Book Title: Prabuddha Jivan 1983 Year 44 Ank 18 to 24 and Year 45 Ank 01 to 16
Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525968/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29(3) tA. 1-1-83 - : prabaDha jIvana! : ': " papa sva. cImanabhAIne aneka saMsthAonI bhavya zraddhAMjali ' , ' kaNavIra dIkSita . ' ' -- ke, ': : ' teo pote mAnatA te ja uccAratA. dA. ta. " ApaNuM eka kharA tattvaciMtaka, niSThAvAne lekasevaka, temaNe kahyuM hatuM ke aNu zastro banAvavAM te bhArata jaina samAjanA pratiSThita AgevAna, saurASTra TrasTanA jevA ahiMsAnI bhAvanAne varelA garIba deza mATe anatika * adhyakSa ane prabuddha jIvananA taMtrI zrI cImanalAla cakubhAI che. temanAmAM anya vyakitaone pitAnI karI levAne udArazAha, jemano tA. 20mI navembara 1982ne roja muMbaImAM temanA carita guNa hate. 'TAImsa opha InDiyA, "InDiyana ekasapresa nivAsasthAne eMzI varSanI vaye dehavilaya thaye temane zraddhAMjali ke "presa TrasTa opha InDiyA' jevI aneka akhabArI saMsthAone ' apavA zanivAra tA. 27mI navembara 1982nI sAMje 4-30 kalAke cImanabhAI pitAnA kAyadAkSetragata kauzalane lAbha ApatA. bhAratIya vidyA bhavanamAM bRhad muMbaI ane muMbaI bahAranI vividha zrImad rAjacandra, jemane gAMdhIjIe pitAnA eka guru mAnyA -saMsthAonA saMyukta upakrame eka sabhA yojavAmAM AvI hatI. hatA temanA grantha "AtmasiddhinA prakAzananuM zreya cImana* A zraddhAMjali sabhAnA pramukhapade hatA bhAratanA bhUtapUrva bhAine che. testAya ke raskina karatAM paNa zrImad rAjacandranuM vaDA pradhAna zrI morArajIbhAI desAI. temane mana vizeSa mahattva hatuM. cImanabhAI eka AdhyAtmika sabhAne AraMbha zrImatI kokilAbahena vakANInA bhajanathI puruSa hatA. AvatAM aneka varSo sudhI temanI vANI ' thayo hato. preraNudAyI nIvaDaze. *. te pachI pUjya mahAsatIjI dharmazIlAzrIe mAMgalika pravacana zraddhAMjali apati TharAva karyuM hatuM. temaNe kahyuM hatuM ke: 'hokAyaMtra game tyAM paDavuM ATaluM kahyA pachI zrI pravINacandra gAMdhIe sadagata zrI hoya paraMtu tenI seya uttara dizA tarapha ja hoya che. nadInuM , cImanabhAIne zraddhAMjali arpate nIce mujabane TharAva vAMcI gantavya lakSya samudra che tema tatvaciMtaka ane pratibhAsaMpanna | saMbhaLAvyo hato ? - cImanabhAInuM lakSya kamAja sevA ane deza sevA hatuM. "svargastha zrI cImanalAla cakubhAI zAhane zraddhAMjali arpaNa cImanabhAI nitya prasanna rahetA. temaNe zUnyamAMthI karavA mATe bRhada muMbaI ane mubaI bahAranI vividha saMsthAonA 'sarjana karyuM. jenA hRdayamAM kareNAM ane dayA che, '-e ja kharo mANasa che. cImanabhAi e dRSTie kharA mANasa - saMyukata upakrame Aje zanivAra, tA. ra7mI navembara 198ranA roja zrI morArajIbhAI desAInA adhyakSapade bhAratIya vidyAbhavana hatA, gujarAta saurASTramAM ke dezamAM kyAMya paNuM Apatti uddabhavatAM (pATI, muMbaI) mAM yojAyelI A sabhA emane zraddhAMjali cImanabhAI tatkALa AphatagrastonI vahAre doDI jatAM. temanI ApatAM TharAve che ke ApaNA saMniSTha lekasevaka zrI cImanalAla vANImAM mIThAza hatI. emanA mukha upara hIrAnuM teja ane cakubhAI zAhanA zanivAra, tA. 20mI navembaranA roja thayelA * matInI camaka hatAM tema sphaTikanI pAradarzitA hatI. jIvanabhara " emaNe paropakAranAM kAryo ja kyAM che. aneka saMsthAo sAthe avasAnathI ApaNane saune mATe na pUrI zakAya evI meTI khoTa paDI che. - teo saMkaLAyelA hatA. emanAmAM addabhuta zakita hatI. - -emane deha vilaya pAmyA che paraMtu emane AtmA sva. zrI cImanabhAIe pitAnA jIvanakALa daramiyAna ' ' amara che. AvA puruSa kene vaMdanIya na hoya? temanuM anekavidha kSetre niSThApUrvaka lekasevAnuM bahumUlya kArya karIne mRtyu akALa maraNa hatuM. jIvananI chellI kSaNe emaNe hasatAM aneka lokonI cAhanA meLavI che. eka tejasvI vidyAMthI, *, hasatAM navakAra maMtra bolatAM prayANa karyuM. teo. kamalegI, - briTiza gavaramenTanA selisiTara tarIke rAjInAmuM ApanAra, , jJAnayogI ane bhakitayogI hatA. ApaNe sau emanA bhAratanA baMdhAraNanA ghaDanArAomAMnA eka, bhAratanI lokasabhAnA , mAgane anusarIe e ja emane sAcI aMjali ApI gaNAya. sabhya, jaina samAjanA mUrdhanya netA, prakhara kAyadAzAstrI, aneka che , tejasvI vyakitatva sAmAjika, zaikSaNika, sAMskArika ane dhArmika saMsthAonA sUtradhAra, zIlasaMpanna tatvaciMtaka, pIDha patrakAra, pratibhA TALI * mahAsatIjInI zraddhAMjali pachI saurASTra TrasTanA menejiMga lekhaka evA zrI cImanabhAIe apramattabhAve, pUrI tanmayatAthI TrasTI zrI pravINacandra gAMdhIe kahyuM: "mAre temanI sAthe ApaNuM jAherajIvanamAM je anekavidha lokapayogI kAryo karyA che gADha paricaya saMrathA saMcAlana kSetre thayo hato. saMsthA saMcAlanane ane pitAnA sAttvika ane maulika vicAro dvArA lokone prabuddha * temane zo Adarza hatA te vakatAe, saddagatanAM ja "avagAhana banAvavAnuM je avirata kArya karyuM che tenuM mUlya ghaNuM meTuM . nAmanA graMthamAMthI avataraNa raju karI darzAvyuM hatuM che ane bIjAone mATe preraNArUpa banI rahe evuM che.' - ane kahyuM hatuM ke emanuM vyaktitva tejavI hatuM. - rava. cImanabhAI eTale prabaLa purUSArthanI bhagya gAthA, -emanI AMgaLIomAM pArasane sparza hatA. je kAma teo emanA avasAnathI bhArata mAtA pitAne eka ratna samAna . . hAthamAM letA te yAravI rIte teo pAra pADatA. saurASTra TrasTanI dareka samasyA para tatkALa spaSTa suputra gumAvyA che. nirNaya levAnI temanAmAM sUjha hatI. cokhuM mArgadarzana prabhu emanA AtmAne zAMti apa.!" ApavAnI temanAmAM kuneha hatI. 'prabuddha jIvana'mAMnAM mahAna vicAraka temanAM lakhANo sAmAjika temaja AdhyAtmika hatAM. : agraNI jaina udyogapati zrI zreyasa prasAda jene sadagatane * dUdha temaja dahI baMnemAM paga rAkhavAne badale zraddhAMjali arpatAM kahyuM hatuM: "zrI cImanabhAIe pitAnuM sArue Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cImanalAla cakabhAi zAha smRti aMka tA. 1-1-83 jIvana samAjasevA ane dezasevAmAM gALyuM hatuM. temanI - zrI cImanabhAImAM jJAna, bhakita ane vegane vicAra, sAthenA potAno 35 varSanA saMbaMdhane nirdeza karIne vakatAe vyavahAra, temaja vahIvaTI kauzalane tathA taka, buddhi ane kahyuM hatuM ke cImanabhAinI sAthe aneka saMsthAomAM kAma .. bhAvanAne triveNIsaMgama thayelo hovAnuM kahI che. uSAbahene karavAne yoga mane prApta thayA hatA. kudaratI Apatti veLA kahyuM hatuM : "cImanabhAI janma 'jaina hovA chatAM emanI kAryazakti dekhAI AvatI. temanAmAM addabhUta vicAre- jagatanA sarva dharmonA uttamottama aMzane temaja prAcIna zakti hatI. teo mahAna vicAraka hatA. ane eTalA ja ane arvAcIna vicArasaraNIne samanvaya karI jANe hato. 'niSThAvAna samAjasevaka hatA. maraNuzA upara hatA tyAre paNa cImanabhAI lokazAhInA maMtrI tathA mAnava adhikAranA saMrakSakateo samAja sevAnI ciMtA karatA hatA. Izvara emanA AtmAne hatA. temanA javAthI gAMdhI smAraka nidhi, maNibhavana ane zAzvata zAMti Ape. sarvodaya kendra jevI saMsthAone ghaNI moTI khoTa paDI che. vatsala mitra amArA pustakAlayanA teo adhyakSa hatA. gAMdhIjInAM lakhANe. - jasTIsa zrI je. sI. zAhe cImanabhAI temanA kevA aMge kaMI paNa zaMkA jAgatA ane emanI pAse pahoMcI , AdaraNIya ane vatsala mitra hatA, jIvananAM aneka kSetramAM jatAM ane teo amArI zaMkAnuM nivAraNa karatA. AjanakevA mArgadarzaka ane prerakabaLa samA hatA, e sarva kahI vyakitapUjAnA jamAnAmAM paNa cImanabhAI pitAnI pAchaLa, saddagatane eka virala vyakti tarIke oLakhAvyA hatA. vakatAe kAma karI zake evA yuvAnanuM eka jutha nirmANa karatA gayA kahyuM: "zrI cImanabhAIe mAtra paisA raLI jANyuM nahotuM, che. bApunA harijana" mATe jema sau mITa mAMDatA tema loke raLelA paisAne temaNe mAnavatAnI sevAmAM upayoga karI prabuddha jIvana mATe mITa mAMDe che. cImanabhAIe jaina ja nahi, jANe hate. khoDa eka presa TrasTa opha inDiyAmAM jainetara samAjane paNa prabuddha jIvanane abhimukha thavAnI preraNa emanI sAthe kAma karavAne vega pitAne sAMpaDelo te saMbhArIne ApI hatI. teo evA mahAmAnava hatA ke ApaNe kahevuM zrI je. sI. zAhe kahyuM hatuM : "savAlanI jhINavaTamAM na paDe ke "mRtyu marI gayuM re lola'' '' UtaravAnI temanAmAM adabhUte kuneha hatI. selisiTara hovA - saurASTra TrasTanA eka TrasTI ane jANItA solisiTarachatAM cImanabhAI aneka sAmAjika rAjakIya pravRttio sAthe zrI zAMtilAla ha. zAhe kahyuM: 'cImanabhAI sAthe mAre saMkaLAyelA rahetA. saMsadamAM sahu koI temano Adara karatuM. paricaya 55 varSa hatuM. teo philasUphInA viSaya sAthe teo sattAkAMkSI nahetA ne te ja kAraNasara cUMTaNImAM UbhA rahyA nahotA. cImanabhAI kharekhara eka agragaNya tattvaciMtaka hatA. bI. e. thayA ane cAnselarsa golDa meDala temaNe meLavele. "brahmasatya jaganmithyA" e philasaphIne emaNe potAnA jIvanamAM ajAtazatru caritArtha karI jANI hatI. selisiTaranA vyavasAyamAM huM . saurASTra TrasTanA ekaTI ane gujarAtanA bhUtapUrva mukhya - emane sAthI hatA. samAjane emaNe kareluM yogadAnapradhAna zrI ghanazyAmabhAI ojhAe zrI cImanabhAIne ajAta zatru ghaNuM mUlyavAna che. 'prabuddha jIvana" mAM je lekhe teo tarIke oLakhAvIne kahyuM hatuM: 'cImanabhAI je je kSetramAM pravezyA lakhatA te abhyAsapUrNa ane taTasthatAbharyA hatA. cImanabhAI te pratyekamAM temaNe bahu ja sAphalya prApta karyuM. temanI prajJA spaSTa vaktA hatA. prabuddha jIvana'nA vAcakomAM emanA pratye vikasita hatI. ane vivekazakita ghaNI sUkSma hatI. koI paNa bhAre AdarabhAva hatA. mRtyu nizcita hovAnuM jANavA chatAM prazna hAthamAM le tenI teo yogya chagvaTa karI sAcA ukela temaNe adabhUta svasthatA jALavI hatI. saurASTra TrasTanA pramukha - upara AvI zakatA. mRtyu sanmukha hatuM tyAre paNa cImanabhAie tarIke tenI nItinA ghaDataramAM cImanabhAIe ghaNuM maTe phALe; prabuddha jIvana mATe lekhanakArya karyuM hatuM. temanAM lakhANomAMnAM keTalAMka vidhAne avatArI zrI ghanazyAmabhAIe kavi zrI jayaMtIlAla Ara. zAhe kahyuM : zrI cImanabhAI - balavantarAya ThAkoranuM eka kAvya je zarIrane udhIne bIjAne jIvavAnuM mana thAya evuM Adarza jIvana jIvI na hatuM tenI paMkitao TAMkI kahyuM hatuM : nadI mahAsAgaramAM gayA. emaNe pitAnI zakita mAnava kalyANa athe- vilIna thAya. ema cImanabhAInuM caitanya mahAsainyamAM, vAparI hatI. eo evI rIte jIvyA ke te jIvanapaddhatine vizva. cetanyamAM vilIna thaI gayuM. jhAlAvADa : eka mApadaMDa banI rahe. teo mahAna ciMtaka hatA. emanA jillAnA lImaDI tAlukAnA pANazINa gAmamAM janmelA prabaLa vyakitatvane kAraNe aneka saMsthAo janma pAmI. emaNe - cImanabhAIe surendranagara jillAne kudaratI Apatti veLA karelI pise raLe paNa koIpaNa jAtanA jJAti yA dharmanA bhedabhAva - sahAyatAne nirdeza karIne vakatAbe jhAlAvADanA sahu kAryakarone vagara ISTa mArgo paisAne viniyoga karI jANe. emanA kRtajJabhAve cImanabhAInA sevAnA Adarzane caritArtha karavAnI nidhanathI sAmAjika jIvanamAM eka zUnyAvakAza sajA che. pratijJA levAno anurodha karI zraddhAMjali ApI hatI.' . emanI pratibhA ane emanI mAnavatA varSo sudhI ApaNe i 13 - samanvaya sAdhaka preraNA laI zakIe evI hatI. che. uSAbahena mahetAe zrI cImanabhAIne sahunA vatsala vicAra puruSa vaDIla ane saumyamUrti tarIke varNavI pitAnI evI zraddhA , "janmabhUmi'. ane "janmabhUmi pravAsI'nA taMtrI zrI. vyakta karI hatI ke cImanabhAI ApaNI vacce nathI paraMtu harIndra davee zrI cImanabhAIne eka vicAra puruSa tarIke - jyAre paNa emane sAda pADIzuM tyAre teo pratisAda Apaze oLakhAvyA hatA ane kahyuM hatuM ke vicAra karavAnI zakita, ja ane aMdhArAmAM prakAza relAvaze. eka virala vastu che. saramukhatyAra kare che. kAraNa, prajAmAMne. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-83 . prabuddha jIvana 17 moTe bhAge pitA vatI vicAra karavAnuM teo para choDI de che. teo vicAra karanAra vyaktithI kare che ane teone pitAnA mArgamAMthI dUra kare che. temaNe A vidhAnanuM hiTalarane dAkhalo TAMkI samarthana karyuM hatuM. temaNe vadhumAM kahyuM hatuM ke cImanabhAI ghaNuM ghaNuM mahattvanA viSayomAM avagAhana karI zakatA. jIvananAM aMtima mUlya, prema ane karuNA tathA mAnava anukaMpA che. A aMtima mUlyone cImanabhAIe puraskAra karyo hato ane tene jIvanamAM AcAra karyA hatA. prema ane karuNA e vicAranA mArgamAM AvatAM be zikharo che. cImanabhAi e zikharone abhimukha rahyA hatA. temanuM priya pAtra sekreTisa hatuM. sekreTise vidAyanI kSaNe pitAnA aMtevAsIone kahyuM hatuM : "hu mRtyune mAge che. tame jIvananA mAge che. bemAMthI kaye . sAre che te huM nathI jANatA. paNa cImanabhAi je rIte AdhyAtmika zIkhara upara rahIne mRtyu pAmyA te jotAM koine paNa emanA mRtyunI IrSyA Ave. - ra - duHkha sahevAnI zakita . muMbaI yunivarsiTInA gujarAtI vibhAganA vaDA che. ramaNalAla cI. zAhe kahyuM: 'cImakhaMbhAInA avasAnathI aMgata rIte mane mArA pitAtulava vaDIla gumAvyAnuM duHkha thAya che. teo te kahetA gayA hatA ke "mArA mRtyune kAie zoka na karo." cImanabhAImAM duHkha sahevAnI keTalI badhI zakti hatI tene dAkhala eka prasaMga TakIne ApatAM kahyuM hatuM ke eka veLA peTamAM sakhata duHkhAvo thato hovA chatAM cImanabhAIe eka kalAka sudhI vyAkhyAna ApI pitAnuM vacana pALyuM hatuM. haripaTalamAM teo mAMdagIne bichAne hatA te divasenA sAkSI evA che." ramaNalAle kahyuM hatuM ke mRtyunI AgalI rAtre cImanabhAI bhagavAna vize vicAratA hatA. temanI AMkhanuM teja cAlyuM gayuM hatuM paNa kAna saravA hatA. teo navakAra maMtrane spaSTa uccAra karatA hatA. temane saMthAro levaDAvyA tyAre temanA caherA upara acAnaka smita chavAyuM, ane teja pragaTayuM hatuM, temane mRtyane bhaya na hatuM. teo mRtyune mahatsava mANIne mRtyune bheTayA. ' cImanabhAI zIlavaMta ane bahuzruta vidvAna hatA. emanuM jIvana aneka pravRttione samanvaya hatuM. eka jiMdagImAM temaNe traNa 'jiMdagInuM kAma karyuM. ane A badhuM chatAM aMdarathI teo alipta rahyA hatA. aneka pravRtio karatA rahevA chatAM teo bhItarathI anAsakata hatA. cImanabhAI sadaiva eka jAgrata AtmA hatA. pramatta bhAva emanA jIvanamAM bhAgye ja jovA maLyA hatA, emanuM hRdaya ' karuNAsabhara hatuM. emanuM avasAna A5Nu badhAnI ja nahIM purAya evI khoTa * rUpa che. samAja sevaka zrI gIjubhAI mahetAe zrI cImanabhAIne pitAnA guru, pitA ane moTAbhAI tulya oLakhAvIne kahyuM: 'cImanabhAI sAmAjika, dhArmika ane rAjakIya kSetre mANasane mANasa banAve evI saMsthAonA AdyapraNetA hatA. temaNe karoDa rUpiyA ekaThA karI saMsthAo mATe navA navAM dAnavIre banAvyA. je je saMsthA sAthe teo saMkaLAyelA hatA te darekane egya mArgadarzana pUruM pADatA. emanI pratibhA evI hatI ke samAjane emane eke eka zabda jhIlavAnI vRtti thAya. teo pote vicAraka hatA ane samAjane vicAra karato karyo...eke eka saMsthAne doravaNI ApI tene teo UMce laI gayA, temaNe aneka kAryakaro UbhA karyA : nAnAmAM nAnI saMsthAnI paNa eke eka sabhAmAM emanI hAjarI hoya ja, vakatAe | sadgatanA prakRti vizeSa lekhe karaNane sadRSTAnta mahimA karyo hate. cImanabhAIne mATe eka memoriyala nirmANa karavA mATe lAvavAmAM AvanAra sabhAmAM hAjara rahenAra sahune yogya sUcane sAthe AvavAnuM temaNe sUcavyuM hatuM. amUlya mUDIrUpa jIvana * zrI cImanabhAInI sAravAramAM rahelA . sAMdhANIe kahyuM hatuM : cImanabhAinI sAthe 33 varSa sudhI meM kAma karyuM che. emanI tabiyata nAnapaNathI ja nAjuka hatI. temane peTane sakhata duHkhA rahe. chatAM daDha manobaLathI teo pravRttimaya jIvana jIvatA. jIvaleNa nIvaDelI gaMbhIra mAMdaMgI vacce paNa cImanabhAIe "prabuddha jIvana' mATe traNa lekho lakhAvyA hatA, e traNa lekhamAM emanA jIvanabharanA vicAra ane mananane nIceDa che. emanuM jIvana ApaNuM sahu mATe amUlya mUDIrUpa hatuM. emaNe sthApelI praNAlIone ApaNe anusarIe e ja emane sAcI zraddhAMjali rUpa lekhAze zrI ramaNIkabhAI koThArIe kahyuM hatuM?" zrI cImanabhAI hakIkatamAM evA dIpaka hatA, jemaNe hajAro dIvaDAo pragaTAvyA che. emanI jIvanadRSTi ane jIvanasAdhanA mAnavatAlakSI hatI. "jagatamAM koInA paNa duHkha dada" . ochAM karI zakuM te sAruM" evI emanI bhAvanA hatI. - virala vyakita zrI durlabhajI khetANIe kahyuM hatuM : "zrI cImanabhAI eka virala vyakita hatA. meTA mANase zaheramAMthI nahi paNa gAmaDAmAMthI pedA thAya che. zrI cImanabhAI eka gAmaDAmAM janmyA hatA. atyaMta kaThaNa sthitimAM emaNe abhyAsa karyo. kAlabAdevImAM badAmavADImAM eka kAtariyA jevI jagyAmAM rahetA hatA. sAMkeTisa, hasteya, ravAIljhara tathA gAMdhIjI vagere vibhUtionA jIvana ane kAryanA abhyAsathI emaNe pitAnA mAnasanuM ghaDatara karyuM*. ciMtanane mahAvaro pADaze. je kaMInuM duHkha temanA jevA - jANavAmAM AvatuM tenuM duHkha echuM karavAnI temanI: bhAvanA hatI. temaNe saMskArI samAja nirmANa karavA mATe prayAsa karyo. ane samAja mATe suMdara kAryone dAkhale besADo. zrI kaMcanalAla talasANI e kahyuM hatuM. zrI cImanabhAI ? mArA guru hatA, temaNe mAruM dhaDatara ane caNatara kayu. 1944mAM meM emanI ' sAthe ArTikala sAIna karyA. huM temane namra ziSya hatuM. temaNe kAyade, sAhitya, dhama', tattvajJAna, samAja sudhAraNu, Adarza ane vyavahAra A sarvakSetre navA ane jUnAne' saMgama sAthe tathA aneka saMsthAone vikasAvI. "kama khAnA aura gama khAnA" e vastu temaNe apanAvI. vicAra ane vANImAM saMyama pALe. temaNe paropakArI kAryo anAsakita bhAve karyA. pAghaDIne vaLa cheDe e ukita pramANe dareka vaSakitanI kasoTI mRtyu samaye thatI hoya che. mANasanuM mRtyu enA jIvanane saravALe che. rASTrapitA, goDasenI goLAthI vadhAyA tyAre "he rAmanA traNa mItarathI ane aneka pravRtio chatAM aA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 cImanalAla cakubhAi zAha smRti aMka uddagAra emanA meDhAmAMthI nIkaLyA hatA. emanA AdhyAtmika vArasadAra vineALA bhAvee anta samaye annapANI ane auSadhanA tyAga karyo hato. cImanabhAie mRtyu samaye jaita paraMparA mujab sathArA karyAM, emanA manamAM sahajAnandI zuddha svarUpa hatuM. deha mare che, huM nathI maratA ema emanI mAnyatA hatI.' mArArajIbhAinI zraddhAMjali zrI talasANIAe zraddhAMjali ApyA bAda pramukhapadethI zrI mArArajIbhAi desAie kahyu` hatu` : 'cImanabhAi sAthe mArA saMbaMdha jUtA hatA. alabatta zAMtibhAi jeTalA jUtA nahi, pazu chellAM thoDAM varSomAM hu emanA bahu niSTha sabaMdhamAM AvyA hatAM. amane sAMkaLanArI karI hatI dhama'. cImanabhAIe hamezAM dhamane potAnA jIvanamAM sthAna ApyuM hatuM. potAnI tejasvI buddhine UlaTe raste na caDavA detAM temaNe tene sadupayega karyAM. tee sAlisiTara hovA chatAM temanI vRtti haMmezAM samAdhAna karAvavAnI rahetI. teo jhadhaDA vadhAravAnA nahi paNa jhadhaDA zamAvavAnA prayAsa karatA. jAhera jIvanamAM teo UMDA letA ane sakriya rahetA.. mANusane AdhyAtmika, sAmAjika ane rAjakIya traNa pAsAM sAMbhavI zake. ghaNI kharI vyaktionI bhAkhatamAM rAjakIya ane sAmAjika mukhya pAsAM hoya che. paNa cImanabhAie AdhyAtmika pAsAne prAdhAnya Apyu hatu. tethI temanuM rAjakIya ane sAmAjika jIvana zuddha hatu.. rasa cImanabhAI bhAre sAdhaka avasthAmAM rahetA hatA. emanA manamAM sattAnA mAhu na hatA. tema, nAmane khAtara kAmamAM rahevAmAM teo mAtA nahAtA. mahAvIranA upadeza ane ravAdhyAyamAM teo mAnatA hatA. bIjAnA vicArone mAna ApavAnu te kadI cUkatA nahi ane kaDavI TIkA karavA mAMthI dUra rahetA. kaDavI TIkA karavAmAMthI mAsa dhAre to bacI zake enu cImanabhAi sAcuM draSTAnta hatA. je kAma teo hAthamAM letA tene te pUrI dhagazathI pAra pADatA. khIjAnAM duHkha jone teo raDatA hatA. du:khIone madadagAra -thavAnI bhAvanA : te sevatA hatA. pote javAre jANyuM ke mAMdagImAMthI pote UThavAnA nathI tyAre emaNe svasthatA gumAvI nahotI. meM' emanA mADhA para vedanA na joi. A ja dharma'maya jIvavanuM lakSaNa che. emaNe jIvI paNa jANyuM te marI pazu jANyu. jIvavAnA ke maravAnA Ana'mAM temane mana kAi pharaka nahatA. mRtyu Avatu hAvAnu jANavA chatAM dharmanA vicAra temanA manamAM chevaTanI kSaNu sudhI rahayA hatA. dharma'nA vicAra temaNe jIvanabhara karyAM hatA. mANasa peAtAnuM jIvana sAcI rIte jIvyA ke nahi, tenI kasoTI maraNa vakhate thatI hoya che. e kasoTImAMthI cImanabhAI pAra utaryAM hatA. atyaMta pravRttimaya jIvanamAM temaNe lekhanakAya karyu. eTalu ja nahi maraNanI kSaNAmAM paNa temaNe lekhanakAya kayu" ane temAM svasthatA jALavI hatI evA cImanabhAI mATe zeka karavAnA hoya nahi. jIvanamAM kaMI paNa nizcita vastu hoya te te maraNa che. maraNu vakhate pazu Ana'thI javAmAM cImanabhAI mAnatA hatA, dhAmi'ka vicAronI bAbatamAM amArI vacce kadI aMtarAya paDayA nathI. cImanabhAie sa'sthAomAM rahI ghaNu tA. 1-1-83 kAma karyu. e kai visa sthitisthApaka rahyA nathI. ha'mezAM gatizIla rahyA hatA. cImanabhAE evI suvAsa mUkI gayA. e sevAnA vAraso mUkI gayA ane evA vicAro mUkatA gayAM ke darekane potAnA jIvanamAM vicAravAnI zakti maLe. zrI mArArajIbhAIe zraddhAMjali ApyA bAda sahue UbhA thai khe miniTanuM mauna jALavIne saddagatane zradhdhAMjali ApI hatI. zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanI kArAbArI samitie pasAra karela zradhdhAMjali prastAva zrI muMbai jaina yuvaka saMghanA pramukha ane prabhuddha jIvana'nA taMtrI, zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA zanivAra, tA. 20-11-1982 nA rAja thayela avasAnathI zrI mu-kha jaina yuvaka sa banI kAryavAhaka samitinI AjarAja tA. 29-11-82 nA rAja maLelI sabhA tIvra saMvedanA anubhave che. sva. cImanabhAI I. sa. 1940 thI 1945 ane I.sa. 9pa2 nA varSo daramiyAna saMdhanA upapramukha hatA ane i. sa. 1946 thI 1951 ane i. sa. 1964 thI jIvananA a Mtima samaya sudhI pramukha tarIke sevA ApI hatI. sva. paramAnadabhAInA avasAna bAda pramuddha jIvana' nA taMtrI tarIke emaNe i. sa. 1971 thI javAbadArI vahana karI hatI, paryuSaNuM vyAkhyAnamALAmAM I. sa. 1936 thI ElI vyAkhyAnamALA sudhI eka saphaLa vakatA tarIke emaNe Apela pravacaneA kAyamI sabhAraNuM banI raheze. emanA pramukhapada daramiyAna navI pravRttio hAtha dharavA emanA taraphathI yAgya mArga''na hamezAM satata maLatu rahyu hatu', 'vasaMta vyAkhyAnamALA', premaLa jyeti', 'vidyAmaMtra', sane 'abhyAsa vatu La' jevI navI pravRttio ane Arthika dRSTie pagabhara karavA AjIvana sabhyo ane peTrane anAvavAnI yojanA amalamAM AvI. paramAnaMda kApaDiyA smAraka nidhi ane sadhanA suvaNu mahatsavanI ujavaNI aMge. emanuM spaSTa mArga darzana maLatuM rahyu hatuM. zrI ma, mA zAhu sAvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA TrasTI tarIke paNu emanI sevA eka sudhI maLatI rahI hatI. - dharma', tattvajJAna, samAjakalyANu, rAjakIya pravAheA, AMtararASTrIya rAjakAraNa, ema jIvananA vividha kSetrAne sparza'tI AMkhatA aMge 'prabuddha jIvana'mAM taMtrIlekhA dvArA ane sadha dvArA yAjAtA vyAkhyAnA dvArA emanA taraphathI satata mA''na maLatu rahyu. eja rIte sAnika aneka saMsthAone judA jA adhikArapade emanI sevAnA lAbha maLyo. vA, bahuzruta, nyASapUrNa spaSTa vicArasaraNI dharAvatA mahAnubhAvanA dehavilayathI sa MbaMne kadI na pUrAya tevI kheATa paDI che. emanA kuTubIjane para AvI paDela duHkhamAM sahabhAgI thavA sAthe emanA AtmAne zAsanadeva cirazAnti pe' evI AjanI sabhA prAthanA kare che. 1 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-83 prabuddha jIvana viveka purUSa....sva. cImanabhAi 4 manubhAi paMcAlI, draza' yu. snehI samA cImanalAla cakubhAI zAhanA avasAnathI gujarAte saMskAritA temaja samAjasudhArAnA kSetramAM eka vivekaniSTha AgevAna khAyA che. jaina samAjamAM te temanI khATa AvatA varSAmAM pUrAya tevA sabhava nathI. vivekaniSThA, kadAgrahanA abhAva ane abhyAsa parAyaNatA mAge che. niSNu'ya vivekyukta thAya te mATe praznane vividha bAjuethI tapAsavA paDe che. abhyAsa vinA A na khate. cImanabhAI dhArAzAstranA temaja baMdhAraNanA meTA abhyAsI hatA. subaImAM pahelA pAMcamA te gaNAtA. bhAratanuM adhAraNa ghaDAyu jyAre teo baMdhAraNu sabhAnA sabhya hatA ane ApaNA deza vatI sutAmAM paNa gayelA. pazu AvA baMdhAraNanA jANakAra temaja kuzaLa dhArAzAstrI -bIjA maLe paNa cImanabhAI jevA abhyAsapUNu* viveka maLavA muzkela che. temane ane mArA paricaya ekAda dasakAnA ja gaNAya. gujarAtane paNa temanA khAsa paricaya emaNe 'prabuddha jIvana'nuM ttaMtrIpada sa MbhALyu. tyArathI vizeSa thayA. pahelAM te 'prabuddha jaina' hatuM. ane te rIte paNa jaina samAjamAM navA nAnaneA prakAza sva. paramAnaMdabhAI mAraphata sArI peThe lAvelA. AjanA -gujarAtI jaina samAja rUDhijaDatAmAMthI nIkaLyo hoya te tenu -eka kAraNa paramAna bhAi ane temanA maMDaLa prabuddha jaita' -mAraphata phelAvelA navA jamAnAnA prakAza che. A ma`DaLamAM cImanabhAI paNuM pahelethI ja hatA. pazu paramAnaMdabhAi jatAM temaNe 'pramuddha jIvana' saMbhALyu ane bhAgyuM. temanA aNupaNu ane nirbhayatAthI zAbhatA lekhA hAza hezi vaMcAtA. teo para jaina vicAraNAnI pragADha asara hatI. eka zuddha jaina tarIke ja jIvyA ane te ja rIte maraNune samatAbharyAM cittathI zAMbhALyuM. amAre chellA meLApa hespiTalamAM thayele. Aje vise temanu Aparezana hatuM. paNa te svastha ja nahIM prasanna hatA. mane kahe kazI ciMtA ke vAsanA nathI, dehaSTa bhale hoya, Agale aThavADiye ja me herAlDa lAsTI -insTITayuTamAM sokreTIsa para Apela vyAkhyAna maLelu . eTale -sokreTIsa viSe paNa vAtA thaI. sAkreTIsanA anuyAyI jevI tarka budhdha maraNu tatparatA hatI. UThatI vakhate meM saheja rU dhAyalA kaMThe temanA hAtha pakaDI kahyuM, 'huM kAMi kahuM, tevI apekSA ApaNI vacce na hoya. tame teA dehanI ALapa'pALa cheADI che.' hasIne kahe, kazI jarUra nathI, tamArI vAta yathAya che.' deha chatAM videDa avasthA dhruvI hoya tenI kAMika jhAMkhI thayAnuM meM mitrAne kahyuM. .. A avasthA pAra AvatAM temane ghaNu' ciMtana manana jAgarUkatA rAkhavA paDayAM ja haze. A kAMI emanA prathama roga nahotA. jiMdagI para kSaya ke tevA rAganA vividha humalA thayA 159 karelA. yunivarsiTInI chellI parIkSA AvA rAga vacce ja ApelI, ane temAM paNuM prathama kakSAmAM uttINa thayA. mahArASTranA satA tathA upaniSadanA mahAna abhyAsI ane keTalAyanA guruvaya' rAnaDee sAmAMthI sA mA tattvajJAnanA prazna patramAM emane Apela. paNa cImanabhAie tattvajJAna parIkSAneA viSaSa mAnyA nahetA. te tA jIvananuM satya zodhakatA jIvananuM bhAthu` hatA. satya zA karavu, navu' levuM, jUnu' kheATu' lAge tyAre cheDavu evI pramuddha sAdhanA hatI temanI. 'zInna ane samAja'mAM me" ekavAra vinobAjIe jyAre khaMdirAjIne sAMya samAjamAMnA eka kahyA tyAre TIkA karelI. cImanabhAine emAM mArI uSNatA' ke aviveka dekhAyAM ane temaNe paNa eka tedha lakhelI. meM pazu tene vivekapuraHsara javAba ApelA. kaTokaTI AgaLa vadhatAM temane maMdirAjI viSenA abhiprAya khalAye, te pachI tarata amAre rAjakoTamAM maLavAnu thayeluM'. sabhAmAM ja mArA hAtha pakaDIne kahe, have huM madirAjIne himAyatI nathI.' mArA karatAM jJAna ane vayamAM kayAMye moTerA paNa jUtu jo khATu lAge te prabuddha purUSa tene krama cAlu rAkhe? lAka bhAratI'mAM gAMdhI vicAra para traNa vyAkhyAne ApyAM. apUrva hatAM. hRdhdhanI tallInatA ane buddhinI jAgarUkatAnA saune anubhava thaye.. te visAmAM meM joyu' ke temanA sava' vyavahAra eka mumukSupurUSa khole, cAle, kare kema' jevA hatA. AhAra tA nahIvata ja, paNa vANI spaSTa chatAM kazAya AdhAta upajAve tevI nibhe'La paNa tenI pAchaLa jonArane eka udAsInatAnI chAyA jovA maLe. priya ane miSTa, nahI', hA paNu nisa gatA, eka atha'mAM teo jaina dhamanI uttama pedAza hatA. jaina dhama' AvA viveka purUSone ApatA rahe te ja temanu uttama tapa' che. sAdhanA eTale vicAramaya jIvana. vicAramaya jIvana jIvavAnA ane te pramANe jIvana ghaDavAne me prayatna karyAM che. AvI sAdhanA satata sAdhanA che. sAmAnyapaNe kaSTadAyI che. ApaNuM jIvana paraMparAgata hoya che. vicAramaya jIvana keTaleka darajaje vicAra karavA eTale satya zodhavA prayatna karavA. te pramANe vartana karavuM ethI paNu adharu che. svataMtra vicAra karavAnI athavA jIvanazodhana karavAnI vRtti ane zakti bahu theADI vyaktiemAM hAya che, te pramANe vartana karavAnI hiMmata ethI paNa theDI vyakita AmAM hAya che. avagAhana'mAMthI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 cImanalAla cakubhAi zAha smRti aMka daSTipUta vicAraka mAga daza ka 7 amRtalAla yAjJika navembaramAM huM haradvAra hatA. cImanabhAinI ciranidrAnA samAcAra vata'mAnapatramAM vAMcyA, tyAre meM akathya manAvenA saMvedana anubhavyAM. mA'da' prakAza mujhAyA ane aMdhAruM vyApyu. evu lAgyuM'. tenI vyAkuLatA tIvra nI. pramuddha jIvana'nAM drazyo sAme taravaravA lAgyAM. tenA dhaDavaiyA paramAna dAMnuM puNya smaraNu thayu. pramuddha jIvana' eTale paramAnaMda kApaDiyA evuM samIkaraNa hatuM. pachI e samIkaraNa cImanabhAI mATe vizeSa sAyaka banyu., paramAnaMdabhAi gayA eTale tenu sukAna cImanabhAie sabhALyuM. temAM pahelAM cImanabhAi lakhatAM, paNa temanA vyaktitvanA pUrNa prakAza tA te e patranA taMtrI banyA tyAre jhaLahaLatA joyA. pachI te gAMdhIjInA 'harijana' sAthe tene huM sarakhAvatA. gAMdhIjI jema e patra dvArA prajA-zikSaNa karatA, tema'pramuddha jIvana' samAjane mATe vicArazikSaNanuM sAdhana banyu hatu. e zALAnA hu vidyAthI'. rAjakAraNanA (samAjanA ane dhama'nA paNu) praznonu hArda samajavA-zIkhavA mATe pramudde jIvanamAM cImanabhAi tenu' dhruvu vizleSaNa kare che ane tavadazI" vizada vicAraNA vyakta kare che tenI rAha jotA, aneka jotA haze. temanI chellI janmajayatI vakhate jAyelu sanmAnamilana yAda Avyu'. cImanabhAie e prasage temanI jIvanabhAvanA vyakta karI hatI te hu" jANe aMtaHzrutithI sAMbhaLatA hAu" evu "atyAre anubhavu chuM. 1980mAM zrI pratApabhAi gAMdhI amane sAvarakuM DalA eka samArabha mATe lai gayA. te prasaMga mAre mATe aviramaraNIya anya che. be divasa ame sAthe rahyA, tyAre cImanabhAIne 'taraMga paricaya thayA. temanI sAthe aneka prakAranI vAta thai. temaNe temanA vidyAthIkALanA prasaMgo kahyA, thoDI agata vAta karI, temanI jIvanadRSTinI gheADI jhAMkhI karAvI, tenI amUlya vicArasAmagrI mArA cittamAM saMdharAi che. temane sAvaraku'DalA jeTale dUra bhAvanagarathI kAramAM pravAsa karavA paDe te temanI takhiyatane anukULa nahotuM chatAM temaNe zA mATe javAnu svIkAyu" e vize kahelu : 'jyAM sudhI savAramAM peTa sApha na cAya, tyA~ sudhI bahAra nIkaLavuM e mArI takhiyata mATe pratikULa che. mAre bahAragAma lAMkhe javAnu thAya, te| mAre jamavAnu TALavu' paDe che. eTale javAnu TALuM chuM". Aje mAre upavAsa jevuM thaze, paNa huM pArlAmenTanI cUMTaNI mATe Ubhe hatA tyAre sAvarakuMDalAnAM lokoe temAM madada karI hatI. emanu niyaMtraNa Ave tyAre emaNe karelI madadane huM kema bhUla" ! tabiyatanI agavaDa bhogavavI paDe tApaNu tyAM javuM e mArI kaja che, temanuM mArA upara RNa che...' temanI upavAsasthiti me najare nihALI. kRtajJatAnI temanI lAgaNInuM pratyakSa kzana thayu.. sAvarakuMDalA javA mATe amarelI ne javu paDe che. amarelImAM mArA mitra zrI ratilAla suMdarajI zAha vakIla rahe che. temane ceADI miniTa maLavAnI mArI chA hatI. ame maLyA. zrI ratilAlabhAI mAtra vakIla ja nathI, tyAMnA keLavaNI maDaLanA pramukha che, sAmAjika kAyakartA che. pahelAM rAjakAraNamAM paNa sakriya hatA. zrI ratibhAe cImanabhAIne vina"tI karI tA. 1-1-83 ke sAvarakuMDalAthI vaLatI vakhate tamArA lAbha amarelIne maLe te mATe ame milana gaDhavavAnA vicAra karyAM che te Apa saMmati Apo. cImanabhAie temane premAdarabhAva joine sa Mmati ApI. khIje sei sAMje cha vAgye amarelImAM milana geDavavAnu TharAvyu` hatu', sAvarakuMDalAthI nIkaLavAnu` moDuM thayu' tethI tyAMnA netA zrI lallubhAi zeThane TeliphAnathI kalAkeka mADu thaze ema jaNAvavA ame vinatI karelI. ame amarelI rAte ATheka vAgye pahoMcyuM. zrI ratibhAne maLyA tyAre jANyuM ke sAvarakuMDalAnA jhalAna-sa deze maLyA nathI, ane hAlamAM zreAtA cha vAgyAthI AvelA che. khe kalAka rAha jovarAvavA mATe amane khUba duHkha thayu. eesa kalAkathI amArI rAha joine ratibhAi dhera ja kheThA hatA.. dhaNA vakhata amArI rAha joine zrotAe cAlyA gayA haze; eTale TAlamAM javAnI jarUra nathI ema ame kSamAyAcanI karatA ratibhAEne jaNAvyu. ratibhAI khANyA, ApaNe. hAlamAM te jae.' ratibhAI sacita hatA,te dekhAtuM' hatuM. pa ame ATha vAgye hAlamAM gayA, tyAre AkhA hAla cikAra hatA ! ane zrotAomAM amarelInA dAkatarA, vIle, nyAyAdhIza,. zALA-kAlejanA AcAryAM, rAjakaraNI vagere hatA. cImanabhAine sAMbhaLavA ane maLavAnI temanI ATalI khadhI utsuktA haze? tenI mane kalpanA nahotI. 'prabuddhe jIvanamAM vyakta thatI temanI vicAraNA pratye premAdara-bhAvanuM A pariNAma joI mane sAna'dAzraya' thayuM. cImanabhAie theDuMka prAratAvika kahI, praznottarI rAkhI. rAjakIya prazno puchAyA, temAM eka khe vakIlo ane anya jatecImanabhAinA vicArothI virodhI mata dharAvatA hatA. cImanabhAInA javAkhAthI temane sASa na thayo. teo uzkerATa ane Ave. zathI cImanabhAinA vicArAnA virodha karavA lAgyA. pachI umra kaTAkSA paNa karatA hatA. huM. A joine akaLAyA hatA, mArA manamAM rASa paNa utpanna thayA hatA. jANe anAdara khatAvatA hoya tevu. mane lAgatuM hatu. paraMtu navAInI vAtae hatI ke cImanabhAi taddana svarathatAthI javAkhA Apata hatA. temAM nahAtA jarAya uzkerATa ke naheAtI kazI akaLAmaNu. mana upara temanA sauMyama joIne mane thayuM ke jaina dhama nuM tattva temaNe AcaraNamAM utAryu che. amarelI na gayA hota cImanabhAinA cittasayama nihALavA mane na maLyo hata. paNa sauthI vizeSa Azcaya to e hatu` ke milana pUruM thaI gayA pachI ukaLATa ane akaLAmaNu khatAvanAra vidhI matavALA mitrA cImanabhAine maLyA, tyAre temanA mukha upara viziSTa prakAranA AdaravinayanA bhAvA varatAI AvatA hatA. tyAre mane pelu' a'grejI vidhAna yAda AvyuM hatuM ke Those who came to seoff, became followers. emanu" thayela parivatana kevu" mama*sUcaka che ! chelle, eka a Mgata vAta karyAM vinA huM rahI zakatA nathI.mAra! vizvAsa-bhALapaNa-mUrkhAIne lIdhe eka snehI (?) e hyuM tema meM sahI karI ApI hatI-vicAryAM vinA. pariNAme, mane prathama jhAyadesaranI noTIsa AvI hatI ke mAre temane temanA zerI pAchA ApI devA. me" e zerI temane melAvI dIdhA hatA! huM temane maLIne vAta karIza evuM vicArI rahyo. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 tA. 1-1-83 prabuddha jIvana hatuM, paNa mane nahote. tyAM te temaNe mArA upara phojadArI .. beluM? mArA upara temaNe karelA_upakAra mATe huM temano neTIsa mokalI. mArI mUMjhavaNa ciMtA mane veLAne pAra nahoto. AjIvana RNI chuM. A Akhe prasaMga huM.. anyatra lakhavA cImanabhAIne maLe, vAta karI. cImanabhAI mArI bhUkha IcchuM chuM. vyAvasAyika cImanabhAI AvI rIte mArA pratye upara khUba hasyA. je banyuM hatuM te mane akSarazaH lakhavAnuM vatsala banyA ane je premathI temaNe mane madada karI tene vyakta temaNe kahyuM. pachI vakAlatanAmA upara mArI sahI karAvIne khelyA: karavA mArI pAse zabdo nathI. e ciMtA mane sepI de, ghera jaine se maNunI taLAImAM temanI chelI janmajayaMtI vakhate karelI bhAvanAnuM mane nirAte sUvo. temaNe e mATe kAgaLiyA, sTampa vagerene kharca darzana thayuM. temanA mAMdagInA bichAnethI lakhAvelAM nivedanamAM karyo hato. meM namratApUrvaka temane e mATe paisA ApavAnuM temanI bhAvane sarasa rIte vyakata thaI che, khUba mamaM sUcaka che, kahyuM, tyAre hasIne te belyA : 'have jAo, jAo...' huM zuM dhama'preraka che. mahAjana cImanalAla cakubhAI zAha * izvara peTalIkara nahi. cImanabhAI je padanA AkAMkSI hota te emanuM nAma sadagata zraddhe ya cImanalAla cakubhAI zAhanA 82 rada na thAya tenI takedArI rAkhI heta ane pratidabANa lAvyA varSanA dIrghajIvananAM aneka pAsAM hatAM. e sau jemAM heta. paraMtu e pitAnuM nAma mUkAvavA dabANa lAvyA abhipreta hoya tevuM paraMparita vizeSaNa temane mATe na hatA pachI prati dabANa savAla na hatA. AthI cImanabhAI vAparIe te mahAjana cImanabhAI kahI zakAya. mahAjana maMtrIpada prApta karatA rahI gayA tema na kahevAya, paNa e pada eTale bIjA sarvajana vacce vasate, emanAmAM ja eka, cImanabhAIne prApta karatAM rahI gayuM tema kahI zakAya. rAjakAraNamAM chatAM emanAthI vizeSa, neTa, mahAjana, cImanabhAI bIjA chatAM sattApada aMge nirmoha rahevuM, emanuM e kSetranuM mahAjana saMsArIonI jema saMsArI hatA ane vyavasAye selisITara svarUpa che. hatA. vyakti vyavasAyamAM prAmANika ane niSThAvAna hoya emanI zakitano rAjasattAmAM upayoga na thayuM. te to e vyavasAya dvArA paNa samAjanI sevA kare che. emanA samaya ane niSThAne samAja sevAmAM upayoga selisITaranuM-vakIlanuM kArya pitAnA asIlanuM hita tha. e pite mahAvIra kalyANa kendra ane muMbaI jaina karavAnuM che. paraMtu e prAmANika-nyAyapura:sara karavAnI pharaja yuvaka saMdha saMsthAomAM sakriya banI kArya karatA hatA. adA kare te tenAthI prativAdIne anyAya thavAno saMbhava nathI. paraMtu bIjI ghaNI saMsthAo temanuM mArgadarzana sAmethI e daSTie te enI paNa sevA kare che. vyavasAya-vepAra vage. meLavI te pramANe kArya karatI hatI. vyakitagata lake temanI vAyo che tenuM kAraNa e dvArA yenakena prakAreNa potAno svArtha sAMsArika, Arthika ke bIjI bAbatamAM emanI salAha sAdhavA mathe che. je tenAthI dUra rahe che te sarva samAjathI judo letA ane hRdaya ThAlavavAnuM aMtmIya sthAna mAnatA hatA. paDe che. cImanabhAI e tejasvI vidyAthIjIvana pUruM karyA pachI te vyavasAyI rahIne sevAbhAvI rahyA hatA, te emane kamAvAne bhAga lIdhe, paNa game te mAge' nahi, AthI temanA jIvanane madhyama mArga" emanI bIjI pravRttiomAM jovA vyavasAyanA te mahAjana banI rahyA. maLatuM hatuM. e jaina hatA ane badhA dharmanuM tattvajJAnane je vyakita vyavasAyamAM niSThAvAna hoya che, te yathA abhyAsa chatAM jaina tatvajJAna pratyenI temanI niSThA acaLa zakti samAjanuM kArya karI chUTayA vinA rahI zakatI nathI. hatI. AthI temanAmAM sAMpradAyika saMkucitatA na hatI ane e jamAne AjhAdInI laDatane hatA ane muMbaI jevuM jaina dharma samAjamAM japa te jovA maLatI te dUra thAya te mATe jAgrata rathaLa hatuM eTale cImanabhAI kAMgresanI pravRttimAM emaNe yathA zakita yogadAna ApyuM hatuM. muMbaI jaina yuvaka joDAyA vinA zI rIte rahI zake? temanI saMdhanuM e eka kAryamAM raheluM che. bIjA dharmomAMthI je jIvanabuddhi-zakitane upayoga Bgrese '37mAM prAMtika unnati mATe grahaNa karavA jevuM che, te ravIkAravAmAM temanI sarakAra racavAnI javAbadArI lIdhI tyAre cImanabhaine jainaMniSThAne aca AvatI na hatI. ene vyApaka pracAra thAya mATe muMbaI jaina yuvaka saMghe payuM paNa parvanI vyAkhyAna mALAmAM muMbaI sarakAranA selisITara nImIne karyo hato. koMgrese bIjA vyApaka viSayone varSothI samAveza karela che. pahelI najare vizvayuddhanA prasaMge prAMtika sarakAramAMthI rAjInAmuM ApyuM temano lakho keTa, TopI ane dhotiyAne paheraveza vepArI tyAre emaNe te sthAnanuM rAjInAmuM ApI dIdhuM hatuM. svarAjyamAM je dekhAya, paNa emanuM jIvana gAMdhIvAdI mahAjananuM hatuM. baMdhAraNa ghaDavAnI javAbadArI AvatAM baMdhAraNa sabhAnA sabhya tarIke temane kogrese pasaMda karyA hatA. javAharalAla naherue muMbaI bahAra gujarAtanI navI peDhInuM emanA tarapha temanA maMtrI maMDaLamAM temane laIne temanI zakitane upayoga dhyAna dorAyuM ane gaurava vasyuM, te "prabuddha jIvananA taMtrInI karavAnuM vicAryu hatuM, paraMtu chellI ghaDIe temanA nAmanI emanI kalamane lIdhe. '30nA dasakAmAM jayAre "prasthAna' mAsika jagyAe bIjuM nAma AvI gayuM ane temane lAbha vahIvaTI saddagata sAkSAra rAmanArAyaNa vizvanAtha pAThakanA taMtrI pada nIce taMtrane na maLe. pragaTa thatuM tyAre cImanabhAI temAM rAjakIya nedha lakhatA hatA. cImanabhAI je A padanI khevanA rAkhatA hoya te jUnI peDhIe e vAMcI che, te e vAtane varSo thayAM bhUlI nathI. emanuM nAma kAyama rahyuM hota. rAjakAraNamAM dabANa ane paraMtu prabudha jIvananA AjIvana kahI zakAya tevA taMtrI sadagata pratidabANunI paDadA pAchaLanI rAjaramata ajANI nathI. neharunA paramAnaMdabhAI kApaDiyAnA avasAna pachI cImanabhAIne taMtrI vakhatamAM te prabaLa nahotI te paNa sAva nahAtI evuM paNa thavAnI pharaja AvI paDI eTale temanI vicArasamRddhine akSaradehe Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 cImanalAla cakubhAi zAha smRti aMka - tA. 1-1-83 avataravAnI sthiti pedA thaI temAMya '75-77mAM deza tatvajJAnane viSaya lIdhe hate. parIkSAnA emanA peparo vAMcIne upara ladAyela kaTokTIkALamAM emanI kalame lokazAhI, vyakita parIkSake che. hepaTana ane pre. rAnaDee jaNAvyuM hatuM ke svAta ratha, baMdhAraNIya haka vagere prazno upara sensarazi chellA vIsa varSamAM ame philephImAM AvA pepare vAMca panI paravA karyA vinA saumya ane chatAM asaMdigdha nathI ! te pachI cImanabhAIe jagatanA ciMtakonA vicArone bhASAmAM kaTokaTInA ekAdhikAravAdane paDade cIrI nAkhe abhyAsa karyo hato ane yathAzakya jIvanamAM utAravA prayatna hate. madhyamamAgI eTale DhIlapi, dUdha ane dahIMmAM karyo hato. AthI emanA dharma aMgenA vicAro AcaraNanA paga rAkhanAra nahi paNa dUdha ane pANIne cokhkhuM karI anubhavamAMthI AvatA hatA eTale te eka sAdhaka-sAdhu puruSanA ApavAnI zakti dharAvanAra. svarUpe jovA maLyA hatA. mUvanI vAta Ave tyAre emAM bilakula namatuM na mUkAya, saMsArIthI te sAtha na thaI zake tema mAnI levAthI paNa jyAM mUlyano muddo na hoya paNa vyavahArane hoya tyAre cImanabhAInI AdhyAtmika mUDIthI ApaNane Azcarya kalAgaNI ke zraddhava pratyenA AdarabhAvane lIdhe dharachoDa karavA thAya che. paraMtu emanuM jIvana saMsArIone zraddhA prere jeTalI adritA surendranagaranI tatapanI ujavaNInA atirekamAM che ke A jamAnAmAM, muMbaI jevA moTAM zaheranA pralebhana emanI hAjarI ApavAno prasaMga te kahI jAya che. evI vacce vasavA cha ane vezyA sAthe je vakIlanA vyavasAyane ujavaNI na thavI joIe tema mAne che, chatAM temAM e hAjara sarakhAvAnI hade e nIce utarelo samAja mAne che tyAre rahe che ene e bacAva karatA nathI paNa vyavahAranI chUTachATa cImanabhAI jIvananA badhAM kSetramAM janasamUhathI adaka tarIke te ghaNAve che. mahAjana purUSArtha dvArA banI zakyA che. emane maraNane bhaya emanA rAjakIya ane sAmAjika lakhANo ciMtanapreraka na hatA ane koI spRhA rahI na hatI. te zAMti ane hatA teTalAM dhArmika, jene AdhyAtmika kahI zakAya te paNa mukitanI sthiti emaNe jIvanamAM prApta karI hoya te ja evAM hatAM. emane mATe mUlya, to kevaLa jANuvAne viSaya chellI ghaDI mRtyune badale jINuM vastra cheDavA jevI sahaja na hatuM. e jIvanamAM utAravA mATe hatAM. emaNe ema. e. mAM banI rahe. mahAjana cImanabhAI jIvana sArthaka karI gayA. anubhUtinuM paroDha / * harIndra dave sAthe ja je gati kare che e jagata, sare che e sRSTi vacce cAravaMta manuSya sadA pUchate AvyA che-A jagata sthAyI e AtmA e bhAva paNa pragaTayA vinA na rahe. zuM che? huM koNa chuM ? mArI aMtima gati zI che? zAzvata vyakti tarIke potAne vicAra kare tyAre A jagatanA badhA ja sukha ane zAMti zAthI maLe ? tattva ane saMtapuruSe A carAcara padArthomAM potAnI aMtima gati karyo che, enA para praznanA javAba ApavA mathI rahyA che. to jJAnanI mati sthira thayA vinA rahe nahIM. cImanabhAI A praznano uttara upAsanA kare che. saMtapuruSo anubhavavANI kahe che. dArzanika pAmyA hatA. temanI aMtima gati baNagaMgA para kANanI citA para praznomAM matabheda rahe che. saMta puruSanI anubhavavANImAM moTe agnimAM lIna thaI gayuM e sthUla asthi piMjara sAthe bhAge ekarUpatA hoya che. tenA svarUpanI bhinnatA hoya. keTalAMka dharmo saMbaMdhita na hatI; paNa atyaMtika kaSTa ane tIvratama vedanA tattvazodhananA aMtima prazna choDI, anubhavane pradhAnatA Ape che. vacce paNa svastha ane nirAmaya rIte navakAramaMtranuM uccAraNa e jaina dharmamAM darzana ane anubhava bane che. aMtima prazna e emanI aMtima gatinuM sUcaka hatuM. che ke jIvananuM dhyeya zuM ? zAzvata sukha ane zAMti eya hoya zAzvata sukha ane zAMti ja je yeya hoya te A badhuM duHkha te A badhuM duHkha ane azAMti zene lIdhe che? tene upAya ane azAMti zene lIdhe che ? tenuM mULa zuM che? tene upAya che. zuM che ?" che?-A prazno para mu. cImanabhAI haMmezAM vicAra karatA rahyA bhagavAna mahAvIra vizenI paricaya pustikAmAMthI upara che. temaNe duHkhane taTaratha rahIne jovA prayatna karyo che. temaNe pariccheda lIdho che. zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA jIvana ane aMgata jIvanamAM duHkha nathI joyuM ema kAI nahI kahe: manananI cAvI A nAnakaDo paricchedamAM maLe che. jaina dharmanI vAta Arthika viTaMbaNue temane kadAca nathI naDI : paNa saMsArakaratA temaNe lakhyuM che, paraMtu temAM keTalAka pAyAnA praznane vyavahArathI mAMDI deha sAthenA gANunubaMdhamAM temaNe kaSTane suspaSTa rIte rUpa ApyuM che. ane navA nathI. Adi kALathI bahoLo anubhava karyo che. kacchane e pitAnA para na paDatuM A prazna "vicAravaMta manuSyanA manamAM UgyA ja kare che, hoya e rIte joI zakAya che. duHkha paranuM temanuM paraMtu A prazna aMgenI spaSTatA hoya te ja tenA uttaranI manana e rIte sUcaka che. temaNe dukha ke kaSTa vize vaicArika spaSTatA paNa Ave. uttara zodha e sAdhanA che : paraMtu bhUmikA para je manana karyuM te ja vyavahAranA stare e vize sAdhanAnI keDI dhummasamAMthI pasAra na thatI hoya e kahevAnuM AvyuM tyAre sAcuM kahyuM": vicAra ane vyavahAranI anivArya che. A ekapatA asAdhAraNuM che. jIvananA chellA cAlIsa divasamAM teo zarazayA para sUtelA bhiSmanI mAphaka pitAnI vedanAne - A praznone uttara zodhavA mu. cImanabhAI satata mathatA uMhakAre karyA sivAya badhI ja vAta karI zakatA hatA. rahyA che : emaNe uThAvele prathama prazna "A jagata zuM che ?' ' tathA "huM keNu chu?" ne vicAra be prakAranA bhAva prere che : - "A deha para mane asakita zA mATe hoya ? eNe vizALa jagatamAM manuSya keTale mAne che e bhAva ave e (vadhu mATe ja pAnuM 179). A "vi Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-83 prabuddha jIvana * "virATa vyakitatva-vizAla kRtitva * 9 paramapUjya mahAsatI zrI dhamazIlAjI vizvavATikAmAM aneka puSpa khIle che ane pitAnI saurabha and High thinking A temane Adarza hatA. temanuM duniyAne ApIne karamAI jAya che. evI ja rIte aneka mAnava jIvana sAdu ane vicAro ucca hatA. eka bAju teo mahAna A avanItala para janme che ane pitAnA samujajavela tatvajJAnI hatA te bIjI bAju temanAmAM nAnA bALaka jevI jIvananI saurabha saMsAramAM phelAvIne cAlyA jAya che. nirdoSatA, saraLatA ane namratA hatI. temAM vidvattAnI sAthe tatvaciMtaka, pratibhAsaMpanna lokapriya sva. bhAI cImanabhAI vakatRtvalo paNa khIlelI hatI. paNa A vizvavATikAnA sugaMdhita sumana hatA. teo pitAnA - temanA svabhAvamAM namratA, vyavahAramAM viveka, vANImAM sumadhura jIvananI saurabha samAjamAM phelAvIne ApaNe vaccethI madhuratA, mukha para saumyatA, hRdayamAM gaMbhIratA, manamAM mRdutA, temano nazvara deha cAlyA gaye che. paraMtu temane Ama ajara bhAvamAM bhavyatA, AtmAmAM divyatA ane nirNayamAM daDhatA hatI. amara che, ane temanI sumadhura smRtio A paNa jIvanane kare mAnave janme che ane mRtyu pAme che paraMtu koI Aje paNa suvAsita karI rahI che. ' evA viralA hoya che ke je marIne paNa amara rahe che. jema agarabattI ane mINabattI pitAnA dehanA kaNa kaNane cImanabhAInuM jIvana paNa vIrala mAnanI ja zreNImAM che. 'baLIne vAtAvaraNane suvAsita ane prakAzita banAve che tema temanI aMtima bhAvanA meM akhathI pratyakSa joI hatI. eTale ema lAge che ke have teo jyAM paNa haze tyAM AtmadhyAnamAM ja samAjasevaka bhAI cImanabhAIe pitAnA jIvananI pratyeka kSaNa magna raheze. kAraNa ke teo jIvanamAM atyaMta jAgRta hatA. -samAjane samarpita karIne samAjamAM jJAnane prakAza ane premanI mRtyune teoe AMkhathI joyuM hatuM. temane mRtyuno bhaya na suvAsa prasarAvI che. lAge che ke kavinI A lITIe temane ja hato. temanA jIvananI kSaNa kSaNa ane mananA kaNe kaNa atmiuddezIne kahI haze. jAgRtithI yukta hatA. tuma jIvanakI dIpa zIkhAhe, jIsane kevala jalanA jAnA, teo "apUrva avasara kayAre Avaze' ane 'sahajAnaMdI tuma jalate dIpakakI lo he, jIsane jalanemeM sukha mAnA, zuddha svarUpI" tathA "navakAramaMtra sAMbhaLatA hatA tyAre ekaspa temanuM jIvana, dayA, kaNuM ane anukaMpAthI otapreta banI jatA hatA, ane pitAnA dehanI vedanAne bhUlI AtmalIna 'tuM. temanA vANI, vicAra ane vartananA aNu aNumAM banI jatA hatA. madhuratA hatI. temanA vyakitatvanirmANamAM ' nispRhatA, anAsakti" temane parivAra tathA jaina samAja AvA mahAna AtmAne - A pAyAnI cIja hatI. nispRhatA e ja temane jIvanamaMtra prApta karIne dhanya dhanya banI gayuM hatuM. teo samAjanA bhUSaNa ane sAdhanA sUtra hatuM. tathA ratna hatA. teo aneka guNonA samudra paNa hatA. teo saujanyamUrti bhAI cImana mAImAM sUryanuM prakhara teja mAnatA hatA ke-Birth is nothing where Virtue paNuM hatuM ane caMdranI zItaLatA paNa hatI. teo siddhatimAM is not. vaja samAna hatA, te vyavahAramAM puSpa samAna hatA. pAkhaMDa, bhAI cImanabhAI mATe A kAvya paMkitao yathArtha che. ADaMbara, vahemane toDavAmAM teo bhImanI gadAnuM kAma karatA jaga kahatA he tuma rahe nahIM, 'hatA. temanAmAM namratAnI sAthe nirbhayatA paNa hatI. temanuM mana kahetA hai, tuma haTe nahIM, jIvana raMgaberaMgI puSpanI vATikA samAna hatuM. teo udAra jaga bhI saccI, mana bhI saccA, vicAraka, sAcA sudhAraka ane prakhara krAMtikAraka hatA ane . tuma gaye sahI, para miTe nahIM, 'spaSTa vakatA hatA. jJAna kama ke yogI the tuma, teo mAnavatAnI mUti hatA. sahAnubhUti ane sahayatA aMtameM bane bhakitayogI tuma, -temanAmAM ThAMsI ThAMsIne bharI hatI. koI paNa dInaduHkhI temanI navakAramaMtra ke, pAkara tumane, pAse Ave te saMtoSa pAmIne ja jatA. simple Living saphala banAyA jIvanake. cImanalAla cakubhAI zAha: thoDuM aMgata maraNa ha gulAbadAsa brokara tA. 20-11-1982 ne divase mAruM kAma karate be tyAMthI-murabbI cImanalAlabhAI cAlyA gayA che. ramazAnayAtrA hatA tyAM ociMte Teliphona raNakaye. belanAra kaheH "huM muMbaI savApAMce temane gharethI nIkaLaze." jaina yuvaka saMdhamAMthI pannAlAla boluM chuM. cImanalAlabhAInuM 'tamane bahu duHkha thatuM haze, tArAbahena" meM kahyuM. avasAna thayuM che. sAMje savA pAMce smazAnayAtrA emane "mArA bApa jevA hatA.' gharethI nIkaLaze." arara,' meM kahyuM: "huM tyAM AvI pahoMcIza." "zuM thAya ?" kahyuM: " samayasara AvI pahoMcIza." 'mana AkhuM cImanabhAI vizenA vicArothI bharAI gayuM. pachI to AkhuM mana cImanabhAInAM smaraNothI bharAI hajI e vicAro vAgoLatuM hatuM tyAM ja bIjo Teliphona gayuM. varSo paTa te jANe Ama vIMdhAI gaye, yuvAna selisiTara -AgeH "huM tArAbahena beluM chuM, ramaNalAla sI. zAhane cImanabhAI yAda AvyA, hamAma sTrITanI ophisamAM besanArA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cImanalAla cakubhAI zAha smRti aMka tA. 1-1-22 che. .. . --- - - cImanabhAI. lola sTrITanI ophisamAM besatArA nahi. samAja, vize ciMtana karanAra cImanabhAI, samAjanI prazasya sevA - karanArA cImanabhAI nahi. , - e cImanabhAI rAmanArAyaNa pAThakanA nikaTanA mitra. rAmanArAyaNa pAThake mArA nikaTanA murakhI. mArI sAthe cImanabhAI vize vAraMvAra premapUrvaka vAto kare, mane emane vize kutUhala thAya. eka divasa eciMtA e kaheH "huM Aje cImanalAlabhAI pAse javAne chuM. tame sAthe Avaze? tamArI ophisanI te najIka ja che. tamane paricaya thaze. paricaya karavA jevA che e.' "cAle', meM kahyuM. "mane paNa emane maLavAnuM mana che." cAlatAM cAlatAM rAmanArAyaNabhAI kahe: "eka khAnagI vAta karuM? emane paNa tamane maLavAnuM mana che." mane AnaMda che. rAmanArAyaNabhAI jemane vize ATalo Adara dharAvatA hatA temane huM taddana ajANyA tarIke maLavA naheto jate. gayA temanI ophisamAM. Aje lAgatA hatA tevA ja lAgatA hatA-DA yuvAna vadhAre, mAthe kALA vALavALA. paNa e ja TopI, e ja keTa, e ja premaLa smita. e ja zikAzavALe cahere. * "ave, Ave,' kahI hAtha laMbAvyo. * "A gulAbadAsane lAvyo chuM' rAmanArAyaNabhAIe kahyuM, emanA sivAya emanI peDhInA badhAne oLakhuM chuM.' kahI premapUrvaka hAtha milAvyo. te pachI te vAta cAlI. sAhityanI te hoya ja. paNa vizeSa pramANamAM rAjakAraNanI. e divasomAM emane rAjakAraNanA abhyAsamAM khUba ja rasa. samAjavAda vize eka pustikA karatA hatA e. mane te eTale sAhityamAM eTale ja lagabhaga, e divasomAM, rAjakAraNamAM rasa. majA AvI. paNa rAmanArAyaNabhAI hoya tyAM ekaluM rAjakAraNa keTaluMka cAle ? pAchI sAhitya upara UtarI gayA.. yujIna o'nIla, tyAre khUba ja vaMcAte. mAre te ghaNo priya nATayakAra eTale ene vize vAta karatA jyAre emaNe kahyuM mane "jenja InTaralyuDa" ke "meniMga bikasa ilekaTTA" emAM beThAM nahi." tyAre mane vivAda karavAnuM mana thayuM. hiMdIvALAo kahe tema amArI "bahaza" cAlI. rAmanArAyaNabhAI ene AnaMda mANatA hatA. cImanabhAI kahe: "phoIDa bahu Ave che temAM." meM kahyuM: "nATayarUpa banIne, nATakanA bhAga rUpe rasAIne Ave te vadhe che ?' rAmanArAyaNabhAIe teDa kADhayeH amAre bannee pharIthI onIla vAMcI jaze ane pachI pharI ene vize carcA karavI. traNe hasI paDayA. chUTA paDayA tyAre manamAM AnaMda hato. sAhityanI carcA Ave e AnaMda te kharo ja, paNa e mAnaMda hate pitAnAM maMtavyo, cAlu cIlAnI viruddhanAM hoya te ye, tene spaSTa svarUpe uddagAra karanAra eka sAcA mANasane maLyA. che e AnaMda te pachInAM varSomAM anekavAra maLato rahyo. rAmanArAyaNabhAI ane hIrAbahena upara emane pArAvADa"S' paNa pitAne je lAgatuM' hoya te raspaSTa rIte kahI datAM acakAya. nahi. munazI to emanI murabbI. paNa sAhitya pariSadanA. amadAvAdanA saMmelana vakhate munazInI viruddha jhaMDo uThAvanArA, sAhityakAra sAthe e joDAyA hatA. pachI saMjoga badalAtA e munazI joDe joDAyA e kharuM, paNa e paNa spaSTa samajaNuM, ane svamAnapUrvaka. AvA spaSTavakatA mANaso sAcuM kahI zake, tema. je teo sArA mANase hoya te sAcuM sAMbhaLI paNa zake ane tyAre e eTalI gamI jAya ! eka prasaMga barAbara yAda che. ekavAra muMbaI jatI lekala TrenamAM e bhegA thaI gayA. vAta karatAM karatAM huM AvezathI sAhitya pariSadanA munazI prerita baMdhAraNanI vAta karato hato. tyAM akhimAM eka jAtanI ramajanI camakuM lAvIne e kahe: gulAbadAsa, e AkhuM baMdhAraNa tame vAMcyuM che?" , meM kahyuM: "nA." te pachI ?" emaNe puchayuM. meM kahyuM: 'huM eka savAla puchuM, cImanabhAI? - pucho ne." te hasyA. samajyAM te kharA ja ke kaMIka kI Ave che. meM puchayuM; 1935nA sarakAra sucita kharaDAnI badhI kalame tame vAMcI che? e kaheH "nA" to pachI ?' meM puchayuM, kemake e divasomAM badhA ja e kharaDAnI TIkA karatA hatA ane cImanabhAI temAM apavAdarUpa nahotA. e hasI paDyA. huM ye hasya. gADImAMthI nIce utaryA tyAre ame ekabIjAnI vadhAre najIka AvyA hoIe te mane anubhava thayo. pachInAM ghaNAM varSo bAdano eka prasaMga che. hajIye ene e mArA manamAM tAjo che. . . ' tyAre cImanabhAI suprasiddha samAjasevaka, ane suprasiddhe kAyadAzAstrI banI cUkyA hatA. Do. gajendra gaDakara tyAre muMbaI yunivarsiTInA upakulapatipade hatA. ' tyAre eka vAta carcAtI hatI. marAThI bhASAne muMbaInI kolejomAM koIka prakAranuM viziSTa sthAna ApavAnI.. manasukhalAla jhaverI tyAre e yunivarsiTImAM sakriya bhAga. lenArA kharA. emane A pagaluM vyAjabI nahotuM lAgatuM. savAre ame jahu tane maLIe. manasukhabhAI, beTAI, ane tyAre, amRtalAla yAjJika paNa manasukhabhAie pitAne kacavATa pradarzita karyo. meM kahyuM : - "ahIukaLATa karavAthI zuM vaLe ? tamAre keLavaNIvALA-. eAe jAheramAM kazuMka karavuM joIe." koNa sAMbhaLe ApaNuM jAheramAM emanuM jora ghaNuM che. - paNa yunivarsiTImAM gujarAtI vidyArthIonI saMkhyA ochI nathI." paNa..." zuM karavuM te sUjhatuM nahotuM emane, paNa mane eka vAta sujhI meM kahyuM: Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-82 prabuddha jIvana cAle A bAbata cImanabhAInI salAha laie." gayA ame cImanabhAI pAse.. AkhI vAta karI tyAre yunivarsiTInA mAdhyama tarIke gujarAtI, hiMdI, aMgrejI vagerenI carcA thatI. amArA dRSTibiMduo judAM hatA te thAH karI cImanabhAI kahe.. huM jANuM chuM ke umAzaMkara, tame, badhA mArAthI jUde mata dharAve che, paNa e sAcuM nathI." "e vize A patI jAya pachI ApaNe laDI laIzuM paNa AnuM zuM karavuM che?" amArI vAta pUrI samajayA ke tarata temaNe Teliphona upAthe zrI gajendragaDakarane Teliphona karyo. A bAbata maLavuM che evuM kahyuM. upakulapatie kazAka utAvaLo javAba vALya. patI gayuM. pachI emanI sAthe vAta karavAnI rahI nahi cImanabhAie sUcavyuM. . "muMbaInA badhA nAmAMkita gujarAtIonI sabhA bolAvI prazna uhApoha UbhuM karIe." jarUra karIe, paNa e badhAne bolAvavAmAM pahelI sahI tamArI joIe cImanabhAI." e ema nahi hoya evI tamane zaMkA che? e hasya. sabhA bolAvI. emaNe ja badhuM Ayojana karyuM. sarasa sabhA thaI. abhyAsapUrNa nivedana cImanabhAIe karyuM. AgevAne saMmata thayA. yunivarsiTIe vAta patI mUkI dIdhI. emane vize meM haMmezA joyuM hatuM. game evA kAmamAM hoya, paNa ApaNe maLIe tyAre enI kazI vaLagaNa emane hoya nahi ADIavaLI vAtamAM ke samaya na bagADe, paNa vAta pUrA dhyAnathI sAMbhaLe ane tene ukela spaSTarUpe sUcave temAM ApaNuM hita pUrepUruM jaLavAtuM hoya tema paNa jue. - ekavAra koI prasaMge eka bhAIe enA eka TrasTamAM mAre paNa emanI sAthe TrasTI rahevuM ema sUcavyuM. huM kaI javAba ApuM e pahelAM cImanabhAIe AkharI pheMsalo ApatA hoya tema kahyuM: gulAbadAsa emAM TUTI nahi thAya." e bhAI agiLathI vakIla tarIke temane kamANI thAya evI jogavAI tema hatI, paNa jarA paNa khacakATa vinA, spaSTa rIte, temaNe Ama kahI dIdhuM. pelA bhAI emanI sAme joI rahyA ne samajI gayA e vAta emaNe mUkI dIdhI. cImanalAla cakubhAI zAha vize vicAra karuM chuM tyAre AvI aneka vAte mane yAda Ave che. eka nAnakaDuM pustaka bharAya tethI ye vadhAre eTale e ja vAte meM karI che. kemake mANama sAce sAce ghaNI vAra AvI badhI nAnI nAnI vAtamAMthI oLakhAya che. enI je jAheramUti prasthApita thaI hoya tenAthI e mANasa vize jANavA maLe che, paNa e mANasa pite 5mAte nathI. ne AmanuM te jAherajIvana paNa keTaluM spaSTa che. emanA ravabhAva jeTaluM ja. game te kAma kare, kazI aspaSTatA nahi, kazI golamAla nahi. mAnasika aprAmANikatA paNa nahi. Arthika ke sAmAjika aprAmANikatA to AvA mANasane sparzI zake ja nahi, mAnaniya paNa nahi. paraMtu emanA A pAsA vize te ane ke lakhaze eTale meM te theI aMgata pAone ja sparza karyo che. emAMthI je citra mArI najaramAM upasyuM che e ujaLuM che emanA khAdInA pAka jeTaluM ja ujaLuM e ujajavalanA ApaNane haMmezAM preratI rahe, svasthatAnI mati * phAdhara vAlesa eka zabdamAM sva. zrI cImanabhAInuM mAruM smaraNa vyakta karuM chuM : svasthatA. emanA vicAro svastha, emanA bhAva svaratha, emanI vANI svastha samatola, nIrava, nirmaLa. emanA vicAromAM temaja emanI vANImAM khUba zakita hatI, teya e zakitanI sAthe enI svasthatA ne taTasthatA hatA ke emanI vAta sAMbhaLatAM athavA emanA lekhe vAMcatAM mAruM mana haMmezA prasanna rahetuM. tarka, nIDaratA ane taTarathatA e emanAM gadhanAM sahaja AbhUSaNe. "prabuddha jIvana' Ave tyAre emanA lekho vAMcyA vagara huM kadI rahyo nathI, eTaluM ja nahi paNa jo huM bahAragAma gaye houM ane amadAvAda pAcho AvuM ne ghaNuM divasanI TapAla bhegI thayelo jouM tyAre kALajIthI "prabuddha jIvananA aMke TapAlanA DhagalAmAMthI pahelA kATuM ane e pahelA vAMcuM. sva. cImanabhAinI kalamanuM AkarSaNa mAre mATe moTuM hatuM. rAjakAraNanI bAbatamAM huM te ThoTha chuM. hajI keNa kayA pakSamAM che e moTA netAo mATe paNa huM kahI zakatuM nathI. te ya thoDuM jANavAnI ane thoDuM bolavAnI paNa kaI vakhata jarUra rahe che, ane emAM sva. cImanabhAinA lekhe mAre mATe AzIrvAda 25 nIkaLyA. huM e haMmezAM vAMco, koIvAra be vakhata paNa , vAMcate. agatyanA muddAo yAda rAkhavA prayatna karato, ane rAjakAraNa vize bIjAonI sAthe kaMIka bolavAnuM thAya tyAre ene AdhAre huM boluM. e rIte mane emanI khoTa sIdhI ane aMgata rIte lAgavAnI che. emanA lekha vAMcatI vakhate mane mAhitI maLatI e lAbha kharo, paNa te uparAMta vAMcavAnI majA paDatI e eka alaga ane sAcI hakIkata che. eTalI spaSTatA tarka', prAmANikatA, prakAza, vizleSaNa, saccAI jevA maLe ke viSayamAM rasa na hoya teya vAMcavAmAM majA paDe. mAruM mana paNa khUba takapriya che, ne kadAca eTalA mATe mane ane emane bahu sAruM banatuM. ame pahelI vakhata maLyA tyArathI emane mATe mene bahumAna thayuM, ane meM e vyakata paNa karyuM. emaNe paNa mAre mATe haMmezAM vizeSa mAna batAvyuM. ane e joIne kauva anubha-ne. eka vakhata mArA pustaka "khristI dazana" vize koI vivecake aNadhArI TIkA karI tyAre mane paNa kahyA vagara rava. cImanabhAIe pitAnI meLe lakhIne ene jAhera javAba Apyo. e prasaMga mane kharekhara spazI*gaye." mAnavInI sAcI kasoTI mRtyu hoya che. sva. cImanabhAine mATe e chellI bimArI, zastrakriyA zArIrika pIDA ne akArI pratIkSArUpe e kasoTI AvI. emAM emanI ' svasthatA addabhuta hatI. "prabuddha jIvanamAM Avela emane lekha "mArI jIvanadaSTi," pachI zastrakriyA pahelAnuM maMthana, ane bimArInA khATalAmAMthI lakhAvela chellA be lekho-e mAre mana mAnava sAdhanAnuM eka virala smAraka che. dhama mANasane sArI rIte jIvatA zIkhavADe che ane sArI rIte maratAM zIkhavADe che. jaina dharmamAM sArA jIvana mATe tema ja sArA mRtyu mATe bodha, preraNA ane sAmarthya che e sva. cImanabhAInA utkRSTa udAharaNamAM mUrtimAna thayuM che, jaina dharmane mATe mane khUba mAna ane mamatA che. A cImanabhAInuM namUnedAra jIvana ane ativaratha mRtyu joIne e mAna ane mamatA mArAmAM vadhyA che. e mArI sAcI ane athaMbharI aMjali che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cImanalAla cakubhAi zAha smRti aMka tA. 1-1-82 kriyAzIla ane satyaniSTha vyaktitva sara eca. ema. paTela - cImanabhAIne huM chellA traNeka dasakAthI eka yA bIjI rIte ApaNA dezamAM rAjakIya jIvananAM kathaLatAM dharaNo vize oLakhuM chuM. varasa pahelAM gujarAta sarakAre surata jillAnuM cImanabhAI ghaNu ciMtita hatA. dezanI kathaLatI sthiti e emanI vibhAjana karavA tathA navA jillAmathaka aMge bhalAmaNa karavA gaMbhIra ciMtAno viSaya bane che. keTalIkavAra cImanabhAInAM lakhANomAM mArA adhyakSapade eka samiti nimI hatI. cImanabhAI enA e kAraNe nirAzA ane gamagInIne bhAva jovA maLe che. e sabhya hatA. tyArathI emane sArI rIte huM oLakhate the. nirAzA kaI parAjita manavRtivALA vAMkadekhA mANasanI nahotI. jeke, mAro emanI sAtheno saMbaMdha nikaTane na kahevAya ane dezanI vAstavika paristhitinA yathArtha avalokanamAMthI e nirAzA chatAM "prabuddha jIvananAM chellAM keTalAMka varasanA niyamita vAcaka janmI hatI ane hatAza karI de evI paristhiti vacce paNa mAga tarIke cImanabhAI sAthe mAre nikaTano bauddhika temaja AtmIya zodhavAnI mathAmaNu emAM dekhAya che. rASTra jIvananI bAbate saMbaMdha hato ja. vize emanAM lakhANomAM eka deza hitaciMtakanuM spaSTa vakRtva hatuM - cImanabhAInuM paMcAvaneka varasanuM jAhera jIvana sudIdhuM paraMtu kaDavAza nahatI. temanAM rAjakIya viSayanAM lakhANomAM jyAM hatuM. pacAsa jeTalI saMsthAo sAthe teo saMkaLAelA hatA. prazaMsA karavA jevuM lAge che tyAM teo prazaMsA kare che, TIkA karavA jevuM lAge che tyAM TIkA kare che. e badhAMnI vacce A saMsthAo mAraphata kareDe rUpiyAne pramANika vahIvaTa emanI bauddhika imAnadArI prakAzI rahe che. cImanabhAInI temaNe dakSatApUrvaka karyo hato. lokone cImanabhAInI ImAna satyaniSThA ane bauddhika imAnadArIne huM prazaMsaka rahyo chuM. dArImAM evA vizvAsa hato ke emanA saMparka ke saMcAlanavALI cImanabhAInA tA. 16-11-82 nA "prabuddha jIvana" mAM jAhera saMsthAone nANunI sahAya sahaja rIte maLyA karatI pragaTa thayelA chelle lekha "mAnava saMbaMdho' mAM sakriya premanI hatI. AvI svaicchika saMsthAo mAraphata gujarAtanI tema ja dezanI cImanabhAIe karelI sevAne khyAla sAmAnya rIte ghaNuM eAchAne himAyata karatA teo lakhe che: "prema, karuNa, dayA, maitrI * A badhAM sakriyapaNe jIvanamAM haze. vaLI A sevA saMpradAya ke dharmanirapekSa paNa hatI. utAravA joIe... sakriya prema ane karuNA sivAya jIvanamAM bIje Anada nathI. " "prabuddha jIvata'nA taMtrI tarIke emaNe je lekha lakhyA ApaNI AsapAsa, daSTi khullI hoya che eTaluM badhuM che temAM emanI spaSTa, nikhAlasa ane UMDI vicAraNA pramaTa karavAnuM che ke, je thAya che e ochuM paDe che." mRtyunI thaI che. cImanabhAInuM vizALa vAcane paNa e lekhamAM, paMDi- pathArIethI lakhAyelA A lekhamAM sakriya premanI jIvaMtabhAvanA tAdane kai beja pragaTAvyA vinA, pratibiMbata thayA kare che. hRdayasparzI rIte pragaTa thayelI che. cImanabhAI mukhyatve karmaniSThA khudavaphALavALA A ciMtakanA lekhamAM vicAranI nirbhayatA jJAnI hatA. sAthe bhaktihRdaya paNa hatA. tA. 25-10-82 nA dekhAya che. emanI vicArasaraNI kaI saMkucita paMtha ke vAda roja lakhAvelI noMdhamAM emaNe kahyuM che : "evI pratIti thaI che ke mANasane aMtima Azraya Izvara sivAya bIje sAthe jakaDAyelI rahetI havananA satyanI khoja karatA teo koI nathI. enI dayA asIma che, paNa e prApta karavI satata dekhAya che. cImanabhAI eka nagada temaja mukata evA sahelI nathI. pUrI kasoTI kare. cImanabhAInAM jJAna ane vicAraka hatA. emanA lekhenuM mukhya dhana te vicAradhana che. bhakita sakriya premamAM pariNamyAM hatAM, te noMdhapAtra che. kamapariNAme nibaMdhenI bhASAne kaI kRtrima sAjasajAvaTanI jarUra jJAna-bhakitanuM saMmilana cImanabhAInA satyaniSTha vyakitatva rahetI nathI. jIvananA nakakara avagAhanamAMthI e bhASA svabhAvika temaja lakhANamAM thayeluM che. AvA virala vyakitane mArI rIte ghaDAtI rahe che. zraddhAMjali apuM chuM. sva. cImanalAla zAha-maraNAMjali * zAMtilAla ha. zAha cImanabhAI ane mAro paricaya Azare paMcAvana varasane, leMgalI rUne moTA vepArI. pUnA muMbaInI resamAM enA ghera ekAda varasa Amatema haze. vacamAM khAramAM paNa varasa deDha varasa deDe, e gheDAone mAnIte savAra Jockey DArasI hatA. rahI gayelA. emanuM vidyAthIjIvana asAdhAraNa ujajavaLa hatuM leMgalI ghoDAnI zaratemAM aMcI kare je ghoDe je zaratane lAyaka ane meTrikathI bI.e. sudhI ane te pachI ela ela. bI. hoya tyAM na mUkatAM bIjI zaratamAM mUke evI be cAra zaratamAM ane selisiTaranI parIkSAomAM pahele naMbare AvatAM. vacamAM hAre evuM kare. DArasIne jokI tarIke A badhuM kaheluM pachI ghaNAM ghaNAM InAme, elarazipa ane golDa meDala meLavyA, e kaMI kAraNasara te benI vacce vikhavAda thaye ane leMgalIe badhAmAM huM jene ziramora gaNuM chuM. te philasUphIne viSaya laI DArasI sAme korTamAM dAvo mAMDaze. cImanabhAI DArasInA selibI. emAM kuLapatino suvarNacaMdraka (cAnselarsa golDameDala) siTara, kesa evI kuzaLatAthI laDyA ke leMgalIne resakorsa meLavyuM. choDavuM paDayuM eTaluM ja nahIM, paNa muMbaIne dhaMdhe choDI emane gRhasthAzrama, dhanya gRhasthAzrame' kahI zakAya te vilAyata nAsI javuM paDayuM. AvA bIjA keso paNa jANuM nahotuM. tene paNa svasthatAthI nabhAvyuM. chuM, paNa te badhA lakhato nathI. selisiTaranA dhaMdhAmAM kuzAgra selisiTaranA dhaMdhAmAM asAdhAraNa kuzaLatA dAkhavI. emane buddhi ane pramANikatAne kAraNe ghaNI UMcI Abaru jAmI. eka kesa je mane yAda Ave che te leMgalI viruddha DArasI." A badhuM te ThIka che, paNa emanA jIvanamAM je philasUphI .' Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-83 lane khIe. thayA hatA te bhAreAbhAra bharI hatI. aneka saMsthAenA rAhabara saMcAlaka hatA. janmabhUmi jUthanA mAlika, saurASTra TrasTanA dhAM varSo sudhI ceramena rahayA. e saMsthAonA dhaDataramAM je phALA Apyo tene huM sAkSI chuM. prabuddha chatrana' nA taMtrI tarIke sthAna emaNe zobhAvyuM ane 'prabuddha jIvana'nI Akharu ghaNI UMce lAvyA. muMbai jena yuvaka -saMdhanA e mukhapatramAM te agralekha lakhatA. e lekhA hukIkatamAM abhyAsapUrNa taTastha ane spaSTa vicAradhArA dharAvatA. pramuddha jIvananA agralekhA ghaNA netAe dhyAnapUrva ka vAMcatA. emanA agralekha sivAyanuM 'prabuddha jIvana' eTaluM uSNu ja raheze. prabuddha jIvana saurASTra TrasTa ane mubaI jaina yuvaka saMdha uparAMta ghaNI saMsthA emanI salAha sUcanA pramANe athavA emanI netAgIrI nIce cAlatI. bhagavAna mahAvIra kalyANa kendra, jana lInIka ane evAM te ghaNuM. emanI philasUphI emanA jIvanamAM eTale sudhI utArI hatI ke jaina kalInIkamAM jayAre emanI sAravAra cAlatI ane meTA dAkatarA sakala Aparezana karatA te viSe ane te vakhatanA peAtAnA vicAra sthira buddhithI prabuddha jIvana' mATe lakhAvyA. jaina kalInIkamAMthI jyAre dAkatarAe emane rajA ApI ane ghera gayA tyAre huM emane maLavA gayo. emane kaeNnsaranA rAga hatA ane zarIramAM phelAi gayA hatA. thoDI ghaNI sarjarI karavAthI paNa A phelAi gayelA rAga nimU La thayA nahIM. jaina kalInIkamAMthI ghera gayA pachI tarataja maLyuM. me kahyuM ke AAnA a` huM ema karuM chuM ke have dAktarone kaMi karavApaNuM rahyuM nathI...emaNe kahyuM, 'hA, hu paNa emaja samaju chuM." emane savAranA maLazuddhimAM khe traNa kalAka thAya tyAM sudhI asvastha rahetA. kAInI sAthe liphona para vAta kare tA suddAsara TuMkAmAM pUrI karI TeliAna mUkI de. ghaNI vakhata sAmA mANusane ema lAge ke ayAnaka krama mUkI dIdheA, pazu muddAnI vAta pUrI thayA pachI phAlatu vAtomAM paDatAM nahIM sekreTisa ane AlbaTa' svAijhara mATe emane dhaNuM mAna hatu. gAMdhIjInAM vicAro grahaNu karI jIvanamAM utAryA hatA. AvA sujananI mRtyu pachI saddagati ja hoya. meTA 'sI. sI,' . ca'dravadana cI. mahetA 1920-1925 nA vIzImAM elphinsTana AlejamAM sAthe mahuvAmAM e "sI. sI." sad. cImanabhAI zAha moTA "sIsI'mAM eLakhAya. e eLakha pADanArA yusuph maheallI, mInu masAnI, seAlI khATalIvALA. ane e nAme oLakhanArA prAdhyApakAmAM pre. sI. Ara. zAha, preA. hemila, prA. zisTana, pre. TakAkha, preA. azvatthAmA, gajendragaDakara, pre. narasi'harAva diveTiyA. 167 paNa UMcA vargomAM e philosophI zIkhave, ane e viSayamAM prA. DayAnDanA paTTaziSya, emanI sAthe barobaranI Takakara jhIle. e TakakarA jhIlatA prophesaranA cAre hAthe AzirvAda meLavatA rahe evA ziSya te cImanabhAI zAha. AvA lekhamAM jAtane aLagI rAkhI lakhavu' e kaparU kAma che. sadgata cImanabhAi zAhanA viSaya taddana judo-e pre. yArDanA vidyAthI prA. DayAnDarDe amane leAka zIkhave. adhAmAM taka zAstra ane phrilAsaphInI jhINAmAM jhINI vivecanA pRththakaraNanA kImiyA, taDajoDanI cAvI evA cImanabhAi meAkhare, vAvivAdanI sau kAi sabhAmAM emane DaMkA vAge. e traNa cAra varSomAM amAre e vacce viSayA alAyadA, paNa je maMtrInI gAMTha baMdhAI te chevaTa sudhI, kazIya aupacArika vidhi vinA, ADaMbara vinA krAi nitya ke ekAMtare ka amuka maMDaLImAM niyamAnusAra maLavAnI kazI vyavasthA vinA e ma`trI chevaTa sudhI eTalAM ja sneha ane umaLakAthI TakI hatI. bahu svaccha vyakti, spaSTa vakattA, saujanyathI bharapUra jJAnasamRddha, dhama pAlanamAM pAvaradhA, pharaja adA karavAmAM ati cAkakasa, peAtAnA viSaya, uparAMta rAjakAraNanA ATApATAnI bI, luccI, jIvaleNa ane svA'lAbhathI bharapUra duSTa nItinA nyAyasara, paddhatisara, tarka bandha tAMtaNe tAMtaNA chUTA karI, phUTanItine udhADI pADanAra svadeza bhAvanAthI tarakheALAyelA ane gAMdhIvAdI, mULa taLa gujarAtImAM, paNa kevaLa aMgrejI vAMcanAra dIlhInA mughala khIlajI vADI vajA bhagavanAra umarAvajAdA ane umarAvavAdIoe . bhAgye ja enI zuddhine pramANIka nyAya karyAM haze! kalama tejasvI, te smRtismRti nyAyadaMDa nItinA cirasthAyI siddhAMtamAM taramALAyalI. enA teje prakhara, aNizuddha svataMtra, vizuddha, chatAM kayAMya kadI avinaya ke avivekanA nAnAsarakhA gAkhA ke DAdha paDavA dIvA nathI. mRta niSThAvALI vyakti samAjane dRSTAMtarUpa bane che. evI vyakitaone sarakArI taMtra uvekhatI rahe che. rakheneM sarakArI taMtranI khAmIe pragaTa thaI jAya, rakhene sarakArI taMtra nIce ne nIce DhasaDAtuM rahe te jarA UMcu AvI jAya, e emane bhaya rahe che. dezamAM cImanabhAi jevI zakitazALI kitae ochI pazu khoTa paDe eTalI evI vyaktionA hAthamAM sattAnI lagAma soMpavAmAM AvatI nathI, e A dezanuM durbhAgya che. AvI zeka vyakita jotajotAmAM maLe, evAone hAthe ekAda sTeTa jeTaluM sAmrAjaya khIle, vikase mAge jAya, paNa vAstaviktAnI STie kalyANakAraka evuM banatuM nathI. sAme pakSe ekAda evI vyakti kayAMka evA ragasiyA reDhiyALa taMtramAM khATakAI paDI hoya to ene emAM guMgaLAmaNu thavA mADe che, ane nAsIpAsa thai, dUra pheMkAi javAnuM pasaMda kare che. zAka eTalA ja ke AvI vyaktione yAM je dezamAM kevaLa rAjyavahIvaTa mahattvanA gaNAya che. mekharAneA rahyo che, tyAMthI ene AdhA rAkhavAmAM AvI sa'tASa eTale ja ke rAjayakAraNuthI alaga evA samAjamAM emaNe potAthI anatI ApI, mAga daza ka thayA, jAta anubhava ane ciMtananA lAbha Apyo, thai zakAya e rIte saune upayogI banI cetanavaMtu jIvana jIvI gayA. evA sonmatranI DAbA hAthanI nAnI AMgaLI pakaDIne ubhA rahevAnA maLelA lAlathI huM jAtane dhanya mAnu` chuM. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 cImanalAla cakubhAI zAha smRti aMka svastha ane vicAramaya jIvana . : mehanalAla mahetA, sipAna * * rava. cImanabhAI aneka guNo ane aneka AMtarika zaktione kAThiyAvADa prajAmaMDaLa. akhabArI AlamamAM janmabhUmi jUtha bhaMDAra hatA chatAM sauthI upara tarI Ave ane ApaNuM citane saurASTra TrasTa vagerenI pravRtti. kI presa, InDiyana ekasapresa, UMDI asara karI jAya te guNa te svastha tathA tarkazuddha TAImsa opha inDiyA vageremAM kAyadAnA salAhakAra. presa vicAraNAne. A guNane vikAsa emanA jIvanamAM niraMtara thato TrasTa opha inDiyAnuM pramukhapada. A badhuM teo potAnI rahyo hato te temanI vizeSatA. teo vyavasAye solisiTara lAyakAtanA baLe ja meLavI zakyA ane bhAvI zakyA. bhAratIya hatA ane te vyavasAyamAM UMcuM sthAna meLavI vyavasAyika saMsadamAM gayA, rASTrasaMsthAnA bhAratIya pratinidhimaMDaLanA sabhya rIte paNa saphaLa thayA hatA. emanA jIvananA ghaDatara para tarIke pasaMdagI pAmyA, A badhu emanI lAyakAtathI ja thayA paNa A vyavasAyanI asara thaI hatI. koI paNa Ayojana karatuM hatuM. A lAyakAta keLavavA mATenuM mukhya baLa abhyAsanuM, ke kArya mATe vivekapUrNa vicAra karavAnI Teva paNa A vyavasAyane ciMtananuM ane je sAme Ave te svIkAravAnI AtmakAraNe ja kadAca daDha thaI haze. hetunI spaSTatA ane te hetu zraddhAbharI tatparatAnuM. nAnAM rasthAne vasavase nahi ane meTa pAra pADavA mATenA upAyanI tathA sAdhananI vicAraNu AmAM sthAne gabharATa nahi e emanA jIvananI vizeSatA hatI. A sahAyaka thAya te UMDo ane vyApaka abhyAsa, avazyaka carcA lekhakane emanA je samAraMbhamAM besavAnuM AvatuM tyAre te vicAraNuM vagere temanAmAM sahaja hatuM. tethI koIpaNa kArya mATe satata ema phariyAda karatA hatA ke cImanabhAInI je buddhipratibhA bhaviSyamAM akasesa thAya evA prasaMge emanA jIvanamAM jUja ja ane yogyatA che tenA pramANamAM kAryakSetra ghaNuM sAMkaDu dekhAya che. A guNonI vizeSatAne kAraNe bIjo kaMIka adbhuta ane maryAdita che. teone javAba ApavAno prasaMga Avato tyAre kahetA hatA ke lAyakAtathI vadhu meTuM kahI zakAya evo eka guNa paNa temanAmAM vikasyo hate. A sthAna maLI gayuM che evI phariyAda kaI karatuM nathI guNa hato viparIta saMgemAM paNa saphaLatA meLavavAne. A tethI huM IrSAthI bacI jAuM chuM. - guNe emane sAmAnyamAMthI asAmAnya banAvyA ema kahI zakAya. kaMIpaNa viparIta thatAM temAM teo aTakI jAya nahi, sva. cImanabhAI sAthe ghaNu vaSene mane paricaya hate. muMjhavaNamAM paDe nahi. kartavyadizA choDe nahi. Ama jovA kAThiyAvADa prajAmaMDaLa ane ArajhI hakumatanI chIyA samitimAM jaIe te lIMbaDI pAsenA pANazINa nAmanA gAmaDAmAM ame sAthe kAma karyuM hatuM. janmabhUminA saMparkanI paNa mAre sAmAnya kuTuMbamAM janma. bALapaNamAM mAtAnI vidAya. zarIra ane noMdha levI joIe, prasaMge te pAra vinAnA yAda Ave che, paraMtu saMge baMne nabaLAM tathA pratikULa apakava avasthAe saMsAra citta upara UMDI asara karI gayelo eka prasaMga (dhyA vinA jIvanane prAraMbha ane temAM visaMvAditAne pAra nahi. samaja huM rahI zakatuM nathI. rASTrasaMthAnA bhAratIya pratinidhimaMDaLanA AvyA pachI paNa saraLa sAduM jIvana jIvavAnI vicAraNa. koI eka sabhya tarIke emanI pasaMdagI thaI tyAre temanuM bahumAna mahattvAkAMkSAne dhakako nahi, uzkerATa nahi chatAM jIvanavikAsanAM karavA eka janasamAraMbha goThavavAmAM AvyuM hatuM. A sapAne teo niraMtara caDatA ja rahyA. ane mama' saue samaja dhaTe che. kayAreka ema paNa thaI jAya che ke prasaMge mAre bhAge paNa khelavAnuM AvyuM hatuM. e vakhate rava. cImanabhAInA jIvanamAM badhuM samusutaruM utayu hatI te haLavI zailImAM meM keTalIka vAta karI temAM ema paNa kahyuM kadAca temane aTale vikAsa thayo na hota. temaNe samAjajIvananA ke temaNe temanAM patnIne sAthe laI javA joIe.' ane jAherajIvanamAM je ucca sthAne prApta karyA', te mATe A muddo meM laDAvIne kahevA mAMDe tyAre huM emanI '" kayAreya prayAsa karyo hoya, koInI bhakti karI hoya ke koInA pAse ja UbhA Ubho mAIka upara khelata hate. emaNe mane aTakAvavA mATe mArA jhabane cheDe kheMcavA caraNa sevyAM hoya evuM jANavA maLatuM nathI. emanA jIvana mAM. meM khelavAnI zailI ane pachI te tene muddo paNa vize je kaMI jANavA-sAMbhaLavA maLyuM che tene sAra ema badalI nAkhyA. samAraMbha pUruM thayA pachI teoe mane eka kahI jAya che ke sva. cImanabhAIe bALapaNathI mAMDIne jIvananA bAju laI jaIne kahyuM ke mArA saMsAra vize tame kaMI jANatA . chellA zvAsa sudhI sarva prakAre pitAnI yogyatA keLavavA lAgatA nathI. tamArA bolavAthI "e" uzkerAya ane sAthe para ja dhyAna ApyuM hatuM. teoe je kAma hAthamAM AvavAno Agraha rAkhe te mAruM zuM thAya? huM lIdhAM ane je sthAne para teo AvyA te badhAmAM saphaLa thayA samajI gayo. pachI te meM vistArathI paristhiti jANu ane badhuM zobhI uThayuM tene marma ahIM pA che ema lIdhI. e vize amArI vacce kyAreka nikhAlasa . kahevuM joIe. kevAM kevAM vividha kSetre emaNe zobhAvyAM vAte paNa thatI hatI. eka divasa jaina samAjanI vividha zAkhAo ane saMsthAomAM te emane phena AvyuM ane ajavALIbenane sAthe laI amAro paricaya karAvavA. emane je ja maLe nahi. koIpaNa prakAranA prasaMge ucca teo ghera AvI pahoMcyA. "emane' game evAM pustako vAMcavA sthAne te cImanabhAI ja joIe evA agrihamAM sau koI mATe mAgyAM ane te kADhI ApyAM ane vAraMvAra Avatat 1: saMmata. virodhano sUra kayAMyathI nIkaLe ja nahi. jAhera jIvanamAM saMdharSanA prasaMgamAM lIMbaDInuM alina ane hijarata junAga rahevAnI vAta thaI. DhanI navAbI ane pAkistAnI paMjA sAme arijhI hakumata. A bAbatane cImanabhAInA jIvanamAM huM ghaNuM mahattva Apu. samagra saurASTranAM sarva prakAranA kAryo karavA mATe muMbaInuM chuM. atyaMta viparIta sayogamAM mANasanI zakita kSINa thaI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-83 jAya ane jo te durbhAgI hoya to vRtti paNa vikRta banI jAya, paraMtu cImanabhAi tA vicAraka, ciMtaka, eTale vadhu ciMtana-manana ane samAjasevAnA kSetre AgaLa vadhI e viparIta sayAge sAme vijayavata nIvaDayA. mArA citta upara zmAnI eTalI UMDI asara thayelI ke jyAre ajavALIkhahenanuM avasAna thayuM tyAre cImanabhAne maLavA ame gayelAM tyAre emane sauthI pahelAM meM e zabdA kahelA ka dAdara upara caDatAM caDatAM mane pratyeka kSaNe sokreTIsanuM ramaraNa thayA kayu" hatuM.. A sAMbhaLI te mIThuM hasyA hatA. emanA jIvananA A guNa sakSetre prasarelA hatA cImanabhAi Atmastha thayAnA samAcAra maLyA te je pahelI lAgaNI thaI te e ke jANe mAlArA tUTayA. A melArA te mAtra jaina samAjane ke pachI janmabhUmi prakAzanonA ke pachI muMbaigarA gujarAtIonA ja nahI paNa vicAronA vRndAvanamAM viharatAM sau kASTanA cittaniketanane meAbhAreA. zreSThinI vacce haratAkaratA eka zreyAthI' jANe potAnI ciMtanayAtrA sa"kelIne cAlatA thayA. jANe meAbhAro tUTayA DA, guNavaMta zAha kavi nhAnAlAle kAMka grIsanI sau'vallabha saMskRti, rAmanI rAjasavallabha sauMskRti yUrepa-ameAinI atha vallabha sauMskRti ane bhAratanI dhama'vallabha sa MskRtinI vAta karI che. kayAreka prazna thAya ke kahevAtI dhama'vallabha saskRtinAM satAnA A dezamAM sAcA dharmAMya krama thatA nahI* hAya ! kyAreka te vahema paDe ke A te dhama'vallabha sa MskRti ke bhavallabha vikRti ! jo vizaddhikaraNanI prakriyA satata cAlatI na rahe te dharmAMdayane adale bhAya thAya ema te. Ama na bane te mATe ApaNA sAmAjika, dhArmika, Arthi'ka, ane rAjakIya vyavahArazane satata mAratAM rahevuM paDe.. cImanabhAie A kAma vakha. sudhI sukSma pramuddha jIvana' para ematI ciMtanapUta mudrA a`kti thayelI hatI. khe-aDhI mahinA para emaNe patra lakhIne pramuddha jIvana' mATe kazuM lakhatAM rahevAnI vinaMtI karelI : muMbai gayA tyAre tryaMbakabhAIe TakAra paN karI : 'tame cImanabhAIne javAba lakhIne hA teA pADI, paNa prabhuduM jIvana' mATe kazu mokalyuM nathI.' te vakhate khyAla nahI ku mAre cImanabhAIne bhAvAMjali ApavA Avu* kazuka lakhavu paDaze. mArI munI mulAkAta vakhate zrI cImanalAla je. zAha maLavA AvyA ane mu. cImanabhAI cakubhAI zAha mAMA che e jANyu'. jaina klinikamAM emane maLyA tyAre kaheH guNavaMtabhAi! mane khUba bhUkha lAge che, mane khArAka mekalAvA sA pustakAnA khArAka.' pustakA to mekakSAM paNa te evI AzAe ke khIjI vAra muMbaI jaza tyAre cImanabhAine maLIne pUchIza ke, "puratA gamyAM kharAM?" paNa e taka na ja maLI. buddha jIvana eka khAnagI vAta karI lauM. sva. maMgaLacha jhaveracaMda mahetA prerita vidyAsatramAM tAtA eDiTAriyamamAM 'mAnavane UgA Ie' viSaya para traNa pravacanA ApavAnAM thayAM tyAre mu. cImanabhAinI hAjarIne kAraNe huM maneAmana thADeAka sabhAna anI jata. trIjA divasa mATe meM DaoN. ramaNalAla zAhane je viSaya mokalele te 'strIpuruSa sahajIvana' hatA paNa te badalI kADhaye *>j(W) 169 te tethI viparIta " saMyAgAmAM vicAranI ane kAya'nI dizA badalavAnI jIvanakaLA emane hAtha AvI gai hatI. sava* kSetra saphaLa thayA tenuM mAre mana A rahasya hatu. ane tethI temanA pratye huM sadAye Adara dharAvatA anya hatA. klinI eka vicitra vAta kahuM, to te e che ke sva. cImanabhAine zraddhAMjali ApavA aneka sasthAo ane vyakitaonI sabhA yojavAnI jyAre jAherAta thaI tyAre te jAherAta vAMcIne mane prathama paLe ema thayeluM ke AvI virATasanA pramukhapade zrI cImanabhAi joie 1 vadhu zuM lakhuM ? ane mAnavane khatama na kare tevu" vijJAna' e viSaya gAvI dIdhA. trIje divase zrAtAmitrae 'trIpuruSa sahajIvana' para ja khAle evI TakAra paNa karI. meM kAnamAM koIkane kahyu ya kharu': 'mu. cImanabhAi na hota to huM kholata paNa A viSaya para mArA vicArA thADAka uddAma hovAthI, hu* malAjo pALavA mAguM chuM. 'paryuSaNa vyAkhyAnamALamAM khAlavAnuM pate pachI mu. cImanabhAInI samIkSA sAMbhaLavA kAna saravA karavA paDe. emanI vANI svastha, gaMbhIra ane prasanna, zabde zabde jIvanamAM vaNAi gayelI vicArayAtrAnI jhalaka maLatI rahe. emanA zabdone AcAranA sathavAro eTale zabdo noMdhArA na lAge, vasativadhArA, zaherIkaraNa, audyogIkaraNa, pradUSaNa, hariphAi, sarakhAmaNI, mUvihInatA (rootlessness) ane nirAMtanA abhAvane kAraNe kayAreka ApaNI jIvanayAtrA jANe tANayAtrA hAya evA vahema paDe. siAnukhrisa AvA vahema pAkA thA jAya che. bhaviSyamAM evuM ya bane ke ekadare svastha evA mANasane lekA tI sthAna gaNIne AdarapUrva'ka AvakAraze. AvA mAnavIe~ Ajeya du`bha jAya che. AvuM eka mAnavItha' ApaNI vaccethI vidAya thayu., zabdo sAtha nathI ApatA tethI ahIM aTakuM chuM. Usage cImanabhAI Akhare gayAja! kevaDI moTI dUdha moTAM kAme upADavA mATe temanA taraphathI maLatI hatI? emane vicAra karuM chuM tyAre uttarAvasthAnuM sA ya ja nahI. paNa sau mane abhibhUta kare che. te sudhI potAnA vizALa svajana samudAya sAthe temane bhASA vyavahAra cAlu ja rahyo, temAM keTalI badhI pAradarzakatA parakhAtI ? e ja vANIne adhikRta karanAra tattva che ne? UMce ne UMce jatI emanI dhama`rati emane vyavahAra purUSa maTADIne dhama puruSa banAvye jatI hatI, prabuddha jIvana vATe je cImanabhAI maLatA hatA te krama jIvanamAM tejasvI ane dhama'jIvanamAM ciMtanazIla hAine AkhA aMka jhagI UThato. krayA prazna viSe cImanabhAi kevI rIta vicAre che te ApaNA vicArAnu anumAna zodhavA mATe jANavuM jarUrI khanI jatuM hatuM. emanA pratyakSa paricaya 4 1942 thI. tyArathI emanuM sneha nItaratuM prAtsAhana pAmatA rahyo chuM. have e smRtizeSa banyA che tyAre emanAM vividha samunnata jIvanakAryAMnA smarIne e smaraNAne praNamu chuM. -AcAya yazavaMta zukala, Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 cImanalAla cakubhAi zAha smRti aka vidyA ane sevAniSTha cImanabhAI 4 paDiMta dalasukhabhAi mAlaviyA sva. cImanabhAinA paricayamAM AvavAnuM mAre vizeSarUpe I. sa 1933mAM banyuM. huM sthAnakavAsI jaina kaoNnpharansamAM 'jaina prakAza'nI ephisamAM kAma karatA ane sva. cImanabhAi e kAnpharansanA maMtrI hatA. huM teA temanA viSe eka seAlIsITara che eTaluM ja te samaye jANatA. ekavAra me' kha'levuM eka pustaka kAlabAdevImAM jUtA pustakAnA vikretA pAsethI kharIdyuM hatuM, ane rastAmAM tenA pAnA pheravatA hatA. tyAM cImanabhAi bheTI gayA. Azcaya'thI pUchavA lAgyA ke 'are! tame barkale paNa vAcA che' ema kahyAnu yAda che. tyAre mane khabara na hatI ke teo tattvajJAna laIne ema. e. thayA hatA. pachIthI jANavA maLyuM ke temaNe ucca kakSAmAM tattvajJAnanA abhyAsa karI parIkSA uttI karI hatI, eTaluM ja nahui paraMtu parIkSakane paNa temanA prazaMsaka banAvI dIdhA hatA. eTalu' samaya' temanuM nAna potAnA viSayamAM hatuM. ahI mAre temanu mArA upara na bhUlI zakAya tevuM ane mArA nirmANumAM je temane phALA che, temanuM je RNu che. tenA nirdeza karavA jarUrI che. sthAnakavAsI kAnpharansamAM jyAre hu" nAkarI karatA hatA tyAre paM. sukhalAlajI muMbaI AvyA ane mane kahyuM ke, 'tu. ahIM zuM kare che?' me" kahyuM : jaina prakAzamAM aThavADiye eka lekha ane grAhakAnA saranAmA karuM cheM.' paMDitajIne Azcaya thayuM, ane kahevA lAgyA ke, 'zAMtiniketana jevA sthaLe bhaNyA pachI AvuM kAma kare te kharAbara nathI. mArI pAse banArasa Ava.' paMDitajInI vAta mane gamI. pazu mArI samakSa eka javAbadArI hatI. mane sthAvAsI jaina krAnku ranse bhaNAvyA hatA ane enI zarata hatI ke bhaNyA pachI traNa varSa' mAre konpharansanI nekarI karavI. meM paMDitajIne e vAta karI. temaNe salAha ApI ke ma`trIne kahI jo, jo te zarata mukta kare te kAma cheDI de, meM sva. cImanabhAi pAse mArI vAta mUkI ane kahyu` ke, "mane zAMtiniketana jevI ucca sasthAmAM mAkalI bhaNAvyA teA have Ape mane mArA bhagutaranA kAMika upayoga thAya tevuM kAya' Apavu joie. na ApI zakatA ho to zaratamAMthI mukta karI mane banArasa javA gho'meM ema paNu - kahyuM ke, phrAnsa pAse mahAmAnavanA * kezavarAma Aje atyAre savAramAM sthAnika patrA Times of India ane janasattAmAM vAMcyuM ke sanmitra mAnanIya mu. zrI cImanabhAI gai kAle avasAna pAmyA. vAMcI dhaNuM duHkha thayuM. prabuddha jIvana'nA tA. 1-11-1982nA chellA aMkamAM emanA hAspiTalanA bichAnethI' e nivedanamAM emaNe potAnI bimArInA viSayamAM ApelI vimAne vAMcatAM ATalA TUMkA gALAmAM A mahAmAnatra pArthiva dehane tyAga karI jaze e mAnyAmAM krama Ave? AvA majabUta hRdayanA mAnavane ApaNe gumAvyA e te hakIkata banI gai. amArA kheu vaccenI vikaselI AtmIyatAnA khIja 1933mAM lAThImAM gujarAtI sAhitya pariSadanA agiyAramA saMmelanamAM tA. 1-1-82 mATe sva. jaina AgamanA sa'pAdana kAmANIe phaMDa ApyuM che te te kAma mane soMpo te huM te kAma karavA rAjI chuM." te kALe Agamanu sauMpAdana sAdhu munirAjo ja kare evI havA hatI. eTale te kAma teo mane soMpI zake tema hatuM nahI. eTale temaNe nAkarI karavAnI zaratamAMthI mane mukita ApI, ane mArI je kAMi pragati thai zakI temAM te prakAre nimitta banyA che te huM kadI bhUlI zakayo nathI. Aje jayAre have teo ApaNI vacce nathI tyAre mArA uparanA temanA A RNunA svIkAra karI thaDeA haLavA khanu chuM. jo temaNe mane rajA na ApI hota te mArI zI dazA hota tenA Aje vicAra karuM chuM, tyAre manamAM temaNe mArA upara meTA upakAra karyAM hatA evI bhAvanA jAgRta thAya e svAbhAvika che. sva. cImanabhAi nibhi'kavicAraka hatA e teA kaTokaTIkALanA temanA lekhA ja khatAvI Ape che. te kALe pramuddhajIvana' ja eka evuM sAmayika hatu, jemAM nila'yapaNe je kASa rAjanIti khelAi rahI hatI tenI te samIkSA karI gayA che. sthAnakavAsI mahAsaMdhanI muMbaimAM sthApanA ane tenI je kAMi pragati thai che tenA yazabhAgI jo kAi hoya te sva. cImanabhAI ja che. temanA eka tarapha pragatizIla vicArAne kAraNe zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA pramukha anyA te samAdhAnakArI valaNane kAraNe teo muMbaI sthAnakavAsI mahAsadhanA pramukha anyA. Ama jUnA-navAnA setu e sva. cImanabhAi hatA. emanA javAthI yuvAno ane vRddho annee sAcA salAhakArane gumAvyA che e mAnavuM ja rahyuM. janme jaina chatAM temanA abhyAsa sava'dharma'nA hatA, ane [thI je grahaNa karavA jevuM lAgyuM te temaNe potAnI budhdhie kasIne svIkAyu" hatuM. temAM temaNe kAMi sa kAca anubhavyo na hato. izvaramAM temanI ananya niSThA hatI sAthe ja kama'vAdamAM paNu mAnatA e temanu' samanvayaparaka mAnasa dekhADI Ape che. mRtyu paryaMta te apramatta rahyA e temaNe mRtyu jItI lIdhu* hatu. tenI khAtarI karAvavA pUratu che. pArthiva dehatyAga kA. zAstrI vavAyelAM. tyArathI sadgata munazInA hAthamAM gujarAtI sAhitya pariSadanuM sukAna hatuM tyAM sudhI dareka sa"melanamAM tA amA acUka maLatA. emane paNa thoDA gabhIrabhAve TIkhaLa karavAno svabhAva. mAre paNa jarA haLavAza, khUba nikaTatA te sva. zAmaLadAsa gAMdhInA samayamAM jUnAgaDhamAM pariSadanu` saMmelana maLyuM tyAre zrI munazIne mArA tarapha je mamatva vikaselu tene kAraNe madhyaratha sabhAmAM TharAva mArI pAse lakhAve. bAjumAM mu. zrI cImanabhAi hAya, teme zrI munazInI chAyA jevA hatA. prabuddha jIvana'nA saMcAlana pachI mane niyamita a melavA lAgyA ane jayAre paNa emane koi lekha noMdhapAtra jaNAyA hAya ane e vize kAMI kahevAnu yogya mAnyu hAya 2 2 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-83 prabuddha jIvana 171 ane huM lakhuM eTale emane pratyuttara hoya ja. emanI jenuM 'jAti' tarIke svataMtra astitva che e vAda Ubho -kAyadAnI ja nahi, rAjakAraNa ane samAjanI UMDI jANakArI thayela. te vakhate 'janmabhUmi'mAM meM eka carcApatra ApeluM. ene emanA lekhamAM ApaNane jAvA maLe, ane ucca koTinA emaNe samucita javAba Ape. e paNa mArA pratyenI emanI patrakAra hatA e A nAnA sAmayika dvArA samajAya. AtmIyatA hatI. huM zuM lakhuM? emanA putrae chatra gumAvyuM mArA tarapha emanI AtmIyatA. tame ravajanoe gheDa varSe che te ApaNe svajanoe vAtsalya nItaratA vaDIla gumAvyA 'upara jaina sAhitya samArohanuM muMbaImAM 1luM adhivezana che. jaina mAnyatA bhale saMsArIne mekSa thavAmAM na mAnatI maLyuM te vakhate ajaina evA mane ene pahelo pramukha hoya. huM te dRDhatAthI mAnuM chuM ke aAtmasaMtuSTa mane svIkArya banAvyo. teo saMkucita sAMpradAyika nahatA. emanI draSTi sAMgopAMga pAra pADI gayelAM mahAmAnava mATe punarjanma nathI. khUba ja vyA5ka hatI. AvA prasannAmA mahAjIvane mArAM chellAM vaMdana. AMtaramArganA pravAsI ja vADIlAla DagalI AnaMdapramoda kare paNa cImanabhAie sArAnarasA badhA prakAranA cImanalAla cakubhAI zAhanA 1982nAM 20mI udyogapatio ane vepArIo pAsethI evI rIte dAna ugharAvyAM navembare thayelA avasAnathI muMbaI zaheranI sevAnI saMsthAoe ke saMsthAo TakI ane zeThiyAone aMtarAtmA paNa rAjI thaye. chatra gumAvyuM che. muMbaInI anukaMpA daMtakathA jevI che. bihA cImanabhAInuM jIvana parezAna thayelA vargo bhaNI kema vaLyuM? rane dukALa hoya, adhinuM vAvAjhoDuM hoya, baMgALanI rela hoya, emaNe garIbImAM abhyAsa karyo ane madhyama varganI muzkelI koIpaNa bhAgamAM kudaratI Apatti AvI ane muMbaInuM haiyuM e emanA jIvanane eka UMDo anubhava hato. temanI samAjapIgaLe ja. paNa hayuM pIgaLavuM e te UrmilatA che. pIgaLelA sevAnA kendramAM madhyama varga hatuM. jayAre kudaratI Apatti hayAne satkAryamAM pheravI nAkhavA mATe pejakanuM rasAyaNa hovuM AvatI tyAre temanI karuNAnA vistAramAM raMkamAM raMka leke joIe. cImanabhAI avuM rasAyaNa hatA. sahaja AvI jatAM. emaNe raMkanI sevA mAgI nahi, paNa cImanabhAI kharuM pUcho te dezanI paristhitine kAraNe ja khoLe AvIne paDI tyAre atyaMta kuzaLatAthI karI. madhyama sevAkAryamAM saMDovAyA hatA. lokamAnya TiLakane gaNitazAstrI vargane mANasa keTakeTalI dizAmAM tenI anukaMpA caritArtha karI thavuM hatuM paNuM AjhAdInI laData temane gaNita karatAM vadhu zake te samajavA mATe cImanabhAInuM jIvana jANavuM joIe. mahatvanI lAgI ane temaNe "ravarAja mAro janmasiddha hakaka che' cImanabhAInI kAma karavAnI paddhati evI hatI ke sevA ema kahIne prajAnI AgevAnI lIdhI, ane kALA pANInI saMsthAmAM paNa te koI moTI kaMpanInA ceramenanI jema varte. -sajA bhogavI. cImanabhAInuM paNa kaMIka AvuM hatuM. temane mahAkAya korporezananA ceramena nItiviSayaka nirNaya kare paNa samaya heta te te seTisa, zrImad rAjacaMdra, zvAITajhara ane vigatanI bahu carcA na kare. cImanabhAI mitAkSarI be bhinna bhinna dharmazAstranI philasUphInA abhyAsamAM jIvana nirNaya kare ane sAthIo tene emala kare. prazno UbhA vitAvata. emanuM valaNu ciMtana tarapha hatuM paNa emanA paga thAya te cImanabhAI rasto kADhe paNa amalanI bAbatamAM samAjanI yAtanA haLavI karavA mATe vaLyA hatA. janasevA e dakhalagIrI kare nahi. emanI A prakRti keTalIkavAra uparachalI temanA jIvanane AnaMda hate. najare jonArane cImanabhAI ghamaMDI lAge, paNa A vartananI Ama joIe te temanuM jIvana saMsAranI saphaLatAthI pAchaLa temanI kAma patAvavAnI kaLA hatI. chalakAtuM hatuM. bAhoza vakIla, pArlAmenTanA sabhya, AMtararASTrIya paMDita sukhalAlajIne tyAM mane cImanabhAIne prathamavAra pariSadamAM bhArata taraphathI pratinidhi, janmabhUmi jUthanA TrasTanA paricaya thaye. paramAnaMdabhAI kApaDiyAe temanA viSe ane presa TrasTa opha inDiyAnA ceramena, gujarAtI sAhitya vAta karelI. temane huM pahelIvAra maLe tyAre mane lAgyuM pariSadanA maMtrI ane chelle "prabuddha jIvananA taMtrI. A ke cImanabhAI te sAvacetIthI cAlanArA selIsiTara che. uparAMta aneka saMsthAonA pramukha. cImanabhAI Ama sAmAjika paramAnaMdabhAI rUDhibhaMjaka, cImanabhAI dricurata te nahi paNa pravRttimAM tarakheLa hatA. paNa emanI eka vizeSatA e hatI rUDhibhaMjaka paNa nahi. sukhalAlajIe ekavAra cImanabhAIne kahyuM ke sAmAjika pravRttimAM paDe ane chatAM tenAthI te alipta ke "tamAre saMpradAyathI aLagA thaI javuM joIe." cImanabhAIe rahe. jIvana eka vicArasAdhanA che. jIvananuM kendra vicAra che. AvI matalabane javAba Apyo: 'eTale ja tamArI pAse A kendrane temaNe kayAreya choDayuM nahi. AthI te jeTalA AvIne besuM chuM. paMDitajI gAMdhIjInA jIvanamAM jaina dharmane sAmAnya prajAmAM priya hatA ethI ya vadhu priya buddhijIvIomAM prANu jotA. jaina sAdhue brAhmaNa paMDita vagerenAM jIvanamAM hatA, emanuM jIvana eka evA mahAgraMtha (kalAsika) jevuM hatuM, temane kahevAnI badabU AvatI. paramAnaMdabhAI ane "prabuddha je lokapriya paNa thAya ane vivecakone paNa vahAluM lAge. jIvanamAM paMDita sukhalAlajInA jIvanadarzananAM jANe be vAhaka | zrI cImanabhAI sAmAjika saMsthAo mATe aDhaLaka dhana hatAM. cImanabhAIne paMDitajInI vAta gaLe UtaratI paNa emane "udharAvI zakatA. temanI selisiTara tarIkenI pratiSThAne samAja- khyAla e hato ke aMdara rahIne pheraphAra karo. temaNe temanAM sevA mATe upayoga karyo. hindustAnanA keTalAya udyogapationA lakhANomAM jaina dharmanA roga pratye agiLI cIMdhavAmAM koInI cImanabhAI selisiTara hatA. emanAM chio te jANe. emane zeha rAkhI nahi. muzalImAMthI bacAve bIjo koI selisiTara meTI phI laine cImanabhAIe emanA ahiMsA paranA eka nibaMdhamAM Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 172 cImanalAla cakubhAI zAha smRti aMka tA. 1-1 (avagAhana, pAnuM ra9) paMDita sukhalAlajI, paMDita becaradAsajI ane zrI paramAnaMdabhAI rAjI thAya evo muddo potAnI saMvata zailImAM A rIte mUkayo cheH "jaina samAja-zramaNa ane zrAvakavargaahiMsAnI samajaNa ane AcaraNa bAbatamAM moTA vamaLamAM paDela che. tenI mukta vicAraNe thatI nathI. paraMparAgata mAnyatAonuM prAbalya AvI mukta vicAraNane sudhe che. zrAvaka paraMparAgata kriyAo karI dharma karyAne satiSa le che. tethI temanA vahevAra ane dharma vacce meTuM aMtara che. zramaNavarga moTA bhAge jIvananA vAstavika praznothI anabhijJa che ane rUTibaddha che. vidvAna munio ane anya vidvAne nIDaratAthI vicAra kare, ahiMsAdhamane sArthaka kare evI apekSA rAkhavI vadhAre paDatuM lekhAze ?' A nibaMdhamAM AgaLa temaNe nAnacaMdrajI mahArAja, saMta- " bIlajI ane muni suzIlakumAre uttarottara pAramArthika kAryo karI kevI rIte ahiMsAdharmanI zobhA vadhArI che tenI vAta karI che. cImanabhAIe je muddo Ubho karyo che te eTale mahattvanuM che ke ApaNe-gRhastha ane sAdhuo-enA amala mATe vicAra nahi karIe te ApaNA hoTha parathI dharma zabda ja karamAI jaze. Aje jyAre samAja sudhArAnI caLavaLa lagabhaga muDadA jevI thaI gaI che tyAre. ane dareka dharmamAM akarmaya sAdhuvAda mAthuM UMcakyuM che tyAre ApaNe dharma ane samAjane ekasAthe rAkhavAnI pravRtti pramoda vinA karIe te cImanabhAI jevAnuM AvyuM lekhe lAge. - cImanabhAI eka evI vyakita hatA ke jemane mane duHkhInuM eka AMsu lUchavuM e mokSa karatAM moTI vAta hatI. Ane ja kAraNe te kriyAzIla gAMdhIvAdI hatA. cImanabhAIne mana sAmAjika javAbadArI e dhamane prANa hate. mRtyupathArI parathI emaNe je traNa lekha lakhyA temAM eka bhavya lekha "mAnavasaMbaMdhamAM temaNe eka sacoTa vAta e karI hatI ke saMsAranA saMbaMdha mithyA che evI vAta emane svIkArya nathI. zArAmAM eka evo vicArapravAha che ke badhAya saMbaMdha jUThA che. koI kAInuM saguM nathI. A saMsAramAM ekalA AvyA ane ekalI javAnuM che. cImanabhAIe A lekhamAM ema lakhyuM ke saddabhAgya mANasane uparanA upadezanI asara thatI nathI. emaNe ema paNa kahyuM ke mAnavajIvana eTale ja anekavidha saMbaMdhe ane anekavidha pravRttio. e vAta sAcI ke A saMbaMdha anitya che. eka divasa A saMbaMdhane aMta AvavAne che. zrI cImanabhAIe umeryuM ke "paNa te kAraNe AvA saMbaMdhe jUThA athavA mithyA nathI. e ja mAnavajIvana che. ene, artha eTale ja ke emAM Asakita na keLave. paNa mANasanA jIvananI kRtArthatA mAtra mAnava sAthe ja nahi paNa samarataH prANIsRSTi sAthe tAdAmya sAdhavAmAM che. je mANasa kheTA vicAthI athavA svArthathI saMkucita mana rAkhI, AvI; jaLathI dUra rahevuM ema mAne che enuM jIvana jhADanA sukA dUThA jevuM che. alabata, vArthanA saMbaMdhe keTalIye vakhata dukhamaya nIvaDe che. paramArthanA saMbaMdhe paNa kaSTamaya hoya che. eTale ke pAramArthika kAryo karavAmAM paNa kaSTa veThavuM paDe che, paNa e kaSTa ja jIvanane AnaMda che.' eka bAju mAnava saMbaMdha mithyA che ema kahevAmAM Ave che jayAre bIjI bAju e upadeza ApavAmAM Ave che ke prANImAtra sAthe tAre maitrIbhAva che. cImanabhAIe emanA A lekhamAM A vicAronI nabaLAI pratye evI rIte dhyAna doryuM che ke "mAnavasaMbaMdha" lekha badhA dharmagurUoe namrabhAve vAMcavo joIe. cImanabhAIe kahyuM ke prANImAtra sAthe maitrI bhAva mAtra zabdamAM ja na rahevuM joIe paNa prema, karuNu, dayA, maMtrI A badhA guNe sakriyapaNe jIvanamAM utAravA joIe.. A guNone popaTapATha hajAro varSathI ApaNe karatA vyA hatA paNa gAMdhIjIe tene karaNImAM mUkyA. cImanabhAIe AthI ekavAra lakheluM: "mArI jIvanadRSTi gAMdhIjIne badhI rIte Adarza tarIke svIkAre che. prakRtithI huM pravRttimaya chuM. nivRtti mArA ravabhAvamAM nathI. sAdhanazuddhi ane anyonA pratikAromAM mAnuM chuM.. mArI cittavRttio upara sArI peThe mAre kAbu che. jIvanamAM saMyama ane svAbhAvika che ciMtana ane manana mArA jIvananuM aMga che. satata vicArazIla rahuM chuM. mArA dhyeyathI lAkha jojana dUra chuM. gAMdhIjIne Adarza tarIke mAnyA che, e mATe nahi ke teo avatArI ke pupuruSa hatA. temanI apUrNatAe jatemanA pratyenuM AkarSaNa che. temAM rahelI. jIvanasAdhanA mane, mArgadarzaka che." jIvanane AnaMda kayAM haze? cImanabhAIe sakriya karuNAnI carcA karatAM A praznano javAba Apyo che: "sAmAnya mANasa jeTalA vizALa samudAya sAthe Atmaupajya sAdhI zake ema. enA jIvanano AnaMda che. mANasa jeTalo prema Ape che tenA karatAM anekagaNa prema tene maLe che, e kudaratane niyama che. e kharuM ke A saMsAra duHkhathI bharapUra che. emAMnuM ghaNuM duHkha mANase pite pedA kareluM hoya che, pitAnI prakRti athavA svArthathI.A jIvananA rahasyane tAga pAmI zakAto nathI paNa e anubhavasiddha hakIkata che ke sakriya prema ane karaNa, sivAya jIvanamAM bIje AnaMda nathI." - cImanabhAI dharmamaya vyakti hatA. sthAnakavAsI jaina, samAjanA AgevAna, samagra jaina samAjanA ja nahi paNa badhA dharmonA samAjanA te eka AgevAna banyA. tenuM kAraNa temanI mAnavalakSI dhamaMdaSTi hatI. A dhamaMdRSTinA hArdamAM viveka ane anukaMpA hatA. AthI te je karatA temAMthI dharmanI sugaMdha. sahaja rIte pharI vaLatI. A viveka ane anukaMpAne kAraNe emanA pratyeka kAryanA kendramAM manuSya dekhAte. cImanabhAI, dhArmika eTalA mATe hatA ke te manuSyavAdI hatA. A cImanabhAI Ama te kAyado ane vyavasthAnA upAsaka hatA. dezamAM paDelA saDA sAme jayAre jayaprakAzajIe caLavaLa zaru. karI tyAre cImanabhAIe ene virodha karela. indirA gAMdhInA prazaMsaka tarIke e paMkAyA. paNa jayAre 1975mAM kaTokaTI lAdavAmAM AvI ane kAyadAnA rAjayanI jagyAe saramukhatyAra, zAhI caDI beThI tyAre temaNe sarakArane virodha karavA mAMDyo. kaTokaTI vakhate janmabhUmi jUthanAM putranuM zIla sacavAI rahyuMtenuM zreya cImanabhAdanI lokazAhInA mUlyamAM rahelI asthAne. jAya che. .. ' ' . . , ; :uM !; ; . ja hatA je hajI jAge Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 nA memA TImAM ja azuddha tA. 1-1-83 'prabuddha jIvane kaTokaTI vakhate ekavAra mArI ophisamAM zrI cImanabhAI svAITajharane jagatanAM duHkhanuM koI bauddhika samAdhAna maLatuM jANItA taMtrI zrI bI. jI. vagIjha ane bhegA thaI gayA. nathI. cImanabhAImAM A nirAzA nathI. izAvAsyopaniSadanA "tuM cImanabhAI vagIjhane kaheH "meM te IndirA gAMdhIne eTale tyAgIne bhagava' sUtramAM temaNe nirAzA dUra karavAnuM baLa zepyuM. Teko ApavA mAMDe ke mArA yuvAna mitra vADIlAlane paNa jagatamAM je kAMI jIvana che te Izvare vasAveluM che. Izvara zaMkA jAya ke mAre vaDA pradhAna pAse kaMIka joItuM haze. A maMgaLa che tema jIvana paNu maMgaLa che. AthI IzvaranA nAme temaNe kahyuM tyAre temanA be upara je viSAda meM je te tyAga karIne je AvI maLe te huM bhagavate jA. IzvaranI viSAda nirbhaya vicArakane hate. cImanabhAIe e pachI sattA svIkAravAmAM Ave eTale mANasanuM svAmitva saheje dUra prabuddha jIvana'mAM bhAre nIDaratAthI saramukhatyArazAhInI a-naravI thaI jAya che. badhuM Izvarane samarpaNa karavAnuM che. A jagatamAM pravRttionI samIkSAo lakhI. kazuM ja hetuhIna nathI. puruSArtha karIe paNa pariNAma na dekhAya te paNa chevaTe satyane ja jaya thaze evI ahIM zraddhA che. cImanabhAIe cheka 70 varSanI uMmare "prabuddha jIvananuM A sthitimAM du:kha sAmenuM yuddha e kharekhara to aniSTa taMtrIpada saMbhaLAyuM. e pada saMbhALyuM te pahelAM temaNe sAmenuM zubhanuM yuddha che. ghaNA mitra sAthe carcA karelI. mane kahe: "paramAnaMdabhAInuM A patra huM saMbhALI zake ke kema te viSe mArA manamAM avaDhava cImanabhAIe je samatAthI mRtyune AvakAyu tenI pAchaLa che. tame niyamita lakhe te ApaNe A kAma hAthamAM laie." paNa A ja zraddhAnuM baLa hatuM. cImanabhAI jIvanavIra hatA meM lakhavAnI hA pADI, paNa bahu lakhAyuM nahi. paNa jyAre ane eTalA ja moTA mRtyuvIra paNa banyA. maLe tyAre majAka kare: "mane zULIe caDAvI tame badhA eka bAju khasI gayA." chelle hospiTalamAM gaMbhIra mAMdagImAM hatA ane huM maLavA rAMka baneluM jAhera jIvana game tyAre paheluM vAkya ja emanA memAMthI A AvyuM: "have eka lekha tarata "prabuddha jIvana' mATe mokale." sabhAgye emanI purUSottama mAvaLakara hayAtImAM jarmanI upara eka lekha huM mokalI zako tene zrI cImanalAla cakubhAI zAhanI ciravidAyathI ApaNuM mane eTalA mATe saMtoSa che ke cImanabhAI pratyeno prema A jAhera jIvana kAMIka rAMka banyuM che. lagabhaga traNa dAyakAthI huM rIte huM vyakata karI zakyo. emane ThIka najIkathI jote jANato rahyo, haMmeza e ja svasthatA . "prabuddha jIvananA taMtrI tarIke temanuM kAma kadAca sauthI ane e ja samatolapaNuM ! mArA e murabbI hatA. muMbaImAM ja vadhu ciraMjIva raheze. gujarAtanA keTalAka vicArone zaMkA hatI varSothI suprasiddha payuMSaNa vyAkhyAnamALAmAM ghaNuM varSa meM ke paramAnaMdabhAInuM patra cImanabhAI temanI jema calAvI pravacana karyo te darekamAM cImanabhAInI hAjarI-huMpha te hoya ja, zakaze? paNa cImanabhAIe "prabuddha jIvanane navuM ja paNa zAbAzInA be bola bAda zANapaNabharI sarasa pAdaTIpa parimANuM ApyuM. temanA rAjakIya lekho, temanA kAyadAviSayaka paNa emanI hoya ja. cImanabhAInuM vAcana vizALa hatuM lekhe evI ucca koTinA hatA ke gujarAtI bhASAnI zakita ane emanI vicArazakita sudaDha hatI. prabuddha jIvana" pAkSivadhI. e paramAnaMdabhAI jevA gadyakAra nahatA paNa emanA kanA taMtrI tarIke emaNe avirata addabhuta lekhana ciMtana vicAro ane viSa evA navA hatA ke lakhANa vicArathI pIrasyuM. emanI rajUAta haMmeza surekha, spaSTa, sughaDa rahetI be kAMThe chalakAtuM. ane emAM dalIla tathA draSTAMtenI suMdara ramajhaTa cAlatI. akhabArI Alama sAthe emano nAte sudIdhuM ane gADha hatA. "janmabhUmi, - cImanabhAIno atirajIvanane eka puruSArtha e hato ke pravAsI', 'phUlachAba" kacchamitra' "pratApa" patronA TrasTanA teo duHkhane samajavuM. duHkha zuM che? duHkha haLavuM karI zakAya ke apakSa hatA. tenI rUe mArgadarzaka banI rahyA, paNa e patranA nahi? jANItA tattvaciMtaka ane avanavIra che. AlbarTa ji vyavahAramAM ke emanA taMtrIonI ravataMtra abhivyaktimAM svAITajhara upara temaNe eka paricaya pustikA lakhI hatI temAM cImanabhAinI keAI dakhala ke kazI rUkAvaTa kadI nahotI. presa TrasTa temaNe vAITajhanA duHkhaciMtananI carcA karI che. svAiTajharane opha inDiyA samAcAra-saMrathone paNa teo adhyakSa hatA. A duniyAmAM koI maMgaLa tattva dekhAtuM nathI. temanA pI. TI.AI. nA borDa opha DirekaTasamAM mArI varaNI mukhyatve manamAM bhArebhAra nirAzA che. tenuM kAraNa e che ke emane a. bhArI hatI e huM kRtajJabhAve maruM chuM. cImanajagatamAM pAra vinAnAM duHkha che. enuM koI saMtoSakAraka bhAI acchA ane sAcA "jaina" hatA. emanI prakRti samAdhAna svAijharane maLatuM nathI. cImanabhAI lakhe cheH "AvuM dhIragaMbhIra ane emanI vANI-vartaNuMka TekavALI ne TAra. mananuM valaNa heya te saMsAra pratye udAsInatA athavA viSAda mahAvIra, sA kreTisa, gAMdhIjInA teo parama upAsaka hatA. pedA thAya. paraMtu svAIjharane AvuM kAMI ja na thayuM. AnuM muMbaInA jAhera jIvana para temanI savizeSa chApa ane asara kAraNa temanI prakRti ane ciMtanamAM maLI rahe che. temanI hatI. kAyadAnA kSetre teo niSNAta hatA. saMsadIya kAryapradezamAM prakRti kamagInI ane temanA ciMtananA pariNAme A temane phALA mATe ane ullekhanIya hatA. emanI chellI aMtara-karuNAne AcAradharmanA pAtharU5 gaNI svAnubhUtithI gaMbhIra mAMdagImAM muMbaImAM jaina hospiTalamAM huM emane be vAra temaNe sarve jIvo pratye prema, Adara ane karuNa dAkhavavAmAM ja maLI zake tyAre emanuM zarIra kRza thatuM joyuM paNa emanI pitAnI sAcI mAnavatA joI..mAnavatAvihoNI lakSmI, sattA cetanA evI ja bake vadhu tejasvI ane akabaMdha ! murakhI ke kIrtAimAM temaNe saMskRtine vinAza joyo. " cImanabhAI ne huM premAdarapUrvaka zraddhAMjali arpe che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 cImanalAla cakubhAi zAhu smRti aMka ajAtazatru zrI cImanabhAi pUrNimA pakavAsA ApaNA vaccethI eka evI prajJAsa panna hastIe vidAya lIdhI che ke jenI khATa purAvI asabhatra jaNAya che. temanu jIvana eka paheladAra svayaMprakAze jhaLahaLatA hIrA jevuM tejasvI hatuM. ane te dareka pahela potAnI rIte sapUNu' hatI. jIvananAM aneka kSetre ane viSayAnuM temanu jJAna, ciMtana manana ane jANukArI adbhuta hatA. temanAM vyakitatvamAM eka evu zILuM saujanya saraLatA, spaSTatA, sthiratA, ane vAtsalya vilasI rahetA ke kAi aMgata athavA saMsthAkIya muzkelI hoya tA mAga dazana meLavavA tarata e vaDIla pAse doDI javAnuM mana thAya. mane yAda che ke ekavAra ApaNA sAputArA pre(jekaTamAM eka vikaTa samasyA ubhI thayelI. tyAre huM ane zrI harIlAla DresavALA temane maLavA gayA. rAtre nava vAgyAnA samaya hatI. ame jaIne joyu te mAthAnA sakhata duHkhAvo hovAthI teo sUtA hatA. amane joIne tarata teo bichAnAmAM kheDA thai gayA. amee temane kheThA thaIna zrama levAnI nA kahI, ane je kAma mATe gayA hatA te khAkhata vAta karavA pharI AvIzuM tema jaNAvyuM", tyAre temaNe kahyuM ke 'nA, nA mane te sArUM che, kahe zuM muzkelI che? amAe muzkelI kahI, tyAre tarata gheADA vicAra karIne teno toDa kADhyA ane muddA paNu lakhAvyA. eTale kAmane te prathama mahatva ApatA hatA. zArIrika taklIphAne lane kAma na aTakavuM joie tevuM teo mAnatA hatA. ane AcaraNamAM mUkatA hatA. chelle chelle temanAM jIvananI aMtima sthitimAM pazu teoe svaciMtananAM niceoDarUpe suMdara mananIya lekho lakhAvyA che. je 'prabhu jIvana' dvArA ApaNane vAMcavA maLyA che. tenI zArIrika sa`patti nabaLI hatI chatAM mAnasika vyakti dhRNI samRddha hatI, 'vIlapAbhara' majabUta hato. eTale zArIrika takalIphA veThatA veThatA paNa teme hasate mukhe rahI tA hatA, teonA caherA para udAsI ke plagIrI bhAgye ja jovA maLatI. 'kaTAkaTI' daramyAna jyAre vyaktisvAtaMtrya ane vANIsvAtaMtrya para tarApa paDI. akhabAro upara sensarazipanI kAtara ekAma rIte cAlavA lAgI, tyAre eka dezapremI sUcita jAgRta nAgarika tarIke tenu leAhI ukaLI UyuM; te ghaNuM du:khI thatA, ane samasamI uThayA. AvA anyAyI kAyadA mATe tenuM mana vidroha karI UThayuM ke have te hada thAya che, A sahana thaI zake tema nathI.' A venA temaNe sakhata zabdomAM vasaMta vyAkhyAnamALA'nA vyAkhyAnamAM ThAlavelI. A anyAyI kAyadA virAdhI. temanAM vicArA bhUkhakhArAmAM pragaTa thatAM sattAvALAo coMkI uThelA, ane kAIpaNa kSaNe temane jelabhegA karavAmAM Ave tevA spaSTa cinho jaNAvA lAgyA, temanI nabaLI tabiyata jelavAsa sahI zake tema na hovA chatAM nAgarikAnI svataMtratA ane svamAna upara prahAra samAna dheAra anyAyanA sAmanA karavA jatA kadAca jelamAM javuM paDe te te mATe paNa teo taiyAra sthira zAMta ThaMDI tAkAta. thaIne kheThA hatA. AvI hatI temanI Xian temanAM gRhajIvanamAM asamAnatA ane visaMvAditA hatI. e mabhAvane pUravA mATe temaNe anya koi mAga' na apanAvatA tA. 1-1-83 kevaLa dhama'sa Mgata mAga' pasa'da karyAM, temaNe ciMtana manana ane sAdhanApUrvaka potAnAM manane ja saMvAditAthI bharI dIdhu. ane eTale ja game tevI viSama paristhitimAM paNa te varatha rahI zakatA. eTale ApaNane mAnavA kAraNu maLe che ke jema keTalAka saMtA ane tapasvIonI sAdhanA vikAsamAM temanI patnIe kAraNabhUta banI hatI, tema zrI cImanabhAInA AdhyAmika vikAsamAM paNa temanAM patnI zrImatI ajavALIkhenane sArA jevA phALA gaNI zakAya. temanI bimArI pUrve thoDA vakhata pahelA temane maLavA gayelI tyAre sAputArAnI pravRttionI khabara puchIne pRcchA vyakta karI ke sAputArAmAM jayAre bahu ThaMDI na hoya temaja garamI paNa zara thaI hAya tevA samayamAM aThavADiyu... AvIne amArI AdivAsI kanyAo sAthe rahevA ane temanI pravRttio nihALavA Avavu che. A jANIne mane bahu ja clAna Mda thayA hatA, ane jyAre sAputArAnAM sTAphane ane kanyAne A vAta kahI tyAre sau Ana vibhAra khanI gayA. temane tyAM vavA mATenA Adeza' samaya phebruArInI zarUAtane nakkI thaye, ame e samayanI utsukatAthI pratIkSA karavA lAgyA, prabhue amArI Aza pAra na pADI tenA khUba asesa rahyo. ** te vizALa vaDalA jevA hatA. ane potAnI zItaLa snehALa ane vatsala yAmAM saune DhAMkIne kheThA hatA. Aje amArA jevA keTalAye lekA ane keTalIye sasthAe temanI kALI chAyAthI cita thai gai che. A prajJAsaMpanna tejasvI vyaktinuM teja khIjAne uSmA ane prakAza ApanAruM' hatuM, te pote kabUla karatAM ke temanAthI yAnamAM besI zakAtu nathI, ane te chatAM jyAre juo tyAre te svastha ane dhyAnastha jevA ja lAge, teenuM vAMcana vizALa ane ciMtanamanana tethI paNa vizALa hatuM. vicAra ciMtanamanana ane sadbhAvathakI temanAmAM rAgadveSa IrSyA Adi sAmAnya mAnavIya nabaLAionA prAyaH abhAva jaNAtA, temanAM vizALa mitra samudAye temanI 75 ane 80 varSanI ujavaNInAM samAra Mbho sa'panna karyA tyAre temanA upara varaselI snehavarSAthI te gati thaI gayA hatA, tene sau potAnA bhAtmIyajana jevA lAgatA temaja saune paNa teo potAnA aMgata mitra jevAja lAgatA, teone koIne mATe khAsa gamA ke aNugamAnA bhAva naheAtA rahetA. paraMtu manamAM nivai rane bhAva hatA, eTale ema kahI zakAya ke mRtyu samaye paNa temanA manamAM bhagavAna buddhanI prAthanA ramatI haze keH 'surura'va vata jIvAma verinesu averinA verineSu manussesa viharAma averanA / susaravavata jIvAma, turaMsu turesa manussesa viharAma. nAturA / anAvA // susuravavata jIvAma, ussasu anusukA | usyukressu manussesa viharAma - anussukA // susuravavaMta jIvAma, cesAtvikacana pIti bhrakAnA vissAma, devA bhasarAyA 26 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-83 sthati :- verIomAM avarI thaine ame sukhethI jIvIe chIe, ane ava rapUrNAMka vatI'e chIe. turAmAM ame anAtura thaine sukhethI jIvIe chIe, ane anAtura ite vatI'e chIe. utsukAmAM ame anusukatAthI sukhethI jIvIe chIe ane vIe chIe amane nAmarUpAtmaka padArthAnI kAi Asakti nathI, evA ame sukhethI jIvIe chIe, Alasvara devAnI mAka ame premarUpI anna grahaNa karIe chIe, svatra AnaMda maMgaLa hA; vera irSyA draSa duHkha vinA dUra hA, sau potapotAnAM mAge. nibha yatA pUrvaka mAgaLa vadhA AvA premALa vatsala ane prabudhdha AtmAnuM sthAna te prabhucaraNeja hoya. ApaNe te e prArthanA karavAnI ke temanA jevA prabudhdha jJAtA aza ApaNAmAM pragaTe. sauya ne satyalakSI jIvana-pratibhA prabuddha jIvana guNavata laTTa 4 khelavu', 'ba TALavA, satya pacAvavu - mA badhAM guNA mANasa jIvanamAM utArI zake, enI mAnavIyatA ne enA lakSaNA cirakALapa "ta jIvaMta rahe cheH zrI cImanabhAi vyakubhAI zAha jIvananA zarIra ane AtmAnA satyane pAmI zakayA hatA. A satya bahu virala vyakita ja pacAvI zake. mane teozrInA vyakitagata anubhava nahIM, paNa enI vANI ane vicArAnA vizeSe anubhava kharA. emanuM jayAre sanmAna thayuM tyAre sva. cImanabhAie daMbha vagaranI vANI uccArI hatI. e satya kholyA hatA, je sanmAnIya vyakita bhAgye ja AlI zake. jyAre kASTha vyaktinuM sanmAna thAya che, tyAre emanI anedazAmAM ane bhAvamAM parivatana Ave ja che, khezaka, A parivartana mAnavIya jIvananI paripakavatA keTalI che. e pU aMze nahI. te apUrNa aMze vyakta thai jAya che-emanA -sanmAnanA uttaramAM vyakata karI ja ye cheH tyAre mAnasthita~ mananA rAkhI zakatA nathI. sva. cImanabhAinA sanmAna vakhate je vANI uccArAtI hatI, e sAMbhaLatA hatA. mAM para saheja hAsya hatuM paraMtu emanAmAM kAI piravata na nahAtu emanI A sthitaprajJatA hatA. A guru hatA emanA jIvananA. emanI A sthitaprajJatA e emanA jIvananuM lAkSaNika RRau da` hatu`-A sau e Atmateja, jIvananA cirakALa sudhI, jIvananA aneka vikaTa sa jogAmAMthI pasAra thaine paNa sAmAjika satkAyanA dIpa pragaTatA rAkha e jIvananI viralatA che--AvA dIpa pragaTato rAkhavA mATe sva. cImanabhAie jIvananI eka sUcaka dizA nakakI karI hatI. emaNe jIvananI aMtima samAdhistha sthitimAM kahyuM hatuM : "mArA jAheramAM ke khAnagI zeka karavAnuM TALajo." A eka moTA guNa hato. aneka saudayavAna vyaktine A rIte jIvanane mUlavatA nahatuM AvaDayuM e sva. cImanabhAI jatAM jatAM, jIvananA khUba upayAgI guNu zIkhavatA gayA. zrI cImanabhAI gayA. sAcA sauMdalakSI ne satyalakSI jIvananI pratibhA kAika agampa jagatamAM vilIna yaI gaI. huM emane ajali ApIza, paNa emanA jIvananA kAika guNune svIkArIne, vyakitatva janme che te mRtyu pAme che e darimayAna -ja nahIM, A jagatamAMthI sthULa deha nAmazeSa thayA pachI paNa svIkAravA jevA ciraMjIva bhAva mUkatA jAya che. sva. zrI cImanabhAI, AvA bhAva jUkatA gayA che ene grahaNu karIne ja ApaNe ene ali ApI zakIe. ka At 175 mahAmAnavanA dehavilaya' 3 gaNapatalAla ma. jhaverI jAtasya hi dhuvo mRtyu : A zAzvata niyamAnusAra mahAnubhAva zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pArthiva deha 20 nave'khara '82ne dine paMcamahAbhUtamAM vilIna thayA. mu. zrI cImanabhAi parApurUSa hatA. suzrAvaka hatA. aneka vidha sa sthAonA te vaTavRkSa hatA, jenI pratyeka vaDavAjI Aje svaya' sudRDha vRkSa banI che. janasamAja mATe te AmavRkSa samA hatA, jenA madhura kaLA ane zItaLa chAMyaDAnA Aje hajArA lekA aneka rIte lAbha lai rahyA che. sakhyAna dha dhArmi'ka, sAmAjika ane zaikSaNika saMsthAonA teo praNetA ane prANa samA hovA chatAM ane pratyekamAM sakriyapaNe salagna hAvA chatAM pote jalakamalavat alipta rahI zakayA e emanI vizeSatA hatI. uttama sAhityasAmagrInuM sadhana vAMcana ane parizIlana pote kare, tyArabAda ciMtana ane manemaMthana kare ane a Mte lekhA tathA vakatavyA dvArA navanIta ApaNane Ape evA te virala tattvaci Mttaka ane prAjJapuruSa hatA. emanA samagra jIvana, lekhana ane ciMtanamAM gAMdhIjInI gADha chAyA hatI. te kAraNe emanI bhASa:zalI sAdI saraLa ane hRdayaspazI rahI hatI. sadA jAgrata, apabhASI ane vyavahAramAM sUkSma pramANabhAna jALavanArA pU. cImanabhAI sthitaprajJa samA hatA. krAi pratye dveSabhAva nahI' ke vadhu paDatA anurAga nahIM. vicAra, vANI ane vanamAM jemaNe vadhumAM vadhu samanvaya sAdhyo hoya tevA te sajjata zreSTha hatA. teo rASTrIya bhAvanAthI otapreAta hatA. game tevA viparIta saMjogAmAM paNa potAnA spaSTa vicArIne makakamapaNe ane niDaratApUrNAMka te rajU karatA. bAhya rIte ucita sakhata jaNAya chatAM emanAM aMtasthalamAM karuNA, sa MvedanA ane anukaMpAno srota sadA vahetA. peAtAnA sattvazIla jIvanamAM emaNe dhama' ane sAmAjika vyavasthA tathA vyavahAru vicAradhArAnI suMdara saMvAditA racI hatI. emanA jevA bahumukhI pratibhAsaMpanna ane medhAvI purUSa aneka dAyakAmAM 'ekavAra' janme che ane bahujana samAjane anekhe prakAza Ape che. kIti, prasiddhi ane padAdhikAranI jemane lagIre khevanA nhAtI evA pU. cImanabhAi eka niSkAma kama yogI hatA. chellA thoDA varSoMmAM surammIzrInA vAtsalya ane sAnnidhyana mane ghaNA lAbha maLyA jethI mArA chatranamAM meM dhanyatA anubhavI che. emanA dehAtsagathI jaina jagatamAM zUnyAvakAza sarjAya che. muMbai jaita yuvaka saMdhanA pitAmaha adRzya thayA che, aneka saMsthAe zirachatra gumAvyuM che ane mArA jevI ghaNI vyaktine eka premALa rAhabaranI na pUrAya evI khoTa paDI che. emanA jevI tejasvI vyaktinI kSatipUti' bhAgye ja thaze. te jIvana jIvI jANyA. mRtyune AvakAyu" ane emanu mRtyu paNa dhanya banyuM. gaurava mA vasuMdharAne paNa potAne khoLo khUMdanAra mATe thAya evA nararata murabbI zrI cImanabhAine A ap zabda-puSpAthI huM ataranI zradhdhAMjali apu emanA mahAna ane pavitra AtmAne praNAma karuM chuM. ane Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 cImanalAla cakubhAi zAha smRti aMka tA. 1-1-83 anubhavane saMkrAMta karavAnI mathAmaNa * yazavaMta dozI navembara 20, 1982ne divase anazanapUrvaka dehamukta AvyA. paNa pachI AvI dezavyApI saMsthAomAMthI ane banelA zrI cImanalAla cakubhAI zAha anekavidha ujajavaLa sakriya rAjakAraNamAMthI mana kheMcI laIne maryAdita prakAranI ane pAsAM dharAvatuM jIvana jIvI gayA. solisiTaranA vyavasAyamAM e pitAne gamata kSetranI saMrathAomAM ja mana sthira kayuM.. atyaMta saphaLa thayAM, te bIjI bAju sAmAjika kSetre vividha Ama thavAthI kadAca sAdhAraNu leNadaSTie emane sevAkAryomAM pravRtta thayA. paNa mULe jIva ciMtakane. rAjakAraNa, nukasAna paNa thayuM haze. emanI zakita jotAM je akhIlA. kAyade ane rAjyabaMdhAraNa e badhA emanA ciMtananA viSayo bhAratIya sthAne temane maLI zakyAM hatA te emaNe kharA paNa sauthI vadhu anurAga tattvajJAna praye. cImanabhAI jANe ke sAme cAlIne jatAM karyA ema paNa kaI kahe.. - bhakata nahi paNa jJAnI hatA, eTale emanAmAM koine caraNe besavA paNa pitAnI ruci ane zakitano vicAra karIne potAnuM kArya karatAM svataMtra ciMtana karavAnI vadhu vRtti hatI. bhakita ane kSetra nakakI karI levAnI vyavahAru sUjha emaNe pahelethI pragaTa tapa dvArA thatI dhamarAdhanA pratye teo samabhAvapUrvaka jotA kharA karelI. emaNe ekavAra kahyuM hatuM ke nAnapaNamAM jIbha thothavAtA paNa emane pitAne mArga jJAnane vadhu hatA. emanI mathAmaNa eTale pote vakIlane badale selisiTara vyavasAya pasaMda karyo sRSTinA sanAtana prazno samajavA mATenI hatI. jo ke kharekhara te vakhata jatAM teo eka atyaMta asarakAraka, samAjanuM kAma karanArA mANase kAM to paisA ekaThA vakatA tarIke suprasiddha banyA te ApaNe saue joyuM. paNa karavAnI zakita dharAvatA hoya che, athavA vyavasthAnI ane e judI vAta thaI. emaNe te saMjogo vicArIne e saMje saMgaThananI zakti dharAvatA hoya che, athavA kaMIka karI chUTavAnI gAmAM zakaya hoya tevo zreSTha vyavasAya pasaMda karyo. rAjakAraNano dhagaza dharAvatA hoya che. cImanabhAInI sevAvRtti A traNeya paNa pratyakSa anubhava laI joyo. anubhave kadAca lAgyuM haze ke zakitaothI maMDita thayelI hatI eTale emanuM sevAkArya ApaNu jevAnuM AmAM kAma nahi, eTale pachI cUMTaNI ane haMmezAM saphaLa thatuM. asaMkhya saMsthAo 'emane pitAnA sattAnA rAjakAraNathI dUra rahyA. adhyakSa tarIke meLavavA utsuka rahetI. enuM kAraNa sevAnA kSetre eka rIte ema kahevAya ke mRtyu cImanabhAine nahotuM avazyaka evI A zakitaonuM emanAmAM thayeluM milana hatuM. joItuM evI rIte AvyuM. cImanabhAI haMmezAM kahetA ke saMsthAomAM sAthe kArya karanArAomAM cImanabhAinI loka- mRtyu game tyAre Ave, huM taiyAra chuM. mRtyunI bIka nathI, priyatAnuM kAraNa sAmAjika kAryo aMge mamatvane abhAva haze. paNa rogathI pIDAtAM pathArIvaza rahevAnI bIka che, ane thayuM teo sAthI kAryakare upara ghaNuM badhuM kAma choDI daI zakatA. evuM ke chellA eka mahinA emane asAya dardathI pIDAta; carcAo pachI sAmAne muddo ravIkAravAnI ane bAMdhachoDa karavAnI iripatAlamAM pathArIvaza rahevuM paDayuM. A sthitinI pIDA udAratA emanAmAM puSkaLa hatI. jarUra paDe tyAre paristhitine bhAre hatI. emaNe oparezanane je anubhava karyo te uparathI. haLavI banAvavAnI ane e rIte taMgadilI TALavAnI vinoda emaNe ema paNa lakhyuM ke uMmaralAyaka ane nabaLI sthitinA zakita paNa emanAmAM hatI. hasI kADhavA jevI bAbatane ' vinA mANase oparezana karAvatAM khUba vicAra kare, pIDAmAM mANasanI kAraNa gaMbhIra svarUpa nahi ApavAnI vivekazakita emanAmAM lAcArI varNavatAM kahyuM ke "mananI sthiratA game teTalI hoya te hatI. A badhA guNone lIdhe saMsthAonA kAmane emane vinA paNu mana dehane keTaluM paravaza che ene anubhava thAya che, kAraNa e paNa lAgato nahi hoya. ama jIvanamAM je anubhava nahete kare te chellA divasamAM cImanabhAI mayamamAgI* svabhAvanA mANasa hatA. karavuM paDe. A viSe emaNe je khulle dile ane nikhAlavicAramAM ke kAryamAM taddana cheDA para javAnuM emanuM valaNa satAthI lakhyuM temAM emanI bauddhika prAmANikatA dekhAi nahotuM. ene lIdhe teo aneka prakAranI saMsthAomAM kAma Ave che. je prAmANikatA eka veLA indirA karI zaktA ane tarehatarehanA mANaso sAthe paNa kAma karI gAMdhInI tarapheNa karavAmAM ane pachI pitAnI gaNutarI zakatA. pite rUDhicusta ke paraMparAvAdI mAnasavALA nahi hovA khoTI jaNAtAM indirA gAMdhIne virodha karavAmAM pragaTa karI chatAM sAMpradAyika saMsthAo sAthe saMbaMdha rAkhavAmAM ke emanuM evI ja prAmANikatAthI emaNe jIvananA aMtima divasomAM kAma karavAmAM emane kaze bAdha nahe. je vyakitao ane je A anubhava vize paNa lakhyuM. saMsthAo Aje astitvamAM che te saune sAthe laIne cAlavuM duHkhane anubhava thatuM hatuM ane pIDA paNa bhAre hatI ane e badhAM pAse satkAryo karAvavAM e emanI te paNa emaNe cittane zAMta rAkhavAnuM bhagIratha prayatna karyo. kAryapaddhati hatI. emaNe kahyuM che tema mAnasika zAMti ane svasthatA sArA prAdezika dhoraNe teo jhAlAvADanI keTalIka saMsthAo sAthe pramANamAM hatI. koI aDAavaLA vicAra manamAM AvavA detA joDAyelA hatA. sAMpradAyika dhoraNe rathAnakavAsI jaina saMsthAe nahotA. emanI cittazAMti ane dhaiya tathA jIvanabharanuM ciMtana sAthe paNa saMkaLAyelA hatA. paNa mAnavahitanI keTalIka saMsthAo chellI avasthAmAM temanI madade AvyAM. dhArmika paraMparA pramANe dvArA teo dezabharamAM je sthaLe sahAyanI jarUra hoya tyAM kahe ke pitAnA ciMtananA paripAkarUpe kahe, paNa emaNe chellA te pahoMcADavA tatpara rahetA. pI. TI. AI. jevI saMsthAnA ekAda divasa daramiyAna AhAra-pANIne tyAga karI chevaTanA adhyakSapade rahI temaNe samagra bhAratanA akhabArI kSetranuM kAma prayANanI jAgrata ane svastha cira taiyArI karI. chevaTa sudhI yu. eka veLA dezanI baMdhAraNasabhA ane saMsadamAM paNa jaI sabhAna avasthAmAM rahI dehatyAga karyo. A rIte kudarate emane Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-1-83 mAthe mRtyu samaye aNugamatA saMjogA nirmANa karyA tA paNu cImanabhAIe temAMthI paNa potAnA managamatA AkharI mAga jAte ja pasada karI lIdhA. haoNspiTalanA bichAnethI cImanabhAie je rIte lekhA lakhAvyA te eka sAdhAraNu ghaTanA che. cImanabhAi eka kharekharA khaudhdhika hato te darzAvatuM A eka Adarza dRSTAMta che. temAM bauddhika prAmANikatA uparAMta eka saja ka-ciMtakanI sarjanAtmaka preraNA paNa che. jIvanamAM je kaMi anubhaveza thAya tene zabda karavAnuM mana tA dhaNA badhA leAkAte hAya che paNa cImanabhAqhue anubhava ane enI zabdagata rajUAta e khe vaccenA sa Mbadha chellI ghaDI sudhI chAyA nahi. bhalabhayA lekhake jayAre zArIrika pIDA sahana karavAnI Ave tyAre potAnI sajana ane ciMtananI icchA khAi khese che. mAsane eve vakhate kazuM sUjhatuM nathI. vedanA kadAca emanA cittanA sarvAM ze khajo lai letI haze, cImanabhAi te atAla pIDA sahana karatA hatA. ane chatAM emanA dilanA UMDANamAM potAne anubhava zabda dvArA vyakata karavAnI, vAcakone pahoMcADavAnI adamya icchA sajAga rahI hatI. Ane ja ApaNe kharA AMtarika dhakakA, sajananI preraNA (krIeTiva aja) ke bauddhika jAgRti kahI zakIe. mANasa peAtAnA AnaMda viSe, potAnI mAnasika vyathA ane lAgaNIo viSe ha MmezAM lakhavA prerAya che ane evAM lakhANAmAMthI ja sAhityasarjana thayuM che. paNa asahya zArIrika vedanAnI ane agniparIkSAnI vAta vAcakanA manamAM saMkrAMta karavI, ane te paNa e vedanA sahana karatAM karatAM ja, e kASTha virala vyaktithI ja thAya. je vyaktinI sisakSA, sajjananI icchA, zArIrika vedanAnI pAra jaine paNa abhivyakti, pragaTIkaraNa zodhe tene eka prakAranI leAttara vyakita ja kahevI paDe. chellI ghaDIe, maraNapathArIe paDayA hoya tyAre mANasa jAtajAtanI vimAsaNeAmAM, sAcAkhoTA vicAzamAM, icchAomAM hUkhele jaNAya che. kAi hAyavoya kare che, kAi pAchaLanAonI ciMtA kare che. prApta amuka vyakitanI bhalAmaNa ke bhALavaNu kare che, kAI satAneA ke sAthIone chellI ghaDI sudhI salAhasUcana ApavAmAM ja racyApacyA rahI sAMbhaLanArAone vhA khApA" kahevAnI sthitimAM mUke che. paNa chellA viseAmAM potAnI zArIrika vedanA ane enAthI pragaTatA pratyAdhAtA-e anubhUti zAMti karavAnI icchA ja virala che ane ene amala ethIye virala che. A eka ja banAvathI paNu cImanabhAine ApaNe sajakatA AtmA kahI zakIe. * ApaNA AtmA vizvAtmAne ja aMza che. evu hoya teA e paramAtmA sAthe ekatAra thavuM ane tenuM saMgIta sAMbhaLavuM e parama lakSa hAya tenI sAthe ekatAra thai zakAya che, evA saMtapuruSonA anubha che. reDiyomAM amuka vevalegya temaja phIkavansI upara risIvIMga seTa gAvavAthI amuka TrAnsamiTaranuM anusaMdhAna sAdhI zakAya che, tevuM ja anusadhAna A jagatanI paramazakti sAthe sAdhI ApavAnuM kAma prArthanA kare che. A prAthanA eTale aMtarazuddhi. avagAhana'mAMthI 197 jaya jIvananA, mRtyunA nahIM meM mRNAlinI desAi 1950 nI vAta haraze. malabArI nyu mAM mArAM meTAM naMda rahe. emane tyAM avAranavAra javAnuM thAya. tyAMja meM mu. cimanalAlabhAIne prathama joyAM. te jamAnAmAM e prakhyAta solisiTara te kharAMja. ane rAjakAraNaradhara paNa kharAM. huM jelamAM jaI AvelI e hiMsAme mArA paricaya karAvyeA. dhaNA rAjakAraNI mahAnubhAvo sAthe nAnapaNathI rahevA matyu che. nikaTanA paricaya pazu thayA che. e badhAja khUba buddhizALI hAya che, catura hoya che. emanI khelavAnI bhASA eka hAya. paNa emanuM mana jANavuM hAyatA emanI AMkhAmAMthI vAMcI levuM paDe eTalu' teA e nAnI uMmare paNu jANI gai hatI. (DI) jyAre mu. cimanalAlabhAI sAthe paricaya thayo tyAre tyAM kaMIka kAyadAnI chAvaTa ja cAlatI hatI. emAM bIjAone bilakula khabara na paDe evA muddo emaNe kSajIvAramAM pakaDI pADI enu' mahattva thoDAka zabdomAM, paNa evI saceSTa rIte spaSTa karyu hatuM e sAMbhaLI jeTalA AnaMda thayA tethI vizeSa AnaMda mane emanI AkhA joine thayelA ! e AkhAmAM budhdhinA camakAra hatA. AgaLa, pAchaLa, khe lITIe vacce na lakhAyelAM ke mAMmAMthI na uccArAyelAM zabdo pakaDI pADavA. jarUra evI sAvacetIbharI kAkheliyata hatI. chatAM emAM eka anerI nima'LatA paNa hatI; evA mahAbhAnuvA pAse evI pAra ka nimaLatA bhAgye ja maLe ! sAdhAraNa rIte mANasone maLuM, vAtA karuM paNa lAMbA samaya sudhI saMbaMdha nA rahe aa sAmAnya rIte bhUlI ja* e mArI nabaLAI che. paNa mu. camanalAlabhASane joyAM tyArathI ja mana gaNugaNatuM hatuM : 'emane bhUlI nA zakAya.' tyAra pachI lagabhaga 12 varSa pachI pazu zu vyAkhyAnamALAmAM maLyA ane huM te emane bhUlI naheAtI gai. navAinI vAta to e ke ee paNa mane bhUlI nahotAM gayA ! vyAkhyAnamALA pUrI thayA pachInA snehamilanamAM emaNe rAjakIya paristhitinI kalpanA ApatuM eka TUMkuM pravacana ApyuM. A vakhate phalaka moTA hatA. bhAratanA aMtagata pravAha ane AMtararASTrIya khiLA aMge ee kahI rahyA hatA. ApaNI rAjanI sagavaDo ke agavaDA pAchaLa kharekhara zuM hoya che, dha, amerikana lAla " AvyAM, khAMDa methI thai, khAsamatI ceAkhA jovA nathI maLatA ( te vakhatanI amArI rAmAyaNa!) e badhAM pAchaLa kevI rAjaramatA hoya che e jANI navAI lAgI, ane yAda AvI prathama paricaya vakhate mana para paDelI chApa. eja muddo pakaDI pADavAnI kuzaLatA. evIja sacoTa zabdaracanA. evA ja suspaSTa vicAra, e ja camakatI AMkho, mu. paramAnaMdabhAinA gayA pachI prabuddha jIvananu saMcAlana mu. cimanalAlabhAe saMbhALyu, ane pachI tA'taMtrIsthAnethI' e vAra vAra maLatAM ja rahyA. nyAyata MtranI svAyattatA, zAsanamAM pravezI rahelI ApakhudI, dhAraNanI jogavAi vizenI SNAvaTa, gItA ane gAMdhIjIe e vicAradhArAnu emaNe kareluM' vivecana, zrImad rAjaca'dra vizenA emanA lekha, jaina tattvajJAna vizenuM ciMtana, emanA patnInA dehavilaya pachInu nikhAlasa Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cImanalAla cakubhAi zAhu smRti aka ! 178 AtmaciMtana, chelle chelle potAnI jIvaleNu mAMdagI vizenA pUrI svasthatAthI lakhelAM lekha, ane chellA mananA vicAro TAMkIne pUNuM'virAma ApatA e zAMta, gaMbhIra ane chatAM sahaja evI prasannAtAthI, tRptithI sabhara bharelo lekha, e ane evA aneka lekha ekavAra vAMcyA pachI bhUlI javAya evA nathI. jevuM emanu vyaktitva hatu' tevuM ja emanuM sAhitya paNa hatu. talaspazI', pAradaza'ka, bhASA--sauva hovA chatAM Akhara vinAnuM, sahRdaya, sujanatAthI, vivekathI zAlatu . emanA dehavilayathI ApaNe kAMika bahu ja mUlyavAna evu gumAvyuM evI lAgaNI thayA vagara nA rahI. chatAM pUgu bharelA dIve pUNa' cetIne ghI pUruM thAya eTale sahajarIte zAMta thAya. emAM phaphaDATa, kAjaLI, dhUmADe evuM kazuM nA hoya, tema mu. cimanalAlabhAIe sahaja rIte deha mUkayA, emAM jaya jIvananA che, mRtyune nahIM! saskArapASaka cImanabhAI * durlabhajI kezavajI khetANI garIbImAM janma lIdhAnA zreya lAMkhe gALe vyaktine samAya che-moTe bhAge gAmaDAmAM janmelA mANase meTA mANusa tarIke pa'kAyA che. sAhityakAro yA DAhyA mANasA kahevatanA rUpamAM kahI gayA che ke 'gAmaDuM saMskAranu poSaka che, zahera saMskAranu ghAtaka che.' jenA agaNita guNAnuM gAna Aje hajArA mukhethI karI rahyA chIe, tenuM janmasthAna nAnu gAmaDu hatu., eNe, gAmaDAMmAMthI zaheramAM AvIne potAnA pUrva' bhavanI pUchyAptane, prabaLa purUSAtha vaDe guNIne, muMbai jevA zaheramAM prakAza pAtharyAM. vaDIlanI sAmAnya AvakamAM, mubai nagarInA moTA dIvAnakhAnAnI garaja vagara, vIjaLInI jhagamagatI jyotinA ajavALA vagara, AjanI aneka prakAranI sagavaDavALI hArTaleAnI madada vagara, sAdI zetaraMjI ke godAnI pathArI para ArAma karIne, kAlejamAM ema. e. sudhInA abhyAsa karIne senAnA cAMda tattvajJAnanA vidyAthI" tarIke meLavyA hatA. tejasvI vidyAthI' tarIke potAnI kIrti jAmatI joSI tene selisITara thavAnI spRhA jAgI. prakhyAta peDhI kaeNpTana ane vaidya' nI ophisamAM umedavArI karI ane saphaLatA meLavI. sthAnakavAsI jaina samAjamAM te vakhatanA pakAyelA lIMbaDInA solisITaranI hUM"k meLavI. samAjamAM jayAre jyAre sevA karavAnI taka maLatI, tene jhaDapI levAnI kALajI karI, ane dhImethI seAlisITaranI eka cAlu peDhImAM bhAgIdAra tarIke joDAyA. sInIyara bhAgIdArAnI gerahAjarI thAM svataMtrapaNe potAnI ophisa karI. kAyadAnI kuzaLatA ane ThAvake mAMDhe grAhakanI mUMjhavaNu ane gUiMcanI ukela jhaDapathI karavAnI TevadhI petAne dhaMdhA, TAMcanA kAma karanArA ane raLanArAnI harALamAM lAvI zakyA. muMbai jevA zaheramAM, A rIte kATa'-kajiyAnA kAmamAM pravINatA meLavavAthI temanuM vyaktitva janamyulezA prasaMzA karIne aDhaLaka kAma ApavA lAgyA. tA. 1-1-83 vakhata jatAM kheA ane sarakArI khAtAnA kAme caLavA mA~DayA rASTrIya caLavaLamAM pUresa jamAvela tethI sarakArI sAMlasITaranI jagyA paNu maLI. uparAMta kendranI sarakArI cUMTaNI vakhate mahenata karIne sauMsadanA sabhAsadanuM sthAna meLayuM, paMDita javAharalAlajInI najare kuALa kAyadAzAstrI tarIke caDhayA pachI paradezamAM bhAratanA pratinidhi tarIke javAnI taka maLI. gAMdhIjInI caLavaLamAM bhAga letAM, saradAra vallabhabhAi ane munzIjI jevAnA saMgamAM UDakhesa thai zakI. presa TrasTa ek inDiyAnuM pramukhasthAna maLyu. je varasA sudhI jALavI zakayA. sthAnakavAsI jaina samAjamAM, kAnsa jevA judA judA samAjahitanAM kAryoMmAM vadhu hissA letA thayA. tethI bhAratabharanA sthA. jaina samAjamAM khyAti maLA, muMbaI zaheranI vasati vadhI-kacchathI, gujarAtathI, mALavA, mevADa, udepurathI ane saurASTrathI kAmadhadhA tathA nAkarI mATe tujArAnI saMkhyAmAM leAkA muMbai AvavA lAgyA. sahunI dha'bhAvanA tA sAthe ja hatI. tethI dhama karaNI mATe upAzrayA gAmamAM tathA parAMmAM baMdhAvA lAgyA. tenI sAthe sAdhusAdhvIonA cAturmAsa thavA lAgyA. A kAya mATe sarakhI vyavasthA jaLavAya e dRSTie zrI cImanabhAie zrI vamAna sthAnakvAsI jaina mahAsa'dhanI sthApanA karI, jenA chevaTa sudhI teo pramukha rahyA. dhama'karaNI mATenI vyavasthA tA thaI paNa samAjanA yuvaka vagate meTrIkathI AgaLa abhyAsa karavA mATe, muMbainI kAlejonA AzarA letre hAya te, sArI hAraTelenI upa hatI. te mATe sara cunIlAla bhAyacaMda mahetA tathA zrImAna kezavalAla rAdhavajI saMdharAjakA dhasa'nI mAtabara sakhAvatA meLavIne bahu ja suMdara ane vyavasthita khe hArTalA zarU karI. chevaTa sudhI tenA maMtrI rahyA pUnAmAM paNa jaina kaoNnpharansanI adhUrI rahelI bilDIMga saMbhALIne tyAM hosTela cAlu karI. A kAya' mATe zrI jaina kuLavaNI maMDaLanI sthApanA karI ane tenA peTAmAM nAnu khALamaMdira tathA lAyabrerI ane khetANI bhAInI mAtabara sakhAvatamAMthI eka kanyAzALA zarU karI hatI. rAjakoTamAM paNa zeTha gulA'da talakacaMdanA nAmathI hosTela zarU karavAmAM AvI che. cImanabhAinI anukaMpAvRtti eTalI jorAvara hatI ke kAinu du:kha jotAM ja tenu' huMyuM bharAi Ave ane kachaMka karavAnuM mana thai Ave. jaina upAzrayamAM ghvAkhAnA calAvavAnA rivAja temaNe dAkhala karyo che. hAlamAM kAMdAvADInu jaina kalInIka eTalA moTA pAyA para cAle che ke mATI haoNspiTalonA mukAbalA karI zake. emAM tA hajAro hiMdu-musalamAna dI'e tenA lAbha lai rahyA che. ene meTA pAyA para lai javAmAM cImanabhAine! khAsa kALA che. cImanabhAinu jIvana prathamathI ja sAdagIbhayu" ane ochuM kharcALa hatuM, je temaNe, tavagara thitimAM paNa nibhAvI rAkhyuM. temanI suvAsa ane sevAvRttie Ama-janatAmAM khUba ApaNuM ubhuM karyu hatu. dAkhalA tarIke, samAjasevAnA kAma mATe AMgaLI cIMdhatAM ja lAkho rUpiyAnA dAna maLI 30 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-23 . prabuddha jIvana rahetuM. kAma karanArAonI sArI TIma taiyAra karavAnI temane (pAnA 16rathI cAlu) Teva hatI. mane ghaNuM kaSTa ApyuM che. e chUTI jAya te mane ciMtA che. bhagavAna mahAvIra kalyANa kendra nAmanI saMsthA-dezanA bhayaMkara nathI." A zabda e mAtra vANInA zaNugArarUpe nahotA upadrava vakhate samAjane madada karavA mATe UbhI thayela, tenA hastaka belatA. e satata A pratIti anubhavatA hatA. emanI lAkhonA anAja tathA kapaDAnI sahAya thayA ja kare che. temAM zastrakriyA pachI vedanA vadhatI cAlI tyAre caherA para temaNe sAro bhAga bhajavyo hato. kadIka e vedanA pragaTe tyAre e vedanAne anAsaktabhAve : - sAcA arthamAM samAjanA sabhya, dharmane samaje ane abhyAsa karatI taTasthatA paNa sAthosAtha ja pragaTatI. duHkha ane azAMtine samajI javAnI tathA sukha tathA zAMtino mArga pAmaAcare evA hetuthI jaina yuvaka saMdha hastaka dara varase vAnI mu. cImanabhAInI sAdhanA vaiyakitakana hatI . e ekAMtika vyAkhyAnamALA goThavavAne temane bhAre zekha temaNe nibhAvI rAkhyo hato, jemAM bahAragAmathI paNa phAdhara vAlesa jevA sAdhanA hatI : paNa enA vizenuM emanuM manana teo jene paNa emAM rasa hoya tenA sudhI pahoMcADavA mAgatA hatA. pavitra purUSone bolAvI temanA vyAkhyAna gaThavatA. emaNe deha tajI dIdhe enI AgalI sAMje mahAsatIjI - cImanabhAI pitAnA dhaMdhAmAMthI bacate badho vakhata samAja temane navakAramaMtra bolAvI rahyA hatA, tyAre teo lagAra paNa sevAmAM gALatA. temane gRhasthAzrama dhaNa TUMkA hata-temane be kaMTALyA vinA navakAramaMtra bolatA hatA. mahAsatIjIe pUchyuM : dIkarA che. eka temanI ja sAthe dhaMdhAmAM ane bIje Ijanera pAMca vAgyA che. paccakhANa levaDAvuM?" temaNe 'hA' kahI, paNa che. thaDA varasa pahelAM temanA patnIe vidAya lIdhI hatI. sAthe ja pUchayuM: "sAMjanA pAMca vAgyA che ke savAranA ? e temanI zarIra saMpatti ghaNI sArI nahIM--paNa manabaLe ghaNA vakhate te temane "sAMjanA pAMca thayA che' e khulAse kAma karatA hatA. chellA varasamAM "prabuddha jIvana' nAmanA pAkSika apAyaH laukika daSTie e satya hatuM: paNa emanA dekhItI patramAM teo, tatvajJAnanA, pitAnA anubhavanA temaja rAjadvArI rIte sabhAna cittamAM tyAre anubhUtinuM paroDha UghaDI rahyuM hatuM. viSayo para lekha lakhatA. tenA taMtrI hatA. . anubhavanA A paroDhanI ja jhalaka ApaNane "avagAhananA prabuddhajIvana' nA lekhAe sArA saMskArI vAMcanArAone keTalAka lekhamAM maLe che. e pachIthI temaNe jIvana para karelA temanA pratye khUba AkarSyA hatA. tenAthI yuvaka vargane tathA mananamAMthI maLe che ane jene chellI pathArI kahevAya evA vicArakene khUba lAbha thayela che. mAMdagInA bichAnethI lakhelA traNa lekhemAM paNa A temanI AMtaraDAnI bimArIthI teo hatAza thayA pachI anubhUtinA paroDhanA ja raMgo jovA sAMpaDe che. DAkaTaronA abhiprAya mujaba sarajarI mATe temane jaina kalInIkamAM cImanabhAI, tame sthala dehe jayAre AthamyA tyAre ja sUkSma rahe lAMbe vakhata rahevuM paDayuM. amArA so vacce ugyA che. tamArI anubhUtinA e niranna samaya jatAM, temane lAgyuM ke have AmAMthI sAjA thavuM paDhanI lAlimA amArI AMkhamAM surakhI banIne chavAI muzkela che. tyAre vizeSa aMtarmukha thayA. jene draSTie saMthAre gaI che. kahevAya che tevA kaDaka vrata sAthe temaNe anyane IrSyA thAya tame amane thoDAka prazno ApyA che. e praznonA uttara tevI rIte deha choDayo. ejyAzI varSa sudhI teoe jIvI tarapha gati karI zakAya evuM manana ApyuM che. e mATe tamAro jANyuM. emAM zaMkA nathI ke temanuM jIvana Adarza gaNuya. AbhAra nathI mAnatA; e bhAra te svIkAre ja game. bhAratanA bhAmAzA ratibhAI gAMdhiyA che. saMskAranA rakSakanI vidAya che. cImanabhAInI pratibhAthI 20LanI gati kaMIka judI ja dizAe cAlatI hoya tevAM gujarAta ajANyuM nathI ane vaLI kudaratI niyati pramANe eMdhANa dekhAya che. ema lAge che ke samAja mATe, mAma mRtyu aTala che. paNa keTalAMka mRtyu visarAtAM nathI tevuM mATe jIvana chAvara karanAra sapUtane ekaekane vINIne cImanabhAInuM mRtyu che. temanI beTa na purAya tevI che. &ALanA khapparamAM levAnI vidhAtAnI yojanA che. chellA eka cImanabhAI zuM nahatA? teo prakhyAta tatvaciMtaka hatA. varSathI AvI vyaktionI cira vidAyanA je je AghAte haMmezAM adhyAtmanI khoja karatA. teono bahu ja baheno abhyAsa ApaNe sahana karI rahyA chIe te AnI sAbitI che. haju hato. teo jagatanA badhA ja dharmonA prakhara abhyAsI hatA. ane -te pAMca divasa pahelAM ja gAMdhIjInA AdhyAtmika vArasadAra, A badhA abhyAsa pachI temanuM kahevAnuM hatuM ke temanA jIvana pUrvanI saMskRtinA sAkSIrUpa RSi vinobAjIe cira vidAya para vadhu prabhAvazALI asara karanArA gAMdhIjI hatA. teo aneka lIdhI ! gAMdhIjInA aMgata maMtrI prakhara vidvAna padhArelAlajInA sAmAjika saMsthAo, keLavaNI, mAnavarAhata, dhArmika ane avasAnanI nadhi te haju sukAI nathI tyAM Aje saurASTranI vaidakIya saMsthAo (hospiTala)nA mukhya vahIvaTakartA hatA ane dharatInA dhAvaNane ujALanAra ujajavaLa prabhAvazALI vyaktitva A mATe joItA lAkha rUpiyA meLavavA mATe temane kyAreya dharAvatA, kudaratI Aphata vakhate saurASTranA moTA visAmArUpa koI takalIpha na paDatI. samAjasevaka zrI cImanalAla cakubhAInI cira viSayanA alabatta, dezamAM temanI khyAti eka prakhara dhArAzAstrI, adhAtajanaka khabara maLI. pArlAmenTeriyana, sAhityakAra ane patrakAra tarIkenI vadhu che ane - cImanabhAinI vidAya e gujarAta mATe bhAmAzAnI vidAya " tethI ja dezanI prathama baMdhAraNasabhAnA teo sabhya hatA, ane Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cImanalAla cakubhAi zoha smRti aka J e khUba jANItI khAkhata che ke dezanu badhAraNa ghaDavAmAM temanA phALA paNa gaNanApAtra che. e gaNunApAtra phALAnI kAraNe je dezanA prathama pradhAnama DaLanI yAdInA nAmeAmAM pati naherue je. sI. sI. nAma lakhyuM hatu. te cImanalonuM hatu, paNa dezanA sadbhAgye ko ke kamabhAgye, glu nAma AvA ja 'nAmanI bIjI vyaktinu' che. tevI kAryAlayanI gerasamajaNe cImanabhAi bhAratanA prathama pradhAnamaDaLamAM na joDAi zakayA ane jyAre sAvidhinA samaya * abyA tyAre paMDita naherune paNa tenu Azra' thayu' ane temaNe pUchyuM paNa kharuM ke ce`sI. sI. kauna he " bhAvine pheravanArI A ghaTanAe dezane eka prakhara samAjasevaka Apyo ane rAjakIyakSetre eka jaththara vahIvaTakartA ane kAnunaniSNAta gumAvyA ! * voy: kudaratI AphatamAM dezabharamAM mAnavarAhata pahoMcADavAnA kAmane cImanabhAie, khuba agratA ApelI ane tene ja mATe teoe bhagavAna mahAvIra kalyANa kendra' nAmanI sarathA nAvelI che, je sasthA dvArA teo dezamAM jyAM ane jayAre madada joIe, te paheoMcADatA. A madada evaDI moTI hoya che ke tenA AMkaDA lAkho rUpiyAnA rahe che. temanuM A priya sAya paNa temanI chellI vidAya vakhate jANe pUruM karI gayA ! saurASTranA vAvAjhoDAmAM mahAvIra kalyANa kendra dvArA madada paheoMcADavAnA chellA niSNu'ya karIne ja temaNe saMsAranI vidAya lIdhI te jANIne mastaka namI paDe che. jAvA maLyuM ke temaNe ApelA niNuya pramANe A sahAyanI rakama ghaNI mATI che. "mArUM" eTalu' sadbhAgya hatu. ke huM tenA najIkanA paricayamAM hatA. enuM kAraNa e paNa hetu ke mArA hastakanA jAhera sasthAkIya kAmeAmAM rAjakoTathI bahAranA kAya'kSetramAM te amArA kAnunI salAhakAra tarIke rahe evA nirNaya meM A sarathAo pAse karAvyo hato, 1970thI 1980nA samaya daramiyAna hu'' khAdI grAma|dyoga kamizanamAM hatA tyAre e sarakArI taMtramAM paNa ame ni ya karelA ane traNa vaSa' tee khAdI grAmadyoga kamizananA kAnunI salAhakAra hato. mArI ane temanI vacce umara ane kakSAnA ghaNA taphAvata hatA tema chatAM te Ave! taphAvata kayAreya dekhAvA na detA ane game te kAma mATe paNa rAjATa Ave ane hu` maLavA jAu. eTale tarata umaLakAbhera AvakAre 'ane temanA premALa hAtha lAMkhI karI mArA hAthano paMjo temanA paMjAmAM adha mesADI de ane peAtAnA niyata kAtha krama pUrA thAya pachI jyAM jyAM jAhera kAma karanArI vyakitane maLavA javAnu hoya tyAM mArI sAthe ja jAya. mAru' sadbhAgya Izvare laI lIdhu tene mane khUba ja AghAta lAgyo ane meM eka premALa vaDIla mitra gumAvyAnuM duHkha anubhavyuM. muLa temanI AvI premALa lAgaNIne kAraNe ja : azoka gAMdhiyA memoriyala TrasTa pratye temanI prathamathI ja kuNI lAgaNI rahI ane TrasTanuM udghATana karavA pote khAsa muMbaithI AvyA ane mane evo eka paNa prasa Mga yAda nathI ke ame maLayA hoie tyAre teoe TrasTanA khabara na pUchyA hAya mane potAnA anubhavAmAMthI kaIne kaI salAhana gAmI hoya 14s Here GTK $ tA.1-1-83 teoe haMmezAM rASTra-jIvanadhatarane mATe ciMtA sevI hatI ane tethI te dezamAM khanatAM dareka anAvAnA saparka ma para abhiprAya-salAha ApatA ane te mATe kASTanI paNa zehamAM na taNAtA. khAsa karIne sane 1969thI 1982 sudhInA gALAmAM ApaNe joizu' ke 'prabuddha jIvana'nAM pAnAMcyA dezanI ghaTanAo uparanAM temanAM maMtavyethI bharelAM che. te mATe jarUra paDaye temA zrI kandiAbena, zrI morArajIbhAI, rava. zrI vinAbAjI, sva. . jayaprakAza nArAyaNanI paNa TIkA karavAmAM sadAca nathI rAkhya ane temanAM pagalAMne khidAvavAmAM paNa haMmezAM AgaLa rahyA che. bhagavAna mahAvIra kapANa kendrathI mAMDIne aneka sAmAjika sarathAonA teo vaDIla hatA ane A sasthAo dvArA te aneka kSetre sevA karatA, je mATe temane moTA kuMDAnI jarUra paDe ja. paNa meM joyu' che ke teo A TrasTA mATenAM lAkhela rUpiyAnAM kuMDA Teliphona upara ja meLavatA. eka vakhata manA teo kahetA hatA ke, nakkI karelu kahu phAna upara je ekaThu' karuM chuM. te mATe bhAgye ja hu" kAine 'maLavA jauM. eTaluM ja nahi evA prasaMgo ghaNA che ke nakI kareluM ke jhaDapathI pUruM thaI jAya ane pachI bIjAne nA pADavI paDe je have kuMDa nathI joituM.' A pratibhAnuM ApaNe zuM mApa kADhazu ? ApaNe joie chIe ke kuMDA karavAnu kAma keTaluM" kaThaNa che ! paNa cImanabhAne mATe te atyaMta sahaja hatuM. ene emanA potAnA sevAkAya dvArA samAja para prabhAva hato. 14-8-82 nA roja mukha'mAM jANItA athazAstrI vADIlAla DagalInA putranA lagnamAM ame sAthe thai gayA. hu tene keTalAka samayathI maLyA nahotA tethI temane joine mane ciMtA 'thaI. kAraNa ke te khUba dUbaLA paDI gayA hatA. tethI me' ciMtAthI pUchyuM : 'cImanabhAI A zuM ? Apa ATalA badhA dUbaLA kema paDI gayA cheA ? javAkhamAM mArA hA pakaDI kahe : "basa, bhagavAnanA kaoNla AvI gayA che." me ciMtAtI kahyuM : "are ! nA, nA, evu zuM kaho che ?" pachI khurasImAM sAthe khesI aneka jAtanI vAto karatA pAtA ramAM nabaLAi vadhI gai te ravIkArI hasIne kahayu' :' paNa have zarIranA zuM vAMka che ?' Aje have samajAya che ke bhagavAnanA teDAne khyAla temane AvI gayA hatA! aksAsa eTale ja che ke bhAratamAMthI smR peDhI vidAya laI rahI che tenI khoTa purAtI nathI. DhebarabhAInI khATa paNa purAI nathI ! Ama saurASTranA mobhIo temAM garIkhA mATe jIvana apaONu karanArA mAbhIe-eka pachI eka vidAya le che te jAhera jIvana mATe moTI ciMtAno viSaya che. badhA dhama'sthApaka ane saMtapurUSono eka mata che ke sayama jIvananA pAyeA che. e ja dharma che. sayama eTale potAnI jAta upara kAbu meLavavA. A sayama sava' prakAranA, jIvananI badhI kriyAomAM ane vyavahAramAM keLavavAnA che. . asaMyamathI jIvana veDaphAya che. mana, vacana, kAyAthI sayama, vicAra, vANI ane vatanamAM saMyama e dhyeyalakSI jIvana. #_$&?+;", 'avagAhana'mAMthI " 32 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.11-83.=-=Ara.., . . . . . . * E1 - prabuddha jIla ka, " ajavana - jIvananA ATha dAyakA jemaNe ujALyA hatuM. * rAmu paMDita sAdAI ane sarakArane varelA hatA. e tyAgI na hatA, paNa jana samAjane ebha tUTI paDe, samagra samAjano saMtoSI jIva hatA. jIvanamAM emanuM lakSya vakIlAtamAM vadhu ne sarasa ciMtaka kharI paDayo. 81mAM janmadine 11mI mArca, 198ranA vadhu paisA banAvavAnuM na hatuM, paraMtu potAnA bahoLA jJAnane roja te cImanabhAI evA svaratha, prasula ane cetanavaMtA lAbha zikSaNaviSayaka ane sadAvratI saMsthAone ApavAnuM bhAsatA hatA ke A sadI [tA saheje vaTAvI zakaze evI lAgaNI thatI hatI; e bolavAmAM jeTalo saMyamI hatA eTalA ja AjathI eka dasakA pahelAM e baMdirA gresanA paramabhakata khAvApIvAmAM. jIvana pratye emanuM valaNa paNa niSNu thatuM jatuM hatA; zrImatI gAMdhI je kaI pagaluM le ene e AvakAratA. hatuM; AthI evuM mAnavAne kAraNuM hatuM ke e bAkInAM varSo bhAratIya rAjakAraNe lIdhelA jhokane emaNe mokaLe mane lokakalyANanI pravRttimAM ja vitAvaze. e jarUrI paNa hatuM; AvakArele ane thoDo vakhata te "prabuddha jIvana" jANe ke kAraNa ke je samAjanA e vaDA hatA ane jayAM emane koMgresa (AI)nuM mukhapatra hoya evI chApa uThatI, paraMtu mAnamaratabe khUba jaLavA e samAjane AvA dunvayI dhIme dhIme badalAtI jatI rAjakIya zailI, sagavADiyAM su, AdhyAtmika pukha ja kartavyabhAna karAvI zake. cImanabhAI rUDhicuratatA bhraSTAcAra ane ati kendrIta kAryazailIthI e akaLAI gayA ane adhunikatA vacce seturUpa hatA. emanA dhArmika vicAromAM ane enI sAme kaDaka zabdomAM lakhavA mAMDayA. aMtarika karmakAMDa karatAM vaijJAnika valaNa pratye vadhu pakSapAta ho; paraMtu kaTokaTI (imarajansI) daramiyAna te sattAne satya saMbhaLAvavAnI emanI pravRtti vizeSataH jaina samAjalakSI rahI, AthI emanuM jehAda jagAvI ane pitAnA hRdayanI vyathA eTalI rAjakIya ane sAmAjIka pradAna binasAMpradAyika hovA chatAM spaSTa bhASAmAM vyakta karavA mAMDI ke khuda emanA saMbhava che ke itihAsa emane jaina dhamI'enA netA tarIke ja mitra ane prazaMsA paNa DaghAI gayA. kaTokaTIe vizeSa yAda rAkhe. cImanabhAinA cAritrayanI tejasvI bAjunA lokone paricaya dhIragaMbhIra vyakitatvavALA zrI cImanabhAI sAme caDIne karAvyo. e mRtyu pAmyA tyAM sudhI jayAre jyAre emaNe rAjakIya mitra banAvavAnI vRtivALA na hatA, paraMtu jemane mitra banAvatA paristhitinI samAlocanA karI tyAre tyAre e koInI paNa emanA pratye vAtsalya dAkhavatA. kaI paNa meLAvaDAmAM emanuM vyaki. zehamAM taNAyA nahIM, pitAne lAgyuM te spaSTa zabdomAM kahyuM. tatva khUba dhyAna kheMcatuM. khAdInI sapheda TopI, lALa sapheda koTa ne nIDara taMtrI tarIke cImanabhAIe nAma ujALyuM, "prabuddha jhINuM dhotiyuM, dhIragaMbhIra lAMbu he, vedhaka akha, pAtaLI jIvana"nI pratiSThA paNa pAMca heta UMce caDhAvI. A pratiSThA seTI jevI kAyA ane bolavAnI pravAhI zailI. e khelatA TakAvavAnuM kAma agharuM banavAnuM che. kAraNa ke zrImaMta kamane khapa pUratuM paNa sAMbhaLatA ekAgracitto. mAnavIne jotAveta pAkSika calAvavAnA paisAnI kheTa nahIM paDe, emAM prANu jANI le. emanI hAjarImAM elaphela bolavAnI kaI hiMmata ja pUranAranI khoTa paDaze. na karI zake. dekhAve koI zarAphI peDhInA bhAgIdAra jevA paNa - cImanabhAI hRdayanA khUba saMvedanazIla, paNa caherA upara dhaMdhe selisITara. kAyadAnI AMTIdhU TI khUba sArI rIte jANe, pitAnI vedanA kaLAvA na de. emanA karatAM aDadhI dharmAdA TrasTa aMgenA kAyadAnI ghaNI kalame emane meDhe. umaratAne emanI hAjarIne bhAra solavA na de. potAnA pablika TrasTa aMgenI koIpaNa kAyadAviSayaka gUMca e mebhA viSe e jarApaNa sabhAna nahIM; sAmAjIka kAma aMge paLavAramAM ukelI Ape. game te vyakitane maLavA javuM paDe te paNa e taiyAra. ' ' cImanabhAi jevo sanmAnanIya, tejaravI ane vicakSaNa e saMsArI hatA, paNa saMsArasukha sAcuM yahIM bhogavI pusta jaina samAjane na sAMpaDaye hota to karoDa rUpiyA zakelA. e pitA hatA, dAdA paNa hatA; emanAM patnI lAMbI sadAvratamAM kharcAvAne badale arasapahANunA maMdiramAM ke mAMdagIne aMte cira vidAya pAmyAM te divase cImanabhAInI mahAlakSmInI gheDadoDamAM kharcAyA hota. chaLyA tyAM sudhI e varathatA joIne ghaNuM hiMga pAmI gayelA. dunyavIzrImaMta jainonA AtmAne DhaMDhoLatA raMdhA, emanA atimarAmane rIte saphaLa hoya ane jJAna ane ciMtana ThaThAMsa jagADatA rahyA ane emanI saMpattine yogya mArgo' kharcAvatA bharyA hoya e kAraNe pAMca mANasemAM pujAtA hoya rahyA. cImanabhAI sArA kAma mATe Tahela nAkhe palakavAramAM evA je jaja sajajane meM ApaNA samAjamAM pAMca-pacIsa lAkha rUpiyA ekaThA na thAya evuM bane ja nahIM. joyA che, emAM cImanabhAI eka che. emanI prAmANikatAmAM ane karakasarabharyA vahIvaTamAM le kene emanI lekhanazailI sAdI pazu ciMtanapUrNa hatI. zraddhA hatI. A zraddhA dinapratidina dRDha banatI gaI, kadI binaADabarI ane hRdaya sasarAM utarI jAya evAM pravacano emAM oTa AvavAne prasaMga ubhe thaye ja nahIM. jaina ane evAM ja sacoTa lakhANo vaDe eka vizALa cAhaka varga samAjamAM zrImaMtonI khoTa nathI. zrIma tAIne saddakAryamAM vALe e ma Ne ubho karyo hate. e ka ja kuTuMbamAM evA mANasanI kheta ubhI thaI che, A kheTa jhaTa pUrI zake vasatI traNa traNa peDhI upara emanA vicAronI bhUrakI chaMTAI evI vyakti atyAre te kSitija upara kayAMya dekhAtI nathI. hatI. AvA mahAnubhAvanI vidAye zUnyAvakAza maLe che; paraMtu - cImanabhAI garIba kuTuMbamAM janmelA paNa ApabaLe AgaLa emanI paraMparA jALavavAnI ane ene saMvardhavAnI javAbadArI AvelA hatA. e ArthikarIte sukhI hatA, samRddha haMtA; paraMtu ApaNI saunI che. cImanabhAIe jIvI jANuM, ApaNe paNa kati - DA. emanI 10vanazelI madhyamavargIya hatI. vI ja NIzuM? : ' - : , ie , ; hade Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 thI 182 cImanalAla cakubhAI zAha smRti aMka tA. 1-1-23 pratibhAzALI mahAjana ane tatvaciMtaka - jayantilAla Ara. zAha, vAtAvaraNane cetanAthI dhabakatuM rAkhyuM hatuM. A rIte teo hu ane jIvana pratyekanA mATe sanAtana che. keTalIka AjIvana kamaganA sAdhaka banI rahyA hatAM. vyaktio evI hoya che jeo mRtyu para vijaya meLavI zake zrI cImanabhAIe pitAnA mRtyunA thoDA varSo agAu che. AvI vyakitaonuM mRtyu jIvananI sAdhanAnI pUti samu pitAnA tatvadarzana graMtha avagAhanamAM "maraNubhaya' nA zirSakathI banI rahe che, je e satyanI pratIti ApI rahe che ke jIvana mRtyunI mulavaNI karatAM vicAre pradarzita karyo che. e veLA bhale kSaNika hoya, paNa mRtyu kSaNika nathI. AvuM mRtyu apa to mRtyu kayAMya dekhAtuM na hatuM, chatAMya emaNe manuSya vAdarUpa hoya che. koI tene icchita mRtyu kahe che. mAnavI jyAM tarIke karela varNana emanI UMDI ciMtana dRSTinoja sudhI jIvavA Icche che tyAM sudhI mRtyu tene abI zakatuM nahi paNa eka digya AtmAnuM ja darzana apI rahe che. nathI, chatAMya mAnavIe mRtyune AvakAravuM paDe che. dharmazA | "jhera to pIdhAM che jANI jANa" anusAra jIvananI mRtyune mAtra deharUpI jINuM vastrane badalAvI navA deharUpI vastrane anekavidha kaDavAzarUpI jherane teoe pitAnA jIvanamAM paridhAna karAvanAra prakriyA tarIke mulavyuM che. deha nAzavaMta che. pacAvI dhamaka, samAja ane rASTrane pitAne anubhavanI AtmA nAzavaMta nathI tethI te jINuM deha tyajI nava deha phalazrutirUpe je pAtheya apyuM che, je mArgadarzana Apela che, dhAraNa kare che. e mAtra ApaNA mATe nahi, paNa apaNuM anugAmIo mATe | snehIvarya zrI cImanabhAIe pitAnA jIvanane kadAca A dhruvatAraka banI emanI kartavya keDIne sadAya ajavALatA raheze. ja dRSTithI mulavavAM mRtyune AvakAratAM tA. 6 ThThI okaTobare sva. zrI paramAnaMdabhAI kApaDInA anugAmI tarIke zrI jaNAvyuM hatuM ke "A deha para mane lagAre asakita ke cImanabhAIe "prabuddha jIvana'ne je rIte saMbhALyuM, atmisAta prIti nathI. A dehe te mane ghaNuM kaSTa ApyuM che, e chuTI karyuM eja emanI kartavyasAdhanAnI ujajavaLapurNa paripUti jAya te ciMtA nathI." A zabdonuM uccAraNa karavuM saraLa kahI zakAya. jIvana pratyenI sabhAnatA ane sajAgatAe emane ane saheluM nathI. keI sAmAnya mAnavI pitAnA jIvanane aMta kamogI banAvyA. najIka hovA chatAMya jIvanane moha choDI zaktA nathI. janma ane mRtyu A banne vacce je avakAza che te che jIvana, eka bAhoza dhArAzAstrI rAjanItina tarIke, bhAratanA svAtaMtraya sAmAnya rojiMdu jIvana, mAnava A avakAzamAM aTavAI saMgrAmanA eka senAnI ane bhAratanA baMdhAraNanA ghaDavaiyAmAMnA nirNayAtmaka valaNa laI zakatA nathI. eTale zAstrakAroe eka niSNAta tarIke, sAmAjika, zaikSaNika, sAMskArika ane dhArmika saMsthAonA preraka tarIke, sutradhAra tarIke, gujarAta mAnavIne mAyAthI cAlatA yaMtra sAthe sarakhAvela che. sAhitya pariSadanA varSo sudhI maMtrI, pIDha patrakAra, pratibhAsaMpanna zrI cImanabhAIe "prabuddhajIvana mATe tA. 10-11- lekhaka temaja samagra jaina samAjanA agresara tarIke teoe 1982 nA roja lakhAvela pitAnA chellA lekhamAM varNavyuM che pitAnA jIvanarUpI kurukSetramAM eka kuzaLa dhA ja nahi, paNa ke "bhAratIya vicAradhArAmAM eka pravAha e che ke badhAya senApati tarIke AjIvana saMgharSamAM eka aNanama laDavaiyA saMbadhe jaThA che, mithyA che. koI koInuM saguM nathI. ekalA tarIke yazasvI rahyA. e ja rIte mRtyu sAme be be mahinA AvyA chIe ane ekalA javAnuM che. sadabhAgya mANasane sudhI avirata laData ApI. hasatA cahere mRtyunuM pratipAda A upadezanI bahu asara thatI nathI, ke prasaMgane detA detA je rIte ApaNI sau koInI vaccethI vidAya thayA, anulakSIne kSaNika vairAgya Ave. e vAta kharI che ke A e vidAya ApaNA saunA mATe preraNabaLa banI rahe. badhA saMbaMdhe anitya che, eTale ke eka divasa ene aMta zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha sAthe 1940 thI upapramukha AvavAne che, paNa te kAraNe saMbaMdha juThA athavA mithyA ane pramukha tarIke teo saMkaLAyela hatA. vardhamAna sthAnakavAsI nathI. e ja mAnavajIvana che.' jene kalInIka, zrI jaina ejyukezana sesAyaTI, presa TrasTa zrI cImanabhAI tatvadazI' ciMtaka hatA. eTale ja teoe opha InDIyA, saurASTra TrasTa, gujarAta inDasTrIyala invesTamenTasa jIvanane anitya tarIke svIkAryA chatAMya tene mithyAna mAnatA, kAraparezana, bhagavAna mahAvIra kalyANa kendra, bhagavAna mahAvIra jIvana tarIke pAramArthika stara para mulavatAM Alekhe che, ke je 2500 nirvANa samiti vagere aneka pratibhAzALI saMsthAo mANasa beTA vicArothI athavA svArthathI saMkucita mana rAkhI, sAthe saMkaLAI cirasmaraNIya sevA ApI hatI. AvI jaMjALathI dura rahevuM mAne che, enuM jIvana jhoDanA sukA zrI cImanabhAInI vidAyathI kevaLa jaina samAja mATe ja ThA jevuM che. alabata, svArthanA saMbaMdho keTalIya vakhata duHkhamaya nIvaDe che. paramArthanA saMbaMdhe paNa kaSTamaya hoya che, nahIM paraMtu samagra samAja mATe na pUrAya tevI khoTa paDI che. eTale ke pAramArthika kAryo karavAmAM paNa kaSTa veThavuM paDe che, jema emanuM jIvana dhanya banyuM e rIte ja emanuM mRtyu paNa e kaSTa ja jIvanane AnaMda che. . paNa dhanyatA anubhavatuM ApaNuM sau koInA mATe kartavyaniSThAnI zrI cImanabhAInA A zabdo ja e vAtanI pratIti Ape deNarUpa banI rahe che. che ke teone AtmA, najIka hovA chatAMya teoe saMsArI jIvananI aMtima paLa sudhI sajAga rahenAra A mahAna tarInI sAdhanAmAM ja saMnyAsI jIvananI suvAsathI sabhara karI AtmA emanA akSaradehe ApaNuM sau koInA mATe eka jIvaMta pitAnA jIvanane nahi paraMtu pitAnI AjubAjunA samagra AdarzarUpa banI rahe eja prArthanA. na thanA dhaDavA sAmAjika sArika arayAonA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-83 prabuddha jIvana cImanalAla cakubhAI zAha nA DA. ramaNalAla cI. zAhu cImanabhAi eTale mApaNA rASTra sthavIrAmAMnA eka, te peAtAnA meTA bhAganA samaya vividha sAmAjika, dhArmika, ne sAMskArika pravRttionAM sa'cAlana ane mArgadarzanamAM temaja lekhana, adhyayana ane mananaci MtanamAM pasAra karatA hatA. cImanabhAi eTale selpha meiDa mena. emanuM jIvana eTale zUnyamAMthI sarjana. emanuM jIvana eTale prabaLa puruSA'nI auravagAthA. cImanabhAInA janma saurASTramAM lImaDI pAse pANasINA gAmamAM I. sa. 1902nA mArcanI 11 mI tArIkhe sthAnakavAsI jaina kramamAM thayA hatA. emanA pitA cakubhAI gulAbacaMdanI Arthika sthiti sArI nahi eTale i. sa. 1900mAM te muMbaImAM nokarI karavA AvyA. muMbaimAM jhaverI bajAramAM suthAracAlamAM eka nAnakaDI oraDImAM rahetA ane aa bajAramAM ghvAnI eka dukAne nAkarI karatA. bALaka cImanabhAi khevanA thavA AvyA tyAM emanI mAtAnu AvasAna thayuM. pitA cakubhAI bharayuvAna vaye vidhura thayA. bIjA lagna karyAM. apara mAtA raMbhAbahene bALaka cImanabhAIne potAnA ja saMtAnanI jema UcheryAM-eTalI badhI sArI rIte ke cImanabhAine potAnI janmAtrI mAtA judI che evI khabara suddhAM paDavA dIdhI niha. ra lAkhahenane potAnu kAi saMtAna thayu" nahi ethI paNa emanuM samagra vAtsalye cImanabhAI para varasyu ethI cakubhAi, raMbhAbahena ane cImanabhAi e traNa sabhyonA kuTu-bamAM kAi kauTubika visaMvAda ke sa Mdha'ne avakAza rahyo nahi. prAthamika zikSaNu pANusINAmAM ane mAdhyamika zikSaNa suMbaInI bAjI pannAlAla hAiskulamAM tathA bharaDA hAIskulamAM laine cImanabhAIe tejasvI kArakirdI sAthe meTrikanI parIkSA 1919mAM amadAvAdamAM ApI. pazu parIkSAnA visA daramiyAna ja amRtasaramAM jaliyAMvAlA banAva anyA ane bhAratabharamAM jANe jvALA phATI nIkaLI. amadAvAdamAM paNa tAkAneA thayAM ane vidyAyI'e meTrikanI parIkSA mATenA zamI ANA bALI nAkhyA. bAganA agni bhUmitinA peparanI parIkSA adhUrI rahI ane thoDA samaya pachI te vaDodarAmAM levAnuM nakakI thayuM. paraMtu te daramyAna cImanabhAInA lagnanI miti nakakI thaI gaI hatI. bhUmitinI parIkSA na Ape to TakA ochA Ave. nApAsa thavAnA prazna nahAtA, kAraNa ke gaNitanA khIjA khe peparA sArA gayA hatA. sattara varSanI vaye cImanabhAInAM ajavALIbahena sAthe lagna thayAM. meTrikamAM pUrI taiyArI chatAM sogavazAt prathama vargana maLyo. bIjI bAju gRhasthajIvanamAM praveza karyo. e jamAnAmAM meTrika sudhIneA abhyAsa Ache. na gaNAtA. paraMtu cImanabhAinI IcchA kAlejamAM abhyAsa karavAnI hatI. thi' riyatine kAraNe pitAzrInI macchA emane nArIe khesADavAnI hatI. chevaTe eka varSa' mATe bhaNavAnI chuTa maLIne teo muMbaImAM elphinsTana kaoNlejamAM dAkhala thayA. 183 e divaseAmAM elphinsTana jevI kAlejamAM abhyAsa karavA e mATA gauravanI vAta gaNAtI. AkhA muMbai ilAkAmAM gaNIgAMThI kAlejo hatI ane temAM sarvazreSTha te ephrinsTana prinsipala tarIke kAi aMgreja ja hoya. cImanalAinA vakhatamAM prinsipala kAnvaTanTa hatA ane adhyApakAmAM narasiMharAva diveTiyA, saMskRtanA samatha' paMDita e. bI. gujendragaDakara ane phrilAselphInA prakhara azvAsI Di-annAde hatA. cImanabhAi e divaseAmAM emanA pitAzrI sAthe kAlabAdevImAM eka cAlamAM rahetA. eraDImAM vIjaLInI battI paNa naheAtI. pote cAlImAM sUi rahetA ane cAlInI khattIe vAMcatA. kAlabAdevIthI elphinsTana kaoNleja sudhI TrAmamAM eka AnAnI TikiTa hatI e paNa paravaDe tevI sthiti nahatI, eTale rAja kaoNleja cAlIne jatA ane cAlIne pAchA AvatA. pahelA varSanA abhyAsa pUrA thayA ane unALAnI rajA paDI ke tarata pitAzrIe emane ThAkarasI mUlajInI eksamAM nAkarIe besADI dIdhA. paraMtu parIkSAnuM pariNAma jyAre AvyuM tyAre te dhaNuM ja sAruM" hatuM. cImanabhAine sarakAra taraphathI ziSyavRtti maLI-AgaLa abhyAsa cAlu sukhe e zarate. te svIkAravI ke nahi e prazna hatA. kuTuMba upara bhagavAne ANvika khAjo nahAtA eTale eka vadhu va bhaNavAnI chUTa maLI. vaLI pariNAma sAru AvyuM, ziSyavRtti maLI te vaLI abhyAsa karavAnI maryAdA laMbAvAi. ema karatAM khI, e., ema. e. ne elaela. bI. thayA. dhaNuMkharuM pahelA naMbara meLavatA. ema. e. mATe kAzInAtha telaMga suvaNu+candraka ane elaela. bI. mATe inverAriTI suvaNu candraka maLyA. kAlejamAM be va' mATe 'dakSiNuAphelA' tarIke nimAyA. e visAmAM suzikSitAmAM ekSmIjAne nAmanA AdyAkSarathI kholAvavAnI paddhati vizeSapracalita hatI cImanalAla cakubhAi eTale 'sI. sI.' paNu elphinsTanamAM emanI sAthe khIjA paNa eka sI. sI. hatA, te ApaNA jANItA kavi ane nATayakAra caMdravadana cIma nalAla mahetA. emanA varSomAM emanI sAthenA khIjA tejasvI vidyAthI'mAM azoka mahetA, yusupha maheraalI, mInu masANI, sIravAi (eDavokeTa janarala), kavi bhAnuza Mkara vyAsa (bAdarAyaNu), kavi amIdAsa kAkiyA vagere hatA. vidyAthI'kALe cImanabhAinA svabhAva sAcazIla hatA. tenuM mukhya kAraNa e hatuM ke kheAlatI vakhate temanI jIbha AtaDAtI hatI. bIjuM kAraNu nabaLI Athi' sthiti hatI. paraMtu temanAmAM gajabaneA AtmavizvAsa hato. temaNe dRDha saMkalpa karyo hatA ke tAtaDApaNA upara vijaya meLavavA ane DaeNmeAsthinisanI jema sArA vakratA thavu tathA prabaLa purUSAtha' karI Arthika sthiti sudhAravI. khI. e. ane ema. e.mAM emaNe mukhya viSaya tattvajJAnanA lIdhe hatA. pleTA, sekreTisa, erisToTala, kenTa, hegala vagerenAM lakhANAnI emanA jIvana upara moTI asara paDI ane tarka yukta vicAraNAnI Teva paDI, elaela. khI.nA abhyAsathI dareka paristhitine bArIkAithI vicAra karavAnI ane zabdezabda tALA tALAne khAlavA lakhavAnI Teva paDI. cImanabhAi ema. e. mAM prathama naMbare AvyA eTale Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 cImanalAla cakubhAI zAha smRti aMka tA 1-1-8 prinsipala herUne temane pitAnI dhAravADanI kolejamAM adhyApaka nahotI, pagAra paNa ochA hatA, rAjInAmuM ApavAnuM mana thaI tarIke joDAvA mATe nimaMtraNa ApyuM. prinsipala rAnaDee temane AvatuM, chatAM munazInA Agrahane lIdhe e sthAna para TakI pitAnI kolejamAM avivA kahyuM. paraMtu cImanabhAie vakIlAtanA rahyA. te 1942nI "hiMda choDo'nI laData sudhI. vyavasAyamAM javAnuM nakakI karyuM. e vyavasAyamAM eDavokeTa thavuM ke solisiTara thavuM e prazna hatA. pitAnI bolavAnI maryAdAne A samaya daramiyAna, AjhAdI mATenI caLavaLa vadhatI vadhatI dezI rAjyomAM paNa pahecI. saurASTramAM rAja keTa, lIMbaDI khayAla rAkhI cImanabhAIe adhyApaka ke eDavokeTane badale solisiTara thavAne nizcaya karyo ane kepTana e vaidyanI peDhImAM ane dhrAMgadhrAmAM moTA pAyA para laData cAlI. ene dabAvI devAATikala karI 1928mAM solisiTara thayA ke tarata ja mATe rAjya taraphathI mane ane atyAcAra thayo. lIMbaDImAM peDhIe emane mAsika aDhIse rUpiyAnA pagAre nokarImAM laDate gaMbhIra ravarUpa lIdhuM. lagabhaga cha hajAra mANasoe lIMbaDImAMthI hijarata karI. emAM cImanabhAInAM mAtApitArAkhI lIdhA. samaya jatAM emaNe potAnI judI peDhI cAlu karI. paNa hatAM. lIMbaDInA atyAcArone ahevAla taiyAra karavAnuM abhyAsanA satata parizramane lIdhe selisiTara thatAM sudhImAM kArya sAra paTele cImanabhAIne sopyuM ne emaNe pAMca varSa te cImanabhAdane AMtaraDAnA kSaya roga lAgu paDe. oparezana cAlelI e laDatane itihAsa *Lawless Limbdi"nA, karAvavuM paDayuM ane DokaTaroe muMbAI cheDavAnI salAha ApI. nAmathI lakhe saradAra paTele enI prastAvanA lakhI. paNa muMbaI sivAya selisiTarane vyavasAya cAle nahi, eTale bhAratanI svataMtraya laDatanuM samAdhAna vicAravA sara eDa game te saMjogomAM muMbaImAM rahevAne ja nizcaya karyo ane krisa hiMda AvyA tyAre dezI rAjyonI pariSadanA pariNAme te chevaTa sudhI cAlu rahyA. evA nabaLI zarIra pAsethI pramukha che, paTTAbhI sItArAmaiyAe krisane dezI rAjyanI paNa majabUta manathI kAma lIdhA karyuM. paristhitithI vAkeka karavA mATe ane purataka ApyuM. lIMbaDInI laData pAMca varSa cAlI. daramiyAna rAjA sagIra hovAthI 1944mAM kolejamAM hatA tyArathI ja cImanabhAine jAhera jIvananI briTiza sarakArI eDaminisTreTara sAthe laDatanuM samAdhAna thayuM. pravRttiomAM sa ha pitAne pAya tevAM ka bIjAne na hijaratI lIMbaDIma pAchA ka A samAdhAna karAvavAmAM paDe te mATe vividha sAmAjika pravRttio thavI joIe evI cImanabhAie mukhya bhAga bhajavyuM. A samaya daramiyAna teo emane bhAvanA hatI ane e mATe dhagazapUrvaka kAma karavA teo tyAranA agraNI kogresa kAryakara ane pAchaLathI ke gresa pramukha, usaka hatA. vidyAthI' tarIkenI emanI tejarivAthI thaelA DhebarabhAI sAthe paricayamAM AvyA. sthAnakavAsI jaina samAja supiricita thayo hato. eTale ja - i. 1946mAM muMbaI myunisipala korporezananI cUMTaNImAM 19ra7 mAM muMbaImAM jyAre sthAnakavAsI konpharansanuM adhivezana eka umedavAra tarIke cImanabhAinI pasaMgI thaI. teo jItyA jAyuM tyAre pacIsa varSanI yuvAna vaye svAgata samitinA ne 1948 mAM bIjI vAra pAga cuMTaNImAM jItyA. ami, satata maMtrI tarIke emanI nimaNuka thaI. tyArathI e konpharansamAM cha varSa muMbaI zaheranA praznomAM emaNe sakriya rasa laI mAga, emaNe sakriya kAma karyuM ane varSo sudhI maMtrI tarIke rahyA. darzana ApyuM. perezananI judI judI kamiTInA sabhyapade I. 1930 nI sAlathI emaNe kesinI laDatamAM bhAga levo paNa teo rahyA hatA. I. 1947 mAM temaNe jUnAgaDhamAM ArajhI zarU karyo. e pahelAM koMgresanA adhivezanamAM hAjarI hakamatanI sthApanAmAM sajhAra paTelanI dekharekha nIce DhebarabhAI apavAnuM te emaNe 1921 thI palejamAM bhaNatA ' sAthe mahatvanuM kArya karyuM. hatI tyArathI zarU karyuM hatuM. I. 1934 mAM emaNe Socialism in India nAmane lekha lakhyo. enI varAjya maLyA pachI 1948 thI cImanabhAdanI eka mukhya eka nakala emaNe javAharalAla neharune jovA mATe mokalI e ja kAmagIrI te baMdhAraNa sabhA (onstituent Assembly) varSe javAharalAle ugresamAM potAnA samAjavAdI vicAronI nA sabhya tarIkenI hatI. teo prakhara dhArAzAstrI hatA ne doSaNA karI hatI. AthI cImanabhAIne lekha vAMcI teo baMdhAraNanA viSayanA niSNAta hatA eTale baMdhAraNasabhAne temanI prabhAvita thayA. emaNe e lekha jayaprakAza nArAyaNane vAMcavA zakitane sAre lAbha maLe. emanA kAryanI javAharalAla, mATe Ave ane e lekhanA lakhanAra koNa che ane zuM kare che TebarabhAI, dAsAheba mAvalaMkara vageree prazaMsA karI eTaluM ja tenI tapAsa karavAnuM emane kahyuM. jayaprakAza tapAsa karatA karatA nahi, lokasabhAnI cuMTaNInA umedavAra tarIke emanI pasaMdagI muMbaImAM cImanabhAInI ophise AvI pahoMcyA. rUbarU vicAronI karI temAM paNa teo saphaLa thayA ane tyAM temanI zakitane Apa-le thaI. lekha pustikArUpe chapAya. ane javAharalAle enI saune savizeSa paricaya thayo. i. 1950mAM nyUjhIlenDamAM prastAvanA lakhI ApI. Ama, batrIsa varSanI yuvAna vaye manaveltha pArlAmenTarI kenpharansa thaI temAM bhAratIya cImanabhAI javAharalAla ane jayaprakAzanA saMparkamAM AvyA. pratinidhi maMDaLanA eka sabhya tarIke temanI pasaMdagI thaI. tyAra pachI 1953mAM ziMgTanamAM InTarapArlAmenTarI - I. 1937mAM te samayanI briTiza sarakAre karelI ghoSaNa yuniyananuM adhivezane jAyuM, temAM paNa cImanabhAInI anusAra muMbaI rAjyamAM kegreisa sattA upara AvI. bAlA- niyukita thaI. vaLI eja varSe saMyukata rASTrasaMdhanI beThakamAM sAheba khera mukhya pradhAna thayA ane gRhapradhAna banyA. kanaiyAlAla bhAratIya pratinidhimaMDaLa malavAnuM hatuM. e pratinidhimunazI. te samaye tradhAnamaMDaLe nirNaya lIdhe ke sarakArI maMDaLamAM paNa cImanabhAine levAmAM AvyA. Ama, 1948thI selisiTara keI agreja nahi paNa hiMdI have joIe e 1957 sudhI. cImanabhAIe dilhImAM rahI kendra sarakAranI mATe pasaMdagI thaI cImanabhAInI. teo sarakAranA prathama hiMdI. kAmagIrImAM pitAne yazasvI kALo Ape. bhASAkIya dhoraNe si, thayA. alabukta sarakArI rItarasama phAve evI rAjyanI puna racanA karavAmAM AvatI hatI te samaye emaNe Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-1-83 lAkasabhAmAM kareluM pravacana yAdagAra khanI gayuM. che. 1937 mAM cImanabhAi kane yAlAla munazInA prathama sapakamAM AvyA. emanI lekhanakita tA maulika ciMtanazakitathI prabhAvita thaelA munazIe emane gujarAtI sAhitya pariSadanI kArAbArI samitimAM lIdhA ane 1939 thI 1951 sudhI ema satata bAra varSa sudhI cImanabhAie gujarAtI sAhitya pariSadanA maMtrI tarIke sevAo ApI. emaNe amadAvAda, lAThI, nAgapura, jUnAgaDha, navasArI vagere sthaLe bharAelAM adhivezanAmAM hAjarI ApI e edhivezanAnI pUrva taiyArIo karavAmAM, vahIvaTI yAjana karavAmAM ane adhivezana pachI enA ahevAle taiyAra karavAmAM puSkaLa samaya ApyA. emanI kAmagIrIthI prasanna tha munazIe emane bhAratIya vidyAbhavananI kArobArI samitimAM paNa lIdhA. sAhitya pariSadanA maMtrI hatA tyAre cImanabhAnI lekhanapravRtti ThIka cAlatI. sva. rAmanArAyaNa pAThaka tyAre prasthAna'nA taMtrI hatA. emanI sUcanAthI cImanabhAi 'prasthAna'mAM niyamita naidhi lakhatA. tyAra pachI e pravRtti maMda paDI. paraMtu chellA keTalAMka varSathI teo prabuddha jIvananA taMtrI thayA tyAra pachI emanI lekhana pravRtti krIthI niyamita cAlI. emanA ciMtanAtmaka lekhonuM purataka 'avagAhana'nA nAmathI i. sa. 1977mAM pragaTa thayuM. ?'bhagavAna mahAvIra' ane AlbaTa ravAijhara' e be paricaya-puritakAe paNa emaNe lakhI hatI. patrakAratvanA ane keLavaNInA kSetra sAthe paNa cImanabhAine gADha sapaka' rahyo hatA. teo 1939 thI 'janmabhUmi' ane enAM khIjA patrA sAthe saMkaLAelA hatA. keTaleka samaya e TrasTanA menejiMga TrasTI tarIke emaNe kAma karyuM' ane e pachI zenA pramukha anyA. I. 1955mAM teo presa TrasTa ek kADiyAmAM DAyarekaTara tarIke joDAyA hatA. tyAra pachI enA pramukha tarIke cuMTAyA hatA. te bIjI vAra paNa enA pramukha tarIke ca*TAyA hatA. teo kI presa' jUtha, eksapresa' jUtha ane 'TAImsa eka prakriyA' jUthanAM patrA ane kAmagIrIthI tathA enA kama cArIonA praznathI paNa sumAhitagAra hatA. kANuM ke varSoM sudhI e patrAnA solisiTara tarIke emaNe' kAma karyu hatu. cImanabhAne keLavaNInA kSetramAM jIvaMta rasa hato. kAlejamAM ayApa thavAnI 3xAsta yuvAna vaye sa'jogavazAt emaNe na svIkArI, paraMtu ve yunivarsiTInI muMbainI kaoNlejanI sthApanA thai tyAre potAnA vyavasAyanI sAthe sAthe temAM keTalAMka varSa mAnA adhyApaka tarIke paNa kAma kayu" te te pachI varSoMthI e"yunivasiTInI seneTa te sinDikeTanA sabhya tarIke sevA ApI hatI. mu"baImAM jaina kaLavaNI mA~DaLa, jenA hastaka zreNI sasthAo cAle che, temAM enA sthApanAkALathI chevaTa sudhI teo maMtrI rahyA. vaLI macusta jaina vidyAthI gRha Rne lI'khaMDI keLavaNI maDaLamAM enA pramukha tarIke paNa teoe kAya' kayu". keLavaNInI peThe tIkhI rAhatanA kSetre paNa emanI sevAo nedhipAtra rahI hatI. mu'bamAM navesTa jaina klinika, je garIkhA ne madhyama vargonA mANase mATe AzIrvAdarUpa che, tenA te AdyasthApaka ane trIsa varSathI pramukha hatA. tevI ja rIte saurASTra meDikala senTara ane surendranagara sI. yu. zAhu TI. khI. hospiTalanA te zarUAtathI aMta sudhI pramukha rahyA. ....cImanabhAi kAyadAnA niSNAMta hAvAthI kendra ane rAjayAnI 185 sarakAranI e viSayanI ghaNI judI judI samitiomAM vakhate vakhata emaNe kAma karyuM hatuM ane judA-judA dhArAe dhaDavAmAM sarakArane madadarUpa thayA hatA. gujarAta sarakAranA audyogika vikAsa nigamanA pramukha tarIke paNa emaNe sevA ApI hatI. cImanabhAI, lAkasabhAnA sabhya hatA tyAre temanI tabiyata asvastha rahetI hatI. leAkasabhAmAMthI nivRtta thaI 1957 mAM muMbai AvyA ane DaeNAkaTarane batAvyu. DAkaTare kahyuM ke AMtaraDAmAM kensaranI gAMTha haze. 4. 1959 mAM geparezana karAvyu chatAM AMtaraDAmAMthI kazuM nIkaLyuM nahi. paraMtu AMtaraDAM nabaLAM paDI gayAM hatAM ane pAcanazakita sAva maMda paDI gai hatI e sAcuM. ethI cImanabhAie khAvApIvAmAM khUba kALajI rAkhavAnuM ane niyamita pharavA javAnuM cAlu karyuM" hatu. ane dhara cheADI muMbai bahAra rahevuM paDe evI rAjaddArI chatara prakAranI nimaNUka svIkAravAnu` mAMDI vALyu hatuM. pariNAme mu MbainI ghaNI saMsthAone emanI sevAonA sArA lAbha maLyo. teo je sasthAomAM joDAya te sasthAne Arthika rIte sadhdhara banAvI ApatA ane enI pravRttionI kSitija vistArI ApatA. kuMDALAnI zarUAta peAtAnAthI ja kare ane mitrA, sa`khkhI tathA anya dAtAo pAsethI sArI rakama meLavI ApatA. leAkAte temanAmAM dhaNA vizvAsa ane tethI temanA hAthe lAkhA rUpiyAnAM krUDa judA judA hetuMe mATe thayuM. teo bhArata jaina mahAmaMDaLa ane bhagavAna mahAvIra kalyANa kendramAM agrasthAna dharAvatA hatA. ane dezamAM jayAM ane jayAre kudaratI Apatti AvI paDe tyAre e kendra taraphathI rAhatakAya mATe temanA dvArA ghaNI moTI rakamanAM kuMDa ekatra thayA hatA. bhagavAna mahA-- vIratA 2500mAM nirvANu mar3etsava prasaMge rASTrIya samitinA maMtrI tarIke temaNe dhaNuM saMgIna kAya' karyuM. cImanabhAi pacIsathI vadhu saMsthAemAM pramukha, upapramukha, maMtrI ke TrasTInA hoddo dharAvatA hatA. ATalI badhI sarathAnAM kAmane teo ekale hAthe kevI rIte paheAMcI vaLatA hatA. evA prazna thAya. enA javAba e che ke cImanabhAI atyaMta kuzaLa vahIvaTakartA hatA, dareka khAbatane pukhta ane jhINavaTabharyAM vicAra karatA paraMtu niSNuya tvarita le. phAlatu vAtacIta ane carcAomAM samayane veDaphAi javA detA nahi, ane potAnA hAtha nIcenA mAse pUNa' vizvAsa mUkI temanI pAsethI hAMzathI ! kAma letA. game tevI viMma paristhitimAM tee pAtAnA mananI samatulA ane ravasthatA gumAvatA nahi. saMsthAnI pravRttiomAM sakriya rasa letA hovA chatAM aMtarathI te alipta rahI zakata. kAraNa ke temanI vicAraNAnA pAyAmAM dhama' ane tattvajJAna rahelAM hatA. pahelethI tattvajJAnanA vidyAthI hAI bhagavAna mahAvIra, buddha, zukhrista vagereno emanA jIvana upara prabhAva paDe e svAbhAvika hatuM. taduparAMta gAMdhIjI, rAjacaMdra, sokreTisa, TAAEAya. AlbarTa svAitjhara vagerene paNa emaNe UMDA abhyAsa karyAM hatA. ane emanA jIvana vikAsamAM e mahApuruSonA paNa mahatvanA phALA hatA. sAmAjika kSetre, vizeSata : mukhamAM cImanabhAinu sthAna dha mADhuM hatuM. lekasevAnAM aneka kAM emanAM hAthe thayAM. emanI 71 mI janmajayaMtI prasaMge emanA mitrA ane prazasadAe emane sADA traNa lAkha rUpiyAnI thelI apazu karI hatI. cImanabhAie emAM potAnA tarasyA ze. 71,00 - kAya Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cImanalAla cakubhAi zAha smRtti aka 186 umerIne te rakamanu 'mAnava rAhata TrasTa' kayu", jemAMthI dara varSe lagabhaga cAlIsa hajAra rUpiyAnI sahAya garIkhAne apAya che. tevI ja rIte emanI tAMteramI janmajayaMtI prasaMge jhAlAvADI sabhA jenA te trIsa varSathI pramukha hatA, tenA sabhyoe emane cAra lAkha rUpiyAnI thelI apaNuM karI, jemAM cImanabhAie rUA. trIsa hajAra umeryAM. e rakamanu' cImanabhAinA nAmathI ucca 'zikSaNu krUDa' sthApavAmAM AvyuM jemAMthI dara varSe rUpiyA pacAsa hajAra vidyAthI one ziSyavRtti tarIke apAya che. sImanabhAi pratye leAkAne keTalo premAdara hatA. tenI sAkSI A ghaTanA che. yuvaka cImanabhAi jema ci'tanazIla lekhaka hatA tema kuzaLa vakatA ane vyAkhyAtA paNa hatA. lekhanamAM tema vakatRtvamAM gujarAtI temaja aMgrejI e baMne bhASA para te asAdhAraNa prabhutva dharAvatA hatA. zrI muMbai jaina sadha tarathI prati varSa' yojAtI payu SaSNu vyAkhyAnamALAmAM 1936thI sellI vyAkhyAnamALA sudhI dara varSe teo krAi eka viSaya upara mananIya vyAkhyAna ApatA AvyA hatA emanA vakatavyamAM hamezAM gahanatA, maulikatA, navA abhigama ane tAjagI rahelA hatA. temanI vANI spaSTa ne sacoTa hatI ane zretAo para tenA UMDA prabhAva pADatI. rava. paramAnaMda krApaDiyAnA avasAna pachI 'pramuddha jIvana'nA ta MtrIpadanI javAkhadArI cImanabhAinA mAthe AvI paDI. ethI mATA lAbha e thayA ke vata mAna bhAratIya ane AMtararASTrIya rAjadvArI ne itara dhaTanAo viSenA temanA vicAro, pahelAM temanA e viSenAM vyAkhyAnA dvArA kRta ceDAka zretAone jANuvA maLatA hatA te 'prabuddha jIvana'nA vizALa vAcaka vargane sulabha thayA. taduparAMta enA pratyeka "kamAM kAi eka viSaya upara temaneA mananIya lekha pazu rahetA emAM emanA sanniSTha ne pAraza'ka vyaktitvane ApaNane paricaya thAya che. emanI zailI gAMdhIjInI gadyazai lInI ApaNane yAda apAve evI. cImanabhAinI eka moTI sevA e hatI ke dezamAM jayAre kaTokaTInuM zAsana lAdavAmAM AvyuM ane vANIsvAtanya chInavI levAmAM Avyu tyAre tenI sAme 'pramuddha jIvana' dvArA emaNe pUrI niyatAthI potAnA khula'da avAja uThAvyA. e divasa daramiyAna 'pramuddha jIvana' upara satata bhaya toLAtA rahayAM, ne cImanabhAinI dharapakaDanI AvA vAravAra muMbaImAM phelAtI rahI, paraMtu emanI' sAcI niSThA ane ucca cAranpizIlatAne lIdhe sarakAre samuddhipUva ka evu' koi pagaluM lIdhuM nahi. kaTokaTI daramiyAna cImanabhAie mukta vicAraNA dvArA karelI dezasevA yAdgAra banI raheze. zrI cImanabhAInuM pariNIta jIvana bahu utsAhapreraka na hatuM. cImanabhAinAM lagna sattara varSanI vaye emanA dAdAe nakkI karelI kanyA sAthe thayAM. e jamAnAnI keTalI ye tejasvI vyaktionA jIvanamAM banyuM hatuM. tema patipatnI vacce abhyAsa, saMskAra vagerenuM aMtara rahetuM. cImanabhAi sAIisaTara thayA hatA ane emanAM patnI ajavALIbahena azikSita hatAM. tenI prakRti vacce paNa aMtara hatuM. patnInA svabhAva vizeSa buddhimu`kha, elAyo, thAMta tAM thyAgrahI hatA. cImanabhAjInI jAhera jIvananI pravRttie patnIne bahu pasaMda naheAtI. pariNAme dAmpatyajIvanamAM kayAreka ghaNuM thayA karatu', traNeka vakhata patnIe mAnasika samatulA gumAvI hatI, tA. 1-1-83 paraMtu takhIkhI sAravArathI sAruM thai gayuM hatuM. AvI vyathAbharI paristhitimAM paNa cImanabhAie pUrI svasthatA, dha ya ane niSThAthI peAtAnu gRdghajIvana nabhAvyuM. potAnI jAhera 2 jIvananI pravRttio upara tenI asara paDavA na dIdhI, keTale aze. e gRhajIvana jAherajIvanane poSaka banyuM. mAMdagI daramiyAna emaNe patnInI sArI cAkarI karI. uttarAvasthAmAM patnInu mAnasaparivata na thayuM hatu. vAraMvAra te cImanabhAI mATe hRdayanI zubhecchA vyakta karatAM. I. 1973mAM lagabhaga khe varSanA mADa pachI emanuM avasAna thayuM. tyAra pachI 1976 mAM cImanabhAinAM mAtAnu 87 varSoMnI vaye samAdhipUrNAMka avasAna thayuM. cImanabhAIne satAneAmAM be putrA che. moTA putra manasukhabhAI emanI sAthe vakIlAtanA vyavasAyamAM joDAelA ane nAnA putra sudhIrabhAi enjinIara che. e baMnene tyAM sa'tAtA che. dhare cImanabhAInA dhaNuM khare samaya vAcana, ciMtana, manana ane lekhanamAM pasAra thatA. AAma, cImanabhAi eTale ApaNA sAmAjika sarikArika, rAjane tika, dhArmi'ka, zaikSaNika, sAhityika ityAdi kSetrAnI eka agragaNya vyakti. temanI pratibhA bahumukhI hatI. temanAmAM rUDhigata paraparA ane AdhunikatAno subhaga samanvaya hatA. temanu jIvana haMmezAM prasanna, saspeMyamI, saMskAramaya ane sevAmaya rahyu hatu. dhare ane esimAM maLI te dararAja dasathI bAra kalAka bhinnabhinna saMsthAnI vividha pravRttinAM saMcAlana ane mAga dazanamAM tathA aneka mukAlAtIonI sAthe carcAvicAraNAmAM pasAra karatA hatA. ekalA paDe tyAre adhyayanalekhana cAlatu. chellAM keTalAMka varSothI te aMtamu kha vizeSa banyA hatA. potAnI beThaka pAse 'samaNusuttam', 'izAvAsya upaniSada', 'bhagavad gItA', 'bAibala' vagere thoDAka prathA kAyama mUkI rAkhatA ane aMtamu kha thavA mATe A prathAmAMthI emane puSkaLa preraNA maLyA karatI. ......ane cImanabhAInA jIvanamAMthI bIjA anekate puSkaLa satata preraNA maLyA karatI. 20mI navembara 1982nA rAja emanA deha vilaya thayA. * mANasane mAMsAhAramAMthI cheDAvavAnI eka upAya mane sUjhe che. ATha divasa tene devanAra (muMbai)nA athavA kAi katalakhAnAmAM rAkhI mUko. tenAmAM jarA paNu mANasAi haze te, mane zradghA che ke, mAMsAhAra pratye tene dhRNA thaze. moTA bhAganA mAMsAhArI leAkAe prANIvadha joyA nathI, leAhInI nadIo vahetI joI nathI, keTalu dhRNAtmaka che te anubhavyuM nathI. tenI anahada gardI, maLamUtra, lehInA thatA khIcaDI, hADamAMsanA lAcA, A badhuM najare nihALe te enI AMkha UdhaDe, svAdiSTa vAnagIe adRzya rIte Tebala upara Ave che eTale tenI pAchaLa keTalI bhayaMkara prakriyA paDI che. tenu mAjIsane bhAna nathI. mAMsAhAra cheDAvavAnA A upAya jarUra ajamAvavA jevA che. ( 'nirAmiSa AhAra'mAMthI ) 38 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tA. 1-1-3 : prabuddha jIvana "vyakti maTIne banuM vizvamAnavI, mAthe dharuM dhULa vasuMdharAnI." . harIza vyAsa saddhi pravRttio ane gujarAta, muMbaI tathA pazcima nirIkSaNa ane aMtaH jAgRti upara bhAra dIdhelo ja che. pote ja bhAratanI sarvodaya padayAtrAo nimitte "prabuddha jIvana'nA sva. sAmyayogI ane AdhyAtmika sAdhaka che. eTale teo A -taMtrI paramAnaMda kApaDiyAnA raneha saMbaMdhane kAraNe samAja kAntine AdhyAtmika dRSTithI ja AgaLa dhapAvI rahyA che je sudhAraka, prakhara cintaka ane prabuddha jIvananA upAsaka tathA te kAryakartAnI jeTalI zakita-grahaNazakti haze teTaluM grahaNa sarva dharma samabhAvanAnA nitya ArAdhaka zrI cImanalAla cakubhAI karaze. chevaTe te vyakitanI grahaNazakti, aMtaH jAgRti ane -zAha sAthe muMbaImAM anekavAra maLavAnA prasage thayA che. prabuddhatA upara ja zuddhine AdhAra che. cittazuddhi dvArA atmajene lIdhe muMbaI jaina yuvaka saMdha sAme vyAkhyAna ApavA zuddhi, jIvanazuddhi ane vyavahAra zuddhi thAya ema vinebAjI AvavAnuM banyuM che. mAne che. je samAjazuddhi mATe atyaMta Avazyaka che. vaLI A kAMjIvarama sarvodaya saMmelanamAM jatAM zrI paramAnaMdabhAI sarvodaya Andolana ahiMsA-karuNAmUlaka che eTale ene kApaDiyAne ghera emane maLavAnuM thayuM. maLatAMnI sAthe ja pratikAti-anti-revelation ne bhaya raheze nahi. sAmAnya dAvakAzathI temaNe mane pUchI pADavuM, "vinobAjIe A rIte te cImanabhAI, jayAM hiMsAne krAntinuM sAdhana mAnIne, bhUmidAnanuM kAma upADayuM che paNa enAthI jhAjhuM vaLe evuM svIkArIne kAma thAya che tyAM pratikAti ane hiMsAnI paraMparAo tamane lAge che kharuM! ahiMsaka mArge Arthika krAnti thaI sarajAya che, e samajI zakAya tevuM che." -zakaze kharI ? muMbaInI ekAda varSa mATe sarvodaya padayAtrA karI, te jamatAM jamatAM huM aTakI gayo ane emanI gaMbhIra mukha- nimitte zrI cImanabhAIne ghera jamavA javAnuM AmaMtraNa mudrA sAme tAkI rahaye. svastha thaIne emane sAme prazna pUchyuM, maLeluM. saranAmA pramANe ame right time-samayasara A prazna mane zA mATe pucho cho? eka jamAnAmAM A pahoMcI gayelA. tyAM ja teo AvI pahoMcyA. kahevA lAgyA, prazna vinebAne badale gAMdhIne pUcho heta te? cImanabhAI, tame le ke traNa miniTa vahelA AvI gayA che. ane huM koI paNa krAntikArI manuSyane pitAnA kAryamAM vizvAsa na hoya samayasara ja AvI gayo chuM,' kahIne khaDakhaDATa hasI paDyA. -te e kAryane ja hAthamAM laI zake nahIM. dAMDIkUca mATe 12mI jamavA beThA, eTale vAte zarU thaI. meM kahyuM, "prathama je -mArca 1930nI sAlamAM harijana AzramamAMthI vidAya letAM kahyuM rAka bahene banAvyuM che tene ja ekAgratAthI ArogIe? hatuM te yAda che ne? "kAgaDA-kutarAne mate marIza, paNa svarAjaya lIdhA sivAya A AzramamAM pAcho paga nahIM muMke, A eTale bahena belI UThayAM, "ApanI vAta sAcI che. khAtAM khAtAM vAta nahi karavI joIe. nirAMte khAvuM joIe. makakamatA, nizcalatA ane aDagatA gAMdhIjImAM hatAM, jeNe chatrIsa -koDa mATI pagAone marda banAvyA. ane jene sUrya kayAre , paNa e te. khAtAM khAtAM ye kaMika vAta ane bhAMjagaDe - Athamate nahote evI aMgreja saltanatane A dezamAMthI hAMkI karatA hoya che.' kADhI. vinobA e ja gAMdhInA sapUta che. emaNe je kArya nA nA, tane evuM te nathI ja." cImanabhAI bolyAM. hAthamAM lIdhuM che te thaIne ja raheze." eTale bahene kahyuM " tyAre kahe joie, gaI kAle rAtre tarata ja emanAmathI zabda sarI paDayA : "tame badhA tame bhojanamAM zuM khAdheluM?" cImanabhAI thaDAka mUMjhAyA ne kahe sarvodayavALAe khUba bhAvanAzALI che. paNa ekalI bhAvanAthI dALabhAta, roTalIne zAka.. ! kema, kharune?" bahena hasatAM kAma nathI patatuM. bhAvanAnI sAthe saMyejanAtmaka buddhi ye hasatAM kahe, "taddana khoTI vAta ! gaI kAle meM te mUSiAM joIe. e vAta tame svIkAre che ke nahIM ? banAvyAM hatAM.' cImanabhAI maraka maraka hasIne kahe,' Aje te barAbara pakaDAI gayo." bhAvanAzALI kahIne tame sarvodaya kAryakartAonuM gaurava kare che ke gALa de che e te tame jANo. paraMtu tamane jamyA pachI kahe, 'tamArI vAtane marma huM samajI gayo." amArA sau mATe Adara che ja. eTale huM te gaurava kare che meM kahyuM, 'enAthI kazuMka vadhAre mAre kahevuM che. There * must be direct relation with the thing. -evo ja bhAvAtmaka-positive artha kADhIza. sarvodaya samAjanuM otherwise we cannot enjoy it fully." arthAta - kArya karavA mATe gAMdhIjInuM mRtyu thatAM ja vinobAjIe bApu vastu sAthe ApaNo sIdhe saMbaMdha ke je sarvodaya saMmelanamAM hAjarI ApavAnA hatA temAM upasthita joIe. vacce -rahIne saMjanAtmaka buddhithI 'sarva sevA saMgha' nI nirmita vio-bAdhAo na AvavI joIe. vAtacItanI bAdhAothI vakarI che, je A tamAme sarvodaya pravRttio, saMsthAo ane ApaNe vastuone-cIne pUrepUrI mANI zakatA nathI." -kAryakartAone mArgadarzana ane vyavasthA pUrI pADe che.' hA hA, kRSNamUti ye kaMIka AvuM ja kahe che ne? che e vAta te barAbara che. paraMtu sAmAjika kAti sAthe . tamArI vAta taddana sAcI che." vAtane spaSTa karatAM emaNe kahyuM, : peTa e sTIma enjina nathI ke basa emAM kelasAnI jema - kAryakartAonI zuddhino ye khyAla rAkhavuM paDaze nahi te khAvA pIvAnI cIje eya karIe? khAvuM ane bhojana karavuM Anti-revolution-pratikAntine savAla Ubho thaze." alaga alaga bAbata che. mAtra piTamAM nAkhyA karavuM, balake "ApanI vAta ThIka ja che. gAMdhIjInI jema ja vinobAjIe tenI sAthe saMbaMdha thavA de nahi te khAvuM kahevAya, ane prArthanA, mauna, dhyAna, sadANAnA maraNa-saMvardhana, Atma- vastu sAthe taraLa thaIne ArogavuM e che ja.' Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kao 188 cImanalAla cakubhAI zAha smRti aMka - - - - ------"vAha bhAI vAha! are harIzabhAI! tame te mane khAvuM, sadiyI _kAntine cImanabhAinI"""AjanAtmaka buddhithI'; ane bhojana karavuM e be vacceno bheda sarasa samajAvI dIdho. : hajI ghaNo lAbha thaze.' ' Sgiss ne ene huM kayAre ya bhUlIza nahi. paNa eka vAta pUchuM!... - carcAne aMta karatAM temaNe pUchyuM, "vinebAjI mA devAmAM hajAre grAmadAna thayAM che. enA sajananuM zuM?"* *vizvamAnava' nI vAta kare che tenuM zuM che? tenA javAbamAM vinobA sanyAsI vRttinA che. bApunA jeTalA vayavahAru nathI. meM emane kahyuM, "Aje duniyAmAM svAthI; saMkucita ane AvaDI moTI ahiMsaka krAnti thayA pachI enuM barAbara saMkIrNa vRttinA manuSyo jovA maLe che. yuganI AkAMkSA ! che. ' saMyojana, ane kAryakartAo dvArA mArgadarzananI vyavasthAnuM muktimAnava mA nirupadhika mAnavanI. jJAti, jAti, koma,. nahi goThavAya, te badhuM ye kayuM kAravyuM dhULamAM maLaze." saMpradAya, bhASA, deza, veza vagerethI mukta evo mAnava te ja che ' ' emanA praznane samajIne meM vAta calAvI, 'ApanI vAta vinebAjInI kalpanAne vizvamAnava, evA vizvamAnavathI ja vizvazAMti ane vizvakuTuMbabhAvanAne vikAsa thaze. ApaNuM sAthe mArI se TakA saMmati che. ame leke vinobAjI. sAthe mUrdhanya kavizrI umAzaMkare kayAMka A ja vAta kavitAmAM gAI A aMge vAraMvAra vATAghATe, maMtraNAo ane carcA karIe che ne? "vyakti maTIne banuM vizvamAnavI, mAthe dharuM dhULa, chIe. paraMtu bokhAne grAmadAnanA vicAranI Aga lagADavAmAM vasudharAnI.' balake ApaNe saMkIrNatAthI mukata evA mAnava, jeTale rasa che, teTalo rasa Aga ThArIne kAntikArI samAjanuM vizvamAnava banIne ane samasta sRSTine potIkI gaNIe... nirmANa karavAmAM nathI. e badhuM samAja, mahAjano ane sarakAranuM kAma che-ema kahIne e vAtane le che. tyAM mane 'paraMtu Ama huM hindu, jaina, musalamAna...houM ene A krAntikArI Andolana sAme bhAvi khataro dekhAya che.' koI vAMdho kharo ?" meM kahyuM, leza mAtra nahi. hindu, jaina, musalamAna Adi hoIe chatAM sarvanA udaya ane sarvane cImanabhAI ravasthatAthI kahe, "jI harIzabhAI. vinobAjIne kalyANa mATe mathIe. eTalI ja vAta nihita che." samajAve ke gAMdhIjInI jema teraThera ji le jille vidyApI "te te ApaNane maMjUra che e vizvamAnava thavAnI vAta 'kADhIne, kAryakartAo taiyAra kare ane temanA cogakSema mATe ane umAzaMkaranI kavitA ce-vyakti maTIne banuM vizvamAnavI...