvaka tenI jevA dekhAtA bhrAMti pAmelA eTale viSayone viSe sukharUpa, mithyAtvane viSe dharmarUpa ane ajJAnane viSe jJAnarUpa bhrama pAmelAnuM mokSanI sattAne-vidyamAnapaNAne niSedha karanArUM eTale nivAraNa karanArUM asaMgata vacana mekSarUpa utkRSTa padArthanI gaveSaNa karanAre eTale yathArthapaNe nahIM jANelAnuM yathArthapaNe zAna karavA mATe prayatna karavAne jene svabhAva che evA purUSe prahaNasvIkAra karavA lAyaka nathI. 135. have mokSane upAyane niSedha karanAra kahe che - na mokSopAya ityAhurapare naastikopmaaH| kAryamasti na hetuzcetyeSA teSAM kadarthanA // 136 // mUlAI-nAstikanI jevA bIjA keTalAka kahe che ke mokSane upAya che ja nahIM. teo kAryane mAne che ane kAraNa mAnatA nathI. e teonI moTI kadarthanA che. 136. TIkA-nAstikanI jevA-cAvanI jevA bIjA keTalAka niyati vAdIo "kSane upAya eTale mokSa meLavavAnuM sAdhana che ja nahIM " ema kahe che. teo kahe che ke mekSa mAtra niyatithI ja sAdhya che. jyAre jenuM mikSa thavAnuM prArabdha (niyati) haze tyAre ja tene mokSa thaze, anyathA seMkaDe upAyothI paNa thaze nahIM. A pramANe teonA matamAM kArya eTale mokSarUpI sAdhya vastu che, paNa hetu eTale sAdhana (kAraNa ) nathI. mATe e temanI-upAyane nahIM mAnatAonI kadarthanA eTale meha viTaMbaNuM che ema jANavuM. 136. kahelA arthane ja kahe che - akasmAdeva bhavatItyalIka niyatAvadheH / kAdAcitkasya dRSTatvAdvabhASe tArkiko'pyadaH // 137 // Aho! Shrutgyanam
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdha. samiti cAdhikAra. mUlAI avadhinuM niyatapaNuM hovAthI akasmAta ja AzA thAya che, evuM tenuM kahevuM asatya che. kemake tevA avadhinuM niyatapaNuM kadAcita ja jovAmAM Ave che. A viSe taiyAyika paNa nIce pramANe kahe che. 137. rImartha - niro akasmAta acaluM ja arthAt svabhAvathI ja mokSa prApta thAya che. zAthI ke nizcita evA avadhithI eTale mokSa thavAmAM niyamita kALanI maryAdA che tethI te kALanI maryAdA pUrNa thavAthI mokSa thAya che, A pramANenuM temanuM kahevuM asatya che. kAraNa ke te pramANe kadAcita ja jovAmAM Ave che, eTale ke ghaNe kALe koIeka jIvane ja te pramANe thAya che, ema mAneluM che. mATe niyata mokSanuM kadAcitapaNuM hovAthI marU devA, bharata mahArAja vigere ke Ikane ja te mokSa thAya che. A viSe tArkika eTale taiyAyika paNa nIce pramANe kahe che. 17. te taiyAyikanuM vacana kahe che - hetubhUtiniSedho na svAnupAkhyAvidhirna c|| svabhAvavarNanA naivamavadherniyatatvataH // 138 // mUlAI-avadhine niyama che tethI heturUpa sAmagrIne niSedha nathI, tathA AtmAnA niSedhano vidhi nathI, ane ema hovAthI svabhAthavI varNanA utpanna thatI nathI. 138. rIkAI-avadhine eTale kALanA niyamane nirdhAra eTale nizcaya hevAthI hetu eTale utpattinA kAraNarUpa kuMbhAra, cakra vigere ghaTanI utpattinA sAdhanabhUta sAmagrIne niSedha-nivAraNa thatuM nathI. kAraNa ke AtmAnA niSedhana vidhi eTale "huM nathI." evA prakArano vidhi che nahIM. ane tema hovAthI svabhAvanI varNanA eTale vastusvarUpanI varNanA utpanna thatI nathI. tethI karIne sAdhanarUpa sAmagrIne niSedha kara yukta nathI. 138. kadAca hetu vinA ja kevaLa niyatithI ja mekSane svIkAra karaze, te sarvatra-sarvane viSe te mokSanI prApti thaze, te kahe che - na ca sArvatriko mokSaH saMsArasyApi darzanAt / na cedAnI na tAtyaktiya'Jjako hedureca yat // 132 // mUlAI-saMsAranuM darzana thAya che, tethI sarvatra AkSa thatuM nathI. Aho ! Shrutgyanam
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 adhyAtmasAra bhAMSAMtara, [ caturthaM tathA hAlamAM te meAkSanI spaSTatA nathI ema paNa na kahevuM. kAraNa ke te mAkSane pragaTa karanAra hetu-sAdhana ja che. 139. TIkAthe--sarva kSetra kALane viSe thanAro evA meAkSa nathI. jo kadAca upAya vinAnA meAkSa thatA heAya te te sarvatra thavA joie, kemake je vastu upAya vinA ja sAdhya hoya tene kALanA niyama hAtA nathI. tethI meAkSa upAya vinAnA nathI, ema siddha thAya che. kAraNa ke saMsAra eTale bhava paNa jovAmAM Ave che. eTale mekSanA upAyanuM sevana na karavAthI keTalAka jIveAnA saMsAra dekhAya che. te mekSanI hAlamAM vyakti eTale AvibhaoNva nathI ema na kahevuM. kAraNa ke hetu ja eTale mokSanA sAdhana ja bhaMjaka eTale niyata mokSanA prakAzaka che. tethI mAkSa samagra sAmagrIne AdhIna che ema siddha thAya che. 139. ahIM vAdI bIje prakAre zaMkA kare che,mokssopaayosstu kiM tvasya nizcayo neti cemmatam / tanna ratnatrayasyaiva tathAbhAvavinizcayAt // 140 // bhUlAI--mokSanA upAya bhale hA. paraMtu te upAyanA amuka nizcaya nathI ema je tamAro mata hoya te te asatya che. kAraNa ke traNa rananuM ja te meAkSanA upAyamAM nizcayapaNuM che. 140. TIkArca--mAkSanA upAya-sAdhana bhale hA. paraMtu temAM kAMika vicAravAnuM che. zuM vicAravAnuM che? te kahe che:-A meAkSanA upAyane nizcaya eTale A traNa ratAdika ja mAkSanA upAya che.' evA ni yamanuM avadhAraNa nathI. paraMtu anizcita nAmavALA ghaNA upAyo che. temAMthI koInI kAIka upAyavaDe siddhi thAo. paNa traNa rata ja upAcarUpa che eve niyama na heA A pramANe jo tamAro mata hoya te te tema nathI, eTale tamArUM kahevuM siddha thAya tema nathI. AgaLa tene mATe yukti kahevAmAM Ave che te A pramANe:-khIjA upAyAnA tyAga karIne samyak jJAna, samyak darzana ane samyak cAritra e traNa rato ja (te paNa chuTA chuTA nahI-traNe ekaThA ja) tevA prakAranA meAkSasAdhananA avyabhicArI kAraNa che. A pramANe viziSTa niyama che, mATe te upAyA sevavA. 140. pratijJA karelA nyAyanI ja spaSTatA kare che.-~~ bhavakAraNarAgAdipratipakSamadaH khalu / tadvipakSasya mokSasya kAraNaM ghaTatetarAm // 141 // Aho! Shrutgyanam
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] samakita adhikAra mUlAI-A traNa rata saMsAranA heturUpa rAgAdikanA pratipakSa eTale zatrurUpa che. mATe te traNa rata te saMsAranA vipakSa-zatrurUpa mokSanuM kAraNa heya e vAta atyaMta ghaTe che-yukta che. 141. TIkArtha-A vAta amArA jevAnI buddhine pratyakSa tathA sarvanI jANelI che ke saMsAranA kAraNe bhUta rAga eTale prItirUpa abhilASa, dveSa ane meha vigere che. tenA pratipakSarUpa eTale vidhavALAM jJAna darzana cAritrarUpa traNarana che. je bhavanA kAraNarUpa rAgAdikanA pratipakSI-virodhI hoya te tenA vipakSarUpa eTale saMsAranA virodharUpa mokSanAM kAraNu-sAdhana atyaMta ghaTe che-yukta che. ane tevA svabhAvavALA traNuM rata ja che, te sivAya bIjuM kaI nathI. 141. pharIthI vAdI kahe che. . atha ratnatrayaprApteH prAkarmalaghutA ythaa| parato'pi tathaiva syAditi kiM tadapekSayA // 142 // mUlAI-jema traNa rananI prApti thayA pahelAM karmanI laghutA kaI paNa anya sAdhanathI thAya che, te ja pramANe mekSanuM sAdhana paNa bIjuM ja kAMIka thaze. mATe te traNa ratanI ja apekSA zAmATe joIe? 14ra. TIkAI-jema eTale A dRSTAMta karIne mokSanA sAdhanane nizcaya yukta nathI. ke jema pUrve kahelA traNa ratanI prApti-lAbha thayA pahelAM karmanI laghutA-hAni arthAta alpatA keI paNa eTale traNa rata sivAya bIjA keI paNa sAdhanavaDe thAya che. te ja prakAre AgaLa upara paNa mekSanuM sAdhana bIjuM ja kAMIka thaI zakaze. tethI traNa rananI apekSAnI zI jarUra che ! kAMI ja nathI, 14ra. - have te vAdIne javAba Ape che.- naivaM yatpUrvasevaiva mRdvI no sAdhanakriyA / samyaktvAdikriyA tasmAt dRDhava zivasAdhane // 143 // - mUlArtha-pUrva sevA ja mekSanuM sAdhana thaI zakatI nathI. kAraNa ke te kamaLa che, tethI te mekSa sAdhananI kriyA nathI. tethI karIne daDha evI samyakatvAdika kriyA ja mekSa sAdhanane viSe samartha che. 143. TIkAI-he bhadra! e pramANe eTale tArA kahevA pramANe pUrva sevA ja eTale traNa rananI prApti thayA pahelAM te rataMtrayanI prAptimAM heturUpa prathama sevA arthata mArganusAriNI ane guNamAM umukha Ahoy Shrutgyanam
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 adhyAtmasAra bhASAMtara [ caturtha evI je kriyA che te AgaLa mekSane sAdhanArI nahIM thAya. kAraNa ke te mRdu che. eTale sakala karmane nirmUla havAmAM asamartha hovAthI kAmaLa che. tethI te meAkSane niSpAdana karavAnI pUrvakriyA thaI zakaze nahIM. te ( pUrva sevA ) sthUla lakSyatAvALI che, tethI te doSone kAMika maMda karIne samyaktvAdikane ja prApta karAvavAmAM samartha thAya tema che, pazu maLavAna zatrunA sainya pratye sAmAnya caiAdhAnI jema samagra karmasamUhanA nAza karavAmAM te samartha nathI. tethI karIne eTale upara a tAvelA kAraNe karIne daDha-atyaMta tIvra sammAdika kriyA eTale samyakdarzana vigere traNa ratnarUpa vyApAra ja mokSane sAdhavAmAM samartha che. tenI ja sUkSma karmone haNavAnI tIvra zakti che. 143. pharIthI vAdI kahe che ke tathAbhavyatva vigere ja meAkSanuM kAraNa che ema siddha thAya che. te A pramANe.---- guNAH prAdurbhavantyuccairathavA karmalAghavAt / tathAbhavyatayA teSAM kuto'pekSAnivAraNam // 144 // malArje--tathAbhavyatve karIne athavA karmanA lAghave karIne atyaMta guNA pragaTa thAya che. tethI zA mATe tenI apekSAnuM nivAraNu karI che ? 144. TIkAthe--tevA prakAranI vicitra bhavyatAe karIne eTale muktigamananI yAgyatAe karIne athavA karmanI hAnie karIne atyaMta sabhya gdarzanAdika guNA pragaTa thaine vRddhi pAme che. tethI zA mATe te tathAbhavyatyAdikanI meAkSasAdhanamAM apekSAnuM nivAraNa eTale hetupaNAnA niSedha karI che? te thaI zake tema nathI. 144, ahIM satkrAnti uttara Ape che. tathAbhavyatayAkSepAdguNA na ca na hetavaH / anyo'nyasahakAritvAddaMDacakrabhramAdivat // 145 // mUlAthe--tathAbhavyatAnA AkSepathI vIryotsAhAdika guNA mokSanA hetu nathI, ema amAro mata nathI. paraMtu ghaTane viSe daMDa, cakra ane tenA bhramaNu vigerenI jema anyaanya sahakArI hAvAthI te sarve hetu che. 145. TIkAtha--vivakSita paryAyavaDe je thaze tenuM nAma bhavya kahevAya che. te bhavyanA je bhAva eTale dharma te bhavyatA. bhavyatA eTale mAkSa Aho! Shrutgyanam
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 249 prabaMdha ] samakita adhikAra gamananI gyatA arthAta jIvane anAdi pAriNumika bhAva. ane tathA eTale te aniyata prakAre je bhavyatA te tathA bhavyatA kahevAya che. " eTale ke bhavyatA pite ja potapotAnA kALa, kSetra, gurvAdika dravyanA lakSaNavALI sAmagrInA bhedathI nAnA prakAranA jIvanane viSe vicitra prakAre rahe che, te ja tathAbhavyatA kahevAya che. jo ema na mAnIe ane sarva prakAre eka sarakhI ja yogyatA mAnIe te sarva bhavya jIvone ekI vakhate ja dharmAdikanI prApti thAya, ane tethI karIne tarata jaekI vakhate ja sarva bhavyono mokSa paNa thAya. mAtra ekalI bhavyatAne ja hetu paNe svIkAra karIe to tema thAya, paNa tevuM te che nahIM. mATe bIjA paNa sAdhanonI apekSA hovI joIe. te sAdhane batAve che -vIrya, utsAha vigere guNo paNa makSanAM sAdhana che, eve amAre mata che, paraMtu tathA bhavyatA, vIrya, utsAha ane samyagdarzana vigere guNo paraspara sahakArI eTale ekaThA thaIne ja kArya karanAra hovAthI mokSanA sAdhaka thAya che. jema ghaTanI siddhimAM daMDa-lAkaDI, cakra ane tenuM pharavuM e vigere sahakArI kAraNe che, te ja prakAre mokSanA sAdhanamAM tathAbhavyatA vigere sahakArI kAraNe che. 14pa. have be leke karIne upasaMhAra kare che. jnyaandrshncaaritraannyupaayaastdbhvkssye| etanniSedhakaM vAkyaM tyAjyaM mithyAtvavRddhikRt // 146 // mUlArtha-tethI karIne saMsAranA nAzane viSe jJAna, darzana ane cAritra e upAya che. mATe tene niSedha karanAruM vAkya mithyAtvanI vRddhi karanAra hovAthI tajavA lAyaka che. 146. - TIkArtha-tethI karIne eTale pUrve kahelA hetue karIne bhavanA kSayane viSe eTale saMsAra thakI taravAne viSe traNa ratanI saMjJAvaDe prasiddha evA jJAna, darzana ane cAritra e ja upAya che. mATe mithyAtvanI eTale kumatanI vRddhi karanAruM e mekSanA upAyane niSedha karanAruM vAkya tajavA lAyaka che. 14. mithyAtvasya padAnyetAnyutsRjyottamadhIdhanaH / bhAvayetprAtilomyena samyaktvasya padAni SaT // 147 // mUlArtha-uttama buddhirUpI dhanavALA purUSe A mithyAtvanA sthAnone tajIne tethI ulaTApaNe samyaktvanA cha sthAnanI bhAvanA karavI. 147, 32 Aho ! Shrutgyanam
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara, [ caturtha TIkAtha--uttama eTale nirdoSa buddhirUpI dhanavALA purUSe A pUrve kahelA mithyAtvanA-viparIta darzananA padone-vAkAne tajIne samyakutbanA-aviparIta darzananA cha sthAnAnI viparItapaNe eTale helAthI ulaTApaNe arthAt "jIva che, te nitya che, karmonA kartA che, tenA bhAktA che, meAkSa che, tenA upAya che." ityAdirUpe bhAvanA karavI. 147. // iti mithyAtvatyAgAdhikAraH // 250 uparanA adhikAramAM mithyAtvanA tyAga kahyo. te kadAgrahanA tyAga thavAthI ja thAya che. tethI have A adhikAramAM kadAgrahanA tyAga karavA kahe che.~~~~ mithyAtvadAvAnalanIravAhamasadrahatyAgamudAharanti / ato ratistatra budhairvidheyA vizuddhabhAvaiH zrutasAravadbhiH 148 mUlAthe--asaddhahanA tyAgane mithyAtvarUpI dAvAnaLane viSe megha samAna kahelA che. mATe zuddha AzayavALA ane zAstranA cArane jANanArA paMDitAe te kadAgrahanA tyAga karavAmAM prIti karavI. 148. TIkArya-asaddhahano tyAga eTale avidyamAna (achatI ) athavA viparIta vastuparanA AgrahanA eTale anyathA zraddhAnI prarUpaNAno tyAga. A tyAgane pUrve kahelA mithyAtvarUpI dAvAnaLanuM eTale sakaLa guNagaNanA ArAma (udyAna)ne dahana karavAmAM samartha evA vanAgninuM zamana kara vAmAM megha samAna kahelA che. tethI karIne zuddha bhAva-AzayavALA ane jinAgamAdika zAstranA sArane jANanArA paMDitAe te asaddhahanA tyAgane viSe prIti karavI. 148. asaddhaha hAvAthI zuM na hoya? te kahe che.-- asaGgrahAgnijvalitaM yadantaH kva tatra tattvavyavasAyavallI / prazAntipuSpANi hitopadezaphalAni cAnyatra gaveSayantu 149 // mUlAthe--jenuM citta asatpraharUpI agnithI dugdha thayeluM che, tene viSe tattvanA nizcayarUpI latA kayAMthI hAya ? ane zAMtirUpI puSpa tathA hitApadezarUpI phaLAnI teA anyatra ja gaveSaNA-zeAdha kare. te te ahIM saMbhave ja nahIM. 149. dIkArtha je kAI prANInuM citta athavA madhyabhAga pUrve kahelA asatpraharUpI agnivarDa dagdha thayela che, tenA aMtaHkaraNarUpa ArAma (udyAna)ne triSe yathArtha svarUpavALA vastutattvanA vividha prakAranA Aho! Shrutgyanam
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] samakita adhikAra. 251. nizcayarUpa valI eTale vAMchita phaLane ApanArI kalpalatA kayAMthI ja hoya? eTale te kyAMthI utpattine pAme? kyAMI paNa na pAme. vaLI prazAMti eTale viSaya, kaSAya ane iMdriyane damana karavArUpa prakRSTa manavRttirUpI puSei kayAMthI eTale jyAM utpattine pAme? vaLI hitepadeza eTale je prakAre sva ane paranuM hita thAya tevA prakArano upadeza-vastudharmanA prakAzarUpa phaLo eTale sadgatinAM sukha ApanArAM vRkSanAM phaLo paNa tyAM kyAMthI hoya? he bhavya jIvo! A pUrva kahelI traNe vastune asaMgraharUpI agnithI dagdha thayelA sthAnathI bIje sthAne eTale ajhaharahita janane viSe tame ze-juo. asagrahavALAmAM te jaDaze nahIM. 149. asaTTahavALe purUSa paMDita hoya to paNa te vastunA sArane pAmate nathI, e vAta kahe che - adhItya kiJcicca nizamya kizcidasadahAtpaMDitamAnino ye / mukhaM sukhaM cuMbitamastu vAco lIlArahasyaM tu na tairjgaahe||150|| mUlArtha--kAMika bhaNune ane kAMIka sAMbhaLIne jeo asagrahane lIdhe potAnA AtmAne paMDita mAne che, teo bhale sukhethI vANunA mukhanuM cuMbana kare. paraMtu teoe te vANanA lIlA rahasyanuM avagAhana karyuM ja nathI ema samajavuM. 150. TIkArtha-kAMIka-lezamAtra eTale graMthana AdibhAga bhaNIne tathA kAMIka jevuM tevuM bhAvavinA zabdArtha mAtra sAMbhaLIne je kaMI asathrahane lIdhe pitAnA AtmAne paMDita mAnanArA che teo bhale sukhethI vANInA mukhanuM athavA graMthanA eka bhAganuM cuMbana kare eTale mukhanI lALane AsvAda kare. paraMtu te vANanI lIlAnuM rahasya eTale vANunA sAranA pariNAmarUpa ramaNavilAsa eTale yathArtha vastusvarUpane grahaNa karanAra jJAnanA vinodane te teoe prApta karyo ja nathI. 150. - jeo asahavALAne Azraya karanArA che, teone paNa viTabaNuM ja che te kahe che.. asadrahotsarpadatucchadarbodhAMzatAndhIkRtamugdhalokaiH / viDaMbitA hanta jaDaivitaMDApAMDityakaMDUlatayA trilokI 151 // mUlAthe-aho! asaTTahe karIne jemane ahaMkAra atyaMta uchaLe che, tathA jemaNe bodhanA eka aMze (leze) karIne mugdha (bheLA) Aho ! Shrutgyanam
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ para adhyAtmasAra bhASAMtara. [caturthajanane aMdha karyA che, evA jaDa purUe vitaMDAnA pAMDityanI kharaja vaDe karIne traNa jagatane prANIone viTaMbaNu pADI che. 151. TakArtha--aho ! mahA khedanI vAta che ke asaMgraha karIne eTale asata dezanAdikanA Agraha karIne je mane ahaMkAra atyaMta vRddhi pAme che, tathA zAbdika (vyAkaraNa saMbaMdhI) athavA tArkika (nyAya saMbaMdhI) jJAnarUpa bedhanA aMze karIne eTale keTalAka bhAganA jJAna karIne jemaNe mugdha-tattvajJAnane nahIM jANanArA (bheLA) prANuone baMdha karyA che eTale dravya cakSano abhAva chatAM paNa nahIM AMdhaLAne aMdharUpa karyo che, evA jaDa purUe eTale yathArthapaNane nahIM jANanArA purUSoe vitaMDAne viSe eTale svapakSanA sthApana vaDe parapakSamAM dUSaNuM nahIM chatAM paNa tenuM nivAraNa karavA mATe zabda ane arthanA chaLakapaTavALA vAdane viSe paMDitAIrUpI jahAnI kharaja (khujalI) vaDe karIne traNa bhuvanamAM rahelA janasamUhane viTaMbaNuM pamADI che-janma janme teone tiraskAranI prAptine vegya karyA che. 151. asagrahavALe purUSa kRSNapakSI saMbhave che, te kahe che - vidhovivekasya na yatra dRSTistamo ghanaM tattvaravivilInaH / azuklapakSasthitireSa nUnamasagrahaH ko'pi kuhuuvilaasH||152|| bhUlAyeM-jene viSe vivekarUpI caMdranuM darzana nathI, gADha andhakAra dekhAya che, tathA jene viSe tatvajJAnarUpI sUrya lIna thayo che te kharekhara kRSNapakSanI sthitivALo asagraharUpI koIka (alaikika) amAvAsyAno vilAsa che. 15ra. . TIkArtha he bhavya prANuM! je asadugrahavALA darzanIne viSe sata asat vastunA vicArarUpa caMdranuM darzana nathI, tathA jyAM ajJAnarUpI andhakAra ane pApa ghaNuM che, tathA jyAM tattvajJAnarUpI sUrya laya pAme che-asta pAme che, AvA lakSaNavaDe karIne kharekhara A-sAkSAt kahevAte kRSNapakSanI sthitivALo asagraharUpa keI vilakSaNa-kaI vakhata nahIM joyele e amAvAsyAnI rAtrIne vilAsa-malinatAvALe zRMgAre che. mATe temAM tamAre rahevuM nahIM. A lekavaDe karIne asadUjhavALA prANamAM samyakatvanI prAptinI vyatAno ja niSedha thAya che, te pachI samyakatvanuM vidyamAnapaNuM te kayAMthI ja heya? 15ra. have asagrahanAM kAryo kahe che - kutarkadAtreNa lunAti tattvavallI rasAsiJcati doSavRkSam / kSipatyadhaHsvAduphalaM smaakhymsdhcchnnmtirmnussyH||153|| Aho! Shrutgyanam
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] rAmakita adhikAra. 253 mUlArtha -asadgahathI AcchAdita thayelI buddhivALe manuSya kutarUpI dAtra (dAtaraDA) vaDe tatvarUpI latAne chede che, deSarUpI vRkSane rasathI siMce che, ane samatA nAmanuM miSTa phaLa nIce pheMkI de che. 153. TIkArtha-pUrve kahelA asahavaDe jenI buddhi AcchAdita-lupta thaI gaI che e manuSya duSTa tarkarUpI eTale vitarka upajAvelI buddhinA vyApAravALA nyAyarUpI dAtravaDe-traNa kApavAnA zastra (dAtaraDA) vaDe tatvarUpI-anAropita vastunA saddabhAvarUpI vallIne-kalpalatAne chede che, tathA deva eTale mithyAtva, avirati ane kaSAyAdi pApavyApArarUpI vRkSane-dhatUrAdika vRkSa vizeSane rasathI-premarUpI jaLathI siMce che-prIti rUpI jaLa pAIne vRddhi pamADe che, arthAt deSanuM AcaraNa karavAmAM premavALo thAya che, tathA samatArUpI eTale sarvatra tulyadaSTirUpI madhura phaLane-jJAnathI pAmavA lAyaka samatAne pariNAmane zuSka vAdAdike karIne nIce pheMkI de che-agatimAM nAMkhe che. 153. asaragrahavALo purUSa upadezane agya che, te batAve che - asanagAvamaye hi citte na vApi sdbhaavrsprveshH| ihAMkurazcittavizuddhabodhaH siddhAntavAcAM bata ko'parAdhaH154 malArtha--asagraharUpI pASANamaya cittane viSe kadApi sabhAvarUpa rasane praveza thato nathI. tathA te cittane viSe manane vizuddhiyukta bedharUpI aMkura paNa kadApi utpanna thato nathI. temAM siddhAMtanI vANune ze. deSa? kAMI ja nahIM. 154. TIkArtha-niro asakjhaharUpI kALA pattharamaya cittane viSe zuddha AzayarUpa eTale yathAsthita vastu svarUpane svIkAra karanAra parihumarUpa rasa-jaLapravAhane praveza kaI paNa kALe thato nathI. tathA A asagraharUpa pASANamaya cittamAM manane vizeSa zuddha eTale nirmaLa vizuddhiyukta bodharUpa arthAt jJAnavikAsarUpa aMkura-bIjanI utpatti paNa kadApi kaI paNa asahavALA manuSyane viSe thatI nathI. te temAM siddhAntanI vANune eTale vizuddha jinAgamanI vANuMno ze aparAdha che? te vANune abhyAsa, zravaNa vigere karyA chatAM paNa pUrvokta guNanI prApti na thAya temAM tene zo doSa? kAMI paNa nahIM. 154. asaha kiyAne phaLane nAza karanAra che, te kahe che - vratAni cIrNAni tapo'pi taptaM kRtA prayatnena ca piNddshuddhiH| abhUtphalaM yattu na nihnavAnAmasaddhahasyaiva hi so'parAdhaH 155 Aho I Shratgyanam
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 adhyAtmasAra bhASAMtara. [caturthamUlArtha- vrata karyo, tapasyAo karI, ane prayatathI piMDanI paNa zuddhi karI, te paNa nine tenuM kAMI paNa phaLa maLyuM nahIM. temAM kharekhara asagrahane ja aparAdha che. 155. TIkArya--he bhavya jIvo! je nihAe prANAtipAta viramaNa vigere vratanuM prayata-yatanA pUrvaka cirakALa sudhI pAlana karyuM, tathA bAhya ane AtyaMtara tapasyA paNa karI, tathA piMDanI zuddhi eTale betALIza deSanA varjavAe karIne AhAranI zuddhi paNa prayatavaDe karI, tema chatAM paNa nidvane-jamAli vigere jina vacananA utthApakane pUrvokta kriyA vaDe sAdhya evuM sugatirUpa phaLa na maLyuM. te aparAdha kevaLa asagnahane ja che. 155. kadAgraha prApta thayelA lAbhane paNa haNanAra che. te kahe che - sthAlaM svabuddhiH sugurozca dAturupasthitA kAcana modkaalii| asanahaH ko'pi gale gRhItA tathApi bhoktuM na dadAti duSTaH / / mUlAI-pitAnI buddhirUpI thALI che, ane temAM rasarUrUpa dAtAra thakI keIka modakane samUha paNa prApta thayo che; te chatAM kaIka duSTa adragraha gaLethI pakaDe che, jethI tene te khAvA deto nathI. 156. TakAthe-potAnI buddhirUpI thALa eTale suvarNanuM pAtra che, ane dAtAra gurU-guNI gurU thakI keIka-apUrva cittane prasanna karanAra madhura upadezarUpa madakanI zreNu-samUha prApta thaye che, te paNa eTale AvA prakArano lAbha prApta thayA chatAM paNa keI-vilakSaNa duSTa-pI durAgraha gaLAne viSe pakaDI rAkhe che, jethI te khAvA deto nathI. 156. ' durAgrahI mANasa uMTanI jema asArane ja grahaNa kare che, te vAta kahe che - .. guruprasAdIkriyamANamartha gRhNAti nAsadrahavAMstataH kim / drAkSA hi sAkSAdupanIyamAnAH kramelakaH kaMTakabhuina bhukte157 malALe-gurUvaDe prasAdarUpe karAtA arthane durAgrahI mANasa grahaNa karato nathI. tethI karIne zuM? kAraNa ke kAMTAne bhakSaNa karanAre UMTa sAkSAt tenI pAse ja lAvavAmAM AvatI dharAkhane khAto nathI. 157. TakA-durAgrahI purUSa gurUvaDe-dhamapadezakavaDe prasAdarUpa eTale anugraharUpa karAtA ane batAvavAmAM AvatA paramArthane grahaNa karatA nathI. tevA tenA anAdaramAM Azcarya jevuM zuM che? kAraNa ke beraDInI / Aho! Shrutgyanam
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha. ] samakita adhikAra 255 zULa vigere kAMTAne khAnAre uMTa pratyakSapaNe pitAnI pAse laI javAtI drAkSa-dharAkha khAto nathI. kAraNa ke tene jAtisvabhAvaja kAMTAdika khAvAne che, uttama vastu khAvAnuM nathI. 157. asagrahI purUSa kAgaDA jevo naca hoya che, te kahe che- asaGgrahAtpAmarasaMgati ye kurvanti teSAM na ratibaMdheSu / viSTAsu puSTAH kila vAyasA no miSTAnnaniSThAHprasabhaM bhavanti // mUlAI--jeo kadAgrahane lIdhe pAmara janonI saMgati kare che, teone paMDita upara prIti hotI nathI. kAraNa ke vichAvaDe puSTa thayelA kAgaDAo miSTAnnane viSe (miSTAnna khAvAne) bilakula tatpara thatA nathI. 158. TIkArtha-je kaI nivivekI purUSo durAgrahathI pAmara eTale dharmadhUrta athavA khaLa purUSanI saMgatine eTale saMbaMdhane athavA paricayane kare che, teone-khaLanA saMsargavALA purUne paramArthane jANanArA paMDitane viSe prIti hotI nathI. kAraNa ke temane svabhAva ja nIca che. jema vichAne viSe piSaNa pAmelA athavA pravINa (huziyAra) kAgaDAo kSIrAdika miSTa-madhura annane viSe niSThAvALA-prItivALA detA nathI. kAraNa ke temane svabhAva ja nIca che. 158. durAgrahI mANasa hasIne pAme che, te kahe che - niyojayatyeva matiM na yuktau yuktiM matau yaH prasabhaM niyukte / asadbhahAdeva na kasya hAsyo'jale ghaTAropaNamAdadhAnaH 159 // mUlAI-je purUSa asagrahane lIdhe zuddha yukine viSe pitAnI buddhine niga karatA nathI, paNa pitAnI buddhine viSe yuktine baLAtyAre laI jAya che, te mANasa mRgatRNikAnA jaLane viSe ghaDAnuM ArepaNu karate sate kone hAMsI karavA lAyaka na thAya? sarvane hAMsI karavA lAyaka thAya che. 159. TIkArya-je kadAgrahI mANasa kadAgrahane lIdhe ja sArA nipuNa nyAyathI yukta evA zAstraghaTita arthane viSe-gurUe kahelI sadbhuta (paramArthabhUta) arthanI iyattAnuM avadhAraNa (nizcaya) karavArUpa yuktine viSe pitAnI buddhine prayatna pUrvaka praveza karAvatuM nathI, paNa pitAnI buddhine viSe eTale potAnI kalpita kalpanAne viSe atyaMta baLAtkAre yuktine prere che. te AvA prakArano adragrahI purUSa mRgaNikAne paramAbhUta) a pUrata pUrvaka praveza viSe atyaMta Aho ! Shrutgyanam
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ caturtha viSe jaLa levA mATe ghaDAnuM sthApana kare che, mATe te keAne hasavA lAyaka na thAya ? sarvane hasavA lAyaka thAya. 15. kadAgrahI mANasa sUtra tathA artha bhaNAvavAne aAgya che, te kahe che.---- asa ho yasya gato na nAzaM na dIyamAnaM zrutamasya zasyam / na nAma vaikalya kalaMkitasya prauDhA pradAtuM ghaTate nRpazrIH // 160 // mUlAthe--je purUSano kadAgraha nAza pAmyA na hoya, tene zAstra bhaNAvavuM prazasya nathI. kAraNa ke vikaLatAe karIne kalaMkita thayelA purUSane moTI rAjyalakSmI ApavI yogya gaNAtI nathI. 160. TIkArba je duSTa buddhivALA purUSanA kadAgraha nAza pAmyA nathI, tevA durAgrahIne apAtuM-bhaNAvAtuM zAstra prazasya-vakhANavA lAyaka nathI. huM bhavya prANI ! tuM vicAra kara ke vikaLatAe karIne kalaMkita thayelA eTale aMdhapaNuM, adhirapaNuM, kAyarapaNuM vigere dUSaNeA vaDe dUSita thayelA purUSane moTI rAjyalakSmI ApavI eMma yeAgya nathI, te ja pramANe kadAcahI purUSane zAstranuM dAna karavuM te paNa yogya nathI. 160. ahIM koI zaMkA kare ke paropakAranI buddhithI kadAtrahIne paNa zAstranuM dAna karavAmAM ge! doSa che? te upara kahe che.---- Ame ghaTe vAri yathA dhRtaM sadvinAzayetsvaM ca ghaTaM ca sadyaH / asaGgrahagrastamatestathaiva zrutAtpradattAdubhayorvinAzaH // 169 // mUlAthe--jema kAcA ghaDAmAM pANI nAMkhyuM hoya te te potAnA tathA ghaDAneA tatkALa nAza kare che, te ja pramANe jenI buddhi kadAmahathI vyApta thaI heAya evA purUSane zrutajJAna ApavAthI zruta ane kadAgrahI e bannenA nAza thAya che. 161. TIkArya--De bhadra ! temAM A pramANe deSa thAya che.-jema kAcA mATInA ghaDAmAM koIe pANI bharyuM heAya te te tatkALa peAtAnA (pANInA) ane ghaTanA annaneA nAza kare che, eTale vizeSe karIne pAtAneA (pANInA) ane peAtAnA AdhAranA nAza karavAmAM hetubhUta thAya che, paNa tethI kAMI paNa upakAra thatA nathI. te ja prakAre durAgrahe karIne jenI buddhi lupta thaI hoya tevA purUSane zAstra ApavAthI-bhaNAvavAthI zAstra ane tenA AdhAra (bhaNanAra kadAyahI) e banneneA nAza thAya che. temAM hIlanA ane sanmArganA utthApanavaDe phaLanA abhAvane lIdhe zrutanA Aho! Shrutgyanam
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha, ] samakita adhikAra. 257 nAza thAya che, ane te vratanA AdhArane eTale tenA abhyAsa karanAra kadAgrahInA paNa durgatinI vRddhi, janma, maraNa vigere vaDe vinAza thAya che. mATe tene zruta na ApavuM, e ja tenApara karUNAnuM-dayAnuM phaLa che. 161. asagrahI purUSa hatApadezane yogya nathI, te kahe che. asagrastamateH pradatte hitopadezaM khalu yo vimUDhaH / zunIzarIre sa mahopakArI kastUrikAlepanamAdadhAti // 162 // mUlAthe--je purUSa kadAgrahavaDe jenI mati grasta thaI hoya evA purUSane hitanA upadeza Ape, te mUDha purUSa mahA upakAranI buddhithI kUtarInA zarIrapara kasturInA lepa kare che, ema jANavuM. 162. TIkArya--je koI pAtra apAtranA vicAra karavAmAM anipuNa purUSa durAgrahavaDe jenI buddhi grasta-bhakSita (lupta) thaI hoya evA manuSyanI pAse sarvane hitakAraka tathA vastunA svarUpanuM nirUpaNa karanAra dharmopadezanI prarUpaNA kare che, te kharekhara vimUDha-vizeSa ajJAnI purUSa kUtarInA zarIrapara mahA upakAra karavAnI buddhithI durgaMdhanI nivRttimATe" kasturInA lepa kare che, arthAt mUrkhAivALuM kArya kare che ema jAvuM. 192. pUrvokta arthanA samuccaya kahe che. kaSTena labdhaM vizadAgamArtha dadAti yo'sadgrahadUSitAya / .sa khidyate yattrazatopanItaM bIjaM vapannUSarabhUmideze // 163 // malAthe--je mANasa mahAkaSTathI meLavelo nirmaLa AgamanA artha dAgrahathI dUSita thayelA manuSyane Ape che, te mANasa seMkaDo prayatnothI prApta karelA bIjane ukhara bhUmimAM vAvIne pachIthI kheda pAme che. 163. TIkAthe--je adIrdha dRSTivALA purUSa kaSTathI eTale bhaNavuM, ciMtana karavuM, AvRtti karavI, gurUnI sevA karavI, e vigere mahA parizramathI prApta karelA nirmULa siddhAntanA artha eTale paramArthabhAva kadAgrahathI dUSita thayelAne Ape che, te purUSa seMkaDo udyamathI prApta thayelA zAlI vigerenA bIjane ukhara bhUmipradezamAM eTale khArabhUminA pradezamAM vAvIne pachI kheda pAme che eTale phaLa na maLavAthI pazcAttApane pAme che. 163. A kadAgrahI purUSa asArane ja grAhI che, te kahe che.-- zRNoti zAstrANi gurostadAjJAM karoti nAsaGgrahavAn kadAcit / vivecakatvaM manute tvasAragrAhI bhuvi svasya ca cAlanIvat // 164 // Aho! Shrutgyanam 33
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 adhyAtmasAra bhASAMtara. [caturthamUlArtha -kadAgrahI purUSa kadAcita paNa gurU samIpe zAstranuM zravaNa karato nathI, tathA tenI AjJA mAnatuM nathI, ane cAlaNanI jema asArane ja grahaNa karanAre te pRthvI para potAne ja vivecaka mAne che. 164. - TIkartha-durAgrahane dhAraNa karanAra purUSa keI paNa vakhata saMdagurUnI samIpe athavA temanA mukhe zAstranuM zravaNa karato nathI, eTale abhimAnane lIdhe siddhAntanA vAkane karNagocara karato nathI tathA te gurUnI AjJAne eTale vacananA nirdezane mAnatA paNa nathI ane pitAnA sAnanuM vivecakapaNuM mAne che eTale "mAruM jJAna vastusvarUpane yathAsthAne niyoga karanAruM che." ema mAne che. tathA asArane grahaNa kare che eTale anyAya ane kumArganI pravRttirU5 retarAM jevA asArane ja grahaNa kare che. jema leTa cALavAnI cALaNuM piSTane (leTane) nIce nAMkhe che, ane phephAM vigere asAra padArthane dhAraNa kare che, te ja pramANe A kadAgrahIne paNa asAragrAhI jANa. 164. A kadAgrahIne viSe rahelA sarve guNe vipasane ja pAme che, te kahe che - daMbhAya cAturyamaghAya zAstraM pratAraNAya pratibhApaTutvam / garvAya dhIratvamaho guNAnAmasadbhahasthe viparItasRSTiH // 16 // mUlAI-aha! kadAgrahane viSe rahelA purUSamAM guNonI kevI viparIta sRSTi che? ke jethI tenI caturAI daMbhane mATe thAya che. zAstra pApane mATe thAya che, buddhinI kuzaLatA pratAraNane mATe thAya che ane dhIrapaNuM garvane mATe thAya che. 165. TIkArtha-aho! mahA AzcaryanI vAta che ke kadAgrahane viSe nivAsa karanArA (kadAgrahI) purUSamAM raheluM cAturya-caturAI daMbhane mATe eTale pitAnA doSane AcchAdana karavA mATe thAya che, tathA zAstra eTale granthane abhyAsa pApane mATe eTale kumArgAdika pApapravRttine mATe thAya che, tathA buddhinuM-pratyutpannamatinuM nipuNapaNuM manuSyanA vaMcanane mATe thAya che, tathA dhIrapaNuM garvane mATe abhimAnane mATe thAya che. A pramANe upara kahelA guNonI kadAgrahIne viSe viparIta sRSTi-pratikULa utpatti ja che. 165. kadAgrahI sAthe maitrI karavI nahIM, ane karI hoya te te duHkhane mATe ja thAya che, te kahe che - Aho ! Shrutgyanam
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] samakita adhikAra.. 250 * asadbhahasthena samaM samantAtsauhArdabhRguHkhamavaiti tAhak / - upaiti yAdRkadalI kuvRkSasphuTatruTarakaMTakakoTikIrNA // 16 // mUlArtha-duSTa vRkSanA phuTatA ane tuTatA karoDe kAMTAe karIne vyApta thayelI kadalI (keLa) jevuM duHkha pAme che, tevuM duHkha kadAgrahamAM rahelA purUSanI sAthe maitrI karanAra mANasa paNa pAme che. 166. ' TIkArtha--aljhahamAM rahelA purUSanI sAthe mitrabhAvane dhAraNa karanAra manuSya sarvatra tevA prakAranuM-kahI na zakAya tevuM duHkha pAme che. ke jevuM duHkha bAvaLa, beraDI vigere kAMTAvALAM kutsita vRkSenA kare kAMTA ke jeo pavanathI keLa sAthe athaDAIne keLanAM pAMdaDAne phADI nAMkhe che, tathA tenA tuTelA kAMTA keLanA thaDamAM, zAkhAmAM ane pAMdaDAM vigeremAM bharAI jAya che, evA te kare kAMTAvaDe athavA temanA agrabhAgavaDe vyApta thayelI kadalI-keLa pAme che. tevuM duHkha kadAgrahIne mitra paNa pAme che. 166. kadAgraha e guNarUpI vanamAM agni samAna che. te kahe che - vidyA viveko vinayo vizuddhiH siddhAntavAlabhyamudAratA ca / asadhAdyAnti vinAzamete guNAstRNAnIva kaNAdavAgneH // 16 // mUlAI-asagrahathakI vidyA, viveka, vinaya, vizuddhi, siddhAnta paranI prIti ane udAratA e sarve guNe dAvAnaLanA taNakhAthI tRNanI jema nAza pAme che. 167. TIkardha-vidyA eTale AgamAdikane abhyAsa, viveka eTale kRtyAkRtya vigerene vicAra, vinaya eTale namratA, vizuddhi eTale AharAdikanI zuddhi, siddhAMtanuM vallabhapaNuM eTale Agama upara pratibhAva tathA udAratA eTale suMdara svabhAva athavA dAtArapaNuM e sarve AtmAnA hitakara guNe asagrahathakI, dAvAnaLanA taNakhAthI tRNanI jema nAzapralaya pAme che. 167. kadAgrahInI sthiti adhama hoya che, te kahe che- svArthaH priyo no guNavAMstu kazcinmUDheSu maitrI na tu tattvavitsu / asadahApAditavizramANAM sthitiH kilAsAvadhamAdhamAnAm 168 mUlArtha-kadAgrahIne pitAne svArtha ja priya lAge che, paNa keI guNavAne priya lAgato nathI. te mUrNa purUSenI maitrI kare che, paNa tatvajJAnInI maitrI karato nathI. kadAgrahe jemane vizrAMti ApI che evA adhamamAM paNa adhama purUSanI AvI ja sthiti hoya che. 168. Aho ! Shrutgyanam
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 adhyAtmasAra bhASAMtara. [caturthaTIkartha-pitAne svArtha ja priya, paNa pitAthI vyatirikta bIje kaI guNavAna che ja nahIM, evI tenI dRSTi-mAnyatA hoya che. tathA mUrkhane viSe ja maitrI-premanI utpatti thAya che, paNa tattvajJAnIne viSe tenI prIti utpanna thatI nathI. durAgrahe jenA cittanI vizrAMti karI che athavA durAgrahe jenA cittane vilArA-vyAha karyo che, evA adhamane viSe paNa adhama puranI AvA prakAranI ja sthiti-vartaNuka heAya che. 168. have upasaMhAra kare che- idaM vidastattvamudArabuddhirasadbhahaM ystRnnvjhaati| jahAti nainaM kulajeva yoSidguNAnuraktA dayitaM yshHshriiH||169|| mUlAI--A pramANe tattvane jANanAra udAra buddhivALo je purUSa tRNanI jema asadgahane tyAga kare che, tene guNene viSe anurAga vALI yazalakSma, patine kuLavAna strI na, taje tema kadApi tyAga karatI nathI. 169. TIkArya-je mekSanI icchAvALo ane udAra eTale paramArthanI parIkSA karavAmAM pradhAna buddhivALo muni A pUrve kahelA samagra tatvane jANune durAgrahane tRNanI jema tyAga kare che, tene eTale te munine athavA purUSane guNone viSe anurAgavALI eTale anukULapaNue karIne prasanna thayelI yazarUpI eTale mokSa athavA kIrtirUpI lakSmI, patine kuLavAna strInI jema eTale kuLavAna strI jema patine tajatI nathI tema tevA purUSane mekSalakSmI taja tI nathI. arthAta kadAgrahathI nivRtti pAmele manuSya avazya mokSe jAya che. A lekamAM cA evo zabda lakhyo che, tethI graMthakartAe pitAnuM yazevijaya evuM nAma sUcita karyuM che, ema jANavuM. 169 // iti asdbhhtyaagaadhikaarH|| che rUdhyAbhAre caturtha pravAse che. Aho ! Shrutgyanam
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha. ] asatrahane tyAga. 21 | | pravaMdha paramo. A --- 0091 cothe prabaMdha pUrNa thayo. have pAMcamAne AraMbha kare che. tene saMbaMdha A pramANe che. cothA prabaMdhane aMte asadgaha tyAga karavAnuM kahyuM. jeNe asaMgrahano tyAga karyo hoya te purUSa ane adhikArI thAya che, tethI ahIM veganA svarUpanuM nirUpaNa kare che. A saMbaMdha vaDe AvelA A svarUpane A prathama zloka kahe che - asgRhvyyaadvaantmithyaatvvissvigrussH| samyaktvazAlino'dhyAtmazuddheryogaH prasidhyati // 1 // mUlArtha-asadugrahane nAza karavAthI jeNe mithyAtvarUpI viSanA biMduonuM vamana karyuM che, ane tethI karIne je samyakatva vaDe zobhe che, tene adhyAtmanI zuddhi karanAre yoga siddha thAya che. 1. TIkArya-durAgrahane nAza karavAthI jeNe mithyAvarUpa eTale paramArtha vastune pavanAra ane asat padArthane pragaTa karanAra mithyAdaSTirUpa viSanA biMduonuM vamana karyuM che tene nAza karyo che, ane tethI karIne je samyakatve karIne eTale samyagdaSTipaNAe karIne zebhe che, tevA purUSane adhyAtmanI zuddhi karanAre eTale AtmAne vizeSa nirmaLa karanAre yoga eTale AtmAne pUrNa brahmapaNunI prAptine upAya siddha thAya che pragaTa thAya che. 1. paganA bhede kahe che - karmajJAnavibhedena sa dvidhA tatra caadimH| AvazyakAdivihitakriyArUpaH prkiirtitH||2|| mUlArtha te chekarma ane jJAnanA bhede karIne be prakAra che. temAM pahele karmavega AvazyakAdi vidhi karavA rUpa kahyo che. 2. kALuM-te yoga avazya karavA gya dharmakriyA karavA rUpa karma, tathA dhyAna karavA lAyaka AtmAnA sadbhata arthanuM ciMtana karavA rUpa jJAnanA bhede karIne eTale vizeSavaDe karIne arthAt karmaga ane jJAna ga rUpe karIne be prakAra che. te bannemAM pahela karmaga sAmAyika vigere cha prakAranAM Avazyaka tathA gurUvaMdana vigere siddhAMtamAM kartavyapaNae kahelI kriyA karavA rUpa kahyuM che. 2. Aho! Shrutgyanam
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ radara adhyAtmasAra bhASAMtara. [ paMcamahave be leka vaDe karmayoganuM ja svarUpa spaSTa kare che- zArIrasyandakarmAtmA yadayaM puNyalakSaNam / karmAtanoti sadrAgAtkarmayogastataH smRtaH // 3 // mUlArtha-jethI karIne zarIranA vegarUpI karmanA svarUpavALe A karmavega sArA premathI puNyanA lakSaNavALI kiyAne kare che, tethI tene karmayoga kahe che. 3. TakArya-jethI karIne A karmavega zArIrika svaMda eTale heya (tyAga karavA lAyaka) ane upAdeya (grahaNa karavA lAyaka)nA vibhAge karIne nivRtti ane pravRttirUpa ceSTAvALA zarIranA vegarUpI vyApAranA svarUpavALe chate sArA dharmaviSayaka prema karIne puNyanA lakSaNavALuM eTale sAtavedanIyAdika zubha prakRtinA baMdharUpa jenuM mukhya phaLa che evuM karma bAMdhe che eTale pUrva kahyA pramANe zubha karmabaMdha kare che, tethI karIne tenuM nAma karmaga kahyuM che. 3. AvazyakAdirAgeNa vAtsalyAdbhagavadrAim / prApnoti svargasaukhyAni na yAnti paramaM padam // 4 // mUlArtha-Avazyaka vigere kriyAparanA rAge karIne ane jinezvaranI vANI paranA vAtsalya karIne prANuM svarganAM sukha pAme che. paNa mekSa padane pAmatA nathI. 4. TIkArya-Avazyaka vigere yiA karavAmAM prItie karIne ane bhagavAna zrI jidranI vANu paranA vatsala bhAve karIne eTale Agamane viSe rahelI bhakti ane snehane anusaratI mananI prItie karIne arthata mAtra kAgavaDe prANI devalokamAM rahelAM sukhane eTale iMdrAdika denA bhegone pAme che. paNa tevI kriyA karIne paramapada-mukti sthAnamAM jatA nathI. rAga sahita dharma karavAthI zubhAnubaMdha thAya che ane tethI svargasukha maLe che. 4. have rAga kahe chejnyaanyogstpH zuddhamAtmaratyekalakSaNam / indriyArthonmanIbhAvAtsa mokSasukhasAdhakaH // 5 // mUlArtha-AtmAne viSe eka prIti ja jenuM lakSaNa che evI je zuddha tapasyA, te jJAnAga kahevAya che, te jJAnayoga idrinA viSayathI unmanI bhAva thavAne lIdhe mekSanA sukhane sAdhaka che. 5. Aho ! Shrutgyanam
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] acadhrahane tyAga. 263 TIkAthe-AtmAne viSe ja-potAnA svabhAvane viSe ja je rati eTale potAnA svarUpane jANavAnI prIti (vinoda) arthAta te AtmasvarUpe jovA mATe utkaMThitapaNe rahevuM te, AvI prIti ja jenuM ekaadvitIya lakSaNa eTale svarUpane jaNAvanArUM cinha che evuM zuddha-AkAMkSAdi deSa rahita nirmaLa thAnAdika je AtyaMtara tapa te jJAnayoga eTale jJAnamaya brahmapaNane zIdhrapaNe prApta karavAnA upAya kahevAya che. te jJAnaga idrinA artho thakI-zabdAdika viSayo thakI athavA tenA sukhanI IcchArUpI samudra thakI je unmanI bhAva eTale unmajanauparanA bhAgapara javuM te thakI, anyatra eTale mekSamAM potAnI utkaMThA hovAthI mokSano sAdhaka eTale sakala karmanA kSayane saMpAdana karanAra thAya che. pa. A jJAnayoganuM ja jAgrata svarUpa che, te dekhADe che. na parapratibandho'sminnalpo'pyekAtmavedanAt / zubhaM karmApi naivAtra vyAkSepAyopajAyate // 6 // mUlArtha-A jJAnane viSe kevaLa eka AtmAnuM ja jJAna hovAthI leza paNa bIjo pratibaMdha nathI. kAraNa ke A jJAnane viSe zubha kyiA paNa vyAkSepane mATe thatI nathI. 6. TIkArya-A jJAnayogane viSe eka ja eTale anya viSayanA parihAre karIne kevaLa advitIya AtmAnuM eTale jIvasvarUpanuM ja vedana-anubhava athavA vicAra hovAthI leza paNa parane viSe eTale AtmadhyAnathI vyatirikta bIjAne viSe pratibaMdha eTale "A paNa mAre avazya karavA lAyaka che." evo Agraha thato nathI. kAraNa ke A jJAnayogane viSe zubha karma paNa eTale pratikramaNadika zubha kiyA paNa vyAkSepane mATe eTale AtmadhyAnanA bhaMgane mATe thatI nathI. arthata zubha kriyA karatAM chatAM paNa te dhyAnamAM ja tallIna rahe che. kemake dhyAna ane zubha karma e bannene paraspara virodha nathI. 6. ahIM keI zaMkA kare ke-tyAre te AvazyakAdika kriyA avazya karavApaNe prApta thaI. te zaMkAnuM samAdhAna karatAM kahe che-- na hyapramattasAdhUnAM kriyApyAvazyakAdikA / niyatA dhyAnazuddhatvAdyadanyairapyadaH smRtam // 7 // Aho ! Shrutgyanam
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 adhyAtmasAra bhASAMtara. paMcamamalAI-apramatta sAdhuone AvakAdika kriyA paNa niyamita (avazya karavAnI nathI. kAraNa ke teo dayAnathI ja zuddha che. A bAbata anya darzanIoe paNa nIce pramANe kahyuM che. 7. TIkArya--he ziSya! tuM A pramANe jANa. zA pramANe? te kahe che-je kAraNa mATe apramatta sAdhuone eTale kartavyane viSe kartavyanI buddhithI yukta eTale sarvadA sAvadhAna (saptama guNasthAnavata ) evA sAdhuone AvazyakAdika eTale pratikramaNAdika zubha kiyA eTale sAmAcArI paNa niyamita eTale avazya karavApaNue karIne nizcita nathI. kAraNa ke teo dharmasthAna athavA zukladhyAne karIne zuddha-niraticAra cAritravALA che. aticArane abhAva hovAthI ja teo apramatta kahevAya che. ane tene mATe ja eTale aticArane-doSane dUra karavAne mATe ja pratikramaNa karavAnuM kahyuM che. tethI karIne temane hamezAM AvazyakAdika kriyA karavAmAM niyatapaNane abhAva che. bAkI dhyAnamAM virodha na Ave te pramANe kare paNa kharA. kemake sarvathA niSedha paNa nathI. A bAbata nIcenA lekamAM kahyA pramANe anya darzanIe paNa kaheluM che. 7. temaNe je kahyuM che, te ja kahe che- yastvAtmaratireva syAdAtmatRptazca mAnavaH / Atmanyeva ca saMtuSTastasya kArya na vidyate // 8 // malAI--je manuSya AtmAne viSe ja prItivALe haya, AtmAvaDe ja tRpta heya, ane AtmAne viSe ja saMtuSTa hoya, te manuSyane kAMI paNa karavAnuM hotuM nathI. 8. TIkA-je mumukSu mANasa AtmAne viSe ja eTale AtmasvarUpane viSe ja AnaMdavALe hoya, tathA AtmAvaDe ja tRpta eTale paripUrNa sakaLa IcchAvALo hoya, tathA AtmasvarUpane viSe ja saMtuSTa eTale atyaMta kRtArtha thaye haiya, tene koI paNa kArya-kartavya hetuM nathI. kAraNa ke teNe samagra kArya pUrNa karyuM che. 8. kahelA arthanI ja bhAvanA kare che - naivaM tasya kRtenArtho nAkRteneha kazcana / na cAsya sarvabhUteSu kshcidrthvypaashryH||9|| Aho ! Shrutgyanam
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha, ] asaddhahunA tyAga. 265 mUlA --- --A pramANe te jJAnayogIne kriyA karavAnuM kAMI prayAjana nathI, tathA na karavAnuM paNa kAMI prayAjana nathI, ane tene sarva bhUtAne viSe kAMI paNa arthanA Azraya-Alekhana nathI, Dha TIkAthe--A pramANe eTale pUrve kahyA pramANe siddha hAvAthI te jJAnayogIne kriyA karavAe karIne kAMI paNa artha-prayojana nathI. kAraNa ke kriyA karIne je sAdhavuM che, te tene siddha thayuM che. tathA A jJAnaceAgane viSe pUrvokta kriyA na karavAthI paNa kAMI prayeAjana nathI. kAraNuM ke te sarve vyAkSepothI rahita che. tathA A jJAnayogIne sarva bhUtA eTale sadbhUtabhAve arthAt sarvane ucita AlaMbanarUpa jinapratimAdikane viSe koI paNa jAtanA arthanA vyapAzraya avalaMbana ( Azraya) nathI. kAraNa ke te nirAlaMbana che. 9. pharIthI pUrve kahelA bhAvane ja spaSTa kare che. avakAza niSiddho'sminnaratyAnandayorapi / dhyAnAvaSTaMbhataH vAstu tatkriyANAM vikalpanam // 10 // bhUlAthe--A jJAnayogane viSe arati ane AnaMdanA avakAzanA paNa niSedha karyAM che. tethI dhyAnanA Azrayane lIdhe tene kriyA karavAnI kalpanA kayAMthI ja hAya ? na ja hAya. 10. TIkAze--A jJAnayogane viSe arati eTale dharmane viSe cittanA udvega ane AnaMda eTale viSayAdikamAM prIti e bannenA avakAzanA eTale pragaTa karavAnA avasaranI prAptinA niSedha karyo che. kemake temAM ( jJAnayogamAM ) iSTa ane aniSTanA vibhAga ja nathI. tethI karIne dhyAnane viSe karelA avaSaMbha-Azrayane lIdhe tene zubhAzubha kriyAonI kahapanA sevA kyAMthI hAya ? na ja hoya. 10 rAMkA--jo ema che. te te (jJAnayogI ) bhikSATanAdika kema kare che? te zaMkAne dUra karavA kahe che.-- dehanirvAhamAtrArthA yAspi bhikSATanAdikA / kriyA sA jJAnino'saMgAnnaiva dhyAnavighAtinI // 11 // mUlAthe--kevaLa dehanA nirvAhane ja mATe je bhikSATanAdika kriyAne te kare che, te paNu asaMgapaNAne lIdhe jJAnInA dhyAnane vighAta karanArI thatI nathI. 11. 34 Aho! Shrutgyanam
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 adhyAtmasAra bhASAMtara. paMcamaTIkAI-deha e dharma karavAnuM sAdhana che, mATe phakta tenA nirvahine ja mATe bhikSATana eTale AhArane mATe aTana-bhramaNa tathA bahirbhumie javuM vigere je kiyA-gamanAdika vyApAra dekhAya che, te paNa jJAnIne-jJAnayogavALAne asaMgane lIdhe eTale anAdi kALanA abhyAsavALA svabhAvane lIdhe te kyiA dehavaDe ja thAya che. paNa tene mATe AtmAne prayatna karavo paDato nathI. ane tethI te kriyA dhyAnane vighAta karanArI eTale dhyAnanI sAthe virodha karanArI thatI nathI. 11. te upara daSTAnta kahe che - ralazikSAhaganyA hi tanniyojanahagyathA / phalabhedAttathAcArakriyApyasya vibhidyate // 12 // mUlAthuM-jema rata parIkSAnA abhyAsa vakhatanI dRSTi jUdI heya che, ane te rasanI parIkSA karatI vakhatanI daSTi paNa phaLanA bhedane lIdhe jAdI hoya che, tema A jJAnInI AcAra kiyA paNa bhedavALI che. 12. TIkArya-jema kaAtanAdika ranonI parIkSAne mATe zikSA eTale ronA guNadoSane pratipAdana karanAra graMthanA abhyAsane viSe-te vakhate je daSTi hoya che eTale stranA jJAnane mATe je daSTi sthApanA karelI hoya che, te jUdA prakAranI heya che; ane te ralanI parIkSA karavA mATe niga karelI eTale temAM rahelA guNadoSa jovAne mATe prerelI daSTi paNa judI ja hoya che. arthAta abhyAsa vakhate mAtra abhyAsa pUratI ja draSTi hoya che, ane temAM rahelA guNadeSa jotI vakhate atyaMta prayatavALI daSTa hoya che. kemake baMnemAM phaLano bheda che. eTale prathamanI ane pachInI daSTinA phaLamAM vizeSa che. te ja pramANe A jJAnegavALAnA AcAranI yiA paNa eTale pUrvApara avasthAnA bhede karIne AcArane vyavahAra paNa bheda pAme che eTale adhika phaLanI IcchAe karIne jUdA ja prakArane pAme che. 12. have asaMga kriyAnuM phaLa kahe che - dhyAnArthA hi kriyA seyaM pratyAhRtya nijaM mnH| prArabdhajanmasaMkalpAdAtmajJAnAya kalpate // 13 // . mUlArthi-te A kathAnanA prajanavALI kriyA prArabdha janmanA saMkalpathakI potAnA manane pAchuM vALIne AtmajJAnane mATe samartha thAya che. 13. Aho ! Shrutgyanam
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] ayAgrahano tyAga. TIkArtha-pUrve kahelI A asaMga yiA jenuM phaLa athavA vAkyartha dhyAna ja che evI kriyA prArabdha janmanA saMka9pathakI eTale dareka janmane viSe saMcita karelA dehAdi nimitta karmanA ane tethI prApta thayelA janmanA eTale anAdi pravAhe karIne prApta thayelA vartamAna bhavanA saMkalpathIciMtanathI athavA jANavAthI potAnA cittane pAchuM vALIne eTale bIjA viSathakI kheMcI laIne AtmajJAnane mATe-AtmasvarUpane jANavA mATe samathe thAya che. dhyAna paNa AtmajJAnane mATe thAya che, tethI dhAnIne asaMga kriyAja hoya che. 13. kahelA arthane ja vizeSa kahe che - sthirIbhUtamapi svAntaM rajasA calatAM vrajet / pratyAhRtya nigRhNAti jJAnI yadidamucyate // 14 // mUlArthi-mana sthira thayuM hoya te paNa rAgAdike karIne te caMcaLapaNane pAme che. tethI jJAnI tene pAchuM kheMcIne tene nigraha kare che. te viSe nIce pramANe kahyuM che. 14. TIkArtha-mana sthira thayuM hoya te paNa te rAgAdika samUhanA udayathI pAchuM capaLatAne pAme che. mATe tevA manane dhyAnanA vyApAravaDe pAchuM kheMcIne jJAnI purUSa tene nigraha kare che, eTale pitAne vaza kare che, te viSe nIce pramANe kahyuM che. 14. te ja batAve che - zanaiH zanairupazamedbuddhyA dhRtigRhiityaa| AtmasaMsthaM manaH kRtvA na kiJcidapi cintayet // 15 // mUlArtha-prativaDe grahaNa karelI buddhie karIne dhIme dhIme uparAma pAma, pachI manane AtmAne viSe sthira karIne koI paNa vicAra kare nahIM. 15. TIkALe tivaDe eTale sthiratA athavA saMtavavaDe prApta thayelI buddhie karIne dhIme dhIme virati pAmavI. cittane pAchuM vALavuM. tyArapachI cittane AtmAne viSe sthira karIne pachI sarvathI nivRtta thayela hovAthI koI paNa ciMtavavuM nahIM. athota keI paNa viSayamAM manane rAkhavuM nahIM; manane nirodha kara. 15. kahelA arthanI siddhine mATe anukrama kahe che - yato yato niHsarati manazcaJcalamasthiram / tatastato niyamyaitadAtmanyeva vazaM nayet // 16 // Ahol Shrutgyanam
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 adhyAtmasAra bhASAMtara. paMcamamUlAIcaMcala ane asthira mana je je saMkalpAdikathI bahAra nIkaLe che, tyAMthI tene niyamamAM rAkhIne (pAchuM vALIne) AtmAne viSe ja vaza (sthira) karavuM. 16, 1 TIkArtha-ogI asthira eTale eka viSayamAMthI bIjA viSayamAM jatuM tathA capaLa eTale bIjA bIjA ciMtavanane grahaNa karavAnA svabhAvavALuM mana je je saMkalparUpa vyAkSepathI bahAra nIkaLe che, te te vyAkSepathI niyamamAM rAkhIne eTale jJAnarUpI deraDAvaDe bAMdhIne te manane AtmAne viSe ja vaza kare che-tallIna kare che. 16. upara kahelA arthane sAdhavA mATe kriyA karavA lAyaka che. te kahe che - . ata evAdRDhasvAntaH kuryAcchAstroditAM kriyAm / sakalAM viSayapratyAharaNAya mahAmatiH // 17 // mUlArtha-tethI karIne ja jenuM citta barAbara daDha nathI evA mahA buddhimAne manane viSayo thakI pAchuM kheMcavA mATe zAstramAM kahelI samagra kiyA karavI joIe. 17. , TIkArya-tethI karIne ja eTale ukta kriyA karavAthI paNa manane nidha thAya che mATe mahA buddhimAna-mokSane icchanAra aDha aMta:karaNavALAe-AtmAne viSe jenuM mana gADha nizcaLa thayuM nathI teNe arthAta mananI theDI sthiratAvALAe viSayanI pravRttithakI manane pAchuM kheMcavA mATe zAstramAM kahelI pratikramaNadika sarva kiyAe karavI. 17. adaDha manavALAnI kriyA guNane hetu thAya che, te vAta daSTAMtavaDe batAve che. zrutvA paizAcikI vArtA kulavadhvAzca rakSaNam / nityaM saMyamayogeSu vyApRtAtmA bhavedyatiH // 18 // malAI-pizAcanI vArtAne tathA kuLastrInA rakSaNanI vArtAne sAMbhaLIne menie hamezAM cAritranA vyApArane viSe udyamI thavuM. 18. TIkartha-munie pizAcanI eTale vyaMtaranI kathAne tathA kuLavadhUnA eTale uttama kuLamAM utpanna thayelI pitAnA putranI strInA zILa rakSaNane upAya sAMbhaLIne niraMtara saMyamanA-cAritranA vegane viSe vyApArane viSe jeno AtmA udyamI che evA thavuM. pizAca ane kuLavadhUnA rakSaNanI kathAo nIce pramANe-kaI eka vaNika daraja zarIra ciMtA mATe eka vRkSanI nIce jatA hatA. tyAM Aho! Shrutgyanam
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha T asagrahanA tyAga. 9 jaIne te "A pRthvI jenI hAya te mane anujJA ApeA." ema olIne zarIra ciMtA karI zauca karI ghera AvatA hatA. te joIne vRkSanA adhiSThAyaka vyaMtara tenApara dveSathI ciMtavavA lAgyo ke-"mArI anujJA laine A vizuk hamezAM azuci kare che, mATe huM tene yuktivaDe DhagIne zikSA karUM." ema vicArIne teNe ekadA viNane kahyuM ke he viSNuka ! varadAna mAga tAre AdhIna chuM. paraMtu mane tAre niraMtara kArya karavAnI AjJA ApavI. jyAre mane kAMI paNa kAma batAvIza nahIM, tyAre huM tane haNIza." vaNike te vAta aMgIkAra karI. pachI vaNike tene kAma batAvyuM, te teNe daivI zaktithI tatkALa karyuM. ane pharIthI kAma mAgyuM. vaNike vicAryuM keje huM Ane kAma nahIM batAvuM, te te mane haze.' ema vicArIne teNe kahyuM ke he deva ! vanamAMthI eka moTA vAMsa lAva.' eTale tarataja te vAMsa lAvyA. tene viNake peAtAnA AMgaNAmAM ubhe karAvyA. pachI teNe aMtarane kahyuM ke "jyAM sudhI huM tane bIjuM kArya na soMpuM, tyAM sudhI tAre A vAMsapara caDavuM ane utaravuM-caDautara karyA karavuM." A pramANe kahevAthI parAjaya pAmelA vyaMtara bolyA ke-huM tArAthI jItAyeA. mATe tArI je icchA haiAya te mAga." A pramANe te vaNike sUkSma vicAravaDe te aMtarane vaza karyAM, te ja pramANe yAgIe sUkSma arthAnA vicAra karIne manane vaza karavuM. koI eka zreNInA putra dezAMtare gayA. te putranI bhAryA patinA cirakALanA viyogathI kAmAtura thaI, tethI teNIe peAtAnI sakhIne kahyuM ke huM sakhI ! koika catura purUSane lAvI Apa. have huM bhAgavilAsa vinA rahI zakuM tema nathI." sakhIe vicAryuM ke 'jyAre A mArIja sahAyathI durgatimAM jAya, tyAre te mArA sakhIpaNAne dhikkAra che.' ema vicArIne teNIe teNInA sasarAne kahyuM ke-tamArI putravadhU kAmathI vyAkuLa thaI che, teNInuM tame upAyathI rakSaNa karo.' zreSThIe kahyuM-nizciMta thA, huM upAya karIza. tane paNa avasare khabara paDaze.' ema kahIne zreSThI peAtAne ghera gayA. teNe krodhathI potAnI bhAyone kahyuM kevurAMDa! A sarva te bagADI nAMkhyuM. tane ghara sAcavatAM ja AvaDatuM nathI.' te sAMbhaLIne te paNa krodhathI belI ke-'jene AvaDatuM hAya, tene soMpA. mArUM zuM kAma che?" tyAre zreSThIe putravadhUne kahyuM ke huM putrI! AnuM have mAta AvyuM che. paNa A ghara teA tamArUM che. mATe tamAre ja kurALa buddhithI ghara sAcavavuM." ema kahIne gharanA saghaLeA kAryabhAra teNInApara nAMkhyA. tethI te putravadhU niraMtara gharanA kAmakAjamAM guMthAyelI rahevAthI vakhatasara zayana, bheAjana vigere paNa pAmatI Aho! Shrutgyanam
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra77 adhyAtmasAra bhASAMtara. (paMcamanahIM. eTale vikArarahita thaI gaI. zreSThIe lakSaNe vaDe tene vikArarahita jANune teNunI sakhIne kahyuM ke-"have tuM vahune kahe ke mAre bhAI juvAna ane catura che, tArI IcchA hoya te tene lAgyuM. te sAMbhaLIne sakhIe te pramANe te vadhUne kahyuM, tyAre te belI kesakhI! evA duSTa karma karIne saryuM, huM evuM akArya nahIM karuM." (mane evo avakAzaje kyAM che?) A pramANe te vadhU kAmavikAra rahita thaI ane gRhanA vyApAramAM udyamavaMta thaI. te ja pramANe muni paNa dharmavyApAranA udyamavaDe manane vaza kare che. 18. kahelA upadezane viSe zikSA Ape che. yA nizcayaikalInAnAM kriyA naatipryojnaaH| ... vyavahAradazAsthAnAM tA evAtiguNAvahAH // 19 // bhalArtha-je kriyAo kevaLa nizcayane viSeja tanmaya thayelA muniene eti prajanavALI nathI, te ja kriyAo vyavahAradazAmAM rahelA prANIone atyaMta guNakAraka che. 18. TIkA-je pUrve kahelI AvazyakAdika kriAo nizcayane viSe ja eTale nirvikalpa AtmasvabhAvane viSe ja ekAgrapaNe-tanmayapaNe lIna thayelAne-magna thayelAne ati prajanavALI-avazya karavA lAyaka nathI, eTale ke nizcayamAM tanmaya thavAnA prabhAvathI thatI je vizeSa prakAranI nirjarA te tevI kSiAothI saMbhavatI nathI mATe ati prajanavALI nathI; teja kriyAo vyavahAra eTale lekaprasiddha dharmakAryanI pravRtti rUpa avasthAmAM rahelA prANIone atyaMta guNAne vahana karanArI-prApta karAvanArI che. arthAta vyavahAravALAne atyaMta meTA azubha karmane kSaya karanArI thAya che. 19, sAnathI yukta evI kriyA paNa muktine hetu thAya che, te kahe che - karmaNo'pi hi zuddhasya shrddhaamedhaadiyogtH| - rakSad ywturta jJAnAnaMtimati . 20 mUlAI-zraddhA, medhA vigere vegathI zuddha kriyA karI hoya, te te paNa jJAnayoganA atikramarUpa nahIM hovAthI akSata muktine hetu thAya che. 20. . kALuM-zuddha eTale sarvare kahelI ane vidhipUrvaka karelI kriyA paNa zraddhA eTale jinavacanane viSe utkRSTa AsthA, medhA eTale Aho! Shrutgyanam.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] aMsamahanA tyAga. 201 sUkSma arthane grahaNa karavAmAM samartha evI pustakanA jJAnavALI buddhika tathA Adi zabdane lIdhe dhRti, dhAraNA, anuprekSA vigerenA yAgathI eTale kAyotsargAdika kriyAmAM upayogathI upara kahelA jJAnayoganuM ullaM ghana nahIM thavAne lIdhe eTale A rIte karelA karmayoga paN jJAnayogapaNAne ja pAme che ane tethI akSata eTale paripUrNa evA meAkSanA hetubhUta thAya che. kAraNa ke tethI manano nirodha thAya che, tathA karmanI nirjarA paNa thAya che. 20. karmayoga ane jJAnayoganA kAraNa ane kALathI karelA vibhAga kahe che.abhyaase satkriyApekSA yoginAM cittazuddhaye / jJAnapAke zamasyaiva yatparairapyadaH smRtam // 21 // mUlAthe--yogIone abhyAsakALe cittanI zuddhi mATe sakriyAnI apekSA che, ane jJAnanA paripAkane viSe kevaLa zamanI ja apekSA che. te viSe anyadarzanIoe paNa kahyuM che. 21. TIkAthe--munione abhyAsakALe eTale dhyAnayoganI samIpa javA mATe je anuSThAna vizeSa karavAmAM Ave te vakhate cittanI zuddhine mATe eTale manane sthira ane nirmULa karavA mATe sarvajJe kahelI ane vidhithI zuddha evI AvazyakAdika kriyAnI apekSA che-kriyA karavI yogya che. ane jJAnanA paripAka thAya tyAre eTale sUkSma sUkSmatara arthane grahaNa karavAnI nipuNatA, jJAnAvaraNunA kSApazamanuM Adhiya ane kriyAvaDe sAdhya evA AtmAne viSe upayogasaMhita karavAnI zaktithI yukta evA jJAnanI prApti siddha thAya tyAre kevaLa anya vyatirikta eka zamanI ja-manarUpa indriyanA damananI ja apekSA che. A viSe khIjAe eTale vyAsAdike paNa nIce pramANe kahyuM che, 21, te ja kahe cheH ArurukSormuneryogaM karma kAraNamucyate / yogArUDhasya tasyaiva zamaH kAraNamucyate // 22 // mUlAthe--yogane ArohaNa karavA icchatA munine te te yoganuM kAraNu karma kahevAya che, ane yAgane ArUDha thaelA ( thayA pachI ) te ja munine samatArUpa kAraNa kahevAya che. rara. TIkAI--yAnAdika yogamAM tathA mana zuddhimAM ArohaNa karavAne icchatA munine karmarUpa kAraNa eTale zubha kriyArUpa hetu hoya che, ema Aho! Shrutgyanam
