Book Title: Jain Katha Ratna Kosh Part 03
Author(s): Bhimsinh Manek Shravak Mumbai
Publisher: Shravak Bhimsinh Manek
Catalog link: https://jainqq.org/explore/010248/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. - The TFIC Team. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 rammercemewati Au - yms - - NAGAR janakAratnakApa jAga trIjo. a - S - . - - CE: A pustakamAM .. moDavivekano gama nayA zrIdharmanAnaM stavana bhane zrIrAmakalamitI sanTa, bAlAbodha tathA pratyeka bAla ugA ApalI dAnika kathA sahita cha. samasta sAdhu Avaka vargane bhaNavA pAMcavA mATe ghaNAja upayogI jANIne / zrAvaka nImasida mAraNaka zrImohamayI pattana madhye nirNaemagara nAmaka mudrAlagamA mudrita kagAke. sarakAranA kAyadA pramANe haka nodhAgyo che. . Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina yAratnakopaH nAga trIjo. prastAvanA. zrA zrIjainakathA ratnakopa nAmanA pustakano trIjo nAga bApIne prasi tAmAM mUkelo , jemA prathama atyuttama mohavivekano rAsa bApelo ne, jenI aMdara upamitinavaprapaMca nAmanA graMthanI mAphaka vivadha prakAre moha rAjA tathA karma pariNAma rAjA ane temanAM kuTuMbAdikanuM tathA dharma pariNA marAjA bane samyagadarzana nAmeM pradhAna temaja vivekAdika vagere, varNana kare luMje, te vAMcavAthI vAMcanArane yathArtha saMsArasvarUpa svataH jANavAmAM Avaze. te panI bIjo graMtha mahopAdhyAya zrIvinayavijayajI viracita zrIdharmanA thajInuM stavana 137 gAthA- dAkhala kareluM . te graMtha paNa napalAja graM thane ghaNuM karI malatA viSayavAloja le. te par3I trIjo graMtha darzana sittarI nAme le. te graMthamAM samaketanI cAra saddahaNA yAdika saDazata bola- savi stara varNana karelu ,ane te valI pratyeka bolanI upara ghaNIja rasika ane hAbedaba teja viSayane darzAvanArI tAdRza upadezanI sUcaka evI mahoTA mahoTA prAnAvika puruSonI kathA AvelI, tethI te vAMcavAthI vAMca nArane apUrva bodha thayAvinA rahezeja nahiM, evA mahA AnaMdakArI pUrvI kta e graMtho etatpustaka gata muzti karelA ne. darzanasittarI graMthanI ekaja prata mahArI pAseM ghaNIja azubha lakhelI hovAthI tene zurU karI bApavAne arthe bIjI prata melavavA mATe ghaNoja pra Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ng prastAvanA. yatna ko paraMtu kyAMdithI prata malI zakI nahIM mATe ekaja prata uparathI mahArI yathAzakti zodhana karIne e graMtha bApyo be tathA valI e graMthamAM sAkSI dAkhala aneka sthale jUdA jUdA zAstronI gAthA ne zloko mA gadhI jApA tathA saMskRta bhASAmAM khAvelA be, tene zuddha karavA mATe koi paNa sAhAmI prata nahI malavAthI temAM azuddhatAnA doSa sAdhAraNa vAca nAra sAhebAne paNa dIgamAM zrAvaze to caturajanone dIgamAM yAve temAM to kahevuMja guM ? mATe mahAnpuruSo mahArAmAM graMtha zodhana karavAnI hAnaza kti jANatA batAM paNa mahArI upara apriyatA na prANatAM poteM sudhArI vAcaze ane huM mahArAthI thayelI nUlone mATe samasta vAMcanArA sAhebonI samadda mahArA zuddha aMtaHkaraNathI miThADukkaDa denaM buM. darzana sittarI graMthane kathA sahita barAbara dhAraNAmAM rAkhavAthI samake tanA saDasaTha bola mAMhelA kayA kayA bola kayA kayA samyakadRSTi jano mAM pAmIyeM ? evaM anumAna karavAnI zakti yAdika bIjA paNa mokSamArga nA sAdhanane prApta karAvanArA evA aneka uttama guNono lAna thavAthI ra rahevAne lIdhe yazakIrttinI vRddhi hovAthI yA navamAM paNa sarva sajano mAM saranI padavIne pAmaze. e graMthamAM keTalI kathA be ne te kayA kayA uttama janonI be ? ityAdi bAbato jo sAmAnyathI jANavI hoya to te pAsenA pAnAmAM anukramaNikA jovAthI jANavAmAM zrAvaze. dU mohavivekano rAsa ghaNukarI mAravADadezamAM racelo hovAthI temAM zrA velI bhASA paNa ghaNI kharI mAravADadezaneja malatI hovAthI te jASAmAM huM vizepe karI jANa hovAne lIghe tema valI e graMthanI mAtra ekaja prata mahArA hastagata hovAthI vadhAre zuddhatA karavAnuM mAhArAthI banI zakyuM nathI. yA graMtho kevA rasika le, te vipenI tArIpha mArA moDhAthI nahiM karavA rakatAM huM ema dhAruM buM ke sui vAMcanArA poteja te graMtho vAMcavAthI tenI tArIpha karA vagara raheze nahi. kiMbaduvilekhanena zunamastu . Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asya pustakasyAnukramaNikA. 47 prathama mohavivekanA rAsanI anukramaNikA. kramAMka. graMthanAma. pRSThAMka. 1 pahelA khaMmamA maMgalAcaraNa kasyA palI bahA bArAnuM tathA pahe lA bIjA dhArAnuM kvacit svarUpa. temaja kulagharanI utpatti pramu kha tathA padmanAna jinacaritra, dharmaruci muni modAdhikAra je. 2 bIjA khamamAM mohavivekanI utpatti, manapradhAnanI utpatti, mo harAjAnI sthApanA ityAdi varNana ne. .... ... .... 3 trIjA khamamAM avidyA nagarInuM varNana tathA teno rAjA moha be, tenuM varNana, nivRttinArInuM varNana, temaja keTalAeka darzanIyonA matapramANe temanI kriyAnuM svarUpa jainadarzananuM svarUpa ityAdi. 26 4 cothA khamamAM puNyaraMga pATaNanuM varNana, vIra vivekano parivAra mo hacara prekhaNa kaMdarpadarpa digavijayAdi varNana . ..... .... 5 pAMcamA khamamAM mayaNa parivAra, kalikAla savistara svarUpa varNana, kaMdarpotsava, vivekapariNitta prasthAnAdi varNana. .... 6 bajA khamamAM moharAjAnA sainyanA pratyeka sunaTasaMbaMdhI balanuM varNana tathA viveka rAjAnA sainyamAMdelA pratyeka sunaTonA bala nuM varNana temaja moha ane vivekanu paraspara yuddha thayuM,tenuM varNana. tathA haMsarAjane paramapadanI prApti ane brahmasvarUpa varNanAdi . 7 7 graMtha samApta thayo. .... 2 bIjo graMtha upAdhyAya zrIvinayavijayajI kRta upamiti navapra paMca yAzrayI zrIdharmanAthanuM stavana temAM paNa mohAdikanA pari vAra tathA samyagdarzananA parivAra pramukhanuM varNana . .... 106 trIjo graMtha samyaktva saptatikA bAlAvabodha tathA kathAsahita ,tenI anukra0 1 pahelI traNa gAthAmAM dAyikAdika samaketanuM svarUpa tathA zudi. 114 2 samaketanI zudhine viSe ArAmanaMdananI kathA. .... .... 116 66 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .... 151 .... 155 anukramaNikA. 3 cothI gAthAmAM samaketanI zuddhi kema thAya? te kaDuM . .... 136 4 pAMcamI tathA bahI gAthAmAM saDazana bolanAM nAma kahyAM .... 137 5 sAtamI gAthAmAM prakaraNa karttAnI sUcanA . .... 6 AtamI gAthAmAM cAra sadahaNAnuM svarUpa be. .... .... 7 navamI gAthAmAM paramArtha saMstavanAmeM pahelI sadahaNAnuM sva0.... G pahelI sahahaNAnI upara jinadAsa zrAvakanI kathA. e dazamI gAthAmAM bIjI sadahaNAnuM svarUpa kahyu be..... 14 10 bIjI sadahaNAnI napara puSpacUlA sAdhvInI kathA. .. 146 11 agIyAramI gAthAyeM trIjI sadahaNAnuM svarUpa kahyu . 12trIjI sadahaNAnI napara jamAlInA dRSTAMta. .... 13 bAramI gAthAmAM cothI sadahaNAnuM svarUpa kaDaM ..... 14 cothI sadahaNAnI napara be popaTanI kathA. .... ..... 156 15 teramI caudamI gAthAmAM samaketanA traNa liMganuM svarUpa kaDaM be. 157 16 samaketanA zuzrUSA nAmA prathama liMga upara sudarzana zeta ane arjunamAlInI kathA. .... 17 pannaramI gAthAmAM bIjA liMganuM svarUpa kaDaM je. .... .... 17 bIjA liMganI upara ArogyahijanI kathA. 15 zolamI gAthAmAM samaketanA trIjA liMganuM svarUpa kaDuM . .... 164 20 trIjA liMganI upara vajanAnAdikanI kathA. ..... 166 1 sattaramI gAthAmAM daza prakAranA vinayanAM nAma kahyA le. .... 167 22 aDhAramIthI ekavIzamI gAthA paryaMta daza vinayanuM svarUpa kahyu . 16 // 23 bAvIzamIthI covIzamI gAthAmA vinaya kema karavo? te kahelu . 171 24 vinayanI napara nuvanatilakanI kathA. .... 25 paJcIzamI gAthAmAM manaHzudinuM svarUpa kahyu . .. 26 manaHzudi upara naravarmA rAjAnI kathA..... .... 17e 27 babIzamI gAthAmAM vacanazucirnu svarUpa kaDaM . .... .... 175 27 vacanazudinI upara dhanapAla paMmitanI kathA.... .... e sattAvIzazI gAthAmAM kAyadinuM svarUpa kaDuM ..... 30 kAyaMzudinI upara vavakaraNa rAjAnI kathA, .... ..... 1ee ch aes us .... 174 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ on to anukramaNikA. 31 asAvIza gAthAmAM samaketanAM pAMca dUSaNa kahyAM . 32 gaNatrIzamI gAthAmAM zaMkAdi dUSaNanAM svarUpa kahyAM . .... 202 33 zaMkA dUpaNa upara ASADhanUti AcAryanI kathA. ..... .... 203 34 kAMdA dUSaNanI napara jitazatru rAjAnI kathA. .... .... 205 35 trIzamI gAthAmAM vitigihA dUSaNanA donuM svarUpa kaDuM be. 36 vitigilA upara zunamati rANInI kathA...... 37 parapAvaMmInI prazaMsAdoSanA nedapratineda sahita svarUpa kaDuM . 30 prazaMsAne vipe sumati ane nAgilanI kathA. 35 mithyAdRSTinA paricaya upara saurASTravAsI zrAvakanI kathA. .... 217 50 ekatrIzamIthI tetrIzamI gAthAmAM ATha prAnAvika, svarUpa..... 41 prAvacanika ane dharmakathika e ve upara vajasvAmInI kathA..... 42 cotrIzamI gAthamAM vAdI tathA nimitta prAnAvikanAM lakSaNa..... 43 vAdI prAnAvika napara mannavAdInI kathA. .... .... 231 44 nimitta prAnAvikanI upara zrInavAdu svAmInI kathA. .... 45 pAMtrIzamI gAthAmAM tapasvI tathA vidyA prAnAvikanuM svarUpa kaDaM. 46 tapasvI prAnAvikanI upara viSNukumAranI kathA. .... .... 47 vidyA prAnAvika upara Arya khapaTAcAryanI kathA..... .... batrIzamI gAthAmAM sima tathA kavi prAnAvikanAM lakSaNa. .... 246 He sikSprAjAvikanI upara pAdaliptAcAryanI kathA. .... .... 247 50 kavi prAnAvikanI upara sibasena divAkaranI kathA..... .... 51 sADatrIzathI gaNacAlIzamI gAthA paryata prakArAMtareMprAnAvikanA neda tathA tevA prAnAvikane anAveM kone prAnAvika kahevA? te je. 265 52 prakAMtara neda upara saMghapati ratnazrAvakanI kathA. .... .... 264 53 cAlIzamI gAthAmAM samaketanA pAMca jUSaNanAM nAma kahyAMbe. 26e 54 ekatAlIzamI gAthAmAM kauzalya tathA tIrthasevA nUSaNasvarUpa. 270 55 kauzalyapaNAnI napara nadAyina rAjAnI kathA. .... .... 270 56 tIrthasevA nUSaNanI napara nAgadattanI kathA. .... 57 baheMtAlIzamI gAthAmAM nakti Adika nUSaNonuM svarUpa kamu de. 177 57 nakti nUSaNanI napara kAminInI kathA. .... ... ... 27e or to T I o D o rror rrrrrrrrrr 0 0 0 0 PD ~Marr mr m T o o o o a mr r mr rrrrrrr 0 1 374 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .... anukramaNikA. pae sthiratA nAmeM nUpaNanI upara sulasAnI kathA. .... .... 270 60 pranAvanA prAnAvikanI napara kAlikAcAryanI kathA. .... 61 tAlIzamI gAthAmAM samaketanA pAMcalaNanuM hAra kahyu be..... 62 cummAlIzamI gAthAmAM upazama tathA saMvega lakSaNanuM sa .... ena 63 upazamalahaNanI upara metAryamuninI kathA. 64 saMvegaladAnI napara damadatta muninI kathA. .... 65 pIstAlIzamI gAthAmA nirvedyAdi lakSaNasvarUpa. .... 66 nirvedyalakSaNanI upara harivAhana rAjAnI kathA. .... 67 anukaMpA laNanI upara jayarAjAnI kathA. 67 pAMcamA Astikya lakSaNanI napara padmazekharanI kathA. .... 317 6e tAlIzathI aDatAlIzamI gAthAparyaMta ba jayaNAM kahI be..... 321 70 vaMdana tathA namanarUpa ve jayaNA upara saMgrAmazUranI kathA. .... 323 71 ugaepaJcAsa tathA paJcAsamI gAthAmAM dAnAdi cAra jayaNA sva0 3 72 pAbalI cAra jayaNAnI napara maMtritilakanI kathA..... .... 73 ekAvanathI trepanamI gAthAmAM AgAranuM svarUpa kaDaM De. .... 74 copanamI gAthAmAM AgArathI samaketa naMga na thAya. .... 75 dhAgAranI upara mRgAMkalekhAnI kathA..... ..... 76 paJcAvanathI ajavanamI gAthAparyaMta jAvanAnuM svarUpa je. .... 77 samaketanI u nAvanAnI upara caMzlekhAnI kathA...... .... 77 gaNazAtamI gAthAyeM samaketanAMba sthAnakanAM nAma kahyAM . jae zAThamI gAthAthI pAMcazatamI gAthAparyaMta u sthAnakanuM svarUpa. 