* grAmadAna navanirmANa kaMDa' paNa ugharAve tathA A kAryakartAone atu. zrI cImanabhAInI bhAvanAe siddha karavA saune zaktisaiddhAnika ane prAyogika tAlIma ApIne A grAmadAnI mati maLe e ja abhyarthanA. divaMgatane zatazata praNAma! gAmanA navanirmANamAM joDe. 10-20 gAma vacce eka kAryakta rahe. ane mArgadarzana Ape krAntikArI kAmamAM sarakAra, samAja yuvAnenA AdhAra staMbha ane mahAjane Arthika-kAnanI-baMdhAraNIya vagere sahAya ApI nyAyamUti candrazekhara dharmAdhikArI zakaze. krAntikArI kAma te krAntikArI mANase dvArA ja thaI sva. zAha (cImanalAlabhAI) sAthe mArA vyakitagatsazakaze. emAM vinobAjI je elaphela karaze, te adilanane bhAre paricaya. alpa hate ama te e mArA pitAjI (dAdA dharmAdhi. khataro UbhA karaze. Ama te vinebIjI A badhuM kAma na kArI)ne maLavA be-cAra vakhata amArA ghare AvyA hatA. a. karI zakatA hoya te emanI pAse jayaprakAzajI, dAdA dharmAdhikArI, vaSe payuSaNa parvanA avasare zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha Ayojita dhIrendra majamudAra, jugatarAma dave, baLavaMtabhAI mahetA jevA vyAkhyAnamALA mATe nimaMtraNa ApavA teo pote AvyA hatA. aneka vicakSaNa purUSe che. jemanI mAraphate grAmadAna nimaNanuM tyAre meM joyuM ke, yuvAnomAM emanuM pitAnuM viziSTakAya jarUra goThavavuM joIe.' rathAna hatuM. jaina dharmanA teo abhyAsI hatA, tathA potAnA jIvanamAM dharmanA siddhAntano amala karavA bharacaka prayatna Aje te cImanabhAI jIvatA nathI. paraMtu emanI vAtamAM ja karatA hatA. AkhA samAjane teo AdhArarUpa lAgatA hatA. agamacetIbharI bhaviSyavANI hatI. te kharekhara sAcI paDI che. sADA pAMca lAkha gAmamAMthI je dezamAM doDha lAkha gAmee pU. vinobAjInA dehAnta pachI 20 navembare bhAratIya grAmadAne karyo ane ekalA bihAre paMcAvana hajAra gAmamAM vidyAbhavanamAM prArthanAsabhAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM grAmadAnane vicAra svIkAryo e jevI tevI ahiMsaka kAnti hatuM. e sabhAmAM huM paNa hAjara hatA. vidyAbhavanamAM nathI. prAmA TrAnama! gAmane mATe jamInane cAlIsame riso pahoMcatAM ja khabara paDI ke, zrI zAha have nathI ane Avakana cAlIsamo hiraso Ape, jemAMthI bhUmihIne rahyA. e prArthanA sabhA para emanA mRtyunI chAyA patharAI jamIna maLe ane bekArone udyoga ghara dvArA udyogadhaMdhA karavAnI gaI hatI. pU. vinobAjInA mRtyu pachI, tyAM bhegA thayelat: sodhana maLe. pariNAme gAmamAM koI ja bekAra na rahe. A nAgarike mATe te bIje dAraNa adhiAta hatA. jANe gAMdhI bUvarathA dezamAM UbhI karavA mATe vinaMboie na te kAryakartAonI vinabAnA vicAromAM mAnanAra muMbaIvAsIone AdhAra tAlIma mATe jille jile vidyApI kADhI ke na te grAmadAnI tUTI gaye. gAmanA navanirmANa mATe grAma nimaNuM phaMDa UbhuM karyuM ke na te - zrI zAhajInuM muMbaInA sArvajanika jIvanamAM ananya 10-12 gAma vacce kAryakartAonA mArgadarzana mATe Ayojana rathAna hatuM. emaNe samAjamAMthI jeTaluM lIdhuM enAthI karyuM. pariNAme AkhI ye ahiMsaka krAntine bhAre dhaka vAgye . - adhika samAjanA caraNamAM samarpaNa karyuM. emanA cAlyA che. Aje vinobAjIe nathI ane cImanabhAI paNa nathI, tyAre javAthI muMbaI zaheranA sArvajanika jIvanane je kSati pahoMcI emanI agathacetIbharI vANIne hajIye sarva sevA saMdha ane che, enI pati karavAnuM kAma jemanA mATe teo AdhAra staMbha sarvodaya samAjanA kAryakartAo vicAre te bahu vakhata vItI nuM che. huM emanA prati mArI namra zraddhAMjali 'e maLI jAya tyAMthI savAre gaNane hiMcaravAmA che 'pa enuM che. huM emUnA prati mA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-83 prabuddha jIvana zAhe kAkA : eka epoloniyana sTrakcara *DA, yazavata trivedI : sAmudrika zAstra je caherAnA zilpa jevA mahimA karyAM che tevA vizvasanIya ane zraddhApUta caherA zAkAkAne-cImanalAla cakubhAI zAhanA hata.. jyAre jyAre maLavAnu thAya tyAre tyAre me" emanA caherA dhArI dhArIne zilpanI jema joyA che. mahAna grIka zilpI phiDiyAse zilpanI uttama kalAkRti ApI ke mAkaeNla enjelee iTAlImAM je uttama zilparacanAe ApI temane jema dhArI dhArIne joI che ane temanA mate ukelavA mathAmaNa karI che te rIte zAhakAnI gUDha vedanA para nizcala daDhatAnI mudrAne meM vAraMvAra vAMcyA karI che. svabhAvagata AkAranI dRSTie mAnapAtrA viSe khe vibhAvanAo cheH eka che mi'thI DhALA jatA jIvananI vibhAvanA, jemAM raMgIlApaNuM, kutUhalapriyatA vagere svabhAvadha hoya che. tribhAvanAne DAyarnisiyana kansepTa kahevAya che. bIjI vibhAvanA epeleniyana kansepTa kahevAya che. epele svasthatA ane saMyamanA tathA dRDha AkAranA devatA gaNAya che. epAlAne sUrya deva paNa kahevAya che. A svabhAvadhama' pramANe vyakti dRDha nizcalatAvALA, svastha ane sauMyamI hAya che. zAhakAkA A bIna prakAranA svaratha saMyamanA prA puruSa hatA. huM mAnuM chuM ke emaNe dAMpatya jIvananI vasaMtanI Umi'dro, cacaLatAne haMmezane mATe bhItaramAM jaDI ine upara eka dRDha "AsthAnA caherA racI rAkhyo hato. emanA eka janmadina utsava veLAe emanI rUrUmAM meM emane viSe A vidhAna karyu" hatu. vyaktimAtre - prajAmAtre satya ane nyAya mATe laDavu joie. kaTAkTIveLAe emanA atarAtmAmAM agni prajavalita - vadhu prajavalita thayA hatA. temaNe 'prabuddha jIvana' badha karavAne khalelAzAhI sarakAranI sthApanA mATe tathA nyAyapUrNa vahIvaTa mATe prabuddha jIvana' cAlu rAkhavAnA niya karyAM ane akSarazaH nyAya sthApanAnI laData cAlu rAkhI. A lAdI dRDhatA e temanA caherAnI viziSTa lAkSaNikatA hatI. peAte tattvajJAna sAthe ema. e. thayA hatA ane prathama va lAvI suvaNaeN caMdrakA jItyA hatA. eka ci'taka tarIke temaNe haMmezAM samAja, rASTra ane vizva viSe zubhaciMtana karyA karyu hatu. eka bAjuthI AtmAnA agninI prajavalita jyAta ane bIjI khAjI zANupaNune divya prakAza ane esanA jIvananA zmAdhArasta bha hatA. Atmatattva eTale ke jussA (spiriTa) e ja svataMtratA che. Atmatattva sarjanAtmaka unmeSa hoya che. 'anagrAunDeDa vila' mAM-bhUmivihIna maherAmAM-- Adima svAtatrya rahelu hAya che. anagra' zUnyatA che; 1 anagranDanA adhikAramAM agninI jvAlAge! bhabhUkavA lAge che te ja svataMtratA che. zAhakAkAnI svAtaMtrya jhaMkhanA A AtmatattvanA agnimAMthI prakaTI hatI. eka bAju jIvananI ekalatA ane bIjI bAju prakaTelA vaizvAnara-mAma zAhakAkAne khUba moTI cetanAnA AviSkAra lekhe, emanA bhaviSyanA caritrakAre mUlavavAnA raheze. - dhama, ciMtana, manana, samAja, keLavaNI, sAhitya, kAyadA, *; 189 taMttvajJAna jevA vividha kSetrAmAM temaNe ujjavaLa pradAna vicAraka, yu che. vatA, lekhaka tarIke temaNe prathama hALamAM potAnA nAmane suvaNu akSare lakhyuM che. satya, prema, karuNA, mAnavatA pratyenI apAra anukaMpA vagere temanA jIvananI AdhArazilA hatI. jJAna, bhakti, yoga, suvicAra, suvyavahAra, suzAsana, sutaka, buddhi ane maMgalabhAvanA temanAmAM hatI. prAcIna saMskRti ane arvAcIna saMskRtino suyogya samanvaya temaNe karyAM hatA. evI ja addabhuta samanvaya temaNe kAya' unmukhatA-action ane vicAra- zakitanA karyAM hatA. AvA aneka prakAranu sAdhucarita vyaktittva ceogya samanvayane lIdhe teSe gujarAtanI spuna bhAratanI pUrva sevA karI zakayA hatA. lAsabhAnA cAhaka sabhya tarIke baMdhAraNa sabhAnA sabhya tarIke prasaMsadanI aneka pravara samitieAnA sabhya tarIke temaNe zkA dezanI sevA karI che. puSkaLa sAmAjika, zai kSaNika ane mAnavajAgaraNunI sasthAonA pramukha ke TrasTI tarIke temaNe pAtAnI sevA ApI che. moTA gajAnA ciMtaka ane lekhaka tarIke temaNe tattvacarcA, dharma', rAjakAraNa, arthazAstra, samAja, saskRti, maneAvijJAna sameta aneka mAnavidyAe viSe vizada ane pAradarzIka lekhA lakhyA che. jevu* spaSTa ane pAradarzI emanu jIvana hatu tevA ja svaccha, nirAmaya ane pAradaza'ka temanA vicAro hatA. avagAhana'nA 66 lekhA ane tyAra pachInA 'pramuddha jIvana'mA~ pragaTa thayelAM emanA lekhA satata vAMcanAra bhAtra e jANe che ke cImanalAla cakubhAI zAhe ApaNA samayanA eka jayotimaya AtmA hatA. manISI tarIke temaNe A samAjanI sadAye khevanA karI hatI. A Atmarati ane viratinA samayamAM jayAre manuSya peAtAnA nAsi'sasa-rUpamAM racyo pacyo hoya tyAre samagra mAnavajAtinA kalyANanI bhAvanAnI khevanA kANa kare? zAhakAkAe dIvAnI zaga jevuM samagra sudIrgha jIvana manuSyajAtinI khevanA pAchaLa gALyuM hatu. ApaNI vacce rahelA ane jIvelA A manISIne paNA vAraMvAra namarakAra he. zAhakAkA parama sadbhAgI hatA ke emanA kAya'sAthIo ujjavaLa caritranA ane kaniSTha le maLyA hatA. have emanI gerahAjarImAM emanA jevu udAtta vanamUlya sthApIne tee jainayuvaka saMdhanA mana-prANane AkAra ApatA raheze tenI mane pUrI zraddhA che. paNa (aniSTatA) pratikAra nathI thato tema nathI. mANuka nirAdhAratA anubhave che teya abhima zakitanA sahAna prAdurbhAva paNa anubhave che tyAre adbhuta sana zakti ane ya khIle che. sAkreTisa svahaste jheranA pyAlA pI le, krAisTa krAsa upara caDe, gAMdhI haste mukhe maraNane bheTa. mahApuruSonI preraNAthI paNa AvI zakti batAve che ane anyAya ane aniSTane sAmanA kare che A baLa karyAthI Ave che? dehalAna bhulA daityane AzIrvAda mAne che, AvA zahIdonI zahAdata, temanA tyAga ane balidAna, jagatanA AdhAra che. 'sanAtana praznA'mithI MAX WARN ; di Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cImanalAla cakubhAi zAhe smRti aMka tA. 1-143 prabhAvaka ciMtaka sva. cImanabhAI saDa. hasamukha zazI murabbI zrI cImanalAla cakubhAInA nidhananA samAcAra ke mekSa vize lakhatA hoya, chatAM temanuM nirUpaNa khoTA sahu mATe atyaMta AghAtajanaka che. varaso sudhI teo gujarAta takamAM ke na pahoMcI zakAya evA Abstract pradezamAM ane muMbaInA jAhera jIvana upara chavAI gayA hatA. temanI aTavAI jatuM nathI. eka ciMtaka ke vicAraka tarIke sAmAjika sevAo ghaNI amUlya hatI. aneka saMsthAo mane A temanI sahuthI moTI siddhi lAgI che. ApaNuM temanA athAga parizrama ane akhUTa preraNAstrotathI pAMgarIne dharmo, ApaNuM mumukSuo ane ApaNuM samRddha navapallavita rahI hatI. eTale ja teo vyakti maTI saMsthA ciMtaka ghaNuM UMDuM vicArI zake che, adhyAtma jIvananA agamya banyA hatA. rAjakIya jIvanamAM paNa temanuM pradAna evuM ja hatuM. sImADAo oLaMgI zake che. paraMtu tema chatAM teo kayAreka chatAM sAmprata rAjakIya jIvana joDe saMkaLAyelAM aniSTothI jIvananI vAstavika bhUmikAne bhUlI jAya che ane sAmAnya teo savaze mukta rahI zakyA hatA. sattAnuM rAjakAraNa manuSyane taddana upekSe che. eTale A prakAranuM ciMtana ghaNIvAra temane spazI' zakayuM na hatuM. teo sAcA arthamAM anAsakata kevaLa buddhino vilAsa banI rahe che. saddagata cImanabhAinuM karmayogI hatA. ciMtana bauddhiAnA vilAsathI mukata rahIne AmajanatAnuM bhAjana banI zakyuM che. paNa temanA jIvananuM sauthI sparzI jAya evuM pAsuM te eka svastha, taTaratha ane maulika vicArakanuM mane lAgyuM che. jevI saraLatA ane sarvasparzitA temanA vicAromAM che temaNe haMmezA jIvana vize vicAryuM hatuM. paraMtu te tarkanI evI ja saraLatA ane subodhatA temanI abhivyakitamAM che. zuddha bhUmikA upara vicAyuM hatuM. sAmAnya rIte jaina dharma temanuM nirUpaNa karyAya saMkula, durbodha ke amUta banatuM nathI. saMsArathI vimukha rahevAno ke virakata rahevAne Adeza Ape pratyeka vAkayane pratyeka zabda temAM upayogI hoya che ane te che, tyAre cImanabhAI saMsAramAM rahIne ja saMsArane samajavAnI arthane vadhAre ne vadhAre spaSTa karatA hoya che. gAMdhIjIne bAda ane samajAvavAnI keziza kare che. jena dharma saMsArI karatAM AvI saraLatA bhAgye ja bIjA koI gujarAtI gadyakAranA saMbaMdhane nirarthaka gaNe che, tyAre svargastha cImanabhAIe ciMtanamAM jovA maLaze. vicArone pravAha maMthara gatie vahyo temanA chellA lekhamAM spaSTa rIte darzAvyuM che ke jatA hoya chatAM te sacoTatAthI vAcakenA hRdayamAM aMkita thaI mAnavajIvana eTale ja mAnavIya saMbaMdho ane pravRttio. jAya che. mATe ja emanAM lakhANe vAraMvAra vAMcavAM game tevAM jIvanane parihAra karavAmAM manuSyanuM gaurava nathI, je che rasAviSTa banI zakyAM che. teo sabhAna sAhityakAra ke zailIkAra e A saMsAra sabaMdha ane pravRttiothI sAcavI levAne nahetA, chata je vicArabaLe temane lakhavAne preyAM che e ja che; alabatta e saMbaMdha ane pravRttio karavAtharahita ane baLe temanI gadyazailIne ghaDelI che. svAbhAvika, akRtrima gadyasarjaka niSkAma hovAM joIe. tarIke temanuM sthAna ghaNuM UMcuM che ane raheze A dRSTie joIe to temanuM ciMtana jIvananAM pratyeka kSetre vahA- jIvanabhara vicArane mAMjatA rahyA ranI bhUmikA upara UbheluM dekhAya che. teo saMpatti vize vicAre che tyAre paNa saMpattinI vyavahAru upayogitA bhUlI jatA nathI. dharma * navalabhAI zAha vize vicAratAM paNa teo dharmane vyavahAru vAstavika pariprekSyamAM 81 varSanI uMmare zrI cImanabhAInA javAthI gujarAte ne jovAnuM ane mUlavavAnuM cUkatA nathI. eTale ja temanuM dharmaciMtana deze eka svastha manane samartha vicAraka gumAvyo che. kevaLa kahevAtA adhyAtmavAdIonA ciMtana jevuM jaDa ke zuSka | muMbaInA jaina yuvaka saMgha ane prabuddha jIvananI pravRttinathI. temanuM ciMtana sAmAnya manuSyanA koyaDAo ukelavAmAM onA prANasamAM paramAnaMdabhAI kApaDiyA ApaNI vaccethI sahAyabhUta bane tevuM yathArthalakSI che. jIvananI aMtima gayo tyAre lAgatuM hatuM ke temaNe zarU karelI pravRttiomAM maMtA paLAmAM teo IzvaranI sarvoparitA svIkAre che IzvaranI avaze paNa zrI cImanabhAIe pravRttinuM sukAna saMbhALyA pachI virATa zakitao pAse manuSya mAtra, pachI te raMka hoya ke ene eka vizALa phalaka sAMpaDayuM. rAjA hoya, tuccha che evA niSkarSa upara teo Ave che. badhA samAjonI jema jaina samAja rUDhicustatAthI saMpUrNa paraMtu sAthe sAthe teo tabIbI vidyAonA vikAsane mukata nathI. paNa navA krAMtikArI vicArone AgaLa laI janAra paNa cheka bhUlI jatA nathI, eTaluM ja nahIM paraMtu evI ane tene AvakAranAra samudAya hamezAM maLI rahyo che e aMtima kSaNomAM paNa temane adano garIba mANasa yAda ApaNuM sadbhAgya che. Ave che. temane pitAne maLI hatI tevI tabIbI sevAonI suvidhA pratyeka mANasane prApta nathI tevuM ApaNuM - zrI cImanabhAinA ciMtananuM phalaka ghaNuM vyApaka hatuM. samAjanuM vAstavika citra aMtima paLomAM paNa bhUlI zakathA eTale ja jaina yuvaka saMdhanI ke prabuddha jIvananI pravRttioe nathI. Ama sAmAnya manuSya, daridranArAyaNu temanA ciMtanamAM dezanA vaicArika jIvanamAM eka mahatvanuM bhAthuM pUru pADayuM che. jANe haMmezAM kendrasthAne rahe che. game tevA vizALa praznane paryuSaNanA divasemAM sAdhu mahArAje upAzramayAM TharAvelAM teo cheDe, game tevA gahana keyaDAne teo UkhaLe, paNa temanuM vyAkhyAne vAMce ne zraddhAthI ghareDa mujaba je sAMbhaLe tene laya kadArSi sAmAnya manuSyane catuM nathI, ane temanI sthAne payuMSaNa-pUrva vyAkhyAnamALI vyApaka vicAranI vyAkhyAnavicAraNI vAstavika bhUmikAnuM ullaMdhana karatI nathI. dharma - mALA banI gaI. jaina na hoya evA phAdhara vAlasa, zrI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 1-1-83 sAvalaMkara ke guNavaMta zAha paNa vicArone mAMjavAnI prakriyAmAM gAmamAM kaI ne kAMI karavAnI preraNA ApI, pANazINu pAsethI sAtha Ape. ' jyAre pasAra thAuM chuM tyAre zrI sva. zrI cImanabhAinI yAda A te payuMSaNa vyAkhyAnamALA aMge paNa temaNe bIjI tAjI thAya che. gyAkhyAna zreNIo yojI ne samAjanA vicArone yogya dizAmAM vicAra, vizvanI meTAmAM moTI zakti che. bhagavAna mahAvIrane cALavAne gajabano puruSArtha karyo. ahiMsAne vicAra 2500 varSa pachI paNa mAnavajAtane preraNA - sva. cImanabhAine je kAraNe je sAcuM lAgyuM tene svIkAra ApatA rahe che. je samAja satata vicArane mAMjato rahe che karyo. ane e vicAramAM doSa lAgatAM eTalI ja sahajatA ne te ja samAja tAjo rahI zake. je samAja vicAranAM bAraNuM nibhIkatAthI te vicAra che eTaluM ja nahi saune sAcuM baMdha karI de che te game teTalI UMcI kakSAe gayA hoya te jamajAvavA mathyA. paNa dhIme dhIme gaMdhAI UThe che. zrI cImanabhAI muMbaI- muMbaI zaheranI vaicArika pravRtti karatAM karatAM paNa temanuM gujarAtanI aneka saMsthAo ne TrasTa sAthe saMkaLAelA hatA gAmaDAM sAthe anusaMdhAna cAlu ja hatuM. pANazINuM temanuM ethI gujarAtane lAbha thaze ja paNa emanuM kAyamanuM pradAna vatana. huM zikSaNa maMtrI hatA tyAre eka patra AvyA. mArA te satata majAte vicAra. vatane pANazINAmAM eka hAIskUlanuM makAna bAMdhavuM che. temAM ApaNe paNa e prakripAne AgaLa dhapAvIe ne ApaNuM jamIna meLavavAmAM muzkelI che. tame madada karaze ? vicArane kaI khIle jaDatAthI bAMdhI na laIe. zrI cImanabhAI eka zaheramAM rahenAranA dilamAM paNa vatana mATe e rIte ApaNI vacce nIDaratAthI, svasthatAthI jIvI ane prema jAge tyAre e prazna tAtkAlika ukelo gayA. haspiTalanA bIchAnethI lakhAyele temane lekha joIe. A prasaMga eTalA mATe yAda Ave che ke teonA A e "gInA mAnasanuM citra khaDuM kare che, emanI jIvanadaSTi pagalAMe sureMdranagara jillAnA aneka vatanIone pitAnA ApaNane preraNA ApatI ja raheze emAM mane zaMkA nathI. samAjane sAthe laIne cAlanAra eka svataMtra vicAraka cImanalAla je. zAha * sva. paramAnaMdabhAIe mane jaina yuvaka saMdhamAM laIne sAmA- ghaNunuM mAnavuM che te A bAbatamAM tame zuM mAne che ?" jika kAryanI dIkSA ApI te sva. pUjaya cImanabhAIe enI emane javAba spaSTa hate: lene mAnavuM hoya te mAne. huM vaDI dIkSA ApI. teo saMdhatA pramukhapade chellAM aDhAra te samAjane sAthe laIne cAlavAmAM mAnuM chuM.' varSathI ane huM maMtrI-zarU zarUmAM mane vhIka hatI emanI rajanIzajIne prasiddhimAM lAvavAne moTo phALe yuvaka saMghane nIce kAma karavAnI. emanI pratibhA, emanI prajJA, tApa pADatA. hatA, paraMtu cImanabhAI rajanIzajInA pravAhamAM bilakula vaLI teo kAma sivAya ApaNI sAthe kazuM bole nahi. kheMcAyA na hatA. kema che ? beso. cAhapANI pIo-'AvuM kadIya emanA mukhe eka munie videzaprayANa karyuM tyAre cImanabhAI sAMbhaLavA maLe nahi-AmAM mArA maMtrI padanI AkarI kasoTI hatI. saMdhanI kArobArImAM hatA. videzaprayANunA A pagalAne sakhta paNa jema jema samaya vItate game tema tema mane anubhava thayo. vakhoDI kADhayuM hatuM. ke pUjya cImanabhAI saraLa che, nehALa che, ane sahRdayI che. - Ama cImanabhAI vyavahAru, dUradaSTivALA, svataMtra ane AthI emanI sAthe vAta karavAnI ane emane mArI sAthe vAta sphaTika ciMtanavALA hatA. emane nirNaya tvarita rahe ane karAvavAnI meM kaLA zodhI lIdhI. emane vizvAsa meM saMpAdana e nirNaya samAjane lAbhadAyI ja rahe.. karyo. e. paramAnaMdabhAIe mane ekavAra kahyuM hatuM ke jaina yuvaka saMghanA pramukhapade cImanabhAI hoya te ApaNuM saMdhanI cImanabhAI AjJAMkita putra hatA. Adarza pati hatA. zebhA-pratiSThA-vadhe; gharanA pravezadvAre sarasa majAnuM tAraNa vatsala pitA hatA ane vaDalAnI chAyA samAna dAdA hatA. TIMgADayuM hoya ane ghara jema zobhe ema saMdha zebhe.... vizALa kuTuMbanA vaDIla hatA. paramAnaMdabhAI cImanabhAInA ghare roja savAre jAya. vicAronI cImanabhAI dareka saMsthAne - dareka vyaktine samaya Apa le kare...ane cImanabhAIne yuvaka saMghanA pramukhapada ApI zakatA--AnuM rahasya pUchIe tyAre kahemATe samajAvI zakyA. A Bsuy Man Always Gets Time.. paramAnaMdabhAI ane cImanabhAI baMne buddhizALI mitro. keIne cImanabhAI ghaNIvAra dhArmika netA lAgatA. paraMtu paramAnaMdabhAI kaMIka sudhArAvAdI krAntikArI. mane ekavAra hakIkatamAM e sAcA arthamAM AdhyAtmika hatA. ane zramaNa paramAnaMdabhAI kahe-cImanabhAI ATalA ciMtaka che. vidvAna che- vargane mATe paNa mArgadarzaka hatA. emanA mRtyuthI mahAsatI khUba vAMce che-paraMtu emanI dRSTi vizALa nathI. emanAthI dharmazilAchanI AMkhanI pAMpaNu bhInI thAya e nAnIsUnI je ekavAra sAMpradAyikatAnI saMkucitatA nIkaLI jAya te vAta nathI. cImanabhAi eTale svasthatAnI saujanya mUti: samagra samAjanA e pUjanIya banI jAya-navI peDhInuM netRtva virodhIone paNa prema teo sahelAIthI meLavI zake. paNa laI zake." je emanA upara koI gusse thAya te teo zAMti rAkhatA. A vAtane dera laIne meM pUjaya cImanabhAine ekavAra ane thoDIka paLa pachI kaMI banyuM ja nathI e rIte gusse pUchayuM-tame dUdha ane dahIM' baMnemAM paga rAkhe che ema thanAranA khabhA upara hAtha mUkI vAta karatA hoya. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara cImanalAla cakubhAi zAha smRti aka cImanabhAine samAje khUba prema ApyA ane cImanabhAie samAjanI-takhIkhIkSetre, mAnavatAkSetre, keLavaNIkSetre khUba sevA karI. Ama cImanabhAI eka ajoDa samAjasevaka rathA-eka mUThI UMcerA mAnavI anyA. emanA jIvanamatrA jIvanamAM utAravA jevA cheH * jIvana sAdu ane sayamI hevu joIe. * eka pazu zabda khATA na melavA joie-lakhANamAM na vaparAvA joie. * jevA hA tevA ja dekhAva. paisA vAparavA mATe che veDavA mATe nathI. vistAra nahi vikAsa kare. samAjanA du:khI mANusAnI paDakhe 'meza UbhA raheA, prema ane karuNA eja sAcA dhama' che. * zArIrika pIDA rAya ane rakane sarakhI hAya che. kAie abhimAna na karavuM. kanuM phaLa saune bhegavavuM ja paDe che. * lAgaNI rAkhavI paNa lAgaNIvaza thavuM nahi. murabbI zrI cImanabhAi eTale eka jenA save' manArathA pUNa' thayA hoya, kAi na hAya, chatAM paNa prAtaHkALathI rAtri kAya'krameAthI bharelI hAya. * evu vyaktittva ke kakSAe satAvatI patanI dinacaryAM lAkakalyANanI zubha niSThAthI sabhara evA sva. cImanabhAI lokakalyANanI zubhaniSThAthI sabhara ane sadA sarvAMdA zAnta ane sthira AgevAna tarIke jIvananA uttarAdha'mAM mahAlatI temanI pratibhA avismaraNIya raheze. e to svAbhAvika cheke temanu" pUrvajIvana ATaluM sa'tukSita maDheluM Ane anubhava samRddha na paNa hoya. 1937mAM muMbaI rAjyanA seAlisiTara niyukata thayA - je eka bhAratIyane prathamavAra maLelA hoddho hatA. tyAre temane thaelI uttejanAne sApa kAMcaLI utAre tema kSaNunA vicAra vinA tyAgI dIdhI. e hatu. gAMdhImArgonA musAphara tarIkenu tenu prathama pagaluM. khIjI' pagalu` hatu` svecchAe svIkArelA kArAvAsa. temanA yauvananA UgamakALa tarapha daSTipAta karatAM paNa temanI zramaniSThA ane Adaza'priyatA ApaNu* jyAna kheMcI rAkhe che. tethI ja te ema.e. mAM suvaNa caMdraka temaNe meLaLyeA. paraMtu temanA dhruva tArakA tA hatA te vakhatanAM sama kAyadA vizeSA jevA ke sara dinazA vAchA, cImanalAla setalavADa, sara kriAjazAha mahetA, jasTIsa telaMga, vi. temane A dezanAM prathama harALanAM AgevAnonI racAelI A nihArikA satata smaraNu karAvatI rahI ke dezasevA karavA kAyadAnuM jJAna jarUrI che. kAyadAnA aTapaTA abhyAsamAM racyA pacyA rahevA chatAM temanA tattvaciMtakano AtmA sokreTisa, rAlTarAya, zrImad rAjacaMndranI vicAradhArAonu Acamana karatA hatA. tA. 1-1-2 * samAjane sAthe rAkhIne samAjane navA vicAraza mApavA ane sau svataMtra rIte vicAra karatA thAya evI pravRtti karavI. tulasIdAsa vizrAma vyAvasAyika niSThA ane abhyAsapriyatAne kAraNe temaNe jhaDapI pragati sAdhI lIdhI paNa UMDe UMDe. temanuM mana satya ane zubhanu ciMtana karyAM karatuM. temAM, satata prasaratAM * cAritryathI ja jIvana zAze. AvA cImanabhAI mArA pUjya hatA mArA murabbI hatI. aneka samAraMbhAmAM mane te lai jatA. pAchA pharatAM mane mAra ghare mUkI jatAM. rastAmAM, meTaramAM, huM prazno pUchtA, alaka malakanI vAtA karatA--emanA moM upara prasannatA ane praphullatA rahetI tame tanAva (TensionFree) mukta kevI rIte rahe che? te TUMkA javAba maLato paNa e javAba gamI jatA.. kazI ciMtA ja na karavI jagata varasAthI Ama ja cAlatu" AvyuM che ane Ama ja cAlaze. mANasa Avaze ane jaze,. paNa jagata ane jIvana teA cAlyA ja karaze.' ApaNA mitra, mArga darzaka ane tattvaciMtaka cImanabhAI ApaNI vacce have nathI. jagata ane jIvana cAlyA ja karaze. paraMtu cImanabhAI vinA ApaNe varSoM sudhI zuM khecena hi rahIe ? gAMdhIjInA rASTrIya bhAvanAnA vicArAnu A Nu umerAyuM.. pariNAma e AvyuM ke eka labdha pratiSThita kAyadAzAstrIne dhanaprApti karatAM lAkakalyANanA kAmeAmAM vadhAre rasa paDavA lAgyA. e badhAM varSAM daramyAna baMdhAraNa sabhA--lAkasabhAmAM jaI temaNe sa`zrI javAharalAla naheru, saradAra paTela, munzIjI jevA. mahArathIonAM hAtha nIce rahI dezasevAnAM kSetre ucca. yogadAna mAryuM. sadadaiva udAtta vicArAnu manana-ciMtana e temane zvAseAzvAsa thai paDayu hatu.. kAr ciMtana temane karyAM kabUla hatuM ? daina Mdita jIvanamAM ucca bhAvanA jhaLakatI rAkhavI e temaneA Aza hovAthI turata ja keTalIe saMsthAomAM tee joDAyA. vyavasthAzakti, zubha niSThA ane te uparAMta temanI sAmAjika pratiSThA temane pratye saMsthAmAM mahatva yogadAna karavAmAM madadarUpa thaI paDayAM. e varSomAM muMbaI nagarI e to gurjara rAjadhAnI gaNAtI. tatkAlIna jaina samAjanAM agresarI kaika aMze sAmpradAyikavicArAmAM gaLAbUDa hatA. paNa jaina dhama' vyaktigata jIvanane urvAMgAmI karI sAthe sAthe samAja-jIvananAM starane UMcu lAvavAmAM kaI rIte madadarupa thai zake che te temaNe prayatkSa rIte jIvI batAvI ApyuM. A rIte kevaLa jaina samAjamAM zreSTha tarIke paMkAvA uparAMta temanI sAvatrika sevAnI mAMga. nipratidina vadhI gaI. sadAsa'da te zubhagrAhI, guNagrAhI thane rahyAM kemake sekreTisa, rAjacandra, mahAvIra svAmI, kRSNa bhagavAna ane gAMdhIjI jevA temanI manobhUminAM Adeza' tAraka baLa hatAM. zrI cImanabhAinuM vanakSetra jANe mATa samudra paNu khAre khArA! kATanA kesa, sapridAyika ane sauMsthAkIya gU'cavAnAM saMkucita kharA baMdhu temanA udAtta pramu tmA mATe samucita te na ja gaNAya. paNa khAra kha Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 ApIe. ! tA. 1-1-83 prabuddha jIvana " , . samudramAM pAtAM sAcAM motI ane ratnanI jema ja AvA samAjamAM paNa ATale unnata phALo Apyo hoya tevI vyakitane vAtAvaraNamAM paNa temanI manamamAM evAM vicAra mauktike joTe ja muzkela thaze. kadAca sva. ka. mA. munzI sAthe pAkyAM ke je prajAjIvananAM samastakSetrane AvarI laI vAcakane sarakhAvavA joIe. te kaMIka saMtoSa maLe. kemake temaNe kalyANa ane nItinA mArgeja deratAM rahe. bhAratIya vidyAbhavana jevI dezadezAMtaramAM kAryo karatI - temanA sAthI kAryakaronI te teo sAkSAta preraNAmUti! virATa saMsthA rathApI chatae zrI cImanabhAIe jAhera pate bahuvidha pratibhAnAM svAmI hovA chatAM pUrepUrA samabhAvI prajAnuM khamIra sacavAya te mATe lokahitanAM je kAryo karyA te te advitIya rahezeja. thaI rahe ane saMpUrNa javAbadArI pUrA vizvAsa ane hezathI temanuM ati phaLadAyI yazasvI jIvana ane ThIka ThIka lAMbu pitAnA binaanubhavI sAthIone sepatA. temanA A guNo kahevAya tevuM AyuSya aMte anivArya evI hajAro sAthI uparAMta temanI sAdAI, anaupacArikatA ane mAyALupaNue kAryakaronI AMkhamAM AMsu lAve tevI vidAyamAM pariNamyuM. koI paNa kAryakSetramAM temane kapriya banAvI mUkyA hatA. paNu priya sAthIo ! ApaNe temanA javAno zeka tyajI - zrI. cImanabhAI viSe TUMkamAM kahevuM hoya te eTaluM te. daie ane temane priya evuM lekakalyANanuM kAma ApaNI kahevuM ja joIe ke muMbaI zaheranI koI eka kAmamAM eka ja prAmANika sUjhabUjhathI karI dIpAvIe ane e jyota jalatI vyakitae rASTrIya sevA, keLavaNI, samAjasevA, mAnavatAvAdI rAkhIne ja temanA AtmAne ApaNI premabharI smaraNAMjali kAryakaranI saMsthAo, sAhitya, patrakAritva ane chevaTe sarvodaya asvastha dehe svastha jIvana ka Do. kAntilAla ema, sAMgANI murabbI sva. cImanabhAInI tabiyata nAnapaNathI ja nAjuka davA levI te pUchatA. je davA batAvIe te ja lete. koi paNa hatI. zALA ane kolejamAM abhyAsa daramyAna paNa temanI tabiyata jAtanI tapAsa karAvatA pahelAM paNa pUchI letA. barAbara nahotI rahetI. jhINo tAva, peTamAM duHkhAvo, kabajiyAta gayA varSe temanI tabiyatanI phariyAdane lIdhe jAtajAtanI vagerenI emane takalIpha hatI, tyAre saurASTramAM vaida pAse davA tapAsa karAvelI, paNa kaMI ja tapAsamAM AvyuM nahIM. karAvavA gayelAM. paNa khAsa phera paDaye nahIM. te samayanA niSNAta A varSe 12mI sapTembare temane peTamAM dukhAvo thayo. A tabIbenA mata pramANe temane piTana TI bI. haze ema manAyuM dukhAve temane haMmezAnA dukhAvA karatAM judo hato. davAthI paraMtu peTanuM oparezana karyuM tyAre mAluma paDayuM ke temane cheDe ArAma rahyo. 13mI sapTembare dukhAve jarA vadhe, TI. bI nathI, paNa phakata epenDIkasane dukhAvo rahe che. eTale epenDIkasa (Appendix) kADhI nAkhI oparezana puruM karyuM". be traNa jhADA thayA, becenI paNa hatI. pahelIvAra peTamAM tapAsatAM jamaNI tarapha uparanA bhAgamAM goLA jevuM lAgyuM. jo ke tyAra pachI paNa temane kabajiyAta ane peTano dukhAve te rahetA ane ethI tabiyata ekaMdare barAbara rahetI na hatI. tA. 14mI sapTembare savAre che. Ara. eca. mahetAe tapAsyuM. temane paNa goLA jevuM lAgyuM. ane davAo 1952-53 mAM paTanA ekasa-re vagere dvArA DokaTare evuM badalI. chatAM phera na paDe. ulTI thaI, methI pravAhI nidAna karyuM ke temane "Crone's Disease' che. tevAmAM ! na levAyuM, vacce be divasa kaMI ThIka lAgyuM. paNa tA. 18mI temane U. N. 0. nA pratinidhi maMDaLamAM amerikA javAnuM sapTembarathI pharIne dukhAvo thayo. meDhAthI pravAhI levAtuM na thayuM. tyAM pharIthI ekasare vagerenI tapAsa karAvI tyAM hovAthI nakakI karyu ke hospiTalamAM rAkhavAmAM Ave to DR. Crones jemaNe A roganI zodha karI hatI, temaNe nasama kukejha ApI zakAya, temaja anya tapAsa paNa thaI zake. pite ja cImanabhAIne tapAsIne jaNAvyuM ke "you may be having anything else except crone's teo jaina kalInIka hospiTalamAM ja dAkhala thavA makakama disease." hatA, tA. 20mI sapTembare savAre 11 vAgye temane hospiTalamAM lAvavAmAM AvyA. pachI te bane jhaDapathI banavA lAgyA. AvI takalIpha temane 1959 sudhI cAlu rahI, ane temanA peTanA ekasa-re levAyA, paTanA judA judA avayavo duHkha vadhavA lAge. ghaNuM tabIbone batAvyuM paNa cokakasa Sonography thI tapAsyAM. peTamAM naLI nAkhI (Gastro nidAna na thayuM. peTamAM kensara hoya te vahema hato, jANItA Scopy) tapAsa karavAmAM AvI. (Sigmoidoscopy) sarjana che. bolIgAe peTanuM oparezana karyuM. cheDA karI. lehInI dareka jAtanI tapAsa karI. tapAsane aMte kazuM ja Adesious AMtaraDA ceTI gayelA te kADhI nAkhavAmAM AvyAM. zodhI na zakAyuM. paNa temane kensara je koI roga na hato. tyAra pachI temanI A samaye paNa peTane tapAsatAM gAMTha ke goLA jevuM lAgatuM tabiyata ekaMdare sArI rahetI. paNa kabajiyAta maTI nahIM ane hatuM. paNa kayAM che ane kayA avayavamAMthI Ave che, te nakkI e kAyama parezAna karatI rahI. na karI zakAyuM. Do. mInocara bhedI emane tapAsI gayA. pachI zrI cImanabhAIne ghaNA DokaTaro sAthe sAro saMbaMdha eTale . sajayana Do. bhaNasAlI tapAsI gayA. A samayamAM teo che. sAravAra mATe koI prazna ja na hate. chellA thoDAM varSothI huM Ara. eca. mahetA ane sarjayana De. Ara. je. zAhanI sAravAra temane jato rahe. koIpaNa DokaTara tapAse che. teo temanuM heThaLa hatA. taduparAMta De. zAntilAla mahetAne lAvavAmAM - prIskIpazana (Prescription) batAvI jAya ane temAMthI kaI aa, temanI salAha pamADe ki muver Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * cImanalAla cakabhAi zAha smRti aMka tA. 1-1-83. Scanning karavAmAM AvyuM. lIvaramAM paNa kaMi mAluma na paDyuM. have phakta eka ja tapAsa bAkI rahetI hatI. te hAjarI ane tenI joDe nAnA atiraDAne bhAga. beriyama ApIne tapAsa karAvavA cImanabhAI rAjI na hatA, paNa chevaTe temane samajAvI zakAya. tapAsa karyA pachI paNa takalIpha cAlu ja hatI. nasa dvArA kukejha cAluM ja hatuM, A samaya amArA mATe kharI kaseTIne hate. nidAna thAya nahIM. takalIphamAM phera paDe nahIM. eTale nirNaya levAnI ciMtA, ane mAnasika tANa rahe. beriyala ApIne tapAsa karatAM jaNAyuM ke, hojarImAMthI nAnA AMtaraDAmAM javAne raste lagabhaga baMdha thaI gayo che. ane kaMI pasAra thaI zake tema nathI. hojarI pachI nAnA ataraDAne bhAga je Pylorus kahevAya che, temAMthI eka gAMTha tenA upara dabANa kare che. tyAra pachI DokaTarone sAthe maLI paraspara vicAraNA karI ane nakakI thayuM ke oparezana karavuM joIe. pUrata yiAra karyA pachI nakakI karyuM ke, oparezana jaina kalInIkamAM karavuM. zrI cImanabhAI paNa saMmata thayA, oparezana thiyeTaranI pUrI taiyArI karI. tA. 7mI okaTobare savAre 9 vAge oparezana che. zAntilAla mahetA tathA De. Ara. je. zAhe kahyuM". peTa khelatA gAMTha dekhANI, phelAI gayelI hatI eTale kADhI zakAya tema na hatI. hojarIne rasto baMdha hatA, eTale hojarImAMthI AMtaraDAne navo rasto karI tene joDI dIdhuM. gAMThano TukaDo laIne tapAsa mATe mokalAvyo. be kalAka bAda oparezana purUM thayuM. areatanA 72 kalAka thoDI takalIpha rahI, pachI sAdhAraNa ArAma rahaye. dararoja De. zAntilAla mahetA, De. Ara. je. zAha, Do. Ara. eca. mahetA tapasatA rahe ane sAravAra goThavatA rahe. - A divasomAM mulAkAtIone meTo ghasAro hato. darekane te zrI cImanabhAI pAse laI javAya paNa nahIM. kemake emane pUratA ArAmanI jarUra hatI. temanI pUchaparacha mATe ghaNuM phona - Ave. V. I. P. lokone zrI cImanabhAI pAse laI javA. - temane amuka ja pramANamAM vAta karavA vinaMtI karavAnI, tathA -koine mAThuM na lAge tenuM dhyAna rAkhavAnuM, e rIte A samaya amArA mATe khUba ja nAjuka hatA. temAM paNa zrI cImanabhAI ane temanA putra sudhIrabhAIne sAre sahakAra maLI rahe. bhAI sudhIrabhAI viSe paNa thoDI vAta karavAnI che. zrI cImanabhAIne sAravAra mATe, tapAsa karAvavA bAbata, oparezana nirNaya levA viSe samajAvavAmAM amane sudhIrabhAInI khUba ja madada maLI che. hospiTalamAM 40 divasa ane dhare 20 divasamAM 24 kalAkanI temanI ube page hAjarI ane ekadhArA 60 divasa-rAtanA ujAgarA. samaye samaye niyamita davA ApavA uparAMta, nAnI nAnI bAbatamAM paNa teo dhyAna rAkhatA. zrI cImanabhAIne rapaMja ApavAmAM tathA nasanI joDe joDe temanAM maLa-mUtra paNa pote jAte ja sApha kare. pathArI karavI, kapaDAM badalavA, temanA piSaNanuM mApa rAkhavAnuM vagere kAryamAM sudhIrabhAIe putra tarIkenI pharaja bajAvavAmAM kaMI ja bAkI nathI rAkhyuM, cImanabhAInA sevAkAryamAM temaNe zravaNa jevuM kAma karyuM che. ' AvI gaMbhIra mAMdagI ane anahada zArIrika pIDA chatAM cImanabhAInI mananI svasthatA, samatA, ane zAMti sArI jaLavAI rahI hatI. oparezananI AgalI rAtre temaNe "mArI kasoTI nAmane lekha "prabuddha jIvana" mATe lakhAvyuM. oparezana pachI mAMdagI ugra hatI te samaye paNa mananI svasthatAthI temaNe mAMdagIne bichAnethI" e bIje lekha lakhAvyuM. ane mRtyu jyAre najIka che, tenI pratIti thaI tyAre "mAnava saMbaMdhe' e lekha lakhAvyo. AvA kaThIna vyathAnA divasomAM pUrNa svasthatAthI, mAnasika sthitine kAbumAM laIne jIvanabharanA vicArenA nicoDane emaNe A traNa lekhamAM Alekhyo. tenA uparathI cImanabhAInI AkRti ApaNuM aMtaranA uMDANamAM hamezane mATe kaMDArAI rahyAnI lAgaNI anubhavAI rahI che. " mAMdagInA sATha divasa temanA mATe asahya, zArIrika pIDAnA hatA, paNa temanI mananI svasthA pUrepUrI hatI. temaNe keIpaNa jAtanI phariyAda karI nathI. oparezana pachI aThavADiyA bAda nakakI karyuM ke temane roga vize vAkepha karavA. temanA putra sudhIrabhAIe pUrvabhUmikA taiyAra karI, ane ame dhaDakatA hRdaye ane vyathitapaNe, temanI pAse besIne temane saghaLI hakIkata kaDIbaddha jaNAvI. te samaye paNa zarIranI pIDa ghaNuM ja, paNa saMpUrNa svasthatAthI jarAye lAgaNIvaza thayA sivAya sAMbhaLyuM. tyAra pachI A roga bAbatamAM "roga kevo vaLAMka le che?" "vadhAre kaMI karavA jevuM kharuM ke?' vagere traNacAra savAlo svasthatAthI puchayA bAda kahyuM ke, DokaTara! ciMtA karavAnuM ke mujhovAnuM koI kAraNa nathI. A zarIra pratye kaI jAtanuM vaLagaNa nathI; chuTI javAnuM paNa duHkha nathI. phakata lAMbI mAMdagI paravaza banAvI muke ane bIjAne bhArarUpa thavAya tenuM ja duHkha che." AvI svasthatA sAthe AvA gaMbhIra samAcAra temaNe zAtithI pacAvI dIdhA. aMtamAM, thoDA TAMkA kADhavAnA bAkI hatA. ekaMdare tabiyata sArI hovAthI DokaTaranI salAhathI ghare laI javAnuM nakakI karyuM. tA. 31mI okaTobarane, ravivAre ghare gayA. tyAra pachI sAdhAraNa ThIka rahetuM. paNa rUci bilakula nahIM', tabiyatamAM khAsa sudhAre na hatA. divALInI rAtathI tabiyate palaTo lIdho, ulaTI thaI ane temAM thoDuM lohI paDayuM. pachInA cAra divasa vikaTa gayA. tabiyata uttarottara lathaDatI ja rahI, ane zanivAre 20 mI navembare savAre 11 vAgye temanA putra, putravadhUo ane pautrapautrIonI tathA mahAsatIjInI hAjarImAM navakAra gaNatAM gaNatAM temane AtmA dehane tyajIne vilIna thaI gaye. che sevA karavI sahelI nathI. aMtaranA bhAva zuddha hoya paNa saMjoge pratikULa hoya, virodha hoya, iSa ke khaTapaTa hoya, matabheda thAya ane jIvane kaleza thAya. mAnavavyavahAra eTale saMgharSa. bhAre dhIraja ane sahiSNutA joIe. pitAnuM dhAryuM karavAnI vRttine khUba kAbUmAM rAkhavI joIe. saMsthAmAM ke samUhamAM kAma karatAM hoIe tyAM saune sAthI rAkhIne kAma karavAnI kuzaLatA joIe. A tyAre bane ke sAthI kAryakartAo pratye pite AdAra rAkhe ane pitAnuM vartana evuM hoya ke bIjAne pitAnA pratye Adara thAya. , sevA mehamAMthI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-83 prabuddha jIvana sarvatomukhI pratibhA ja kacanalAla lAlacaMda talasANIyA lIMbaDI tAlukAnA pANazINuM gAmamAM tA. 11-3-1902mAM pachI cUkAdo Aje Aje paNa akhabArI Alama mATe pAyAnA , sagata murabbI zrI cImanabhAIno janma thayo. tA. 20-11-82mAM staMbharUpa gaNAya che. badhAM ja akhabArI pesenI anekavidha paristhisava'te mukhI pratibhA ane virATa vyakitatva dharAvatI temanI tinuM avalokana karI, tene lagatI hakIkate vigate bhegI karI, tenuM jIvanayAtrA aneka siddhinA zikharo sara karI muMbaImAM samApta samIkaraNa ane anveSaNa karI, teonI Arthika zakita ane -thaI. zrI cImanabhAIne AtmA parama brahmamAM lIna thaye. maryAdAonI sacoTa, sarvagrAhI ane sabaLa tathA tarkabaddha teo uttama jIvana jIvIne virala mRtyune varIne dhanya dhanya thaI rajUAta karIne zrI cImanabhAIe pitAnI prathama paMkitanA amara thaI gayA. anubhavI kAbela ane niSNAta dhArAzAstrI tarIkenI zakitaothI zrI salIma maracaMTane prabhAvita karyA hatA 1944 thI 195 sudhI mesarsa maMceraza bI. cothIyAnI -solIsITarsanI peDhImAM temanA madadanIza tarIke kAma karavAnuM zrI cImanabhAI surendranagaramAMthI pArlAmenTanA sabhyapada -ane sadabhAgya prApta thayuM. 1968 thI hAla sudhI mesarsa mATenI BgresanI TikiTa upara cUMTaNI laDavAnA hatA te arasAmAM cImanalAla zAhanI peDhImAM temanA bhAgIdAra tarIke kAma karavAne bhAlakIA mIlsa li. amadAvAdanA moTA jhagaDe Ubho thayo. ane moko maLyo. mArA be putra dIneza tathA rohItane paNa temanA te vakhate mane belAvI kesanI vigate samajAvI mArAmAM preraNAdAyI ane sabaLa netRtva nIce bhAgIdAra tarIke kAma hiMmata prerI, vizvAsa mUko ane kesa hAIkramAM - zaravAnuM banyuM. laDI levAnI sUcanA ApI. teo muMbaIthI ravAnA thaI temanI kAma karavAnI ane kAma levAnI rIta anekhI hatI. pitAnA cUMTaNI kAryamAM lAgI gayA. mArI sAme amArA temanI sAthenuM amArU sudIdhI dhaMdhAdArI sahitanuM sAtatya, dhaMdhAmAM bahuja sInIyara gaNatA hoziyAra, anubhavI selisiTara temanI premALa huMpha, zANapaNabharI zikhAmaNa ane preraNuM, hatA. meM prabaLa purUSArtha karI AtmavizvAsa rAkhI, keisanI amArA jIvananI avismaraNIya ghaTanA che ane raheze amArA taiyArI karI. hAIkorTamAM kesa ghaNA divaso cAlyo ane jIivananA ghaDatara ane caNataramAM temane amUlya phALo che. eka amArI jIta thaI. mAro Atma vizvAsa vadhe ane tyAra pachI rIte teo amArA guraNAma gurU hatA. koI paNa moTA aTapaTA keIsa laDavA mATe mane koIpaNa divasa gabharATa ke khacakATa thayuM nathI. smaraNa saMhitAmAMthI ghaNuM yAdagAra prasaMge mAnasapaTamAM kAyadAnA kSetramAM sara jamazedajI kAMgA, sara cImanalAla upasI Ave che. badhA ja AlekhavA zakya nathI. DAMka raju setalavADa, zrI motIlAla setalavADa, zrI mahamadaalI jhINu, zrI jeruM chuM. kAyadAnA snAtaka thavAthI koI prekaTIsa karavAnI kanaiyAlAla munzI, zrI bhulAbhAI desAIne atizaya yazasvI ane AvaData ane kuneha AvI jatI nathI. temanI ophisamAM tejaranI dhArAzAstrI tarIke jamAne hateA. sara jamazedajInI 1944 nA juna julAImAM pahele ja divase temaNe mane kahyuM cembaramAMthI zrI Ara. je. kelAha, zrI nAnI pAlakhIvAlA, zrI rITana dha presIpI" meM kahyuM, 'presIpI kayAM che?" temaNe kahyuM eca. ema. sIravAI jevAM sarvottama dhArAzAstrIo bahAra A zuM che ?" meM kahyuM, "A te korTanA ophisarane saMbodhela sahI karele kAgaLa che.' temaNe hasIne javAba Apyo. "Ane ja AvyA. zrI je. sI. bhaTa, zrI goradhanabhAI Thakakara, zrI ke. TI. presIpI kahevAya." desAi, zrI ke. ke. desAI, zrI pI. ena. bhagavatI jevAM uttama eDavokeToe muMbaI hAIkorTamAM vakIlAta karI che. temAMthI ghaNuM bhAratanA odyogika dhArAomAM InDasTrIyala DImyuTasa ekaTa muMbaI hAIkorTamAM nyAyAdhiza tarIke nImAyA ane zrI - 1947 khUba agatyane kAyado che. bhagavatI Aje paNa suprIma korTamAM nAmadAra nyAyamUti' tarIke zrI salIma ema maracaMTanI TrAIbyunala tarIke nimaNuMka birAje che. zrI cImanabhAIe uparamAnA khyAtanAma eDavokeTane thaI. muMbaInA badhA akhabArI ekame jevA ke janmabhUmi, vakhato vakhata keIsa calAvavA mATe rokelA. teone zrI muMbaI samAcAra, phI presa, inDIyana ekasapresa, TAimsa opha cImanabhAI pitAnA kesanA mukhya muddAo evI vizada chatAM inDiyA, vageremAM kAma karatAM tamAma karmacArIonA vetana saraLa sarvagrAhI ane tarkabaddha rIte samajAvatAM hatAM ke aDadhA dhoraNa, pagAra vadhAre, moMghavArI bhaththu hakaka rajAo keise te cAlyA pahelAMja jItAI javAze evo vizvAsa vigerenI lavAdI hatI. baMne pakSe kAyadAnA niSNAta Ubho thate ane ghaNuM keisomAM saphaLatA paNa maLI hatI. dhuraMdharo hatA. murabbI zrI cImanabhAI akhabAra temanI zatAvadhAnI jevI tIvra ane pheTojenika smaraNa mAlikAnA pakSe hatA. zrI zAMtIlAla eca. zAha, zakti, kAyadAonuM talasparzI jJAna, jaTIla praznone ukelavAnI zrI abekara karmacArIonA pakSe hatA. zrI cImanabhAInA AvaData ane koThAsUjha, anekavidha viSayonuM vizALa vAMcana, juniyara tarIke akhabArI Alama kevI rIte cAle che, tenI ciMtana matane, jIvananA vividha pAsAMone ane mAnava svabhAvane ATIghUMTIo kevI hoya che, tenuM arthazAstra kevuM che te vize anubhava, vyApArIonA nAma ane copaDAonI vyApArIo ghaNuM jANavAnuM, zIkhavAnuM maLyuM. zrI cImanabhAI mAlikonA karatAM paNa vadhAre zIdhra, sArI ane saghana rIte samajavAnI zakita, pakSe hatA, chatAM paNuM karmacArIonI vyAjabI mAMgaNIo hakIkatanI mAMDaNI, gUMthaNI ane maulika vicAraNA ane kabUla rAkhatAM ane atizayokita bharelI, geravyAjabI mAMgaNI- rajUAta, bhASA uparanuM AgavuM prabhutva, tarkabaddha dalIlo vigere ene makakama sAmano karatA hatA. lAMbI kAryavAhI asAdhAraNa zakitaothI, zrI cImanabhAI sAmA pakSanA eDavo Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cImanalAla cakubhAI zAha smRti aMka tA. 1-1keTane ane hAIkenA temaja suprIma korTanA nyAyAdhizane ' saMcAra karyo hate.. * paNa prabhAvita karatA hatA. inakerapareTeDa le sosAyaTI ane jaina, jainetara, zaikSaNika sarakArika, dhArmika, sAhitya bAra esosIezanamAM temanI eka sarvottama dhArAzAstrI tarIke ane sAmAjika aneka saMsthAonA zrI cImanabhAI prerakabaLa, gaNanA thatI hatI ane mAna ane maratA hatA. ane karNadhAra hatA. temanA preraNAdAyI mArgadarzana 1975nA atirika kaTokaTInA aMdhakArayukta ane ane doravaNI vagara, lAgatA vaLagatAM temanA sAthI saMcAlake bhayabhIta vAtAvaraNamAM paNa potAnA aMtara AtmAnA avAjane ane kAryakarone khAlI muzkelI, muMjhavaNu lAge te samajI anusarIne, aneka zArIrika maryAdAo ane vRddha ummara zakAya tema che, paNa "Show must go on." "temaNe, hovA chatAM, vyakti, vANI ane akhabArI svAtaMtrayanI AdarelAM agara te adhUrA mUkelAM kAryo agara te zikSaNa, jALavaNI ane rakSA mATe, zrI cImanabhAIe, atirAya nirbhaya tabIbI rAhata, jevAM kAryo, karuNA, maMtrI, prema jevAM guNe ane nIDaratAthI, pariNAmanI paravA karyA vagara, tejAbI kalamathI mATe te jIvanabhara jIvyA ane gatizIla rahyAM, tevAM kalyANukArI, lekha lakhIne, bhASaNo ApIne, ane InDIyana ekasapresa samAja upayogI, AtmAnI unnati karanArA kAryo ApaNe.. juthanA akhabAronA prANasamAM zrI rAmanAtha goenkA vatI badhA ApaNI yathAzakita, mati mujaba, khabhekhabhA milAvIne, muMbaI hAIkorTamAM ane suprIma korTamAM aneka kAryavAhI racanAtmaka abhigama rAkhIne, huMsAtuMsI TALIne, cAluM karIne te vakhatanI sarakAranI Apakhuda, binalokazAhI anucita rAkhIe ane pUrAM karIe te zrI cImanabhAIne sAcI ane nItirItine pracaMDa paDakAra ApIne, makakama sAmano karIne, yogya zraddhAMjali ApI gaNAze. paramakRpALu, paramAtmA ApaNane bujhAvAnI taiyArI karatAM lezAhInA dIvAmAM prANa pUrI zakita saune tevI sadabuddhi, zakita ane preraNA Ape eja abhyarthanA. vacArika dRSTie satata apramatta pannAlAla Ara. zAha Would that even for a day, tenA ApaNe sau sAkSI chIe. e varSanI zarUAtamAM zrI We have behaved ourselves so well in this world; saMyukata jaina vidyAthIMgrahanA upakrame dezanI vartamAna paristhiti Be therefore always in readiness, e viSaya para eka parisaMvAda yojAyo hato. enuM samApana So that the Death may never find thee unprepared, karatAM pU. kokAe kahyuM: "dezanI paristhitine vicAra -Thomas A. Kempis karatAM eka aMgrejI kAvya mane yAda che. sTImara bavAnI sva. cImanalAla cakubhAI zAhanA samagra jIvanane jyAre aNI para che. badhA ene choDI jAya che, paraMtu vicAra karIe tyAre A lekhanA mathALe mUkelI paMkitao kaptAna ene choDatA nathI. chevaTa sudhI sTImarane bacAvavAno emaNe emanA jIvanamAM caritArtha karI hatI evI pratIti thAya prayAsa kare che. A prayAsa karanAra sAce kastAna che. che. mRtyu samIpa hovA chatAM jIvananA chellA zvAsa sudhI emaNe e ene kendravatI' vicAra.' A vAtane laMbAvIne pU. kAkAe. jALavelI asAdhAraNa svasthatAthI emanA ciMtana, manana ane umeyu": dezanI kaparI paristhitimAM bauddhikoe deza choDIne vatanane sumeLa ApaNane jovA maLe. emanuM jIvana te kAyamI vasavATa mATe paradeza javuM na joIe. emanI A kayAranuM ya e rIte ghaDAyeluM hatuM. emanA jIvanamAM te vAtane havAle ApIne meM emane vistArathI "prabuddha jIvana keTalAMya evA prasaMge upasthita thayA haze, jemAM ApaNA jevA saMbaMdhe eka patra lakhyo. vaicArika svAtaMtrya nathI eTale sAmayika sAmAnya mAnavI svaratha na rahI zake. ApaNI ane emanI choDavuM ke baMdha na karavuM joIe, e ene vani hatA. vaccene A pharaka e emanI mahattA che. aMtima samaye alabatta, A vicAra - puruSa mATe A vAta kAMI emanI kasoTI thaI. emAM ya teo pAra paDayA ane emanI navI na hatI. Ama chatAM tA. 16 -8 - 1975nA svasthatAnI ApaNane pUrNa pratIti thaI. prabudhdha jIvananA aMkamAM mAre e patra pragaDha, ' mane sau prathama emane paricaya patra dvArA thaye. karyo ane enA para nedhi lakhIH "bIjI vyavasthA na I. sa. 1969 mAM "prabuddha jIvanamAM pragaTa thatAM emanA thAya tyAM sudhI huM taMtrI tarIke cAlu rahIza." emanAmAM raheluM maMtavyathI mAruM dRSTibiMdu judu hatuM. AthI meM emane AvuM vaicArika audArya ane sahiSNutA e emanI viziSTatA, eka patra lakhyo. e patra sva. paramAnaMdabhAI kApaDiyA hatI. mAraphata meM emane melAvyo. e patrane emaNe cIvaTapUrvaka emanI kAryapaddhati, vahIvaTI kuzaLatA ane koIpaNa samasyA pratyuttara lakhyo. vicArabheda spaSTa hate. patranA aMtamAM emaNe aMge pU. kAkAnuM (1) mitabhASIpaNuM (2) samasyAne nyAyapUrNa lakhyuM: "jaina yuvaka saMdha e eka vaicArika saMsthA che. emAM ukela ane (3) emane prabhAva, A traNe guNonA samanvayane tame bhAga leze." saMgha sAthe mArI A rIte sagAI thaI. lIdhe emane bAla keka uthApI na zakatuM. kayAreka nyAyayukata - I. sa. 1975nI madhyamAM rASTradhyApI kaTokaTI jAhera thaI. vicAraNuM ApaNe karI hoya to enI rajUAtamAM DaMkha hoya.' vaicArika svAtaMtraya na hoya evA saMjogomAM "prabuddha jIvananA kayAreka ApaNo svArtha, ahama ke bIjA kAraNo enA svIkAramAM taMtrI tarIke rahevAne zuM artha? evuM saMba, evI vicAra ADe AvatA hoya. kayAMka zehazarama naDe. A badhA kAraNothI, ghaTamALa emanA manamAM cAlatI hatI. vaicArika svAtaMtrya vinA anirNAyaka dazA paNa rahe ane e niSphaLatAmAM pariName. pU. zarUAtamAM gUMgaLAmaNu jevI sthiti teo anubhavatA hatA, ' kAkAe keTalIya vyakitao, saMsthAo ane samAjamAM AvatI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-83 prabuddha jIvana 197 muzkelIo ane maDAgAMThamAMthI mArga sUcavyo haze. chellA pU. kAkAnI A paNa eka viziSTatA hatI. pitAnI jAta para eka varSamAM-khAsa karIne gata varSanI vasaMta vyAkhyAnamALA lokone jAheramAM hasAvatA. satata vicAra ane ciMtana nimitta ane saMdhanA vahIvaTa temaja "prabuddha jIvananA kAma sAthe emanAmAM nirdoSa vinodavRtti hatI. yuvaka pariSadanA aMge avAranavAra emanI nikaTa AvavAnuM sadbhAgya mane prApta e uddaghATana pravacananA aMtamAM emaNe je kahyuM thayuM. e daramiyAna meM emane "prabuddha jIvana' mATe AvA e emane jIvana saMdeza kahI zakAya. bhagavAna mahAvIre anubhavapUrNa prasaMgenuM Alekhana karavA vAraMvAra vinaMtI gautamasvAmIne vAraMvAra kahelA zabdo emaNe yAda karyA. he karI. chevaTa lakhAvavA kahyuM, paraMtu emanA pitA viSe vAta gautama! eka paNa kSaNane pramAda nA karIza." A zabdonI karatAM ke lakhatAM haMmezA teo saMkocazIla rahyA che. eTale sAthe emaNe apramAdanI vyAkhyA karI. emaNe kahyuM : AvA anubhavanA sAkSI ane emanA sAthIdAro ene zabda apramAda eTale mAtra zArIrika daSTie pramAda na seva baddha kare che te samAjane upayogI thaze. eTaluM ja nahi, paraMtu apramAda eTale vaicArika dRSTie satata, - I. sa. 1980mAM bhAratabharanA amArA samAjanI prathama pratikSaNa, kSaNekSaNa jAgRti. jayaNa eTale mAtra jagyA pUchane yuvaka pariSadanuM ame Ayojana karyuM". enuM uddaghATana pU. besavuM eTaluM ja nahi, paraMtu jayaNa eTale viveka.' kAkAnA varadhaste rAkhyuM. uddaghATana pravacanamAM hasatAM hasatAM kahyuM: 'tamAre kavInara bhAI pannAlAla kharo che. yuvaka vaicArika dRSTie satata jAgRta, apramatta ane vivekapUrNa pariSadanuM udghATana mArA jevA vRddhane hAthe karAve che." temaja zIlasaMpanna evA emanA punita AtmAne bhAva vaMdanA ! indra dhanuSa ambaramAM vilIna thaI gayuM caMdanamala "cAMdI . cImanalAla cakubhAI zAha vize meM ceDAM varSo pahelAM eka sva. cImanabhAI svAdhyAyarata hatAM. eka vakhata emanA lekha lakhyo hato. emanA vyakitatvane indradhanuSanI upamA ApI janmadivasa para Ayojita sabhAmAM meM kahyuM hatuM ke, emanI saptaraMgI vizeSatAono ullekha karyo hate. duHkhanI vAta cImanabhAIne eka vyasana che ane te che svAdhyAyanuM vyasana. e che ke e mahAna vayakitanA dehatyAga pachI lakhavuM paDe che rava. cImanabhAIe e vAtane svIkAra karatAM kahyuM hatuM ke, ke, te indradhanuSa ambaramAM vilIna thaI gayuM che. kharekhara bahuvidha kAmakAja vacce paNa vacana, ciMtana ane manana cImanabhAI indradhanuSI virala abhAthI maMDita vyakitatvavALA cAlatAM ja rahe che. ethI ja 81 varSanI vRddhAvasthAmAM paNa hatA. emanA jIvananI aneka vizeSatAomAMthI emane purUSArtha, navA ciMtana ane navA vAtAvaraNamAM taruNa hatA. emanuM satata svAdhyAya, nirbhayatA, nirNayanI zIghratA, kAryaniSThA, . ciMtana ruDhicuta, paraMparAgata ke ekAMta AgrahI kayAreya na taTasthatA ane sahakAryakaromAM vizvAsanI bhAvanA mane vadhu hatuM. cImanabhAI bhagavAna mahAvIranA anekAntane apanAvI AkarSe che. A sAta vizeSatAo emanA vyakitatvamAM sAta samanvaya ane satata pravAhamAna vicAradhArAmAM rahyA hatA. tethI ja raMga sajAvIne indradhanuSa race che. jaina samAjanA vibhinna saMpradAyamAM ja nahi jainetara lagabhaga tera varSa sudhI emanA vaDapaNamAM bhArata jaina mahA samAjanA paNa lokapriya netA hatA. bacapaNathI aMta maMDaLa, bhagavAna mahAvIra pacIsemI nirvANa mahatsava samiti, sudhI purUSArtha dvArA zUnyamAMthI sarjana karI potAnA bhagavAna mahAvIra kalyANa kendra ane rakiA ceriTebala TrasTa vagere vyakitatvanuM nirmANa karyuM hatuM, purUSArthanuM A rU5 emanuM saMrathAomAM kArya karavAnuM mane sadbhAgya prApta thayuM che. emanI nikaTa svAbhAvika aMga banI gayuM hatuM. tethI kamayogI banI AvavAnA, sAthe kAma karavAnA aneka avasara maLyA, paraMtu aMtima zayA parathI paNa ciMtana lekha lakhAvatA rahyA. nikaTatAmAM paNa teo taTarathatA jALavI rAkhatA hatA. emane zarIra varSothI thAkayuM hatuM paNa mane baLathI kAryazIla rane Asakita ke baMdhana na banI jatA. kAma hoya te huM rahyA hatA. meM eka divasa kahyuM, "bhAI ! tamAruM emanI pAse jatA. premapUrvaka maLatA ane tarata nirNaya svAzya ThIka nathI te thoDA divasa dAna zibiramAM laI Adeza ApI detA. emane kAma hoya te na karI kayAMka ArAma na karI Avo ? emaNe hasIne kahyuM, 'nivRtti mArA hAthanI vAta ja nathI. huM haMmezAM pratimaya belAvI letA, pitAnI vAta samajAvI tarata vidAya ApatA. rahe chuM, tethI dhyAna, yoga, kriyAkAMDa ItyAdine saMbhava nathI." e kaI agraha na hato ke, emanA darabAramAM kaI ese ane emanI prazaMsA kare. emanuM pratyeka kArya sva. cImanabhAInA jIvananA aneka prasaMge mArI najara pramANusaranuM, bhASAmAM zabdo paNa khapa pUratA, phena para vAtacIta sAme Ave che, jemAM daDhatA, nirNayanI tvarita spaSTatA ane paNa khapa pUratI ane theDAmAM samajavuM tathA samajAvavAnI nirbhayatA dekhAya che. bhagavAna mahAvIranA pacIsamA nirvANa kSamatA adbhuta hatI. mahotsavane prasaMga hoya ke rAyapuramAM AcArya tulasInA purataka sva. cImanabhAI sAthI kAryakaronI khAmIo ane khUbIo agniparIkSAne lIdhe hiMsAtmaka vAtAvaraNa heya. bane jANatA hatA, paNa khUbIone khyAlamAM rAkhI e prakAranuM emaNe spaSTa rIte daDhatAthI rAyapura kAMDanA netAonI kAma pitA. mArA mATe emanA manamAM evI dhAraNA hatI ke, AlecanA karI agniparIkSA pustakanA samarthanamAM saMgaThana, pracAra, lekhana ane bhASaNamAM mAro upayoga sArI vicAra vyakata karyA hatA. nirvANa mahotsavane virodha karanAra rIte thaI zake ema che tethI e prakAranA kAryo mane sepatA. vidhInI sAme paNa aDaga UbhA rahyA. A rIte aneka videza jatI vakhate AzIvA~da paNa ApyA. prasaMgomAM eka vakhata samajI vicArIne nirNaya laI le te Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cImanalAla cakubhAI zAha, smRti aMka - tA. 1-1-83. aMta sudhI enA para aTala rahetA, e kAryane saphaLa banAvI sAdhI pUrI saphaLatAthI lAkhe che ane seMkaDo saMsthAo jaMpatA. kArya karavA mATe emanI saMsthA dRDha hatI, paNa phaLa sAthe saMkaLAyelA rahyA. mATe taTastha rahetA. aneka vakhata emanA koI kArya mATe yaza sArvajanika rUpamAM maLe to tarata kahetA, "A zreya mArA sAthIone dUbaLA-pAtaLA, lAMbA, ghauMvarNo raMga, aNIdAra nAka ane maLavuM joIe jemaNe A kArya karyuM che.' dhotiyuM, khamIsa para baMdha gaLAne kATa tathA gAMdhI TopI paherela te saumya vyakita pitAnA UMcA kadanI sAthosAtha guNa grAhakatA emanI vizeSatA hatI. teo je vyaktinA vyakitatvanI UMcAI paNa eTalI ja dharAvatA hatA. kAryakramomAM guNanI prazaMsA karatA tenA ja kaI avaguNanI AlocanA tenI badhAne premapUrvaka maLatA ane jyAre khelatA tyAre ciMtanapUrNa sAme ja nirbhayatAthI karatA. AlocanAmAM haMmezAM vANIne bhASaNathI zretAo mugdha thaI jatA. viveka jALavI zakatA. kAryanI niDAnI sAthe taTarathatAne adabhuta saMga emanA svabhAvamAM hatA. pUrI niSThAthI kArya karatA Aje e IndradhanuSa AkAzamAMthI vilIna thaI gayuM che. paraMtu e kAryamAM DUbI na jatA. cImanabhAI bhIDamAM paNa ekalA paraMtu emanI cintanadhArA, kArya, sevAo niraMtara ApaNane rahevAnA abhyasta hatA. emanI taTasthatA udAsInatA na hatI paraMtu preraNA ApatI raheze. phUla khare che. paraMtuM sugaMdha nathI maratI, nilepatA hatI. emane ekAkI svabhAva ane sAmAjika kArya sva. cImanabhAI ApaNI vacce nazvara deha rUpe nathI paraMtu bane pararapara virodhI bAbate hovA chatAM teo vacce samanvaya emane amara aMtmA sadA preraNA ApatA raheze amarAM mare na kaI di. * zAMtilAla TI. zeTha jyAre pUjya gAMdhIjInuM avasAna thayuM tyAre koIe nIcenI paMkita gAyelIH gaye gayo e premaLa ti, ga ga e saMta sujANa, A gaye gayo keDone bApu, ga ga e tAraNahAra. tA. 20 navembara zanivAranA roja baporanA 11-15 miniTa, jaina samAjanA AgevAna ane tatvacintaka zrIyuta cImanalAla cakubhAInA bhavya AtmAe potAnA pArthiva dehamAMthI mukita meLavI. temanuM sevAkSetra eTaluM vividhalakSI hatuM ke teo eka vyakita rahyA ja nahotA paraMtu saMsthA banI , gayA hatA. aneka saMsthAonA janmadAtA temaja rAhabara hatA. rAjakIya temaja sAmAjika kSetre temanuM je pradAna hatuM te advitIya hatuM. sAmAjika, rAjakIya temaja dhArmika-ema trividha kSetre kAma karanArI, temanI kakSAmAM mUkI zakAya evI * vyakitao bahu ochI jovA maLaze. emanA viSe ema kahI zakAya ke: cakuti pate pADe lAkhaNa tAraNahAra jIna jainetara lADake, gaye tava tokhAra ga gayo to ye kahe gaye nathI paLavAra amara mare na koI di, haiDe heta apAra temanuM cintana UMDuM hatuM; game tevI kaThina bAbata viSe paNa tvarita nirNaya levAnI temanAmAM zakita hatI. game tevA camarabaMdhIne paNa tenA khoTA vicAra viSe bedhaDaka rIte teo aMgUlinirdeza karI zakatA hatA, eTaluM temanuM spaSTa vaktavya hatuM. 81 varSanI pAkaTa vaye paNa, jIvananA anta sudhI teo pitAnA vyavasAya sAthe saMkaLAyelA rahyA hatA, ema chatAM jenI tema ja itara vividha prakAranI saMsthAo sAthe saMkaLAyelA hatA eTaluM ja nahi paraMtu aMta samaya sudhI sakriya rahyA hatA. je je saMsthA sAthe teo saMkaLAyA hatA te te saMrathAne Arthika rIte temaNe sara banAvI hatI ane dareka saMsthA aMgenI paristhitithI teo saMpUrNapaNe mAhitagAra rahetA. temanI yAdazakita addabhuta kahI temanI kAma karavAnI rIta sAva nirALI, anokhI hatI. potAne moTI javAbadArIvALA selisiTarane vyavasAya saMbhaLAtAM saMbhALatAM vIsathI pacIsa saMsthAo sAthe saMlagna rahIne tene bAvasthita rIte calAvavI te kAma saraLa na gaNuMya, paraMtu mANasa pArakhavAnI temanAmAM zakita hatI ane e rItanA sahakAryakaro temane sAMpaDayA hatA. je sahakAryakara upara eka vakhata vizvAsa mUkyuM tene viSe teo kadI AzaMkA karatA nahotA. e kAraNe kAryakarane kAma karavAne utsAha rahetA. A rIte temanA para kAmane kaI beja raheto nahoto, ane jyAre jarUra paDe tyAre temanuM tvarita mArgadarzana paNa maLatuM hatuM. - teo vyavasAye selisiTara hatA, paraMtu e sivAya temanA aneka pAsA hatAM. teo netA hatA, lekhaka hatA, patrakAra hatA, sAhityakAra temaja cintaka hatA ane vividha prakAranA aneka kSetronA teo salAhakAra hatA. temanA javAthI aneka saMsthAo jhAMkhI banI jaze ema kahevAmAM huM jarA paNa atizyokita nathI karate. temanAmAM nirbhikatA paNuM ucca prakAranI hatI. koInI zehamAM taNAvuM te temanA svabhAvamAM nahotuM, temanA lakhANanI zailI khUba ja AkarSaka hatI. theDAmAM ghaNuM kahI devuM e rItanuM lakhANa pU. gAMdhIjI lakhatA hatA. lakhANanI bAbatamAM zrI cImanabhAIne gAMdhIjInI nAnI AvRti kahI zakAya. temanuM pustaka "avagAhana' vAMcavAthI ApaNane keTalI badhI jIvanalakSI vicAraNuM maLe che ! saMdhatA pAkSika patra "prabudha jIvana nA teo daseka varSathI taMtrI hatA. temanA lekhe vAMcavA mATe ghaNuM baudhika "prabuddha jIvana" kayAre TapAlamAM maLe tenI rAha jotA hatA ane maLyA bAda eka ja beThake vAMcI jatA hatA. temanA lakhANamAMthI rASTrIya temaja AMtararASTrIya paristhitine moTe bhAge khyAla AvI jatA hatA. e bAbatamAM temane abhiprAya zuM haze? te jANavA mATe moTA bhAganA vAcake Atura rahetA ane temanA abhiprAyanuM e rItanuM mahattva hatuM. eka mahattvanI vAta para dhyAna kheMcavAnuM mana thAya che. te e ke, temaNe prabuddha jIvana" saMbhALyA pachI, divasanuM zakAya tevI hatI. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-83 vasa temanI vRtti ane valaNamAM, svabhAva ane vyavahAramAM tema ja patrAnA lakhANamAM mATu' parivatana ALyuM hatuM, teo dhaNA vinamra banyA hatA. AnA kAraNe temanA jIvanamAM -aneka guNAnA vikAsa thayA hatA. A vAta nikhAlasapaNe teo pazu avAranavAra karatA hatA. / pramuddha jIvana temanI mAMdagImAM--asahya yAtanAbharI mAMdagImAM-temaNe je ntaTasthabhAva jALavyo, je zAtA ane samAM rAkhI, e joine kharekhara amAruM mastaka namI paDatu hatu. DokaTaroe temanA bhaya kara roganI temane jANu karI, e pachI paNa temaNe svasthatA gumAvI nahAtI, eTaluM ja nahi, paraMtu najara sAme-daravAjAmAM mRtyu khaDu' che tenI pratIni thayA bAda paNa temanuM kALajI dhrujyuM nahatu.. evI sthitimAM temaNe "navakAramaMtranA pATha, cattArI maMgalama, apUrva' avasara vigerenA satata jApa cAlu rAkhyA hatA. pacAseka divasathI temaNe anna lIdhu nahotu. uparAuparI e AparezanAne bhAre parizrama zarIrane paDayA hatA; zakti eTalI badhI hatI ke temane olavAmAM paNa ghaNA zrama paDatA hatA; ema chatAM e vakhata haoNspiTalanA bichAnethI ane eka vakhata temanA nivAsasthAnanA khiAnethI--ema traNa lekhA, pramudhdha jIvana' mATe, temaNe saMkhAvyA. te evI rIte ke, eka zabda khele, nasa pANI Ape; vAkaya puruM kare. krIthI nasa' camacIthI pANI pAya. AvI rIte temaNe e traNa lekha lakhAvyA. chelle trIjo lekha lakhavA mATe jyAre mane temanA nivAsasthAne kheAlAvyA jyAre, lakhAvavAnuM zarU karAve te pahelAM, pAMca miniTa sudhI ! 199 meDhAmAMthI zabda nIkaLI zakatA nahotA. meM kahyuM, cImanabhAI, A sthitimAM Apa na lakhAvA te sAruM. paraMtu temaNe kahyuM,. 'nA, lakhA.' temanu e lakhANa hRdayaspazI' hatuM. A rIte AvA yAtanAbharyAM pacAsa divasa pasAra pharyAM pachI paNa, jIvananA aMta samaya sudhI temanI smRtimAM jarA paNa pharaka paDyo naheAte, ene-temanA tA. 16-10 1-11 temaja 16--11 nA prabuddha jIvananA e traNa lakhANA vAcavAthI khyAla Avaze A eka adbhuta ane bhAre AzcaryakAraka ghaTanA gaNAya. sAdhAraNa rIte lokazAhInA atha' leDhAne javAbadAra hoya evu... janata Mtra. eTale ke evuM taMtra ke jemAM rAja rAjAnu' nahi, prajAnuM hAya; sattA amaladArAnI nahi, AmajanatAnI hoya; svAmItva sattAdhArIonuM nahi, sa*sAdhAraNatuM hoya. paraMtu lAkazAhInA atha' atyaMta vyApaka che. e mAtra zAsanavasthA ja nahi paNa eka samAja vyavasthA ane samagra jIvanane AvarI letI jIvanapaddhati athavA jIvanadarzana Way of life che. jenA AdhAra che mAnavInuM mAnava tarIkenu gaurava. emAM na hoya varga varganA bheda --vaSNu tu.... 'tara; emAM na hoya zAsaka kra zAsita, zASaka ke zASita, emAM na hAya kAMi zeThiyA ke kAi veDhiyA, na DrAya kASTha mAlika ke nAkara, dareka vyakti pachI te kALA hoya ke gorA, strI hoya ke puzya; darekanuM gaurava karavuM, tenI sAthe samAnabhAve vartavuM, tete Adara karavA e lAkazAhInuM hArda che' evI cImanabhAInI ' ', ' amArA sadhanA matrI zrI cImanabhAi je. zAhe eka divasa DespiTalamAM temanI svasthatA joine kahyuM ke, 'Apa jANe sthitaprajJanI dazAmAM hA evuM lAge che.' tyAre temaNe kahyuM ke; cImanalAla dharatI para paga rAkhA, AkAzamAM na UDeA. jevA hoie evA dekhAvAnA haMmezA prayatna karavA,' 'A jANe temane eka mahattvanA chellA sadeza na hAya ema lAge. A vAkayo cImanabhAi je. zAhe TapakAvI lIdhelA. zrI cImanabhAI tA mukata thai gayA. temanA avasAnane kAi zAka na kare, temanA bhavya guNAnuM anusaraNa karavuM e ja temane sAcI aMjali ApI gaNAze. lAkazAhInA satrI cImanabhAi * uSAbahena mahetA leAkapriya khulle Aje leAkazAhI zabda eTale pracalita ane nyA che. ke emAM vizvAsa na dharAvanArA paNa enA virAdha karavAnI hiMmata na karatAM, anAja aMcaLA oDhI ene nAmazeSa karavAnuM hINuM kAma kare che. lokazAhInAM mUlyeAnI carcA karatAM cImanabhAie sAcuMja kahyu che ke, 'lAzAhInI pratiSThA ane gaurava eTalAM badhAM che ke lAkazAhImAM mAnatA na hAya ane lAkazAhI AcaraNa karavAnI lezamAtra icchA na nhAya evA lAkA ane deza paNa pote leAkazAhI dhAraNa svIkAyu" che evI jAherAto bhArapUrvaka kare che.' AvI eka virala vyaktine gumAvIne samagra jaina-jainetara samAja kharekhara jhAMkhA banyA che ane zrI sukhada jaina yuvaka sadhe to jANe tene AdhAra gumAvyA na hoya evA pratyAdhAta mana para paDe che. izvara A bhavya AtmAne zAzvata zAnti banne evI a MtaranI prAthanA. na dRDha mAnyatA hatI. manuSyane Adhipatya jamAvavu ane bhAgavavuM game che. jeNe jIvananI leAkazAhI rasama apanAvI hoya e AvI icchAne vaza na thatAM sava' mAnavIe sAthe samAnabhAve, mitrabhAve vataeN ane svataMtratA, samAnatA ane baMdhutvanI bhAvanAne ciratAya karavAnA prayatna kare. AvA mANusa ja lezAhIne sAcA cAhaka lekhI zakAya. lekazAhInA vyApaka atha'mAM rAjakIya lokazAhI uparAMta sAmAjika ane Arthi ka leAkazAhIne paNu samAveza thAya che. gAMdhIjI ane sarvIya vicArakAe lokazAhIne naitika bhAvanA tarIke paNa mahatva ApyuM che. emanA mata pramANe lAkazAhI netAonAM bhASA ke lakhANo para ke kArA siMddhAnto para nahi paNa prajAnI nIti ane vRttio para, locAritrya ane mAnavIya mUlya para AdhArita che. sAdhAraNumAM sAdhAraNu nAgarakamAM paNa satpravRtti che, duSTamAM duSTa mANasamAM pazu devI aMza che e leAkazAhInI AdhArazilA che. vyaktinA vikAsa ane samAjanu` kalyANa e enA uddeza che. huM Aje bhArata temaja IgleMDa, amerikA vagere. dezamAM pravatatI leAkazAhI pratyakSa leAkazAhI nahi paNa saMsadIya ane pratinidhi-prathA para AdhArita lAkazAhI che. enu mukhya aneka aniSTa ane maryAdAo che. 'ga cUMTaNI ane rAjakIya pakSe che. Ane lIdhe leAkazAhImAM kAi paNu rAjataMtra ane vizeSa karIne lokataMtra : lokAnu Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P 200 LE cImanalAla cakubhAI zAhe smRti aMka taMtra to hoya ja ane e leAkA mATe, kahita mATe kAma karatuM dAvAnA dAvA paNa kareja paNa e lokata Mtra loko vaDe cAlatu" taMtra hAya ema bahu ochuM lAge che. cImanabhAInA mata pramANe vatamAna saMsadIya leAkazAhImAM by the People eTale lakA dvArA taMtra cAlatuM hovAnuM tattva Azru thatu jAya che. lezAhImAM rAjakIya pakSoe agatyanI kAmagIrI ajAvavAnI hoya che, paNa ghaNA mAne che ke AjakAla pakSe lokamAnasa keLavavAnI saMsthAne khalelemAnasane uttejita karatI sarathAe ke SaTyA tarIke kAma karI rahyA che, lakAne sa MgaThita karavAne badale emanAmAM bhAtabhAtanA bhedA UbhA kare che, peAtAnAM sauMkucita hitane vicAra karI rASTrahitanI upekSA kare che. sattAne leAkAbhimukha banAvavAnu potAnuM prazna krama cheADI pakSA leAkAne ane khAsa karIne enA sabhyAne sattAbhimukha banAve che. AthI cUMTaNI samaye pakSanI TikiTA mATe paDApaDI thAya che ane umedavAra5trakA bharavAmAM ja nAgarika dharmanI parisamApti thAya che. A uparAMta umedavAre)nI pasauMdagI paNa yogya dheAraNe bhAgyeja thatI hoya che. cImanabhAinA zabdomAM AjkIya pakSo je rIte umevArI nakkI kare che. temAM lAyakAtanA dhAraNa karatAM khIjA kAraNe vadhAre hAya che. umedavAranI lAgavaga, tenI kAma, jita kharca karavAnI zakti, pakSamAM tenuM rayAna, evAM aneka kAraNe bhegAM thAya che.' A jANe cUMTaNIkharca' eTaluM anahada vadhI gayu` che ke ghaNI vakhata mAnI leAkazAhI sAhukAranI dIkarI che ema kahI enI TIkA karavAmAM Ave che. cUMTaNIe!mAM matadAna, matapeTIo, matapatrako vagere mATe aDhaLaka paisA kharcAya che; ane uparAMta pakSanA pracArAthe' je paisA verAya che e to sAcI lokazAhInA verI ja khatI rahe che. chUTe hAthe paisA kharcI zake evA pUti bAjI mArI jai zake che. vaLI saMsada ane dhArAsabhAo pAchaLa thatA kharca' paNa bhArata jevA garIba dezane pASAya evA nathI hato. sasadanA eka sabhya pAchaLa mAsika pAMca hajAra rUpiyA kharcAya che evA. aMdAja che. AvA mA~da kha'ne lIdhe bhraSTAcAra mAjhA mUke che. eTalu' ja nahi. paNa ene anAcAra nahi, paNa cUMTaNInuM eka aga mAnavAmAM Ave che. A aMge potAnI vyathA vyakata karatAM cImanabhAi lakhe che ke 'A bhraSTAcAra badhA kSetrAmAM vyApaka che. A eka ja kAraNe A paddhati bhayaMkara aniSTa che, sAmAjika ane guMDA tattvone poSaNa Ape che.' lokazAhInA mULabhUta siddhAMta bahumatithI levAtA niya aMge paNa AkarI TIkA karavAmAM Ave che. bahumatItimAM Adara guNane niha paNa sakhyAnA karavAmAM Ave che. ekAvana virUddha ogaNapacAsa matanI vAta karatAM vineAkhAjI kAika vakhata AjanI lAkazAhIne 'gatiyAMkA guNAkAra' nI . sa MjJA chApatA. .. ghaNI vakhata ema paNa bane ke kASTha eka pakSane anumati na maLI hoya paNu mato vizeSa pakSamAM vaheMcAI gayA hoya ane matonI sakhyA ahapa hAvA chatAM e pakSa bahumati pakSa kahevAya. ApaNA dezamAM siMdhAraNa rIte sarerAza 60 TakA 41. 9-9-23 matadAna thAya che. zrI 60 TakAmAMthI 40 TakA mata meLavanAra pakSa ahumati pakSa kahevAya che. vaLI A rIte akSamata para cUMTAyelA pratinidhi paNa dareka khAkhatamAM ekamata nathI hotA.. akaDAnI A TIghUMTI pakSanA netA ane vaDA pradhAnanI pasaMdagImAM paNa agatyane! bhAga bhajave che, jo ke ApaNe tya netAnI cUTaNI mATe greisa pakSamAM eka ja vakhata matAna thayuM. paNa khIjA dezamAM A sAmAnya banAva che. vaLI sattAdhArI pakSamAM paNa ni`I lAkaDI khe bhAgye ja levAtA hoya che. lokazAhImAM netA na hovA joie e mata sAthe ApaNe kadAca samata na thaie paNa te sAthe ja vicArazane AdhAre racAyelA pakSeA para cAlatI lAka. zAhImAM vyaktiniSTha pakSe) pAMgare ane vyaktipUjAne mahimA leAkAne pAMgaLA ane pAvalI banAvI de che e doSa pratye paNa durlakSa na karIe. AnAthI nAgariko sajAga ane udAra manavAne badale sa Mkucita mAnasa ane TukI dRSTivALA mane che. emanI unnati thavAne badale ee avanatine paMthe prayANa karatA thai jAya che. A bhayasthAna pratye ApaNuM sthAna kheMcatAM hennI emsa nAmanA amerikana rAjapuruSa ApaNane saceta karatAM kahe che ke, lokazAhI paNa paDatInA kudaratanI niyamane vaza che. kAraNa, manuSya svabhAva halakA che ane kALakrame vadhu halakA ne to navAi nahi. pratinidhio ane matadAtAonI cagyatA ma'ge pazuaneka zaMkAkuza kA sevavAmAM Ave che. ghaNI vakha leAkazAhIne aNaghaDAnI sarakAra tarIke vakhoDavAmAM Ave che. AjakAla kArakunanI ke evI bIjI kAi sAdhAraNa jagyA mATe paNa aneka prakAranI yogyatAnI AzA rAkhavAmAM Ave che.. parIkSA pAsa karyA vinA ke je'tI padavI meLavyA vinA, DaoNkaTara, vakIla Adi vyavasAyanA leAne dhadhA karavAnI paravAnagI apAtI nathI. paNa leAkazAhImAM--khAsa karIne bhAratamAM pravata'tI AjanI leAkazAhImAM kAi paNa cAgyatA na hAvI eneja meTI yogyatA lekhavAmAM Ave che. saMsada ane vidhAnasabhAnu kAma kAyadA aMge temaja rASTrIya ane AMtararASTrIya 2.jakAraNa aMge UMDI samaja mAMgI le che. jyAre sasadamAM ane ghaNIkharI vidhAnasabhAmAM A adhu samajavAnI ma thAphoDamAM paDavAne banne netAnI AMgaLInA IzAre AMgaLI UMcI karI potAnI javAbadArI pUrI karyAnA sa mAnanArI kaThaputaLIonA khela ja jovA maLe che. A aMge cImanabhAinu matavya che ke, cUMTAyela vyaktione moTA bhAga sAmAnya buddhizaktine athavA tethI paNa utaratI kArTina hoya che. kharekhara buddhizALI, prAmANika, zaktizALI bahu ochA hoya che. It is a crowd of mediocrities. matadAtAo ge paNa evI klIleA thAya ke ApaNA dezanA ghaNA le azikSita hovAne ApavAnI yogyatA dharAvatA nathI. eka cUMTaNImAM rAmarAjya pariSa UgatA sUrya hatA. eka DeAzImAM sAme natamarataka thai ubhAM - karI mata ApyA vinA ja cUMTaNI vakhate samAjavAdI: mata lIdhe kahevAya nAmanA eka pakSanI nizAnI cUMTaNImathaka para matadAnapeTInI rahyAM ane sUrya devanu stavana pUruM pArSyA pharyAM. evI ja rIte pahelI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramukhya vana tA 11-23 pakSanI nizAnI jhADa hovAthI keTalAka matadAtAe jhADa sAme cekaDI karI samAjavAdI pakSane mata ApavAne badale matadAnamathAnI AjubAjunA jhADa upara caDI gayA hatA. AvA matadAtAo hoya to pazu umedavArane emanI paDe khuzAmata karI mata meLavavA che. A rIte matadAtAonu dhamaMDa jAge che, emanu' ahuM poSAya che. Ama, cUMTaNIo pakSa, umevAra ane matadAtA traNenI unnati nahi pazu avanati mATe kAraNabhUta anI rASTranI rageraganA kArI khAtA karkaroganI garaja sAre che. lekazAhInA A doSo chatAM e te kamula karavuM ja paDaze ke lAzAhI sivAya ApaNI pAse bIjo krAi paryAya nathI. cImanabhAie sAcuM ja kahyu che ke, ` 'sa MsadIya leAkazAhImAM aneka dASA hovA chatAM tenA karatAM vadhAre sArI paddhati na zodhAya tyAM sudhI te zreSDa rAjyapaddhati che. te eTalA mATe ke khInna rAjyapaddhatie mukAbale A paddhatimAM prajAnA kAMka avAja che, vicAra ane vANIsvAtaMtrya che. pAMca varSe prajAne javAkha ApA paDe che, sa MsadamAM satata dekharekha ane TIkAne avakAza che. prajAne rAjyakartAomAM phekAra karavAnI taka rahe che.' Ama sAcA upAya lezAhIne tilAMjali ApavAne nahi paNa ene sAcA yajJa batAvI, cUMTaNIone leAkazikSaNa. ane lokajAgRti mATenAM pavitra parvo banAvI rASTranA cAritryanuM dhaDatara karavAnA che. Ama, lokazAhIne sAcA atha mAM leAkazAhI banAvI, Adarza pratye vALavI hAya to zu' karI zakAya ? Ane mATe sa sthAkIya stare temaja vaitika cUMTaNInI prakriyAmAM temaja nAgarikAnA vyaktitvamAM parivatanA lAvavA Avazyaka che. stare, amuka (1) cUMTaNIe niyata samaye thAya e Avazyaka che paNa A sAtheja e vAtanI paNa pUrI takedArI rAkhavI rahI ke cUMTaNIe, mukta cUMTaNIe eTale ke sarakAra ke sattAdhArI pakSanI kAi paNa jAtanI dakhalagIrI vinA thAya. (2) sarakAranI mAphakaja cUMTaNI para prasaratuM pUchapati AnuM vastra paNa nAbUda thavuM ja joie. cImanabhAI haMmeza e vAta para bhAra mUktA ke cUMTaNI mATe kha'nI nakkI thayelI maryAdAno kaDaka amala thavA joIe, eTalu ja nahi paNu, umeghvArAnI mAphaka rAjakIya pakSo mATe paNa AvI maryAdA nakkI karavAmAM Ave. badhA pakSA enu pAlana karI potAnA pAkA ane pUrA hisAba raju kare, jenI niSpakSa tapAsa thAya. emanI evI apekSA hatI ke sattAdhArI pakSa A dizAmAM pahela kare. (3) pakSAe yogya umedavArAne umedavAra tarIke ubhA rAkhavA joie. umevAree eka vakhata cUMTAIne AvyA pachI matadArAnI AzA--AkAMkSA ane AvazyakatAone nirbhaya rIte vAcA ApavI joie temaja prajAne yogya mA'darzana paNa pu" pADavu. joe. saMkSepamAM pakSanA netAomAM kAya kuzaLatA ane cAritryazIlatAnA samanvaya sadhAyelo hAvA joie e vAtamAM kAI zaMkA nathI ke leAkazAhInI saphaLatA mATe RSikalpa netAonI AvazyakatA rahe che. saMbhava che ke eka umeAra cUMTaNI vakhate aneka racanA Ape, lokAnI sevA karavAnI utkaTa icchA pradarzita 101 kare paNa eka vakhata cUMTAI AvyA pachI niSThApUrvaka kAma na kare, lAkane sthAne 'sva' ne keMdramAM rAkhatA thaI jAya ane jAherajIvananA sarva' nItiniyamene teve mUkI de. cImanabhAI A mATe spaSTa rIte eka upAya cIdhe che ane te AvA pAchA kheMcI levAnA eTale Right umedavArane to Recalla. AjakAla pracalita thayelI pakSAMtaranI kurItinA paNu cImanabhAi prakhara virodhI hatA. lAkazAhIne doSamukta karavA mATe amaNe sUcavelA aneka upAyomAMnA eka che 'pakSAMtara sava'thA baMdha thavu joie. pakSAMtara karavu hAya to rAjInAmu ApI pharI cUMTaNI thAya.' (4) umedavArAnI mAphaka matadAtAoe paNa satat jAgRta ane kAi paNa jAtanAM pralebhanAne vaza thayA vinA yogyatAne AdhAre matadAna karavA mATe taiyAra rahevuM paDe. aa mATe sarvodaya vicArakAnI mAphaka cImanabhAi paNa binapakSIya matadAra maMDaLeA racavAnI himAyata kare che. AvAM maDaLAne cUMTaNImAM thatI gerarItione aTakAvavA mATe kAnUnI pagalAM levAne adhikAra ApavA joie ema paNa e mAnatA. Ama leAkazAhI saphaLa thAya eTalA mATe nitiniSTha naravI ke RSikalpa netAo hovA jarUrI che, e ja pramANe matadAtAo paNa jAgRta hoya, zistabaddha hoya, svataMtra vicAravALA ane naitika caitanyavALA hAya eN paNa eTaluM ja Avazyaka che. (5) vicAra ane vANIsvAtaMtrya e leAkazAhInAM prANasamAna tattvo che. A banne hakAne spaSTa maryAdA che. svataMtratAne nAme vaccha MdatA na poSI zakAya ane samAjanI pragatine avaredhatA sthApita hitanuM rakSaNu paNa na karI zakAya. paraMtu AnA aya' ema na dharAvI zakAya ke samAnatAne nAme ApaNe vyakitasvAtaMtryane paDatu mukIe. svAtaMtryanI rakSA khAtara nyAyataMtranI svataMtratA ane vartamAnapatro tathA saMcAramAM bIjA sAdhanA para vadhu paDatAM niyaMtraNanA abhAva khUba jarurI che. jo va`mAnapatrA para aMkuza mukavAmAM Ave athavA emane prajAnA avAjane vAcA ApatA TakAvavAmAM Ave te jevA prajAne avAja rUpAya evuM ja leAkazAhInuM gaLuM paNu rU dhAyaja e vAta nirvivAda che. cImanabhAI abhivyakti ane akhabArI svAtaMtryanA vA pracaMDa samarthIka hatA e kaTATInA kaThaNa kALa daramyAnanA emanA prabuddha jIvana'nA lekheAthI emaNe puravAra karI khatAvyuM. emanI saumya paNa khamIravaMtI lekhinImAM sattAnA anyAyI AdezAneA anAdara karavAnI hiMmata hatI. janamatane nirbhayapaNe vyakta karavAnuM sAmarthya hatuM. ee kahetA ja ke samAcArapatronA svAtaMtrya vinAnI leAkazAhInI huM kalpanA ja karI zakatA nathI. bihAra Press Bill aMge paNa cImanabhAinA dilamAM UDI vyathA hatI. jarUra paDe tA A bila sAme sakriya laData ApavAnI paNa emanI taiyArI hatI. (6) lokazAhImAMthI leAnA vizvAsa UDI na jAya ane enA pAyA sudRDha ane eTalA mATe lokazAhInA anya cAhakAnI mAphaka cImanabhAi paNa sattAdhArI ane viAdhI ane Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cImanalAla cakubhAI zAha smRti aMka tA. 1-1-23 pakSene ApaNI saMskRtine anurUpa evuM" udAra, saMyamI lAge ke rAjyanA kAyadAo anyAyI ane anItimaya che ane ane sahiSNa vartana rAkhavAnI zIkha Ape che. e zAsana atyAcArI banatuM jAya che tyAre e zAsanane paDakAravAnI, lakhe che ke, "ApaNI saMskRtinuM bIjuM eka pradhAna eno pratikAra karavAnI enI pavitra pharaja thaI paDe che. sara lakSaNu sahiSNutA che. aneka jAtionA banelA A aIvara brAune A aMge evuM vidhAna karyuM che ke kema dezamAM paraspara sahakAra ane AdarathI sau rahetA AvyA che. lekazAhIne ravIkAra karavAnI icchA hoya eTaluM pUratuM nathI, AkramakatA, dhArmika, sAmAjika ke anya prakAranI ApaNI emanAmAM lokazAhIne jALavI rAkhavAnI zakti hovI joIe eTale prakRtimAM nathI. ke sarakAranAM anyAyI kAme sAme tathA enI jamazAhI sAme sattAdhArI pakSa sAthe saMmata na hoya evA pakSa ke vyakitane virodha karavAnI hiMmata hovI joie. je prajAmAM A prakAranI hiMmata na hoya te sarakAra lokazAhInA aMcaLA nIce saramupitAne abhiprAya vyakata karavAnI pUrI taka maLe e lokazAhImAM khatyArazAhInI sattAo bhagavatI thaI jAya che.' ati mahatvanuM che. mIla jevA khyAtanAma rAjanItijJAnI mAphaka cImanabhAI AgrahapUrvaka dalIla karatA : "Right of pratyeka nAgarika A pharaja adA kare, e mATe zakita keLave, Dissert e lekazAhIne pAme che ane bahumati nirNaya kare te paNa eNe e vAtanI sAvacetI rAkhavI paDaze ke ema karatAM pUrva temaja te pachI paNa hovo joIe.' kayAMka hiMsA ke arAjaktAnuM sAmrAjaya na thaI jAya. Ama sAdhAraNa samayamAM kAyadAnuM pAlana ane asAdhAraNa saMjogomAM sattAdhArI pakSa, virodha pakSe pave mAnabharyuM vartana rAkhe anyAyI kAyadAne zAMtimaya mAge' pratikAra e ja Adarza eTaluM ja nahi paNa jyAM zakya hoya tyAM enI salAha ane lekazAhInA nAgarikane maMtra rahevo joIe. sahAya le e paNa ISTa che." cImanabhAI mAnatA ke satyAgraha e gAMdhIjInuM rAjakIya . A sAtheja virodhI pakSoe paNa virodha khAtara virodha kSetre ati mahatvanuM yogadAna che ane vakhata Avye pratyeka karavAnuM avarodhAtmaka nahi paNa sarakAra sAcI hoya tyAM ene nAgarike ene vivekapUrNa upayoga karavA mATe kaTibaddha sarva rIte sahAyaka banavAnuM, rASTrahita ane lokakalyANanAM badhA rahevuM joIe. kAmamAM sahabhAgI banavAnuM ane e peTI hoya tyAM racanAtmaka abhigama apanAvI sarakArane sAvaceta karI enI nItinA cImanabhAInA haiye rASTrIya cAriyanA vikAsa dvArA kapariNAme pratye enuM dhyAna AkarSita karavAnuM hovuM joIe. rASTranuM navanirmANa karavAnA kauDa hatA. emanA dezabaMdhuo satata jAgrata rahI lokazAhIne sabaLa, sudaDha banAve, bhAratanA bhAvinuM (7) rAjakIya pakSonI mAphaka nAgarikoe paNa pitAnI ghaDatara ane caNatara kare e emanI manokAmanA hatI. emanAM katAnuM prAmANikapaNe pAlana karavuM rahyuM. prajAnA A svapnane sAkAra karavA mATe jarUra che aDaga nizcaya ane kartavyomAMnuM eka mahatvanuM kartavya eTale rAjaya pratye daDha saMkalpanI. svataMtratAnA ajoDa senAnI ane lokazAhInAM vaphAdAra rahI enA kAyadAnuM pAlana karavAnuM. saMtrI, mAnava adhikAranAM saMrakSaka ane mAnavInA gauravanA saMvidhAnanuM sanmAna sAcavavAnI A Adatane aMgrejImAM gAyaka cImanabhAIne zradhAMjali ApatAM ApaNe paNa Constitutional Habit kahevAmAM Ave che. umAzaMkarabhAInI sAthe vitaMtratA devI pAse varadAna mAMgatA A Adata keLavavI sArI che, paraMtu eTaluM yAda rahe ke gAIe ke. emAM je kAyadAnuM pAlana karavAnuM kahevAmAM AvyuM che e svataMtratA de varadAna ATaluM nyAyI ane lokahitakArI kAyadAo; paraMtu jyAre nAgarikane na hIna saMkalpa hajo kadi mana. maMgalamUti cImanabhAI subodhabhAI ema. zAha , zrI paramAnaMdabhAInAM svargavAsa pachI "prabuddha jIvana kelara rajU karela hoya tyAre miTIga pachI dAdara utaratI sva. zrI cImanabhAIe saMbhALyuM tyArathI saMsthAnAM kAmane vakhate AstethI emanuM dhyAna kheMcate. teo saraLatAthI aMge temanI vadhu nikaTa AvavAnuM banatuM gayuM. zarUmAM amane sahajarIte upekSA sevatAM. bAhya dekhAva ane TApaTIpa karatAM saune emane maLavAmAM ochevatte aMze saMkoca rahe. amAre AMtarika guNe ane vikAsanI vAta emane vadhu mahattvanI hatI. emane kazuM pUchavAnuM hoya te koNa na kare ema thatuM. kaTokaTI pachI "prabuddha jIvana' mAM pitAnA vicAra svataMtra paraMtu thoDAMka ja samayamAM saMkoca te taddana ja gaye, uparathI rIte vyakata karavAnuM thaDuM muzkela hatuM te paNa nirbhayatAthI "khUba mAyA baMdhANI. hospITalamAM ekavAra meM emane kahyuM ke e kAma emaNe jArI rAkhyuM. Ama chatAM emaNe vadhumAM baMdha cImanabhAI, mArA te mA ane bApa baMne gujarI gayAM che. bAraNe maLI zakAya evI nAnI sabhAmAM javAnuM sUcana have te tame ja amArA mA ne bApa baMne cho.' tyAre mIThuM karyuM, jemAM sau pitAnI mUMjhavaNa, pitAnAM vicAro-vyakta hayA che. mAre hAtha dabAvIne kahe ke "tamAre saune khUba karI zake, eTaluM ja nahi paraMtu jijJAsAvRtti paNa prema mane maLe che." . saMtoSAya. temAMthI "abhyAsa vartuLa" pravRttine janma - emanuM rUpALuM vyakitatva mane khUba gamatuM. dekhAvaDo cahero thaye ne e calAvavAnuM kAma mane sepyuM. tyArathI ane tejasvI buddhipratibhAne laIne temane prabhAva paData. kayAreka- AjasudhImAM emaNe A kAmagIrI bAbata kazuM kahyuM nathI. vicita emanAM kapaDAM para DAdha lAgyuM hoya athavA kadAca keTane ekajavAra, mAtra ekajavAra eka sabhAnA Ayojana viSe emaNe . Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 tA. 1-1-83 prabuddha jIvana emaNe aneka miniTa belA pazu A emanuM maMtavya jaNAvyuM hatuM ane te paNa saMdhanAM maMtrI zrI rIte miTIMgamAM saMbodhatAM ane emane ullekha paNa eja cImanabhAI je. zAha mArapha, mAtra sUcana rUpe. bAkI ghaNI kharI rIte karatAM. "murabbI' eTale cImanabhAI. e zabda emane sabhAomAM teo AvatAM ne pramukhasthAne birAjatA. kayAreka paryAya banI gayuM hatuM. uparathI khUba kaDaka ane mitabhASI te AgaLathI paNa na karIne kahetAM ke AjanI miTIMgamAM huM hatA paNa aMdarathI kevA kemaLa hato tene khyAla mane bahu AvIza. emane eka guNa hatuM ke sAthI kAryakarane javAbadArI meDathI Avyo. sepyA pachI saMpUrNa vizvAsa mUko ane tenA kAmamAM kayAMya muzkelI na Ave te jovuM. 'abhyAsa vartuLa nI kAmagIrIne teo hospiTalamAM hatA ane invesTIgeza cAlu hatA mAro A sukhada anubhava che. tevA samaye meM emane ekavAra kahyuM ke "cImanabhAI, jANe ema thAya che ke tame jaladI sArA thaI jAva e mATe ame 18 mI sapaTembare ame thoDAMka mitrae leka-mitra' nuM uddaghATana zrI cImanabhAInAM varada haste rAkhyuM. khUba nabaLI zuM karIe? saMdhanA kAryAlayamAM roja sAMje badhAM bheLAM thaIne prArthanA karIe te kema? te kahe: "Izvare dhAryuM haze te thaze.' tabiyate paNa teo AvyA ne pUruM 45-50 miniTa bA. mRtyune emane kya na hatA paNa mRtyu pahelA emane lAMbe potAnA jIvanakALa daramyAna emaNe aneka sabhAomAM pravacana samaya kAI paNa prakAranI nAnI moTI yAtanA bhogavavI paDe e karyA che paNa A temanI aMtima sabhA nIvaDaze ene tA vicAra mArAthI jIravAta na hatA. mane ja e vAtane 'amane te vakhate rakhe paNa khyAla nahate. hajI te A bhaya hate. pratibhAzALI mAnavI pAsethI ghaNI vAta sAMbhaLavAnI hatI, jANavAnI hatI, paNa vidhie bIjuM kAMI nirmANa karI vinobAjI gayA tyAre emanAM maMtrIe kaheluM ke mahAvIra rAkheluM te bIje ja divase temane jaina kalInIkamAM dAkhala karavA avatAra samAta ho jayA' murabInA javA sAthe amAre pAyAM ne tyAra pachI barAbara be mahine temane svargavAsa thayo. mATe, amArI saMsthA mATe jANe sekreTIsane avatAra cAlI gaye saMdhanA kAryakaromAM ekathI vadhu cImanabhAIo hovAthI hoya ema mane lAgyA kare che. jagata te cAlaze, jIvana paNa ame zarUmAM temane ullekha "sI. sI.' tarIke karatAM. paNa cAlyA ja karaze saMsthAeAnuM kAma paNa aTakI paDavAnuM nathI, -chelle chelle te ame sau temane murabbI' ja kahetAM, e paNa murabbInI khoTa te nahIM ja pUrAya. - sva. cImanalAla cakubhAi zAha: eka vicArapuraSa kuNavIra dIkSita - jaina samAjanA eka agraNI, tatvaciMtaka ane vicArapuruSa Avazyaka pramANamAM AvarI letI. rAjakIya ghaTanAonI zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM eMzI varSanI vaye tA. 20 mI vivekadraSTipUrNa, taTastha, samatola, vicArapUrvakanI ane mananIya navembara 1982nA roja muMba mAM temanA nivAsasthAne avasAna samIkSA karanArA apasaMkhya vicAramAMnA teo eka hatA. thayuM te eka duHkhada ghaTanA che. duHkhada eTalA mATe ke samAjane - gAMdhIjI, De. zvAIljhara, tAteya ane sokreTIA -have zrI cImanabhAI jevA eka meTA gajAnA vicAra vizvavibhUtionI ciMtanadhArAnA zrI cImanabhAI UMjha puruSanI temaja bhAvanApurUSanI vivekapUta rAjakIya, abhyAsI hatA. te pratyeka vibhUtinA ciMtanathI temanuM jIvana sAmAjika ane dhArmika vicAraNAthI haMmeza mATe vaMcita raMgAyuM hatuM ane temanI vicArasaraNI AdhyAtmika stare rahevuM paDaze. vyavasAye teo selIsITara hatA eTale pahoMcI temanA jIvanamAM vAcchI ane vyavahArU rUpe pratiSThita thaI kAyadA kSetranA niSNAta teo hatA ja, sarakAra, vAstavamAM hatI zrImad rAjacandra, bhagavAna mahAvIra, gAMdhIjI, ke. vahitArthe tathA AbhAsI lekahitArthe je kAyadAo karatI zvAIjhara, testAya tathA sekraTIsa-A vibhUtionA ciMtana'vA kAyadAmAM sudhArA karatI tenI, teo "prabuddha jIvana'mAM vArithI ja temane vicAramitAra ghaDAyo hate. -tenA saMpAdaka tarIke, kuTio tathA bhayathAne pratye aMguli temanuM jIvana selIsITara tarIke jeTaluM vyasAyagrasta hatuM nirdeza karI vizada ane tAttvika carcA karI vAcakone jAgrata tenAthI adhikAze te sevArata hatuM. te samatala hatuM. ekadhAruM rAkhavA ane e rIte lokazAhInA praharI tarIkenI pitAnI vahayuM hatuM. mAMdagI, garIbI, aghiAta, nairAzya A badhuM kAmagIrI teo ravadharma samajIne nirbhayatAthI bajAvatA. "prabuddha emaNe anubhaveluM ane temanA jIvana upara te sarvanI asara 'jIvana' eka uttama vicArapatra che. cImanabhAI tenA prANurUpa paNu thaI hatI, paraMtu prakRtigata prema ane karuNA A be hatA. temAM vicAronuM tema bhAvanAonuM je ejasa anubhavAtuM mahAna guNone kAraNe sevAyajJanI javALAmAM teo du:khone - cImanabhAInA prabuddha AtmAnI nIpajarUpa hatA. bhasmIbhUta karI zakyA hatA, ane svasthatAne guNa temaNe dezanA temaja duniyAnA rAjakAraNamAM cImanabhAine UDe adbhuta rIte, koine paNa Azcarya sAthe apanAvavAnI preraNA rasa hate. te rasa mAtra "ekaDemika' na hato. eTale ke vica thAya eTalI hade keLa hato. pUratA na hatA, paraMtu rASTranA tema vizvanA rAjakAraNunI teo jaina hatA. paNa jaina dharma ja uttama che evI ghaTanAonI prajAjIvana upara rASTrIya temaja jAgatika draSTie koI graMthithI teo pIDAtA na hatA. jagatanA lagabhaga ghaNAM- kevI ne keTalI aniSTa yAne mAThI asara paDaze tenI cintA kharA dharmone abhyAsa karIne pratyekanA uttamazino samanvaya teo anubhavatA ane te ciMtAnI bhayamAMthI je karavAne teo prayatnazIla rahyA hatA. cImanabhAI IzvaramAM abhyAsamaMDita vicAravRkSa UgatuM tenI dhaTA "prabuddha jIvana" ne mAnatA. izopaniSada e kadAca temane priyatama grantha hate. ema Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cImanalAla cakubhAi zAhu smRti aMka 204 to jaina, muddha temaja hiMdu ane khristI mA cAre ya dharmanA granthAnA temanA abhyAsa UMDA hatA. temanA moTAmamAA prAkRtivizeSa te, peAtAnA jIvananI pratyeka kSaNu samajapUrvaka, viveka jAgRtithI kAIne kAi rIte potAne yA anyane upakAraka nIvaDe tathA bhItarathI pote vikasatA rahe e rIte ja vIte evA temane Agraha hate. AthI samayanA durvyaya te te na ja thavA detA paNa khetara jana paNa temanA samayanA dukhya karI zakatA nahi, kAraNa te bahu ja mitabhASI hatA, apabhaSI hatA. jarUra karatAM vadhu khelavAnuM ke lakhavAnuM temanA svabhAvamAM na hatuM. temanA patrA TUMkA hoya, ane chatAM kahevAnu ardhuM ja emAM AvI jatu' hoya, TelIphona upara ke rUbarU mulAkAtamAM teo TrakathI patAvatA. jIvananI pratyeka kSaNa te jAgRta rahetA. sapa'mAM AvatI dareka vyaktine tenA guNAvaguNa sauMdarbhe pArakhavAnI temanAmAM adbhuta zakti hatI te darekanI maryAdA sahI letA te tenI mahattAnAM dara karatA, peAtAnI maryAdAethI jJAta rahetA ne temAMthI mukata thavAne pravRtta rahetA. temaNe jIvanabhara manuSyamAMthI mANasa navAnI sAdhanA karI. sAdhanA karavA mATe je granthAnuM vAcana temane Avazyaka jaNAyu' te granthA temaNe va[gyA, temAM UMDA UtaryAM. dA. ta. dazApaniSada, gItA, rAmAyaNa, mahAbhArata, pleTA ane erisToTalanu tathA sAkreTIsanu tattvaciMtana, gAMdhIjI ane tAstoyanuM tatvaciMtana, tathA zvAjharanA jIvanaviSayaka granthA temaNe sArI rIte va[gyA ` va McAvyA hatA sAtra' Atharamilara, kAkI, rAmu ke samarITameAma na vaMcAya te teno tee asAsa nahotA anubhavatA sekreTIsa e kadAca temanI priyatama vibhUti hatA. kadAca tethI ja prakRtigata prema ane karuNA mA khe guNA temanA jIvanamAM savizeSa dIptithI prakAsyA hatA ane leAkasevArUpe mUrta svarUpa pAmyA hatA. teo mAnatA ke mananI sthiratA ane svasthatA e ja te cittanI zAMti ane prasannatAne pAyA che. cImanabhAI vicArapUrvaka jIvyA ane pUrI svasthatAthI zAMtithI, tathA pote mRtyu pAme che tenI sabhAnatA chatAM jarAye vihavaLa thayA vagara prapannatAthI mRtyunA aMkamAM poDhayA. emanA jIvanane samagra draSTithI kAi vicAra kare te emanI ciravidAyathI AdhAta jarUra anubhave, paNa kaLa vaLyA pachI temanA jIvanadIpanA prakAzamAM potAnA jIvanarAhe AgaLa vadhavAne kRtasa'kalpa kadAca bane. cImanabhAinI ciravidAya e eka meTI sAmAjika khoTa che. samAjanI khoTa che. izvara emanA AtmAne zAzvata zAMti khase. mANuse dInatA, lagraMthi na rAkhavI, te sAthe ahaMkAra paNa na karavA. potAnI zakita jANavI, mA~dAe paNu jANavI, peAtAnAmAM keTalI zaMkata paDI che, te prasasTaMga Avye khakhkhara paDe, AtmavizvAsa kaeNLavavA. guNAnurAgI thavA sAthe jayAM tyAM rANuM nAvAM. * A jIvananA a Mtima mUlyo prema ane karuNA che. jharaNuM aMtaramAM sadA vahetu rahe to jIvana sArthIka che, bIju badhuM mithyA che. 'avagAhana' mAMthI 56 tA. 1-1-2 sva. cImanabhAinI suvAsa A DA. kAntilAla kAmadAra mu. zrI cImanabhAi sAthenA mArA paricaya i. sa. 1942mAM thayo. bhautikazAstranu pakInsanu eka pAya pustaka mane ApavA mATe temaNe khoTAdamAM Avela kAi mahemAnane kahyuM tyArathI mAMDIne huM dAkatara thaye tyAM sudhI nAnImeTI sahAya temanA lIdhe maLelI. pachI vilAyata gayA. temane mArA para ghaNI mamatA hatI zrI jaina keLavaNI maMDaLanI kArAbArImAM mane lIdhe ane amArA sabaMdha vadhyA. i. sa. 1959 mAM amerikAmAM paDAvelA. dhaNA ja ekasa-re laine te mArI pAse AvyA ane pharI ekasa-rethI tapAsavA kahyuM. amerikA ane ahIMnA nidAnamAM pharaka hatA. tethI DA. khAlIMgA pAse peTa khAlAvyu ane amane saune niHAMta thaI ke temane hAjarInu" kensara nathI amArA patravyavahAra . sAtvika rahyo hato. mane avAr navAra sokreTisa, gAMdhIjI, Ama' svAitjhara ane TAlasTAya vAMcavAnuM kahe. chelle jaina kalInIkamAM mane kahyuM "tuM tapAsIne kahe keaMdara zuM che ?' ekasa-re levAvyA tyAre paNa mane pUchyuM, 'oparezana karAvavuM ke nahi ?" aMdara zuM prakriyA thai rahI che ane tenuM te zuM pariNAma Avaze te badhu... e samajatA ane kahetAM ke 'A deva upara have meha rahyo nathI. A deva thakI dhaNuM kAma thayuM che, tene sa MteSa che.' chellA khetAlIsa varSoMmAM ghaNI vakhata hu emane maLyA chuM, mane kai divasa evuM lAgavA nahetuM dIdhuM ke huM temanI upara AdhArita hatA. huMmezAM sAmAjika kAma karavA preraNu ane mA'za'na ApatA ane anekane te A rage ragatA. emanA AtmAne bhAvapUrva'ka aMjali apu chu. sva. cImanalAla cakubhAine gAMdhI-vIratI nI pratikRti meM nIrakhI, kayAM gai ka IcchAmRtyu cahI vilIna thai zuM, nAMdhAra mUkI gaI ! chellA zvAsa sudhI laDayA jahita, mRtyu ja thAkI gayuM; puSpanuM jhumakhuM gayuM, sugaMdha tA comera verI gayu. vAtA spaSTa, vicAra ucca, mamatA mAyAbharyAM adhAvA, nA peAthI pUtaLA hatA, jIvana to jIvyA javAMma zA; jyAM anyAya dIThThI, jayuM byugala tyAM tAtu' tamAruM ahA je lAge dRDha nyAyapUrNa khudane, tenA sUkAnI thatA ! zraddhA kAya mahI vizeSa, chatA zA rAja'sI rIte, nA sattAtaNI zehu ke zaramamAM vAcA dabAvI tame; UMDA ciMtaka tattvanA. samayanA te ce pUrA pArakhu', tyAgIne hamada sau dalitanA, za lADakA lekanA pAyA jaina samAjane tUTI pAye, mhelAtanuM zuM sRSTinA rakhavALanuM gamana , thaze ? zUnyAvakAze rahe ! -capakalAla sa`ghavI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ el. 2-4-63 prabuddha jIvana 205 patramAMthI tAraNuM : Rare Combination of Total Honesty and Unusual Ability. I had great personal regard and esteem for Shri Chimanlal Chakubhai Shah as a lawyer and a solicitor. I had known him since 1944 when I joined the chambers of Sir Jamshedji Kanga. He had great legal acumen and had formidable knowledge of the law. It was a pleasure to work with him as an instructing solicitor, because his preparation of every case was so thorough and painstaking. I know that my senior, Sir Jamshedji Kanga, also held him in very high osteem. Chimanlal was an expert in the branch of the law pertaining to the press. He instructed me in a number of cases in the High Court and in the Supreme Court ani I enjoyed working with himn in all those matters. With his original mind he always liked to fall back on fuadamental principles rather than on mere case law. What I admired about Chimanlal most was his intellectual integrity and the courage of his convictions. He represented the rare combination of total honesty and unusual ability. During the Emergency he presided over a meeting which I addressed on the changes which were made in the Constitution of India, and I was struck by the tremendous courage he showed in expressing his views in a forthright manner. The last time I met him was at the beginning of the current year when he brought with him his grandson who is also in the legal profession--the third generation to join the prestigious solicitors' firm of Chimanlal Shah & Co. In the death of Chimanlal, the country has lost a great patriot, the free press has lost a great champion, and the legal profession has lost one of its most respected members. * He could always tolerate criticism, but was a vigorous champion of his own views. He was generous in his recognition of the contributions of others, but he never tolerated fools gladly. His criticism could be telling, forceful and on occasion would disarm his opponents and he would win over with his power of persuasion. His service to the nation, to the Jain community and to humanity at large will long be remembered. I had the privilege of working with him and against him, but in whatever sitution I was, I was always struck by his unfailing courtesy which as a junior was a source of great inspiration to ine. His death has deprived all of us of a noble and courageous soul, but he has left this world in much better shape than he found it. On behalf of the Bombay Incorporated Law Society and on my own behalf a prayer goes out to Almighty that the departed soul may rest in eteroak peace. JASHWANT P. THAKKAR President Bombay Incorporated Law Society: Lively Interest in Social work I had the pleasure and privilege of knowing Chimanbhai Shah, when I was practising at the Bar as well as from the Bench. He was an extremely intelligent Solicitor ard i sed his remarkable mind to help his clients. In fact, if a junior was briefed by Chimanbhai, it was regarded as a sign that he was a competent junior who bound to do well in future. He also took a very lively interest in doing social work and was the leading lights of the Bombay Jain Yuvak Sangh. He had the ability to put in simple language thoughts and ideas pertaining to religion, politics and philosopby and to bring them home to a common people. JUSTICE M. H. KANIA NANI A. PALKHIVALA Tower of Strength Chimanlal Chakubhai Shah was popularly known to all of us as "Chimanbhai". He was a member of the Managing Committee of our Bombay Incorporated Law Society for a number of years. He was always a tower of strength not only to the Society but to the entire profession of Solicitors in Bombay. He was a man of many parts, he spurned reward, looked upon duty as pleasure, and upheld notable traditions of the profession. Chimanbhai was a man who inspired botb affection and respect. prajAjIvanane ujALavAne sAghu purUSArtha sva. cImanabhAI jevA saniSTha lekasevaka ane udAra ciMtaka gujarAtamAM bahu ochA haze, "prabuddha jIvana' na taMtrI tarIke emaNe prajAjIvanane ujaLuM karavA sAdhu puruSArtha karyo; balake ema kahI zakAya ke A gALAnI sevA temanI utkRSTa sevA hatI. jaina dharma temane mATe saMpradAya nahote, dharma ja hatuM ane tethI temaNe tenI vyApakatAne vicAra kaDhatAthI karyo. vicAraka tarIke teo prAmANika, vinamra ane tejasvI; sevaka tarIke prAmANika, dakSa ane 68. cImanabhAInA javAthI gujarAtanA allas 0410 211 we 43120.9 -viSNuprasAda trivedI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 cImanalAla cakubhAI zAha smRti aMka tA. 1-1-13 mRtyune kalagI caitanyanA mahAsAgaramAM vilIna thavuM evI mokSanI kapanA sevatA cImanabhAI evA mekSa mArge prayANa karI gayA che. e samAcAra mATe emaNe pote ja ApaNane agAuthI sajaja karyA hovA chatAM e samAcAra maLatAM UMDI vedanA anubhavI. "prabuddha jIvana" dvArA emane niyamita maLavAnuM thatuM ane e pratyeka milana jANe ke sahaciMtanamAM ane aphara AzAvAdamAM pariNamatu, tevuM have nahi bane. temane abhaya sAda have emanA sadehe sAMbhaLavAno nahi maLe, e khoTa keme karIne purAya evI nathI. paNa e mATe paNa ApaNane ghaNuM dizAsUcana karatA gayA che te have ApaNuM maMgala sa bhAraNuM banI rahe. karmano siddhAMtamAMnI emanI zradhdhAe emane niraytA, nimaMtratA ne niraMhakAritAnA vAhaka batAvyA hatA. taNe have avazya emanI kalpanAnA mokSamaMdiranA dvAre emane pahoMcADayA haze, jayAM emane sukhada anubhava thayo haze ke: ajANyo dvAra gayAM khUlI; kalagI mRtyune kare ! ApaNA saunI A daDha zraddhA che ane emAM ApaNuM parama AzvAsana ho! -jhINAbhAI DhasA, "sneharazcima kuzAgrabuddhi ane kAryaniSThAno sumeLa rava. cImanabhAI zAha muMbaInA jayeSTha ane dhaNu bAhoza solisiTara tarIke vikhyAta hatA. kuzAgra buddhi ane kAI paNa kArya- kAyadAkSetre ke samAjakSetre-niSThAthI karavAno Agraha; A bane to temanAmAM suMdara sumeLa te, I-kepereTeDa le saMsAyaTInA upapramukha thavAnuM paNa temane mAna maLyuM hatuM. temanA du:khada nidhanathI kAyadAnA kSetramAM moTI uNapa nirmANa thaI che. A uya pUravI muzkela che. : -nyAyamUti zrImatI sujatA manohara sAdhaka ane zura puruSanI svasthatA 4 cImanabhAI viSe je lakhAyuM, je aMjalio apAI emAM emanA mRtyunA zeka karatAM emanA jIvana ane mRtyunI mahattA prakAza pAmatI gaI. ' garIba mA-bApanA dIkarA, samAja ane rAjakAraNamAM asAdhAraNa pratibhA ane pratiSThA meLavI. emanA vyavasAyamAM khUba vikAsa pAmyA, ane aneka sAmAjika saMsthAone chatrachAyA ApatA vaDalA samAna hatA eTaluM te huM jANute ja hatuM, paNa enI sAcI oLakhANuM te "prabuddha jIvanamAM AvatA emanA buddhiprabhAthI jhaLakatA, mAnavabhAvayukata, udAtta, ciMtanAtmaka lekha dvArA paDI. "prabuddha jIvana'mAM emaNe lakhavuM zaru na kayu hota te emanA bhAdAtta vyakitatvanI pUrI pichAna ja na paData. mAtra dhArmika kSetre ja nahi, paNa jJAnanA bahuvidhakSetranuM emanuM pradAna tatvaciMtakonI haroLamAM , emane sthAna apAvI gayuM. mRtyu pahelAMnA matadagInA emanA pahelA lekhathI mArA cittamAM paNa e kSebha thayo ke cImanabhAI jevA dharmamaya ciMtaka DagI gayA ke zuM ? paNa pachInA emanA bIjA ane trIjA lekhe te eka sAdhaka ane zera puruSanI svasthatAnAM darzana karAvyA. mRtyune maMgala karI jANyuM. -- jayamala paramAra vyaktimAM rahelAM AMtaratatvanI oLakha - sva cImanabhAI kharekhara eka sahadathI mANasa. aMgrejImAM jene "A man in men' kahe che tevA hatA. huM bekavAra temane rUbarU maLe. pahelIvAra 'rekhA-2mAM game tyAre emane meDhe "karapIsa' nAmano roga thayeluM. chatAM temaNe mArI sAthe vAtacIta, carcA-vicAraNA karelI. temanA UMDA tatvaciMtananI mArA para avismaraNIya asara thayelI. vinobAnI pAchaLa cAlI nIkaLelAM cImanabhAI mANasamAtranA UMDANane sparzI zakatA. bIjI vAranI mArI mulAkAta thI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA mArA vyAkhyAna vakhate thayelI. varSothI "prabuddha jIvana mAM pragaTa thatAM temanA taMtrI-lekhe huM khUba ja UMDANapurvaka-vAMcata, vicAra Avyo chuM. temanI saraLatA, sAdAI ane nikhAlasatA mane gamatAM. vyakitamAM rahelAM AMtaratattvanI emanI oLakha acaMbo pamADe tevI hatI. Izvara temanA AtmAne parama zAMti Ape evI prArthanA. -harajIvana thAnakI prabudhdha jIvana dvArA lekazikSaNanuM kAma sadgata mu dhI cImanabhAI sAthe mArI oLakhANa mArA sva. sasarA mu. paramAnaMdabhAI kApaDiyAne kAraNe thaI hatI, ane muMbaImAM kayAreka maLI javAnuM banatuM. te vakhate temanI sAthe vinobAjInA bhUdAna adilita, sarvodaya adilina vigere aMgenI vAto thatI. temane te pravRttio gamatI, paraMtu tenAthI dezanA rAjakAraNuM upara bahu asara thaze nahIM', evI temanI spaSTa mAnyatA hatI. paramAnaMdabhAInA gayA pachI chelalA dasa varSamAM dezamAM bahuja mahattvanA rAjakIya banAva banyA tenI UMDANathI samajaNa ApavA 'cImanabhAIne prabudhdha jIvana" mAraphate je prayatna rahyo te dareka rAjakIya vicArakAne dhaNA pasa da paDane 974 mAM navanirmANa AMdolana gujarAtamAM thayuM ane bihAramAM jayaprakAzajIe IdirAnI rAjya karavAnI rIta sAme je baMDa pekAyuM tenuM ghaNA aze samarthana cImanabhAInA lekhamAM maLatuM. dezanA nyAyata tranI sAme je meTA paDakAra A mAM tenI vigato "prabuddha jIvana'mAM je rIte teo cacaMtA, te eka bahu moTuM lokazikSaNanuM kAma hatuM. dUra rahyA rahyA paNa cImanabhAinA vyakitatvane anubhava "prabuddha jIvana' mAraphate te thatA ja, paraMtu rUbarU maLatA tyAre paNa temanI mArA ane mArA patnI gItA taraphanI lAgaNIo vyakata thatI, ane temanuM vaicArika bhAthuM pratyakSa jANavA maLatuM hatuM, - jyAre samAjamAM bahuvidha ciMtakanI achata che, tyAre zrI cImanabhAI jevA vicAraka, ciMtaka ane lekhakanI bhAre moTI khoTa muMbaInA ane gujarAtanA jAhera jIvanamAM paDI che. - pitAnA mRtyu aMgenuM temanuM je manana-ciMtana chellA divasamAM cAlyuM te temanA mananI nimaMLatA ane thitaprajJa avasthA tarapha javAnI taiyArI sauthI moTuM udAharaNa che, ane e rIte temanuM mRtyu e dhanya mRtyu hatuM.' zrI cImanabhAIne mArI bhAvapUrvakanI aMjalI. - sUryakAnta parIkha Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By/Soath 54 lcence No. : 37 : "prabuddha jena'nuM navasaMskaraNa varSa': 44 aMka: 19 bAbuddha jIvana muMbaI 1-2-83 ' muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra : pAkSika vArSika lavAjama rU. 20 paradeza mATe ziliMga 60 chUTaka nakala re..1-00 - taMtrI ramaNalAla cI. zAha le ka ma ta mAra ramaNalAla cI. zAha janasaMkhyAnI dRSTie lekazAhI padhdhatie matAdhikAra hoI zake. eka bAju gAma hoya ane bIjI bAju rAma hoya dhirAvanAra duniyAne sauthI moTo deza te bhArata che. AjhAdI pachI te paNa rAmanuM paheluM nIcuM name ema kahevAya che. prajAmata samaye samaye bhAratamAM kendra ane rAjayakakSAe cUMTaNIo jo ke gaDi hoya che' (kArlAila) ane "prajAmatamAM prabhu vase yojAI che. enAM pariNAmamAM badalAtA jatA lekamAnasane che" (gAMdhI ) e be vidhAne vacce asaMkhya kATi saMbhavI zake. paDagho paDe che. kendramAM eka pakSa ane rAjyamAM anya pakSa lekamatanI pArAzIzI eka ja niyama pramANe ekasarakhI sattArUDha hoya evI paristhiti bhAratamAM have navI nathI. na kAma kare. sisa, Arthika sthiti, tatkAlIna sthAnika prazno, dharma, jAti, bhASA, pradeza ane sImA ItyAdi mATenA sAcAaddhi ane karNATakanI cUMTaNIoe pharI eka vAra khera abhiniveze rAjadvArI cUMTaNI mAM kayAreka acAnaka lokamAnasane paricaya karAvyuM che. ema kahevAya che ke cUMTaNI - - mahatvane bhAga bhajavI jAya che. emAM prajA sAmudAyika rIte pitAnI guNagrAhaka vRtti jeTalI jema jema pragati thatI jAya che tema tema vyakta kare che, tethI vizeSapaNe jhaDapathI pitAnI nApasaMdagInI lekasaMparka ane pracAra mATenA sAghane vadhatI jAya che. tti vyakta kare che. sukha-zA karatAM svArthohAnine pratyAdhAta mAIkro phena, chApAo, reDiye, dA. vI., calacitra-A cUMTaNIomAM tarata paDe che. viparIta anubhave thatAM vyakita badhAM kAme, sAcA-khe cArane mATe mahattvanAM - kadAca azudhe hI zake, paLa na rahI zake. banI gayAM che. ene durupayoga kayAreka cUMTaNImAM apekSita prajA jyAre cUMTaNI dvArA zAsaka pakSane badale che tyAre pariNAmone palaTAvI nAkhe che. bhoLI prajA luccA rAjakAraNIthI ene nirNaya haMmesAM sAco ja hoya che evuM nathI. tevI chetarAya che. Nothing is unfair in love, rIte koI paNa rAjakIya pakSa ekasarakhI kAcaMdakSatA ane wa' and election-mAM mAnavavALA rAjakAraNIo nadI phiSTi kAyama mATe TakAvI rAkhe evuM paNa nathI. ucca stare na hoya tyAM enA upara pUla baMdhAvI ApavAnuM vacana netAgIrInA keTalAka pheraphArathI ke pakSanI balAtI nIti-rItithI ApIne abhaNa ane bhoLA le kAnA mata meLavI jAya che. pakSanuM svarUpa badalAI jAya che. enI asara cUMTaNIo upara eka cUMTaNI pUrI thatAM sattAlelu rAjakAraNIo agAmI cUMTaNIne vicAra kare che, jayAre zANa rAjapuo AgAmI dakSiNanAM rAjyamAM calacitranA kSetre suprasiddha hoya evI peDhIne vicAra kare che. *vyakitao sattAsthAne AvI che. duniyAmAM AvI ghaTanA - lekamAnasa kyAreka akaLa hoya che. lokone potAnA hitane prathama vAra bane che evuM nathI. keTalAka varSo pahelAM jApAnamAM hAni pahocADe evA mANase na ja game e svAbhAvika che. dUranA eka jillAmAM ghaNuM TI. vI. komeDiyana rAjakIya che. paraMtu kyAreka azikSita mANase dekhAdekhIthI nAnakaDo cuMTaNI jItI gayA hatAbhAratamAM bhaviSyamAM kayAreka svArtha saMtoSAtAM khetI pasaMdagI karI bese evuM paNa banI zake suprasiddha kathAkAro ke pravacanakAra, krikeTa ke hokInA khelADI, rAmalIlA che. prajA garIba ane a5zikSita ke azikSita hoya te ke bhavAI bhajavanAra, sarkasa ke jAdunA khela karanAra, vagere pitAnI paisA ApIne ke cIjavastuo bheTa ApIne mana kharIdI zakAya lokapriyatAnA baLe cUMTaNI jItI jAya te navAI na lAgavI joie. . che. gAmaDAonI tAtkAlika AvazyakatAo cheDI saMtevI ke abhinetAo, TI. vI. nA komeDiyana, ramatagamatanA prazno cheDA haLavA karI prajAnI lAgaNIne amuka vyakitane mata khelADIo, kathAkAra, moTAM pAritoSike jItI janArAo vagere ApavA mATe daravI zakAya che. prajA bhIru heva tyAre asamAprasiddha pucho sAra rAjayakartA na ja hoI zake ke na ja thai jika ta bhayanuM vAtAvaraNa pedA karIne paNa mata meLavI -zake ema te kema te kema kahevAya? paraMtu prajAe temane jaI zake che cUMTI kAyA te emanI rAjadvArI pratibhAthI prabhAvita thaIne A samRddha dezomAM rAjyaktaonI cUMTaNI ane avikasita ke temanI kapriyatAthI prerAine ? e mahattvane prazna che. ke ardhavikasita dezamAM zAsanakartAonI cUMTaNI e be vacce mANasa lokapriya che, mATe te saphaLa rAjayakata banaze ja keTalAka mahattvano pharaka hoya che. je prajA khAdhepIdhe sukhI ema na kahI zakAya. bIjI bAju rAjaya karavAnI uttama kunehane hoya, suzikSita hoya ane nIDara paNa hoya te prajA cUMTaNIlIdhe kAI ti bahu kapriya jarUra thaI zake. evI vyakti pharIthI emAM lAlaca ke beTA Avega vaDe doravAtI nathI. garIba paNa cUMTAI Ave, paNa lokapriyatAnI mUDI para sattAsthAne prajAne potAnI jIvana jarUriyAtanI sAmagrI sArI rIte pUrI eThelA AvaDatahIna rAjyakartAonI punapasaMdagI bhAgye ja pADe tevA rAjyakartA tarapha mITa mAMDI besavuM paDe che. tevI thatI hoya che. prajAnA rojiMdA jIvanamAM rAjyakartAo mahattvane bhAga bhajavI dareka vastune sAce nirNaya karavAnuM gaju Ama prajAnuM na zake che. te keddhAra mATe puSkaLa nANAM maMjura karanArA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 prabuddha jIvana tA 1-2-3 } rUzvatakhera, cAritrahIna, bhraSTa rAjyakartA pratye lAcAra prajA kayAreka AdaranI najare jue che. paraMtu e ja prajA taka maLatAM evA rAjyakartAne hAMkI 5Nu kADhe che. vividha rAjadvArI paddhatimAM lokazAhI paddhati uttama che, paraMtu e pUrNa che ema na kahI zakAya. enI apUrNatA kayAreka kheTA mANasene UMcA Asane besADI de che; kayAreka kalyANanA kAryone vilaMbamAM nAkhI de che; kayAreka lokavigraha 57 karAve che. prajA kalyANanI bhAvanA jemanA haiye sadA prajavalita rahetI hoya che, jeo niHsvArtha, tyAgamaya, sevAparAyaNa jIvana jIve che, jeoe dhana, strI, sattA, kAti vagerenI eSaNAne saMyamita banAvI dIdhI hoya che, ane jeo lokapriyatAne keka pitAne caDhavA detA nathI evA AdaraNIya prAmANika mahApue, thoDI ochI kAryadakSatA hoya te paNa sAruM zAsana dIrdhakALa sudhI calAvI zake che. rAtorAta meTA thaI gayelA bhraSTa sattAdhIne prajA dIrdhakALa sahana karI zakatI nathI. ApaNI cuMTaNIoe ApaNu rAjadvArI netAone ochA bedhapATha ApyuM nathI. - sva. agaracaMdajI nAhaTA je ramaNalAla.cI, zAha agaracaMdajI nAhaTAnuM tA. 12 mI jAnyuArIe emanA vatane bIkAneramAM savAre savA nava vAgye huyaroganA humalAne kAraNe avasAna thayuM. emanA avasAnathI bhAratIya sarakRtika abhyAsanA kSetre ane vizeSataH prAcIna jaina-sAhitya ane kalAnA kSetre moTI khoTa paDI che. emanI kheTa keTalI moTI che enI pratIti te bIjA pAMca-pacIsa varSa e kSetramAM abhyAsa karanAra vyakitaone jyAre haratapratanA saMdarbha ane mAhitI meLavavAmAM keTalIka muzkelIo paDaze tyAre thaze. kesarI sApha, sapheda Dagalo tathA dhetiyuM paherelA nAhaTAjIpasAra thAya te kaIne khyAla na Ave ke bhAratanA A eka mUrdhanya sArasvata che. zrI agaracaMdajI nAhaTA eTale jaina sAhityanA saMzodhana mATenI jANe ke eka jIvatI jAgatI saMrathA. bhAratabharamAM ane bhArata bahAra keTalAya vidvAnene emanA taraphathI jarUrI mAhitI ochI ame tarata sapiDI jatI. prAcIna jaina sAhityanI teo jANe ke jIvaMta jJAnakeza jevA, vokiMga ensAkapIDiyA jevA hatA. e viSayamAM koI kRti vize, koI kartA vize ke koI kRtinI racanAmAla vize pUchIe te nAhaTAine e badhI vigate meDhe hoya. stavana-sajajhAyanI hajAro paMkitao emane kaMThastha ane gAya paNa bulaMda svare. 3. pU. puNyavijayajI mahArAja emanI pAse zrImad rAjacaMdrakRta 'apUrva avasara' vAraMvAra gavaDAvatA. zrInAhaTAnuM dehAvasAna ATaluM vaheluM thaze evI dhAraNa nahotI, kAraNa ke thoDA divasa pahelAM ja teo saurASTramAM senagaDha mukAme yojAyelA caturtha jaina sAhitya samAroha prasaMge pramukha tarIke padhAryA hatA. e prasaMge teo je rIte haratA pharatA hatA, je rIte bulaMda svare emaNe pramukha tarIke potAnuM pravacana ApyuM hatuM tathA eka vibhAgIya beThakamAM be prAcIna aparicita jaina kRtione paricaya karAvate pepara emaNe vacce have te parathI te emanI kAma karavAnI zArIrika cegyatA haja eTalI ja sabaLa che enI pratIti thaI hatI. alabatta, emane paganI theDI takalIpha cAlu thaI hatI. UThavA-besavAmAM emane zrama paDato hato; TakAnI jarUra paDatI hatI. emaNe te prasaMge mane kahyuM, ramaNabhAI, mArI paganI takalIpha vadhatI jAya che. muMbaImAM kaI sArA DokTarane batAvavA aAvavuM che. tame e mATe tapAsa karI rAkhaje.' senagaDhanA sAhitya samAroha pachI pAlItANAmAM pU. yazodevasUrijI pAse zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA DAyarekaTara pU. karasAheba sAthe ! huM gayo hato tyAre tyAM paNa zrI nAhaTAjI amane maLyA. hatAM ane tyAre paNa pitAnAM ghUMTaNanI takalIpha aMge pharI mane yAda karAvyuM hatuM. muMbaI AvIne emane patra lakhavAno vicAra karatA hatA tyAM to emanA avasAnanA samAcAra AvyA. - jaina sAhitya samArohanA pramukha tarIke zrI nAhaTAnI varaNI thaI te aMge meM temane patra lakhyuM hatuM. javAbamAM maNe jaNAvyuM hatuM ke pote aThavADiyA pahelAM saparivAra bIkAne thI nIkaLaze ane rANakapura, abu, zetrujayavagere tIrthonI yAtrA karIne senagaDha pahoMcaze. Ama emanA aMtima divase jaina sAhitya samArohanA pramukhasthAnane Ni,. vikA sAthenA milanane lIdhe ane pavitra tIrthonI yAtrAne lIdhe AnaMdasabhara banI gayA hatA. | zrI nAhaTAnI vaya 73 varSanI hatI. temane janma bIkAneramAM nAhaTA parivAramAM zrImaMta vepArI kabamAM i sa. 1911 nA mArca mahinAnI 19 mI tArIkhe thaye hate. emaNe zALAmAM mAtra pAMca dhoraNa sudhIno abhyAsa karyo hato. kuTuMbanA vepArane kAraNe kizorAvasthAmAM ja nAhaTAjIne vepAramAM lAgI javuM paDayuM hatuM. teo kalakattAmAM pitAnI peDhImAM kAma karatA thaI gayA. paraMtu 17 varSanI uMmare teo bIkAneramAM kapAcaMdrasUri nAmanA AcArya bhagavatanA saMparkamAM AvyA ane tyAra pachI pU. bhadramuni (hapIvALA '' 5. sahajAnaMda muni)nA saMparkamAM AvyA tyArathI temanA jIvanamAM ghaNuM moTuM parivartana AvI gayuM. temanI bhAvanA te dIkSA aMgIkAra karIne jaina muni banavAnI hatI; paraMtu kuTuMbanA Agrahane kAraNe teo tema karI zakayA nahIM. 1 temanAM lagna thayAM; gRharatha jIvanamAM praveza thayA, paraMtu emaNe saMkalpa karyo ke varSamAM lagabhaga ATha mahinA jeTale samaya svAdhyAya, ArAdhanA vageremAM Ape ane bAkIno samaya vepAramAM Ape. A rIte dara varSe teo kalakattA: ane gAhATImAM pitAnI dukAne jai cAreka mahinAne samaya ApI, bIkAnera AvI jatAM ane pachI tyAM saLaMga sAta-ATha mahinA sAhityanA svAdhyAyamAM vItAvatA. yauvanamAM, AraMbhAyele A emane jIvanakrama ghaNuM varSo sudhI cAlya.. pachI te vepAra mATeno samaya ghaTIne eka-be mahinA pUratA maryAdita thaI gayelA ane chellAM paMdareka varSathI te teo vepAramAMthI sAva nivRtta thaI gayA hatA. AkhuM varSa te. svAdhyAyamAM pasAra karavA lAgyA hatI. zrI nAhaTAjIno rojano kAryakrama viziSTa prakArano hate. I. sa. 1960 mAM hu bIkAneramAM emane ghera rahyo hato tyAre emanI kAma karavAnI paddhatithI prabhAvita thayA hatA. rAja, savAre traNa vAgye UThIne tarata ja teo svAdhyAya, dhyAna, jApa vageremAM lAgI jatA. savAramAM niyamitapaNe teo A rIte pAMca sAmAyika karatA. tyAra pachI snAna vagere karI,. derAsare pUjA karI AvIne dUdha-nArate laIne pitAnA gharanI sAme, abhaya jaina graMthAlayanA makAnamAM ja... pharI pAchA svAdhyAyamAM lAgI jatA. jamIne bapore teo grantha, sAmayike vagere vAMcatA : ane TapAla lakhatA. tyAra pachI teo je viSaya para pitAne lekha lakhavAnuM hoya tene lagatuM vAcana - manana karI letA. sAMje jamyA pachI teo eka lekha lakhatA. A rIte varSamAM " saheje teo nAnA moTA sodoDhase lekha lakhatA. temanI kAma karavAnI jhaDapa ghaNI hatI. emane tyAM mahine savAsathI, vadhu sAmayike - patrikAe ItyAdi AvatAM. e dareka para emanI najara pharI jatI ane emanA mahattvanA. (anusaMdhAna pRSTha 231) vAnI jhaDapa lAgI ityAdi emanA mahatvana. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-83 prabuddha jIvana raya budidhavAda ane zradhdhAvAda kItibhAI mANekalAla zAha bhAve pravartAvA detI nathI. 'vRtti anusAra deravAtI buddhine vastudana karI tenA svarUpanuM vizeSa jJAna prApta karavuM tattvanirNaya vizvasanIya banI zake nahIM. A rIte apUrNa te bhAratIya darzanakArAnuM yeya rahyuM che. Adhunika vijJAna ane parimita zaktivALI Idriya, rAga-8SathI lipta mana (Science)nuM yeya paNa A ja hoI darzana ane vijJAnamAM ane AvA vikArI mananI vRttiothI doravAtI buddhi, A mULabhUta rIte koI bheda na hovA chatAM paNa vastu, prayojana traNe kheDAM sAdhana thakI thatuM jJAna nitata apUrNa, parimita -ane sAdhanAnI apekSAe baMnenA mArmika bheda che. darzananI ane prAya:bhrAMta ja rahevAnuM. tethI tevA jJAnamAM saMpUrNa sAtatya, vastu-sAmAnyathI vizvanA sava' padArtho che, paNa temAM pradhAnatA avisaMvAdiva ane pUrvApara avirodhatva avazya hoya. temAM jIvadravyanI che, jyAre vijJAnamAM pradhAnatA bhautika padArthonI vizvAsa kema mUkI zakAya ? che. jIva dravyane gaMbhIra vicAra vijJAnanI keAI paNuM zAkhAo AthI viparIta, agama atyaMta vizvasanIya che, kAraNa ke karyo nathI. prANIzAstramAM bhinna bhinna prANIone vicAra che. tenuM sAtatya saMpUrNa che, avisaMvAdI ane pUrvAparAvirodhI paraMtu zarIrarahita zuddha jIvana dravya hoI zake ke nahI', hAya che; paraMtu agama eTale zuM tenI spaSTatA karavI joIe. -te tenuM svarUpa zuM che, jIvanuM aMtima yeya zuM che ?-AvI vicAraNA vijJAne gaMbhIratApUrvaka karI nathI. anAdi kALathI caitanya svarUpa A jIve pitAthI atyaMta bhinna ane sadaMtara vilakSaNa evA niceta jaDa IdrinA projananI bAbatamAM jIvane duHkhathI sarvathA mukata karavo viSaya sAthe rAga-deva svarUpa eka vicitra saMbaMdhathI joDAIne te darzananuM prayojana che. tene mATe jJAna, mAtra jJAna khAtara ja pitAnI caitanyazaktine kuMThita karI nAkhI che. Idriya, mana -nathI, paraMtu sahetuka che, paraMtu vijJAnI pitAnA lakSya saMbaMdhamAM ane buddhi Adi koI paNa vijAtIya sAdhanonA AlaMbana spaSTa nathI, tene jijJAsA che. te ekaniSThAthI pitAnuM kArya vinA, deza-kALathI amaryAdita arthAt sarvakSetravatI, sava" kare che. vizva vicitratAonA garbhamAM chUpAyelAM paribaLone sphoTa padArthonA traNe kALanA sarva bhAve akramathI jANavAnI pitAnI kare che, tyAre tene saMtoSa thAya che. tene mATe vijJAna bauddhika zakita jIva A vicitra saMbaMdhathI khoI bese che. jaDa ane -AnaMda che. paraMtu tenI zodhakhoLAne upayoga bahudhA bhautika cetana A be zaktinA gADha saMzleSa saMbaMdhanuM A pariNAma che. sukha-sagavaDanAM sAdhanonA vikAsamAM ja thato hoya che; AthI paraMtu jIva jyAre rAga nA saMskAra sarvathA nAza karI vijJAnane bhautikalakSI ane darzanane AtmalakSI kahI vItarAga banI jAya che tyAre pitAnI cetanyazakita paranAM -zakAya. trIje mahattvane bheda e che ke vijJAnanA vikAsane jaDazakitae lAdelAM AvaraNa ane aMtara dUra thaI jAya che, AdhAra endriya anubhava, prAge ane buddhi A traNa ane jIvanuM zuddha, saMpUrNa ane akhaMDa caitanya kevaLajJAna -sAdhane che, jayAre darzana pitAne mAnya AgamanI aMtima ane kevaLadanarUpe pragaTa thAya che. Idriya, prakAzAdi koI paNa prAmANikatAmAM adamya zraddhA rAkhI tene vaphAdAra rahIne ja . alaMbana rahita je jJAnalabdhi pragaTe che, te atyaMta pratyakSa -anubhava ane buddhine sahAro le che. AthI darzana zraddhAvAdI che. svAdhIna che ane tethI ja atyaMta raspaSTa che, saMpUrNa cheche ane vijJAna buddhivAdI che ema kahI zakAya. sarva dravya, kSetra, kALa ane bhAvane yathAvata yugapata - jenI prAmANikatA para ATalo badho AdhaLe vizvAsa (Simultaneous) jaNavanAra che. A jJAna ja kevaLajJAna mUkavAmAM Ave che te agama eTale zuM ? te para adhiLe che. AvA vItarAga savaMta dvArA prarUpita vastuvijJAna, chavadha, vizvAsa mukavAmAM jokhama nathI ? anubhava ane anumAna, upadezAdi yathArtha ane atyaMta pramANabhUta hoya te svAbhAvika arthAta Idriyo, mana ane buddhi dvArA vastu svarUpane nirNaya che. AvA vItarAga sarvajJatA vacanane agama kahevAya che. AvA airavAmAM zuM vAMdho Ave che? A praznonuM samAdhAna karavA agama para vizvAsa mUkavAmAM lezamAtra paNa jokhama nathI, prathama apaNI jJAnanAM sAdhane tapAsIe. jyAre rAgInA vacana para vizvAsa mUkavAmAM pUrepUruM jokhama samAyuM che. ApaNuM anubhavanuM sAdhana pAMca Ikiye che, je mAtra sthala paugalika padArtho (Gross matter ) ne - janmathI te maraNa payata manuSya saMzayasAgaramAM gothAM 'ja anubhava karAvI zake che, paraMtu vizvamAM AvA sthala khAdhA ja karatA jaNAya che. satya-asatya, sanmAnaM-unmArga, karatAM anaMtagaNa sUma pudgale ( Fine matter ) heya-upAdeya ItyAdi bAbate nirNaya tenI buddhimAM ekasarakhA evA che ke game teTalA zaktizALI dUrabIna vA sudarzaka kadApI Takato nathI. Aje je heya lAge che, te kAle upAya yaMtranI madadathI paNa Idri grahaNa karavA samartha nathI. A banI jAya ane Aje je upAdeya lAge che te kAle heya sivAya AkAza (Space), dharmAstikAya Adi abhautika banI jAya che. jema jema tenI buddhine vikAsa thAya che, tema padArtho paNa A vizvamAM che, jene anubhava Idi dvArA tema tenI mAnyatAo paNa badalAtI jAya che. bauddhika nirNaya kadApI thaI zakato nathI. kAraNake te padArthomAM iMdriyagrAhya kadApI AkharI hotA nathI. vijJAnanI duniyAmAM paNa A ja varNa, sparza Adi kaI ja guNadharmo nathI. ApaNA jJAnanuM jovA maLe che. Azare 350 varSa pUrve gelilIee Adhunika bIjuM sAdhana rasRti, ciMtana ane manana che, jene AdhAra mana vijJAnane pAye nAMkhe tyArathI mAMDI Aje kaeNnka ane che, jenI vRttio nyUnAdhika aMze rAgapatA saMskArothI AInsTAIna sudhI tIvra buddhinA baLathI vasturUpane pAmavAno lipta hoI te tarka ane anumAnatA sAdhana buddhine taTastha prayatna thato rahyo che, paraMtu vastusvarUpa lAgyuM che te saMtoSa Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 prabuddha jIvana tA. 1-2-83. temane Aje paNa thatuM nathI. ghaNuM jANyA chatAM ghaNuM nathI vikAsanA mULamAM paNa zraddhAvAda ja che. kaI paNa vaijJAnika samajAtuM te temane anubhava ja buddhinI vasturavarUpane sUtra siddhAMta avazya pUrvadhAraNue (Hypothesis) para pAmavAnI zakitanI parimitatA ane apUrNatAne ja sUcave che. ja AdhArita hoya che. A pUrvadhAraNuo na te pratyakSA .. kaI paNa vastu ApaNI dRSTimaryAdAthI dUra thatAM tene jJAnagaNya che ke nathI te buddhigamya. tene svIkAra mAtra zradhdhA nAza mAnI laIe chIe ane dRSTimaryAdAmAM navIna upasthita para ja AdhAra rAkhe che, pachI anubhava ane prayogo dvArA thatAM tenI utpatti mAnI laIe chIe. paraMtu sUkSma vicAraNA jyAre visaMvAditAo UbhI thAya che tyAre te pUrvadhAraNAonA nirNaya kare che ke vastutaH vastuone nAza paNa nathI ne sthAne navI ja pUrvadhAraNAo upara vijJAna tenuM mALakhuM race avastunI utpatti paNa nathI, paraMtu te sarva rUpAMtara mAtra che. che. nyUTananA prakhyAta traNa sidhati (The three laws of Nothing cannot become Something and motion)ne deza-kALanI nirapekSatA ane gatimAdhyama . Something cannot become nothing. arthAta (ether)nI pUrvadhAraNAo para sthApita karI AkhuM satane nAza nathI ane asatanI utpatti nathI. vijJAna tema ja mikenikala sAyansa racAyuM ane have te ja avadhAraNAono AInsTAIne ayathArtha TharAvI deza-kALanI sApekSatA siddha darzananI dareka zAkhAnA siddhati ane sUtro (Formulae)nA karI vijJAnane navI dizA ApI, paraMtu atre paNa prakAzamULamAM A siddhAMtanI svIkRti avazya hoya che. manuSya garbhamAM taraMgAnA mAdhyama ithara ane guruvArSaNa ane anya Avyo te pahelAM te zuM hatuM ane mRtyu bAda te zuM thAya che. cuMbakIya baLanA prasAraNanA mAdhyama viSayaka visaMvAditAe tene spaSTa svarUpamAM jANavA buddhi asamartha che. vastutaH garbha unified field theory mAM athaDAyA kare che. Aja sudhI paNa kAI bIjanuM ja rUpAMtara che ane mRtyu paNa hayAtanuM ja paNa AInsTAIna ane plenkanA siddhAMtane hAIpathisIsanA avasthAntara che. chatAM paNa te kayI bIjanuM rUpAMtara che ane dRDha pAyA prApta thayA nathI. AnuM kAraNa spaSTa che. aMte to mRtyu bAda tenuM avarathAntara karyA ane kevA svarUpe thAya che, koI paNa vijJAna mATe buddhithI para ane je mAtra zuddha svAdhI tene jANavAnI buddhimAM zakita nathI, tene svIkAra karavo ja (Idriya, mana ane buddhinA alaMbana rahita) evA kevaLajJAnane ja paDe che. vizvamAM AvI te aneka prakAranAM rUpAMtara niraMtara pratyakSa thaI zake che, tevA agamika padArtho (Concepts) thayA kare che, paraMtu te badhAne to zuM paNa tenA anaMtamAM ne hAIpathisIsanA sthAne rasthApita karyA vinA vikAsanI caramabhAganAM rUpAMtarAnA garbhamAM kayAM ane kevAM paribaLo sImAM prApta karavI azakaya kahI zakAya teTalI hade muzkela che. kAma kare che, te jANavA ke samajavA buddhi keTalI pAMgaLI che ? zraddhAne sIdho saMbaMdha atmA-paramAtmA sAthe che, jyAre buddhizakitanI apUrNatAnuM bhAna thaye manuSya zraddhAne buddhine sIdhe saMbaMdha mana sAthe che, je caMcaLa che ane Azaro le che ane jyAre A zraddhA sarvathA nirdoSa evA aneka zubhAzubha saMskArethI lipta che. AthI buddhimAM sAdhunI. vItarAga sarvajJanI vacana para arthAta agama para ricara thAya jema setAna paNa vasI zake che, AthI ja zraddhAnirapekSa che tyAre ja tene satya sAMpaDe che; paraMtu sarvathA nirdoSa koNa ? buddhivAdane adhiLo kahyo che. eka dekhatAnI pAchaLa se adhiLa sarva kANa? agame ghaNuM che, je paraspara virodhI che, te iSTa sthAne pahoMcI zake che, thayuM Agama prAmANika mAnavuM ? A zodhavAnuM kAma muzkela jyAre eka abaLAnI pAchaLa, lAkha dekhatA paNa khavAI jAya che. jarUra che, paraMtu azakya nathI. sAce jijJAsu mata, paMtha ane sAMpradAyika dRSTirogathI para thaI mAyastha buddhithI tenI zodha kare bhAratanA sarva Astika darzanakAroe zraddhAna guNa para te Aje paNa tene parama nirdoSa, yathArtha vakatA evA vItarAga atyaMta bhAra mUkyo che, kAraNa ke jIvane je parama ISTa sarvajJanAM vacananAM darzana thaI zake che, ane satyane zodhI che te zAzvata, saMpUrNa ane svAdhIna sukha-prAptinA mArga para tene zraddhA sthApita kare che, paraMtu khedanI vAta ISTa mArganI prApti karI zake che. A ja te jJAnanI e che ke Aje zradhAnapadane vAstavika arthadha najhe. saphaLatA che. jJAna sAdhya nathI. paraMtu ISTa prAptinuM sAdhana che. je jJAna manuSyane iSTa prAptinuM sAdhana na banatAM bAdhaka pAmyo che. Adhunika buddhipradhAna zikSita varga A zradhAnane bane te jJAna nAma pUratuM ja jJAna che; kaleza eTale ke buddhine maMdabuddhi mukha jene guNa samaje che ane dharmanA upadezakonuM vilAsa mAtra che. kerA arthAt zraddhAnirapekSa buddhivAdane pAye lokone bheLavI pitAnA saMkucita saMpradAyamAM bAMdhI rAkhavAnuM keTale nakakara che, tene thoDAka paNa khyAla uparokta lakhANathI vAthI sAdhane samaje che. aNusamaju bhoLA : chevonI uparachalI mAnyatA samaje che. sahadaya manuSyane AvyA vinA raheze nahIM. je buddhine vastusvarUpa 6. : pAmavAnI tenI zakitanI maryAdA ane apUrNatAnuM bhAna nathI, jo ke mAnyatA ane zraddhAna eka ja vastunI kaLA che, te buddhinI aparipakavatA che, nAdAnita che. dhaNuM kharuM buddhine paraMtu zraddhAna ghaNu ja UMcA sthAne che. A zradhdhAna guNane. mada tene sabhyazraddhAnane Azaro letA roke che, je samyagajJAnanI AvirbhAva thatAM jIva ane dehanuM AtmaspazI vivekajJAna pUre prAptimAM bAdhaka bane che. che. pitAnA parama i prajanamAM bAdhaka zuM che ane sAdhana zraddhA ane buddhi e bemAM buddhipUrvakanI zraddhA daDha ane zuM che tene spaSTa baMdha thAya che. uparachallI mAnyatA sAthe saMgata hoya che, buddhivAdInI A vAta apekSAe satya che, A zradhdhAna guNane kaMI ja lAgatuM-vaLagatuM nathI. paraMtu vyavahAramAM buddhipUrvakanI zraddhA bhAgye ja jovA maLe che. "saMgIta' jevI uttama vidyA vArAMganAonA hAthamAM jatAM, zraddhA bilakula na hoya ane buddhimAM UtaratuM jAya e kathana prema" pyAramAM masta rahenAra vyabhicArIonA dahAthamAM jatAM,. mAtra ramya che, paraMtu anubhavagamya thavAmAM viSama che. bALaka "bhakita' cakaDoLe caDhelAM cittavALA pAMkhaDIonA hAthamAM jatAM janme che tyArathI te zraddhAnA baLe ja vikAsa kare che. jema ane "vidyA" kupAtranA hAthamAM jatAM te te padomAM raheluM jema tenI buddhi vikase che tema tema je zradheya hatuM, te artha rahasya jema chinnabhinna thaI gayuM che, tevI ja rIte buddhigamya thatuM jAya che, ane jyAM buddhigamya nathI banatuM avivekI buddhizALIeAnA hAthe zraddhAna zabdanuM artha rahasya tyAM zraddhA tene Azraya badale che. naSTa pAmyuM che. zraddhAna padanA A gaMbhIra athaMrahasya pAmavAnuM - Adhunika vijJAnane buddhivAdI bhale kahe, paraMtu tenA preraNAbaLa ApaNane maLI rahe. 6 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-83 prabuddha jIvana nIti-anIti-sAhitya dRSTie 7. sumana zAhe Adama ane pravate sapharajana khAvAnI nA pADavAmAM AvI hatI. chatAM e niSiddha phaLa emaNe khAdhuM. A bhUla pAchaLathI pApa gaNuAi. manuSyanA baMdhAraNamAM je bhUla karavApaNu che te A Adi mAtApitAne AbhArI che. prakRtie karIne ja manuSya sa-maryAdA chaga che; vRttione vaza che ane vAsanA vaDe khAyelA che. enI patanazIlatA phAliiilaTI-tu hajI pUruM nirasana thayu* nathI, bhale e cApagAmAMthI khepage thayo. sAhityakArane manuSyanA A mULabhUta mAnaSyamAM rasa che ane potAnI kalAmAM e AvA pUN manuSyane dUd pragaTAvavA mAMge che. dhama' ane nItizAstramAM manuSyanI A pazu-sadeza prakRtine jItavAnI vAta che. je manuSya peAtAne jItI zake te dhama dRSTie mukta gaNAya, nItivRSTie vijetA gaNAya, evI eka sAvila jamAnAothI gavAtI rahI che. parantu sAhityakArA mULagAmI praznane AgaLa kare che, ke manuSya potAnI pazu saMdeza prakRtine kadI paNa pUrI jItI zakayA che kharA ? mAnavajAtanA eka pratinidhi lekhe manuSyane viSaya banAvatuM sAhitya mAnavajAte UbhI karelI saha~skRti ane sabhyatA sAme prazna race che, ke manuSya kadI saMskRta thai zakayo che kharA? nIti-anIti, sad-sad vagere khAnAMomAM vahe'cAelA manuSya ghaNIvAra teA kRtaka ane bhrAmaka ja puravAra thayA che. enA jIvanane kazAmAM kArI zakAtuM nathI, dArI zakAtu nathI. ke khUMdhI zakAtuM nathI. Adarzo ane mUlyothI lagabhaga haMmezAM u' javA ja sarajAyelu enu e Adima mAnavya sAhityakAranA rasanA viSaya banatuM rahyuM che. ane enI lAmAM manuSyane mATenI eka apAra karuNA sacita thatI AvI che, kalAkAranI evI karuNALu dRSTimAM manuSyanuM manuSya lekhenu je gaurava upasyu` che, te sAhityane temaja tamAma klAmenA AgaLa vizeSa che. sAhityakAra, manuSyanu purNa ane mULagAmI darzana pragaTAve che, nItivettAnI jema ke dharmAMttanI jema manuSyane e vidhi-niSedhAbharyAM kha Da--zanamAM DhALIne jotA nathI. vRttio ane vAsanAemAM khalla manuSya eka saMkulane rUpe kalAkAra mATe haMmezAM paDakArasvarUpa rahyo che. enI pUrI saMkulatAmAM enuM Alekhana karanArA sAhityakAroe e paDakAra jhIlI paNu khatAnyA che. dareka jamAte e paDakAranuM svarUpa badalAtuM rahyu che ane pariNAme sAhityakalAnuM svarUpa paNa satata badalAtu rahyuM che. chatAM, kalA pAse saMskRtinA badhA ja gALA daramyAna evI apekSA rakhAI che, ke e nIti ane mane daDhAve, sAMrakRtika mUlyone baDhAve ane manuSyane enI pragatizIlatAne vize akhUTa preraNA paNa Ape. renesAM pachI mAnava-sabhyatAnuM svarUpa vadhu ne vadhu Adhunika banatuM AvyuM. e nyAta sAhitya paNa eka AgavI mAnavapravRtti lekhe potAnu alAyaduM vizva UbhuM karatuM rahyu. che. dhama' ane nIti mAnava vyavahArathI juduM nahi hoya evA prAcIna samayAmAM sAhitya paglR eka padArtha' tarIke judI vastu nahotI. paNa sAyujyuM ane sazleSaNA kramaza : tUTatAM AvyAM, manuSya vadhu ne vadhu viTanaparAyaNa tarehAmAM phasAtA rahyo ane AAje tA sAva ja sAI cUkyA che. pariNAme dhama', sadAcAra / nItinuM kAma mAre sAhityanI klA pAse karAvavuM te eka jAtanI 227 hAsyAspadatA lekhAya evA visA che. ApaNe nItinirapekSa ane svAyatta kalAnA jamAnAmAM jIvIe chIeH sAhitya Aje bahu bahu te potAne mATe hAi zake che, anya kAine mATe to gijha nahi. dhama-sAhitya, ane ApaNu vaidika sAhitya, tattvajJAna kaiM nItizAstranuM sthAna Aje mAnavidyAee lIdhu che. manuSyane viSaya banAvatI zabdanI kalA Aje sAva judI vastu che. madhyakALamAM nIti-nATikAo-mArAliTI plajha-lakhAyelI. e khUdhI racanAomAM nIti ane sadAcArane dRDhAvanArA, manuSyanA sadguNInI ramaNA jovA maLe che. nATakanuM te nAma che, bAkI rUpA ane rUpaka thiemAM badhuM joDI kADhavAmAM AvyuM che ema ja chApa Upase che. rUpaka e adhA madhyayugIna sAhityAnI vizeSatA che, pazu emAM je jAtanA samIkaraNAtmaka ane upadezapradhAna vikAsa che tene kalA lekhe dhaTAvavAnuM khUba muzkela che. saramukhatyArIe ekAMgI sahiya lakhAvI joyuM che, emAM manuSyanI UjaLI bAju ja cItaravAnA salpa hoya che. paNa prajAe evA pracArA kaeN pakSila lakhANAnAM copaDAne sAhitya tarIke jhAjho samaya kadI svIkAratI nathI. prAcIna * nItiyAomAM, paMcatantranI vArtAo ke sapanI kheAdhakayAomAM nItine sAhityanA viSaya tarIke sIdhe sIdhA ja nirUpaNu pAmelA joie chIe, paNa enI saphaLatAnuM rahasya pUrva-siddha vidhiniSedhAmAM nathI--kathAnI kalAtmaka rajUAtamAM che. ziyALa kevuM ApaNA jevuM luccuM' che ema mAnadamUla khAdha zreAtAe Thare che ane luccA ziyALanI kathA saphaLa thAya che. nItithAmAM ke khAlakathAo manuSyane sIdhA nItimAna banAvI de tevA khAdya AyeAjananuM pariNAma nathI--sAdI saraLa sukhAdha, pazu kalAnu pariNAma che. ApaNA jamAnAnI nItikathA krAi kAi vAra te sAhityakalAnI sImA darzAvI detI DAya che-kAkA ane lAhe sanI ghaNI racanAo A jAtanI che. e Adhunika kheodhakathA pAtAnI virudhdha jaIne saphaLa thatI hoya che tyAre, vaLI nUtana dhama", vaLI navI nIti, navAM mUlyA, vagerenI AkheAhavA racAtI hoya che. dhaNA Adhunika sAhityakAra e saMdarbhe navya RSie kai satA che. kalA mAtra pUrva-sidhdhanA pracAranuM sAdhana nI kSatI nathI. nIti ane sadAcAranAM sUtro rUpALI bhASAmAM, pAtrAnA mukhamAM, barAbara RNIne TANe mUkI devAthI sAhityakAra potAnA kAmamAM vijayI nIvaDatA nathI. evI kRtakatA ja kalAnI zatru che. kalAkAra tA potAnA sarjanApAra daramyAna ja kazuMka na upasAvI rahetA hAya che. bhAvana daramyAna ja bhAvakanI cetanA kazAka karaNIyane, kazAka zubhane ke kazIka nIttine AtmasAta kare che, ane ema enAmAM sAdrityanA prabhAva krame krame jhame che-bAkI kalAnA sAkSAtkAranI kSA haMmezAM AnaMdabhara hoya che. AnA atha' e nathI ke sAhityakArA adhama ke anItinA pura DAya che ane manuSyanI e kALI bAjune vize udAsIna - hAya che. kharekhara tA teo manuSyajIvanamAM je durita che tenAthI suparicita hoya che, dutinA emanA sAkSAtkAra kAi paNa sarerAza manuSya karatAM anekagaNI vadhu hAma che. parantu eka kalAkAra tarIke te duritane zubhanu anivAya Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana .. 7 " - -- -- -- -- - - tA. 1-483 gaNIne manuSyane enA pUrNa sva-rUpamAM Alekhe che. akhila AvI javAnI. sabhyatA sAme praznArtha racanArI sarjakacetanA manuSya pragaTAve e ja sAhityakAranI nIti che, enI evI che ke pote ja Ama dahezata heThaLa dhabake che. mAnavadharma ke mAnavatAsada-asadaM rekhAovALI vyakitatA upasAvavI e ja ene dharma vAdanuM svarUpa AgaLanA jamAnAo jevuM ane jeTaluM sAduM che. sAhityakAre pitAnI A nIti ke pitAne A dharma cukI have nathI rahyuM. manuSyanI vyAkhyA satata badalAtI rahe che. jAya che tyAre ja anIti ane adharma vakare evuM, satatA- enI nIti ke enA dharmanuM pitAnuM ja kaMI ThekANuM nathI, tyAM viheNuM sAhitya pedA thAya che. prajAnA savase evI kRtio sAhityakAra zenI hiphAjhata karavAne che have? pragatinI deDamAM pAtaLuM pADI de che ane evI kRtionA kartAo kajIvI manuSya ja visarato ke lupta thatuM AvatuM hoya tyAre, saphaLatA raLIne chelle te haMmezane mATe kALamAM lupta thaI jAya che. sAhityakAranuM dAyitva apUrvapaNe vadhI jAya che. saMrakRti ane - Aje te a-kalA ja sAhityakAra mATe adharma ane sabhyatAnA vAMkA vistAra vaccene manuSya ja nizcihana thato. a-nIti che. viTanazIla Adhunika mAnava-sabhyatA sAhitya- AvatA hoya, te e apUrva viDambanAnuM citra ApavAnI kalAne eka svAyatta pravRttimAM sthira kare tyAM lagI te barAbara javAbadArI mAtra kalAkAranI haze. kemake javAbadAra kalAkAra che. paNa sabhyatAmAM je manuSya pite ja eka sarerAza vastu pitAnA dharma baLe pitAnI nItithI TakI zakayA haze evA banI gayo hoya, te sAhityanI saphaLatA paNa praznArtha heThaLa vizvAsanuM hajI nikandana nathI nIkaLyuM... mAMsAhAra sarvathA tyAjya che..... - sAdhu prItamaprasAdadAsa - eka sAdhaka hatA. ekavAra teNe rAjAnAM ghareNuM jovA hAthIe mALA suMDha vaDe nIce pADI ane durvAsAnA dekhatAM ja ane te laI levAnI icachA thaI. niSkapaTabhAve teNe potAnA kacaDI nAkhI, tethI durvAsAe Indrane zApa Apyo ke, "je mananI vAta gurune kahI. gurune zaMkA thaI ke, Aje ziSya lakSmIne prasAdathI tuM AvI samRddhine pAme che, te badhuM azuddha temaja agya anna grahaNa karyuM hovuM joIe. tapAsa samudramAM lIna thaI jAo! bhayaMkara duSkALa thAo." pariNAme karatAM e vAta sAcI TharI. duSkALane oLA utarI AvyA. anAvRSTi thaI. duSkALanI mANasa sAtvika, rAjasI ke tAmasI-jevuM anna khAya che paraMparA zaru thaI, leke vanamAM bhaTakavA lAgyA. sudhAthI pIDAIne tevA guNo tene prApta thAya che. guNe pramANe tenuM vartana thAya bakarAM-mRgalAne mArIne mAMsa khAvA lAgyA. che. dharmAmRta nAmanA graMthamAM paNa AhArazuddhithI sarvazuddhi samaya jatAM satyapurUSonI kRpA thaI ane sukALa tha. thAya che ane sattazuddhithI bhagavAnanI akhaMDa ramRti rahe che paNa mAMsabhakSaNa amuka aMze cAluM rahyuM. bhArata dezamAM e kahyuM che. yuktAhAra eTale AhAra saMyamita temaja zAkAhArI mAMsAhAranI pravRttine aMgrejoe sAro vega Ape. teo hovuM joIe. mAMsAhArane saMpUrNa rIte tyAga karavo joIe. ahIM be hetuthI AvyA hatAH (1) bhAratanI samRddhine lUMTI ' mAMsa kaI vADImAM UgatuM nathI, temaja kASTamAMthI banatuM pitAnA deza bhegI karavI ane (2) ApaNI saMskRti ane nathI. e te pazuonAM ghAta vaDe bane che. pUrvanA mahApuruSo dhArmika vyavasthAne chinna bhinna karI khristI dharma ane . je mAMsAhAra-niSedha viSe kahI gayA che te zabda vicArIe yuropIya dharma sthApa. hinduo romAMsa khAtA thAya te ja te saheje vRtti pAchI vaLe che. jisasa kAIraTathI hajAro varSa A kAryamAM saphaLatA maLe e hetuthI temaNe pracAra zarU karyo - pahelAM vede mAMsAhAra karavAnI nA kahI che. jaina dharme', gautama- ke, "vede kaI bahu prAcIna nathI. tenA karatAM amAruM bAIbala budhe temaja rIstare paNa hiMsA karavAnI ane mAMsa ghaNuM uttama che ! Ama ghaNo pracAra karI hinduone gAya khAvAnI nA kahI che. kApatA karyA, sAthe sAthe dezanA paNa be TukaDA karyA.' dareka jIva mATe kudarate AhAra nizcita karyA ja che. hAthI ' A arasAmAM mAMsabhakSaNane eTale badhA vega maLyo ke haMmezAM zAkAhArI prANI che. te kadI mAMsa nahi khAya, temaja suratamAM mUrakha le ke eka varSamAM jeTalA pazuo kApatAM teTalAM siMha kayAreya ghAsa nahi khAya. keTalAkane mata che ke mAMsAhAra 'pazuo muMbaImAM eka mahinAmAM kapAvA lAgyAM. je. TI. vahIlare 'na levAya te zarIra kSINa thaI jAya. paNa e vAta khetI "muralIma zAsana nIcenA hindImAM nedhyuM che ke, "aMgreja "che. giranAranA pradezamAM ghaNuM bharavADo mAtra roTalo ane chozaja 'gAyanuM mAMsa akarAMtiyAnI peThe khAvAthI acAnaka Tipa ' khAya che. mAMsAhAra bilakula karatA ja nathI. Ama chatAM teo maravA lA " . zarIra khaDatala hoya che. 'jevuM anna tevuM mana'. jayAM mAMsAhAra, zarAbI vagere deza, kALa, saMga vagere vAtAvaraNa joIne mAnava pitAne "heya tyAM anAcAra, durAcAra, bhraSTAcAra, kaleza vagere AvavAnAM "dharma cuke che. ane adharmane Azraya letAM acakAtA nathI. ja. A badhAMnI utpati mAMsa jevA duSTa AhAra che. Aje vAsudeva mahAya graMthamAM lakhyuM che ke, "ekavAra vizvajita yuropa, amerikA vagere dezomAM lakhalUTa samRddhi chatAM mAMsAhAra 'nAmane indra raMbhA nAmanI apsarAnA premamAM masta hatA. evAmAM vagerene laine vyabhicAre mAjhA mUkI che. kahevAya che ke je mANasa durvAsA muni tyAMthI pasAra thayA ane indra tarapha dRSTi karI, mAkhI mAre te mAthusa paNa mAre to ' . . . durvAsA pAse eka puSpamALA' hatI, je temaNe madalA nAmanI che. eka vakhata Akta parvata para vimAna. tuTayuM. ghAyala apsarA pAsethI meLavI hatI. te mALA. temaNe premamagna indra thayelA mANasoe sAthe vagere hatuM te khAdhuM e pUchyuM para kI. dukAmAtura hovAthI A mALA pratye bedarakAra raho. mele maDadAM khAdhAM, e paNa khUTayAM, ke Azaro na rahyo teNe mALA hAthInA geDa sthaLa para mUkI. sugaMdhIthI AkarSAIne eTale hajAmata karavAnI bleDathI mANasane paNa mArI mArIne Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-83 * prabuddha jIvana 229 mAtA ja teo jI nAkhe che. jA manuSyanA mana mAnavI khAdhAM. eka mANasa deDIne sahAya sthAne pahoMcyo tyAre ghAtA vaLI. paNa mAMsAhAranI AsurIvRttie hada vALI dIdhI. manuSyanA dAMta, hojarI, vagerenI racanA joine khyAla AvI jAya che ke manuSya e zAkAhArI ja hovo joIe. mAMsabhakSaNa e jaMgalI pazuone ja AhAra che, tethI temanAM dAMta lAMbA, meTA temaja pAcana-avayave mAMsabhakSaNane yegya banAvyAM che. lAgaNIpakSa virodha UThAvaze ke, dUdha e paNa prANImAMthI ja bane che mATe e paNa mAMsAhAra kahevAya. ema te havA 5Nu mAMsa kahevAya. kAraNake havA levAmAM ghaNuM bekaTeriyAM mare che. paNa A saMjogo anivArya che. lAgaNIzIlane na mAravA e dharma che. enA AhArathI lAbha nathI. mAnavInA keza judA ane prANIonA judA. eka vanaspati evI che ke ghaNAnA kezamAM bhaLe che. prANInA kezamanuM mAtra dUdha supAya che, bIjuM kAMI nahi. prANIone bahAra karavAthI keza evA nirbaLa thaze ke roganAM jaMtuo paNuM manuSyanA zarIrane hacamacAvaze. rogapratikAra zakti ghaTI jaze. jaTharAgni maMda paDaze. auSadha letAM ja rahevuM paDaze. roganI jema uga vadhI jaze. jiMdagImAM azAMti phelAI jaze. jAnavaronI hatyA samayanuM dazya vicArIe te, kasAI chare laIne tenA gaLA para pherave. Dhera taraphaDe. jIvatAM jIvanI cAmaDI ane mAMsa nirbhayatAthI alaga kare; te mAtra mAnavInI svAdendriya piSavA ! AvI karatA manuSyanI sahaja dayA, kamaLatAne naSTa karI nAkhe che. keTalAMka pazuone katalakhAnAmAM lAvatAM ja teo gabharAya che. dhI banI jAya che, tyAre tenuM mAMsa jherI banI jAya che. tene khAvAthI aneka rogo thAya che. kahevAya che ke, gAyanAM gaLA, kAMdha ke peTa jevA aMge je gAMTha hoya che, tyAM kensara thavAne vadhu saMbhava hoya che. jAnavarone jA judA 200 roga thAya che. evAnuM mAMsa khAvAthI jarUra maMdavADa Ave che. prANInuM mAMsa khAnArane kRmire ga vadhu thAya che. gheTAMbakarAMnAM lIvara ane phephasAmAM je pANI jevo bhAga hoya che te khAsa nukasAnakAraka hoya che. gAMdhIjI kahe che ke, "dhama, mane mAMsa ke iMDAM khAvAnI aAjJA ApatuM nathI. satya hoya ke bhUlabhareluM, paNa mAro dhArmika vizvAsa che ke mANasa mAMsa, IMDAM ke anya prakAranuM mAMsa na khAya. mANase jIvatA rahevA mATe paNa bejavAbadArI bharela sAdhane upayogamAM levA joIe nahi. jIvanane salAmata rAkhavA mATe paNa adhama upAyenuM AlaMbana levuM joie nahi. dhamanI samaja meM je meLavI che te e che ke jyAre jIvanamaraNano savAla hoya tyAre paNa mAMsa ke iMDAM khAvAnI aAjJA dharma ApatA nathI." bAIbala (romansa 1429-21)mAM kahyuM che ke, mAMsa mATe bhagavAnanAM kAryane nAza na kare...mAMsa khAvuM ke gharU pIve e sAruM nathI. kurAna (sara'dha 4-26)mAM kahyuM che ke, "allAhane tamArI kurabAnInuM lohI, mAMsa pahoMcatAM nathI, tene te tamArA takavI ane parahejagArI (ahiMsAta) pahece che. bhagavAna svAmInArAyaNe AjathI 200 varSa pUrve pragaTa thaIne ahiMsAmaya yajJa, jANIne macchara, mAMkaDa, ja, vagerene na mAravI ema kahI ahiMsAnuM pratimAna karyuM. yajJanA prasAda2pe paNa mAMsa na levuM ema spaSTa AjJA ApI. e ja bAbatane anulakSIne pU. pramukhasvAmI mahArAje dAdarAnagarahavelI-selavAsamAM A pravRtti upADI te tyAMnA rahevAsI bhakatoe varSo sudhI je cUlA para mAMsa rahyuM che, te cUlAo paNa teDI nAMkhyA che. kina-northa amerikAmAM gelvesTIna paragaNAma Aje koI mAMsa khAtuM nathI. khristI dharmanA sevanthaDe eDavenTisTa carce pitAnI 190 zAkhAo dvArA mAMsabhakSaNa ane prANIonI hiMsA na karavAmAM mahatvano phALo Ape che. ApaNe, A sRSTi sAthe jIvavuM che, emAM bhaLavuM che, pachI zIda kApAkApI karavI? e garIbaDAM pazuo te nahi bole, paNa kudarata belaze. sTIla kalara kAmadAra : caMdramAnava (abhyAsa vartuLanI prikrame zukravAra, tA. 21-1-1983 nA roja De. rAmu paDite uparokata viSaya para ApelAM vArtAlApane sAra atre Apyo che. -taMtrI) : reTa (Robot) eTale yaMtramAnava. enuM AkhuM zarIra sTIlanuM hovAthI ene "sTIla kalara kAmadAra" paNa kahevAya che. yAMtrika zakti ane IlekaTronikasa gaNutarI yaMtra (Computor) nI sahAyathI robeTa aneka jAtanAM kAma khUba ja cekasIthI kare che. yaMtramAnava hovAthI mAnavIya te pAsAMothI para che, jema ke, satata traNa pALI kAma karavAmAM lAgate thAka, cA, pAna, bIDI ane tamAkunA vyasanAdi, laMca mATe rIsesa, haDatALa ke pagAra vadhArAnA prazno nathI. yaMtramAnava jokhamI kAma karavAmAM, dugadha mAratI jagyAe kAma karavAmAM khUba ja upayogI che. mAtra ApaNe ene progrAma karI Apa paDe. bAkInuM badhuM e saMbhALI le che. enA kAryanAM vaividhyamAM hospiTalamAM nasa' tarIke kAma ApavAthI mAMDIne mahAsattAo vaccenA saMbhavita yudhdhamAM yaMtramAnava dvArA nyukalIyara yuddha laDavAnI zakayatA UbhI thaI che. vijJAnanI haraNaphALanA phaLasvarUpe Aje ApaNe yaMtramAnava yugamAM AvIne UbhA chIe. vizvamAM Aje vadhumAM vadhu yaMtra mAnava jApAnamAM kAryazIla che. e pachI amerikA ane anya dezone kama Ave che. ochI mAnavazakti ane vasati vadhArAne dara nahIMvat hovAthI jApAnamAM yaMtra mAnavanA upayogane jahadI AvakAra sAMpaDe. zarUAtamAM kAmadAroe paNu yaMtra mAnavanA upayogane AvakAryo, jethI ekanA eka punarAvartana pAmatA kaMTALAjanaka kAmamAMthI chUTI zake ane anya bauddhika kAmamAM pitAnI zakita upayoga thaI zake. je ke have jApAnamAM yaMtramAnavanA upayogane kAmadAra saMe virodha karyo che, kAraNake, have yaMtramAnava pAsethI aneka jAtanAM kAme levAya che. kyAreka muMdhavAnuM, balavAnuM ane sAMbhaLavAnuM kAma paNa enI pAsethI levAya che. eka mAtra maya yaMtramAnavanI che, ane te e ke enI pAse mAnava sulabha haiyuM nathI ane saMba jhIlI zake evuM taMtra nathI. atyAre yaMtramAnavanI kImata aMdAje rUpiyA traNa lAkha che, paraMtu kIMmatanA pramANamAM aneka prakAranA kAma laI zakAya che. ApaNuM dezane vicAra karIe te mApaNe tyAM bekArInuM pramANa vizeSa hovAthI yaMtramAnavanA udyoganA vikAsanI zakayatA ochI che. alabatta, keTalAMka udyogamAM enI pAsethI kAma levAmAM kazuM khoTuM nathI. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 prabuddha jIvana tA. 1-2-89 uttama bALa sAhitya : bacce kI kahAniyAM gulAba deDhiyA ApaNI bhASAomAM uttama bALa sAhityanI achata vartAtI rahI che. bALa mAnasane saMskArI banAve evA vArtA sAhityanI anekhI bheTa hindustAnI pracAra sabhA--muMbaI e bacce kI kahAniyA' saMpuTanI prathama paccIsa pustikAo prasidhdha karI, ApI che. vizvanA badhA dharmomAM je jIvanamAM utAravA jevI mahAna hakIkata banI che, tene saraLa ane rocaka bhASAmAM lekhakee raju karI che. A vArtAo dvArA bALakone AnaMdanI sAthosAtha jJAna maLaze. satya ane ahiMsAnA saMskAronuM Api apa siMcana thaze. dareka pustikAnI chapAI ane vArtAo sAthenA citro kharekhara su dara che. bALake A vArtAo vAMcI rAjI thaI jaze. pratyeka mA-bApa emanA bALakone A vArtAo samajAve. A vArtAo naryA upadezanI nathI, bALakonA mana upara kAyamI saMsAranI chApa pADe evI che. hindustAnI pracAra sabhAe hindustAnI bhASAmAM A vArtAo prasiddha karI bALa sAhityamAM uttama umero karyo che. bALakane jIvanamAM upayogI thAya evI vArtAonAM nAma ane lekhakonA nAma A pramANe che. (1) rezana sitArA -le. abdullA kamAla (2) naciketA -le. makaraMda dave (3) mAM kI mamatA -le. neha agravAla (4) saMjANuM kI kahAnI -le. heramAdiyAra dalAla (5) 5halA paththara kauna mAregA? -le. rAdhezyAma zamAM (6) anamola tohaphA -le. mustAka memina (7) seTha jinadAsa -le. vINa zAha (8) gemAtA ke varadAna -le. mUlazaMkara bhaTTa (9) mamatA kI camatkAra -le khAlida zAhIna (10) prema jahAM parameza vahI -le. lIlAvatI bhAgavata (11) kRtA aura mRtadana -le. zailajA rAje (12) bhagIratha -le kudanikA kApaDiA (13) yudhiSThira kA svagahaNa -le. manubhAI paMcoLI 'darzaka' (14) brahmA ke garva haraNuM -le. gurunA dIvekara (15) zaraNAgata vatsalatA -le pramAdakara bhaTTa (16) kahAnI eka tUphAna kI -le. rivAja AphindI (1) hajarata nijAmuddIna auliyA -le. sirAja anavara (18) aMgulimAla -le girijAzaMkara trivedI (19) prabhuka prakAra -le. mULazaMkara bhaTTa (20) tIna sIdhu -le. yUsa agAskara (21) kRSNakA gavardhana dhAraNa -le. rAmezvara dayAla dube (22) acala AkhyAna --le amRtalAla sa. gopANI (23) kupada aura draNa -le. zailakumArI | (24) bali kA bakarA -le. kavitA varmA (25) sevA kI rAha -le. jAnakI A lekhakanA nAma parathI khyAla AvI zake ke bhAratanA 'uttama lekhake dvArA A kathAo lakhavAmAM AvI che. AnaMdanI vAta e che ke, A vArtAonA saMpAdaka mULazaMkara bhaTTa che, jeo pote bALa sAhityanA khyAtanAma lekhaka che. dareka pustikAnI kiMmata be rUpiyA che. prakAzakaH hindustAnI pracAra sabhA mahAtmA gAMdhI memoriyala bilDIMga muMbaI-400 002. vikretA -esa. cAnTa enDa ka.li. dihI, kalakattA, hedarAbAda, nAgapura, paTaNa, jAlandhara, madrAsa, muMbaI, beMgalora, ane kecIna. bALaka mATe gharamAM ane zALAomAM vizeSa vAMcana tarIke vasAvavA je A saMpuTa che. zrI cImanalAla cakubhAI zAha mAraka nidhi tA. 28-1-1983 sudhImAM noMdhAyelI rakama 1,96,208 tA. 16-1-1983 nA aMkamAM pragaTa thayelI rakame. (gatAMkamAM rakamane saravALe rU. 1,97,198 darzAvAyo hato, te chApakAmanI bhUla hatI). 5,000 zrI amRtalAla phAunDezana, ha. zrI je. eca. dezI 5,000 me. nyu sTAnDarDa enjiniyariMga vakarsa, ha. zrI jeThAlAlabhAI paTela 2,500 me. amarasansa 2,500 zrI dAmajI lAlajI zAha 2,500 zrI sevaMtIlAla maphatalAla zAha 2,501 zrI lAlajI bhedA ceriTebala TrasTa, ha. zrI suMdarajI lAlajI bheda. 1,501 zrI vinubhAI umedacaMda zAha 1,001 zrI cImanalAla pI. zAha 1,001 zrI lakhamazI napuM smAraka sAdhAraNa phaMDa 1,001 eka sadgRhastha 1,000 sva. umarabAI zIvajI bhedAnA maraNArthe ha. zrI zIvajI mANeka dA. 1,000 zrI sureza amRtalAla DI. koThArI 1,001 me. kAMtilAla maNIlAla enDa kuM, 501 zrI jItubhAI khATaDiyA , 50 zrI arUNabhAI munzIpha 501 zrI maNIlAla narazIdAsa dezI ceriTebala TrasTa 500 zrI nemacaMda nAthAlAla zAha 251 De. ke. ena. kAmadAra 251 zrI rasikalAla DI jUThANuM 251 zrI azokabhAI kAjI 201 zrImatI kamalAbena saMdhavI 201 me. ramaNIlAla vADIlAla enDa kuM., 151 zrI maMgaLadAsa TI. zAha 125 zrI je. ema. zAha, bhAvanagara 121 zrI maganalAla suMdarajI mahetA 101 zrI ratilAla zaMkaralAla mahetA. 101 zrI leka zikSaNa TrasTa, ha. De. guNavaMta zAha-surata 101 zrI Ara. e. saMghavI 101 AcArya zrI yazavaMta zukala 101 De. rAmu paMDita 51 zrImatI aMbAbena lakSmIcaMda saMghavI 10 zrI je. ema. rAchA 2,27,835 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-83 prabuddha jIvana - 231 (pRSTha 224 parathI cAlu) lekho teo pUrA vAMcI jatA evI ja rIte teo pitAne tyAM bheTa AvelA ke pite vecAtA lIdhelA grantha paNa jhaDapathI joI jatA ane emAMnI mahattvanI navI sAmagrI emanA ramRtipaTa upara daDhapaNe aMkita thaI jatI. zrI nAhaTAie eTaluM badhuM lekhanakArya karyuM che ke tenI vAta karIe to sAmAnya mANasane vismaya thAya. lagabhaga cha dAyakA jeTalA samayamAM emaNe cha hajArathI vadhu lekho lakhyA che. satata lakhavAne kAraNe temanA akSara paNa bagaDavA lAgyA hatA ane ene kAraNe emanAM kuTuMbIjane ke paricita sajajane sivAya bIjAo temanuM hAthanuM lakhANa barAbara vAMcI zaktA nahIM'. mArA upara 1960 nI AsapAsa jyAre paNa nAhaTAjIne hAthane lakhele. patra avate tyAre bilorI kAca laIne kalAka mathAmaNuM karIne huM te vAMcI zako, paraMtu pachIthI te emAM paNa muzkelI paDavA mAMDI. eTale mArI vinaMtI svIkArI teo TAIpa karIne ke bIjA pAse lakhAvIne mane patra mokalatA, zrI nAhaTAne patra-vyavahAra ghaNo meTA hatA. judI judI vyaktio ane saMrathAone rojana trIsathI cAlIsa pisTakADa teo lakhatA ane keTalAyane vividha prakAranI mAhitI pUrI pADatA. teo beThA beThA pitAnA DAbA hAthanI hatheLIne mukha sanmukha DekanI jema rAkhIne temAM posTakArDa rAkhatA ane jamaNa hAthamAM kalama laI jhapATAbaMdha patro lakhI nAkhatA. aneka vyaktio sAthe teo saMparkamAM rahetA. darekanI sAthe zuM zuM kAma bAkI che tenI smRti temane haMmezA tAjI rahetI ane te kAma mATe temanI udharANI niyamita cAlatI. nAhaTAjIe sepeluM eka kAma pUruM na thAya tyAM sudhI temanA dareka patramAM tene nirdeza thayo ja hoya. nAhaTAjI samayane kayAreya durvyaya na thavA de. pite khAna, bejana, nidrA ItyAdimAM jarUra karatAM jarA paNa vadhu samaya na bagADe, koinI sAthe ToLaTapa na kare. temanA manamAM svAdhyAya ane saMzodhananI eka pachI eka yojanAo paDelI hoya. emanA mArgadarzana mATe rAjasthAnamAMthI keTalAya mANaso vakhatevakhata maLavA Ave. keTalAya maNise patra dvArA emanuM mArgadarzana meLavavA icache. e darekane koI paNa prakAranI apekSA vagere nAhaTAcha utsAhapUrvaka mArgadarzana ApatA rahe. madhyakAlIna jaina-sAhityanI kaI kRti ke kartA vize mAre jANavuM hoya te huM nAhaTAjIne patra lakhate ane temane vaLatI TapAle vigatavAra javAba Abhe ja hoya, athavA hastaprata AvI pahoMcI hoya. nAhaTAjIe pitAnA nAnAbhAI abhayarAjanI smRtimAM abhaya jaina graMthamALA nAmanI saMrathI pitAnA paise thApI ane temAM hastaprato, grantho, sAmayike, prAcIna citro, kalA kRtio vagere vasAvavAnuM kArya ekale hAthe zaru kayu". prati varSa temAM umero thato ja rahyo. emAM atyAra sudhImAM 65 hajAra hataprata emaNe ekatra karI che. ane evI ja rIte pacAsa hajArathI vadhu mudrita graMtho tathA prAcIna aneka citro, sikakAo, pAvalIo ItyAdi ekatrita karyA che. koI moTI saMsthA karI zake evuM kAma nAhaTAjIe ekale hAthe kayu che. nAhaTAjIe meTrika sudhIne paNa abhyAsa nahete karyo, paNa ApasUjhathI emaNe saMskRta, prAkRta, apabhraMza, rAjasthAnI, hiMdI, jUnI gujarAtI, arvAcIna gujarAtInA aneka graMthane abhyAsa karyo, vaLI teo aMgrejImAM lakhAyelA . . paNa samajAya teTalA vAMcIne tene sAra grahaNa karI letA. ghaNuM judI judI yunivarsiTInA pI.eca. DI. nA parIkSaka tarIke temaNe kAma karyu che ane temanA hAtha nIce keTalAya vidyAthIoe pIeca. DI. nI padavI mATe mArga darzana meLavyuM che. temaNe ghaNuM yunivarsiTIonA upakrame vidvattApUrNa vyAkhyAne ApyAM che. yuvaka-saMdhanI payuMSaNa vyAkhyAnamALAmAM paNa be vakhata teo vyAkhyAna ApavA mATe padhArelA. nAhaTAne "siddhAntAcAya, "vidyAvAridhi "sAhitya vAcaspati', "jaina itihAsa-ratna", "rAjasthAnI sAhityavAcarapati', 'saMdharana' purAtattvavettA ityAdi vividha birado judI judI saMsthAo taraphathI jude jude samaye ApavAmAM AvyAM che, je emanI AgavI siddhinAM ghAtaka che. nAhaTAjInuM samagra jIvana A rIte vidyopAsanAmAM saphaLatApUrvaka pasAra thayuM che. zrI ane sarasvatIne subhaga samanvaya emanA jIvanamAM thayela. nAhaTAjI saraLa prakRtinA hatA. keI vAte emane mAThuM lAgatuM nahIM. temane paheraveza sAdo hatA. temanI jIvana jarUriyAta ochI hatI. kyAreka relavenA bIjA vaganAM DabbAmAM besavAnI jagyA na hoya ane pesejamAM nIce besavuM paDe tyAre paNa atyaMta prasanna citto nAhaTAjI pravAsa karatA hoya. keIne ghare UtaryA hoya tyAre sagavaDanI bahu apekSA teo na rAkhe. khAvA pIvAne samaya vItI jAya to paNa caherA upara vyagratA na jaNAya. eka vakhata muMbaImAM mAre ghare UtaryA hatA, tyAre savAranA vahelAM ame keTalAka vidvAnone maLavA mATe nIkaLI gayA. tyAMthI ghare AvI bhojana laI eka kAryakramamAM javAnA hatA, paraMtu parAMmAMthI pAchA pharatA samaya eTale vItI gayo ke amAre sIdhA kAryakramamAM javuM paDayuM. ghare pAchA paheAMcatA cAra vAgavA AvyA, nAhaTAjIe savArathI kazuM khAdheluM nahIM, koIne tyAM paNa kazuM lIdheluM nahi. emaNe ghare AvIne ema kahyuM ke Aje tapazcaryAne anAyAsa bahu sAre lAbha maLe che. have sAMje jamavAne nathI. AkhAM divasano upavAsa thavA chatAM teo eTalI ja ravaratA ane prasannatApUrvaka kAma karatA rahyA hatA. jaina sAhityamAM paNa nAhaTAnA rasanA viSaye vividha prakAranA rahyA hatA. madhyakAlIna rAsasAhitya ane phAgusAhityanA saMzodhananA kSetre emanuM kArya dhaNuM mahatvanuM che. emaNe saMzodhana karIne saMpAdita karelA evA saMkhyAbaMdha granthA che, jemAM prAcIna gujara rAsa-saMcaya,' "sItArAma cepAI," aitihAsika jaina kAvyasaMgraha vagere mahattvanA grantha che. rava. mohanalAla dalIcaMda desAIe "jaina gujara kavio nAmane grantha taiyAra karavA jevuM bhagIratha kArya karyuM hatuM evuM ja bhagIratha kArya nAhaTAe paNa karyuM che. traNa lAkhathI vadhu harataprato nAhaTAjIe pite jaI tapAsI che! emAMnI ajJAta hastapratone AdhAre emaNe "maragujara kavio ane emanI racanAo" nAmano eka graMtha prakAzita karyo che. enA vadhu traNa bhAga jeTalI lekhanasAmagrI emanI pAse chApavA mATe taiyAra hatI. paraMtu AvA prakAranA saMzodhanAtmaka graMthanuM prakAzana arthika protsAhana vagara aTakI jatuM hoya che. e prakAzita thayuM hota te nAhaTAne bahu AnaMda thAta. senaganA jaina sAhitya samArohamAM emaNe e vize nirdeza karyo hate. jaina sAhityanA saMzodhanakSetre, khAsa karIne haratalikhita prationI dRSTie nAhaTIjI jeTaluM ja moTuM kArya karanAra atyAre bIjI koI vyakita nathI. havenA samayamAM prAcIna sAhityanA saMzodhanakAryamAM ekaMdare rasa ocho thato jAya che tyAre nAhaTAjIe karelI sADA pAMca dAyakAnI sevAnuM mUlya paNa moTuM lAge che, e kSetramAM kAma karanArAone emanI kheTavarSo sudhI lAgyA karaze. AvA bahukRta vidvAnane ApaNI hRdayapUrvaka zraddhAMjali ho! Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra3ra prabuddha jIvana tA. 1-2-83 caturtha jaina sAhitya samAroha, ( panAlAla Ara. zAha hatA. tattvadarzananA kSetre paM. sukhalAlajI, prAcIna bhASA ane ' mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI ane zrI mahAvIra agama graMthanA saMpAdana-saMzodhanamAM paM. becaradAsajI ane prAkRta jaina cAritra ratnAzrama, senagaDhanA saMyukata upakrame yojAyela bhASAnA kSetramAM paM. haragoviMdadAsanA pradAnane mahattvanuM lekhAvyuM hatuM. caturtha jaina sAhitya samArohamAM (1) jaina tattvajJAna, (2) zrI mehanalAla dalIcaMda desA' kRta 'jaina gurjara kavio ane jene itihAsa-purAtatva, sthApatya-zi95--kalA ane patrakAratva jaina sAhityanA saMkSipta itihAsa dvArA A kSetranI dizA ane (3) jaina sAhitya aMgenI vibhAgIya beThake anakrame zrI vistAra hovAnuM jaNAvIne zrImad rAjacaMdra, pU kAnajIsvAmInI agaracaMda nAhaTA, Do. nemicaMdajI jaina ane Do. ramaNalAla sAdhano, ane terApaMthanA thayelAM rUpAMtarane emaNe A sadInI cI. zAhanA pramukhasthAne yojavAmAM AvI hatI mahAvanI dhaTanA gaNAvI hatI. Do. kumArapALe astitvamAM japa sAdhanA AvelA navA tIrthonI yAdI ApIne emaNe bhagavAna mahAvIranI zrI zazIkA-1 mahetAe "japa sAdhanA" viSe zodha 25 mI nirvANa zatAbdI, zravaNa belagelA khAte gomaTezvara bAhubalInI pratimAne mahAmastiSkAbhiSeka ane digambara nibaMdhamAM namaskAra mahAmaMtrane cauda pUrvanA, samagra AmnAyanI saMsthA syAdvAda mahAvidyAlayanI mahatvapUrNa kAma jJAnanA sArarUpa eLakhAvI prAcInanA vAgyega", madhyakAlIna gIrInI vizada chaNAvaTa karI hatI, yuganA "surata- zabda-ga' ane arvAcInanA "zabdabrahmanI - lokAloka ane kALa gaNanA upAsanAnI jhAMkhI karAvI hatI. jagata sajananA ArohaNunA rAjasthAna vizva vidyAlaya, jayapuranA esosieTa prAdhyApaka krama mujaba parAmAMthI pasyanti, pasthatimAMthI madhyamAM ane De. narendra bhAnAvate baina ranameM ri aura zAstra vadhArA' madhyamAmAMthI vaibarImAM javAne krama che. japa sAdhanAmAM e e viSaya para raju karelAM abhyAsa lekhamAM jaNAvyuM hatuM ke krama UlaTo che ema jaNAvI emaNe maMtra rahasyanA jaina darzana vizvane anAdi-anaMta mAne che. bhagavatI sUtramAM traNa pAda-saMbadhana, vizeSaNa ane dravaNanI samaja (sUtra 5-9-225) vizva mATe leka' zabdano prayoga thaye ApI hatI. bindumathiI zaru thatAM ArohaNanI kramika bhUmikA che ema jaNAvIne je dekhAya che te leka evI vyAkhyA ApI ane sAkSaramAMthI svAkSara thavAnI prakriyA samajAvI prathama japa, hatI. dizAnI vAta karatAM emaNe lokAkAza ane alokakAzano bAdamAM cijapa ane aMtamAM ajapAjApanI sthiti thatAM sadA bheda samajAvIne AkAza kavya dRSTie akhaMDa, kSetranI dRSTie sarvatra, sarvathA iSTanuM, smaraNa ane sAtatya maLe che, e emaNe anaMta ane asIma, kALanI apekSAe anAdi-anaMta vigate samajAvyuM hatuM. ane svarUpanI dRSTie asta hovAnuM jaNAvyuM hatuM. sadInuM saravaiyuM: videzI vidvAnonuM pradAna kALanI sUkSmAtisUkSama gaNatarI aMge De. bhAnAvate (1) De. kumArapALa desAIe pUchelA saikAnI jena dharmanI avibha'jaya koLa-eka sekanDanA 5700 mA bhAgathI paNa pravRttio viSe khelatAM emaNe je dhamanI chellI eka sadInuM apa-thI laine zI lAkha pUrvAga (caryAzI lAkha saravaiyuM raju karyuM hatuM. Doharmana jekebIe I. sa. varSa' == eka pUrvAga) sudhInI kALa gaNanAne khyAla Apo hate. 1884mAM karelAM AcArAMga sUtra ane kalpasUtranA aMgrejI anuvAda, jaina darzanamAM utsapiMkaNuM ane avasarpiNI kALanA cha- cha jaina sUtra' nI prastAvanAmAM emaNe jaina dharma e bauddha ArA gaNAvIne jaina gaNitanA A pAsAMne vigata-pracura dharmanI zAkhA nathI, paraMtu svataMtra darzana che evA pratipAdana mAhitIthI emaNe mahimA karyo hate. sAthe prA. lAsananI dalIlanuM kareluM khaMDana ane bhrama brahmacarya sAdhanA : niyama ane viveka pradhAna zailI nirasana pachInA samayagALAmAM mahattvanuM banI rahyAnuM jaNAvyuM brahnArtha sAdhanAnI jaina zailI' viSe rajUAta karatAM prA. hatuM jaina Agamo ane jaina sAhityanA saMzodhananI dizAmAM malakacaMda zAhe je darzanamAM brahmacarya sAdhanAnI niyama ane temaja bhASA, sthApatya-zilpa, datihAsa - purAtatva ane viveka pradhAna zailInI vizada chaNuvaTa karI hatI. vikAra thAya jaina kalAnA kSetramAM che. eca. eca vIlsa, De. vebara, evA sthAnethI ke tavethI dUra rahevAmAM nivRtti dharmanI niyama prA. lemana, De. buhalara, Do. naMbara, sTIjansana, De ela. pradhAna zailI brahmacaryanI navavADa dvArA vigate samajAvI hatI, pI. TesITorI, rAITa, pITana, phargyusana, De. baga Adi jayAre pralobhanothI dUra rahevAne badale pralebhAnI videzI vidvAnonuM pradAna sImAciharUpa hovAnuM vacce rahIne AtmavizvAsapUrvaka evI kaseTImAMthI pAra jaNAvIne De. vAnare upAsaka dazAMga sUtra" nA paDavAnI bAbatane emaNe brahmacarya sAdhanAnI viveka pradhAna karelAM saMzodhana ane anuvAdanA graMtha emaNe aMtmArAmajI mahA zailI tarIke oLakhAvI hatI. A age emaNe sthUlibhada, vijaya zeTha ane vijaya zeThANI, vartamAna samayamAM mahAtmA rAjane svaracita saMskRta padya racanA dvArA arpaNa karyAnuM gAdhIjI ane karaturabA temaja lokanAyaka jayaprakAza nArAyaNa umeyu hatuM. ane zrImatI prabhAvatIbena nArAyaNanA dRSTAMta ApyA hatA. mahatavanI ghaTanAo zrI agaracaMdajI nAhaTAe raju thayelAM nibaMdhonI mahattA mahuvAnA vIracaMda rAdhavajI .|dhIe I. sa. 1893 mAM ravIkArIne jaina tatvajJAna ane khAsa karIne vega e abhyAsa, cikAgo khAte maLelI vizva dharma pariSadamAM svAmI vivekAnaMdanI ke vinA karatAM ya anubhUti ane anubhavane viSaya che, sAthe jaina dharmanA pratinidhi tarIke bajAvelI kAmagIrI ane AlocanAne nahi ema jaNAvyuM hatuM. 'saMsAra dAvAnala'nI yuropa-amerikA tema ja igleMDa Adi dezomAM jaina dharmanA stutithI mAMDaNI karIne emaNe 'vipazyanA sAdhanA" ane karelAM prasAranI jhAMkhI karAvIne De kumArapALe zAstravizAradA "prekSAthAna'nI birenA pitAnA anubhava dvArA zAstra kacita jainAcArya zrI vijayadharmasUri ane AMgaNe ddhAraka AcArya zrI siddhAMtanuM samarthana emaNe tatrajJAnanI A beThakanA samApanamAM vijayasAgarAnaMdasUrinA virATa kAryane acho khyAla Ave " (kramazaH) mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa : muMbaI 400 004. Te. naM. 350296 : mudraNasthAna : TrenDa prinTasa, jagannAtha zaMkara zeDa roDa, giragAma, muMbaI 4 phena : 3pa683ra Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By/South 54 Alcence No. : 37 * **' prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa': 44 aMka:20. bAbu jIvana muMbaI 16-2-83 vArSika lavAjama rU. 20 '. muMbaI jaina yuvaka saMdhanuM mukhapatra : pAkSika paradeza mATe ziliMga 60 chUTaka nakala rUA. 1-00 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha sanmAna - pratIka rAsa ramaNalAla cI. zAha niravagha rahI che ema nahIM kahI zakAya. e vaheMcaNImAM paNI sarakAra taraphathI svargastha pUjya AcArya jyAre pAtratA karatAM lAgavaga ke rAjakAraNa mahattvano bhAga vinobA bhAve mATe "bhArataratna'ne maraNottara idrakAba jAhera bhajavI jAya che tyAre te TIkApAtra bane che. je pakSanI sarakAre karavAmAM AvyA che. sarakAranA A kAryane ApaNe stutya khitAbenI vaheMcaNI karI hoya tene badale anya pakSa sattA gaNIzuM? para heya te keTalAMya nAmonI vadhaghaTa thaI jAya, je darzAve che | vinobAjInI hayAtI daramiyAna sarakArane Avo vicAra ke sarakAranI A pravRtti sarvathA gauravayukata rahI nathI. jyAM kema na Ave? vinobAjI haja hayAta hota to A khitAbe, candraka, pAritoSike ityAdi sanmAna-pratIke ayogya varSe sarakAre A IlkAba jAhera karyo hata? je jAhera rIte, yukitapUrvaka apAtrane apAya che tyAM bhale ene aAzaya karyo heta te vinobAjIe e svIkAryo heta? bhUtakALamAM yazane hoya, paraMtu vAstavamAM te te ApanAra ane lenAra baMnene vinobAjIe aviA IlkAba mATe potAnI nAmarajI darzAvI hatI ? apayaza apAve che. vargazikSaka diTha vidyAthIone prathama naMbare ApaNA svAtaMtraya-saMgrAmanA keTalA badhA mahAna netAo mATe besADI de che tethI vidyArthI ane vargazikSaka baMne hasIne bhUtakALamAM sarakAre AvA maraNottara IlkAba kema jAhera nahotA pAtra bane che. ati prazaMsAmAM ja niMdAnAM bIja paDelAM hoya karyA ? AvA ghaNA badhA prazno UbhA thAya che. che, je pAse UbhelAne jaNAtAM nathI; dUra UbhelA taTastha prati varSa ApaNI sarakAra taraphathI prajAsattAka dinanI mANasane te te tarata dekhAvA lAge che. 'UjavaNI nimitte vividha IlkAbe jAhera thAya che. vacce mAtra kendra ke rAjyanI sarakAranI bAbatamAM ja Ama bane -janatA sarakAre ilkAbe baMdha karI dIdhA hatA. a'grejo gayA, che evuM nathI. zALA ke kolejanA InAma-vitaraNathI mAMDIne paNa emanI IcchAnI prathA gaI nathI evI phariyAda karanAro varga nobela pAritoSikanI jAherAta sudhI AvI khaTapaTa cAlatI paNa che. sarakArI IlkAbe e mAnasika gulAmIne poSanArI hoya che. nobela pAritoSikane gAMdhIjI sudhI pahoMcavA na dIdhuM gayA che, e paNa eka mata che. pitAnA kSetre anerI siddhi (pahoMcyuM hatuM te paNa gAMdhIjIe e ravIkAyuM hata) ane dAkhavanAra, paNa sarakAranI AkarI TIkA karanArane IlkAbe sAtra jevAe ene asvIkAra karyo ItyAdi ghaTanAo emAM, apAtA nathI evI phariyAdamAM ane khoTA mANasane lAgavagathI rahelI truTio darzAve che. ke rAjakIya hetuthI ilkAbe apAI jAya che, evI phariyAdamAM sAmAnya rIte te evuM banavuM joIe ke vyakitagata ke alabatta tathya raheluM che, pariNAme ApaNI sarakArI IlkAbenI saMsthAgata pAritoSike karatAM lokazAhImAM sarakAra dvArA apAtAM prathA, ghaNI gya vyakitaone IlkAba apAtA hovA chatAM, pAritoSikemAM vivAda ochAmAM ochA thavA joIe, kAraNa ke sarakAra enI sAthe rAjakAraNa saMkaLAyeluM hovAne kAraNe prajAnA buddhi- pAse taTastha ane nirapekSa paddhatinI apekSA rAkhI zakAya. paraMtu zALA vargane eTale Adara meLavI zakatI nathI. dubhAye bhAratamAM keTakeTalI bAbatamAM sArI vastune kema bagADI jema kendra sarakAranI bAbatamAM tema rAjya sarakAranI zakAya enuM udAharaNa sarakAra dvArA pUruM pADavAmAM Ave che, bAbatamAM paNa sanmAnapatra, pAritoSika vagere mATe evI ja bhArata eTale meTa ane vaividhyasabhara deza che ke guNavattA rithati pravarte che. uparAMta prajAnA vividha vargane saMtoSavA mATe prAMta, jillo. vasatinI dRSTie bhArata eTale meTo deza che ke ilakAba vaNuM, jAti, dharma, bhASA, ladhumati, pakSa ItyAdi Itara vastuochA paDe. vijJAna, zikSaNa, sAhitya, lalitakalAo, ramata ene paNa gaNunAmAM levAya che. pariNAme prati varSa ikkAnI gamata, samAjasevA ItyAdi dareka kSetre yogya umedavAro ghaNA jAherAta thatAM AnaMda ane asaMtoSanI mizra lAgaNI badhAM hoya che, ane IlakAbe pAritoSike, candra ityAdi prajAmAM, vizeSataH buddhijIvI vargamAM pravarte che. sanmAnapratIke ochI hoya che. pariNAme pAtratA hovA chatAM sanmAna pratIkanI bAbatamAM bhAratamAM ane sarvatra je Ama keTalIya vayakitae enAthI vaMcita rahI jAya che. emAM banyA karatuM hoya te sArI sthiti e nathI ke sanmAna-pratIka paNa ayogya vyakitane ayogya rIte jyAre e sadaMtara nAbUda karavAM joIe ? haragIja nahi. bIjAtA apAI jAya che tyAre enuM gaurava ghaTe che ane caDiyAtA guNanI kadara karavAnI vRtti manuSyamAM sahaja rIte asaMteSa vadhe che. bhArata sarakAranI padakahANI haMmezAM rahelI che. ema karavAthI ubhaya pakSane pratsAhana maLI rahe che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvata je samAja pitAnA uttama nAgarinI asAdhAraNa siddhio 'niyAne nahi; paraMtu nirAza umedavArane temAM nirNAyakono biradAvatA nathI te samAja vakhata jatAM nirateja banavA lAge pakSapAtI valaNane bhosa thAya che. che. je mANasane bIjAnI siddhio joine AnaMda thatuM nathI te mANasa sukSma draSTie pitAnI siddhione ja hAni kayAreka pAritoSikanI prApti pachI ja te vyakitamAM rahelI pahoMcADe che. zakitanI ApaNane khabara paDe che. enAmAM rahelI guNavattAne ApaNe oLakhatA thaIe chIe. janasamudAyamAM ene pracAra " sanmAna-pratI hoya te samAjanA vividha varga vacce, thAya che. kayAreka navA AdarzonuM nirmANa thAya che. keTalAyane. vyakita vyakita vacce te meLavavA mATe rava spardhA rahe che. spardhA puruSArthane protsAhita kare che, ane niSkriyatA - emAMthI preraNA ane protsAhana maLe che. ke maMdatAne dUra kare che, eTale sanmAna pratIkanI prathA baMdha anya pakSe kayAreka lAgavaga ke pakSapAtathI pAritoSika - karavA karatAM tenA vitaraNanI paddhatimAM rahelA doSanuM nivAraNa apAI jAya che tyAre vyakitamAM na hoya evI zaktine karavuM vadhu iSTa che. kendra ane rAjyanI sarakAroe pitAnI akAraNa AbhAsa lene thAya che ane teo enA pratye sanmAna-pratIkAne gaurava apAvavuM hoya te te mATe svAyatta : adhiLA ahobhAvathI jovA lAge che. samAjamAM eka beTA, taMtranI racanA karavI joIe, temAM nirNAyaka tarIke prAmANika . dAkhalA bese che. pratiSThita vyakitaonI nimaNuka karavI joIe, ane "jeo tyAgI che, sAdhu-saMnyAsI che, saMta-mahAtmA che temanA lokazAhI paddhatie thatA kAryamAM sarakAre temane mATe te IkA, caMdra. paritiSi, mAna-sanmAna hastakSepa karavo na joIe. alabatta, ema karavAthI tyAya che. (2vAmI AnaMde sAhitya mATenA pAritoSikane sarvane sarvathA saMtoSa ja thaze, ema na kahI zakAya, kAraNa ke e aravIkAra karyo hate.) eka saMrakRta zlokamAM kahevAyuM che tema sanmAna-pratIkAnA kSetranI pitAnI ja keTalIka aTapaTI maryAdAo parivrAjake te sanmAnane surApAna gaNIne, gauravane ghera raurava che. tema chatAM asaMtoSanuM pramANa ochuM avazya thaI zake. gaNIne ane pratiSThAne zakarInI viSkA gaNIne tyajI devI yuddhabhUmimAM ane parAkrama dAkhavanAra sainikone, ghaDadeDamAM joIe. dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che : ke kArarelImAM bhAga lenArane, ramatagamatanA khelADIone, zikSaNanA pUrAThThA sonI samAja mAM | vividha kSetre yazaravI siddhio zakhavanArane candraka apAya che. bahu pasabai pAvaM mAyA- sahalaM ca kuvai / / temAM kayAreya gerarIti nathI ja thatI ema na kahI zakAya. te (pUjA, yaza, mAna-sanmAnanI IcchA dharAvato mANasa ghaNu paNa jyAM jyAM paralakSI (Objective) pramANe anusAra te. pApanuM upArjana kare che ane mAyazalyane bhoga bane che.) apAtA hoya che tyAM vivAda jAgavAno saMbhava ekaMdare ghaNo ochA hoya che. paraMtu jyAM guNavattAnuM mApa AtmalakSI jemane AtmAnabhUti thaI che ke karavI che tevA sAdhakane (Subjective) dhoraNe thatuM hoya che tyAM prAmANika nirNAyakAnAM dunyavI icchAo kSadra bhArate e svAbhAvika che. vinobAjI jevA pitAnAM cibheda, daSTibheda, sArAnarasA pUrvagrahe kyAreka mahatavane vizvavaMdya saMtane "bhAratarana'ne IlkAba kAMkarA jevo tucha lAge bhAga bhajavI jAya che. jyAM enI e ja vyakitao nirNAyaka te tenuM ApaNane Azcarya na thavuM joIe. mahAvIra ane tarIke dAyakA ke be traNa dAyakA sudhI rahyA kare che tyAre paNa buddha, izukhrista ane mahamada payagaMbara, vyAsa ane vAlmIki paristhiti vadhu viSama bane che. alabatta, lokazAhImAM keTalAka zaMkarAcArya ane hemacandrAcArya' jevA mahAna aMtmAonA teja. durArASTra asaMtuSNane paddhati ke paristhitine abhyAsa karyo pAse te seMkaDo suvarNa candranuM teja paNu zaramAI jAya. vinA dareka vAte niSkAraNa kakaLATa karavAnI Teva paDI gaI hoya - pAritoSikathI vyakita mahAna lAge tenA karatAM vyakitathI. che e paNa eTaluM ja sAcuM che. pAritoSikone gaurava maLe evI sthiti vadhu ISTa gaNAya. - jyAM sanmAna-pratIkAIthagya umedavArane ja apAtAM hoya tyAM * saMdha samAcAra ja paNa lAyaka umedavAronI saMkhyA vadhu hoya te IrSyA, dveSa, - jJAna zibira lAgavaga, khaTapaTa ItyAdi kAma karavA lAge che. kayAreka amuka AgAmI mArca mAsanI tA. 11, 12 ane 13nA roja umedavArane enAthI vaMcita rAkhavA mATe cAritrayakhaMDananI saMdhanA upakrame devalAlI (ji. nAsika) khAte "paMca mahAvrata' viSe paddhatine Azraya paNa levAya che. eka jJAna zibira javAnuM nakakI karyuM che. kaIka kSetre koI eka vyakitanI zakita-siddhi bIjAo zukravAra tA. 11-3-82nA roja sAMjanA muMbaithI lakajharI karatAM eTalI badhI caDiyAtI hoya ke varSo sudhI e ja vyakti basa ke re ve dvArA pravAsa, utArA tathA bhojana ane ravivAre pAritoSike jItI jAya ane bIjAne ene lAbha na maLe. sAMje pAchA pharavA AdinI 05varathI thaI rahI che. maryAtri eTalA mATe keTalIka saMsthAe eka vyakitane be vakhata saMkhyAmAM zibirArthIone levAnA hoi, jemanA nAme kAryAlayamAM pAritoSika na apAya evo niyama kare che, paraMtu tyAra pachI vahelA te pahelA dhoraNe nedhAze temane levAmAM Avaze. nirNAyakanuM lakSa guNavattA karatAM vyakita tarapha vadhu jAya che kharca mATe vyakita dITha rU. 50/- levAnuM TharAvyuM che. ane e kSetranI kaI meTI vyakita pAritoSika vagara rahI gaI savigata kAryakrama have pachI jaNAvavAmAM Avaze. che tenI bhALa kADhIne keAI ekAda varSa mATe e vyaktinI pAritoSika mATenI pAtratA goThavI kaDhAya che. pariNAme anya pannAlAla Ara. zAha cImanalAla je. zAhu umedavAromAM asaMtoSa, kacavATa, TIkA pravartAvA lAge che. dhanavaMta TI. zAha ke. pI. zAha pAritoSikanA vitaraNamAM paddhatine kayAreka doSa hoya che, saMyojake maMtrIo Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-83 prabuddha jIvana ApIne bacAvane haka laI levAya ? yazavaMta dozI ke e mANase pitAnA vakIlane, eTale ke liMkanane, beTI gayA navembaranI pahelI tArIkhanA "IDiyana ekasa vAta karI hatI ane mANasa kharekhara gunegAra hatA. liMkane presa'mAM eka samAcAra pragaTa thayA hatA. zivasenAnA be aDadhethI ja e kesa choDI dIdhuM ane AropIne sajA thaI. netAoe vakIlone evI vinaMti karI che ke mAhIma DipanA gAMdhIjIe AphrikAmAM eka mANase gune karela tene adAlatamAM mAchImAra kolonI khAtenA baLAtkAranA kesamAM jemanI upara bacAva karavAne badale tene gune kabUla karI levAnI salAha ApI " Aropa mUkAya che temane bacAva karavAnuM kAI vakIle . hatA. A banne mahApue jANI joine beTA kese nahi svIkAravuM nahi, A dezamAM A prakAranI mAgaNI avAranavAra levAnuM valaNa rAkheluM. vakIlane pitAne AropI pAsethI khabara thatI rahI che. be-aDhI dAyakA pahelAM rAjakoTamAM banelA eka paDe ke te gunegAra che ane te pachI e gunegArane binagunegAra banAva aMge tyAMnI jAhera sabhAmAM sthAnika netAoe vakIle karAvavA mATe kesa laDavAne inkAra kare te te nItimattAnI vAta pAse AvI ja mAgaNI karate TharAva karAvyA hatA e mane yAda thaI. e mATe kaMI e vakIlone doSa na daI zake Ave che. e prasaMga eTalA mATe yAda AvI gayA ke muMbaIthI 5NuM upara ApaNe je jAhera mAgaNIonI vAta karI zrI cunIlAla maDiyAe e netAone abhinaMdana Apate temAM vakIle beTA kesa na le evI mAgaNI nathI. vakIlee "tArakarelo ane te pachI zrI maDiyA sAthe mAre e muddA amuka cokakasa viSayane kesa na levo evI mAgaNI che. upara sArI evI carcA thayelI. jude jude vakhate judA judA koI paNa cokakasa viSayamAM AropIne bacAvanI taka na prakAranA gunAonA AzapIone vakIlee bacAva na kare ApavI hoya te kAyadAmAM ja enI jogavAI karavI joIe. evI jAhera mAgaNI thatI hoya che. AthI A viSaya jAheramAM kaI jAtanA gunA mATe AropIne bacAvano adhikAra na * carcA karavA yogya che. Apo? baLAtkAra, khUna, kALAM bajAra, dahejanI mAgaNI, vakIle AropIne kesa na le enuM pariNAma e Ave putravadhUnI bimaNI, naphAkharI, bheLaseLa, lAMcaruzavata, dezo, ke moTe bhAge aropI gunegAra TharyA vinA rahe nahi. ApaNuM baLa vagere gunAomAMthI kyA gunAnA AropIne bacAvane nyAya vyavasthAmAM nyAyAdhIza pitAnA meLe satya hakIkata adhikAra Apa ane kone na Apavo? zodhavAnI javAbadArI letA nathI. be pakSanA vakIlo je sarakAra ghaNuMkharuM dezadroha ke baLavAnA gunegArone vagara -rajUAta kare tenI cakAsaNI ane tulanA karIne nyAyAdhIza bacAve zikSA karavAnuM che. rAjakAraNa mANasa kALAM bajAra, -cUkAdo Ape che. A saMjogomAM phariyAda pakSe vakIla hoya naphAkhorI vagerenA AropIone bacAvanI chUTathI vaMcita ane AropIne pakSe koI paNa vakIla Ubho na rahe te eno rAkhavA icache. sAmAjika kAryakare lAMcaruzavata ane bheLaseLa bacAva lagabhaga thaI ja na zake evI paristhiti pedA thAya. jevA gunAo mATe tvarita AkarI zikSA mAge. strIo ane ApaNI nyAyaprathAne eka svIkRta sidhdhAMta e che ke strIonI saMsthAo baLAtkAra jevA kesemAM AropIne gunegAra ' jayAM sudhI adAlatamAM AropIne gune sAbita na thAya tyAM gaNI levAnuM valaNa rAkhe. sudhI AropIne gunegAra na gaNave. ApaNe amuka AropIne moTe bhAge AvA leke taratamAM banelA koIka banAvathI bacAva koI paNa vakIle na kara ema kahIe chIe tyAre uzakerAI jaIne AvI mAgaNI karatA hoya che. uzkerATa zamI AropIne gune sAbita kyAM pahelAM ja tene gunegAra jAhera jatAM emane pitAne paNa kadAca pitAnI bhUla samajAtI haze. karI daIe chIe. eTale taratamAM Ave kaI banAva banela na hoya evA jyAre adAlatanA nyAyAdhIza sivAyanA bIjA mANase sAmAnya saMjogomAM AvI mAgaNI thatI nathI. athavA ekavAra . game teTalA zubha IrAdAthI paNa nyAyanuM kAma pitAnA hAthamAM thayelI AvI mAgaNI viSe amuka samaya vItyA pachI Agraha lai letA hoya tyAre teo adAlatanI sattA pitAnA hAthamAM cAlu rakhAte nathI. laI letA hoya evuM bane che. eka mANasa adAlatamAM vakIle amuka amuka gunAnA AropamAM AropIne kesa na bacI zake ja nahi ane avazya gunegAra Thare evI rIte le evI mAgaNI karavAmAM ApaNe ghaNu badhA kheTA khyAlo ke nyAyavidhi karavAnuM hoya te adAlatanI jara ja zI ? svIkArIne cAlIe chIe. amuka prakAranA gunA mATe khoTA ApaNI AjanI nyAya prathAne ja nahi paNa jagatabharanA Ape kadI mukAtA ja nathI evuM ApaNe jANe mAnI ' sarva yuganA nyAya vidhine e siddhAMta che ke phariyAdIne phariyAda laIe chIe. evuM paNa mAnI laIe chIe ke amuka " karavAnI jeTalI taka maLavI joIe eTalI ja taka ApIne prakAranA kesanA badhAMye AropI hamezAM gunegAra hoya ja. bacAva karavAnI paNa maLavI joIe. je AropIne phariyAdInI ApaNe jANe evuM paNa svIkArIne cAlIe chIe ke jema ja vakIla rAkhavAnI sagavaDa na maLavAnI hoya te e taTastha AropI gunegAra che ke nahi te nakakI karavAno adhikAra - nyAyavidhi thAya nahi. eTalA mATe te keTalAka prakAranA kissAmAM adAlatane nahi paNa prajAne che. AvuM badhuM svIkArIne ' vakIla rAkhavAnA paisA jenI pAse na hoya evA garIba cAlavAmAM ApaNe nyAyanA siddhatino pAyo ja khedI AropIne sarakArane khace vakIla ApavAnI paNa prathA che. nAkhIe chIe. sArAM sArAM vakIloe AropIne bacAva karavAnI nA pADI je kirasAmAM ApaNe AropIne tene kesa laDanAro vakIla : hoya evA kissA paNa nyAyanA itihAsamAM banelA che. na maLe evo Agraha rAkhIe chIe te kissAmAM paristhiti abrAhama liMkane eka mANasane kesa calAvatAM calAvatAM jANyuM evI bane che ke phariyAdIne pakSe vakIla hoya athavA te Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra sarakArI vakIla ke pablika sikayuTara hoya, e badhA kAyadAnA jJAna sAthe mAreApIne gunegAra TharAvavAnA jorazeArathI prayatna karatA hoya, paNu rApI kAyadAnA kazA jJAna vinA pote ja peAtAnA bacAva karavAnI sthitimAM mUkAyA hoya. A paristhitimAM nyAya nathI. khIjA zabdomAM kahIe tA. AmAM ApIe acAva na karavA' evI mAgaNI thaI. le ApIne vakIlanI madada na maLe evI mAgaNI kare te karatAM prajAkIya adAlatA sthApavI sArI. emAM nyAya karanArA vidvAna nyAyAdhIzeA huM hAya. emAM kadAca sAmAjika paristhitinA jANukAra evA mANusA vadhu haze. A adAlatAnA nyAya kadAca ApaNI paraMparita adAlatAnA nyAya jevA sAidAra nahi hoya. tema chatAM e adAlatA banne pakSeAnI vAta to sAMbhaLaze ja. emAM vakIla rAkhavAnI jogavAI nahi hoya teA banne pakSe nahi hoya. sAmAjika kAya karo ke mevaDIe amuka cokakasa gunAnA mAreApIne vakIla na maLe evI mAgaNI kare che, tyAre te e khUlI jAya che ke AvI mAgaNI kAi paNa gaMbhIra gunA mATe game te leAkA UbhI karI zake che. emaNe samajavu joie ke Aje khIjAnA vAza tA kAle ApaNA vArA. paNa mAgaNI karatI vakhate kaSTaka evI lAgaNI hoya che ke kharekharA gaMbhIra gunA A eka ja che, ane e gunAne AreApI vakIlanI madadathI peAtAnA acAva karI ja na zake evI sthiti pedA karavI. prabuddha jIvata bacAva pakSanA vakIla gunegArane nirdoSa cheDAvI deze evuM paNa nathI. eNe kharekhara gunA karyo hoya ane e spaSTa rIte sAkhita thaI jAya evuM paNa hoya tA thai eNe e gune amuka sacAMgone AdhIna thaine karyAM hoya, amuka prakAre uzkerAIne karyAM hoya, pAte sa MjogonA zikAra nIne lAcArIthI gunAmAM saDAvAyA hoya evuM badhu' paNa khanI zake che. eve vakhate gunA karelo hAvA chatAM ArApI AchI sajAne pAtra che e batAvavA paNa vakIlanI jarUra paDe che. sAmA vakIla na hoya tA sarakArI vakIla ke riyAdIne vakIla AreApIne bhArAmAM AkarI sajA karAve. rApIne vakIla na maLe evuM karavA icchatAM mANasA RjANapaNe lokazAhInA duzmanAnA hAthamAM 5mI jAya che te paNa temaNe khyAlamAM rAkhavu joie. lokazAhImAM paNa atizaya sattApriya netAe sattA para Ave tyAre temanu valaNa aneka prakAranA gunAAne adAlatanI sattAthI dUra rAkhI sajA karavAnI sattA potAnA hAthamAM lai levA tarapha hAya che. pachI A sattAonA upayoga sarakArI amaladAre mArata thAya che. amuka amuka gunAmAM AropIone apIlanA dhikAra na maLe evA kAyadA paNu karavAnuM valaNu sattAdhArI rAkhatA hoya che. AvA valaNu pAchaLa AApI kAI paNa rIte nirdoSa TharIne chUTI jAya nahi athavA enI sA ochI thAya nahi te pAka karavAnI icchA hoya che. sarakAra potAnAM kAraNeAsara ane samAjanA meAvaDIe potAnAM kAraNeAsara amuka amuka gunAnA rApI chUTI jAya nahi evu* cchatA heAya che. paNa ArapI ane gunegAra vaccena bheda svIkAravAnI emanI anicchA nirdoSane paNa daMDI zake e te e ghaDIe bhUlI jAya che. sarakAro to vadhu ne vadhu sattA peAtAnA hAthamAM rahe ema pratI hoya, sarakAramAtranuM e svAbhAvika valaNuM': DAya, eTale e te AvI sthiti pedA tA. 16-2-24 ' karavA prayatna kare. ene te eTalu ja joIe ke emaNe e mAsa upara amuka AApa mUkyA eTale ene adAlatanI ochAmAM ochI daramiyAnagIrIthI sajA thavI joIe, e mASa nirdoSa nahi ja TharavA joIe. AropI nirdoSa re to sarakAranI pratiSThA ghaTe. AvA sarakArI valaNunAM khe khataranAka pAsAM cheH e. naikarazAhI dvArA rakhAtI veravRttinuM ane bIjI pAtAnI niSphaLatA DhAMkavA kAka nirdoSane gunegAra tarIke sAvI devAnI polIsanI manovRttinuM. sarakAranA kAka amaladAra, athavA e amaladAranI hA tarIke upayoga karatA kASTha pradhAna, tamane kAIka gunAne nAme pakaDIne jelamAM pUrI de te tamArI pAse ze jIMlAja ? adAlata ja tamArA AzA rahyo. paNa amuka gunAne Azapa mUkIne tamane pakaDe tyAre adAlata vacce paDI ja na zake evA kAyadA hAya tA? te tame e amaladAranI ke ADakatarI rIte pezA pradhAnanI yA upara ja rahyA. e loko enA keTalA lAbha laI zake te bhAratamAM Aje dareka nAgarika jANe che. AvI paristhiti vadhu ne vadhu pramANamAM sajA'ya evA prayatna sarakAre ' karatI rahe che. mUkha' pradhAnA ane zaTha amaladAronI jugala aMdIne pariNAme amaladArAnA hAthamAM vadhu ne vadhu sattA mUkAya che ane adAlatonI sattA AchI thatI jAya che. AvI sthitimAM koI pazu amaladAra ke pradhAna aMgata vera vALavA jI tamArI pAse potAnu" dhAyu" karAvavA tamane kAyadesara herAna karI zake ane adAlatA hAtha dhasatI rahI jAya. 4 vakhate polIsanI rIta te jANItI che. ekAda khUna ke lUMTane kissA anyA hoya ane gunegAra na pakaDAtAM eNnI pratiSThAne ca AvatI hoya tyAre e je hAthe jAye te mAjIsa hAthakaDI paherAvI leka-apa bhegA karI de che. zrAva adAlata nirdoSanA AzarA anI rahe che. sarakAranA AvA valaNu sAme samAjanA meAvaDInu" valaNa huMmezAM adAlatanI sattA vadhAravAnuM hovu joIe, ghaTADavAnuM nahi. amuka gunAnA AropIne vakIla na maLe evI sAmAjika mAgaNI adAlatanA kAmamAM daramiyAnagIrI jevI che. enI pAchaLanI mAvRtti ArApI chUTI na jAya, ArApa eTale gunegAra ja e jAtanI hoya che. pazu ADakatarI rIte e pelA sarakArI valaNamAM ja pUrti kare che. tame e mANasanI upara amuka ArApa mUkA eTale thai rahyu. pachI e mANasa nirdoSa hoya te ce acAva na karI zake evI sthitimAM ene mUkIe te nirdoSa cokakasa mAryAM jAya. ** kAyadA vA ke tevA che eTale gunegAra chUTI jAya che eve Dara sAmAjika kAya kartAone hAya e samajI zakAya tevu che. adAlatI kAravAI lAMkhI cAle che e phariyAda paNa khATI nathI. paNa e mATe kAyadAmAM sudhArA karAvavA, madAlatI kAmakAjanI paddhati sudhAravI e sAcA rastA che. kAI ArApInA bacAva karavA mATe vakIla ja maLe nahi evI mAgaNIthI nyAyapaddhati sudharatI nathI. enAthI tame eka kharA ke khoTA AApIne gunegAra TharAvI TvA cheA. paNa ethI nyAyanu pramANa vadhatu nathI. ArApInA bacAvamAM kASTa vakIla Ubheda na rahe evI mAgaNI sAmAjika UhApohanA AvezamAM sArda ne samajI mANusA paNa ghaNIvAra karI bese che, paNa emAM nyAya nathI. sAmAjika javAbadArI pazu nathI. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-83 prabuddha jIvana prAcIna zrAvaka kavio: eka jhalaka 4 muni vAtsalyadIpa sAhitya mahAnada che, emAM taranAra pravAsI, je e sAco e sivAya, "pAIyalI nAmamALA' ane "saMskRta sarasvatI upAsaka hoya te svAntaH sukhAya nAnI-meTI heDI nAmamALA' racyAM che. emaNe saMskRta koSa paNa racce haze, taravA mUke che. pachI, emAMthI kaIka hoDIne samagra janasamUhane tevuM anumAna kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya" "abhidhAna mATe anubhUtiyukata AnaMdanuM nimitta thavAnuM saubhAgya paNa ciMtAmaNimAM karelA ullokhathI thaI zake che. vare che. kavi dhanapAle zakavatI pradAna karyu che. temaNe prAraMbhelI bhAratavarSamAM yuge yuge sAhityopAsanA thatI rahI che. A paraMparA pachI kheDAtI rahI che. temanA pachI, kavi zivanAga, jaina sAhitya ane dharmanI paraMparAe paNa, e sarasvatInI kavi padvAnaMda, kavi vAglaTa thayA. kavi zivanAga (9 me athavA upAsanAnuM pita jhaLahaLatuM ane suMdara rAkhavAmAM uttama pradAna 11 me seka) atyaMta dhanika hatA. dharaNendranuM temane varadAna karyuM che, e mATe, tenI dharmaniSThA ane niHsvArtha sevA kAraNabhUta maLeluM ke tuM aDIza tene je kALA nAganuM jhera caDayuM haze te mAnavA joIe. UtarI jaze. temaNe bhakitapUrvaka dharaNendra devanuM stavana paNa jaina sAhityane bhaMDAra vipula che. racyuM che. kavi padmAna "jinavallabha gurunA "zAMta upadezathI nAgeTAmAM jinamaMdira baMdhAveluM. kavi vAlmaTe (10mo sekA) dhArmika sAhityanuM nirmANa mahadaMze tyAgIjano dvArA thatuM "vAbhaTAlaMkAra" racyo che. A vAbhaTa, te maMtrI udayananA putra hoya che. nivRtta vyaktio emAM vadhu gati karI zake, eTale saMsAravRttithI virakta tyAgIo e sRjana kare te vadhu zakaya che. ane zaMtrujoddhAraka vATa (bAhaDa) ke anya tene nirNaya maLato nathI. jaina sAhityanA sarjanamAM vratadhArI munioe ananya pradAna karyuM che. ane temAM jaina paribhASAe oLakhelA dravyAnuyoga, saMrakAra vArasAmAM Utare to pite ane parivAra sahu nAma caraNakaraNAnuyoga, gaNitAnuyoga ane kathAnuyoga-e tamAma kSetro kIrtivaMta kare che. sAhityasevI gRhasthamAM keTalAMka pitA-putra AvarI levAyA che. ema kahevuM joIe ke munio A kare te A jJAnasevAnI paraMparAnuM sAtatya jALavyuM che. siddharAja sahaja hatuM, kemake, emanA AcAro ane jIvana te mujabanA hatA. jayasiMhanA samayamAM kavi zrIpALa (12 me seke) nAmanA mahAna paraMtu sAhityanA A ja mAge* munionI jema ja bahu alpa kavi thayA. temanA banne putra sidhdhapALa ane vijayapALa paNa chatAMya ullekhanIya che keTalAMka jaina gRhastha-zrAvakee vidvAna kavio hatA. te pachI durlabharAja (mahArAjA kumArU sajanamAM phALo Apyo che, A sarasvatyopAsaka gRhasthamAM pALanA maMtrI) nAmanA kavi thayA. temanA putra te kavi jagadeva. vyavasAyI vyakitao mukhyatve che. rAjA, maMtrI, zreSThi jevA A kavi, jagadevanI vidvatAthI AkarSAdane kalikAlasarvAna lakAe vidyAvyAsaMga batAvyo e eka Azcaryajanaka bInA hemacaMdrasUrijIe temane "bAlakavi'nuM biruda ApeluM. che. zrI ane sarasvatIne sumeLa keTale durlabha hoya che! kavi zrIpALa prajJAcakSu hatA. temaNe, devabodhi namanA niravadhi kALamAM e sajAmAMthI keTalAyanAM nAma paMDite mazkarI karI tenA uttaramAM pitAnI vidvattAthI smaraNazeSa rahyA nahIM hoya. kiMtu jeTalAM maLe che te dhruvatAraka parAjita kare. kavi zrIpALe bRhadgachanA hemacaMdrasUri kRta samAM zobhe che. nAbeyanemidisaMdhAna' kAvya tathA kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAAraMbhe kavizreSTha dhanapALa (11 me saikA ne saMbhAravA cAyanA dayAzrayanuM saMzodhana kareluM. pitAnA "pratipanna baMdhu' joSTae. janma zaiva, dharme" jaina. AjIvana sAhityasevI jIva. kavi zrIpALane mahArAjA siddharAje kavIndra' (athavA e saMskAra emane vArasAmAM maLyA haze, tevuM temaNe nAdhelI kavicakravatI) nuM biruda ApeluM. kavi zrIpALanAM keTalAMka kAvyo vaMzaparaMparA uparathI kahI zakAya. dhArAnagarInA rAjA muMja maLe che. temanA moTA putra sidharAja mahAkavi ane dharmarasika temane "sarasvatI' nA mAnabharyA upanAmathI saMbodhatAM. jaina zrAvaka hatA. te vyAkhyAnanA zokhIna hatA. temanA sthAnamAM munivaromAM yazasvI nAma dharAvatA paMDita zobhanamuni racita rahIne saM. 1241mAM zrI samaprabhasUrie pUrNa karela "kumArapALa yamakaalaMkAramaya caturvizati nituti upara teoe saMskRta pratibaMdha'mAM evuM eka vyAkhyAna che. temanI pitAnI koI TIpta 5Nu racI . kavi dhanapAla, zobhanamuninA saMsAra pakSe kRti upalabdha nathI. kavi zrIpALanA nAnA putra vijayapALe te moTAbhApta thAya : kRtariya mUvaita vedAH varita ghanavAraNya. samaye atyaMta lokapriya thayeluM draupadI svayaMvara' nAmanuM nATaka temaNe nepyuM che. raceluM. e Aje labhya che. kavi dhanapAle atIva prasiddhi 'nilakamaMjarI" nAmanI kavi durlabharAja eka navA viSayamAM pravezyA. temaNe kIrtidA kRti sajI: muMjanA anugAmI dhArAnagarInA rAjA . sAmudrika zAstra viSayaka "sAmudrika tilaka' (1216 mAM) nAmanA bhoje temane sidhasArasvata kavIzvara "Hcala sararavatI'-e nAmanuM graMthanI racanA karI. temanA putra "balakavi jagadeve A graMka biTbApeluM. tilakamaMjarI mATe evI anukRta che ke temAM vize puSTi ApI che. A kavie zubha ane azubha nAmanA AvatAM pAtronA nAma badalIne potAnuM ane potAnA kuLadevanuM be prakaraNayukta ane jayotiSazAstra viSayaka "ravanaciMtAmaNi" nAma mUkavuM e Agraha rAja bhojana hatuM. paraMtu e nAmanA graMthanI racanA karelI. dhanapAle amAnya karyuM tyAre je te kRti saLagAvI mUkI! rAjarSi paramAtaMtakumArapALa (saM.11149 thI 1230) khinna dhanapaLa ghare pahoMcyA tyAre temanI putrI tilakamaMjarIe zrAvaka tarIke jeTalA prasiddha che teTalA sarjaka tarIke nathI. nirAyAnuM kAraNa jANIne Akhe graMtha pitAne yAda che tema kahIne teoe "jinezvara stuti" nAmanI eka kRti racelI. temaNe lakhAvI Apyo. AthI dhanapALe graMtha jAthe putrInuM nAma joyuM. '}* eka ja kRti[racI hovAnIyatA che, kiMtu emanA jIvananA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 prabuddha jIvana tA. 16-2-83 abhyAsI kahI zake ke e paNa eka viziSTa pradAna gaNAya. paraMparAmAM temaNe keLavelI vidyAbIti ane tenA dvArA meLavelI eoe svAdhyAya ghaNo kare tevuM jaNya che. paraMtu tethI ya pratiSThA ananya che. vizeSa zrI hemacaMdrasUrijIne sajanakArthamAM atyaMta sahakAra zrI narendraprabhasUrie temanA vinada mATe "alaMkAramahodadhi" karela, te temanI vidyAprIti sUcave che. graMtha hatA. eka bIjA mahArAjA, jemaNe pAlanapura (mULa-kalAdanapura) temanA pachI, nemicaMdra bhAMDAgArika, saMgrAmasiMha, maMtrIzvara nI sthApanA karelI, te pralAdanadeve paNa prArthaparAkamAyega' yazavIra vagere kavio thayA. nemicaMdra bhAMDAgArikanA putra dIkSA nAmaka graMtha race che. kavizrI semezvare temaNe anya kAvyagraMtha grahaNa karelI. teo jinezvarasUri nAme prasiddha AcArya thayA. rayAnI dhi karI che, paNa te kazuM ja upalabdha jaNAtuM nathI. maMDana kavi 14mAM zatakanA aMte thayAnA ullekha maLe che, tema temanI ja nadheilI prazasti dvArA teo 15mAM zatakanA maDhavaMzanA kavi yazapAle (13 me sekA) mehaparAjaya prAraMbha thayo hoya tevuM jANavA maLe che. vidyA nATakamAM mahArAjA kumArapALanuM dharmarAja ane virati devInI ane dhana bane te meLavI zakelA. temaNe putrI kRpAsuMdarInI sAthe pANigaDhaNu bhagavAna mahAvIra ane pitAnA tamAma graMthamAM pitAnuM nAma paNa joyuM che. temanA hemacaMdrasUri samakSa thayeluM tevI addabhuta ane manaramya tamAma graMthe vizALa ciMtana ane adhyayananI gavAhI pUre che. alaMkArayukata ka95nA karI che. temaNe rAjavI kumArapALe jenA temanA kAkA dhanada (dhanarAja, dhanerA athavA dhanada) paNa uttama dharmane svIkAra karyAnI tithi saM 1216 nA mAgazara sudi 2 kavi hatA. kahI che. A upayogI bAbata che. saMskRta sAhityamAM kheDANa karanAra A uparAMta anya dharmapremI vastupALa maMtrI sarjaka paNa hatA, tevuM keTalAM vidvAna kavio paNa che. anya bhASAomAM paNa jaina sAhijANutA haze? tyamAM pradAna karanAra gRhastha kavio maLe che tema gujarAtI vastupALa dhoLakAnA mahArAjA viradhavalAne tyAM saM. 1276mAM bhASAmAM paNa viziSTa deNagI karanAra gRhastha kavio thayA che. maMtrIpade niyukta thayA. tyArabAda temanI sAhitya prIti ane temAM khama, lIMbe, hirANaMda, vAne, zAMtidAsa, geDIdAsa sarjakatAne navI dizAo maLI gaI. teoe naranArAyaNanaMda' jinadAsa, yazudAsa vagere gUrjara kavio mukhya che. AmAM nAmanuM kAvya 16 sagemAM rahyuM che, praNetA tarIke temaNe vizeSa khyAti kavi RSabhadAsanI che. pitAnuM nAma "kavi harahara' tema noMdhyuM che. A nAma pAchaLa kavi RSabhadAsanI lokapriyatAnA mULamAM zrI senasUrinA ke ItihAsa haze? kavi somezvare temane "vasaMtapAla" nAma AzIrvAda kAraNabhUta hatA. kavie zrI hIrasUri, devasUri, paNa ApeluM. temaNe "Adi jinezvara manorathamaya' kAvya lakheluM senasUrinAM nAmanuM maraNa pitAnA padyomAM bhakitapUrvaka ane tyArabAda "naranArAyaNanaMda racyuM. "aMbikAstavana" paNa karyuM che. rAsa stuti, stavana, sajajhAya vagere aneka prakAranA temaNe lakhyuM che. tenI vidvattA ane vidyAvyAsaMganI kItipatAkA kAvya ane dIrgha kAvyone dhodha temaNe vahAvyuM che. deza-videzamAM laherAtI rahelI ane tene lIdhe ja te A te eka jhalaka che. kiMtu senAnI eka rekhA, kasaTInA samayamAM ane pachIthI racAyelA aneka graMthomAM temanI paththara upara aMkAI jAya tema A kavionI smRti kALanA saktione upayoga thayeluM jovA maLe che. "sarasvatIputra paththara para amITa raheze temAM zaMkA nathI. samaya anaMta cheH kAvyadevIputra' vagere aneka biruda paNa temane maLelI ane pRthvI amApa. semezvara kavie temane zreSTha kavi kahyA che. (traNa-ravIkAraH 1 tilakamaMjarI 2 kumArapALa pratibaMdha "vastupALa rAjyanA mukhyamaMtrI, zrImaMta, dhamI ane 3 zrI jaina sAhitya prakAza varSa-7 nA dIpotsavI aMkamAM vidyApunA Azrayasthara samAna hatA. samagra gRhastha kavionI pU. munizrI caturavijayajIne lekha.) raziyana rIMcha mATe amerikana anAja 0 vijyagupta maurya amerikAnA pramukha regane raziyA upara ane raziyana chatra taiyAra nathI. teo kahe che ke tame amane raziyA sAthe nIcenA pUrva yuropI sAmyavAdI deza para Arthika vigrahanuM Arthika vahevAra baMdha karavA dabANa karo cho tyAre tame pote AkramaNa karyuM che, temAM keTalIka ramujI paristhiti ubhI thaI raziyAne abajo DolaranI kiMmate tene anAja veMce che? che. temaNe A dezone guMgaLAvI nAkhavA saMkhyAbaMdha Arthika reganano pAMgaLe bacAva e che ke raziyA videzI hUMDiyAmaNanI niyaMtraNa jAhera karyA che, ane potAnA mitra deza upara paNa achatathI pIDAya che ane ame tene ghauM vecIne tenI pAsethI dabANa kare che ke tame paNa A deza sAme Arthika niyaMtraNa mUke, vadhu huMDiyAmaNa paDAvI laI tene vadhu garIba banAvIe chIe, kAraNa ke teo pilenDamAM lazkarI kAyadA vaDe mAnava adhikArone jethI te zastro mATe vadhu nANu khacI na zake. pramukha regane bhaMga kare che. paraMtu regana pAkiratAnamAM janarala jhIlAne sauthI vadhu 1982 mAM raziyAne lagabhaga doDha karoDa Tana anAja ApyuM jumI lazkarI kAyadA vaDe mAnava adhikArono nAza karavAmAM hatuM ane 1983 mAM 2 karoDa 30 lAkha Tana ghauM kharIdavAnI madada kare che. pazcima yuropI deza para regane evuM dabANa chUTa ApI che, tyAre raziyA kahe che ke amane tamArA ghauM karyuM che ke raziyA pAsethI gesa kharIdavA ane te mATe joItA nathI. sAcI vAta e che ke regana, amerikana kheDUtane 5 hajAra kilomITara lAMbI pAIpalAIna bAMdhavAmAM madada ane ghauMnA vepArIone Teke gumAvI na bese, ane amerikAmAM karavA kula abaja DolaranI kiMmatanA teNe karAra karyA che te rada anAjanA vepAramAM maMdI na Ave mATe raziyAne anAja kare. pazcima yuropI deze reganane A hukama mAthe caDAvavA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-83 prabuddha jIvana 238 vAstavamAM raziyAe 1981 nA navembara pachI amerikA pAsethI ghauM kharIdyA ja nathI, makAI kharIdI che, ane have kharIde tevI vakI nathI. kAraNa ke te paNa yuddhamAM vaLatA prahAra karavA mAge che. gaye varSe raziyAe amerikA pAsethI ghauM nahi paNa makAI kharIdI hatI je Dherane khavarAve che. gaye varSe raziyAe 76 lAkha Tana ghauM keneDA pAsethI kharIdyA hatA. teNe phrAnsa ane iTAlI pAsethI paNa ghauM kharIdavAnA sAdA karyA che. pramukha regana e dezane kema kahI ke ke tamAre raziyAne anAja na vecavuM ? eka amerikana rAjapuruSe kaTAkSamAM kahyuM hatuM ke je duniyAmAM mUDIvAdI deze na hoya te raziyAne anAja keNu Ape ?' A kaTAkSa sarasa che. paraMtu te bhUgoLa ane havAmAnanuM ajJAna darzAve che. raziyA duniyAmAM sauthI moTo deza che, amerikA karatAM Azare paNa traNa gaNe che. tema chatAM raziyA karatAM amerikAmAM khetI lAyaka jamIna vadhu che, ane vastI ochI che. amerikAne traNa dizAmAMthI varasAda maLe che, tyAre raziyAmAM varasAda sulabha nathI. tenI uttaramAM ane pUrvamAM baraphavALA samudro che, jemAMthI varasAda na maLe. dakSiNe dariyo nathI. pazcimamAM yuropamAM varasAda varasI gayA pachI A po varasAda raziyAne bhAge Ave che. sauthI mahattvanI vAta e che ke raziyAnA ati vizALa pradeza eTalA ThaMDA che ke tyAM khetI thaI zake nahi. tethI khetInI upajanA kSetre ravAzrayI thavuM e raziyA mATe eka svapna ja che. tema chatAM tenuM jIvanadhoraNa ApaNI sarakhAmaNImAM eTaluM UMcu che ke ApaNuM dezamAM 13 karoDa Tana anAja 70 karoDa lekane pUruM thaI rahe che, tyAre 26 karoDa raziyanane 36 kareDa Tana anAja joIe che. kAraNa ke teo Dhorane paNa anAja khavaDAve che. A varSe amerikAmAM ghaune mabalakha ziyALu pAka thayo che. tethI je raziyA jevA bahAranA dezomAMthI kharIdI na Ave te ghauMne bajAramAM maMdI Ave. bIjI bAju raziyAmAM uparAchAparI A cethA varSe anAjane pAka ghaNo ocho Utaryo che. 1979mAM tene lakSyAMka 22 karoDa 70 lAkha ranane hatA tyAre pAka Uta 17 karoDa 93 lAkha Tana. 1980mAM ane 1981 mAM lakSyAMka anukrame 23 karoDa 50 lAkha ane 23 karoDa 7 lAkha Tana hatA tyAre pAka Utaryo anukrame 18 karoDa 91 lAkha ane 17 karoDa 50 lAkha Tana. lakSyAMka uttarottara vadhe che. 1982 mAM lakSyAMka 23 karoDa 80 lAkha Tana hatA tyAre pAka ghaTIne mAtra 17 karoDa Tane Utaryo; e aMdAja che. * , * - raziyAe 1976 mAM amerikA pAsethI anAja kharIdavA karAra karyA hatA, jenI mudata gaI tA. 30 sapTembaranA roja pUrI thaI. A mudata laMbAvavA amerikana kheDUte ane vepArIo taraphathI evuM sakhata dabANa che ke regane tene vaza thavuM paDyuM. paraMtu raziyana amerikana kheDUte ane vepArIonI madade AvavA tatpara nathI. pazcima yuropI deza amerikana sarakArane ToNA mAre che ke raziyAnI 10 abaja DolaranI kiMmatanI pAIpalAInamAM sahakAra ApI amArA kAmadAro kamAya tenI sAme tame vAMdho le che ane tamArA kheDUtone raziyA pAsethI kamANI karavA dyo che. gaI vasaMtaRtumAM 5Na raziyAmAM havAmAna eTaluM kharAba hatuM ke 1971 pachI ochAmAM ochI jamInamAM vAvetara thai sakayuM che. gayA jUna sudhInA varSamAM raziyAe 6 abaja DolaranI kiMmatanuM anAja AyAta karyuM che. duniyAmAM raziyA vadhumAM vadhu anAja ayAta karanAra deza che. gesanI pAIpalAIna je AvatA varSe pUrepUrI baMdhAI jAya te raziyAne dara varSe 8 abaja DolaranI kamANI thaze. pramukha regana A yojanA bhAMgI nAkhavA badhA prayatna kare che. briTiza vaDApradhAna thecara amerikAne bahu vaphAdAra hovA chatAM temaNe paNa kahI dIdhuM che ke amane manAI karate tamArA kAyade svIkArya nathI. pramukha regane evo DoLa kare che ke aphaghAnistAna upara raziyAe AkramaNa karyuM che tethI, ane raziyAnI preraNAthI pilenDanI lazkarI sarakAre lazkarI kAyadA amalamAM mUkyA che, je tethI temane sajA karavA mATe ame temane Arthika bahiSkAra karIe chIe. kharekhara, te pramukha reganane raziyA sAme laDavAnI caLa che. paraMtu tema karavA jatAM raziyA sAthe amerikAne ane AkhI duniyAne paNa nAza thAya, tethI zastra spardhA ane baLa pradarzana pUratI yuddhanI khaMjavALa maryAdita rAkhIne teo Arthika yuddha laDavA mAge che. paraMtu seMkaDe abaja Dolara zAstro mATe veDaphI nAkhavAthI amerikAnA nIcalA varganI garIbImAM ane bekAronI saMkhyAmAM abhUtapUrva vadhAro cate rahyo che. duniyAmAM vikAsa pAmatAM garIba dezane UMcA bhAve anAja veMcIne amerikA dara varSe abajo DolaranI kamANI kare che, paraMtu vikAsa pAmatA dezomAM paNa bhArata jevA keTalAka deze pitAnI khetInuM utpAdana vadhArI rahyA che. keneDA, AjenTinA, ane eraTrelIyA jevA dezo anAja nikAsa karavAmAM amerikAnA harIpha che. yuropI samAna bajAranA deze paNa anAjanuM utpAdana vadhArIne nikAsa karI rahyA che. A saMjogomAM je raziyA amerikA pAsethI, khAsa karIne ghauM na kharIde te amerikana kheDUte ane vepArIo abajo DolaranI Avaka gumAve. kAraNa ke anAja ane dUdhanA kSetre pazcimanA dezomAM maMdI phelAI rahI che. pramukha regananuM khetIvADI khAtuM ema mAne che ke A kSetre 1933 pachI sauthI moTI maMdI haze. amerikana sarakAre [aphaghAne ane pilenDanI prajA mATe magaranA AMsu sArIne raziyana rIMchane kese te mAryo paNa pitAne ja jakhama thayA. labanAnamAM IjharAyela dvArA amAnuSI atyAcAra karAvanAra athavA thavA denAra amerikAnI aphaghAna niratAna ane pilenDa pratyenI sahAnubhUti pikaLa lAge che. A pramukha regana raziyana rIMchanA memAM eTaluM badhuM anAja ThasI devA mAge che ke jethI rIMcha guMgaLAI mare ? vAstavamAM amerikAmAM A varSe abhUtapUrva pAka the che. trIsa varSamAM amerikana kheDUtoe anAjanuM utpAdana traNagaNuM karyuM che. kheDUtonA phATaphATa thatAM annabhaMDAro jhaDapathI vecAtA na hovAthI teo Arthika musIbatamAM sapaDAI gayA che. eka ahevAla pramANe 20,000 TananA be jahAje roja anAja bharIne raziyA tarapha haMkAre che. je 1983 mAM paNa raziyAne anAja veMcavAnI regane kApelI chUTane amala thAya te duniyAnA itihAsamAM te duniyAnuM sauthI moTA sede haze. raziyAe aphaghAnistAnamAM lazkara mokalyuM tenI sajA tarIke pramukha jImI kaTare raziyAne anAja veMcavA para pratibaMdha maka hatA. regana te pratibaMdha dUra karavAnuM vacana ApIne cUMTAI AvyA haze jyAre madhyasatra cUMTaNI mAthe che tyAre raziyAne vadhu anAja veMcavAnI amerikanane chUTa ApIne regana madhyasatra cUMTaNI jItI javA mAge che. AmAM aphadhAne mATenI sahAnubhUti karyA bhUlAI gaI? kaMI nahi te anAjanA kSetre amerikA ane raziyA parasparAvalaMbI thaI gayA che. raziyAne joItuM anAja amerikA ugADI de ane amerikAe vahecavAnuM anAja kharIdI laIne raziyA amerikAnA pramukhane, ane amerikana : kheDUtone musIbatamAMthI bacAvI le. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 tA. 16-2-3 prabuddha jIvana caturtha jaina sAhitya samAroha hemorazione delle ople w as an article et le falta ja pannAlAla Ara. zAha dvitIya beThaka : jaina itihAsa-patrakAratva amUlya saMdarbha sAdhana viSe prA. jayaMta koThArI (amadAvAda) ravivAra, tA. 2-1-1983 nA roja savAranA 9-0 kalAke vageree saMzodhana lekhe raju karyA hatA. jaina tattvajJAna' aMgenI AgalA divasanI beThakamAM bAkI rahelAM jaina darzanamAM strInuM sthAna nibaMdhanuM vAcana thayA bAda "jaina itihAsa-purAMtava, sthApatya jaina sana nArI mAvanA' e viSaya paranI rajUAtamAM zilpa, kalA ane patrakAratva aMgenI vibhAgIya beThakamAM (1) jaina AcAryA che. zAntA bhANuvarta hindu ane bauddha dharmamAM patrakAratva: eka jhalaka viSe guNavaMta zAha, (muMbaI) ane (2) strIonA sthAna ane adhikAra AdinI tulanA dRSTie jaina prAcIna jaina zAstromAM vijJAna ane vidyAo viSe zrI nAnAlAla dharmamAM zI paristhiti che e sadaSTAMta jaNAvyuM. jaina darzanamAM vasAe (muMbaI) saMzodhana lekhe raju karyA hatAM. strI sanmAna ane samAnatAnI bhAvanA bhagavAna RSabhadevanA vividha vidyAzAkhAonuM jaina darzanamAM ciMtana kALathI che. sau prathama kevaLajJAnanI prApti ane mekSagamana zrI nAnAlAla vasAe prAcIna jaina zAstromAM vijJAna bhagavAna RSabhadevanI mAtA marudevInuM jaNAvI, emanI putrIo ane vidyAo viSe saMzodhana lekha rajU karatAM prAcIna brAhmI ane suMdarIne lipizAstra ane aMkagaNitanuM jAgRtikALa, jaina dharmanI tihAsikatA, khagoLa, vAtAvaraNa, zikSaNa ApyAnuM emaNe umeryuM hatuM. temaNe vadhumAM AkAra, dizAo, bhUgoLa, jaMtudara (Worm Tunnel), kahyuM : "bhagavAna malinAtha ogaNIzamA tIrthaMkara thayA jaMtuzAstra, jIva vijJAna, gaNita, paramANuvAda, padArtha vijJAna, e daSTie strInI paNa tIrthaMkara thavAnI kSamatA jaina dharma avakAza, rimaka reDIezana, mane vijJAna, nATaya, saMgIta, svIkArI che tema ja jaina darzane dAsI prathAne virodha karI nRtya,, anya kalAo, sAmAjika vijJAna Adi vividha strI sanmAna ane samAnatAnI bhAvanA caritArtha karI che. strInA vidyAzAkhAo aMge Adhunika vaijJAnika abhigamanA saMdarbhamAM vividha svarUpamAM jIvananI unnatimAM e ke mahattvano bhAga jaina darzanamAM thayelAM ciMtananI jhalaka ApI hatI, ane e bhajave che e emaNe sadaSTAMta samajAvyuM hatuM. aMgenuM pramANa jA jA jaina sUtro ane graMthamAMthI bleka TAMkIne ApyuM hatuM. A rIte jaina darzananI vaijJAnika saMyama-sAdhanAnA upakramamAM samAnatA ane sUcane vicAradhArAne emaNe mahimA karyo hate. vartamAna samayamAM strInI gyatA, samAnatA ane adhikAranA jaina patrakAratvanI jhalaka saMdarbhamAM keTalAMka prazno emaNe raju karyA hatA. tadanusAra zrI guNavaMta zAhe "jaina patrakAratvaH eka jhalaka' viSenA navadIkSita sAdhune dIkSAnA samayanI daSTie jayeSTha sAdhvIe paNu vaMdana karavuM paDe ane saMyama temaja sAdhanA pathamAM AgaLa vaktavyamAM jaNAvyuM hatuM ke jaina patrakAratvanI zArU Ata I. sa. javA chatAM ya sAdhavIne vaMdana karavAnuM yogya gaNyuM nathI e 1859 mAM thaI, tyArathI bhASA ane prakAzana sthaLanA saMdarbhamAM bAbata pujyapradhAna caturvidha saMdhanI vyavasthAnuM pariNAma pragaTa thatAM jaina sAmayikonI mAhitI ane enuM pRthakkaraNa hovAnuM jaNAvI emAM guNavattA ane saMyama-sAdhanAne lakSamAM raju karyuM hatuM. sAmayikanA prakAzananI avadhi anusAra paNa rAkhI parivartana karavAnuM sUcana emaNe kahyuM hatuM. pRthakkaraNa ApavA sAthe emaNe jaina patrakAratvanA AdhArabhUta vadhumAM dIkSA ApavAne adhikAra mAtra sAdhuone ja che itihAsa mATenI sAmagrI pUrI pADI hatI. jenA patrakAratvanA ane acAya'padanI pratiSThA mAtra sAdhu pUratI ja maryAdita che. vikAsanA tabakakA, bhItarI ravarUpa, patrakAratvanI dharma ane temAM paNa guNavattA ane saMyama-sAdhanAne lakSamAM rAkhI, samAja jIvana para asara ema vividha dRSTikoNathI emaNe sAvIone evA sthAna ane adhikAra mATe yogya samajI, abhyAsaniSTha nibaMdha raju karyo. emAM parivartana lAvavAnuM sUcana paNa emaNe karyuM hatuM. tRtiya beThaka: jaina sAhitya saMgApti - bhagavAna mahAvIranI vibhAvanA ravivAre baporanA 3-0 kalAke "jaina sAhitya saMgaThi ane samApana' aMge tRtIya beThakamAM (1) jaina tana nA ___ 'jaina sAhitya : saMbhAvanAoMke naye kSitija' se viSe mAvanA viSe AcAryA che. zAntA bhAnAvata (jayapura), vicAro vyakta karatAM che. nemicaMdajI jene kahyuM : (2) Economic History of India and Jain bhagavAna mahAvIranA samayamAM sau prathama jaina sAhitya jana Community viSe zrI TI. zIDA (jApAna, (3) jaina abhimukha thayuM. e pahelAM e vidUgya hatuM. bhagavAna pratIkane pagale pagale viSe che. bhAIlAla bAvIzI (pAlItANuM) . mahAvIre dharma, darzana, nyAya Adi gahana vidyAzAkhAone (4) jaina itihAsa viSe zrI gajasiMha rAThoDa (jayapura) (5) zrI janajIvana sAthe joDavAne advitIya prayAsa karyo, ane dhamane jinAgama ane jaina sAhitya viSe paM. kapuracaMda bAraiyA paNa sAmAjika svarUpa ApyuM. vyakita mukita ane strI-svAtaMtrya (pAlItANA) (6) neminAtha phAguH eka paricaya viSe De kanubhAI zeTha sAthe sAmAjika viSamatAone aMta lAvavAnuM emaNe (amadAvAda) (7) upAdhyAya yazavijaya kRta samAdhizataka: eka mahAbhArata kAma karyuM. ethI samAjamAM aitihAsika kAMti athaSana viSe De. zekharacaMdra jaina (bhAvanagara) (2) jaina sAhitya : thaI. dharmanuM punaH vyavasthApana ane yuktiyukatakaraNa tarapha saMmAnAmo nave kSitiga viSe che nemicaMdradajI jaina (incAra) vizeSa dhyAna bhagavAna mahAvIre kheMcyuM ane saraLatAnuM (9) upAsaka dazAMgasUtra: eka adhyayana viSe prA. aNu samIkaraNa racIne saMpatti tema ja sattA AdinuM dvitIya joSI (bhAvanagara), ane (10) jaina gujara sAhityanuM eka kakSAnuM gya sthAna emaNe samajAvyuM ema emaNe umeryuM hatuM. ene ja ane A sAdhu para Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-283 sarjanAtmaka sAhityanA prakAzananI jarUriyAta jaina sAhityanI saMbhavita navI kSitijo tarapha agUlinirdeza karatAM emaNe kahayuM: 'prakAzana thatAM jaina sAhityamAM Aje sajatA keTalI che ane paraMparAgata keTalu che e prazna vicAravA jevA che. zudhdha jJAna aMgenu sAhitya mAtra ApavAne badale sajanAtmaka sAhityanA prakAzanane vizeSa mahattva ApavAnI jarUra che. Aje prakAzita thatAM jaina sAhityamAM 90% sAhitya para parAgata ane sAdhu praNita ke prerita che; 8% sAhitya vivAda ane paraspara saba' a Mgenu che ane mAtra 2% sAhitya sarjanAtmaka sAhitya che. A krama ulaTAvavA joie. prakAzana thanAra sAhitya aMge niSNu'ya karanArI anubhavI ane niSpakSa samiti enu` mUlyAMkana kare tyArakhAda ja jaina sAhityanuM prakAzana thAya evI vyavasthA thAya te A krama sahelAthI ulaTAvI zakAya. prabuddha sAmayika ane prakAzana: svataMtra sAmAjika svarUpa sarjanAtmaka sAhityanA vividha svarUpe jevA ke kAvya, nATaka, navalakathA, navalikA, nidha, sAmayika, anuvAda, laghukathA AdinA sarjana tarapha vaLavAnI jarUriyAta para bhAra mUkIne sAmayika ane jaina patrAnu svataMtra sAmAjika svarUpa nathI ema emaNe jaNAvyuM hatuM. samIkSA, tAttvika ke nitAMta para parAgata sAhitya sakAlIna nathI ane enI bhASAza lImAM paNa kAI ullekhanIya pavitana nathI ema jaNAvIne DaoN. temajI jaite vAcaka varganI jAgRtinA abhAve samajadAra vAcavuga' taiyAra thayA nathI ema umeyu" hatu. emaNe vadhumAM jaNAvyuM : 'zailI ke bhASA vijJAnanI dRSTie jaina sAhityanu gRhena mUlyakina pattu nathI ane vigatu' e tarapha lakSa gayuM nathI. lekhakAnI adhyayana vRttine khIlavavI ane alaga alaga mahattvapUNa' lekhAnA vyakti-kAzanA prakAzananuM kAya hAtha dharavuM joie. A mATe dAlanaparaka mAnasane khale samUha mAnasanA vikAsa tarapha lakSa ApavuM joie ane khAla sAhitya, krizAra sAhitya, pAThaya pustaka aAdi sAhityanA prakAzananI mahatvapUrNa dizAmAM kAma karavuM joie.' jaina gurjara sAhitya : amUlya saMda` sAdhana prA. jayaMta kAThArIe jaina gur sAhityanuM" amUlya saMdarbha sAdhana' viSe kheAlatAM jaNAvyuM : gujarAtI 'sAhitya pariSada gujarAtI sAhityanA kAzanu kAma kare che. i. sa. 1850 sudhInI kRtio ane kartAomAM meTA bhAganI kRtio ane rtA jaina che. e mATe ame jaina gujara kavio' (traNa bhAgamAM)nA mukhya AdhAra lIdheA che, zrI mAhanalAla dalIcaMda desAIe karelu kAma adbhuta che. ekale hAthe AvuM mahAbhArata kAma thai zake enI Aje panA AvavI muzkela che.' zrI mAhanalAla dalIcaMda desAinA kAmanu sAmagrI ane paddhatinI dRSTie dhaNuM mahattva che ema jaNAvI prA. jayaMta kAhArIe kahyuM : vyavasAye vakIlAtanA dhaMdhAmAM vyasta evA emaNe vaijJAnika paddhatie Ama yu" e sAme mAruM mastaka name che. Ama tA e hastapratAnI yAdI che. emAM kRtinA smArabha ane ata, maMgalAcaraNu ane prazasti ApavAthI kRti samaya, guru paraMparA, karyAM vagere aitihAsika khAkhatA nakkI karavAmAM saraLatA rahe che. A badhAmAM RgatyanI khAkhata e che ke satata jAgRtithI emaNe navI mAhitI ane atha dhaTananA AdhAre zvetata sudhArA karyAM che. taduparAMta emaNe je sUci ApI che 9 na ra41 evI sUci thyAja sudhI meM gujarAtI graMthAmAM karyAMya joi nathI. 4000 pRSThonA A prathAmAM 226 pRSTha sUcinA che. emAM kartA sUci, kRti sUci, vagIkRta sUci, jema ke, rAsA, lokakathAo vagerenI sUci, gadyakAranI alaga sUci ane hastaprata lipibadhdha thayAnI sAlanA samAveza sAthe ApI che. sthAna ane rAjakartAenI paNa sUci ApIne aitihAsika pariprekSyamAM evI kRtinI nirNAyakatAnA daravAjA emaNe kheAlI ApyA che. A uparAMta pUraka sAmagrI, guru paTTAvaLI, kathA nAmakASa, dezIonI kakakAvAra anukramaNikA ane sUcithI sa zASakanA mAga' saraLa thayA che ane eTale vizadhI purAvA na maLe te jaina gurjara kavio'nA A graMthane ame adhikRta gaNIe chIe.' jaina bhaMDArA: sAcavaNInI viziSTha paripATI jaina sAhityanI A vibhAgIya kheThakanA saMcAlaka DI. ramaNubhAie samApana karatAM kahyuM : 'jaina dhama'mAM sAhitya kRti lakhAya e jJAna che. tenI AzAtanA na thAya eTale kALajIpUrvaka sAcavaNInI eka viziSTa paripATI UbhI thaI. enA pariNAme graMtha bhaDArA UbhA thayA ane e bhaMDArA sArvajanika thayA. emAM mAtra jainAnI kRtio sacavAi che evuM nathI. AvA bhaDArAmAM vIsa lAkhathI pa vadhu jaina jainetara hastapratA atyAre maLe che. emAM keTalIya hastaprato amUlya ane bhAgye ja maLe evI alabhya che. udyotanasUri kRta 'kulayamALA' nAmaka graM'thanI jesalamera ane [DArakara insTITayuTanA saMgrahamAMthI mAtra e ja hastaprata maLI ane DA. AdinAtha neminAtha upAdhyee enu sAdhana-sapAna karyu. prAkRta bhASAnA kathAnA prakArane chatAM dhama tattvane vaNI levAmAM AvelA A adbhuta graMtha che. bANunI kAbarI sAthe ene atizayokti vinA mUkI zakAya. ApaNe jaina chIe, eTale sa`kucitatA ke abhimAnathI ema kahIe chIe evu nathI, paraMtu jainetara vidvAnoe paNa A graMthanI prazaMsA karI che.' pratyeka dAyakAnI bhASAnA AdhAra jaina bhuMDAga emaNe vadhumAM kahyuM : pazcimanA viddAnAe svIkAyu" che, ke bhASA vijJAnanI dRSTie pratyeka dAyakAnI bhASA jovI hoya ta duniyAmAM mAtra jenA pAsethI ja maLe che. chellA 800 varSanI vAta karIe tA A bhArAmAM sacavAyelI kRtiomAM pratyeka dAyakAnI bhASA jovA maLe che. bhASA vijJAnanI dRSTie, sAmAjika sadabhanI dRSTie enA abhyAsa karavA jevA che, ane bhaviSyamAM ema thaze paNa kharuM. Do. ramaNubhASTanA vakatavya sAthe samArAddha pUrA thayA hatAM. A uparAMta je vidvAne A samArAhamAM upasthita rahyA na hatA paraMtu emanA taraphathI sazodhana-lekhA prApta thayA hatA enI yAdI A pramANe cheH 1. ApaNA khAlAvamedha zrI ke. kA. zAstrI, (amadAvAda) 2. bhakta trimUrti : Ana dhanajI yAviSayajI ane devacaMdrajI, Do. bhagavAnadAsa manasukhalAla mahetA (mukha) 3. zrImad rAjacaMdra eka mahAvibhUti, Do. bhagavAnadAsa manasukhalAla mahetA (mu kha) 4. jaina dhama'mAM syAdA, zrI dilasukha krUtecaMda mahetA, (mAraMJI) 5. jaina thA sAhitya H keTalIka lAkSaNikatA DaoN. hasu yAjJika,(amadAvAda) A rIte 'catutha' jaina sAhitya samArAha saphaLatApUrvaka jAyA. e mATe saune abhina. (saMpUrNa') Ve Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20 142 prabuddha jIvana 'kethelamAM hatyA'mAMthI samUhapATha * TI, esa. eliyaTa * jayA mahetA [1] ame nathI icchatA ke kAMi paNuM ane. sAta varSa ame zAMtithI jIvyA chIe. jyAna kheMcavAnu TALavAmAM saphaLa thayA chIe. jIvyA karyu che, A pa" jIgyA kayu" che. julamA ane bhAgavalAsa veThayA che, garIbAI ane durAcAra bhegaLyA che, nAnA nAnA anyAya sahyA che, tAye ame jIvyA karyu che, jIvyA karyu" che, "dhu" jIvyA karyu che. kayAreka pAka niSphaLa gayA che, yAreka pAka sAro UtaryAM che, eka varSa varasAtu va aa khIjuM sukku ru. eka varSa asakhyuM sapharajana pAke che. khIje varSe jaradALu pAkatAM nathI. toye ame jIvyA kapu" che, adhu padhu" jIvyA karyu che. ame tahevAra manAvyA che, kIta'na pravacana sAMbhaLyAM che. ame biyara ane sapharajanamAMthI pINuM banAvyAM che. ziyALAnA sAmanA karavA lAkaDAM bhegAM karyAM che, tApaNAnI bAjumAM khesIne vAtA karI che, rastAone nAke UbhA UbhA vAtA karI che, vAtA karI che, haMmezAM dhIme avAje nahI. jIvyA karyu che, Adhu padhu" jIvyA karyu" che. ame janma, mRtyu ane lagna joyAM che. ame lajjAspada vata'nA joyAM che. amane karaverAthI pIDavAmAM AvyA che. ame hasyA chIe te kUthalI karI che. keTalIye Io guma thai gai che, enA hisAba nathI, ane keTalIka nathI thai TAkI. amane badhAne amArA khAnagI bhraya che, amArA viziSTa paDachAyA che, amArA chUpA bhaya che. paNa have amArI upara eka mahAna bhaya che, ekane nahIM, anekane bhaya, janma ane mRtyune alaga rIte ekalA joie chIe tyAre janma ane mRtyu jevA bhaya, ame jete jANI zakatA nathI, jenA sAmanA karI zakatA nathI, jene kAi samajI zakatuM nathI, e bhayathI ame DarIe chIe ane amArI "darathI amArAM hRdaya cIrI nAkhavAmAM Ave che, DuMgaLInAM paDa utArIe ema amArA magajane hAlI nAkhavAmAM Ave che, kaMI nathI samajAtu' evA chevaTanA bhayamAM amArI asmitA khAvAi gai che, khAvAi gai che. tA. 16-1-93 [2] ame sukhI nahAtA, he gurudeva, ame bahu sukhI naheAtA. ame ana!nI strIe nathI, amAre zAnI apekSA rAkhavI ane zAnI nahI te ame jANIe chIe. ame julama ane atyAcAra zuM che te jANIe chIe. ame lUMTa ane hiMsAne *gAliyata ane rAgane jANIe chIe. ziyALAmAM tApaNA vagara vRddho unALAmAM dUdha vagara bALakA amAruM' mahenatANu' amArI pAsethI khUMcavI levAmAM AAvyu che, amArA pApane bhArekhama karI amArI para lAdavAmAM AvyAM che, yuvAna mANusane apaga banAvAtA ame joyA che. cIrI phADI nAkhavAmAM AvelI karIne jaLacakkI pAse thayaratI ame joI che. avagAhana sva. cImanalAla cakubhAi zAhanA uttama lekhA cU'TIne jemAM samAvyA che te pustaka avagAhananI kImata rUA. 18] che. te ApaNe rUA. 12] mAM sabhyone ApatA hatA. hajI thADI nakalA sIlakamAM che. jemane "avagAhana " pustaka joituM haro temane have phakta 10] ja rUpiyAmAM maLo. matrIe, muMbai jaina yuvaka sadya mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka sauMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. Da muMbaI 400 004. Te. naM. 350296 : mudraNusthAna : TrenDa prinTasa', jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbai 4 fAna H 356832 ane te daramiyAna ame jIvyA karyu che. sUvA ane khAvA ane pIvA ane hasavA mATe TukaDAo bhegAM karatAM, ame jIvyA karyu che. adhu padhu" jIvyA karyu che. izvare amane ha MmezA ApyuM che kaika kAraNuM, kaIMka zA; paNa have eka navA bhaye amane lAMchana lagADayuM che. amArA paga nIcethI ane AkAza parathI vahetA khArAM nIce ane cImanIAiMthI aMdara, kAnamAM ne meDhAmAM te khamAM vahetAM jene kAi zakI na zake, TALI na zake. izvara amane tyajI rahyo che, Izvara amane tyajI rahyo che, janma ane mRtyu karatAM paNa vadhu saMtApa, vadhu pIDA. mIThThI ane UbharAtI nirAzAnI gU gaLAvatI gaMdha gADha havAmAM thaIne Ave che. AkRtie gADha havAmAM AkAra dhAraNa kare che : cittAne ghUrakATa, gAdIvALA rIMchane pagarava, mAthuM dhUgAvatA vAnaranI haLavI thapATA, jarakha rAha jue che. hAsya hAsya dvAraya mATe. narakanA sattAdhIzo ahI che. teo tamArI thyAsapAsa goLa goLa phare che, tamArA pagamAM juThThANu" Ucare che, jhUle che ane gADhI havAmAM thaIne UDe che. ro Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - Regd. No. MH. By/South 54 cence No. : 37 "prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa:44 aMka:21 prabuddha jIvana ka muMbaI 1-3-83. vArSika lavAjama rU. 20 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra : pAkSika paradeza mATe ziliMga 6 * . chUTaka nekala rUA. 1-00 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha lijhanAM AThamAM lagna ramaNalAla cI. zAha jAya evI kSudra vAsanA, lijhatA bhAtabhAtanA medhAdATa zekhane jhanA TUMkA nAmathI oLakhAtI jagavikhyAta abhinetrI piSI zake evA aneka zrImaMta pumAM paDelI hoI zake. - elijhAbetha TeIlara pharI pAchI duniyAbharanAM chApAomAM camakI lijhanI sAthe pite paNa khyAtanAma banaze evI eka eSaNa che. pacAsa varSanI uMmare te have mekisakonA dhArAzAstrI paNa temAM kAma karatI hoya che. vaTara yUnAnI sAthe AThamAM lagna karavAnI che. cha pu sAthe phAvaze tyAM sudhI ThIka che, nahi te pachI chUTAcheDA karyA tenI kula sAta lagna thaI cUkyAM che, kAraNa ke ricArDa" baTana nathI laI zakAtA -evA vicAre je vyakita lagna kare che te nAmanA abhinetA sAthe teNe be vAra lagna karyA hatAM. vyakita AraMbhathI ja eka judI bhUmikA upara goThavAI jAya lijha Telara karatAM vadhu vakhata lagna karanAra duniyAmAM ghaNI che ane najIvuM kAraNa maLatAM ja vicchedanI vRtti enAM cittamAM strIo che (puruSomAM te 100 thI vadhu vAra lagna karanAranA jera karatI hoya che. emAM paNa AvAM zrImaMta strI-puruSane dAkhalAo paNa dhAyA che.), paraMtu lijha khyAtanAma che, mATe je vakIle ghaNI methI phI laIne lagnanA karAra karI ApatA enuM nAma chApAomAM camake che. . hoya che te ja vakIle chUTAcheDAnAM kAgaLiyAM paNa pahelethI calacitranA kSetre lige kizorAvasthAmAM praveza karyo tyArathI taiyAra ja rAkhatA hoya che ! pitAnAM rU5 ane heziyArIne kAraNe te e kSetranI ghaNI calacitranA kSetramAM kArya karatI vyaktio mATe jAtIya vyakitaonI nizAna banatI AvI che. tema e kSetranA ane anya saMyama rAkhavAnuM duSkara gaNAya che. jeno deha taMdurarata ane samapramANu hoya ane cahero atyaMta AkarSaka hoya kSetranA mahArathIone paNa nacAvavAnI kaLA tenA jevI caMcaLa evAM yuvAna strI-puruSanI e kSetramAM pasaMdagI thAya che. ane jAjavalya rUpavatI pAse na hoya evuM mAnI zakAya nahi. AkarSaka rU5 uparAMta, sparzanI chUTachATa ane vakhatelagna ane vicachedana krama enA jIvanamAM eTalo badhe vakhata thatA praNayanA mukata riharsalane kAraNe strI-puruSa cAle che ke A have enAM chellAM lagna che ema mAnavAnI paraspara AkarSAya e te kSetranI ravAbhAvika ghaTanA che. pariNAme utAvaLa koNa karaze ? paraNanAra vyakitao paNa kadAca A e kSetramAM paDelI pariNIta ke apariNIta vyakitaone eka pitAnuM chelluM lagna che ema aMtaranA UMDA khUNe nahi karatAM vadhAre vyakitao sAthe dehasaMbaMdha ke lagna saMbaMdha thAya te mAnatI hoya. emAM paDelA lokomAM bahu TIkApAtra gaNutI vAta nathI. abhinayajema IndirA gAMdhI koIpaNa eka vyakitane sattA- kalAmAM kuzaLa banelA naTanaTIe A bAbatamAM paNa ekabIjAne sthAna upara vadhu samaya sthira thavA devAmAM mAnatA rIjhavavA mATe sAro abhinaya karI zakatAM hoya che. eTale lagna lAgatAM nathI, tema pitAnA pati tarIke lAMbo samaya ane vicchedanI ghaTanA emAM bahu jhaDapathI bane che. chUTAcheDA keine sthira thavA devAmAM kadAca lijha Teilara nahi mAnatI levAze te pitAnuM zuM thaze, tenI phikara saMpatti ane kAtinA hoya zuM ? pitAnI barAbarI karI zakavAnI pAtratA duniyAnA kAraNe temane bahu rahetI nathI. lekaniMdAnI temane paravA hatI kaI paNa puruSamAM nathI, athavA pitAnuM nAma ke purUSane vadhAre nathI. kayAreka keIka te ema mAnatA hoya che ke AvI kaMIka vakhata vaTAvI khAvA devuM nathI, evI AI graMthi enA cittamAM vivAdAspada vAte pitAnA mATe vahetI thAya ane lokomAM kAma nahi karatI hoya ne?! eka te rU5, temAM vaLAM abhinaya cakacAra jAge te ethI calacitranA kSetre pitAne lAbha thAya -kSetre anerI siddhi ane aDhaLaka saMpatti, A traNa hoya pachI ema che. strIne kenI paravA rahe? yuropamAM ane vizeSataH amerikAmAM, calacitramAM kAma jene cha puo sAthe phAvyuM nahi ene pitAnI sAthe zuM karanArAonI duniyA bahu anekhI che. mana phAve tyAre parazuvuM kAyama mATe phAvaze kharuM? e prazna paraNanAra pune nahi ane mana phAve tyAre chUTAcheDA levA evI pravRtti tyAM bahu thato hoya ema kema kahI zakAya? je kharekhara ja A prazna vegathI cAlatI hoya che. ema kahevAya che ke holIvUDamAM thatuM hoya te pachI ApaNane prazna thAya ke AvA puru vasatinA pramANamAM lagna ghaNuM vadhAre nedhAya che. paraMtu hajI paravA zA mATe taiyAra thatA haze ? jagavikhyAta abhinetrI sudhI tyAM keie (robarTa' reDaphe jevA ekAda apavAda eka divasa mATe paNa pitAnI patnI bane te pote dhanya thaI sivAya) pitAnAM lagna jIvananI rajatajayaMtI UjavI nathI. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 244 prabuddha jIvana tA. 1-3-84 ATha-dasa varSanuM dAmpatyajIvana te thakavI nAkhe eTaluM lAMbu temane lAgatuM hoya che. eka vakhata huM sAna kAnsirathI rAtanA basamAM lesa enjalasa jai rahyo hato. te vakhate mArI pAchaLa beThelI eka prauDha mahilA pitAnI kaI bahenapaNI sAthe bahu moTethI vAta karatI hatI. te prauDha mahilA DI thoDI vAre ema khelatI, 'Yes, my ex-husband also used to tell me like that." ane bAjanI mahilA koI kei vakhata ene pUchatI, "Which number ?' javAbamAM te mahilA koI vakhata traNa naMbaranA patine, koI vakhata cAra naMbaranA patine, te kaI vakhata be naMbaranA patine ullekha karatI. kahenAra mahilA potAnA bhUtapUrva, pationI vAta bahu svAbhAvikatAthI karatI hatI. vividha patio sAthenA dAmpatyane lIdhe enuM jIvana kadAca bahu sukhI nahi hoya, to paNa ghaNuM anubhavasamRddha banyuM haze ema enI vAte parathI lAgatuM hatuM. laMDanamAM eka mitrane tyAM ame gayAM hatAM. pitAnA pADozInI vAta nIkaLatAM emaNe kahyuM, "A yuvAna daMpatIe have pitAnAM mAtA-pitA sAthe saMbaMdha kApI nAkhyo che, kAraNa ke vidhura vevAI ane tyakatA vevANu baMne ekabIjA sAthe paraNI gayAM che. eka vArtA jevI A ghaTanA amane sAMbhaLavA maLI. AvI ghaTanA ApaNA dezamAM bane te ghaNI jAhera, cayAra thAya. pazcimanA dezomAM pADozIo paNa enI khAsa nedha na le. strI ke puruSa game teTalAmI vAra lagna kare te paNa navA lagnamAM utsAhapUrvaka eka bIjAne anukULa thaI javAnI ane ekabIjAne rAjI rAkhavAnI vRtti AraMbhamAM te avazya rahetI hoya che. keTalAka samaya vItyA pachI parasparanuM AkarSaNa thoDu ghaTavA lAge che, sthitisthApakatA Ave che, ane samaya jatAM jayAre pratyekanI svabhAvagata nabaLAIo pragaTa thavA lAge che, tyAre visaMvAda ane gharSaNa cAlu thAya che, ane ekabIjAthI chUTA thavAnI vAta thavA lAge che. amerikAmAM sahuthI vadhu saraLatAthI chUTAcheDA ApanAruM zahera te rine gaNAya che. patnI nasakorAM bolAve che,' 'pati je lezana moDhe lagADe che tenI vAsa gamatI nathI, patnI Teliphena upara lAMbI vAta karyA kare che, "pati mane pUchyA vagara mArI gADI vApare che,' evAM evAM najIvI bAliza kAraNosara paNa tyAM tatakSaNa chUTAcheDA ApI devAya che. najIvI bolAcAlI thatAM le tArAM bayAM ane AjathI tuM mArA nAthAkAkA' evuM tucchakAra vacana pitAnA pati nAthAlAlane saMbhaLAvIne tarata phAragati laI Aza darzAvatI e kahevatavALI kAIka gujarAtaNune samaduHkhI sakhIo rinemAM ghaNI badhI maLI rahe. pazcimanA dezomAM mA-bApe goThavelAM lagna karatA yuvakayuvatIo paraspara anurAga anubhavyA pachI pitAnI pasaMdagIthI karelAM snehalagna savizeSa hoya che. tema chatAM tyAM chUTAcheDAnuM pramANa vadhu hoya che. ene artha e thayo ke jene prema mAnavAmAM AvyuM te kSaNika prema hota athavA mAtra yauvana sahaja dehAkarSaNa hatuM. pazcimanA dezomAM ekabIjA pratye AkarSaNa thavA mATe yuvaka ane yuvatInI keTalIka svabhAvagata asAdhAraNa khAsiyata kAraNarUpa hoya che, je ekabIjAne bahu gamI jAya che; paNa lagnajIvanane taravarATa zamI jatAM yuvAnImAM gamI gayelI eka bIjAnI khAsiyato kayAreka pAchaLathI asahya thaI paDe che ane je khAsiyatAe lagnajIvana joDI ApyuM e ja khAsiyato. chUTAcheDAnuM nimitta bane che! strI jayArathI kamAtI thaI ane potAnI kamANI upara svataMtra rIte pagabhara rahI zakatI thaI tyArathI pazcimanA dezomAM dAmpatyajIvananA baMdhane zithila thavA lAgyAM che. vyaktinAM sukha-cena ane vikAsanI dRSTie keTalAkane A paristhiti ISTa lAge che, te bIjI bAju saMtAnanA vikAsa ane premanI dRSTie keTalAMkane A paririthati vidyAtaka lAge che. eziyA ane AphrikA karatAM yuropa, amerikA ane osTreliyAmAM jyAM gorI prajA vase che tyAM lagnavicchedaane punarlagnanuM pramANa vadhu che. strI ke puruSa eka karatAM vadhu lagna kare enI ApaNane jeTalI navAI lAge teTalI navAI tyAMnI prajAne lAgatI nathI. alabatta, chUTAcheDA laI, punarlagna karI vadhu sukhI thayAM hoya evAM daMpatIonA dAkhalA paNuM tyAM puSkaLa jovA maLe che. je le ke mAtra bhogapabhegamaya indriyAthuM jIvana jIvavA icchatA hoya che, jeo parahitaciMtAthI nivRtta che ane jeo aha kendrI che teo punarlagna karIne navI tAjhagI ane no ullAsa anubhavatAM hoya che. kayAreka keTalAkane lagna paNa baMdhanarUpa lAgatuM hoya che. pariNAme pAzcAtya dezamAM strI-puruSa vacce lagnanA baMdhana vinAne mukta sahacAra vadhatuM jAya che. aneka dAkhalAomAM dAmpatyajIvana mAtra sapATI paranuM jivAya che. prasanna, madhura dAmpatyajIvananuM UMDANa kevuM atala hoya che ane enuM mUlya keTaluM badhuM hoya che tenI kalpanA, AvuM sapATI paranuM jIvana jIvanArAone kayAreya AvI zakatI nathI. dAmpatyajIvana ane gRhastha jIvana upara dharmano prabhAva . paNa ghaNe meTA hoI zake. bhAratanI prajA janmajanmAMtaramAM ane aNunubaMdhamAM mAne che. bhAratamAM lagna-saMsthAnA pAyAmAM dharmanI sthApanA bahu prAcIna samayathI che. veda, upaniSado, manusmRti, yAjJavalkayarasRti, guhyasUtra, mahAbhArata, rAmAyaNa. ityAdi graMthamAM dAmpatyajIvanano mahimA supere gavAya che. prItiyuga tarIke ene biradAvavAmAM AvyuM che. agninI. sAkSIe thatAM lagnamAM belAtI saptapadImAM anerI. bhAvanAo paNa gUMthI levAmAM AvI che. bIjI bAju pAzcAtya jIvanamAM sAmAnya rIte janmajamAM. taranI vAta nathI. prApta thayelA jIvana pUratI ja vAta tyAM hoya. che. e jIvanane sthala draSTie vadhumAM vadhu sukhasagavaDabhayu" ane. AnaMdapramodamaya kema banAvI zakAya tenI vicAraNuM rahelI che. tyAM keTalAMye daMpatI, sukhI dAmpatyajIvananuM uttama udAharaNa. pUruM pADe che, te paNa jayAM mAtra bhautikavAdI jIvana jivAya che tyAM kaSTamaya divase na vItAvatAM, chUTAcheDA laI pitAne raste. * pite karI laine sukhamaya divase pasAra karavA evI vRtti vizeSa rahelI hoya che. evA samAjamAM paNuM zarIra jayAre upabhogane lAyaka rahetuM nathI tyAre vakhatevakhata jIvanasAthI badalanAranI sthiti karuNa bane che. * ApaNA zAstrakAroe lagnajIvananAM traNa hetu batAvyA (anusaMdhAna pRSTha 252) Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-83 "Akhu brahmAMDa * prabuddha jIvana saMvAdapUrNa che" OM / yarAvata trivedI ogaNIsamI ane vIsamI zatAbdImAM vizvane ghaNI meoTI pratibhA maLI. emanAM kAryAMthI vizva aneka DagalAM AgaLa gayuM che. AlbarTa AInsTAina AvI virala vibhUti hatA. emanAM vaijJAnika saMzAdhanAne lIdhe vIsamI sadInA prArabhamAM khUba moTI halacala macI gai. 1879 mAM emanA janma thayA hatA . zAinsTAinanAM vaijJAnika saMzAdhanAe vijJAnana utkrAMtinI yAtrAmAM ghaNA moTA kALA ApyA che. bhautika vijJAnamAM agAu je sazASanA thayAM hatAM temAM AinsTAinanA siddhAMtane lIdhe AmUla parivata'nA AvyAM. agAu gelilIe, nyUTana vageree dhaNuM kAma karyu" hatuM, paNa IinsTAInanAM sa'zeAdhanAne lIdhe temAM aa pheraphAra karavA paDayA. 1905 mAM ilekaTrA-DAyanemikasa eka muviMga kheDUDIjha' nAmanA temanA trIjA nibandha temane vizvakhyAta karyAM. sthaLa ane samaya sAMbhe temaNe navA siddhAMta ApyA. gelilI ane nyUTananI bhUlene temaNe sudhArI. jyAre emane sApekSavAdanA siddhAMta viSe hAnsa rizanabAe prazna pUchyA tyAre temaNe kahyuM ke me e siddhAMta zodhI kADhayA, kAraNa ke mane nizcayapUrvaka pratIti thai gaI hatI ke Akhu brahmAMDa savAdapUrNa che.' vaLI temaNe kahelu ke mArA pUrva sUrionI khadhi khesIne ja A zakaya banyu che. kAi pote mAtra potAnA ja dvIpa TAi zake nahIM". emaNe gelilIe, nyUTana, mekasavela ane lArenjanA RNutA vAraMvAra svIkAra karyAM che. AinsTAina khukha ja moTI pratibhA dharAvanAra vaijJA nika hatA e mAnatA hatA ke prayogazALAmAM siddha thAya te siddhAMta ja TakI zake. vaLI teo ema pa mAnatA hatA ke kudaratanA mULabhUta siddhAtA khUba ja saraLa haze. je siddhAMtanuM pratipAdana karavuM hoya tene viSe pUrI vizadatA hAvI joie. sApekSavAdanA siddhAMta, je vizvavikhyAta thaye tenI tAravaNI temaNe phakata iMdra pAnAmAM samAvI hatI. AInsTAine AkhA brahmAMDanAM sajana, tenI sthiti ane aMta viSe mama pUNa' saMzAdhanA karyAM che. A manISI vaijJAnikane AkhuM brahmAMDa niyaMtAe yathAsthAne goThavelu lAgyuM. 'hrAma'nI eva dha yunivasa'-parikSAnI saMvAditAnI eka jabaradasta kalpanA e kaMi nAnIsUnI vAta nathI. tattvajJa ke dhama'puruSa je kalpanAzIlatAthI paribrahma viSe vicAre tevI kAvyamaya kalpanAzIlatAthI temaNe vizva viSe tricAra karyAM che. paramAtmAnI goThavAyelI sRSTinA svIkAra karIne A vaijJAnika manISIe zvaranA astitvane svIkAyu" che. prakAzanI gatine mULabhUta (ebsolyuTa) mAnIne te ApaNA IzAvAsya upaniSadanA ma MtranuM ramaraNa karAve che. 'pUNu+madaH pUrNana prada` pUrNAt pUrNa" ucyate; pUsya pUrNamAdAya, pUrNa mevAvaziSyate' eTale ke pUNumAMthI pUrNa bAda jAya te pUzu` ja *bAkI rahe ema upaniSade kahyu che. AinsTAina paNu kahe che ke pUrNAMmAMthI kazuMya khAda thAya ke pUchyu+mAM umerAya te ya pUrNa' pUNu' ja rahe che. openg e W HORAR 45 AInsTAIna sApekSavAda emanA siddhAMta e che ke sthira pAtha'nA dravyarAzi karatAM gatizIla padAthanA dravyarAzimAM kraka paDe che. AinsTAinanuM sa"zAdhana e che ke avakAza ke samaya paNa sApekSa che. emaNe viziSTa sApekSavAdanA siddhatimAM traNa vastu tAravI ApI. (a) kAma paNa padArtha' prakAzanI gatinI nikaTa Ave tA tenu kada ochuM thAya che. (a) ghaDiyALa dhImI cAle; ane (ka) padAthanA drazyamAM vadhAro thAya. sApekSavAdanI AdhArazilA sa`baMdha-sApekSatA che. mANasa je kaMi jue che tyAre te dRzya padAtha joDe kevA saMbaMdha rAkhe che tenA para badhu AdhArita che. sthira 4 gatizIla padAtha' sAthe e bhinna saMbaMdhathI jue che, te tene tene anubhava judA che. jo rAi vyakti pote sthira hoya ane te jhaDapI gatithI jatA yAnamAM padArthAne jue to tene te khUba judA svarUpe dekhAya. ene lAge ke kada ochu' thai jAya che, ghaDiyALa dhImI cAle che ane yAnamAM beThelI vyaktinI umara dhImI gatie AgaLa vadhe che. A vastune rasaprada rIte mUkIe. yAnamAM kheDUlA mANasa pRthvI para pAchA kare tyAre tenI ja uMmaranA pRthvI para rahelA mANasA karatAM tenI vaya ochI hAya che. emaNe emanA siddhAMtamAM pratipAdana karyu ke dravyarAzi (mAsa) ane zakita (enarjI)nu ekamekamAM rUpAMtara karI zakAya che. drazyamAna ane zakita vaccenA sabaMdha emaNe rajU karyAM. zakti e dravyamAna x (prakAzanI gati) 2 che. A siddhAMta pramANe aNakhAmbhatI yojanA karavAmAM AvI hatI. dravyarAzinA virATathI jabbara vinAzaka zakita utpanna thai ane khIjA vizvayuddhamAM hirozimA ane nAgAsAkInA dhANu nIkaLI gayA. samaya ane dizAenA anelA eka catuparimANI paTanI kalpanA emaNe karI che. A papitA sAthe sAhityasarjanane dhaNA saMbaMdha che. laMbAi, paheALA ane uMcAivALA eka eraDAmAMthI nAsI chUTavu zakaya che paNa samayanI catuSparimANI dIvAlamAMthI nAsavuM azakaya che. kavi eliyaTa vageree A praznane potAnI racanAomAM nAnAvidha prakAre AvakAryAM che. eliyaTa samayane jhuelAjila zo-kesamAM pataMgiyAne khAselI TAMcaNI sAthe sarakhAve che. ane emAMthI mukata thavAnA mArga darzAve che-jIvanamAM samAdhibhAva keLavIne saMgIta eTalA mAya thI sAMbhaLyu hoya ke jANe 'igIbhara tenI samAdhi khaMDita ja na thAya ! AInsTAIna prArabdhanuM nirmANu karanArA izvaramAM mAnatA nathI. paNa brahmAMDanI racanA pAchaLa koi parama buddhi kama mANu che, tene, je sanAtana niyameAnA khAdhAre brahmAMDanuM saMcAlana kare che, e caitanyarUpa izvarane mAne che. 1930nA julAinI 14mI e insTAina ane ravIndranAtha TAgAra vacce thayelA vArtAlApa khUba rasaprada hatA. AinsTAine rasIndranAthane pUchyu` hatu` ke tame jagatathI alipta evI divyatAmA mAnA che? ravIndranAthe kahyuM hatuM ke padAtha' zale preTAna, ilekaTrona ane temanA vaccenA avakAzanA khanelA che; chatAM padAtha nakakara lAge che. tevI ja rIte mAnavatA vyaktionI banelI hovA chatAM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 temanI vacce mAnavIya saMbaMdhano setu che, te mANusanI duniyAne jIvaMta nakakaratA Ape che. tevI ja rIte samagra brahmAMDa ApaNI sAthe saMkaLAyelu che, te mAnavIya brahmAMDa che. ravIndranAtha brahmAMDane mAnavasa'da'mAM ja jue che, tyAre AinsTAina mAnatA hatA ke satya mAnavabuddhithI nirapekSa che. vaijJAnika satyamAM mAnavIya sauMdarbha anivAya' nathI. emaNe kahyuM hatuM ke bhUmitinA pAyathAge rAsanA prameya mAnava astitva sAthenA kazAya saMbaMdha vagara paNa satya che, tema mAnavIya sadA vagara paNu satyane khyAla hovA joIe. AinsTAIna ema mAne che ke vijJAnanA sanAtana niyamo mAnava-saMdarbhathI nirapekSa che, mAnavabuddhi e niyame samaje ke na samaje tA paNu. prakAzanI gati sAmAnya mAnavIya cha driyathI pAmI zakAya nahI; tene mATe ekasTrA sensarI parsepzana--atIndriya Akalana' anivAya' che, ema AinsTAina mAnatA hatA. insTAinanI khAmAM ambe vizvayuddhonI asIma vedanA hatI. jama'nImAM yahUdIo mATenA rASa ane dhikakArane lIdhe temanuM mana khATu thai gayuM hatuM. pote yahUdI hatA. e mAnatA hatA ke yahUdI kAme pelesTAinamAM ekaThA thaine yahUdI rAjyanI sthApanA karavI joie. je jamanAmAM peAtAnI krama sAme dhikakAra hAya te jama'nImAM have rahevAnI temanI icchA nahotI, gesacembaramAM cAlIsa lAkha yahUdIene metane bATa UtArI denArAnu jama'nI temane dha lenDa ova dha mAsa maDa'rasa'-sAmUhi~ka hatyArAonI bhUmi-lAge te svAbhAvika hatu. eTale pAte uttarAvasthAmAM amerikA jaI vasyA. emanA manamAM khaTrAMnDa rasela jevuM vizvavyavasthA UbhI karI zakAya tevu yuropanA dezonu samavAyataMtranuM svapna hatuM. emanu jIvana e athamAM kaNu hatu ke e ekAkI hatA ane emane koi potIkA deza na hatA. vaLI emanA mahAna sa`zAdhananI philasUphI samajavAne khale ane jIvanane prakAza tathA atha ApavAne badale rAjyakartAe temanA siddhAMta parathI vinAzaka aNukhomba saryAM hatA. paNa A mahAmanA manISIe cheka sudhI sAgothI jIvIne potAnI kamANI jarUratamaMda lokAne ApyA karI hatI. 'vijhibala pAipara'--adRSTa evA paramAtmAne caraNe tallIna thaI javA temaNe vijJAnamAM khuba jijJAsApUrvaka kAma karyu. manuSya paranA apAra anurAga, zraddhApUta jIvana ane vijJAnanI apUrva` siddhione lIdhe AinsTAina vIsamI sadInA ja nahIM paNu mAnava-pratihAsanA ananya manISI ane vijJAnapuruSa siddha thayA che. mane AinsTAinanI khe vAta khUba mahattvanI lAge che : kudaratanA mULabhUta sidhdhAMtA khUba ja saraLa haze; ane Akhu brahmAMDa savAditAmAM che--te A muddA para bhaviSyamAM vijJAna ane dharma banne sAthe maLIne UMDuM kAma karaze tyAre temAMthI pUNa' prabudhdha samAjanI sthApanA thaze. e navA jAgaraNuvALA samAjanI pratIkSAmAM ApaNe muiinaSThAthI ane saccAithI kAma karIe e ja manISI insTAinane sAcI premAMjali haze. prabuddha jIvana tA. 1-3-84. AinsTAina ane yudhdha dha sakalanaH kAnti bhaTTa la DananA bI. bI. sI. nAmanA kriyA upara jANItAvijJAnI DA. phrIjok kAtrAnI eka mulAkAta levAmAM AvI hatI. mu ba/mAM, TrAnsaparsanala konpharansa bharAi tyAre ApaNe prathamavAra DaoN. kIjo grAnuM nAma jANyu hatu. temaNe dhI tAeka e phrijhikasa' nAmanuM pustaka lakhyu che. temAM vijJAnI tarIke temane AdhyAtmanA kevA anubhava thayA che te lakhyu che. DI. kAprA sAthe khI. bI. sI.nA vidvAna zrI rAIDara rimathe vArtAlApa karyAM hatA. e praznottarI nahotI paNa vArtAlApa hatA, eTale te svarUpe hu DA. krIjo kAtrA ane zrI rAiDara smithanI carcA nIce raju karuM chuM, jemAM A sAmayikanA pramuddha vAcAnejarUra rasa paDaze:-- DA, phriopha kAprA : hakIkatamAM mArA pustaka ( dhI. tAo opha phijhikasa )mAM traNa mahAna padAtha'vijJAnIonI paMktio TAMkIne ja prathama prakaraNa zarU karyu" che. teonAM nAma che sava"zrI vana'ra, haeNjhanabaga', rAkhaTa' epanahemara ane nIla mAhara. A traNeya A sadInA bahu ja pratibhAzALI vijJAnIe che ane temaNe e vAta upara khUba bhAra ApyA che ke Adhunika padA'vijJAna, pUrvanA AdhyAtmanA vicArI sAthe bahu ja tAlameLa ane sarakhApaNuM dharAve che. rAiDara smitha : jagatamAM dhaNA leke pUrva'nA gUDha tattvAnI mAnyatAmAM ke spRdhyAtmavAdamAM vijJAnanA darzana kare che. DA. kAgrA jevA vijJAnI paNa potAnA mata vyakata karIne te mAnyatAne dRDha banAve che. DA. kAprA kahe che ke, tame je vicAro che te ja kharuM che ane tame je vicArA che. te mahattvanuM che. kAraNu ke vicArA thakI ja jIvana laDAya che'. paraMtu sAthe e vAta pazu che ke ApaNe tamAma anubhanna ApaNI paMcandriya vaDe karIe chIe. spaza', rUpa, rasa, gaMdha ane zravaNu. ApaNI A pAMca pandriyA je kAMi kahe tenA karatAM vizeSa pazu bIjI kaI che ? ApaNI pazcimanI sa'kRti to ka Mi jI. ja mAne che kharuM' ? DaoN. kAmA : ApaNane phalU thaye! hAya ke zaradI thaI hoya te ApaNe kahIe chIe ke zAka jaMtue ApaNA upara humalA karyAM che, te kAma mAkrokhatu che, paNa brAjhilanA kAi abhaNa mANusa haze ane tene phalU thaze te te mAnaze ke teNe kuTuMbanA leAkAne gA dIdhA eTale tene tAva AvyA. agara te mAnaze ke bhUta vaLagyuM. zrama mAMdagI viSenu atha'braTana ja judI judI rIte judA judA dezomAM thAya che. rAiDara smitha : paraMtu je keTalIka cirakALa TakatI cIjo ApaNe joie. jevI ke khaDaka, vRkSA, Tebala, makAna vagere bAbatamAM vizvamAM je mAnyatA che te viSe kAi alaga mata hAi zake kharA? DA, kAprA : cokakasa. tame madhyayugane viSe ja jue tyAre dareka vastune bhUtapreta ke spiriTane nAme ja e.LakhavAmAM AvatI hatI. tyAre koI yaMtra viSe kalpanA paNu nahotI. atyAre tA A badhI cIjone ApaNe kAmanasensathI oLakhI zakIe chIe. 17mI sadImAM vijJAnanA udaya thayA tyArathI sUrya' ane caMdra vagere kAI jAduvALI cIjo lAgatI nathI. rAiDara smitha: e kabUla karavA jevu" che ke Adhunika padAtha--vijJAna ghaNuM AgaLa vadhI gayuM che. atyAre padA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-83 vijJAnIe te preTIna ane nyuTrona jevA paramANuonA abhyAsa paNa karavA lAgyA che. DA, kAprA: khAkhara che tame jayAre A sUkSma paramANu . ke nyuTrona ke prAAnanA abhyAsa karI tyAre tene samajavA hoya tyAre tene alaga pAtha' tarIke svataMtra rUpe samajI na zako. e badhA sUkSma paramANue ekabIjA sAthe avibhinna rIte joDAyelA che. judI judI prakriyAo vakhate kaeN temanA mApa kADhatI vakhate tame khe paramANune alaga rIte oLakhI na zako. aNu, paramANunA banelA che, ane paramANu pAchA aneka sukSma paramANunA banelA che. te tamAre svIkAravuM ja paDe ane jo kAi paramANunuM sAva svataMtra svarUpa na hoya teA pachI pravAhI ke vAyu vagere paNa svataMtra nathI. Ama badhuM ja ekbIjAnI sAthe joDAyelu che-inTara kanekaTeDa che, ane e badhuM ja pAchuM ekatrita banIne eka ja ravarUpamAM Ave che. rAiDara smitha : te pachI tame je kahA che. tethI e vAta siddha thAya che, ke misTIsIjhama (arthAta guDhatattvavAda ke AdhyA mavAda) badhI bAbatAne ekabIjA sAthe joDAyelI gaNe che; tA je vAta vijJAnI kahe che, te vAta pUrva'nA RSio paNa kahe che? DaoN. kAprA: mArI muddo e che ke A vizvamAM tame kAi eka cIjane alaga pADI zakA nahi ane te pUrvanA AdhyAtmavAdanA bahu ja majabUta muddo che. yuddhama, hindu dhama' ane tAo vagerenA siddhAMtamAM ja nahi, paNa pazcimamAM re kAMi philasUpho thai gayA te paNa e vAta kahe che. A. badhA leAkA kahe che keH jagata eka pUrNa' cIjanuM baneluM che ane e pUchyuM'tAmAvI tame kaiM lai leA tA paNu e cIja pUNa' ja rahe che. jo tame e cIjamAMthI kADhI laIne judA svarUpe jotA ho te te tamArI bhramaNA che. ahI ApaNe vijJAnIo ane AdhyAtmavAdIonA maMtavyane vyakta karavAmAM thADA bheda joIe chIe. vijJAnI tarIke huM kahu. dhuM ke kAi alaga cIjanuM astitva ApaNe svIkArIe aa te eka Aza' pUratuM che. eka dhAraNA tarIke te bahu upayogI cIja che. paNa mULabhUta rIte te dhAraNA bahu TaktI nathI. have kAi AdhyAtmavAdI haze te kaheze ke pAtha'ne, alaga rIte juo tA te tamArI bhramaNA che ane jyAM sudhI tame bhramaNAmAM hA tyAM sudhI tame kharI vastune pAmI na zakA pUN ttvane oLakhI na zakA. prabuddha jIvana rAiDara smitha : inaTInanA sApekSavAdanA siddhati ane AzAtmavAda je kahe che temAM kAi taphAvata nathI ema kahI zakAya. vaLI Adhunika padAvijJAnIo ane pUnA philasUfA bIjI eka vAtamAM pazu maLatA Ave che. banne kahe che ke tame je jagata juo che tenA dRSTA tarIke tame tamArI jAtane alaga na mAnI zake. DA.kAprA : kharAbara che. vaLI pUrvenuM je AdhyAtmika jJAna che te tame mAtra pustakamAM ja na vAMcI zakA. tame te jJAnane skUlamAM ja na zIkhI zake. jJAna evu che ke tamAre anubhavavuM paDe che. A jJAna sAthe tamAre AkhA astitvane etaprAta karI devu paDe che. atyAre vijJAnI paNa prayAgAnI vAta kare che tyAre te pote nirIkSaka (objharavara) che tema kahetA nathI. pazu sahabhAgI (pATIsIpeTara) tarIke prayoga kare che. madhyAtmajJAnamAM paNa tamAre 'pATIsIpeTa' karavuM paDe che. mAtra deSTA rahIne dUra khesI zakatA nathI. sahabhAgI anIne anubhava lenArA banIne tame je jJAna le che 347 te khUba mahattvanuM che ane pUrva'nA AdhyAtma vijJAnamAM ) praNAlikA che--jAte ja anubhava karavo. rAiDara - smitha : vAha tame sarasa vAta karI. vijJAna ane gupta tattvavAda A prakAre samAMtara calI rahyA che ane temAMthI me Ane spaSTa tarI Ave che. DA. kAtrA : e be bAbA zu che te hu kahu : (1) eka te mULabhUta rIte A jagatamAM ekAtmatA che--yuniTI che. dareka ghaTanAnI ekAtmatA che ane inTaraDIpenDansa paNa che eTale kAi paNa ghaTanA khIjI kAi ghaTanAnA sabaMdhamAM ja khate che. (ra) bIjI bAbata e che ke A jagatamAM je vAstavikatA che te parivata nazIla che. rAiDara smitha : ahI mane eka prazna thAya che. adhyAtma ane vijJAna vaccenuM A sAmya UMDu che ke uparachallu' che.? vijJAnI ane adhyAtmavAdIe have sarakhA zabdo vAparavA mAMDayA che. te te kAMi gahana sabhyatAne kAraNe che? DA. kAprA: vAha vAhu tame bahu rasaprada prazna upADayo. mAre paN mUtra karavu joIe. zarUAtamAM hu te A badhuM vicAratA hatA tyAre mane lAgyuM ke vijJAna ane adhyAtma vaccenuM sAmya uparachalluM che. ApaNe mArI-macaDIne te khesADI dIdhuM che, pazu pachI mane lAgyuM ke judA judA kSetrAmAM vijJAna ane AdhyAtmanuM je sAmya che te uparachallu nathI, UMDu che, ekabIjAne 2 / ApatAruM' che. atyAre huM dRDhapaNe mAnuM chu ke Adhunika vijJAnanAM siddhAMta mATe, parApUnI je gUDhatattvanI philasUphI che te zreSTha pArzva'bhUmi pUrI pADe che. rAiDara smitha : te pachI je vijJAnI tamA vicArAnI sAthe sahamata thAya te agara khIjAe dhIre dhIre AyAtmavAdI ke mIsTIka banI jAva tevuM ane kharuM? DA. kAtrA : tame joi zakA che ke AInsTAIna ane nIla khehara vagere vijJAnIe AdhyAtmanI bahu najIka AvI gayA hatA. te leAkAnuM jIvana vijJAnanA siddhAMto sAthe tAlameLamAM hatuM. vijJAnI ha MmezAM tenA vijJAnanA siddhAta pramANene ja jIvananA rASTra rAkhatA nathI, te jarUrI pazu nathI. paraMtu AdhyAtmavAdI puruSa petAnA siddhAMtane anurUpa ja jIvana jIve che. kAraNa ke tame amuka rIte jIve te ja atiradRSTi keLavI zakA. paraMtu vijJAnIo tA peAtAnA siddhAMtAthI alipta rahIne jIvI zake che. rAiDara smitha : gUDhatattva ke AdhyAtmanuM jJAna ApaNI pAse 2500 varSathI che, jyAre sUkSma pardAtha'vijJAnane janma te sadImAM ja thayo. vaLI vijJAnanAM siddhAMtA te avAranavAra athle che ane vikase paNa che. to pachI tamane nathI lAgatuM ke vijJAna ane AdhyAtmavAnuM sAmya kAmacalAu che? vijJAnIe to kayAre paNa temanA mata badalI nAMkhaze ? DA, kAprA: AvI dalIla tame jarUra karI zakA ane kharekhara te e bahu pecIdA-TrIkavALA savAla che. vijJAnamAM bhaviSyamAM zu' banaze te kahevAne mArI pAse atyAre kasTa mAga nathI; paraMtu huM mArI aMgata mAnyatA zuM che te strI zakuM, mArI mAnyatA che ke ApaNI thiyarIo badalAya tA pazu gUDha tattvavAda sAthenuM sAmya vadhu joradAra thaze. bAlAjI, mAnasazAstra, sAmAjika zAstra e darekamAM Ama banyu che ane te badhA ja AdhyAtmavAnI vadhu nikaTa AvyA che. mArI zraddhA aTala che ke vijJAna ane AdhyAtmavAda alaga nathI, buddha ane ansTiAinanI vAtA eka ja sarakhI che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-3-80 ApaNe AvuM anukaraNa karIe to? * mULa lekhaka: ATabucavAhaka ApaNe deza svataMtra thaye, keTalA badhA balidAna pachI ApaNane svataMtratA maLI. Ane lIdhe mamaya bhArata varSamAM AnaMda vyApI gaye. paraMtu paristhitie evo vaLAMka lIdhe ke jemane prajAnuM rakSaNa karavA mATe sattAsthAne ArUDha thI e le ke ja bhakSaNa karanArA nIvaDayo. eTale ApaNane thoDA vicAramAM mUkI de evo A lekha pragaTa karavAnI utkaMThA jAgI. Aje kALAnANAnuM jANe sAmrAjaya vyApI gayuM che. dezadAjha jevI vastu jemanA dilamAM nathI evA zAsake Aje bhraSTa banI gayA che ane pitAnI sattA kema TakI rahe ane pitAne vaibhava kema vadhe e ja vicArasaraNIthI vahIvaTa calAvI rahyA che ane vairabhAvanA agnidvArA deza AkhAne ragadoLI rahyA che Ama karIne teo samagra dezane bhAre moTuM nukazAna karI jahyA che. eTalI bhAna-sona pa temaNe gumAvI dIdhI che. ApaNe ghaNI badhI bAbatamAM paradezanuM anukaraNa karavAmAM zuga chIe. paraMtu e anukaraNa beTI vAtanuM ja karIe chIe-temanA saguNanuM nathI karatAM, tene ApaNuM meTuM dubhAgya gaNAvI zakAya. svataMtra bhAratamAM dareka nAgarika svataMtra che. so koIne pitAnA yuniyana racavAno adhikAra maLe che, cA kADhavAnI paNa chUTa maLI che. e chUTane upayoga ApaNe tyAM beTI rIte thaI rahyo che. e maracAo tophAnI banI jatA hoya che, Ane kAraNe sAmAnya janane ghaNo trAsa paDato hoya che ane kayAreka te Ane kAraNe sAmAnyajananI sahI salAmatI paNa jANe bhayamAM mUkAtI hoya ema lAge che ! A badhA pachI evo prazna thAya che ke AvA khoTA anukaraNane badale je deza mATe khUba ja lAbhadAyaka thaI paDe evuM ApaNe jApAnanuM anukaraNuM karIe te? te dezane keTale mATe lAbha thAya? Ama karavAmAM majUro tema ja mAlikesoe pitAno drAMce badalavo paDe ane dezadAjhanI vRtti keLavavI paDe tenAM ApaNane nIcenAM lakhANamAM spaSTa darzana 'cAya che. A lekhakane lekha mULa hindu' patramAM pragaTa thayA hatA, temAMnA mahattvanI cheDA muddAne ApaNe abhyAsa karIe. temAM lakhyuM che ke jApAnamAM kaI mIla ke kArakhAnA kadI baMdha rahetAM ja nathI, enuM utpAdana kadI aTakatuM nathI, ane tethI majUronI rojI aTakatI nathI. tyAM haDatALa paDe che, paraMtu tyAM haDatALanI rIta anekhI che. majuro, temanA vetana mATe ke kAma mATe nAkhuzI vyakta kare che, paraMtu kAma aTakAvIne -hi. teo avAja jarUra uThAve che, paraMtu dezane nukazAna thAya e rIte nahi. kAraNa, tyanI janatAmAM dezaprema che, ane kaI degnapremI pitAnA dezane nukasAna thAya tevuM kadApi ' icache nahi; kare nahi. lekhake lakhyuM che ke, "mArA eka mitra jApAnanA zahera kiyAmAM kArakhAnuM jovA gaye, te kArakhAnAmAM TI. vI. seTa banI rahyA hatA. badhA ja kArIgaro barAbara kAma karI rahyA -hatA, paraMtu badhAe mAthe lAlapaTTI bAMdhI hatI. te joIne mitre pUchyuM ke "Ane zuM artha che kArakhAnAnA menejare kahyuM : "ene artha e che ke A badhAM ahaDatALa upara che. A rIte paTTI bAMdhIne temane virodha darzAvI rahyA che.' A sAMbhaLI mitrane bhAre Azcarya thayuM ane anuvAdaka : raMbhAbahena gAMdhI teNe pUchyuM ke "haDatALa para hovA chatAM kAma te barAbara kare che, Ane haDatALa kevI rIte kahevAya?". haDatALa pADavA chatAM kArIgaro kAma kare che ane "go-le' paNa nathI karatA e joI mitrane bhAre Azcarya thayuM ane teTaluM ja Azvarya menejarane mitranA praznathI thayuM. eNe mitrane kahyuM ke "kAma kevI rIte aTakAvAya? utpAdana aTake te temane pitAne nukasAna thAya, pagAra na maLe ane dezane paNa nukasAna thAya--e kema paravaDe ?' "asaMtoSa jAhera karavAne emane adhikAra jarUra che, paraMtu dezane nukasAna pahoMce e rIte nahIM e leka A rIte paTTI bAMdhIne temane asaMtoSa jAhera kare che ane ame paNa arasaparasa maLIne tarata ja saune saMtoSa thAya evuM nirAkaraNa zodhI kADhIe chIe." mitre pUchyuM, "A lake kaMI bhagapheDa karatAM nathI ? menejare kahayuM, 'evI kalpanA paNa kema karI zakAya? bhAMgapheDathI te dezane ja nukasAna thAya ne? koI paNa dezapremI dezane nukasAna kare kharo? hA, AvI lAla ke kALI paTTI uparAnta A leke emane asaMteSa bIjI rIte paNa jAhera kare che, te badhA kAmanA samaya karatA paMdara miniTa vahelAM Ave che ane bahAra cAkamAM zAMtithI UbhA rahIne evA gIta gAya che, jemAM emanAM duHkhana, kacchanAM varNana Ave che, e sAMbhaLIne menejamenTane vicAra Ave che ke ApaNe emane pUrA saMtoSI zakayA nathI, ane temanI mAgaNI aMge vicAra karatAM ema lAge che ke emanI phariyAda sAcI che. ane e bAbata gaMbhIra vicAraNA karI tarata nirNaya levAya che ane e rIte praznane tvarita ukela AvI jAya che." - mitrane A rIta sAMbhaLIne bhAre Azcarya thayuM, kAraNa ke teNe pitAnAM dezamAM anAthI viparIta rItanA darzana thatAM hatAM. eTale mitre pharIthI pUchayuM ke "e leke TI. vI. seTane nukasAna karatA nathI? athavA te khAmIvALA batAvavAno prayatna karatA nathI ?' menejare kahyuM ke "nA dezapremI mANasa evuM kema karI zake? teo temanA mauna dvArA ja amArI ane khelI nAMkhe che, ane menejamenTa turata ja mITIMga bolAvIne vyAjabI ukela zodhI kADhe che. kAraNuM, amAre tyAM kaI kArakhAnAmAM, mIlamAM ke anya jagyAe haDatALa paDe te menejamenTa mATe ja zaramarUpa gaNAya che. hA, hamaNuM amAre tyAM thoDA aMzamAM amerikAne pavana agyA che. ane tamArI jema krAMtimAM mAnanAro eka nAnakaDo varga Ubho thaye che, eTale emanI caDAmaNIthI "saba-vemAM evI haDatALa paDI hatI kharI, mitre pUchayuM, tyAre tamane ghaNI muzkelI paDI haze?" menejare kahyuM, khAsa nahi. kAraNa, amArI le temAM dezAbhimAna hatuM, tamAre tyAM che, evI ugratA naheAtI ja, tethI haDatALa eka ja divasanI pADI-ravivAre traNa vAgyA pachI, jayAre ocho pesenjaro hoya." A vAMcyA pachI evo prazna manamAM thAya ke ApaNe tyAM paNa evuM anukaraNa karIe to ? paNa ApaNe tyAM, yuniyanonA lIDaromAM majUromAM ke mAlikAmAM dezadAjha jevI varatu ja kayAM che ? A badhA ja takavAdI che, taka maLatAM ja mAtho UMcA kare che ane janatAne raMjADe che. A rIte pitAnA dezanI pAyamAlI karI rahyA che. - manamAM prazna thAya che ke svataMtratA mATe laDanArAomAM jevo zuddha dezaprema hato tevA dezapremane zuM ApaNe sadaMtara dezanikAla ja karI dIdho che? Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-83 prabuddha jIvana dhyAna : eka cuvAcAya` mahAprajJa * anu: gulAma rRDhiyA parama puruSAtha ekAMgI rIte keTalAka ema mAnI khase che ke, yAna karavAnI pravRtti samayanA bagADa che, zramaneA je mAtra samAjazAstra ke mAtra azAstranI kare te kadAca ema banavAnI zakayatA che. ekAgratA ane zakti e banne kAryanI dakSatA mATe khUba jarUrI che. mAtra kAma karavuM e eka vAta che ane dakSatAnI sAthe karavu e bIjI vAta che. kAma pahelAM paNa thatu hatuM, dakSatAnA vikAsathI kalAkAnu kAma miniTamAM thai zake che. paNa lekA kahe che ke jApAne khUba pragati karI che tenAM kAraNAnAM mULamAM ekAgratA che. jApAnI lokAe yAna dvArA khUba lAbha meLavye. che. emaNe manobaLa ane anuzAsana e aMte dhyAna dvArA meLavyAM che. teA kayAreka haDatALa pADe che paNa krama baMdha nathI karatAM. haDatALanuM pratIka che hAtha para kALA paTTI bAMdhI devI. A kAma karavAnI prakharatA kayAMthI AvI ? A adhu ekAgratA ane dhyAnathI prApta thayuM che AjanA vaijJAnika je UMDANathI sazodhana kare che te vastuta : yAnI hoya che. dhyAna vagara navA taghna karyAthI maLe? dhyAnanI eka nahi, aneka paddhati che. nyUTana nAmanA vaijJAnika dhADA para besI jai thI tA. caDhANu AvyuM', nIce UtarI lagAma hAthamAM lai cAlavA lAgyo. magajamAM kAika prazna udbhavyo. vicAramALA cAlu thai. gati maMda paDI gaI. kaMTALIne gheADI lagAmamAMthI mAthu' cheDAvI ghara bhegA thai saiA nyUTana te gheADAnI lagAma paDI eja gatie zva rahyo hatA. dhare pahoMcyo tyAre khAkhI vAtanI khabara paDI. abhAva che. te dRSTie vicAra ati zuM ekAgratA nahi kahIe ? enuM mana adhA viSaya[thI haTIne eka ja viSayamAM lAgI gayuM hatu. cetananA eka ja pravAhamAM pravAhita thaI javu te ekAgratA che. kAi vyakti jayAre gana samasyAmAM aTavAi jAya che tyAre te dhyAnanI sthitimAM pahoMcI Aya che. ekAgratA sAdhyo sUkSma satyanuM jJAna thatu nathI. vagara zakti ane ekAgratAnA vikAsa yAna vaDe thai zake che. ApaNI pAse che zaktio che. eka jJAnanI zakti ane khIjI kriyAnI ti. A zAMtAnA vikAsamAM traNa vidhna AvI zake-zarIranI bImArI, mananI bImArI ane prabhAvanI bImArI, jyAre zarIra bImAra hoya che tyAre jJAnAtmaka ane kriyAtmaka zakti sUi jAya che. enAthI khataranAka tA mananI bImArI che. eka mANusa khUba sAruM kAma kare che. kArya AvIne kaheze khevakU che. A zuM kAma karavAnI rIta che ? ATaluM sAMbhaLatAM ja enA mana[ ga lAgI jaze. kAma karavAnI bhAvanA tUTI jAya che. zakti kSINuM thai jAya che. moTA kama Tha manuSya paNa mana para ceTa lAgatAM akarmaNya banI jAya che. sarvAMgINa dRSTie jo vicAra karavAmAM Ave te jayAtiSazAstrane paNu enuM tathya hoya che. ene prabhAva hoya che. jaina AcAye' eka graMtha lakhyA 'gaNivijjA' (sa. gaNividyA) AcAya'ne enA abhyAsa karavA jarUrI hoya che. kayA mutaeN ane kAM dIkSA ApavI joie? kayAre ApavI joie ? adhyayana kayAre zarU karavuM joie ? kai dizA tarapha mema rAkhI karavu joie ? A vastu te graMthamAM jaNAvI che. 4s deza ane kALa vagara kAma pravRtti thai nathI zatI. eka AcAya' jaMgalamAM jaI rahyA hatA. sAthe dIkSArthI paNa hatA. AcAya muddatanA jJAtA hatA zubha muddata joi dIAthI te gRhastha vezamAM ja dIkSA ApI dIdhI. dIkSAthI e AbhUSaNa paNa paheryAM hatA, paraMtu dIkSita thayA pachI AgaLanA gAmamAM paheoMcI gRharathanA veza ane AbhUSaNa bIjA grasthAne soMpI dIdhAM. jamaNuM mastaka laghu mastaka saura maMDaLamAMthI AvatA vikiraNa ApaNA dareka sAya te prabhAvita kare che. jyAtiSanI jema adhyAtmanuM paNa saura maLa che. jayAtiSanI jema adhyAtmamAM paNa nava grahU che. zakti kendra Anada kendra vizuddhi kendra svAsthya kendra gurunuM kSetra budhanuM kSetra rAhutu' kSetra budhanu kSetra. maMgaLanu kendra candramAnu' kendra zukranu kSetra 149 sUnu kSetraka rAninuM kSe 7 tejasU kendra jJAna kendra Akhu saura mA~DaLa ApaNA zarIramAM che. jo kuMDalInA AdhAra para e khabara paDe ke amuka grahuM atyAre zuja nathI, enI gati tikAraka nathI teA ene khulavAnA upAya paNa pAse che. nyAtiSa e bhAgya-bharese khesavAnuM zAstra nathI: jyotiSa bhAgyane badalavAnuM zAstra che. jyotiSa dvArA jANI zakAya che. ane pachI bhAgyane khalAvI zakAya che. puruSAtha'ne siddhAMta eTalA mATe mahattvapUrNa` che ke enA vaDe bhAgyanI pratye rekhAne badalI zakAya che. jyAtiSa batAvI zake che ke mukhya dhaTanA banaze evu naNI lIdhA pachI ucita upAya karavAnuM paNuke hAthamAM che. jema jema dhyAnane vikAsa thAya che. tema tema ApaNI prajJA nirmUla bane che, zakti jAgRta ane che ane puruSAya prabaLa bane che. dhyAnanI sAdhanAthI mANasa nAme nathI banatA paraMtu bhAgyane badalanAra zrRnI zake che. je vyakita cetana kaeNndro para dhyAna kare che, mAnu dhyAna ka che, te potAnA zArIrika svAsthyane paNa khulI zake che, mAnasika dukha'LatAne dUra karI zake che. mAnasika graMthio, jete alavI duSkara ane sabhava hoya che tene pazu te khadalI zake che. adhyAtmanuM potAnu jayAtiSa che. enAthI jANI zakAya che 3, kayA mahinAmAM, kai rAzimAM, kA caitanya kendra para dhyAna karavu joie; amuka zaktinA vikAsa mATe kAre ane kyAM dhyAna kendrita karavuM joie. A bRdhA tathya adhyAtma jyotiSanA ridhamAM Ave che. A zakita-jAgarajInuM pUchu vijJAna che. dhyAna karanAra nakAmo nathI hotA, ALasu nathI hote, akramaNya nathI hoto. enAmAM eka agni prajavalita jAya che, eka jyota prakAzamAna thai hoya che. e prakAzathI sAcI dizAmAM peAtAnI zaktinuM niyeAjana karI zake che. dhyAna mAtra ekAgratA nathI. dhyAnanuM prayAjana che cittane nima anAvavAnuM cittamAM jAmelA kaSAyanA melane zreSTha nAkhavA. cittane eTaluM nima La banAvavAnuM ke emAM zatrutAne kAi paDachAyA ja na rahe. yAnathI vyaktimAM majA zakti jAge che. cetanA aMge che ane dizA badalAI jAya che. yAna karanAra kalyANakArI kame karaze, vinAzakArI karmAM tA nahI ja kare. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 prabuddha jIvana tA 1-3-83 sva. magaLajI jhaveracaMda mahetA prerita vidhAsatramAM pre. bheALAbhAI paTelanAM vyAkhyAnA kavitA ane dhama savedanA * kRSNavIra dIkSita nA. 0, 11 ane 12 mI jAnyuArI 1983 e traNa divasa rAja sAre suprasiddha vivecaka pre. bheALAbhA paTele tAtA eDiTeriyamamAM zrI muMbai jaina yuvaka sauMdhane upakrame sva. maMgaLa jhaveraca da mahetA prerita sAtamA vidyAsatramAM suprasiddha kavi De. sureza dalAlanA pramukhapade 'kavitA ane dhama' saMvedanA' e viSaya upara traNa rasAtmaka ane abhyAsapUNa vyAkhyAne ApyAM temaNe vArtAlApa zailImAM viSayane vistArathI paNa cetya jALavIne sarala bhASAmAM nyAya Apyo te kAraNe sahaya bhAtrAne te ghaNAM AsvAdya nIvaDayAM. prathama divase temanA vyAkhyAnanA viSaya hatA H kabIra ane mIrA' zrI mu`bai jaina yuvaka sadhanA maMtrI zrI ke. pI zAhe sahunu vAgata karyAM bAda pramukhapadethI DaoN. sureza dalAle vaktAnA paricaya ApatAM kahyuM hatuM : 'bhALAbhAI aucityanA mANuka che te hindInA prAdhyApaka che, khagALI ane jamana bhASAnA jANakAra che. temanA pravAsa varSonA vAMcatAM kahI zakAya ke temanAmAM ApaNane nave rUpe kAkA kAlelakara maLyA che, te je rIte baMgALI sAhitya kRtionA anuvAda kare che te jotAM temanAmAM ApaNane AjanA ne AvatI kAlanA nagInadAsa pArekha maLe che. AALAbhASamAM nagInadAsa ane kAlelakara 'nene samanvaya thayo che.' kabIra ane mIrAM pre. bALAbhAIe 'kavitA sAthe dharma' savedRAne sanata sabaMdha che' e vidhAnathI viSamAM pravezatAM kahyuM : 'khIra ane mIza ane prathama bhakata che ane pachI kavi che. ...paNa baMnenuM bhAvavizva sAmasAmA cheDA upara che. zrI ane mIrAM ane vizvamAM virala kahevAya evA *vi che, baMne virala ghaTanArUpa che. kabIra evA saMta kavi che je kahe che: 'jo khALe kara apanA vahI cale hamAre sAtha.' te mIrAM saMsArayA virakata evI judI ja bhUmikA upara vicaratI yitrI che. kabIra ane mIrAM anne vacce seA vanuM aMtara che. kazmIra janme brAhmaNa paNa uchera vaNakara jJAtimAM gyA. khIra draSTA che. kAraNu, enAM pAtAnA aMtaranAM dvAra UghaDI gayAM hatAM. dhama' eTale izvara sAtheA manuSyanA sthApita sabaMdha ema hIne zrI bheLAbhARe kahyuM hatuM : dhama' e sa...sthAgata vastu svarUpe saMpradAyamAM sImita bane che, jema ke suradAsa puSTimAga'nA kavi hatA...khIra ane mIrAM ane evAM vi che je potAnI savedanA dvArA dhamanA baMdhanamAM baMdhAyA vagara aMgata bhUmikA upara parama tattva sAthe sabaMdha baMdha che. khIranI sAdhanA te potAnA samayanI sAdhanA paddhati anusAra hatI. khIranI kuMDalinI jAgrata thaI cUkI hatI. sahasrAra sthAnamAM pahoMcI gaganama DalamAM sthira thai hatI. yaugika prakriyA dvArA khIra anAhata nAnI zravaNAnubhUti sudhI paheoMcyA hatA. e je vAta kare che te yaugika paribhASAmAM kare che. ene je -anAhata nAda sabhaLAyA tenA ane Ana'da che. bheLAbhAinA vizeSa mALAbhAInA vArtAlApa zailInA vyAkhyAnanA vizeSa e hatA ke potAnAM ghaNAM vidhAnane emaNe khIranI aneka padA valithI pratyayAtmaka banAvyAM hatAM ane tethI temanuM vakatanya rasALa nIvaDayuM" hatuM. temaNe kahyuM': 'madhyakAlIna dhama bhAvanAmAM sasAranI kSaNikatAnuM Are paNa thayu che. jyAre upaniSadamAM jIvananA karyAya nakAra nathI jIvananA svIkAra che" madhyakAlIna kavi zmIranAM pademAM je upamAo che te paraparAgata che. temAM dhAradAra byuga pazu che. tenI kavitAmAM miTTInI philasUphI che. mATI kahe kuMbhArane e patithI zarU thatI padAvalinA ullekha karI vakatAe kahyuM hatu ke mATInA mukhamAM vicAra mUkIne kabIra peAtAnI padAvaline indriya grAhya banAve che. ane tyAM kavinA caherA te yogIne caherA banI rahe che. khIrane dhama'nA bAhyAcArA svIkArya nathI. tene izvara sAtheteA nAtA Atmanibha ra che athavA svakalpita che. khIra potAnI padAvalimAM rahasyavAdI sa'ta tarIke pragaTa thAya che. enI padAvala te enI ane paramAtmA vaccenA savAda che. enI dhama' vedanA laukika bhUmikA upara che. temAM enI pRzvaranA virahanI yAtanA che. aa milananA AnaMda pazu che je saMvedanA mAnavIya dharA upara che, tene kabIre parAtpara dharA sudhI lai javAnI vAta karI che. kabIranI padAvala sAkhI tarIke oLakhAya che. sAkhI eTale sAkSI khIranA izvara sAthenA prema satIne te zUravIranA che. temAM eka bAju satata sagrAma che, te khIjI bAju premanI abhivyakti che. prema hameDhAM samaNu mAge che. te sAthe prema irSALu pazu che, eTale ja kabIra kahe che H he izvara tuM mArI AMkhAmAM Ava eTale huM AMkheA badha karI dauM.' kazmIra potAne khuda samAna ane izvarane sAgara samA lekhe che. A AkhA samudra khudamAM AvIne samAI jAya tenA kabIrane Ananda che. tene pariNAme enuM mana dAi jaLa mastImAM ramamANa che. mIrAM madhyakAlIna kavayitrI mI! mevADanA rAjamahela cheADIne sAdhu satAnI sAthe vase che. mIrAMnI aneka pa`kti TAMkatAM zrI bhoLAbhAIe kahyuM : mIrAMe potAnAM sunA jaLathI prabhupremanI latA ugADI che. prema, AMsu DAra DAra amaravela khAi' mIrAM sAdhu saMtAne jo rAjI thatI paNa jagata dekhIne rAi saMta dekha haeNDa Ai, jagata khi rASTra' mIrAMnI karuNAnA vyApa ati vistRta che. mIrAMnI kRtiomAM tenI dhama' sa vedanA judI ja rIte pragaTa thAya che. kkhIra ane mIrAM te potAnA zvarane potAnI rIte meLave che. mIrAM kRSNa svarUpe Izvarane meLave che. te cheka bALapazuthI kRSNa sAthe prIti che. harinA sAkSAtkAra to khIra ane mIrAM baMne kare che. mIrAM gAya che: mukhaDAnI mAA lAgI re mehana pyArA, mukhaDu' meM jAyuM tAruM, jaga lAgyuM. khAruM sAruM, paraNuM to prItama pyArA.' kAraNa, mIrAMne zraddhA che ke harinu mRtyu thavAnuM haze tA ja mAru mRtyu thaze. ene vaidhavyanA bhaya Ape|Apa TaLI gayA. Ama joietA mIrA poteja rAdhA che. peAtAnA jIvananI je je ghaTanAnAM udAharaNa Ape che temAM mIrAM izvaranA mahimA kare che, priyatama jenAthI rIjhe Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sara ja che. vizabhAIe bahena karatA pati tA. 1-3-83 prabuddha jIvana te veza dhAraNa karavAnI e tatparatA ghakhave che. e sAMvariyA ke prezaranA vargo ane sAravAra kendra darazana pAmuM pahira kusumbI sArI." premanI premanI premanI re re saMkalana: zAMtilAla TI. zeTha mane lAgI kaTArI premanI. premanI kaTArInI vAta paNa kare che. dha saMcAlita "premaLa jAti" nA upakrame zrI cImanabhAI e vRMdAvananI vAta kare che ane mathurAnI vATa paNa pakaDe che, davenA saMcAlana heThaLa ekayuprezara dvArA upacAra paddhatinI darekane pitAnuM vRndAvana ne pitAnuM mathurA hoya che. tAlIma mATenA vargo chellA cha mAsathI paramAnaMda kApaDiyA zrI bhoLAbhAIe pitAnA vArtAlApamAM kavi vidyApati, kavi sAgRhamAM niyamita cAlatA hatA. temAM bAvana bhAd-bahene caMDIsa, TAgora, suradAsa--ema ghaNA kavione ucita joDAyAM hatAM. satrAMta parIkSA thatAM temAM uttIrNa thanAra darekane saMdarbhamAM te pratyekanI paMkitao upara paMkitao TAMkIne saMbhAryA. pramANapatro ApavAmAM AvyAM hatAM. mIrAnI bhakita ananya hovAnuM jaNAvI tenAM pado dhArmika A rIte uttINa thanAra ane A paddhatinI sArI juNapratibhAva uparAMta rasAnubhUti paNa karAve che ema kahIne vakatAe kArI dharAvanAra bhAIo-bahenomAMthI samaya ApI zake evA sevAbhAvI bhAIo-baheno dvArA zrI cImanabhAI davenA mArgadarzana kahyuM, mIrAMnI vyathA enI potAnI ja che ane e ja samaje heThaLa daradIonI sAravAra mATe vinAmUlya prAyogika dhoraNe che. eTale te e gAya che: zULI upara seja hamArI' athavA kendra zarU karavAno saMghe nirNaya karyo che. tadanusAra, dhAyalakI gata ghAyala jAne.' kabIra ane mIra bane gujarAtI tA. 13-2-1983 nA roja saMdhano pramukha Do. ramaNalAla bhASAmAM ogaLI gayAM che. emanI vANIthI ApaNI bhASA cI. zAhanA varadahaste paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM "ekayuprezara sampanna banI che. mIrAMnI keTakeTalI, ekaekathI caDiyAtI sAravAra kendranuM uddhATana karavAmAM AvyuM hatuM. uddaghATana karatAM ne mIrAMnA hadayanA kRSNalakSI vividha bhAvane asarakAraka rIte De ramaNabhAIe bahujana samAja mATe AvI sAravAranI upa~ vyakata karatI bhakita rasita paMkitao TAMkatAM TAMkatAM vakatAe giHid jaNAvI, A sAravAra paddhatithI badhAne rAhata thAya evare pitAnA vakatavyane atyaMta rasAtmaka ne AsvAdya banAvyuM hatuM. bhAvanA sAthe A kendranI pravRtti che bahu sArI rIte cAle - evA AzIrvAda ApyA hatA. che. sureza dalAle TUMkamAM vyAkhyAnane upasaMhAra karyo hato. kendranA mAnArDa saMcAlaka zrI cImanabhAI davee ekayuprezaranI (kramazaH) sAravAranA pariNAme samajAvI zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, AvA jJAna zibira sArvajanika kAmamAM UMDo rasa dAkhave che te aMge AnaMda vyakata saMdhanA upakrame devalAlI (ji, nAsika) khAte tA. 11, 12 karavA sAthe prathama, vargo mATe ane have sAravAra kendra mATe saMghe ane 13 mI mArca, 1983 nA roja "paMca mahAvrata' viSe jJAna maMjUrI ApI te mATe AbhAranI lAgaNI vyakta karI hatI. zibira yojavAmAM AvI che. eka basanA pesenjara jeTalAM nAme saMghanA maMtrI zrI ke. pI zAhe jaNAvyuM hatuM ke zrI cImanabhAI davenA mArgadarzana heThaLa AvI sAravAra aMgenA 1e lakhAI gayA chehave navA nAma noMdhAze nahIM. vyakita dITha kendro cAle che, ane bIjA pAMca kendro zarU thavAnAM che. A rU. 50= cAja' rAkhavAmAM AvyA che. badhA kendro pAchaLa pratidina 16 kalAka pahAthe' manAtuM kAma devalAlI javAnI vyavasthAthI mAMDIne anya vigate mATe karanAra zrI gImAMI baSikakSAnI vyakita che. emanuM saM zibirAthIeAe tA. 7-3-83nI tA. 9-3-1983 sudhImAM taraphathI sanmAna karavAnI vinaMtI karatAM De, raNubhAie caMdana- kAryAlayamAM saMparka sAdhavA vinaMtI. hArathI zrI cImanabhAI davenuM abhivAdana karyuM hatuM. zrotAoe tALIothI emAM sUra purAvyA hatA. vasaMta vyAkhyAnamALA zrI ke. pI. zAhe "premaLa jyoti'nI pravRttio gauravaprada che, ema jaNAvI saja ke tarIke maLelAM zrImatI AgAmI : vasaMta vyAkhyAnamALA, tA. 4 nirUbena ane zrImatI kamalabena pIsapATI temaja anya bahenanA eprilathI tA. 7 eprila, 1983 sudhI, tAtA sArA sAtha ane sahakAranI prasaMzA sAthe A pravRttinuM , esiriyama, bekhe hAusa, brusa sTrITa, muMbaI 1 khAte philaka vistAravAnI bhAvanA vyakata karI hatI. jAze. viSaye ane vakatAo aMgenI vigate yogya " "premaLa jyoti" nA saMyojaka zrImatI nirubahene sabhAnI samaye jaNAvavAmAM Avaze. zarUAtamAM prArthanA karI hatI ane sabhAnA aMte sau paratve hRdayapUrvaka AbhAranI lAgaNI vyakta karI hatI. alpAhAra amara jarIvAlA cImanalAla je. zAha ane cA-pANIne nyAya ApI sabhA samApta thaI hatI. saMyojaka ke, pI, zAha ekayuprezara paddhatithI sAravAra mATenA tAlIma vargonI navI beca samavAra, tA. 7-3-1983 thI zarU thaze. A tAlIma kendrane samaya dara somavAre baporanA 2-30 thI abhyAsa vartuLa 4-0 sudhI raheze. A padhdhatithI upacAra mATenuM sAravAra kendra, tA 7-3-83 thI e ja rIte dara somavAre sAMjanA vatA-zrI DAhyAbhAI kakalabhAI zAha 4-0 thI 5-0 daramiyAna niyamita kAma karaze. sarva viSaya-zAMta rAsa prakAranA daradIonI sAravAra vinAmUlya karavAmAM Avaze. thaLa : paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha samaya : budhavAra tA. 9mI mArca 1983, sAMje cha vAge. - A paddhatithI sAravAra karavA mATe, tAlIma levA - rasa dharAvatA sau sabhyane samayasara upasthita utsaka bhAI-bahenone tAlIma kendra ane daradIone, sAravAra kendrano vikAsa keca lAbha levA vinaMtI che. rahevA vinaMtI. * * sudhabhAI ema. zAha cImanalAla je. zAha zrImatI nirUbena esa. zAha cImanalAla je. zAha saMjaka ke. pI. zAha zrImatI kamalabena pIsapATI maMtrIe saMyeja ke, "premaLa jyoti maMtrIe maMtrae. pakaDavA mA kAma mA T] - Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2para prabuddha jIvana tA. 1-3-83 naMdagAMva : amArI mulAkAta saMkalana zAMtilAla TI. zeTha. khe sAutha roTarI kalame thANA jillAnA mora gAmanI mAnajIka aAvela naMdagAMvane dattaka lIdhuM che, je muMbaIthI so kIle mITara ane pAlagharathI 20 kIlo mITara dUra che. borIvalI, vIrAra -ane thANuthI basamAM tyAM javAya che. naMdagAMvamAM 118 kuTuMbenI 'kula 870 nI vasati che. moTe bhAge garIbInI rekhA heThaLa " cjIvatA A lokone comAsAmAM thoDI majUrInuM kAma maLe che, "AjanA divasemAM navarAza. eTale dArUnI lata lAgI jAya. pANI mATe tyAM eka ja kUve che. eTale pIvAnA pANInI 5NuM kheMca rahe che. nAnA ghAsanA jhuMpaDAmAM vasatA A lekene paheraveza thayuM phATaye-tUTa hoya che. kherAka 5Nu eka TaMka maLe te maLe, AvA A gAMvane dattaka laI, grAma sudhAraNAnuM pAyAnuM kAma karanAra bekhe sAutha roTarI kalabanI pravRttionA nirIkSaNa mATe kalabanA adhikArI zrI je. pI. zAha ane -LakI ena. Ara. zAhe zrI muMbaI jaina yuvaka sa dhanI kArobArI -samitinA sabhyone naMdagAMvanI mulAkAta levAnuM nimaMtraNuM ApyuM. tA. 20-2-1983 nA roja ame naMdagAMva gayA ane tyAMnuM kAma joine tathA amArI mulAkAta mATe muMbaIthI javA AvavAnI * tathA bhojana vagerenI suMdara vyavasthA jene ame bahu prasannatA anubhavI. tyAMnI pravRttionI TUMkI vigata nIce pramANe che. A pravRttine prANu che, muMbaInA jANItA gAyanekolojisTa 'De. e. je. zAha. chellA dasa-bAra varSathI teoe tyAM davAkhAnuM zarU karyuM che ane vinAmUlya sevA Ape che, dara - zani-ravivAre teo muMbaIthI tyAM jAya che ane tayAra davAo levAne badale teo tyAM hAthe davA banAve che ane * daradIonI cikitsA tema ja sAravAra kare che. temanI gerahAjarImAM emane nekara sAravAra kare che ane Do. e. je. zAhe tene sAravAra aMgenI tAlIma paNa ApI che. garIbIne kAraNe eka TaMka pUratuM paNa khAvA na maLe, eTale piSaNano abhAve mAMdagI Ave, A mATe Do. e. je. zAhe dararoja eka vakhata chokSa ApavAnI zarUAta karI che ane enuM pariNAma paNa sAruM AvyuM che. jAtajAtanA -jahemAnA kAraNe zarUAtamAM davA na letA grAmavAsIone emaNe dhIme dhIme vizvAsa saMpAdana karyo che. okhe sAutha roTarI kalabe paNa A kSetramAM thoDA varSothI rasa ghaTe zarU karyo ane grAma sudhAraNAnuM kArya hAtha dhayu. naMdagAMvane pAMca vibhAgamAM vaheMcI dIdhuM che ane sArA jhuMpaDA badhI ApI raheThANanI samasyA haLavI karI. tyAra bAda pratyeka jhuMpaDAne vijaLInI suvidhA pUrI pADavAmAM AvI. zikSaNa mATe prAthamika zALA zarU karI ane hAla 100 bALake abhyAsa kare che, e vavadyAthIoe esa. esa. sI. nI parIkSA paNuM ApI che. eka "bALa maMdira paNa zarU karyuM che, jemAM 35 bALake abhyAsa kare che. A bALa maMdira' 'samAjavAdI mahilA maMDaLa, pUnA -taraphathI cAle che. tyAMnA zikSaNa aMgenI javAbadArI mATuMgAnI ema. ema. pI. zAha mahilA kolejanA prA. mRdulAbena zAha saMbhALe che. teo paNa prAya: dara zani-ravivAre naMdagAMva jAya che. nA dara mahinAnA trIjA ravivAre grAmavAsIonuM samUha bhojana cI jAya che tyAre eNe sAutha roTarI kalabanA adhikArIe tyAM acUka jAya che ane emanI sAthe bhojana vadhe che. grAmyavAsIone saMkeca dUra karavAmAM ane emane vizvAsa saMpAdana karavAmAM sahabhojananI A sUjhe mahattvano bhAga | bhajavyuM che. aspRzyatAne khyAla paNa AthI dUra karI zakAya che A badhI pravRttionA nirIkSaNathI amane khUba ja 'teSa thaze ane kAryakarane aMtarathI dhanyavAda ApyA. pRSTha 244 parathI colu che: (1) rati (2) prajotpatti ane (3) dharmasaMpatti. A traNamAM pahelA karatAM bIjo ane bIjA karatAM trIjo hetu caDhiyAta che. keIkanA jIvanamAM koI paNa ekane, koIkanA jIvanamAM bene ane kAIkamAM e traNeyane sthAna hoI zake. sAmAnya lokonA jIvanamAM mAtra ratine sthAne hoya che, prajotpatti te enI meLe thAya te thAya ane dharmasAdhanAnI te emane svapneya kalpanA hotI nathI. emanAthI uccatara kakSAnAM daMpatIomAM traNeya hetuone sthAna hoya che, paraMtu kaIka virala uccatama daMpatIonAM jIvanamAM rati ane prajotpatti nahIM pahelethI mAtra dharmasAdhanAne ja sthAna hoya che. ApaNuM zAstrakAroe patnIne mATe "sahadharmacAriNI" zabda praya che temAM sthala jIvana-vyavahArathI mAMDIne sUkSmatama adhyAtmika sAdhanA sudhIne arthamAM rahelI che. tyAga, saMyama, sahakAra, sahiSNutA ItyAdinI bhAvanA vinA dAmpatyajIvana lAMbA samaya mana damaya rahI na zake. kamabhAgarahita dAmpatyajIvana paNa ullAsamaya hoI zake evuM duniyAnA bahu ochI dezanA lokone pratIta thatuM hoya che. lagnanI prathama rAtrithI ja pitAnI ATheya patnI sAthe dIkSA lenAra jammumAra athavA ekabIjAnI jANa vinA ekathI zukala pakSanI ane bIjAthI kRSNa pakSanI brahmacaryanI pratijJA levAI jatAM te sAcI niSThAthI jIvanabhara nibhAvanAra vijaya zeTha ane vijyA zeThANInA ullAsamaya ane ArAdhanAmaya dAmpatyajIvananI ane evA bIjA keTalAMye daMpatIonI vAta te pazcimanA jagatane gaLe na Utare tevI che. alabatta, bhAratamAM badhAMnuM lagnajIvana bahu sukhI hoya che, ema te na ja kahI zakAya. bhAratamAM sTAcheDA jaladI levAtA nathI. kAyadAnI dRSTie yuropa-amerikA jeTaluM saheluM paNa nathI, paraMtu je e saraLa bane che ane lekaniMdAnuM kAraNa ochuM thAya te saheje pAMca-paMdara TakA evAM daMpati e heI zake ke je chUTAcheDA laIne vadhu sukhI thaI zake dhana ane sAsune trAsa, Arthika parataMtratA, ekalA rahevAnI hiMmatane abhAva, lekaniMdAne Dara, keTalIka sAmAjika pratikULatAe-ityAdi kAraNe strI chUTAcheDA letI nathI ane lAcArIthI jIvana pUru kare che. keTalIka kAyama mAMdI rahetI strIonI, vidhavA banyA pachI tabiyata sudharatI jAya che temAM paNa AvuM eka kAraNa raheluM hoya che. dAmpatyajIvanamAM pati-patnI baMnenA pakSe keTalIka sahiSNutAnI apekSA rahe che. pati ane patnI vacce vaya-bheda, zikSaNa-bheda, ruci-bheda, draSTi-bheda, lakSya-bheda vagerenA kAraNe matamatAMtara avazya hoI zake. emAM sahakAra, sahiSNutA ane samabhAva hoya te dAmpatyajIvana samagra dAmpatyajIvana eka paNa ugra zabada vinA susaMvAdI rahyA kare ane premamaya cAlyA kare evuM te sAmAnya rIte asaMbhavita gaNAvuM che. lagnajIvanamAM sa dharSa ke visaMvAda, bakarInA yuddha, RSinA zrAddha ane prabhAtinI medhagajanAnI jema apajIvI hoya che? ajAyuddhamRSizrAddhaM. prabhAte meghaDambaram / _strIbhartuH kalahazcaiva cirakAlaM na tiSThati // visaMvAdanuM vAdaLa pasAra thaI jAya eTale pharI pAchuM dAmpatyajIvana susaMvAdI bane che. mATe ja je DAhyA strI-puruSe matabheda ke takarAranI najIvI bAbatene bahu moTuM rUpa ApatAM nathI, temanuM dAmpatyajIvana saraLatAthI cAle che. sukhI dAmpatyajIvana e paNa eka kaLA che, jene e haratagata che tene AvA prazno naDatA nathI. ! mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. reDa muMbaI 400 004. Te. naM. 350296 : mudraNasthAna : TreDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha reDa, giragAma, muMbaI 4 phena H 35683ra Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By/South 54 dlcence No. : 37 da, f / prabuddha jena'nuM navasaMskaraNuM . varSa:44 aMka:22 PETY , muMbaI, tA. 16-3-83. muMbaI jaina yuvaka baMdhanuM mukhapatra : pAkSika vArSika lavAjama rU. 20 paradeza mATe ziliMga 60 chUTaka nakala rUA. 1-00 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha sAmudAyika mAnavahatyA ra ramaNalAla cI. zAha prANIomAM, hiMsaka prANIomAM suddhAM mahemAhe khAsa kalaha A te AsAmamAM cUMTaNIo yojAI gaI. paraMtu e nathI hota ane hoya te te kSaNika hoya che. paraMtu manuSya rakataraMgI cUMTaNIonI kiMmata ghaNuM meMdhI cUkavavI paDI che." pAse buddhi che ane e buddhi vaDe upajAvelAM ghAtaka zastra cUMTaNIne kAraNe negaoNga, dAraMga, AlaparA, kAmarUpa vagere che. pitAnA parivAra, samAja ke rASTra mATe mamatvanI utkaTa jillAonAM gAmaDAMomAM be hajArathI vadhu mAnavenI hatyA lAgaNI enAmAM che. dUranA bhaviSyane te vicAra karI thaI che. zake che. pitAnA hitAhitane te samaje che, ane AsAmamAM thayelI sAmudAyika mAnavahatyA e A prakA manuSya manuSya vaccenI sthaLa bhedarekhA te tarata zodhI kADhI ranI hatyAne duniyAmAM pahelo prasaMga nathI. mAnavajAtanA zake che. pariNAme jenA pratye pitAne verabhAva hoya tevA itihAsamAM sAmudAyika mAnavahatyAnA prasaMge vakhatovakhata bIjA manuSyonA AkhA varganuM nikaMdana kADhI nAkhavAnI banatA rahyA che. khuda bhAratamAM pAkistAna ane bhAratanA veravRtti tenAmAM bahu jora pakaDatI hoya che. yuddha samaye A vibhAjana vakhate ghaNuM moTA pAyA upara sAmudAyika vRtti vadhAre vyApaka bane che ane aneka nirdoSa mAnanI mAnavahatyAnA saMkhyAbaMdha banAvo banyA hatA. bIjA katala thaI jAya che. vizvayuddha vakhate jarmanImAM lAkho yahUdIonI hatyAno sAmAnya manuSyamAM kudaratI rIte ja bIjA manuSya sAthe itihAsa kamakamATIbharyo che. susaMvAdI jIvana jIvavAnuM valaNa rahyuM hoya che. jema veranI varNa, jAti, dharma, bhASA, kema, pradeza vagerenA bhedane bhAvanA Itara prANIo karatAM manuSyamAM sauthI vizeSa rahelI kAraNe jayAM jayAM rASTramAM, jillAmAM, nagara ke nAnA gAmaDAMnI hoya che, tema dayA ane karuNAnI lAgaNI, prema ane sahazerIomAM sAmasAmA be samAna pakSa paDI jAya athavA kAranI bhAvanA, tyAga ane paragajupaNAnI vRtti paNa manuSyamAM eka varga bahumatImAM hoya ane bIjo varga laghumatImAM hoya ja sauthI vizeSa rahelI hoya che. pariNAme sAdhAraNa tyAM kaIka vakhata paraspara hitanA moTA saMgharSanA kAraNe manuSya ekaMdare duniyAmAM sarvatra susaMvAdI ane zAMtimaya acAnaka athaDAmaNa thAya che, ane hiMsAno dAvAnaLa phATI jIvana jIvatA hoya che. dharatIne evo koI pradeza nIkaLe che. veranI vRtti tyAre eTalA vegathI prajavalita nathI, e kaI khUNe nathI ke jyAM keTalAka manuSya. bane che ane vizALa sAmudAyika jene kAraNe eka yA bIjI daSTie laghumatImAM na hoya ane chatAM eTalI badhI pivAya che ke ghaDIkamAM seMkaDe pahajAre nirdoSa bahumatI vaga sAthe sahakArabhayuM, premamaya ane zAMtimaya mANasonI katala thaI jAya che. AvA atyAcAronI vAtamAM jIvana jIvatA hoya. paraMtu jyAre duSabharyA kRtrima paribaLe nimitta kayAreka kaI ekalakala vyakitanI avaLacaMDAI tene uzkere che tyAre tenuM zAMtimaya, susaMvAdI jIvana hoya che, kayAreka koI kemI, pradezavAdI, rAjadvArI ke sAmA- khaLabhaLI zake che. paraspara bhrAtRbhAva adazya thavA jika netAnI vairaviSayukata vANI hoya che; kayAreka kaI kahevAtA lAge che ane vaimanasyanI unmAdayukata lAgaNI pravartI dharmajhananI netAne prakepa heya che, te kyAreka samagra rahe che. kayA pakSe keTalI hAni thaI che tenI tulanA thAya che samudAyanI sAmudAyika tIvra lAgaNIne joradAra paDa hoya che. ane anya pakSane vadhu hAni pahoMcADIne rAjI thavAya che. mAnava samudAyamAM "ApaNA leka' nI svAthI saMkucita koIkavAra koI eka vagaranI rASTramAM laghumatI hoya che, bhAvanA samaye samaye, sthaLe sthaLe badalAtI rahe che. paNa ene kaI eka jillAmAM bahumatI hoya che; kayAreka jyAre e utkaTa bane che ane pitAnuM hita athavA pratiSThA jillAmAM laghumatI hoya che, paNa enA keIka zaheramAM jokhamamAM che evI uzkerATabharI lAgaNI keI emanAmAM bahumatI hoya che athavA zaheramAM laghumatI hoya che, paNa enA 'pravartAve che tyAre tevA loke vagara vicAryuM tarata ghAtaka keIka vistAramAM bahumatI hoya che, tyAre A laghumatI vagara hathiyArane Azraya le che. asAmAjika tattva paNa pitAnA vadhu paDatA AtmavizvAsathI athavA pitAne koIne Dara nathI aMgata verane badale levA AvI taka jhaDapI le che. evI sabhAnatA batAvI devAnA AzayathI uzkerAIne bahumatI - pRthvInAM sarva prANIomAM eka manuSya ja evuM prANI varga upara AkramaNa kare che. paraMtu bIjA pradeza upara enA che ke je bIja nirdoSa manuSyanI katala karI nAkhe che. bIjA pratyAdhAto avaLA paDe che ane eka nAnA sarakhA chamakalA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 1. tA 16-3-83 mAMthI cAre bAju mAnavahatyAnI moTI Aga phATI nIkaLe che. mAnavahatyA khuda sarakAra taraphathI thayA karI che. jAsUsI,. vera ane prativeranI paraMparA cAle che, je asaMkhya manuSyane duzmano sAthe maitrI, sarakAra sAthe asahakAra ItyAdi. bhoga laIne zAMta thAya che. prakAranA dezadrohanA sAcA khoTA AkSepo mUkI tevA kahevAtA. kayAreka bahumatI vaga ladhumatI varganI nirbaLatAne lakSamAM dezadrohIone vakhatovakhata pakaDI hArabaMdha UbhA rAkhI laI ene upara pitAnuM varcasva vadhu ne vadhu jamAvavA jAya baMdUkanI goLIe vIMdhI nAkhavAmAM Ave che. pitAnI sattA. che. pariNAme enA Akramaka valaNa ke vartanane jarA TakAvI rAkhavA mATe bahu moTA pramANamAM A rIte sarakAra. sarakho paNa pratikAra laghumatI varga taraphathI thAya che tyAre taraphathI ja mAnavabhoga levAya che. paraspara asahiSNutAmAMthI ghora hiMsA acAnaka phelAI jAya che. mAnavajAtimAM vakhatovakhata thatI sAmudAyika hatyAne manuSyane mATe pitAnA astitvano prazna sauthI mahattvano kayAreya aMta nahi Ave zuM ? itihAsanA pAne jagalI che. jyAre ene vahema paDe che ke anya varganI kaIka AdivAsIothI mAMDIne sudharelI Adhunika prajAo: hilacAlane kAraNe pitAnuM samagra astitva jokhamamAM AvI sudhImAM sAmudAyika hatyAnA seMkaDe banAvo noMdhAyA che. paDaze tyAre te prANute paNa pitAnA astitvane TakAvI mAnavajAtie kudarate nimelA bhede uparAMta aneka prakAranA rAkhavAno prayatna kare che. laDI lIdhA vagara chUTake nathI, kRtrima bhede paNa utpanna karyA che. jyAM, ane emAM ja kadAca ochAmAM ochuM jokhama rahyuM che sudhI bheda che tyAM sudhI vigrahane sadaMtara , nivArI. ema tene lAge che. je te laDI nahi le te pitAnuM zakAze nahi. jyAM jyAM jyAre jyAre bhedamAM paNa abheda buddhinAM astitva ni:saMzaya nAbUda thavAnuM ja che. paraMtu je te laDI arthAta ekatvanAM ke bhrAtRbhAvanAM darzana mAnavajAti karI nahi. leze te kadAca bacI paNa javAze. kahyuM che: mayudde thuMyam zake tyAM tyAM ane tyAre tyAre e bhedonA pramANamAM eno bhoga. kRyu. yudde kavita saMgrAyaH ! AvI paristhiti jayAre nimaya che tyAre ubhaya pakSe veranA dAvAnaLane bhoga dhaNa mANase bane che. levAte raheze. manuSyamAtra samAna che evI dRSTivALA, mAnavaA dharatIkaMpa, pUra, rogacALe dukALa vagere kudaratI kalyANanI bhAvanAvALA samAjanetAo, saMniSTha kAryakare. ApattiomAM ekasAmaTA ghaNA badhA mANase mRtyu pAme athavA saMta prakRtinA dharmAcAryo zAMtidUta banIne pracAra kare che, paraMtu te paristhiti judI che. yuddhabhUmi para ghaNuM teTalA pramANamAM evI hiMsA nivArI zakAya. badhA sainiko mRtyu pAme che, paraMtu temanI vAta judI che, acAnaka phATI nIkaLatA dAvAnaLa ane hatyAkAMDane kAraNa ke maravA ke mAravA nIkaLelA mANasenI e vAta che. polisa ke lazkaranA zastranI sahAyathI dAbI daI zakAya che; paraMtu nirdoSa strIo ane bALaka sahita sAmAnya manuSyo paristhiti zAMta thatAM tapAsa paMca nImIne gunegArone zikSA. pitAnuM nirupadravI zAMta jIvana jIvatAM jIvatAM pitAnA paNa karI zakAya che. te paNa zAMtinA mizanarI netAo peTane khADe mAMDa bharatAM hoya che ane jemane varNa dhama, ane kAryakartAo jeTaluM dUragAmI kArya karI zake teTaluM zastranI jAti, bhASA, vagere mATe kazo ja Agraha hote nathI tAkAtavALA pilisa ke lazkaranA mANaso na karI zake. jayAM evA nirdoSa mAnavasamudAya upara zakitazALI vipakSa acAnaka AvA hatyAkAMDe pAchaLa khuda sarakArane ja chUpe hAtha hoya che chApe mArIne, hathiyAro vaDe ke Aga lagADIne anya koI tyAM zAMtisenA paNa keTaleka aMze lAcAra banI jAya che. . rIte temanI katala karI nAkhe che tyAre manuSya keTale badhe. pitAnI aMgata mahattvAkAMkSA mATe ke pitAnA dharma, kAma pAzavI banI zake che tene khyAla Ave che. kayAreka AvI ke pakSanA rakSaNa ke vijaya mATe jemanA citramAM sAmudAyika cinagArI pragaTAvanArAone pitAne paNa kalpanA nathI hotI ke enuM pariNAma ATaluM badhuM bhayaMkara Avaze. mAnavahatyAne pApamaya vicAra raphare che te zAMta ane nirmULa bIjA vizvayuddha pachI duniyAnA ghaNA dezamAM sAmudAyika thAe ane emane sadabuddhi saddavicAra sAMpaDI rahe e ja mAnavahatyAnI eka vizeSa pravRtti vajera pakaDatI jAya che. je ApaNI prArthanA hovI ghaTe. lokonA hAthamAM potAnA dezanI sarvoparI sattA Ave che . . . * vasaMta vyAkhyAnamALA ** teo ema mAne che ke potAnI sattAne AMca na Ave e zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 4, 5, 6 rIte saraLatAthI rAjya karavuM hoya te virodhIone khatama ane 7 eprila, 1983nA roja vasaMta vyAkhyAnamALAnuM karI nAkhavA joIe. kAI baLavAna virodhI netA ke Ayojana karavAmAM AvyuM che. enA mahattvanA be-cAra sAthIdAronuM ane pAMca-pacAsa moTA viSaya: Future of Centre and State anuyAyIonuM astitva je nAbUda karavAmAM Ave te pachInA Relationship in India. anuyAyI varganuM jora nabaLuM paDI jAya che. ene lIdhe kazA sthaLa: tAtA oDiToriyama, brusa sTrITa, keTa, muMbaI, 1paNa kAraNa vinA athavA jAheramAM peTA Aropa mUkIne paraMtu taTastha deTamAM kAyadesara kAma calAvyA vinA, baMdUkanI samaya: dararoja sAMjanA 6-0 kalAke goLIe temanI rItasaranI hatyA karI nAkhavAmAM Ave che. AvA vyAkhyAtAo: zrI bAbubhAI jazabhAI paTela, zrI banAvo jayAM lazkarI saramukhatyArazAhI che tyAM vadhu bane che. kuladIpa nAyara, zrI rAmakRNa hegaDe. sAmyavAdI dezamAM paNa bIjA deze karatAM AvA banAvo prathama divase zrI cImanalAla cakubhAI zAha vasaMta vizeSa pramANamAM banatA hoya che. vyAkhyAnamALA' e rIte vyAkhyAnamALAnI nAmakaraNa vidhi tAjetaramAM yunAITeDa nezansa taraphathI mAnava adhikAra zrI bAbubhAI jazabhAI paTelanA varadahaste karavAmAM Avaze. paMcane ahevAla pragaTa thayuM che ane temAM jaNAvavAmAM AvyuM savigata kAryakrama have pachI jaNAvavAmAM Avaze. che ke chellAM paMdareka varSamAM duniyAmAM vIsa lAkhathI vadhu mANasanI amara jarIvALA cImanalAla je. zAha kAyadesara kesa calAvyA vinA hatyA thaI che. temAM mukhyatve sapejaka, ke, pI. zAha IrAna, dakSiNa AphrikA, AjenTinA, kolambiyAM, vATemAlA, .. yugAnDA, vagere dezo che. A dezamAM AvI sAmudAyika vasaMta vyAkhyAnamALA maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMdha Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-83 prabuddha jIvana pUjya sva. kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAja ramaNalAla cI. zAha pa. pU. zrImad vijayakuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAja phAgaNa vase che, ene lIdhe emanAM pustakone pracAra pUrva AphrikAmAM suda 4 ne guruvAra, tA. 17mI phebruArI 1983nA dine ghaNo badhe rahyo che. pariNAme pUrva AphrikAnA jenA dharma savAre 10-03 kalAke jAma-khaMbhALiyAmAM 63 varSanI vaye jIvana para emane prabhAva ghaNo badho paDayo che. pUrva AdikALadharma pAmyA che. emanA kALadharmanA samAcAra chApAmAM kAmAM mosA, nAirobI ItyAdi zaheromAM bhagavAna mahAvIranA vAMcatAM meM emanA parama bhakta zrI zazikAntabhAI mahetAne 250 0 mAM nirvANa mahotsava prasaMge amAre tyAM javAnuM rAjakeTa phonathI saMparka karyo hate.. emaNe kahyuM ke pote thayuM hatuM tyAre zrI kezavajIbhAI rUpazIbhAI, zrI vAghajIbhAI aMtima samaye tyAM hAjara hatA ane eka jaina sAdhu gukA vagere saMdhanA AgevAno sAthenI vAte dvArA jANavA bhagavaMtanuM samAdhimaraNa kevuM apUva hoI zake te pratyakSa maLyuM hatuM, ane pratyakSa jovA maLyuM hatuM ke zrI kuMdakuMdajovA maLyuM. vijayajInAM pustaka, lekhe, pa, ityAdi tyAMnA lokone mATe vartamAna jaina zramaNa samudAyamAM jemanA pratye ApaNane keTalAM badhAM preraNArUpa banI rahyAM che. atyaMta pUjyabhAva thAya evA AcAryomAM pU. zrI - pu. kuMdakudasUrijIne mAre piMDavAmAM ane pAlItANumAM, kuMdakuMdasUrIzvarajIne gaNAvI zakAya. teo gacchAdhipati parama ema be vakhata maLavAnuM thayuM hatuM. pAlItANAmAM huM emane zAsana prabhAvaka pU. vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjanA maLyA hatA. tyAre bahu nirAMte emanI sAthe ghaNA viSaya para praziSya ane pU. sva. bhadraMkaravijayajI gaNivaryAnA ziSya hatA. pU, ghaNI vAta thaI hatI. e vakhate emaNe mane pitAnA lakhelAM rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjanAM ziSyaratnomAM panyAsajI mahArAja ghaNAM pustaka vAMcavA mATe bheTa ApyAM hatAM. pU. kuMdakuMdasUrijIne tarIke suprasidhdha, namaskAra mahAmaMtranA parama ArAdhaka ane maLIe tyAre emanI saraLatA ane pavitratAnI suvAsa ApaNane vividha zAstrIya viSaya upara svAnubhUtine AdhAre maulika UMDI sparzI jAya. eka jJAnI, bhagavaMta keTalA badhA pavitra prakAza pADanAra evA zrI bhayaMkaravijayajI mahArAjanA nAmathI ane saraLa hoI zake tenA udAharaNarUpa emanuM jIvana hatuM. jAgye ja koI dharmAnurAgI navakAra mahAmaMtranA ArAdhaka jaina pU. kuMdakuMdarijIno cAlIsa varSane dIkSA paryAya hato. aparicita haze. pU. paMnyAsajI mahArAjanA kALadhama pachI A dIkSA paryAyamAM emaNe vividha anuSkAne, yAtrAo, charI paTTadhara ziSya zrI kuMdakuMdasUrijI mahArAjanA zire emanA pALatA saMdha, upadhAnatapa, graMthalekhana, ItyAdi dvArA dharmanI samudAyanI javAbadArI AvI hatI. teo pitAnA gurumahA ghaNI sArI prabhAvanA karI che. rAjanI pAchaLa pAchaLa ATalA jaladI ApaNI vidAya leze - pU. kuMdakuMdamUrijIe lagabhaga eMsI jeTalAM pustako lakhyAM che. evI kalpanA nahotI. emAM 'namaskAra ciMtAmaNi," "AnaMdaghana vasI bhAvArtha, pitAnA gurUnI jema zrI kuMdakuMdasUrijIe paNa namaskAra yazovijayajI cAlIsA bhAvArtha,' 'ArAdhanAsAra,' 'namaskAra mahAmaMtranI anerI ArAdhanA karI hatI. emaNe "namaskAra mahAmaMtranAM dRSTAMta, japa sAdhanA,' 'maMgalaprakAza,' 'citralekhAnI ciMtAmaNi" nAmane je graMtha lakhe che te paNa e viSayane catura vAte," bedhadAyaka daSTAMte (agiyAra bhAga),'samAdhimAhitIsabhara pramANabhUta graMtha gaNAya che. sudhA, vagere graMtha suprasidhdha che. emAMnAM keTalAMka vidvatApUrNa che - pU. kuMdakuMdasUrijIno janma saurASTranA hAlAranA moTAmAMDhA ane keTalAMka sAmAnya vAcako mATe bodhapreraka che. nAmanA gAmamAM thayo hato. emanuM pUrvAzramanuM nAma kezavajIbhAI zrI kuMdakuMdasUrijInI tabiyata chellA keTalAka samayathI puMjAbhAI hatuM, emaNe zALAmAM meTrika sudhIne abhyAsa sArI rahetI na hatI. temane kiDanInI takalIpha hatI, ane karyo hato. tyAra pachI dharma pratye emanI prIti vadhatI gaI divase divase te vadhatI jatI hatI. tema chatAM temaNe pitAnI hatI. pa. pU. zrI rAmacaMdrasUri, pa. pU. zrI bhadda karavijayajI saMyama-ArAdhanAmAM jarA paNa zithilatA AvavA dIdhI -vagerenA saMparkamAM AvatAM temane dIkSA levAnI bhAvanA thaI na hatI. amadAvAdamAM chellA cAturmAsa pachI jAmakhaMbhALiyAmAM ane mahArASTramAM nAsika jillAmAM vaNI gAme emaNe lagabhaga cAra ArAdhakane upadhAnatapanI ArAdhanA temaNe zarU saM. 1998mAM dIkSA lIdhI hatI. jema emanA gurumahArAja karAvI hatI. upadhAnatapamAM savArathI te sAMja sudhI Akho divasa zrI bhayaMkaravijayajI AcAryAdi padavIthI vimukha hatA tema vividha prakAranI dharmakriyAo karavA-karAvavAnA kAraNe zrama zrI kuMdakuMdarijIne paNa padavInI kaI abhilASA nahotI. paDe e svAbhAvika che. pitAnI lathaDatI tabiyata chatAM lagabhaga ADatrIsa varSa emaNe munipadamAM ja saMtoSa mAnyo hate. pU. kuMdakuMdasUrijIe A javAbadArI upADI hatI. pitAne emanA gurunA kALadhama pachI samudAyanI vyavasthA ane vyavahArane deha have vadhu samaya TakavAne nathI ene aNasAra emane lakSamAM laI saMghanA AgrahathI temaNe saM. 2037mAM panyAsapadavI AvI gayA hatA. tema chatAM teo cittanI pUrepUrI svasthatA lIdhI ane tAjetaramAM ja saM. 2038mAM amadAvAdamAM AcArya dharAvatA hatA. emanI mAMdagI phAgaNa suda ekame gaMbhIra banatAM padavI svIkArI hatI. emanA ziSyamAM pU. khAMtivijayajI pU. tyAM upasthita thayelA judA judA saMghanA AgevAnoe cArTa vasenavijayajI, pU. kamalasenavijayajI, pU. vIrasenavijayajI vimAna karIne emane amadAvAda ke muMbaI jevA moTA zaheranI vagere paNa uttama ArAdhake che. hespiTalamAM dAkhala karavA mATe vicAra karyo paraMtu tenI pU. kuMdakuMdasUrijInA pUrvAzramanAM keTalAMka sagAo ane khabara paDatAM pU. kuMdakuMdasUrijIe te mATe spaSTa InakAra emanI jJAtinA jene meTI saMkhyAmAM pUrva AphrikAmAM karyo hate. emaNe sabhAna avasthAmAM pitAnA ja hAthe ciThThI Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 lakhI ane rAjakATanA zrI zazikAntabhAi mahetAnA tathA potAnA guru' pU. zrI mahAsenavijayajI mahArAjane ApI hatI. emAM lakhyuM hatu, 'A bImArImAM kadAca huM mebhAna khanI jAuM te mArA cAritryadhama ne bAdhaka, evI kAi pravRtti, mArA zarIra aMge karaze nahi.' prabuddha jIvana potAnI a Mtima kSaNAmAM pU. kuMdakuMdasUrijInA uddagArA hatA ke "mArA dAdA gurumahArAja zrImad vijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAje mane cAritryadhama ApyA, mArA pUjya guru mahArAja zrI bhadraMkaravijayajI mahArAje mane maitrIbhAvathI navaDAvI dIdhA ane zrI sakaLa sadhe mane vAtsalyabhAvanuM dAna karyu. have mAre zI khAmI che? mArI tame jarA paNa ciMtA na karazo. huM sArA sthAne jAuM hyuM,' tyAra pachI barAbara 10-02 klAke emaNe kahyuM, mane padmAsane esADA ane bhagavAnanAM darzana karAvo.' eTale temane beThA karI padmAsane besADavAmAM AvyA ane za'khezvara pArzvanAtha bhagavAnanAM darzana karAvavAmAM AsAmanA chellA keTalAya divasothI savAranuM chApu kALajA vIMdhatI kAramI khabara laIne Ave che. AsAmamAM ATalA leAkA gALIe vIdhAyA...Ama to maravAnA samAcAranI kaMi navAI nathI. paraMtu je krUra niyamitatAthI A samAcAro Ave che teNe deza AkhAmAM arerATI phelAvI dIdhI che. kAI hiMsaka prANInI jAtane ghaTADI devAnuM rASTrIya stare Ayojana thayu` hoya ane enA amalamAM rAja rAja keTalAne zikAra thaye, tenA dainika hevAla AvatA hoya te rIte AvatA A hevAleA kharekhara ja khabara che. AsAmamAM bAra varSa rahevAnu thayu hovAthI ane e lekAnAM sukhadu:khamAM bhaLavAnuM sadbhAgya prApta thayu' hAvAthI ke krama paNa chApAnA mathALA para AMkha paDatAM ja eka UMDI bheAMThapa anubhavI AMkhA tyAMthI jhaTajhaTa khasI javA mAMge che. eka aparAdhanI lAgaNI kli ane dimAgane khinna karI mele che. chApuM phUMkI devAnI, chApA parathI moDhu' pheravI levAnI icchA thaI Ave che. paNa dilanA gabhArAmAM caDhI khesI dilane zAraDIthI vIMdhatI e aparAdhanI lAgaNIthI bhAgIne javuM te kayAM javuM ? bhAgavuM te! zI rIte bhAgavuM ? tA. 16-3-83 AvyAM. e na karatAM karatAM teo mAlyA, namA jiNANu" ane pachI tarata ja temaNe AMkha DhALI dIdhI. barAbara 10-03 kalAke emaNe deha cheDI dIdhe. eka virala prakAranu samAdhimaraNa teo pAmyA. AvuM samAdhimaraNa mAtra IcchAthI nathI AvI zakatuM. dIdha' samayanI sAdhanA hoya tA ja te saMbhavita che. pU. kuMda dasUrijInA jIvanamAM paramAtmA pratyenI apAra bhakita, navakAra mahAma tranI dIdha sAdhanA, naiSThika brahmacaya nu custa pAlana, potAnA guru pratye samarpita bhAva, jIvamAtra pratye maMtrI, pramAda AdibhAvanA, svAdhyAya, lekhana, mananaci MtanamAM satata anukita, poMcasUtranuM raTaNaci Mtana vagere je hatA tene lIdhe teo bahu UMcI kATinA zramaNa banyA hatA ane emanI A ArAdhanAe emane samAdhimaraNu apAvyuM. emaNe chelle 'samAdhisudhA' nAmanuM pustaka lakhyuM hatuM, jANe ke peAtAnI pUrva taiyArI tarIke ja e pustaka na lakhAyuM hoya ! sva. pUjya zrI kuMdakuMdasUrIzvarajIne ApaNI kATizaH sAdara vaMdanA hA ! A nAda citta savAla kare che-dhaNadhaNATI kheAlAvatI ne mANasAnA maDAM DhALI detI jaliyAMvAlA bAganI kataleAmanI yAda devarAvatI A gALIe mATe tArI kAI javAbadArI kharI ke nahIM ? e gALIo kharIdavAmAM tArA paNa paisA nathI vaparAye zu? dezanI ekatAnAM gANAM gAnAra tu asamiyAne bhArata mADIne jAyeA gaNe che ne ? ene dezabAMdhava mAne che ne? e mADIjAyA adhunA zikAra tArA dezanA baMdhAraNunA nAme khelAtA hoya ane g' niSkriya kheDA hoya teA e asamiye jANuze zI rIte ke tuM enA bhAI che ane e tArA bhAI che? vaDA pradhAna kahe che ke cUMTaNI karAvavI e baMdhAraNIya pharaja hatI. tenA pAlana mATe A badhuM karavuM paDe che. zuM thAya ? upAya nathI, lAcAra chIe ! baMdhAraNIya pharaja che ne? * cunIlAla vaidya tArakuMDee emAMthI nIkaLI zakAya tevA eka baMdhAraNIya rastA batAvyo te tene paNa kaI javAba nathI. te pachI leAkAnI chAtIe vIMdhIne ja baMdhAraNIya kruja bajAvavI che ema mAnIe ne ? dasakAthI bahAranA leAkAne AsAmanI dharatI para lAvI vasAvavAnAM kAvatarAM cAlI rahyAM che. sara zAdullA ane kkarUddIna alI ahamadanAM nAme emAM khUba gavAya che. kayAreka adhika anna utpAdanane bahAne te kayAreka sattAnI ADa lakhane paDeAzanA dezanA leAkAne vasAvatA cAlyA ja gayA. relave ke rastAonA lagabhaga sadaMtara abhAvane kAraNe dUra dUra UMDANe vasatAM jatAM ne vadhatAM jatAM e gAmaDAMonA samAcAra dezanI bAkInI AmajanatA sudhI paheoMcI zakayA nahI, ane ema AsAmanI vastInA pAtamAM dharakhama pheraphArA thatA rahyA. khIjAonI be cAra TakA vastI vadhI hoya tyAre A leAkAnI paccIsa TakA vastI vadhI jAya te zI rIte banyuM ? aneka maukhika ane lekhita rajUAtA tarapha jarA paNa dhyAna na devAyuM. prazna vakaratA gayA, paNa zAsaka pakSane e phAvatu rahyuM haze. (karUddIna sAhebane te e khUba ja phAlyu' ane phaLyu.) emane mATe A badhI vATa ekA banatI jatI hatI. brahmapatanI khINanI AsAmanI e kuMvArI phaLadrupa ane rase kase bharelI dharatI matamAM pacAvavA denArane hAla tarata veTa ApavAmAM Aga tukAne vAMdho nathI, na hoI zake. Aje indirAkhena kahe che ke varasAthI vasI gayelAone kADhavA zI rIte ? paNa e pote ja te A dezanA pata pradhAna eka dAyakAthI vadhAre vakhatathI rahyA che. zuM A vize emane khabara nahotI ? kema nahI hoya ? pUrI jANakArI haze. chatAM A badhA videzIone vasavA dIdhA, jAmI javA dIdhA, phelAI javA dIdhA ane have kahe che, ke zuM thAya ? zI rIte kaDhAya ? jANyuM tyArathI e videzI lokAne aMdara AvatA rAkavA ane AvelAne pAchA kADhavA emanI baMdhAraNIya krUraja nahotI. zu? e badhA nakalI bhAratIya anI nAgarika Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-83 prabuddha jIvana 2pa7 adhikAro prApta kare tyAre tema thatuM rokavAnI baMdhAraNIya paNa babbe varSa sudhI e pradezanI lagabhaga samagra janatA pharaja emanI nahotI zuM ? vAru, 1971 pachInA AvelAone ahiMsaka mArge AMdolana karatI rahI ane ApaNuM sarakAra kADhavA te e samaMta thayAM che. te pachI e badhAmAMthI emane avagaNatI rahI. lokazAhInI rIta to e hatI ke jemanAM nAmo gerakAyadesara rIte matadAtA sUciomAM ghusADavAmAM emane sAMbhaLI emane vAtane ucita pheMsalo lAvavo joI AvyA hatA temane cUMTaNI jAhera karatAM pahelAM kADhavAnI hate ! tene badale emanAmAM hiMdu muslima ane AdivAsIemanI baMdhAraNIya pharaja nahotI zuM? A badhA uparAMta enA dhoraNe bhAgalA pADI emane teDavA maThA. bhAgalA agAu kahI gayA tema tArakuDejIe emAMthI nIkaLavA rAjyamAM pADI bhAI bhAIne eka bIjAnA jAna levA uzkeryA. A badhuM mULabhUta adhikAra akabaMdha rAkhIne kaTokaTI jAhera karI, baMdhAraNIya pharaja ja haze ne ?! cUMTaNI TALavAne rasto paNa batAvyuM. paNa te paNa emane keTakeTalA tyAga ane balidAna daI e loke ahiMsaka nahoto le; te pachI zuM karavuM che ? kAyadesaranA ane zAMta rahevA madhyAM? emane ATaluM badhuM zA mATe veDavuM nAgarikane goLIe daIne ja cUMTaNInI emanI baMdhAraNIya paDe ? e loko A dezanA kAyadesaranA nAgarika nathI zuM ? pharaja emane bajAvavI hatI ? ke sAthe rahyA te ja gune thaze ? emane ahiMsAnI duhAI AkhA praznane atre ApaNe nathI tapAsa. chatAM TUMkAmAM devAne ApaNane adhikAra nathI. e babbe varSathI Adelana joIe ke A asamiyA lekenuM zuM kahevuM che? bahArathI karatA rahyA ane ApaNe emane nyAya na apAvI zakayA te eka hakIkata che. gheTAMo para trATakI siMhanuM ToLuM keTalAMka AvanArA A lekene kAraNe asamiyAe pitAnI dharatIthI vaMcita thaI rahyA che. emanI bhASA, emanI saMskRti, emane gheTAM upADI jAya ane bAkInAM gheTAM beM beM karatAM rahe tevuM dhamaM bAjue haDaselAI jAya tevI dazA bahu jhaDapabhera UbhI thaI ApaNuM nathI thaI rahyuM zuM? ke pachI ApaNuM citta baherAza te mArI gayAM nathI ? ApaNI saMvedanazIlatA khatama te rahI che. matadAtAonI. bhAtamAM je parivartana AvI rahyuM nathI thaIne ? che, tethI sthAnika lokonI IcchA viruddhanI sarakAre racAya che. nA, citta baherAza mArI gayAM nathI. saMvedanazIlatA paNa Ama chatAM asamiyA lekanI je mAgaNuM che temAM kazI ochI thaI nathI. paraMtu lekazAhInA khelamAM eka pakSa niyama bhUla nathI evuM kahevAne amAro Azaya nathI. vaLI je marI pramANe khelata nathI. e aMcAI kare che, ane ene pratikAra rahyA che te badhA asamiyA ja che ema kahI zakavA jeTalI zI rIte kare te ApaNane samajAtuM nathI, tethI ApaNe mAhitI amArI pAse Aje nathI. paNa Aje mAnavIono muMjhAIe chIe. dila Daga bharavA ghaNuM talape che, paNa pagane zikAra khelAI rahyo che tene rokavA ApaNAM dilo citkArI keDI ke rasto jaDato nathI. rASTrapitAnA e cazmA te di UThavAM joIe. thaI rahelI e bhrAtRhatyAmAM tamArI ne mArI rAjadhATamAM khevANu hatA te Aja dina sudhI ApaNane jaDayA javAbadArI che. hA, e javAbadArI adA karavA sAru ja nathI. vagara cazma raste zI rIte jaDe? satyAgrahano rAjamArga ApaNe lekho lakhyA, sabhAo karI, TharAva pasAra karyA, theDA bhale na jaDe. keIkeDI ja bhalI ! ' leka AsAma jaI AvyA, ane ceDA tyAMnA lokone ApaNe ahIM belAvI sAMbhaLyA ane sahAnubhUti vyakata karI. eka kAma thaI zake. AkhA dezanI vAta karavA jeTalI te ApaNI pahoMca nathI, paraMtu kahevAmAM saMkeca paNa na paNa ApaNe joIe chIe ke lekamatanI e abhivyakita karIe. AkhA dezamAMthI pradeza pradezathI- satyAgrahIonI TukaeTalI prabhAvaka na nIvaDI. UNI paDI. paNa have ethI AgaLa DIo AsAma jAya. eka kALe nAgapura jhaMDA satyAgraha mATe ApaNI kaI pharaja kharI? ApaNe ApaNuM banatuM badhuM karI dezabharamAMthI satyAgrahIo nAgapuranI dharatI para utaryA hatA. lIdhuM che. have ApaNe karavAnuM kaMI rahetuM nathI evI Atma satyAgraha karatAM veThavuM paDe te veThayuM hatuM ; Aje pharI e saMtuSTine chAtIe bAMdhI asamiyAone zikArIonI gaLInI ja prasaMga AvI Ubhe te pradeza pradezathI satyAgrahI TukaDIo dayA para cheDI chAMDI ApaNe ApaNuM saMsAramAM paDI jaIe AsAma jAya. te te barAbara gaNAze? gujarAtanI janatAne A sUcana ucita lAge te sau bhAratanA bhAgalA vakhate asamiyAoe bhAratamAM ja pahelo pratisAda de! eka se sAthI taiyAra thatA hoya te rahevAno Agraha rAkhe ane rahyA. itihAsanA jANakAre nIkaLavAne vicAra thaI zake. je javA taiyAra thAya te jANe che ke koMgresanI kArobArIe to nakarA pahADa ane pitAne kharca upADe athavA mitra ke koI saMsthA pAsethI jaMgala" ne e pradeza pAkistAnane padharAvavAno vicAra karI meLave. javA AvavAno kharca ane vATa kharca maLI lIdho hato. paNa gopInAtha beroI gAMdhIjI pAse lagabhaga pAMca rUpiyA thAya. AsAmamAM AsAmanI janatA deDI gayA ane gAMdhIjInA Agrahane TALI na zakAya khAvAnuM Apaze e bharoso rAkhIne cAlIe. eTale AsAma Aje bhAratamAM che. e lokoe bhAratamAM rahevAne Agraha rAkhe, kAraNa ke emAM emane emanI bhASA javA IcchanArAo nIcene saranAme saMparka kare : saMrakRti ane dharmanuM rakSaNa dekhAyuM. paNa jene mATe e loke bhAratamAM rahyAAje e ja badhuM javA beThuM che. tyAre emane svarAjya saMgama, keraopha gujarAta lokasamiti-nazAbaMdhI Akroza dezane cIrate AvI A kinAre aphaLAya che. Aje kampAunDa, lAla daravAjA, apanA bajAra sAme AMdolana hiMsaka banyuM che. hiMsAne bacAva na thaI zake. -amadAvAda 380 001 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 prabuddha jIvana tA. 16-3 83 ravIndranAtha ane rike s kRSNa vIra dIkSita vidyAsatranA bIjA divase zrI bhoLAbhAInA vyAkhyAnane thaI gayele Izvara nathI. te te have pachI AvanAra Izvara che. viSaya hate ravIndranAtha ane rike." e kahe che ke ame kavio ne kalAkAre te kArIgara chIe, - zrI bhoLAbhAIe kahyuM : "kavi yese kavitA ane jema gemarezvaranI pracaMDa mUti ghaDanArA kArIgare uMcI dharma saMvedanA baMnene parasparanA paryAyarUpa lekhyA che. temaNe UMcI pAlakha bAMdhIne hatheDA para hathoDA jhIMkI jema kahyuM : "dhama ane kavitAnA sAyujayanI bhAvanA samayAMtare pASANumAMthI mUtinA aMga upAMga dhIme dhIme upasAve che, dalAtI rahI che. jarmana kavi rike sana 1875 mAM janme. ane pachI nirmANa thatI, virATa mUtithI cAI jatAM ene Adhunika kaviomAM rike ghaNe moTo kare che. enI namratAthI namI paDe che. tema rike kahe che. keI mANasane * duine elijha' te mAnavInuM gauravagAna che. evI ja enI namate je ane ene ApaNAmAM anubhave e vikhyAta kRti te "soneTa opha ophiyasa che. rike paNa eka puNya darzana che." rilkanI kavitA mAne che ke A pRthvI upara eka vAra hovuM e paNa paryApta buka opha avasarane nirdeza karatAM bhoLAbhAIe che. mANasa jagatane nAma ApIne ene sArthaka kare che. rike rilka emAM paramezvara pRthvI upara vaLAvatA manuSyane zuM zuM AkhA jagatane pitAnI tamAma indriyathI pAmavA mathe che. kahe che tenI vAta kare che. Izvara ene kahe che: "tuM tyAM jaIne zrI bhoLAbhAIe rike nA puSpa vizenA kAvyane nirdeza mane nIce UtaravA TekA arthe tAro hAtha ApavAnuM, mane karyo hato, jemAM kavinI cetanA phUlanI jema pUrI UghaDI gaI che. vastra paherAvavAnuM cUkIza nahi." A saMsAramAM prajApati te ri9 raziyA gayele tyAM khristI dharmane je ja prakAra . kavi ja che. prema e rikenI kavitAnuM vilakSaNa tattva che. A eNe je tenAthI e prabhAvita thayA karenesAM'thI paNa e kavinI vANImAMthI ravIndranAthane samajavAnI bhUmikA sAMpaDe che. prabhAvita thayo. raziyA jotAM rikenI dharma viSayaka saMvedanA - TAgoranI kavitA vaLagI UThI. eNe potAnI jAtane "saMka' eTale ke eka zrI bhoLAbhAIe kavi TAgoranI naivedya' sAdhurUpe joI ane pachI je rIte enAmAM saMvedano jhIlAyAM kavitAne temanI bhagavadda cetanAnI kavitA tarIke te dharma saMvedanA rUpe jhIlAyAM. dhama saMvedanAne vyAkhyAmAM oLakhAvI ravIndranAthanI kavitAmAM Izvara priyatamA, nAvika, AMdhI zakAtI nathI. khristI dharmanI paraMparAmAM ene Izvara, aMtaradevatA, tathA jIvanadevatA ema jada jade rUpe Ave che. kavinI sattAdhIza te IzuM che. rikenI bAbatamAM "manka tarIkenI premacetanA ane bhagavada cetanA vacce ThodhIbhAva e che ke cetanAmAMthI Izvara Ave che. Ama joIe te manuSya ja enI dviarthitAne kAraNe e premanAM kAvya che ke bhakita zvaranuM nirmANa karyuM che. ane pachI Izvare manuSyanuM nirmANa kAvyuM che e matalabanI sArI evI carcA jAgI hatI. " ema vyavasthA goThavAI. rike Izvarane pUche ke "huM mRtyu vakatAe ravIndranAthe pracchanna nAme racelI "bhAnusiMhera yAmIza te tuM zuM karIza ? rike pitAnI mRtyunI bhItine padAvaline nirdeza karyo hato. temaNe kahyuM hatuM ke ravIndranAthanA rUpAMtarita kare che. Izvara sAthenA saMdarbhamAM rilkane mate bhakitagItamAM Adhunika bhagavad cetanA anubhavAya che. IzvaranI sArthakatA manuSyanA hovApaNAmAM che eTale ja te nivedya'mAM bhaktanA- abhisAranI vAta che. kavinI kavitAmAM e kahe che : "huM tAre ghaTa chuM. huM cUrNa vicUrNa thaI nirdoza ane akAraNa tathA sudUranI pyArA kevA vAraMvAra najaiza te zuM karIza ? huM eka peca chuM. huM DhoLAI jaIza kevI kevI rIte Ave che te temanI kavitAnI aneka paMkitao te tuM zuM karIza? huM eka vastra chuM. huM chinnavichinna dvArA darzAvatAM kahyuM hatuM ke "kavinI cetanA alaukika tAra tAra thaI jaIza te zuM karIza ? tAre rahevA ghara nathI. anubhUti sAthe ekarUpa thAya che paNa te enI niruddeza yAtrA che. huM nahi houM te mArA aMkane badale koI khaDakane tAre kavinI eka kRti "pratIkSA" laIne zrI bhoLAbhAI e kavinI nA ozikuM banAvavuM paDaze.' Ama rike pitAnI ciMtA, saMvedanAnA tAre tAra chuTTA darzAvyA hatA ane kahyuM : "Izvara pitAnI saMvedanA izvaranA saMdarbhamAM rUpAMtarita kare che. ekabIjA athavA parama sattA kavinI kavitAmAM nAvikarUpe, suMdarIrUpe, sabumAM rilka izvarane najIka lAvIne mUke che. izvarane e paDozI athavA ghoDesvAra rUpe ema jude jude rUpe Ave che. emanI tarIke kalpa che ane kahe che, tuM ekale che mATe DarIza nahi. naivedya' e emanI bhagavad bhakitanAM sIdhAM bhajana ja che. ApaNI be vacce phakata eka pAtaLI dIvAla che. te ogaLI Izvarane te temanA sIdhA nivedanarUpa che. Izvara sAthenA kavi jaze. tuM mAre bAraNe eka prakAra mAratAM ja mArA dvAra AtmAnA milananI temAM bhUmikA che. Izvara pite aneka pAtra UghaDI jaze. rike Izvarane jude jude rUpe jue che. mALAmAM bhare che ane pAchAM ThAlave paNa che. ravIndranAthanI IzvaranI pakSInuM eka iMDu che. e uDIne bahAra AveluM paMkhInuM cetanA prakRtimAM ne aneka manuSyamAM vistare che. jagatane nAnuM baccuM mALAmAMthI paDI jAya che te rike tene pUche : pAmavuM emAM ja Izvarane pAmavAno saMketa che. huM ne kevI rIte lauM ? mArA hAtha ghaNA moTA che. mAya paNa te kayAre pAmI zakIe ? ApaNuM samagra ene eTale hArTa Ijha blIDiMga' mArI AMgaLI upara pANInuM TIpuM che. ke Izvarane caraNe dharI daIe te ja pAmI zakIe. paNa te tuM cAMca bole te huM e pANInuM TIpuM tArI pahoLI thayelI ApIe nahi. te cAlyA gayelA muddatane vilApa karavA trAMcamAM seravuM. rilkanuM A kapita, mALAmAMthI paDI gayeluM sivAya ApaNAthI bIjuM kaMI thaI zakatuM nathI. Izvarane khInuM baccuM e Izvara che. rike pitAnA izvaranuM maLavuM che? te ahaMkAra TALyA vinA nahi maLAya. kAraNa nirmANa eka kalAkAra tarIke kare che, rikena Izvara bAIbala premanI galI ati sAMkaDI che. ravIndranAthanI gItAMjali'ne Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI zakAya rIte paNa e . to che tA. 16-3-83 prabuddha jIvana 259 nirdeza karIne bhoLAbhAie kahyuM: "gItAMjalimAM kavinI eka vikalAMga vyakita mATe bhagavacetanA rojabarojanA anubhavanA saMdarbhamAM pragaTa thAya che. kahe che: Izvara tamArA hRdayamAM che. Izvara sAmA manuSyanA sTolanuM udghATana hRdayamAM paNa che. tame sAmA mANasane kaTu vacana kaheze te. tamArA ne pelAnA hRdayamAM rahele izvara dubhAze." La naTubhAI paTela kavi kahe che ke tuM mArA hRdayamAM beThele che pachI huM duritane kevI rIte sthAna ApI zakuM ? gItAMjali e izvarane pAmavAnI eka bhUmikA cIMdhe che. evI ja izvarane pAmavAnI BULGITUSI PRENA. JOS bhUmikA kavi enAM prema kAvyamAM paNa nirmANa kare che. Izvara manuSya dvArA ja siddha thAya che. kavi pUche che he aMtara devatA! mArA, hRdayamAM vasyA pachI tArI badhI pyAsa saMtoSAI che kharI ?" emAM kavinI premabhakitane saMtoSa che. eNe kayAMya rAdhAnuM nAma nathI ApyuM. TAgoranI kavitAmAM Izvara virahiNIrUpe, abhisArikA rUpe tema rAjAnA kuMvara rUpe paNa Ave che. e kahe che : "badhA navA aparicitamAM tuM eka purAtana be le che. enI kavitAnI yAtrAmAM ghaNAM ereDekijhasa" che. kavinI kavitAmAM, prakRtimAM ane manuSyamAM je izvarane ene bodha thAya che te jovA jevo che. e kahe che: "A pAMdaDI upara je sonerI taDake DhoLe che e tuM ja che. A AkAzamAM je medha gaje che te paNa tuM ja che, manuSya pratyenA premamAMthI ja izvaraprema pragaTe che. Izvarane e kahe che, "tane huM na pAmuM te paNa huM tane bhUlIza nahIM, tuM mane nahi maLe to ye huM tane bhUlIza nahi." izvarane kavi zukalAbhisArikA ane kRSNabhisArikA rUpe kalpa che. bhagavada cetanA vyakata karavA mATe laukika cetanAnuM DAbethI jamaNe: zrImatI jayAbena vIrA, zrI praviNabhAI pratIka kavinI vANImAM IzvaranA abhisArarUpe ke. zAha (pAchaLa) che. tArAbena zAha, De. ramaNalAla zAha, jAyuM che. rikamAM Izvara sToma-AMdhI rUpe Ave che. kavi zrI. ke. pI. zAha, zrImatI kamalabena pIsapATI, zrImatI ravIndranAtha kahe che ke "tAre AnaMda mAre lIdhe che mATe tuM nIrUbena zAha. nIce UtarI AvyA che." "harivara mujane harI gaye, meM te vahAla karyuM nahotuM te paNa mujane varI gaye." tAro prema premaLa jAti ane rASTrIya aMdhajana saMgaThananA saMyukta upakrame tA. 27-2-83 ravivAre savAre jogezvarI mArA vinA mithyA che: bheLAbhAIe kavinA "svapna" kAvyo pUrvamAM, IsmAIla yusupha kolejanI bAjumAM ubhA karAelA tathA alAkA' kAvyane nirdeza karIne kahyuM hatuM ke "jagatanA. sTolane tyAM ja pAse rahetA netrahIna zrI baculAlane arpaNa rahasyane ApaNe ukelI zakIe ema nathI. prathama divasanA karavAne samAraMbha, ApaNA saMghanA pramukha Do. ramaNalAla cI. sUryane ane sAMjanA sUryane prazna "tuM koNa che? ane kayAM zAhanA pramukha pade jAye hate. rASTrIya aMdhajana saMgaThananA che? sadAkALa anuttara ja rahyo che. Izvara kayuM che? kayAM pramukha zrI vijaya maracanTa mukhya mahemAna hatA. che? enI kene khabara che? ApaNe ja enuM sarjana karIne premaLa jyoti taraphathI aMdha ane vikalAMgajanenA punaene pAmavAnA prayatna karavAnA che." (kamaza:). vasavATa mATe apAto A cotha sTola hato. lekhakone sUcanA kAryakramanI zarUAta premaLa jyotinAM saMcAlaka zrI prabuddha jIvanamAM sAmAnya rIte kAvya, vArtAo kanATako nIrUbena zAhe prArthanAthI karI hatI. saMdhanA mAnada maMtrI zrI levAtAM nathI. dharma-AdhyAtma, tatvajJAna, sAhitya samAja ane ke. pI. zAhe hAjara rahelA AmaMtritone AvakAra Ape rAjakAraNa, arthazAstra, vijJAna Adi jIvananA vividha kSetre ane hato, ane zrI guNavaMtabhAI zAha taraphathI A sTola mATe viSaya paranA lekhene A patranA dhoraNa anusAra sthAna apAya che. maLelAM dAnanI vigato ApI hatI. temaNe jaNAvyuM hatuM ke pragaTa thatAM lekhene yegya puraskAra ApavAmAM Ave che , mAtra vyAkhyAnethI nahIM paNa sakriya rIte saMdha, samAjane lakhANa sArA akSare, phUlaskepa kAgaLa para, zAhIthI, eka madada kare che, ane A mATe AvI rahelA dAnanA pravAhanI bAja lakhAyeluM hovuM jarUrI che, aravIkRta lakhANuM parata vigate ApI hatI, ane dAtAonI udAratAne biradAvI hatI. mekalAtuM nathI. AvI madadarUpa thavAnI anya pravRttionI paNa temaNe vigate viSayonuM vaividhya ane pRSTha saMkhyAnI maryAdA jALavIne ApI hatI, ane premaLa jyoti taraphathI thaI rahelI suMdara lekhe pragaTa karavAmAM Ave che, lekha kayAre pragaTa thaI zakaze e pravRttinI prazaMsA karI hatI. cokakasa jaNAvavuM muzkela che. rASTrIya aMdhajana saMgaThananA maMtrI zrI zIrAlIe lekha mokalavAthI mAMDIne tamAma patravyavahAra saMghanA saMgaThananI pravRttionuM kevI rIte saMcAlana thAya che te kAryAlayanA saranAme karavA vinaMtI. samajAvyuM hatuM. temaNe jaNAvyuM hatuM ke saMsthAnI madadathI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 60 prabuddha jIvana - tA 16-3-83 Arthika rIte pagabhara thaelA netrahIne temanI kamANImAMthI jIvana ja anya netrahInene Arthika punarvasavATamAM madada kare che te je janme che te mare ja che. paNa je potAnA jIvananI amAre mATe garvanI vAta che. suvAsa mUkI jAya che tenuM jIvana saphaLa gaNAya. mukhya mahemAna zrI vijya maracanTe temanA pravacananI jIvananI sArthakatA, saddavicAra, sadAcaraNa para AdhArita zarUAta TesTamecanI vigata ApIne ramujI zailIthI karI hatI. che. mAnavanuM DahApaNa emAM ja che. ahIM khUba-zAnti rahe premaLa jatinI pravRttine temaNe hRdayapUrvaka biradAvI hatI. evI rIte jIvavuM e ja DahApaNabharyuM jIvana che. e ja upasthita prekSakone jagA mATe apIla karatAM temaNe jaNAvyuM sAcI jIvanakaLA che. hatuM ke muMbaImAM jagAnI khUba taMgI hovAthI khAnagI IzvaranI sAcI pUjA ApaNuM jIvanane saddaguNa, sadAcArI makAna, sosAyaTI, koleja, raphUle ke cogAnamAM eka kebIna banAvavAmAM che. je satkarmonA rUpamAM Izvarane bhaje che te ja jeTalI jagA maLe te eka netrahIna athavA vikalAMgane tenI jIvikA ApI zakAya. zaheramAM 2500 jAhera TelIphena siddhi pAme che. duniyAnA tamAma dharmo ApaNane A ja sTela mATe temane paravAnagI maLI che, ane atyAra bAbata samajAve che. -nAnacandrajI mahArAja sudhImAM 350 sTola ubhA thaI zakayA che. pramukhapadethI saMghanA pramukha zrI ramaNalAla zAhe A sva. cImanabhAIne lokasabhA tema ja baMne saMsthAonA saMyojanathI thatA kAryane AvakAryuM hatuM rAjyasabhAnI bhavya aMjali temaNe kahyuM hatuM ke dezamAMsazakata lekonI bekArI che, paNa vikalAMga tA. 18-2-83nA roja dilhI khAte saMsadanA ane netrahInananuM purnavasavATanuM kAma samAja upADI le te zarU thayelA aMdAjapatra satranI saMyukata beThakane yogya ja che, te mATe sarakAranI rAha joI besI rahevAya nahIM. rASTrapatie saMbodhI, tyAra bAda lokasabhA ane samAjanI aneka samasyAo vacce premaLa jyotinuM" kArya rAjyasabhAe tAjetaramAM svargastha thayela AcAya sAgaramAM bindu samAna che. temaNe sTola meLavanAra zrI vinobA bhAve, presiDanTa brejhaneva Adi kaTAka baculAlane zubhecchA pAThavI hatI. mahAnubhAvone hAdika kAMjali ApI hatI, pravacano bAda zrI vijaya maracanTa sTolanuM vidhipUrvaka uddaghATane karyuM hatuM, ane netrahIna zrI baculAlane te arpaNa karyo hato. jemAM ApaNA saMghanA bhUtapUrva pramukha sva. cImanarASTrIya aMdhajana saMgaThananA zrI mansulIkare A kAryamAM lAla cakubhAi zAhanA nAmane paNa nideza hato, - lokasabhAnA spIkara zrI balIrAma jAkhare madada karanAra dAtA, adhikArIo ane prekSakone AbhAra sva, cImanalAla cakubhAI zAhane zraddhAMjali mAnyo hato. A prasaMge eka netrahIna mahilAnA Arthika ApatAM, temaNe bajAvelI sevAono ullekha purnavasavATa mATe eka silAInuM mazIna kharIdavA karI kahyuM hatuM ke, zrI cImanalAla cakubhAI zAha rU. 1025 ne ceka zrI kamalabena pIsapATI mAraphate zrI vijaya maracanTane arpaNa thayo hato. 1948 thI 1957 daramiyAna baMdhAraNa sabhA, vacagALAnI jokasabhA ane prathama lokasabhAnA prabuddha jIvane sabhya hatA. teo saurASTra rAjyanA saraka (rajisTrezana opha nyujha peparsa rUlsa anvaye 1956 nA) vistAranuM pratinidhitva karatA hatA.' (phArma naM. 4). bhAtIgaLa vyakitatva dharAvatA cImanabhAie prabuddha jIvana saMbaMdhamAM nIcenI vigate pragaTa karavAmAM Ave che. tyAranI muMbaI sarakAranA selisiTara tarIke 1. prasiddhinuM sthaLa : rasadhArA ko. o. hA. sesAyaTI sevA bajAvI hatI, teo muMbaI myunisipala 385, saradAra vI.pI. roDa muMbaI-4. kerporezananA paNa sabhya hatA ane saMkhyAbaMdha 2. prasiddhino kama : dara mahinAnI pahelI ane sAMskRtika tathA zaikSaNika saMsthAo sAthe seLamI tArIkha. saMkaLAyelA hatA, 1957mAM nyujhIlenDamAM 3. mudrakanuM nAma ; cImanalAla je. zAha kayA dezanA yojAyelI komanaveltha pariSadanA ane voziMgTanamAM ; bhAratIya ThekANuM ; rasadhAra ko. o. hA. sosAyaTI maLelI AMtara saMsadIya pariSadamAM temaNe 385 saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-4. bhAratanuM pratinidhitva karyuM hatuM. teo 1993mAM 4. prakAzakanuM nAma : cImanalAla je. zAha saMyukata rASTranI AThamI pariSadamAM bhAratIya kayA dezanA : bhAratIya pratinidhimaMDaLanA sabhya hatA, temanuM avasAna ThekANuM : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, : 385, saradAra vI.pI. reDa, muMbaI-4. muMbaimAM tA. 20 mI naveMbara 1982 nA dine 5, taMtrInuM nAma ; Do. ramaNalAla cI. zAha eMsI varSanI vaye thayuM hatuM.' kayA dezanA : bhAratIya saMsade UbhA thaIne e videhI mahAnubhAvone kekANuM : rasadhArA ke. e. hA. sosAyaTI eka miniTanuM mauna pALI aMjali ApI hatI, 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-4, ApaNA saMghanA bhUtapUrva pramukhazrIne 6. mAlikanuM nAma ane ; zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, bhAratanI lokasabhA tema ja rAjayasabhA dvArA || saranAmuM ; 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-4. AvI bhavya aMjali ApavAmAM AvI te huM ramaNalAla cI. zAha AthI jAhera karuM chuM ke upara ApelI vigate mArI jANa ane mAnyatA mujaba barAbara che. ApaNA sau mATe bhAre gauravanI vAta che. tA. 16-3-82 " ramaNalAla cI. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA 16-3-83 prabuddha jIvana soraThanI lokakrAntine Alekha 6 gulAba deDhiyA (seranI lekakrAntinAM vaheNa ane vamaLa ItihAsa ane smaraNakathAnuM subhaga milana ahIM thayuM che. bhAga-1 lekhakaH ratubhAI adANI prakAzaka: rAjula dave, prajAnA pracaMDa jussAnI ane sAthe sAthe e laDatamAM navaraMga prakAzana 13, jAganAtha pleTa rAjakoTa 36 0001 bhAga lenAra mahArathIonA vicAro ane kAryonI suMdara ki. rUA. 30.) jhAMkhI A pustakamAM thAya che. emAM darabAra gopALadAsa, itihAsa aneka rIte lakhI zakAya che. sulabha badhI uchaMgarAya Dhebara, baLavaMtarAya mahetA, rasikabhAI parIkha, mAhitI meLavIne abhyAsI-saMzodhaka itihAsakAra taTastha nAnAbhAI bhaTTa, amRtalAla zeTha, mohanalAla mahetA-sopAna, tavArIkha lakhI zake. enA lAbhAlAbha te hoya che, paNa e jeThAlAla jozI, zAmaLadAsa gAMdhI, maNilAla dozI, narendra banAvanI vacce rahIne jeNe kArya karyuM hoya, kArya thatuM joyuM nathavANI, bhavAnIzaMkara ojhA, durlabhajI khetANI, ghanazyAmahoya, pratyakSa sAkSI hoya tevI vyakita jyAre kalama bhAI ojhA, gokuLabhAI gagalANI, jasubhAI mahetA vagere upADe tyAre svakIya mudrAthI vigatene vadhu sAcI rIte, netAo ane kAryakaronI vatana parastI ane samarpaNabhAvanAne talasparzI rIte ane rasaprada rIte rajU karI zake che. paNa sarasa paricaya A pustaka dvArA ApaNane thAya che. - soraThanI lakajhAntinAM vaheNa ane vamaLa bhAga-1 e AkhuM pustaka vastugUMthaNI, saMvAda ane prasaMgenA evuM pustaka che, jemAM bhAratane AjhAdI prApta thaI tyAra pachI AlekhanathI eka rasika kathA vAMcyA je anubhava vAcakane saradAra vallabhabhAI paTela kunehathI dezI rajavADAMne sArvabhaumamAM karAve che. te samayanA prajA mAnasane citAra e pustakanI eka bhAratamAM bheLavI zakAyAM. te vakhate jUnAgaDha rAjyanA navAbe vizeSa noMdhapAtra lAkSaNikatA che. soraThanA pradezane pAkistAnamAM joDavAnI jAherAta karI hatI. " zrI ratubhAI adANIe tetrIsa varSa pahelAMnAM pitAnAM A ayogya jAherAta sAme laDI levA mATe te samaye ArajhI saMsmaraNone je kaDIbaddha rIte AlekhyAM che te banAvamAM pote hakUmatanI sthApanA thaI hatI. e aitihAsika ghaTanA suprasiddha che. keTalAM otaprota haze! . " A ArajhI hakumate leka saMgaThanathI je rIte mukAbalo A pustakane bIjo bhAga prasiddha thatAM e lekakrAMti karIne ane soraThamAM loka krAMnti sajIne e pradezane bhAratane pUro citAra maLI raheze. bhAga tarIke bacAvI lIdhe tenI vistRta, rasika kathA A prajAnA khamIrane biradAvatA ane AjanA yuvA vargane pustakamAM che. ArajhI hakumatanA eka agraNI ratubhAI adANI AjhAdIne marma samajAvatAM AvAM rasika, taTastha, ane te A pustakanA lekhaka che emaNe pitAnI prazaMsA karyA varaduniSTha vicAraNA rajU karatAM pustakonuM mUlya vartamAna vagara ghaTanAonuM taTastha rIte Alekhana karyuM che. ethI samayamAM savizeSa che. " vizvane aTala niyama che sva. cImanalAla cakubhAi zAha sva. cImanalAla cakubhAI zAhanA avasAnane haju cAra mAsa thayA. temanI smRti tAjI ja che. 11 mI mArcanA roja temane 82 me janmadina gaye. janma ane mRtyu kALanA pravAha sAthe ogaLI jatAM hoya che. paraMtu cImanabhAInI anekavidha pravRttione kAraNe cirakALa sudhI temanI smRti jaLavAI raheze. temanA janmadinanA puNya smaraNa tarIke saune bedhaprada er temane lekha ahIM punamudita karavAmAM Ave che. pApo pi passati bhadra yAva pApaM na paccati (1) jyAM sudhI pApa pAkatuM nathI (tenuM phaLa maLatuM nathI) yadA ca paccati pApaM atha pApo pApAni passati / tyAM sudhI pApa karavAvALAne te sAruM lAge che. jyAre te bhadro pi parasati pApaM yAva bhadraM na paccati (pApa) pAkI jAya che, tyAre pApa karavAvALAne pitAnuM yadA ca paccati bhadra atha bhadro bhadrANi passati / pApa dekhAya che. na antalikkhe na samuhamajjhe na pacatAnaM vivaraM pavisma (2) jyAM sudhI puNya pAkatuM nathI, tyAM sudhI puNya na vijjatI so jagati padeso yatra Thijo mutracezya pApakampA karavAvALAne puNya paNa pApa jevuM lAge che. paraMtu jyAre attanA va kataM pApa attaja attasaMbhavaM puNya pAke che tyAre puNya karavAvALAne pitAnuM puNya abhimanyati dummethaM vajiraM vamhamaya maNi / dekhAya che. attA dvi anno nAyo ko hi nAtho paro siyA / (3) saMsAramAM evuM keI sthAna nathI, nathI aMtarikSamAM, attanA hi sudantena nAyaM labhati dullabhaM / nathI samudramAM ke garbhamAM, nathI parvatanI guphAomAM ke jyAM attanA codayettAnaM paTimAse attamattanA ghUsIne-chupAIne mANasa pApakarmathI (tenA kaDavA phaLathI) so attagutto satimA sukha bhikkhu vihAhisi / bacI zake. yo sahassaM sahassena. sammAme mAnuse jine (4) jema ja paththarathI pedA thaI paththarane kApe che, tema eka ca jeyyamattAnaM sa ve saDa-grAmajuttamo / dubuddhimanuSyanuM pApa, jene pite janma Ape che ane pote attA 6 ve jita segyo yA cAyaM itarA pajA dhAraNa karyuM che, tene pitAne ja nAza kare che. attadantassa posassa. niccaM saMyatacArino / (5) purU pote pitAne svAmI che. pitAne neva devo na gandhayo na mAro saha bahAnA svAmI bIje kazuM hoI zake ? pitAnuM ThIka damana nitaM vanitaM cA tathA suno re - kare te te sudAnta AtmA durlabha svAmI banI jAya che, Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-3-83 nathI, (6) pite ja pitAne prerita kare, pite ja pitAnI kamasiddhAMtamAMthI AtmAnuM astitva, tenuM niyaMtva, pUrvabhava, cekIdArI kare, AvI rIte pote ja potAnI rakSA kare ane punarjanma vagere phalita thAya che. sadAcAra ke durAcAranuM phaLa smRtimAna banI bhikhu sukhavihAra karI zake. eka bhavamAM jevA ke bhegavavA na paNa maLe. mATe :(7) yuddhamAM sahastra manuSyane jItavAvALA karatAM, pote AtmA che, te nitya che, che katAM nija karma, potAnI jAtane jItavAvALo AtmavijetA moTo yuddhavijetA che. vaLa bhakatA che, mekSa che, mekSa upAya sudhama (8) A badhA lekane jItavA karatAM potAnI jAtane A sudhama eTale sadAcAra. "jItavI zreSTha che. jeNe pitAnuM damana karyuM che te saMyamathI Ave kamane siddhAMta na svIkArIe te jiMdagIne meLa cAle che. maLatuM nathI, A jagatanuM rahasya samajAtuM nathI. kama siddhAMtathI jiMdagIne tALo maLe che. mananuM samAdhAna thAya che. (9) enA jevA purUnI jAtane hAra karavAvALe kaI pitAnI sArInarasI karaNInAM kaDavAMmIThAM phaLa pitAne bhogavavA deva nathI, koI gaMdhava nathI, ane brahmA sahita mAra paNa na paDatAM hoya te A jindagI eka arthahIna ramata che. (Blind play. Then there is not A gAthAo dhammapadanI che. AvAM vacane anya bhAra- left any meaning or purpose in life ) "tIya dharmo, jaina ane hindu dharma granthamAM maLI Ave che. kamane siddhAMta ane tene amala atigahana che. bhAratIya saMskRtine A sarvamAnya vArase che. A badhA dharmoe svAnubhavathI ja samajAya. zraddhAthI svAnubhavanI dizAmAM javAya. 'sadAcArane upadeza Ape che. paNa tene pAyo bhAratIya darzanAe e zraddhA eTale ke Ama ja hoya, Ama ja hovuM joIe, ja zodhI kADhaye che. sadAcAra zA mATe? pApa zuM che, puNya ane Ama ja che. (It can be so, it must be zuM che, tenuM tAttvika darzana bhAratIya dharmamAM maLe che. so, it is so ) Ama na hoya te A jiMdagI What is the metaphysical Foundation of nirarthaka che. <Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By]South 54 Licence No. : 37 "prabuddha jena'nuM navasaMskaraNa varSa : 44 aMka 22 buddha jIvana muMbaI, tA. 1-4-83 muMbaI jaina yuvaka saMdhanuM mukhapatra : pAkSika vArSika lavAjama rU. 20 paradeza mATe zibiMga chUTaka nakala rUA. 1-00 taMtrI ramaNalAla cI. zAha TenesI viliyamsa ane Arthara kalara ja ramaNalAla cI. zAha mahinA pahelAM lagabhaga eka aThavADiyAnA samayagALAmAM bhajavaNInA kAraNe TenesI viliyamsa bahu lokapriya thaI gayA. vizvanA be vikhyAta lekhake TenesI viliyamsa ane Arthara pachInA dAyakAmAM paNa keTa ona a Tina rUpha' (1955), keslare (kaslara, keslara, kesTalara) pitAnA jIvanane svITa barDa opha yutha (1959) ane "nAITa epha IguAnA". aMta ANyo. (1961) vagere nATakee TenesI viliyamsane AMtararASTrIya koIkanA taraphathI zArIrika ke mAnasika trAsa, premamAM lekaprasiddhi apAvI. emanAM keTalAMka nATaka uparathI calacitra nirAzA, parIkSAmAM niSphaLatA, vepAramAM devALu, sAmAjika UtaryA ane te paNa ghaNAM saphaLa thayAM. nATakanI kamANIe apakIti, na jIravAya evA AghAtajanaka samAcAra, viliyamsane jhaDapathI zrImaMta banAvI dIdhA. asAdhya vyAdhinI asahya pIDA ityAdi kAraNone lIdhe TenesI bahu UMcI pratibhA dharAvanAra nATaya lekhaka gaNAya che. mANase ApaghAta karatA hoya che. paraMtu vicArazIla zANa emaNe nATakomAM sajAtIya saMbadhe, khUna, baLAtkAra, saja ke jayAre AtmaghAta kare tyAre ApaNane Azcarya napusaMkatA, davAnAM vyasane, nazo, mAnavabhakSaNa, khasIkaraNa, thAya che. ApadhAta mATe sAmAnya koI kAraNa na hovA chatAM jAtIya Avege, Akeza, hiMsA jevI lAgaNIone jIvana ane jagata pratye mAtra naryA nivedane kAraNe uttarAva bedhaDaka rajU karIne amerikana raMgabhUmine eka navuM parimANa sthAmAM kayAreka mahAna lekhake paNa AtmadhAta karatA hoya che. ApyuM. e badhAmAM emanA aMgata jIvananA AvegenuM paNa chellA traNeka dAyakAmAM nobela pAritoSika vijetA ThIka ThIka pratibiMba paDeluM vivecane jaNAyuM che, ane jApAnI lekhaka kAvAbAtA, ApaNuM sAne gurujI, amerikana emaNe e kabUlyuM paNa che. lekhaka arnesTa hemiMge jevA keTalAka lekhake e pitAnA TenesInuM aMgata jIvana bahu sukhI na gaNAya. emanAM -jIvanane aMta ANya che. mAtA-pitA vAraMvAra jhaghaDatAM rahetAM. emanI cakama jevI bahena pitAnA nATaka mATe pulitkara pAritoSika be vakhata pachIthI gAMDI - kjhionika banI gaI hatI. samAjanA meLavanAra suvikhyAta amerikana lekhaka themasa leniera nItiniyame sAme TenesInA manamAM vidrohanA bhAve vAraMvAra UThatA viliyamsa je TenesI rAjayanA hovAne kAraNe viliyamsa hatA. viliyamsane oskAra vAIlDanI jema yuvAna vayathI saMjAtIya TenesI tarIke vadhu jANItA hatA. teo 25mI phebruArIe saMbaMdhanI Teva paDI gaI hatI. pitAnI mAnasika asvasthAne 72 varSanI vaye nyUekanI eka hoTelanI rUmamAM jamIna bhUlavA mATe teo zarAba puSkaLa pItA ane mAdaka davAonuM upara mRtAvasthAmAM paDelA hatA. davAnI bATalInuM DhAMkaNuM gaLI sevana bahu karatA. A badhI Teva, jayAre emanI lokapriyatAne javAne kAraNe teo mRtyu pAmyA e ahevAla che. emanA yuga AthamI gayo tyAre ghaNI vakarI gaI hatI. koI mRtadehanI pAse dArUnI bATalI hatI ane davAnI goLIo paNa lekhaka ke kalAkArane mATe lokapriyatAnI Toce pahoMcyA hatI. TenesI viliyamsa ApaghAta na karyo hoya te paNa pachI vaLatAM pANI jovAno vakhata Ave te jIrava teo pitAnA jIvanane aMta najIka ANI rahyA hatA, e kayAreka muzkela bane che. te emanAM pAchalAM varSonA saMjoge jotAM kahI zakAya. uttama sarjaka haMmezAM mAnava tarIke paNa uttama hoya tyAra pachI tA. trIjI mArce IgleMDamAM rahetA 77 varSanA evuM nathI. keTalAka saja ke evI bhramaNamAM hoya che ke suprasiddha haMgeriyana lekhaka Arthara koslara ane emanAM trIjI samAjanA badhA ja nItiniyame jaDa, kRtrima, nirarthaka ane vAranAM patnI sindhiyA mRtyu pAmelI avasthAmAM laMDanamAM baMdhanarUpa che. pitAnA naitika adha:patanane pitAnI emanA nivAsthAne maLI AvyAM hatAM. baMnee svecchAe bauddhika pratibhAthI te sabaLa bacAva kare che. samAja ApaghAta karyo hato. kadAca tene mApha karaze, paNa tenA bacAvane svIkAra nahi. amerikAnI raMgabhUmi upara 1940 thI 50 nA dAyakAmAM kare. keTalAka lekhakenA sajana ane jIvana vacce Ave pitAnAM be nATako dha glAsa minejarI' (1939) ane visaMvAda rahetuM hoya che. TenesI viliyamsa, eskara vAIlDa, 'a sTrITakAra nema DIjhAyara' (1947)nI saphaLatA pUrvaka bAyarana vagere e prakAranA lekhake che. keTalAka lekhake sarjaka Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2_ prabuddha jIvana tA. 1-4-83 tarIke uttama hoya che ane mAnava tarIke paNa uttama hoya che jemAM temaNe svAnubhavanA AdhAre sAmyavAdanI nItirItine banaze, ravIndranAtha, TosToya vagere e keTinA lekhaka che. sakhata virodha karyo. sarjaka karatAM vyakita tarIke mahAna banavuM ghaNuM duSkara che. keslare navalakathAo, nibaMdha, ciMtanAtmaka lekhe,AtmakathA ityAdi prakAranAM saMkhyAbaMdha pustako lakhyAM che.be bhAgamAM lakhAyelI - Arthara keslarane janma I. sa. 1905mAM haMgerImAM buDApesTa emanI AtmakathA e Ina dhI yU" ane "dhI Invijhibala nagaramAM eka yahudI kuTuMbamAM thayo hate. kuTuMbanI Arthika sthiti rAiTiMga"--e A saikAnI mahatvanI AtmakathAomAM sthAna bahu sArI na hatI. emanI mAtA bahu ugra svabhAvanI hatI pAme tevI che. . . ane keslarane vAraMvAra kaDaka zikSA karatI. ene lIdhe kelare dha yegI enDa dha kamisAra" "sUjhasAiDa opha , kizorAvasthAmAM ja keslarane ApadhAtane vAraMvAra A nezana" dha DAkanesa opha inphiniTI', vagere ciMtanAtmaka - vicAra AvatA hatA. teo ekAMtapriya ane dhUnI prakAranAM saMkhyAbaMdha pustako lakhyAM che. emaNe mRtyu vize 'ravabhAvanA banI gayA hatA. paraMtu nAnI uMmarathI ja vAraMvAra vicAra karyo che. "DAyalega vitha Detha" nAmanA * temanAmAM tejasvitAnAM lakSaNa jaNAtAM hatAM. temaNe pustakamAM temaNe pitAnA e vizenA keTalAka svAnubhAvonuM viyenAnI poliTekanikamAM jaIne vijJAnane abhyAsa varNana paNa karyuM che. A karyo hato. paraMtu vijJAna karatAM sAmAjika ane dhArmika keslare pitAnA graMthomAM judA judA viSaya paratve je bAbatamAM temane vizeSa rasa rahyo hate. 18 varSanI vaye te je vicAro vyakta karyA te badhA sAcA ja hatA ema na teo eka rASTrIya netAnA aMgata maMtrI banyA hatA, kahI zakAya. koslare keTalIka bAbatamAM tAravelA abhiprAyanuM itihAsakAro, vaijJAnika ane samAjazAstrIoe khaMDana ane tyAra pachI temaNe vaijJAnika thavA karatAM lekhaka ane patrakAra tarIkenI jAhera kArakidI vadhu pasaMda karI hatI. kera naitikatAnA custa AgrahI hatA. manuSya mAtranA temaNe padArtha vijJAnathI mAMDIne perAsAIkoleja sudhInA ghaNuM kalyANanI bhAvanA emanA hRdaye vaselI hatI. mAnava upara badhA viSane UMDe abhyAsa karyo hate. vyakitagata ke sAmudAyika rIte mAnasika ke zArIrika atyAcAra kastare yuvAna vayathI ja vakhatovakhata pitAnI vicAra gujAravAmAM Ave tevI sthiti teo sahana karI zakatA nahi. emAM paNa jeo mAnava uddhAranI DAhI DAhI vAta kare ane saraNI badalAvyA karI hatI. paraMtu je vicArasaraNI pate eTalA mATe ja keTalAka mANasane kacaDI nAkhe evA vicakSaNa svIkAratA tene prAmANikapaNe pUrI niSThAthI vaLagI rahetA paNa daMbhI rAjadvArI ke sAmAjika netAo pratye temane atyaMta ane jyAre emAMthI pitAne vizvAsa DagI jate tyAre teo dhikAra hato. te jAheramAM tene sakAraNa ekarAra paNa karatA. teo keTalIka TenesI viliyamsa ane Arthara koslara baMnenA jIvanamAM graMthIothI pIDAtA, paratuM hamezAM nirdabha rahyA hatA. keTaleka sAmyabheda jovA maLaze. baMne UMcI koTinA sarjaka hatA, paraMtu aMgata jIvananI dRSTie viliyamsa karatAM keslara kasture hiTalaranA phAsIvAdano virodha karyo hato. vizvayuddhanA ghaNI caDhiyAtI kaTinA mAnavI hatA. viliyamsanuM jIvana AraMbhamAM teo jyAre perisamAM hatA tyAre kAnsa upara atizaya zarAba, mukta sajAtIya ane vijAtIya saMbaMdhe, kephI varcasa jamAvI beThelA nAjhIoe temane kedamAM padArthonuM ati sevana ItyAdi badIothI bharapUra hatuM. temane pUryA hatA. phAsIvAdane sAmano karanAra keslaranI aMgata siddhi prasiddhinI mahAtvAkAMkSA hatI. pitAne Athamate zraddhA te samaye sAmyavAdamAM karI hatI. temaNe mAnava- kALa teo jIravI zakyA nahotA. narI nirAzA ane nivedane kalyANa mATe sAmyavAdanI himAyata karI. teo kAraNe pitAnA jIvanano aMta ANavA tarapha vaLyA hoya ema raziyAmAM jaIne rahyA ane tyAM ucca adhikArInuM lAge che. kelara zANA ane vicakSaNa mahApuruSa hatA. teo pada prApta karyuM. soviyeta yuniyana taraphathI temane spenamAM atyaMta buddhizALI, saMvedanazIla, nIDara ane nirdabha hatA. lekajanarala kAno ane jarmanI tathA iTalInI dakhalagIrIne kalyANane arthe jelamAM jatAM paNa teo acakAyA nahotA. judA judA viSayone temane abhyAsa ghaNo vizALa ane UMDe hato. virodha karavA mokalAyA hatA. keplare te kAma jorazorathI jyAM jyAM jIvananAM ucca mUlyone hUAsa temane jaNAta, karyuM. temanI dharapakaDa thaI ane motanI sajA thaI, paraMtu e tyAM tyAM temane puNyaprakopa prajavalita tha. mAnavanA kalyANanI sAme AkhA yuropamAM bahu uhApoha thaye. ene kAraNe bhAvanA temanA haiye vaselI hatI. paraMtu jagatanI vAstavikatA kelarane choDI mUkavAmAM AvyA. e samaye emaNe speniza te sadaiva svArtha, prapaMca, daMbha, ruzvatakhorI, pakSApakSI, TesTAmenTa' nAmanuM pustaka lakhyuM, jemAM emaNe pitAnA nirdayatA ItyAdithI bharelI rahe che. jIvananI ane jagatanI anubhava ane vicArane saceTa rIte vyakata karyA. tyAra pachI AvI vAstavikatA jIravavI keralarane vRddhAvasthAmAM keslara seviyeta yuniyanamAM pAchA AvyA. paraMtu stAlinanA kadAca atizaya duSkara lAgI haze. vaLI, zArIrika zAsanamAM temaNe je atyAcAra najare nihALyA te joIne vyAdhionI vedanA ane nirAzAmaya jagata vizenI temanuM hRdaya kaMpI UThayuM. temaNe seviyeta yuniyana choDyuM. mAnasika vyathAne kAraNe ja kadAca temaNe pitAnA jIvanane pitAnA anubhavane temaNe navalakathArUpe vAcA ApI. aMta ANyo hoya e saMbhava che. DArkanesa eTa mUna' (1941) nAmanI pitAnI e ema kahevAya che ke duniyAmAM kaI e DAhyo puruSa nahIM hoya jene jiMdagImAM ekAda vakhata paNa ApaghAtane, rAjadvArI navalakathAmAM temaNe stAlinanA samayanA seviyeta vicAra nahi Avyo hoya. ApadhAtane vicAra mAtra du:khI ke yuniyanane AbehUba vAstavika citAra Ape che. mUrkha mANasane ja Ave evuM nathI. DAhyA ane saMvedanazIla keslaranI A navalakathA khUba prakhyAta thaI gaI ane duniyAnI mANasane paNa e vicAra eTale ja AvatA hoya che. paraMtu ghaNI bhASAomAM enuM bhASAMtara thayuM. A navalakathA uparAMta enuM DahApaNa ene ema karatAM aTakAve che. koslare dha goDa dheTa pheIlDa' nAmane eka graMtha paNa lakhe, (anusaMdhAna pRSTha ra71) Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha thana satyanuM pariNAma-nirapekSa prakAzana yAgya che? zrI yazavata dAzInA e lekhanA prAMtabhAvarUpe AvelAM lakhAze| ahI' prakaTa karIe chIe. - ta'trI] tA. 1-4-83 [1] abubhAI zAh prabuddha vananA tA. 16-10-82 nA aMkamAM zrI nyazava tabhAI dozIe satya hakIkata pragaTa karavA viSe keTalAka dAkhalA ApIne pragaTa ciMtana mATe chelle pramAtha mUkayA che ke satya e mAnavahitathI para evu kAI mUlya che ?" emane lekha, samAcAra ApatI saMsthA ke mAdhyamAne kendramAM rAkhIne lakhAyA che. ane enA anusadhAnamAM keTalAka AkhalAo ApIne prazno karyAM che ke, "satya hakIkata kAIpaNa mAge pUrepUrI ane te ja vakhate kahI devI jarUrI che? vaLI ApaNe apUrNa chIe eTale ApaNuM darzana pUrNa satya hoya ja ema' na ye bane. e dRSTie emaNe ema paNa kahyuM che ke, ApaNA khaDakzanane satya mAnIne tene tatkSaNa ane pariNAmanI paravA sivAya pragaTa karavAne Agraha rAkha keTale aMze yogya che?? emanA AkhA lekhamAM satya hakIkata pragaTa karavAmAM dezakALa ane paristhiti mujaba satya kayAre, keTaluM ane AnI pAse pragaTa karavuM, te bAbata viveka vAparave joIe ke kema ? e muddo mukhya che. A AkhatamAM mArA namra mate, sAmAnya rIte matabheda na hoya, nathI. keTalIka hakIkata evI hoya ke te pragaTa karavI te vakhate jarUrI na hoya, eTale na kahevAya. paNa na kahevA tethI te asatyAcaraNu banatuM nathI, ke satyavAdIpaNAmAM kai dASa lAgI jAya che ema mAnavAnI jarUra nathI. eTale temanA A lekhamAM, satya hakIkatane pragaTa karavAmAM. viveka vAparavAnI vAtane lAgevaLage che tyAM sudhI, te muddA pUratA kAI prazna Ubho thato nathI. paNa cheka chellA perAmAM lekhake vyavahAramAM 'satyane haMmezAM jaya thAya ja che evuM ApaNe jotA nathI ane dharamIne ghera dhADa'nI kahevata TAMkI satyanA vijaya e vAkyane sUtra tarIke sAruM gaNI, 'hakIkata haMmezAM evI nathI hAtI' ema vidhAna karI chelle prazna UbhA rAkhyA che ke satya e mAnavahitathI para evuM kAI mUlya che ?" eka mitra, lekhanA A chellA perAnA lakhANa bAbata mAtAnA pratibhAvA ApatAM kahetA hatA ke satyano vijaya huM meza na thatA hoya ke dharamIne tyAM dhADa paDatI hoya tethI zuMM asatya khAlavuM athavA adhamanuM AcaraNa karavuM vAjkI kare che? A muddAo para thADu pragaTa ciMtana karavA jevuM che. eka tarapha satya meva jayate' 'satya e ja 'izvara', 'satya e ja dhama vagere sUtreA che. verathI vera zamatu nathI' e sUtra khudda bhagavAne Apyu. ahiMsA paramo dhama" e sUtra bhagavAna mahAvIre ApyuM. prema e ja prabhu' e sUtra Izu bhagavAne ApyuM. A badhA che teA sUtrA, paNa enI pAchaLa je te mahApusmenI vanabharanI sAdhanAnI anubhUti rahelI che. eTale mAtra sUtra nathI, anubhavasiddha AcaraNa che 5 alabatta, sAmAnya janasamAja e pramANe AcaraNa nathI karI zakatA. paNa ethI ja asatyAcaraNanAM kuLa paNa Aje mAnava samAja bhogavI ja rahayA che ne? satyane bhoge svarAja paNa na lauM ema gAMdhIjIe kahyuM, temAM gAMdhIjInI satya uparanI niSThA ane satyanuM AcaraNu karavAnI temanI teyArI hatI. ApaNe evuM na khAlI zakIe ke na karI zakIe, e ApaNI nabaLAi ke apUNutA che. bIjI tarapha mahAbhAratanA naro vA kuMjaro vA' nA dhama rAjAnA dAkhalA uparathI sthuLa rIte to ema ja samajAya che. ka bhagavAna jevA bhagavAna kRSNe paNa dharmarAjA pAse adha satya kholAvarAvyuM tyAre ja droNu marAyA, ane pAMDavAne vijya thayA. Ama vyavahAramAM tA asatyano vijaya thatA jovAmAM Ave che. paNa mahAbhAratakAra bhagavAna vyAse e paNa kahyuM ja che ke, dhamarAjAe droNane bhramamAM rAkhavA adha satya uccAyu, ane pariNAme emane ratha jamInathI ahara cAlatA hatA te nIce UtarI gayA. matalaba dharmarAjAnI pratibhA, pratiSThA, prabhAva, dhaTayA ja, Ama satyane jeTale aze tyAga karyAM teTale aze, dhamarAjA jevA dhamarAjA nIcA ja paDayA. kiMmata cUkavavI ja paDI. bhagavAna kRSNe Ama adha satya khAlAvarAvyuM tene atha satya meva jayate' sUtra khoTu che, ema thatA nathI. alabatta, satyanuM AcaraNa deza, kALa ane paristhiti mujaba thaI zake. vyakti ane samAjanI jeTale aMze apUrNatA eTale aMze satyAcaraNamAM paNa apUrNatA rahe. mahAbhAratakALamAM je samAja ane je sajogA hatAM temAM satyanuM AcaraNa karavAnI eka mA~da ane vAstavikatA hatI paNa tethI satya AcaravAtI mANasamAM rahelI zakti tyAM ja sImita thaI jAya che, ane ethI AgaLa jaI zakAya nahi, ema mAnIne tyAM ja UbhA rahevuM, e paNa kharAkhara nahi gaNAya. pelA haraNanA dAkhalA ApIne vidhAna kayu" che ke zikArIne kheATe mArge caDAvIne haraNune vadhu cekasapaNe acAvI zakAya. sa Mbhava che te haraNu teTalA samaya pUratuM bace, paNa zikArI tA hatA tevA ja zikArIvRttinA ja rahyo. pariNAme eka haraNa acyuM paNa aneka haraNane mAranArA zikArI te evA ja rahayA. ane tethI pratyakSa lAbha eka haraNu khacavAnA thayA ema gaNIe, paraMtu dhaNAM badhAM haraNu marI javAnA geralAbhanA saMjogo paNa UbhA ja rahayA ema nahi ? Ama saravALe lAbha karanAM nukazAna vadhu thayuM ema na gaNAya ? mAtra mAnavahita ja nahi, samagra jIvanasRSTinA hitathI satyanuM juduM ke svataMtra koI mUlya hoI zake nahi. kAraNa ke dareka jIva-sRSTimAM eka ja tattva rahelu che. ekanA hitamAM adhAtu hita ane badhAnA hitamAM ekanuM hita e sarvodayanA siddhAMta e ja satyadhama Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSC - - ---- na mamaya+ jo ke vyavahAramAM Ama jovA maLatuM nathI. paNa paraspara hita-virodha jovA maLe che. ane emAM takSaNa hita sAdhavAmAM : satyanuM AcaraMNa bAdhArUpa bane te tyAM, asatyAcaraNa karIne tAtkAlika hita sAdhI laIe chIe e kharuM, paraMtu e vyavahArane anubhava paNa ema je batAve che ke emAM vadhu asatyAcaraNa karavAmAM je pAvaradho te vadhu hita sAdhI jAya che. pariNAme te jene ApaNe mAnavanuM sarvapa". sAmAnya hita kahIe, te paNa sadhAtuM nathI. mAtra vyakitagatahita ja saMdhAya che. saravALe te A vyakitagata hita paNa TakAu ke kAyamI rahetuM nathI. kAraNa, te bahujanasamAjanI akhe caDe che, ane virodha karIne te hita 5NuM. bahujana samAja AMcakI le che. .. - ja A ja che . . . . . . . eTale saravALe te sAra e ja nIkaLe che ke, sakaLa jIvasRSTinA hitathI ja evuM kaI satyanuM mUlya nathI ane satyadhamathI juduM kaI mAnavInuM ke jIvasRSTinuM hitA sAdhavuM hoya to satyanuM ke satyarUpI dharmanuM pAlana Avazyaka che. Aje e pAlana nathI thaI zakatuM eTale asatyAcaraNa ke dhara ... aI zakatuM eTale asatyAcaraNa ke adhama karIne tAtkAlika hita sAdhI levAnI ApaNI vRtti che te TUMkI dRSTinI, TuMkA lAbhanI che. saMpUrNa satyanuM AcaraNa karavAmAM ApaNe mAnavajAta apUrNa chIe.. e vAta sAcI, paNa RSimunioe, sAdhusaMtAe, mahApuruSoe sAdhanA karI karIne anubhUmi meLavIne satyane ja vijaya nizcita gaNe che. te enA paranI ApaNI zraddhAne vadhu daDha, banAvIe. ApaNe apUrNa mANase saMpUrNa satyanuM pAlana na karI zakIe paNa satyane vijaya thAya che evuM zraddhAbaLa che. dharAvI ja zakIe. A zraddhAbaLa ja mANasajAtane TakAve che, AgaLa vadhAre che. satyameva jayate' sUtra nathI, satya che. satya uparanA A zradhdhAbaLane kaDhAvIe, vadhArIe. AvuM zradhdhAbaLa ja satyanuM AcaraNa paNuM sulabha banAvaze. - - - - - tA. 1-4-83 e ja amRtalAla zeTha acAmAM kahyuM ke meM patravyavahAra bIjethI meLavyA che. e bAbata ; huM Apane kadAca 24 kalAkamAM ja khAtrI karAvI ApIza."ne amRtalAla ze pitAnuM vacana 24 kalAka pUrA thAya te pahelAM ja pALI batAvIne gAMdhIjInA mananuM kaeNthAzaka, samAdhAna karyuM. : nAyara nAmanA eka naTakhaTa saMvAdadAtA mArA emane zuM raMdhAI rahyuM che tenI caNabhaNa vAta jANavA maLelI..ne emane patrakArano jIvaDe "raMgaDo' rAkhavAM thanaganI uThaze. dezanA vibhAjana jevI gaMbhIra meM mahatvanI samasyA para lekamatane jAgRta karIne tene keLavavAnI eka patrakAra tarIkenI pitAnI pharaja mAnIne.. temaNe nAyara mAraphata jhINunA be sekreTarIone sAdhelA.. gAMdhIjIne abhiprAya e hato ke lAMca-rUzvatamAM koine lAvIne. samAcAra meLavI tene prasiddha karavAmAM nIti nathI, anItiche. sAMbhaLIne amRtalAla zeThe vinamratAthI paNa kAMIka aMze dhaMdhavAIne javAba Apela ke bApu, huM dainika akhabAranuM saMcAlana karUM chuM, sAbaramatInA AzramanuM nahi. ... , bIjI ja savAre jhINAe gAMdhIjIne lakhelA patranI zabdazaH pratilipi amRtalAla zeThe gAMdhIjInA hAthamAM mUkI, ne kahyuM ke mULa patra jhINAnA malabAra hilanA baMgalethI saMdezavAhaka joDe ravAnA thaI cUkaye che ne lagabhaga aradhI. kalAkamAM Apane maLI jaze. barobara e pramANe ja jhINAne patra gAMdhIjIne maLyA. ne amRtalAla zeThe emanA hAthamAM thaDIvAra pahelA mUkelI pratilipi sAthe sarakhAvatA temAM kAnAmAtrane paNa pharaka jaNAye nahi. vastutaH e pratilipi TaMkaNayaMtra para utArelI mULa patranI "kArbana kopI" ja hatI. ne gAMdhIjIne pratIti thaI ke, amRtalAle saccAIne cAle cAtaryo nathI. lAMca-rUzvatanI anIti paratve amRtalAla zeThe khulAse karele ke jhINAnA banne sekreTarIone eka eka suTanuM kApaDa bheTa karavA sivAya Itara kaMI ja ApavAmAM AvyuM nathI. gAMdhIjI jANatA hatA ne paricayamAM AvanAra sahu koi jANatA hatA ke aMgata temaja jAherajIvanamAM, AtyaMtika sevAbhAvathI ne prakhara dezapremathI anuprANita evA amRtalAla zeTha kadI paNa saccAI ne pramANikatAne cIle cAtaratA nathI. mAlAmAla karI devAnA anekavidha pralobhane pratye emane ekameva tucchakArabharyo pratibhAva hato ke-siMha kadI khaDa khAya nahi'. cheka uparathI cheka nIce sudhI, khAyakI ne bhraSTAcArathI khadabadatA dezanA rAjakAraNa, jAhera sevAo ane jAhera jIvanane joIe chIe tyAre amRtalAla zeTha. jevA nibhIka patrakAra ne lekanetAnI niSThA, pramANikatA, khamIra ne khumorInI vAte 'kivadaMti' jevI bhAse temAM Azcarya nathI. ' gAMdhI-jhINA patravahevArane lagatI upara ApelI vigate meM sva. amRtalAla zeThanA ravamukhethI ekathI vadhu vakhata sAMbhaLI che ne te pramANe atre prastuta karI che. khAsa to eTalA mATe ke zrI yazavaMta dozInA nIcenA vidhAna aMge beDI gerasamaja thavAno saMbhava che. amRtalAla zeThane mata e jAte ho, ke rASTranA lAbha-nukasAna sAthe patrakArane kaI levAdevA nathI. emanI daSTie patrakAranI pharaja game tema karIne hakIkata meLavavAnI ad na ja kIrtikAnta zeTha uparanA zIrSaka taLe tA. 16-10-82 nA aMkamAM zrI yazavaMta dozIne saMtulita ane vicAraNIya lekha vAMcIne tenA anusaMdhAnamAM theDI vigatanI pUti karavAnA lebhanuM saMvaraNa karI zakatA nathI. gAMdhIjInI nArAjagInuM bIju paNa sabaLa kAraNa hatuM. gAMdhI-jhINA patravyavahAra "janmabhUmimAM prasidhdha karavAmAM A tethI ghuMghavAIne jhINAe gAMdhIjInI zudhdha buddhi ne pramANikatA para AkSepa karele, ke patravyavahAra jANIbujhIne prakaTa thavA devAmAM Avyo che, ne tenI badhI javAbadArI gAMdhIjInI che. ' gAMdhIjIne duHkha thayuM. tAbaDatoba amRtalAla zeThane bolAvIne temaNe kahyuM: "amRtalAla, koIne tyAM nahi ne mAre tyAM khAtara pADayuM?" amRtalAla zeTha ekaniSTha gAMdhIbhakata hatA. gAMdhIjI e jANatA hatA. eTale to emanI uMDI vyathA uparanA zabdomAM vyakata karelI. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-83. prabuddha jIvana 267 ane pariNAmanI paravA karyA vagara e prakaTa karavAnI che.' janmabhUmi-patrane kAcI dhaDIe sIla lAgI jAya . amRtalAla zeTha. eka prakhara dezabhakata hatA. seMkaDe karmacArIonI rojI roTI, rajhaLI jAya evA duHsaha patrakAritvamAM paDavAnuM mULa prajena dezI rajavADAonI pariNAmanI paravA karyA vagara emaNe uparokata sAmagrIne jUlmajahAMgIrI ne atyAcAromAM sabaDatA dezavAsIonA emanA badhA ja akhabAramAM ekI sAthe saciMtra prasiddhi duHkha-dardane vAcA ApavAnuM, ene prasiddhinA prakAzamAM lAvI ApI temaja tenI nakale pUnA kAMgresa kAryavAhaka samitinI enA nivAraNa mATe jhuMbeza calAvavAnuM hatuM. emaNe patra beThakamAM upasthita gAMdhIjI, saradAra, javAhara Adi netAonA kAritvanI hATaDI mAMDI na hatI. naphA-teTAnA savAlane emaNe hAthamAM khAsa saMdezavAhaka mAraphata pahoMcADelI. : - gauNa gaNyo hato. mAthe kaphana bAMdhIne dilanA zeNitamAM rava. amRtalAla zeTha jevA prakhara dezapremI ne saMniSTha boLIne e dulAre kalama calAvI hatI. patrakAra tarIkenI patrakAranA rASTrahita agenA ane patrakAritvanI nItinA emanI pharajanA pAlanamAM emaNe kayAreya paNa nyAya, nIti khyAla aMge kaMI gerasamaja na phelAya te mATe mArI aMgata tema ja rASTrahitanI upekSA karI nathI. alabatta, e sAbaramatInA mAhitInI vAte-vigata atre prastuta karI che. gAMdhI AzramanA aMtevAsI na hatA. denika akhabAranuM saMcAlana karanArane vediyAveDA karavAnuM pAlave nahiM. paNa rASTranA lAbha-nukasAna sAthe patrakArane kaMI levA devA nathI, yazavaMta dezIne khulAso evA amRtalAla zeThanA kahevAtA mata aMgenuM vidhAna satyathI - zrI kAtikAnta zeThanA pitAne patramAMthI paNa nIcenI sadaMtara vegaLuM, anyAyI ne eka prakhara patrakAranI pratiSThAne hakIkata nIkaLe che. jhAMkhapa lagADe tevuM che. (1) amRtalAla zeThe jhINAnA be sekreTarIone lAMca aMgata lAbha ke pratiSThA mATe rASTrane thatA pArAvAra ApI patravyavahAra meLavele ane pragaTa karela. nukasAnanI paNa paravA nahi karavAnI, ne tema chatAM rASTranetA (2) lAMcaruzavatamAM anIti che evA gAMdhIjInA matathI thaine karavAnI ne lokone, rASTranI unnati mATe bhego ApatA dhUMdhavAIne zrI amRtalAla zeThe kaheluM; "huM dainika akhabArahevAnI chAzavAre ne chAzavAre hAkala karavAnI praNAli ranuM saMcAlana karuM chuM, sAbaramatInA AzramanuM nahi." gAMdhIyugamAM, eTale ke mohanadAsa karamacaMda gAMdhInA yugamAM na hatI. e praNAli te "saMjaya gAMdhI-indirA * A hakIkate mArA lekhathI judI paDatI nathI. A rIte naherU gAMdhI yuganI nIpaja che. jyAre kahevAtA rASTranetAonA patravyavahAra pragaTa thaye temAM gAMdhIjIe rASTrane nukazAna thatuM vicAra, vANI ne vartananI visaMvAditA enA bhAtIgaLa joyuM. amRtalAla zeThane emAM rASTrahita zI rIte dekhAyuM svarUpamAM dina dahADe pragaTa thatI rahe che. e zrI kItikAnta zeThe paNa samajAvyuM nathI. mAro mata e che ke amRtalAla zeThane te vakhate rASTrahita karatAM game tema karIne hakIkate meLavavA "amRtalAla zeThe yuddha- vyavasAyI imeja vadhu agatyanI lAgI haze. emane khabarapatrIne svAMga sajele ne jIvasaTosaTanI bAjI khelIne patrakArane jIvaDo "raMgaDe' rAkhavA thanaganI UTha" evuM raMgUna-brahmadezamAMthI AjhAda hiMda phojanI pravRttimAM ne zrI kItikAnta zeThe lakhyuM ja che. siddhionI sanasanATIbharI vigate, tasavI ne sAhitya, Ajhada hinda sarakAranI kebIneTanA eka pradhAna ne hAla vilepAralemAM amRtalAla zeTha pite kevA dezabhakata hatA e vAta Ak vasatA udyogapati zrI maNilAla suMdarajI dezI pAsethI carcAmAM aprastuta che, emanuM A cakakasa kAya dezahitanuM meLavIne bhArata laI AvelA. hatuM ke dezane nukasAnakartA hatuM eTalI ja vAta prastuta che. gRhasthAzramanuM gaurava ja haribhAI koThArI pragaTAve prema pavitra, vere saMskAra saurabha; de titi jhuti ratha :- e rIte jotAM gRhasthajIvana vakhaNAtuM jage tethI gRhasthAzrama gaurava! e sthira jIvananuM sUcaka che jyAre "Azrama" zabdamAM prema - ane pavitra apekSita che. prema tyAgane prere che, jyAre mAnava samUhane vyavasthita AkAra ApI samAjamAM rUpAMtarita karanAra rAjarSi manue gRhasthAzramanuM gaurava pragaTa pavitra tapazcaryA para avalaMbe che. prema sahanazIla hoya che, karate eka suMdara zleka kahyo che. jyAre tapazcaryA ghasAI chUTavAmAM gaurava anubhave che. with all thy faults I love thee' -e premane jIvanamaMtra 'yathA nadInadA : sarve sAgare yAnti saMsthitim / che. AvI samajadArI saMsArabAgane mahekAve che. tavaivAmiLa : sarve 7 vArita saMrithatima " saMsAra te pAradarzaka kAca jevo che. kAcanI pAchaLa arthAta : "badhAM nadInALAMo jema samudramAM Azraya jevA raMgane kAgaLa mUkIe te kAca lAge, te ja rIte pAme che tema badhAM Azrame, pachI e brahmacarya hoya, saMsAranI pAchaLa je jAtanI samajadArI rAkhIe te saMsAra vAnaprastha hoya ke saMnyasta hoya, gRhasthAzramamAM Azraya bhAse. pratyeka mANase pitapatAnAM sneha ane samajadArIthI pAme che. pitAnA gRhasthAzramane sajAvavAnuM hoya che. * Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praDha jIvana tA. 1-4-83 jagatamAM ekaya lAvavuM e ApaNuM lakSya che, paraMtu che ane e gadya-padya saMgrahanuM nAma ja che dAMpatya jIvana! tenI zarUAta gharathI thavI joIe. kuTuMba e samAjanuM nadI jema pitAnAM raMga, rUpa, AkAra ke svAdane tyajIne nAnakaDuM ghaTaka che. gharamAM je premasvarUpa prabhunI prANapratiSThA sAgaramAM bhaLI jAya che tema strI paNa pitAnuM samarma thAya te gharanuM ja rUpAMtara maMdiramAM thaI jAya ane eka vyakitatva puruSamAM bheLavI nAkhIne saMsAramAM ata sAthe sAcA maMdiramAM maLatAM rahelAM utsAha, AnaMda, samAdhAna che. dUdhamAM, bhaLI gayelI sAkara dekhAtI nathI ane chatAM dUdhanI vigere gharamAM ja maLavA lAge. tethI eka sAcA saMsArInI mIThAzane vadhAre che. te ja rIte strI paNa gupta rahIne gRhasthAprabhu pAse prArthanA hovI joIe ke zramanI madhuratAne vadhAre che. vyaMjanamAM bhaLelo svara dekhAte . prabhu AnaMdarUpe Apa mArA ghara viSe vasa, nathI paNa svara vagarane vyaMjana laMgaDe che. strI paNa svararUpe.. bane utsAhanuM e sthAna ne saune visAmo he; purU-vyaMjanamAM bhaLI jaIne tene pUrNa banAve che. puruSanA sukhIne sAtha emAM he, duHkhIne paNa dilAso hA, jIvanamAM rahelA zUnyAvakAzane bharI nAkhatI hovAthI ja kadAca prabhu, nAnakaDuM ghara mAruM, sadA tAruM ja maMdira ho !" te bhAryA kahevAtI haze. sAhitya, saMgIta ane kalAnI sAcA arthamAM upAsanA mitrama- ApaNA mitra paNa khAnadAna ane khamIravaMtA temaja dhamanI jIvaMta sAdhanA e gharane pAvana karanArAM hovA joie. A man is known by the tave che. niSpA5 bALake, premALa gRhiNI, samajadAra pati company he keeps" doSamAMthI je tAre te dostAra, e saMsArane sAce vaibhava che. saMtane saMga, saccAInI je ApaNane pApathI nivAre ane puNyakAryamAM je; ApaNuM lakSmI ane pavitra daSTi, kuTuMbamAM saMskAranI saurabha phelAve che. ebane je DhAke ane khUbIone pragaTa kare; ApAle che na detAM je sahayegI banIne Ubho rahe te ja kharo sanmitra. eka saMskRta subhASitamAM cANakaye gRhasthAzramanI dhanyatAne jene ekAda paNa Avo sAco mitra sAMpaDaye nathI, tenA thAcita zabdomAM pragaTa karI che. je kaMgAla A jagatamAM bIje kaI nathI. "sAnandaM sadanaM sutAzca sudhIyaH kAntA manohAriNI kuvana-vinopArjana e eka khUba ja mahattvanI bAbata sanmitraM sudhanaM svayoSiti ratizcAjJAparA sevakAH / che. vitta e eka zakita che. ApaNA zAstrakAroe lakSmIne AtithyaM prabhupUjanaM pratidinaM miSTAnnapAnaM gRhe / mA kahIne biradAvI che. mA bhagya nathI temaja tyAjya paNa sAdhoH saMgamupAsate hi satataM dhanyo gRhasthAzramaH // " nathI, e te pUjya che. e rIte jotAM mA lakSmI sAthe ApaNe saMbaMdha pavitra rahevuM joIe. ApaNuM gharamAM AvatI sAnaH janama-gharamAM prasannatAnuM vAtAvaraNa hovuM lakSmImAM anAcAra ke bhraSTAcArane aMzamAtra paNa na ho joie. "Home! sweet home ! However joie. parizrama ane parasevAthI prApta thayelI lakSmIne prasAdarUpe humble it may be, there is no place svIkArI mANase satiSapUrvaka jIvatAM zIkhavuM joIe. like home!" pRthvIne cheDe ghara! pazupaMkhIone sAMja pAye jema pitAnuM ghara yAda Ave che tema mANasane paNa saMtoSa e sAcA sukhane khajAne che. e vAta jene gharanuM tevuM ja AkarSaNa rahevuM joIe. gRhastha svastha ho samajAI gaI tenuM jIvana sadA sabhara banI rahe che. gharamAM rahelA joIe. gharamAM praveza karatAM ja mANase bahAranI ciMtAo strIvargane asateSa ghaNIvAra pune vadhu arthopArjana mATe ke vyAvasAyika upAdhione pagarakhAMnI peThe bAraNe utArI anItinA mAge prere che. paraMtu anItithI meLaveluM dhana azAMti nAkhavI joIe. gharamAM mANasa nizcita have joIe. jyAM ane asukhanuM kAraNa bane che. anItine paise kadAca chatrapalaMga mANasa sahaja rIte jIvI zake ane mokaLe mane vicarI zake lAvI Apaze, paraMtu tenA para sUnAranI UMgha harAma thaI jaze. viparIta mAge meLavela vaibhava patnIne sonAnI te ja sAcuM ghara ! baMgaDI paherAvaze te kayAreka patinA hAthamAM te lekhaMDanI sutA sudhI: parivAranAM bALake zubha buddhinAM hovA beDI paNa paherAvI deze. pitAnA sukhopabhogane mATe pitAne joIe. temanAmAM saMskAronuM siMcana karavAne jAgRta prayAsa che pati nisteja bane ke bahAranA leka pAse lAcArI karate joIe. regana prasAra svayaM thAya che jyAre saddaguNone pracAra phare te koI ja svamAnI strIne gamatuM nathI. patinuM teja karavuM paDe che. mara1 rAkU pitA vai ye na vATo na pATitaH | TakAvavuM e strInA hAthanI vAta che. je mAbApa pitAnA bALakane egya dizAsucana karatAM nathI. ke enA jIvanane sugya dhyeya joDe bAMdhatA nathI, te jANe thojiti jIta :-pratipakSe patine paNa potAnI patnI pratye ajANe tenA hitazatru banI rahe che. saMtAnane yogya mArga nirapekSa ane niHsaMzaya prema ho joIe. vitta karatAM darzana ApanAra mAbApa deva samAna gaNAya che. AvAM mAbApane vyakitanuM mUlya anekagaNuM vadhAre che, e vAta jene mATe ja zAstromAM mAtRdevo bhava, pitR devo bhava ema kahevAyuM che. samajAI gaI, tenuM dhyAna pachI daheja jevI kSullaka bAbate tarapha jatuM ja nathI. maphatanuM na levAmAM gaurava anubhave te jAtA manohALi-gRhasthAzramamAM strInuM sthAna ajoDa ja sAce gRhasthAzramI! tema ja anupameya che.- ja jamavAdu: diLI kutha 1 gRhiNIthI ja ghara, ghara kahevAya che. tenA vagaranuM ghara, jaMgalathI bhogavilAsa mATe paraNatAM lokonA jIvanamAM paNa bhayaMkara hoya che. lagna eTale pusjanA kartata ane strInA saMvAditA jovA maLatI nathI. emanA saMsAranI mahedIne samarpaNanuM subhaga milana ! samarpaNanI sugaMdhathI strI, saMsAranI raMga thoDA ja vakhatamAM phikake paDI jAya che. samajadArInuM phUlavADIne mahekAve che. puruSa jo gai haze te strI e padya saMgIta na hoya tyAM jidda, ahaMkAra, daMbha ane durAgrahane. jemAM anAcAra rahevo jotA mA la , paNa Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * pa tA. 1-4-83 dhAMdhATa zarU thaI jAya che. nityane vivAda emanA vanamAM vikhavAda sarje che. zarUAtanA AbhAsI anurAgamAM khaTarAganA praveza thAya che, ane rAjanA vadhatA jatA e khaTarAga ate vinAzaka Aganu svarUpa le che: : ' prabuddha jIvana pati patnInA saMbaMdhe premanI uSmAthI yukta, bhAvanI bhInAzathI bharelA ane saMzayathI para hovA joIe. patnIH anyA pachI paNa strIe patinI priyatamA banI rahevAnu che, e vAta bhUlAvI na joie temaja patie paNa priyatama banI potAnI patnI pratye ananya vaphAdArI dAkhavavI joie. savabhUtie uttararAmacarita'mAM rAma ane sItAnA dAMpatya premanu hRdaya Mgama vaNa na karyu che. : "bhadvaitaM sukhaduHkhayoranugataM sarvAvasthAsud nizrAmAM dRyasya yaMtra narasA ziznanA rasa 1' " jIvananI koIpaNa avasthAmAM je adbhuta sAdhI zake, hRdaya jyAM sAcA vizrAma pAmI zake temaja vAkaya paNa jenA rasane ghaTADI zake nahi, te ja sAcA dAMpatya prema! AzA! sevA: AjJAMkita sevA prApta thavA e paNa eka saubhAgya che. vaLI sevA sAthenA ApaNA vyavahAra paNa parivAranA AtmIyajane jevA ja rahevA joie. ntizyama : atithionu Agamana e gRhasthAzramanu gaurava che. gRhasthInA bAraNe sanmitra, svajane ane satAnu sadA svAgata thAya che. e tA prAthe che ke kharA mitro ane satA dhare muja AvatA rahejo, ane saccAInI lakSmI sadA bhavane vahI rahejo; parastrI mAta huM mAnuM, parApu dravya mATI hai, prabhu! nAnakaDuM ghara mAru, sadya tAruM ja ma Mdira hai' mulUnanam sRSTimAM vilasatA izvarI saune nIrakhavA khe AMkha jANe ke ochI paDatI hoya tema mANasa lagna karIne bIjI be khAnA sahakAra vAMcche che. mANase gRhasthAzramanuM A gaurava samajI levu joie. lagna e kevaLa bhAgavilAsa mATenA paravAneA nathI, paraMtu jIvanasAthInA sathavAre janasevAnAM kAryo karatAM karatAM zipUjana karavAnu trIje divase ArbhamAM zrI ke. pI. zAhe zrI bALAbhAnA AbhAra mAnyo hato. temanA vyAkhyAnanA viSaya hatA : 'umAzaMkara ane suMdarama.' Aje mANusa gaMdu ke melu' pANI pItA nathI, paraMtu vicAro ke vitta game tevAM malina hoya teA paNa svIkArI le che. kharAba vyakti khADAmAM laI jaze, pApanA paisA patananA mArge dhakelaze, anetika bhAga jIvanamAM bhIti nirmANa karaze ane azlIla vicAro ADe mAge caDAvI deze. tethI evI vyakita, vitta vastu ke vicAra gharanA uMbarAnI bahAra rahe emAM ja kuTuMbanu dhyeya che. gRhalakSmIe kharAnu pUjana karI uMbarAmAM rahelA devane prAthanA karavI joie ke, he prabhu! mArA bAraNe setAnanu nahi, saMtanuM svAgata he; alakSmInu' nahi, lakSmInuM pUjana ho ! mArA gharamAM bhogathI nirmANa thavAvALA roga nahiM paraMtu prasAdathI prApta thatI prasannatA vyApI rahe; kuvicAra kacarA nahi paNa sadvicAronuM sAmrAjya sajA rahe !' gRhasthAzramamAM je AvI garavI dIkSA pAmyA hoya te samAjanA eka sArI sadasya ke rASTranA eka acchA nAgarika banI rahe, temAM zuM Azcaya? kuTuMbanI mAkaeN samAja ke rASTranA sabhyA vacce paNa vaya, vidyA, abhiruci, svabhAva keH dhyeya vagerenI asamAnatAne kAraNe keTaleAka visaMvAda sa rIte rahe, paraMtu paraspara premabhAva hoya to A adhA bheda. gauNa banI jAya che. gRhasthAzramanuM gaurava samajanArA mAnava rASTranA gauravane paNa vadhAraze e nirvivAda ghaTanA che ! -prastu umAzaMkara ane sundaram Ea kRSNavIra dIkSita zrI bhoLAbhAie A satrane eka pa tarIke oLakhAvIne te yAjavA badala jaina yuvaka saMdhane abhinandana ApyAM hatAM temaNe kavitAnA sAmAjika kartavyane mahimA karyAM hatA. temaNe kahyuM : samAjamAM badhA ja leA kavitA vAMcatA nathI paNa kavitA lakhAtI ja baMdha thaze teA hRdayamAM abhiruci dhaDavAnI zabdonI je zakti che te lupta thaI jaze. samAjamAM kAvyanuM nirmANa thatuM ja rahevu joie. kavitAnuM kAma vicArane bhAvarUpa banAvI bhAvaka sudhI, samAja sudhI pahoMcADavAnu che. kavinI vANInA raNakA ApaNe bhakata na hoie to paNa ApaNane halAvI jAya che. umAzaMkara ane suMdarama ApaNA samayanA, samakAlIna kavie che. kavitAnI * 29 prabhudazana karanArA mANasa jagatamAM hAine mAdhyama che. sava dubhavI kema zake? .: miSTAnavanuM de enA atha evA nathI ke gharamAM ja miSTAnna banAvavuM. gharanu vAtAvaraNa ja evu prasanna hovu joie ke thALImAM je kaI pIrasAya te mIThu ja lAge, kaleza kaMkAsathI yukata vAtAvaraNamAM miSTAnna paNa jhera jevuM lAge che, jyAre premALa sabaMdho sUkA roTalAmAM paNa mAya sarje che. sApo samute hi zvetata-satsaMga e atyAvazyaka vAta che. potAnu dhara Azrama jevuM pavitra khatI rahe te mATe bhAratIya nArI kharA-pUjana kare che. uMbaro eTale lakSmaNarekhA !... gharamAM kaI vyakita, kayA prakAranuM vitta, kaI vastue ane kevA vicAro praveze, te uMbarA para nakkI thavuM joie. vAta dha sa MvedanAnA saMdarbha'mAM karavI hoya teA kAntanI kavitAnI vAta karavI joie. kAraNa kAnta, dhama' viSayaka kaMTAkaTImAMthI pasAra thayA hatA. jo ke kAntanI pratibhAne sacca AviSkAra sAgara ane zazI'mAM anubhavAya che. dharmAntara pachInI kAntanI kavitA bAIbalanA saMdarbhamAM avataratI lAge che. balavantarAya 'egnosTika' kavi hatA. 'dhira che ke nahi tenI ciMtAmAM e paDayA nathI. kavi suMdaramane kAvya-dIkSA rAmanArAyaNa ane ba. ka. ThA. pAsethI maLelI. : sudaram yAga mArge vaLe che, tyAre potAnA e mAnasaziSyane DhAkAra prathama tA vAre che paNa pachI kahe che 'tu navA mArge vaLe che tAya tane huM AziSa ApuM chuM. dhama-savenA sabaMdhamAM eka vAta zakAnI paNa che. zaMkAnu paNa mahattva che. kAraNa, zakA karanAra manuSya aMdarathI jijJAsu che. dharmanA anveSaNamAM paDanArane zaMkA thayA vinA rahe ja nahi. sudaram Ara MbhamAM prabhu sabaMdhI je racanA kare che temAM bhakitabhAva sahaja rUpe pragaTe che.. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-4-83 yu. manuSya, pukhIne ja zikAra nathI karatA. anuSya manuSyane paNa haNe che. te kavi paramatattvanI khAja daramiyAna duritanI zAva paNa kare che. manuSya AgaLa vadhatAM vadhatAM potAnA vikAsakramamAM brahmadarzana sudhI paheAMcI gayA che. suMdaram kahe che ka manuSya manuSyamAMthI pUrNatara ane pUrNa tama manuSyanI bhUmikA sudhI pahoMcavAnuM che. paNa tyAM, suMdaramanI bAbatamAM kavitA ane darzana vacce ta jaNAya che. kavitAmAM `na jarUra AvI zake paNa te bhAvarUpa nIne rasarUpa banIne AvavuM joIe. kavitAmAM dazana ogaLIne ekarasa thavu joIe kavitA ane darzana vacce ta rahevu na joie. ceTa' eTale ke vicAra paNa kavitAmAM lAgaNIrUpe AvavA joie. eka mata evA che ke dhama'saMvedanA jemAM pragaTa thaI hoya te kavitA mejar nahiM paNa mAinara kArTinI kavitA bane che. vAmananAM traNa virATa pagalAM pachI cAthuM pagaluM te pRthvI upara parama tattvanA avataraNurUpa che, suMdarama A Ana pachI . paNa aneka kavitA lakhI che. yAtrA'mAM zrI araviMda ane zrI mAtAjI vizenAM kAvyo che. sAvitrI'nA anuvAda paNa ApaNane maLe che. divyacetanAnu avataraNa ane tene pariNAme sudhAnAra jagatanuM 'TrAnphrAmezana' zrI araviMda ane zrI mAtAjInA mAdhyamadrArA thaze evI suMdaramanI zraddhA che. ravIndranAthanI gItAMjali"mAM savedanA che. suMdaramAM zrI mAtAjI pratyenI je bhakitabhAvanA che tenI nindA karavAnA savAla ja nathI. mukhya muddo kavitA lekhe te keTalAM pramANamAM AsvAdya che! kavinI potAnI dhasavedanA bhAvakanI dhama saMvedanA lekhe keTale aMze svIkAra pAme che e zuddha kavitAnA prazna che. kavi suMdaramanA dhamalakSI, dhamasa vedanAlakSI svAnubhavI kavitA dvArA bhAvakanA potAne ane che ? mukhya muddo A che. suMdaramanI keTalIka kavitA mArI baMsImAM khAla khe vagADI tuM jA' athavA mere piyA to amara suhAgI, mai' te palapala pyAsI' athavA 'kAhA ratiyA banAi?' A badhI racanA suMdaramUnA hRdayamAMthI sIdhI sahaja rIte AvI che. te temanI AMtarika savedanAmAMthI janmelI racanA che. 20 temAM prAtika vicAro paNa vyakata thAya che. Izvara sAmenA virAdha paNa jaNAya che. pachI suMdaram, je kavitA race che temAM saheja parivatana anubhavAya che. namu' tane paththarane ? nahIM nahI zraddhA taNA Asanane namuM namuM sundaram nA mUrti pUjAno virodha ahIM joi zakAya che. zrIdharANIe paNa e rIte *pUjArI pA jA' kAvya racIne mUrtipUjA sAme vidha darzAvelA. ApaNI gujarAtI kavitA upara tyAre e vibhUtiAnA prabhAva paDelA. gAMdhI ane TAgoranAM ane kavio upara gAMdhInA mAnavatAvAdanA prabhAva paDelA. suMdaram vicArA paratve prAgatika che. temAM mAsavAdI valaNa paNa jovA maLe che. kAyA bhagatanI kaDavI vANImAM kaDavAM vacana jhIlAyAM che. te pachI temanI kAvyamaMgalA', vasudhA', yAtrA' vagere kAvyathA maLe che. dakSiNAyana thayA pachI suMdaramanI kavitAne vizeSa zrI aravinI dAza'nika urdhva vicAraNArUpe pragaTa thAya che. te temanu yoga mAge thatu prasthAna che. zrI araviMdanA pratIkamAM khetrikANu che, emAM eka trikALu UlaTA che. UlaTAsulaTA ane trikANu vacce kamaLanI AkRti che. zrI araviMdanI philasUphI e che ke manuSya jAti Urdhva mukhI thAya tyAre divya cetanA suprAmenTala pAvara'nuM avataraNa thaze. ane divya cetanAnA avataraNathI saMmagra manuSya jAtinuM kalyANu sadhAze. su MdaramnI eka khAja te temanA dhruvapada aMge che. vizvAsane mArge cAlatA sudaramane yAtrAM'mAM 'A mAruM dhruvapada che" ema nizcita rIte jaDe che. ahe| pa`khI. A che dhruva manujanuM A dhruvapada jagata-saghaSaeNnI carama ahI' savAda ghaTanA, adhUrA'darzanI ahI ja banavI pU lanA zradhAM apeAnu kayAM pariNamana bhUmAyuta muda : prabhutve AhI, prabhu taNI lai siddhi sakala dharA huM pAchu avatarita thAvu prabhutaNI ahI AMkI daivI bRhata RtumudrA: raNajhaNI rahe e bhavyAMro vikasita rAnAM zatakula, jema milTana sAme prazno udbhavelA, ane dareka moTA gajAnA *vine prazno udbhave ja che. milTanane thAya che ke manuSya izvaranI AjJAne bhaMga karatAM tenA upara aneka duHkhA AvI paDayAM. milTananA izvara, milTananA setAna, enuM samagra vizva bhaktibhAvanAne atikramI jAya che ane setAnanA kama'nu ''jasTikrikezana' paNa e meLave che. kavi suMdaramanI bAbatamAM eka muzkelI enA potAnA kavi tarIkenA dhama ane eNe svIkArelI dhArmika bhAvanA khe vacce meLa jovAnI che. kavi suMdaramane je dhruvapada sAMpaDayu. emAM enuM na vyakata thAya che. evu eka kAvya paMkhIone sakhAdhIne che. saptapadI'mAM umAza karatu chellu krAvya paMkhI leka' che. suMdaranA dhruvapadamAM paMkhInuM pratIka che. pukhIne laI kavi jagatanuM darzana karAvavA nIkaLe che. kahe che: 'juo A sUrya.' pachI sUrya madhyAhna pahoMcatAM e prakhara madhyAhnanA tApa paMkhI jIravI nA zake eTale e ene pRthvI upara nIce lai jAya che te kahe che : jo A pRthvIne vIMTI vaLatA samudra, A ThaMDaka apA mAtariyA A gagana je pRthvI upara prItinI jema vAyu che. pRthvInI sapATI upara AvatAM pakhI karUMpI UThayuM, kAraNa, paMkhInA manuSya uparanA vizvAsa UThI gayA che. umAzaMkara jozI umAzaMkara jozIne vicAra karatAM pahelA prazna e thAya ke e dhamasa MvedanAnA kavi tarIke keTale aMze ApaNane prabhAvita kare che! umAzaMkaranI kavitAmAM vizva sAthenA te izvara sAthenA anubhava che. emaNe sahu prathama vizvazAMti' racyuM. tyAM dUrathI moMgala zabda AvatA' e patithI kAvya ArbhAya che. emAM kavinI rASTrabhAvanAnA paricaya thAya che. emAM dhama' aMgenI bhAvanA nathI. umAza MkaranI dharmAMsa vedanAnA vyApa emanI 'saptapadI'mAM jovA maLe che. saptapadI'mAM umAzaMkara pAtAnI vyaktigata vAta kahe che. zrI bhALAbhAIe eliyara ane rilkane paNa ucita soMdarbhamAM sabhAryAM hatA. "tene emaNe prajJAvaMta kavi tarIke oLakhAvyA hatA. umAzaMkara saptapadI'mAM potAnI chinnabhinnatAnI vAta kare che. sauryanI ane IzvaranI zodha kare che. kahe che: prabhue mane pakaDayA' tA ekavAra saMdhyAnA taDakAthI e vRkSanAM thaDa ragatA hatA.' umAza karatu kavinu hRdhdha zvaranI zeSamAM nIkaLI paDe che tyAre temAM 9 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-83 prabuddha jIvana 27 gujarAtI bhASAnuM gaurava paNa anubhavAya che. bhagavad gItAne jyAre tArA.vi ekabIjAne gaLI jAya che anuSkupa eka parama bhagavadda saMvedanAne pAmavA mATe saMketa che. "navapariNIta pilAM kRtimAM umAzaMkara kahe che "pratyeka - manubhAi mahetA pUrepUruM eka bane, te ja pUruM jAme. ekava pratyeka jaNa (1) thoDeka sAhitya vihArasAta Daga pitAnI sAtheya te nahIM cAle kayAreka ne kyAreka ?" timi e saMskRta zabdano artha vahela jevI moTI svapanane saLagavuM hoya temAM umAzaMkare jagatanAM duritanI mAkSI e thAya che. A sAmAnya artha che paNa saMskRta vAta karI che. kahe che : "yaMtra ane taMtramAM maMtra gUMgaLAI bhASAnA zabdo, prasaMgopAta, emane mATe nakakI karelA vADAmAM gaye. durita para bahAra ghA karyo, pAcho vaLI baMdhiyAra rahetA nathI ane AjubAju paNa pitAnI asara hadaya upara aphaLAya bAhya jagata nahi teTaluM phelAve che. e ja pramANe kALe karIne timi zabdano mAnavI hRdaya enuM yuddha kSetra umAzaMkara "mRtyu artha badhAja prakAranI mAchalI e thavA lAge ane kSaNa" kAvyamAM mRtyunI vAta jIvana ane premanA saMdarbhamAM samudranuM paNa nAma pADavAmAM AvyuM timiSa : (mAchalIone, kare che. te pachInuM kAvya che "paMkhI leka"mAM umAzaMkara brahmAMDanI bhaMDAra) athavA "timimAlina" (mAchalIonI mALA jeNe vAta kare che. emAM aneka prakAranAM kalpano che. saMvedanane bhASAnI je abhivyakita sAMpaDI che temAM nirvyAja sendraya che. te paherI che. te, jema candrane azumAlina eTale ke kiraNonI sAthe temAM temanI dharmasaMvedanA paNa che. chelle kahe che : "mArA mALA jeNe paherI che te evuM nAma ApavAmAM AvyuM che tema) zabda-AkAra je kaMI rasavIcio te have anya hRdayamaya keTalAkane kadAca khyAla haze ke timirvaja nAmane eka nAma mAruM bhASAmAM ogaLI gayuM che. veITa-e biTa chelle rAkSasa paNa hatuM jenI sAthe laDavA mATe indra zabda maunane ja kahevAnuM hoya che." rAjA dazarathanI sahAya lIdhI hatI ane e laDAI daramiyAna dazaratha jyAre thoDA samaya mATe bebhAna thaI che. sureza dalAle upasaMhAra karatAM kahyuM hatuM : gayo tyAre ene bacAva karanAra keyIne eNe be mIrAM, kabIra, ravIndranAtha, rike, suMdarama, umAzaMkara A dareka varadAna mAgI levA kahyuM hatuM. pAchaLathI A kavinA 'parasanala geDa' che. suMdaram umAzaMkaranI vAta kahuM te varadAna mAgIne ke kayIe rAmane vanavAsa mokalyA hatA. te suMdaramanAM gItAmAM ekAda kSaNa paNa emane IzvaranI timi e moTI vahela jevI mAchalI hoya che, chatAM ene pratIti thaI hovAnuM ApaNane samajAya che. umAzaMkara mATe gaLI jAya evI virATa mAchalIo paNuM hoya che evuM anubhave e ja pitAne paramezvara che evI vAta che. umA sUcavavA "tibiMgila" zabda prayoga karavAmAM AvyuM che ane zaMkarane ke koIpaNa kavine uchIne Izvara khapata nathI. umAzaMkara A tibiMgilane paNa gaLI jAya evI mAchalIonuM ane suMdaram vacce bheda e che ke baMnenA khabhA upara ekavAra astitva kalpIne "timaMgilagila' e zabda paNa prayogAMdhIjI ane TAgera beThA hatA. pachI suMdaramanA khabhA upara javAmAM Avyo che. ane khUbI te e che A timiMgilagilane zrI araviMda beThA. umAzaMkarane khabhA upara atyAre koI paNa gaLI jAya evI rAghava nAmanI mAchalInI paNa kalpanA nathI. suMdaramanI Izvara sAme eka phariyAda che. je ghaDe ene karavAmAM AvI che. A badhI lIlA, duniyAbharamAM zerane mAthe bhara nahote te eNe banAvyuM zuM kAma? kAraNa ghaDe bharAyA savAzera hoya che e batAvavA mATe ja prayojavAmAM AvI che, pachI tarata rahI zakatuM nathI. te umAzaMkare emane jaNAvyuM paraMtu paMDitarAja jagannAthe A kathAne upayoga, ke ghaDAe je karavuM hoya te eNe khAlI rahevuM joIe. pitAnA svArtha mATe karyo che. pitAnA AzrayadAtA rAjAne dareka kavi ane kalAkAra pitAne 'geDa krieTa karavAno che. emaNe, bhAminI vilAsane eka pleTamAM sAgara sAthe e geDa' sAthenA enA saMvAdanI parAkASThA manamAM ja Ave. sarakhAve che ane pitAne e sAgaramAM taratI rAdhava bhAvaka paNa kavinA geDa' sAthe saMvAda kare che. ane e mAchalI sAthe sarakhAvyA che, (alabatta, A badhuM . saMvAda parAkASTAe pahoMce che tyAre vANI maunamAM virame che. vyaMgyArthamAM kahyuM che, spaSTArthamAM te e zlokamAM sAgara, # vidyAsatranAM A traNe vyAkhyAnamAM A lakhanAra timi, timigila ane rAdhava malyanI ja vAta che) paMDitarAja jAte saMjogavazAt hAjara rahI zakaye nahote. A traNa jagannAtha saMbhavata; e sUcavavA mAge che ke rAdhava jema, vyAkhyAnonuM vRttAnta muMbaI jaina yuvaka saMghe A lakhanArane badhI mAklIone gaLI jAya che tema huM tamArA darabAranA traNeya vyAkhyAnanI keseTa pUrI pADI tene AdhAre lakhAyAM che. badhA kavione te gaLI jaI zakuM chuM paNa tamesAgara-te ' (pRSTha-264 parathI cAlu) mArA AdhAra che. jeo sarjaka hoya che teo atizaya saMvedanazIla bhAminI vilAsanI TippaNImAM A timi mAchalI aMge hoya che. jyAre nirAzAmaya aMgata saMvedanAo bahu utkaTa banI jAya che tyAre, ane jIvanane paMtha najara sAme TAMkavAmAM Avele zleka paNa jANavA jevo che. kavio, have bahu TUka jaNAtuM hoya che tyAre tevA saja atizakitanI parAkASTA kevI kare che. te e zloka parathI kone AzAbharyA bhAvijIvananuM svapna rahetuM nathI. tene jaNAya che. vakhate AvI paristhitimAMthI chUTakArA tarIke koIkane mRtyu asti masyaka timirjhAma zobhAyata vahAluM lAgatuM hoya che ane teo AtmaghAta kare che. | timigilagile pati tadagilekhastirAghava : keslara yahUdI hatA ane yahUdIne bacce koI divasa arthAt timi nAmanI eka mAchalI hoya che, jenI laMbAI ApaghAta kare nahi evI lekamAnyatA yuropamAM pravarte che, se paraMtu Rootless Cosmopolitan tarIke oLakhAyelA jana jeTalI hoya che paNa ene gaLI janArI tisiMgala ane ene paNa gaLI janArI tibiMgilagila mAchalIo kelare pite pitAnA lakhANamAM rasahIna nirarthaka jIvanane mANase pote svecchAe aMta aNu joie evI bhalAmaNa paNa hoya che. paNa e badhAMne gaLI jAya evI rAghava karI che. pitAnI e mAnyatA anusAra emaNe potAnA jIvanane mAchalI paNa hoya che. A thaye thoDe sAhitya vihAraaMta ANye.. (2) ane have vijJAnavihArajIvana ane mRtyu vizenA dRSTikoNa prajJAzIla mahAna upara timi ane timiMgalanI AkhyAyikA kahI tene lekhakemAM paNa vividha prakAranAM hoya che. hetu te, AgaLa jaNAvAI cUkyuM che tema A duniyAmAM Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 prabuddha jIvana 72 badhe ja zerane mAthe savAzera hoya che. te khyAlane vyakata karavA mATe jUnA samayathI kevAM dRSTAnta prayAjAtAM AvyAM che te darzAvavAnA hatA. nAnuM jIvaDuM moTA jIvaDAMne begaka ane ane e mATu' jIvaDu vaLI enAthI meTAM jIvaDAMne khorAka ane e te kudaratanA krama che, dunyavI vyavahAra che. cha paNa have e paNa jaNAyuM che ke dunyavI vyavahAranu A pAsu brahmANDanA vyavahAramAM paNa dRSTigocara thAya che ane AkhIne AkhI gelekisa (tArA vizvo) AkhIne AkhI gelekisane gaLI jatI hovAnA aNusAra hamaNAM vijJAnIone maLI rahyo che. grIsanA prAcIna vidyAdhAmamAM hamaNAM ja maLI gayelI duniyAbharanA khagALa zAstrIonI pariSadamAM A, eka gelekisanAM bIjI gelejhisa dvArA thatAM bhakSaNa aMge eka noMdhapAtra nibaMdha rajU karavAmAM AvyA hatA. e pariSadanu A rahyuM vihaMgAvaleAkana-- hatA. Aja -prAcIna grIsanA sthapatie, ethensamAM i. sa. pUrve bAMdhelA ekrepeAlisa nAmAbhidhAnavALA killo hajI paNa hayAta che. alabatta, khaMDiyera hAlatamAM ane duniyAnI ajAyakhIemAMnA eka gaNAtAM A khaMDiyere| jovAnu, grIsa janAra kAI paNa pravAsI cUkatA nathI. eka vakhata A khaMDiyerAmAMnA thiyeTaramAM grIka kalAkAronI kalA vilasI hatI teA grIka ane vicArakA philasUphAnI buddhimAnAnI lIlAnA cepa - pratizreSa kAyama saMbhaLAyA karatA ekropelisanI sAthe sakaLAyelAM, khullAM AkAza heThaLanA thiyeTara eDIena' mAM grIsanA gaNitazAstrI, khagoLazAstrI ane philasUphe bhegA maLIne brahmAMNDanI racanAne bheda ukelavA carcA karatA ane jema buddhimAnAnI sabhAmAM ane che tema A carcAo keTalIkavAra ugra paNa anatI. Aje pAzcAtye bhale pelAnDanA vijJAnI dvAparanisakane, heliyosenTrika selara sisTama eTale ke grahamALAnA badhA ja grahe sUryanI AjubAju kare che evA sidhdhAntanA praNetA mAnatA hoya paNa Aja eDinanI carcA sabhAomAM bhAga lenAra grIka khagoLazAstrI erisTAkise, I. sa. pUrvanAM varSomAM, badhA graho sUryanI AjubAju pharatA hovAnA sidhdhAMta rajU karyAM hatA! A erisTAkisa, ane perilisa ane hippAkreTIsa jevA vividha vidyA zAkhAonA dhara dharesanI devavANIthI punita thayelAM eDiyAnamAM hamaNA ja vizvabharanA khagALazAstrIonI AMtararASTrIya pariSada bharAI gaI. pUrA paMdara divasa sudhI A pariSada cAlI hatI ane rAja sAta sAta carcA sabhAemAM khagALa vikAnA pAta peAtAnAM maMtavye rajU karatA rahyA hatA. bhUtakALamAM jevI ugra carcA thatI haze. tevI ja ugra carcA pariSadanA pa dara divase daramiyAna paNa meDiyAnamAM thaI hatI ane carcAnA sauthI vadhAre vivAdAspada tathA , pitto ukaLAvanArA prazno hatA meM A brahmANDanI vaya keTalI? vidyAne kahyuM hatuM : meTala rica sTAsa'' eTale ke je tArAmAM dhAtunu pramANa vizeSa je te tArAone InphrAreDa kiraNAtsaga vaDe abhyAsa karIne ene niSka kADhayA che ke brahmANDanuM vaya 18 akhaja varSoMnu che. vaLI khIjA saMzAdhakAe anya prakAranA kiraNAtsaga nA abhyAsa vaDe brahmANDanI vayanA aMdAja Areka abaja vA mUkayA hatA. rAjA janakanI vidyA sabhAmAM brahma aMge eka mAja yAjJavalkaya to bIjI bAju azvala, AtebhAga, bhuchyu, uSasta kahela ane gAgI' vacce jevI ugra carcA cAlI hatI tevI ja ugra : kAka tA. 1-4-83 carcA ADiyAnamAM paNa cAlI haze ane janakanI vidyAsabhAmAM jema brahmanI vyAkhyA aMge kAI a Mtima niNuya thai zakayA naheAMte tema oDiyananI carcA sabhAmAM paNa brahmANDanI vaya aMge kAI AkharI ke svIkRti niNaeNya thai zakayA nahotA. eka samaye brahmANDanI vaya e abaja vanI gaNavAmAM AvatI. Aje vadhatI vadhatI e vIsa akhaja varSa sudhI paheAMcI che ane A aMdAja vadhAre moTA thAya te paNu Azcaya pAmavA jevuM nathI. paNa khagoLa vijJAnIo eDiyAnamAM paMdara divasa sudhI jhagaDayA ja hatA evuM paNa nathI. keTalAye vidvatApUrNa nibaMdhoe pariSadamAM rajU thayA hatA. temAMnA eka nibaMdha ekabIjAne 'gaLI jatI' gelekasI aMgenA hatA. khageALapremIo jANatA ja haze ke mA gelekisa, akho tArAnAM banelAM tArAvizvo che jema ApaNuM AkAzagagA tArA vizva che tema. paNa badhI ja gelekisa eka sarakhI nathI hotI. keTalIka gelekasa bhUjAe vALI hoya che te! vaLI keTalIka cokakasa AkAra vinAnI hoya che. keTalIka gelekisa elipTika eTale ke IMDA AkAra dharAvatI hoya che ane AvA AkAranI gaeNlekisa krama racAI haze enI carcA . ukata pariSadamAM bhAre rasaprada nIvaDI hatI. A aMge nibaMdha rajU karanAra vijJAnIoe jaNAvyu hatu ke avakAzamAM keTalIka ThekANe eka gelekisa khIjI gelekasIne gaLI jatI hovAnu athavA te eka gelekisa bIjI gelekisamAM maLI jatI hovAnu jaNAvyuM che. AvAM tophAnI hoya trilana pahelAM te gaeNlekisamene bhUjA che, paNa ane gelekisa bheTe ane eka khIjAmAM vilIna thAya tyAre bhUjAenu kAma rahe nahi ane bhUja dUra avakAzamAM phaMgoLAi jAya. ane gaeNlekisane anelA aMDAkAra goLA ja sthAnabaddha rahe. A aMDAkAra gALe te ja eliApTakala gelekisa. Aja sudhImAM jaNAyelI gelekisamAM sauI meTAmAM meTI gaNAtI je eka gelekisa amerikana vijJAnIoe zodhI kADhI che te paNa me gelekisamenAM milanamAMthI pedA thayelI hAvAnuM mAnavAmAM Ave che. A gelekisa pRthvIthI doDha lAkha prakAza va` dUra che ane eevaDI moTI che ke enA eka cheDethI bIje cheDe jatAM, sekanDanA traNa lAkha . kileAmiTaranI jhaDape pravAsa karatA prakAzane cha lAkha varSa lAge che! A gelekisamAM eka lAkha aja (10000000000000ekaDA upara 14 mIMDA caDhAvIe ane je Ave te saMkhyA) tArAo che, (ApaNI gelekisamAMnA tArAonI saMkhyA 200 abajathI mAMDIne 400 abaja sudhInI mUkavAmAM Ave che.) A eka lAkha abaja tArAomAM eka tArA evA che, jenI vaya mAtra vIsa karoDa varSanI hovAnuM ja jaNAvyu che. avakAzI kAla gaNanAnA saMdarbha'mAM AvIsa karoDa varSa khUba nAnI eTale A tArA e khUba yuvAna kahe ke kizAra tArA che ema vijJAnIo kahe che. vijJAnIo mAne che ke A tArAnA janma ema nAnI gelekisamAM thayA haze ane pachI e gelekisa jyAre eka mATI gelekisI najIka paheAMcI tyAre meTI gelekisae e nAnI gelekisanu badhu dravya potAnI tarapha khecI lIdhuM haze ane e rIte gelesi maLIne eka virATa gelekisanA janma thaye haze. vaya gaNAya. kudarata nitya navI adAo dekhADe che, e adA kadI jUnI thavAnI nathI ane khUTavAnI nathI avakAzamAM vistarelu devAnu' kAvya kadI jINu thatuM nathI, kadI lupta thatuM nathI. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka sala, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. reza, mukhapR 400 004. Te. naM. 350296 : mudraNusthAna : TrenDa prinTarsa', jagannAtha za'kara zeTha roDa, miragAma, mubai 4 fAna : 356832 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana vasaMta vyAkhyAnamALA saMdhanA upakrame vasaMta vyAkhyAnamALAnu Ayojana thayu che. tene vigatavAra kAyakrama nIce mujaba che : viSaya : bhAratamAM kendra ane rAjyAnA sabaMdhanuM bhAvi (Future of Centre & State Relationship in India) divasa tA. 1-4-83 vyAkhyAtA samavAra, zrI bAbubhAi jazabhAI pAla tA. 4-4-1983 (gujarAta rAjyanA bhUtapUrva` mukhya pradhAna) maMgaLavAra, tA. 1-4-1983 budhavAra, tA. 6-4-1983 gurUvAra, tA. 7-4-1983 zrI atula ema. setalavaDa (eDavA keTa, hAikATa) DA. DI. TI. lAkaDAvALA (AyAjana paMcanA bhUtapUrva adhyakSa) zrI kuladIpa nAyara (agraNI patrakAra) sthaLa : tAtA oDiTAriyama, homI modI sTrITa, koTa, muMbaI-400001. samaya': dararoja sAMjanA 6-15 kalAke. saMdhanA saddagata pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhanI madhura smRtimAM A vyAkhyAnamALAne zrI cImanalAla cakubhAI zAha smAraka vasaMta vyAkhyAnamALA' (Shri C. C. Shah Memoriol Spring Lecture Series) e rIte nAma ApavAnuM sadhe TharAvyuM che. tadanusAra prathama divase zrI bhANubhAi jazabhAi paTela A vyAkhyAna zreNInI nAmakaraNavidhi karaze. mAnanIya zrI zrI meAgarajIbhAi DhasAi A vyAkhyAna zreNInuM udghATana karaze. zrI amara jarIvAlA A vyAkhyAna zreNImAM pramukhasthAne birAjaze. saune samayasara upasthita rahevA saprema nimatraNa. ramaNalAla cI. zAhu pramukha cImanalAla je. zAhu ke. pI. zAha, maMtrIo bhagavAna mahAvIra jayaMtI nimitte kAryakrama saMdhanA upakrame zramaNa bhagavAna mahAvIranI janma jayaMtI nimitte ravivAra, tA. 24-4-1983 nA roja savAranA 9-00 kalAke eka kAya kramanuM AyeAjana karavAmAM AvyuM che. e aMgenA savigata kAryakrama have pachI jaNAvavAmAM Avaze. cImanalAla je. zAha, ke. pI. zAhu maMtrIo 1 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By/South 54 alcence No. ! 