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra7ra adhyAtmasAra bhASAMtara. paMcamagIzvare kahe che. ane vegane viSe ArUDha thayelA eTale dhyAnAdika gane pAmelA munine zama eTale mananuM damana karavA rUpa kAraNuM kaheluM che. 22 gane viSe ArUDha thayele kyAre kahevAya? e AzaMkApara kahe che - - yadA hi nendriyArtheSu na krmsvnussjyte|| sarvasaMkalpasaMnyAsI yogArUDhastadocyate // 23 // . . malAI-jyAre iMdriyonA viSayamAM Asakti na kare, tathA karmane viSe sakti na rAkhe, tyAre sarva saMkalpane tyAga karanAra te muni yegArUDha kahevAya che. 23. TIkartha-jyAre eTale je jJAnaparipAkane viSe idrinA arthomAM eTale zabdAdika pAMce viSayamAM mana AsaktivALuM na thAya, tathA AtmArAma hovAthI AraMbhAdika kSiAmAM pravRtta na thAya, tyAre eTale tevA jJAnamAM vartate sarve-zubha tathA azubha saMkalpane tyAga karanAra muni yogArUDha thayela che, ema jANavuM. 23." sAnaga paNa sarvathA kliArahita heta ja nathI, te kahe che - jJAnaM kriyAvihInaM na kriyA vA jJAnavarjitA / guNapradhAnabhAvena dazAbhedaH kilaitayoH // 24 // mUlArtha-kriyAo karIne rahita jJAna hetuM nathI, ane jJAna karIne rahita kiyA hetI nathI. paraMtu te bannenA gaNa ane pradhAnapaNue karIne dazAne-avasthAne bheda che. 24. TIkArtha-pUrve kahelI kriyAo karIne vizeSa hIna eTale sarvathA. rahita jJAna eTale chaghana vizeSane grahaNa karanAra bedha hete nathI. arthAta jJAna kiyAe karIne yukta ja hoya che. athavA sarvathA jJAne karIne rahita kiyA hotI nathI. paraMtu kharekhara e jJAna ane kSiAne gauNa-aprAdhAnya (amukhyatA) ane pradhAna-mukhyatAe karIne avasthAne bheda hoya che. arthAt karmayogane viSe kriyAnuM prAdhAnya ane jJAnanI gauNutA hoya che. tathA jJAnane viSe jJAnanI mukhyatA ane karmanI gauNatA hoya che. 24. te ja bAbata spaSTa rIte kahe che - jJAninAM karmayogena cittazuddhimupeyuSAm / niravadyapravRttInAM jJAnayogocitI tataH // 25 // Aho ! Shrutgyanam
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] asagrahane tyAga. ra73 mUlAthe-tethI karIne niravagha pravRttivALA tathA karmavege karIne cittanI zuddhine pAmanArA jJAnIone jJAnanI yogyatA thAya che. 25. TIkArya-tethI karIne eTale pUrve kahelA hetuo karIne niravadya eTale nirdoSa pravRttivALA tathA karmayege karIne eTale kSiAnI pravRttio karIne cittazuddhine-mananI nirmaLatAne pAmelA jJAnIone jJAnayoganI yogyatA thAya che. tethI sarvathA kriyArahita jJAnayoga hote ja nathI. 25. karmayoga siddha thayA pachI jJAnayoga thavA gya che, te vAta bIjAnA vyapadezathI kahe che ata eva hi suzrAddhacaraNasparzanottaram / duHpAlazramaNAcAragrahaNaM vihitaM jinaiH // 26 // mUlArtha-tethI karIne ja prathama suzrAddhanA AcaraNane sparza karyA pachI dukhe karIne pALI zakAya tevA sAdhunA AcArane grahaNa karavAnuM jinezvaroe kaheluM che. 26. TIkAthe-tethI karIne ja eTale prAptine viSe anukrama hovAthI ja sArA zrAvakanA-pRhIdharmanA AcaraNano-dezavirati cAritrane sparza eTale pAlana karyA pachI duHkhe karIne pALI zakAya tevA sAdhunA AcArane-dIkSAne-sarvaviratipaNane grahaNa-svIkAra karavAnuM tIrthakaroe kaheluM che-Agamane viSe pratipAdana kareluM che. A utsarga mArga jANavo. 26. kahelI rIte prAptine viSe anukramane upadeza karavAnuM zuM prajana che? e AkAMkSA para kahe che - . ekodezena saMvRttaM karma yatpaurvabhUmikam / doSocchedakaraM tatsyAjjJAnayogapravRddhaye // 27 // mUlArtha-pUrva bhUmikArUpa je karma ekanA uddeza karIne karyuM hoya, te karma deSane nAza karIne jJAnayoganI vRddhine mATe thAya che. ra7. TIkArya-je kAraNa mATe prathama bhUmikA-gAvasthAne viSe thayeluM karma-kriyAga ekanA udeze karIne eTale cUlAbhanI nivRttinA anve SaNe karIne arthAta dezaviratie karIne AcaraNa kareluM hoya te te karma kAma, krodha, meha vigere deze ke jeo sarvaviratinA pratibaMdhaka che, tene nAza karIne jJAnayoganI vRddhine mATe thAya che. 27. 35 Aho! Shrutgyanam
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ za74 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ pacamaje karmayoga azuddha heya te pUrve kahelA phaLanI prApti thatI nathI, te kahe che - ajJAninAM tu yatkarma na tatazcittazodhanam / - yAgAderatathAbhAvAnmlecchAdikRtakarmavat // 28 // . mUlAI-ajJAnI janenuM je karma che, tethI cittanI zuddhi thatI ja nathI. kAraNake mleccha vigeree karelA karmanI jema yajJAdika kriyAo karavAthI tathA prakArane bhAva thatuM nathI. 28. ' TIkArya-ajJAnIne eTale mithyAjJAnavALAne je karma eTale yajJa kara tathA karAva vigere kiyAga che, te (karma)thI cittanI zuddhi eTale. nirmaLatA thatI nathI. kAraNa ke yAga eTale maMtrAhutipUrvaka pazu vigerenA vadhathI brahmAdika devenuM pUjana tathA Adi zabdane lIdhe snAna, zauca vigerenuM tathA prakArapaNuM nahIM hovAthI eTale mahA nirjarA vigere utpanna karIne samatAdika pariNAmane utpanna karanAre ahiMsAdikane bhAva nahIM hovAthI cittanI zuddhi thaI zakatI nathI, kemake tethI te ulaTa pAparUpa melane ja lepa thAya che. mleccha eTale yavana tathA Adi padakarIne zaka jAtinA tathA puliMdajAti vigerenA lekee karelA pazuvadhAdike karIne potAnA devatAnI pUjArUpa karmanI jema te niSphaLa che. eTale ke je kadAca hiMsAdikavaDe svecchAdikane mananI zuddhi thatI heya, te vedamAM kahelA pazu yAgAdike karIne paNa zuddhi thAya. kAraNa ke te bannemAM koI paNa vizeSa nathI. bannemAM nyAyanI tulyatA che. 28. zaMkA--yAga eTale karmavega. tenA phaLanI IcchA rAkhI na hoya te te jJAnane mATe thAya che. te upara kahe che - na ca tatkarmayoge'pi phalasaMkalpavarjanAt / saMnyAso brahmabodhAdvA sAvadyatvAtsvarUpataH // 29 / / malArtha-te yAgAdika karmaga chatAM paNa phaLanA saMkalpane tyAga karavAthI athavA to brahmanA bodhathI saMnyAsa thaI zakato nathI. kAraNuM ke (yAga athavA brahmane bodha) svarUpathIja sAvadha che. 28 TIkAI-vAgAdika kriyA gine viSe A leka saMbaMdhI putra ane rAjyAdikanI prApti rU5 phaLano saMkalpa karyA vinA paNa saMnyAsa eTale mananI zaddhi thatI nathI. jagatanI utpatti, sthiti ane pralayanA hetu rUpa brahmane mAtra jJAnathI ja saMnyAsa thaI zakatuM nathI kAraNa ke svarU Aho! Shrutgyanam
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] A saMgrahano tyAga. ra75 pathI ja eTale kriyAne AkAra jevAthI ja te sAvadya-pApasahita hevAthI anya hiMsAnI jema brahmajJAna ane manazuddhinuM kAraNa te thatI nathI. ra8. kahelA arthane viSe ja samuccayArtha kahe che - no ceditthaM bhavecchuddhiM!hiMsAderapi sphuttaa| zyenAdvA vedavihitAdvizeSAnupalakSaNAt // 30 // mUlAI--je ema na hoya te hiMsAdikathakI paNa pragaTa rIte manazuddhi thaze. athavA vedamAM kahelA yenayAgathakI paNa manazuddhi thaze. kAraNa ke te bannemAM kAMI vizeSa dekhAtuM nathI. 30. TIkAI- ema na hoya te eTale ame kaheluM tamane yuktiyukta bhAsatuM na hoya ane A pramANe eTale yAgAdika sAvadha karmavaDe vedamAM kahelI zuddhi mAnatA ho te gAya vigerenI hiMsAthakI paNa pragaTa rIte cittazuddhi thavI joIe. athavA vedamAM kahelA eTale vedamAM jeno niSedha karyo nathI evA nayAgathI paNa zuddhi thavI joIe, ane te te tamAre apramANa che. kAraNa ke gAyane vadha niMdya che ane yenayAga abhicAra eTale mAraNa, mohana vigerenA viSayavALo che. mATe AnAthI paNa zuddhi thavI joIe. kemake vedavihita hiMsAmAM tathA anya hiMsAmAM kAMI paNa vizeSa eTale pApanuM mUnAdhikapaNuM dekhAtuM nathI. 30. - sAva jarma no tAre zuddhiviDhavAtA karmodayAgate tvasminnasaMkalpAdabandhanam // 31 // mUlAI-tethI karIne buddhine vipayara thAya che mATe sAvadha karma grahaNa karavA lAyaka nathI. kadAca karmanA udayathI AvuM sAvadha karma prApta thayuM hoya te temAM saMkalpa na hovAne lIdhe te pApabaMdhaka nathI. 31. TIkArya-tethI karIne pUrve kahelA kAraNe karIne buddhine viparyAsa thAya che mATe sAvadya-pApasahita karma paMDita purUSe grahaNa karavA lAyaka nathI. kadAca A sAvagha yoga (karma) karmanA-jJAnAvaraNIyAdikanA udayane lIdhe anupaga, rega, parAbhava vigerevaDe prApta thayo hoya te temAM saMkalpa na hovAne lIdhe eTale hiMsA karavAnA pariNAma na hovAthI azubha karmane baMdha thatuM nathI. A pramANe aMgIkAra karavuM egya che. paNa haNavAnI buddhithI kareluM karma abaMdhaka che, ema te kahI zakAya ja nahIM. 31, Aho! Shrutgyanam
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 adhyAtmasAra bhASAMtara [ paMcamazaMkA-karmanA udayathI prApta thayeluM sAvadha karma karyA chatAM paNa saMkalpa na devA mAtrathI ja niSedha kema thaI zake? te zaMkAne dUra karavA kahe che. karmApyAcarato jJAturmuktibhAvo na hiiyte| tatra saMkalpajo bandho gIyate yatparairapi // 32 // mUlArtha-jJAnIne karmanuM AcaraNa karavAthI paNa muktine bhAva hIna thatuM nathI. kAraNa ke temAM saMkalpathI ja baMdha utpanna thAya che.. te viSe bIjAe paNa kahyuM che. 32. TIkArtha-jJAnavALA purUSane zubhAzubha karmanuM AcaraNa karyA chatAM paNa muktino bhAva eTale mokSane abhilASa hIna thato nathI-nAza pAmatuM nathI. kAraNa ke te kSiAnI pravRttimAM saMka9pathI utpanna thayela eTale hiMsAdikanA avasAyathI utpanna thanAra karma baMdha heta nathI. tethI zubha pariNAmavALAne azubha baMdha thatA nathI. te viSe anyadarzanIo paNa nIce pramANe kahe che. 32, je kahe che, te ja jaNAve che. karmaNyakarma yaH pazyedakarmaNi ca karma yH| sa buddhimAn manuSyeSu sa yuktaH kRtsnakarmakRt // 33 // mUlArtha-je mANasa karmane viSe akamane jue, tathA je akarmane viSe karmane jue, te mANasa manuSyamAM buddhimAna che, ane te ja sarva karma karanAre che, e yukta che. 33. TIkartha-je vidvAna karmane viSe eTale kriyAnI pravRttine viSe akarmane jue eTale jIva akSipaNunI prAptinuM kAraNa che tethI tene kiyArahita jue athavA azubha saMkalpane abhAva hovAthI azubha karmanA nimittavALA baMdhathI rahitapaNuM jue, tathA je purUSa akarmane viSe eTale zubha kSiA varjitane viSe karmane eTale saMkalpathI utpanna thayelA baMdhane jue, te purUSa manuSyamAM buddhimAna che, ane te ja yukta eTale gavALe che-saMpUrNa kriyA karanAre che. 33. - have pAMca ke karIne karmamArga ane niSkarma mArganI vicitratA dekhADe che - ___ karmaNyakarma vAkarma karmaNyasminnubhe api / nobhe vA bhaMgavaicitryAdakarmaNyapi no mate // 34 // Aho ! Shrutgyanam
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] asagrahane tyAga. 277 mUlArtha-karmane viSe akarma mAneluM che, athavA akarmane karmane viSe mAneluM che, ane te banne A karmavegane viSe mAnelA che, athavA te banne nathI mAnelA. kAraNa ke bhaMganuM vicitrapaNuM che, tethI akarmane viSe paNa mAnelA nathI. 34. 1 TIkArca-kamane viSe eTale varNane uccAra ane zarIranI mudrAnA vinyAsarUpa kriyAyogane viSe akarma eTale sadbhata artha (paramArtha)nuM ciMtana ane zuddha svarUpanA AlaMbanarUpa cittanA nirodharUpI jJAna- * gane mAne che, athavA akarma eTale ekale jJAnayoga ja karmane viSe kviAyogane viSe mAne che, kemake mananA vyApAra vigerenI pravRtti che mATe tathA te banne eTale karma ane jJAna paNa karmayogane viSe mAnelA che. kemake AvazyakAdi karatA chatAM paNa zraddhA, meghA vigere vaDe yukta hoya che tethI. athavA te banne mAnelA nathI. kAraNa ke bhaMganuM vicitrapaNuM che. tIvra, maMda vigere pariNAmathI utpanna thayelA vikalponI vicitratA che tethI. akarmane viSe eTale jJAnagane viSe paNa mAnelA nathI. A chellA bhAMgAnA sUcavanathI pUrvanA traNa vikalpa grahaNa karavA lAyaka che, ane cothe bhAMge zUnya hevAthI tyAga karavA lAyaka che. akarmane viSe karmanuM mAnavuM, karmane akarmane viSe mAnavuM, te bannene akarmane viSe mAnavA, athavA na mAnavA. e cAra bhAMgA paNa jANavA. A zlekane bhAvArtha bahuzruta pAsethI jANavA lAyaka che. 34. vargIvaiSamuvAlInI vibhAvanA jJAnI na lipyate bhogaiH padmapatramivAMbhasA // 35 // mUlArtha-udAsI jJAnI karmaga ane jJAnanI viSamatA ( asadezapaNuM) jANune jaLathI kamaLanA patranI jema bhegathI lepAtuM nathI. 35. TIkArtha-jJAnavALe gI udAsI eTale rAgAdikanI vacce rahelo arthata madhyastha pariNAmavALo thaIne karma eTale karmaga ane nenkacyuM eTale jJAnayoganuM viSamapaNuM eTale asadazapaNuM ciMtavatA cha zabdodika bhegAvaDe lepAta-baMdhAtuM nathI. kAraNa ke te sarvatra nivRtta thayelA pariNAmavaDe yukta hoya che, dRSTAMta kahe che-jema jaLavaDe kamaLanuM pAMdaDuM lepAtuM nathI tema. 35. pApAkaraNamAtrAddhi na maunaM vicikitsyaa| manacAramAsAkhyAjJAnayoga maLyuniH / 26 Aho ! Shrutgyanam
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ paMcama bhUlAthe--kevaLa pApakarma na karavAthI ja vicikitsAne lIdhe munipaNuM kahevAtuM nathI. paraMtu atyaMta utkRSTa samatAthakI jJAnayogI muni kahevAya che. 36. TIkAtha--mAtra pApa eTale azubha kriyA na karavAthI ja arthAt pApa na karavArUpa ja cana karavAthI munipaNuM kahevAtuM nathI. arthAt vicikitsA eTale dharmane viSe tathA svarUpanA viveka karavAmAM saMzaya, tenI nivRtti na thavAthI-phaLane viSe saMdeha thAya che tethI munipaNuM kahevAtuM nathI. tyAre zAthI munipaNuM kahevAya che ? te kahe che-asadaza eTale atyaMta utkRSTa samatAthakI ja jJAnayogI muni kahevAya che. 36, viSayeSu na rAgI vA dveSI vA maunamaznute / samaM rUpaM vidaMsteSu jJAnayogI na lipyate // 37 // sUlAthe--jJAnayogI viSayane viSe rAgI ke dveSI hAtA nathI, tethI te munipaNuM pAme che. tathA te viSayone viSe samAna rUpane jANIne lepAtA nathI. 37. TIkArtha--jJAnayegI eTale je AtmaramarUpa jJAne karIne cogI eTale muktinA vyApAravALA che te zabdAdika viSayAne viSe rAgavALA eTale prItivALA athavA dveSavALA hAtA nathI. tethI evA prakAranA sAdhu munipaNuM pAme che. paraMtu pUrve kahelA mAtra pApa karmane na karanArA munipaNuM pAmatA nathI. jJAnayogI muni zabdAdika viSayone viSe samAnapaNuM eTale ISTa tathA aniSTanA parihAre karIne tene eka pudgala svarUpe ja jANatA chatA lepAtA nathI-pApakamaeNvaDe baMdhAtA nathI. 37. satattvacintayA yasyAbhisamanvAgatA ime / AtmavAnuM jJAnavAna vepamenAmo di saH // 28 // mulArtha--je. purUSane A zabdAdika viSaye yathArtha svarUpanI ciMtAe karIne peAtAnA upabhAgamAM AvelA che, te AtmavAna, jJAnavAna, vedamaya, dharmamaya ane brahmamaya che. 38. TIkAthe--je pradhAna purUSane A zabdAdika viSayo satattva eTale paramArthathI duHkhakArI vigere svarUpa sahita yathArtha svarUpanA viSayavALI ciMtAvaDe-vicAravaDe potAnA upabhAgane viSe prApta thayA che eTale peAtAne vaza thayA che, te ja yAgI AtmavAna-jene AtmA AdhIna che Aho! Shrutgyanam
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] asagrahane tyAga. te, jJAnavAna-nAnI, vedamaya-samagra zAstranA jJAnamaya, dharmamaya-kSAMti vigere AtmAnA dharmamaya ane brahmamaya-AtmasvarUpamaya hoya che. 38. AvA prakAranA zI rIte thAya? te zaMkApara kahe che vaiSamyabIjamajJAnaM nighnanti jJAnayoginaH / viSayAMste parijJAya lokaM jAnanti tattvataH // 39 // malArtha-jJAnayogIo viSamatAnA bIja rUpa ajJAnane haNe che. te gIo viSayone jANIne samagra lekane tatvathI jANe che. 38. kArtha-jJAnagIo eTale AtmAne viSe prItivALA munio viSamatAnA bIjarUpa eTale ISTa aniSTa bhedane grahaNa karavArUpa viSama paNAnA bIjanI jevuM bIja eTale utpatti kAraNarUpa ajJAnane eTale viparIta bodhane atyaMta haNe che-nAza kare che. te jJAnayogIo zabdAdika viSayane yathArtharUpe jANune lekane eTale samagra carAcara vastu svarUpane tatvathakI eTale priyapaNuM ane apriyapaNuM evA svabhAvathI rahita paramArtha rUpe jANe che. tethI teo tevA prakAranA thAya che. 39. itazcApUrvavijJAnAccidAnandavinodinaH / jyotiSmanto bhavantyete jJAnaniSUtakalmaSAH // 40 // mUlArtha-tyArapachI apUrvavijJAnathI cidAnaMdanA vinodavALA te gIe jJAnavaDe pApane nAza karIne tivALA (kevaLajJAnavALA) thAya che. 40. TIkAI-tyArapachI eTale tatvathI lekasvarUpanA jJAnanI prApti thayA pachI apUrva vijJAnathI eTale uttarottara vRddhi pAmatA viziSTa jJAnathI-anubhavarUpa atyaMtara kriyAthI citarUpa-jJAnarUpa AnaMdane viSe krIDA-ramaNa karanArA te jJAnayogIo jJAnavaDe eTale zuddha zuddhatara dhavaDe pApane nAza karIne karmarUpI ranarahita kevaLajJAna rUpa tivALA thAya che arthAt AtmasvarUpanA bhogI thAya che. 40. enuM ja vizeSa vyaMjana dekhADe che.- tejolezyAvivRddhiryA pryaaykrmvRddhitH| bhASitA bhagavatyAdau setthaMbhUtasya yujyate // 41 // mUlArtha--je tejalezyAnI vRddhi paryAyanA kramanI vRddhithI bhAgavatI vigere sUtrone viSe kahelI che, te AvA prakAranA yogIne ja ghaTe checuta che. 41. Aho ! Shrutgyanam
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ paMcama - TIkALuM-je AgaLa kahevAmAM Avaze evI telazyAnI vRddhi eTale tejanI jema Atmadharmane prakAza karanArI jJAna ane karUNadika rUpa pariNAmanI samRddhi paryAyakamanI vRddhithakI eTale cAritra grahaNa karyAnA divasathI AraMbhIne mAsa, bemAsa vigere cAritra samayanA anukamanI vRddhithakI bhagavatI vigere sUtromAM kahelI che, te zubha lezyAnI vRddhi AvA prakAranA jJAnayogIne ja ghaTe che temanAmAM ja dekhAya che. 41. kahelI vezyAvALA paNa leyAne) kiyAnA upadezavaDe dekhADe che. viSame'pi samekSI yaH sa jJAnI sa ca pNdditH| jIvanmuktaH sthiraM brahma tathA coktaM parairapi // 42 // mUlAI-je viSamane viSe paNa samadaSTivALA hoya che, te ja jJAnI, te ja paMDita ane te ja jIvamukta kahevAya che. te ja sthira brahmane pAme che. te viSe bIjAoe paNa kahyuM che. kara. TIkArtha-je jJAnayogI viSamane viSe paNa eTale jAti, kuLa, rUpa, vinaya, vidyA, prema ane buddhi vigerevaDe hIna athavA adhika prANuone viSe paNa samadaSTivALA eTale pitAnA AtmAnI tulyA daSTivALA hoya che, te ja purUSa jJAnI eTale sarva ze (jANavAlAyaka) padArthane jANanArA, te ja paMDita eTale vidvattAnA phaLarUpa kriyAne pAmanArA tathA te ja jIvamukta eTale A bhavane viSe ja karmabaMdha rahita hoya che, ane te ja sthira-nizcaLa paramAtmarUpa brahmane pAme che. te viSe sAMkhya vigere anya darzanIoe paNa kahyuM che. kara. te ja kahe che - vidyAvinayasaMpanne brAhmaNe gavi hastini / zuni caiva zvapAke ca paMDitAH samadarzinaH // 43 // mUlArthi-paMDita purUSe vidyA ane vinayathI yukta evA brAhmaNa upara, gAya upara, hAthI upara, kUtarA upara ane caMDALa upara sarvatra samadaSTivALA hoya che. 43. 1 TakALuM-jJAnI purUSa vidyA eTale zAstrane viSe vidvattA ane vinaya eTale nivRttinA pariNAmapUrvaka pUjyanI pUjA karavAne svabhAva e bannethI yukta evA brAhmaNa upara, gAya upara, hAthI upara, kutarA Aho! Shrutgyanam
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] asagrahane tyAga. 281 upara ane cAMDALa upara sarvatra tulya daSTivALA hoya che. paraMtu aizvarya Adi bhedane grahaNa karanArA detA nathI. 43. kahelA arthane hetupaNe karIne upadeza kare che- ihaiva tairjitaH sargo yeSAM sAmye sthitaM manaH / nirdoSaM hi samaM brahma tasmAdbrahmaNi te sthitAH // 44 // . mUlArtha--jeonuM mana samatAne viSe raheluM che, teoe A janmane viSe ja saMsArane jItyo che. kAraNa ke brahma e nirdoSa ane samarUpa che, tethI teo brahmane viSeja rahelA che ema jANavuM. 44. TIkArtha-je vegIonuM mana samatAne viSe raheluM che, te munIdharoe A bhavane viSe ja samagra saMsAra cho che vaza karyo che athaoNt saMsAra samudrane tarI gayA che. kAraNa ke brahma eTale sakala upAdhirahita AtmasvarUpa te nirdoSa eTale rAgAdika deSanA vikArothI varjita-nirvikAra che ane sama eTale sarvadA ekaja rUpa che. tethI te yogIo pUrNabrahma svarUpane viSe rahelA che. mATe mumukSue samatAne viSe ja sthiti karavI e artha phaLIbhUta thaye ema jANavuM. 44. pharIthI paNa hetupaNe ja upadeza Ape che na prahaSyet priyaM prApya nodvijetprApya cApriyam / - sthirabuddhirasaMmUDho brahmavidbrahmaNi sthitH||45|| mUlArtha-brahmane viSe rahelA, sthira buddhivALA ane rameharahita brahmajJAnI priya vastune pAmIne harSa pAmatA nathI ane aniSTa vastu pAmIne udvega pAmatA nathI. 45. TIkAryasama svabhAva rUpa brahma viSe rahelA, brahmajJAnI eTale pUrvokta lakSaNavALA zuddha AtmarUpa brahmane jANanArA, sthira buddhivALA ane sarvatra vyAhathI varjita evA purUSa priya-abhISTa vastune pAmIne harSa pAmatA nathI, tathA apriya-aniSTa vastu pAmIne udvigna cittavALA thatA nathI. 45. have vyatireka sahita hetuvaDe upadeza Ape che- arvAgdazAyAM doSAya vaiSamye sAmyadarzanam / nirapekSamunInAM tu rAgadveSakSayAya tat // 46 // mUlAI--avadazAne viSe viSamatAmAM samadaSTi te dezane mATe Aho ! Shrutgyanam
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. paMcamathAya che, paraMtu nirapekSa munijane te te (samadaSTi) rAga ane zreSanA nAzane mATe thAya che. 46. TIkALe-vyavahAra dvapa arva dizAmAM eTale sarAga avasthAmAM viSamapaNuM uparanI eTale ISTa ane aniSTamAM tema ja uMca ane nIcapaNamAM je samadaSTi eTale sarvatra tulya vartanavaDe jevuM te arthAta samagra prANIvargane eka rUpe ja che ane te ja pramANe vartavuM te dezane mATe eTale dharmavaMsAdika aneka anarthanI prAptine mATe thAya che. paraMtu apekSArahita eTale vyavahAranA nirvAhanI IcchArahita munione te te pUrvokta viSamatA uparanI samadaSTi rAgadveSanA kSayane mATe-nAzane mATe thAya che. 4. pharIne nirapekSapaNAne vizeSa kahe che-- rAgadveSakSayAdeti jJAnI viSayazUnyatAm / chidyate bhidyate cAyaM hanyate vA na jAtucit // 47 // - malAI-jhAnI rAgadveSanA kSayathakI vijyanI zUnyatA (abhAva)ne pAme che, ane te kadAcita paNa chedAne bhedato ke haNatA nathI. 47. TIkArtha-jJAnayogavALA muni rAgadveSanA kSayathakI zabdAdika viSayonI zUnyatAne-abhAvane pAme che. tevA viSaya zUnyatAvALA jJAnayogI kadAcita paNa ati tINa zastrAdikavaDe chedAtA nathI eTale AmathAnanA chedane pAmatA nathI. arthAt koI tene chede te paNa tenA sthAnanI dhArA akhaMDa rIte ja pravarte che tathA te bhedatA nathI; eTale zastraviDe ke tene bhede paNa rAgAdikanA pariNAmavaDe pariNatinA bhedane pAmatA nathI. athavA te haNatA nathI eTale dharmanA rvisane pAmatA nathI. 47. have ATha leke karIne jJAnegInuM svarUpa dekhADe cheanusmrti nAtItaM naiva kAMkSatyanAgatam / zItoSNasukhaduHkheSu samo mAnApamAnayoH // 48 // - mUlAI-jhAnagI atIta vRttAMtanuM smaraNa karatA nathI, anAgatanI IcchA karatA nathI, tathA zIta uSNa, sukha duHkha ane mAna apamAnane viSe tulya hoya che. 48. TIkALuM-AtmAne viSe ramaNa karanAra jJAnayogI atIta eTale pUrva anubhavelA sukha, duHkha, ISTa, ane aniSTa bhegAdikanuM smaraNa karatA nathI. tathA anAgata eTale prApta nahIM thayelA deveMdranA bhegA Aho ! Shrutgyanam
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.. asagrahane tyAra dikanI icchA karatA nathI. tathA zIta eTale hima athavA zizira kALathI utpanna thayelI zItavedanA, uSNu eTale saMtApane utpanna karanAra sUryane tApa vigere, sukha-pUjA tathA ISTa bhojanAdikathI utpanna thayela sAtA, duHkha-parIsaha, upasarga vigere sahana karavAthI utpanna thayeluM kaNa, eTalAne viSe sama eTale tulya daSTivALA hoya che. tathA mAna eTale rAjAdike karela bhaktisaMskAra ane apamAna eTale duSTa pAmara janee karelI tarjanA-tiraskAra, tene viSe paNa samAna eTale rAgAdika rahita tulya vRttivALA hoya che. AvA muni adhyAtmarUpI sAmrAjyane givatA chatA bIjuM kAMI paNa letA nathI. e rIte ahIMthI AThamA zlekanI sAthe saMbaMdha jANa. e pramANe uttarottara dareka phlekane viSe jANavuM. 48. ' jitendriyo jitakrodho maanmaayaanupdrutH| lobhasaMsparzarahito vedakhedavivarjitaH // 49 // mUlArtha-idrine jItanAra, krodhane jItanAra, bAna ane mAyAvaDe upadrava nahIM pAmele, lebhanA sparza rahita tathA vedanA khedathI rahIta, 48. TIkArtha-jJAnagI zrotrAdika idrine jItanAra eTale vaza karanAra, krodhane jItanAra, mAna-jAti vigerene garva tathA mAyA-zaThatA, tenA vaDe parAbhava nahIM pAmele, lebha-tRSNanA saMbaMdha rahita, tathA veda eTale purUSada vigerenA udayathI utpanna thayelA kAmane abhilASA ane tethI utpanna thayele kheda tenAvaDe-tajajanya saMtApavaDe rahita eTale abhilASA rahita hoya che. kahe, " saMnirudhyAtmanAtmAnaM sthitaH svakRtakarmabhit / haThaprayatnoparataH sahajAcArasevanAt // 50 // mUlArtha-tathA AtmAne AtmAvaDe rUMdhIne rahele, pite karelA karmane bhedanAra ane sahaja AcArane sevavAvaDe baLAtkAranA prayatathI nivRtti pAmele, pache. TIkArya-tathA jJAnayogI AtmAvaDe eTale zuddha upagavaDe manarUpI AtmAne rUMdhIne eTale potAnA AtmAne viSe laya karIne rahele-AtmasvarUpe avasthita thayele, pite rAgAdikanA pariNAmathI karelA-AtmAne viSe baMdhanA saMbaMdhe karIne prApta karelA zubhAzubha jJAnA Aho ! Shrutgyanam,
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 adhyAtmasAra bhASAMtara. bhASAMtara. paMcamavaraNIyAdika karmane bhedanAra tathA hakane viSe eTale idriya ane manane rekavAmAM baLAtkAra tene viSe athavA kadAgrahane viSe udyamathI nivRtti pAmela thAya che. zAthI thAya che? sahaja eTale svAbhAvika AcAranuM eTale AtmAe AcaravA gya vyavahAranuM sevana karavAthI evA prakArane thAya che. pa00 lokasaMjJAvinirmukto mithyAcAraprapaJcahat / ullasatkaMDakasthAnaH pareNa paramAzritaH // 51 // mulAI-tathA lokasaMjJAthI mukta thayele, mithyA AcAranA vistArane haraNa (nAza) karanAre, kaMDakanA sthAne ullAsa pamADanAra ane utkRSTa yoga vaDe utkRSTa dazAne pAmele, pa1. kArya-tathA jJAnagI leka saMjJAthI mukta thayelasAmAnya jananI dekhAdekhIe karelI buddhivaDe atyaMta rahita thayele arthAta paramArthane jenAra, mithyA-viparIta AcAranA-kiyAnA prapaMcana-vistArane haraNa karanAra arthAta samagra viparyAsane tyAga karanAra, kaMDaka eTale aMgulathI mAna karelA AkAza khaMDamAM rahelA pradeza rAzinA pramANavALA sthAnane eTale saMyamanA adhyavasAyanA taratamapaNuthI utpanna thayelI parikRtine ullAsa karanAra-vRddhi pamADanAra tathA prakRSTa yoge karIne mahA ujvaLa dazAne pAmele heya che. pa1.. zraddhAvAnAjJayA yuktaH zastrAtIto yazastravAn / gato dRSTeSu nirvedamanidbhutaparAkramaH // 52 // mUlAdhe--tathA zraddhAvAna, jinezvaranI AjJAthI yukta, zastrane ullaMghana karanAra, zastra rahita, pulika padArthone viSe nirvedane pAmele ane AtmAnA vIryane nahIM pavanAra, para. TIkAryuM-tathA jJAnagI zraddhAvAna eTale mekSanI abhilASAvALe, AjJAe karIne yukta eTale jinezvaranI AjJAnuM ArAdhana karavAmAM tatpara, zastrathI atIta eTale bhAvadharmane vidAraNuM (nAza) karavAmAM samartha evAM azubha adhyavasAyarUpa bhAvazastranuM atikramaNa karanAra, azastravALe eTale bAhya adhikaraNane tyAga karanAra, daSTa eTale puddhalika padArthane viSe nirveda-udAsInatAne pAmele ane AtmavIryane nahIM gepavanAra hoya che. para. nikSiptadaMDo dhyaanaagnidgdhpaapendhnvjH| - tijotoDanAra varitrama para che. Aho! Shrutgyanam
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] asaddhahanA tyAga. 285 mUlArja-tathA daMDane dUra karanAra, dhyAnarUpI agnivaDe pAparUpI kAsamUhane dugdha karanAra ane lokapravAhathI ulaTA pravAhane anusaravAvaDe leAkeAttara caritrane dhAraNa karanAra, 53. TIkAthe--tathA jJAnayogI anyanA prANane haraNa karanAra ane AtmAnA dharmarUpa jIvanane haraNa karanAra evA mAnavacana ane kAyAthI utpanna thayelA AraMbharUpa daMDane dUra karanAra, dharmadhyAna athavA zukaladhyAnarUpI agnivarDa pAparUpI-azubha karmarUpI kASTanA samUhane khALI nAkhanAra ane lokapravAhanI apekSAe tenAthI pratikULa (ulaTA) gamana karanArA pravAhane anusaravAvaDe karIne leAkeAttara eTale alaukika caritrane-sArA dhyAna Adi lIlAnA anuSThAnane dhAraNa karanAra hoya che. 13. labdhAn kAmAn bahiHkurvannakurvan bahurUpatAm / sphArIkurvan paraM cakSuraparaM ca nimIlayan // 54 // mUlAthe--prApta thayelA kAmeAne-bhAgone dUra karatA, bahurUpIpaNAne nahIM karatA, utkRSTa cakSune vikasvara karatA ane anya netrane aMdha karatA, 54. TIphAI--jJAnayeAgI prApta thayelA kAmeAne eTale ikbhAgone manarUpI gRhamAMthI dUra karatA, ghaNAM rUpAne eTale AkArane nahIM karanAra arthAt kSaNumAM maunavALA, kSaNamAM dhyAnavALA, kSaNamAM sagavALA, kSaNamAM rAgavinAnA ityAdika vicitra veSane nahIM karatA eTale tajatA, para eTale jJAnarUpI pradhAna evA cakSune nimaeNLapaNAe karIne vikasvara karatA ane bIjAM carmanetrane athavA ajJAnane baMdha karatA eTale dhyAnamAM lIna thavA mATe tenA saMkeAca pharatA arthAt ajJAnane nAza karanAro hAya che. 54. pazyannantargatAn bhAvAn pUrNabhAvamupAgataH / bhuJjAno'dhyAtmasAmrAjyamavaziSTaM na pazyati // 55 // mUlAthe--AtmAnI aMdara rahelA padArthone zvetA, pUrNa bhAvane prApta thayelA ane adhyAtmarUpI sAmrAjyane bhAgavata jJAnI bIjuM kAMI paNa jotA nathI. 55. TIkArtha AtmAne viSe rahelA bhAvAne eTale utpAda vigere vividha paryAyAne athavA jJAnAdika guNanI vRddhinA aMzAne jotA, pUrNabhAvane eTale samagra icchAnA samAptapaNAne prApta thayelA tathA Aho! Shrutgyanam
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 adhyAtmasAra bhASAMtara. [paMcamaadhyAtmarUpI eTale AtmAnI saMpattirUpI sAmrAjyane eTale utkRSTa aizvaryane bhogavate-AvA prakArane jJAnI purUSa avazeSa raheluM eTale upara kahyAthI bAkI raheluM bIjuM kAMI paNa kArya jete nathI. kAraNake pitAnA kAryamAM aprayojaka hovAthI bAkInuM sarva prayojana rahita che. A ATha blekamAM kahelA lakSaNavALe purUSa jJAnayogI kahevAya che. 55. jJAneganI stuti-prazaMsA kare che- zreSTho hi jJAnayogo'yamadhyAtmanyeva yjgau| bandhapramokSaM bhagavAn lokasAre sunizcitam // 56 // mUlArtha--adhyAtmane viSe A jJAnayoga sauthI zreSTha che. kAraNa ke bhagavAne kasArane viSe atyaMta nizcita evA baMdhanAkSane kahelo che. pa. TIkArtha--adhyAtma mArganI siddhine viSe A pUrve kaheluM jJAnache. eTale jJAnarUpa mekSane upAya atyaMta (sauthI) zreNa-prazasya che. kAraNa ke bhagavAna zrI vardhamAna svAmIe kasAra nAmanA pahelA aMganA pAMcamA adhyayanane viSe atyaMta nidhora karelA baMdhamekSane eTale karmanA baMdhanathakI mukta thavAne kaheluM che. pa6. lekasArane viSe je kahyuM che, teja atre dekhADe che- upayogaikasAratvAdAzvasaMmohabodhataH / mokSApteyujyate caitattathA coktaM parairapi // 57 // mUlArtha--upagarUpI advitIya pradhAna hovAthI, meha rahita zIdhra bodhakAraka hovAthI ane mekSanI prApti karAvanAra hovAthI A adhyAtma yukta che. te viSe anyadarzanIoe paNa kahyuM che. pachI TIkA-adhyAtmarUpa sAdhana upayogarUpI eTale ISTa sAyane viSe mananI ekAgratArUpI advitIya pradhAna-mukhya hevAthI, zIdhrapaNe bhrAMti rahita bodhakAraka hevAthI, tathA tenAvaDe mekSapadanI prApti thatI hovAthI A pUrve kaheluM adhyAtma ghaTe che eTale yukti yukta che-gya che. arthAt mekSanA sAdhanane viSe jJAnayoganI ja mukhyatA che. A viSe vyAsa vigere anya darzanIoe paNa kahyuM che. pa7. je kahyuM che te ja kahe che - tapasvibhyo'dhiko yogI jJAnibhyo'pyadhiko mataH / karmibhyazcAdhiko yogI tasmAdyogI bhavArjuna // 58 // mUlArtha-pagI tapasvIthakI adhika che, paMDita thakI paNa adhika Aho ! Shrutgyanam
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 287 prabaMdha. asagrahano tyAga, mAne che, tathA kriyAkAMDa karanArAo thakI paNa gI adhika che, tethI karIne he arjuna! tuM yogI thA. 58. kArya- he arjuna! gI eTale jJAnayogavALe purUSa mAsapavAsAdika tapasyA karanArAothakI adhika-zreSTha che, tathA jJAnI eTale veda vigere zAstrane jANanArathakI paNa adhika mAnele-atyaMta pradhAnapaNe kahe che, tathA karmaTha eTale vedamAM kahelI kriyAone karanArA thakI paNa gI zreSTha che kAraNake nivRttimAM ja tatpara che. tethI karIne eTale pUrvokta guNene prApta karanAra hovAthI te pAMDene viSe zreSTha arjuna ! tuM yegI eTale jJAnayoga vALo thA. 58 A jJAnayoganI ja zreSThatA kahe che- samApattiriha vyaktamAtmanaH paramAtmani / abhedopAsanArUpastataH zreSThataro hyayam // 59 // malAI-A jJAnamAM vartatA AtmAne paramAtmAne viSe spaSTa rIte ekatAnI prApti thaze, tethI A abheda upAsanArUpa jJAnaga sauthI zreSTha che. pa8, TIkArya-A jJAnane viSe vartatA prANIne paramAtmAne viSe eTale paripUrNa brahmane viSe samApatti eTale atyaMta dhyAtA ane dhyeyanAM abhede karIne ekapaNunI prApti thaze. tethI karIne A abheda upAsanArUpa eTale jene viSe pitAnA AtmA tathA paramAtmA koIpaNa vizeSa nathI evI devanI ArAdhanArUpa jJAnayoga bIjA sarva roga karatAM zreSTha che. pa9, e ja viSayanI puSTi kare che- upAsanA bhAgavatI sarvebhyo'pi griiysii| . mahApApakSayaMkarI tathA coktaM parairapi // 60 // mUlArtha-bhagavAnanI upAsanA sarva thakI paNa meTI che, tathA mahA pApane kSaya karanArI che. te viSe bIjAoe paNa kahyuM che. 60. . TIkArtha-bhagavAnanI eTale paramAtmAnI upAsanA-sevA sarva tapasvAdika yuge karatAM paNa atyaMta moTI che. te pachI kiyAga karatAM moTI hoya temAM te zuM kahevuM? kAraNa ke te sevA sarva yogethI sAthe evA mekSanuM sAdhana che. tathA te bhagavAnanI sevA meTAM pApano nAza karanArI che. te viSe bIjA-sAMkhya vigeree paNa kahyuM che. 60, '' Aho ! Shrutgyanam
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 adhyAtmasAra bhASAMtara. paMcamateoe je kahyuM che, te kahe cheyoginaampi sarveSAM madgatenAntarAtmanA / zraddhAvAna mane yo mAM tame cutama mataH || 6 | mUlArtha-sarve gIomAM je zraddhAvAna mArAmAM rahelA aMtarAtmAe karIne mane bhaje che, tene meM atyaMta gya mAne che. 61. TIkAthe-samagra gIonA madhyamAM eTale parabrahmano upAyane sevanArAomAM je zraddhAvAna eTale mekSecchu mane pAmelA aMtarAtmAe karIne mane AtmarUpa bhaje che-seve che, tene meM atyaMta yogya mAnya che-kahyo che. 61. - have cha vaDe upAsanAnuM varNana kare che upAste jJAnavAn devaM yo niraJjanamavyayam / sa tu tanmayatAM yAti dhyAnanidhUta kalmaSaH // 62 // mUlArtha-je jJAnI purUSa niraMjana ane avyaya (nAzarahita) devanI upAsanA kare che, te dhyAna vaDe pApane nAza karIne te devamaya-devasvarUpa thAya che. dara. TIkArya-je mumukSu jJAnI eTale zuddha jJAna gavaDe yukta chata niraMjana eTale samagra kamalepa rahita ane avyaya eTale vinAza rahita evA devane eTale parama jJAnanA vilAsa karIne vilAsa karanAra paramAtmAnI upAsanA-ArAdhanA kare che, te uttama purUSa dharmadhyAnAdike karIne kamaSane eTale pApakarmanA aNusamUhane atyaMta nAza karIne eTale jIva pradezathakI tene jUdA karIne tanmayapaNAne pAme che eTale niraMjana avyaya devarUpa thAya che. 62. vizeSamapyajAnAno yaH kugrahavivarjitaH / sarvajJaM sevate so'pi sAmAnyayogamAsthitaH // 63 // mUlArtha-vizeSane nahIM jANatA chatAM paNa kadAgraha karIne rahita e je purUSa sarvajJanI sevA kare che, te paNa sAmAnya ane Azraya karela che. 63. TIkAthe-je mumukSu tathA prakAranA pazama ane buddhinI paTutAnA abhAvane lIdhe sarvAnA vizeSane eTale amuka vyakti sarvara che e nizcaya karavArUpa bhedane sArI rIte jANato na hoya topaNa te kadAgrahathI rahita thaIne sAmAnya sarvasane eTale samagra sUkSma, Aho ! Shrutgyanam
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramaMtra 1 ceAgAdhikA khAtara, rUpI, rUpI dUra rahelA tathA najIka rahelA padArtha samUhane jANunAra sarvadarzI paramAtmAne seve che .eTale bhede karIne nahIM jANutA chatAM paNa je sarvajJa ane niraMjana che, teja mAre pUjya ane dhyeya hA." ema dhArIne bhaje che, te paNa eTale A prakAre vizeSane na jANanArA paNa sAmAnya ceAgane eTale parabrahmanI ArAdhanAnA sAmAnya upAyane Azrita thayelA che ema jANavuM. 63. sAmAnya yAganeja batAve che.~~ sarvajJo mukhya ekasta pratipattizca yAvatAm / 1 sarve'pi te tamApannA mukhyaM sAmAnyato budhAH // 64 // bhUlAthe--sarvajJa mukhya che, ekaja che ane jeTalA bhabyAne tenA para bhaktibhAva che, te sarve paDitA sAmAnyathI mukhyapaNe te sarvajJaneja pAmelA che. 64. TIkArtha--pUrve kahelA sarvajJa mukhya che eTale mAre ArAdhana karavAmAM te pradhAna che, te ekaja che eTale mahAdevarUpa, viSNurUpa athavA jinarUpa hA paNa paramArtha rIte sarvajJa ekaja che kAraNa ke AvaraNu rahita je hAya tene AzrayanA bheda (bhinnatA) kAraNa nathI. vaLI jeTalA bhUkhyAne te sarvajJane viSe bhaktibhAva che, te sarve sarvajJanA bhaktorUpa paMDitA sAmAnya thakI eTale vizeSa vyaktinI prApti (jJAna) nA abhAvathakI mukhya-sauthI zreSTha evA te sarvajJane pAmelA che. 64. have je vizeSanA AgrahavALA che, teone je prApta thAya che, te kahe che.-- na jJAyate vizeSastu sarvathA'sarvadarzibhiH / ato na te tamApannA viziSya bhuvi kecana // 65 // malAthe--asarvajJA sarvathA vizeSane jANatA nathI, tethI keTalAeka AcAryo pRthvIparanA koI paNa devane vizeSe karIne sarvajJa tarIke mAne che, paraMtu te kharA sarvajJane pAmelA nathI. 65. TIkAcaje sarva niHzeSa padArthane jonArA-jANanArA nathI tevA asarvajJAvarDa vizeSa eTale vastunA vyakti vyakti pratye rahelA nizcayarUpa bheda jaNAtA nathI. (teo kharA sarvajJane oLakhI zakatA nathI.) tethI karIne tevA keTalAeka vAdIo pRthvIparanA kAI paNu devanA athavA purUSanA vizeSa eTale bheda karIne temane sarvajJa ane sarvadarzIpaNuM jUdA pADIne tene viSe sarvajJapaNAnA AgrahavALA thAya 37 Aho ! Shrutgyanam
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ paMcamache. teo kharA sarvarane pAmanArA eTale tene svIkAra karanArA thatA nathI. arthAt kadAgrahamAM tatpara evA teo yogarahita thAya che. 65. sarvajJanI sevAe karIne sarve yogIo kahevAya che, te batAve che - sarvajJapratipattyaMzAttulyatA sarvayoginAm / dUrAsannAdibhedastu tadbhUtyatvaM nihanti na // 66 // mUlArtha-sarva gIonI sarvajJanI sevArUpa aMzathI tulyatA che. paraMtu dUra ane Asana (samIpa) ityAdika bheda tenA sevakapaNAne haNa nathI. 66. TIkAthe-sarve eTale jaghanya, madhyama ane uttama bheTavALA gIone eTale parabrahmanA upAyane sevanArA jananI sarvajJAnI sevAnA aMzathI eTale paripUrNa brahmarUpa kevaLInI bhakti-ArAdhanArUpa aMzathI-te vibhAgathI arthAt mekSanI ArAdhanAnA prakArathI tulyatAsamAnatA eTale ekarUpatA che. paraMtu dUra eTale pula parAvarta Adi cirakALe karIne mahAkaSTathI pAmavApaNuM tathA Asanna eTale thoDA kALamAMja siddhi pAmavApaNuM tathA Adi zabdane lIdhe samakitIpaNuM, mArgAnusArIpaNuM, e vigere rUpa je bheda eTale mekSanA sAdhananI bhinnatA che, te sarvanA sevakapaNane haNatI nathI; athavA te "dUra Asanna" e zabdano A rIte arthe kare-jina saMbaMdhI dhyAna ane kriAdikanA prayatamAM pravartelA ane saMkSipta rUcivALA sarvAnA sevakane mekSaprApti samIpeja saMbhave che, ane vRttinA virodhane kaleza, iMdriyajaya, aSTAMga yoga ItyAdi-anuSThAnanA prayatnamAM pravartelA, anya darzana namAM rahelA saMkSipta rUcivALA sarvasanA sevakane mokSanI prApti cirakALe saMbhave che, A prakArane je bheda che te sarvAnA sevakapaNAne haNa nathI-tenuM nivAraNa karatA nathI. arthAt te paNa sarvajJanA sevakaja kahevAya che. 66. mATe sarvaja sevya che, te kahe chemaadhysthymvlNbyaiv devatAtizayasya hi / sevA sarvairbudhairiSTA kAlAtIto'pi yajagau // 67 // malAI-madhyasthapaNAne Azraya karIne ja devanA atizayanI sevA sarve paMDiteo IcchelI che. te viSe kAlAtIta nAmanA AcArya paNa kahyuM che. 67. Aho ! Shrutgyanam
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] gAdhikAra. * TIkAI-kAraNa ke eTale pUrve kahelA hetuthakI devatAnA atizayanuM eTale sakala deSathI rahita hevAne lIdhe sarva karatAM adhikapazunuM mAdhyasthapaNuM-apakSapAtIpaNuM arthAt tattvagrAhIpaNuM tenuM avalaMbana karIne ja sarva tattvadRSTivALA paMDitoe sarvajJanI sevA-ArAdhanA IelImAnelI che. tene mATe kAlAtIta nAmanA keI prasiddha graMthakAre paNa kahyuM che. 67. je kahyuM che, te ja kahe che - anyeSAmapyayaM mArgo muktAvidyAdivAdinAm / / abhidhAnAdibhedena tattvanItyA vyavasthitaH // 68 // malAI-bIjApaNu muktavAdI, avidyAvAdI vigereno paNa A mArga nAma vigerenA bhedathI tattvanItivaDe rahelo che. 68. TIkArtha-mukta eTale karmabaMdhathI rahita evA AtmAne sarvara mAnanAra tathA avidyAvaDe-mAyAvaDe nahIM lepAyelA AtmAne sarva mAnanAra tathA bIjA paNa keTalAka vAdIone A dekhADelo mArga nAma, saMjJA vigerenA bhedathI paNa paramArtha rIte vyavasthA pAmela che eTale sarvane viSe sthApana karele che. 68. teja kahe che.- . mukto buddho'rhan vApi yadaizvaryeNa smnvitH| tadIzvaraH sa eva syAtsaMjJAbhedo'tra kevalam // 69 // - malArtha-mukta, buddha ke ahana je kaI aizvaryavaDe yukta hoya, te ja Izvara kahevAya che. temAM mAtra saMsAne ja bheda che. 69. TIkartha Izvara e zabdane sarvatra saMbaMdha kara. mukta eTale karmabaMdha rahita, bauddha eTale tattvajJAnI, athavA ahaMn eTale devedrAdike karelI pUjAne tathA jJAnAdika sakala aizvaryane gya evA jinezvara-temAM je kaI aizvarya karIne eTale jJAna, vairAgya, yaza, vIrya vigere samagra sAmrAjya karIne yukta hoya te Izvara mumukSu janone dhyAna karavA gya brahmasvarUpa che. arthAta te ja sarvajJa che. temAM eTale uktarUpa jJAnanI buddhimAM tathA devanA svIkAramAM bhinna bhinna darzanane lIdhe kevaLa saMjJAne ja-nAma mAtrane ja bheda che. 69. tene ja vizeSa dekhADe che - anAdizuddha ityAdiyoM bhedo yasya kalpyate / tattattaMtrAnusAreNa manye so'pi nirarthakaH // 7 // Aho ! Shrutgyanam
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ paMcama mUlArtha--je anAdi zuddha vigere zabdovaDe jenA bheda te te darzanane anusAre kalpelA che, te paNa nirarthaka che, ema huM mAnuM chuM. 70. TIkAthe--je eTale judA judA darzanamAM prasiddha evA anAdi zuddha eTale jenA Adi-prathamapaNuM athavA AraMbhakALa kAraNarUpe nathI tevA sahaja zuddha e vigere zabdothI je sarvajJane bheda pAtapAtAnA darzanane anusAre kapAyelA che, te paNa nirarthaka-niSphaLa che, ema huM mAnuM chuM, eTale mArA manamAM tarka karUM chuM. arthAt je anAdi zuddhapaNAe karIne, akartApaNuM karIne, prayatnavaDe karmanA kSaya karanArapaNe karIne athavA karmanA phaLane nahIM bhogavavApaNe karIne-game te rIte svIkAra karyA chatAM paNa jo te zuddha sarvajJa hAya, teA te sevavA lAyaka che. 7. tyAre darzanabheda zI rIte pravA~ ? A zaMkAne dUra karavA kahe che.vishesssyaaprijnyaanaadyuktiinaaN jAtivAdinaH / prAyo virodhatazcaiva phalAbhedAcca bhAvataH // 71 // mUlAthe--jAtivAdInI yuktionA vizeSane nahIM jANavAthI prAye vizadha AvavAne lIdhe tathA bhAvathI phaLanA abheda hAvAne lIdhe darzanAnA bheda thayelA che. 71. TIkArtha-jAtivAdInI eTale sAmAnya vastuvAdInI yuktienA eTale arthanA nirdhAra karanArA anumAnAdika prakAronA vizeSane nahIM jANavAthI prAye virodha Ave che eTale svamatanA sadApaNAe karIne tathA vastudharmanA bAhulye karIne viparyAsa Ave che, A eka kAraNane lIdhe darzananA bheda thayA che. tathA bhAvathakI eTale mAdhyasthapAnA pariNAme karIne sarvajJaparanA bhaktibhAvathI phaLanA abheda thAya che eTale cAgI janAne eka sAdhyanI siddhi thavAthI abhinna phaLa prApta thAya che, tethI karIne mArganI ekatA thAya che. 71. ApramANe zAthI kahe che? tepara kahe che.-- avidyAkkezakarmAdi yatazca bhavakAraNam / tataH pradhAnamevaitatsaMjJAbhedamupAgatam // 72 // bhUlAthe--jethI karIne vidyA, kleza ane karma vigere bhavanA kAraNa che, tethI karIne saMjJAnA bhedane pAmeluM A bhaktitattva ja pradhAna che. 7ra. TIkAthaeN--jethI karIne avidyA eTale ajJAnanA phaLavALI mAyA, phleza eTale meAhanA phaLavALA rAgAdikanA samUha, karma eTale saMsAranA Aho! Shrutgyanam
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha, pu mAgAdhikAra. phaLavALuM jJAnAvaraNAdika karma, Adi zabda che tethI vedanA, skaMdha, e vigere bhavanAM kAraNeA eTale sarva darzanIoe saMsAranA kAraNupe mAnelA che, te sarve kAraNeA vAstavika rIte eka karmarUpa ja che. tethI karIne evuM siddha thAya che ke saMjJAnA bhedane pAmeluM potapotAnA darzanamAM kaheluM che, mATe A sarvajJanI bhaktinuM tattva ja bhedanA tyAga karIne eka ja pradhAna-zreSTha che. 72. kahelA arthanA ja vizeSa kahe che. asyApi yosparo bhedazvitropAdhistathA tathA / gIyate'tIta hetubhyo dhImatAM so'pyapArthakaH // 73 // mUlAthe--A karmanA paNa je bInne vicitra upAdhivALA bheda pUrve kahelA hetuothakI te te prakAre kahevAmAM Ave che, te paNa muddhimAna purUSone vyartha che. 73, TIkAthe--A pUrve kahela avidyA, kleza, karma, vedanA ane skaMdha vigere nAmathI kahevAtA karmanA je AgaLa kahevAmAM mAvaze evA kho eTale pUrve kahelAthI jUdA ghaNA prakArathI upAdhivALA eTale svadharmane anya dharmamAM rahelApaNAe karIne avabhAsa athavA vizeSaNa rUpa bhedaprakAra pUrve kahelA hetuthakI pragaTa karelA te te prakAre sAMkhyAdi kroe kahelA che, te paNa eTale kahelA upAdhinA bhedavALA paNa muddhimAnane eTale sArA vicAravALA yAgIone vyartha che. kAraNa ke te koI eka vastunA dharmane grahaNa karanAra che tethI tathA tenA nirdhAra-nizcaya thatA nathI tethI vyartha che. 73. kahelA arthane viSe zikSA Ape che.~ tatossthAnaprayAso'yaM yattadbhedanirUpaNam / sAmAnyamanumAnasya yatazca viSayo mataH // 74 // mUlArja---tethI karIne je tenA bhedanuM nirUpaNa karavuM, te yogya prayAsa che. kAraNa ke anumAnanA viSaya sAmAnya kahelA che. 74 TIkAthe--tethI karIne eTale pUrvokta kAraNe karIne je eTale A pramANe potAnI buddhinA khAdhanA aviSaya chatAM paNa te anirdhArita svarUpavALA brahmatattvanA bhedanuM eTale jagatanuM kartApaNuM ane potAnuM akartApaNuM terUpa bhedanuM nirUpaNa karavuM, te dhRSTa purUSone A hamaNAMja jenA niSedha karAyelA che evA prayAsa asthAne che yAgya che eTale Aho! Shrutgyanam
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 adhyAtmasAra bhASAMtara. [paMcamavivAdane parizrama mAtra ja che. kAraNa ke anumAna eTale liMgijJAnarUpa pramANane viSaya sAmAnya ja che. eTale anumAna pramANe sAmAnya ja bodha karI zake che, paNa tethI vizeSa prakArane bodha thaI zakato nathI. mATe vizeSane nirdhAra kare e agya che. 74. A pUrve kahelo upadeza saMkSipta rUcivALAne lAyaka che. te kahe che - saMkSiptarucijijJAsorvizeSAnavalaMbanam / cArisaMjIvanIcArajJAtAdatropayujyate // 75 // mUlAI-saMkSipta rUcivALA jijJAsune je vizeSanuM avalaMbana na karavuM te ahIM cAzane viSe saMjIvanI auSadhine caravArUpa udAharaNa karIne gya che. 7pa. TIkAI-ghaNuM arthane ceDA vAkayathI kahe te saMkSipta kahevAya che, evA saMkSiptane viSe jene prIti che evA jijJAsune eTale jANavAnI IcchAvALAne je vizeSanuM eTale bhedabheda prakAranuM anAvalaMbana eTale anAzraya te ahIM eTale sAmAnya gIne viSe cArisaMjIvanIcAra daSTAMtathI eTale bhakSaNamAM saMjIvanI cAra nAmanI auSadhinA udAharaNathI gya che. te daSTAMta A pramANe jANavuM-koI kuLavAna strInA patine teNInI sapatnIe (zeke) maMtra tathA auSadhanA prayogathI vRSabha banAvyuM. pati upara bhaktivALI kuLastrI te sthitimAM paNa te patinuM pAlana karavA lAgI. te vanane viSe tene cAravA laI jatI. ekadA vanane viSe madhyAnha samaye eka vaTavRkSanI nIce vRSabhanI pAse beThelI te strI patinA du:khathI duHkhI thaIne rovA lAgI. te vakhate AkAza mArga vimAnamAM besIne jatA keI vidyAdhare teNInA duHkhathI duHkhI thaIne teNIne kahyuM ke "huM kalyANI ! A vaTavRkSanI samIpe saMjIvanI nAmanI auSadhi che, tenuM bhakSaNa karavAthI tAre pati pharIthI purUSa thaze." te sAMbhaLIne teNI spaSTa rIte saMjIvanI auSadhine oLakhatI nahatI, tethI teNIe vaTavRkSanI samIpe rahelI samagra latAonI DAMkhaLI, pAMdaDAM, ghAsa vigere sarva ekaThA karI anukrame vRSabhanA mukhamAM ApyAM, tethI te potAnA svarUpane pApe. A daSTAMta pramANe vizeSa vyaktine nahIM jANanAra sAmAnya gIo paNa sarvasane bhaktirAgavaDe sevavAthI AtmasvarUpane pAme che. 75. , Aho ! Shrutgyanam
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] gAdhikAra. 295 zaMkA-je ema hoya te jANavAnI IcchA karavAnI zI jarUra che? e zaMkAne dUra karatA kahe che jijJAsApi satAM nyAyyA yatpare'pi vdntydH|| jijJAsurapi yogasya zabdabrahmAtivartate // 76 // mUlArtha-sapurUSane jijJAsA paNa cogya che, kemake bIjAo paNa A pramANe kahe che ke yogane jijJAsu paNa zabdabrahmanuM ullaMghana kare che. 76. TIkArtha-sAmAnya yogane sevanArA purUSone jijJAsA paNa eTale vizeSa nirdhAravALI vastunA svarUpane jANavAnI icchA paNa yuktiyukta-ucita che. kAraNa ke bIjAo paNa eTale sAmAnya jJAnavALA vyAsAdika paNa e pramANe kahe che, te pachI sarva vizeSane jANanArA jinezvare te atyaMta gya kahe temAM zuM Azcarya? bIjAe zuM kahe che? te batAve che. game eTale mokSanA upAyane jijJAsu paNa eTale vizeSa vyaktie karIne jANavAnI IcchAvALe paNa zabdavaDe eTale samagra zAstranA pAragAmIvaDe jJAnasvarUpa brahmane ullaMghana kare che, eTale tethI adhika thAya che. mATe buddhimAnane vizeSa jANuvAnI IcchA thegya che. 76: have upAsaka (sevanAra )nuM vivaraNa kare che- Arto jijJAsurarthArthI jJAnI ceti caturvidhAH / ___ upAsakAstrayastatra dhanyA vastuvizeSataH // 77 // mUlArtha-Arta, jijJAsu, arthAthI ane jJAnI e cAra prakAranA upAsake che. temAM vastunA vizeSane lIdhe pahelA traNa upAsake dhanyapradhAna che. 77. TIkArtha-Arta eTale vastutatvane jANavAnI AturatAvALa, jijJAsu eTale vastutavane jANavAnI utkaTa icchovALe, atharthI eTale tattvanA paramArthanA aMtane jANavAnI IcchAvALo ane jJAnI eTale tatvane jANanAra tathA sArI rIte tattvArthane nirNaya karanAra-A rIte cAra prakAranA upAsake eTale tatkAdika ArAdhanAnuM sevana karanArA che. temanA madhyamAM pahelA traNa vastunA vizeSathakI eTale jJAna gamAM niga karanArA hovAthI dhanya-pradhAna che. ahIM bhAvArtha e che ke-Arta vigere pahelA traNa kAmanAvALA hovAthI tattvaviSayanA ArAdhaka che, ane jJAnayogane viSe te AtmAnA ArAdhaka che. mATe Aho ! Shrutgyanam
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ paMthama jJAnayogane viSe yukta thayelAne dhanya che. tathA cothA prakAravALA jJAnI tA jJAnayogane viSe atyaMta tahlIna heAya che." 77. have pAMca lAkavaDe jJAnInuM vizeSa varNana kare che.jnyaanii tu zAntavikSepo nityabhaktirviziSyate / atyAsanno hyasau bharturantarAtmA sadAzayaH // 78 // bhUlAthe--jJAnI zAMta vikSepavALA ane nitya bhaktivALe| evA vizeSaNavALA hAya che. kAraNa ke te antarAtmA rUpa, rUDA AzayavALA ane tethI karIne brahmanI atyaMta samIpe rahelA heAya che. 78. TIkAthe--jJAnI eTale cAthA prakAranA upAsaka, zAMta vikSepavALA eTale jenA rAgAdika saMskAranI preraNA athavA vyAmAha zAMti pAmyA hoya tevA, tathA nitya bhaktivALA eTale sarvajJanI niraMtara ArAdhanA karanArA hoya che. AvA prakAranA jJAnI vizeSa prakAranA che, eTale je karIne jAdo paDe che. arthAt apUrva guNAe karIne tathA dhairya karIne AtmAne vizeSa prakAranA kare che. kAraNake te traNa prakAranA AtmAne viSe aMtarAtmA rUpa hAya che eTale mAtra dehAdikanA sAkSIja che, tathA sArA AzayavALA eTale mokSanI prAptinA pariNAmavALAzuddha pariNAmane dhAraNa karanArA hAya che. evA jJAnI upAsaka bhartAnI-pUrNa brahmanI atyaMta samIpe rahelA che. 78. karmayogavizuddhastajJAne yuJjIta mAnasam / ajJazvAzradadhAnazca saMzayAno vinazyati // 79 // malArja-tethI karIne karmayogavaDe vizuddha thayelA yogI jJAnane viSe manane joDe che-laya kare che. paraMtu ajJAnI azraddhAvAna ane saMdehILa heAya che tethI te nAza pAme che-yogathI bhraSTa thAya che. 79. TIkAthe--te kAraNathI karmayoge karIne zuddha thayelA yogI jJAnayogane viSe manane-peAtAnA cittane joDe che-saMlagna kare che. temAM vizeSa zuM che te kahe che. jo te anna eTale jJAnayogathI rahita, zuddha zraddhA sahita tathA saMzayavALA eTale "A kriyAnA samUha karavAthI mane mokSarU pI icchita phaLa maLaze ke nahIM?" evI rAMkAvALA hoya te te nAza pAme che-ceAgamArgathI bhraSTa thAya che. 79, have traNa zlAke karIne dhyAnakriyADaeN vizeSa kahe che.nirbhyH sthiranAsAgradattadRSTirbratasthitaH / sukhAsanaH prasannAtyo dizazcAnavalokayan // 80 // Aho! Shrutgyanam
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] pogAdhikA. dehamadhyazirogrIvamavakraM dhArayan budhH| dantairasaMspRzan dantAn suzliSTAdharapallavaH // 81 // Artaraudre parityajya dharme zukle ca dattadhIH / apramatto rato dhyAne jJAnayogI bhavenmuniH // 82 // mUlAI-bhayarahita, sthira, nAsikAnA agrabhAga para jeNe dRSTi rAkhI che te, vratane viSe rahele, sukhakAraka AsanavALe, prasanna mukhavALe tathA dizA tarapha nahIM jenAre. dehane madhyabhAga, mastaka ane grIvAne avaka-saralapaNe dhAraNa karatA, budha, dAMtavaDe dAMtane nahIM sparza karate, jenA banne eSarUpI pallava sArI rIte maLelA heya te, Arta tathA radra dhyAnane tyAga karIne dharma tathA zukaladhyAnane viSe buddhine (sthira) rAkhanAre, apramAdI tathA sthAnane viSe tallIna e muni jJAnayogI kahevAya che. 80-81-82. TIkAI-nirbhaya eTale maraNAdika sakaLa bhayarahita, sthira eTale jenA dehanA avayava nizcaLa che te, jeNe nAsikAnA agrabhAga para draSTi rAkhI che te, vratane viSe eTale nivRttinA pariNAmane viSe rahelo, sukhAsanavALo eTale dhyAnane virodha na Ave tema padmAsanAdika Asane rahele, prasanna mukhavALe eTale jenuM mukhakamaLa paramAtmAne viSe tallIna thavAthI harSita thayuM che te, tathA dizAone eTale AsapAsanA pradezane nahIM jete, dehano madhyabhAga-kaTipradeza, mastaka ane grIvAne vakratA rahita-saraLa rIte dhAraNa karate, dAMtavaDe dAMtane nahIM sparza karate eTale upalA dAMtane nIcalA dAMta sAthe nahIM aDakAvate, jenA banne (uparanA tathA nIcenA) eSarUpI pallava atyaMta maLelA-aDelA hoya te tathA budha eTale sva ane paranA bhAvanuM vivecana karavAmAM paMDita arthAt tatvane jANanAra, ArtadhyAna ane rIdradhyAno tyAga karIne dharmadhyAna tathA zukaladhyAnane viSe jeNe buddhi sthApanA karI che te, apramAdI eTale rAgAdika sarva pramAdane jeNe tanyA che te, tathA kahelA zubha dhyAnane viSe tallIna thayela e muni-sAdhu jJAnagI kahevAya che. 80-81-82. have eganA adhikArane upasaMhAra karatA kahe che.-- karmayogaM samabhyasya jnyaanyogsmaahitH| dhyAnayogaM samAruhya muktiyogaM prapadyate // 83 // 38 Aho ! Shrutgyanam
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. (paMcamamUlArtha karmayogane abhyAsa karIne, rAgamAM sAvadhAna thaIne, ane pachI dhyAnayogapara ArUDha thaIne mukti pratye pAme che. 83 TIkArtha karmacAgane eTale tapa saMyama vigere kriyArUpa upAyane abhyAsa karIne eTale sArI rIte AgamamAM kahyA pramANe vAraMvAra tenuM Avartana karIne, jJAnayogane viSe eTale jJAnarUpI upAyane viSe sAvadhAna thaIne-AtmAne sArI rIte coMTADIne ane tyArapachI dhyAnarUpa yoga upara eTale mekSanA upAyapara ArUDha thaIne eTale dharmasthAnAdikakaravAmAM ati nipuNa thaIne, (Ama kahevAthI ganI prAptino anukama tathA AgaLa hamaNuM ja kahevAze evA dhyAnanA adhikArano upakrama dekhADyo che) pachI muktiyogane meLave che. eTale keganA nidhavaDe selezI avasthAmAM jaIne chellA asagagane pAme che. 83. che rati cArika che paNa dayAnidhi che. have sthAnane adhikAra kahe che. temAM prathama sthAnanuM svarUpa kahe che - sthiramadhyavasAnaM yattaddhyAnaM cittamasthiram / bhAvanA bApyanuprekSA cintA vA tatridhA matam // 84 // mUlAI-je sthira citta che, tene dhyAne samajavuM. ane je arithara citta che, tene bhAvanA athavA anuprekSA athavA ciMtA samajavI. A pramANe asthira cittanA traNa prakAra kahyA che. 84. TIkAI-je buddhivizeSanA viSayamAM raheluM sthira-nizcaLa kaMparahita eka AlaMbanarUpa avasAna eTale atyaMta nizcita dayeya sva. rUpamAM raheluM jJAnAdirUpa jIvane pariNAma che tene-te adhyavasAnarUpa cittane dayAna kaheluM che. ane je asthira aneka AlaMbanavALuM capaLa citta che, te bhAvanA eTale jJAna-bhAvanAdirUpa bhAvanAno prakAra jANo, paNa tene dhyAna jANavuM nahIM. ahIM ra ane pa zabdane athe athavA je che. tethI athavA te te asthira cittane anuprekSA eTale anityAdikanA vicArarUpa dhyAnathI uttara kALamAM thanArI bhAvanA jANavI. athavA ciMtA eTale zarIra, dhana ane viSayAdikamAM ArtadhyAnane ane raudradhyAnane anusarate vicAra jANavo. A prAre te asthira cittane sarva traNa prakAranuM kahevuM che. 84. ' Aho ! Shrutgyanam
