________________
તા. ૧-૧૦-૮૩
પ્રબુદ્ધ જીવન
માણસને જીવવાનો અધિકાર છે, તે મરવાનો અધિકાર શા માટે નહિ ?
8 વિજ્યગુપ્ત મૌર્ય આ માણસને જીવવાનો અધિકાર છે. તે તેની ઈચ્છા હોય કહ્યું કે આ નકામા અને યાતનાપૂર્ણ જીવનને મારે અંત જ્યારે મરવાનો અધિકાર તેને ન હવે જોઈએ ? જયારે તેને લાવે છે માટે મારો જીવ ટકાવનાર બધી ચિકિત્સા બંધ કરો. -એમ લાગે કે હવે તેનું જીવન ઉપગી નથી અથવા તે એવા . પરંતુ હોસ્પીટલના ડોકટરે સંમત ન થયા, તેથી તેણે મંજુરી
અભાષ રેગથી પીવે છે અને અસહ્ય યાતના ભગવતે માટે ' કેટને અરજી કરી. કેટે' સંમતિ આપી. પરંતુ હિય તથા તેની સેવા કરનારાઓ માટે પણ ભારરૂપ હોય હવે તે બેશુદ્ધ હતું. અને શ્વસનયંત્ર વડે તેને જીવત' , ત્યારે તેને પિતાની જીંદગીને સ્વેચ્છાથી અંત આણવાને રાખવામાં આવતા હતા. અદાલતની સંમતિ મળતાં અધિકાર હવે જોઈએ કે નહિ? તેના વિશે પ્રગતિશીલ દેશમાં શ્વસનતંત્ર બંધ કરી દેવામાં આવ્યું, અને તે મરી ગયે. વિચારશીલ કિતઓ વચ્ચે ઘણી ચર્ચા થઈ રહી છે. દયાથી
એક ત્રીજો દાખલો. સિનસિનાટીની જનરલ હોસ્પીટલમાં પ્રેરાઈને વ્યકિત કે પ્રાણીના જીવનનો અંત આણી તેને ' , એક દરદી મરવા પડે હો. તે બેભાન થઈ ગયું. પણ ડેકટરે -વ્યાધિમુક્ત કરવાની ક્રિયાને અંગ્રેજીમાં યુથનેશિઆ કહે છે. તેને ભાનમાં આ. તે બેલી શક ન હતું. તેથી કાગળ ગ્રીક ભાષામાં તેને અર્થ સરળ મૃત્યુ થાય છે. ઘણાં વર્ષો ઉપર લખીને ડોકટરને ઠપકો આપે, “ડે. ડનલોપ, તમે પહેલાં ગાંધીજી, સાબરમતી આશ્રમમાં હતા ત્યારે આવું શા માટે કર્યું? અસાધ્ય રોગની યાતનાથી પીડાઈ રહેલા એક વાછડાને - હવે જયારે મોટા ભાગના ઘાતક રોગે ઉપર વિજય -વ્યથા મુકત કરવા ઘાતક ઈજેકશન અપાવ્યું હતું ત્યારે મેળવવામાં આવ્યું છે ત્યારે અમેરિકામાં સરેરાશ આયુષ્ય ૭૩ જાહેરમાં ઘણે ઉડાપ થયે હતું અને ગાંધીજીના વિરોધી - વર્ષ ઉપર ગયું છે. મોટા ભાગના દરદીઓ પાકટ વયે અસાધ્ય ઓએ ગાંધીજીની કોર ટીકા કરી હતી. વિરોધી ન હોય રોગનો ભોગ બનીને મરે છે. ૮૦ ટકા દરદીઓ હોસ્પિટલમાં એવી વ્યકિતઓ એ પણ અહિંસા અને જીવલ્યાને આગળ મરે છે. અને તેમાંથી ઘણા સમજુ દરદીઓ પી 'વિનાનું ધરીને ગાંધી ની ટીકા કરી હતી. તેને અર્થ એ કે જીવ ગમે ઝડપી મૃત્યુ પસંદ કરે છે. સમજુ ડોકટરો તેમને સહકાર
એટલી યાતના ભેગવે તે પણ તેની દયા ખાઈને તેના છૂટ- આપે છે. દા. ત. બંને મૂત્રપિડ બગડી જવાથી મૃત્યુ નિશ્ચિત 'કારાના પ્રયાસ ન કર.
બને છે. તેથી ડાયાલીસીસની ખર્ચાળ અને ત્રાસજનક આ વિષયની ચર્ચા એટલા માટે હાથ ધરી છે કે ખાસ .