365 G0 sthAnakanI upara narasuMdara rAjAnI kathA. .... .... 260 71 bAzamI gAthAmAM sarvazAstranuM nigamanavAkya kayuM . .... 374 72 saDazaThamI gAthAmAMsaDazaTha bolanA jhAnathI guMphala thAya? te kaDuM. 3 73 aDazamI gAthAyeM samaketanI zudinA prakAra kahyA . .... 376 74 gaNoteramI gAthAyeM saMghAdikanA pratyanIkanAM lakSaNa kahyAM . 377 75 samaketanA pratyanIka na thae~, te upara suMdara rAjAnI kathA..... 37 76 zitturamI gAthAyeM zAstranuM tattvanRtavAkya kahyu De. .... 374 or of or of or in n n n BBPP/RD DD - Mor rrrm m mr m M m m m m m m . m - Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha // ||pNmit zrIdharmamaMdira viracita zrImodavivekano rAsa praarNnH|| tatra prathama khaMmaH ||dohaa|| ||cidaanNd cita cAhaguM, praNamuM prathamonAsa // teja tamasa jItyAM ji , lokAloka prakAza // 1 // guNa anaMta gurujana taNA, dayAkuzala naM mAra // jJAna dAta dIye jike, te praNamuM sukhakAra // 2 // jJAna vaDaM saM sAramA, jJAna jyoti jagamAMya // jJAna deva dilamA dharUM, jJAna kalpataru bAya // 3 // anaMta simAM jyoti e, sAdhAraNa mahAdhAma // muni manapaM kajamAM dhare, sAre vaMbita kAma // 4 // jJAnI paNa vacaneM karI,kahI na zake jasu pAra // Atama anunavA lahe, cidAnaMda vistAra // 5 // karma jAti badu vargaNA, phira rahI De jasu pAsa // paNa tehane lAge nahi,jyuM ravivAda la rAsa // 6 // puNyapApathI e nahiM, anupama jyoti anaMga // janma ka hyo jogIsareM, udAsInatA saMga // 7 // candIpa maNi nAnunI, jyoti dezathI hoya // jaDatA dAhakatA tihAM, ihAM kalaMka na koya // 7 // loga mAMhi vasatAM thakAM, pahoMcAjyA iNa pAra // koDa varSa kaSTeM karI,na tasyA badu saMsAra // e|| kAma krodha na rahe tihAM, jihAM jAgI e jyota // bA labuddhi jANe nahiM, navajala tAraNa pota // 10 // nAda vAda tapa mauna dhara, Asana Aza nirodha // iNaguM nara lAne nahiM, svAnAvika e bodha // 11 // namo namo sarasvati jaNI, karma alukhatA dUra // nAniputra brahmAtha kI, upanI anupama nUra // 12 // nirmala mAnasasara vase, avara mUkIpa rivAra // haMsa keli tyAM nita kare, sarasvati vAhana sAra // 13 // te sara svati bAtama nikaTa, vahe rahe niza dIsa // avara koi jANe nahiM, ika jANe yogIza // 13 // nIca gamana pASANa baddha,jaDatA jAla prakAra ||av ra nadI dUSaNa ghaNAM, e nirmala nirdhAra // 15 // jina vANI sarasvati kahI, bIjI sarasvati naaNhii||nvy lokahitakAriNI, jayavaMtI jgmaaNhii||16|| Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. // DhAla pahelI // // namaNI khamaNI ne managamaNI ||e dezI // zrIjayazekhara Akhe suri ndA, sugajo rocaka navijana vRMdA // adhyAtamano e adhikAra, mITho mA nuM amRtadhAra // 1 // mUrakha mohadazAmA rAce, laukika catura kathA kari mAce // kahI parane jhAna dikhAve, Apa prabodhamAM kabahu~ nAve // 2 // paDhi guNa graMtha vaDAI pAi, zAnti dazA manameM kanu nAM // jyuM nazka gaja mo tI dhAre, paNa tehanA guNa phala na vicAre // 3 // zRMgAramA badu nara ra siyA, zAntitaNe ghara viralA vasiyA // zIta tApamAM baddha dina hoI,zuna jANe mere dina ko // 4 // agni paDe je pabaraseMtI, bahulA lAne dharatI seMtI // cankAnte je amRta varase, tehavo samarasa viralo pharase // 5 // agavAvyAM paNa vananAM dhAna, upaje nipaje ko nahiM mAna // zAlinAM jatana ghaNAM vali kIjeM, uttama lokAM Adara dIjeM // 6 // sama rasa zAli sarIkho jAgo, bIjA rasa tuba manamA Ago // samarasa anujavatAM su khadAi, bIjA rasa duHkha rAce naa|| 7 // uttama nara uttama kula jAyo, tiNa e nAgyasaMyogeM pAyo / mUDha loka bIjA rasa seve, aMtaradRSTi te kaba daM na deve // 7 // sAco rasa samarasa rasa rAjA, zivasukha amRta yApe tAjA // kavina kaSAya vikAra vidAre,je seve tasu pAra utAre // e|| vana tADInA mUkI tamAsA, pujala paraNana paraNI vAsA // jUThI rAmata jUtA pAsA, hoya rahyA kAya paranA dAsA // 10 // attaravAsa suvAsamAM lI gA, te nara jagamAM jANa pravINA // managaja samatA aMkuza dIjeM, adhyA tama amRta rasa pIjeM // 11 // viveka vIrano vAsa vasIjeM,samatA rasano svAda lahIjeM // bIjA rasa kUcA jANIjeM, naranava kero lAho lIjeM // 12 // zAnti ziromaNi navarasamAMhi, gAvo tasu guNa mana nahAhi // e sevaMtAM zivasukha Ave, moha mahipatino naya jAve // 13 // kAma a na bIjA rasa bAle, samatA rasa sAhAmo na nihAle / vIra viveka paraspa ra pyAro, moha rAyane e rasa khAro // 14 // adhyAtama zailIno sAco,rA janItimAM nahiM je kAco // kovida kavitA guNano dhArI, te iNa graMthata No adhikArI // 15 // pahelI DhAleM zAntarasa gAyo, udAsIna meM maMdira pAyo / nUra navika jana manamA nAyo, dharmamaMdira kahe sukha savAyo // 16 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImohavivekano rAsa. // doho|| // zrAcArija kahe sAMjalo, zAntirasaka je hoya // tehataNAM lakSaNa kahu~, parakhejo sadu koya // 1 // // DhAla biijii|| // AnaMda samakita naJcare re lAla // e deshii|| zAnti sadA rasa seviyeM re lAla, kIjeM eharAM prIta sukhakArI re // brahma muhUrta prAtano re lAla, tihAM kIjeM eha rIta sukhakArI re||shaaNti sadA rasa seviyeM re lAla // 1 // Alasa nizabe taje re lAla,Atmacintaka hoya su0|| sthira mana tana vacane karI re lAla,jJAna nayanazuM joya su0 ||shaaN||2|| kAmIne vAdI duve re lAla, daM jI lonIlola su0|| bahirmukhI kumatI sadA re lAla,gIta gAyana raMga rola sushaaN0||3|| muMjANo inzyi viSe re lAla,mAnI krodhano geha su0|| vizvA saghAtI vakratA re lAla, turata dikhAve beha su0 // zAM0 // 4 // evA doSa jihAM nahi re lAla, tehija puruSa pradhAna su0 // roSa dhare nahiM dUhavyA re sAla, mAna dIyAM nahi mAna su0|| zAM0 // 5 // huM kuNa kyAMthI yAvi yo re lAla, kuNa De mAharu rUpa su0|| mitra zatru kuNa mAharA re lAla, moha mAyA e kUpa su0 // shaaN0||6|| saMbala sAtheM jhuM haze re lAla, kA jyotimAM jAya su0 // vairAgyeM mana vAliyuM re lAla, ima AtamaguM dhAya su0 // zAM0 // 7 // ivya nayAtama pAtamA relAla, eka nizce nahiM neda su0 // vyavahAre baduneda le relAla, timAhe nava kheda su0||shaaN0 // 7 // aMtaraMga bahiraMganA re lAla, dharma paTaMtara joya su // paramANu meru zailano re lAla, evaDo aMtara hoya su|| zAM0 // e|| kAne pApa suNe nahiM re lAla, paradoSa dekhe na koya su0 // paMmita paNa maunatA naje re lAla, sa ma rasa sAdhe soya su0 // shaaN0||10|| sAdhya dazA sAdhaka naje re lAla, anyAse nara jeha su0||inddiynii vRtti vaza duve re lAla,dekhe svarUpane teha su0 // shaaN0|| 11 // bahirAtamatA mUkIne re lAla, aMtara bAtama lIna su0|| rUpAtIta dhyAna dhAvatA re lAla, mUka prathama dhyAna tIna su0 // zAM0 // 12 // te paramAtamatA naje re lAla, sama rasa sAdhaka jeha su0|| doSa sakala dUreM dUve re lAla, thAve jJAna aha su0 // zAM0 // 13 // bi hu~ ne sadu jIva re lAla, navya banavya prakAra su0 // navya te sima Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. hoze sahI re lAla, anavya phire saMsAra su0 // zAM0 // 14 // sima te tIna prakAra re lAla, dUra Asana ne mama su0 // pujala ardai sImaze re lAla, aMtare kahiyeM sima su0 // zAM0 // 15 // aMtara muhUrta sIjaze re lA la, te Asana kahAya su0 // e behu vica je duve re lAla, madhyama sima suhAya su0 // zAM0 // 16 // ihAM madhyama siphno kahuM relAla, Atamano adhikAra su0|| moha viveka haMsa cetanA re lAla, vali eno parivAra su0 // zAM0 // 17 // navika jaNI pratibodhavA re lAla, kalpanA kIdhI ema su0|| yAMna bolyA pannava jaNI re lAla, e paNa dRSTAMta tema su0 // zAM0 // 17 // paramAratha sAdhana jaNI relAla,kIjeM eha upAya su0 // janma ja rA phuHkha meTIya re lAla, jJAna labdhi sima thAya su0 ||shaaN0|| 15||shraa tamano anunava duve re lAla,pApa timira kuHkha dUra su0|| dharmamaMdira jJAna sevatAM re lAla, sAsatAM sukha narapUra su0 // shaaN||20|| sarva gAthA // 53 // ||dohaa|| // nizcaya naya nijaguNa karI,sadA virAje eha // bAtama avikArI a cala, vyavahAriyeM dhari deha // 1 // mAyA nArI vaza kiyo, cetana rAjA je ma // moha viveka virataMta saba, navi jana suNajo tema // 2 // 16 vacana anusArathI, e adhikAra kare // bAlaka aTavI katare, gurujana hAtha dhare // 3 // padmanAna nagavaMtano, ziSya nAvi aNagAra // dharmaruci nAmeM nalo, kaheze sakalavicAra // 4 // ||ddhaal triijii|| ||jhr aAMbA thAMbalI re // e dezI // jaMbudIpa e jANiyeM re, golata NI pareM hoya // madhya meru nAni samo re, dIsate arakA joya // navikaja na,suNajo e adhikAra // 1 // jyuM lAne anunava sAra,jyuM pAme navano pAra ||naasu| emAMkaNI // meruthI dakSiNa diza nalo re,narata detra kahevAya // ratna lAna lojeM karI re, samui nikaTa rahevAya // na // su0 // // etha vasarpiNImAM duvA re, tIna ArA badu mAna // cothA thArA behaDe re, duvA zrIvaImAna // na0 // su0 // 3 // sAta hAtha supramANa le re, sovana vara Na zarIra // siMha laMbana zone nalo re, jinavara zrI mahAvIra // j0||su0 // 4 // tasa pada paMkaja namara jyuM re, seve zreNika rAya // giruna zrAvaka gu Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modavivekano rAsa. A NeM no re, magadhesara kahevAya // ja0 // su0||5|| rAjagRhI nagarItalA re, saghalA sukhiyA loka || saumyadRSTi svAmItalI re, vAdhe saghalA thoka // // 0 // 0 // 6 // yarino jAva ratha cakrameM re, lAne tehane rAja // te mapratApa vAdhe ghAre, sAre sadunAM kAja // ja0 // su0 // 7 // dharma the kAma tIna e re, sAcave samaya sAvadhAna // deva parIkSA pahoMciyo re, dIpAyo dharmavAna // ja0 // su0 // 8 // mInagrAhI RSi dekhIne re, cU ko nahi sadbhAva // samakita sAco rAkhiyo re, javajalatAraNa nAva // // ja0 // 0 // // dAra kumAra jAi putrano re, vAta saMbaMdha vicAra || a vara yAgamayI jANajo re, ihAM na kahyo vistAra // ja0 // su0 // 10 // rihaMta kti yAdeM karI re, vIza sthAnakamAM kevI // tIrthakara gotra bAMdhi yuM re, zuddha khAtama suvisevI // ja0 // su0 // 11 // samakitadhArI je duve re, patita dhArA pAya || vaimAnika varajI karI re, avarateM navi jAya // 0 // 0 // 12 // zreNika samakita jAnathI re, pehaluM bAM dh yAya // e kAraNa jANo ihAM re, pahelI narakeM jAya // ja0 // su0 // 13 // ruMdhIjeM dariyAvane re, arjuna bAla rokAya // ruMdhIjeM vali vIjalI re, karma udaya na rahAya // 0 // su0 // 14 // svarUtabhAvanA jAvato re, nirjara to nija karma / yati vedanA hogeM nahiM re sthira raheze nija dharma // ja0 // su0 // 15 // sahasra corAzI varSano re, pAlI prAyu nidAna // gaja jima garatA laMghaze re, vAru vadhaze vAna // ja0 // suM0 // 16 // mati zruta pravadhi jJAneM karI re, zojato hoze teha // zravataraze e naratamAM re, pAvakamAM meha // 0 // su0 // 17 // sarvagAthA // 74 // // dohA // // pUDhe ziSya kile same, kuNa nAmeM jinarAya // koNa ThAme koNa pura vase, have guru kahe pasAya // 1 // // DhAla cothI // // nala rAjAre deza, hojI piMgaladUtI palAliyA // e deza // e ava sarpiNI ema, hojI saghalI utarI jie same // bIjI utsarpiNI tema, dojI vadhato same duHkhane same // 1 // pehalo thAro yati duSTa, hojI utasyo bIjo lAgasI // e kAMika bezuddha hojI megha ghaNA tyAM varasasI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. // // jasama samI nUmi teha, hojI tAtA nivAhataNI pereM / samaya sva jAve meda, hojI tihAM kiNe guna zma anusare // 3 // puSkarAvarta baMdu me ha, hojI varasaze zuna dhArA karI // tyAra par3I dIra jema, hojI varasaze ghR ta dhArA dharI // 4 // mIThI dharatI thAya, hojI cIkaNI badu rasa