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] thAnAdhikAra have eka AlaMbanALA dhyAnanuM maLapramANa kahe che - muhUrtAntarbhavekhyAnamekArthe manasaH sthitiH| . bahvarthasaMkrame dIrghApyacchinnA dhyAnasaMtatiH // 85 // . mUlAI-mananI eka AlaMbanane viSe aMtarmuhurta sudhI je sthiti, te dhyAne kahevAya che, ane ghaNuM AlaMbananA saMkramane viSe lAMbI ane avicchinna evI je sthiti te dhyAnazreNI kahevAya che. 85. TIkA-cittanI eka-advitIya AlaMbanane viSe aMtarmuhUrta sudhInI je sthiti thAya che, te dhyAna kahevAya che. paraMtu muhurta uparAMtanI sthitine dhyAna kahevAtuM nathI. kemake eka AlaMbananA upaganI sthiti aMtarmuhUrtathI vadhAre vakhata rahI zakatI ja nathI. tyAre aMtarmuhurtathI uparAMta je dhyAnanI sthiti hoya te zuM kahevAya? te kahe che-ghaNuM AlebananI saMmane viSe eTale paripATIe karIne dhyAna saMbaMdhI upaganA pravezane viSe dIrgha eTale aneka muhurtanI sthitivALI ane avicchinna eTale niraMtara anya anya sthAnanA rUpavALI je sthiti te dhyAnasaMtati eTale dhyAnanI paraMparArUpa zreNuM kahevAya che. 85, have dhyAnanA prakAre kahe che- Arta raudraM ca dharmya ca zuklaM ceti caturvidham / tatsyA dAviha dvau dvau kAraNaM bhavamokSayoH // 86 // mUlAI-Ata, raudra, dharme, ane zukla e cAra prakAranuM dhyAna kahevAya che. tene viSe babe bheda anukrame bhava ane mekSanA kAraNarUpa che. 86. . TIkArya-Arta ane raudra eTale ArtadhyAna ane raudradhyAna e be, ane dharma eTale dharmamaya athavA dharma saMbaMdhI dhyAna tathA zukala eTale atyaMta ujajvala-zuddha dhyAna-e rIte dhyAna cAra prakAranuM che. lekamAM 4 zabda pharIthI lakhe che eTale te pratyeka sthAna paNa cAra cAra prakAranAM che ema jANavuM. A cAra prakAranA dhyAnane viSe be dhyAna anukrame saMsAra ane mokSanA kAraNa che. temAM prathamanA be dhyAna saMsAranA kAraNe che ane chellA be dhyAna mokSanA kAraNa che. 86. je pramANe uddeza karyA hoya te ja pramANe nirdeza karo." e nyAyane anusarIne prathama ArtadhyAnanA cAra prakAra batAve che - Aho ! Shrutgyanam
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 adhyAtmasAra bhASAMtara. zabdAdInAmaniSTAnAM viyogAsaMprayogayoH / cintanaM vedanAyAzca vyAkulatvamupeyuSaH // 87 // iSTAnAM praNidhAnaM ca saMprayogAviyogayoH / nidAnacintanaM pApamArtamitthaM caturvidham // 88 // mUlAthe--aniSTa evA zabdAdika viSayonAM viyoga ane asaMprayAga (aprApti)nuM ciMtavana (1), tathA vedanAthI vyAkuLapaNuM pAmelAnuM je ciMtavana ( 2 ), iSTa padArthanA saMprayAga (aprAptanI prApti ) ane aviyoga ( prApta thayelAnA aviyoga )ne mATe je praNidhAnaciMtavana (3) ane niyANAnuM ciMtavana (4) A pramANe duSTa ArTadhyAna cAra prakAranuM che. 87-88. [ paMcama TIkArya--aniSTa eTale peAtAne pratikULa evA zabdAdika eTale zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane spoMvALA sacetana padArthonA viyAga eTale te prApta thayelA hAya tA mAre A viSayAnA viyoga kayAre thaze ?' e pramANe tathA asaMprayoga eTale aniSTa viSayAnA koI paNa prakAre viyoga thayA hAya tA mAre pharIthI A viSayonA saMyoga na thA' e pramANe je ciMtavavuM te. eTale aniSTanA viyeAga ane asaMprayoganuM ciMtavana-ekAgrapaNe tevA vicAra karavA te aniSTa viyeAga nAmanuM paheluM ArtadhyAna kahevAya che. tathA jvarAdika rogathI utpanna thayelI pIDAva vyAkuLapaNuM eTale te roganA pratIkAra karavA mATe auSadhAdika karavAmAM atyaMta AturatAe karIne vijJaLapaNuM pAmelA purUSanuM je ciMtavana te rogAte nAmanuM bIjuM ArtadhyAna kahevAya che. iSTa eTale pAtAne anukULa evA zabdAdika viSayAnA saMprayoga eTale rAganI AturatAe karIne aprApta padArthonI prApti mATe prauDha udyamamAM tatpara thavuM te tathA aviyoga eTale prApta thayelA zubha viSayonA viraha na thavAnuM ciMtavavuM te, ApramANe iSTanA saMprayoga ane aviyogane nimitte ekAgra manapaNe ciMtavana karavuM te inAzAte nAmanuM trIjuM ArtadhyAna kahevAya che. tathA nidAnanuM ciMtavavuM eTale tapa ane saMyama vigerenA phaLe karIne je deveMdrAdikanA sthAnanI prArthanA karavI-icchA karavI te nidAnAte nAmanuM ceAthuM ArtadhyAna kahevAya che. A rIte cAra prakAranuM ArtadhyAna ati duSTa che. mATe te vavA lAyaka che, evA upadeza che. 87-28. ArtadhyAna dhyAnArane kuI levA hoya che? te matAve che.-- Aho! Shrutgyanam
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnAdhikAra. kApotanIlakRSNAnAM lezyAnAmatra saMbhavaH / anatikliSTabhAvAnAM karmaNAM pariNAmataH // 89 // bhUlAthe--A ArtadhyAnIne viSe jenA bhAva ati kilaSTa nathI evA karmanA pariNAmane lIdhe kApAta, nIla ane kRSNa e traNa lezyAnA saMbhava che. 99. prabaMdha ] 301 TIkAthe--A ArtadhyAnavALA jIvane viSe kApeAta-thoDA kilaSTa pariNAmavALI lezyA, nIla-kApAta karatAM vadhAre kliSTa pariNAmavALI leyA ane kRSNa eTale nIla karatAM vadhAre kilaSTha pariNAmavALI leyAe traNa leyAnA eTale azubha adhyavasAyanA saMbhava che. zAthI ke jemanA bhAva eTale udayathI utpanna thayelA rasasvabhAva ati kliSTa nathI arthAt madhyama che evA jJAnAvaraNAdika udaya pAmelA karmAMnA pariNAmathI te traNa leyAnA saMbhava che. raudradhyAnamAM rahelI leyAnI apekSAe A leyAe maMda pariNAmavALI heAya che ema jANavuM, 89. have e zlokavaDe ArtadhyAnInA cinhA kahe che. krandanaM rudanaM proccaiH zocanaM paridevanam / tADanaM luJcanaM ceti liMgAnyasya vidurbudhAH // 90 // mUlAthe--kaMdana, rUdana, moTethI zoka, paridevana, tADana ane luMcana e A ArtadhyAnInA cinho che, ema paMDitA kahe che. 90. TIkArtha--kaMdana eTale zokAturapaNe apAta karavA, rUdana eTale visa kaMThavaDe meoTA zabde karIne niraMtara vilApa karavA, atizaya zAka eTale iSTa vastunA viyAgAdikane lIdhe atyaMta ciMtAtura rahevuM, paridevana eTale dInatA bharelAM vacanA elavAM, tADana eTale duHkhathI AkuLa thaine hRdaya mastaka vigere phuTavAM, tathA luMcana eTale mastakanA keza vigerene teADavA. A pramANe jJAnIoe A ArtadhyAnInA liMgA eTale jenAvaDe. hRdayamAM raheluM. ArtadhyAna jaNAya evAM cihno kahelAM che. 90. moghaM nindannijaM kRtyaM prazaMsan parasaMpadaH / vismitaH prArthayanetAH prasaktazcaitadarjane // 91 // malAtha--peAtAnA niSphaLa thayelA kRtyanI niMdA kare, bIjAnI saMpattinI prazaMsA kare, vismaya pAmIne te saMpattionI prArthanA kare tathA tene meLavavA mATe Asakta thAya. 91. TIkAthe--peAtAnA niSphaLa eTale prayana karyA chatAM paNa phaLarahita Aho! Shrutgyanam
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 adhyAtmasAra bhASAMtara. [paMcama evA kAryanI niMdA kare, bIjAnI saMpattionA vakhANu kare, te saMpattine viSe camatkAra pAmIne tenI prArthanA-abhilASA kare, tathA te saMpattione meLavavA mATe atyaMta Asakti rAkhe. AvA lakSaNavALAne ArtadhyAnI jANavA. 91. have ArtadhyAnanA svAmI kahe che.---- pramattazcendriyArtheSu gRddho dharmaparAzukhaH / ninomajurastuvannAtAne pravartate / 12 / / mUlAthe--pramatta, iMdriyonA viSayomAM lolupa, dharmane viSe pAhaeNmukha tathA jinAjJAnA aMgIkAra nahIM karanArA purUSa ArtadhyAnamAM pravarte che. kara. TIkAtha-pramatta eTale hitane viSe ALasu, zabdAdika iMdriyonA viSayAmAM atyaMta Asakta, dharmane viSe parAbhukha eTale dharmanA pariNAmarahita tathA jinezvaranI AjJAne nahIM svIkAratA arthAt jina vacananI apekSArahita evA purUSa ArtadhyAnane viSe pravarte che ema jANavuM. mATe ArtadhyAnanI utpattinA kAraNarUpa pramattapaNuM vigere tajavA lAyaka che. 92. have je A ArtadhyAnanA dhyAnArA che, teone batAve che.-- pramattAntaguNasthAnAnugametanmahAtmanA / sarvapramAdamUlatvAtyAjyaM tiryaggatipradam // 93 // bhUlAI--pramatta guNasthAnanA aMta sudhI rahenArUM ane tiryaMcanI gatine ApanArUM mA ArtadhyAna sarva pramAdanuM mULa hovAthI mahAtmAe tavA lAyaka che. 93. TIkAryuM--A ArtadhyAna pramatta eTale pramAdI saMyamavAn jenA svAmI che evA chaThThA guNasthAnanA aMtasudhI pravartavAvALuM eTale pahelA guNasthAnakathI AraMbhIne chaThThA guNasthAnaka sudhI rahenArUM che. te (ArdradhyAna)nuM phaLa kahe che--A dhyAna tiryaMcanI gatine ApanArUM che eTale A ArtadhyAna chatrAne pRthvIkAyathI AraMbhIne paMceMdriya pazujAti sudhInI gatine ApanArUM che. kAraNa ke mithyAtva, avizta, viSaya, kaSAya ane yogarUpa sarve pramAdezanAM mULa kAraNarUpa te che, tethI mahAtmAoe eTale uttama mumukSuoe tenA tyAga karavA yogya che. 93. Aho! Shrutgyanam
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasaM] dhyAdhikAra have raudradhyAna kahe che, nirdayaM vadhabandhAdicintanaM nibiddkrudhaa| pizunAsabhyamithyAvAkpraNidhAnaM ca mAyayA // 94 // cauryadhInirapekSasya tIvrakrodhAkulasya ca / sarvAbhizaMkAkaluSaM cittaM ca dhanarakSaNe // 15 // mUlArtha-atyaMta krodhavaDe karIne nirdaya rIte bIjA pratye vadha, baMdhana vigerenuM je citavana karavuM te paheluM raudradhyAna tathA mAyAvaDe karIne pizuna, asabhya ane mithyA-vANunuM je praNidhAna te bIjuM raudrasthAna kahevAya che. apekSA rahita ane tIvra kodhe-karIne AkuLavyAkuLa evA purUSane je cerInI buddhi te trIjuM raudradhyAna ane dhananA rakSaNane viSe sarvanI zaMkAe karIne malIna evuM je cita te cothuM raudradhyAna kahevAya che. 84. 85. TIkALuM--niviDa eTale atyaMta kaThaNa krodhavaDe dayA rahitapaNe bIjA pratye vadha eTale lAkaDI vigerethI mAravuM, baMdha eTale deraDA vigerethI bAMdhavuM, tathA Adi zabda agnivaDe saLagAvavuM, ane khAdikavaDe chedavuM vigerenuM je ciMtavana eTale ekAgra manavaDe vicAravuM te hiMsAnubaMdhi nAmanuM paheluM raudranA kahevAya che. tathA mAyAvaDe eTale kapaTa vRttivaDe pizuna eTale achata doSanuM kahevuM, asalya eTale purUSanI sabhAmAM na belavA lAyaka ane mithyA eTale vastunI anyathA prarUpaNArUpa athavya asatya evI vANInuM je praNidhAna eTale ciMtavana-tevuM bolavAne ekAgra cittane adhyavasAya te mRSAnubaMdhi nAmanuM bIjuM raudradhyAna kahevAya che. pApanA phaLarUpa durgatinI apekSA rahita tathA tIvra-atiugra krodhavaDe vyAkuLa-bhyAsa evA purUSane je corInI buddhi eTale paranA dhanane haraNa karavAnI mati te teyAnubaMdhi nAmanuM trIjuM raudradhyAna kahevAya che. tathA sarva viSanA sAdhanarUpa dravyanuM rakSaNa karavAmAM eTale tene vinAzathI bacAvavAmAM sarvanI. eTale te dhanane viSe jeTalAnI abhilASA rahetI hoya te sarvenI zaMkA eTale "A leke mAruM dhanAdika laI jaze, tethI kaI paNa prakAre teone vinAza thAo" evA prakAranI zaMkAe karIne kaluSa eTale temane ghAtAdikanuM ciMtavana karavAthI malIna evuM je citta eTale manane adhyavasAya te viSayasaMrakSaNa nAmanuM cothuM raudradhyAna kahevAya che. 94. 95. Aho! Shrutgyanam
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 adhyAtmasAra bhASAMtara.' [paMcamahave te raudradhyAnanA dhyAnArAone dekhADe che. - etatsadoSakaraNakAraNAnumatisthiti / dezaviratiparyantaM raudradhyAnaM caturvidham // 96 // mUlAI-A deSavALA kAryane karavA, karAvavA ane amedavArU5 jenI sthiti che evuM cAra prakAranuM radrayAna dezavirati guNasthAnA sudhInA jIvane heya che. ha6. TIkAthe A pUrve kaheluM deSavALA hiMsAdika kAryanuM karavuM eTale pite jAte karavuM, karAvavuM eTale bIjAne karavAnI preraNuM karavI, tathA anumati eTale bIjA jeo potAnI jAte karatA hoya tene anumodana ApavuM-arthAta temAM harSita thavuM, terUpa jenI sthiti eTale pariNAma che-svarUpe avasthAna che evuM hiMsAnubaMdhi Adi cAra prakAranuM raudradhyAna dezaviratiparyata eTale dezavirati nAmanA pAMcamA guNasthAnaka sudhInA jIvone hoya che. da6. have tenI vezyA kahe che- * kApotanIlakRSNAnAM lezyAnAmatra sNbhvH| atisaMkliSTarUpANAM karmaNAM pariNAmataH // 97 // mUlArtha-A raudradhyAnane viSe atisaMkalezavALA karmonA pariNamane lIdhe kApata, nIla ane kRSNa e traNa lezyAno saMbhava che. 97. TIkArya-A raudradhyAnane viSe kApita nIla ane kRSNa ke je pUrve kahI gayA, te traNa leyAnI eTale jenA vaDe AtmA baMdhAya evI pariNatinI ati malina svarUpavALAM-udayanA svabhAvavALAM jJAnAvarazudika karmonA pariNAmane lIdhe-paripAkane lIdhe utpatti thAya che. Ta7. have be slakevaDe A dradhyAnanAM cihe tathA phaLane kahe che - utsannabahudoSatvaM naanaamaarnndosstaa| hiMsAdiSu pravRttizca kRtvA'ghaM smayamAnatA // 18 // nirdayatvAnanuzayo bahumAnaH parApadi / liMgAnyatretyado dhIraistyAjyaM narakaduHkhadam // 99 // mUlAthe--utsanna deSapaNuM, bahu doSapaNuM, nAnA prakAranA doSapaNuM, mAraNa deSapaNuM, hiMsAdikane viSe pravRtti tathA pApa karIne harSa pAmavApaNuM, nirdayapaNuM, pazcAttApano abhAva ane bIjAnI ApattimAM bahumAna (harSa) e A raudradhyAnanAM cinha che. narakanA Aho! Shrutgyanam
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] dhyAnAdhikAra. 305 du:khane ApanArUM A dhyAna dhIra purUSAe tavA cAgya che. 98. 99. TIkAtha----A raudradhyAnane viSe utpanna eTale upazama nahIM pAmeluM arthAt anivAyaeN hiMsAdikamAM pravRttirUpa doSapaNuM, tathA ghaNA doSapaNuM eTale bahutatAe karIne pharI pharIthI te akAryamAM pravRtti rUpa doSapaNuM, tathA nAnA prakAranA-eTale cAmaDI utavI, AMkha phADavI vigere hiMsAdika upAyAne viSe vAraMvAra pravRtti karavArUpa doSapaNuM, tathA mAraNa sudhI pravRtti karyA chatAM paNa pazcAttApa nahIM thavA rUpa doSapaNuM eTale prANanA nAza karIne paNa pazcAttApa na pAmavA te, tathA hiMsAdikane viSe eTale jIvaghAta, cArI, paradArA sevana vigerene viSe pravRtti eTale Ahya upakaraNe karIne yukta evA te purUSane vANI ane kAyAvaDe atyaMta Asakti, tathA pApa karIne paNa tenA hRdaya, netra ane sukhanI prasannatA, nirdayapaNuM, pazcAttApanA abhAva tathA khIjAnI Apatti-duHkhane viSe bahumAna eTale hRdayamAM harSita thayuM te, A pUrve kahelAM samagra cinhA raudradhyAnanAM che. A dhyAnanuM phaLa narakanA du:khane Ape te che, eTale A dhyAna narakagatinA kasamUhane ApanArUM che. tethI dhIra eTale buddhimAna purUSAe tenA tyAga karavA lAyaka che. 99, 99. have A be dhyAnanA upasaMhAra karavApUrvaka dharmadhyAnanA upakrama kare che.~~ aprazaste ime dhyAne durante cirasaMstute / prazastaM tu kRtAbhyAso dhyAnamAroDhumarhati // 100 // mUlA - ----A be dhyAna duraMta ane cirakALanA paricita che, ane aprazasta che tethI abhyAsa karIne prazasta myAnamAM ArUDha thayuM yeAgya che. 100, TIkAthe--A pUrve kahelA ArTa ane raudra e be dhyAna duraMta eTale jenA mahAduHkhathI aMta-nAza thAya tevAM che, tathA tenI sAthe jIvAne cirakALanA eTale anAdi paricaya che, ane te banne aprazasta eTale malIna che. mATe prayatnavaDe temanA tyAga karI bhAvanAdikavaDe zubha dhyAnanA abhyAsa karIne uttama evA dharmadhyAnamAM eTale cittanI ekAgratAmAM ArUDha thayuM ceAgya che. 100. have e zlAkavaDe prazasta dhyAnanuMja prakaraNa kahe che.-- bhAvanA dezakAlau ca svAsanAlaMbanakramAn / dhyAtavyadhyAtra nuprekSAlezyAliMgaphalAni ca // 101 // Aho! Shrutgyanam rUpa
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ paMcama jJAtvA dharmyaM tato dhyAyeccatasrastatra bhAvanAH / jJAnadarzana cAritra vairAgyAkhyAH prakIrtitAH // 102 // malAthe--bhAvanA, deza, kALa, sArUM AAsana, AlaMbana, anukrama dhyAna karavA yogya, myAna karanAra, anuprekSA, lephsA, liMga ane phaLa, te sarvene jANIne pachI dharmadhyAna dhyAvuM, tene viSe jJAna, darzana, cAritra ane vairAgya nAmanI cAra bhAvanAo kahI che. 101-102 TIkArya--jJAnAdika bhAvanA, deza eTale dhyAna karavA yogya nirjana pradeza, kALa eTale dhyAna karavA yogya avasara, sArUM-dhyAnayogya Asana-padmAsana vigere, AlaMbana eTale jene AzrIne dhyAnamAM ArUDha thavAya te-vAcanA pRcchanA vigere, krama eTale mananA nirodha vigere anukrama, yAtantra eTale dhyAna karavA yogya jinAjJA vigere, dhyAtA eTale apramatta sAdhu vigere dhyAna karanAra, anuprekSA eTale dhyAnanI pachIne kALe prApta thayela anityAdika ciMtA ( bhAvanA), lezyA eTale dhyAtAnA zubha AzayarUpa tene, padma vigere, liMga eTale jinavacana paranI zraddhA vigere, tathA phaLa eTale svarga, mAkSa vigerenI prApti-e pramANe bhAvanAne AraMbhIne phaLaparyaMta padArthone AgaLa kahevAze te pramANe jANIne tyArapachI dharmadhyAnanuM dhyAna karavuM. eTale dhyeya padArtha pratye ekatAna-tallIna manavALA thaine rahevuM. temAM eTale te dhyAnanA sAdhanane viSe bhAvanA eTale AtmAne dhyAna karavA yAgya karanArI vAsanA cAra prakAranI jJAna, darzana, cAritra ane vairAgya nAmanI kahelI che. temAM jJAna chate mananuM dhairya ane vizuddhivALA jIva-purUSa sUtranA arthanA tathA jagatane paNa sAra-tattva jANe che, mATe niraMtara zrutanA abhyAsamAM tatpara rahevAthI te purUSa jJAna bhAvanAvaDe bhAvita-vAsita thAya che. tathA darzanane viSe udyamavaMta evA jIvane jinazAsanane viSe prazama, saMvega, niveda, anukaMpA, AstiyapaNuM, e rUpa sthiratA thAya te darzana bhAvanA kahevAya che. tathA jIvane navA karmanuM agrahaNa, pUrve karelA karmanI nirjarA ane zubha karmanuM grahaNu cAritrathakIja thAya che, mATe te cAritra bhAvanA kahevAya che. tathA vairAgya thakI prANI viSayanA saMgarahita, sapta bhaya vAjiMta tathA A loka ane paralokanI AkAMkSArahita ane jagatanA svabhAvane jANanAra thAya che, mATe te vairAgya bhAvanA kahevAya che. 101-102, Aho! Shrutgyanam
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 307 prabaMdha.] - dayAnAdhikAra bhAvanAnuM phaLa kahe che nizcalatvamasaMmoho nirjarA pUrvakarmaNAm / saMgAzaMsA bhayocchedaH phalAnyAsAM yathAkramam // 103 // mUlALuM--nizcaLapaNuM 1, asaha 2, pUrva karmanI nirjarA 3 tathA saMganI AzaMsAne ane bhayane nAza 4 e A bhAvanAonAM anukame phaLa jANavAM. 103. kIkALuM--A upara kahelI bhAvanAonAM A anukrame kahevAtAM phaLa jANavAM. teja kahe che.-nizcaLapaNuM eTale dhyAnane viSe upasargo thAya te paNa jJAnanI bhAvanAvaDe nizcaLapaNuM thAya che. asaMmeha eTale darzananI bhAvanAvaDe sUkSmatAthI jaNAtI devanI mAyAne viSe paNa mana meha pAmatuM nathI. cAritranI bhAvanAe karIne pUrve karelA karmanI nirjarAkSaya thAya che. tathA vairAgyabhAvanAe karIne rAgAdika saMganI banne lokasaMbaMdhI AzaMsAne tathA sasa prakAranA bhayane dehAdika paranA mamatvanA tyAgane lIdhe uccheda-nAza thAya che. 103. udaya pAmelI bhAvanAnuM vizeSa phaLa kahe che - sthiracittaH kilaitrAbhiryAti dhyAnasya yogyatAm / yogyataiva hi nAnyasya tathA coktaM parairapi // 104 // mUlAI--A bhAvanAo vaDe sthira cittavALe purUSaja dhyAnanI yogyatAne pAme che; bIjAnI gyatAja hotI nathI. te viSe bIjAoe paNa kahyuM che. 104, TakAthe-kharekhara A pUrve kahelI bhAvanAovaDe sthira cittavALa eTale nizcaLa mananI dhAraNavALo thAtA dhyAnanI gyatAne samarthana paNAne pAme che. bIjAnI eTale evI bhAvanArahita manuSyanI yogyatAja temAM hotI nathI. te viSe vyAsAdike paNa kahyuM che. 104. temaNe je kahyuM che, te kahe che- - caJcalaM hi manaH kRSNa pramAthibalavadRDham / tasyAhaM nigrahaM manye vAyoriva suduSkaram // 105 // mUlArtha--he kRSNa! mana mathana karanArA sainyanI jema atyaMta caMcaLa che. tene nigraha kare e vAyunA nigraha karatAM paNa duSkara che, ema huM mAnuM chuM. 15. Aho ! Shrutgyanam
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 adhyAtmasAra bhASAMtara. [paMcama TIkArtha--De kRSNa! mana eTale aMta:karaNu mathana karanArA eTale svabhAva rUci ane dharmanuM vilAna karanArA sainyanI peThe atyaMta gADha anubaMdhavALuM ane anivArya vegavALuM caMcaLa che. te mananA nirodha vAyunI jema huM duSkara mAnuM chuM. 101. zrIkRSNa kahe che. asaMzayaM mahAbAho mano durnigrahaM calam / abhyAsena tu kauMteya vairAgyeNa ca gRhyate // 106 // mUlArja-he mahAmAhuvALA arjuna! kharekhara caMcaLa evuM mana nigraha thaI zake evuM nathI. paraMtu abhyAse karIne tathA vairAgye karIne te mana grahaNa (vA) karI zakAya che. 106. TIkAthe--hai mahAbAhuvALA arjuna ! saMdeharahita eTale kharekhara capaLa evuM mana mahAkaTTe karIne vaza thAya tevuM che. tApaNa huM kuMtAnA putra arjuna! vAraMvAra bhaNavuM, bhaNAvavuM, zravaNu karavuM, manana karavuM vigere mananA nirodha karavAnA upAyarUpa abhyAse karIne tathA vairAgye karIne eTale saMsAraparanI udAsInatAe karIne tene yogIjanA vaza karI zake che. 106, asaMyatAtmano yogo duHprApa iti me matiH / vazyAtmanA tu yatatA zakyo'vAptumupAyataH // 107 // mUlAthe--he arjuna ! jenuM mana vaza thayeluM nathI tene yoga prApa che, evI mArI buddhi che; ane jenuM mana vaza thayeluM che evA purUSa yunavaDe upAyathI yAgane pAmI zake che. 107. TIkArya--he arjuna ! yAga eTale dhyAnarUpa mokSanA upAya athavA mananI sthiratA zAstrokta niyamathI rahita manavALA anabhyAsI manuSyathI pAmI zakAya tevA nathI, evI mArI buddhi-mAnyatA che. paNa jenuM mana vaza che evA purUSane teA yanavaDe bhAvanAdika upAyathI te dhyAnayoga prApta thaI zake che. 107. kahelA arthanA saMvAda' kahe che. sadRzapratyayAvRttyA vaitRSNyAdvahirarthataH / etacca yujyate sarva bhAvanAbhAvitAtmani // 108 // malArja--bAhya arthathI samAna badhanI AvRttie karIne tRSNA 1 anusaratuM vacana. Aho! Shrutgyanam
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] dhyAnAdhikAra. rahita thavAthI A upara kaheluM sarva bhAvanAe karIne bhAvita AtmAne viSe ghaTe che-yukta che. 108. TIkArtha-bAhya arthathI eTale viSayAMtarathI sadaza eTale pitAnA AtmAnI athavA sAyanI samAna, bedhavaDe athavA nirmaLa matinA upayoga vaDe AvRttithI eTale vAraMvAra abhyAsa karavAthI bhegAdika tRSNarahitapaNane lIdhe A pUrve kaheluM kRSNa ane arjunanA saMvAda rUpa sarva, bhAvanAe karIne jenuM mana vAsita che evA purUSane viSe ghaTe che-yukta che. 108. have dhyAnane vegya e pradeza kahe che - strIpazuklIbaduHzIlavarjitaM sthAnamAgame / sadA yatInAmAjJaptaM dhyAnakAle vizeSataH // 109 // mUlAthe-strI, pazu, napuMsaka ane kuzILathI rahita evuM sthAna niraMtara yatione mATe AgamamAM kahyuM che. ane dayAna vakhate te vizeSe karIne tevuM sthAna kahyuM che. 109. * TIkArtha-srI, gAya vigere pazu, napuMsaka ane kuzala eTale paradArA pratye gamana karanAra vigere purUSothI rahita evuM gRhAdika sthAna munione mATe jina siddhAMtane viSe niraMtara kaheluM che. arthAt tevA sthAnamAM rahevuM gya che. ane dhyAna vakhate te vizeSe karIne tevA sthAnamAM rahevAnuM kahyuM che. 109. pradezano ja vizeSa kahe che - sthirayogasya tu grAme'vizeSaH kAnane vane / tena yatra samAdhAnaM sa dezo dhyAyato mtH|| 110 // malArtha-sthira gavALA gIne te grAmane viSe, araNyane viSe temaja upavanane viSe kAMI paNa vizeSa nathI. tethI karIne jyAM tenA mananuM samAdhAna rahe, teja pradeza dhyAnIne mATe yogya mAnele che. 110. TIkAthe jenA mana vacana ane kAyAnA ge eTale vyApAre sthira nizcaLa arthAta nirvikAra che evA gIne te grAmane viSe eTale ghaNuM manuSyothI vyApta evA nagarAdikamAM, nirjana araNyamAM tathA puSpa phaLAdikathI bhita upavanamAM koI paNa vizeSa nathI eTale temanI sarvatra samAna vRtti hevAthI jUnAdhikapaNuM nathI. tethI karIne sthira yoga Aho! Shrutgyanam
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 30 adhyAtmasAra bhASAMtara [paMcamavALA yogIne te je pradezamAM samAdhAna eTale dhyAna karavA lAyaka vastune viSe cittanI ekAgratA thAya te pradeza prazasta kahele che. tene mATe cittanI samAdhi vinA bIje kaI jAtane niyama nathI. 110. have kALanuM dvAra kahe che| yatra yogasamAdhAnaM kAlo'pISTaH sa eva hi / dinarAtrikSaNAdInAM dhyAnino niyamastu na // 111 // mUlArtha je samaye yoganuM samAdhAna thAya te ja kALa paNa e iSTa che. dhyAnIne divasa, rAtri ke kSaNadikane koIpaNa niyama nathI 111. TIkArya-je rAtridivasarUpa samaye veganuM samAdhAna eTale thAnaganuM athavA mana, vacana ane kAyAnA yoganuM samAdhAna eTale dhyAna karavA gya vastune viSe tanmayapaNuM thAya, te ja kALa paNa dhyAnIne che. paraMtu divasa, rAtri, kSaNa ane muhUrta vigerene niyama eTale AvazyakatArUpe karIne dhyAnane mATe nirdhArane niyama nathI. 111. have be lekavaDe AsanadvAra kahe che.* / yaivAvasthA jitA jAtu na syADyAnopaghAtinI / tayA dhyAyenniSANNo vA sthito vA zayito'tha vA // 112 // mUlAI-je jItelI avasthA (Asana) dhyAnane upaghAta karanArI kadAcita paNa na thAya, teja avasthAe karIne beThelA, ubhelA athavA - sutelA yogIe dhyAna karavuM. 112. TIkArya-je kaI avasthA eTale zarIranA avayanI sthiratA jItelI eTale ghaNA abhyAsathI paricaya karelI arthAt dhyAnanI anukaLatAe karIne anubhavelI chatI dhyAnane eTale AraMbhelA dharmadhyAna upaghAta karanArI eTale vinAza karanArI kadApi na thAya, te avasthAe karIne padmAsanAdikavaDe beThelA athavA kAryotsargAdikavaDe ubhelA athavA darmAdikanI zayAne viSe sutelA vegIe dhyAna karavuM-sthAnamAM tallIna thavuM. 112. zaMkA-dhyAnamAM deza, kALa ane Asanane niyama kema karyo nahIM? e zaMkApara kahe che - sarvAsu munayo dezakAlAvasthAsu kevalam / prAptAstanniyamo nAsAM niyatA yogasusthatA // 113 // mUlArtha-sarva deza, kALa ane avasthAne viSe munio kevaLa Aho ! Shrutgyanam,
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] dhAnAdhikAra. : jJAna pAmelA che, mATe tenA deza kALa ne Asanane niyama nathI. paraMtu yoganI sthiratAne ja mAtra niyama che. 113. TIkArtha-sarva deza, kALa ane avasthAne viSe eTale grAma, vane vigere pradezane viSe, rAtrI divasarUpa kALane viSe ane padmAsana vigere avasthA(Asana)ne viSe munio-gIo kevaLajJAnane pAmelA che, pAme che ane pAmaze; tethI karIne temAM deza, kALa ane avasthAne niyama eTale amukanIja AvazyakatA jinamatamAM kahelI nathI. paraMtu ganI sthiratAne ja jinezvaroe niyama karela che. 113 have be kavaDe AlaMbana dvAra kahe che - vAcanA caiva pRcchA ca parAvRttyanucintane / kriyA cAlaMbanAnIha saddharmAvazyakAni ca // 114 // mUlAI-A yAnanA ArohaNane viSe vAcanA, pRcchA, AvRtti, ciMtanA, kiyA, saddharma ane Avazyaka e AlebanarUpa che. 114 TIkArya-A sthAnanA ArohaNane viSe vAcanA eTale sUtra tathA arthane bhaNavuM ane bhaNuvavuM te, pRcchA eTale saMzayanI nivRtti mATe ane nizcayane mATe sUtra tathA arthanA zaMkita sthAnane gurU pAse pUchavuM te, parAvRtti eTale prathama bhaNelAnI vAraMvAra AvRtti karavI te, anuciMtana eTale sUkSma arthane manamAM vicAra karavo te, pratyukSiNAdika kriyA, sAre kSamAdi pariNAmarUpa dharma tathA sAmAyikAdika Avazyaka kiyA, A sarve dAnarUpI mahelapara ArehaNa karavAmAM AlaMbanarUpa che. eTale e AlaMbanene Azraya karIne yogI dhyAnazikharane pAme che. 114 . Arohati dRDhadravyAlaMbano viSamaM padam / tathArohati saddhyAnaM sUtrAdyAlaMbanAzritaH // 115 // malAI-jema daDha vastunA AlaMbanavALe purUSa viSama sthAnapara ArohaNa kare che, teja pramANe sUtrAdika AlaMbanane Azraya karanAra yogI saMsthAnapara ArUDha thAya che. 115. - TIkAI-jema daDha eTale majabuta deraDA vigerenA AlaMbanavALe eTale moTA khADAmAMthI nIkaLavA mATe AdhAravALe purUSa viSama eTale atyaMta dustara evA garta, phUpa vigere sthAnane ArehaNa kare che tenA para caDe che, upara Ave che, te ja prakAre sUtranI vAcanA, Aho ! Shrutgyanam
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. adhyAtmasAra bhASAMtara. [ paMcama pRcchanA vigere AlaMbanane Azraya karanArA yAgI sat-pradhAna phaLadAyaka zreSTha dharmadhyAnane viSe ArohaNa kare che. arthAt dhyAnarUpI prAsAdanA zikharapara caDI jAya che. 115 AlaMbananI ja stuti kare che.-~~~ AlaMbanAdarodbhUtapratyUhakSaya yogataH / dhyAnAdyArohaNa zo yoginAM nopajAyate // 116 // mUlAthe AlaMbanane viSe Adara karavAthI utpanna thayelA vijJonA nAzanA yogane lIdhe yAgIone dhyAnarUpI parvatapara ArAha karatAM bhraMza-pAta thatA nathI. 116. TIkArtha--pUrve kahelA AlaMbanane viSe Adara-bahumAna arthAt AtyaMtara prIti karavAthI utpanna thayelA pratyUhanA eTale dhyAna saMbaMdhI vidyonA vinAzanA ceogathI eTale vidyanA abhAvanI prAptithI yAgIonedhyAnIne dhyAnarUpI parvata upara caDatAM eTale AlaMbanarUpa pagathIyAnA bhArgavaDe zikhara para jatAM bhraMza eTale adhaHpatana kadApi thatuM nathI. 116. have kramanuM dvAra kahe che.~~ manorodhAdiko dhyAnapratipattikramo jine / zeSeSu tu yathAyogaM samAdhAnaM prakIrtitam // 117 // bhUlAthe--kevaLIne viSe mananA rodhane Adi laine dhyAnanI prAsinA krama che. ane bIjAone viSe te yathAyogya samAdhAna kaheluM che. 117. TIkAthe--kevaLIne viSe meAkSamAM jatI vakhate mananA odhane Adi laine eTale prathama bAdara manAyAgane, pachI sUkSma manAyogane rUMdhe, pachI mAdara vAgyeAgane, pachI sUkSma vAgyogane, pachI khAdara kAyayogane ane pachI sUkSma kAyayogane rUMdhe, e krama pramANe mana, vacana ane kAyAnA vyApArane mULathIja abhAva kare che. e rIte dhyAnanI prAptinA krama-paripATI hoya che. ane bIjAne viSe eTale jeo kevaLI na hAya evA apramattAdika chadmastha dhyAnIne viSe tA yathAyeAgya eTale pAtapAtAnI cAgyatA pramANe samAdhAna eTale manAyeAga vigerenI sthiratA ja karavAnI che ema kahyuM che, paNa krame karIne tenA nirodha karavAnuM kahyuM nathI. 117. Aho! Shrutgyanam
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] thAnAdhikAra. ... have chAza levaDe dhyAna karavAlAyaka dharmadhyAnanuM dvAra kahe che temAM prathama dharmadhyAnanA cAra prakAra batAve che. AjJApAyavipAkAnAM saMsthAnasya ca cintanAt / dharmadhyAnopayuktAnAM dhyAtavyaM syAccaturvidham // 118 // mUlArtha AsA, apAya, vipAka ane saMsthAnanuM ciMtavana karavAthI dharmadhyAnamAM upayukta thayelA yogIone cAra prakAre dhyAtavya thAya che. 118. TIkArtha dharmamaya dhyAnane viSe jemaNe upaga karyo che evA yogIone-AjJA, apAya, vipAka ane saMsthAna ahIM dareka padanI sAthe vicaya padane adhyAhAra jANa. tethI AjJAvicaya eTale je (AjJA)no bhaMga thavAthI rAjAnI AjJAnA bhaMganI jema saMsAra bhrama dika meTuM bhaya prApta thAya che. AjJA eTale jinezvaranI AgamarUpa vANuM, tene viziSTa athavA vividha prakArano caya eTale nirNaya karavA rUpa upacaya-vRddhi jene viSe heya te AjJAvicaya 1. apAya eTale jJAnAdikane nAza karavAmAM heturUpa rAgAdikano je kaSTanA hetapaNe nirdhAra kare te apAyaricaya . vipAka eTale karmanA udayane vicaya gatyAdi rUpe avazya duSTa phaLa ApavAe karIne je nirdhAra kare te vipAkavicaya 3. tathA saMsthAnanuM eTale lekanA AkAranuM ciMtavana karavAthI eTale temAM anAdi kALathI paribhramaNa karavAno nizcaya karavAthI saMsthAnavicaya 4. A pramANe dhyAtavya eTale dhyAna karavA gya vastu cAra prakAranI che. 118. temAM prathama AjJAvicaya kahe che nayabhaMgapramANADhyAM hetUdAharaNAnvitAm / AjJAM dhyAyejinendrANAmaprAmANyAkalaMkitAm // 119 // mUlArtha -naya, bhaMga ane pramANe karIne vyAsa, hetu tathA udAharaNavaDe yukta ane apramANe karIne kalaMkita thayelI nahIM evI jinezvaranI AjJAnuM dhyAna karavuM. 119 TIkArtha-prathama dhyAna karanAre A pramANe jinezvaranI AjJAnuM dhyAna karavuM ke-he prANu! A jinezvaranI AjJA naigama vigere naye, bhaMga eTale arthanA vikalpa arthAt cAta gati vigere sAta bhaMgIo tathA pramANu eTale yathArthapaNe samagra jANavA lAyaka padArthanA samUhane viSe vyApavuM te pramANu, tethI karIne ja bIjAe tenuM khaMDana karI zake nahIM evA pramANe karIne vyApta evI te jinA Aho Shrutgyanam 40.
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314. adhyAtmasAra bhASAMtara paMcamasAnuM dhyAna karavuM. jema ke-ahe! sakala deSathI rahita jinezvaranI AjJA che, vaLI te asavaijJAnI kahelI. nathI, tevA prakAranI AjJA jagatamAM hari, hara vigere koI paNa devanI nathI. tethI te jinezvaranI AjJAne huM bhaLuM chuM. A rIte sarvatra yojanA jANuM levI. tathA hetu-jIvanuM anAdipaNuM jaNAvanArA hetuo tathA saMsAranI asAratA vigere dekhADanArA udAharaNe eTale anvaya ane vyatireka duSTatAe karIne yukta, tathA apramANu eTale pramANane abhAva-ayathArtha anubhava arthAta bhrAMtijJAna, teNe karIne akalaMkita eTale tevA doSarahita evI jinezvaranI AjJAnuM dvAdazAMgIrUpa vANunuM dhyAna karavuM-eTale ahe! nayavaDe nipuNu ane kalaMka vinAnI jinavANI che ema ekAgra citta karIne ciMtavana karavuM, te AjJAvicaya nAmano pahele bheda samaja. 119 have bIjo bheda kahe che - rAgadveSakaSAyAdipIDitAnAM januSmatAm / aihikAmuSmikAMstAMstAnAnApAyAn vicintyet||120|| mUlAI-rAga, dveSa ane kaSAya vigerethI pIDA pAmelA jIvonA A leka tathA paraleka saMbaMdhI te te prakAranA vividha koNene vicAra kare. 120 TIkAI-rAga eTale khuzI thavuM, abhilASA karavI vigere premanI kriyA, dveSa eTale aprIti arUci vigerenA pariNumathI utpanna thayelI dveSa kriyA, ane kaSAya eTale krodha, abhimAna, kapaTa ane tRSNanA AvezathI utpanna thayelI kiyA, enAthI ane vigere zabdathI viSaya, ajJAna vigerethI pIDA pAmelA eTale jenA abhimAnane nAza karyo che, evA janma dhAraNa karanArA prANuonA Aleka eTale vartamAna bhava ane paraloka eTale parabhava saMbaMdhI te te eTale ghaNuM hovAthI kahI na zakAya teTalA nAnA prakAranA apAyane eTale zArIrika ane mAnasika chedana, bhedana, apamAna, durlabha AjIvikA tathA durgati vigere utpanna thayelAM vividha prakAranAM kone vicAra kare. eTale ahe! rAgAdikathI kevA prakArane bhayAnaka kaSTasamUha prANuone prApta thAya che? e pramANe karUNarasane viSe tanmaya thavuM te apAyaricaya nAmane bIjo bheda samajavI. 12 Aho ! Shrutgyanam
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] dhyAnAMdhikAra. 35 have trIjo bheda kahe che. dhyAyetkarmavipAkaM ca taM taM yogAnubhAvajam / prakRtyAdicaturbhedaM zubhAzubhavibhAgataH // 121 // bhUlAthe--te te yoganA prabhAvathI utpanna thayelA ane prakRtibaMdha vigere cAra prakAranA aMdhavALA karmonA vipAkanuM zubha ane azubhanA vibhAgathI dhyAna karavuM. 121. TIkAthe--je je karmavipAkane eTale karmanA phaLanA udayane narakAdikane viSe prasiddhapaNe jIvA vede che, te te mana, vacana ane kAyAnA vyApArarUpa yAganA sAmarthyathI utpanna thayelA ane prakRtine Adi laine cAra bhedavALA, ahIM prakRti zabda karIne prakRtibaMdha jANavA. prakRtiaMdha eTale karmane jJAnAvaraNAdika svabhAva, e vigere eTale sthitibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdha-ema cAra prakAre, puNyaprakRti rUpa keMtALIza prakAranAM zubha tathA pApaprakRti rUpa khyAzI prakAranAM azubha rUpa vibhAga thakI kamaeNvipAkanuM eTale karmanA phaLanA udayanuM dhyAna karavuM eTale te te karmanA udayane vaza thayelA jIvAnuM ciMtavana karatAM vairAgyane viSe taTvIna thavuM te vipAkavicaya nAmanA trIje bheda jANavA. . 121. have AvIza phlAke karIne saMsthAna vicaya nAmanA cAtheA bheda kahe che.utpaadsthitibhNgaadipryaayairlkssnnaiH pRthak / bhedairnAmAdibhirlokasaMsthAnaM cintayedbhutam // 122 // mUlAthe-dravyonI utpatti, sthiti ane nAza vigere paryAcAvaDa bharelA, lakSaNAvaDe bhinna bhinna sattAvALA, tathA bheda ane nAmAdike karIne bharelA lAkasaMsthAnanuM lokanA AkAranuM ciMtavana karavuM. 122. TIkAthe--utpatti, sthiti ane nAza vigere paryAyAvaDe bharelA lAkanA AkAranuM ciMtavana karavuM. e pramANe saMbaMdha jANuvA. ahIM dravya zabdanA adhyAhAra karavA. tethI drabyAnI eTale padArthonI utpatti eTale sarva vastunA vartamAna paryAya nAza thaIne anAgata (navA ) paryAyanI utpatti. jIvA jema vartamAna zubhAzubha pariNAme utpanna thAya che ane vinAza pAme che; tathA dharmAstikAya gatinA sahAyarUpa saMbaMdhe karIne, adharmAstikAya sthitirUpa saMbaMdhe karIne, AkAza avagAhanAvaDe karIne, ane paramANu caNukAdi ( be aNu vigere ) saMyoge karIne tathA eka guNu kRSNapaNuM vigere pAMca varlDa, pAMca rasa, e gaMdha, ATha sparza ane pAMca saMsthAne karIne utpanna thAya che; sthiti eTale pAtapAtAnA dravyapaNe karIne
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 adhyAtmasAra bhASAMtara. [paMcamasarvanI dhruvatA eTale nityapaNuM che. ahIM utpatti anesthiti rU5 Adi ane aMtanuM grahaNa karavAthI madhyamanuM paNa grahaNa thAya, e nyAyavaDe vyaya eTale utpattinI jema atItanA saMbaMdhe karIne sarvanuM vinAzapaNuM jANI levuM. tathA bhaMga eTale sarvanA avika athavA arthAtaragamane prakAre vigere. tyAM Adi zabda karIne pariNAma vigere grahaNa karavA. tevA sarva paryAvaDe eTale vizeSa dharmavaDe nAza samaja. tathA lakSaNa eTale dharmAstikAya vigere gati sahAyAdika lakSaNavaDe bhinna bhinna sattAvALA jANavA. tathA skaMdha, deza, pradeza, cetana, cetana, nara, nArI vigere bhedavaDe tathA nAmAdikavaDe. eTale nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, bhava, bhAva ItyAdi nikSepavaDe bharelAM-paripUrNa saMsthAnanuM eTale cauda raju pramANa lekanA AkAranuM ciMtavana karavuM-vastu dharmane vicAra kara. 122. . cintayettatra kartAraM bhoktAraM nijakarmaNAm / arUpamavyayaM jIvamupayogasvalakSaNam // 123 // malAI-te lokasaMsthAnane viSe pitAnA karmane kartA, bhaktA, arUpI, avinAzI ane upagarUpI pitAnA lakSaNavALA chavadravyanuM ciMtavana karavuM. 123. TIkartha-te saMsthAnanA nirdhArane viSe athavA tenI madhye potapotAnA karmo karanAra, tene bhegavanAra, arUpI eTale niraMjanasattAnI apekSAe nirAkAra, avyaya eTale asaMkhya pradezamAM rahelA hovAthI avinAzI tathA upaga eTale jJAnadarzanarUpa athavA sAmAnya vizeSa dharUpa cetanAne vyApAra, te rUpI pitAnuM lakSaNa eTale svatatvane jaNAvanAruM svarUpa jenuM che evA jIvanuM dhyAna karavuM. 123. , te jIvane AgaLa kahevAze e saMsArarUpI sAgara dustara che tenuM citavana karavuM, e pAMca leke karIne kahe che tatkarmajanitaM jnmjraamrnnvaarinnaa| pUrNa mohamahAvarta kAmaurvAnalabhISaNam // 124 // mArImahAnisTApUjA jazojItrA asadvikalpakallolacakraM dadhatamuddhatam // 125 // di koriyAsaMpAritamA ' ' rArthanAvaliMtA rupUviSayomAM 226 Aho ! Shrutgyanam
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Squa prabaMdha.] - dhAnAdhikAra. ajJAnadurdinaM vyApadvidyutpAtodbhavadbhayam / kadAgrahakuvAtena hRdayotkaMpakAriNam // 127 // .. vividhavyAdhisaMbandhamatsyakacchapasaMkulam / cintayecca bhavAMbhodhiM caladoSAdridurgamam // 128 // malArtha-te (jIva)nA karmothI utpanna thayele, janma, jarA ane maraNarUpe jaLathI bharela, moharUpI mahA AvartavALe, kAmarUpI vaDavALe karIne bhayaMkara, icchArUpI mahAvAyue karIne pUrNa evA kaSAyarUpI. kalazemAMthI uchaLatA asat vikalparUpI uddhata taraMgonA samUhane dhAraNa karate, hRdayane viSe zrotasikArUpI veLAnI vRddhithI duHkhe karIne oLaMgI zakAya te, prAthenArUpI latAonA saMtAnavALe, duHkhe karIne pUrNa thAya evA viSayarUpI madhyabhAgavALe, ajJAnarUpI InavALe, ApattirUpI vIjaLInA paDavAthI bhayane utpanna karanAre, kadAgraharUpI daSTa vAyuvaDe hadayane kapa karanAre, vividha prakAranA vyAdhionA saMbaMdharUpI masyA ane kAcabAo vaDe saMkula-vyApta tathA derU pI calAyamAna parvatothI durgama evA A saMsArarUpI samudranuM ciMtavana karavuM. 124125-126-127-128. , kArya-te jIvanA karmothI eTale teNe pote karelA kAmathI utpanna thayele, janma eTale bhavAMtaranI prApti, jarA eTale vayanI hAni ane maraNa eTale prANatyAga, tarUpI jaLe karIne paripUrNa bharele, meharUpI eTale mithyAtva mehanI vigere rUpa meTA Avarta jaLabhramaNa vALe, tathA kAmavikArarUpI vaDavALavaDe mahAbhaya utpanna karanAre AzArUpI eTale bhegAdikanI tRSNArUpI mahA-ati pracaMDa vAyuvaDe bharelA krodhAdika kaSArUpI kalezemAMthI eTale pAtALakalazAomAMthI uchaLatA pAparUpa vikalpa-hiMsAdika aneraze terUpa uddhata taraMgonA samUhane dhAraNa karato, hRdayane viSe zrotasikArUpI eTale idri e utpanna karelA vikAra pravAhanA vegavALI dhArArUpI veLAnA saMpAte karIne eTale cAre kAMThe jaLanA pUranI vRddhinA samUhe karIne duHkhe oLaMgI-tarI zakAya te, prArthanArUpI-viSaya sukhAdikanI IcachArUpI latAnA vistAravALe, keTI upADe paNa pUrNa karavAne azakya evA zabdAdika viSayenA AsvAdarUpa jenuM udara eTale madhyabhAga che e, saMsArane viSe sukhanI bhrAMtirUpa ajJAna ke adharUpI durdinavALo eTale sarva dizAmAM vAdaLAMvaDe AcchAdita thaI hoya te, vividha prakAranI Aho ! Shrutgyanam
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314. adhyAtmasAra bhASAMtara. [paMcama ApattirUpI vIjaLInA paDavAe karIne mahAbhayane utpanna karanAre, durAgraharUpI duSTa vAyuvaDe hRdayanA kaMpane karanAre, vividha eTale aneka prakAranA vyAdhionA saMbaMdharUpa mAchalAMo tathA kAcabAo vaDe vyApta ane AtmAne caMcaLatA utpanna karanArA de eTale rAga, dveSa ane hAdike utpanna karelA asthira svabhAvarUpI parvatAe karIne durgama eTale dakhe karIne avagAhana karI zakAya te, AvA prakAranA vizeSaNavALA saMsArarUpI samudranuM ciMtavana karavuM-ekAgra cittavaDe tenA svarUpanuM dhyAna karavuM. ahIM pAMca kavaDe kahelA samudrane tathA have pachI kahevAmAM Avaze evA pravAhaNane upanaya potAnI buddhithI jANa le. 24-125-126-127-128. have e samudrane taravAnA upAyanuM ciMtavana karavuM, e pAMca vaDe kahe che- tasya saMtaraNopAyaM samyaktvadRDhabandhanam / bahuzIlAGgaphalakaM jJAnaniryAmikAnbitam // 129 // saMvarAstAnavacchidraM guptiguptaM samantataH / AcAramaMDapoddIptApavAdotsargabhUdvayam // 130 // asaMkhyairdudharairyodhairduHpradhRSyaM sdaashyaiH| sadyogakUpastaMbhAnanyastAdhyAtmasitAMzukam // 131 // tpo'nukuulpvnodbhuutsNvegvegtH| vairAgyamArgapatitaM cAritravahanaM zritAH // 132 // - zIvanAdhyamannupAcanazcittaralatA yathA'vighnena gacchanti nirvANanagaraM budhAH // 133 // malArtha-te (saMsArarUpI sAgara)ne taravAnAM sAdhanarUpa, samyakatva rUpI daDha baMdhanavALuM, ghaNu zIlAMgarUpI pATIyAvALuM, jJAnarUpI nimake karIne yukta, saMvaravaDe karIne AzravarUpI chidrone nAza karanAruM, cotarapha guptithI rakSaNa karAyeluM, AcArarUpI maMDapa karIne suzobhita, apavAda ane utsargarUpI be bhUmikAvALuM, asaMkhya ane dudhare evA sadAzayarUpI ddhAone lIdhe parAbhava pamADavAne azakaya, sadyogarUpI kUpastaMbhanA agrabhAgane viSe adhyAtmarUpI zveta vastra (saDha) jemAM caDhAvela che evuM ane tArUpI anukULa vAyuvaDe utpanna thayelA saMvegarUpI vegathI Aho ! Shrutgyanam
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.]. dhyAnAdhikAra vairAgyarUpI mA paDeluM evuM je cAritra rUpI vahANa tene viSe beThelA paMDite sadbhAvanA nAmanI peTIne viSe zubha cittarUpI ratane nAkhIne nirvidhrapaNe mekSanagare pahoMce che. A pramANe dhyAna karavuM. 129130-131-132-133. TIkAryuM-AvA prakAranA cAritrarUpI vahANane Azraya karanArA paMDita mokSa nagarIe pahoMce che, e pramANe pAMcamA kaleka sAthe saMbaMdha jANa. te cAritrarUpI vahANa kevuM che? te kahe che.-te saMsArarUpI samudrane taravAnA upAyarUpa eTale samyaka prakAre-pharIthI AvRtti (punarjanma) na thAya tevI rIte saMsArasamudrathI pAra pAmavAnA sAdhanarUpa, tathA samakita eTale sudeva, sugurU ane saddharmane viSe zuddha zraddhArUpa daDha eTale ati baLavAnuM baMdhanavALuM eTale vahANa bhAMgI na jAya teTalAmATe leDhAnI pATI tathA deraDA vaTavA vigerethI karelI majabutIvALuM, tathA ghaNuM eTale aDhAra hajAra zIlAMga-AcAranA prakArarUpI pATIyAvALuM, tathA jJAna-sadharUpI nirdhAmaka eTale samudramArgane jANanAra vicitra pustakane dhAraNa karanAra purUSe karIne yukta, tathA saMvaravaDe eTale pAMca prakAranA cAritra vigere sattAvana prakAranA navIna karmanA pravezane nirodha karanArA kAraNe vaDe AAvarUpI chidrone eTale navIna kamarUpI AvatA jaLapravAhane praveza karanArA mArgarUpI raMdhAne nAza pamADelA che jemAM evuM, tathA citarapha eTale sarva dizA ane vidizAne viSe managupti vigere traNa prakAranI guptivaDe rakSaNa karAyeluM, tathA jJAnAcAra vigere pAMca AcArarUpI maMDapavaDe-vizrAma sthAnavaDe zobhatuM, tathA apavAda eTale kAraNane lIdhe AcaravA lAyaka mArga ane utsarga eTale niraMtara AcaravA gya mArga te be mArgarUpa be bhUmikAvALuM tathA asaMkhya eTale jenI saMkhyA na thaI zake teTalA ane dudhera eTale mahAdika zatruo vaDe paNa rekI na zakAya tevA sata AzarUpI eTale saMyama (cAritranA)nA pariNAme karIne thayelA zubha adhyavasAyorUpI subhaToe karIne tenI aMdara subhaTe rahelA che mATe ) du:pravRSya eTale rAgAdika zatruo parAbhava na pamADI zake tevuM, tathA suMdara che. eTale mokSanA upAya tenA sevanarUpa kUpastaMbhanA agrabhAga upara eTale vahANanI mathe rahelA uMcA staMbhanI Toca upara jJAnakriyAnI zuddhirUpa ujajavaLa mananA pariNAmamaya adhyAtmarUpI zvata paTa.(dhoLe saDha) jemAM caDAve che evuM tathA anazanAdika bAra prakAranA tArUpI anukULa pavanathI eTale karmarUpI rajanuM haraNa karavAmAM nipuNa hovAthI sAnukULa e pAchaLano vAyu vAvAthI Aho !"Shrutgyanam
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 adhyAtmasAra bhASAMtara. [paMcama utpanna thayelA saMvega--meAkSanI abhilASArUpI vegathI eTale upAyane viSe pravartavAmAM ekAgratAvALI zIghra gatithI vairAgyarUpI saMsAraparanI udAsInatArUpI mArge paDeluM evuM cAritrarUpI vahANu, tene eTale saMyamarUpa-viratirUpa naukAne Azrita thayelA-tenI aMdara beThelA paMDita purUSA satya eTale jagatanA jyeAne hitakAraka hAvAthI sArI evI anityAdika bhAvanA nAmanI moTI peTIone viSe rakSaNa thavAne mATe prayatnathI zubha manarUpI ratnone nAMkhIne je prakAre nirvApaNe nirvANa nagarane-muktirUpI nagarIne pAme che, te prakAre dhyAna karavuM. 129-130-131-132-133. have paMDita samudAyanA mokSa nagara tarapha gamana karavAnA vRttAMtane jANIne sAme AvatA mAharAjAnA parAbhava karI dharmarAjA jaya pAme che, te vAta agIyAra phlAkaDe kahe che.-~~~ // yathA ca mohapallIze labdhavyatikare sati / saMsAranATakocchedAzaMkApaMkAvile muhuH // 134 // mukSuH // sajjIkRtasvIyabhaTe nAvaM durbuddhinAmikAm / zrite dunatinauvRndArUDhazeSabhaTAnvite // 135 // mUlAtha-- je prakAre meharUpI padmIpati A vRttAMta sAMbhaLIne vAraMvAra saMsArarUpI nATakanA ucchedanI zaMkArUpa paMkavaDe malIna thayA tyAre teNe (mAharAjAe) potAnA subhaTane sajja nAmanI naukAnA Azraya karyo, ane bAkInA yoddhA naukAmAM ArUDha thayA. 134-131. karIne durbuddhi durnIti nAmanI TIkAthe--je prakAre saMsAra-vAraMvAra bhavane viSe bhramarUpa nATakanAvicitra veSane dhAraNa karanArA pAtronA nRtyanA vinAzanI zaMkArUpa-trAsa rUpa paMkavaDe malIna evA, ane vAraMvAra jeNe e vRttAMta sAMbhaLyo che eTale dharmarAjA vAraMvAra saMsArI jIvAne mokSarUpI nagaramAM laI jAya che e vAta jenA sAMbhaLavAmAM AvI che evA, meha eTale mohanIya karma athavA ajJAnadArUpa paTTIza eTalebhiTTonA mATe rAjA thayA tyAre teNe potAnA subhaTAne sajja-taiyAra eTale jeNe akhtara dhAraNa karyAM che evA karIne durbuddhi eTale pApamuddhi nAmanI naukAnA Azraya karyo--te para caDho, ane bAkInA rAgAdika yoddhA durrIti eTale paranA droha karanArI nItio-viparyAsa bhAvavaDe ekAMta vAdane kahenArA vyavahAra mArgorUpI naukAomAM ArUDha thayA. arthAt e rIte taiyAra thaIne mAharAjA sAmA Avyo. 134-135. Aho ! Shrutgyanam
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradha.] , dhyAnAdhikAra. * 31 Agacchatyatha dharmezabhaTaughe raNamaMDapam / / taravattinirAvarakata samApti mA 226 " mUlArtha-tyAra pachI tatvaciMtAdika bANethI sajaja thaI dharmarAjAne Azraya karI dharmarAjAnA subhaTane samUha samarAMgaNamAM Avyo. 136. TIkArtha-tyAra pachI eTale meha nAmanA pallI patine yuddha (raNabhUmi)mAM sajaja thaIne Avele joyA pachI (Ine) dharmarAjAnA eTale cAritradharma rAjAnA samagra zatruono jaya karanAra tenA vimalamati vigere ddhAono samUha sahaja svarUpAdika vastutattvanA ciMtanarUpI nArAvaDe-durbhedyane paNa bhedanAra ati tIkSNa bANevaDe sajaja thaIne dharmarAjAne Azraya karI raNumaMDapamAM-yuddhanA AzrayarUpa pRthvItaLamAM AvyA. 136. mitho je vero lakhyanamaMtrijo . mithyAtvamaMtrI viSamAM prApyate caramAM dazAm // 137 // mUlArtha-pachI paraspara yuddhane AraMbha thaye, temAM samyagdarzana nAmanA maMtrIe mithyAdaSTi nAmanA maMtrIne mahA viSama evI chellI dazAne pamADyo. 137. - TIkArtha-pachI paraspara eTale dharmarAjA ane mahArAjA e bajenA sene yuddhane saMraMbha pravaryo. temAM yathArtha vastu svarUpane viSe zraddhAvAna samyagudaSTi nAmanA atyaMta vicArazIla dIrghadazI ane samagra rAjakAryamAM nipuNa evA dharmarAjAnA maMtrIe meharAjAnA mithyAtva nAmanA maMtrIne eTale sarve anyAyamAM pravartelA, vizvAsune droha karanArA meharAjAnA amAtyane viSama eTale sarvathA asattAvALI carama dazAne eTale mULasahita nAza karavAthI prANutarUpa avasthAne pamADyo. 137. lIlayaiva nirudhyante kaSAyacaraTA api / prazamAdimahAyodhaiH zIlena smrtskrH|| 138 // mUlArtha-prazama vigere meTA ddhAoe kaSAyarUpI caraTe ( luMTArUo) ne lIlAmAtravaDe ja rUMdhI lIdhA, ane zIlarUpI ddhAe kAmarUpI taskarane rU. 138. TIkartha-prazama eTale kSamA e vigere eTale mArdava, Arjava, satiSa vigere meTA vIroe anaMtAnubaMdhI vigere krodhAdika soLa ka Aho! Shrutgyanam
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAhAra pAMtara. yamapArUpa carane eTale dharmazajIne prajAne upadrava karanArA mAgamAM rahelA dhADA pADanArAone kIDa mAtra karIne ja rUMdhI lIdhA eTale sattAmAMthI ja nAza pamADyA. tathA zILa eTale brahmacaryarUpI caDhAe kAmarUpI taskarane rU. 138 hAsyAdiSaTuluTAkavRndaM vairaagysenyaa| ... nidrAdayazca tADyante shrutodyogaadibhirbhttaiH||. 139 / / - bhUlArtha-vairAgyarUpI senAe hAsya vigere cha luMTArAone hama tathA tega vigere subhaToe nidrAdikane tIvra tADanA karI. 139. - TIkAryuM-vairAgya-viratatArUpI senAe hAsya vigere eTale hAsya, rati, arati vigere cha sukRtarUpI dhananuM haraNa karanArA nokapAtharUpI luMTArAonA samUhane haNyA. tathA zratavega eTale zAane udyoga-bhaNavuM ciMtavavuM vigere yata athavA udyama karanArA ane upaga sahita kiyAsamUhane karanArAe vigere ddhAoe nidrA vigerene eTale nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalA pracalA ane tyAnaddhi rUpa yAone haNyA. 139. bhaTAbhyAM dharmazuklAbhyAmArtaraudrAbhidhau bhttau| nigraheNendriyANAM ca jIyate drAgasaMyamaH // 140 // mUlAthe dharma ane zukla nAmanA zubha dhyAnarUpa vIree A ane saidra nAmanA duryAnarUpa dvAone parAjaya karyo. tathA iMddhinA - nigrahavaDe tatkALa asaMyamane jItI lIdhe. 140 TIkAthe--dharmadhyAna ane zukaladhyAnarUpI ddhAoe ArcadhyAna ane raudradhyAna nAmanA ddhAone parAjita karyA, tathA zrotrAdika idrinA nigrahavaDe eTale potapotAnA viSathI idrine parAkSukha karIne asaMyama eTale avirati nAmanA ddhAne tatkALajItI lIdhuM. 140 kssyopshmtshckssurdrshnaavrnnaadyH| nazyatyasAtasainyaM ca puNyodayaparAkramAt // 141 // | malAthe kSayopazamarUpI dvAthI cakSudarzanAvaraNa vigere nAzI gayA, ene pudayarUpI ddhAnA parAkramathI asAtArUpI sainya nAza pAmyuM. 141. TIkArthakSapazamathakI eTale pazama bhAvanA prahArathI cakSudarzanAvaraNa eTale netrAdi idrinI prAptine AvaraNa karanAra Aho ! Shrutgyanam
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha 1 vigere eTale sAbArzanAvaraNa, avadhi darzanAvaraNa ane kevaLa darzanAvaraNa e sarve nAza pAmyAlaya pAmyA. tathA praNaya eTale sukRta karmanA udayathI asAta vedanInuM sainya nAza pAmyuM. 146. saha dveSagajendreNa rAgakezariNA tthaa| sutena mohabhUpo'pi dharmabhUpena hanyate // 142 // mUlAI--chevaTe zreSagajeMdra tathA rAgakezarI nAmanA be putra sahita hAjo paNa dharmarAjAvaDe haNa. 142. - TIkAthe-chevaTe zreSagajendra nAmanA laghuputra sahita tathA rAgakezarI nAmanA jayeSTha putrasahita maharAjAne paNa sahakuTuMba dharmazAe ha. 142. - sata prAptamahAnandA dharmabhUpaprasAdataH / yathA kRtArthA jAyante sAdhavo vyavahAriNaH // 143 // mUlArtha-tyArapachI dharmarAjAnA prAsAdathI mahA AnaMdane pAmelA sAdhurUpa vyavahArIAo je prakAre kRtArtha thAya che, te prakAre dayAna karavuM, 143 TIkAthe-tyArapachI sAdhue munIrUpI vyavahArIAe eTale paradezanA vahANavaTI vepArIo dhamaeNrAjAnA prasAdathI eTale dharmarUpa zakavartI rAjAe karelI dayAthI mahA AnaMda pAmIne kRtArtha eTale samagra saravaDe paripUrNa thayA. 143. vicintayettathA sarva dhrmdhyaannivissttdhii| iMganyadapi nyastamarthajAtaM yadAgame // 144 // bhUlAI--dharmadhyAnane viSe jenI buddhi laya pAse che evA sunie A prakAre sarva dhyAna karavuM, ane te bIje paNa padArthasamUha ke je Agama viSe kahyo hoya, tenuM paNa dhyAna karavuM. 144. TIkAthe--dharmadhyAnane viSe jenI buddhi laya pAmI che, evA munie A prakAre eTale pUrve kahelA utpAdAdika paryAya, jIvane karmathI utpanna thayela bhavasAyara, tene taravAnA upAyarUpa cAritra vahANa, harAjAne parA, dharmarAjAne jaya tathA munirUpI vyApArIonuM kRtArthapaNuM vire prakAre karIne sarva dayAna karavuM. ane tethI atirikta arthasamUha ke je Agamane viSe kahyuM hoya eTale apramatta bhAvAdikanuM pratipAdana je MisiddhAMtane viSe karyuM hoya, tenuM paNa dhyAna karavuM. 14 Aho I'Shrutgyanam
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhAThAMtara. paMcama- have cha vaDe dhyAtA ( dhyAna karanAra) saMbaMdhI dvArA kahe che- __ manasazcendriyANAM ca jayAdyo nirvikaardhiiH| dharmadhyAnasya sa dhyAtA zAnto dAntaH prakIrtitaH // 145 // mUlAthuM-je yogI mana ane iMdriyanA jayathI nirvikAra buddhivALA thayA hoya tevA zAMta ane dAMta munine dharmadhyAnanA dhyAtA (dhyAna karanAra) kahelA che. 145. TIkAthuM-je legI mana ane zrotrAdika IdrinA jayathI eTale temane vaza karavAthI nirmaLa buddhivALA thayA hoya tevA temaja zAMtakaSAyane jItanAra ane dAMta eTale idrinuM damana karanAra munine jinezvare dharmadhyAnanA dhyAtA ( dhyAna karanAra) kahelA che. 145. kahelA arthane anya matanI saMmati Ape che. anya zAstranA pAMca lekavaDe temanI A viSayamAM saMmati darzAve che. parairapi yadiSTaM ca sthitaprajJasya lakSaNam / te zretra tatsarya tathA je vyavasthita | 24 . mUlAI-bIjAoe paNa je sthitaprajJanuM lakSaNa IccheluM che, te sarva ahIM ghaTe che, te ja pramANe AnI paNa vyavasthA che. 146. - TIkartha-bIjAoe eTale vyAsAdike paNa je sthitaprajJanuM eTale jenI prajJA (buddhi) potAnA AtmAne viSe sthita thayelI che eTale sthiti karavAnA svabhAvavALI-sthitine sthApana karanArI thayelI che evA te sthitaprajJanuM lakSaNa icacheluM che te sarva-paripUrNa lakSaNa ahIM eTale mana ane idrinA jayAdikathI yukta evA dharmasthAnanA dhyAtAne viSe ghaTe che. ane teja prakAre A dhyAtAnuM lakSaNa Agamane viSe paNa kaheluM che. te ja ame paNa ahIM kahyuM che. 146. te lakSaNa bIjAoe je prakAre icchayuM che te kahe che. te prajahAti yadA kAmAn sarvAn pArtha manogatAn / AtmanyevAtmanA tuSTaH sthitaprajJastadocyate // 147 // mUlArtha-he arjuna! jyAre manamAM rahelA sarva manorathane jIva tajI de che, ane AtmAe karIne AtmAne viSe ja saMtuSTa rahe che, tyAre te sthitaprajJa kahevAya che. 147. 1 TakAthuM-he pRthAnA eTale kuMtInA putra ana! jyAre eTale je gadazAne viSe hRdayamAM rahelA sarve kAmene eTale zubha ane azubha Aho! Shrutgyanam
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha dhyAnAdhikAra. pa kAmanAnI utpattinA prakArone jIva cheADI de che, ane AtmAe karInejJAnavaDe karIne AtmAne viSeja peAtAnA svarUpane viSeja saMtuSTa-sakaLa icchAthI paripUrNa thAya che tyAre tene yAgIe sthitaprajJa kahe che. 147, duHkheSvanudvignamanAH sukheSu vigataspRhaH / vItarAgabhayakrodhaH sthitadhIrmunirucyate // 148 // mUlAthe--jenuM mana duHkhane viSe udvega pAmatuM nathI, je sukhane viSe spRhArahita che, tathA jenA rAga, bhaya ane krodha naSTa thayA che, tevA muni sthitaprajJa kahevAya che. 148. TIkAthe--je du:khane viSe eTale pratikULa viSayane viSe tathA kaNane viSe akSubhita-anyagra manavALA hoya, tathA sukhane viSe eTale anukuLa viSayAne viSe tathA sAtA vedanIne viSe spRhArahita hoya, tathA jenA rAga, bhaya ane krodha naSTa thayA hAya evA munione yAgIo sthitaprajJa kahe che. 148. yaH sarvatrAnabhisnehastattatprApya zubhAzubham / nAbhinandati na dveSTi tasya prajJA pratiSThitA // 149 // cUlAthe--je yAgI sarvatra sneharahita che, ane te te zubhAzubha vastune pAmIne AnaMda pAmatA nathI, tathA dveSa karatA nathI temanI buddhi pratiSThita che ema jANavuM. 149. TIkAryuM - je yAgI sarvatra eTale sarva vastusamUhane viSe eharahita eTale rUkSa pariNAmavALA hoya, tathA te te prakAranI zubhAzubha eTale maneAna athavA amaneANa vastune pAmIne je tenI stuti na kare athavA niMdA paNu na kare-rAgIdveSI na thAya te yogInI muddhi AtmAne viSe pratiSThita che ema jANavuM. 149, yadA saMharate cAyaM kUrmo'GgAnIva sarvazaH / indriyANIndriyArthebhyastasya prajJA pratiSThitA // 150 // malAtha--jema kAca sarva prakAre aMgone saMkoce che, tema yAgI jyAre iMdriyAnA viSayeAthakI iMdriyAnA saMhAra kare che--saMkrAce che, tyAre te muninI buddhi pratiSThita che ema jANavuM. 150 TIkArtha--AvA yAgI jyAre-je avasthAne viSe jema kAcabe peAtAnA avayavAne saMhare che-saMkrAce che, tema sarva prakAre zabdAdika iMdriyonA viSayAthakI zrotrAdika iMdriyAne saMho che-pAchI vALe che. Aho! Shrutgyanam
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyA patara. paMcama kabaje kare che tyAre te muninI buddhi AtmAne viSe pratiSThita che, ema jaNavuM. 150 pharIne pitAne mata kahe che - zAnto dAnto bhavedIDhagAtmArAmatayA sthitaH / siddhasya hi svabhAvo yaH saiva sAdhakayogyatA // 151 // mUlArtha-A pramANe AtmAne viSe ramaNa karanArapaNe rahele yogI zAMta ane dAMta hoya che, kAraNake siddhano je svabhAva che teja sAdhakanI cogyatA che. 151 TIkAI-je sAdhu zAMta eTale kaSAyarahitapaNue karIne samAnA samudra tathA dAMta eTale aMdara ane bahAranA viSaya vikArathI rahita hoya, ane AtmAne viSe vilAsa karavAnA svabhAve karIne yukta rahelA heya, teja deyAtA thaI zake che. kAraNake sAdhakanI yogyatA arthAt dhyAna karavAnuM adhikArIpaNuM te ja che ke je mukhane svabhAva pariNAma che. 151have lAghavane mATe zukladhyAnanA thAtAne paNa batAve che - dhyAtAyameva zuklasyApramattaH paadyordvyoH| pUrvavidyogyayogI ca kevalI parayostayoH // 152 // - alArtha- A ja apramatta sAdhu zukaladhyAnanA pahelA be pAnA yAtA che, paNa je te pUrvaviThTha hoya . bIjA be pAdaranA dhyAtA ame sagI kevaLI ane agI kevaLI che. 15ra TIkAI Aja eTale dharmadhyAnanA dhyAtApaNe pUrve kahelA lakSazevaDe yukta je yegI te ja apramatta-sarva pramAdathI varjita sAdhu zukaladhyAnanA pahelA be pAdaranA dhyAtA-sthAna karanAra che. paraMtu temAM vizeSa eTale che ke-je te pUrvavidda eTale cauda pUrvane jANanAra hoya arthAta pUrvamAM rahelA zratane dhAraNuM karanAra hoya te ja te zukaladhyAnanA dhyAtA hoya che, te sivAya hetA nathI. tathA te zukaladhyAnanA bIjA be pAkanA dhyAtA anukrame gI eTale traNa gavALA sagI kevaLI hoya che. te paNa teramA guNasthAnane aMte trIjA pAkanA yAtA hoya che, ane cothA pAkanA dhyAtA te rIlezI avasthAne pAmelA agI kevaLI ja hoya che. 15ra. Aho ! Shrutgyanam