37 prajaddha bhavana } muMbaI jaina yuvaka saMdhanuM mukhapatra : pAkSika chUTaka nakla rUA. 1-00 prabuddha jaina'nuM navasaMskara varSa' : 44 aka :24 muMbai, tA. 16-4-83 vArSika lavAjama rUA. 20 paradeza mATe kSitri da taMtrI : ramaNalAla cI. zAha 'vizvavatsala mahAvIra' (preraka ane prAdhakara caritrakAvya) * ramaNalAla cI. zAhu saraLa parama pUjya guruvarya sva. zrI satabAlajI mahArAjanI jaina saMta tarIkenI pratibhAthI jema emanA bhatA, anuyAyI ane cAhako suparicita che tema temanI kavi--pratibhAthI paNa suparicita che. thaDA samaya pahelAM emaNe tattvArthAdhigama sUtra' jevA kaThina saMskRta graMtho gujarAtI padyamAM anuvAda pragaTa karyAM hatA, je emanI, kavitvazaktinI pratIti karAve che. potAnA pUjaya guruvaya' suprasidhdha kavi sva. nAnacaMdrajI mahArAja pAsethI pU satabAlajIe (muni zrI saubhAgyacaMdrajIe) jema saMyamanI dIkSA lIdhI hatI, tema kavitAnI paNa dIkSA lIdhI hatI. alabatta, saMta-mahAtmAe kAvyanA mAdhyamanA upayoga kevaLa vANIvilAsa mATe nahi, paNa potAnA sAdhaka-jIvananI anubhUtiene abhivyakata karavA mATe karatA hoya che. ema karavAmAM kavitA na sadhAya evu' nathI. sarjIkanI potAnI pratibhA upara ene vizeSa AdhAra rahe che. saMta kavionI vANImAM jIvananA mamanI vAta AvyA vinA rahe nahi. kayAreka te vya MjanArUpe Ave, teA kayAreka te garbhi ta ke pragaTa upadezarUpe paNa Ave. pragaTa upadezathI kAvyakalAne kadAca kayAreka hAni pahoMce teA tenI darakAra saMta kaviete na hoya, kema ke kavitAkalA karatAM jIvanakalA e emane mana pradhAna vastu hoya che. vizvavatsala' zabda pU saMtabAlajIne ati priya che. 'vizvavAtsalya' zabda emaNe potAnI saMsthA ane mukhapatra mATe paNa prayeAjyA che. eTale jagatanA tamAma chavA pratye jemane maitrIbhAva che, vizvanA tamAma jIve. mATe jemane vAtsalyabhAva che evA bhagavAna mahAvIra vize kAvya lakhavA te prerAya e atyaMta svAbhAvika che ane e mATe temane adhikAra paNa che. bhagavAna "mahAvIranI surekha ane rasika jIvanarekhA vizvavatsala mahAvIra' nAmanA emanA A mahAkAvyanI ke dIdha` kha`DakAvyanI kakSAnA caritrakAvyamAM sAMpaDI rahe ema che. mahApuruSonu jIvana aneka ghaTanAothI sabhara hoya che. emAMthI aneka lAkAte vividha prakAranI preraNA sAMpaDatI hoya che, jenu jIvana savizeSa ghaTanAsabhara, tema temanA caritrakArane lekhana mATe vizeSa avakAza rahe. mahAtmAonA jIvanamAMthI preraNAnAM pIyUSa pAmatAM kavionI vANInI saravANI vahevA lAge che. je vividha kSetranA mahApuruSonI bAbatamAM bane che te vizvava Mdya vibhUtionI bAbatamAM te avazya bane ja. pratyeka jamAne navA navA kavi-lekhA temanA vize navI navI racanAonuM sarjana karatAM dharAya nahi evuM akhaMDa preraNAsrota jevu e vibhUtionu jIvana hoya che. temAM paNa tItha kara bhagavAna mahAvIra svAmInuM samagra jIvana tA, AbAlavRd sahune vAMcavI - sAMbhaLavI game evI vividha rasika ane preraka ghaTanAothI sabhara che. vaLI vamAna cAvIsInA tItha karAmAM savistara ghaTanApracura jIvanacaritra tA chellA cAvIsamA tIrthakara bhagavAna zrI mahAvIra svAmInuM ja che. vaLI ApaNA mATe sauthI vadhu najIkanA - Asanna - tIthaMkara te bhagavAna zrI mahAvIra svAmI che. eTale emanA jIvana vize vividha prakAranI kRtinuM sarjana samaye samaye thayA kare e sahaja che. mahAvIra svAmI vize gujarAtI bhASAmAM stavananA prakAranI racanA vizeSa thayelI che. taduparAMta steAtranA prakAranI prAcIna racanA saMskRta bhASAmAM maLe che. emanA samagra jIvanane AlekhatI purANu ke mahAkAvyanA prakAranI kRtio paNa prAcIna samayamAM saMskRta ke prAkRtamAM ghaNI lakhAI che. emAM padmana kRita 'vamAnacaritra', asagakRta 'vadhamAnapurANu', kezavakRta 'mahAvIra purANa', vANIvallabhakRta 'mahAvIrapurANu' sakalakIti`kRta mahAvIrapurANa' guNucaMdragaNikRta mahAvIracariya' hemacaMdrAcAya kRta triSaSTizalAkApuruSacaritra' (dazamuM pava), vagere sudI kRtimAM bhagavAna mahAvIranu' savistara jIvanacaritra nirUpAyuM che. taduparAMta siddhasena divAkarakRta ddAtri zaddvAtriMzikA', hemacaMdrAcAya kRta vItarAgastItra' upAdhyAya yAvijayakRta 'mahAvIrastava', dhavanagaNikRta vIrabhakatAmara', ajJAtakavikRta 'vIrastava' ityAdi saMkhyAbaMdha kRti sa MskRta, prAkRta ane apabhraMza bhASAmAM mahAvIra svAmI vize lakhAyelI sAMpaDe che. gujarAtI bhASAmAM mahAvIra svAmI vize gadyamAM ghaNI kRtio lakhAI che, paraMtu saLaga padyamAM lakhAyelI pU. saMtabAlajInI A kRti bhagavAna mahAvIra vizenA sAhityamAM eka aneAkhI bhAta pADe che. zrI hIrAcaMda jhaverIe paNa bhagavAna mahAvIra vize 'tribhuvanatilaka' (sa. 2022) nAmanuM mahAkAvya gujarAtImAM cevIsa sagamAM lakhyuM che. pU. saMtabAlajIe A caritrakAvyanI racanA 1001 kaDImAM karI che. emAM mahAvIra svAmInA jIva devalAkamAMthI cyavIne mAtA devAnaMdAnI kUkhe avatare che, ane garbhApaharaNa' pachI mAtA trizalAdevI janma Ape che, tyAMthI zarU karIne bhagavAna Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 mahAvIranA nirvANusamaya sudhInA jIvanane 967 kaDImAM vistArathI AlekhavAmAM Avyu che. taduparAMta kAvyanI chellI cetrIseka jeTalI kaDImAM medhakumAra, caMdanabALA, sulasA vagere bhagavAna mahAvIra svAmInA zAsananAM surAne paricaya apAyA che. pU. saMtabAlajIe A caritranuM nirUpaNa zvetAMbara para parA pramANe karyu che. eTale emAM devAna dAnA prasaganu tathA vadhamAna mahAvIranA yAdA sAthenA lagnajIvananu ane emanI putrI priyadarzI nAnuM nirUpaNa karavAmAM Ave e svAbhAvika che. pU. saMtabAlajInA A sudIdha caritrakAvyanI racanA nIce pramANe sAta pava'mAM thai che : (1) cyavana, janma ane zauzava, (ra) yauvana, lagna ane dAmpatya, (3) dIkSAnI bhAvanA ane dIkSAkalyANaka, (4) pAdavihAra, pariSaha, upasaga' ane kevaLajJAna kalyANaka, (5) sadupadeza, sadAcAra ane sa MdharacanA, (6) vyApaka dhama samanvaya ane nirvANu ane (7) zAsananAM suratneA. A pA~nA viSayA ane peTAviSayonI anukramaNikA jotAM paNa tarata pratIti thaze ke bhagavAna mahAvIranA jIvananA lagabhaga badhA ja mahattvanA prasaMgo temAM AvarI levAyA che. pU. saMtakhAlajIe bhagavAna mahAvIranA jIvana-vRttAMtanI mukhya ghaTanAonuM mALakhuM pramANabhUta ane zAstrasaMmata rAkhyuM che; paraMtu kevaLa rUDhigata zailIthI kathAnuM Alekhana na karatAM vividha prasaMgonA nirUpaNamAM emaNe kavitA, vyavahAra jIvana, maneAvijJAna, dharmatattva ityAdinI dRSTithI sthaLe sthaLe potAnI maulika kalpanAnA raMgo pUryAM che. trizalAdevInI dinacaryAM, svapnapAThaka sAthe siddhArtha rAjAne savAda, trizalAmAtA ane vamAna mahAvIrane saMvAda, vadhamAna mahAvIra ane yazodA vacce saMvAda navina ane vadhamAna mahAvIra vaccenA savAda RtyAdi prasa MgAnA nirUpaNamAM ethI tAdaza jIvaMtatA anubhavI zakAya che. pU. satakhAlajInu peAtAnuM A maulika apaNu che, je eka sakakavi tarIkenI emanI zaktinI ApaNane pratIti karAve che. A sarjaka tattvanA kAraNe e prasaMgAnA nirUpaNamAM itihAsanA tathya karatAM kalpanAnuM satya vizeSa raheluM che. udAharaNa tarIke vadhamAna mahAvIra ane yAdAnA dAmpatyajIvananuM nirUpaNa aitihAsika daSTie kharAkhara e ja pramANe haze ema nahi kahI zakAya, paraMtu sarjaka kavie tenuM pAtAnI maulika kalpanAthI Alekhana karyu che. kavi satabAlajInA A caritrakAvyamAM pAtre, prasa Mge, paristhiti, prakRti ItyAdinA nirUpaNamAM vividha TA nihALavA maLe che. kAI kAI sthaLe prakRtinirUpaNu kevuM chaTAdAra thayuM che. te namUnArUpa nIcenI keTalIka pati parathI jaNAze : sAmenA dIpa ke' to te, caMdrajyAta prakAzaze; te pachI varamALAne, kaThe Apaze uSA.40 khAganAM kumuda bhRgo, viha Mgo vRkSa upare; gAzALAmAM tathA gAyo, svasthAne azva ne gaja, 41 bAMdI sevA sarve, rajanI aMkamAM rahyAM; hatuM. stabdha samu zAMta, nIrava vAyu maDala 42 kalarava 3 ku Mje, ' kalita-ka MThe kAkilA; matta dvi gujatAM, vAryAM vare na vAdIlA. sArasa joDalAM zILA, mIThuM dhvani karyAM kare; praNaya-rasa relatAM, daMpatI pAMkha pAthare. kaLA karI kalApI, rIjhave priya Dhelane; 123 124 prabuddha jIvana tA. 16-4-8 sauMdarya-mada mAtelA, kekArava karyAM kare. 125 lahasa zukA dhIrAM, mRdutAna jamAvatAM maneAja ginI rANI, vasaMta Rtu rAjatAM. 126 bALa vadhamAna mahAvIranuM citra AlekhatAM emanA premanA camatkAranA prabhAva anya bALA upara kevA sarasa thAya che te nIcenI gheADIka patimAM kavie suMdara rIte darzAvyA che : camatkAra nahi A te, premanA camakAra che; evA sau baLane haiye, vadhamAna vase kharuM. premamAM bhaya ke zaMkA, svAtha' mAtra nahI' rahe; samatA, zAMti ne zraddhA, premamAM ja TakI rahe. 174 vadhamAna mahAvIrane kevaLajJAna thAya che e prasaMganu Alekhana keTalu sacATa thayuM che te nIcenI cADI patimAM juo : 173 dhyAtA, dhyAna ane dhyeya, ekarUpa banI gayAM; kSINu meha thatAM pAmyA, pUNu` te vItarAgatA. 697 na joyA kevaLajJAna,--pUrNa AtmA taNeA ravi haratAmalakavat che jayAM, samasta bhAvanI gati.698 karoDI caMdra te 'sUrya', prakAze sAmaTA chatAM; na Ave upamA tenI, evA AtmaprakAzamAM. 699 bhavakhIja banyuM cheka, kRtakRtya thaI gayA: Ayuvaza rahyo deha, lAkakalyANa kAraNu, bhagavAna mahAvIra svAmIne kevaLajJAna thAya che. te sarvajJa, jina, ahata thAya che te samaye badhA jIvA temanI stuti karatAM emanA svarUpanuM je varNana kare che tenu manahara nirUpaNa vasaMtatilakA chaMdanI nIcenI surekha prAsayukta patiemAM thayuM che : 700 sana hai sakala doSa-vihIna zuddha, AnaMdakaMda, ziva, zAMta, samasta muddha; e vItarAga ! jinarAja ! anaMta vIya, adhyAtmapUNu, aja, nitya, akhaDa dhoya. 704 pU. saMtabAlajInI kavipratibhAnA vividha unmeSA sthaLe sthaLe ApaNane jovA maLe che. emaNe upAdi ala kAro dhaNuM sthaLe prayAnyA che. dI tapasvI mahAvIrane kevaLajJAna thAya che. te prasaMge emanA vividha guNAnu vaNuna karatAM kavie prayojelI upamAonI hAramALA (mAlApamA) keTalI manehara ane manerama che tenI pratIti nIcenI pakti vAMcatAM thazeH prajJAnamAM akSaya siMdhu jevA zItAMzu tArAgaNamAM zazImA; kSamA nahI bhUmisamA rasAmAM, hyusamAM ISTa madhura Apa. 705 vane mahI nadananA samAna, zILA sadA caMdananA samAna; zabdo mahIM medhanI gajanAzA, gati mahI' Apa garuDa jevA 706 meru girizA svarUpe aDela, agAdha gaMbhIra samudra tulya; AkAzazA nitya nijAvalakhI, vAyusamA apratibaddha cArI. 707 gagAsamA 'pUNa` pavitra Apa, nile pa che padma samAna nAtha; kama*-mRgA siha samAna dekhI, na Apate bAdha kare havethI. 708 pU. satabAlajIe A sudIdha' caritrakAvyanI racanA vividha chaMdamAM karI che. racanA sudI' hoya te prasaMga ke bhAva anusAra temAM cha vaividhya Ave e svAbhAvika che, mahAkAvya ke dIdha` khaMDakAvyamAM saLaMga nirUpaNu mATe keTalAka cha Mda vizeSa anukULa rahe che. anuSTupa chaMda evo viziSTa kSamatAvALA chaMda che. emAM saLaMga se'kaDA pati lakhavA chatAM ekavidhatA. (anusaMdhAna pRSTha 281 para) DJ Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-3 prabuddha jIvana kendra ane rAjyanA saMbaMdhanuM bhAvi saMkalana : zIlA bhaTTa [zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA upakrame zrI cImanalAla cakubhAI zAha smAraka vasaMta vyAkhyAnamALAmAM' uparakata viSaya para cAra vyAkhyAna yojavAmAM AvyA hatA. dakSiNa bhAratanA traNa rAjyo ane eka kendra zAsita pradezanA mukhya pradhAnonI racAyelI kAunsIla ane bhArata sarakAre kendra-rAjayenA saMbaMdha aMge sarakAriyA paMcanI karelI nimaNuka : A bAbatanA saMdarbhamAM A viSaya paranA vyAkhyAnane vizeSa parimANa maLyuM. prathama divasanA vyAkhyAnane sAra prabuddha jIvana'nA vAcako mATe A aMkamAM Ave che. bAkInA vyAkhyAnane sAra have pachInA aMkamAM ApavAmAM Avaze. -taMtrI) dazanuM kalekazAhInI vaccenAta ajabUta saMdhanA upakrame zrI cImanalAla cakubhAI zAha smAraka vasaMta vyAkhyAnamALA' vejAI te prasaMganI tasavIramAM A varSanI vyAkhyAna zreNInuM dIpaka pragaTAvIne zrI morArajIbhAI desAI udghATana kare che. DAbI bAjuthI: vyAkhyAna zreNInA pramukha thI amara jarIvAlA, saMdhanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAha, pramukha che. ramaNalAla cI. zAha ane maMtrI zrI ke. pI. zAha zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 4, pa, 6 javuM. ethI dezane nukasAna thAya. ApaNane ravataMtratA maLI tyAre ane 7mI eprIla, 1983 nA roja sAMjanA 6-15 kalAke ApaNe rAjakIya rIte saMpUrNa svataMtra thayA na hatA. saradAra tAtA oDiToriyama, homI medI sTrITa, muMbaI-1 khAte vallabhabhAI paTele nAnA nAnA rajavADAonuM vilInakaraNa uparokta viSaya para paMdaramAM varSanI vasaMta vyAkhyAnamALAnuM karyuM tyAre ja ApaNe kharekharA svataMtra thayA." Ayojana zrI amara jarIvALAnA pramukhapade thayuM hatuM, rASTranI ekatA ane lokazAhI mATe yogya baMdhAraNa vyAkhyAtA tarIke anukrame gujarAta rAjyanA bhUtapUrva mukhya zrI morArajIbhAie kahyuM: "mArA mata pramANe ApaNA maMtrIzrI bAbubhAi jazabhAI paTela, muMbaI hAIkorTanA dezanuM baMdhAraNa ghaDavAmAM AvyuM che te yogya che. rASTranI eDavokeTa zrI atula ema. setalavaDa, Ayojana paMcanA ekatA ane lekazAhInI vibhAvanA mATe AvuM baMdhAraNa bhUtapUrva adhyakSa Do. DI. TI. lAkaDAvAlA ane jANItA jarUrI che. kendra ane rAjya vaccenA saMbaMdhe taMdurasta ane patrakAra zrI kuladIpa nAyara hatA. pUraka rahevA joIe. kendra pAse vyApaka sattA che. teNe dareka vyAkhyAnazreNInuM udghATana rAjya dareka rIte UcuM Ave te jovuM joIe. kendra majabUta prathama divase zrI morArajIbhAI desAIe vyAkhyAna hovuM joIe tema rAjya paNa majabUta rahevuM joIe. A zreNInuM uddhATana dIpaka pragaTAvI karyuM. emaNe e nimitte bAbata che ke kendra para nirbhara che. vakatavya karatA kahyuM : "A vyAkhyAnamALA sAthe saddagata vyAkhyAnamALAne hetu cImanalAla cakubhAI zAhanuM nAma joDavAne zrI muMbaI temaNe vadhumAM kahyuM ke zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha jaina yuvaka saMdhe nirNaya karyo te AnaMdanI vAta che. zrI kaI paNa rAjakIya pakSa sAthe saMlagna nathI tema e dhArmika cImanabhAI lekazAhI ane jAhera sevAnA prakhara puraskartA saMsthA paNa nathI. ahIM AvatA zrotAo rASTranA prazno hatA. ame banne ghaNA varSothI nikaTanA mitra hatA. temane aMge jAgRta thAya ane evI bAbatane vatanamAM mUke e A bhAratanI ekatAmAM ane lokazAhImAM daDha vizvAsa hato." vyAkhyAtamALAne hetu che. ene huM AvakAruM chuM.' prAMtavAdathI dAravAI na javuM vyAkhyAnamALAnuM nAmAbhidhAna A varSanI vyAkhyAna zreNInA viSayanI upayogitA ane - pravasaMta vyAkhyAnamALA sAthe saMghanA pramukha sagata mahattA svIkArIne emaNe kahyuM: prAMtavAdathI ApaNe daravAIna cImanalAla cakubhAI zAhanuM nAma joDavAne saMdhe gata LAnuM nAma saMdhanA sApa gata Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 276 DisembaramAM TharAva karyAM hatA. enA anusaMdhAnamAM A vyAkhyAnamALAnI nAmakaraNavidhi zrI khAkhubhAi jazabhAI paTele karI hatI. zrI cImanalAla cakubhAI zAha smAraka vasata vyAkhyAnamALA' e rIte A vyAkhyAnamALAnu nAmAbhidhAna jAhera karatAM emaNe potAne AnaMda vyakata karyAM hatA. emaNe kahyuM : saddagata zrI cImanabhAi baMdhAraNa sabhAnA sabhya hatA ane baMdhAraNa ghaDavAmAM emanA DahApaNanA lAbha A dezane maLyA hatA. teo lAkasabhAmAM paNa cUMTAyA hatA, tattvaciMtaka hatA ane jIvananA aMta sudhI pravRtta ane jAgRta hatA. emanA rasanA viSayamAM vaividhya hatu. A vyAkhyAnamALA sAthe emanuM nAma joDavAmAM Avyu. e sarva rIte yogya ane AvakAya che. (1) zrI khANubhAi jazabhAi paTela kendra vizeSa javAbadAra kendra ane rAjyanA sabaMdhanu bhAvi', e viSe kheAlatAM emaNe kahyu': kendra ane rAjyanA saMbaMdhanI vata mAna paristhitimAM kendra vizeSa javAbadAra che. baMdhAraNe kendrane vyApaka sattA ApI che. temAM mAtra Arthika sattAne prazna nathI. paraMtu tenI rAjakIya sattA paNa vadhu vyApaka che. kendra dhaDInA chaThThA bhAgamAM rAjyamAM rASTrapati zAsana lAdI zake che. rAjyAnA rAjyapAlanI nimaNuqa tenA hastaka che. vidhAnasabhAne vikherI nAkhavAnI paNa tene sattA che. rAjyapAla kASThanI paNa sAthe masalata karyA vinA mAtra kendranA izArA para A sattAnA kevA upayoga karI zake che e ApaNe anubhavathI jANIe chIe. kendra ane rAjya vacce bhAgIdArI sabadhA hovAnu kahevAya che. bhAgIdArI jevuM jo kAMi paNa hoya teA kendra mukhya ane mahattvanA bhAgIdAra che. AjathI traNa dAyakA pahelAM kendranA e vakhatanA vAhanavyavahAra maMtrI zrI lAla bahAdura zAstrIne mu MbaInA rastAonI jALavaNI, marAmata Adi mATe sahAya karavA kahyuM tyAre nANAkIya sAdhanAnA abhAve nanaiye bhaNyA. hakIkatamAM rAjye potAnA phALA ApyA hatA ane kendra pAse muMbaI rAjyane sahAya karavA mATe pUratuM kaDa hatuM. bhAratamAM dara sA cArasa kIlomITare 39 kIlomITara rastAnI sAme gujarAtamAM 23 kIleAmITara rastAo che. gujarAta kendrane peTrAla ane DIjhala Ape che chatAM rAjyane madada mATe bhIkha mAMgavI paDe evI sthiti che. I. sa. 1976 mAM kruDa para rU. 42 nI royalTI ApavAnI jAherAta thaI, je sarAsara anyAya hatA. kruDa rAjyanI milkata che. A rIte rAyalTI ApIne kendra rAjyonu zASaNa kare che. A bAbata peTrAliyama ane rasAyaNa khAtAnA maMtrIzrI ke. DI. mAlavIyAjIne me lakhyuM hatuM. pratyuttaramAM emaNe kahyuM : 'tame mAtra rAjyano vicAra karI che, huM samagra dezanA. ame yogya ja nakkI karyu che.' vaLatA patramAM meM lakhyuM hatuM ke rAjya e bhAratanA ja eka bhAga che. enI vyAjakhI mAMgaNImAM saMkucitatA nathI. vadhu sagavaDA rAjyane maLavI joie. kendra rAyanI sabhALa letI nathI, ane levA detI paNa nathI. emaNe kahyuM: huM thoDA samaya pahelAM AsAma gayA hatA. AsAmanA leAkeA dRDhapaNe mAne che ke kendra ane samagra rASTra emanI avagaNanA karI che. dezanA kruDanA utpAdanamAM 60% cAnA utpAdanamAM 55% ane plAyavuDanA utpAdanamAM paNa eTalA ja AsAmanA phALA che. AsAmanA leAkAne lAge che ke kendrane A utpAdanamAM ja rasa che. chellA tA. 16-4-83 25 varSamAM 45 lAkha videzIoe gerakAyade dhUsaNakhArI karI che sarahada paracokiyAtA mUkavA kendrane vAraMvAra vinaMtI thaI che. vasatinI cakAsaNI karavA teoe kahyu che. paraMtu A dizAmAM kAI pagalAM levAyA nathI. AsAmamAM utpanna thatuM kuMDa kharolI rIphAinarImAM 1200 kalemITara lAMbI pAipa lAIna dvArA lai javAya che. bhArata sarakArane rUA. 1100 karoDanI thatI Avaka sAme AsAmane mAtra rUA. 22 karoDa apAya che. A anyAya nathI zuM ? A AsAma pUratI vAta nathI. paMjAba, tAmilanADu, keraLa, madhra pradeza ane karNATaka Adi rAjyAnI janatAe kendra sarakAra taraphathI mAM pheravI lIdhuM che. e aMgenA kAraNA vicAravA joIe. nANAkIya sAdhaneAnI vaheMcaNImAM anyAya baMdhAraNe kendrane mahattvanA AvakanA sAdhanA para adhikAra ApyA che. esAijha ane kasTamsa DyuTI, AvakaverA, kAreizana Teksa Adi AvakanA sAdhanA kendra sarakAra hastaka che. emAMthI rAjyone thatI phALavaNImAM anyAya thAya che. temAM ya je AvakanI rAjyone phALavaNI thatI nathI, tenI Avaka uttarottara kUdake ne bhUsake vadhI che. kasTamsa DayuTInI Avaka jotajotAmAM rU. 4000 kareDanI thai. kAreizana TekasanI rU. 14 karoDanI Avaka rU. 840 karoDanI thai. A AvakanI phALavaNI rAjyone thatI nathI. Avaka verAnI rU. 133 karoDamAMthI rU. 840 karoDanI Avaka thai. tenA para sara cAja vakhatAvakhata vadhAravAmAM Ave che paratu te Avaka sa pUrNa paNe kendra pAse ja rahe che. rU, kApaDa, tamAku ane sAkara upara thatI vadhArAnI Avaka rAjyoe kendrane havAle karavI paDe che. rAjyoe DhasaraDA karavA paDe che, jyAre kendra hastaka AvakanA dhIgA sAdhanA che. rAjyAe zikSaNa, Arogya, rastA, dhara-makAne ane taMdurastInI javAbadArI vahana karavAnI che. te mATenA nANAkIya sAdhanA kendra sarakAra pAse che. enA atha eTalo ja ke majUrI rAjya kare ane kendra Avaka jame. A bAbateA aMge rAye kendra sarakAra pAse vakhatevakhata nANAkIya mAMgaNI karavI paDe che. kendra AyAjana paMcanA havAle Ape. AyAjana paMca hA bhaNe ane nANA paMcane yogya lAge tA thADuM-dhaNu dAna' maLe. A rIte rAjya sarakAra haMmezA nANAbhIDamAM rahe che. rAjyAne lena levI hoya te kendra akhADA kare. enI jarUriyAta pramANe majUrI paNa na Ape. videzamAMthI leAna meLavavAnI kAzitramAM kendra vATAdhATa kare. kendra vATAdhATa karI sastA dare leAna meLave ane rAjyone UMcA dare leAna Ape. zrI manu subedAre eka vAra kahyuM hatuM: bhArate jillAmAM vaheMcAI javuM joie. bhAratamAM rAjyonI haratI rAkhavAnI ja nahi.' sattAnuM vyApakapaNe vikendrIkaraNa karavAnI A eka cheDAnI vAta hatI. bIjI bAju 'e.bI.sI.' tarIke oLakhAyelA mata pravatatA hatA. e.bI.sI.'eTale aAnistAna, barmA ane sIlAnane bhArata sAthe joDIne eka sattAbaLanA astitvanI vAta hatI, ane alaga alaga aMtima che. huM to eTaluM ja icchuM chuM ke sarakAriyA pace dUranuM vicAravuM joie. baMdhAraNamAM pheraphAra karavAnI AvazyakatA lAge to tema karavA kendra sarakArane bhalAmaNu karavI joie. kendra-rAjaya saMbadhAnI UMDANathI saukSA thAya. bhAratanA vikAsa mATe ane AjanI pArasthitinA ukela mATe kendra sarakAre parasparanA A saMbaMdhe viSe gaMbhIratAthI vicAra karavA joie. (kramazaH) Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-83 prabuddha jIvana sAhitya ane naitika mUlyA DaoN. hasamukha DhAzI uttama sAhityamAM hamezAM jIvananI ane vananAM mUlyAnI kalAtmaka abhivyakita thatI hoya che. vizvanA zreSTha sAhitya svAmIe mANasanI apUrNatAnuM nirUpaNa karyuM" ja che; paraMtu temanA abhigama mAnavIya apUNa tAenA Alekhana dvArA mANasane saMpUrNatA tarapha vALavAne rahyo che. e ja rIte zreSTha sAhityakRtimAM jIvananI du-gavAstavikatA pranikhikhita thatI ja hoya che, paNa e vAstavikatA tenA sa'nuM aMtima prayojana hotI nathI; durbhAga vAstavikatAonA Alekhana pAchaLa paNa pratibhAzIla sa`kanA subhaga dRSTikrANu nihita hoya che. vAlmikI, kAlidAsa, zekasapiyara ke tAlsatAya jevA sAhitya svAmI naitika mUlyonI khevanA karatA hatA eTale te kalAkAra ja nahAtA ema mAnavAnI ane manAvavAnI hiMmata te kadAca AjanA sarjaka ke vivecaka karI zake tema nathI. athavA tA ukata sAhityasvAmIe uttama pAtrAnuM sarjana kare che. je pAtrA zreSTha manuSyeA che mATe te 'kRtaka' hatA ema kahevAnu sAhasa sIdhI rIte te sAhitya sarjaka ke vivecakathI thai zake ema nathI. eTale uttama sAhityasvAmIne pagale cAlanArA AjanA sajA ke AjanA evA sajAnI kRtionuM yogya mUlyAMkana karanArA vivecakA kalAne ke AjanA manuSyane oLakhI zakatA nathI evA Aropa karavAmAM Ave che. manuSyanI vyAkhyA badalAtI rahe che, ane nIti ke dhamatu potAnuM ja kaI DekANuM nathI tyAM AjanA sAhityakAra nIti ke dharmanuM kalAtmaka arthadhaTana karI zakavA samatha hoya te paNa e sAce sarjaCka gaNAya nahi ema Ajane vivecaka mAne che, apUrNa manuSya ja sAcA ane sa MpUrNa manuSya che, eve Adhunika yuganI eka mahattvanI pAzcAtya vicArasaraNInA sUra che, ane e sUra ghUMTIdhUMTIne AlApa kADhanArA ApaNA navIna sajA ane vivecakA sAhityasarjana dvArA parokSa rIte ucca jIvanalIlAnuM kalAtmaka nirUpaNa karatAM kalAkArAne 'kRtaka' gaNe che. AjanA paraMtu kAI paNa jamAnAmAM nIti ke dharmanI vyAkhyA alAtI nathI. nIti ane dhama cirakAlIna sattvA che. nIti ane dhanA pAyAnA siddhAMtA vizvanA badhA dharmoMmAM sarakhA che, ane jyAre e zabdo badalAze tyAre paNa tenA atha athavA teA tenI vyAkhyA e ja raheze. kalAkAra ke sAhityanA sa`ka tenI avagaNanA kare eTale nIti ke dharmanAM mUlyA badalAi zakatAM nathI. AjanA manuSya jarUra badalAya che, paNa tenuM parivartana vadhAre sukhada che ane ochu du:khada che. paDatAM AkhaDatAM, bhUlA ne gunA karatAM paNa mANase kramazaH potAnuM udhvIkaraNa sAdhyuM che ane tema karavAmAM tene vadhAre madada ucca nIti ane dhAmikatA prerita kalAkRtioe karI che e paNa eTalu' ja sAcu che. AjanA sAhityamAM ApaNe rAma ke kRSNanI apekSA na rAkhIe, taddana sAmAnya mANasonI pAtra tarIke apekSA rAkhIe, jemanAmAM ghaNI apUNa tA hoya. paraMtu A apUNa tA evI te na hovI joie ne ke jenu gaurava karavAmAM Ave ! athavA tA mANasa vRttio ane vAsanAe vaDe AyelA hovAthI tenA udghAra kadApi zakaya ja nathI ema te na mAnI zakIe ne? vAlmIki ke kAlidAsathI mAMDI TAgora ane tAlsatAya 277 sudhInA sajakAe mAnavIya nibaLatAnu nirUpaNa karyu ja che, paNa e nibaLatAonu nirUpaNa mANasane vadhAre sakhaLa anAvavA mATe thayuM che. tyAre AjanA sarjaka ane vivecaka mANusa kadApi Adima Avegene jItI zakaze nahi evuM aMtima gRhIta svIkArIne besI gayela che. ane eTale ja nItimAna manuSyAne sAhitya kRtiomAM pAtro tarIke te sahana karI zakatA nathI. karADA varSonI tapasyA pachI mANase kaMija siddha nathI karyu ? nira'kuza Adima Avegeza pAse e haMmezAM zuM mATIpagA ja rahyo che? AvA prazno mArI samakSa upasthita thAya che. keTalAMya jaina sAdhu-sAdhvIe ane evu ja jIvana saMsAramAM rahIne paNa vyatIta karatA keTalAMka manuSyAje AjanA jamAnAmAM ane AjanA sAhityamAM ThIkaThIka phreMkaDIne pAtra banyAM che. eka jamAnAmAM huM paNa temanA sayamadhama ne 'kRtaka' gaNI temanA upahAsa karatA hatA. paraMtu me joyu' vRttinAM aneka kheMcANA vacce, pralAbhanAnAM aneka AkarSaNA sAme, kavacit bhUla karatAM rahIne paNa temaNe dhaNI unnati sAdhI hoya che. tyAre mAnavInA Adima AvegA jItI zakAya evA nathI, e te rahevAnA ja che ema mAnIne khesI javuM, eTaluM ja nahi, evA AvegAnu gaurava karavA mAMDavuM ane evA AvegAte kAraNe patanamAM pariNamatA jIvana upara maMDita thayelI sAhityaracanAone ja sAcI ke uttama kalAkRti mAnavI e te kalAne pakSaghAtathI pIDAtI jovA jevu che. pAzcAtya AjanI eka samaya vicArasaraNIe mANusanA phakata astitvane ja pramANyuM'. mANasa jevA che tevA ja rahe che ema mAnI lIdhuM, eTaluM ja nahi pote hoya e karatAM vadhAre sArA thavAnI mANase jarUra nathI, kema ke khalAvu e te 'kRtaka' ghaTanA che evuM pratipAdita karyu. evI vicArasaraNIthI aMjAyelA ane aMte chu MdAi gayelA ApaNA pravatamAna pustakapaDitA manuSyane daihika jIvanamAM jevA che tevA ja jovA mathe che, eTaluM ja nahi sAhitya sarjananA lAbhAthe ke kalAnI siddhi mATe mANasanuM urdhvIkaraNa temane mAnya nathI ! mANasa gunAo kare, kapaTa kare, kAinu ALavIne pAtAnuM karI lye e badhuM mAnavIya che mATe tenu gaurava thavuM ja joie ! eTalu ja nahi, mANasa Adatane gulAma hoya te teNe Adato cheDavAnI nathI, kemake e ja te sAcuM ane pU manuSyatva che ! te dArU pItA hoya, jugAra ramatA hoya, vyabhicAra karatA hoya te temAM kazu khATu' nathI, kemake khaM ane khATuM teA sApekSa che ane kharAMkhATAMnI vyAkhyA teA badalAtI rahe che !-ane eTale ja 'AkAra' ane 'svaga nIce manuSya jevI navalakathAo ke 'kuttI' ane rAtriga'miti' jevI TUMkI vArtAe AjanA vivecananA Adaza banI gayela che. nItine lAvirodhI gaNavAmAM zrI kanevaiyAlAla munazInI jema AjatA sarjaka ke vivecaka gaurava le che, sAhitya haMmezA nItinirapekSa hovu joe. eTale dhamake sadAcAranuM kAma Aje sAhityanI kalA pAse karAvavuM te kalA pAse rAkhavAmAM AvatI bahu moTI ane ghaNI khoTI apekSA che ema temanu mAnavu che. barAbara che. te pachI e ja Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-83 prabuddha jIvana 278 rIte kalA pAsethI anIti ke anAcAra phelAvavAnuM che. samartha kalAsvAmInI kalA A ja prakAranI Un-moral kAma levuM e paNa eTaluM ja kutsita kema na gaNAvuM joIe? Art Amoral Art hoya che. ane chatAM e paNa eTaluM ja koI paNa mANasa samAjamAM rahe, mastIthI jIve, koIne sAcuM che ke samartha kalAsvAmIoe pitAnAM pAtronI sIdhI upayegI na thAya tyAM sudhI te te nirdoSa che. paNa jo e ja ukitao dvArA paNa nItimaya jIvananI vAta karelI ja che, mANasa anIti ke anAcAra AcaravA lAge te samAja enI ane temAM dostoyevarsI ke kAmU jevA sajake, paNa apae pravRttiothI gaMdhAI ja UThe. vAda nathI. ane vAcake ke vivecakoe AvAM lakhANone ane vizvanA mahAna sAhityasvAmIoe sIdhI rIte pracAraka ke pakSila lakhANunA cepaDA tarIke svIkAryA nathI. jIvanamUlya pradhavAnuM kAma kalA pAse kaMdApi karAvyuM nathI AjanI navalakathAnAM pAtra anAcArI hoya te paNa paNa emaNe evI kalAtmaka racanAo karI, jemAM Aje kRtaka teo saMpUrNa manuSyo che, kema ke temanuM Alekhana gaNAtAM jIvanamUlya kalAmaya rIte daDhapratiSThA thayelAM hoya che. "akRtaka' che, evuM Ajane sAhityavivecaka kahe eTale AcArya zrI AnaMdazaMkara dhruve A ja rIte kavinI kavitAmAM saMpUrNa manuSyanI ke dharmanI vyAkhyA badalI javAnI nathI. ucca dhArmikatAnI apekSA rAkhI che ane tyAre teo paNa sAhityamAM sIdhI dhArmikatAne nirUpaNane virodha kare che. teo nIti ke dhamane bega lIdhA vinA paNa jagatamAM uttama lakhe che: thelemAM eka paNa pAdarI praveza nathI chatAM sAhityaracanAo thayelI che je racanAo kahevAtI nItinirapekSa temAM raheluM DesTInAnuM pAtra ja ucca dhAmikatA siddha kare sAhityakRtio karatAM vadhAre AkarSaka ane kalAtmaka hoya che. kAvyanI zailI: zazI vijJAna : kAvyazAstranI daSTi . pra. ke. bI. vyAsanAM muMbaI yunivarsiTInA upakrame yojAyelI Thakakara vasanajI vyAkhyAnamALAnA prathama traNa vyAkhyAnene saMkSepa]. - kRSNavIra dIkSita prAcIna gujarAtI bhASA, prAcIna, madhyakAlIna, arvAcIna vyavahAranI bhASA vagere che. te vyavahAranI bhASA vacce bheda, vyavahAranI bhASA karatAM kAvyanI ane adyatana gujarAtI sAhitya, saMskRta tathA pAzcAtya vANI urvotama zAthI? kAvyanI vANI manuSyanA saMvitanuM sAhitya, tathA bhASAzAstra temaja vyAkaraNanA UMDA abhyAsI saMskaraNa kare che te zAthI? ane bhASAvijJAna temAM zI vidhAna che. kAntilAla baLadevarAma vyAse tA. 24-1-1983 thI sahAyatA kare che vagere prazno temaNe cheDayA. tA. 29-1-1983 (26mI jAnyuArI bAda) sudhI roja bhASAvijJAnanI maryAdA sAMje muMbaI yunivarsiTInA gujarAtI vibhAganA vaDA che. ramaNalAla cI. zAhanA adhyakSapade yunivarsiTInA zailIvijJAna e bhASAvijJAnanI eka adyatana prazAkhA padavIdAna samAroha khaMDamAM yunivarsiTI Ayojita hovAnuM jaNAvIne vakatAe zailIvijJAnanI vyAkhyA sunizcita Thakakara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAna zreNImAM pAMca vyAkhyAna karavAno prayatna, zailInuM kAryakSetra, zailI vijJAnane enI sAthe ApyAM. vyAkhyAna viSaya hato : "kAvyanI zailI, zailIvijJAna saMkaLAyelAM zAstra sAthe saMbaMdha, zailIvijJAnanA saundarya ane kAvyazAstranI dRSTi.' prathama traNa vyAkhyAnane saMkSepa zAstra sAthenA saMbaMdhanI thayelI gaveSaNa bhASAzAstra ane ahIM rajU karavAmAM Ave che. bAkInAM be vyAkhyAna bhASAzAstra ane zailIvijJAnane anya saMbaMdha vagerenI carcA saMkSepa have pachI rajU thaze. karI. temaNe evuM tAraNa rajU karyuM ke bhASAvijJAna kAvyanI AraMbhamAM De. ramaNalAla cI. zAhe vakatAnI pratibhAne zailInuM AMtaratattva arthAt mama pragaTa karavAne aparyApta che. tathA bhASA, vyAkaraNa, ane saMzodhana kSetre temaNe karelA * bhASAvijJAna zailIvizleSaNa mATe sakSama nathI. kAvyamAM evAM mUlyavAna pradAnane paricaya Apyo hato. keTalAMye to che jyAM bhASAvijJAna ke zailIvijJAna che. kAntilAla vyAse A vyAkhyAna ApavA pitAne pahoMcI zakatuM nathI. bhASAvijJAnanA ekaThAmAM kAvyanI zailI nimaMtraNa ApavA badala muMbaI yunivarsiTIne tathA pramukha- samAI zakatI nathI. kAvyanA zakaya arthomAMthI tenA ISTAtha "zrIno AbhAra mAnI pitAnuM prathama vyAkhyAna ApyuM hatuM pragaTa karavAnuM bhASAvijJAnanuM sAmarthya nathI. 'tene viSaya hato: "kAvyanI zailI : bhASAvijJAna ane nimna, praziSTa ane madhyama ema zailInA zailIvijJAna anusAra vizleSaNuM". * trividha prakAra, parimANu vArthanuM ane rasanuM ema prAstAvika kavitAnuM dvividha svarUpa A sarvanI carcAne ane vakatAe vakatAe prathama prAstAvika vakatavyamAM, agredamAM vANIne kahyuM: "bhASAvijJAna kAvyanA kevaLa vAgyAthanuM ja svarUpamahimA ke thaye che te mAnava bhASAnAM mULathI mAMDIne darzana karAvI zake. enA rasasvarUpane pragaTa karI ApavAnuM parivartana pAmatAM pAmatAM tene sadhAyele vikAsa, bhASAnA enuM sAmarthya nathI." kAvyazailInA svarUpane svAyatta svarUpanuM adhyayana kayArathI AraMbhAyuM, bhASAvijJAnanI vividha zAstronAM tanA vyavasthita saMcajanarUpa zAstra varNanAtmaka, svarUpAtmaka ane manovijJAnamUlaka ema trividha gaNavAnI himAyata karIne vakatAe zaulIvaijJAnika ke zAkhAo ane tenI peTAzAkhAo vize vigate rajUAta lIce kAvyazailInA yathArtha avagamana arthe karelA prayatnane karI temaNe kahyuM keH "adyatana bhASAvijJAna enI carama biradAvyuM. ane lIcanAM maMtavya vigate rajU karyA. tene sAra sImAe pahoMcyuM temAM sAhityanI zailInuM svarUpavizleSaNa ATale: kAvyanI racanA e mAtra bhASAne unmeSa nathI; -e eka navodita kSetra hatuM. prathama ene sAhitya zailInuM kAvyanI bhASAnA bahiraMganA varNanAtmaka vizleSaNathI kazI nAma ApavAmAM AvyuM. te pachI vartamAnamAM mahattvanI siddhi prApta thatI nathI. ene badale kAvyanI bhASAnuM ene zailI vijJAnanuM abhidhAna prApta thayuM. ane emAMthI niSpanna thatA arthAdikanuM svarUpa bhASAvaijJAnikanI '. kavitAnI bhASAnuM vizleSaNa, adhyayana, kAvyanI bhASA ne dRSTie tapAsavuM vadhAre phaladAyI thAya.. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-83 prabuddha jIvana 2 kavivANInA vizeSa ' prAcIna bhAratIya kAvyamImAMsAnuM eka sAmAnyataH eka vakatAe te pachI kavivANInA vizeSa vize carcA karI, zleka ke kaguccha che. ene anulakSIne zabdanI zakita kAvyanI zailI dvArA bhASAnI samRddhi vadhI hovAnuM pratipAdana vize,kAvyanA aMtastattva vize, kAvyanA guNadoSa ane alaMkAro karyuM. prAcIna grIsa ane romanA kAvyamImAMsakoe kAvyanI vize ema sUkSma chaNAvaTa thaI che te ja pramANe mahAkAvya zailI vize karelI vicAraNAno khyAla Ave. pAzcAtya ane emanA svarUpa saMyojananI vicAraNA thaI che. kavio jema ke vajhavartha, eliyaTa ke DenahAma tathA anya aMgrejI kAvyamImAMsakonI daSTie kAvyanI dhyAna kheMcatI kavioe kAvyamAM bolacAlanI bhASAnA te kavacita leMga vicAratatvanI abhivyakita ItyAdinI vigate mahattvanI avazya (upaziSTa) nA karelA upayogane nirdeza karyo tema kAvyanA che paNa enuM mahattva samagra kAvyanA kathayitva-Igita karatAM zabdanA arthavizeSa vize tathA kavivANInA svAtaMtryanA lakSaNa gauNa gaNAya. vivecakanuM kartavya dividha che. kavinuM vakatavya vize lIce karelAM nirIkSaNo rajU karyA hatAM, jemake pUrve tathA kavitAnA vaNya viSaya taraphane ene abhigama pragaTa nahIM jAyelI bhASA bhaMgione kavie karele viniyoga karo ane emAM ene kevI siddhi maLI te darzAvavuM kavikarmAnI jene vyutkama e saMjJAthI oLakhAvI zakAya evo hovo saphaLatA zemAM che te vivecake darzAvavAnuM che. kavinI padAvali joIe ke bhAvaka pitAnA kalpanAsahaja AyAse kAvyane padArtho ane vicArabhAvanA pratIkarUpa che. vAcaka e mama grahaNa karI zake. bIjuM dhvani AdinAM pratIke dvArA kavinA anubhavane enI saMvedanAne pitAnA AMtare AMtare vyavasthitapaNe AvatAM Avatane, je manamAM punarjIvita kare che. kAvyane camatkRti arpe che tathA kAvyapaMkitanAM caraNomAM layanuM mahatva AvatA vAkayakhaMDa ke upavA tathA samAntara vAkyAnvaya eka ja vyakitane anulakSIne racAyelI kavitA ane (sinTekasa) je paNa kAvyamAM camatkRti sAdhe che. Avartana samaSTine sparzatI kavitA je mAnavanA manobhAvonA vizALa prakriyAnuM eka svarUpa kAvyanAM dhvanisaMkejanonI samAntaratA che. phalakane sparze che ema kavitAnA be vargone nirdeza karyA kAvyanuM padyasvarUpa vastuta : kAvyanI cha deracanA, vanionA pachI vakatAe kavitAnuM svarUpa pAThaya hovAthI laya vaDe ja kAlamAna anusAranI vyavasthA ke bhArayukata "silebale" upara tenuM viziSTa sAmarthya pragaTa thAya che ema kahIne chaMda ane maMDita nizcita vyavasthA ane bhASAnA layatattva e laya baMnemAM sAmya hovA chatAM te parasparanA samAnArtha nathI baMne tarave upara AdhArita che. e bannene svarUpa ema kahyuM. laya dvArA ja kAvyanuM viziSTa sandarya siddha thAya yathAsthita grahaNa thAya te ja bhASAnI padyaracanAnuM che. laya vaDe samagra kAvyanuM manogata sahaja rIte vyakata thatuM vAstavika svarUpa samajI zakAya. layabaMdha kAvyane tAtparyAne hoya che. samucita chaMdaracanA ane layabaMdhanuM mAdhuya kavine utkaTapaNe bhAvavAhI banAve che. layathI kAvyapaMkitao racAya che, pitAnA kAvyanuM Igita chatuM karavAmAM ane vAcakamAM saMkrAnta jemAM AvatauthI zlekanuM svarUpa baMdhAya che lIca layasa karavAmAM ghaNuM sahAyabhUta thAya che. layabaMdha ane padalAlityanI janane pAraMparika chaMda saMdhio karatAM vadhu mahattva Ape che. ene mAphaka ja kalpanA citro ane citrAtmakatA paNa kAvyane mate e ja kavitAnuM prANatattva che. kavacita kAvyakhaMDanI sauMdarya ape che ane mama pragaTa karavAmAM sahAyabhUta chellI paMkita ati hrasva hoya te te viziSTa arthasiddhi thAya che. kalpanA citra nigamya netragamya koIka sAdhe che. lIca rUpakane (ke rUpakAtmaka zabdasajanane) sparzanuM, gaMdhanuM te kaIka gatinuM darzana karAve che kavi karmanA pAyArUpa gaNe che. lIcanI salAha AMtarasUjhe kAvyanAM prANupada tanI gaSaNamAM kavine nirupamANa pragaTAvelI parama sUkSmatAthI mArmikatAthI nihALIne enA viSaya, kavitAnuM rahasya, enA layabaMdha, padasauSThava kalpanA. amane AsvAda karavAnuM che. emAM ja kAvyanI sArthakatA che. citra Adi vaDe kevuM UpasI rahe che e ja jovAnuM che. Ama bhASAvijJAna ane zailIvijJAnanI kAvyatattvanuM vizleSaNa kavinu uddiSTa kathana zuM che e pratye kavine abhigama kayA karavAnI kSamatAnuM avalokana vakatAe pitAnA prathama prakArano che ane kavinuM e manogata kAvyanA pratIkadi vyAkhyAnamAM karyuM. dvArA vAcakanA manamAM surekhapaNe pharI rahe che ke kema enA - kAvyanI zailI vaDe ja kAvyanI sidhinuM mahattva aMkAya che. bIjA vyAkhyAno viSaya hate "kAvyanI-zailI kAvyazAstra saMskRta kAvyazAstra praNAlikA anusAra vizleSaNa." saMskRta kAvyazAstranI vAta karatAM temAM vyAkaraNa pro. ke. bI. vyAse pitAnA vyAkhyAnamAM prathama aMgrejI ane nyAyanuM prAraMbhathI ja asAdhAraNa mahattva rahyuM che ema kAvyavivecananA siddhAnta upara draSTipAta karyo ane pachI kahIne vakatAe kahyuM ke sarva AlaMkArikoe kAvyane ISTa bhAratIya kAvyazAstranA mUlagAmI siddhAnonI achaDatI carcA (camatkRti pradhAna) arthavALA zabdane kAvya kahyuM che. Ananda karI. vardhana, abhinavagupta mammaTa vagere AlaMkArikonI kAvya temaNe kahyuM: "aMgrejI kAvya vivecananI draSTi prathama vibhAvanA vAyArtha, lakSyArthI ane vyaMgyAthuM e zabdanA samasta kAvyanI Ayojana paddhati, e dvArA sadhAtI vizeSatA, trividha prakAranI abhidhA, lakSaNa ane janAnI tathA ane kAvyanA IgitamAM enuM arpaNa ityAdinuM vikaeNkita vagerenI temaja rasaniSpattinI ane bhAva, anubhAva mArmika avalokana e pramANenI rahI che. A paddhatinAM vibhAva vagerenI achaDatI carcA karIne vakatAe prAcIna bhAratIya mULa cheka prAcIna grIka ane leTina vivecanA sudhI kAvyazAstramAM alaMkAra saMpradAya rIti saMpradAya tathA vakokti laMbAI che. jo ke aMgrejI kAvyavivecanAmAM paNa saMpradAya e traNa mukhya pravAhone nirdeza karI bIja daSTibhedane kAraNe vividha paddhatio vikasI che. aMgrejI vyAkhyAna samApta karyuM hatuM. ' kAvyavivecananI paddhati keTalIka rIte ApaNI kAvyamImAMsAnI - dhvanisajananAM vividha svarUpe pUraka gaNI zakAya. trIjA vyAkhyAno viSaya hate: "kAvyanIzailI : vizeSa Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 vicAraNA : dhvani saMyojananAM vividha svarUpe..' vakatAe dhvani saMyojana e kAvyamAM kevu prathama dRSTie dhyAnAkarSIka tattva che te IzAvAsyopaniSadanA prArabhanA zAnti pADa-ema pUrNa mada:, pUrNa'mi', pUrNAt pUrNa muddacyate pUrNAMsya pUrNamAdAya pU mevAvaziSyate'nA ullekhathI darzAvyuM hatuM temaNe kahyuM hatuM : pUrNa zabdanAM punaHpunaH AvanA vizvamAM brahma kevuM paripUrNa paNe vyApta che te darzAve che. vaktAe pAtAnA muddo DhAvavA Rgveda, athava veda ane yajuvedamAMthI vyaMjana saMyojananI samAnatAvALA maMtro udAharaNAthe rajU karyAM hatA. vakatAe viruddha prakAranI nivyavasthAnu' eTale ke anyazrutinA AvartananuM tathA AdyadhvaninuM Avana jemAM hoya evAM udAharaNA ApIne kahyu hatuM ke vedanA maMtrAmAM dhvani AvatA e maMtra dRSTA RSienA Rju manobhAvothI pragaTelA uddagAro che.' vakatAe prAcIna gujarAtI jevI nUtana bhAratIya Aya bhASAomAM paNa prasaMge prasaMge kavioe sahetaka karelAM AvAM dhvani saMyojananAM udAharaNo ApyAM hatAM. temaNe vAlmIki ane kAlidAsa, tathA pazcimanA kavie tema narasiha, premAnanda, TAge.ra, kAnta, narasiMharAva, maNilAla nabhubhAI, harihaSada dhruva, nhAnAlAla, umAzaMkara tathA sundaram ema aneka kavionI kRtiomAMthI dhvaninA aMtara MganuM sAmarthya' anubhavAya evI dhvani Avata navALI pati rajU karI vasAjananI prasanna lIlAnA khyAla ApyA hatA. pratidhvani rUpanuM dhvani saMyeAjana samucita laya baMdhamAM prayAjAtA malavA~, lavaNu nAM rita vatana, sudIdha vahu vinyAsa, sudIdha dhvaninA samuccayya, kaThora varNAnA vinyAsa, tathA gabhIra dheASa yukata vaNu vinyAsa A sarva kAvyamAM vividha rasa vicArapalaTA ane manehara citrAnI anubhUtimAM kevI kevI rIte upakAraka nIvaDe che te paNa aneka kAvyapaMkitao udAharaNAthe rajU karIne darzAvyuM hatu. vaMsa MyojananI vividha chaTAnuM nirIkSaNa karyAM bAda, vakatAe vaNgata svarAnI viziSTa sayAjanA kevI adbhuta rIte kavine abhimata bhAvanuM sUcana kare che te kAlidAsanuM raghuva za' nhAnAlAlanuM 'pitRtapaNuM,' kAntanu 'devayAnI' sundaram- zazI bhUlyA' maNilAlanu abhAnemi', umAzaMkaranuM" 'yugadraSTA' premAnandanu 'naLAkhyAna' tathA narasi'hanAM bhaktirasika pado vageremAMthI paMkitao rajU karIne darzAvyuM hatu. vakatAe aMgrejI bhASAnA zabdomAM amuka viziSTa prakAranA dhvanie zrotAnA cittamAM kevAM amuka cekasa prakAranAM pratIka UpasAve che tema bhAratIya bhASAomAM paNa viziSTa dhvani kevA viziSTa vicArabhAvanuM dyotana kare che te uMdAharaNeTa sahita darzAvyuM hatuM. e pachI temaNe prAcIna ane arvAcIna kavitAmAM prAsa vize tulanAtmaka dRSTithI udbhava, vikAsa, pravatana ane lopa sa Mdarbhe hAharaNo sahita carcA karI hatI. emaNe eka nirIkSaNu e kayu" ke kAvyanI mahattA pUrve enA zabdAlaMkAro atha camatkRti, citrAtmaka prabhudha kAvyo ityAdi para nir hatI. jyAre uve kavi svAnubhUta sAvajanIna sa Mvedanane kavitAmAM ucita zabdapratIkA yojIne pragaTa kare che ane bhAvakane teneA sahabhAgI prabuddha jIvana smRnAve che Ama kahIne vakatAe trIjuM vyAkhyAna samApta karyu hatu. (kramaza :) tA. 16-483 sAgarataTe amRtavANInI varSA gaNapatalAla ma. jhaverI Rtu vasaMtanuM gulAkhI ne tAjagIbharyu vAtAvaraNa che, zItaLa samIra laherAI rahayA che. eka tarapha dhUMdhavatA arakhI samudranI bharatI te khIjI tarapha UbharAtA mAnava-mahAsAgaranI bharatI. temAM vaLI, vizAla zamiyANAnI vaccevacca suzobhita byAsamaMca para birAjelA yuvAna ne meAhaka saMta merAribApunI rAmakathA-rasanI bharatI. A traNe bharatIone subhaga sa Mgama thayA. copATI tarka. jyAre nava nava divasa sudhI rAjanA cha-cha lAka sudhI, lAkha khe lAkha jeTalA muMbaI mahAnagaranA dharmapipAsu zrotAjanoe morAribApunI amRtavANInuM A rasapAna karyu. e maMgala avasare A kathArasanI vahetI saritAmAMthI dhaNAe Acamana karyu"; keTalAMe ghUMTaDAbharyAM, kAi kAMThe khesI bhIMjAyA, kAI nhAyA, kAi kAie DUbakI mArI, kAi taryA, kAI DUbyA, kAI gaLAbUDa kUkhIne taryAM. jevI jenI mati, zakita ane bhAgya tevu' ne teTaluM eNe prApta karyu. mArArIbApunA hai sAkSAt sarasvatI birAje, hRdayamAM birAje saMta tulasI ane rAmerAmamAM vase bhagavAna rAma. khulaMda avAja saraLa ane sahaja kaheNI. mugdhakara vANI. eka eka zabda madhapUDAmAMthI jharatuM eka eka rasabiMdu. evuM eka eka vAya jANe eka eka amRtane ghUMTaDA. saMgItamaya kathA kahetA jAya ne vacce vacce ADakathA, chaMda, duhA, mukataka, leka, kavitA, gajhala, zAyarI ityAdine tANAvANAnI jema vaNI le. zRMgAra, karuNu, vIra, hAsya, zAMta Adi rasAmAM prasagApAta vihAra kare ane zretAone ma`tramugdha kare. rAga--rAgiNIonA magala sUrA cheDe ane bhAvAne DAlAve. udAharaNAmAM kavacit vineda-hAsya ane nirdeza vyaMga ke kaTAkSanI chAMTa paNa hoya. brahmA, viSNu mahezanI paurANika kathAo bhagavAna rAmacaMdra ane zrIkRSNanI lIlAnA adabhuta prasa Mge, bhagavAna mahAvIranI atizayatA ane gautamayuddhanI karuNA, muslIma pIra-kArAnA medhavaca vagere zrI meArAribApunA sarvadharma samAdara ane samabhAvanA dyotaka che. ane A hakIkta emanA taradharmInA abhyAsa tathA jJAnanI sAkSI pUre che. vAlmikI, tulasI, kabIra, mIrAM, narasiMha mahetA, jJAnadeva, tukArAma Adi Adi bhaktajano ane sata mahetAnA dRSTAMto Ape ane pado--abhagAnu' sasvare pAna kare te ja pramANe, saMskRta, vrajabhASA, hindI, gujarAtI, urdU bhASAnA prAcIna ane arvAcIna kavio ane zAyarAnI suMdara racanAe ane zAyarAnI suMdara racanAonI ramajhaTa kholAve te cittane harI le. rAmAyaNanI kathA sAthe sAthe mahAbhArata, upaniSada zrImad bhAgavata, temaja paurANika prasagAnAM hRdayasparzI vaNu te karatA jAya. mukhyatve rAmAyaNanA eka eka pAtrane emaNe zabda citra dvArA mUti'mata ane jIvaMta karyAM. AvI rIte zrI murAribApue pUrA nava divasa paryanta (tA. 19-3-83 thI tA. 27-3-83 sudhI) AbAlavRddha, nara ne nArI, tambu te yuvAna evA lAkha nagarajanone rAmakathAnI ajaba mAhinI lagAvI, zrotAjaneAnI dhama' cetanAne jAgrata karI ane zaheranA kluSita vAtAvaraNane potAnI saMskAra samRddha vANIthI pavitra kayu". zatazata vaMdana haiA mArAribApune ane emanI amRtavANIne. 8 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-3 prabuM jIvana * 28. 28 mRtyunI kSaNamAM je hoya che sthiti jIvanI; pAme te sthitithI te ja, te sthiti joganI gati. 749 jIva ajIva e vizvaH, tattva te mULa be ja che; jIva svarUpa che mULa, ya ja mAtra eka e. 772 mukhya je cAra AkAza, dharma adhama pudgala; ajIvamAM gaNAya che, kALa te aupacArika ka73 mATe ja jIvanI sAthe, e astikAya pAMca che, mAtra pudgala che mUta', bIjAM badhAM amUrta che. 774 jJAne mithyAtvane nAza, vrate avirati TaLe; (pRSTha 274 parathI cAlu) AvatI nathI. rAmAyaNa, mahAbhArata, zrImad bhAgavaddagItA vageremAM AvatI anuSyapanI seMkaDo paMkitao enuM suprasiddha udAharaNa che. gujarAtI bhASAmAM paNa saLaMga racanAne mATe anuSyapano upayoga ghaNu kavioe karyo che. pU. zrI saMtabAlajIe paNa A kAvyamAM anuSkupa chaMdane upaga sauthI vadhu pramANamAM karyo che, je A prakAranI racanAne mATe savizeSa anurUpa che. anuSTrapa uparAMta zArdUlavikaDita, vasaMtatilakA, mAlinI, zikhariNI, kutavilaMbita, upajAti, ityAdi de. paNa prasaMgAnusAra emaNe prajayA che, je vividha chaMdanI racanA karavAnI emanI kuzaLatA darzAve che. chaMdaracanAmAM, alabatta, kaI kaI sthaLe emane laghu-gurunI chUTa levI paDI che, paraMtu te A prakAranI racanAmAM sahaja gaNI zakAya evI che. dharmakSetranI parama vibhUtinuM caritra-varNana hoya ane tenuM sarjana karanAra sAdhu bhagavaMta hoya che tevI kRtimAM dharmopadezanI vAta pragaTa ke apragaTa rIte AvyA vinA rahe nahi. temAM paNa A te tIrthaMkara paramAtmAnuM jIvanacaritra che, eTale emaNe prarUpelA ane upadezelA dharmatattvanA nirUpaNa vinA A prakAranI caritrakRti apUrNa ja gaNAya. A kRtimAM dharmopadezanuM nirUpaNa yathAvakAza vacce vacce thayuM che ane aMta bhAgamAM ThIka ThIka vistArathI thayuM che. taduparAMta, pU. saMtabAlajIne priya evI samanvaya ane lekasevAnI bhAvanAne upadeza paNa emAM yacita rIte vaNI levAyo che. dharmopadeza kayAreka kAvyarasamAM bAdhaka banI zake e kharuM, paraMtu AvA prakAranI kRtine je bhAvaka hoya te emAM sahaja rIte ja dharmopadezanI apekSA rAkhatA hoya che, eTale emAM bAdhatAne prazna gauNa banI jAya che. alabatta, uttama sthiti che e ja ke emAM dharmopadeza paNa kAvyamaya banIne Ave. e dRSTie jotAM A kRtimAM tattvacarcA ghaNe sthaLe sacoTa kAvyamaya paMkitaomAM abhivyakata thaI che. kevaLajJAna prApta thayA pachI bhagavAna mahAvIre je upadeza Ape che tenuM nirUpaNa kaDI kara0 thI 931 sudhImAM karavAmAM AvyuM che. AmAM pU. saMtabAlajIe samagra jaina dharmadarzanane saMkSepamAM sAra ApI dIdhuM che. A caritrakAvyane A zreSThatama bhAga che ema kahI zakAya.' savA cAra jeTalI anuSNupanI paMkitaomAM jIva, AtmA, cAra gati, padravya, navatattva, saptabhaMgI jJAnanA prakAre, karmanA prakAro, bhAvanAo, zrAvaka ane sAdhunA mArga, baMdhanamukitanAM sAdhane ityAdinI vizada chaNAvaTa karavAmAM AvI che. eka ja chaMdamAM ATalI saLaMga sudIrdhA racanA A caritrakAvyamAM phakta A parvamAM ja thaI che ane te viSaya tathA prasaMgane savathA anurUpa che. ahIM viSaya pAribhASika hovA chatAM enI abhiyakita saceTa ane prAsAdika banI che. emAM dhaNI paMktiomAM kavitA ane tattvajJAnane subhaga samanvaya thayuM che. jemane jainadarzanane ceDe paNa abhyAsa haze temane A paMktio vAMcatAM anerA ullAsano anubhava thaze.. emAMnI nIcenI keTalIka paMktio udAharaNa tarIke juo: rAga ne Sa be vairI, moha che mULa jemanuM; ajJAne janmate meha. mehe ajJAna vAghatuM. 747 Ama ajJAna ne kama, vaccenuM caka cAlatuM; mATe ja jJAna saMsAre, mukhya sAdhana mokSanuM 748 mado, niMdA, bhaya, zalya, vikathA ne kaSAya se. 868 TaLe krame krame de, saMyama tyAga ne tapa; vrata AlecanA nitya, sAdhake karavI ghaTe. 870 bhAvanA zuddhithI dhyAna, kramazaH caDatuM jatuM; Ata ne raudra cheDIne, dharma ne zukala chevaTe 8 ne tethI dravya ne bhAva, lesyAo paNa nirmaLa; thaI aMte maLe siddhi, avyAbAdha anuttara 82 - sva. pU. saMtabAlajInI A preraka ane prabaMdhakara kRti emanA samagra sAhityamAM anokhuM sthAna pAme evI che. bhagavAna mahAvIra svAmI vize padyamAM lakhAyelI sudI caritrakRtiomAM paNa tenuM sthAna viziSTa raheze. caritra nAyaka tIrthaMkara paramAtmA bhagavAna mahAvIra svAmI ane ciritrakAra pUjya guruvarya zrI saMtabAlajI ubhayane ApaNI vaMdanA ho! (TUMka samayamAM pragaTa thanAra caritra kAvya. vizvavatsala mahAvIranI prastAvanA) zrI muMbaI jana yuvaka saMgha Wanas 385, saradAra vallabhabhAI paTela reDa, muMbaI-400004. phona : 350293. bhagavAna mahAvIra jayaMtI saMghanA upakrame bhagavAna mahAvIra jayaMtI prasaMge nIce. mujaba kAryakrama yojavAmAM Avela che. vyAkhyAtA viSaya 1, prA. tArAbena zAha bhagavAna mahAvIrane saMdeza 2. pU. munizrI Atmazodhaka vAtsalyadIpa prabhu mahAvIra 3. pU. mahAsatIzrI bhagavAna mahAvIra prItisudhAzrIjI vartamAna saMdarbhamAM sthaLa : biralA kriDA kendra, pATI, muMbaI-7samaya : ravivAra tA. 24-4-1983. nA roja savAranA 8-30 kalAke, savAranA 8-30 thI 10-30 vyAkhyAna ane tyAra bAda bhakita saMgItane kAryakrama rAkhavAmAM AvyuM che. saune samayasara upasthita rahevA premabharyuM nimaMtraNa che. li. bhavadIya, ramaNalAla cI. zAha cImanalAla je. zAha pramukha ; ke, pI. zAha maMtrIo. sAmAna - tAna nanana Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-4-ra - sAdhubhagavaMtane hitazikSA A : sva pUjaya panyAsajI zrI bhadraMkaravijayajI , 1. A viSama kALamAM paNa pUrvajanmanI ArAdhanAne baLa maLavA sAthe sarva karma kSaya karavAnuM anaMtabaLa carama jhAraNe uttama jAti, kuLamAM janma tathA durlabha evuM zrI bhavamAM prApta karI zakAze. jinezvara bhagavaMtanuM kaheluM cAritra-ratna maLyuM che, ane tene che. A badhI ArAdhanA eka sAthe karavA mATenI vidhipUrvaka grahaNa karIne gurUkuLavAsamAM rahIne ArAdhavA sAmagrIvALA bhava maLyo che. tenuM mUlya samajI ane A "bhAgyazALI banyA che, te utkRSTa punubaMdhI puNyane udaya mAge caDhAvanAra upakArIonA upakAra sadA lakSyamAM rAkhI che ema mAnIne tenuM khUbakhUba anumodana karajo ane te upakAranuM RNa utAravA mATe anekAneka yogya AtmAone avazeSa rahela jIvanamAM AthI paNa vadhu ullAsapUrvaka tenuM A mAge caDhavAmAM sahAyaka thaze. ane "sahAyapaNuM dharatAM aNIzuddha ArAdhana karIne manuSya janma saphaLa karaze. sAdhujI, e zAstra vacanane sArthaka karI sAcA sAdhu banavAnuM 2. mekSanuM mULa cAritra che. ane cAritranuM mULa dhyeya rAkhaze. samakita che. te samya darzana guNanI ArAdhanA mATe zrI 8 bhavacakramAM bhramaNa karatAM anaMtakALe manuSyabhava maLe jinezvaradevanI bhakita, susAdhuonI pavuM pAsanA, tIrthonI yAtrA che temAM paNa dhamasAmagrIvALo bhava kavacit maLe che. AyuSya caturvidha saMghane dharmamAM sahAya vagerenI sAthe, sAdhuemAM kSaNabhaMgura che. temAM paNa ajJAnavaza adhika kALa nidrA, paraspara vAtsalya, sneha, sthirikaraNa, upabuhaNA vagere vikathAmAM, saMjJAone piSavAmAM, bAlyAvasthAnI ajJAnadazAmAM, samyagudarzana guNanA AcAranA pAlanamAM adhikAadhika vRddha avasthAnI asahAya avasthAmAM roga, zeka ane upadra apramatta banaze. ethI dhisulabha banaze, janmAMtaramAM jaina ane tethI nipajatAM AtaM-raudra sthAnomAM pasAra thaI jAya dhamanI prApti sulabha thaze. apratipAtI evA vaiyAvacce che. thaDe ja vakhata dharmasAdhanAmAM jAya che te paNa avidhiguNunI ArAdhanA dvArA yAvat tIrthaMkara getranI prAptinA AzAtAnAothI bharapUra hoya che. mahApuruSo paNa kahe che adhikArI thavAze. ke amArA jevA pramAdagrasta ane caraNa-karaNa hIna jIvane a dharmanuM mULa vinaya che. vinaya vaDe vidyA ane taravAne ekaja upAya che ane te pravacana uparano zubha jJAnAdi guNonI vRddhi thAya che. arihaMtane vinaya, siddhane rAga che. vinaya, sAdhune vinaya, ratnAdhikane vinaya, jJAna, jJAnI ane pravacana, dvAdazAMgI, jinamUti-jinAgama ane tene jJAnanA sAdhano vinaya. e AThe karmone nAza karanAra che ArAdhanArA tathA zirasAvaMgha karanArA puNya puruSa upara ema mAnIne guNAdhikane vinaya keLavavAmAM apramatta raheze. bhakitarAga, e ja ApaNu jevA pAmara jIvane bhavasAgara "daSTine nidhAna maLyuM ema mAnIne vinayAdi guNaratnone taravAne ekano eka upAya che. tethI pravacanamAM rAga khUba ekaThA karavAmAM vadhAremAM vadhAre utsAhI banaze. keLavavo ane samAna dhamanI, dhamamAM paraspara sahAyaka thanAranI 4 dharmanuM mULa dayA che, jayaNA che. cha chava nikAyanI khUba bhAvathI sevA karavI. samAna dhamI upara theDI paNa aruci, rakSA e cAritrane prANuM che. badhA jIvo Atma samAna che kaSAya ke saMkaleza e anaMtAnubaMdhI kaSAya banI jAya ane ema mAnIne ekendriyathI paMcendriya paryaMtanA nA bheda badhibIjane bALI nAMkhe, tethI kAMIpaNuM manakaleza thAya te jANIne temanI rakSAmAM apramatta raheze, dIrgha AyuSya, paraspara khamAvI levuM ane paraspara samAdhi upajAvavA prayatna paMcendriya-pUrNatA, ArogyAdi je dhamanAM sAdhana maLyA che kare. paraloka pradhAna banavuM. A lekanA sukhanA bhoge te pUrve ArAdhelI jIvadayArUpI kalpavelaDInAM kusumo che. tene paNa paraleka sudhAravA prayatna kare. pratyakSa anubhavIne te jIvadayA ane jIvayatanArUpI dharmanuM - 9 te mATe zrI namaskAra mahAmaMtrane Azraya vAraMvAra ArAdhana karavA mATe vadhu utsAhI banaze. le. ApaNAM duSkRtinI gaha karavI. sarvanAM sukRtanI anamedanA 5. darzana-jJAna-cAritrarUpI ratnatrayInA ArAdhanamAM prANa karIne ane saMsAramAM kevaLa arihaMta ane arihate bhAkhela pUranAra tapa guNa che. tenA bAra prakAra che: AyaMbila upa- dhama e ja eka sArabhUta che evI zraddhA daDha karavI. jJAnavRdhdha -vAsAdi bAhya tapa che. prAyazcita vinayAdi atyaMtara tapa che. guNavRddha ane vayevRddhanI yathAyogya sevA suzraSA karavI. pUrvanA bAhyatapamAM yathAzakita udyama karI rahyAM che, tema abhya- RNAnubaMdhathI mAre paNa tamArI sAthe je saMbaMdha thayA che tara tapanA ArAdhanamAM paNa udyamI banaze. prAyazcita vinaya, temAM jeTalA paraspara sahAyaka banAvyuM che. tenI anamedanA vaiyAvAdinI jema svAdhyAya, dhyAna kAryotsargAdi uttarottara ane jANatAM-ajANatAM paNa chadmasthanA kAraNe sahajapaNa adhika adhika karmakSayanAM prabaLa sAdhana che. tene paNa dareka kAIne saMkalezamAM nimitta banAvyuM hoya tene trividha vividha pitAnI zakita mujaba ArAdhavAmAM AgaLa vadhaze ane micchAmidukakaDam. paramAtmAe batAvela AtmakalyANane ame rasto pitAnA pUrva puruSanI ane suguruonA upakArataLe AvIne dRSTAMta vaDe jagata samakSa akhaMDa rAkhaze. dhamaprAptinI alpa paNa yogyatA prApta thaI hoya te vaDe 6. dazana, jJAna, cAritra ane tapanI sAthe vIryAcAranuM bhabhava temanI sevA prApta thAo e ja prArthanA. -akhaMDa pAlana karavA mATe utsAhI banaze. mana vacana kAyAnuM [ saM. 2028, akSayatRtIyA, luNAvA-rAjasthAna. : A je baLa maLyuM che tene jarA paNa gepavyA vinA mokSa agraMthastha lakhANa zrI zazikAnta mahetA dvArA prApta ] mArganI sAdhanAmAM upayoga karaze ethI uttarottara adhika dhama nagara mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 3pa0296 : mudraNasthAna : deDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI 4 phena : 3pa683ra Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - Regd. No. MH. By/South 54 lone No. : 37_. . * prabuddha jainanuM navasaMrakaraNa varSa: 45 aMka: 1 prabuddha jIvana , - rU kare subai, tA. 1-5-83. muMbaI jena yuvaka saMdhanuM mukhapatra : pAkSika vArSika lavAjama rU. ra0 paradeza mATe ziliMba 6. chUTaka nakala rUA. 1-00 taMtrI ramaNalAla cI. zAha karuNAnI carama keTa rAsa ramaNalAla cI. zAha duniyAmAM koI paNa dharmane sadAkALa mATe savaanuM- pApa paNa ekasarakhu na hoI zake. vaLI hatyA karanAra yAyIo sAcA, zuddha ane paripUrNa maLI rahe evuM banI zake badhAnA mananA Azaya ane bhAva ekasarakhA nathI nahi. dhamane pitAnI samajaNa anusAra jIvanamAM prAmANikapaNe hotA. bIjA jene pitAnA dvArA pratikULatA thavI ke , utAravAno prayatna karanAra anuyAyIomAM paNa aneka kakSA bIjAnA manane dUbhavavuM tyAMthI mAMDIne ghera hatyA karavI tyAM hoI zake. ajJAna ke adhUrI samajaNathI dharmAcaraNa karanAra sudhI hiMsAnuM kSetra gaNAyuM che. pariNAme hiMsAnI mANasone varga sAmAnya rIte moTe rahevAne. jANatAM taratamatA anaMta kaTinI hoI zake. ajANatAM dharmanA siddhAMtithI UlaTuM AcaraNa karanArA ane 'chatAM pitAne dhArmika kahevaDAvanAra leke paNa dareka dharmamAM prema ane karuNA e manuSyanA naisargika guNa che. e maLavAnA. jema vadhu sateja bane tema manuSyanI ahiMsAnI bhAvanA aNasamajathI adhUruM AcaraNa karanAra keTalAka lamAMthI sama tarapha gati kare. manuSyamAM rahelAM prema ane manuSyanA kheTA dAkhalAthI dhama vagevAya che. bIjI kaNu mAtra pitAnA kuTuMba, samAja, rASTra, jJAti, dharma ke. bAju dhamanAM ta ke rahasyane samajyA vagara samudAyanAM manuSya pUratAM ja sImita na rahevAM joIe. mAnavadhArmika mANasanI TIkA ke vagevaNI karanArAone eka varga prema jagatanA tamAma mAna sudhI vistare joIe. paNa hoya che. pitAne draSi ke dhikakAra karanAra duzmanane paNa je sAcI rIte sadAcAranI keI nAnakaDI pravRttithI mAMDIne UMDI Atma- cAhI zake tenI dharmabhAvanA teTalI UMcI. keTalAka mANasane kheja sudhI, mokSagati sudhI dhamanuM kSetra vistareluM che. e prema manuSya uparAMta mAtra pALelA prANIo sudhI pUrNa paNe pAmavuM e keIka virala vyakita mATe zakaya che. vistare che. ethI AgaLa vadhI. keTalAka mANaso sAmAnya mANase te durAcAra karatAM aTake ane sadAcArI hiMsaka ke ahiMsaka evA tamAma pazupakSIone banI rahe e paNa ghaNI moTI vAta kahevAya. paraMtu cAhe che; paNa jIvajaMtuone mAravAmAM temane kazuM dhamanI caramasImA tyAM AvI gaI ema mAnIne jeo tyAM pApa jaNAtuM nathI. te bIjA keTalAka ethI paNa aTakI jAya che teo pote zAnAthI vaMcita rahI jAya che te AgaLa vadhI nAnAmAM nAnA chanI paNa hiMsA na thAya jANatA nathI. tevI rIte pitAne jIvanavyavahAra goThave che. - duniyAmAM dareka dharma enA beTA anuyAyIone kAraNe sUkSma jIvone vicAra karIe te hiMsA vinA eka vagevAya che. tapazcaryA ane ahiMsAnI bhAvanAnA uccatama keTinA siddhAMtane kAraNe keTalAka sAmAnya mANase, je yogya kSaNa paNa jIvana na TakI zake. eTale ja alpatama hiMsAnuM mArgadarzana na maLe te sAdhanAnA keTalAMka pagathiyAM cUkI yeya svIkArAyuM che. javAno saMbhava rahe che. keTalAka vidyAthIo jema AgaLa bhaNe ane pAchaLanuM bhagavAna mahAvIre aDhI hajAra varSa pUrve ahiMsAne bhUle, tema keTalAka mANasa ahiMsAnI bhAvanAmAM nAnAmAM je upadeza Ape te ghaNI ja UMcI koTine che. samagra nAnA cha prati pahoMce che, paraMtu moTA ne bhUlI jAya vizvanA reniMdA sukhazAMtine mATe te jema upayogI che che. kIDIne bacAve, paNa garIba mANasanuM nUra zoSaNa karatAM tema vyakitanI AdhyAtmika sAdhanAne mATe paNa upayogI jarA paNa na acakAya. AvA mANasenA ekAMgINa vyavahArathI che. dareka jIvane jIvavuM game che ane koIne maravuM gamatuM ahiMsAnI bhAvanA viSe sAmAnya lokomAM gerasamaja pravartatI nathI. mATe koI paNa jIvane mAravo nahIM,'-ahiMsAnuM hoya che, ane dhama vagevAya che. keTalAka mANasonI bhagavAna mahAvIre ApeluM A sarvamAnya sUtra che. paraMtu dharmabhAvanA mAnavadayAthI vadhu vistaratI nathI. teo ema badhA cha ekasarakhA nathI. mANasa, gAya. pakSI, mAkhI, vAMde mAne che ke mAnavarAhatanuM ane mAnavanAM sukhazAMtinuM kArya ke. kIDI-e darekane mArI nAkhavAnuM pApa ekasarakhuM kSetra ja eTaluM moTuM che ke ethI bahAra javAnI jarUra na hoI zake. kAraNa ke Indriya ane cittano vikAsa badhAmAM nathI. A mAnyatA adhUrI che, kAraNa ke jagatanA eka sarakho nathI hotuM. evI rIte manuSyamAM paNa bALaka, tamAma manuSyone sarvakALa mATe sarva rIte sukhI karI -vRddha, dujana, garbhavatI strI, saMta mahAtmA e darekanI hatyAnuM zakAya tevuM saMsAranuM svarUpa nathI. vaLI, mAnavatAnuM che Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA, 1- 3 tamAma kArya pUrNa thayA pachI ja anya prANIo pratye dayA gujarAta vidyAsabhA taraphathI zarU thayelI navI koleja-- pragaTavI joIe evuM vibhAjita UrmitaMtra manuSyanuM nathI. rAmAnaMda koleja (hAlanI ha. kA. ArTasa koleja) mAM IndulA eTale manuSya potAnI cetanAne vistAra anya manuSya pUrate ja saMskRta viSayanAM prAdhyApikA tarIke joDAyAM, ane lagabhaga sImita karavAno prayatna kare te egya nathI. keTalAka aThThAvIsa varSa e ja kelejamAM kArya karyuM. emaNe haribhadramahAtmAonA hRdayamAM jagatanA tamAma manuSya pratye jema sUrikRta egazatakanuM anuvAda sahita saMpAdana karyuM hatuM, prema ane karuNa rahelAM hoya che, tema jagatanA tamAma ane bhAratIya tattvajJAnanI rUparekhA' nAmano eka anudita pazupakSIo tema ja jIvajaMtuo pratye arthAta tamAma jIvo graMca paNa taiyAra karyo hate. A graMthe parathI paNa IndukalAnI pratye prema ane karuNA rahelAM hoya che. temane koI paNa vidvattAne ApaNane paricaya maLI rahe che. vyavahAra jagatanA koI paNa jIvane mana, vacana ane kAyAthI IndulAe saMskRta lalita sAhitya uparAMta jainadarzana, tathA karavuM, karAvavuM ane anamedavuM ema trividha trividha bauddhadarzana, tathA sAMkhya, yoga, nyAya, vaizeSika, ItyAdi jarA paNa duHkha na thAya e kaTine hoya che. darzanane paNa UDe abhyAsa karyo hato. darzanazAstranA abhyAsane bhagavAna mahAvIre ahiMsAnI bhAvanAne mAnavadayA pUratI prabhAva emanA jIvana para paNa ghaNe badhe pathe hate. sImita na karatAM jIvadayA sudhI vistArI. jIvadayAmAM mAnavadayA emanuM jIvana zAMta, saraLa ane sAtvika hatuM. svabhAve te avazya samAviSTa ja che te kyAre ya bhUlAvuM na joIe. teo ekAMtapriya hatAM ane jAhera pravRttionI dhamAlathI. bhagavAna mahAvIre ahiMsAnI, prema ane karuNAnI bhAvanAne dUra rahetAM hatAM. pitAnA jIvanamAM enI carama koTi sudhI pahoMcADI. A che. indulA jhaverInA avasAnathI vidvattAnA kSetre bhAvanAnI taratamatAne pArakhavI e keTalAka mATe je sahelI ApaNane beTa paDI che. vAta na hoya te tene samajaNapUrvaka jIvanamAM utAravI te prabhu saddagatanA AtmAne zAMti Ape. te keTalI badhI kaThina vAta gaNAya !" dharmanI sAcI samajaNa prApta thAya ane te pramANe bhagavAna mahAvIra jayaMtI AcaraNa paNa thAya che e dvArA AtmazAMti ane vizvazAMti ubhaya sAdhI zakAya. ( saMkalana: gulAba deDhiyA , sva. De. IndulA jhaverI zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA upakrame pahelI ja vAra bhagavAna mahAvIra jayaMtI nimite, ravivAra tA. 24-4-83nA # ramaNalAla cI. zAha roja biralA kIDA kendramAM traNa pravacananuM Ayojana karavAmAM - De. ku. IndukalA jhaverInuM tA. 8 mI mArce paMcAvana varSanI AvyuM hatuM. vaye akALa avasAna thayuM che. emanA avasAnathI ApaNe bhagavAna mahAvIrane saMdeza' e vize belatAM prA. eka tejaravI jaina viduSI mahilA prAdhyApikA gumAvyA che. tArAbena zAhe kahyuM hatuM ke, mahAvIra jayaMtIne divasa AnaMda - De. indukalAnA nAmathI amadAvAdanA vidvAne jeTalA ane maMgaLane divasa che. aDhI hajAra varSa pahelAM bhagavAna suparicita che teTalA kadAca muMbaInA vidvAne nahIM hoya. mahAvIra jamyA ane teo kevuM dhanya-bhavya jIvana jIvyA Ama te IndukalA muMbaInA ja gaNAya. teo muMbaInA haze ke Aja sudhI lAkho jaine emanA kalyANakArI guNAnuM zreSThIvaryA hIrAcaMda jhaverInAM suputrI hatAM. tribhuvanatilaka" smaraNa kare che. nAmanuM bhagavAna mahAvIranA jIvana vizenuM gujarAtImAM mahAkAvya lakhanAra hIrAcaMdabhAIe potAnI suputrIne muMbaInI bhagavAna mahAvIra pitAnA sAdhanA kALamAM je uttama elphinsTana kolejamAM saMskRta viSaya sAthe bI. e. ane tane pAmyA tene prajA samakSa mUkavAno prayatna karyo. emaNe ema. e. ne abhyAsa karAvyo hato. tyAra pachI pI eca. pite samatA bhAvanI AkarI pratijJA lIdhI hatI. emanuM jIvana e jena paraMparAnuM uttama pratIka che. emaNe cAriya DI. nA abhyAsa mATe IndukalA amadAvAda gayAM. tyAM zrI rasikalAla nirmANa para vizeSa bhAra mUke hate. prabhue kahyuM hatuM ke, parIkhanA mArgadarzana nIce temaNe sAMkhyoga ane jaina pratyeka AtmA zuddha, buddha ane mukata che paNa tenA para kamenA siddhAMti vize zodhanibaMdha taiyAra karIne 1953 mAM pIeca. DI.nI padavI prApta karI. AvaraNe lAgelAM hoya che. tapa, tyAga, jJAna ane sahanapIeca. DI.nA abhyAsa mATe IndukalA muMbaI choDI zIlatAthI e karmonAM AvaraNo dUra thaI zake che. amadAvAda gayAM tyAre temaNe paMDita sukhalAlajInI sAthe 'sarita- ghaNuM ema mAne che ke, jaina dharma nivRttipradhAna che, kuMja'mAM rahevAnuM rAkhyuM hatuM. pUjya paMDitajI jevAnI chatra- paNa e mAnyatA bhrAmaka che. jaina dhamamAM, zuM zuM na karavuM chAyAmAM rahevAnuM maLe e keTaluM moTuM sadbhAgya kahevAya ! eTaluM ja nahi paNa zuM zuM karavuM ene paNa upadeza che pachI te indukalA amadAvAdamAM ja sthAyI thayAM. tethI pravRttipradhAna paNuM che. ahiMsA eTale koInI hiMsA ' I. sa. 1955mAM mane eka varSa mATe amadAvAdanI na karavI eTaluM ja nahi paNa sau pratye karuNA, udAratA ane seMTa jheviyarsa kolejamAM adhyApana karAvavAnuM kArca maitrI rAkhavI ema sUcavyuM che. aparigraha eTale saMgraha na seMdhAyuM hatuM. te vakhate bapora pachI roja huM paMDita kare eTaluM ja nahi paNa pitAnI pAse je che temAMthI sukhalAlajInI pAse ja, ane emanI icchAnusAra bIjAne ApavuM. graMthe , ke sAmAyike vAMcI saMbhaLAvatA. e vakhate prabhu mahAvIre prathama upadeza 'sAmAyika eTale samatAbhAva indulAne mane vizeSa paricaya thayuM hatuM. emanA vize Ape hato. sAmAyikathI pApa dhovAya che. e vidyAbhyAsa ane jIvanaghaDataramAM 'dAdA' paMDitajIe keTaluM AtmazuddhinuM moTuM phaLa che. sAmAyika jaina dharmane sAra che, mahattvanuM kArya karyuM hatuM te tyAre pratyakSa jovA maLyuM hatuM. | (anusaMdhAna pRSTha 9) Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAM. 1-5-83 prabuddha jIvana kendra ane rAjyanA saMbaMdhanuM bhAvi saMkalana : zIlA bhaTTa vyAkhyAtAnA sAra ] [ saMdhanA upakrame yojAyela zrI cImanalAla cakubhAI zAha smAraka vasaMta vyAkhyAnamALA' nAM bAkInAM traNa (2) atula ema. setalavaDa vasaMta vyAkhyAnamALAnA khIjA divase vyAkhyAtAzrI atula setalavaDe thru : bhAratanA baMdhAraNanI pahelI -kalama anusAra bhArata rAjyAnuM samavAyataMtra che. baMdhAraNanAM keTalAMka aMge. bhAratane rAjyonA samUhane ( Union of States ) darajajo Ape che. chellA 33 varSAmAM kendra ane rAjyanA saMbaMdhamAM baMdhAraNe kA bhAga bhajavye. ane e vakatavyamAM sabaMdhe! kevA rahyA tenI chaSNAvaTa mArA 'huM karIza.' zahera sudharAi jevI rAjyAnI hAlata baMdhAraNanI keTalIka jogavAIo, kendra sarakAranI kAma karavAnI paddhati ane samAjavAdI samAjaracanAno svIkArelA DhAMcA temaja kendra ane rAjyomAM atyAra sudhI mATe bhAge racAyelI eka ja pakSanI sarakArane lIdhe rAjyAnI hAlata zahera sudharAI jevI thaI che. rAjyone khAsa karIne nANAkIya bAbate mAM asarakAraka svAyattatA ApavA mATe adhAraNamAM yogya pheraphAra karavA joie ane samavAyataMtrane asarakAraka anAvavA rAjyanI sattA pAMkhI -karavAnA valaNumAM paNa parivartana lAvavuM joie. rASTrIya stare sattAnu kendrIkaraNa cAlu rahevAnu hoya teA kendra ane rAjyonI evaDI nAkarazAhIneA kheAja adha karavA joie. rAjya stare jillA kakSAnA nAnA nAnA ekamo sthAnika taMtra tarIke kAma kare evI jogavAI karavI joie. adhAraNanA ghaDava yAenA irAdA adhAraNanA dhaDave yAoe e joi lIdhu ke ApaNA deza eka upakhaMDa jevA che. dilhIthI samagra rASTra para hakUmata calAvavAnuM zakaya ane icchanIya paNa nathI. eTale baMdhAraNanA dhaDave yAoe samavAya 'tra apanAvI, kendrane majabUta anAvavAnI sAthe rAjyAne potAnI meLe majabUta thavAnI taka ApavAnu dhyeya rAkhyuM. kendranA adhikAranA kSetrA rAjya kakSAe TreDIga kArpArezananI racanA, khenkIga ane lagabhaga tamAma udyogAnu niyamana : kendra kare che. kanakaranTa lIsTanI enTrI 133 pramANe amuka udyogonI tamAma cIjonA vyApAranuM' paNa kendra niya MtraNa kare che. kendranA adhikAra heThaLa meTalarjIkala udyogA, lAha ane binalAha dhAtu, baLataNu, audyogika ane kRSi yaMtro, khAtara, rasAyaNa, khanija pedAzeA ane tenA para AdhArita udyoga vagere che. pariNAme rAjyA ta mAtra paththara ane kAv' para ja hakaka dharAve che. kAlasA, khokasAiTa, peTroliyama Adi kendra hastaka che ane tenA para royalTI paNa kendra sarakAra TharAve che. laghu udyoganI vyAkhyA, kayA udyogane laghu udyoga mATe anAmata rAkhave, udyoganI sthApanA mATe kayA vistArane pachAta vistAra tarIke jAhera karavA vagere bAbate paNa kendra nakakI kare che. khetIvADI e rAjyanA viSaya hovA chatAM enA para AdhArita khAMDa vanaspati-ghI, prosesDa phUDa vagere udyogo ane anAja 23 3 tema ja kapAsanA vyApAra ane vitaraNa kendranI hakUmata heThaLa che. sAyAbIna ke kAkAnA khetIviSayaka pAsAMne rAjya sabhALe, paraMtu enA para AdhArita udyogo mATe rAjye kendra para AdhAra rAkhavA paDe. TreDa yuniyana, bhAva niya MtraNa, Ayojana vagere kendranA hAthamAM hovAthI vyApaka Arthika sattA kendrita thaI che. rAjyA pAse nAmanI sattA hovAthI dilhInA AMTApherA ane ghvANu lAvavA sivAya mukhya pradhAnA kazuM karI zakatA nathI. kendra paNa kahyAgarA nizALIyA' jevA rAjya para rIke che ane mAthuM cakratA rAjyone daMDe che. kkhANa lAvavAnuM zakaya na rahe tyAre AsAmamAM rikAinarI ane selamamAM sTIla plAnTa mATe thayA tevA AMdolanAnA rAha levAya che. rAjya hastakanA kSetramAM paNa dakhalagIrI AreAgyanu kSetra rAjya hastaka che, chatAM meleriyA nAbUdI ke pANI zuddhimAMthI mahattva kAne Apavu te kendra nakakI kare che. I.sa. 1950 mAM kendra sarakAranA eka TharAva mAtrathI astitvamAM Avela Ayojana paMca para kendranuM varcasva che, ane baMdhAraNa anusAra racAyelAM nANA paMcanI uparavaTa kAma kare che. rAjyAnA kSetrAnI bAbata hoya tyAM paNa rASTrIya kAyakramA DhagalAbaMdha che. Avazyaka paNa haze, paraMtu ethI nAkarazAhI phAlephUle che e mAza muddo che. A badhu zakaya banyuM che. kAraNa ke 33 varSamAM kendra ane rAjyAmAM moTA bhAge eka ja pakSanI sarakAra rahI che. sarakAriyA paca kendra ane rAjyanA saMbaMdha aMge nImAyela sarakAriyA paMca aMge emaNe kahyuM: vaDA pradhAne A paMcanI kAyasUci jAhera karI nathI. paraMtu ema kahevAmAM AvyuM che ke baMdhAraNanI maryAdAmAM rahIne A paca kAma karaze. ene atha eTale ja ke badhAraNamAM pheraphAra na sUcavAya. ethI sarakA-- riyA pacanI kasarata nakAmI jaze. (3) DeA. DI. TI. lAkaDAvAlA sattAnA vikendrIkaraNamAM Arthika bAbatanu paNa dhaNu mahattva che. eTale kendra ane rAjyanA saMbaMdhanI bAbatamAM mukhyatve huM nANAkIya pAsAnI ja chAvaTa karIza,' ema viSayanA prAraMbha karatAM DA. DI. TI. lAkaDAvALAe kahyuM hatuM; sAdhanAnA mahattama upayoga jarUrI emaNe vadhumAM kahyuM : kendra ane rAjye jabarI Arthika saMkaDAmaNa anubhave che. nANAkIya sAdhano pUrepUrA upayogamAM levAI cUkayA che ane navA sAdhane saraLatAthI ke jhaDapathI ubhA thaI zake ema nathI, evA sa MjogAmAM kendra ane rAjyAe vata mAna sAdhanAnA mahattama upayoga karavA joie. emAM vyAvahArika DahApaNa che.'!!!! kendra ane rAjyanA saMbaMdha vadhu sArA ane suvyavasthita karavA rAjyo mATe navA sAdhano UbhA karavA ane e mATe navA kayA rastA che e jANuvu joie. kendra pAse je bhaDALa UbhuM thAya te rAjyAne sAMpavuM joie A rIte nANAkIya sAdhana 3 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || prabuddha jIvana tA. 1-5-83 sepatA ApaNo deza vizALa che, enA zakitazALI ane samRddha : - " deza svataMtra thayuM tyAre sarahada para hullaDe phATI nIkaLyA.. rAjya karatAM nabaLA rAjyone vadhu sahAya maLavI joIe e baMdhAraNanA ghaDatara para A binAnI asara thaI haze. bAbata satata lakSamAM rAkhavI joIe. ApaNuM baMdhAraNa e eTale bhAratamAM samavAya taMtra dvArA kendra sarakAra rIte khUba ja DahApaNupUrvaka ghaDAyuM che. A majabUta bane evI bhAvanA hovI joIe "Ama emaNe vizeSamAM kahyuM: "kasTamsa, sIdhA karaverA, chatAM baMdhAraNamAM "samavAya taMtra zabdane ullekha korporezane Tekasa, Adi AvakanA sAdhana, videzI lena paNuM nathI. mAtra rAjyane saMdha" (Union of ane meTI nANAkIya saMsthAo kendranA adhikAra heThaLa che States) tarIke bhAratane oLakhAvAyuM che. ane rahevA joIe. jo Ama na thAya te udyogane kendra ane rAjyanA saMbaMdhamAM rAjyone : baMdhAraNe AkarSavA rAjya karaverAmAM aneka chUTachATe Ape. vaLI, jeTalI sattA ApI che. te vyavahAramAM bhogavI rAne A badhI bAbato seMpavAthI rAjaye kendranI mAphaka zakAtI nathI. baMdhAraNanI kalama 356 anusAra A verAo, videzI lene ke nANAkIya saMsthAo dvArA kendrane ema lAge ke rAjyamAM kAyado ane vyavasthA moTI Avaka UbhI karI zake nahIM. rAjyane AvakanA jALavI zakAya tema nathI te kendra sarakAra rASTrapati zAsana sAdhano TrAnsaphara karavAnI vAta karIe tyAre rAjya pitAnA lAdI zake che. A jogavAIne atyAra sudhI ke upaga nANAkIya sAdhane jillA kakSAnA ekamane ke sthAnika thayo che te ApaNe jANIe chIe. i. sa. 1977 ane svarAjyanI saMsthAone keTalA pramANamAM TrAnsaphara kare che e I. sa. 1980 mAM nava rAjyonI vidhAna sabhAonuM karAyeluM paNa vicAravuM joIe.' visajana A bAbatanuM udAharaNa che. lekasabhAnI cUMTaNI aMdAjapatramAMthI rAjAne phALavaNI ane kAryakSetra bhinna che. rAjyanI dhArAsabhAnA cUMTAyelA chellA aMdAjapatramAM kendra sarakAranI Avakano trIjo pratinidhioe saMsadanI cUMTaNInA pariNAme lokone vizvAsa bhAga rAjyone phALavavAmAM Avyo che. uttarottara A phALavaNI gumAvyuM che evA bahAnA heThaLa rAjyonI dhArAsabhA vadhatI gaI che. kendra sarakAranI Avaka saMrakSaNa ane jAhera vikherI nAkhavAnuM pagaluM geravyAjabI che. pratinidhine devA paranA vyAjanI cUkavaNI temaja kendra hastakanI vikAsa pAche bolAvI levAnI (Right to Recall) pravRttiomAM vaparAya che. udyoge, reve ane saMdezA-vyavahAra jogavAI karavAnuM lekanAyaka zrI jayaprakAza nArAyaNanuM sUcana mATe paNa jogavAI karavAnI hoya che. A bAbatanA saMdarbhamAM sAcI dizAnuM che ane e Ava- yuropIya samAna bajAra jevuM bhAva niyaMtraNa karanAruM kAravuM joIe. kendra-rAjyanA saMbaMdha aMge baMdhAraNamAM taMtra ApaNe tyAM nathI. duSkALa jevI sthitimAM bhAva Asa pheraphAra karavAnI jarUra che ke nahi e huM jANatA nathI, mAne jAya ane mabalakha utpAdananA varSamAM kheDUtone vyAjabI paraMtu evI jarUra hoya te baMdhAraNamAM jarUra pheraphAra karavA e ema emaNe umeryuM hatuM - bhAva na maLe. aMge rASTrIya samAna nIti joIe. sImenTa, 1, , , khAMDa AdinI paristhiti vaNase nahIM : A badhuM jovA mATe huM pAkistAnamAM hatA tyAre eka ucca adhikArIe mane rASTrIya stare sattA hovI joIe. e mATe kRSi paMca, keTane kahyuM hatuM. bhArata eka akhaMDa rASTra tarIke TakI rahyuM che korporezana, Ayojana paMca ke nANApaMca kendrIya kakSAe enuM kAraNu mukata cUMTaNI, saMsada ane vicAronI svataMtra rahyA che e AvakArya che. ' abhivyakita che. ane akhabArI svAtaMtrya che. mukata cUMTaNInA rAjane nANAnI phALavaNInAM prakAra kAraNe vartamAna paristhiti mATe leke paNa javAbadAra che " kendra taraphathI rAjyane thatI phALavaNa nANA ane ane saMsadamAM vividha jAti, bhASA, dhama prAMta vagerenuM Ayojana paMca tema ja kendranA DIsTrezanarI pAvara" thI thAya pratinidhitva che. .., che. prathama be prakAranI vyavasthA jaDabesalAkha che. paraMtu kendranA ApaNu rAjyasabhA aMge zuM kahevuM ? e te DahApaNu para AdhAra rAkhatI bAbatamAM samasyA UbhI thAya pAMjarApoLa' jevI banI gaI che. rAjyasabhA sAcA che. mane ema lAge che ke e aMge eka kAyamI arthamAM rAjyanuM pratinidhitva kare evI hovI joie. taMtra UbhuM karavuM joIe, je vakhatovakhata rAjyane thatI e mATe ene lekasabhA je darajjo ApaNe joIe ane phALavaNInI samIkSA ane punarvicAraNA kare. evara enI jema enA sabhyonI cUMTaNI thavI joIe. Aje DrAphTa dvArA thatA bephAma upADane lAMbA gALAmAM pheravI rAjyasabhAmAM uttara pradeza, bihAra ane madhya pradezanA vizeSa nAkhavAnI manettine paNa rAjyoe tyAga karavo joIe. pratinidhione kAraNe hindI belTa ja dekhAze. dakSiNanA A che !: (4) zrI kuladIpa nAyara rAje A aMge AMgaLI cIdhe e pahelAM A bAbata A kendra ane rAjyane saMbaMdha e saLagatI samasyA che. vicAravuM joIe. . . . . . ! kendra ane rAjya vacce kharI musIbata I. sa. 1967 thI baMdhAraNe rAjyane je khAtAo soMpyA che temAM thaI jyAre keTalAMka rAjyomAM vipakSenI sarakAra racAI hatI. kendra dakhalagIrI na karavI joIe. Arogya, zikSaNa, e pahelAM kendra ane rAjyanA saMbaMdhe eka ja sikakAnI be khetI, vagere bAbate. rAjya , hastakanI che. Ama bAjuo jevA hatA. tAmilanADunI drAviDa munetra kaLagama chatAM kendrIya stare kRSi ane zikSaNa bhavananI ane pazcima baMgALanI mAkarsavAdI sarakAre kendra pAse zI jarUra che e mane samajAtuM nathI. kharekhara te kendra kakSAe saMrakSaNa, videzI saMbaMdha, calaNa, saMdezA vyavahAra ane saMkalana mATe ke-oDInezana beDa hovuM joIe. rAjya Arthika nItine lagatI sattA sivAyanI bAbate rAjya hastakanI bAbatamAM kAM to ene saMpUrNa svAyattatA hovI hastaka rAkhavAnI himAyata karI. joie.. athavA kendra e khAtA saMpUrNapaNe pitAnA hAthamAM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-83 prabuddha jIvana laI levA joIe. baMdhAraNamAM "inTara-sTeTa kAunsIla" mATe cAreya vyAkhyAtAone " paricaya anukrame zrI amara sUcana che. AvI samitinI have khAsa jarUra che. . jarIvALA, zrI kaMcanalAla talasANIyA, zrI rAmu paMDita ane aMtamAM huM mAnuM chuM ke rAjyanI kharI tAkAtamAM ja zrI harIndrabhAI davee A hatuM. prathama traNa divasa kendranI tAkAta rahelI che. vyAkhyAnanA aMte zrI amara jarIvALAe AbhAravidhi karI | hatI. vyAkhyAna zreNInA aMte AbhAravidhi karatAM zrI ke. pI. - vyAkhyAnamALAnA pahelA divase saMdhanA pramukha che. zAhe saunA , umaLakAbharyo sahakAra ane zretAonI ramaNabhAIe saune AvakAra ApatAM saMghanA pramukha sadUgata tanmayatAnI bhUrIbharI prazaMsA karI hatI. vyAkhyAtAo cImanalAla cakumbhAI zAhanI smRtimAM emanI abhiruci A vyAkhyAnamALAne ' prANu che ema jaNAvI pramANenI pravRtti hAtha dharavA sAthe smAraka nidhi saMcaya saddagata cImanalAla cakubhAI zAhanA suputra zrI bacubhAI karavAno nirNaya karyo che ema jaNAvI atyAra sudhImAM ane zrI sudhIrabhAIe A vyAkhyAnamALAnA kharca mATe saMdhane lagabhaga sADA traNa lAkha rUpiyA jeTalI mAtabara prativarSamAM rU. 500] ApavAnuM saMdhane vacana ApyuM che ? nidhi prApta thayo che ema kahyuM hatuM. rava. cImanabhAI sthaLa enI harSollAsapUrvaka jAherAta karI hatI. zrI amara dehe Aje ApaNI samakSa nathI; paraMtu sUkSma dehe emanI jarIvALAnA saphaLa saMcAlana aMge AnaMda vyakata karI hayAti ApaNe ahIM anubhavIe chIe ema emaNe AgAmI varSe A ja rIte prasanna vAtAvaraNamAM ApaNuM umeyu hatuM. milana thaze evI abhilASA emaNe vyakata karI hatI. tA rA 5 2 nuM ca la ka calANuM pareza ra. vaidya tArApuranAM aNuvIjaLImathaka mATenuM baLataNa chevaTa krAnsa sahIne pratyeka deze pitAnI saMsada pAse bahAlI apAvavAnI pAsethI maLaze tema lAge che. A mathake ghaNuM varSothI rahe che; tene reTiphikezana' kahe che. TharAvyA mujaba 40 dezoe ke vartamAnapatranAM mathALAne sAcavyuM che. tethI sAmAnyajana bahAlI ApyA bAda mArca 1970 thI saMdhi amalamAM AvI. tenA nAmathI te paricita che, paraMtu tenAM IdhaNa mATenAM saMdhimAM vizvanA dezanA be prakAra pADavAmAM AvyA, jenI pAse calakacalANA pAchaLanAM to kadAca tene jANItA nahIM hoya. 1967nI pahelI jAnyuArIe aNuzastra hatAM tevA ane te kAraNa ke ApaNu chApAMone pUrvApara saMbaMdha sAthe vAta sivAyanA 11 ArTikalanA saMdhinA musaddAmAM mukhya sUra e che karavAnI Teva nathI. atre tene maryAdita khyAla meLavIe. , ke je deza pAse tA. 1-1-67 sudhI aNuza na hatAM, A vIjamathaka thANA jillAmAM cIMcaNI gAmanI najIka temaNe have te prApta na karavAM. A mATe aNuzavALA | Avela che. pazcima relavenAM pAladhara ke boIsara sTezane utarI deza para paNa keTalAMka baMdhana nAMkhavAmAM AvyAM. ATikala | tyAM jaI zakAya che. 190 megAvoTa vIjaLI pedA trIjo AvI kalamemAM mukhya che ane tArApuranA prazna karatI eka, tevI be aNubhaThThIo (Reactors) ahIM ApaNane lAgu paDe tevuM che. te mujaba aNuzastra vinAnA che. mathakanI DijhAIna tathA bAMdhakAma amerikAnI dezane koI deza TyuToniyama ane sAdu ke samRddha yureniyama janarala ilekaTrIka kaMpanIe karyA ane 1969 thI vIjaLI vecI nA zake; A padArtho utpanna karavAnI sAmagrI ke plAnTa maLavA lAgI. A mathaka ApavA mATenA karAra Tana kI paNa vecI nA zake, pachI bhalene tevA padArthone upayoga | dhoraNe amerikA jeo 1963 mAM thayelA. atrenI aNubha- zAMtimaya hetuo mATe thavAne heya. je kharIdanAra deza A | phrIomAM ujA pedA karavA mATe je yureniyama vAparavAmAM padArtho jyAM jyAM vaparAya che. te jagyAonuM AMtararASTrIya Ave che te ApaNI rAjasthAnamAM AvelI aNubhaThThIo nirIkSaNa karavA de te AvA vecANanI chUTa che. A prakAranA karatAM javuM che. kudaratamAM maLatuM yureniyama rAjasthAnamAM cAle nirIkSaNane Safeguard kahe che. temAM ema kahevAmAM Ave che ke che, jemAM yureniyama-235 nAmanA upagI AiTopa : kharIdanAra deza tenA mathakane upayoga aNuzastra mATe nathI | nA 0.7 TakA hoya che. paraMtu tArApura mATe A AisoTopa karate. alabatta, A nirIkSaNanI sattA ekAdA deza pAse nahIM lagabhaga aDhI TakA jeTalA pramANamAM joIe che. AnuM paraMtu AMtararASTrIya aNuzakita saMsthA International yureniyama "samRddha kareluM" Enriched kahevAya che ane te Atomic Energy Agency ne saMpAI che. samRddhikaraNanI prakriyA ghaNI methI che. bhaviSyamAM ApaNA TUMkamAM A 'seIphagADa" te pelI, saMdhi NPT joDe bIjA mathake mAtra kudaratI yureniyama para cAlavAnAM heI A saMkaLAyela che. . . . . . ' prakriyA pAchaLa bhArata samaya-zakita ane paisA nathI have Ama joIe to ena. pI. TI. saMdhi sArAM vAparavA mAgatuM. hetupUrvakanI ja jaNAya che. khAsa karIne e kAraNe ke jema ' have hakIkatanA bIjA takhtA para AvIe e che jema vizvamAM aNubhaThThIo vadhatI jAya che tema tema vIjaLInI yunAITeDa nezansa (U. N) nI sAmAnya sabhA. A sabhAe upapedAza tarIke temAMthI maLatA khemba banAvavAne lAyaka ghaNI carcA bAda AMtararASTrIya kSetre aNuzanA phelAvAne padArthone sToka paNa vadhatuM jAya che. je aNuzastronI rokavA mATe eka saMdhi taratI mUkIH Nuclear Non- TekanolojI ke kAce mAla trAsavAdIonA hAthamAM jAya athavA Proliferation Treaty (N.P.T.) 1968nA julAImAM te pazcima eziyAmAM che tevA avicArI rAjyakatAonA traNa saMrakSaka deze amerikA, IglenDa ane raziyAe temAM hAthamAM jAya te cAra abaja lekenI jiMdagI ghaNI TUMkI sahI karI. bIjA dezanI sahI mATe khullI mUkI. A prakAranI ane duHkhadAyaka thaI jAya. AthI aNubaTTIo para najara Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana rAkhavAnI vAtamAM kazuM ajugatu nathI. paraMtu tenI mukhya khAmI e che ke te tAphAnI chekarAone badale zAMta karAone ja mAre che; te pachI vargamAM dhAMdhala baMdha thavAnI AzA kema rahe? jo mahAsattAo zasro khaMDavAM baMdha na kare te tene bIjAnA hAtha bAMdhavAnI sattA na hoya. sa MdhinA musaddA mujaba A dezonAM aNusa'sthAnA upara Safeguard Inspection nI kASTha jogavAI nathI. bhArate satata A muddAone laine NPT sAme vAMdhA uDDAvyeA che, ane temAM sahI karI nathI. mahAsattAo potAnAM zastromAM uttarettara ghaTADA kare to ja ame sahI karIe' te matalakhanu mArArajIbhAInu vidhAna vAMcakAne yAda haze. 1982 nA varSanI 15mI juna sudhImAM 117 deze A savinA sabhya thayA che. tenA sabhya na thayA hoya tevA dezomAM phrAnsa, cIna (je ane pAse aNuzastrao paNa che!) temaja bhArata, pAkistAna, dakSiNa AphrikA ane ijharAyala mukhya che. pAkistAne sahI na karI enuM kAraNa e che ke bhArate sahI nathI karI! phrAnse sahI karI na hovA chatAM jAhera karyu che ke te sahI karI hoya te rIte ja vaze, bhAratanI bAbatamAM hadha thavA jevI vAta e che ke ATalAM varSomAM sarakAra alAi ane aNuzita paMcanA adhyakSa paNa badalAyA, tema chatAM ApaNI nIti khUba ja dRDha ane ekavAyatAvALI rahI che. # tA. 1-5-83 gUMcavADAvALu vyavasthAta Mtra goThavavAmAM AvyuM. AMtararASTrIya samajUtI karatAM pahelAM urjAma trIe videzamaMtrI pAse maMjUrI levI tevu su", kaoNMgresa tema ja seneTanI samitie ane amerikI pramukhane paNa keTalIka javAbadArI soMpAI. Ama chatAM seneTa ane kAngresanI nA hovA chatAM pramukha AvI sAmagrI vecavAnI chUTa ApI zake, jo temane ema lAge ke sAmagrI na vecavAthI aNuzastraonA phelAvA ghaTADavAnAM lakSyane ulTu nukazAna thAya che. A jogavAi heThaLa ja bhArata 1970 thI 80 nA gALAmAM me ke traNa vAra amerikI aLataNanA puravA pramukha kAra pAsethI meLavI zakayu hatuM. saMdhimAM sahI na karavA chatAM. ATalAM varSa ApaNane tArApuranu baLataNa maLatu ja rahyuM hatuM tenuM mukhya eka kAraNa e ke saMdhinI pUrve thai cUkelA karArA bAbata sadhimAM kAi zarata ke spaSTatA nathI. AvA saMyogAmAM sAmAnya atha evA ja nIkaLe ke vartamAna karAze. cAlu ja rahe, ane ApaNA amerikA joDenA karAra cheka 1963 nA che. paraMtu 1978 thI paristhitimAM palaTo Avyo. e varSe amerikAe uparAMta sadhine AnuSaMgika tene eka AMtarika dhArA pasAra karyAM. tenu N nAma Nuclear Non-Proliferation Act, 1978: je deze . e. e. e. saMsthA (IAEA)nAM nirIkSaNa heThaLa potAnAM saMsthAnA mUke ane aNuzastro na banAve tene ja amerikA abhraMzakitane lagatI sAmagrI vece tevI temAM jogavAi hatI. A mATe bhAre sakula ane padma sacAjana : vAya sayAjana : : kArDa, layamadha ane [. kAntilAla kha. vyAsanAM mubaI yunivarsiTI vyAkhyAna 4 ane 5 nA saMkSepa] 8 kRSNa vIra vidvAna sArasvata pro. kAntilAla baladevarAma vyAse tA. 24-1-1983 thI 29-1-'83 (26 mI jAnyuArI bAda) sudhI rAja sAMje muMbaI yunivarsiTInA padavIdAna samAraMbha khaMDamAM yunivarsiTInA gujarAtI vibhAganA vADaeN. ramaNalAla cI. zAhanA adhyakSapade yunivarsiTI AyeAjita Thakakara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAna zreNImAM kAvyanI zailI: zailIvijJAna ane kAvyazAstranI dRSTi' e viSaya upara ApelAM pAMca vyAkhyAneAmAMnAM prathama traNa vyAkhyAnAnA saMkSepa 'pramuddha jIvana'nA 16-4-1983 nA aekamAM prasiddha thai cUkayA che. Aje temanAM ceAthA ane pAMcamA e e vyAkhyAnAne sakSepa rajU karavAmAM Ave che. - pasaaAjana ane vAya. sacAjana ceAthA vyAkhyAnaneA viSaya hato : kAvyanI zailI; vizeSa vicAraNA : pada saceMjana ane 'vAkaya sayAjana' 6 A jogavAIne upayoga Ama te aNuzastra prasAra aTakAvavA mATe thavA joIe paNa temAM rAjakIya gaNutrI paNa bhAga bhajavI jAya che. jo ke amerikAnA pakSamAM eTalu kabUla karavuM joie ke pAkistAnane AmAM khAtenAM aNuvIjaLI mathaka mATe madada na karI. teee A kAyadAnA akSarone mAna Apyu kahevAya. AthI ulTuM, kadAca bhArata sAthenA vatanamAM 1974 nA aNudhaDAkA bhAga bhajavI gayA hoya tevu' paNa zakaya che; kAraNa ke gAMdhI-naherunA deza tarIke oLakhAtA A dezanI vizvamAM nikhAlasa deza tarIkenI vizvasanIyatA thoDA Creditability vakhatathI lUMTI hatI. chevaTa jo ke phrAnsane A baLataNa pahoMcADavAnI javAbadArI soMpIne amerikA tenA potAnA ja 1978 nA AMtarika kAyadAnA gherAmAMthI bahAra AvI gayuM che. rASTra pramukhane potAnA ja kAyadAmAMthI bahAra AvavA mATe AMta rASTrIya takhtA para utaravuM paDe tene bahu UMcI leAkazAhI praNAlI kahIzu ke rAjakIya sTaMTa ? e je hA te, paNa tArApuranuM A nAnuM zuM' vIjaLImathaka vizvanA aNuzaktinA temaja rAjakIya nakazA para khUba ja agatyanuM sthAna laine kheDu che. bhArata mATe e mAtra vIjaLI utpanna karatAM mathaka karatAM vadhu tA rASTrIya svamAnanu pratIka che. bhAratanI prajAe sarakArane ane aNu vaijJAnikAnI pAchaLa UbhA rahI, sadhiyAro ApavA joie ke ATalI 400 megAveTa vIjaLI bacAvavA ame gharamAM eka balba eche bALazuM, paNa mAtra tenAM baLataNa mATe NPT mAM sahI karavAnI jarUra nathI. IMgita dIkSita A vyAkhyAnamAM vakatAe kAvyamAM a daSTA kavi kevAM padAnu saMceojana kare che, e pAnAM mUla tathA emanuM svarUpa kayA prakAranI savizeSa arthasiddhi karavA udyata che tenI vicAraNA karI hatI. vakatAe prathama, gujarAtI bhASAnuM padma svarUpa madhyakAlamAM saMpUrNa paNe laDAI cUkayuM hatuM. parantu tyAre gaMdha pramANamAM ennu' kheDAtuM.. na da dalapata yugamAM a MgrejI bhASAnA prAraMbhika sa'pane kAraNe tathA yunivarsiTInA zikSaNe tenI kAyApalaTa karI nAkhI ane gadyamAM temaja padyamAM prAcIna temaja samakAlIna vyAvahArika vANIneA zabdaza ane saMskRta praziSTa kAvyasAhityamAMthI lekhananI sauya siddhi tathA AdAna karelA zabdasaya e samayanA sAhityamAM praviSTa thayAM e hakIkata kahIne vyAkhyAnanI bhUmikA bAMdhI, paMDita yuganA ArbhathI agraNI kavioe kAvyanA vicArabhAva mATe Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-83 prabuddha jIvana adhikAze praziSTa svarUpanI zabdAvalimAM vacce vyavahAru dainaMdina vANInA zabdo paNa kevA niH saMkoca gUMthyA che te, vakatAe dAkhalAo ApIne kahyuM. govardhanarAme padyamAM 'jhada, jhApaTI, mara (bhale), raDhiyALA', harSada dhruve kahera, jhame, hAI (pakaDI), hIsI, meLaliye, parasanAM (sparzatAM) narasiMha rAve bheLA, haIDe, bAnI, seja, banIThanI, paddhatA vagere zabdo (je naMdina vANI vyavahAramAM vaparAtA) ne karelA upagano ullekha karyA pachI vakatAe kahyuM : "arvAcIna kavitAnI abhinava zabda saMjana jJAtino nhAnAlAlathI thAya che." emaNe puNya pAMgarA, pRthvI vizAla, | dhamAdhamaNi (pAtha), sakala saMcAriNI, kallebola, mRdaMga paDachaMda, brahamaparAga, pitRjananA puNyaprAMtamAM" vagere nhAnAlAla prayukta zabdonA dAkhalA ApI kahyuM : "nhAnAlAle vilakSaNa pada vistArathI zabda vistArIne kavacit eka prakAranA padane anya prakAramAM nijI kavacita taLapadI ke rojiMdI : vANIne opa ApI kAvyasauMdarya vadhAya" vartamAna kavioe paNa prAcIna ane vyavahAranI vANInA zabdone yathAvata ke saMskArIne yojyA che ema kahI vakatA e prathama AgalI peDhInA kavioe prayojelA zabdonAM udAharaNa ApyAM hatAM. jema ke kavi boTAdakare * pitAnAM kAvyamAM lubdhaka (zikArI) dhuni (nadA) puraMdara | (madha) pArAvAramAM (sAgaramAM), kavi lalitajI e "vidaya : (nidadhA hatAM (chetaratAM) sahacarI sAkSI', kavi kAnta darakAra ' (mArA mahI) mAla (nathI) bAbata (duSTa), khabara (ati jJAna, ' zabda prayojyA hatA. vakatAo samakAlIna agraNI kavioe | karelA vilakSaNa zabda prayoganA dAkhalA te pratyekanI kAvyapaMkitao rajU karatAM karatAM ApyA hatA. { jema ke umAzaMkare "haye (hadayamAM), hoze (na haze) keDIla : (keDa bhayu) caMdirA (jyotsanA), kavi suMdarame moralA gaheke, 'pAvana je kahevADI tejadhArA', (hevarAvI) zrI rAjendra zAha svani' kAvya saMgrahamAM dhuta (iti) I ha (jIvitane) naMda (Ananda) vRkSanA mUdana deze (Toce) vihIvaMta sudhAmaya teja'; zAMta kalA hala'mAM kaMja lakSmI (kamalanI zobhA) rAga ujajavala (lAvaNya) nicela (pacheDI-dhUMdhaTa) adaza (hilacAla), vAhasa (pracaMDarAya) ratnarIta, anala gaMgAne vagere vAparelA zabdonAM dAkhalA ApyAM hatAM. te sAthe vakatAe narasiMharAva, ThAkora, kalApI, kAnta, rAmanArAyaNa umAzaMkara, sundarama vagerenI kAvya paMkitaomAM viziSTa arthavyaMjatAnuM darzana karAvatI zabda samRddhi kevI vilasI rahelI che. te paNa dAkhalA ApIne darzAvyuM hatuM. AvartanazIlatA ' padanI mAphaka vAkaya saMjomAM paNa AvartanazIlatA vakatavyane ke savizeSa bhAra (esisa) ape che, te paNa vikatAe vAlmIki rAmAyaNa tathA mahAbhAratamAMthI tema vartamAna gujarAtI kavitAmAM kavi kAnta, kavi nehAnAlAlanI kAvyapaMkitao avatArIne darzAvyuM hatuM vakatAe tyArabAda kAvyamAM viruddhAtha caraNonA saMyejanathI sadhAtI camatkRtinAM udAharaNa kenopaniSadamAMthI tathA ' umAzaMkaranA "nizItha" mAMthI ApyAM hatAM... kavacit ASakAvyomAM evA nidezane maLe che che jemAM babbe padho (zleke) nA yugmamAM prathama blekamAM je vicAro prazna rUpamAM pragaTa thayA hoya ane tenA pachInA zlokamAM pUvazlokanI ja padAvali zakaya eTalI yathAvata rAkhIne apAyelA uttarathI daSTigocara thatI samAntaratAnA arthAta biMbapratibiMbabhAvanA dAkhalA mahAbhAratamAMthI yakSapraznAvalI rajU karIne ApyA hatA ane temAM vicAranI asAdhAraNa saTatAnI sAthe temAMnA lAdhavanA guNa pratye vakatAe dhyAna kheMcyuM hatuM.. . - tyAra bAda vakatAe ArSa-kAvyomAM temAM vartamAna kavitAmAM arthAlaMkAronI zobhA kevI vilasI rahelI che te darzAvavA prathama kAlidAsa jevA mahAkavine nirdeza karyo hate. ane saMskRta kAvya zAstrane ghaNA zAstrakAroe alaMkAra. zAstranuM abhiyAna zA mATe ApyuM che tenA para prakAza pAye hate. ApaNI vartamAna kavitA : alaMkAranuM AvuM mAhAsya karatI nathI te paNa vakatAe kahyuM hatuM. arthAlaMkAronI zobhA aMge vakatAe prathama vAlmIki, ane kaThopaniSadamAMthI dAkhalA ApyA hatA. vartamAna gujarAtI kavitAmAM, kavi pitAnA vakatavyane paryAptapaNe nirUpavAne upamA ke rUpakonI zreNI kevI praje che te vakatAe kAnta, nhAnAlAla, rAmanArAyaNa tathA umAzaMkaranI kAvyapaMkitao avatArIne darzAvyuM hatuM ane kahyuM hatuM ke vartamAna gujarAtI kavitAmAM kavioe kavacit virodhAbhAsa, vizeSekita, asaMgati, sahakita, arthAntara nyAsa vagere alaMkAra yathA prasaMga vAparyA che. umAzaMkara ane sundarame paNa upamA rUpaka uparAMta svabhAkita, ane sajIvAropaNane upayoga karyo che Ama kahIne vakatAe cethA vyAkhyAnanI samApti karI hatI. kAku layabaMdha kAvyanuM sthApatya che. ke. bI. vyAsanA pAMcamAM vyAkhyAnane viSaya hate: kAvyanI zaulI : vizeSa vicAraNA kAku (viziSTa svarabhaMgi) layabaMdha, kAvyanuM sthAtya ane Igita. : , che. vyAse prathama kAkunI samajaNa ApI hatI. temaNe kahyuM: "ghaNA samartha kavio pitAnuM Igita yacita vyakata karavAne bhASAnI zabda zakita uparAMta kAku (svara bhaMgi eTale ke, je vaDe duHkha, roSa, bhaya, Adi prasaMgoe vakatAnA sUramAM AvatI viziSTatA). viSayAnurU5 chaMda ke layabaMdha ItyAdine Azraya le che. bhASA vijJAnamAM kAku Adi prakriyAne adhivA aMgAtmaka-sukAmenTala lekhe che. kAraNa ke e vyAkaraNa dayA pUrNa vAkaya khaMDamAM adhi-arthAta upara nikSipta-vadhArAnuM umereluM tattva che. eka ja vAkaya padanA kazA ja pheraphAra vinA mAtra sUrabhedathI ja vibhinna artha sUcave che. cInI jevI bhASAmAM te sUrabheda e bhASAnuM jIvAtubhUta tattva che paNa bhAratIya Arya bhASAo jemAM; sUrabhedanuM AvuM mahattva nathI tyAM paNa vyavahAra bhASAmAM temaja ' kavitAmAM kAku ke svarabhaMgi ISyarthamAM - vyaMjanA vyApAra dvArA asAdhAraNa parivartana karavA samartha : che. vakatAe A vAta veNI saMhAra" mAMthI tathA bhUtvAM dRSTavA pasadasi pAMcAlatanayA' e zleka laIne samajAvI . hatI. e zlekane zrI rAmanArAyaNe, A pramANe anuvAda karyo che: bane vyAdha sAthe ghaNuya vasiyA vakaladharI virATa prAsAde akarama karyA 'gupta rahIne haja huM bIjA guru muja 6 khIjena karane ?" Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-5-83 13, ahIM mULa zvenuM cothuM caraNa 'kAku' viziSTa rivarabhaMgimAM virAma pAme che. ene vArtha te spaSTa cheH vaDilabaMdhu kaure pratye hajI ye gusse thatA nathI. paNa kothI viziSTa ucca svarathI (tAdyA A A pi kuruSa?) ema be chellA zabda vilaMbita vadhatA jatA svarabhArathI uccArAtA hoya te e vakatAnA rathanA nidarzaka bane che. paNa jo jarA dhIre dhIre ane ghaTatA jatA svarabhArathI ane chelle atyaMta maMdatAthI uccArAtA hoya te e duHkhanA, khedanA nidarzaka banaze. ' vakatAe zakuMtalAne zApa ApatA durvAsAne zApavacanavALA zloka rajU karI eka vizeSa udAharaNa ApyuM hatuM. zrI umAzaMkaranA eka kAvyamAMthI kAkune khyAla ApatI paMkita raju karI hatI, te A pramANe che. ' : huM gulAma ? * sRSTi bAganuM amUla phala mAnavI gulAma ? e ja kavinuM eka bIjuM kAvya jaTharAgni tathA zrIdharANInuM eka kAvya "ravarAjya rakSaka e bene udAharaNa tarIke rajU karyA hatAM. ' 'kAkunI mAphaka ja kavinA ISTa vakatavyane yogya chaMda ke layabaMdha uThAva Ape che ema kahIne vakatAe kahyuM hatuM: vastutaH te sUranA Aroha avarohanuM samucita jana ja pradhAna tattva che. chaMdanuM viSaya sAthe sAmaMjasya na hoya te anyathA sarasa kavitAnI kalA vaNasI jAya che. pradhAna rasonAM kAvyo jemAM layabaMdha kAvyanA vicArabhAvane vilakSaNa rIte puSTa karato hoya evA karuNarasanA kAvyanA udAharaNa rUpe rativilApa (kumAra saMbhava) ajavilApa (raghuvaMza) ane e che uparAMta vartamAna gujarAtI kavitAmAMthI vaitAlIya (ke viyoginI) chaMdamAM racAyeluM kAvya AvA saMdarbhamAM jevAM jevAM che ema kahIne vakatAe umAzaMkaranA eka kAvyanI paMkitao avatArI hatI. karaje priya mApha ATalukadI bolAvI ne lADathI tane sahu je priya jiMdagI mahIM nava pAyA praNayAmRte pUrAM - vakatAe bhavabhUtinA uttara, rAma caritamAMthI eka udAharaNa, kalApInA "asvastha gRhiNa" kAvya paMkita, gavadhanarAmanI "zazI jatAM priya ramya vibhAvarI' paMkitathI AraMbhAtuM kAvya, kAntanuM "aMjanI' vagere kAvyanAM udAharaNa { ApyAM hatA. nhAnAlAlanI DolanazailI zRMgArarasa ane vIrarasa mATenA viziSTa cha donI vAta karyA pachI vaktAe nhAnAlAlanAM DolanazailInAM kAvyo vize te zailInA vaiziSTaya saMdarbhe vAta karI hatI ane kahyuM hatuM ke 'padyarUpanAM nahi chatAM manorama layayukata udAtta bhAvathI sabhara upaniSadanA vicArakhaMDenuM nhAnAlAlanAM DolanazailInAM keTalAMka kAvyo acUka smaraNa karAve che. vakatAe vadhumAM khabaradAre "kalikAmAM vAparelA mukatadhArA chaMdanI tathA govardhanarAme "sneha muddAMmAM upagamAM lIdhelA. karAvA chaMdanI vAta karI hatI. kAvyanuM igita vakatAe te pachI kAvyanA INita vize vAta karatAM kahyuM "narasiMharAve varDajhavarthanAM prakRti kA uparathI kavitA racI tyArathI vartamAna kavitAnI kAyApalaTa thaI gaI' Ama kahIne emaNe vartamAna gujarAtI kAvya zailInA apUrva ghaDavaiyA kavi kAntanAM kAvyo paikI emanAM uttama khaMDakAvya. vasaMtavijaya_cakravAka mithuna -devayAnInI vAta karI ane kavi kAnta ullAsabharyA uttamagIta paNa eTalA ja kauzalathI racyAM. vakatAe kAntanAM sAgara ane zazI, uddagAra, upahAra vagere kAvyono ullekha karI kahyuM kAnta eTale vartamAna gujarAtI kavitAnI zailInuM zikhara bhaviSyamAM koI gujarAtI mahAkavi thaze te ene pitAnI pUrvachAyA kAntamAM lAdhaze. kAntanA vyApamAM ka95nAnA uDDayanamAM kAntanI hAramAM bese evA e yuganA eka ja kavi nhAnAlAla ema kahIne te vidhAnanuM samarthana karatAM kavizrInAM keTalAMka kAvyono nirdeza karyo hate. narasiMharAvanAM prakRti kAvyomAM RjutA, bhASAzuddhi ane anavadya chaMda racanA che, ema kahIne vakatAe ThAkoranA "bhaNakAra' jUnuM piyaraghara tathA vadhAmaNuM" e kAvyone temaja umAzaMkaranAM baLatAM pANI 'kalAne zahIda' bhomiyA vinA', sundaramanAM buddhanAM cakSu', sAphalya TANu" "bAne phoTogrAphara, kAM na cahu", "zizuviSNu lAMchana' 'virATanI pagalI' vagere kAvyone nirdeza karyo hate. vaktAe te pachI keTalAMka mananIya nirIkSaNa karIne pAMcamA vyAkhyAnanI samApti karatAM eka tAratamya e kADhayuM ke bhASAvijJAna kAvyazailInuM yathArtha Akalana karavAmAM vizeSa sahAyabhUta thaI zake ema nathI. zailIvijJAna paNa kavitAne bahiraMgamAM vizleSaNathI AgaLa vadhatuM nathI. bezaka, dhvanionI zakita yathArthapaNe grahaNa karavAmAM e upayogI che. eka sanniSTha bhAvakarUpe kavinAM kAvyo sAthe tadAkAra thaIne enA aMtagUDha mama sudhI pahoMcavA mathavuM ane ene nikhAlasapaNe vyakata karavuM e ja kAvyanI zailInuM sAcuM adhyayana bane che." - Do. ramaNalAla zAhe pAMce ya vyAkhyAnanA mahattvanA muddAone AvarI laI upasaMhAra karyo hato ne vakatAne hArdika AbhAra mAnyo hate. Agama-aka gulAba deDhiyA [ Agama-aka saMzodhikA nItAbAI svAmI mahAsatIjI, pra. zAMtilAla devajI naMdu, 228-e, lIlAbhavana, kolIvADA sTezana pAse, sAyana-pUrva muMbaI-400022, ki. rU. 5.] - jaina Agama sUtro e tIrthakaronI vANuM che, te vANIne gaNadharoe sUtrarUpe gUMthI che. "Agama aka" pustakamAM mahAsatIjI nItAbAI svAmIe pitAnI saMzodhaka vRttithI abhyAsIone upayogI evAM kaSTa kena saMgraha karyo che. . . AganI AkarU5. mAhitIne A rIte vyavasthita rUpamAM rajU karIne, pU. mahAsatIjIe suMdara saMdarbha graMtha tarIke A pustakanuM nirmANa karyu che. cha kAyanAM belanuM koSTaka, nava tattvanuM koSTaka, kama prakRtinuM koSTaka, guNasthAnadvAranuM koSTaka, cha ArAnAM belanuM keSTaka, rUpI arepInA bAlanuM koSTaka gatAgatanA bAlanuM kASTaka, daMDakanuM koSTaka ityAdi vividha viSayanAM kepTaka A graMthamAM ApavAmAM AvyAM che. cha lezyA, paMdara vega, cauda guNasthAna, bAra upayoga, agiyAra gaNadharo, bAra cakravatIo, nava baLadeva, nava vAsudeva, nava prativAsudeva, nava nArada, jInI mANA vagere viSayenI prazno ane uttarorUpe upayogI zAstrIya mAhitI ApavAmAM AvI che, je abhyAsIone saMdarbha tarIke sadyasulabha banI zake evI che. koza je. A graMtha e viSayanA abhyAsIone mATe atyaMta mUlyavAna che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-583 ( pRSTha 2 thI cAlu ) samatAmAM jema jema sthiratA vadhatI jAya tema tema jIvanamAMthI pApa ochAM thatAM jAya. anukULa ke pratikULa paristhitimAM mAnavIe samatA dhAraNa karavI joie. zAstra vacanAnuM vAcana, ciMtana ane manana karavuM joie. sAmAyika khe bAbatA para bhAra mUke che. eka, Atma nirIkSaNa ane bIju` sava` pApa karmAnI mAphI mAgavI. trividhe zarIra, vANI ane manathI thayela azubha karmonI AtmAnI sAkSIe ane vaDIlA pAse mAphI mAgavI. sAmAyika e rIte be dhaDInu sAdhupaNu che. ahiMsA bhagavatI mAtAnA sthAne che. karuNA ane maitrIbhAva vagara ahiMsA zakaya nathI. kuvicAra mAtra hiMsA che, kAine manathI paNa na khUlavavu joie. apramAda e ahiMsA che. prabhuna jIvana anekAntavAda eTale pratyeka vastu aneka guNa ane aneka dhamavALI che. dareka vastune UMDANathI ane sava daSTie tapAsavI joIe. mAruM ja satya ema mAnavuM e vicAra parigraha che. sAme pakSe paNa satya hoI zake ema mAnI bIjAnA vicArone paNa mAna Apavu joie. anekAntavAthI ApaNA valaNamAM udAratA Ave che. peAtAne mATe ja sauMpatti rAkhanAra, bIjAnA bhAge sagraha karanAra ane pramANabhAna vagara sapatti bhogavanAra cAra che. saMsArIe maryAdita parigraha rAkhavA joIe ane AvazyakatAAne krame krame ghaTADavI joie. gAMdhIjIe TrasTIzipanA siddhAMtamAM A ja vAta karI che. munizrI vAtsalya dIpe Atma zodhaka prabhu mahAvIra' e vize potAnI viziSTa zailImAM kahyuM hatuM ke, A bhava samudramAM bhagavAna mahAvIra dIvAdAMDI jevA UbhA che. je pAyAnI vastu jiM dagI che, te khovAI gaI che tenI zodha ArabhavI joie. mRtyunuM ja mRtyu thaI jAya e karavA jevuM kAma che, jethI bhavAlavamAM mRtyunA bhaya na rahe. ApaNe to anaMta sukha, anaMta gati ane anaMta AnaMda tarapha javu che. nayasAranA jIvana eka navakAramaMtrathI kalyANu thai gayA. jo ApaNA hRdayamAM paNa RjutA ane pavitratA hoya te kalyANa thaI jAya. ApaNe te mALA pUrI kayAre thaze tene vicAra karIne navakAramaMtranI zarUAta karIe chIe. jyAM aTakavApaNuM che tyAM vikAsa nathI; tItha karAnA kalyANaka prasage nArI jIvA paNa samatA pAme che. AjanA manuSya candra para paga mUkI AvyA paNa AtmAnI bhUmi je khUba najIka che te ja khUba dUra thai gai che, te ajANI banI gaI che. je potAnA AtmAne oLakhe che te jagatane eLakhe che. Aje pahelu bhajana pratiSThAnI dIvAlAnu thavu joie. je kaMI che te mAruM nathI, eTaluM samajAya tA paNa basa che. apekSA meAkSanI hovI joie, puNyanI nahiM. jema kheDUtane apekSA anAjanI hAya che, dhAsa te ApameLe ge che. nirarthaMka ApavaDAI ane nirarthaka jUThANAne choDIe teA paNa ghaNA badhA kleza maTI jAya. bhagavAna mahAvIranuM jIvana te krAMtinI prayogazALA jevu hatu. emane akhaMDa prakAza ApaNA para paDe ane satata jAgRtithI AtmazeAdhane mArge vaLIe evI zubhecchA sAthe munizrIe potAnuM vakatavya pUruM karyu. hatuM. 9 mahAsatIzrI prIti sudhAzrIjae bhagavAna mahAvIra : vata mAna saMdarbha'mAM' e vize kholatAM jaNAvyuM hatu ke, mAtra pUrva' dizA ja sUne janma ApI zake ane mAtra sUrya badhAne prakAza ApI zake tema arihaMta bhagavAna sava ne mAga atAvI zake. aDhI hajAra varSa pahelAM eka evuM phUla khIlyuM je hajI karamAyu nathI. tethI ja Aje ApaNe prabhu mahAvIranA hepI atha De' manAvI rahyA chIe. bhagavAne kahyu che. 'mA haNeA, mA hA'-kAine paNa mAro nahi, kAine paNa dUbhave nahi. Aje katalakhAnAmAM mUMgA pazuonI katala thai rahI che ane ApaNe kaIM ja karatA nathI. Aje ApaNA aMtaranuM sa'gIta tUTI gayuM che. ApaNe evA khasa lagAvyA che ke jethI kAI paNa prasa MganI karuNatAne ApaNane AMcakA na lAge. Aje eka karoDa jeTalAM jaina ane daza hajAra jeTalAM sAdhu-sAdhvI dhAre teA ahiMsAnA sadeza phelAvI zake, A dezanA pazudhananI thatI hiMsA aTakAvI zake. A rIte mahAsatIjIe potAnI jussAdAra dada bharI vANImAM AjanA yuganA sAMdabhamAM jainee zu karavuM joie ane kaI rIte jAgavuM joie te samajAvyuM hatuM . kAryakramanA prAraMbhamAM sadhanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe saune AvakAra ApyA hatA. sa MdhanA pramukha DaoN. ramaNalAla cI. zAhe A avasaranI bhUmikA samajAvatAM kahyuM hatuM ke, bhagavAnanA sa MdezA vakhatevakhata sAMbhaLIe ane jIvanamAM kaMika utAravAnA prayatna karIe teA kalyANuM thai jAya. AtmAnI sarvotkRSTa sthiti te tItha kara padma che. . tItha karanA pAMca prasagA mahattvanA che. cyavana, janma, dIkSA, 'kevaLajJAna ane nirvANu. A paMcakaklyANaka aneka jIveAnA kalyANanu nimitta bane che, Aje ApaNe janma kalyANaka UjavI rahyA chIe. pravacanA pachI sa'gItakAra zrI baMsIbhAI khaMbhAtavALA ane maMDaLIe bhakita saMgItanA kAryakrama rajU karyAM hatA. zrI siddhasena divAkara viracita zrI kalyANa maMdira teMtra samalaikI anuvAda mAthe ApaNA saMdhanA AjIvana sabhya, saurASTra TrasTanA TrasTI, muMbaI ane mahArASTra rAjyanA bhUtapUrva` ma`trI zrI zAntilAla zAhanA pitA zrI harajIvanabhAie zrI kalyANa madira stAtrane samazlokI gujarAtI anuvAda karyAM che ane saMkSipta bhAvAtha ApyA che. mULa saskRta stotra anuvAda ane bhAvAtha zrI zAntibhAIe agAu pragaTa karele tyAre 'bhakatAmara stotra'nI ane 'kalyANa madira stotra'nI hajAreka nakala saMdhanA sabhyone beTa mekalelI. hamaNA khIjI vakhata temaNe sadhanA sabhyo mATe 'kalyANu maMdira stotra'nI 250 nakale mokalI che. te rasa dharAvatA sabhyone vinAmUlye ApavAnI che. kAine ekathI vadhAre nakala nahi maLe. jijJAsu sabhyone sadhanA kAryAlayamAMthI te vinA mUlye maLaze. AvI bheTa ApavA mATe amA murabbI zrI zAntibhAInA khUba ja AbhArI chIe. li. cImanalAla je. zAhu ke. pI. zAhu maMtrI, mubaI jaina yuvaka sadha + Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-5-83 zAbdika samApti pachInuM jana evA kAraNothI karyo che. paraMtu temAM zraddhA na hovAthI ane tattvAlaMbananA abhAve kAMI kArya saratuM nathI. (kaDI 2-3) meka AsvAdaH pannAlAla ra. zAha izvaranA sAnidhyanA nirmaLa nimittathI paNa kamanI tAra ho tAra prabhu, muja sevaka bhaNI malInatA dUra thaIne upAdAna zuddha na thAya te doSa koI jagatamAM eTaluM suyaza lIje vastune athavA ApaNA udyamamAM, prayatnamAM kSati hovI dAsa avaguNa bharyo, jANI pitA taNe, joIe. eTale ja "mAM joyama mA vamarg' he gautama! dayAnidhi dIna para dayA kIje... ... ...tAra ho...1 eka paNa kSaNano pramAda nA karIza" evo saMdeza zramaNa rAga je bha, moha vairI na bhagavAna mahAvIre vAraMvAra Ave che. kumArapALa viracita lekanI rItamAM ghaNuM e rAto AtmaniMdAmAM pramAda senananA pariNAmanuM sarasa Alekhana krodha vaza ghamagha, zuddha guNa navi ramyo, thayuM che: bhamya bhavamAMhe huM viSayamAtA... ... ...tAra ho ...2 Adaryo AcaraNa leka upacArathI, bahu kALa A saMsAra sAgaramAM prabhu huM saMcaryo thaI puNya rAzi ekaThI tyAre jinezvara tuM maLe. zAstra abhyAsa paNa kAMI kIdhe. paNa pApakama bharela meM sevA sarasa nava AdarI zuddha zraddhA na vaLI, tattva avalaMba vinuM, teha mAM tiNe ke na sIdha... .. . ...tAra heka...3 zubha yogane pAmyA chatAM meM mUkhatA bahu e karI. A ja vAtane "jibrAnanI jIvana vATikAmAM bahu sarasa svAmi darizaNa same, nimitta lahI nirmaLA, je upAdAna e zuci na thAze. rIte samajAvI che: "mANasane maLelAM rAga, dveSa, prema, AnaMda, doSa ke vastune athavA udyama taNa dayA, kedha, meha, tyAga evI evI anekavidha vRttionI svAmi sevA sahI nikaTa lAze... ... ...tAra he ...4 phUlagUMthaNImAMthI, ene pitAnuM gIta meLavavAnuM che ane enA ravAmi guNa oLakhI, svAmine bhaje koyaDA ukela paNa emAMthI ja ene jaDavAne che. ... ane dorezaNuM zuddhatA teha pAme chatAM AzcaryanuM Azcarya te e che ke mANasa je mANasa, jJAna, cAritra, tapa vIyara ullAsathI , pitAnI vividha vRttionI raMgaberaMgI jAjama bichAvIne, enA kama jhIpI vase mukita dhAme... ... ...tAra ha0...5 upara jIvana-saMgItanI mahephila jamAvavAne badale, e to emajagata vatsala mahAvIra jinavara suNI, nAthI herAna-parezAna thayA kare che, ane jIvana jevuM jIvana eka citta prabhu caraNa ne zaraNa vasyo, nAnA kutkAra jevA kedhane mATe ke parapoTA jevA abhimAna tAraje bApajI biruda nija rAkhavA, mATe ke sAMdhyaraMgenI surakhIne AbhAsI dekhAva samA theDA dAsanI sevanA rakhe joze... ... ...tAra he ...6 vakhatanA meha-bhabhakA mATe veDaphI nAkhe che. enuM je divya vinati e mAnaje, zakita e Apajo. saMgIta gagana sudhI pahoMcavAnuM che, tene eke svara ene bhAvasyAThAtA zuddha bhAse. jaDatuM nathI. ke ene keyaDe, jene ukela thatAM, sAdhI sAdhaka dazA, siddhatA anubhavI, AnaMda mahodadhinI cheLa upara choLa UDavAnI devacaMdra vimala prabhutA prakAze ... ... ... tAra ho. ... 7 che, e koyaDAne paNa koI ja artha ene jaDate ' ' . . . devacaMdrajI nathI, ane jIvana te pUruM thAya che." (kaDI 3-4) . mAsela remanDe kavitAne jiMdagIne cahere kahyo che te , ane e jIvana puruM thAya e pahelAM, zubhagane pAmavA yathArtha che. ahIM zrI devacaMdrajIe jiMdagInA caherAne, koIpaNa chatAM ane durlabha mAnava janma eLe jAya evI mUrkhAI thAya jAtane sajAvaTa maMDita sauMdaryane kRtrima opa ApyA vinA e pahelAM svAmInI sevA ane pracaMDa purUSArtha hAtha dharavAnI vAta kavi kare che. guNa grAhakatA ane bhajananI dizA cIdhI che. enA mULabhUta svAMgamAM rajU karyo che. e sAthe ja avaguNubharyA samyagdarzana jJAna, cAritra ane tapanI vIyaeNllAsapUrvaka dAsane pitAne jANI tene uddharavA prArthanA karI che; dayA ArAdhanAthI karmakSaya karIne mukitadhAmamAM vasavAnI zraddhA dAkhavavAnI, dIna-hIna gaNIne paNa, yAcanA karI che. sAthesAtha dAkhavI che, sAthosAtha zramaNa bhagavAna mahAvIranA caraNa eTale suyaza levAnuM sUcana karavAnuM paNa cUkayA nathI. "dayAnidhi ne zaraNamAM vasavAnI utkaMThA dAkhavI che. dAsanI vastI-ochI dIna para dayA kIjemAM varNasagAi dhyAna kheMce evI che. sevA sAmuM joyA vinA, tArakanuM biruda jALavavA, sevakane pAra * jainomAM paryuSaNa parvane, AtmanirIkSaNa, kSamAyAcanA utAravAnI vinaMti karI che. "bApajInA zabdaprayoga dvArA ane matrInA triveNIsaMgamarUpe oLakhavAmAM Ave che. nikaTatA darzAvI che. e vinaMti mAnavAnI ane zakita mAtra mAnavI ja nahi, paraMtu prANI mAtra sAthenI maitrIne ApavAnI prArthanA saha A jIva vimala-prabhutA prApta karaze pAve che bIjAnA deSa paratve udAratA ane pitAnI bhUle evI zraddhA sAthe stavana pUruM thAya che. (kaDI pa-6-7) mATe kSamAyAcanA. emAM ya pitAnA deza mATe AtmanirIkSaNa ( navalikA, navalakathA ke nATaka tenI zAbdika samApti mahatvanuM che. e dainika karma che. AtmanirIkSaNanI bhUmikA sAthe pUruM thAya che. paraMtu kAvya e rIte pUruM thatuM nathI, vyakitae vyakitae bhinna hoI zake. paraMtu denI pAchaLanA bhAvakanA hRdayamAM enuM gUMjana satata cAlu rahe che. prastuta kAraNe sarvasAmAnya che. e sarvasAmAnya bAbatane ahIM stavananA zAbdika pUrNa virAma sAthe sahRdaya bhAvaka, nadI kAvya svarUpa ApyuM che. jIva rAga-dveSathI bharele, mohavaza sAgaramAM nAmarUpa cheDIne vilIna thAya tema, vimala-prabhutA ane leka vyavahAramAM rAcanAre che. krodhathI dhamadhamatA ane ane prakAzanI jhAMkhInA AnaMda hileLe caDe che, ane viSayamAM aMdha banIne bhavATavImAM bhame che. AtmA zuddha guNamAM 'laNa chaMdamAM racAyelI A racanA enA hRdayamAM satata ramamANu nathI. AcaraNa laukika dRSTinuM che ane zAstrAbhyAsa paNa 1 . gUMje che. saraLa zailInI racanA paSNa emAM nimitta bane che. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 3pa0ra6 : mudraNasthAna : reDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI 4 phona : 3pa6832 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By/South 54 Ilcence No. 37 'T TI prabuddha jIvana If ke . prabuddha nenanuM navasaMrakaraNa : che . ' ' E' Is : . jI. che muMbaI, tA. 16-5-83 muMbaI nona yuvedhanuM mukhapatra : pAkSiA - vArSika lavAjama rUA. 20 paradeza mATe zile 'ii nA rUA.1 " nA . . . . . . . . . . teNI : ramaNalAla vI. zAha . . " * pratiSThAno prazna - - : , . ! = !: '' ! sAlAla cI. zAha , , , :: , , dAkyakita, saMsthA, samAja ke rASTranI amuka kakSAnI pratiSThA karavAmAM AvyA che. yunivarsiTInI Tayubyunale temane paNa | baMdhAI gayA. sIte jALavI rAkhavAnuM kArya kRti hoya che, | kayAreka temAM karavA jatAM daMbha, asatya, kaThaNa, jevA dubhavothI mAMDIne anAcAra ke. hiMsA sudhI mANasa A te zeDA dAkhalA ApyA. AvAM to keTalAMya udAharaNa pahece che. pitAnI pratiSThA vadhatI tu hoya te paNa pitAnI AsapAsanAM kuTuMbomAthI ke samAjamAMthI dareka vyakita anya pakSanI pratiSThA pitAnA karatAM vadhI jAya te paNa ApI zake. adAlatenA seMkaDe kirasAomAM pratiSThAne prazna tenAthI sahana thatuM nathI. e pratiSThAne hAni pahoMcADavA mATe saMkaLAyela heya che. nAnAM nAnAM kuTuM, ane mArAthI mANasa , iya, asatya, juThA AkSepa, apamAna, mAMDIne meTI saMsthAo ane sarakAra sudhI A dUSaNu sthApeluM apazabda sudhI pahoMcI jAya che. pratiSThA kayAreka to banI hoya che. kyAreka e daro lona letAM yuthonAM " jAya che ane phIDI upara kaTAra jevuM vera paNa levaDAve che. rAjyakartAothI jANatAM-ajANatAM ekabIjAnI thaI gayelI ' kho AsAma pachI paMjAbamAM je hiMsAtmaka banAve nAnI moTI avalanAmAM rahelA hoya che. pratiSThAno saplI keTalAka samayathI banI rahyA che temAM dareka pakSe pratiSThAne meTI hiMsA karAvI zake che te evAM yuddha vakhate jovA maLe che. ' prazna mahatvano banI gayA che, jyAM sUtradhAra vyakita pAse sattA ghaNuM hoya che ane . 13.,, + ' - muMbaImAM mila mujanI haDatALa lasaNasa savA varSathI saMsthAonA paisA upara adhikAra mATe hoya che tyAM teo cAle che. A prazna tarata na ukalI zake evo aTapaTa nathI kyAreka pitAnI vyakitagata pratiSThAne khAtara saMsthA pAse paraMtu potapotAnI pratiSThA dareka pakSane tema karatAM aTakAve bhAga apAvatA hoya che. ApaNA dezamAM kAyadAnuM caka che. tenuM kapaDuM riNAma jogavavuM paDe che, bicArA mila- eTaluM lAMbuM che ke keTalIka vakhatuM nyAyate vijaya thAya che majadUrane. A praznanAM bIja ghaNuM pAsAM hoI zake ane dareka ema kahevA karatAM ane paisAne vijaya thAya che ema pakSe bIjA pakSanI viruddha ghaNuM badhuM sAcuM kahevAnuM hoya kahevuM barAbara che. jeo pAse atizaya saMpatti che. teo te paNa temAM mAnavatAnI dRSTi bAju para rahI jAya che emAM pitAnI saMpattinA jore pitAnI pratiSThA bacAvavA mATe ghaNAM 1 zaMkAne sthAna nathI. meTAM anyAyayukata kAryo karI le che. A . . . . . - AjenTinAe briTananA phalenDa TApu upara AkramaNa - pitAnI pratiSThAne khAtara bIjA upara vera levA jatAM | karyuM tyAre briTanane mATe te pratiSThAne prazna banI gayuM hatuM. dareka vakhate mANasa kAvI ja jAya che evuM nathI hotuM. kayAreka te potAnI pratiSThA TakAvI rAkhavA mATe keTalA badhA nirdoSa tema karavA jatAM potAnI pratiSThA te gumAve ja che, paraMtu mANasane briTata dvArA bhAga levA .. . . sAthesAthe saMpatti, sattA, saMtA vagere ghaNuM dhuM gumAvavuM muMbaImAM eka moTA bilDara pAse pite vecelI jamInanA paDe che. huM maruM paraMtu tene te rAMDa karuM ja. jevA progamAM , paisAnI ugharANI. pAMca mANasa vacce karanAra eka sAdhAraNa A pratiSThAnI ja ho dekhAya che. samAjanI keTakeTalI , vepArIne barAbarane pATha bhaNAvavA mATe e bilDare paisA pratiSThita vyakitaone AvA prayogano bhoga banatI joIe chIe tyAre kheda thAya che. * ApavA InakAra karI, keTe caDhI, kesa laMbAvyA karI, 1 : ' . . : " - sAmA pakSanA vakIlane pheDI pelA vepArIne pAyamAla karI - eka vakhata. gayelI pratiSThA pharI pAchI sahelAithI AvatI dezabhegA karI dIdhA. , , , , nathI. keTalAka ema mAne che ke eka vakhata je namatuM jokhyuM | muMbaInI eka koleje keTalAMka varSa pahelAM kazA ja vAMka te pachI zerInuM kUtaruM paNa pitAne bacakuM bharI jaze. mATe ' vagara chUTI karelI be mahilA prAdhyApikAne yunivarsiTInA mAthuM UMcakanArane pahelethI evI rAtI AMkha batAvavI ke AdezanI avagaNanA karIne nokarImAM pAchI na lIdhI te na ja jiMdagImAM ene barAbarane pATha maLe. . . . . ' lIdhI. kolejanI pratiSThAne khAtara yunivarsiTIne kaMika vacalo jeo yenakena prakAreNu pitAnI pratiSThA sAcavavAne rasto kADhavo paDayo. paraMtu tethI lAcAra prAdhyApikAone thayelo prayatna karatA hoya che, paraMtu aMdarathI pilA ne pAMgaLA hoya anyAya te dUra thaye ja nahIM. muMbaInI bIjI eka kolejanA che te vastutaH pitAnI pratiSThAnA bhramamAM ja rahe - eka AcAryane be varSanI kAyamI nokarI pachI acAnaka chUTa che. jyAre vAstavamAM karNopakarNa temanI' vagovaNI ja Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . - tA. 16-5-83 thatI hoya che. evA sANaMne jayAM jAya tyAM pitAne na apAtuM dAna Avaka verA dhArAnI kalama-(G) anusAra bacAva karatA rahevuM paDe che. paraMtu pite keTalA beTA hoya che karamukata che. nI che. te teo manathI jANatA hoya che ? " " " . " zrI akhIla bhArata kaSi go sevA saMgha bhAratIya vidyAbhavana, caeN pATI vyakita, saMsthA, samAja ke rASTra zu potAnI pratiSThAne ( mubaI 400007 phenaH 366313 , bacAva na ja kare? ema te kema kahevAya ? kayAreka evA ?" gegavaMzane saMhAra eTale gejhaLane nAza yAprasaMga paNa Ave ke pratiSThA bacAvavA khAtara prANa paNa giphaLane davA arpaNa karavA paDe. paraMtu pitAne pakSe satya hAya, dharma hoya, Ave, AvA umadA kAryane ApaNe sau vadhAvI laIel nyAya hoya te ja te zobhe. dekhIte anyAya. hoya, haDahaDatuM zrI bhArata jana mahAmaMDaLana44muM adhivezana jANa hoya, vera levAnI vRtti hoya, nayI adhamahAtha. s* "jaina dharmanA zvetAmbara martipUjaka, sthAnakavAsI, digambara mAtra pratiSThAne khAtara vipakSane pAyamAla ke.. nAmazeSa karI - - - : - ane terApaMthAdi phirakAonI eka saMrathA zrI bhArata jaina nAkhavAne vicAra jemanA cittamAM pUre che temanuM rAcaraNa karI mahAmaMDaLanI I. sa. 1899mAM sthApanA thaI hatI. moDuM vaheluM paNa apakItine pAmyA vagara rahetuM nathI. " bI. pI. ema. hAIkulanA paTAgaNamAM (khAra, muMbaI jyAre jyAre pratiSThAne prazna UbhuM thAya tyAre pitAnera : + khase) tA. 30mI eprila ane tA. 1lI me, paze daMbhA, asatya, anyAya veravRtti te nathI rahelAM ne? 1983nA roja zrI dIpacaMda esa. gADInA adhyakSapade 44 muM enI eja sAcA mANasoe karavI ghaTe. ene je ema lAge S adhivezana yojAyuM hatuM. atyAra sudhImAM A rIte jAyelA adhivezanamAM zrI gulAbacaMdajI DhaDhDhA, zrI vA. mete temaNe potAnI pratiSThAnA bhoge paNa pitAne mata ke zAha, zrI amRtalAla zeTha, zrI SabhadAsaja rAMkA, Agraha paDato mUkave joIe tevuM mAnavatA yukata vartana zrI cImanalAla cakubhAI zAha Adi pratibhAsaMpanna vyatikaranArane lAMbe gALe vadhu sAcI pratiSThA maLe che. enuM netRtva sAMpaDayuM hatuM. " , " Ki : govaMza rakSA satyAgraha ApaNI pharaja , etihAsika mahatva dharAvatI AvI saMsthAnA adhigokuLanI rakSA mATe pU. vinobAjInI sUcanAnusAra : vezanathI -utsAha, dhagaza ane umaMgathI kAryazIlatA vadhe che. tA.11-1-198ra thI devanAra katalakhAnA para zrI acuta . paraMtu kayAreka nityakrama jevI cIlAcAlu jevI paNa enI.. kAryavAhI bane che. evuM thatuM hoya te paNa samAja ane dezapAMDenA netRtva heThaLa satyAgraha satata cAlu che atyAra saMsthAnA sAteya mATe, samayanA takAdAne anurUpa apanAvavA - sudhImAM thayelAM satyAgrahomAM kadAca A satyAgraha sauthI lAMbe jevA nUtana abhigama ane vicAra vinimaya mATe. ane saghata rahyo che. dezanA vibhinna khUNethI AvatA temaja sabhyapada dvArA navA lohInA samAveza mATe paNa satyAgrahIone bhojana ane nivAsa Ardi prabaMdha mATe cokakasa samayanA aMtare AvA jAtA adhivezane AdiatyArasudhImAM Azare rUA. dasa lAkhano kharca thaI kAryavAhI AvakArya banI rahe che. zrI bhArata jene mahAmaMDaLanA 44 mA adhivezananuM mUlyAMkana A bhUmikAnI che. A satyAgrahamAM sAdhu-satae bhAga lIdho che. pU. vibA saMdarbhamAM ni:zaMka karI zakAya. adhivezanamAM jaNAtI pAMkhI enI preraka che, e uparAMta asaMkhya bhAIo-bahenanA hAjarI aMge adhyakSa sahita moTAbhAganA vakatAe bacAva ke niyamita satyAgrahathI mahArASTra sarakAramAM karaNane AvibhaoNva TIkArUpe dAkhavelI ciMtA paNa A rIte mUlavI zakAya. the joitA hatA. ochAmAM ochuM gAya, baLada ane vAcharaDAMnI AvA adhivezananI saphaLatAne mApadaMDa. guNavattA lekhAvI. joIe. alabatta, saMkhyA paNa eka pAsuM che. . gerakAnUnI katala baMdha karavAno nirNaya A satyAgrahane pariNAme . levA pU. mahAsatIzrI prItisudhAzrIe ahiMsA dharmanI vizada. joIto hato. paraMtu ema thayuM nathI sarakAranI manovRttimAM paNa A aMge kAMI parivartana thayuM hoya evA chaNAvaTa karatAM jaNAvyuM: 'ApaNI ahiMsA nirmAlyo-- kAyaranI ahiMsA banI che, mahA-jananI rahI nathI. cihena jaNAtA nathI. kadAca satyAgraha zAMta hovAthI mahA-jananI ahiMsA rahI hota te katalakhAnAmAM thatI tAkIdane ukela mAgatA prazna tarIke sarakArane mane enI bedhaDaka hiMsA cAlu rahI zakI na hota. ahiMsA ane gaNanA nahIM hoya athavA satyAgraha nimitte thatAM kharcAthI zAkAhArano pracAra paNa ApaNe ahiMsaka ane zAhArI Ayojako lAMbe gALe thAkI jAya ane aMte satyAgraha bhAMgI samAja vacce ja karIe chIe. ene zuM artha ? ethI paDe evI gaNatarIthI kadAca sarakAre zuM A prazna aMge ahiMsaka samAjanuM phalaka vistaratuM nathI. Aje hiMsA bhaNa upekSAvRtti ke udAsInatA dAkhavI haze ? ' . vaLelAM lekane pratibodha pamADavAnI khAsa jarUra che.'. Isa. 1964 mAM zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhInI janmazatAbdI aMge sAcI vAta e che ke A mAtra dhArmika lAgaNIne prazna nathI Arthika dRSTie paNa gokuLa rakSAnI tAtI jarUriyAta pU. kAkAsAheba kAlelakarane mAre maLavAnuM thayuM tyAre temaNe paNa A bAbata aMge karelI sUcaka TakoranuM A prasaMge mane che. keTalA lAMbA samaya sudhI satyAgraha cAlu rAkhavo paDe smaraNa thayuM. vadhumAM mahAsatIjIe jaina kanTenTa zarU karavAnI tenI ciMtA karyA vinA te cAlu rAkhavo joIe. e mATe himAyata karIne badhA ya phirakAone mAnya evA sU ane ahiMsA ane karuNAne saMskAra vAraso dharavatA, Arthika karmagraMthAdinA abhyAsanI suvidhA karavAne emaNe anurodha karyo. dRSTie saMpanna dAtAo, dharmAdA ane sArvajanika TrasTa, A adhivezanamAM pU. AcArya zrIvijayakaticaMdrasUri Adi sAdhu bhagavaMto, adhyakSa zrI dIpacaMdabhAI gADI', nivRtta thatA jaina sI ane jIvadayAnI saMsthAo Adie AvA pramukhazrI abhayakumAra kAMsalIvAla, uddaghATaka zrI zreyAMsasatyAgrahanA AjakanI Arthika ciMtA vahorI levI prasAda jena, svAgata pramukhazrI nRparAjajI jaina, maMtrIzrI joie. A satyAgraha satata cAlu rahe e mATe nIcenA saranAme- javAhara ema. zAha, nyAyamUtizrI AzakaraNa tAtaDa Adie karelA prAsaMgika vakatavyamAM jainenI ekatA para bhAra mUkaye " zrI akhIla bhArata kRSi ge-sevA saMdha nA nAme ceka hato ane jaina tIrthona, amRtasaranA suvarNa maMdiranI mAphaka, athavA rokaDethI sahAya mokalavAnI tenA kAryAdhyakSathI pUrNa ahiMsA kSetra tarIke jAhera karavAnI mAMgaNI karate TharA tulasIdAsa vizrAme jAhera vinaMtI karI che. A saMsthAne adhivezanamAM pasAra karavAmAM AvyA hatA. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-87 prabuddha jIvana kharA vijaya mATenI jIvana sAdhanA jI DaoN. guNavaMta zAhu eka mANusa khIjA mANasa sAthe sujanatAbharyAM vyavahAra rAkhe eTalI apekSA rAkhanArA A duniyA para meATI sakhyAmAM jIve che. kadAca duniyA ATalI sAdIsIdhI mULabhUta apekSA rAkhIne jIvatA bahusakhya mAsAne kAraNe ja hajI rakI rahI che. prazna e thAya keH mA vaccenI sujanatAnA pAyAmAM kaI bAbata hoI AvI sujanatAnA pAyAmAM hiMsA heAi zake kharI ? sujanatAnI AdhArazilA vera hoi zake ? parigrahavRtti sujanatAnuM AdharabiMdu khanI zake kharuM? ghaDIbhara badhA ja dharmAMne bAjue mUkIe te ya eTaluM kahevu paDaze ke mANasamANasa vaccenA sujanatAbharyA sumeLa mATe ahiMsA, avera ane aparigrahane jIvanamAM yogya sthAna ApavuM rahyuM . AvI me mANasA vaccenI takarAranA ukela baLaprayogathI ja ANavAnI vAta hoya te samajI laie ke pazuomAM paNa e rIta pracalita che. jo vera bhUlavAnu ke veravRttine ThaMDI rAkhavAnuM kAI mUlya na hoya tA eTalu svIkArI laie ke evI vRtti mAnava mAnava vaccenA sumeLane poSanArI nathI. jo bhegu' karI karIne saghaLuM pacAvI pADavAnA chUTI dora maLe te samAjamAM sumeLa TakI rahe e zakaya nathI jaNAtuM. je samAjamAM hiMsA, vera ane parigrahanI ja khAlabAlA hoya e samAjanA sabhyo vacce mArAmArI, krUSa ane jhuMTAjhuTane ja vyavahAra hAI zaka; sujanatAnA nahI. AvA samAjamAM na gamatA ke pachI na joitA mANasane DhALI devAnA ke dhAyala karavAnA rivAja hoi zake. AvA samAjamAM kAi mane nukasAna pahoMcADe te ene nukasAna pahoMcADayA sivAya hisAba cukate karavAnA khIjo kAi mAga na rahe, AvA samAjamAM dasa karI khAvA mATe paMdara mANasA hoya te pratyeka mANasa vadhumAM vadhu karI paDAvI levAnI ja kAziza kare ane kayAreka ekAda parigraha-samrATa paMdare paMdara karIe paDAvI le ema paNa bane. kahevAtuM eTaluM ja ke ahiMsA, avera ane aparigrahanA Adarzane pUrI samagratApUrvaka amalamAM na mUkanArA samAje paNa mUlya tarIke to e ja Adarzone Adarabharyu sthAna ApavuM rahyuM. mUlya hiMsAnu, veranuM ke parigrahanuM hoI na zake. mUlya mArAmArI, kAMpAkApI, adekhAi, dveSa, khalA levAnI vRtti ke mArIkhathATIne paDAvI levAnuM ke bheguM karavAnu na hoI zake. AjathI lagabhaga aDhI hajAra varSo pahelAM bhagavAna mahAvIra svAmIe ahiMsAne, averane ane aparigrahane pAyAnAM mUlyo tarIkenI pratiSThA ApIne leAkakeLavaNItu, lAkakrAMtinu ane mUlyaparivananuM mahAna kAma karyu mANasa zake ? AvI thoDA vakhata para eka navalakathA bahAra paDI, jenuM nAma che: 'Worldy Goods' ane lekhaka che, mAIkala kArA. navalakathA, hiTalaranA jIvana para AdhArita che ane emAM hiTalarane zAkAhAranA himAyatI batAvavAmAM Avyo che. e navalakthAmAM pola AsTaranA pAtranA meAMmAM lekhake be suMdara vAkayA mUkayAM cheH (1) veranI vAnagI to ThaMDI paDe pachI ja ArogelI sArI, (The dish of revenge is best eaten cold). (2) suMdara rIte jIvavuM e vera levAne uttama mAga che. (Living well is the best revenge ). kAI mahAtmAnA memAM ja zobhe evAM A vAkayeA have AjanI duniyAnI vAstavikatAmAM sAmAnya mANase paNa samajIne AtmasAt karavAM paDaze., 13 bhagavAna mahAvIranI eka maulika deNugInuM smaraNa karI laIe. 'vijaya' zabda sAthe haMmezAM khIje mANasa (The other person), khIjo pakSa, bIjo samAMja, `khIju rAjya Ape.Apa joDAi jAya. kazuMka avara na hoya te vijaya mATe kAi ja gUMjAIza rahetI nathI. kAika vijetA ane te mATe bIje kAika parAjita, ane e anivAya gaNAya. kAI ja hAre nahI, tyAM sudhI kAi jIte zI rIte? TUMkamAM vijaya paNa parAjayanA AziyALA ja gaNAya! jyAM vijaya-parAjayanuM dvandva (Dichotomy) hoya tyAM hiMsA, vera, rAga, dveSa, parigraha, pUrvagraha, duzmanAvaTa ane asUyA jevAM dUSaNA ApameLe cAlyAM ja Ave. mahAvIra svAmIe 'vijaya' zabdane eka navA ja AyAma (DAimenzana) ApyA. jItavI jAtane sArI, anyane jItavA thakI,' A patimAM vijaya avarapA (Otherness) mAMthI chUTakArA pAmatA jaNAya che. vijaya kAika para nahIM, peAtAnI para meLavavAnA che. vijaya potAnI ja vRtti aparyAptatAe para ane indriyo para meLavavAnI mahAvIrasvAmIe karI. sikaMdaranA vijaya 'mAM ane mahAvIranA vijaya' mAM pAyAnA kuraka che. khA 'vijaya' bIjAM rAjya ke deza ke samAja para meLavavAnA nathI. AveA vijaya to kayAreka hiTalara jevA AduMmI ya meLavI zake. peAtAnI vRttie para vijaya prApta karavAnuM zatrune parAjita karavA karatAM anekagaNu muzkela che e vAta mahAvIre ApaNane samajAvI. ApaNA jIvanamAM ane che evuM ke ApaNe dhaNuMkharuM indriyAnA tAbAmAM hoie chIe; indriyA ApaNA kahyAmAM nathI hotI. A amAM ApaNe indriyAnAM gulAma hoie chIe. AvA gulAma mANasa kAi bIjA mANusa ke vistAra para kabajo jamAve te ya aMdarathI tA gulAma ja rahI javA pAme che. kahevAtA samrATa paNa A atha mAM samRddha gulAmeA' ja hatA te! mahAvIre AvI aMdaranI gulAmI'mAMthI chUTavAno mArga batAvyA. jAta para, vAta kAI mane gALa dai jAya ane huM kalAkA sudhI vihavaLa banI rahuM te, huM svataMtra gaNAu kharI ? eka Taka khAvAnu na maLe eTalAmAM mANasAne UMcAnIcA thaI jatA ApaNe nathI jotA ? ekAda aNagamatI bAbata ApaNA AkhA divasa khArA banAvI mUke che. A badhu eTaluM ja sUcave che ke ApaNe aMdarathI gulAma chIe. mAnavIne AvI te kaI keTalI khAkhatA pajave che. AvI pajavaNI e jIvanabhara sahana karatA rahe che, gulAmanI mAka. AvI pajavaNImAMthI chUTavA e satata jha Mkhe che. A jhaMkhanA e svarAjyanI jha MkhanA che; sAcA vijayanI jhaMkhanA che. AvA kharA vijaya mATe mathavu' e ja jIvanasAdhanA. A evA vijaya che, jemAM bIjA kAne parAjaya hotA nathI. AvI vanasAdhanAnA mamAM samajanArA bhagavAna mahAvIre jagatane ahiMsAne sadeza ApyA. aNuyuddhanA AthAra nIce jIvatI AjanI trasta, grasta, asvastha prajA mATe mahAvIra prabhunA A sa MdezanI prastutatA dhaNI che. emanA ahiMsAnA dezanI avagaNanA ApaNe savanAza netarIne ja karI zakIe. vigraha ane parigraha vaccenu sagapaNa sadIo jUnu che. je svAmItva cheDe te ja kharI svAmI. A arthamAM mahAvIra prabhu audAya'nA svAmI hatA. ahiMsA parameA dhama" e sUtra kevaLa khAlavAnuM sUtra nahI, paraMtu vizvazAMtinI jhaMkhanA dharAvatI prajAnuM jIvana sUtra banI rahe evI paristhiti vijJAne saja che. ApaNe have ApaNI rasama alpe ja chUTakA che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 zake che. DAMka vakhata pahelAM ja tyAMnA vizvavidyAlayamAM jaina labAna . emAM koI saMdeha nahIM. A prabuddha jIvana tA. 16-pa-8) jaina vidyAnAM adhyayana-saMzodhana kendronI sthApanA : keTalIka vicAraNA sa De. ke. Ara. caMdra | | jaina vidyAnAM adhyayana ane saMzodhana pratye samAjanA agragaNya zrImantAnI rUci vadhavA lAgI che te eka sArA saMketa che. thoDAMka vakhata pahelAM jalagAmathI jaina vizvavidyAlayanI sthApanA mATe atula dhana-rAzinA dAnanI stutya ghoSaNA. karavAmAM AvI hatI, te madrAsa zaheranA jenee tyAMnA vizvavidyAlayamAM jaina vidyAne eka alAyada vibhAga zarU karatA. mAtabara rakama ApavAnuM nakakI karyuM che. sakaLa saMdha AvI pravRttinI mukataka ke prazaMsA karaze emAM koI saMdeha nahIM. A. AyojananA AgevAno kharekhara dhanyavAdane pAtra che. jaina vidyAne lagatA keTalAka muddAo ahIM prastuta karavAmAM AvyA che.. * lAbhAlAbhanI daSTie te viSe vicAra karo ke lekhAze. - taMtrI bhagavAna mahAvIranA 2500 mA nirvANa mahotsavanA 1. vidyArthIo ane saMsthAone nIce mujaba yogya samayathI dezanA khUNe khUNe jaina vidyAkendronI sthApanA sahAya karavAmAM Ave HkaravAnI paraMparA cAlI ane AnaMdanI vAta che ke, te paraMparA Aje paNa cAlu che. badhA loka pitApitAnA (1) jaina vidyAno abhyAsa karanArane AkarSaka ziSyavRtti (yunivarsiTI grAnTasa kamizananI samakakSa ziSyavRtti) ApI. prAcIna sAhitya ane dharmanA kSetramAM anusaMdhAnapUrvakanA pratsAhita karavA. adhyayanamAM AgaLa vadhI rahyA che. tethI ApaNe paNa te dizAmAM pragati sAdhavI joIe. A eka uttama pagaluM che (2) A rIte taiyAra thanAra vidvAne mATe karI aMge ane tenA puraskartAonuM ApaNe hArdika svAgata karavuM ochAmAM ochI pAMca varSanI bAMyadharI hovI joIe, jethI joIe. AnI AvazyakatA eTalA mATe che ke madhya yugamAM temanuM bhAvi adhakAramaya na bane vidyAnA vividha pAsAMone jeTalo vikAsa ApaNe tyAM thaye (3) jaina vidyAnA kSetramAM kAryarata evI labdha pratiSThita che, eTale Adhunika samayamAM thaI zaka nathI. vaLI, jJAna saMsthAo tathA vidvAna pAse vidyAthIone mekalavA joIe pratye je ruci ApaNA samAja ane kSamaNu vagamAM hovI ane A kSetramAM vikAsa sAdhavA mATe yogya vidvAnanI joIe te Aje alpa pramANamAM najare Ave che. ApaNo salAha levI. samAja mukhyatve karIne vyApArIvarga hovAne kAraNe bIjA ADaMbarothI vadhu AkarSAya che. paraMtu vidyAnA kSetramAM tenI (4) je je saMsthAoe A kSetramAM AThatIya kAya eci hAsa pAmatI che. saMpUrNa jANakArInA abhAve hamaNAM . karyuM che tene tathA Arthika dRSTithI DAmADoLa jaNAtI. hamaNuM je "jainacera tathA adhyayana-kendra sthApita karAyAM yayana kendra sthApita karAyAM te saMsthAone sudaDha karavI. che ane lAkha rUpiyAne je kharca karela che tenAthI zuM ApaNuM (5) je pradeza ke rAjyamAM vidyAthIo sahelAithI. udasyanI pUti thAya che kharI? jeTaluM kArya thavuM joIe , maLatA hoya tyAM adhyayana, prakAzana tathA saMzodhana saMrathAone. teTaluM zu te kendronuM saMcAlana yogya vyakitao dvArA thAya che? prathama taka ApavI. pa . A badhI bAbata para vicAra karavAnI khAsa jarUra che, nahIM te (6) prAcIna sAhityanI hastaprata jyAM pracUra mAtrAmAM, samAja dvArA kharcAyela nANAMnuM je vaLatara maLavuM joIe tathA adhyayana ane saMzodhananA kSetramAM je unnati thavI joIe te thaI upalabdha thatI hoya tyAM adhyayana ane saMzodhana zakaze nahIM ane ApaNe pastAvuM paDeze. AthI te bahu jarUrI che mATe upayukata sAdhana vasAvavA tathA suvidhA pUrI pADavI. ke je vidyAnAM vividha kSetronAM je vikhyAta vidvAna, . (2) satyazodhaka vidyA ane anusaMdhAna kendromAM sAMpradAyikaanubhavI ane svayaM" bhukata-bhagI le che. temanI pAsethI Agraha na rahe tenuM dhyAna rAkhavuM. anekAntavAdanuM ullaMdhana. yogya mArgadarzana meLavavuM joIe, jenAthI ApaNe karela kArya na thavuM joIe. vyartha na jAya. sethI pahelAM ApaNe te vicAravuM joIe ke, ApaNe (3) e prakAranI saMsthAo mATe, je rIte bIjI vidyA saMsthAone maLe che te rIte bhArata sarakAra, rAjya sarakAra mAtra bhavya ImArata banAvavA nathI IcchatA ke na mAtra dAtAonA nAmanI prasiddhi athe kArya karatA. ApaNuM yeya te ane yunivarsiTI grAnTasa kamizana pAsethI yogya anudAna jaina vidyAnA egya vidvAna taiyAra karavAnuM che, jeo adhyayana meLavavuM. jaina leke paNa bhAratanA nAgarika che, karadAtA. ane saMzodhananI paraMparAne AgaLa dhapAvI zake. e te - che, rAjyanI Avaka, vyApAra, udyoga, leka- utkarSa tathA. sarvavidita che ke utsAhI preraka ane dAtAonI khoTa nathI. anya rASTrIya kAryomAM pitAne sahayoga ApavAmAM paraMtu jenavidyAnA vividha viSayo, dharma, darzana, sAhitya, pAchaLa rahetA nathI. te pachI jaina vidyA tathA prAkRta, itihAsa, kalA ane saMskRti, AdinA Adhunika vidvAnonI bhASAnA utthAna tema ja vikAsamAM temanA taraphathI regya. achata hovAne kAraNe aneka "jainacera ane anusaMdhAna kendro sahakAra kema na maLe ? kharekhara te A dizAmAM ApaNuM mATe egya saMcAlaka maLI zakatA nathI, ane tyAM je rIte prayatnomAM ja kacAza che. jo A vastusthitithI ApaNe pUrepUrA. kArya thavuM joIe te pramANe thatuM nathI. AthI ApaNuM mAhitagAra hoIe te ApaNA kAryomAM temane saMpUrNa sahakAra. prathama ane maulika kArya vidvAnonuM sajana" tathA A | meLavo asaMbhava nathI. je ApaNe Agraha ja nahIM hoya. kSetramAM kArya karanAra labdhapratiSThita saMsthAone Arthika te adhyayana ane saMzodhanamAM sahAyatA kyAMthI maLaze ?!kAya daSTie sudaDha banAvavI te ja hovuM joie. karavAnI tathA karAvavAnI sajjatA hovI jarUrI che. . e mATe nIce darzAvelA keTalAka upAyo ApaNuM uddezyanI . (4) jaina vidyAnuM adhyayana ane saMzodhana tyAre ja pUrtimAM madadarUpa thaI zake tema che. . . " vAgyarUpe AgaLa vadhI zake, jyAre prAkRta bhASAmAM racAyelA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharAvatA zrImada rAjaharanI vighAya evuM tA. 16-5-87 prabuddha jIvana maulika graMthanuM adhyayana karavAmAM Ave. jaina Agama mUkIne munizrI saMtabAlajIne 34 maiyA rAghAm mama" sAhitya pachI tenA ja AdhAre tathA svataMtrarUpe, AgaLa ' - ' e jIvanamaMtra emane caraNamAM mUka na hoya ane jatAM, vipula pramANamAM prAkRta temaja saMskRta sAhityanI guru-mAtA-prakRtine khaLe teo samAdhistha thayA na hoya evI racanA thaI che, AthI prAkRta bhASA ane saMskRta bhASAnuM jJAna sAdagIpUrNa enI racanA che. samAdhisthAna uddadhATana vidhinA ''anivArya thaI paDe che. A banne bhASAone pUrepUro paricaya Adhunika saMskArathI mukata rahyuM e arabI samudra parathI na pAmyA pachI ja jaina vidyAnI keIpaNa zAkhA.- dharma, darzana, AvatA malayAnilane AbhArI haze zuM ?! ' sAhitya, itihAsa, kalA, saMskRti-vageremAM gya pragati thaI ' zakaze, nahIM te je maulika kArya thavuM joIe te thaI zakaze nahIM. tera ekara jamInamAM vistarela Azrama AMbAvADI, ' pU. dAtAo, prabandhake ane agragaNya vyakitaone cIkuvADI ane vanarAjinI vacce Avela che. eka varSamAM amArI savinaya vijJapti che ke jaina ceranI sthApanA, jaina ' sAdhanA mATenAM cAra AvAse taiyAra thayA che. nivRttinI vaye saMsthAnI sthApanA, tyAMnA adhyApako ane saMcAlakanI - ke ahIMnI ja jALamAMthI chUTIne zAMtithI sAdhanA karavAnI niyukti vagerenAM samaye uparanI bAbato paratve pUrepUruM jijJAsA dharAvatA sAdhaka mATe A Avase taiyAra karavAmAM dhyAna ApavAmAM Ave. mAtra dAna ApIne ke dhanasaMcaya AvyA che. ahIM zrImad rAjacaMdrane adhyAtmaga pU. thI ja pitAne dhanya na mAne, nahIM te je kArya thavuM joIe te gAMdhIjIne anAsakita yoga, paMDita naherUnI vibhAvanA ane thaze nahIM; tathA upayukta kAryakartAonI jagyAe ayogya munizrI saMtabAlajInA vizvAtsalyano su-yoga thAya evuM vyakti AvI jatAM pAchaLathI pastAvuM paDaze, jema A pAMca ' Ajana karavAmAM AvyuM che. ' ' ' sAta varSomAM navI sthapAyela keTalIka saMsthAonI bAbatamAM AMbAvADInI madhyamAM ane pU. vimalAtAInA sAnidhyamAM banyuM che. A anubhavanI vAta dhyAnamAM rAkhavI jarUrI che. sabhA maLI. munizrI saMtabAla sAhitya saMpuTanA cha pustakanuM A samagra carcAne sAra eTalo ja che ke, navI saMsthAnI prakAzana muMbaI yunivarsiTInA gujarAtI vibhAganA ane ApaNuM sthApanA karavAthI, ke kaIka saMsthAne Arthika sahAya karavAthI ke saMghanA pramukha Do. ramaNalAla cI. zAhanA varadahaste karavAmAM ceranI sthApanA karavA mAtrathI ja itizrI AvI jatI nathI. AvyuM. A pustakonuM prakAzana karatAM emaNe kahyuM: "ApaNane paraMtu jaina vidvAne taiyAra karavAmAM, saMzodhananuM maulika kArya ahIMnA vAtAvaraNamAM eka varSa bAda paNa sAttvikatAne anukarAvavAmAM ApaNuM uddezyanI pUti thAya che ke nahIM te bhava thaI rahyo che e munizrI saMtabAlajI sUkSmarUpe ahIM dhyAna rAkhavAnuM che. kevI rIte kArya karAvavuM ane gya vidyamAna che enI pratIti karAve che. belAtA zabdone vyakitao meLavavI te dhyAnamAM rAkhIne ja pagaluM bharavuM taraMgalaMbAI hoya che. paraMtu e badhA zabda TakI zakatA joIe. vyApArI varga navIna vyApAra, dhaMdho, udyoga ke nathI. sahajabhAve uccArAtI saMtanI vANInuM pita TakAu anya kArya zarU karatAM pahelAM bahu samajI vicArIne - hoya che. kAraNa ke enI pAchaLa satenuM uttama cAritra ane lAbhAlAbhane dhyAnamAM rAkhIne pagaluM bhare che. tethI A tabaLa hoya che. munizrI saMtabAlajI uttama koTinA vIrala kAryamAM paNa tevI ja satarkatA ane dUra dezitA rAkhaze te. - saMta hatA ane jaina sAdhu hovA chatAM karmaTha yogI thaIne keInA paisAne durvyaya nahIM thAya evI amArI mAnyatA che. mAnava-prema ane sevAnA kAryomAM rata paNa (AsakitathI) virakata hatA." saMtabAlajInA tapovanamAM - pU. vimalAtAinI nizrAmAM traNa divasanI sasaMga zibira saMkalana : pannAlAla 2. zAha yojavAmAM AvI hatI. emaNe kahyuM: "pU. munizrI sataMbAlanA satyane vijaya he', "nyAyane vijaya he," "premane. paricayamAM AvavAnuM sadabhAgya mane sAMpaDayuM nathI. vijaya ho,' 'galI galImAM gUje nAda, gurudevano jayajayakAra, paraMtu emanAmAM kartavyanI gaMgA, prema-vAtsalyanI yamunA saMtabAlajI amara raho" vagere sUtro pokAratA pU. munizrI ane karuNAnI sarasvatIne triveNI saMgama thayo hato." saMtabAlajInI prathama puNyatithie emanI aMtima samAdhinA dazane emanA bhakatonI sAthe huM jaI rahyo hato, tyAre A prasaMge zrI dulerAya mATalIyAe zrAvakanA bAra vrata mane tapavanamAM vicarate hovAnI anubhUti thai. sAthe vAnaprastha jIvana aMgikAra karyAno saMkalpa jAhera karyo. teo temanuM zeSa jIvana AzramamAM vItAvaze, AzramanI muMbaI jevA pradUSaNa yukta vAtAvaraNathI mukata cIMcaNanA vyavasthA saMbhALaze, emanA patnI ane suputra Do. pIyUSabhAI dhIredhIre TAthI laherAtA-ghUghavatA samudra kinAre ame vahelI mATalIyAe jAte hAjara rahIne A zubhakAryamAM saMmatine sUra savAre pahoMcyA. A jagyAe pU. saMtabAlajI emanA aMtima pUrAvyo hato. A prasaMge pU. munizrI jJAnacaMdrajI, pU. vimalA varSomAM dhyAnastha besatA. jANe kanyAkumArIthI prasArita thayela svAmI vivekAnaMdane mAnava-premane, vizva vAtsalyano saMdezo tAi, zrI bhAla naLa kAMThA prAyogika saMghanA pramukhazrI gulAma mahamada kurezI, Do. ramaNabhAI ane zrI durlabhajIbhAi khetANIe AjhAda bhAratanA karmaTha yogIe ahIM jhI! emanA anuyAyI-bhakatoe eTalI jAgRti rAkhI ke A samAdhi emanuM abhivAdana karyuM hatuM, ane emanA A stutya sthAna eka varSamAM taiyAra karI, khUlluM mUkavuM ane A pagalAMnI anumodanA karI hatI. samAdhisthAna paraphUla paNa na caDAvavAnI tAkIda karI, ene kendramAtA mIrAbenanA bhAvavAhI madhura bhajanathI samAraMbha amala karyo. pU. saMtabAlajIne vyakitalopa" ne Adarza prAraMbha thaye hato. zrI aMbubhAI zAhe gatavarSamAM thayelI A rIte siddha karyo. samAdhi para paNa emanA guru kAryavAhIno Tuke ahevAla Apyo hato. jyAre AbhAravidhi kavivarya nAnacaMdrajI mahArAjano jIvanamaMtra se prathama zrI uttamacaMda gesalIyAe karI hatI. ' Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 prabuddha jIvana sva, cImanalAla cakubhAI zAha smAraka vasaMta vyAkhyAnamALA: eka pratibhAva * kaMcanalAla talasANiyA muMbaI jaina yuvaka saMdha Ayojita kendra ane rAjyAnA mAvi saMbaMdho' uparanI vyAkhyAnamALA tA. 4 thI 7 eprila 1983 sudhI tAtA eDiTeriyamamAM rAkhavAmAM AvI hatI. A vyAkhyAnamALA khUba ja saphaLa rahI. mAnanIya zrI merArajIbhAI desAi, zrI bAbubhAI jazabhAI paTela, zrI atula metIlAla setalavaDa, De. DI TI. lAkaDAvAlA ane zrI kuladIpa nAyara jevA mahAnubhAvAe vicArapreraka vANImAM urjA ane rAjyAnA bhAvi sabadhAnA viSaya upara potapotAnA jJAna ane anubhavanA niceDarUpa je mananIya pravacane karyAM temAMthI tulanAtmaka samIkSA ane sAragrahaNurUpe nIce mujabanA muddAo noMdhI zakAya. 1. pUjya gAMdhIjInA netRtva nIce bhArate AjhAdI meLavyA pachI thADA ja vakhatamAM zrI saradAra vallabhabhAi paTele potAnI AgavI dUra MdezI, vicakSaNa muddhi ane zakitathI dezI rajavADAonu samajAvaTathI vilInIkaraNa karIne bhAratane prAdezika ekatA ane akhaMDitatA ApavAmAM khUba ja mUlyavAna phALA ApyA. 2. bhAratamAM bhASA, dharma, kAma, nAtajAta, zikSaNa, saMskAra, paheravezanI vividhatA che. bhaugAlika paristhiti bhinna bhinna che. chatAM paNa bhArata eka ane aMkhaDa che. 3. bhAratanuM sArvabhaumatva samatha ane ati rAkhavA mATe kendra sarakAra, zaktizALI hovI ane rahevI ja joIe. kendranI nabaLI sarakAra samagra deza mATe nukasAnakAraka che. 4. rAjyAnI sarakAra paNa zaktizALI hovI ane rahevI joie. pa. bhAratanA baMdhAraNamAM rahelI kAyadAnI jogavAine anurUpa ane bhAratanA baMdhAraNanA mALakhAmAM rahIne, kendra ane rAjya sarakAree potapotAnI sarakArane vahIvaTa, lokazAhI rIte prajAnA pratinidhiothI calAvA joie. sattAnA vadhAre kendrIkaraNanI jarUra nathI paNa vikendrIkaraNanI jarUra che. 6. kendramAM kAipaNa eka vyakitanI abAdhita, amaryAdita "sattA na hovI joIe. leAkazAhImAM, vArasAgata sattA hAI zake ja nahIM ane hevI paNa na joie. Dynastic Rule abhigama, valaNa ane te dizAnI gati, vyavasthA Ayojana ane prayatnA bhAratanI lokazAhI mATe khataranAka che. AND 7. zrImatI indirA gAMdhInu 1967nI AsapAsanA samayamAM rAjakIya sattArohaNu, 1977mAM TUMka samayanA rAjakIya vanavAsa, ane phrI 1980 mAM sattArohaNu pachI, lokazAhI mUlyA, bhAvanAe, rItarasamA ane kAya paddhati-one khUbaja dhasArA lAgyA che. 8. kendranu zAsana evI rIte jANIjoine calAvavAmAM Ave che ke rAjyone potAnI rIte, potAnI paristhiti, saMjoga, dezakALa sthiti mujaba, peAtAnI zAna ane zakita jaLavAI rahe ane kudaratI rIte vikAsa pAme tevI rIte, bhAratanA baMdhAraNa mujaba, svAyatta rIte rAjyavahIvaTa calAvavA devAmAM AvatA . nathI, rAjyanA mukhya maMtrInI nimaNuMka rAjyanA pradhAnamaDaLamAM 6 L. kAne levA, kAne na levA, lIdhelAne paDatAM mUkavA rAjyAnI baMdhAraNa sabhAonuM acAnaka visarjana, gavanAnI nimaNuMka temanI pherabadalI, vagerenuM sacAlana kahevAtI kendra sarakAra vatI zrImatI IMdirAjI ane temanI keTalIka vizvAsu vyakitao kare che. jyAM sudhI kendramAM ane rAjyAmAM eka ja pakSanI sarakAra hatI, tyAM sudhI paristhiti Adarza na hatI chatAM kharAba paNa na hatI. bhAratanA mahAnubhAve! jevAM ke javAharalAlajI, : saradAra paTela, DA. rAjendraprasAda, rAjagApAlAcArI vageree pAtAnI sUjhabUjhathI kendra sarakAra ane rAjya sarakAro vacce eka sapa ane sumeLa sAdhI ane jALavI zakayA hatAM. bhAratanuM rAjakIya citra badalAvA mAMDayu che. tAmilanADu, AMdhrapradeza, kerAlA, pazcima baMgALanI rAjya sarakAro judAjudA rAjakIya pakSA e cUMTaNIomAM bahumati meLavIne racI che. binakeMgresI rAjya sarakArone potAnu svamAna che. temanA bhaugolika sAdhanA, khanIjanI upajo, khetInI pedAza vyApAra ane udyogonI khIlavaNI ane vikAsa, tyAMnA rahevAsIAnI ruci, valA ane Arthika, sAmAjika, ane sAMskRtika paraMparA mujba karavAnA kAyadesara adhikAra ane sattA che. temAM kendra taraphathI binajarUrI dakhalagIrI, rUkAvaTa rokaToka, thAya che. kendra sarakAra potAnA pakSanI rAjya sarakAra pratye ane bIjA pakSonI rAjyasarakAre vacce oramAyu, bhedabhAvayukata vatana rAkhe che. pariNAme kendra ane rAjyanA sabadhAmAM sumeLa ane saMpa, vadhavAne badale ghaTe che, SaNnI bhAvanA ane vAtAvaraNa sarjAya che, je bhAratanI akhaMDitatA vikAsa ane samRdhdhi mATe hAnikAraka che. 9. rAjyasarakAro sarakArA, nathI rahI paNa myunisipAlITI jevI thaI gaI che. 10, kendranI rAjyasabhA pAMjarApoLa jevI banI gai che. 11. bhAratanA bhAgalA paDaze nahI', ekatAmAM vividhatA, ane vividhatAmAM ekatA, bhArata jALavI zakaze. prAdezikavAda dakSiNanA binakraoNMgresI rAjyAnI kAunsIla, kendra sarakAranI sattA sAme paDakAra ke baLavA nathI. binakraoNMgresI rAjyasarakAre bhAratamAMthI chUTA paDavAnI vAta nathI karatI, potAnI sAdhana sAmagrI, kudaratI sa MpattimAM yogya hissA ane vikAsanI takA mAMge che. kendro udharAvelA inkamaTekSa, karporeTa Tekasa ityAdimAM vizeSa lAgabhAga mAMge che. 1 12. AsAmamAM paradezInA prazna, paMjAbamAM akAlIonI mAMgaNIonI bAbatAne kendra sarakAre dezanA hiteAne lakSamAM rAkhIne samayasara pagalAM nahIM levAthI tema ja rAjaya lAbhAlAbhanI gaNatarI rAkhIne jaTIla, gUMcavaNabharyAM banAvI nAkhyA che te praznone nyAyI ane tAtkAlika nIveDA lAvavAnI jarUra che. 13. leAkazAhInA sAtatya, vikAsa ane vRddhi mATe svataMtra nyAyAdhizeAnI suprImakoTamAM, prAMtAnI hAIkArTAmAM nimaNuMka ane baDhatInI jarUra che. akhabArI ane vANInI svAtaMtryanI jarUra che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-583 prabuddha jIvana 14. reDIyo, Telivijhana jevA pracAra mAdhyamone, ravAyatta banAvI tene bhAratanI badhI ja prajAonA vikAsa mATe 16. bhAratanA sAmAnyajanone, khetamajUrone, nabaLA upayoga thAya ane sattAdhArI rAjakIya pakSanA pracAranuM vargo ane anusucita ane janajAtione, Arthika rIte paDadhama ke vAjiMtra na banI rahe tevI nUtana vyavasthA ane noMdhavA yogya lAbha maLyo nathI. nirmANa karavAnI jarUra che. 17. jarUra paDe bhAratanA baMdhAraNamAM sudhArAvadhArA 15. zrImaMta ane garIba vaccenI varSo jUnI khAI karIne paNa sAmAjika ane Arthika pragati vizeSa jhaDapI ane AjhAdI pachI ghaTavAne badale vadhI che. zikSita bekAranI sadhana bane ane teno lAbha nabaLA, abhaNa vargone, nAtajAta ke phijamAM vadhAro thayo che. zikSaNakSetre jabarI aMdhAdhUMdhI dharmanA bhedabhAva vagara maLe ane pahece tevA upAya zodhavAnI pravarte che. temAM AmUla ane dharakhama pheraphAro karavAnI yojanAo ghaDavAnI ane tene tAtkAlika amala karavAnI jarUra che. jarUra che. niraMtara AnaMdane pravAha yuvAcArya mahAprajJa + anuH gulAba deDhiyA "huM duHkha bhogavavA nathI ja.' A khUba mahattvapUrNa manuSya hoya che jemanA zarIrane aNue aNu davAothI. sUtra che. je vyakitane khabara che ke, pitAnI aMdara asIma bhareluM hoya che. zarIramAM keTaluM jhera bheguM thaI jAya che? ane. AnaMda che, te vyakita du:kha zA mATe bhagave? jene AnaMdanI jhera vadhu jhera mAgI rahyuM hoya che. khabara nathI te du:kha bhogave che. te mAne che ke jevA saMjoga hoya te pramANe du:kha bhegavavuM paDe. ene jyAre khyAla hamaNAM hamaNAM phUlakumArI zeThiyA amerikA jaI ; Ave che, je ajJAnane kAraNe huM duHkha bhogavI rahyo chuM AvI. eNe batAvyuM, "amerikAmAM sAyansa krizciyana e ajJAnane ja dUra karI dauM te AnaMda dUra nathI. sosAyaTI" che. enA pAMcaso carcA che ane hajAre sabhya che. e saMsAyaTIne eka niyama che ke koI paNa sabhya davA jIvananA be pakSa che. eka AzAne bIje nirAzAno. na laI zake. bhale tAva Ave, zaradI thAya ke kSaya roga thAya eka ullAsa ane harSano pakSa bIjo cintA ane vivAdane ke hRdayaroganI takalIpha thAya, paNuM te kaI paNa prakAranI pakSa. eka bhaya ane bIjo abhayane pakSa manuSyasvabhAva cintA, nirAzA ane bhayane jaladI pakaDI le che. AnaMda cikitsA nathI karAvI zako. phUlakumArIe eka sabhyane : AzA ane abhayane jaladI nahi pakaDe. pUchyuM, "tame leke bImAra nathI paDatA? te tame tamArI bImArI kaI rIte maTADe che ?" te sabhya kahyuM, "paramAtmA amerikAnA bhUtapUrva kRSimaMtrI enDarasanane ekavIsa eTalA udAra ane zakitazALI che ke te karuNu varasAve che, varSanI umare kSayanI bhayaMkara bimArI thayelI. DokaTare nAIlAja ane amArI badhI bImArIo maTI jAya che. ame rogInA banI gayA. enDarasana eka vRddha mANasanI salAha mAnI ciMtA manamAM eka evI AsthA jagADIe chIe ke, tenI bImArIo, cheDI AnaMdathI jIvavA lAgyA. rogane chAtI sudhI ja rAkhe, dhIre-dhIre vinA auSadha maTI jAya che." mastaka sudhI pahoMcavA na dIdhe. pachIthI DokaTaroe noMdhyuM. je ciMtAone magajamAM pharyA kare che te bimArIthI nahi ' hamaNAM eka cikitsA paddhati pracalita che. tenuM ' ciMtAothI marI jAya che. nAma che-Faith Heeling. tene artha che "AsthA je vyakita nirdhAra kare ke, huM duHkha bhogavavA nathI dvArA roga-cikitsA" AsthAthI thanAra lAbhanI vAte. Avyo, huM reganA bichAne taDaphaDavA nathI AvyuM, te ApaNA graMthamAM bharapUra che paNa prazna e thAya kayAre ya jIvanamAM duHkhI nahi thAya. duHkha ane viSAdanI che ke, AsthA dhanIbhUta kema thAya ? ApaNe ApaNA aMtara kSaNe ene prabhAvita nahi karI zake, pasAra thaI jaze. sAthe meLApa kema thAya? jyAM sudhI pitAnA astitvanA jaina munionI eka zreNI che-jinakalpa. je muni AMtarika strota sAthe saMparka sthApita nathI thaI zakate tyAM jinakalpanI sAdhanAno svIkAra kare che temane atyaMta kaThora sudhI baharanA bharese jIvavuM paDe che. AcAranuM pAlana karavuM paDe che. mRgAputra rAjakumAre dIkSA bImArI, Apatti, kudaratI prakopa badhuM Avaze, rekara * mATe rajA mAgI, mAtA-pitA zekavA IcchatA hatA. putrane nahi zakAya paNa je vyakita e dhaTanAne jAgRta mana sudhI ja samajAvyuM, "vatsa! municaryA karI hoya che. mAMdagI AvatAM rAkhe ane ajAgrata mana sudhI vAta pahoMcavA na de ane cikitsA paNa nahiM karAvI zake. zarIra te roganuM ghara che." pite draSTI banIne joI zake te enI koI asara nahi thAya. mRgAputre kahyuM, 'tamArI vAta thoDIka sAcI haze paNa vicAro huM duHkha bhogavavA nathI janame" e sUtra mahatvapUrNa che. A : ke, jaMgalamAM eka haraNa bimAra paDe che tenI cikitsA keNu kare che anAsakata ega. ene artha che-padArthanI sAthe joDAyelI - che ? te asvastha hoya che tyAre jhADanI chAyAmAM besI jAya cetanAthI chUTI javuM. jyAre Ama bane che tyAre AkhA - che. svastha thatAM khAvA-pIvA cAlyA jAya che. huM paNa jIvanamAM cetanA vyApI jAya che ane Asakita dUra thaI jAya che, mRgacaryAmAM rahIza." ApaNe badhA tathya samajI laIe e badhuM thaI nathI je vyakitamAM A AsthAnuM nirmANa thAya che, rahetuM. svabhAvamAM e jagADavuM joie. ApaNI aMdara anaMta te raMgenA bhayaMkara AkramaNothI paNa bacI jAya che. AnaMda che, paNa sUteluM che. ApaNI aMdara anaMta cetanA che, aMdaranI zakitaonI sAthe saMparka thaI jAya che te paNa sUtelI che. ApaNI aMdara anaMta zakita che, paNa sUtelI che, cikitsA mATe bahu vyagra nathI hotuM. evA paNa e dabAIne sUtelA AnaMda ane zakitanuM hovuM'. na levuM Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 18 samAna che. sudara paMkhA hoya paNa vIjaLI na hoya tA pakhAnA upayoga zuM? zakita prANazakita sAthe joDAya tyAre kAma lAge. dhyAna zIkhavatI vakhate zarIrane jovAnu kahevAmAM Ave che. e zarIra eTale hAtha, paga, kAna mAtra nahiM je arIsAmAM paNa joi zakAya. zarIranA aNue aNumAM vahetA cetanA pravAhane jovAnu che. ene sAkSAt anubhava karavAnA eka 'upAya zarIra-prekSA che. A samAdhi sudhI pahoMcavAne upAya che. prabuddha jIvana kAyeAtsaga tANune maTADavAnI eka mahattvapUrNa sAdhanA che. manuSya ja nahi pazuo paNa tANunA anubhava kare che. AhAra, bhaya, kAma ane parigraha ema cAra tanAva mukhya che. " sadhAntika bhASAmAM jene AhAra saMjJA, bhaya saMjJA maithuna sattA ane parigraha sa MjJA kahe che.je badhA prANIomAM jovAmAM Ave che. pazu pa khImAM parigraha tanAva sauthI A hoya che. gAya-bheMsa khAvAnu hoya eTaluM dhAsa khAi le che, saMgraha -nathI karatA. pazuomAM parigrahathI vadhu maithuna tanAva ane TrasTa-jAmanagara. 2500 zrI baLavatabhAi ke. pArekha 1503 zrI ramaNIkabhAI esa. gAsaLIyA 3500 me. dhIrajalAla merArajI ajamerA cerITekhala TrasTa 1500 me.seva'tIlAla kIraca'da enDa kAM. 1501 zrI dhanasukhalAla vIrajI saMdhavI ceriTebala sTreTa. tA. 16-5-83 enAthI vadhu bhaya tanAva ane sauthI vadhu AhAra tanAva hoya che. manuSyamAM sauthI ocho . tanAva bhayane, enAthI vadhu AhAra, enAthI vadhu parigraha ane sauthI vadhu kAma-vAsanA maithuna tanAva. pazumAM sauthI vadhu tanAva AhArane jyAre manuSyamAM maithunane tanAva sauthI vadhu hoya che. sva. cImanalAla cakubhAI zAha smAraka nidhi (sadhanA pramukha sva. cImanalAla cakubhAI zAhanI smRtimAM smAraka nidhi saMcaya karavAnA sadhe gata DisembaramAM niNaeNya karyAM hatA. upayoga : sva. cImanabhAinI abhiruci pramANe vividha pravRttio hAtha dharavA A smAraka nidhine upayoga karavAmAM Avaze. avagAhana' bAda sva. cImanabhAIe prabuddha jIvana'mAM lakhelA lekhAtu pustaka taiyAra thai rahyuM che. amane jaNAvatA Ana Mda thAya che ke atyAra sudhImAM A smAraka nidhimAM amane rU. 3,39,037=00 nA vacane maLyA che. saMdhanA peTranA, AjIvana sabhyA, zubhecchA, sAmAnya sabhyo, prabuddha vana'nA grAhaka ane svargasthanA cAhakA temaja mitrA paikI jemaNe potAne phALA A smAraka nidhimAM na mokalAvyA hoya temane satvare te mAkalI ApavA namra vinaMtI che. ceka Bombay Jain Yuvak Sangh'nA nAmane mekalavA vinaMti. li. maMtrI, zrI mubai jaina yuvaka saMgha) 2,27,835 tA. 1-2-83nA aMkamAM pragaTa thayelI yAdInA saravALA 11000 saurASTra TrasTa 11000 gApurI cerITI TrasTa 10000 me. meneTa kAlamena enDa kuAM. prA. lI. 1 5000 me. viThThaladAsa hukamaca Mda prA.TrasTa 5000 mAtuzrI ratanabAI lakhamazI ghelAbhAI ceriTebala TrasTa. ha. zrI vasanajI lAlajI zAha 5000 me. phIrAdiyA TrasTa. 5000 me. TapulAla bhagavAnajI mahetA velaphera TrasTa. 2501 zrI bIpInacandra ke, jaina 2500 zrI. ke. pI. zAha ceriTebala jyAM sudhI manuSyamAM kAmane tanAva nathI ghaTate tyAM sudhI samAdhinI vAta zakya nathI. krodha, bhaya vagerenA tanAva me-cAra kalAkamAM zamI jAya che. jyAre kAma vAsanAnA tanAva jANye ajANye cevIsa kalAka rahI jAya che. pachI enAthI anya tanAva Ave che. samAdhi sudhI pahoMcavAnA badhA AlaMbana ApaNI aMdara che, bAharathI kaI zeAdhavAnI jarUra nathI. dhyAna ratI vakhate kaho ke, pavitra ane vItarAga AtmA jemanA AnaMdana pravAha avirata che, zakti pUNu' jAgRta che, jemanI cetanA anAvRtta che. e mahAzakitane huM zvAsanI sAthe aMdara lakha jAuM chu. cetanAnA kaNa kaNamAM vyApta karuM chuM. A abhyAsathI khyAla Avaze ke, jIvanamAM anata zakti, anaMta cetanA ane niratara Ana Mdane pravAha vahI rahyo che. 8 1500 zrI bI. ke. zAha 1000 DaoN. umi bahena 1000 zrI. ema. vI. savANI 1001 me. gAMdhI ilekaTrIkala enjI niyariMga kAM. hA. zrI harSadabhAI gAMdhI 1000 zrI nAraNajI zAmajI mAmAyA 1001 zrI navanItabhAI kApaDiyA 1001 me. puMjANI enDa kAM. rAjakATa 1001 zrI navinacandra dhIrajalAla 1001 me. lakhamazI enDa kAM. 1000 zrI ema. pI. gAMdhI 1000 merisTara virendra zIvalAla pATIla 1001 me. sI. pArekha enDa kAM. 1001 me. lAyana pensIlsa lI. 1001 zrI cheoTAlAla kapuracaMda zAha 1001 zrI je. vI. dezI khegaleAra 1000 zrI sanata pI. mahetAevAkeTa 1000 zrI cheTAlAla jIvarAja zeTa 1000 zrI ke. ema. cadariyA 1001 zrI ke. ke. kApaDiyA 551 zrI mahendra DI. zAha 501 me. vimala sTIla kArizana 500 zrI lAbhubhAI jI. mahetA 500 zrI me, pAyeAniyara TreDIMga kuAM. 51 zrI cImanalAla nemacaMda zropha 501 zrI gAMgajIbhAI pujAbhAI vaDAlavALA 500 me. pannAlAla jhaverI cerITebala-TrasTa, amadAvAda 501 zrI araviMda sukhalAla zAha 500 zrImatI gulAmmena harIbhAI dhodhAvALA 501 zrImatI kamalabahena pIsapATI 501 me. maMjUlAbahena lalitacaMdra phAunDezana 51 zrI me. ramaNalAla nagInadAsa zAha ceriTebala TrasTa 500 zrI manubhAi DI. zAhu 501 me. ekasala phAunDezana 51 me. dhIrajalAla talakacaMda zAha ceriTebala TrasTa 501 zrImatI jayAlakSmIbahena jayantilAla zAha 500 zrImatI indumatIbahena ramaNIkalAla zAha 51 zrI bhANajI kherAja 51 zrI DI. ela. zAha . i Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-83 tA. 16--3 * mA - e "* ' "mA" : " prabuddha jIvana 50. zrI mANekalAla esa zAha : : 250 zrI nezanala kemikalsa - 11 zrI kAMkulAla sI. mahetA 501 zrI praviNacandra hemacaMda enDa kalara ku. : - a. 11 De. amUla ena. zAha amaracaMda 251 zrI prANalAla prabhudAsa 101 zrI pradIpa trIkamalAla zAha - 51 me. kIrtilAla enDa goraDiyA . . . . . 101 zrI bacubhAI pI. dozI . bhaNazAlI memoriyala TrasTa 250 zrI rAmajI TokarazI zAha 101 zrI bhAnubhAI ghaDiyALI ' 500 zrI surezabhAI pI. senAvAlA 250 zrI caMdanabena kAMtilAla pArekha . 101zrI kAntilAla vI. zeTha . 501 zrI prakAza amIcaMda zAha : 251 zrI mAnavamaMdira , . . .' 101 zrI jayendrabhAI trivedI ( 501 zrImatI mukatAbahena ela. : * * * 201 zrI kAntilAla e. zAha : 101 zrI nemacaMda hIrajI cheDA *: saMdhavI .. 201 zrI lakSmIcaMda kezavajI zAha 101 zrI maNIlAla lAlajI gAlA kA, 400 zrImatI lIlAvatIbahena. . 201 zrI mehanalAla ke. zAha,, : , , 100me. sI. eca. verA enDa ku. : : ratilAla cImanalAla kaThArI .201 zrImatI menAbahena : ' bA 101 me, eriyana voca kAM.: 251 zrI neNasI ravajI vIrA: . . ajitabhAI desAI, . . # 101 zrI dalIcaMda je. saMdhavI - . 251 zrImatI cakkAbena ema. zAha . 151 zrI jayeza je. gAMdhI ... 11 : zrI sevaMtIlAla ema. zAha 25 me. navabhArata sAhitya maMdira , 15 zrI DI. vI. koThArI. . : : 11 zrI ema. jAdavajI , - 251 zrI jagajIvana pI. zAha , , 151 zrImatI bhAratIbahena bI. zAha :" '... 101 zrI prANajIvanadAsa, rAmacaMda - 251 me. dAmajI maracanTa enDa ku. & } : 1pa1 zrI maganalAla vacharAja zAha 6 dezI .. 251 eka guMNAnIrAgI bahena 1pa1 AcAryAzrI amRtalAla, ' . 101 zrI jeThAlAla sI. zAha - 250 zrI tribhovanadAsa harajIvana . .. : ", yAjJika. . ' . " 101 zrI rasikacandra DI. turakhIyA . 151 zrI mohanalAla nagInadAsa ..?4. 101 zrI zAntilAla sI. zAka e jarAvALA : . . . . . . 101 zrI ena. ema. saMghavI 151 zrI zAmajI canAbhAI deTIA 101 zrImatI kokIlAbahena '251 me. sunira zIpIMga savisa 133 eka gRhastha 's . . ' : - jagadIzacandra * . 25 zrI jagazI jesaMga sAliyA 125 zrI kuMvarajI narezI zAha che. 'zrI , La jemacaMda pArekha : 125 zrI janArdana nAnAlAla di Na : paM zrI ramaNIka vI. zAha : . . . * * 111 zrI kusumabena surezabhAI pArekha, . . . 51 zrImatI mIThAM mULajI zAha 251 zrI e. pI. dalAla " : "111 zrImatI kamaLAbahena ** 111 gAmail kamaLAbaha '. ' . . . 51 mi. bakula rAvaLa ' 251 zrI esa. vI. paTela * * * gaMbhIracaMda zAha, temanA . . . - vALA, - 25 zrI hasamukhabhAI deDhIvALA : ** 51 zrI anilakumAra ena. zAha , 11007 prathama pragaTa thai 50 zrI viSNuprasAda''2. trivedI, 251 zrImatI jasadabena ramaNIkalAla '' : ' 'gayA che. ceka rI, 11111nA 'ka', pa6 zrI vinabhAI rAkhI. . " , ka " . ? AvyA eTale 111 ahIM . pa . paTela ejIniyarIMga kAM. 251 zrI caMpakabhAI ajamerA ' pragaTa karyo. - 251 zrI jATavaralAla Ara. mahetA 111 che. uSAbahena mahetA - 51 me. navajIvane kola Depa - 101 che. ema. DI. pArekha 51 zrI ena. ke. paMDayA : 251 zrImatI maMdAkinIbahena . 101 zrI popaTalAla meghajI deDhiyA ' . . . nANAvaTI - 51fzrImatI kumudabahena sI. zAha 101 zrImatI jayAbahena * * * - 251 zrI caMdulAla Ara. paTela ' ' IndubhAI vorA : s' 50 zrImatI maMjulAbahena mahetA ' 251 zrI kanaiyAlAla dave " 101 zrI rahita yagneza zukala , 377, rU. paccAsathI nIcenI rakama 251 zrI vI. AI. pI. e : 101 zrImatI rasilAbahena DI. ' rU. 3,39,037 " -- ' kAkAbaLIyA ' : 1 , , 251 e. pI. ema. mahetA ' phAunDezana sAbhAra svIkAra bAla goviMda prakAzana, amadAvAdanA prakAzano (1) SivANI le. aniruddha brahmabhaTTa, kImata rU. 10-00 (2) dAdAsAheba mAvaLaMkara le. IzvarabhAI paTela rU. 3-50 * (3) babalabhAI le. izvarabhAI paTela ,, , rU. 350 . (4) sahaja samAdhi bhalI le. vamalA ThakAra anu. bhAgIrathI mahetA che rU. 1350 (5) mananI kSitija le. vimalA ThakAra anuM. kIsanasiMha cAvaDA re. 4-25 (6) chelaveluM che. naTavaralAla pra. buca. re. 15-00 saMskAra sAhitya maMdira-bhAvanagara dvArA prakAzita (1) dIvAsvapna le. gIjabhAI rU. 11-00 (2) pAgala dezabhakata le, kAMtilAla zAha rU. 250 (3) subhASita ratnamALA le. rAmanArAyaNa ( vi. pAThaka rU. 7-00 (4) hajharata mahammada le. nAnAbhAI ' * * * * payagambara bhaTTa 3. 3-00 vizvakalyANa prakAzana TrasTa, mahesANunA. . prakAzano (1) dhUpa sugaMdha kImata rU. 1-00 (2) kamaLa jevA mAnavI (3) vArtAdIpa (4) vArtAnI vINA (5) UgatA sUrajanI sAkhe (6) kUlapAMdaDI, pustaka 1 thI 4 nA lekhaka paM. pravarazrI bhadragupta vijayajI gaNivara ane pustaka 5-6 nA lekhaka snehadIpa dareka pustapanI kIMmata rU. 100 (1) mAnava! bhera bhaye UTha jAgo. le. munizrI ratnasuMdara vijayajI mahArAja prakA. divya darzana sAhityA prakAzana samiti, kALupura, amadAvAvAda. kImata rUA. 12-00 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - a , sarakAra ApI nitina ane gAmanA loko mArIe. prabuddha jIvana tA. 16-5-83 zubha kAryo mATe preraNA, protsAhana ane sahAga jarUrI che. ... . . . . 9 sva. agaracaMdajI nATA , ja anuH gulAba deDhiyA ' '' che. A vizva vividhatAone bhaMDAra che. AkRti, vini, jethI Aje nahi te AvatI kAle ApaNe paNa paramAnaMda ci. yogyatA vagere alaga alaga chavAmAM eTalI hade bhinna athavA mukitane prApta karI zakIe. " ka. 4. bina dekhAya che ke enA para vicAra karatAM mANasa cakita thaI IT :: pUrva janmanA saMskArone paNa A jIvanamAM khUba prabhAva jAya. e ja pramANe buddhi ane vidyArAthI paNa aMtarane khyAla Ave che. AvI sthitimAM mANasa vicAra hoya che. araMtu A jIvanamAM paNa ApaNI aMdara sArA-mAThA kare che ke badhAnI sAthe sumeLa kai rIte sAdhI zakAya ema saMskAro bacapaNathI ja pravezatA rahe che. lALaka jyAre janma le che tyAre te saraLa hoya che, e koinI hiMsa nathI karatuM, BotAnI pragati sAthesAya. badhAnA sukhane vicAra kaI rIte karI zakAya parasparatA saMdharSa ane viSamatAonuM nivAraNa cerI nathI karatuM ke khoTuM nathI elatuM te prAkRtika sthitimAM kaI rIte karI zakAya ? bhedathI abheda sudhI kaI rIte pahoMcI. hizna che: thoDIka ja vAta jANe che ane e che, na pApane zakAya Ama, pUrvajoe A viSaya para gaMbhIra ciMtana karI samaje che, na dharmane. bhUkha lAge te raDe che ane prasanna thAya ghaNA upAya zAkhA che. ahiMsA, aparigraha, matrI, saMmatA, te hase che. je sneha Ape enI pAse e jAya che. paMkhata kSamA, sahiSNutA, paropakAra vagere aneka saddaguNo manuSyane 'jatAM e kyAMkathI durguNa zIkhI Ave che.. . e preraNAsvape che ke sukha ane zAMtithI jIvo ame che. A samasyA para vicAra karatAM spaSTa khyAla Ave che sukha, zAMtithI jIvavA de. vividhatAo ane - ke, sArA ke kharAba vAtAvaraNanI asara manuSya para jaladI vibhinnatA te sIethI che ane raheze. emane ApaNe paDe che. e jenAM jenAM saMparkamAM Ave che, temanI pravRttionuM haTAvI zakavAnA nathIpaNa eTaluM te jarUra karI anukaraNa karavA prerAya che. sArAsArane viveka karavAnI buddhi zakIe ke emanI sAthosAtha je samAnatAo che. ene nathI hotI. tethI bALakanAM mAtA-pitA ane kahejoe vizeSa mahatva ApI, ekamekane sahakAra ApI unnatinA khUba sAvacetI rAkhavI joIe, jethI bALaka kharAba vAtAvaraNathI mArge AgaLa vadhI skIe. . becI zake ane sArA vAtAvaraNane vadhumAM vadhu lAbha ene jagatamAM bhalAI ane burAIne aDakhepaDakhe joI zakIzuM, pApa ane puraya dhama ane adhama parApUrvathI cAlatAM sajI, guNIjane pite je rIte AtmAne vikAsa AvyA che. kalA kaIka dezakALamAM eka ghaTe che." te bIjA karI zakyA hoya te mAga aneka bhUlyA bhaTayA ane ajANa vadhe che eTale 3 vakhatovakhata sArA-nArAnI saMkhyAmAM manuSyane batAvavuM joIe. koI paDe ane ApaNe jotA vadhaghaTa thatI jovA maLe che. paNa banne rahyAM che rahIe e gya nathI. paDatAne hAtha pakaDI, uThADo joIe. ane 1 raheze. eTale te zuma, pravRttio hamezAM eka sarakhI sthiti keIinI paNa nathI rahetI. karanArane preraNApratsAhana ane sahayoga ApI. evuM Ajane ajJAnI parama jJAnI banI zake che. Ajano karanArAonI saMkhyA vadhAravI joIe. azubha pravRttio . mahA pApI mahA dhamI banI zake che. tethI ja ApaNe karanArAnI saMkhyA ghaTe te mATe prayatna karavo joIe. prApta thayelI zakita anusAra sadupayoga karatA rahIe. - manuSya prakRtinI sarva zreSTha kRti che. mokSa jevI vastu prApta karavA devatAe Atura * mAnavIya guNone vikAsa ghaNI vAra bIjane raNa, che, tene manuSya potAnAM zubha karmo dvArA prApta karI priotsAhana ApI enI sAhasavRttine biradAvavI joie, zake che. niramAMthI nArAyaNa ane AtmAmAMthI paramAtmA sAthesAthe jyAM sahayoganI jarUra hoya tyAM pitAne sahayoga mANasa je banI zake che. te eTalI UMcI sthiti prApta karI ApI kAmane saphaLa banAvavA prayAsa karIe. A rIte ja zake che ke deva ane indra ene tyAre vaMdana kare che. prApta pApa ane deSa eAchA thatAM jaze ane guNenI vRddhi thatI zakita ane sAdhanAne sadupayega. karI manuSya paramAtmA banI raheze. e ja "sva" ane "para"nA kalyANanA mArga che.. zake che ane durupayega karI nArakI banI zake che. jyAre AvI jyAM prema che tyAM jIvana che; Sa e nAzane bhAga che. pracaMDa zakita prApta thayelI che te zuM karavuM joIe ane zuM - sAbhAra svIkAra na karavuM joie, eno vicAra jarUra mANase karavA jevo che. (1) mahAsatI RSidattA bhA. 1-2, le AcAryazrI kAraNa ke, tenA upara tenA bhaviSyane AdhAra che. vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja. prakA. divya darzana, "zu-pakSI, kITa - pataMga vagere aneka yoniomAM TrasTa, 68, gulAla vADI, muMbaI 40000 kImata anukrame A jIva anAdi kALathI bhaTakato rahyo che ane te rUA. 7-00 ane 9-60 . ; ; vividha saMskAra bhegAM karate rahyo che. emAMthI.. kharAba (2) yazodhara muni caritra: le. AcAryazrI vijaya asara vadhu ane sArI asara ochI hoya che. tethI ja patana bhuvana bhAnusUrIzvarajI mahArAja, prakA. divya dizAna sAhitya sahaja ane svAbhAvika che. ethI ja utthAna mATe khUba prakAzana samiti, kALupura, amadAvAda kImata rU. 12-00 prayatna karavo paDe che. (3) bhakatAmara-yaMtra-taMtra: le. AcArya zrI vijaya' kusaMgatithI bacIne cAlavuM joie ane guNIjano ane mAnatuMgasUrIzvarajI mahArAja anu. yati ratanacaMdajI mahArAja. -satyunI vANI ane satsaMgane vizeSa lAbha levuM joie. prakA. zrI hariharapustakAlaya, surata. kIMmata rU. 3-50. mAyika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. 4. naM. 3pa0ra6 : mudraNasthAna : TreDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI 4 phena : 3pa683ra - Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By/South 54 cence No. : 37 : ja prabuddha jIvane prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa vaSa': 45 aMka: 3 muMbaI, tA. 16-83 'muMbaI jaina yuvaka madhanuM mukha patra : pAkSika "pArSika lavAjama rU. ra0deg paradeza mATe zaliMga : : ' chUTaka nakala rU. 1-00 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha Telikamyunikezana vaSa dara ramaNalAla cI. zAha tAra karatAM TeliphonanI sevAno upayoga moDo zarU thaye, keTalIka vakhata aMgata kAma ane sarakArI kAma vacce bheda ' paNa bahu jhaDapathI duniyAmAM teno pracAra vadhI gaye. vyakti rAkhavAnuM bahu saraLa ke sagavaDabharyuM hotuM nathI. te paNa "vyakti vacce tvarita saMparka ane jIvaMta zabdanI uSmAne ghaNA evA prAmANika sarakArI karmacArIo haze ke jeo saiAraNe taMthA zabdanI amaryAda abhivyakitane kAraNe TeliphenanuM pitAnA aMgata kAma mATe sarakArI Teliphonane upayoga sAdhana ati lokapriya thaI gayuM. TelekasanI sevA pramANamAM nahi karatA hoya.' ghaNI moDI zarU thaI ane ghaNuM kharuM vepArI peDhIo ane bhAratamAM sarakArI khAtAMomAM TeliphonanI suvidhA pramANamAM saMsthAo sudhI sImita rahI che. raheThANa sudhI enI gati ochI che, ane bahAragAma mATe DAyarekaTa DAyaliMganI thavAno saMbhava khUhu ocho che. alabatta, jema jema Telekasane vyavasthA ghaNuMkharuM kaDhAvI nAkhelI hoya che, te paNa sarakArI pracAra vadhaze tema tema tAranuM mahatva ghaTatuM jaze. kAraNa ke khAtAonuM bila ochuM nathI hotuM. 'ApaNI Teliphena relekasane saMdeze pitAne sthAnethI sIdhe lakSya sthAne TAipa vyavasthA vAraMvAra bagaDelI hoya che e keTalIkavAra bajeTanI thaIne utare che ane temAM lekhita vAtacIta thaI zake che. ' dRSTie sarakArane AzIrvAdarUpa hoya che. sAmAnya sarakArI jema kSetra ane pracAra vadhu tema tenA upaganI sAthe karmacArIo karatAM ucca adhikArIo ane pradhAnanA '' :durupayegenuM pramANa vadhu. majAka-mazkarI mATe ke bIjAne herAna TeliphinanAM bila asAdhAraNa moTAM hoya che. bahAragAmanA TUMkela vAte vAte thatA hoya che, ane amaladAro tathA parezAna karavA mATe tAra karatAM Teliphenane kheTa upayoga pradhAnonAM kuTuMbIo uparAMta sagAMsaMbaMdhIo ane mitro vadhu thAya che. tevI rIte tAra karatAM TeliphenanI sevAne geralAbha dvArA tene puSkaLa lAbha levAtuM hoya che. paNa vadhuM uThAvAya che. aprAmANika upagane paNa temAM vadhu . sarakArI khAtAMonuM TeliphenanuM bila jema meTuM hoya |-avakAza hoya che. | amerikAmAM sarakArI khAtAomAM hamaNAM hamaNAM Teli tema keTalAka vepArIonuM bila vaparAza karatAM ochuM AvatuM hoya che. bhAratanAM je sarakArI khAtAomAM sauthI vadhu bhraSTAcAra phenanuM bila acAnaka dhaNuM badhuM vadhI gayuM che. amerikAmAM che emAMnuM eka khAtuM TeliphenanuM paNa che. badhAM moTAM sarakArI karmacArIone pitAnA aMgata kAma mATe Teliphona zaheromAM te saDeluM che. eka vepArIe kaheluM ke emane karavAnI kAyadesaranI koI manAI nathI. vaLI, AkhA vyavasAya evA prakArane che ke je emane Teliphona amerikAmAM eka sthaLethI bIje sthaLe DAyarekaTa DAyaliMga karI eka divasa bagaDele rahe te be--pAMca hajAra rUpiyAnuM na karI zakAya evI sArI suvidhA che. alabatta tenA nukasAna thAya, paraMtu temaNe niyamita moTo hate bAMdhI dara vadhu UMcA hoya che, paraMtu sarakArI Apyo che. eTale varSothI emane Telina bagaData | karmacArIone bahAragAma paNa phena karavAne eTale ja haka nathI, ane bagaDe te aDadhA kalAkamAM acUka samA hoya che. A haka varSothI teo bhogave che, paraMtu sarakArI thaI jAya che, ane bila paNa vaparAza karatA ochuM 'khAtAonuM TeliphenanuM bila acAnaka hamaNAM vadhI javAnuM * Ave che. bIjA eka vepArI pAsethI sAMbhaLeluM ke emanI kAraNa kaMIka vicitra che. dilhI, kalakattA, madrAsa ane beMgloramAM zAkhAo che. roja nyU yorkanI "hAI sosAyaTI' nAmanI eka kalabe eka sAMje judI judI AITemane bajArabhAva teo ekabIjAne nave nuSpo zeka che. AkhA amerikAmAMthI je koI e jaNAvI de te bIje divase le-vecanI sArI samaja paDe. eTalA -kalabane phona kare, tene strIpuruSanA zRMgArika prasaMganuM lagabhaga mATe roja sAMje emane nizcita samaye kela maLI jato hoya -eka miniTanuM rekorDiMga Teliphena para saMbhaLAvavAmAM Ave che. che. e mATe TharAvela hapta cUkavI devAnuM rahe che. bIjA eka alabata, te mATenI phI je maMjUra rAkhe tene ja naMbara tyAM sajajane kaheluM ke emane ghaNIvAra paradeza kela kare paDe che. joDAya che. kalabamAM roja pacAsa hajAra phona Ave che. lAMbe samaya kela cAle che. paraMtu goThavaNa karI lIdhI -A phonamAM ghaNA badhA phena sarakArI karmacArIonA hoya hovAthI dareka vakhate phakata traNa miniTanuM ja bila Ave che. che. ethI sarakArI khAtAonuM TeliphonanuM bila dhaNuM vadhavA A te thoDA dAkhalA che. AvA te asaMkhya banAve, "mAMDayuM che. pariNAme sarakAra A bAbatamAM kAyadesara zuM navA vizeSataH meTAM zaheromAM, banatA haze. te badhA puravAra na thaI pagalAM laI zakAya tene gaMbhIra vicAra karI rahI che. , zake. paraMtu lAgatAvaLagatA enI sAcI jANakArI dharAvatA hoya che. amerikA jevAM samRddha dezamAM paNa suzikSita sarakArI karma Ave bhraSTAcAra mAtra bhAratamAM je che evuM nathI, cArIo dvArA ophisanA kAmakAjanI vacce Teliphonane ke avikasita ke ardhavikasita ghaNAkharA dezomAM pAkistAna, durupayoga thaI zake te A prasaMga dvArA joI zakAya che. baMgalAdeza, thAIlenDa, philipAInsa, kenyA, yugAnDA, - duniyAnA tamAma dezamAM sarakArI taMtramAM Teliphenane tAnjhAniyA, nAIjIriyA, zrIlaMkA-vagere ghaNA badhA dezamAM vaparAza ghaNa mATe hoya che, temAM aMgata kAma mATe thatA A bhraSTAcAra vyApele che. yuropanA nAnA nAnA sAmyavAdI upaga ke durupayeganuM pramANa paNa ThIka ThIka hoya che. alabatta dezamAM paNa eTalI ja gerarItio cAlatI hoya che. asatya mA sarakAra cAra karI rahI charI - Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana .ane aprAmANikatAnA piSaNamAM A rIte Teliphena paNa eka ' jAyata saMtanA anAsakata vAtsalyanI jhAMkhI mahattvanuM nimitta bane che. - ' (pRSTha 28 thI cAlu) : bhAratanuM ane temAM paNa muMbaInuM Teliphona taMtra ghaNuM , '. govadhabaMdhI na thAya te vinobAjIe tA. 22-4-1979thI kathaLeluM che. ene sadbhAgya mAnavuM ke durbhAgya ? eka aMdAja mujaba ekalA muMbaInA Teliphena khAtAne bAra mahine mAtra AmaraNa upavAsa jAhera karyA. munizrI saMtabAlajIne gavardhana roga naMbaranI. Avaka eka karoDathI vadhu rUpiyAnI che! badhAnI vAta sparzI gaI. emaNe 21 : divasanI upavAsa ma! svayaMsaMcAlita yaMtra vaDe kola gaNAya che. paraMtu temAM paNa che sahita tapamaya prArthanA tA. 1-4-79thI karI. ceDAM nathI thatAM ema nahIM kahI zakAya. nAnI nAnI vAte te aspRzyatAnivAraNue emanuM jIvanakAryuM hatuM. munizrInI ralipina kaMpanIne sAcI laData ApI vijaya meLavanAra eka ..- " saMsthA prAyogika saMdhamAM zrI parIkSitalAla majamudArane saMsthAnA bhAIne moTAM moTAM khoTAM bila ApIne ane vAraMvAra mukhya maMtrIpade sthApyAM. harijanavAsamAM nivAsa karIne, pitAne --Teliphona bagADIne emanA jIrasAne saMbaMdhita adhikArIoe pitarAIe evA sAdhu samAjane kayAreka premathI ane kayAreka ThaMDe pADI dIdhA hatA. Teliphana e garaja ene lAcorInuM kAma roSathI A kalaMkane dUra karavA anurodha karIne, kyAreka svaicchika kSetra che. tenA adhikArIo tamane kyAre ne kevI rIte satAvI anna tyAga karIne, aspRzyatAnivAraNanuM emaNe kArya karyuM. zakaze tenI tamane pitAne paNa kadAca khabara maM hoya. eTalA sANaMdamAM emaNe lIdhelI harijanavAsanI mulAkAtane prasaMga - sATe vyavahAru mANase vAta patAvavAmAM mAne che. paNa ethI ApIne lekhake A badhA prayatnanI noMdha lIdhI che. harijanone - saravALe bhraSTAcArane vadhu poSaNa maLe che. . . munizrI "RSibAla kahetA e viziSTa zabdaprayoga paNa : 2, amerikA, jApAna ke yuropanA deza jevA vikasita nedhavAnuM lekhaka cUkyA nathI. ' : dezanI sarakhAmaNImAM bhAratanI Teliphona sevA ghaNI pachAta saurASTramAM DAku bhUpatanI raMjADa hatI.:: DhebarabhAI, ane khAmIbharelI che. TeliphenanA kSetre duniyA jhaDapathI nAnAbhAI ' bhaTTa Adi emanI mulAkAte AvyA ne AgaLa vadhI rahI che. seTelAITanA mAdhyama dvArA temAM dhaNI tyAre rAjya sarakAranI pharajanI premapUrvaka yAda ApIne saune ''pragati sadhAI. rahI che. laMDana, jevA zaheramAMthI te duniyAnA jAgRta karyA ane dArUnA vyApAra, e vyApAramAM sahAyakata ghaNAMkharAM meTAM moTAM zaheromAM sIdhe naMbara joDIne vAtacIta AnuSagika vyApArane choDI devAnI tyAMnA vyApArIoe karI zakAya che. keDalesa Teliphona dvArA ke rastAmAM cAlatAM cAlatAM ke Trena ke bIjA koI vAhanamAM beThAM beThAM vAta thaI pratijJA karI. A emanI vAtsalyabhAve thayelI mAgaNInA zake che. TI.vI.-raliphonanI zodha te ghaNAM varSothI thaI . pariNAmarUpa hatuM. mahAgujarAtanA AMdolana vakhate pote bRhada gaI che, paraMtu vepArI dhoraNe e cAlu thaze tyAre rUbarU maLyA muMbaI rAjyanA samarthaka hovAthI emanI viruddha bahAra paDelI jeTale mANasane AnaMda thaMze. Teliphona dvArA zrAvya viyoga azlIla patrikA aMge samatva ane taTasthabhAva dhAraNa karI dhaNo ocho thayo che. 'TI.vI. Teliphona dorA dastha viyega anyane paNa tema karavAnI preraNA ApI. munizrI saMtabAlajI : paNa ochI thaze. ' ' , ' ' . ' ' evA jAgRta hatA ke potAnA viSe camatkArabharI vAta na A liphana mAnavajAta mATe AzIrvAdarUpa che. ene duniyAnA kelAya : enI takedArI rAkhatA. lekhake emanA mastakamAM lokonA ghaNA dhakakA bacAvI dIdhA che. jema lagabhaga AkhI joyelI che kAranI AkRti aMge emaNe kahyuM: e te duniyAmAM ghare ghare ghaDiyALa pahoMcI gayAM che tema bhaviSyamAM Teliphena paNa pahoMcI jaze. dharatInA keI paNa eka cheDAthI tamArI kalpanA che. jevI dRSTi tevI sRSTi...Ama karIne bIjA cheDA sudhI mANasa sIdhe naMbara joDI vAtacIta karI leke camatkAranI vAte joDI kADhe che. e ja rIte potAne zakaze.. . . . dIkare munizrIe sahajabhAve ApelAM AzirvAdathI sAje . TelikamyunikezananuM AMtararASTrIya vaSa have jyAre thayo ane navA varSanA pahelAM ja divase e dIkarAnI mAtA UjavAI rahyuM che tyAre ApaNe bhAratanA saMtabAlajInI AratI utAravA AvyA. tyAre makakamapaNe evI te khAtAnA pradhAna gharamAM beThelo mANasa eka ja AratI utAravAnI nA kahI. "ApaNAthI A na ja thAya" e samaye Trena, vimAna ane sTImaramAM beDelA pitAnA navA varSane saMdeza emaNe Ape. AvA te keTalAMTara mitra ke sagA sAthe kenpharansa kala" karI zake hRdayaMgama prasaMge A pustakamAM AlekhAyAM che. eTalI sagavaDa yuropa-amerikAnI jema vadhAravAnuM AzAvAdI gujarAtI sAhitya pariSadanA pramukha zrI manubhAI paMcoLI sevI rahyA che. ApaNe ene jarUra AvakArIe, paNa "dazake noMdhyuM che: "saMtabAlajI mahArAja paNa eka ratna AkhA taMtramAM je saDe che te e che karavA mATe ane hatA. pite jaina sAdhu hovAthI temane mATe lekasevAnI vAraMvAra UbhI thatI ke karAtI yAMtrika khAmIo dUra karavA pravRtti karavI te vadhAre kaThaNa hatuM. kAraNa ke jaina dharma | mATe. paNa teo sakriya bane evI AzA paNuM rAkhIe. sAdhune mATe saMpUrNapaNe nivRttimArga che. tenI paraMparA . liphinanI jema tAra ane TelekasanI sevAomAM paNa AtyaMtika nivRttinI. lokasevA parAmukha che. hindu dharma A. jhaDapathI pragati thaI rahI che. emAM nAnAM nAnAM gAma sudhInuM bAbatamAM ATale AtyaMtika nathI. eTale saMtabAlajIne - sIdhuM joDANa AvatAM te varSo lAgaze, paraMtu kepyuTaranI mATe upAzrayamAM besIne ke vihAra karatAM karatAM HEN, SFT (store and forward telegraph aspRzyatA nivAraNa karavuM, kheDUtamaMDaLa calAvavAM, - system) dvArA ghaNuM jhaDapathI kAma amerikA ane yuropamAM khAdI kAma karavuM ke karAvavuM - pU. ravizaMkara thavA lAgyuM che emAM mANasanI ochI jarUra paDatI hovAthI mahArAje ke jugatarAmabhAI karatAM vadhAre vikaTa kAma hatuM, tAra-lekasanI sevA ghaNI sastI saraLa ane jhaDapI raheze sAva pratikULa paraMparAne uthalAvIne temaNe rasto kADhavAne ema e viSayanA niSNAto kahe che. bhAratamAM tAra-TelekasanI sevA che.. ethI sastI banavAnI AzA rAkhavI vyartha che, paNa hite. A mATenuM ThaMDu teja temanAmAM khUba bhaya hatuM, A. najIkanA bhaviSyamAM e vadhu kAryakSama bane evI AzA rAkhavI smaraNomAM tenI jhAMkhI thAya che. huM teja' eTale baLe nahIMe paNa vadhu paDatI vAta che ema vartamAna paristhiti jotAM paNa prakAza phelAve keTalAkane lAge che. Avo preraka ane jIvana dhataramAM upayogI purata- joie ke likamyunikezane varSa daramiyAna bhAratamAM zI prakAzana e ravastha samAjanI nizAnI che, samAjanA ravAthya mATe jairo che. ene AvakAravuM e ApaNI pharaja che, Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana ravIndranAtha TAgoranI satya ane suMdaranI sAdhanA ss -. yazavaMta trivedI satya, saudaya, A jagata, tenI satA, manuSyanuM jIvanathI bharI de che.-mRtyu te mAtra paDado che. A -astitva vagere prazno para ghaNI vicAraNA thaI che. te anaMta jIvana che. anaMta zAzvatInI judI judI kSaNe -ema kahevAyuM che ke A jagata mithyA che, che. ravIndranAtha emanI kavitAmAM Universe in a movivata ane bhrAntimAna che; mAtra brahma satya che. ment' eka kSaNamAM ja zAzvatIne bharI devA mathe che. A satya, A reality jene sadUtA kahIe chIe. zAzvatInI zodha eka kSaNamAM karavAnI che. Absurd school - te zuM che? ane "huM" eTale koNa? dekAe kahyuM che nA nATayakAre lost ientity (bhUMsAyelI astinI vAta ke huM vicAruM chuM eTale huM chuM. sAtre kahyuM ke AmAM sAbita karI che. ApaNe kheTA mANasone maLIe chIe, ApaNe - karavAnI muzkelI paDaze. ema kahIye ke vastuo viSe kheTA vyakitatvane maLIe chIe. aMte to ja ApaNAmAM vicAruM chuM eTale huM chuM. "huM"nuM hovuM eTale ke jagatanA ApaNupaNAnI che. vIsamI sadIne sAhityakAra negative , ' bIjA padArtho viSenuM mAruM jJAna hovuM ane cetanAnA (nakArAtmaka) thaIne A parama satyanI zodha kare che. ravIndranAthanI -mAMtarasaMbaMdhI-AkalanathI tene pAmavuM. tenI sAthe jagatane dhamAM Positiveness (hakArAtmakatA) che. vizvAtmA tarapha -prAdurbhAva manamAM thAya che, darzana dvArA. emanI sIdhI gati che. upaniSatuM vAkaya che-te mArA satya viSe, sauMdaya viSe, astitva viSe, kalAkRti viSe, sAnnidhyamAM AvIne mane aDIne beThe paNa huM jAge nahIM, "brahmAMDa viSe ravIndranAthe vicAyu che. temaNe kahyuM che ke jyAre upaniSadane avAja ravIndranAthamAM saMbhaLAya che. mane --ApaNuM vizva anaMta purUSa sAthe saMvAdI bane che tyAre A navAI lAgatI rahI che, jeno zvAsa mArI nidrAmAM paNa -ApaNe tene satya tarIke pIchAnIe chIe, sauMdarya tarIke mane sparyA kare che, eTaluM nikaTa jenuM sAniya che tene -anubhavIe chIe. "huM" ane A vizva anaMta puane koNa jANe kema koI divasa dekhI zakatA nathI. Ama, , "sa darbhe che. kazAkane pAmavAnI ciraMtana tRSA ravIndranAthamAM che. temaNe kahyuM che ke huM jyAre A sRSTimAMthI vidAya lauM upaniSadone je sAra che tenuM dhAvaNa ravIndranAthanI tyAre eTaluM ja kahI zakuM ke je meM joyuM kavitAmAM che. chAMdogya upaniSadamAM gA bhagavAna pippalAdane che te kalpanAtIta sauMdarya hatuM, te basa, pUche che ke bhagavAna, huM sUI jAuM tyAre keNa jAge che? bhagavAna pippalAda uttara Ape che: prANunaya eva e ja mAre chelle zabda che. etasminapure jAgrati, gAgyuM? A prazna satAnA saMdarbhe paramAtmA mANasamAM prakaTa thavA Icche che. paramAtmAne che. ApaNe sUI jaIe chIe tyAre prANarUpI agni AkhA mANasa pratye anargaLa anurAga che. eTalA mATe ja e "zaheramAM-zarIramAM-jAgrata hoya che. A AkhI prakiyA "manaspekI rAjarAjezvara mArA hRdayane AkarSavA soMdaya sAgarane mugaDha "bhavati'nI ke "eSa ma AtmA antarhadaya" nI che. upaniSada dhAraNa karyo che. ravIndranAthe kahyuM che ke e eTalA badhA anargaLa cetanAnuM svarUpa A rIte samajAvyuM che. saccidAnaMda- AnaMdamAM UbharAye haze ke aNuaNumAM vibhAjita thayela che, avasthAmAM cetanA zuM kArya kare che tenA sUkSma anubhava paramAtmA pratye ravIndranAthane AsthA che. chellAmAM chellA kAvya sudhI upaniSadoe ApyA che. ravIndranAthanI je satya ane sauMdaryanI e AsthA DagI nathI. paNa "gItAMjalinAM kAvyone je jusso che khoja che tene pAye upaniSadomAM che. sUrya ane caMdra jenI te thoDAka ocho che. "balAkA' nI kavitAmAM teo alaMkAra Akhe che ane AkhuM virATa AkAza-paribrahma jenI kAyA vagaranI kavitA laIne AvyA. paramAtmA viSenI, rahasya che, te, te' che. A "te' ja ravIndranAthanA anaMta purUSa che. viSenI je alaMkRta vANI hatI te AchI thaI gaI. be satya ke sauMdarya mANasathI para nathI. ravIndranAthe manuSyane vizvayudhe temaNe joyAM, temaNe kahyuM che ke Izvare A saMdarbhe ja satyabaMdha ane sauMdaryabodhanI vAta kahI che. saMsAramAM yuge yuge dUta mokalyA che, temaNe prema ane - "anaMta purUSamAM rahelI saMpUrNa saMvAditAnA AdazamAM kSamAno saMdeza Apyo che, teo pUjanIya ane smaraNIya che sauMdaryAnubhava che. ravIndranAthanI dareka racanAmAM A te paNa Aje A kaparA kALamAM bahArane daravAjethI vyartha sauMdaryAnubhavanI abhivyakti mATe mathAmaNuM che. vaizvika mananI namaskAra karIne temane vaLAvyA che. meM joyuM che ke niHsahAya saMpUrNa sajhamAM satya raheluM che. vaizvika mananI eTale ke maryA che, anyAya thayo che. mAre kaMTha Aje rudhAyela che. vyakita-cetanA cosmic identification ne pAme tevI eTale ja tane azru sAthe pUchuM chuMAdarza sthitinI jhaMkhanA. ravIndranAtha A vizALa paribrahma yAhAra temAra viSAI che vAyu, nibhaI che tava Alo, sAthe saMvAdI bane che. ravIndranAtha nisagaramaNathI nAcI tumi ki tAdera kSamA kariyAcha, sumi ki besecha bhAle'. UThe che. teo emanAM gItanA cha de de manuSyane devatva jeo tArA vAyune viSamaya banAve che, tArA prakAzane bujhAve apAvavA icche che. teo manuSyanA nAnakaDA vyakitatvane che, temane te kSamA karI che, temane te prema karyo che? A "asIma vizvamAnavyathI bRhadda karI nAkhavA mathe che. rIte teo satya taraka, manuSyanI mukita tarapha cAlyA che. ema - ravIndranAthe kahyuM ke mAre dhama te vyakitathI para evA karatAM temanA avAjamAM Akeza bhaLe che. A -anaMta purUSane eTale ke vaizvika mAnavIya AtmAne pAmavAmAM - zAzvatI, satya ane sauMdarya manuSyane belAve che. ravIndra --rahele che. ravIndranAthanI lagabhaga dareka racanAmAM satya, sauMdarya nAthe vAraMvAra A kahyuM che. bahAranuM rUpa uchInuM lIdheluM ke mukitanI vibhAvanA jovA maLe che. gItAMjali'nA eka rUpa e 'citrAMgadA'ne prazna che-sAcI ane khoTI jAtane * kAvyamAM temaNe kahyuM che-teM mArA jIvanane anaMtatA ApI prazna che. strI thaI punuM-arjunanuM mana ne jItI zakanAre che. tArI e IcchA che. kuMbha jevA A dehane tuM citrAMgadAne pahelIvAra samajaNa AvI ke rAjakumAranI jema vAraMvAra khAlI kare che, ane pharI pharIne tuM ja ene rahetAM pote je vidyA zIkhI che te vRthA che. ajunane maha che, te sau sau saMvAditAnamAM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 prabuddha jIvana tA. 1-6-3, utAravA eka divasa mATe rU5 mAgatAM ene vasaMtanA akSaya- che. manuSyamAM saMga-asaMganI, rodha-avarodhanI vacce je nidhimAMthI eka varasa mATe rUpa maLyuM. manuSyanAM satyane sauMdaryanI benamUna nakazI racAtI Ave che, te ravIndranAthanI, ravIndranAthe enI AMkha sAme mUkayAM che, jemAMthI manuSya pote racanAomAM Upase che. "DAkaghara" mAM zAzvatI sauMdaryanI satate. pitAne ja le che. bahAranA rUpathI thayele prema te aMte kheja che.. cAlI jAya che. adhyAtma sudhI pahoMcatA je prema prApta thAya apratima sauMdaya, jIvanamAM satya, samAja, manuSyanuM che te zAzvata che. "abhijJAna zAkuntalama'mAM kAlidAse paNa aritatva, samaya ane mRtyu-ravIndranAthanAM kAvya, nATaka, A ja kahyuM che. navalakthAo, vArtAo A badhA ja praznone AvarI le che, - DAkadhara'ne amala bhaNyA nathI, nathI ene mA-bApa. citrAMgadAnA paurANika pAtramAM je nArInuM citra dorAyuM, mAdhava dattane maLe che, enI lost identity che. duryodhanane dezanikAla karavA icchatI gAMdhArInAM pAtramAM je citra pahADa oLaMgIne cAlyA javAnuM ene mana thayA dorAyuM e nArImukitanuM citra che. saMskRtine TakAvavA kare che. ene lAge che ke pRthvI bolI zakatI samAjanI anivAryatA ravIndranAthe joI che, paNa hadayadhamaka nathI eTale A rIte nIla AkAzamAM pitAne para samAjamAMnA keI tattva dvArA AkramaNa thAya te samAjane pahADarUpI hAtha UMco karIne bolAve che, jeo dUra dUra gharamAM choDI devo jarUrI bane che. ravIndranAthe upaniSade vAcAM che. besI rahe che teo paNa A bUma sAMbhaLI zake, mAtra paMDita samayane zI rIte oLaMgI zakAya e prazna che. TI. esa. e nahIM sAMbhaLI zakatA hoya. A parvata, TekarIonI pAra eliyaTe upaniSade vAMcIne samayane oLaMgavAno kImiye TekarIo, vRkSo, samudro, nadIo che. paNa amala te tyAM phera kavATeTasa'mAM darzAvyuM che. eliyaTa ane ravIndranAtha jaI zake ja nahIM, e te bimAra che. manuSya A samayanI tIvra sabhAnatAnI pIDAthI paricita che. eTale kArAgAramAMthI bahAra Ave, sAjo thAya, to, ravIndra e praznane bannee vizadatAthI zu che. bannee nAtha kahe che tema e saeNdaya joI zake. pelI pAra pitapatAnI rIte tenI sabaLa abhivyakita karI che. samayanA rAjAnI pisTa ophisa che. A rAjAnA-paramAtmAnA-kAgaLanI kArAgArane oLaMgIne AnaMdanA siMhadvAra lagI kema pahoMcI amala rAha joyA kare che. amalamAM nirdoSatA che. nirdoSatA javuM tene kImiye saMvitamAM bannee dazAMce che. ravIndranAtha hoya tyAM paramAtmAnuM anusaMdhAna thAya che. amane eka vAta te vizALa parabrahma sammukhe eTalA UghaDayA che ke emaNe samajAtI nathI. paheregIra ghaMTa vagADe che te pramANe ghaDiyALa asIma zAzvatIne pitAnA aritavanA aNue aNumAM samaya batAve che ke ghaDiyALamAM nava vAge eTale paheregIra gUMthI lIdhI che. mRtyu Ave che, ene aTakAvI zakAtuM nathI. nava ghaMTa vagADe-keI kahe che ke vakhata vahI gayA che, kaI saMvAditA keLavavI Avazyaka che. saMgIta e rIte sAMbhaLavuM" kahe che ke vakhata thayo nathI. paNa vakhata te sadA ye cAlya ke jANe kazuM ja sAMbhaLyuM nathI. enI AnaMdasamAdhi lAgI ja jAya che, besI nathI rahetuM. vakhatanI sAthe, javI joIe. jJAtA ane 3ya jJAnopArjananI prakriyAmAM samayanI sAthe cAlyA javAnI amalane bahu IcchA evA te lelIna thaI jAya ke Thata ogaLI jAya. jyAre thAya che, ene dUra dUrane deza cAlyA javuM che je dezanI Existential School viSenI ApaNuM bhAvakane khabara koIne khabara nathI. e te satya che ke e deza te na hatI tyAre, 1900nI AsapAsa ravIndranAthe identity, badhAyane javuM paDaze. rAjAnA padhAravAnI rAha aritatvano prazna nAnAvidha rIte Alekhyo; vAstava ane amala joyA kare che, ane sudhA AvI. sudhAne amala bhASA viSenA praznonI UDI mImAMsA karI. AkhI yugacetanA mATe khUba ja prema. nirdoSa manuSya prema ravIndranAthe Alekhe pitAnI saMhitamAM AtmasAta karI tene azeSa prakaTAvavA mathyA.. motanI sajAnA amalanI dayALu rIta ha ja lekhakaH vijayagupta maurya - pUNemAM 1976mAM saMskRtanA vidvAna kAzInAtha athaMkara guna karIne phAyado uThAvI zakAtuM nathI, ane tenI sA, ane kuTuMbIo sahita bIjI nava vyakitaonI ThaMDe kaleje bhegavavI paDe che. khUnane banAva lokonA manamAMthI hajI hatyA karavAmAM AvI hatI. hatyArAo dhaMdhAthI khUnI che. bhUlAI gaye na hoya tyAM sudhInA gaNatrInA samayamAM gunegArane, koleja sudhInuM zikSaNa paNa meLavyuM che ane yuvAna che. temane dAkhalA pUratI sajA thaI jAya te lekanA mana upara chApa pharamAvavAmAM AvelI phAMsInI sajA sarvoparI adAlata sudhI paDe ke gunA karavAthI phAyado nathI thato. paraMtu ApaNI. ane rASTrapati sudhI kAyama rahI. phAMsInI sajA amalamAM mUkavA nyAyapaddhati vilaMbakArI che, pitAnA asIlane kesa nabaLe mATe 48 kalAka bAkI hatA tyAre sarvoparI adAlatanA vekezana hoya tyAre vakIle kaIne kaI bahAne kesa laMbAve che, jajanA ghera temanA taraphathI evI arajI karavAmAM AvI ke adAlate pAse paNa kesanA DhagalAM paDyA hoya che, tethI phAMsInI sajA krUra ane amAnuSI che mATe teno amala na nyAyamAM kharcA ane vilaMba vadhI jAya che, guno ane gune, ye jaie. motanI sajAno amala karavuM ja hoya te bIjI gAronAM nAma paNa bhUlI javAya che. atyaMkara khUna kesa 7. 