________________
Regd. No. MH. By/South 54 cence No. : 37
:
જ પ્રબુદ્ધ જીવને
પ્રબુદ્ધ જૈન'નું નવસંસ્કરણ વષ': ૪૫ અંક: ૩
મુંબઈ, તા. ૧૬-૮૩
'મુંબઈ જૈન યુવક મધનું મુખ પત્ર : પાક્ષિક "પાર્ષિક લવાજમ રૂ. ર૦° પરદેશ માટે શલિંગ
: : ' છૂટક નકલ રૂ. ૧-૦૦ તંત્રી : રમણલાલ ચી. શાહ
ટેલિકમ્યુનિકેશન વષ દર રમણલાલ ચી. શાહ તાર કરતાં ટેલિફોનની સેવાનો ઉપયોગ મોડો શરૂ થયે, કેટલીક વખત અંગત કામ અને સરકારી કામ વચ્ચે ભેદ ' પણ બહુ ઝડપથી દુનિયામાં તેનો પ્રચાર વધી ગયે. વ્યક્તિ રાખવાનું બહુ સરળ કે સગવડભર્યું હોતું નથી. તે પણ "વ્યક્તિ વચ્ચે ત્વરિત સંપર્ક અને જીવંત શબ્દની ઉષ્માને ઘણા એવા પ્રામાણિક સરકારી કર્મચારીઓ હશે કે જેઓ સૈારણે તંથા શબ્દની અમર્યાદ અભિવ્યકિતને કારણે ટેલિફેનનું પિતાના અંગત કામ માટે સરકારી ટેલિફોનને ઉપયોગ સાધન અતિ લોકપ્રિય થઈ ગયું. ટેલેકસની સેવા પ્રમાણમાં નહિ કરતા હોય.' ઘણી મોડી શરૂ થઈ અને ઘણું ખરું વેપારી પેઢીઓ અને ભારતમાં સરકારી ખાતાંઓમાં ટેલિફોનની સુવિધા પ્રમાણમાં સંસ્થાઓ સુધી સીમિત રહી છે. રહેઠાણ સુધી એની ગતિ ઓછી છે, અને બહારગામ માટે ડાયરેકટ ડાયલિંગની થવાનો સંભવ ખૂહુ ઓછો છે. અલબત્ત, જેમ જેમ ટેલેકસને
વ્યવસ્થા ઘણુંખરું કઢાવી નાખેલી હોય છે, તે પણ સરકારી પ્રચાર વધશે તેમ તેમ તારનું મહત્વ ઘટતું જશે. કારણ કે
ખાતાઓનું બિલ ઓછું નથી હોતું. 'આપણી ટેલિફેન રેલેકસને સંદેશે પિતાને સ્થાનેથી સીધે લક્ષ્ય સ્થાને ટાઇપ
વ્યવસ્થા વારંવાર બગડેલી હોય છે એ કેટલીકવાર બજેટની થઈને ઉતરે છે અને તેમાં લેખિત વાતચીત થઈ શકે છે. '
દૃષ્ટિએ સરકારને આશીર્વાદરૂપ હોય છે. સામાન્ય સરકારી જેમ ક્ષેત્ર અને પ્રચાર વધુ તેમ તેના ઉપગની સાથે
કર્મચારીઓ કરતાં ઉચ્ચ અધિકારીઓ અને પ્રધાનના '' :દુરુપયેગેનું પ્રમાણ વધુ. મજાક-મશ્કરી માટે કે બીજાને હેરાન
ટેલિફિનનાં બિલ અસાધારણ મોટાં હોય છે. બહારગામના
ટૂંકેલ વાતે વાતે થતા હોય છે, અને અમલદારો તથા પરેશાન કરવા માટે તાર કરતાં ટેલિફેનને ખેટ ઉપયોગ
પ્રધાનોનાં કુટુંબીઓ ઉપરાંત સગાંસંબંધીઓ અને મિત્રો વધુ થાય છે. તેવી રીતે તાર કરતાં ટેલિફેનની સેવાને ગેરલાભ
દ્વારા તેને પુષ્કળ લાભ લેવાતું હોય છે. પણ વધું ઉઠાવાય છે. અપ્રામાણિક ઉપગને પણ તેમાં વધુ
. સરકારી ખાતાંઓનું ટેલિફેનનું બિલ જેમ મેટું હોય |-અવકાશ હોય છે. | અમેરિકામાં સરકારી ખાતાઓમાં હમણાં હમણાં ટેલિ
તેમ કેટલાક વેપારીઓનું બિલ વપરાશ કરતાં ઓછું આવતું
હોય છે. ભારતનાં જે સરકારી ખાતાઓમાં સૌથી વધુ ભ્રષ્ટાચાર ફેનનું બિલ અચાનક ધણું બધું વધી ગયું છે. અમેરિકામાં
છે એમાંનું એક ખાતું ટેલિફેનનું પણ છે. બધાં મોટાં સરકારી કર્મચારીઓને પિતાના અંગત કામ માટે ટેલિફોન
શહેરોમાં તે સડેલું છે. એક વેપારીએ કહેલું કે એમને કરવાની કાયદેસરની કોઈ મનાઈ નથી. વળી, આખા
વ્યવસાય એવા પ્રકારને છે કે જે એમને ટેલિફોન અમેરિકામાં એક સ્થળેથી બીજે સ્થળે ડાયરેકટ ડાયલિંગ કરી
એક દિવસ બગડેલે રહે તે બે—પાંચ હજાર રૂપિયાનું ન કરી શકાય એવી સારી સુવિધા છે. અલબત્ત તેના
નુકસાન થાય, પરંતુ તેમણે નિયમિત મોટો હતે બાંધી દર વધુ ઊંચા હોય છે, પરંતુ સરકારી
આપ્યો છે. એટલે વર્ષોથી એમને ટેલિન બગડત | કર્મચારીઓને બહારગામ પણ ફેન કરવાને એટલે જ હક
નથી, અને બગડે તે અડધા કલાકમાં અચૂક સમા હોય છે. આ હક વર્ષોથી તેઓ ભોગવે છે, પરંતુ સરકારી થઈ જાય છે, અને બિલ પણ વપરાશ કરતા ઓછું 'ખાતાઓનું ટેલિફેનનું બિલ અચાનક હમણાં વધી જવાનું
• આવે છે. બીજા એક વેપારી પાસેથી સાંભળેલું કે એમની કારણ કંઈક વિચિત્ર છે.