saarnnii|| prItamano saMga pAya, hojI jyuM nArI sukha dhAriNI // 5 // vasudhA vAdhyo vAna, hojI vRda aMkura pragaTa thayA // harSita dUi jIhAna, hojI vahA lA malyA jyuM duHkha gayAM // 6 // samaya svanAveM hoya, hojI nUmi sabe va sudhArikA ||prgttyaa parvata joya, hojI rAtri same jyuM tArikA // // sthi ra paranAvathI ema, hojI upacaya caya hove sadA // pujala paraNita tema, hojI jagavaMta nAMkhyo zma mudA // // bIjo Aro badu jAya, hojI trIjo Aro nikaTeM yadA // iNipare jarateM thAya,hojIcaDhata paData rIta e tdaa|||| ||dohaa|| // mitraprana saMnUma valI, suprana svayaMprana tema // dattasUkSma subandhu ti ma, anukrameM kulagara ema // 1 // vaitADhayagiri nikaTeM hoze, zAntidhAra pura nAma // kulagara hoze sAtamo, sumati nAma anirAma // 2 // sunAgI su khiyo ghaNuM, joga puraMdara kAma // sumati yathArtha sumatidhara, vadhatI hoze mAma // 3 // tasu ghara nA jArajA, zIla guNe ziradAra // zIla sovananI kasavaTI, pramadA prema udAra // 4 // pahelI narakeM pAthaDo, sImaMto iNa nAma // tyAMthI zreNika pAtamA, avataraze Na ThAma // 5 // mAnasarovara haMsa jyuM, muktAphala sIpamAMya // jajJakukha avatArA, surataru sama jasu bAya // 6 // caude svapnAM dekhaze, sukha sUtI tenAra // sumati svamatiguMbAkhaze, u tama svapna vicAra // 7 // tiNa prastAveM AvIne, in6 kaheze ema // tIna nuvana ziraseharo, putra hoze bahu prema // 7 // guna lakSaNa kukha tAharI, ra yaNa vairAgara khANa // maMdiranI tuM kaMdarA, garne kalpataru jANa ||e|| sura nara kinnara madhupa gaNa, jasa pada paMkaja lIna // prathama tIrthakara hoyaze, tha dhika adhika paravINa // 10 // ema kahI injha gayA paDI, harSita tana mana hoya ||gnetgii rahA kare, patha nojana le joya // 11 // taba dohanA pUrA hoze, garnataNe anusAra // nava mAse adhike thaye, suta hoze sukhakAra // 12 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modavivekano rAsa. // DhAla pAMcamI // // eka dina dAsI doDatI, Aikama ne pAsare // e deza // bappana dizanI kuMva rI milI, sAcave nija nija kamma re // vAsana kaMpe pravidheM karI, jANi yo jinavara jamma re // 1 // jagataguru janamiyA gunadine, sumati ghara utsava yAre // nArakI paNa sukha pAmiyo, gAyo suravadhU prAya re // jagataguru jana miyA0 // 2 // padma vAsA vasavA jalI, padmanI vRSTi bahu hoya re // devatA kti nAve karI, samakita bIja paNa boya re // ja0 // 3 // cosaTha surapati yAvaze, meru zikhareM lei jAya re // janmotsava vividheM karI, puNya no lAna levAya re // ja0 // 4 // AnaMda ulaTa nAvayuM pUjA racI bahu prema re // mAtAnI pAsa yANI ghare, kahe hojo kuzala ne dema re // ja0 ||5|| hemanI koDI tyAM varasIne, devatA sthAnaka jAya re // mAta ne tAta mana hara khiyAM, nirakhiyo putra suhAya re // ja0 // 6 // padmanI vRSTi puhavI tale, paga paga dui abhirAma re || ehano artha mana ANIne, hoyaze padma nAna nAma re // ja0 // 7 // mAnavI dAnavI deva e, pAliyeM lAliye tema re // aMguSTha pAna pIyUSathI, tanutaNI puSTatA ema re // ja0 // 8 // kathI aMka para ghI, hAthathI hAtha valI jei re // koDa kara hoDa kara khela ve, suravadhU naravadhU ke re // ja0 // e // bAlakarUpa gharI devatA, khelaze tehanI sAtha re // harSa dhAre manamAM ghaNo, sahajazuM jo grahe hAtha re // ja0 // 10 // yAva varasanA huyA jise, prApathI paMmita eha re // tAta ima jA lIne tehane, rAja deze bahu neha re // ja0 // 11 // taruNatA saMpadA sAhi bI, aMtara eha tridoSa re // payyanojana udAsInatA, je dhare tAsa bahu to pare // ja0 // 12 // udyama deza sAdhanataNo, kIyo tiro tila same prAya re // pUrNana mAni devatA, senAna / tamu thAya re // ja0 // 13 // yu6 nuM kAma te sura kare, anupama puNya pamUra re // dAnava mAnaca devatA, sevaze vyAvi hajUra re // ja0 // 14 // devasenA nAma tava thayo, bhuvanamAM nUri vi khyAta re // putrasama meM prajA pAlato, dhArato rAjyaMga sAta re // ja0 // 15 // // dohA // D // ika dina sevaka vInave, suNa svAmI sasneha // mayagala masto mana haru, zailopama sama deha // 1 // canr3tI pareM kajalo, cAra daMta gajarAja // Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. Aja rAja Avyo baje, ripu gaNa vaTikA vaaj||2|| navi jANuM Ayo kaThA, kiNa preyo kiNa heta // in kI, tuja neTayo, mUkyo e gaja seta // 3 // hAthI ghaNA tuma rAjamAM, e sama ko nahiM eka // hastIzAlAyeM yA viyo, ApathI dhari suviveka // 4 // rAjA yAvyo tyAM kiNe, sevakanAM suNI vayaNa // hastI rayaNa dITho kharo, yAnaMda pAyo nayaNa // 5 // u payogeM karI nirakhiyo, nagavaMta jJAna vizeSa // vaitADhaya vanavAsI karI, nAge davane dekha // 6 // badu guna lakSaNa dekhIne, paTahastI rAya kIdha // tasu besI phiraze dharA, vimalavAhana nAma dIdha // 7 // padmanAna devasena valI, vimalavAhana praNa nAma // artha yukta iNi pareM hoze, jogavaze su kha kAma // // noga karma khapavA jaNI, kevala karaze rAja // puNya pApa viNa jogavyAM, na lahe dharma jahAja // e|| ||ddhaal bhii|| // rasiyAnA gItanI deshii|| lalIlalI lokAMtika sura vInave,suNa svAmI aradAsa // sujhAnI // rAja dharA mUko have mUlathI, dharma tIrtha paragAsa // sujhAnI // // 1 // tuM jJAnI tuM dhyAnI dhyAyeM, tyAgI sAgI re hoya // sujhAnI // saMgI raMgI tuM kabahI nahiM, zivarUpI ziva joya // sujhAnI ||l // 2 // tuM dAnI tuM mAnI dIpato, vANI suNI have teha // sujJAnI // dAna dharma dIpAyo dezne, sovana dhArA re meha // sujhAnI // j0||3|| varasI dAna te meha samAna ne, nivRtti dui jaba tAsa // sujhaanii|| pragaTI suruci zarada manamAM nalI, nirmala jIvana rAza // sujhAnI ||l0 // 4 // pAtaka paMka palAyA tiNa same, harakhyAM haMsanAM vRMda // sujhaanii|| sarasa du yAM phala saghalAM bIjA, vikasyAM navi araviMda // sujhAnI // ja0 // 5 // mugatA mAraga duthA manaharu, sAdhu jaNI sukha thAya // sujhAnI // saMyama se vA udyama tava kare, pitR paralokeM re jAya // sujJAnI // la0 // 6 // trIza varSa paNa hoze tiNa same, putrane deze re rAja // sujhAnI // dIkSA utsava karaze devatA, saghalA malI surarAja // sujhAnI // la0 // 7 // zibikA besI suranara suMdarAM, nava nava nATaka sAja // vairaagii|| jaya jaya dhana dhana zabda sadujaNe, sAdho zrAtama kAja // vairAgI // // 7 // upavana thA vI zibikAthI utarI, bAjaraNa sakala utAra // vairAgI // namo namo zrI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. sima naNI kahe, sAvadya saghalAM nivAra // vairAgI // // // nizce mana aAtmA nAvatA, zatru mitra samatA re tAsa // vairAgI // dharma pavana zIta sabalAM jAlaze, giri jyuM dhiirmvaas||vairaagii // l||10|| dhana ghA tI mAtI vRdAvalI,dUra kare bala phora // vairAgI // nAvata dhyAna kuThAra kareM grahI, ekAkI thApa jora // vairAgIla // 11 // devatA nara tIrthace je kiyA, sabala parisaha jeha // vairAgI // sahiyA vahiyA karma udaya karI,tha nuloma pratiloma teha // vairaagii||l||1|| bAra varasa pada tera upara tha kAM, leze kevala jJAna // vairaagii|| samavasaraNa karaze surapati tadA, joyaNa no tasu mAna // vairaagii|||| // 13 // kanaka siMhAsana yAdi dezaka rI, pratihAraja pa sAra ||vairaagii // dezanA deze madhura dhvaniyeM karI, navi janane upakAra // vairAgI // l||1|| samakita ke dezavirata keza, kezale saMyama nAra // vairAgI // saMgha caturvidha sthApanA hoyaze,dharma udaya sukhakAra ||vairaagii||0||15|| ekAdaza gaNadharanI sthApanA, tripadI dere kIdha ||vairaagii // ziSya ghaNA hoze tasu sehatheM, pragaTI bAtama kami // vairaagii|| lm||16|| nagavaMta deza videze vicaraze, tAraNa taraNa jahAja ||vairaagii|| dharmamaMdira kahe dhana vAsara tiko, vAMdIjeM jinarAja ||vairaagii // l||17|| ||dohaa|| // padmanAna jinavara taNo, sAdhu guNe ziradAra // kAma krodha jItyA jiNe, dharmaruci aNagAra // 1 // kiNa prastAveM pUbaze, kaho svAmI mupha eha // kevala hoze ke nahiM, mupha mana saMdeha // 2 // jagavan nAMkhe suNa RSi, sugrAma nAmeM grAma // tasa upavanamAMhe tuphe, kevala pada anirAma // 3 // ||ddhaal saatmii|| // rAga dhnyaashrii||nrt nRpa nAvayuM e||edeshii|| dharmaruci ema sAMjalI e, le jinavara Adeza, mahAmuni seviyeM e // e Teka // cAlI te tihAM jAyaze e, tasu vanane paradeza // mhaa||1|| ekAdazamI pratimA dharI e, dhyAna dhayAM jayalIna // ma0 // paka zreNI kAmAM kari e, thAvaze guNagANe vINa // m0||2|| terame kevala pAmaze e, lokAloka prakAza // ma // kevala mahimA sura kare e, zrANI adhika unnAsa ||m // 3 // devanAM I uni vAjaze e, jaya jaya zabda suhAya // ma0 // grAmanA loka sadu yA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. vaze e, vaMdana kAraNa dhAya // ma // 4 // gAmano codharI thAvaze e, ma himA dekhaNa kAja // ma // camatkAra cita pAmaze e, dhanya dhanya kRSi rAja // ma0 // 5 // jApa homa kIjeM ghaNA e, eko na Ave deva // m|| aNateDyA AvI karI e, lAkha jhAneM kare seva // ma // 6 // deve nahiM leve nahiM e, bAdara na kare koya // ma0 // darzana svapnaM dohinu e, te sura sevaka hoya // m0||7||prjutaa lavalA. karI e, mAnava mAna kre|| m0|| anupama prajutA ehanI e, samatA damatA dhare // m0||7|| rUDo rUpa sohAmaNo e, yauvana lAvaNya jora // ma0 // tapa japa teja divAkara e, kaSTa kriyA paNa ghora // ma0 // e|| ema ulasita pariNAmamu e, nAva jagati mana kAma // ma // caraNa kamala vAMdI karI e, besI yathAyogya ThAma // m0|| 10 // dezanA de rahyA panI e, ekAMta velA pAya || m|| grAmaNIkara joDI karI e, pUbaze citta lagAya // ma0 // 11 // tuma darzana thI pAmiyA e, vismaya vAraMvAra // m0|| tameM koNa kyAthI yAviyA e, ekadi kehe prakAra ||m0 // 12 // te virataMta kahIjiyeM e, jyuM mana A naMda thAya // m0|| vacana sudhArasa pIjiyeM e, navanI pyAsa bujAya ||m0 // 13 // devAnupriya sanilo e, mahoTuM caritra 2 eha ||m|| sthira mana kari guna jAvayuM e, dharma upara dhari neha // ma0 // 14 // prathama khaMma pUro thayo e, sAte DhAleM sAra ||m0|| dayAkuzala pAThakavaru e, tamu sAnnidhya sukhakAra // ma0 // 15 // dharmamaMdira gaNIyeM kahyo e, padmanAna adhikAra // ma0 // suNatAM jaNatAM zivakaru e, zrIsaMghane jayakAra // ma0 // 16 // itizrI prabodhacintAmaNau DhAlanASAprabandhe padmanAnajinacaritra dharmaruci munimokSAdhikAra nAmA prathamakhamaH saMpUrNaH // 2 // // atha ditIyakhaMga praarNnH|| ||dohaa|| // have bIje khaMma bolA, bAtamano adhikAra // Alasa uMgha tajI ka rI, sujo navi citta dhAra // 1 // grAmaNI pUbyo tehano, uttara AkheM ema ||di sidi jinavara lahI, dharmaruci kahe tema // 2 // sthira vasa tAM saMsAra pura, nAmeM nagara kahAya // anaMta jIva lokeM nayo, ghRtaghaTa kareM Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImohavivekano rAsa. nyAya // 3 // dUdhA hoze je baje, grAma nagara naga rAzi // e sadu te pu rane baje, eke khUNe vAsa // 4 // svarga mRtyu pAtAla e, pATaka tIna prakA ra // uttama madhyama jaghanya jIva, vasavAno vyavahAra // 5 // kamI kITaka AdeM karI, 6 anaM sadu jIva // Apa ApaNA nAmamAM, mana rahe nizi dIva // 6 // kyuM kAmaNa Na pura kiyAM, vAsa na bojyo jAya // kuHkha dU paNa dekhe ghaNAM, tohI yAve dAya // 7 // avara nayara prAyeM duve, vAsaka de nadavAsa // adhikAyI e nagaranI, kadI na hove nAza // // ASADhA sama udadhi saha, krIDA girisama mera // gati Agati nATaka tihAM, hoya rahyAM bahu vera // // tiNa nagareM rAjA aje, haMsarAja anirAma // yAtma dRSTI ulakhe, tAsa kahu~ guNa grAma // 10 // // DhAla