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika have anuprekSADhAra kahe che.~ anityatvAdyanuprekSA dhyAnasyoparame'pi hi / bhAvaye nityamabhrAntaH prANA dhyAnasya tAH khalu // 153 // mUlAthe--bhrAMtirahita evA sAdhue dhyAnanA uparamane viSe paNa niraMtara anityAdi anuprekSA ( bhAvanA)nuM dhyAna karavuM. kAraNa ke te ( anuprekSA ) dhyAnanA prANarUpa che. 153. [4] unA TIkAthe--pUrve kahelA dhyAnanA uparama-nivRtti thAya te vakhate paNa anityavAdika eTale " saMsAramAM sarve anitya che, koi paNa vastu sarvadA sthAyI bhAve (sthirapaNe) karIne rahenArI dekhAtI nathI." e pramANe ciMtavana karavuM te anitya bhAvanA kahevAya che. tathA Adi zabde karIne azaraNu bhAvanA, anyatva bhAvanA vigere jANavI. te bhAvanArUpa anuprekSA eTale dhyAnanI pachI prekSaNa eTale atIta ama AAsanna ( vartamAna ) pariNAmanI lAcanA tene krAMtirahita evA cAgIe sarvadA bhAvavI--ciMtavavI. kAraNa ke te anuprekSA dharmadhyAnanA prANabhUta jIvanabhUta che. zarIrAdikanI anityatAdinuM ciMtavana karavAthI suni pharIthI dhyAnapatra ADha thaI zake che, tethI te tenA prANabhUta kahevAya che. 153. have lezmA dvAra kahe che.-- tIvrAdibhedabhAjaH syurlezyAstisra ihottarAH / jivanyatrALamatranA vinayaH sattuLastutiH // jja // bhUlAthe--mahI tIvrAdika bhedavALI chellI traNa leyAo ya che. tenA cinhA AgamaparanI zradbhA, vinaya ane sadguNunI stuti che. 154. TIkArya--mahI eTale A dharmadhyAnavALA munine viSe tItrAdika bhedane bhajanAra eTale tIvra, tIvratara ane tIvratama pariNAmavALI eTale ArtadhyAnavALAne kahelI lempAnI apekSAe tyArapachInI zubha evI teja, padma ane zukla nAmanI traNa lesyAo-zubha adhyavasAyarUpa hoya che. A dhyAtAne viSe AgamaparanI zraddhA eTale jinAgamane viSe dRDha prIti, vinaya eTale deva, gurU, dharmane viSe praNAmAdika atyaMta bhakti ane sadguNunI stuti eTale jJAna, zILa, tapa, kSAMti vigere zubha guNAnI athavA tevA guNavALAnI prasaMzA-e liMgA hoya che, eTale A dharmadhyAnI che.' ema jaNAvanArAM te cinha DAya che. 154. Aho! Shrutgyanam
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ (paMcama, adhyAtmasAra bhASAMtara. have tenA phaLanuM dvAra kahe che.-- zIlasaMyamayuktasya dhyAyato dharmyamuttamam / svargaprAptiM phalaM prAhuH prauDhapuNyAnubandhinIm // 155 // lArja--zILa ane saMyame karIne yukta evA uttama dharmadhyAnane dhyAnArA yAgIne prauDha puNyanA anubaMdhavALI svargaprAptirUpa phaLa kaheluM che. 155. TIkAthe--zILa eTale brahmacarya athavA sarve zuddha AcAra ane saMyama eTale sattara prakAranuM cAritra athavA cha kAya jIvarakSArUpa saMyama teNe karIne yukta tathA uttama dharmamaya dhyAnane karatA yAgIne prauDha puNyanA anubaMdhavALI eTale mahA sukRtasamUhane anusaranArI tathA uttarottara janmane viSe mahA sukRtanA aMdha karanArI svargaprAptirUpa eTale mahatvika devapaNAnI prAptirUpa phaLa tIrthaMkarAdika kaheluM che. dharmadhyAnathI muktinI prApti thatI nathI, tethI svargaprAptirUpa tenuM phaLa kaheluM che. 155. dharmadhyAna kahyuM. have zukaladhyAnanA avalaMbanene kahe che.-~~ dhyAyecchukkumatha kSAntimRdutvArjavamuktibhiH / chadmasthaisit mano dhRtvA vyapanIya mano jinaH // 156 // mUlAthe--tyArapachI kSamA, mArdava, Arjava ane mukti (niHspR hupaNuM) e karIne yukta evA chadmastha muniee paramANune viSe manane lagADIne zukaladhyAna dhyAvuM ane kevaLIe mananA rodha karIne zukaladhyAna dhyAvuM. 156. TIkAthe--tyArapachI eTale dharmadhyAna pUrNa thayA pachI kSamA, mAva eTale mAnarahitapaNuM, Arjava eTale mAyArahitapaNuM ane mukti eTale lAbhanA abhAvane lIdhe. prApta thayela niHspRhapaNuM-e rUpa AlaMbanavaDe karIne paramANune viSe manane rokIne chadmasthe-asarvajJe zukaladhyAna dhyAvuM-zukladhyAnane viSe lIna thavuM. A dhyAnanI bhAvanA, deza, kALa ane Asana dharmadhyAnanI mAphka jANavAM. temAM kAMi paNa vizeSa na hAvAthI ahIM kahyAM nathI, ane jine eTale sarvane te mananA mULathIja saMhAra karIne eTale mananA viSayapaNAthI rahita hovAne lIdhe anarahita thaIne zukaladhyAna dhyAvuM. 156. Aho! Shrutgyanam
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha, ] - dhyAnAdhikAra. . zukladhyAnane pahele prakAra kahe che__ savitarka savicAra sapRthaktvaM tadAdimam / nAnAnayAzritaM tatra vitaH pUrvagaM zrutam // 157 // mUlALuM-vitarkasahita, vicArasahita ane pRthakavasahita ema zukaladhyAnano pahelo pAda traNa prakAre yukta hoya che. temAM vividha nayane Azraya karIne rahevuM ane pUrvagata je zruta te vitarka kahevAya che. 157. TIkAthe-te zukaladhyAnanA prathama pAdanuM dhyAna A pramANe karavuM." te prathama pAda ke che? te kahe che. hamaNuM kahevAze evA vitarka sahita, kahevAze evA vicArasahita ane kahevAze evA pRthakatva eTale vibhinnapaNuMe karIne sahita athaoNt savitake savicAra sapRthakatva nAmanuM paheluM zukaladhyAna kahevAya che. te traNa prakAramAM vitarka A pramANe che-gama vigere vividha prakAranA nayane Azraya karIne raheluM tathA utpAda vigere cauda pUrvanI aMdara samAyeluM je mutajJAna-zAstrabodha tene vitarka jANa. 157. have savicAra ane pRthakatva dekhADe che- arthavyaJjanayogAnAM vicaaro'nyo'nysNkrmH| pRthaktvaM dravyapayoyaguNAntaragatiH punH|| 158 // mulAI-artha, vyaMjana ane ene je paraspara saMkrama te vicAra kahevAya che. ane dravya, paryAya tathA guNane je saMkrama te pRthakatva kahevAya che. 158. TIkArca-artha eTale dravya ane paryAya, vyaMjana eTale te arthane kahenAre zabda, tathA yoga eTale mana, vacana ane kAyAnA vyApAra, temane je a nya saMkema eTale adikanuM je paraspara saMkramaNa athaoNta arthamAM rahelA layane vyaMjanamAM-zabdamAM saMkrama, vyaMjanamAM rahelA layano pagamAM saMkrama, e rIte je saMkamaNuM che te ja vicAra kahevAya che. tathA dravyathakI eTale eka paramANu vigere padArthothakI bIjA dravyamAM-bIjA paramAmAM dhyAnane saMma, utpAdarUpa, vyayarUpa athavA dhrauvyarUpa paryAyathakI bIjA paryAyamAM saMkrama, tathA varNadirUpa athavA jJAnAdirUpa guNathakI bIjA guNane viSe saMkrama the te pRthakatva-bhinnapaNuM kahevAya che. A pramANe vitarkasahita, vicArasahita ane pRthakavasahita zukladhyAnanA pahelA pAdanuM dhyAna karavuM. 158. 4ra Aho ! Shrutgyanam
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 adhyAtmasAra bhASAMtara. tenuM ja svarUpa kahe che.~~~ triyogayoginaH sAdhorvitarkAdyanvitaM hyadaH / ISacalataraMgAndheH kSobhAbhAvadazAnibham // 159 // [paMcama bhUlAthe--traNa yAgavaDe yogavALA sAdhune A vitarmAdivaDe yukta evuM prathama zukladhyAna kAMika capaLa taraMgavALA samudranI kSeAbharahita dazAnA jevuM che. 159. TIkAthaeN A vitarmAdike karIne yukta evuM zukaladhyAna thoDA capaLa taraMgavALA samudranI kSeAbharahita avasthAnA jevuM traNa prakAranA yogavaDe yogavALA-mana, vacana ane kAyAnA vyApAravALA munine hAya che, gRhasthane hetuM nathI. 159. zukaladhyAnanA bIjo prakAra kahe che.-- ekatvena vitarkeNa vicAreNa ca saMyutam / nirvAtasthapradIpA dvitIyaM tvekaparyayam // 160 // mUlArja--ekapaNAe karIne, vitaOM karIne ane vicAre karIne yukta evuM eka paryAyavALuM bIjuM zukaladhyAna vAyurahita pradezamAM rahelA dIvAnI jevuM nizcaLa hAya che. 160. TIkArja--ekaja dravya, paryAya athavA guNanuM jemAM AlaMbana hAya te eka kahevAya che; tevA ekapaNAe karIne cukta. ahiM kaMparahita upayoga hovAthI pRthakatvano saMbhava nathI, tethI ekapaNAe karIne yukta ema kahyuM che. tathA pUrve kahelA vitarka ane vicAre karIne yukta evuM eka paryAyavALuM eTale jene viSe ekapaNArUpa vizeSa dharma rahelA che evuM bIjuM zukladhyAna vAyurahita sthAnamAM rahelA dIvAnA jevuM nikaMpa hAya che. A be dhyAna chadmastha sAdhune kevaLajJAna utpanna thayA pahelAM hAya che. 160. have trIjo bheda kahe che.-- sUkSmakriyAnivRttyAkhyaM tRtIyaM tu jinasya tat / ardharuddhAGgayogasya ruddhayogadvayasya ca // 169 // malAthe sUkSma kriyAnI nivRtti nAmanuM trIjuM zukaladhyAna khe yogane rUMdhanAra ane trIjA yogane jeNe ardho rUMdhyA che, evA jinezvarane hoya che. 161 TrIkAryaM--trIjuM eTale traNanI saMkhyAne pUrNa karanArUM sUkSmayiA Aho ! Shrutgyanam
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha. ] dhyAnAdhikAra. . za nivRtti nAmanuM eTale ucchvAsa ni:zvAsarUpa mAtra kAyAnA vyApAranA paNa jemAM nirodha che evA nAmanuM zukaladhyAna jeNe mananA ane vacananA vyApAravALA e yoga tadana rUMdhyA che, tathA trIjA kAyayeAgamAM jeNe ardho rUpyA che eTale khAdara bhAga (khAdara kAyayoga) rUMdhyo che evA jinane eTale kevaLIne teramA guNasthAnane aMte hoya che. pazu te vihAra avasthAmAM heAtuM nathI. kemake vihAra avasthAmAM A yAna karavA lAyaka sthitinA abhAva hovAthI kevaLI dhyAnarahitaja hAya che. ahIM temane yogInA je nirAdha karavA terUpaja dhyAna heAya che. 161. have ceAtheA bheda kahe che.~~~ turIyaM ca samucchinnakriyamapratipAti tat / zailavanniSprakaMpasya zailezyaM vizvavedinaH // 162 // bhUlAthe--sarvathA ucchinna vyApAravALuM, pharIthI kadApI na paDe tevuM ane zailezI avasthAmAM utpanna thanArUM cothuM zukaladhyAna samucchinna kriyA apratipAti nAmanuM che. te dhyAna parvatanI jevA kaMparahita sarvajJane hAya che. 162. TIkArca-jene viSe kriyAnA eTale traNe yoganA vyApAranA savaithA uccheda thayA che, tathA jenA eTale AtmapradezanI nizraLatArUpa je dhyAnanA siddhi prApta thatAM sudhI pratipAta thatA nathI, tathA je zailezI avasthAmAMja utpanna thAya che, te ceAthuM zukaladhyAna che. te dhyAna merU parvatanI jema jenA sarva AtmapradezeA nizcaLa che eTale AtmapradezanuM paNa spaMdana thatuM nathI evA vizvane jANanAra sarvajJa kevaLIne hAya che. 162. have te dhyAnanuM phaLa kahe che.-- etaccaturvidhaM zukladhyAnamaMtra dvayoH phalam / AdyayoH suralokAtiranyayostu mahodayaH // 163 // mUlAthe--upara kahyA pramANe zukaladhyAna cAra prakAranuM che. temAM pahelA be dhyAnanuM phaLa devalokanI prAptirUpa che. tathA chellA be dhyAnanuM phaLa mahAdaya--mAkSa che. 163. TIkArthe--A pUrve kaheluM cAra prakAranuM zukaladhyAna-ujjvaLa dhyAna heAya che. A zukaladhyAnane viSe pahelA be pAdanuM phaLa suralAkanI eTale maharthika devapaNAnI prAptirUpa che. ane chellA be pAnuM. phaLa mAtra eka mahAdaya-mAkSa ja che. 163. Aho! Shrutgyanam
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ paMcama adhyAtmasAra bhASAMtara. have te zukaladhyAnanI anuprekSA kahe che. AzravApAyasaMsArAnubhAvabhavasantatIH / arthe vipariNAmaM vA'nupazyecchukkavizrame // 164 // bhUlAthaeN--zukaladhyAnanA virAmane viSe AzravarDa prApta thatA du:khane, saMsAranA anubhavane, janmanI paraMparAne tathA padArthane viSe thatA pariNAmane pachIthI jovA tenuM dhyAna karavuM. 164. TIkAtha--mithyAtvAdika AzravAthakI prApta thatA kone, cAra gatirUpa saMsAranA anubhAvane--duHkhasvabhAvane bhavasaMtati eTale janmAdikanI anaMtI zreNIne tathA zrI putrAdika sacetana ane dhanAdika acetana padArthone viSe thatA vipariNAmane--viparitapaNAnI prAptine zukaladhyAnanA virAmane viSe pazcAt bhAvanAvaDe tevA. A cAra anuprekSA zukaladhyAnanA pahelA be pAdamAM jANavI, kAraNake chellA e pAdamAM te dhyAna karanArane tarataja meAkSaprApti thatI hAvAthI anuprekSA hAtI nathI. 164. have lesyAdvAra kahe che.-- dvayoH zuklA tRtIye ca lezyA sA paramA matA / caturthaH zuklabhedastu lezyAtItaH prakIrtitaH // 165 // mUlArja-pahelA e pAdamAM zuklalerayA ane trIjA pAdamAM te ja zukalalessA utkRSTa mAnelI che. ane zukaladhyAnanA cAtheA bheda te lephsArahita kahyo che. 165. TIkAthe--zukaladhyAnanA pahelA be pAdane viSe zulalesyA hoya che, ane trIjA sUkSmakriyAnivRtti nAmanA pAdane viSe te zulalezyA utkRSTa eTale atyaMta ujjvaLa mAnelI che-jinezvarAdike kahelI che. ane zukaladhyAnanA ceAtheA pAda te lessArahita kahyo che. 165. have liMgadvAra kahe che.~~~ liGgaM nirmalayogasya zukladhyAnavato'vadhaH / asaMmoho vivekazca vyutsargazcAbhidhIyate // 166 // bhUlAthe--nirmaLa cogavALA zukaladhyAnI yogInAM avadha, asaMmoha, viveka ane vyutsarga e cAra liMga kahyAM che. 166. TIkArtha--nimaeNLa yogavALA eTale atyaMta vizuddha vyApAravALA Aho! Shrutgyanam
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha,] dhyAnAdhikAra zukaladhyAnI yogInAM avadha-parisaha tathA upasargathakI acaLapaNuM, asaMha-sUkSma ane gahana bhAvavALI devAyA vigeremAM paNa moha nahi te, viveka-deha vigere sarvanA rogarahita kevaLa AtmAne jAda karIne je te, ane vyutsarga-dehAdikanA sukhane tyAga, A cAra prakAranAM ciha jinAdike kahelA che. 166. have be zlekavaDe kahelA liMganuM vivaraNa (vistAra) kare che- avadhAdupasargebhyaH kaMpate na bibheti ca / asaMmohAnna sUkSmArthe mAyAsvapi ca muhyati // 167 // vivekAtsarvasaMyogAbhinnamAtmAnamIkSate / dehopakaraNAsaMgo vyutsargAjjAyate muniH // 168 // mUlArtha--avadha hevAthI upasargothI pitA nathI, tathA bhaya pAmatA nathI. asaMmeha hovAthI sUkSma arthane viSe tathA devamAyA vigerene viSe meha pAmatA nathI. zukaladhyAnI muninuM trIjuM vivekarUpI liMga hovAthI sarva saMgothI jAde pitAnA AtmAne jue che, tathA vyutsargarUpa liMga hovAthI zarIra ane upakaraNane viSe asaMga hoya che. 167-168. TIkArtha zukaladhyAnI muninuM avadharUpa liMga hovAthI te devAdike karelA upasargothakI kaMpatA nathI tathA kiMcit paNa bhaya pAmatA nathI. ane asaMmeharUpI liMga hovAthI te sUkSma arthane viSe eTale atyaMta nipuNatAvaDe jene athe samajI zakAya tevA padArthane viSe tathA deva mAyAdikane viSe kiMcita paNa meha pAmatA nathI. trIjuM vivekarUpa liMga hovAthI te sarva saMbaMdhethI AtmAne-jIvanI sattAne bhinna-pRthapha jue che, tathA vyasargarUpa cothuM cinha hevAthI te muni zarIra ane upakaraNane viSe asaMga-mUcha rahita hoya che. 167-168. have A sthAnanA adhikArane upasaMhAra kare che- evaM dhyAnakramaM zuddhaM matvA bhagavadAjJayA / ___ yaH kuryAdetadabhyAsaM saMpUrNAdhyAtmavidbhavet // 169 // mUlArtha-A pramANe je yogI bhagavAnanI AjJAvaDe zuddha dhyAnanA kamane jANIne te sthAnane abhyAsa kare, te saMpUrNa adhyAtmane jANunAre thAya che. 169. TIkArtha A pUrve kahyA pramANe je yogI bhagavAnanI AjJAvaDe Aho! Shrutgyanam
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ phi34 adhyAtmasAra bhASAMtara. [paMcamaeTale jinezvaranA Agamane anusAre zuddha-nirdoSa dhyAnane kamane-vidhine jANIne hamezAM tene abhyAsa-pharI pharIne dhyAnanuM sevana kare, te saMpUrNa adhyAtmane jANanAra-paripUrNa adhyAtmasvarUpane jANanAra thAya che. 1600 che rUti thAnAdhikAra | gaNa dhyAnasudhi ' ' have dhyAnanI stuti-prazaMsA kare che- yatra gacchati paraM paripAkaM pAkazAsanapadaM tRNakalpam / svaprakAzasukhabodhamayaM taddhyAnameva bhavanAzi bhjdhvm||170|| mUlAI--je sthAna prakRSTa paripAkane pAme chate iMdranuM pada tRNa samAna lAge che, te AtmaprakAzarUpa sukhanA bodhamaya ane bhayajamaNune nAza karanArA dhyAnane ja bhaje. 170. TIkartha-he gI! je dhyAna utkRSTa paripAka-phaLanA pariNamane pAme che tyAre idranI padavI paNa tRNu ane tuSa (tarA) sabhAna bhAse che, te AtmasvarUpanA prakAzarUpa eTale uta athavA AvirbhAvarUpa sahajAnaMda vilAsanA jJAnamaya tathA jamAdika bhavane nAza karanArA eka dhyAnane ja bhaje-se. 170. dhyAna atyaMta dukhe karIne tajI zakAya tevA guNavALuM che. ema tenI stuti kare che. Aturairapi jaDairapi sAkSAtsutyajA hi viSayA na tu rAgaH / dhyAnavAMstu paramadyutidarzI tRptimApya na tamRcchati bhuuyH||171|| mUlAthe-Atura tathA jaDa purUSoe viSaya sAkSAt sukhe tajI zakAya tevA che, paraMtu rAga tajI zakAya tevuM nathI. ane parama putine , jonAra yAnI te tRpti pAmIne pachI te rAgane pharIthI svIkAraja karatA nathI. 171. kArtha-kharekhara Atura eTale viSayanuM sevana karavAmAM atRpta hevAthI sevanamAM tatpara-Asakta thayelA athavA Atura eTale rogI purUSoe paNa tathA jaDa eTale bedharahita mUrkha purUe paNa zabdAdika viSaye pratyakSa rIte sukhethI tajI zakAya tevA che; te pachI anAtura ane paMDita vaDe atyaMta sukhe tajI zakAya tevA hoya, temAM Aho ! Shrutgyanam
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] dhyAnastutyadhikAra. upa tA zuM kahevuM? paraMtu rAga eTale viSayaparanA prema paMDitAne paNa sutyAjya nathI. paNa parama zrutine eTale AtmasvarUpanI kAMtinA samUhane jonAra dhyAnI teA tRpti eTale saMtoSane pAmIne pachI pharIthI te rAga pratye gamanaja karatA nathI--te rAgane svIkAraja karatA nathI. 171. dhyAna nidrAne haraNu karavAnA guNavALuM che, ema kahIne tenI stuti kare che. yA nizA sakalabhUtagaNAnAM dhyAnino dinamahotsava eSaH / yatra jAgrati ca te'bhiniviSTA dhyAnino bhavati tatra suSuptiH 172 mUlAthe--samagra prANIsamUhanI je rAtrI che, te dhyAnIne divasa saMbaMdhI mahA utsava che. tathA jene viSe abhinivezavALA te jAgRta rahe che, temAM dhyAnI purUSA suI rahe che. 172. TIkAthe--sarve manuSyAdika prANIonI je jagaprasiddha rAtrI che, te eTale manuSyanI rAtrInA samaya dhyAnavALAne dhyAnanA vyAghAtane haNavAthI nidrAnA abhAva thavAne lIdhe divasanA mahAtsava jevA che. tathA je viSayAmAM ane divasamAM te sarve prANI abhinivezavALA eTale rAgAdikamAM vyApta thAya che-tallIna thaine jAgRta rahe che eTale sAvadhAna rahe che, te avasare tathA te viSayAne viSe dhyAnavALA ceAgInI suSupti eTale AtmAnA layarUpa athavA bAhya viSayathI virAma pAmavArUpa sukhanidrA hoya che. 172. samagra kriyAnI siddhi thavI te guNu . dhyAnane che, ema stuti kare che.~~ saMtodaka ivAndhujalAnAM sarvataH sakalakarmaphalAnAm / siddhirasti khalu yatra taduccairdhyAnameva paramArthanidAnam // 173 // mUlAthe--jema grUpanA jaLanI siddhi saravaNInA jaLavaDe che, tema cAtaraphathI sakala sat karmanA phaLanI siddhi jene viSe rahelI che, te atyaMta paramArthanAM kAraNurUpa eka dhyAnaja che. 173, TIkArtha--dhyAnane viSe cotaraphathI sarva kriyAae sAdhavA lAyaka phaLanI siddhi che. kAnI jema? te kahe che.-jema kUvAnA jaLanI siddhi saravaNInA jaLamAM che, eTale ke jema kUvAne viSe jaLanI siddhi niraMtara jharatA pANInA pravAhavaDe che, tema niraMtara zubha pariNAmavaDe sarva karmanA phaLanI siddhi dhyAnanA pravAhane viSe che. tethI karIne kevaLa Aho ! Shrutgyanam
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. paMcama eka dhyAnaja paramArthanuM eTale paramapada(mekSa)nI prAptinuM nidAnaAdi kAraNa che. 173. nibaeNthAnA guNavaDe karIne dhyAnanI stuti kare che bAdhyate na hi kaSAyasamutthairmAnasaina ntnuupnmdbhiH|| ... atyaniSTaviSayairapi duHkhaiAnavAnnibhRtamAtmani liinH174|| mUlAI AtmAne viSe atyaMta lIna thayele dhyAna kaSAyathI utpanna thayelA mananA vikArevaDe, namana karatA iMdrAdikanA namaskArathI utpanna thayelA mananA vikAravaDe, atyaMta aniSTa viSayavaDe tathA duHkhevaDe paNa bAdhA pAmate nathI. 174. TIkAthe-nizcaLa rIte AtmAne viSe lIna thayele dhyAnI krodhAdika kaSAyathI utpanna thayelA mananA vikArevaDe vyathA pAmatuM nathI, kAraNake dhyAnI niHsaMga hovAthI tene krodhAdika kaSAyane abhAva che. tathA namavAnA svabhAvavALA eTale bhaktivALA iMdrAdikathI AzcaryanA adhikapaNuthI karatA namaskAravaDe athavA (pAThAntare) vistIrNa samRddhi vALA rAjAonA namaskAravaDe harSa ane garvathI utpanna thayelA mananA vikAravaDe vyathA pAmate nathI tathA atyaMta aniSTa viSayavaDe bAdhA pAmatuM nathI temaja du:khevaDe eTale zIta, Atapa ane rogAdika kovaDe paNa badhA pAmate nathI; kAraNake dhyAnI dhyAnasukhamAMja magna hoya che, tethI tene bAhya daSTine ja abhAva che. 174. thAnanA sukhanI stuti karatAM nAstika matane nivAsa kare che- spaSTadRSTasukhasaMbhRtamiSTaM dhyAnamastu zivazarmagariSTham / nAstikastu nihatoyadi na syAdevamAdinayavADamayadaMDAt 175 malAInspa STa rIte joyelA sukhathI bhareluM, ISTa ane mekSa sukhathI gariSTha evuM dhyAna mAre che. jo A vigere nayanI vANImaya daMDa-lAkaDIthI nAstika haNAyele na thAya, te tethI karIne zuM? 175. TIkA-spaSTa rIte joyelA sukhathI-AnaMdathI paripUrNa tathA iSTa eTale priya tathA mekSanA sukhe karIne-pUrNa AnaMdanA vilAse karIne gariSTha-atyaMta moTuM evuM dhyAna mAre che. je A pramANe kahelA dhyAnavaDe AtmAnI siddhi thayA chatAM A prakAranA eTale AtmasvarUpane nizcaya karavAmAM tatpara tathA nAstikanA matane nigraha karanArA nyAya- rU5 vADamaya eTale vacanAtmaka zAsrarUpI daMDanA prahArathI nAstika Aho! Shrutgyanam
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradha.] jAnAdhikA . eTale AtmA nathI ema mAnanAre vAdI haNye-parAjaya pAmele na thAya, te pachI kadAgrahavALA tenAthI zuM? kAMI paNa nahIM. bhAvArtha e che ke-dhyAnamAM lIna thayele yogI pratyakSa rIte sukhathI pUNe evA AtmasvarUpanuM darzana kare che, tethI karIne AtmAnaMdamaya AmAnuM astitva-hovApaNuM vivAdarahita siddha thAya che. tema chatAM paNa je nAstika AtmA nathI ema bolate heya te tenI upekSA karavI ja yogya che. kAraNake ApaNuM potAnuM kArya (Atmadarzana) siddha thayuM che. 175. - prakAza karavAnA guNapaNe karIne dhyAnanI stuti kare che yatra nArkavidhutArakadIpajyotiSAM prsrtaamvkaashH| dhyAnabhinnatamasAmuditAtmajyotiSAMtadapi bhAtirahasyam176 mUlAdhuM-je rahasyane viSe prasAra pAmatA evA sUrya, caMdra, tArA ene dIpakanI jyotine avakAza nathI, tevuM paNa rahasya jenuM AtmarUpa ti udaya pAmyuM che, tathA jeoe ajJAnarUpI aMdhakArane dhyAnavaDe bhedI nAMkhyuM che evA munionuM zobhe che. 176. TIkArtha-je rahasyane viSe eTale atyaMta sUkSma padArthanA prakAzane viSe prasAra pAmatA eTale prakAza karavA lAyaka vastune potAnI prabhAvaDe prakAza karatA sUrya, caMdra, tArAo tathA dIpazikhAnA tejane avakAza nathI arthAta teo prakAza karI zakatA nathI, te rahasya jemanuM AtmarUpa ti-AtmaprabhA udaya pAmyuM che, tathA jeoe ajJAnarUpI aMdhakAranuM dhyAnavaDe vidAraNa karyuM che, tevA munione (atyaMta gahana ane nipuNa jJAnavaDe prakAza karavA gya AtmasvarUpAdika sArabhUta rahasya) dekhAya che-svaprakAzapaNe zobhe che. 176. maitrIpaNe dhyAnanI stuti kare che- yojayatyamitakAlaviyuktAM preyasI zamarati tvaritaM yat / dhyAnamitramidameva mataM naH kiM parairjagati kRtrimamitraiH // 177 // mUlArtha-je mitra cirakALathI viyoga pAmelI zamarati nAmanI priyAne tatkALa meLavI Ape che, te dhyAnarUpI mitrane ja ame mitra mAnelo che. tethI jagatane viSe rahelA bIjA kRtrima mitroe karIne amAre zuM? kAMI jarUra nathI. 177. TIkA-je dhyAnarUpI mitra cirakALathI eTale anAdi kALathI viga pAmelI zamaratirUpa eTale zAMta pariNAmane viSe vilAsa karavArUpa preyasIne eTale kamalezarUpI zatruoe ghaNuM kALathI haraNa karelI Aho! Shrutgyanam
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. paMcamavahAlI priyAne tatkALa meLavI Ape che, te ja hRdayamAM vartanAra, dhyAnarUpI mitra amAre ISTa che-amane pramANabhUta che. jagatamAM tethI, bIjA-dhyAnathI vyatirikta evA kRtrima mitroe karIne amAre zuM? kAMIja nahIM. 177. dhyAnanI mahelarUpe stuti kare che- vAritasmarabalAtapacAre zIlazItalasugandhiniveze / ucchtei prazamatalpaniviSTodhyAnadhAmni labhate sukhamAtmA 178. malAI_jene viSe kAmadevanA sAmarthyarUpI AtapanA pracArane niSedha karAyela che, jenI racanA zILavaDe zItaLa ane sugaMdhI che, tathA je atyaMta unnata che, evA dhyAnarUpI prAsAdane viSe prazamarUpI paryaka upara beThelo AtmA sukha pAme che. 178, TIkArtha-kAmadevanA sAmarthyarUpI eTale kAmavikAranA udayarUpI Atapa-dharmane praveza jemAM nathI, zILavaDe eTale brahmacaryavaDe athavA uttama AcAravaDe zItaLa eTale zItasparzavALI ane sugaMdhI jenI racanA che, tathA jenuM zikhara atyaMta unnata-uMcuM che, evA dhyAnarUpI prAsAdane viSe prazamarUpI eTale zAMta svabhAvarUpI athavA kSamArUpI paryakamAM beThele AtmA-caitanyarUpI rAjA sukha-AnaMdane pAme che. 178. atithinI pUjAnA upacAre (sAhitya) karIne dhyAnanI stuti kare cheshiilvissttrdmodkpaadypraatibhaay'smtaamdhuprkaiH| dhyAnadhAni bhavati sphuTamAtmAhUtapUtaparamAtithipUjA // 179 // mUlArtha-zILarUpI Asana, damarUpI pAdedaka, pratirUpI artha ane samatArUpI madhuparka karIne dhyAnarUpI prAsAdane viSe pragaTa rIte piteja lAvelA, pavitra ane uttama atithirU5 AtmAnI pUjA thAya che. 179. TIkAI-bahAcaryarUpI sihAsana, IdriyadamananA pariNAmarUpa pAdaprakSAlananuM jaLa, pratibhA eTale kevaLajJAnanI nIce vartatuM sahaja ane zuddhinA prakarSanI prAptirUpa matijJAnatadrupa artha-mAMgalika va-. stune upacAra tathA samatA-sarvatra tulya pariNatirUpa madhuparka vaDe tenA eTale dahIM, dUdha, sAkara vigere pAMca prakAranI vastuthI mizrita karelA pUjopacAravaDe dhyAnarUpI prAsAdane viSe pote ja AmaMtraNa ApIne belAvelA, vratAdikavaDe pavitra athavA satyarUpa tathA utkRSTa-ati uttama evA AtmA (cetana) rUpI atithinI pUjA pragaTa rIte thAya che. 178 Aho! Shrutgyanam
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] dhyAnAdhikAra. _jIvAtmA ane paramAtmAnI aikyatA karanArA guNavaDe dhyAnanI stuti kare che* Atmano hi paramAtmani yo'bhUdedabuddhikRta eva vivaadH| ... dhyAnasandhikRdamuM vyapanIya drAgabhedamanayorvitanoti // 18 // * malArtha-jIvAtmAne paramAtmAne viSe je prathama mAtra bhedabuddhithIja karele vivAda hatuM, te vivAdane dhyAnarUpI saMdhikAra dUra karIne tatkALa te bannene abheda (aikyatA) vistAra che. 180. TIkArtha-AtmAne eTale saMsArI jIvane paramAtmAne viSe eTale siddha-brahmane viSe je vidvAna purUSamAM prasiddha e bhedabuddhithI kare eTale siddhapaNuM ane saMsArIpaNuM e pramANe bhinnatArUpa je vivAda eTale bannene atyaMta pRthak vyavahAra prathama hatuM, te vivAdane paNa dhyAnarUpI saMdhikAra-laDAInI zAMti karanAra tatkALa dara karIne te AtmA ane paramAtmAnA abhedane-siddhapaNunI prApti karIne aikayatAne vistAre che-sAdi anaMta bhAMge pratipAdana kare che. 180 thAnanI amRtapaNe karIne stuti kare che- kAmRtaM viSabhRte phaNiloke va kSayiNyapi vidhau tridive vaa| kvApsaroratimatAM tridazAnAM dhyAna eva tadidaM budhapeyam 181 - mUlArtha-viSathI bharelA nAgalokane viSe amRta kayAMthI hoya? kSaya pAmanArA caMdrane viSe paNa amRta kayAMthI hoya? athavA svargamAM apsarAonI prItivALA devatAone paNuM amRta kayAMthI hoya? paraMtu paMDitane pAna karavA lAyaka e amRta dhyAnane viSeja raheluM che. 181. kIkALuM--viSathI bharelA eTale viSathI pUrNa evA nAgaleka-pAtA-Lane viSe amRta kyAM che? viSavaDe pUrNa hovAthI tyAM amRta che ja nahIM. tathA kSayavALA eTale kRSNapakSamAM pratidina hAni pAmatA caMdrane viSe paNa te amRta kayAM che? caMdrane kSaya thAya che, tethI tyAM amRtanuM hovApaNuM ja nathI. athavA devalokane viSe devAMganAonA vilAsavALA tridazene eTale jemane hamezAM trIjI dazA- vanAvasthA hoya che evA devatAone paNa amRta kayAM che? kAraNa ke svarganA jIvone paNa prANatyAga jovAmAM Ave che. tethI karIne tattvajJAnI paMDitoe pIvAlAyaka e amRta te dhyAnane viSe ja raheluM che ema kahyuM che. kAraNa ke dhAnavALAneja ajarAmarapaNAnI prApti thatI hovAthI tyAM amRtanuM phaLa prasiddha paNe che. 181 Ahoi Shrutgyanam
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmamAra bhASAMtara. [ paMcama dhyAna ja utkRSTa rasa che, e pramANe stuti kare che.gostniissu na sitAsu sudhAyAM nApi nApi vanitAdharabiMbe / tara kamapi vetti manasvI dhyAnasaMbhavaghRtau prathate yaH // 182 // mUlArtha--je rasa dhyAnathI utpanna thayelI kRtine viSe prasiddha che, te koI alaukika rasane manasvI purUSa ja jANe che. tevA rasa drAkSane viSe, sAkarane viSe, amRtane viSe ke strInA AviSe kAMI paNa nathI. 182, TIkAtha--je rasa dhyAnane viSe utpanna thayelI dhRti eTale nizraLapaNuM athavA saMtASa, tene viSe prakhyAta athavA vistAravALA che, te koIka avAsthya-alaukika rasa ke jenI madhuratAne prazasta manavALA jJAnI purUSaja jANe che-pAme che. tevA prakAranA rasanA bhAgI purUSa tevA rasa drAkSane viSe pAmatA nathI, sAkarane viSe pAmatA nathI, amRtane viSe pAmatA nathI, temaja strInA ennapuTane viSe paNa pAmatA nathI. arthAt te te sthAnake tevA rasanA aMza paNa nathI. 182. have upasaMhAra karatAM kahe che.-- ityavetya manasA paripakvadhyAna saMbhavaphale garimANam / tatra yasya ratirenamupaiti prauDhadhAmabhRtamAzu yazaH zrIH // 183 // mUlAthe--A pramANe paripatra dhyAnathI utpanna thayelA phaLane viSe gariSThapaNAne manavaDe jANIne (vicArIne) je muninI te dhyAnane viSe prIti thAya che, te prauDha tejayukta munine tatkALa yazalakSmIbhaje che. 183, DhIkArja--ma upara kahyA pramANe paripakava eTale pUrNa avasthAmAM Avela hAvAthI uttamapaNAne pAmelA dhyAnathI utpanna thayela phaLane viSe-kAryasiddhine viSe gariSTapaNAne-gauravatAne manavarDa-hRdayanA vivekavaDe jANIne je muninI te dhyAnamAM prIti thAya che, tevA dhyAnamAM prasanna cittavALA ane meATA tejayukta munine yazarUpI athavA meAkSarUpI lakSmI tatkALa prApta thAya che. 183. yo'jJAtasiddhAntavizeSabhAvaH, sAhityatarkAvihitapravezaH / durge prabandhe zarasaMmite'haM cakre vivRttiM suguroH prasAdAt // 1 // martha--jeNe siddhAntanA vizeSa padArtho jANyA nathI tathA jeNe sAhitya ane tarkazAstramAM praveza karyo nathI evA meM, mAtra gurUnA prasAdathI A durgama pAMcamA prabaMdhanuM vivaraNa karyuM che, 1. // iti dhyAnastuti adhikAraH // 986 // kRti maMtramaH pratyuttvaH // Aho! Shrutgyanam
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] // atha iH travanya // || AtmajJAnAdhiAra | pAMcamo prabaMdha karyo. have chaThTho prabaMdha kahe che. tenA saMbaMdha A pramANe che-pAMcamA prabaMdhamAM dhyAnanuM svarUpa kahyuM, te dhyAnavaDe AtmAnuM jJAna thAya che, AtmajJAna thavAthI AtmAnA nizcaya thAya che, tethI ahIM Atmanizcaya kahIe chIe. A saMbaMdhe karIne AvelA A chaThThA prabaMdhanA prathama zlAka kahe che.- AtmajJAnaphalaM dhyAnamAtmajJAnaM ca muktidam / AtmajJAnAya tannityaM yatnaH hAryo mahAtmanA 0.r // mUlAthe--dhyAnanuM phaLa AtmajJAna che, ane te AtmajJAna muktine ApanArUM che, tethI karIne AtmajJAnane mATe mahAtmAe niraMtara yatna karavA. 1. TIkAthe--pUrve kaheluM dhyAna AtmajJAnarUpI eTale nirdhAra karelA jIvasvarUpanA AdharUpI phaLavALuM che, tathA AtmajJAna eTale AtmAnA svarUpanA Adha jIvane mukti ApanAra che eTale meAkSa pamADanAra che. tethI karIne mahAtmAe-uttama purUSe AtmajJAnane mATe eTale jIvasvarUpanA meAdhane mATe sarvadA yatna karavA. 1. AtmAnuM jJAna thaye sarvanuM jJAna thAya che, te kahe che.~~ jJAte hyAtmani no bhUyo jJAtavyamavaziSyate / ajJAte punaretasmin jJAnamanyannirarthakam // 2 // mUlAthe--AtmAne jANyo teA pachI bIjuM kAMI jANuvA yogya Aho! Shrutgyanam
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 adhyAtmasAra bhASAMtara. [me rahetuM nathI, ane jo AtmAne jANyA nathI teA pachI bIjuM sarvajJAna nirarthaka che. 2. TIkAthe--kharekhara jIvavuM nizcita svarUpa jANavAthI pharIne kAMI paNa jANavA yogya aziSTa rahetuM nathI. kAraNa ke sarvanuM jJAna thavAthI samagra jJeya (jANavA lAyaka) padArtha jJAta (jANelA) paNeja rahe che. ane tenA jJAtA je AtmA tene je jANyo nathI, te te (.AtmajJAna) vinA bIjuM sarva jJAna-paMDitAI niSphaLa che. kAraNa ke avazya jANavA yogya padArthaneja jANyo nathI. 2. bIjA jJeya padArthanuM jJAna AtmajJAnanI prasiddhi mATeja hoya che, te kahe che.- navAnAmapi tatvAnAM jJAnamAtmaprasiddhaye / nAjIvAdayo bhAvAH svabhedapratiyoginaH // 3 // : bhUlArtha----nave tattvAnuM jJAna AtmAnI siddhi mATeja che. kAraNa ke ajIvAdika padArtho AtmabhedanA pratiyogI che. 3. TIkAthe--jIvAdika nava tattvonuM eTale bheda ane prabheda (tenA paNa bheda )vaDe nirdhArita svarUpavALA te tattvAnuM jJAna-svarUpanA nizcita Adha AtmAnI-caitanyanI prasiddhine mATe eTale AtmAne e sarvathakI jAdA karavAvaDe karIne tenA nirdhAra karavA arthAt potAnA ane paranA paryAyAva AtmAne saMpUrNapaNe jANavA tene mATeja che. kAraNa ke ajIvAdika eTale ajIva-dharmAstikAya, adharmAstikAya vigere temaja puNya pApa vigere padArtho peAtAnA- jIvanA bhedanA pratiyogI che arthAt abhAva saMbaMdhe karIne saMbaMdhavALA che. AtmAnA abhAvarUpa che. mATe je AtmAnA abhAvarUpa heAya, tene paNa avazya jANavA joie. 3. zruto hyAtmaparAbhedo'nubhUtaH saMstuto'pi vA / nisargAdupadezAdvA vetti bhedaM tu kazcana // 4 // mUlAI-AtmA tathA anAtmAnA abheda sAMbhaLyA che, anubhavye che, athavA paricayamAM paNa AvyA che; paraMtu kAikaja purUSa nisargathI athavA upadezathI tenA bhedane jANe che. 4. TIkAthe--jIva ane ajIvAdikanA abheda- aikayatA sAMbhaLI che, athavA anubhavI che eTale A jIva A ajIva(deha)thI abhinna che' e pramANe buddhivarDa pratyakSa paNa thayela che, athavA anAdi kALathI tene atyaMta paricaya paNa thayA che, kemake sarve padArtho AtmAnA viSayamAM Aho! Shrutgyanam
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] AtmajJAnAdhikAra : 143 AvelA che. paraMtu temane bheda eTale bhinnatA te nisargathI eTale svAbhAvika sahaja bedhathI athavA upadezathI eTale gurUnA mukhe AgamanuM zravaNa karavAthI keIka purUSa ja jANe che. 4. eja kAraNa mATe kahe chetdektvpRthktvaabhyaamaatmjnyaanN hitAvaham / vRthaivAbhiniviSTAnAmanyathA dhIviDaMbanA // 5 // mUlAI-tethI karIne ekatva ane pRthaka karIne AtmajJAna hitakAraka thAya che, ane kadAgrahavALAnI tethI ulaTI buddhi mithyA ane viDaMbanArUpa che. 5. " TIkArya-tethI karIne ekatva eTale sarva padArtho sAthe ekapaNuM ane pRthakatva eTale bIjA padArtho sAthe mitratA, e be vaDe karIne je AtmajJAna eTale jIvane AtmAnA svarUpane bAdha te hitAvaha che eTale ubhaya lekamAM kalyANakArI che. ane abhinivezavALA eTale ekAMte karIne bhedane viSe athavA abhedane viSe kadAgrahavALA purUSonI je viparIta buddhi che, te AtmasvarUpanI prAptinA abhAvane lIdhe mithyA temaja kadarthanArUpa che. pa. prathama AtmAnuM ekatvajJAna batAve che - eka eva hi tatrAtmA svabhAve smvsthitH| jJAnadarzanacAritralakSaNaH pratipAditaH // 6 // mUlAI-temAM svabhAvamAM raheze ane jJAna, darzana, cAritra lakSaNavALa AtmA ekaja pratipAdana kare che. 6. . TIkArya-temAM eTale te ekatva ane pRthakatvajJAnamAM svabhAve karIne eTale bIjA hetunI apekSA rahita vastunA sahaja dharma karIne sArI rIte rahele eTale sarva vibhAvanA bhedane tyAga karIne svabhAvamAM Azraya karIne rahele tathA jJAna eTale vizeSane grahaNa karanAre bodha, darzana eTale sAmAnyane grahaNa karanAre bodha ane cAritra eTale pitAnA svabhAvane viSe sthiratA, te jJAna, darzana ane cAritrarUpI jenAM lakSaNe-AtmasvarUpanA cinha che e AtmA-jIva potAnA guNane AdhArarUpa eka ja hevAthI athavA caitanyarUpa jAtivaDe karIne bhedarahita hovAthI jema jAtivaDe sarve brAhmaNa ekaja kahevAya che tema sarve AtmA paNa eka ja svarUpavALA che. ema Ahor Serutgyanam
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 amAtmara upara. [ jinezvare kahyuM che. lakSaNanA bhedavaDe te bhinna nathI. tethIkarIne potAnA guNanAM eka ja AdhAra hAvAthI tathA caitanyarUpa ativaDe karIne eka ja hAvAthI sarve AtmAonI ekatA jANavI. paraMtu sattAthI ekatA jANuvI nahI. 6. zaMkA--aneka svarUpavALA jJAnAdikanI sAthe AtmAnI ekatA zI rIte thAya? e zaMkApara dRSTAMta Ape che.-~~~ prabhAnairmalyazaktInAM yathA ratnAnna bhinnatA / jJAnadarzanacAritralakSaNAnAM tathAtmanaH // 7 // mUlAthe--jema rananI kAMti, nirmaLatA ane zakti rasathI jAdI nathI, tema jJAna, darzana ane cAritrarUpa AtmAnAM lakSaNA AtmAthI jUdAM nathI. 7. TIkArya--jema krAMti, nirmaLatA ane zaktinI eTale vAMchita vastune paripUrNa karavAnA prabhAvanI ralathI eTale caMdrakAMta ciMtAmaNi vigere maNithI bhinnatA nathI, te ja prakAre AtmAthI jJAna, darzana ane cArirUpa lakSaNAnI bhinnatA nathI. guNu ane guNInA abheda saMbaMdha hovAthI temanI ekayatA che. 7. Atmano lakSaNAnAM ca vyavahAro hi bhinnatA / SaSThyA divyapadezena manyate na tu nizcayaH // 8 // mUlArja-vyavahAra naya SaSTI vigere vibhaktinA vyapadeze karIne AtmA ane tenAM lakSaNAnI bhinnatA mAne che, paNa nizcaya naya tema mAnatA nathI. 8, TIkArya--AtmAnI eTale jIvanI ane tenAM jJAnAdika lakSaNAnI vyavahAra naya pachI vigere vibhaktinA vyapadeze karIne eTale prayAge karIne bhinnatA mAne che. jema puSpanA gaMdha, AtmAnuM jJAna, AtmAnuM darzana vigere. paraMtu nizcaya naya te prakAre bhinnatA mAnatA nathI. 8. te ja dRSTAMtavaDe batAve che. ghaTasya rUpamityatra yathA bhedo vikalpajaH / Atmanazca guNAnAM ca tathA bhedo na tAttvikaH // 9 // bhUlAthe--jema ghaTanuM rUpa, e ThekANe ghaTane rUpanA bheda vikalpathI utpanna thayelA che, te ja prakAre AtmAnA guNA, e ThekANe paNa vika pathIja bheda utpanna thAya che, paNa te tAtvika nathI. 9. DhIkArya--jema ghaTanuM rUpa, ema kahevAthI A ThekANe eTale SaSThI Aho! Shrutgyanam
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] AtmajJAnAdhikAra. . 35 vibhaktinA prayAgamAM paNa ghaTatuM rUpa ghaTathI jUduM nathI, chatAM tyAM vikahapathI-panAnA AropathI thayelA bheda che. teja prakAre AtmAnA tathA guNAnA eTale jJAnAdika jIvadharmonA paraspara bheda tAtvika-satya nathI. paraMtu SaSThIvibhaktinA prayogathI vyavahAra nace karelA bheda che. paramAthe teA tenA abhedaja che. 9. zuddhaM yadAtmano rUpaM nizcayenAnubhUyate / vyavahAro bhidAdvArAnubhAvayati tatparam // 10 // mUlAthe--AtmAnuM je zuddha svarUpa nizcayavaDe anubhavAya che, te utkRSTa svarUpanA vyavahAra naya bhedadvArA anubhava karAve che. 10. TIkArtha--jevuM jIvanuM zuddha-svAbhAvika nirmaLa rUpa-svabhAva nizcaya nayanI dRSTivaDe anubhavAya che eTale A samagra guNavALA guNIja che' evI buddhivaDe pratyakSa karAya che, paraMtu te rUpanA vyavahAra naya bhedabuddhiArAe anubhava karAve che eTale A guNu che ane A guNI che' ema pAtAnA anubhavanA viSaya kare che. 10. vastutastu guNAnAM tadrUpaM na svAtmanaH pRthak / AtmA syAdanyathA'nAtmA jJAnAdyapi jaDaM bhavet // 11 // mUlAthe--kharI rIte te te cuNAnuM svarUpa AtmAthI bhinna nathI. anyathA AtmA anAtmArUpa thaze, ane jJAnAdika paNa jaDa thaze. 11. TIkAI-vAstavika rIte jotAM tA jJAnAdika guNAnA svabhAvasvarUpa peAtAnA AdhArabhUta jIvathakI bhinna nathI. peAte AtmA guNurUpa che anyathA eTale guNu ane guNInA sarvathA bheda kahIe te AtmA-jIva anAtmA-ajIva (jaDa) thaI jaze. arthAt nAnAdikanA saMbaMdha na heAvAthI marelAnA zarIranI jema jaDa thaze. tathA jJAnAdika guNA paNa jaDa thaze eTale iSTa ane aniSTane nahIM jANanArA thaze. kAraNa ke acetana hovAne lIdhe kASTanA kakaDo, kASTanA varNa vigere guNasamUhanI jema athavA AkAzanI jema jaDa thaze. 11. caitanyaparasAmAnyAtsarveSAmekatAtmanAm / nizcitA karmajanito bhedaH punarupaplavaH // 12 // mUlArtha--nizcaya nayavaDe karIne sarve AtmAonI caitanyarUpa mahAsAmAnyapaNAne lIdhe ekatA che, paNa karmathI utpanna thayelA bheda temAM upaplavarUpa che. 12. 44 Aho! Shrutgyanam
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ SaSTaTIkarthasa eTale samagra vizvamAM rahelA ekedriyAdika jInI cetanapaNArUpa mahAsAmAnyatAnA saMgrahathI ekatA-abhinnatA che. kemake brAhmaNatvanI jema jIvatvarUpa jAti ekaja che. paNa nizcaya vaDe te karma karele bheda-jJAnI ajJAnItva vigere bhinnatA upappavarUpa che. eTale AvaraNarUpa rAhue utpanna karelA jIvarUpI sUryanA uparAga (grahaNa) rUpa che, e rIte nizcaya naya mAne che. 12. manyate vyavahArastu bhuutgraamaadibhedtH| janmAdezca vyavasthAto mitho nAnAtvamAtmanAm // 13 // mUlArtha-vyavahAra naya prANu samUhanA bhedathI tathA janmAdikanI vyavasthAthI AtmAonuM paraspara vividhapaNuM mAne che. 13. TakAthe-vyavahAra naya prANIonA eTale ekedriyAdika cauda prakAranA jInA samUhAdikanA bhedathI, Adi zabda karIne gati, veda vigere jANavA. tenAthI tathA janmAdikanI eTale bhavAMtarane viSe utpatti (janma), jarA, maraNa, bAlyAvasthA, vRddhAvasthA ane ajJAna vigerenI vyavasthAthI-judI judI maryAdA hovAne lIdhe jIvanuM paraspara vividhapaNuM-bhinnatA mAne che. 13. na caitannizcaye yuktaM bhUtagrAmo yto'khilH| nAma pravRtti mAvo nAmanaH punaH 24 - mUlArtha-te jIvonuM vividhapaNuM nizcaya nayane viSe yukta nathI. kAraNa ke samagra prANasamUhanI bhinnatA nAmakarmanI prakRtithI utpanna thayela che, te kAMI AtmAno svabhAva nathI. 14. TIkartha- nizcaya nayane viSe te upara kaheluM AtmAnuM vividhapaNuM ghaTatuM nathI-yukta nathI. kAraNa ke samagra cauda prakArano jIvasamUha nAmakarmanI prakRtithI eTale nAma saMjJAvALA karmanI gati, jAti vigere prakRtiothI-bhedathI utpanna thayeluM che. paraMtu te AtmAne svabhAva eTale AtmAnA svarUpathI utpanna thayele bheda nathI. arthAt sarva bhedane prakAra nAmakarmanI prakRtithI utpanna thayela che. 14. janmAdiko'pI niyataH pariNAmo hi karmaNAm / na ca karmakRto bhedaH syAdAtmanyavikAriNi // 15 // mUlArtha-janma vigere bheda paNa nizca karmane ja pariNAma che. ane te karmavaDe karele bheda avikArI AtmAne viSe hete nathI. 15. Aho! Shrutgyanam
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] AtmajJAnAdhikAra. 347 TIkAthe--janmAdika bheda paNa eTale manuSyAdikanA janma tathA ajJAnI, jJAnI, sukhI, duHkhI vigere bheda paNa jJAnAvaraNAdika karmanA pariNAma-anya anya rUpe thavAnA vikAra nizce che. tevA karmathI utpanna thayelA bheda avikArI-vikArarahita AtmAne viSe che ja nahIM. ahIM sarvatra sAmAnyanA AzrayathI vyAkhyA jANavI. 15. kevaLa bhedanuM grahaNa karavAmAM dUSaNa kahe che.-- Arogya kevalaM karmakRtAM vikRtimAtmani / bhramanti bhraSTavijJAnA bhIme saMsArasAgare // 16 // mUlAthe--kevaLa karme karelA vikArane AtmAne viSe ApaNu karIne jJAnathI bhraSTa thayelA jIvA bhayaMkara saMsArarUpI sAgarane viSe bhramaNa kare che. 16 TIkAthe--kevaLa karyuM utpanna karelA svarUpanA viparyAsarUpa vikAranuM AtmAne viSe eTale jIvanA svabhAvane viSe AropaNa karIne eTale bhramathI tevA tevA prakAranA AtmAne mAnIne bhraSTa jJAnavALA prANI ati bhayaMkara saMsArarUpI samudrane viSe bhramaNa kare che. 16. temAM daSTAMta Ape che.-- upAdhibhedajaM bhedaM vetyajJaH sphaTike yathA / tathA karmakRtaM bhedamAtmanyevAbhimanyate // 17 // bhUlAthe--jema mUrkha mANasa upAdhinA bhedathI utpanna thayelA bhedane sphaTikane viSe bhedarUpa jANe che, tema karme karelA bhedane AtmAne viSe mAne che. 17. TIkArtha----jema mUrkha mANasa upAdhinA bhedathI eTale rAtA puSpa vigerenA (DAka vigerenA) AropanA bhedathI utpanna thayelA bhedane eTale raktatA vigere. bhinna bhinna rUpapaNAne sphaTika maNine viSe jANe che, teja prakAre nizcayanA svarUpane nahIM jANanArA manuSya paNa karme utpanna karelA bhedane eTale nara, nAraka, ajJAnI vigere bhinnatAne AtmAne viSe ja-jIvanA svabhAvane viSe ja mAne che sarvathA jANuM che. 17. upAdhikarmajo nAsti vyavahArastvakarmaNaH / ityAgamavaco luptamAtmavairUpyavAdinA // 18 // Aho! Shrutgyanam
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 adhyAtmasAra bhASAMtara [SaNamUlAI--rma rahita jIvane upAdhirUpa karmathI utpanna thayele vyavahAra heta nathI. tethI AtmAne viparIta paNe belanArAe AgamanA vacanane lepa karyo che. 18 TIkArtha-karmarahita jIvane upAdhirUpa eTale pitanA dharmanuM bIjAmAM rahelA dharmavaDe javuM terUpa karmathI-jJAnAvaraNAdika karmathI utpanna thayela vyavahAra che ja nahIM. ema chatAM paNa AtmAnI virUpatA-viparItapaNAne kahenArAe hamaNuM kahevAmAM Avaze evI AgamanA-siddhAMtanA vacanano lopa karyo che. ahIM vyAkhyAno sAmAnya viSaya hevAthI kamarUpa vyavahArane niSedha karyo che. 18. je vacanane lepa karyo che, te ja kahe che - ekakSetrasthito'pyeti nAtmA karmaguNAnvayam / tathA'bhavyasvabhAvatvAcchuddho dharmAstikAyavat // 19 // mUlArtha-eka kSetrane viSe rahyA chatAM paNa zuddha AtmA dharmAstikAyanI jema karmaguNanA saMbaMdhane pAmate nathI, kAraNa ke te prakAre thavAne tene svabhAva ja nathI. 19. TIkArtha-eka eTale abhinna AkAza pradezane viSe rahyA chatAM paNa AtmA karmanA rUpa, rasa vigere guNanI sAthe saMbaMdhane pAmate nathI. kAraNa ke tevA prakArane eTale potAnA svarUpane tyAga karavA rUpa tene svabhAva ja nathI. tethI te zuddha eTale pitAnI sattAnA ja svarUpavALe che. kenI jema? te kahe che dharmAstikAyanI jema. eTale dharmAstikAya jIvanA puddha sAthe saMbaMdhavALe che, te paNa te sace. tana ke rUpI thatuM nathI, teja pramANe karmanA paramANu sAthe saMbaMdhavALa chatAM paNa AtmA rUpa, rasa vigerevALe thato nathI. 19. tepara dRSTAMta kahe che- yathA taimirikazcandramapyekaM manyate dvidhA / anizcayakRtonmAdastathAtmAnamanekadhA // 20 // mUlAI-jema netrarogavALo manuSya eka caMdrane paNa be prakAre jANe che, tema nizcayanA ajJAne karelA unmAdavALo purUSa eka AtmAne aneka prakArane mAne che. 20. 1 TakALuM-jema timira eTale netraraMgavALe manuSya caMdra eka chatAM paNa tene be prakAre eTale be caMdra che ema mAne che, te ja Aho ! Shrutgyanam
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] AtmajJAnAdhikAra. 349 prakAre je jJAnane viSe yathArtha svarUpanA nizcaya thayeA nathI evA jJAne karelA unmAdavALA purUSa, AtmA eka chatAM paNa tene aneka prakAranA mAne che; paNa sAmAnya karIne jAtivaDe AtmA eka ja che ema te jANatA nathI. 20. phrIne dRSTAMta Ape che.-- yathAnubhUyate hyekaM svarUpAstitvamanvayAt / sAdRzyAstitvamapyekamaviruddhaM tathAtmanAm // 21 // mUlAthe--jema anvayathI AtmAnA svarUpanuM astitva eka ja anubhavAya che, tema atmAnuM sADhaya astitva paNa eka ja che, temAM kAMIpaNa virodha nathI. 21. TIkArya--jema anvayathI eTale sarve AtmAmAM astipaNAnA saMbaMdhathI jIvAnA svarUpanuM astitva eTale svabhAvanuM vidyamAnapaNuM eka ja anubhavAya che--buddhine pratyakSa thAya che, te ja prakAre samAnapAnuM astitva paNu anvayathI AtmAne viSe eka ja che, te avirUddha-dUSita che. 21. sadasadvAdapizunAt saMgopya vyavahArataH / darzayatyekatAralaM satAM zuddhanayaH suhRt // 22 // mUlAthazuddha nayarUpI mitra syAdvAdane jaNAvanArA vyavahArathI rakSaNuM karIne satpurUSone ekatArUpa rana dekhADe che. 22. TIkArca--zuddha naya eTale atyaMta zuddha sattAne grahaNa karanAra dravyArthika naya-mahAsAmAnyane grahaNa karanAra vANInA mArga, terUpa mitra satpurUSane sat tathA asAda eTale nitya, anitya, ekatva, anekatva vigere rUpa vastusvarUpanA upadeza karanAra je syAdvAda tene jaNAvanAra vyavahArathakI eTale sUkSma, mAdara vigere aneka bhede karIne AtmAnuM pratipAdana karanAra azuddha drArthika nayathakI rakSaNa karIne ekatAranane' eTale sarva AtmAnA abhedarUpa maNine dekhADe che, arthAt zuddha drArthika naya sarve jIvAnI ekatA siddha kare che. 22. nRnArakAdiparyAyairapyutpannavinazvaraiH / bhinnairjahAti naikatvamAtmadravyaM sadAnvayi // 23 // C mUlAthe--utpanna thatA ane nAza pAmatA evA bhinna bhinna manuSya, nArakI vigere paryAyeAvaDe paNa niraMtara anvayavALuM Atmadravya ekapaNAne choDatuM-tajatuM nathI. 23. Aho! Shrutgyanam
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ sg= TIkAtha--utpatti ane nAza dharmavALA tathA bhinna eTale kALanA krame karIne pRthaka pRthak svabhAvavALA manuSya, nArakI, tiryaMca ane devagatirUpa paryAyavaDe utpatti ane nAza pAmatAM chatAM paNa niraMtara dhruvasattArUpe saMbaMdhavALuM Atmadravya-jIvarUpa dravya ekapaNAnA eTale caitanya jAtinA samAnapaNAthI utpanna thayelI ekatAnA tyAga karatuM nathI. 23. 350 paryAyanI utpatti ane vinAza che te paNa tenuM ekapaNuM dRSTAMtavaDe siddha kare che. yathaikaM hema keyUrakuMDalAdiSu vartate / nRnArakAdibhAveSu tathAtmaiko niraJjanaH // 24 // malArtha--jema ekaja suvarNa keyUra ane kuMDaLa vigeremAM varte che, tema ekaja niraMjana AtmA manuSya ane nArakI vigere bhAvA (padArtho)ne viSe varte che. 24. TIkArca--jema eka eTale jAtivaDe bhedarahita evuM suvarNa, keyUra-AjubaMdha ane kuMDala-kAnanA bhUSaNeA tathA hAra, mugaTa vigere nAnA prakAranA AbharaNAne viSe raheluM che, teja prakAre manuSya, nArakI vigere janmane viSe vartatA niraMjana-karmalepa rahita AtmA ekaja svarUpavALA che. 24. zaMkA--tyAre te paryAyeA keAnA kahevA? te zaMkAnI nivRtti mATe kahe che.-- karmaNaste hi paryAyA nAtmanaH zuddhasAkSiNaH / karma kriyAsvabhAvaM yadAtmAtvajasvabhAvavAn // 25 // mUlAthe--te paryAye karmanAja che, paNa zuddha sAkSIrUpa AtmAnA nathI. kAraNa ke karma e kriyAnA svabhAvavALuM che, ane AtmA te ajanmA svabhAvavALA che. 25. TIkAthe--te nara, nAraka vigere paryAyo-janmAdika bhAvA kanainAja che eTale karmanA svabhAvathI utpanna thayelA che. paNa zu eTale karmarahita ane sAkSIbhUta eTale karmAdikanI kriyAne jANanAra jIvanA nathI. kAraNa ke jJAnAvaraNAdika karma kriyAnA svabhAvavALA eTale pravartanAdika vyApAravALA che, ane AtmA te ajanmanA svabhAvavALe che. 25. zaMkA...kevaLa paramANue karIne janma zI rIte thAya? te zaMkApara kahe che.-- Aho! Shrutgyanam
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] AtmajJAnAdhikAra 351 nANUnA karmaNo vAsau bhavasargaH svbhaavjH| ekaikavirahobhAvAnna ca tattvAntaraM sthitam // 26 // mUlAI-A bhavanI racanA kevaLa karma paramANuonA svabhAvathI utpanna thayelI nathI, temaja kevaLa jIvanA svabhAvathI paNa utpanna thayelI nathI, paraMtu bannenA svabhAvathI utpanna thayelI che. kemake bemAMthI ekane viraha hoya to te saMsArane abhAva che. tathA bIjA keItattvathI paNa te saMsAranI sthiti nathI. 26. TIkArtha-A viziSTa buddhivALAne pratyakSa bhavane sarga eTale janma, gati vigere rUpa saMsAranI racanA kevaLa karmonAMja paramANuonAdaLiyAnA svabhAvathI utpanna thayela nathI. ahIM slekamAM vA zabdane athe bhinna kramarUpa hovAthI kevaLa jIvanA svabhAvathI paNa te utpanna thayela nathI, paraMtu bannenA svabhAvathI utpanna thayela che. kAraNa ke eka ekano viraha chatAM-asaMbaMdha chatAM eTale jIva ane karmane paraspara asaMga chatAM sargane asaMbhava che, ane saMga chatAMja te utpanna thAya che. tathA bIjuM kaI tatva eTale jIva ane karmathI vyatirita bIjA keinA saMgathI utpanna thayela paNa A saMsAra tIrtharie kahela nathI. kemake te bannethI vyatirita bIjA keinuM temAM kAraNapaNuM nathI. paraMtu te bannenA saMyogathIja sarga che. te paNa cetanane viSe cetananI kriyA hoya che, puLanI kriyA hotI nathI ane saMsAranI racanA te pugaLarUpa che, tethI te jIvanI nathI. 26. tepara daSTAMta kahe cheshvetdrvykRtN zaityaM bhittibhAge yathA dvyoH| bhAtyanantarbhavacchUnyaM prapaJco'pi tathetyatAm // 27 // mUlArtha-jema bhIMtapara zveta padArthavaDe karelI ujvaLatA te bannene viSe aMtarbhAva pAmyA vinA zebhe che, tema prapaMcane paNa jANu. 27. TIkArya-jema gharanI bhIMtanA pradeza para cUnA vigere jeta padArtha karelI zvetatA-ujvaLatA bannene viSe eTale bhIMta ane cUnAne viSe aMtarbhAva pAmyA vinA eTale bhIMta kAMI cUnAmAM pesatI nathI, tathA cUno kAMI bhIMtamAM pisatuM nathI, paraMtu kevaLa potapotAnA svarUpamAM rahIne ja zobhe che. te ja prakAre aMtarbhAva pAmyA vinA eTale karma ane AtmAnA saMgarUpa thayA chatAM A prapaMca eTale janmAdikarUpa saMsAra Aho! Shrutgyanam
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35ra adhyAtmasAra bhASAMtara. pachapaNa zunya eTale saMgane tyAga karIne pRthakSaNe karma ne AtmAne viSe asata jANu. 27. zI rIte jANu? te kahe che- yathA svapnAvabuddhyo'rtho vibuddhena na dRshyte| evahAramatA ja jJAtinA na tathe i 28 mUlAthuM-jema svamamAM jANele padArtha jAgyA pachI dekhAtuM nathI, tema vyavahAra mAnele sarga jJAnIvaDe dekhAtuM nathI. 28. TIkArya-jema svamamAM eTale sutelAnA mAnasika jJAnane viSe jaNAyele padArtha jAgRta mANasavaDe dekhAto nathI, teja prakAre vyavahAre mAnele eTale vyavahAra nayavALAe pramANa karela sarga-jamAdika bhavanI utpatti jJAnIvaDe-nizcaya jJAnavALAvaDe jevAtI nathI. eTale karmanA saMgathI rahita thayelA zuddha AtmAne viSe te bhAva rAnIne dekhAto nathI. 28. pharIthI daSTAMta Ape che. madhyAhne mRgatRSNAyAM payaH pUro yathekSyate / tathA saMyogajaH sargo vivekAkhyAtiviplave // 29 // bhUlAI-jema madhyAhna samaye mRgatRhiNakAne viSe jaLanuM pUra dekhAya che, tema vivekanI yathArtha jJAnavALI prAptinA AvaraNane lIdhe saMgathI utpanna thayele sarga dekhAya che. ra9. TakArya-jema madhyAhna samaye mRgaNikAne viSe eTale unALAmAM nirjaLa pRthvIpradeza upara sUryanA kiraNethI tapelI retImAM jaLanI bhrAMtine karanArA uSNu prakAzane viSe dUra rahelA sarva manuSyavaDe jaLane pravAha dekhAya che, paNa te vAstavika nathI; teja prakAre vivekanI-jIva ane karmanA bhedajJAnanI AkhyAtinA-yathArtha jJAnanI prAptinA AvaraNane lIdhe saMgathI utpanna thayele-jIva ane karmanA paraspara mizraNavaDe karIne utpanna thayela janmAdika saMsAra dekhAya che. paNa te paramArthethI satya nathI. saMga tevAthI ja janmAdika thAya che, paNa pratyeka jUdA jUdA heya te janmAdika thatA nathI. ane te saMga piteja satya nathI. 29. gandharvanagarAdInAmambare DambaroM yathA / tathA saMyogajaH sarvo vilAso vitathAkRtiH // 30 // Aho ! Shrutgyanam
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ s prabaMdha.] AbhAnAdhikAra. mUlArtha-jema AkAzamAM gaMdharvanagarAdikane ADaMbara dekhAya che te mithyA che, tema saMgathI utpanna thayele sarva vilAsa vyartha mithyA che. 30. TIkArya-jema saMdhyA samaye AkAzamAM gaMdharvanagarAdikane eTale paMcavaNuM karIne yukta evAM vAdaLAne ADaMbara sUryanA kiraNenA saMgathI thAya che, paNa te satya nathI; teja prakAre jIva ane karmanA saMgathI utpanna thayele samagra vilAsa-vartamAna janma vigere padArthane ullAsa vyartha AkAravALe dekhAya che. paNa te satya nathI. 30. . iti zuddhanayAyattamekatvaM prAptamAtmani / aMzAdikalpanApyasya neSTA yatpUrNavAdinaH // 31 // mUlArtha-upara pramANe AtmAne viSe zuddha nayane AdhIna evuM ekatva prApta thayuM che. kAraNa ke pUrNavAdI evA A zuddha dravyArthika nayane aMzAdikanI kalpanA paNa iSTa nathI. 31. TIkArca-A pramANe eTale pUrva kahyA pramANe jIvanane viSe zuddha dravyArthika nayanA pakSane AdhIna evuM ekatva eTale bhedarahitapaNuM prApta thayuM. kAraNa ke pUrNavAdI eTale samagra svarUpanA grahaNe karIne vastune kahevAnA svabhAvavALA A zuddha dravyArthaka nayane aMzAdikanI kalpanA paNa eTale dezazuddhi vigere bheda tathA deza pradezanA vibhAga vigere jene viSe che evI kalpanA paNa iSTa eTale pramANurUpa nathI. te saMpUrNa vastune kahenAra hovAthI dezazuddhi vigerene te na mAnatA nathI. 31. pUrve kahelA samagra arthamAM siddhAMtanI saMmati dekhADe che- eka Atmeti sUtrasyApyayamevAzayo mataH / pratyagjyotiSamAtmAnamAhuH zuddhanayAH khalu // 32 // mUlArtha-AtmA eka che A sUtrane paNa abhiprAya upara kaho te ja mAne che. kAraNa ke zuddha noe AtmAne zuddha jAtivALa kahelo che. 3ra. TIkArtha-samagra asaMkhya pradezee karIne tathA jJAnAdike karIne AtmA-jIva ekaja che. A pramANe sthAnAMgamAM kahelA ja AvAAtmA eka che" e sUtrano paNa A pUrve kaheja abhiprAya mAne che eTale pUrvanA AcAryoe pramANita karyo che. kAraNa ke zuddha na eTale utpAda ane vyayane tyAga karIne pUrNa vastune grahaNa karanArA 45 Aho! Shrutgyanam
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ 14 saMgraha nayanA vAde AtmAne-jIvane pratyajyotiSavALA eTale aMdha ane mAkSanI apekSArahita zuddha jyotiSavALA kahe che. 32. have AtmAnI pAse prArthanA kare che.prpnycsnycyklissttaanmaayaaruupaadvibhemi te / prasIda bhagavannAtman zuddharUpaM prakAzaya // 33 // mUlArtha--nhe bhagavAn AtmA ! prapaMcanA samUhathI `kliSTa evA tArA mAyAnA svarUpathI huM bhaya pAmuM chuM. mATe tuM mArApara prasanna thA ane tArA zuddha svarUpanA prakAza kara. 33. TIkAthe--janmAdikanA vistArarUpa prapaMcanA samUhathI kli-phlezakAraka evA tArA mAyAnA svarUpathI-ajJAnarUpa mAyAthI utpanna thayelA saMcAgathI huM bhaya pAmuM chuM. mATe he bhagavAna-jJAnAdimAnlR AtmA- cetana! mArA para kRpA kara, ane tArUM zuddha svarUpa-mULa svarUpa pragaTa kara evI huM prArthanA karUM chuM. 33, - AtmAnI ekatA kahI. have pharIne vyavahAranayanA mata batAvavA pUrvaka nizcaya nayanA matavaDe AtmAnuM dehathI bhinnapaNuM kahe che.dehen samamekatvaM manyate vyavahAravit / kathaJcinmUrtatApattervedanAdisamudbhavAt // 34 // mUlAthe-vyavahArane jANanArA purUSa dehanI sAthe AtmAnuM ekatva mAne che. kAraNa ke AtmAne kAika prakAre paNa mUrtipaNAnI prApti thavAthI vedanAdikanI utpatti thAya che. 34. TIkAthe--vyavahArane eTale vizeSane grahaNa karanAra-dravyAdhika nayane jANanAra purUSa AtmAnA zarIra sAthe abheda mAne che. vedanAdikanI utpatti che mATe, eTale dehavaDe anubhava karAtA sukhaduHkhAdikanI vedanAnI AtmAne viSe utpatti thAya che, mATe kAI paNa aMze karIne AtmAne sAkArapaNAnI prApti thAya che, ane tethI karIne vedanAnA anubhava thAya che, mATe dehanI sAthe AtmAnA abheda mAne che. 34. tannizcayo na sahate yadamUrtI na mUrtatAm / aMzenApyavagAheta pAvakaH zItatAmiva // 35 // mUlAthe--te vAta nizcaya naya sahana karatA nathI. (svIkAratA nathI) kAraNa ke jema agni zItapaNAne pAmatA nathI, tema amUrta AtmA mUrtapaNAne lezamAtra paNa pAmatA nathI. 35. Aho! Shrutgyanam