દિલ્હી, કલકત્તા, મદ્રાસ અને બેંગ્લોરમાં શાખાઓ છે. રોજ ન્યૂ યોર્કની “હાઈ સોસાયટી' નામની એક કલબે એક
સાંજે જુદી જુદી આઈટેમને બજારભાવ તેઓ એકબીજાને નવે નુષ્પો શેક છે. આખા અમેરિકામાંથી જે કોઈ એ
જણાવી દે તે બીજે દિવસે લે-વેચની સારી સમજ પડે. એટલા -કલબને ફોન કરે, તેને સ્ત્રીપુરુષના શૃંગારિક પ્રસંગનું લગભગ
માટે રોજ સાંજે એમને નિશ્ચિત સમયે કેલ મળી જતો હોય -એક મિનિટનું રેકોર્ડિંગ ટેલિફેન પર સંભળાવવામાં આવે છે.
છે. એ માટે ઠરાવેલ હપ્ત ચૂકવી દેવાનું રહે છે. બીજા એક અલબત, તે માટેની ફી જે મંજૂર રાખે તેને જ નંબર ત્યાં સજજને કહેલું કે એમને ઘણીવાર પરદેશ કેલ કરે પડે છે. જોડાય છે. કલબમાં રોજ પચાસ હજાર ફોન આવે છે.
લાંબે સમય કેલ ચાલે છે. પરંતુ ગોઠવણ કરી લીધી -આ ફોનમાં ઘણા બધા ફેન સરકારી કર્મચારીઓના હોય
હોવાથી દરેક વખતે ફકત ત્રણ મિનિટનું જ બિલ આવે છે. છે. એથી સરકારી ખાતાઓનું ટેલિફોનનું બિલ ધણું વધવા આ તે થોડા દાખલા છે. આવા તે અસંખ્ય બનાવે, "માંડયું છે. પરિણામે સરકાર આ બાબતમાં કાયદેસર શું નવા વિશેષતઃ મેટાં શહેરોમાં, બનતા હશે. તે બધા પુરવાર ન થઈ પગલાં લઈ શકાય તેને ગંભીર વિચાર કરી રહી છે. ,
શકે. પરંતુ લાગતાવળગતા એની સાચી જાણકારી ધરાવતા હોય છે. અમેરિકા જેવાં સમૃદ્ધ દેશમાં પણ સુશિક્ષિત સરકારી કર્મ
આવે ભ્રષ્ટાચાર માત્ર ભારતમાં જે છે એવું નથી, ચારીઓ દ્વારા ઓફિસના કામકાજની વચ્ચે ટેલિફોનને કે અવિકસિત કે અર્ધવિકસિત ઘણાખરા દેશોમાં પાકિસ્તાન, દુરુપયોગ થઈ શકે તે આ પ્રસંગ દ્વારા જોઈ શકાય છે. બંગલાદેશ, થાઈલેન્ડ, ફિલિપાઈન્સ, કેન્યા, યુગાન્ડા, - દુનિયાના તમામ દેશમાં સરકારી તંત્રમાં ટેલિફેનને તાન્ઝાનિયા, નાઈજીરિયા, શ્રીલંકા-વગેરે ઘણા બધા દેશમાં વપરાશ ઘણ માટે હોય છે, તેમાં અંગત કામ માટે થતા આ ભ્રષ્ટાચાર વ્યાપેલે છે. યુરોપના નાના નાના સામ્યવાદી ઉપગ કે દુરુપયેગનું પ્રમાણ પણ ઠીક ઠીક હોય છે. અલબત્ત દેશમાં પણ એટલી જ ગેરરીતિઓ ચાલતી હોય છે. અસત્ય
મા સરકાર
ચાર કરી રહી છરી -