'koI dayALu rIte karavuM joie. varSathI adAlata samakSa cAle che ane jayAre phAMsInA bhAratamAM ane bIjA sudharelA dezamAM jyAM mRtyudaMDa che amalane be divasanI vAra hatI tyAre hamaNAM te amala tyAM AropIne matanI sajA pharamAvyA pachI e sattAnA be mahinA mulatavI rahyo che, ane saMbhavitapaNe. sarvocca sthAna sudhI laData calAve che. purAvA ane kAyadAmAM vadhu laMbAze. raMgA ane billA hInamAM hIna prakAranA TaArI zedhe che. enA dhArAzAstrIo chellI ghaDI sudhI gunegAra hatA, ane varSo sudhI temaNe laData ApI, je chevaTe - navA navA muddA upasthita kare che, tethI thoDAghaNAM varSo niSphaLa gaI. rAmana rAdhavanane thayelI matanI sajAne vilaMba dAyakAmAM gaNAya che. . - vItI jAya che. sajAne eka hetu e che ke gunegArane dAkhalA . . . . rUpa sajA thAya tyAre bIjA mANasa upara evI chApa paDe ke "motanI sajA kAyadesaranuM khUna che ane khUnIne sudhAravAnI , Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-83 prabuddha jIvana taka tenI pAsethI AMcakI le che, evI dalIla karIne pragatizIla dezamAM sudhAra matanI sajA kAyadAmAMthI rada karAvavA jhuMbeza calAve che. motanI bIke khUna ochA thAya evI mAnyatA sAcI nathI tema kAyadAmAMthI matanI sajA kADhI nAkhavAthI khUnonA banAva vadhI jaze evI bIka paNa sAcI TharI nathI. hatyA mATe sAmAjika, Arthika ke koI ThekANe rAjakIya baraNe hoya che. jyAre, mANasa khUna kare che tyAre teNe uzkerATanI paLamAM khUna karI nAkhyuM hoya ke atyaMkaranA khUnIonI jema vicArapUrvaka ane yejanApUrvaka khUna karyA hoya to paNa temane mRtyudaMDane bhaya khUna karatAM aTakAvI zakatA nathI. | motanI sajA karavI emAM nyAya che ke mAnavatAnI hatyA ? motanI sajA baMdhAraNIya che ke nahi? janmaTIpanI sajA pAmele kadI khUna kare te tene motanI sajA ApavI e InDIana pinala keDanI 303 kalama pramANe pharajiyAta che ke nahi? motanI sajA pharamAvyA pachI be varSamAM tene amala na thAya to ApoA5 matanI sajAne ThekANe janmaTIpanI sajA lAgu paDI jAya ke nahi ? evA prazno upara ApaNA dezamAM ghaNo vAdavivAda thaye che; kese laDAyA che ane variSTha adAlatanA cukAdA paNa AvyA che. paraMtu jyAM sudhI kAyadAmAM motanI sajA che tyAM sudhI e sajAne amala mAnavatA bharelI rIte ane kedIne ochAmAM ochI pIDA thAya evI rIte kema kare tenI carcA thatI nathI. briTiza jamAnAnI pahelAM ziraccheda, zULI ane bIjI keTalIka kara rIte matanI sajAne amala thatuM hatuM. aMgrejoe phAMsInI sajA dAkhala karI ane motanI sajAnI bIjI badhI prathA rada karI. ema mAnI levAmAM AvyuM ke phAMsInI sajAmAM kedI ochAmAM ochI yAtanA bhegave che; tenA paga nIcenuM pATiyuM sarakAvI levAthI kedI je pachaDATa anubhavIne laTakI . rahe che, tethI tenI Doka tUTI javAthI te tatkALa marI jAya che. paraMtu A badhI mAnyatAne samarthana nathI maLatuM. phAMsInI sajAthI lehI nathI reDAtuM ane kALA mukhavaTAnI aMdara chUpAeluM meM zI yAtanA bhegave che te joI zakAtuM nathI. kedIe zI yAtanA bhegavI, keTalA samaya sudhI bhegavI ane tene prANu kayAre ane kevI rIte game te koI kedI pAsethI ApaNe jANI zakIe nahIM. bIjA dezamAM motanI sajAnA amalanI vividha rIte che. Araba dezamAM ziracchedanI prathA paNa che ane gaLA sudhI khADAmAM dATIne, patthara mArIne mArI nAkhavAnI prathA paNa che. amerikAmAM keTalAMka rAjyamAM motanI sajA rada karavAmAM AvI che. je rAjyamAM motanI sajA che tyAM koI ThekANe baMdUkanI goLIo vaDe, koI ThekANe phAMsI vaDe, koI ThekANe vIjaLI vaDe te koI ThekANe gesa vaDe gUMgaLAvIne motanI sajA karavAmAM Ave che. gayA DisembaramAM eka muslIma sIdIne "mAnavatAnI rIte jherI Ijekazana ApIne motanI sajAne amala karavAmAM AvyuM. cAlI brukasa nAmanA gunegAre khUnane guno karyo hate. amerikAmAM paNa motanI sajA bhAgye ja apAya che. ApaNA dezamAM janmaTIpanI sajAne atha vIsa varSanI jela thAya che. temAMthI rajAnA divase ane sArI cAlacalagatanI kapAta bAda jatAM, 14 varSamAM janmaTIpano kedI chUTI jAya che. geDasenA bhAine choDavAmAM nahoto Avyo tyAre teNe keTane arajI karI chUTakAro meLavyA hatA. bukase 26 varSanA eka meTara mikenikanuM khUna karyuM hatuM. cha varSa sudhI te pitAnA bacAva mATe laDaye. amerikAmAM 1100 jeTalA khUnI motanI sajA nIce che ane dara varSe temAM ekaso vadhAro thAya che. adAlatamAM teo laData calAve che, tethI sajAne amala vilaMbamAM paDe che. bukasa badhe hArI game tyAre motanI sajAne amala kevI rIte karavo tenI tene pasaMdagI ApavAmAM AvI. teNe jherI IjekazananI pasaMdagI karI. amerikAnA itihAsamAM AvI pasaMdagI pahelI che. atyAra sudhI ema mAnavAmAM AvatuM hatuM ke vijaLInI khurasI kedIne tatkALa mArI nAkhe che, tethI te ochAmAM ochA samaya pIDA bhogave che. paraMtu bukasano kiraze batAve che ke jherI Ijekazana ApavAthI kedI tatkALa bezuddha thaIne kazI pIDA vinA thoDI ja vAramAM marI jAya che. Azare 2300 varSa pahelA grIka tattvajJAnI sokreTisane jherI vanaspatine rasa pIne AtmahatyA karavAnI sajA karavAmAM AvI hatI. tenA karatAM jherI Ijekazane vadhu "dayALu che. I. sa. 1890mAM vIjaLInI khurazI upaga zarU thayo hato. temAM kedIne besADIne bAMdhI rAkhavAmAM Ave che, ane hajAro volTanA dabANavALe vIjaLIne pravAha cAlu karavAmAM Ave che, jethI niSThANu banI gaela zarIra baLavA paNa lAge che. 1924mAM gesa cembaranI prathA dAkhala karavAmAM AvI. temAM ema mAnavAmAM AvyuM ke gesathI kedI takALa bezuddha thaI jevAthI tene pIDA thatI nathI. paraMtu jherI Ijekazana ApavAnA banAve vivAdanA keTalAka navA muddA ubhA karyA che. DokaTara tene umadA dhaMdhAmAM dadIne rogamukata karavA mATe Ijekazana Ape che. kedIne mArI nAkhavA mATe ijekazana ApavuM e tenA dhaMdhAnI nItimattAthI viruddha che. tethI amerikAmAM keTalAMka kaTaroe vAMdho uThA ye. che. vaLI, kedIne jherI iMjekazana ApavA kAyadA pramANe DokaTarane pharaja pADI zakAya nahi. tethI amerikana meDikala esosiezane pitAnA vAMdhAnA A naitika muddA raju karyA che. ' ahIM Ijekazana ApanAra DokaTaranI dalIla evI che ke ijekazana meM ApyuM nathI. e kharuM che ke teNe bAbITayureTanuM ijekazana taiyAra karI ApyuM hatuM. pahelAM bukasanA jamaNA hAthanI zirAmAM IjekazananI saI ane Tayuba besADI devAmAM AvyAM tene selAina, selyuzananA laTakatA zIzA sAthe joDI devAmAM AvI. A naLI sAthe vacce jherI ijekazananI 3 pIcakArIo joDI devAmAM AvI. A badhuM kAma te DokaTara ke narsa ja karI zake. DokaTarane e bacAva hoya ke Ijekazana teNe nahotuM ApyuM, te paNa te pite bukasanI hatyA karavAmAM madadagAra te khare ja ne ? " cAlI brukasane khATalA para suvaDAvIne tene tathA tenA hAthane khATalA sAthe bAMdhI levAmAM AvyA. te pachI tenA baMne hAthanI zirAmAM siriMja besADI devAmAM AvI. A badhI goThavaNI daradIne lohI athavA lUkojha selAIna ApavAmAM Ave che tenA jevI ja hatI. paraMtu vadhArAmAM jherI IjekazananuM joDANa hatuM. kedI mAtra potAnA hAthamAM besADela sei ane siriMja ja joI zake, bAkInuM badhuM bAjunA eraDAMmAM goThavavAmAM AvyuM hatuM. ardhA kalAka sudhI mAtra selAIna solyusana bukasanI zirAmAM caDAvavAmAM AvyuM. rAtanA 12 vAgyA pachI jherI ijekazananI traNa siriMjamAMthI pahelI siriMja selAIna selyusananA pravAhamAM sAmela karI devAmAM AvI. temAM be grAma bAbITayureTa soDIyama thIopenTala hatuM. zastrakriyA mATe daradIne bezuddha karavA mATe apAya tenA karatAM A mAtrA pAMca gaNI hatI. bIjA be ijekazananI jarUra na hatI, paraMtu niHzaMka mRtyunI khAtrI tarIke ApavAmAM AvyAM. bIju Ijekazana pAna kayureniyama bromAItuM hatuM, je zarIra Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 snAyuone niSkriya banAvI de che. ane tethI zvAsAcchavAsa baMdha karI de che. chellu IMjekazana poTeziyama kalArAiDanuM hatuM je hRdayane baMdha pADI de che. cha miniTamAM jIsane marI gaelA jAhera karavAmAM AvyA, tyAre peTeziyama klorAinA 2/3 bhAga hajI zIzImAM hatA. prabuddha jIvana A banAve amerikAmAM ane khIjA vicArazIla samAjomAM paNa ghaNI carcA jagAvI che. metanI sajAnA virAdhIone ane himAyatIone vAdavivAdanA navA muddA maLyA che, ane temAM DAkaTarI dhaMdho paNa saDAvAyA che. jelanA sattAvALAnA bacAva evA che ke injekazana DeAkaTare ApyuM.ja na hatu. teoe te mAtra vyavasthA tapAsI hatI. jo medatanI sajA pAmelI vyakita medavALI hoya, tenI prAcIna bhAratamAM hajArA vaSa pahelAM mAnava, kRSipradhAna saMskRtimAM jIvatA hatA. tyAre govaMza ene mATe AdhAra sta MbharUpa hatA. izvaranI racanA ja evI che ke jIvana upayogI tamAma cIjo gAya dvArA maLI rahe. poSaNa mATe sattvazIla ane ejasadAyI dUdha, khetI mATe baLada ane kudaratI khAtara tathA emAMthI pedA thatA anna vastrathI manuSya saraLa, sAttvika ane nItimaya jIvana gujAratA hatA. bhAratanA arthakAraNamAM gAvazanuM sthAna " kAntilAla verA gAyanA dUdha uparAMta chANa ane mUtramAM paNa ArogyanI dRdRSTae camatkArika guNA hovAne kAraNe, ane mAtA tulya ane avaSya mAnavAmAM AvI. A saMskRti hajAro varSa sudhI cAlI. paraMtu chellI ekAda sadIthI ApaNe pAzcimAtya dezonu adha-anukaraNa karIne yatredyoga-pradhAna, bhautikavAdI atha nIti apanAvI, jemAM ApaNI kRSi-pradhAna saMskRtinuM sthAna taddana gauNa khanI gayuM. navI athanItimAM audyogIkaraNane vega ApavA sRSTinA niyama viruddha pRthvIne dhamaroLIne enA peTALamAM arakhA varSathI jamA thayela khanija tela, kAlasA, dhAtu, jaLa vagere aMdhAdhUMdha rIte bahAra kADhavAthI pRthvInu samatulana paNa khAravAI gayuM che. tema ja tela (peTroliyama) tA have thADA ja dAyakAmAM pRthvImAMthI khatama thavAnI paristhiti nirmANa thaI che, je udyogo vagerenA mukhya AdhAra che. jaLanI sthiti paNa viSama thatI jAya che. AjanI kRtrima vya vasthA mAM, va pa aa ye luM jaLa jamI na mAM pAchuM javAne badale (Percolate thavAne badale) gaTaro dvArA samudramAM dhakelAI jAya che. jethI bhaviSyamAM pIvAnA pANInI paNa samasyA ubhI thavAne saMbhava che zirAo baraDa hoya, te A mRtyune hetu mAryAM jAya. Ama chatAM A audyogIkaraNathI amuka jarUratanA sAdhane sivAya duniyAne noMdhapAtra rIte maLyu che. zuM? mukhyatve mAjazAkhane ane meAtanA sAmAna bhayaMkara zo. A udyogA bhAMgI paDe teA pAzcimAtya dhaNA dezanuM arthataMtra ja bhAMgIne bhUkA thaI jAya ema che. A meAtanA sAmAnanu utpAdana ja ghaNA dezonI tA jIvAdorI banI gayu che ane e. motanA saudAgaro potAnA zo vecavA mATe eka rASTrane khIjA rASTra sAthe laDAvI mAravA tarIkhA ajamAvI rahyA che. uparAMta A udyogonA kArakhAnAmAMthI UDatA kemIkalsa, tela, kAlasA ane lAhanA jaththAbaMdha rajakaNA tathA dhUmADA avakAzamAM phelAtAM, manuSyanA jIvananA jenA upara mukhya tA. 1-6-83 sAnA amalano vyathAhIna meAtanI sajA game te rIte karavAmAM Ave paNa khUna ane motanI sajA vacce pharaka eTale ja che ke khUna khUnI mANusa gerakAyade kare che, tyAre mAtanI sajA sattAdhIzo kAyadesara kare che. baMne kissAmAM mANasanuM mRtyu nipajAvavAmAM te Ave ja che. tema chatAM jo mAtanI sajA rAkhavI ja hoya to tene amala evI rIte karavA joIe ke te jonArane trAsadAyaka na lAge ane sajA pAmanArane ochAmAM ochI pIDA thAya. jherI Injekazana vaDe kadAca kaI ja pIDA thatI nathI, kAraNake kadI tatkSaNa UMdhamAM paDe che. UMca tatkSaNa mezuddhimAM pheravAI jAya che ane bezuddhi tarata mRtyumAM pariName che. AdhAra che, e havA-prANavAyu dUSita ( jherI) ane che, kArakhAnAone jaMgI kacarA samudra ane nadImAM ThalavAtAM, pIvAnuM pANI paNa zuddha na rahetAM dUSita banyuM che, temaja kArakhAnAmAM pedA thatA kRtrima (rAsAyaNika) khAtara dvArA khetI thavAthI, emAM jIvAta utpanna thatAM enA upara chAMdra vAmAM AvatI jherI davAne kAraNe anAja paNa zuddha maLavuM muzkela banyuM che. vadhArAmAM A pradUSaNAne aTakAvanAra kudaratI vanasaMpatti ( vrukSeA )ne paNa lAkaDu khaLataNa meLavavA ADedhaDa nAza karIne kudaratI bacAvanI racanAnA paNu ApaNe khevakUphAipUrvakAsa karIe chIe. vRkSAnA nAza thatAM, varasAdathI jamInanuM dhovANa thAya che ane khetIne nukasAna pahoMce che temaja nadIomAM kAMpa jamA thatAM pUrathI tathA vRkSAnA abhAvathI varasAda che thatAM duSkALathI dezane pArAvAra nukasAna thAya che. tathA kRSi-pradhAna ApaNA dezamAM agAu paNa meTA udyogo hatA ja, je AjanI jema yAMtrika prakAranA nahIM, paraMtu mAnava-zakitathI cAlatA vindrata ane gRhaudyoga tathA grAmodyoga svarUpanA hatA, jethI e echAmAM ochI mUDImAM vadhAremAM vadhAre mANasAne rAjI ApI zakatA ane jIvana jarUratanI cIjone agrasthAna ApIne enu utpAdana thatu tathA samAna vahe'caNI e enuM lakSa rahetuM, jethI dareka vAparanArane e sastA bhAve maLI rahetu. kudaratI sa pattine paNa emAM ochAmAM oche. vyaya thatA ane A udyogo dvArA kAya prakAranuM pradUSaNa paNa thatuM nahIM. dAkhalA tarIke jIvanAvazyaka zuddha ghInA sauthI mATe gRhaudyoga ghara gharamAM cAlatA, jemAM mUDInu rekANu nahIvat thatuM ane utpAdana lAkheA TananuM thatu, jethI zrIma Mta garIba saune e sastA bhAve maLI rahetuM. uparAMta homa, havana, dizanAM akhaMDa dIvA vageremAM hajAro Tana zuddha ghI ja vaparAtu. Ama chatAM vadhatuM, enI paradezamAM nikAsa thatI. gAyanA dUdha, ghI, mAkhaNamAM ArAgyadAyI auSadhIya guNA rahelA hoi, leAkAnu Arogya paNa uttama prakAranuM rahetuM, Aje karoDA rUpiyAnA rAkANu chatAM, moTA kArakhAnAemAM vejITebala (kRtrima) ghInu utpAdana eTaluM ochuM thaI zake che ke je mAMgane pahoMcI vaLavA samatha nathI. kRSi utpAdana-zeraDImAMthI gALa banAvavAnA moTA udyoga gAmegAma cAlatA. enuM sastApaNuM tathA emAM rahela cUnAnA tattvane kAraNe zramika garIkhAne mATe e khUba AzIrvAda samAna hatA. ... r> Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-83 anya kRSi utpAdana-kapAsamAMthI sauthI medaTA ane samRddha kApaDa-vaNATanA udyoga cAlatA hatA. bhAratamAM dareka vyakita pUratA pramANamAM vastra paheratI ane vadhArAnuM kApaDa cIna, jApAna, raziyA, IMgleDa, AphrikA vagere dezomAM nikAsa thatuM, suMdaratA, TakAupaNuM tathA saratApaNAmAM e vizvamAM binaharIpha hatuM. DhAkAnI malamala ane amadAvAdanI kinakhAba mazara hatA. A badhA udyogo gAvaza ane kRSi AdhArita hatA. Aje mila udyogamAM karoDo rUpiyAnuM rokANa thavA chatAM, dezanI moTA bhAganI vasati adha-nagna hAlatamAM jIve che. A rIte vijJAna ane yAMtrika kArakhAnA dvArA prajAnu zANu ja thAya che. A sivAya pazu-uchera, camA~ udyoga, leha udyoga, vahANA anAvavAnA udyoga, vagere vagere moTA udyogo ApaNA dezamAM cAlatA ja hatA. paNa enI vizeSatA e hatI ke emAM kASThanuM zoSaNa thatuM na hatuM tema jazaktine AdhAre cAlatA hatA, jethI e samaye mekArIne prazna ja uddabhavato nahotA. prabuddha jIvana arvAcIna yatrAdyoga ane bhautikavAdanuM eka aniSTa pariNAma e paNa AvyuM ke vadhAre ne vadhAre kamANI karavA mATe sarakAra tathA vepArIe dvArA vividha prANIonI tathA gAya aLadanI katala karIne enA mAMsanI paNa nikAsa thavA lAgI, je pazudhana bhAratIya atha kAraNanI karoDarajju samAna che. paraMtu jo Ama ja cAle tetheDAM ja varSomAM dezamAM gAya-baLadanI eTalI achata sarjAya ke ene duSkALa paDavA jevI sthiti nirmAMNu thAya, je bhAratane kAI paNa soMgamAM paravaDe ema nathI. AjanI yaMtrodyoga-pradhAna atha racanAmAM paNa gAya (gAvaMza )nu sthAna nIcenA kAraNeAsara vizeSa mahatvanu pUravAra thAya che. (1) peTroliyamanI bhAre achatanI avejamAM, gAya-baLada vagere pazuonA chANamAMthI maLatA mithuna-gesa ane emAMthI utpanna thatI urjA', kArakhAnA tathA vAhano calAvavA mATe eka moTA ane anivAya' vikalpa ane che. (2) gAmegAma gAkhara gaeNsa - plAnTa banAvIne, mithenagesa dvArA rasAI banI zake tathA khattI jalAvI zakAya. eka sa'zodhana mujaba bhAratamAM dara traNa kuTu'khe eka kuMTuMba, gembaranA chANA khALIne rasAI kare che. A rIte kiMmatI khAtarane nAza thAya che. ene badale e(gAkhara)mAMthI jo mithuna- gesa kADhI laI enAthI rasAi banAvavAmAM Ave te 2,71,00,000 (be karoDa ekAtera lAkha) kuTuMbane e gesa pUrA pADI zakAya ane gesa nIkaLatA AkI je ace ene upayoga khAtara tarIke thaI zake. uparAMta baLataNa mATe vRkSAne moTA pramANamAM nAza karavAmAM Ave che, ene paNa sArA pramANamAM khacAva thAya, jethI havAnA pradUSaNa upara paNa niyaMtraNa thAya. (3) rAsAyaNika khAtarane badale pazunA gAmbaramAMthI banatA kudaratI khAtarathI zuddha ane sAttvika anna pedA karI zakAya. gobaranuM sendriya khAtara, khetaramAM jamInanI varA zaktine satata jALavI rAkhe che, jethI (gAyanA) gobaramAM lakSmInA vAsa che' ema kahI ApaNA pUrvAcAryAMe ene ucca sthAna ApeluM che. rAsAyaNika khAtarathI jamInane nukasAna pahoMce che ane thADA varSoM bAda enI phaLadrupatA ghaTe che. rAsAyaNika khAtara karatAM' gobaranuM khAtara dhRNuM sastuM paDe che. rAsAyaNika khAtaravALI jamInane pANI paNa 27 vadhAre joie che. jyAre gokharanA khAtaravALI jamInane ghaNA ochA pANIthI cAlI zake che. gAyanA chANa ane mUtramAM vizeSa prakAranA tattvo che, jethI enA khAtaravALI jamInamAM kITANu paDatA nathI. mAnava cikitsAmAM paNa gau-mUtra dhaNuM upayogI che. kAlerA, jalAdara, meleriyA vagere rAgene e maTADe che. (4) yodyoganA AjanA jamAnAmAM paNa bhAratamAM 90 TakA khetI aLada dArA ja thAya che. TrekaTara ApaNA dezanI paristhitimAM paravaDe ema ja nathI. vaLI TrekaTara mATe peTrAliyama joie che, jenI bhAre achata che ane khUba moMghu che. ene vAravAra ripera karavu paDe che, jyAre baLada phakata eNe ja pedA kareluM ghAsa khAI, haravakhta kAma Ape che. vadhArAmAM gobararUpI kiMmatI khAtara Ape che. (5) parivahananu moTuM sAdhana, ApaNA dezamAM khaLa gADu' che, je relve ane Traka karatAM paNa moTA pramANamAM yAtAyatanuM kAma kare che. dezabharanA pAvara hAusamAMthI maLatI vIjaLI-zakita karatAM paNu, baLada dvArA maLatI bhAravahana zakti (horse power) vadhAre che. dezanI dADha karoDa uparAMta khelagADI, kAcA rastAo upara kheta-pedAzaneTa sAmAna heraphera karavAmAM mahattvanA bhAga bhajave che. (6) gAyanuM dUdha Arogya mATe, tamAma dUdhamAM uttama che. pradUSaNanA AjanA yugamAM kathaLatA jatA mAnava svAsthya rakSaNa karavAnI, gAyanA dUdha, ghI, mAkhaNamAM kSamatA che.. gAyanuM dUdha satvazIla, supAcya, AjadAyI tathA rAgAnA pratikAra karanAra aneka guNeAvALuM, amRta tulya che, jethI e saMpUrNa khArAkanu sthAna dharAve che. e kAraNe duniyAnA meTA bhAganA dezAmAM gAyanuM ja dUdha vaparAya che. resanA gheADAone paNa gAyanu dUdha ApavAmAM Ave che. (7) dezanA atha ta tramAM gAva zA kALeA AjanI sthitimAM paNa, 16,000 karoDa rUpiyAnA che; dUdha utpAdananI kiMmata vArSika za. 6000 karoDa, aLada dvArA maLatI urjA zakitanI ki Mmata 5000 karoDa, gobaramAMthI maLatA khAtaranI kiMmata 3000 karoDa tathA gobaramAMthI maLatA gesanI ki'mata 2000 karoDa. Ama chatAM ApaNI kamanasabI che ke AvI mahAna rASTrIya sa patti(gAvaza)nI ApaNA dezamAM ADedhaDa katala thai rahI che. gAvazanA rakSaNa, poSaNa ane saMvardhana mATe sakriya ane racanAtmaka kadama uThAvavAmAM Ave te ja A kAya saphaLa thaI zake. A mATe evuM Ayojana thAya ? muMbaI jevA zaheramAM, jyAM hajArA dolatamada gaeNpremIo, golakatA vase che.. temAMthI kRta 100 sajjatA AgaLa AvIne govaMzane bacAvavA mATenA prejekaTamAM za. eka eka lAkha Ape, te eka karoDa rUpiyA thAya. AvA prakAranuM kAya karatI seMkaDA saMsthAe paNa mukhamAM ane dezamAM che. te ekathI pAMca lAkha rUpiyA paNa ApI zake. A mATe krama ApanArane rUrala DevalapamenTa skrIma' mujaba inkama TeksamAM 100 TakA mAphI maLI zake. A rakamamAMthI dezamAM 5-6 pradezamAM, jevA ke gujarAta, mahArASTra, rAjasthAna, AMdhra, tAmIlanADu vagere TUMkANe A mATenA namUnedAra, projekaTa (gaiAsadana), gobara gesa plAnTa tathA TenarI (carmAMdyoga) sahitanA UbhA karI zakAya, jemAM UMcI olAdanI gAyAnuM uttama sAMdra dvArA saMvardhana karI, dUdhanu utpAdana sArA pramANamAM vadhArI zakAya. gesa-plAnTa dvArA 7 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 gesa, ujA' tathA kudaratI seMdriya khAtara utpanna karI zakAya tathA cadyoga dvArA mRta pazuonA avazeSo cAmaDA, hADakAM, carakhI vagerene paNa saMpUrNa' upayoga karI zakAya. prabhu jIvana te uparAMta dharaDA, azakata gAya-baLadane paNa A geAsadanAmAM cArApANI ApIne nibhAvI zakAya. kAraNa ke paNa chANa-mUtra dvArA gesa, ujA tathA kiMmatI khAtara ApatA hAi binaupayogI te nathI ja. fi krame krame AvI yojanA dezabharamAM vikasAvI zakAya, ke je ApaNA pUrvajoe dIdhadraSTipUrvaka gAmegAma gozALA- pAMjarApoLA dvArA UbhI karI hatI. paraMtu ApaNe svAthavaza e tarapha dukSa karatA. Aje e vyavasthA tUTI jatAM gAvazanI khakAma katala thaI rahI che. hava e jUnI vyavasthA ApaNe navA svarUpe ane Adhunika khe krIthI cAlu karavI paDaze, teA ja gAvaza khacaro ane deza paNa bacaze. A mATenuM saparka sthAna H akhila bhArata kRSi gosevA saMdha. bhAratIya vidyAbhavana, ceopATI, mubaI cha. phonaH 366713 che. maraghIo pratye mANasanI krUratA mULa aMgrejI- liliyana mesAna anuvAdaka - zAradAmana bAbubhAi zAhu tamane IMDA khAvAnA zokha che ? emAMthI banatI khIjI vAnagIo tamane game che? tamArA DAInIMga Tebala para AvatAM iMDAnuM utpAdana kaI rIte thAya che tenI tamane jANu che? evI jANa na hoya teA te jANavA jevu che. cAlIseka varSo pahelAM te maraghIe ramatI kUdatI, jamIna khAtaratI, tAjI havA ane sUrya'prakAza meLavatI potAnu kudaratI jIvana jIvatI hatI. jamInamAM te potAnA paga vaDe khADA khAdatI, nAnA nAnA jIvajaMtuonuM bhakSaNa karI vAtAvaraNane cokhkhuM rAkhatI, ane mukata rIte haratI pharatI ane potAne DhALa Ave tyAre svAbhAvika rIte IMDA mUkatI, para Mtu have e visA gayA. IMDA utpanna karavAnI rItamAM Aje ghaNA badhA phera pAyA che. yu. ke. nA saMkhyAbaMdha pAlaTrI phrAmamAM 90 TakA jeTalI maraghIne ilekaTrIka pIMjarAmAM pUravAmAM Ave che. A pIMjarAmAM teo yanIya dazAmAM jIve che. taddana sAMkaDAM evAM saMkhyAbaMdha pIMjarAmAM dasa hajAra jeTalI maraghIone pUravAmAM Ave che. pIMjaruM' sAMkaDu hovAthI te chUTathI harIkrI zakatI nathI. tadna sAMkaDAM evAM A pIMjarAmAM cAra cAranI sakhyAmAM temane pUrI rAkhavAmAM Ave che. A rIte kadI banelI maraghIo chUTathI pIMchA kheravI zakatI nathI, pAMkhA DAvI zakatI nathI, temane kudaratI havA prakAza maLatAM nathI. temaja te AsAnIthI khesI zakatI nathI. pIMjaru khUba sAMkaDuM hovAthI maraghInAM zarIra eka bIjA sAthe ghasAya che ane kArDavAra emAMthI ujharaDA paDe che ane leAhI nIkaLe che. maraghIonA khArAkanA vicAra karIe tA dareka pIMjarAmAM paTA joDavAmAM Ave che ane enA para rasAyaNu mizrita khArAka ApavAmAM Ave che, jethI maraghI akudaratI rIte moTAM ane sakhyAmAM jhAjhAM IMDA mUkI zake ane mANasane nANAMkIya lAbha thAya. polaTrI phAmanI divAla para sa`khyAbaMdha ilekTrIka pIMjarA rAkhavAmAM Ave che. A pIjarAmAM maraghIone dhakelavAmAM Ave che. temanA bahAra dekhAtAM DAkAM atyaMta yAjanaka che. dRzya UbhuM kare nANAMkIya lAbhamAM paDelA mANasa eTaluM bhUlI jAya che ke che. 8 tA. 1-9-83 A maraghIo potAne thatI vedanA paratve sabhAna che. te paNa ApaNI jema hADamAMsanuM baneluM kudaratanuM sarjana che. temanAmAM paNa lAgaNI jevu' tattva che. maraghIone IMDA mUkavAnA kALa lagabhaga traNaso divasAna hoya che. A kALa vItyA bAda kAI nakAmI vastune pheMkI devAmAM Ave tema temane haDaselI mUkavAmAM Ave che. AvI rIte sakhata adhanavALI ane trAsajanaka jiM dagI gujAravAne lIdhe maraghIo zArIrika rIte khehAla thaI gaI hoya che. AvI rIte akudaratI ane pharajiyAta IMDA mUkavAne lIdhe te thAkI gaI hoya che. kudaratI rIte temane kAi kasarata na maLavAne lIdhe te pakSAdhAtane bhoga bane che, temanuM mAthuM dhrUje che ane te sAva ja nirbaLa banI gaI hoya che. A bAbatamAM ApaNe zuka na karI zakIe ? prANIo pratyenI mANasanI ATale hada sudhInI krUratA pratye ApaNe zu. avAja na UMDhAvI zakIe? A bAbatamAM sarakAra kaMi kare ane AvI krUratAne aTakAve evA avAja ApaNe jarUra U~ThAvI zakIe. mUMgA prANIo ApaNA mitrA che. temanA pratye AcaravAmAM AvatI krUratAne aTakAvavA ApaNe draDha nizcaya karIe te A dizAmAM jarUra sudhAro thAya. jAgRta satanAM anAsakata vAtsalyanI jhAMkhI saMta parama hitakArI le. manu paMDita. prakA. jIvanasmRti svAdhyAya ma Mdira, 17, vasaMta nagara, bheravanAtha mAga, maNinagara, amadAvAda 380008. prathama AvRtti, mA, 1983. pRSTha 128. kiMmata rUA. 6-00 satata, pratikSaNa jAgRti ane ene anurUpa jAgRta jIvana e sa Mtanu Agavu lakSaNa che. dhama' ane adhyAtma, gahana tattvajJAna ane upadezathI satanA jIvananuM prazAzIla parimANu jANI zakAya, jyAre ucca tattvajJAnane sAdhu jIvananI yaMtravat kaDDAra zistane khale vAtsalya ane premAcaraNanA mAdhyama dvArA sahajabhAve AtmasAt karatAM, khullI kitAba jevA emanA samagra jIvanane, emanA jIvananA prasaMgo dvArA yathAyAgya pAmI zakAya. zrI manupaMDita munizrI satakhAlajInA a MtevAsI hatA. eTale emane najIkathI jANavAnA hAvA emane maLyA hoya e svAbhAvika che. sAkSI evA lekhake munizrI satabAlajInA jIvananA prasaMge dvArA emanA vyaktitvanA ApaNane jIvata sparza karAvyA che. saraLa bhASA ane nirADa MbarI zailIthI emaNe AlekhelAM prasaMgo sahaja siddha anyA che. pU. vinAbAjI ane munizrI satabAlajInuM pratyakSa milana thayuM na hatuM. para Mtu banne eka bIjAnA hRdayathI nikaTa hatA. vinAkhAjIe bhUdAnano kAryakrama deza samakSa mUkayeryA tyAre munizrIe gujarAtanI bhUdAna samitine pote jyAM cAturmAMsa hatA. tyAM notarI. gujarAtanA bhUdAna lakSyAMka nakakI thaye.. peAtAnA prayogakSetranA cAra tAlukA, vIramagAma, sANuM, dhoLakA ane dhaMdhukA tAlukAnA sa'kalpa paNa tyAM nakakI thayA cAturmAsa bAra bhUdAnane prazna mukhya banAvI pote saurASTramAM gayA. nirdhArita samayamAM jAhera thayele lakSyAMka pUrA na thAya tA saMtanI sAkSIe thayelA sakalpa tUTe. eTale e sa'kalpanI puti'mAM emaNe upavAsa karavAnu... jAhera karyuM, ane e lakSyAMka pUrA thayA. vaidyanAthadhAmamAM vinAbAjI para paMDAoe humalA karyAM tyAre devAne sthApita hitamAMthI bacAve' evuM nivedana eka dhama' puruSane chAje e rIte emaNe karyu. dezabharamAM Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6- - prabuddha jIvana 29 gAmaDAMomAM hAiskUlanI sthApanA mATe saphaLa prayatno karyA. chAtrAlayanI kAmagIrI vaLI Arthika vikAsa sAdhavAnI dRSTie gAmaDAmAM vasatAM pannAlAla ra. zAha ujaLiyAta vargo zahera bhaNI doTa mUkI. abhyAsanA ucca keLavaNInI suvidhA pUrI pADatAM chAtrAlayamAM dAkhala mAdhyamane kAraNe paNa gujarAtamAMthI muMbaI abhAsa mATe thavA mATe vidyAthIonI AvelI arajIo para vicAraNA AvatA vidyArthIone pravAha kSINa thato jAya che. vaLI, karavA eka saMsthAnI vyavasthApaka samitinI sabhAmAM amuka zikSita bekAranI samasyAne kAraNe paNa keLavaNI taraphane TakAthI ochA guNa meLavanAra vidyArthIne praveza Apa jhoka ane mamatva ochA thatA jAya che. AvA badhA kAraNosara ke kema e prazna vicAraNA heThaLa hatuM. A prazna nItiviSayaka chAtrAlayamAM praveza meLavavAnI AvazyakatA, chellAM traNeka dAyakAno anubhava karatAM, uttarottara ghaTatI jAya che. najare na | (Policy) che. emAM bAMdhachoDa thaI zake nahIM. abhyAsamAM caDe e rIte AvI paristhitinuM nirmANa chellAM keTalAMka nibaLA hoya evA vidyAthIone dAkhala karavAthI teo varSothI thaI rahyuM che. , abhyAsa pUro karI zake nahIM. enI pAchaLa thato kharca A saMjogomAM chAtrAlayamAM praveza ApavA mATe : ethI eLe jAya. * zALA kakSAnA ke ucca abhyAsa mATe rahevA-jamavAnI cakakasa TakAthI, dA. ta. 60% thI ochA guNa meLava nArane, chAtrAlaya bhale khAlI rahe, paraMtu praveza ne ja Apa ane anya suvidhA pUrI pADatAM chAtrAlaye chellAM sAta A dAyakAmAM sthapAyA che. e arasAmAM keLavaNIne vyApaka evuM valaNa apanAvavAnuM. praveza ApavAnI bAbata nIti viSayaka gaNavAnI ane ene pratiSThAnA bhUtanuM vaLagaNa lagApracAra karavo jarUrI hatuM. e samaye zALAo ane DavAmAM keTaluM aucitya che e eka prazna che. mArI mahAzALAo (Colleges) mukhya zaheromAM ja hatI. daSTie praveza ApavA mATenA mApadaMDa tarIke ene eTale nAnA kendro ane gAmaDAonA vidyAthI evI upayoga tyAM sudhI ja thaI zake, jyAM sudhI upalabdha keLavaNIthI vaMcita rahe. A paristhitinA ukelarUpe kSamatA karatAM arajIo vadhAre hoya. upalabdha jyAM zALAo ke mahAzALAo sthapAI hoya tevA kSamatAM karatAM arajIo - ochI hoya te chAtrAzaheromAM chAtrAlayanI sthApanA karavAmAM AvI. AvA -laya khAlI rAkhavAno vahIvaTakartAone koI adhikAra nathI. cogya dizAnA ane samayasaranA pagalAMthI vidyAthIonI je chAtrAlayamAM 70% thI nIce guNa meLavanArane agAu praveza eLe jatI kArakidInI samasyAno ukela AvyA. chAtrAlayamAM maLato na hato tyAM Aje 500 mArkasa meLavanArane praveza jamavA-rahevAnI suvidhA sAthe zALA - mahAzALAonI maLe evI sthiti che. je chAtrAlaya sAthe huM saMkaLAyela chuM phI ane abhyAsakramanA pustaka ApavAnI paNa jogavAI tyAM vicAra vinimaya bAda A rIte nirNaya levAya che. ''karavAmAM AvI. A badhAnA maLamAM eka bhAvanA mahattvano prazna AvatA dAyakAomAM chAtrAlayanI kAmahatI: "sagavaDanA abhAve samAjane eka paNa vidyAthI gIrIne che. dAkhala thavA mATe AvatI arajIonuM pramANa Adhunika keLavaNIthI vaMcita na rahevo joIe.' e vakhate chAtrAlayamAM praveza mATe guNavattAnuM dhoraNa mukhya na hatuM uttarottara ghaTatuM jAya te badalAtA saMjogomAM enI kAmagIrI ane vidyArthIone praveza maLavAthI, emanI kArakirdI zuM hoI zake e bAbata vyavasthApakoe vicAravAnI khAsa * ujjavaLa banI. jarUra che. mArA vatananA jillAmAM zALAnA vidyAthIo - keLavaNIne pracAra va ane chAtrAlayamAM rahIne mATe nava vidyAthIgRho hatA. e paikI eka vidyArthIgRha, - abhyAsa karanAra vidyAthIe jIvanamAM AgaLa vadhyA-vadhI alabatta judA kAraNosara, bahene mATenA chAtrAlaya- zakyA. e joIne paNa gAmaDAMmAM vasatAM mA-Apa ane vAlI- tarIke enuM rUpAMtara karyuM. A ve nirNaya karatAM pahelAM ene paNa Adhunika zikSaNa tarapha jhoka vaye. pariNAme vyavasthApakane Dara hato ke vidyArthinIo AgaLa Avaze ke (chAtrAlayonI kSamatAthI paNa vizeSa arajIo praveza mATe kema ? evA chAtrAlayanA eka TrasTI sAthenI vAtamAM meM mAruM AvavA lAgI. emAM praveza kone Apa ane kone nahIM anumAna jaNAvyuM hatuM ke arajI nAmaMjUra karavI paDe e prazna ubho thaye. AvA saMjogomAM lAgavaganA kAraNe evI paristhiti sajAze. hakIkate ema ja banyuM. AvA nava keIne haka jhaTavAI jAya. evuM na bane eTale A praznanA chAtrAlaye (have ATha) paikI haja traNa chAtrAlayanuM kanyA nirAkaraNa mATe vidyAthIone guNavattAnA dhoraNe dAkhala chAtrAlayamAM rUpAMtara thaI zake. koleja kakSAnA jillAnA mukhya mathakanA chAtrAlaye paNa mArA A dRSTibiMdu aMge vicAraNA karavAnuM vidyAthIgRhanA vahIvaTakartAoe vicAryuM hoya e banavAjoga che. tatkAlIna paristhitimAM e vyAjabI paNa bAda kanyA chAtrAlayamAM rUpAMtara karyuM che. samAjanA ardhA aMganI keLavaNI viSayaka jarUriyAta tarapha A mAtra hatuM. vidyAthIonA samAvezanI kSamatA karatAM vizeSa arajIo aMgUlinirdeza che. AvavAthI guNavattAnA dhoraNe mAtra tejasvI vidyAthIone ja praveza maLate thaye. eTale parIkSAnA pariNAmo paNa ucca abhyAsa mATe moTA zaheranA chAtrAlayamAM haju vizeSa sArAM AvatA thayA. A kAraNathI ane vagane sthAna dAkhala thavA mATenI arajIone abhAva jaNAze nahIM. paraMtu, evI paristhitinuM nirmANa thAya evA spaSTa edhANa to che ja, na rahevAthI--samAjamAM AvA chAtrAlayonI pratiSThA paNa eTale keLavaNInI koI paNa zAkhAmAM snAtaka kakSA sudhI ja baMdhANI. arajIonuM pramANa satata vizeSa thavAthI. AvA chAtrAlayanA jAgRta saMcAlakee vidyAthIgRhonuM vistaraNa praveza ApavAnI nItine badale snAtaka pachInA abhyAsakrame, ane rAjyanI judI judI yunivarsiTInA kendromAM zAkhA vyavasAyalakSI TUMkA abhyAsakrame, cArTarDa ekAunTanTasa ema. vidyAthIgRhe ke kolejanA vidyArthIo mATe navA chAtrAlaya bI. e. Adi abhyAsa karavA IcchA dharAvanAra vidyAthIone paNa sthapAyA. samAveza karavAnI daSTi vyavasthApakoe rAkhavI paDaze. eka ja * keLavaNInA vyApaka pracAra mATe rAjya ane kendra sarakAra zaheramAM eka ja saMrathAnA ekathI vadhu vidyAthIgRha hoya tyAM paNa jAgrata hatI. eTale AjhAdI bAda ghaNI navI ekAda vidyAthIgRhane bahenonI sagavaDatA mATe khulluM mUkavAnuM yunivarsiTIo ane sarakArI kolejo astitvamAM AvI. vicAravuM paDaze, athavA A mATe samAjanA judI judI e ja rIte sAmAjika stare jIgRta, kalpanAzIla ane """* saMsthAonA- saMcAlana heThaLanA vidhAthIgRho vacce saMkalana gatizIla agraNIoe nAnAM nAnA zaheromAM kolejanI ane '= "kasIdhI vyavasthA vicAravI paDe. e samaya bahu dUra nathI. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 09 30 pustaka meLA cha maNalAla cI. zAhu prabuddha jIvana vAMcavAnI Teva ane ruci keLavye keLavAya che. badhA ja mAsAne vAMcavAmAM rasa na paDe. kAkanu tA tarata mAthuM dukhavA Ave, teA kAIka evA paNa hoI zake ke je saLaMga khAra-cauda kalAka vAMcyA pachI jANe navI tAjhagI anubhavatA hoya tema prasanna ane praphullita dekhAya. prajA tarIke dunicAmAM nAve ane svIDananA leAkeA sauthI vadhu vAMce che. (je * TI. vI.nA Agamana pachI enuM pramANa ghaNu ghaTayuM che), kAraNa ke uttara dhruvanI najIka AvelA e dezAmAM traNa-cAra mahinAnI saLaMga rAtri hoya che. eka jamAnA evela hatA ke jyAre chApuM vAMcavuM hoya te mANusa vAcanAlayamAM jAya. Aje have pADAzInuM chApuM laIne vAMcavAnu paNa mANasane gamatuM nathI. pAtAnu chApuM pAMte vAMcavAnI prathA have khUba pracalita thaI gaI che. chApAM ane cApAniyAMnI jema putakAnI bAbatamAM hajI eTaluM parivarta'na Avyu' nathI. pustakAlaya ke mitrA pAsethI pustaka meLavIne vAMcavAnI prathA hajI ThIka ThIka pramANamAM che. paraMtu tene lIdhe mANasa kayAreka sArAM puratAthI vAMcita rahI jAya che. potAne managamatAM pustaka vAMcavA mATe gharamAM vasAvavAM e saskArI mANasanuM lakSaNa che. duniyAmAM prati varSa' lAkhA puratA pragaTa thAya che, phakata gujarAtI bhASAMnA vicAra karIe to dara varSe sarerAza nAnA--meTA pAMcaseAthI vadhu pustaka prakAzita thAya che. pustakAnI duniyA eTale ke jANe mahAsAgara. taratAM taratAM ene pAra karavAnuM zakaya nathI. eTale ke mANase potAnI paMsa dagInI maryAdita rekhA dorI levI joie. keTalAka vAcakA UMTa ke bakarI jevA (UMTa mele AkaDA, khakarI mele kAMkarA) hoya che; je hAthamAM AvyuM te badhuM ja vAMcI jatA hAya che. emAM viveka hotA nathI. mAtra samaya pasAra karavAnI vRtti hoya che. eTale vAMcelAnu vismaraNa paNa jhaDapathI thAya che. keTalAka vAcakA gAya jevA hoya che. gAya jema sUMghIne yogya ane pathya hoya teTaluM ja khAya che, tema AvA vAcA potAnA vAMcana mATe maryAdita saMkhyAmAM viSaya ane graMthe pasaMda karI le che ane tenu jhINavaTathI vAcana kare che. ethI emane rasAnaMdanAM anubhava sAthe jJAna saMskAranI prApti paNa thAya che. keTalAka mANasA evA sArA pArakhu hoya che ke kANe keTalu vAMcyuM ane pacAvyuM che tenA aMdAja temanA caherA uparathI kADhI le che. pustakavikretA, graMthapAla, pustakameLAnA AyeAjakA vagere lekhaka ` ane vAcaka vacce setu samAna banI rahe che. temAM paNa pustakameLAnA Ayojakonu kAya virata pariNAma lAvanAruM hoya che. kAi pustakameLAnI mulAkAta ApaNe laie tyAre joyAM ke jANyAM na hoya tevAM keTalAMye ApaNAM rasanAM pustakAnI ApaNane jANa thAya che. tA. 16-83 moTA hoya che. vaLI, nabaLI ane niratha ka kRtimAM aTavAI jatAM bacI javAya che. keTalIka vakhata kAI viSayamAM ApaNI apekSA karatAM vadhu caDhiyAtu' pustaka AvA meLAmAMthI ApaNane sAMpaDe che, je keTalAMka uttama pustakA keTalIka maryAdAne kAraNe enA cogya vAcako sudhI pahoMcyAM nathI hotAM tevAM pustako AvA meLA dvArA pahoMce che. meLAmAM pasaMdagIne avakAza ghaNA devatAM temAM avakAza vizva-pustakameLAnu prati varSa AMtararASTrIya dhoraNe duniyAnA judA judA zaherAmAM AyeAjana thAya che. paraMtu ApaNI gujarAtI bhASAnI jema duniyAnI ghaNI bhASAone haju temAM pratinidhitva sAMpaDayuM nathI. bhAratamAM nezanala muka TrasTa taraphathI prati varSa meTA pAyA upara pustakameLAnu Ayojana thAya che. temAM gujarAtI bhASAnAM pustakA paNa hAya che. gujarAtI adhyApakAnu sa Mmelana'. RtihAsa pariSada vagerenAM saMmelanamAM pustaka-pradarzana yojAya che. ekasaDa', mekamilana jevI moTI kaMpanIothI mAMDIne nAnA nAnA prakAzako potAnAM pustakAnu' vakhatAvakhata pradarzana yoje che. A dizAmAM lekamilApa TrasTanI kAmagIrI paNa dhaNI prazasya che. enA vyavasthApaka-- TrasTI zrI mahendra meghANI uttama pustakAnA sAcA rasiyA ane pustaka pracAra mATenA sAcA mizanarI che. vaLI emanI pAse vyavahAru dRSTi ane AyeAjananI kuneha che. vAyakAne ochI kiMmate uttama pustakA kevI rIte sAMpaDe te mATe temaNe vividha yAjanAe karelI che, bhAratamAM vividha sthaLe pustakameLAnu saphaLa AyeAjana karI gujarAtI vAkAnI rasavRttine sateja karavAnu mUlyavAna kAya temaNe yu" che. have temaNe gujarAtI pustaka meLAne videzAmAM laI javAnI yojanA ghaDI che, amerikA ane keneDA, IMgleMDa ane yuropa tathA esTreliyA, phIjI ane nyujhIlenDanA zaherAmAM teA gujarAtI pustakAnu prakzana AraMbhamAM nAnA pAyA para AjavAnA che. videzAmAM gujarAtI kuTu kheAmAMthI gujarAtI bhASA dhasAtI cAlI che. AvI ceAjanA dvArA tene navuM baLa maLI zake. zrI mahendra medhANIne temanA A AyeAjanamAM ghaNI sArI saphaLatA maLe evI ApaNI zubhecchA ! [zrI mahendra medhANI A varSe julAI-ogasTamAM amerikA ane keneDAmAM, sapTembara-okaTobaramAM briTana ane yuropamAM tathA navembaramAM phIjI, nyujhIlenDa ane osTreliyAmAM pustaka pradarzana yojaze. jemane A pravRttimAM rasa hoya ane jemanAM sagAMsabadhIe ke mitra te te dezamAM hoya, tenAM saranAmAM lekamilApa TrasTa, pA. kheta. 23 (saradAranagara), bhAvanagara e saranAme zrI mahendra meghANIne jaNAvavA temane vinaMtI.] sAbhAra svIkAra hanAnI samasyA: le. bhogIlAla gAMdhI, prakA, vizvamAnava sa`skAra zikSaNa TrasTa, vAdarA. kI'mata rUA. 32-00, ekayuprezaranI tAlIma mATenA vargo: trIjI kheMca zrI muMbaI jaina yuvaka sadha-premaLa jyeAti dvArA je, ekayuprezaranA klAsa calAvavAmAM Ave che tenI bIjI meca purI thAya che. trIjI meca julAInA prathama saptAhemAM zarU karavAmAM Avaze. tAlIma levAmAM jemane rasa hoya te jUnanI Akhara tArIkha sudhImAM nAma nadhAve tyArabAda navA nAmeA noMdhavAmAM Avaze nahi tenI noMdha levA vinaMti. nIrUbahena esa. zAhu sayejaka, premaLa jyoti. cImanalAla je. zAha ke pI. zAhu strIo, mubai jaina yuvaka saMdha [F mAlika : zrI muMbai jaina yuvaka saba, mudraka ane prakAzaka zrI cImanavAsa tAbha je. grA. prakAzana sthaLa : 38pa, saradara vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. 2. na. 350296 : sudraNusthAna :- TrenDa minTa, jagannAtha zora roDha roDa, giragAma, mubai 4 mana : 35683ra Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By/South 54 licence No. : 37 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa : 45 aMka: 4 muMbaI, tA. 16-6-83 vArSika lavAjama rUA. 20 paradeza mATe ziliMga 60 muMbaI jaina yuvaka saMdhanuM mukhapatra : pAkSika chUTaka nakala rU. 1-00 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha e bhA rata nuM a 5 mA na che. ja vADIlAla DagalI [asatyanA prayogo nAmano mAro lekha A aMka mATe lakhyuM hatuM te prathama pAne na chApatAM chelle pAne chAkhe che. e lekha lakhAyA pachI agatyanA evA ja eka bIjA prakAranA samAcAra chApAomAM camakayA. amerikana patrakAra simara haze" pitAnA pustakamAM evo nirAdhAra AkSepa karyo che ke zrI morArajIbhAI desAIe amerikI jAsUsakhAtA sI. AI. e. nA ejanTa tarIke baMgalA dezanA yuddha vakhate kArya karyuM hatuM. mukata lekazAhI ane akhabArI svAtaMtrayane keTalI hada sudhI dupayoga thaI zake tene A eka namUno che. pitAnI samRddhi ane pitAnA arthataMtrane TakAvI rAkhavA tathA duniyAmAM potAnuM rAjakIya 'varcasva jamAvavA ke TakAvI rAkhavA amerikAnA rAjadArI purUSa sI. Ai. e. dvArA kevI kevI gaMdI rAjaramata ramatA hoya che, ane nAnA nAnA avikasita dezamAM puSkaLa nANuM verI, netAone DI kevI rIte kalaha ane sa dhaSa ubho karI sarakArane uthalAvI pADavAnI pravRtti karatA hoya che te jANItuM che. keTalIka vAra pote ApelI lAlacane vaza na thanAra netAo sAme kevAM kevAM jUThAM, ApAtmaka lakhANe pragaTa karI karAvI vyakitanA cAritryanuM khaMDana irAdApUrvaka rAjakIya hetuthI karAtuM hoya che te paNuM jANItuM che. nikasana-kisiMjaranA samayamAM A pravRtti bahu joradAra rIte cAlI hatI. paraMtu ate nikasanane pitAne kevI kharAba rIte sattA choDavI paDI hatI te paNa ApaNe jANIe chIe. simara haze je AkSepe zrI morArajIbhAI vize karyA che tenA jabarA pratyAghAte duniyAmAM paDayA che; te mATe paNa 'uhApoha thayo che. e vize lekha lakhI ApavA mATe meM mArA parama mitra zrI vADIlAla DagalIne vinaMtI karI. ene emaNe "tarata svIkAra karyo ane A lekha lakhI Ape te mATe emane AbhArI chuM.--taMtrI] morArajIbhAI zrImatI gAMdhInI sarakAranA sabhya na hatA. trIjI jUne savAranAM vatamAna AvyAM ane 1969 mAM jyAre zrImatI gAMdhIe nANA khAtuM zrI bhAratanI prajAe eka AMcako anubhavyuM. suprasiddha gAMdhIvAdI morArajIbhAI pAsethI laI lIdhuM tyAre temaNe bhUtapUrva vaDA pradhAna ane eka sanmAnita rASTranA netA sarakAramAMthI rAjInAmuM ApI dIdhuM hatuM. zrI hezane zrI morArajI desAIne amerikana patrakAra samUra haze" amerikana jyAre ema jaNAvavAmAM AvyuM ke desAI e eka bahu sarakAranI jAsUsI saMsthA sI. AI. e.nA ejanTa tarIke pracalita aTaka che eTale temanAmAM tethI gerasamaja thaI "jAhera karyA. zrI haze "dha prAIsa opha pAvara" nAmanuM hoya. pahelA praznanA javAbamAM emaNe ADakatarI rIte bhUla pustaka lakhyuM che te thoDA samayamAM pragaTa thavAnuM che. kabUla karI. bIjA praznanA javAbamAM temaNe pitAne kakake A pustakamAM A amerikana patrakAre e alapa karyo kharo che ema jaNAvyuM. zrI haze ema paNa jaNAvyuM: che: bAMgalA deza aMgenA bhArata ane pAkistAna vaccenA kadAca meM bhUla karI hoya. zrI morArajI desAI saskAramAM yuddha daramiyAna 1971 mAM sI. AI. e. ne mAhitI ApavA nahotA e vAta kharI. eTalI mArI nAnI bhUla kahevAya. badala zrI morArajIbhAIne dara varSe 20,000 Dolara maLatA paNa e pArlAmenTanA sabhya te hatA ja, ane emanA saMparko hatA. zrI morArajIbhAIe lAkSaNika pratyAghAta Ape: "je ghaNA moTA hatA.' mANase A kahyuM e pAgala hovo joIe !" A vakhate | mukhya noMdhavAnI vAta e che ke zrI haze zrI morArajIbhAI pitAnA vatI nahIM paNa samagra bhArata vatI sI. AI. e. nA keI ophisara pAsethI sAMbhaLelI vAta khelI rahyA hatA. lakhI che. emanI pAse keI dastAvejI purAvo nathI. AvuM : zrI haze A pustaka amerikAnA mAjI videzamaMtrI zrI cAritryakhaMDana amerikAmAM sAmAnya vAta che. potAnA deza henarI kisiMjarane utArI pADavA mATe lakhyuM che. paNa eNe vize ke bIjA dezanA AgevAne vize game tevA AkSepa A pustakamAM e AkSepa karyo che ke jyAre ricarDa nikasana karavA te tyAM sahaja vAta thaI gaI che. duniyAne sauthI vadhu emanA DemokreTika harIpha hyubarTa haMkrI sAme pramukhapadanI zakitazALI deza eTale AvA dezanA netAo ane patrakAra cUMTaNI laDI rahyA hatA tyAre kisiMjara banne umedavArane binajavAbadAra dAdAonI jema vartatA hoya che. khAnagI mAhitI ApatA hatA. Akhare nikasane pramukhapadanI - e eka duHkhada ghaTanA che ke zrI morArajIbhAInA TekedAra 'cUMTaNI jItyA ane kisiMjAra videza pradhAna thayA. ane virodhIo AvA behudA AkSepa sAme sAvatrika ' '' jyAre zrI hazane "TAImsa opha InDiyAnA amerikA roSa vyakata karatA hatA tyAre bhArata sarakAranA pratinidhio khAtenA pratinidhi zrI je. ema. parImue jaNAvyuM ke ne komenTa eTale ke amAre kazI TIkATippaNuM karavAnI nathI 1971 mAM bhArata-pAkistAna yuddha thayuM tyAre zrI ema kahyuM. sarakArI nokaranI vAta te samajyA paNa vaDA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-83 pradhAna zrImatI indirA gAMdhInu mauna akaLa che. bhAratanA eka svamAnI nAgarika tarIke zrImatI gAMdhInI e pharaja hatI ke AvI badanakSInA jAheramAM javAba Ape. zrImatI gAMdhImAM dhaNA guNA haraze paNa temanAmAM rAjakIya zANapaNa nathI. zrImatI gAMdhI kadAca ema mAnatAM hoya ke zrI morArajIbhAI upara AvA kheo AkSepa thAya te temanI jAhera pratimA jhAMkhI paDe. keTalAka leAkyu ema mAne che ke rASTrIya kakSAe zrImatI gAMdhInA mArgamAM koi eka netA hoya teA te mArArajIbhAi che. A mAnyatAmAM thANu tathya che, kemake atyAre te rASTrIya kakSAnA che ja netA che. pazu pakSa karatAM deza UMcA che. pakSane phAyado thAya ane dezanI pratiSThA nIcI jAya te temAM saravALe pakSane paNa nukasAna cAya che. A bAbatamAM zrImatI gAMdhI sAva ekalAM paDI gayAM che. zrImatI gAMdhInI ha MmezAM tarapheNa karatAM vatamAnapatrAe paNa mArArajIbhAi paranA AkSepane rASTra puranA AkSepa tarIke oLakhAvyAM che. prabuddha jIvana AmAM eka bIjo prazna e che ke amerikAnA sattAdhIza varSAM pramukha, pArlAmenTanA sabhya, udyogapati ane vagadAra patrakAro ema mAnatA hoya che ke bhArata jevA garIba dezonA AgevAnAne DolaranA baLathI game tyAre kharIdI zakAya che. zrImatI gAMdhInI tarapheNa karatuM vikhyAta vartamAnapatra hindustAna TAimsa' te tyAM sudhI kahe che ke bhArata sarakAre te zrI meArArajI desAIne patrakAra haze ane tenA pustakanA prakAzaka sAme amerikAnI adAlatamAM kesa mAMDavAmAM sahAya karavI joie. AvI mAgaNI karI hindustAna TAImsa' nA tatrIlekha jaNAve che ke jo mArA"bha i jevA eka dare svaccha ane prAmANika rAjakAraNI upara paNa AvI rIte mA uDADavAmAM Ave te ApaNane evI zakA gayA vinA rahe nahi ke amerikAmAM keTalAka lekA ApaNA netAonI ane e dvArA ApaNI rAjakIya paddhatinI pratiSThA naSTa karavA kaTibaddha thayA che. Avu tee' zA mATe karavA pacche che tenI kalpanA ja karavAnI rahI paNa ApaNe sAvaceta rahevu' joie.' 3 levAmAM AvI che. bhAratanA keTalAka agragaNya vakIlAe zra mArArabhAine peAtAnI sevA ApavAnI ophara karI che. bhAratanA vakIlA tA bhAratanI adAlatamAM ja UbhA rahI zake. paNa amerikana adAlatamAM te tyAMnA ja moTA vakIlA rAkavA paDe. A badhA mATe lAkho rUpiyAnA kharca thAya. amerikAmAM vasatA bhAratI A kharca mATe bhALa ekaThuM karI rahyA che. paNa temane A viSe pUratI sahAya karavAnI ApaNA saunI pharaja che. A mATe mane khe. mANa sUjhe che: 2 * : (1) amerikAmAM kesa laDavA mATe nezanala kuMDa phAra inDiyAjha enara' (bhAratanI pratiSThA mATe rASTrIya krUDa) bhegu karavuM joie. A mATe paccAsa lAkha rUpiyA ekaThA karavATa joie. moTI kaMpanI, vyakti ane bhAratanI rAjya sarakArIe A phALAmAM potAne hirase ApavA joIe. 50 lAkha rUpiyA karIe to paNa te pa lAkha Dolara thAya. bhArata sarakAre A rUpiyA sAme TUMDiyAmaNa Apavu joie. (2) bhAratamAM amerikana kaMpanIo ane benkA dara vaSe karoDa rUpiyA kamAya che. A ka MpanIe pAtAnI mukhya kaMpanIe dvArA amerikAmAM echAmAM ochA 10 lAkha DolaranuM bhaDALa ekaThuM kare ane amerikAmAM vasatA bhAratIe je bhaDALa ekaThu' karI rahyA che temAM A rIte potAnA phALe, Ape. 10 lAkha DAlara tA amerikana kaMpanIo mATe nAnI rakama che. paNa je dezamAMthI teo tara tAravI rahyA che te dezanI AbarU para TakA paDe tyAre te amerikanakaMpanIe kAnI sAthe che te vAta temaNe AvA kALA eka karI batAvI ApavI joie. chIe. ApaNe bhAratIya saMskRtinI mahattA vize vAta karIe amerikA enI leAkazAhInI mahattA vize. vAta kare che. paNa bhArate tA pUrva ane pazcima bannenI udAratAne caritAtha karavAnA prayatna karyAM che. zrI meArArajIbhAInA jIvanamAM AvA prayatna jovA maLe che. ema na hota to jayAre temanA para AveA akalpya AkSepa karavAmAM AvyA tyAre paNa temaNe A vidhAna na kyu hotavatamAnapatrAe AvI rIte vatIne ja potAnI jAtane nIcI pADI che. joke samagra akhakhArI kSetra vize 'mArAthI AvuM vidhAna karAya nahi. huM te akhakhArI svAta tryama mAnanArA ' bhArata sarakAra potAnI karaja bajAve ke na iMjAve, paNa amerikAmAM vasatA bhAratIya leAkA ane keTalAka amerikane A paristhiti sAme hAtha joDI khesI rahevA IcchatA nathI. amerikana leA kAlejanA keTalAka agragaNya pregnesarAnI salAha gItAnA [sava pahalI DaoN. rAdhAkRSNana kRta gItAnI (aMgrejI AvRtti) prastAvanAnA AdhAre chu . tanasukha bhaTTe upadeza zrImad bhagavad gItA tattvacarcAnA prabaMdha karatAM praziSTa dhamagraMtha rUpe vadhAre gaNanApAtra che. amuka vizeSa avikArI ne ja samajAya ane tevAone mATe ja racavAmAM AvI hoya evI A adhikArIbhAgya kRti nathI, paraMtu ekatAne anekatArUpe lekhanArAne tathA nira Mtara parivata nanA pradezamAM AthaDanArAone paNa sahAyatArUpa nIvaDanArUM evu te lokasamudAya mATenuM kAvya che. prabhunA darabAra bhaNI galAM mAMDanAra sava sapradAyanA sahayAtrIonI mahattvAkAMkSAne gItA vAcA Ape che. je kANe mAnavI mathe che. hAre che ane jIte che te ThekANe ApaNe vAstaviktAnI nakkara dharatIne anubhava karIe chIe. AdhyAtmika dhamanA Avazyaka siddhAMtAne suspaSTa ane vedhaka vANImAM samajAvanArA A mahAna graMtha dvArA karADA hiMduone ke ke zatakAthI zAMti maLe che. vaLI gItAnA A siddhAMta, DhaMgadhrAM vagaranAM sthApita satyomAMthI, vijJAnavidhI dharmAnuzAsanAmAMthI ke svaira tarA upara racAyelAM avAMtara satyeAmAMthI UpajyA nathI. gItAnI pAchaLa, AdhyAtmika zaktine dIdha itihAsa paDelA hovAthI tenI gahanatama prattAmAMthI prakAza meLavavA jhaMkhanArAo mATe A paNa te upayogI che. gItAnI A prajJA, yuddho ane krAMntienA saMsparzavALA A jagata karatAM vizALatara jagatanA Agraha dharAve che. bhagavadgItA AdhyAtmika jIvanane navapallavita karavA kAjenuM samatha parikhaLa che. saMsAranAM mahAna zAstromAM teNe potAnuM viziSTa sthAna prApta karI lIdhuM che. kAi eka ja mAnave ke eka ja sapradAye suyaeNAjita vicArapUrNAMka racelA adhyAtmazAstranu nirUpaNu eTale gItAne upadeza che. ema' mAnavAnuM nathI, mAnavajAtinA dhAmi Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-83 " prabuddha jIvana ------.- * muThThIbhara AnaMdanI vAta. * nemacaMda ema, gAlA mAncesTaranA DokaTara jemsa hemilTananAM davAkhAnAmAM che. eka saMgrAma che ema mAnI mAnavI potAnI vRttio eka dadI* prave. dadInA caherA para sAkSAta mRtyunA sAthe laDavAmAM ja jIvana vyatIta karI de che. vRttio sAthe ochAyA taravarataM hatA. "tame mAMdA lAge che ? zI takalIpha laDavuM eTale pitAnI sAme jaMga mAMDe. ane pitAnI che ?" DokaTare pUchayuM. sAthenA jaMgamAM haMmezA mAnavI pote ja parAjita thAya che.! 'huM khUba bhayabhIta chuM. hatAzAnI gartAmAM dhakelAI gaye sattA, saMpatti ane parigrahathI sukha te nathI maLatuM, chuM...kazI vAta paNa mane AnaMda ApI zakatI nathI.. paNa sukhanI zodhamAM jarUra bhaTakI zakAya che! ' .. jIvavAmAM kaI rasa rahyo nathI. huM marI jaIza...ApaghAta khaliphA abdula rahemAne 891 thI 962 sudhI 49 varSa karI besIza...mane AmAMthI ugAro'... dardIe kAkalUdI karI. sAmrAjya bhogavyuM. enI vArSika Avaka hatI, 3,36,000,000 mitra, tamAre roga kaMI gaMbhIra nathI. tamArA pitAnA Dolara! 6321 strIo hatI. enA mRtyu pachI enA vilamAM sakaMjAmAMthI tamArI jAtane bahAra kADhe. jIvanamAMthI kaMIka lakheluM hatuM. "mArA sarvAgI zvayaMpUrNa jIvanamAM meM je AnaMda meLavavA prayatna karo...haso...tamane hasavAnI divasee nirbheLa sukha meLavyuM che e divasene AMkaDe che. jarUra che, DokaTare AzvAsana ApatAM kahyuM. 14.' mAtra 14 divasa eNe AnaMdamAM gujAryA ema kahI zakAya.. to huM zuM karuM?...tame ja batAve..." dadIe pUchayuM. - saccidAnaMda sata, citta AnaMdanI kalpanAmAM chelluM Aje rAte ja sarakasa jovA jAo.emAM jekara caraNa che, AnaMdanuM. A AnaMda eTale aMgrejomAM jene grImAlhInI ramUja mANe. e vizvane sauthI ramUcha mAnavI kahevAya che, "Biss' nirbheLa svayaM bhU svAdhIna ane svastha che. tamAre roga grImAlhI dUra karI zakaze. tame sAjA AnaMdanI anubhUti AnaMdanI avasthA eTale AdhyAtmika thaI jaze..." avasthA, samAdhinI upalabdhi!' kaDakaTara sAheba, gamagInIthI dadIe DokuM halAvatA kahyuM. tevI ja rIte AdhyAtmika prakriyAmAM trIjo tabakake che, 'huM pite ja e grImAlI chuM.." 1808 nI sAlamAM muditA..eTale AnaMda... ! banelI A satya ghaTanA che. brahma paramAtmA athavA cetanA savamAM rahela ja che. A jagatane hasAvanAra zrImAlI pote ja gamagInImAM vizva cetanA ke brahma ja tamAma AtyaMtika AnaMchuM kAraNa gaLADUba hate...sarakasamAM abhinaya karo tyAre ja lekane che. padArthonI upekSA karI temAM rahela brahmane kevI rIte jovuM hasAvavA pite hasate...saMbhava che ke potAnuM duHkha bhUlAvavA te vidyAne brahmavidyA kahevAmAM Ave che. ja hasate-hasAvate...! ene abhinaya mAtra abhinaya ja AnaMda vinAnI svataMtra mAnavInI parAdhIna dazAne citAra rahI javA pAmya...ene AtmasAta na karI zakyo.... Dagale ne pagale jovA maLe che. rAmakRSNa paramahaMsanA jIvana para AdhArita nATake gAMdhIjIe yathArtha kahyuM hatuM: bhajavanAra baMgALanA kalAkAra guradAsa bena khuda rAmakRSNa | vinoda vinAnuM gAMbhIya jevA thaI gayA...! paraMtu jokarane abhinaya karatA zrImAlI ane viSAdathI gherAyeluM ja rahI gaye...? gAMbhIya vinAne vinoda ApaNe paNa mahad aMze evA ja chIe...koi hasAve arthAtya che. tyAre hasIe...pAchA hatA tevA ja...hasavAnA-harSa ' eka evI mAnyatA ghara karI gaI che ke jJAnI mANasa anubhavavAnA aneka upakaraNe--avalaMbane ApaNe zodhyA gaMbhIra hoya... pachI te leke jJAnI hovAno DoLa karavA ja karIe chIe. ane A zodha zArIrika stara sudhI ja gaMbhIra vadana dhAraNa kare che ane jJAnanA beja taLe pahoMce che. mAnavI Indriyajanya sukhamAM ja racyApacyA rahe che. mAnavImAM vikasIta buddhi hovA chatAM mAtra apekSA ane bevaDa vaLI gayelA gaMbhIra DAcuM karI besI rahenArA vidvAno ahaMnA piSaNa--prAptimAM ja sukha pAme che. mAnavI ane paNa te nathI...ane kAryarata-vyasta mANasane te hasavAnI prANImAM buddhi uparAMta mULa bheda che-hasavAnI kSamatAne... paNa phurasada nathI hotI...hasate mANasa laukika dRSTie Achakalo dekhAya che. bephikarAmAM khapI jAya che...' harSa ane AnaMdamAM mULabhUta bheda che. harSa parAvalaMbI che...AnaMda svAvalaMbI svatRtinuM phaLa che. ApaNe harSa kaI De. AlbarTa svAIljhara jIvana jIvavA mATe be bAbatane anyanI muThThImAM baMdha hoI zake... paNa AnaMda mukta hoya mahattva ApatA-eka ramUja ane bIjI niSThAbhayu kAma... che. ahaMne Thesa vAge te pIDA thAya. icchAthI tRpti sudhI gItAmAM pradhita udAsIna vRttine leke udAsI samajI kALa haMmezA asvastha ja rahevAne...sukha ane duHkha, harSa beThA hoya che. arthane anartha thaI jatA hoya che. ane zoka e be aMtima cheDA vaccenA gALA eTale gItAnAM caudamAM adhyAyamAM Ave che. "je guNane vega ajaMpAna gALe...e beu biMduothI para...beune samAviSTa nathI UThate tenI te vakhate icchA karate besato nathI, ane karatuM trIju biMdu eTale AnaMda..! sthaLa ke jaDa je UTho che, tene dUra karavA besatA nathI, jANe guNonA prakAranA AnaMdane anubhava sthaLa, jaDa ane kSaNika ja uddabhava ke lepa sAthe potAne levAdevA ja na hoya, tema rahevAne.......! e beyathI para udAsa (ud + Asu eTale UMce bele) ' "Man is born to be happy' mAnavI sukhI rahI buddhinI samatA jALave che, vyagra thavA detA nathI, rahevA sarjAyo che. e vAta bhUlAI gaI che. jIvana jaTila vinobAe kahyuM che: ne levA nathI. jANe ghasa Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 prabuddha jIvana tA. 16- 63. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha ---- eka gANu khAva, be gaNu pIo traNuM gaNI havA le, '' '' nizrAmAM mULa Agama' graMthanI vAMcanA saMbhavataAgAmI ane cAra gaNuM hase...! navembara mAsamAM thaze. A aMgenI samitimAM (1) De. nomana kajhInse hasI hasI asAdhu jevA rogane hAMkI, ramaNalAla cI. zAha (kanvInara) (2) zrI amara jarIvAlA 3), kADhela... (jIvavAne cAnsa pa00 mAM 1.) zrI kAntilAla DA. kerA (4) zrI naTavaralAla esa zAha aMtaranI prasannatA vagara smita AvavuM muzkela che, ane (5) zrI pannAlAla ra. zAha (6) De. dhanavaMta TI. zAha (5) smita vagaranA caherA ravastha hoya evu bahudhA nathI banatuM. zrI vasanajI lakhamazI (8) zrI nAnAlAla vasA ane (9) zrI zazIkAnta mahetAne samAveza thAya che. smita aMtaraMganA sthAyI bhAvanuM caherA para thatuM rekhAMkana ' che. hAsya, mejAM jevuM kSaNika che, paNa smitamAM svasthatAne - AviSkAra che, astitvane svIkAra che ane mAnavyanuM abhivAdana che. ' pitAne vikRta ke beDoLa cahere arisAmAM joI hasI zakanAra kheladila keTalA maLI Avaze? gAMdhIjI te pitA Ta85, saradAra vI. pI. roDa, para paNa ramUja karatA. pitAnAM mahAtmApaNAnI paNa vanitA vizrAma sAme, muMbaI-4, , dekaDI uDADatA. ! . pilenDavAsIo mAne che ke bALakanuM smita sauthI mUlyavAna arthAta amUlya ghaTanA che. vArSika sAmAnya sabhA 1968 thI A vicArane mUrta svarUpa apAyuM che... saMghanI vArSika sAmAnya sabhA, budhavAra tyArathI dara varSamAM polenDano ke videzane je vyakitaoe tA. 22-6-1983 ne roja sAMjanA 6-0 kalAke, bALakone hasAvavA mATe khuza rAkhavA mATe, emanI sukhAkArI zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM maLaze, je mATe bhagIratha kAryo karyA hoya, temane polenDanAM bALake vakhate nIce pramANe kAmakAja hAtha dharavAmAM "Order of smile' nA bistathI vibhUSita kare che. Avaze. jagatanA ItihAsamAM A abhUtapUrva ghaTanA che. (1) gata varSanA vRttAMtane tathA saMgha tema ja DemonDa merise AMsu ane hAsyanA anvayane mArmika zrI maNilAla mokamacaMda zAha sAvajanika paMkitaomAM DhALyuM che. vAcanAlaya ane pustakAlayanA eDiTa thayelA For as Laughing is secondary form of hisAbene maMjura karavA , crying, so smiling is secondary form of laughing: (2) navA varSanA aMdAjapatra maMjUra karavA : ' AMsu vinA-viSAda vinA hAsya zakya nathI. There (3) saMghanA adhikArIo tema ja kAryavAhaka is no hunour without tragedy. 3431H BUS samitinA 15 sabhyonI cUMTaNI.. hasatuM nathI, kAraNake tyAM viSAda paNa hotuM nathI.! () saMgha tema ja vAcanAlaya-pustakAlayanA - hasavA mATe prayatna kare paDe, e sahaja dekhAvA mATe eDiTarsanI nimaNuka karavI. abhinaya karavA jevI behUdI lAge evI vAta che. - vArSika sAmAnya sabhAnA upara jaNAvelA. mana te AnaMdanuM upasthAna hovuM joIe. ane smita te samaye sau sabhyane upasthita thavA vinaMtI. laDAMnI jema khIlavAM joIe. upara jaNAvelI vArSika sAmAnya sabhAnA anupAMcamA jaina sAhitya samAroha saMdhAnamAM jaNAvavAnuM ke saMghane vRttAMta tathA saMgha - zrI mahAvIra jaina vidyAlaya. ane zrI acalagaccha (vidhi tema ja vAcanAlaya ane pustakAlayanA oDiTa thayelA pakSa) zvetAmbara jaina saMdhanA saMyukata upakrame saMbhavata: hisAbo saMghanA kAryAlayamAM rAkhavAmAM AvyA che, AgAmI Disembara mAsamAM mAMDavI (kaccha) khAte pAMcame jaina somavArathI zanivAra sudhInA divasamAM baporanA 1 thI sAhitya samAroha joze. A samArohamAM jaina sAhitya, 5 vAgyA sudhImAM keIpaNa sabhya tenuM nirIkSaNa karI - tattvajJAna, sthApatya-zilpa, kalA, itihAsa vagerenuM parizIlana thaze. zakaze. koine prazna pUchavAnI icchA hoya to temane be . A aMge zrI mahAvIra jaina vidyAlaya taraphathI nimaNuka divasa agAu lekhita mokalavA vinaMtI. karavAmAM AvelI samitimAM (1) De. ramaNulAla cI. zAha vArSika sAmAnya sabhAnA upara jaNAvelA samaye (kanvInara), (2) zrI amara jarIvAlA (3) zrI kAntilAla upasthita thavA vinaMtI hA. kerA (4) zrI naTavaralAla esa. zAha (5) zrI pannAlAla cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha-maMtrIo 2. zAha (6) De. dhanavaMta TI. zAha (7)zrI vasanajI lakhamazI zAha (8) zrI nAnAlAla vasA (9) ane zrI zazIkAnta prabuddha jIvanane sva. cImanalAla cakubhAI zAha smRti ke , ' mahetAne samAveza thAya che. aMkamAM (tA. 1612-82 ane tA. 1-1-83ne saMyukta aMka) mukhapRSTha 4 5ra De. umAzaMkara joSIno lekha "nIDara * Agama vAcanA ! " vicArakanuM netRttva" pragaTa thayA hatA. A lekhanI 41mI * zrI mahAvIra jaina vidyAlaya ane zrI ke. TI. mahetA - paMkita "icalakaraMjI AgaLa gADI aTakI gayelI joI ema ceriTebala TrasTanA (ha. zrI zazIkAntabhAI | mahetA) saMyukata, - chapAyuM che. temAM sthaLanA nAma tarIke icalakaraMjIne badale - upakrame zaMkhezvara tIrtha khAte pU. jaMbuvijyajI mahArAjanI igatapurI vAMcavuM. ja nA kAyadA visAmaNa karI Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1981 rUA. 5. 27,065-90 4,175-00 1,850-00 2,325-00 5,500-00 624-99 16,376-00 3,888-15 66,389-74 14,60-00 5,16-00 19,820-07 46,569-74 2465-00 45-00 78,42564 Avaka 1981 nA 1992 nA bheTanA cAlu bheTa paryuSaNa vyAkhyAna mALAne (neTa) lavAjamanA mAda : zrI muMbai jaina yuvaka salanA sabhyone prabuddha jIvananI vrata mokalavAnA vyAja khecarA para mAnDanA benkanI phIsDa DipojhITa ane khAtA para sarakArI kaMpanIomAM DipojhITa para ane yunITa TrasTanA yunITeTanuM DiviDanDa zrI suI jaina yuvaka saMgha tA. 31-12-82 nA rAja pUrA thayelA varSanA Avaka kharcane hisAba 1982 1981 1981 khara rA. pai. vahIvaTI ane vyavasthA kha mAda: Azrvana sabhya kuMDanA vyAjanA prabuddha jIvananA lavAjama khAte ... paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhanuM bhADuM paracuraNa Avaka 6,426-00 2,254-50 kula rA. 12000 4490-00 4,10-00. 2,500-00 1,950-00 634-50 1, 0,195-20 11,000-00 anya aMkita kAne 5,49=00 20,49 6-00 9,375-00 1,48,299-24 za. pai. 8,80-00 2,110 - 00 1,27,803-24 2,775-00 1,41,768-74 rUA. pai. 10,200-00 1,061-18 5,709036 1,357-30 459-00 500-00 1,396-00 12,829-86 430-00 629-00 5,934-80 2,688-00 35,231-14 78,421-4 pagAra ane khAnasa bleka menTenansa ane vIjaLI khaca prInTIMga ane sTezanarI TelIphAna-kharca TapAla kheMca oDiTarone Anareriyama sTAk provIDanTa phaMDa phALA te vyAja paracuraNa khaca benka kamIzana paramAnaMda kApaDiyA sabhAgR khaca kaeNseTa kharIdI kha phanIcara para dhasArAnA hetu aMge : zaikSaNika vasaMta vyAkhyAnamALA aMge (neTa) saravaiyA kukanA pablIka TrasTa eDa. krUDa varSa daramiyAna khaca karatAM AvakanA vadhArA muMbai tA. 26-5 1983 1981 za.. hai. 11,075-00 1,032-46 982-64 1,874-33 466-60 1,000-00 1,}51-00 13,733-90. anya ': cImanalAla cakubhAI zAha smAraka nidhi aMge 2,918-15 -}} 450-00 2,346 50 56-00 kula za. 20,000-00 7,226-65 1982 - 31,277- 09 27,226-65 9-30 75,937-15 1,41,26874 uparanA hisAba tapAsyA che ane kharAkhara che. zAhu mahetA enDa kI. cArTaDa ekAunTanTasa, eDiTasa tA. 16-6-83 prabuddha jIvana ra Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : . ra. 182 paisA. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha tA. 31-12-2nA reja pUrA thayelAM varSo "prabuddha jIvanano Avaka kharcano hisAba - . . . . . 1981 Avaka 1982 1982 1981 khaca - rU. paisA. lavAjama ane bheTa rU. paisA. - rU. paisA. vahIvaTI ane vyavasthA khaca - 18,522-00 lavAjama vasUla Avela - - 18,690-00 11,857-00 pagAra tathA bonasa --------zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA cAlu ane 33,466-02 prInTIMga kharca AjIvana sabhyone prabuddha jIvananI prata 15,885-40 kAgaLa. maphata mokalavAnA vyAja khAtethIH 3,507-60 TapAla kharca - 1,850-00 cAlu sabhyanA - - 2,500-00 2,033-00 puraskAra 14,660-00 AjIvana sabhyana - - 15,000-00 1,396-00 proviDanTa phaMDamAM phALo ane vyAja - 29,859-50 bheTa - 5,354-00 41,544-00 paracuraNa kharca 5,000--00 paramAnaMda kApaDiyA smAraka nidhi taraphathI varSa daramiyAna Avaka karatAM khacakane 1,746-48 varSa daramiyAna khaca karatAM Avakane vadhAro - - vadhAro 62,201-35 . paisA. 14,785-00 51,382-22 28,119-00 6, 07-81 1,65-00 1,260 32 " - 1,03,745-35 praha chevana 69,891-50 kula ra. 1,03,745-35 69,891-50 kula rU. 1,03,745-35 muMbaI, tA. 26mI me, 1983 , : uparane hisAba tapAsyo che ane bAbara che. zAha mahetA enDa kAM cArTarDa ekAunTanTasa.. eDiTarsa tA. 16-6-83 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAunTanTasa' eDiTasa TrasTa ekaTa anusAra judA cArTaDa eDiTaronA (rpoTa :-amee zrI mukharjI jaina yuvaka saMdha, mu MbainuM tA. 31--12-82 nA divasanuM uparanuM saravaiyu majakura sadhanA cApA ane vAucara sAthe tapAsu che ane amArA dhI muMbai pablIka * sve_me_pre *[ badle bel]e ? mubai, tA. 26-5-82 zrI subaI jaina yuvaka sagha H- tA. 31-12-1982nA divasanuM' saravaiyu, phaDA ane devu. milakata ane lheNu 8,29,783-18 rIjhava phaMDa (TrasTa k) gayA saravaiyA mujaba umerA; varSa daramiyAna 44 8,93,576-18 AjIvana sabhyanA lavAjamanA. 64,153-00 khvAka (karAra mujama) rasadhArA kA. Apa. hA. sA. li. mAM gayA saravaiyA mujaba invesTamenTasa (cepaDA mujaba) pariziSTa mujaba pharanIcara ane phIkalcara (copaDA mujaba) gayA saravaiyA pramANe bAdaH kula ghasArAnA gayA saravaiyA mujaba 4498-24 cAlu varSanA 56-00 1981 pai. 2,28,945-38 20,345-23 1,450-00 30,711-92 pura,pa07-05 2498-11 11,77,4872 agAuthI Avela lavAjamA paracuraNa devu. pariziSTa 'va' mujaba zrI janarala krUDa (Avaka kharuM khAtu) gayA saravaiyA mujaba umero: varSa daramiyAna khaca karatAM AvakanA vadhArA 1,937-15 mAda prabhu vana nA Avaka kha' khAtethI khAdhanA rA. 2,201-35 1981 anya a`kita karelAM k| pariziSTa '' mujaba devu sTAph vIDanTa phaMDanA pai. 8,93,536-18 15,244-00 24,919-13 1,880-. . 81,819-98 2,498-11 13,735-80 9,08,780-18 3,81,444-50 1,08,19-11 16,233-91 kula za. 14,15,7770 1981 pai. 51,230-40 rA. 9,79,9 30 - 00 10,16024 3,869-24 62 9-24 4,498-24 5,62-00 125-00 30-00 360-70 79,665-02 DipeAjhITa posTa ophisamAM (pramruddha jIvana aMge) bI. i. esa. TI. TelIphona aMge leNuM (saddhara) zrI ma. mA. zAha sArvajanika 1,179-16 vAcanAlaya ane pustakAlaya nkima TekSa riphaMDa 6,453-25 lheNuM thayeluM vyAja 1,92-00 sTApha pAse 13,288-11 kha' aMge agAuthI Apela pariziSTa 6 mujaba rokaDa tathA benka bAkI 22,621-47 menka opha inDiyA cAlu khAte 50-31 benka opha inDiyA bacata khAte rokaDa purAMta 11,77,48672 rA. 1982 pe. 10, 160-24 5,064-24 125-00 6 30-0 0 36 0-00 74,934-59 5,338-16 15,999-11 14,794-00 1,275-25 1982 5. 51,230-40 12,19,930-00 5,09-00 1,111-00 1,12,321-11 20,220-67 5,120-00 25,385-19 44-5ra 3 2.14,15,57-70 4 . 16-6-83 prabuddha jIvana Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA maka meet 38 kAMka prabuddha jIvana zrI mukhai jaina yuvaka sadha tA. 31-12-82 nA divasanA saravaiyAmAM batAvyA mujaba anya kuMDAnI vigata darzAvatu pariziSTa vigata 1 zrI makAna kuMDa 2 zrI pustaka prakAzana khAtu 3 zrI mAvajata khAtu 4 zrI premaLa jyoni rIjhava phaMDa 5 zrI prabhu jIvana kAyamI grAhaka kuMDa 6 zrI premaLa jyoti pravRtti khAtu 7 zrI dIda tribhovanadAsa pra. krUDa 8 zrI vidyAkSetra pravRtti khAtuM (udhAra) 9 zrI jIvana ghaDatara lakSya pravRtti kuMDa 10 zrI vidyAsatra pravRtti khAtuM 11 zrI cImanalAla cakubhAI zAha smAraka nidhi 1- zrI sTaoNla rIjhava kuMDa 13 zrI dattaka khaLaka pravRtti krUDa 14 zrI sevatIkAla mAM lAla TrasTa taraphathI paryuSaNa vyAkhyAnamALA kuMDa muMbai, zAha mahetA enDa phAM tA. 26-5 86 cArTaDa ekAunTanTasa eDiTana 1983 nA 1984 nA 1985 nA paracuraNa devu' alpAhAra khAtu sTApha khenIphITa khAtu mukeza meDikala sTaoNsa' sunitAkhena zeTha zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTanA paryuSaNa vyAkhyAnamALA kuMDa aMge pepara kharIdI aMge prInTIMga aMge TapAla kheMca age gujarAta rAhata aMge me. zAha mahetA enDa kuAM. tA. 31-12-82 nA divasanA sarIyAmAM batAvyA mujaba paracuraNa devAnI vigata darzAvatu* paziSTa T lavAjamanA (agAuthI maLela ) za. 1. rUA. 1. 1,790-00 9-6 20-00 zrI muMbaI jaina 34062 6,443-40 52-10 1,000-00 tA. 1-1-82nA varSa daramiyAna vaSa daramiyAna kheMca. tA. 31-12-82 rAja dAna bheTa vyAja nArAja mAkI 24,019-19 2,273-25 10,000-00 126-48 35,000 0 0 },600-00 14,501-86 825-0 15,823 00 1,000-00 1,27,000-60 1,000-00 200-00 18,977-98 42,891-90 44,252-28 3,536-00 13,24-60 1,000-00 1,680-00 3,530-80 280-00 21,001-00 za.pai. 1,880-00 21,819-98 pariziSTa leNa : khaca' aMge agAuthI Apela rakamonI vigata lIlAvatI lAlajI dayALa skUla sumana prakAzana caMdArAmajI galsa' skUla 710-25 265-00 300-00 1,000-00 kula za. 1,25-25 2,651-00 00-00{{{ 33,001-00 1,11,000-00 tA. 16-3 2,28,945-00 2,16,443-00 5,496-00 69,439-88 3,81,444-5 rasadhArA kA. e. hAusIga sAsAyaTI li.nA zera 10 dareka za. pazunA Dibencara 4,972-11 tAtA ela kuAM. li. 200 darekanA za. 10jI lekhe khAmbe DAIMga menyu li. 18,277-77 },190-00 24,019-107,301-14 126-4 20,000-00 150 darekanA za. 10] lekhe 15,000-00 vAlTAsa li. 1pa0 darekanA za. 10] lekhe 11,000-00 tAtA leAkAmoTIva enDa enjiniyariMgakuAM. li. kheAnDa 5,850-00 1,27,000-00.. 1,200-70 3,591-21 yuvaka sadha tA. 31-12-82 nA divasanA saravaiyAmAM atAvyA mujakha invesTamenTasanI vigata darzAvatu* pariziSTa jJa za. pai. za... yunITa TrasTa eka inDiyAnA yunITa gavamenTa ka`panImAM DipeAjhITa inDiyana TelIphona inDasTrIjha 50,000-00 hindustAna jhIMka li. 31,000-00 inDiyana eli kAreizana 1,60,000-00 bhArata hevI ilekaTrIkalsa li. 1,00,000-00 bhArata peTrAliyama kApe. enkAmAM phIkasDa DipejhIma benka opha inDiyA, benka opha khareDA yuniyana benka opha inDiyA 47,79~~ 16,656-6 3,810-8 26,0050, 2,751-0 0. , foo-oo 33,001-6 2. 1,11,007-7, 500 55,810=0 1,02,000-0 75,000-00 420,000- E 3,76,580-00 1,40,000-00 1,25,000-00 6,41,58-20 kula rU. 12,19,930-02 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 1981 4,309-90 zrI maNIlAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya tA. 31-12-198ranA divasanuM saravaiyuM 1981 phaDe ane devuM " 1982 1982 1981 milakata ane leNuM 182 . . rU. 2. phikasDa DipojhITarsa kAyamI phaMDa 30,000-00 hindustAna orgenIka kamI. li. 30,000-00 30,000-00 eca. ema. TI. li. 30,000-00 1,07,894-00 gayA saraveyA mujaba bAkI 1,07,894-00, phanIcara (kharIda kImate). zrI pustaka phaMDa 10,685 93 gayA saravaiyA mujaba bAkI 10,695-97 5,500-0 0 gayA saravayA mujaba bAkI 5,500-00 5,376-93 bAdaH kula ghasArAnA 5,908-93 zrI phanIcara phaMDa 532-00 varSa daramiyAna 2,400-00 gayA saravaiyA mujaba bAkI 2,400-00 5908-93 dhasArAnA 478-00 6,386-93 . zrI rIjhava phaMDa 4787-00 31,673-4ra gayA saraveyA mujaba bAkI 31,673-42 pustako (kharIda kImate) 39,573-42 93056-15 gaNeza saravayA mujaba bAkI 1,11,385-25 18,329-10 umera: varSa daramiyAna kharIdI 17,435-85 16,226-00" pustake aMge DijhITa 20,341-00 1,11,385-25 1,28,821-10 14,105-06 sTApha proviDanTa phaMDanA 15,354-para 33,556-15 bAda : kula dhasArAnA 44,829-25 79,655-02 zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha nA 11,173-10 varSa daramiyAna 8,004-30 pustaka kharIda aMge 6,922-30 44,829-25 dhasArAne 12,598 85 57,428-10 kharca aMge 66 556-00 leNu 1,000-00 1,18,552-41 - 104-00 Inkama Teksa riphaMDanA 104-00 1287-00 sTApha pAse 1,05-00 2,65,458-10 - kula ra. 2,66,019-83 grAnTa aMge 20,000-00 bheTanA 5,000-00 3,543-32 benka opha InDiyA bacata khAte 1,026-32 4-60 rokaDa purAMta 3-64 benka opha InDiyA rIkarIMga 29,450-00 DipojhITa khAte zrI Avaka khaca khAtuM : 74,30-50 gayA saravaiyA mujaba bAkI 99,7ra6-18 bAda : muMbaI myunisipala 25,000-00 keperezananI grAnTanA 20,000--00. eDiTarano ripATa 49,30-50 79,726-18 amee zrI maNIlAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya muMbaInuM tA. 31-12 umere : varSa daramiyAna Avaka 1982 nA rojanuM uparanuM saravaiyuM majakura saMsthAnAM cepaDA tathA vAucara sAthe tapAsyuM che ane 50,42 1-68 karatAM kharcAne vadhAre 23,45-59 amArA dhI muMbaI pablIka TrasTa ekaTa anusArane judA ripeTane AdhIna barAbara che. 99,7" 4-18 muMbaI : tA. 26-5-1983 sahI : zA mahetA enDa ka. cArTarDa ekAunTanTasa, 2,45,458-10 kula rUA. prabuddha jIvana 71,393 00 . 26,156-00 1,028-96 1,3,131-81 ra,66,119-83 TA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1982 rU. paisA. 46,312-85 ( zrI maNIlAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya tA. 31-12-198ranA roja pUrA thatAM varSane Avaka kharcano hisAba '1981 : Avaka 1982 1982 : 1981 . khaca 1982 1, rU. paisA. vyAjanA 2. paisA. ra. paisA. rU. paisA. vahIvaTI tathA vyavarathA khaca rU. paisA. - 2,450-00 rIkarIMga DipojhITanA 9,15ra-60 4,289-10 pepara lavAjama 5,051-65 283-65 benkanA vyAjanA 605-70 31,828-00 pagAra tathA bonasa 37,059-30 965-34 hindu. ege, kemI. li.mAM DipojhITa 4,199-90 13,958-29 765-10 buka bAInDIMga 1,152-50 bheTa tathA lavAjama 2,497-60 pravIDanTa phaMDa phALAnA tathA provIDanTa 2,434-40 3,540-00 bheTane 101-00 phaMDane vyAjanA --- 'anya TrasTa taraphathI --- 25,000-0 0 . enA 65-80 vImAnA prImIyamanA 615-00 6,385-00 pustaka lavAjamanAM 8, 70-00 34,071-00 vyavasthA khaca paracuraNa Avaka 3,180 -00 makAna menTenansa tathA vIjaLI kharca 3,096-00 516-90 pastI vecANunA 506-40 500-00 eDiTasane nereriyamanA 1,000-00 213-20 pAsabuka vecANanA 180-80 1,375-00 TelIphena kharca 1,874-32 67-30 daMDane , 766-20 ' 7,479-90 gADIbhADuM, yuniphorma, chatrI tathA sTAphane 50,421-68 varSa daramiyAna Avaka karatAM khacane vadhAre 23,405-69 , cA-pANI, relave pAsa vagere paracuraNa kharca 6,635-55 para 6-37 prInTIMga tathA sTezanarI 155-61 phezanala Tekasa 50-00 ghasArAnAM 532-00 phanIcara para 10% lekhe 478 00 11,273-10 pustaka para 15% huM e 12,598-85 78-0deg_ prabuddha jIvana 12,811-48 13,076-85 64,843-07 kula rU. 72,201-18 64,843-07 kula rU. 72,201-18 | amee uparane hisAba tapAse che ane barAbara che. muMbaI, tA. 26-5-83 zAha mahetA enDa ku. cArTarDa ekAunTanTasa-eDiTarsa Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-83 prabuddha jIvana " jIvanamAMthI ' AviSkAra pAmelI eka paraMparArUpe 'te raTaleja sAthenA banAvaTI premapatrae te linkanane . upadezanuM nirUpaNa thayuM che. hiMdudharmanA keI eka abhyAsIone paNa mUMjhavaNamAM mUkI dIdhA hatA. viziSTa saMpadAyanI nahi, paNa gItA samagra hiMdu dharmanI ITAlImAM musolinInI banAvaTI DAyarI lakhanArAoe te pratinidhi che. ja traNa dAyakA jeTalo lAMbo samaya AvI banAvaTanI taiyArI ' pratyeka adhyAyane aMte AvatI pupikA darzAve che ke karavA pAchaLa Apyo hato. paraMtu AvI banAvaTa karanArAo gItA, brahmavidyA ane yogazAstra eTale ke satyanuM vijJAna kaIka nAnI bAbatamAM bhUlathApa khAI jatA hoya che, ane chevaTe banAvaTa pakaDAI jAya che. ' ' ' ' ' ' tathA satyamAM bhaLI javAnI kaLA-e bane che.. pitAnI zAstrokata padavIne kAraNe gItA upaniSada paNa .' hiTalaranI DAyarIonAM bAInDigamAM '' nAyalonane kahevAya che; kAraNa ke tene mukhya preraNA strota upaniSada dara vaparAye; paraMtu nAyalenanA derAnI zodha nAme suprasiddha zAstra samUha che. te bIjA vizvayuddha pachI thaI hatI e vAta banAvaTa karanArAonA khyAla bahAra cAlI gaI. evI ja rIte kAgaLa, hiMdu dharmamAM paraspara AMtarika spardhA karanArAM samakAlIna zAhI, guMdara vagerenAM rAsAyaNika pRthakakaraNae puravAra karI judAM judAM tattvone gItAmAM ekatra ANIne temane sUma tathA gahana, svataMtra tathA suvizALa evI sarvagrAhI saMvAditAmAM, ApyuM ke e DAyarIo eTalI jUnI nathI. ekarUpa tathA paripUrNa banAvavAmAM AvyAM che. A pramANe kALanuM baLa ghaNuM moTuM che. bhalabhalI vastuone te jIrNazINuM ke nAmazeSa karI nAkhe che. eTale ja kALanA vedanAM yajJaanuSThAne, upaniSadane sarvAtIta parabrahmane upadeza, prahAro sAme TakI gayelI vastuomAM mANasane rasa paDe che. bhAgavatanI AstikatA tathA sAttvika sukamaLa pavitratA, sAMkhya daitavAda tathA yogane dhyAnamAga-AvI vividha duniyAmAM keTalAya evA mANasa hoya che ke jemane daivata vicAradhArAone vizuddha karIne gItAkAra temane samanvaya rasa vartamAna ke bhaviSya karatAM bhUtakALamAM vizeSa hoya che. evA rasajJa abhyAsIo prAcIna cIjavastuonuM mahatva sAdhe che. kALanidhi tathA pAThanirNaya ane mU ya ApaNane samajAve che. te evA ja keTalAka upaniSadanI racanAnA AraMbhakALanAM pratinidhi evAM abhyAsIo pitAnA jJAnanI zakitaone viniga vAM vicAra vikAsanAM AdelanonI pachIthI ja gItA Ave che tarakaTo yojavAmAM vApare che. jyAM sudhI banAvaTa karyAnA nirdoSa e vAta kharI che. paraMtu vadarzananI racanAnI tathA temanuM AnaMda sivAya bIjuM kazuM ja prayajana nathI hotuM sUtramAM nibaMdhana thayuM te kALanI pUrve tyAM sudhI to sAruM ja che. paraMtu jyAM itihAsanuM samAjanya te avazya racAI che. gItAmAM kAlagrasta vyAkaraNaprayAge tathA khaMDana karavAne ane paisA kamAvAne Azaya hoya che tyAM te AMtarika ullekho uparathI ApaNe anumAna tAravI zakIe TIkApAtra bane che. vartamAna samayamAM saMzodhananA kSetre vividha ke gItA avazyameva IzuthI AraMbhAtA saMvatsara pUrvenI rAsAyaNika prakriyAo zodhAI che, tyAM navI vastune jUnI kRti che. gItAnA pAThamAM pAchaLathI ghaNuM parivatane thayAM tarIke khapAvavAnuM tarakaTa have lAMbA samaya sudhI cAlI haze to paNa izunI pUrvenI pAMcamI sadImAM te. zake nahi. graMthanI racanAne kALanirNaya karI zakAya ema che. Ama paNuM, satyamAM eTaluM badhuM baLa che ke game tyAre paNa te pragaTa thayA vinA rahe nahi. asatya chevaTe te | gItAnuM kadrava purANaprasiddha mahAbhAratakAra vyAsanuM lekhAya che. gItAmAM aneka svataMtra ane hUMTAIne asatya ja kare che. 'ekarasa banelI tAtvika tathA dhArmika vicAradhArAono saMgama thavAne kAraNe A bAbatamAM vividha mata pravarte che. saMgha . samAcAra pitAnA yuganI mAgaNI saMtoSavA mATe paraspara virodhAbhAsI patrakAratva aMge parisaMvAda dIsatI aneka mAnyatAone saraLa racanA dvArA gItAmAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA upakrame zrI paramAnaMda samAveza karavAmAM AvyA che. izvaranA anugrahanI chatrachAyA kApaDiyA smAraka nidhinA sahayogathI zukravAra, zanivAra ane taLe ja AvI badhI mAnyatAo uddabhavI che evI hiMdudharmanI ' ravivAra, tA. 30-9-1983 ane tA. 1 ane 2 okaTobara, asalI khAsiyatane kAraNe ja temAM AvI ekatAnuM darzana 1983 nA roja patrakAratva aMge eka parisaMvAdanuM Ayojana zakaya banyuM che. karavAmAM AvyuM che, jenI vigate A pramANe che : zukravAra, ( pAnA 43. thI cAlu ) tA. 30-9-83, sAMje 6-00 parisaMvAdanuM uddhATana puravAra karI ApyuM che ke bhAlaNanuM kahevAtuM bIju zanivAra, savAranA 9-30 prathama beThaka 'naLAkhyAna" te mahAbhAratanA "nala pAkhyAna'ne arvAcIna tA. 1-10-83 baparanA 3-30 ditIya beThaka samayamAM thayelA eka gujarAtI anuvAda parathI lakhAyuM ravivAra, che, mATe te pUrepUrI banAvaTI kRti che. prati mAsa tA. 2-10-83 savAranA 9-30 tRtIya beThaka ane samApana ane "sAdaDI" jevA zabdo e banAvaTa pakaDavAmAM cAvIrUpa sthaLa : uddhATana mATe zrI bhAratIya vidyAbhavana, copATI, banyA hatA. gujarAtI bhASAonI jema duniyAnI ghaNI bhASAomAM vividha hetuothI sAhityika banAvaTo thaI che. muMbaI-7 ane traNeya beThaka mATe gItA maMdira hola, nakala karanArAo kyAreka bahu khaMta ane cIvaTapUrvaka ( zrI bhAratIya vidyAbhavana, pATI, muMbaI-19. nakala karatA hoya che. jenI nakala karavAnI hoya che vyAkhyAtA ane viSaye temaja anya vigate have enA jIvana ane sAhityane teo UMDo abhyAsa pachI jaNAvavAmAM Avaze. karatA hoya che. enA hastAkSaronI barAbara nakala karavA dhanavaMta TI. zAha cImanalAla je. zAha mATe varSo sudhI teo tAlIma letA hoya che, ane pannAlAla 2, zAha ke. pI. zAha pachI tenI banAvaTa bajAramAM mukAya che. linkananA ena saMyojake. maMtrIo. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che * E', prabuddha jIvana : - tA. 16-6-83 asatyanA prayoga : | Q ramaNalAla cI. zAha , pazcimanA jagatamAM asatyanA eka moTA prayoga hiTalare je pistolathI ApaghAta karyo hato te mAke vizvavyApI cakacAra jagADI che. e che hiTalaranI kahevAtI vALI ane te naMbaravALI ghaNI badhI pistola yurepanA DAyarIo. pazcima jarmanInA "ana" nAmanA sAmayikanA bajAromAM haju paNa vecAya che! khabarapatrI hAIDamAne pazcima jarmanInI konarADa phizara nAmanI kilaopeTrAnuM hADapiMjara banAvI te vecanAra eka eka vyakita pAsethI hiTalaranI kahevAtI DAyarIo meLavI hatI. saMgrahakArathI eka ajANyA kharIdanArane bhUlathI eka sAthe phizara nAjhI samayanI yAdagIrInI cIjavastuo meLavI, saMgraha be hADapiMjara batAvAI gayAM tyAre eNe khulAso karele ke karI evI vastuonA saMgrahakArone vecavAno dhaMdho kare che. tenA eka hADapiMjara kilaopeTrA yuvAna hatI tyAranuM che ane kahevA pramANe A DAyarImAM tene pUrva jarmanImAM rahetA hiTalaranA bIju e mRtyu pAmI tyAranuM che. A te eka majAka jevI samayanA eka lazkarI senApati pAsethI maLI hatI. bIjA vAta che. vizvayuddhanA aMta samaye hiTalare je vimAnane potAnI DAya- kavitA, vArtA, citra, zilpakRti ityAdi kalAkArIgIrInI rIo surakSita sthaLe pahoMcADavA mATe ravAnA karyuM hatuM prAcIna kRtio hastaprata, mahAna vyakitaoe vAparelI te tUTI paDyuM hatuM ane DAyarIo kaI ajANI vyakitanA tihAsika cIjavastuo vagerenI bAbatamAM banAvaTa karavA hAthamAM AvelI. te sacavAI rahI hatI. huM pAchaLa vividha Azaya rahelA hoya che. kayAreka sAmAnya loke | 'ana" sAmayike 90 lAkha mAka jeTalI moTI rakama cUkavIne uparAMta buddhizALA, vicakSaNa mANasane paNa chetaravAno nirdoSa e DAyarIo pragaTa karavAne haka meLavyo ane tenuM prakAzana cAlu AnaMda rahelo hoya che. (TAgore yuvAna vaye pitAnI karyuM. taduparAMta "sTanasAmayike A DAyarIonA prakAzananA haka kavitAnI bAbatamAM Ama karavuM). kayAreka koIkanuM mahatva IgleMDa, kAnsa, ITalI, amerikA vagerenAM sAmayikane vadhArI devA athavA kayAreka koIkane utArI pADavAne ' ApIne moTI rakama meLavI hatI. haste hapta pragaTa thatI Azaya rahelo hoya che. kayAreka samAjane mAtra AdhAta A DAyarIoe duniyAmAM ghaNuM moTI sanasanATI phelAvI, ApavAno Azaya hoya che, te kayAreka nirNAyakAnI anyAyI paraMtu tyAM te pazcima jarmanInI sarakAre A DAyarIe banA- ane AbhamAnI vRttine teDavAne hoya che. kayAreka paisA vaTI hovAnuM sAbitI sAthe nivedana karyuM. eTale 'ana" sAma- kamAvA mATenuM te eka mAtra tarakaTa hoya che, te kayAreka 'cikane DAyarIonuM prakAzana tarata baMdha karavuM paDayuM; lekanI temAM ItihAsanAM khela pAtrane sArA cItaravAno hetu hoya che. ke mAphI mAgavI paDI. taMtrIoe rAjInAmAM ApavAM paDyAM. paraMtu jema kahevAya che ke corI karanAra mANasa potAne paNa khabara laMDana TAImsa'ne paisA pAchA cUkavavA paDayA. riporTarane na hoya evI kaIka nizAnI pAchaLa mUkatA jAya che baratarapha karavo paDe. AvI jAtajAtanI ghaTanAo banI. eka ane te pakaDAtAM tenI corI pakaDAI jAya che, tevI rIte cakacArabharyA prakaraNe A rIte acAnaka vaLAMka lAdhe. sAhitya, kalAkRtio ane prAcIna avazeSAnAM kSetre asatyanA " asalanI nakala karavAnuM ghaNuM mANasane mana thAya e prayAga karanAra chevaTe te khullAM paDI jatA hoya che. svAbhAvika che. kyAreka nakala eTalI sarasa hoya che ke ApaNu gujarAtI sAhityamAM premAnaMdanAM kahevAtAM kaI kRti asala ane kaI nakala te pArakhavuM muzkela bane che. nATakanI banAvaTa ghaNA moTA pAyA para thaI hatI. mahAkavi citra, zilpAkRtio, prAcIna sikakAo vagerenAM kSetramAM premAnaMda emanAM AkhyAna mATe jANItA che. emaNe AvI banAvaTe vizeSa thAya che. kAraNa ke jagatamAM zrImaMta nATaka lakhyA che evuM koI jANatuM nahotuM; paraMtu pAMceka saMgrahakAre lAkho rUpiyA kharcIne tevI prAcIna kRtio dAyakA pahelAM vaDodarAnI prAcIna kAvyamALAnA sapAdakoe ke cIjavastuo meLavavA prayatna kare che. ema karavAmAM premAnaMde nATake paNa lakhyAM che evI jAherAta karIne traNa kyAreka teo chetarAya paNa che. pikAsenAM citra ane mAIkala nATake chApyA. e vAMcatAM ja keTalAka vivecakene vahema ejenI zilpAkRtionI bAbatamAM AvI keTalIya banAvaTa paDele ke e nATake premAnaMdanAM hoI zake nahi. gujarAtI thaI che. sAhitya-jagatamAM ghaNAM varSo sudhI e nATaka vize carcA jayAre eka karatAM vadhu ekasarakhI prAcIna kRtio cAlI. banAvaTa karanArAoe ene bacAva karyo, paraMtu chevaTe bajAramAM vecAvA lAge che. tyAre meTo vivAda jAge che. e pikaLa hovAnuM puravAra thayuM. "hAlImavAlI', "pareDa, jevA keTalAka zabdo, je arvAcIna samayamAM vaparAya che, evA - eka daMtakathA pramANe rokaphelara jevA dhanADhaya mANase dAMtanA zabda premAnaMdanI bhASAmAM banAvaTa karanArAothI ajANutA dAkatara pAse dukhatI dADha paDAvI, te dAkatare te dADha kacarAmAM nAkhI vaparAI gayAM. pariNAme nATakanI bhASA aMge narasiMharAva na detAM eka saMgrahakArane vecI dIdhI. rokelarane jyAre khabara ? jevA vicakSaNa bhASAzAstrIne vahema paDele ane emaNe e paDI ke potAnI dADha medhA bhAve bajAramAM vecAya che, tyAre nATaka premAnaMdanAM nathI enI vistArathI carcA karI. mAM mAyA bhAva ApIne paNa te pAchI meLavIne pitAnA aMgata - kavi bhAlaNe pitAnuM paheluM 'naLAkhyAna' guma thaI 'saMgrahasthAnamAM rAkhavAnuM temane mana thayuM. pitAnA judA judA 'mANasane te dADha kenI pAse che te tapAsa karIne kharIdI jatAM bIju naLAkhyAna" lakhyuM hatuM evI vAta vahetI lAvavA mokalyA, te teo rekaphelaranI dADha' tarIke vecAtI mUkIne prAcIna kAvyamALAnA saMpAdakoe bhAlaNanuM kahevAtuM bIju naLAkhyAna pragaTa karyuM hatuM, paraMtu A evI pacAseka jeTalI dADha bajAramAMthI mAMdhA bhAve kharIdI lAvyA! emAM pitAnI dADha kaI ane bIjAnI kaI te khuda lakhanAre pote pitAnA eka saMzodhana lekhamAM, darekaphelara paNa kevI rIte pArakhI zake ? | (vadhu mATe juo pAnuM 41) , mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzane sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, -- muMbaI 400 004. Te", 35296 mudraNasthAna : reDa prinTasa, jagannAtha zaMkara zeTha reDa, giragAma, mubaI 4 phena : 3pa6832 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By/South 54 aloence No. : 37 ka ' "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa: 45 aMka: 5 jAya che. rAka 5 muMbaI, tA. 1-7-3 vArSika lavAjama rUA. 2e paradeza mATe ziliMga 60, muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra : pAkSika chUTaka nakala rUA. 1-00 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha kutarAMonI samasyA * ramaNalAla cI. zAha muMbaI nagarapAlikAe kUtarAMone pakaDIne mArI nAkhavA bhAratamAM je bane che tevuM duniyAnA badhA dezamAM banatuM mATe rUpiyA pAMtrIsa lAkhanI jogavAI karI che e samAcAranA nathI. ghaNA dezomAM kUtarAnI te kheMca vartAtI hoya che. pratyAghAta prajAnA citta upara jeTalA paDavA joIe eTalA osTreliyA ane nyUjhIlenDa jevA dezamAM te kutarAo paDyA nathI. rakhevALI karI dezane karoDo rUpiyA kamAvI Ape che. ghaNA mAnavajIvana vakhatovakhata eka yA bIjA prakAranA dezamAM zerImAM rakhaDatA kUtarAonuM pramANa nahivata hoya che. upadravathI trasta rahe che. kayAreka pUra ke dukALa jevA kudaratI kUtaruM e yunivarsala prANI che. hAthI, UMTa, vAgha upadra hoya che, te kayAreka meleri, kamaLo, kolerA, vagere keTalAMka prANIo amuka ja dezamAM jovA -zItaLA jevA rogacALAo thAya che, kayAreka mAkhI, macchara maLe che. kUtaruM jyAM jyAM mAnavavasati che tyAM tyAM, ke uMdarane upadrava hoya che, te kayAreka Dukakara, vAMdarA, kUtarA eTale ke duniyAnA tamAma dezomAM jovA maLe che. vagere prANIonI ati vasatino upadrava paNa thatuM hoya che. alpa nidrA, tIvra ghANendriya zakita, kera najara, gunegAranuM AvA upadravo jyAre thAya che tyAre pitAnA gAma ke pageruM zodhavAnI AvaData, potAnA mAlika pratyenI vaphAdArI, nagarane temAMthI mukata karavA mATe vyaktigata kakSAe ke AjJAMkitatA, rakhevALu, mitratA, samajadArI vagere guNone zaheranI sudharAI kakSAe moTA pAyA upara prayatna thatA hoya che. emAM puSkaLa nANAM kharcavA paDe che. kayAreka kAraNe kUtaruM ApaNAM pALelAM prANIomAM manuSya jIvananI sAthe sauthI ghaniSTha rIte saMkaLAyeluM che. sUtaruM jIgarajAna yeya pAra paDe che. kayAreka ejanA niSphaLa jAya che, je dostanI garaja sAre che. dezamAM gIca mAnava vasati hoya che, ane svacchatAnuM pramANa ochuM hoya che tyAM AvA upadravo vAraMvAra thatA hoya che. gAya-bheMsa jevAM prANIone vADA ke gamANa sudhI sthAna apAyuM che. paraMtu pALeluM kutaruM to manuSyanI sAthe enI pathArImAM zerIomAM rakhaDatA kUtarAMonI vasati ghaNI vadhI jatAM paNa sUI jAya che. kUtarAmAM samajazakita ghaNI hoya che. divasa-rAta thatA emanA kolAhalathI, ane emanA dvArA phelAtI keLavavAmAM Ave te ATha dasathI 100 jeTalA saMketa samajI 'gaMdakIthI tathA rogacALAthI mANase trAsI jAya che. kUtarAMonI zake che. AvA keLavAyelA kUtarAo hajAra rUpiyAnI kiMmata vasati kema ochI karavI tenA upAyo vicArAya che. videzamAM vecAya che. keTalenDa yArDanA kUtarAo duniyAbharamAM bhAratanAM moTAM zaheramAM zerInA kUtarAo-sTrITa Dogsa- jANItA che. nyUjhIlenDamAM kUtarAone tAlIma ApI taiyAra trAsa vakhatovakhata vadhI jAya che. ane sudharAIne tenA upAya karI meghA bhAve vecanArI cArathI vadhu kalaba che. - pAchaLa ghaNuM kharca karavuM paDe che. jema jema kUtarAMonI vasati yuropa-amerikAmAM keTalIye strIo kUtarAne sAthe laIne vadhatI jAya che tema tema sudharAIonuM te mATenuM kharca paNa rAtane vakhate ekalI bahAra javAnI hiMmata karatI hoya che, uttarottara vadhatuM jAya che. * kUtaro rakSaka mitra tarIke, kayAreka pitAnA prANanA jokhame phakata muMbaI zaherane ja vicAra karIe te I. sa. paNa vaphAdArIpUrvaka kArya kare che.' 1981-82 nA eka varSa daramiyAna lagabhaga 28,000 krUtarAMone mArI nAkhavAmAM AvyA hatA. ane te pachInA sviTajharalenDamAM saMta barnAnDanA carcAnA kUtarAo Aje nava mahinAmAM bIjA lagabhaga 3,000 kUtarAo mArI paNa, pitAnA gaLAmAM brAnDInI bATalI laTakAvI baraphanA pahADomAM bhUlA paDI gayelA ane ThaMDImAM thIjI gayelA nAkhavAmAM AvyA. A kUtarAone pakaDavA mATe, mArI musApharone bacAvI laI salAmata sthaLe pahoMcADanAra bhomiyAnuM nAkhavA mATe ane tenA zabane nikAla karI nAkhavA mATe kAma kare che. lAkha rUpiyAno kharca thayuM che. judAM judAM moTAM zaheramAM thatA A eka ja bAbata mATenA kharcane vicAra mahAna musAphara nAnasene uttara dhruvanI sapharamAM je ghaNI meTI siddhi meLavI hatI te enI baraphagADI kheMcanAra karIe te karoDo rUpiyAthI paNa vadhu rakama kharcAya che ane lAkha kUtarAonA akALe prANa harI levAya che. kUtarAone AbhArI che. ApaNuM arthataMtra upara A nAnasane beje nathI. moTA - duniyAnA keTalAka dezonA bajeTamAM kUtaruM jyAre jamA pAyA upara ghora jIvahiMsA thAya che te te vaLI ethI paNa pakSe che, tyAre bhAratamAM te udhAra pakSe che e kharekhara vadhu bhayaMkara bAbata che. aphasosanI vAta che. paraMtu ethI vadhAre aphasosanI vAta Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-7-3 " vize pazuonI paNa tarase maraNane zaraNa vistAra saurASTra rAta kAyamI baMdha ja Ave te e che ke bhArata jevA karuNAsabhara dezamAM prati varSa lAkho phUtarAonI katala thAya che. A kutarAonI zakitane sArAM kAryo mATe upaga na thaI zake te paNa e jIvane evI rIte na bacAvI zakAya ke . jethI tene upadrava na thAya ane chatAM enI ' ' katala karavAnI jarUra na rahe? keTalAMka gAmamAM pAMjarApoLamAM kUtarAone paNa vibhAga hoya che. zerImAMthI pakaDelA kUtarA ane kUtarIone judA judA vADAmAM rAkhavAmAM Ave che, - ke jethI navI prajotpatti thAya nahi, ane kutarAone akALe mAravA paDe nahi. Ama paNa kUtarAnuM AyuSya dasa-bAra varSathI vadhu nathI hotuM. eTale enA bharaNapoSaNanI javAbadArI bahu moTI rahetI nathI. dayALu loke jayAM A javAbadArI upADI letA hoya che tyAM sudharAIne mAthe eTale jo rahe nathI. - muMbaI nagarapAlikA eka kUtare choDAvavAnA pAMtrIsa rUpiyA * le che. muMbaInI jIvadayA maMDaLI', 'byuTI vidhAuTa phUalTI' ke ApaNI pAMjarApoLa jevI prANIdayAne varelI keTalIka saMsthAo je A prazna aMge kaMika sakriyapaNe vicAra karI zake te jIvahiMsAnuM keTaluMka kAya jarUra aTakAvI zakAya. dIrdhadaSTithI, DahApaNupUrvaka yojanAbaddha rIte je A kArya thAya te ja enI upayogitA, nahi te cInanA eka zahera jevI dazA ApaNA zaheranI paNa thAya. - cInanA eka zaheramAM uMdarane upadrava ghaNo badho vadhI gayA hatA. chevaTe zaheranI sudharAIe pitAnA bajeTamAM ghaNI moTI rakamanI jogavAI karIne zaherane uMdarothI mukata karavAnI janA ghaDI. je kaI nAgarika uMdara pakaDIne sudharAInA khAtAmAM ApI Ave tene paisA ApavAnuM jAhera thayuM. AvI janAne pariNAme lekamAM uMdara pakaDavAne utsAha vadhI gaye. roja seMkaDo mANaso uMdara pakaDI pakaDIne sudharAImAM ApI AvavA lAgyA. divase divase pakaDAtA uMdaronI saMkhyA vadhatI gaI. sudharAine thayuM ke A pejanA sarasa cAlI che, leke kAme lAgI gayA che ane theka samayamAM AkhuM zahera uMdarathI mukata thaI jaze. paraMtu jogavAI karelI rakama pUrI thaI gaI te paNa hajAro lake puSkaLa uMdare pakaDIne lAvavA lAgyA hatA. tapAsa karatAM mAluma paDyuM ke zaheranI uMdaranI saMkhyA te pahelAM hatI tenA karatAM paNa ghaNI vadhI gaI hatI. ghareghare pAMjarAmAM rAkhI mANase uMdarone khavaDAvI paSaNa karI rahyA hatA. ane baccAMone ucherI rahyA hatA. lokone jANe ke uMdara dvArA AjIvikAnuM eka moTuM sAdhana sAMpaDayuM. paraMtu zahera uMdarothI UbharAvA lAgyuM. ajJAnI ane mAtra potAnA ja hitane vicAra karanAra prajA kayAreka pitAnuM sAmudAyika hita samajatI nathI. eTale ja, - rUpiyA pAMtrIsa ApI kutaruM choDAvavAnI yejanA je sarakhI na goThavAya te game teTalAM kUtarAMo choDAvyA pachI paNa kUtarAMnI vadhatI jatI vasatine prazna te e ja gaMbhIra rahevAne. : prajAmAM svacchatA, sahakAra, javAbadArI vagere guNe ane . AvaData keLavavAnuM evuM DahApaNa kayAre Avaze ke jyAre upadravanA AvA prazna ja UbhA na thAya ? saurASTra rela rAhata phaMDa saurASTramAM meghatAMDavathI AvelA vinAzaka pUrathI junAgaDha amarelI, porabaMdara vagere jillAomAM pArAvAra nukasAna . thayuM che. A lakhAya che tyAM sudhImAM paNa keTalAya gAmaDAMone, saMparka sAdhI zakAyuM nathI. e rIte duniyAthI A vistAre vikhUTA paDI gayA che. 1000 mANase maraNane zaraNuM thayAne aMdAja che. pazuonI paNa tArAjI thaI che. jAnahAni ethI vizeSa hovAnI saMbhAvanA che. nukasAnIne aMdAja Ave evuM nathI. A vistAramAM rAhata kArya mATe zrI muMbaI jaina yuvaka saMghe saurASTra rela rAhata phaMDa zarU karavAnuM nakakI. karyuM che. A mATe eka "zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA nAmane mokalavA saMghanA peTro, AjIvana sabhya, vArSika sabhya, zubhecchake, prabuddha jIvananA grAhake vagerene vinaMtI che. kaSNunA A kAryamAM hAla turata nIce mujaba rakama, noMdhAI che. rAhata phaMDanI vigato vakhatovakhata prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Avaze. saMghane ApeluM dAna AvakaverA dhArAnI kalama 80 (cha) heThaLa karamukata che. . 1500 me. navanita prakAzana kendra 1,000 zrI rasikalAla . jhaverI 1,000 zrI e. je. zAha 1000 me. cImanalAla cakubhAI TrasTa phaMDa 1001 me. setIlAla kAntilAlanI ku. 1001 me. eminesa ejansI 500 De. ramaNalAla cI. zAha 500 zrI cImanalAla je. zAha 500 zrI ke. pI. zAha 500 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha , . 501 me. sI. ke. zAha ceriTI TrasTa - 501 zrI karasI ke zAha 501 me. erIsTo kemikalsa prA. lI. , 501 me. AravIke rambara InDasTrIjha. .. 501 zrI pannAlAla ke. cheDA 501 me. manubhAI ane navInacaMdra saMghavI ceriTebala TrasTa 251 zrI gaNapatalAla ma. jhaverI , 251 zrI sI. ena. vorA ceriTebala TrasTa 25 zrI zAntilAla devajI nandu 251 me. esa. ema. zAhanI kAM. 15 zrI pravINacandra maMgaLadAsa zAha - 101 zrI amara jarIvALA 101 me. nIrU enDa ku. . 51 zrI harilAla gulAbacaMda zAha rU. 12,912 kArobArI samitimAM ko-eDa sabhya tA. 2-6-1983 nA roja maLela kArobArI samitimAM nIce mujaba pAMca sabhyone umeravAmAM (Co-opted). AvyA che. (1) zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha . (2) che. dhanavaMta TI. zAha , . " (3) zrI pannAlAla ke. cheDA . ' ' (4) zrI araviMda ema, cokasI' ", ' ' ' (5) zrI zaileSabhAi eca. koThArI * * Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-83 prabuddha jIvana zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha : vArSika ahevAla saMsthA mATe ema kahevAya che ke saMsthAmAM vyakita te. 5. becaradAsajI saMdha sAthe ane payuMSaNa vyAkhyAnamALAnI Ave ne jAuM. saMsthA enI pravRttiothI kAyama che. Ama zarUAtathI vyAkhyAtA tarIke saMkaLAyelAM hatA. saMdhanA rajata chatAM keTalIka vyakitao svayaM saMsthA samAna hoya che. e jayaMtI prasaMge teo atithivizeSa tarIke padhAryA hatA. rIte ApaNe saMghanA pramukha sva. cImanalAla cakubhAI zAha zrI ma.mA. zAha sAvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya svayaM saMsthA samAna hatA. ane saMdhane vaicArika saMsthA tarIke pustakAlayamAM varSa daramiyAna rUA. 17,435-85nAM pustaka vizeSa ghATa ApavAmAM emanA pradAnanuM mUlyAMkana thaI zake vasAvavAmAM AvyAM. vAcanAlaya ane pustakAlayanA saMcAlana -ema nathI. saMdhanI pravRttionuM 54muM varSa puruM karatAM amArI pAchaLa varSa daramiyAna rUA. 72,201-18ne kharca thayo ane -sAthe Apa paNa AvI ja saMvedanA anubhavaze, evI zraddhA Avaka rU. 48,795-49nI thaIjemAM zrI muMbaI jaina sAthe cepanamA varSane ahevAla ame raju karIe chIe. yuvaka saMdha taraphathI rUA. 20,000/ ane zrI paramAnaMda kApaDiyA vahIvaTI ane Arthika dRSTie tA. 1-1-1982 thI smArakanidhi taraphathI rU. 5,000/nI maLela bheTano samAveza tA. 31-12-1982 sudhI ane kAryavAhInI daSTie thAya che. varSa Akhare Avaka karatAM kharcAne vadhAre chellI vArSika sAmAnya sabhA tA. 31-7-1982 nA roja rU. 23,405-69ne thaye. bRhad muMbaI mahAnagarapAlikA maLI tyArathI Aja sudhI eTale ke tA. 22-6-1982 taraphathI maLela grAnTanA rU. 20,000-00 bAda karatAM ekaMdara 'sudhIne che. khAdha rUA. 3,405-65 rahe che. AgalA varSonA Avaka karatAM saMghanA sabhyo kharcanA vadhArAnA rU. 99,726-18 umeratAM atyAra sudhInI saMdhanA sabhyonI saMkhyA Aje nIce mujaba che. khAdha rU. 1,03,131-83nI thaI. peTrana sabhya; 127 (125) sAmAnya sabhya; 200 (300) puskAlayanuM phaMDe rU. 5,550-00 che. hAla pustakAlayamAM "AjIvana sabhya : 1438 (1394) * prabuddha jIvananA. Azare 13000 pustaka che. pustaka vAMcavA mATe ghera laI "grAhakaH 1050 (1105) (kausamAM ApelA AMkaDA AgalA janAra pAsethI DipojhITanA rU. 20-00 ane vArSika varSanA ahevAla mujabanA che.) lavAjamana rU. 15-00 ane ardhavArSika lavAjanA "prabuddha jIvana ane tenI Arthika bAju rU. 10-00 levAmAM Ave che. ' prabuddha jIvana' eka vaicArika patra che, ane prathama vAcanAlayamAM 6 dainika, 28 sAptAhika, 14 pAkSika, 4 haroLanA sAmayikamAM enuM viziSTa sthAna che. saMdhanA mAsika ane 9 vArSika sahita ekaMdare 98 sAmayike Ave che. pramukha ane "prabuddha jIvana' nA taMtrI sva. cImanalAla cakubhAI bhASAkIya daSTie 81 gujarAtI, 8 hindI, 7 aMgrejI ane 2 -zAhanI rASTrIya-AMtararASTrIya pravAhanI nyAyayukata, taTastha marAThI dainika-sAmA Ave che. ane abhyAsapUrNa samIkSA temaja jIvananA vividha pAsAMonI bRhad muMbaI mahAnagarapAlikA taraphathI ApaNuM vAcanAtAttvika chaNAvaTa ane mArgadarzana have ratizeSa banyuM che. layane grAnTa maLe e mATe saMdhanI kAryavAhaka samitinA sabhya mAMdagInA bichAnethI paNa teo "prabuddha jIvana' mATe lekha ane ghATakopara vibhAganA korporeTara zrI haribhAI gulAbacaMda lakhAvatA. e rIte chelle lekha tA. 10-11-82 nAM roMja zAha sArI jahemata uThAve che. e mATe emane ane bRhad lakhAvyuM hatuM. tA. 7-12-1982 nA roja maLelI kAryavAhaka muMbaI mahAnagarapAlikA temaja bheTa mATe zrI paramAnaMda samitie De. ramaNabhAI cI. zAhanI taMtrI tarIke varaNI kApaDiyA smAraka nidhinA TrasTIone ame AbhAra karI che ane emanA taMtrIpade prabuddha jIvana" nI yAtrA mAnIe chIe. niyamita ane saraLatAthI cAle che. payuSaNa vyAkhyAnamALA varSa daramiyAna prabuddha jIvana'ne re, 4,544-00 nI chellA 48 varSothI jAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALA A Avaka thaI ane rU. 1,03,745-5 ne khaca thaye. pariNAme varSe tA. 15-8-1982 thI tA. 23-8-1982 sudhI ema varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcAne vadhAre rU. 62,281-35 nava divasa mATe pATI paranA biralA kIDA kendranA sabhAgRhamAM thayo. chApakAma, ane kAgaLanA bhAvamAM dina pratidina thato. vadhAro tema ja TapAlanA daramAM thayelA vadhArAnA kAraNe varSa javAmAM AvI hatI. vizALa jagyA ane paTAMgaNuM chatAM daramiyAna prabuddha jIvana'ne kharca vizeSa thaye che. sva. zretAonI bhIDane lakSamAM letA A jagyA paNa TUMkI cImanalAla cakubhAI zAha smRti aMka aMge Azare paDavA saMbhava che.. rU. 20,000 nA thayelA kharcane temAM samAveza thAya che. vyAkhyAnamALAnA kAyamI khaca aMge udAra sakhAvata varSa daramiyAna rU. 5,354-88 bhaTa maLyA, je AgalA varSamAM mULa rakama kAyama rAkhI, tenA rokANa para thatI rU. 35,859-50 nI hatI. AvakamAMthI payuMSaNa vyAkhyAnamALAne kharca kare evI sva. cImanalAla cakubhAI zAha smRti aMka bhAvanAthI rU. 1,50,000.- (. deDha lAkha) jevI mAtabara saMghanA pramukha ane "prabuddha jIvananA taMtrI cImanalAla rakamanuM dAna ApavAnI bhAvanA zrI sevaMtIlAla kAMtilAla cakubhAI zAhane tA. 26-1-1989 nA roja deha vilaya thayo. TrasTanA TrasTIoe darzAvI, jeno tA. 3-9-1982 nA roja tA. 16-12-82 ane tA. 1-1-1983 nA prabuddha jIvanane maLelI saMdhanI kAryavAhaka samitie sAbhAra svIkAra karyo. saMyukata aMka cImanalAla cakubhAI zAha smRti aMka tarIke zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTanA TrasTI zrI jayaMtIlAla pI. bahAra pADavAmAM Avyo, jemAM gujarAtanA agraNI ciMtake, zAha ane temanA baMdhuoe dAkhavelI udAratA ane mamatA sArasvata ane sAmAjika agraNIoe sva. cImanabhAInA mATe ApaNe emanA RNI chIe. A dAna saMdhane maLe e jIvananA vividha pAsAMone hRdayasparzI khyAla Ape. mATe payuMSaNa vyAkhyAnamALAnA ane have saMdhanA paNa e ja rIte tA. 16-1-1983ne prabuddha jIvanane pramukha che. ramaNabhAI cI. zAhe karelA saphaLa prayatnanI aMka paM. becaradAsa smRti aMka tarIke pragaTa karavAmAM AvyA ame ahIM sAbhAra noMdha laie chIe. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 A varSanI vyAkhyAnamALAno kharca rU|. 20,156-50 thayeA hateA. cAlu varSoMnI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA khaca sva. zrI hIMmatalAla DAhyAbhAI kAThArInA maraNArthe zrI zaileSabhAi kAThArI taraphathI bheTa maLyA hatA. vyAkhyAnamALAnA vyAkhtAo ane temanA vyAkhyAnanA viSayAnI vigato A pramANe che: vyAkhyAtAo zrI zazIkAnta mahetA pU. zrI dha zIlAzrIjI zrI anupa jAleATA zrI vasaMtabhAI kheAkhANI pU. munizrI vAtsalyadIpa DA. kAMtilAla kAlANI pri. zrImatI dhai ya khALA ena veArA prabuddha jIvana viSaya jinabhakita mittine sarUM sUnu bhakita-sa MgIta zrImad rAjacaMdra AtmadIpa aneA sattA mere prema ghaTA jhUka Ai vividha pracAra mAdhyamA ane strI gItAmAnya jIvanadhArA prakAzanA paMtha mArI kailAsayAtrA ahamanI oLakha jaina dharma aura jIvanamUlya: zrI kRSNakumAra mahetA zrI kiraNabhAi zrI zaileSabhAI mahATaviyA Do. kumArapALa desAI rA. narendra bhAnAvata DA. sureza dalAla zrI rAmakRSNa paramahaMsa jasTisa dharmAdhikArI bhagavAna so gayA, insAna kho gayA pU. mA ceAgazakita sarasvatI AdhuniSTha saMyama neM mAnathalIyana prA. tArAbena zAhu samatA mArI jIvanadRSTi bhakita sa'gIta sAdhakanI dRSTi paccakkhANa atre e vAtanI noMdha levI rasaprada gaNAze ke sva. cImanabhAI zAha paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI zarUAtathI A varSanI vyAkhyAnamALAmAM satata vyAkhyAtA tarIke padhAryA hatA. zrI cImanalAla cakubhAi zAhu zrI aruNakumAra sena pU. zrI meArArIbApu DA, ramaNalAla cI. zAha vasaMta vyAkhyAnamALA chellA padara varSathI yojAtI rASTranI Arthika ane rAjakIya samasyAe temaja AMtarASTrIya prazno aMgenI A vyAkhyAnamALA cAlu varSe tA. 4-4-1983 thI tA. 7-4-1983 sudhI ema cAra divasa mATe sadhanI kAya vAhaka samitinA sabhya zrI amara jarIvALAnA pramukhapade tAtA oDiTAriyama, hAmI mAdI sTrITa, koTa', mukha--1 khAte yAjAi hatI. vyAkhyAnamALAnA viSayA hatA : bhAratamAM kendra ane rAjya sarakAranA sabaMdhAtuM bhAvi.' saMdhanA pramukha sva. cImanalAla cakubhAI zAhanI smRtimAM tA. 15-12-1983 nA roja maLela kAyavAhaka samitie vasaMta vyAkhyAnamALAne cImanalAla cakubhAI zAha smAraka vasata vyAkhyAnamALA' e rIte nAma ApavAnA sarvAnumate TharAva karyAM hatA.. tadanusAra A vyAkhyAnamALAnA prathama divase gujarAta rAjyanA eka vakhatanA mukhya pradhAna zrI bAbubhAI jazabhAi paTele vyAkhyAnamALAnuM nAmAbhidhAna karyu hatu. ane A varSanI vyAkhyAna zreNInuM udghATana bhAratanA eka vakhatanA vaDA pradhAna mAnanIya zrI mAMrArajIbhAi desAie karyu hatuM. tA. 1-7-83 prazne racAyelI kAunsIlathI vyAkhyAnamALAnA viSayane navuM parimANa maLyuM hatuM. alabatta, keTalAka rAjyAnI vacagALAnI cUMTaNI bAda ApaNe jAnyuArImAM viSayanI pasaMdagI karI hatI. viSaya rasaprada ane tAkIde abhyAsanA hovAthI tema ja vyAkhyAtAe A viSayane pUro nyAya ApI zake evA judA judA kSetrAnA hovAthI vyAkhyAnamALA saphaLatApUrvaka pAra paDI. 'janmabhUmi', pravAsI', 'muMbaI samAcAra' 'pratApa', gujarAta mitra', 'sadeza', gujarAta samAcAra'sAdhanA' navarAjha' TAImsa ka inDiyA', inDiyana ekasapresa" kI presa janala' nIrikSaka', phUlachAba' Adi vartamAnapatrAe temaja sAmayikAe A vyAkhyAnanA TUMkA ke vigate sAra ApIne A prazne lekane jAgRta karyAM hatA ane leAkAne vicAravaMta karavAnA ApaNA dhyeyane A rIte puSTi ApI hatI. A vyAkhyAnamALAnA prArabha pahelAM kendra ane rAjyanA sabadhA aMge vaDA pradhAne karelI sarakAriyA pacanI nimaNuka ane dakSiNa bhAratanA cAra rAjyonA mukhya pradhAneAnI' A A vyAkhyAnamALAnA vyAkhyAtA A pramANe hatA:1 zrI ANubhAi jazabhAi paTela (gujarAta rAjyanA bhUtapUrva mukhya pradhAna) 2 zrI atula setalavaDa (eDavokeTa, hAIkATa) 1 DA. DI. TI. lAkaDAvALA (AyAjana paMcanA bhUtapUrva adhyakSa) 4 zrI ladIpa nAyara (agraNI patrakAra) kha amane jaNAvatA AnaMda thAya che ke sadgata cImanalAla cakubhAI zAhanA saputrA zrI manasukhabhAI ane zrI sudhIrabhAIe A vyAkhyAnamALAnA khaca aMge prati varSa rUA. 500/ ApavAnuM vyAkhyAnamALAnA chellA divase jAhera karyu" hatu e mATe ame emane AbhAra mAnIe chIe. A varSe vasata vyAkhyAnamALAnA khaca za. 14,145-25 thayA che. premaLa jyAti sadha sa McAlita ane khabhAtanivAsI zrI mahAsukhabhAI prerita A pravRttinA saMyojakA tarIke zrImatI nIrubahena sukhAdhabhAi zAha ane zrImatI kamalamena pIsapATI khUkSma ja sArI rIte kAmagIrI bajAvI rahyA che. A pravRttinA vyApa uttarAttara vadhe e rIte saunA sAtha ane sahakAra maLI rahecA che, ene amane Anada che. premaLa jyoti pravRtti khAtAmAM varSanI zarUAtamAM eTale ke tA. 1-1--1982 nA roja rU. 18,275-92 jamA hatA. varSa daramyiAna rU. 4 891-00 A pravRtti mATe judA judA udAracarita mahAnubhAve taraphathI bheTa maLyA, ane varSa daramiyAna rU. 58,277-77 nI sahAya karavAmAM AvI. tA. 31-12-1982 nA rAja A khAtAmAM rU. 3,591-21 jamA khI rahe che varSa' daramiyAna mULa rakama kAyama rAkhI enA vyAjamAMthI dattaka bALaka pravRtti aMge rU. 33,001-00 ane prajJAcakSu ke zArIrika dRSTie apaga vyaktione pagabhara karavA mATe sTaoNla karAvI ApavA mATe rU. },600-00 maLyA che. myunisIpAlITInI paravAnagI maLyethI ane bIjI vidhi pUrNa thayethI ane sTola yogya vyakitane ApavAmAM Avaze. sTIla mATenI rakama zrImatI maMjulAmena cImanalAla je. zAha ane zrImatI kAntAkhena caMdulAla gAMdhI taraphathI maLI che. varSa daramiyAna eka baherA-mUMgA bahenane pagabhara karavA mATe jogezvarI khAte sTola ApavAmAM AvyA. A mATenI rakama zrI guNavaMtabhAI e. zAha taraphathI maLI hatI. A sTola apaNu karavAnI vidhi ane udghATana rivavAra, tA. 27-2-83nA rAja Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-83 prabuddha jIvana saMghanA pramukha . ramaNalAla cI. zAhanA adhyakSapade thayuM hatuM, jyAre atithivizeSa tarIke rASTrIya aMdhajana saMgaThana (National Association for the Blind)nA pramukha zrI vijaya maracanTa hatA. A saMsthAnA sahayogathI A pravRtti sArI rIte cAlI rahI che ane amane AnaMda che. taduparAMta nezanala esosIezana phera dha blAInDa, varalI khAtenA, kavInI kepTana helamAM ravivAra, tA. 5-9-1982nA roja traNa apaMga bahene plAsTIkasanI begane sIlIMga karavAnA mazIna ApavAno ane e rIte pagabhara karavA mATe eka samAraMbha saMdhanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhasthAne javAmAM AvyuM hata, atithivizeSa tarIke temanA sekreTarI janarala kepTana desAI tathA zrI sI. ena. saMdhavI padhAryA hatA eka mazInanI kIMmata rU. 3,300/ thaI che. A mazIno mATe zrI rAjIva sI. saMghavI, zrImatI haMsAbena sI. saMghavI ane zrI zaileSabhAI ke ThArI tarakathI Arthika sahayoga sAMpaDayo hate. tA. 1-1-1983 thI Aja sudhImAM eTale ke, tA.22-6-1983 sudhImAM premaLa jyoti mATe rUA.3,163 00nI bheTa maLI che, jyAre A pravRtti mATe rUA. 24467-30nI sahAya ApavAmAM AvI che. taduparAMta eka sTola mATe rU. 3,900-00 nezanala esosIezana phora dha blAinDane ApavAmAM AvyA che. A sTolanuM uddhATane Taka samayamAM rAkhavAmAM Avaze. A samaya daramiyAna zrI sI. ke. zAha ceriTI TrasTa ane zrI ke. pI. zAha-ema bane taraphathI rU. 3,500 lekhe kula be sTola mATe rU. 7,000 maLyA che. e ja rIte mULa rakama kAyama rAkhI enA vyAjamAMthI dattaka bALaka pravRtti mATe zrI raMbhAbena ravilAla zAha ane zrI amRtabena gAMbhala zAha taraphathI rU. 5,000 lekhe kula rU. 10,000 maLyA che. A rakama anAmata tarIke raheze. premaLa jata pravRttino vyApa vadhI rahyo che ane Arogya keLavaNI ane mAnavasevAnA kSetre uttarottara vadhu ne vadhu rakamanI Arthika sahAya, premaLa jatinI bahenanI jAta dekharekha ane aMgata mahAkAtanA AdhAre ApavAmAM Ave che. A mATe udAracarita mahAnubhAvonuM arthasiMcana karavA tarapha ame dhyAna doravAnI rajA laIe chIe. varSa daramiyAna aMkita hetuo mATe ke premaLa janinI pravRtti aMge maLeluM sahakAra mATe ame dAtAone AbhAra mAnIe chIe. A pravRttinA saMgeja zrImatI nIrubena subodhabhAI zAha ane zrImatI kamena pIpATInI jAgRta kAmagIrI mATe ame emane dhanyavAda ApIe chIe. premaLa jyoti' anAmata khAne tA. 1-1-1980 nA roja rU. 1,27,000/- jamA hatA. temAM kazo umero thayela nathI. varSa Akhare paNa eTalI ja rakama jamA rahe che. ekayuprezaranA vargo. premaLa jyoti'nA upakrame eksaprezathI zArIrika genI sAravAra ApavA mATe tAlIma vage. gata varSe zarU karavAmAM AvyA hatA. temAM prathama becamAM 70 bhAI-bahene tAlImArthI tarIke joDAyA hatA. bIjI becanA prathama vargamAM 50 ane bIjAmAM 40 bhAI-bahenoe tAlIma lIdhI hatI. prathama becanA tAlImArthIonI parIkSA levAtA meTI ' saMkhyAmAM bhAI-bahene sArA guNAMka meLavI uttIrNa thayA hatA. , bIjI becanA prathama vargane pRddhati samAraMbha * tA. 175-1983 ane bIjAne tA. 24-5-1983 nA roja rAkhavAmAM AvyuM hatuM. A pravRttinA mukhya saMcAlaka zrI cImanabhAI davee satata eka varSa sudhI mAnArha sevA ApI. temane abhinaMdana ApatAM amane AnaMda thAya che. prajJAcakSuo dvArA banelI hastakalA-kArIgarInI cIjonuM pradarzana zrI neba kAkA pATIla senTara phora dha blAInDa, adherInI saMsthAne sIlIMga mazIna, kabATa, lekasa Adi keTalAMka sAdhanonI jarUriyAta hatI. cetana" sAmayikanA taMtrIzrI pratAparAya pI. vyAse enI vigate mAhitI meLavIne ApaNuM A bAbata dayAna deyu hatuM. saMsthAnI jarUriyAta aMgenI yAdI, e cIjo banAvatI kaMpanIonA bharatIyA sAthe e saMrathAne ApaNane patra maLatAM rU. 9,712-20 maMjUra karavAmAM AvyA. e rakamano ceka ApatA paraspara paricaya thAya e hetuthI saMdhanA paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM sImita AkAranuM milana goThavAyuM, tyAre A saMsthAnA prajJAcakSuoe banAvelI hastakalA - kArIgIrInI keTalIka cIjonA namUnAo pradarzita karyA hatAM. AvI cIjonAM utpAdanathI AvA kalAkAra svAvalaMbI te bane ja che, paraMtu evI utpAdananI cIjonuM eka pradarzana goThavAya te jAhera janatAne paNa e bAbatane sArI rIte khyAla AvI zake. eTale premaLa jyoti'nA upakrame tA. 20 9-1983 ane tA. 1 ane -, okaTobara, 1983 ne roja eka pradarzananuM AyeAjana vanitA vizrAma hela khAte karavAmAM AvyuM che. saune A pradarzanano lAbha levA ane evI jarUriyAtanI cIjonI kharIdI dvArA A pravRttine pretsAhana ApavA vinaMtI che. hADakAnA dadIonI sAravAra mATenuM kendra slIpa DIska, maNakAnI takalIpha, hADakAnI takalIpha, gUThaNane mo. paganI eDI ane keNImAM du:khAvo. khabhAnuM jAma" thaI javuM ke vAraMvAra utarI javuM, bena TI. bI., zarUAtane. pilIye. penTIlesIsa Adi rogonI vinAmUlya sAravAra mATenuM kendra premaLa jyoti'nA upakrame zaru karavAnuM nakakI karavAmAM AvyuM che. vikhyAta che. maDhIvALAnA ziSya che. je. pI. pIThAvALA A kendra mATe mAnAha" sevA Apaze. e aMgenI vigate nakakI thayethI have pachI jaNAvavAmAM Avaze. . je. pI. pIThAvALA A rIte zrI mATuMgA gujarAtI sevA maMDaLanA upakrame mAnArha sevA Ape che. zrI dIpacaMda tribhavanadAsa zAha TrasTa A TrasTamAM varSanI zarUAtamAM rU. 44,250- 8 nI purAMta hatI. varSa daramiyAna vyAjanA rU. 2,536-00 umeratAM varSa Akhare rU. 47,795-28 bAkI devA rahe che. vidyAmaMtra saMdha saMcAlita ane sva. maMgaLajI" veracaMda mahetA prerita vidyAsatranuM tA. 10, 11 ane 12, jAnyuArI, 1983nA roja tAtA oDiToriyama, homI modI sTrITa, koTa, muMovI khAte Do. sureza dalAlanA adhyakSapade AyeAjana karavAmAM AvyuM hatuM, vyAkhyAtA tarIke che. bhoLAbhAI paTela padhAryA hatA. emane viSaya hate: kavitA ane dhama saMvedanA. A mRya viSayanA aMtargata viSaya tarIke emaNe (1) kabIra ane mIrAM (2) ravIndranAtha ane rIke ane (3) umAzaMkara ane suMdaramanI kavitAmAM dharmasaMvedanAnI abhivyaktinI vizada , ane rasaprada chaNAvaTa karI hatI. vyAkhyAtA ane adhyakSazrInA ame"AbhArI chIe. ''" abhyAsa vatI saMdhanI A pravRtti zrI subodhabhAI ema. zAhanI rAhabarI Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1 7-83 heThaLa sArI rIte cAlI rahI che. varSa daramiyAna abhyAsa (2) jaina dharma aMge paricayAtmaka pustikA zreNInA vartuLanA upakrame yojAyelAM pravacane ane vyAkhyAtAnI vigate prakAzananI pravRtti zarU karavI. A pravRttinI javAbadArI A pramANe che : - saMbhALe evI yogya vyakita maLe tyAre e pravRtti hAtha dharavI. ' 'divasa viSaya : vyAkhyAtA (3) varSamAM ekAdavAra muMbaI bahAra jJAna zibira yojavI. tA. 10-9-82 gAMdhI daSTie azAMtinA mULa zrI nArAyaNa desAI (4) paryuSaNanA divase sivAya muMbaI bahAranA sthaLe tA. 11-9-2 pazrimamAM zAMti AMdolanane zrI nArAyaNa desAI sthAnika kakSAe sthAnika saMsthA vyAkhyAna satra je te chelle tabakake tevI pravRttine saMdhe Arthika sahakAra ApavA ane tevI tA. 12-6-82 vizvanAM keTalAMka pravRttine vikasAvavA paNuM zakaya eTalA sahakAra Apavo. asAmAnya gAMdhIne zrI nArAyaNa desAI upasamitinI bhalAmaNuM ane tyArabAda Avela sUcano tA. 30-6-82 kailAsa-mAnasarovara zrI zaileSabhAI | darzana (slAIDajha) mahAdevIyA anusAra hAtha dharAyelI navI pravRttionI kava vigate jAIe. tA. 0-10-82 araviMdanuM jIvana darzana prA. azvinabhAI hAtha dharAyelI navI pravRttio | kApaDiyA (1) jJAna zibira tA. 8-10-82 kapa >> . navI pravRttio hAtha dharavA aMge nirNaya thayA mujaba tA. 9-10-82 > > sa ghanA upakrame "paca mahAvrata" e viSaya para tA. 11, 12 tA. 18-12-82 AMkhanI saMbhALa. zrI caMdrakAnta zAha ane 13 mI mArca, 1983nA roja devalAlI (ji. nAsika) tA. 20-12-82 - lIvIMga phaMDa De. vIgara khAte jJAna zibira yojavAnuM nakakI thayu hatuM. vyAkhyAtAonI tA. 23-12-82 kuMvarabAInuM mAmeruM zrI. ajita popaTa ane anya saMjogAnI pratikULatAnA kAraNe jJAna zibira tA. 15-1-83 dAMtanI saMbhALa Do. pI. ena. bhaNazALI mulatavI rAkhavAmAM AvI hatI. have AgAmI sapTembara tA. 21-1-83 sTIla kalara kAmadAra mAsamAM devalAlI khAte jJAna zibira yojavAnuM nakakI karavAmAM (yaMtra mAnava) . rAmu paMDita AvyuM che. jJAna zibiranA sayAjake tarIke che. dhanavaMta tA. 5 2-83 kanjhayumarsa gAIDansa TI. zAha ane zrI pannAlAla ra. zAhanI nimaNuMka karavAmAM pravRtti * zrI manubhAI zAha tA. 9-3-83 zAMta rasa AvI che. zrI DAhyAbhAI kakalabhAI zAha - tA. 7-4-83 vAMsadAnA (2) zrI cImanalAla cakubhAi zAha smAraka nidhi AdivAsIo zrI zaileSabhAi mahAdevIyA saMghanA pramukha sva. cImanalAla cakubhAI zAhanI smRtimAM tA. 14 6-83 hiMsAnA pratIkAranuM nidhi saMcaya karavAne tA. 15-12-1983 nA roja maLela navuM darzana che. yazavaMta trivedI, kAryavAhaka samitimAM nirNaya karyo. dharma, adhyAtma, tattvajJAna, : abhyAsa vartuLanA saMjaka zrI subodhabhAI ema. zAha pustaka prakAzana, keLavaNu, bAbA savA ane mAnava sevA aAda ane vyAkhyAtAone ame AbhAra mAnIe chIe. vividha pravRttiomAM sva. cImanabhAine jIvaMta rasa hatA. emanI paramAnaMda kApaDiyA samAgraha AbhAca pramANunA AvA badhA pra:A A smAraka nidhinA 1. saMdhanA niyama pramANe sabhAgRha bhADethI ApavAmAM Ave mULa rakama kAyama rAkhA, anI AvakamAthI hAtha dharavAno che. sabhAgRhanuM bhADuM rU. 56-00 levAmAM AvatuM hatuM. nirNaya karavAmAM AvyA hatA. kAryavAhaka samitinA sabhyomAMthI eprila mAsathI sabhAgRhanuM bhADuM rUA. 107 levAnuM TharAvavAmAM rU. 50,000 jeTalI mAtabara rakama nAdhAI gaI. saMdhanA paTranA, AvyuM che. sagapaNa mATe bhADe ApavuM nahi evo paNa nirNaya ajIvana sabhya, vArSika sabhyo, zubhecchake, "prabuddha karavAmAM Avyo che. varSa daramiyAna sabhAgrahanA bhADAnI jIvana'nA grAhako ane sva. cImanabhAInA cAhako taraphathI Avaka rU. 2,775-00 thaI, jemAMthI kharcane rU. 450-00 amane khUba ja premALa sahakAra maLyA che. atyAra sudhImAM ke bAda karatAM rU. 2,325-00nI cakakhI Avaka thaI A smAraka nidhimAM rUA. 3,43,282 maLyA che, jenI 'nevI pravRttio hAtha dharavA upasamiti vigatA prabuddha vana' mAM vakhatovakhata pragaTa karavAmAM saMdhanA upakrame navI pravRttio hAtha dharavAnuM sUcana AvI hatI. smAraka nidhi mATe nimaNuMka karavAmAM AvelI zrI amara jarIvAlAe karatAM navI pravRttionA Ayojana upasAmAtamAM (1) zrI rasikalAla mehanalAla jhaverI (2) zrI ' aMge tA. 10-7-1982nA roja maLela kAryavAhaka pravINabhAI ke. zAha (3) zrI rAsakalAla laheracaMda zAha (4) samitie (1) Do. ramaNalAla cI. zAha (2) zrI amara zrI e. je. zAha (5) zrI pannAlAla ra. zAha ane (6) zrI - jaMrIvAlA (3) zrI gaNapatabhAI ma. jhaverI (4) zrI pannAlAla ke. pI. zAha (sAjaka) ne samAveza karavAmAM AvyuM hatuM, - ke. cheDA ane (5) zrI pannAlAla 2. zAha (saMjaka) ema save dAtAone ame A take AbhAra mAnIe chIe. * pAMca sabhyonI upasamitinI nimaNuka karI hatI. (3) sva. cImanabhAinA lekhanuM pustaka rUpe prakAzana : upasamitine ahevAla ane kAryavAhaka samitinA nirNaya anusAra nIce mujaba pravRttio hAtha dharavAnuM * sva. cImanabhAinA pustaka "avagAhanamAM "prabuddha jIvanamAM sarvAnumate nakakI karavAmAM AvyuM hatuM. mArca, 1977 sudhImAM pragaTa thayelA lekhono samAveza karavAmAM AvyA hatA. tyArabAda " prabuddha jIvanamAM pragaTa thayelAM lekhanuM - (1) judI judI saMsthAo taraphathI akhIla bhAratIya stare ke prAdezika stare jAtA mahatvanA ane upayogI eka pustaka pragaTa karavAne tA. 30-5-1983nA roja maLela kAryavAhaka samitie nirNaya karyo che. A pustakanuM saMpAdana parisaMvAda, konpharansa ke anya kAryakramomAM bhAga levA mATe saMdhanA be pratinidhione mokalavA. pratinidhione mokalavAne che. ramaNalAla cI. zAha, zrI pannAlAla 2. zAha ane zrI . nirNaya vakhatovakhata kAryavAhaka samiti karaze. pratinidhi gulAba deDhiyA karaze. A pustakanuM prakAzana saMbhavataH AgAmI tarIke janAra vyaktine pravAsa kharca saMdha bhogavaze. navembara mAsamAM thaze. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-83 prabuddha jIvana (4) patrakAratva aMge parisaMvAda saMdhanA upakrame prativarSa eka parisaMvAdanuM Ayojana karavAnuM zrI amarabhAI jarIvAlAe sUcana karatAM (1) zrI amara jarIvAlA (2) zrI subodhabhAI ema. zAha (3) zrI gaNapatabhAI ema. jhaverI (4) De. dhanavaMta TI. zAha (saMyojaka) ane (5) zrI pannAlAla 2. zAha (saMyojaka) ema pAMca sabhyonI upasamitinI nimaNuka karavAmAM AvI hatI. upasamitinA ahevAla ane tA. 30-5-1983nA roja maLelI kAryavAhaka samitinI sabhAnI bahAlI anusAra zukravAra, zanivAra ane ravivAra, tA. 30-9-1983 ane tA. 1 ane 2, okaTobara, 1983nA roja zrI bhAratIya vidyA 'bhavananA (capaTI, muMbaI 400 8 87) sabhAgRhamAM A varSe patra: kAratva aMge parisaMvAdanuM Ayojana karavAmAM AvyuM che. zukravAra, tA. 30-8-1983 nA roja sAMjanA 6 -0 kalAke parisaMvAdanuM 'uddhATana; zanivAra tA. 1-10-1983 nA roja savAranA 9-30 kalAke patrakAratva, sAmAjika pratibaddhatA ane mUlya e viSe prathama beThaka; e ja divase baporanA 3-0 kalAke parivatananI prakriyAmAM patrakAratvaH AjhAdI pahelAnuM ane AjhAdI pachInuM" e vize dvitIya beThaka ane ravivAra, 'tA. 2-10-1983nA roja savAranA 9-30 kalAke "zuM patrakAra svataMtra che?" e viSe tRtIya beThaka ane samApana e rIte Ayojana karavAmAM AvyuM che. vyAkhyAtAo Adi vigate have pachI nakakI thaze. samagra parisaMvAdanA pramukhasthAne saMdhanA adhyakSa che. ramaNalAla cI. zAha birAjaze. (5) keseTa lAyabrerI pustakAlaya ane vAcanAlaya e saMghanI mahattvanI pravRtti che. emAM yugAnusAra thatAM vikAsa ane jarUriyAta mujaba e pravRttine vistAravI joie. A bAbatane lakSamAM rAkhI saMdhanA upakrame keseTa lAyabrerI zaru karavAne tA. 3-9-1982 nA roja maLela kAryavAhaka samitie nirNaya karyo hato. tadanusAra jIvanane unnata banAve evA paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA pravacana uparAMta pU. murAribApunI rAmAyaNanI, zrI indubena "dhAnaka ane anya kalAkAronA bhakita saMgItanI keseTo vasAjavavAmAM AvI che. DipojhITa rU. 50 ane rojanA rU. 1 lekhe nibhAva kharca levAmAM Ave che. saune A keseTa lAyabrerIne lAbha levA vinaMtI che. (6) mahAvIra jayaMtI : saMdhanA upakrame prathamavAra zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInI janma jayaMtI nimitte ravivAra, tA. 24--1983 nA roja savAranA 8-30 kalAke biralA kIDA kendra, copATI, muMbaI-400 007 khAte (janma jayaMtInA AgaLanA divase ravivAra hovAthI e divase Ajana karavAmAM AvyuM ja hatuM. zramaNa bhagavAna mahAvIranI janma jayaMtI semavAra, - tA. 25-4-1983 nA hatI.) eka divasanI vyAkhyAnamALAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM, jenI vigata nIce mujaba che vyAkhyAtA viSaya 1. prA. tArAbena zAha bhagavAna mahAvIrane - saMdeza pU. munizrI vAtsalyadIpa Atmazodhaka prabhu mahAvIra 3. pU. mahAsatIzrI prItisudhA- bhagavAna mahAvIra: zrIjI vatamAna saMdarbhamAM 4. zrI baMsIbhAi khaMbhAtavALA bhakita saMgIta (7) sarvodaya saMmelana, thAmaNA akhila bhAratIya dharaNe ke prAdezika stare yojAtA mahattvanA parisaMvAda, konpharansa, adhivezana ke saMmelanamAM saMdhanA be pratinidhione mokalavAno nirNaya vakhatevakhata saMghanI kArobArI samiti kare che. thAmaNA khAte tA. 28 ane 29mI sapTembara, 1982nA roja sarvodaya saMmelananuM AyeAjana thayuM hatuM. saMghanA pratinidhi tarIke kAryAlayamaMtrI zrI zAMtilAla TI. zeThane mokalavAmAM AvyA hatA. A saMmelanane ahevAla "prabuddha jIvana'nA tA. 1-11-1982nA aMkamAM ApavAmAM AvyA hatA. (8) rAhata kAryo kudaratI ke mAnavasarjita honArata ke AphatanA samaye mAnavatAnA dRSTikoNathI yathAzaya prayatno dvArA mAnavIne beThAM karavA e ApaNI paraMparA che. tadanusAra gujarAtasaurASTramAM gata dIvALInA tahevAro daramiyAna vAvAjhoDAthI thayelI honAratamAM sapaDAyelA ane hatAza thayelAM ApaNA baMdhuone beDAM karavA sau koIe kadama upaDayA. e pramANe saMdhe paNa A prayatna karyo hate. ApaNI TahelanA pratyuttaramAM gujarAta-saurASTra vAvAjhoDA rAhata nidhimAM rU. 19,531-00 maLyA. te paikI rU. 17,931-00 bhagavAna mahAvIra kalyANa kendrane rAhata kArya mATe ApavAmAM AvyA. saNosarAnI zaikSaNika saMsthA lekabhAratIne thayelAM nukasAna mATe rU. 2,500-00 e saMsthAnA TrasTI ane gujatI sAhitya pariSadanA pramukha zrI manubhAI paMcoLIe (zrI Izvara peTalIkara, zrI raghuvIra caudharI, De. kumArapALa desAI Adi sAthe) saMdhanI mulAkAta lIdhI tyAre ApavAmAM AvyA hatA. e ja rIte AsAma rAjyanI vidhAna sabhAnI cUMTaNI daramiyAna hiMsaka Adolanane bhoga banelAone punarvasavATa na thAya tyAM sudhI AsAmamAM Thera Thera chAvaNIo UbhI karavAmAM AvI hatI ane jAta dekharekha heThaLa rAhatanuM kArya AsAma rAhata samitie hAtha dhayuM hatuM. gujarAta rAjyanA eka vakhatanA mukhya maMtrIzrI bAbubhAI jazabhAI paTela AsAmanI mulAkAta laI saMdha taraphathI jAela vasaMta vyAkhyAnamALAmAM vyAkhyAtA tarIke AvyA tyAre temaNe tyAMnI paristhitine "AMkhe dekhe ahevAla ApyA hatA. A rAhata kArya mATe te AsAmamAM rahevAnA hatA ane rAhata kArya mATe jarUrI rakamanI emaNe jAhera Tahela nAMkhI. A prasaMge saMdha taraphathI rU. 10,000ne benka DrAphaTa AsAma rAhata samitine ApavA mATe zrI bAbubhAI jazabhAI paTelane ApavAmAM AvyuM hatuM. kahevAnI bhAgye ja jarUra haze ke A banne rAhata kAryo mATenI moTA bhAganI rakama saMdhanI kAryavAhaka samitinA sabhya ane aMtaraMga vartuLamAMthI ja saMdhane prApta thaI hatI. ame A take sau dAtAone traNa svIkAra karIe chIe. (9) graMtha paricaya pravRtti judI judI bhASAmAM ane ApaNI mAtRbhASAmAM paNa umadA pustaka bahAra paDe te paNa keTalIka vakhata enI jANa ApaNane thatI nathI. AvI mAhitI avAranavAra maLatI rahe ane evA pustakane vigate paricaya thAya e mATe abhyAsa vartuLanA upakrame graMtha paricayanI pravRtti zaru karavAno nirNaya karavAmAM Avyo che. jijJAsuonI jijJAsAvRtti saMtoSAya ane uttama pustako vasAvavA sabhyane mArgadarzana maLI rahe e A pravRttine hetu che. emAMthI pustaka benkanI pravRtti paNa vikasI zake. 'abhyAsa vatRLa'nA sojaka zrI sudhabhAIne A kAryamAM zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAha ane zrI - pannAlAla Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : - prabuddha jIvana - tA. 1-7-9. ke. cheDA upayogI thaI zake e daSTie emane A samitimAM lavAjamanA rU. 15,244-00 umeratA varSa Akhare samAveza karavAmAM Avyo che. - rU. 9,08,780-18 jamA rahe che. ( 9) naMdagAMvanI mulAkAta varSa daramiyAna saMdhane rU. 6,426-00 ane payuMSaNa saMdhanI kAryavAhaka samitinA sabhya ane ApaNuM payuMSaNa vyAkhyAnamALAne . 2,254-00 (neTa: vyAkhyAnamALAne. vyAkhyAnamALAnA kAyamI Ajane mATe rU. 1,50,000 nI kharca bAda jatAM) bheTa maLyA. A rIte varSa daramiyAna kula . sakhAvata ApanAra zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTanA TrasTI bheTa rU. 8,680-00 maLyA. .: zrI jayaMtIlAla pI. zAha ane emanA bhAIoe amadAvAda kAryavAhaka samitinA dareka sabhyane premALa sahakAra maLato - hAI-ve para manera najIka naMdagAMva dattaka lIdhuM che. roTarI rahyo che. sabhya paNa vizeSa sakriya thayA che ane saMdhanA pramukha 'InTaranezanalanA upakrame A gAmane dataka laI badhI pravRttio sva. cImanabhAInA avasAna bAda Do. ramaNabhAIe saMghanA pramukha teo sau calAve che. enI mulAkAta levA saMghanI kAryavAhaka ane prabuddha jIvana'nA taMtrI tarIke javAbadArI saMtoSakArakasamitinA sabhyone (patnI sahita) nimaMtraNa ApyuM. muMbaIthI rIte saMbhALI lIdhI che. ene amane AnaMda che. saunA sahakArathI vikAsayAtrAne navA sopAna sara thaI rahyA che. '' javA-AvavAnI tamAma vyavasthA ane Atithya vagere kArobArI samitie maMjUra karyo. cImanalAla je. zAha saghaLI javAbadArI emaNe vahana karI hatI. A rIte tA. 30-5-1983 ke. pI. zAha maMtrIe, - tA. 20-2-1983nA roja ravivAre sImita AkAranuM vArSika sAmAnya sabhAe maMjUra karyo. pannAlAla ra. zAha, 1. paryaTana goThavAyuM. ene yaza zrI jayaMtIbhAI ane temanA tA. 22-6-1983 sahAyaka maMtrI - baMdhuone ghaTe che. e saune ame AbhAra mAnIe chIe. zrI muMbaI jana yuvaka saMgha '(11) muMbaImAM vasatA zreSTha gujarAtIonuM sanmAna muMbaImAM vasatA judA judA kSetranA zreSTha gujarAtIonuM, padAdhikArIo ane ' jJAti ke dharmanA bhedabhAva vinA, sanmAna karavAnuM sUcana zrI kArobArI samiti : 1983-84 amara jarIvAlAe karyuM hatuM. e aMgenI yojanAne zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA.. ahevAla taiyAra karavA mATe (1) zrI TokarazI ke. zAha (2) budhavAra, tA. 22-6-83 nA roja sAMjanA 6-0 kalAke zrI pravINacaMdra ke. zAha (3) zrI amara " jarIvAlA (4) paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM maLI hatI, jemAM saMdhanA che. dhanavaMta TI. zAha (5) zrI pannAlAla ra. zAha ane (6) aSita hisAbo, saravaiyuM ane navA varSanA aMdAjapatra pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha (saMjaka) ema cha sabhyanI rajU thayA. te maMjUra rahyA bAda padAdhikArIo ane kArobAupasamitinI nimaNUka karavAmAM aAvI hatI. upasamiti ane rInA 15 sabhyonI cUMTaNInuM kArya hAtha dharavAmAM AvyuM hatu - kAryavAhaka samitinA nirNaya anusAra nIce mujaba padAdhikArIo ke Ajana karavAmAM AvyuM che: nIce jaNAvela sabhyone navA varSa mATe padAdhikArIo (1) A varSe udyoga, mAnavasevA, tabIbI, sAhitya, tarIke binaharIpha cUMTI kADhavAmAM AvyA hatA ? calacitra ane keLavaNI-patrakAratva --A kSetramAM uttama kAmagIrI 1 De, ramaNalAla cI. zAha, pramukha bajAvanAra gujarAtI-bhASInuM zreSTha gujarAtI tarIke sanmAna 2 zrI rasikalAla me, jhaverI, upapramukha karavAmAM Avaze. 3 zrI pravINacaMdra ke. zAha, keSAdhyakSa ' (2) vayamaryAdA: sIniyara vyakitaonuM ja sanmAna karavuM. 4 zrI cImanalAla je. zAha, maMtrI na (3) zreSTha gujarAtI tarIke pasaMdagI ! pAmanAra vyakitane 5 zrI, ke. pI. zAha, maMtrI zAla ane cAMdInuM kAzkeTa ApavAnuM nakakI karavAmAM AvyuM che. kArobArI samiti (4) zreSTha gujarAtIonI pasaMdagI aMge nava sabhyonI nirNAyaka samiti raheze, jemAM cAra sabhya saMdhanA raheze. bAkInA padAdhikArIo uparAMta kArobArI samitinA 15 sabhyonI - pAMca sabhyo vividha kSetronA anubhavI niSNAta raheze. cUMTaNI mATe 23 sabhyae umedavArI noMdhAvI hatI. gupta mata dAna paddhatithI matadAna thayuM. mata gaNatarInA aMte nIce mujaba " (5) A aMgene samAraMbha navembara-DisembaramAM rAkhavo 15 sabhyane cuMTAyelA jAhera karavAmAM AvyA hatA cUMTaNI ane A aMgenI saghaLI kAryavAhI karavA mATe upasamitine aMge nirIkSaka-adhikArI tarIke saMdhanA anveSaka zrI uttama- sattA ApavAmAM AvI. - (6) A samAraMbha aMge rU. 15,000/- sudhIno kharca bhAI pI. zAha ane saMdhanA sabhya zrI zIrISa esa. vasAe saMbhALelI kAryavAhI mATe temano AbhAra mAnIe chIe. : maMjura karavAmAM AvyuM. 1 zrI amara jarIvAlA 2 zrI tArAbena zAha saMghanI kAryavAhI - 3 , nirUbena subodha- 4, subodhabhAI ema varSa daramiyAna kAryavAhaka samitinI 10 sabhAo maLI " bhAI zAha zAha hatI. varSa daramiyAna rU. 141,368-74 nI Avaka thaI ane 5 , kamalabena pIsa- 6 , pannAlAla 2 rU.65,431-59no kharca thayo. varSa daramiyAna rU.2,75,000-nuM pATI , navuM rokANu, ceriTI kamiznaranI paravAnagIthI, sarakArI kaMpanI- 7 3 harilAla gulAba- 8 4 gaNakSatalAla maja emAM phikasDa DipojhITamAM 14 1/2%nA darathI karavAmAM caMda zAhu ' AvyuM. saMdhanA kharca karatAM Avakane vadhArAnA rU. 75,937 9 , e. je. zAha 10 zAMtilAla devajI 15 mAMthI prabuddha jIvana'nA Avaka karatAM thayelA vadhAre kharcanA 11 karazI ke. 12 , pravINacaMdra , - rU. 62,261-35 bAda karatAM rU. 13,735-8ne vadhAre . zAha maMgaLadAsa zAha janarala phaDa khAte laI gayA. ' , "... " 13 5 rasikalAla lahera- 14 9 dAmajIbhAI velajI . rijharva phaMDa khAte varSanA prAraMbhamAM rUA. 8,93,536-18 caMda zAha RIO " jamA !" hatA. temAM varSa daramiyAna AjIvana sabhyonA 15 jayaMtIlAla pI zAha, " . : : - , , , zAha jhaverI Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-83 prabuddha jIvana hiMdu vi. muslima, hiMdu vi. zIkha, hiMdu vi. khristI, hiMdu vi. dalita A saMgharSaNamAM dezanuM zuM thaze? che vijayagupta maurya keraLamAM jaMgalamAMthI maLI AvelA eka khristI kosa uparathI hiMduo ane khristIo vacce je kemI saMdharSaNa jAgyuM che, te samagra dezamAM ThekaThekANe vividha dharmo vacce ane saMpradAya vacce ghUMdhavI rahelA komI saMgharSanI yAda Ape che. aMgrejo hiMdustAnanI prajAnA rASTravAdane bhAMgI nAkhavA mATe prajAne vividha kAmamAM vaheMcI nAkhI temanI vacce hitenI athaDAmaNa preravA mAgatA hatA. tethI rASTrIya koMgresanI laDatane muslima, zIkho, khristIo, harijana, girijana vagere dvArA virodha karAvyuM hatuM. tenA pariNAme hiMdanA traNa TukaDA thayA ane pAkistAna racAyuM. zIkhe, harijana vagere vacce alagatAvAda preryo. paraMtu aMgrejoe ApaNane lAta mArIne vidAya lIdhA pachI vividha kAmo vacce ane jAtio vacce je saMdharSa rahyo che tenA mATe e kAmonA netAo tathA rAjakIya pakSanA AgevAne javAbadAra che. hiMdu ane muslima vacce te briTiza jamAnAthI hullaDa thatAM AvyAM che, paraMtu hiMduo ane zIkha vacce, hiMduo ane khristIo vacce. hiMduo ane harijano vacce, medAnanA leka ane girijano vacce hullaDe thAya e navI ghaTanAo che. bahAranA nirIkSakane ema lAge ke bahumati kema tarIke hiMduo ja asahiSNu ane Akramaka che. gayA me mAsamAM patiyALAmAM zIkhe ane hiMduo vacce pahelI ja vAra hullaDa thayAM. thoDA mahinA pahelA kanyAkumArImAM hiMduo ane khristIo vacce hullaDa thayAM hatAM. paMjAbamAM mAlerakeTalAmAM paNa hiMduo ane akAlIo vacce hullaDa thayAM have keraLamAM nIlAcalamAM khristIo ane hiMduo vacce gaMbhIra saMgharSa jAge che. kevA najIvA ane nirmAlava banemAMthI kamI hullaDa jAge che tene dAkhale ane bedhapATha nIlAcalanI ghaTanA Ape che. vAvetara mATe DuMgara upara khedakAma karatAM pattharane eka kesa maLI AvyuM. tarata khristIoe zo karyo ke te saMta thomasano kesa che. khristI dharma pazcima eziyAmAMthI yuropamAM phelA te pahelA saMta masa dvArA malabAra kAMThe phelAya hate. isunA 12 paTTaziSyomAM saMta thomasane paNa samAveza thAya che. IsunA svargArohaNa pachI themase hiMdustAna AvIne khristI dhamane pracAra zarU karyo, ane chevaTe malabAra kAMThe pitAnuM mathaka banAvyuM. purAtattva vijJAnIoe kesa tapAsIne jaNAvyuM ke te saMta thomasane kesa nathI. paraMtu dhama zraddhA upara cAle che, buddhi ke taka upara nahi. tethI laMkAmAM buddhanA dAMta tarIke pUjAto dAMta buddhane nathI, ke kAzmIramAM hajharatabAlamAM pavitra gaNAto bAla (vALa) mahamada payagambarane nathI ema sAbita karI ApavAmAM Ave to tethI kamI uzkerATa phelAya. : evI rIte A kesa vize paNa purAtatva vijJAnIone abhiprAya khristI saMsthAoe mAnya na rAkhe, ane khristI saMsthAe tyAM eka devaLa banAvI tene khristI yAtrAdhAma banAvavAne nirNaya karyo. nazIbajoge kesa cerAI gaye. tethI lAlabahAdura - zAstrIjInA samayamAM hajharata bala rAI". javAthI je uzkerATa phelAyo haito te uzkerATe keraLanA khristIomAM phelAye. tethI eka navo kesa taiyAra karIne yAtrAdhAmanuM bAMdhakAma zarU karI devAmAM AvyuM. paraMtu hiMdu maMdira najIka navuM khristI yAtrAdhAma baMdhAya tenI sAme hiMduoe vAMdho lIdho. keraLanI sarakAra hiMdu, muslima, khristIo ane temanA vividha rAjakIya pakSonI banelI zaMbhumeLA jevI sarakAra che, jenA mukhya pradhAna karuNAkaraNa kasI che. ApaNA netAo potAne binasaMpradAyI tarIke oLakhAve che, paraMtu vartanamAM saMpradAyI ane ghaNuM to kAmavAdI paNa hoya che. tethI keraLa sarakAre A khristI yAtrAdhAmane eka hekaTara jamIna ApavAno nirNaya karyo. keraLa, sarakAranuM eka aMga keraLa kogresa che, je khristIonI koMgresa che. khristI devaLa mATe jamIna apAya tethI hiMduoe vAMdhe lIdhe ane A AMdolananI AgevAnI levA rASTrIya svayaMsevaka saMghanA ane hiMdu vizva pariSadanA mANase pahoMcI gayA. emaNe 25 sabhyonI eka pagalAM samiti nImI, ane laData upADI ke A navuM khristIdhAma zabarImAlAnA maMdiranA mArgamAM Ave che ane mahAdevanA maMdiranI najIka Ave che mATe tyAM navuM khristI devaLa bAMdhavA na devuM. tethI keraLa sarakAre khristI devaLa mATe cheDe dUra navI jagyA pasaMda karI, ane hiMduone paNa eTalI ja jagyA bIje ThekANe ApavAnuM TharAvyuM. paraMtu hiMduoe A AzvAsana svIkAravAno inakAra karyo. keraLamAM IdirA koMgresamAMthI asaMtuSTonA eka jUthe vizva hiMdu pariSada sAthe bhaLIne keraLa sarakAra sAme jhuMbeza upADI ane kareNAkaraNano bahiSkAra karyo. te pachI komI chamakalAM zarU thayAM. have sarakArI manAI hukamone bhaMga karavAmAM Ave che, ane bhaMga karanArAo sAme polIsa lAThImAra calAve che, athuvAyu choDe che. dharapakaDa paNa kare che. mAmale vaDI adAlatamAM paNa gayo, jyAM khristIone keraLa sarakAra yAtrAdhAma mATe jamIna na Ape evo manAI hukama meLavavAmAM Avyo. saraghaso ane sabhAo vaDe vAtAvaraNane taMga banAvavAmAM AvyuM. rAjakIya pakSoe paNa temAM jhaMpalAvyuM. nAyara sevA samAje A laData calAvavA nezanala DemokreTIka pATInAmanI na pakSa sthApe. hiMduonI AgevAnI nAyaroe lIdhI che. paraMtu ejhAvA nAmanI avaNuM hiMdukamano samAjavAdI prajAsattAka pakSa aLago rahe che. keraLanI prajAne tenA rAjakIya ane komI AgevAnoe dharmo, saMpradAya, kome, jJAtio ane pakSomAM evI vahecI nAkhI che ke temanI vacce temanAM hita athavA svArtho athaDAtAM ja rahyAM che. kareNukaraNanuM pradhAna maMDaLa cIbhaDAMnI bhArI jevuM che ane A kemI svArthonI athaDAmaNanI kheMcatANa cIbhaDAMnI bhArI sudhI pahoMce che. jayAre deza ane keraLa rAjya bina sAMpradAyika che, tyAre sarakAra jhaghaDatA saMpradAyane rAjI rAkhavA jamIna Ape e dharamULathI cheTuM che. paraMtu pradhAnamaMDaLane keraLa kAMgresanA khristIonA TekAnI jarUra che, tethI khristIone jamIna ApIne upadrava vahorIlI che. pradhAnamaMDaLane nAyara samAjanA hiMdu TakAnI paNa jarUra hovAthI bhUlane guNAkAra karyo. ApaNuM rASTrIya netAo potAnI sattA ane lAgavaga TakAvI rAkhavA komavAdane kevI rIte paMpALe che tenuM A draSTAMta keraLanI A ghaTanA pUruM pADe che. * : . Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana lenine kahyu` hatu` ke dhama' abudha janatA mATe aphINa che. ApaNA dezamAM samajyA vinAnA dharma uparAMta vadhu mAdaka rAjakAraNa che. keraLanI prajA zikSaNamAM mAkharAnI haroLamAM che. 1961 mAM lagabhaga 47 TakA loko zikSita hatA, Aje 69 TakAthI jarA vadhAre che. dara ce. mAile 654 vyati jeTalI ati gIca vasatI dharAvatA keraLamAM vasatI vadhArAno dara 1971mAM 26.29 TakA hatA, te ghaTADIne 19 TakA karI devAmAM AvyA che. AvI sudharelI prajAmAM paNa dhama' ane rAjakAraNa satata saMdhANu prere che, je hiMsAmAM pariName che. bhAratanA pazcima kAMThe khristI dhama` lAvavA AlphAnsada-Albukaka' jevA poTu gIjhoe sitama gujAryAM hatA. gAvAmAM katala paNa calAvI hatI. kAraNa ke poTu gIjhone hetu khristI dhama' phelAvavA uparAMta potAnuM sAmrAjya phelAvavAne paNa hatA. paraMtu briTiza hiMdamAM aMgrejonA zAsana nIce khristIdhama zAMtithI phelAyA hatA. izAna bhAratamAM jayAM aneka pahADI jAtimAM kAi saMskArI dhama na hatA, tyAM pahADI jAtione sAmudAyika dheAraNe khristI banAvI devAmAM AvI. yuropIya ane amerikana mizanarIoe tyAM Arogya ane keLavaNInA kSetre umadA kAya karyu che. paraMtu te sAthe A videzI mizanarIoe temanAmAM alagatAnI evI bhAvanA paNa prerI che! ke izAna bhAratanI A pahADI jAtie bAkInA hiMdustAnanI prajAthI judI che. dezanA bhAgalA paDayA tyAre keTalAka aMgreja rAjapustrae izAna bhAratane juduM pADI tene potAnA hastaka rAkhavAnI khaTapaTa paNa karI hatI. videzI mizanarIe game teTalA sArA hoya te. paNa te briTiza sAmrAjyanA ADatiyA hatA. tethI zAna bhAratamAM temaNe je judAinI bhAvanA prerI tenA pariNAme have tyAM aMtimavAdI baLavAkhora pravRtti karI rahyA che. ane temane bhAratanAM duzmanA taraphathI madada maLe che. sunA keTalAka anuyAyIo, jevA ke pITara ane pAula mAchImAra hatA, tethI poTu gIjha mizanarIoe bhAratanA kAMThAnA mAchImArone khristI banAvavA tarapha vadhu dhyAna ApyuM hatuM. paraMtu izAna bhAratamAM videzI mizanarIoe Arogya ane keLavaNI mATe je karyu" tevu poTu gIjha mizanarIe bhArata kAMThAnA mAchImAre mATe na hotuM karyu. pariNAme khAsa karIne tAmilanADunA mAchImAra khristI pachAta rahyA che. khristI dhama` eka umadA dhama che, je prema ane zraddhA upara AdhArita che. tethI pATu gIjhonI dhArmika hiMgutA chatAM khristI ane bIjA dharmo vacce sahiSNutA ane sahaastitvanI bhAvanA rahI hatI. paraMtu pAmamAM akAlIoe dhama'mAM rAjakAraNa bheLavI dIdhu che evI rIte khIjA badhA dharmomAM paNa rAjakAraNanuM aphINa bhaLI rahyu che. rASTrIya svaya Msevaka saMdha ane bhAratIya janatA pakSa dakSiNa bhAratamAM tathA zAna bhAratamAM potAnI lAgavaga ane vicArasaraNI phelAvI rahyAM che. tenA pariNAme thADA mAsa pahelAM kanyAkumArInA khristIo ane hiMdu vacce kAmI hullaDA thayAM hatAM. khristI devaLAmAMthI ane hiMduo * madirAmAMthI lAuDaspIkarAmAMthI pota potAnA dhamanA pracAra karavAnA durAgraha rAkhatA hatA, temAMthI sa dha thayeA. paMjAbamAM AkAzavANI dvArA zIkha saMpradAyanI guruvANInu prasAraNa karavAmAM Ave evI akAlIonI mAgaNI svIkArIne bhArata * sarakAre zIkhAne rAjI rAkhavA khAtara eka khATA dAkhale mesADayA che. AvatI kAle hiMdu, muslimA ane khristIo paNa AvI mAgaNI karaze tyAre temane nA krama pADI zakAze ? AkAzavANI ane dUra na khina sAMpradAyI lo tA. 1-7-83 rASTranA pracAra-sAdhanAM che. temane sAMpradAyika pracAranA mAdhyama na banAvavA joie. vividha dharmAM ane sapradAyAnAM jJAna ane bhajanA svecchAthI sabhaLAvavAmAM Ave te judI vAta che. paraMtu ahI tA jaladhara reDiyeza sTezana rAja kalAkA sudhI guruvANI saMbhaLAvavA baMdhAI jAya che. guruvANI sAme kAine vAMdhA na hoi zake. tenAM mULa 'hiMdudhamanA ekezvaravAda ane bhakita sa'pradAyamAM che ane hiMdu tathA muslima dharmanA umadA tattvA zIkha guruoe temAM samAvI lIdhAM che. paraMtu paMjAbamAM 48 TakA hi duo paNa che. teo hiMdudhama'nA pracAra mATe AkAzavANInA mAdhyamanI mAgaNI karaze tyAre temane ze! javAba ApazuM? AkAzavANI kAi eka dhamanA pracAra mATe baMdhAI jAya te vAMdhA pAtra che. savaNa hiMdu ane harijane vacce sa` na hatA. a Mgrejo harijanone hiMduethI judA gaNIne temane judA matAdhikAra ApavA mAgatA hatA. temane hiMduothI judA nahi pADavA gAMdhIjIe AmaraNa upavAsa zarU karyAM hatA. agrejoe gAMdhIjInI sAme DA. AMkheDakaranA zastra tarIke upayAga karyAM hatA. Aje keTalA dilate gAMdhIjIne yAda kare che? kaI nahi te mahArASTramAM harijane sva. bhImarAva akheDakarane bhagavAna tarIke pUje che. temane rAjI rAkhIne temanA mata meLavavA mahArASTra sarakAre auraMgAbAda yuni varsiTIne DaoN. AMbeDakara yunivarsirsITI nAma ApavAnu nakkI karI nAkhyu hatu, ane majurI mATe vidhAna sabhyo pAsethI TharAva paNa karAvI nAkhyA hate. paraMtu tenI sAme savaNu hi duoe, mukhyatve marAThAoe ugra hullaDa macAvyuM, jemAM harijanoe ghaNu sahana karavu paDayu. tethI have savarNAne rAjI rAkhavA sarakAra ane vidhAna sabhyA badhA karI kheThA ! para Mtu A hullaDAthI je kaTutA utpanna thaI che, te ghaTI nathI, vadhI che. tAjetaramAM nAsikamAM thayelAM hullaDo tenA purAvA che. tAmilanADumAM paNa hullaDa thayAM che. ahI' muslimAe harijanAnu sAmudAyika dhama parivata na karavAnI pravRtti upADI. tenI sAme AkSepa thayA ke harijanane muslima banAvavA videzAmAMthI nANAM Ave che. ApaNA dezanI eka muzkelI e che ke e moTA dharmAMnu uddabhavasthAna ane preraNAvidezamAM che. pApa briTananA rAjakAraNamAM ane prajAjIvanamAM hastakSepa na kare te mATe briTiza prajAe 400 varSa pahelA dhanu rASTrIyakaraNa karyu hatuM. DaoN AMkheDakara harijanAnuM sAmudAyika dhama parivatana karavAnI gAMdhIjIne dhamakI ApatA hatA ane gAMdhIjI kahetA hatA ke hiMdudhama' karatAM bIjo dhama vadhu sAro che ema tamane prAmANikapaNe lAge teA jarUra dharma parivartana karI. De.. AMkheDakare ane temanA anuyAyIoe bauddha sapradAya svIkAryAM. Aje jANe hiMdu dhama' ane bauddha sapradAya judA ane paraspara virodhI dharmAM hoya evI rIte kahevAtA savarNo ane ava laDI rahyA che. jema rAjakIya pakSA mAMgIne TukaDA thai rahyA che ane teo kUkaDAnI jema laDe che tema dharma saMpradAyAmAM ane saMpradAyeA vADAmAM vaheMcAIne laDI rahyA che. hi du viddha muslimA, hiMdu virUddha khristIo, hiMdu virUddha zIkhA, hiMdu virUddha navabauddho laDe tyAre bahAranA nirIkSakane ema lAge ke hiMdu bahu kharAba, asahiSNu' ane laDAyaka hovA joie. jyAre prajA asakhya pakSAmAM, dharmAMmAM, saMpradAyAmAM ane vADAomAM vibhakata thaIne Apasa Apa samAM lAyA kare tyAre deza keTale samaya saMgaThita rahI zako ? ApaNe itihAsamAMthI kAi kheAdhapATha lIdhe nathI, Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 183 prabuddha jIvana 3. (54 parathI cAlu) zrI maNilAla kimacaMdra zAha sAvajanika vAcanAlaya alabatta, A prakAranA kathAnA aMtane mAnasazAstrIya ane pustakAlaya AdhAra che. jIvananA raMgaDhaMga badalI nAkhe evI parivartananI vAcanAlaya ane pustakAlaya mATe nIce mujaba samitinI prakriyA daramiyAna, madhyamamAgI prakRti dharAvatA loko nimaNUka karavAmAM AvI che. karatAM AvI prakRti dharAvatI vyakitao eka (1) zrI zAMtilAla devajI nandu (maMtrI) aMtima parathI bIjA aMtima para jhaDapathI vidyuta (ke prakAzanI jhaDape) vege gati kare che. AvI vyakitao (2) zrI gaNapatalAla ma. jhaverI (3) zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAha be aMtimo vaccenA stara para ke biMdu para rokAtI nathI. (4) zrI harilAla gulAbacaMda zAha eka vAta samajI levI bahu jarUrI che. ApaNI samAja (5) zrI pannAlAla ra. zAha vyavasthAmAM paNa AvI ghaTanA apavAdarUpa lekhAvI joIe. hRdaya parivartana, pazcAttApa ane evI vyakitanI sAmAjika sahAyaka maMtrI svIkRti e rojiMdI ghaTamALa ke niyama na banI zake, na tA. 27-6-83nA roja maLela kArobArI samitimAM banAvI zakAya. evuM thAya to jIvananI kaIka nabaLI kSaNe zrI pannAlAla ra. zAhanI saMdhanA sahAyaka maMtrI tarIke khalana karatAM mAnavI acakAya nahi. prAyazcitanA nimaNuka karavAmAM AvI che. lIdhe samAjamAM punaHsthApita thavAnuM saraLa hoya te samAjamAM AvuM ( alabatta, judI judI asthi sAravAra kendra : re. pIThAvAlA vyakitaone jIvanamAM banatuM hovAnA kAraNe) vAraMvAra banatuM hovAnI chApa paDe. A eka bhayasthAna che. vaLI, premaLa jyoti'nA upakrame saMdhanA kAryAlayamAM asthi kharekhara gunAhita jIvanamAMthI pAchI pharavA mAMgatI vyakita sAravAra kendra zarU karavAno nirNaya karavAmAM Avyo che. ane samAjanI tAsIra jANIne eno lAbha uThAvavA mAMgatI asthi cikitsAnA jANItA niSNAta Do. je. pI. pIThAvAlA A vyakita-e be vacce bhedarekhA doravI ane samajavI muzkela che. kendrane mAnArha sevA Apaze. kendra aMgenI saghaLI javAbae be vacce viveka jALavIne A bAbatane samAjanA vyApaka dArI nIce jaNAvela upasamiti saMbhALaze. upasamitine jarUra hitamAM upayoga karavAnuM azakya nahIM te asaMbhava jarUra jaNAya te traNa sabhya A samitimAM umeravAmAM Avaze. jaNAyuM haze. eTale ja kadAca samAja AvI bAbatomAM (1) zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha ALo banyA haze. lekanAyaka jayaprakAza nArAyaNanA (2) zrI gaNapatalAla ma. jhaverI satrayatnothI DAkuonA jIvanamAM AveluM samULuM (3) zrImatI nirUbena esa. zAha parivartana AvakAralAyaka che. paraMtu dANacerImAM (4) zrImatI kamalabena pIsapATI saMDovAyelAoe ane anya DAkuoe tyAra bAda karelI zaraNAgatinI bAbatomAM samAja ALe ja rahe e AvI (5) zrImatI jayAbena TI. zAha (vIrA) bAbate-rojiMdI ghaTamALa ke niyama na banI zake, na banAvI (6) zrImatI bhAnubena pI. zAha zakAya-e bAbatanuM samarthana kare che. Ama chatAM siddhAMta ane (7) zrI araviMdabhAI ema. cokasI zistanI jaDa divAlothI samAja jIvaMta raheto nathI ane eTale ja duniyAnA badhA dharmo AtmanirIkSaNa, pazcAtApa (8) zrI pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha (sAjaka) ane kSamAnA audAryane baMdha Ape che, pachI e "micchA mi suvara' rUpe e vAta hoya, Confession rUpe enI vyavasthA sahAga samiti hoya ke kayAmatanA divase khudAne hisAba ApavAnI bAbata hoya. saMdhanI kArobArI samitinA sabhya tarIke eka vakhata enI pAchaLanI bhAvanA apavAdarUpe ja jeTale aMze svIkata saMdha sAthe saMkaLAyelA sabhyo tyArabAda kArobArI samitinA bane eTale aMze ApaNI samAjavyavasthA vadhu jIvaMta sabhya tarIke na paNa hoya evuM bane. AvA sabhyonI upayogitA bane. ApaNI saMskRtinuM A AgavuM lakSaNa che. paraMtu e te che ja saMdha sAthe emanuM sAtatya ane emanI AtmIyatA upekSita-uvekhAyeluM rahyuM che. jo AvI svIkRti na thAya jaLavAI rahe ane emanI zakitano lAbha saMdhane saMpAdana te gunegAra vyakitane haMmezA e ja najare jovAya che. eTale thAya e hetuthI tA. 27-6-1983nA roja maLelI kArobArI ene sudharavA mATe kaI prerakabaLa rahetuM nathI. ApaNI samitie eka sahayoga samitinI nimaNuka karI che. AvI nyAyaprathAne mULa uddeza te gunegAranA mAnasane samajavuM sahayoga samitinI, varSamAM be thI traNa vAra jarUriyAta pramANe, ane enA gunAhita mAnasane sudhAravAno che. e mATe ene sabhA belAvavAmAM Avaze. kArobArIe A rIte nimaNUka samAjamAM pAchA pharavAnI taka maLavI bahu jarUrI che. karelI sahayoga samitinA sabhyo nIce mujaba che: samAja jIvanamAM bhAvine vIMdhIne joI zakanArI vyakitane (1) zrI jayaMtIlAla phatehucaMda zAha samAja pArakhI zakatuM nathI. svIkRta maryAdAthI AgaLa laI (2) zrI ramaNalAla lAkaDAvALA janArA vicArane samAja zarUAtamAM pacAvI zakatA nathI (3) zrI dhIrajalAla phulacaMda zAha ane e vicAra ApanAra vyaktine samAja sAMkhI zakate. (4) zrI mANekalAla vI. savANI nathI. e ja rIte cekasa-svIkRta dhoraNanI bahAranA-utaratI (5) zrI vasanajI lakhamazI zAha kakSAnA vyavahArane samAja jIravI zakato nathI. eTale ja (6) zrI caMpakalAla ema. ajamerA evI vyakitanA sAmAjika punarAgamanamAM e ghAtaka paribaLa (7) zrI caMdrakAntabhAI gAMdhI banI rahe che. e bAbata ane te samAjanA vikAsamAM paNa (8) zrI joramalabhAI maMgaLajI mahetA badhakarUpa nIvaDe che. kAraNa, ane te samAja paNa (9) zrI dAminIbena jarIvAlA .. : vyaktio ja baneluM che ne * . . (10) zrI DuMgarazIbhAI Ara, gAlA ' ' . . Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-7-83 ApaNI samAjavyavasthAnI tAsIra @ pannAlAla ra. zAha ' mAnavajIvananA uSa:kALathI strInI bhUmikA na samajI. thayA. kusumathI ye komaLa evA bhagavAna rAme lokazakAya evI samasyArUpa rahI che. vizva sAhityamAM ApaNA niMdAthI hRdaya para patthara mUkyo ane vajIthI e kaThora saMskAra samRddha vArasAnA pratIkarUpa ApaNA be uttama graMtha banyA. satI sItAno tyAga karyo. rAmAyaNanI A ghaTarAmAyaNa ane mahAbhArata che. enAM strInA pAtra paikI nAthI samAjajIvanamAM ucca cAritrane pAyo naMkhAyo. satI sItA ane draupadIe Arya sannArInA Adarzane e pAye ekapakSIya rahyo. strIo pUrato racAyele e piMDa bAM. e bannenI sahanazIlatAe te meMmAM AMgaLA Adarza leka-apavAdanA rAmAyaNa kALathI Aja sudhInI naMkhAve evI hada karI. e guNa anya strIo mATe satI strIo mATe viDaMbanAnuM paNa kAraNa bane che. "strI preraka ane uttama udAharaNarUpa che. paraMtu strInI sahanazIlatA ja mAtra zaMkAthI para hovI joIe evA AdarzanI e bhUmikA enI maryAdA ane paravazatAnuM dyotaka bane che. AyaM sannArInA ja gaNikAne kulIna ane saMskArI gRhiNI banAvavAmAM, Adazane piMDa bAMdhanArI ane yuge yuge e piMDane puSTa enI sAmAjika svIkRtimAM ghAtaka paribaLa che. karanArI satI strIonI thatI viDaMbanA koIpaNa bhUmikAthI - karuNatA to e che ke je sahanazIlatAthI AyaM sannArInA nyAyayukta TheravI zakAya evI pratitI thatI nathI. ApaNuM Adazane piMDa baMdhAya e sahanazIlatA lAcArInA rUpamAM samAjavyavasthAnI, Adazane jaDatAthI vaLagI rahevAnI, A ene avaguNa bane. pariNAme nArInI viDaMbanA yuge yuge eka tAsIra che. eka yA bIjA svarUpe thatI AvI. AtmanirIkSaNa, hRdaya ApaNI samAjavyavasthAnI eka bIcho paNa tAsIra che. parivartana, prazcAttApanI gaMgAmAM nAhIne punita thavAnI ApaNuM saMjogavazAta, keInI bhUlane, dagAne bhoga banelI, lAcArI ke vibhAvanA ane kSamAnuM audArtha: A badhAnuM nagaravadhUnA anya kAraNosara nagaravadhU banelI strInI dazA ApaNA dilane svarUpathI phaTAtI nArInA samagra jIvananA AvA mahattvanA vaLAMka hacamacAvI mUke evI paNa hoya. saMskAra ane nItimattAno vakhate bASpibhavana thatuM jovA maLe che. sAva sahaja hoya e rIte. aMcaLo oDhelAM samAjamAMthI enA tarapha tiraskArane lAvArasa . leka-apavAdanI sAme saccAIne paDakhuM ApavAnuM kauvatA vahe, vahevaDAvavAmAM Ave. evA tiraskArane ApaNA samAjanA ApaNAmAM kayAM che? banne prakAranI strIoe Ama dareka agraNIo IdhaNa pUruM pADe. e rIte ke samAjamAM unnata jamAnAmAM sahanazIlatAno pATha bhajavye ja javAnuM hoya mastaka laI pharatAM evA agraNIo (kALanI aMdhAra gherI ane AdarzanA keDiyAne jalate rAkhavA udAharaNarUpa pitAnI divAlanI ADaze) evI strIo sAthe saMbaMdha paNa bAMdhe. AvA jAtanuM dIvela pUratuM ja rahevAnuM hoya evo ghATa, ApaNI "vAsanAnA vAlmikI' koIpaNa kALanI samAjavyavasthAmAM acUka A samAjavyavasthAnAM kAraNe thatA hoya evuM lAge che. maLe ! " cI buddhimattA dharAvanAra purUne Ave sahavAsa jarUrI dhama-adhyAtma ane saMskRtinI rakhevALI ane saMskArache evA tarka dvArA AvA vartanane vyAjabI TheravavAne - vArasAnuM saMvardhana karavAne Teko laI beThelAM ApaNuM prayatna e mAnavajAtanI karuNatA che. e eka pharebI che. vicArakonA dhyAna para e vAta AvatI nathI ke satI strIonI viDaMbanA ane saMskArI, gRhajIvana tarapha vaLavA - dehanA sodAnA vyavasAyamAMthI bahAra AvIne ghaDIbhara mAMgatI nArInI bhAvanAne A rItane ucacheda e saMskAranI mAnI le ke eka nArIne saMskArI gRhiNI thavuM che. rakhevALI ane saMvardhananA prayatnomAM suraMga cAMpe che. pazcAttApanI AgamAM zekAIne, zuddha kAMcana svarUpe bahAra ApaNuM A samAjavyavasthAnI pakaDa jaDabesalAkha che. AvI, ene saMskArI jIvana jIvavuM hoya to evuM jIvana enuM pratibiMba ApaNA prAcIna-madhyakAlIna kathA sAhityamAM jIvavAnI enI mathAmaNa, enI bhAvanA, gRha barAbara jhIlAyuM che. vArAMganAne pratibodha pamADatI ApaNI jIvananA saMgharSamAM TakI rahevAnI enI kSamatA, ane kathAomAM nagaravadhUe gRha jIvana svIkAryuM hoya e vaLAMka mAnasika taiyArI e pAyAnI bAbata che, ema ApaNe sau ekI ke kathAne aMta kayAreya Avato nathI. sarjaka avAje kahIzuM. e badhI ya pAyAnI bAbatomAM-enA bicAre jANe che ke samAjamAM ene svIkAra thAya evI mULamAM rahelI eka mahattvanI vAta mAre ! umeravAnI che. evI AchI-pAtaLI paNa zakyatA nathI. evA saMjogomAM sarjaka strInuM manobaLa tUTI na paDe e rIte ene sahakAra ApavAnI enA mAnasa-saMtAnarUpa pAtrane raste rajhaLatuM kema mUkI zake, bAbata enI bhAvanAnI saphaLatAne AdhAra che. enA hadaya bhalA ? eTale AvI kathAone aMta gaNikA zramaNu jIvana svIkAre - parivartanane, vAstavikatAnI dharatI para ApaNe keTalI che e rIte ApaNuM prAcIna-madhyakAlIna kathA sAhityamAM : AvakArI zakIe e prazna e che ja, eTaluM ja nahi, jovA maLe che. pachI e jAtaka kathA hoya, jJAtA dharmakathA paraMtu enI A bhUmikAnI ApaNe viDaMbanA na karIe te hoya ke paurANika kathAo hoya. alabatta, zramaNa saMskRti ja navAI. saMskArI nArI tarIke samAjamAM punaH sthAna ane dharma pracArakone e ja te uddeza hoya che. Ama chatAM meLavavAnA enA prayatnonI parAkASThAe enI ThekaDI uDADIne e hetune lakSamAM rAkhI, "anaitika jIvanamAMthI prAraMbhamAM gRha mAnasika rIte e bhAMgI paDe evuM asAmAjika vartana jIvanane svIkAra, tyArabAda sAdhu jIvana ane aMte parama padanI ApaNuM hoya che. strInI samasyAnA kAraNarUpa ApaNI prApti evA kamika vikAsane AlekhatI kathA-gUMthaNI samAjavyavasthAnI A trIjI bAju che. navAInI vAta te e thaI zake kharI. evI kathA-gUMthaNI thaI nathI. ene ApaNI che ke ApaNane strI eka ne samajI zakAya evI samasyArUpa samAjavyavasthAnuM pratibiMba - pariNAma lekhI zakAya. te lAge che. | (vadhu mATe juo pAnuM 53 muM) - satI sItAe agni parIkSA ApI. emAM e saphaLa mAlika : zrI muMbaI nena yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzane sthaLa : 385, saradAra vI. pI. rAya, muMbaI 400 004. Te. naM. 3pa0ra6 : mudragusthAna : reDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha reDa, giragAma, muMbaI 4 phena : 3pa683ra strI nI bhAvanAne dharatI Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By/South 54 lccnce No. : 37 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa: 45 aMka: 6 prabuddha jIvana muMbaI, tA. 16 7-83 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra : pAkSika vArSika lavAjama rU. 20 paradeza mATe ziliMga 60 chuTaka nakala rU. 1-00 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha ra ma ta ga ma ta mAM bhArata (c) ramaNalAla cI. zAha rASTrasamUhanA ATha deza-iMgleMDa, bhArata, osTreliyA, soviyeta yuniyane 1917 nA okaTobaranI krAMti pachI nyUjhIlenDa, pAkistAna, vesTaInDijha, zrIlaMkA ane jhibbe- beThALu prajAjIvanane je eka navo vaLAMka Apyo, temAM vacce ramAyelI eka divasa mATenI maryAdita ovaranI ramatagamatanI pravRttine phALa paNa ghaNe moTe che. yuvAne te krikeTa mecamAM bhArate vijaya meLavIne muDenziyala kudaratI rIte ja ramatagamatamAM rasa dharAve, paNa prauDha ka5 prApta karyo e ghaTanAe bhAratane AMtararASTrIya ane vRddho paNa roje rojanI ramatagamatanI pravRttio uparAMta kSetre ghaNuM gaurava apAvyuM che. dara cAra varSe ramAtI A valDa veTarana olimpikanI spardhAomAM bhAga letA hoya che mecamAM chellA be vakhatathI vijaya meLavatI vesTa InDijhanI tathA tevI pravRttione pratyakSa ke TI. vI. para nihALavA ke jabarI TImane parAjita karavAnuM kAma jarA ye saheluM nahotuM, tene viSe nA samAcAra vAMcavAmAM ane enI carcA karavAmAM paraMtu e TImane pase vadhu paDato AtmavizvAsa ane bhAratIya puSkaLa samaya pasAra karatA hoya che. soviyeta yuniyanane anusarIne TImane pakSe saMghabhAvanA, dhIraja, sahakAra ane kunehane kAraNe yuropanA bIjA sAmyavAdI dezamAM paNa ramatagamatanI pravRttio bhArate asAdhAraNa vijaya meLavyo che. alabatta, AvI jeTalI joradAra rIte cAle che ane samagra prajAne eTale ene nAda mecamAM kyAreka prArabdha paNa bhAga bhajavI jatuM hoya che, lAge hoya che teTalo anyatra kadAca jovA nahi maLe. jamanInA paraMtu ekaMdare khelADIonI pitAnI ja kAmagIrI para be bhAga thatAM pUrva jarmanIe ramatagamatamAM jeTalI siddhi tene AdhAra rahe che. 1971 mAM bhArate uparAuparI traNa hAMsala karI che teTalI pazcima jarmanIe karI nathI. sAmyavAda -sIrIjhamAM vijaya meLavyo hato e yazasvI ghaTanA pachI AvyA pachI bahu ochAM varSomAM cIne ramata gamatanA pharIthI A eka viziSTa siddhi prApta thaI che. alabatta, kSetre je pragati karI che te bhArata jevA ati vasatiA vijayanI ujavaNIno ane mAnasanmAnane atireka vALA dezane paNa zaramAve evI che. sAmyavAdI dezamAM eTale badho na tha joie ke eno nazo ApaNane pharI je pharavAnI taka maLe to tyAMnI prajAne ramatagamata ane pAchA pAchaLa pADI de. khelakUdano keTale badhe rasetsAha che tenI pratyakSa pratIti thAya. greTa briTane briTiza sAmrAjyanI sthApanA karI tyArathI ramatagamata dvArA sudaDha zarIra ane sArI taMdurastI eNe pitAnA saMsthAna dezamAM pitAnI krikeTanI ramatane uparAMta prajAmAM zista, saMghabhAvanA, kheladilI, prAmANikatA, atizaya jokapriya banAvI dIdhI hatI. Aje paNa krikreTanI pharaja bajAvavAnI tatparatA, utsAha vagere guNe keLavAya che, lokapriyatA rASTrasamUhanA dezamAM jeTalI che, teTalI anya e paNa eka moTo lAbha che. eTale ja koI paNa prajAne dezamAM nathI. pitAnI rASTrIya ramata hovA chatAM briTana haMmezA vizeSataH yuvA peDhIne ramatagamatathI vaMcita rahevuM paravaDe nahi. emAM mekhare ja rahyuM hoya evuM banyuM nathI, kAraNa ke mAtra je AMkaDAnI daSTie ja vicArIe te bhArate rASTrasamUhanA keTalAka dezoe paNa krikeTane pitAnI rASTrIya muDeziyala kapa prApta karyo, e bahu moTI siddhi na gaNAvI ramata jeTaluM prAdhAnya ApyuM che. joie. IgleMDa, nyUjhIlenDa, osTreliyA vagere dezoe pitAnI - rASTrasamUhanA deza vacce vizvakapa mATe A meca ramAtI vasatinA pramANamAM jeTalA uttama khelADIo krikeTanA kSetre hatI tyAre duniyAnA karoDo lekee puSkaLa samaya phAjala pedA karyA che tethI dasa-bAra gaNuM khelADIo pedA karI zakAya pADIne ghera beThAM TI. vI. para e meca nihALI hatI, e evI kSamatA bhArata pAse che. 80 karoDa jeTalI vasatimAMthI darzAve che ke AvI rasAkasIbharI meca nihALavA paMdareka jeTalA sarvocca khelADIo ApaNe haMmezane mATe jarUra mATe. loko keTalA Atura ane utsuka hoya che. evA meLavI zakIe ke je bhAratane satata vijaya apAvI alabatta, keTalIkavAra emAM atizaya ghelachA ane samayane zake. paraMtu ema banatuM nathI tenA ghaNAM kAraNe che. Arthika durvyaya paNa rahelA hoya che. daSTie bhArata pachAta che. khelADIone maLavI joItI bIjA vizvayuddha pachI duniyAnA ghaNA dezomAM ramatagamatanI Arthika suvidhA maLatI nathI. prekiTasa mATe maLo je chatA pravRttio mATe sabhAnatA vadhI che. krikeTa uparAMta hakI, samaya paNa bahu ochAne pUrA pramANamAM maLe che. vaLI, phUTabela, Tenisa, beDaminTana, jevI ramata mATenI vaizvika pasaMdagInA kSetre cAlatI pakSApakSI, IrSA, kalaha, vagere paNa spardhAomAM tathA taravuM, deDavuM, vyAyAmanA khele ItyAdi emAM agatyano bhAga bhajave che. krikeTa uparAMta hekI, khelakUdanI spardhAomAM le ke have puSkaLa rasa levA lAgyA kuTabola, beDaminTana, vagere mATenA rAjya kakSAnAM ane kendra che. olimpika spardhAo mATe te ghaNI vahelI taiyArIo kakSAnAM beDa ke pheDarezanamAM bhraSTAcAra, pakSapAta, AMtarakalaha, thavA lAge che. ' ityAdi eTalAM badhAM che ke sarakAra dvArA kharcAtAM puSkaLa nANAMne 1. paraMtu pachAta thI prakiTa maLe che paNa Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te lIlAvatI prabuddha jIvana tA. 16-7-3 lAbha khelADIo sudhI jeTale pahoMcI joIe teTale AMdhaLuM anukaraNa karavA jevuM nathI. bekiMsaMga jevI pAzavI, kara, pahoMcatuM nathI. pariNAme pUratI tAlIma ane protsAhananA ane jAnanA jokhamavALI ramatane te jarA paNa protsAha, abhAve ApaNuM khelADIoe pitAnI siddhiomAM jeTaluM ApavA jevuM nathI. ene badale ApaNI akhADAnI ghasAtI sAtatya jALavavuM joIe teTaluM sAtatya teo jALavI jatI pravRttione vadhu sakriya ane sajIvana karavAnI jarUra che, zakatA nathI. Ama paNa ekaMdare ApaNI prajAnuM sarerAza svAzya, mikhAsiMga (jhaDapI doDa), mAIkala pharerA (biliyajha), Arthika ane bIjA kAraNone lIdhe yuropa-amerikA keprakAza padukoNa (beDaminDana) jevAM bhAratIya khelADIoe kaI cIna-jApAnanI prajA jeTaluM sAruM nathI. te sAruM karavA kaI vakhata AMtararASTrIya vijaya meLavyA che. paraMtu boga, meka mATe ochI kharcALa evI ApaNI vyAyAma vagere pravRttinare sTIva oveTa sebAstiyana ke jevAM khelADIoe uparA ene, koriyAnI tAe kona-DenI pravRttinI jema, prajAjIvanamAM uparI AtmavizvAsapUrvaka satata AMtararASTrIya phaoN ha meLavI che, gauravabharyuM sthAna ApavAnI jarUra che. sarakArI kakSAe evI bhAratIya khelADIoe javalle ja meLavI che. ramatagamata vividha AkarSaka spardhAo dvArA ene jarUra evuM gauravabharyuM mATenAM ApaNuM pheDarezanoe A praznane gaMbhIratApUrvaka sthAna maLI zake. ApaNI zALA kolejomAM vyAyAmanA vargo vicAra karavo ghaTe. keTalIye vAra mAtra kAgaLa upara ja cAlatA hoya che. ene khullA medAnamAM lAvavAmAM Ave ane cIvaTapUrvaka tAlIma jyArathI bhAratIya prajAne briTiza lokoe krikeTanuM gheluM apAya te sudaDha svAthya uparAMta prajAmAM vividha sadaguNo lagAyuM che tyArathI ApaNI bhAratIya ramata- kambaDI, kho-khe keLavAya, ane saradAra pRthvIsiMha, jhINabhAInAvika ke nAthurAma, vagere pratye durlakSa sevAyuM che. nahi jevA kharcavALI, zarIrane khaDa- pahADe jevI aneka vyakitaonuM ghaDatara karI zakAya. tala banAvanArI ane bhAga lenAra tamAmane satata sakriya rAkhanArI ApaNI A ramatane sarakAra taraphathI pUratuM pretsAhana maLa bhArata pAse mAnavasa para aDhaLaka che. bhAratanI zarIra'vAnI AvazyakatA che. pAzcAtya dezanuM dareka ramatanI bAbatamAM saMpatti aDhaLaka kayAre thaze ? - sva. pU. lIlAvatIbAI mahAsatIjI - ramaNalAla cI. zAha parama pUjya mahAsatI zrI lIlAvatIbAI svAmI lIlAvatIbAIno prabhAva keTale badhe hate. zanivAra tA. trIjI julAInA roja rAtre poNAbAra vAge pU. lIlAvatIbAijIno janma saM. 1975nA mAgazara sudda surendranagaramAM kALadharma pAmatAM jainasamAjane eka parama terasane ravivAranA roja barmAmAM thayela hatuM. nAnapaNathI tejasvI, bALabrahmAcArI, viduSI sAdhvIjI mahArAjanI kheTa temanAmAM vairAgyanA saMskAra paDelA hatA ane 18 varSanI paDI che. uMmare saM. 1992nA jeTha suda agiyArasane divase temaNe lIMbaDI ' temanA kALadharmanA samAcAra tarata samagra saurASTramAM tathA saMpradAya (cha kaTi) nAM pa. pU. divALIbAI mahAsatIjI amadAvAda, muMbaI, kalakattA vagere sthaLoe jhaDapathI prasarI gayA. pAse vAMkAnera mukAme bhAgavatI dIkSA grahaNa karI hatI. kaDaka ane ravivAre aneka ThekANathI jaina saMghanA AgevAne surendranagara cAriyapAlana, uttama koTinI jJAnanI ArAdhana, prakharaAvI pahoMcyAM. bapore traNa vAgye emanI pAlakhI nIkaLavAne vyAkhyAnazakita vagere dvArA emaNe pitAnA samudAyamAM agrasamaya hatA, te pahelAM te sthAnika ane bahAragAmanA hajAre gaNya sthAna meLavyuM hatuM. emaNe saurASTra, gujarAta - bhAvike surendranagaramAM temanAM aMtima darzana mATe upAzraya ane muMbaI sudhInA vihAro daramiyAna potAnA AvI pahoMcyA hatA. e divase dhrAMgadhrAmAM sthAnakavAsI vyAkhyAna vaDe aneka lokone prabhAvita karyA hatA. temanAM meTA saMghanA upAzrayanA navA makAnanA udghATana. vyAkhyAnanA keTalAka saMgraha pragaTa thayA che. muMbaImAM emaNe prasaMga hatuM. muMbaIthI ghaNuM mANase e prasaMge dhrAMgadhrA kAMdAvADI, mATuMgA, borIvalI, ghATakopara, dAdara, pAlemAM ema cha.. pahoMcyA hatA. paraMtu uddaghATanano prasaMga sAdAIthI patAvI cAturmAsa karyA hatAM. teo muMbaImAM padhAryA tyAre temanI sAthe teo sahu surendranagara pahoMcI gayA hatA. A prasaMge mAre 21 ziSyAo hatI ane teo muMbaIthI chelle vihAra karIne gayAM paNa dhrAMgadhrA ane surendranagaramAM upasthita rahevAnuM banyuM hatuM. tyAre 42 ziSyAo hatI. A batAve che ke emanuM pitAnuM hajAronI mAnavamedanI vacce pU. lIlAvatIbAInA pArthiva jIvana mumukSu AtmAone mATe keTaluM badhuM preraka hatuM! mAtA dehanI aMtima saMskAravidhi karavAmAM AvI hatI. jevAM apAra vAtsalyanA kAraNe emanI ziSyAone paNa emanuM sAnidhya choDavuM gamatuM nahi. teo pote cAritrayapAlanamAM sthAnakavAsI saMpradAyamAM pU. lIlAvatIbAIne prabhAva 'atyaMta kaDaka hatAM. muMbaI jevA zaheramAM gocarI vagere bAba-- ghaNo moTe rahyo hato. lagabhaga 48 varSanA dIkSA paryAya tamAM kayAreka theDI zithilatA AvI javAne saMbhava rahe, daramiyAna emanA hAthe ghaNAM moTAM moTAM kAryo thayAM che ane paraMtu tyAM paNa teo pite kaDaka pAlananA custa AgrahI . saMkhyAbaMdha zrAvikAoe dIkSA lIdhI che. pa. pU. maMjulAbAI rahyAM hatAM, ane te mATe potAnI ziSyAone preraNA ane mahAsatIjI tathA pa. pU. mukatAbAI mahAsatIjI sahita priotsAhana ApatAM rahyAM hatAM. emanI ziSyAonI saMkhyA 73 nI che jemAM pAMceka te yunivarsiTInI grejyueTa che. (mArA vaDIla mitrazrI vADIlAla muMbaimAM zramaNI vidyApIThanA padavIdAna prasaMge mAre emane prathamavAra maLavAnuM thayuM hatuM tyAre emanI sAthenI vAtacItanI jeThAlAnI zAhanI be dIkarIo pU. manISAbAI tathA pU. tathA emanA ucca vicArenI mArA citta upara UMDI chApa'' ' priyadarzanAbAI paNa emanI ja ziSyAo che.) eka dIkSA te paDI hatI. paMdareka divasa pachI ApavAnuM goThavavAmAM AvyuM hatuM. paraMtu te pahelA lIlAvatIbAI kALadharma pAmyAM. ziSyAono sva. pU. lIlAvatIbAI mahAsatIjInA bhavyAtmAne apAraAvaDe moTe samudAya batAve che ke samAja upara pU. zAMti che ane bhAvAdarapUrNa vaMdanA he ! aMjanI che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A tA. 16-7-83 prabuddha jIvana jI. DI. biralA: audyogika bhAratanA ghaDavaiyA 2 vADIlAla DagalI ghanazyAmadAsajI biralA jUna 11, 1983ne divase 89 1918 mAM jyAre teo phakata 24 varSanI uMmaranA hatA tyAre varSanI pAkaTa vaye laMDanamAM avasAna pAmyA. teo bhAratanI emaNe eka AzcaryakAraka nirNaya lIdhe-eka zaNunI ane -Arthika svataMtratAnuM eka jAjavalyamAna pratIka hatA. zrI bIjI kApaDanI ema be mile zarU karavAnuM. emaNe zere jI. DI. biralAnA jIvanamAM bhAratIya prajAnuM nIDara vyApArI kAyA. e zero dhAryA karatAM vadhu bharAyA ane te eTalI -sAhasa pratibiMbita thatuM hatuM. ghanazyAmadAsajIe kevaLa eka hade ke briTiza vepArI varga gabharATamAM paDI gaye. sAmAnya dalAla tarIke jIvanane prAraMbha karyo hate. paNa A briTiza vepArIo taraphathI vaLate Arthika phaTako tarata ja -sadInAM prAraMbhanAM varSomAM bhAratanA briTiza vahIvaTadAro karatAMya AvI paDe. AMtarika jaLa parivahananA dara biralA mATe vadhu sAmrAjyavAdI evA uddhata briTiza vepArIoe emanuM ekAeka AsamAne pahoMcADavAmAM AvyA. te vakhate apamAna karyuM tethI temaNe nirNaya karyo ke vepAra choDI dhIrANu upara ImpIriyala benkane aMkuza hato ane e benka udyogo sthApavA. briTiza vepArI varga karatAM paNa vadhu briTiza hatI. eTale briTiza vepArIo sAmrAjyavAdI sattAnI beyaneTanI IpIriyala benka biralAnI kaMpanIone rojiMdA kAmakAja madadathI ekaThI karelI dolatane ghamaMDa haMmezAM vyakata karatA mATenI mUDI (vakIga kepiTala) ApavAne InkAra karyo. "hatA. ghanazyAmadAsajIe A ghamaMDa sAme paDakAra pheMka ane ghanazyAmadAsajIe eka briTiza dalAla mitranI madada lIdhI. bhAratanA Arthika itihAsanI dizA palaTAvI nAMkhI. ImpIriyala benke amuka kiMmata mAgIne namatuM mUkyuM. benka jamazedajI tAtA ane vAlacaMda hIrAcaMde AjhAdI pUrve je be navI biralA kaMpanIone vakiga kepiTala Apaze, paNuM -audyogika sAhasa batAvyuM ane je bhagIratha kArya karyuM tenI uparanA vyAja dara briTiza udyogo paranA vyAjanA -tevuM ja ghanazyAmadAsajIe AjhAdI pachInA yugamAM karyuM. dara karatAM ghaNuM vadhAre raheze. temanA be purogAmIoe pADelI paraMparAne. ghanazyAma Athika svAtaMtryayuddha dAsajIe potAnA dezapremathI bharelA ane AzAvAdI ghanazyAmadAsajIne nirNaya phakata eka zaNanI mila ke "vyakipAvathI dRDha karI eka gulAma ane pachAta kApaDa milanI sthApanA mATe ja nahote. e te Arthika -arthataMtranuM, svataMtra dezanA svAvalaMbI audyogika svataMtratA mATenA eka bhagIratha yudhane prAraMbha hate. -arthataMtramAM je rUpAMtara thayuM tenuM pratIka ghanazyAmadAsajInuM je yuvAna dalAlane eka kApaDanI mila ane eka zaNanI jIvana hatuM. bhAratIya udyoga sthApavA mATenA emanA mila zarU karatA aTakAvavA mATe niSphaLa prayatna thayuM hatuM purUSArthamAM briTiza vepArI vage' ghaNAM vidane nAkhyAM hatAM teNe bhAratane duniyAnA audyogika nakazA upara mUkavAmAM - paNa agAu jamazedajI tAtA ane vAlacaMda hIrAcaMde kareluM saphaLatA prApta karI. teNe dezamAM pitAnI lagabhaga sAta -tema ghanazyAmadAsajI tasu tasue laDayA. teo sAdhAraNa dAyakAnI udyogapati tarIkenI kArakidIma kAgaLa, rena, 'sukhI kuTuMbamAM janmelA. kizora vayamAM emaNe sAmAnya sutarAu kApaDa, zaNa, vahANavaTuM, elyuminiyama ane dalAla tarIke jiMdagI zarU karI ane teo eka briTiza meTaranA udyoge saphaLatApUrvaka zarU karyA. emaNe kaMpanInA menejaranI ophisamAM eka khUNAmAM zAMtithI besatA bhAratane duniyAnA audyogika nakazA upara mUkyuM ane sAheba belAve tenI rAha joyA karatA. eTaluM ja nahi paNa AphrikA ane agni eziyAmAM Athaka raMgadveSa bhAratIya kaMpanIo dvArA udyogo sthApavAne paNa prAraMbha gulAma bhAratamAM Arthika raMga pa hatA. bhAratIya ane karyo. A rIte ghanazyAmadAsajIe paradezamAM bhAratIya udyoga-aMgreja dalAle mATe besavAnI alaga pATalIo hatA. jema vIranI zakita mATe chAtI phUle tevuM mAna pragaTAvyuM. gAMdhIjIe dakSiNa AphrikAnA aka relavanA DabbAmA huM ghanazyAmadAsajInA nikaTa paricayane dAvo karI zakuM sarvavyApI raMga mATe baLavo karyo tema dhanazyAmadAsajI tema nathI. paNa jyAre jyAre huM emane maLatA tyAre emanA biralAe temanI pitAnI bhUmimAM Arthika raMgaSa sAme vyakitatvanA je eka lakSaNane mane cepa lAgate te temanA vidroha karyo. ekavAra teoe eka briTiza manajara sAthe adamya AzAvAda hatA. teo AzAthI UbharAtA hatA. teo mulAkAta nakakI karelI ane te sAhaba pAtAne khelAva kadI nirAzAvAdI kacakaca karatA nahi. teo haMmezAM rasto tenI rAha jotA hatA. ekAeka tamane vaITaMga rUmamAMthI cIMdhatA. eka bhAratIya udyogapati tarIkenuM abhimAna teo bahAra jatA rahevAnuM kahevAmAM AvyuM. saMbhava che ke kAI ' dharAvatA hatA. emane bhAratanA audyogika bhAvimAM zraddhA briAdeza dalAla e khaMDamAM dAkhala thayA haze. ghanazyAma hatI ane temanI sAthe be--pAMca miniTa vAta karanAra mANasa -dAsajIne UDe ghA lAgyuM. teo tyAMthI bahAra nIkaLI gayA paNa bhAratanA Arthika bhAvimAM emanA jevI ja zraddhA laine ane temaNe e briTiza vapArI kaMpanImAM pharI paga na oraDAnI bahAra nIkaLo. mUkavAnI pratijJA karI. 1960nA dAyakanAM pAglAM varSomAM maMdInA divaso hatA, . A banAve emane pratIti karAvI dIdhI ke je pite tyAre keTalIka ijanerI kolejoe have ochA IjanerenI jarUra udyoge UbhA nahi kare te potAnuM svamAna kadI sAcavI paDaze ema kahIne IjanerI kolejomAM jagyAonI saMkhyA zakAze nahi. paNa jyAre be ke, vImA kaMpanIo, vahANavaTAnI ghaTADI nAkhI. "kemasaM" aThavADike A pagalAne TUMkI daSTinuM kaMpanIo ane UrjAnuM ekamAtra sAdhana kelase saMpUrNapaNe ane rASTravirodhI gaNAvI tenI upara prahAra karyo. briTiza vepArIonA aMkuza nIce hoya tyAre udyoga kevI ame evI dalIla karI ke maMdI te eka kAmacalAu rIte zarU kare ? emaNe udyoga calAvavAnuM zikSaNa meLavavAnI ghaTanA che, ane jayAre udyoga pharIvAra enI UrdhvagAmI daSTie dilhInI najIkamAM eka sutarAu kApaDanI mila kharIdI. saphara zarU karaze tyAre ApaNane vadhu IjaneranI jarUra paDaze, Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 te ApaNe paradezathI ijanero AyAta karIzuM? ame ema paNa dalIla karI ke bhAratanA ja udyoganI ane khetInI hi paNa pADethI dezanI jarUriyAneAne paNa paheAMcIvaLavA mATe bhAratanI IjanerI kaoNlejonI kSamatA sArA pramANamAM vistRta karavI joIe. dhanazyAmadAsajIe A lekha joine mane lakhyu. bhagavAna tamArUM bhaluM kare, huM tamArI bhAvanAnI prazaMsA karU' chuM. pachIthI jayAre huM temane maLyA tyAre emaNe mane kahyu : tamArI TIkA meALI hatI. IjanerI ane vIjaLInA utpAdananI khAbatamAM haMmezAM mAMga karatAM bahu ja AgaLa rahevu joie.' mAla pedA kare te TaMkanAlAjI prabuddha jIvana jItavA tatpara dhanazyAmadAsajInA vyaktitvanA bIjA je pAsAe mane AkarSyA te hatu. bhAratanA udyogIkaraNa pratye emane vicArasaraNImukata abhigama. e arthamAM te khIjA vizvayuddha samayanA cila jevA hatA. teo yuddha mATe setAnanI paNa madada levA hatA. 1950 nA dAyakAnI zarUAtamAM ekavAra emaNe patrakArAne evuM kahIne camakAvI dIdhelA ke te navI sUkSma prakAranI TekanolojI ane jUnavANI TekanolejI viSene vivAda samajI zakatA nathI. bhAratane tatkALa to kaeNpiTala gUDjhanI jarUra che. pachI emaNe zAMtithI eka vAta kahI : yuddha pachI tarata meM eka raziyana mazIna AyAta karyu hatu. e sAruM kAma Ape che. mAla utpanna kare che. A yaMtranI TekanolojI atyaMta Adhunika che ke jUnavANI che enI mane bilakula paravA nathI, e yaMtra mArA deza mATe mAla utpanna kare che e eka ja gaNatarI mAre mATe prastuta che. jAhera kSetra ane sarakAranI Arthika nItie pratyenu emanu valaNa paNa vyavahAru hatu. ekavAra emaNe udyogapatinI pariSadamAM kaheluM : have eve vakhata AvI paheAMcyA che jyAre ApaNe vepArI lakAe sarakAranI TIkA karavAne chaMdale paristhitinA abhyAsa karavA joie ane ApaNA potAnA kaLiyAmAM ane sarakAra samakSa paNa kaIka racanAtmaka vastu mUkavI joIe.' dhanasyAmadAsajInA ravabhAvanuM A tattva kadAca gAMdhIjI ane saradAra paTela sAthenA gADha saMbaMdhathI vadhu dRDha anya haze. gAMdhIjIne mATe te putra karatAMya vadhu hatA ane saradAra paTelanA te eka vizvAsapAtra mitra hatA. temanI salAhanu UMcuM mUlya AMkatA gAMdhIjI ane lAkasAhityamAM parabrahma vastu svabhAve zUnya ane spandana vinAnuM, kendramAM rahelA bindu jevuM tattva che saccidAnaMda tattva. jyAM dhanIbhAva pAme che tyAM zUnyabindu jAge che. tenuM bIjuM nAma kAraNabindu che. A kAraNabindu bhedAtamAM je nAdakalA janme che te dhUna che. te ja kAra che. Ama dhUnanI-sa'gItanI- utpatti sRSTinI pUrve ja thaI che. nirAkAra brahma sAkAra banatAM te brahmA tarIke sRSTinI utpatti, viSNu tarIke sthiti ane rudra tarIke laya kare che. viSNunuM' cihana zaMkha ane rudranuM cihana Damaru che. baMne vAdyo che, parabrahmane zakti mAnIne upAsanA karavAmAM Ave tyAre te sarasvatI, lakSmI ane durgA tarIke pUjAya che, sarasvatI mATe vINAvaradamahitakarA ' tathA vINAputakadhAriNI' vizeSaNe vaparAyA che. izvare prakRtinA sattvaguNumAMthI devAnI utpatti karI. temAM devarSi nArada vINAdhArI che. gadhA gAyaka ane 4 tA. 16-783. saradAra sAthenA emanA saMbaMdhane lIdhe briTiza sarakAranA huM manamAM zaMkA utpanna thatI. teo rASTravAdI caLavaLane bhaDALa pUruM pADatA hatA evI temanI upara zaMkA hatI. temaNe svataMtratAnI laDatamAM kadI sakriya bhAga lIdhA nahAtA paNa gAMdhIjInI racanAtmaka pravRttiomAM teo sakriyapaNe sAmela thayA hatA. gAMdhIjI ane saradAra sAthenA temanA saMbaMdhane lIdhe temanI puSkaLa rAjakIya vaga hatI. javAharalAlajI sAthe temane sabaMdha gADha na hatA. paNa AjhAdI pahelAM briTiza sarakAra ane rASTravAdI AMdolana vacce tathA AjhAdI pachI vepArI varga ane sarakAra vacce te setunI bhUmikA bhajavatAM. A ja bhUmikAe temane pratiSThA ane khaLa khanne ApyAM. e baLA temaNe bhAratIya arthataMtranA audyogika pAyAne daDha banAvavAmAM upayAga karyo. sAmyavAdIo sAthe paNa dezamAM emane evI acaLa zraddA hatI ane bhAratanA bhAvi viSe temanI AzA eTalI jIvaMta hatI ke keraLamAM, jyAM sAmyavAdI sattA para hatA tyAM, paNa meghUra khAte vAMsamAMthI 55 banAvavA mATenu audyogika kArakhAnu nAkhavA javAmAM emane sakAya na thayA. dhanazyAmadAsajI biralA jevA eka mUDIvAdIe keraLa, javAnuM pasa Mda karyu." tenI sAme dhaNAya leAkAnAM bhavAM caDayAM hatAM. paNa jI. DI. biralA mATe A eka svAbhAvika niya hatA. teo kadI TUMkA gALAnI dRSTie jotA nahi. bhAratane audyogika banAvavAnAM temanAM svapnone kAI paNa prakAranI vicArasaraNInI dIvAla naDatI nahotI. 12 varSanI vaye jiMdagInA prAraMbha karanAra ane sa pUrNa paNe ravaya zikSita zrI biralA zikSaNanA prasAra mATe dAna ApavAmAM haMmezAM udAra hatA. pilANInu zakSANuka sa'kula ane dezabharamAM phelAyelI vividha zikSaNasaMsthAo, Tekanikala ane vyavasthApakIya zikSaNanA prasAra karavAnA temanA. svapnazIla utsAhathI sthapAi hatI. emaNe ekavAra kaheluM : paiseA meLavavA sahelA che, paNa yogya rIte khacavA muzkela che. dhanazyAmadAsajIe potAnA paisA yogya rIte khaccoM eTalu ja nahi paNa potAnA jIvananI paLepaLane hisAba ApyA.evu' jIvana, je Arthika dezabhakitanA paryAya banI gayu hatuM. vAdyonA ullekhA OM DA. tanasukha bhaTTa apsarAo natikA manAya che. gadhAmAM hAhA ane dU nAmanA be suprasiddha gavaiyAo che, te AlApo uparathI potAnAM nAmAbhidhAna pAmyA jaNAya che. mAnavajagatanI Adima avasthAmAM zRMgAra ane vIra A che rasa pramukha hoya che. laDAimAM vIrarasane uttejavA vAghonA upayoga ati prAcIna kALathI ja thatA AvyA che, temAM mukhyatve Dhola ane raNazIMgAM AgaLa paDatAM gaNAya. bhagavad gItAnA AraMbhe yuddhavAdyonAM nAmeA ApI vyAsa muni kahe che: 'pachI zaMkhA, nagArAM, mRga, DhAla tathA raNuzIgA turata ja vAgavA lAgyAM, jethI te avAja ghaNe moTA thayA. mahAbhAratanA vIrAnA khAnAM vividha nAmeA hatAM. vyAsa muni kahe che: zrIkRSNe pAMcajanya, ane devadatta, bhIme paiAMDU, yudhiSThire anaMtavijaya, nakule sudyeSa tathA sahadeve Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-83 prabuddha jIvana ' GhA maNipuSpaka nAmanA zaMkha vagAyA. AkAza ane pRthvIne gajAvatA te bhayAnaka nAde kauravonAM hRdayane cIrI nAkhyAM. rAmAyaNamAM lava ane kuza rAme karelA yajJamAM AvIne vINA sAthe vAlmIkikavinuM raceluM rAmAyaNa gAya che tevo ullekha che. kAlidAsa mRdaMga upara paDatI thApIne varNavatAM kahe che ke mayUranA avAjane maLatI mAjanA manane naze caDAve che. tenI yakSapatnI vINAmAM niSNAta che. bhAsakavine vatsarAja uttama vINAvAdaka che ane kadAca tethI AkarSAIne pradyota caMDamahAsena pitAnI putrI vAsavadattA tene paraNAve che. bANabhaTTanI tapasvinI, mahAzvetA evI vINu vagADe che ke jANe bhramare, guMjana karatA hoya ! jayadeva te saMgItamAM pAraMgata che. te gIta goviMdanA dareka saganA AraMbhe rAganuM ane tAlanuM nAma Ape che, tAlanuM nAma mRdaMgavAdaka mATe ja hoya. rAjadarabAromAM ane maMdiromAM ghaDiyAM vAgatAM. keTayadhipati zrImaMtone pitAnA bhavana upara dhvajA uDADavAne ane coghaDiyAM athavA anya vAdyo samaye samaye vagADavAne adhikAra hatA. rabArI bharavADe jevI pazupAlaka kema Dhora carAvatAM vananuM ekAMta bhUlavA mATe pA vagADe che. mogala rAjyamAM saMgItane uttejana maLyuM. mRdaMganA, vaccethI be kaTakA karIne, tabalAM banAvavAmAM AvyAM. vAdyonAM aneka musalamAnI nAma jovAmAM Ave che. bIna, rabAba, tAusa, mijharAba, dilarUbA jevAM nAme hajI pracalita che musalamAna ustAdoe gAyakomAM ane sAjamAM IjAre rAkhyo che ema kahIe te asatyakathana nahiM thAya. saMgItanA saMskRta graMthamAM vAghonA cAra prakAro gaNAvyA che. (1) tata (2) suSira (3) ghana (4) Anardutata eTale vINu-sastAra jevAM taMtuvAdya-suSira eTale zaMkha, bhUMgaLa, raNazIMgA jevAM vAyuvAgha.--dhana eTale jhAMjha, maMjIrAM, karatAla jevAM dhAtuvAghaAnaddha eTale dhApIthI ke dAMDIthI vAgatAM tabalAM, mRdaMga, Dhela jevAM carmavAdya, grAmINa lokajIvana mAnavajIvanAM ghaNAM kSetranuM UMDuM kheDANa karatuM nathI paraMtu temane sparza te avazya kare ja che. tyAM saMta ke aMgrejI jevI susaMskArI, pUrNatAnI chApa pADanArI bhASA nathI. tema zodhaka buddhinA parama utkarSa jevAM jaLayAne, sthaLayAne, vAyuyAne ke kSepayAno nathI, tyAM aneka vidyAo ane kalAkauzalyo tenI prAthamika avasthAmAM hajAre varasothI jemanAM tema paDayAM che. tyAM nathI paNa miTana mAnaDe che, tyAM zekasapiyara nathI paNa zaMbhucele che. tyAM kITsa nathI paNa kAga che, tyAM kALidAsa nathI paNa kALo maramala che, tyAM gaNayaMtra nathI paNa AMkalekhAM che, bolapena nathI paNa vataraNAM che, enasAIkalopIDiyA nathI paNa saMsArace paDI che. piyAne nathI paNu rAmasAgara che, vAyolina nathI paNa rAvaNahaththa che, simphanI nathI paNa seraThA che. grAmINa lekajIvanamAM kRSividyA, vastravidyA, sutArIkAma, luhArakAma mecIkAma, camArakAma, jevI vyavahAra vidyAo che. temAM bhaDalIvAkya jevuM vAyucakrazAstra che. aDadhA Dajhana nakSatranA nAme jANavA pUratuM AkAza jyotiSa che, reNya (hiNI) maragazara (mRgazIrSa) ADadarA (A): hAthiye (hasta) jevAM nakSatranA dareka kheDUta jANe che. tenAM uttama kAvya eTale duhA-soraThAbaddha kathAkAvya, tenI navalikAo eTale saurASTranI rasadhAramAM che tevI vArtAo, tenuM uttama saMgIta eTale bhajana, dhoLa. lagnagIta. sarajunAmanuM mAtra svarAtmaka, mAtra AlApAtmaka, zabdarahita saMgIta, - - -- te tenA bharavADonuM dhana che. tenA nRtyamAM puruSo garabI ane strIo garabA le che, dAMDiyArAsa ubhayaliMgI che. grAmINuM prajAmAM kAvya ne saMgIta kaMThamAM, citra bhIMta upara ane vamAM, zipa maMdiramAM ane sthApatya vAvakuvA, maMdira tathA keTakillAmAM che. harijana jevI upekSita kemamAM bhakitaga, maMtroga, haThayogane rAjayoga pracalita che. DAkaNa nAme oLakhAtI strIomAM melI vidyA arthAta taMtra vidyA che. mUTha mAranAra maradomAM paNa melI vidyA che. sApanuM ' 'jhera utAranArAo maMtravidyAne prayoga kare che. paracAo (gasiddhio) sAdhusaMtonI ane mahAtmAonI lAyakAta ke kaseTI gaNAya che. tene bahu moTo mahimA che. AvuM saMkula chatAM lekajIvana upara ceTiyuM che. - A lekhamAM pAMca lalitakalAo (kAvya, saMgIta, citra, zilpa, sthApatya) mAMthI eka saMgIta kalAne ja izAre karavAne IrAdo rAkhe che. saMgItamAM paNa gIta, nRtya tathA vAdya ema traNa zAkhAo che. temAMthI vAghazAkhAne ullekha lekasAhityamAM darzAvavAne IrAdo che. temAM dekaDa (tabalAM) tathA rAvaNa haththa (dhughariyALI kAmaDIvALI nAnI sAraMgIhastI sAraMgI) A benA ullekha mane lekAvyomAM maLI zakayA nathI, bIjA vAdyonA ullekha Ama che :(1) mehule gAje ne mAdhava nAce, rumajhuma vAge pAya ghughalaDI tAla, pakhAja vagADe re gopI, kRSNa vagADe veNu vAMsalaDI (2) ghera padhAryA harijaza gAtA, vAtA tALa, mRdaMga ne zakha hasI hasI nAgara tALIo le che, A zAre brAhmaNanA kaMga? (3) rAmanAma dhana amAre vAje ne gAje chappana upara bhera, bherI, bhUMgaLa vAre(4) meralInA nAdamAM, zravaNanA sAdamAM jhAMjharI, jhAlarI, Damaka vAje; tAla, mRda ) ne caMge upamA ghaNA bherIne nAda brahmAMDa gAje, (5) ravirAma raNuMkAra, nAmakI nobata gaDI (6) caraNadAsa niraguNa, haridAsa zaMkha bajAve. (7) kaI juone gaganAM herI, baje baMsarI gaherI (8) gaDagaDa gaDagaDa gaganAM bAje, bAje anahada tUrAM (9) bole che mAMI ekatAra ekatA mAM hare haraNahAre (10) maMtra sajIvana zravaNe sAMbhaLiyo mAMhI moralI madhurI dhUna vAgIre, (11) ghaDI ghaDInAM ghaDiyALo vAge vAge chatrIzI rAga zAnI; jhaLakata mela ne jharUkhe jALiyAM jhAlarI vAgI jhINI jhINI, (12) sata nAmane saMtAra lIdhe, guNa takhata para gAyo lakhIrAmacaraNe karamaNa khelyA, gurue gupata piyAle pAye, (13) pAMca saMtarA banyA taMbUrA khUTa lagAyA tIna gunakA, (14) hela traMbALu dhruseka vAge, vAraM caDI che. hajAra, (15) kAMdha ravAja karI, gaDhapata kaI gAye nahi; - thApI ! dhyAna dharI, mohana laDAvyo te mIDiyA! (16) dina AMbalIe DAyarA kasIrA ThaNakA thAya . taNa pAdazAhI jagA taNa, jIvaNu mela jamAya, (17) ke dAdara ke hAMkalA, ke pUje pAkhANa; ; .: (57) rAta na bhAMge rANu ! kamaNe kazyaparAuta! : - (18) dhAdhalapuranI DhelaDI, baravALAne mera : : : : : : : - ---- -- Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-73 vInA thara bhagavAna , hAthI Ave khulatA, zaraNAyunA zera., , ' (21) jaMtara mATe tuMbaDe, batrIse game, ' ' (19) lAdA taMbu lUTiyA, nagArAM ne nisANa ; chatrIza lAvaNuM rame, vIjANaMdane Terave . ' | moye haramata mULa, khAMDe hAtha khumANu. (22) taMburAnI tAMta vAgI, bhagata bheLA thAya che (20) ghaDInAM ghaDiyALa, chatrapati cetyA nahi. (23) tUTa. mAro taMbUrAne tAra, bhajana adhUruM bhagavAnanuM - mAthe matavALAM, gahe dadAmAM dAdA ! (24) tanamaya taMbU re, tuM hitu hi bole che ekatAra ' jaina sezyala grupa AMtararASTrIya bane che. 0 gaNapatalAla ma jhaverI bhAratathI hajAro mAIla dUra AMglabhUmimAM jana sezyala nRtyanATikA rajU karI prekSakone maMtramugdha karyA. emanI sAthe grupa rUpI zatadaLa kamaLanI 37mI pAMkhaDI laMDanamAM khIle che, saMgatamAM hatA, sAraMgIvAdaka eka aMgreja yuvaka zrI nikolAsa ane A rIte bhArata ane briTana vacce sahadharma, sneha ane jemanuM sAraMgIvAdana suMdara ane samucita hatuM. A sarve saujanyanA pAyA upara jena sozyala grupane maMgaLamaya setu kalAkAronuM rotAjAe umaLakAbhera abhivAdana karyuM. racAya che. * kAryakramane aMte, bhAratanA mahemAne vatI zrI gaNapatabhAI * bhAratamAM jenuM mULa hoya ane jenI 36 jeTalI zAkhAo jhaverIe AvI sarvAga suMdara nRtyakalAnI rajUAta karavA mATe hoya, evI saMpradAyavAda ane phirakAvAdathI para koI jana saMsthA kalAkArone ane AvA zuddha zAstrIya ane nRtyasabhara greTa briTananA pATanagara laMDanamAM sthapAya e prasaMga jena jagatamAM kAryakramanuM Ayojana karavA mATe laMDana grupanA saMcAlakone kadAca gha gva maAtIyam haze. aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnya. yogya ja kahevAyuM che ke To participate in a great event is to share greatness, tadanusAra, ravivAra tA. 21-5-83 nI zubha saMdhyAe upayukata surekha uddaghATana kAryakramanA saMcAlaka ane laMDana sthita bhAratIya vidyAbhavananA suMdara sabhAgRhamAM (Master of ceremonies) pravakatA hatA kuzaLa ane jaii. se. grupa laMDananA mAMDave snehatithyanA lIlAM sAhityAnurAgI zrI paMkaja rA, jemanI kAvyamaya bAnIthI teraNuM baMdhAyAM ane harSollAsanuM vAtAvaraNa sarjAyuM. samasta kAryakramamAM ora raMgata AvI gaI. aMte, AbhArate avasare, khAsa A prasaMga nimitte bhAratathI padhArela 32 darzana karyuM jena" patrikAnA taMtrI zrI manasukhabhAI zAhe. jeTalA mahemAna sabhya, laMDana-iMglaMDanA pratiSThita AmaMtrita lagabhaga madhyarAtrie upayukata kAryakramanI saphaLa ane sukhada nAgarike ane laMDana grupanA yugala sabhyanI bharacaka hAjarImAM pUrNAhuti thaI ane sau prasannacite vikharAyA. AraMbhAya che maMgala uddadhATana vidhi. I lesTaranI yAtrA se prathama, sthAnika bahenoe "trIbhAvanuM pavitra jharaNuM" lIsesTarazAyara jene lesTara kahevAya che te laMDananuM eka prArthanAthI samArohano prAraMbha karyo. tyArabAda mAtra seLa vaSaya ku. zruti paMkaja verAe jaina sa. grupanA adhikRta sUtra paraM (County) che. laMDanathI lagabhaga 100 ki.mi. dUra che. 