pheNlii|| // nAyakAnI dezI // athavA // tasu gharaNI mRgAvatI re // e deshii|| saMsAra nagarIno dhaNI re,anupama rUpa nidhAna re sonAgI // guNa tehanA ko Na dAkhave re lAla, jo kare sahasa vidhAna re sonAgI // haMsa rAjA guNa sAMjalo re lAla, pAvana karo nija kAna re so // haM0 // 1 // pratyakSa ke I ehanA re, guNa maNirayaNa prakAza re so // keza agama apAra le re lA la, ujjvala guNa himarAza re so|| haM0 // // koTi jJAneM graMtheM jaNe re, ke tapa tape lAkha re so0 // te paNa sakala svarUpane re lAla, kahI na zake mukha nAva re so0 // haM0 // 3 // aMguli meru upADiyeM re, bAMhe samuha tareya re so0 // evA zUrA sAMjavyA re lAla, nRpa guNa sadu na dhareya re so0 // haM0 // // eka samayamAM saMcare re, lokane aMteM vega re so0 // eka samaya avara na ko baje re lAla, jAgatI jenI tega re so0 // haM0 // 5 // jJAnasAgara paNa e sahI re, samakita motI jetha re so // graMtha artha laherAM ghaNI relAla, pavana vinAvale netha re so0 // 0 // 6 // svAnA vika guNa jehano re, kevala jJAna vilAsa re so0 ||suury jyoti jyuM jAga sIre lAla, dIpAve AkAza re so0 // // 7 // varNAzramaNa paNa nahI re, raMga viraMga na thAya re so0 // saMghayaNa saMgaNa e nahiM re lAla, akala va rUpa suhAya re so // 60 // 7 // Arya anArya e nahiM re, bAla na bucho eha re so0 // jaMgama sthAvara e nahiM re lAla, sthUla na nahAnI deha re Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. so0 // haM0 // 5 // rUpI rasiyo e nahiM re, gaMdha na leve koya re so0 // pharase nahiM e pharasane re lAla, jyoti svarUpI soya re so0 // // 10 // nirmala sphaTikataNI pareM re, nizcaya naya karI joya re so0 // karma upAdhi mavyAM thayAM re lAla, bahuvidharUpI hoya re so0 // hN|| 11 // paraguNa ne vaza AvIyo re, nija guNane vIsAra re so0 // cara sthira saghale saMcare relAla, azubha yoga prakAra re so0 // haM0 // 12 // kASThamAM pAvaka pA ye re, tilamA tela jyuM hoya re so0 // gaurasamAM ghI nAliye re lAla, mA TImAM hema hoya re so0 // haM0 // 13 // dIra nIra nyAyeM karI re, hoya ra hyo eka meka re so // dehamAMhe rahyo ulakhe re lAla, jasu haiDe suviveka re so0 // haM0 // 14 // paMcanUta nelAM kare re, nAma karma vaza pAya re so0|| senAnI sUtradhAra jyu re sAla, senA rathaMga milAya re so0 // haM0 // 15 // sakala padAratha lokamAM re, dikhalAve je ema re so0 // dIpaka tama nizi maMdireM re lAla, pragaTa prakAze tema re so0 // haM0 // 16 // kartA noktA e sahI re, gamanAgamana vicAra re so0 // jaba laga kamai viMTiyo re lAla, taba laga e vyavahAra re so0 // haM0 // 17 // eha vinA jaga zUnya re, caMDa vinA jema rAta re so0 // vadana kamala nayA vinA re lAla, zone nahiM tila mAta re so0 // // 17 // AtamanA guNa AkhiyA re, dharma ruci aNagAra re so|| dharmamaMdira kahe sAMnalo re lAla, have paTarANI vicAra re so0 // haM0 // 1 // sarvagAthA // 2 // ||dohaa|| // cetanA rANI rAyanI, camakI caturA nAra // prItamajhuM rAtI rahe, gha ranI jANe sAra // 1 // saMvita 1 prajJA 2 cetanA, 3 thAtapajyoti / tadA ra // ityAdika jasu nAma , vividharUpa vistAra // 2 // mUla rUpa kevala dazA, anupama mahimA nidhAna // jyu katrima tinameM nahiM, paramAspaMda pradhA na // 3 // teha rUpa bAtama nikaTa, rahe na dekhe eha // jJAnAvarNAdika ghaNI, lAga rahI le kheda // 4 // bIju rUpa rANItAM, budi isyo vikhyAta // anaMta guNeM hINo aDe, mUla rUpathI gAta // 5 // pAMcAMsuM malatI rahe, zravaNa manana paracAra // nUpati karaNI je kare, buditaNe anusAra // 6 // buddhitaNAM be rUpa duve, kubuddhi subuddhi vizeSa // nyuM dharatI ekarUpa ne, khA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. rImItI dekha // 7 // subuddhi kubuddhi bena gharaNI, vyavahAra vartaNa kAja // sUrya babI nizi sukha a,iNipareM vidhare sAja // 7 // subuditaNe vAre ka re, nUpati uttama kAma // kubuditaNe vAre kare, pApataNo je dhAma / / e|| subudi zIkha sukha dAkhave, rAjA nAve dAya // pathya ane hita zIkhave, prA ye madhura na thAya // 10 // kubudi nArIyuM narapati, ahoniza rAkhe raMga // nadIpUra dhanano dhaNI, Dhale nIcasuM saMga // 11 // // DhAla biijii|| // bIMdalInI dezI // sItA to rUpeM rUDI, jANe yAMbA mAleM sUDI ho| sItA ati zohe // e dezI // tiNa nagarIyeM eka nArI, vase mAyA kAmaNa gArI ho mAyA mana mohe / karma prakati nAma bIjo, yAtmadAmanikA trIjo ho // maa0|| 1 // kAma kutUhala jANe, tiNa saghalA gharameM thANe ho // // mA0 // caMcala vijalI jesI, camakaMtI cAle tesI ho // mA0 // 2 // nAminI joga jalerI, tima malape zerI zerI ho // mA0 // hAva nAva badu jANe, tima naranAM mana vaza ANe ho|| mA0 // 3 // kUDa kapaTanI geha, jasu haiDAno nahiM beha ho // mA0 // sole kaSAya zRMgArA, sajI cAlIrA ja uvArA ho // maa0||4|| dITho rAya tiNa nArI, caMcala caturA ati sArI ho // mA0 // khataNe phurakAre, rAya kIdho ApaNe sAre ho // // mA0 // 5 // bihu~ rANIj mela, karavA vAMDe nela ho // mA0 // subu vizuM mAMhI aMgIThI, kare mukhanI vAta te mIThI ho // mA0 // 6 // kubuddhi guM mahA prema dhArI, kare mAMhomAMhe yArI ho // mA0 // nava nava rAga vi lAsA, dekhAvI rAya kiyo dAsA ho // mA0 // 7 // haMsa rAjA vaza kI dho, mAyA manavaMbita sIdho ho ||maa0 // anaMta dalika puNya pApa. baMdhana bAMdhyAM badu vyApa ho // mA0 ||||raajaa mana navi kope, nava navalIprI ti Arope ho // mA0 // bAMdhyo paNa vaDavegI, jAye sima zIlA laga tegI ho // mA0 ||e // jaratA ne jenere, sadbujhiguM manasA phere ho // mA0 // mAyA kubuditaNo ekAro, thabe subuddhitaNo vase vAro ho // mA // 10 // mAyAnuM kaDaM mAne, sadbudhine kIyAM kAne ho // maa0|| zruviyu ghaNI prIta, valI mAyAyuM ghara rIta ho // mA0 // 11 // rAjA bAgala mAyA, purbudi guNa vade savAyA ho ||maa|| urbudi mAyA maliyAM, ahAniza mANo Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jainakathA ratnakopa nAga trIjo. raMga raliyAM ho // mA0 // 12 // subudhine vAreM vAse, piyu nAve tehanI pAseM ho // mA0 // subudhine ko nahiM mAna, mAyAno vAdhyo vAna ho / // mA0 // 13 // subudirAgI ima dhyAve, have prItama hAtha na Ave ho // mA0 // sAcI vAta e jo, loka paragharanaMjA hoi ho // mA0 // 14 // behenaDa zokya e merI, mAyAyeM te paNa pherI ho // mA0 // gharano neda e jArI, tiNa kAM na phere sArI ho // mA0 // 15 ||be nArI be pAsI, gathI DhuMjA nAsI ho // maa0|| kAmaNa karI piyu bAMdhyo, tanu bagaDyo anna jyuM rAMdhyo ho // mA0 // 16 // nArI caritra ne nArI, mo viNa ku e jANaNahArI ho // mA0 // nRpane sakala batAvaM, jo avasara sakhalaM pA q ho // mA0 // 17 // avasara auSadha lIjeM, navale tapa kyuMhI na dIjeM ho // mA0 // avasara nadiyAM tariyeM, nava pUra na naravA kariyeM ho // mA0 // 17 // avasara veDha nivAre, budha tehija velA vicAre ho ||maa0 // subu 6 isyuM mana ANI, koine na kahI hita vANI ho // mA0 // 1 // ||dohaa|| // mAyAthI sukha sevatAM, putra thayo paradhAna // moha nAma jaga paragaDo, vAdhyo saMghale vAna // // mohathakI mAyA have, mAyAthI moha jANa // agupha nizcaya naya jovatAM, karmataNI e khANa // 2 // bIjathakI sahakAra be, sahakAreM bIja joya // parvathakI idu nIpaje, iduthakI parva hoya // 3 // bagalAMthI mAM duve, mAMthI baga dekha // e anAdi saMbaMdha ne, vyavahAreM bar3ha nekha // 4 // urbudine valana ghaj, khelAve dhari koDa // moha kuMvara manoha ra thayo, bIjo nAve joDa // 5 // mAyA purbudi eNI pareM, moha vadhAre do ya // navi jANe ko putra e, bIDhuMmeM kaheno hoya // 6 // sahaje melo moha e, janakajaNI kareM zeha // hetavinA sadu lokaguM, vaira vadhAre moha // 7 // pAmAtura narane sadA, mIThI khAja suhAya // paNa te suHkhadAyaka ghaj, mo ha isI pereM thAya // 7 // rbudi mAyA moha malI, keda kiyo haMsarAya // teha dazA have varNave, sad sujo mana laay|| e|| // DhAla triijii|| // caraNAlI cAmuMma raNa caDhe ||e deshii|| nAyaka lAyaka ne ghaj, paDiyo paravaza jAyo re // juArI para dAriyo, rukSitaNo vyavasAyo re // nAyaka Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrImodavivekano rAsa. // 1 // dina uge jyuM canmA, hima paDyAM jyuM vRdo re // kAntikalA jyu hIna e, dUto ati hi dado re // nAyaka // 2 // nirmANa nArI maTayAM, eka phajetI joyo re // raMka nayo rajavaTa gayo, ghehalAnI pareM hoyo re // ||naayk // 3 // mUDha jayo mada bAlasu, mUka jayo valI aMdho re|| bo baDo bokho laghu jayo, mAyAne pratibaMdho re // nAyaka // 4 // moha mA hA mada preriyo, sUkSma nigor3a jAyo re // valI bAdara nigodamAM, anaMta kAla rahivAyo re // nAyaka // 5 // pRthvI pANImAM te upaje, vAya vana spati temo re // sUkSma bAdara bejamyo, asaMkhyAtA nava emo re naay|| k0|| 6 // kamI kITaka kuMthu nayo, kITikA bhramara pataMgo re // vikaleniza yamAM bana jamyo, mAyA mAninI saMgo re // nAyaka // 7 // narapari nuja pari khecarA, jalacara jIva vizekho re // paMcenDyi tiryacanA, navano ke ho lekho re // nAyaka // 7 // sAtha dui mAyA nArI, sAte naraka dekhA ya re|| vAyuvaze jyu pAnaDu, jala thala saghale jAya re // naayk0||e|| haMsa vicAre ekadA, kimahI mAyA jAyo re // jAgI bAMhataNI pareM, lAga rahI gala dhAyo re // nAyaka // 10 // anaMta kAla nava paMtha De, paMthI sama nRpa jAyo re // pharatAM thAko ekadA, naravapu puramAMbAyo re|| nAyaka // 11 // ||dohaa|| // pura pesaMtAM zka malyo, manarUpa bAlaka koya // AliMgana AvI dI yo, zakuna nakhaM e hoya // 1 // ati sUkSma tanu jehanu, suMdara caMcalarUpa // bAlasa nahiM udyamadharu, ma cinte mana nUpa // 2 // pAMce zAnjhyinI kriyA, mAlama karaze mohI // parapaMcI paradhAna e, hoze rAjanI sohI // 3 // zma jANI Adara diyo, mAthe pherI hAtha // madhura vacana batalAine, tura ta liyo te sAtha // 4 // audArika pudaMgala grahI, tanu pura vAsa vasAya ||praann udAna apAna valI, ityAdika paMca nAya // 5 // vyApArI mahoTA jihAM, pAMce inzyi sAra // pANI teha vasAzyA, nagara du ziradAra // 6 // iMmA piMgalA nArI tihAM, rAya mArga sukhadAya // nava hAreM karI zonato, nujadhargala kahevAya // 7 // sAtuM dhAta kapATa valI, nipajAyA bahu mAna // jaba mana parajApati thayo, taba kIno paradhAna ||||maayaa mahilA rAyano, kSaNa ika na taje sAtha ||nn kAraNa adhikAra saba, mAna pradhAnane hAtha // e|| Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. // DhAla cothI // // dharA DholA enA gItanI dezI ||nn avasara have ekadA re, rUThI mAyA naarii||mnnaa maanyaa|| prItamajhuM kalaho kare re, mAnavatI nirdhAra // mananA mAnyA // kayuM kIjeM ho sujANa kayuM kIjeM, nIca mAyAguM mohinI utAra // mananA mAnyA // 1 // e aaNknnii|| subudi kahe kara joDine re, sAMjala tuM jaratAra // ma // eha dazA tumacI nahIM reM, Apo Apa vicAra // ma0 // kayuM // 2 // paMmita tuM jaga paragaDo re, nIcaryu saMga nivAra // ma0 // hu~ nArI tumane kahu~ re, teha nahiM vyavahAra // ma0 // // kayuM // 3 // vyasana vagove vAhalA re, uttamane paNa eha // ma // mukha mIThA dhIThA jike re, aMta dikhAve ha ||m0 // ka0 // 4 // nolA to nUle sadA re, eha anAdinI rIta ||m // paMmitahI jo pAMtare re, kyuM raheze guna nIta ||m // kahyaM // 5 // tuM uttama ziraseharo re, nehaDo paryu nivAra // ma0 // nIca kIcamAM ihAM rahe re, nija padane saM nAra // ma0 // kayuM // 6 // gharaNI paraNIje taje re, data Upara e khAra ||m0 // prItama pallava jAlIne re, vIna, vAraMvAra // ma0 // kayuM // 7 // cAtura paNa Atura sadA re, karma udaya vaza hoya // m0|| paNa kabahI pA bI liye re, Apa vicArI joya // ma0 // kayuM0 // 7 // teM zira cADhI ehane re, gharadhaNiyANI kiidh|| m0|| cAravAkamatI haze re, gharano neda Na dIdha // ma0 // kyuN0|| // poSI paNa SI na re, zoSI nahi elagAra ||m // dUdha tujaMgI pAyeM re, vAdhyo viSano nAra ||m ||khyu||10|| madhubincha sama sukha deine re, de kuHkha merusamAna ||maa hata kare zata nAveM caDhI re, vAdhyu ati animAna // ma0 // khyu0|| 11 // viSavelI vyAlI kIg re, kAjI pAvaka jAla m|| e pAtakathI naviTale re, pApa saro vara pAla // ma0 // kayuM // 12 // pApIthI pAvaka kIdho re, amRtathI viSa thAya ||m0 // aMgArA varase canthI re, ravithI tama pragaTAya // ma0 // kyuN0||13|| dhUla uDe sAgarathakI re, pathyathakI thAya roga ||m // vara svarUpI to nae re, eha karmano yoga ||m // kyuN||14|| pApa kriyA je e kare re, tasu noktA tuM thAya // ma0 // rAgavaze jANe nahiM re, e kAmaNa kahevAya // ma // kyu0||15|| ehano zIla zata ehavo re,jyu Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 zrImodavivekano rAsa. kAyaranI bAMha ||m|| kamala nAla puNa ne dharo re, valI vAdalanI bAMha // m0|| kayuM // 16 // velughara rAyanuja jime re, khala vANI vAri teha // ma0 // mukha mIThI e datI kharI re, nipaTa nahiM jasu neha // ma0 // kahyu // 17 // tIna nuvanatrAyaka hatuM re, bala tahAlaM te ketha // ma // pratA te tAharI kihAM re, raMka thayo rahyo etha // ma0 // kayuM0 // 17 ||praayH strI jagamAM aje re, rAMTheM viNa pagapAza // m|| rAta vinA aMdhakAra e re, puruSa jaNI kare dAsa ||m // kayuM // 1 // pANI vinA e puruSa ke re, dhUla vinA raja lepa // ma0 // madirA viNa madamattatA re, kyuM raja nIreM de pa ||m0 // kayuMga // 20 // subudi zIkha iNi pareM kahI re, prItamane para dhAna // ma0 // dharmamaMdira gaNi ma kahe re, ajahu~ mAyA mAna ||m0 // // dohA // // vali rANI ima vInave, suNa Atama mAhArAya // DhuM paNa ehathakI marUM, nA tumace pAya // 1 // mAyA putra kuputra je, moha isyo jasa mAna // tuma zehI kiNa guNa karI, jIvana prANa samAna // 2 // mAyA badi kAminI, behU ekaja sAtha // beda tajavA yogya , suNa sAhiva mukanA tha // 3 // nirmAlya phUlataNI pareM, aba jo boDe eha // rAdumukta jyuM caM mA, saghalI zona dhareha // 4 // hitavatsala priyA kahyo, saghalI vAta vicAra // rAjA suNi bolyo nahiM, ciMtave subuddhi vicAra // 5 // prAyaH puru Sa kaThora dRDha, mana vaca kaayaamaaNhiN|| namatI khamatI premeM karI, kyuMhI rIke nAMhi // 6 // nArI sArInI pareM, turata phare lahI dAva // komala kamalata gI pareM, mRu mana mugdha svanAva // 7 // nadIyAM mIThAM jala grahI, siMdhu sa mI jAya // khAro jIvana khAra mukha, kari tasa sahAmo thAya // 7 // prI tarIta dharma nItine, make sagugosvAma // to jAvIna maTe sahI, sahajeM hose kAma // e // subudi isyuM mana ciMtavI, jAya rahI nija ThAma // saM kaleza sthAnaka taje, saMta sadA sukhadhAma // 10 // // DhAla paaNcmii|| ||cuunddiinii deshii||athvaa // kanakamAlA ima ciMtave, prekhI pradyumna sva rUpa re, mana moyuM amArunaMdanA // e dezI ||nn aMtara mAyAmAninI, mana mAna tajIne Ai re // sUrya yUti alagI gayAM, jema yAminI Ave dhAI re Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. // 1 // mana mohyo mAyA kAminI, nIko maTako eha re // Thamake camake pagalA jare, capalA camake deha re // ma0 // 2 // zokya taNI zaMkAM nahiM, raMga rAtI mAtIlAla re||khiir nIra jyuM mila gai, phUlavAsanA eka nihAla re ||m // 3 // hAlacAla mAyAtaNo, rAjAno ko nahiM cAra re // mana maMtrI paNa have ciMtave, kAma karavU e anusAra re ||m0||4|| mAyA rANIguM kare, nIta mujaro mana paradhAna re // avasarane te ulakhe, je hove budinidhAna re // m0|| 5 // kAma kAja mAyAta', mana maMtrI samAre sAra re|| khijamata boDI rAyanI, mAyA seve karIka tAra re // m0|| 6 // mAyA paNa jANe kharo, e sevaka meM siradAra re // kRpaNa nAva vajIrA, navikIjeM e vyavahAra re|| ma // 7 // mAyA mAnyo maMtravI, ati vAdhyo sAdhyo rAja re // jodha juvAna du jise, kare paraNavAno sAja re ||m|| // // vyAkaraNI kahe paMma e, te zabdataNe anusAra re // paNa paramA ratha jovatAM, puruSotama dIna udAra re // ma0 // e // have urbudine ne putri kA, nAmeM pravRtti prasida re // mAyAne kahe maMtrI, traNa putrI leza dIdha re m|| 10 // sagapaNa navi dUra have, pravRtti moha bahu prIti re // kuTuMba sa du neluM rahe, kare raMga ralI nija rIta re ||m||11|| subuddhi suNI e vAra tA, manamAMhe kiyo yoga re // jaza naraNI ne yogiNI, traNa malI hUu ku yoga re||m0 ||12||jaagyvshe pati ghare, nelI thatraNa nAra re ||pr vRtti kubudi mAyA vadhU, te rAjAne zira nAra re ||m0|| 13 // rAjA to jANe nahiM, vaza paDiyo vAnara jema re ||maayaakaaminii nAcave, nRpa rAce nAce tema re ||m0||14|| paraNAvIne vaza kiyo,mana maMtrI je paradhAna re ||nn umA paga AropiyA, mAyAno vAdhyo vAna re ||m0||15||13|| ||dohaa|| // subudi rANI mana ciMtave, kIjeM koI upAya // gharanAM sUta rahe ji Ne, e mupha Ave dAya // 1 // AlocIjeM kehaguM, kehaguM kIjeM vAta // gharamAMhe e sAthA, na jile mArI dhAta // 2 // pApo Apa vicAriyu, besIne ekAMta // rAjA sama Aja maMtrI ne, jima tima e hitataMtra // 3 // to have DhuM paNa ehane, nija putrI paraNAva // sagapaNa sAdhuM ehA, dIse De e dAva // 4 // putrI ne guja lakSaNI, ratnakUrakhI kahevAya // jo koza ka Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 // zrImodavivekano rAsa. Na pedAsa hUya, tipathI e phuHkha jAya // 5 // nAnAne paNa sukha kare,besADe nija rAja // mAyA moha kubudine, kADhi samAre kAja // 6 // zma AlocI maMtrIne, bolAvI kahe ema // svAmI dharmadhara tuM sahI,dharaje DhukaDhuM tem||7|| // DhAla bhii|| // merI bahenI kahe koI acarija vAta // e dezI // mupha harSa dUna ne e sahI, suNa maMtrI kahU~ teha // putrI nivRtti ke mAharI, paraNIjeM sasneha // maMtrI mAnaje e mAharo upadeza, anupama sukha laheza, harSita hoze nareza ||mNtrii0|| 1 // e AMkaNI // ratnakUkhI mupha putrikA, nivRtti ehave nAma // paraNAvaM DaM tojaNI, hoze vaMDita kAma // // 2 // maMtrI manamAMhi ciMta ve, teliyeM kema karI lAla // Adara de ghara zrANiyeM, navi kIjeM pUla gAu // maM0 // 3 // ma jANIne mana maMtravI, paraNiyo nivRtti nannAsa // bidu jAminI sukhayuM rame, nava nava raMga vilAsa ||mN0||4|| ima jANIne mana maMtravI, paDavo vAro vAsa // ika zaMkhiNI ika padminI, murgadha ika phulavAsa // maM0 // 5 // jUjU prakRti mile nahiM, pazcima prAcI joya // asta udaya saMgatithakA, sUrya sama piyu hoya // maM0 // 6 // vAro duve jaba pravRttino, taba kare pApa aghora // nivRttine vAre thaye, pApa khare ati jora // maM0 // // 7 // urbuDhi mAyA be malI, guNa varNave mukha ema // tuM vaDanAgI maMtravI, be strI paraNyo prema // maM0 // // vananA hove urlanA, guNa karI Apa samA na // sarikhA sarikho jo male, to kare sad guNagrAma // maM0 // e // tama guNa sarakhI pravRtti , ati capala caturA nAra // sakala kriyAmAM paMmitA, kAmakada siradAra ||mN0|| 10 // e subudinI je bokarI, AlasunAkA ra // karmahINa dIse ane,kriyAguNa na lagAra // // 11 // tuja guNathakI viparIta , to kisyuM Adara mAna // ajagara jyuM baMdhI rahe, na kare lauki ka kANa ||mN0||12|| zAMta dAMta sarikhI dIsatI, kyuM nahiM lAva ne saav|| kAmakada mANasa nahiM, tehaguM keho nAva ||mN0|| 13 // rAja bIja valI moha , mAyA taNo aMgajAta // ezuM prIta ghaNI karo, hoze jagatameM khyA ta ||mN0|| 14 // ko parva avasara jANIne, nivRttine bolAya // kSaNa eka tehaguM sukha laho, turata karo vidAya // 7 // 15 // beu nArIema.maMtravI, sukha jogave sNsaar||dhrmmNdir kahe te suNo,vivekataNo vistAra // 0 // 16 // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 jainakathA ratnakopa nAga trIjo. // dohA // ||shiip svAti jala kaNa lahI, motI dhAre jema // nivRtti nArI jana miyo, guna lakSaNa suta ema // 1 // nAnI subudinaNI dUta, manamAM harSa apAra // nAma viveka dIyo jalo,saba janamAM sukhakAra // 2 // vimala kamala komala tanu, nIlavaTa TIko nUra ||moh isyo tama jIpavA, abhinava kagyo sUra // 3 // rAjA raliyAyata thayo, raMga DhaMga tasu deva // saMga jalo eno sahI, ratna viveka vizeSa // // parama pratIta pavitra tanu, anupama kuMvara viveka // parama kSiprApatikaru, e sama avara na eka // 5 // khelAve khaMteM karI, rAjA avasara pAya // subudi mane sukha Upaje, AnaMda aMga na mAya // 6 // mAyA jurbudi pravRttine, manamAM thayo viSAda // nivRttine beTo dUra, vadhaze vAda vivAda // 7 // viSa vairI pAvaka kSaNo, alpezaM nita hAla // bAMdhI meM kAMza have, pANI pahelI pAla // 7 // rakhe rAjA maMtrI naNI, malaze vAraM vAra // to bAjI hAthAthakI, jAze pahele pAra // // moha viveka behU rame, dekhe rAjA haMsa // bedu pravRtti male nahiM, jyuM vAyasa ne haMsa // 10 // // DhAla sAtamI // // kezka vara lAdho // e dezI // mAyA buMdi ve malI, mana ciMte eha vicAra re|| vaza karaje vAru ||prvRtti naNI iNipareM kahe, zIkha sAMjala putrI sAra re ||v||1|| tuM caturA capalA ghaj,navi jANe umA neda re||v0|| zAMta dAMta tuja zokya De, tasu putra duvo gayo kheda re // va0 // 2 // putra vatI priyA mAnIyeM,ghara saghaluM tene hAtha re ||vnn|| putrapakheM zI paniNI, sa hI putra a ghara Atha re ||v||3|| putra viveka duA par3I, nRpa maMtrI be du eha re ||v0|| nivRtti jaNI Adara kare, bAno na bipe kadI neha re ||v0 // // Aja paDI tuM piyupratye, tana mana vacaneM ekAMta re ||v0|| nAva nakti ema sAcave, jema vaza duve tujha kAMta re // 30 // 5 // nivRttiyakI mana uta re, kAM karaje evI vAta re ||v0|| karma kriyA kelave nalI, mupha vAghe aM ganI dhAta re // 20 // 6 // nivRttitaNe vAre aje, tuma jema kare te lAja re ||v0|| zokyataNI zaMkA kisI, e zIkha dhare mana Aja re ||v0||7||sho kya zUnI valI sAyaNI, valagI na nalI tuM jANa re||v0|| zokya kahI zU lI jisI, yuM kahije teha vakhANa re ||v0|||| zIkha isI pareM sAMjalI, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. rahe pravRtti piyu pAsa re ||v0|| kSaNa aMtara alagI rahI, jema tanu bAyA / ka vAsa re ||v0 // e // rAta divasa unI rahe, khijamatagArI manakhaMta re ||v0|| sakala kAma saMsAranAM, sAdhe nava navI naMta re||v0||10|| pravRtti nArI mana maMtravI, vaza kIdho ApaNo nAtha re ||v0|| nivRtti naNI A vA na de, sadu sarakho miliyo sAtha re ||v0|| 11 // uvaTa cAlyo maMtravI, jIva ghAta kare nizaMka re ||v0|| mRSA bole dhana hare, paradArA seve vaMka re ||v||1|| nava nava parigraha meliyA, mada mAMsa nakhe dina rAta re ||v0|| parohI mohI duLa, AraMnI daMnI jAta re ||v0|| 13 // vArtadhyAnI A karo, valI zeha taNA pariNAma re ||v0|| taMulamatsya sagI pareM, dUra dhyA nI yAtu jAma re ||v0||14|| telI belataNI pareM, kharavRtti samADe jUra re // va // jyuM taruvarane ukheDine,vAhe badu jalanuM pUra re|| va // 15 // mAyA mana harakhI ghaj, have maMtrI amAre sAra re // // sohAgiNI bAtrI tikA, jeNeM vaza kIdho jaratAra re // va0 // 16 // sarvagAthA // 13 // ||dohaa|| // mAyAseMtI mana malyo, have kehane e pADa // nanhaliyo jalanidhi jisyo, have kehI tasu ADa // 1 // pavane presyo ani jyuM, mayagala mAto jema // preyo jalyo vAji jyaM, dhAve ita uta tema // 2 // paMma pannaga ta Ne,kyuM kupathAno roga // vikha lepyo jyuM tIra e, tima mana mAyA yoga // 3 // thAko thalameM duve nahiM, navi bUDe jalapUra // sAMsINo na duve ka dA, parvata caDhe sanUra // 4 // agnimAMhi namato thako, na vale sabalo vega // alakha agocara saMcare, navi pAme udvega // 5 // ramu pAsa jaMjIrarAM, na viDaM bAMdhyo jAya // maMtra yaMtra auSadha karI, vaza kyuMhI navi thAya // 6 // dhAma kAma rAmA ramA, nelI kIdhI nUra // nRpati na pAme siMdhi jyuM, lakha Ave jalapUra // 7 // // DhAla paatmii|| // ghara bAMgaNa sura taru phalyo jI // e dezI / mematta maMtrI ciMtave jI, have mupha hAthe rAja // rAjA parajA mo vazu jI, AnaMda adhiko Aja // karmagati kaThina kahI jinarAja // 1 // te nija zravaNe sAMjalI jI, navi jana nAvameM bAya // ka0 // emAMkaNI // rAya vadhArayo hAthajyu jI, nAnA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JJ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. thI vaDakI // ghara adhikArI sthApiyo jI, nija muddA jasu dIdha // ka // 2 // tehave maMtrI rAyane jI, zeha kare prati jora // bAMdhyotho pahelI sahI jI, nivaDa baMdhana kare ura // ka0 // 3 // Apa vadhAsyo vyApane jI, pIDAkArI joya // kASTha vadhAre vanhine jI, kASThahI bAle soya // 0 // 4 // alpazakti rAjA thayo jI, mUla nahiM te nUra // dhUlapamala dhUve karI jI, DhAMkI rAkhyo sUra // ka0 // 5 // mana mAnyuM maMtrI kare jI, nyAyeM nyAya vicAra // bAMdhe boDe ApathI jI, hetu avara na lagAra // ka0 // 6 // mojo mANe mana ghalI jI, jyuM laharI dariyAva | lUMTe khUTe lokane jI, lAdhI ApalI dAva // 0 // 7 // lAkha kroDa varasAM lageM jI, tapa kare dharmanI khaMta // te paNa mananA preri yAjI, sAtamI narakeM jaMta ||k0 // 8 // joga nalA sukha jogave jI, tene yA pe mokha // sadhalI karaNI ehanI jI, doSa ghane guNapoSa // ka0 // e // tapa japa dAna dayA sahI jI, mana vi saghalo bAra // manamelu mahoTo ko jI, katAreM navapAra // ka0 // 10 // kiA avasara mana maMtravI jI, dIThage viveka kumAra || saumyavadana sarikhI kalA jI, bolAvyo sukhakAra // ka0 // 11 // citta citArI nivRttineM jI, khAya khaDI te ema // sadbuddhine saM jArine jI, visarI vidyA jema // ka0 // 12 // samarI devInI pareM jI, najI zrAvI pAsa | nayaNAMno melo huI jI, ulasyo aMga ullAsa // ka // 13 // mAtA paNa yAvI abe jI, nijaputrInI lAra // bAMdhyo rAjA lakhI jI, dUrathakI nija nAra // ka0 // 14 // zakti nahiM malavAtaNI jI, parava zane parakAza // dAsataNI pareM hui rahyo jI, pramadA nAve pAsa // ka0 // 15 // // dohA // // rAjA have nija niMdato, saMjAre sovAra // mAyA sAdhAraNa vadhU, se vyAM eha vikAra // 1 // subuddhi priyA meM tAharI, zIkha dharI nahiM kAMya // te e coratalI pareM, baMdhana evaDAM thAya // 2 // prauDhI pAvana tuM priyA, nirmala gaMgAnIra // te to tuM guNa AgalI, hIra kIra daMmIra // 3 // tuM cintAmaNi sArikhI, meM boDI mati mUDha // mAyAkAca kareM grahI, jaga saghalo DhUMDha // 4 // // DhAla navamI // // vIra sulo morI vInatI // e dezI // piyu prAkhe priyA sAMjalo, tupha mahoTI ho jagamAMhe mAma // parathapakArI paragaDI, thAvIne ho kIjeM nija Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 zrImohavivekano rAsa. kAma ||pinn||1|| gharanI soha gharaNI hAthe, e vANI ho meM sAcI dii|| kathana na mAnyuM tAharUM, parasaMgeM ho duvo DhuM dhITha // pi0|| // tuja prasA dathI pAmiye, nija padavI ho je trinuvana rAja // tuja viNa dAsapaNuM na jyo, paragharanA ho kIjeM kAja // pi0||3||kyaaN bAMdhyo kyAMrUMdhiyo, kyAM pIDyo ho kyAM vITayo joya // kyAM masalyo kyA hata du, kyAM kiM kara ho kyA sevaka hoya ||pi0 // 4 // dAla dukama duyo kihAM, nirdhaniyA ho kIdhI bar3ha jAta // nava nava raMga kiyA tihAM, meM saghanI ho na kahAye vAta // pi0 // 5 // tuja viraho vAru nahiM, meM jANyaM do have pAmI zIkha // mAyA manamaMtrI malI, mupha kIdho ho Na Apa sarIrana // pi0|| 6 // meM maMtrI mahoTo kiyo, iNa kIdho ho mupha eha prakAra // svArathiyAM sagha lAM malyAM, have suMdari ho tuMhIja AdhAra // pi0 // 7 // vAMje ravine zIta me, jala vAhyo ho nAvAne dhAya // dRga vaMDe aMdhaka naru, tamamAhe ho dI paka Ave dAya // pi0 // ||nn pari DhuM have to nalI, citta cATuM do makuM parasaMga // dInadayAla dayA karI, have rAkho ho mujhaseMtI raMga // pi0 // e|| zIlavatI sAcI tikA, je na taje ho pati bApadamAMya // sayaNa tike sAcA sahI, kuHkhamAhe ho kADhe yahi bAMya // pi0||10|| meM ava hIlA je karI, te khamajo ho tuM suguNI nAra // roSa rakhe manameM dharo, zma bolyo ho nUpa vAraMvAra // pi0 // 11 // iNa avasara purbuda rANI, a NacintI ho AvI tiNa tAma // tAsu nayeM kari trAsavI, mA beTI ho jAye nija dhAma // pi0 // 12 // bahu divaseM maliyA dutA, manamaMtrI ho nivRtti viveka // subuddhi rANI sAtheM dutI, nRpa pAseM ho AyA thA Deka // pi0 // 13 // dekhI zake nahiM urjanA, saMta melo ho tehane na suhAya // dharmamaMdira dhana te naru, je na kare ho veDha rADa upAya // pi0 // 14 // // doho // // mAyA nArI pravRtti be, e paNa AvI tetha / / rAjA maMtrI kubuddhiva lI, mali rati belA jetha // 1 // // DhAla dshmii|| // dezI haaNjrnii|| athavA // kAla anaMtAnaMta, navamAMhI jamatA ho je vedana sahI // e deshii|| zrAi nArI acAna, tIna mila kara ho narapati Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. nI kane // ulaMno diye ema, e kyu Ai ho je kIdhI mane // 1 ||th maguM evI prIta, phira ama zokaDI ho mukha kyuM lagAyeM // ahoniza kI meM seva, jIjI karine ho tujane gAyeM // 2 // ulaMnA valI ema, maMtrI ne paNa ho mAyA uccare // prakati burI kyuM nArI, rAja padhAsyA ho ni tine ghare // 3 // dUti tattvadRga mUkI, teM bolA ho subudi ne| ihAM // niMbu rasanI nAya, dIsato heja ho milatA jihAM tihAM ||4||nolo tumana maMtrI, e mupha vAtAM ho sAcI shii|| subuddhimalI jo etha, to mupha pranutA ho sthiratA nAM rahI ||5||im samajAvyo maMtrI, mAyA nArI ho vacana kahI ghaNAM // prati naNI kahe ema, karaje putrI ho Aloca mana taNA // 6 // dezavaTAnI vATa, nivRtti nArI ho jiNa pareM e lahe // kI meM teha napAya, to e pranutA ho nija hAthe rahe // 7 // viSamati piyunI kAlI, Alasa mUkI ho kAma karIjiyeM // tujha sakhiyA pacavIza, kiri yA sArI ho sAtheM lIjiyeM // // kAyikyAdi prasiha, dhArAM dhIrAM do nava nava nAyakA // e paMcavIzamAM ika TAlI, iriyAvahiyA ho tuja neha lAikA // e|| nivRtti nArI jeha, gaguM nAse ho unI nA rahe // mAro ne vizvAsa, covIzaseMtI ho tuja AjhA vahe // 10 // e sakhiyAM ani rAma, jiNa jaga saghalo ho jera kiyo nalo // sabalo sajiyo sAja, ni vRttiseMtI ho have kara sAphalo // 11 // covIze le sAtha, piyuyuM khele ho nava nava raMgalaeN // sakhIyAMnAM sukha dekha, piyuDo mohyo ho pramadA saMga guN||12|| vinrama vividha vilAsa, mukhanAM maTakAM ho laTakAM ati ma vyAM // gAyAM vAyAM gIta, prItama ge ho mukha pAsA DhavyA // 13 // ||dohaa|| // kahe prItama suNa tuM priyA, manamAMhi lIjeM DhUMza // navi pUruM jo A jatheM, to tuja galAnA khUza // 1 // pravRtti kahe suNa sAhibA, nivRtti tArI nAra // te mupha haiDAmAM sahI, veja kare jyuM sAra // 2 // gomukha ghara egI e ane, thADhI zIlI sAra // baraphataNI para pIDave, enI vAta apAra // 3 // tamathI paNa gudare nahiM,nAje karaNa vikAra ||grv mahelI gehinI. eno ulaTo cAra // // mAtA paNa ne ehanI, sUbAnI siradAra // vairAga Na zI vAvarI, na dhare lokAcAra // 5 // doSavatI jANI karI, rAjA dIdhI Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modavivekano rAsa. 25 boDa || nija putrI paNa tehavI, sarakhA sarakhI joDa | 6 || gIta gAna gA ve nahiM, hAsya vilAsa na koya // snAna pAna valI mAna nahiM, vyasana ra sana navi hoya // 7 // jo amaneM dIdho leM, ulagarI adhivAsa || dezavaTo nivRttine, dIjeM e aradAsa // 8 // nAgaNa to mukha viSa kahI, va pu viSa hoya // zokya nIca kAM sApiNI, Adi aMta viSa hoya // e // sA tI pareM kADhave, sutaseMtI e nAra // to amane sukha Upaje, jIvana prANAdhAra // 10 // // DhAla agyArI // // rAga dhanyAzrI // kuMvara isyo mana ciMtave // athavA || merI bahenI ka he kAM carija vAta // e deza // e araja mAnI maMtravI, nivRtti kIdhI vidAya // yApada teha satI talI, kavijanatheM ho kyuM varaNI jAya // 1 // mAyA mana utsava ghaNo re || e Teka // have sIdhyAM ho saghalAI kAja // udyama saphala e TU re, have hosI ho mohakuMvarane rAja || mAyA0 // 2 // paravaza paDyAM je mAnavI, valI kAmalI re hAtha // tasu buddhi yAminImAM sahI, nahI uge ho nyAna vAsaranAtha // mA0 // 3 // mAtA pitA paga lA gineM, nija putra sAdheM jeha // nIsarI nivRtti tihAMthakI, paMtha cAlI ho paM zrI pare teha || mA0 // 4 // niSkaMTaka rAja have hunu, nIsarI nivRtti nArI // pracaMmapavaneM preriyo, jema cAle ho dhvaja aMcala cAra // mA0 // 5 // ima ma na maMtrI daha dizeM, namI rahyo honiza teha // RNa eka pAThonavi vale, vadhi tRSNA ho nAve tasu beha // mA0 // 6 // Durbuddhi mAyA pravRttiyaM, nIno rahe nizidIsa // valI vInavyo saghale malI, have pUro ho itanI je jagIza // mA0 // 7 // mohane rAjA kIjiyeM, e adhika mana utsAha || tuzuM sagha lo hoya, e avasara ho lAjIjeM kAMha // maa0|| 8 // suta sahita nivRtti paNa nahiM, sadbuddhi rAjA dUra | vyApaNo adhipati e kihAM, sukha hoze ho saghana jarapUra | mA0 // 9 // jorAvara e jodha be, nijaguNeM kari vikhyAta // yAja nadaya eno abe, DhIla na karo ho have ehija vAta // mA0 // 10 // manamaMtrI mAnI vAratA, mohane rAjA kIdha // yati ghaNAM vAjAM vAjiyAM, manamAMhe ho saghalAM ya si6 // maa0|| 11 // hokAra karatA narapati, sura pati saghalA jeha // dhUjAvyA moha rAjA thaye, prati anamI ho tIna 4 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jainakathA ratnakopa nAga trIjo. vanameM jeha ||maa||12|| moha rAya paNa have maMtravI, mAniyo atihI udAra ||nn eka alago nahiM kare,mukha Age ho saghalo kAmadAra maa||13|| ati sabala rAja vadhyu have, jema vadhe vaDa jala pAya // sukha jogave moha nUpati, nIta navalA ho yAnaMda mana thAya ||maa0|| 14 // guNavaMta guru pA kavaru, zrIdayAkuzala unnAsa // tasu ziSya dharmamaMdira kahe, e bIjo ho khaMma mohavilAsa ||maa0|| 15 // iti zrIprabodhaciMtAmaNau nASA DhAla prabaM dhe paMmitadharmamaMdiragaNiviracite mohavivekotpattimanaHpradhAnotpattimoharAjya sthApananAmA ditIyaH khamaH saMpUrNaH // 2 // sarvagAthA // 26 // // atha tRtIyakhaMma prAraMjaH // // dohA // // pArzvanAtha prasAdatheM, pragaTe nave nidhAna // aliya vighna dUre hare, ja patAM jehanuM nAma // 1 // moharAya have ciMtave, nagarI avidyA nAma // purI purANI ne sahI, te sarakharI mupha vAma // 2 // sAja karI rahiyeM tihAM, jaya kehano navi thAya // rAjAnI e nIti ,na rahe ekaNa vAya // 3 // dhananIrI dharaNI badu, vividhaM kare vicAra // guNavaMta te gAphala nahiM, svAratha sAdhe sAra // 4 // ma ciMtavI pura saja karI, saghalA loka vasAya // saMsArI prANI jaNI, dInAM yAve dAya // 5 // ||ddhaal phelii|| .. // pAMcamI tapavidhi sonalo // e dezI // nagarI nirakho mohanI, nAma avidyA jAso re // zonA sakharI tehanI, nIko niviDa nivAso re / / na garI0 // 1||trnn ajJAna trikoTa be, te nagarInI pAseM re|| kosIsAM so he jihAM, karma prakRti prakAze re // na // // deva naraka pazu mAnavI, e gati cAra pratolI re // tIkhI tRmA khAtikA, ati mI tasu dolI re // n0||3|| ramaNI joga te vADiyAM, mukhakamaleM karI sohe re // samara kuMvara ramato rahe, yauvanarUpa mana mohe re // n||4|| pApa aDhAra taTAka te, te ati kaMmAM dIse re // zaTha hatavAda te khAla , unmAda jala tihAM hIse re // na0 // 5 // krIDA vApI