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.]. AtmajJAnAdhikAra. 355 TIkALuM-te vedanAnI prAptithI mUrtipaNunI prApti thavAne lIdhe dehanI sAthe AtmAne abheda nizcaya naya bIlakula svIkArato nathI. kAraNa ke arUpI padAthe (AtmA) aMze karIne paNa eTale pradezAdika avayave karIne paNa mUrtapaNane-rUpIpaNune pAmate nathI. dehane AtmA baMne potapotAnI sattAvaDe judA judAja che. jema agni zItapaNaneuSNutAnA abhAvane pAmatA nathI tema. 35. upara kahelA arthaneja cAra phlevaDe spaSTa kare che - uSNasyAgneryathA yogAddhRtamuSNamiti bhrmH| tathA mUrtAGgasaMbandhAdAtmA mUrta iti bhrmH||36|| mUlA jema uNuM agninA saMgathI ghI uNu che e bhrama thAya che, tema mUrtimAna aMganA saMbaMdhathI "AtmA mUrtimAna che e bhrama thAya che. 36. TIkArya-jema uSNu eTale tApanA svabhAvavALA agninA segathI-sparzanA saMbaMdhathI "ghI svabhAvathIja zItaLa chatAM paNa usNuunuM che e bhrama thAya che, te ja prakAre mUrtimAna-rUpI aMganA saMbaMdhathI jIva mUrtimAna eTale sAkAra che' e bhrama jIvane viSe mANasane thAya che, paNa paramArthathI tema nathI. 36. na rUpaM na raso gandho na ca sparzo na caakRtiH| - ca dha rabo vA tA ja nAma pUrtatA | 27 . malAI-je AtmAne dharma rUpa nathI, rasa nathI, gaMdha nathI, sparza nathI, AkRti nathI, temaja zabda paNa nathI, te AtmAnuM mUrtibhAnapaNuM kayAMthI hoya? naja heya. 37. * TIkALuM-je AtmAne dharma eTale kartavyane svabhAva suvarNAdikanI jema rUpa nathI, tIkho vigere rasa nathI, surabhi vigere gaMdha nathI, uSNu vigere sparza nathI, caturastra vigere AkRti nathI, tathA zabda vani paNa kartavya dharma nathI. mATe he kemaLa buddhivALA bhadra! te AtmAnI mUrtatA eTale AkRti kayAMthI hoya? na ja heya. 37. . dRzAdRzyaM hRdAgrAhya vAcAmapi na gocrH| svaprakAzaM hi yadrUpaM tasya kA nAma mUrtatA // 38 // mUlAI--jenuM rUpa daSTivaDe dekhAya tevuM nathI, hRdayavaDe grahaNa Aho! Shrutgyanam
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ aAtmArAmapAtara. lAIthAya tevuM nathI, vANIne paNa gecara nathI, paNa je svayaM prakAza che, te AtmAnI mUrtatA kyAMthI hoya? na ja heya. 38. - kArtha je AtmAnuM rUpa-AkAra cakSuvaDe dekhAya tevuM nathI, manavaDe grahaNa karI zakAya-jANI zakAya tevuM nathI, vANune paNa agecara-aviSaya che; kemake vANunuM sAmarthya tenAM lakSaNene viSeja pravarta che, paNa tenA rUpane grahaNa karavAmAM pravartatuM nathI. vaLI jenuM rUpa eTale nirAkAra svarUpa svaprakAza eTale AtmajJAnavaDe ja prakAzavALuM che; paraMtu sUrya, agni vigere prakAzaka vastuvaDe prakAza karavA lAyaka nathI, evA AtmAnI mUrtatA eTale sAkAratA kayAMthI hoya? naja heya. 38. .. AtmA satyacidAnandaH sUkSmAtsUkSmaH parAtparaH / spRzatyapi na mUrtatvaM tathA coktaM parairapi // 39 // mulArtha-saMta cita ane AnaMda svarUpa, sUkSmathI paNa sUkSma tathA parathI paNa para e AtmA mUrtapaNane sparza paNa karate nathI. te viSe anya darzanIoe paNa kahyuM che. 39. hokartha AtmA sata-yathArtha ane cita-jJAnarUpa parabrahmanA AnaMdavALe tathA paramANu vigere sUkSma vastu karatAM paNa sUma che; kemake AtmA arUpI che ane paramANu te rUpI che. tathA iMdriyAdika samUharUpa prakRSTathakI paNa prakRSTa eTale utkRSTa che, kemake AtmA arUpI hovAthI agrAhya che ane idri rUpI hovAthI grAhya che; tethI karIne ja AtmA mUrtipaNAne-pIpaNAne sparza paNa karatuM nathI. te viSe anya darzanIoe-kapila vigeree paNa kahyuM che. 38. je kahyuM che te ja batAve cheindriyaanni parANyAhurindriyebhyaH paraM manaH / manaso'pi parA buddhiryo buddheH paratastu saH // 40 // mUlArtha-ikine para kahelI che ikithakI paNa mana para che, manathI paNa buddhi para che, ane je buddhithakI paNa para che te AtmA che. 40. kALuM-zrotrAdika idri para che eTale sUkSma padArthanA jJAnavALAthI jenuM svarUpa jANI zakAya tevI zreSTha che athavA mahA prayAsathI jANu zakAya tevI che arthAt idrinA pratyakSathI dUra vatI evA ane vadhi jJAna vigerenA pratyakSavaDe jANavA lAyaka che ema gIzvare Aho Shrutgyanam
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] AtmAnAdhikAra kahe che. iddhithakI mana para che eTale atidUra jANavA lAyaka che ema kahe che. manathI paNa buddhi para che eTale atyaMta dara jANavA lAyaka che. tathA je buddhithakI paNa para che eTale atyaMta sUkSma zAnavALAne jANavA lAyaka che, te AtmA ja che, tethakI para bIjuM kAMI paNa nathI. 40. vikale hanta loke'sminnamUrte mUrtatAbhramAt / pazyatyAzcaryavajjJAnI vdtyaashcryvdvcH||41|| mUlArtha--aho amUrtine viSe mUrtapaNanA bhramane lIdhe vivekarahita A lekane viSe jJAnI purUSa AzcaryathI jema jue che, ane AzcaryathI jema vacana bole che. 41. - TIkarthe-aho mahA kaSTa che ke vivekathI rahita, daSTi ane buddhine pratyakSa evA A manuSya lekane viSe arUpI evA AtmAmAM sAkArapaNunI bhrAMti thAya che, tethI tene jJAnI purUSa AzcaryanI jema jue che, tathA AzcaryanI jema tene mATe vacana bole che. arthAta ahe! A leke amUrta AtmAne paNa mUrtimAna mAne che!" ema bele che. 41. mUrtapaNuM mAnavAmAM vedanA kAraNabhUta che, tenuM nirAkaraNa kare che- vedanA'pi na mUrtatvanimittA sphuTamAtmanaH / - pudgalAnAM tadApatteH kiM tvazuddhasvazaktijA // 42 // mUlArtha -nie vedanA paNa AtmAna mUrtipaNAmAM kAraNabhUta nathI. kemake je tema hoya te pugaLane te vedanAnI prApti thaze. paraMtu te vedanA te azuddha evI pitAnI (jIvanI) zaktithI ja utpanna thayelI che. 42. TIkArca-nize vedanA paNa eTale sukha duHkhAdikano anubhava paNa jIvana rUpIpaNAmAM nimitta-kAraNuM nathI. kAraNa ke je tema hoya te eTale rUpiIpaNAmAM nimitta hoya te pugaLa paramANune paNa te vedanAnI prApti thaze; kemake paramANu mUrtimAna che, chatAM te vedanAne anubhava te paramANuone viSe che nahIM, mATe vedanAnuM kAraNa mUrtapaNuM thaI zakaze nahIM, paraMtu vedanAnuM kAraNa zuM che? te tuM sAMbhaLa-azuddha eTale karmanA saMgathI malIna thayelI svazaktithI eTale azuddha cetanAnA upayogathI utpanna thayelI vedanA che. arthAt jIvane azuddha cetanAe karele sukha duHkhAdikane anubhava thAya che. 42. Aho! Shrutgyanam
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358. adhyAtmasAra bhASAMtara. vaNagalA cA jJAna svayaM pariNamatyayA tatheSTAniSTaviSayasparzadvAreNa vedanAm // 43 // mulAthe-jema A AtmA priya dvArA pite ja jJAnapaNe 5riName che, tema ISTa ane aniSTa viSayanA sparzadvArA vedanAne pariName che. (vedanAne anubhave che-vede che.) 43. TakAthuM-jema A AtmA zrotrAdika idrinA AzrayathI kSApazanikAdika jJAnane pote ja eTale zuddha svabhAve karIne ja pariName che. eTale AtmA pote ja jJAnanA pariNumavALo thAya che, te ja prakAre ISTa ane aniSTa viSayanA sparzadvArA eTale pitAne anukuLa ane pratikULa viSayanI prAptine anusAre duHkha sukhAdikanA anubhavarUpa vedanAne teija pariName che. 43 vipAkakAlaM prApyAsau vedanApariNAmabhAk / mUrte nimittamAtraM no ghaTe daMDavadanvayi // 44 // mUlAI-A AtmA vipAka kALane pAmIne vedanAnA pariNAmane bhajanAre thAya che, tethI sAkArapaNuM ja kAMI tenuM kAraNa nathI. paraMtu ghaTane viSe daMDanI jema anvayI che. 44. kALuMA jIva vipAkanA kALane eTale saMcita karmanI sthitinA paripAkane pAmIne sukhaduHkhAdika vedanAnA pariNAmavALo thAya che, tethI sAkArapaNuMja vedanAnuM samagra kAraNa nathI. paraMtu anvayI che eTale sAkArapaNuM hetusamUhane viSe sahacArI kAraNa che. kenI jema? te kahe che-ghaTanI niSpattine viSe caka vigere hetuo maLe jema daMDa-lAkaDI sahacArI kAraNa che tema. 44. - upara kahelA arthane spaSTa kare che- jJAnAkhyA cetanA bodhaH karmAkhyA dvissttrkttaa| jantoH karmaphalAkhyA sA vedanApyapadizyate // 45 // mUlAI-jaMtuna (AtmA) dha e jJAna nAmanI cetanA kahevAya che, ane tenuM zreSapaNuM tathA rAgIpaNuM e karma nAme kahevAya che, tathA teja karmaphaLa nAmanI vedanA paNa kahevAya che. 4pa. TIkALuM-jaMtune eTale jIvane bodha eTale viSayAdika vastunA svarUpanuM jJAna e jJAna nAmanI cetanA eTale cikUpa pariNati kahevAya che, ane hevIpaNuM eTale aprItine svabhAva tathA rAgIpaNuM eTale Aho ! Shrutgyanam
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] AtmajJAnAdhikAra. paTe raMjananA svabhAva e kamaeNnAme eTale zubhAzubha aSTa (nasIba )nA udayarUpa svabhAvavALuM kahevAya che. tathA je vedanA eTale zubhAzubhanA anubhavanA svabhAva che, te karmaphaLa nAmanI eTale kriyAthI utpanna thayela sat asat phaLanA svabhAvavALI vedanA kahevAya che. 45, eneja spaSTa kare che.-- nAtmA tasmAdamUrtatvaM caitanyaM cAtivartate / ato dehena naikatvaM tasya mUrttena karhicit // 46 // mUlAthe--tethI karIne AtmA amUrtapaNAne ane cetanapaNAne ullaMghana karatA nathI. ane tethI karIne te AtmAne mUrtimAna evA dehanI sAthe kadApi ekatA cheja nahIM. 46. TIkArya--tethI karIne eTale pUrve kahelA kAraNe karIne AtmA arUpIpaNAne ane cetanapaNAne ullaMghana karatA nathI. arthAta nirAkArapaNAne ane cetanapaNAne tajatA nathI. A kAraNathI te AtmAne rUpI evA zarIranI sAthe abhedapaNuM kadApi thatuMja nathI. 46. sannikRSTAnmanovANI karmAderapi pudgalAt / viprakRSTAddhanAdezca bhavyaivaM bhinnatAtmanaH // 47 // cUlAthe--e pramANe mana, vANI ane karma vigere samIpanA pugaLathI paNa ane dhana vigere dUranA pugaLathI paNu AtmAnI bhinnatA jANavI, 47, TIkAthe--e pramANe eTale pUrve kahyA pramANe mana eTale mananA upAdAnabhRta athavA manapaNe pariNAma pAmelA pugaLA, vANI eTale vANIne yogya athavA vANIpaNe pariNAma pAmelA pudgaLA tathA karma eTale ucchvAsa ni:zvAsa vigere kriyAvALuM zarIra athavA zarIrapaNe pariNAma pAmelA pudgaLA, e vigere eTale tejasa, kArmeNu vigereM sanniSTha eTale jIvapradezanI samIpe vartanAra puddagaLasamUhathI tathA dhana vigere eTale vitta, ghara, zayana ane Asana vigere atyaMta krUra eTale bhinnapaNe vartanArA pudgaLAthI jIvanI bhinnatA jANavI. 47. upara pramANe dehAdike grahaNa karelA pugaLAthI AtmAnI bhinnatA kahI. have pudgaLAstikAya thakI paNa bhinnatA kahe che.-- pudgalAnAM guNo mUrtirAtmA jJAnaguNaH punaH / pura,myastato minnamAtmarjyuM navuttinaH // 48 5. Aho! Shrutgyanam
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ atmasAra bhASAMtara. varSa| mulArtha-pugaLane guNa mUrti che, ane AtmAne guNa jJAna che, tethI karIne jinezvarae AtmArUpa dravyane pugaLethI bhinna kahyuM che. ja8. TakAyaeN- puLane eTale paramANuone guNa eTale utpanna thavA lAyaka dharma mUrti-AkAra che, ane AtmA eTale jIva jJAna guNavALe che te ja tene utpanna karavA lAyaka-meLavavA lAyaka dharma che. paNa AkArAdika tenA dharma nathI. tethI karIne eTale dharmanA bhedathI te baMne bhinna che; mATe jinezvarae pudagaLathI eTale paramANuthI temaja tenA dvIpradezI vigere skothI bhinna chavadravyane kahyuM che. 48. have dharmAstikAyathI AtmAnI bhinnatA kahe che - dharmasya gatihetutvaM guNo jJAnaM tathAtmanaH / dharmAstikAyAttadbhinnamAtmadravyaM jagurjinAH // 49 // mUlArtha -dhamastikAyane gatimAM hetupaNuM e guNa che, ane AtmAno guNa jJAna che. tethI karIne jinezvaroe jIvadravyane dhamastikAyathakI bhinna kahyuM che. 48, TIkAI--dharmane eTale dhamastikAya rUpa dravyane gatimAM eTale jIva ane pudagaLanA vivakSita sthAnathI bIjA sthAnanI prAptine mATe gamanamAM hetu eTale mAchalAMone jaLanI jema sahAyapaNue karIne apekSA kAraNapaNuM e guNa che, tathA AtmAne jJAnarUpa guNa che. tethI karIne dharmAstikAyathakI jIvadravya bhinna che ema jinezvaree kahyuM che. 48, adhamastikAyathakI AtmAnI bhinnatA kahe cheadhrme sthitihetutvaM guNo jJAnaguNo'sumAn / tato'dharmAstikAyAnyamAtmadravyaM jagurjinAH // 50 // mUlArtha--adhamastikAyane viSe sthitimAM hetupaNuM e guNa che, ane jIvana guNa jJAna che, tethI karIne tIrthakaree jIvadravyane adhamastikAyathakI bhinna kahyuM che. 50. TArtha--adharmane viSe eTale adhamastikAya rU5 dravyane viSe sthitimAM eTale acaLapaNane pariNAma pAmelA jIva pudagaLonI sthitimAM hetu eTale manuSyane pRthvInI jema sahakArIpaNAe karIne apekSA kAraNapaNuM e guNa eTale saMpAgha dharma che, ane jJAnarUpI Aho! Shrutgyanam
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ t prabaMdha.] AtmajJAnAdhikAra jene guNa che, e asumAna-prANu arthAt AtmA che. tethI karIne adhamastikAyathakI anya eTale vilakSaNa dharmavALuM Atmadravya che, ema tIrthakaroe kahyuM che. 50. have AkAzAstikAyathakI AtmAnI bhinnatA kahe che - avagAho guNo vyono jJAnaM khalvAtmano guNaH / vyomAstikAyAttabhinnamAtmadravyaM jagurjinAH // 51 // mUlArthi-AkAzane guNa avakAza che, ane AtmAne guNagAna che, tethI karIne tIrthakaroe AkAzAstikAyathakI jIvadravyane bhinna kahyuM che. 51. TIkArtha-AkAzane guNa eTale utpanna thavA lAyaka dharma avagAha che eTale gamana ane sthitinA pariNAmamAM pariNamana thayelA jIva puLo paikI tenI aMdara praveza karanArane avakAza Apo ane sthitimAM rahelAne AdhAranuM sthAna ApavuM terUpa avakAza guNa che. ane jIvana guNadharma jJAna che, tethI karIne AkAzAstikAyathakI chavadravya-cetana padAthe bhinna che, ema arihaMtAe kahyuM che. 51. have kALadravyathI AtmAnI mitratA kahe che- AtmA jJAnaguNaH siddhaH samayo vartanAguNaH / tadbhinaM samayadravyAdAtmadravyaM jagurjinAH // 52 // mUlArtha-AtmA jJAnarUpa guNavALe siddha che, ane samaya (kALa) vartanAnA guNavALe che, tethI sarvae Atmadravyane kALadravyathI bhinna kahyuM che. para. TIkAthe-jIva jJAnarUpa guNavALe nirNita karyo che ane kALa vartanA guNavALe eTale navuM, jUnuM vigere karavArUpe karIne athavA pUrva-paheluM ane apara-pachI evA rUpe karIne pravartanArUpa guNavALe che tethI karIne eTale A pramANe vyAvRtti lakSaNa hevAthI kALadravyathI bhinna chavadravya che ema sarvoe kahyuM che. para. AtmanastadajIvebhyo vibhinnatvaM vyavasthitam / vyaktibhedanayAdezAdajIvatvamapISyate // 53 // mUlArve-tethI karIne AtmAnuM ajIva dravyo thakI bhinnapaNuM siddha thAya che. temaja vyaktine bheda karanAra nayanA AdezathI AtmAnuM ajIvapaNuM paNa IcchIe chIe. pa3. Aho! Shrutgyanam
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ 14- TIkAtha--tethI karIne eTale pUrve kahelA hetusamUhe karIne ajIvathakI eTale pugaLAstikAya, dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya tathA kALathakI jIvanuM bhinnapaNuM eTale vizeSe karIne jAdApaNuM pratiSThita che--siddha thAya che. ahIM jIvanAM aneka lakSaNeA chatAM paNa eka jJAnarUpa ja lakSaNanA Azraya karIne vyAvRtti-bhinnatA dekhADI che. te temAM (jIvamAM) jJAnarUpa sarvadA sarve avasthAmAM anvayavaDe karIne anyabhicArI lakSaNa hovAthI tenuM prAdhAnya rAkhIne kahyuM che. have AtmA koI paNa prakAre ajIva paNa kahI zakAya che, te kahe che--vyaktiyaDe eTale viziSTa, viziSTatara ane viziSTatama bhinna guNanA AzrayarUpa vizeSaNe karIne bheda mAnanArA vyavahArAdika nayanA AdezathI eTale vastune prabhANurUpa karavAnA pakSathI arthAt sAmAnya prakArathI ajIvapaNuM paNa eTale jIva zabdanI pravRtti ane vyutpattinA bhedanA Azraya karavAthI acetanapaNuM paNa jIvamAM mAnIe chIe-ekaluM jIvapaNuM ja mAnIe chIe tema nathI. 53 ajIvapaNAne ja spaSTa kare che.-- ajIvA janminaH zuddhabhAvaprANavyapekSayA / 361 . siddhAzca nirmalajJAnA dravyaprANavyapekSayA // 54 // mRlArja--zuddha bhAvaprANanI apekSAe karIne janmadhArI ( saMsArI) jIvA ajIvarUpa che, ane nirmaLa jJAnavALA siddhanA jIvA dravyaprANanI apekSAe karIne ajIvarUpa che. 54. TIkAthazuddha eTale kevaLa AtmasvarUpe rahelA athavA sarva upAdhinA tyAga karavAthI nirdeauSa evA bhAvaprANAnI eTale pAtAnA svarUpane siddha karanAra vizeSa prakAranA jIvanavALA AvaraNu vinAnA jJAnAdikanI apekSAe karIne sarve saMsArI jIvA ajIvarUpa che eTale upara kahelA jIvanathI rahita hAvAthI ajIvapaNe grahaNa karavA yogya che. tathA siddha jIvA eTale muktimAM rahelA niraMjana ane nirmaLa jJAnavALA eTale atyaMta vizuddha kevaLajJAna ane kevaLadarzanane dhAraNa karanArA jIvA dravya prANanI apekSAe karIne eTale AyuSya, iMdriyo vigere apradhAna prANanI apekSAe karIne dravya prANanA abhAvane lIdhe ajIvarUpa kahevAya che. 54. - have traNa zlAke karIne dravya ane bhAva prANAne kahe che.indriyaanni balaM zvAsocchrAso hyAyustathA'param / dravyaprANAzcaturbhedAH paryAyAH pudgalAzritAH // 55 // Aho! Shrutgyanam
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] AtmajJAnAdhikAra. 367 mUlArtha-idri, baLa, zvAsocchAsa tathA AyuSya e cAra prakAranA dravya prANe che tenA paryAya puLAzcita che. papa, TIkAthuM-zrotrAdika pAMca iMdri, kAyabaLa vigere traNa baLa, zvAsocchAsa, tathA AyuSya-jIvita e cAra prakAranA pravya prANuM eTale apradhAnapaNe rahelA prANe pugaLane Azraya karIne rahelA eTale kAmedika pugaLathI utpanna thayelA paryAya che ane tenA parihuma-utpAda vyayarUpa che. tethI te prANee karIne avyaya dharmavALe jIva jIvato nathI. papa. kema jIvate nathI? te kahe che- bhinnAste hyAtmano'tyantaM tadetairnAsti jIvanam / jJAnavIryasadAzvAsanityasthitivikAribhiH // 56 // mUlAI-te dravya prANe AtmAthI atyaMta bhinna che, tethI karIne jJAna, vIrya, sadAzvAsa ane nityasthitinA vikAravALA te dravya prANevaDe jIvanuM jIvana hetuM nathI. pa6. TIkAthe-te dravya prANe AtmAthI-jIvathI atyaMta bhinna eTale pRthaka sattAvALA che, tethI karIne A pUrve kahelA AtmAthI bhinna dravyaprANeviDe jIvanuM jIvana hotuM nathI. kAraNake sarva padArthone prakAza karanAra kevaLa jJAna, anaMtazaktirUpa vIrya, sadAzvAsa eTale nitya AnaMdabhayapaNuM ane nityasthiti eTale sarvadA zAzvata jIvana-e cArethI viparyaya svabhAvavALA dravya prANavaDe jIvanuM sanAtana jIvitapaNuM hetuM nathI. pa6. tyAre jIva zAthI Ave che? te kahe che - etatprakRtibhUtAbhiH zAzvatIbhistu zaktibhiH / jIvatyAtmA sadetyeSA shuddhdrvynysthitiH|| 57 // mUlArtha-te (pUrvokta) jJAna vIryAdikanI prakRtirUpa zAzvatI zakti karIne AtmA niraMtara jIve che. e pramANe A zuddha dravya nayanI sthiti che. pa7." TIkALuM-te pUrve kahelA jJAna, vIrya, sadAzvAsa ane nityasthitinI . pratirUpa eTale AtmAnA svabhAvarUpa zAzvatI eTale avinAzanA svabhAvavALI zaktivaDe eTale potAnI jAtinI vyakti vaDe athavA pitAnA Amika dharmanI vRtti vaDe jIva niraMtara jIve che. e pramANe A pUrve kahelI zuddha eTale utpAda ane vyayanA deSarahita dravya nayanI eTale dravyArthika nayanI sthiti eTale svarUpasthAna che. pa7. Aho ! Shrutgyanam
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 adhyAtmasAra bhASAMtara. jIvo jIvati na prANairvinA taireva jIvati / idaM citraM caritraM ke hanta paryanuyuJjatAm // 58 // mUlArtha--je prANA vinA jIva jIvatA nathI, teja prANA vinA jIva jIve che. A AzcaryakAraka caritrane koNa jANI zake? 58. TIkArya--AtmA je prANA vinA eTale AyuSya vigere dravya prANA vinA jIvatA nathI eTale manuSyAdikapaNAne dhAraNa karatA nathI. ahIM va zabda nizcaya arthamAM che. tethI karIne je dravyaprANAthI rahita satA te jIvatA nathI, te ja AyuSyAdika prANAtrinA te jIve che eTale jIvapaNAnuM ane siddhapaNAnuM pAlana kare che. A hamaNAM dekhADelA AzcaryakAraka caritrane eTale caitanyanI lIlAne huM bhadra! kANu eTale kayA paMDitA jANI zake ? eTale samAdhAnane mATe praznanA viSaya karI zake? koija nahIM. A traNe lAkanuM tAtparya e che ke-iMdriya, baLa, zvAsAphsa ane AyuSya e cAra bhedavALA dravya prANA puLathI utpanna thayelA jANavA tathA peAtAnI jAtinI tathA vyaktinI zaktibhUta jIna, vIrya, sadAzvAsa tathA nityasthiti rUpa cAra prakAranA bhAvaprANA RRNavA. saMsArI jIva je dravyaprANA vinA jIvatA nathI, te ja dravya prANA vinA siddhanA vA jIve che, e AzcaryakAraka caritra che. 58. have puNya pApathakI AtmAnuM bhinnapaNuM kahe che. nAtmA puNyaM na vA pApamete yatpudgalAtmake / AdyabAlazarIrasyopAdAnatvena kalpite // 59 // [ 14 mUlAthe--AtmA puNyarUpa nathI athavA pAparUpa paNa nathI. ke te puNyapApa pudgaLarUpa che ane prathama mALa zarIranA upAdAna kAraNapaNe kalpanA karelAM che. pu kAraNa TIkAthe--jIva puNyarUpa eTale zubha prakRtirUpa karma nathI, athavA pApa eTale azubha prakRtirUpa karma paNa nathI. kAraNa ke te puNya ane pApa pudgaLarUpa eTale pudgaLathI utpanna thayela arthAt pudgaLanA svabhAva che, ane AtmA to caitanya svabhAva che. tathA te puNya ane pApa jIvane bhavAMtaranI prAptinA prathama samayamAM AraMbhelA khALazarIranA upAdAnapaNe eTale zarIrAdika nAmakarmavaDe karIne te zarIrAdikane utpanna karavAnA kAraNapaNe kalpelAM-aMgIkAra karelAM che. pa. puNyaM karma zubhaM proktamazubhaM pApamucyate / tat kathaM tu zubhaM jantUn yatpAtayati janmani // 60 // Aho! Shrutgyanam
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] AtmajJAnAdhikAra. 365 mUlAI-zubha karmane puNya karyuM che, ane azubha karmane pApa kahyuM che. temAM puNya zubha kema kahevAya? kAraNa ke te ne janmane viSe pADe che-aneka janmo karAve che. 60 TIkArtha-zubha eTale sukha ApanAra ucca gotra vigere karmane eTale prakRti samUhane jinezvaree puNyatatva kahyuM che. ane azubha eTale nIca getra vigere duHkhadAyI kamane pApata kahyuM che. te puNya zubha karma zI rIte kahevAya? na ja kahevAya. kAraNa ke te puNya zarIranuM upAdAna kAraNa hevAthI jIvane janmarUpa kaSTanA samudramAM nAMkhe che. bhAvArtha e che ke janma hetunI apekSAe puNyane zubhapaNuM prApta thatuM nathI, paraMtu sAMsArika sukhAdikanI apekSAe zubhapaNuM kahI zakAya che. 60. kahelA arthane ja spaSTa kare chen hyAyasasya bandhasya tapanIyamayasya ca / pArataMtryAvizeSeNa phalabhedo'sti kazcana // 61 // malArtha-loDhAnI beDInA ane suvarNanI beDInA parataMtrapaNAnA avizeSane lIdhe temAM kAMIpaNa phaLane bheda nathI. 61. TIkAI-leDhAnI beDI vigere rUpa baMdhano ane suvarNamaya paganI beDI tathA hAthanAM kaDAM vigere rUpa alaMkArane parAdhInapaNunA avizeSane lIdhe eTale jUnAvikapaNuM nahIM hovAne lIdhe kAMIpaNa phaLabheda nathI. banne ThekANe baMdhanapaNuM te sarakhuM ja che. 61, kahelA baMdhananA udAharaNane phaLavaDe spaSTa kare che - phalAbhyAM sukhaduHkhAbhyAM na bhedaH punnypaapyoH| duHkhAnna bhidyate hanta yataH puNyaphalaM sukham // 12 // mUlArtha-sukha duHkharUpa phaLe karIne puNya pApane kAMI paNa bheda nathI. kAraNa ke puNyanuM phaLa je sukha che, te duHkhathI bheda pAmatuM nathIdukhathI juduM nathI. . - TIkAthe-sAtAsvarUpavALuM sukha ane asAtAsvarUpavALuM duHkha eTale kaSTa terUpa phaLavaDe karIne eTale tenA sAthe kAryavaDe karIne paNa zubhAzubha karmarUpa puNyapApane bheda jaNAto nathI. kAraNa ke he bhavya ! puNyanuM phaLa eTale zubha karmanuM kArya je manane AnaMdAdika ApanAra sukha che, te zekAdikarUpa duHkhathakI bheda pAmatuM nathI-tadana bhinna nathI. tenuM kAraNa AgaLa kahIe chIe. 62, Aho ! Shrutgyanam
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. sarvapuNyaphalaM duHkhaM karmodayakRtatvataH / tatra duHkhapratIkAre vimUDhAnAM sukhatvadhIH // 63 // mUlALuM-kamanA udayavaDe hevApaNuM che tethI sarva puNyanuM phaLa du:kha ja che. temAM mAtra duHkhanA pratIkArane viSe-nivAraNane viSe mUrkha manuSyane sukhapaNAnI buddhi thAya che. 63. TakAthuM-samagra puNyanuM eTale niHzeSa sukRta samUhanuM phaLa eTale kArya duHkha ja-kaja che. kAraNa ke karmanA udayavaDe eTale dareka karmanI sthitine paripAkane lIdhe tenA phaLanI sanmukha thavAthI sukhanuM havApaNuM che eTale te sukha karmanuM kareluM che. paraMtu te karma janmAdikanA kAraNabhUta hovAthI duHkharUpa ja che. te viSe AcArAMgamAM tathA paMcasUtrImAM paNa kahyuM che ke -"hula suraddhapaNe surakSAnuvaM"i (duHkharUpa; duHkhanA phaLarUpa ane duHkhanA anubaMdharUpa karma che.) te zubha karmanA phaLamAM sudhA, tRSA vigere duHkhane pratIkAramAtra thAya che. te pratIkArane viSe eTale rega nivAraNa mATenA auSadhanI jema tene zAMta karavAnA upAyane viSe atyaMta mUrkhatAvALA prANuone-tattvane nahIM jANanArA purUSane AtmasvarUpanA ajJAnane lIdhe sukhapaNAnI buddhi thAya che. 63. kahelA arthane ja spaSTa kare che.prinnaamaacc tApAca saMskArAca budhairmatam / guNavRttivirodhAca duHkhaM puNyabhavaM sukham // 64 // mUlArtha-puNyathI utpanna thayelA sukhane paMDitAe pariNAmane lIdhe, topane lIdhe, saMskArane lIdhe tathA guNavRttinA virodhane lIdhe duHkharUpa ja mAneluM che. 64. 1 TIkartha-puNyathI eTale sukRtathI athavA zubha karmathI utpanna thayelAM sukhane paMDitae pariNAmane lIdhe eTale karmasaMbaMdhI phaLanA paripAkapaNane lIdhe, tathA tApane lIdhe eTale kArya karavAnI vyAkuLatAthI utpanna thatA saMtApane lIdhe, tathA saMskArane lIdhe eTale sAna, alaMkAra, bhajana, zayana vigere prayatanA AdhInapaNune lIdhe, tathA guNavRttinA virodhane lIdhe eTale sattva, rajasa ane tamasa guNane virodha hevAne lIdhe athavA jJAnAdika guNene viSe je vartavuM eTale sthiti karavI, -temAM virodha thato hovAne lIdhe arthAta tenA pratipakSIpaNue karIne vartavAne lIdhe duHkharUpa ja mAneluM che eTale kaheluM athavA svIkAra kareluM che. temAM paramAthethI vicAratAM sukhapaNuM ja nathI. 64. Aho! Shrutgyanam
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] AtmajJAnAdhikAra. 367 dehapuSTenarAmartyanAyakAnAmapi sphuTam / mahAjapoSaNasyeva pariNAmo'tidAruNaH // 65 // malArtha-manuSya ane devanA nAyakenA paNa dehanI puSTinuM pari meTA bakarAnA poSaNanI jema spaSTa rIte atyaMta dArUNa eTale bhayaMkara che. 65. TIkartha-A puNyathI thayelI manuSya ane denA nAyakanA paNa eTale cakravartI ane surendranA paNa dehanI puSTinuM eTale zarIranI vRddhinuM pariNAma, meTA bakarAnA piSaNanI jema moTA bakarAne lIluM ghAsa tathA java vigere ucita AhAravaDe puSTi karyA pachI prAMte ApanArA tenA mRtyurUpa pariNuMmanI jema pragaTa rIte atyaMta bhayaMkara chetenA phaLane vipAka suMdara nathI. te AvA puNyanA phaLe karIne AtmAnuM zuM hita thAya? na ja thAya. 65. jalUkAH sukhamAninyaH pibantyo rudhiraM yathA / bhuJjAnA viSayAn yAnti dazAmante'tidAruNAm // 66 // mUlArtharUdhiranuM pAna karavAthI sukha mAnanArI jaLanI jema viSane bhegavanArA manuSyo chevaTe atyaMta bhayaMkara dazAne pAme che 66. TIkArya-jema jaLe eTale jaLamAM utpanna thatA eka jAtanA che ke je kehelA aMgathI rUdhirane kheMcavA mATe mUkavAmAM Ave che tenI jema eTale rUdhiranuM pAna karavAthI te AnaMda mAne che, paNa tenA zarIramAMthI tene nIcavIne jyAre rUdhira kADhI nAkhe che tyAre te jema duHkhI thAya che tema, te naredra tathA sureMdra paNa zabdAdika viSa ne bhegavIne aMte eTale viSayanA bhegane cheDe narakAdi durgatinI prAptirUpa mahA bhayaMkara dazAne-avasthAne pAme che. tethI puNyanuM phaLa ekAMta sukha kema hoI zake? 66. tIvAgnisaMgasaMzuSyatpayasAmayasAmiva / yatrautsukyAtsadAkSANAM taptatA tatra kiM sukham // 67 // mUlArtha-tIvra agninA saMyogathI jenuM jaLa sukAyuM che evA loDhAnI jema je viSayasukhamAM sarvadA utsukapaNane lIdhe prinuM saMtApaNuM ja rahe che, tyAM sukha kyAMthI hoya? 67. TIkArya-je puNyanA phaLarUpa viSayasukhane viSe ati tIvra eTale jaLa vigerevaDe jene svabhAva zAMta thaI zakatuM nathI evA Aho! Shrutgyanam
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [SaNaviSayAbhilASarUpI agninA saMgathI jenuM harSarUpI jaLa sukAI gayuM che evA jIvanuM agnithI tapAvelA leDhAnI jema eTale agninA saMbaMdhathI tapelA lepiMDanI jema (Ama kahevAthI niraMtara saMtaptapaNuM sUcana karyuM che) sadA eTale niraMtara zrotrAdika idrinA utsukapaNAne lIdhe eTale viSayanA tIvra abhilASane lIdhe satatapaNuM rahe che, tevA puNyaphaLane viSe zuM sukha che? kAMI ja nathI. 67. prApazcAccAratisparzAtpuTapAkamupeyuSi / indriyANAM gaNe tApavyApa eva na nivRtiH // 6 // mUlArtha-prathama ane pachI paNa saMtApa utpanna thavAthI puTapAkane pAmetA idrinA samUhane viSe saMtApane ja pracAra thAya che, paNa sukha thatuM nathI. 68. TakArtha-prathama eTale bhega samaye dehAdikanA dava tathA pachI eTale vipAka samaye gatyaMtaramAM rahelA duHkhathI AtmAne thanArA khedavaDe saMtApa utpanna thavAthI, puTapAka eTale be mATInA pAtranI vacce mUkelA auSadhane bhasma karavA mATe cetarapha agni saLagAvavAmAM Ave che tevA puTapAkapaNune pAme chate indriyonA samUhane viSe tApane vyApa eTale duHkhathI utpanna thayelA saMtApane pracAra ja thAya che, paNa nivRtti eTale sukha thatuM ja nathI. 68. sadA yatra sthito dveSollekhaH svapratipanthiSu / / sukhAnubhavakAle'pi tatra tApahataM manaH // 69 // mUlArtha-jyAM sukhane anubhava karavAne samaye paNa niraMtara pitAnA zatruone viSe dveSanuM ciMtavana raheluM che, tyAM tenuM mana tApathI haNAyeluM ja hoya che. 68. TakArya-je puNyaphaLanA bhAgamAM pitAnA zatruone viSe dveSa ullekha eTale aprItinA ciMtanarUpa saMtApa sarvadA rahe che eTale manane viSe varte che, tevA puNyaphaLanA bhegamAM sukhanA anubhavakALe paNa eTale sukha bhogavavAne samaye paNa tenuM citta tApathI haNuyeluM eTale saMklezathI vyApta thayeluM ja hoya che, tethI temAM sukha kyAMthI ja hoya? 68. skandhAtskandhAntarArope bhArasyeva na tttvtH| akSAhlAde'pi duHkhasya saMskAro vinivartate // 70 //
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] AtmajJAnAdhikAra. 369 mUlAthe--eka skaMdhathI khIjA skaMdhapara AropaNa karavAthI jema bhAra ochA thatA nathI, tema iMdriyAnA AnaMdamAM paNa tattvathI duHkhaneA saMskAra nivRtta thatA nathI. 70. TIkAthe--dhAnya. vigerenI mATI gAMsaDIrUpa bhArane eka skaMdhathI bIjA skaMdhapara dhAraNa karavAthI paNa jema paramArthathI kAMI bhAra utara nathI-ghaTatA nathI tema iMdriyonA AnaMdane viSe paNa A loka ane paralokanA du:khasamUhanA saMskAra eTale khIjA skaMdhapara bhAranA AroparUpa anya duHkhanA Aropa tattvathI nivRtti pAmatA nathI. kAraNa ke te iMdriyA khanne lokamAM duHkhane prApta karAvavA samartha che. 70. sukhaM duHkhaM ca mohazca tisro'pi guNavRttayaH / viruddhA api vartante duHkhajAtyanatikramAt // 71 // mUlAthe--sukha, duHkha ane meAha e traNe guNanI vRttio virUddha che, te paNa duHkhanI jAtine ullaMghana karatA nathI mATe duHkharUpa ja che. 71. TIkAthe--sukha ane duHkha e anukrame puNya ane pApanuM phaLa che. tathA mAhu eTale mAhanIya karmanA udayathI utpanna thayelA jIvanA pariNAma athavA ajJAnapaNuM, e traNe paNa guNunI vRtti eTale sattvaguNu, roguNu ane tameguNanI pravRttie krame karIne virUddha che eTale ekanuM prAdhAnya chate bIjA enuM gauNapaNuM e pramANe paraspara viparIta svabhAvavALA sukha, du:kha tathA mAharUpe varte che, tApaNu du:khanI jAtinA-dharmanA anatikramathakI eTale du:khanI jAtinuM ullaMdhana karatI nathI tethI te traNe duHkharUpa ja che. 71. kruddhanAgaphaNAbhogopamo bhogonavo'khilaH / vilAsazcitrarUpo'pi bhayaheturvivekinAm // 72 // bhUlAthe--samagra bhAgathI utpanna thayela sukhanA anubhava odha pAmelA sarpanI phaNAnA vistAranI upamAvALA che, vicitra prakAranA vilAsa paNa vivekI purUSone bhayanAM kAraNurUpa che. 72. TIkAtha--samagra zabdAdika bhAgathI utpanna thayela sukhanA anubhava krodha pAmelA sarpanI phaNAnA vistAra jevA che, vividha prakAranA vi lAsa paNa eTale zRMgAra, ADaMbara, kriDA, vinAda vigere ramata gamatanA prakAro paNa vivekIne eTale vastusvarUpanuM vivecana karanArA purUSAne bhayanA hetu che eTale durgati gamanarUpa bhayane utpanna karanAra che. kema ke te tenAM kAraNu che. 72. Aho! Shrutgyanam 47
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [14itthmektvmaapnnN phalataH punnypaapyoH| manyate yoM na mUDhAtmA nAntastasya bhavodadheH // 73 // . mUlArtha-A pramANe puNya tathA pApanuM phaLathI ekapaNuM prApta thayuM. je mUrkha mANasa e pramANe mAnatuM nathI, tenA bhavasAgarano aMta thatuM nathI. 73. TIkALuM--A pramANe eTale pUrve kahyA pramANe phaLathakI eTale pitAne sAthe evA kAryanuM saMpAdana karavA thakI puNya tathA pApanuM ekapaNuM-abhedapaNuM prApta thAya che. je vastusvabhAvane nahIM jANanA mUDhAtmA eTale mehe karelA vAhathI jenA cittano vyAkSepa thayo che e purUSa te bannenuM ekapaNuM mAnate nathI eTale svIkAra nathI, te mUDhane saMsArarUpI sAgaranA aMta eTale tIranI prApti thatI nathI. kAraNa ke te bedharahita che. 73. puNya ane pApanuM phaLanAM abhede karIne ekapaNuM kahyuM. have puNya. pApathakI AtmA bhinna che. te kahe che- duHkhaikarUpayorbhinnastenAtmA puNyapApayoH / zuddhanizcayataH satyacidAnandamayaH sadA / / 74 // mUlArtha -tethI karIne athata e rIte duHkhanA ja eka svarUpavALA puNya pApathI AtmA jUda che. kAraNa ke zuddha nizcaya nathI AtmA sarvadA sata cit AnaMdamaya che. 74. TIkArya-tethI eTale pUrve kahelA hetuthI AtmA jene duHkharUpaja eka svabhAva che evA puNya ne pApathI bhinna che-jAde ja che. te AtmA ke che? te kahe che-zuddha eTale utpAda ane vyayarahita vastune grahaNa karanAra evA nizcayathakI eTale nizcaya svarUpane avadhAraNa karanAra nayane pakSa Azraya karavAthI sadA sat cita ane AnaMdamaya che. arthAta parabrahma svarUpa che. 74. kahelA AtmasvarUpanuM ja spaSTIkaraNa kare che- tatturIyadazAvyaMgyarUpamAvaraNakSayAt / bhAtyuSNodyotazIlasya ghananAzAdraveriva // 75 // bhalAI-jema meghane nAza thavAthI uSNa prakAzanA svabhAvavALA sUryanuM rUpa dekhAya che, tema AvaraNane kSaya thavAthI turtha dazAne viSe jANI zakAya tevuM te AtmAnuM rUpa dekhAya che. 75. Aho I Shrutgyanam
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradhyuM. ] AtmajJAnAdhikAra A TIkAthe--te pUrve kaheluM AtmasvarUpa turya dazAne viSe eTale anukrame suSupti, jAgRta ane svama e traNa dazAnuM ullaMghana karIne kevaLajJAnanA prakAzavALI ujAgara nAmanI cAthI dazA ke je jIvane vizeSa prakAranA bAdhathI thayelI avasthA che, tene viSe jANI zakavA lAyaka cetanasvabhAva AvaraNanA kSayathI eTale jJAnAvaraNu ane darzanAvaraNu rUpa karmanA AcchAdananA vinAza thavAthI jANI zakAya che. sUryanA ughota-prakAzanI jema sarva padArthanA samUhane prakAza karavAnA svabhAvavALA AtmAnuM svarUpa bhAse che-zAle che. kAnI jema? te kahe chemeghanA samUhanA nAza thavAthI jema sUryanuM nirmaLa akha zAle che tema. 75. zhu jAyante jAgrato'kSebhyazcitrAdhisukhavRttayaH / sAmAnyaM tu cidAnandarUpaM sarvadazAnvayi // 76 // bhUlAthe--jAgrata AtmAne iMdriyothakI aneka prakAranI AdhivALI sukhanI vRttio utpanna thAya che, ane sAmAnya te| sarje dazAmAM saMaMdhavALuM cidAnaMda rUpa bhAse che. 76, TIkAthe--jAgrata eTale dravya nidrArahita AtmAne zrotrAdika iMdriyothakI aneka prakAranI AdhivALI eTale mAnasika pIDAvALI tathA AzAvaDaeN utpanna karela Artta svabhAvavALI sukhanI vRttio utpanna thAya che. ane sAmAnya tA eTale sarvamAM rahelI kevaLa cetanA te sarva dazAmAM----avasthAmAM saMbaMdhavALuM cidAnaMda rUpa satya jJAnamaya brahmasvarUpa tenAvaDe rahelIja che. jIvanI sattA mAtranA ja karIne sarva dazAone viSe sarakhI rIte ja rahelI che. 76, te vAta daSTAMtavaDe spaSTa kare che. Azraya sphuliMgairna yathA vahnidapyate tApyate'thavA / nAnubhUtiparAbhUtI tathaitAbhiH kilAtmanaH // 77 // .C bhUlAthe--jema agni taNakhAvaDe pradIpta thatA nathI, athavA tApa pamADatA nathI, tema A sukhanI vRttievaDe AtmAnA anubhava athavA parAbhava thatA nathI. 77. TIkAryuM--jema sphuliMgavaDe eTale agninA kaNIAvaDe agni prajjaLita thatA nathI, temaja dhRtAdikane tApa pamADatA nathI-garama karatA nathI, teja prakAre A pUrve kahelI AdhivALI sukhanI vRttievaDe jIvane sukhAnubhava athavA parAbhava thatA nathI. kAraNa ke te sAmAnya che. ane AtmA te caitanya jAtie karIne avasthita rahelA che. 77, Aho! Shrutgyanam
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 772 che e mAnavAvALA ja thAya che ane vize te jANe adhyAtmasAra bhASAMtara. [SaNasaakssinnH sukharUpasya suSuptau nirhNkRtm| yathA bhAnaM tathA zuddhaviveke tadatisphuTam // 78 // bhalArtha-suSupti avasthAmAM sukharUpa ane sAkSI evA AtmAnuM jema ahaMkArarahita bhAna-jJAna thAya che, tema zuddha vivekane viSe te bhAna ati phuTa thAya che. 78. TIkArtha-suSupri aTale avirati dazA athavA sukhanidrAnI avasthA, te suSuptimAM sukharUpa eTale bhegAdika AnaMdavALA ane sAkSI eTale jJAtA arthAta mAtra jJAnarU5 kiyAvALA jIvanuM jema ahaMkAra rahita eTale huM sukhI chuM evA jJAnarahita bhAna-jJAna thAya che-jema nidrAne AdhIna thaIne sutelA mANasane huM chuM evA ahaMkAre karIne rahita jJAna thAya che, te ja pramANe zuddha vivekane viSe eTale nirmaLa vicAravALA jIvane viSe te ahaMkAra rahita sukhanuM bhAna ati spaSTa nirmaLa thAya che. eTale huM pugaLAnaMdI-pugaLamAM AnaMda mAnavAvALo nathI evuM bhAna thAya che. 78. taccidAnandabhAvasya bhoktAtmA zuddhanizcayAt / azuddhanizcayAtkarmakRtayoH sukhaduHkhayoH // 79 // mUlAthe-tethI karIne zuddha nizcaya nayanA matathI AtmA cidAnaMda svabhAvane bhaktA che; ane azuddha nizcaya nayanA matathI karma karelA sukha duHkhane bhoktA che. 79. TIkArya-tethI karIne eTale pUrve kahelA hetue karIne zuddha nizcaya nayane Azraya karavAthI AtmA cidAnaMda svabhAvane eTale pUrNa brahmasvarUpa jJAna vilAsane bhetA che. ane azuddha nizcaya nathI eTale vikAravALA AtmAnA vAdI nizcaya nayanA pakSane Azraya karavAthI karma karelA sukha duHkharUpa puLanA dharmane bhaktA che. 79. karmaNo'pi ca bhogasya ngaadervyvhaartH| naigamAdi vyavasthApi bhAvanIyA'nayA dizA // 80 // mUlArtha-jIva karmane paNa bhakatA che. tathA vyavahAra nathI mALA vigere bhogane paNa bhetA che. A ja dizAvaTe naigamAdika nayanI paNa vyavasthA jANI levI. 80 TIkAryuM-jIva sAtavedanI, asAtavedanI vigere karmane paNa azuddha nizcaya nayathI bhaktA che. tathA vyavahAra nayanA matanuM avalaMbana Aho ! Shrutgyanam
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha, ] AtmajJAnAdhikAra. 304 karavAthI puSpanI mALA, vastra, AbharaNu, zrI vigere gAne paNa bhAktA che. negama eTale aneka vikalpane avalaMbana karanAro naya, tathA Adi zabda che tethI saMgraha, vyavahAra vigere nayAnI vyavasthA--maryAdA paNa A dizAvaDe ja eTale hamaNAM kahevAmAM Avaze evA vize Sane grahaNa karanAra nayanA matAdikanI racanAvaDuM jANavI. eTale vicAra pUrvaka paMDitAe tenI yojanA karavI. 80. te ja kahe che.-- - kartApi zuddhabhAvAnAmAtmA zuddhanayAdvibhuH / pratItya vRttiM yacchuddhakSaNAnAmeSa manyate // 81 // bhUlAthe--zuddha nayathI vizva evA AtmA zuddha bhAvanA kartA paNa thAya che. kAraNa ke A zuddha naya zuddha kSAnI vRttinA Azraya karIne jIvane kartA tarIke mAne che. 81. TIkArtha-zuddha nayathI eTale nirmaLa pariNAmavALA paryAyAne grahaNa karanAra zabdAdika naya eTale vastusvarUpane kahevAnA prakAranA Azraya karavAthI vibhra-samartha arthAt pAtAnA upAdAna kAraNe karIne sahita evA AtmA zuddha bhAvAne eTale peAtAnA jJAnAdika guNAnA kartA paNa thAya che. ahIM avi zabdanA artha nizcayarUpa che, tethI karIne peAtAnA guNAnA kartApaNAnI apekSAe karIne ja zuddha nizcaya nayathI kartA thAya che. paNa pugaLa dharmanA kartApaNAnI apekSAe kartA thatA nathI. evA artha thAya che, zAthI A pramANe kartA kahevAya che? tepara kahe che.-A zuddha nizcaya naya zuddha kSaNeAnI eTale potAnA svabhAvane Azraya karanArA kALanA vibhAgA-samayeAnI vRttinA eTale AtmAnI pravRttine Azraya karIne kartApaNuM mAne che. eTale ke je samaye . AtmA zubha vIryanI vRttivALA hoya te samaye te zuddha bhAvAnA kartA hAya che, ema te mAne che-svIkAre che. 81. anupa sAmrAjye visabhAgaparikSaye / gAmA zuddhasvamAvAnAM bananAya pravartate // 82 // bhUlAthe--anupadravanuM sAmrAjya thaye chate tathA visa bhAganA nAza thaye chate AtmA zuddha svabhAvane utpanna karavA pravarte che. 82. TIkAthe--anupaplava eTale upadrava rahita arthAt rAgAdikanA vyAghAta rahita-anupadravanuM sAmrAjya chate eTale sakaLa sAmagrI chate Aho! Shrutgyanam
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara [ gaitathA vibhAgane eTale visadaza-AtmAne pratikUla je bhAgakAmavikAra vigere vibhAvanA prakAre tene vizeSa prakAre nAza thaye chate A bhA-chava zuddha svabhAvane-potAnA nirmaLa jJAnAdika svarUpane utpanna karavA pravarte che-vyApAravAnuM thAya che, paNa guNanI hAnine mATe pravartamAna thatA nathI ema A naya mAne che. 82. have pachInA be ke vartamAna samayanA bhAvanuM prarUpaNa karavAmAM tatpara che ema jANavuM. te be zleka kahe che. cittameva hi saMsAro rAgAdiklezavAsitam / tadeva tairvinirmuktaM bhavAnta iti kathyate // 83 // mUlA-rAgAdika lezavaDe vAsita evuM cittaja sAra che. ane te rAgAdika kalezavaDe mukta thayeluM te citta ja bhavAnta kahe vAya che. 83. TIkArtha_niro rAga eTale jIvane keka sthaLe abhivRMganA (AsaktinA) pariNAmane utpanna karanAra vizeSa prakAranuM mehanIya karma, te rAgadveSAdika kalezavaDe vAsita-bhAvita thayeluM citta eTale jJAna athavA aMtaHkaraNa teja saMsAra che. ahIM gva zabdane arthe nizcaya che tethI karIne te cittarUpaja athavA te cittaja saMsAra che. ane te cittaja te kalezevaDe mukta thavAthI eTale sarva aMze rahita thavAthI bhavAta eTale mokSa ema paNa kahevAya che. 83, ... yazca cittakSaNaH kliSTo nAsAvAtmA virodhtH| ananyavikRtaM rUpamityanvartha hyadaH padam // 84 // mUlAthe-je cittano samaya kilaSTa che, te virodhane lIdhe A tyA nathI. kAraNa ke te AtmAnuM rUpa nirvikAra che, tethI A pada sArthaka che. 84. TIkAI-je kilaSTa eTale rAgAdika deSathI malIna e cittane kSaNa eTale ajJAnanI utpattine samaya te eTale liSTa cittane kSaNe AtmA-jIva nathI. kAraNa ke AtmAnA svarUpamAM tethI vidha Ave che. jemAM bIjA koIe vikAra karyo nathI-kaI prakArane vikAra utpanna thayuM nathI evuM AtmAnuM rUpa eTale AtmAnI suMdaratA athavA svabhAva, teja spaSTa rIte jaNAtuM AtmasvarUpa che. tethI kilaSTa cittane AtmA kahevAthI temAM virodha Ave che. A pramANe te Atmapada sArthaka che. 84. Aho ! Shrutgyanam
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] AtmajJAnAdhikAra. A pramANe sAMbhaLIne zabdanayA kahe che.~~~ zrutavAnupayogazcetyetanmithyA yathA vacaH / tathAtmA zuddharUpazcetyevaM zabdanayA jaguH // 85 // mUlAthe--jema upayoga zrutavAn ja hAya che e vacana mithyA che, tema AtmA zuddharUpa ja hoya che e vacana paNa mithyA che. ema zabdanayA kahe che. 85. kuMpa TIkAtha--jema upayoga eTale sAmAnya tathA vizeSa jJAnane vyApAra te zrutavAna eTale zabdanA ullekhavALA ja che ema koI kahe tA te vacana-vAkya mithyA che. kAraNa ke sarve upayoga zrutavAna hAtA nathI. paNa zrutapayoga ja zrutavAna hoya che. mATe te vacana mithyA che. teja prakAre AtmA eTale sarva jIva zuddha che eTale karmamaLa rahita che, e vacana paNa 'mithyA che. kemake sarva jIva sarvadA zuddha hAtA nathI. e prakAre zabdanayA kahe che. zabda eTale arthane kahenArA dhvanivaDe bAdha thavA lAyaka bhAva jemAM pradhAna che evA zabda, satrabhirUDha ane avaMbhUta nAmanA nA jIvasamUhane viSe bheda mAnanArA hAvAthI kahe che. mATe sarva jIvane zuddha kahevA e A nAnA matamAM mithyA che, temaja sarva jIvane azuddha kahevA te paNa mithyA che. 85. pAtAnA abhiprAyane ja spaSTa kare che. zuddhaparyAyarUpastadAtmA zuddhaH svabhAvakRt / prathamAprathamatvAdibhedo'pyevaM hi tAttvikaH // 86 // mUlAthe--jyAre AtmA zuddha paryAyarUpa chatA potAnA svabhAvane prakaTa karanAra thAya che, tyAre AtmA zuddha che. e pramANe pradhAnapaNuM ane apradhAnapaNuM vigere bheda paNa pAramArthika (vAstavika) thAya che. 86 DhIkArtha----AtmA eTale jIva te samaye zuddha eTale karmarahita thAya che ke je samaye pavitra paryAyarUpa eTale jJAnAdika vizeSa prakAranA dharmarUpa chatA peAtAnA bhAvane karanArA eTale peAtAnA svarUpane prakaTa karavAmAM pravRttivALA thAya che. A pramANe prathamapaNuM eTale pradhAnapaNuM ane aprathamapaNuM eTale apradhAnapaNuM-gauNapaNuM vigere eTale paramAtmA ane aparamAtmApaNuM vigere bheda paNa pradhAna ane gauNunA Azrita hAvAthI vAstavika thAya che. 86. Aho! Shrutgyanam
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara ethI ulaTuM mAnavAmAM deSa kahe che - ye tu dikpaTadezIyAH zuddhadravyatayAtmanaH / sukhamAvavuM syte pUrvavuM . 87 | mUlA-digaMbara jevA jeo zuddha dravyapaNAe karIne AtmAne zuddha svabhAvanuM kartApaNuM kahe che, teo apUrvabuddhivALA jANavA. 87. * TIkAthe-je ke jenA siddhAMtanA abhyAsI chatAM paNa dizArUpI vizvavALA eTale digaMbaranA jevA zuddha dravyapaNue karIne eTale kevaLa zuddha dravyAstika nayanI apekSAe karIne AtmAne zuddha svabhAvanuM . kartApaNuM eTale pitAnA svarUpane utpanna karavApaNuM kahe che eTale saMgraha nayanA matavaDe AtmA zuddha svabhAvane kartA che ema kahe che, teo jenI pUrve ja nahIM) che evI buddhivALA eTale abuddhivALA arthAta mUziromaNi che ema jANavuM. kAraNa ke saMgraha nayaja zuddha dravyAstika che. te (naya) sarva padArthone utpatti vinAzarahita ane eka sthirarUpa ja mAne che. tenA manamAM te AtmA pitAnA svabhAvane kartA paNa zI rIte thAya? kaI paNa prakAre na ja thAya. 87. zAthI karIne karUM na thAya? te zakanI nivRtti mATe kahe che - dravyAstikasya prakRtiH zuddhA saMgrahagocarA / yenoktA saMmatau zrImatsiddhasenadivAkaraiH // 88 // mUlAI-jethI karIne saMmatitakane viSe zrImAna siddhasena divAkara mahArAje dravyAstikanI zuddha prakRti saMgrahanA viSayavALI kahI che. 88. TIkAryuM-jethI karIne eTale kahevAze evA kAraNe karIne saMmatitarka nAmanA zAstrane viSe zrImAn eTale jJAna, vairAgya vigere rUpa lakSmIvALA, siddhimArganI senAne viSe eTale mekSane sAdhana karanArA, manisamUhane viSe mArgano prakAza karavAnA guNavaDe karIne divAkara samAna eTale sUrya samAna arthAta zrImAna siddhasenadivAkare je nayane dravya javastu ja satya che evA dravyAstika nayanI zuddha eTale kevaLa dravyamAtrane ja grahaNa karanArI prakRti eTale bodha karavAnI zakti saMgrahanA viSayavALI kahI che eTale sarva vastunI zaktione dravya mAtrAmAM grahaNa kare-sthApana kare, te saMgraha naya kahevAya che. te saMgraha naya dravyArthika zuddha prakRtinuM sthAna-viSayarUpa che ema kahyuM che. tethI karIne zuddha dravyAstika naya paryAyanA viSayavALa nathI. mATe AtmAne pitAnA svarUpanuM kartApaNuM paNa tenA mate yukta nathI. 88. AND T Shrutgyanam
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.]. . AtmajJAnAdhikAra. 377 akartApaNane ja spaSTa kare che. . . . . . . . . . tanmate ca na kartRtvaM bhAvAnAM sarvadAnvayAt / / ..... kUTasthaH kevalaM tiSThatyAtmA sAkSitvamAzritaH // 89 // mUlAI-te nayanA matamAM padArthone sarvadA anvaya (saMbaMdha) hovAthI AtmAnuM kartApaNuM nathI. paraMtu sAkSipaNane Azraya karanAre kevaLa phUTastha AtmA rahele che. 89. TakA-tenA matamAM eTale saMgraha nave pramANe karelA pakSamAM jIvAdika padArthone sarvadA anvaya hovAthI eTale sarva kALe sarva svadharma karIne yukta hevAthI ane sAthe ja vartanAra hovAthI kartApaNuM eTale utpanna nahIM thayelAne utpanna karavApaNuM nathI. paraMtu AtmA utpatti ane nAzanA viSayamAM kevaLa eTale asAdhAraNa zuddha vRttio karIne sAkSipaNane-jANavApaNune Azraya karanAra ane phUTastha eTale ghaNuM guNa paryAyavALe, anutpanna, avinazvara ane eka sthira svabhAvavALo ja sadA rahe che. 89. kartuM vyApriyate nAyamudAsIna iva sthitH| AkAzamiva paMkena lipyate na ca karmaNA // 10 // malALuM--udAsInanI jema rahele A AtmA kAMI paNa karavA mATe vyApAra karato nathI. ane kAdavavaDe AkAzanI jema karmavaDe te lepa nathI. 90. TIkAthe-A AtmA udAsInanI jema eTale madhyasthanI jema rahyo chata karavAno eTale nahIM utpanna thayelAne utpanna karavAne vyApAra karato nathI-pravartatA nathI. tathA kAdavavaDe karIne AkAzanI jema karmabaMdhavaDe karIne te lepAta nathI-sparza karAto nathI. A saMgraha nayanA matathI jANavuM. 80. pharIthI spaSTa kare che - svarUpaM tu na kartavyaM jJAtavyaM kevalaM svtH| dIpena dIpyate jyotirna tvapUrva vidhIyate // 91 // mUlAI-AtmAne pitAnuM rUpa karavA lAyaka nathI. paNa pitAnI jAte kevaLa jANavA lAyaka che. jemake jyoti (prakAza) dIvAvaDe pradIpta thAya che, paNa tethI kAMI apUrva ti pragaTa karAtI nathI. 91. TIkAthe-AtmAne pitAnuM rUpa eTale pitAne svabhAva vidyamAna 48 Aho! Shrutgyanam
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 adhyAtmasAra bhASAMtara. [Sa8hevAthI te karavA lAyaka eTale utpanna karavA lAyaka nathI. kemake te pitAnuM ja svarUpa che. paraMtu kevaLa potAnI jAte jANavA lAyaka che. tepara dRSTAMta Ape che ke jeti eTale agni dIvAvaDe pradIpta thAya che. paNa apUrva eTale navI jati karAtI nathI. te ja pramANe pitAnuM svarUpa paNa jaNAya che, paraMtu utpanna karAtuM nathI. kAraNake sAMkhyanI jema te pite kAraNa vinA ja siddha thayela che. 91. tethI ulaTApaNamAM doSa kahe cheanythaa prAganAtmA syaatsvruupaanNnuvRttitH| na ca hetusahasreNApyAtmatA syAdanAtmanaH // 92 // mUlALe-anyathA AtmA potAnA rUpanI utpatti pahelAM svarUpanA asaMbaMdhane lIdhe anAtmA (jaDa) thaze. ane te anAtmAnuM AtmApaNuM hajAre hetuthI paNa prApta thaze nahIM. kara. TIkArca-anyathA eTale je tenuM svarUpa paNa kareluM hoya te prathama eTale svarUpanA nirmANanI pahelAM jIva anAtmA-acetana (jaDa) thaze. kemake potAnA rUpanI-svabhAvanI anuvRtti nahIM hovAthI eTale saMbaMdha nahIM hovAthI-asvarUpapaNuM hevAthI avasturUpa thaze. ane pachI hajAre hetuthI paNa ajIvanuM jIvapaNuM thaze nahIM. arthAta A jagatamAM jIvarAzine choDIne bIjA sarva padArtho acetana svabhAvavALA che. teo cetanya utpanna karavA asamartha che, kAraNake temane te svabhAva nahIM hovAthI AtmapaNanI utpatti thavI azakya che. hara. naye teneha no kartA kiM tvAtmA zuddhabhAvabhRt / upacArAttu lokeSu tatkatRtvamapISyatAm // 93 // malAI-tethI karIne A nayane viSe AtmA kartA nathI. paNa zuddha bhAvane dhAraNa karanAra che. paraMtu lekane viSe upacArathI tenuM (AtmAnuM) kartApaNuM paNa bhale Iccho. 93. TIkAthe-tethI karIne eTale pUrve kahelA hetusamUhe karIne A saMgraha nAmanA nayane viSe-vANInA mArgane viSe AtmA karNArUpa nathI eTale zuddha svarUpane utpanna karanAra nathI. paNa bIjuM sAMbhaLazuddha bhAvane dhAraNa karanAra eTale A nayane mate zuddha svabhAvavALe ja AtmA che. ane upacArathI te eTale A nayanA zakaya ane tyAga karIne vyavahAranA lakSaNavALA nathI te lekane viSe Aho! Shrutgyanam
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 379 prabaMdha.] AtmajJAnAdhikAra. eTale bIjA nayanA matane viSe te AtmAnuM kartApaNuM eTale navA guNanuM karavApaNuM bhale i-kahe. temAM amane kAMIpaNa hAnI nathI. 93. have paryAyAstika naya bele che- utpattimAtmadharmANAM vizeSagrAhiNo jaguH / avyaktirAvRtesteSAM nAbhAvAditi kA pramA // 94 // mUlAthe-vizeSagrAhI no AtmAnA dharmonI utpatti kahe che, temane AvaraNathI avyakti che, AtmadharmanA abhAvathI avyakti nathI. temAM zuM pramANu? 94. rIkAthe-vizeSane grahaNa karanAra eTale vastunA dhrauvyarUpa samasvabhAvane tyAga karIne utpatti ane vinAzarUpa viSama dharmane grahaNa karanAra-kahenAra azuddha, naigama, vyavahAra, RjusUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta nAmanA vizeSagrAhI na AtmAnA dharmonI eTale cetananA viziSTa darzana jJAna vigere bhAvonI utpattine kahe che. te kahe che ke-jIvadharmonA AvaraNathI tenI-AtmadharmonI avyaktitibhAva che, ane abhAvathI eTale AtmAne viSe tenA avidyamAnapaNuthI nathI eTale AtmadharmanA abhAvane lIdhe avyakti nathI. emAM zuM pramANu? eTale A ThekANe yathArthe jJAnane karyo vicAra che? kaI paNa nathI, tethI abhAvane lIdhe ja te che. bhAvArtha e che ke-anabhivyakta (apragaTa)nuM arUpapaNuM che. vizeSagrAhI na kevaLa paryAyanuM ja vastupaNuM mAnatA hovAthI nahIM utpanna thayelA ghaTanI jema abhAvane lIdhe ja vyaktine abhAva che ema siddha kare che-mAne che. 84.. kahelA arthane ja siddha kare che- sattvaM ca parasaMtAne nopayuktaM kathaJcana / saMtAninAmanityatvAt saMtAno'pi ca na dhruvH|| 95 // mUlArthe-para saMtAnane viSe sarva keI paNa prakAre yukta nathI. ane saMtAnanuM anityapaNuM hovAthI saMtAna paNa dhruva (nitya) nathI. 95. TIkartha-para saMtAnane viSe eTale pitApaNuthI vyatirikta pula ane devadatta vigerenA jJAnAdikanA saMtAnane viSe eTale vividha kALamAM thayelA kAraNe karIne rahita mAtra kAryamAM ja vartavApaNune viSe arthAta utpatti ane vinAzavaDe karIne guNanA paryAnI paraMparAne viSe sattva Aho! Shrutgyanam
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 adhyAtmasAra bhASAMtara. eTale dravya keI paNuM prakAre yukta (gya) nathI. athavA vibhAga rahitapaNAe karIne saMbaMdhavALuM nathI. jema taMtunI paraMparAne viSe mATIrUpa dravyane saMbaMdha nathI tema tathA saMtAnanuM eTale jIvAdika dravyanuM anityapaNuM hovAthI eTale niraMtara ekAkArapaNe raheluM na hevAthI saMtAna paNa eTale kAryamAM vartata dharma paNa dhruva-nitya heta nathI. tethI e siddha thayuM ke-deva, manuSya, tiryaMca ane nArakIpaNe je utpatti thaI te AtmAja utpanna thaye, kemake dharma ane dharmane abheda saMbaMdha che. tethI saMtAnanA anityapaNAne lIdhe saMtAnI paNa anitya siddha thaze. 5. kevaLa AtmA ja utpattivALe che ema nathI. paraMtu AkAzAdika paNa utpattivALA che, te vAta kahe che- - vyomApyutpattimattattadavagAhAtmanA ttH| nityatA nAtmadharmANAM tadRSTAntavalAdapi // 96 // mUlArtha-tethI karIne AkAza paNa tenI tenI avagAhanAnA svarUpe karIne utpattimAna che. A dRSTAMtanA sAmarthyathI paNa AtmadharmonI nityatA nathI. ka6. DhIkArya-tethI karIne eTale dharma ane dharmane abheda saMbaMdha che mATe te te kALakrame AvelA jIva ane puddhaLoe avagAhanA karAtA eTale te jIvAdikane aMdara praveza karavAmAM AdhArarUpa jenuM (je utpattinuM svarUpa che, te avagAhanArUpe karIne AkAza paNuM utpattivALuM che. te AkAzanI utpattirUpa dRSTAMtanA sAmarthyathI jIvanA dhanI paNa nityatA-nahIM utpanna thavApaNuM nathI. arthAta AkAzanI utpattinA sAmarthyathI AtmAnI paNa utpatti jANavI. 86. have RjusUtra nayane mata batAve che - RjusUtranayastatra kartRtAM tasya manyate / svaye miTyAtmiA ya mAd cA cA che 27 mUlAthuM-AtmA pite jyAre jyAre eTale je je bhAvane pariName che, tyAM tyAM RjusUtra naya AtmAne te te bhAvane kartA mAne che. Ta7. TIkArya-AtmA eTale jIva jyAre jyAre eTale je je samaye je je navA navA bhAvane-sanmati vigerene pite ja eTale paranI preraNuvinA ja pariName che eTale te te svabhAvapaNe utpanna kare che, te ja samayane viSe RjusUtra naya eTale Rju-saraLa bhUta, bhaviSyanI Aho ! Shrutgyanam
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] AtmajJAnAdhikAra. va vakratAnA tyAga karIne vartamAna vastune ja sattArUpe kahenAra nA-vANInA vilAsa te jIvane te bhAvanaeNviSe kartApaNuM eTale apUrva vastune karavApaNuM mAne che-svIkAre che arthAt te bhAvA utpattimAna thAya che. 97. A naya parabhAvanuM kartApaNuM mAnatA nathI, te kahe che.-- kartRtvaM parabhAvAnAmasau nAbhyupagacchati / kriyAdvayaM hi naikasya dravyasyAbhimataM jinaiH // 98 // mUlAthe--A naya parabhAvAnuM kartApaNuM aMgIkAra karatA nathI, kAraNa eka dravyanI e kriyA jinezvarAe mAnelI nathI. 98. * TIkAthe--A RjIsUtranaya parabhAvAnuM eTale Atma vyatirikta paudgalika vastuthI utpanna thayelA paryAyanuM kartApaNuM svIkAratA nathI. eTale sarve kAI kartA peAtAnA bhAvane ja kare che, anya bhAva karavAmAM te koI eka paramANu vigere ja sakaLa jagatanA kAryonA kartA hAya che. te ja kahe che.-kAraNa ke eka dravyanI eTale jIvAdikalpe karIne eka ja guNa paryAyane bhajanAra vastunI e kriyA-be vyApAra eTale jIva kriyA ane ajIva kriyA ema be kriyA tIrthaMkaroe kahI nathI. jo e kriyA thatI hoya. te jIva ane ajIva e annanA abheda thaI jAya. eTale ke jIva avanI kriyAnA karanAra thAya, ane ajIva paNa jIvanI kriyAneA karanAra thAya ane Ama thAya te jIva ajIvarUpa thaI jAya ane ajIva jIvapaNAne pAmI jAya. 8. kahelA arthane ja spaSTa kare che. bhUtiya hi kriyA saiva syAdekadravyasaMtatau / na sAjAtyaM vinA ca syAtparadravyaguNeSu sA // 99 // mUlAthe--eka dravyanI saMtatine viSe je hAvApaNuM te ja kriyA hAya che. te 'kriyApadravyanA guNAraviSe samAna jAtipaNA vinA thatI nathI. 9. rIkAce---kAraNa ke eka dravyanI saMtatine viSe eTale jIvAdika eka padArthanI kALakrame saMlagna thayelI utpAda ane vinAzarUpa guNunA paryAyAnI zreNIne viSe je koI paNa vartamAna kALanA paryAyapaNe hAvApaNuM te ja eTale bIjA paryAye karIne utpanna thavuM te ja kriyA che eTale pravRtti nivRttirUpa vyApAra che. bIjuM kAMI nathI. ane te pUrve kahelI kriyA paradravyanA guNNAneviSe eTale. peAtAthI vyatirikta evA Aho! Shrutgyanam
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [Sa9dravyanA-padArthonA paryAne viSe samAna jAtipaNuM vinA hetI nathI, eTale sarakhA dharmane varjina-paradhanuM svadharmane viSe ane svadhanuM paradharmane viSe samAna jAtipaNuM hetuM nathI. mATe tenA AzrayavALI kriyA nahIM thAya. 99. je parabhAvane viSe AtmAnuM akartApaNuM kaheze, te dAnAdika dharmane viSe zI gati thaze? evI zaMkA kare che. - nanvevamanyabhAvAnAM na cetkartA'paro jnH| - tA hiMsariyAtAnAvyavasthitimAM 200 che mUlAI-je kadAca anya bhAvo kartA bIje kaI jana na hoya, te hiMsA, dayA, dAna ane haraNuM vigerenI vyavasthA thaze nahIM. 100. TIkAthe-nanu e zabda praznavAcaka che. he pUjya! je e prakAre eTale pUrve kahyA pramANe anya bhAvane eTale pitAnA AtmabhAvathI vyatirikta pulAdikanA bhAvane-pravRtti nivRttirUpa vyApArane bIje koI manuSya kartA na hoya to hiMsA-jIvavadha, dayA-para jIva uparanI karUNuM athavA rakSaNa, annAdikanuM dAna ane haraNa eTale bIjA pAsethI laI levuM athavA caravuM e vigere eTale sAna bhajana vigerenI avyavasthA eTale apravRtti thaze. 100. tepara javAba Ape che - satyaM parAzrayaM na syAtphalaM kasyApi yadyapi / tathApi svaM gataM karma svaphalaM nAtivartate // 101 // mUlAthuM-tAruM kahevuM satya che. jo ke paranA AzrayavALuM phaLa keIne paNa thatuM nathI, te paNa pitAmAM raheluM karma pitAnA phaLane ullaMghana karatuM nathI. 101, -he bhavya ! tAruM kahevuM satya eTale sAcA jevuM dekhAya che. jo ke parane-bIjAne Azraya-avalaMbana karanArAM karmanuM phaLa kaI ati nipuNa purUSane paNa thatuM nathI. te paNa eTale A pUrve kahelA phaLano abhAva siddha thayA chatAM paNa pitAne viSe eTale AtmAne viSe prApta thayeluM karma eTale jJAnakriyArUpa jIvanuM kRtya pitAnA phaLane eTale sAdhyane atikramaNa karatuM nathI eTale phaLane ApavAnI maryAdAne ullaMghana karatuM nathI. tethI karIne potAnA upaganI kriyAthI utpanna thayeluM zubhAzubha phaLa AtmAnA AzrayavALuM thAya che. 101. Aho ! Shrutgyanam