'Walk together Talk together, Act with one mind' De. naTubhAI zAhanA bhAvabhInA AmaMtraNane svIkArI bIje nA pite aMgrejImAM karele suMdara kAvyAnuvAda' gAI saMbhaLAvyo divase ame laMDanathI lesTara gayA. tyAM bhAratIya ane jenonI ane badhAne sAnaMdAzcaryacakita karyo. khare ja A kizorImAM moTI vastIne kAraNe ene bhAratanuM nAnuM nagara kahI zakAya. bhaviSyanI eka ati labdhapratiSTha. kavayitrInA darzana thayA. * tyAM jaina samAja dvArA eka prAcIna krizciyana devaLa samAraMbha aMte grupa pramukha Do. zrI naTubhAI zAhe te kharIdavAmAM AvyuM che. temAM "jaina senTara" nAme eka vizALa pachI sarve upasthita sajana ane sannArIone laMDanagrupa saMsthAnuM nirmANa thaI rahyuM che. ukata ImAratamAM mahAvIra vatI hRdayapUrvaka satkAryo ane kahyuM ke jena se. grupa laMDananI prabhunuM jaina maMdira, upAzraya, sthAnaka sabhAgRha, pustakAlaya, sthApanA e eka AMtarASTrIya temaja aitihAsika ghaTanA che jena zilpa-citra saMgrahAlaya, atithigraha raMgamaMca I. I. je jaina itihAsamAM suvarNAkSare lakhAze. te * vibhAgono samAveza karAze. uparAMta jena dhama ane philosophI, prAcIna graMthane abhyAsa tathA saMzodhana pazcAta, uddaghATaka zrI sI. ena. saMghavIe dIpa pragaTAvIne, kAya, jaina pustakanA saraLa bhASAmAM anuvAda ane prakAzana, tALIonA harSanAda vacce laMDanamupanuM maMgala uddaghATana karyuM. jaina dharmanA prasAra ane pracAra mATe yogya zikSake taiyAra emanuM udghATana pravacana abhyAsa pUrNa ne mananIya hatuM. karavA mATenuM zikSaNa vi. vi. sAmAjika, dhArmika, sAMskRtika temaNe kahyuM ke je. se. yupe have AMtarASTrIya darajajo ane zaikSaNika pravRttionuM A senTara eka anokhuM kendra prApta karyo che, jethI ene kIrtikaLaza vadhu ujajavaLa banI raheze. vaLI A saMsthAnI eka AgavI vizeSatA e banyo che. laMDananuM A grupa uttarottara pragatinA zikhara haze ke je janme jena na hoya chatAM jaina dharma pratye zraddhA sara karatuM rahe ane yuropa tathA amerikAmAM have pachI ane anurAga hoya tevA aMgrejo ane paradhamIone paNa sthapAnArA aneka grupanI mAtRsaMsthA banI rahe evI emaNe ahIM AvakAraze ne apanAvAze. saddabhAvanA vyakata karI. bIjA 3-4 prAsaMgika pravacana dvArA bhAratathI hajAro mAIla sura IMglaMDamAM AvI Adarza anya vakatAoe paNa zubhecchA darzanamAM pitAne sUra pUrAvyo. jena saMsthAnuM nirmANa e vastuta: ati prazaMsanIya ane - madhyAMtara pachI prastuta thAya che. bhAratIya nRtyone manabhAvana sAMskRtika kAryakrama. mukhya kalAkAra yugala hatuM bhAratanA ullekhanIya ghaTanA che. lagabhaga rU. piNe karoDane A Akho zrI pratApa pavAra ane temanI nRtyAMganA patnI priyA pavAra projekaTa che. sana 1984nA aMta sudhImAM caNatara ane , emaNe bannee Ucca koTinA bharata nATayama, kaththaka ane nimaNukA saMpUrNa thaI jAya evI AzA rakhAya che. ane uDIsI nRtya, sUra, laya ane tAlabaddha rIte peza karyA. atyAra sudhImAM ardhAthI vadhu phaMDa ekatrita thayuM che. jaina tyAra bAda A kalAkAra daMpatIe aitihAsika "anArakalI'nI dharmanA badhA saMpradAya "jaina samAjamAM saMgaThita che, Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-83 prabuddha jIvana pratiSThita nAgarike A saMsthAnA TrasTIo che. ukata khejAbhAI zrI. nIstra meghajI zuddha uccAraNa sAthe navakArajana senTaranA udAtta udeze ane enI kAmagIrIthI maMtranuM sasvare paThana kare che. tyArabAda jaina stavane, philmI prabhAvita thaIne lesTaranI siTI kAunsile tathA eka bIjI gIte zAstrIya stara, garabA, nRtya, rAsa i.ne adbhuta sarakArI saMsthAe (jemanA moTA bhAganA cUMTAelA sabhyo kAryakrama bhAI megajI ane emanA 18 jeTalA aMgrejajane chetemaNe jaina samAjane Aja sudhImAM kula bALakalAkAre eka pachI eka prastuta kare che, je joI2. paMdara lAkha jeTalI mAtabara rakama dAna (grAnTa)mAM ApI sAMbhaLIne prekSaka varga maMtramugdha ane AnaMda vibhora banI che. A hakIkata jaina samAja mATe kharekhara gauravaprada che. jAya che. badhA bALakalAkAroe saurASTranA rabArI rabAraNane temaja AvI udAravRtti ane vizAla daSTi mATe ukata be - veza paridhAna karyuM che. bALakomAM be aMgreja bAlikAo, saMsthAe sarvenA hArdika abhinaMdanane pAtra bane che. eka Aphrikana sIddI phizara, ane anya badhA ja adhamI jaina samAjanA mukhapatra tarIke "dha jena nAmanuM trimAsika bALake. eke jaina nahIM. bALakanAM A vRdane !ultiraceld pragaTa thAya che. suMdara, sughaDa tathA AkarSaka detup vALA (bahurASTrIya) ane Internatioal (AMtararASTrIya) kahI A mukhapatramAM hindI, gujarAtI tathA aMgrejI bhASAmAM jaina zakAya. sarvadharma samabhAva ane sarvadharma svIkArane kharA dhama ane tatvajJAnane lagatA temaja anya mananIya lekha darzana amane tyAM thayA. A ziSTa ane hRdayaMgama kAryakrama prakAzita thAya che. mANIne saue dhanyatA anubhavI. tathA sojakone abhinaMdana De. naTubhAi zAha tathA emanA saniSTha sAthIdAronI kuzaLa ApavAmAM AvyA. netAgIrInA Azraye ukata saMsthAnuM ane samAjanuM bhAvi ukata kAryakramanI pUrNAhuti pachI bhAratanA koi jinezvara ghaNuM ujajavaLa che. prabhunA derAsara jevuM vAtAvaraNa tyAM sarjAyuM. ghInI belI bapora pachI amArA sanmAnAthe eka vilakSaNa ne suMdara bolavAmAM AvI ane bhagavAnanI AratI tathA maMgaladIvAnA kAryakrama rajU karavAmAM AvyuM. svaramaya paThana ane ghaMTAravathI vAtAvaraNa gUMjI UyuM. mULa krizciyana devaLa jemAM sthApanA karAI che jinAlayanI. praphullita vadane tyAMthI vidAya thaI Do. naTubhAI zAha temAM hAjarI hatI jene jainetare. aMgrejo, vaiSNa evA daMpatInI hArdika mahemAnagatI mANIne moDI rAtre ame laMDana vividha dhama" bhAibahenanI. AvA vAtAvaraNamAM eka iramAilI pAchA pharyA. A prasaMga amArA cittamAM cirasmaraNIya raheze. dha ma zA sa na- rA ja zA sa na thI panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI zAsana be prakAranA che. dharmazAsana ane rAjazAsana. dvArA prema ane vAtsalyapUrvaka kare che. rAjA te pitAnI dharmazAsananI dhurA RSimunio-saMto-maha -munibhagavatenA rAjavyavasthA sacavAya ane jaLavAya rahe tevA hetupUrvakahAthamAM hoya che. rAjazAsanane dara rAjA mahArAjA sattAdhIzenA enA prajAjanane vartamAna bhava janmathI mRtyu payatane hAthamAM hoya che. ubhayanuM kArya doSa ane durjanatA dUra karI, sukhethI sajajana banI rahevApUrvaka pasAra thAya te aMge ja guNu ane guNIjane eTale ke sajajananuM rakSaNa karavuM te che. enuM rAjazAsana calAve che. jyAre RSimunio, mahAtmAo chatAM ubhayanI kAryapraNAlikAmAM pharaka che. te pitAnA zaraNe AvanArAe, pitAnA saMparkamAM AvadujanatAne nAza karavo ane dujana keI na pAke nArAonA bhavobhavanI ciMtA karI, temane punaHja-ma ane tenI takedArI rAkhI savajanone pretsAhana ApavuM te rAjadharma pUrvajanmanI samajaNa ApI, zubha-azubha, puNya-pApa, nIti - che. arthAt rAjAonuM ane sattAdhIzanuM kartavya che. e anIti, Abhava-parabhava, jaDa-cetana aThavA jIva-ajIva, kSAtravaTa che. rAjA, rAjadaMDa vinAne na heya. rAjA durjanane AtmA-paramAtmA, sat -asata, vinAza-avinAzI ItyAdaMDa kare te rAjadhama che. rAjA jo dujanane kSamA Ape che te dinA bheda batADI temane vartamAnakALa sudhArI ujajavaLa adhama che. eTaluM ja nahi paNa dujana hoya ke sajajana bhaviSyakALanuM nirmANa karI, kAlAtIta banavAnI preraNa karI sava prajAjanane khAvApIvA, paheravA eDavA ane rahevA dhamanuM zaraNa svIkArAve che. arthAta dhamathI zAsita kare che; maLI rahe tevI vyavasthA karavI te ya rAjadhuma che. gunegAra dharmazAsana calAve che. rAjA to mAtra vartamAna bhavanI kedI paNa eTaluM meLavavAno adhikArI che. e prajApAlatA khevanA kare che. jayAre jJAnI bhagavate te bhavabhava sudhare che. ane prajAnuM tevuM pAlana karanArA prajApAlakatAnuM bisTa ane bhavAMta thAya tenI khevanA rAkhe che. yathArtha sArthaka kare che. rAjA zabdanI utpatti ja rAjI zabda rAjA potAnI rAja vyavasthA aMge sukhI loko pAsethI parathI thaI che. ke... kara ugharAve che ane garIba-duHkhIne paNa tene deha TakAvavA rAja kare te rAjA." pUratI jIvana jarUriyAtanI sAmagrI maLI rahe tenI vyavasthA rajjitAzca praja cena tasmAdrAjeti zabdate / kare che. saMta-munibhagavaMte pitAnI dezanA-upadeza prajAne prasanna rAkhe te rAjA." dvArA puyazALAo evAM sukhI ne samRddha lokone 'tena rAvatena kuMniyA :" ne tyAgamaMtra ApI dAnAdi dvArA nirbananuM prANunA bhAge paNa rakSaNa karavuM ane sabaLa sukhI zrImati ane sattAdhIzenI zrImaMtAIne tathA zakitapaNa je dujana hoya te tene pratikAra karI tenI para sattA ene bahu janahitAya sadupayoga karAve che. emAM te ApaarthAt zAsana calAvavuM te rAjazAsana che. AthI ja ApaNe nAranuM ya bhaluM thAya che ane lenAranuM ya bhaluM thAya che. tyAM kSatriyakuLane UMcuM kuLa kahela che. durbhAva aTake che. zubha bhAva Ave che ane zuddha bhAva saMte ane munibhagavaMte paNa durjananA doSa ane arthAta svabhAva bhaNI prayANa zarU thAya che. bhavaparaMparA sudhare dujanatA dUra karavAnuM kArya potAnAM AcaraNa ane upadeza che ane aMte bhavAMta thAya che ne mukita maLe che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-7-83 - rAjA pitAnA rAjadaMDathI mAtra kAyika durjanatA dUra karAvI zake che, jayAre jJAnI bhagavaMte-RSimunio kAyika-vAcika ane mAnasika ema traNa prakAranI dujanatA vyakitamAMthI ane samaSTimAMthI dUra karAvI zake che. rAjAne rAjazAsana calAvavA saMpatti sattA-zakita ane sainyanI jarUra rahe che. jayAre saMto mahaMtone dharmazAsana calAvavA maMdira-mUti ane zAstragraMthanI AvazyakatA rahe che. athavA te kaI evI viziSTa prabhAvazALI vyakti hoya te teo kazAyanI sahAya vinA dharmazAsana kevaLa pitAnA jJAna ane te pramANe vartanathI calAve che. nIcavRttio arthAt pAzavIvRttio pazupaNAmAMthI janme che. je manuSyapaNuM maLyAM chatAM gaI na hoya te tene maLelAM manuSyabhavamAM, dUra karI mAnavane mAnava banAvavAnuM kArya rAjAo kare che. jyAre sate ethI AgaLa vadhI mAnavane saMbaMdha paramAtmA sAthe karAvI ApI tene mAnavamAMthI mahAmAnava banAvavAnuM ane tenA paramAtma tattvane pragaTAvI ApavAnuM ananya kArya niSkAma bhAve kare che. * jIva dujana keTine raheze te bhavaparaMparAmAM tiryAyanigada-narakanI duHkhaninA kAramAM du:kha bhogavavA paDaze. hIrA-mANeka pAnA-sattA samRddhi-vaibhava-vilAsa ochAM haze te ke eAchAM maLaze te cAlaze, paNa sajajanatA haze te ja sagati prApta thaze.A lekettara vicAraNA che. rAjA ho ke saMta ho sahu koInuM kArya vizvamAMthI pApa-doSa-ane durjanatAne dezavaTe devAnuM ja banI rahevuM joIe, kAraNake dujanatA e manuSyani mahAroga che. kuTuMbamAM-jJAtimAM-samAjamAM-gAmamAM ke dezamAM bIjAM enuM bhaluM karIne jIvavuM te saMskAra mahAna che. bIjAnI kAMI paDI nathI te rIte bedarakAra-lAparavA thaI jIvavuM e halakAI che,-apAtA che. cavatI mahArAjAonI AjJA jagatamAM temanI hayAtI hoya tyAM sudhI paLAya che ane temAMya teo sattA upara hoya tyAM sudhI ja temanI AjJA sarvatra vate che. paraMtu mahAtmAnI- RSio-sAdhumahArAjAonI AjJA te temanA jIvanakALamAM te paLAya ja che paNa teonI hayAtI bAda paNa jagatamAM paLAya che. sIkaMdara, sIjhara ane akabara vahI gayA ane temanAM rAjya khAlasA thaI gayAM, jyAre kRSNabuddha-mahAvIravyAsanI vAto-vidhAna-AjJA Aje ya lAke zIrSAbaMdha karI rahyA che. rAjA mahArAjAe kSatra eTale ke rAjya-bhUminA vijetAo hoya che. jyAre! muni mahArAjAo kALa vijetA arthAta kAlAtIta thaI kALa upara vijaya meLavanArA hoya che. jo rAjazAsana-dhama zAsana arasaparasanA sahAyaka ane pUraka bane te suvarNakALa avatare. rAmarAjayanI vAta karIe chIe paNa vicAratA nathI ke rAma mAtra sattAdhArI rAjA ja nahAtA paNa bhakatarAjA hatA,-rAja hatA. vaLI saviSTha jevA RSinI emane nizrA maLI hatI. azoka, akabara, zivAjI, vikama, kumArapALa Adi mahArAjAonA rAjyazAsana Ajeya Adarza rAjazAsana gaNAya che. enA mULamAM A ja kAraNa che ke teo dharmazAsana svIkArI rAjazAsana calAvatA hatAM. azoke buddhanuM zaraNa svIkAryuM hatuM. akabare dhamaeN'ratnone potAnAM navaratna jevAM salAhakAromAM sthAna Apela hatuM. zivAjI rAmadAsanI pAdukAne potAnA rAjasiMhAsane sthApI rAja calAvatA hatA, vikama svayaM bhagavad bhakata hatA. kumArapALa mahArAjAne hemacaMdrAcAryanuM zaraNuM maLyuM hatuM. caMdraguptane cANakaya jevo jJAnI ane nispRhI salAhakAra maLyo hato. ' vartamAna rAjyakALane suvarNakALa banAvavuM hoya te . e atyaMta Avazyaka che ke kaI sattAdhIza vaDA pradhAna je Ajano rAjA che te bhakata bane athavA te kAi bhakata e sthAne pahoMce ane dharAsana zIkArI rAjyazAsana calAve athavA te pachI bhakata ane rAjA bhamAM maLI rAjadhurA calAve. rAjayavyavasthA arthAt rAjazAsana deza ane samAjanI vyavasthA mATe che ke jethI dharmane anukULa vAtAvaraNa sarjAya. je dharmazAsanane pAmI vyakita ane samaSTi pAtAnA zudhdhAzuddha svarUpane samajI svarUpazAsanamAM pravezI kamaLane dara karI potAnA mULa, vizuddha evA parama AtmasvarUpanuM prAgaTIkaraNa karI zakavA samartha bane. premaLa jyoti' nuM pradAna neba kAkA pATIla senTara phora dha blAInDa adherIne sIvavAnA be ilekaTrIka mazAnA ane lokasaMvALA be kapaDajha saMdha taraphathI arpaNa karavA ane uddaghATana vidhi ravivAra, tA. 26-6-1983nA roja savAranA 10-0 kalAke saMdhanA pramukha Do. ramaNalAla cA. zAhanA varadahaste rAkhavAmAM AvI. hatA. e mazIna ane lesanA kAMmata Azara. re. 10,000/- thAya che. A kendramAM 35 prajJAcakSu bhAIe bahenone tAlIma ApavAmAM Ave che. ane temanA dvArA utpAdana thatA cAjavastuonuM sau prathama nirIkSaNa karavAmAM AvyuM hatuM. bAra bhamAM saMsthAnA mukhya adhikArI zrI mansulAkare saunuM svAgata karyuM hatuM. ane koSAdhyakSa zrI DI. Ara. parIkha naba kAkA pATIla senTaranI pravRttionA khyAla AvyA hate. saMghanA pramukha, Do. ramaNabhAI cI. zAha, premaLa jyoti'nA saMyojaka zrI kamalabena pAsapATI, sa ghanA maMtrI zrI ke. pI. zAha A saMsthAnA pravRtta joIne AnaMdanI lAgaNI vyakata karI hatI ane saMsthAnI jarUAreyAta mATe saMsthAnA "premaLa jyAti' vibhAga taraphathI ApavAmAM AvelA A bhaTa pharajanA eka bhAgarUpe sahue ALakhAvA tyAMnA saMsthAnA saMcAlakone emanA pravRttio mATe abhinaMdana ApyA hatA. DA. bhAla pATAla sa dha taraphathI ApavAmAM AvelI bheTa mATe Ana da vyakata karyA hatA, ane sanTaranA suprInTenDanTa zrI Ara. e. nAmAne AbhAravidhi karI hatI. senTaranA prajJAcakSu bhAIoe sumadhura gIte raju karyA hatAM. . jena sozyala grupa aMdherInA pramukha zrI caMdrakAntabhAI zAha saMdhanA hAjara rahelA sabhyo mATe bhejana vyavasthA karI hatI. ane zrI ke. pI. zAha su dara bhajana mATe AbhAra mAnyA hatA. asthi sAravAra kendra premaLa jyota'nA upakrama slIpa DIsaka, maNakAnI takalIpha, gUThaNanA sAja, paganA aDA ane kANAmAM du:khAvA, khajAnuM jAma thaI javuM ka vAravAra utarA javu, bAna TAbI, zarUAtanA pAlayA, pAnDIlasAsa Adi rAgAnA vinA mUlya sAravAra saMghanA kAyAlayamAM ravavAra, 31-7-1983yA zarU karavAmA Avaze, ane dara ravivAre savAranA 9-0 thI baporanA 1-0 sudhI sAravAra kendra cAlu rahA, vakhyAta Astha cikatsaka DA, je.pI, pIThAvALA mAnA huM savA Apaze, samaya : dara ravivAre sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA hAla savAranA 9-00 thI 1-00 385, saradAra vI. pI. reDa, vanitA vizrAma sAme - prArthanA samAja, muMbaI-8000 04 phena : 350246 pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha cImanalAla je. zAha - ke, pI. zAha maMtrIo saMjaka Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-83 prabuddha jIvana saurASTra rela rAhata phaMDa saghanI apIlane mAna ApIne jemaNe rakamA noMdhAvI che, temanA premALa sahakAra mATe ame temanA atyaMta AbhArI chIe. 12916-00 gatAMkamAM pragaTa thayelI yAdI mujaba 3000-00 zrI piyUSakumAra zAntilAla kAThArI 2500-00 me. lAThIyA ceriTebala TraraTa 2501-00 me. araviMda TreDI'ga kAM. 1251-00 me. kizAracandra kalyANujI enDa kAM. 1251-00 me. ke. haMsarAja enDa kuAM. 1001-00 zrI hIMmatalAla DAhAbhAi kaThArI hA. zrI zaileSabhAi kAhArI 1001-00 me. lakhamazI velAbhAinI kuAM. 1000-00 zrI vaikubhAI chApIA 1001-00 zrI joramalabhAI magalajI mahetA ApaNI pharaja tatrIzrI, tArIkha 16-6--1983 nA pra.. mAM zrI vADIlAla DagalI lakhe che, e mujaba amerikana patrakAra hanA morArajIbhAI viSenAM vidhAnA e bhAratanuM apamAna che ema ApaNe badhAM kharekhara mAnatAM hae, te DagalIe, karelA e sUcana mate niraka, kharacALa ane ApaNA gulAmI mAnasanuM pra na karanArA lAge che. mAne ke amerikAnI sarvAMcca adAlatamAM mArArajIbhAI bAbata kesa maMDAya, ane nyAyAdhIze maganuM nAma marI na pADe, ke haza`ne zakano lAbha ApI nirdoSa TharAve, athavA te tyAMnI sarakAranuM ja dabANa nyAyAdhIze . para Ave te harSI binagunegAra Thare te ApaNe zu' karavAnA hatA? Aja sudhImAM ekadare rUA. 39,008-00 noMdhAyA che, jemaNe hajI rakama noMdhAvI na heAya temane peAtAnI rakama turata ja noMdhAvavA AgrahubharI chatAM namra vinaMtI che. AvA mAnavatAnA kAmamAM dareka sabhya, saghanA zubhecchako temaja TrasTI paNa nAnI meATI kama noMdhAvI mAnavatAnA A kAryamAM peAtAnA sAtha-sahukAra Ape evI namra prAthanA. 1001-00 me. gAMdhI ceriTebala TrasTa 1000-00 zrI lIlAdhara pAsu zAha 1000-00 zrI jayantIlAla tehacaMda zAha 1000-00 zrI jasava'talAla veArA 1000-00 zrI viThThalabhAI sI. paTela baroDA. 1001-00 zrI ke. ema. divAnajI 500-00 zrI vIsanajI narasI veArA 500-00 zrI manaharalAla ema. mahetA 500-00 zrI khetasI nathubhAi zAha 501-00 zrI vardhamAna pI. turakhIyA 501-00 me. raoNyala kemIsTasa 501-00 zrImatI menAkhena ajitabhAi desAi ApaNe nyAya meLavavA vaLI kASTanI pAse javAnI zI jarUra? jo bhAratanI prajAne mArArajIbhAi viSenA lakhANuthI kharekhara AMcakA lAgyA hoya, to potAnuM khamIra batAvavAnA eka uttama mA ApaNane maLyo che. ApaNe nIce khatAvelAM pagalAM (agara enA jevAM khIjA) bharavAM joIe :- (1) hanI jeTalI cApaDIe ApaNA dezamAM hoya te adhI ja bALI mUkavI joie, ane eka paNa navI nakala dezanA kAi nAgarika kharIde nahi evI jhu Mbeza calAvavI joie. (2) patrakArAmAM khamIra hAya (ane vartamAna patrAnA mAlikAmAM rASTraprema hoya) to eka paNa amerikana sAmayikamAMthI kAi paNa lekha hiMdustAnamAM na chapAya evI takedArI rAkhavI joie. A sUcanamAM jene ativyAptino doSa lAge te bhAi DagalInuM A vidhAna yAda karI jAyaH duniyAnA sauthI vadhu zaktizALI deza eTale AvA dezanA netA ane patrakA binajavAbadAra dAdAnI jema vatA hoya che,' matrIe, mukhai jaina yuvaka sadya 251-00 zrI bipinacaMdra guNavaMtarAya zAhanI puNyatithi nimitte 251-00 me. vizA prinTarI 251-00 me. trizalA ilekaTronIkasa 251-00 me. TAmeTIva inTaranezanala 250-00 zrI kAntibhAI modI 251-00 me. elIka enTaraprAijha 251-00 me. zAh nandu enDa deDhIyAeDavA keTasa 25 -00 me. samIra enDa kuM. 2pa1-00 zrI sukhalAla ema. mahetA 12pa-00 zrI ku MvarajIbhAI ratanasI zAha 101-00 zrImatI kamalakhena pIsapATI 101-00 zrI kAntilAla sI. zAha 39,08 00 (3) je amerikana kaMpanI ane benkA ahIMthI aDhaLaka nANuM dhasaDI jAya che te badhIneA bahiSkAra karavA joie. A kaMpanIonI eka paNa banAvaTa kharIdavI nahi, ane khetkAmAM mUkelAM badhAM nANAM pAchAM khecI levA joie. ApaNA udyogapatiomAM AvI khumArI che? (4) samasta dezamAM svadezI ane svAvalaMbananu AMdolana calAvavA mATenI A uttameAttama taka che, sattA mATe paDApaDI karatA rAjakIya pakSomAMthI kAinAmAM paNa AA tItra rASTraprema che ? ApaNA bauddikAmAM maulikatA che? maulika rIte vicAravAnI zakita che? jo javAba haiM| hoya, te jhumaya zIghram 1 . ApaNI bhArata sarakAra A bAbatamAM kAMi pagalu bhare ke asa'digdha vidhAna kare evI apekSA vadhAre paDatI che. AMtararASTrIya kSetre ApaNA jevA rASTranI sthiti bahu nAjuka kahevAya. amerikA jevA zakitazALI ane samRddha rASTrane nArAja karavAnuM kadAca bhAratanI sarakArane na pAlave, tathApi bhAratanI prajA amerikAnI, zayAnI, ke cInanI, ke vizvabenkanI, phAinAya khApanI gulAma nathI. ApaNe khAMkhArIne khAlIzu? kai pagalAM bharIzuM ? 63 chApAmAM morArajIbhAie kesa mAMDayAnI, ne hazanA pustaka sAme sTe meLavavAnI jogavAinI vAtA Ave che samasta dezanI dRSTie, A badhuM aprastuta che, gauNa che. amadAvAda. DA. kAntilAla zAhu --- Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 4 prazna jIvana rASTrIya dRSTikANunI AvazyakatA jI DaoN. turIza vyAsa AjhAdI pachInAM pAMtrIsa varSa daramyAna ApaNI sAme anekavidha samasyA AvI che ane ApaNA dezanetAoe ane vicArakAe emAMthI kuneha, haiyAukalata ane Apa sUjhathI mAga kADhayo che. paraMtu chellAM pAMceka varSathI je samasyAe deza sAme ghumarAi rahI che te vize zAnti, svasthatA ane dIdha dRSTithI vicArIzuM nahiM, te A badhA savAlA dezane chinnabhinna karI nAkhaze. bhArata padayAtrI zrI candrazekhare kahyu' che tema, zAntine mAge krAnti nahIM Ave to deza hiMsA ane arAjakatAne bhAga thaI paDaze.' (deg tA. 16-7-83. A racanAtmaka vizvAsa viheNA banAvI rahyu che. vahIvaTI ta Mtra, zALAkAlejanA pravezo ane parIkSAomAM Thera Thera lAMcarUzrvata, khAyakI, kaTakI, bhraSTAcAro vagere vadhatAM ja jAya che. badhI samasya e UdhainA rAphaDAnI jema dinapratidina sa MskRtinA lIlA molane bhItaramAMthI kArI kArIne khAi rahI che. A badhAnA ukela mATe dezanA zAsakapakSa ke virAdha pakSoe temaja vicArazIla bauddhekA ane kAya kartAoe pArasparika sAtUsI, sadbhAva ke khecAtANI bAjue mUkIne, A tamAma leAkAe Round Table Conference goLamejI pariSada rUpe sAthe maLIne pakSIya, saMsthAkIya ke saMkI dRSTi cheDIne rASTrIya dRSTikAthI A badhI samasya e vize vAravAra maLavAnu ane carcAvicAraNA karavAnu gAThavavuM joize. DA. rAmamane hara leAhiyAe temanA 'Democracy' vizenA graMthamAM be bAbato upara bhAra mUkayA che: (1) Point of Contact saMparka'nAM bindu, (2) Areas of agreement--sava' saMmatinAM sUtreA. vAravAra sAthe maLavAthI ApasI sadbhAva, raneha ane saujanya vadhaze. ane je bAbate mAM badhA saMmata thatA hoya tene sava saMmatithI svIkArIne kAya karavAthI savasaMmatinAM kSetranA vistAra vadhatA jaze, je rASTrIya ekatA pratye dhIre dhIre dezane dArI jaze. joI zakAya che ke chellAM traNacAra varSathI AsAma vidyAthI pariSada,' videzI ghUsaNakhorInA prazna aMge zAnti ane ahiMsAne mAge, asahakAra, savinaya kAnUna bhaMga jevI satyAgrahI rIte akhatyAra karIne laData calAvI rahela che. ene ukelavA mATe eka bAju vATAghATo-maMtraNAnA dAra cAlatA hatA teA bIjI khAjuthI peAlIsa, lazkaranI madadathI A laDatane kacaDI nAkhavAnA prayatnA ye cAlatA hatA. aLatAmAM ghI homyuM, uparathI baLajabarIthI lAdavAmAM AvelI cUMTaNIe. prajAnA asahakAranI vacce khIjA prAMtamAMthI adhikArIne utArIne lazkarI madadathI cUMTaNIo thaI. videzIonA ja daza TakA matadAna ane nevu TakA jeTalA prajAviredha vacce kAMgIe sarakAra racI, je sAme prajAne ahiMsaka virodha cAlu che. A yaMtraNAomAM ramakhANA phATI nIkaLatAM 4050 gAmA AgathI khAkha thai gayAM ane pAMceka hajAra lekAne meAtane ghATa utAravAmAM AvyA, je aMge emanesTI inTaranezanala' jevI AMtararASTrIya saMsthAe bhArata sarakAranI kaDaka ane vedanApUrNa AleAcanA karI che. khIjo prazna pujAaneA che, jyAM khAlistAna'nI caLavaLa amuka mAgaNI sAthe cAlI rahI che, jemAMthI sarakAre keTalIka mAgaNIe svIkArI che, jene amala karavAmAM AvyA nathI. jyAre keTalIka mAgaNIo vaNaukalI rahI che. akAlIomAMthI mavALa ane atimavAdI ema khe jUthe A savAlA ukelavA mATe ugnAtiugra rIte uttarAttara akhatyAra karatAM jAya che ane sarakAranI vATAghATAma traNAo mATenI mAgaNIone vAhiyAta gaNIne ThukarAvatAM jAya che. banne pakSeA ekamekane mhAta karavA, parAsta karavA mATe jAtajAtanA petarA ane yuktiprayukitao tathA bhAMgADA, khUnAmarakI ane hiMsaka paddhati akhatyAra karatAM jAya che, jemAMthI nikaTatAne badale dUratA, udAratAne badale saMkINu tA tathA ukelane badale gUMcavADAnu khakhaDajaMtara uttarAttara vadhatuM ja jAya che. A kusaMpa, sakINa tA ane avizvAsanuM vAtAvaraNa dezane mATe bhAre khataranAka che. e ja rIte deza sAme Arthika-sAmAjika samasyAo che. garIbI, khekArI, meAMdhavArI, bhISaNa bhAva vadhAro, kuzikSaNa ane bhraSTAcAranI dezanI pAMtrIsa kareDathI ye vadhu vastI garIbInI rekhA nIce jIve che, jene mAMDa mAMDa eka TaMka khAvAnuM maLe che, ane khIjA TakanA sAMsA che. emane cUMTaNImAM vacanA AzvAsananI lahANI thAya che, paraMtu kAmadhaMdhA ke rojI-roTInI vyavasthA thatI nathI. bIjI bAju moMdhavArInA cakakaramAM vadhatA jatA bhISaNa bhAvavadhArA vacce AmajanatA pIsAye jAya che. daza karoDa vidyAthIone maLatu zikSaNa temane bekAra, anutpAdaka, parAvalakhI ane mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. jJAha, prakAzana sthaLa : 385, muMbaI 400 004. Te. naM. 350296 : mudraNusthAna : TrenDa prinTasa', jagannAtha zakara zeTha roDa, giragAma, muMbai 4 phaeNna H 35683ra Atma saraghara vI. pI. rA, bhArata jevA vizALa dezamAM jyAM aneka prAMtA, bhASAo, pakSA, vAdo, dhama...-saMpradAyA, jJAti-jAti, veza, vaNu lipi, khAlI vagerenI vividhatAo che, tyAM DaoN. rAdhAkRSNane kahyu che te 'Unity in diversity' vividhatAmAM ekatA zodhavA mATe zAsakI, vipakSe, baudghiA vicArakA, lokasevA vagerenI gALamejI pariSade karIne, carcAvicAraNA karIzuM sarvasaMmatinAM kSetre jarUra vistaratAM jaze. je bhAratIya ekatA yA rASTrIya ekatA siddha karavAmAM khUba 'khUba upakAraka nIvaDaze. eTalA mATe ja upaniSadanA RSie gAyuM che: "OM saha nA bhavatu, saha nau bhunaktu sahavIrye karavAvahai tejasvinAvadhItamastu mA vidviSAvahai // OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH // he Izvara ! ame sAthe rahIe, sAthe bhAgavIe, sAthe parAkrameA karIe, ame sAthe tejasvI adhyayana karIe. ame ekamekanA dUSa na karIe. he Izvara! amane zarIra, mana ane hRdayanI zAnti Ape. astu. AjanI sAMja zUnya pAlanapurInI sAtha AyeAjana : zrI muMbai jaina yuvaka sa'gha saMcAlana zrI razaileSa kAThArI samaya : 385, saradAra vallabhabhAI paTela roDa, bIje mALe, muMbai-4 phonaH 350296 zanivAra, tA. 20-8-1983 rAtrInA 8-30 kalAke sthaLa : biralA krIDA kendra, capATI, mu.bai-7 gajhala premIone sadhanA kAryAlayamAMthI tA. 10-8-83 thI tA. 15-8-83 daramiyAna savAranA 11-0 thI 6-0 sudhImAM pravezapatra, vahele te pahele dheAraNe, ApavAmAM Avaze. kAryakramamAM praveza mATe praveza patra jarUrI che. zrI mubai jaina yuvaka saMgha cImanalAla je. zAhu ke. pI. zAhu maMtrIe, Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 'pramuddha jaina'nuM navasaMskaraNu varSa' : 45 Abu jIvana kaH cha suSmaI jaina yuvaka sauMghanu' mukhapatra : pAkSika chUTaka nakula rUA. 1-00 Regd. No. MH. By/South 54 alcence No. : 37 sabai, tA. 1-8 - 83 vArSika lavAjama rUA. 20 paradeza mATe zaliMga 60 taMtrI : ramaNalAla cI. zAhu maiM hAM ta da Da che ramaNalAla cI. zAhu gaLAmAM doraDu bharAvIne apAtI phrAMsInI sajA krUra ane jaMgalI che ke kema enI hamaNAM carcA cAlI che. dehAMtadaMDanI -sajA pAmelAonI sajAnA amalamAM vilaMba karavA mATe vakIlee calAvela. A mAtra kutaka' che ema keTalAkanA mata che. cArI, mArAmArI, chetarapi'DI, badanakSI, vyabhicAra vagere sAmAjika gunA karatAM khUna ke hatyAnA gunA sauthI gaMbhIra "gaNAya che. jema gunA gabhIra tema tene mATenI sajA paNa gaMbhIra hovI ghaTe e svIkAya mata che. keTalAka dezomAM khUna karatAM dezadroha ke vyabhicAranA gune vadhu gaMbhIra gaNAya che, ane tene mATe paNa meAtanI sajA pharamAvAya che. chUTAM rakhaDatAM prANIonI hatyAne keTalAka dezamAM gune lekhavAmAM AvatA nathI. kAjInI mAlikInAM pALelAM prANIonI hatyA karavI te kAyadesara gune che ane gunegArane tene mATe sajA thAya che. pratibaMdhita vistAramAM prANIonA zikAra karavA te paNa gune manAya che. tevA gunAo vize ane tenA mATe thayelI sajA vize jAheramAM khAsa carcA thatI nathI. manuSyanA vadha e gaMbhIra bAbata che, kAraNa ke paMcendriyanI pUNutA, vikasita citta, sa MvedanazIla Umi`ta Mtra ane vizvasita vAcA dharAvanAra, bhUta ane bhaviSyane UMDeza vicAra karanAra manuSya, jIvasRSTimAM sarvocca sthAne che. manuSya sAmAjika prANI che, dhara mAMDIne kuTuMba sAthe rahe che, paraspara vyavahAra sabhALe che, khIjA manuSya pratye prema, yA, sahakAra vagerenI lAgaNI anubhave che, sukheduHkhe ekabIjAnI paDakhe rahe che. mATe ja potAnA samudAyamAMthI ekAda vyakita ochI thatAM manuSya zeka ane du:khanI AdhAtabharI tIvra lAgaNI anubhave che. moTI uMmarane kAraNe sahaja mRtyu thayuM hoya to paNa jo te du:khanuM kAraNa banI zake, teA kAIkanI koIke acAnaka hatyA karI hoya te e kudaratI rIte ja moTA du:khanuM kAraNa bane. bIjAne mArI nAkhavAnI vRtti manuSyamAM sAmAnya rIte hotI nathI; paraMtu ga MbhIra svA'hAni thatAM ke viSama sa MjogAmAM sUkAtAM uzkerAyelA mANasa khIjAne mArI nAkhavAnA vicAra kare che. alabatta, AvA vicAra karanAra mANasAmAMthI paNa tene amalamAM mUkI khIjAnI kharekhara hatyA karanAra mANasA tA ekAda-be TakAthI vadhu nathI hotA. kAyadesaranI sajA, sAmAjika apAti', sagAMsaMbaMdhIonA tiraskAra, pApAcaraNanAM AkarAM pariNAmA vagerenA bhayane kAraNe mANasa AvuM mADhu apakRtya karatAM acakAya che. jyAre sAmudAyika dhAraNe khe va vacce verabharI atizaya uzkeraNI thAya che tyAre hatyAnI paraparA sarjAya che. je mANase bIjAnA prANa harI lIdhA hoya tene zI sajA thavI joie? vyavahAru kudaratI nyAya pramANe te tenA paNa prANa harI levAvA joie, paraMtu hatyAnA dareka gune ekasarakhI kArTine hAtA nathI. kyAreka irAdo na hoya paraMtu atizaya Avegane kAraNe ajANatAM ja hatyA thaI jAya, kayAreka prahAra nahi jevA ja hoya, paraMtu sAmI vyakitane mATe te jIvaleNa nIvaDayeA hAya; kayAreka prahAra karatAM vadhu paDatA mAnasika AdhAtane kAraNe ja sAmI vyakitanuM mRtyu thayu hoya ema anI zake. khIjI bAju kayAreka ThaMDA kaleje karelu yAjanAbaddha kara kAvataruM khUna mATenu hoi zake, khUnanA ArApa puravAra karavAnu kayAreka saheluM hoya che, tA kayAreka adharuM paNa hoya che. alabatta, ghaNA kharA kissAmAM khUnI vahelAmezA pakaDAyA vagara rahetA nathI. nyAyAdhIzo khUta mATenA sagA anusAra tathA khUna karanAra vyakitanI jAti, uMmara, zikSaNu, Azaya ityAdi anusAra sajA karatA hoya che. keTalIka vakhata sajA janamaTIpanI hoya che, te keTalIka vakhata dehAMtadaMDanI hAya che, jeNe kAI ekanI hatyA karI hoya tene dehAMtadaMDanI sajA thAya, paraMtu jeNe paMdara-pacIsa mANasonI hatyA karI che tevuM puravAra thAya te tene zI sajA karAya? eka khUna mATe paNa dehAMtadaMDa ane pacIsa khUna mATe pazu dehAMtadaMDa ane tarka pUrta nyAya kema kahI zakAya ? ! gunegArane pacIsa vakhata dehAMtadaMDanI sajA tA thaI zakatI nathI. mATe ja jagatanA vyAvahArika nyAyane paNa maryAdA che ema kahevuM ghaTe. vaLI, pAMca-paMdara khUna karanAra kayAreka pakaDAya ja nahi ema paNa ane ! to vaLI kayAreka jeNe mUta karyu nathI evA nirdoSa mANasane mAthe Aropa sUkAya ane nyAyAlayamAM puravAra paNa thai jAya ! AvA kissAo viSe jyAre vicArIe chIe tyAre jagatanA vyavahAramAM pUrA nyAya pravatatA nathI, balake kayAreka te anyAya paNa pravarte che ema lAge; mATe ja dhama tattvavettA bIjAM sUkSma paribaLanA vicAra kare che ane krama', punarjanma, Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-8 naraka ityAdinI mAnyatA para Ave che. * jeNe khUna karyuM che tene paNa premathI mAphI ApavAmAM Ave tene paNa pitAnI bhUla mATe pazcAtApa karavAne ane sudharavAne avakAza ApavAmAM Ave evo uttama nyAya sAdhusaMtano hoya che. maranAra vyakita te gaI, paraMtu tenI pAchaLa bIjo eka chava zA mATe ocho kare ?e temane mata hoya che. paraMtu tene nyAya vyavahAramAM bahu cAlatuM nathI, kAraNa ke samAjamAM samajadArIne kAraNe jeTalA gunAo thatA aTake che tethI ghaNA vadhu gunAo bhayane kAraNe aTake che. bhaya na hoya ane mANase ajJAnI tathA bAlIza hoya te gunAkhorI ghaNI vadhI jAya. bahoLA samAjane saMyamamAM rAkhavA mATe kAyadAnuM baMdhana ane sajAnI vyavasthA anivArya che. hatyA karanArane janamaTIpanI sajA zuM basa nathI ? dehAMtadaMDa anivArya che ? A aMge vibhinna mata pravarte che. keTalAka vicArake daDhapaNe mAne che ke dehAMtadaMDanI sajA acUka hovI ja joIe ane te hoya te ja hatyAnA banAvo ochA bane. ' bIjA keTalAka ema mAne che ke motanI sajA jaMgalI ane kura che, mAnavajAtane mATe zaramarUpa che. evI sajAthI gunAkherI ochI thAya che e mAtra bhrama che. janamaTIpanI sajAne bhaya e mATe pUrata che, emAM khUnInA hRdayaparivartanane avakAza che.' alabatta, badhA kedIonuM hRdaya parivartana thAya ja che evuM nathI. keTalAka te chUTIne ke chaTakIne paNa pharI pAchA vera levA, hatyA karavA lAge che. keTalAka atizaya kura, rIDhA, nararAkSasa jevA khUnI mANasonuM astitva, jelamAM hoya te paNa jokhamarUpa che. temane pharI pAchA samAjamAM chUTA mUkIne bIjA be-pAMca nirdoSa mANasane bhoga kema levA devAya? je prajA suzikSita che, DAhI che, sukhI ane samRddha che ane jayAM hiMsaka gunAo ochA bane che tyAM motanI sajAnI AvazyakatA khAsa rahetI nathI; janamaTIpa ke ceDAM varSanI jelathI cAlI zake. je prajA jhanUnI che,, ajJAnI che, Arthika ane sAMskArika dRSTie pachAta che, verabhAvathI bharelI che, jyAM roja roja khUnanA banAvo banatA rahe che e prajAmAM motanI sajAne Dara na hoya te paristhiti vadhu. vaNase che. matanI sajA cheTha prAgaitihAsika kALathI cAlatI AvelI jovA maLe che. rAmAyaNa, mahAbhArata, bhAgavata jevA paurANika graMthomAM ke prAcIna saMskRta nATakamAM evA prasaMge nirdeza che. cANakyanIti paNa ema ja mAne che. bhagavAna pArzvanAthanA samayamAM dezI rAjAe zarIramAM AtmA rahela che ke nahi tenI tapAsa karavAnA AzayathI zarIranA TukaDA karavA mATe mRtyudaMDanI sajA pAmelA mANasane upayoga karyo hato. ATalA lAMbA kALathI mRtyudaMDanI sajA thatI AvI che te batAve che ke samaye samaye samAjahita ciMtake temAM mAnatA AvyA che. A praznane mAnavatAnI udAra dRSTithI jonArA ciMtakane, sAdhusaMtone eka varga rahyA. karaze ane keTalAka dezA paristhiti anusAra matanI sajA vakhatovakhata rada karatA raheze te paNa mAnavasamAjamAMthI mRtyudaMDanI sajA sarvathA nimLa thaI jaze e saMbhava che che, kAraNa ke samagra mAnavasamAja evI DahApaNabharI koTie pahoMcI jAya ke jyAM koInuM khUna ja na thAya ane khUna thAya te mRtyudaMDanI sajAnI AvazyakatA na rahe te saMbhava ocho che. aparAdhIne mRtyudaMDanI sajA karavI kevI rIte ? keTalAka prakAro pura hoya che, te keTalAka ara, khUnI pratye vaLI dayA kevI ? ene te rIbAvI rIbAvIne mAra joie, evuM mAnanAra vaga paNa hoya che. jamInanA khADAmAM aDadhe pUrIne patharA mArI mArIne aparAdhInuM mota nipajAvavAnI sajA haju paNa kayAMka. pharamAvAya che. jAheramAM talavAra ke evA ghAtaka zastranA jhATake mAthuM uDAvI devAnA-ziracchedanA banAvo paNa banyA che, aparAdhIne staMbhe caDAvI hAthe page khIlA ThekAyA che. vAgha ke. siMhanA pAMjarAmAM ke tevA khADAmAM ke jherI sarpavALA kUvAmAM dhakelI devAnA banAvo paNa banyA che. saravara ke sAgaramAM moTA magaro jyAM ekatra hoya temanI vacce mANasane pheMkI sajA paNa thaI che. hAthInA paga nIce kaMikane kacaDI nakhAyA che. ghANImAM pIlavAnI ghaTanAo paNa banI che. gaLe ke peTe vajanadAra' paththara bAMdhI UMDA pANImAM keIkane DUbAvI devAyA: che. keTalAkane bhIMtamAM jIvatA caNI levAyA che. hAtha ane paga sAmasAme cheDe kheMcIne mana ANavAnI sajA paNa pharamAvAI. che. parvatanA UMcA zikhara uparathI pheMkI devAnI sajA paNa thaI che. UMcA staMbha upara karelI aNIdAra zULI upara gune-- gArane bharAvAya che. AvI ane bIjI vividha prakAranI rIte mRtyudaMDanI che. keTalIkavAra AvI sajA nagarajanonI hAjarImAM jAhera rIte karAyelI che. vadhastaMbha para laI jatAM pahelAM a5. rAdhIne nagaramAM pheravavAmAM AvyA che. prajAmAM dhAka besADavAne ene hetu hoya che. mANasane ochI vedanA thAya ane guptapaNe mRtyudaMDane amala thAya evuM sudharelI prajAomAM, vizeSata: lokazAhI rAjyamAM bane che. jherano pAlo pAIne, gaLe doraDAne phAMse, laTakAvIne gaLAthI ThAra karIne, ilekaTrika zoka ApIne, gesa cembaramAM dAkhala karIne ke jheranuM Ijekazana ApIne mRtyudaMDanI sajA pharamAvAya che. zarIramAMthI lohI na nIkaLe, ochAmAM ochI vedanA thAya ane thoDIka kSaNomAM mRtyu thAya e rIte dehAMtadaMDanI sajA vicArAI che. A badhI sajAomAM paNa kaI dhAtakI ane kaI dayALu e vize vibhinna mata pravarte che. gaLe phAMso laTakAvIne apAtI saja ghaNIkura che, ema keTalATa mAne che, te bIjI bAju enA jevI tvarita ane dada2hita sajA bIjI eke ya nathI ema te viSayanA niSNAtane mata che. jheranA iMjekazananI sajA sauthI ochA dadavALI che ema manAya che, paraMtu te tabIbI nItisaMhitAnI viruddha che. mRtyudaMDanA Adhunika prakAromAM pAMca-pacIsa miniTathI vadhArenI vAta nathI. kSaNamAM abhAna rIte dadarahita mRtyu nIpaje evI vaijJAnika zodha dUra nathI. mRtyudaMDanA prakArano prazna. eTale gaMbhIra che eTale gaMbhIra prazna te sajA pachI enA amalamAM thatA vilaMbane kAraNe kedIone thatI mAnasika yAtanAno che; jo ke svastha kedIne vadhu divasa jIvyAno AnaMda paNa hoI zake. samagra mAnavajAtamAM matanI sajAnI AvazyakatA ja na rahe evo suvarNadina kayAre Ugaze ? ' Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-83 prabuddha jIvana ( gaI che. va. nATaka abhAie eka prinTi" roha e ke prabhu ddha jI va na sApha AcArya jayendra trivedI e paLa bahu vicitra hatI. zuM karavuM? nATaka jovAno. muMbaI rahI jAze." gulAbacaMdane kahe, "tame pAchA Avazo" bhAre zokha, sAruM khAvA-pIvAno bhAre zekha. khissAne bane khaDakhaDATa hasyA. phatehacaMdanuM muMbaI javA mana vadhyuM. piosAya nahIM tyAM akasmAta se rUpiyAnI noTa pagAramAM vadhu dilojAna mitra vagara javuM game nahIM. gulAbacaMdane paNa AvI gaI. mana dvidhAmAM paDayuM. levAya ke na levAya? dara javAnuM mana paNa mAne ekalI mUkIne kema javAya ? ane utarI gayA. izvaranI ApavAnI marajI che. paisAnI bahu jarUra mAe rajA ApI. AnaMda prinTiMga presamAMthI rajA che. ApanArane kazI vadhu muzkelI paDavAnI nathI, nA, A laI, gayA. bhagubhAIe muMbaImAM svajananI jema sAcavyA. noTa bhUlathI vadhAre AvI gaI che. aNahakanuM na rakhAya. phohacaMde jhaMDu phArmasImAM nokarI lIdhI te jIvana paryaMta tyAM ja paga pAcho dAdaro caDayA, adhethI pAchA vaLyA. nATaka jovA rahyA ane gulAbacaMda pAchA bhAvanagara AvyA. bhagubhAI javAze. nahIM te nATaka jovA javAnuM koI kALe vilAyata gayelA tyAre "jaina" gulAbacaMdane sepeluM. pitAnuM pisAze nahIM. mAtA kasturabAno cahere yAda AvyuM. mahedaya prinTiMga presa karatAM pahelAM zrI devacaMda dAmajInA vidhavA mAne ekane eka dIkare. muMbaI AvavAnI putrane presalAInanuM badhuM kAma khaMtapUrvaka zIkhavyuM. mahaye parANe hA pADelI. hAlasoyI mAe bhAvatuM bhAtuM baMdhAveluM. te evI nAmanA kADhI ke vidvata jagatamAM ene bIjuM nirNayajarA sarakhI mUDImAMthI gAMThe jarUrI garatha baMdhAyeluM ane sAthe sAgara' presa sau kahetAM. chApakAmanI ekasAI ane suMdaratA cittamAM eka vacana ketarI ApeluM. joje he bhAI, mATe mahadaya presa bahu vakhaNAyuM. 1957 mAM presa vecI dIdhuM anItine eka paise ya na khape ho !" vATamAM bhAvanagarathI tyAM sudhImAM dhama, vega ane sAhityanA se jeTalA muMbaI AvatAM sTImara jevI hAlakaDolaka thaI hatI tevI ja grantha temaNe chApela. eka ekathI caDiyAtAM granthI cittAvasthA atyAre hatI paNa mA yAda AvatAM, mAnuM vacana muMbaInA buddhisAgara jJAna prasAraNa maMDaLa taraphathI yAda AvatAM kSaNArdhamAM tephAna zAMta thaI gayuM. nirNaya uttama grantha uttama rIte chApavA mATe temane caMdraka levAI gaye. manamAM nirAMta ane prasannatA chavAI gaI. A ApavAmAM Avela. vyavasthApaka evA sArA ke ATaluM vakhate dAdare utsAhathI caDAyo. "jena'nA taMtrI zrI bhagubhAI badhuM kAma presamAM thAya paNa pite chUTA ne chUTA. temanI kArabhArIne sonI noTa pAchI ApI. kema?" "vadhArAnI che." ophisamAM te vividha viSaya para vArtAlApo ja cAlatA heya nahIM. tamArA khissAmAM tamArI ja paDI haze." "nA re, hoya. cA pANInA dara divasa Akho cAlatA hoya. khANImArI pAse nAnI noTa paNa nathI te sonI noTa te kayAMthI pINune pUro zekha eTale nAstA pANI paNa cAlyA kare. hoya!" bhagubhAIe rAjI thaI AzIrvAda ApyA enA pratApe * kaLAne nAnapaNathI zekha. nATakane saMgItamAM DUbelA. jiMdagIbhara zeTha gulAbacaMda lallubhAInA khissAmAM se senI nAnapaNamAM nATaka jovAnA paisA nahIM, eTale thieTaranI noTono thAka rahyA karyo. pachIte UbhA rahI saMvAda ane gIta sAMbhaLyA kare. pite pachI tA. 16-6-83nA roja bhAvanagaranA prabuddha jena zeTha paga-piTI vasAvelI. banne hAthe vagADatAM ane zAstrIya saMgIta gulAbacaMda lallubhAInuM prabuddha jIvana 88 varSanI uMmare gAtAM. jalasAomAM to avazya hAjara hoya. samApta thayuM tyAre bhAvanagaranI havAmAMthI gulAbanI sugaMdha adazya thaI gaI. pRthvI AvA lokone kAraNe te haju jIvavA gAMdhIyuga cAla. rAjakIya ane sAmAjika kArya kare jevI lAge che. sAthe dostI. badhA prakAranI parokSa sahAya kare. lekalADIlA netA baLavaMtarAya mahetA sAthe gharobo. A netAo sattArUDha 1895mAM janmelA gulAbacaMde ATha varSanI ummare pitAnI thayA pachI teo khelAve te ja javAnuM rAkhyuM. kAMI chAyA gumAvI dIdhI. mUDImAM mAtAnuM zIla mAtra. garIbI evI ke penamAM syAhI pUravAnI paNa takalIpha. jene AtmAnaMda apekSA ja nahIM pachI lAbha levAnI te vRtti ja kayAMthI hoya?! sabhAnA pagathiye Ubho rahe A bALaka ane kArakuna bhAIne janasamAjanI sevAmAM jAta khapAvI dIdhI. vaDavA jaina mitradayA Ave. syAhI pUrI Ape. jIvananI uttarAvasthAe jena maMDaLanI sthApanA taruNAvasthAmAM ja karelI. saMvata 1981nA AtmAnaMda sabhAnA pramukha tarIke zeTha gulAbacaMda zAha dAdarA vijayAdazamInA maMgaLaprabhAte A saMsthA zaru thayelI. caDe tyAre rAja raja pagathiye UbhA rahI syAhI pUrAvatA yazavijaya jaina granthamALA, jaina AtmAnaMda sabhA, vaDavA ' pitAnAM bALarUpane smare. jaina mitra maMDaLanuM pramukhapada zobhAvyuM. "AtmAnaMda nAnapaNathI lakhavA-vAMcavAne zekha. AnaMda prinTiMga prakAzanuM taMtrIpada paNa saMbhALyuM ane bhAvanagara jaina saMdhanAM presavALA zrI devacaMda dAmajI sAthe joDAyA. aDhAra aDhAra maMtrItvane gaurava apAvyuM. nAnI ummaramAM ja eka bhaMgyo kalAka kAma kare. jJAnanA grantho chapAya te lITIe lITI vAMce. Ayojana karyuM. zrI phatehacaMda DAhyAbhAI sAthe parama dostI. banne mitro saMvata - 1981mAM ja sametazikhara sahita jaina tIrtha hoTalamAM cA pItA beThA hatA. tyAM eka jyotiSI saunA sthaLonI yAtrA mATe sAtasothI vadhu yAtrIonI eka spezyala hAtha jue. kutUhalathI bannee hatheLI prasArI. jozIe kahyuM, Trena teo laI gayA hatA ane uttara bhAratanA badhA sthaLanI muMbaI javAnA yoga che.' phatehacaMda sAme joine kahe, "tame yAtrA karIne khUba kAti meLavI hatI. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - T prabhuddha jIvana vAta Ama manI hatI: tItha'yAtrA e pratyeka dhama"mAM bhAre AkarSaNa jagAve che. tItha yAtrA jeTalI vadhu adharI- teTalu AkaSa NuM vadhu, bhAvanagaranA thoDA sukhI gRhasthAe sametazikharanI cAtrAnI yeAjanA karI. gAmaDAnI khe AdheDa vidhavA strIoe paNa gAMThanI pujI ochI karIne paNa sAthe javAnuM nakkI karyu" pelA gRhasthAe sa'mati ApI paNa pelI bahenA tA. bhAvanagara Ave te pahelAM te te ravAnA thai gayA. bahene bahu nirAza thaI. gulAbacaMda ane enA mitra A vAtathI bahu du:khI thayA. vicAre caDayA. samUha yAtrAne vicAra Avyo. muzkelIonA pAra nahI. relvee judI judI. tIthe Ave. Adhe relve kaMpanI sAthe patravyavahAra karyAM karyAM. jaina' patre vagara mUlye A jAtrAnA potAnA patramAM pracAra karyAM. yAtrIonA bhAjananI paNa vyavasthA karavAnI hatI. AMdhyu-delavADA jevA aneka sthaLeAe javA relve sTezanathI vAhananI paNa sagavaDa karavAnI paNuM TikiTA khapavA lAgI. jaina samAje vicArane vadhAvI lIdhA. cAre bAjuthI sahakAra paNa maLavA mAMDayA. vijyAdzamInA divase spezyala Trena upaDI tyAre bhAjana samiti, lAiTa samiti, hiMsAkha samiti, ArAgya samiti, cekI sarakSaNa samiti, phaTAgrAphI samiti, sUcanA-prakAzana samiti, peTA musApharI samiti vagere samiti e pAtapotAnu kAma saMbhALI lIdhu hatuM. DAinIMga-kAra ane sIdhuM sAmAna bharelu' vegana sAthe hatAM. jaina dharmanA AcAra vicAra pramANenI ja bhAjana vyavasthA hatI tema chatAM vadhAre sakhtAIthI A bAbatenu pAlana karavA icchatA leAkA mATe khAsa vyavasthA hatI. rajasvalA bahene mATe alaga kheTakavyavasthA rAkhelI. sthaLe sthaLe yAtrIonAM sanmAna thatAM. dezI rajavADAomAM te bhavya samArabha thatAM. gulAbaca bhAine hAthInI aMbADImAM pheravavAmAM AvatA. sayAjAe yAtrA pUrI thatAM pAIe pAInA hisAba yAtrIne ApyA. A jAtrAnA spezyala ripoTa ApatA grantha Aje paNa vAMcavA game tevA che. pAI-saphAInI daSTie paNa A sacitra graMntha darzanIya ane pAnIya anyA che. eDiTa ripoTa vAMcatAM e jamAnAnI sastA nA khyAla Ave che. mahAya prinTiMga presa je makAnamAM cAlatu hatu te makAnanA mAlika joDe matabheda thayo. gulAbacaMdabhAInA manamAM vAnaprasthanA vicAre jAmavA mAMDayAM hatAM. kAyadAkAnUna paNa badalAvA lAgyA hatA. ji dagImAM kAi kArIgara joDe paNa UMcA avAje vAta karavAnA prasaMga anyA na hatA. niSNuya lai lIdhA. sUDI tapAsI lIdhI. sukhethI jIvI zakAze enI khAtrI thaI. presa vecI nAkhyu. dharanA lagabhaga badhA prasaMgo bAkI hatAM, paNa vAnaprastha jIvana gAMLavAnu nakkI karI nAkhyu. dhaniSTha patnIne pUro sahakAra hAya pachI zuM? vAnaprastha jIvanamAM thoDA AdhAtA paNu sahana karavA paDayA. priya putra bhAskaranuM avasAna thayuM. lagabhaga pANA e lAkha rUpiyA paNa khAyA. Akhara sudhI gharanuM ghara ploTa vistAramAM na cAyu. bhADe ja rahevuM paDyuM paNa puNyanA pAra nahIM. eTale dIkarA-dIkarIo badhAM sAre ThekANe varyAM, Ge tA. 1-8-3 vepAra - dha'dhAmAM paDayA. ane sau sukhI che. patnIe praya sakhInA putrane nAnapaNathI ja pALavA-poSavAnI javAbadArI lIdhI ene premapUrvaka bhaNAvyA, gaNAvyA, dhaMdhA zaru karI ApyA ane haju paNa e kuTuMbanI sAthe ja rahe che. ene paLavAre ya khabara nathI paDavA dIdhI ke e peTanA jaNyo nathI. me mAsanI ummare dhare AvelA e trIsa varasana viveka zANA yuvAnane paNa kadI parAyApaNuM lAgyuM' nathI. strIzikSaNamAM pahelethI mAnanAra gulAbacaMdabhAIe AjhAdI pahelAM dhaNA vakhata * pUrve duHkha darpaNa' sAmayika paNa calAveluM. bhADuM vadhAravA IcchanAra AjanA emanA makAnamAlikane khakhare ya nathI ke vaDavAmAM gulAbacaMdabhAnAM makAnamAM rahetAM ane bhADu na bharI zakatAM bhADUtAne rezana paNa pAte pahoMcADatAM. bhAvanagaranI jaina bhojanazALAmAM temanA taraphathI roja eka vyakti jame evI vyavasthA te dAyakAothI cAlI Ave che. eka paricita vepArIne nANAMnI jarUra paDI. makAna upara dhIryAM. pelA nANAM pAchAM na ApI zakayA. makAna levAne prasaga Avyo. khabara paDI ke makAnamAM te pelAnI rakhAta rahe che. e bicArI raDI paDI. gulAbacaMdabhAIe dastAveja phADI nAkhyo. eka saTADiyAbhAI uttarAvasthAmAM khUba kamAyA. pa jIvane zAMti maLe nahIM. gulAbaca bhAie kahyuM, jemanAM vachIyatanA paisA khAdhAM che, temanAM satAnene zodhI zodhIne cUkavI Ape. zAMti thaze.' pelAe tema karyu" ane zAMtinA anubhava karyAM. 17-9-42 nI sAMja hatI. gAmamAM joradAra avA phelANI ke phalANAbhAI sainikA mATe DhAra caDAve che, jemAM gAyA paNa hoya che. jotajotamAM avAe jora pakaDayu. e. bhAi tet kAma prasaMge bahAra gayelA. paNa dharanAM sau gabharAyAM. lokaToLAM te mazAla laine ghara te dharavakharI ane kuTuMbIone baLavA AvyA. saue e lekIne bhAgI javAnuM kahyuM. gulAbaca'dabhAine khabara paDI. e doDayA. TALAnI sAme UbhA rahyAM. samajAvavAnuM zarU karyu pote jAmIna yA. gulAbacaMdabhAinI prAmANikatA para lekane bhAre vizvAsa. kuTuMba ane milkata khacI gayAM. 23-9-42 na.. rAja e bhAie gulAkhacaMdabhAIne lakhyuM, rUbara upakAra mAnatAM mArI AMkhamAM pANI AvI ` jAya te huM mAre kahevAnu kahI zakuM nahIM. tethI A lakhIne Apane janmaRNI chuM. ane mArA bhAio tathA putrane bhalAmaNu karI che ke AkhI jiMdagI sudhI gulAbaca`dalA nA upakAra na bhUlI javAnI lAyakAta meLavaze. Apanu, ApanA kuTuMbanu paramAtmA bhUlu kare tevI mArI ane mArA AkhA kuTuMbanI prAthanA che...' eka vAra temanA nAmerI eka bhAinu mRtyu thayuM. chApAmAM samAcAra chapAyo. gulAbaca damAinA ghare savedanAnA ane AzvAsananA patra AvavA lAgyA. peAte vAMcatAM jAya ne kahetA jAya, leAkA mArA tarapha kevI lAgaNI rAkhe che enI mane jIvate jIvata khabara paDI. huM dhyAnamAM rAkhIza ke leAkA mArI pAse AvA guNAnI AzA rAkhe che.' emaNe karelAM gupta dAnA ane jarUriyAtavALAone karelI sahAyanI kathAo have prakAzamAM AvatI jAya che. emana Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ii pasA , tA. 1-8-83 prabuddha jIvana eka jUnA darajI pozIne te kAvyAMjali ApavAnuM mana AvuM ja khetInI bAbatamAM paNa bane che. jamInane, thayuM ane darajI parazotama jIvaNe gulAbacaMda zeThanA nAmanA chANamAMthI banela kudaratI seMdriya khAtarane badale kRtrima eka eka akSara parathI eka eka paMkti racIne kuTuMbane rAsAyaNika khAtara ApavAthI keTalAka varSomAM jamIna kahIna kAvya pahoMcADayuM. bane che tathA emAMthI utpanna thatuM anAja sattvahIna maLe che. emanI A chellI mAMdagI vakhate teo takiyAnA sahAre hakIkatamAM ApaNI uMcI olAdanI gAya sArI mAvajata besIne AMkha mIMcIne kaMika prArthanA karatA hatA. huM gupacupa tathA uMcI elAdanA sAMDha dvArA kudaratI garbhAdhAnathI paNa ghaNu pAse jaIne besI gaye. mahAvIranuM nAma AvatuM hatuM ane sArA pramANamAM dUdha ApI zake che. AvI gAye Aje dezamAM mejuda che. muMbaInI pAMjarApoLamAM ja rojanuM 30 lITara prArthanA cAlatI hatI ke mArI icchA mokSanI nathI. mAre to pharI janmIne lekane sukhI karavA che. janma zatrujya pAse AsapAsa dUdha ApatI gAya che. A tarapha durlakSa karIne kRtrima upAyothI dUdha vadhAravuM e ahitAvaha tathA mAnavInI maLe ke sametazikhara pAse, garIba ane jarUriyAtavALAnI kAbeliyatane paDakAra samAna che. kaI paNa kRtrima vastu, kudaratI madada thaI zake evuM jIvana maLe te sAruM. vastune mukAbale na ja karI zake, e na samajI zakAya, evI . bhAvanagaranA ja eka bIjA sapUta vIra AtmArAmabhAI vAta nathI. svecchAthI hamaNuM mRtyune varyA. anyAya sAme ahiMsaka kRtrima garbhAdhAnathI pedA thatA e baLade, khetIne mATe rIte laDavAnI ja IcchA. A mATe A vRddha zarIra kAma nakAmA nIvaDe che. bhAratanI AbohavAne e anukULa thaI ApatuM nahatuM mATe upavAsa karIne choDI dIdhuM. svarga ke mokSanI IcchA nahIM, pharI janamavAnI ane bIjAne madadarUpa zakatA nathI. vadhAre kherAka tathA davAo dvArA enI mAvajata thavAnI icchA. karavAnuM khUba kharcALa bane che. Ama chatAM vadhAre zrama karatAM e thAkI jAya che, jethI AvA baLada (vAcharaDA) moTA bhAge je peDhI jaI rahI che tenA cittamAM "na tahaM kAma pedA thatAM ja katalakhAne jAya che. uparAMta A pazuonA chANuM rAjya na svarge na punarbhayaM, kAmaye duHkhataptAnAM prANinAM mUtramAMthI maLatuM kudaratI khAtara tathA 'mithena gesa ke je AtinAzana" vALa zleka ke UMDe sudhI aMdara sthira uja mATe moTo vikalpa che. enAthI paNa ApaNe thayuM hatuM ! vaMcita rahIe chIe. ApaNe paNa emanI pAsethI e ja vAraso laIe te Aje khetI mATe dezamAM baLadanI bhAre achata che. temane aMjalI ApI gaNAya. kAraNa ke eka taraphathI mAMsanI nikAsa mATe enI katala thAya ka senAne ceIna dhovarAvavA sonIne tyAM mANasane che ane bIjI taraphathI ekaTika krosa brIDIMgathI binameka. e pAMceka miniTa A pAcho thatAM sanIe emAMthI upayogI baLada pedA thAya che. jethI khetI mATe A gabhIraDuM sonuM kApI lIdhuM. gaLAmAM nAkhatI vakhate ceIna Trake rIte vicAraNIya prazna che. TrekaTarathI ApaNe tyAM aneka thayuM che, tenI khabara paDI gaI. tapAsa karatAM sanIe kabUlAta kAraNasara 10 TakAthI vadhAre khetI thaI zakatI nathI. karatAM jaNAvyuM ke "saMjogonI bhIMsamAM AvI jatAM mArAthI AmAM eka sauthI vadhAre mahatvanI ane vicAraNIya Ama thaI gayuM che. have te mATe ApadhAta kaye ja chUTake che. bAbata, e paNa che ke svArthavaza gAyane kRtrima garbhAdhAna gulAbacaMdabhAIe ene corImAMthI ja nahIM, saMjogonI karAvavAmAM mAnava dvArA kadAca ajJAnavaza paNaenA upara bhIMsamAMthI paNa madada karIne mukta karyo. keTale trAsa ane julma gujAravAmAM Ave che. izvare utpanna karela mAnava, pazu, pakSI tamAmane sekasa dvArA ekaTika krosa brIDIMga ane gAya alaukika AnaMda prApta karavAnI tathA prajotpati karavAnI kudaratI saMjJA tathA hakaka Apela che. e hakaka chInavI laIne A che kAntilAla verA mAnasika trAsa ApIne kRtrima rIte vadhAre dUdha meLavavAne * chellA keTalAka varSothI ApaNA dezamAM gujarAta-mahA prayatna karavAmAM Ave, e dUdhamAM sneha tattva, ojasa tatva rASTramAM gAyanA dUdhanuM utpAdana vadhAravA mATe "ekajhoTika kosa tathA bIjA ArogyadAyI tava maLe ja kyAMthI? gAya, brIDIMga" paddhati apanAvavAmAM Ave che. eTale ke videzI pAsethI ene A kudaratI hakaka chInavI levAnuM keTaluM sAMDhanuM thIjAveluM vIrya ijekazana dvArA ApIne gAyane kRtrima amAnuSI gaNAya? , ; , '. rIte garbhAdhAna karAvavAmAM Ave che. . . gAya-gauvaMza, hajAro varSathI mAnava jIvananuM eka mahattvanuM e kAraNe dUdha vadhAre maLavAno dekhIte uparachalle aMga banI gayela che. enuM mukhya kAraNa e che ke gAyanAM phAyado lAge che, paraMtu sAthosAtha enAthI bIjA keTalA, dUdhamAM tathA enA maLa mUtramAM keTalAka vizeSa prakAranA tattva che, prakAranuM nukasAna thAya che, ene khyAla ghaNI bAbatamAM bane je mAnavanA jIvana-Arogya mATe ghaNuM upayogI che. che tema kahevAtA vikAsane nAme ApaNane nathI hota. gAyanA kudaratI dUdhamAM sattvazIla, ojasadAyI tathA nIrogI - amerikana saMzodhanakAranuM kahevuM che ke 4 TakAthI vadhAre paNunA je guNo che, te A kRtrima rIte vadhArelA dUdhamAM carabI dharAvanAra dUdha Arogya mATe hAnikAraka che. cAra Taka nathI maLatA. jema ke bheMsanA dUdhamAM paNa uparokata guNone carabI phakata gAyanA dUdhamAM ja che. raziyana saMzodhanakAranuM badale jaDa tatva raheluM hoya che. jethI bALaka mATe tathA. kahevuM che ke je makAnane gAyanA chANathI lIMpavAmAM AvyuM Arogya mATe gAyanuM ja dUdha vaparAya che. hoya ene eTamika asara thatI nathI. agAu ApaNA Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7* NEL2 271 Hits 2 soitting ----------- . . . . . . . tA - 8. gAmaDAonA gharamAM AvuM ja lIMpaNuM thatuM. keTaleka ThekANe pheravicAraNuM mAgI le che. ' !; . . . hajI paNa thAya che. A batAve che ke ApaNA pUrvajo vikAsa ane pragatine nAme Aje ghaNI bAbatamAM AvuM keTalA jJAnI ane dIrghadaSTA hatA. : bane che. ane ghaNI Aphato ApaNe netarI laIe chIe. A saMjogomAM ekaTika korsa briDIMgane kAraNe thatuM tema ja enA mAThAM phaLa bhogavavA paDe che. hajI paNuM jAgRti nukasAna tathA baLada (vAcharaDA) ne thatA nAza, A paddhatimAM thaIe te AvI ghaNI AphatamAMthI bacI zakIe. . . . - bleka hola (tamaskAya): jaina darzana ane vijJAnanI draSTie 3 pannAlAla 2 zAha . . bhAratanA vatanI paNa hAla amerikA sthita zrI niraMjana rahe che, paraMtu enuM kada ghaTavA mAMDe che. ane te zveta-vAcana vakhAriyA " Cosmological Truth of Ancient Indian (White Dwarf), nyUna-tAro ke pachI zyAma chidra (Black Religions--Jainism and Hinduem" 24 19 years Hole) bane che. ene AdhAra enA mULa dravyamAna para che. amerikAthI pragaTa karavAnA che. enI bhUmikArUpe emaNe "bhAratIya, amerikA sthita bhAratIya vaijJAnika zrI subrahmaNyam jaina dharmanI prAga-aitihAsika zodhaH zyAma gata-avakAzI caMdrazekhare I. sa. 1931 mAM sUcavyuM hatuM ke tArAnuM dravyamAna tamaskAya pradeza, (Super Black Hole ) e nAmanI ApaNuM sUrya jeTaluM ja ke ethI ochuM hoya ane tenuM gujarAtImAM 64 pRSThanI nAnI pustikA bahAra pADI che. baLataNa khalAsa thaI jatAM e saMkecAya te te vetaprabuddha jIvananA taMtrI che. ramaNabhAie e pustikA mane vAmanamAM pariName che. nAnA tArAonA dravyamAnanI A jevA mokalI. e pustikA vAMcatA mane A viSaSamAM Gulla Huleta Chandrashekhar-Mass-limit 18414 rarsa pAse ane emAM rajU thayelI zyAma gata aMgenI jana che. paraMtu je tArAnuM dravyamAna ApaNuM sUrya karatAM 10 gaNuM darzananI mAnyatA ane Adhunika zodha-saMzodhananAM phaLasvarUpe ke ethI vadhu hoya te te tArAnuM baLataNa khalAsavaijJAnikonI rajUAtane theDIka vadhu nyAyapUrNa bhUmikA para thatAM emAM cAlatI kendrIya prakriyAo, bekAbU banI mUkavI joIe, evuM jaNAtA A lekha lakhavAnuM prajana jAya che. tAro asthira bane che ane kUlavA mAMDe thayuM. huM vijJAnane vidyAthI nathI. eTale prastuta lekhamAM rahI che. Akhare pracaMDa dhaDAkA sAthe e phATI paDe che. jatI kSati e mArI maryAdA che ane je kAMI saphaLatA che tene A ghaTanAne 'Super-Nova' kahevAya che. tArAnI yaza A lekha mATe AdhArarUpa nIvaDelA pustakone ane tenA bahAranuM AvaraNa dUra-sudUra phaMgoLAya che paraMtu enuM kendra vidvAna lekhakene che. A lekha mATe zrI niraMjana vakhAriyA ' aMdaranI tarapha saMkecAtuM jAya che, jene AMtarika visphoTa kRta prastuta pustikA, paricaya pustikA pravRtti: 564: bleka (imploision) kahevAya che. dravyamAna ghaTTa thatAM Akhare emAMthI hola zuM che?" (le. De. suzruta paTela) ane "jaina daSTie ' ' nyUnatA sarjAya che. kaka' nihArikA enuM udAharaNa che. maleka (saMzodhaka : pU. zrI navInaRSi mahArAja)ne meM AvA AMtarika visphoTathI phATI paDatAM tArAnA kendramAM mukhyatve AdhAra lIdhe che. je dravya ghaNuM hoya te enuM saMkocana cAluM ja rahe che ane - sau prathama Adhunika vijJAnanI daSTie bleka hola, jaina AInsTAInanI kalpanA mujaba A piMDanI ghanatA ane . dRSTie tamaskAya pradeza, ane aMte banne vacce raheluM pariNAme gusvAkarSaNa eTalI hade vadhI jAya che ke emAMthI sAmya e rIte A viSayane tapAsavAno upakrama ahIM kaI paNa jAtanuM vikiraNa-prakAza" suddhAM bahAra nIkaLI zakatuM rAkhe che. bhAratIya prAcIna graMthamAM AvI keTalIya bAbate nathI. ane piMDa pote adazya thaI jAya che, jene zyAma chidra sacavAyelI che ane enA abhyAsathI saMzodhananI navI dizA (Black-Holo) kahevAya che. sAMpaDe ema che e tarapha svAbhAvika aMgulinirdezare karavAnuM AInsTAIne sUcavyuM ke avakAzane cAra khUNe beThelA mana thAya che. brahmAMDanAM keTalAMya rahasya ApaNu AvAM thAMbhalA sAthe bAMdhelI sthitisthApaka rambaranI moTI prAcIna graMthomAM sacavAyelAM haze.' ene zraddhAthI bhale cAdara sAthe sarakhAvIe ane sUtha, graho temaja tArAone svIkArIe; paraMtu jijJAsAvRttithI ene abhyAsa ane enuM emanI para'mUkelAM kapIe te e badhAM pitAnA vajanane sazerdhina karavanI paNa eTalI ja jarUra che. ATalI bhUmikA anurUpa ochIvattI UMDAInA khADA emAM pADaze. paNa sAthe have ApaNe mukhya viSaya tarapha vaLI pRthvI paNa emAM nAne khaDe pADaze. paraMtu zyAma chidra sahuthI vajanadAra hovAthI cAdaramAM khaDe nahIM, paraMtu UDe che ke : pratyeka vastunI jema tArAo paNa janma ane mRtyunI bega ja banAvI deze. AInsTAine AvA khADAone ghaTamALane AdhIna che. emAM guvAkarSaNa baLa mahattvano bhAga ame' cAdarane avakAzaM-kAla' sAthe sAMkaLI lIdhAM, jyAM bhajave che. yuvAtImAM kendrIya prakriyAonA kAraNe: tArAne samaya sthagita thaI jAya che. spAma chidra, gurutvAkarSa. . cogAmathI bhIMsI rahelAM gusvAkarSaNa-baLanI sAme tAre NanA baLane kAraNe pitAnI AsapAsanA dravyane lasa" Ape che, ane enuM kada jaLavAI rahe che, paraMtu zeSI le che paNa temAMthI kazuM bahAra nILatuM. nathI, je re tArAnuM baLataNakhalAsa thavA Ave tyAre enuM evI ja rIte emAM dAkhala thatuM kazuM dekhAtuM nathI. emAM saMtulana khoravAya che. ane gusvAkarSaNa baLa tArAne jhaDapathI cUsAyelu dravya kayAM jatuM haze enI paNa vaijJAnikoe kalpanA dabAvavA mAMDe che. AthI tArAnuM dravyamAna mULajeTaluM ja Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-83 . ' prabuddha jIvana AInsTAInanI kalpanA haja AgaLa vadhArIe. upara padArthamAtra sajana, visarjana ane parivartana pAme che. A jaNAvyuM tema sthitisthApaka cAdaranI nIce bIjI eka rambaranI siddhAMta prANI mAtrathI laIne vanaspati ane brahmAMDanA sadhaLA cAdara hoya te uparanI cAdaramAMnA zyAma chidro sajelA padArthone lAgu paDatA joI zakAya che. bagadAne taLiye bele bleka hola pitAnA cuMbaka jevA kheMcavAnA guNane jere enI nIcenI cAdarane pitAnI tarapha - jaina darzane cauda rAjalokanI kalpanA karI che. eno kheMcaze. pariNAme bIjI cAdaramAMthI paNa bogadA jevuM banIne AkAra kaI puA banne paga pahoLA karIne banne hAtha enA tarapha kheMcAI Avaze. A banne bagadA ekamekane kamara para rAkhIne Ubho hoya tevo che. enA madhyamaLaze. A bagadAnI kalpanA I. sa. 1935mAM AInsTAIna lekamAM tamaskAya pradezamAM AveluM che. tamaskAya pradeza (Region of Deep Darknes ) e ja vaijJAnikoe zodhela ane tenA sahakAryakara nAyana rejhanane skarelI eTale bane begaDAnA A joDANane AInsaTAIna rejhana brIja athavA zyAma gata ke zyAma chidra. sAtamI sadImAM lakhAyela bRhaduM vama hola (Wormhole) kahevAya che. AthI UlaTuM nIcenI saMgrahaNI nAmanA graMthamAM jaina darzana anusAra cauda cAdaramAM bleka hola uparanI cAdara sAthe setu racI zake. rAjalakanI citra sahita samajaNa ApavAmAM AvI A dRSTAMtamAM uparanI cAdarane ApaNA potAnA vizvanuM che. bAramA saikAmAM e graMtha para TIkA racavAmAM avakAza (Space) kahIe te nIcenI cAdara bIju ja vizva AvI che. sthAnakavAsI saMpradAyanA pU. zrI kAMtithayuM. AvA be vizvane joDatI karaDe prakAzavarSa RSijI mahArAjanA suziSya pU. zrI navInatraSijI mahArAje jeTalI lAMbI A bhUMgaLIomAM (Tunnel) je koI yenakena prakAre A viSaya para saMzodhana-saMkalana karI jenA draSTie madhyaka ghUsI jAya te lAkho-karoDe prakAzavarSa jeTalA aMtaranI e nAmanuM pustaka gujarAtI bhASAmAM I. sa. 1978 mAM pragaTa musApharI sahaja bane ane mAnavI A vizvamAMthI bIjA karyuM che. emAM tamAkAya pradezanuM varNana ApavAmAM AvyuM vizvamAM pahoMcI jAya. zyAma chidra zeSeluM dravya, AvA setu che. tadanusAra "jabUdIpakI tIrachA asaMkhyAta dvIpa-samudro oLaMgatA aNuvaradIpanI bahAranI vedikAnA aMtathI dvArA kAM te ApaNuM ja vizvamAM athavA te bIjA ja vizvamAM pahoMcI jAya, arUNodaya samudramAM betALIza hajAra ejana avagAhIne jyAM dravya ane zakitanA phuvArArUpe chUTe. ujA prakaTa karatA strotane vahAITa hola kahevAya che. Ama, pANInI uparanA bhAgathI eka pradezanI zreNIvALI bleka hola dravya ane zakti che, te vahAITa hola tamaskAya (aMdhakAra piMDa) zaru thAya che. pachI te 1721 (White Hole enuM dUra-sudara utsarjana kare. jana upara caDhIne phelAtI phelAtI sudharmA vagerea cAra devalokane gherIne pAMcamAM brahmakamAM riSTa vimAna I. sa. 1795mAM krAMsanA pIare lAkhAsa nAmanA AvatAM pUrI thAya che. A tame kAyane AkAra nIce-mallaka gaNita sUcavyuM hatuM ke ati virATa kadanA tArA pitAnA mULa ane upara maraghAnA pAMjarA jevo che." enA lekatamistra pracaMDa gurutvAkarSaNane laIne ene pitAnA prakAzane ja bahAra vagere 13 nAma che, ane tenI ATha kRSNarAjIe che." (juo: chaTakavA na de te eTale moTo piMDa adazya thaI jAya. 'jaina daSTie maleka, pRSTha 231.) alabatta, tArAnA saMkecananI vAta emane sUjhI na hatI. - pU. zrI navIna RSi mahArAje anuyAgadvAra, jabudipatArAnA kadanA AdhAre ja emaNe A kalpanA karI hatI. prajJapti, tilakasAra, ThANAMga, samavAyAMga, vyAkhyAnaprApti, I. sa. 195 ane 1916mAM AinsTAine sApekSavAdanA sAmAnya ane vizeSa (General and special theries of uttarAdhyayanasUtra-chavAbhigama, rAyaparoNIya, pannavaNA, jJAtAstra, Relativity) evA be vAda raju karyA. sApekSatAnA sAmAnya sUrya prajJapti, caMdraprajJapti, tileyapaNutti Adi Agamo ane vAda parathI zvAsaciDe sthaLa-kALanA (Space-Time) AgAmAnusArI graMthe temaja jena- tattva prakAza, gaNitasAra saMdarbhamAM zyAmA chidra mATe Singularity zabda prayo saMgraha, laghukSetrasamAsa, gomaTasAra, SaTakhaMDAgama jevA graMthomAMthI ane pitAnI dharI upara sthira rahetA mAhitIonuM saMkalana karI viSayanI rajUAta karI che. bleka holanI emaNe kalpanA karI. I. sa. 1939 mAM amerikAnI avakAza aMge zedha-saMzodhana karatI vikhyAta penahAImara, kephe tathA hoTalenDa snAIDare nyUna tArA tathA zyAma saMsthA-nAsAe upagraha dvArA "kSa kiraNo vaDe zyAma gartanI chidranI zakayatAnuM samarthana karyuM ane gutvAkarSaNane lIdhe tasavIro meLavI che. enA parathI kalAkAre doreluM citra ane thatA saMkecananI ghaTanA pAchaLanA kAraNonuM vigate pRthakakaraNa jaina darzananI mAnyatAnusAra tamaskAya pradezanuM citra taddana kayuM. i. sa. 1960 mAM ema. DI. kule sthira zyAma chidranI maLatuM Ave che. pAse di-kALamAM thatI ghaTanAonuM bayAna karyuM. paraMtu I. sa. jaina daSTie A aMdhakArapiMDa pAMcamuM devaleka AvatA 1963 mAM AInsTAInanA vAdanA AdhAre reya kare bleka pUruM thAya che. tyArabAda bAkInA devaLeka AvelA che. jaina hola pitAnI dharI upara kalpanAtIta jhaDape ghUmatA hovAnuM darzane cauda rAjalakanA traNa bhAga pADayA che: uvaka, jaNAvyuM. I. sa. 1975 mAM DeviDa robinse paNa A bAbatane maleka ane aleka udghalekamAM. bAra devaloka kalpavAmAM samarthana ApyuM. Ama bleka holanI vaijJAnikoe karelI zodha AvyA che. A zyAma gatamAMthI cokakasa vaijJAnika Dhabe tAjetaranA samayanI che, paraMtu e AkharI te nathI ja. je pele pAra nIkaLI zakAya te bIjA vizvane khyAla Ave. AInsTAIna-rojana brIja seturUpa che, zyAmagatamAM ATha kRSNarAja jaina darzane gaNAvI che, te 1. jaina dharmamAM tripadInuM viziSTa mahattva che: utpAda vyaya seturUpa gaNI zakAya. ahIM eka vAta khAsa dhavI joIe ane dhrauvya. sajana, vilaya ane sattvarUpe gho. dareka vastu, ke AInsTAInanI kalpanA ane sApekSatAnA sAmAnya siddhAMta Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuya jIvana anusAra AvA setune avakAza-kAla sAthe sAMkaLyA che, jyAM vikaTa prazna hala kare eTale AsAna nathI, eTale mAnavAmAM samaya sthagita thaI jAya che. jenA darzananI mAnyatA anusAra Ave che. Aje jema jema vastI ane khAsa karIne palakamAtramAM, AMkhanuM maTakuM mArIe eTalIvAramAM devalokanA jhuMpaDapaTTI vadhI rahI che, dArU gALavAno dhaMdhe vistaryo che devenuM kaTokaTI sAgaropamanuM AyuSya pUruM thatuM hovAnuM tyAM tyAM kUtarAnI vastI sadarahu dhadhAdArIne piolIsanI dhADathI jaNAvAya che te samaya sthagita thAya evI AinsTAinanI cetavavA vi. ghaNu kAraNe mATe khUba ja vadhI che. kUtarAMo kalpanAne samarthana Ape che. athavA hindu dharmamAM bhagavAna jyAM dharmanI daSTie Azraya ane khorAka pAme che te bhakatane mAyAnuM darzana nadImAM DUbakI marAvIne karAvatA hovAnuM vistAramAM paNa leka upekSAne kAraNe kUtarAMnI vastI vadhe che varNana Ave che. pANImAM mArelI DUbakI jeTalAM samayamAM ane AjubAjunA rahevAsIono haDakavAne khoTe hAu tathA bhaktanAM be-traNa janma-punarjanma jeTalAM samayane sAMkaLI kUtarAnI gaMdakI ane avAjanA upadravanI phariyAda levAya che. samayanI sthagitatAne prazna amuka apekSAe che tenuM maLatA myuni. tene pakaDIne ilekiTraka zoka ApIne maraNane A rIte samarthana maLe che. jaina dharmamAM AvatI devalokanI havAle kare che. kUtarAM pALanArA paNa kUtare gharaDo athavA bAbata ane Adhunika vaijJAnika avakAzamAM mAnavajAta karatAM bImAra thatAM athavA tenI vastI vadhatAM temanI kALajI vadhu buddhimAna, vadhu zakitazALI ane vadhu ezvaryamAna rAkhavAne badale ghara-bahAra dhakelI de che. vadhumAM hamaNAM kUtarAM saMskRti (Intilligent Civilisation in Space) hovAnuM saMbha- pALavAnI lAisansa phI tathA cheDAvavAnI phImAM myuni. e behada vita mAne che e vicArasaraNImAM paNa sAmya che. jenA darzananI vadhAre karatAM vadhu kUtaro maraNa zaraNa thAya che. mAnyatAnusAra devalokamAM vasatAM devee saMcita karelAM zubha - A praznanA ukela mATe muMbaI myunisIpala koraporezana karmone, puNyane tyAM bhogavaTo ja karavAnuM che. svAmagataMnI meyara sAhebanI cembaramAM judA judA myuni. kamIznara samakSa sAthesAtha zveta vAmana hovAnI vaijJAnikonI kalpanA che, ane vakhato vakhata zrI muMbaI jIvadayA maMDaLI, ela svAmagatamAM saMcita thatAM padArtho ane zakita zveta vAmana IDiyA enimala velaphera esosIezana ane anya karuNA dvArA bIjA vizvamAM upayogI thatI hoya te e zaktithI prasAraka saMsthAo dvArA rajuAta karavAmAM AvI che. myuni. e saMskRti vadhu zakitazALI, vadhu cayamAna hoI zake. vadhu sIpAlITI kUtarAM pakaDI, tene koI cheDAvA na Ave tyAM sudhI aizvaryA hoya te ja zubhakarmone bhegavaTe thaI zake ane jena , traNa divasa sAcavavAM, khorAka Apavo tathA meTA kUtarAne daSTie devalokanAM AvatAM vaNane A vAtanI zAkha pUre che. ilekakika zekathI ane nAnA baccAne kaloremathI mArI nAMkhI tenA zabanA nikAla mATe prati varSa katarAMo vize lAkha rUpiyA kharce che. jo ke mahAlakSmImAM A prabuddha jIvanamAM kUtarAMonI samasyA raju karIne ahiMsaka kutarAMone je sthitimAM rakhAya che, je khorAka apAya che samAjanI marmavedhaka vedanAne Ape vAcA ApI che. te mATe te dhRNA upajAve tevuM che. chatAMya prazna ukelAte nathI dhanyavAda. khAsa karIne ApaNI prabuddha prajA samakSa A prazna paraMtu vadhune vadhu gUMcavaNabharyo ane vyApaka banatuM jAya che. raju thatAM kamase kama A varganI upekSA vRtti cheDI khaMkherAze ane kUtarAM tarapha samabhAva jAgaze te huM mAnuM chuM ke A AnuM mukhya kAraNa kUtarAMnI vadhatI jatI vastI upara niyaMtraNano abhAva tathA kUtarAM pakaDavA upara jarUrI dharaNane praznane hala karavA mATe navuM baLa prApta thaze. abhAva che. jIvadayA maMDaLI ane anya jIva-premI saMsthAo Ape kahyuM che tema kUtarAMnI mAnavasevA anupama che. taraphathI chelle jyAre zrI caugale myuni. kamIznara hatA tyAre tenI maitrI ane vaphAdArI, AjJAMktitA ane samajadArI, A prazna aMge khullA dile vAta thaI hatI. A prathama avasara mANasa mATe paNa dAkhalArUpa bane tevAM che. chatAM ya ApaNe hatA. jyAre myunisIpAlITInA keTalAka sthApita hita dharAvatA kRtajJIne badale kRtanI thaI tene raheMsI nAkhavAmAM sAdhanarUpa adhikArIonI viruddha jaI zrI caugalee khullA manathI banIe chIe te duHkhanI vAta che. amArI rajuAta sAMbhaLI hatI. temAM mukhyatve be vAta hatI. muMbaImAM kUtarAMne savAla Ajane nathI. doDhaso varSa pUrve (1) jIva-premI saMsthAo kUtarAMnI vastI rokavA nara I. sa. 1834 mAM kaMpanI sarakAranA samayamAM kUtarAM ane rakhaDatAM Dhorane gaLAthI mAravAne muMbaInA garvanara kUtarAne khasI ane mAdAne oparezana dvArA vaMza-vRddhi rokavAnI janA amalamAM mUkaze ane tevA pratyeka phata bahAra pADayuM hatuM. muMbaInI ahiMsaka prajAmAM A kUtarAM upara khAsa nizAnI karaze, jethI bIjA kUtarAMthI kAraNathI roSa phelAyo ane A hukama viruddha hullaDa phATI te ja oLakhAI Ave. ane tene enTIrebITa nIkaLyuM. kaMpanI sarakAre hukama mokUpha rAkhe ane gavarnaranA AmaMtraNathI prajAnuM DepyuTezana sarakArane maLyuM. pariNAme karavAmAM Avaze ane Azraya (pAlaka) zodhI ApavAmAM AvAM jIvone pakaDIne saMbhALavA mATe tathA saMkhyA vadhI Avaze. ATaluM kharca ane mahenata bAda AvAM kUtarAne myuni. pakaDaze nahi tathA mArI nAMkhaze nahi tevI myuni. e jatAM muMbaInA TApunI bahAra mokalI ApavA mATe zeTha motIzA amIcaMda, meTA maMdiranA mahArAjazrI ane sara khAtrI ApavI joIe. jamazedajI jIjIbhAI beroneTa (pahelA)nA prayAsothI muMbaI (2) myunisIpala korporezana lAkha rUpiyA kUtarAne pAMjarApoLanI sthApanA karavAmAM AvI. | mAravA mATe kharce che tenA phakata 25 TakA jeTalI rakama [ Aje lagabhaga doDha varSa A vAtane thayAM che. chatAMya DokaTaranI sevA ane vaidakIya sagavaDatAonA rUpe uparokata A prazna haja tema ja Ubho che. e ja darzAve che ke A sevAbhAvI saMsthAnA kUtarAMnI vastI vadhAre rokavAnA Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA 1 8-83. praha jIvana 73 , kAryamAM phAjala pADavI. jethI myuni. niSNAtonA che paraMtu tenI eka maryAdA banI rahe che. tethI bacAvelAM ghaNAM sahakArane pariNAme A pejanA vistAra ane gati vadhArI kUtarAM muMbaI bahAra gAmaDAomAM mokalI ApavAmAM Ave che. zakAya ane dhIre dhIre samagra muMbaIne sadarahu yejanA nIce paraMtu A praznane A sAce ane kAyamI IlAja nathI. AvarI levAya. jyAM sudhI myuni. sattAvALAo tathA ApaNuM nagara zrI caugalee A sUcane vicArapUrvaka tapAsIne pharIthI , sevako ane myuni. kamIznara A praznane ukelavA utsuka maLavA khAtrI ApI hatI. durbhAgye zrI caugalee hoddo sevAbhAvI saMsthAone sahakAra meLavI koI racanAtmaka choDayA pachI avAranavAra rajuAta karyA chatAM haju sudhI A kAryakrama nahIM svIkAre tyAM sudhI hiMsA aTakavAnI nathI. bAbatamAM kAMI pragati thaI zakI nathI. ApaNuM AvI hiMsA cAlu rAkhI kamAI levAnI vRttivALA myuni. samAjamAM dayAnA jharaNAM khUba ja vahe che. chatAMya koparezanamAM rahelAM keTalAMka sthApita hitone hiMmatathI - AvA pazuone dattaka levA athavA kAyamI saMbhALa- sAmane karyA sivAya A praznone ukela zakaya lAgatuM nathI. vAmAM ghaNuM eAchAM kuTuMbo taiyAra thAya che. muMbaI jIvadayA maMDaLI ane anya dayALu sajajane AvAM seMkaDe -dazarathabhAi Thakakara kUtarAM prativarSa mRtyunA mukhamAMthI bacAve che. maMDaLI keTalAkane pitAnA pazu-AzramamAM saMbhALI, bAda 5 ghara zodhI Ape mAnada maMtrI, zrI muMbaI jIvadayA maMDaLI, : AtmAnuM astitva a yuvAcArya mahAprajJa anuH gulAba deDhiyA darzanika jagatamAM dazya ane mUta padArthone badale adazya sokreTIsanA mate zarIra eka kArAgAra che. AtmA ane amUta padArthonI vicAraNA vadhu thAya che. dazya ane emAM baMdIvAna che. indriya ane kaSAyanA dUSaNathI AtmA mUrta padArtho vize jyAM saunI ekamati nathI tyAM adazya deSita thAya che. jyAre ApaNe zarIranA prabhAvathI ochAmAM ane amUrtanA viSayamAM sahamatinI AzA kayAMthI rAkhI ochA prabhAvita thaIe chIe, tyAre ApaNe jJAnanI zakAya? mahAvIre kahyuM, "AtmA amUrta che tethI te indriyaga vadhu najIka hoie chIe, tyAre ApaNe jJAnanI nathI, sokreTIse kahyuM, "sAce dArzanika AtmAnI zodhamAM vAstavika sImAmAM praveza thaI cUka hoya che. maMDayA rahe che." pUrNa vizuddhi mATe AtmAnuM zarIrathI alaga hovuM AtmAnI asti ane nAsti vize vivAda hajAro anivArya che. sekreTIse mRtyu samaye pitAnA mitrone kahyuM, varSothI cAlyA Ave che. bhAratIya darzanemAM zramaNa ane "sAce dArzanika haMmezAM AtmAnI zodhamAM hoya che, eTale brAhmaNa bane paraMparAomAM aneka AcAryo AtmAne ke te hamezAM mRtyunA abhyAsamAM vyasta hoya che.' ' paugalika mAnatA rahyA che. AtmAnA astitvane nakAra ararat (grIka dArzanika I pU. 384-32) e kahyuM che. vizeSa rUpe bRhaspati ke cArvAka dazane karyo che. sUtrakRtAMganA AtmAnuM astitva che ke nahiM, e jANavAnuM kAma sauthI adhyayanathI khyAla Ave che ke, mahAvIranA samayamAM kaThina kAma che. AtmAne kAraNe ja jIvita padArthomAM jIvananuM bhUtavAdIonA aneka saMpradAya hatA. ajitakezakuMbala astitva che.'' eka zramaNa saMpradAyanA AcAryA hatA. sAthosAtha AtmAnA pleTa (grIka dArzanika I. pU. 428-348)ne mata che ke, astitvane nakAravAmAM paNa agraNI hatA. AtmAnA ravarUpa AtmAnuM astitva zarIra karatAM pUrvavatI' che. enuM astitva vize sAMkhya, vedAnta, nyAya vaizeSika ane pUrva mImAMsA-A svataMtra che. ane enuM pitAnuM svarUpa che. pleToe traNa badhA ekamata nathI, chatAM AtmAnA astitvanI vAta te prakAranA AtmAnI vAta karI che, vanaspati, prANI ane badhAe karI che. bauddha darzanamAM AtmAne viSaya jaTIla manuSya. vanaspati prAthamika prakArane AtmA che, prANI madhyama samasyA jevuM che. jaina darzanamAM AtmAnI svIkRti bahu prakArane AtmA che ane manuSya uttama kaTine Ama che, spaSTa che. vivekapUrNa ciMtanathI manuSyane e sthAna maLyuM che. pazcimI philasUphamAM paNa AtmAnA astitva vize matabheda rahyA che. yukreTiyase (grIka dArzanika IpU. 88-55) prati dekATa (kanya dArzanika I. sa. 1595-1650) pAdana karyuM ke, AtmA kevaLa vizeSa prakAranA bhautika AtmAnA astitvane abhautika mAne che. eNe kahyuM, "huM paramANuonuM ja rU5 che. vicAruM chuM eTale huM chuM. ciMtana AtmAne guNa che eTale sekreTIse (jhIka dArzanika IpU. pa00) AtmAnA ciMtanazIla prANI ja AtmAvAna che. manuSya sivAya vanaspati astitvane svIkAra karyo. eNe kahyuM, "je AtmA aparivartana ane prANIomAM tene abhAva che." lAka ane kAre dekArTanA zIla ane zAzvata tane jANe che te te paNa aparivartana tane kharo kahyo ane emAM pitAnI vAta umerI. : zIla ane zAzvata he joIe. jayAre te zarIrane jJAnanuM lIka (aMgreja dArzanika i. sa. 1632-1704) e kahyuM mAdhyama banAve che tyAre tene te azAzvatanA kSetramAM kheMcI jAya ke, ciMtana uparAMta saMvedana, smRti ane kalpanA paNa che. paNa AtmA pitAnAmAM pAcho phare che tyAre enuM jagata AtmAnA guNa che. manuSya ane prANI AtmAvAna che bIjuM hoya che. te vizuddhi, zAzvatatA ane amaratAnuM kSetra vanaspati AtmAvAna nathI. che. te aparivartanazIla che. kAnTa (jamIna dArzanika i. sa. 1724-1804) e Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 prabuddha jIvana tA18-83. dekArTanA huM vicAruM chuM tethI huM chuM A takanuM khaMDana karyuM. svIkRti ane asvIkRtinuM mUlya pratyakSa jJAna thAya tyAre . enA mate dekArTanA takathI AtmAnuM aMtardazaMna nathI thaI arthahIna thaI jAya che. aNu parIkSaNathI paramANunI saMracanA zakatuM. enA saralatA, cetanA, zAzvatatA vagere guNonuM sAkSAta thaI tethI anumAnanuM mahattva na rahyuM. AtmAnA AMtarika jJAna nathI thaI zakatuM. eTale AtmAnuM astitva sUkSma svarUpano pratyakSa baMdha thAya te anumAnanuM mahattva na pratyayAtmaka che, vastu rUpa nathI. chatAM paNa yAvahArika rahe. AtmA amUrta hovAthI indriyagrAhya nathI. bhagavAna jagatamAM AtmAne zAzvata ane abhautika mAnavuM jarUrI che. mahAvIre A siddhAMtanuM pratipAdana karI AtmAnA enA AdhAre ja natika niyamo banI zake che. astitvane takatIta jAhera karyo hato. parokSa jJAnanI bakale (aMgreja dArzanika I. sa. 1985-1753) dekAnA parikramA karanArA pratyakSa jJAnane badale takamAM vadhu vizvAsa takanuM samarthana kare che. enA mate AtmA abhedya, arUpI, rAkhe che. pratyakSa jJAna svasaMvedya hoya che. bIjA mATe te anAkAra ane pUrNa zuddha che. pakSa jJAna ja upayogI thAya che. eTale sUkSma ke sthaLa, - viliyamsa jemsa (amerikana manojJAnika, dArzanika amUrta ke mUrta kaI paNa dravya, astiva ke nAstitvanA I. sa. 1842-1910) e kahyuM che ke, AtmAnA nAstitvane samarthana mATe takane Azare levAnI paraMparA che. darzanamAM siddha karavAmAM ame asaphaLa thayA chIe. takane ghaNe vistAra che. pratyakSane keI vistAra nathI hota. sAkSAtkAra thavAthI saMdeha eka kSaNamAM samApta | AtmAnA viSayamAM aneka dArzanikanA matanI samIkSA thaI jAya che. vistAra pakSamAM ja zakaya che. karavAthI niSkarSarUpe be vastu sAme Ave che: pratyakSa pakSanI sthApanA, hetu, dRSTAMta, upanaya ane nigamane A badhuM jJAna ane take astitvane svIkAra ane asvIkAra. pakSanI bhUmikAmAM hoya che. enAthI carcA lAMbI thaI jAya bane adhikAMza rIte tarka para nirbhara che, eTale che. bhAratIya ane pAzcAtya dazamAM AtmAnA pakSa ane AtmAnI svIkRti paNa AnumAnika svIkRti che ane pratipakSamAM je tarka che te badhAne punamUlyAMkanano vakhata enI asvIkRti paNa AnumAnika asvIkRti che. AnumAnika pAkI gayuM che. * saM gha sa mA cA 2 * AjanI sAMja - dara ravivAre savAranA 9-0 thI 1-0 saMdhanA kAryAlayamAM zUnya pAlanapurInI sAtha A kendra cAlu raheze. vahelA te pahele dhoraNe te ja divase naMbara ApavAmAM Ave che, ane e krama anusAra daradIone Ajana: zrI muMbai jaina yuvaka saMgha tapAsavAmAM Ave che. saMcAlana : zrI zaileza ke ThArI jarUriyAtavALA daradIone A kendrano lAbha levA vinaMtI. pravINabhAI maMgaLadAsa zAha cImanalAla je. zAha samayaH zanivAra, tA. 20-8-1983, rAtrInA 8-30 kalAke - saMjaka ke. pI. zAha maMtrIo, sthaLaH biralA krIDA kendra, pATI, muMbaI 400007 A eka kavinA muzAyarAmAM zrImatI ke.kilAbena payuMSaNa vyAkhyAnamALA vakANuM kavinI keTalIka gajhalo emanA vAdya-kalA vRMda sAthe saMghanA upakrame prati varSa yojAtI payuSaNa vyAkhyAnasaMbhaLAvaze. mALA A varSe paNa tA. 3-9-1983 thI tA. 11-9-1983 ema nava divasa mATe savAranA 8-30 thI 9-20 ane saMdhanA gajhalapremI sabhyone saMdhanA kAryAlayamAMthI 9-30 thI 10-30 sudhI ema dararoja be vyAkhyAno tA. 10-8-1983 thI tA. 15-8-83 daramiyAna savAranA biralA kIDA kendra, copATI, muMbaI 400 007 khAte 11-0 thI 6-0 sudhImAM vahele te pahelA dhoraNe pravezapatra javAmAM AvyA che. vyAkhyAnamALAnA pramukhasthAne ApavAmAM Avaze. te pravezapatro meLavI levA saMghanA pramukha Do. ramaNalAla cI. zAha birAjaze. vinaMtI. kAryakramamAM dAkhala thavA mATe pravezapatra - vyAkhyAtA tarIke pU. AcAryazrI saMbhavasAgarajI, jarUrI che. pU. munizrI vAtsalyadIpa, pU. bhaTTArakazrI cArukati cImanalAla je. zAha * ke, yI, zAha mAnanIya zrI morArajIbhAI desAI, pU. morAribApu, Do. ramaNalAla cI. zAhu, zrI puruSottama mAvaLaMkara, asthi sAravAra kendra Do. guNavaMta zAha, Do. narendra bhANAvata, Do. zAntA agAu jAherAta karyA mujaba premaLa jyoti'nA upakrame bhANAvata, zrImatI mRNAlInI desAI, zrI zazIkAnta ravivAra, tA. 31-7-1983 thI slIpa DIraka, maNakAnI mahetA, De. zekharacaMdra jaina, De. raghuvIra caudharI, takalIpha, ghUMTaNane seja, paganI eDI ane keNIne du:khAvo, De. kumArapALa desAI zrI pravINacaMdra rUpArela vagere , khabhAnuM jAma thaI javuM ke vAraMvAra utarI javuM, bena padhAraze. TI. bI., zarUAtana pilI, raponDIlesIsa Adi rogo vyAkhyAtAnAM viSayo sahita vigatavAra kAryakrama have pachI mATenuM maphata asthi sAravAra kendra zarU thaI gayuM che. asthi jaNAvavAmAM Avaze. vyAkhyAnamALAne saune lAbha levA vinaMtI che. cikitsAnA niSNAta, vikhyAta che. je. pI. pIDAvAlA A kendrane mAnaha sevA Ape che. cImanalAla je. zAha * ke. pI. zAha, maMtrIo. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 3pa0ra6 : mudraNasthAna : reDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI 4 phena H 3pa6832 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By/South 54 Alcence No. 1 37 - prabuddha jIvane prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa:45 aMka: 8 - *** muMbaI, tA. 16-8-83 vArSika lavAjama rU. 20 paradeza mATe ziliMga 60 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra : pAkSika chuTaka nakala rU. 1-00 taMtrI ramaNalAla cI. zAha sAhitya kA 2 nuM gaurava 3 ramaNalAla cI. zAha samAjamAM sAmAnya mANasa karatAM kavi, lekhaka, citrakAra, rAMta vyakita ane bhASA paNa najaramAM rakhAtI hoya ema lAge zilpI, saMgItakAra vagerenuM sthAna geraSabhaya hoya che, kAraNa che. enA nirNaya upara kayAreka rAjakAraNane prabhAva paDato. ke temanI pAse evI kaIka vizeSa zakita hoya che, hoya evo AbhAsa paNa keTalAkane thAya che. pratibhA hoya che, je kudaratI rIte badhAMmAM na hoI zake. gheDA vakhata pahelAM A puraskAra paMjAbI kavayitrI amRtA samAja evA pratibhAzIla saja kenuM sanmAna vakhate vakhata prItamane maLyuM hatuM. tyAra pachI mahAdevI varmAne maLe che, pada, pAritoSika, candraka ItyAdi ApIne kare che. zikSaNakSetre adhyApikAmAMthI upakulapatinA pada sudhI pahoMcelAM, sAhityanA kSetre ApaNA bhAratamAM AvAM pada, pAritoSika, hidI sAhityamAM ghaNu UMcA sthAne birAjatAM, sAhitya mATenAM candraka, puraskAra vagerenI jeTalI saMkhyA che tethI ghaNI vadhu vividha pAritoSike ane puraskAra prApta karanArAM, padmabhUSaNune saMkhyAmAM yaMgya supAtra umedavAro hoya che. pariNAme ilkAba meLavanArA lagabhaga tera varSanA pIDha kavayitrI kanyAnI achatavALI jJAtimAM muratiyAone ke temanA vaDIlone zrImatI mahAdevI varmAnI varaNI bhAratIya jJAnapIThanA puraskAra ke sagAMsaMbaMdhIone jevo puruSArtha kare paDe che mATe thaI te sarvathA yogya ja thayuM che. kavipratibhA, kAvyate puruSArtha ApaNuM sAhityajagatamAM paNa kayAreka najare ' graMtha ane kavitAsiddhinI daSTie amRtA prItama ane paDe che. ethI sAhityakAranA gauravane hAni pahoMce che. anya mahAdevI varmAnI tulanA karanArane kadAca prazna thAya pakSe, jeTalAM pada, pAritoSika, candraka ityAdinuM vitaraNa thayuM ke A pAritoSika mahAdevI varmAne vaheluM kema apAyuM che te sarvathA yogya vyakitane mATe ja thayuM che ema nahi ? enAM ghaNAM kAraNo hoI zake. keTalAMka vAjabI nahi kahI zakAya. taTastha nirNAyakonI samiti dvArA enuM je paNa hoya. te paNa nirNaya levA aMge koTInA je punamUlyAMkana thAya te keTalAka jUnA niNa avazya niyama che temAM kayAMka rUTio che ema kahevuM badalavA paDe. paDaze. alabatta, sAhityanA kSetramAM rucibheda, dRSTibheda A saMdarbhamAM sAhitya jagatanI be vartamAna ghaTanAo vagere mATe puSkaLa avakAza hovAne kAraNe dareka thaDe vicAra prere evI che: (1) bhAratIya jJAnapITha taraphathI nirNaya sarvamAnya thAya ja ema na kahI zakAya. te paNa ApaNuM supratiSThita kavayitrI mahAdevI vamane emanA kAvyagraMtha ene bahumAnya banAvavA taraphanuM valaNa hovuM ghaTe. jJAnapITha puraskAra bhAratanI badhI bhASAo mATe che. yAmA' (agAu pragaTa thayelA pitAnA cAra kAvya saMgrahamAMnI keTalIka kRtione saMcaya) mATe 1982 varSa mATeno puraskAra ema chatAM hiMdI sAhityakArone te vadhu pramANamAM apAye che; gujarAtI bhASAne te haju sudhI mAMDa tene aDadhe ApavAnuM jAhera thayuM che, ane (2) gujarAtI sAhitya pariSadanA pramukha tarIke AcArya zrI yazavaMta zukala bina TukaDe ja maLe che. zuM gujarAtI bhASA pAse evA samartha kavi-lekhaka nathI, je A puraskArane pAtra hoya? harIpha cUMTAyelA jAhera thayA che. bhAratIya jJAnapIThe pitAnA puraskArane vadhu gauravabharyo bhAratIya jJAnapIThane rUpiyA doDha lAkhano puraskAra banAva hoya te bhAratIya bhASAonI traNa ke cAra vargamAM bhAratanA sAhitya mATenAM puskAra ke pAritoSikemAM sauthI vaheMcaNI karIne tene krama jAhera karavo joIe ane tenI moTo che. sAhitya mATenuM nobela pAritoSika ravIndranAtha nirNAyaka samitimAM bhAratanI judI judI bhASAonAM samartha TAgora pachI bIjA keI bhAratIya sAhityakAra sudhI pahoMcyuM ane taTastha sAhityakArone vArApharatI sthAna ApavuM joie. nathI, kadAca pahoMcavA devAyuM paNa nathI. bhAratIya ane teonAM nAma jAhera karavAM joIe. vaLI, puraskAra mATe lekhake mATe ethI bhAratIya jJonapIThanuM pAritoSika e jUnI kRtionA navA saMcayane prazna paNa vicAravuM joIe, sarvocca sanmAna gaNAya. paraMtu je rIte e pAritoSikanI (prathama paMkitanA suprasiddha eka hiMdIbhASI kavie pitAnI vaheMcaNI thAya che e sarvathA saMtoSakAraka che ema nahIM kahI jUnI kRtione saMcaya hamaNAM pragaTa karyo che te AvI koI zakAya. chellAM daseka varSamAM pragaTa thayelA mathamAMthI sarvazreSTha apekSAthI haze ?) " graMtha mATe A pAritoSika apAya che, paraMtu temAM graMtha upa Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-43 AcAya zrI yazavaMtabhAi zukala gujarAtI sAhitya pariSadanA pramukha tarIke khina harIpha cU'TAI AvyA e dhaNA AnaMdanI vAta che. pramukhasthAna mATe cUMTaNI thai hota to akAraNa keTalAka vivAda UbhA thAta. zrI ke. kA. zAstrIe peAtAnI umedavArI samayasara pAchI kheMcI lIdhI, ane pariSadane mUMjhavaNabharI paristhitimAMthI bacAvI e mATe emane dhanyavAda dhaTe che emanA kharekhara AbhAra mAnave joie. (zrI harIndra davee paNa pAtAnI umedavArI agAuthI ja pAchI khecI lIdhI hatI e mATe emane paNa dhanyavAda dhaTe che.) prabuddha jIvana sAhityakAre pariSadanuM pramukhasthAna cUMTaNI laDIne jItavu paDe e jarAya gauravanI vAta nathI. sAhitya pariSade te yAgya vyakitane pramukhasthAna mATe sanmAnapUrNAMka nimatraNa ApavuM joie. (pahelA pramukha govadhanarAma tripAThIne e rIte apAyuM hatu.) paraMtu enA hAlanA baMdhAraNamAM evI jogavAI nathI. pariNAme pramukhapadanI AkAMkSA sevanArAoe cUMTaNI jagamAM jhukAvavu' paDe che! AvI sthiti jo cAlu raheze te bhaviSyamAM kayAreka evuM paNa banaze ke sAhityakAra tarIke je sAmAnya hoya paNa cUMTaNI laDavAmAM ati kAkhela hoya evI vyakti pramukha banI khesaze. ApaNA mAnanIya sAhityakArAe matadAna mATe yAcanA karatA patrA sabhyone lakhavA paDe evI paristhiti pariSade have nivAravI joie. amerikAnA pramukhanI cUMTaNInI jema gujarAtI sAhitya pariSadanA pramukhanI cUMTaNI enA sAmAnya sabhyAnA matadAna upara avalakhe che. sAmAnya sabhA~ sadAne maLelA A haka emanI pAsethI krama chInavI levAya ? evA eka prazna UThe. pariSadanuM navuM baMdhAraNa jyAre ghaDAyuM tyAre pramukhapadanI cUMTaNIne prazna avazya vicArAyA haze. paraMtu cUMTaNI vakhate umevArAnAM je nAme Avaze te umedavArAmAM potAnA karatAM vadhu caDhiyAtA sAhityakAranI tarapheNamAM potAnI umedavArI pAchI kheMcI levA jeTalA viveka jarUrI haze ja ema mAnI levAyuM haze. paraMtu have samaya badlAyA che. keTalAka samayathI cUMTaNI thavA lAgI che; viveka ke sAcane prazna AhA thatA gayA che. leAkazAhImAM cUMTaNInI zarama naM hovI joie evA mata paNa pravarte che. bhaviSyamAM sAmAnya sAhityakAra paNa umedavArI pAchI na kheMcatAM hakapUva ka cUMTaNI lAvAno Agraha rAkhaze. paisAne jore agAuthI vadhu mata meLavI javAnA prayatna paNa thaze. kayAreka kAI sarvocca sAhityakAra kahevAtA sAmAnya sAhityakArane hAthe parAjita paNa thaze. evI paristhiti na AvavA devI hoya to te mATenA upAyA atyArathI ja vicAravA joie. jyAM sudhI pramukhapadanI cUMTaNI haze tyAM sudhI evu' paNa banaze ke cUMTaNIjaMga khelavAmAM na mAnanAra, matayAcanAnI lAcArImAM mukAvA na icchanAra evA kAi svamAnazIla, udAtta, sarvottama sAhityakAra pariSadanA pramukhasthAnathI vaMcita raheze. emAM evA sAhityakAra karatAM vizeSa hAni thaze pariSadane. pariSadanA pramukhanI varaNI e ghaTe e pada cUMTaNIthI nahi, pazu sAmAnya sabhAsadoe pramukhapada mATe gauravabharI dhaTanA hovI ni traNathI apAya. sUcavelAM nAmeAmAMthI, ge madhyastha samitie vicArelA traNathI pAMca nAmeAmAMthI ekanI pasaMdagI pramukhapada mATe karI zakAya. pAMca-sAta ke dasa sabhyonI banelI pasaMdagI samitine A javAbadArI soMpI zakAya. e pasaMdagI samitimAM pariSadanA keTalAka bhUtapUrva pramukhA paNa hoya. uparAMta madhyastha ane kArobArI samiti khIjA keTalAka AdaraNIya sAhityakArAnAMnAma pasaMdagI samiti mATe nakkI kare. e rIte racAyelI pasadaMgI samiti je sAhityakAranI pramukha tarIke pasa MdagI kare te sAhityakArane pariSada sanmAnapUrvaka nimatraNa Ape te pariSadanA pramukhAnu gaurava jaLavAze. alabatta, pariSadanuM pramukhasthAna e sAhityika siddhine eka mAtra mApadaMDa che ema nahi kahI zakAya, kAraNa ke pramukhapadanI varaNImAM sAhityetara kAraNe paNa kAya karatAM hAya che. bhulAbhAI desAi ke harisiddhabhAI diveTiyA pariSadanA pramukhasthAne AvI gayA che, jayAre kavi nAnAlAla, baLavaMtarAya ThAkAra vagere keTalAkanuM nAma pariSadanA pramukhAnI yAdImAM nathI sacitra ladhu zatruMjaya girirAja dRzana: sapA pa kapUracaMdra raNache.DadAsa vAyA prakA: zrI pArzvanAtha jaina pustaka bhaMDAra, talATI ka pAlitANA 364270 ki. rUA. 5-50. pU. AcArya zrI kheMcanasAgarasUrijI ma. sA. nA zrI zatruMjaya girirAja darzana' nAmanA samRddha graMthamAMthI A pustakanI racanA karavAmAM AvI che. A pustakamAM taLeTIthI mAMDI vacce AvatA sthAne, derIo, parme, kuMDA AdinA itihAsa viziSTa derAsarAnA itihAsa, aitihAsika mahattva, nava Tu'kanA jina madirAnA itihAsa, tenA sthApA, yAtrAnA krama, girirAjanAM moTAM paryAM, girirAja para siddha gatine pAmanAra AtmAonI noMdha, girirAja para . javAnA mAryAM vagere vigato ApavAmAM AvI che. sAthe mUkelA 17 phoTogrAphasa pustakanuM mUlya vadhAre che. uparAMta bhAratabharanA jaina tIrthA (231)nI yAdI, pAlitANAnA 35 jinAlayAnI yAdI ane pAlitANAnI 85 jaina dhama zALAenI yAdI paNa ApavAmAM Avela che. A rIte A pustaka zatru Mjaya tIrthanI yAtrA karanArane bhomiyAnI jema mAga daza na Ape evuM che. tItha'nAM itihAsane abhyAsa karanArane paNa sArI mAhitI A pustaka dvArA maLI raheze. premaLa jyAti muMbaImAM varalI, dAdara, adherI vigere adhazALAomAM prajJAcakSuone hArameAniyama, tabalAM vigere vAjiMtrAnI khUbaja jarUra rahetI hoya che. je kuTukhAe AvA sAdhane vasAvyA hAya ane have tenA upayAga na hoya te sadhanA kAryAlayamAM jANu karavAthI prajJAcakSune paheAcADavA yAgya karavAmAM Avaze. nirubena zAhu cImanalAla je zAhu sayAjaka ke, pI, ahuM, matrIe Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-87 prabuka jIvana 'ne me A ri huM to zuM 9 prA, amRtalAla gopANuM zatruone haNanAra evo arihaMta zabdano artha enA bIjA - eso paMca namukakAra, savvapAvapaNA saNe' badhAM artho karatAM vadhAre pracalita ane pradhAna che. ahIM bAhya maMgalANaM ca savyesiM, paDhamaM havaI maMgalama " ane zatruo nahi paraMtu AtyaMtarika zatruone samajavAnA che. jaina bIjA AmnAya mujaba pramANe A che: "namo nANassa, namedasadhamaM ahiMsA dharma che ane saMpUrNa maitrI bhAvanAmAM tathA samatAmAM , name cArittasa, name tavassa.' pahelA AmnAyanA cAra mAnanAra che eTale ene koI bAhya zatruo hoI zake ja pado phalazrutinA che ane bIjAnA guNa pUjAne lagatA che e nahi. te pachI ene haNavAnI te vAta ja kayAM rahI? vAMcatAMveMta spaSTa thaI jAya che. paMca parameSThIne karavAmAM AtyaMtarika zatruo koNa? jaina dharmanA mate jJAnAvara- AvelA namaskAra ke namakakAra ubhaya sAmAnya che. paMca *NIyAdi ATha karmo ane tenAM mULa utpAdaka kAraNe rAga- parameSThI mahAmaMtra, namakakAra mahAmaMtra ke navakAra mahAmaMtra kaSAdi tathA kaSAya vagere ane eka ja zabdamAM kahevuM hoya zabda prayoga ekArthaka che. paMca parameSThIonuM nidarzana karatA . te vibhAvapariNatine AtmAnI kaTTara zarsa tarIke gaNavAmAM pAMca pade A pramANe cheH name arihaMtANuM, namo siddhANuM, Avela che. karmonA bheda-prabhede gaNyA gaNAya namo AyariyANuM, namo uvajajhAyANuM, name loe savya nahi eTalAM che. paraMtu ATha prakAre mukhya che. sANuM. pAMcamAM padaMmAM le' zabda che te jaina dharmanI emanAM nAma A pramANe cheH jJAnAvaraNIya, vizALatA, udAratA ane asAMpradAyikatA tarata ja spaSTa karI darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, AyuSya, nAma, gotra de che e kahevAnI paNa jarUrata nathI. ane aMtarAya. AmAMnA jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya, "mananAta trAyate ca: sa maMtra:" arthAt Apatti, adhama mohanIya ane aMtarAyane ghanaghAtI kahyA che kAraNa ke ane anItimAMthI jenuM manana, ciMtana ane ArAdhana Atmika guNone nAza karavAmAM ene hisso jabbara che. bacAvI le te maMtra. A daSTie nakakAra maMtra abhyadaya AkInA cAra pramANamAM nirmAlya che. enI ciMtA bahu ane niHzreyasU-banenuM-eka apratima sAdhana che ema karavAnI nathI rahetI. upara gaNAvyA te cAreya dhanadhAtI kahevAmAM jarAya atizayokita nathI. kamene saMpUrNa kSaya karIne vyakita arihaMta banI zake che. emanAthI koI vastu ajJAta rahetI nathI, eTale emane upadeza arihaMtAdi paMca paramelaDIonA guNonuM manamAM raTaNa zAzvata satyanuM pratipAdana karanAra hoI dareka mATe grAhya ane karanAra pote yathAkrame arihaMta banI jAya che. A bAbatane hitakara bane che. paraMtu jJAnAvaraNIyAdi ATha karmonA mULa utpAdaka ja eka AcArya A pramANe padyamAM guMthI che : rAgAdi deze ane krodhAdi cAra karAyo che. A kAraNone namastutyaM, namastubhya, namatulyuM, namo nama: | sarvathA nAza jyAMsudhI na thAya tyAMsudhI kAryanI utpatti name kahyuM, namo mA~, name mAM, namo namaH | rokI zakAze nahi. mATeja, jagata AkhAnI DAmADoLa AnaMdadhanajI AdhyAtmika mastImAM nAcI UThayA ane paristhiti maMtrI ane samatAnI bhAvanAne Azaro lIdhA belI paDayA: vinA kevaLa zastrA ochAM karavAthI haLavI banAvI aho ahe mujane namuM, namo muja namo muja re zakAze nahi. "namo arihaMtANuM" namakakAra maMtranuM (navakAra maMtranuM) amIta la dAna dAtAranI, jehane bheTa thaI tujha re prathama pada . arihaMta, siddha, a cAya, upAdhyAya ane paMca parameSThI mahAmaMtra bhAvazatruone samULo nAza -sAdhu-A pAMca jagatanI parameSThIo arthAta mahAna vibhUtio karanAra che. AcArya hemacaMdra somanAtha mahAdevanI mUttine che. enAthI UMcuM jagatamAM keI nathI. emane je maMtramAM . namaskAra karatA kahyuM: namaskAra karavAmAM AvyA hoya tene parameSThI mahAmaMtra bhava bIjAMkura jananA rAgAdhA : kSayamupAgatA yasyA kahevAmAM Ave che. emAM cauda pUvane sAra samAvI devAmAM brahmA vA viSNurvA, hare jeine vA namasta AvyuM che. kAraNa ke A mahAmaMtra, namaskAra dvArA namratA, 'dInatA, maitrI tathA premane AvirbhAva kare che ane ahaMnI jemaNe bhatpatti karanAra (ane vadhAranAra) rAgAdi * utpatti tathA vRddhine rokI mokSano mArga mokaLe karI doSane (sarvathA) nAza karyo hoya temane mArA namaskAra che Ape che. pachI bhale e brahmA, viSNu, zaMkara ke jina bhagavAna hoya! dareka dharmamAM maMtrane sthAna ApavAmAM AvyuM che. sava dharma samabhAvane AnAthI vadhu javalaMta dAkhale jagatanA hiMdu dharmamAM om nama: zivAya" ane "oma namo vAsu itihAsamAM bIjo kaI nahi maLe. . devAya', tathA bauddha dharmamAM" "ema maNi parvo dUma' jema AtmAnA dhanane lUMTanAra ane jJAnAvaraNIyAdi ATha maMtra che tema jaina dharmane paNa A eka mahAmaMtra che. karmonA mULa utpAdaka rAgAdi doSo ane krodhAdi kaSAyane alabatta, e aneka rIte badhAthI bhinna ane vilakSaNa haNavA e to zubhakriyA thaI. bAhazatruo upara meLavela prakArano che. vijaya e kharA arthamAM vijaya nathI. yuddha ja karavuM hoya to A "namokakAra" ke "navakAra maMtramAM pAMca pado paMca tArA AtmA sAthe ja kara. bhagavAna mahAvIre uttarAdhyayanamAM parameSThInA hovA uparAMta cAra bIjA pade paNa che, je eka kahyuM che "akhANumeva jujajhAhi, kiM te jujaNa bajajha?" AmnAya pramANe A che - AtmA sAthe ja yuddha kara. bahAranA zatruo sAthe yuddha karavAthI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 zu? mATe AvA AMtarika zatruone haNanAra aritAne paMca parameSThI mAma tramAM sarvocca sthAna ApavAmAM Avyu' che. bhAvazatruone vidhvaMsa karI, vItarAgatA prApta karI hoya e vyakita praNasya che, pachI bhale e vyakti game te kALe, sthaLe ane svarupe thai gai hoya. jaina dharma' keTalA paramatasahiSNu che. e A uparathI sau koI samajI zakAze. prabuddha jIvana kAI paNa dharmanA saMtane, mahAtmAne apanAvavAmAM ene kazI harakata naDI nathI. enA samabhAvane, samadarzI paNAne, samatAne kAi sImA nathI. tulasInI sAkhI A kSaNe yAda AvI jAya che : 'tulasI mamatA rAmase, samatA sakha saMsAra rAga, rASa, ne dAkha, du:kha, dAsa bhayA bhavapAra / rAmamAM arthAt bhAvazatruone haNanAra arihaMtAkimAM mamatA ane khAdya saMsAra tarapha samatA-A be mahAguNA (mamatA ane samatA) prApta kare to dAsa-bhagavAnanA bhakata- bhava pAra karI jAya. vyakita pUjAmAM nahi paNa guNa pUjAmAM jaina dhama' mAne che, enA mate guNane mahimA apara'pAra che. guNAH pUjAsthAna' guNitru na ca liMga na ca varSa: ' jJAti, jAti, sthaLa ane kALanA koI baMdhanamAM eNe mAnelu izvaratva badhAI jatuM nathI. eTalA mATe ja poMcaparameSpI mahAmaMtrane eTale ke namekakAra maMtrane ke navakAra matrane cauda pUrvanA eTale ke sakaLa - jaina dharmanA sAra, AtmA kahevAmAM AvyA che. IMdriya jaya dvArA sAcu jainatva ane kAye, duSTa karyAM, vAsanA, vikRtie ityAdikranA kSaya dvArA sAcI arihaMtatA prApta thAya che. kayAMka vAMcyuM che ( dhaNuM karIne vidyAraNya muninA paMcadazI graMthamAM ): naikANu na tasyAtha':, na tasyA : kamabhiH / na samAdhAna jAmyAbhyAma, yasya nirvAsana mana jenA manamAMthI vAsanAnA khIja ja maLI gayA che tene kramAda, akamavAda, samAdhi, japa ke evA bIjA kazAnI kazI jarUrata nathI. te svaya' paramAtmA nI jAya che. nizcaya dRSTie e peAte paramAtmA ja che. appA se paramappA' e pote evA nathI evuM je mAne che te tenuM ajJAna che ane A ajJAnane dUra karavAmAM aritAdi paMca parameSThIne bhAvapUrva' karelA namaskAra kAma Ave che. A namakAra paMcaka sa` pApano nAza karanAra che ane samagaLAmAM prathama magaLa che. zabda nameA arihaMtANu" padamAM rahelA name' dvArA RjutA ane mAnanA tyAga sUcavAyA che. tulasInI eka sAkhInuM uttarAdha' tIrane huM dInatA, muData keA abhimAna' paNa A hakIkatanuM samathana kare che. namaskAra dInatA vinA na thaI zake. dInatA eTale namAlApaNuM nahi paNa saujanya. ahune phagAvI dIdhA vinA e na Ave. narmaskAramAM bhakita, namratA, guNAnurAga, nirabhimAnItA pratyAdi guNI samAviSTa thaI jAya che. vidhipUrvaka ane bhAvapUva ka karelA namarakAra A madhu siddha karI Ape che. tA. 16-8-183 narasiMha, tulasI ke kakhIrAdie je kAMi kahyu che tenA mATa bhAganuM tAratamya akhaMDa jaLavAi rahyu che. che. namaskArane preratI RjutA viSe prAcIna RSi, munie kahyuM cheH sava" jittha' mRtyupatra, Ava* Rta uccate' / mAyA-kapaTa eTale mRtyu ane Ajava tyAM izvaratva sphaTika jevuM nima`La hRdaya zviranI AvAsa bhUmi rAga, rASa, doSa, duHkha vinAnI manobhUmimAM arihaMtatA virAje che. A rIte mAnavajIvanamAM namaskArane dhaNu UMcu sthAna che. bhakitabhAvathI gaddagati anI mahAna AtmAone mAnavI namaskAra kare che, guNI: AgaLa potAnI ahaMtAne tyAgI guNInA caraNAmAM peAtAnI jAtane sa tAbhAvena samarpita karI de che tyAre mAnavInI AdhyAtmiktAnI pArAzIzI keTalI UMce gaI che eno patto lAgI jAya che. narisaMha kAra kare che huM karUM, meM karyu e ja ajJAnatA, zakaTano bhAra jyama zvAna tANe.' anA nAza vinA namakAra na sabhave ane ahaM dareka anatha'nu mULa che. vatva ane ari tatva vacce eTale ke jIva ane ziva vacce kartApaNAne A durbhAva ja khAi UbhI kare che. arihateAnA caraNAmAM mAna mukI samapaNa karI dIdhA vinA AdhyAtmikatAnI parAkAArUpa parameSThIpaNAne pAmI zakAze nahi. kazmIre kahyuM che : bhAratavarSanA tamAma dharmonI eka tAsIra che ke e badhAmAM kriyAkAMDAnI bhinnatA hovA chatAM nIti ane AcAra viSayaka eka atUTa aaikaya che, ane Ane lIdhe bhAratIyeAmAM ekarasatA haju sudhI jaLavAi rahI che. mukhya ane maulika siddhAMtAnI bAbatamAM adhA vacce ekavAkayatA che. mATe ja, laghutA meM prabhutA vase, prabhutAse prabhu dUra.' gItAjIe paNa uSmAyuM che na me bhakatA vinazyati' paNa sAthe zata mUkI ananyArjinatA mAM ye janA payu pAsate' jo e mArUM smaraNa ananyabhAve kare te; arihaMtamAM potAnI jAtane egALI nAkhe tA; prabhutA nahi paNa laghutA dhAraNa kare te. jo ke je kAMI karavAnuM che te ApaNe pote ja karavAnu che. paNa AlaMbananI AvakatA te kharIja. namekakAra maMtranA pAMca pada ApaNA mATe eka Alekhana che, eka Aza' che, eka lakSaNa che. ene siddha karavu e ApaNu dhyeya hovu joie. kamaLanA vikAsamAM sUya' jema nimitta kAraNa che tema arihaMtAdi mahAna AtmAonu` guNu saputtana paNa AtmAnnatinu eka prabaLa nimitta-kAraNa che. emana guNAnA satata smaraNa vinA ane tanusAra vattana vinA arihaMtanI pachI ApaNe nahi meLavI zakIe. siddhi te peAte ja meLavavAnI che. khAdya paristhiti ane khAdya vyakita kevaLa nimitta banI zake che. A dRSTie arihatAnnui manana, ci'tana ane nididhyAsana AtmAnuM pUrNa svarUpa praka " karavAmAM prabaLamAM prabaLa nimitta-kAraNa banI zake. bhamarInA dhyAnathI IyaLa bhamarIkhanI jAya che, RgvedamAM eka RcA cheH A aa bhadrA tA yant vizvataH ' zuddha vicArono pravAha taraphathI mArA tarapha vaLA. kharAkhara A niyamAnusAra zivanA vicArothI jIva paNa ziva banI jAya che. arihaMtanA dhyAnathI nisAna paNa arihaMta banI jAya che. daivI ane AsurI evA e bhAga vicArAnA gItAjIe pADayA che te paNa A hakIkatanI ja nirdeza kare che. satputsyAnu nAma levAthI, dhyAna dharavAthI vicAra pavitra thAya che. vicAra pavitra thavAthI asat sa utpanna thatA aTakI jAya che. ethI AtmA svastha bane che, Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA.16-8-83 sazakata ane che, enA AMtarika vIya ne sphUrAyamAna karavAnI taka maLe che, arita tArdikano ApaNA upara mahAna upkAra che. eTalA mATe ja jainAgAmeAmAM emane lAga kriyANu, leAgapaSTa vANa, lAga poyagarANuM' vagere vagere kahyAM che. AdhyAtmika vikAsanI dRSTie siddha bhagavaMta arihaMta karatAM caDIyAtA che; chatAM pacaparameSmI mahAmaMtramAM temanu sthAna khIjuM che. A pramANe krama goThavavAmAM upakAraka mahApuruSane prathama sthAne mUkI kRtajJatAnI bhAvanA karavI e che. vyakata khAra arihaMtanA, A siddhanA, chatrIza AcAya nA, paccIsa upAdhyAyanA, sattAvIza sAdhunA-Ama ese ATha guNu thAya. arihaMtanA khAra guNa che. AmAM ATha prAtihAya ane cAra atizayA che. azoka vRkSa, davA dvArA kRtrima purUSonI vRSTi, divya dhvani, mohara cAmara yugala, atIva zreSTha siMhAsana, bhAma`Dala, devaduMdubhi, eka upara khIjuM ema traNa tra--A A pratihAryAM thayAM. jevI rIte pratihArI pAtAnA svAmI pAse dvAra para upasthita rahe che, tevI rIte, ATha prAtihAya jinezvara dhruvanI pAse upasthita thai jAya che. arihaMta bhagavAnanI A leAAttara vibhUtinA saMbaMdhamAM Azraya pAmavA jevuM kazuM nathI. pAta'jala yogadarzanamAM yoga vidyAnA sabaMdhamAM AkAzagamanAdi dhaNA mahattvapUrNa camatkAronu vaNuna Ave che. eTale AmAM zaMkAne kazuM sthAna nathI. sAdhAraNa yAgI vatamAnamAM nAnA camatkArI dvArA mAnavajagatamAM Azraya upajAve che tyAre asAdhAraNa siddhivattA ane labdhivaMtA arihaMtAdi bhagavAnanI vAta ja zI ? uparAMta, temanA bIjA cAra atizayAnI gaNanA paNa guNamAM thAya che. aridbhuta bhagavAna jyAM vicaratA hoya tyAM AsapAsanA koi paNa pradezamAM mahAmArI, ativRSTi, anAvRSTi jevA apAyAno sAmano karavAnA hotA nathI. balke, zAMti ane premanuM vAtAvaraNa hoya che. bakarI ane siMha eka sAthe rahetA hoya che ane lahera karatA hoya che. Ane apAyApagama atizaya kahe che. arihaMta bhagavAnane vizvanI kAI khAkhata, koi cIja, kAi vastu ajJAta rahetI nathI. A emanA anaMta jJAnanA atizaya che. akhila saMsAra emane pUjA, mAna, satkAra kare che. e emanA pUjA atizaya che. emanA vacana atizaya eTale prakhaLa che ke dareka prANu, jIva, sattva, ane bhUta emanI vANI dvArA AtmakalyANanA lAbha uThAve che. Ama ATha ane cAra maLIne arihaMta bhagavAnanA khAra guNA thAya che. emanA A khAra guNA emane leAkAttara zreNImAM mUkavA mATe basa che. du:kha pracura A saMsAramAM arihaMta bhagavAna jIva mAtra mATe eka ane ananya zaraNa che, cAra maMgala, cAra uttama ane cAra zaraNAmAM arihaMta bhagavAna prathama maoNMgala, prathama uttama, ane prathama zaraNa che. arihaMta bhagavAnanuM nAmasa'kIttana sajIvanI samAna nIvaDe che. rAga-dveSathI para banAvI cittazuddhi dvArA sAcA AnaMdanI anubhUti karAvanAra uttama AdhyAtmika rasAyaNu che. he nAtha ! du:khi jana vatsala ! he zaraNya ! kAruNya puNya vasate! vazinAM satyA nate mayi maheza ! kyAM duHkhAMkurAlana vareNyA ! vidhAya, tatparatAM viSehi !! tArI pAse he nAtha ! kAMi ja mAgatA nathI. phakata duHkhanA khIjono samULA nAza karavA, he bhagavana! mane tatpara banAva ! namo arihaMtANuM! 79 su dha re lA de khA vAnI ke LA * trAtya' kaLA ane vijJAnanI vacce dekhItA ja bheda jaNAI Ave che. vijJAna eTale kAya karaNanA sabadhAnA niyame viSenu vyavasthita ta Mtra ke zAstra, kaLAmAM kAya kAraNa hoya che, tenA saMbaMdho avazya hoya che. paNa te sabaMdho dhaNe aMze kaLAkArane ane thADe aMze rasikajanAne jANItA hoya che. keTalIkavAra teA asAdhAraNa pratibhAnA unmeSa thatAM khuda kaLAkAra paNa A sabadhAne jANI nathI zakatA. pratibhAnA eka prakAza thAya che ane te kayAMthI AvyA, kema AvyA, keNu lAvyuM. evA praznAnA uttarA maLatA nathI. kaLA eka prakAranuM jAdu che, tenI gUDhatAmAM ja tenI vizeSatA che, tenI siddhi che, lAMkhe gALe A jhakArAmAM ce kayAMka niyameA hAtha lAge che, tyAre kalA te kArIgarI banI jAya che. kalAnA niyamAnuM jJAna thatAM dhIme dhIme eka kalAtatra racAya che, kalAnu ye vijJAna racAya che. kalAnI kalAmayatA tenI ajJAta, ajJAta ke mUDhatApreraka akaLapaNAmAM che. navInatAmAM klAnI navAi che. jUnavaTamAM kalAnu jAdu UDI jAya che. navIna rIte vALa kapAvavAmAM Ave tyAre te kalAtmaka dekhAya che. navIna rIte oLatAM temAM saunuM sphuraNa pratIta thAya che. para Mtu A navInatAnA niyamo hAthamAM AvatAM tenuM taMtra / vijJAna banI jAya che. kapaDAMmAM cIrA ke khAMpo paDIne phATatAM tene thIgaDuM mAyu heya te te paheranAranI daridratA kahevAya che. paraMtu kapaDu phATayA vinA ja tene thIgaDuM' mAyu" hoya to te pacavaka nAmanI kalA kahevAya che, kapaDuM sIvyA pachI eTayu na hoya to te jInA aNudhaDapaNAnI nizAnI che. para Mtu sIvIne na oDhavAnA mAtra dekhAva thAya tema ATayu hAya tA te silAIkalA kahevAya che. nAnapaNamAM ame ratAza paDatA kALA marUnA kittAthI pIjIka lakhatA. kittAne cheDenA kApa barAbara cce na hoya, temAM khAMcA pADayA na hoya to su dara phUla jevA akSarAmAM vacce DakhamAM paDatAM. AvuM lekhana asvaccha ane lAhIna gaNAtuM. vidyAthI aNudhaDa ane kuvaDa gaNAtA. paraMtu meADana' rivyU' mAsikamAM tenA mathALAMnA akSarA irAdApUrvaka AkAvALA mUkavAmAM AvatA. ame amArA zikSaka AgaLa tene tiraskAra karyAM te amane kahevAmAM AvyuM ke te te kalA kahevAya. tyAre amane jJAna thayuM ke bhUlathI upajatuM aNudhaDapaNuM eTale khalA, ane irAdApUrvaka upajAvAtuM aNudhaDapaNuM eTale kalA. keTalAka lekA koTanAM bhutAna (baTana) kharAbara nathI khIDatA, gAMdhIvAda pUrabahAramAM hatA tyAre loko paheraNanuM upaluM aTana kharIdApUrvaka khUMdha na karatA ane baTananI sAmenA cheDA aMdara vALatA, Ama karIne teo khedarakArInA dekhAva karatA. A khedarakArI kalAkAranuM lakSaNa gaNAtI ane tevA kalAkAramAM khapatA. asalanA vakhatamAM pATalUnanA pAyacAnA cheDA na vALatA. ekavAra prinsa opha velse te vAlyA tethI tenA pitA paMcama jyeAje kaTAkSamAM pUchyuM: kema dIkarA varasAda Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 . prabuddha jIvana tA. 16-8-83 bahu varase che?" A navInatA hatI tethI kalA gaNAI teo pratya ane kriyApado zuddha gujarAtI vApare che. "jaya ane lekee tene pracAra karatAM te phezana banI gaI ! jamAne jaya garavI gujarAta!" jamAne phezana badalAya che. have eka vartuLa pUruM thayuM ane are, nagaronAM nAmanA aMgrejI uccAra karavAthI paNa pATalUnanA cheDA na vALavAnuM valaNa cAlu thaI gayuM che. phezana sudharelAmAM khapI zakAya tema che. aMgrejoe ApaNane A sudharelA svabhAvanI nizAnI che. briTiza rAjya veLAe roja vAraso Ape che ane ApaNe te barAbara sAcavI rAkhe. dADhI karavAnI phezana hatI. kaho ke saphAcaTa kalcara hatuM. sva che. muMbaine badale bombe, vaDodarAne badale bareDA, khaMbhAtane rAjamAM dADhI vadhAravAnI phezana che. rajapUtemAM ane lazkarI badale kekhe zivane badale sAyana, vAMdarAne badale be--A khaDakIne amaladAromAM mUchanA AMkaDAne, vIMchInA AMkaDAnI jema, UMcA badale kika, mathurAne badale mudrA, vArANasIne badale banArasa, gaMgAne rAkhavAnI phezana che. svarAjamAM jhaMDAyuddha pUruM thatAM mUcho nIce badale gejIsa, siMhalane badale silona kAladhATane badale kalakattA, namI che, jhADa nIce Utaryo che, have cInAonI mUcho pracAramAM che. AvA aMgrejI uccAranA namUnA che. aTakamAM paNa zarAphane pahelAM nIcI mUcha cInAo ane vANiyAo ja rAkhatA. badale zropha, sutAra-luhArane badale enjiniyara, ThAkurane badale have arthapradhAna saMskRtimAM vaizyavijaya thayo che. purANa TAgora, basune badale bejha vaparAya che. eka suratI buddhimAne kALamAM jADI ceTalI rAkhavAnI phezana hatI. briTiza rAjamAM makanajIbhAInI peDhI' ne badale "mekenjhI enDa kaMpanI" nAma eTalI pAchaLathI khasI AgaLa AvI ane bAbarI banI rAkhatAM ja teno vepAra vadhI gayA hatA. gaI. lAMbI bAbarI TUMkI banatAM tene "gAMdhIkaTa' nAma maLyuM. pahelAM vidhavAo mAthe muMDana karAvatI. vALa vadhe te "gAMdhIkaTa' vadhAre sudharelAmAM khapavuM hoya te baMdhana mAtrane. tiraskAra karo. tame kolejiyana ho to hoLInA gherayAnI jeTalAM bhIMchAM ja vadhArAya. pachI sadhavAoe "vidhavAkaTa" jema phegiphaTANAMnI dhANI reDo. gherayA je ekamAsa svIkAryo. apazabdo bole te tame bAremAsa gALa uccAro, 1 kapaDAMmAM joIe te strIo sADI paheratI. kanyAo tame taruNI che te tame nArIne deha dharAve che oDhaNI oDhatI, paraMtu moMdhavArIe evo dATa te vadhAremAM vadhAre asarakAraka rIte siddha karo. vALe ke aDhAra hAthanI sADI baMgALI sADI banI gaI. tame je dAMDiyArAsa ramatA ho te lokagItone dezavaTe oDhaNAne badale dupaTTo Avyo ane pachI blAujha ApIne hasa, haIso ema bolo. kUtarAM bilADAM buzazarTa banI gayuM. ghAgharAnA gherane badale pATalUnanAM bolAve. zrIkRSNanA dAMDiyArAsamAM eTaluM te mAdava, khaDIbArAM AvyAM. puruSa ane strIne veza sarakho nRtya, lAlitya, mAdhuryA hatAM ke te jovA mATe . bhAI ne bAI sAthe jatAM hoya to dUrathI jotAM temAM zaradapUnamane caMdramA cha mahinA sudhI AkAzamAMthI khasya keNu bhAI ne koNa bAI tenI gama na paDe !' nahi ane jagata upara cha mahinAnI rAtri sarajAvI. vANImAM phezanebala taruNe 'ya' bolatA tene -tame Diska DAnsamAM kUtarAM bilADa khelAvavAthI khUba sudharelA ThekANe "mA" AvyuM, 'mA' mAMthI kayAre 'hA' thaze te kAMI gaNAze. tenuM uddaghATana karavA minisTara padhAraze ane . kahevAya nahi. tyAre gujarAtI bhASA zAstrIo dAvo pADozIo ghaMghATathI nAsI jaze. tethI tamane manapasaMda karaze ke gujarAtImAMthI aMgrejI bhASA udbhavI che. pahelAM ekAMta maLaze. kuzaLa samAcAra pUchAtA: "kema bhAI! suvANu che? sAme tame kavi ho te chedene lAta mAre. chone kuchaMda jAhera " mANasa prasanna vadane hA pADatA. have hA pADavAne badale te kare. tamAro mArga nAnAlAla nAmanA kavie thoDe kheDI Ave "oke oke ema bole che. suvANane sATe ekavAnA che. temaNe apadyAgadya arthAta DolanazailI upajAvI che. paraMtu uttara apAya che. lekenI jaTharAgni maMda paDI gaI lAge che. vivecakone temAMye keI ajJAta niyamanuM astitva che tevI zaMkA * pahelAM mAtAne mA kahetA. pachI bA kahevAnuM zarU thayuM. jAya che. mATe tame bANabhaTTanI jema gadyakAvya lakho. bANapATIdAromAM mAne nAmathI ja bolAvavAne cAla che. have bhaTTanI alaMkAra samRddhi, kalpanAkuMja ke bhASAbhabhaka na mamI kahevAnI phezana jorazoramAM cAlu che. mamIne artha ame hoya te mUjhAzo nahi, alaMkAromAM jugupsAjanaka alaMkAro e vAMcele ke mamI eTale ijiptamAM mazAlA. dAkhala kare. varNanamAM bIbhatsa citraNa sarajo. bhASAvaibhava bharIne sAcavI rAkheluM mANasanuM maDaduM. kharI vAta che. mATe aMgrejI zabdo umere. arthahIna zabdaprayoge, vAkaya sudharelI kanyAone mamI prAcInakALane avazeSa bhAse che. prayoganI racanA karo. yuropamAM badhAM rASTra jamana AkramaNa pitAne pappAjI' kahevAmAM Ave che. pahelA akSare uDAvI AgaLa namI paDyAM. tenA AghAtamAMthI nirAzAvAda ane daIne mAtra pAcha' kahevAmAM nathI AvatA te mATe taraNo bevakUphIvAda (ebasaDijhama) jamyAM. tame tenuM anukaraNa kare. abhinaMdananA adhikArI che. ApaNe bhAratamAM niHzastra prajAe sazastra prajAne "bhAratamAMthI ke aMgrejI zabdone tame jema vadhAre upayoga karaze tema TaLAne paDakAra karI temane bhagADayA. AthI prajAmAM khumArI tame vadhAre phezanebala arthAta sudharelA dekhAze. purAvo je hoya, sAhityamAM khumArI hoya, paraMtu yuropamAM sAhityakAra, hoya te muMbaI samAcAra mAM vepArIonI jAhera khabara tema nathI karatAM. tame sudharelA ho te yuropiyanane pagale vAMce. kApaDa, rAcaracIluM, kalAkauzalya, yaMtre game te viSayanI cAle, bhAratIyo bhothAM che. jAherakhabara vAMce. temAM gujarAtI lipimAM ane aMgrejI vijyAlakSmI paMDita jApAna gayAM tyAre tyAMnI koI bhASAmAM saheje dasabAra lITIne phakaro vAMcavA maLaze. jApAnI kanyAe temane pUchyuM, "tame kalcarDa Dresa kema vepArIone mAtRbhASA prema Ama chatAM vakhANavA lAyaka che. nathI paheratAM ?" vijyAlakSmIe uttara Ape ke bhAratamAM Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-83 gaNAya che. pelI ahIM paheratAM ? che. kalcara . eTale sADI strI mATe saMpUrNa kalcara Dresa' kanyAe karI pUchyu': kroka kema nathI ApaNane kalcara' nI vyAkhyA maLe anukaraNa, vizeSa pazcimanuM anukaraNa. pozAkamAM pazcimanA pozAka paheraze. temAM badalAtI phezananA sUkSma abhyAsa karI navInatAne apanAve. vANImAM aMgrejIno upayoga karo. tame kolejiyana ho teA vagara hoLIe phAgaTANAMno upayoga kare. tame jo vepArI hA tA gujarAtI lipimAM aMgrejI zabdonA karA lakhIne dharAkane AkaryAM, tamArI jAhera khakharAnI lipi bhale gujarAtI rahe, uccArA aMgrejI karIza. phleTane badale epArTamenTa ane menyorane bale kaTilAIjhara lakho. have briTananA khAra vAgyA che ane amerikAnI ANu vate che. tame mutsaddI hai| tA padayAtrAne sthaLe vimAnamAM jai zake che. tame pati ho to jamanI jane saMskRtanuM pepara vAMcA ane jAtavaLatanuM bhADu' ane puraskAra meLavI paradeza nirakheA. tame je taruNa hai te dADhI pradarzana karo. taruNI hA tA aga pradarzana karo. bALaka hA tA bALamaMdirane ke. jI. kaho tathA zALAmAM te dharamAM cAvIze kalAka aMgrejI kheAleA. ethI tamArAM mAtapitA harakhadhelAM anaraze. tame minisTara ho te AgagADIne badale eplena vAparaze. dhArAsabhya ho teA hohA, kharADA, gokIrA, hokArA, paDakArA karo. chUTAM peparaveiTa sabhAmAM huM, bhAratabharamAM yuddhane dheAraNe kAma thAya che tema dhArAsabhAmAM paNa karo. tame klApriya ho to gAMdhI philamanAM bhArAbhAra vakhANa karI tamAruM potAnA khAnagI evA Apo ane pachI kabATamAM paDelAM gAMdhInAM pustakAne udhane havAle kare. bhAio tathA bahena ! tame sudharelA thA, sudharelA dekhAo, kema dekhAvuM tene mArga jANI le. ma hA na sA i gA prabuddha jIvana 7 rahyucheADabhAi paTela tAkAmArI sAgA jApAnamAM mahAna sAge' tarIke jANItA che. te semurAi' hatA, ane jApAnanA itihAsamAM temaNe gaI sadInA aMtamAM agrabhAga bhajavyo hato. sAmatazAhI sarakArane uthalAvavAmAM ane krAMvidhAnika baMdhAraNIya zAsanata trane sthApavAmAM temaNe vidhAyaka ane sakriya kAya yu hatu. navI sarakAramAM teo videzamaMtrI banyA. temanAM bahupramANu aMgata pratiSThA ane cAritryabaLathI temane hoddo zebhatA. pAchaLathI siddhAMta khAtara temaNe temanA padA tyAgapatra mekalI ApyA, ane nivRtta thayA. 1876 mAM sarakAranI paradezatIti bhUla bharelI che ema mAnavAthI temanA jUthe sarakAra viruddha baLavo pokAryAM, ane enu netRttva levA sAgAne vinavyA. khaLavA niSphaLa gayA, ane sAgA, aMtima virAdhanA IMgita tarIke, semarA'para'parAne chAje te rIte potAnI jAte ja mRtyune bheTayA. sAigA majabUta, bharAvadAra khAMdhAnA hatA. temanA mitroe temanuM hulAmaNuM nAma RSabha' pADayuM hatuM.. te temanI vyakitagata bahAdurI mATe vikhyAta hatA. sAmatazAhI pakSe temanI para lAdelA eka varSanA kArAvAsa 81 ane zArIrika trAsa temane bhAMgI zakayAM nahI e emanAM hiMmata ane sahanazIlatAnI sAkSI pUre che. videzama`trI tarIke niHzeSa nikhAlasatA ane prAMjalatAthI paradezamAM kAmagIrI ajAvIne te saunA Adarane pAtra banyA hatA. dunyavI sAphalyanA zikhare pahoMcyA tyAre paNa te ugra kaThera tapasvInuM jIvana jIvatA hatA. ema kahevAya che ke, e vakhate temanI pAse paheravAne eka ja * kamAna ' (pahoLA AMyavALe jApAnI jhabhbhA) hatA. jyAre te vA maTe jatA tyAre temanI badhI mulAkAtA rada karavAmAM AvatI hatI. emanA samayanA dhaNA semurAI'nI jema sAgAe mahAna AcAya' pAse jhena auhaMmatanA abhyAsa karyAM. emanA vividha raMgI anubhavAmAMthI emaNe jIvanopayogI keTalAMka satyA tAravyAM. cAlo, ApaNe emanAM keTalAMka sUtrane AsvAdIe. * je jiMdagI kIti, pAyarI ke kAMcananI vAMchanAthI para che tene tame bhAgye ja vazamAM rAkhI zakazo. mAtra AvA durdAnta aNutama mANasA ja muzkelIonA sAmano karIne rAjyanAM mahAna kAryAne pUrAM karI zake che. , khIjAnA doSa na kADhatA, paNa e tapAso ke tamArI saccAi yAM UNI paDe che. 0 moTI ke nAnI dareka sahayI rahe ane kadI paNa bAbatamAM nekIthI cAlA; pUrepUrA kapaTano Azaya letA nahIM, ane mane samabhAve cAhe che ane emanuM hRdaya je mane cAhe che te anyane paNa cAhe che svarganA deva IjAne 0 je manuSya mAga' (paramatattva) nuM anusaraNu kare che. tenA jIvanamAM muzkelIe to Ave che, paNa game tevA gabhIra, kaTokaTIbharyAM saMjogo hovA chatAM te saphaLatA ke vikalatA yA te jIvaze ke maraze tenI kadI ciMtA karatA nathI. 0 A divaseAmAM leA dhAre che ke temanI pAse pUratI cAlAkI haze tA temanI icchA pramANe badhI vastuo banaze, RRNu cAlAkI para vizvAsa rAkhavA e ati bhayAnaka che. ema meM joyu che. * nyAya ane sAthI khIjA prati varSAM. * bhUlane sudhAryAM pachI Ama vicAravuM zreSTha che : A bhUla mArAthI thai hatI.' pachI A bAbatane mUkI devI. enA tarapha karIne na jovuM, ane tatkSaNu AgaLa nIkaLI AvavuM. bhUla mATe zarama anubhavavI ane tene kema chAvaravI enI ciMtA karyAM karavI e cUrecUrA thaI gayelA kAcanA cAnA pyAlAne samAravA jevu' nirupayogI che. . * khInna zuM kare che ke kheAle che enI phikara karyAM vagara Atmastha rahevu... joie. 0 jagata ane gata peDhI jenI praza'sA kare che te te pUrNa saccAinI eka kSaNa ja hoya che. paNa jyAre vipula saccAi hoya che tyAre evA manuSyane enA samayamAM kAI paNa na jANatuM hoya teA paNu, AvatA yugamAM ghaNA le tene jANaze e niHsaMdeha che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prabuddha jIvana tA. 16-8-83. liyonArdAda-vincI mAIkelenja, rAphela AdinI advitIya : : mArI yurepa yAtrA mAM kalAkRtio joine romana kethalika saMpradAyanA popa jona saMkalana : zAMtilAla TI. zeTha pila bIjAnI rAjadhAnI veTIkana sITImAM ame AvyA. ahIMnuM | ("abhyAsa vartuLa'nA upakrame zrI gaNapatabhAI ma. bhavya carcA joyuM. puSpanI nagarI pharensa e mAIkelenjale. jhaverIe emanA tAjetaranA yuro5 pravAsa viSe tA. 23-7 linA-da vincI ane rAphaphelanuM janmasthAna. e joIne ame duniyAnI sAta ajAyabIomAMne eka pIsAne DhaLato. 1983nA reja ApelA vArtAlApanI TUMkI dha atre mInAre jovA gayA. tyAMthI ame yuropanA kAmIra-svITajharapragaTa karatA AnaMda thAya che. -taMtrI) leinDamAM pravezyA. svITajharalenDa eTale nasagika sauMdaryanI ja laMDanamAM jena sezyala grupanI zAkhAnAM uddaghATana nimite duniyA jANe ! vikhyAta kavi bAyarananuM janmasthAna jinIvA amAre yuropanA pravAse javAnuM banyuM ema jaNAvI duniyAbharamAM sauthI vadhu ghaDiyALonuM utpAdana karatuM audyogika zrI gaNapabhAIe kahyuM: "mAre mana pravAsa paryaTana eTale zahera che. ahIM 400 phUTa UMce AkAzamAM UDate phuvAra AnaMdayAtrA. nisarga yAtrA. prakRtinI sAthe emAM AMtarASTi joIne ame maMtramugdha thayAM. Asa parvatamALAnuM 13500 phUTa UMcA zikhara jaMgo thAya." ' greTa briTananA pATanagara laMDanane adhikAMza bhUgarbha relvethI para relave dvArA ame pahoMcyA. cegama baraphIluM vAtAvaraNuM. cAle che. tyAMnA TAvara brIjanI racanA evI che ke virATa jaMgone artha "suMdara yuvatI'ne sArthaka karatAM nayanaramya sTImare tyAM Ave tyAre brIjanA vaccethI be bhAga thaI, da amane haMmezA yAda raheze. . - upara cAlyA jAya, ane sTImara pasAra thatAM te pAcho yathAvata amArA pravAsane chelle deza te krAMsa. sena nadIne kAMThe thaI jAya. tyAMnA prAcIna vizALa kilAnAM-TAvara epha vaselAM A suMdara zaheranI bAMdhaNI ane tenuM Ayojana sarasa che. jagatabharanA sahelANIonA mAnItA A zaherane "ephIla laMDananAM-jhaverAtagrahamAM samrATo ane sAmrANIonAM rAjamugaTo bahumUlya ratnothI jaDita che. e paikI eka mugaTamAM bhAratane TAvara" 1000 phUTa UMce ane vajanamAM 9000 Tanane che. jagatanA zreSThatama kalAsaMgrahasthAnamAM luvara myujhiyamanI kahInura hIro jaDela che. jagatanA moTAmAM meTA romana kethalika gaNatarI thAya che. ahIM vizva vikhyAta menA lAsAnI kRti carca seMTa pila ketheDralanuM bhavya zIlpa, mINamAMthI banAvelAM 'nihALI. buleTa prupha kAcanA kabATamAM e rakSita che. perIsamAM mAnava kadanA vastra paridhAna karelAM pUtaLAonuM saMgrahasthAna AvanAra koI paNa pravAsI lIDa sTeja ze joyA vinA hAusa opha vekasa myujhiyama, Dovara baMdara, 1 jhIbruka zahera, bhAgye ja rahe. enA romAMcaka ane addabhuta kAryakrama joIne eksTaraDama baMdara, DIjhanIlenDanI pratikRti, jevuM phenTasIyAlenDa ame dikhUDha thayA ! perIsathI. ame Galais baMdara AvyA. vagere joyAM. vijJAna ane mAnava kauzalyanA viniyoga tathA tyAMthI pherI boTama Iglaza cenala pAra karI Devara baMdarathI. ame saMkalananA phaLasvarUpe A ajAyabIbharI nagarI parIone hIthro havAI mathaka AvyA. tyAMthI svadeza pAchA pharatAM amAro deza lAge ! pravAsa pUre thayo. - mahAkavi geTenuM vatana phronkapharTa yuropanuM bIjA naMbaranuM prAraMbhamAM abhyAsa vartuLanA saMyojaka zrI subodhabhAIe havAI mathaka che. bIjA vizvayuddhamAM mahadaMze nAza pAmela A sene AvakAra Apyo hato. saMghanA pramukha Do. ramaNabhAIe zaheranuM punaH nirmANa thayuM che, je tyAMnI prajAnA purUSArtha caMdanahArathI vyAkhyAtA zrI gaNapatabhAInuM abhivAdana karyuM ane dezabhaktinuM pariNAma ane pratIka che. hatuM, ane aMtamAM emaNe pramukhasthAnethI samApana karatAM zrI - pazcima jarmanInA audyogika nagara yunikamAM vizvanA gaNapatabhAIne sarasa vaktavya mATe AbhAra mAnyo hato. sauthI UMcA olimpika TAvara parathI cetaraphanA ramaNIya sva. cImanabhAInA lekhonuM navuM pustaka pradezanuM avalokana AnaMdaprada nIvaDayuM. sITI hola TAvaranI "samayaciMtana presamAM vizALa ghaDiyALamAM savAre agiyAranA TakorA thAya ne moTA. kadanA pUtaLAMo nRtya kare, ghoDesvAro tathA lazkara Ave, yuddha sva. cImanalAla cakubhAI zAhanA prabuddha jIvanamAM thAya, ddhAo mare Adi suMdara do jevA vizvabharamAMthI hajAre I. sa. 1971 thI mArca, 1977 sudhImAM pragaTa thayelAM mAnavIo Ave che. vizvayuddhathI saMpUrNa vinAzamAMthI beThuM thaine lekhamAMthI tAravIne "avagAhana' nuM prakAzana saMdha taraphathI A rASTra jagatanA zreSTha rASTronI haroLamAM Aje ubhuM che. e - karavAmAM AvyuM hatuM. tyAra pachInA sADA pAMca varSanA gALA mATe tyAMnI prajAnAM khamIra ane aMtamAMthI ApaNe be le daramiyAna prabuddha jIvanamAM pragaTa thayelA lekho paikI joIe. ' ' ' ' sanAtana mUlyavALAM lekho tAravIne enuM prakAzana karavAno esTriyAnA Insabruka zahera thaine ame ITalI gayA, saMdhanI kArobArIe nirNaya karyo hate. tadanusAra A jyAM bhAratIya vAtAvaraNa jovA maLyuM. iTalInuM venIsa zahera pustakanA chApakAma mATe lekho Adi sAmagrI presane mokalI nahera ane jaLAzayamAM ja baMdhAyuM che. tyAra bAda tarapha ApavAmAM AvI che, ane saMbhavataH enuM okaTobara chUTe hAthe na sargika sauMdarya verelAM roma zaherane jotAM sajana- navembara mAsamAM prakAzana thaze. A pustakanuM saMpAdana . vihAra karatAM mahAna citrakAra A brahmAMDamAM bIjuM kaI nathI ramaNalAla cI. zAha, zrI pannAlAla ra. zAha ane zrI enI pratIti thaI. ahIMnA 2000 varSa purANu sthApatya gulAba deDhiyAe karyuM che. ane imAratanA bhagnAvazeSe jotAM prAcIna romana saMskRtinI A pustakanA prakAzanane khaca me. vijaya TrAnsaporTa ku. jhAMkhI thaI.. vALA zrI jagazIbhAInA mAtuzrI pAMcIbAI khImajI patrIvALA gelerI opha dha emparamAM jaga vikhyAta kalAkAro (kaccha) ane emanA parivAre ApavAnuM saharSa svIkAryuM che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-80 prabuddha jIvana ( pAnA 84 thI cAlu ) sava. cImanalAla cakubhAI zAha smAraka nidhi cakubhAI zAhanuM nAma joDavAmAM AvyuM che. 1977thI emanA - 3,39,77 tA. 11-5-83nA aMkanI yAdI mujaba dehavilaya sudhInA samayamAM "prabuddha jIvana mAM pragaTa thayelAM 25000 eka mitravartuLa taraphathI emanA lekhamAMthI tAravIne sanAtane mUlyavALA lekhonuM eka 3000 eka saMgrahastha pustaka "samaya-ciMtana'nuM chApakAma cAlu che. saMdha taraphathI 2501 zrI tulasIdAsa vizrAma okaTobara-navembara mAsamAM enuM prakAzana karavAnI dhAraNA che. 2500 zrImatI kusumabena metIcaMda zAha taduparAMta gujarAtI sAhitya pariSada taraphathI sthapAnArI 2000 eka sagrahastha kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya svAdhyAyapITha sAthe emanuM nAma 1000 me. dAdA bhagavAna vItarAga TrasTa gya rIte joDAya e zarate, saMghe rUA. 1,11,111 ApavAne 1000 zrI viThThalabhAI sI. paTela baraDA nirNaya karyo che. amane jaNAvatA AnaMda thAya che ke gujarAtI 1000 me. lAThIyA ceriTebala TrasTa sAhitya pariSade ApaNI A darakhAsta svIkArI che. 1000 me. rameza premacaMda ceriTebala TrasTa AvI badhI pravRttio mATe ApanA taraphathI umaLakAbharyA 501 zrI bhupatabhAI sAMgANI, rAjakoTa pratisAda sAthe mAtabara rakamanuM artha-siMcana thaze e 251 e. Ara. cImanalAlanI ka. amane vizvAsa che. Ape haju smAraka nidhimAM rakama na 251 zrI mugaTalAla jI. dezI lakhAvI hoya te lakhAvI devA vinaMtI. saMdhane apAtuM dAna 250 zrImatI gaMgAbena jhaverI AvakaverA dhArAnI kalama 80 (G) heThaLa kara mukata che. 202 zrI madanalAla ThAkoradAsa zAha ane Apane mamatAbharyA, premALa sahakAranI apekSA saha, zrI ratikAnta madanalAla zAha ja li. bhavadIya, * 15 zrI dhIrajalAla choTAlAla dozI ' ' ramaNalAla cI. zAha, pramukha cImanalAla je. zAha 125 zrI chabIladAsa prANajIvanadAsa zAha rasikalAla mohanalAla jhaverI ke. pI. zAha 125 zrI kuMvarajI ratanazI zAha upapramukha maMtrIo 101 zrI premakumAra ela, keDArI, madrAsa pravINacaMdra ke zAha, pannAlAla 2 zAha, 101 zrI pramodarAya lallubhAI zAha koSAdhyakSa sahAyaka maMtrI 100 zrI umAzaMkara jozI sva. cImanalAla cakubhAI zAhanI kAyamI 10 zrI hasamukha zAntilAla zAha smRtimAM saMdha taraphathI gujarAtI sAhitya 3,80,196 pariSadane rUA. 1,11,111 nuM dAna saurASTra rela hita nidhi gujarAtI sAhitya pariSadanA zrI ka. lA. svAdhyAya maMdiramAM 39008-00 agAu pragaTa thayelI yAdI mujaba kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya svAdhyAyapITha mATe saMdha taraphathI 1000-00 zrI sevaMtIlAva maphatalAla zAha ra. 1,11,111 gujarAtI sAhitya pariSadane ApavAne 800-00 zrImatI lakSmIbena kAnajI khImajI guDakA saMdhanI kArobArI samitie nirNaya karyo che. zrI 501-00 zrI sI. ena. saMdhavI hemacaMdrAcArya svAdhyAyapITha sAthe sva. cImanabhAInuM nAma 501-00 zrImatI jIvakuMvara amIcaMda dezI gya rIte joDavAmAM Avaze. A vAdhyAyapIThamAM prAcIna 501-00 zrI oma jemsa madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhityanuM saMzodhana-parizIlana, 251-00 zrI rameza vI. zeTha. ene tulanAtmaka dRSTie abhyAsa ane enuM prakAzana vagere 25 - 00 zrI nemacaMda nAthAlAla zAha pravRttio hAtha dharavAmAM Avaze. gujarAtI sAhitya pariSada 250-00 zrI bakula nemacaMda zAha saMdhanI A darakhAstane svIkAra karyo che. 101-00 eka sadgaharatha abhyAsa vartuLa 101-00 zrI rAjeza epha. jhaverI vyAkhyAtA: zrImatI gItAbena zAha 101-00 zrI jagadIza ena. jhaverI viSayaH dAmpatya jIvananI gaI kAla, 25-00 zrImatI caMpAbena je. zAha Aja ane AvatI kAla,. 25-00 zrI puruSottama bAlubhAI paramAra samayaH budhavAra, tA. 24-8-83 1,500-00 eka sagruhastha sAMjanA 6-15. 501-00 zrI amIcaMda jAdavajI dezI . sthaLaH paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha 501-00 me. bhujapuriyA Isyuransa kepereizana subodhabhAI ema. zAha cImanalAla je. zAha 501-00 zrI vIrajI narazI sAliyA mAnava kalyANa sajaka ke. pI. zAha, maMtrIo, pablIka ceriTI TrasTa phaMDa, lAlabAga '500-00' zrImatI zakuMtalAbena araviMdabhAI dalAla ekayuprezaranA vargo 500-00 zrI ramezacaMdra gaNutrA 251-00 zrI cImanalAla pI. zAha - premaLa jAti nA upakrame ekayuprezaranA '251-00 zrI devacaMda ravajI gAlA. vargo tA. 22-8-83 somavArathI zarU thaze mATe 101-00 zrI hiMmatalAla saubhAgyacaMda zAha. praveza meLavavA icachanArAoe praveza patra 51-00 zrImatI caMdrAbena * saMghanA kAryAlayamAMthI meLavI levA vinaMtI che. 48071-00 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 / 0 prabuddha jIvana tA. 16-8- paryuSaNa vyAkhyAnamALA budhavAra sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTanA Arthika sahayoga zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI zanivAra, tA. 3-9-83 thI ravivAra, tA. 11-9-83 ema nava divasanI vyAkhyAnasabhAo copATI para AvelA "biralA kIDA kendra'ne sabhAgRhamAM javAmAM AvI che. A nave divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna che. ramaNalAla cI. zAha zobhAvaze. dareka sabhAmAM prArthanA pachI savAre 8-30 thI 9-20 ane 9-30 thI 10-20 ema ja be vyAkhyAne raheze. ravivAra tA 4-2-83 ne divase savAranA 10-30 thI 11-15 sudhI bhakita saMgItane kAryakrama raheze. A vyAkhyAnamALAne vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che. vyAkhyAtA A viSaya tA. 3-9-83 zanivAra 1 zrI zazikAnta mahetA siddhacakranuM mAhAsya 2 pU. AcArya zrI saMbhavasAgarajI 94 rakSA ka 1 pU. muni zrI vAtsalyadIpa tA. 49-83 ravivAra AtmAthI AtmA 2 zrI puruSottama mAvalakara uttamatA mATenI kheja 3 zrI pinAkIna zAha tathA ku. bI. kamalezakumArI bhakti saMgIta tA. 5-9-83 somavAra 1 Do. zAntA bhAnAvata caritra nirmANa meM nArIkI bhUmikA 2 De. kumArapALa desAI svayaM-jAgRti tA. 6-9-83 maMgaLavAra Do. raghuvIra caudharI saMta-sAhitya 2 De. narendra bhAnAvata jisa marana se jaga Dare, mere mana AnaMda 7-9-83 1 Do. zekharacaMdra jaina mana bAMdho, tana sAdho 1 2 zrImatI mRNAlinI desAI jJAnadevanI jJAnottara bhakti 8-9-83 guruvAra 1 pU. bhaTTAraka zrI cArukatijI dakSiNa bhArata meM jaina dharma 2 zrI anavara AgevAna prema-dethI dehAtIta.' -9-83 vrajakAmAM premabhakita zukravAra 1 zrI pravINacaMdra rUpArela 2 zrI kiraNabhAI dhyAna-vicAra . zraddhAnuM baLa tA. 10-9-83 zanivAra zrI morArajI desAI 2 De. ramaNalAla cI. zAha tAo ane jaina dharma tA. 11-9-83 ravivAra zikSaNamAM lIle dukALa 1 Do. guNavaMta zAha 2 pU. morArIbApu premamUti bharata vyAkhyAnane lAbha levA saMdhanA peTrane, AjIvana sabhya, zubhecchake tathA mitrane premabharyu nimaMtraNa che. cImanalAla cakubhAI zAha smAraka nidhi zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha Ayojita payuMSaNa vyAkhyAna- mATe emanI smRti kAyama jaLavAya evAM kAryo hAtha mALAne 48 varSa pUrAM thayAM. A varSa jammu varSa che. vyAkhyAna- dharavA e ApaNI pharaja che. e mATe saMdha mALAnI zarUAtathI satata 48 varSa sudhI sva. cImanalAla taraphathI smAraka nidhi saMcaya karavAno nirNaya cakubhAI zAha vyAnamALAmAM vyAkhyAtA tarIke padhAryA hatA. levAyA hatA. amane jaNAvatA AnaMda thAya che ke A A varSe teo sthaLa deha vyAkhyAnamALAmAM nahIM hoya. smAraka nidhimAM atyAra sudhImAM amane rU. 3,80,196-00 paraMtu sUkSma dehe ApaNe emanI upasthitinI anubhUti maLyA che. (vigata anyatra ApI che.) vividha pravRttio avazya karazuM. . . hAtha dharavA haju vizeSa nidhinI AvazyakatA rahe che. paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA teo zreSTha vyAkhyAtAo saMdhanA upakrame chellAM 15 varSothI jAtI vasaMta paikI eka hatA. saMghanA pramukha ane prabuddha jIvananA - vyAkhyAnamALA sAthe have A varSathI sva. cImanalAla - taMtrI tarIke emaNe Apela sevA, mAgadaza ane netRtva ( vadhu mATe jue pAnuM 83 muM ) mAlika : zrI muMbaI jana yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prArane sthaLa : 385, saradAra vI. pI. , maaba 400 05. Te. naM. 350296 : mudraNasthAna : kenDa prinTa, jagannAtha zaMkara roDa roDa, giragAma, muMbaI 4 na :3pa33 - ke 1. * Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tegd. No. MH. By/Soutb 54 liccace No. : 37 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa: 5 aMka: 9 buddha jIvana muMbaI, tA1-2-83 che. muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra : pAkSika . vArSika lavAjama rU. 20 paradeza mATe ziliMga 60 chUTaka nakala rUA. 1-00 taMtrI ramaNalAla cI. zAha 5 va pa ca Sa NuM ramaNalAla cI. zAha eka Rtucakra pUruM thatAM varSa pUruM thAya che. varSa navuM paNa mANase jayAre lagabhaga nivRtta thaI gayelA hoya, saphara mATe ghaTamALa jUnI e jIvanakrama ghaNAMne hoya che. pratyeka navA sAgaranuM vAtAvaraNa sAnukULa banI gayuM hoya, nadI ke nALAnAM pUra "vaSe navI preraNA, navuM cetana ane ne utsAha osarI gayAM hoya, vAtAvaraNamAM haju ThaMDaka hoya, AkAzamAM dAkhavanArA, uttarottara adhika siddhi prApta karanArA Amatema chUTAchavAyAM vAdaLAM TahelatAM ke ghaDIka varasatAM manuSya paNa ochA nathI hotA. dhaTanAkrama jane hoya evAM vAtAvaraNamAM zrAvaNa-bhAdaravAmAM manuSya ane hoya paNa temAMthI pasAra thavAmAM abhinavatA anubhavAtI hoya, ullAsa anubhave che. parva enuM e heya paNa enI ArAdhanAmAM vadhu tAjhagI, mAsAnA cAra mahinAmAM A e uttama vadhu utsAha ane vadhu zakita anubhavAtI hoya e paNa eka kALa che ke jayAre mANasa samaya phAjala pADIne 'sabhAgya che. koIka Adhunika buddhivAdIne prazna thAya ke enI utsavamAM bhAga laI zake che; ArAdhanAmAM joDAI zake che. e vAtamAM pharIthI kema rasa paDe ? paNa zAstrakAroe kahyuM che utsava e manuSya-jIvananuM meTAmAM moTuM preraka baLa che. ke jema jema bhejanamAM, auSadhamAM, adhyayanamAM punarukita utsava eTale mANasa ghara choDI bahAra nIkaLI samudAyamAM e doSa nathI paNa guNa che, tema parvanI ArAdhanAmAM paNa bhaLe, aneka leke sAthe prema, Adara, sahakAra, satkAra punarukita e doSa nathI, balake ISTa anivAryatA che. vagerenI lAgaNI anubhave. utsava eTale manuSyanI sAmudAyika "parvana' zabdanA vividha artha thAya che. emAM mukhya cetanAne vistAra ane vikAsa. utsava na hoya artha che "pavitra divasa" athavA "tahevAra'. (bIjA arthe cheH te manuSya jIvana krame krame jaDa ane pAMgaLuM banI jAya. parva eTale graMthane bhAga; parva eTale zeraDIne be gAMTha kaTAI jatA jIvanane utsava na epa Ape che. vaccenA bhAga) sva. pU. sAgarAnaMdasUrijIe te parva, ane 'tahevAra' vacce paNa bheda darzAvatAM kahayuM che ke kaI bhAratIya paraMparAmAM bhega ane tyAga baMnenuM mahattva eka ghaTanA ke vastunuM mahattva darzAvavA koI eka svIkArAyuM che. paraMtu tyAga dvArA bhega tana tenA mULIyA) divasa sAthe ene joDI devAya te tahevAra ane dara nI bhAvanAnuM prAdhAnya bhAratIya paraMparAmAM jevuM che mahine, cAra mahine ke varSe niyamita paNe je sAmudAyika tevuM bIje bahu ochuM jovA maLaze. khAvAnA AnaMda -ArAdhanA sAthe UjavAya te parva. mahAvIra jayaMtI ke gAMdhI karatAM sahetuka bhUkhyA rahevAne AnaMda ghaNe caDhiyAte. jayaMtI e tahevAra che ane jJAnapaMcamI ke paryuSaNa che, enI pratIti te jeo evuM Acare che tene vizeSa e hoya che. pava" che. alabatta, vyavahAramAM tahevAra ane pava e baMne -zabdo ekabIjAnA paryAya tarIke vaparAya che. , ApaNAM mAM khAdyapadArtho ane vastrAlaMkAra dvArA dehane 'payUSaNa" (pariUSana) zabdano artha thAya che sArI rIjhavavAnA jema keTalAMka laukika pe che, tema tyAga ane rIte sthira thavuM. varSAvAsa daramiyAna sthala rIte sthira thavA saMyama dvArA AtmAnI anubhUtinA AnaMdane mANavA mATenAM "uparAMta AtmAmAM sthira thavA upara vizeSa bhAra A AdhyAtmika lokeAra parvo paNa che. payUSaNa pavane mahimA lekottara parvamAM mUkavAmAM AvyuM che. jIvadayA, dAna, brahmacarya, aThThama parva tarIke che. vagere prakAranI tapazcaryA, sAmAyika, pratikramaNa, pauvadha vrata, jina - AtmAnI e khAsiyata che ke je te jAgrata na rahe te pUjA, guruvaMdanA, sAdharmika vAtsava, zrutazravaNudi jJAnArAdhanA, ghaDIkamAM malina banI jAya. Atmazuddhi e satata karavAnuM - caityaparipATI ItyAdi vividha prakAre A parvanI ArAdhanA kAya che. paryuSaNa parva e mATenA puruSArthane prere che, kraravAnI hoya che. eTale ja kahevAya che ke puNyanAM piSaNa, parvanuM je Ajana na hoya te game te mANasa game teTaluM parva paryuSaNa." ('payUSaNa' zabda uparathI payUSaNa, pajusaNa, sAruM kArya kare te paNa ene sAmAjika prabhAva bahu paDato. 'pajIsaNa vagere zabda AvyA che.) nathI. aneka mANase eka sAthe AvA kAryamAM joDAya zrAvaNa mahine eTale eno mahine. varSA RtumAM jayAre che tyAre teo paraspara ekabIjAne mATe preraka bane che paNa khare varasAda paDI cUkyA hoya, khetImAM kAme lAgelA ane ene sAmAjika prabhAva ghaNe mATe paDe che. paryuSaNa Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ et pava daramiyAna jainemAM upavAsa vagerenA prakAranI je nAnImoTI tapasyA karavAmAM Ave che. ene jo saravALA karavAmAM Ave to AtmazuddhinA kAya mAM enu keTaluM moTu yogadAna che e samajI zakAze. mAtra jaDatAthI ke dekhAdekhIthI tapazcaryA karanArA keTalAka jarUra haze (ane bhale hoya) ane evI tapazcaryAnI khoTI TIkA ke niMdA karanArA paNa keTalAka haze (alamaye hAme samatho imaMnare) te paNa samagrapaNe jotAM mAnavajAtinI AdhyAtmika utkrAMtimAM prativaSa' A pava' dvArA dhaNu maTu kAya' thAya che. ema svIkAravu ja paDaze. prabuddha jIvana dhamanI ArAdhanA dAna, zIla, tapa ane bhAva-e cAra prakAre karavAnI kahI che. dareka potAnI zakita ane ruci anusAra eka yA bIjA prakAre temAM pravRtta thaI zake che. payUSaNA pava'nuM hArda te sAMvatsarika kSamApanA che. potAnA khIjA pratye thayelA doSo mATe kSamA mAgavI ane khIjAne enI bhUla mATe kSamA ApavI, e saraLa vAta nathI. kayAreka temAM pAra'parika upacAra rahelA hoya che te paNa ekadare paraspara kSamApanA dvArA jIvana vadhu susaMvAdI ane snehamaya bane che. zAstrakAre te kahe che ke jIvane enA aMtima lakSya sudhImukti sudhI--paheAMcavAmAM A kSamApanAnuM tattva ja vadhu sahAyarUpa thAya che. pavanI UjavaNI daramiyAna vakhateAvakhata eka yA khIjI vAtane atireka thai jatA hoya che. parvAMnI UjavaNI paNa samatAla rahyA kare, atireka thAya tA te zubha tattvanA pRSTa atireka ja hoya e pratye samAjanA vividha varganA gRhasthathI saMta-mahAtmA sudhInA sutradhArAe lakSya Apava' joie. jyAre aniSTa atireka thatA hoya tyAre evI dAravaNInI ghaNI apekSA rahe che. pavanotsavane badale kyAreka samAjanA vibhinna sAMpradAyika vage vacce leza-kakAsa ke irSyA niMdAnuM nimitta... ane che. kSamApanAnA divase ja akSamAna bhAva vadhu AvI jAya che. enA jevuM khIju durbhAgya kayu hoI zake ? 'dina vepArIo ke nAkariyAta mANasA mATe je nivRttini hAya, vidyAthI one mATe anadhyayanane divasa hoya tA pavanI UjavaNImAM badhAM sArI rIte bhAga lai zake, tahevAra mAtra dhArmika ja hoya evu' nathI, sAmAjika ke rASTrIya paNa avazya hovA joie. paraMtu ApaNI sarakArI saukAothI UjavAtA AvelA evA keTalAka dhAmika-sAMskRtika tahevArAnI rajA rada karIne keTalAka rAjakIya tahevArAnA umerA kare che te cogya nathI. samaya palaTAtAM rAjakIya tahevAro tarata vAsI banI jaze. mAtra sarakArI daphatare ane kelenDaro pUratI ja enI noMdha levAze. prajAjIvanamAM navI cetanA jagADavAmAM emanA hissA khAsa nahi hoya. saikAothI UjavAtA AvelA moTA dhAmika tahevArInI rajA rada karavAthI ekaMdare te ApaNI bhAratIya bhAvanAone hAni paheoMce che. rajAnA samayanA keTalAka leAkA durvyaya kare che, e phariyAda khATI nathI, te paNa kAmanA kalAkAnu AyeAjana evI rIte thavuM joIe ke jethI meTA dhAMmika pavaeNnI rajA rada karavAnI jarUra na paDe. itihAsa sAkSI pUre che ke vibhinna videzI AkramaNo ane viSama paristhiti daramiyAna bhAratIya saMskRtine TakAvI rAkhanAra parikhaLAmAM ApaNA dhAmi'ka parvonuM yogadAna ochuM nathI. zukravAra, tA. 30-9-1983 sAMjanA 6-15 patrakAratva viSe parisa vAda sadhanA upakrame ane paramAnada kApaDiyA smAraka nidhinA Arthika sahayogathI zukravAra, zanivAra ane ravivAra, tA. 30 mI sapTembara, tA. 1 ane 2, okaTobara, 1983 nA rAja patrakAratva viSe eka parisa'vAda yojavAmAM Avyo che. parisaMvAdanu pramukhasthAna saMdhanA pramukha De, ramaNalAla cI. zAhu leze. kAyakramanI TUMkI rUparekhA A pramANe che : sthaLa kAnajI khetazI sabhAgRha, bhAratIya vidyA bhavana, copATI, mubai 400007 zanivAra, tA. 1-10-1983 savAranA 9-0 nivAra, tA. 1-10-1983 apeAranA 3-0 2 ravivAra, tA. 2-10-1983 savAranA 9-00 tA. 1-9-83 parisaMvAdanu... udghATana. uddadhATaka: inDiyana ekasapresanA ta MtrI zrI hiraNya kAralekaravyAkhyAtAo : dhanavaMta TI. zAha punnAlAla 2. zAha sAjA prathama beThaka viSaya : patrakAratva, sAmAjikapratiSThaddhatA ane mUlye pramukha : zrI vAsudeva mahetA dvitIya eka viSaya : parivatananI prakriyAmAM patrakAratva: AjhAdI pahelAnu ane pachInuM pramukha : zrI bhagavatIkumAra zarmA tRtIya beThaka ane pUrNAhuti viSaya : zu' patrakAra svataMtra che? pramukha : zrI harIndra dave uddhATana sivAyanI traNeya beThakAnu sthaLa : gItA, hAla, bhAratIya vidyA bhavana, ceApATI, sukhai 400 007, vyAkhyAtAomAM zrI yazavata TrAzI, zrI nagInadAsa sathavI, zrI jayaMta paMDayA, DA. dhaiyabALAbena veNa, zrI kuMdana vyAsa, zrI harasukhabhAI sAMgANI, zrI kIAi bhaTTa, De. kumArpALa desAi, zrI prakAza zAha, zrImatI senala zukala, zrI hasamukhabhAi gAMdhI, zrI vijaya saMghavI vagerenA samAveza thAya che. zrI ema. vI. kAmad, zrI DI. vI. geAkhale, DA. nemIcaMdajI jaina zrI jehAna dArUvAlA, zrI harIndra dave, zrI jayatI zukla, vagere, traNeya kheDUkAnA vyAkhyAtAnI vigata, dareka meHkanA viSayanA anusa dhAnamAM ApavAmAM Avela cokakasa saMdarbha' vagere savigata kAyakrama have pachI jaNAvavAmAM Avaze.. A parisa'vAdamAM bhAga levA saune premabhayu" nimaMtraNa che.. li. bhavadIya, cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha matrI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-983 prabuddha. jIvana 'na ma da ne ja mA ne - . cI. nA. paTela mANasane tenA sauthI suMdara AdarzonI preraNA dhamazraddhA- pachI AmaNa sAmAjika jIvananI ane dhArmika AcAramAMthI maLatI hoya che, paNa mANasajAtanI kamanasIbI che ke vicAranI kAyApalaTa thaI gaI.' e ja dharmazraddhAmAMthI aneka vahema, durAcAra ane krUra chellAM doDha varSane ApaNuM ItihAsanI A eka AcAravicAra paNa uddabhave che. eTale dareka prajAe pitAnI meTI pratiti che. tene gumAvavI na hoya, jUnAM aniSTo dharmazraddhA svaccha ne zudhdha rAkhavA satata jAgrata rahevAnI bIjA rUpe pAchAM na Ave athavA temanA sthAne bIjA "jarUra che. ema nathI banatuM tyAre vahema ne durAcAranA thara duSaNa na phelAya ema ApaNe IcchatA hoIe te prajAnA nIce tenI dharmazraddhAne AtmA raMdhAI jAya che ane dareka zikSita nAgarike ApaNu e jIvanaparivartananI vAtathI dharmane nAme adharmanuM jera phelAya che. yuropamAM paricita banavuM joIe ane je mUlyoe e parivartana preya caudamI ne paMdaramI sadIo dharmazraddhAnA evA aMdhakAranI temane AtmasAta karavAM joIe. thoDA mahinA pahelAM gujarAtamAM hatI. tene pariNAme soLamI sadImAM dhamasudhArAnuM narmadane jamAno" vize je vivAda cAlyo tene A daSTie (ReformationnuM) yuropavyApI AMdolana UpaDayuM ane vicAra karavA jevuM che. vizvanAtha bhaTTanA jANItA pustaka kethalika saMpradAyanA bhAgalA paDI proTesTanTa saMpradAyane vIra narmada' e nAmanA prakaraNane thaDe bhAga rAjyanI uddabhava thayo..thaDA samayamAM e saMpradAyamAM paNa aneka uccatara mAdhyamika kakSAnA agiyAramA dhoraNanA pAyaphAMTA paDayA. e badhA mULa eka ja dharmanAM judA judA paMthe pustakamAM pasaMdagI pAmyA hatA. keTalAka vaiSNava sajajanoe vacce semI ane sattaramI ema be sadIo sudhI jhananI rAjya sarakAra pAse e pATha sAme phariyAda karI ke tenAthI vaiSNava ane lohiyALa vigraha cAlyo. chevaTe sAmAnya prajA dharma samAjanI lAgaNI dubhAya che. rAjya sarakAre emanI phariyAda jhanUnanI atirekatAthI kaMTALI ane aDhAramI sadImAM khristI mAnya rAkhI abhyAsakramamAMthI e pATha rada karyo. gujarAtI mane DahoLAyele pravAha zAMta paDavA lAge. sAhitya pariSada taraphathI rAjyanA e nirNayano virodha baso varSa sudhI cAlelA A sAMpradAyika vigrahonuM karavAmAM AvyuM. iMglenDamAM eka lAbhadAyI pariNAma AvyuM. tyAM vicArazIla pATha rada karavAne sarakArane nirNaya yogya hatuM ke nahi 'vaga dhArmika mAnyatAo ane AcAravicArone buddhinI- e prazna bAjue rAkhIe. lokazAhImAM dareka sarakAra prajAnA kasoTIe tapAsa thaze. dareka dharmasaMpradAya izvara, jIva, sRSTi, kaI ne kaI varganA dabANane vaza thatI hoya che, ahalaka, paraleka, saMsAra, mukita, Adi vize bIjA saMpradAyo to prajAnA bhaviSyanI lAMbI daSTie vadhu mahattvane prazna e -karatAM kaMIka juduM mAnate hoya che, paNa badhA saMpradAya che ke vaiSNavoe e pAThane virodha karyo te yogya hato? e mANasane IzvaranA ke aMtarAtmAnA Adezane upadeze che. pAThathI vaiSNavanI lAgaNI dubhAya e samajI zakAya ema che, e Adeza zuM che? ene kevI rIte nirNaya thAya? zuddha 'kAraNa ke ApaNI bhUtakALanI bhUle yAda karavI ApaNane dharmaniSTha jIvana kevuM hoya ? e praznono nirNaya dharmaguruo gamatA nathI. paNa kaI vAra evI bhUlanI smRti tAjI kare che ane sAmAnya prajA emanA upadezane anusare che. paNa rAkhavAnI jarUra hoya che. ema karavAthI prajAnI satyadaSTi dRDha bane che, tenAmAM dharmajhanuna egaLI namratA Ave che ane dharmagurUone nirNaya haMmezAM zuddha nathI hotuM. teo paNa. pariNAme tenuM nautika baLa vadhe che. je prajAe pitAnI, mANasa che, ane mANasanI buddhinI badhI maryAdAo temane bhUtakALanI bhUla kabula karatI nathI athavA tenI smRti bhUlI hoya che. teo kAM te zAstranA zabdane jaDatAthI vaLagI rahe che javA mathe che te meDIvahelI jIvananAM saMva kSetramAM durAgrahanA athavA ahaDya ke vagIMyahitane vaza banI tene vikRta artha mAge vaLe che. aMgreja prajAnA vicArazIla vage tenA bhUtakare che. eTale temanA sivAyane prajAne vicArazIla vaga paNa kALane svastha, taTastha dRSTithI jovAnI zakita sArA pramANamAM evA badhA prazno aMge svataMtra vicAra karatA rahe te je keLavI tethI ja egaNIsamI sadImAM temanA rAjakIya sAmrAdharmagurUonA upadezamAM vikRtio AvI jatI hoya temAMthI jayanI sAthe jagatabharamAM temanuM nautaka sAmrAjya paNa prajAjIvana bacI zake. aMgreja prajAmAM evI svataMtra daSTi phelAyuM. tenA prabhAvane vaza banI bhAratanA zikSita vage sArA pramANamAM vikasI ane tenAM sAhitya, itihAsa ane lagabhaga be peDhI sudhI briTiza zAsanane-tenAM bIjA aniSTa tattvajJAna Adi sava kSetromAM tenI UMDI asara paDI. te jANatA hovA chatAM svIkArI lIdhuM hatuM. ogaNIsamI - ogaNIsamI sadImAM aMgrejI zikSaNa sAthe A navI sadInA ApaNuM samAjasudhArakoe aMgreja prajAnI e zakita rasvataMtra vicAradaSTi bhAratamAM AvI. aMgrejI sAhitya, iti- pitAnAmAM keLavI, ane gAMdhIjIe tene pUrI AtmasAta karI. hAsa ne tattvajJAnano abhyAsa karI ApaNu zikSite prajAnA bhAratanA itihAsanA briTiza yugane e mUlyavAna vAraso che. sAmAjika vyavahAro tathA dhArmika mAnyatAo ne AcAra- je vRttithI prerAI vaiSNava sajajanoe narmadane jamAnA" vicAra vize svataMtra vicAra karatA thayA. e daSTithI emaNe viruddha sarakArane phariyAda karI te prajAmAM daDha banaze to ApaNuM jIvanamAM nAnAMmoTAM aneka dUSaNo joyAM ane temane ApaNe e vAraso gumAvI besIzuM ane bhUtakALanA aMdhakArane dUra karavA teo pravRtta thayA. prajAnA dharmacusta vagee pAcho AmaMtrIzuM. phariyAda karanArAM sajaja vicAre ke ema sudhArakene ugra, kayAreka jhanunI paNa, virodha karyo, paraMtu karI emaNe hiMdudharmanI ane hiMdusamAjanI sAcI sevA chevaTe sudhArAne Agraha chatya ane gAMdhIyuganI zarUAta karI che ? Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' prabuddha jIvana tA. 1-9-23 upavAsa ane A gya', da svAmI prItamaprasAdadAsa ekavAra dhRtarASTra vidurajIne pUchyuM : save vedomAM manuSyanuM AyuSya 100 varSanuM jaNAvavAmAM AvyuM che; chatAM te pitAnuM purUM AyuSya kema prApta karI zakatuM nathI ? (AnA javAbamAM vidurajI bolyA: "he rAjana! tamAre) kalyANa thAo. atyaMta abhimAna, dha, mitradroha, adhika khelavuM, tyAgane abhAva ane pitAnuM ja piTa bharavAnI citA (svArtha) A cha tAtI talavAro dehadhArIonuM AyuSya kApI nAkhe che. e ja manuSyane vadha kare che, mRtyu nahi.' AmAMthI chellI traNa talavAra upavAsa dvArA buThThI thaI jAya che. upa+vAsa eTale bhagavAnanI samIpamAM vAsa kara. - jIvatA tahevAramAM kAkAsAheba kAlelakara lakhe che: upavAsane : mULa atha" anazana nathI, upa-vAsa eTale paramAtmA najIka rahevuM, enI sannidhi anubhavavI. je indriyane tRpta karavA bese che, te IzvaranuM nAma levA chatAM IzvaranI sannidhi anubhavI na zake.' , ravAda chUTe te eTalI sahAyatA maLe. gItA kahe che ke, nirAhAra rahelA manuSyanA rasa chUTI jAya, ane ema AgaLa vadhatAM paramAtmA sAthe joDAya eTale mukta bane. nirAhAranI vyAkhyA bAMdhatAM gopALAnaMda munie kahyuM che ke indriyonA AhAramAMthI nIkaLI javuM te. bhUkhyA rahevuM ane baMdhana e baMnemAM ghaNo taphAvata : che. bhUkhyA rahevAthI zarIranA taMtuone poSaNanI jarUra paDavAthI te khUMcavAya che, jyAre baMdhananI kriyA zarIrane - sAcave che, doSanuM nivAraNa kare che, aMgAne sudhAre che. mAtra zarIra levAtuM hoya ke kSaya je vyAdhi thayo hoya tyAre ja laMdhana varSa che. bIjI sthitimAM baMdhanathI nukasAna thatuM nathI. dhamamRtamAM bhagavAna svAminArAyaNe nirjaLA upavAsa na thaI zake te pANI pIvAnI chUTa ApI che. ahIM ApaNe nakeraDe upavAsa, mAtra sAduM pANI ja pI zakAya e vize joizuM. A upavAsa dvArA bhagavAnanI prasannatA te acuka thAya ja * che, paraMtu ArogyanI dRSTie paNa ghaNA ghaNA lAbha thAya ' che. AyurvedanA graMthamAM zarIra svAthya mATe upavAsane zreSTha IlAja gaNAvyuM che. De. DayUI kahe che ke, "mAMdA mANasanuM bhajana baMdha karo tyAre e bhUkhe marI jaze e Dara na rAkhaze. hA, ene rAga bhUkhe marI jAya evI zakayatA vadhu che. uparAMta AyuSya vadhAravA mATe upavAsa upakArI che. gAMdhIjI . kahetA ke, "ApaNe ApaNe AhAra jeTale 'joIe teTalo ja laIe to zarIramAM mokaLAza rahyA kare." e mokaLAza mATe gAMdhIjI upavAsalaMdhana-mitAhAranI bhalAmaNa vAraMvAra karatA. . jayAre kherAkamAM aruci thatI hoya, bhUkha na UghaDatI hoya, jIbhane svAda marI gayuM hoya, lehI phikakuM thaI gayuM hoya ke jaTharAgni maMda paDe hoya evI paristhitimAM upavAsa mahatvanuM che. ethI zarIranI viSamatA dUra thAya che. - raziyAmAM amuka vaijJAnike damanA rogamAM, hAiblaDa .. prezaramAM, peTanAM cAMdA dUra karavAmAM upavAsanA prAgadvArA saphaLa thayA che. zikAgo yunivarsiTinA phIjhilojI vibhAganA "DokaTare kArlasana ane kude e sAbita karI batAvyuM ke cALIsa varSane mANasa hoya chatAM be aThavADiyAM upavAsa kare che te sattara varSanA yuvAna jevA tAjA ke ane taMtuo punaH prApta karI zake. nAnI nAnI takalIpha, mAthAno du:khAvo, tAva, phalu vageremAM upavAsa karavAthI meTI mAMdagImAMthI bacI zakAya. Azraya che ke A vastu kensaranA kebamAM parivartana lAve che. ene meTAbolijhama kahe che. janmathI mRtyu sudhI zarIramAM aneka prakAranAM viSa utpanna thayA ja kare che. tenA aTakAva mATe upavAsa jarUrI thaI paDe che. - upavAsathI zarIranA jaDa saMskArane poSaNa maLatuM aTake. che. A mANasa daDha saMka9pazakita dharAve che. eka TaMkanuM bhAjana na choDI zake e mANasa paNa nakakI kare ke mAre AvatI ekAdazIe nake upavAsa kare che, tyAre enA mana para enI asara thAya che ja. adhyAtmikatA tarapha javAnuM aMtara kapAya che. eka divasano upavAsa hoya te cA, kophI, dArU, tamAku vagerenuM sevana na karavuM. joIe. ArogyazAstra te upavAsanA divase davA levAnI paNa nA kahe che. upavAsanA AgalA divase tathA bIjA divase AhAramAM saMyamanI khAsa jarUra che. jagatamAM AhAranA abhAvathI marI gayelA karatA vadhupaDatuM khAvAthI marI gayela ghaNAM jovA maLaze. muMjhAIne paNa upavAsa karavo e yeca nathI. muMjhAyelA mane upavAsa kare che tenuM puNya maLatuM nathI, pachI zArIrika hAni pahoMce che. UMDI khANamAM kAma karanArA maju havA ane pANI vaDe ja jIve che, kAraNake tyAM khorAkapahoMcADe muzkela che. chatAM teo hiMmatathI jIve che. keTalAka marI jAya che tenuM kAraNa temanA manamAM pesI gayele bhUkha. marAne Dara hoya che. nirbhayatA hoya te cAreka divasa bhojana na maLe temAM sAdhAraNa nirogI vyakitanuM maraNa na thavuM joIe. upavAsa eTale bhUkhe maravuM ema mAnIne ApaNe upavAsa pratye rUci dAkhavI zakatA nathI. upavAsa karo ke bhUkhyA rahevuM e te sthaLa zarIra. vALAnuM ja kAma, e mAnyatA khoTI che. bhojana vagara deha, kema TakI zake e prazna saheje UThe. paraMtu ApaNAM zAstroe zodhI kADhayuM che ke mAnavazarIra paMcamahAbhUtemAMthI baneluM che. pRthvI, jaLa, teja, vAyu ane AkAza. A pAMca tatve ApaNane poSaNa Ape che. eTale anya bhojana levuM ja nahiM ema nahi paNuM jIvana TakAvavAmAM AhArane phALe nahivat che. DokaTarI vijJAna kahe che ke "ATalAIsisa' eTale zarIramAM rahelI carabIne upavAsathI thatI prakriyAmAM zarIra tene piSaka tatva tarIke upayoga karI che. mekisakI dezamAM thatI gIlAmensTAra lijhArDa nAmanI garoLI bhAre carabIdAra pUMchaDIvALI hoya che. tene laIne te ghaNA divaso sudhI kherAka vagara rahI zake che. emejhona vRkSa para rahetA deDakAo potAnI pUchaDImAMthI piSaNa meLavIne aThavADiyA sudhI rahI zake che. bhAratamAM thatAM Tela deDakAo paNa pitAnI pUchaDImAMthI piSaNa meLavatA hoya che, UMTanI khUdhanI carabI paNa lAMbo samaya poSaNa Ape che. uttara dhruva pradezanAM rIMcha tema ja dakSiNa dhruvanAM pegvina pakSIo paNa ziyALAmAM samAdhimAM hoya tema paDayA rahe che. upavAsa bhautika temaja AdhyAtmika baMne prakAranuM sukha Ape che. pArvatIe pitAnI cittazuddhi kevI rIte sAdhI ? prathama thoDAMka phaLa-phUla khAIne zivanuM ciMtana karatI, pachI sUkAM pAMdaDAM khAIne, pachI te pAMdaDAM paNa cheDI dIdhAM tethI zALa" kahevAi. ajune paNa upavAsa dvArA zivanAM darzana karI temanI pAsethI pAzupatAstranuM jJAna meLavyuM hatuM, kaLiyugamAM yogIjI mahArAja jevA yugapuruSee upavAsane kayAM protsAhana nathI ApyuM? A ' haLAhA rajA jethI koI AyuSya vadha e Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-23 AvatI kAla anu: gulAma deDhiyA zikSaNunI Aja ane OM DA. sAgaramala jaina vartamAna zikSaNa AdhyAtmika, naitika ane sAMskRtika mUlyAnI dRSTie zUnya che. mAtra mAhitIprada zikSaNa manuSyane sarvAMgI vikAsa kaI rIte karI zake? vidyAthI nA magajamAM mAtra mAhitI bharI devAthI kaMI mAnavIya guNAtA vikAsa nathI thatA, eTale AjanI zikSita vyakita paNa potAnI svArthavRtti ane vAsanA para aMkuza na meLavI zakatAM sAcA arthamAM manuSya nathI banI zakatI. AjanI sauthI moTI durbhAgyanI vAta te e che ke, A paNAmAMthI kAi paNa zikSaka, vidyAthI', mAbApa ke zikSaNa zAstrI zikSaNanA uddezyane spaSTa rIte samajI nathI zakatA. bhautikavAdI ciMtanathI ema ja mAnI levAmAM Ave che ke, zikSaNanuM kAma AjIvikA meLavavA yogya anAvavAnu che. e vAta sAcI, vyakitane mATe rAjI-roTI prAthamika vastu che paraMtu te a Mtima vastu nathI ja. Aje mAbApa ema icche che ke emanA dIkarA e prakAranA abhyAsa kare jethI tene vadhu saMpatti ane vadhu sattA maLe. ApaNe dIkarA--dIkarIne DaoNkaTara, enjinIyara ke Ai. e. esa. eTalA mATe nathI banAvatA ke samAjane te vadhu upayogI thAya, paNa eTalA mATe banAvIe chIe ke te vipula pramANamAM sattAsapatti meLave. Aje zikSaNanA saMbadha cAritryathI nahi, AjIvikAthI joDavAmAM AvyA che. mAnavatA ane saMskAranA mULabhUta guNene visAre pADavAmAM AvyA che. naitika ke cAritrya zikSaNamAM zAsanane dharmAnI gadha Ave che. dhama nirapekSatAnA atha' dhamahInatA to na ja thai zake. dharmanirapekSatA eTale kAI eka ja dhamane prAdhAnya na ApavuM paNa nIti ane saskAranI mukita na hoya pachI bhale ApaNe lakhyA karIe sA vidyA yA vimukataye.' Aje zikSaka ane vidyAthI' ane anAdAsa anyA che. eka tarapha zikSaka pagAra maLe che mATe bhaNAve che, ene saskAra, nIti vagere vAtamAM rasa nathI. khIjI tarapha zAsana, mAbApa ane vidyAthI tene guru nahi nekara samaje che. jyAre guru tAra che teA pachI cAritrya nirmANunI AzA rAkhavI vyatha' che. Aje teA guru-ziSyamAM bhAvatAla thAya che. sAdA thAya che. prabuddha jIvana vartamAna samaya mATe kavi firAka gorakhapurIe kahyuM che. sabhI kucha ho rahA che, isa tarakkI ke jamAne me', magara kayA gajaba huM ki, AdamI insAna nahi hotA : manuSyamAM traNa prakAranI bhUkha hoya che. 1. AtmAnI bhUkha, 2. mananI bhUkha ane 3. zarIranI bhUkha. A traNene sa MtApavA traNa prakAranuM zikSaNa jarUrI che. 1. AtmAnI bhUkhane sAdhavA mATe AdhyAtmika mUlyAvALu zikSaNa 2. mAnasika ke bauddhika bhUkhane sASavA mATe jJAna sabaMdhI zikSaNa 3. zArIrika bhUkha sataiSavA mATe vyAvasAyika zikSaNa. sau prathama tA AdhyAtmika zikSaNa eTale cAritrya nirmANanI vAta karIe teA, bALakanA ghaDatara mATe pahelAM ApaNe ghaDAvu paDaze. ApaNAmAM satya ane sadAcAra mUlyone sthAna ApIzuM tyAre ja parivatana Avaze. AdhyAtmika zikSaNanA prAthamika pAThe bALaka kuTuMbamAMthI zIkhI zake, pachI e mATe dharmaguru ja yogya zikSaka gaNAya. A zikSaNamAM zabdothI nahi jIvanazailIthI ja kAma thaI zake. AmAM upadezathI kAma na cAle, jIvana jIvI dekhADavuM paDe. je AdhyAtmika ane naitika mUlyanuM zikSaNa Ape te 89 svaya' laukika eSaNAo ane vAsanAothI mukata hoya ane samAjanI zraddhAnuM kendra hoya. vadhu nahi to thoDA paNa sAcA dhama gurue samAjanA cAritrya nirmANamAM uttama yogadAna ApI zake. bAkI jee rUDhivAditA, sAMpradAyika saMkucitatA, vyakita pUjA ane pratiSThAnI bhUkhathI pIDita che. te kAya' na karI zake. jo Aje paNa dhama guruo dhArmika ratAMdhatAmAMthI bahAra AvI zake te cAritrya nirmANa mATe samAja temanI tarapha AzAbharI najare joI rahyo che. A jayAM sudhI audyogika ane vyAvasAyika zikSaNane prazna che tyAM ene AdhyAtmika ke jJAnAtmaka zikSaNa sAthe na sAMkaLI zakAya. Aje jJAna-vijJAnanA zikSaNa sAthe jIvikApAjananA zikSaNane joDavAmAM Ave che, te yogya nathI. vyAvasAyika zikSaNanI alaga zALA mahAzALAne badale audyogika ane vyAvasAyika kSetraja evAM hoya jyAM vidyAthI bhaNatAM bhaNatAM kamAya ane te kuTuMba ke samAja para khAja rUpa na anI rahe. Aje paNa kapaDAM sIvavA, makAna bAMdhavA, pharnicara banAvavuM, lokhaMDanI vastu banAvavI, jevA vyavasAyeAmAM tAlIma ane AjIvikA sAthe ja hoya che. kamAvu' ane zIkhavu` sAthe cAle evA kSetrAmAM ja vidyArthInI ruci pramANe praveza ApavAmAM Ave te ghaNA atha vyayasI jAya. AjanI audyogika tAlIma saMsthAene utpAdana kendramAM pheravavI joie, jyAM zikSaka ane vidyAthI banne utpAdana kAya mAM joDAyelA hoya. e mATe evA niyama thaI zake che. kAmanuM zikSaNa, kAma dvArA ane kAma mATe. ( Education of Vocation, by the Vocation and for the Vocation) enjinIyara evA hovA joie jene letha mazIna calAvatAM AvaDatuM heya ke dIvAla bAMdhatAM AvaDatI hoya nahi ka khurazI para esI mAtra kAlA uthalAvyA karatA hoya, evA zikSaNamAM Aja karatAM samaya vadhu lAge paNa khInna lAbha ghaNA che. prathama tA zikSaNa utpAdaka banaze. vyakita, samAja ane zAsanane mATe bhArarUpa nahi ane. vidyAthInuM bhaviSya AjIvikAnI dRSTie nizcita banI zakaze, tene vyAvahAki jJAta maLaze. ane krama pratye niSThA raheze. - jyAM sudhI jJAnAtmaka zikSaNanA prazna che tyAM sudhI ene AvikA sAthe jADavAnI jarUra nathI. jJAna jJAnane mATe.' (Knowlege for Knowlege sake). jJAna-vijJAnanu' zikSaNa prAthamika stara para sava' sulabha hoya ane vizeSa bhArarUpa na hoya. hAIraskUlanA stara sudhI A zikSaNa ApI zakAya. ucca zikSaNanA prazna che tyAM A zikSaNane paNa kAlina na banAvatAM a zakAlina banAvavI joie. emAM te lokone ja praveza maLavA joie je potAnI AjIvikA svataMtra rIte meLavatA hoya. A staranuM jJAna jJAna khAtara hoya, atha khAtara na hoya. adhyayananI vyavasthA evI hovI joIe ke vyakitane AjIvikAnA kAryamAM aDacaNa na paDatI hoya. Ama thai zake te khe lAbha thAya. eka to A prakAranA zikSaNa mATe te ja Avaze jene jJAna meLavavAnI IcchA hoya, khIjI jJAna - vijJAnanuM A zikSaNa kAchane mATe bhArarUpa nahi ane A zikSaNa meLavatAM samaya vadhu lAge paNa eka paripakava magaja ja A kSetramAM vikAsa pAmaze. AjanA kAlejanA zikSA jeTlA zikSakAnI jarUra paNa nahi paDe jethI samAjane khaca meja che raheze. A rIte prathama zikSaNamAM naitika, sAmAjika ane cAritrika mUlyAne samAveza thAya, jethI vyakita susaMkArI, kRta vyaniSTha, cAritryavAna ane sAcA arthamAM manuSya ane khIjA prakAranA zikSaNamAM AjIvikApAjana joDAyela hoya, ka jethI vyakti rAjI roTI mATe Atmanirbhara tha zake. trIjA prakAranA zikSaNamAM bhASA, gaNita, sAhitya, vijJAna vagere viSayAnA samAveza hoya, je Atmasa tASa tathA jJAnavijJAnanI pragati ane mAnavajIvananA sukhamAM umero kare, samRddha kare. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA.1-9-83 satvANuM | AcAya jayendra trivedI che. pazuchavanathI mAnavajIvanane alaga pADanArA vyAvartaka kevAM che A ATha praharanAM dAjhaNAM? baLAmAM bhASA mukhya che. abhivyaktinuM e bhAre prabaLa cakavI bichuTI saiNi kI, AI milI parabhAti, sAdhana che. vANI vyavahAravihIna manuSya-jIvananI kalpanA je jana bichuTe rAma sU, te dina mile na rAti. paNa karavI Aje te muzkela che. zAkabhAjInI kharIdI karavI bAsuri sukha nAM reNi sukha, nAM sukha supinai mAMhi, hoya ke chApAmAM jAherakhabara ApavI hoya, kensara aMge kabIra bichuTayA rAma suM, nAM sukha dhupa na chAM. upalabdha navAM saMzodhane samajAvavA hoya ke adAlatamAM koI AI na - sako tujha pe, sakuM ne tujha bulAI agatyane cukAdo Apavo hoya, AkAzavANI parathI jiyarA yauthI lehuge, biraha tapAI tapAI. samAcAra prasArita karavA hoya che ! duzmana dezane yaha tana jAlau masiM yU, nyu dhuvA jAI sarazmi, vidha-yAdI suprata karavI hoya, tattvacarcA karavI hoya mati vai rAma dayA kare, barasi bujhAvai agni. ke kavitA lakhavI hoya Dagale ne pagale manuSya bhASAne biraha bhuvaMgama tane bahai, maMtra ma lAge ke, upayoga kare che. kuNI mIThI lAgaNIone vyakta rAma biyegI nA chavaijiLe te berA hoI. karavA paNu e vANInI sahAyatA le che, te mananI melI saba raMga taMta ramAba tana, biraha: bajAve nitta, murAde paNa e bhASA dvArA vyakata karatA hoya che. TUMkamAM aura ' na keI suNi sake, ke sAMI ke. citta. koI paNa mAnava samAjanI AzA-AkAMkSA, sukhaduHkha, aMkhaDiyAM jhAMI parI, paMtha nihAri nihAri, raheNI-karaNI, vicArasaraNI, mejazekha, AcAra-vicArane jIbhaDiyAM chAlA paDyA, rAma pukAri pukAri. samajavA mATe bhASA jevuM bIjuM uttama sAdhana nathI, e to isa tanakA dIvA karau, bAtI melyuM chava, dekhItuM che ke A badhI jagyAe pragaTa thatI bhASAnuM rUpa lohI sIMcIM tela nyU, kaba mukha dekha pIva. , eka sarakhuM nathI hotuM. mUlataH eka hovA chatAM e jUjave aMkhaDiyAM prema kasAIyAM, laga jA dukhaDiyAM, rUpe anaMta bhAse che. sAMI ApaNe kAraNe, I reI staDiyAM. paNa ApaNe A kolamamAM kevaLa "satvANI" ne ja cakalA-cakavInuM premI joDuM rAta paDatAM ja vikhUTuM paDe AsvAda karavAnA prayatna karavAnAM chIe. kutsita vANIne e enA para zApa che. e vAta kavitA-jagatamAM suprasiddha prayoga roja roja yatratatrasarvatra eTale badhe thaI rahyo che ke che. kavi kAntanA ramaNIya khaMDakAvya "cakavArakayAMka kayAreka kaNabhara kSaNabhara satvANuM sAMbhaLavA ke vAMcavA mithuna'mAM A vedanAnI vAta supere vaNAI che. reja rajanA maLe che. te mana prasanna thaI jAya che. virahathI kaMTALIne cakavI kahe che : AraMbha kabIradAsathI karIe. kAraNu zALA-pAThazALAmAM e pASANomAM nahi nahi have ApaNe nAtha! rahevuM:vANInA vyAkaraNane paddhatisara abhyAsa karI zakayA nathI, paNa zAne AvuM, nahi nahi ja re!. ApaNe, nAtha! rahevuM! tema chatAM e vANInA betAja bAdazAha hatA. savANInI cAle evA sthala mahi, vase sUrya jemAM sadava, * emaNe vahAvelI nijhariNI haju lAkhe pAsAone tRpta AnAthI ke adhika hadaye Adra jayAM he devI! ' kare che. vANInuM uddabhavasthAna citta che. civilAsa sivAya paNa kabIradAsa kahe che ke caka ane cakavI te savAra vAgvilAsa saMbhavI na zake. manuSyacittamAM UThanArA asaMkhya paDatAM maLI zaktAM hatAM paNa jene rAma viyoga hoya te vividha ane sUkSmAtisUkSma taraMgane bhASAmAM vyakata karavA bicArAM zuM kare? ene te ne divase na rAtre ane na sapanAmAM priyatna kare e havAne kapaDAM paherAvavA jevuM kaparuM kAma che. paNa sukhazAMti che ! rAma te bahu dUra che. nathI enI pAse cittamAM bhAva, vicArake lAgaNInI haLavI laherakhIo jAge ke pahoMcAtuM, nathI ene belAvI zakAtAM, Amane Ama jIva tophAnI pavana ke AdhI-vAvAjhoDAM, e saune bhASAmAM anu. jaze ke zuM? cAle A zarIrane agnine sepIne bhasma karI vAdavA mATe ke bhASA dvArA anyane anubhavAvavA mATe cittanA daIe, dhUmADe pachI svarge pahoMcIne rAmane pigaLAvaze ane mAlikanuM bhASA paranuM gajabanuM prabhutva joie. zabda, zabda bhagavAna kadAca Aga bujhAvavAne bahAne paNa kRpApUrvaka dazanarUpI 25, vAkaya, vAkayabhaMgimAonI addabhuta lIlAone mana phAve varSA karaze. tevI rIte nacAvavAnuM sAmarthya joIe. kabIradAsanA jamAnAmAM virara rUpI sapanA daMzane utAravAmAM koI maMtra kAma Avate ' bhASAnuM keI sthira rU5 baMdhAyuM na hatuM. vaLI pite gajabanA nathI. prathama te rAmanA viyegane DaMkha khAnAra che ja nahIM yAtrI hatA. e samaye pracalita badhI lokabhASAonA zabdone ane kadAca jIvI gaye te bahAvaro bahAvaro pAgalanI jema emaNe chUTathI praveza karyo che. ApaNAM sudhI AvatAM AvatAM karyA kare ! roja ne roja dubaLuM paDatuM jatuM zarIra have rAba te e bhASA ThIka ThIka badalAtI rahI che. mAnavInI sauthI moTI bhUkha premanI che. premanI nisaraNInuM (eka vAdya) banI gayuM che. viraha ene roja vagADe che. A sauthI UMcuM pagathiyuM Izvara-prema che. A sakaLa sRSTinA vAdyanuM saMgIta sAMbhaLI zake. mAtra be jaNe. eka te rAma racayitAne viraha kabIradAsane satAve che ane vividha prakAre ane bIju virahiNInuM citta ! bhagavAnanI pratIkSAmAM patha A virahAgninI javAlAe emanAM cittane dajhADe che. teo nihALI nihALIne AMkhe jhAMkhapa AvI gaI che ane rAmanuM . nAma pikArI pikArIne have jIbhe te phollA paDI gayA che. have na kahe che ke "kAM te virahiNIne meta de, kAM te tArA darzana de' te mana thAya che ke A zarIrane dIvo karuM, vATanA sthAne - kAraNa ke 'ATha pahara kA dAjhaNAM mope cahyA na jAI" Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-83 prabuddha jIvana jIva rAkhuM ne telanI jagyAe zarIranuM lehI ja pU2, je A rIte ya priya darzana detAM hoya te ! he svAmI, tamArA virahamAM roI roIne AMkhe lAlaghuma thaI gaI che ne bicAruM leka mAnI beThuM che ke AMkha dukhavA AvI che eTale rAtI thaI gaI che ! ' mAnavanI sauthI moTI bhUkha prema che. paNa A premane sAro paricaya viraha che. saMyoga nahIM viga ja premanI kasoTI che. sagA saMbaMdhIone ja nahIM, nAnakaDI cIja-vastune viga paNa mAnavIne pIDA Ape che tyAre jIvane jyAre zivane viyega satAve, kRti jayAre kartAne maLavA AkuLavyAkuLa thAya tyAre anubhavAtI vedanA jevI tevI te na ja hoya ne ! e anubhavane kabIradAsa cakA-cakavI, sarpadaMza sa gha sa mA cA 2 zrI muMbaI jena yuvaka saMghane paryuSaNa vyAkhyAnamALA nimitte bheTa ra. 1,001 zrI zailezabhAI koThArI 1,001 zrI sI. ena. saMdhavI 501 zrI rasikalAla ema. jhaverI 501 zrI jayaMtIlAla pI. zAha 351 Do. ramaNalAla cI. zAha ane zrImatI tArAbena ra. zAha 35 zrI pravINacaMdra ke. zAha 351 zrI cImanalAla je. zAha - 351 zrI ke. pI. zAha 35 zrI e. je. zAha , 351 zrI TokarazI ke. zAha 351 zrI rasikalAla laheracaMda zAha 351 Do. dhanavaMta TI. zAha 351 zrI araviMdabhAI ema. cekasI 301 zrI pannAlAla ke. cheDA 201 zrI subodhabhAI ema. zAha 201 zrI dAmajIbhAI velajIbhAI zAha 201 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha 201 zrI amara jarIvAlA ' 201 zrI zAMtilAla devajI naMdu ' 151 zrImatI kamalabena pIsapATI 101 zrImatI nIrubena esa. zAha 101 zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAha : 101 zrI harilAla gulAbacaMda zAha. 101 zrI pannAlAla 2. zAha rU. 8,325 cImanalAla cakubhAI zAha smAraka nidhi 3,80,196-00 tA. 16-8-83nA aMkamAM pragaTa thayelI yAdI mujaba. 5,000-00 zrI cImanalAla jesIMgabhAI dalAla che. zrI sUryakAntabhAI dalAla 1,001-00 zrI pravINacaMdra phulacaMda zAha 251-00 zrI mahIpatarAya prabhudAsa zAha 251-00 zrI manaharalAla prabhudAsa zAha - 3,86,699-00 maMtra, rabAbanuM aMtara jevA lokAnubhava dvArA ochAmAM ochA zabdomAM AbAda vyakta karI Ape che. vedanAnI tIvratA vagara jIbhamAM phallA paDavAnI vAta koI karI na zake. UMbare UbhIne dUra sudUra sudhI laMbAye jatAM mArga para najara mAMDIne kaMIka AMsune kAraNe ane kaMIka maTakuM ya na mAryAnI pIDAne kAraNe jhAMkhapa anubhavatI ciravirahiNInuM citra madhyayuganuM bahu prakhyAta citra che. priyatamanA mukhadana mATe dIpaka te joIe ja ne ? ane jAtane jalAvyA vinA Acho amathe ya prakAza maLe che kayAre ya ? kabIradA zabdanA dIvaDAmAM athane je prakAza jhagamagAvyo che te anaMta kALa sudhI prajajavalita rahyA kare tema che. kAraNa temAM hRdaya nicovIne tela pUryuM che. - payuMSaNa vyAkhyAnamALA - gatAMkamAM ApelI vigatavAra kAryakrama mujaba zanivAra, tA. 3-9-1983 thI ravivAra, tA. 11-9-1983 sudhI ema nava divasanI payuMSaNa vyAkhyAnamALA biralA kIDA kendra, copATI, muMbaI 400 007 khAte jaze. dararoja prArthanA ane bhajana bAda savAranA 8-30 thI 9-20 ane 9-30 thI 10-30 sudhI ema be vyAkhyAne raheze. ravivAra, tA. 4-9-83 nA roja 10-30 thI 11-15 bhakitasaMgItane kAryakrama rAkhavAmAM AvyuM che. vyAkhyAnamALAne pramukhasthAne che. ramaNalAla cI. zAha birAjaze. ' saMdhanA peTrane, AjIvana ane vArSika sabhya, zubherachake ane rasone A vyAkhyAnamALAne lAbha levA vinaMtI. li. maMtrIo rUA. 3,500) eka kuTuMbanA jIvana | nirvAhanI samasyAnuM nirAkaraNa: premALa jAti nuM navuM samIkaraNa : premaLa jyoti' dvArA zArIrika daSTie apaMga ke prajJAcakSuone Atmanirbhara karavAnI yojanA udAracarita mahAnubhAvone sparzI gaI ane ravivAra, tA. 21-8-1983nA roja varalI khAte yojAyela samAraMbhamAM svayaMskaraNathI nIce jaNAvela dAtAoe A yojanAne vadhAvI che. temane ame AbhAra mAnIe chIe ane anyane e premALa sahakAra ApavA vinaMtI. rU. 3,500/- zrI yazavaMtabhAI dAdabhAvALA rU. 3,500/- zrI cInubhAI chaganalAla zAha 2. 3,500/- zrI kAMtilAla kezavalAla zeTha rU. 3,500/- zrImatI caMpAbena vera. ci. bhAI caMdrakAntane tyAM putra janma nimite. 2. 3,500/- me. erIsTo kemikalsa prA. li. nA sTApha membarsa taraphathI. . 2. 7,500/- me. lakhamazI ghelAbhAInI kuM, ha. zrI vasanajI lakhamazI zAha, rU. 3,500/- zrI dIpacaMda kezarIcaMda zAha rU. 1,000/- zrI pannAlAla khImajI che rU. 1,000/- zrI caMdrakAnta kapuracaMda zAha Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-9-3 sva. cImanabhAInA telacitranuM anAvaraNa A prasaMge zrI kAMtilAla kezavalAla zeTha, zrI jaMgubhAI saMkalana: zAMtilAla TI. zeTha eca. dezI, saurASTra TrasTanA sekreTarI zrI ratilAlabhAI zeTha, zrI pratApabhAI gAMdhI, zrI kaMcanalAla talasANIyA, Do. je. ' zrI jaina keLavaNI maMDaLa, vaDAlA taraphathI e saMsthAnA Ara. zAha, zrI mahAsukhabhAI desAI, Do. ke. ena. kAmadAra, sibhAgRhamAM sva. cImanalAla cakubhAI zAhanA tailaMcitrane zrI vasubahena bhaNazALI vageree prAsaMgika pravacane karyA hatAM, anAvaraNa vidhi ravivAra, tA. 14-8-83nA roja savAranA jyAre AbhAravidhi zrI sI. DI. mahetAe karI hatI. AvelA 10:00 kalAke zrI durlabhajIbhAI ke. khetANInA pramukhapade saMdezAonuM vAMcana ane sabhAnuM saMcAlana zrI bacubhAI jevAmAM Avyo hato. tailacitranuM anAvaraNa jANItA dozIe karyuM hatuM. udyogapati zrI zreyAMsaprasAda jene karyuM hatuM. rAmacarita mAnasanI keseTanuM prakAzana trizAlA IlekaTronikasa taraphathI gosvAmI tulasIdAsajI , samAraMbhanA prAraMbhamAM chAtrAlayanA vidyAthIoe ane racita rAmacarita mAnasanI keseTonA saMgrahane prakAzana ratnaciMtAmaNi zALAnI vidyArthinIoe anukrame navakAra samAraMbha, zanivAra, tA. 20-8-83nA roja sAMjanA 7-0 maMtra ane maitrI bhAvanuM pavitra jharaNu"nuM prArthanA rUpe gAna kalAke hindujA oDiToriyamamAM jANItA udyogapati zrI rAmakaryuM hatuM. saMsthAnA maMtrI zrI gIjubhAIe saune AvakAra prasAda pidArane pramukhasthAne javAmAM AvyuM hatuM. - ApatA kahyuM ke Aje ahIM sva. cImanabhAIno parivAra eka keseTonuM vimocana rAjazrI pikacarsanA digdarzaka zrI rAjakumAra - thaye che ema kahuM te jarA yu atizayekita nathI." zrI jaina baDajAtyAe karyuM hatuM. : keLavaNI maMDaLanI sthApanA, ene pagabhara karavAmAM ane anyane pramukhasthAnethI zrI rAmaprasAda padAre jaNAvyuM hatuM ke, - e mATe preraNA ApavAmAM sva. cImanabhAInuM pradAna mahattvanuM chellA cAra saikAthI bhAratIya janajIvanamAM gavAmI rahyuM hatuM e yAda karIne emaNe kahyuM ke, "A chAtrAlayamAM rahI tulasIdAsa racita rAmacarita mAnasanI copAio vaNAI aMbhyAsa karatAM vidyAthIone, jarUriyAta mujaba, tamAma gaI che. ene kavanimudrita karIne trizalA ilekaTronikasanA kharca saMsthA kare che. A saMsthAnA pUrva vidyA saMcAlakee eka mahattvanuM kArya karyuM che. lakhI-vAMcI zakatA thIo Aje sArAM sthAne che ane e paikI keTalAka na hoya evA loko paNa AthI eno AnaMda mANI zakaze vidyAthIoe te videzamAM paNa vasavATa karyo che." ane jIvanamAM muMjhavatA praznonuM nirAkaraNa meLavI zakaze. ' vadhumAM emaNe kahyuM ke, "pAMca varSamAM ekAda vyakita pAke kAraNake rAmAyaNamAM dareka praznane ukela maLI Ave che. . evA sva. cImanabhAInA kAryomAMthI preraNA laI emanI keseTonuM vimocana karatAM zrI rAjakumAra baDajAtyAe trizalA abhiruci pramANenI pravRttione vyApa ApaNe vadhArIe ilekaTronikasanA saMcAlakone abhinaMdana ApatA jaNAvyuM ke , , e emane sAcI zraddhAMjali ApI gaNAze.' ' 'A keseTathI rAmAyaNa vyA5ka varga sudhI pahoMcaze." zrI mubaI jaina yuvaka saMdhanA pramukha che. ramaNalAla zrI indumatIbena dhAnakanA bhakitagItathI samAraMbha . cI. zAhe A prasaMgane maMgaLa ane preraNAdAyI gaNAvI prAraMbha thayela hatuM. A prasaMge jANItA gAyikA kaumudI kahyuM: "sAmAnya rIte saMrathA dvArA vyakita mahAna banatI hoya munazI, saMgItakAra lalita seDhA Adi kalAkAre hAjara che. paraMtu kayAreka pratibhAzALI vyakitatvathI saMsthAnuM mUlya rahyA hatA. vadhI jatuM hoya che. sva. cImanabhAInuM AvuM anokhuM 44 keseTanA A saMgrahamAM rAmAyaNanI copAIonuM vyakitatva hatuM. jyAM vidyAthIo vasatA hoya tyAM emanuM gAna paMDita zrI nivAsa pAThake karyuM che. seTanI tailacitra hoya e vidyArthIone preraNArUpa bane ane eTale kamata rU. 1,500 rAkhavAmAM AvI che, paraMtu e AvakArya che.' ' . ' tA. 30-9-83 sudhImAM A seTa kharIdanArane A kIMmata tailacitranuM anAvaraNa karatAM, zreyAMsarasAda jene kahyuM ke, 5ra dasa TakA vaTAva kApI apAze evI jAherAta saMcAlakoe jIvana ane mRtyu e te saMsArano niyama che. paraMtuM mRtyu karI hatI, ane sahakAra mATe saune AbhAra mAnya hate. pachI paNa jeo jIvaMta rahe evI vIrala vyakitaomAM zrI pAMcama jIna sAhitya samAroha cImanabhAI eka hatA. emane dareka prakAranAM sevAkAryomAM , zrI mahAvIra jaina vidyAlaya ane zrI akhila bhAratIya rasa hatA ane teo kuzaLa kAryakara hatA. bhagavAna mahAvIra acalagaccha (vidhi pakSa) jaina saMdhanA saMyukta upakrame zukravAra, kalyANa kendra kudaratI AphatanA samayamAM karaDe rUpiyAnI zanivAra ane ravivAra, tA. 23, 24 ane 25mI sapTembara, madada kare che. e saMsthAnA vikAsamAM sva. cImanabhAIne phALe 1983nA roja mAMDavI (kaccha) khAte pAMcamo jaina sAhitya mahatvapUrNa hato. emaNe Adarza sAthe kayAreya bAMdhachoDa siMha jaze. A samArohamAM jaina tattvajJAna, jaina karI nathI." sAhitya-sthApatya-zilpa-ItihAsa-kalA-Adi vibhAgIya be; pramukhasthAnethI zrI durlabhajIbhAi khetANIe jaNAvyuM kemAM jaina sAhityanuM parizIlana thaze. vidvAnone emanA hatuM ke, amArI 55 varSothI mitrAcArI hatI. samAja UMce saMzodhana lekhe meMDAmAM meDA tA. 15-9-1983 sudhImAM kema Ave e emanuM lakSya ane hoMza hatI. zrI jaina . saMjaka, pAMcamo jaina sAhitya samAroha, zrI mahAvIra jaina keLavaNI maMDaLane udbhava ane enI vikAsagAthA jaNAvI vidyAlaya, ogasTa krAMti mAga, muMbaI 400 036 e saranAme emaNe umeryuM hatuM ke, samAjanA mahAna kAryakare gAmaDAMmAM mokalI ApavAnI ane vidvAne tema ja rasajJone A samArohamAM pAke che ane sva. cImanabheIi pANazINA jevA gAmaDAMmAM bhAga levAnI pAMcamAM jaina sAhitya samArohanA saMjaka pAkayA hatA. , ' , , , zrI Do. ramaNabhAIe vinaMtI karI che. ' Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1--83 praskula jIvana dIve dIvo peTAya : "premI premI maMtrIzrI cImanalAla je. zAha ane Ara. TI. enDa I. kamITI, nebanA maMtrIzrI je. vI. sareyAe AvA umadA ti'nA upakrame sevA ane kAryamAM sahabhAgI, nimitta thavAno AnaMda vyakata karyo hato. atithivizeSe zrI yazavaMtabhAI dAdabhAvALA ane zrI cInubhAI svAvalaMbanane sAgara chaganalAla zAhe saMdhanI A pravRttine biradAvavA sAthe pitAnA taraphathI eka mazIna ApavAnI ane anya saMklana : zAMtilAla TI, zeTha mitra pAsethI paNa Avo sahakAra meLavI ApavAnI bhAvanA Ama juo te pratyeka navalI uSA jIvanamAM AnaMda- vyakata karI hatI. maMgala ane umaMga pragaTAve che. paraMtu ravivAra, tA. 21-8 sabhAnuM saMcAlana zrI ema. vI. maMgasulIkare karyuM hatuM, 83nuM navaluM prabhAta prajJAcakSu bhAIo-bahenone arthopArjananI jyAre AbhAra vidhizrI DI. bI. zIrAlIe karI hatI. daSTie svAvalaMbI banAvavAnA zubha saMdeza sAthe UgyuM hatuM, samAraMbha bAda pI. ema. bAtha, copATI khAte zrI e divase zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA premaLa jAti manamohanadAsa DI. saMdhavI taraphathI saunuM Atithya karavAmAM ane rASTrIya prajJAcakSu saMgaThananI (National AvyuM hatuM. bhojana bAdR AjanA zubha kAryane AnaMda Association for the alind) Ara. TI. enDa i, mAnatA sau vidAya thayA hatA. kamITInA saMyukata upakrame savAranA 10-0 kalAke kavInI kepTane (anusaMdhAna pAnuM 94 parathI cAlu) oDiToriyama, varalI khAte saMghanA pramukha Do. ramaNalAla priyatama-priyatamAnA bhAvane cethI kaDImAM rUDha pratIka cI. zAhanA adhyakSapade dasa prajJAcakSu bhAIe bahenane kalpana dvArA spaSTa karyo che: Arthika dRSTie svAvalaMbI banAvavAnA udde zathI bharata-gUMthaNa, piyu piyu karI tumane japuM re, sIvaNa ane plAsTIka khesa sIlIMga mazIne arpaNa karavAne . huM cAtaka tuma meha eka samAraMbha jA hate. nebanI Ara. TI. enDa i. ahIM japanI vAta karI che. te keI mALAnA maNakA kamITInA maMtrI zrI je. vI sayA mukhya atithi hatA, phare ane japa thAya enI vAta nathI. paraMtu meghanI jayAre zrI yazavaMtabhA dAdabhAvALA ane zrI cInubhAI rAha jotAM rAtabhara "piyu piyu" nA TahUkArathI jApa chaganalAla zAha atithi vizeSa tarIke padhAryA hatAM. japatA cAtakanI jema ghaTa ghaTamAM thatAM jApanI vAta che. premaLa jyoti dvArA dasa prajJAcakSu bhAIo-bahenane kabIranI mAphaka "ghaTa ghaTaLe vaTTa a ramatA' nI anubhUtinI ekeka mazIna ApavAmAM AvyuM hatuM. temAM (1) majA ane sajA bane che. ghaTa eTale ke deha bAdhaka paNa che supara-veche. ilekaTroreTa polIthIna bega sIlIMga mazIna-2 ane sAdhana paNa che. dehabhAva hoya tyAM bAdhaka che. eTale (2) sIvavAnA saMcA-5 ane (3) sImeka bharata-gUMthaNanA tapa, japa ane nAma raTaNa dvArA dehabhAva bhUlavAne AyAsa che. mazIna-3 ne samAveza thAya che. A yaMtra mATenAM dAna ekavAra dehAbhimAnanA cUrecUrA thAya athavA dehabhAva pRthaka (1) zrImatI maMjulAbena cImanalAla je. zAha (2) thAya eTale romeromamAM e sAMI ramatA thAya. eTale ja zrImatI savitAbena ke. pI. zAha (3) zrImatI kAMtAbena zrImad rAjacaMke yogya kahyuM che: caMdulAla gAMdhI (4) zrI manamohanadAsa DI. saMghavI deha chatAM jenI dazA, vate dehAtIta (5) zrImatI maMjulAbena mahAsukhalAla ke. kAmadAra te jJAnInA caraNamAM, vaMdana ho agaNita. ane (6) zrImatI caMpAbena sI. -zrI sI. ena. A sAthe eka paLamAM du:kha haro ane sneha digaNita vorA ceriTebala TrasTa taraphathI maLyAM hatAM. thAya ema kavie kahyuM che, paraMtu e dviguNita nahIM, paraMtu | nezanala esesIezana phora dha blAInDa prajJAcakSu bhAIo- aparimeya. thAya emAM navAI nathI. kAraNa ke "vA bamaNe bahenone audyogika tAlIma Ape che. evI tAlIma pUrI karelAM neha' e sthULa arthamAM ahIM levAnuM nathI. sukSma daSTie prajJAcakSu bhAIo-bahenane AvA mazIna vasAvI ApavAmAM dehabhAva ogaLI jatAM ane ghaTamAM sAMI ramatA thatAM, e Ave te mAsika rU. 600 thI 700 nI ke ethI vizeSa Avaka sAyujayathI neha paLe paLe bamaNo thAya che. karI zake che. utpAdana thatA mAlanI "ba" pAse AgotarI varadI mahAmahopAdhyAya kavi yazovijayajInI upAlaMbha, lADa, hovAthI mAlanA vecANanI koI samasyA nathI. kAcA mAla mastI, TIkhaLa, mama, namratA, ullAsa, zraddhA, dhanyatAdi mATe rASTrIya kRta benka dvArA DI. AI. Ara. skIma heThaLa ' bhAvonI daSTAMta subhaga ane sughaDa kalpanAzIla ane Umi, vArSika mAtra 4 TakAnA vyAjanA darathI lena paNa meLavI saMvedanA ane kalpanAzIlpathI jIvaMta banatI vANI saMbhAravI ApavAmAM Ave che. bheTa Apela mazInanI mAlikI naba". - game evI che, evuM prA. hasita bUce noMdhyuM che te yathArtha saMsthAnI rahe che ane bheTa lenAra enA sadupayoganI bAMhedharI : : : che. mana moDuM vaheluM ApavuM re to zI DhIla karAya ?? evo Ape che. A rIte Arthika dRSTie svAvalaMbI banAvavAnI che banAvavAnI che ! prazna dvArA nircAja ne keTaya-lADa ane 'vAcaka yaza kahe jaga janA ghaDAyelI che, ema binA eksira-Ina-cAja zrI) ? dhaNI re, tuma tUThe sukha thAya" e dvArA patinA sukhe sukhIne ema. vI. maMgasulIkare kahyuM hatuM. bhAratIya strIonA pativratAbhAvane raju karyo che ane e rIte prAraMbhamAM premaLa jayeti'nA saMyojaka zrImatI nirubena - * kaTaya ApyuM che. e ja te kavikamanI khUbI che. : zAhanI prArthanA bAda saMdhanA maMtrIzrI ke. pI. zAhe saune AvakAra ApatAM upasithata mukhya atithi ane tithi ne ? * juo: zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava graMtha te atithivizeSa temaja sabhAjanonuM abhivAdana karyuM hatuM. A bhAga-1: gujarAtI vibhAgamAM "zrI yazovijayajInI prAsaMgika vakatavyomAMzusaMdhanA pramukha. ramaNalAla cI. zAha, . kavitA' viSe prA. hasita bUcana lekha pRSTha 160-165. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana ne ka Ta ane lADa nI vANuM ( pannAlAla 2. zAhu , caMdraprabha jina sAhebA re, tuma che catura sujANa, mananA mAnyA; premalakSaNA bhakitanI A bhUmikAnA saMdarbhamAM prastuta . sevA jANo dAsanI re, deze pada nirvANa, mananA mAnyA stavana joie te mananA mANIgara caMdraprabha jinanI sAthe A Ave re catura sukhagI, kIje vAta ekAMta abhogI ekAMte goThaDI karavAno bhAva darzAvyA che, ane guNa-goThaDIthI guNa ge prakaTe prema, mananA mAnyA......................1 premanA pragaTIkaraNanI vizeSa saMbhAvanA darzAvI che. premamAM ochuM adhivuM paNa kahe re, aMsagAyata jeha, mananA mAnyA vizrame thatI goThaDInuM sukha kalpanAtIta che. vasta vizvabhara, Ape phaLa je aNu kahe re, gio sAheba teha, mana...2 A sukhane cauda lokanI paDache che mUkI enAthI rUDuM dIna kahyA viNa dAnathI re, dAtAnI vAdhe mA, mana bIjuM, kazuM ene lAgatuM nathI ema jaNAvI ene jaLa dIe cAtaka khIjavI re, medha hue tINe zyAma, mana...3 mahimA kare che. avadhUta gI AnaMdaghanajI ane narasiMha piyu piyu karI tumane japuM re, huM cAtaka tuma meha, mana mahetA paNa anukrame AvI ja anubhUti kare che? eka laheramAM duHkha haro re, vAdhe bamaNe neha, mana...4 mIThe lAge kataDe ne khAre lAge leka* * meDuM vaheluM ApavuM re, te zI DhIla karAya? mana kaMta vihuNI goThaDI, te raNamAMhe pika (AnaMdadhanajI) vAcaka yaza kahe jagadhaNI re, tuma tu sukha thAya. mana...5 thazevijayajI caMdra vinA zI cAMdanI re, dIvaDA vinA zI rAta harajI vinA zI goThaDI, mAre javuM zAmaLiyA sAtha. (narasiMha) che. caMdrakAnta mahetAe noMdhyuM che tema, "jaina padonI eka - lokasAhityanA pracalita duhA chaMdamAM thayelI abhivyakita vilakSaNatA e che ke, emAM jainetara premalakSaNA bhakitanI asara lekaheyA sudhI pahoMce evI sarasa thaI che. spaSTapaNe dRSTie paDe che. vairAgyapradhAna jaina dharmamAM premalakSaNA ' bhaktinuM sthAna na hoya, paNa jaina kavio padanA A prakAramAM prema have bIjI TUMkamAM kavi yAcakabhAvanI vAta kare che. yAcaka te lakSaNA bhakitanI paribhASAmAM ja Umine vyakata kare che. zRMgAranI ochuM-vatuM, asaMgata kahe athavA mAMgaNI kare. kAraNa ke enI paribhASAno upayoga, jaina kavione paNa jainetara kavio, viSama sthitimAM ene mATe yogya nirNaya pite karI eTale ja sugama hatuM, ane e vAhana dvArA paNa pitAnI zake evI enI mana: sthiti nathI. A bhUmikA racIne kavi Umie atyaMta AsAnIthI vyakata karatA. Izvarane priyatama kahe che ke vaNakaThu ke vaNamAgyuM je phaLa Ape tenI ja sAcI ane mAnIne enI upAsanA karAI hoya evA pade, jANe kharI kImata che; evuM AcaraNa karanAranI ja kharI mahattA ane dayArAma ke narasiMhe ja lakhyA hoya, evI utkaTa zRMgAranI moTAI che. ahIM bALagoThiyA sudAmA ane zrIkRSNanI vAtanuM paribhASAmAM pitAnA bhAve vyakata kare che.* A stavana enA smiraNa karavuM asthAne nahIM gaNAya. ayAcaka vratadhArI paNa patnInA uttama udAharaNo paikInuM eka che. sUcanathI bhagavAna zrIkRSNane maLavA gayelAM sudAmA khUba ja kSobhathI tAMdula saMtADavAnI tajavIja kare che. e joIne bhagavAna vairAgya pradhAna dhamamAM ke jJAna mArgamAM prema lakSaNa zrIkRSNa tAMdula mAMgIne, premathI e Aroge che, ane sudAmAne bhakitane sthAna na hoya athavA niguNanI ja vAta hoya. aNasAra paNa na Ave e rIte enI gRhasthAzramanI sthitimAM Ama chatAM AvI bhakitanI vAta saMtasAhityamAM bhakata palaTo lAve che. evI apekSA nirvANa padanI prApti mATe kavioe ullAsapUrvaka karI che, eTaluM ja nahi. paraMtu kavie ahIM karI che. kavi kahe che : evA ullAsane ghaNIvAra naranArInA zRMgAra maDita saMbaMdhenI paribhASAmAM pragaTa karavAmAM AvyuM che. enuM kAraNa e che ke "... Ape phaLa je aNa kahe re, gio sAheba teha...' utkaTatApUvakanI bhAvAtmaka sthitimAM dehanI pRthaphatA ogaLI - trIjI kaDImAM ramyoTi (Conceit) jovA maLe che. jAya ane ekatAnI bharatI chalakAI UThe evuM naranArInA yAcAne yAcakabhAva na Ave e rIte ApavAthI dAtAnI zAkha saMbaMdhamAM ja saMbhave che. AvI sthiti, alabatta judI ane vadhe che ane yAcakanI Ijajata thAya evI sahRdayatAthI dAna ethI paNa ucca kakSAe, bhakta kavioe siddha karI che. karavuM joIe. evuM na thAya te cAtakane khIjavI khIjavIne vRSTi dvArA jaLasiMcana karavAthI madha jema zyAma thaye evI evI ekatAnI, tapatAnI, tAdAta bhAvanI, ekAkAranI hAlata dAtAnI thAya. ahIM vAdaLAnI zyAmatAnA kAraNa vAta karavA sAthe enI prabaLa ane vyApaka asara saMsArI para tyAre ja thAya, jo e saMsArIne paricita evA aMgenI kapanA dvArA A kaDImAM ramyukeTi jovA maLe che. cAtaka aMgenI purA-kathAne paNa evo ja ramya upayoga bhAvanI bhUmikAne Azraya levAya. e hetu jatAM, vairAgya ane jJAnamArgamAM paNa premalakSaNA bhakita aucityapUrNa ane thayuM che. ApaNA prAcIna mukataka, anyakti, atyukita ane 'upakAraka lAge che. kalpanA kAraNe, badalAtI kAvyaruci ane palaTAtA kAvya pravAha ane dheraNo vacce, Adhunika racanAo jevA ja # juo: AcArya zrI vijaya valabhari smAraka graMthaH ane jeTalAM ja Aje paNa tAjagIpUrNa ane AkarSaka rahyA gujarAtI vibhAga: lekha saMgraha vibhAgamAM "jaina sAhityamAM che. A kaDI enuM uttama udAharaNa che. - pade viSe vicAraNA. pRSTha 42-43. '' - - (vadhu mATe juo pAnuM 93) , mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudramAM ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzanuM sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, | muMbaI 40-004. Te. naM. 3pa0296 : mudraNasthAna : reDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa; giragAma, muMbaI- 4 phena : 3pa683ra Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH, By/South 54 lence No. 1 37 prabuddha prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNu varSa' : 45 aH 10 jIbhai, tA. 16-9-83 gArSika lavAjama rUA. 20 paradeza mATaeN ziliMga 60 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha sAMvatsarika kSamApanA OM ramaNalAla cI. zAhu jIvana jIvavA mATe aneka lekAnA sthaLa ke sUkSma sahakAranI paraspara apekSA rahe che. badhAMnI zArIrika, mAnasika * zyAtmika zakita ekasarakhI hotI nathI. ethI vyakitagRtinA puruSAthamAM kuraka rahe) che. paraMtu jemanI pAse krama yAge vadhu zakti hoya che tevI vyaktimAM kayAreka -sahakArane badale asahakAra, svArtha, ahaMkAra jevAM lakSaNA AAvI jAya che. ethI vyavahAranI samatulA khAravAya che. dveSa, SikakAra, IrSyA, niMdA ahitacitA vagere bhAvAmAMthI ghaNu ane vairavRtti pragaTa thAya che. ekabIjAne nukasAna pahoMcADavAnA prayatna thAya che. bale levAnI bhAvanA jAge che. anudAratA, -RRsahiSNutA, akSamA vagerenI vRttie jora pakaDatAM parasparanAM vahAra dUSita thAya che. upekSA, aNabanAvathI laDAi jhadhaDA sudhI vAta pahoMce che. evA dUSita vyavahArane krIthI sasa, sukhamaya, zAMtimaya banAvavA mATe prema, sahakAra, udAratA, sahiSNutA vagerenI sAthe kSamAnI atizaya AvasyakatA rahe che. potAnI bhUlanA ekarAra karIne kSamA mAgavI ane peAtAnA pratye khIjAe bhUla karI hoya to te mATe tene udAra dilathI kSamA ApavI ema ubhaya prakAre kSamApanA karavAnI hoya che. ApaNuM ajJAna, ApaNI kayAM bhUla thaI che tenu ApaNane kayAreka sAna thavA detu nathI. keTalIka bhUle taddana navI hoya che; to keTalIka bhayaMkara, vasaMhAratI kATi sudhInI hoya che. je mANasa jAgrata che te potAnI bhUla samajAtAM tatkSaNu kSamA mAgI le che. kayAreka bhUlanI khabara moDI paDatAM kSamA mAgavAmAM sakAraNa vilaMba thAya che. kayAreka ApaNI bhUla IrAdApUva kanI hoya, te kayAreka ajANatAM thaI gai hoya. kayAreka keTalAka azubha vicAro ApaNA cittamAM UThIne zamI jAya che. enA mAtra ApaNe pote ja sAkSI hoIe chIe. keTalIka pAra azubha vicAro khIA AgaLa zabdamAM vyakata thaI jAya che, paraMtu e pramANe sthaLa AcaraNa karatAM aTakIe chIe; te kayAreka vicAranA Avega pramANe sthaLa doSa paNa karI khesIe chIe. manuSyanuM cittataMtra eTaluM badhu. saMkula che ke emAM UThatA pratyeka azubha vicAranI gaNutarIpUrvakanI noMdha rAkhavAnuM saraLa nathI. mATe ja kSamApanAnA AcAra vyApaka raNe svIkAravAnI jarUra rahe che. eTalA mATe ja mana, vacana ane kAyAthI tathA karatAM, karAvatAM ane anumAnlRtAM ema trividhetrividha prakAra (nava kATie) ane te paNu suI jaina yuvaka saghanu mukhapatra : pAkSika chUTaka nakala 21. 1-00 bhavana jANatAM ajANatAM thayelA doSo mATe kSamA mAgavAnI hoya che. e mAgatI vakhate garIba-tava Mgara, suzikSita-azikSita, nAnA-moTAM, guru-ziSya, zeTha-tAkaranA bhedatA vicAra na karatAM pote ja sAmethI kSamA mAgI levI joie. ApaNe kayA mANasanI kSamA mAgazuM? mAtra mANasa zA mATe? samasta jIvarAzinI hAtha joDI natamastake hRzyamAM dhamabhAva dhAraNa karIne kSamA na mAgIe, ke jethI ajANutAM paNa kASTa rahI na jAya? zAstrakAra kahe che. savvarasa jIvarAsisa, bhAvae dhamma nihi-niya-citto; savva' khamAvattA, khamAmi savvasa ahuya' pi. zAstrakAroe dainika, pAkSikra. cAturmAsika ane sAMvatsa rika evA cAra mukhya prakAra kSamApanA mATe khatAvyA che. pahelA traNa prakAra cUkI javAya teA chevaTe sAMvatsarika kSamApanA tA dareka mANase avazya karI ja levI joie, ke jethI e RNamAMthI mukta thai javAya. zAstrakAro kahe che ke je mANasa sAMvatsarika kSamApanA cUkI jAya enA kaSAye anaMtAnubaMdhI banI jAya che. vaLI ene je samyakatva prApta thayuM hota te! te cAlyuM jAya che. samyakatvanI prApti mATe ane kaSAyeAnI matA mATe kSamAnA tattvane jIvanamAM utAravAnI AvazyakatA che. bhUla te badhAnI thAya, paNa kSamA bavA mAgatA nathI. paraMtu je kSamA mAge che athavA khIjAne kSamA Ape che tenA jIvanamAM devI aMgeA pragaTa thAya che. To er is human, but to forgive is divine. kSamA mAgavI ane ApavI e apramatta cittanI nizAnI che. kSamA sAthe jo pazcAttApa, hRdaya-parivatana, pharI evI bhUla na thAya te mATenA saMkalpa ityAdi saMkaLAyelAM hoya te te prakAranI kSamA UMcA prakAranI ane che. '' mAtra upAcAra tarIke zoccAra karIne micchAmi dukakaDama' kahevu' e dravya-kSamA che. vyavahAramAM enI paNa AvazyakatA che, paraMtu mANase dravya-kSamAmAM aTakI na jatAM bhAva-kSamA sudhI pahoMcavAnu che. kSamAnA pAMca prakAra gaNAvavAmAM Ave che. upakAraka "kSamA, apakAra-kSamA, vipAka-kSamA, vacana-kSamA (AjJAkSamA) ane ane dhUma-kSamA. jeNe ApaNA upara ghaNA mATe upakAra karyAM hoya tevI vyakitane enI bhUla mATe ApaNe tarata mA karI daie chIe. jenA tarathI ApaNA upara apAra We Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAnA Dara rahe che, tenI ApaNe tarata mAphI mAgI laie chIe. meTA azubha kramAMnA duHkhadAyaka vipAka jyAre thAya che maMtyAre te vakhate ApaNe ApaNA bhUtakAlIna azubha karmAMne mATe tathA bhaviSyamAM evAM meTAM duHkho na AvI paDe evA bhayathI kSamA mAgI laIe chIe. e vipAka-kSamA che. tItha'kara bhagavAnanAM AjJA vacana sAMbhaLIne ApaNe kSamAyAcanA karIe chIe te vacana kSamA. samyakRtva hoya to ja AvI kSamA Ave. dhamanI sAcI samajaNamAMthI AtmAnA svAbhAvika dhama' tarIke kSamAnA bhAva pragaTa thAya che te dhama-kSamA che bhayaMkara nimitto maLatAM paNa gajasukumAla, metA ja muni vagerenI jema kSamAnA bhAva rahe te dhama kSamA. pahelA traNa prakAranI kSamA ajJAnI mithyAtvI mANasAne paNa i zake. A vividha prakAranI kSamAmAM dharma-kSamA zreSTha che. te - anAyAsa hoya che. prati kSaNa tamAma jIveA pratye kSamA bhAva sahaja rIteja vahyA kare te sahaja kSamA che. ApaNI -dhama kSamA saheja- kSamA khanI. rahevI joe. prabuddha jIvana lavA bhUlanA acAna rI khIjAnI sAthe x mATe tatpara evA dhaNA loko hoya che. paraMtu ghaNA evA saraLa mANasA paNa hoya che ke jeo bhUlane ekarAra karI, te mATe tarata kSamA mAgI le che. kSamA mAgavI e bahu adharI vAta nathI. paraMtu bIjA kAe ApaNA pratye bhUla karI hoya te tene ale na letAM tene sAcA dilanI kSamA ApavI e duSkara kAya che. ghaNA mANasA khIjA mANasane enI nAnakaDI bhUla mATe kharAkhara paTha moM che, paraMtu sahiSNu ane udAra evA mahAmanA mANasA eve prasaMge paNa ene kSamA ApI enuM hita icchatA hoya che. hRdayamAM sAcA karuNAbhAva hoya tAja Ama banI zake. kSamA e karuNAnI bahena che ane ahiMsAnI dIkarI che. kSamA dhAraNa karavAmAM ghaNI moTI naitika hi MmatanI apekSA rahe che. eTalA mATe ja kSamA vI'' mUtraLama kSamA te'vinAma kuLa:, kSamA pama tapazrvinAma vagere kahevAya che. eTalA mATe ja kSamAnA avatAra evA puca parameSThIne sAdhuthI arihateA (tItha'karA) ne ApaNe kSamAzramaNa' (khamAsamaNu) kahIne vaMdana karIe chIe. T keTalAka kahe che ke kSamA e pRthvI ane sva vaccenI sIDI che. 'Mutual forgiveness of each vice, Such are the gates of paradise.' jaina dhamamAM tA kSamAne meAkSanA bhavya daravAjA tarIke oLakhAvavAmAM AvI che. kSamAnA bhAvathI jIvane kanijarA thAya che. kSamA krama kSaya sudhI mukita sudhI jIvane paheAMcADe che. kSamApanA vagara koI dhArmika ke AdhyAtmika ArAdhanA thatI nathI. jeNe ArAdhanAnI ImArata caNavI hoya teNe kSamAnA pAyA nAkhavA paDaze. kSamA mAgIne tathA kSamA ApIne je upazAnta thatA nathI. te sAceA ArAdhaka banI zakatA nathI. bhadra khAhusvAmIe eTalA mATe ja kahyuM cheH no jhavAmAM tattva asthi sAyabA jo na UbasamaI tassa natthi ArAhaNA 2 tA. 16 lA kSamAnI sAthe maMautrI joDAyelI che. maMtrI hoya tyAM verabhAva na hoya kSamA samagra vizvamAM zAMti ane sa MvAditA sthApavAmAM ghaNA meATA phALA Ape che. eTalA mATe ja keTalAka lokonu niraMtara bhAvaraTaNa hAya che : khAme ima savva jIve, save jIvA khamatu me; mittI ke savva - bhUesa, ver majajhana keNui, "jainAnu paryuSaNa pava' e kSamApanAnuM parva che. pava' nimitte - * paraspara kSamApanA karAya che. emAM aupacArikatA dhaNI :heze, tema paNa jIvanane susa MvAdI anAvavAmAM A pavanA phALA nathI. (105 pAnAthI cAlu) samajAvI vaNavI zakAtu nathI tenI levaDadevaDa thaI zakatI nathI, jJAnanI levaDadevaDa thaI zake che. sukhanA sAdhanonI pa levaDadevaDa thaI zake che. sukhanI vAta thaI zake che, jene jJAna kahevAya che. paNa sukhanI anubhUtinI levaDadevaDa nahi thAya kama'nu' kAya. eTale ke sthitimAna, sAdi-sAnta che jyAre AtmAnuM svarUpa sukha peAtAnAmAM nitya che. ahAramAM - kAMi nathI. tItha kara paramAtmAe kaivalajJAna prApta karIte zrutajJAna dvArA chadmastha vAne jJAna ApyuM, paraMtu temanuM' kevalajJAnanu sukha tee vAsthajIvAne ApI zakatA nathI. jJAnanA kSayApazama thAya che. zrutajJAna dvArA ane bhraSa vaNAnA pudgalA dhyAnapUrvaka grahaNa karavA dvArA jyAre vedanIya katA teA udaya kahela che; ane nahi ke kSayApama, ajJAna-mAha-mamatvane kAraNe bhaya, zAka rati ati Adi meAhanIya kramane niratara vedIe chIe. jyAre azAtA tema azAtAnA udaya veLAe ja vedIe chIe. niSkAmabhAva-karugNAbhAva vedavA e vivekabhAva che. viveka e jJAna che. jJAnI bhagavaMta anya jIvA pratyenA karuNAbhAvane paNa vede che. jyAre zAtA-azAtAnA udhyamAM avivekI ane ajJAnI jIva ajJAna ane mAddhane vede che. jJAnanI levaDadevaDa thavA chatAM, levAtuM ke devAtu jJA khUTatuM nathI. sukhanI levaDa devaDa thaI zakatI nathI paNa tenA sukhanA sAdhananI levaDa-devaDa thai zake che. jJAnazALAe khAlAtI nathI. sukha ane duHkhae ubhaya pAtA para nibha ra che. na te! te kAine apAya che, na tA te kAI pAsethI lai zakAya che. dAna dvArA sukhanu' sAdhana apAya che. paraMtu svayaMnuM sukha ApI nathI zakAtuM. sukhanI sAmagrI, sukhanI sAdhana ApavA chatAM te aneA tathA prakAranA puNyakramanA udaya haraze to ApeluM sukhanu sAdhana niSphaLa jaze. vaLI e paNa dhyAnamAM rAkhavA jevuM che ke indriyAnAM viSayo ane sukhana sAdhana lenArane kramathI ApI zakAya che. jayAre jJAnamAM te nAnI eka kheAle ane hajAro-lAkhA leAkA ekI sAthe sAMbhaLe. nAna ekI sAthe akramathI ApI zakAya che. du:kha ane deha abheda che ane jJAnamAM kevalajJAna zuddha jJAna che. bAkInA azuddha nAna che. mATe jene jene sukhanI vAMchanA hoya teNe teNe duHkhanA kAraNabhUta evAM dehayo chUTI dehAtIta ane azarIrI khanavAnA prayatna karavA joie, je mATe sukhanA sAdhatarUpa jJAnamAM vadhArA karatAM jaI. jJAna vaDe ajJAnane khatama karI eka mAtra zuddha kevalajJAnanI jI prApti karavI joie. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iaa. 169-83 prabuddha jIvana gItAnA pramukha bhAgyakAre - 7 tanasukha bhaTTa ' aneka sadIothI gItA hiMdudharmanA sanAtana zAstra tarIke svIkRta thaI cUkI che. te upaniSada ane brahmasUtra jeTalI ja -pramANabhUta gaNAya che. upaniSada, brahmasUtra tathA gItA maLIne prasthAnatrayI kahevAya che. A prasthAnatrImAMthI pramANe darzAvIne vedAMtanA AcAryane pitapanAnA viziSTa matenA pracAra 'mATe bhASya racavAM paDe che. upaniSadomAM parabrahmanA svarUpa viSe tathA jagata sAthenA tenA saMbaMdhe bAbatamAM vividha prakAranA ullekha maLe che. brahmasUtranAM sUtra eTalAM te TakAM tathA aspaSTa che ke te aneka jAtanA arthane tAravAmAM upayogI thAya che. gItA A karatAM vadhAre susaMgata 'dRSTi Ape che. gItAnI A susaMgatatAne kAraNe bhASyakAra mATe pitAnA hetune puSTi ApatA artha nirNaya tAravavAnuM kAma kaThaNa thaI paDe che. bauddha dharmanI paDatI dazA AvyA pachI bhAratamAM aneka saMpradAye utpanna thayA. te saMpradAmAM advaitavAda, viziSTa-dvaitavAda, zuddhadetavAda tathA tA tavAda mukhya che. potAnA saMpradAyanA maMDana mATe tathA anya AcAryonA matanA khaMDana mATe AcAryoe gItA upara aneka -TIkAo lakhI che. temane gItAmAM potAnA dhaMvicAra-taMtranAM tathA svakIya tatvajJAnanAM darzana thayAM che. AnuM kAraNa e che ke gItAkAra evuM sUcave che ke je zAzvata satyane ApaNe khaLIe chIe ane je parama satyamAMthI anya seve avAMtara satya udbhave che te zAzvata satyane eka ja sUtramAM samAvI na zakAya. vaLI zAstranA abhyAsamAMthI tathA ciMtanamAMthI, ApaNumAM jeTalI zakita hoya teTalA pramANamAM ja ApaNe jIvanasabhara satya tathA AdhyAtmika prabhAva prApta karI zakIe chIe. . ' ' zaMkarAcArya (I. sa. 788-820)nuM gItAbhASya atyAre upalabdha thatAM gItAbhASyamAM sauthI purANuM che. pitAnI - prastAvanAmAM pitAnAnI agAunAM jUnAM bhASyane ullekha " teo kare che. paraMtu Aje te bhALyo ApaNI pAse nathI. -zaMkarAcArya ema sthApita kare che ke brahma ekamevAdvitIya che, A ridasyamAna samagra anekAbhAsI saMsAra jAte satya nathI, paraMtu -avidyA vaDe gherAyelA chane ja te satya lAge che. AvA saMsAramAM baMdhAvuM te ja baMdhana che. ane evA baMdhanamAM -ApaNe badhAM phasAyAM chIe. ApaNe khoI nAkhelI A mukata 'dazA ApaNane ApaNA prayatnothI maLavAnI nathI. kama nirarthaka - che, ane A aMtarahita evAM kAryakAraNamaya mithyA saMsAramAM ApaNane karmo daDhatApUrvaka jakaDI rAkhe che. jIva ane brahma , vacce ekaya che. evuM jJAna ja mekSa apAve che. "jyAre AvA jJAnano udaya thAya che. tyAre ahaMkArane vilaya thAya che. rAzIne phero TaLe che tathA ApaNane pUrNa AnaMdanI ne dhanyatAnI prApti thAya che. brahmanI vyAkhyA sata tarIke ApI zakAya. 'brahma save vaNathI tathA vizeSa karIne kartA, kamaane indriyajJAnanA kSetrathI para che. Ama hovAthI tene sAkAra kahI na zakAya. pariNAme "brahmane mATe anurAga ke bhakita hoI na zake. zaMkarAcArya mAne che ke kam cittazuddhi mATe Avazyaka ja che paraMtu jJAnanI prApti thatAM karmo ApoApa kharI paDe che. prakAza ane aMdhakAranI peThe jJAna ane karma paraspara viruddha che zaMkarAcArya jJAna : kama samuccayavAdane svIkAratA nathI teo mAne che ke jeo ajJAnamAM baMdhAyA che. tathA tRSNa pravAhamAM taNAyA che temane mATe ja vaidika karmonuM vidhAna thayuM che. mumukSuo A vidhividhAno tyAga karavo ghaTe che. zaMkarAcAryanA mata pramANe gItAnuM lakSya badhAM kamenuM astitva dharAvanArA AdisaMtavALA A saMsArane samULa ucheda karavAnuM che- ke temanuM pitAnuM jIvana te jJAnanI prApta thayA pachI paNa temAM pravRttizIla rahevAnuM dRSTAnta che. zaMkarAcAryanA upadezane, teramI sadImAM thayelA AnaMdagiri, zrIdhara (I. sa. 400) tathA madhusUdane (soLamI sadI) pracAra karyo che. tukArAma tathA jJAnezvara e be mahArASTrI saMte adhyAtma-vidyAmAM zaMkarAcAryane anusaravA chatAM mahAna bhakata che. rAmAnujAcArya (I. sa.nI agiyAramI sadI) pitAnA gItAbhASyamAM kamaMtyAganA tathA saMsAranA mithyAtvanA siddhAntane prativAda kare che. yamunAcArye potAnA gItArtha saMgrahamAM ApelA arthanirNayane teo anusare che. rAmAnujAcArya kahe che ke parabrahma paramAtmA che paraMtu te nirguNa nathI. potAnA astitvanuM tene bhAna che ane pote che tenuM tene jJAna che. te ja pramANe A saMsArane sajavAno tathA pi nA sajelA ivene muktidAna karavAne parabrahmano sabhAna saMkalpa che. te anaMta, zAzvata, Adaza guNonuM dhAma che. te brahmAMDathI ye Adi che tathA temanAthI ke para che. te ekamevAdvitIya che. parabrahma vedanA-denA aSTA hovAthI A deve temanA sevake che, temane parabrahma pitapitAnAM kartavyo bajAvavA mATe svasthAne nImelA che. A saMsAra nathI mithyA ke nathI bhrama paraMtu te asala tathA satya che. jema deha ane AtmA eka che tema saMsAra ane sarvezvara eka che. saMsAra ane Izvara maLI eka samagratA sarajAya che. chatAM baMne anivAryapaNe paraspara bhinna che. sRSTinI utpatti pahelAM saMsAra, naivedathapUrNa AvirbhAvanI tathA pratyakSa astivanI dazAmAM pahoMcyA na hovAthI saMbhavitatAnI (sAmAvasthAnI). sthitimAM hoya che. utpatti thatAM tene nAmarUpamAM vistAra thAya che. saMsAra Izvarane deha che, ema darzAvavAthI evuM sUcita thAya che ke para brahma A jagatane koI bahAranA padArthamAMthI, koI bIjA tattvamAMthI, nahi paraMtu pitAnAmAMthI ja utpanna karyuM che. izvara A saMsAranuM upAdAna kAraNa tathA. nimitta kAraNa che. deha ane AtmAnuM dAnta eTalA mATe apAyuM che ke jema deha saMpUrNapaNe AtmAne AdhIna che temaja A jagata paNa saMpUrNapaNe izvarane AdhIna che. vaLI jagata Izvarano mAtra deha ja nathI paraMtu teno avazeSa (Izvarasya zeSa) che. A zabda prayoga jagatanI Izvara saMbaMdhI saMpUrNa AdhInatA, tenI paraprakAzita dazA, tathA mULa kAraNa rUpe nahi paNa gauNubhAve tenI sthiti hovAnI spaSTatA samagra jJAnanI kalpanA AvavAnI sAthe tenAthI vibhinna evA eka kartA-kamanI kalpanA AvavAnI ja. rAmAnujAcArya tene eka AdhIna dravya athavA dhamaeNbhUta dravya kahe che. A dhamabhUta dravya bahAra vistarI zake che. jIva mizyA nathI tathA mekSadazAmAM tene vilaya thatuM nathI. AtmA mArA zarIranI cetanA che. te ja pramANe upaniSadavAkaye "tatvamasine atha Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana Izvara mAro AtmA che evo thAya che, je rIte AtmA. ane mArUM evA bhedabhAvane tyAga kare ghaTe che tathara, dehanuM dhAraka tattva che. te ja rIte izvara AtmAnuM pratyeka padArtha paramAtmAnA niyaMtraNane AdhIna che ema mAnavuM dhAraka, niyaMtraka tattva che. Izvara tathA AtmA baMne eka che. joIe. temanA matAnusAra gItAmAM bhakitamArganI sthApanA. tenuM kAraNa e nathI ke baMne sarva rIte samAna che, ekarUpa che, paraMtu tenuM kAraNa evuM che ke Izvara AtmAmAM vase che, karavAmAM AvI che. " Izvara AtmAmAM aMtagata che, aMtabhUta che. Izvara ApaNe nirmAcArya (I. sa. 1162) tetavAda prabaMdhe che, mArgadarzaka aMtaryAmI che, te aMtarAtmA che, ane temaNe brahmasUtra para lakhyuM che tathA temanA kezava kAzmIrI tethI te AtmAnuM prANaprada, caitanyarU5, tattva che. nAmanA ziSya gItA para tattva prakAzika nAmanI TIkA karI che, siva vyApakatAno atha ekAtmatA thato nathI. niAcArya mAne che ke, jIva, jagata ane brahma parasparabhiH trikAlamAM tathA kAlAtIta anaMta dazAmAM paNa sajana- che. jIva tathA jagatanAM astitva tathA pravRtti prabhunI Iccha hAra potAnA sajanathI vibhinna che. para avalaMbe che. temanA lakhANane pramukha svani, mukhya muddo * rAmAnujAcArya potAnA gItA bhASyamAM eka prakAranA che paramAtmAnI bhakita. sAkAra izvarIya rahasyavAdanI mAMDaNI kare che. mAnava AtmAnA - vallabhAcArya (I. sa. 1479) zuddhAdvaitavAdanuM prarathApana ekAMta, gupta, rahasyamaya, UDerA oraDAmAM Izvarane nivAsa che kare che, jIvanI viruddha tathA bhramamukata dazAmA kharA paraMtu jIva jyAM sudhI ekSaprada jJAna prApta jIva tathA brahma eka rUpa ja che. jema na kare tyAM sudhI tene tene sAkSAtkAra thatuM nathI. agnimAMthI taNakhA UDe che tema IzvaramAMthI jIva utpanna - ApaNA hRdaya vaDe ane AtmA dvArA bhagavAnanI sevA thAya che. parabrahmanA anugraha vinA mokSa prApti mATenuM karavAthI ApaNane A mokSaprada jJAnanI upalabdhi thAya che. Avazyaka evuM jJAna jIvane maLI zakatuM nathI. mokSaprAptine jemane IzvarIya kRpAprasAda maLe che temanAmAM ja paramezvara sauthI agatyano upAya paramAtmAnI bhakita che. bhakita eTale prati aparimeya zraddhA, akhaMDa vizvAsa jAge che. gItAmAM jJAna, anurAgayukata satya . ( sarakhAve zrImad bhAgavatanA prathama bhakita ane kamane mArga prabaMdhAyA che, e hakIkata aMtima zaba: va dhImadi-). . rAmAnujAcAryuM kabUla rAkhe che, paraMtu temanuM maMtavya . che ke gItAne jhoka kharekhara bhakti prati thayA che. : bhagavadgItA upara bIjA aneka bhASyakAra che, pApanI adhamatA, divya paramAtma tatva mATe talasATa, bhagavAnanA ApaNA pitAnA yugamAM AvA bhASyakAramAM mukhya bA. sarvajita prema prati bhArobhAra bharoso, vizvabharamAM vizuddha gaMgAdhara tilaka tathA zrI araviMda mahAtmA gAMdhI temanuM ' vizvAsa, IzvaramAM avicaLa zraddhA ane divya paramAtmA pitAnuM maMtavya dharAve che. karelI pitAnI pasaMdagInI anubhUti ityAdi bAbata para vividha artha niNamAM rahelA bhedo ne vividha svIkRta, rAmAnujAcArya' bhAra mUke che. daSTibaMduone kAraNe nirNAtmaka banela mede gaNavAnuM teo viSNune paramAtmA gaNe che. viSNunA divya siMhA sAmAnya valaNa che. hiMdu paraMparA mAne che ke AvA " sana para anya deve besI sakatA nathI. mukti eTale svargamAM vidhavidha draSTibiMduo ekamekanAM pUraka che.. kaho, ke vaikuMThamAM kahe, prabhusevA ane prabhunuM parama sakhya. paDadazane suddhAM vidha vidha dRSTibiMduo che. arthAt madhvAcAryo (i. sa. 1199thI 1276) bhagavadgItA upara ke vividha prakAre eka ja satyanAM thayelAM judAM judo gItAbhASya ane gItAvAtparya nAme be racanA karI che. teo dazane che. Ama hovAthI te dazane paNa paraspara ke gItAmAMthI daitavAdane tAravavA mathe che. teo kahe che ke paramAtmA sAthe AtmAnI ekarUpatA che ema virodhI nahi paraMtu pUraka che. bhagavada gItA kahe che ke RSi ee bhinna bhinna prakAre tanuM nirUpaNa karyuM che. eka eka arthamAM kahevuM ane sAthosAtha te baMnenI bhinnatA che pracalita bleka kahe che: dehabhAve huM tamAre dAsa chuM jIva.. ema paNa kahevuM e virodhamaya kathana che, vadati vyAdhAta doSa bhAve tamAre aMza chuM. AtmabhAve tame ane huM eka ja che che. AtmA ane paramAtmA baMne eka bIjAthI traNe kALamAM bhinna che. te ja pramANe temanI vacce, AMzika ke saMpUrNa e AvI mArI pratIti che" je bhUmikAmAM cetanA kendrazya ekarUpatA paNa azakaya che. madhvAcArya' upaniSadanA "tattva bane che te bhUmikA anusAra paramAtmAnI tenA ke huno, : masi' mahAvAkayano artha e kare che ke ApaNe tAruM svarUpamAM anubhUti thAya che. ' aMgrejI mAdhyamanA gheADApUra svarAja vakhate AphrikAmAM khAsa karIne pUrva AphrikAmAM - - 4 nAnAlAla vasA gujarAtInuM rAjabhASA jevuM mAna hatuM. tyAMnI calaNI noTo svarAjya meLavyuM, tyAre kalpanA paNa na hatI ke A para gujarAtImAM akSaro ane AMkaDA lakhAtA. 1960mAM e dezamAM aMgrejI bhASAnuM prAbalya anekagaNuM vadhI jaze. vistAra svataMtra banyA tyAre zALAo ane vahIvaTI taMtramAMthI gujarAtI dUra karavAno nirNaya levAye. enA Aje muMbaI jevA zaheramAM lAkho gujarAtI bALake ' aMgrejI mAdhyamanI zALAomAM dAkhala thaI rahyA che. navI anusaMdhAnamAM dareke dareka jillAnI gujarAtI zALAonI navI zALAo khulatI jAya che. gujarAtI zALAo paNa A kampAunDamAM gujarAtI pustakAlayanI lAkhe pustakonI hoLI : phezananA ghoDApUramAM taNAI che ane tyAM aMgrejI vibhAge na karavAmAM AvI. (jagA karavA mATe) , , : khUlyA che. ghaNI zALAonA saMcAlake gujarAtI zALAo ., baMdha karavAnuM vicAre che. keTalIka baMdha paDI paNa che. - ApaNe arthapradhAna leke eTale 18 lAkha gujarAtIe keTalIya kolejamAM gujarAtI vibhAga baMdha thaye che.. AphrikAmAM hatA, teo kaMI na bolyA. gujarAtI sAhitya * A hisAbe paMdareka varSa bAda bhAgyeja gujarAtI pariSadane te AvI vAtanI khabara ja nahotI ane ApaNuM akhabAro ke sAmayike ke pustake vaMcAze. je kaMi vaMcAze akhabAre e arasAmAM dezanA ane pakSanA dhaDatarama | ' lAgelA hatA. . . * te vRdhe mATe ja che, ema manAze. . . , ' , ; ; ; ; ; Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-83. paMdareka varSoM bAda gujarAtI pustakA paratIvALA paNa nahIM le evI saMbhAvanA che. Aje ya muMbainA kAlabAdevI, bhulezvara vistArAmAM dhUmaketunA 'taNakhA' jevA pustake phUTapAtha para bbe rUpiye vecAya che. muMbaInA meLAvaDAomAM maMca para mahAlatA AjanA mahAnubhAvAne navI peDhI nAmathI paNa nahIM oLakhe. Aje muMbaInA zALAMta aMgrejI mAdhyamavALA lAkhA gujarAtI karA chekarIone umAzaMkara, suMdaram, narasiMha, mIrA vagere nAmeA paricita nathI lAgatA. aMgrejI mAdhyamanI pAchaLanI A bhayAnaka doTanu kAraNa zu? enA piraNAme zu? khaLakAne A zikSaNa ApavA pAchaLa kayu* mAnasa che? zrImatAne doradamAma ? AI. e. esa. jevI vahIvaTI nAkarIe ? meDikala kaoNlejo hu ijanerI sa'sthAmAM praveza ka grInakArDanA mAga saraLa ane te! dezabhakita ke potAnI bhASAnA prema vagere avyavahAru bAbata che, tenI te badhA ja mAbApAne graMthI aMdhAI che. jagatabharamAM - vizvasasthAnA bALahakakAnA khatapatramAM temaja paraMparAomAM dareka bALakane mAtRbhASAmAM zIkhavAne adhikAra mAnya rakhAyA che. khIjA vizvayuddhanA varSoMmAM lAkhA nirAdhAra zaraNAthI khaLAnI chAvaNIe thatI. duzmana dezanA khALAne paNa temanI ja bhASA zIkhavADAtI. tyAre vijetAoe evA Agraha nahAtA sevyo ke potAnI bhASA zIkhavavI. ApaNA bALakAne A hakaka koi saramukhatyAre chInavyA hota to hajAronI zahIdI vahorI lakhane paNa ApaNe mAtRbhASAne TakAvI hota. Aje mAbApA jAteja sAme cAlIne potAnA khALakAne parabhASAmAM zIkhavavA para bhAra mUke che. manuSyanA magajanI khIlavaNI viSe tajajJo kahe che ke magajanA amo kAyA ALaka janmatAM ja AsapAsanA dRzya, zabdo, avAjo, grahaNa kare che. kampyuTaranI bhASAmAM te badhuM memarI' kApamAM saMgrahe che. cAra pAMca varSanuM bALaka kharAbara vAtacIta karatuM thai jAya che. tene cepaDI vAMcatAM na AvaDe, tA pachI vyAkaraNa kayAM pI AvaDe? dhRtAM bALaka lagabhaga zuddha bhASA khAle che. kANe ene A badhuM zIkhavyuM ? cAra pAMca varSanI vayanA bALakanA magajamAM hajArathI vadhu zabdo abhivyakitamAM vaparAya che. pariNAme e cha varase bhaNavAnuM zarU kare, eTale enA zabdabhALa jhaDapathI vadhe che. zALAMta vaya sudhImAM daseka hajAra zabdo te samajI zake che. bhASAnI AvaData zabdabhaDALa para AdhArita che, mahAvarA para AdhArita che. zabdabhaLa abhyAsa ane AjubAjunA vAtAvaraNa para AdhArita che. jenI bhASA ane zabdabha DALa sArAM hoya, jenI grAhya zaketa vadhAre sate ja hoya te lakhI zake paNa sarasa rIte. vastune samajAvatAM tene barAbara AvaDe. pariNAme mAtRbhASAmAM zIkhelA vidyAthI, svAbhAvika rIte, vadhu tejasvI thAya che. te vadhu pustako vAMcI zake che. tene viSayA samajavAmAM muzkelI paDatI nathI. muMbaI jevA zaheramAM badhA ja mAdhyamanI zALAMta parIkSA - eka ja hoya che, eTale muMbainA pariNAmo parathI kai bhASAnA 99 karAo pramANamAM medAna mArI jAya che, te jANI zakAya che. keTalAya varSeAthI, pahelA pacAsanA merITa skolarazipanA pariNAme asa MdigdhapaNe batAvI de che ke prAdezika bhASAnA chokarA hekarIo dhaNA AgaLa rahe che. aMgrejI bhASAmAM bhaNelA chokarAo mAka skAra karI zakatA nathI. aMgrejI mAdhyamavALA khaLakA bhaNavA jAya, tyAre temanA magaje potAnA kompyuTaramAM je kai meLavyuM, te abharAI para mUkavuM paDe che. videzI bhASA zIkhatAM bahu ja muzkelI paDe che. zALAMta abhyAsa' sudhImAM te bhAgye ja traNeka hajAra zabdonA paricaya meLave che. pariNAme tenI grAhya zakita, temaja abhivyakti mAtRbhASAmAM zIkhelA vidyAthI karatAM adhI` ke trIjA bhAganI hoya che. alabatta, bhAre tejasvI LALA AmAM apavAdarUpa nIvaDe che. zALAMta pariNAmeA chatAM mAbApanI AMkhe nathI bhUlatI, kAraNake kAlejanA eDamizanamAM temaja tyAMnA aMgrejI mAdhyamanA zikSaNamAM aMgrejavALAete lAbha rahyo che. vaLI pUratA pramANamAM akavAo phelAvAI che. ke moTA bhAganI vepArI peDhI agrejI mAdhyamavALAne ja nAkarI Ape che. rAjakAraNanA vAvaTALe lokonA mAnasa para ThIkaThIka prabhAva pADayA che. amuka aNagamatI vyakitae aMgrejI bhASA kADhI nAkhavAnuM kahyuM, tethI tenI vAtanI virAdha karavA. gujarAtamAM pAMcamA ane AThamA dhAraNanI takarAre AkhA dezane bhaDakAvI dIdhele ke have gujarAtana'zikSaNa khADe jaze. gujarAtI bhASAne lIdhe ja tyAM dhaNuM badhuM bagaDayuM che, ema paNa teo mAnI khese che. khuda gujarAtanA gAmaDAmAM agrejI mAdhyamanI zALA na hoya, te tyAMnA DAkaTaro. vakIlAne aksesa karatAM joyA che. i prabuddha jIvana sAcI vAta e che ke mAtRbhASAmAM zikSaNa ApavAnA niNaeNya briTiza rAja vakhate ja levAyaleA hateA. cheka 1935 thI ke tenI pahelAM A chUTachATa apAI hatI. aMgrejI rAja ane aMgrejI bhASAnI kheAlakhAlA chatAM Ama banyuM hatuM. mahAtmA gAMdhIjI 'mAtRbhASA tathA hiMdI viSe kheAlatA ja; paNa aneka vidvAna netAee paNa tema karUM hatuM. muslIma netA akabara haidarIe cheka 1925mAM kahyuM hatuM. ke mAtRbhASAnA zikSaNathI va`cita rAkhavA jeve atyAcAra khIjo kAi nathI. AMkheDakare te sa'skRtamAM zIkhavavAnI ane tene AkhA rASTranI bhASA banAvavAnI vAta karI hatI. kenye, jamanA potAnI bhASA mATe lAyA che. merArajIbhAIe te kaoNMgresanI nItinA amalanA Agraha sevyA hatA. bAkI lagabhaga badhA ja rAjyoe prAdezika bhASA apanAvI che, ekalA gujarAte nahI. gujarAtanA yuvAne vepAra dhaMdhAmAM tathA nAkarImAM ThIka ThIka AgaLa rahyA che. gujarAtI mAdhyamavALA dhaNA, hajArI- yuvAnA amerikA jAya che, ane tyAMnA videzI vAtAvaraNamAM paNa sArI rIte goThavAI gayA che. amerikAnI 'sthA ane peDhIomAM temane UMcA sthAneA maLyA che. AThamAvALA pAchaLa nathI rahyAM te pAMcamAvALA tA na ja rahe. pAMcamAvALA paNa prAthamika zikSaNa mAtRbhASAmAM ApavAnI tarapheNa kare che. 15 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 ma nA prabuddha jIvana - tA. 6-9-3 Ama aMgrejI mAdhyama pAchaLa doDanArI mAbApanI kaI lazkarI zAsanavyavasthA nIcenI zista e sAcI zista mAnyatA sAcI nathI. zrImati kanveTamAM bhaNavA mokale, e na kahevAya. ' briTiza taMtrane vAraso hatA te cAlu rahyo. pachI vyApaka jayAre ghaNI marAThI gujarAtI zALAomAM bALakone banate gaye.zrImaMta yuvAne, vaccethI abhyAsa cheDe te ya zArIrika sajA na ja karavI e niyama ghaDele hoya che. temane. paravaDe, tene khyAla madhyama vargIya mAbApane na bALake bolI zakatA nathI, eTale keTalAka atyAcAro raha. kenDeTa sArA bhaNataranI nahIM, paNa pratiSThA, ane temane sahana karavA ja paDe che. paNa jo koI jIvadayA mobhAnI cIja hatI ane che. ' ' maMDaLIne e vAtane khyAla Ave ke be ke aDhI varasanA : adhUrAmAM pUruM dezanI meDikala ane IjanerI saMsthAomAM nAnakaDA kUla samA bALakane jaDa nizALamAM nAkhI AvavA paNa prAdezika bhASAnA mAdhyamamAM zikSaNa lenArAonuM e bhayAnaka krUratA che, teja samAjanuM ane mA bApanA prAbalya rahyuM. muMbaImAM to lagabhaga 70 TakA chokarA chokarIo ghera aparAdhanuM nirAkaraNa zodhavAmAM kAryavAhI thaI zake. prAdezika mAdhyamavALA hoya che, ane bAkInA 30 TakA A duniyAmAM badhe ja cha varasanI vaya bAda bALakane bhaNa-- aMgrejI mAdhyamavALAo karatAM, sarAsarI rIte prAdezika vivAnI praNAlikA che. samagra sudharelA ke jaMgalI samAjanI. vidyAthIonA mAka vadhAre hoya che. A paraMparA che. amerikA ke raziyA-kayAMya bALakone kumaLI "AI. e. esa. nI vAta karIe te ATalI kevenTa - vayamAM bhaNAvAtA nathI. bALakone zaizava bhogavavAne, ane aMgrejI zALAonA rAphaDA chatAM AkhA mahArASTramAM ramavAne ghara AMgaNe ucharavAne abAdhita adhikAra che. evA dhaNu varaseH gayA che ke jyAre eka paNa jaNa, prAdezika mAdhyamonuM bhaNatara bahu ochuM kharcALa che. - AI. e. esa. na banI zakyuM hoya. | aMgrejI mAdhyama madhyama varganA lokonuM dhana, sagavaDe cUsI : Ama savasa, grIna kArDa, ucca abhyAsa, meTI propheza le che. vadhu kharcane koi badale maLatuM nathI. ulaTuM bALakane nala saMsthAonA eDamizana, kelarazipa, vizALa vAMcana abhimAnI (snabIza), lAgaNa vagaranA, tathA echA tejasvI vagere aneka kSetramAM prAdezika bhASAonuM sariyAma varcasva che. '. aMgrejI mAdhyamanuM ghoDApUra kevA khoTA mArge jaI rahyuM banAvavAnuM bhaNatara vadhu rakamathI ApavAmAM Ave che. che, tene AnA parathI khyAla Avaze. ! ahIM nasarI, ke. jI., sInIyara ke jI., leara ke. jI. . ApaNI bhASAmAM vilIna thaze, e bhaya karatAM ya bIjA vagere dukAne che. Adhunika mAbApane bALake gharamAM bhArarUpa -bho aneka che. lAge che? teo vyavasAyI hovAthI, bhaNataranA nAme, kayAMka 1. aMgrejI mAdhyamanA bhaNataramAM paheraveza, bolacAla, vatana, dhakelavAnI vAta pasaMda kare che? vadhArAnA pustakanuM vAMcana vageremAM ekavAkayatA che. te 1. pariNAme bicArA rokakaLa karatA bALakone roja savAre girI yuropI prajAnI rItabhAtanI nakala gerAonuM, pAMjarAvALI gADImAM, taMga yuniphormamAM laI javAmAM Ave pAzcAtya saMskRtinuM meTApaNuM svIkAravAnuM valaNa, ajANapaNe che. pahelA divase bAraNuM baMdha karI khUba raDAvavAmAM Ave che, A deza pratye abhAva jAge, vimukhatA Ave, dharma, saMskAra kyAreka pUravAmAM Ave che. DarAvAya che. bALake taraphaDe che, pratye keI abhiruci na rahe, kuTuMbaparastI sAva ochI raDe che. zALAe javAnA vAMdhA kare che. thAya evuM valaNa pedA thAya che. . paNa meTAonI kuratA sAthe keTaluM TakAya? . videzI bhASAmAM, paradharmanI kavitA ke prArthanA, bALaka sakasamAM siMho paNa Akhare cUla para ubhA rahetA thaI - bele, ane tene gaurava mAne e samAja ke darIdra hoya! jAya che, te mAra, cokaleTa vagerenA sAdhanothI bALake bicArA enuM pitApaNAnuM pita keTaluM pAtaLuM hoya! piTiyuM vartana karatA thaI jAya che. amerikAmAM TAI' nIkaLI gaI che, paNa ahIMnI aMgrejI khUbInI vAta e che ke sarakAre namatuM mUkIne, vayanI . zALAomAM te pratiSThAvaMta yunimane bhAga che. ahInI bAbatamAM sAtane badale abhyAsa zarU karavA mATe pUrA pAMca aMgrejI mAdhyama zALAomAM cAMdale, seMthI pUravI vagere . varSa niyama ghaDyA che chatAM te karatAM ya vahelA vahelA pratibaMdhita che. bhAratIya tahevAronuM tyAM, bahu mahattva nathI. pahelA dhoraNamAM mUkavA ApaNuM mAbApa taiyAra hoya che. : aMgrejI mAdhyamanI zALAomAM bALakone sakhta zArIrika A badhI kuratA, avahelanA, apamAna, vagere mATe mAra paDe che. (Ano InkAra kare teo kAM jUThuM bole che, vizvasaMsthAne phariyAda thaI zake, kAM aNajANuM che.) je samAja pitAnA bALake pratye berahama che, te ApaNI sarakAra sAmAnyataH jaDa ane cIlAcAlu hoya che samAjanA vRddhonA hAlahavAla thAya che. te samAjamAM hiMsA temaNe paNa bALaka sAthe mane vaijJAnika rIte kAma levuM evI svAbhAvika bane che. te samAjamAM johukamI, rivAja bane che. AcArasaMhitA ghaDI che. A AcArane chaDecoka bhaMga aMgrejI temaja kanvenTanI vizvanA AMkhanA niSNAte kahe che ke pAMca varasa sudhI zALAomAM thAya che. tyAM bALakane seTIthI phaTakArAya che. AMkhanAM jJAnataMtuo majabUta nathI banatA. tethI eka ja amuka gunhAnA amuka phaTakA evuM keSTaka banAvAyuM hoya che. sapATI paranuM vAMcana ane nirIkSaNa' bALakanI AMkhane ApaNu mAbApe mAramAM bahu mAnatA nathI, paNa zistanI nukasAna kare che. khAtara, pilIsanI A thaDa DIgrI paddhati svIkArI le che. agrejI * ApaNe tyAM bethI pAMca varSanI vaya vacce ja bArAkhaDI, mAdhyamanI ke konvenTanI zALAnI bahAra jaIne leke jue AMka, gaNita, prAImara vagere zIkhavADI levAya che. tenI - te khabara paDaze ke zista kevI che! ' ' parIkSAo paNa thAya che. neTabuke paNa bane che. nApAsane bhaya Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha vana 11 1 nAkamAM pragaTa thayelI . 23,500/- lekhe nAnI ame karelI vigUthaNa ke apAya che. hemavarka karavuM paDe che. ramatane koI samaya apAte dhADapADuo ane zikArIonA komikasa' pustake, ghaNA badhA khathI. e vayamAM niSphaLa nIvaDelAone sajA paNa thAya che. vadhu nANAM khacIne mAbApa aMgrejI mAdhyamanA pitAnA bALakane "aNuvavA Tayuzana paNa rAkhavA paDe che. . . suzikSita banAvavA Ape che ane temane aMgrejI vAtAvaraNane A aMdherI jevA upanagaramAM aMgrejI mAdhyamanI kahevAtI tathA bhASAne e rIte paricaya apAya che. . AgaLa paDatI zALAomAM bhaNanArA nAnA moTA bALakone ApaNA lekhake, vidvAne, patrakAra, netA, samAja "bIna viSaya uparAMta "DisIplIna' zIkhavavA mATe paNa Tayuzana - sevake, keLavaNIkAre, guruo-A badhI bAbato aMge, cUparakhAya che. mAbApanA dekhatAM phUTapaTIthI sajA paNa thAya che, ane kIdI seve che. temanA bALakane paNa A mAdhyamamAM temaNe "pArakI mA kAna viMdhe' ema mAbApane khelatAM ya sAMbhaLyA che. dhakelyA che, kAM te teo asahAya banyA che, eTale cUpa che. konTeTamAM bhaNatA madhyama varganA gujarAtI bALa ke ' gujarAtamAM seMkaDo gijubhAIonI jarUra che, paNa Aje paramAM mastI kare, tyAre zikSita mAbApa, khristI Dhabe, ': ' te jANe ke eke ya nathI, temanI pAse gunhAonI kabUlAta karAve che. sajA rUpe, ghaDI miniTa mATe, bALakane gharanI bahAra paNa kADhe che, mArAmArInA A adhArI ghoDApUra zuM zuM tANI jaze? zuM zuM jagalIo para varcasva bhogavatA gerA mahAbali punA, bADaze . AvI rIte bhAvanAnAM nIra cIMcajo ! 'payuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna saMdhanI vividha pravRttio mATe rUA. para,284o-nI rakama bheTa maLI che. taduparAMta ' "premaLa jyoti'nA upakrame ane nezanala esosIezana phora dha blAInDanA sAthamAM aMdha, apaMga, anAtha ane azakatane Arthika. daSTie svAvalaMbI banAvavAnI yojanA anusAra sTola, TelIphona bUtha, sIvavAne saMce, bharatagUMthaNa ke plAsTIkasanI begsa anAvavAnuM mazIna apAvavA mATe eka mazIna dITha rU. 3,500 = ApavAnI ame karelI vinaMtIne pratisAda e prabaLa paDayo je 120 dAtAo taraphathI 146 mazIne mATe rU. 3,500/- lekhe rU. 5,11,000-nAM vacane A vyAkhyAnamALA daramiyAna maLyAM. "prabuddha jIvana'nA gatAMkamAM pragaTa thayelI vigato mujaba sAta dAtAoe AvI udAratA dAkhavI che e umeratAM A rIte kula 153 prajJAcakSuone AgAmI samayamAM ApaNe arthopArjananI dRSTie pagabhara karI zakIzuM. jJAnayAtrAnI sAthesAthe AvA keraNAnA kAryo mATe dAtAo taraphathI maLelAM umaLakAbharyo premALa sahakArathI ame bhAvAbhibhUta thayA chIe, amAre utsAha dviguNita thayuM che. dAtAonI udAtta ane udAra bhAvanAne abhivaMdatA ame emane RNa svIkAra karIe chIe ane Apa saue amArAmAM mUkelA vizvAsane sArthaka karavA ame satata jAgRta ane kaTibaddha rahIzuM enI khAtrI ApIe chIe. Apa saue amArAmAM mUkelAM vizvAsane sArthaka karavA parama kRpALu paramAtmA amane sAmarthya Ape evI prArthanA saha saMdhane maLela bheTa ane cazIna Adi mATe maLela dAnanI vigate ame atre pragaTa karIe chIe. jemanI rakama bAkI hoya evA dAtAone rU. 3,500/-nI rakamano zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha'nA nAmane ceka saMdhanA kAryAlaya para mekalI ApavA vinaMtI che. saMdhane apAtuM dAna Avaka rerA dhArAnI kalama 80 (G) heThaLa karamukata che. li. maMtrIe "premaLa jyoti'nA upakrame prajJAcakSu, apaMga, azakata ane anAthane svAvalaMbI banAvavA mazIne mATe maLelAM dAna zrI zailezabhAI koThArI dvArA 1 zrImatI nirmaLAbena gaNapatabhAI 1 zrImatI pallavIbena zAha 13 mazIna nIcenI vigate jhaverI 1 zrI cImanalAla jesIMgalAla lAla " zrI saramI pravINabhAI bhaNazALI 1 zrImatI tArAbena caMdulAla ha. zrI sUryakAntabhAI dalAla 1 thI dIvALIbena camanalAla mahetA jhaverI ceriTebala TrasTa 3 zrI lAlajI velajI (enkara InDasTrIjha) zrI mInaLakhenanI aDrAI nimitta 3 1 zrImatI indubena udANI , 3 me, amara sansa che. zrI zAmajIbhAI 1 zrI devIlA sUryakAnta mahetA 2 zrImatI caMpAbena lakSmIcaMda vorA ' 3 zrI ghamaMDIrAma gevANuM. 3. zrI snehalatAbena pravINabhAI zAha 2. zrI mahendrabhAI vorA 15 zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAha. ' meghA-nehala , 1 zrI jasavaMtalAla kapuracaMda zAha mAraphata (dAtAzrIe guptadAnanI 1 zrI hIMmatalAla DAhyAbhAI koThArI vaDhavANuvALA , bhAvanAthI nAma jAhera karavAnI nA - " , : " ceriTebala TrasTa 1. zrImatI pUvamena TokarazI sAvalA kahI che. emanI bhAvanAne ame 1 e. Ara. kAntilAla enDa kAM. 1 me. azaka menyu. ku., abhivaMdIe chIe.) * zrI AtmAnaMda jaina sabhA, muMbaI , ha. zrI ANaMdajI goviMdajI 1 zrImatI nirmaLAbena zAntilAla. 1 zrI mahendra khurmacaMda zAha 1. zrI pramIlAbena ramezabhAI dalAla ' , , , , , , , , , , : kApaDiyA ":- zrI je. Ara. zAha : 1 - 1 zrI vinubhAI umedacaMda zAha 1 me: mahAvIruM - vephera TrasTa, ha. 8. zrI bAbubhAI ratilAla bhaNazALI 1 zrI e. je. zAha tathA madhurIbena zAha zrI navInacaMdra marNiyAra - * . . 1 zrImatI vIrUbena pI. jhaverI 1 zrI kAnana dIpaka nANAvaTI 1 zrI ramaNalAla nagInadAsa davAvALA 1 zrImatI mAyAbena gosalIyA 1 zrI navInacaMdra dalapatalAla mahetA 1 " zrImatI vanalIlAbena "naTavaralAla 1 zrImatI caMpAbena somacaMdabhAI parIkha 1 zrImatI kusumabena ramaNalAla jhaverI 1 eka sahastha Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. prathajIvana ': zrImatI dIvALIbena hemacaMda sadhavI. ' | ra zrI ramaNIkalAla bhegIlAla jhaverI ' ' ' 2 zrI zAMtilAla nAnacaMda kaTArI 1 zrImatI dhIrajabena dIpacaMda zAha, ! 1 che. ene esa. elIsa. DI. DI. ' ceriTebala TrasTa ha. zrI pIM.DI. kaTArI ' ha prA. tArAbena tathA ke. elIsa ane mIThIbAI 1 zrImatI hIrIbena dazarathalAla ThArI; 'Do. ramaNalAla cI. zAha . ; elIsanI smRtimAM). . . . . . ha. zrI pI. DI. koThArI ( 1 zrImatI tibena pannAlAla, 1 zrImatI gulAbabena bAlAcaMda mahetA 1 zrI naTavaralaMla nAnacaMda kaTArI - 1 zrI devakIbAI hIrajI bhUlA cheDA, 1 zrI rajanIkAnta maNIlAla mahetA ha. zrI pI. DI kekArI 1 zrI velabAI kezavajI kuMvarajI 1 zrI manubhAI cImanalAla 1 zrI dAmajI zAmajI che. zrI harakha tAlapatrIvALA | | kelasAvALA ' , - caMda dAmajI : ' - 1 zrImatI ramAbena jayasukhalAla vorA 1 zrI nemacaMda ThAkarazI TrasTa, kalakattA, 1 ka. sonala zeTha, laMDana ' ' ' 1 zrI jagajIvana kapuracaMda dozI, 1 zrImatI kasturIbena ThAkarazI TrasTa, 1 zrImatI vyAbena saMghavI, * jetapuravALA kalakattA 1 me. bI. e. reDiyo kAM. tathA 1 zrImatI indumatIbena zAha ceriTebala 1 zrImatI jamatIbena ratanacaMda bakhe ilekaTronIkasa pArekha. TrasTa, madrAsa, ( 1 zrImatI aMjanAbena pravINabhAI ( 1 zrImatI araviMda zIrISa cInIvALA 1 zrI navInacaMdra kezavalAla kApaDiyA jhaverI -1 zrImatI premakumArI devacaMda gAlA ceriTebala TrasTa 1 zrImatI jayAbena modI ha. zrI devacaMda ravajI gAlA. 1 zrI. hIrAcaMda talakacaMda zeTha zrImatI mAnavatIbena hIrAlAla zeTha 1 zrImatI indIrAbena vibhAkara kAmadAra 1 zrI jayasukhalAla pAreya . 1 zrI jhaverabAI pipaTalAla ceriTebala 2 zrImatI haMsAbena sI. ena. saMdhara | zrI rasikalAla ke. mahetA 1 zrI caMcaLabena ANuM dalAla saMghavI " TrasTa na. 2. 1 zrI jayaMtIlAla ThakakaranA smaraNArthe ' 1: zrI vImaLabhAI jagAbhAI zeTha 1 vIDiyo mAsTara bacubhAI zIvajI. 1 zrI kAntilAla prabhudAsa jhaverI 1 zrImatI kaLAbena tArAcaMda saMghavI 1 eka sannArI - jai zrI pratAparAya sI. zAha | - 1 zrI nalInakAnta vRjalAla zerokara 1 zrI jayaMtIlAla jeThAbhAI gAlA 1 zrI manoramAbena ramezabhAI jhaverI : 1 zrI choTubhAI dezI 1, zrI hasamukhabhAI zAha, - 1, zrI maMgaLadAsa talasANiyA parivAra | 1 zrI kAntAbena tArAcaMda dozI 1 zrI sevaMtIlAla phakIracaMda , ' A taka che. 1 zrI maNIlAla zAmajI vIrANI TrasTa, 1 zrI navanItabhAi uttamalAla kANakIya 1 eka saddagRhastha ( 1 zrImatI hIrAbena ThAkaradAsa mahetA , (nezanala TrAnsaporTa ku.vALA) 1 bhoLAbhAI mehanalAla TrasTa - 2 zrI jeramala maMgaLajI mahetA, 1 zrI trikakumAra zeviMdajI neNazI ( 2 zrI kAntilAla kezavalAla zeTha, ha. rAginIbena mahetA 1 zrI hitena nAnajI bhedI 1 eka zubhecchaka 1 zrI jAsudabena nAthAlAla parIkha 1 zrI nirmaLAbena nAnajI bhedA ( 1 zrI kezavalAla bulAkhIdAsa 1 me. cImake bA meDikala enji , 1 Do. gItAbena mahendrabhAI zAha 1 zrImatI sarojabena zAMtilAla jhaverI - niyariMga kuM., 1 zrI ramaNIkalAla cunIlAla kAmadAsa - 1 zrI naMdalAla tArAcaMda verA 1 zrI nayanAbena pravINacaMdra konTekTara 1 zrI prabhudAsa lIlAdhara zeTha 1 zrI savitAbena kAMtilAla zAha - 1 eka zubhecachaka ' 1 zrI haMsAbena manubhAI mahetA, 1 zrI jayaMtIbhAI dezI zrImatI zAntAbena manubhAI amRta- 1 zrI lIlAvatI dalIcaMda kAmadAra 1 zrI mAnabAI DuMgarazI nAgaDA lAla zeTha. 1 zrI caMdulAla lakSmIcaMda mANo paryuSaNA prasaMge saMdhanA judA judA vibhAgane bheTa 1, saMghane bheTa 101-00 , lIlAdhara pI. zAha 11-00 , sarvodaya zAMti sevA 5-00 , aMbAbena lakSmIcaMda 8,325-00 gatAMkamAM pragaTa thayelI yAdI mujaba (rU. 301-001 zrI gaNapatabhAI ma jhaverI., gatAMkamAM A nAma zarata | cUkathI rahI gayuM hatuM. paraMtu saravALAmAM A rakamano samAveza thaye hate.) 2. 101-00 zrI hemalatA, lakSmIcaMda .. zAha 1000 , lakSmIcaMda kezavajI 51-00 , bhAratI bhupendra zAha 105-00 eka saMgrahastha 51-00 zrI mohanalAla TI. koThArI 101-00 , vinayacaMdra cImana - lAla parIkha '51-00, kokIlAbena zAha 11-00 kumudabahena zeTha, 5-00 , madhusUdana zAhe 5-00 , hIrAbena dIpacara saMdhavI . 200-00 , joramala maMgaLa mahetA... ' 200-00) lakSmIbena joramala . . !' " ; mahetA 100-00 ,ajayabhAI rama Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA 14-9-83. * prabuddha jIvana . lig 100-00 i. aMbAlAla caturabhAI 4 prabuddha jIvanane bheTa 152-00 : 1,00-00 pI. bI. jhaverI 5 premaLa jyoti ne bheTa 12,622-00 101-00 ', kesarabena 25-00 , eka sannArI 6 jhoLImAM 6 jhoLImAM 19,05-00 " 11-00 , jayaMtIlAla zAha 501-00 zrI suvarNAbena dalAla 101-00 zrI nemacaMda nAthAlAla - pa-00',suzIlAbena caMdrakAnta / kula ra. 51,284-00, - mahetA - 251-00 , jayaMtIlAla phatehacaMda svA, cImanalAla cakubhAI zAha 101-00 , areNubena mULacaMda smAraka nidhi : '. 400-00 , lIlAbena cInAI 51-00 , sukhalAla ema. mahetA 101-00 ,, dIpakabhAI vI. kAkA 250-00 ,, kAntilAla choTAlAla 3,86,699-00 gatAMkamAM pragaTa thayelI ' ' baLIyA.' ' 101-00 svastha mAnava yAdI mujaba . 1000-7 eka saMnnArI : 1,000-00 me. supIrIara kepa mATe 301-00 zrI vinodabhAI gulAbadAsa 100-00 eka sannArI ' 251-00 zrI ratilAla cImanalAla - brekara 11-00 zrI caMpAbena : - mahetA 2,500-00 dAvaDA ceriTebala TrasTa 151-00: zrI hasamukha harakhacaMda 101-00 , tArAmatIbena cImana- 501-00 bI. sI. saMdhANI deDhIvALA lAla zepha 5-00 , caMdrakAnta maNilAla 75-00, 'anubhAi amRtalAla 101-00 zrI mukatAbena ela. ' mahetA jhaverI saMdhavI - 101-00 che jayaMtIlAla aMbArAma 4,000-00 , praNava ane uvIbena 101-00 , zAMtilAla TokarazI zAha tathA a.sau. kekalabhAI (dasaka bALaka * zAha, UrmilAbena zAha - fmATe kaeNyamI DipojhITa) 11-00 ,, ema. DI. zAha 101-00 , DAhyAbhAI zAha 100-00 zrI premacaMdabhAI caMderiyA 51-00 , mRdulAbena mahetA 151-00 , kAntilAla sI. 101-00 , dazIbena rAjendra 100-00 , mahendra zAMtilAla bhaMDArI 25-00 , jhaverabena mULajI pAsaDa 100-00 , jayamatI ratanacaMda 25-00 , hIrajI kezavajI nA * 500-00 , pannAlAla cImanalAla pArekha 101-00 , caMpAbena TI. gAMdhI ThArI 251-00 , lAbhubhAI jI. mahetA 11-00 , uSAbena ramezabhAI * 100-00 mahendra zeTha 11-00 , uSAbena ramezabhAI, jhaverI 51-00 ,, jeThIbena lIlAdhara jhaverI.. 101-00 , gajendra ramaNikalAla bhAvasAra pa1-00 , gajendra ramaNikalAla kapAsI 31-00 , sudhAbena gelATa kapAsI 501-00 , devakuMvara je. zAha 125-00 caMdrakaLAbena 25-00 , jayavaMtIbena pArekha. : 501-00 , uSAbena mahetA pravINacaMdra zAha 400-00 , kAntilAla bhAIcaMda : 101-00 , puSpAbena kAtilAla 51-00 , phulacaMda lAcaMda | . 3,91,735-00 . bhaNazALI " "prabuddha jIvana ne bheTa 51-00, rekhAbena harSadarAya 10-00 , navanItabhAi rUA. 11-00 zrI uSAbena ramezabhAI 140155-00, jhaverI 101-00 zrI indubena vyAkhyAnamALAne bheTa 51 00 , gajendraramaNikalAla 51-00 eka sadagRhastha 51-00 zrI dinakararAya naMdalAla . 101-00 thI ramAbena hIrAlAla pArekha jhaverI rU. 152-00 101-00 sva. pannAlAla cImana 11-00 , hasamukhabhAI zAha, lAla koThArI premaLa jyotine bheTa 101-00 , caMpAbena TI. gAMdhI 11- zrImatI uSAbena rameza 11-00 ,, jagadIza je. sAlIyA bhAI jhaverI 51-00 zrI indulAla hIMmatalAla 101-00 , uSAbena ramezabhAI pA-00 zrI gajendra ramaNikalAla 30-00 , e. je. zarmA jhaverI kapAsI 501-00 ramezabhAI vI. zeTha. 501-00 , jayazrIbena dozI 304-00 - 400-00 , lIlAdhara pI. zAha 101-00 , gajendra ramaNIkalAlaH * nI ma): * . . . . . kapAsI.. . ze. ' paisA 143 400-00 kAntilAla lAlabhAI 501-0,0: , devakuMvarabena je. zAha 1 saMdhane bheTa . 14 155=005" " , " - mahetA (dattakA bALakane pa00--00 kAntilAla cImanalAla 2 vyAkhyAnamALAne bheTa 304-20... ": : mATe) : ': : ':- zAlA . : 3 cImanalAla cakubhAI .) 1. 11-00 prabhAvatI manasukhalAla 15-0 ) catrabhuja bhagavAna smAraka nidhimAM 4 5,60617 p.': ' + : zAha saMghavI : . kapAsI * * Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * *** . - ka ? prabuddha jIvana - 5-10 , hIrAbena phulacaMda jhaverI govidajI velajI viThThalANI, na : + ' zrI. ratilAla ema. zAha 2 * * *.'. 101-00 , raNakAbena mahetA , narendra morArajI bhATiyA ' , , cetana ramaNikalAla zAha =r naMdAbena ravIndra mahetA , araviMda zIrISa cInIvAlA : ? kIriTa sevaMtIlAla zAha " " " : ka .1,00-00 gulAbabena rasikalAla , hitena kalyANajI gaDA >> bharata esa. zAha - - i * dezI zrI guNavaMtabhAI ema. kAmadAra himAMzu ratilAla pAlejavALA , sudhacaMdra pI. zAhe , " 2. 12,22-00 :- . ; ; ; , jItendra lAlajIbhAI dezI . " umedabhAI mULajI du : Ara. vI. koThArI , praphulabhAI kAntilAla zAha ! cImanalAla ema. dezI , lakhamazI devazI na de zrI dIpacaMdabhAI savarAja gADI ..: : : - , rekhAbena Ara. zeTha..' zrImatI anilA Ara. zAha baLavaMtarAya kalyANajI pArekha : , bhavAnajI pAMcennAi nAgaDA - zrI narena Ara. bhUtA AjIvana sabhya : * azoka jazavaMtalAla zAha zrImatI arUNuM nathubhAI pArekha zrI rameza je zahi . " che dIpaka Ara. zAha | zrI naTubhAI che. paTela >> jayaMtIlAla mANekalAla phaDiyA , jazavaMta vI. mahetA , lIca da maNilAla zAha : prANalAla suMdarajI zAha , premakumAra lalitakumAra koThArI - guNavaMtalAla bI. ghIyA zrImatI razmi ena. mahetA : dinezakumAra kekArI , divyAbena DI. koThArI zrI kAkulAla cI. mahetA zrImatI kastura TI. gAlA , sevaMtIlAla kAMtilAla zAha. e bAbulAla mizilAla vardhana - zrI dAmajI lAlajI zAha ' " . mugaTalAla sI. zAha * * - harakhacaMda kuMvarajI gaDA , ramaNIkalAla ema. zAha 1, 2, jatIna sAkaracaMda vasA , kiraNabhAI premacaMda zAha sohanarAja copaDA zrImatI bInA pI. jhaverI - || zrImatI kekIlAbena vakANI , atula ke. zAha - , kalAsabena sUryakAnta mahetA : zrI nInAbena ena. zAha , thAvara bhAramala gaDA zrI kRSNakumAra maganalAla mahetA ,, ramezacaMdra chaganalAla modI vasaMta suketu zAha ' ramezacaMdra vADIlAla mahetA , vaMsatabhAI kAntibhAI dhIyA , ema. pI. dezI jJA na - sukha jJAna ane sukhanuM abheda AdhAra sthAna AtmA che. mATe AtmAmAM lIna thaI AtmAmAM ja AtmAnuM Atmika - , panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI sukha davAnuM che. zAstra te AtmAnA jJAna ane sukhane sukha che : jJAna - cetanA je dravyamAM che te dravya Atmadravya che; e nirdeza karI avivekI maTI vivekI banavA pharamAve. bAkI enuM siha che,-nizAnI che, tema jJAnatattva e sukhanI AtmAnA jJAna ane sukha je zAstramAM batADelAM che enuM AnaMdanI paNa nizAnI che. AtmAnuM sAcuM-kharuM svarUpa anubhavana te AMtmAe svayaM karavAnuM che. kuzaLa rasoi AnaMda che. je AtmA duHkha vedata hoya che enuM jJAna " rasavaMtI rasoI banAvI de paNa teno rasAsvAda te mANanAre vikArI che. svayaM ja mANavo paDe. 1. jJAnI ke ajJAnI dareka jIva sukha Icche che. saMsAramAM * - jJAna te savikalpaka ane nirvikalpaka ubhaya che. jyAre paNa sukhanuM sAdhana jJAna che. paraMtu te jJAna apUrNa hovAne ' sukha to ekAMte nirvikalpaka che. are! dehasukha paNa AtmA kAraNe sukha-AnaMdathI abheda thatuM nathI. mokSamAM paNa , jyAre vede che tyAre karyo vikalpa vicAre che? sukhanuM AnaMdanuM kAraNuM kaho ke sAdhana jJAna che, je pUrNa sukha joie che te duHkha nathI joItuM ane duHkha na hovAnA kAraNe AnaMda sAthe abheda thaI jAya che. joIe to deha na joIe. : jJAnanI kRpA zuM che? Atma upara game teTaluM AvaraNa. - prakAza (jJAna) joIe che. te aMdhakAra (ajJAna) na Ave te paNa AtmA. sarvathA jaDa thato nathI ane tenuM joIe. pUrNa jJAna vinA pUrNa sukha maLatuM nathI ke je caitanyapaNuM avirata cAlu rahe che. jJAnanA hevA mAtrathI, sukha paNa duHkhanA eka aza vinAnuM saMpUrNa joIe che. pachI bhale te ochuMvatuM hoya, game te saMjogomAM jJAnathI tene jJAna paNa ajJAna vinAnuM arthAta rAga ane AvaraNa pitAnA sukhane vedI zakAya che. pUrNa jJAne pUrNa sukha vinAnuM joIe ne ? " vedAya che. . . . . . , ' ', ApaNI pAse jema deha che tema ajJAna che. nava deha na aMdhakAra gamatuM nathI, te vAta sAcI. paraMtu prakAza lo ane navuM ajJAna ne vadhAre. ajJAna haThAvIzuM, pUrNa keTale Icche che. te prazna che. ! jJAnAvaraNIya kamane keTale jJAna pAmIzuM to pUrNa sukha pAmIzuM, ane dehAtIta- dehakSapazama kare te prazna che! . . .' rahita avasthA pAmIzuM. deha ja azAtAnuM ghara che-kAraNuM che. " duHkha te jIvane bilakula gamatuM nathI, jayAre sukha te e che ke deha che tyAM sukha nathI. deha che te janma che, jaza che. harameza Icche ja che, eTaluM ja maMhi paNa AveluM sukha cAlyu - '': Adhi-vyAdhi che, ane mRtyuM che. sAcuM zAzvata, anaMta,. - nihi. joyuM ane sadA sarvadA banyuM rahe. ema.ja vAMche che. * akSaya, avyAbAdha sukha kevaLa siddhaparamAtmAo pAse che bhaNavAmAM abhyAsamAM-adhyayanamAM kaMTALo Ave to te adhyayana ': jeo azarIrI arUpI che.. ! !! - "... " jIva choDI de che paraMtu jIvanasukha te choDavA kadI IchatA je.',.. sukha svasaMvedya cIja che. sukhanuM vedana-anubhavane che **' ' sukha e kAMI sAdhana-sAmagrI; dasya padArtha nathI. tema sukhane bhaya che. jyAre kalpaka che. are jyAre vede che kalpa vicAre jeesa e che Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA: 169-23 vyAkhyAnamALAnI saphaLatA nimitte sneha milana prabuddha jIvana sakalana: zAntilAla TI. zeTha paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI saphLa pUrNAhuti bAda prati varSe vyAkhyAnamALAnA pramukhazrInu abhivAdana karavAmAM Ave che. A varSe saMdhanA ane vyAkhyAnamALAnA pramukha DI. ramaNabhAinI makakama sUcanAthI vyAkhyAnamALAnA pramukhazrInAM "abhivAdananI praNAlikAne tilAMjalI ApavAmAM AvI hatI, * vyAkhyAnamALAnI saphaLatA nimitte sa MdhanI kArobArInA sabhyo, vyAkhyAtA ane sadhanA zubhecchAnuM eka sneha milana magaLavAra, tA. 13-9-83nA rezaja sAMjanA 6-30 kalAke me sevaMtIlAla kAntilAlanI kAM.,nA kAryAlayanI vizALa jagyAmAM yAjavAmAM AvyuM hatuM. me. sevaMtIlAla kAntilAlanI ku.,nI ujajavaLa vyavasAyI kArakidInA 50 varSa pUrA thayA hoi tenI suvaNu' jaya'tI nimitta. emanA taraphathI sneha milana mATe nimatraNa pAThavavAmAM AvyuM hatuM. prArabhamAM sadhanA maMtrIzrI ke. pI. zAhe saiAne AvakAra ApatAM jaNAvyuM hatu... ke paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA 49 varSImAM A varSe` zrI cImanabhAi cakubhAI zAhe ApaNI vacce nathI. sadhanA utkamAM emanA mahattvanA pradAnane yAda karI temaNe adha, apaMga, azakata ane anAthane svAvala anAvavA mATe mazInAnI Tahela A varSanI vyAkhyAnamALAmAM nAkhI, tyAre 30-35 mazInA mATe dAna maLavAnI temanI kalpanA hatI tema jaNAvI kahyuM ke 146 mazInA mATe za. 5,11,000 nA vacane maLyA che ane za. 51,284/ saMdhane bheTa maLyA che. saMdhanA pramukha tarIke DA. ramaNabhAinI sarvAnumate varaNI thai tyArathI Aja sudhInA daseka mAsanA TUMkA gALAmAM saMdhanI pravRttinA vistaraNa sAthe samAja tarathI Azare rU. daseka lAkhano Arthika sahayoga maLyA che, ene vyakata karatA sadhanu sukAna saphaLatApUrNAMka 31. ramaNabhAI sabhALI rahyA che ane sadhanA vikAsanA yaza DeA. ramaNabhAIne dhaTe che ema emaNe umeyu " hatuM. temaNe yajamAna zrI jayantIbhAi, emanA kuTu'khIjA ane bhAgIdArA, vyAkhyAtAo, tAgaNa ane saMdhanA zubhecchA-dAtAo vagerenA AbhAra mAnyA hatA. AnaMda saMdhanA pramukha DaoN. ramaNabhAie namrabhAve jaNAvyuM hatuM. hatu ke paryuSaNa vyAkhyAnamALA ane saMdhanI pravRttie mATe samAjamAMthI je pratisAda maLI rahayA che, tethI gaurava levAnuM mana thAya. Ama chatAM vyAkhyAnamALAnA AyeAjanamAM paNa truTio rahetI haze. AvI truTio tarapha dhyAna dAravAnI saune vinaMtI karI hatI, ane evI kSati na rahe te mATe satata kALajI ane jAgRti dAkhavavAnI emaNe tatparatA dAkhavI hatI. sAthI kArya karI saphaLatAnA yazanA adhikArI che ema jaNAvI sadhanA niNu | sarvAnumate levAya che. eka paNa sabhya sahamata na hoya teA te bAbata mulatavI rAkhIe chIe. ApaNe TUMkA gALAmAM pragati sAdhI zakayA chIe tenuM gaurava bhale laie, paraMtu sakSma rIte pazu ApaNAmAM abhimAna na Ave enI takedArI rAkhavA saune 105 vinaMtI karI hatI. temaNe me. sevatIlAla kAntIlAlanI kAM. temaja temanA bhAgIdAronA hRdayapUrvaka AbhAra mAnI A peDhInI prAmANikatA ane ucca praNAlikAnA kAraNe vyApAra- udyoga kSetre kevI pratiSThA che te vigate jaNAvI suvaNu` jayaMtI prasaMge saune abhinaMdana ApyA hatA. yajamAna zrI jayaMtIbhAie hRdayaspazI` zabdomAM sadhana ane potAnA AMgaNe padhArelAM sau mahemAnanA AbhAra mAnya hatA. sadhanA prema amAne satata maLate rahyo che. ene AnaMda vyakata karatAM saMdhanI kApaNu pravRtti mATe ane khAsa karIne paryuSaNa vyAkhyAnamALA mATe Arthika sahayoganI jarUra paDe tyAre e mATe teo sadA tatpara raheze ema emaNe umeyu hatuM. 3. tyArada zrI zAbhAkhena sa`dhavIe temanA madhura kahuM gItA gAyA hatA ane saune rasa-tarakhALa karyAM hatA. aMtamAM miSTa bhojana dvArA sAne hRdayapUrvaka yajamAnazrIe Adara-satkAra karyAM hatA ane e Atithyane hAjara rahelAM saue mANyu hatu. AjanI sAMja zUnya pAlanapurInI sAtha saMdhanA upakrame saMdhanA itihAsamAM kAca pahelIvAra zUnya pAlanapurInI gajhalane eka kAyama zanivAra, tA. 20-8-1983nA roja rAtanA 8-30 kalAke biralA krIDA kendramAM yojavAmAM AvyA hate. A prasage zUnya pAlanapuranI galenA saMgraha zUnyanI smRti'nuM prakAzana saMdhanA pramukha DaoN. ramaNalAla cI. zAhanA varahate karavAmAM AvyuM hatuM. prAraMbhamAM sadhanA maMtrIzrI ke. pI. zAhe saune AvakAra ApatAM sadhanI pravRttio vistarI rahI che enA TrakamAM khyAla ApyA hatA. tyArabada zrImatI kAkIlAmena vakANIe zUnya pAlanapurInI gajhalone svayaM varabaddha karI hatI evI traNa gajhalAnuM gAna karyu hatu. AbhAravidhi zrI cImanalAla je. zAhe karI hatI. eka gajhalakAranA A muzAyarAnuM sa McAlana zrI zaleza kATArI zaila pAlanapurI'e kayu hatuM. A kAryakramanu Ayojana, nANAM ane vahIvaTI ema triparimANI javAbadArI emaNe vahana karI hatI. sa MdhanI kArAbArI samitinA teo sakriya sabhya paNa che, enA AnaMda saMdhanA pramukha Do. ramaNalAla cI. zAhe prAsa Mgika vakatavyamAM vyakata karyAM hatA. A kAryakramamAM zrI je. Ara. zAha, zrI vazanajI lakhamazI zAha, zrI sI. ena. saMdhavI, zrI mahIpatabhAi jAdavajI zAha vagere jaina samAjanA agraNIo, nagarasevaka zrI Ara. sI. a MkalezvariyA ane zrI haribhAi gulAbacaMda zAha temaja prA. caMdrakAnta bakSI, prA. bakula rAvaLa, De. prakAza kArI Aphri sAhityakAro ane vividha kSetrAnA agraNIo hAjara "rA hatA. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 106 prabuddha jIvana patrakA ra tya viSe pari savA da iz/vi " X + paramAnaMda krApaDiyA smAraka nidhinA Arthika sahayogathI saMdhanA upakrame patrakAratva viSe eka parisa MvAda zukravAra, tA. 30-9-1983, zanivAra, tA. 1-10-1983 ane ravivAra, tA. 2-10- 1983nA rAja yAjavAmAM AvyA che, jene vigatavAra kAryakrama nIce mujakha che. A parisaMvAdanu pramukhasthAna DA. ramaNalAla cI. zAhu saMbhALaze. inDiyana ekasapresanA ta MtrIzrI hiraNya kAralekara "parisaMvAdanu udghATana karaze. Apane parisaMvAdamAM bhAga levA sadhanA peTranA, AjIvana sabhyA, pramuddha jIvana'nA grAhA ane saMdhanA zubhecchAne snehabhayu" nimaMtraNa che. li. bhavadIya, dhanavaMta TI. zAhu pannAlAla 2. zAhu sacAjakA zukravAra, tA. 30-9-83 sAMjanA 6-15 sthaLa zrI kAnajI khetazI sabhAgRha, bhAratIya vidyAbhavana copATI, muMbai -7 zanivAra, tA. 1-10-87 . . . . . savAranA 9-15 sthaLa gItA maMdira hola, udghATana beThaka uddaghATaka bhAratIya vidyA bhavana, cepATI muMbaiccha parisa'vAdanA vigatavAra kAryakrama inDiyana ekasapresanA taMtrI zrI hiraNya kAralekara samAraMbha pramukha Do. ramaNalAla cI. zAhu vyAkhyAtAo zrI ema, vI, kAmaDha, zrI DI. vI. geAkhale, * zrI. jehAna dArUvAlA, zrI jaya'tI zukala, zrI harIndra dave ane zrI kizAra bhaTTa prathama beThaka 7 viSaya patrakAratva : sAmAjika pratibaddhatA ane mUlyA pramukha : zrI vAsudeva mahetA viSaya saMda prajAkIya AMdolana sAmAjika ane sAhityaka rAjya vyavasthA ane vahIvaTI taMtra patrakAranInajare sI sAmiyakA ane vatamAna patrAmAM nArI praznonI kAlama DA. dhai ya bALAbena vArA rAjakIya sattA palaTA zrI nagInadAsa sa`dhavI vyAkhyAtA zrI jayaMta paMDayA zrI yazavata dozI zrI ku...dana vyAsa zrI sudhIra mAMkaDa zanivAra, tA. 1-10-83 apeAranA 3-15 sthaLa gItA madira hola, bhAratIya vidyAbhavana, copATI, muMbai--cha viSaya-madrabha ravivAra, tA. 2-10-83 savA 9-15 dvitIya beThaka mIzanarI jhIla vaividhyasaya vibhAgA, lekhe ane lakhAvaTa patrakAranI mukata abhivyakita sAptAhuikAnAM pradAna patrakAranI najare strI samAnatA viSaya parivatananI prakriyAmAM patrakAratva AjhAdI pahelAMnuM ane pachInu patrakAranI najare sAMskRtika saMbadhe 12 tA. 16-9-3 cImanalAla je. zAhe ke. pI. zAha matrI sthaLa gItA maMdira hAla bhAratIya vidyA bhavana, ceApATI, muMbai-7 viSaya-sadabha pakSA ane dezanA vaLAMkA rAjakIya dRmANeA sAmAjika trA pramukha zrI bhagavatIkumAra zarmA tRtIya beThaka vyAkhyAtAo zrI harasukha sAMgANI Do. kumArapALa desAI zrI zrI viSNu paDayA harakIzana mahetA zrI rameza jAdava zrImatI seAnala zukala viSaya patrakAra svataMtra che ? pramukha zrI harIndra dave vyAkhyAtAo zrI prakAza na. zAha zrI kirITa bhaTTa zrI vijaya sa*ghavI zrI bhAnu saMghavI zrI digata AjhA mAlika : zrI muMbai jaina yuvaka sauMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, muMbaI 400 004. OM, na. 3pa096 : mudraNusthAna TrenDa prinTarsa, jagannAtha zakara zeTha roDa, giragAma, sukha 4 saravara vI. pI. rAya - mana 35835 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ egd. No. MH. By/South 54 cence No. 1 37... prabuddha jIvana muMbaI jaina yuvaka sathaMtu... mukhapatra : pAkSika chUTaka nakala rUA. 1-00 'prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa' : 45 aH 11 Ai, tA. 1-10-83 Sika lavAjama rUA. 20 paradeza mATe zilima 60 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha pAMcame je ta sAhitya samAreAhu (samArohanA pramukhasthAnethI ApeluM vyAkhyAna) * DA. ramaNalAla cI. zAhu senagaDhamAM yAjAyelA catutha jaina sAhitya samAroha pachI ATalA TUMkA gALAmAM kaccha mAMDavImAM A pAMcamA samArohuMce jAya che, e kharekhara bahu AnaMdanI bhAta che. zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI A anaupacArika pravRttine keTalA vega ane sahakAra maLatA jAya je enI e pratIti karAve che. mArA parama mitra zrI sanajI lakhamazI zAhe A bAbatamAM utsAhapUrNAMka je rasa lIdhe! tethI tathA zrI acala gaccha jaina saMdhanA sabhyo ane ddAronA sahakArathI tathA mArA mitra zrI nAnAlAla vasAe ane bIjA sAthIdAroe A samAroha jaladI yojAya e ATe keTalIka javAkhadArI upADI lIdhI tethI A samArohanA AyAjananuM kAya' saraLa banyu che. A samArohatA pramukha tarIke chevaTe mArI varaNI karavAmAM AvI che te mATe samAroha samitinA sabhyone huM AbhArI . agAunA samArohamAM pramukha tarIke padhArelA zrI ke. kA. zAstrI, zrI dalasukhabhAi mAlavaNiyA, De.. bhogIlAla "sAMDesarA ane sva. agaracaMdajI nAhaTA jevA mahAnumAvAnI sarakhAmaNImAM huM eka sAmAnya sAhityakAra gaNAu. eTale mArI varaNImAM mitrAnA ane samitinA sabhyonA "sadbhAvastu huM dana karuM chuM. e mATe sarvanA RNI sva. agaracaMdajI nAhaTA senagaDhanA samAroha pachI thoDA divasamAM avasAna pAmyA ethI ApaNane jaina sAhityanA jIvaMta ensAikalApIDiyA' samA eka bahuzruta vidvAnanI kheTa khaMDI che. emane ApaNI sagaurava zraddhAMjali hA. sava prANIomAM phakta manuSya pAse ja vikasita vacA che. ene lIdhe ja bhASA ane sAhitya che. vANI ane vidyA vinA manuSya pazuvat hata. vidyAnI upAsanA ja manuSyane mahAmAnavatI kATi sudhI pahoMcADe che. tItha kara paramAtmAnI anupasthitimAM emaNe pravartAvelA . dhamane TakAvI rAkhanArAM e mukhya AlaMbana cheH (1) jinapratimA ane (2) jinavANI arthAt jinAgama. dhamanA mAMgecAlanAra manuSya chevaTe kevaLajJAna pAmI mukita prApta kare che. vAdevatA athavA zrRttadevatAnI sahAya vinA kevaLa jJAna saMbhavita nathI. eTalA mATe ja manuSyajanmamAM sauthI vadhu ArAdhyuM te zruttadevatA che. ethIja zrutajJAnane trIjA netra tarIke-tapraya' cakam' tarIke oLakhAvavAmAM Ave che.. vyavahAra jJAna ane Atma jJAna, pratyakSajJAna ane parAkSajJAna, laukika jJAna, leAkAttara jJAna, imesaphInA ane ilmesInA evA jJAnanA spaSTa e meTA bhedamAM pahelAthI khIjA sudhI manuSye pahoMcavAnu che. jJAnano mahimA jaina dharmamAM ghaNA batAvAyA che. jJAna e jIvamAtranu lakSaNa che. sUkSmamAM sUkSma evA nigAnA jIveAmAM paNa akSaranA anaMtamAM bhAga jeTaluM jJAna avazya hoya che. jJAnanI AvI nimnatama krATithI je ega jANu! te savva jANul; je savva jANu! te ega jANu' sudhInI jJAnanI anekavidha bhUmikA che. paDhamaM nANu ta dayA', 'jJAnasyula viratiH', 'nANu najae cara', nANuM ya muNI hAi' vagere jJAna' mahimAnAM vacane jaina zAstrathAmAM maLe che. uttarAyana sUtramAM sarasa kahyu che jahA sUkSma sasuttA, paDiyAvina viSNussa evaM jIve samrutta, saMsAre na viSNusaI. jema dvArA parAvelI sAi paDI jAya to paNa khAvA jatI kaiM naSTa pAmatI nathI tevI rIte jJAnarUpI dorAmAM parAvAyele jIva sa MsAramAM naSTa-bhraSTa thatA nathI. mahAbhAratanA zAntiparva'mAM kahyu che : meLA vayaMse jJastuvidyayA tuM muyata / ( kamathI ba MdhAyelA jaiva vidyAthI mukita pAme che.) jJAna athavA vidyAnA AvA apAra mahimA hovAthI enI ArAdhanA vividharUpe thatI AvI che. vANInA mAdhyama dvArA, bhUtakALamAM thai. gayelA aneka mahAtmAonAM, buddha puruSonAM, tIya karAtAM anubhava, vacanAnA sumaMgala vArasA ApaNane sAMpaDaye che. e vArasAne zAbhAvavAnuM kaMta vya manuSyamAtranuM che. vartamAna samayamAM vizvanI vasatinA pramANamAM jainonI vasati ghaNI ja ochI che. ema chatAM jaitA pAse potAnu je sAhitya che te atyaMta vipula che. prAkRta, ardhamAgadhI, saMskRta, apabhraMza, jUnI gujarAtI, rAjasthAnI, hiMdI, marAThI, kaya telugu, tamIla vagere bhASAomAM prAcIna jaina sAhiya puSkaLa lakhAyeluM che. judA judA hastapratabhArAmAM vIsa lAkhathI vadhu hastaprato sacavAyelI che. je jaina samAja mATe ghaNI Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazukra jIvana gauravanI vAta che. A hastapratamAMnI ghaNI haju aprakAcita che. saheje khe-traNa saikAthI vadhu samaya cAle eTalu sAdhananu kAya A kSetramAM paDelu che. ApaNA pUrva sUrioe vADamayanI keTakeTalI vividha zAkhAomAM adritIya kArya karyu" che te e viSayanA jANakAro jANe che. jaina sAhityanA pratihAsa aMge zrI meAThuMnalAla dalIca da desAIe jaina sAhityane saMkSipta itihAsa' tathA 'jaina gUjara kavio'nA traNa bhAganA daLadAra pustakA lakhIne saikAo sudhI krAma lAge evI, apratima sAhityasevA bajAvI che. zrI hIrAlAla rasikalAla kApaDiyAe jaina sa MskRta sAhityanA itihAsa' traNa bhAga lakhyA che, e paNa A dizAmAM eka saMgIna kAya thayuM che. jIvanakALa uparAMta zrI agaracaMdajI nAhaTAe paNa A kSetramAM ghaNuM ja saMgIna kAya' yu" che. emaNe potAnA daramiyAna sakhyAbaMdha prathAM prakAzita karavA jaina dhama' ane sAhitya viSe cha hajArathI vadhu lekhA saMkhyA che. A lekhA nAnAM-moTAM sAmayikAmAM chUpAyAM che. emAMnA aneka lekhA mAhitInI dRSTie atyaMta mUlyavAna che. e lekhA jo graMtharUpe veLAsara pragaTa nahi thAya ta huM mezane mATe lupta thai jaze. A dizAmAM rAjasthAnanA jaina vidyAnA peAtAnA mUlyavAna samaya ApIne sAhityika sevA jAvaze te. eka bhagIratha kArya pAra paDaze. temAM puSkaLa nANAMnI jarUra paDaze. e mATe jaina vidyAkIya saMsthAoe ane vividha sabaiAnA jJAna khAtAMoe peAtAne sahakAra udAratAthI ApavAnI tatparatA batAvavI joie. kadAca jaina sAhityanA itihAsa aMge vArANasInA pAzvanAtha zodha-saMsthAna tarAthI jaina sAhityakA bRhata pratihAsa'nA keTalAka bhAga pragaTa thayA che, e paNa eka mahattvanuM kAya thayuM che. Ama chatAM apabhraM'za ane gujarAtI-hiMdI bhASA sahita, tathA tamIla, telugu, kannaDa vagere bhASAo sahita saskRta ane prAkRtamAM lakhAyelA samagra jaina sAhityanA saikAvAra - vistRta pramANabhUta itihAsa lakhavAnI jarUra che. amadAvAda, vaDAdarA, pATaNa, surata, jesalamera, khIkAnera vagere ghaNAM badhAM sthaLAnA jJAnabhaMDArAmAM ApaNA rAsAsAhityanI aneka hastapratA emAMnI paDelI che. dasamA bhAganI rAsakRti paNa haju pragaTa thaI nathI. e jema jema pragaTa thatI jaze tema tema te ApaNA madhyakAlIna gujarAtI sAhityanA itihAsamAM nave prakAza pADaze. dhamapremI sAdhu kavionA hAthe dhaNI kharI rAsakRtinI racanA thaI hovAne kAraNe emAMnI keTalIka kRtionI sAhityika guNavattA AchI haze to paNa sakhyAbaMdha evA kavie avazya che ke jemanI pAse zAstrajJAnanI sAthe sAthe UMcI kavi-pratibhA paNa che. A badhI rAsakRtie jaladI prAzita thAya ene mATe kAIka sasthAnA upakrame vyavasthita yojanA thavAnI jarUra che. suratathI pragaTa thayelI Ana kAvya mahodadhi'nI zreNIe A kSetramAM A sadInA pUrvAdhamAM jevu saMgIna kAya kayuM" tevu' kAI eka saMsthAnA upakrame tyAra pachI thayuM nathI e zAcanIya khAkhata che. A prakAranA saMzodhana-saMpAdana ane enA prakAzananA kAya mAM ghaNI mahenata ane dhaNAM nANAMnI jarUra rahe che. e dizAmAM eTalA mATe sakriya 2 tA. 1-10 AyeAjananI jarUra che. jyAre ApaNu rAsAsAhitya ghaNuM kharuM pragaTa thayuM haze tyAre madhyakAlIna gujarAtI sAhityane aMtihAsa navesarathI lakhavAnI kaja paDaze. bhaviSyanA ta itihAsakAro A vAtanu ceAgya mUlyAMkana karI zakaze. ApaNe tyAM atyAra sudhImAM pragaTa thai cUkelI rAsAvRti enI savistara samAlocanA karatI saLaMga mAhitI kAI ekasthaLe upalabdha nathI. krArya rAsakRti chapAi che ke nahi tenI jANakArI e-cAra vidvAna sivAya bahu echAta hoya che, eka ja lekha ke graMthamAM e badhI mAhitI upalabdha thAya e; dizAmAM paNa kAma karavAnI AvazyakatA che. jema rAsAsAtyinI bAbatamAM tema phAgu, bAramAsI, ko ane mAtRkA, vivAhalu, stavana, sajajhAya, khAlAvabAdha vagere.. prakAranA sAhityanI aprakAzita kRti jaladI pragaTa thAya e dizAmAM paNa vidvAnoe ane saMsthAe kAma karavAnuM jarUrI che. alabatta ene mATe puSkaLa nANAMnI paNa jarU rahe che. eka vakhata saMsthAo dvArA nANAMnA pravAha jo cAlu thaze te e kSetramAM kAma karanArA pati-sazodhako maLI raheze. Aje te AvI khAsa kAi moTI yojanAo na hovAne kAraNe paDitA ane sazAdhA paNa kayAreka kSetra parivatana karatA rahe che. gayA saikAmAM yunivarsi TInI kakSAe yAre judIcUkyu judI bhASAone abhyAsakramamAM sthAna apAI hatu. tyAre jaina samAje prAkRta, adha mAgadhI bhASAne meTrika- tathA bI. e. ane ema.e. nA abhyAsakramamAM dAkhala karAvavA prayatna karyAM hatA. ene pariNAme zALAkaoNlejomAM adha mAgadhI bhASA ane emAM lakhAyelA jainasAhityane abhyAsa karanArA vidyAthI enI sakhyA ThIkaThI rahetI. A rIte e para parA cAlu hatI. chellA traNa--cAra dAyakAthI sarakArI nItine kAraNe, yunivarsiTInA abhyAsakrama thatA pheraphArone kAraNe tathA jaina samAjanI udAsInatAne kAraNezALAmAM adha mAgadhInA abhyAsa karanAra vidyAthI onI saMkhyA ghaNI ja TI. pariNAme jaina ardhamAgadhI sAhityamAM rasa lenAra vidvAnonI sakhyA paNa ochI thaI gaI. adha mAga bhASAnA viSaya thADA kaThIna gaNAya. vaLI e lenAra vidyAthIne AjIvikAnI dRSTie bhaviSya ahu UjaLu na lAge. ene kAraNe vidyAthI' A viSaya mATe hu taiyAra na thAya e dekhItu che. TIkaDIka nANAMkIya AyeAjana vis A kAya pAra paDI zake nahi. jainasamAje potAnA dAnane pravAha A dizAmAM UlaTabhera vahAvavAnI dhaNI AvazyakatA che. jainasamAja pAse vidvAna paMDite nahi hoya te jainatvana saMskAranuM dhAraNa nIcuM jAya te navAI nahIM. adha mAgadhI bhASAnA abhyAsa jaina sAdhuomAM saMskRta hI bhASAnI sAthe ThIka rahyA karyAM che. keTalA AcAryAM potAnA ziSyAne bhASA ane vyAkaraNana sAthe zAstronA sadhana abhyAsa karAvI rahyA che, ApaNA mATe bahu gauravanI vAta che. Ama chatAM keTalA pa evA sAdhu-bhagava tA najare paDe che jemanA. caherA upara nAnanu teja dekhAtu nathI. emanA-guru-bhagava tAe e bAbatamAM lakSya ApI, chApAM-cApAniyAMonAM prakINa vAcanamAMtha (vadhu mATe jIe pAnu 117 mu*) Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-83 prabuddha jIvana mANasane jIvavAno adhikAra che, te maravAno adhikAra zA mATe nahi ? 8 vijyagupta maurya A mANasane jIvavAno adhikAra che. te tenI IcchA hoya kahyuM ke A nakAmA ane yAtanApUrNa jIvanane mAre aMta jyAre maravAno adhikAra tene na have joIe ? jayAre tene lAve che mATe mAro jIva TakAvanAra badhI cikitsA baMdha karo. -ema lAge ke have tenuM jIvana upagI nathI athavA te evA . paraMtu hospITalanA DokaTare saMmata na thayA, tethI teNe maMjurI abhASa regathI pIve che ane asahya yAtanA bhagavate mATe ' keTane arajI karI. keTe' saMmati ApI. paraMtu hiya tathA tenI sevA karanArAo mATe paNa bhArarUpa hoya have te bezuddha hatuM. ane zvasanayaMtra vaDe tene jIvata' , tyAre tene pitAnI jIMdagIne svecchAthI aMta ANavAne rAkhavAmAM AvatA hatA. adAlatanI saMmati maLatAM adhikAra have joIe ke nahi? tenA vize pragatizIla dezamAM zvasanataMtra baMdha karI devAmAM AvyuM, ane te marI gaye. vicArazIla kitao vacce ghaNI carcA thaI rahI che. dayAthI eka trIjo dAkhalo. sinasinATInI janarala hospITalamAM prerAIne vyakita ke prANInA jIvanano aMta ANI tene ' , eka daradI maravA paDe ho. te bebhAna thaI gayuM. paNa DekaTare -vyAdhimukta karavAnI kriyAne aMgrejImAM yuthaneziA kahe che. tene bhAnamAM A. te belI zaka na hatuM. tethI kAgaLa grIka bhASAmAM tene artha saraLa mRtyu thAya che. ghaNAM varSo upara lakhIne DokaTarane Thapako Ape, "De. Danalopa, tame pahelAM gAMdhIjI, sAbaramatI AzramamAM hatA tyAre AvuM zA mATe karyuM? asAdhya roganI yAtanAthI pIDAI rahelA eka vAchaDAne - have jayAre moTA bhAganA ghAtaka roge upara vijaya -vyathA mukata karavA ghAtaka Ijekazana apAvyuM hatuM tyAre meLavavAmAM AvyuM che tyAre amerikAmAM sarerAza AyuSya 73 jAheramAM ghaNe uDApa thaye hatuM ane gAMdhIjInA virodhI - varSa upara gayuM che. moTA bhAganA daradIo pAkaTa vaye asAdhya oe gAMdhIjInI kora TIkA karI hatI. virodhI na hoya rogano bhoga banIne mare che. 80 TakA daradIo hospiTalamAM evI vyakitao e paNa ahiMsA ane jIvalyAne AgaLa mare che. ane temAMthI ghaNA samaju daradIo pI 'vinAnuM dharIne gAMdhI nI TIkA karI hatI. tene artha e ke jIva game jhaDapI mRtyu pasaMda kare che. samaju DokaTaro temane sahakAra eTalI yAtanA bhegave te paNa tenI dayA khAIne tenA chUTa- Ape che. dA. ta. baMne mUtrapiDa bagaDI javAthI mRtyu nizcita 'kArAnA prayAsa na kara. bane che. tethI DAyAlIsIsanI kharcALa ane trAsajanaka A viSayanI carcA eTalA mATe hAtha dharI che ke khAsa . cikitsAthI jIMdagI laMbAvI zakAya, paNa te dadI kazuM upayogI karIne amerikAmAM evA kissA banI rahyA che ke jemAM daradI jIvana jIvI zake nahi. tethI teo jIMdagI laMbAvanAra asA roganI asahya vedanAthI pIDAtA hoya ane pIDAI cikitsA baMdha karI jIvanane aMta ANavAnuM pasaMda kare che. "pIDAIne maravA sivAya bIjo koI mAga na hoya tyAre tenI (zrI jayaprakAza nArAyaNanI jIdagI DAyAlIsIsa vaDe laMbAvake tenA AptajananI icchAthI tenI cikitsA Dekara baMdha vAmAM AvI hatI.) karI de che, jethI tenA jIvanane ane tenI yAtanAno paNa aMta Aje hRdaya kAma na karatuM hoya te rUdhirAbhiAraNa cAlu AvI jA. mane khyAla che te pramANe koI dezanI sarakAre rAkhavAnA ane phephasAM kAma na karatAM hoya te zvasanakriyA yuneziyAne kAyadesara TharAvate kAyade karyo nathI. tema chatAM cAlu rAkhavAnAM sAdhano zodhAyAM che. temanA vaDe daradInI -vyavahAramAM parokSa rIte yutheneziAne amala karavAmAM Ave jaMdagI laMbAvI zakAya, pazu A kharcA ane pIDAjanaka che. tenI sAme keTalAka kissA adAlatamAM paNa gayA che. cikitsA vaDe jIMdagI laMbAvavAne artha zuM che ? ApaNA dezamAM almAne prayAsa kare che. zikSApAtra , paraMtu temAM keTalIka vahevArU muzkelIo che. IdagIne gune che. paraMtu je asahya kAraNathI vyakita AtmahatyA aMta ANavAne nisya kayA tabakake kare ane te nirNaya karavA prerAya che te kAraNe dUra karavA sarakAra ke samAja pAse koNa kare? daradI? tenA Aptajana? ke DokaTara? khristI kaI vyavasthA nathI. dhamamAM romakethelika saMpradAya rUDhicUsta gAya che. tema - dayAthI prerAIne mRtyu nIpajAvAnA 'TAIme ApelA chatAM 1980mAM pipa. taraphathI jAherAta karavAmAM AvI hatI keTalAka dAkhalA joIe. ke daradI jIta maraNa vacce jhokAM khAte hoya ane bhArarUpa jIvana jIve tenA karatAM tene asAdhya rogamAM jIvanane aMta amerikAnA banAvela nagaramAM keDathI jo yelAM ANavAnI rajA devI joIe. nyuyekanA yahUdI dharmagurUe be bALake be varSa pahelAM janamyAM hatAM. temane kahyuM ke mANasa jIvI zake tyAM sudhI jIvavuM che tenuM koMdha astipradeza (penisa) ekaja hato, paga traNa hatA. kadAca che. paraMtu je te bacI zakanAra na ja hoya te mRtyune rokavuM temane uchera thaI zake, paraMtu e uchera temanA mATe ane - ' e pharajIAta nathI: -temanA mAtApitA mATe keTale trAsarUpa nIvaDe! tethI mAtA ApaNu dharmaguruoe zuM kahevAnuM che? pitAe ane DokaTare temane poSaNa ApavAnuM baMdha karI dIdhuM. amerikAmAM pramukhe nImelA eka paMcanA DokaTara, nyAyatethI e traNe sAme mAnava hatyAno Aropa mUkI kesa karavAmAM zAstrI ane dharmazAstrI sabhyoe pukha vicAra vinimaya pachI AvyuM. paraMtu adAlate te kesa kADhI nAkhe. TharAvyuM che ke je daradI paristhiti samajIne nirNaya upara bIje kisso joIe. 41 varSanA eka zikSake pitAnI AvI zake te tene pitAnA bhAvi vize nirNaya karavAno AMkhe ane baMne paga gumAvyA. tenuM mUtrapiMDa kAma karatuM na adhikAra che. vRddhatvanI vyAdhionA viyanA niSNAta De. hovAthI tene DAyAlIsIsa vaDe jIvADavAmAM Avato hato. teNe jo lIne kahyuM che ke daradI badhuM samajI zake evI mAnasika Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 sthitimAM hoya ane te pukhta vayanA hoya te tene potAnA zarIra para saMpUrNa adhikAra che. jo daradI niNuMya karI zake evI sthitimAM na hoya te * tenA najIkanA Aptajanoe niNa ya karavA joie. dhArAsabhAe ane adAlatAe temAM mAthuM mAravuM na joie. A niNa ya daradI upara, tenA kuTuMba upara ane DAkaTaro upara cheDI devA joie. prayuddha jIvana me" eka kissA joyA hatA jemAM eka bahu svamAnI ane svAzrayI sajjanane lakavAnA humalA thatAM temaNe pathArImAM ja lAcAra ane parAdhIna dazAmAM jIvavA karatAM paNa tajI ne maravAnuM pasaMda karyu. apeASaNathI pIDAine mRtyunI rAha jovI paDI. je tabIbI madadathI jIvanane tatkALa ja aMta lAvavAnA kAyado hota te temaNe divasA sudhI pIDAvu paDayuM na hota. ane temanA Aptajanoe trAsa bhAgavA pAye na hota. amerikAmAM dhRNA vidvAnonI vicArasaraNI evI che ke pukhtavayanI samajI vyakitane cikitsA badha karI jIvanane a Mta ANavAnA adhikAra che. tema chatAM maranAranA AptajanA DAkaTarone javAbadAra gaNe e bIke keTalAka DAMTA daradIne maravAmAM sahakAra ApatA nathI. para Mtu amerikAnI kAyadA pramANe daradInI icchA virUddha baLajabarIthI tenI cikitsA karavI e paNa aparAdha che. tA. 1 10 8 nahi, paNuM bIjI keTalIka mAMdagIthI marI gayA. tema chatAM. tenu kRtrima hRdaya dhamakatu hatu ! Akhare be klAka pachI svica baMdha karIne hRdayane aTakAvI devAmAM AvyuM. jyAre daradI pukhtavayanI ane samajuM vyakti na hoya, tene mAnasika vikAsa thayA na hoya, nRddhatvathI tenuM magaja kAma karatuM na hoya, vadhu ochA aMze gAMDI hoya, magajane nukasAna thayu hoya, te khezuddhimAM hoya tyAre cikitsA khaMdha karavA vize ane jIvananA ata ANuvA vize niNaeNya kANu kare? AvA kissAmAM niNya karavAnA adhikAra te vyakitanA najIkanA AptajanAne ane DAkaTarone maLavA joie. bezudhdhi evI hevI joie ke niSNAta DaoNkaTArA khAtrI ApI zake ke have A daradI bhAnamAM Avaze nahi. jo teNe divase ane mahinA sudhI jIMdagInA zeSa kALamAM khezuddhimAM ja rahevAnu hoya te tene parANe pASaNa ane auSadho ApIne vADavAnA ze atha? mRtyunI vyAkhyA e che ke vyakitanAM hRdhdha ane phesAMnI kriyA baMdha paDI jAya. paraMtu have A baMne kudaratI avayava kAma karI zakatA na hoya teA paNuM bAhya sAdhanA vaDe A baMne kriyA cAlu rAkhI zakAya che tethI mRtyu nipajayuM che ke nahi', te magaja jIvatu che ke marI gayuM che tenI uparathI nakakI karavu joie. 1968mAM hAravA'nI meDIkala skule abhiprAya ApyA hatA hatA ke jo rogI evA mezuddha hoya ke tene bhAnamAM na lAvI zakAya to tenu magaja mRtyu pAmelu' gaNavu, thoDAka mahinA pahelA amerikAmAM De. kalAka nAmanA eka hRdayarogI DenTIsTane DAkaTaroe kahI dIdhuM ke tamArU hRdaya have gheADA kalAkathI vadhAre kAma nahi Ape. amerikAmAM plAsTika ane elyumIniyamanuM hRdaya banAvAmAM AvyuM che. DA. kalAka mAMdu hRdaya kaDhAvI nAMkho enA ThekANe A kRtrima hRdaya gADhavI devA saMmati ApI. lagabhaga 9 kalAkanI zastrakriyA pachI De.. klAkanA zarIramAM kRtrima hRdaya dhabakatu thaI gayuM. tyAM sudhI zvasana ane rUdhirAbhiSaraNanI prakriyA khAla sAdhane vadhu thatI hatI. zastrakriyA pUrI thaI te pachI phephasAM ane kRtrima hRdaya kAma karatAM thaI gayAM ane te bhAnamAM AvyA. kRtrima hRdaya vaDe jIvanAra te pahelA mANasa hatA. cAreka mAsa pachI te hRdayanI niSphaLatAthI A kirasAmAM DA. . kalAke maravA karatAM paNu rIte eTale ke kRtrima hradaya vaDe paNa jIvavAnI jijIviSA vyakta karI hatI, tethI kRtrima hRdaya khesADavAnu` anizrita jokhama. svIkAryu hatu. paraMtu hRdaya baMdha karI devAnI javAbadArI. DaoNkaTaroe svIkArI. A kissAe ghaNI cakayAra jagAvI. kAyadA, mAnavatA ane mAbApanI lAgaNIne 5zA eka aitihAsika kaeNsa nyujasImAM anyo hato.. kArena nAmanI eka karI asAdhya rogathI pIDAtI hatI. ane pAchI bhAnamAM na Ave evI kheddhimAM eka varSathI paDI hatI. DAkaTarA tenI jIvAdorI kApI nAkhavA taiyAra na hatA. tethI mAbApa 1973mAM nyujasInI sarvoparI adAlatamAM gayA, adAlate cUkAdo Apyo ke A chekarI mATe tenA mAbApane niya levAnA adhikAra che. tethI je bALakInI bhezuddhi asAdhya gaNAya te tene jIvatI rAkhanAra bAhya zvasana taMtra DAkaTaro aMdha karI dai zake. ApaNA dezamAM adAlata Avo cukAdo Ape nahi. ane DeAkaTara daradInA mAbApanI icchAthI paNa jo daradInI jIvAdorI kApI nAkhe teA te, badhA manuSyavadhanA aparAdhI ane, 1982mAM nyujasImAM AvA khIjo banAva banyA hatA.. themasa TimAranI 83 varSanI kAI asAdhya rogathI maraNAnmukha hatI, vhiTamere DeAkaTarone kahyuM ke tene nAka vATe poSaNu ApatI naLI kADhI lyA jethI tenI yAtanAnA ata AvI jAya. DeAkaTare nA pADI ane kahyu ke je kAma izvaranuM che te huM nahi karU! tethI vhiTamere adAlatanI paravAnagI meLavI. nyAyamUrtie lakhyuM ke mAMdagImAM evA tabakakA Ave che ke jayAre daradI, athavA.. te azakata hoya teA tenA vatI tene Aptajana dardInI jIMdagI TuMkAvI nAkhavAnA niNaeNya laI zake. A cukAdA upara apIla thavAnI hatI. tethI DeAsInA nAkamAMthI pASaNanI navI kADhI levAmAM na AvI. daramiyAna te pIDAI pIDAIne marI gaI. kArena gayA eprila mAsa sudhI te marI na hatI, tene ekasIjana ApanAra naLI kADhI levAmAM AvI hatI, paNa nAkavATe poSaNanI naLI kADhI levAmAM na AvI. DAkTare ekamata che ke te bhAnamAM Avaze nahi ane jIvo nahi. to pachI badhAnI yAtanA lakhAvavAnA zo atha che. jyAre khADakhApaNavALuM bALaka janme, je ucharI Ave te pazu pazu ane parAdhIna rahe tyAre tenI chaMdagI TuMkAvI nAkhavI ke tene ati duHkhI dazAmAM jIvavA mATe ucheravA te prazna kAyadA ane naitika dRSTie mujhave tevA che. amerikAnA blumingTana nagaramAM eka evA khALakanA janma thayA ke jenI: annanaLInI khAmIne lIdhe te kudaratI rIte poSaNa lai zake nahi. mAbApa tenI jIvAdorI kApI nAkhavAnA matanA hatA. paraMtu hospITale tenI upara zaratrakriyA karavA adAlatanI rajA. mAgI-mAbApe vidha karyAM. ane sarvoparI adAlana sudhIte e jItyA. daramiyAna bALaka marI gayuM. A kesathI samAjamAM dhaNA vivAda jAgyA, ane Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . tA. 1-10-3 prabuddha jIvana bALakane yenakena prakAreNu jIvADavAnA himAyatIoe pramukha na hoya ane yuropanA Adya vaidya hipa keTasanA zapathane reganane vinaMtI karI ke paMgu janmelA bALakane hospiTala piSaNa vaphAdAra nathI hotA. muDIvAdI amerikAmAM ane ApaNuM tathA cikitsA ApavAnI nA pADIne tenI jiMdagI TuMkAvI na samAjavAdI dezamAM paNa hospITalamAM sAravAra levI eTalI zake evo kAyado kare. badhI moMghI thaI gaI che ke daradI ane tenA kuTuMbI lAMbI 'ApaNA samAjamAM meM eka eve phirase je che ke ane kharcALa sAravArane trAsa jogavavA karatAM mRtyu paisade: jemAM bALaka magaja, vAcA ane zarIrathI paMgu che. bahu trAsa kareH khAsa karIne roga asAdhya hoya tyAre. kaliniAmAM veThIne tenA mAbApe tene ucheryo che. paraMtu mAbApanA avasAna eka strInA magajane gaMbhIra IjA thaI hatI ane te; pachI A paMgunuM zuM thaze? bezuddha hatI. te zuddhimAM AvavAnI zakyatA na hatI. paraMtu te: eka dalIla evI karavAmAM Ave che ke maravAne adhikAra" sagarbhA hatI. 31 aThavADiyA pachI teNe bezuddhimAM eka mAnya rAkhavAthI kaI kissAmAM adhikAra pharajamAM paNa pheravAI jAya, eTale ke daradIe pitAnI IcchA virUddha maravuM paDe. chokarAne janma Ape, je ucharI AvyuM ane pachI te strIne yuthaneziA mAnya rAkhavA ADe evI ja dalIla naDe che, ke jIvatI rAkhatAM sAdhane kheMcI levAmAM AvyAM. AvI chUTane durUpayoga karIne koIvAra daradInI IcchA jIvavAnI hoya chatAM jIvAdorI kApI nAkhavAmAM Ave. A dalIlamAM peTrIka mekaphekzana nAmane 23 vaSane eka yuvAna meTara bahu vajuda nathI. kAyadAmAM takedArInI badhI jogavAio thaI sAyakalanA akaramAtamAM maraNatola IjA pAme. mAthAmAM IjA zake. tema chatAM adhikAra ke chUTane durUpayoga thavAnI bIkathI thavAthI tenuM magaja bahu thoDu kAma karatuM hatuM. te jonI maravAnI svataMtratA AMcakI levI na joIe. ema chatAM pramukha vyAdhithI pIDAtA hatA ane zarIre AMcakI AvatI hatI regane rUDhicUrata rAjakartA hovAthI DokaTarone ane mAbApane paNa AMkhe khullI hatI. temAM trAsa dekhAte hate. ga * temanI vivekabuddhi vAparavAno adhikAra ApavAthI virUdhdha che. jAnyuArImAM tenA gaLethI piSaNa utAravA jeTale sudhAro thayo. paraMtu te paMgu ja raheze ane pathArImAMthI uDI zakaze keliphinizAmAM kaleransa harabaTa"nAmane 55 varSane eka nahi, ema lAge che. AvA yuvAna paNa AjIvana pathArIvaza mANasa paDI javAthI bezudhdha thaI gaye. enI upara zastrakriyA rahenArA daradInI jIvAdorI kheMcI levAno nirNaya kema.. karavAmAM AvI. te paNa te bhAnamAM na Avyo. Akhare thaI thake? DokaTare evA abhiprAya upara AvyA che ke e kadI bhAnamAM A carcA ane draSTAMtamAMthI nIcenA muddA upasthita Avaze nahi. ane tene okasIjana vaDe ja chavADI zakAya. thAya che : tabIbI daSTie e marI gaele ja gaNAya.. tethI tene kuTuMbanI saMmatithI DokaTaroe okasIjananI naLI kheMcI * je vyakitane ema lAge ke tenuM upayogI jIvana pure lIdhI. hajI tene zvAsa cAlatA hatA ane pANI tathA poSaNa thayuM che tene potAnI jIvAdorI TuMkAvI nAkhavAne ' adhikAra tene nasa vATe apAtAM hatAM. tenI patnInI saMmatithI te paNa hovuM joIe? ke vRddhAvasthA ane mAMdagIthI parAdhIna dazAmAM kheMcI levAmAM AvyAM. Akhare te marI gaye. A kissAM pIDAI pIDAIne maravAnI tene pharaja pADavI joIe? lesa enjalsanI adAlatamAM gaye. rAjyanA sattAvALAoe * jyAre daradIne sabhAna ane samajaNavALI avasthAmAM DokaTaro upara manuSyavadhane Aropa mUko. adAlate te kADhI khAtarI thAya te ajavALI avasthAmAM khAtarI thAya ke tene roga (dA. ta. kensara) asAdhya che nAkhe. paraMtu kesa . apIlamAM gaye che. enuM kuTuMba tyAre teNe pitAnI jIMdagIne DekaTarane sahakArathI aMta pharIkhe che ane have kahe che ke amane phekaTarae khoTI ANavAno adhikAra heve joIe ke nahi? mAhitI ApI hatI. kadAca kuTuMbane bIka haze ke je teo DokaTarone ke ApaNe te pote paNa manuSyavadhamAM * jayAre eka karatAM vadhu DokaTare saMmata thAya ke daradIna. madadagAra karaze.' vyAdhi asAdhya che tyAre daradInI, ke tenI abhAna avasthAmAM . amerikAmAM 14 rAjya ane kalaMbiyA jIllAe tenA AptajanonI saMmatithI tenuM jIvana laMbAvavAnA upAya kAyadAthI chUTa ApI che ke daradI jIvananA aMtakALa sudhI cheDI devA joIe ke nahi? pahoMcI gayo hoya ane te nirNaya karavA azakata hoya te DekaTare pitAnI vivekabuddhi vAparIne daradInI jIMdagI laMbAvatI ke jayAre evuM bALaka janme ke teNe enI kheDakhApaNane cikitsA baMdha karI daI zake. je daradI sabhAna ane samaja lIdhe paMgu avasthAmAM trAsajanaka paristhitimAM ja jIvavuM paDe NamAM hoya te te pote pitAne nirNaya kaTorone te evA bALakanI jIMdagI TuMkAvI nAkhavI joIe ke nahi ? jaNAvI zake. * samAjazAstrIo, nyAyazAstrIo, DokaTare ane bIjA - koIpaNu chUTane durUpayoga paNa thaI zake. dA. ta. daradI bauddhikoe A prazno vicAravA jevA che. dareka vyakita pote nirNaya para AvavA sabhAna na hoya tyAre je kuTuMbIo svAthI hoya te tabIbI kharca bacAvavA ane daradIne pitAnA karmanAM ke pUrvajanmanAM saMcita karmanA phaLa bhegave vArase vahela meLavavA DokaTara sAthe maLIne daradInI jIvAdorI che, mATe devAdhIna viSayamAM mANase mAthuM na mAravuM joIe kApI nAkhavA nirNaya laI zake. badhA DokaTare paNa pramANika evuM bhAgeDu AzvAsana A praznone javAba nathI. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-1 zikSaNamAM lIlo dukALa - 6 guNavaMta zAha muMbaI jaina yuvaka saMdha tarathI biralA kriDA kendra para yojAyelA payuSaNa vyAkhyAnamALAmAM tA. 11mI sapTembara, 1983ne divase ApeluM pravacana.] ' ' * vyAkhyAna mATe A viSaya pasaMda karyo tyAre eka mitre . kera, karI: zikSaNane badale badhAne rasa paDe te koI viSaya : sUcave te sAruM. meM javAbamAM jaNAvyuM: pratyeka parivAramAM kaI ne kaI bhaNatuM hoya te ya zikSaNanI vAtamAM badhAne rasa na paDe ema bane kharuM ? mitre te mArA javAbamAM rahele taka svIkArI lIdhe paNa mArA ja manamAM khaTake rahI gaye. pratyeka parivAra sudhI zikSaNa pahoMcyuM che kharuM? IMgleDa jevA dezamAM te milara opha dha DI' sudhI, lyusI gre' sudhI ke pachI vaIsvayaMnI pelI "seliTarI rIpara " sudhI zikSaNane rele pahoMce che. ApaNe tyAM zikSaNa hajI meghANInI pelI cauda varasanI, cUMdaDiyALI, zvetasuMvALI, lAlahIgeLI, jobanavaMtI, jagadambA-zI "cAraNakanyA sudhI ke jayaMta pAThakanI "AdivAsI kanyAnA IthariyA vALa vacALe sethI jevI vAMkIcUMkI vagaDAnI keDIo sudhI pahoMcyuM nathI. IndirAjIe DAka vakhata para sana 1990 sudhImAM prAthamika, pharajiyAta zikSaNa 14 varSanI uMmaranAM sau sudhI pahoMce evI AzA vyakata karI. paNa vAstavamAM te, hajI mAmAnuM ghara dIva baLe tenAthI ya dUra che e svIkAravuM rahyuM. '' kAreka prazna thAya ke, ApaNuM sauthI moTuM rASTrIya bheLapaNa" kayuM? nizALamAM ane kelejomAM je kAMI cAle tene zikSaNa" gaNavAmAM Ave e thayuM ApaNuM rASTrIya bhoLapaNa. amAre tyAM suratanA havAI mathake samaDI ya lekiMga karatI nathI, kAgaDa TeIka eka karatA nathI. rana-ve para keDa samANuM ghAsa UgyuM che ane AkAza ujajaDa banI gayuM che to ya le ke ene erapaTa' kahe che. lagabhaga A ja rIte kevaLa Tevane kAraNe mAMdI mIle jevI, baMdha paDI gayelI ke , saMDa cAlu rahelI yunivarsiTIne yunivarsiTI" kahevAnuM cAlu rahe che. vikrama rAjAnA khabhA paranA zaba jevI savAso karatAM ya vadhAre yunivarsiTIe beja A deza na meLapaNane kAraNe veDhArI rahyo che. javAharalAla naheru yunivarsiTI ke aligaDha muslima yunivarsiTI jevI . kendriya yunivarsiTIomAM zikSaNa rAbetA mujaba cAle tyAre e chatAne samAcArane darajajo prApta thAya che. AvI yunivarsiTIomAM paisAnI khoTa na hovAne kAraNe satata lIle dukALa rahetA hoya che. sadbhAgye A yunivarsiTIomAM lAyacherI te haDatAla hoya tyAre ya cAlatI rahe che. aligaDha muslima yunivarsiTI, mahinAo sudhI baMdha rahe paNa vighAthIo lAyabrerIne lAbha Ave te joIne umAzaMkara daMga thaI gayelA. zikSaNanI hevI InDI " jevI banArasa hiMdu yunivarsiTInI vAta karuM. tyAMnI eka phekalTInA DIne sAcI vAta kahI saMbhaLAvI. kelejane aneka pravRttio karavA mATe maLelI basa juna thaI. enA rIperakAma mATe yunivarsiTIne ghaNI vAra vakhyuM paNa khAsa kazuM thayuM nahIM. chevaTe e DIsAhebe vidyArthIone salAha ApI. Isa ke jalA de tAkI naI basa mila sake. vidyArthIoe gurujInI AjJAnuM pAlana karyuM ane navI basa maLI ya kharI! huM e navI basamAM beThe tyAre DIsAhebe svamukhe A vAta kahI. Ama eka bAju ucca zikSaNamAM Arthika sAdhanone bagADa ane bIjI tarapha meghANInI cAraNa kanyAne nizALe poMcADavAnA phAMphAM! e * bicArI nizALe jAya ke peTiyuM raLavAmAM mAbApane madadaW thAya! thoDIka vigato ApavAne lAbha nathI TALI zakAtuM. 6 thI 14 varSanA gALAmAM hajI kula traNa karoDa bALake zALAe jatAM nathI. jemAM 71 TakA ne chokarIo che.' ' gAmaDAMnI mAtra 18 TakA nizALamAM jAjarUnI vyavasthA che, 20 TakA nizALomAM koI ja pharnicara nathI, keTalIka nizALamAM pAMca vargo vacce kevaLa eka zikSaka che. evI ya zALAo che : jayAM zikSaka hoya te vidyAthIo nathI, vidyAthIo hoya tyAM zikSaka nathI ane kyAMka zikSaka tathA vidyAthIo vagaranI - "bhUtiyA' zALAo paNa che. chellAM sAMDheka varSathI zikSaNane sAvatrika banAvavAnI jarUriyAta viSe Agraha sevA AMbe che. gepALakRSNa gokhalee te 1910-12 nA varSomAM e mATe bila rajU kareluM.. Aje vinobAjInI janmajayaMtI che. emaNe prAthamika kakSAe bALaka pAMca pAMca kalAka" gaMdhAyelo rahe che tene badale eka kalAkanI zALAonuM , sUcana kareluM. rAjAe madrAsanA mukhya pradhAna tarIke be pALAmAM zALA cAle tenI zarUAta paNa karelI. De. jhAkIra husene te eka DagaluM AgaLa jaI traNa varSanI pharajiyAta keLavaNI mATe 11 thI 14 ne vayagALe sUcavela. A gALAmAM bALake jaladI bhaNe ane sAruM bhaNe jethI ochA kharce vadhAre bALakone bhaNAvI zakAya. zItaLAne kesa zedhI - lAvanAra mATe rU. 1000 nuM inAma jAhera thayuM paNa te ya varSo sudhI e InAma lenAre kaI maLe nahIM. AvuM ja re nirakSara mANasa aMge banaze tyAre garIbI TakI zakaze kharI? manamAM keTalAka vicitra prazna UThe che. evuM zA mATe ke kATakhUNe AvelI be bhIti vacceno khUNe A dezamAM Apa Apa jAhera pezAbakhAnuM banI jAya che? evuM zA mATe ke kayAMka svaccha bhIMta dIThI ke. keTalAka lekIne tenA para pAnanI picakArI mAravAnuM mana thAya che? AvI picakArI mAranArAM badhA abhaNa ja hoya evuM kharuM? suratamAM strIonI hAjarImAM nirAMte gALe khelanArA kevaLa azikSita ja nathI hotA. enuM zuM ? ApaNuM calacitramAM cuMbana para pratibaMdha che paNa kamakamATI upajAve tevA baLAtkAranAM, khUnanAM, mArAmArInAM ane nirdayatAthI bharelAM daLe para koI khAsa pratibaMdha nathI enuM zuM kAraNa? zuM ApaNe cuMbanane nivruNa hatyA karatAM ya vadhAre bibhasa mAnIe chIe ? vadhu nizALA ane kolejo khule te sAthe pratyeka paMcavarSIya yojanAne aMte nirakSaronI' garIbI rekhAnI nIce jIvanArAonI, bekAranI, gunegAronI, rogIenI, daheja-mRtyune bhega bananArI strIonI ane jhupaDapaTTIonI saMkhyA vadhe tenuM kAraNa zuM? ke makAnamAM TayubalAITanI saMkhyA vadhatI rahe te sAthe aMdhakAranI mAtrA (vadhu mATe juo pAnuM 14 muM) - je kAMi jevI . amAre tyAM ane e thaya 5 - Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * tA. 1-10-83 prabuddha jIvana -- upAlaMbhanI chAMTa ane phariyAdanI chaTAnuM kAvya * pannAlAla rasikalAla zAha 'paramAtama pUraNa kalA, pUraNa guNa pUraNa jana Aza ethI AgaLa vadhIne utkaTa premanI abhivyakitanI eka mana: pUraNa dRSTi nihALIe, citta dhariye ho amacI aradAsa sthitinA svarUpe mIDA upAlaMbha ane phariyAdanI kAvya-saritA paramAtama pUraNa kalA...1... vahAvI che. emAM kAvyanI bhavyatA ane ramaNIyatAnI pratIti sava deza ghAtI sahu, aghAtI ho karI ghAta dayALa, - thAya che. vAsa kiye ziva maMdirIye, mohe visarI ho bhamate jagajALa nizadina paMtha, nihAruM piyake; palaka na palabhara lAgIrI' paramAtama2.* athavA piyu piyu karI temane japuM re. huM cAtaka tuma meha'. jagatAraka padavI lahI, tAryA sahI he aparAdhI apAra, ema gAnAra anukrame mIrAM ke yazavijayajInI anubhUti ane tAta kahe mohe tAratA, kima kinI he INa avasara vAra.. vartamAnanI IzvaranA InkAranI abhivyakita : e be aMtimonI paramA...3 vacce upAlaMbhanI chAMTa sAthe phariyAdanI A chaTA saumya ane moha mahA mada chAkathI, huM kiye ho nAhIM sUdha lagAra, ramaNIya che. 'ucita sahI iNe avasare, sevakanI ho karavI saMbhALa, bhakata kahe che: "dhAtI-aghAtI karmone vAta karIne ane mane paramA....4 ekaluM aTule jagatanI jaMjALamAM bhamate ane bhaTakato mUkIne mehe gaye je tAraze, INa veLA he kahAM tuma upakAra? Apa paramapadane pAmyA che." vAstavika paristhitinA saraLa -sukha veLA sajajana ati, du:kha veLA ho vIralA saMsAra.. lAgatA A bayAnamAM phariyAda gopita rahI che. jagatArakanuM paramA...5 biruda meLavIne keTalAM ya aparAdhIone Ape uddhAra karyo che te A bhakatane uddhAra karavAmAM vilaMba thavA pAchaLa zuM paNa tuma darizana vegathI, theye daye ho anubhava prakAza, prayajana che evI pRchAne bhAva rahyo che. mohavaza ane anubhava abhyAsa kare, du:khadAyI ho sahI kamaM vinAza. madathI chakI gayelAM A jIvanI sudha-budha paNa rahI na paramA...6 hoya evA ucita avasare sevakanI saMbhALa levAnI kama kalaMka nivArIne, nija rUpe ho rame ramatA rAma. abhIpsA dvArA e cUkI gayAne Izvarane gati lahana apUrva bhAvathI, INa rIte he tuma pada vizarAma.. IzAre che. aMgreja kavi krAMsisa TemsananA "The Hound paramA...7 of Heaven" kAvyamAM karuNAsAgara izvarane prema ke anugraha trikaraNa jege vinavuM, sukhadAyI he zivadevInA naMda, jIvane pitAnA AzleSamAM lapeTI levA tenI pAchaLa paDe cidAnaMda' manameM sadA, tume A he prabhu nANu diNaMda. che e kalpanA ahIM yAda Ave che. eTalA mATe ke e kAvyamAM paramA...? te prabhunA e premapAzamAM na phasAvA jIva cotarapha deTa mUke - -cidAnaMdajI che evuM nirUpaNa che, jyAre ahIM te ethI viruddha moha ane madanA bAhupAzamAM bhI sAyelA bhakata vatsanI karuNAsAgara Adhunika kavitAmAM beleranA prabhAva heThaLa bihAmaNI pitAe ucita sa bhALa levI joIe evuM nirUpaNa kalpanasRSTi ane nityenI asara heThaLa IzvaranI viDaMbanA ke thayuM che. eka bAju karuNAsAgara izvara jIvanI sAraenA InkAranI abhivyakita jovA maLe che. vartamAnanI viSama saMbhALa levA pAchaLa paDe che te jIvane e maMjura nathI tulAnA mULamAM kamaM tatvajJAnanuM ApaNe kareluM svArthajanya ane ane bIjI bAju jagatanI mAyAmAM lapeTAyelAM tanyane vikRta arthadhaTana thayuM che. eTale IzvaranI viDaMbanA ke InkAranA e bhAva che ke evA avasare karuNAsAgare enI sArasaMbhALa AghAtathI ApaNe jANIe te izvara pratyenA pArAvAra levI joie. (paraMtu e Izvarane gRhita nathI ?) mananA premanA emAM darzana thAya. izvara aMgenI mULabhUta vibhAvanA gahanatama ane sUkSma bhAvanI AvI saMtAkUkaDI ane ApaNu aMtastalamAM paDI che. enA AvirbhAva mATe Ave abhivyakitamAM kavikamanuM jeTaluM sApha che eTaluM ja e AghAtajanaka prahAra Adhunika kavitAmAM jovA maLe che. AphlAdaka ane abhUta paNa che. IzvaranA inkAramAM ene svIkAra che ane premanI utkaTa mohanuM AvaraNa dara thatAM uddhAra karaze te temAM upakAra anubhUti ja ApaNI pAse prasaMga Avye AkarI vAta ze ? svayaM puruSArthanA e pariNAmane uddhArakanuM parimANu karAvI zake che e bhUmikA AvA kAvyamAM huM jouM chuM. ApavAne kavi ahIM cheda uDADe che, ema kahIne ke mAnavInA ' ' prabhuguNane vyakata karavAnI abhilASA e ApaNA saMta sArA samayamAM ghaNu sajajane enA mitra ane hitecchane sAhityanuM AgavuM lakSaNa che. emAM avyakata izvarane rIjhava- svAMga sajIne gherI vaLe che, paraMtu enA vikaTa vAnI ane enA premamAM oLaghoLa thavAnI vAta che. narasiMha ane kaparA kALamAM ene sAtha ApanAra vyakita mahetA, suradAsa, akhe, AnaMdaghanajI, cidAnaMdajI, yaza javalle ja jovA maLe agara vIrala hoya che. dunyavI vyavahAra vijayajI, dayArAma ke kabIra Adi jaina-jainetara saM tenA pAchaLa rahelAM zANapaNanA A sanAtana satyane TAMkIne kavie - bhakti sAhityamAM A bAbata yathArtha rIte chUTa thaI che. ahIM marmasthAna para barAbara mArmika ceTa lagAvI che: paraMtu bhagavad bhajana ane prabhupremamAM jaina kavioe 'sukha veLA sajajana sahu, duHkha veLA he vIralA saMsAra." ane temAM upakAra ke ahI che Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jaina dhama' puruSA'nA dhama' che. paramapadanI prAptinI pU zarata che, pApa ane puNya, satkama' ane adhamyanA jaLakamaLavat bhogavaTA dvArA enA kSayanI. eTale emAM IzvaranA anugraha, varadAna ke camatkArane sthAna nathI. ahI' sudhI ArAha hRdayAkAzamAM jAgelAM spa Mdana ane bhAvajagatanI varAha ane anubhavathI temaja daza'na ceAgathI aMtamAM prAza thayA che du:khadAyI nA vinAzanI ane e mATenA puSAthanI dizA sAMpaDI che. bhagavAna paNu kama"kala ka nivArIne nija svarUpamAM ramatA thayA. evA ja apUva' bhAvathI e dizAmAM javAne bhakata dRDha sa'kalpa kare che. ahI zrI narasiharAva dIveTIyAnA 'ma'galAcaraNa ' kAvyanuM smaraNa thAya che. emAM dhyAnidhAna paramAtmAnI dhyAnI yAcanA, uparathI ramya ane AkarSaka lAgatI paraMtu ataramAM kAlakUTa jherathI bharelI viSayamehanI ApaNane avaLe mArge laI javA mathatI hoya tyAre tene tyAga karavA ApaNA hRdayane pUratu aLa maLI rahe te mATe ane ApaNe niLa thaIne mehanIsurA pratye dhasaDAtA hoe to hAtha jhAlIne ApaNane e mAge' jatAM aTakAve te mATe karavAnI hoya sanmAge cAlavAnu te ApaNe jAte ja hoya. e mAgethI ApaNe gADI na : jaie athavA vicalita na thae e mATe dayAnI yAcanA athavA prAthanA temaNe karI che. " pralAbhanA sAme TakI rahevAnu baLa ane satyanuM darzana karAvI zake tevA jJAna mATe emAM prAthanA che. e ja rIte cidAna cha paNa zivAdevI mAtAnA putra bhagavAna neminAthane trikaraNlR ceAge--mana, vacana ane kAyAnA trikaraNa cogathI nAdiNaMda jJAnanI dikSA mATe potAnA aMtastalamAM kAyamI vasavATanI vinatI kare che. prabuddha jIvana jIve je adhama AcaraNa karyAM ethI paramatattvane ka prabaLa AdhAta thayA haze e vicArathI thatI mA~ntika vedanA ane e mATe thavI joitI zikSAnA badale prabhA te e saghaLuM naivedya gaNIne sahaja smitathI svIkArI le. ene A dIna haiyuM bhAgye ja svIkArI zake. ethI pApagdha haiyuM kaNakaNe ane paramazakita mRdutAne badhdhe vAdhAtathI haiyAnI hInatAne haNe (ane e svaya puruSAthathI namratApUrva^ka pahoMcI vaLIe) te ja have zAtA vaLe evA kavivara ravIndranAtha TAgoranA kAvyomAM thatAM bhAvadarzanana ahIM punita smaraNa thAya che. udayamAM AvelA du:khadAyI kramene hasate mukhe samatAthI bhogavavA ane e rIte ene kSaya karaveza. parama ttattvanI prApti mATe svayaM puruSAtha'nA 'cidAna'e ahIM mahimA karyo che ane kavivara TAgoranA bhAva darzananI lagolaga -seDamAM mUkavAthI A stavananI bhAvasRSTine hayAkAzamAM aruNAdaya thaze. astu. ( 12 mA pAnAthI cAlu) paNa vadhatI rahe to e TayubalAITane ApaNe 'yubalAiTa' kahIzu'' kharA ? tA. 1-108 zu' ApaNA kahevAtA samRddha vArasAmAM ya pheMkI devA jevu kazu ja nathI? ApaNA 'samRddha vArasAmAM aspRzyatA AvI jAya ne? pratijJApatramAM khIjI bhAkhata che hu mArA mAtapitA, zikSA ane vaDIlo pratye Adara rAkhIza. nathI peDhI A vAta kevI rIte svIkAraze ? prahalAda hiraNya kazyapa pratye Adara rAkhIne zuM pAmata? zuM thaya ne, zikSA AdaraNIya' hoya che? ane vaDIleAnI vAta te zI karavI ? khIjI julAie murAdAbAda pAsenA eka gAamAM, mahipAla nAmanA eka juvAne kAkAnI salAha pramANe zAMti sAthe lagna karyAM ane pachI ene khabara paDI ke zAMti e nahI' paNa hijaDA hatA. gijubhAI badhekA dhaNIvAra kaheta ke bahu ochAM mAbApa pAse mAbApa banavAnI pAtratA hoya che. In some cases, it is just biological parenthood.. 'diAmAM, girajAdharAmAM ane derAsaromAM maMdI ane dhamane tathA zALAmAM, kAlejomAM ane yunivasi TI pUrAi rahelA zikSaNane janasAmAnya sudhI pahoMcavu' paDaze, gUDha mATe zikSaNanI dizAlakSitA (Directionality ! ane kendrIyatA (Centrality' badalavI paDaze. jyeAja' banA kahelu ke 'In demoeacy Mr. and Mrs. anybody gets elected by Mr. and Mrs.. everybody leAkazAhI samAjavyavasthAmAM zikSaNa misTara enDa misisa'evarIbaDI' sudhI paheAMcavu' joize. prazna eka ja che ane te e krek Can you prepare omelet witbout breaking the egg ? kempasanI dIvAlene atikramI na zakIe tema zikSaNane lIlA dukALa dezane DUbADaze. kAla senDaganI kAvyapaMkitao ApaNA baMdhiyArapaNA Dha DhALI zake eTalI hRdayasparzI che. kAvyanuM ziSa che 'Doors.' kahe che: gheADuMka viSayAMtara karIne paNa eka muddA tarapha tamArUM dhyAna kheMcavA icchuM chuM. gujarAtanAM badhAM pAyapustakAmAM eka pratijJApatra chApavAmAM Ave che. mAtra khe bAbatenA ullekha ahIM karIza. emAM jaNAvyu` che ke : 'huM mArA dezane cAhu chuM ane tenA samRddha ane vaividhyapUrNa vArasAnA mane gava che.' The open door Says: Come in. The Closed door Says: Who are you? If a door is Shut and You want it Shut Why open it ? If a door is Open and you want it open * why Shut it ? Only doors Know What doors forget! ApaNAM bhIDAyelAM kAra ApaNe kayAre kholIzu khAlIzu kharAM ? zikSaNanA kSetramAM ghaNAM varSAnI mathAmaNa pacha zikSaNanI eka navI ja vyAkhyA mArA manamAM vasI gaI che, Education is celebration of awareness.' zikSa e jIvanajAgRtine mahotsava che. A jAgRti te 3jI pha enI aneka kakSAe hoi zake. sAmAjika, mArthika paryAvaraNAtmaka, sAMskRtika ane AdhyAtmika jAgRtinI sarvAMga kSAe mANasa potAnA astitva aMge, potAnA Being aMge sabhAnatA keLave che. zALAo, kolejo ane yunivarsiTIe vadhatI rahe che tek rAya AvI sabhAnatA ke jIvanajAgRti pAMgaratI hoya evI patI paDatI nathI. UDA vistArAmAM zikSaNa pahoMcatuM nathI ne tamAra jayAM pahoMcyuM che tyAM pacatuM nathI! A ja che zikSaNamAM vyApelA lIlA dukALa ! Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-83 prabuddha jIvana 115 aMgrejI mAdhyama vize 4 Do. kAtilAla zAha soLamI sapTembaranA pra. jI.mAM AvelA aMgrejI mAdhyamanAM gheDA pUra" lekha mATe bhAizrI nAnAlAla vasAne aneka vaMdana tathA abhinaMdana; uparAMta, lekha chApavA badala tamane dhanyavAda. AzA rAkhuM chuM. ke gujarAtI sAmayike potAnA ekAda aMkamAM A Akho lekha utAraze. lagabhaga vIseka varSathI huM jyotirdhara, prasthAna buddhiprakAza" vageremAM A viSe lakhata Avyo chuM, ne atyAre paNa A bAbata mArA manamAM dhoLAyA ja kare che. mArA namra mata mujaba ApaNA aMgrejI bhaNelA bauddhike A bAbatamAM meTAmAM meTA gunegAra che. huM thoDAka dAkhalA ApuM (1) cheka 1928mAM sara kAvasajI jahAMgIra holamAM sva. bhulAbhAI desAInuM bhASaNa sAMbhaLavA huM gayo hato. sAhebane gujarAtImAM bhASaNa karatAM te kyAMthI AvaDe? eTale aMgrejImAM bolyA hatA. kAMkAmAM ne phAMkAmAM ke aMgrejonI nakala karavA emaNe bAraDolI ne uccAra "bAraDolAi karyo hato ! kRpA karIne kaI zaMkA na lAve; meM mArA kAnekAna sAMbhaLelI hakIkata che. (2) gujarAta yunivarsiTI sthApavAnuM mULa dhyeya e hatuM ke zikSaNanA sarva ratare bedhabhASA gujarAtI ja heya. chatAM sva. kanIyAlAla munzI amadAvAda AvyA tyAre aMgrejInI vakIlAta karI gayA hatA. pariNAme emanI niSphaLa vakIlAta" mATe mAre jyotidhara pAkSikamAM lakhavAnuM banyuM hatuM. (3) tyArabAda mULabhUta adhikAranA khoTA ne mithA bahAne eka romana kethalika zikSaNa saMsthAe yunivarsiTIne . keTamAM dhasaDI hatI. e kesane cUkAdo ApanAra nyAyAdhizane pitAne ja gujarAtImAM bolatAM AvaDatuM na hatuM, eTale aMgrejI mAdhyamanI tarapheNamAM cukAdo ApI samasta gujarAtanI vidyAthI" Alamane moTAmAM moTuM nukasAna karyuM hatuM. (4) eka samaya evo hato jyAre amArI gujarAta yunivarsiTImAM praveza mATe gujarAtI bhASA Avazyaka manAtI na hatI. paNa aMgrejI Avazyaka manAtI hatI. AvI ladhutAgraMthi duniyAnA koI paNa ravataMtra ane svamAnI dezamAM chApe, umedavArane rUbarU bolAve tyAre aMgrejImAM prazno pUche ! enI emane zarama paNa nahi. alaba! bhAI, tAre kuzaLa kArIgara, joIe che, sakSama vahIvaTa kartA joIe che ke bhASAvi? (7) reva. che. jIvarAja mahetAnI ghaNI ja IcchA hatI ke tabIbI zikSaNanI bedhabhASA gujarAtI ja hovI joIe. paNa te vakhatanA zikSakonI aDAI, ALasa ane azraddhA ja moTAmAM moTuM vina banI rahI. vidyArthIo te gujarAtImAM zIkhavA mAgatA hatA, kAraNuM te vakhate e badhA ' inTara sAyansa sudhInuM zikSaNa gujarAtI bhASAmAM ja ' laIne AvatA hatA. (8) aMtamAM ApaNuM aMgrejI bhaNelA keTalAka dezavAsIemAM maulikatAno kevo abhAva hoya che, ane aMgrejI bhASA pratye keTalA mehAMdha ke ajJAnAMdha hoya che tene eka dAkhala TAMkI lakhANuM pUruM karIza. 197inI pahelI julAInA 1 nI mAM meM lakhyuM hatuM. ' "1956 mAM madhyastha sarakAra taraphathI tabIbI vijJAnanA . pAribhASika zabdonA hiMdI payoyAnA eka yAdI bahAra pADavAmAM AvI hatI. A puritakAmAMthI jANavA maLyuM ke 1950 mAM mAyastha sarakAre eka vaijJAnika paribhASA samiti , , (beDa ova sAyanTiphika TamIle jI) nImI hatI. A samitie AMtararASTrIya vaijJAnika paribhASAnI vyAkhyA A pramANe ApI hatI. By international Terminology is meant the Scientific and technical terms given in the proceedings of the International Council of Scientifie unons from time to time lagabhaga A ja arasAmAM (eTale 1955nI AkharamAM) gujarAta yunivarsiTI taraphathI vaijJAnika paribhASA ghaDavA mATe eka vagadAra samiti nImavAmAM AvI hatI. A samitie paNa AMtararASTrIya paribhASAnI e ja vyAkhyA apanAvI lIdhI hatI. huM yunivarsiTInI samitimAM hato. me inTaranezanala kAunsila evA sAyanTIphIka yuniyansane puchAvyuM ke, bhAI tamArI AMtararASTrIya paribhASAnI yAdIo kayAM che? mane javAba maLe. The first of the principles laid down by the Board of. Scientifie Terminology at New Delhi which you quote, was framed without the Knowledge of the International Council of Scientific Unions. In short, this part of our proceedings has no existence outside the imagination of onr Indian colleagnes. arthAta AMtararASTrIya paribhASAnI kaI yAdI ja prasiddha thaI - na hovA chatAM ApaNuM aMgrajIparata ane mAhAdha vidvAnA AMtararASTrIya paribhASAnI vAta muDeye rAkhatA hatA! cheka akhila bhAratIya stare paNa ke baphATa !' ' ' je prajAne pitAnI bhASA, pitAne paheraveza, pitAnA rItarivAja ane pitAnI saMskRti mATe abhimAna nathI, tene vinAzakALa pAse che ema nakkI samajavuM. haze? (5) jayAre gujarAtamAM padmA ane AThamAnI carcA cAlatI hatI ane pitAne keLavaNIkAra mAnI beThelA zikSake, . AcAryo, mUDIvAdIo sva. maganabhAI desAInI sAme vidyAthI ene uzkeratA hatA, ane vidyAthIo "magana mAdhyama evo zabdaprayoga vAparI ThekaDI karatA hatA, tyAre A pAMcamAvALA DoLa te e karatA hatA ke pote bodhabhASA tarIke to gujarAtInI ja himAyata kare che. hakIkatamAM, je aMgrejI mAdhyamane esa. esa. sI. sudhI saphaLatAthI hAMkI kADhayuM hatuM te ja mAdhyama cheka bALamaMdirathI ghusI gayuM tyAre A mahAzayanuM rUMvADuM ya pharakayuM nahotuM! A () ApaNAM udyogapatione nekaro jotA hoya te aMgrejImAM jAherakhabara Ape, aMgrejImAM arajInuM phorama Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 nava divasanI jJAnayAtrA * gulAma deDhIyA zrI mukhaI jaina yuvaka saMdha dvArA tA. 3-9-1983 thI tA. 1 9 1983 sudhI ema nava divasa mATe paryuSaNa vyAkhyAnamALA biralA krIDA kendra, ceApATI, muMbai-cha khAte caiAjavAmAM AvI hatI. prathama divase saMdhanA ane vyAkhyAna mALAnA pramukha DaoN. ramaNulAla cI. zAhe saMdhanA pramukha sva. cImanalAla cakubhAI zAhane yAda karIne dhuH vyAkhyAnamALAnA egaNapacAsa varSamAM A varSa' ja evuM che ke pahelIvAra emanI gerahAjarI sAlaze. ApaNe emane zraddhAMjali ApIe chIe.. prabuddha jIvana prathama divasanA vyAkhyAmAM zrI zazIkAnta mahetAe siddhacakra mAhAtmya' viSe khelatAM kahyuM: maMtra, yaMtra ane ta Mtra vijJAnanA kSetre che. tethI ApaNane aneka sukha suvidhA upalabdha thaI che. te ja pramANe adhyAtma kSetre navakAra e matra che, siddhacakra e yaMtra che ane ApaNA bhAvaprANu vahe ane amalamAM mUkavAnu che te taMtra che. siddhacakramAM amRtakuMbhanI AkRti che, jemAM citta parovIe to bhUta ane viSyane bhUlI vartamAnamAM viharI zakIe chIe.' pramukhazrIe vyAkhyAnanA upasaMhAra karyAM bAda bIjA byAkhyAtA AcAryazrI sabhavasAgarajIne paricaya ApatAM kahyuM hatuM. ke A vyAkhyAnamALAmAM digambara sAdhubhagavaMtanA pravacananA lAbha maLe evA A prathama prasaMga che. digbara sAdhuone jotAM khyAla AvI zake ke prabhu mahAvIra kevI rIte vicaratA haze. tyAga ane yamanA 'uttama saMgama ahIM jovA maLe che.' AcAryazrI sabhavasAgarajIe daza lakSaNa dhama' viSe pravacana ApatAM kahyuMH bhagavAna kamarahita hatA ane dhama sarvita hatA. ApaNe kama sahita ane dharahita chIe, manusmRtimAM paNa daza lakSaNa dharmanI vAta kavAmAM AvI che ema jaNAvI emaNe vizeSamAM kahyuM hatu ke lAkhA madira baMdhAvavA karatA eka evA vidrAna taiyAra kare, je madiramAM janArA taiyAra karI zake.' AjA divase prathama vyAkhyAtA prA. tArAbahena zAha bhagavAna mavAvIranA jIvana sa Mdeza' vize kheAlyA hatA. mahAvIranI tapa ane sayamanI sAdhanA mAtra sADA khAra va'nI ja nahi paNa satyAvIsa bhavanI hatI. jema dhamanI vicAraNA mAtra nivRtti mUlaka ja nahi pravRtti mUlaka paNa che ja. ahiMsA eTale hiMsAnA abhAva mAtra nahi paNa karuNA ane maMtrI emAM aMtagata che ja. mahAvIre satya, ahiMsA, aparigraha, asatya ane brahmacaryanA paMca gRhAvratanI vAta samajAvI hatI. bIjA vyAkhyAtA munizrI vAtsalyadIpa 'AtmAthI AtmA' vize kheDayA hatA. AtmAnI khe vastuo che. Atma dhama ane paramAtmA ciMtana. AtmadhamathI samajAya che ke jeve hu N chuM tevA khIjA che. tethI khIjAne du:kha detAM aTakI javAya che. devabhAvane badale AtmabhAva keLavavAnI vizeSa jarUra che. * trIje divase DA. zAMtA bhAnAvata caritra nArI kI bhUmikA' vize kholyA hatA. nArIe nirmANu me rUpanI sAthe ro tA. 1-10-83 kita mAgavAnI che. dehanI suMdaratA mATe prasAdhanAnI banAvaTamAM khUba kruratA AcaravAmAM Ave che. peAtAnA saMskAra, samarpaNa, prema, zIla ane sadAcAra dvArA kuTuMba ane samAjamAM nArI bhalAinAM aneka kAma karI zake che. bIjA vyAkhyAtA DaoN. kumArapALa desAi svaya' jAgRti' vize kheANNA hatA. manuSya mAM te! bhUtakALa, kAM tenA bhaviSya kALamAM jIve che. vamAnathI DaratA rahe che. svAbhAvika ane aMtaranI sAdAI ravaSe jAgRti mATe khUba jarUrI che. tapa karatAM tapano pracAra moTA che. ahiMsA pALIe chIe ane karUNAne bhUlI jaie chIe, jAtanA vicAra e svayaM jAgRti che. ceAthA divase prathama vyAkhyAtA DaoN. narendra bhAnAvata jisa maranase jaga Dare, mere mana AnaMda' vize kheAlyA hatA. mRtyunA atha' je nathI jAto te jIvana mANI nathI zakatA. je vyakita Indriya bhAgane jIte che te mRtyunA AnaMda, pavitratA ane sahajatAne pAmI zake che. kSaNe kSaNe indriyA marIe chIe te nitya . maraNu che ane badhI ja cetana khAi khese tyAre tadbhava maraNa che. khIjA vyAkhyAtA prA. DaoN. raghuvIra caudharI saMta sAhitya' vize kheAlyA hatA. satAmAM karyAMkAMDa, badhA khara, aMdhazraddhA ane jAtibheda pratye vidroha che ane emanI pAse anubhavanI vANI che. zAMti pamADe te sata che. hemacandrAcAye' zaMkara bhagavAnanI prAthanA karatAM kahyuM hatuM': je vibhUtie potAnA khIja rUpa karmoMmAMthI mukita meLavI che, te zaMkara, brahmA, viSNu ke jina je hoya te badhAne huM praNAma karuM chuM.' bhakata AMdolananA AraMbha navamI sadImAM dakSiNa bhAratamAM thayA hatA. pAMcamA divase Do. zekharacaMndra jana manakhAMdhA, tana sAdhe' vize kheAlyA hatA. mana mANasane khAMdhe che ane mukita paNa mana ja apAve che. asayama che tyAM baMdhana che, saMyama che tyAM mukita che. mANasane sAcA manuSya ananAM zIkhave te dharma che. bIjA vyAkhyAtA zrImatI mRNAlinI desAi 'jJAnadevanI jJAnAttara bhakti' vize kheAlyA hatA. saMnyAsInA bALaka hAvAthI jJAnadevane sau tiraskAre che. badhA apamAnA pI jaine emaNe bhakita karI, zAstrajJAna meLavyuM paNa ekAMgI abhimAnI na banyA. ucca-nIcanA bheda gaNyA vagara saune AvakAryAM ane khUba ja premapUrvaka mahArASTranI prajAnA hRdayamAM sthAna pAmyA. chaThThA divase bhaTTAraka zrI cAkItijI dakSiNa bhAratamAM jaina dhama'' vize khelyA hatA. prathama tItha"kara RSabhadevanA vakhatamAM bhAratanA vistAra khuba ja hatA, himAlayathI uttaranAM pradeza| bAhubaline maLyAM hatAM ane dakSiNanA pradeza bhArata cakravatI'ne maLyAM hatA. dakSiNa bhAratamAM zravaNa khelagolA jaina saMskRtinu mukhya kendra che. candragupta mauya dIkSita thai dakSiNa bhAratamAM AvyA hatA, tethI candragiri ane candra zukA nAmo maLe che. bAhubalinI bhavya pratima nuM nirmANa cAmuDa rAjAe karAvyuM hatuM. . jA vyAkhyAtA zrI anavara AgevAna prema-dehathI dehAtIta vize kheDaNNA hatA. kAma jayAM sudhI zarIra sudhI ja rahe che tyAM sudhI vAsanArUpa che. mana sudhI jAya che tyAre kaLA rUpa che. ane AtmA sudhI pahoMcI tyAre cautanya rUpa che. - prema anubhUtinA viSaya che. premamAM samarpaNa bhAva hoya che, svAtha' nathI hotA. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-83 sAtamA divase prathama vyAkhyAtA zrI pravINuM rUpArela vraja kAvyamAM prema bhakti' vize khAlyA hatA. sa MskRta pachI sauthI vadhu mAya nAda ane pravAhitA vraja bhASAmAM che. rahIma, sUradAsa, rasakhAna, bihArI ane tulasIdAsa jevA kavioe vraja bhASAne samRddha banAvI che. premalakSaNA bhakitamAM paramAtmA priyatama ane bhakata priyatamA hoya che jyAre sUphIvAdamAM prabhu priyatamA ane bhakta priyatama hoya che. khIjA vyAkhyAtA zrI kiraNabhAi dhyAna-vicAra' vize khAlyA hatA. dhyAnanA mAge' jatAM pahelAM ApaNane potAne aLagA karavAnA che. jeNe pUrNa rIte pAtAne jItyA che evA jinanA guNa gAvAnA che ane jIvamaitrI keLavavAnI che. pote potAmAM sthira thaSTae e paryuSaNanA saMdeza che. AThamA divase zrI meArArajI desAi zraddhAnuM khaLa' vize khelyA hatA. sAcI zraddhA te che je mAjIsane satata zAMti Ape che. zAMti meLavavA mATe cAra vastunI jarUra che. abhaya, satya, ahiMsA ane namratA. brahmA vagaranI buddhi pAMgaLI che, buddhi upara zraddhAnI lagAma hovI joie. du:kha e tA kasoTI rUpa che, emAMthI chUTakArA nahi, e sahana karavAnI zakti mAgavAnI che. sAcI zraddhA kayAreya DagatI nathI. zraddhA eTale satata jAgRti. khIjA vyAkhyAtA DaoN. ramaNalAla cI. zAha tA ane jaina dharma vize kheAlyA hatA. lAotse i. sa. pUrve 575mAM cInamAM thai gayA. emaNe sASane, dhama' mAnyA che. atimatAne nakAra karyo che. samatva para bhAra mUkA che. tAo dharma e jaina dharmAMnI sakSipta AvRtti jevA che. navamA ane chellA divase DeA. guNavaMta zAha 'zikSaNamAM lIlA dukALa' vize khelyA hatA. ApaNuM rASTrIya bhoLapaNa e che ke, ApaNe mAnI lIdhuM che ke, zALA, kAlejamAM je cAle che te ja zikSaNa che. khAsa tA zikSaNamAM dhaNuM badhu che. eka saMskArane abhAva che. lAkhA rUpiyA zikSaNa pAchaLa kharcAya che. zALA-kolejanI sakhyA vadhatI jAya che paNa dezanI sthitinA parivatanamAM zikSitAnA phALA nahivat che. keTalA mAbApamAM, mAbApa thavAnI lAkAta che, e pUchavA jevu che. zikSaNanI sAcI vyAkhyA te che zikSaNa e cetanAneA utsava' che. che. khIjA vyAkhyAtA mArArIbApu preraNAmUti' bharata' vize khAlyA hatA. bharatanA jIvananI traNa lAkSaNikatA potAnA jIvana mATe AtmakheAja, jagatanI sevA ane jagadIza mATe prema, kApaDa para bharata bhAya tema jIvanamAM bharata bharavAnuM che. premanuM kriyAtmaka rUpa eTale sevA ane vivekAtmaka rUpa eTale tyAga. sAdhanA eTale izvara sAthe sagAi, siddha dazA eTale izvara sAthe lagna, pazu tyAre ahaMkAra Ave teA izvara sAthe chUTAcheDA. muMbaI jaina yuvaka saMdhanA pramukha ane vyAkhyAna mALAnA adhyakSa De.. ramaNalAla cI. zAhe dararojanA prathama vyAkhyAnane upasaMhAra karyAM hatA. satata nava divasa jJAnanuM bhAthuM pUruM pADatI A vyAkhyAnamALA AvatA varSe pacAsamAM varSamAM praveze che. AgaNupacAsa varSa daramiyAna aneka kSetranA vicAro vizada rUpe breAkha sudhI paDeoMcyA che ane dhRNA jagunA " mAnasa ghaDataramAM nAnakaDI bhAga bhajavyeA che. prathA jIvana 117 (pAnA 108 parathI cAlu) emane mukata karIne zAstrIyagrAnA adhyayana tarapha dorI javAnI jarUra che. jyAM jyAM upAzrayAmAM sAdhu- sAdhvIe birAjamAna hoya tyAM rAja thAka samaya te avazya zAstrAdhyayanamAM pasAra thA ja joie. vaMdana darzananA kalAkAne parimita karIne samAje pote zramaNasamudAyane A suvidhA karI ApavI joie. prati varSa jaine dAnamAM je rakama kharce che. enA pramANamAM vidyAnuM teja pragaTa thatuM nathI. jaino mukhyatve Nika vepArI kAma hovAne kAraNe aApAnamAM tene jeTale rasa paDe che, teTaleA vidyAvyAsaMgamAM nathI paDatA. svabhAvathI jete vidyAprIti hoya evA mANase paNa samaya jatAM kevaLa athaprApti tarapha ghasaDAya che. jaineAnA dAnanI krama jo vyavasthitarUpe vaparAya te. je thAya tenA karatAM paNa vadhu saMgIna kAya thaI zake. jaina sadhA cAturmAMsa praveza, vidvAra, vyAkhyAna ityAdi nimitte prati varSa chApAMnI jAherakhakharA dvArA lAkhA rUpiyAnuM kharca kare che. tene jo vyavasthitarUpa ApavAmAM Ave te eTalI ja prasiddhi sAthe ghaNuM' kharce acAvI zakAya, je jJAnanAM anya kAryoMmAM vAparI zakAya. eka vaSa' jo zramaNa samudAya lekeSaNAthI vimukha khanI A badhI ja . jAherakhabaro sadaMtara baMdha karAve to eTalAM nANAMmAMthI kAi paNa sthaLe eka sAruM jJAnamaMdira ke eka nAnu' risarca InsTaTayUTa sthApI zakAya. jenA mATe pratyeka moTA zaheramAM eka risarca' InTiTayUTanI AvazyakatA che. zeThe zrI kasturabhAI lAlabhAIe dIdha dRSTi vAparIne ela. DI. InsTiTayUTanI sthApanA karI e A dizAmAM ghaNuM mahattvanuM ane praza MsanIya kAya che. enI khyAti AMtararASTrIya TinI khanI che. risaca' InsTiTayUTa te banAvIe, paraMtu ene lAyaka - vidvAnA karyAM che? evA prazna sahaja rIte thAya eve che. paraMtu pahelAM nsTiTayUTa ke pahelAM vidvAna-evA prazna ethI vadhu gaMbhIra prakArano che, kAraNa ke risarca insTiTayUTa haze ane emAM yunivarsi TInI kakSAnA pagAravALI sArI nekarInI vyavasthA jo haze te ApoApa vidvAno temAM AvavA prerAze. alabatta, ArabhanA samayamAM thADAMka varSa yogya vidvAne meLavavAnI muzkelI paDaze, paNa samaya jatAM tenA mATe spardhA thaze. pazcimanA dezonI keTalIka yunivarsiTIomAM jaina-darzana mATe vibhAgo che. temAM kayAreka vidyAthIe nathI hotA, paraMtu phesaranI sagavaDa hamezAM heya che. vidyAnA kSetramAM pAMDitAnu mApa kArIgaronI phUTapaTTIthI kADhI na zakAya. kArIgaranuM kAMma zArIrika ane nizcita kalAkanu` che. paMDitana' kAya' bauddhika ane samaya maryAdA vagaranu che. dhare paNa te potAnA vyavasAya aMge kaMIka ne kaMIka kAya karatA rahetA hoya che, ane divase divase te potAnA viSayanI sajjatA vadhAratA rahetA hoya che. evA paDitA khIjuM kazuM na kare ane mAtra potAnu pAMDitya vadhAre te paNa enI pAchaLa kheMcelAM nANAM vasUla che. kAI paNa samAjanu teja enA vidvAno, paDitAnI sakhyA para AdhArita hoya che. . L Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 22- * : prabuddha jIvana tA. 1-100 * yunivarsiTInI kakSAe je vicArIe te jene eka nahi, pradarzananI sArthakatA gaNAya. pustakonA pradarzananI jema paNa pAMca-sAta yunivarsiTI. sthApavA jeTalAM nANu khacI" enI sAthe athavA alaga rIte jaina zilpa sthApatya, zake ema che. sarakAra sAthe ke yunivarsiTI grAnTasa kamizana citrakalA ityAdinA pheTAonA pradarzananuM Ayojana paNa sAthe saMlagna hoya tevI ane saMlagna na hoya tevI ema kAyamI dhoraNe karI zakAya. jayAM jena vizvavidyAlaya hoya ubhaya prakAranI yunivarsiTInI sthApanA karI zakAya. jaina tyAM A eka khaMDa te acUka hovo joIe. vidyA, dhama, saMskAra vagerenuM jemAM siMcana hoya ane sAthe chellA traNeka dAyakAmAM jeTa vimAnanA jhaDapI vyavahArane kAraNe sAthe Adhunika keLavaNI paNa apAtI hoya evI yunivarsiTInI vidyAbhyAsa ke vyavasAya aMge ghaNuM jaina kuTuMbo yuropa, sthApanA moTAM zaheramAM ke nAnAM kendromAM je karavAmAM Ave amerikA, keneDA, jApAna, thAIlenDa, siMgApura, maleziyAmAM te vidyArthIonuM enA pratye AkarSaNa vadhe. evo suvarNa jaIne vaselAM che. enI pahelAM AphrikAnA keTalAka dezamAM divasa kayAre Ugaze ke jayAre cAlu yunivarsiTIone badale ane bamamAM paNa ghaNuM kuTuMbe vaselAM che. Ama jainonI jaina vizvavidyAlayamAM praveza meLavavA mATe jaina temaja jainetara vasati AkhI duniyAmAM patharAyelI che. tyAM vasatAM keTalAMye vidyAthIo doDatA hoya ane e vidyAlayanA pramANapatranuM mA-bApanI ciMtA pitAnAM saMtAnane jainatvanA saMskAra gaurava AMtararASTrIya kSetre paNa ghaNuM moTuM hoya. kevI rIte ApavA ane poSavA tene lagatI che. gujarAtI ke hiMdI bhASAthI ajANa, kevaLa aMgrejI, phrenca, - muMbaI jevAM moTAM zaheramAM jaina dharmanuM kaI jamana ke japAnI bhASA jANanAra jaina bALakone mATe jena eka pustaka vecAtuM joItuM hoya te koI evI sAhitya ane tattvajJAnanI bhUmikA pUrI pADavA mATe saraLa eka dukAna nathI ke jayAMthI te acUka maLI rahe. ane leke pagI sAmagrI moTA pAyA para taiyAra karavAnI prati varSa jena dharma ane sAhitya vize gujarAtI, hindI, ghaNI jarUra che. have te vIDiyo keseTanI sagavaDa aMgrejI vagere bhASAomAM sAdhu-sAdhvIonAM ane vidvAnonAM thaI che. jaina tIrtho, jJAnabhaMDAre, kalAkRtio, sAdhu-sAdhvIonI dinacaryA vagerenI pramANabhUta vIDiyo keseTa deTasethI vadhu pustaka pragaTa thatAM haze, paraMtu te eka ja vyAvasAyika dhoraNe taiyAra thavI joIe, ke jethI videzamAM , sthaLe sulabha hoya evuM vecANa kendra muMbaI, amadAvAda, surata, vasatA pratyeka jaina kuTuMbamAM AvI keseTa hoya ke je saMtAna vaDodarA jevAM zaheromAM nathI. amadAvAdamAM "sarasvatI ane vaDIle jijJAsA thatAM tarata joI zake. AvI sAmagrI pustaka bhaMDAravALA paMDita bhUrAlAle ekale hAthe vaSe - mAtra jenene ja nahi, rasa dharAvatA itare videzIone sudhI A kArya karyuM. pAlItANAnuM 'suSA kAryAlaya' A paNa upayogI thaI paDaze. jema vIDiyo keseTa tema tIrtho vagerenI raMgIna slAiDa paNa vyAvasAyika dhoraNe taiyAra kAma kare che. vAcakane ane vidvAnone temaja sAdhu-sAdhvIone . thavAnI jarUra che. duniyAnA ghaNA pravAsIo, myujhiyame, pustaka sulabha karI ApavAmAM emane phALe ghaNA meTo che. yunivarsiTIo vagere vividha dezanI ane viSayanI paraMtu emanI paddhati jUnA prakAranI rahI che. vaLI tamAma slAIDane saMgraha karatA hoya che. emanA saMgrahamAM ApaNuM pustake tyAM maLatA nathI.' Aje jarUra che Adhunika jaina tIrthonI slAIDe pahoMcavI joIe. slAIDenA vyavasApaddhatithI AvAM vecANakendro zarU karavAnI. ekalAM jaina yamAM paDelI kaMpanIonA sahakAra sAthe A kArya thaI zake. ' pustakonA vecANanA vyavasAyamAM koI vyakita paDe * jaina samAje Ama ghaNI judI judI dizAomAM, judAM judAM kAryakSetromAM saMgaThita thaIne kArya karavAnI jarUra che. videzanA to te bahu kamAya nahi. kadAca tene kheTa khAvAne vakhata eka arthazAstrIe noMdhyuM che ke jene je rakama dAnamAM Ape paNa Ave. A kAma kaI saMsthAe upADI levuM che, sAdharmika kAryo pAchaLa kharce che teTalI vyakita dITha sarerAza joIe, ke jethI bAra mahine AvatI kheTa enA bhaMDoLamAMthI rakama duniyAmAM bIjI kaI kema kharcAtI nathI. A dAnapravAhane pUrI pADI zakAya. jainasamAja ATaluM paNa jo moTAM lIdhe ja jainenuM UjaLApaNuM che. pitAnI jJAnasaMpatti zaheramAM vyavasthita rIte kare te paNa jaina dharma ane sAhitya ke dhanasaMpattimAMthI je kaI mANasa thoDuM paNa dAna karatA nathI te "jaina" kahevAvAne pAtra nathI. jaina bALakomAM A saMskAra . pratye jaina ane jainetara evA ghaNA mANase AkarSAze, ane janmathI ja haiya che. eTale ja ApaNu dAnanA pravAhane vadhu e dvArA sAhityane vyavasthita pracAra thaze. ' vyavasthite je banAvavAmAM Ave te haju paNa ghaNuM sArAM : pustakanAM AvA vecANa kendronI sAthe je jagyAnI pariNAme AvI zake. matamatAMtara ane phirakAbhedathI para thaIne mokaLAza hoya te eka moTA holamAM mahatvanA jaina graMthanuM * jaina-jainetara tamAmane sahakAra meLavIne tamAmane mATe aneka eka kAyamanuM pradarzana paNa javA jevuM che. eka aDadhA zubha kAryo karavAnI jarUra che. ' kalAkanI mulAkAta dvArA paNa mAMNasane keTalAM ya mahatvanAM '' , " ApaNe AzA rAkhIe ke Avo ujajavaLa divasa pustake najare joyAne AnaMda maLe, je kaI vakhata paNa ApaNane vaheluM jovA maLe. emAMnuM ekAda pustaka vAMcavAnA rasamAM pariName te AvA mAMDavI ( kaMcha) zanivAra, tA. 24-9-83 ame nA hoya che. enI ane - 1 mAlika zrI muMbaI nona yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAvAna sthaLa : 385, saradhara vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 350296 : mudraNasthAna : TrenDa prinTa, jaganAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI 4 phana : 3pa6832 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By/South 84 lounce No. : 37 prabuddha jaina'nuM navasa'skaraNu varSa' : 45 kaH 11 prajuddha bhavana suI jaina yuvaka salanu' mukhapatra : pAkSika chUTaka nakala rUA. 1-00 Abai, tA. 16-10-83 gArSika lavAjama rUA. 20 pradeza mATe zili`ga 60 taMtrI : ramaNalAla cI. zAhu vartamAnapatra ane satyaniSThA OM ramaNalAla cI. zAhu eka cInI philasUphe kahelu ke huM chApu' kayAreya vAMcatA nathI. duniyAnI je kAi sArI bAbate haze tenA samAcAra krUratA karatA Aje nahi to kAle, ke bhaviSyamAM kayAreka mArI pAse AvyA vagara raheze nahi. je samAcAra mArI pAse nahi Ave te jANavA jevA nahi hoya ane ethI mAre kazuM gumAvavAnuM nathI ema huM mAnIza.' udata (samAcAra) patrAmAM jANavA jevI ane na jANavA evI evI ghaNI badhI vAtA chapAtI hoya che. duniyAmAM prati kSaNa avanavI ghaTanAo banatI rahe che ane Adhunika sAdhano dvArA enA samAcAra AkhI duniyAmAM prasarI jAya che. reDiyA, TI. vI. ane upagraheAnI madada dvArA dharamAM beThAM kheThAM keTalIye ghaTanA najare nihALI zakAya che. ema chatAM chApAMonu` mahattva dhaTaze nahi, kAraNa ke te game tyAre nirAMte vAMcI zakAya che. emAM samAcAra savigata hAya che, ane reDiyA tathA TI. vI. dvArA na AvI zakAya evA duniyAbharanA vividha prakANu` samAcAra paNa hoya che. savAranuM chApu bapora pachIthI vAsI thaI jAya che, kAraNa ke samAcAronI dRSTie duniyA thADA kalAkAmAM ja zreNI AgaLa nIkaLI gaI hoya che. eTale thADA samayamAM ja chApuM bhUtakALanI eka dhaTanA ke itihAsanuM eka pAnu khanI jAya che. chApAmAM chapAtA samAcAramAM tatkAlIna ke takSNunu satya vizeSapaNe raheluM hoya che. ramatagamatanA AMkaDA hAya ka yuddhanI khuvArInA AMkaDA hoya, te samaya mATe ja e sAcA hoya che. eTale ke vartamAnapatranA samAcArAnu satya e bahudhA sApekSa satya hoya che. viziSTa kAlasa Mdarbha'nI dRSTie je vAta satya jaNAi che e ja vAta anya apekSAe anya - kAlasaMdarbha mAM eTalI sAcI na paNa lAge, chApAMomAM keTalIka vAra pahelA ane vacalA pAnAmAM ekanI eka khAbata vize paraspara viruddha samAcAra chapAI jAya che. tenu kAraNa A ja che. vartamAnapatranA patrakAroe bahu ochA samayamAM ghaNI badhI mAhitI ekaThI karI levAnI hoya che. va mAnapatro khAre mAsa samayanI kaTokaTImAMthI pasAra thatA hoya che. eTale kayAreka utAvaLe adhUrA samAcAra paNa chapAI jatA hoya che. ajANatAM paNa keTalIka vakhata adha satya rajU thai jatuM hoya che. ghaTanA eka hoya, paraMtu jonAranAM daSTikANu judA judA DAya to ekanI eka ghaTanAnI rajUAta judA judA mANase dvArA judI judI daSTithI thAya ke je paraspara virUddha pazu hoi zake. yuropanA eka itihAsakAra mATe ema kahevAya che ke emaNe rastAmAM eka akasmAta najare banatA joyA. e ja akasmAta vize emaNe tyAM UbhelAM keTalAka mANuse sAthe vAtacIta karI tA jaNAyu ke akasmAtane najare jonAra mANasAnAM vRttAMtemAM kraka paDI jatA hatA. emAM paNa akasmAtamAM saDAvAyelA judA judA mANuseAnA svajanAnI rajuAta paraspara virUddha hatI. itihAsakArane thayuM ke je akasmAta pAte najare joyA che tenA nivedanamAM paNa je ATalA badhA pharaka paDI jatA hoya te bhUtakALamAM khase pAMcase. varSa pahelAM banelI dhaTanA vize je mAhitI potAnI pAse AvI che temAM pUrNa satya kevI rIte hoi zake? ema vicAratAM itihAsalekhanamAMthI emanA rasa uDI gayA hatA. jema itihAsamAM tema vatamAnapatronA vRtAMta nivedanamAM paNa je tATasthyanI UNapa hAya tA keTalIkavAra mAtra eka kiANunuM ja satya te pragaTa kare che, ema kahI zakAya. satyane prakAzita karavAmAM vatamAnapatrAnA dhaNA moTA kALA hoya che. patrakAra pAse kAI paNa vAtane jAheramAM mUkavAnuM eka sabaLa zastra hoya che. ethI jAhera jIvanamAM paDelA keTalAka mANasA potAnI ni`LatA pragaTa na thai jAya e mATe patrakArathI Dare che. kayAreka te patrakArane lAlaca ApI peAtAnI nabaLI vAta pragaTa thatI aTakAve che. patrakAra dvArA keTalIkavAra Ama satya DhaMkAI jatu hoya che te keTalAka patrakAro kazI paNa lAlacane vaza thayA vagara nibhIka rIte, kayAreka tA jAnanA jokhame paNu, satya pragaTa karatA hoya che. patrakAranI satyaniSThA Ave vakhate ene mATu' gaurava apAve che. Ave prasaMge evA bAhoza patrakAro dvArA samAjasevA ke rASTrasevAnAM moTA kAryo thAya che. veTarageTa kaubhAMDa hoya ke atula prakaraNa hAya, ene pragaTa karavAmAM patrakAronA dhaNA moTA hissA hoya che. uccAsane beThelA daMbhI ane kaMpaDI mANasAnA tarakaTAnI vAta nIDara ane satyaniSTha patrakAra dvArA jAhera janatA sudhI pahoMcI zake che. vatamAnapatranI kacerImAM pratikSaNa cArebAjuthI vAtAla vAtI hoya che. je samAcAra samAjamAM eka rIte pracalita hAya e samAcAronI pAchaLa kevAM kevAM vaheNu ane vamaLe kAma karatAM hoya che tenI sAcIkheATI vAtA patrakAra sudhI Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 prabuddha jIvana tA. 16-1pahoMcatI hoya che. keTalIka vAra evuM paNa banatuM hoya pAse AvatI vAte keTalI sAcI che enI saviveka cakAsaNI che ke je vyakita pratye sAmAnya mANasa bahu aha- karatAM ja rahevuM joIe. AvI vAta pUrI pADanAranA prajana - bhAvathI jotA hoya che te vyakita aMgata jIvanamAM vize keTalAka patrakAre eTalA mATe ja sakAraNa vahemI hoya che keTalI pAmara hoya che tenI ghaNI badhI vAte patrakAre patrakAre dareka vakhate badhI ja satya hakIkata chApavAne jANatA hoya che. rAjakAraNanA kSetramAM paDelI vyakitao vize Agraha na rAkhavuM joIe. je satya samAcAra prakAzita AvuM savizeSa banatuM hoya che. eTale ja kahevAya che ke karavAthI prajAnA eka yA bIjA varganuM ke samagra rASTranuM duniyAnA ghaNAkharA rAjanetAo pratye patrakArone bahu ocho ahita thavAnI saMbhAvanA hoya tevuM satya pragaTa Adara hoya che. na karavuM joie. yuddha samaye merA para laDatI . patrakAra pAse jema sAcI vAta Ave che, tema irAdApUrvaka pitAnA rASTranI senAonI hilacAlanA samAcAra. beTI vAta paNa Ave che. koI paNa vAta pite pahelI pitAne maLyA hoya te paNa patrakAre te pragaTa karavA ne chAyAne yaza levAnI vRtti patrakArane sahaja hoya che. ethI joIe. dezanA koI paNa be kemI ke anya prakAranAM juthe sanasanATIbharyA samAcAra chApavAmAM pAchaLa na paDI javAya vacce hiMsA phATI nIkaLI hoya e vakhate eka yA bIjA - enI takedArI rAkhavI paDatI hoya che. paraMtu ema pakSanI khuvArInA moTA AMkaDAo vAraMvAra pragaTa karI devAthI utAvaLa karavAmAM kayAreka chabaraDA thaI jAya che ane vadhu hiMsAne protsAhana maLe che. patrakAre eve vakhate pitAne patrakAranI bhUla te ghare ghare carcAne viSaya banI maLelI sAcI vAtane saMyamita rIte pragaTa karavAnI hoya che, jAya che. vAraMvAra banatA AvA chabaraDA vatamAnapatranI satyanuM prakAzana e jema patrakArane dhama che tema satyanuM pratiSThAne paNa hAni pahoMcADe che. AthI patrakAre pitAnI gopane e paNa patrakArane A prasaMge dhama banI rahe che, pAMcama jIna sAhitya samAroha ' ja saMkalana: pannAlAla ra. zAha - zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA upakrame zrI akhila saunuM abhivAdana karatAM kahyuM: zrI mahAvIra jaina vidyAlaya bhAratIya acalagaccha (vidhi pakSa), zvetAmbara jaina jevI khyAtanAma ane mAtabara saMsthA A samArohanI saMdhanA nimaMtraNathI zanivAtA. 24 ane 25 sapTembara, janetA che. je zrI mahAvIra jaina vidyAlaya kacchamAM koI vidyA 6 1983nA roja mAMDavI (kaccha) khAte pAMcamo jaina pravRtti Adare agara enI zAkhA khole te te saMsthAne sAhitya samAroha yojAyuM hatuM. A samArohanuM jamIna ane Arthika sahaga ApavA ame tatpara chIe. pramukhasthAna muMbaI yunivarsiTInA gujarAtI vibhAganAM saMzodhana-prakAzanane vega - adhyakSa ane prabuddha jIvananA taMtrI Do. ramaNalAla emaNe vizeSamAM kahyuM : jaina sAhitya samArohathI prerA cIzAhe zobhAvyuM hatuM. A samArohamAM jaina tatvajJAna ine ahIne samAja vadhu vyApaka pravRttio kare, ahI ane jaina sAhitya ema be vibhAgIya beThake rAkhavAmAM bhaMDAromAM sacavAyelI hastapratanuM saMzodhana-prakAzana thAya, AvI hatI, jenA pramukha sthAne anukrame zrI kItibhAI saMskRta, prAkRta, ardhamAgadhI vagere bhASAonAM zikSaNane vega mANekalAla zAha ane vArANasInI pArzvanAtha zodha saMsthA maLe te ApaNA saunuM A milana sArthaka thaze." nanA DirekaTara De, sAgaramalajI jaina hatA. rAsA sAhityanA prakAzananuM mahatva zAbhA yAtrA samArohanA pramukhasthAnethI De. ramaNalAla cI. zAhe jJAnane mahimA karyA bAda kahyuM: 'jene pAse pitAnuM zanivAra, tA. 24-9-83 nA roja savAranA 8-0 je sAhitya kalAke jJAnanI zobhA yAtrA nIkaLI hatI, jemAM suvarNAkSare che, te atyaMta vipula che. prAkRta, ardhamAgadhI, saMskRta, apabhraMza, jUnI gujarAtI, rAjasthAnI, lakhAyelI kalpasUtranI hastaprata rathamAM mUkavAmAM AvI hatI. mahArAjA siddharAja jayasiMhanA samayamAM "siddhahema' vyAkaraNanI hindI, marAThI, kannaDa telugu, tAmIla vagere bhASAomAM prAcIna jaina sAhitya puSkaLa lakhAyeluM che. judA judA hastaprata nIkaLelI robhA yAtrAnI e yAda apAvatI hatI. bhaMDAromAM vIsa lAkhathI paNa vadhu hastaprata sacavAyelI che, jemAMnI uddaghATana beThaka ghaNI haja aprakAzita che. saheje be-traNa saikAthI vadhu samaya prArthanA, stuti ane pU. sAdhvIjI vasaMtaprabhAzrIjInA cAle eTaluM saMzodhanakArya A kSetramAM paDeluM che." rAsa mAMgalika bAda zrI lakhamazI ghelAbhAI zAhe dIpaka pragaTAvI sAhitya viSe bolatAM emaNe kahayuM: "jyAre ApaNuM ghaNuM pAMcamA jaina sAhitya samArohanuM uddaghATana karyuM hatuM. A kharuM rAsAsAhitya pragaTa thayuM haze, tyAre madhyakAlIna prasaMgane anurUpa taiyAra karavAmAM AvelI smaraNikAnuM prakAzana gujarAtI sAhityano ItihAsa navesarathI lakhavAnI pharaja. zrI bipinabhAI ke. jaine, kalpasUtranI suvarNAkSare lakhAyelI paDaze. bhaviSyanA taTastha ItihAsakArA A vAtanuM ema hastapratanuM prakAzana zrI ravajI khImajI cheDAe ane prAcIna mUlyAMkana karI zakaze.' hastapratonAM pradarzananuM uddaghATana zrI gulAbacaMdabhAie karyuM hatuM. sAdhuone zAstrAbhyAsa . * vidyAlayanI kacchamAM zAkhA mATe vacanaH . - jaina sAdhuonA zAstrAbhyAsanI vAta karatA emaNe akhila bhAratIya acalagaccha (vidhi pakSa) zvetAmbara kahyuH keTalAya AcAryo pitAnA ziSyone bhASA ane - jaina saMghanA pramukha ane svAgatAdhyakSa zrI vasanajIbhAIe (vadhu mATe juo pAnuM 127 mu) nI eka Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana patrakAratva viSe parisaMvAda saMkalana : gulAba deDhiyA sAmAjika viSamatAo vacce patrakAroe nItimattA ane parokSa rIte akhabAra ane akhabAranavezane kaI rIte mUlyanI jALavaNI mATe vadhu javAbadArIthI kAma karavuM paDaze kacaDavAnA prayAsa thAya che tenI vizada carcA karI hatI. eve anurodha "inDIyana ekasapresanA dilhI khAtenA nivAsI - sarakAra nyujhaprInTa ane jAherakhabara para niyaMtraNathI taMtrI hiraNyamaya kAlekare karyo hate. akhabAranI Arthika sthitine kathaLAvIne tenA para avalaMmuMbai jaina yuvaka saMdha dvArA patrakAratva para Ayojita bita karavA prayatnazIla rahe che. athavA te bihAra presa tridivasIya parisaMvAdanuM uddhATana karatAM kAlekare jaNAvyuM bIla jevA jaMgalI kAyadAo dvArA patrakArone satya chApavAthI hatuM ke nItimattA ane mUlyo para AdhArita samAjamAM ja vaMcita rAkhI herAna kare che, ema temaNe umeryuM hatuM. sAcuM akhabArI svAtaMtraya maLI zakaze. ' ilasTreTeDa vikalInA bhUtapUrva taMtrI ema. bI. kAmathe kahyuM atyAre patrakAromAM jaNAtI adhurAIo samAjanI hatuM ke amRtalAla zeTha, brelavI ane sadAnaMda jevA nIDara ane adhurAio ane khAmIonuM ja pratibiMba pADe che, tema chatAM bAhoza taMtrIo atyAre bahu ja ochA rahyA che. patrakAre satya zodhananI vadhu moTI javAbadArI adA karavAnI gujarAtI akhabAre vadhu nIDarapaNe lakhe che enI noMdha hevAnuM kAlekare umeryuM hatuM. letA kAmathe haLavAzathI umeryuM hatuM: 'gujarAtI akhabAre patrakAratva viSe parisaMvAdanI uddaghATana beThakamAM uddaghATaka zrI hiraNya kAralekara pravacana karI rahyA che. beThelAo (DAbI bAjuthI) zrI. DI. vI. gekhale, zrI ema. vI. kAmaTha, De. ramaNalAla cI. zAha, zrI jehAna dArUvAlA, karI vAsudeva mahetA ane zrI amara jarIvAlA najare paDe che. samAjamAM jyAre dareka nAgarika mATe svAtaMtrya e janma- indirA gAMdhI virUddha bindAsa lakhI zake che kAraNa, IndirA siddha adhikAra jevI paririthati sajAze, tyAre ja patrakAre gAMdhI gujarAtI akhabAro vAMcatA nathI. "sAcA arthamAM svAtaMyane pAmaze. Ane mATe susaMskRta - zrI kAmathe kahyuM hatuM ke seTelAITane kAraNe saMdezavahevAra "samAjanuM astitva anivArya che. eTale jhaDapI bane che ke rIpeTanI jarUra ja na rahe. kAlekare samaya jatAM evuM vAtAvaraNa sajAze evo evI paristhiti UbhI thaze. AzAvAda vyakata karyo hate. . temaNe vadhumAM jaNAvyuM hatuM ke bhAratamAM reDIo ane ( patrakArone zire satyanuM uccAraNa karavAnI gupta javAbadArI TI. vI.ne eTalI jhaDapathI vikAsa karAve che ke akhabArI hevAnuM jaNAvavA chatAM kAlekare kahyuM hatuM ke sarakAra ane svAtaMtrya paNa arthahIna banuM gayuM che, kAraNake TI. vI. ThAra : akhabAra saMcAlake patrakAranI A javAbadArI nibhAvavAnA sarakAra sIdhI tamArA divAnakhAnAmAM AvI gaI che. * savAtaMyane vividha rIte asara kare che. marAThI dainika "mahArASTra TAImsa'nA sahAyaka taMtrI . temaNe sarakAra ane rAjayakAraNI dvArA pratyakSa temaja vI. gokhalee bhAratIya patrakAronA svAtaMtrayanA abhAva mATe Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana patrakAromAMnA prAMtavAdI valaNane javAbadAra lekhAvyuM hatuM. parisaMvAdanuM saMcAlana amara jarIvAlAe kyuM hatuM AsAma adolananA ahevAla ApanArA moTA bhAganA ane saMghanA maMtrI zrI ke. pI. zAhe AbhAra mAnya hate. akhabAraveze baMgALI hovAthI AMdelananuM sAcuM citraNa zanivAra tA. 1-10-'3nA savAranI prathama beThakane karyuM nahotuM. tene ullekha karyo hate. viSaya hata: patrakAratva: sAmAjika pratibaddhatA ane mUlya "muMbaI samAcAra" nA taMtrI jehAna dArUvAlAe jaNAvyuM A beThakanA pramukha khyAtanAma patrakAra zrI vAsudeva mahetAe hatuM ke brITIza kALamAM pArasI patrakAroe nirbhayatApUrvaka pitAnA pravacanamAM kahyuM ke, vartamAnapatranuM aDadhuM e lakhANa lakhIne akhabArI svataMtratAne jALavI rAkhI hatI. patrakAre che, ane aDadhuM aMga amArA vAcake che. koI, ' Aje phariyAda karIe chIe paNa bhUtakALamAM patrakAra jJAnIe kahyuM che ke, AjanI game te vyakitanA dimAgamAMthI laDyA tema laDavAmAM Aje zuM vAMdho che, e savAla karIne badhI mAhitI khAlI karIne tapAsavAmAM Ave to 99.5 TakA dArUvAlAe umeryuM hatuM ke e vakhate je mUlya hatAM e Aje eNe vartamAnapatra dvArA meLavela haze. paNa eTalAM ja mahatvanAM che. - AhAra, pANI ane havAnI jema samAcAra 5NuM sukhasarakAra ghaNuM badhuM chUpAve che paNa anveSaNAtmaka maLavA joIe. vAcakane prabhAvita karavAnI dAnata kayAre. ripeTIga dvArA te bahAra lAvI zakAya che ema temaNe amArAmAM dekhAyA kare che. sAhityakAra kalpanAnA rasAyaNo vaDe jAduI duniyA paNa jaNAvyuM hatuM. ApaNe AjhAdI gumAvI rahyA chIe. rAjakAraNIo enI kutimAM UbhI karI zake che, tyAre patrakAre nakakara haki ane sarakAra ja nahi palisa ane ramagalare sahita badhAM ja katane pakaDIne ja cAlavuM paDe che, jemAM kalpanAnuM mizraNa ApaNI (patrakAronI) sAme baMdUka tAkI ubhAM che. enI akSamya bheLaseLa ane pApa bane che. bIjAnA haka, svAtaMtrya sAme patrakAre laDavAnuM che ema dArUvAlAe umeryuM hatuM. vagerenI rakSAno dAvo karatAM rAjakIya pakSo tathA jAhera saMsthA. dAudI verAo para vaDA mullAjInA atyAcAranA saMdarbhamAM nAM prakAzanomAM vadhu paDatI asahiSNutA hoya che ane dArUvAlAe kahyuM hatuM ke rASTrapati paNa tenAthI vyathita thayA, patrakArenuM svAtaMtrya ochAmAM ochuM hoya che. paraMtu temaNe samadanAnA makabarAnI mulAkAta rada ne karI, kAraNa A samAcAra saMpUrNa cakAsIne ApavA, vigatemAM cokasAInI cIvaTa rAkhavI, vAcakane dareka dRSTi ApavA mATe samAna tenI pAchaLa matonuM rAjakAraNa che. julmo sAme AMkha micAmamAM thaI rahyA che. cAranI badhI bAjue tathA cAre pAsanI vigata ApavI janmabhUmi' ane "janmabhUmi pravAsI'nA taMtrI harIndra vizeSaNa tathA kriyA vizeSaNa aNu be karatAM ya vadhu davee jaNAvyuM hatuM ke patrakArane sarjananI svataMtratA ani khataranAka che ema samajIne e be temaja AMkaDAne upaca vAya che. patrakAre lakhavuM hoya tyAre tene rokanAra tatva na pUrI javAbadArIthI karave. patrakAro dhAre te samAcAromAM : hevuM joIe ane eNe na lakhavuM hoya tyAre lakhavAnI aniSTa taraphano jhoka eka karIne ISTanuM palluM bhAre banAvI pharaja na paDAvI jeNae. kaTokaTImAM AnAthI viparIta prathama vakatA' nirIkSakanA taMtrI zrI jayaMta paMDayA, paristhiti hatI. prajAkIya AMdolananA saMdarbhamAM vAta karatAM kahyuM hatuM ke, page muMbaI gujarAtI patrakAra saMdhanI dazAbdI ujavaNI joDe che tene IlAja kaye ja chUTake. moTA bhAgano samitinA adhyakSa zrI kizora bhaTTe jaNAvyuM hatuM ke muMbaI prajAkIya AMdolane AvA koIka DaMkhanA upacAra tarIke pedA jaina yuvaka saMghanuM gujarAtI patrakAratva para dhyAna dorAyuM e thatAM hoya che. AnaMdanI vAta che. jayAM deza binasAMpradAyika hoya tyAM dhArmika laghuga9i. - jagatamAM 400 thI vadhu gujarAtI patra sAmayike nIkaLe kayAMthI AvI zake ? che, aDhI karoDa jeTalA vAcako che. temane patrakAre mAhitI AsAmanI prajA pitAnA gharamAM ja laghumatimAM mukAI pUrI pADe che. e saMdarbhamAM AvA parisaMvAda patrakAratvanA rahI che, e zistabaddha ane ahiMsaka AMdolana calAve che, vyAvasAyika vikAsamAM madadarUpa thaI paDaze. chatAM emanI vAte samagra deza sudhI pahoMcatI ja nathI. jyAre .. prAraMbhamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA adhyakSa Do. ramaNalAla paMjAbamAM moTA bhAganI vAte talavAranI aNIe thAya che, zAhe AvakAra pravacanamAM saMdhanI pravRttione ane tenA mukha tyAM je jAna hAni thaI rahI che, tene kaI gaLuM khArIne patra prabuddha jIvana'nA lakhANono citAra ApyA hatA. kahetuM nathI ke A khoTuM thaI rahyuM che. akhabAra calAvavAnI muzkelIono ullekha karatAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke kayAreka patrakArone vAstavika paristhitithI anAmata AMdolanamAM paNa dareka mANasanI sarerAza samAdhAna karavuM paDe che. prAraMbhamAM navA navA patrakAra Adarza sAmAjika sthiti eka sarakhI thAya, emAM ucca-nIca ke vAdI hoya che, paraMtu samayAMtare temaNe vAstavavAdI banavuM paDe che. chUta-achUtana bheda na hoya e Adaza hovo joIe. tame. keTalAka akhabAra kAmadAra azAMtine kAraNe baMdha karavA pitAnA ja dezamAM eka nAgarikathI bIjAne judo pADe che. jevI sthiti paNa sajAtI hovAnuM che. zAhe kahyuM hatuM. tethI ja tirADa paDe che. tene sAMdhavAnuM saraLa nathI. | parisaMvAdanA udadhATaka kAlekare prAraMbhamAM dIpa pragaTAvyA ane te eka ja mUlya sarvopari thaI rahevAnuM che, hatuM ane divaMgata patrakAre amRtalAla zeTha, zrelI, Man's Perfection or Man's excellence." A pari honI mana, sadAnaMda ane mahAtmA gAMdhInI tasvIrone puSpahAra pUrNatA ane A sarvotkRSTatA e ja sukhamaya samAjanAM ghaTa. caTAvyA hatA.. paribaLa che. ene UbhAM karavAM ane jIvatAM rAkhavAM e Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1083 patrakAratvanI pratiSThaddhatA che. sAmAjika ane sAhityika saMmAM pratibuddhatA ane mUlyo vize graMtha'nA ta MtrI zrI yazavata dAzIe potAnA vakatavyamAM jaNAvyu hatuM ke, sAmAjika ane sAhityika pratibaddhatA vize vicAra karatAM mane sva. paramAnaMda kApaDiyAtu smaraNa thAya che. teo satata lakhatA, emanA lakhANAmAM pragatizIlatA hatI. kAI paNa patrakAra saMpUNa' taTastha na rahI zake. jANe ajANe pUrvagraho ke pratibaddhatA AvI jAya che. pUrvagrahanI chApa aspaSTa hoya che. pratibaddhatA samajapUrvaka svIkArelI vAta che. pragatizIla mUlyA pratye pratibaddhatA hovI joIe. ApaNI najara AgaLa hAvI joe. vItI gayelA suvaNa yuga have pAza AvavAnA nathI. tethI bhUtakALane ja mahAna ane sarvopari atAvatI vArtAne vaLagI na rahevuM joie. Aje strInI bhUmikA badalAi che. tene dhI bahAra nIkaLavuM jarUrI banyuM che. nArI karatI strInI majAka karavAthI ke temane utArI pADatI rajUAtAthI dUra rahevu joIe. navI peDhI pratye ApaNuM valaNa pratyAdhAtI che. emanI pravRttione utArI pADavAnuM kAma sahelu che, paNa cegya nathI. emane mATenuM A vAtAvaraNa nirmANu to ApaNe ja yu che. patrakArAe AjanI vAta samajavAnI che ane nakakara rIte rajU karavAnI che. janmabhUmi' patrAnA dilhI khAtenA vizeSa saMvAdadAtA zrI kuMna vyAse sAmAjika pratibaddhatA ane mUlyeo-rAjya vyavasthA ane vahIvaTI taMtranA saMda'mAM' vize potAnA vaktavyamAM kahyu` hatu` ke, Aje rAjakAraNanuM sAmAjikaraNu thayuM nathI paNa samAjanu rAjakIyakaraNa thayu che. bhASA-dhama', jAti, tathA Arthika temaja sAmAjika kAraNeAsara samAja vaheMcAI gayA che. AmAMthI tame kayA samAjane vakAdAra rahI zakA ? saune paraspara virAdhI hiteA che. OM viSNamaya prayukta jIvana tihAsika dRSTie gujarAtI patrakAratvanA vikAsamAM AjhAdI pahelAnu ane AjhAdI pachInuM evI bhedarekhA dorI zakAya, para'tu patrAnI mAlikI, vAcakanI ruci, adyatana yatrasAmagrI ane prajAkIya prazno pratyenA abhigamanI dRSTie I. sa. 1950nu varSI e ucita bhedarekhA gaNAya. - 1950 pahelAMnuM gujarAtI patrakAratva mahadaMze katavyaniSTha hatu. patrakAra pAse cAkakasa dizA ane dRSTi hatAM enAmAM sattAna sAmane karavAnI khumArI ane khuvAra thavAnI taiyArI hatI. samAjasudhAro, svarAjya ane svama'nI bhAvanAnA khIle aMdhAyeluM e patrakAratva eka mizana hatuM, udyoga nahiM. Aje kAi dainika ke sAmayika bhAgye ja jAherakhabara vinA calAvI zake, jyAre gAMdhIjIe trIsa-trIsa varSa sudhI jAherakhabara vinA 13 patrakAranI AjhAdI vAratavamAM vyaktinI AjhAdI nathI. ripoTara ke tatrInI AjhAdI nathI. vAcaka dhAre te prakAranu vicArasaraNInuM akhabAra mukata rIte meLavI zake ane mANI zake tenuM ja nAma akhabArI AjhAdI. sela kamiTamenTa eTale prAmANikratA: bhUtakALanA patrakAra samAjane zikSaka-mAga daza ke hatA. Aje patrakAra vAcakanA sekeTarI che. patrakAra tarIke mArI pratibaddhatA zuM? mArA rASTranuM hita jovAnI. Ama karavA jatAM rAjya vyavasthApA ke vahIvaTI ta MtranI TIkA karavI paDe te karavI. A mUlyAnI jALavaNI karavAnI che ane tenA pAyAmAM prAmANikatA che, mubai gujarAtI patrakAra saMdhanA pramukha zrI sudhIra mAMkaDe sAmAjika pratiSNatA ane mUlyA : patrakAranI najare' vizenA potAnA vakatavyamAM jaNAvyuM hatuM ke, jagatanA sauthI vadhu carcAspada viSaya patrakAratva che ane sauthI vadhu gerasamajaNuM paNa patrakAritva vize che. pratibaddhatAnI kheDIe sAme laDavAtu che. sattAdhArIo tamAma rIte kaika lAdatA ja rahe che. 203 varSa pahelAM A dezamAM akhabArano janma thayo. pahelAM gArAoe pachI ApaNA sattAdhArIoe aMkuza mukavAnuM cAlu rAkhyu che. raziyA, IMglenDa savatra akhabAro kacaDAyA che. pratibaddhatAnI jarUra patrakArAne nathI, rAjakAraNIAne khAsa jarUra che. pakSapalaTune khAsa jarUra che. sAhityakAra, zikSA, netAo, vepArIe, sevA vagerene pratibaddhatAnI jarUra che. tame jevA samAja dhAyA haze evA akhabAro tamane maLaze. samAja ajJAna ane ajJAta rahe ema mevaDIe icche che. mukata nahi paNa gulAma chApAM sau AgevAnone joie che. muMbai zaheramAMthI gujarAtI mAdhyamanI zALAo ane gujarAtItA dhaTatI rahI che, e vize vicAra kayAre karIzuM? (kramaza : ) vibhAge, lekhA ane lakhAvaTa OM DA. kumArapALa desAi (saMdhanA upakrame ceAjAyela patrakAratva viSenA parisaMvAdanI dvitIya kheThakamAM parivatananI prakriyAmAM patrakAratva : AjhAdI pahelAMnuM ane pachItu...' e viSaya para * vaividhyamaya vibhAgo, lekhA ane lakhAvaTa'nA saMdarbhamAM DaoN. kumArapALa desAie Apela pravacana atre pragaTa karatAM AnaMda thAya che. ----1'trI) sAptAhikA calAvyAM. 1950mAM leAkazAhInI mukatatA, gujarAtI akhabAronI mAlikImAM pheraphAra ane mAne TAipa temaja jhaDapI ane raMgIna mudraNa karatAM roTarI mazInanu Agamana thayuM. vartamAna samayanA akhabAre je samasyAne mahattvanI gaNe che, te samasyAnAM AjhAdI pUrve mAtra eMdhANu ja maLe che. Arthika praznonA mAtra kuNugA ja phUTayA hatA, te vikasyA nahotA. AjanA dhaNA prazno AjhAdI pUrve nahAtA ane je hatA tenA para paNa gAMdhIvAdI gaMbhIratvanI chApa hatI. e samaye dainirdezanAM ceAthA pAnA para AjanI mAphaka lekhavibhAge AvatA nahi. AvA lekhavibhAganu sthAna sAptAhikamAM ane mAsikAmAM ja rahetu. vaLI gaMbhIralekhA lakhanArAone Adaza' rAmAnaMda ceTarajInu meDana rIvyu' tathA sI. vAya. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10ciMtAmaNinuM "InDiyana rImiMra hatAM. e samayanA lekhake laDatanA raMge raMgAyeluM hoya. vIsamI sadI', hindusthAna" , AvAM gaMbhIra sAmayikene AdarzarUpe rAkhIne lakhatA hatA. ane "navacetane nadine pretsAhana puruM pADayuM, jayAre prajAbaMdhu' ane gujarAtI paMca" mAM gujarAtI ane aMgrejI 'navajIvana'nuM samartha vidvAnamaMDaLa eka judI ja prabhA phelAve che, baMne bhASAmAM agralekhe AvatA hatA, paNa e agralekho khUba * AjhAdI pUrve ApaNuM sAptAhika ane mAsikAe ghaNA abhyAsapUrvaka ane gaMbhIratAthI lakhavAmAM AvatA hatA. vaividhyamaya vibhAge khIlavyAM. kalamanI tAkAta dharAvatA . AjhAdI pUrvenuM patrakAratva kartavya prerita hatuM. namaMda enA nAmAMkita lekhakene e samayanAM sAptAhikamAM lakhavuM priya mi'mAM dAMDI pITIne, "khabaradAra' kahIne tane julamI- hatuM. jANe-ajANe eka evo khyAla baMdhAI gayuM hatuM ke onA julamamAMthI bacAvavAne, luccAnI TeLo vikherI nAkha- vidvAna te sAptAhika ke mAsikamAM ja lakhe, dainikamAM nahi! vAne, tamArAmAMthI ajJAna, vahema ne anIti kADhI nAkhavAne, e samaye nikapatromAM anuvAdaka ke ripeTara dezanuM bhaluM thAya tema karavAnI koziza kare che.. amRtalAla to hatA ja, paraMtu e akhabAranI pratiSThAnI pArAzIzI emAM zeTha kALI zAhIthI nahi paNa lehInI lAla zAhIthI deza vakhatA vidvAna parathI apAtI. emAM paNa amRtalAla A zeke kalyANanA yajJasamA patrakAratvane prAraMbha kare che. "prajAbaMdhu'nA praNAlikAne khUba vikasAvI. AjhAdI pachI ApaNu patrakAratvamAM " pahelA aMkamAM "prAraMbhe zrI bhagubhAI phatehacaMda kArabhArI sAhityane vibhAga saMkecAvA lAgyo. thoDAka apavAdane bAda prazna mUke che. kahe janma dharI zI karI dezanI sevA?" ane karatAM samRddha sAhityavibhAga maLatuM nathI. Ama AjhAdI pUrve enA uttararUpe sevA kAje patrane prAraMbha karyAnuM kahe che. sAhityavibhAga ane patrakAratva vacce jeTalI nikaTatA hatI, - karasanadAsa mULajInuM "satyaprakAza' jadunAtha mahArAjanA pAMkhaMDa teTalI nikaTatA Aje nathI. jhaveracaMda meghANIne kalama ane . ane DhoMga sAme jehAda pikAre che. "svataMtratA yazasukhanuM dhAma kitAba" vibhAga hajI Aje paNa enI rasapradatA ane che ema kahIne nisteja thayelI svataMtratAne sateja kAMtimAna vAcakapriyatA mATe vAraMvAra yAda karIe chIe. karavA IcchArAma sUryarAma desAI "svataMtratA" nAme mAsika " sirASTra thanA lekhakee keTalAka navA lekhavibhAganuM kADhe che. saurASTra nA lekhakamaMDaLamAM jhaveracaMda meghANI, sarjana karyuM. meghANInI sarjakatAe aneka navAM svarUpe kalabhAI koThArI, guNavaMtarAya AcArya, bhImajIbhAI "suzIla' siddha karI batAvyAM. jayaMti dalAla jevAe rekhA dvArA jevA keTalAya kuTuMbanI zILI chAyA ane dhaMdhA-rojagAranI rAjakIya vivecana, philma vivecana, videzI pustaka paricaya, niyamita Avaka choDIne rANapura jevA nAnakaDA gAmamAM mane vijJAna, atyaMta TUMkI vArtA jevA vibhAgane prAraMbha hAthe rAMdhIne patrakAratvane bhekha le che. A saurASTra kAryAlaya karyo, je mAge e pachI ApaNuM dainike cAlyAM che. dhIre saurASTra Azrama'ne nAme oLakhAtuM te Aje keTaluM sArthaka dhIre, TUMkI vArtA, dhArAvAhI navalakathA, khullA patra, Arthika, lAge che !: A patrakAratve eka pratiSThA UbhI karI hatI. pravAho ane kArTune pravezavA lAgyA. jotisa dhanI pati Aje akhabAronI je kaMI pratiSThA jovA maLe che, te mUDI dvArA nArI pravRttine sthAna maLyuM, paraMtu AjhAdI pUrvenA A A bhekhadhArIoe bhegI karelI che. pite mAne te pramANe maulika svarUpe ghaDatA ane uddAma vicArasaraNIvALA lekhako lakhavuM, samAjane doravaNa ApavA mATe lakhavuM, naitika rIte jeTalA janmabhUmi' pAse hatA, teTalA bIjA koi dainika pAse ucca dheraNAvALuM lakhavuM ane hiMmatabhera lakhavuM. ema nahotA, saurASTra juthanA A lekhakoe vaividhyapUrNa teo mAnatA hatA. lekhavibhAgo, avanavA svarUpa ane camakadAra zailIthI cheAjhAdI pUrvenAM sAptAhikamAM ane mAsikamAM sArA patrakAratvamAM eka prakAranI tAjagI ANI. evA lekhavibhAge jovA maLe che. phUlachAba' sAptAhika A gujarAtI patrakAratvanA prAraMbhamAM pArasIonuM pradAna ghaNuM rUpe cAlatuM, tyAre temAM sAhitya, AkAzadarzana, sAmAnya meTuM rahyuM che, AthI hAsyanI kalama ja nahi, paraMtu ramUjI jJAna ane pazupakSIno paricaya ApatA lekhavibhAge pragaTa vAcana ApatA hAsyapatro pragaTa thatA. "gapasapa', "bhImasena', thatA hatA. sAmayika e saMskAranuM sAdhana gaNatuM ane tene "pArasI paMca', 'ramatA rAma', kAtariyuM gepa', mejamajAha' mATe temAM sAhitya vibhAga anivArya lekhAte. sAptAhika ane be ghaDI moja' jevA mAtra ramUja ApatAM patro nIkaLatAM. "phUlachAba'mAM sAhityacarcAne be thI traNa pAnAM AvatAM. IcchArAma sUryarAma desAIne gujarAtImAM sAhityacarcA pArasIonI hAsyavRttine patrakAratvanA tamAma aMgene sparza , AvatI. jUnA kALe vize saMzodhanalekha AvatA. suMdara thatAM Aga, khUna ke akasmAtanA samAcAra paNa ramUjI rIte sAhitya pUtinI saLaMga zreNuM pragaTa thatI. grAhakone bheTa ApavAmAM AvatA. "dezI mitra' sAptAhikamAM 1876mAM pustaka ApavAnI "gujarAtInI prathAe gujarAtI sAhityamAM 20mI julAinA aMkamAM enA taMtrI meghajI idrajInuM devALuM aitihAsika navalakathAnA sarjanamAM mahattvanuM yogadAna karyuM ' vize samAcAra ApatA lakhe che: che. "prajAbaMdhu'mAM "sAhityapriya'nA upanAmathI zrI cunIlAla - meghajI iMdrajInI paheDIe moTuM devALuM kADhayuM va. zAhanI sAhityacarcA tema ja graMthAvalokana vibhAganI graMtha che, evI dhAstI muMbaI ilAkAmAM patharAI gaI hatI. paNa zukara samIkSAe te gujarAtI sAhityamAM eka pratiSThA UbhI karI , te rahema kIratAranA, ke gayA zanIvArathI AkhA gujarAta ane hatI. hAjImahamada alArakhiyA zivajInuM vIsamI sadI'e muMbaInA bhAgomAM pitAnA mAganArAone ekadama nANuM cukavI sAmAnya mAnavIthI . (mAMDIne) narasiMharAva jevA durArAdhya ApavA mAMDayuM che. te hajI sudhI meghajI IdrajInI paheDI taraphathI vivecakanuM paNa dhyAna kheMcyuM hatuM. patrakAratvamAM "nArada', maLatuM jAya che, jethI tamAma lokone dhIraja AvI che, ane karasanadAsa mANeka ke veNIbhAI purohitanA khuzAlI pedA thaI che. vAMcanArA sAhebe, samajyA? A paheDI kaTAkSa kA hoya ke khulle patra haiya, paNa badhuM ja rASTrIya te kaI? varasAdanI. gaI kAla sudhI ane agADIne varasAda Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-89 prabhuta jIvana 15 umeratAM 17 Ica ane 71 dokaDA varasAda paDI cUke che, khetInuM kAma dhamadhokAra cAlavA mAMDayuM che." - aThavADika "phUlachAba'mAM pragaTa thatI guNavaMtarAya AcAyaMnI huM, bA ne maMgaLadAsa" kalama lokapriya thatAM judA judA akhabAroe evI haLavI kalamanuM anukaraNa karyuM. gujarAtImAM bIrabala'nA upanAmathI zrI kharazedajI bamanajI pharAmarojanI "bhara kaTorA raMga kolama ane emanI haLavI kalama ghaNuM jANItAM thayAM. 'prajAbaMdhu" mAM "maMthana" ane cakavAka nAme merU" ane "cakera" upanAmadhArI lekhakanI haLavI kalama nedhapAtra che. AmAM gujarAta samAcAra dainike paNa sAro evo phALo Ape. AjhAdI pachInA akhabAromAM paNa haLavI kalamanuM pramANa vadhyuM che ane eNe sArI evI vAcakapriyatA meLavI che. AjhAdI pUrvenA patrakAratvamAM bhASAzuddhinuM moTuM kAma namaMda ane icchArAma sUryarAma desAIe karyuM. saurASTra jUthanA lekhake te meghANI kahe che tema patrakAranI zailI para "sAhityane jarIkasaba karatA." rANapura zailI tarIke oLakhAyelI A zailImAM kayAMka zabdonI bhabhaka ane vicAra karatAM zabdone khaDakhaDATa vadhu maLe che tema chatAM jussAdAra bhASA ane taLapadA zabdonA viniyoga mATe A zailI nedhapAtra gaNAya. zrI cunIlAla va. zAhe paNa zailI mATe ghaNI cIvaTa rAkhavI. gAMdhIjI AvatAM zailInI sAdAI ane bhASAzuddhinuM moTuM kAma thayuM. kheda sAthe e noMdhavuM joIe ke ApaNAM dainika Aje joIe teTalI bhASAnI cIvaTa rAkhatAM nathI. AjhAdI pachI dainike pAnanI daSTie puSTa thayAM. AnI - sAthesAtha vaiviyaya lekha vibhAge mokaLe hAthe pragaTa thavA lAgyA. moTAM dainikAe aDavADiyAmAM trIsathI cAlIsa jeTalA vaividhyapUrNa vibhAga ApavA zarU karyo prajAjIvananI eke "eka pravRttine judA judA vibhAga dvArA vyApamAM levA prayAsa tha, paNa vaividhyamaya vibhAgonA ATalA badhA vyApanuM kAraNa zuM? AnuM eka kAraNa te gujarAtI vAcakanuM mAnasa che. A vAcaka akhabArane "bAskeTa jevuM mAne che. emAM 'samAcAra, taMtrIlekha ke jAherakhabara te hoya ja, paraMtu viSayonuM vaividhya tathA mAhitI ane mane raMjanane paNa sthAna maLyuM hoya. ene mAtra vartamAna banAva vizenA lekhe joItA nathI, balake dhArmika, AdhyAtmika yA vaiidaka ane 'tiSa jevA lekhanI paNa enI ghaNI meTI mAMga che. bIjI bAju koI eka viSayane anulakSIne cAlatAM sAmayike jhAjhuM jIvatAM nathI, AthI vAcaka ochAmAM ochA kharce chApAnI bAskeTamAMthI ja badhu meLavavA prayAsa kare che. lekha vibhAgone kAraNe samAcAra vAMcavAnA kaMTALAmAMthI mukita maLe che. eka samaye akhabAromAM mAtra samAcAra ja pragaTa thatAM, tyAre videzIo ApaNuM akhabArane joIne nirAzA sAthe kahetAM ke bhAratanAM badhA ja vartamAnapatro sarakhAM lAge che, caherA vinAnA mAnavI jevA. jyAre lekhavibhAga dvArA AvI ekavidhatA dUra thAya che. akhabAranuM vyakitatva Upase che, paraMtu Aje keTalAMka akhabAromAM te samAcAranI avejImAM lekhavibhAga kAma karatAM hoya tevo viparyAsa jevA maLe che. jAhera khabara ane phIcaranI vacce Aje samAcAre gabharAmaNa anubhave che. AjhAdI pachI evI dhAraNA hatI ke rAjakIya paristhitinuM Alekhana ochuM thaze tene badale ApaNA akhabAromAM rAjakAraNanuM varcasva vadhI gayuM che. bIjI bAju vaicArika dAridraya te pragaTa thayuM, paraMtu kaTokaTInA samaye kartavyaniSThAnI paNa kaTI thaI. AjhAdInuM yeya siddha thayA pachI akhabArone kaI navuM dayeya sAMpaDyuM nahi ane jema jema varSo vItatAM jAya che tema tema yeyaniSTha patrakAratva pAchuM paDatuM gayuM ane dhaMdhAdArI naphA-TAnuM patrakAratva AgaLa AvavA mAMDayuM. zrI mahAdevabhAI desAIe karelI Tora thAda Ave che. teo vartamAnapatrane anulakSIne kahe chee. kamAvAnuM sAdhana mAtra bane che, tyAre nakheda vALe che, paraMtu pitAne kharca kADhatAM kADhatAM e sevAnuM sAdhana bane che tyAre e lokajIvananuM Avazyaka aMga bane che." bhAratane AjhAdI prApta thaI te samaye samagra vizvanA manavalaNa, TekanolojI jevI bAbatamAM samULI krAMti thaI che. 1950nA gALAmAM gujarAtI akhabAranAM jeTalA mAlike badalAyA teTalA kayAreya badalAyA nathI. paraMtu e pachI prajAne rIjhavavA ane upayogI thavA mAMTe sabhAna prayane thavA lAgyA. sanasanATIne atireka, uchInI vAcana sAmagrI tema ja kRtrima zraddhA darzAvatA lekhonI bharamAra cAlI. sAhityanI samIkSA ke videzI graMthanA paricayane badale lokapriya navalakathAoe Asana jamAvyuM. AmAM bhAgye ja prayogazIla ke sAhityika guNavattAvALI navalakathAo dekhA de che. prajAnI asmitA ke sAMskRtika paraMparAonA saMvardhananI vAta gauNa banI. nRtya, raMgabhUmi, purAtattva, paribhramaNa jevI bAbatonI upekSA thavA lAgI. sahitya, zikSaNa ke sarakRtinI ghaTanAo nAnI dharUpe Ave teya sadbhAgya gaNAvA mAMDayuM. AnuM eka kAraNa e che ke AjhAdI pUrve akhabAranuM lakSa suzikSita ane jAgRta varga hatA, AjanA akhabAranI najara madhyama varga ane nIcalA varganI rasa ane ruci para che. A varga bhaNele che, sArI rIte vAMcI zake che. paNa enI rUci ke samajazakita joie teTalAM keLavAyAM nathI. bIjI bAju enI vAcanabhUkha eTalI badhI che ke kAcuM-pAkuM lakhANa hoya yA anuvAda hoya te paNa tene cAle. vyaktinA dainika jIvanamAM AvatA ekeeka viSayane aThavADiye cAlIsa jeTalA phIcara ApIne vAcakane tarabatara karavAne prayAsa thaze. Ane kAraNe akhabAra DIpArTamenTala sTora jevuM banI gayuM. AjhAdI pUrve tiSa ke vaidaka jevA aspRzya viSayo vize lakhAvA mAMDayuM. suryodaya, suryarata, paMcAMga, ApanI Aja, avasAna noMdha, lagna maMgala, ce ipanAnA phIcarsa, gRhaudyoga, gAsana, byuTIphIkezana" ane lekasAhitya ema badhA ja lekhavibhAge ApavAnA zarU thayA. A vibhAgo vividha kSetranA niSNAto lakhatA hovAthI AmAM maulikatA maLe che. Aje denika jeTaluM enI khabarane kAraNe vecAya che, eTaluM ja enA vaividhyamaya lekhavibhAgane kAraNe vecAya che. kayAreka te amuka lokapriya kolamsane kAraNe paNa te vecAya che, AthI lekhakomAM sArI evI harIphAI jAge che ane maulikatA temaja asarakArakatA mATe lekhaka cIvaTa rAkhe che. AjhAdI pUrve taMtrInI nItinI AMgaLIe lekhavibhAga cAlatA hatA, have taMtrI pitAnI nIti pramANe lekha lakhAve tevuM rahyuM nathI. dareka lekhaka pitAnA abhiprAya mujaba lakha hovAthI vicArika mokaLAzane jevuM bIlekha ke jA paratu viSayona Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-80 anubhava thAya che, paNa vAcakane kayAreka vecArika mUjhavaNa 'AvI rahyo che ane AvI gayo paNa che epha-seTamAM lekha thAya che. eka kolamamAM dharmakathI ke dhArmika mUlya darzAvatA. karatAM citrane vizeSa prAdhAnya ApavAmAM Ave che. 60 TakA prasaMga hoya ane enI bAjumAM bIjA ja kalamamAM dharma te citra ane 40 TakA lakhANa evuM enuM pramANa che ane aMdhazraddhA che, ane vijJAna sAcuM che tevuM paNa maLe. Ama temAM lakhANa paNa citranA sahAre cAlatuM hoya che ! Ane AjanA patrakAratvamAM Adarza, mUlya ke ruci vize kaI pariNAme akhabAranuM je thoDuMya vaicArika kalevara che te jhAMkhu sAtatya jaDatuM nathI ane tethI ApaNe vartamAnapatre kaI paDe tevI eka dahezata ApaNuM sAme UbhI ja che. je dezamAM eka eyane varelA che tema kahevuM muzkela bane che. 40 TakA leke ja zikSita hoya, tyAM leke anukrame gaMbhIra dareka akhabAranI nIti judI hoya eTaluM ja nahi, kintu eka lakhANa karatAM haLavA lakhANane prAdhAnya Ape che ane akhabAranA lekhake vacce paNa mUlyabheda ke matabheda maLe haLavA lakhANa karatAM citrane prAdhAnya Ape che. A sthitine che. A rIte akhabAra samAjane dore che ema AjhAdI pUrve ApaNu AvatI kAlanA lekhakoe paDakAra jhIlavAne raheze. jeTalI hiMmatathI kahI zakAtuM teTaluM Aje kahevAya tema nathI. bahene phelA dharAvatAM vartamAnapatro paNa samAjane doravaNI sUryo pA sa nA" ApI zakatAM nathI. AjhAdI pUrve samAjane doratA akha che arUNa joSI bArane chapAyela zabda zraddheya manAte Aje yuddha jevA "traNe lokamAM, deha, mana ane AtmAne ujajavaLa karanAra apavAdarUpa saMjogone bAda karatAM loko akhabAranA kahevA kalyANakArI je sUryateja vyApeluM che tenuM huM dhyAna dharuM chuM. pramANe cAlatA nathI. te te ja mArI buddhine preraNA Ape.' AvA bhAvAnuvAdane gujarAtI akhabAranA vaividhyamaya lekha vibhAgane vyakata karatA gAyatrImaMtranI upAsanA ApaNe tyAM eka kAraNe navAM navAM svarUpanI ajamAyaza ane sArI evI gledakALa jeTalI prAcIna che. vizvavihArI savitAdeva vaicArika sAmagrI vAcakane maLe che. AvA vibhAge prajAne vata devatAonA cakSu tarIke sAmAnya banela che ane upAsya mAna pravAhathI sArI peThe vAkepha rAkhe che. keTalAka phIcarsa te rahela che. samasta grahamaMDaLane A mukhya adhiSThAtA prANIsAhityika mUlyavattA dharAvavAnuM gaju kADhI zake che. AjanA mAtrane AdhAra che te kAraNe "mitra tarIke, piSaNadAtA ApaNu ghaNu sAhityanI gaMgotrI dainika patrakAratva che. eka hovAthI puyA" tarIke, traNe lekamAM gati karatA hovAthI viSNu jamAnAmAM Ano phelAve mAMDa dasa hajArane hatA, Aje tarIke damAM varNana thayela che. A Adideva, prabhAkara jyAre dainikane be lAkhathI vadhu phelAve hoya tyAre vicAra, temaja divAkara hevAthI kaThora tApa Ape che paNuM je A ' svarUpa ke zabdanI zuddhatA jALavavI muzkela hoya che. nAne pRthvI upara tenuM teja lupta thaI jAya to zuM thAya evI rUmAla cekhe rAkhI zakAya, meTI cAdaramAM kayAMka DAgha lAge. kalpanA paNa bhayaprada che. A devanA mahattvane prAcInayuganA AjanA dainikane ke dainikanA lekhakane prajA netA tarIke Aryoe pramAyuM ane lagabhaga Dajhaneka sUkatomAM vaidika RSisvIkAratI nathI tema chatAM keTalAMka sAmayikanI theyaniSTha oe tenI stuti karI. tiSa zAstra pramANe siMharAzinA vaicArika AgevAnImAM vAcaka zraddhA dAkhave che. "bhUmiputra, svAmI tarIke mAnya thayela A deva rAma jevA maryAdAputtama 'nirIkSaka', leka svarAja', grAmanirmANa', prabuddha jIvana, rAjAonA vaMzanuM prabhavasthAna paNa manAya che. . saMskRti' jevAM sAmayikee pitAnuM gaMbhIra svarUpa jALavIne gAyatrImaMtra dvArA Aryoe tenI upAsanA karI. "sUrya prajAne bauddhika doravaNI ApavAnuM kAma karyuM che. AvAM zataka"mAM mayUra kavie tenA ojasvI vyakitatvanI gAthA sAmayiko Arthika parezAnI bhogavatA hoya che. tema chatAM * zraddhApUrvaka gAine pitAnA amaMgaLane nAza karyo. enI niSThA ane vaicArika AgevAnI dainike mATe bhavabhUtie tenA kalyANakArI tejanI stuti karI te AdarzarUpa gaNAya. cAraNa kavioe 'bhale ugA bhANu" ema kahI sUryanA - lakhAvaTane vicAra karIe te AjanA lekhakane mATe mahattvane vyakta karyuM. abhivyakita vadhu saraLa banI che. abhivyakitanI saraLatA trinetrI, sahasranetrI ke sahasrarazmi tarIke vikhyAta A sAthe kayAMka vaicArika chIcharApaNuM paNa AvyuM che. eka bAju | deva bhAratavarSamAM pUjAte rahyo che tema grIsamAM paNa te aMgrejI zabdothI pracura zailI ane bIjI bAju lekabelInA ArAdhya rahyo che. ApaNe tyAM tenA rathane sAta azvo zabdothI pracUra zailI jovA maLe che. AjhAdI pUrve akhabAra - joDelA hoya che ema mAnavAmAM AvyuM jyAre grIsamAM tene lekanetA hatuM, have leke akhabArane dore che. pahelAM vAcakanI ratha cAra azvo kheMce che evI mAnyatA pravatI. ' ATalI tamA rAkhavAmAM AvatI nahotI. vAcakane na samajAya pUjA mAnavajAtinA itihAsamAM jUnAmAM jUnuM te lekhaka ema paNa kahI de ke A samajavuM tamArA gajA prakaraNa che ane jagatanA badhA dharmonA mULa tarIke A sUrya bahAranuM che. Aje vAcakane na samajAya tevuM lakhANa lakhe pUjAne gaNavAmAM AvI che. tenI zuddha upAsanA karavA mATe te kolamIsTane Thapake maLe ! pahelAM chApanI pAse leke maMtra zrIkRSNane atipriya evA gAyatrI chaMdamAM racAyela che AvatA, have tenI pAse ' chApuM jAya che, AthI ja ane tethI te gAyatrI maMtra' tarIke prakhyAta thayela che. AjanA lekhakane lakasaMparkanI vadhu jarUra paDe che. ane sUrya'nI A gAyatrImaMtra dvArA thatI upAsanA aneka prakAranI lekaci saMtapaMka lakhavuM paDe che. siddhio lAvI ApanAra che ema zraddhALuo daDha rIte mAne che. AjhAdI pUrve ane pachInA saividhyamaya vibhAgonI carcA ApaNu gujarAtanA aneka rAjAe sUrya athavA . te thaI. have enA bhAvi tarapha najara karIe. lekhavibhAganA AdityanA upAsaka rahyA che ema prAcIna sikakAo ane vaividhyane khUba-khUba maryAdita karI nAkhe te eseTa yuga tAmrapatro parathI phalita thAya che. vaLI, sutrApADA ane moTerAnAM Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-3 "madirA sUUpAsanAnI vyApakatAno spaSTa pUrAveA rajU kare che. prAcIna graMthamAM manu ane yamanA pitA tarIke sUryanA ullekha thayA che. vizvakarmAnI putrI sattA athavA ratnA eTale ke rAMdala sUryanI patnI che. jema sUrya' jagatane pitA kahevAya che tema ranA jagatanI mAtA gaNAya che ane cUDI cAMle amara rAkhavA mATe tathA kheALAmA khudanAra prApta karavA mATe Aje paNa rAMdalamAtAnI pUjA pracalita che. Ama jIvanapreraka ane poSaka sUya'nI jeTalI agatya che teTalI rAMdalamAtAnI paNa che. sUryanI upAsanA karavA mATe Arogyapratipada, kapilASaSThI, rathasaptI jevAM vrate samAjamAM jANItA che. sUryanAM darzana karyAM pachI ja jamavAnuM vrata dhaNa vyApaka rIte AcaravAmAM AvatuM hatuM. e bAbatano ullekha mahAtmA gAMdhInI AtmakathAmAM paNa thayelA che. sUryanI zaktine vaijJAnikAe paNa vadhAvI che ane AgAmI dAyakA sUrya' zakti keTalI suvidhA ApI zake tema che te aMgenA nirdezaka bananAra che e khAkhatamAM zakAte sthAna nathI. pratyakSa dekhAtA A devanI upAsanA bhUtamAMthI amRta pratye gati kare ane A devane paNa teja ApanAra paramadevanI jhAMkhI karavA mATe ApaNe aMtarAtmAmAM praveza pAmatA thaie tA ja ApaNe sAcI upAsanA karI kahevAya. (pAnA 120 parathI cAlu ) lakSa vyAkaraNanI sAthe zAstronA sadhana abhyAsa karAvI rahyA che. Ama chatAM keTalAya evA sAdhu bhagavate che, jemanA caherA para jJAnanu teja dekhAtu nathI. emanA guru bhagavaMteAe e khAkhatamAM vizeSa ApI, chApAM-cApAniyAMnAM prakINa vAcanamAMthI emane mukata karIne zAstrIya graMthAnAM adhyayana tarapha dorI javAnI jarUra che. jyAM jyAM upAzrayAmAM sAdhu bhagavate birAjamAna hoya tyAM rAja ceDAka samaya te avazya zAstrAdhyayanamAM pasAra thavA ja joie.' vaMdana-darzananA kAkAne parimita karIne samAje pote zramaN samudAyane A suvidhA karI ApavI joie ema emaNe umeyu" hatuM. dAnanA pravAhane vALavAnI jarUra prati varSa jaine dAnamAM je rakama kharca che enA pramANamAM vidyAna' teja pragaTa thatuM nathI' ema jaNAvI dAnanI rakamanA vyavasthita vaparAza mATe emaNe kahyuM : jaina dheA cAturmAMsa praveza, vistAra, vyAkhyAna yiAdi nimite prati varSa chApAMnI jAhera khabare dvArA lAkho rUpiyAnA khaca kare che, tene jo vyavasthita rUpa ApavAmAM Ave te eTalI ja prasiddhi sAthe dhaNI kharca bacAvI zakAya.' A aMge emaNe vizeSamAM umeya": eka varSa jo zramaNa samudAya lASaNAthI vimukha anI A badhI ja jAhera khabara sadaMtara baMdha karAve te ATalA nANAMmAMthI kAI paNa sthaLe eka sAruM jJAna maMdira ke eka nAnuM' risarca' insTITayuTa sthApI zakAya.' samayanI mAMganA sadamAM sUcanA vartamAna samayanI AvazyakatAne lakSamAM rAkhIne emaNe kahyuM; 'vidyAbhyAsa ke vyavasAyanA kAraNe jaine vizvanA dareka yuddha jIvana 127 dazAmAM vaselAM che. tyAM vaselAM keTalAya mA-bApAne potAnA satAnAne jainatvanA saMskAra kevI rIte ApavA ane poSavA enI ciMtA che. bhAratIya bhASAothI ajANa, kevaLa aMgrejI, nca, jamana ke japAnI bhASA jANanAra jaina khALA mATe jaina sAhitya ane tattvajJAnanI bhUmikA pUrI pADavA saraLa ane lakAyogI sAmagrI mATA pAyA para taiyAra karavAnI ghaNI jarUra che.' videzamAM vasatA vaDIlA ane emanAM satAnA potAnI jijJAsA turata sa tASI zake e mATe jaina tIrthAM, jJAna bhaDA, kalAkRtio, sAdhu sAdhvIonI dinacaryAM vagerenI pramANabhUta vIDiyA kaeNseTa vyAvasAyika dheAraNe taiyAra thavI joie evu' emaNe sUcana karyu hatu. vIDiyA kaeNseTanI jema tIrthAM vagerenI ra'gIna slAIDajha paNu vyAvasAyika dheAraNe taiyAra karavAnA paNa emaNe anurAdha karyAM hatA. jaina sAhityamAM kaccha kacchanA jaina sAhityamAM kacchanA AvatA ullekhAnA havAlA ApIne emaNe kahyuM': '400 varSoM pahelAM lakhAyelI kRtiomAM hAlanA raNapradezanuM varNana Ave che. sAdhuonA vihAranA e bhAga hatA ane A AkhA ya pradeza raLiyAmaNA ane hariyALA hato. kacchanuM raNa chellA traNacAra saikAnI dhaTanA hovAnuM jaNAvI bhaugelika paristhitimAM AvelA pavita nanu e sa Mbhavata: kAraNa havAnu. emaNe jaNAvyuM hatuM, svAgata maMtrI zrI nAnAlAla vasAe prAsaMgika vakatavya kayu" hatuM. A prasa Mge samArohanA udghATaka zrI lakhamazI ghelAbhAI zAha tarakathI AdhyAtmika, sAMskRtika temaja sAmAjika kAryAM mATe rUpiyA eka lAkhanA TrasTanI racanA karavAnI jAherAta karavAmAM AvI hatI, jene sahue sahaSa vadhAvI lIdhI hatI. tyAra mAda udghATana kheTaka pUrI thai hatI. (kramaza :) saurASTra rela rAhata nidhi 48071 tA. 16-8-83nA aMkamAM pragaTa thai gayelA nAme.. 5000 madrA spIrITa DaeNpo. 500 zrImatI latAena mahapatarAya zAhu pa01 zrI AzakaraNa pI. dalAla 251 zrI lakSmIcaMda kezavajI zAha 251 mI. yunika enTaraprAijha 251 mI. eca. esa. enTaraprAIjha 251 zrI. hI'matalAla cImanalAla cerITebala TrasTa hA. zrImatI uSAkhena hIMmatalAla mahetA 251 zrI. hIMmatalAla cImanalAla cerITeala TrasTa hA. zrImatI vanitA cImanalAla mahetA 151 zrI. rasikalAla narottamadAsa 151 zrI satIza zAhe 100 zrI yazavaMta dozI 101 zrImatI kaisarakhena 101 zrImatI azrumatIkhena zAha 25 zrImatI vasatakhena dAzI 25 zrImatI candralekhAkhena dezI 25 zrImatI citrAkhena mahetA 25 zrI abhinI dezI 56031 (~ Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 prabuddha jIvana 1, 16-10-83 che. gAMdhIjIH eka zabda citra paricayu pAmyA haze. mane barAbara yAda che, A kavitAnI eka eka kaDI samajAvatAM mane eka eka piriyaDa ocho paData. - jayendra trivedI ke utsAhaprada, AzApUrNa ane cetanathI thanaganate e :: Has God a sense of Humour ? Perhaps, AjhAdI pachIne pahele dAyake hato ! kavitA sAva sAdI he has, for how else can one explain His hatI paNa zabdanA maMtrarUpane ame e dvArA anubhaveluM. choice of a frail, unheroic, uncouth old man tU janmajAta te vaizya huA, who neither spoke of a New Deal nor thun brAhmaNa kSatriya - kameM se, dered about blood, sweat, toil and tears; who Adarza zudra tU hai bApu, neither sermonized on the superiority of the apane mAnasa ke marmo se !" blond race nor sent his opponents to the Isa yuga kA tujha ke buddha kaE? firing squad; who was neither versed in the yA tukArAma-sA santa kahuM ? arts of love nor an adept in the arts of war; yA kahu vatI tU daDha pratApa, who neither appeared in a saville Row suit, athavA tulasI-sA bhakata kahuM ? ' nor aped an Oxford accent, to humble one of AvI ja kaMI lAgaNI gAMdhIjI viSenA A paricchede the most powerful and resourceful empires janmAvI. pariccheda zabdano upayoga te huM laMbANane kAraNe mankind has ever seen. karuM chuM. nahIM te A eka vAkya ja che. pahelI paMkitathI zrI esa. Ara. bakSInA pustaka "gAMdhI enDa seTa zarU thayela vAkayano aMta chellI paMkitathI Ave che. vacce satyAgraha'nA pAnAM pheravuM e pahelAM te enA AvaraNa para te nIdharanara-nA prayoge ja Ave che. neti netinI samajAvaTachapAyelA A anuccheda pAse aTakI gaye. vAMcuM, pharI vALI prayukita ahIM paNa vAparavAmAM AvI che. 1932nA varSanI pharI vAMcuM ane mugdha thato jAuM, lubdha thate jAuM Arthika maMdI vakhate vAparelA nyuDIla' zabda dvArA rUjhavelTane, bIjA vANInA kuzaLa prayojana para phidA thate jAuM. vizvayuddha vakhate briTiza prajA pAse rakata, prasveda ane azruonuM DAmAM ghaNuM kahevuM haMmezAM kaThaNa hoya che. muThThI AhavAna karanAra carcilane; pitAne ucca Aya jAtinA hADakAMnA, AkAza je AtmA dharAvatA mahAtmA jarmana lehInA vazaja gaNAvatA hiTalarane; ke tenI ja jema gAMdhInI vizeSatAo-athavA vizeSatAonA abhAvane-muThThIbhara kuratAthI virodhIne phUMkI mAranArA musolinI ke sTelinane zabdamAM pakaDavAne ke samartha prayatna ahIM karavAmAM AvyuM mAnava jAtane prema karanArA buddha-mahAvIrane; yuddha- bhUmi che te joyA karavAno AnaMda meM mANyA ja karyo.' gajavatA caMgIjhakhAna, sikaMdara, nepoliyanane; uttamottama yAda AvyuM-"rASTra vINa" mAsika mATe gAMdhI janma vaa-paridhAnane mANutA ane ekasaphaDIya uccAraNothI zatAbdI aMka prasaMge ApaNuM mUrdhanya vivecaka AcAryazrI briTananI barAbarI karatA bhASA vaibhavI jhINusAheba ke 5. viSNuprasAda trivedIe gAMdhIjI parano eka lekha gujarAtImAM javAharalAla naherunI nAtanA bhAratIya netAone, lekhake mekalele. tenuM hindI karavA huM bele. ane kalAkanA nAma ApyA vinA ja yAda karI lIdhA che. netAgIrInA A kalAka sudhI meM je parasevo pADela teno AnaMda Aje kherakhAMonI tulanAmAM gAMdhI bicAre sukalakaDI, sAva paNa huM bhUlI zakato nathI. bhASAmAM varNavAyela, kahevAyela, sAmAnya dekhAvane, are jarA beDoLa ane gAmaDiye paNa vaNAyela, guMthAyela koI bhAva, vicAra ke lAgaNIne jarA lAge te ha. Izvara paNa bhAre majakiye che ! jagatanA paNa ujhayA vagara, enA zabdazarIrane gulAbanI pAMdaDI jevI eka samayanA sarvAdhika zakitazALI ane badhI rIte samRddha aMguliothI ja sparza na lAge evI najAkatAthI evA sAmrAjapane namAvavA mATe teNe kevI vyakitanI pasaMdagI spazIne, haLave hAthe bhASA-vastraparivartana karAvavAnuM kaparuM karI che! kama karyAne e AnaMda cittane Aje paNa saMtoSa Ape Izvara majAkiye che ke mANasanI suSupta zaktione che. dareka bhASAne pitAne kaMIka Agavo ja "vizeSa' hoya che. mahimA karanAra che ! mANasa dhAre te zuM karI zake ene e jiniyasane surakSIne ja anuvAda, bhAvAMtara ke rUpAMtara itihAsamAM eka addabhuta namUne gAMdhIjIe pUro pADe che. thaI zake. ApaNe bhASAMtara karavAnuM che, bhASAMtara nahIM ane jIvananI kSaNekSaNu Atma-saMzodhana ane AtmavikAsa pAchaLa e keTaluM adharuM kArya che tenI kharekharI pratIti te divase, gALanAra eka sAdhAraNa AdamI asAdhAraNutAnA UMcAmAM hajAra pAnAMonAM anuvAda-kAya pachI, thaI. gAMdhIjI viSenuM UMcA zikharo sara karI zake che enuM sarvottama udAharaNa pU. viSNubhAinuM e lakhANa e pachI mArA mATe avismaraNIya gAMdhIjIe pUruM pADyuM che. mAnavajAtane keTale meTo AtmarahyuM che. evI ja smaraNIya eka kavitA paNa rahI che. rASTra vizvAsa gAMdhIjIe pUro pADe che ! bhASA pracAra AMdolana UgIne madhyAhane pahoMcyuM e divasonI kathya ane relInI dostI gAMdhIjIne kevI manarama ane vAta che. pAThaya pustakamAM rAmezvara dayAla dukhenI gAMdhIjI paranI navIna paddhatio rajU karI jAya che. vAcaka zuM AsvAde cheeka kavitA hatI. lAkho leke A kavitA dvArA gAMdhIjIne gAMdhIjInuM vyakitatva ke vANInI chaTA? bane. mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roya, muMbaI 400 004. Te. naM. 3pa0296 : mudrasthAna : phrenDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI 4 phana : 3pa683ra Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ragd No. MH. By South 84 cence No. : * - FICE / prabuddha jena'nuM navasaMskaraNa varSa': 45 aMka: 13 prabu jIvana : - * * * e aMbai, tA. 1-11-83 vArSika lavAjama rU. 20 paradeza mATe ziliMga 60 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra : pAkSika chUTaka nakala rUA. 1-00 : taMtrI : ramaNalAla cI. zAha vizvasaMmelano 9 ramaNalAla cI. zAha be ajANyA mANase ekabIjAne maLe ane premathI rIte oLakhavAnI suMdara taka sAMpaDe che. saMmelananA viSayane vicAravinimaya kare e anubhava anekha che. judA judA te nyAya sAMpaDe che, paraMtu sAthe sAthe itara praznonA ke mAjanA, pradezanA, vyavasAyanA, jAtinA ghaNu mANase pUrvagrahonA anaupacArika nirAkaraNa mATe je taka sAMpaDe che ekatrita thaI mahattvanA koI viSayanI vicAraNuM kare te paNa AvAM vizvasamelananI eka uttama phaLazruti che. le tenA navanIta rUpe keTalIka uttama, DahApaNabharI vAto jeTa vimAnanI jhaDapI avarajavarone kAraNe ghaDIkamAM 'paDe che. AvI sabhAomAM ghaNunI budhi, daSTi, DahApaNa, pitAnA dezamAMthI dUranA keI dezamAM pahoMcI jaI zakAya che -anubhava ItyAdi dvArA keTalAka matabhedonuM suyogya, saMtoSakAraka ane carcAomAM bhAga laI tarata pAchA vaLI zakAya che. benirAkaraNa thAya che. navA niNu thAya che ane ethI navI cAra ke ATha-dasa divasanAM AvAM samelananuM Ayojana - saMgaThanazakita janme che, je sArAM pariNAme ANI jIvanane pahelAM jeTaluM kaThIna have rahyuM nathI. duniyA have sAMkaDI banatI uccatara bhUmikA upara mUkI Ape che. saMgoSThIo, sabhAo, jAya che ane AvAM saMmelane vizvabaMdhutvanI bhAvanAne prasAra saMmelano, saMgItio, pariSade, ItyAnuiM mahattva manuSyajAtane vAmAM ghaNuM upayogI nIvaDe che. jhaDapI vAhanavyavahArane kAraNe samajAyuM che ane enuM Ayojana prAgaautihAsika kALathI thatuM mANasane bahu samaya gumAvavuM paDatuM nathI. ethI rAjadvArI, * AvyuM che. vAre vAre gAyate taravavAnuM sUtra AvI sAmAjika, zaikSaNika, vyAvasAyika ityAdi kSetranA uccatama "sabhAoe ApyuM che. dharma, bhASA, sAhitya, itihAsa, staranA mahApurUSe paNa eTale samaya phAjala pADIne AvAM keLavaNI, rAjakAraNa, vepAraudyoga, ramatagamata, saMrakSaNa saMmelanamAM upasthita rahe che. kayAreka te emanI thoDA kalAkanI "atyAdithI zarU karIne vartamAna samayamAM aNuzakita, peTrola, hAjarI paNa UpayogI thaI paDe che. ethI AvAM saMmelananuM vimAnavyavahAra, avakAzI saMzodhane, zastroTa ityAdi sudhInA gaurava vadhe che. ane evA mahApurUSane prabhAva navuM baLa ane -aneka viSaye mATe rASTrIya ke AMtararASTrIya stare aneka preraNA Ape che. prasAra mAdhyama dvArA emanI vAta AkhI saMmelane duniyAmAM yojAvA lAgyAM che. ' duniyAmAM pahoMcI jAya che. eziyADa-82 nA Ayojana pachI dilhImAM je keTalIka eka jApAnI kahevata che ke se patra karatAM kayAreka eka AMtararASTrIya staranI suvidhAo prApta thaI che ane pariNAme mulAkAta vadhu upayogI nIvaDe che. tevI rIte se paripatra dilhImAM have judA judA viSayanAM AMtararASTrIya saMmelane karatAM sabhAnI eka beThaka dvArA vadhu saMgIna kArya thai zake vAraMvAra jAvA lAgyAM che. duniyAbharanA te te viSayanA che. mANasa ekabIjAne paraspara maLe te ghaNI vAtane niSNAta pratinidhio AvAM saMmelanamAM bhAga le che. ene rUbaru khulAsA jhaDapathI thaI zake che. ghaNAM praznonA uttara tarata pariNAme koI paNa viSayanI carcAne jagatanA medhAvI mahA- sAMpaDI rahe che. saMmelanamAM ghaNI badhI vyakitao hAjara paranA maulika ciMtanane viziSTa lAbha maLe che. AvAM saMmela rahevAthI ekaja viSayanI vividha daSTikoNathI vigate chaNAvaTa none prabhAva emAM hAjara rahenArA vibhinna dezonA pratinidhio thAya che ane badhAMnI buddhi tathA daSTine lAbha maLe che. "upara ghaNo moTo paDe che, ane paraspara sakriya sumeLa sAdha- AvAM saMmelanamAM koIka vakhata Uttama maulika vicAre kadAca " yAmAM e upayogI nIvaDe che. eka sAthe ghaNI badhI tejasvI prApta na thayA hoya te paNa beTA, bhramita ke duSTa vicAronuM adhAnI . "vyaktionA samudAyanuM darzana paNa navI cetanA jagADI hAjarImAM khaMDana thaI jAya che e paNa ocho lAbha nathI. - vizvasaMmelane ochAM kharcALe nathI hotAM enuM A duniyAnA vividha deza, jAti, bhASA, dharma' vagerenuM Ayojana paNa kayAreka saMtoSakAraka nathI hotuM. dasa hajAra pratinidhitva dharAvanAra vyakitao AvAM saMmelane nimitte mAIlane pravAsa karIne pahoMcelA pratinidhi sabhAmAM bolavA -ekabIjAne maLe che; .sAMskArika AdAnabadAne thAya che. mATe kayAreka dasa miniTa paNa maLatI nathI. pratinidhionI ethI deza-deza vaccenI ke bhASA, jAti ke dharma mATenI moTI "saMkhyA ane samayanI beMcane kAraNe vyakita saMkucita, mithyAbhimAnI pUrvagrahabharelI graMthio bhedAya che * daTha e che samaya phALavevAmAM Ave che. vizva saMmelanamAM ane ekabIjAnI vadhu nikaTa AvavAnI, ekabIjAne sArI A paristhiti rahevAnI, kAraNa ke samayane vistAra eTale Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahinA be mahinA mitra ane taiyAra upasthita rahie chebhAga le che jyAre prabuddha jIvana ane vistAra. yajamAne saMsthA ke dezane paravaDe eTaluM ja vizvasaMmelananuM pramukhasthAna maLe eTalA mAtra AzayathI emane Ayojana AvAM saMmelananuM thAya che. ' " paise saMmelananuM Ayojana thayuM hatuM ane ene vizvasaMmelananuM - vizva-saMmelanomAM pachAta dezanuM pratinidhitva pramANamAM nAma apAyuM hatuM. akhabAromAM enI meTI maTI jAherakhabare - ochuM rahetuM hoya che. eka pratinidhine mokSa eTale chapAI hatI.. hajAra rUpiyAnuM kharca ane te paNa videzI mudrAmAM. vividha " viSayanAM vividha saMmelanamAM dareka vakhate pitAnA pratinidhine vizvasaMmelananuM Ayojana ochAmAM ochuM bAra mahinA, mokalavAnuM pachAta dezane paravaDe nahi. zikSaNa, sAhitya, pahelAM thavuM joIe, je emAM vizvanA ghaNuM dezanuM sAcuM dhama, samAjazAstra, vijJAna, arthazAstra, kAyado ItyAdinI pratinidhitva prApta karavuM hoya che. paraMtu keTalIkavAra vividha zAkhAonI vizvapariSademAM bhAga levA mATe yuropa mahinA-be mahinAnA samayamAM ja enuM utAvaLiyuM Ayojana amerikAnA jeTalA pratinidhio pitAnA, saMsthAnA ke sara karI naMkhAya che. niyaMtraNa meLavanAra pratinidhine. ' kAranA kharce upasthita hoya che teTalA eziyA ke AphrikAnA pAsaporTa vIsA ane virezI calaNanI taiyArI karavA hotA nathI. ( chellA be dAyakAmAM jApAna, keriyA ane siMgA jeTale paNa samaya raheto nathI. kyAreka khuda A jake ja. puranA pratinidhionI saMkhyA vadhavA lAgI che.) vimAnapravAsa maryAdita bajeTane kAraNe ema IcchatA hoya che ke vapha, ' ane meMghI hoTalomAM utAro e badhAnuM kharca badhAne poSAya tevuM ' pratinidhio na Ave te sAruM. eTalA mATe nimaMtraNa pa: : nathI hotuM. pariNAme keTalIkavAra vizvasaMmelanamAM yogya vyakita evI rIte meDAM ravAnA thAya che ke jethI ghaNA badhA prati. karatAM zrImaMta vyakitao pratinidhi tarIke ghUsI jatI hoya nidhio deDI na Ave. paraMtu AvAM saMmelano saravALe ' che. paisA khacI zake e pratinidhi evI vyAkhyA pratinidhinI . prabhAvahIta hoya che ane apayazane pAtra bane che, banI jAya che. moTA billA laTakAvI, hAthamAM piTalIo laI phoTA paDAvavA sivAya ane AsapAsanA pradezamAM sAITa lagabhaga eka saikA karatAM vadhu samayathI AMtararASTrIya sIIga ke zepiMga sivAya saMmelanamAM emane vizeSa rasa pariSado ke vizvasaMmelane vibhinna saMthAo dvArA yojAya che, - hotuM nathI. bhAratamAM sAhityika che. sAmAjika viSayanAM uttarottara evAM saMmelanonI saMkhyA vadhatI jAya che. keTalIka saMmelanamAM jema pratinidhi tarIke jAtrALuo ghUsI jaI, saMniSTha saMsthAo dvArA suyojita saMmelanonI dIrtha paraMparA. utAre sAmAna mUkI AsapAsanAM sthaLonI jAtrA karavA * bhAgI jatA cAlI Ave che. udAharaNa tarIke thiyosophikala sosAyaTI hoya che ane sabhAo karatAM bhojana samAraMbhamAM emanI hAjarI niyamita hoya che, taraphathI prativarSa jAtuM AMtarASTrIya saMmelana sonI saMkhyA tevI rIte vizvasaMmelanamAM paNa koika udyogapatio, vaTAvI cukyuM che. AvI supratiSThita saMsthAo dvArA yojAto vepArIo, kaMpanIonA DAyarekaTare, beMke ke vImA kaMpanInA saMmelane zatAyuthI adhika AyuSya bhogave che, te bI. meTA okrisare, sAhityika, sAmAjika, Arthika ke bAju adhakacarAM vizvasaMmelane alpAyu nIvaDe che. kyAreka te zaikSaNika saMmelananA pratinidhi tarIke lAgavagathI ghUsI paheluM apUrNa vizvasaMmelana ja eka ane jaI beThaka karatAM mahephilemAM, pATIomAM acUka hAjarI aditI ApatA hoya che. saMmelananA viSaya karatAM potAnA banI rahe che. vyAvasAyika saMbaMdhonA vikAsa mATe temane puruSArtha prabaLa je vizvasaMmelanonI sudIrgha, supratiSThita paraMparA hoya, heya che. jemAM bhAga levA mATe nimaMtraNa maLe e meTA gauravane dareka saMmelana saphaLa ja thAya che ema na kahI zakAya. viSaya hoya, jenI lAMbA samayathI leke ane pratinidhio, - be cAra beTA mANasenA duSTa Azayane kAraNe AvAM utsukatApUrvaka rAha jotA hoya ane e mATe sarasa pUrvataiyArI saMmelane UlaTAnA navA prazno jagADe che. paraspara vaimanasya karatA hoya, jenuM Ayojana jhINavaTabharyuM ane suvyavasthita ane kaTutA vadhAre che; pragatine badale pIchehaTha karAve hoya, jenA vize kaze vivAdake apavAda na hoya, jemAM bhAga le che. samartha sUtradhAranA abhAve AvAM saMmelane niSphaLa e kazuMka pAmyA ane AnaMdAnubhava hoya, jenI pUrNAhuti jAya che. keTalAMka saMmelanamAM prakIrNa vAtanA vivAdamAM ke atyaMta saMtoSakAraka hoya ane jenAM saMsmaraNo vAraMvAra zAbdika mArAmArImAM eTale badhe samaya veDaphAI jAya che ke vAgoLyA karavAnuM mana thAya evAM hoya. evAM samelano hAra sakriya kArya karavAnuM bAju para rahI jAya che. Sometimes mAnavajAtanA abhyadaya mATe samaye samaye navAM parimANe, they waste hours to save the accuracy of the sthapAtAM rahe che. . . - minutes. ; vizvasaMmelananuM nAma jeTaluM moTuM hoya che teTaluM vijJAnanI pragati ane jhaDapI vyavahArane kAraNe badalAtara | enuM Ayojana kayAreka moTuM hotuM nathI. keTalAka samaya jatA jIvanapravAhamAM navA navA prazno uddabhavatA raheze. enA pahelAM dakSiNa bhAratamAM eka vizvasaMmelana yojAyuM hatuM, nirAkaraNa mATe, ekabIjAne samajavA mATe, saMvAda ane paraMtu temAM bhAga lenAra vakatAo ane zretAo mukhyatve e . zAMtinI sthApanA mATe, mAnavajIvananA utthAna ane kalyANuM. nagaranA ja hatA. samagra bhAratamAMthI AvelA pratinidhionI mATe have vividha prakAranAM vizvasaMmelanonI AvazyakatA rahyA saMkhyA paNa nahi jevI ja hatI ane videzamAMthI mAtra pAMceka pratinidhio AvyA hatA. eka sthAnika meTI vyakitane Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ev. 1-1-83 prabuddha jIvana 131 patrakAratva viSe parisaMvAda 2 saMkalanaH gulAba deDhiyA zanivAranI ditIya beThakanA pramukha khyAtanAma sajaka keTalAka kAnane sattA parastee pitAnI sagavaDatA mATe ane gujarAta mitranA taMtrI zrI bhagavatIkumAra zarmAe evAne evA rAkhyA che, emAM umero karyo che. sensara zipa parivartananI prakriyAmAM patrakAratva-sAMskRtika-sAhityika pari... ' judA judA rUpe hajI dekhAyA ja kare che. AsAmane hartAnanA saMdarbhamAM-vize pitAnA vaktavyamAM kahyuM hatuM ke, mukta avAja tethI ja prajA sudhI nathI pahoMcate. sAcA samAcAra vastulakSI dRSTie ApavA e vartamAna- sarakAramAM beThelAonAM kRtye udhADA pADavAthI teo cIDAya che, panuM prathama ane mukhya kartavya che. kevaLa kapriyatA ane piolisataMtra tene khuza karavA game tenI sAme kesa karIne zekacinuM samArAdhana e ja akhabAranuM kartavya nathI. eNe mArapITa kare che. chevaTe, presijaranA kaMTALAjanaka laMbANuM lokAcanA ghaDavaiyA paNa banavAnuM che. pachI sarakAra gune sAbita karavAmAMthI pharI jAya che. asAmAjika iyattA, pramANu, kada, sakhyA vagere dRSTie gujarAtI- tone upayogI patrakAra sAme AjakAla thAya ja che. lAvI prajAnI sAhitya-kalA-saMskAra, pravRttiomAM bharatI 'citralekhA'nA taMtrI ane sAhityakAra zrI harakisana AvI che. A pravRttio veravikhera che tethI prajAnA mahetAe sAptAhikanAM pradAna vize pitAnA vakatavyamAM kahyuM "mAnasa para vizada chA5 nathI paDI. hatuM ke, AjhAdI pahelAMnA patrakAro dhyeyaniSTha hatA ane Aje prajAne vAcana zaikha vadhe che, kharIdazakti AjanA patrakAro vAmaNuM che evI laghutAgraMthithI pIDAvAnI ' 'dhI che, tyAre gaMbhIrabhAve, kahitalakSI, rucisaMvardhaka, kaI jarUra nathI. te rIte ja kapriya thavuM, lokapriya hovuM vicArapreraka, UMDANayukata, sAhityaraMgI, saMskAradhamI, bRhad e paNa keI nIcI kakSAnI bAbata nathI. parimANI patrakAratva khilavavAne avasara ApaNe cUkI rahyA - AjanA samAjajIvananA mUlya hAsa mATe badhAne duHkha che, "chIe, kharekhara cUkavA jevo nathI. prajAnI vicArazakita para chatAM huM mAnuM chuM ke, mAruM taMtrIpada e mArI rucinI vAta che. "jayAre Aje cAre bAjuthI AkramaNa thaI rahyAM che tyAre keI baLApA kADhavAnI jarUra nathI. opha seTa e patrakAranI -ApaNuM akhabAra varAha banIne ApaNA saMskAravizvane javAbadArI vadhAranAra vastu che. ' haiddhAra karaze ke tenI avanatimAM sahabhAgI banaze ? akhabAra samAcAralakSI hoya che, sAptAhika mAhitIlakSI vaividhyamaya vibhAge, lekhe ane lakhAvaTa vize bolatAM hoya che. dainika je samAcAra dvArA vAcakanI jijJAsA jagADe che, -grA. De. kumArapALa desAIe jaNAvyuM hatuM ke, AjhAdI pUrve te jijJAsA saMtoSavAnuM kAma sAptAhikanuM che. gujarAtI sAhitya vibhAga ane patrakAratva vacce jeTalI nikaTatA hatI dainike vAcake mATe zuM kharca kare che? jyAre sAptAhika te teTalI Aje nathI. jhaveracaMda meghANIne kalama ane kitAba * eka ghaTanA mATe vigatavAra, talasparzI ane sacitra ahevAla vibhAga hajI Aje paNa enI rasapradatA ane vAcakapriyatA ApavA pAMcathI daza hajArano kharca kare che. mATe vAraMvAra yAda karIe chIe. lakhANanI bhASA ane zailI evAM te ADabarI, alaMaThavADika phUlachAba'mAM pragaTa thatI guNavaMtarAya AcAryanI kArapracUra na hovAM joie ke, vAcaka vAMcavAnuM ja cheDI de. "hu, bA ne maMgaLadAsa' kolama lekapriya thatAM judA judA ame nIcA namI vAcakanI AMgaLI pakaDI ana calAvIe akhabAroe evI haLavI kalamenuM anukaraNa karyuM. AjanAM chIe. ApaNe navA vAcakavargane jovAnuM che, ane teyAra dainike aThavADiyAmAM trIsathI cAlIsa jeTalA vaividhyapUrNa karavA paDaze. vibhAge Ape che. vAcake ochA kharce DipArTamenTala zrI rameza jAdave parivartananI prakriyAmAM patrakAratva-sTorsanI jema chApAmAMthI pitAnI pasaMdagInuM meLavI le che. patrakAranI najare' vize bolatAM kahyuM hatuM ke dainika patra : 1950 nI AsapAsa gujarAtI dhaNA akhabAronA mAlike * Ama te a95vI che chatAM yuganA samagra jIvananuM pratibiMba badalAyA, TekanolejI ane vizvanAM movalaNa badalAyAM jenI jhIle che. dareke dareka vAcaka pitAnI jarUriyAtanI vastu -asara akhabAro para thaI. vartamAnapatramAMthI meLavI le che. opha seTane jamAno AvI jatAM 60 TakA citra ane AjhAdI pahelAMnA patromAM 'navajIvana' ane 'harijanabaMdhu' 40 TakA lakhANa evuM pramANu thaI jaze. akhabAranuM je --huka vaicArika kalevara che te jhAMkhuM paDe evI dahezata UbhI e jIvananA pratyeka kSetramAM krAMti lAvavA athAka prayatna karyA thaI rahI che. hatAM. gAMdhIjIe te dezanI prajA ane samagra mAnavajAta mATe zrI viSNu paMDayAe patrakAranI mukata abhivyakita vize zistabaddha sAdhaI patrakAratvamAM apanAvI. emanI bhASAnI pitAnA vakatavyamAM kahyuM hatuM ke, sattAno svAdhIna zabda spaSTatA ane asaMdigdhatA vizeSa noMdhapAtra che. sAdhana -sAthe sApaneLiyA jevA sambandha che. svAtaMtrya pUrve zuddhine e vijaya abhuta hatA. patrakAro pAse kayeya ane mizana hatAM. lekavananA AjhAdI pachI kamanasIbI e che ke patrakAra, parivartana mATe, pitAnI pAse je kaMI zakita hatI, rAjakAraNa ane rAjakAraNIone vadhune vadhu mahatva tenA upayoga mATe vinamra taravarATa hatA. Aje Ape che. vyakitapUjA e ja ghareDamAM cAlu che. sAmAnya "zAsana je namaskAra karavAnuM kahe te, ApaNuM manuSyanI AkAMkSAone yogya rIte vAcA nathI maLatI. -akhabAra sASTAMga daMDavata praNAma sudhI tatpara banI jatAM lekenI rUci ghaDavAne badale Aje vartamAnapatra pote najadIkanA bhUtakALamAM ApaNe joyAM che. karucithI ghaDAI rahyuM che. gAmanA seTa karavuM gama paDe Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 tA. 1-11 prazuddha jIvana Aje sthApita hitAnA ane sattAkAMkSIenA eTalA avA vADAothI gherAi gayeA che ke, lAtatrane jhaDA khavAze. jhAlI rAkhyA che paNa aMdara khAne badhAyane avasara pramANe sthApita hito ane yujharvA-kaeNpiTAlijhamane rAga pIDe che, sattA mATe dhanavaibhava ane dhanavaibhava mATe sattA, e satta dhAraNa karanArAne paraspara phAvI gayu` che. moTA bhAganA rASTrIya patrAnA adhipatie A ja vyavasthAnA pratinidhie che rAjakIya sattA ane Arthika sattAe eka navI ja adha dhUMdhInI arAjakatAnI vyavasthA UbhI karI dIdhI che. AjanA patrakAranI maryAdAo sAthe siddhio paNa dhaNI che. e paryAvaraNa ane avakAza vijJAna, jAtiya vijJAna vize lakhe che. aNu 'zaurI jevAe te akhabArI ahevAla dvArA anyAya ane bhraSTAcAra sAme je jehAda calAvI te adbhuta che. zrImatI sAnala zukale parivata nanI prakriyAmAM patrakAratva-strI samAnatAnI dRSTie' vizenA potAnA vaktavyamAM kahyu` hatu` ke, zrI muktivAdI patrakAratva bhAratamAM 1977 pachI astivamAM AvyuM che. gujarAtanu prAraMbhika patrakAratva pratibaddha hatuM. nama 6, karasanadAsa mULajI, kAmarAjI vagere sudhArakAe 'dAMDiyA', 'satya prakAza,' rAsta gophatAra',vagere prakAzanamAM saMsAra sudhArAnA eka bhAga tarIke strIone prazna sahAnubhUti ane samajathI uThAvyA. strIo mATenu pahelu prakAzana strI Adha' ekasA trIsa varSa pahelAM zarU thayeluM'. strI sAmayiAmAM keTalIka prathA cAlatI AvI che. jemAM khe mukhya che. eka te strI eTale patnI ke mAtA ane tethI utpanna thatA strI pratye abhigama ane khIjI prathA te abhigamathI utpanna thatI viSaya pasaMdagI. jemAM vAnagI, zaNagAra, ghara sajAvaTa vagere mukhya che. strIne putra, patnI ke mAtA vagerethI mAtrana oLakhatAM eka vyakita tarIke ALakhavI joie. koi paNa viSaya enA rasane viSaya che-jo ene rasa paDe e rIte mukAya to. marAThImAM sI' ane agrejImAM ivjha vIkalI'strIjIvananA praznone cegya rIte AlekhatAM meAkharAnA sAmayikA che. ravivAra tA. 2-10-'83nI tRtIya ane aMtima beThakanA pramukha, janmabhUmi ane pravAsInA taMtrI zrI harIndra davee patrakAra svataMtra che" vize bhUmikA bAMdhatAM kahyuM hatuM ke, koi paNa vastunA ukela lAvavAmAM aMtimavAdI ke samAdhAnavAdIte khale pragatizIla rahevu" e susa skRta mAsa pasaMda kare che paNa e kajhIna mAga che. 1 patrakArane 'svataMtra rahevAmAM muzkelI paDe che ane pAvAnI ja. ene kAi Tra"ko mAga nathI. vAziMgTana posTanA taMtrI philDa grehAmane yAda karatAM emaNe kahyuM hatu` ke, akhabAra ke patrakAre mAlikAnu agata hita jaLavAya te mATe nahi paNa samagra prajAnuM hita jaLavAya te mATe jAgRta rahevuM joIe. jAhera hita jALavavA jatAM balidAna ApavAnI taiyArI paNa rAkhavI paDe. patrakAre jAhera janatA pratye pratibaddha rahevAnuM che. prajAnA kalyANa sAthe peAtAnA vicAre susaMgata che ke nahi, tene khyAla rAkhavA joIe. patrakAranuM kAma potAnA vAcakane sAcI mAhitI ApavAnu che. sAmAjika, rAjakIya, Arthika, vyaktigata ke mAlikA taraphathI khANe te AvavAnA ja, e adhA vacce taTastha rahevAnu che. patrakAra svataMtra che ?-- rAjkIya khANAnA sauMdarbhamAM' vize inDiyana ekapresanA vizeSa savAdadAtA zrI kirITa bhaTTa peAtAnA vaktavyamAM jaNAvyu` hatu` ke, patrakAre vAcaka varganA khANanI kedamAMthI prathama chUTavAnu che. lAne game tevuM lakhavuM emAMthI patrakAre chUTavAnu che. 4 lokazAhI eka parama lakSya che, ane enA staMbhane nakakara karavAnuM kAma karIe tee akhabArone pUratuM dhyeyalakSI vAhana ke majhila maLI rahe che. paNa deza patrakArone jarUra paDaye sukha sagavaDa pUrAM pADIne ar khaLA ko-opTa karI le che. ApaNe patrakArAe saMgakRita thai peAtAnu kalcara UjI' karavuM paDaze, AcAra sahitA bAvI pAra pakSA ane dezanA vaLAMkA' vize janasattAnA sahAyaka taMtrI zrI prakAza zAhe jaNAvyu hatu` ke,ApaNe evI lAka zAhImAM jIvIe chIe ke, kayAre, karyuM pallu karyAM namI jaze enI khabara paDatI nathI. khAnagI ane rAjamAlikI patrakArane gUMgaLAvavA prayatna kare ja che. AkAzavANI jevA mAdhyameAne kAi paNa sarakAra saMpUrNa` svataMtra, banAvava taiyAra nathI. ahI' parisa'vAdamAM je vicAra vinimaya thaI rahyo che te pachI paNa cAlu rahevA joie. sadezanA dilhI khAtenA saMvAdadAtA zrI vijaya sadhavIe, sAmAjika patra vize kheAlatAM kahyuM hatu ke, dareka vyaki samAjamAM janme che, tethI ' samAja, sthaLa, samaya, sa Mjoga vagerenA niyamA tA rahevAnA ja. rAjakIya kaTArA karatAM sAmAjika kaTAre vadhu asarakAraka hAya che. emAM zabdonI zaktinA paricaya thAya che, paDadhe paDe che. ame eziyana gemsa vize jeTaluM lakhyu che, eTaluM dilhInI kaMgALa zALA vize lakhatA nathI, lakhavu' joIe, vyApAranA sahAyaka ta MtrI zrI bhAnu sadhavIe zuM" patrakAra svata'tra che ?'-vibhAgamAM patrakAranI najare' vize kheAlata kahyuM hatuM ke, patrakAra haMmezAM svataMtra ja hoya che. svataMtratA patrakAritAnA pAyAnA guNadhama' che. nirmita, aMtagata avicchanIya abhedya lAjJaNikatA che. jene mijAja svata nathI tene bIju kaMI paNa kahI zakAya, patrakAra na kahI zakAya. patrakAra mATe svataMtratAnI sAthe enI pAtAnI maryAdAo ane javAbadArI che. samAje asahiSNu anyA vagara patrakArane emanu kAma karavA devu joie, potAne pakSe sArUM' ke vipakSe kharAba n chapAyu' tA akhabAranI kacerImAM doDI AvanAra ka ochA nathI! svataMtratAnI vibhAvanA pote ja eka evI AjhAda: vibhAvanA che ke jene zabdonA baMdhanamAM AMdhI zakAya nahi, svataMtratA mANI zakAya, anubhUti thAya paNa vaNuM'vI na zakAya. svataMtratA savaCkAlina vastu che. svata MtratAnI vibhAvanA Atma lakSI che teTalI vastulakSI nathI. mArI svata MtratA huMja nakakI karI zakuM, mArI svataMtratAnuM... mApa bIjA krAi na kADhI Ape Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-83 A kheThakanA chellA vakatA zrI zita jhAe sAMskRtika sabaMdhA' vizenA pAtAnA vakatavyamAM kahyuM hatuM ke, A sadImAM niyatA ane niSTatA sAmenI laData anya koi yugamAM nahiM thayAM hoya. medhavArInA viSayamAM cavAtA patrakAra, nira tara vadhatI jatI khekArI kherAjagArInA khapparamAM homAtA patrakAra, bhraSTAcAra anaitikatAnA AtaMkamAM aTavAtA patrakAra, kAmavAdanA kALAtarAnA DasyA patrakAra-enI svata MtratA para jeTalA ane jevA prahAro Aje thai rahyA che eTalA kadAca agAu kadi kyAMya nahi thayA hoya. bhAratamAMthI kula 801 dainikA pragaTa thAya che. emAM gujarAtInI sakhyA 27 che; eTale kula akhabAranA mAtra maravAnA adhikAra joie tArIkha pahelI ekaTobaranA pra. maiM mAM zrI vijayagupta mauyatA lekha vAMcI sakheda Azcaya' thayuM. emanA jevA bahu bhRta vidvAne A be praznone prema guMcavI dIdhA che ! paNa potAnA lekhane aMte emaNe je muddA tAravyA che, tene mukhya mAnI huM carcA karIza. tathApi lekhanI zarUAtamAM emaNe je lakhyuM che, tenI gheADI vAta karI lau. (1) sauthI pahelI vAta to e ke yuthanejhiyA' athavA sukhamRtyu viSe agAu pra. lI. mAM carcA thayelI che. dhaNu karIne zrI paramAna dabhAi te vakhate hayAta hatA. (ra) gAMdhIjInA vAchaDAnuM dRSTAMta A carcAmAM bilkula aprastuta che evA mArA namra mata che. prazna to ema pUchave joIe ke vADAnI jagAe gAMdhIjIne dIkarA hota, ane (a) ene maravu' hAta, agara (mA) ene kAI paNa upAye jIvavuM hota, tA gAMdhIjI zuM karata? (3) zrI vijayagupta lakhe che,' pragatizIla dezAmAM vicArazIla vyakita vacce dhaNI ghaNI carcA thai rahI che,' Avu? jyAre vAMcu chuM tyAre ApaNA aMgrejI bhaNelA vargomAM maulika rIte vicAravAnI zakitanA abhAva joi duHkha thAya che. pragatizIla eTale zuM? e leAkA deha ane dehI judA che ema mAne che? emane tyAM saMyukata kuTuMbanI prathA che ? ApaNe tyAM ghaNAM.jaina sAdhu sAdhvIe saMthArA kare che, evI kAI dhArmika rUDhi emane tyAM che? AvA gUDha ane gaMbhIra praznomAM je prajA ApaNAthI bilakula pachAta che enA tarapha zA mATe jovu? paNa AgaLa cAlu. prabuddha jIvana che ke mArI nAkhavAnA ? jIta DA. kAntilAla zAhu (4) lekhanA mathALe ja prazna che, jIvavAne adhikAra che, te maravAnA zA mATe nahi?" enA sIdhe te sAdo javAba e che ke, janmavAnA adhikAra ke janmavAnI tamArA hAthamAM che? jeNe potAnA janmanAM samaya ane sthaLa 'nakkI karyAM hoya tene avazya maravAnA adhikAra che." chuMA sattA javAba tattvajJAna Ape che. vyavahAramAM tA dareka pukhta umaranI vyakita pAse A adhikAra cheja. mane jIvana adharU lAge te mArA dharanI sAme ja relve lAina che, tyAM jaine sUI jatAM mane kANu rokavAnuM che? hajAro strIo khaLI mare che, te seMkaDA purUSo tu mare che, e adhikAra vinA mArA adhikAra para rAjyanI ke kAyadAnI mahAra mAre zA mATe 130 4 TakA gujarAtI dainikA che. jyAre phlAvAnI dRSTie gujarAtInI TakAvArI 11-6 che. navA vartamAnapatranuM rajisTrezana, nAma meLavavu, akhakhArI kAgaLa, sarakArI ane adha sarakArI jAhera khakhare meLavavI e badhA mATe keTakeTalI parezAnI bhogavavI paDe che. gikTa letAM letAM cIjonA sthAne cIjanI rokaDa kiMmata svIkAravAnI khataranAka sImAmAM Dagalu' bharI cUkelA patrakAro keTalA vata Mtra ane kAnAthI svataMtra enA vicAra karavA paDazene ? 