kAminI, zRMgAra rasa kari gADhI re // karapadakamaleM zonatI, saralI suMdara TADhI re // na0 // 6 // kAmAsana yA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mohavivekano rAsa. 27 sana jihAM, corAsI bAjAro re // pariNAma deNa kuNa jIvaDA, tehija ghara vi starore // 0 // 7 // nagarIvica je loka be, te to madarA mAtA re // nagarIne behaDe vase, te kabu sarala kahAtA re // na0 // 8 // thoDe lAne loka je, manamAM harSita thAya re || thoDe lAneM je narA, dIna thaine jA ya re // na0 // e // mamatvopazva devatA, nagarInI rakhavAlI re // sAnnidhya khabara nalI kare, jyuM vADImAM mAlI re // na0 // 10 // nAce kUde ke narA, ke vAda vicAre re // naMde vaMde ke stave, keI yAcaka vAre re // 0 // 11 // kope rope garvane, jopeM karaNa na jIpe re // prAkaMda rovana ke kare, mithyA mati prati dIpe re // na0 // 12 // dhasamasa dhaMdhAmAM phire, zikathA vikathA kA re // gAve vA narA, phere kapaTanI sArI re | na0 // 13 // ni vicAra sadu lokane, rAjAnA yati rAgI re // nagarI varNI ehavI, moha rAjA vaDabhAgI re || na0 // 14 // sarvagAthA // 19 // // doho // // have rAjA varNana suNo, valI ehano parivAra // kavikalpanA upamA karI, kahe saghalo vistAra // 1 // // DhAla bIjI // // dezI kuMmakhaDAnI // prathavA // raMgI le sArathI // e dezI // mUDha saMgati parakhada nalI re, mahela kuvAsanA tetha // mahIpati mohanA || siMhAsana mati zabere, tra saMjama jetha // ma0 // 1 // khaDga nicaMbana kara grahe re tera kriyA aMgI sAra // 0 // pAMce indiya paravaDI re, pAMceI dathIyAra // 0 // // 2 // rati ne rati be khaDI re, cAmara DhAlaNahAra // ma0 // pAkhaMmI bahu poliyA re, svAmI dharma siradAra // ma0 // 3 // bahuvidha saMjJA naTa ti hAM re, nATaka kare udAra // ma0 // kAmika zruta tihAM gAiyeM re, rAjAne su khakAra // ma0 // 4 // bhujabalI jImatalI pareM re, zRMgAra sakhara kare // 0 // cArvAka mitra mAnato re, adhiko mAna dhare // ma0 // 5 // paTarANI jaDa tAkahI re, guNa gae rUpa rasAla // ma0 // tasa kukhi kaMdara kezarI re, mada na putra vaDa nAla // 0 // 6 // rAga dveSa prAraMbha valI re, e paNa putra be tAsa // 0 // jorAvara saghalA be re, jIpa zake kuNa jAsa // ma0 // 7 // cintA pramukha putrI ghaNI re, rA karavAne zUra // ma0 // nAznI pareM naDa gha * Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. je re, dina dina adhike nUra // ma0 // // karma kiyA jANe ghaNI re, maM trI mithyAdRSTi // ma // bApa dharI jehanI narA re, hIme saghalI sRSTi // ma // e // uSTa yoga mananA jike re, tehija sAmaMta sAra // ma // sAta vyasana seve sadA re, rAjyatA AdhAra // m0|| 10 // maMgalika rAjAne a re, krodha mAna lonAdi ||m0 // daMna jorAvara jodha re, paga paga jIMpe vAda // ma0 // 11 // senAnI paramAda ne re, ku.6 karaNane jodha ||m0 // zAnti mAhA sunaTAM nayI re, jItyA jeNeM rodha ||m0|| 12 // camanAva koTavAla ne re, taskara kAlapahAra ||m // zeva jihAM vyAdepa ne re, ma hAjanane sukhakAra, // ma0 // 13 // pApa parigraha ati ghaNo re, tehija adhika naMmAra // ma // saMga kusaMga dANI tihAM re, purohita pApa pracA ra ||m0 // 14 // bAlasa zayyApAla ne re, zaTha hA bAhaladAra // ma0 // niMdakakAMnuMgA ghaNA re, kukavi bahu sUdhAra ||m // 15 // taMbolI prema rAga te re, mukhazonA parakAra ||m|| harSa zoka be manna re,krIDA kautuka sAra // m||16|| viSaya vikAra cAkara ghaNAre, evo rAjya pAra // ma. // dharmamaMdira dhana te narA re, mohathakI vase dUra // ma0 // 17 // 30 // // doho / // haveM nivRttinI vAratA, sujo navijana teha // zIla satya manamAM dhare, sAdhavI lakSaNa eha // 1 // // DhAla triijii|| ||krm parIkSA karaNa kuMvara calyo re // e dezI // dharma sahAya karI kAmanI calI re, nivRtti nIke nUra // Apada saMpadamA je sthira rahe re, naranArI te yUra // dharma // 1 // moha mahipatine naya nAsatI re, pavanataNI pareM teha // suta sakharo paNa sAtheM yuM kare re, nAvI na cale jeha ||dhrm0 // 5 // mAraga lAMghyo ati dhaNo kAminI re, thAkI rANI thAya // visAmo mana jANe lIjiyeM re, sakhare nAma suhAya // 10 // 3 // brahmapurI ika nAlI nAminI re,zhAM rahevAno lAga // maMtra pavitra pANI karI bAMTiye re, pUjI meM valI Aga ||dh0 // 4 // yajJasthana mAMmayo ne yAgeM karI re, sakala sa kA sAra // vedapAThI brAhmaNa mukha uccare re, vedakaMTheM uccAra // 30 // 5 // mASa ane java tila sadu nelIne re, homa kare bahu jAti // khIjaDa pIpala Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImohavivekano rAsa. lAkaDa meliyAM re, dharma taNI mana khAMti // 30 // 6 // bAganA kAnamAM maM trajaNI karI re, bali kare brAhmaNa teha // devane tRpti hoze ehathI re, sara ga hoze svadeha ||dh0|| // nivRtti evI hiMsA devIne re, manamA cinte ema // brAhmaNa te sama dama damatA dhare re, jhAnI nirmama hema // 10 // // mana zucikAraka saMtoSI sadA re, tyAgI karuNAvaMta // satyavAdI sUdhA brahma pArakhu re, cAraja anupama saMta // 10 // e|| camanUlA e brAhmaNa nAma thI re, gamarI pravAheM loka // vedamaMtre kari bAgane svarga le re, mana vaMDita lahe thoka // dha0 // 10 // bAgataNI pareM vahAlAne karo re, sakharI gati npcaar||urgtiyeN kAM mUko bApaDA re, veda upara eka tAra ||dh0 // 11 // vedamaMtra karI kanyA vyAhiyeM re, te paNa vidhavA thAya // maMtrataNI jo zakti tihAM gaI re, vyo parato mana lAya ||dh // 12 // vedapAThI brAhmaNane tADatAM re, pIDA na duve lagAra // to te bAgane pIDA nahiM dave re, maMtraza kti zrIkAra ||dh // 13 // siMha sarpano yAga kahyo nahiM re, bApaDAM ba karA anAtha // urbalapAtI deva aDe sahI re, nabalAne koNa sAtha // dhao // 14 // paramezvara e khAvAM sarajiyAM re, eha bole eha ||khaadkthii paNa pApI dhAgalo re, hiMsA dIpAve teha // dha0 // 15 // yAgahiMsAne hiMsA navi kahe re, cArvAka matanA dhAra // prANa hare jo paMcenzyi taNAM re, laghu jIva kehI sAra // dha0 // 16 // ziva te sarga tIrtha jalane kahe re. praje go pazu maMda // gRhadhArIne guru karI sardahe re, deva agni sukhakaMda // dhao // 17 // e saghalA muja zokya pravRttinA re, padapAtI paradhAna // ema jA pIne nivRtti nIsarI re, dhare tema dharmadhvani dhyAna // 10 // 17 // 56 // ||dohaa|| // visAmo levA jaNI, valI jovU ko gAma // pharatAM eka dIDhaM tihAM, brahmamatInuM nAma // // vairAgI beThA ghaNA, kopina vasana dhare // hAtha kamaMgala daMmadhara, japa adamAla dhare // 2 // sthAnaka vAru dekhine, satanaM beThI ThAma // eka brahma jagamA aDe, zabda suNyo e tAma // 3 // ||ddhaal cothii|| // jaMbUdIpa makAra, narata detramAhe // e dezI // suta bolyo suNa mAta, vacana duve tIke, je koi tattva sama jANiyeM e // brahma vinA saba jUta, Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ekAMta matadharU, yahAM rahevA mana nANiyeM e|| 1 // sAdhaka vyavahAra jeha, nirata kAraNa jarnu, uraho avalaMba e sahi e|| nizcayane grahe eha, kIriyA dUSave, khoTAguMvaNaze nahiM e||2|| graMthathakI kare bodha, tapa japa khapa kare, udyama paNa savi pAcare e||mukhthii bole ema, e sada jUna, naya pramANa navi uccare e // 3 // syAhAda nahiM etha, je sAco sahI, sa kala rasAyaNa sAdhakU e // kapaTI kUDA eha, svapara rUpanu, paramArathanA bA dhaka e|| 4 // valI kahe jagamA eka, bAtama vyApiyo, brahma svarUpI e du e // jyuM AkAze cancha, ekaja De sahI, jala pratibiMba jU jUna e // 5 // upaje viese nUra, jalakannola jyuM, nAnA mahoTA dIsatA e|| paNa te eka svarUpa, avara na koyaneM, eha artha kahe hIsatA e // 6 // ke uttama ke nIca, ke sura nArakI, bAraja mleha ke AkhiyeM e // ke nA rI ke khaMja, ke nara tiryaMca, mora pinDa sama sAkhIyeM e|| 7 // ke paMmita ke mUDha, ke raMka rAjavI, ityAdika neda anusare e|| karma na mAne heta, saha ja svanAva e, badarI kaMTakanI pareM e // 7 // AtamaguNa paryAya, anaMta mAne nahiM, bole bAlakanI pareM e // pariNAmI be ivya, Atama pujala, eka vivecana nA kare e ||e|| sattA zAzvatarUpa, nija nija vyanI, maryAdA mUke nahiM e // vya ane paryAya, nedAneda je, syAhAdI samaje sahI e|| 10 // ihAM nava sIke mAu,viveka suteM kahyo, mAtA vacana pra mANiyo e // uni calI paMthamAMhI, putra prerI thakI, jeda jalo mana yA NIyo e // 11 // sarvagAthA // 70 // // dohA // // subudi sutA have cAlatAM, tApasa Azrama dIva // visAmo zhAM lI jiyeM, sakharI bAyA mITha // // baDhA tApasa ati ghaNA, jaTA jUTa baddha nAra // hAtha adamAlA aDe, nAma nArAyaNa sAra // 2 // ziSya ghA cid diza jai, mUla kaMda phala leha // vanavIhI ANe ghaNA, nojana arthe teha // 3 // zuka sAro paMkhI naNI, rAma nAma zIkhAya // pAdapa sIMce vA riyaM. dharma na dharma napAya // 4 // nivRtti nArI ciMtave, e paNa moheM tIna // zama dama karuNA ko nahiM, jhAna guNeM kari hIna // 5 // cuktA nAminI 'be tajI, najI na aMtara dRSTi // koDa kriyA aphalI duve, jyuM ukharameM vRSTi Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modavivekano rAsa. 31 // 6 // prAraMbha mithyAmati ghaNA, niravadya nahiM e vAya // zrAMta thayAM pa e miyeM, nadIkUlanI bAya // 7 // // DhAla pAMcamI // || mere rahanAM // e dezI || subuddhi sutA valI tyAMthakI re hAM, dharidhI raja manamAMhi // dharma dhuraMdharA // cAlI caturA coMpazuM re hAM, kAlI putranI bAMhi // 60 // 1 // tuM suta surataru bAMhI, to sama avara ko naaNh| // 0 // eka // kapura beThI kAminI re hAM, koladharma suNI kAna // 60 // visAmo ihAM lIjiyeM re hAM, jo rahe ApaNo mAna // 60 // 2 // e dharma seve ghaNuM re hAM, taruNapaNe nara nAri // dha0 // khAkarSe loko nalI re hAM, dha zabda sukhakAri // 60 // 3 // saMta sAdhu mukha naccare re hAM, yAne bahu mAna // 0 // maMgala mAMge mana ralI re hAM, gAve gIta ne jJAna // 60 // 4 // raMgA caMmA dIkSitA re hAM, dharma dArA ne eha // dha0 // sevyAM zakti hoze sukhI re hAM, mana mata dharo re saMdeha // 0 // 5 // madya mAMsa khAtAM kAM re hAM, isa game doSa nahiM // 60 // ima suNI nivRtti ciMtave re hAM, dhik dhik ehanI bahiM // 60 // 6 // moha maMtrInA dAsa e re hAM, saMga jalo na hiM eha // 0 // nivRtti tihAM dUtI calI re hAM, zIlavatI guNageha // 60 // 7 // avara nagara dItuM nanuM re hAM, baudhamatInuM gama // 60 // zrAtamanI carcA kare re hAM, e hogeM anirAma // 0 // 8 // tasu mukha evaM sAMjalyuM re hAM, yAtama kaNa kaNa nAMhi // 60 // puNya pApa kehane nahI re hAM, zUnyapa yo jagamAMhI // 60 // // mAtA pUbe suta jaNI re hAM, ehanuM khakhe ema // 60 // viveka putra tava boliyo re hAM, suNa mAtA kahuM tema // 60 // 10 // bodhane kahiyeM putra tuMre hAM, pitA jo ho nAMhi // 60 // vyAha jogavelA jU re hAM, eka pitA kyuM sAMhI // 60 // 11 // aparAdha ko bIjo kare re hAM, pravara daMmIjeM koi // 60 // rAjanIti paNa ujavI re hAM, dharmanaNI kihAM hoi // dha0 // 12 // zayyA sakharI sUiyeM re hAM, pIjeM khIra prajAta // 0 // jojana mItuM kIjiyeM re hAM, sAMkhyamatInI vAta // 60 // 13 // saugata mata e sAMjalI re hAM, nivRtti nArI na suhAya // 60 // tattva kapUrane kara grahmAM re hAM, dUSaNa na vedAya // dha0 // 14 // mugdha mAnava mRgapAza e re hAM, java TavImAM nUra // dha0 // nirakhI nirakhI paga maMmiyeM re hAM, ithaM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. rahiyeM dUra ||dh0||15|| Age cAlI utAvalI re hAM, na rahI eka pala mA ta ||dh // kapila yogI paNa mavyAM re hAM,tigAna karIvAta ||dh||16|| sevaka saghalA mohanA re hAM, nivRtti nArI mana jANa ||dh0 // vairInI