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] AtmAnAdhikAra - 383 hinasti na paraM ko'pi nizcayAna ca rkssti|| tadAyuH karmaNo nAze mRti vanamanyathA // 102 // mUlArtha-nizcaya thakI te kaI kaIne haNatuM nathI, tathA rakSaNa paNa karatuM nathI, paraMtu tenA AyuSyakarmane nAza thaye maraNa thAya che, anyathA te jIve che. 102. TIkAI-nizcayathakI eTale paramArthathI te koI paNa zikArI vigere bhuMDa vigere anya jIvone haNatA nathI, tathA keI sAdhu vigere rakSaNa karI zakatA nathI. paraMtu te bhuMDa vigerenA AyuSya nAmanA karma eTale pUrva upArjana karelA karmanA phaLano kSaya thaye tenuM maraNa thAya che, ane anyathA eTale AyuSyanA kSaya vinA tenuM jIvita rahe che, maraNa thatuM nathI. tethI mAravAmAM ane rakSaNa karavAmAM anya prANuM nimitta mAtra ja che. 102. zaMkA-tyAre te mAranAra ane rakSaNa karanArane phaLanA abhAvanI prApti thaze. A zaMkAnI nivRtti mATe kahe che - hiMsAdayAvikalpAbhyAM svagatAbhyAM tu kevalam / vAI vivitramAri vinA junA che 202 .. mUlArtha--kevaLa pitAmAM rahelI hiMsA ane dayAnA pariNAmathI purUSa anyanI apekSA vinA ja vicitra phaLane pAme che. 103. TIkA-su zabda zaMkAnI nivRtti mATe che. tethI karIne hiMsaka tathA rakSakane AzrayIne te kevaLa pitAne viSe rahelA hiMsA-vadha ane dayA-rakSaNanA pariNAmanA upayogathI purUSa-jIva bIjAnI apekSA rAkhyA vinA ja eTale anya prANune vadha athavA rakSaNa thAo athavA na thAo, te paNa tenI apekSA vinA ja vicitra eTale pariNAmane anusAra vividha prakAranuM phaLa eTale kriyAthI sAthe evuM sukhaduHkhAdika pAme che. 103. zarIrI triyatAM mA vA dhruvaM hiMsA prmaadinH| tavaiva thatamAna vadheDa ikALinAM nita . 204 che. mUlArtha-prANuM bhare vA na mare, te paNa pramAdavALAne ane vazya hiMsA lAge che. ane jatanAvALAnI kavacit prANuno vadha thayA chatAM paNa dayA ja kahevAya che. 104. TIkALuM-zarIra eTale deha jene hoya che te zarIrI kahevAya che. Aho ! Shrutgyanam
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ pacha- arthAt jIva mare eTale prANatyAga kare, athavA na mare, te paNa pramAdIne eTale yatanA rahita evA purUSane rakSaNa karavAnA pariNuMmane abhAva hovAthI hiMsA eTale jIvaghAtanuM phaLa nizca thAya che. kAraNa ke teNe azuddha saMkalpane niSedha karyo nathI tathA yatanAvALAne eTale zubha pariNamane vize udyamavaMta evA dhamaNane kaI vakhata eTale dAna, vihAra ane pUjA vigerenI pravRtti karatAM prANIone vadha eTale jIvana prANuviyegA thayA chatAM paNa ahIM putra zabda nizcayanA arthamAM che, tethI kevaLa nirdoSa dayA ja eTale bhAvathI karUNa je thAya che. yatanAvaDe karIne zuddha saMkalpa hevAthI A pramANe kartAne AtmAnA jJAna ane kriyAthI utpanna thayeluM zubhAzubha phaLa prApta thAya che. paNuM zarIra-puLanI apekSAe thatuM nathI, tethI sarvatra dayA ja karavI ema siddha thAya che. 10. parasya yujyate dAnaM haraNaM vA na kasyacit / . . na dharmasukhayoryatte kRtanAzAdidoSataH // 105 // malAI-Ine koInuM dAna (devuM) athavA haraNuM (levuM) ghaTatuM nathI-gya nathI. kAraNa ke te ( dAna athavA haraNa) kRtanAza vigerenA deSathI dharma ane sukhane mATe nathI. 105. TakAthe-paranuM eTale pitAthI vyatirikA bIjA keI devadattAdikanuM athavA bIjAnI annAdika vastunuM dAna eTale pitAnA svakIyapaNAno niSedha ne parane svakIyapaNunI prApti athavA te haraNa eTale grahaNa arthAt parane svakIyapaNAnA nAzapUrvaka pitAne svakIyapaNAnI prApti, e banne keIpaNa devadattAdikanA dharma ane sukhane mATe ghaTatA nathI-gya nathI. kAraNa ke te dAna ane haraNamAM kRtanAzarUpa deva Ave che. eTale ke karelAne-sukata karIne utpanna karelA dharma ane sukhane bIjAne ApavAthI nAza thAya che. tathA Adi zabda karIne akatAgama ane atiprasaMga vigere deze paNa Ave che. eTale pite karele dharma bIjAne devAthI pite karelA nAza thaze. ane bIjAne na karelAnI prApti thaI tethI te doSa prApta thAya che. mATe dAna ane haraNa e dharma tathA sukhane mATe thaI zakatAM nathI. 105. 'e ja spaSTa kare chebhinnaabhyaaN bhaktavittAdipudgalAbhyAM ca te kutH| svatvApattiyato dAnaM haraNaM svatvanAzanam // 106 // mUlALe-bhinna evA bhakta ane vijJAdika paLe karIne te dAna Aho! Shrutgyanam
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] AtmajJAAdhikAra. pa ane harajI zI rIte thAya? kAraNa ke dAna e svakIyapaNAnI prAptirUpa che, ane haraNu e svakIyapaNAnA nAzarUpa che. 106. TIkAthe--te bhadra! AtmAthI bhinna evA bhakta-bhAjana ane vitta-kAMcanAdika dhana vigere eTale jaLa, vasra vigere yuddhaLAne ApavAthI te dharma ane sukhasaMbaMdhI dAna ane haraNu zI rIte thaI zake? parakIya heAvAthI na ja thaI zake. kAraNa ke dAna e svakIyapaNAnI prApti che eTale peAtAnA svakIyapaNAnA niSedhapUrvaka bIjAne svakIyapaNAnI prApti karavAnuM kAraNa che. tathA haraNa eTale bIjA pAsethI levuM te svakIyapaNAnA nAzarUpa che. eTale bIjAnA svakIcapaNAnA niSedharUpa che. mATe te dAna ane haraNu dharma ane sukhane mATe thaI zakatAM nathI. 106. te bannene dAna ane haraNanA viSayamAM anyanuM kartApaNuM nathI te kahe che.-- karmodayAcca taddAnaM haraNaM vA zarIriNAm / puruSANAM prayAsaH kastatropanamati svataH // 107 // mUlAthe vaLI dAna athavA haraNa prANIone karmanA udayathI thAya che. te peAtAnI jAte ja pariNAma pAme chate purUSAne zeA prayAsa thAya che? 107. TIkAryavaLI je hRdayamAM raheluM dAna eTale ApavuM te athavA haraNa eTale khIjA sthAnathI laI levuM te, te dAna athavA haraNu prANIone karmanA udayathI--sthitinA paripAkathI thAya che, te dAna ane haraNu svataH kauMdayanA svabhAvathI purUSanA prayatna vinA ja svaseva (peAtAnI jAte ja) AtmasvabhAvamAM pariNAma pAme chate jIvAnA temAM zA prayAsa-udyama che? kAMI paNa prayAsa nathI. dAnarUpa ane haraNurUpa icchAe karIne peAtAnI jAte ja te pariNAma pAse che, athavA `pariNAma nathI pAmatA. tethI temAM anyane prayAsa saphaLa nathI. 107, errari tu bhAvAbhyAM kevalaM dAnacauryayoH / anugrahopaghAtau staH parApekSA parasya na // 108 // mUlAthe--kevaLa AtmAne viSe rahelA dAna ane cArInA bhAve karIne (pariNAme karIne) anugraha tathA upaghAta thAya che, temAM anyune anyanI apekSA nathI. 108. 49 Aho! Shrutgyanam
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 786 adhyAtmasAra bhASAMtara. TIkArya-vaLI kevaLa AtmAne viSe rahelA bhAvathI. eTale pariNAmathI athavA vikalpathI dAna ane corya nimittabhUta chate anugraha eTale zubhAnubaMdha ane upaghAta eTale azubhAnubaMdha thAya che. temAM parane eTale potAthI vyatiriktane paranI apekSA eTale bIjAnI AkAMkSA hetI nathI. 18. tenuM phaLa dekhADe che - parAzritAnAM bhAvAnAM krtRtvaadybhimaantH| karmaNA badhyate'jJAnI jJAnavAMstu na lipyate // 109 // mUlA-parane Azrita evA bhAvanA kartApaNAdikanA abhimAnathI ajJAnI prANuM karmavaDe baMdhAya che, paNa rAnI purUSa tethI lepAta nathI. 109. TIkArtha-parane eTale pitAthI vyatirikta puddhaLAdikane Azrita rahelA bhAvenuM eTale paryAnuM arthAta tenAthI utpanna thayelA kAryonuM kartApaNuM, bhaktApaNuM vigerenA abhimAnathI eTale "huM karuM chuM, huM bhegavuM chuM" evI buddhithI ajJAnI-tattvanA bodharahita jIva pApAdi karma karIne baMdhAya che. bAkI jJAnI te eTale "mAtra AtmAnA ja svabhAvane huM kata chuM" e pramANe tatvane jANanAra purUSa te tethI lepAtuM nathI eTale te karmavaDe baMdhAtuM nathI. 109. pharIne kartApaNAne niSedha kare che - kataivamAtmA no puNyapApayorapi krmnnoH| rAgadveSAzayAnAM tu karteSTAniSTavastuSu // 110 // mulA-A pramANe AtmA puNya pAparUpa karmane paNa kartA nathI; paraMtu ISTa ane aniSTa vastune viSe rAga ane dveSanA pariNAmane kartA che. 110. TIkArtha-A pramANe eTale pUrve kahyA pramANe jIva puNya pApa eTale zubha azubha rUpa karmane paNa kartA nathI, akartA che. paraMtu ISTa ane aniSTa vastune viSe eTale priya tathA apriya padArthane viSe rAga ane dveSanA pariNAmane kartA che. 110. rajyate dveSTi vArtheSu tattatkAryavikalpataH / AtmA yadA tadA karma bhramAdAtmani yujyate // 111 // mUlArtha -jyAre AtmA te te kAryanA vikalpathI padArthone viSe Aho ! Shrutgyanam,
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 387 prabaMdha.] . AtmajJAnAdhikAra. rAga pAme che athavA TheSa pAme che, tyAre bhramathI AtmAne viSe karma joDAya che-aMdhAya che. 111. TakAthe-jyAre eTale je samaye AtmA eTale jIva te te kAryanA vikalpathI eTale te te kALanA bhede karIne karAtA kAryanA saMka9pathI sacitta acitta padArthone viSe rAge pAme che athavA zreSa pAme che, tyAre-te samaye bhramathI-mehathI karma eTale jJAnAvaraNAdika kriyAjanya phaLa AtmAne viSe joDAya che eTale AleSa pAme che. arthAt tethI karIne rAga ane dveSathI AkarSaNa karAyelAM karmanAM daLiyAM jIvanA pradezane viSe maLI jAya che. 111. snehAbhyaktatanoraGgaM reNunAzliSyate yathA / rAgadveSAnuviddhasya karmabandhastathA mataH // 1.12 / / mUlArtha-jema jenA zarIra para telavaDe atyaMgana karyuM hoya tenA aMgapara raja eMTI jAya che, tema rAga ane dveSathI vyApta thayelA jIvane karmane aMdha mAnela che. 112. TIkArtha-jema tela vigerevaDe jenA zarIranuM mardana karyuM che evA purUSanuM aMga revaDe AleSa karAya che, te ja prakAre rAga ane dveSanA pariNAmathI vyAse thayelA jIvane karmane aMdha eTale kriyAthI utpanna thayelA karmane AzleSa mAnele-kahe che. 112. - te arthepara dRSTAMta Ape che- . lohaM svakriyayAbhyeti bhrAmakopalasannidhau / yathA karma tathA citraM raktadviSTAtmasannidhau // 113 // mUlArtha-jema letuM pitAnA vyApAra karIne bhramaNa pASANunI samIpe Ave che, tema rAgI ane hepI AtmAnI samIpe vicitra prakAranAM karma pitAnI jAte ja Ave che. 113. TIkArtha-jema, pitAnA vyApAre karIne bhamAve eTale calAve arthAta pitAnA sthAnathI je kheMce te bhrAmaka kahevAya che te bhrAmaka nAmanA (lehacuMbaka) pASANanI samIpe eTale ayaskAMta maNinI samIpe lehane piMDa jAya che-tenI sanmukha Ave che, te ja prakAre rAga ane dveSanA pariNumavALA jIvanI samIpe vicitra prakAranAM karma eTale karmadaLIyAne samUha Ave che. 113. AtmA na vyApRtastatra rAgadveSAzayaM sRjan / tannimittopananeSu karmopAdAnakarmasu // 114 // Aho 1 Shrutgyanam
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAramAra zApasara. [5y* bhUlAye-te karmane grahaNa karavAmAM AtmA vyApArivAba nathI. paraMtu roga ane dveSanA pariNAmane utpanna karate sate te nimitte pariNAma pAmatA karmane grahaNa karanAra rAgAdika karavAmAM vyApAravALA hoya che. 114. TIkartha AtmA te karmadalikane grahaNa karavAmAM vyApAravALepravRttimAna nathI. paraMtu rAga ane dveSanA pariNAmane pitAne viSe utpanna karatuM rahe che. eTale te rAga dveSanA pariNAmane nimitte parizubha pAmelA abhinava karmane grahaNa karanArA rAgAdika utpanna karavAmAM vyApAravALe thAya che tethI tene karmabaMdha thAya che. 114. vAri varSan yathAMbhodo dhAnyavarSI nigadyate / __ bhAvakarma sRjanAtmA tathA pudgalakarmakRt // 115 // mUlAthe-jema pANune varasAvanAra megha dhAnyane varasAvanArakahevAya che, tema bhAvakarmane utpanna karate AtmA punika kamene karanAra kahevAya che. 115. 1 TIkArya-jema megha jaLanI vRSTi karatAM chatAM paNa dhAnyanI vRSTi karanAra kahevAya che eTale ke upacArathI tene dhAnyanI vRSTi karanAra kahe che, te ja prakAre AtmA bhAvakane eTale rAga dveSAdika pariNamanA upagane karanAra che chatAM te puddhALakane eTale dravyakamene u. tpanna karanAra che ema vyavahArane jANanArAo upacArathI kahe che. 115. A pramANe jusUtra nayane mata ko. have naigama tathA vyavahAra naya kahe che naigamavyavahArau tu brUtaH karmAdikartRtAm / vyApAraH phalaparyantaH paridRSTo yadAtmanaH // 116 / / mUlArtha naigama naya ane vyavahAra naya AtmAne karmAdikanuM kartApaNuM kahe che. kAraNa ke AtmAne vyApAra phaLa paryata joyele che. 116. TIkAthuM-nagama ane vyavahAra nAmanA vizeSane grahaNa karavApaNe karIne paraspara tulya evA banne na jIvane jJAnAvaraNadika dravyakarma tathA gAma, nagara, deha vigerenA kartApaNe kahe che. kAraNa ke AtmAne vyApAra phaLaparyata eTale kriyA karavAthI thanArA kAryaparyata arthAt kArya siddha thAya tyAMsudhI naigama ane vyavahAra nae nizca karIne je che. arthAta te na ema mAne che ke AtmA jyAM sudhI mokSe jAya tyAM sudhI te vyApAra kare che. 116. Aho! Shrutgyanam
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradha.] AtmajJAnAdhikAra.. 389 anyo'nyAnugatAnAM kA tadataditi cAbhidA // yAvaccaramaparyAyaM yathA pAnIyadugdhayoH // 117 // lArtha athavA to a nya maLelA nayane "te A che" e pramANe jaLa ane dUdhanI jema chellA paryAya sudhI bheda kayAMthI hoya? na ja heya. 117. TIkAthe-pUrve kahelAthI bIje prakAre kahevA mATe vA zabda che. eTale athavA te a nya maLelA eTale jIvanA pradeza ane karmanAM daLIyAo paraspara jaLa ane dUdhanI jema maLelA che eTale ekarUpapaNane pAmelA che, tethI temanuM athavA anya maLelA eTale paraspara apekSAvALA naigama, saMgraha ane vyavahAra nayanuM kathana arthAta tenuM katapaNuM vigere "A Ama ja che" e nirNaya karanArA nayanuM "te karma A che, te jIva A che" e prakAre athavA te-pUrve kaheluM A sarva karma kareluM che" ityAdirUpa bhede karIne kartApaNuM chellA paryAya sudhI eTale siddhanA paryAya sudhI samagrapaNe abheda avasthAvALuM che. eTale temAM cokhI rIte bheda paDI zakatuM nathI. kenI jema? te kahe che jaLa ane dadhanI jema. eTale jema ekatra maLelA dUdha ane jaLanI bhinna avasthA nathI, tema jIva ane karmanI tathA maLelA. evA naigama ane vyavahAra nayanI paNa bhinna avasthA nathI. 117. nAtmano vikRti datte tadeSA nayakalpanA / zuddhasya rajatasyeva zuktidhameprakalpanA // 118 // mUlAI-tethI karIne jema chIpanA dharmanI kalpanA zuddha rUpAnA vikArane ApatI nathI, tema A nayanI kalpanA AtmAnA vikArane ApatI nathI. 118. TIkAryuM-tethI karIne eTale pUrve kahelA hetue karIne A hamaNuM dekhADelI nacanI kalpanA eTale nayenI bhedabhedarUpa kalpanA jIvanA viparyayarUpa vikAra ApatI nathI. kenI jema? te kahe che.-zuddha rUpAnI jema eTale jema zuddha rUpAne chIpanA dharmanI kalpanA vikAra karatI nathI, te ja pramANe judA judA nayanI apekSAo AtmAnI kartApaNunI ane akartApaNanI kalpanA tenA avasthita rUpanA viparyAsane karatI nathI. 118. muSitatvaM yathA pAnthagataM pathyupacaryate / tathA pudgalakarmasthA vikriyAtmani bAlizaiH // 119 // Aho ! Shrutgyanam
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ SaSTha bhUlAthe--jema musApharaneviSe rahelI corInA mArgaviSe upacAra thAya che, tema mUrkhanA puddhaLakarmane viSe rahelI vikriyAnA AtmAne viSe upacAra kare che. 119. 380 TIkAthe--jema pAMtha eTale mArgamAM gamana kriyA karanAra musApharaneviSe rahelI-prApta thaelI corInA mArganeviSe upacAra thAya che eTale 'mArga luMTAyA' ema kahevAya che, teja prakAre pukaLa eTale dravyakarmaneviSe rahelI vikriyAnA eTale jIvanI vibhAva pariNatinA mUrkha AtmAneviSe-caitanyane viSe upacAra kare che. eTale " A hiMsA karanAra jIva azubha karmavaDe baMdhAyA " ityAdi kahe che. 119. kRSNaH zoNo'pi copAdhernAzuddhaH sphaTiko yathA / raktodviSTastathaivAtmA saMsargAtpuNyapApayoH // 120 // bhUlAI--jema sphaTika maNi upAdhine lIdhe kALA athavA rAto kahevAya che, paNa vAstavika rIte te azuddha nathI. teja rIte AtmA paNa puNya pApanA saMbaMdhathI rAgI ane dveSI kahevAya che. 120. TIkArya--jema sphaTika maNi zyAma ane raktavarNavALA upAdhine lIdhe eTale kRSNe vAdikanA sAhacaryane lIdhe dekhAya che, paNa svarUpe karIne te tevA nathI-pAte azuddha zyAmatAdika dharmavALA nathI; teja prakAre AtmA puNya pApanA eTale zubhAzubha dravyakarmanA saMbaMdhathI rAgI ane dveSI dekhAya che, to paNa svarUpathI zuddha havAne lIdhe te tevA ( rAgI dveSI ) nathI. 120. seyaM naTakalA tAvadyAvadvividhakalpanA / yadrUpaM kalpanAtItaM tattu pazyatyakalpakaH // 121 // bhUlAthe--jyAM sudhI vividha prakAranI kalpanA che, tyAM sudhI te A naTalAkonI kaLA che. paraMtu je rUpa kalpanAthI atIta-bhinna che, te teA kalpanA rahita evA purUSa jue che. 121. TIkArtha jyAMsudhI vividha prakAranI kalpanA-zagAdika rUpe yojanA che, tyAM sudhI te pUrve kahelI A sAkSAt dekhAtI naTanI kaLA eTale bhavamAM bhramaNa karavAvaDe potAnA svarUpanuM parAvartana karIne vicitra prakAranI A caitanyanI nATyakaLA hoya che. paraMtu AtmasattAne viSe raheluM ane kalpanAthI atIta eTale sarva saMga rahita AtmAnuM je svarUpa che, tene teA kalpanAthI atIta ( rahita ) jJAna vairAgyavALA zuddha AtmAja jue che. 121. Aho! Shrutgyanam
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmajJAnAdhikAra. kalpanAmohito jantuH zuklaM kRSNaM ca pazyati / tasyAM punarvilInAyAmazuklAkRSNamIkSate // 122 // bhUlAthe--kalpanAthI moha pAmelA prANI zula ane kRSNane jue che, paNa te kalpanAnA laya ( nAza) thavAthI azukala ane akRSNane jue che. 122. TIkAthe--kalpanAthI moha pAmelo eTale rAgAdikanI ceAnAvaDe vyAkuLa thayelA prANI zukala-ujavaLa ane kRSNa-melathI malinane jue che. paNa te kalpanA nAza pAmavAthI vItarAgI purUSa azukala ane akRSNa eTale varNathI rahita zuddha svarUpane jue che. 122. have stutinuM svarUpa dekhADavA pUrvaka puNyapApathI AtmAnI bhinnatA kahe che.~~ prabaMdha ] 31 taddhyAnaM sA stutirbhaktiH saivoktA paramAtmanaH / puNyapApavihInasya yadrUpasyAnucintanam // 123 // mUlAthe--puNya pApa rahita evA je AtmasvarUpanuM ciMtavana karavuM, te ja paramAtmAnuM dhyAna, te ja stuti ane te ja bhakti kahelI che. 123. TIkAthe--paramAtmAnuM eTale satya brahmarUpa AtmAnuM AgaLa kahevAze te ja dhyAna-ekAgra praNidhAna jAvuM, tathA hamaNAM kahevAze te ja stuti jANavI, tathA hamaNAM kahevAze te ja tenI bhakti jANavI. A traNe kahyAM te zuM? te kaheche ke je puNyapApanA saMbaMdha rahita svarUpanuM eTale parama niraMjana svabhAvavALA cidAnaMda AtmasvarUpanuM hRdayamAM ciMtavana karavuM, te ja te sarva jANavuM. 123. zarIrarUpalAvaNyavapracchatradhvajAdibhiH / varNitairvItarAgasya vAstavI nopavarNanA // 124 // mUlAthe--vItarAganA zarIra, rUpa, lAvaNya, vatra, chatra ane dhvaja vigerenuM varNana karavAthI vAstavika prazaMsA thatI nathI. 124. TIkArtha--vItarAganuM eTale jinezvaranuM maLa ane parasevAthI rahita zarIra, gAyanA dUdha jevuM ujjvaLa rUdhira, sugaMdhI mAMsavALeA deha, suravarAe samagra zaktithI nirmANa karelA aMgrejI mAtra rUpathI anaMta gaNuM suMdara rUpa ane suvarNAdikathI vyApta hoya tevI samacaturasa AkRti, pAtAnA dehanA bhAmaMDaLe karIne sUryanI prabhAne paNa tiraskAra karanArUM lAvaNya, maNimaya, suvarNamaya ane rUpAmaya traNa prakAravaDe Aho! Shrutgyanam
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tura adhyAtmasAra bhASAMtara. [ 8 suzobhita ane puSpAnA prakavALuM samavasaraNu, tArA sahita caMdramaMDaLane anukaraNa karanAra traNu chatra, hajAro nAnI patAkAothI suzobhita ane hajAra yojana uMcA daMDanA agrabhAgavALA cAre pALamAM rahelA mahA iMdradhvaja, tathA ati zabdathI devaduMdubhi, devenuM Agamana vigerevaDe temanI prazaMsA karavAthI prabhunI vAstavika eTale pAramArthika prazaMsA-stuti thatI nathI. 124, vyavahArastutiH seyaM vItarAgAtmavartinAm / jJAnAdInAM guNAnAM tu varNanA nizcayastutiH // 125 // bhUlAthe--te sarva vyavahAra stuti jANavI. ane vItarAga AtmAne viSe vartatA jJAnAdika guNAnI je prazaMsA karavI, te nizcaya stuti jANavI. 125. TIkArtha--te eTale zarIrAdikanA varNanarUpa, A eTale upara kahelI prazaMsAne vyavahAra stuti jANavI eTale anyane anyapaNAnI kalpanA karavA rUpa upacAra stuti jANavI. ane jenAthI rAga eTale mohanIya karma atyaMta bhinna thayuM che evA AtmAne viSe vartanArA jJAnAdika eTale sarva padArthone prakAza karanAra kevaLajJAna tathA kevaLadarzana, anaMta vIrya vigere guNeAnI-AtmAnA dharmonI je prazaMsA karavI te nizcaya stuti eTale vAstavika prazaMsA jANavI. 125. kahelA arthane viSe daSTAMta Ape che.-- purAdivarNanAdrAjA stutaH syAdupacArataH / tattvataH zauryagAMbhIryadhairyAdiguNavarNanAt // 126 // bhUlArja-nagara vigerenuM varNana karavAthI upacAravaDe rAjAnI stuti thaI kahevAya che, ane tenA zaurya, gAMbhIrya, dhaiye vigere guNAnuM varNana karavAthI tattvavaDe stuti karI kahevAya che. 126. TIkAI--jema nagarAdikanuM eTale nagara, mahela, alaMkAra ane AgamagIcA vigerenuM varNana karavAthI upacAravaDe eTale mAtra rAjAnA uddeze karIne ja rAjAnI stuti thai kahevAya che; ane zUravIrapaNuM, gaMbhIrapaNuM, dhIrapaNuM tathA adhi zabda che tethI dAtArapaNuM, uMdArapaNuM vigerenuM varNana karavAthI tattvavarDa-paramArthapaNe rAjAnI stuti thaI kahevAya che. te ja rIte vItarAganI stuti paNa jANavI. 126. mukhyopacAradharmANAmavibhAgena yA stutiH / na sA cittaprasAdAya kavitvaM kukaveriva // 127 // Aho! Shrutgyanam
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ pradha.] AtmajJAnAdhikAra. lArja-mukhya tathA upacAranA dhamane vibhAga karyA vinA je stuti karavI, te kharAba kavinI kavitAnI jema cittanI prasannatAne mATe thatI nathI. 127. TIkArthaje keipaNa rastuti mukhya eTale vastunA svabhAvarUpa sahaja (vAstavika) ane upacAra eTale sahacArI bhAve karIne na heya tenuM kahevuM che, jema alaMkAravaDe zarIranA svarUpanuM varNana karavuM che. tevA mukhya ane upacArathI utpanna thayelA dharmonA eTale padArthanI vartamAna vibhAga vinA eTale sva ane paranI svarUpe karIne avyavasthA arthAt mukhyadharmane mukhyapaNe na kahevA tathA upacAra dhana upacArapaNe na kahevA te, A pramANe vibhAgavinA karelI stuti ziSTa punA cittanI prasannatAne mATe thatI nathI. kenI jema? te kahe che.-kharAba eTale kavitva kaLAmAM akuzaLa evA kavinuM eTale navA ucharatA graMthakAranuM kAvya-varNana jema cittanI prasannatA mATe thatuM nathI tema. 127. have phaLa kahevA pUrvaka niSedha kare che- .. anyathAbhinivezena pratyutAnarthakAriNI / sutIkSNA khaDgadhAreva pramAdena kare dhRtA // 128 // mUlArtha--anyathA AgrahavaDe karelI stuti hastamAM pramAdathI dhAraNa karelI tIphaNa khavadhArAnI jema ulaTI anartha karanArI thAya che. 128. TIkAthe anyathA eTale mukhya tathA upacArIka dharmane vibhAga karyA vinA abhiniveza karIne eTale potAnA matanuM rakSaNa karavAnA abhimAnathI kadAgraha karIne, upacAra stutimAM je mukhyatAnI daSTi rAkhavI, te ulaTI anartha karanArI eTale AtmAnI azuddhi utpanna karIne Atmahitano nAza karanArI thAya che. kenI jema? te kahe chejema pramAde karIne eTale asAvadhAnapaNe hAthamAM dhAraNa karelI atyaMta tINa khaDanI dhArA vinAzane mATe thAya che tema. 128. have ucitapaNuM dekhADe che - maNiprabhAmaNijJAnanyAyena zubhakalpanA / vastusparzitayA nyAyyA yAvannAnaJjanaprathA // 129 // mUlAI-maNinI kAMtine viSe maNinA sAnanA date karIne 50. Aho! Shrutgyanam
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara vastune sparza karavApaNuM hovAthI jyAM sudhI anaMjanaprathA na hoya tyAM sudhI zubha kalpanA nyAya yukta che. 129. TIkAI-caMdrakAMta vigere maNinI kAMtine viSe je maNinuM jJAna eTale "A maNi che evI buddhi te satya jJAna kahevAya che. A nyAyavaDe-daSTAMtavaDe vastunA dhamene grahaNa karavApaNuM hovAthI zubhakalpanA eTale stuti vigere karavAne saMkalpa nyApya eTale yuktiyukta che. zuddha svarUpanuM pitAnA AtmasvarUpane viSe je pratibiMba paDavuM te aMjana kahevAya che. te aMjananI prathA eTale prasiddhi na hoya te anaMjana-. prathA kahevAya che. A anaMjana prathA jyAM sudhI na hoya, tyAM sudhI te zubha kalpanA yuniyukta che. bhAvArtha e che ke-bhagavAnanA atizanuM AtyaMtara svarUpa joIne athavA jANIne pachI tenuM avalaMbana karIne bhagavAnanuM je varNana karavuM, te jinezvaranA guNene anusaratuM hevAthI yukta-gya stutirUpa che, ane samavasaraNa vigere jeIne mukhya jinanuM je varNana karavuM te tenA guNane sparza nahIM karavAthI anaMjana prathA che. 129. puNyapApa thakI AtmAnA bhinnapaNane upasaMhAra kare che - puNyapApavinirmuktaM tattvatastvavikalpakam / nityaM brahma sadA dhyeyameSA zuddhanayasthitiH // 130 // mUlArtha-puNyapApathI rahita, tattvathI vikalpa rahita tathA nitya evA brahAnuM sarvadA dhyAna karavuM, e zuddhanayanI sthiti che. 130. TIkArtha-puNyapApathI sarvathA rahita, tattvathI-vAstavika rIte vikalparahita ane nitya eTale sanAtana svabhAvavALA brahmanuM eTale upAdhi rahita caitanyanuM sarvadA dhyAna karavuM e zuddha nayanI sthiti che eTale zuddha dravyArthika nayanA matanI maryAdA che. 130. have Azrava ane saMvara thakI AtmAnuM bhinnapaNuM kahe che - AzravaH saMvarazcApi nAtmA vijJAnalakSaNaH / yatkarmapudgalAdAnarodhAvAzravasaMvarau // 131 // mulAthe-AtmA e Azrava ane saMvararUpa paNa nathI. kAraNa ke Atma vijJAnanA lakSaNavALe che, ane Azrava tathA saMvara karma pudagaLanA grahaNa ane nirodha rUpa che. 131. TIkArtha AtmA AzravarUpa eTale navA kamane grahaNa karavA rU5 tathA saMvararUpa eTale navA karmane nirodha karavAnA upAyarUpa nathI. Aho ! Shrutgyanam
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha cyAtmajJAnAdhikAra. sAthe kAraNu ke jIva vijJAna lakSaNavALA eTale sAmAnya ane vizeSa upayogarUpa viziSTa jJAnanA svarUpavALA che, ane karmane yogya evA pugaLA eTale anaMta pradezavALA skaMdhAne grahaNa karavA tathA tenA nirodha karavA te ja Azrava ane saMvaranA anukrame lakSaNA che. tethI te Azrava ane saMvara AtmA rUpa thaI zakatA nathI. kemake puLAne grahaNa karavA ke na karavA, e anAtmarUpa ja che. 131. pharIne je AtmasvarUpavALA che, tene dekhADe che.-- AtmAdatte tu yairbhAvaiH svataMtra : karmapudgalAn / mithyAtvAviratI yogAH kaSAyAste'ntarAzravAH // 132 // mUlAthe--AtmA je pariNAme karIne svataMtrapaNe karmapuLAne grahaNa kare che, te mithyAtva, avirati, yoga ane kkSAyarUpa pariNAmane AMtar ( AtyaMtara) Azrava jANavA. 132. TIkAthe--ema saMbhave che ke AtmA je pAtAmAM rahelA pariNAme karIne svataMtra hatA eTale paranI preraNA vinA ja karmane yogya evA pugaLanA skaMdhAne grahaNa kare che, te pariNAmeA mithyAtva-viparIta dRSTipaNuM, avirati anupati, yoga-mana, vacana ane kAyAnA azuddha vyApAro tathA kaSAyA eTale krodhAdikanA pariNAme tarUpe aMtara AzravA eTale jIvanA pariNAma rUpa bhAA che. temane viSe AtmA saMbhave che. kemake te pariNAmeA AtmAnA dharmo che. 132. bhAvanAdharmacAritraparISahajayAdayaH / Azravocchedino dharmA Atmano bhAvasaMvarAH // 133 // mUlAthe--bhAvanA, dharma, cAritra ane parIsahAnA jaya vigere AzravaneA nAza karanArA AtmAnA dharmo che te bhAvasaMvara kahevAya che. 133. je TIkAthe--upara kahelA AzravAnA nAza karanArA jIvanA je jJAnAdika svabhAvavALA dharmo che, te bhAvasaMvara eTale zuddhu upayogarUpa AtyaMtara saMvarA kahevAya che. te dharmAM kyA che? te kahe che.-bhAvanAanitya, azaraNu vigere Ara prakAranI ciMtanA, dharma-kSamA, mArdava vigere daza prakAranA dharma, sAmAyika vigere pAMca prakAranuM cAritra tathA kSudhA tRSA vigere AvIza prakAranA parIsarDanA jaya tathA Adi zabde karIne samiti susi vigere, e sarva bhAvasaMvarA kahevAya che, te AtmArUpa thaI zake che. 133. Aho! Shrutgyanam
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAtmasAra bhASAMtara. AzravaH saMvaro na syAtsaMvarazrAzravaH kacit / bhavamokSaphalabhedo'nyathA syAddhetusaMkarAt // 134 // mUlArja-Azrava kadApi saMvararUpa thatA nathI, ane saMvara kadApi zravarUpa thatA nathI. anyathA (jo ema na heAya te!) hetunA saMkarathI ( seLabheLa thavAthI) saMsAra ane mokSanA phaLanA abheda thaI jAya. 134. TIkAthe--AzravA ke je bhavanAM kAraNurUpa aMdhasvarUpavALA che te saMvararUpa eTale meAkSanA heturUpa thatA nathI; ane baMdhanA nirodha karanAra tathA mAAnA krANurUpa saMvara kadApi eTale koI paNa dravya kSetrAdikane viSe AzravarUpa eTale bhavanA heturUpa thatA nathI. kemake te nnene paraspara pratipakSapaNuM che, anyathA eTale tethI jAdI rIte mAnavAthI hetune saMkara thAya eTale paraspara abhAvavALA adhikaraNanuM eka adhikaraNamAM hAvApaNA rUpa saMkara thAya. arthAt anyonya virUddha evA Azrava ane saMvara che tethI AzravanA saMvaramAM saMkrama thaI jAya ane saMvaranA zravamAM saMkrama thai jAya; ane tethI karIne saMsAra ane mAkSanA phaLanI ekatA thaI jAya eTale ke samAna kAraNa hAvAne lIdhe mekSamAM paNa duHkhanI prApti thai jAya. 134. AtmAja bhava ane meAkSanuM kAraNa che, te kahe che.-- karmAzravAMzca saMvRNvannAtmA bhinnairnijAzayaiH / karoti na parApekSAmalaMbhUSNuH svataH sadA // 135 // mUlAthe--AtmA potAnA bhinna bhinna pariNAme karIne karmane grahaNa karatAM tathA nirodha karatAM paranI apekSA rAkhatA nathI. kemake te AtmA sarvadA svataH samartha che. 135. TIkAthe--mAtmA pAte bhinna eTale jUdA jUdA svabhAvapaNe karIne bhinna bhinna jAtivALA peAtAnA pariNAme karIne zubhAzubha kriyabhANu karmane aMgIkAra karatAM tathA tenA nirodha karatAM paranI eTale pugaLAdikanI AkAMkSA rAkhatA nathI. kAraNa ke te sarvadA svataH eTale svabhAvathI ja peAtAnA vyApAramAM samartha che. 135. zaMkA-jo ema hAya tA bAhya kriyA niSphaLa thaze? e zaMkApura javAba Ape che.-- nimittamAtrabhUtAstu hiMsA hiMsAdayo'khilAH / ye paraprANiparyAyA na te svaphalahetavaH // 136 // Aho! Shrutgyanam
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMdha.] AtmAdhikA.. - bhUlAIhiMsA, ahiMsA vi sarva mAtra nimittabhUta ja che, kAraNa ke je pANInA paryA che, te potAnA phaLanA heturUpa hetA nathI. 136, - TIkArtha-he vatsa! bAhya kriyArUpa hiMsA te vadha ane ahiMsA te vadhanI nivRtti vigere eTale mRSA, satya vigere sarva bhAva Azrava ane bhAva saMvaranA mAtra nimittabhUta ja che. eTale temanA pariNAmane utpanna karavAmAM hetu mAtrane ja pAmelA che; paNa te karmane grahaNa karatA nathI tathA tene virodha karatA nathI. tethI nimittamA karIne ja temanI saphaLatA jANavI. kAraNa ke je hiMsAdika paramANunA paya eTale pitAthI vyatirikta jIvonA dehAdikane viSe pravRtti nivRttirU55Ne karIne pusaLanA tathA ajInA paryAya-dhame che teo AtmAne viSe phaLanA heturUpa eTale aMdha mUkSaya kAryo karanArA hatA nathI. 136. vyavahAravimUDhastu hetUMstAneva manyate / bAhyakkiyAratasvAntastattvaM gUr3ha na pazyati // 137 // malAI avahAramAM mUrkha e manuSya te hiMsAdikane ja heturUpa mAre che ane sAhakiyAmAM jenuM mana Asakta che, evo te sUrkha DhacusatAvate jANato nathI. 137. TIkAvyavahAravaDe eTale pharavRtti vaDe vizeSa mUDha eTale jaDa thayelo purUSa te hiMsA ahiMsA vigere paraprANIonA maryAne ja heturUpa eTale aMdha mekSanA kAraNurUpe mAne che, kAraNa ke te bAhyapravRttine viSe prasanna cittavALo chata parama rahasyabhUta guDhatane jeta-jANa nathI. 37. hetutvaM pratipadyanne naivaite niymaamRtH| vijayanA varita vinto hAziva 228 malAthe niyayane sparza karatA na hovAthI A hiMsAdike hetupaNAne pAmatA nathI ja, kemake jeTalA AkSo kahelA che, teTalA ja . saMvare paNa kahelA che. 138. TIkArce A hiMsA ahiMsA vigere para paryAye saMsAra ane mekSanA hetupaNAne pAmatA nathI ja. gharaNa ke teo niyamane eTale nizcita bhAvane arthAt hiMsAnuM thavuM e Azrava ja che, ane ahiMsAnuM thayuM e saMvara je e pramANe nizcayathI Azrava ane saMvaranA svarUpane sparza karatA nathI, zrI AcArAMga sUtramAM jeTalA eTale jeTalI saMkhyAvALA Aho ! Shrutgyanam
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ sA adhyAtmasAra bhASAMtara. [ 14 ane jevA svarUpavALA AzravA eTale kamaeNne grahaNa karavAnA hetu kahelA che, teTalA ja eTale saMkhyAnA nyUnAdhikapaNAthI rahita teTalA parimANuvALA ane tevA ja svarUpavALA parizravA eTale karmanA kSaya karavAnA upAyo kahelA che. tethI je AzravA che, te ja saMvarapaNe siddha thAya che, mATe upara kahelA hetu niyamane sparza karanArA nathI. 138. kahelA arthane ja spaSTa kare che.-~~ tasmAdaniyataM rUpaM bAhyahetuSu sarvathA / 1 niyatau bhAvavaicitryAdAtmaivAzravasaMvarau // 139 // bhUlAthe--tethI karIne bAhyahetuone viSe sarvathA aniyatapaNuM che, ane bhAvanA vicitrapaNAne lIdhe AtmA ja Azrava ane saMvararUpa nizce che. 139. TIkAthe--tethI karIne eTale pUrve kahelI rIte hiMsA, dayA vigere bAhya hetuone viSe sarvathA aniyata eTale saMkhyA ane svarUpanA nizcaya rahita Azrava ane saMvaranuM kAraNa che. eTale paraspara ekabIjA rUpe thavAno saMbhava hAvAthI te aniyata che, tathA bhAvanI vicitratAne lIdhe eTale zubhAzubha pariNAma vividha prakAranA thatA heAvAthI AtmAja Azrava ane saMvararUpa niyata che-nizce che. eTale baMne tulya saMkhyAvALA che. bhAvArtha e che ke hiMsAdika karavApaNe adhyavasAya karyAM chatAM te AvarUpa thAya che, ane tene tajavApaNe adhyavasAya karavAthI te ja saMvararUpa thAya che. 139 viSaya sevA vigere ajJAnAnubaMdhI Azrava che, te kahe che. ajJAnAdviSayAsako badhyate viSayaistu na / jJAnAdvimucyate cAtmA na tu zAstrAdipudgalAt // 140 // mUlAthe--AtmA ajJAnathI viSayamAM Asakta thayA chatA karmavaDe aMdhAya che, paNa viSayeAvaDe aMdhAtA nathI; tathA AtmA jJAnathI mukta thAya che, paNa zAstrAdika pugaLathI mukta thatA nathI. 140. TIkAthe--AtmA ajJAnathI eTale amedhanA kAraNathI zabdAdika viSayAne viSe Asakta thayA chatA ajJAna pariNAmanA AZpaNe karIne kamaeNrajavaDe -aMdhAya che; paNa viSayArDa eTale zabdAdika pudgaLAvaDe baMdhAtA nathI. kemake te viSayeAnuM aMdha utpanna karavAmAM sAmarthya nathI, mATe sparze karelA mATInA DhephAnI jema te akANu che; tathA Aho ! Shrutgyanam
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] AtmajJAnAdhikAra. jJAnathI eTale sata vastusvarUpanA avalaMbanathI mukta eTale karmarahita thAya che. tIvra agnivaDe suvarNanI jema karmarUpI maLa rahita thAya che; paNa zAstrAdika pugaLathI eTale AgamanA graMtho tathA padmAsana vigere pugaLa samUhanA sparzathI mukta thatuM nathI. kemake te zAstrAdika AtmAthI atyaMta bhinna che. 140. kahelA arthane spaSTa kare che - zAstraM gurozca vinayaM kriyAmAvazyakAni ca / saMvarAGgatayA prAhurvyavahAravizAradAH // 141 // bhUlArtha-zAstra, gurUne vinaya, kriyA ane Avazyaka e sarvane vyavahArane viSe nipuNu purUe saMvAranA aMgarUpa kahyA che. 141. kArya-zAstra eTale jinAgama vigere, upadezaka gurUne vinaya eTale sevA, ta5 pratilekhana vigere kiyA tathA cha prakAranAM Avazyaka e sarvene vyavahArane viSe eTale pravRtti nivRttirUpa jJAnane viSe nipuNa purUSoe saMvaranA aMgapaNe eTale sAdhanapaNe kathA che; paNa saMvArarUpa kahyA nathI. 141. - virakta vAtanuvAdAteDachAvaNI ye tu jJAnAdayo bhAvAH saMvaratvaM prayAnti te // 142 // mUlArtha je vANuM zarIra ane mananA viziSTa pugaLe che, te phaLane vahana karanArA nathI; paNa je AtmAnA jJAnAdika bhAva che, te saMvarapaNane pAme che. 142. TIkAryuM-vANI, zarIra ane mananA je pugaLe eTale paramANu samUhe viziSTa eTale prANunA saMbaMdhanA svabhAvathI vilakSaNa che. teo eTale pUrve kahelI bAhya kriyAmAM pariNAma pAmelA pudagaLe karmanirodha rUpa phaLane vahana karanArA prApta karanArA nathI, paNa AtmAnA svabhAvarUpa jJAnAdika-jJAna, darzana, nivRtti, kSamA vigere bhAve eTale caitanyanA pariNAme saMvarapaNane eTale karmanA virodhamAM kAraNupaNane pAme che-jIvane te svabhAva hovAthI te karmaniSedhapaNane pamADe che. 142, tatvane nahIM jANanArA purUSanA abhimAnanuM phaLa dekhADe che- jJAnAdibhAvayukkeSu zubhayogeSu tadgatam / saMvaratvaM samAropya smayante vyavahAriNaH // 143 // mUlArthajJAnAdika pariNAme karIne yukta evA zubhagane viSe Aho! Shrutgyanam
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAmA bhASAMtara. [ 17temAM rahelA evarapaNAne Arepa karIne vyavahArane jANanArA purUSa garvavALA thAya che. 143. TImarthanAna, prazama ane kAraNa vigere AtmAnA pariNAme vaDe yukta evA zubha yogane viSe eTale dharmane nimitte pravartelA mana, vacana ane kAyAnI pravRttirUpa vyApArane viSe temAM-jJAnAdika bhAvamAM rahelA saMvarapaNAne-karmaniSedhanA svabhAvapaNAno AkSepa karIne-saMkalpa karIne vyavahArane jANanArA purUSe "ame dharmavALA chIe e pramANe garviSTha thAya che. 143. - prazastarAgayukteSu cAritrAdiguNeSvapi / . zubhAzravasvamAropya phalabhedaM vadanti te // 144 // - alArtha-prazasta rAgavaDe yukA evA cAritrAdika guNene viSe paNa zubha AzrayapaNAne Arepa karIne teo phaLanA bhedane kahe che. 14. TIkArya-vaLI prazasta rAgaDe eTale mekSAdikanA zreSTha abhilASavaDe yukta evA cAritrAdika guNene viSe eTale sAmAyikAdika AcAra, tapa vigere vyavahAra dhamone viSe paNa zubha AzravapaNane eTale zubha karmane grahaNa karavAmAM kAraNapaNane Arepa karIne vyavahArane jANanArA purUSe phaLanA bhedane kahe che. eTale saMyamakSiArUpa (zubha) Azrava thakI paNa saMvaranuM kArya je mekSa te prApta thAya che ema kahe che. 144. bhavanirvANahetUnAM vastuto na vipryyH| ajJAnAdeva tadbhAnaM jJAnI tatra na muhyati // 145 // mUlAI-vAstavika rIte saMsAra ane mekSanA hetuone vipayasa thato nathI, chatAM tenuM bhAna-jJAna ajJAnathI ja thAya che. temAM jJAnI muMjhAtuM nathI. 145. kIkALuM-vAstavika rIte eTale paramArtha rIte saMsAra ane mekSanA hetuone--Azrava ane saMvararUpa kAraNene vipasa-parAvartana eTale pUrve kahyA pramANe phaLanA bhedavaDe karIne viparIta paNa nizcaya thata nathI. kemake tethI vyavasthAnA bhaMgane prasaMga Ave che. tethI karIne tenuM je bhAna thAya che eTale pUrve kahelA zubha AzravathI je mekSarUpa phaLanuM bhAna-zAna thAya che, te ajJAnane lIdhe ja eTale vastune baMdha na hovAthI ja thAya che. temAM AvA AbhAsamAM yathArtha vastune jANunAra rAnI muMjhAte nathI-ehavAle thatA nathI. 145. Aho ! Shrutgyanam
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.]. AtmajJAnAdhikAra. 401 upacArathI kahIe te A pUrve kaheluM paNa yogya che. te vAta be lekavaDe kahe che - tIrthakRnnAmahetutvaM yatsamyaktvasya vrnnyte| yaccAhArakahetutvaM saMyamasyAtizAyinaH // 146 // tapaHsaMyamayoH svargahetutvaM yacca puurvyoH| upacAreNa tadyuktaM syAghRtaM dahatItivat // 147 // mUlArthi-samaktine je tIrthaMkara nAma karmanuM hetupaNuM kahevAmAM Ave che, ati utkRSTa evA saMyamane je AhArakanuM hetupaNuM kahevAmAM Ave che, tathA prathamanA tapa ane saMyamane je svarganuM hetupaNuM kahevAmAM Ave che, te ghI baLe che ema kahevAnI jema upacAravaDe yukta che. 146-147. TIkAthe-samyakatvane eTale mekSane sAdhanAra evA samyaga darzanane je tIrthakara nAmakarmanuM hetupaNuM eTale tIrthakara nAmakarmane upArjana karavAnuM mukhyapaNuM kahevAmAM Ave che, atizAyI eTale caudapUrva saMbaMdhI cAritrane je AhArakanuM hetupaNuM eTale AhAraka zarIra karavAnA phaLavALI labdhinuM kAraNupaNuM kahevAmAM Ave che, tathA vItarAga saMyamathI pUrvakALe thanArA tapa ane cAritrane je svarganuM hetupaNuM eTale devagati nAmakarmanA baMdhanuM kAraNupaNuM kahevAmAM Ave che, te sarva upacAravaDe-ApavaDe yukta-saMgata che. kenI jema? te kahe che. jema lekamAM agni baLatA chatAM ghI baLe che ema ke bole che, te ja pramANe melanA heturUpa samakita ane cAritrane je zubha baMdhanA heturUpa kahevA te upacArathI ja kahevAya che. 146-147, tyAre nizcayavaDe Azrava ane saMvara kayA? tevI AzaMkApara kahe che - yenAMzenAtmano yogastenAMzenAzravo mataH / yenAMzenopayogastu tenAMzenAsya saMvaraH // 148 // mUlArtha-je aMze karIne AtmAne vega che, te aMze karIne tene Azrava kahe che. ane je aMze karIne tene upaga che, te aMze karIne tene saMvara che. 148. TIkArya-je pravRttirUpa pariNAmavALA aMze karIne-vibhAge karIne AtmAne ga-kamanI sAthe saMbaMdha hoya che, te aMzavaDe karIne-pariNamanA vibhAgavaDe karIne te AtmAne ja AzravarUpa kahyo che. tathA je 51 Aho! Shrutgyanam
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 adhyAtmasAra bhASAMtara. [SagnivRttirUpa pariNAmavALA aMze karIne AtmAne upaga che eTale ISTa siddhine sAdhanArA AtmAnA svarUpane anusarato bodha che, te aMzavaDe karIne-pariNAmanA vibhAgavaDa karIne AtmA ja saMvararUpa-karmanA nirodharUpa mAne che. 148. yenAsAvaMzavizrAntau bibhrdaashrvsNvrau| bhAtyAdarza iva svacchAsvacchabhAgadvayaH sadA // 149 // mUlArtha-tethI karIne A AtmA aMzanI vizrAMtine viSe Azrava ane saMvarane dhAraNa kare che nirmaLa ane malina evA be bhAgane dhAraNa karatA Adarza (dapaNu)nI jema sadA-niraMtara zobhe che. 149 . TIkAthe-tethI karIne A jIva kALAdikanA vibhAge karIne aMzanI vizrAMtine viSe eTale pUrva kahelA pariNAmanA be vibhAgonA madhyamAM eka eka aMzanA vizrAmaviSe Azrava ane saMvarane dhAraNa kare che svaccha-uparane nirmaLa bhAga ane asvaccha eTale pAchaLa malina bhAga e be bhAgane dhAraNa karanArA darpaNanI jema sarvadA zebhe che. 149. zuddhava jJAnadhArA syAtsamyaktvaprAptyanantaram / hetubhedAdvicitrA tu yogadhArA pravartate // 150 // mUlArtha-samaktinI prApti thayA pachI jJAnanI dhArA zuddha ja thAya che, ane hetunA bhedane lIdhe vicitra evI yoganI dhArA pravarte che. 150. TIkAthe-samakitanI prApti thayA pachI jyAre AtmAne pUrve kahela lakSaNavALA samaktine lAbha thAya tyAra pachI tarata ja jJAnanI dhArA eTale jJAnanA upaganI zreNI satata nirmaLa thatI jAya che. tathA hetanA bhedane lIdhe eTale vicitratAne lIdhe aneka prakAranI gadhArA eTale zubha pariNAmavALA vyApAranI saMtati athavA sAdhananI zreNI pravarte che-utpanna thAya che. 150. kahelA arthane ja spaSTa kare che- samyagdRzo vizuddhatvaM sarvAsvapi dshaasvtH| mRdumadhyAdhibhAvastu kriyAvaicitryato bhvet||151 // mUlAthe-te thakI samakitavaMtane sarva dazAne viSe vizuddhapaNuM thAya che. ane jaghanya, madhyama tathA utkRSTa e bhAva te kriyAnI vicitrAne lIdhe thAya che. 151. TakAI-tethakI eTale jJAnadhArAnI zuddhithakI samyagdaSTinuM Aho ! Shrutgyanam
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 403 prabaMdha.] AtmajJAnAdhikAra. . jAgrata, svama ane suSupti vigere sarva dazAne viSe eTale jJAnasAdhananA kALe karelI avasthAone viSe viparyAya rahita hovAthI vizuddhapaNuM-suMdarapaNuM hoya che. tathA mRdu-maMda arthAt jaghanya, madhya-jaghanya ane utkRSTa rahita madhyama tathA adhibhAva eTale tIvra upaga-jJAnanI phUrtirUpa utkRSTa e bhAva te kyiAnI vicitratAne lIdhe eTale jJAnAvaraNAdika karmanA kSapazamanA ane saMyamavyApAranI zuddhinA taratamapaNane lIdhe thAya che. tevuM taratamapaNuM samakitavaMtane paNa hoya che. 151. yadA tu sarvataH zuddhirjAyate dhArayordvayoH / zailezIsaMjJitaH sthairyAttadA syaatsrvsNvrH|| 152 // mUlArtha-jyAre sarva prakAre te banne dhArAnI zuddhi thAya che, tyAre zailezI nAmanA svairyathI sarvasaMvara thAya che. upara. kArya-jyAre eTale je samaye pUrva kahelI banne dhArAnI eTale vega ane upagarUpa baMne zreNInI sarva prakAre eTale sarva viparyAsanA abhAve karIne zuddhi-nirmaLatA thAya che, tyAre te samaye sarva veganA nirodha karIne zelezI nAmanA dhairyathI eTale AtmAnA sarva pradeze nizcaLa thavAthI sarvasaMvara eTale sarva parabhAvane niSedha thAya che. 15ra. tato'rvAg yacca yAvaca sthiratvaM tAvadAtmanaH / * saMvarane yogAzcacaM cAvattAvariyAvara | 252 mUlAI tenAthI pahelAM jevuM ane jeTaluM AtmAnuM sthirapaNuM thAya che, teTale AtmAne saMvara jANavo. ane jeTaluM ne jevuM yoganuM caMcaLapaNuM thAya che, teTale Azrava jANuM. 153. TIkArya-te zelezI guNasthAnathI pahelAM eTale nIcenA guNasthAnane viSe je AtmAnuM jevuM ne jeTaluM-jeTalA parimANuvALuM ane jeTalA kALa sudhInuM sthirapaNuM-nizcaLapaNuM thAya che, te AtmAne eTale eTale pitapotAnI sthiratAne anumAne saMvara thAya che. tathA je AtmAnuM jeTaluM ane jeTalA kALa sudhInuM yoganuM caMcaLapaNuM eTale mana, vacana ane kAyAnA vyApArarUpa AtmapradezanuM caMcaLapaNuM hoya che, teTalA kALa sudhI ne teTale tene Azrava hoya che. 153. 1 caudamuM guNasthAna (agI kevaLa). Aho ! Shrutgyanam
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAmasAra bhASAMtara - have te bannene upasaMhAra kare che- " nayata saMvarAvasaMthA * saMsAuirt = siddhAnAM ja zuddhanaMto mijA | 254 mUlAI-A pramANe azuddha nayathI saMsArI chone saMvara tathA AzravanI kathA che, paNa siddhajIne zuddha nayathI kAMIpaNa bheda nathI. 154. TIkartha A pramANe eTale pUrva kahyA pramANe azuddha nayathI eTale sAmAnya ane vizeSa aMzanI zuddhi vigere vastudharmane grahaNa karavAvaDe karIne azuddha evA nagamAdika dravyAka nayane svIkAra karavAthI saMsArI ane mATe saMvara ane AzravanI kathA eTale vicAra athavA racanA pravarte che. ane mukta ane mATe te zuddha nayathI eTale sarva aMze zuddha evA paryAyArthika nayane Azraya karavAthI bheda che ja nahIM. tethI tyAM saMvara ane Azravane vicAra ja nathI. 154. . have nirjarA viSe kahe che. (nirjarAnuM lakSaNa kahe che - nirjarA karmaNAM zATo nAtmAsau krmpryyH| yena nirjIyete karma sa bhAvastvAtmalakSaNam // 155 // mUlAI-karmane nAza e nirjarA kahevAya che. A nirjarA karmane paryAya hevAthI AtmArUpa nathI. paraMtu je bhAvavaDe karma nirjarAya che, te bhAva AtmAnuM lakSaNa jANavuM. 155. TakAI-karmone eTale jJAnAvaraNadika karma pudagaLane zATa eTale AtmapradezathI chuTA paDavuM te nirjarA kahevAya che. A nirjarA karmane paryAya che eTale karmane jajudI avasthAnI prAptirUpa che. bhAvArtha e che ke-karmanA pudagaLo ja karmanI avasthAne tyAga karIne akamarUpa avasthAne pAme che. tethI karIne te nirjarA AtmarUpa nathI. paraMta je vizaddha bhAve karIne karma eTale pUrve upArjana karelA jJAnAvaraNAdika kamarAzi nirjarAya che eTale jIva pitAnA AtmapradezathI tene chuTA pADIne adA kare che, te bhAva ja eTale bodhathI vRddhi pAmelA tapa ane cAritramaya pariNAma ja eTale tadrupa AtmAnuM lakSaNa ja nirjarArUpa thAya che. 155. nirjarAnuM kAraNa bhAvatapa che, mATe tenuM svarUpa batAve che- sattapo dvAdazavidhaM zuddhajJAnasamanvitam / AtmazaktisamutthAnaM cittavRttinirodhakRt // 156 // Aho ! Shrutgyanam,
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] AtmAnAdhikAra. . 45 mUlAI-AtmAnI zaktithI utpanna thayeluM, cittanI vRttiono nirodha karanAruM ane zuddha jJAnavaDe yukta evuM sat tapa bAra prakAranuM che. 156. TIkArya-AtmAnI zaktithI eTale jIvanA karmanI nirjarA karavAnA sAmarthyathI vIryanA ullAsapUrvaka utpanna thayeluM, cittanI vRttione eTale AtmAthI bahAra pharanArI pravRttione nirodha-nivRtti karanAruM ane zuddha jJAnavaDe saMbodhavaDe yukta evuM cha prakAranuM bAhya ane che prakAranuM atyaMtara ema bAra prakAranuM pradhAna tapa kahevAya che. te nirjarArUpa thAya che. 156. yatra rodhaH kaSAyANAM brahma dhyAnaM jinasya ca / jJAtavyaM tattapaH zuddhamavaziSTaM tu laMghanam // 157 / / mUlArtha-je tapane viSe kaSAyone rodha, brahmacarya ane jinezvaranuM dhyAna thatuM hoya, te zuddha tapa jANavuM; ane bAkInuM sarva laMghana mAtra samajavuM. 157. TIkArya-je tapasyA karavAthI krodhAdika kaSAyone redha eTale nAza, brahma eTale kAmavikArane abhAva ane jinezvaranuM dhyAna eTale vItarAganuM ekAgra manathI maraNa thatuM hoya, te zuddha eTale nirdoSa tapa jANavuM, te vinA badhuM laMghana eTale mAtra zarIranuM zeSaNa ja samajavuM. 157. kahelA arthane spaSTa kare che. - bubhukSA dehakArya ca tapaso nAsti lakSaNam / titikSAbrahmaguptyAdisthAnaM jJAnaM tu tadvapuH // 15 // mUlAI sudhA ane dehanI kRzatA e kAMI tapanuM lakSaNa nathI. paNu titikSA ane brahmagupti vigerenA sthAnarUpa je jJAna te ja te tapanuM zarIra che. 158. TIkArtha-bumukSA eTale bhUkha sahana karavI te ane zarIranI kRzatA eTale durbaLatA e kAMI tapanuM lakSaNa-svarUpa nathI. paraMtu titikSA eTale krodha ane dInatA rahita sahanapariNamavALI kSamA tathA brahmagupti eTale nava prakAre brahmacaryanuM pAlana karavAno upAya, tathA zabda che tethI kaSAya ane cittanA niSedha vigerenAM sthAnarUpa je jJAna-bAdha te ja te tapanuM zarIra eTale svarUpa (lakSaNa) che. 158. Aho! Shrutgyanam
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ pachajnyaanen nipuNenaikyaM prAptaM candanagandhavat / nirjarAmAtmano datte tapo nAnyAdRzaM kvacit // 159 // mUlArtha_nipuNa evA jJAnavaDe caMdana ane tenA gaMdhanI jema ekatAne pAmelI tapasyA AtmAnI nirjarane Ape che tenAthI bIjA prakAranI tapasyA kadApi nirjarA ApatI nathI. 159. TakAI nipuNa eTale yathArtha vastusvarUpane jaNAvavAmAM kuzaLa evA rAnavaDe eTale sabaMdhavaDe caMdanAdikanA gaMdhanI jema eka svarUpapaNune pAmelI eTale tapasyAnI rUcinA pariNAmarUpe parisumelI anazanAdika tapasyA AtmAne ukta svarUpavALI nirjarAne Ape che. ane tethI vilakSaNa evI tapasyA kadApi nirjarAne ApatI nathI. kAraNa ke tene AtmAe svIkAra karyo nathI. 159. tapasvI jinabhaktyA ca shaasnodbhaasnotthyaa| puNyaM badhnAti bahulaM mucyate tu gataspRhaH // 160 // mUlArtha--tapasvI (muni zAsananI unnati karavAthI utpanna thayelI jinabhaktivaDe ghaNuM puNya bAMdhe che. ane sarva prakAranI spRhArahita thayela tapasvI mukta thAya che. 160. TIkArya-jene niraMtara tapa hoya te tapasvI arthAt muni, zAsananA-jinapravacananA ubhAravaDe eTale tenA mahimAne prakaTa karavAthI unnati karavAvaDe utpanna thayelI jinabhaktithI eTale jinezvaranuM vizeSa bahumAna karavAthI ghaNuM puNya-zubha karma bAMdhe che-upArjana kare che. ane jene zAsananI unnati vigerenI paNa sarva spRhA dUra thaI gaI chenaSTa thaI che, e tapasvI te mukta thAya che eTale zubhAzubha karmanA baMdhanathI rahita thAya che. 160. karmatApakaraM jJAnaM tapastannaiva vetti yH| prApnotu sa hatasvAnto vipulAM nirjarAM katham // 161 // bhUlAthe-je tapasvI karmane tApa karanArUM jJAna ja tapa che ema jANa nathI, te haNuyelA cittavALe muni meTI nirjarAne zI rIte pAme? 161. TIkArya-je tapasvI kamene eTale kArmaNa zarIra vigere pugaLarAzine kSaya thavArUpa saMtApa utpanna karanAra jJAna eTale bodha ja tapa che, ema nathI jANatuM eTale tevA prakAranuM jJAna na hovAne lIdhe Aho ! Shrutgyanam
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] AtmajJAnAdhikAra. 47 jJAnane ja taparUpe nathI jANatA te naSTa cittavALA tapasvI vistAravALI karmakSayarUpa nirjarAne zA upAyathI pAme ? koI paNa upAyathI pAme nahIM. 1610 ajJAnI tapasA janmakoTibhiH karma yannayet / antaM jJAnatapoyuktastatkSaNenaiva saMharet // 162 // mUlAthe--ajJAnI mANasa je karmanA tapasyAvaDe phATI janme karIne nAza kare, te karmanA jJAnatape karIne yukta muni kSaNavAramAM ja nAza kare che. 162. TIkArtha--ajJAnI eTale tattvamedha rahita manuSya je eTale jeTalA parimANavALA karmane tapasyAvaDe karoDo janme karIne eTale karoDa bhavanI paraMparAe karIne vinAza pamADe che, teTalA karmane jJAnarUpI tape karIne cuktamuni eka kSaNamAM ja eTale alpa samayamAM ja vinAza pamADe che. 162. e ja mATe kahyuM che.-- jJAnayogatapaHzuddhamityAhurmunipuMgavAH / tasmAnnikAcitasyApi karmaNo yujyate kSayaH // 163 // mUlAthaeNjJAnayogarUpI tapasyA ja zuddha che ema zreSTha munie kahe che, kAraNa ke tenAthI nikAcita karmaneA paNa kSaya thAya che. 163. TIkAtha--zreSTha munie jJAnayoga eTale jJAnapUrvaka brahmapaNAnI prAptinA upAyarUpa tapa, karmane kSaya karavAnA zuddha-nirmaLa upAya che e prakAre kahe che. kAraNa ke te jJAnayogarUpI tapasyAthI nikAcita karmA paNu eTale atyaMta gADha baMdhanathI baMdhAyelA jJAnAvaraNAdika karmonA paNa kSaya-vinAza saMbhave che. teA pachI zithila aMdhavALA karmanA kSaya thAya temAM te zuM Azcarya ! 163. ema zI rIte ?. te kahe che. Aug yadihApUrvakaraNaM zreNI zuddhA ca jAyate / dhruvaH sthitikSayastatra sthitAnAM prAcyakarmaNAm // 164 // bhUlArtha--kAraNa ke A jJAnayoga tapane viSe apUrvakaraNa ane zuddha zreNI utpanna thAya che, tethI tyAM rahelA muninA pUrva karmonI sthitinA kSaya avazya thAya che. 164. TIkAthe--jethIkarIne A jJAnayoga tapane viSe apUrvakaraNa eTale Aho! Shrutgyanam
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMbA abhAra bhASAMtara. [SaNaA anAdi saMsAramAM bhramaNa karatAM jIve kadApi pUrve pAmyuM nathI evuM karaNa eTale adhyavasAyanI dhArA tathA zuddha eTale kaSAyanA udayarUpI maLe karIne rahita evI kSepaka ke upazamamAMnI eka zreNI jIvane prApta thAya che. te apUrvakaraNa ane zreNIne viSe rahelA munienA pUrve karelA jJAnAvaraNAdika karmonI sthitine eTale karmane rahevAnA kALanA pariNAmane kSaya-nAza-echApaNuM avazya thAya che. tethI karIne jJAnagarUpI tapa nikAcita karmanA kSayanuM kAraNa che e siddha thAya che. 164. have nirjarAne upasaMhAra kare che- tasmAjjJAnamayaH zuddhastapasvI bhaavnirjraa| zuddhanizcayatastveSA sadAzuddhasya kApi na // 165 // . mUlArtha-tethI karIne jJAnamaya zuddha tapasvI bhAvanirja rUpa che. ane zuddha nizcaya nayathI sadAzuddhane eTale siddhane bIlakula nirjarA nathI. 165. kirtha-tethI karIne eTale pUrve kahelA hetuonI paraMparAe karIne jJAnamaya-tatvajJAnanA pariNumavALe zuddha tapasvI-nispRha tapayukA muni ja AtmazuddhithI abhinna hovAthI bhAvanirjarA che. ane zuddha nizcaya nathI eTale zuddha paryAyane grahaNa karanAra nayanA AzayathI sadAzukane eTale sarvadA karmamaLa rahita evA siddhane A pUrve kahelI dravya ane bhAva e be prakAramAMthI eka prakAravALI nirjarA nathI. kemake nirjarAnA phaLasvarUpa karmane abhAva prApta thayela hovAthI nirjA karavApaNuM ja rahetuM nathI. 165. have baMdhanuM lakSaNa kahe che - bandhaH karmAtmasaMzleSo dravyataH sa cturvidhH| taddhatvadhyavasAyAtmA bhAvatastu prakIrtitaH // 166 // mUlArtha -kamanI sAthe AtmAne je saMleSa te baMdha kahevAya che. te baMdha dravyathI cAra prakAra che, ane bhAvathakI te te (baMdha)ne heturUpa adhyavasAyanA svarUpavALa kahela che. 166. 1 A apUrvakaraNa AThamuM guNaThANuM che. tyAM zreNInI yogyatA prApta thAya che ne navamA guNaThANuthI zreNuM maMDAya che. AThame ne navame guNaThANe pUrva karmanI sthitine ghAta thAya che. Aho ! Shrutgyanam
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha, ] AtmajJAnAdhikAra. 40 thI- TIkAthe--karmanI sAthe eTale karmane yogya evA pugaLarAzinI sAthe jIvaneA je AzleSa-saMbaMdha te aMdha kahevAya che. te aMdha apradhAna vRttithI prakRti, sthiti, rasa ane pradeza ema cAra prakAranA che. A aMdha paNa AtmA nathI. kemake karmanA pugaLAsAthe karmanA ja pudgaLAnA saMbaMdha thaI zake che. tathA bhAvathI teA eTale caitanyakriyAnA svabhAvathI te te aMdhanA hetu-baMdhane utpanna karanAra adhyavasAya-rAgAdika pariNAma ane pariNAmInA abheda hAvAthI AtmAne ja aMdharUpa kahelA che. 166. zI rIte ? te kahe che.- veSTayatyAtmanAtmAnaM yathA sarpastathAsumAn / tattadbhAvaiH pariNato babhrAtyAtmAnamAtmanA // 167 // mUlAthe--jema sarpa potAnA dehavaDe potAnA dehane vIMTe che, tema prANI paNa te te bhAve karIne pariNAma pAmyA chatA peAtAnA AtmAvaDe ja peAtAnA AtmAne bAMdhe che. 167. TIkAthe--jema sarpa peAtAnA dehavaDe karIne peAtAnA dehane vIMTe che, te ja prakAre AtmA (jIva) paNa te te rAgAdirUpa bhAve karInepariNAme karIne pariNamyA chatA AtmAvarDa-potAnA piraNAmavaDe AtmAne-peAtAne madhe che, eTale vizeSa prakAranA pariNAmathI grahaNa karelA karmanA rAzivaDe vIMTe che. 167. pharIne daSTAMta Ape che.~~ badhnAti svaM yathA kozakArakITaH svatantubhiH / AtmanaH svagatairbhAvairbandhane sopamA smRtA // 168 // mUlAthaeN jema rezama karanAro kIDo potAnA taMtuovaDe potAnA dehane khAMdhe che, tema AtmAnA peAtAmAM rahelA bhAve karIne thatA aMdhanane viSe te ja upamA kahelI che. 168. TIkAthe--jema kAzakAra kIDo eTale rezamane utpanna karanArA kIDA peAtAnI lALarUpI taMtue karIne peAtAnA zarIrane bAMdhe che. te ja pramANe jIva potAmAM rahelA rAgAdika pariNAme karIne pAte baMdhana pAme che tethI baMdhana pAmavAmAM te ja upamA kahelI che. 168. para Aho! Shrutgyanam
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ pachaahIM keI ema kahe ke-aparAdha karanArAone karmane baMdha karanAra Izvara che." Ama kahenArane mATe kahe che jantUnAM sAparAdhAnAM bandhakArI na hiishvrH| tadvandhakAnavasthAnAdabandhasyApravRttitaH // 169 // mUlAthe aparAdhI prANIone baMdha karanAra Izvara nathI, kemake tenA baMdha karanAranuM anavasthAna che. ane baMdharahitane pravRttine abhAva che. 169. TIkAthe-Izvarane viSe bhakti na karavArUpa aparAdhavaDe sahita evA prANIone kamane baMdha karanAra Izvara eTale jagatakartA vighaNu nathI. kAraNa ke te karmanA baMdha karanAranuM anavasthAna che eTale niyata kAraNakAryabhAvano abhAva vigere bahu deSayukta che te paNa zI rIte? te kahe che-baMdharahitane pravRttine abhAva che mATe, eTale . Izvara yiArahita hevAthI te baMdhane hetu thaI zakatuM nathI. 169. zaMkA-bhale sAkSAt aMdhane kartA Izvara nathI, paraMtu te Izvara jInI pravRttimAM preraNA karanAra che, ema AzaMkA karanArane kahe che - na cAjJAnapravRttyarthe jJAnavanodanA dhruvA / abuddhipUrvakAryeSu svapnAdau tadadarzanAt // 170 // mUlArtha--ajJAnavALAne pravRtti karAvavA mATe jJAnavAnanI prera| he ja nahIM. kAraNa ke svamAdikamAM ajJAnapUrvaka karAtAM kAryone viSe te preraNuM jovAmAM AvatI nathI. 170. TIkArca-ajJAnavALAne pravRtti karAvavA mATe jJAnavAna evA IzvaranI preraNuM heya nahIM. kAraNa ke svamAdikane viSe eTale nidrAmAM thatI mananI bhrAMtine viSe tathA mAhi zabda che mATe madonmatta, mUchita vigere avasthAne viSe abuddhipUrvaka kAryamAM te ajJAnavALA prANIne keInI preraNuM jovAmAM AvatI nathI. je jAgratanA kAryamAM IzvaranI preraNuM ISTa heAya te ajAgratanA kAryane viSe paNa bIjA keinuM prerakapaNuM hovuM joIe, ane te te dekhAtuM nathI. 170. tyAre kenI preraNAthI jIva pravarte che? e zaMkApara kahe che - tathAbhavyatayA janturnoditazca prvrtte|| bannan puNyaM ca pApaM ca prinnaamaanusaartH|| 171 // mUlArtha-pariNAmane anusAre puNya tathA pApane bAMdhato jIva Aho ! Shrutgyanam