4 pramukha zrI harIndra davee yogya upasaMhAra karyAM hatA. chelle zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA pramukha DaoN. ramaNalAla cI. zAhe saunA AbhAra mAnyA hatA. A kheThakanuM saMcAlana zrI amara jarIvAlAe karyu hatu. joie ? kAyadAnI esI tesI. huM niSphaLa jAu tyAre ja kAyadA / vacamAM Ave che ne ? eva hoya te ja niSphaLa jAya. vastutaH jene kharekhara huM maravu nathI, tene ja kAyado naDatararUpa lAge che, masANI sAhekhe u AI vitha DigniTi' eTale mAlApUvaka maravAnI vAta karI, eTale amArA cunIbhAI vaidya pAsAI gayA. alyA bhAi, maravA teA saheluM che. jIvatAM jIvatAM marI javAnu" adharU che, emAM ja pratiSThA che, pratitA che, kaLA che; ane evI kaLA satA jANe che. (5) vyakita pAte haratI pharatI hAya, te mArI upalI dIla thAya Thare che. paraMtu mAno ke huM ekadama bhAna thaI gayA, tA mArA sagAM vahAlAM zuM kare? tenA javAkha teA e che ke dareka vicArake Ane mATe pahelethI ja vila karI rAkhavuM joie. ghaNu karIne rava. zilAla zavALAe Avu vila yu" hatuM.. (6) mAtA ke AvI kAi jogavAi nathI, tA sAM sabaMdhI zuM kare? eTaleAA pelI vyaktine jIvADavAne avazya prayatna kare, pazu dAkatarane paramezvara na mAnI khese. dareka vyakitanA mRtyunA samaya, rathaLa, ane nimitta nakakI thayelAM hoya che. vinekhA ! Avu mAnatA ja hatA, ane ghaNuM karIne gAMdhIjI paNa mAnatA hatA. hu`pAte / mAnu khru, sAMbhaLyu che ke muMbaInA prasiddha DA. sva. ziDakaranA jamAi lagabhaga khAra mahinA sudhI khebhAna rahyA hatA. emanAM sagAM vahAlAMne pUchavuM joie ke kai philasuphI emane preraNA ApatI hatI! vaLI manuSya jAtine evI vidyA ke zakita maLI nathI ke e mRtAtmAne kheDUA karI zake. AvI zakti na hoya te khIjAnI jiMdagI kevI rIte TuMkAvI zake? zvAijharanA varansa phAra lAik' nA sidhdhAMta sAthe A khesatuM AvI zake? sva. cImanabhAine zvAiTajhara mATe puSkaLa mAna daMtu tethI pATajhare [A bAbata ka MI lakhyuM hoya teA jANavAnuM mane game. (7) jo sAravAra karanAra sagAM (ane kadAca dAkatara pazu) pramANikapaNe mAnatAM hAya ke, dareka vyakti potAnAM kramanAM ke pUrvajanmanAM saMcita kama'nAM phaLa bhogave chaeN, mATe devAdhIna viSayamAM mANase mAthuM na mAvuM joe' te e mAnyatA 'bhAgeDu AzvAsana' thaI gaI? A tarajumiyA zabda paNu Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 videzIone ja che ne? je prajA punaHjanmamAM mAnatI nathI, samajatI nathI, ene AvI bAbatamAM zI gatAgama paDe? bhAratIya sa MskRti te kahe che ke A janmamAM jeTaluM bhAgavI levAya teTalu jIva bhogavI le, to bIjA janmamAM edhuM bhogavavu paDe eTaluM ja nahi, chatra sAttvika vRttinA hAya, satsaMgI hoya, mAthe guru hoya, tA badhA bhAga pUrA thaI jAya, ne janmamaraNanA pherAmAMthI paNa kadAca chUTI jAya. (8) lekhake kheADavALAM bALakAne dAkhaleo TAMkayeA che. helana kelarane enAM mAbApe mArI nAkhI hAta tA ? ene jIvavAne adhikAra kayAMthI maLyA ? kaNe ApyA? enA mAbApe mAtra potAnA ja vicAra karyAM hota tA ? bhAI vijayagupte nIcalA zarIrathI sadhAyalAM joDiyAM bALakAnA dAkhalA TAMkayA che. AvI kheADavALu joDa lAkhAmAM ekAda janmatuM haze, pazu siyAmijha joDakAne dAmale te jagaprasiddha che. e e bhAIe kamarathI joDAyalA hatA, chatAM chabyA, prasiddha thayA, ane mAbApane prIti tathA dhananI kamANI prabuddha jIvana tA. 1-11-83 karAvI ApI. emane ukeratAM. pAlavatAM, mAbApane kaSTa nahi paDayu hoya? peAtAnA vicAra karI, janmatAM ja ke thADA divasamAM A bALakIne svadhAma pahoMcADI dIdhAM hota to? (9) eka khIjo mahattvanA muddo. A AkhI carcAmAM devanu kaSTa, dehanI yAtanA, ane dehanA asAdhya roganI ja vAta che. paraMtu huM yuM naMdavAya, ke AdarzonuM dhamasANa macyu' hAya, pati agara patnInA avasAnathI jIvana zUnya anI gayu hAya (ane kavi jayadevanI padmAvatI mAphaka tatkALa prANatyAga karatAM na AvaDe), teA e pati agara patnIne jIvanane ata ANavAnA adhikAra kharA ke nahi ? sagAM saMbaMdhIo, samAje ane rAjye emAM samata thavu joie ke nahi? jo hA; te satI (ke sattA) thavAneA rivAja tasaMmata nathI? pazu ApaNe tA satInI prathA baMdha karanAranAM yazogAna gAie chIe, ane bIjI bAju nirAdhAra, asahAya, apaMga bALako tathA vRddhone mArI nAkhavAnI chUTa mAgIe chIe ! pAMcamA jaina sAhitya samAroha vibhAgIya beThaka : jaina tattvajJAna zanivAra, tA. 24-9-1983nA roja savAranA udghATana beThakanI pUrNAhuti bAda turata ja jaina tattvajJAnanI vibhAgIya eThaka ceAjavAmAM AvI hatI. mA kheThakanuM pramukhasthAna zrI jI te bhAi mANekalAla zAhe lIdhu hatu. nAdurasta tabiyata chatAM muMbaithI sIdhA ja teo AvI pahoMcyA hatA. anekAnta darzanamAM drazyanuM svarUpa zrI kAti bhAI zAhe anekAnta darzanamAM dravyanuM svarUpa e viSe peAtAnA sAdhana-abhyAsa lekhanuM sa MkSepamAM tAraNu ApatA kazuM: A vizvamAM bhAgye ja koi evA viSaya haraze ke jenI jaina daza'ne talasparzI vicAraNA karI na hoya. AthI jaina darzana vizALa dazana che, vizva daMzana che. paraMtu enI kharI mahattA enI vizALatA karatAM paNa enI sukSmatAmAM che. pratyeka tatva, arthAt vastunu sarvAMgI jJAna prApta karavA tenA anekAntamaya svarUpanuM darzana karavA ane tenA sukSmamAM sukSma aMgatuM jJAna bAkI na rahI jAya tevA prakhadha anuyogaddAra Adi sutra graMthA dvArA A daza ne karyo che. te ajoDa che.' svADhA, aMtagata nayA: jaina darzananA koI paNa tattvane anekAntavAda ane tenA aMtaga'ta nathavAda vinA nyAya ApI zakAtA nathI' ema jaNAvI emaNe umeyu : A sidhdhAMtathI aparicita vyakti nirUpita tattvane grahaNa karI zakatI nathI agara grahaNa kare che te te viparIta svarUpe grahaNa kare che.' anaMta dharmAtmaka vastunI jaTIlatA jevA ja nayavAda paNa eTalA jaTIla che e samajAvI emaNe jaNAvyuM : ApaNA samagra leka vyavahAramAM nayamUlaka anekAnta siddhAMta eTalA otaprota thaI gayA che ke enuM bArIkAIpUva ka vizleSaNa karIe tA A siddhAMta sahajarIte samajAI jAya tema che.' dravya--guNa-paryAyanA rasa para AdhArita nimaMtra mahAmaheApAdhyAya yo.vijayajI mahArAje dravya- guNu--paryAya rAsanI 17 tALAmAM dravyAnuyAgane utAryuM che. tenI khIccha DhALanI prathama gAthAmAM teoe dravyanu lakSaNa AMdhyu che' ema jaNAvI A pannAlAla 2. zAhu gAthA ane te para racelA svAyatta TakhAnA vivecanarUpe A nibaMdha - emaNe lakhyA che ema emaNe umeyu hatu. 'tattva anutpanna avinAzI che' ema jaNAvI emaNe nayanI lAkavyavahAramAM anekAntanI svIkRti, dravyArthi ka abheda dRSTi, paryAryAthikanayanI bheda dRSTi, saMgrahanayanI abheda dRSTi, vyavahAranayanI bheda dRSTi, sAmAnyanA bheda, vizeSanA be bheda ane anekAnta vagerenI talasparzI chaNAvaTa karI anekAnta uttama nIti che. evuM pratipAdana karyu" hatuM. tyArabAda emaNe dravyanA lakSaNA samajAvatAM dravyanuM lakSaNa sat che; utpAda, vyaya ane cha dhrauvyathI yukata che te sat che; je guNu ane paryAyavALuM che te dravya che; atha kriyAkAritva e dravyanuM lakSaNa che' vagere bAbatAnI nyAyasa Mgata chaNAvaTa karI enuM emaNe pratipAdana karyu hatuM. jaina darzana ane saMta tirUvalluvara 6 * jaina TrrAname vIra mAyaoN avadhALA' viSe DA. narendra bhANAvate (jayapura) saMzodhana-abhyAsa lekha raju karyA bAda zrI nemacaMda gAlAe (mu ba) 'jaina daza'na ane sata tiruvalluvara' viSe rajUAta karatAM kahyuM : 'dakSiNa bhAratanA A saMta, kakhIranI mAphaka vaNakara hatA ane sAMpradAyikatAthI para hatA. emaNe racelAM 'tirukuraLa' graMthamAM 10 RcAonu eka prakaraNa evA 130 prakaraNAmAM 1330 RcAo che,' ema jaNAvI RcAone bhAvAtha sAthe sadA ApI jaina darzananI e keTaluM najIka che agara jaina nA ja upadeza emAM samAyA che' ema emaNe umeyu hatu. keTalIka RcAonA AdhAre teo jaina hovAnuM jaNAvIne emaNe umeyu hatuM ke para Mtu A mATe AdhArabhUta mAhitI maLatI nathI. tyAra bAda samayAbhAve beThaka bapAra para mulatavI rahI hatI. anya sAdhana-abhyAsa lekhe A vibhAgamAM anya saMzodhana-abhyAsa lekhA rajU thayA hatA tenI vigata A pramANe cheH Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-87 praha jIvana (1) The Contribution of Muni Santbalji karma vize keTalIka zaMkAonuM to Spiritualism. zrI nileza dalAla (muMbaI) (2) vega pAThayaka. De. rameza lAlana (muMbaI) - samAdhAna (7) kAyotsarga. zrI jayendra zAha (muMbaI), (4) jaina darzana ane samAdhimaraNa, zrI cImanalAla ema. zAha kalAdhara kitibhAI mANekalAla zAha (muMbaI), (5) kSamA mAtra vArika nahIM hai. prA. zAntAbena prazna (1) jIvanA rAga-dezAtmaka pariNAma thakI jIvamAM bhANAvata (jayapura), (6) jaina tattva vicAra. zrI goviMdajI je saMskAra reDAya che tene ja karma kahe, paraMtu pudgalasvarUpa jIvarAja leDAyA (muMbaI), (7) samatA. prA. tArAbena ra. zAha jaDa evA kAmaMNaskone vacamAM zA mATe lAvo cho? : (muMbaI), (8) AtmavikAsa ane dhama. De. sumanabena pI. zAha (muMbaI), (9) lezyA. zrImatI zelajA zAha (muMbaI), (10) samAdhAna: A praznano tAttvika khulAse te pratikramaNaH AjanA saMdarbhamAM. prA. devabAlA saMghavI (muMbaI), dravyAnuyoga yAne ke padArthavijJAnanI UMDI samaja mAgI (11) tapazcaryAH zAstromAM ane vyavahAramAM. prA. mulakacaMda 2. le che. paraMtu atre sthUla udAharaNa thakI samAdhAnane zAha (amadAvAda), (12) jaina dharmamAM kamane siddhAMta. prA. prayatna karIe. pANIno dAkhalo laIe. pANI zuddha hoya kokIlAbena zAha (muMbaI), (13) jaina dharma ane nIti. prA. athavA azuddha hoya. zuddha jaLa eTale mAtra jaLa. utpalAbena modI (muMbaI), (14) jaina dharma ane zrAvakAcAra. - jaLa sivAya anya vijAtIya padArthane jemAM abhAva che te paMDita kanaiyAlAlajI Daka (jalagAMva), (15) jaina dharma zuddha jaLa che. te zuddha jaLa eka ja prakAranuM hoya. kAraNa ke ane cAritraghaDatara. De. tilottamA jAnI (muMbaI), zuddha jaLane aneka pyAlAo laIe te temAM eka ja (16) jaina darzanamAM nyAyazAstra. prA. nAnakabhAI kAmadAra prakAranuM jaLa prApta thAya. jaLanI zuddhatAmAM anya (bhAvanagara), (17) yAtrA martha: sarvekSA. De. bI. vijAtIya padArtha koI nimitte nathI. vaLI te zuddha jaLane Ara. yAdava (allAhAbAda). game teTaluM halA, va chatAM te zuddhanuM zuddha ja rahevAnuM. zuddha jaLamAM zuddha jaLa nAkhe te paNa te zuddha jaLa ja A uparAMta nIce jaNAvelA saMzodhana lekho vyAkhyA- rahevAnuM. TUMkamAM zuddha eka padArthamAM kaI bheda prabheda na hoya. tAo hAjara na hovAthI ke anya kAraNosara rajU thayA na have azuddha jaLa . jaLanI azuddhatAmAM jaLathI atihatA. rikata anya padArtha nimitta niyama heya ja che, kAraNa ke te sivAya te jaLa azuddha na bane.vaLI azuddha (1) sadgati kema maLe ?, zrI rameza lAlajI gAlA (muMbaI), jaLa aneka prakAranuM hoya. mIThuM nAkhyA pachI jaLa khAruM (2) upamitibhavaprapaMca kathAnA jIvaMta pAtromAM jaina thAya tethI te azuddha jaLa khAruM thayuM. tevI ja rIte sAkaranI tatvajJAna. zrI zAMtilAla sAThaMbAkara (amadAvAda), (4) sarvasa azuddhatAvALuM jaLa gaLyuM thayuM. mATInA mizraNathI jaLa : savaMdazI. De. bhagavAnadAsa manaHsukhalAla mahetA (muMbaI), meluM thayuM. vaLI, khArA jaLanA aneka pyAlAnA jaLanI (5) zrAvakadharmanuM mAhA. zrI khArAzamAM paNa taratamatA prApta thavAnI. Ama azuddhatAmAM abhilASakumAra (muMbaI), anya vijAtIya padArthanI AvazyakatA che ane azuddha (6) dharma: AcAranI mahattA. paM. bAbulAla savacaMda zAha padArthanA aneka bheda-prabheda paDe che tethI azuddha (amadAvAda), (7) syAdvAda digdarzana. AcAryA chezrImatI padArtha aneka nAma dhAraNa kare che. koI azuddha jaLa raMjana nagarazeTha (surata), (8) kensaraH karma tattvajJAnanA khArUM, ke khATuM, koI meluM, koI gaLyuM ItyAdi saMdarbhamAM. zrI pannAlAla ra. zAha (muMbaI) azuddha jaLanAM aneka nAma prApta thAya che. AvI ja rIte zuddha jIva ane azuddha jIva evA jIvanA [mAMDavI (kaccha)mAM jAyelA pAMcamAM jaina sAhitya be bheda prApta thAya che. zuddha jIva eTale mAtra samArohanA pramukha tarIke ApeluM mAruM vyAkhyAna "prabudha jIva. anya vijAtIya padArthanA saMzleSa saMbaMdha jIvanamAM agAu chapAI gayuM che. tyAra pachI e samA- vinAne jIvapadArtha zudhdha jIva che. zuddha che rohane saMkSipta ahevAla gatAMkamAM chapAye che, jemAM tethI tene eka ja prakAra che. anaMta siddha che zuddha mArA vyAkhyAnamAMthI keTalIka paMkitao TAMkavAmAM AvI che. jIve che. temanA koI paNa guNamAM saheja paNa nyUnAdhikatA mAruM AkhuM vyAkhyAna jemaNe na vAMcyuM hoya ane mAtra prApta na thAya. paraMtu saMsArI jIva azuddha che, tethI ja te A paMkitao vAMcI, hoya temanA mana upara kadAca kaMI judI tenA aneka rU5 yA bhedo prApta thAya che. nara, nAraka, kIDI, chApa paDavAno saMbhava che. mArA vyAkhyAnamAM meM je eka-be kuMjara ityAdi aneka prakAranA azuddha cha hoya che. A vidhAne karyo che te vartamAna vAstavika paristhitinA saMdarbhamAM azudhdhatAmAM vijAtIya eTale ke jIva sivAya anya koI zAsanano prabhAva kevI rIte vadhe e hitaSTithI dizAsUcanarUpe padArthanI nimittatA mAnavI ja paDe che. jaLa jaLathI che, emAM koInI niMdA ke avahelanAne Azaya nathI. tema azuddha thAya nahi, tema jIva paNa piote pitAthI azuddha kema chatAM e vidhAnethI koIne paNa cittanI azAtA thaI hoya thAya? jaLanI azuddhatAmAM anya padArtha kAraNuM che, tema te te mATe micchAmi dukakaDa. jIvanI azuddha avasthA mATe jIvathI anya vijAtIya padArthanI nimittatA svIkAravI ja rahI. jIvathI anya padArtho cAra che. -ramaNalAla cI. zAha AkAza, dharmAstikAya, adharmAstikAya ane pudgale. AmAM Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 | praha chavana upaghAta pAme che, te pratyakSa che. azAtAthI pIDAtuM cetana chavadravya ja evI padgalika auSadhinA pAna vaDe zAtA pAme che, te pratyakSa che. AthI jaDa evuM kumadravya cetana evA Atmadravyane bAdhaka thAo che ane pitAne zuddha svabhAva vaibhAvika azuddha svarUpa dhAraNa kare che te bilakula saMgata anubhavasiddha prakriyA che. prathamanA traNa padArtho niSkriya che. teo ekabIjA sAthe ke chava sAthe baddha saMbaMdha karavAne samartha nathI. teo sadAe temanA eka zuddha svarUpamAM ja rahe che. - AthI bAkI rahyo pugala, je aneka rUpa dhAraNa karavAvALo - sakriya padArtha che. ane tethI te ja padArtha jIvanI azuddhatAmAM nimitta banI zake che. zuddha jIva eTale pitAnA svAbhAvika pariNAmomAM ramaNa karate jIva siddhAtmA pitAnA svAbhAvika pariNAmamAM ramaNa kare che tethI temanA pariNamanamAM anya koI paNa padArthanI nimittatA nathI. saMsArI jIva aneka prakAranA vaibhAvika pariNAmomAM saMsaraNa kare che. vaibhAvika pariNAma mATe svathI bhinna sakriya padArthanI nimittatA avazya joie. saMsArI jIvanI vaibhAvika pariNatimAM paugalika karma ane nekama vagaNanA che A nimittatA pUrI pADe che. prazna: 2 jIvane anAdikALathI ja kamathI lepAyela mAnaze te kamaMbaMdha niSkAraNa prApta thAya che. arthAta jIvanI te anAdikAlIna avasthA svAbhAvika ja prApta thAya che. AvI rIte niSkAraNa avasthA anAdinI che te tevI avasthAne aMta paNa kema Ave ? eTale ke jenI baddha avasthAnuM koI kAraNa nathI te te jIvanI kamathI mukita paNa thaI zake che ke kema manAya ? samAdhAna: karmabaMdhanI paraMparA to anAdikAlIna ja che temAM zaMkA nathI. paraMtu vyakitagata kaI paNa eka kama jIva sAthe anAdikALanA saMbaMdhavALuM nathI. arthAta te kamaMbaMdha sAdi che. Aje je kama jIva sAthe baMdhAyeluM paDayuM che te kaMI anAdikALathI jIva sAthe saMbaMdhavALuM nathI. te kamaM vadhumAM vadhu te 70 kaDAkaDI sAgaropama pUrva baMdhAyeluM hoI zake. TUMkamAM baMdhAyelAM karmo sAdi che, anAdi nahi. paraMtu karmabaMdhanI paraMparAne anAdi nahi sAdi mAnIe te pahelAM jIva zudhdha hatuM ane pachI kamathI baMdhAya che tema mAnavuM paDe. paraMtu Ama mAnIe to te karmabaMdha ja nihetuka banI jatAM mukata jIvane paNa pharI saMsAranI prApti thAya ane mokSa purUSArtha ja vyartha bane, paraMtu jJAnIoe AvuM bhAkhyuM nathI. khANamAMthI nIkaLatuM suvarNa tenA zuddha ravarUpamAM kadI ja upalabdha thatuM nathI, tevI ja rIte jIva anAdikALathI azuddha avasthAmAM ja rahyo hovAthI azuddha ja prApta thAya che. paraMtu jevI rIte suvarNa ane upalane (mATI) cirakAlIna saMbaMdha tathAvidha tApAdi sAmagrI prApta thaye naSTa thatAM suvarNa zuddha suvarNa prApta thaI zake che. tevI ja rIte tapa dhyAnAdi sAmagrI thakI bhavaparipake jIva ane kamane anAdikAlIna saMbaMdha paNa naSTa thaI, AtmA tenuM zuddha svarUpe prApta karI zake che. jIvamAtranuM aMtima dhyeya pitAnA zuddha svarUpanI prApti ja che. kAraNu zuddha svarUpa ja paramAnandarUpa che. A prazna (3); jaDa evuM nitina paigalika kama caitanya svarUpa evA AtmAne upaghAta kema karI zake ? arthAta jaDa padArtha cetana padArtha para asara kema karI zake? samAdhAna: anubhavagocara padArthamAM tarka na hoya. DAhyA mANasanI mati paNa jaDa evA madyAdi padArthanA pAna vaDe ( anusaMdhAna pAnA 138thI cAlu) sudhI javAne badale pitAnI najIkanA kendramAM lAbha meLavI zake. dezavidezathI saMsthAnA kAryane jovA AvanArAMoe ahIM premabhAvathI mAnavatAnuM je mahAna kArya thaI rahyuM che tenI mukatakaMThe prazaMsA karI che. karuNAmUti madhara TeresAe jyAre A saMsthA joI tyAre kahyuM, "vikalAMgane navI AzA ApatA AvA suMdara kAryane paramAtmAnA AzIrvAda prApta thAo.' sAmAnya sAdhana vaDe, dezI kArIgaronI madadathI dhagaza vaMtA kAryakare vikalAMga mATe kevI sevA karI zake tene aNusAra ahIM najare joyA vinA A muzkela che. jayapuranA jaina bhAIoe AvA prakAranI saMsthA UbhI karI dharma tathA sevAne ekabIjA sAthe vaNI laI zrI mahAvIra prabhunuM nAma deza-paradezamAM paNa ujajavaLa banAvyuM che. jaina dharmanI ane anya dharmanI sarva saMsthAone A saMsthAmAMthI suMdara mArgadarzana prApta thAya che. aneka nirAdhAra duHkhI apagane svAzrayI jIvana jIvavAnI anukuLatA karI ApatI A saMsthA AzIvAda samAna che. dInaduHkhI mAna mATenI sevAne bhAva jemanA haiyAmAM yatkiMcita raheluM hoya evA sau mATe jayapuranI A saMsthAnI tIrthayAtrA aneka navI puNya preraNAo jagADanArI avazya thaze. jayapura yAtrA mATe, dhaMdhA mATe, pharavA mATe janArA sava koine ekavAra A saMsthA najare jovA atyaMta namra vinaMtI che. (tA. ka. :-kaI paNa saMsthA pitAnA gAmanAM page apaMga evAM dInaduHkhI bhAIbahenane jayapura mokalavA icchatI hoya te tenuM te aMgenuM tamAma kharca "divALIbahena mahetA ceri.. Tebala TrasTa" ApavA taiyAra che. tevI saMsthAone nIcenA saranAme patravyavahAra karavA namra vinaMti che. * zrImatI AzAbahena mahetA, divALIbena mehanalAla mahetA cerITebala TrasTa. 9910, prasAda cembarsa, tAtA roDa, naM. 2, svadezI mIla kampAuMDa, eperA hAusa, muMbaI 400 004. 4 . saMghanA sabhyane namra vijJapti . 1983nA varSanA ghaNA sabhyanA lavAjame haju bAkI che, lavAjamanA rU. 25- saMdhanA kAryAlayamAM satvare mokalI ApavA namra vinaMti. payuSaNa vyAkhyAnamALAmAM te avazya lavAjama bharAya jAya che, paNa A vakhate bharAyA nathI. te mokalI ApavA namra vina ti. , ' , * cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha maMtrIo, zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA 1-11-23 prayu jIvana svarUpa zAsana dareka jIvanu potAnuM manArAya che. je dareka jIvanu potAnu zAsana arthAt svarAjya che. dareka jIva potAnA maneArAjyamAM rAja kare che, paraMtu anitya dazA hovAthI du:khI rahe che. tethI ja tIthaMkara bhagava MtA vi jIva karu zAsana rasI'nI sarvAMtkRSTa bhAvanAthI te save jIvAne emanA manorAjyamAM, je mA ane annAne karIne bagADA utpanna thaye che, emAM mAga daza na ApIne sudhAro karavA jaNAve che. vItarAgI khane ane svarUpa sukhane vedA !' ema teozrI karamAve che. nizcayathI-paramAtha thI dareka jIve potAnA maneArAjyamAM rahe che. eTale sudhI ke dehamAM paNa nathI rahetAM deha chuTe tA pote peAtAnA maneArAjyane sAthe laI jAya che; ane bIjo daiha grahaNa kare che. maneArAjya eTale jIvatA peAtAnA jJAna-darzana upayAga. khIjAM zAsana karavAvALA pote apUrNa che, ane je zAsita thAya che te ni*La che. gunhegAra ane doSayukta che. jyAM apUNutA hoya tyAM paramAtmApa na hoya. gunhegAra roka che. raMka rAMka nathI. gunhegArane kSamA mAMgavI paDe che, namra anavuM paDe che ane AjI karavI paDe che. ahI gunhegArane artha mAtra rAjya gunhegAra nathI karavAnA. je kAi doSa seve che, parAdhIna jIvana jIve che e gunhegAra che. jIva mAtranuM svarUpa svAdhIna che, eTale ke svane AdhIna che. peAte parane AdhIna nahi ane para pAtAne AdhIna nahi. jo tema hoya to ubhaya rIte jIva parAdhIna kahevAya. pAte na tA bIjA upara nirbhara che, ke na tA AjAe vaDe che. ke na tA khIjA pAtA. peAte khIjAo vaDe che ane khIjAe peAtA vaDe che evuM je samaje tene te bhAva dehabhAva che. je AvaraNu che. ane te doSarUpa che. e bhAvane kADhayA vinA jIva pUrNu tAne pAmI nahi zake. svarUpathI jIva baLavAna ane ane sava dASAne kADhI nAMkhe tA jIva pUrNutAne vItarAgatAnesiddhapaNAne pAme. dhamanuM zAsana-bhagavAnanuM zAsana cAle che eTalA mATe ke pratyeka jIva potAnuM svarUpa samajI le, svarUpane nirAvaraNu eTale ke AvaraNa rahita kare, dveSa rahita thAya, potAnA svarUpa zAsanane pAme ane a Mte svarUpasukhanuM vedana anubhavana kare. khAkI bhagavAnanuM zAsana cAle che paraMtu bhagavAna zAsana karatAM nathI. bhagavAna anya jIvA upara zAsana karI kAine daDatA nathI ke kAine prAyazcita ApatA nathI ane teya badhAnA badhAM ja bhAvA jANatAM hovA chatAM. e te svarUpanI samajaNa ApI svarUpasukhanuM vedana karavA prere che. bhagavAnanuM zAsana-dhama zAsana cAle che AtmAne AtmAnA svarUpanI samajaNa ApI svarUpazAsana praveza karAvavA mATe. dhama zAsana AtmAne jaNAve che; arthAta AtmAne mAtmAnI oLakha Ape che ke... AtmA svAdhIna che ! svarUpa che. AtmA nitya AtmA pUrNa che! AtmA premache! AtmA sthira che ! AtmA 137 ma panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI arUpI che! AtmA amruta che! AtmA anAmI che! AtmA nirapekSa che ! AtmA amara che ! AtmA avinAzI che! AtmA ravayaMbhU che! AtmA akSaya che! AtmA anaMtasukhI che ! AtmA svayaM prakAza svarUpa che! AtmA saccidAna da ravarUpa che !.........Adi aneka svarUpaparyAyathI AtmasvarUpanI ciMtavanA kavI tenuM ja nAma svarUpa zAsana ane te ja meAkSapuruSAtha' che. e vicAraNAthI mokSanI rUci thaze ane vadhaze. mAkSanuM lakSya dRDha thaze. varUpa nivAraNu thaze ane AtmA paramAtmA banaze. dhamazAsanamAM dAna, zIla, tapa ane bhAvadhamanI vAte Avaze. jene svarUpa sAthe sAMkaLIzu to AtmA sukha svarUpa (kramazaH) sva. cImanalAla cakubhAi zAhanI puNyatithi nimite 'samayaciMtana' graMthanA prakAzana samArAha ma sva. cImanalAla cakubhAI zAhanA 'prabuddha jIvana'mAM pragaTa thayelA lekheAtu* pustaka 'samayaciMtana ne prakAzanavidhi budhavAra tA. 9-1183nA roja sAMjanA 6-15 vAge. pATakara sabhAgRha (nyu marIna lAInsa )mAM ceAjavAmAM Avela che. A kAryakramanuM pramukhasthAna De, uSAbena mahetA zAbhAvaze. * atithivizeSa : zrI vasanajI lakhamazI zAha 0 prAsa'gika pravacana : DA, ramaNalAla cI, zAhu zrI vADIlAla DagalI zrI kezavalAla ema.. zAha (eDavA keTa) DaoN. rAmu paDita kAryakramanI zarUAta zrImatI khAgezrI parIkhanA bhakitasa'gItathI thaze. saune A prasa`gamAM sahabhAgI thavA amAruM bhAvabhayu" hArdika nima'traNa che, prAthanA samAja mu*baI-400004 phAna : 350296 kAryAlaya : lI.. ApanA 385, saradAra bI. pI. roDa cImanalAla je, zAha ke. pI. zAha ma`trIo su`baI jaina yuvaka sauMdha 15 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s, v1 prabhuja-jIvana * 1 + + + + ka .* * - - - - - - - apaMgo mATe AzIrvAdarUpa jayapuranI saMsthA : : : 9 zrI kiraNabhAI : - najare joyA vinA mAnI na zakAya evI A vAta che. daradIonA svaccha bIchAnA tathA svaccha bhajanasAmagrIje apaMgane banAvaTI paga besADela hoya te jhaDapathI jhADa upara premabhAvathI pIrasAtAM dALa, capATI, kaThoLa, chAza, bhAta vagere caDI jAya, khetaramAM majUrInuM kAma karI zake, sAyakala calAvI joine khuzI thAya che. AvanAra dadIne eka navo aMgUTho, zake ane jenAra samajI na zake ke tenA page kaMIka khAmI che. lAsTIkanI navI DIza, vATakI, maMjana tathA bhagavadbhakita mATe . bhagavAna mahAvIra prabhunI 2500nI nirvANu saMvatsarI mALA ApavAmAM Ave che. pitAne ghere samAcAra pahoMcADI UjavavA I. sa. 1975nI 30mArce bhagavAna mahAvIra zake te mATe posTakArDa apAya che. vikalAMga sahAyatA samitinI sthApanA jayapuramAM karavAmAM jayapuramAM taiyAra thatA A ArTiphiziyala paga vajanamAM halakA tathA vizeSa TakAu hoya che. apaMgane A paga AvI. tyAMnI savAI mAnasiMha meDIkala koleja ane hospi besADyA pachI kudaratI paga hoya e pramANe lAge che. eka Tala' sAthe A saMsthA kAryamAM saMkaLAyelI che. apaMga jene A banAvaTI paga besAthe hato - zrI mahAvIra prabhunI anukaMpA tathA karuNAnI AjJAne teNe pITha upara eka yuvAna chokarAne upADa ane anusarI nAtajAtanA bhedabhAva vinA savaM kaMI dInadu:khI tyAra pachI e de. AthI samajAya che ke vajana vikalAMganI sevA dvArA navapuNyanuM javalaMta udAharaNa ahIM UMcakavAnuM ke majUrI karavAnuM muzkela kAma paNa jayapuramAM 3 prApta thAya che. A saMsthA keIpaNa prakAranuM mahenatANuM paga besADayA pachI thaI zake che. ApaNe joIe te kudaratI lIdhA vinA vikalAMga vyakitaone davAnI, rahevAnI, khAvA- paga hoya evuM ja lAge. A banAvaTI paga majabUta hoya pIvAnI tathA paga besADavAnI sevA kare che. che, veTaraprupha hoya che, e page buTamejAM paheravA hoya te ahIM nitya savAre sarvadharmanI prArthanAo karavAmAM paherI zakAya, Ave che. A saMsthA jainoe ubhI karela hovA chatAM saMsthAmAM keTalAka apaMge jemanA navA paga sava dhamanI prArthanA sAMbhaLanAra sarva kaImAM jANe eka ja besADelA che teo pote ja kAma kare che. temanuM ravAkuTuMbanAM sarva sabhya hoya evI ja kayanI premabhAvanA zrayIpaNuM ApaNane spaSTa dekhAya che. apaMgane na jAgRta rahe che. paga besADyA pachI te potAnA khabhA upara je uMcakI A saMsthAnA prANasamA o. pI. ke. zeThI dezavidezamAM cAlI zake, pote je dhaMdhe karate hoya te sahajapaNe karI suvikhyAta orthopeDika sarjana che. temanA sahayegI De. zake. kheDuta hoya te khetaramAM haLathI kheDI zake, kuMbhAra hoya kAsalIvAla ane zrI mAsTarajI rAmacaMdra vageree A kAryane te mATI gaMdI zake, tene navo dhaMdhe zedha na paDe. ne pitAnuM jIvana samarpita karyuM che. zrI rAjarUpajI TAMka, hIrA- eka paga besADayo hoya ke paga besADyA hoya teo paNa - caMdajI maida, zrI DI. Ara. mahetA vagere drasTIono sevAne palAMThI vALIne jamIna upara besI zake che. "jayapura phUTa thI aMtaraMgabhAva tathA saMsthA mATe utsAha atyaMta prazaMsanIya che. eka apaMga mAnavI uMcuM mastaka rAkhIne gauravathI svataMtra rAjasthAnamAM jayapuramAM vikalAMgo mATe sevAnuM evuM jIvI zake che. . suMdara A kArya cAlI rahyuM che, je najare joIne sau koIne * pilIo vigere kAraNothI jemane paga besADI zakAya preraNa prApta thAya. { " evuM hoya evAM dInadu:khIne svAzrayI banAvavAnI kriyAnI saMhAkAzmIra, keralA, gujarAta, sAma-bhAratabharamAMthI apage yatA mATe Rehabilitation centre hAthagADI apAvI teo ahIM Ave che. atyAra sudhI koIne nA pADavAmAM AvI pote jAte je kaMI dha karI zake tenI anukULatA karI Ape che. nathI. ahIM dInaduHkhInuM gaurava sAcavavAmAM Ave che. vikamAMgane sahAyarUpa thavA mATe ke vyakita ke saMsthA dUradUrathI AvatAM dardIo pratye ahIMnI dareka vyakitano vartAva bIje kayAMya AvA kendro cAlu karavA IcchatI hoya te eka sadabhAvabharyo hoya che. dadIonA moDhA para prasannatA vartAya che, sajana je pitAnI anukuLatA pramANe aThavADiye eka ke be ahIM asahAya avasthAmAM AvanAra vyakita svAzrayI thayAne vakhata Ave. te vyakita ke saMsthA pAse eka sthAyI theAnaMda anubhave che. paNa besADatAM agAu je apaMga bhAi- peDika DokaTara, eka suthAra, eka mocI ane eka luhAra bahena lAcArI anubhavatAM hatAM temane paga besADayA pachI temane avazya joie. jayapuranI A saMsthA A sane tAlIma ahI-saMsthAmAM daza-paMdara divasa no paga paheravAnA mahAvarA * ApavA tatpara che. " , ; * mATe rAkhavAmAM Ave che ke jethI teone nautika baLa saMsthAne varase rU. 15 lAkhano kharca thAya che. sarakAra ane mane baLa prApta thAya. pite sAmAnya mAnavI jevuM taraphathI rUpiyA ATha lAkhanI grAMTa maLe che. bAkInA paisA jIvana jIvI zakaze, pitAnA jIvananirvAha mATe kAma karI saMsthAe bhegA karavAnA rahe che. * * zakaze evI mAnasika daDhatA keLavAya, pitAmAM vizvAsa jAge. - jayapuranA De. zeThI tathA De. kAsalIvAlAnA sahakArathI no paga besADI pitAne gAma pAchAM pharanAranA mukha upara - gujarAta, saurASTra tathA mahArASTramAM judI judI jagyAe AnaMda taravare che ane AvAM bhAI-bahenI zraddhA-IzvaramAM, AvAM kendra zarU karavAnuM zakaya che ke jethI apage jayapura - prArthanAmAM, "mAnavatAmAM vadhatI jAya che. ' ' . ' ' (anusaMdhAna pAnuM'.136 upara) : * ; mAlika zrI muMbaI jana yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saravara vI. pIro, muMbaI 400 004. Te. naM. 350296 : mudraNasthAna: phrenDa prinTa, jagannArtha kara zeTha roDa, giragAma, muMbaI 4 phena : 356832 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ egd No. MH. By/South 84 cence No. 1 37 prajuddha bhavana prabhuna suI jaina yuvaka saMghanu' mukhapatra : pAkSika chUTaka nakala rUA. 1-00 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNu varSa' : 45 ka: 14 invi, tA. 16-11-83 vArSika lavAjama rUA. 20 paradeza mATe ziliga 60 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha ki ta A trA maka ramaNalAla cI. zAhu satyanu` sauMpUrNa' darzana atyaMta durlabha ane virala che. RtyanA AMzika 'nane sa'pUrNa darzana mAnavAnI utAvaLa ghaNIvAra thAya che. kayAreka satyanA dazananA kevaLa bhrama hoya che. jASAmAM vyakata thayelA satyAbhAsane pArakhavAnI zakti badhAMnI bhAse hotI nathI. sAmAnya mAnava ethI keTalIka vakhata khATI rIte doravAi jAya che. satyanA AMzika darzanamAM apekSA-bheda e dhaNI mahattvanI "Abata che. eka apekSAe je satya hoya te anya apekSAe "na paNa hoya. athavA apUNa paNa hoya. eka vyakti mATe, eka samAja mATe, eka rASTra mATe eka prasaMga ke paristhiti mATe je vAta sAcI hoya te anya vyakti, samAja, rASTra ke paristhiti mATe kadAca sAcI na paNa uAya. kayAre vibhinna paristhiti mATenAM vidhAne paraspara saMgata paNa hoI zake. ApaNI ghaNI kahevatA, ukitao, -kRDhaprayogo ityAdimAM AvuM joi zakAya che. ta mANyAmAM "nava guNa' ane khAle tenAM khera vecAya' jevAM vAkaye `paraspara viruddha che, chatAM amuka apekSAe emAM satya paNa che. purogAmI prajAnAM anubhava ane DahApaNunuM navanIta "ApaNane AvI ukitamAM sAMpaDe che. jagatamAM samaye samaye navA navA ciMtakA dArA navI navI ukita sAMpaDatI rahe che. ema kahevAya che ke atyAra `sudhImAM jagatanA mahAna ciMtakAe eTalA badhA vicAro ApaNane ApyA che ke navA vicArone kAi avakAza nathI, "navI bhASA ane navI ginA svAMga sajIne je vicAra abhivyakata thAya che te navA lAge che, paraMtu tenAM mULa ApaNA prAcIna graMthAmAM kayAMka te kayAMka maLI rahe che. jIvana satata parivata nazIla che, eTale navA saMdarbhamAM "navI ukita vakhateAvakhata pracalita banatI rahevAnI. para Mtu kyAreka bhrAmaka ukita paNa pracalita ane che ane evI cabarAka ukitao dvArA samAja kayAreka geramArge doravAya che. jhumaNAM muMbaImAM eka jAhera sthaLa Upara bahu moTA akSare khAyelI A pramANe ukita vAMcavAmAM AvI 'A humble sinner is better than a proud saint.' eTale ke -eka abhimAnI sata karatAM eka vinamra pApI vadhu sArA che. mA ukita jANe ke pApa ane pApInuM gaurava karatI mAhe tevI bhAse che. enA vize USma vicAra na karanAra mANusa, vinamra banIe to pApa karavAmAM kazuM khoTuM nathI, evA bhrama sevavA lAge che. A ukitane cabarAka banAvavA mATe paraspara viruddha evA zabdo sAmasAme mUkIne eka pAsAne caDhiyAtu khatAvavAnA mithyA prayatna che..eka pakSe sata ane khIje pakSe pApI che. paraMtu saMtane pakSe abhimAna ane pApIne pakSe vinamratA mUkIne tulanA karavAmAM AvI che ane pApIne caDhiyAtA batAvavAmAM AvyA che. abhimAna karatAM vinamratA e caDayAtA guNa che, paraMtu eTalA mAtrathI pApI caDiyAtA khUnI nathI jatA. prathama dRSTie joie to je saMta hoya che te abhimAnI hAtA nathI ane je abhimAnI hoya che te saMtanI kATi sudhI pahoMcI zakatA nathI. kahevAtA sAdhue ke DhoMgI sAdhuo ane saMta vacce pharaka che. tevI rIte saMta ane saMta vacce paNa pharaka hoya che. keTalAka sAdhAraNa ucca kArTinA ane keTalAka uccatama kATinA saMta hoya che. sArA sAdhue paNa kayAreka kAdha, abhimAna, lAbha ItyAdi karI bese che. paraMtu emanAmAM jo sAcuM sAdhupaNuM hoya to te mATe temane tarata pazcAttApa thAya che. teo potAnA e durguNunA tarata sakSamA ekarAra karI le che ane pharIthI evA durguNa potAnAmAM na AvI jAya te mATe jAgRta rahe che. sAdhusa tenu e lakSaNa che. te A lakSaNa na hoya te temanAmAM sAcu sAdhupaNuM pragaTayu nathI, mAtra veSathI ja teo sAdhu che ema kahI zakAya. keTalA badhA sadguNA hoya tyAre mANusa saMtanI kATie paheAMce che! abhimAna jevA ekAda duguNu badhA sadguNAne nAza kare che ema nahi kahI zakAya. eka duhumAMthI khIjA dugu NA pragaTe che athavA sadguNA upara enI avaLI asara paDe che te sAcu' che, paraMtu e te krame krame thatI bhaviSyanI ghaTanA che. badhAMnAM jIvanamAM e na paNa bane. eka pApI mANasa mAtra namra khate ethI e pApI maTI jatA nathI. kayAreka potAnAM pApAne chupAvavA mATe mANusa namratAnA aMcaLA dhAraNa karatA hAya che.(namana namanameM meva hai vahuta name nAyAna / ) pApI kharekhara vinamrapa Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 140 hoi zake. kayAreka te potAnAM pApAnA bIjAnI samakSa ekarAra paNa karI letA hoya che. enAmAM saraLatAnA guNu hoI zake che. paraMtu AvA ekAda-khe sadguNAne kAraNe enA khIjA adhAM ja durgu'NI maTI jAya che ema na kahI zakAya. je pApa che te tA chevaTe pApaja che. keTalAka pApI pApano namratApUrvaka ekarAra karatA jatA hoya che, paraMtu pharI pAchI temanI pApapravRtti te! cAlyA ja karatI hoya che. kayAreka pApanA svIkAranI emanI namratA vakhata jatAM abhimAnamAM pariNamatI hoya che. manuSyanu emanI citta keTalIka vakhata na samajAya evA vaLAMkA letu hoya che. satamAM eka dugu*Nu ane pApImAM eka sadguNa eTalA mAtrathI pApI saMtathI caDhiyAtA che ema kahevu e bhramaNAmAM rahevA kharAkhara che. AvI bhrAmaka ukita leAkAne geramArge dArI jAya che. jema saMtanI khAkhatamAM tema pApInI khAkhatamAM paNa judI judI kaTi hoya che khe--pAMca paisAnI corI karanAra paNu pApI ane pAMca-paMdaranAM khUna karanAra paNa pApI. hiMsA, asatya, cerI, vyabhicAra, ni'dA, krodha, abhimAna, lebha, kapaTa ityAdi vividha prakAranA durguNAnI taratama kATi pApIomAM hoya che. A badhAMne mAtra vinamratAnA guNane kAraNe sata mahAtmAo karatAM caDhiyAtA batAvI devA e taddana ayeAgya che. parivata nazIla jIvana keTalAkanI khAmatamAM vikAsa tarapha gati kare che, to keTalAkane adhogati tarapha derI jAya che. cAra, DAku, luTArA saMta banyAnA keTalAka dAkhalA (vAlmIkinI jema) jovA maLe che; te khIjI bAju keTalAka sAdhusAnu adha:patana thayu. hAya tema paNa jovA maLe che. paraMtu AvA apavAdarUpa dAkhalAo paNa pApI saMta karatAM caDhiyAtA che, evuM siddhi na karI zake. eka sadguNamAMthI khIjA sadguNo pragaTa thAya ane eka dugu NAmAMthI dhaNA duguNA pragaTe evu kayAreka bane che, paraMtu te teA bhaviSyanI vAta che ane badhAMnAM jIvanamAM tevuM na paNa khane. eTale pelI ukita te taddana ni:sa Mgata Thare che. 1 bhALA lAkA cakharAka ukitAthI aMjAi jAya che. emAM paNa potAnA durguNAnA khacAva karanAra ukti emane vahAlI lAge che. muMbaimAM eka zAyarane sabhAmAM ema hetAM sAMbhaLyA che ke huM insAna maTI na jAu' eTalA mATe kAi kAI vakhata pApa karI lauM chuM.' A ukitane tALIonA gaDagaDATathI vadhAvI letA lokone paNa joyA che. paraMtu keTalI bhrAmaka ane sAdA-bhoLA leAkAne unmAge dorI janArI A ukti che ! sAruM che ke bhrAmaka ukitaonuM AyuSya lAMkhu nathI hatuM ! mubai jaina yuvaka saMdha sa'cAlita premaLa jyAti' dvArA 'TelIphona yutha' nA uddaghATana vidhi saMkalana : zAntilAla TI. ze zrI muMbaI jaina yuvaka sadha saheMcAlita premaLa jyeti' pravRtti, muMbainA sAmAnya staranA, apaMga, adha, vikalAMga, leAkA mATe, te pagabhara thAya, temanA jIvanamAM prakAza patharAya ane te Arthika cintAmAMthI mukta bane, tevA prAmANika prayatnA karI rahela che. premaLa jyoti, tAlIma pAmelA adhajanAne pagabhara karavA Arthika sahAya kare che, sTAle tA. 16-11-2 karAvI Ape che. vaidyakIya sAravAra mATe Arthika sahAya paNa nAtajAtanA bhedabhAva vInA kare che. hAlamAM A pravRttie eka navuM padApaNa karyuM. mahuvAnI rahIza zrI praviNa saMdhavInA eka paga gADInA akasmAtamAM kAya gayA hatA. tene jayapura `meAkalI (jayapuranI je saMsthAne gatAM paricaya ApavAmAM AvyA che) ATIphIziyala paga karAvIna ApyA ane tenA jIvananirvAha cAlu thAya e mATe tene eplene kATa -(mahApAlIkA roDa, kATa)nA kampAunDamAM eka TelIphona mutha karAvI Apyu. tA. 28-10-83nA rAja sAMjanA, Ane lagatAM e simita AkAranA samAraMbha yAjavAmAM AvyeA hatA. temAM cIpha meTrApeolITana mejIsTreTa zrI sI. ela. kATavALa, cIpha gesTa tarIke padhAryA hatA. Do. ramaNalAla sI. zAha adhyakSasthAne hatA. atithivizeSa tarIke, khAmne sAthauna TelIfAna vibhAganA eriyA menejara zrI nArAyaNa svAmI Ara. TI. i. mimiTa, nebanA sekreTarI zrI je. vI. sara yA, sAkSyala varkara zrI jajhajIvana pI. zAha padhAryAM hatA. tema meTrApolITana mejIsTreTA sava*zrI sI. khI. velakara, ema. DI. maTakara, Ara. ema. pATIla, ema. esa. seAbhAlakara, ela. ela. dezapAMDe temaja anya mejIsTreTA tathA eDavokeTamanI upasthiti hatI. A samagra AyeAjana nezanala esesIezana phArasI blAinDanA sahakArathI yojavAmAM Avyu' hatu. tenA ephIsara ina-cAja' zrI ema. vI. managasulIkare sabhAnuM saMcAlana karyu" hatuM. sadhanA ma`trI zrI ke. pI. zAhe oLakhavidhi karI saune AvakAra ApyA hatA tema ja sadhanI pravRttinI jANakArI ApI hatI. hAjara rahelA dareka mahemAnAe TuMkA pravacana dvArA AvI samAjopayAgI pravRttine hRdayanA UMDA bhAvapUva ka khIradAvIpha hatI ane sahAnubhUti vyakata karI hatI. ena. e. khI.nA pramukha zrI vijaya maracanTa temanI nAdurasta tabiyatanA kAraNe hAjara rahI zakyA nahotA. saMdhanA pramukha DaoN. ramaNalAla cI. zAhe rIkhIna kApI sTolanu uddhATana karyu hatuM. mahemAneAnu caMdanahAra temaja mukedrArA svAgata karavAmAM AvyuM hatu. A sTolanA DAnara zrI sI. ena. verA cerITebala TrasTane AbhAra mAnavAmAM AvyA hatA. zrI managasulIkare jaNAvyu` ke premaLajyotinI pravRttinA, prANasamA zrImatI nIrUkhena zAha tathA zrImatI kamalana pIsapATI rAtadivasa joyA vinA sevA karI rahyA che tene hu' sAkSI chuM, temane aMtaranA praNAma. mejIsTreTa zrI kATavALa sAhekhe saMdhanI pravRttione khIradAvI hatI ane anya jAhera sthaLe tema ja sesAyaTIona kampAunDamAM paNa AvA muthA karavA joie evA abhiprAya vyakta karatA temaNe jaNAvyuM ke AvA jAhera pruthA le kAr mATe khuba ja AzirvAdarUpa gaNAya. sadhasaMcAlita A yAjanAnA janatA sArI rIte lAbha ? evI saMdhanA pramukhazrIe apila karI hatI. saMdhanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe saunA AbhAra. mAnyA hatA, temaja ena. e. khI. nA ophIsara inacA zrI managasulIkaranI sevAnI bhAvanA ane vyavasthAzaktine khIradAvI hatI. chevaTe ThaMDA pINAne nyAya ApI sau vikharAyA hatA, Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyorja barnADa zenuM praNayajIvana 16-11-83 prabuddha jIvana 141 pAse laMDana Avyo. paraMtu tyAreya saMgIta sevI mAtA ane mahattvAkAMkSI AjhAda bahena pAsethI tene prema maLe nahi. - De. hasamukha dezI - alabatta, mAtAe tenAmAM saMgItanA ucca saMskAra mUkyA, keTalAka samaya pahelAM gujarAtanA eka TocanA kahI zakAya je zonA jIvanaparyata jaLavAI rahyA. paraMtu ethI karIne zonI evA kaTAkSa lekhake pAzcAtya sAhityasarjakenA praNayaprasaMge . mAnasika saMpattimAM kaI vadhAre thaye nahi, eTaluM ja nahi, vize lekha lakhyA hatA. A lekha niyamita kaTArarupe gujarAtanA vAtsalya ane premane jhaMkhatu tenuM hRdaya to atRpta ja rahyuM. kuTuMbaeka agraNI dainikamAM chapAye hatuM. temAM jyorja barnArDa' jIvanamAM tene je huMpha maLavI joIe te maLI nahiM. jo ke zonA premajIvana vize paNa ceka vaka daSTie lakhavAmAM unnata AtmA hatA ane eTale ja ucca premanI jhaMkhanAthI AvyuM hatuM. temaNe lakhyuM hatuM ke zenA eka samakAlIna e bharela hato. vicArakanI putrI barnArDa zone khUba cAhatI hatI. yuvatIne zonI mAtA saMgItanuM zikSaNa ApatI hatI. ravAbhAvika 'prema che ane sahRdayatAthI sabhara hatA tyAre zene mATe te rIte tenA saMgItanA vargomAM yuvatIonI saMkhyA vadhAre eka ramUja mAtra hatI. ethI premabhaMga thaI tIvra AghAtanA hatI. ze tyAre yuvAna hatA ane tenI mAtAne eka AvezamAM te yuvatIe ApaghAta karyo hato ! mAtra putra hatA. te svarUpavAna nahotuMpaNa te ghaNo ApaNA pratiSThata lekhake jayAre jayAre pazcimanA lekhake buddhizALI hate. bauddhika pratibhA mANasane eka judA ja prakAranuM vize lakhe, ane vizeSa karIne temanA praNayajIvana vize lakhe rUpa Ape che e te cokakasa che. zonA samagra vyakitatvamAM tyAre temaNe vadhAre gaMbhIra banavuM jarUrI lAge che. ukata AvI bauddhika pratibhA lakhalakhI rahI hatI. mAtA pAse kaTAkSalekhakane ApaNe namratApUrvaka eTaluM ja pUchIe saMgIta zIkhavA AvatI ghaNI yuvatIo tenA pratye AkarSAyelI chIe ke temaNe A vAta kevI rIte jANI? A hatI ane tema banavuM svAbhAvika hatuM. paraMtu upara nepyuM vAta temaNe kayA pustakamAM vAMcI? tene lekhaka koNa tema zenA prema vizenA khyAla ghaNA ucca hatA-je unnata che? teo A vize AdhArabhUta mAhitI pUrI pADaze to ame AtmAomAM ja saMbhavI zake. zene rIo priya hatI paraMtu temAM raheluM satya kakasa svIkArIzuM ane temane abhinaMdana je premane te jhaMkhate hato. te kaI yuvatImAM mUrta thatA tene ApIzuM. paraMtu mAro khyAla che tyAM sudhI zonA jIvanamAM lAge nahi hoya. tenI mAtA pAse eka yuvAna vidhavA paNa . AvuM kadApi banyuM ja nathI. temaNe je prasaMgane ullekha saMgIta zIkhavA AvatI ane tene yuvAna zonuM khUba AkarvANa karyo che te zonA jIvanamAM banyuM nathI paraMtu kavi zelInA hatuM. paNa zone AkarSaNa nahi, prema joitA hatA. pariNAme 'jIvanamAM banyo hato. zelInA samakAlIna vicAraka govInanI pelI yuvAna vidhavAnI jhaMkhanA paritRpta thaI nahi. zee putrI merI geDavIna zelInA UMDA premamAM hatI. paraMtu zelI pite ceDAM varSo pachI A ja anubhavone pitAnI eka komeDI kalpanAtIta saundaryane razi hato; eTaluM ja nahi, evuM 'phIle--AramAM abhivyakita ApI che. saundarya ke jIvaMta yuvatImAM mUrta thAya te jovAnI tenI Ama zone keTalIka yuvatIo jarura cAhatI hatI, paNa AkAMkSA hatI. A tenI saccAI hatI ke pachI daMbha hatA zene je ucca premanI jhaMkhanA hatI te tRpta karI zake evI e huM te samajI zakayo nathI ! paraMtu tema karavA jatAM kroI yuvatInI bauddhika ke sAttvika pratibhA nahotI. ane prema teNe be cAra yuvatIonuM jIvana barabAda karyuM hatuM ane ' ekapakSI hoya tenI koI artha nathI. apriya pAtrane cAhavAnuM temAM merI goDavIne premabhaMga thatAM ApaghAta karyo hato. Ama * dabANu te koIne thaI zake nahi. eka sAhityasarjakanA jIvananI ghaTanA bIjA sarjakanA jIvanamAM - yuropamAM yuvaka yuvatIone sahavAsanI puSkaLa take maLatI ApI devAmAM aucitya keTaluM ? -- hoya che kemake temaNe pitAe ja jIvanasAthInI pasaMdagI karavAnI zAnA premajIvana vize traNeka varSo pahelAM ukata agraNI hoya che. vaLI temAMya zenI mAtA saMgItavizArada hatI eTale dainikamAM ja bIjA keI lekhake vI samajyA vinA phAve tema tene ghaNI ziSyAo hatI. ze e badhInA paricayamAM Avyo ghasaDayuM hatuM ane ze jevA eka mahAna AtmAnI halakI hoya e svabhAvika che, paraMtu tene kaI pratye priyatamA jevo - hAMsI uDAvI hatI. alabatta tyAM paNa koI yuvatIe bhAva jAgrata thaye nahi e hakIkata che. AvA sahavAsanA zenA premamAM pAgala banIne ApaghAta karyo hate e. prasaMgane ApaNuM ajJAna kaTAralekhake "phalaTIMgamAM nirdeza mahete ! khapAve e svAbhAvika che. parantu zenA jIvanamAM "phalaTIMga"ne vastutaH zenuM cAritraya ane vizeSa che. tenuM premajIvana koI sthAna nahotuM. tenuM hRdaya ucca premanI bhAvanAthI bhareluM alaukika hatuM. tene bAlapaNathI prema maLyuM nahotuM. eTale te hatuM-ane je prema kadAca tene jIvanaparyaMta maLe ja nahi! premane ghaNo bhUkhyuM hatuM. kuTuMbamAM vAtsalya vinAnuM vAtA maLe ja nahi? hA, nA ja maLe. varaNa hatuM. tenA pitA puSkaLa dArunA ghenamAM cakacUra rahetA yuvAna zo svAdhyAyathI paMDita banavA lAgyo. teNe ucca ane kamAtA nahotA eTale tenI mAtA zonI mAtRbhUmi zikSaNa te zuM, mAdhyamika zikSaNa paNa nahotuM lIdhuM. chatAM DablIna cheDIne laMDana AvI. te kuzaLa saMgItakAra hatI ApameLe te rAjakAraNa jevA jaTila viSayane uttama jJAtA eTale saMgIta dvArA te pitAnI AjIvikA calAvatI hatI. banI zakyo hato. e vakhate kAla mArkasanuM "dAsa kepITala" tenI sAthe tenI be putrIo hatI. moTI putrI yusI svataMtra vAMcanA je DAka vidvAna hatA temAM zo eka hatA ane svabhAvanI ane khUba mahattvAkAMkSI hatI; jyAre nAnI putrI tenA abhyAsane pariNAme zone samAvAdI vicArasaraNI pratye elinera vIsa varSanI uMmare avasAna pAmI ze pote DabbInamAM pakSapAta tha. e vakhatanA IglAMDanI prakhyAta phebiyana sAmAnya kArakuna hato. kArakUnIthI kaMTALIne te pitAnI mAtA sosAyaTIne te sakriya sabhya banyA. phebiyana sesAyaTI Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' prabhuna jIvana :142 samAjavAdI vicArA mATe khUba pakAyelI hatI ane IMglAMDa upara tenA vyApaka prabhAva hatA. ahI' ze enIkhisenTa ane zrImatI yeTrisa vela temaja khIjI thoDI pratibhAzALI mahilAonA paricayamAM AvyA. khIyeTrisa vela sIDanI velanAM pantI hatAM ane zAne khUba cAhatAM hatAM. parantu te lAgaNI maitrInI hatI, premanI nahi. zAe potAnI AtmakathA jevI nAnakaDI dhaDatarakathAmAM eka strImitrane phoTogrApha mUkaye che temAM enIbisenTa krIyeTrisa velanA phoTogrApha nathI. eTale te temanA pratye je kaMi lAgaNI hatI te ahu UMDI nahotI tema samajAya che. vIseka varSa pahelAM saurASTranA eka mAtabara vatamAnapatre zrImatI enIbisanTa sAthenA zezanA rImAnsa' vize lekha pragaTa karyAM hatA. tenA vidhamAM A lakhanAre te lekhanA samanarupe zradhdheya sAmagrInI mAMgaNI karelI paNa te lekhanA lekhikA ke patranA taMtrI tenI rajUAta karI zakayAM naheAtAM. eTale e kahevAtA rAmAnya mAtra aA ja hatI temAM zA nathI. ane mAnI laie ke ze ane enIbisenTa premamAM hatAM te paNa * zA tyAre kuMvArA hateA, ane pAzcAtya dezamAM te lagna mATe yogya pAtra zodhaH vAnI A jANItI praNAlikA che. Ama chatAM, e premamAM hu UMDANu nahi hAya te ukata lekha uparathI ja skuTa thatuM hatuM ane zAnA pahelAMnA ke maraNeAttara caritragraMthAmAM paNa A vigata kayAMya vAMcavA maLI nathI. tA. 16-11-82 che thai. e pustakamAM zAne barAbara nyAya maLyA nathI chatAM zAe viSAdapUrvaka herisane bhavya ajali ApatAM lakhyu duniyAmAM phrenDa herisa eka ja hatI; ane teNe AlekhelI strI. teA kevaLa kalpanAmAM ja saMbhavI zake !' Ama ze jemanA prema mATe khUba talasatI hatI tene temanA mATestrIo mATe bahu Adara nahotA e spaSTa che. gleriyA, hIpATiyA, kalIopeTrA, jonI, lInA, jayuDItha, mIsIsa vArana jevAM sakhyAbaMdha strIpAtrA sahAnubhUtiva puka AlekhAyAM nathI e paNa eTaluM ja sAcuM che. zrImatI khIyeTisa veba samajatAM hatAM ke zA khUba buddhizALI, purUSAthI ane sakhata parizrarma karanAra vyakti che. paNa te aMtarathI ekalA che. teNe have lagna karavuM ja joie, paraMtu zene kAI yuvatI pasaMda paDatI nahotI. temaja e paNa eTalu ja sAcuM che ke je pratibhAsa'panna vyakitanuM mana baudhdhika pravRttiomAM rokAyeluM hoya athavA teA jenu mane kalAsarjana ke samAjasevA pratye vaLyu hoya tevI vyakitane sekasanA bahu vicAra AvatA nathI. mane ha MmezAM ema lAgyu che ke zA antarathI premanA khUba khUba vicAro karatA hatA, prema mATe taDapatA hatA, parantu je yuvatIonA sapakamAM te AvatA hatA temAMthI kAi tenI bhAvanAone bhUta' karI zake ema nathI tema tene lAgyuM hatuM. tenA yuvAna taMdurasta manamAM je bhAvanAmUti' ramatI hatI tene aNusAra ApaNane kenDIDA, leDI sesIlI, jenIphara, rejInA ke mejara AkhA jevAM tenA strIpAtrAmAM jovA maLe che. parantu vAstavika jIvanamAM te hu ochI strIomAM namratA, prema, vAtsalya, samajazakita ke svApa'NanI bhAvanA joI zakayeA hatA evu mAruM anumAna che. sAmAnya rIte zA svIphTanI mAphka Misan TropemAnavazatru hatA ane temAM strIo paNa apavAda nahotI. A vastu ApaNe sakSma rIte tenA peAtAnA zabdomAM ja vAMcI zakIe chIe. potAnA eka priya mitra phrenDa herisanA avasAna bAda zAe tenA vize je zabdo lakhyA che.te ghaNA sUcaka che. harniza zAnA jIvana ane kAya' vize eka mahattvanuM pustaka lakhA rahyo hato. pustaka lagabhaga pUru' lakhAI rahevA Avyu tyAre herisanuM avasAna thayuM. temAM herise ze! upara mAna havA chatAM tenI kaDaka AlocanA karI hatI. e pustaka prasiddha thayuM tyAre zAne graMthane ante theADu' lakhI ApavAnI sUcanA Ama chatAM zrImatI biyeTisa vekhane zA mATe zreNI lAgaNI hatI. eTale ja te icchatAM hatAM ke zA kArya suzIla yuvatI joDe paraNI jAya. evA prasaMga ApameLe AvI ja anyA. biyana seAsAyaTImAM zAoNMTa pAunseDa nAme zrImata yuvatI hatI ane samAjavAdanI puraskartA hatI. te zaiAnI prazaMsaka hatI. zezanA rAjakIya vicArothI ane tenI pratibhAthI. mugdha thayelI hatI. paraMtu jJAnI nATayapravRtti tene gamatI. nahotI. Ama chatAM banne vacce dhaNI sArI maitrI hatI. zAne cALIsame varSe "paranIsIyasa enimIyA' thayA ane te sakhta mAMdA paDayA. tyAre zATi lelAja cheDIne tenI sevA karavA javA lAgI. temAMthI zeza pratyenuM tenuM AkaSa Nu vadhatuM ja gayuM. niyedrIsa vebanA Agraha hatA ja. eTale ante zAe zAleTa sAthe lagna karI lIdhAM. A samaye tenuM vaya cALIsa ke kheMtAlIsa varSanuM hatuM. sAmAnya rIte zenu dAmpatyajIvana sukhI gaNAya che. paNa, vAstavamAM e sukhI hatu` ke nahi e sakhedhe rahasya ja rahI. gayuM che. zAe bahu ja buddhipUrvaka A ghaTanAne ha MmezAM TALI che. zAnA jIvanacaritrAmAM ke tenI vilakSaNa AtmakathA sIkSaTIna seltha skecIjha'mAM A saMbadhe ullekhA jovA maLatA nathI. tenA caritralekhA sukhI dAmpatya jIvana vize bahu zakti nathI. paraMtu zAnA mRtyu bAda zAnI sekreTarIe thaTI yasa vItha jI. mI. esa.' nAme pustaka pragaTa kayu" che. temAMthI keTalAka bhAga ApaNA ileTreTeDa vIkalI eka inDIyAmAM paNa chapAyA hatA. temAM zenI sekreTarIe spaSTa karyuM" che ke zAleoNMTa zene kuzaLa rAjanItijJa banAvavA cAhatI. paNa zA rAjakAraNanI sAthe sagIta, kalA, nATaka, . raMgabhUmi ItyAdinA paNa jakharA rasiyA hatA. zA nATayakAra ane te zArloTane pasaMda nahotuM, tyAre za mATe nATayalekhana zvAseAcchavAsa jevuM hatuM. uparAMta zAoNTane ravabhAva vahemI hatA. tenAmAM IrSAnA bhAva hatA. khuda mahilA sekreTarI sAthenu zAnu nikhAlasa vana tenAmAM aTTekhAi preratuM hatuM. zA nATayakAra hatA ane prakhara bauddhika * hatA. eTale ghaNI abhinetrIe ane anya strI tenA paricayamAM hoya e svAbhAvika che. e samayanI takhtAnI vikhyAta abhinetrI elana DerI sAthenA zenA sabaMdha haMmezAM carcAspada rahyo hatA. zAnI ja IcchA mujaba tenA mRtyu pachI elana DerI sAthenA patravyavahAra pragaTa thayA che. temAM jAtIyapremanI durgaMdha kayAMya AvatI nathI. prema - bhUkhyA e mAtra eTalu ja eka jagyAe noMdhyu cheH are! mahAna prema phakata patralekhanamAM ja hoya che. patrA dvArA je premanI abhivyakti thAya che e ja prema zuddha ane samatha hoya che! Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-183 prabuddha jIvana 143 pachInA varSomAM misisa kempabela nAme abhinetrI sAthenA joyasa, phiTajharAlDa, mensaphIlDa varachaniyA vulpha ane zenA praNayanI vAta paNa vahetI thaI hatI. misisa kempabela barnADa zo ityAdinA lagnajIvana vize temAM raMgabhUminI abhinetrI hatI. teNe potAnA patithI chUTAcheDA abhyAsaniSTha mAhitI ApelI che. temAM zuM lagnane Sexless Marriage- kAmanArahita lagna tarIke oLakhAvyuM lIdhA hatA. A samaye zonI uMmara lagabhaga sAThanI che. zonA caritralekhaka ane tenA hALa mitra phranTa herise, AsapAsa hatI. zoe tene mATe "pinmeliyana' nATaka lakhyuM spaSTa lakhyuM che ke e bahu vicArapUrvaka lagna karyuM hatuM. hatuM. temAMnI elijhAnI bhUmikAne te abhinetrI jIvaMta karI kAmatRpti ke sattAne mATe te paraNya nahote, paNa sahakAra, gaI. e nATaka khUba prazaMsA pAmyuM. tenA uparathI ja zonA maitrI ane svanisiddhinI bhAvanA' -upara tenuM lagnajIvana mRtyu bAda "mAya phera leDI' jevI myujhIkala operA" nuM maMDita hatuM. alabatta zArleTane temAM ghaNo sahakAra hate. nirmANa thayuM hatuM, jeNe te nATakane vizvavyApI kIti apAvI. zene santAna nahotuM e te prasiddha ghaTanA che. dezavidezanI bhASAomAM A nATaka uparathI nATake ane citrapaTe utaryA che. ApaNe tyAM paNa "saMtu raMgIlI" zonA ukata nATakanuM bhogapradhAna vilAsI saMskRti vacce ucharIne moTA thavA mAtra pAntara che. A ghaTanA uparathI siddha thAya che ke e chatAM je puruSa mAMsAhAra, madyapAna ane dhumrapAna jevA nATakamAM kaMIka vizeSatA hatI ane te kAraNe misisa kempabela aniSTothI dUra rahyo hoya, carcila jevA phUTa rAjanItine paNa ze. pratye AkarSAyelI hatI. paNa zo hamezAM bhAvanAzIla jene saMta ane RSi tarIke sa bAdhI bhAgya aMjali ApI hatuM. tene tenuM hRdaya bahu samRddha lAgyuM nahotuM. eTale hoya ane je mANasa nI sAthe paNa ApaNA jayaprakAza abhinetrIo sAthenA zonA saMbaMdha dha dhAdArI ane bahu nArAyaNanI jema kAmarahita premanA saMbaMdhathI ja baMdhAyela te maMtrI kakSAnA ja rahyA hatA. hoya; e purava anya strIo joDe aghaTina saMbaMdha rAkhe merIka Tu jIniyasa' nAme pustakamAM tenA lekhaka jepharI athavA to koI yuvatIne premabhaMga karI maravAnI pharaja pADe meyase keTalAka pratibhAsaMpanna sAhityasarjakanA lagnajIvana evuM bAliza ane binapAyAdAra "saMzodhana ApaNuM saMdigdha saMbadhe Alekhana karyuM che. TolsaToya, lerensa, hemiMgle, kereka, bhramita lekhake sivAya bIjuM kazuM karI zake? jo kacha kare se pUjA ! jayendra trivedI ... kayA pUjana kA arcana re? mahApamAM UMDA ne UMDA pAtALalekanI padamaNiyanA pradezamAM usa asImakA suMdara maMdira merA laghutama jIvana re ! mahAlavA mAMDIe chIe ! merI zvAoM karatI rahatI nita priyakA abhinaMdana re ! mahAdevajIne narasiMharAvanI jema karuNa gAna' vizeSa:. padarajake dhone umaDe Ate lecanameM jala kaNa re ! 'bhAve che. pIDAmeM tumake TUMDhA, tumameM draDhaMgI pIDa" e. akSata pulakita roma, madhura merI pIDAkA candana re ! emanI priya paMkita che. emanI samasta kavitA AkAzane snehabharI jalatA hai jhilamila merA yaha dIpaka mana re ! pele pAra vasatA, anekavidha sRSTinA racayitA, parama niyatA mere duzake tArakameM navautpalakA ubhIlana re! paramAtmAnI priyatamA banIne virahamilananI zatasahastra dhUpa bana uDate jAte hai pratipala mere spandana re! anubhutionA sama-saMkula saMskAranI azruta abhipriya priya japate adhara, tAla detA palakAkA natana re! vyakitamAM ja sImita thaI che. paNa e thaI emanI vyakitagata -mahAdevI varmA antarmukhI bhAva-sAdhanA. paNa tema chatAMye emaNe kavacita-- kavitAmAM ane bahudhA atyaMta ramaNIya gadyamAM mAnavatAnI 1982nuM akhila bhAratavarSIya jJAnapITha pAritoSika upAsanAne ja kendramAM rAkhI che. eTale te. suprasiddha hindI kavayitrI suzrI mahAdevI varmAne temanA kAvyasaMgraha "yAmA' mATe maLyuM che. "yAmAM" ne eka prArthanA "eka ghaDI gA hUM priya bhI, madhura vedanAse bhara aMtara, gItane Aje e nimitte AsvAdavAne upakrama rAkhyo che. dukha ho sukhamaya, sukha he dukhamaya upala bane pulakita se nijhaMra . ' mahAdevajIe gIte ja lakhyA che, gIta eTale bhAvanuM ' mara ho jAve unaM. gAyaka nartana. ene vistAra sImita paNa UMDANa agAdha. gai ke jevI paMktio lakhI che. ' mahAkAvyanI gati enuM ISTa nahIM, gItanI gati vartuLAkAra. ' mahAdevajInI pUjanavidhi dhArmika nathI, AdhyAtmika he jI udayazaMkaranuM nRtya na mANI zakanAra eka muMbaIgarA zeThiyAe kabIradAsa AvI abhivyakita karI cUkyA che: kharcelA paisA vasula karavA pUrA kAryakramamAM hAjarI Apela. - "sa, sahaja samAdhi bhalI ghare jatI vakhate meTaramAM besatAM besatAM emaNe sAthI sAMte milana bhaye jA dinate, surata na anta calI ? 3 zeThiyAne abhiprAya Ape ke ATaluM badhuM nAcavA chatAM AMkha na mUhuM kAna na ruMdhuM, kAyA kaSTa na dhArUka derane Dara rahyo! cAlavA mAMDyA hatA te borIvalI pahoMcI khule nauna meM haMsa haMsa dekhuM, suMdara rUpa nihAruM jAta! kadU se nAma, sunU se sumirana, je kucha kare se pUjA! DeranuM dera keNu rahyuM hatuM e kahevAnI bhAgye ja jarUra che ! giraha-udyAna eka sama lekhU, bhAva miTAuM ijA : gItamAM AbhAsa e thAya che ke ApaNe TheranA Thera rahyAM jahaM jahaM jAuM saMI parikama, jo kachu karuM sevA. chIe paNa hakIkatamAM ApaNe ApaNI aMdaranA cetanAnA jaba seuM taba karu daMDavata, pUja aura na devA...vagere Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 prabuddha jIvana - tA. 16-11-83 sevA-pUjA ne AratI-acaMna ne maMgaLA-zayana pAchaLa mAruM A snehapUrNa mana prakAzita karavuM zuM khoTuM? sahastra-dalamAnavIe prabhue Apela aNamola jiMdagIne bahu kimatI pAnI avejImAM mArAM A nayanothI kAma cAlaze. agarabattIo, samaya veDapha che. ArasanA maMdiramAM prabhu vasatA haze e zA mATe piTA che? A mArA jIvananI kSaNekSaNa sugaMdha brame mANase A urvArA dharatInI mATIne patthara ane thaIne prasaratI tame anubhavatAM nathI ? bhagavAnane rijhavavA mArA retImAM pheravI nAkhIne pitAnI nAdAniyatanA ja darzana hoTha satata gAyana ane mArI pAMpaNo satata nartana kare che ! karAvyA che. mRhamayane mRta karavAnI lIlAne A amRta are, AthI vadhAre pUjana-arcananI sAmagrInI jarUra ja zI che? putra pAcho prabhubhakitanA pavitra kAryamAM, khapAve che ! mahA devIjI te kahe che ke mAruM A nAnakaDuM jIvana ja mANasane; tuccha, alpa, nAdAna mANasane cittane kendrita karavA maMdira che. maMdira kahetAM je pAvanatvane anubhava thAya che te bhale devaLa-derAsaranI jarUra paDe paNa pachI eNe kriyA-kAMDa ane bahAra nathI, aMdara che. pitAnI aMdara prabhu vase evuM karavA dhyAna-karamanI paLojaNamAMthI nIkaLI pitAnAM jIvanane ja maMdira mATe kavi suMdaramanI AkuLatAvyAkuLatAne Arjava te juo! banAvI levAnuM che, pitAnAM jIvane ja pujArI banAvI levAno ucchavAse ni:zvAse mArI eka ja raTanA che, che, pitAnAM dRSTidevane potAnI aMdara ja pAmI tu mujamAM tuja dhAma racI jA, e zubha ghaTanA che." levAnuM che. jIvana juduM ane pUjana juduM ema mAnanAra mAnavI bhIMta bhUle che. je che te badhuM aMdara ja che ane e * roja roja bhagavAnanI pUjA zI rIte karavAnI che? mahAdevajI kahe che ke mAro pratyeka zvAsa bhagavAnanA abhi aMdara ja vALIceLIne svaccha rAkhyA karavAnuM che, e aMdaranaMdanAthe ja che, bhagavAnanAM caraNakamaLa dhevA gaMgA-yamunAnAM vAsIne ja hAjarAhajUra gaNIne pitAnI sArI dinacaryA goThavavAnI * nIra lAvavAnI jarUra nathI, A AMkhomAM anAyAsa premAzra che. pele gaganacuMbajanI ye pelI pAra rahete paTa karatakane AvIne *ubharAi AvyAM che ane bIjuM zuM khapa che ? priyanI pUjAnA a dara pesI jAya ne besI jAya evI raheNI karaNI karavAnI che. AnaMdamAM A mArA rUMvADe rUMvADAM UbhA thaI gayAM che ene ja gItaracanAnI khUbI e hoya che ke emAM AvatAM huM akSAta cokhA gaNuM che ne ! caMdanane vATI-pIsIne lepana mAro" "mAruM" zabda kavinA ja mAtra nathI hotAM, vAcakanA taiyAra karavAnI zI jarUra che, mArI pIDA eTalI ja madhura, paNa banI zake che. e sarvanAma che. mAtra mahAdevI ja nahIM, suvAsita ane zItaLa che. bIjo dIpaka pragaTAvavA karatAM ApaNe sau paNa A bhAvane anubhavI zakIe chIe. tathAstu. maLabhUta svAtaMtra sAme sarakArI tarApa ja che. harIza vyAsa " ApaNA rAjyabaMdhAraNe bhAratanA nAgarikane pukhta sthApita karavA joIe. jo ApaNe ApaNI lokazAhI ane matAdhikAra ApIne, lokone pitAne pratinidhi pasaMda karavA svataMtratAne rakSavA IcchatA hoIe te ApaNe lokene, je , mATe adhikAra Ape che. paraMtu lekazAhInuM, sevA ApaNA svAmIo che temane, zikSaNa ApavuM ja joIe. ahIM uparAMta, sAcuM hAda te che, mULabhUta svAtaMtryanI rakSA teo mAtra vaga' zikSaNanI ja nahi, paNa Mass EducationmATenAM adhikAramAM, jene AdhAre A dezanA nAgarikone vicAra lekazikSaNanIye vAta kare che. A dizAmAM ekAda vinobAjI, svAtaMtraya, vANI svAtaMtrya, akhabArI svAtaMtrya, sabhA ke saMgaThananuM . jayaprakAza, candrazekhara nahi, paNa samasta bauddhike, vicAsvAtaMtrya, abhivyakitanuM svAtaMtrya jevAM svAtaMtranA adhikAro rake, AcAryo, adhyApake, zikSake e vicAravAno samaya maLe che. A ekeeka adhikAra barAbara bhegavavA mATe ekeeka pAkI gayo che. jo A dizAmAM ApaNe bephAma, nAgarike satta, sabhAna; sakriya ane sajAga rahevuM joie. kAraNa ke bejavAbadAra, niSkriya ane bedarakAra rahIzuM, te i. sa. ApaNu rASTranetA ane gAMdhIvAdI prakhara cittaka AcArya 1974-976 mAM je kaTokaTI kALane tAnAzAhI khataro Ubho thaye hatA te ApaNane pharIthI gUMgaLAvI nAkhaze. eTalA 'kRpAlANIe kahyuM che, "The people's consciousness is mATe, cAle, lokazikSaNakArya mATe lAgI paDIe. the price of democracy... If the people are not mahAkavi premAnaMde 'naLAkhyAna" mAM batAvyuM che ke naLa niyabigilent but indolent, the democracy would e ja mita rIte snAna karatA hatA ane zarIranAM tamAma aMgopAMgane be in great danger.' arthAta lekenI jAgRti UMdhatA svaccha rAkhatA hatA, paNa pagamAM mAtra nAnakaDuM ja chidra, snAna lokazAhInI amUlya zakita che...je leke rahe, baheke ajAgrata hoya te lokazAhI mATe bhAre karatAM sApha karavAnuM rahI gayuM, jemAMthI kaLie praveza karyo. e rIte ApaNe uparathI mAMDIne nIce sudhInA, yunivarsiTIthI mAMDIne bhaya pedA thAya che. ATalA mATe sarvodaya cintaka AcAryazrI dAMdA dharmAdhikArIe sAcuM ja kahyuM che, prAthamika-mAdhyamika zALAo tema ja amIrathI mAMDIne garIba sudhInA tathA zaherathI mAMDIne gAmaDAM sudhInA lokonuM zikSaNa - The people are our master's, we should go to lekazAhInI daSTie karavuM ja paDaze. ene mATe padayAtrAo, them and create face-to-face, not only that, zibire, sabhAo, parisaMvAda, saMmelane, nATaka, philma I say, heart-to-heart-rilations...kie must educate - jevAM aneka lekazikSaNanAM mAdhyamane prajavAM ja paDaze. cour masters, if we want to save democracy and zikSita lekanI niSkriyatA ja A dezamAM tAnAzAhI baLAne tour independence also.' arthAt leke ja ApaNuM majabUta karaze. * vAmIo che. ApaNe emanI pAse javuM joIe ane mAtra : : : : : pAsapAsenA ja nahi, paNa hadaya hRdayanA (jIvaMta) saMbaMdha kaTokaTI kALa patAvyA pachI ye hAlanA kendrIya zAsake Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 14-11-83 praha jIvana hajI pitAnI purANI Adata bhUlyA nathI. gAyane game zikSAtmaka pagalAM bharIne je chApAMo sarakAranI nItio, pagalAMo eTalAM khANadANa ane ghAsacAro Ape che ke jema tene athavA kAryonI kaDaka AlocanA karatAM hoya temane nyUjhaprinTa, "Akhara' karyA vagara cena paDatuM nathI evuM ja che kendrIya jAherakhabaronI vaheMcaNI, pisTanA rAhata dare, tema ja zAsake ane zAsaka pakSanuM. Aje ya saMrakSaNudhAro amalamAM ekrIDITezana-sarakArI mAnyatA vagere bAbata niyamita karavAne, che, jenA nAma taLe cAhe tene virodhIone pakaDI zake che. bhIMsavAne joradAra prayAsa sarakAra pakSe thaI rahyo che. A aMge A uparAMta Avazyaka vastudhAre, Avazyaka sevAonA dezanAM tamAma akhabAre, sAmayike, bauddhi, cintake, niyaMtraNa dhAro, tema ja hathiyAre dhAraNa kare racanAtmaka sevake tema ja lekazAhImAM vizvAsa dharAvatA nArAonA niyaMtraNano dhAre, jevA nAnAmoTA aneka koe jAherasabhAo, saraghase, jAhera dekhAva, parisaMvAde, kAyadAo karIne zAsake prajAnI svataMtratAne gUga- patrikAo, saMmelane pariSada vagere dvArA sakhta rIte virodha lAvavA mathI rahyA che. kaTokaTI kALe jema presane kare joIe. "bihAra presa bIla" pachIne A, presane mAthe prinTa sensarazipa lehIne akhabArone bhIMsavAne prayatna kacaDavAno prayAsa, mULabhUta svAtaMtryanI ghora bedanAra che. karyo hato ane vicAranuM, vANInuM, akhabAranuM ane presanuM te aMge jAgRta nAgarike vaDApradhAnane virodha gene patra svAtaMtrya kacaDavAno prayAsa thaye hate. e ja rIte akhabArI lakhI zake che. tema ja jarUra paDaye gAMdhIcIMdhyA rAhe jarUrI pace presa kAunsilane chApAMone zikSAtmaka sattAo ApIne satyAgrahI pagalAo laIne ya mULabhUta ravAta ane punaH akhabArI svAtaMtrayane gUMgaLAvavAne joradAra prayAsa Adaryo akhabArI svAtaMtryane rakSavuM joize. te ja lekazAhI ane che, jenI pAchaLa A kaTokaTIkALanI badabU anubhavAya che. A sataMtratA bacaze e vAta nizcita che. astu. pAMcamo jana sAhitya samAroha s saMkalana: pannAlAla 2. zAha vibhAgIya beka: jaina sAhitya, Adi (2) madhyakAlIna sAhityamAM caMdarAjA vizenI kRtio: - jaina sAhitya, sthApatya-zilpa, kalA, itihAsa AdinI prA. kalAbena zAha, (muMbaI) vibhAgIya beThaka zrI pArzvanAtha zodha saMrathAna,' vArANasInA . (3) kacchamAM jaina : prA. gulAba deDhiyA (muMbaIy. DirekaTara De. sAgaramala jainanA pramukha sthAne maLI hatI. emaNe - (4) jena padya sAhityamAM tIrthonI prazasti H zrI naTavaralAla naitika evam dhArmika kartavyatA: jaina darzana ke pariprekSyameM naitika esa. zAha (muMbaI), aura ghafw #dDhavA rava e viSe nibaMdha rajU karyo hato. (5) jaina sAhitya kaumudIH zrI nAnAlAla vasA (muMbaI) nautika ane dhArmika kartavyanI abhinnatA (6) bhakatAmaramAM bhakita : prA. sAvitrIbena zAha (muMbaI) Do. sAgaramala jaine (1) vastune svabhAva dharma che (2) (7) dhamamAM nArIH zrI nalInIbena gAlA (muMbaI) kSamA Adi sadguNonuM AcaraNa dharma che (3) samyaka jJAna, darzana ane cAritra ja dhama che ane (4) jInI rakSA karavI e (8) uttarAdhyAyasUtranI dhamakathAoH prA. araNa joSI ja dharma che ema jaNAvI emaNe spaSTa karyuM ke jaina dharmanI (bhAvanagara) daSTie naitika ane dhArmika kartavya abhinna che, e bane (9) orissAmAM jaina dhama: zrImatI sudhA pI. jhaverI (bhuja) vacce bhedarekhA dorI zakAya nahIM. enA vyAvahArika pakSanI A vibhAgamAM vyAkhyAtAnI gerahAjarI ke anya kAraNovAta karatAM emaNe kahyuM: "AvI je kaI bhedarekhA doravI sara rajU na thaI zakelA nibaMdhenI vigata nIce mujaba che: hoya te sAmAjika kartavya ane vaiyakitaka kartavyanA AdhAre (1) kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya ane (2) yAkinI evI bhedarekhA dorI zakAya. ApaNuM kartavya ane pharaja be mahattarAsunuM haribhasUri, Do. bhagavAnadAsa manasukhalAla prakAranA che: (1) bIjA pratyenI ApaNI pharaja ane mahetA (muMbaI). ApaNuM kartavya ane (2) bIjAnuM ApaNuM paratvenuM kartavya (3) AcArAMgake dvitIya zrutaskaMdha evam mahAvIra caritrakI ane pharaja, je bIjA pratye arthAta , samAja pratye ApaNI ghaTanAmauvaMyam gojA vighA Do. ke. RSabhacaMdra (amadAvAda) pharaja che e nItinI sImAmAM Ave che-ahiMsA, satya, (4) zatruMjaya tIrtha: zrI nalInAkSa paMDayA (vallabha vidyAnagara) asteyaM brahmacarya ane aparigraha vagere bAhya athavA (5) mAvAna vAparvanAthI samRmi zrI mujhaphapharahusena (muMbaI) * vyavahAra pakSa che, jyAre samabhAva, dRSTAbhAva, sAkSIbhAva (6) ApaNI dharmazALAo. Do. bhAIlAla bAvIzI (pAlItANA) vagere...jaina paribhASAmAM ApaNe "sAmAyika' kahIe chIe- yAtrA pravAsa tenI sAdhanA e dhArmika kartavya che. ApaNA sahajasvibhAvanI nimaMtraka saMsthA taraphathI A samArohamAM upasthita rahelA upalabdhimAM samabhAva kaI sImA sudhI upagI che e ladhA vidvAne mATe kaccha-bhadrezvara tIrtha ane abaDAsA vicAratAM enuM mahattva samajAya jAya che." tAlukAnI ema paMcatIrthone yAtrAnA pravAsanuM Ayojana anya saMzAdhana lekho karavAmAM AvyuM hatuM. tadanusAra badhA ya vidvAnoe kacchanA A vibhAgamAM rajU thayelAM anya saMzodhana lekhanI vigata kalAtmaka maMdironI yAtrA karI hatI. kalAmaya maMdira ane A pramANe che: enI jALavaNIthI saune AnaMda thaye hate. (1) jaina darzana ane saMskRta bhASAH prA. amRta upAdhyAya, nibaMdhanA prakAzananI jAherAta (amadAvAda). atyArasudhImAM jaina sAhitya samArohamAM rajU thayelAM Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 146 nidhAnA prakAzana mATe sUcana thatAM DaoN. ramaNabhAI zAhe jaNAvyuM hatuM ke e mATe Azare za. 25,000/nA khaca thAya. e mATe kAI dAtA AgaLa Ave teA have pachI jaina sAhitya samArAha yejAya e vakhate enu prakAzana karI zakAya. hastapratAnu pradarzana zrI lA. da. bhAratIya saMskRti vidyAma Mdira, amadAvAdanA sahakArathI prAcIna alabhya hastapratAnuM pradarzana yojavAmAM AvyuM hatuM. e sasthAnA kayureTara DaoN. kanubhAI zeTha ane zrI svarUpa zAsana (gatAMkathI cAlu) pannAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI che e samajaNumAMthI ahiMsA-dayA-dAna-sevA-prema-parApakArakSamA-vaiyAvacca Adi pUrvaka anya chavAnA sabaMdhI pravRtti thaze. AtmA sukha svarUpa che tethI anya jIvAne sukhI karI zakAya tevI ja rItanu AtmAnuM vatana haze. svayaM pote paNa te samajaNune aMge duHkhamAM paNu du:khI na thatAM sukhI raheze ane aparAdhIne premapUrvaka AtmabhAve kSamA Apaze. tIrthaMkara bhagavata mahAvIra svAmIe dIkSA lIdhAM bAda sAdhanAkALamAM pote kAi jIvane du:khI nathI karyAM temaja aneka anukULa pratikULa upasA~ samabhAve sahana karI laI, lezamAtra du:khI nahi thatAM upasaryAM karanArA prati karuGgA ane kSamAnA bhAva dhAraNa karyAM hatA. huM sukha svarUpa chuM ane mAru sukha avyAkhAdha sukha * che' evA daDha vizvAsa na thayela hoya to ja jIva pote mAne ane samaje ke... hu khIjAethI du:khI thAuM chuM. 'jayAM jJAna pUNa hoya, zuddha hoya, kevalajJAna hoya tyAM ajJAna na hoya. jayAM sUrya hoya tyAM aMdhakAra na hoya. jayAM sukha hoya, pUNa sukha hoya tyAM duHkha na hAya.' AvA bhAva jo sukhasvarUpa ane jJAnasvarUpa evAM AtmAmAM Dha thaye hAya tA nirbhayapaNe, sthiratApUrvaka, nizvalatAthI svarUpamAM sthira thavAya. AtmA paramasukha svarUpa-apyAbAda! sukha svarUpa che e cULabhUta AtmAsvarupane lakSamAM lai vyavahAramAM dhama purUSAthathI ahiMsA. dayAdAnA dhama' sevavA jJAnI guru bhagava'to mumukSu sAdhakane kmAve che. ! tA. 16-11 83 nAnAlAla vasAe A praznanuM Ayojana karyuM hatuM. kAyamI pradarzana mATe jAherAta jaina kalA ane sthApatya-zipAnI lemInezana karelI tasavI- ronA kAyamI praz nanu Ayojana zrI muMbaI jaina yuvaka sadha ke evI anya sasthA kare te e mATe za. 12,500 nu dAna ApavAnI judI judI cha vyaktie jAherAta karI hatI ane e mATe vadhAre rakamanI jarUrIyAta pUrI karavAnA sadhiyAro ApavAmAM AvyA hatA. vaLI AtmA eka svarUpa che, advaita che e samajaNathI AtmAe ciMtavavAnu` che ke...AtmA nirapekSa che tA mArge, jIve zA mATe kASTanI-kazAnI apekSA rAkhavI ?? svAdhInatA e jo mAru mULa svarUpa hoya te vyavahAramAM paNa zA mATe mAre svAdhIna--svAvalakhI na nI` rahevuM? * Ama jJAnI sadgurUbhagavata AtmAnA mULa advaiauta-abheda * svarUpanu lakSya karAvI vyavahAramAM dhama puruSAthathI svAdhIna * anavA sAdhu banavA kramAve che. AtmA enA mULasvarUpamAM nitya hovAthI; anitya evAM paribhramaNuzIlatA ane parivatanazIlatA jeneA svabhAva che tevAM pudgalane ane pudgalanA mAhane cheDavAM jJAnI sadgurU bhagavA pharamAve che. AtmA enA mULa svarUpamAM advaita che. te ene dvaitanA vaLagADa zA ? para padAthanA ane dhana zIdane AmA ata svarUpanA lakSya AtmAe svazAsita thaI parapadAnA bahu saMbaMdhathI, navaprakAranA parigrahanA laLagADathI yAva dehapIMjarathI mukata thai dehAtIta thavAnu che. kemake "deha paNa para evAM puddagalAnA anele che. AtmA enA parama svarUpe advitiya che ananya che ane ethI vizvanA anya sava zreSTha padAthe+ Atma svarUpathI heThaLa cheutaratAM che ane tuccha che. Ama AtmAnI annayatAnA lakSya AtmAe svazAsita thaI anya padArthAnI icchA-mamatAaham AdithI mukata thavAnu che. AtmA jJAnasvarUpa che. jJAna hoya tyAM pUNuprakAza hoya. icchA e abhAva sUcave che--apUrNatA sUcave che-adhakAra sUcave che. atRpti ajJAnanI nizAnI eTale che icchAnu hevu. AtmA svayanI paramazakitanA mahAtmyane pIchAnatA nathI eTale ja te paradAtha ne potAthI mahAna lekhI enA vagara ene cAle ja nahi evuM vicArI parapadAtha'nI cchiA kare che. mATe jo AtmA kaivalajJAna svarUpa che te, AtmA pUrNa che ane tethI tyAM lezamAtra paNa icchA-aMdhakAra-ajJAnane sthAna nathI. Ama AtmAnA pUrNajJAna prakAzanuM darzana karI AtmAe svazAsita thaI pUrNa prakAzanA svAmI-kaivalajJAnanA dhaNIe IcchA rahita arthAt nirmAMhI nIriddhi-vItarAga navAtu che. deha vaDe AtmA nathI paNa AtmA vaDe zvetu che te dehane sAdhana banAvI sayama-tapa AdarI paMcAcAranuM pAlana karI paramAtmA anu.dehuM vaDe. huM AtmA chuM' ema mAnavAthI viratimAM na rahevAtA aviratimAM pravatana thaze. -mana ane buddhi vaDe huM AtmA nathI paraMtu AtmA vaDe mana ane buddhi che. te mana ane buddhine sAdhana banAvI buddhine vivekI banAvI manathI paramAtmAnA dhyAnamAM AtmasvarupamAM dIna thaI mana ane budhdhine sthira karI dhyAnamagna AtmAe manane amana khanAvI vicAra dazAmAMthI-savikalpadazAmAMthI nivicAra-nivikalpadazAmAM AvavAnu che. AtmA vaDe dehArdi-bhAgAdi sAmagrI che, ema samajazu teA dAna-zISaLa-tapa-bhAvarUpa vyavahAradhama' nizcayasApekSa sahaja ja thaze. mana-dehAdi--bhAgAdi sAmagrIo vaDe huM chuM evI samajaNuthI tA tyAga-virAga-sahiSNutAthI dUra thavAze ane grahaNu-rAga ane bhAgarUpa adhama'nu sevana cAlu raheze. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-83 Ama, dhama zAsanathI AtmAnA zuddha ravarupanA vizeSaNeAnI mULamAMthI vicAraNA karavA vaDe karIne AtmA ravazAsita thai svasvarUpane prApta karI zake che. AvI ravarUpa zAsita thayela vyakitanuM jIvana Adarza jIvana hoya che ane niSi jIvana hoya che svayaM te sukhI hoya che ane enI chAyAmAM AvanArane sukhane sparza thayA vinA rahetA nathI. dhama zAsita thaI dharmAcaraNa karavuM e dhama puruSAtha' che. ane svarUpazAsita thai svarUpa nirAvaraNanI pravRti karavI te mokSapuruSAtha' che. meAkSapuruSAtha' ane dhama puruvAnuM anusaMdhAna connection karavAthI dhama puruSAtha' sahaja ja sevAya che. sAkSyasvarUpa-nizcayane laIne A rIte vyavahAra samaLyuM te sAcuM. AtmakhaLa dharmAcaraNamAM pheravIzu' ane mukti pAmI zakIzuM. adhyAtmanI zauli eTale traNe kALane viSe nizcayathI vyavahAradhama che. nizcayamAMthI vyavahAradhama kADho eTale vyavahAra sAthe kahevAya. yAda rAkhe ke mekSapuruSAtha dhama puruSAtha vihoNA nathI. tema dhama puruSArthAM mekSapuruSAtha' vihoNA nathI. dhama puruSAthathI naraka-tiya "ca gati TALI zakAya che jyAre mAkSapuSAthathI deva-manuSyagati TALIne paramAtma svarUpa arthAt siddhasvarupane pAmI zakAya che ke je pAmyA pachI kAMI pAmavAnu kAMi thavAnuM "kAMI manavAnuM- kAMI pragaTAvavAnuM bAkI rahetuM nathI, AtyaMtika kAya thatAM kAya kAraNa abheda banI jai kRtakRtyatA prApta thAya che. sahu kAI sudhanA saMyoge svazAsita thai svarupane prApta karo ! ravarupasukhanu vedana karo ! ( pAnA 148 thI cAlu ) na hanyate'nu' avalokana karatA lekhA hovAnuM jaNAvI te sava'nI ciMtanasamRddhine khyAla ApyA hatA. AMtarajIvananA yAtrI kAmasa"nA taMtrI ane kavi tathA vicAraka zrI vADIlAla DhagalIe sadgatane aMjali ApatAM cImanabhAinA jindagInAM A varSa pachInA ciMtanamAM vicAratu pota keTaluM badhu majabUta hatuM te kahIne jaNAvyu` hatu` ke : 'samayacitana'nA chellA traNa lekheAmAM cImanabhAIe Dhicusta samAja sAthenA cheDe phADI nAkhyo hovAnuM joi zakAya che. emanuM samagra ciMtana AMtarajIvananA yAtrI jevuM hAvAnuM jaNAvI mahAvIra, mAsa, mahAtmA' lekhano ullekha karI vakatAe kahyuM: 'cImanabhAinI jIvanadRSTi ghaNI rIte gAMdhIjInI jIvanadRSTine maLatI Ave che. mArI dRSTie cImanabhAine sadeza e che ke samAjanI zuddha bhAve sevA karavI e meTAmAM moTA dhama che.' cImanabhAi samAjane sAthe rAkhI samAjane pere pere sudhAravA mAMgatA hatA. vakatAe zrI cImanabhAInA gadyamAM vicAra paratve sAdhya sAdhananI ekatA hovAnuM jaNAvyuM hatuM. temaNe sadgatanAM samagra lakhANAne granthastha karavAnuM sUcavyuM hatu.. atithivizeSa zrI vasanajI lakhamazI zAhe sadgatane zraddhAMjali ApyA bAda ane A pustakanA prakAzana mATe Arthika saddhayeAga ApanAra dAtA zrI jagazIbhAI ke. zAha ane bhAione biradAvyA bAda 'janmabhUmi'nA ane 'janmabhUmi pravAsI'nA taMtrI zrI harIndra davee . cImanabhAne zraddhAMjali ApI temanA nidhanathI zUnyAvakAza sajAyA hovAnuM kahI kAi paNa rAjakIya ghaTanAnu sAcuM pratItikara athadhaTana karavAnI temanI sUjha ane zaktine prabuddha jIvana 47 svAnubhava sa Mdarbhe nirdeza karyAM hatA. temanI pAsethI zrImahu rAjacandranI vANInuM adhaTana keTalI sarala bhASAmAM maLe che te 'samayaciMtana' mAMnA eka lekhane AdhAre temaNe kahyuM hatuM: bhASA khe dhArI talavAra che. sa'pUrNa' satya bhASAmAM AvatuM nathI. AMzika satyane sapUNa' mAnI mANusa bhramamAM paDe che. mANasane nizcayanI bhASA vAparatAM AvaDe che eTale mithyAne satya ane satyane mithyA banAve evI tenI buddhi che. e zrI cImanabhAInA maMtavyanuM avataraNa ApI zrI harIndra davee kahyuM hatuM. 'A pustaka pratye ApaNA mananuM udghATana thavu joe,' bahumukhI pratibhA DaoN. ramaNabhAi zAhe kahyu: samayaciMtananuM udghATana e Ananda ane gauravanA prasaMga che. cImanabhAinA avasAnathI avakAzanu nirmANu thayu' che. temanI pratibhA bahumukhI hatI. te tattvaciMtaka hatA, vyavasAye dhArAzAstrI hatA, samAjasevaka hatA. temaNe vidyAkIya temaja dhArmika pravRtti paNa ghaNI karI che. chellAM varSoMnu temanu ciMtana atyaMta samRddha che. te paripakava pratibhA ane prajJAtuM phaLa che. chellAM bAra varSa'mAM temaNe trasAthI paNa vadhu lekhA lakhyA che, temAnA keTalAka avagAhana'mAM te keTalAka 'samayaciMtana 'mAM saMgrahAyA che: patrakAranuM lekhana sanAtana ke ciraMtana na hAI zake, prasa Mge tenu mUlya dhaNu' mATu' paNa pachI banatI dhaTanA lekhanane tatkAlIna banAvI mUke che. hajI traNa cAra pusta thAya eTalI sAmagrI che. ane tenuM prakAzana zrI suI jaina yuvaka saMdhanI yejanAmAM che. cImanabhAinI ciMtanapratibhA UMcI kATInI hatI. te tattvazAdhaka ciMtaka hatA. temanI kartavyaniSThA evI ke prabuddha jIvana'nA chellA aMka sudhI temaNe lakhyuM. A grantha e mahApuruSanI prasAdIrUpa che.' pramukhapadethI DA. uSAbahena mahetAe vakatAone ane zrI muMbaI jaina yuvaka sadhA AbhAra mAnIne kahyuM : cImanabhAi sahunA vatsala vaDIla hatA. temanuM vyaktitva virala hatuM. te sAdhaka ciMtaka hatA. saujanyamUti' saMskArapuruSa hatA. kAI paNa samasyA evI na hoya ke tame enI pAse jAe ane tene Ukela na maLe. te jaina hatA paNa temanuM netRtva jaina samAja pUratuM sImita nahetu. te samasta samAjanA sUdhanya netA hatA. prabhudha jIvana' te temanA je sparza' thayA te pArasamaNine sparzI hatA. temanI lekhinImAM gaLate jAdu hatA. kaTokaTIkALa daramyAna temanI khamIravaMtI lekhitImAM sarakAranA sAmanA karavAne ane yuvAneAne mAda'na ApavAnI temanI kSamatAnuM darzana thatuM hatuM. gaI peDhI ane navI peDhI vacce setu banI rahelA cImanabhAI sadA yauvanasUti hatA. temanA smArakanI jarUra nathI. kSara dehe te ApaNI vacce nathI paNa akSaradehe te ApaNI sAthe ja che. temanu mRtyu ApaNane emanAthI dUra laI jaI zake nahi. te yuvAne mATe preraNAmUti' rahevAnA ja. emaNe cIdhelA raste ApaNe AgaLa vadhIe ane emaNe rajU karelA ciMtanane vyavahAramAM utAravAnA prayatna karIe e ja emanuM sAcu smAraka che. 4. uSAbahete 'samayaciMtana' jevAM vadhu pustakA maLe evI apekSA vyakata karI hatI. saMdhanA maMtrI zrI ke. pI. zAhe AbhAradarzana karyu hatuM. " ~~ Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-11-3 saMgha Ayojita sva. cImanalAla cakubhAInA lekhonA saMgrahanuM pustaka "samayacitana nA prakAzana samAraMbhamAM De. uSA mahetA pravacana karI rahelA jaNAya che. beThelAomAM citramAM DAbI bAjuthI vijaya TrAnsaporTavALA zrI je. ke. zAha, zrI vasanajI lakhamazI zAha, zrI vADIlAla DagalI, De. ramaNabhAI zAha, zrI kezavalAla ema. zAha tathA zrI ke. pI. zAha vagere che. - sva. cImanabhAInI prathama puNyatithie "samayaciMtananuM prakAzana ' hA kuNavIra dIkSita zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhane upakrame budhavAra zrImate pAsethI paise chUTe karAvavAnI temanI zakita vagerene tA. 8-11-83 nA roja sAMje pATakara holamAM sva. zrI sAdara ullekha karIne kahyuM hatuM ke "zrI cImanabhAI cImanalAla cakubhAI zAhanI prathama puNyatithi nimitte eka rUDhicustatA ane AdhunikatA vacce seturUpa hatA. temanI samAraMbha yojavAmAM Avyo hato, je prasaMge, "prabuddha pravRtti vizeSataH jaina samAjalakSI hatI, paraMtu temaNe jIvanamAM prasiddha thayelA sagatanA lekhonA granthastha vicAyuM, lakhyuM samasta samAjane najaramAM rAkhIne. zrI saMgraha 'samayaciMtana'nuM De. uSAbahena mahetAnA haste prakAzana cImanabhAIne samAjanA eka aMgragaNya vicAraka tathA sudhArA karavAmAM AvyuM hatuM. amAraMbhanuM pramukhasthAna paNa temaNe tarIke oLakhAvI zrI rAmu paMDite temanI lekhanazailI vedhaka ane zobhAvyuM hatuM, jyAre atithivizeSa hatA zrI vasanajI . ciMtanapUNa hovAnuM jaNAvI emanA zabdo kevA hadayasparzI lakhamazI zAha. nIvaDatA te 1975 thI 1977nA gALAmAM temaNe prabuddha AraMbhamAM sva. cImanabhAInuM temanI jIvanadaSTinI jIvana" mAM lakhelA lekhenA saMdarbhamAM kahyuM. temaNe 'samayaabhivyakita ApatuM dhvanimudrita vakatavya ("prabuddha jIvana'nA ciMtana' mAMnA be lekha "daMbha ane nikhAlatA" tathA "mArI tA. 29-8-'42nA aMkamAM prasiddha thayele temane lekha) jIvana daSTi'ne mama prakaTa karI prakAzita granthoM ApaNu ciMtarajU karavAmAM AvyuM hatuM. sadgatanI sAthe zretAonI smRtinuM nAtmaka sAhityamAM mahattvanA umerArUpa hovAnuM jaNAvyuM hatuM. anusaMdhAna karatI e ciMtanavANInA prasAraNa bAda zrImatI - cImanabhAi : virala vyakita : - bAgezrI parIkhanA sumadhura bhakitasaMgItathI kAryakramane prasiddha eDavokeTa zrI kezavalAla ema. zAhe saMgatanI AraMbha thayo hato. sabhA saMcAlana karatAM saMghanA mRtine namana karIne eka sadImAM AvI koIka ja virala maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe sadgatane zraddhAMjali vyakita Ave che ema kahI samayacintane' vize kahyuM hatuM apatAM saddagatane jemanAmAM apAra zraddhA hatI te zrImad cImanabhAInA lekhe haMmezAM lekapriya nIvaDyA che. tenuM rAjacandranI eka ciMtanAtmaka kaMDikAnuM paThana karyuM hatuM. kAraNa teo dareka praznanA mULamAM jatA, tattvane zodhatA zrI cImanabhAInA dehavilayathI sajAyelA avakAzane nirdeza ane tenuM vizleSaNa karatA "prabuddha jIvana'mAM teo karI prakAzita thanArA grantha vize temaNe kahyuM hatuM ke dezane rojanA saLagatA prazno cheDatA. temanI sekapriyatAnuM samaya ciMtana' mAMnA moTA bhAganA lekhamAM zrI cImanabhAInuM bIjuM kAraNa, temanI sAdI bhASA ane vicAranI asaraje ciMtana che temAMnA vicAro sanAtana mUlyathI sabhara che.' kAraka rajUAta hatuM. zrI kezavalAlabhAIe "samayaciMtana', - "samayaciMtana" nuM vimocana mAMnA keTalAka lekhe nirmaLa ciMtananA hovAnuM, keTalAka zrI cImanalAla je. zAhanI vinaMtIthI che. uSAbahena virodhAbhAsI dhaMdhonI carcA karatA ane tenuM nirAkaraNa mahetAe "samayaciMtana'nuM vimocana karyuM hatuM. zodhatA hovAnuM tathA harilAla gAMdhI" ane "maNilAla prathama vakatA zrI rAmu paMDite zrI cImanabhAIne aMjali nabhubhAI dvivedInuM AtmavRttAnta' maitreyIdevInI navalakathA ApatAM saddagatanA guNavizeSe jemake vANInI succAI, (vadhu mATe jae pAnuM 147) mAsika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 350296 : mudragusthAna : deDa prinTa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI 4 phona : 3pa6832 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ logd. No. MH. By/Soub 54 Aluence No. : 37. che - nuMku jIvene prabuddha jaina'nuM navasaMrakaraNa varSa': 45. aka: 15 muMbaI tA. 1-12-3 vArSika lavAjama rUA.20 paradeza mATe ziliMga 60 2 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra : pAkSika chUTaka nakala rUA. 1-00 taMtrI : ramaNalAla vI. , * RG khAdyapadArthomAM bheLaseLa" dara ramaNalAla cI. zAha vanaspati ghImAM (ane sAcA ghImAM paNa prANIja carabI bhAratamAM temanuM pramANuM uttarottara vadhatuM cAlyuM che e bheLavIne enA utpAdakee bheLaseLanI bAbatamAM hada karI duHkhanI vAta che. nAkhI che. vaLI A vAtane rAjakAraNano raMga ApIne sArI vastu sAthe enI ja halakI kakSAnI jAta sahetuka rAjakIya hetuo siddha karavA mATe rAjakIya pakSoe je jAtane bheLavavAmAM Ave che, te te haju - sadhdha che; paraMtu khAdyapadArthomAM . pracAra Adaryo che te paNa khedanI vAta che. akhAdya padAthe bheLavIne vecanArAo prajAnA Arogyane - I. sa. 1857 mAM aMgrejo viruddha bhAratIya sainikoe hAni pahoMcADe che. dUdhamAM pANI bheLavIne vecanArAone eka je baLavo pokAryo te mATenuM eka kAraNa te rAIphalonI jamAnAmAM kaDaka zikSA thatI. Aje dUdha, malAI, dahIM, lassI, kAratUsa mATe vaparAtA grIjhamAM gAyanI carabIne upayoga AIskrIma vagere dUdhanI vAnagIomAM akhAdha bleTiMga pepara thayA hatA te hatuM. vartamAna samayamAM te ethI AgaLa meLavanAra pitAne dhaMdhe vagara pakaDAye dhamadhokAra calAvatA vadhIne ApaNA ja lekAe aprAmANikapaNe gerakAyade vanaspati hoya che. zarabatamAM, mIThAImAM, pharasANamAM, AIskImamAM ghImAM gAya-baLada ItyAdi prANIonI carabI bheLavIne prajA . phakata khAdya raMge vAparavAnI ja chUTa che. paraMtu emAM keTalAya sAthe bhayaMkara chetarapiMDI karI che. aMgrejone sArA kahevaDAve ThekANe Arogyane atyaMta nukasAnakAraka evA. akhAdya raMge evI bezarama pravRttio ApaNA dezamAMdhavAe ja AdarI vaparAya che. cAnI bhUkImAM vajana vadhAravA mATe lekhaMDanI che. prajAnI lAcArIne atizaya lAbha uThAvAya che. rajakaNuM bheLavAya che. jemAM naphAkhorI mATe akhAdya ane duniyAnA bIjA deze karatAM bhAratanI paristhiti anokhI Arogyane hAnikAraka padArthonI bheLavaNI thAya che enI yAdI che. yuropa amerikA, osTreliyA, nyujhilenDa, jApAna, ItyAdi karavA besIe te ghaNI maTI thAya. darekane kaMIka ne kaMIka dezamAM prANIja carabI khAdyapadArtha tarIke jAhera rIte vastunI bheLaseLane anubhava vakhatevakhata thayA karato hoya kAyadesara vaparAya che, phAraNa ke tyAMnI prajA mukhyatve che. A paristhiti uttarottara bagaDatI jAya che. mAMsAhArI che. bhAratamAM ghaNA loko zAkAhArI che, eTale pazcimanA keTalAka dezamAM khAvAnI cIjavastuomAM prANIja carabI emane mATe akhAdya che. emAM paNa gAya prANIja carabI vAparavAnI kAyadesara chUTa che. paraMtu thaDAka emanuM pavitra prANI che. enI carabIne vaparAza emane mATe zAkAhArI vekene dhama barAbara sacavAya eTalA mATe enA pAparUpa manAya che. eTale vanaspati dhImAM prANIja carabInI utpAdake vAgIomAM vAparelA padArthone nirdeza enA pekeTa . bheLaseLa e bhayaMkara apakRtya lekhAvuM joie. - upara karatA hoya che. pAuM ke bikiTamAM meNu tarIke prANIja bhAratamAM zuddha khAdyapadArtho meLavavAnI bAbatamAM ghaNI carabI vapaDI haya, sUpanA pekeTamAM cIkana pAvaDara vApa durdazA pravarte che. (khAdhaMtara sAmagrImAM paNa meLaseLa kaMI haiya, keIka vAnagImAM IDa ke AtaMkalane upayoga thaye : ochI thatI nathI. bahumALI makAno tUTI paDavAnA dAkhalA hoya te tene nirdeza temAM karavAmAM Ave che. lenAre pote paNa have banavA lAgyA che.) ApaNe desa atyaMta vizALa che. jai tapAsIne pitAne anukULa vAnagI levAnI rahe che. vasati ghaNI vadhI gaI che. jIvanajarUditanI cIjanI kheMca videzamAM keTalIka hoTelamAM zAkAhArI vAnagI telane badale svAbhAvika ke kRtrima ane kAraNe vAraMvAra varatAya che. prANIja carabImAM taLavAmAM ke rAMdhavAmAM AvI che te te garIbI ane bekArInuM pramANa ghaNuM moTuM che. aha5-kharIda vAta chupAvavAmAM AvI nathI. ApaNe tyAM bhAratamAM keTalIya zakitane kAraNe sastu levAnI vRtti samAjanA vizALa samudA mAM nAnI nAnI kaMpanIo vadhI TAnI vephara prANIja carabImAM sahaja rIte rahelI che. te bIjI bAku paristhitine lAbha taLe che. be cAra kArIgare sivAya A vAtanI koIne bahu uThAvI cheTI rIte kamAI levAnI pApI manovRtti ghaNu bara hotI nathI, khabara paDavA devAmAM AvatI nathI. nAnI vepArIomAM, utpAdakaeNmAM rahelI che. keTalIka moTI kaMpanIo kaMpanIo gupta rIte je kAma gerakAyade karatI, te moTI paNa AmAM apavAdarUpa nathI kaMpanIo have huM matabhera, Deka karavA lAgI che. emanA khAdyapadArthomAM gerakAyade bheLaseLa karavAnI vRtti ati gerakAyade: phekatI sarakArI taMtrane khabara nathI hotI ema vasativALA ghaNA dezomAM ochevatte aMze rahelI che. paraMtu ' nahi, 5ra tu bhraSTAcAra eTale vyApela che ke saraLatAthI , Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 150 badhu patI jAya che. kAyadAnA pAlananI khAkhatamAM vyavasthAtaMtra keTaluM badhuM zithila banI gayu che te AvA dAkhalAo parathI jaNAya che. paisA kamAvAnI lAlaca mANasane kayAreka AMdhaLA nAvI de che. tevI joradAra vRttine tene dhama' paNa aTakAvI zakate nathI e aksAsanI vAta che. marelA DhAranI carabI kADhI laI sAcA ghImAM bheLavI dai bIjA gAme jaI sastA bhAve vecI AvatI rakhAraNa ke vAdharaNAnA dAkhalA hajU paNa bane che. e vAta pratye AMkhamIMcAmaNAM karIne temanI pAsethI sastu zrI kharIdIne ajArabhAve vecavAnA leAbha nAnAM gAmeAmAM sArA vepArIo paNa jatA karI zaktA nathI. kayAreka dhamanA kSetre pratiSThita kahevAtA vepArIe temAM bhaLelA hoya che. AvA nAnA vepArIethI zarU karIne meTI kaMpanIonA moTA DAyarekaTaro paNa AvAM kAryomAM sAmela hoya che. kayAreka eka bAju tee 'samAjanAM dhArmika kAryoMmAM AgevAnIbharyAM bhAga letA hoya che, teA khIjI bAju prANIja carakhInI AyAta karavAnAM lAyasansa meLavavA mATe jabarI puruSAya' karatA hoya che. ApaNe kAM najare jovuM che? mAla khArAbAra Ave che ane khArAbAra cAhyA jAya che ane ApaNane ApaNe potAnA naphA maLI jAya che, pachI evA dhaMdhA karavAmAM vAMdhA zo hoya ?-AvI rIte te potAnAM manane manAvatA hoya che. keTalAka vepArIe vepAra (carakhI, IMDAM, mAchalI vagerene lagatA) kAyadesara karatA hoya che. emanA dhama sAthe te susa gata hote nathI ema te jANatA hovA chatAM tema kare che ane pote dhamamAM atUTa zraddA dharAve che, evA DALa karatA hAya che. paisAnI lAlaca mANasanI pAse kevAM akRtya karAve che te Ave prasaMge dekhAya che. bhAratamAM khAdyapadArthamAM bheLaseLa keTalI hada sudhI vadhI gai che te prANIja carabInA dAkhalA parathI pratIta thAya che. jyAre sarakArI taMtra svaccha thaze, prajA pote vividha grAhaka ma`DaLa, UbhAM karIne jAgRta khanaze, AvAM apakRtyo karanArane vinA vilaMkhe ghaNI kaDaka sajA thavA lAgaze, utpAdAmAM samajadArI ane rASTra tathA prajA pratyenI vaphAdArInI bhAvanA khIlaze tyAre zuddha cIjavastu ApaNane lAgaze. paraMtu A paristhitinuM nirmANa thatAM kANu jANe haju keTalAMya varSa' ApaNe rAha jovI paDaze ! maLavA je paristhiti svAbhAvika ane sahaja hovI joie enu nirmANa karavA mATe parizrama uThAvavA paDe e bhArata mATe keTalI durbhAgyanI vAta che! tA. 1-11-3 lakhavI e tamAre mana have DAbA hAthanA khela che.. A prayAga have tamAre mATe zAbdika rIte paNa sAceA paDaze.' peTalIkare eTalI jhaDapathI hAthakhale karI lIdhA ke navalakathAnA lekhanamAM emaNe jarA paNa gALA paDavA dIdhA nahi. emanI DAbA hAthanI navalakathAo gujarAtane ghaNAM varSa' sudhI, maLatI rahI. (anusaMdhAna pAnA 158 thI cAlu) I. sa. 1948 thI I. sa. 1955 sudhI mAre jyAre ANaMda javAnu thatu tyAre peTalIkarane acUka maLatA. 1955 mAM jyAre huM emane maLyA hatA tyAre satata lekhanakAyane kAraNe temane jamaNA hAthe writer's cramp kapavA' thavA lAgyA hatA. e hAthe sarakhuM lakhAtu nahatu. meM kahyuM, tamAre tA lakhavAnA vyavasAya ane temAM hAthe A takalIpha thai, have zuM karaze ?' emaNe kahyuM, mArI teA AjIvikA A navalakathAnA lekhanamAMthI cAle che. khAra mahine khethI traNa navalakathAo mAre lakhavI ja joie. e mATe me DAbA hAthe kharAkhaDI zIkhI lIdhI che. have DAbA hAthe lakhavAnuM huM cAlu karIza' meM hasatAM hasatAM kahyu', AAma paNa navalakathA navalakathA-vArtAnA vyavasAyI lekhana daramiyAna, vacce phAjala samaya ThIka ThIka maLatA hovAthI peTalIkare sAmAjikaviSayA upara, khAsa karIne peAtAnI pATIdAra jJAtinI samasyAo upara lakhavAnuM cAlu karelu'. vaLI emaNe a'gata mA'za'na tathA samasyAnA nirAkaraNa mATe peAtAne sathaya mizanarInI jema niHsvAtha'bhAvathI ApavA cAlu karelA. eka vakhata mane kahe, amArI jJAtinA leAkAmAMthI keTalIka jaDatA jaladI. dUra thatI nathI. game teTaluM bhaNelA yuvAna hoya, paNa paiThaNunA paisA letAM jarAye acakAya nahi. kayAreka sArI kanyA jatI kare, paNa paisA jatA na kare. te| bIjI bAju keTalAka zrImA AphrikAmAM jai lAkhA rUpiyA kamAyA hoya, paNa dIkarInAM lagna vakhate jamAne page lAgavAnA jUnA dhArA pramANe savA rUpiyA ja Ape, ane te paNa krAi vakhata te cekathI Ape ! jJAtinI samasyAone nimitte peTalIkarane bhAtabhAtanA anubhave sAMbhaLavA maLatA, jemAMnA keTalAka emane emanI sarjanAtmaka kRtiomAM kAma lAgatA. potAnI jJAtinA ane tyAra pachI tA vizALa janasamAjanA praznonA nirAkaraNamAM tathA samAjasudhAraNAmAM sva. peTalIkaranuM yogadAna ghaNu mATu rahyu che. peTalIkara amadAvAda rahevA gayA tyAra pachI mAre emane maLavAnu ochu thatuM gayuM. pachIthI tA peTalIkare paNa navalakathAnu lekhanakAya' cheADI i vividha sAmAjika, sAMskRtika ane kayAreka rAjakIya viSayo para lekha lakhavAnuM cAlu karyu. sadeza'mAM 'lekasAgarane tIre tIre' nAmanI kAlama teo niyamita lakhavA lAgyA. eka vakhata emanI sAthe navalakthAnA lekhana vize vAta thai tyAre emaNe kahyuM, "mArI navalakathAomAM have kayAreka kAIka jUnAM pAtro te prasaMgeAtu navA veze ajAbhutAM punarAvata na thai jAya che. mAre jo have navuM kahevAnu na hoya tA navalakathA lakhavAnu` cheDI ja devu joie ema mane lAgyuM che. eTale me' cheDI dIdhu' che. vaLI AvikA tA have royalTImAMthI sArI rIte cAle che eTale vAMdhe nathI. peTalIkaranI A nikhAlasatA mane spazI gai hatI. dhaNAM vaSa pachI IMgleMDanA pravAsethI pAchA pharyA pachI nave tAjhagIsabhara anubhava laI AvIne emaNe ApaNane karI pAchI eka navalakathA ApI. sAhitya pariSadanA adhivezanamAM ke jJAnasatramAM peTalIkarane vAraMvAra maLavAnu thatu. koi vakhata amadAdamAM ke muMbaimAM paNa maLavAnu thatu. paraMtu pahelA jeTaluM e have satata rahyuM nahetuM. peTalIkara sAthe chellA thADA mahinA pahelAM patrathI saparka thayA hatA. mArA pustaka pAsaporTanI pAMkhe' nuM avalokana emaNe sadezamAM peAtAnI kolamamAM lakhyuM hatuM. tenuM kaTiMga mokalavA sAthe temaNe mane gai 14mI julAIe vigatavAra patra - (anusaMdhAna pAnu. 157) Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tA. 1-12-3 prabuddha jIvana patrakAratva, sAmAjika pratibaddhatA ane mUlya: prajAkIya AMdolananA saMdarbhamAM siMdha jita patrakAratva viSenA parisaMvAdanI prathama beThakamAM apAyeluM vyAkhyAna] * jayaMta paMDayA pratibaddhatA eTale aMgrejI bhASAmAM kamITamenTa. Ama Ape che. A naitika kAnUnane anusaravuM enuM nAma che juo te corane mana corI karavI e paNa, kamITamenTa' che. zubhabhAvanA, je naphA-teTAnA hisAbathI para rahevAnuM valaNa phera hoya te eTale ke e aMgata ane vyakitagata "kamITa- dharAve che. e zubhabhAvanA Atmasukhane siddhAMta nathI. menTa' che. e ja rIte joIe te dANacerI, karacorI karavA Imenyuala kAnTa jevA jamana philasuphe te kahyuM che ke: mATe pratibaddha mANaso hoya che. eTale eka arthamAM e paNa Morality is not properly the doctrine of how kamITamenTa' gaNAya. paraMtu ApaNe mana pratibaddhatA e kaI we may make ourselves happy, but huw we UMce Ardaza che. may make ourselves worthy of happiness. . mUlya zabda ahIM Arthika paribhASAmAM vaparAye nathI. enI pheIsa veltha ane indrinjhika velyu bane aparimeya che. meIkiMga vadhI opha hepInesanI prakriyAmAMthI je motI. saddaguNane vAsa be AtyaMtika cheDAonI vacce hoya che. hAtha lAge che tenuM nAma che mUlya. A mUlya nirapekSa hoya che. e ja rIte mUlyane vAsa paNa be paraspara virodhI dhruvanI , eTale ke ene mATe koI zaratI paristhitinI ke koI tela mApanI vacce hoya che. jemake vIratA e kAyaratA ane AMdhaLukiyAM jarUra nathI. sUryanA kiraNanI jema e svayaM prakAzita vaccenI sthiti che. kaMjusAI ane uDAugIrInI vacce udAratA hoya che. AgaLa ApaNe kSaNika lAbha mATe jUThuM bolanArane che. pramAda ane lebha e be cheDAnI vacce je hoya te mahatvAkAMkSA ullekha karI kahyuM ke jUThuM bolanAra mANasa paNa juThANuM che. dInatA ane ghamaMDa vaccenuM sthAna vinamratAnuM che. ka kAsa ane e sArvatrika niyama bane evuM pasaMda nahIM kare. kAraNake khuzAmatanI madhyamAM mitratAno vAsa che. Ane ApaNe saddaguNo ema ja je thAya te duniyAmAM sukha na rahe. ane duniyA na kahevA hoya te cAlaze. ene mAnava vyavahAranI UMcI jIvavA jevI na hoya. ApaNe jANIe chIe ke duniyAmAM cI tarIke ApaNe oLakhIzuM. A UMcI cIjo spaSTa kAvya nyAya-Poetic Justice nathI. emAM saMtAnanI pUjA thAya vivekathI, AtmaniyamanathI, samyaka AkAMkSAthI ane upakaraNanI ane guNiyala haDadhUta thAya evuM bane che. ziyALanI kalAmayatAthI siddha thaI zake che. bIjA zabdomAM kahevuM hoya luccAI phAvI jAya ane sasalAnI nirdoSatA sajApAtra bane. au del 1814 Such excellence is won by trai dharamIne ghera dhADa ane adhamIne lIlAlahera ! AvuM badhuM : ning and habituaion. A badhAM kaI bhalA bheLA ApaNe jANIe chIe chatAM mahimA te saccAIne ja karIe mANasanAM ghareNAM nathI paraMtu pUrepUruM vikasavA mathatA ane chIe. te A saccAInI bhAvanA, Aphata vacce paNa TakI vikasI cUkelA mANasanA anubhavanI upalabdhio che. kema zake che ? e Take che kAraNake ApaNuM aMtaranA khUNe rahelI eka vAta ApaNe barAbara jANIe chIe jema vyakitagata jIvanamAM evuM ja sAmAjika jIvanamAM ke vyavahAranA kATalAMmAM ekAda avaguNu bhale mahAlate lAge kazuMka utkRSTa siddha karavAnI jarUriyAta rahe che. sAmAjika paraMtu jaya te Akhare satyano che. A dRDhamUla zraddhA jIvanamAM utkRSTatA siddha karavI hoya te je eka AzcaryakAraka enuM ja nAma sAmAjika mUlya. jIvananA koIpaNa kSetramAM vastunI ApaNane jarUra paDe che te naitika bhAvanAnI. A koI hasI kADhavA jevo zabda nathI, kSaNe kSaNa ApaNane ene pratibaddhatA UbhI karavI eTale A daDhamUla zraddhAone jIvatI rAkhavI. mukAbale kare paDe che. aneka pralebhanonI vacce ghaNIvAra ApaNane evuM thAya che ke amuka kAma karavA jevuM che ane A viSayanI mAMDaNIone mATe ATalI pUrvabhUmikA amuka kAma to haragIjha nahIM. kSaNika nibaLatAmAM ApaNe na - anivArya che. ApaNe je raste javAnA chIe e raste dIvAnI karavA jevuM karI besIe tyAre paNuM A na karyuM hota te sAruM garaja sAravA mATe e ApaNane khUba upayogI puravAra thaze. thAta evI pazcAttApanI bhAvanA rahI rahIne ApaNuM manane ketaryA - have savAla e Ave che ke prajAkIya AMdalanAM kare che. A pazcAttApanA DaMkha ane tenA prakAzamAM navA saMkalpa saMdarbhamAM pratibaddhatA ane sAmAjika mUlya kevAM hovAM ApaNI pAse keNu karAve che? e che ApaNAmAMthI Ugate joIe? mANasajAta mATe prajAkIya AMdolana e kAI navI spaSTa Adeza, hRdayane eka binazaratI hukama. A hRdayanA navAInI cIja nathI. page joDe Dakhe to ene ilAja hukamo pALavA jevA che evuM ApaNe takathI nahIM paNa karyo ja chUTake. moTA bhAganAM prajAkIya AMdalane AvA tAdaza anubhavathI jANIe chIe. keIka kaTokaTInI paLamAM koIka DaMkhanA upacAra tarIke pedA thatAM hoya che. ApaNe juThuM balI gayA paraMtu juThANAne sAmAjika Adarza tarIke raju karatA nathI. keI kAmanuM pariNAma sAruM eTale aitihAsika pravAhamAM joie te A dezamAM keTakeTalAM pratyakSa e kArya sAruM ke DahApaNabharyuM che evuM nathI, paraMtu e sAruM ane parokSa AMdolane cAlyAM che. jIvana paddhatio badalAI che, kAraNa ke ApaNuM aMdara rahelA dharmabhAvathI derAIne che. e lAMbI gAthAmAM nahIM jaIe. e ja rIte saMsAra e thayeluM hoya che. A naitika kAnUna e vyakitagata sudhArAnA AMdolano, svarAja mATe cAlelAM. adilano e anubhavanuM phaLa nathI paraMtu ApaNA piMDanA koIka saMyojananuM paNa prajAkIya adalane hatAM enI vAta paNa atyAre prastuta phaLa che, je ApaNu vartamAna, bhUta ane bhAvinA kartavyane ghATa nathI. je prastuta savAla che te e che ke prajAkIya AMdolana Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , - A sthita jana ke zira, vase vize 152 prabuddha jIvana 1 ts. 1-12-8 pratye vartamAnapAnI ane khAsa karIne patrakAronI pratibaddhatA A be rAjyanA dAkhalA che. paNa eka adekevI hovI joie ane ema karavAmAM patrakAra kayA mUlyane lana evuM che ke jenuM saMcaraNa sakSama rIte cAlyA kare che. vaphAdAra rahevAnuM pasaMda karaze ? e savAla che nekarI, vahIvaTa ane judI judI vidyAzAkhAA savAla abhigamane che eTale mANase mANase enA emAM rAkhavAmAM AvatI anAmata beThakane. A AMdolana judA javAba hoI zake. tema chatAM eka Highest common evuM che ke enI tarapheNa karanArI ane virodha karanArI ema factor al Lowest common denominator baMne dhArAo che. Ane vize ApaNe kevI pratibaddhatA rAkhIzuM. khoLI kADhavAno prayatna ApaNe karavuM joIe. AjathI trIsa- kevAM mUlyanI pratiSThA karIzuM ? mane lAge che ke A prazna upara cAlIsa varSa pahelAM vartamAnapatre samAjanI hilacAlene je UMDA ciMtana-mananI jarUra che. A deza varNavyavasthAne dezarIte jotAM hatAM te rIta Aje rahI nathI. vartamAnapatronI najara che e sAcuM. eka jamAnAmAM kadAca vAjabI gaNAtI A samAjanA zreya upara nahIM paNa phelAvA upara maMDAyelI che eTale varNavyavasthAmAMthI jJAtio tathA peTAjJAtione rAphaDo phATaye, vartamAnapatrane phelAve kema karIne vadhe enI gaDamathalamAM e e hakIkatane paNa InkAra thaI zake tema nathI. jJAtio ane badhuM ja bhUlI javA taiyAra che. samAcAranI lAkSaNikatA vize peTAjJAtio dhIme dhIme ApaNI maryAdA banatI gaI hatI e ghaNIvAra ema kahevAmAM Ave che ke kUtare mANasane karaDe e paNa ApaNe sahu jANIe chIe. paraMtu svarAjanI laDatane samAcAra nathI, samAcAra te mANasa kutarAne karaDe e che. kALa e eka eve samaya hato jyAre nyAta-jAtathI para thaIne enuM svAbhAvika pariNAma e AvyuM che ke have kUtarA vicAravAnuM zikSaNa maLyuM hatuM. pariNAmenyA hatI, paraMtu sAva mANasane karaDatA baMdha thaI gayA che ane kutarAne jaIne ghasAI gayelI rithatimAM. svarAja saMgrAma daramiyAna maLeluM A. bacakuM bhare, evA mANasanI jAta ucheravAnuM kAma cAle che. zikSaNa svarAja pachInAM dasa-paMdara varSa karyuM ane ekAeka evI AmAM prajAkIya AMdelanane te koI savAla ja rahyo nathI. rozanI pragaTa thaI ke jemAM rAI jevaDo nyAta-jAtane khyAla AsAma. nAmane eka pradeza bhAratamAM AveluM che. himAlaya jevaDe moTo thaI gaye. harijana, girijana ane 'hasavAnI ke A vAta nathI. A vAta gokhAvavI paDe evA laghumatInA nAmanI duhAI devAvA mAMDI. gaI kAla sudhI je dahADA AvI gayA che. A AsAmamAM najIkanA baMgalAdezamAMthI harijana ke AdivAsI bhAratavAsI hate te divase divase satata ghusaNakhorI cAlyA kare che ane e ghusaNakhorI eTalI bhAratavAsI maTate gaye ane harijana ke girijananA nAmathI hade che ke AsAmavAsI khuda pitAnA gharamAM ja laghumatImAM . dAvo karavA mAMDayo. A sthitimAM zANu mANase paNa sUjhAve, mUkAI gayuM che. dAkhala thaI gayelA leke pAse brahnAputranI lAgyA. zuM karavuM? harijana, AdivAsIo vagere mATe . khINanI rasALa jamIne pahoMcI gaI che. A paristhiti sAme anAmata rAkhavI ke na rAkhavI? ene teDa haju nIkaLe chellA traNeka varSathI AsAmanI prajAe samagra bhAratanI UMdha. nathI. paraMtu ApaNe jyAre pratibaddhatA ane mUlyane vicAra. uDADavA mATe AMdolana calAvyuM. AMdolana evuM vyavasthita, karatA hoIe tyAre ApaNu mananI saphAI thaI jAya e zistabaddha ane meTA bhAganA tabakakAomAM evuM ahiMsaka jarUrI che. rahyuM hatuM ke gAMdhIjI Aje jIvatA hota to temanuM hRdaya eka adanA mANasa tarIke mane ema lAge che ke A paNa harakhAta. eka prajAnuM AvaDuM moTuM AMdolana, ATale anAmata no vicAra game tevA zubhAzayathI karavAmAM AvyuM samaya cAle ane chatAM rAjaye rAjaye enA paDaghA na paDe, hoya te paNa atyaMta jokhamI ane vighAtaka che. A AkhI enuM samarthana karavA mATe jAgRta mANasa AgaLa na vAta e rAjakIya pharebanuM sIdhuM pariNAma che, emAM caNA Ave ane tenA pratinidhionI banelI sarakAranuM ApIne kalI kADhI levAnI prAcIna ramata che. ApanAmAMthI - rUMvADuMya na pharake evI lekettara dhaTanA A dezamAM banI che. koIne ema lAgaze ke te pachI temane vikAsa na karavo e Adelana beThuM hatuM ke emAM joratalabI thatI hatI mAro javAba che ke jarUra kare. pratyeka dezamAM evA ghaNAM athavA te sAthe anyAyI mAgaNInA AdhAra upara e 'le ke hoya che jene sarerAza manuSyanI haroLamAM mUkavA e racAyeluM hatuM ema paNuM nahotuM. tema chatAM e vAta UI cakAvI je te dezanuM pradhAne kartavya che. paraMtu te eka prajAjana tarIke, joIe eTalI UcakAI nahIM. kAraNa moTAbhAganAM vartamAna ' nahIM ke koI kema ke jAtinA mANasa tarIke. je ghaDIe tame patra e tarapha udAsIna hatAM. ekaladokala patrakAro avazya : mANasane bhUlIne jAtine mahattva ApavA mAMDe te ghaDIthI ja hatA. paraMtu e pIpuDInuM jora - keTaluM? tamAre dAkhala khoTA paDavAnI zarUAta thAya che. dareka e ja eka bIje, paraMtu judA cheDAne savAla paMjAbane mANasanI sarerAza sAmAjika sthiti eka sarakhI thAya, che. tyAM moTAbhAganI vAte talavAranI aNIe ja thAya che. emAM UMca-nIca ke chUta-achUtanA bheda na hoya e te tyAM mAgaNIo paNa hukamarUpe Ave che. eka samudAya ke rAkhavA je Adarza che, paraMtu e Adezane mUta" jeNe dhamane amala pIdho che e hiMsaka mArge akhatyAra karavA mATe tame anucita sAdhanono upayoga kare te kare che, lekenA jAnamAlane jokhamamAM mUke che tema chatAM ATaluM Adarza, Adarza na rahetAM bIjuM ja kaMI thaI jAya che. te kheTuM ja che ane keIpaNa saMjogomAM calAvI levAya evuM aucitya te e gaNAya ke je kaI mANasa avikasita nathI ema khUMkhArIne kaI kahetuM nathI. A savAla e hoya ke samAjanA AgekUcamAM pAchaLa rahI gayA hoya te pratibaddhatA ane mUlyanA savAla che. eTale pratibaddhatA ke nyAta ke jAtanA kazA bheda vinA samAna stare pahoMcavAne.. mUlya patrakAratvanA kSetramAM ja nahIM, zikSaNamAM, saMskAramAM, hakadAra che. AvA mANasonI saMkhyA amuka jAti ke kemamAM jAhera vahIvaTamAM, arasaparasane vyavahAromAM e badhAmAM . vadhAre hoya to enI kemI-sabhAnatA vakarAvyA vinA- eka tapAsavA paDe evI Aje sthiti che." durbhAgI bhArata jana tarIke ja ene vicAra thaI zake, ene Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-12-83 sAhitya, zikSaNa, sa MskAra ke kalAnI upAsanA mATe Avazyaka sagavaDa ane Arthika sahAyane vicAra karI zakAya paraMtu samAjanA cAka samakSa e pasaMdagI mATe Ave tyAre kevaLa lAyakAta sivAya bIjo kAi mApadaMDa hoi na zake. A sthaLe pasaMdagI karuNA ke sahAnubhUtine AdhAre nahIM paraMtu mANasanI sajjatAnI utkRSTatAnI rIte thavI joie. A jo tame na karo te rASTrIya ekatAnA mULamAM suraMga cAMpavAnuM kAma tamAre hAthe thAya che. tamArA potAnAja dezamAM tame eka nAgarikane khIjA nAgarakathI judA pADe che. ane e tirADa sAMdhavA mATe tamArI pAse zakti paNa nathI, gajuM pazu nathI. garIba ane kacaDAyalAMne nAme eka mUlya UbhuM karavAnA prayatno thAya che. paNa e sAcuM mUlya nathI. eka nakalI mUlya satyanA vAdhA paherIne mahAle che. prabuddha jIvana e ja rIte ladhumatInI bAbatamAM paNa ApaNe spaSTa thavAnI jarUra che. A dezamAM koi dharmanuM rAjya nathI. jyAM dhanu rAjya hoya tyAM ja dhAmi'ka bahumatI ke ladhumatIne savAla UbhA thaI zake. paraMtu rAjya jyAM binasAMpradAyika hoya tyAM dharmane nAme ladhumatI zI rIte hoI zake? bhArata jevA vizALa dezamAM thADA dhaNA lekA judI judI upAsanA karatA hoya e svAbhAvika che. paraMtu upAsanA e vyaktigata khakhata che. upAsanA karanArAonA samudAya hoya tyAM paNa Akhare tA e samUhanI e aMgata khAbata che. rAjya ane aTakAve paNa nahIM ane thAbaDe paNa nahI. paraMtu ApaNe tyAM te e kI phAra ela' evI ramata che. e ramata joyA karavI e binasAMpradAyikatA nathI. pahelA rastA pacAvI pADavAnI harIphAi cAlatI, have lAuDaspIkara spardhA cAle che. A vAta karatI veLA kASTa eka kAmane najaramAM rAkhIne A vAta huM nathI karatA. tamAma saMpradAyane eka sarakhI lAgu paDe che. A pazu rASTrIya ekatAne khATale moTI khADa che. AvA to aneka prazno che jene vize, mAtra vartamAnapatra ke patrakArAe nahIM paNa samagra prajAe potAnI pratibaddhatA ane peAtAnuM mUlya kheALI kADhavAnu che. ane aMte te eka ja mUlya sarvopari thai rahevAnu che. Man's perfection or Man's Excellence. A paripUNu tA ane A sarvotkRSTatA e ja sukhamaya samAjanAM ghaTaka paribaLA che. ene jIvatAM rAkhavAM, jyAM na sAya tyAM UbhAM karavAM e UMcA patrakAratvanI pratibaddhatA ane mUlya hAvAM joie. Ama joie te patrakAratvanI pratibaddhatA ane mUlya evAM joie. Ama joie to patrakAratva peAte ja eka prajAkIya AMdalana che. e dAlana jeTalu svastha ane naravuM haze eTalAM UMcAM nizAna khIjA' AMdalane paNa tAkI zakaro. DenTInI'DivAIna kAmeDI'mAM dojakhanu varNana che. emAM mAnava samAja bhraSTa thai gayelA che. emAM jIvana asAra lAge che, jIvAtubhUta zraddhA nathI. tyAM cAritryanI zithilatA che ane akarAMtiyA upabhAga che. tyAM paisAnA goTALA che ane vakarelA mijAja che. jIvana pratye tyAM kAi Adara nathI. jAtIyatA e zAnI vastu che, dhamanuM vyApArIkaraNa thayuM che, nA~ da'la che. naryAM kaThapUtaLInA khela che, jAti vidvaSa ane vigraho che, kuTuMba, deza, mitrA ane UMcA Adarzone sahelAithI cheDa lp zakAya che. pa e eka evA samAjanuM citra che, je maraNapathArIe paDelA che, badhA sabhya sabadhA paNa mujhAI javAnI aNI upara che. dojakhanuM A citra ane ApaNA Adhunika samAjanu" citra sarakhAvI jue. ApaNI ane dojakhanI vacce eka veMtanu ya chetu nathI, ane ApaNI sAme pazu be mAMthI ekanI pasa MdagI karavAnA paDakAra che kAM te sAmAjika pratibaddhatA ane mUlyaniSThA pasaMda karo athavA to dojakha 52 brAhma * tanasukha bhaTTe potAnI AdhyAtmika bhUmikAnA AdhArarUpe gItA kAI dalIla rajU karatI nathI, je zAstrAne samajavA mATe mAnavajAtinA vizALa samudAya asamatha' che evA zAsrAtha vaDe siddha karI zakAya evI samasyArUpa parabrahma nathI, agata anubhava vinAnA zAstrAya kadI ya satyanI pratIti karAvI na zake. nija nijane anubhava ja ApaNane AtmAnA astitvatA purAve pUrA pADI zake. kharI vAta to e che ke ApaNe brahmanu kAI paNa jAtanuM varNana ApI zakIe ema che ja nahi. ApaNAM lathaDiyAM letAM vaNune tathA UNAM dhAraNAnI kA sAdhakatAnuM dAridra darzAvavA mATe maunanu kaThora sAdhana ja eka mAtra upAya dIse che. upaniSadomAM parabrahmanu vaNuna ApaNane akSara aciMtya ane sAtheAsAtha akhila brahmAMDanA adhiSThatA tarIkenuM paNa maLe che. te A vizvamAMnA sarva padArthAnuM Adi kAraNa che chatAM te sadaiva avikArI avyaya che. parabrahma jagatanA mAtra AdhAra ke adhiSThAna ja nathI paraMtu te tenI aMtaga ta raheluM pravRttizIla paribaLa paNa che. paramAtmA agamya jyotimaya hovAne lIdhe vizvAtIta paNa che ane chatAM egasTAinanA zabdomAM, AtmA potAne jeTalA paricita hoi zake tenA karatAM te AtmAne adhika paricita che,'paramAtmA svayaMbhU tarIke parabrahnA che. chatAM brahmAMDanA sarajanahAra tathA vizvaniyatA tarIke te paramezvara che, bhagavAna che, paramezvara pApAne mATe sIdhesIdhe te nahi paNa ADa tarI rIte javAbudAra gaNAya kharA. jemanI upara prabhAva tA pADI zakAya paNa jemane niya'traNamAM na rAkhI zakAya evI pravRttipradhAna, preya vAMchanArI vyakitao vaDe A saMsAra sabhara che, ane vaLI jyAre paramezvara te jagatamAM saramukhatyAra tarIke vatA nathI tyAre, sa MghaSa aneivAya' bane che, A jagata svataMtra jIvothI bhareluM che ema mAnIe te tenA atha evA ja nIkaLe ke pApa saMbhavita paNa che ne muzakata paNa che. yaMtramaya jagatanA vikalpa jokhamabhayu" jagata tathA sAhasapradhAna sasAra ja hoI sake. gItA e vAta upara bhAra muke che ke parabrahma potAnI prakRtimAMthI A dazya vizvane sarajAvanAra sAkAra zvira che.. te pratyeka jIvanA hRdayamAM vase che. te sarve yajJAnA svAmIM ane bhokatA che. te ApaNA hradhyamAM bhakita prere che ane ApaNI upAsanAne saphaLa kare che. A jagatanAM mulyeAnu te AdisthAna che, dhAraNAsthAna che. upavAsanA varDa tathA prAthanA vaDe te ApaNI sAthe aMgata nAtA khAMdhe che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 14 sAkAra paramezvara A vizvanI utpatti, sthiti tathA layane mATe javAbadAra che. parabrahmanI khe prakRti che ucca (parA) ane utaratI (parA), jIvA parA prakRti che ane paMca mahAbhUtA aparA prakRti che-Aza' je vaDe vyavahAra ane che tathA soMkalpa je vaDe saMsAra bane che tevA Adeza maya sakalpa tathA tenuM pratyakSa mAdhyama saMsAra e ane mATe para uttaradAyI che. izvara sarjanahAra bane che tyAre brahmA kahevAya che. izvara premapravAha vahevarAve che ane tenA premapravAha sAthe ja jevI tulanA thaI zake tevI apratima dhIraja vaDe. pravRttizIla bane che tyAre te viSNu kahevAya che. te A jagatanuM sadAya saMrakSaNa kare che tathA niratara kAyamagna rahe che. jyAre sapamAMthI saMsAra sarajAya che jayAre avanI upara amarApurI Utare che, tyAre tenA sakaLa arthe siddha thAya che ane AvI atha'siddhinA pratinidhi ziva che. te kALe izvara, prajJA, prema ane pUrNatArUpa che. gItAne jagatanA mokSanI prakriyAmAM rasa che tethI viSNunu svarUpa pramukha sthAne Ave che. parabrahmanA viSNusvarUpanA pratinidhi zrIkRSNa che. parama satya A saMsArathI, vizvathI, brahmAMDathI, dazAMgula UMcu, zAzvata, rdikakAlAtIta parabrahma che. A kikAlanI maryAdA dharAvatA saMsAranA te AdhAra che, te paramAtmA che ane saMsAranAM nAmarUpAne tathA gatividhione cetanA samaye che. prakRttinAM saMcAlanAnA tathA vAtmAne te adhiSThAtA izvara che temaja saMsAracakrane niyaMtA che. te puruSottama che, tenI dvividha parAaparA prakRti saMsAranI utkrAMtimAM dRzyamAna thAya che. te ApaNAmAM sabhara bharyAM che, te ApaNI buddhine nepAla: ApaNA avizvAsu nAnAbhAI jhUle, vijayagupta mauya 1 gayA sapTembaramAM nepAla ane bhArata vacce thADeka aTarAga thai gayA. te aMgrejI kahevata pramANe cAnA pyAlAmAM thaelA tAkAna jeve hatA. nepAla ane bhArata vacce sarahada khullI rAkhavAnA karAra che, tethI baMne bAjunA lekA chUTathI AvajAva karI zake che, ane nANAM tathA mAlanI levaDadevaDa karI zake che. tene lAbha laine lAkhA nepAlIe bhAratamAM nAkarI-dhadhA kare che ane enI kamANI nepAlamAM potAnA kuTu khAne mAkale che. bhAratIya sainyamAM gerakhA sainikA paN ane te yuddha-kauzalpa ane ahAdurI mATe prakhyAta che. nepAlI bhAratamAM AvajAva kare te mATe amuka mAgeryAM nakakI karelA che. gayA sapTembaramAM judA mArga AvatA nepAlIone bhArata taraphathI aTakAvavAmAM AvyA, tethI mijAja gumAvIne nepAlI sattAvALAoe nepAlamAM varSothI ke peDhIothI vaselA hiMdI zI nepAlIone kADhI mUkayA. A ghaTanAone bhArata sarakAre bahu prasiddhi na ApI ane elacI kacerIonI sapATIe vATAghATa hAtha dharavAmAM tA, 1-12-83 prakAza samape che tathA temAM rahelA gupta zakitasrotane pravAhita kare che. puruSottamathI nIcalI kakSAnI badhIja vastue jaDacetananA dUtamAM samAveza pAme che. izvara teA mAyAnA niyAmaka che chatAM tenAmAM paNa mAyAneA aMza bhaLelA che. te potAnI prakRtinA vistAra kare che tathA potapotAnA svabhAvAnusAra potapotAnI niyatine dhaDatA jIvAtmAonu niya MtraNa kare che. A parivatanazIla saMsAramAM parabrahma potAnA sAmarthya vaDe A badhuM saraje che, ane niyaMtraNamAM rAkhe che e vAta kharI, paraMtu parabrahmanu eka khIjuM svarUpa ke bIjUM pAsu pazu che. te nirAkAra brahma che. tema ja savavyApaka saMkalpa che, te kAraNAtIta kAraNa che ane aNusaMcAlita sa cAlaka che. mA~mAM ane prakRtimAM vyApaka hovA chatAM brahma te khane karatAM bRhattara che. asIma avakAzamAM Avelu A anaMta brahmAMDa tenA AzrayamAM vaseluM te Takelu che. brahma brahmAMDanA Azare vasela ke Takela nathI, gItAnA paramezvarane sasAramAM ja ekarUpa ane tatulya gaNI na zakAya, kAraNa ke te to sa MsAranI pele pAra che, vizvAtIta che; savanA sparza karIne pachI tenAthI dazAMzula UMce sthita che. A pratyakSa saMsAramAM paNa te amuka svarUpa karatAM amuka svarUpamAM vizeSa rupe AvirbhAva pAme che. gItAdarzana upara sava devatAvAda (pAnathI Ijhama)ne tenA UtaratI kATinA athamAM AropI zakAya tema nathI. potAnI sAva bhauma, sarvocca sthitimAM parabrahma pUrNa che jyAre bAkInA bIjA badhAja sAkAra tathA sAkSAta dazyamAna thatA padArthA teTalA paripUrNa nathI. [sava"pallI DA. rAdhAkRSNana kRta gItAnI (a MgrejI) prastAvanAnA AdhAre ] AvI. paraMtu A ghaTanA batAve che ke nepAlanI sarakAra peAtAnA sAvabhaumatva, svAtaMtrya ane samAnatA mATe vadhupaDatI mAgrahI che. ApaNA paryaTako dara varSe vadhu ne vadhu sakhyAmAM nepAla jAya che. temAMthI kAine paryaMnA zokha hoya che, kAi pazupatinAthanI yAtrAe jAya che teA kASTha AnaMda pramAda karIne keTalAka videzI mAla kharIdI lAve che. Ama kAzmIranI jema nepAlatuM paNa ApaNA pravAsIone Aka che, tethI tenAM keTalAMka pAsA jANavA jevAM che, 56136 cA. mAilamAM patharAela nepAla UMcA pahADAne pradeza che. pATanagara kAmaDu medAna jevI khINamAM vaselu che. AvA nAnA ane pahADI deza mATe 1 karoDa papa lAkha jeTalI vasati vadhupaDatI kahevAya. dara ce. mAile Azare 250 mANasAnI vasatI thaI. paraMtu e badhe. vistAra vasavATane yogya nathI, te pahADI che. Ama vasati vadhu paDatI teA che ja, temAM vaLI UMcA janmapramANanA kAraNe vasati vadhAro thayA kare che. ane te ubharAine bhAratamAM Ave che. nepAlanI prajAnI oLakhANu karIe teA rAjakuTuMba sahita ghaNI jAti hiMdIvaMzI che. bIjI jAtie tibeTamAMthI AvelI che. rAjabhASA nepAlI paNa bhAratIya bhASAne eka prakAra che. prajAmAMthI 90 TakA hiMdu che, cha TakA bauddha che. duniyAmAM nepAla eka ja hiMdu rAjya che. tepAlanA uttara ane madhya pradezA himAcchAdita patamALAo dharAve che. sauthI Ugu zikhara evaresTa pAtAnuM hovAnA nepAla ane cIna te dAvA kare che. samAdhAna tarIke teo jaNAve che ke amArI thAya che. vaccenI sarahada evaresTanI TAca uparathI pasAra Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1:12-83, evaresTa ane khIjA UMcA zikharA para ANu karavA duniyAmAMthI ghaNA pavatArohakA Ave che ane temaNe agA uthI potAnAM nAma teAMdhAvI devAM paDe che. dA. ta. evaresTanu mukIga lagabhaga 1990 sudhI thai gayuM che. A badhAM patArAhaNAmAM nepAlanI sarakArane temaja zerapAne moTI kamANI thAya che. na magana jIvana ' vadhatI jatI vasatine vadhu khorAka joIe che. paraMtu khetI, DuMgaramALAonI vacce AvatI khINeA athavA dUtAmAM ja thaI zake che. tethI vasati vadhe che tema garIbI paNa vadhe che ane medhArata paNa vadhe che. dakSiNanA sImADA upara ane bAjI tarAI eTale taLeTInuM UMcuMnIcu* medAna che. thADAM dAyakA pahelAM te hAthI, geMDA, vAdha vagere vanya sRSTi dharAvatuM gIca jaMgala hatuM. Aje jaMgala kApIne khetI vistarI rahI che ane temAM nepAlI ane hiMdIva'zI prajA vadhI rahI che. tepAlamAMthI ghaNI nadIo uttara bhAratanA medAnamAM thaIne gaMgAmAM bhaLI jAya che. nepAlamAM khetIne khAtara jagalA kapAI rahyAM che; tethI udhADAM paDI gaelAM DuMgarAnu dhAvANu karIne abajo Tana kAMpa bhAratamAM dhasaDAI Ave che ane e nadIo jyAre bhAratanA medAnamAM Ave tyAre temane vega ghaTI javAthI nadIomAM ane kAMThAnA pradezamAM kAMpa patharAya che. tethI nadI chIcharI ane paheALI bane che ane pUranI honAratA vadhatI jAya che. jo A badhI. nadIone nAthavAmAM Ave te bhAratamAM vIjaLInI achata na rahe, ane nepAlane paNu puSkaLa kamANI thAya. para Mtu nepAlanA sattAvALAone bhArata pratye eTalA badhA avizvAsa che, athavA ema kahe ke potAnI Arthika svataMtratA mATe eTalA badhA Amaha che, ke moTA bhAganI A nadIe nAthyA vagaranI rahI che. daramyAna A nadIone nAthavAnA khatA guNAkAra thatA jAya che. traNa dAyakA pahelAM nepAlamAM rANAzAhI hatI. rANA vaDApradhAnanA hoddo vaMzapara parA dharAvatA hatA ane rAjA mAtra zAbhanA ja hatA. rAjA tribhuvane rANAzAhInI pakaDamAMthI chUTavA paMDita naherUnI madada meLavI. temaNe sahakuTuMba zikAranI sahelagAhe javAnI rANA pAsethI saMmati meLavI. paNa zikAre javAne badale bhAratanI elacI kacerImAM AzA meLavyA. ane rAjA tarIke badhI sattA potAne hastaka levAnI jAherAta karI. naherunA dabANuthI rANAe vAvikatAnA svIkAra karyAM ane rAjA tribhuvane A rIte badhI sattA meLavI lIdhI. Ama rAjAe vaDApradhAnanA oziyALA maTIne sa* sattAdhIza banI gayA. paraMtu rAjakAraNamAM upakAranI lAgaNI tarata bhulAi jAya che. rAjA tribhuvananA avasAna pachI temanA putra rAjA mahendrae ane mahendranA avasAna pachI rAjA kharendrae bhAratane khUMce evI nIti akhatyAra karI. temaNe cInanI madadathI tikheTanI sarahadathI kAThamaMDu sudhI dhorImAga baMdhAvyA : kADhama uthI bhAratanI sarahada sudhI dhorImAga che, ethI jo cIne nepAla dvArA bhArata upara AkramaNa karavuM hoya teA tenA mATe A rAjamAga khullA che. videzanItimAM paNa nepAla svataMtra che. ema batAvavA AMtararASTrIya saMsthAmAM dhaNIvAra bhAratanI viruddha mata Ape che. nepAlI tarASTramAM je hiMdIva'zI nepAlI che temane nepAla sarakAra nepAlI nathI gaNatI. Ama rAjyAvahANA lAkAte va` utpanna karyAM che. 55 videzAmAMthI mAjazAkhanA mAla magAvIne dANacerI vaDe bhAratamAM ghUsADavAmAM Ave che. nepAlI tarASTramAM cInanI madadathI keTalIka yejanA hAtha dharavAmAM AvI che, jethI cInAo ApaNI. sarahada sudhI DAkAya che. A cItAe aMgALa ane izAna bhAratamAM DAkherI atimavAdIo sAthe sapaka'mAM rahI zake che. terAImAM vasatA hindIva'zI tepAlIone nAgarika adhikArAthI vaMcita rAkhavAmAM Ave che, tyAre nepAlathI AvatA lAkhA nepAlIe bhAratamAM nokarI dhaMdhA kare che. ane izAna bhAratamAM laghumatI tarIke teo kAyArUpa khatI gayA che. tyAre nepAlanI sarakAra evI phariyAda kare che ke uttara bhAratamAMthI garIkhe kAmadhaMdhA ke majurI mATe nepAlamAM Ave che, tethI jyAre pahADI vistAramAM vasati vadhArA 1.8 TakA thayA che tyAre terAmAM 4.1 TakA che. A vasati vadhArAnuM eka kAraNa e lAge che ke baMgalAdezI ane bhAratIya muslIma terAImAM vasavA lAgyA che ane sAudI arabastAna nepALamAM mUDI rokANa kare che. tethI muslimone terAmAM vasavA protsAhana maLe che. karanAlI nadI upara baMdha bAMdhIne vIjaLI tathA si McAInA lAbha meLavavA 20 varSathI vATAdhATa cAle che. daramyAna AMdhakAmanA bhAva 20 dhaNA vadhI gayA che. have karanAlI yojanA hAtha dharavI hAya tA e abaja DaoNlara joie. pazupati samazera bahAdura rANA . ane kAzmIranA Do. karasiMha sALA banevI thAya. rANA pradhAnamaMDaLamAM che ane pANIkhAtu saMbhALe che, paraMtu te mAnava sagapaNathI AgaLa vadhIne khe dezA vacce nadInI kaDI joDI zakatA nathI. nepAlanA sattAdhIze bhArata pratye kharabacaDA vartAva kare che, paNa cIna pratye dhaNA suMvALA che. ApaNA nakasalabArI najIka eka nahera ApaNe nepAlane bAMdhI ApI hatI have temAM sudhArAvadhArA karavAnA kAnTrAkaTa cInane ApyuM che. nakasalakhArIneA pradeza cIna taraphI nakasalavAdIo mATe nAmacIna che. nepAlanA rAjakartAone bhUMgALa pratye paNa asa tASa che, kAraNake nepALa ane samudra vacce baMgalA deza ane bhArata che ane agalA deza ane tepAla vacce 25 mAIla pahoLA bhAratIya bhUmi che. paraMtu ApaNe kalakattA baMdaramAM nepAlane dhaNI sagavaDA ApI che tema chatAM nepAla galAdezanA baMdaro dvArA mAla AyAta-nikAza karavAnuM pasaMda kare che. nepAlI akhabArI sarakAranI zeha nIce hoya che tethI bhArata vidhI lakhANI niyamita rIte chapAtA hoya che. nepAlanI sa Msada (rASTrIya paMcAyata )mAM videzI patrakArone AvavAnI manAi che. tethI ApaNane jotA samAcAra nepAlI sarakAra mATe kAma karatA patrakAro pAsethI meLavavA paDe che. ApaNane khaTakatI bhrUNI khAkhatA nAnI hoya che. bIjI ghaNI mahattvanI paNa hoya che, paraMtu ApaNane khaTake. evI hakIkata e che ke nepAla pratye ApaNe udAra ane sahRdayI vartAva rAkhatA hovA chatAM ApaNane avizvAsa ane kharabacaDA vartAva ja maLe che. eTaluM ja nahi paNa je deze ApaNA pratye vidhI nIti dharAve che temane nepAlamAM vizeSa sArI vartAva maLe che. nepAlanA rAjakartAnA mAnasamAM avizvAsanuM evuM bhUta bharAyuM che ke jANe rakhe bhArata 7 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E-- - ' ! = = - - prata jIvana - tA. 16- 17 nepAlane potAnI zehamAM dabAvI de! tethI bhArata sAthe maitrI AdhyAtmika bhUkha rahelI ja che, paraMtu jIvananirvAha mATenAM ane sahakAra dharAvavAnI nItine varelI nepAlI kesane ciMtA ane taMgadilI ADe 'mANasa gUMgaLAI jAya che. ' gerakAyade TheravavAmAM AvI che. ? ? samAjavAdanI vicArasaraNI sau koinI AdhyAtmika AkAMkSAo che nepAlane vadhumAM vadhu Arthika ane Tekanikala sahAya bhArata saMtoSAya te mATenI himAyata kare che. A samAjavAda dharma, Ape che tema chatAM bhAratanI tarapheNamAM palluM namI na jAya te graMthamAM vyakata thayeluM ja che. mahAtmA gAMdhIjIe dharmagra mATe bhArata virodhI deze sAthe nepAlI sarakAra saMbaMdha vika- pazcimI samAjavAdanAM abhyAsa ane manana temaja pitAnA sAve che. pAkistAnanA janarala jhIyAe nepAlanI mulAkAta prayogonA sArarUpe samAjavAdane badale sarvodayanI philasuphI - lIdhI hatI. amerikAe nepAlane zastro ApavAnI taiyArI samAjane premapUrvaka ApI che jenAM abhyAsa ane manana zatAvI ! ane baMgalA deza nepAlane badhI sagavaDe Ape che. A dezane mATe Aje khUba jarUrI banyAM che. ' nepALamAM saMsadane rASTrIya paMcAyata nAma ApavAmAM gAMdhIjIe 16 3-47nAM harijanamAM samAjavAdane AvyuM che. te mATe cUMTaNI thAya che, paNa pakSahIna dhoraNe thAya pitAne Adeza A pramANe darzAvyuM che: "samAjavAdane Fche. rAjakIya pakSa sthApavAnI chUTa nathI. rAjA pradhAnane sthApI mAre Adarza e che ke darekane sarakhuM vetana maLavuM joIe. ane uthApI zake che. vakIla, DokaTara, zikSaka, majUra-kAmadAra ke bhaMgI-badhAne videzI pravAsIo pAsethI rAjyane puSkaLa huMDiyAmaNuM samAna vetana maLavuM joIe. bhAratIya samAja A dayeya para maLe che. temane AkarSavA mATe pazcimI DhabanI sagavaDo ane kadAca kadI na pahoMce, te paNa je bhArata sukhI pradeza banamoja majA ApavAmAM Ave che. temAM kesIne (pazcimI vAna hoya te bIjA koI dhyeya mATe nahi paNa A ja dayeya jugArakhAnuM) paNa che. temAM nepAlIone javAnI manAI che. mATe pitAnA prANa reDavA e pratyeka bhAratavAsInI pharaja che.' : - nepAlanA rAjakartAo je avizvAsanuM bhUta kADhI nAkhe A viSamatA na ja rahevI ghaTe ema gAMdhIjInA AdazamAM te badhAM kSetromAM bhAratanA sahakArathI nepAlane puSkaLa lAbha spaSTa rIte darzAyeluM che. vaLI teoe 31-3 46nAM harijanamAM thAya ApaNI nIti paNa nepAlane svataMtra, sArvabhauma ane A pramANe darzAvyuM che;- mArA khyAla mujabanI Arthika 'taTastha rAkhavAnI che, jethI cInanI ADe te ApaNI pahelI samAnatAno evo artha thatuM nathI ke darekanI pAse akSaraza saMrakSaNa haroLa banI rahe. sarakhI rakama hoya. tene saraLa rIte e artha che ke dareka pAse pitAnI jarUriAta mATe puratuM tevuM joIe. Arthika " : gAMdhIjIno samAjavAda samAnatAne kharo artha A che darekane tenI jarUriyAta ' ' u satsaMgI pramANe maLe -To each according to his need.' te - AdhAtanI vAta che ke mahAtmA gAMdhIjIne temanA anu- mArkasanI vyAkhyA che. ahIM spaSTa bane che ke gAMdhIjI ane yAyIoe pUjavA gya pratimAnuM sthAna ApyuM, paraMtu mArkasanI vicArasaraNumAM maLatApaNuM raheluM che. gAMdhIjI teoe temanI vicArasaraNInAM abhyAsa, samajAvaTa ane jUnApurANa khyAla dharAve che. evI mAnyatA khUba bhUla amalamAM sakriya rasa dAkhavyo nahi. bhale raziyAe kAle bharelI che. hA, gAMdhIjInI vicArasaraNImAM Aje je bhe mArkasanI vicArasaraNIne pUre nyAya nahi Ape hoya te 'jIvana phalyuMphUlatuM raheluM che. tenI spaSTa "nA" ja che. je 5NuM leninanA avarNanIya bhavya puruSArthanuM jagata sAkSI banyuM saunI pragati sAdhavI hoya, te sau pitAnAM jIvanane vikAsa 'che ane A purUSArthanuM sAtatya raziAnA netAo jALavatA che sAdhe ane AdhyAtmika AkakSAo sAteSe evI sthiti rahyA che. jyAre mahAtmA gAMdhIjInI vicArasaraNI ItihAsanI nirmANa kare. - dRSTie hajI gaI kAlanI ja vAta gaNAya cheAje jANe . gAMdhIjIe spaSTa zabdomAM cetavaNI paNa ApelI che : ApaNA ja dezamAM cheka visarAI gaI hoya tevuM thayuM che. gAMdhI A Arthika asamAnatA dUra karavAmAM nahi Ave te hiMsa vicArasaraNIne samajapUrvaka amala sva. vinobA bhAvee kAMti thAya e dekhItuM che. theDA leke sukhacenathI rahe e bhudAnanI pravRtti dvArA karI batAvyuM. ane amerikAmAM habasI asaMkhya lokone pAyAnI jIvana jarUriAta mATe paNa phAM netA mATIna lyuthara kiMge gAMdhIjIe batAvelI ahiMsaka laData mAravAM paDe evI ja paristhiti cAlu rahe te nIcalA varga dvArA raMgabhedanA praznonA ukela mATe madhyA.. lokone te sthiti hiMsaka krAMtine raste laI jAya e dekhItuM ? * pAMtrIsa varSe paNa pazcimI samAjavAdanA sUtrathI ApaNe che. ahIM gAMdhIjI pazcimI samAjavAdathI judA paDe che. pazci tyAM samAjavAdanI zarUAta paNa thaI hoya ema jaNAtuM samAjavAdamAM sArAM dhyeya mATe game te sAdhana apanAvAya te nathI. jyAre gAMdhIjIe samAjavAda jIvananA chellA zvAsa svIkAra rahe che. jyAre gAMdhIjInI vicArasaraNImAM zuM sudhI jIvI batAvyo, tyAre ApaNe samAjavAdane zAbdika beya jeTalI ja sAdhanazuddhinI himAyata che. sAruM che mazebhAthI vizeSa sthAna keTaluM ApyuM che e prazna che. siddha karavA mATe paNa je sAdhana apanAvAya te sAruM che samAjavAdanI pavitra vicArasaraNIne sAra e che ke pratyeka hovuM joIe e gAMdhIjIne sapaSTa mata che. samAjavAda ' mAnavInI pAyAnI jIvanajarUriAto sulabha bane. ane Lyeya pavitra che, paNa bhAMgaphoDa karIne samAjavAda sthapA :pharasadane samaya Apatmika bhUkha saMtoSavAmAM vaparAya. - temAM ayogya ane anicchanIya sAdhana ajamAvAya che. mA - samAjavAda bhogajIvananI zIkha ApatuM ja nathI. mANasanI samAjavAdanI. A prakriyA mAnavInuM hita karanAra na nI , te pAyAnI jarUriyAtone saMtoSa e sAdhya nathI paNa evuM gAMdhIjInuM darzana che. gAMdhIjI garIbanI sevA kara AdhyAtmika unnati sAdhavA mATenuM sAdhana che. mANasamAtramAM mAgatA hatA ane sAcA dilathI karatA ja hatA; , para Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 5. 1-11-83 temanA samAjavAdamAM vadhAre AvakavALAnI kusevA karavI evA vecArane sthAna nahAtuM. tethI ja teo samAjavAda karatAM kA~dayanA himAyatI hatA-sava'nA udaya thAya, sarvanuM kalyANu ||ya, savanuM zreya thAya evI vizALa ane AdhyAtmika dhruvanAnA teo himAyatI hatA. A sauMdaya hiMsAthI nahi paNa kevaLa ahiMsAthI ja sthapAya e temanI mahatvapUrNa .Ata hatI. gAMdhIjIneA virodha `mUDIvAda pratye hatA, paraMtu mUDIvAdI jamInadAra pratye vyakita tarIke virodha na hatA. tee mUDIvAdanA paddhati tarIke vidhi karatA ane vaga vihIna AmAjamAM jarUra mAnatA hatA. paraMtu mUDIvAdIone nAza rIne sAmAjika pheraphAra lAvavAnA saMpUrNa viradhI hatA. e spaSTapaNe kahetA ke hiMsAthI lAvele samAjavAda TakI ke tevA samAjavAda nahi hoya. mUDIvAdIe potAnI pAyAnI rUritAthI vadhAre mUDI hoya te tyajI devI joie, vIja rIte jamInadAre paNa potAnI pAyAnI jarUriAtAthI zeSa jamIna hoya te tyajI devI joie, paraMtu zrIma MtA ane mInadArono nAza karAya ja nahi, kAraNake badhA mANasAne vavAnA ane jIvanajarUriAtA meLavavAne haka che. dhanavAnA peAtAnI vadhArAnA sapattino tyAga kare ane bhInadArA potAnI vadhArAnI jamInane tyAga kare te mATe AMdhIjIe A vargonAM lAkanAM hRdayaparivata nanA mAga tAvyA che ane temanAM jIvana daramyAna te AvA prayAAthI saphLatA meLavatA rahetA. gAMdhIjInA samAjavAdanI rebhASAmAM zrImaMtA sa`pattinA mAlika nahi paNa TrasTI che * je pratipAdana thayuM che te khUbasamajavA jevu che. zrImatA AtAnI saMpatti je meLavI zakayA che te temanI buddhizakitathI LavI zakayA che te evA buddhizALI mANasAnA nAza karIne mAjavAda sthApave e dezanA hitanI vAta gaNAya nahi. ddhicAtu' dharAvatI vyaktinI zaktinA lAbha dezanI IkhAdI mATe levAnI gAMdhIjInI prema ane dardI daSTinI kamagI tarIkenI zubha ane zuddha bhAvanA khUba ja dhanyavAdane tra che. vinAzaka rIteA apanAvyA vinA, premabhAvathI sAmAraka pheraphAra ANI zakAya che evA AtmavizvAsa gAMdhIjIe mezAM rAkhyA hatA ane saghaLA dharmomAM premanI ja ta mukhya che e ApaNe satata yAda rAkhavu ja joie. gAMdhIjIe sAmAjika parivartana lAvavA mATe keLavaNI, majAvaTa prema ane ahiMsAnA upayoga karavAnI spaSTa mAyata karI che. temaNe 13-7-47nA harijanamAM jaNAvyu che samAjavAda pAra ke kAca jeTale zuddha che ane tethI te dda karavA mATe pAradaza ka kAca jevAM zuddha sAdhanAnI jarUra che. raNe 20-7-47nA rajatamAM A pramANe darzAvyuM che;-- * nirbhayatAthI ane makakamatAthI A khAsa kahuM chuM ke yAgrahathI pratyeka yAgya vastu siddha karI zakAya che. satyAgraha ccatama ane daSarahita sAdhana che, mahAnamAM mahAna bA che. bAjavAda bIjA kAi sAdhanathI meLavAze nahi.' gAMdhIjIe ApelA prakAza jhAMkhA thatA rahyo e ApaNe kAravuM paDe tema che. A svIkAramAM khaMDanAtmaka TIkAnA AsvAda na gaNavA joie paNa have ApaNuM zuM katavya che vicAravA ane AcaravAnI bhUmikA tarIke A svIkAra kuvA joie, dhamanI paribhASAmAM kahevAya che ke prema saghaLA 1 57 praznonA ukela che e satya gAMdhIjI jIvI zakayA ane ApaNe te mATe kaTibaddha thavuM joIe ane temAM saunu` kalyANa ja che.. ApaNA dezanA leAkAe gAMdhIjI pachI paNa satyAgrahanI vAto ghaNI karI che, paraMtu te dharA, upavAsa, haDatAle, ahi Msaka AMdolanA vagere mATe bhAge amuka varganA lekAe pagAravadhArA ane tevI anya mAgaNI mATe karavAnu" rAkhyuM che athavA tA rAjakIya lAbho meLavavA mATe thayAM che. paraMtu sAmAjika parivatana mATe sAmUhika pAyA para AvA kAI satyAgraha yojAye nathI. je kharI jarUra che. te zrImaMtAnu hRdayaparivatana karavAnI che, ane te mATe jarUra jaNAya teA satyAgraha AdarA joie. pagAravadhArAthI ke zeDA leAkAne karIe maLavAthI samAjavAda sthapAya nahi. zrImatA hada uparAMtanu bogajIvana cheArDa ane peAtAnI saMpattinA TrasTI banIne potAnI vadhArAnI sapatti AmajanatAnA kalyANu mATe TrasTa tarIke rAkhe te ja vAtAvaraNa sudhare. A vAtA. varaNamAM ja nAkherI, sa MgrahakhArI ane zANunAM dUSaNA dUra thAya e dekhItu che. A rAteArAta banavAnuM nathI. paraMtu A Adaza'ne pahoMcavA mATe gAMdhIjInA anuyAyIo je hoya temaNe vyavasthita kAyakrama rAkhave paDe ane pravRttiparAyaNa banavuM ja dhaTe. je pakSanI sarakAra hoya teNe A kAryakramanuM vajana pa ane vyavasthita rIte amalI bane te mATe hRdayathI agratAnA krama ApavA joie samagra prajAnAM sukha mATe, jemAM pAtAnu paNa sukha raheluM ja che, sau kAie bhegajIvanamAMthI bahAra AvavuM ja joie ane mUDIvAda ane tenA svapnane pa tilAMjali ApI devI joie. sarvodayanAM mUlyanI sthApa nAthI vaiyaktika raheNIkaraNImAM dharamULathI pheraphAra thavAne ane sAmAjika jIvana svaccha banaze e niHzaMka che, sAmA jika pheraphAranI havA hRdayaspazI banatAM jUnA khyAlaya, jUnAM rivAjo, vyApArIvRtti A badhAmAM sarvodayanI bhAvanAthI zuddhi AvatI jaze e kalpanAnI vAta nathI pazu taka sAthe susaMgata bAbata che. hi'sAthI vinAza tarIne samAjamAM a MdhAdhUMdhI UbhI karavA karatAM, ahiMsA ane premanI rIteAthI samAjavAda ke sarvodayanI lAMbA samayanI prakriyA anekagaNI cchinIya che. (anusaMdhAna 150 thI cAlu) lakhyA hatA. AMkhanI takalIphane kAraNe * vAMcavAnI muzkelI. tathA hAthe lakhavAnI takalIpha vize emAM nirdeza karyAM hatA.. peTalIkara svabhAve nibha ane nikhAlasa hatA. potAne je sAcuM lAge te kahetA. kayAreka temAM sahudayatAbharelI nirbhayatA paNa dekhAtI. peTalIkara vyatihitaciMtaka temaja samAjahitaciMtaka hatA. e mATe potAne spaSTa abhiprAya jaNAvatA. temanAmAM vera ke zanI vRtti nahotI.. sAcA amAM tee ajAtazatru hatA. peAtAnI niLatA ke kSatinA prAmANikapaNe tarata jAheramAM ravIkAra karI letAM acakAtA nahi. teo kAI meTA sthAna, hAddA ke prasiddhi mATe lAgavaga ke . paDApaDI kare evI prakRtinA nahetA. nispRhI rahetA. emanI suvAsa dhaNI mATI hatI.. leAkAnA sAcA premAdarane pAtra te banyA hatA. ApaNu jAhera jIvanamAM sajjanAne dukALa vadhatA jAya che tyAre peTalIkaranI khoTa ApaNate vadhu vasamI lAgaze. emanA AtmAne zAMti hA evu prAthI e ! Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (00 7. -12 3 buddha jIvana sva. izrvara peTalIkara ramaNalAla cI zAhu suprasiddha gujarAtI navalakathAkAra, vArtAkAra tathA samAjasudhAraka zrI izvara peTalIkaranu... amadAvAdamAM 22mI navembaranA reja 66 varSanI vaye hRdayaroganA humalAne kAraNe avasAna thayuM che. emanA avasAnathI ApaNe eka sAjanyazIla, saskArI, nikhAlasa sAhityakAra ane samAjasevaka gumAgyA che. emanA avasAnathI mane eka vaDIla mitranI khoTa paDI che. sva. peTalIkarane paricaya mane sau prathama I. sa. 1948 mAM jUnAgaDhanI sAhitya pariSada nimitte thayA hatA. te samaye hu muMbaimAM ema. e. no abhyAsa karatA vidyAthI hatA ane sAMja vartamAna nAmanA dainikanA taMtrIvibhAgamAM nAkarI karate 'hatA. 'sAMvata mAna'nA pratinidhi tarIke mAre jUnAgaDha sAhitya pariSadamAM javAnuM hatuM. e divaseAmAM navacetana'mAM hAsyarasanI kaTAra lakhanAra zrI mULarAja aMjAriyA sAthe jUnAgaDha javA hu'muchaLI nIkaLye tyAre ANaMda sTezanathI khamIsa, kATa ane dhAtiyuM paherelA trIseka varSoMnA eka sajjana amArA DabbAmAM carcAyA. mULarAja kholakaNA buhu. avAja paNa moTA. eTale ame sAhitya pariSadamAM jaie chIe enI thai gayelI. jANu AsapAsanA musApharIne enI meLe ja sAhitya pariSadanI vAta jANIne pelA sajjana amArI bAjumAM AvIne kheThA. paraspara paricaya thayA. e sajjana te IzvarapeTalIkara che te jANIne amane AnaMda thayo. tyAre peTalIkara. janamaTIpa' navalakathAnA navAdita lekhaka tarIke jANItA thayA hatA. prajAbaMdhu'mAM tyAra pachI emanI mArI haiyAsagaDI' nAmanI navalakathA chapAi hatI. peTalIkara sAthe A rIte prathama paricaya thayeA. sAthe jUnAgaDha pahoMcyA. eka rUmamAM UtaryAM. pariSadamAM hAjarI ApI. chelle divase giranAra upara caDhyA. tyAM sAthe eka rUmamAM rAta zakAyA. jUnAgaDhathI pAchA pharatAM goMDalamAM eka divasa makarandabhAi davene tyAM zakAyA. vaLate vise pAchA gADImAM kheThA. peTalIkara ANuM sTezane UtaryAM. huM ane mULarAja muMbaI pAchA pharyAM. huM teA eka sAhityarasika vidyAthI hatA. paraMtu pAMca-cha divasanA sahavAsane kAraNe peTalIkara sAthe mAre gADha paricaya thayeA. emanI sAthe sAhityika duniyAnI jAtajAtanI vAta thai. prathama paricaye ja peTalIkare khulAsA karI dIdho ke pote bahu bhaNyA nathI. zALAmAM mAstara tarIke kAma karyu che. prajAbaMdhu' nA taMtrI cunIlAla vardhamAna zAhanI pretsAhanathI pote navalakathA lakhatA thayA che. paraMtu 'janamaTIpa'nI rAyalTInI rakama vicAratAM lAge che ke zikSaNanI tokarI choDIne navalakathAkAra thAya tA saraLatAthI potAnu gujarAna calAvI zakaze. eTale zALAnI nAkarI cheADI dIdhI che. A rIte zikSaka tarIke 'IzvarabhAi paTela'nA nAmathI zALAmAM jee taNItA hatA. teo have izvara peTalIkaranA nAme vadhu jANItA thayA. potAnI jJAtimAM azvarabhAI paTela nAmanI traNa cAra jANItI vyakti hatI. eTale emanA yaza potAne leAkA na Ape eTalA khAtara potAnA vatana peTalIne yAda karI gADI leAkAnI jema peTalIkara' aTaka emaNe rAkhI hatI. mAlika zrI kuMbha karela sukha 400 004 tenI kanTara 5. peTalIkaranI mArI haiyAsagaDI' nAmanI navalakathAmAM pAdarA nAmanA gAmamAM banatI ghaTanAnuM varNana che. vAdarAya daseka mAIla dUra Avelu' gAyakavADI gAma pAdarA mAruM vatana vArtAmAM potAnA vatananI vAta Ave eTale saune game ramaNalAla desAInI badhI ja navalakathA vidyAthI hatA tyAre ke vAMcelI. ramaNulAla desAi vaDAdarAnA ane sayAjIrAva gAyakavADasarakArI khAtAmAM ucca adhikArI hatA. eTale pAdarA gha vAra te gayA haze. paraMtu emanI kASTa navalakathAmAM pAdarA nirdeza nathI. (jo ke emaNe pAtronI jema gAmeAnAM nA paNa dhaNa kharuM. kAlpanika vAparavAnI zailI apanAvela eTale peTalIkaranI satyaghaTanAtmaka navalakathAmAM pAdarAnA ulle vAMcI meM haSa jijJAsApUrvaka emane e vize pUchelu. ema kahyu` ke e dhaTanA barAbara pAdarAmAM ja banelI. vaLI pe pAdarAnI zALAmAM zikSaka tarIke kAma kareluM. peTalIkara' pAdarAnA anubhavAtI vAtA sAMbhaLI emanI sAthe pra milane ja AtmIyatA sadhAyelI. emanI saraLa mukhamu vAtacItamAM ahaMkAranA abhAva, nikhAlasatA, tathA La badale 2' kAravALI carotarI kheAlIne lahekA e badhAM spaSTa chApa prathama milane ja aMkita thaI gaI hatI. sAhitya pariSadamAMthI pAchA pharatAM goMDalathI ame rAta gADI pakaDI hatI. pravAsanA thAka hatA. amane UMdha ra hatI. para`tu peTalIkara sAnI pATalI para kheThelA utAru rasathI vAtA karatA jatA hatA; prazna puchatA ane ekari sAMbhaLatA. madharAta thai eTale ame jhokAM khAvA lA paraMtu peTalIkare lagabhaga AkhI rAta e utAru sAthe va karyAM karI. utAru paNa thArkayA vagara, balke UlaTathI pota sukha-du:khanI vAto karatA hateA. savAre ame peTalIkarane ka tame te! AkhI rAta vAta karyAM karI. ArAma nahe karave ?" emaNe kahyu, 'e utArunI vAtamAM mane eTalA cha rasa paDayo. emAMthI mane eka navalakathAnA pleTa gayA che. tyAra pachI keTaleka vakhate peTalIkaranI madhalALa' nA navalakathA pragaTa thai. emaNe mane jaNAvyu` hatu` ke jUnAga pravAsa vakhate pezA eka ajANyA musApharanA anubhava pa lakhAyelI A navalakthA che. 'janamaTIpa', mArI haiyAsagaDI' * ityAdi navalakatha dvArA satyaghaTanAtmaka kathAsAmagI upara maMDAyelI navala lakhavAnI phAvaTa peTalIkarane AvI gai hatI. pachIthI koI vakhata pravAsa karavA khAtara TrenamAM trIjA vargamAM saphara karatA, ane musApharo pAsethI jAtajAtanA svAnubha prasaMgonI vAtA jANI lAvatA. emanI navalakathAomAM rIte keTalAMya pAtro ane prasaMge vAstavika jIvana levAyAM ane AlekhAyAM che. emanI kItiA, nava lohInI saMgAi' paNa petAnA kauTumbika jIvananI satyaghaTa AdhAre lakhAi che. (anusaMdhAna pAnuM 150) mudrA ne eka DemanalAla je sAthe, prAta : 385, surar va pI mune TrenDa prinTa, jaganAtha krUra zeTha, 2pa mui ja phona H 3ra Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. No. MR. By+South 54 himA vee No. 1 37 , * * * che prabuddha nenanuM navasaMskaraNa varSa": 5 aMka: 16 abu jIvana na maLatA hatA te mA " muMbai tA. 16-12-83 - muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra : pAkSika vArSika lavAjama rUA.20 paradeza mATe ziliMga 60 . . . . : chUTaka nakala rU. 1-00 - taMtrI ramaNalAla cI. zAha . . aNuyuddhottara ziyALo ra ramaNalAla cI. zAha aNuyuddha te atyaMta bhayaMkara haze ja, paNa vaijJAnike kahe. yuropI prajAe bIjA vizvayuddhanI bhayAnakatA najare che ke aNuyuddha pachI tarata ja samagra pRthvImAM cAlu thanAra nihALI che. pitAnI bhUmi upara pharI pAcho e sarvanAza maNimALe paNa eTalo ja bhayaMkara haze notaravA e prajA jarA paNa utsuka nathI, balake prajAne amerikAmAM kenela yunivarsiTImAM abhyAsa karatA mArA ghaNo mATe virodha che; paraMtu yuropanA nAnA nAnAM rAjyae putra ci. amitAbhe navembaranA trIjA aThavADiyAmAM TI. vI. eka yA bIjI mahAsattAnAM pyAdAM banavuM paDe che. jayAM sudhI upara e calacitra joyuM. enuM nAma che: "The Day After" yuddha yuropanI dharatI para khelAya tyAM sudhI amerikana sarakAra -amerikA ane raziyA vacce jANe ayuddha thaI gayuM che ane ane prajAne yuddhanI bhayAnakatA kadAca bahu na kaMpAve. paraMtu - enI samagra pRthvI upara zI asara thaI che tenAM dakSe A cUla- amerikAnI pharate samudramAM kSepakAo goThavavAnI AndrophanI lacitramAM batAvAyAM che. calacitra kAlpanika che, paNa vAstavikatAthI dhamakIthI amerikana sarakAra ane vizeSataH prajA ciMtAtura e bahu dUra nathI. chellAM traNeka aThavADiyAthI A ja viSayanI banyAM che. emAM The Day After jevA calacitre emanI -carcA amerikAmAM Thera Thera cAlI rahI che. amitAbha lakhe che A ciMtAne atizaya vadhArI dIdhI che. ke enI kenela yunivarsiTImAM aneka amerikana vidyAthIo seviyeta yuniyana ane amerikAe je avA -pramukha rezana mATe dhikakAranA zabdo bole che. A calacitrathI goThavyAM che temAMnAM ghaNAM kharAM svayaMsaMcAlita che, ene rezana sAme aNagamAne vaTALa amerikana prajAmAM jAge che, kepyuTara neTavarkathI joDAyelAM che. kamAniMga kepyuTara uparathI -kAraNa ke regana amerikAne aNuyuddha tarapha ghasaDI rahyA che. signala maLatAM ja e badhAM astro takSaNa chUTe. eka pakSa chellA keTalAka samayathI raziyA ane amerikA (IgleMDa taraphathI kSepakAstro chUTe te tenI cetavaNI bIje pakSe pitAnAM ane yurepanA keTalAka deze sahita) mAM aNuzastro vize sAdhana dvArA theDI ja miniTamAM maLI jAya ane e pakSa paNa 'Are AkSepabAjI ane asamajUtInI vRtti cAlI rahI komyuTara dvArA pitAnAM badhAM ja kSepakAstro tatkSaNa cheDI daI "che. soviyeta yuniyananA pramukha sva. brejhaneva ane zake che. komyuTara game teTaluM saMpUrNa hoya ane pratyeka kSaNe amerikAnA pramukha kATara vacce jeTaluM aMtara hatuM tethI tenI saMpUrNatAnI cakAsaNI cAlyA karatI hoya to paNa cadhu aMtara regana ane Andropha vacce have paDayuM che. aMte te te yaMtra che ane yAreka yAMtrika kharAbIne ane teja mijAjanA, asahiSNu tathA vera-vaimanasyanI kAraNe bhUla thaI jAya; ekAdabe kSepako bhUlathI ttivALA che. raziyAe teDI pADelA kerIana vimAnanI paNa chUTI jAya te e bhUla che ke sAcuM yuddha che durghaTanAe reganane khUba uzkeryA che. soviyeta yuniyana ane e nakakI karavA jeTale paNa samaya have rahe tema nathI, amerikAe aNuyuddha mATenI pAnI taiyArI karI lIdhI che. kAraNa ke navI zodha dvArA kSepAstronI je gati vadhArAI che mahattvanAM lazkarI mathake ane moTAM moTAM zaherone nizAna e pramANe te kSepakA daseka miniTanI aMdara pitAnA "anAve evAM svayaMsaMcAlita kSepakAstro moTI saMkhyAmAM duniyA- lakSyathaLe jaIne paDe tema che. AvuM ayuddha jyAre umaramAM, vizeSataH yuropamAM, gaThavAI gayAM che. AkhA yuropane khelAze tyAre te e bhUlathI thayuM hatuM ke sAcuM hatuM ene caDI miniTomAM bhasmIbhUta karI nAkhe evI rIte raziyAe pitAnI javAba ApavA mATe paNa koI hayAta nahIM hoya. kepyuTaranI sarahada upara 164 jeTalAM kSepakAo gaThavI dIdhAM che. amerikAe bhUlanI kAraNe aNuyuddha khelAI jAya tenI ciMtA amerikana raziyAnI sAme pazcima jarmanImAM kSepakAstro goThavavAnI hila- vaijJAnikoe pUrI gaMbhIratAthI vyakata karI che. -cAla AdarI ke tarata ja tenA pratikArarUpe raziyAe amerikAnI pramukha regananA manamAM aNuyuddhanI vAta vAraMvAra dhaLAyA pharate samudramAM jahAjo ane sabamarInamAM kSepakAnno goThavavAnI kare che. aNuyuddhathI DarI javAnuM nathI ane maryAdita aNuyuddha te spaSTa cetavaNI jAhera rIte uccArI che. ubhaya pakSe kSepakAstronI (Contained Nuclear war) mAM jarUra jIta meLavI {"saMkhyA ghaTADavA mATe vATAghATonI thoDIka bhUmikA racAI che, zakAya che evI emanI mAnyatA che. alabatta regananA A - paraMtu paraspara avizvAsa, veravRtti, vaTa ItyAdine kAraNe jInI- mata sAthe amerikana rAjadvArI puruSo ke vaijJAnike saMmata "cAmAM cAlatI evI vATAghATo lagabhaga bhAMgI paDI' che. ' thatA nathI, kAraNa ke maryAdita aNuyuddha thAya to paNa keTalIka Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazatIna , " * . . . . . tA. 16-12 : rasaprada zailImAM jaina kathAo - jagyAe saMdeza-vyavahAranI vyavasthA je bAMgI paDe te samaya-thaze tene pariNAme havAmAMthI ejhona vAyunuM pramANa ghaNuM sara sadezAo pahoMcI zake nahi ane kadAca samayasara sade ghaTI jaze. traNa- cAra aThavADiyAM sudhI je adhikAra pRthvInA uttara zAe pahoMce te paNa te saLage tevuM kAma karanAra mANasomAM goLArdhamAM phelAze te pachIthI kame krame dakSiNa goLArdhamAM atizaya gabharATane kAraNe bhAgAbhAgI cAlI hAya. eTale ke paNa chavAI jazo. ethI samagra pRthvInuM vAtAvaraNuM ochAmAM miryAdita azruddha saMpUrNa aNuyuddhamAM ja pariNamaze evI ochuM cAra mahinA sudhI, dhruva pradeza karatAM paNa ghaNuM badhuM cetavaNI vaijJAnikoe uccArI che.' ' ThaMDu thaI jaze. pariNAme bacelA mANaso ane pazuo chavIra : hirozimA ane nAgAsAkI upara pheMkAyelA aNuonI nahi zake. khorAka ane vanaspati badhuM khAkha thaI jaze, ema banAvaTa te have tane jenI ane kAlagrasta gaNAya che. cAreka chatAM je mANase bacaze teo khAvAnuM na maLatAM bhUkhamarAne dAyakAnA A samayamAM rujha, paziga, esa. esa.-20 vagere : lIdhe maraze. jemAM bhUkhamarAthI bacaze te kiraNotsargathI ghaNA bhayaMkara prakAranA aNubomba zaidhAyA che. bIjA vizva. vividha prakAranA rogacALAethI maraze. vigrahanA samagra gALA daramiyAne yuropanI dharatImAM - " " dakSiNa goLArdhanA chUTAchavAyA TApuo upara kadAca kAma, mArAmAM kula keTalA be phUTayA che, ethI vadhu vinAza : a = 0. karavA mATe be megATananI zakitavALA Adhunika prakAranA phakata : uparathI manuSya jIvana nAmazeSa thaze. hajAro-lAkha varSa pUrve eka ja aNubomba joIe, ema vaijJAnike kahe che. . jeivI sthiti hatI tevI sthiti pRthvInI thaze. pralayanuM pirANika *.. seviyeta yuniyana, amerikA, IgleMDa, kAnsa, cIna vagere citra satya banaze. arthAt aNuyuddha eTale savanAza. vaijJA. mahAsattAo pAse atyAre judA jula prakAranA badhuM maLIne nikone enI bhayakaratA jeTalI samajAi che teTalI rAjadhAnI pacAsa hajArathI vadhu aNubomba che. e badhAnI kula zakita pu ne nathI samajAI. : : : : : : - " tera hajAra megATanathI vadhu che. e badhA aNuo je .. sarvocca sattA upara beThelA rAjadvArI puruSonI saMbaMdhita vaparAya te hirozimA jevAM dasa lAkha zaherane nAza karI upara aNuyuddhamAMthI bacavAnI AzAne AdhAre rahe che. teone zakAya. paraMtu teTala: zahere che kayAM ? pRthvI upara lAkha satata sadbuddhi maLatI rahe evuM ja kAryavAnuM rahe che. - ke tethI vadhu vasativALAM traNa hajAra jeTalAM zahera paNa nathI eTale ke badhA aNubomba je phUTe te duniyAmAM keTale badhe vinAza thaze tenI kalpanA karI zakAya che. vaLI, yuddhanIti pramANe zastranI jeTalI zakti hoya che tethI ochI . AMkavAmAM Ave che, ke jethI dhAryuM pariNAma acUka Ave. ' ' ' gulAba raDhiyA : eTale ke pacAsa hajAra aNubombanI jeTalI aMdAjita ' : - - vinAzazakita che tethI vadhu vinAza thaze, ocho nahi. zrI puSkara prasAdI kathAmALA zreNI 11 thI 20. che - ayuddha je thaze te raziyA, amerikA, yuropa, jApAna, devendra muni zAstrI pra. lakSmI pustaka bhaMDAra gAMdhI mA. cIna ane keriyA upara judI judI dizAmAMthI aNubomba amadAvAda 1. dareka zreNImAM daza-daza pustikAo che. cheDAze. A badhA dezo pRthvInA uttara goLArdhamAM AvyA che. eTale ke uttara goLArdhAmAM sarvanAza jevI paristhiti jaina dhamanI vividha kathAone rasaprada rIte saraLa ane pravaze. savA abaja, jeTalA mANase mRtyu pAmaze: adazya saune samajAya tathA vAMcavAmAM rasa paDe evI zailImAM. e thaI jaze, kAraNa ke emanAM asthi paNa gaLAne varALa, rajUAta karI che. jemAM agni vetALa, mahAkavi kAlidAsa thaI gayAM haze. osTreliyA, nyUjhIlenDa, leTina amerikAnA ane vitsarAja, satyavAdI harizcaMdra, kama nacAve nAca, kama kod dakSiNa AphrikAnA keTalAka deze upara aNubeo paDavAne satI kusumavatI, zloka paMDita ratisAra, vahetuM pANI, jayAnaMda saMbhava ocho che. eTalA mATe amerikAmAM keTalAka kevalI, tilaka maMjarI, bhAgya ceka, bAvanAcaMdana, taraMgavatI, lokoe nyUjhIlenDa ke osTreliyA javA mATenI vimAnanI caMdana carita jevI pustikAo rasaprada che. vividha TikiTa atyArathI kharIdI rAkhI che, ke jethI kadAca samaya mukhapRSTha che. dareka pustikAnI kiMmata bethI aDhI rUpima, rahe ane vimAna UDI zake te pitAne bhAgI javA mATe sudhInI che. pahelI taka maLe). Ama chatAM dakSiNa goLArdhanA deze Ama bacI jaze ema kahevAya nahIM e vaijJAnikone mata che. kornela yunivarsiTInA avakAza saMzodhananA viSayanA vibhAganA - sAbhAra svIkAra DAyarekaTara Do. kAla segane bIjA cAra vaijJAnike sAthe eka pustaka (1) zrI cAritravijaya. le.saM. bAlAbhAI vIracaMdAdesAI awy 0 : Global Atmospheric Consequences of jayabhikhu. pra. zrI cAritra smAraka graMthamALA C/o. . Nuclear war. A pustakamAM emaNe aNuyuddha pachInI dharmalAbha kAryAlaya nyu dANu pITha bhAvanagara. pRthvInA havAmAnanI sthiti vize abhyAsa karyo che. temanA jaNavavA pramANe keTalAka aNubomba jamIna upara phUTe ane (2) jaina paraMparAne itihAsa bhAga-Athe. le. mani keTalAka kadAca upara havAmAM phUTe te te badhAne pariNAme je zrI darzana vijayajI, jJAnavijayajI ane nyAyavijayajI tripuTI agni pragaTaze, dhUmADe thaze, dhULanAM vAdaLa UmaTaze, ethI mahArAja prakAzaka zrI cAritra smAraka graMthamALA /o.koma varasAda paDaze, jherI vAyue prasaraze tathA kiraNotsarganI kriyA dharmalAbha kAryAlaya nyu dANupITha bhAvanagara ki. rU. 35. - - Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "hA. 16-12-83. prabuddha jIvana napharata ja sikhA, vo dharama terA nahI hai . anavara AgevAna gItAmAM kRSNa bhagavAne kahyuM che: tasavIra kyAre ya ApaNI sAme AvavA dIdhI nathI. ema paNa - "paritrANAya sAdhunAM kahI zakAya ke, dhamane paribhASita karavAnA atyAra sudhInA vinAzAya ca duSkRtAm badhA prayatno niSphaLa rahyA che. dharma eTale vyApaka ane dharma saMsthApanAya eTale AtmasAkSAtkArI che ke ene vyAkhyAnA baMdhanamAM bAMdhI saMbhavAmi yuge yuge." zakAya nahi. dharmanI sarva vyAkhyAo enA keI aMga aAdhu-puruSonA rakSaNa mATe, pApa ane duSkarmone nAza vizeSanI ja vyAkhyA che. dharma upAsanA che, dhama AcaraNa che, TIbI mATe ane dharmanI sthApanA karavA mATe huM vAraMvAra dhama jIvana paddhati che, dhama svabhAva che, dhama guNa che, dharma, janma lauM chuM. nIti che, dhama satya che. A badhI vastuo sApekSa che, prazna e thAya che ke, dharma zuM che? ethI dharma paNa sApekSa che. nirapekSa nathI. ApaNAM manilI prAcIna kALathI A praznane uttara dharma sApekSa che, eTale dharmanI ATale aMta che, ATale aMtavirodha che. eka samaya je dharma che, e pAraMsthiti majavA prayatna karatAM AvyA che. Adi kavi vAlmIki "AjusAra: badalavAthI adhama paNa banI zake che. e vAta paNa ApaNe dharmo di para loke svIkAravI paDaze. jyAre dharma pitAne navI paristhitie dhameM satya pratiSThitama. anusAra DhALI zakatA nathI tyAre enuM sthAna levA mATe eka mA lekamAM dharmaja parama tattva che, dhamamAM ja satya navo dharma AgaLa Ave che, Ama dharmanuM vibhAjana thatuM jAya che ane dharmanI sAthe mAnavInuM paNa vibhAjana thatuM jAya chete pachI e prazva jAge che ke, satya zuM che? A vize mAlikane hara insAna InsAna banAyA emanuM kathana che. * hamane use hindu yA musalamAna banAyA. "Ahu.: satya hi parama vinebAe kahyuM che- upayogitA dharmanuM zarIra che. citta ' dhama dhamavidejanA : zuddha AtmA."upayogitA khatama thaye A zarIra mRtavat banI jAya dharmajananA kathanAnusAra satya ja parama dharma che. arthAt che. ane emAMthI durgaMdha AvavA lAge che. A dharma racayamAM satya samAyeluM che ane satyamAM dhama. ArasImAM pitAnuM rUpa joIne ArasI sAthe ja laDavA lAge mahAbhAratamAM dharmanI vyAkhyA eka alaga rUpe ja che. sAjana vAliyarIe ThIka ja kahyuM che. karavAmAM AvI che laDa rahe hai AInase Aja ve majahaba, dhama ke bAdhate dharmo " AtmA jinakI saDI hai kyA kiyA jAya? na sa dhama: kudharma tata ethI dhamanuM bAhya rUpa joIne ApaNe bhramamAM paDI avirodhAt tU ye dhamaH jaIe chIe ke, A dhama che ke adhama? mAkarsa kahe chesa dharma: satyavikama. he satyavikrama, je dhama dhamanI (anya dhamanI) ADe Ave dhama janatA mATe aphINa che. dharma eka bramAtmaka sUrya che, je mAnavInI AsapAsa tyAM sudhI ghUme che, jyAM sudhI mAnavI che e dharma nathI, kudharma che. je dhama bIjA dharmane virodha karatA nathI, enI sAthe jhaghaDatA nathI, e ja dharma che. ' pitAnI (mAnavatAnI) AsapAsa ghumate nathI." sAhira ludhiyAnavInI A paMkitaomAM paNa dhamanA ApaNI A anubhUtinuM eka kAraNa ApaNuM kaI ja rUpanI jhalaka che rogane, ApaNI koI samasyAne IlAja nahi karI zakanAra napharata je sakhA, ve dharama terA nahIM hai e mArgadarzake che. dharmanuM prathama kAya che-mAnava manane insAnake raude, ve kadama terA nahIM ho. zAMta pradAna karavI. paraMtu zuM ene A zAMti maLI che? AmAM jema sarvadharma samabhAvanI kalpanA che, tema aneka adA jApharInA zabdomAM " nA astitvane paNa saMketa che. A ja prakArane saMketa the khijI bhI lAkha yahAM cautAmAM kRSNanI A ukitamAM maLe che: "sarvadharmAni pari Iso bhI bahuta the vaya mAmekaM zaraNuM braja (sarva dharmone tyAgIne mArA zaraNe AjAra je dilakA he ' so AjAra cale ha. zuM A zakaya che? kelTananuM kathana che ke, "mAnavI enA sAhira" kahe che ke, je pitAnI jAtane maMjilanA jANa " mATe jhaghaDaze, enA mATe lakhaze, enA mATe maraze, badhuM ja kAra kahe che, ene paNa maMjilanI jANuM nathI. e paNa ApaNI karI chUTaze paNa enA mATe jIvaze nahi." vinobA kahe che ke, jema ja bhramita che. chatAM paNa pUchatAM javAmAM zuM vAMdho che? je mAnavI mATe jhaghaDo kare, e dharma nathI. be dharmone kayAreya je khudake kaha rahe che - dhaDa heta nathI. sarva dharmane adharma sAthe ja jhaghaDe che. ' ki maMjile zanIsa he.. . hakIktamAM dharmanA nAme mAnavI jeTaluM lAyo che, eNe jeTaluM ... ' una bI kayA khabara che, "vAhI vahAvyuM che, Aje paNa vahI rahyuM che, e dhamanI sAcI ' , , , " . " magara pUchate cale.' ' . . . Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1dara ' ' , 'prabuddha jIvana tA. 16-12. A ja vAta gaMgA sahAya premI' kahe che kayA karegA pyAra vaha bhagavAnane "saMsArI vaka, kAka, akiMcana kayA karegA yAra vaha imAnake kese kisake mAga dikhAeM janma lekara gedameM InsAnakI 14, ' ' che . haMsa parIkSA-vidhi bhale he .. " pAra kara pAyA na je InsAnake : ' , pApa-puNyameM nIra-kSIra kI. ' bAla kavi bairAgI te jyAM mAnavanI sahana zakti sa ma ca . samApta thaI jAya che, e sImA para pahoMcI gayA che. eTale je te teo cetavaNInA ravaramAM vAta kare che " 6 bhogIlAla ja, sAMDesara paMDita, tU te kahatA thA "samaya" eTale "kALa, vakhata avasara' paNa kALane samatama aMza jenuM vizeSa vibhAjana thaI ja na zake, ene * ' , , . pASANu pidhala jAyegA; ' paNa zAstramAM 'samaya' kahe che, kALa anaMta che; ene kekAjI, tU bhI bolA thA avadhi nathI. AthI kavi bhavabhUtie zAstro hAye niraSi: : rahamAna badala jAyegA vipurA pRthvI . "A kALa niravadhi che ane pRthvI vipulara . . ... aba bhI avasara he, che' ema kahyuM che, kALa athavA samayane aMgrejI paryAya . . . samajAle varanA kira oge. - Izvara-allA ke bhUkha thaIma" have te ApaNI bhASAone ja zabda banI cukyo che kALa anaMta che. divasa, mAsa ane varSathI kharekhara . InsAna nigala jAegA.. enI gaNatrI thaI zaktI nathI. vAstavika rIte joIe to * zuM teo samajI zakaze ? kharekhara te Izvara-allAha ane ghaDiyALathI ene pAmI zakAtuM nathI; ghaDiyALa te samaya dhamane vikRta rUpe rajU karanAra A leke ja che. kalAsa mApananuM eka sthaLa sAdhana che. anaMta kALanI gaNatrI maryAdi. kamala'nI phariyAda che - AyuSya ane maryAdita smRtivALe manuSya kevI rIte karI pAkhaMDiyane isa taraha zake? AthI prAcIna bhAratavAsIoe sajana ane pralayane samajAyA dhamake , vicAra karatAM brahmAnAM divasa-rAtrinI kalpanA karI, ethI paNa vAstavame je the apane AgaLa vadhI jaina zAstromAM samayamApana mATe pathya pama, - vahI chata he gaye. sAgaropamanI kalpanA thaI, ane te paNa keTakeTi sudhI, Aje ApaNe A kalaMkane dhavAnuM che. keTakeTa eTale eka koDane eka karoDathI guNIe eTale.. AgaLa kahyuM ema dhama nirapekSa nahi. sApekSa che ane sApe arvAcIna vijJAne prakAza varSanI dhAraNA karI che. anaMta kALanI tulanAe manuSyanI AyumaryAdA ravalpa che, kSatA ThaMdrane janma Ape che. Ama na hota te dharmanuM vibhAjana e svarUpa samayane sadupayoga paNa teNe jJAnArjana ane thAta A hRddha che. puNya ane pApane, nIti ane anItine, satya che ane asatyane A kaMTha pragaTa thAya che, sAmAjika mAnyatAo, jIvanane vikAsa karanAra vividha pravRttio ane pukAra rivAjo, mUlya rUpe. e mAnyatAo, rivAjo, sAmAjika mATe karavAnuM che. nIti zAstranA ApaNA amara anya mUlya sthira rahetA nathI, ethI enA parivartananI sAthe paMcataMtranA prAraMbhamAM eka sthaLe enA kartAe kahyuM che, anantapAraM kila zabdazAstraM dhamanuM svarUpa paNa badalAya e svAbhAvika che. prazna e. jAge che ke, ApaNe kayA svarUpane Adarza mAnIe? svalpaM tathA curbahavazva vighnAH / sAraM tato grAhyamapAsya phalgu yaha pApa he kayA, iMsairvathA kSIramivAmbumadhyAt // yaha puNya he kayA, rIte para dhamakI muhare che | (arthAta zabdazAstra anaMta che, AyuSya alpa che ane vidane ghaNAM che; mATe haMsa jema pANImAMthI dUdha grahaNa karI hara yugameM badalate dharmo le che tema, tuccha vastu choDI daIne sAra varatuM grahaNa karavI ke kese Adarza banAoge? Ama samaya anaMta ane niravadhi hovA chatAM pratyeka A ja vAta kavi baccane "gAlA' nA mAdhyamathI vyakata manuSyane mATe te atyaMta mUlyavAna che grIsa ane romanA keTalAka mahApunA , skuTAke lakhelAM. jIvana vaha puNya kRtya, yaha pApa karma carimAM eka viziSTa_purUnI ukti che ke, kaha bhI haiM te hUM kayA sabUta Time is the most precious commodity in the . . . . . yaha cira anAdise prazna uThA - world. arthAta jagatamAM sauthI kImatI cIja TAIma- samaya. ': ': = ; kayA Aja karaMgA meM nirNaya. che. gayelo samaya kadI pAcho Avato nathI. AthI. : aMte vAta karI mAnava sudhI pahoMce che. dharma sRSTi che, joIe te, samaya veDaphavAnuM koIne pAlave ema nathI. gayuM mAnava sRSTA che. sRSTie sRSTAnuM anugamana karavuM ja paDaze. tene vicAra karavAne artha nathI, bhaviSyanI cintA karavAnI je dharma mAnava mAnava vacce divAla UbhI kare athavA ene , jarUra nathI, paNa vartamAnane upayoga te ApaNA hAthamAM che. vigrahanA mArge dorI jAya ene haragija dharma kahI zakAya eka subhASitakAre kahyuM che... . nahi. nIraja' nI A paMkitao sAthe ApaNe jarUra sahamata . . te zo cho na jadaH mAthe neta-nirAti : na thavuM paDaze; vartamAnena kAlena pravartante vicakSaNAH // Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-7 praha chavana (gatane zeka na kare, bhaviSyanI cintA na karavI. paryApta-te bhAra hovo joIe. te ja mANasanI zakitao vicakSaNa manuSya vartamAnane anulakSIne pravarte che.) vikase che. ane dhAradAra bane che. tathA samaya ' paNa lekhe - ahIM "vartamAnane anulakSIne pravartana" eTale vartamAna lAge che. samayane svadharmamAM arthAta kartavyamAM viniyoga te samayane pUra upayoga. samaya veDaphavAnuM eka moTuM dUSaNa apramAda-jIvana pratye jAgRti ajJAta rUpe paNa te eka ApaNA dezamAM che. A dUSaNa mANasanI zaktione kSINa karI prakAranI sAdhanA banI jAya che. nAkhe che. ApaNo samaya barAbara rokAyela hovo joIe. bhagavAna mahAvIrane aMtima upadeza gaNAtA jaina Agama keTalAka loko evI phariyAda kare che ke amane samaya uttarAdhyayana sUtra'nA agiyAramAM mapatraka adhyayanamAM maLatuM nathI. vastutaH A phariyAda navarA mANa pitAnA paTTaziSya gautamasvAmIne apramAda viSe mahAvIra kahe chesonI che, jemane jhAjhuM kAma hotuM nathI, kAmagarA leka athavA kAyavyasta manuSya samayane pUro sadupayoga dumaNattA paMDuyA jahA nivaDai gaigaNANa accae / kare che. mArA gurutulya eka mahAna saMzodhake kahyuM hatuM ke evaM maNuyANa jIviyaM samaya goyama mA pamAyae / kAmanuM dabANa hoya te ja kAma thAya che. jemake ethI | (jema pILuM pAMdaDuM rAtrinA samUha pasAra thatAM eTale kAmane agratAkrama nakakI karavA paDe che. kAmane bhAra gajA ke veLAM vItatAM nIce paDI jAya che tema manuSyanA jIvananuM uparAMta na hoya e barAbara che. paNa dareka mANasa upADI paNa samajavuM. mATe he gautama ! eka samayane paNa pramAda na zake eTalo-enI zakitaone pUro upayoga thai zake evo ' kara !). patrakAratva, sAmAjika pratibaddhatA ane madhye para vAsudeva mahetA vatamAnapatranuM aDadhuM aMga patrakAro che ane aDadhuM jJAna guru ke graMtha ke anubhava dvArA maLe che, paNa mAhitI je aMga amArA vAcake che. ame jANIe chIe ke vAcakenuM ApaNA lagabhaga AkhA dimAgane bharI de che te-te enAM amArI sAmenuM tahomatanAmuM nAnuM sUnuM nathI. Ape ene sAdhano vartamAnapatra, reDiye ane TI. vI. dvArA ja maLe che; rItasara dharI dIdhuM nathI e ApanA asIma audAyane enI AgaLa jAta mAhitI ke pratyakSa jANakArInI bAbatenuM AbhArI che. paNa ame vAcakanA echevatte aMze tahomataghara pramANa nahivat hoya che.. chIe evo anubhava vakhate vakhata thAya che. A parisaMvAdanA vartamAna patra, reDiyo tathA TI. vI. traNeya mAdhyamone viSayomAM paNa enI chAyA joI zakAya che. AtmA, samAcAra tathA tenA paranI TIkATippaNo purata dhama tema ja vijJAne kahyuM che ke, jIvasRSTi AkAza, teja, patrakAraja hoya che. je samAcAranI jarUra dareka mAnavIne jela, vAya vagere pAMca mULabhUta ta para AdhArita che, paraMtu vAyu ane AhAra jeTalI anivArya che, te e saMpUrNa zuddha manuSya mATe pAMca nahi paNa kharekhara cha mULabhUta to maLavA joIe te paNa eTaluM ja anivArya che. A anivArya che. chaThuM tattva che mAhitInI Apale mATenI paraMtu samAcAra tathA tenA vAhaka tarIke vartamAnapatra adamya taDapa. sarakArI mAhitI khAtAone pratApe e zabda azuddhamAM azuddha banatAM jAya che. mAnavInA cittamAM ghUsIne bado banyo che. eka bIjAnA ane jagatanA khabara aMtara Amatema vALavA talasatA sahu jaNa jhaTa daIne vartamAnapatrane, pUchavA mATe mAnavI eTale talapApaDa hoya ke te khAtara khAsa karIne tenI samAcAra bAjue pakaDavA jAya che. pAMca-dasa mAIla kApI nAkhyA pachI paNa mAtra eka-be samAcAra ThIka paNa tenA mAtra mathALAthI duniyAmAM najIvA khabaranI Apa-le kare tyAre tene thAka utarI jAya. magaja pheravI nAkhatA kasabIo paNa amArAmAM nIkaLyA che. A mATe komyunIkezana' zabda che, paNa gujarAtImAM tenI A kriyA amArA hAthe keTalIka vakhata abhAnapaNe ane barAbarane zabda nathI. eTale mAhitInI Apa-le je beDeLa kyAreka sabhAnatAthI paNa thAya che. vAcakane zuddha samAcAra zabdaprayoga kare paDe che. pazu jevA jaMgalI leke paNa roja ApavAnI takedArI sAthe paNa ene Ama ke tema prabhAvita kuMDALuM vaLIne be-cAra vAkayamAM kaMIka navAjunI kahI nAMkhe tyAre karavAnI dAnata chUpI chUpI kAma karyA vinA rahetI nathI. tame satiSa thAya che. samAcAra mATe chApuM ke reDIye ke TI.vI. ne Azraye savAre chApuM laine vAMcavA mAMDe che tyAre tamArA cittataMtrane jAya ane e na hoya te chevaTe kaIne rUbarU maLIne paNa sIdhI asara karatI kaI davAnuM sevana kare che ema kahevuM samAcAranI talaba sateSatA AjanA mAnavImAM tathA A mArI daSTie jarA paNa vadhu paDatuM nathI. keI vakhata tame AdivAsImAM "kamyunIkezana'nI anivAryatA pUrata kaze pharaka amane pakaDI pADIne kAnapaTTI pakaDAvo cho paNa sAmAnya rIte nathI. mANasane trAsa ApavA mATe prakAza, pANI ane AhAra te ame saphaLa thatA hoie chIe. baMdha karI devAmAM Ave che ane vadhAre trAsa ApavA mATe tene ekAMtamAM pUrIne kamyunikezana' vagarane banAve che. jaLa e patrakAra ane patrakAratvanA parisaMvAda emanA pUratA ja ane AhAra vagara e taraphaDetima kamyunikezana vagara paNa hoya che. prephezanala vAta che ema kahIne tamane bahAra . taraphaDe che, : rAkhIe chIe. paraMtu A parisaMvAdamAM vAcaka varganA sattva .. koI nAnIe sAcuM kahyuM che ke, AjanI game te vyakitanA ' ' jevA Apa sahu che tethI AnaMda thAya che tathA ame amArI - dimAganI tamAma mAhitI khAlI karIne tapAsavAmAM Avaze te vAtanikhAlasatAthI karIe evI ApanI AgrahabharI ape. 995 TakA bhAga teNe vartamAnapatramAMthI meLavela haze athavA kSAthI vadhAre AnaMda thAya che. ame ApanI sAthe kema ane zuM koI vartamAnapatranA vAcA pAsethI karNopakarNa meLavela haze. * * zuM karIe chIe te amArA vAcaka vAto amArA daradI tarIke gaNa Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R , prayuha jIvana : tA, 16-1ravAne adhikAra che. tame e kema vAraMvAra ajamAvatA nathI enuM ja ' karavAnI hovAthI kIDane Agraha rAkhanAra vyavasAyI patrakAre mane Azcarya che. "hisAba mAMgavAnI icchA te ghaNunI thatI nokarIne rAmarAma karavA ja paDe. A vAta vANI tathA hoya che e huM jANuM chuM, paraMtu kadAca sarvattatathA sarva zakitamAna abhivyakitanA svAtaMtryamAM mAnatA dezonA chApAMne paNa barAhovAne amAro DeLa tamane pAchA pADatA hoya che. paraMtu mane bara lAgu paDe che. evA mukata dezamAM akhabArI svAtaMtrya keie guptatAnA segaMda hajI khavaDAvyA nathI eTale amArA eTale prakAzakanuM svAtaMtrya e thAya che. pitAnI kIDa calAvyavasAyanI guptamAM gupta vAta e che ke, amArI sAthe "vavA mATe patrakAre e mATe potAnuM ja chApuM pragaTa karavuM paDe. satata saMvAda sAdhIne amAre javAba vAMcake mAge te ja A tethI pena Ijha mAITIara dhena dhI Da" kahevata pachI vyavasAya ane vartamAnapatra svaccha rahI zakaze. ApanAM "prinTiIMga mazIna Ijha mAiTIara dhena pena" evI navI kahevata pAMca-dasa pisTakArDa paNa amane khaTako ApavA mATe pUratAM janmI che. mAro anubhava to e che ke, bIjAnA haka, che e aMdaranI vAta paNa sAthe sAthe kahI dauM. . svAtaMtraya vagerenI rakSAne dAvo karatAM rAjakIya pakSo tathA traNa divasa ane cAra beThakonI kephiyatamAM prathama vAta amAre jAhera saMsthAonAM prakAzanomAM vadhu paDatI asahiSNutA hoya amArI sAmAjika pratibaddhatA ane mUlyonI karavAnI che. hamaNAM che ane patrakAronuM svAtaMtraya ochAmAM ochuM hoya che. arUNa zaurIe 'inDiyA TuDe'mAM A vAta cheDI che ane pitAne vAda ke jIvanadarzana hoya e "kIDa' tathA enI patrakAra mATenI AcArasaMhitA bahu jANItI che ane tene kAgaLa sAme vyavasAyane bAMdhI daI enAthI juduM paDe te pratye dveSa para utArIne nAhakanI pIDA UbhI karavAnI jarUra nathI ema rAkhIne kAma kare evI pratibaddhatA vyavasAyI patrakAra samAcAra bAImsa opha InDiyA'mAMthI keIe emane javAba Ape che. patramAM rAkhI zake. chatAM amuka vicAro mATe che evI spaSTatA zaurIe gAMdhIjInI Dhabe AcAra saMhitAne je namUne Ape sAthe dainika ke sAptAhika ke game te sAmayika kADhI zake, tenI sAthe kaI kadI asaMmata thAya tema nathI. paNa prati kAraNa ke abhivyakitanuM, pitAnA vicAro phelAvavAnuM : baddhatAnI vAta jarA aTapaTI che. patrakAra zene pratibaddha rahe? svAtaMtrya sahune che. paraMtu vyasAyI patrakAra ane pracAraka athavA gAMdhIjInA samayamAM eTale ke AjhAdI pahelAnA samayamAM jhuMbezI patrakAra vacce taphAvata che. pracAraka patrakAra "ekaTIvIsTa' che; - patrakAre svAdhInatA mATenI laDatane, svadezIne ane rASTrIyatAne medAnanI aMdara sainikanI jema dhUmanAra che. ene mATe patrakAratva pratibaddha rahevAnuM hatuM. badhAM nizAna spaSTa hatAM. svarAjya pitAnA dhyeyanI pUrti mATe che, sAdhana che. namaMda tathA AvyuM ke tarata ja patrakAro mATe paNa e kAma patI gayuM temanA yuganA sudhArake, AjhAdInI laDatamAM vaicArika temaja ane be traNa AdarzonuM sthAna aneka Adarzo tathA samAcAra patro kADhanArA A varganA che. , dhyeya tathA javAbadArIoe lIdhuM. adhUrAmAM pUruM navA navA vyavasAyI patrakAra rAjakAraNa, sAMsArika bAbata vagere yeya ane Adarzo prAmANika matabhedothI bharapUra che. tathA kaI kSetrane ekaTIvIsTa na hoya te enI krIDa zuM ane pratibaddhatA aprAmANika matabheda pArakhavA muzkela che. keI samAjavAdane zenI sAthe? enI sAmAjika javAbadArI, vyAvasAyika kuzamATe mathe koI sudharelA mUDIvAdanI himAyata kare ane, Aje LatA tathA aNizuddha prAmANikatA mATe Agraha patrakAratvamATenAM to gAMdhIyugamAM jene viSe kaze matabheda na hatA evI khAdI traNe mAdhyama vartamAna patra reDiyo, TI. vI. pANI havA ane ane dArUbaMdhI viSe paNa matabheda che. sahune pitAnA matane AhAra pachInI mULabhUta jarUriyAta pUrI pADe che, ane adhikAra che, ane satya mArI ja jIbha tathA kalamamAM che. vyakita temaja samAjanA mamasthAna para kAma kare che tethI evuM kaI kahI na zake. tene saMpUrNa svaccha rAkhavAnI patrakAranI prathama pharaja che. , patrakAratva ane sAhityamAM mULabhUta taphAvata e che samAcAra saMpUrNa cakAsIne ApavA; vigatemAM cesake, sAhitkAra enA sarjanamAM saMpUrNa svaMtatra che, paNa patra InI cIvaTa rAkhavI; vAcakane dareka daSTikoNa ApavA mATe kAra ochAmAM ocho svataMtra che. sAhityakAra koI paNa samAcAranI badhI bAjue tathA cAre pAsanI vigata ApavI; vicAra, Adarza, "vAda'nuM prasAraNa sAhityanA koI paNa vizeSaNa tathA kriyA-vizeSaNa aNubomba karatAM ya vadhAre svarUpane mAdhyama banAvIne karI zake che. patrakArane evI khataranAka che ema samajIne e be temaja AMkaDAne upayoga svataMtratA nathI. je padArtha enI kRti mATe kace pUrI javAbadArIthI kare. mAla bane che eTale ke chApuM banAvavA mATenA kAcA samAcAranI pasaMdagImAM vAcakanA kAjI banI besIne amuka mAla5 samAcAra patrakAranA kAbUmAM nathI. sAhityakAra samAcAra ApavA ke dabAvI devAmAM patrakAranA pUrvagraha kAma kare - kalpanAnA rasAyaNa vaDe jAduI duniyA paNa enI kRtimAM che. tene badale kevaLa samAcAra mUlyane vaLagI rahIne pasaMdagI karo. UbhI karI zake che, jyAre patrakAre nakakara hakIkatene ja mejIsTreTanI manovRtti patrakAranA dharmane bhaMga kare che. sAcI pakaDIne cAlavuM paDe che, jemAM kalpanAnuM mizraNa akSamya bheLaseLa ane pApa bane che. ekanI tAkAta bIjAnI nabaLAI manovRtti kamizana opha InkavAyarI vaDe satyane pakaDavA mathatA paMcanI che. ' ' bane che. sAhityakAre enI kIDa' hoya te tene vaLagI rahIne , tene rajU paNa karI zake. paNa patrakAra samAcAranI zuddhi | samAcAra saMpAdakanuM kAma karatA patrakAre badhI rIte kuzaLa mATe jeTale Agraha rAkhe eTale kIDa' mATe Agraha che chatAM bhASAne kasaba hajI vadhAre khIlave ane vadhAre evI paDatuM mUke paDe. vyavahAru daSTie paNa "kIDa' eTale IcchA rahyA kare che. samAcAra ApavAmAM ApakhudI na hoya, AdarzanI daSTie pitAnI krIDe'ne pitAnI "kIDa vaLagI rahevAne vigatemAM paNa daSTikaNunI bAdabAkI na hoya, chatAM saMkalpa vyavasAyI patrakAra pALI zake tema nathI. vividha bhASA, pAnAmAM goThavaNI tathA mathALAmAM sapAdAne pakSapAta : nIti tathA vividha uddezavALAM patromAM nekarI ' kaI tarapha che ene IzAre vAcAne vyaMjanAthI maLa jaIe. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12:3 A vratA pALavAmAM vAcakAne ame barAbara satISa ApI zakatA nathI e patrakAro pAte jANe che. e dareka uhApanI acAva thai zake che. samayanA abhAva, AA mANasA ane kAmanA vadhu kheAja, mAhitI na ja ApavAnI amaladAro temaja netAmAnI vRtti, mAhitI ekatra karavA mATe thatA kheMca'mAM patrAnA mAlikAnI kaMjusAI vagere khAkhatA bhA vyavasAyamAM sahute jANItI che. A agavaDA gujarAtI patronA patrakArane khUba parezAna kare che. potAnI anubhava vRddhi thAya ane vAcakAne paNa lAbha thAya evI ghaNI takathI A patrakArone va'cita rAkhavAmAM Ave che. pariNAme je navuM lehI khUba hoMzathI A vyavasAyamAM joDAya che te nAsIpAsa thaI jAya che ane tenu ghaDatara hIMgarAi jAya che. gujarAtI patrA temaja patrakAratva atyAre A bimArImAM che. vAcako AgaLa potAne nirdoSa atAvavA khAtara. saMcAlakA sArA patrakAra maLatA nathI'nI ame pADayA kare che, paNa sAmA savAla e che ke, 'sArA patrakAra thavAnI lAyakAta ane hoMzavALuM' navu lehI Ave evu AkarSaNa che yAM? prabuddha jIvana kAr tAranAM kAraNeAthI javAbadArI barAbara dAnathI thaI zakatI e bacAva nakakara che. ane vajudavALA che. paraMtu amArI dhadhAkIya kSatinA mIjo bhAga evA che, jene mATe mAM to prAmANika khacAva nathI athavA vAcakAnI najare amArA bacAva khAA che. "enA mULamAM A kSetramAMthI Adarzo tathA samAjanI sAttvika sevAnI tamannAnI vidAya tathA tenI jagyAe AvelI vepAra vRttimAM raheluM che. lAve ane Avaka game te bhoge vadhAravA mATe kevaLa sanasanATIne ArAdhya banAvavAmAM Ave che. Athi'ka pavitana evu' thayuM che, ku, chApuM kharIdIne gaMbhIratAthI vAcanAra saMskArI vaga mAMnI kharIda zakita ghaTI che. dharanA bajeTamAM chApAnu sthAna khUba nIce gayuM che. tenI sAme khAjue sanasanATI, sekasa gunAkhArI, kuthalI haLavAmAM haLavI gappAbAjI vagere zeAdhI zodhIne mAganAra vaganI kharIdazakita vadhI gai che. phalAve vadhAravA mATe e varganI khuzAmatamAM kazA checha ke sacama jovA maLatA nathI. bhAvatI vAnagIo vadhu Ape tema evA grAhako vadhe ane ane e vadhe tema tenI vAnagIomAM vadhAro karo. e rIte viSacakra badhAya che ane vadhe che. A mAga eTale badhA saraLa ane rAsavALA che ane e mAge' janArA eTalA jAgRta che ke emanA para kAi lIla ke apIla kAma kare tema nathI. chatAM enA para lagAma mUkavAnI vAta sAva hAtha dhAi nAMkhavA jevI nathI. sArA ane vivekI vAcakA pote emanA chApA para mAchu lAvI zake che. kharAba paisA kamAvA mATe paNa pratiSThAnA aMcaLA sahune joie che. sArA vAcako ochI gharAkI karAve che. paNa chApAne sAcI pratiSThA teo apAve che. kAI mAlika ke sapAdaka evA nahi maLe pAtAnA AvA vAcakanI TIkA, kSANu, vinatI ke Agrahane je uvekhI zake. khIjo upAya khUza vyavasAyI patrakAronA hAthamAM che. gujarAtI patrAmAM mATe bhAga mAlikata trIonA kaDaka aMkuza nIce che. chatAM patrakArane rojIMdI kAmagIrImAM svata tratAne ghaNA avakAza hoya che. DAku tathA bhUtaonA phoTA F 15 ane vadhuna AchA cage ane gAmanI zALA mATe 50 hajAranuM dAMta nivRtti vakhate jAhera karatI zikSikAnA citra ane samAcArane jarA khIlavIne sUkI zakAya. gunAkhorI'kaeN sekasanA samAcAranI bhASA tathA mathALA jarA hAvAM anAvIne savicAra parivAra, hari ema. Azrama, yuvAnI spardhAo tathA vidvAnAnI siddhione vadhAre vajana ApI zakAya. ta MtrI teAMdhAmAM paNa tene rAjakAraNa vagerenI samAvAnu sthAna ApI zakAya. dhajana mALA, grAmoghogAmAM avanavA prayAge, yuvakAnI sa Mdha' vAhinIenI pravRtti vagere keTakeTalI pravRttio prasiddhi tathA pretsA hana mATe talase che. emane kazuM nahi tA chevaTe khUNAkhAMcarAnI ghaNI jagyAe hoya che te mekaLAzathI ApI zakAya. sevA saMsthAo, yunivarsiTInAM vidyAbhavana, sAhitya pariSada, mahilAe ane kulAkArAnI pravRtti vagerene ochuM te ochu sthAna chApAmAM maLe e pravAha khUba khedajanaka che. khelakUdamAM ajuna evorDa athavA bahAdura bALakAne rASTrIya kkSAe apa maLatuM nathI. vyavasAyI patrakArlR A kSati dUra karIne vadhu nahi te aniSTa taraphanA eka AchokarIne praSTinuM pallu bhAre anAvI zake che. chApAnAM mAlikA saMcAlakone kamANImAM gaLAkApa harIkAi karatA zakavA e AjanA mukhamAM kaDaka dArUbaMdhInI jhu Mbeza jevu' du:spaSTa kAma che, paraMtu gunAkhArI vagerene khUba sayamita prasiddhi ApavI, AcArI vagerenA samAcAra cagAvIne, zaNagArIne na mUkavA, samAjanI guNavRddhi kare evI khAkhatA prasiddhi ApavAnuM na cukavuM vagere nAnakaDI AcAra saMhitA jo samAjanA ceDA mobhI mANase A mAlikA, sacAlakA ane taMtrI pAse premanA dabANathI paNa paLAve te aniSTane prasiddhi ApavAnI hariphAI adha thAya ane chApAMnu puNyakArI aLa vadhe. have ApaNAM sthAna pheravIne Apane tahematadAranA pAMja rAmAM mUkIne huMphariyAdI khanavA mAguM chuM. patrakAranI pratibaddhatA, tenA vyAvasAyika skhalana ane upayAgI chaNAvaTa ApaNe karI. jo putrA tathA patrakAronI hAlata sASakAraka nathI teA e mATe AjanA samAja vadhAre javAbadAra che. kalA ane bhakatA vacce atUTa tathA sIdhe sukhadha che tema vartamAna patra tathA samAja vacce paNa e ja saMbaMdha che. vartamAnapatra tathA patrakAranI najara sAmethI samAja Nubhara paNa dUra thatA nathI. vatamAnapatramAM jAherakhabara sahita je kai apAya che te samAjane uzkeravA, preravA DhaTALavA, protsAhita karavA mATeja aya che. akhabAra vecyA pachI e banAvIne pragaTa karanArA enA pratyAdhAtanI apekSA rAkhe che, paNa pratyAdhAta Ape e jIvatA, savedanazIla ane hiMmatALA samAja '47 pachI sui gayA che, kazuM ja na sAMbhaLavAnI, jovAnI, vicAravAnI gAMTha manamAM pAkI gaMdhIne sUi gaYA che. chApu enI jAgRtinA uparanA paDathI vadhAre UDe jatuM ja nathI. patrakAroe, aneka nabaLAi ane medarakArI chatAM samAjane Dha DhALavA mATe puSkaLa ApyuM che. tame vicAra karAke sAjanA kayA bhraSTAcAra, yu pApa nAmaThAma sAthe eka yA bIjA putrae khullu karIne tamArI : ' amone ja Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 kaTAkSa samakSa mUkayu' nathI. dAcArI, kALAbajAra, bhraSTAcAra, karacerI, dabha adamAsI vagere khullAM karIne mUkavAmAM kAi camarabaMdhInI zarama pazu nathI rAkhI. emane phiTakAra ApatA agralekhAe sara rAkhI nathI. citrAnAM tIra rAja calAvyAM che. vartamAnapatra ke patrakAranI udhAra bAjunI sAme jamA pAsuOya che. ceAra sAme mAlikane jagADavA e mathyA kare che paNa tame jAgatA ja nathI. kAI ramata eka ja TImanI na hoya. vyavasAyanAM ucca mUlyone pratibaddha patrakAra jAgRta, sakriya samAjanI apekSA rAkhe che. AjanI takalIpha ucca mUlyeya mATe patrakAranI pratibaddhatAnI uhApane kAraNe jeTalI che teTalI ja; sake tethI vadhu pramANamAM, mUlyAnI khevanA vagaranA, khedarakAra ane jaDa banelAM samAjanI che. (tA. 1-10-83 gItA ma Mdira hAla, bhAratIya vidyAbhavana, muMbaI-cha khAte saMdhanA upakrame yojAyela parisa vAdanI prathama kheThakanA pramukhasthAnethI ApeluM vakatavya.) sAbhAra svIkAra (1) pa. pU. AcAya zrI vijaya amRta dhama ra dharamUri smAraka graMtha sa. ratilAlAla dIpacaMda desAI pra. za khezvara pArzvanAtha peDhI De. dolatanagara khArIvalI (pUrva) mu'bai 66. ki. za. 41. prabhu jIvana (2) a seAsa' muka ina jaina philaseTaphI le, devendra muni zAstrI pra. zrI tAraka gurU jaina graMthAlaya zAstrI ceka, udayapura rAjasthAna ki. za. pa. (3) zrI meATI sAdhu vaMdA-le. rasikalAla chaganalAla zeTha pra. vIravANI prakAzana, C/o. na'dalAla tArAcaMda verA, 45/46, nava zAMti nagara, 98, tepIyansI rADa, muMbaI-6. ki. rUA. 1. (4) jaina siddhAnta pradIpikA le. pU. A. sabhavasAgarajI pra. zrImatI ratanIdevIjI, khArAbaMkI (u. pra.) ki. rUA. 4. (pa) parabanAM pANI le. ajita popaTa pra. cImanalAla je. zAha, sudAmA, raje mALe malakhAra hIla, 214, vAlakezvara muMbai-6, viketA navabhArata sAhitya maMdira, 162, zAmaLadAsa gAMdhI mAga, muMbai-ra. (1) javA daizuM tamane-le. kundanikA kApaDIA. pra. navabhArata sAhitya maMdira, 162, zAmaLadAsa gAMdhI mAga', muMbaI-ra. ki. rUA. 23-50. (2) svAti-le. IzvarabhAi paTela. pra. svAti prakAzana 448/1 racanA sAsAyaTI, sekaTara 22, gAMdhInagara ki. rUA. 10. (3) pramukhIya lAkazAhI ceogya vikalpa-le. jazavaMta khI. 145, mittala TAvara, narImAna poInTa. muMbai-ra1. ki. rU. 20, (4) navakAra maMtra tatkALa krama kLe-le munizrI tattvAna vijayajI, pra. navabhArata sAhitya madira. mukhai-2, kiM. rUA. 4. (5) paryuSaNa patramALA-le. munizrI prIti candra vijayjha pra. preraNA prakAzana zAMti niketana mu. tIthala ji. valasADa. gujarAta ki. rUA. 4. tA. 16-12-2 enDa hIjha TIcIoNMgsa kri, za. 5. (2) dhI DeAkaTrAinsa e jainIjhama kiM. rUA. 5. (3) jainIjhama le. ha`Taveranasa', DA. nagIna je. zAhu ki. za. 5. (6) kh. vATu'-le. AsamAna sATI pra. kuMvara pabli kezansa DeA. girIza vIchIvArA 50/4 rAmasadana, brAhmaNuvADA kAsa rADa, mATuMgA-muMbai 19, ki. rUA. 5. (7) zrI vallabhasari smAraka nidhi, 3/41, dhanajI sTrITa muMbaI-3 taraphathI agrejI pustakA : (1) lADa mahAvIra (1) zUnyanI smRti-le. zUnya pAlanapurI pra, smRti samiti 41, vijaya dIpa, 31, rIja rADa muMbaI-6. ki. za. 30, (2) mAkSa mAga' meM bIsa kadama le. AcAya padmasAgara sUrIzvarajI pra. aruNAdaya phrAunDezana, mukharjI kra. za. 11. (3) zrI savAseA gAthA vivaraNa le. rasikalAla chaganalAla zeTha pra. mukatAgaurI rasikalAla zeTha 18, paTela kAleAnI siddhanAtha rADa, vaDedarA-1. ki. rUA. 7. (4) gurusthAna le. bhIkhAlAla giradharalAla zeTha pra. a. bhA. jo sthA. jaina phrAnpharansa 1, vijayavallabha ceka, muMbai-3. ki. rUA. 6. (5) samyagdarzana kevI rIte pragaTe ?-le, bhIkhAlAla giradharalAla zeTha pra. jayaMtIlAla dhanajIbhAI dyAzI 84 khI, pazcima eprATamenTa, kIti koleja pAse dAdara mukhai-28 (6) zrI AnaH dhanajI kRta ceAvIzI-sAtha. ayakAra5. zAMtilAla kezavalAla pra. jaina ma. sA. sAme vamAna phleTa naM: 44 pAlaDI amadAvAda-7, (7) zrI jina praNita krama'vijJAna le, pra. kIti' mANekalAla zAha prApti sthAna. suzreSA kAryAlaya pAlitANA ki. rUA. 16 zrI mu MbaI jaina yuvaka saMdhanuM navuM prakAzana sama ca cita na le. sva. cImanalAla cakubhAI zAha saMpAdA: DaoN. ramaNalAla cI. zAhu - pannAlAla 2. zAhu ane gulAba DhADhayA mUlya rUA. 30- .: sadhanA peTrana ane AjIvana sabhyAne A pustaka bheTa ApavAnu che. alaga TapAlathI e aMge sau sabhyAne jANa karavAmAM AvI che. temAM jaNAvyA anusAra tA. 31-12-83 sudhImAM sadhanA kAryAlayamAMthI savAranA 11-30 thI sAMjanA 6-00 daramiyAna A pustaka meLavI levA vinaMtI. tyArabAda A pustaka rUA. 30/-mAM maLaze. pustaka kharIdavA IcchinAre paNa uparokata samaya gharamiyAna kAryAlayanA sa`paka sAdhavA. asthi sAravAra mundra hADakAnA dardInA niSNAta DA. je. pI. pIThAvAlA sadhanA kAryAlayamAM dara ravivAre savAranA 9 thI 1 sudhI niyamita sevA apI rahyA che. hADakAnA daradIone A kendrane lAbha levA vinaMtI. pravINabhAi magaLadAsa zAhu sayAjaka 8 cImanalAla je. zAhu ke. pI. zAha.. maMtrI, Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-83 . prabuddha jIvana 167 - * * * * * mA ja " . " vikalAMga mATe sTela :: 9 zAMtilAla TI. zeTha saMdha saMcAlita premaLa jyoti ane rASTrIya aMdhajana karI zakIzuM evI daDha zraddhA amane baMdhANI che. ame saMgaThananA saMyukta upakrame ravivAra tA. 27-11-83nA roja muMbaI jaina yuvaka sAdhanA khUba ja RNI chIe. savAranA 11 vAge vilepArle-pUrvamAM, mahAtmA gAMdhI reDa chele hAratorA karavAmAM AvyA hatA. De. ramaNalAla upara Avela lakSmI TokIjha'nI sAme nirmANa karavAmAM Avela zAhe rIbIna kApIne sTolanuM uddaghATana karyu hatuM. saie tyAMthI eka sTolanuM uddhATana karavAmAM AvyuM hatuM. zrI bharata pradhAne thaDI kharIdI pazu karI hatI. ThaMDA pINAne nyAya ApI sau je vikalAMga che- ane temane tenI AjIvikA mATe Arthika vikharAyA hatA. tyArabAda A sTolanA dAtA zrI sI. ke. zAha sahayoga maLI rahe evA uddezathI A sTola temane - arpaNa ceriTI TrasTanA TrasTI zrI praviNacaMdra ke. zAhe vAMdarA para karavAmAM Avyo hato. ' AvelI siddhArtha hoTela' mAM badhAne bhojana karAvyuM hatuM. zarUAtamAM zrI kamalabena pIsapATIe prArthanA temane AbhAra mAnI sau vikharAyA hatA. karAvI hatI. myunisipala DepyuTI kamiznara zrImatI kudAkadama cIpha gesTa " sAbhAra svIkAra . tarIke padhAravAnA hatA paraMtu saMjogavazAta teo AvI zakayA - 1 maharSi tasya le. bhegIlAla gAMdhI, subhadrA gAMdhI nahotA. eTale cIphagesTa tarIke vilepArle (pUrva) vistAranA prakA. vizvamAnava saMrakAra zikSaNa TrasTa, vaDodarA-5, kImata myu. korporeTara ane esa. I. ema. zrI rameza pradhAna padhAryA hatA. zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA pramukha Do. ramaNalAla zAha, . 2 jIvana daSTi bhA. 1 le. Do. narendra bhAnAvata, saMdhanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAha tathA zrI ke. pI. zAha, saubhAgyamala zrImAla prakA. zrI esa. esa. jaina subodha premaLa jyotinA saMyojake zrImatI nIrUbena zAha, tathA zikSA samiti, jJAna prakAza bhavana, sAMgAnerI daravAjA, joharI zrImatI kamalabena pIsapATI, pAlanA sAmAjika kAryakara zrI bajAra, jayapura-322007, kImata rU. 5-00. .. madhukara saradAra, zrI jagubhAI zAha, beMka opha InDiyAnA 3. rava. mahAdevabhAI desAI ramRtici, le. caMdulAla sthAnika zAkhAnA menejara zrI gokhale, lakSmI TokIjhanA mAlika bhagubhAI dalAla prakA. sAbaramatI Azrama surakSA ane smAraka zrI bAbubhAI tathA tenA menejara, pilIsa insapekaTara zrI bI. TrasTa, amadAvAda-380007, kImata rU. 8-00. : - 6 esa. lADa vagere vyakitaonI upasthiti hatI ane temAMthI moTA 4 bhagavAna zrI rajanIza rasadhArA saM. rAmacaMdra muni bhAganA mahAnubhAvoe vakatavyeka temAM teoe e bhAva vyakata prakA. samanvaya rajanIzA dhyAna kendra, 23 A 1353 bharatakaryo hato ke muMbaI jaina yuvaka saMdha vikalAMge temaja prajJA- nagara bhAvanagara-2 kImata rU. 3-50. cakSuo temaja asahAya vyakatio mATe je kAma karI rahela . 5 zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhIne itihAsa bhA. 1 che, te pAyAnuM kAma che ane AvI eka saMsthA ATalA le. ratilAla dIpacaMda desAi, prakA. zeTha ANaMdajI kalyANajI vyApaka kSetre janasevAnuM je rIte kAma kare che te khUba khUba amadAvAda 380001. dhanyavAdane pAtra temaja abhinaMdanIya che. dareka vaktAe 6 zrI. tIrthAdhirAja zaa'jaya upara thayela pratiSThAne kahyuM ke saMdhanA AvA kAmomAM jyAre jarUra haze tyAre amAre ahevAla le. ratilAla dIpacaMda desAi, prakA. zeTha ANaMdajI hRdayapUrvakane sahayoga ApavA ame tatpara rahIzuM.. - kalyANajI amadAvAda 380001. kImata rUA. 15-00. 7 madhya eziyA aura paMjAbameM jaina dhama, hIrAlAla Do. ramaNalAla zAha, zrI cImanalAla je. zAha ane zrI ke. pI. zAhe kahyuM ke amArI bhAvanA khUba moTI duggaDa prakA. jaina prAcIna sAhitya prakAzana maMdira, klA che. gata payuMSaNa vyAkhyAnamALAmAM savA pAMca lAkha rUpiyAnA niketana I 71, mAnasarovara pAka, zAhadarA, dilhI-32 kImata rU. 50-00. dAne AvA kAma mATe maLyA-zrI manasulIkarane amAruM AhavAna che ke tame je vadhAre jhaDapa rAkhIne vadhAre vyakita 8 jIvana jayota jalAve pravacanakAra, panyAsa pravarazrI : ene kAme lagADaze te AvatA varSamAM ame dasa lAkha paNa bhadragupta vijayajI gaNivara prakA. zrI. vizvakalyANa. prakAzana meLavI ApIe evI amArI bhAvanA che. A ApaNuM TrasTa: mojApIra roDa, mahesANA 384002. kIMmata rUA. 15-00, kAma Ama te sAgaranA eka biMdu samAna che paraMtu tene 9 saMdaya, sAdhanA mudraNAlaya TrasTa, khamAsA-geITa jeTalo vyApa vadhe teTale vadhAravAnI amArI aMtaranI icachA che. amadAvAda kImata rU. 2-00.. 10 Jaina Temples of Western India, . binA kAryavAhaka vyavasthApaka zrI manasulI kere muMbaI Dr. Harihar Singh. Parshvanath Vidyashram jaina yuvaka saMdhane aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnya ho Research Institute Varanasi - 221005. Price temaNe kahyuM ke jaina yuvaka saMdha amAre mATe Rs. 200-00. bhagavAna samAna che. ATalI meTI rakamanuM ane ATalI 11 gAMdhIH prasaMga-puSpa-1, saMpAdaka: ratilAla anvayu, * udAratAthI bIjI koI saMsthAe amane dAna nathI ApyuM. ratilAla anvayu. datta sesAyaTI (bhaTTaka) amadAvAda-380007, saMdhanA sogane kAraNe ame bhaviSyamAM ghaNuM moTuM kAma kImata rU. 5-00. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 1 0 pravya jIvana tA. 6 -3 sva. karizI ke. vIrA - . AdhAta vakhate sAmAnya hatA mALI amArA zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanI kAryavAhaka samitinA eka sakriya sabhya zrI TokarazI ke. vIrAnuM ravivAra tA. 11mI DisembaramAM roja vahelI savAre, para! varSanI yuvAna vaye, hadayaroganA humalAne kAraNe acAnaka avasAna thatAM ame saue AghAta ane zekanI gherI lAgaNI anubhavI che. emanA putra ci. vinezanAM lagnane sarakAra samAraMbha tA. 10 mIe rAtre patI gayA pachI teo ghare AvyA hatA. tyAra pachI rAtre acAnaka chAtImAM bhAre dukhA thatAM nIcenA mALe DokTarane bolAvavA gayelAM emanAM patnI jayAbahena pAchAM AvI pahoMcyAM te pahelAM te emanuM avasAna thayuM. pAse mAtra hatA emane pALe priya kUtare silkI. zrI vIrAnA avasAnathI amane eka snehasabhara, vicArazIla, kheladila sAthIdAranI bhAre kheTa paDI che. "mIsTara vIrAne B subodhabhAI ema. zAha vIrA, tame khUba ja dabANa karI tame te Lion hatAM; Lion--hearted hatAM, jIvananI bAjI Ama hArI javAya ? . . mRtyu sAme cheDIka te Takakara levI hatI! . amArA jevA 6 65 vALA rahI gayI, ... " ne tame bAvana varase cAlI nIkaLyAM? ame te ThIka-jayAbahenane te "jauM chuM" kahevA rokAvuM hatuM ? tamArAM 'silkIne te "bAya" karavA rahevuM hatuM . . . paNa bicAro e ya samajI gayo haze ke "pappA" cAlI gayAM tamArA mukha para cAre bAju cumIo bharIne eNe tamane vidAya ApI ! -ane mitra, .. , lagnanAM maMDapamAM nevI blyu sUTamAM tame kevA zobhatAM hatAM? rAtre be vAge tamAre nizvetana cahero paNa e ja sehAma - lAgato hate. e ja rUpALA, e ja suMdara, jANe hamaNuM tame beThA thaze, belaze ne pUchaze, ' ' . . ke ApaNe tyAM Aje pATI* che ke zuM? . - 2 keIe kahyuM che Loved most, wanted most '' vIra, tame Izvarane vahAlAM thaI gayAM, tame amane paNa vahAlAM hatAM tenuM zuM?' , prajJAcakSuo mATe maLelA mazIno dAtAonI yAdI 2 se. tArAcaMda dhanajI ceriTebala TrasTa , ', 1 zrImatI lIlAvatI nagInadAsa daphatarI . 1 zrImatI saralAbena parIkha 1 sva. indirAbena ramaNalAla paTelanA smaraNArthe hA. zrI ramaNalAla bhagavAnadAsa paTela , 1 zrI jamanAdAsa nemacaMda hemANu 1 zrI bhoLAbhAI jesIMgabhAI ceriTebala TrasTa , 1 dilipa ramaNIkalAla vorA ceriTebala TrasTa - hA. zrI jItendrabhAI mahendrabhAI verAta 1 me. jayaMta pekIMga InDasTrIjha zrI maMgaLajI jhaveracaMda mahetA prerita - vidyAsanna saMdhanA upakrame budhavAra, guruvAra ane zukravAra, tA. 4, 5 ane 6 jAnyuArI, 1984 nA roja InDiyana maracanTasa cembaranA vAlacaMda hIrAcaMda sabhAgRhamAM vidyAsatranuM Ayojana karavAmAM AvyuM che. e aMgenI vizeSa vigate have pachI jaNAvavAmAM Avaze. " li. maMtrIo - sva. vIrasa amArA saMghanI samitinA lagabhaga aDhAra varSathI sabhya hatA. teo milanasAra, utsAhI, udAra ane kArSadakSa hatA. saMdhanI pratyeka pravRttimAM vizeSataH premaLa 'yeti' nI pravRttimAM teo emanAM patnI jayAbahena sAthe sakriya bhAga letA. saMdhanA kAryakrama mATe bahAra gAmathI padhAranAra mahemAnone sTezane ke eraporTa para levA mUkavAnI tathA pitAne ghare utAravAnI javAbadArI teo sAmethI mAgIne saharSa svIkArI letA. saMdhanI samitinI keTalIka miTiMga sva. vIrAne tyAM jatI tyAre vIrAdaMpatInA premALa Atithyane ane anubhava amane thatuM. sva. vIrA kApaDanA vepArI hatA. paraMtu vepAra karatAM sAhitya, saMskAra, samAja sevA ane rAjakAraNanI bAbatamAM temane vizeSa rasa hate. teo tAjetaramAM lAyansa kalaba opha bombe senTralanA pramukha thayA hatA. prabhu saMgata vIrAnA AtmAne zAMti Ape ane zrImatI jayAbahenane acAnaka AvI paDelA A duHkhamAM dhae dhAraNa karavAnI zakti Ape evuM prAcIe chIe. -taMtrI mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. zeTha, muMbaI 400 004. Te. naM. 350296 : mukaNasthAna : reDa prinTa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI 4. phonaH 3pa683ra