ચિકિત્સાથી જીંદગી લંબાવી શકાય, પણ તે દદી કશું ઉપયોગી કરીને અમેરિકામાં એવા કિસ્સા બની રહ્યા છે કે જેમાં દરદી જીવન જીવી શકે નહિ. તેથી તેઓ જીંદગી લંબાવનાર અસા રોગની અસહ્ય વેદનાથી પીડાતા હોય અને પીડાઈ ચિકિત્સા બંધ કરી જીવનને અંત આણવાનું પસંદ કરે છે. "પીડાઈને મરવા સિવાય બીજો કોઈ માગ ન હોય ત્યારે તેની (શ્રી જયપ્રકાશ નારાયણની જીદગી ડાયાલીસીસ વડે લંબાવકે તેના આપ્તજનની ઇચ્છાથી તેની ચિકિત્સા ડેકર બંધ વામાં આવી હતી.) કરી દે છે, જેથી તેના જીવનને અને તેની યાતનાનો પણ અંત
આજે હૃદય કામ ન કરતું હોય તે રૂધિરાભિારણ ચાલુ આવી જા. મને ખ્યાલ છે તે પ્રમાણે કોઈ દેશની સરકારે
રાખવાના અને ફેફસાં કામ ન કરતાં હોય તે શ્વસનક્રિયા યુનેશિયાને કાયદેસર ઠરાવતે કાયદે કર્યો નથી. તેમ છતાં ચાલુ રાખવાનાં સાધનો શોધાયાં છે. તેમના વડે દરદીની -વ્યવહારમાં પરોક્ષ રીતે યુથેનેશિઆને અમલ કરવામાં આવે
જંદગી લંબાવી શકાય, પશુ આ ખર્ચા અને પીડાજનક છે. તેની સામે કેટલાક કિસ્સા અદાલતમાં પણ ગયા છે.
ચિકિત્સા વડે જીંદગી લંબાવવાને અર્થ શું છે ? આપણા દેશમાં અલ્માને પ્રયાસ કરે છે. શિક્ષાપાત્ર , પરંતુ તેમાં કેટલીક વહેવારૂ મુશ્કેલીઓ છે. ઈદગીને ગુને છે. પરંતુ જે અસહ્ય કારણથી વ્યકિત આત્મહત્યા
અંત આણવાને નિસ્ય કયા તબકકે કરે અને તે નિર્ણય કરવા પ્રેરાય છે તે કારણે દૂર કરવા સરકાર કે સમાજ પાસે કોણ કરે? દરદી? તેના આપ્તજન? કે ડોકટર? ખ્રિસ્તી કઈ વ્યવસ્થા નથી.
ધમમાં રોમકેથેલિક સંપ્રદાય રૂઢિચૂસ્ત ગાય છે. તેમ - દયાથી પ્રેરાઈને મૃત્યુ નીપજાવાના ‘ટાઈમે આપેલા
છતાં ૧૯૮૦માં પિપ. તરફથી જાહેરાત કરવામાં આવી હતી કેટલાક દાખલા જોઈએ.
કે દરદી જીત મરણ વચ્ચે ઝોકાં ખાતે હોય અને ભારરૂપ
જીવન જીવે તેના કરતાં તેને અસાધ્ય રોગમાં જીવનને અંત અમેરિકાના બનાવેલ નગરમાં કેડથી જો યેલાં
આણવાની રજા દેવી જોઈએ. ન્યુયેકના યહૂદી ધર્મગુરૂએ બે બાળકે બે વર્ષ પહેલાં જનમ્યાં હતાં. તેમને
કહ્યું કે માણસ જીવી શકે ત્યાં સુધી જીવવું છે તેનું કોંધ અસ્તિપ્રદેશ (પેનિસ) એકજ હતો, પગ ત્રણ હતા. કદાચ
છે. પરંતુ જે તે બચી શકનાર ન જ હોય તે મૃત્યુને રોકવું તેમને ઉછેર થઈ શકે, પરંતુ એ ઉછેર તેમના માટે અને
- ' એ ફરજીઆત નથી: -તેમના માતાપિતા માટે કેટલે ત્રાસરૂપ નીવડે! તેથી માતા
આપણુ ધર્મગુરુઓએ શું કહેવાનું છે? પિતાએ અને ડોકટરે તેમને પોષણ આપવાનું બંધ કરી દીધું.
અમેરિકામાં પ્રમુખે નીમેલા એક પંચના ડોકટર, ન્યાયતેથી એ ત્રણે સામે માનવ હત્યાનો આરોપ મૂકી કેસ કરવામાં
શાસ્ત્રી અને ધર્મશાસ્ત્રી સભ્યોએ પુખ વિચાર વિનિમય પછી આવ્યું. પરંતુ અદાલતે તે કેસ કાઢી નાખે.
ઠરાવ્યું છે કે જે દરદી પરિસ્થિતિ સમજીને નિર્ણય ઉપર બીજે કિસ્સો જોઈએ. ૪૧ વર્ષના એક શિક્ષકે પિતાની આવી શકે તે તેને પિતાના ભાવિ વિશે નિર્ણય કરવાનો આંખે અને બંને પગ ગુમાવ્યા. તેનું મૂત્રપિંડ કામ કરતું ન અધિકાર છે. વૃદ્ધત્વની વ્યાધિઓના વિયના નિષ્ણાત ડે. હોવાથી તેને ડાયાલીસીસ વડે જીવાડવામાં આવતો હતો. તેણે જો લીને કહ્યું છે કે દરદી બધું સમજી શકે એવી માનસિક