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.]. AtmajJAnAdhikAra. tathA prakAranA bhavyapaNue karIne preraNuM pAmyo chate pravarte che. 171. TIkArya-jIva tathA prakAranI bhavyatAe karIne eTale te te kAryanA bhede karIne pariNAma pAmatI bhavyatA-yogyatAe karIne preraNa pAme chata pravarte che. zuM karate sata pravarte che? te kahe che-pariNamane eTale adhyavasAyane anusAra eTale adhyavasAyane yogya evA kAraNathI puNya te zubha karmane ane pApa te azubha karmane bAMdhata eTale zubhAzubha karmane AtmapradezanI sAthe saMbaMdha karAvate sato pravarte che. 171. kahelI ghaTanAmAM daSTAMta Ape cherogsthitynusaarenn pravRttI rogiNo yathA / bhavasthityanusAreNa tathA bandhe'pi varNyate // 172 // malAI-jema reganI sthitine anusAra regI mANasanI pravRtti thAye che, tema bhavanI sthitine anusAre (jIvanI) aMbaMdhane viSe paNa pravRtti kahelI che. 172. TIkAryuM-jema varAdika vyAdhinI sthitine anusare eTale sthitine anukULa evA pariNAme karIne regI mANasanI pravRtti thAya che. je cirakALa sudhInI reganI sthiti haya, te rogIne AmaphaLa khAvAnI arthAt kupathya karavAnI avazya IcchA thAya che, nahIM to thatI nathI; teja prakAre bhavasthitine anusare eTale jIvane saMsAra ghaNe avazeSa heya ke zeDa heya tene anurUpa pariNAmane anusAre karmanA baMdhane viSe paNa jIvanI pravRtti thAya che. 172. zuddhanizcayatastvAtmA na baddho bndhshNkyaa| bhayakaMpAdikaM kiM tu rajAvahimateriva // 173 // . mUlAI-zuddha nizcaya nathI te AtmA baMdhAteja nathI. paNuM baMdhanI zaMkAe karIne deraDIne viSe sarpanI bhrAMtinI jema bhaya, kaMpa vigerene pAme che. 173, TIkAI-AtmA zuddha nizcaya nathI eTale samagra vibhAva (parabhAva) rahita AtmasvarUpane grahaNa karanAra nayanA matathI to karmavaDe aMdhAteja nathI. paraMtu baMdhanI zaMkAe karIne eTale "kadAca huM baMdhAI jaIza evA trAsavaDe ane takevaDe karIne bhaya, kapa (pariNumanuM calAyamAna thavuM) tathA Adi zabdathI bhrAMti vigere Aho ! Shrutgyanam
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [SaNaaMdhanAM kAraNe thAya che, jema deraDIne viSe sarpanI buddhi eTale A sarSa che" evI bhrAMti thAya che tema. paraMtu zuddha AtmAne viSe te te che ja nahIM. 173. enuM ja samAdhAna kahe che - dRDhAjJAnamayI zaMkAmenAmapaninISavaH / adhyAtmazAstramicchanti zrotuM vairAgyakAMkSiNaH // 174 // malAI-A daDha ajJAnavALI zaMkAne dUra karavA IcchatA ane vairAgyanI abhilASAvALA purUSe adhyAtma zAstrane zravaNa karavA Icache che. 174. TIkAthe A pUrve kahelI atyaMta gADha ajJAnamaya eTale avivekavALI zaMkAne-bhrAMtine dUra karavAne icchatA ane vairAgyanI abhilASAvALA prANIo adhyAtma zAstrane eTale adhyAtmane pratipAdana karanAra graMthane sArI rIte zravaNa karavA Icche che-tevI abhilASAvALA thAya che. 174. zAstranA arthamAM sArI rIte vicAra kare. e viSe traNa ke karIne zikSA-upadeza Ape che. dizaH pradarzakaM zAkhAcandranyAyena tatpunaH / pratyakSaviSayAM zaMkAM na hi hanti parokSadhIH // 175 // mUlAI-te zAstra zAkhAcaMdranA nyAyavaDe karIne dizA mAtrane ja dekhADanAruM che. kAraNa ke pakSa jJAna pratyakSa viSayavALI zakAne hatuM nathI. 17pa. TIkALuM-he bhavya prANIo! tame A prakAre jANe ke te pUrve kaheluM adhyAtmazAstra zAkhAcaMdranA nyAye karIne eTale "je, A vRkSanI zAkhApara caMdra dekhAya che." A daSTAMte karIne dizA mAtrane dekhADanAra-jaNAvanAra che. jemake "je A cetanyavALo padArtha che, te ja AtmA che." e pramANe digU mAtra che. kAraNa ke parokSa buddhi eTale asAkSAta jJAnavALuM zAstra hoya che. ane tene upadeza karanAra sarva vastune sAkSAta jANanAra sarva hoya che. tethI te zAstra pratyakSa viSayavALI eTale spaSTa evA AtmasvarUpanA jJAnane viSe utpanna thayelI athavA pitAnA anubhavamAM pratyakSa thayelI zaMkAne haNatuM nathI nirAkaraNa karatuM nathI. 175. Aho ! Shrutgyanam
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] . AtmajJAnAdhikAra zaMkhe zvaityAnumAne'pi doSAtpItatvadhIryathA / zAstrajJAne'pi mithyAdhIsaMskArAdvandhadhIstathA // 176 // mUlAdhe-jema zaMkhane viSe zvetapaNanuM jJAna chatAM paNa deSane lIdhe temAM pIta (pILA) parNanI buddhi thAya che, tema zAstranuM jJAna chatAM paNa mithyA buddhinA saMskArathI AtmAne viSe baMdhanI buddhi thAya che. 17. TIkArtha-jema timira rega vigere daSTinA deSathI zaMkhane viSe jetapaNunuM jJAna chatAM paNa pIta-pILA varNapaNanI buddhi thAya che, teja prakAre zAstranuM jJAna chatAM paNa eTale zAstrathI AtmAnuM abaMdhapaNuM jANyA chatAM paNa mithyAtva buddhinA saMskArathI eTale viparIta buddhi nA saMgathI AtmAne viSe baMdhanI buddhi eTale AtmA "karma karIne baMdhAya" evI mati thAya che. 176. . zrutvA matvA muhuH smRtvA sAkSAdanubhavanti ye / tattvaM na bandhadhIsteSAmAtmAbandhaH prakAzate // 177 // - mUlArtha jeo vAraMvAra tatva sAMbhaLIne, tenuM manana karIne tathA smaraNa karIne tene sAkSAta anubhave che, teone baMdhanI buddhi hetI nathI, ane teone AtmA baMdharahita prakAze che. 177. TIkarthasavivekane bhajanArA jeo vAraMvAra zAstrathakI tattvane eTale bheda ane prabhedasahita jIvAdika vastunA svarUpane sAMbhaLIne, tenuM manamAM manana karIne tathA tenA pUrvApara saMbaMdhanuM smaraNa karIne sAkSAta anubhave che eTale pitAnI buddhimAM tene pratyakSa kare che, te vicAravicakSaNa purUSane baMdhanI buddhi eTale "bhAre AtmA aMdhAya che" evI buddhi thatI nathI. tethI zuddha nizcaya vRttio karIne baMdharahita ja AtmA prakAze che, ema teo kahe che. caitanyanI sattAne viSe jaDasattA jAti bhede karIne judI ja rahelI che, mATe tene baMdhane abhAva che. 177. have mekSanuM lakSaNa kahe che- dravyamokSaH kSayaH karmadravyANAM nAtmalakSaNam / bhAvamokSastu taddheturAtmA ratnatrayAnvayI // 178 // mUlAthe-karmadrivyone je kSaya te dravyamakSa kahevAya che. paNa te AtmAnuM lakSaNa nathI. ane te dravyamekSanA heturUpa ratnatrayIthI yukta e je AtmA te bhAvakSa kahevAya che. 178. Aho ! Shrutgyanam
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ 17 TIkarthakarmane prApya evA pugaLa skona je kSaya eTale jIvanA pradezanI sAthe sarvathA temane asaMbaMdha, te dravyamekSa eTale mAtra karmanAM daLIyAnA ja baMdhanI mukti arthAt pugaLabaMdhane ja nAza. te kAMI AtmAnuM lakSaNa-AtmasvarUpa nathI. eTale ke samagra karmanAM pugaLe ke je karmathI bhinna thayelAM ( chuTA paDelAM) che, te karmapaNAthI rahita thAya che, tethI dravyane mokSa eTale tenuM karmapaNAthI rahitapaNuM thAya che, eTale te dravyamokSa kahevAya che. ane samyagdarzanAdika traNa rothI yukta temaja dravyamokSanA heturUpa je AtmA te bhAvamokSa eTale pradhAna mekSa kahevAya che, kAraNa ke te kSathI pitAnuM pUrNa svarUpa prApta thAya che. 178. - kahelA arthane spaSTa kare che jJAnadarzanacAritrairAtmaikyaM labhate ydaa| karmANi kupitAnIva bhavantyAzu tadA pRthak // 179 // mUlArtha-jyAre AtmA jJAna, darzana ane cAritranI sAthe ekatAne pAme che, tyAre kama jANe kepa pAmyA hoya tema tenAthI tatkALa judAM paDe che. 179. TakAI-jyAre AtmA jJAna, darzana ane cAritranI sAthe ekatAne-tanmayapaNane pAme che, tyAre jJAnAvaraNadika karmo jANe kepa pAmyA hoya tema tatkALa chavapradezathakI judAM paDe che. 179. ato ratnatrayaM mokSastadabhAve kRtaarthtaa| pAkhaMDigaNaliMgaizca gRhiliMgaizca kApi na // 18 // mUlA-tethI karIne rAtraya rU5 ja mokSa che. te rAtrayane abhAve pAkhaMDI samUhanA veSavaDe karIne tathA gRhasthInA veSavaDe karIne kAMI paNa kRtApaNuM nathI. 180. TIkAthe--tethI karIne eTale pUrve kahelA hetue karIne je traNa ranamaya thavuM te ja mokSa che, eTale AtmAnuM svasvarUpe rahevuM che. te rAtrayanI prAptine abhAve pAkhaMDIonA aneka prakAranA liMge (ve) karIne eTale potapotAnA matane anusAra veSane dhAraNa karanArA pAkhaMDIonA darzananA bhedakarIne nAnA prakAranA samUhane viSe je lige eTale vastrAdika nepathyanI racanA karavAmAM Ave che teNe karIne tathA gRhasthInA veSe karIne kAMIpaNa kRtArthatA eTale kriyA Aho ! Shrutgyanam
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] AtmajJAnAdhikAra. 415 vigerenI saphaLatA nathI. mATe ratnatrayathI yukta evA veSa ja sAkSA sAdhaka che. bIjuM kAI nathI. 180. pAkhaMDigaNaliMgeSu gRhiliMgeSu ye ratAH / na te samayasArasya jJAtAro bAlabuddhayaH // 181 // bhUlAthe--jeo pAkhaMDIsamUhanA veSane viSe ane gRhasthInA veSane viSe Asakta che, te mALabuddhivALA purUSA sidhdhAntanA tattvane jANanArA nathI. ( ema samajavuM. ) 181 < TIkArya--tattvanA svabhAvane ( rahasyane ) nahIM jANanArA evA pUrve kahelA vividha veSane dhAraNa karanArA pAkhaMDIonA veSane viSe tathA brAhmAdika gRhasthIonA veSane viSe je Asakta che eTale A amAro veSa meAkSasAdhaka che' ema mAnanArA che, te bALakanI jevI buddhivALA-tattvAtattvanA vicArarahita purUSA sidhdhAMtanA rahasyane khIlakula jANanArA nathI-jANatA nathI ema samajyuM, 181. bhAvaliMgaratA ye syuH sarvasAravido hi te / / liMgasthA vA gRhasthA vA sidhyanti dhutakalmaSAH // 182 // mUlAthe--jeo bhAliMgane viSe Asakta che, te sarva sArane jANanArA che, tethI teo sAdhuliMge hoya athavA gRhIliMge rahelA hAya, te paNa teo pApanA kSaya karIne sidhdhipada pAme che. 182. TIkArba--vastudharmane sArI rIte jANanArA jeo bhAvaliMgane viSe eTale bhAvathI-atyaMtara vRttithI je liMga eTale samyak prakAre vastudharmanI zraddhA ane jJAnAdipa je dharmInuM lakSaNa tene viSe Asakta-prItimaya cittavALA hAya chaeN, te sarva vastudharmanA sArane eTale rahasyane jANe che. tethI teo sAdhuvigerenA veSamAM rahyA hAya, avA gRhasthAvAsane viSe rahyA heAya te paNa tee pApamaLanA nAza karIne siddha thAya chekRtArtha thAya che. 182, tethI karIne bhAvaliMganI stuti-prazaMsA kare che.bhaavliNgN hi mokSAMgaM dravyaliMgamakAraNam / dravyaM nAtyantikaM yasmAnnApyaikAntikamiSyate // 183 // mUlAthe--bhAvaliMga e meAkSanuM aMga (kAraNa ) che, ane dravyaliMga e meAkSanuM kAraNu nathI. kAraNa ke dravyane AtyaMtika IcchavuM nathI, tema ja ekAMtika paNa IcchayuM nathI. 183. Aho ! Shrutgyanam
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [SaNaTIkArca-bhAvaliMga-samyam darzana, jJAna vigere avazya mokSanuM prayojaka-kAraNa che. ane dravyaliMga eTale sAdhu vigerene veSa mAtra akAraNuM che eTale mekSane utpanna karavAmAM kAraNa nathI. kAraNa ke dravya te apradhAna (gauNa) sAdhana che, tethI tene AtyaMtika eTale atyaMta kAraNapaNe IcchayuM ja nathI, temaja tene ekAMtika kAraNapaNe paNa IcchayuM nathI kema ke te keIkane akAraNarUpa paNa thAya che, tethI te vyabhicArI kAraNa che. 183. nagnapaNuM ja mokSane hetu che evI zraddhA rAkhanArA digaMbarIene pAMca lekavaDe upadeza Ape che- - yathAjAtadazAliMgamarthAdavyabhicAri cet / - vipakSavAdamAvAtutve nu ja pramar I 284 | mUlArtha-jevI rIte janma thaze tevI dazA (avasthA) rUpa veSa merUpI arthathakI avyabhicArI che, ema je kahetA he te vipakSa bAdhakane abhAva hevAthI mRgAdikane paNa mokSa thaze. ane sarve nagnane je mekSa na IcchatA he te te (nagnapaNuM) ne mokSanuM kAraNa kahevAmAM zuM pramANa che? 184. TIkArtha- he vidvAna ! je jerUpe utpanna thaye eTale mAtAnA udaramAMthI nIkaLe terUpa dazA eTale napaNAnI avasthArUpa veSa, prArthanA karavA lAyaka mokSa padArthanuM avyabhicArI kAraNa eTale nizcita kAraNarUpa che-kAryanA bhAvavALe che ema tame kahetA he te vipakSa bAdhakanA abhAvathI eTale mekSa pratye vyAghAta karanArA hAdike karele je bAdhaka bhAva eTale mokSane abhAva, tene tame ApelA kAraNamAM abhAva hovAthI vastrarahita sarve mRgAdikano mekSa thaze; kAraNa ke nagnapaNane tame nizcita kAraNa mAnyuM che. vaLI tame tamArA cittamAM vicAra karIne kaho ke je sarve nagnano mekSa tame IcchatA nathI te pachI tenA hetumAM eTale nagnapaNAne mekSanA kAraNapaNamAM bIjuM kayuM pramANa che? kAMI paNa nathI. 184. digaMbara kahe che ke temAM IcchA ja bAdhakarUpa che." e zaMkAne dUra karavA kahe che - vastrAdidhAraNecchA cedAdhikA tasya tAM vinaa| dhRtasya kimavasthAne karAderiva bAdhakam // 185 // mUlArtha- vastrAdika dhAraNa karavAnI IcchA ja te mokSane Aho! Shrutgyanam
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] AtmAnAdhikAra. * 47 bAdha karanArI hoya, te IcchA vinA ja hasta vigerenI jema dhAraNuM karelA vastrAdikanA hevApaNumAM ze bAdha che? 185. --he bhadra! je vastrAdika-vastrapAtra vigerene dhAraNu-grahaNa karavAnI IcchA ja te mekSaprAptine bAdha karanArI-abhAva karanArI tamane ISTa hoya, te te IcchA vinA ja hasta, pAda vigerenI jema dhAraNa karelA vastrAdikanA grahaNanuM avasthAna chate eTale zarIrAdikane viSe mAtra AdhArarUpe rahe chate munine zuM bAdhaka che? kAMI paNa bAdha ame jotA nathI. 185. . pharIthI digaMbarI kahe ke-"vastra svasattA mAtra karIne paNa vidyamAna hoya, te te kevaLajJAnanI utpattine bAdha karanAra che." e zaMkApara kahe che - svarUpeNa ca vastraM cet kevalajJAnabAdhakam / tadA dikpaTanItyaiva tattadAvaraNaM bhavet // 186 // mUlArtha-je vasa svarUpe karIne ja kevaLajJAnane bAdhAkArI heya to digaMbaranA nyAyavaDe ja te (vastra) te (kevaLajJAna) nuM AvaraNa thavuM joIe. 18. TIkAthe he bhadra! netra mIMcIne vicAra kara, ke je vastra svarUpe karIne ja eTale mAtra vidyamAnapaNe karIne ja kevaLajJAnanuM bAdhaka eTale kevaLajJAnanI utpattine pratighAta karanAra hoya, te digaMbaranA nyAye karIne ja te vasa te kevaLajJAnanuM AvaraNa karanAra jJAnAvaraNIya karmanI jevuM hovuM joIe. ane tema thavAthI tArA matamAM vastrAvaraNa sahita cha prakAre jJAnAvaraNa thavAM joIe. 186. vaLI te ja arthamAM bIjuM dUSaNa Ape cheitthN kevalinastena mUrdhni kSiptena kenacit / kevalitvaM palAyetatyaho kimasamaJjasam // 187 // - mUlArthi--ane tema thavAthI kevaLInA mastaka para kaI purUSa vasa nakhe te tethI karIne paNa tenuM kevaLIpaNuM naSTa thavuM joIe. mATe ahe! A kevuM agya? (tAruM kathana che.) 187. TIkArtha-A prakAre eTale pUrva kahyA pramANe vastrAvaraNa siddha thaye chate kaI bhaktimAna purUSa kevaLInA mastaka para vastra dhAraNa kare, te tethI karIne paNa tenuM kevaLajJAna nAza pAmavuM joIe. kAraNuM . 53 Aho ! Shrutgyanam
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ SaSTha - ke te pharIne jJAnAvaraNathI AvRta thAya che. A prakAre ahA ! ghaNA khedanI vAta che ke vastrAdikane dhAraNa karavAmAM zuM aghaTita che? kAMi ja nathI. 187. bhAvaliMgAttato mokSo bhinnaliMgeSvapi dhruvaH / kadAgrahaM vimucyaitadbhAvanIyaM manasvinA // 188 // malAthe--tethI karIne bhinna liMgavALAne viSe paNa bhAvaliMgathI avazya mekSa che. mATe kadAgrahane mUkIne manasvI purUSe A viSe sArI rIte vicAra karavA. 198. TIkA"--tethI karIne eTale pUrve kahelA hetuonI paraMparAe karIne bhAvaliMgathI eTale samyag darzana vigerenI prAptithI bhinna liMgane viSe paNa eTale jinezvare kahelA veSathI bIjA anya tIrthikanA veSane viSe paNa avazyapaNe mokSa thAya che, teA pachI jemaNe jaina dharma jANyA che, evA vastrAdika dhAraNa karanAra munionA aparAdha che ke tenA vastrane lIdhe mokSa na thAya? tenA kAMI paNa aparAdha nathI, mATe kadAgrahane choDIne pUrve kahelI hakIkatanA manasvI purUSe sArI rIte vicAra karavA. 189. azuddhayato hyAtmA baddho mukta iti sthitiH / na zuddha nayatastveSa badhyate nApi mucyate // 189 // mUlAthe--AtmAnI azuddha nayathI a ane mukta evI sthiti kahevAya che. paraMtu zuddha nayathI te A AtmA baMdhAtA nathI, tema ja mukta paNa thatA nathI. 189: DhIkArya--AtmA azuddha nayathI eTale utpAda ane vyayane grahahyu karanAra naigamAdika nayanA pakSanA Azraya karavAthI ahaM eTale karmavaDe ArilaSTa che, tathA mukta eTale karmarahita che, e pramANe navasthAvALA kahevAya che. paraMtu A jIva zuddha nayathI eTale utpAda ane vyayarahita vastunuM samarthana karavAvaDe karIne patra saMgraha ( zuddha ) nayanA Azraya karavAthI addha paNa thatA nathI, kAraNa ke sadA ekaja svarUpa che. tema ja mukta paNa thatA nathI, kAraNa ke sarvadA baMdhathI rahita che. 189. have upasaMhAra karatAM kahe che. anvayavyatirekAbhyAmAtmatattvavinizcayam / navabhyo'pi hi tattvebhyaH kuryAdevaM vicakSaNaH // 190 // Aho! Shrutgyanam
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] AtmajJAnAdhikAra. mUlArtha- A pramANe vicakSaNa purUSe nava tathakI anvaya ane vyatirekavaDe karIne Atmatattvane nizcaya karo. 180. TIkArtha-A pramANe eTale pUrve kahelI rIta pramANe jinAgamane viSe nipuNa purUSe jIvAdika neve tothakI eTale upacArathI rahita evA sat padArthothakI anvaya-nava tattanI sAthe aikyatA ane vyatireka eTale tenI sAthe bhinnatA-teNe karIne Atmatatvane nizcaya eTale vAstavika jIva svarUpane niradhAra kare. 180. idaM hi paramAdhyAtmamamRtaM hyada eva ca / / idaM hi paramaM jJAnaM yogo'yaM paramaH smRtaH // 191 // bhUlAyeM-A utkRSTa adhyAtma che, A ja amRta che, A ja utkRSTa jJAna che, ane Aja parama ga kahe che. 181. TIkArya-A Atmatatvane nizcaya teja sarvotkRSTa adhyAtmarUpa che, Atmatatvane nizcaya athavA pakSa jJAna te ekaja amRta eTale sakaLa karmarUpI regane haraNa karanAra hovAthI amRta samAna che, e ja prakRSTa jJAna che; kAraNa ke te sarvajJApaNAnuM kAraNa che. tathA e ja parama eTale sarvamAM pradhAna che. eTale mekSane upAya kahe che. 19. . guhyAdguhyataraM tattvametatsUkSmanayAzritam / na deyaM svalpabuddhInAM te hyetasya viDaMbakAH // 192 // mUlALe-A gu0thI paNa guhya evuM tattva sUkSma nayane Azrita che. tethI alpa buddhivALAne A tatva ApavA gya nathI. kArazuM ke teo A tatvanI (rahasyanI) viDaMbanA karanArA che. 19ra. TIkAryuM-A Atmavinizcaya guuthI paNa ati guhya (guptarAkhavA yogya) evuM rahasya che ane te sUkSma-nipuNa buddhithI jANavA gya je naya tenA AdhAravALuM che. tethI A tatva alpa buddhivALA purUSone ApavA yogya nathI. kAraNa ke te alpa buddhivALAo A sUkSma AtmatattvanA viDaMbaka eTale alpapaNune lIdhe tene tiraskAra karanArA che. 192. zaMkA-tevA alpa buddhivALAne A rahasya ApavAmAM zo doSa prApta thAya che? te zaMkA para kahe che.- janAnAmalpabuddhInAM naitattattvaM hitAvaham / nirbalAnAM kSudhArtAnAM bhojanaM cakriNo yathA // 193 // Aho! Shrutgyanam
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ 429 adhyAtmasAra bhASAMtara. [SaNamUlAI-jema durbaLa sudhAtura mANasane cakavatInuM bhajana hitakAraka nathI, tema alpa buddhivALA mANasane A Atmatatva hitakAraka nathI. 193. TIkAI-alpa buddhirUpI dhanavALA purUSane A pUrve kaheluM tatva-vAstavika AtmasvarUpanuM ciMtavana hitakAraka-kalyANakArI nathI, tethI devA gya nathI. kAraNa ke te tenA adhikArI nathI. arthAta teo vAstavika Atmatatvane jANI zakatA nathI. konI jema? te kahe che.-jema sudhAthI pIDAyelA chatAM nirbaLa zarIravALA alpa zaktivALAne cakravartInuM kalyANabhajana hitakAraka nathI tema. 13. jJAnAMzadurvidagdhasya tattvametadanarthakRt / azuddhamaMtrapAThasya phaNiratnagraho yathA // 194 // mUlAI-jema azuddha maMtra bhaNanAra purUSane zeSanAganuM pakaDavuM anarthakArI che, tema jJAnanA eka lezathI durvidagdha purUSane A tatva anarthakArI che. 194. TIkAtha-sAnanA leviDe karIne durvidagdha eTale jJAnanA madane dhAraNa karanAra ane pitAnA AtmAne paMDita mAnanAra purUSane A pUrve kaheluM tattva-rahasya anakaeNkArI-vinAzakArI thAya che. kenI jema? te kahe che. jema azuddha eTale avidhi ane uccAra vigerenA deSathI dUSita evA maMtrane eTale sarpane vaza karanAra varNasamUhane pATha karanAra manuSyane sarpamAM rata samAna evA zeSanAganuM grahaNa karavuM-pakaDavuM te anarthakArI thAya che tema. 184. vyavahArAviniSNAto yo jJIpsati vinizcayam / kAsArataraNAzaktaH sa titIrSati sAgaram // 195 // mUlAI-vyavahArane viSe (paNa) anipuNa e je purUSa nizcayane jANavAnI IcchA kare che, te purUSa taLAvane taravAmAM azakta chatAM sAgarane taravAnI IcchA kare che. 195. kArtha-je alpajJa vyavahAra dazAmAM paNa anipuNa chate vinizrayane jANavAnI eTale vividha nayane Azrita evA nizcayane jANavAnI IcchA kare che, te purUSa sarevaranA jaLane taravAmAM azakta-asamartha chatAM mahAsamudrane taravAnI IcachA kare che. 195. Aho ! Shrutgyanam
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha. ] Agamastuti adhikAra. vyavahAraM vinizcitya tataH zuddhanayAzritaH / AtmajJAnarato bhUtvA paramaM sAmyamAzrayet // 196 // mUlAthe--tethI karIne zuddha nayanA Azraya karanAra purUSe (prathama) vyavahAranA nizcaya karIne pachI AtmajJAnane viSe Asakta thaI utkRSTa evI samatAnA Azraya karavA. 196 41 TIkAthe--tethI karIne e siddha thayuM ke--zuddha nayanA Azraya karanAra eTale vAstavika vastusvarUpane pratipAdana karavAmAM tatpara evA je naya-vacanamArga tene hRdayamAM dhAraNa karIne tathA vyavahAranA eTale kriyAnI vidhinA nizcaya karIne eTale vizeSe karIne tenI sevAmAM tatpara thaine tyArapachI AtmajJAnamAM Asakta thaI eTale AtmasvarUpane jANuvAmAM prasanna manavALA thaI pradhAna evA samatAnA svabhAvanA Azraya karavA. ahIM nizcaya ane vyavahAra e banne nayAnA pradhAnapaNAnA upadeza karatAM AcArye evuM jaNAvyuM ke e netranI jema khanne nayapara prItivALA thayuM. 1960 / iti AtmavinizcayAdhikAraH / pUrve kahelA sarve bhAvAthyathI vizALa evA zrI jinezvaranA AgamanI samudranI upamAvaDe stuti kare che.~~~~ utsarpadvyavahAranizcayakathAkallolakolAhalatrasyahurnayavAdikacchapakulabhbhrazyatkupakSAcalam / udyadyuktinadIpravezasubhagaM syAdvAdamaryAdayA yuktaM zrIjinazAsanaM jalanidhiM muktvA paraM nAzraye // 197 // mUlAthe-vyavahAra ane nizcayanI kathArUpI uchaLatA taraMgAnA kolAhalathI trAsa pAmatA ekAMtavAdIrUpI kAcabAonA samUhavas jemAM kupakSarUpI parvatA truTI jAya che, je vistAravALI yuktirUpI nadIonA praveza karavAvaDe maneAhara che, tathA je syAdvAdarUpI mA~dAthI yukta che, te zrI jinazAsanarUpI samudrane cheDIne huM bIjA kAInA Azraya karatA nathI. 197, TIkAthe--te DAlA purUSa! sAMbhaLe. uchaLatA eTale kartavyanA Adha ane svarUpe karIne jagata prasiddha evA kriyA ane jJAnarUpa vyavahAra ane nizcaya nayanI kathA tadrupa eTale te te matanA kathana Aho ! SIP tgyanam
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ karara adhyAtmasAra bhASAMtara. [Sa8rUpa taraMgasamUhanA kelAhalathI-vinithI trAsa pAmatA evA durnayavAdIrUpa eTale ekAnta pakSane kahenArA vAdI janarUpa kAcabAnA samUhavaDe jemAM kupakSarUpa eTale matavirodharUpa parvate truTI jAya che, tathA virUddha artha rahita vistAravALI yuktio rUpa-vividha prakAranA nAnA pramANuvaDe arthane nizcaya karanArA prakArarUpa nadIeno praveza thavAthI je manahara che, tathA je syAdvAdarUpa eTale nitya, anitya vigere anekAMta vAdarUpa maryAdAvaDe-cAre kAMThAvaDe yukta che, te zrI jinazAsanarUpa eTale satyatAdika suMdarapaNuvaDe ane mahA prabhAvavALI lakSmIvaDe yukta evA jinAgamarUpa samudrane cheDIne bIjA koIno huM Azraya karato nathI, eTale bhajate nathI. ahIM samudra ane jinAgamanI sarakhAmaNI potapotAnI buddhithI karI levI. ane te ja pramANe sarvatra jANavuM 197. - jinAgama isita rUpane ApanAra hovAthI kalpavRkSanI upamAvaDe tenI stuti kare che pUrNaH puNyanayapramANaracanApuSpaiH sadAsthArasai stattvajJAnaphalaH sadA vijayate syaadvaadklpdrumH| etasmAtpatitaiH pravAdakusumaiH SaDdarzanArAmabhU bhUyaH saurabhamudramatyabhimatairadhyAtmavArtAlavaiH // 198 // malAI-samyaka AsthArUpI rasavALAM pavitra no ane pramaNenI racanArUpa puSpavaDe pUrNa ane tatvajJAnarU5 phaLavALe syAdvAdarUpa kalpavRkSa niraMtara jayavaMta varte che. tenA parathI kharI paDelAM abhISTa ane adhyAtmanI vArtAnA lezavALAM pravAdarUpa pupivaDe padarzanarUpa upavananI pRthvI atyaMta sugaMdha Ape che. 198. TIkArtha-sArI AsthA-pratiSThA athavA zraddhArUpI rasavALAM eTale sugaMdhavALAM pavitra naigamAdika naye ane pratyakSAdika pramANenI racanArUpa pupivaDe pUrNa-vyAsa tathA tattvajJAnarUpa eTale vAstavika vastusvarUpanA jJAnarU5 phaLavALA anekAMtavAdarUpa (jinAgamarUpa) kalpavRkSa niraMtara atyaMta jayavaMta varte che, te kalpavRkSa ke che? te kahe che-A syAdvAdarUpI kalpavRkSa parathI paDelAM ane sarvane rUci karanArA eTale jinezvare kahelAM hovAthI lekabutivaDe grahaNa karAyelAM tathA adhyAtmanI kathAnA lezavALAM prakRNa vastunA vAdarUpI pupivaDe bauddha, sAMkhya, kaNAda, gautama, jaiminI ane brahaspati e cha darzane Aho! Shrutgyanam
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] Agamastuti adhikAra. 43 rUpa upavananI bhUmi atizaya sugaMdhane vase che--mUke che arthAt Ape che. 198. jinAgamanuM unnatapaNuM hAvAthI merU parvatanI upamAvarDa tenI stuti kare che.-- citrotsargazubhApavAdaracanAsAnuzriyAlaGkRtaH zraddhAnandanacandanadrumanibhaprajJollasatsaurabhaH / bhrAmyadbhiH paradarzanagrahagaNairAsevyamAnaH sadA tarkasvarNazilocchrito vijayate jainAgamo mandaraH // 199 // mUlAthe--nAnA prakAranA utsarga ane zubha apavAdanI racanArUpI zikharonI zobhAvaDe je alaMkRta che, zraddhArUpI naMdanavanamAM rahelA caMdanavRkSA sadeza buddhithakI jemAM sugaMdha prasarelI che, paribhramaNu karatAM anya dazaeNnArUpI grahanA samUhavaDe niraMtara je sevA che ane tarUpI suvarNanI zilAAvaDe je ati unnata che evA jinAgamarUpI merU paryaMta vijyavaMta varte che. 199, TIkAthe--nAnA prakAranA utsargo eTale sAmAnya sanAtana dharmanA vyavahAro tathA zubha eTale nirdoSa apavAdo eTale kAraNa vizeSe sevavA lAyaka dharmanA vyavahAronI racanArU pI-vANInA vinyAsarUpI zikharonI zAbhAvarDa alaMkRta-zRMgArathI zobhatA, zraddhA-jinavacana para AstikapaNArUpa naMdana vanamAM caMdana vRkSanA jevI buddhithakI jemAM suvAsanArUpI sugaMdhanA samUha prasarI rahela che evA, tathA paribhramaNa karatAM anya darzana eTale jaina darzanathI vyatirikata bIjAM darzanA arthAt dharma ane dharmInA abheda heAvAthI bIjA dardInI rUpI sUryAdika graheAnA samUhathI sarvadA sevAtA--Azraya karAtA, tathA sat nyAyanA vicArarUpI kAMcana zilAAvaDe ati unnata, evA jaina siddhAMtarUpI merU parvata jayavaMta varte che. 199. jinAgama mahA prakAzakAraka hAvAthI tenI sUryanI upamADe stuti kare che.-- syAddoSApagamastamAMsi jagati kSIyanta eva kSaNA dadhvAno vizadIbhavanti nibiDA nidrA dRzorgacchati / yasminnabhyudite pramANadivasaprAraMbhakalyANinI prauDhatvaM nayagIrdadhAti sa ravijainAgamo nandatAt // 200 // Aho! Shrutgyanam
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. . [ 14- mUlArtha-jene udaya thavAthI jagatamAMthI rAtrIne nAza thAya che, aMdhakArane tatkALa kSaya thAya che, mA nirmaLa thAya che, netronI gADha nidrA jatI rahe che, tathA pramANe rUpI divasanA prAraMbhane viSe kalyANakAraka evI nayavANuM proDhapaNane dhAraNa kare che, te jinAgamarUpI sUrya samRddhine pAme. 200, TIkALuM-te hamaNAM kahevAze e jinAgamarUpI sUrya samRddhi ne pAme, ke je jinAgamarUpI sUryane udaya thavAthI meMharUpI rAtrIne nAza thAya che. sUryane udaya thavAthI rAtrIne nAza thAya tema tathA traNa bhuvanane viSe pRthvI para sarvatra ajJAnarUpI aMdhakAra kSaNavAramAM-cheDA vakhatamAMja kSINa thAya che, tathA dravyamArga ane bhAvamArga nimeLa thAya che eTale spaSTa--upadrava rahita thAya che, tathA bhAva netranI-samyagdarzananI caitanyane lepa karanArI gADha nidrA dUra thAya che, tathA pratyakSAdi pramANarUpI divasanA prAraMbhamAM-prAtaHkALamAM kalyANakAraka evI nyAyanI vANu athavA nane vAda prauDhapaNane dhAraNa kare che. 200. - jinAgama saMtApane dUra karanAra hovAthI tenI caMdranI upamAvaDe stuti kare che - adhyAtmAmRtavarSibhiH kuvalayollAsaM vilAsairgavAM tApavyApavinAzibhirvitanute labdhodayo yaH sadA / tarkasthANuziraHsthitaH parivRtaH sphArairnayaistArakaiH so'yaM zrIjinazAsanAmRtaruciH kasyaiti no rucyatAm201 mUlAI-je sarvadA udaya pAmIne adhyAtmarUpI amRtanI vRSTi karanArA tathA tApanA prasArano nAza karanArA vANInA vilAsa karIne pRthvIvalayane ullAsa kare che, je takarUpI mahAdevanA mastaka para rahelo che, ane je dedIpyamAna narUpI tArAo vaDe parivare che, te A zrI jinazAsanarUpI caMdra kene rUci karanAra na hoya? 201. * TIkAI-te eTale hamaNuM kahevAze eve, A eTale mArI buddhine viSe pratyakSa e, sat jJAnarUpI lakSmIe karIne yukta jinAgamarUpI amRtarUci-caMdra kenA rUcipaNane na pAme? sarvane rUcikara thAya, ke je jinAgamarUpI caMdra sarvadA eTale banne pakhavADIyAmAM udaya pAmIne adhyAtmarUpI amRtane varasAvanArA ane mana, vacana tathA kAyAnA vikArathI utpanna thayelA saMtApanA prasarano nAza karanArA vANIonA ane caMdranA pakSamAM kiraNenA vilAsa karIne Aho ! Shrutgyanam
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] Agamastuti adhikAra 45 prakAze karIne pRthvImaMDaLanA vikAsane vistAre che. caMdrapakSe kumuda (piyaNuM) nA vanane vikAsa kare che. tathA je tarka-sanyAyarUpI zaMkaranA mastaka para eTale virodha rahita vastusvarUpane sAdhaka hovAthI pradhAnapaNune viSe rahelo che, ane je dedIpyamAna-pradhAna evA naigamAdika narUpI tArAo vaDe parivarelo che. 201. have sarva nayanA sthAnarU5 guNe karIne jinAmanI stuti .. bauddhAnAmRjusUtrato matamabhUdvedAntinAM saMgrahAt sAMkhyAnAM tata eva naigamanayAdyogazca vaizeSikaH / zabdabrahmavido'pi zabdanayataH sarvairnayaiguMphitA jainI dRSTiritIha sArataratA pratyakSamuvIkSyate // 202 // mUlAthe-auddhane mata bAju sUtra nayamAMthI thayo che, vedAMtIonuM darzana saMgraha nayane AzrIne thayuM che, sAMkhyone mata paNa te saMgraha nayathI ja thayo che, ega tathA vaizeSikane mata naigama nathI thayuM che, tathA zabdane ja brahma mAnanArA (mImAMsake) ne mata zabdanayamAMthI thayo che, paraMtu jaina darzana te sarva navaDe guMphita che, tethI A jaina darzana viSenI atyaMta zreSThatA pratyakSa ja dekhAya che. 202. TIkAryuM-bauddhone eTale suratanA ziSyone mata-darzana eka RjusUtra nayano ja Azraya karavAthI utpanna thayo che, kAraNa ke teo utpanna thayelI (vartamAna) vastune ja mAne che. tathA vedAMtIone eTale advaitanuM pratipAdana karanAra mAtra jJAnakAMDane ja aMgIkAra karanArAone mata saMgraha nayanA pakSane Azraya karavAthI thAya che, kAraNa ke teo utpatti ane nAza rahita mAtra sthitinA ja svabhAvivALI vastu mAne che. tathA sAMkhene mata paNa te saMgraha nayanA pakSane ja Azraya karavAthI thayelo che, kAraNa ke teo AtmAne akartA ja mAne che. tathA yoga eTale gAcArya-naiyAyine viSe mukhya gautama ane vaizeSika eTale kaNAda e bannene mata (darzana) naigamanayanA pakSano Azraya karavAthI thayo che, kAraNa ke teo sAmA nyane ane vizeSane bhinna bhinna mAne che. tathA zabdabrahmane mAnanArA eTale vedavacana ja brahma che ane te ja dharmanuM pratipAdaka che ema mAnanArA jaiminIe eTale sarvajJano abhAva kahenArA mImAMsake zabdanayanA pakSane Azraya karavAthI pravartelA che, kAraNa ke teo jAti ane vibhakti sahita zabdane tulya evI vastune mAne che. A 54 Aho ! Shrutgyanam
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ 14 sarvenI daSTi-darzana eka eka nayanA Azraya karanArI che; paNa jina saMbaMdhI daSTi-vastu jovAnI buddhi samagra nayAvaDe grathita che, mATe A jinazAsanane viSe atyaMta sArapaNuM eTale sarva matAmAM atyaMta zreSThapaNuM sAkSAt-pratyakSa ja dekhAya che. 202. pUrve kahelA hetuthI bIjAM darzanAvaDe jaina darzana parAbhava pamADI zakAya tevA nathI erUpa guNanI stuti kare che.---- uSmA nArkamapAkaroti dahanaM naiva sphuliMgAvalI nAndhi sindhujalaplavaH suragiriM grAvA na cAbhyApatan / evaM sarvanayaikabhAva garimasthAnaM jinendrAgamaM tattaddarzanasaMkathAMzaracanArUpA na hantuM kSamA // 203 // mUlAthe--uSmA ( ghAma ) sUryane dUra karI zakatA nathI, agninA kaNIyAno samUha agnine dUra karI zakatA nathI, nadInA jaLanuM pUra samudrane dUra karI zakatuM nathI, tathA sanmukha paDatA pASANu merU parvatane haThAvI zakatA nathI, teja pramANe sarve nayAnA advitIya bhAvanA gauravavALA sthAnarUpa jineMdranA Agamane tenA aMzanI racanArUpa te te darzanAnI kathA parAbhava karavA samartha nathI. 203. TIkAthe--uSmA eTale ghAma. arthAt uSmA sparzavALA dhULa vigere padArtha sUryane dUra karI zakatA nathI eTale peAtAnA tApathI sUryanA tApanA parAbhava karI zakatA nathI, tathA agninA kaNIyAne samUha dAvAnaLanA prakAzane dUra karI zakatA nathI, tathA nadInA jaLanuM pUra samudrane dUra karI zakatuM nathI ( haThAvI zakatuM nathI, ) tathA sanmukha paDatA paththaranA kakaDo merU parvatane dUra haThADI zakatA nathI. te ja pramANe eTale pUrve kahelA daSTAnta ane nAdhRtikanI yojanAnA anukrama pramANe sarve nayAnA eka bhAva eTale eka sthaLe siddha karavArUpa bhAva, tarUpa gauravatAnA sthAnabhrata athavA ghararUpa jiMneMdrAgamane tenA aMzanI racanArUpa eTale eka eka nayanI racanAvALI te te darzananI kathA eTale te te matavALAnA matanI vArtA parAbhava karavA samartha thai zakatI nathI. 203. have jaina matavALAne potAnA matane sAdhavAmAM cittanI kaluSatA dUra thAya che, e guNuvaDe tenI stuti kare che.-- duHsAdhyaM paravAdinAM paramatakSepaM vinA svaM mataM tatkSepe ca kaSAya paMkakaluSaM cetaH samApadyate / Aho! Shrutgyanam
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' '' nA 20 prabaMdha.] AtmajJAnAdhikAra. 47 so'yaM ni:svanidhigrahavyavasito vetAlakopakramo nAyaM sarvahitAvahe jinamate tattvaprasiddhyarthinAm // 20 // mUlAI-anya dharmaone para matane tiraskAra karyA vinA pitAne mata sAdhavo duSkara che, ane te tiraskAra karavAthI citta kaSAyarUpI pake karIne kaluSa (malina) thAya che. te A nirdhananA nidhAnane grahaNa karavAmAM udyamavaMta thayele vetAlanA kepane vega che, ane te vega tattvajJAnanA arthIone sarvane hitakara evA jinAgamane viSe nathI. 204, TIkArtha-paravAdIone eTale anya darzananA vaktAone paraanya darzanano AkSepa eTale asadoSanuM AropaNa, niMdA, tiraskAra athavA potAnA matane garva karyA vinA pitAne mata duHsAdhya che eTale siddha karavuM azakya che, ane te paramatane tiraskAra vigere karavAthI mana kaSAyarUpI kAdavavaDe malina thAya che. te tiraskArAdika vyApAra nidhananA nidhAnanuM haraNuM karavAnA vidhimAM udyamavata thayelA evA vetAlanA-bhUtanA AvezavALA mRtakanA kepanA vega jevuM che, kemake tenA vaDe dharmarUpI dhananuM haraNa thavApaNuM che. A hamaNuM kahe prakAra pAramArthika jJAnanA prayojanavALA purUSane sarvane hitakAraka evA jinAgamane viSe bIlakula nathI. 204. * have jinAgamane viSe pitAnuM mana atyaMta lIna thayeluM che, te kartA dekhADe che.vaartaaH santi sahasrazaH pratimataM jJAnAMzabaddhakramA zvetastAsu na naH prayAti nitarAM lInaM jinendrAgame / notsarpanti latAH kati pratidizaM puSpaiH pavitrA madhau / - tAbhyo naiti rati rasAlakalikAraktastu puMskokilaH 205 mUlAIdareka darzanamAM jJAnanA lezathI jene krama bAMdhele che evI hajAra vArtAo che, te paNa jinezvaranA AgamamAM atyaMta lIna thayeluM amAruM mana te vArtAo tarapha jatuM nathI, kemake vasaMtaRtumAM dareka dizAe puSpothI pavitra evI keTalI latAo nathI dekhAtI? athata ghaNuM dekhAya che, te paNa AmranI maMjarImAM Asakta thayele kekila pakSI te latAo para prIti pAmate nathI, 205, Aho ! Shrutgyanam
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ 18- TIkAthe--dareka matamAM jJAnanA lezavaDe jenA anukrama racelA che evI hajAro vArtA-vRttAMtA che, tApaNu jinezvaranA siddhAntane viSe atyaMta lIna~magna thayeluM amArUM mana te matAnI vArtAo tarapha jatuM nathI. ahIM dRSTAMta kahe che.--vasaMta RtumAM puSpAnA samUhavaDe ujjvaLa evI latAnI zreNI dareka dizAmAM keTalI keTalI nathI prasaratI eTale puSpanI samRddhivALI nathI hotI ? arthAt sarva latAA puSpAnI samRddhivALI heAya che, te paNuM AmravRkSanI maMjarImAM Asakta thayelA kAphila (kAyala) pakSI te latAo para prIti karatA nathI, te te AmravRkSanI maMjarInA upabhAgaja kare che--temAMja Asakta thAya che. 205. sAmAnya ane vizeSa e banne prakAranI vastune pratipAdana karanAra jinAgamane viSe zaMkAe karelI pIDA hAtI nathI, te kahe che. zabdo vA matirartha eva vasu vA jAtiH kriyA vA guNaH zabdArthaH kimiti sthitA pratimataM saMdehazaMkuvyathA / jainendre tu mate na sA pratipadaM jAtyantarArthasthiteH sAmAnya = vizeSameva ca yathA tAyemanvitiArA bhUlAya--zuM A AtmA zabdarUpa che? buddhirUpa che? artharUpa che ? dravyarUpa che? jAtirUpa che? kriyArUpa che? guNarUpa che? ke zabdArtharUpa che? A pramANe dareka matamAM saMdeharUpI zalyanI vyathAA rahelI che. paraMtu jiteMdranA matamAM tA dareka pade jAtyaMtaranA artha hAvAthI te saMdehanI vyathA che ja nahIM, kAraNa ke sAmAnya ane vizeSa ja yathArtha tAtparyaMne zeAdhe che. 206. TIkAthe--ahIM ja tathA vA zabdanA dareka padanI sAthe saMbaMdha levAnA che. tethI karIne zuM A AtmA zabdarUpa nirUpa che? athavA zuM buddhirUpa che? athavA zuM artha eTale utpanna thayelA pariNAma mAtrarUpa ke paramANvAdipa che? athavA zuM dravyamAtra che? athavA zuM jAti-caitanya mAtra ja che? athavA zuM kriyAmAtra eTale utpAda vyayarUpa che? athavA zuM jJAnAdika guNarUpa che? tene zabdArtha kevA che? A pramANe dareka darzanamAM saMzayarUpI zaMku eTale khIle arthAt hRdayamAM rahelA zalye karelI pIDA rahelI che; paraMtu jiteMdranA siddhAntane viSe te te saMdehanI vyathA che ja nahIM, kAraNa ke temAM te pada pada Aho! Shrutgyanam
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha, ] AAtmajJAnAdhikAra. . 429 pratye eTale vastu vastu pratye eka jAtithI khIjI jAtine viSe eTale bIjA dharmane viSe je padArthanI vartanA che, tethI yathArtha svabhAve karIne sAmAnya te avyakta sattArUpa vastu tathA vizeSa te vyakta sattA-tenA tAtparyaMne-abhiprAyane ja zodhe che, arthAt sAmAnyanA ja vizeSaSa hAya che ema spaSTa batAveluM che. 206. syAdvAdanA svarUpanI stuti kare che.-- yatrAnarpitamAdadhAti guNatAM mukhyaM tu vastvarpitaM tAtparyAnavalaMbanena tu bhavedbodhaH sphuTaM laukikaH / saMpUrNa tvavabhAsate kRtadhiyAM kRtsnAdvivakSAkramAtAM lokottarabhaMga paddhatimayIM syAdvAdamudrAM stumaH // 207 // mUlAthe--jena viSe arpita vastu gauNapaNAne pAme che, ane arpita vastu mukhyatAne pAme che, tathA tAtparyanuM avalaMbana karyAM vinA ja laukika jJAna phruTa thAya che, ane kuzala muddhivALA purUSAne samagra vivakSAnA kramathI saMpUrNa vastu bhAse che, te alaukika racanAnI paddhativALI syAdvAda mudrAnI ame stuti karIe chIe. 207, TIkAthe--te eTale hamaNAM kahevAze evI leAkeAttara eTale sarvemAM pradhAna evI saptabhaMgI vigerenI racanAnI paddhatimaya eTale tenI zreNIo athavA mArgamaya syAdvAda mudrAne eTale anekAMta vAdanI zailIne ame stutiviSaya karIe chIe. te syAdvAda mudrA kevI che? te kahe che.--ke je syAdvAda mudrAne viSe arpita eTale koIka prakAre kahevAne nahIM IcchelI vastu gauNu-amukhyapaNAne pAme che; ane arpita eTale koIka prakAre kahevAne IcchelI vastu mukhyapaNAne-pradhAnapaNAne pAme che; tathA tAtparya eTale vAstavika svarUpanuM avalaMbana-Azraya karyA vinA ja laukika jJAna eTale utpatti, sthiti ane pralaya vigere rUpa leAkamAM vartatA vyavahAra sphuTa eTale spaSTa thAya che. jema ke "A mArA pitA che, A mArI mAtA che vigere." tathA kuzaLa buddhivALA purUSone samagra vizvakSAnA kramathI eTale kahevAne icchelA anukramathI paripUrNa vastu bhAse che eTale prakAze che. 207. jinAgama peAtAnA vyAkSepane dUra karanAra che, tathA maMda buddhivALAne vyAmeAhu ane Azcarya karanAra che, e guNavaDe tenI stuti kare che. Aho! Shrutgyanam
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ 14 AtmIyAnubhavAzrayArthaviSayo'pyuccairyadIyaH kramo mlecchAnAmiva saMskRtaM tanudhiyAmAzcaryamohAvahaH / vyutpattipratipattihetuvitatasyAdvAdavAgguMphitaM taM jainAgamamAkalayya na vayaM vyAkSepabhAjaH kvacit // 208 // mUlAthe--potAnA anubhavanA Azraya ja jenA arthanA viSaya che evA paNu je jinAgamanA ucca krama te mlene saMskRta bhASAnI jema apa buddhivALAne Azcarya tathA mAha utpanna karanAra che. tevA vyutpatti, pratipatti, hetu ane vistAravALA syAdnAdanI vANIthI racAyelA jinAgamane jANIne ame koipaNa ThekANe kyAkSepane bhajanArA thatA nathI. 208. 30 TIkAthe--te eTale jenA guNe hamaNAM kahevAmAM Avaze evA jina siddhAntane jANIne jinAgamanA AzrayavALA ame koipaNa matamAM vyAkSepane bhajanArA eTale nizcaya rahita ane mUDhatAne bhajanArA thatA nathI. te jinAgama kevA che? te kahe che,--ke je jinAgama vyutpatti eTale tAtparyArtha athavA zabdanI vastunA sArane dha karanArI zakti, pratipatti eTale kartavyanuM jJAna athavA ghaTita arthanI prApti, hetu eTale sAdhya vastune sAdhanArUM kAraNu-sAdhana tathA vistAravALA syAdvAda eTale nityAnityAdika anekAMta vAda, A sarva prakAranI vANIvaDe racAyelA che; tathA je AgamanA pUrvApara anukrama AtmAnA athavA potAnA anubhava eTale bhrAMtirahita jJAna, eja Azraya eTale pratItine pratipAdana karanAra saMbaMdharUpa ja artha viSaya che. evA heAvAthI mlecchAne eTale vAgharI, bhinna vigerene saMskRta bhASAnI jema apa buddhivALAne atyaMta camatkAra ane vimmUDhatA karanAra che. 208. AvA jaina zAsana upara jene dveSa hAya che, tene pariNAme kaTu phaLa prApta thAya che, te kahe che.-- mUlaM sarvavacogatasya viditaM jainezvaraM zAsanaM tasmAdeva samutthitairnayama taistasyaiva yatkhaMDanam / etatkazcana kauzalaM kalimalacchannAtmanaH svAnitAM zAkhAM chettumivodyatasya kaTukodarkAya tarkArthinaH // 209 // Aho ! Shrutgyanam
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] Agamastuti adhikAra.. mUlArtha-sarva vacanane prApta thayelA abhiprAyanAM mULabhUta A jinezvaranuM zAsana prasiddha che. te jinAgamathI ja utpanna thayelA nayanA mate vaDe tenuM ja je khaMDana karavuM, te te potAnA AzrayarUpa zAkhAne chedavA udyamavaMta thayelA mANasanI jema pApamaLathI AcchAdita thayelA takarthIonI tuccha kuzaLatA kaTu (aniSTa) rUpane mATe che. 209. - TIkArtha-sarva zAstrone prApta thayelA abhiprAyanuM mULa eTale tenA janmasthAnarUpa jinezvaranuM Agama-siddhAMta prasiddha che, kAraNa ke sarva zAstro sAthI ja utpanna thayelAM che. te jinAgamathakI ja utpanna thayelA nayanA vAdAe karIne te jinAgamanuM ja zreSathI je khaMDana kare che eTale vAdI loke tene je uccheda kare che, te jinAgamanuM khaMDana pApamaLe karIne AcchAdita thayelA tarkathIonI eTale nyAyanA pAMDityane IcchanArAonI tuccha kuzaLatA teone kaTuM phaLane mATe eTale uttara kALamAM duSTa vipAkarUpa, phaLane mATe thAya che. jema potAnA AdhArarUpa zAkhAne chedavA tatpara thayelAne aniSTa phaLa prApta thAya che tema. 29. " - jinAgamane jANanAra purUSa anyatra prItine pAmatA nathI, te . tyaktonmAdavibhajyavAdaracanAmAkarNya karNAmRtaM ... siddhAntArtharahasyavika labhatAmanyatra zAstre ratim / yasyAM sarvanayA vizanti na punavryasteSu teSveva yA . mAlAyAM maNayo luThanti na punarvyasteSu mAlApi saa||210|| mUlAI-tyAga karelA unmAdavaDe vibhAga karavAne gya evI vAda 2canArUpa karNAmRtane sAMbhaLIne siddhAntanA arthanA rahasyane jANanAra purUSa bIjA kayA zAstramAM prIti pAme? ke je racanAmAM sarva nayane praveza che, paNa bhinna bhinna evA te tene viSe te racanA nathI. kemake mALAmAM maNio hoya che, paNa pRthapha pRthak evA maNiemAM te mALA hetI nathI. 210. , TIkALuM-tyAga karelA unmAdavaDe eTale matibhraMza athavA cittanA vibhramavaDe vibhAga karavA yogya eTale sAmAnya dharmathakI bIjA dharmane puraskAra karavA yogya vAda racanA eTale vastune pratipAdana karanAra vANI tenA vinyAsarUpa karNAmRtane eTale zravaNane Ahe ! Shrutgyanam
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ 14 amRtanA pAraNA samAna vacAne sAMbhaLIne jinAgamanA tattvane jANanAro purUSa khIjA kayA zAsramAM prItine pAme? mahA aMtara hAvAthI koipaNa zAstramAM prIti pAmeja nahIM, kemake siddhAMtavAdanI racanAmAM sarve naigamAdika nayAnA praveza che eTale te sarve temAM aMtarbhAva pAmelA che. paNa bhinna bhinna rahelA pratyeka nayAmAM te siddhAnta vAdanI racanA rahelI nathI. kemake mALAmAM eTale ratAvaLI vigere hAranI seramAM caMdrakAMta, vairya vigere maNionA samUha rahelA hAya che, paNa bhinna bhinna rahelA maNimAM te mALA hotI nathI. teja rIte bhinna bhinna rahelA nayAmAM siddhAntavAdanI racanA paNa hAtI nathI. te A pramANe-mAtra vizeSane ja pratipAdana karanAra bauddhamatamAM vastunA siddhAntanI racanA durlabha che, te ja prakAre mAtra sAmAnyane ja pratipAdana karanAra tathA jUdA jUdA te annene pratipAdana karanAra sAMkhyanA matamAM paNa vastunA siddhAntanI racanA durlabha che. 210. have prabaMdhanA upasaMhAra kare che. anyo'nyapratipakSabhAvavitathAn svasvArthasatyAnnayAnApekSAviSayAgrahairvibhajate mAdhyasthyamAsthAya yaH / syAdvAde supathe nivezya harate teSAM tu diGmUDhatAM kundendupratimaM yazo vijayinastasyaiva saMvardhate // 211 // mUlAthe--paraspara zatrubhAvane lIdhe niSphaLa ane potapotAnA arthamAM satya evA nayAnA je purUSa apekSA viSayanA AgrahavaDe madhyasthapaNAnA Azraya karIne vibhAga kare che, tathA je mANasa syAdvAdarUpI sArA mArgamAM cittane sthApana karIne te nayAnI digmUDhatAnA nAza kare che, te ja vijayavaMta purUSanuM kuMda puSpa tathA caMdranA jevA ujajvaLa caza vRddhi pAme che. 211. TIkArthe--paraspara zatrupaNAne lIdhe eTale viSapaNAne lIdhe asatya eTale parapakSamAM niSphaLa vyApAravALA ane potapotAnA arthamAM-pakSamAM satya-saphaLa naigamAdika nayAnA je purUSa apekSA eTale gauNu ane mukhyatAnA saMbaMdhavALA viSayanA-dAta arthanA AgrahavarDa-potapAtAnA pakSanI maryAdAe karIne grahaNa karavAnA vidhivas mAdhyasthapaNAnA-durAgraha rahitapaNAnA Azraya karIne vibhAga karatAM Aho! Shrutgyanam
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ praedha. ] AtmajJAnAdhikAra. 433 . nathI eTale apekSAnA abhAva karatA nathI, tathA je purUSa syAdvAdarUpI-anekAMtavAdarUpI sanmArgamAM--nipuNa evA nyAyamArgamAM cittane sthApana karIne te nayAnA digmUDhapaNAne haraNa kare che eTale yAgya sthAnamAM niyoga karavAvaDe tenuM nivAraNa kare che, te vijayavaMta mANasanA ja kuda puSpa tathA caMdranA jevA nirmaLa yaza vRddhi pAme che. A phlAkamAM vA' zabda che tethI graMthakAre pAtAnuM yazovijaya' evuM nAma sUcita karyuM che, ema samajavuM. 211 // iti jinamatastutyadhikAraH // iti zrImahAmahopAdhyAyazrIkalyANavijayagaNiziSyamukhya paMDitazrIlAbhavijayagaNiziSyamukhyapaMDitazrIjita vijayagaNisaMtIrthyapaMDitazrInayavijayagaNicaraNakamalacaMcarIkeNa paMDitazrIpadmavijayagaNisahodareNa paMDitayazovijayena viracite'dhyAtmasAraprakaraNe SaSThaprabandhaH // adhyAtmaratajananI vizadAtmadRSTiryatraikatAdinayabhaMgataraMgitAsti / SaSThaprabandhajaladhau phalakAbhavRttireSAstu bhavyanivahe bhavatIradAtrI // A chaThThA prabaMdharUpI samudramAM adhyAtmarUpI tane utpanna karanArI, nimaeNLa AtmadaSTivALI, aikayatAdika nayanI racanArUpa taraMgavALI A phalakanA jevI vRtti (TIkA) bhavya prANIone saMsAranA tIrane pamADanArI thAo. " // iti zrItapAgacchagatasaM vijJazAkhIyamunizrI buddhivijaya mukhyaziSyazrImuktivijayagaNi satIrthyaziromaNimunizrIvRddhivijaya padAM bhoruhaparyupAsanAparAgamadhulihA paMDitazrIgaMbhIravijayagaNinA kRtAyAmadhyAtmasArazabdabhAvokiTIkAyAM SaSThaH prabandhaH // 6 // RA chaThTho prabaMdha samApta. Aho! Shrutgyanam
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 adhyAtmasAra bhASAMtara. [sama | 3tha saptama avasthA cho prabaMdha kahyo. have sAtamo kahe che. A sAtamA prabaMdhane chaTThA prabaMdha sAthe A pramANe saMbaMdha che-pUrva prabaMdhamAM AtmAne nizcaya kaho. te nizcayavALAne tene anubhava thAya che. tethI A prabaMdhamAM anubhava kahe che. A saMbaMdhavaDe AvelA A prabaMdhane prathama leka kahe che - zAstropadarzitadizA galitAsagRhakaSAyakaluSANAm / priyamanubhavaikavedyaM rahasyamAvirbhavati kimapi // 1 // - mUlAI-zA dekhADelI dizAvaDe jene asaTTaha, kaSAya ane kaluSatA nAza pAmyA che evA purUSane anubhavavaDe ja jANavAlAyaka kAMIka ISTa rahasya pragaTa thAya che. 1, TIkAthe jinAgane prakAza karelI dizAvaDe eTale pravRttinA vidhirUpa mArgavaDe nAza pAmela che kadAgraha ane krodhAdi kaSAye jenA, tethI nirmaLa evA hRdayane dhAraNa karanArA purUSane eka anubhavathI ja jANavA lAyaka eTale bhrAMtirahita yathArtha vastasvarUpane grahaNa karanAra pramANuthI utpanna thayela jJAnavaDe ja mAtra jANavA lAyaka ane priya evuM kAMika alaukika-navIna rahasya-mehavALA manuSyothI pavavA lAyaka paramArtha pragaTa thAya che. 1. te rahasya karyuM? te kahe che - prathamAbhyAsavilAsAdAvirbhUyaiva yatkSaNAllInam / cazcattaruNIvibhramasamamuttaralaM manaH kurute // 2 // malAI--je rahasya prathama abhyAsanA vilAsathI pragaTa thaIne kSaNavAramAM tallIna thayelA manane yuvatI strInA manahara vilAsanI jevuM atyaMta AturatAvALuM kare che. 2. kArya-je gIjanane priya evuM rahasya prathama abhyAsane vilAsathI eTale prathama-AraMbha vakhatane je abhyAsa eTale adhyAtmapaNAnuM vAraMvAra sevana, tenA vilAsathI eTale krIDAprakArathI pragaTa thaIne a5 kALamAM ja tallIna thayelA manane vilAsa pAmatA eTale kAmuka purUSanA cittane camatkAra utpanna karanArA yuvAvasthAthI manahara evI strInA vibhrama jevuM-zuMgAra tathA aMganI ceSTAnA suMdara Aho! Shrutgyanam
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] anubhavAdhikAra. 435 paNanI jevuM ati Atura kare che. arthAt adhyAtmanA AraMbhamAM prathama pravartate yogIjanano abhyAsa paNa AtmasvarUpanA vilAsanA rasanA svAdavaDe kAmuka purUSane kAminInA vilAsanA vibhramanI jema AnaMdakAraka thAya che. 2. have anubhavanA heturUpa mananA prakArane dekhADe chesuvidityogairissttN kSiptaM mUDhaM tathaiva vikSiptam / ekAgraM ca niruddhaM cetaH paJcaprakAramiti // 3 // bhUlArtha-gane sArI rIte jANanAra (yogIo) e kSipta, mUDha, vikSisa, ekAgra ane nirUddha e pAMca prakAranuM citta IcchavuM che. 3. TIkArya-jemaNe vegane eTale brahmapaNuM prApta karavAnA upAyane sArI rIte jANe che evA yogIoe manane pAMca prakAranuM IchayuM che eTale jANavAne atyaMta IchayuM che (kahyuM che.) te A pramANekSisa eTale viSaya ane rAgAdikamAM magna 1, mUDha eTale banne loka saMbaMdhI vivekarahita 2, vikSipta eTale kAMIka rakta ane kAMika virakta, 3, ekAgra eTale samAdhimAM sthira 4, tathA nirUddha eTale bahAranA viSane tyAga karIne AtmAne viSeja raheluM 5, A pramANe pAMca prakAranuM citta yogIoe jANavuM. 3. - have pAMca ke karIne te mananA pAMca prakAranuM vivaraNa kare che . viSayeSu kalpiteSu ca puraHsthiteSu ca nivezitaM rjsaa| sukhaduHkhayugbahirmukhamAnAtaM kSiptamiha cittam // 4 // mUlAI-kalpita ane sanmukha rahelA viSayamAM rAgavaDe sthApana kareluM, sukha ane duHkhathI yukta tathA adhyAtmathI bahirmukha evA cittane ahIM kSita nAmanuM kahevuM che. 4. TIkArya-kalpita eTale rAgathI sukhadAyIpaNe manamAM dhAraNa karelA ane sanmukha rahelA eTale idrinA viSayamAM sAkSAta prApta thayelA evA zabdAdika viSayamAM rAganA vazathI atyaMta sthApana kareluM sukha ane duHkhathI mizrita tathA AtmadharmathI vimukha evuM mane A anubhavanA adhikAramAM kSisa nAmanuM kahevuM che, mATe anubhavanI IcchAvALAe AvuM mana jItavuM joIe. 4. krodhAdibhirniyamitaM viruddhakRtyeSu yttmobhuunaa| kRtyAkRtyavibhAgAsaMgatametanmano mUDham // 5 // Aho ! Shrutgyanam
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. sima' mUlAthe-je mana tame guNane bahupaNuthI virUddha kAryomAM krodhAdikavaDe niyamita thayeluM tathA kRtya ane atyanA vibhAge karIne rahita, te mUDha nAmanuM mana kaheluM che. pa. TIkArtha-je mana pUrve kahelA krodhAdika cAra kaSAyevaDe niyamita eTale kALanA krame karIne pitApitAnA upayoganA kamavaDe niyaMtrita arthAta niraMtara kaSAyo vaDe yukta, dharmavirUddha tathA lekavirUddha kAryomAM tatpara, tamoguNanA bahupaNuthI nirmANa kareluM, dharma ane sata nyAyamArgAdika kRtya ane corI vigere akRtyanA vibhAga rahita eTale kRtyAkRtyamAM rahelA aMtaranA jJAna rahita, AvA prakAranuM viveka rahita mana mUDha kaheluM che- dihane prApta thayeluM kahyuM che. mATe anubhavanI IcchAvALAe tene paNa jaya karo. 5. sattvodrekAtparihRtaM duHkhanidAneSu sukhanidAneSu / zabdAdiSu pravRttaM sadaiva cittaM tu vikSiptam // 6 // mUlAI-satva guNanA adhikapaNAne lIdhe duHkhanAM kAraNathI rahita ene zabdAdika sukhanAM kAraNemAM niraMtara pravRtta thayeluM je citta te vikSipta nAmanuM kahevAya che. 6. TIkArtha-satva guNanA utkarSathI eTale AtmavIryanA ullAsathI duHkhanAM kAraNarUpa duSTa abhisaMdhivALA kAmAdikathI rahita ane sukhanAM kAraNe rUpa sata nyAyAdikane viSe tathA ucita evA zabdodika bhegone viSe niraMtara pravRtta evA cittane vikSita eTale saMsAranA bhayathI trAsa pAmeluM kahyuM che, AvA manane viSe paNa pravRtti karavI nahIM. 6, adveSAdiguNavatAM nityaM khedAdidoSaparihArAt / sadRzapratyayasaMgatamekAgraM cittamAnAtam // 7 // mUlAthe aSAdika guNavALAne niraMtara kheda vigere deSanA parihArathI samAna pariNamane pAmeluM je mana, te ekAgra kaheluM che. 7. TakArtha-TheSa eTale guNane viSe ISya e vigere jemAM nathI, evA eTale amAyAvIpaNuM vigere guNavALA ane niraMtara kheda eTale saMtApa ane Adi zabda che tethI vaira, hAsya ane anAzvAsa vigere denA eTale adharmanI pravRttinA hetunA parihArathI-tyAgathI sadaza eTale sarva jIvone viSe tuya evA pratyayane eTale bodha Aho! Shrutgyanam
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] anubhavAdhikAra. 437 prakRtivALA pariNAmane pAmeluM je citta, te ekAma eTale eka samatArUpa jenA viSaya che evuM kaheluM che. arthAt tevuM mana anubhavI purUSane iSTa vastunuM sAdhaka thAya che. 7. uparatavikalpavRttikamavagrahAdikramacyutaM zuddham / AtmArAmamunInAM bhavati niruddhaM sadA cetaH // 8 // mUlAthe--jenA vikalpA nivRtta thayA che evI vartanAvALuM ane pratibaMdhAdikanA kramathI pRthak thayeluM AtmArAma munionuM je ujjvaLa citta, te nirUddha kahevAya che. 8. TIkAthe AtmAne viSe eTale peAtAnA svabhAvane viSe vizrAMti athavA krIDAnI pravRttivALA cogI janenuM je uparata vikalpavALI eTale jenA saMkalparUpI kallAlA nivRtta thayA che evI vartanAvALuM ane avagraha eTale pratibaMdha tathA Adi zabda che mATe sneha rAga, saMbaMdha ane kalpanA vigerenA kramathI eTale uddezathI pRthak thayeluM tathA sarvadA zuddha eTale ujajavaLa pariNAmavALuM evuM je citta, te nirUddha kahevAya che. AvuM citta mAhya viSayAthI vimukha hAvAthI iSTa kArya karanAra thAya che. 8. pUrve kahelA mananA prakArovaDe je sAdhavA lAyaka che, te kahe che.-- na samAdhAvupayogaM tisrazcetodazA iha labhante / sattvotkarSAt sthairyAdubhe samAdhI sukhAtizayAt // 9 // mUlAthe samAdhimAM pahelI traNa cittanI avasthA upayogane pAmatI nathI. paNa sattvanA utkarSane lIdhe, svairyane lIdhe tathA atizaya sukhane lIdhe chellI e mananI avasthAo upayogane pAme che. 9. TIkA(r)--prathamanI traNa prakAranI eTale kSisa, mUDha ane vikSipta nAmanI traNa cittanI avasthAe samAdhimAM eTale nizraLa ekAgra dhyAnane viSe sAdhaka bhAvane pAmatI nathI. mATe te traNe dazA varjavA yAgya che. ane satvanA utkarSane lIdhe eTale jIvanA vIryanI sphuraNAne lIdhe tathA svairya eTale cittanA niSedha karavAthI tenI sthiratA thavAne lIdhe tathA atizaya sukhane lIdhe e samAdhie eTale ekAgra ane nirUddha nAmanI mananI avasthAe sAdhaka bhAvane pAme che. 9. Aho! Shrutgyanam
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 adhyAtmasAra bhASAMtara. vikSiptane viSe vizeSa kahe che.yogaarNbhstu bhavedvikSipte manasi jAtu sAnande / kSipte mUDhe cAsmin vyutthAnaM bhavati niyamena // 10 // ta bhUlAthe--kadAca vikSipta mana AnaMdavALuM thayuM hoya te temAM yoganA AraMbha thaI zake che, paNa A mana kSipta ane mUDha hAya te avazya vyutthAna ja thAya che. 10. [ saptama TIkAthe ahIM tu zabdasaMbhAvanAnA arthamAM che. kadAcita vikSipta eTale rAgI ane virAgI evA prakAranuM trIjI avasthAvALuM mana AnaMdavALuM eTale dharmanA premavALuM thayuM heAya te te manamAM yoganA eTale samAdhinI prAptinA upayoganA prAraMbha thaI zake che-saMbhavita che. paNa A mana je kSisa eTale rAgavaDe grasta tathA mUDha eTale krodhAdikathI yukta hoya teA avazya vyutthAna eTale temAMthI rAgAdika saMskAronA udbhava ja thAya che, tethI e be prakAra teA avaya yuvA cAgya ja che. 10. pharIne paNa vikSipta mana yoganuM sAdhaka che, e vAta che zlokAvaDe kahe che.-~~ viSayakaSAyanivRttaM yogeSu ca saMcariSNu vividheSu / gRhakheladvAlopamamapi calamiSTaM mano'bhyAse // 11 // mUlAthe--viSayo ane kaSAyothI nivRtta thayeluM, vividha prakAranA cogAne viSe gamana karanArUM ane gRhanA AMgaNAmAM krIDA karatA khALakunI jevuM mana capaLa hoya teA paNa abhyAsa dazAmAM te iSTa che. 11. TIkAthe--zabdAdika viSayeA ane krodhAdika kaSAyethI nivRtta eTale vimukha thayeluM tathA vividha prakAranA yogAne viSe eTale sekSanA upAyeAne viSe gamana karanArUM ane gRhanA AMgaNAmAM krIDA karatA bALakanI jevuM eTale bhadra pariNAmane lIdhe aMtarmukhavALuM evuM mana eTale aMtaHkaraNu capaLatAvALuM heAya te paNa te abhyAsane viSe eTale vAraMvAra upAyonuM parizIlana karatI vakhate iSTa che, eTale sAdhana tarIke mAneluM che. 11. vacanAnuSThAnagataM yAtAyAtaM ca sAticAramapi / ceto'bhyAsadazAyAM gajAMkuzanyAyato'duSTam // 12 // bhUlAthaeNzAstranA anuSThAnamAM raheluM mana joke gamana Agamana Aho! Shrutgyanam
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] anubhavAdhikAra. . 439 karavAthI aticAra sahita thayeluM hAya tA paNa te abhyAsa dazAmAM gAMkuzanA dRSTAMtavaDe kRSita che. 12. TIkAthaeNzAstramAM kahelA anuSThAnamAM-kriyAmAM raheluM eTale AgamAkta kriyAne pAmeluM ane gamana tathA Agamana ( jAva-Ava ) karatuM hAvAthI aticAravALuM-deSavALuM thayeluM mana paNu abhyAsa dazAmAM eTale yeAgAbhyAsanI prathama avasthAmAM gajAMkuzanA nyAyathI eTale jema hAthI aMkuzavaDe-aMkuzanA prahAravaDe sArA mArge janAro tathA suMdara gativALA thai zake che, te dRSTAMtavaDe anUSita che. kAraNa ke zikSAnA yAgathI te mArgAnusArInA pariNAmavALuM karI zakAya che. 12. jJAnavicArAbhimukhaM yathA yathA bhavati kimapi sAnandam / arthaiH pralobhya bAhyairanugRhNIyAttathA cetaH // 13 // mUlAdhe--jema jema citta kAMika ( dharmakAryamAM ) AnaMda yukta ane jJAna tathA vicAranI sanmukha thatuM jAya, tema tema khAdya padAoNvaDe tene lAbha pamADIne vaza karavuM. 13. TIkAthe--je je prakAre mana dharmakAryamAM harSayukta-ati prasanna ane kAMika jJAna tathA vicAranI sanmukha thatuM jAya, te te prakAre bAhya eTale AtmAthI bhinna vakSyamANu ( kahevAze evA ) zubha AlaMbanabhUta padArthovaDe tene leAbha pamADIne eTale temAM prema utpanna karAvIne tene vaza karavuM. 13. pUrve ( upara ) sUcana karelA padArthAMne kahe che.-abhiruupjinprtimaaN viziSTapadavarNavAkyaracanAM ca / puruSavizeSAdikamapyata evAlaMbanaM bruvate // 14 // bhUlAthe...e ja kAraNathI suMdara jinapratimAne, viziSTa prakAranA pada, varNa ane vAkayanI racanAne tathA vizeSa prakAranA purUSa vigerene paNa AlaimanabhUta kahelA che. 14. TIkAthe--e ja kAraNathI eTale jIvane AnaMda utpanna karanAra hAvAthI prazasta lakSaNavALI-manahara AkRtivALI jinapratimAne eTale tIrthaMkaranA bimane, tathA viziSTa prakAranI eTale zubhane sUcana karanArI mAMgaLika lAlityavALI padAthI eTale AgamamAM kahelA AtmA, cetana, jIva vigere padAnI, varNonI eTale gaMbhIra arthane kahenArA praNavAdika akSarAnI, ane " jaganA gurU jinezvara jayavaMta Aho! Shrutgyanam
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ saptamavarte che" ityAdi padasamudAyarUpa vAkanI racanAne eTale vastusvarUpane pragaTa karanAra ane jinezvaranA guNene AlApa karanAra satkavinI kAvyakRtine, tathA gaNadharAdika susAdhu vigere purUSavizepAdikane temaja pi zabda hovAthI zAstranA pATha vigerene paNa AlaMbanabhUta kahyA che, eTale cittanA nigraha mATe zubha AzrayarUpa kahelAM che. 14. hetunA AlaMbananI gaveSaNa zA mATe karavI paDe che? evI AzaMkA para kahe che - AlaMbanaiH prazastaiH prAyo bhAvaH prazasta eva ytH| iti sAlaMbanayogI manaH zubhAlaMbanaM dadhyAt // 15 // . ' mUlAI-jethI karIne prazasta AlaMbane vaDe prAye karIne prazasta bhAvaja thAya che, tethI karIne AlaMbananA khapavALA regIe manane zubha AlaMbanavALuM karavuM. 15. TakArya-jethI karIne zubha AlaMbAe karIne eTale Azraya karavA lAyaka padArthoe karIne prAye prazasta eTale zreyakAraka ja pariNAma Ave che, tethI karIne AlaMbananI jarUrIAtavALA gIemunie zubha AlaMbanavALuM eTale upara kahelA prazasta AlebanavALuM mana karavuM. 15. zubha AlaMbanavALuM mana thaye chate je karavAnuM che, te kahe che - sAlaMbanaM kSaNamapi kSaNamapi kuyonmano nirAlaMbam / ityanubhavaparipAkAdAkAlaM syAnnirAlaMbam // 16 // mUlArtha-manane kSaNavAra AlaMbanavALuM karavuM, ane kSaNavAra AlaMbana rahita karavuM. ema karatAM karatAM anubhavane paripAka thavAthI mana jIdagIparyata AlaMbanarahita thAya che. 16. TakAthe kSaNavAra manane AlaMbanavALuM eTale zubha Azraya yukta karavuM tathA kSaNavAra AlaMbana rahita eTale bAhya viSayone tyAga karIne AtmAne viSeja vyApta thayeluM karavuM. A prakAre Teva pADatAM anubhavane paripAka thavAthI eTale pratyakSanI jevuM AtmajJAna thavuM te anubhava ane tenA atyaMta rasALapaNue karIne temAM niHzaMka thavuM te tene paripAkanRtadrupa anubhava paripAka thavAthI jIvana paryata mana nirAlaMbana eTale bAhya Azraya rahita thAya che. 16. Aho ! Shrutgyanam
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] anubhavAdhikAra. 441 have traNa le kevaDe tenuM phaLa kahe che - . AlaMjyaikapadArtha yadA na kinycidvicintyednyt| anupanatendhanavahnivadupazAntaM syAttadA cetaH // 17 // mUlALuM-jyAre mane eka padArthane Azraya karIne te vinA bIjuM kAMI paNa ciMtave nahIM, tyAre jene IMdhana prApta thayAM nathI evA agninI jema te mana (pariNAme ) zAMta thAya che. 17. TIkArya-jyAre eTale je dazAne viSe eka advitIya padArthane eTale dravyarUpa athavA paryAyarUpa eka bhAvanuM AlaMbana karIne eTale tene dheyapaNe grahaNa karIne pachI kAMI paNa bIjuM eTale tethI bhinna dravya ke paryAyanuM ciMtavana mana kare nahIM, tyAre eTale te avasthAmAM jene kANano samUha prApta thayo nathI evA agninI jema mana zAMta thaI jAya che arthAt zama ane nirvedanA (mAM) sthAyIpaNune pAme che. 17. zokamadamadanamatsarakalahakadAgrahaviSAdavairANi / kSIyante zAntahRdAmanubhava evAtra sAkSI nH||18|| malArtha-zAMta hRdayavALAnA zoka, mada, kAma, matsara, kalaha, kadAgraha, viSAda ane vaira e sarve kSINa thAya che. A bAbatamAM amAre anubhava ja sAkSIrUpa che. 18. - TIkarthazAMta hRdayavALAnA-zama yukta cittavALAnA zoka eTale ISTa viyegAdikavaDe utpanna thayele cittane udvega athavA pazcAttApa, jAtyAdika ATha prakAranA mada, kAmavikAra, matsara-paranA guNenuM asahana (IrSA), kalaha-vAyuddha, kadAgraha-asadu Agraha, viSAda-kArya karavAnI azakti ane vaira te virodha, e sarve kSaya pAme che. A viSe eTale zAMta manavALAnA zekAdikane nAza thavAnA viSayamAM amAre anubhava ja eTale pragaTa thayelI guNasaMpattinuM sAkSAta darzana karanArI amArI buddhi ja sAkSIbhUta che eTale tene sAkSAta jenAra che. 18. zAnte manasi jyotiH prakAzate zAntamAtmanaH sahajam / bhasmIbhavatyavidyA mohadhvAntaM vilayameti // 19 // mUlArtha-mana zAMta thaye sate AtmAnI svAbhAvika ane zAMta jyoti prakAze che, avidyA bhasmIbhUta thAya che, ane meharUpI aMdhakArane laya thAya che. 19. 56 Aho ! Shrutgyanam
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ jara adhyAtmasAra bhASAMtara. saptamaTakAtha-mana eTale cittanI vRtti zAMta eTale nirvikAra thAya tyAre AtmAnuM sahaja eTale svabhAvasiddha ane zAMta eTale vibhAvavikAra rahita ti eTale sane prakAza karanArUM citanya prakAze che, eTale pitAnI meLe ja te pragaTa thAya che te sAthe avidyA eTale ajJAna bhasmIbhUta thAya che eTale te nirmaLa nAza pAme che, ane meharUpI aMdhakAra sarvathA vilaya-vinAza pAme che. 19. pharIne bAhya AtmA vigere bheda kahevApUrvaka phaLane pAMca leke vaDe batAve che - bAhyAtmano'dhikAraH zAntahadAmantarAtmanAM na syAt / paramAtmAnudhyeyaH sannihito dhyAnato bhavati // 20 // mUlArtha-zAMta hRdayavALA aMtarAtmAne bAhya AtmAne adhikAra hotuM nathI, ane thAna karavA gya paramAtmA sthAnavaDe tene samIpavata thAya che. 20. TIkAI-zAMta hRdayavALA eTale upazama vRttithI yukta manavALA aMtarAtmAne eTale dehAdikanA pratibaMdha rahita mAtra sAkSIrUpe ja rahenArA AtmAne bAhyAtmAne eTale AtmAthI bhinna evA deha, idri vigere padArthone AtmabuddhithI grahaNa karanArane adhikAra- vyApAra prApta thatuM nathI. ahIM bahirAtmapaNanI nivRtti thavI, e prathama phaLa jAvuM tathA anuyeya eTale smaraNane upayoga karIne manane viSe Asakata evA paramAtmA-zuddha brahma caitanya mUrta dhyAnathI eTale niraMtara ekAgra citta ciMtana karavAthI tene samIpavatI thAya che, e bIjuM phaLa jANavuM. 20. kAyAdirbahirAtmA tadadhiSThAtAntarAtmatAmeti / gataniHzeSopAdhiH paramAtmA kIrtitastajjJaiH // 21 // mUlAI-zarIrAdika bAhAtmA che, temane adhiSThAtA aMtarAtmapaNAne pAme che, tathA samagra upAdhi rahita e AtmA te paramAtmA che, ema AtmajJAnIoe kahyuM che. 21. TIkA-zarIra vigere eTale AtmapaNe grahaNa karelA dehAdika te bahirAtmA che, temane eTale te zarIrAdikane je adhiSThAtA eTale kArya akAryane jenAro mAtra sAkSIbhUta te aMtarAtmapaNane pAme che, tathA jenI samagra upAdhi-kamethI utpanna thayelI vibhAva dazA nAza pAmI Aho ! Shrutgyanam
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 443 prabaMdha.] anubhavAdhikAra. . che eTale pRthaka thayela che te paramAtmA-parabrahma kahevAya che, ema AtmAnA bhedane jANanArA tattvajJAnIoe kahyuM che. 21. ' viSayakaSAyAvezastattvAzraddhA guNeSu ca dvessH| AtmAjJAnaM ca yadA bAhyAtmA syAttadA vyaktaH // 22 // mUlALe-jyAre viSaye ane kaSAyone Aveza thAya che, tatvane viSe azraddhA thAya che, guNapara dveSa thAya che ane AtmAnuM ajJAtapaNuM hoya che, tyAre bAhAtmA spaSTa thAya che. ra2. TIkArtha-jyAre eTale je avasthAne samaye jIvane zabdAdika viSaye ane krodhAdika kaSAyane arthAta temanA udayathI utpanna thayela Aveza thAya che eTale viSayakaSAyanI atyaMta vyApti thAya che, vItarAge kahelA jIvAdika tatvane viSe azraddhA-anAsthA thAya che, samyakatvadika guNene viSe tathA te guNavALAne viSe dveSa-aprIti thAya che, tathA AtmasvarUpanuM ajJAnapaNuM hoya che, te vakhate bAhyAbhA ( bahirAbhA) spaSTa thAya che. 22. tattvazraddhA jJAnaM mahAvratAnyapramAdaparatA ca / mohajayazca yadA syAttadAntarAtmA bhavevyaktaH // 23 // * mUlArtha-jyAre tatva para zraddhA, AtmAnuM jJAna, mahAvate, apramAdIpaNuM tathA mahine jaya thAya che, tyAre aMtarAtmA spaSTa thAya che. 23. . TIkAthe--je samaye vItarAge kahelA jIvAdika tatvane viSe zraddhAvizvAsa thAya che, AtmAnA svarUpanuM jJAna thAya che, prANAtipAtaviramaNa vigere mahAvatene svIkAra thAya che, apramAda eTale karavA gya kAryane viSe ja kartavya buddhi, ane tene viSe tatparapaNuM eTale atyaMta ughamavaMtapaNuM thAya che, tathA mehane jaya eTale mehanA udayane parAbhava thAya che, tyAre te samaye aMtarAtmA spaSTa thAya che. 23, jJAnaM kevalasaMjJaM yoganirodhaH smgrkrmhtiH| siddhinivAsazca yadA paramAtmA syAttadA vyaktaH // 24 // mUlArthajyAre kevaLajJAna, pigane nirodha, samagra kamane kSaya ane mekSamAM nivAsa thAya che, tyAre paramAtmA spaSTa thAya che. 24. TIkAryuM-je samaye kevaLa nAmanuM jJAna eTale sAmAnya ane Aho! Shrutgyanam
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAyamasAra bhASAMtara [samavizeSa sarva bhAvene prakAza karanAra kevaLajJAna ane kevaLadarzana thAya che, mana, vANI ane kAyAnA vyApArene samagra nirodha eTale temanI AtmAne viSe sarvathA asattA thAya che, sarvathA sarva karmane kSaya thAya che tathA mokSasthAnamAM jyAre nivAsa thAya che te samaye paramAtmA pragaTa thAya che. 24. AtmamanoguNavRttirvivicya yaH pratipadaM vijAnAti / kuzalAnubandhayuktaH prAmoti brahmabhUyamasau // 25 // mUlArtha-je purUSa AtmA ane manane guNenI vRttione dareka pade vivecana karavA pUrvaka jANe che, kuzaLa anubaMdhe karIne yukta e te purUSa brahmapaNane pAme che. 25. TIkArtha-je vivekI purUSa AtmA ane mananA jJAnAdika ane jaDatyAdika guNenI vRttione dareka pade eTale jIvanA guNanI vRttine jIvapada pratye ane mananA guNane vRttine manapada pratye vivecana karIne eTale pRthaka pRthaka vibhAga karIne vizeSapaNe-jJAnane uparavaDe jANe che-nizcaya kare che te, kuzaLatA je mekSa tenA anubaMdha eTale anvaye karIne yuddha e jJAnI purUSa brahmapaNane-kSane pAme che. 25 brahmastho brahmajJo brahma prAmoti tatra kiM citram / brahmavidAM vacasA'pi brahmavilAsAnanubhavAmaH // 26 // bhUlAI-brahmamAM rahele brahmajJAnI brahmane pAme, temAM zuM Azcarya? paraMtu brahmajJAnInA vacanathI paNa ame brahmanA vilAsane anubhavIe chIe. 26. TIkAryuM-je brahma eTale paramAtmAne viSe jJAnanA upayoga vaDe rahele che, tathA je brahmane eTale nirvikAra zuddha caitanyane jANe che te, brahma eTale zuddha caitanyane pAme temAM zuM Azcarya? kAMI ja nahIM. paraMtu brahma eTale zuddha caitanyane jANanAra-brahmajJAnIonA vacanathI-upadezathI paNa brahmanA vilAsane eTale cidAnaMdanA ullAsane ame anubhavIe chIe. ame amArI buddhivaDe tene sAkSAta jANuM zakIe chIe. 26 brahmAdhyayaneSu mataM brhmaassttaadshshsrpdbhaavaiH| yenApThaM tatpUrNa yogI sa brahmaNaH paramaH // 27 // Aho ! Shrutgyanam
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.]. anubhavAdhikAra, 445 malArtha-brahmAdhyayanamAM aDhAra hajAra padanA bhAve vaDe je brahma kaheluM che, tene je gIe saMpUrNa prApta karyuM che, te gI brahmathI para eTale prakRSTa che. ra7. TIkArce-aDhAra hajAra vAkavaDe kahelA bhAvaDe eTale A cAranA prakArevaDe brahmAdhyayanamAM eTale zrImAna AcArAMganA ATha adhyayanamAM je brahmane savistara kaheluM che, te AcArarUpa brahmane je yogIe paripUrNa prApta kareluM che, te gI-mumukSu brahmathI eTale vedane dhAraNa karanArA brahmAthI paNa para-prakRSTa che. ra7. dhyeyo'yaM sevyo'yaM kAryA bhaktizca kRtadhiyAsyaiva / asmin gurutvabuddhyA sutaraH saMsArasindhurapi // 28 // mUlArtha-paMDita purUSe A dhyAna karavAlAyaka che, A sevavAlAyaka che, ane tenI ja bhakti karavAlAyaka che. tathA tene viSe gurUbuddhi rAkhavAthI saMsAra sAgara sukhe taravAlAyaka thAya che. 28. TIkAdhe-vidvAna purUSe A aDhAra hajAra brahmabhAvane jANanAra muni dhyAna karavAlAyaka che, e ja sevavAlAyaka che, ane e jJAnInI ja bhakti karavAlAyaka che. tathA A jJAnIne viSe ja gurUbuddhi rAkhavAthI eTale ke " A ja mArA gurU che" ema mAnavAthI saMsArarUpI samudra paNa sukhe karIne taravAlAyaka thAya che, te pachI bIjuM zuM duSkara che ? 28. A pUrve kahelA AcArane dhAraNa karavAmAM A zAstrakAra pitAnuM asAmarthya batAve che - avalaMbyecchAyogaM pUrNAcArAsahiSNavazca vym| bhaktyA paramamunInAM tadIyapadavImanusarAmaH // 29 // mUlArtha-pUrNa AcArane pALavAmAM asamartha evA ame IcchAyoganuM avalaMbana karIne pradhAna munienI bhaktivaDe temanA mArgane ja anusarIe chIe. 29. TIkAthe-ame eTale yazovijaya nAmanA muni pUrve kahelA samagra AcArane eTale mumukSu jananI vyavahAra pravRttine pALavAmAM asamartha chIe. " tyAre te kahevA prayAsa zA mATe kare che ?" ema keI prazna kare, tene kahe che ke-IcchAgane eTale te AcArane kahevAmAM, sAMbhaLavAmAM ane upadeza ApavAmAM prItinA viSayanI prAptirUpa IcchAga eTale mekSAdika hitaprAptinA upAyane Azraya Aho ! Shrutgyanam
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara, saptama karIne parama munionI eTale sarvane viSe pradhAna ane ukta gavALA sAdhuonI athavA jinezvaranI bhaktivaDe eTale temanI uparanA bahumAnavaDe temanA mArgane eTale upadeza vigere rUpa pagalAMne ame anusarIe chIe. 28. alpApi yA'tra yatanA nibhA sA shubhaanubndhkrii| ajJAnaviSavyayakRdvivecanaM cAtmabhAvAnAm // 30 // mUlArtha-A IcchAgamAM kiMcita paNa daMbharahita je yatanA te zubha anubaMdhane karanArI che. tathA AtmAnA pariNAmanuM je vivecana te ajJAnarUpI viSane nAza karanAruM che. 30. 1 TIkArya-A IcchAgane viSe rahelA amAre thoDI paNa je eTale AgaLa kahevAmAM Avaze evI ane mAyAvIpaNuthI rahita evI yatanA eTale guNane viSe Agraha athavA prIti athavA prayatna tadrapa yatanA zubha anubaMdha karanArI che, eTale mokSane sAdhanAra evA sukRtano anubaMdha karanArI-paraMparAe mekSane anusaranArI che. tathA AtmAnA-jIvanA je bhAve eTale pariNAma vigere vartanAnA prakAre temanuM vivecana eTale yathArthapaNe vivecana karIne karAte nizcaya, te ajJAna eTale viparIta bodha athavA adharUpI viSane nAza karanAra che. 30. vaLI bIjuM paNa sAMbhaLe siddhAntatadaGgAnAM zAstrANAmastu paricayaH shktyaa| paramAlaMbanabhUto darzanapakSo'yamasmAkam // 31 // mUlALuM-zakti pramANe siddhAnta ane tenAM aMgo rUpa zAstrone paricaya che. A amAre parama AlaMbanarUpa darzanane pakSa che. 31. TIkAI-zakti pramANe eTale pitAnA sAmarthyane anusAre siddhAMta eTale bAra aMge ane tenA aMgo eTale niyukti, bhASya, cUrNi vigere zAstro arthAt sUtro anusAre bahuzruta munie racelAM saMmatitarka tatvArtha ane anekAMtajayapatAkA vigere graMthe-tene paricaya eTale jANelAne pharIthI jANavuM te ane ajJAta saMsarga eTale nahIM jANelAne jANavuM te amane he. A amAro parama AlaMbanarUpa eTale saMsArasAgaramAM paDatAne parama utkRSTa AdhArabhUta darzanapakSa eTale samyakatvane Azraya che. 31. Aho ! Shrutgyanam
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ anubhavAdhikAra. prabaMdha ] pharIne kahe cheH vidhikathanaM vidhirAgo vidhimArge sthApanaM vidhIcchUnAm / avidhiniSeSazrRti pravacanamattiH prasiddhA naH // 22 // mUlAthe--vidhinuM kahevuM, vidhiparanI prIti, vidhinI icchA rAkhanAra purUSone vidhimArgamAM pravartAvavA, tathA avidhinA niSedha karavA e vigere amArI jinapravacana paranI bhakti prasiddha ja che. 32. 447 TIkArca-dharmanI vidhinA upadeza, dharmavidhipara prIti, zAstrokta vidhAna karavAne IcchatA purUSone vidhimArgamAM sthApana karavA, tathA avidhi eTale vidhinA pratipakSarUpa avidhinA arthAt dharmakriyAnA je viparyAsa tenA niSedha-nivAraNu karavuM, e vigere amArI jinazAsana paranI bhakti prasiddha ja che eTale apragaTa chatAM paNa pragaTa ja che. 32. e bhakti paNa zI rIte ? te kahe che.-- adhyAtmabhAvanojjvalacetovRttocitaM hi naH kRtyam / pUrNakriyAbhilASazceti dvayamAtmazuddhikaram // 33 // adhyAtmanI bhAvanAvaDe ujjvaLa cittanI vRttine yogya evuM amArUM kartavya che, tathA amAne pUrNa kriyA karavAnA abhilASa che. A e bAbA AtmAnI zuddhi karanAra che. 33. mUlA TIkArtha--kAraNake adhyAtmanI bhAvanAvaDe eTale paryAlAcanAvaDe nirmaLa cittanI vRttine ucita eTale cAgyatApUrvaka karavAlAyaka evuM amArUM kartavya che, tathA samagra kriyAvidhine satya karavAnI icchA che. A be eTale zakaya kriyAnuM karavuM tathA saMpUrNa kriyA karavAnI icchA e e amArA AtmAnI zuddhi karanAra--zuddhimAM kAraNarUpa che. 33. te paNa zI rIte? te kahe che.-- dvayamiha zubhAnubandhaH zakyAraMbhazca zuddhapakSazca / ahita viparyayaH punarityanubhavasaMgataH panthAH // 34 // bhUlAI--zaya kriyAno AraMbha ane zuddha pakSa e be ahIM zubhAnubaMdharUpa che, ane tethI bIjo mArga ahitakAraka che, e pramANe A amAro anubhavasiddha mArga che. 34. TIkAthe--A jinazAsanane viSe, yogamArgane viSe, saMsArane viSe paNa e vAnA ke je hamaNAM kahevAmAM Avaze te zubhAnubaMdha Aho! Shrutgyanam
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ saptamaeTale dharmamArgane anusAre zubhakarmanA baMdhaka che. te be kayA?te kahe che-eka te zakaya eTale pitAne gya evI kriyAne AraMbha ane bIjuM azakyanI bAbatamAM zuddha pakSa eTale zuddha mArgane upadeza kare te arthAta zuddha prarUpaNA karavI te. AthI bIje mArga-viparIta mArga te ahitakArI-akalyANakArI che. A pramANe zraddhArUpa anubhavathI prApta thayela mArga che. 34. ye tvanubhavAvinizcitamArgAzcAritrapariNatibhraSTAH / bAhyakriyayA caraNAbhimAnino jJAnino'pi na te // 35 // mUlArtha-jeo anubhavavaDe mArgane nizcaya nahIM kareluM hovAthI cAritranA pariNAmathI bhraSTa thaIne mAtra bAhya kviAvaDe ja cAritranA abhimAnavALA che, teo jJAnI nathI. 35. TIkartha-je kaI anubhavavaDe mArgane nizcaya nahIM karanAra eTale jemaNe bhavasAgara taravAnA upAyane sAkSAt nirdhAra karyo nathI evA manuSya cAritranA pariNAmathI bhraSTa thayA chatAM prapekSaNa, AhArazuddhi vigere bAhyakyiA karavAthIja "ame saMyamI chIe A pramANe cAritrane garva dharAvatA hoya che, teo jJAnI eTale vastutatvane jANanArA nathI. temane AtmAne anubhava nahIM hovAthI AtmA zabdane uccAra karatAM chatAM paNa teo AtmasvarUpane jANanArA nathI. lekamAM ati (paNa) zabda lakhe che tethI niSphaLa kSiA karavAthI teo kyiAvaMta paNa nathI eTale teo adhyAtmarahita ja che, ema jANavuM. 35. lokeSu bahirbuddhiSu vigopakAnAM bahiHkriyAsu rtiH| zraddhAM vinA na caitAH satAM pramANaM yato'bhihitam // 36 // mUlArtha-bAhya buddhivALA lekemAM vidUSakenI bAhya kriyAo upara prIti thAya che, e bAhya kriyAo zraddhA vinA sapurUSane pramANurUpa nathI. kAraNa ke te viSe zAstramAM nIce pramANe kahyuM che. 36. TIkA-bAhya buddhivALA eTale liMga, kSiA vigere pagaLika daSTivALA lekamAM vidUSakene-vizeSe dUSaNa ApanArAone bAhyakSiAo para prIti-Asakti hoya che, paNa A bAhya kiyAe zraddhA vinA eTale jinavacana para paripUrNa vizvAsa vinA sapurUSone pramAgarUpa nathI eTale teo te bAhya kriyAne mokSanA sAdhanapaNe mAnatA nathI, kAraNa ke te viSe zrIharibhadrasUrie paDazakamAM nIce pramANe Aho ! Shrutgyanam
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] anubhavAdhikAra. 449 je kahyuM che, te ja batAve che.-- bAlaH pazyati liGgaM madhyamabuddhirvicArayati vRttam / AgamatattvaM tu budhaH parIkSate sarvayatnena // 37 // mUlAthe--bALaka liMgane jue che, madhyama buddhivALA mANasa AcaraNane vicAre che, paNa paMDita purUSa te sarva prayatnavaDe AgamanA tattvanI ja parIkSA kare che. 37. TIkArya--bALaka eTale ALabuddhivALA ajJAnI liMgane eTale kezaleAca athavA jaTAmukuTa vigerethI maMDita veSa tathA pratyupekSAdika kriyAne jue che, eTale ke AvA liMgane jyAM jue che, tyAM AsaktivALA thAya che. tathA madhyama buddhivALA eTale sthaLa viSayAmAM paMDita purUSa vRttane eTale A pravacana mAtAnuM pAlanarUpa cAritrAdika hita pravRttine vicAre che (jIe che), eTale temAM suMdarapaNAne tathA asuMdarapaNAne dharma adharmapaNe mAne che. paraMtu paMDita eTale sUkSma padArthane grahaNa karanAra vicakSaNa purUSa te sarva yanaGeudyamavaDe AgamanA tattvanI eTale sat arthanA prakAza karanAra zAstranA bAdhanI parIkSA kare che eTale te AdhAre dUSitapaNuM ane kRSitapaNuM jue che; tethI karIne bALa ane madhyama buddhivALAne zuddha dhamemArgamAM praveza karAvavA mATe ane temanApara anugraha karavA mATe jJAnavAna gurUe paNa pote veSa, kriyA ane pravacanamAtranA pAlanane viSe zuddha vyavasthA dhAraNa karavI. 37. have adhikAranI samApti paryaMta kartavyanA upadeza kare che.-- nizcityAgamatattvaM tasmAdutsRjya lokasaMjJAM ca / zraddhAvivekasAraM yatitavyaM yoginA nityam // 38 // bhUlAthe--tethI karIne AgamanA tattvanA nizcaya karIne tathA lokasaMjJAnA tyAga karIne ceAgIe niraMtara zraddhA ane viveka paratve yatna karavA. 38. TIkAthe--tethI karIne eTale pUrve kahelA kAraNathI AgamanA tattvanA eTale siddhAMtanA paramArthanA nizcaya karIne eTale mahuzruta ane peAtAnA anubhavanI smRtivarDe tenuM avadhAraNa karIne tathA lokasaMjJAnA eTale zAstranI apekSArahita lokarUDhinA tyAga karIne zraddhA eTale sarvajJanA vacanapara zuddha AstikapaNuM ane viveka eTale jIva ane pugaLanA svabhAva tathA vibhAvAdikanI bhinnatAnuM jJAna, 57 Aho! Shrutgyanam
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 adhyAtmasAra bhASAMtara. [ sakSama e bannenI jema zuddhi thAya tema yAgIe mumukSu jane sarvadA yatta karavA--udyamamAM tatpara thayuM. 38. nindyo na ko'pi lokaH pApiSTheSvapi bhavasthitizcintyA / pUjyA guNagarimADhyA dhAryo rAgo guNalave'pi // 39 // mUlAthe--koI paNa leAkanI niMdA karavI nahIM, pApIne viSe paNa bhavasthitinuM ciMtavana karavuM, cuNeAnA gauravavas pUrNa evA jAnI pUjA karavI, guNanA lezane viSe paNa rAga dhAraNa karavA. 39. TIkAryaM--tathA yAgIe koI paNa dharmabuddhithI rahita evA du:khI janAnI niMdA karavI nahIM, tathA pApakArya karavAnI rUcivALAne joIne paNa bhavasthiti eTale sadAviparyAsavALI saMsAranI vyavasthAnA vicAra karavA. ( tenI bhasthiti dIrgha jANI tenApara dveSa na karavA. ) tathA jJAnAdika guNAe karIne je gariyuM, teNe karIne pUrNa evA janAnI pUjA karavI eTale yathAyogya puSpa, caMdana, AhAra ane vastra vigerevaDe temanA satkAra karavA. tathA guNanA lezathI paNa cukta evA prANIpara prema dhAraNa karavA. 3. grAhyaM hitamapi bAlAdAlApairdurjanasya na dveSyam / tyaktavyA ca parAzA pAzA iva saMgamA jJeyAH // 40 // mUlAthemALaka pAsethI paNa hita vacanane grahaNa karavuM, durjananA pralApa sAMbhaLI dveSabhAva na karavA, pArakI AzAnA tyAga karavA, sarva saMyogA pAzanI jevA jANavA. 40, TIkArya--bALakanA mukhamAMthI paNa nIkaLeluM hitavacana hAya to te grahaNa karavuM. tathA durjana eTale khaLa purUSanA niMdA vacana sAMbhaLI tenApara dveSabhAva na karavA. tathA paranI eTale AtmAthakI bhinna evA puddagaLAdikanA sukhanI AzAnA-spRhAnA tyAga karavA. tathA ( sAMsArika--paudgaLika ) sarva saMyogo pAzanI jevA eTale aMdhananI jevA ( baMdhanarUpa ) jANavA. 40. stutyA smayo na kAryaH kopo'pi ca nindayA janaiH kRtayA / sevyA dharmAcAryAstattvaM jijJAsanIyaM ca // 41 // mUlAthe--khIjA mANasoe karelI stutivaDe garva na karavA, ane temanI karelI niMdAvaDe kApa paNa na karavA, dharmAcAryanuM sevana karavuM, tattvane jANavAnI IcchA karavI. 41. Aho! Shrutgyanam
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] anubhavAdhikAra. 451 TIkAthe-tathA stutivaDe eTale anya jAe karelI pitAnI prazaMsA sAMbhaLIne garva kare nahIM, tathA ajJAnI manuSyoe karelI pitAnI niMdA-hIlanA vaDe tenA para krodha karavo nahIM, dharmano upadeza karanAra gurUonI sevA-pardhapAsanA karavI, tathA tatva eTale vastunuM svarUpa jANavAnI IcchA karavI eTale jANavA mATe (niraMtara) udyamavaMta thavuM. 41. - zaucaM sthairyamadaMbho vairAgyaM cAtmanigrahaH kaaryH| dRzyA bhavagatadoSAzcintyaM dehAdivairUpyam // 42 // mUlAI-zauca, sthiratA, adaMbha, vairAgya ane AtmAne nigraha kara, saMsAramAM rahelA deze jevA, ane dehAdikanuM virUpapaNuM ciMtavavuM. 42. TIkArya-zauca eTale vratane viSe pavitratA, sthiratA eTale vipattine viSe paiI, adaMbha eTale mAyArahitapaNuM, vairAgya eTale saMsAravAsathI udvega tathA AtmAno nigraha eTale manane jya-ATalI bAbata karavA lAyaka che te karavI, thatA saMsAramAM rahelA jIvanA je deze eTale temane prApta thatA janma, maraNa ane narakapAta vigere upadra-tene jJAnacakSuvaDe jevA, tathA dehAdikanI virUpatA eTale zarIra, dhana, yauvana ane strI vigerenuM viparItapaNuM ciMtavavuM, arthAta dehAdika kSaNavAramAM hoya te karatAM judA prakAranA thaI jAya che, ema dhyAnapUrvaka vicAravuM. 42. ___ bhaktibhaMgavati dhAryA sevyo dezaH sadA viviktazca / sthAtavyaM samyaktve vizvAsyo na pramAdaripuH // 43 // mUlAI-bhagavAna jinezvara upara bhakti dhAraNa karavI, ekatA pradezanuM niraMtara sevana karavuM, samyakatvane viSe sthira rahevuM, pramAdarUpI zatrune vizvAsa kare nahIM. 43. TIkAthe-bhagavAna jinezvarane viSe bhakti eTale pUjA tathA bahumAnane dhAraNa karavuM-tene hRdayamAM sthApana karavuM, tathA sarvadA vivikta dezanuM eTale strI, pazu ane napuMsaka vigerenA rahitapaNue karIne ekAMta evA sthAnanuM sevana karavuM-tevA sthAnamAM sthiti karavI, tathA samyakatvane viSe eTale zuddha zraddhAne viSe rahevuM eTale upaga sahita vartavuM tathA pramAda eTale avazya kartavyane viSe je Aho ! Shrutgyanam
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [samaALasa terUpa zatrune kiMcita paNa-svalpa kALa paNa vizvAsa kare nahIM. arthAta tene tyAga kare. 43. dhyeyAtmabodhaniSThA sarvatraivAgamaH puraskAryaH / .tyaktavyAH kuvikalpAH stheyaM vRddhAnuvRttyA ca // 44 // mUlArtha-AtmajJAnanI niSThAnuM dhyAna karavuM, sarvatra Agamane AgaLa karavA, kuvikalpane tyAga kare, vRddhajanenI anuvRttithI rahevuM. 44. TIkAI-tathA AtmabodhanI niSThA eTale pitAnA AtmasvarUpanA jJAnanI pUrNatA ciMtavavI, temAM sthiti karavI tathA nizca karIne sarva kAryomAM Agama eTale siddhAntanuM vacana AgaLa karavuM eTale mekSanA samagra sAdhanane viSe prathama tenuM dhyAna karavuM, arthAt Agamane anusAreja pravartavuM, tathA kuvikalpane-azubha manerane tyAga kara, tathA vRddhonI anuvRttivaDe eTale vRddha purUSanI paraMpane anusare rahevuM eTale pravartana karavuM. 44. sAkSAtkArya tattvaM cidrUpAnandamedurairbhAvyam / / hitakArI jJAnavatAmanubhavavedyaH prakAro'yam // 45 // mUlArtha-tatvane sAkSAtkAra kare, tathA AtmAnaMdavaDe pUrNa thavuM. A anubhavavaDe jANavA lAyaka prakAra jJAnIone hitakArI che. 45. TakAthe-tathA tattvane eTale AtmAdika vastunA sadbhAvane sAkSAtkAra kare eTale pitAnI buddhine pratyakSa kara, tathA AtmAnaMdavaDe eTale AtmAnA AhAda vaDe medura eTale puSTa athavA pUrNa thavuM. A zikSAnA anumathI kahela ane anubhavavaDe eTale sAkSAta cakSu, zrotra ane mananA jJAnavaDe jANI zakAya te prakAra eTale AtmasvarUpane anurUpa vartanA jJAnI ane eTale yathArtha jJAnathI zobhatA purUSone hitakArI che eTale zubha ane iSTa evI siddhine karanAra athavA maMgaLakAraka che. 45. phalyagumavAdhArA / atha sthiti pUrvokta guNene prApta thayela anubhavI sajajanonI stuti kare che, tethI ahIM paNa prathama sajananI stuti karavAmAM Ave che. - Aho ! Shrutgyanam
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] prazasti. kapa3 yeSAM kairavakundavRndazazabhRtkarpUrazubhrA guNA mAlinyaM vyapanIya cetasi nRNAM vaizadyamAtanvate / santaH santu mayi prasannamanasaste ke'pi gauNIkRta svArthI mukhyaparopakAravidhayo'tyucchaMkhalaiH kiM khalaiH46 mUlAI--jemanA kairava ane kuMdanA puSpa, caMdra tathA kapUranI jevA ujvaLa guNe manuSyanA cittamAM malinatAne dUra karI nirmaLatAne vistAre che, te svArthane gauNa karanArA ane paropakAranI vidhine mukhya gaNanArA keIka sapurUSe mArA para prasanna manavALA thAo. uddhata evA khaLa purUSavaDe zuM? (khaLa purUSenuM prayojana che?) kAMija nahIM. 46. TIkArya-teo eTale hamaNuM kahevAze evA guNasamUhavaDe yukata keTalAeka sapurUSe mArA para prasanna manavALA-saMtuSTa cittavALA thAo, ke jeone eTale je sajajanenA guNe eTale dharmanI pravRttinA prakAro karava eTale zveta puSpa ane kaMda puSponA samUha tathA caMdranI kAMtine samUha ane kapaeNranA samUha jevA zubhra eTale doSarUpI maLarahita hevAthI tathA kIrtirUpI sugaMdhavALAM hovAthI ujavaLa satA mumukSu purUSonA manamAM malinatAne-deSarUpI kALAzane dUra karIne nirmaLatAne-guNethI thatA dedIpyapaNane vistAre che. te sapurUSe kevA che? te kahe che- jeoe svArthane eTale pitAnAM prajane gauNa karyA che eTale pradhAnapaNathI dUra karyA che arthAta jemaNe svArthane amukhyapaNe dhAraNa karyo che, tathA jemanA parepakAranA vidhio eTale anyane guNa prAdhAnya utpanna karAvanAra upakAranA vidhi-siddhi prApta karavAnA prakAre mukhyapradhAna che, evA satparUSe mArA para prasanna thAo. pachI atyaMta ucchaMkhaLa eTale maryAdAnA baMdhanathI rahita evA khaLa-durjananI kadAca aprasannatA thAya te tethI zuM? kAMI ja nahIM. 46. te satparUSanA paropakArano prakAra dekhADe che granthArthAn praguNIkaroti sukaviyatnena teSAM prathAmAtanvanti kRpAkaTAkSalaharIlAvaNyataH sajanAH / mAkandadumamaJjarI vitanute citrA madhuzrIstataH saubhAgyaM prathayanti paJcamacamatkAreNa puskokilaaH||47|| Aho! Shrutgyanam
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [ saptama mUlAtha-satkavi yalavaDe graMthanA arthone sarala (taiyAra) kare che, paNa temanI khyAti teA sajjanA kRpAkaTAkSanI laherInA lAvaNyathI vistAre che. jema suMdara vasaMta RtunI lakSmI AmravRkSanI maMjarIne vistAre che, paNa tenA saubhAgyane to kokila pakSIo paMcama svaranA camatkAravaDe ( sarvatra ) prasiddha kare che. 47. 454 TIkArce--sArA eTale dharmapradhAna kavi--sUkSma arthanA saMdarbha karanAra paMDita graMtha eTale ghaNA arthone jemAM guMphita' karAya tevA zAstravizeSarUpI arthone ghaNA udyamavaDe saraLa kare che ane te graMthenI khyAtine sajjanA-sarapurUSA kRpArUpI--anyanA anugrahanI buddhirUpI kaTAkSavaDe--AnaMda sahita daSTinA lakSyavas utpanna thayelI edhataraMganI zreNIe utpanna karelA lAvaNyavarDa-premanA suMdarapaNAvaDe vistAre che. zI rIte? ke jema AnaMda ApanArI vasaMtalakSmI-vasaMta RtunI Rddhi athavA zAbhA AmravRkSanI maMjarIne vistAre che-utpanna kare che, paNa tyAra pachI kokila pakSIe paMcama svaranA camatkAre karInemanohara zabde karIne tenA saubhAgyane-sarva lokanA priyapaNAne prasiddha kare che. 47. durjananI jIjhArUpI sarpathI rakSaNa karanAra sajjananA prabhAvanI stuti kare che.-- doSollekha viSaH khalAnanabilAdutthAya kopAjvalan jihvAhirnanu kaM guNaM na guNinAM bAlaM kSayaM prApayet / na syAccetprabalaprabhAvabhavanaM divyauSadhI saMnidhau zAstrArthopaniSadvidAM zubhahRdAM kAruNyapuNyaprathA // 48 // sUlAthe--o zAsrArthanA upaniSadna jANanArA ane zubha hRdayavALA purUSAnI kRpArUpI puNyanI khyAtirUpa moTA prabhAvanA sthAnavALI divya auSadhI samIpamAM na hoya, te doSanA uccAraNarUpa viSavALA ane kApathI jAjvalyamAna thayelA jijhArUpI sarpa khaLa purUSanA mukharUpI milamAMthI nIkaLIne guNI purUSonA kayA vRddhi pAmatA guNune kSaya na pamADe? sarva guNAne kSaya pamADe. 48. TIkAthe--te bhavya prANI ! khaLa purUSanA mukharUpI khilamAMthI eTale rAphaDAmAMthI nIkaLIne, cuNAne viSe doSanA Aropa uccAravArUpI viSavALA ane kApavaDe eTale guNu uparanA dveSavaDe cAtaraphathI jAjvalyamAna thate eTale duSTa vANIrUpI jvALAne choDatA jinhA Aho ! Shrutgyanam
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.]. prazasti. 455 rUpa sarSa guNa purUSanA kyA vRddhi pAmatA guNa-jJAnAdika guNane kSaya-vinAza na pamADe? arthAt sarvane nAza pamADe. paraMtu je zAstrovaDe-AgavaDe vAcya je artha eTale AtmAnA svarUpa vigere padArtho temanA upaniSaddane eTale sArAMzane yathArthopaNe jANanArA tathA zubha hRdayavALA eTale paropakAra vigerethI kalyANakAraka aMtaHkaraNavALA purUnI kRpAbhAvavALI pavitra khyAtirUpa ane mahA mahimAnA sthAnarUpa divya auSadhI eTale mane hara alaukika viSanAzaka padArtha samIpe hoya te te thaI na zake-na heya teja thaI zake. 48. have sthitine uccheda karanArI matinuM haraNa karavArUpa sajajananA guNanI stuti kare che. uttAnArthagirAM svato'pyavagamAniHsAratAM menire gaMbhIrArthasamarthane bata khalAH kAThinyadoSaM dduH| tatko nAma guNo'stu kazca sukaviH kiM kAvyamityAdikAM sthityucchedamati haranti niyatA dRSTA vyavasthAH satAm49 mUlArtha-ahe! baLa purUSo sugama arthavALI vANIne pitAnI meLe ja jANavAthI nisAra mAne che, ane gaMbhIra arthe kahevAmAM kaThinatAne deSa Ape che. tethI karIne eve ka guNa, kayo satkavi ane kayuM kAvya heya? ke je AvA prakAranI sthitine ucheda karanArI buddhine saMpurUSonI niyata vyavasthA jevAthI haraNa kare. 49. TIkAthe aha! mahA kaSTa che ke durjana purUSa sugamapaNue karIne pragaTa arthavALI kavinI vANune-gadya padyAdika racanAne pitAnI buddhinA sAmarthyathI samajavAne lIdhe eTale te sukhethI bodharUpa hovAne lIdhe tenA arthanI saMskRti thavAthI tene nisAra eTale prAkRta jevI mAne che, eTale "A vANumAM zuM che? kAMIja nathI" e pramANe mAne che. tathA gaMbhIra athenA samarthanamAM eTale sUkSma bhAvArthanI racanAdvArA kahelA arthamAM kaThinatAno doSa Ape che, eTale "A vANunuM duyapaNuM hovAthI nirUpayogI ja che" e pramANe dUSaNa Ape che. tethI karIne khaLa purUSonA manane raMjana kare te ka kavitvAdika guNa hoya? kayo zukrAcAryAdika satkavi eTale kuzaLa zAstrakartA hoya? ane kevI kavitA eTale dharmAdikanuM pratipAdana karanAra vAkaya racanA hoya? kaMIpaNa na hoya. AvI sarvatra deSanA ja gaSaNamAM tatpara ane sthitine uccheda karanArI buddhinuM eTale Aho ! Shrutgyanam
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. [saptamajagatanI vyavasthAnuM utthApana karanArI buddhinuM purUnI niyata eTale satata paraMparAthI zuddha evI vyavasthA eTale sujanatAnI sthiti ja nivAraNa kare che. 49. khaLa tathA sajajananI pariNatinA viSamapaNane daSTAMta sahita batAve che adhyAtmAmRtavarSiNImapi kathAmApIya santaH sukhaM gAhante viSamudrinti tu khalA vaissmymettkutH| . .. nedaM vAdbhutamindudIdhitipibAH prItAzcakorA bhRzaM : kiM na syurbata cakravAkataruNAstvatyantakhedAturAH // 50 // mUlAthe-adhyAtmarUpI amRtanI vRSTi karanArI kathAnuM pAna karIne saMpurUSe sukha pAme che, ane te ja kathAnuM pAna karIne khaLa purU viSane kADhe che. A pramANe temanI viSamatA kayAMthI thaI? athavA te te kAMIpaNa addabhuta nathI. kemake caMdranA kiraNanuM pAna karatAM cara pakSIo atyaMta prasanna thAya che, paNa yuvAna cakravAkanA mithune zuM atyaMta khedayukA nathI thatA? thAya che ja. 50. TIkArtha-sapurUSe AtmabhAva eTale rAga, dveSa, moha, hiMsA, viSaya ane kaSAya vigerenA parihArane Azraya karIne kahevAmAM pravRtta thayelA adhyAtmarUpI amRtanI eTale janma maraNAdika regane nAza karanAra sudhAnI vRSTi karanAra kathAnuM pAna karIne eTale zAstramAM kahelI dharmavAtanuM sArI rIte AdarapUrvaka zravaNa karIne sukha-AnaMda pAme che. ane tevI ja kathAne sAMbhaLIne durjane viSa kADhe che eTale dezane uccAra karavArUpa pitAne tathA parane saMtApa karavAnA heturUpa haLAhaLanuM vamana kare che. A prakAranI viSamatA eTale ekaja kAryane viSe viparItapaNuM kayAMthI utpanna thayuM? athavA te A viSamatA thavAmAM kAMI Azcarya nathI. kemake caMdranA kiraNenuM pAna karanArA cAra pakSIo atyaMta prItiyukta thAya che, ane yuvAna cavAkanA mithuna atyaMta khedayukta eTale caMdranA udayamAM pAtAmAM viga karavArUpa deSane Arepa karIne atyaMta saMtApayukata zuM nathI thatA? arthAta thAya che ja. pa0. A kRtimAM paMDitene ja utsava che, te kahe che - kiMcitsAmyamavezya ye vidadhate kAcendranIlAbhidA . teSAM na pramadAvahA tanudhiyA gUDhA kavInAM kRtiH / To! Sugyanan
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] prazasti. 57 ye jAnanti vizeSamapyaviSame rekhoparekhAMzato vastunyastu satAmitaH kRtadhiyAM teSAM mahAnutsavaH // 51 // mUlArtha-jeo kAMIka sadazapaNuM joIne kAca tathA idranIla maNino abheda kare che, te maMda buddhivALAne kavionI gUDha kRti harSa ApanArI thatI nathI. paraMtu jeo viSamatA rahita vastune viSe paNa rekhAnA aMzanA paNa aMzathI vizeSane jANe che, te kuzaLa buddhivALA sapurUSane A kRtithI meMTe utsava che. 51. TIkArya-je kaI purUSe kAMIpaNa varNa tathA AkRti vigerevaDe sadazapaNuM joIne kAca eTale mATIne AkAra vizeSa athavA eka jAtane maNi tathA iMdranIla eTale vaiDUrya rata e bannene varNanA sadazapaNue karIne abheda-ekatA kare che, te alpa buddhivALA mANasone kavionIgraMthakartAonI gUDha-gahana arthevALI kRti-sUkSma bhAvArthavALI paDyAdika racanA AnaMda ApanArI thatI nathI, paraMtu je paMDita viSamatA rahita-samAna vastune viSe paNa rekhA eTale mAtrA, tene aMza eTale adhemAtrA te uparekhA kahevAya che, ane te adhemAtrAdikanA paNa aMzaleza jeTalA paNa bhedathI vizeSane eTale A bIjI vastu che? ema bhedane samAna paTa para citrakAre citare. lA uMcA nIcA pradezanI jema jANe che, te nipuNu buddhivALA satparUSone A kRtithI-graMthathI meTo utsava eTale AnaMda prApta thAya tema che. pa1. durjane A kRtithI kema AnaMda na thAya? te kahe che- pUrNAdhyAtmapadArthasArthaghaTanA tazcamatkAriNI mohacchannadRzAM bhavettanudhiyAM no paMDitAnAmiva / . kAkuvyAkulakAmagarvagahanaprodAmavAkcAturI ___ kAminyAH prasabhaM pramodayatina grAmyAna vidagdhAniva // 52 mUlAthe--saMpUrNa adhyAtma padArthanA samUhanI racanA paMDitanI jema hithI jemanI daSTi DhaMkAyelI che evA alpa buddhivALAnA cittane camatkAra karanArI thatI nathI. kAminI (yuvatI) nI kAku uktivaDe vyAkula, kAmanA madavaDe gahana ane ati prabaLa evI vacanacAturI catura purUSanI jema grAmya janene atyaMta AnaMda ApatI nathI. Aho ! Shrutgyanam
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ 458 adhyAtmasAra bhASAMtara, simaTIkArya-saMpUrNa eTale nyUnatA rahita adhyAtmarUpa eTale AtmAnA brahmasvarUpane Azraya karelA padArthonA samUhavaDe athavA samUhavALI graMtharacanA paMDitanI jema eTale sUkSma bhAvane jANanArA vidvAnanI jema mehavaDe jemanAM vivekarUpI netro AcchAdita thayAM che evA alpa buddhivALAnA cittane camatkAra karanArI eTale prema ane Azcaryane utpanna karanArI thatI nathI. temAM dRSTAMta Ape che - jema kAminInI eTale rUpavatI yuvatI strInI kAku eTale hAsya, vinoda, anyAthe ane vakrokti (vacana racanA) vaDe vyApya thayelI tathA kAmanA madavaDe gahana ane atyaMta prabaLa evI je vANInI caturAI eTale vacananA vilAsanI kaLA te kAmakaLAmAM cAra purUpinI jema pazu jevA gAmaDIyA lekene atyaMta harSa pamADatI nathI. para, tethI vidvAnI ja stuti kare che - snAtvA siddhAntakuMDe vidhukaravizadAdhyAtmapAnIyapUrai stApaM saMsAraduHkhaM kalikaluSamalaM lobhatRSNAM ca hitvA / jAtA ye zuddharUpAH zamadamazucitAcandanAliptagAtrAH zIlAlaMkArasArAH sakalaguNanidhInsajjanAMstAnnamAma:53 mUlArtha-siddhAnta rUpI kuMDane viSe caMdranA kiraNenI jevA nirmaLa adhyAtmarUpI jaLanA samUhavaDe snAna karIne saMtApane, saMsAranA duHkhane, kaLI ane pAparUpI melane tathA lebharUpI tRSA (tRSNa) ne tajI daIne jeo zuddharUpa thayA che, tathA zama, dama, ane pavitratArUpI caMdanavaDe anulepavALA thayA che, tathA zIlarUpI alaMkAravaDe sArabhUta thayA che tevA samagra guNenA nidhi samAna sajajanone ame namaskAranamana karIe chIe. pa3. kALuM-jeo eTale AgaLa kahevAze evA guNonA samUhane dhAraNa karanArA purUSe siddhAntarUpI kuMDamAM eTale jinAgamarUpI jaLAzayamAM caMdranA kiraNe karatAM paNa adhika nirmaLa evAM adhyAtmabhAvarUpI jaLanA pravAhavaDe snAna karIne saMsAranAM duHkhane-bhavamAM bhramaNa karavAthI utpanna thatA kalezane, tApane-viSayanI tRNArUpa saMtApane, kali (kalaha) ane pAparUpI melane tathA bharUpI tRSNane tajI daIne zuddharUpa-nirmaLa AtmasvarUpavALA thayA che, tathA zamazAntapariNAma, dama-idrine jaya ane zucitA-vratadharmane viSe Aho! Shrutgyanam
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha ] prazasti. 459 kalaMka rahitapaNuM erUpa caMdanavaDe jemanAM zarIra lipta thayAM che evA, tathA zILa-brahmacaryarUpa mukuTa kuMDaLAdika alaMkAravaDe je sArabhUtazAlItA thayA che, tevA prakAranA guNavALA, samagra paropakAra ane jJAnAdika guNAnA nidhisamAna satpurUSone ame namana karIe chIe. 53. A graMthathI sajjAne harSa thaze, ane durjanAne trAsa thaze. e vicitra arthathI kahe che.-- pAthodaH padyabandhairvipularasabharaM varSati granthakartA premNAM pUraistu cetaHsara iha suhRdAM plAvyate vegavadbhiH / vyanti svAntabandhAH punarasamaguNadveSiNAM durjanAnAM citraM bhAvajJanetrAhmaNayarasavazAnniHsaratyazrunIram // 54 // mUlAthe--graMthakartArUpI megha padyabaMdhe karIne vipula rasanA samUhane varasAve che, ane sArI pariNativALA hRdayarUpI sarovarane A megha vRSTimAM vegavALAM premanAM pUvaDe pUrNa kare che; tathA guNAne viSe atyaMta dveSa karanArA durjaneAnA hRdaya baMdhanA truTI jAya che, ane tattva jANunAranA netramAMthI premarasanApara vazapaNAne lIdhe premAzrujaLa nIkaLe che, e Azcarya che. 54. TIkAthe--graMthakartA eTale satkavirUpI megha padyagaMdhAe karIne eTale cAra pAdavALA leAkeAvALI racanAvarDa ane megha pakSamAM dhArAgatinA samUhapa baMdhavaDe viSuLa-vistAravALA zAMta rasAdika jaLanA samUhane varasAve che eTale niraMtara dhArAnA pravAhavaDe mUke che; tathA sArA mana pariNAmavALAnA manarUpI sarovarane A megha vRSTine viSe vegavALA eTale nyAyarUpa pravAhavALA premanA pUravarDa-vRddhi pAmatA pravAhavaDe pUrNa kare che eTale pALanA chevaTanA bhAga sudhI jaLanA pravAhavaDe pUrNa kare che. vaLI AgaLa paNa sAMbhaLa upara pramANe thavAthI guNAne viSe asAdhAraNa eTale atyaMta utkaTa dveSavALA dujainAnA hRdayarUpI kapATanA saMdhiaMdha chuTI jAya che, ane paramArthane jANanAranA netra yugalathI premarasanA AdhinapaNAne lIdhe premarUpI azrunuM jaLa nIkaLe che, e Azcarya che. 54. Aho! Shrutgyanam
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara [samahave purUSanA yazane camatkAra dekhADe che- uddAmagranthabhAvaprathanabhavayazaH saMcayaH satkavInAM kSIrAbdhirmathyate yaH sahRdayavibudhairmeruNA varNanena / etaDiMDIrapiMDI bhavati vidhurucermaDalaM vibhuSastA stArAkailAsazailAdaya iha dadhate vIcivikSobhalIlAm 55 mUlArthi-satkavionA uMcA prakAranA graMthanA bhAvArthane vistAravAthI utpanna thayelA yazanA samUharUpa kSIra samudra vivekavALA paMDita rUpI dee varNanarUpa merUvaDe mathana karAya che, temAMthI utpanna thayela zaNune samUha e caMdranI kAMtinA maMDaLa tulya che, ane atyaMta uchaLelA uccAra dhvanirUpa biMduo e tArAmaMDaLa ane kailAsa parvata vigere A kSIrasAgarane viSe taraMganI lIlAne dhAraNa kare che. pa5. TIkArtha-satkavionA eTale dharmapradhAna graMthartAonA UMcA prakAranA graMthonA-zAstranA bhAvArthone-sata ane prasiddha karavAthI utpanna thayela yazane samUha-vRddhipUra ke je kSIrasAgara tulya che, te vivekavaMta paMDitarUpI devee varNana eTale tenA guNanA kIrtana rUpa merU parvatavaDe-maMthAcaLavaDe mathana karAya che, tenAthI utpanna thayelA A pratyakSa dekhAtA phINanA samUha caMdrakAMtinA samUhanuM maMDaLa eTale sarvathA goLAkAra biMba tarUpa thAya che. ane temAMthI atyaMta uMcA uchaLelA biMduo eTale uccAranA dhvanirUpa jaLa kazuMyAo tArAmaMDaLa ane kailAsa eTale merU parvatarUpa A purUSonA yazarUpI kSIrasAgaramAM uMcA uchaLatA taraMgonI lIlAne dhAraNa kare che. papa. pharIthI bIje prakAre yazanA camatkArane ja kahe che - kAvyaM dRSTvA kavInAM hRtamamRtamiti svaHsadAM pAnazaMkI . khedaM dhatte tu mUrdhA mRdutarahRdayaH sajano vyAdhutena / jJAtvA sarvopabhogyaM prasRmaramatha tatkIrtipIyUSapUraM nityaM rakSAvidhAnAniyatamatitarAM modate ca smiten||56|| mUlArtha--atyaMta komaLa hRdayavALA sajajana purUSe kavionA kAvyane joIne "devenuM amRta ANe haraNa karyuM" e rIte pAnanI zaMkAvALA thaIne mastaka kapAvI khedane dhAraNa kare che. ane te Aho ! Shrutgyanam
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaMdha.] prazasti. 46. kAvyanI kIrtirUpI amRtane samUha sarvane upabhoga karavA gya tathA prasAra pAmate jANIne sadA rakSA ane pidhAnanA aniyatapaNane jANIne atyaMta hAsyavaDe harSa pAme che. 56. TIkArce atyaMta mRdu eTale kRpArasa vaDe ArTa thavAthI ati kemaLa hRdayavALA re jajana purUSa kavionA-zAstrartAonA kAvyanI racanAne joIne "devonuM amRta ANe cerIvaDe haraNa karyuM " e pramANe pAnane mATe eTale pIvAne athavA rakSaNa karavAne mATe zaMkAvALA-vitarkavALA thaIne kaMpAvelA mastakavaDe khedane dhAraNa kare che, arthAta "kavinI kaLAnI sImA AvI gaI" ema mAne che. tathA te kavinA kAvyanI kIrtirUpI-yazarUpI amRtanA pravAha ane upabhoga karavA yogya eTale "sarva prANIsamUhanA upakAranuM kAraNa A thaze" evI kIrtirUpI amRtano pravAha prasarete jANune sadA rakSA eTale rakSaNa ane mudraNa tathA pidhAna eTale AcchAdana athavA pragaTa karavuM te baMne bAbata aniyatapaNe eTale anekavAra baMdhana ane cheDana karate chato hAsyavaDe-harSane lIdhe vikasita mukhavaDe atyaMta harSa pAme che. 56. have kavijanane sajjana tathA khaLapurUSa je pramANe upakAra kare che, te pramANe kahe che - niSpAca zlokakuMbhaM nipuNanayamRdA kuMbhakArAH kavIndrA .. dAcAropya tasmin kimapi pricyaatstpriikssaarkbhaasaam| pakkaM kurvanti bADhaM guNaharaNamatiprajvaladdoSadRSTi__ jvAlAmAlAkarAle khalajanavacanajvAlajihve nivezya // 57 // mUlArtha-kuMbhakArarUpI kavIdro nipuNa nayarUpI mATIvaDe phlekarUpI ghaDAone banAvIne tene satparIkSArUpI sUryakiraNenA paricayathI kAMIka kaDhapaNuM karIne pachI guNene haraNa karanArI buddhivaDe jAjvalyamAna evI daSadaSTirUpI vALAnA samUhathI bhaMyakara evA khaLapurUSanA vacanarUpa agnimAM nAMkhIne atyaMta pakava banAve che. pa7. TIkAryuM-kuMbhakArarUpI kavIzvaro nipuNa eTale yathArtha bhAvane dekhADanAra syAdvAdarUpI naya eTale sApekSa e vastudharmavAda athavA . nyAya tarUpa mATIvaDe kerUpI-nAne prakAranA chaMdamaya padyabaMdhanI racanArUpI ghaDAone utpanna karIne pachI te lekarUpI ghaDAone sapurUSanI parIkSA eTale guNa doSanA avadhAraNarUpa sUryanA kiraNe Aho ! Shrutgyanam
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 adhyAtmasAra bhASAMtara. [saptama mAM-taDakAmAM rAkhI kAMIka dRDhatA utpanna karIne pachI sArA bhAvArtha ane suMdara padonI racanArUpa guNAnuM haraNa karanArI buddhirUpI dedIpyamAna-uMcI zikhAvALI dASaSTie karIne jvALAnA-agninI zikhAnA samUhavaDe bhayaMkara evA durjana purUSAnA bhASaNarUpI agnimAM-nIMbhADAmAM nAMkhIne atyaMta pAva-doSa vacanarUpI meghInA prahArane paNa sahana kare tevAM banAve che. 57. pharIne sajjanA upara khaLapurUSanuM upakArIpaNuM dekhADe che. ikSudrAkSArasaughaH kavijanavacanaM durjanAsyAgniyaMtrA nAnArthadravyayogAtsamupacitaguNe madyatAM yAti sadyaH / santaH pItvA yaduccairdadhati hRdi mudaM ghUrNayantyakSiyugmaM svairaM harSaprakarSAdapi ca vidadhate nRtyagAnaprabandham // 58 // mUlAthe--kavijananA vacanarUpI IkSu ane drAkSanA rasanA samUha durjananA mukharUpI agniyaMtramAMthI vividha prakAranA artharUpI kanyAnAM saMyeAgavaDe guNanI vRddhi pAmIne tatkALa madyarUpa bane che. te madyanuM pAna karIne satpurUSo hRdayamAM atyaMta harSa pAme che, banne netrone bhAve che, ane svacchaMdapaNe adhika harSane lIdhe nRtya ane gAyananA prabaMdhane kare che. 58. TIkAthe--kavijananA eTale graMthakAranA vacana-vAkayarUpI IkSu-zeraDI ane drAkSanA rasane samUha durjananA mukharUpI agni yaMtrathI eTale agninA tApa yukta pAtramAM ukaLavAthI vicitra prakAranA artharUpI dravyonA-svAdiSTa ane sugaMdhatAdika mAdaka padArthonA saMyogathI jenA rasa saurabhyAdika guNA vRddhi pAmyA che evA thaIne tatkALa madirApaNAne pAme che. te madhanuM satpurUSo pAna karIne hRdayamAM atyaMta AnaMda pAme che, tathA e netrone ghumAve che, tathA harSanI atyaMtatAne lIdhe svecchApUrvaka nRtya ane gAyananA prabaMdhane-vistArane kare che. 58. satpurUSe amAre paNa prArthanA karavA yogya che, te kahe che.-- navyo'smAkaM prabandho'pyanaNuguNabhRtAM sajjanAnAM prabhAvAt vikhyAtaH syAditIme hitakaraNavidhau prArthanIyA na kiM naH / niSNAtA vA svataste ravirucaya ivAMbhoruhANAM guNAnAmullAse'pekSaNIyo na khalu pararuceH kvApi teSAM svabhAvaH // 59 // Aho ! Shrutgyanam
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka63 prabaMdha.]. * prazasti : mUlALuM--A amArI racanA navIna chatAM paNa meTA guNone dhAraNa karanArA sarjananA prabhAvathI khyAti pAme, mATe zuM hita karavAnI vidhimAM te sajjano amAre prArthanA karavA lAyaka nathI? che ja. athavA te kamaLane praphullita karavAmAM sUryanA kiraNanI jema guNene ullAsa karavAmAM te sajajane svayameva vicakSaNa che. kemake te purUSone svabhAva kadApi anya jananI IcchAnI apekSA rAkhatA nathI. 59. * TIkArya-amAre A prabaMdha eTale graMthanI racanA navIna che te paNa nyAya dharmAdika meTA guNene dhAraNa karanAra sapurUSanA mahimAthI prasiddhi pAmaze. tethI A satpaSe kalyANa karavAnA nimittabhUta vidhine viSe-aprAmane prApta karavAnI pravRttinA kramane viSe zuM amAre prArthanA karavA lAyaka nathI? che ja. athavA te jaLane viSe uganAra kamaLane vikAsa karavAmAM sUryanA kiraNanI jema para guNene vikAsa karavAmAM te satparU svabhAvathI ja vicakSaNa hoya che; kemake te satparUSono svabhAva keIpaNa kALakSetrAdikane viSe anya jananI IcchAne eTale "je tenI IcchA hoya, to tenuM hita karIe" e pramANe apekSA dharAvatuM nathI-apekSAne Icchata nathI. pa. have jenA guNe vizvanA saMtApane haraNa karanAra che ane jenI kIrti svargamAM gavAya che, evA pitAnA gurUnI stuti kare che- yatkIrtisphUrtigAnAvahitasuravadhUvRndakolAhalena .. prakSubdhasvargasindhoH patitajalabharaiH kSAlitaH zaityameti / gatistrAttavAna harirastAvana sthaLo bhrAjante te munIndrA nayavijayabudhAH sajanavAtadhuryAH60 mUlArtha-vizrAma rahita bhramaNa karatA mahara grahasamUhanA kiravaDe tApa pAmele merU parvata te gurUnI kIrtinA vistAranuM gAna karavAmAM sAvadhAna evI devAMganAonA samUhanA kelAhalavaDe kSobha pAmelI svarga gaMgAmAMthI paDelA jaLanA pravAhathI kSAlita thayo chate zItaLatAne pAme che, te sajajanonA samUhamAM agresara nayavijaya nAmanA paMDita munirAja zebhe che. 60, Aho ! Shrutgyanam
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmasAra bhASAMtara. saptama- TIkartha_vizrAma rahita bhramaNa karatA ane mane hara eTale prabhAvaDe dedIpyamAna sUryAdika prahasamUhanA uSNa kiraNa vaDe saMtApa pAmele merU parvata je gurUmahArAjanI kIrtinA-yazavAdanA vistAranuM gAna karavAmAM-madhurasvara vaDe gItaprabaMdhanA vanithI AlApa karavAmAM ekAgrapaNe taiyAra thayelI devAMganAonA samUhavaDe thatA kelAhalathIuMcA dhvanithI atyaMta-ghaNA taraMgonA samUhavaDe lebha pAmelI svarga gaMgAmAMthI paDelA-pravAharUpe jharelA yazanA vistArarUpa jaLapravAhavaDe kSAlita thaye chate pratidina zItaLatAne pAme che, te pUrvokta kIrtinA bhAjanarUpa ane purUSanA samAjamAM agresara evA nayavijaya nAmanA paMDita munIzvara pitAnA yazavaDe zobhe che. 60 have A prakaraNane upasaMhAra kare che - cakre prakaraNametattatpadasevAparo yshovijyH| adhyAtmadhRtarucInAmidamAnandAvahaM bhavatu // 61 // mUlAI-te gurUnA caraNanI sevA karavAmAM tatpara yazavijaya A prakaraNa racyuM che. A prakaraNa adhyAtmane viSe jenI rUci rahelI che evA purUSane AnaMdadAyaka thAo. 61. TIkALuM-te gurU zrI nayavijaya paMDitanA caraNanI sevA karavAmAM tatpara-udyamavaMta evA yazavijaya nAmanA temanA zikhe A adhyAtmasAra nAmanuM prakaraNa (graMtha) racela che. A prakaraNa graMthanA AraMbhathI aMta sudhI. pUrve kahelA adhyAtmanA viSayamAM jemanI zraddhA athavA prIti nivezita thaI che evA purUSone svAbhAvika paramAnaMdane vahana karanAra thAo. 61. rUti prApti iti zrImahopAdhyAyazrIkalyANavijayagaNiziSyamukhyapaMDitazrIlAbhavijayagaNiziSyamukhyapaMDitazrIjItavijayagaNisatIrthyamukhyapaMDitazrInayavijayagaNicaraNakamalacaMcarIkeNa paMDitazrIpadmavijayagaNisahodareNa paMDitanIyazovijayena viracite'dhyAtmasAraprakaraNe saptamaH prbndhH|| Aho ! Shrutgyanam
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 415 prabaMdha gaMbhIrasUkSmacidadhInavicArayukaM zAsaM jinAgamayazaHpaTahapradAnam / vyAkhyAya kiMcidupalabdhamudArapuNyaM - tenaiva yAtu zivarAjyaramAM prajeyam // 1 // "gaMbhIra ane sUkSma jJAnane AdhIna evA vicAre karIne yukta tathA jinAgamanA yazarUpa paDahane vagADanArA A zAstranuM vyAkhyAna karavAthI meM je kAMI udAra puNya upArjana karyuM hoya, te puNyavaDe A Yor (anya ) bhakSayanI samAna pAmI. 1." // iti zrItapAgacchagatasaMvijJazAkhIyamunizrIbuddhivijayamukhyaziSyazrImuktivijayagavisatIgraMziromaNimunizrIvRddhivijayapadAbhoruhaparyupAsanAparAgamadhulihA paMDitazrIgaMbhIravijayagaNinA kRtAyAmadhyAtmasArazabdabhAvophiTIkAyAM saptamaH prabandhaH // (saptamaH prabandhaH sNpuurnnH| Aho! Shrutgyanam
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtma bhASAMtara. .atha TIkAkAraprazasti sudharmagaNamRtpazreNisamunnatasurAcale rmye| tapogacchanandanabhuvi vijayasiMhagurusurAdhipo jyti||1|| gaNadhara zrIsudharmA svAmInI paddharUpI ucA suMdara merUparvata upara tapagaccha rUpI nandana vananI pRthvImAM vijayasiha nAmanA gurarUpI kalpavRkSa jayavaMta varte che. 1: ' .." ya AmamAmRtavarSI tatsecanakRnnavAMbudo jjnye| zrIsatyavijayenAmAM eka seminAM gati 2I. . je AgamarUpI amRtanI vRSTi karanAra ane te kalpavRkSane siMcana karavAmAM navA megha samAna thayA, te sAdhuomAM agragaNya zrI satyavijaya nAmanA gurU jayavaMta varte che. 2. karpUratAsyazasoH krpuurkssmaavijybudhvryo| mUrtasubAhyAbhyantaradharmopamayorguNAH kena vAH 3 // kapUranI jevA ujvala yazavAlA ane mUrtimAna bAhya ane atyaMtara dharmanI upamAvALA kapUravijya tathA kSamA vijaya nAmanA paMDitavA guNe koNu varNana karI zake ? 3. jinottamapadmarUpakIrtikastUramaNivijayopapadAn / paMDitapadaniyUMDhAnnamAmi guruguNanidhInetAn // 4 // meTA guNenA nidhAnarUpa ane panyAsa padavIne vahana karanArA jinavijaya, uttamaviye, padmavijaya, rUpavijaya, kIrtivijaya, kastu ravijaya ane maNivijayane huM namana karuM chuM. 4. - , vairAgyaratnabhUmiryo niHspRhtaasudhaarsaaNbuniki|| .. zrImAn buddhivijayamunirAjo'bhUdbhariparivAraH // 5 // je vairAgyarUpI rananI bhUmi jevA ane niHspRhatArUpI amRtarasanA sAgara jevA hatA, te zrImAna buddhivijaya nAmanA munirAja ghaNuM munionA parivAravALA thayA. pa. tasminnubhau munivarau dharmarathasyeva dhUrvahau pravarau / muktivRddhivijayAkhyau tatrAdyo gaNivaro jAtaH // 6 // te paTTaparaMparAmAM dharmarUpI rathane vahana karavAmAM pravara vRSabha jevA muktivijaya ane vRddhivijya nAmanA be munivare thayA, temAM pahelA (muktivijaya-muLacaMdajI) gaNipadane pAmelA hatA. 6. Aho ! Shrutgyanam
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ GS TIkAsprazatikAra. zrIvRddhivijakAraNa zutAtmazAMgapavAharUpAste / vanarAja vigatavAra vALA 7 | tathA zravRiivajaya (vRddhicaMdajI gati ane samatArUpa gaMgAjaLanA pravAharUpa, manuSyanI daSTirUpI kairAne vikAsa karavAmAM caMdra samAna, vizvane pavitra karanAra ane yazane dhAraNa karanAra thayA. 7. ziSyANunA hi teSAM racitA nijaparahitAya vivRtirikm / gaMbhIravijayanAMnA supaThyamAnA biraM jIyAt // 8 // te (vRddhivijaya) nA gaMbhIravijaya nAmanA ziSyALue svaparanA hitane mATe A vivRtti (TakA) racI che. te paThana pAThana karAtI satI cirakALa jaya pAmo. 8. protsAhito'tra bhUyaH satIdhaina munivarottamavijayena / tasya navizeSAdimAM zabdabhAvokti cake // 1 // ke, A bAbatamAM munivara uttamaviSa- nAmanA gurUbhAIe mane avatAra , teNe tenA paranA adhika premane lIdhe A zabdabhAvali nAmanI TIma meM racI che. ' parahitarataikacittaH zrutakanakanikaSAyamANasanmatibhiH / - zodhyeya prAthyivAnudhAsitaiH 20 che parahitane viSe ja jemanuM citta Asakta che, tathA jeonI buddhi zAsarUpI suvarNanI parIkSA karavAmAM kaseTI samAna che evA paMDita pAe mArA para anugraha karIne A TIkA zedhavI. 10. hambANAMkazazimite vatsara AzvinavalakSatRtIyAyAm / yato'yaM saphalobhUbhAvapure vRSabhajinakRpayA // 11 // * A TIkA karavAne ya bhAvanagaramAM zrI RSabha jinezvaranI kRpAthI saMvata para nA Azvina mAsanI zukala tRtIyAne divase saphaLa (pUrNa) thayo. 11. * ti aratikA phiC)000thae uchauM hAtha che sanAtanadhyAtmanA parIvAra che . ' . ' haza q qqqqqqs hatuM. Aho ! Shrutgyanam
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aho! Shrutgyanam