pareM parahasyA re hAM, nUle nAMhi sujANa // dha0 // 17 // sarvagAthA // e4 // // doho // ||nn pari saghalI nUmikA, namatIjamatI nUra // visAmo lAdho nahiM, kheda kare je pUra // 1 // ||ddhaal bnii|| // raho raho raho raho vAlahA // e deshii||prvcn pura gaI pAdharI, puNya taNe aMkUra lAla re // nikaTa nAvI nirakhe sahi, pApIyaDA dUra lAla re ||pr0 // 1 // cAritra prAsAdane UpareM,dharmadhvaja lahakAya lAla re // dUrathakI paNa dekhatAM, yAnaMda aMga na mAya lAla re // 30 // // puNya pavitra pari NAmathI,upadeza nagaramAM joya lAla re // pApa karma caMkAlana, paga pesAra na koya lAla re ||pr0 // 3 // sAdhu ziromaNi saMta je, nagara madhye rahe teha lAla re // dezavati ne samakitI, bAhira vasiyA aha lAla re // // 4 // pravacana pura vAsI ghaNA, saghalA sukhiyA~ loka lAla re // tattvataNe sukha pAgaleM, tRNa sama sukha suraloka lAla re ||pr0 // 5 // tyAMthakI mukti purInagI, sAtha cale dina rAta lAla re // cora caraDa lAge nahiM,nIti ta NI nahiM vAta lAla re // 30 // 6 // tasu puravAseM vana baje, iMDiyadamana De nAma lAla re // nivRtti nArI dekhiyo, anupama e anirAma lAla re||pr0 // 7 // sAdhuvadana te kuMma be, jina vacanAmRta nIra lAla re // nUra navika paMthInaNI, jAye navanI pIra lAla re // // 7 // dharmavacana phala phUTarAM, yogI madhukara sAra lAla re // nivRtti visAmo tihAM liyo,kheda gamAvaNahA ra lAla re // pra0 // e // yoga trinUmi AvAsa , tihAM ika narane dITha lAla re // dilanara darzana tehanu, amRtathakI paNa mITha lAla re // 30 // 10 // vidyAno naMmAra ne, jANe saghalI vAta lAla re // vaMdanA kIdhI nAriyeM, jaM gama tIratha jAta lAla re ||pr0|| 11 // hAtha joDIne pUche satA, koNa tuM svAmI Akha lAla re // iNa vanamAMhe kyuM rahe, sAcuM saghaLu dAkha lAla re // pr0|| 15 // puruSa kahe suNa suMdarI, mArI saghalI vAta lAla re // vi Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImohavivekano rAsa. 33 malabodha nAmeM ag, sipuruSa vikhyAta lAla re ||pr0 ||13||nn pura mAhe rAjavI, arihaMta nAma ke jAsa lAla re|| tasu Adeza lahI karI, Na vADImeM vAsa lAla re // pr|| 14 ||aavaas pahelI nUmikA, besIne thA rAma lAla re // rAkhaM sukha narapUrA,vRtti duve anirAma lAla re // // 15 // rAjAnA parasAdathI, muUne ehavaM jhAna lAla re ||aagm nIgama vAratA,sagha lAMne samAdhAna lAla re ||pr0 // 16 // kara joDIne kAminI, yAkhe pu rupane ema lAla re // upakArI zira seharo, suNaje duM kahU~ tema lAla re||pr0 ||17||ablaa nArI ekalI, nahAno putra e sAtha lAla re // camaNataNuM phuHkha jhuM kahU~, ika jANe jaganAtha lAla re ||pr0|| 17 // mayA karIne jo iye,e bAlakano hAtha lAla re||khiye hoze ehane,pranutA saMpada sAthalA la re ||pr|| 15 // najareM je dekhA, vAru ehanI vAra lAla re // e sa ghaTuM mujhane kaho, ANI mana napakAra lAla re ||pr0 // 20 // 115 // ||dohaa // // sima puruSa bolyo have,suNa nAminI phuHkha tuja // dUra gayAM dave jA eje, e vAcA muph||1||e bAlaka je tAharo, nattama lakSaNavaMta // sakala vAtano hu~ kahUM, e mAne ekaMta // 2 // tattvaruci nAmA putrikA, mahArI ke manuhAra // gujAcAra dArA kukheM, upanI te nirdhAra // 3 // teseMtI tuja putrane, paraNAvo badu prema // avicala joDI ehanI, hoze kurAlA dema // 4 // vara kanyA behU jalAM, leha loga saMyoga // caM ane pUnama taNo, pUraNa maliyo joga // 5 // eha vacana suMdara suNI, dekhI kanyA sAra // lAvaNya lakSaNa dekhine, pAmI harSa apAra // 6 // nAgya nabuM muja putranu, e ghara gharaNI thAya // gharameM lakSmI zrAvatI, kyuM TelIjeM pAya // 7 // nizalu zayyA lahe, taraSyo amRta pAna // nUrakhyo pAyasa nAM taje, lAdho raMka nidhAna // 7 // nivRtti nArI mAniyu, simavacana ziradAra // lagna teha dina sAdhiyuM, na kayo ko vicAra // e|| // DhAla saatmii|| // usaha ulaha kisana ho, ulahiNI rAdhikA jI // e dezI // kuMva ra kuMvara viveka ho, lAmI tattvaruci jI, paraNe parama nannAsa // vilaMba vi laMba na kIdho ho, vahAle vAgameM jI, vistarIyo jasavAsa | kuM0 // 1 // ma Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. nameM manameM ho, mahotsava mAMmayo ati ghaNo jI, te jANe jagadIza // jugati jugati joDI ho, milI hemajyuM jI, vANI vizavA vIza // kuN0|| // // mANika mANika joDI ho, hemanI muDI jI, besano unaya saMyo ga // saMpada saMpada milatAM ho, hove sohilI jI, kihAM mANasa saMyoga // kuM0 // 3 // vimala vimalabodha kahe, suNa sagI jI, Apada duHkha mana nANa // vAdhe je vAdhe De paNa, bIje canmA jI, AtaleM paMmita vANa // kuM0 // 4 // sustrI sustrI ho, AyAM Apada navi rahe jI, rAhu mukheM jema caMda // dhIraja dhIraja khamaje ho, Apada napanAM jI, vAyeM na cale giriMda // kuM0 // 5 // bAjathI AjathI hoze ho, enI guna dazA jI,yApad a lagI thAya // pragaTa pragaTa hoze ho, puNya pAdharAM jI, saba janane sukhadAya // kuM0 // 6 // nadyama udyama batA ho, jAla tupha phale jI, anupama ne na pAya // niSphala niSphala na hove ho, nizcaya jANajo jI, parato pUraNa thAya // kuM0 // 7 // sarvagAthA // 131 // // dohA // // pravacana purano De dhaNI, rAjA arihaMta nAma // nAva zatru jityA jiNe, atulI bala anirAma // 1 // nukti mukti dAtA sakala, aciMta ci ntAmaNi joya // kAmakuMja surataru ghaNA, e sama avara na koya // 2 // // DhAla dhaaumii|| // hAM hAM candrAvatI kyAM gai // e dezI // zonA sAhebanI ghaNI, mo peM kahIya na jAyo re // sthUlahaSTi kari varNa, nizceM anunava pAyo re // zo0 // 1 // tIna batra zira zonatAM, tIna nuvana ThakurAI re // tIna gar3heM karI rAjato, ratna traya sukhadAI re // zo0 // 2 // siMhAsana ujjvala narbu, azoka vRda vali hoya re // navijana tApa bujhAyavA, achuta jaladhara joya re||sho0 // 3 // mithyA timira nasAyavA, sUraja sama ne tejo re // dharmacakra jasu AgaleM, deva dhare dhari hejo re // zo // 4 // iti nIti jA ye save, jaMbuka jyu siMha sAde re // phUla phagara varasA duve, vali sura uMcha ninAdeM re // zo0 // 5 // jAti vaira mUkI karI, suranara ne tiryaMco re // parSadameM AvI male, evo ne jihAM saMco re // zo0 // 6 // acarija mU la je in' , kosurane navi dekhe re // te saghalA kiMkara ihAM, nirupama eha Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. 35 vazekheM re // zo // 7 // atizaya ehanA atighaNA,kahetAM nAve pAro re // kevalajhAna divAkaru, anaMta vadhyo vistAro re // zo // 7 ||jaamaataa jo ehane, seve sthira kari citto re // sasare evaM AkhiyuM,anaMta duze tuka vitto re // zo0 // e // ema suraNI nivRtti nArI, harakhI atihi nannAso re|| mana saMdeha vilaya gayo, parama pratIta prakAzo re // zo // 10 // la 3 Adeza uThI karI, putravadhUnI saMge re // pravacanapura pesaNa naNI, nivRtti calI mana raMge re // zo // 11 // citrAro tAro pAmIne, adhika kiraNa jAnu thAya re // viveka tisi pareM dekhiyo, pramadA paraNI Aya re // zo // 12 // nagara najIka AvyA jiseM, pAkhaMmI maliyA yAro re // tava vi veka dekhI karI, suMdara rUpa apAro re // zo // 13 // kapaTa nipaTa mukha kelave, bagalAnI para teho re // bolAve ADA pharI, vaza karavA dhari neho re // zo0 // 14 // mitra suNo ika vAratA, besI zItala bAyA re // naga rI loka gumAna be, ama ghara Avo suhAyA re // zo // 15 // saMkIrNa purameM ane, A rusanA jAyagA re // khijamata karasAM meM ghaNI, haiDe dha ri mana rAgA re // zo // 16 // puranRpalaM paNa thAhare, vaDo keho kA jo re // unAro nRpano nalo, AsaMga na karo tAjo re // zo // 17 // valI e rAjA ehavo, TADho zIlo hoya re // kAma na kADhe kehano, muni vara so mukha joya re|| zo0 // 17 // mAyA boDAve manathakI, prIta rIta navi jANe re // zatru mitra sarakhA gaNe, Apa rukho eka tANe re // zo // 15 // svArtha meM paNa ehanI, udAsInatA lAne re // tuM prANI nolo a ne, bAtha jare kAM bAje re // zo // 20 // lokAcAra na lekhave, toSa ro Sana jaNAve re // puruSa vedana ko nahiM,nedana koi na pAve re ||sho||1|| niMdA stuti beka malI, zma pAkhaMmI kIdhI re // dharmamaMdira kahe sAMjalo, vivekataNI mati sIdhI re // zo0 // 22 // sarvagAthA // 155 // // dohA // // valI pAravaMmI boliyA, vIra vivekane ema // ama ThAkurane sevaje,ma navaMbita lahe jema ||1||paale tADe phira kare, hari hara brahmA deva // jaga saghalohI jugatiguM, ahaniza sAre seva // 2 // jIra kare nagatAMtaNI, ya ri nAkhe natheDa // sevaka sakharA ehanA, ko na kare tasu beDa // 3 // tUpayAM Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. prajutA de sahI,rUThyAM le jnaal.|| parato zrama devAtaNo,zrAvI najara ni hAla // 4 // modanaNI jo cAha ,alave deze eha // ziva de ne jina paNa sahI, kaSTha tyAgaguM teha // 5 // khAtAM pitAM vilasatAM, jo lAnIjeM mokSa / nija mAraga lAdhAM thakAM, koNa le viSamo doSa // 6 // jaMgama sthAvara ehanA, sevaka saghalA loka // koI viralo hozsI, jina ravi darzana koka // 7 // ||ddhaal navamI // // zrIcaMza pranu prArNA re // e dezI // vIra viveka vade isyuM re, uttara yA sAra re // siMha taNI pareM gAjiyo re, para mata mAna utAra re ||vii0 // 1 // mujhane tumeM, kema nolavo re, sarasvatIne zyo pATha re // vacana tamA rAM vAvalA re, caMdana nahiM vaMza kATha re // vI0 // 2 // meM mithyAmati tuma taNI re, jANI ne nirdhAra re // dhUvADe karI jANiyeM re, pApa karo upacAra re // vI0 // 3 // devanaNI the ulavyo re, uhita deva prakAza re // mohataNA the mitra bo re, tumayu keho vAsa re // vI0 // 4 // devAno je deva ne re, zrI vItarAga vizeSa re // pAca bate koNa kAcane re, hAtha grahe kue dekha re|| vii0||5|| kaMcana pItala aMtaro re, khaju sUraja jema re|| tRNa taruvara no aMtaro re, deva kudevano tema re // vI0 // 6 // niSkalaMkI jina deva ne re, ujjvala anupama eha re // doSa vaze kari dUSavo re, paNa e guNano ge hare // vI0 // 7 // dRSTirAga meM do hilo re, mUkyo kyuMhi na jAya re ||mo heM ghelA mANasAM re, sUdho nAve dAya re // vI0 // 7 // mUko mithyAvAdane re. guNa Upara karo rAga re // zama dama saMtarasI kharo re // kAM boDo te mAga re // vI0 // e|| madana nahiM mada lonatA re, tRmA nahiMya taraMga re|| viSaya vikAra inzyitaNA re, nahiM rAmAno saMga re // vI0 // 10 // mama tA ramatA roSatA re, hAsya vilAsa na tAsa re // yAzApAza na vAsanA re, ehavA guNa prakAza re // vI0 // 11 // deva nalo dilamAM dharo re, nUlo nUM meM narma re|| zrIvItarAga vinA nahiM re, dAtA ziva sura zarma re ||vii||12|| saMsArI sukha kAraNe re, lIjeM vastu jikAya re // tAsa parIkSA sadu kare re, ehanI kyuM navi thAya re ||vii0||13|| tattvaparIkSA joga ne re, mAnuSa moTI jAta re // te lahI paramAdeM karI re, na dhare nAMti unAMta re||vii||14|| te pazu nara rUpeM karI re, zRMga nahiM puna koya re // nUlA navathaTavIviSe re, Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modavivekano rAsa. 37 nUlA mRga sama joya re // vI0 // 15 // deva tamArA dekhiyA re, rAgI sA gI eha re || vAmA kAmI mohiyA re, nipaTa viTaMba praveha re // vI // 16 // mukti huvA kAM zravatare re, daitya nipAyA kAMya re || khele kAM saMta hone re, mAyAyuM manasAya re // vI0 // 17 // zastra ghare mAlA dhare re, nAra dhare aMgamAMhI re || vAhana besI cAlatAM re, e deva zonA nAhIM re || vI0 // 18 // jagana upAyoM tila same re, vyAdhi jarA duHkha roga reM // nIpAyA kAM jAli nere, jagavaMtAne krama joga re // vI0 // 19 // yAtma diza vyoma kAja je re, vastu khamita eha re || kuNa upajAve ehane re, yAdi na lAne beha re // vI0 // 20 // mukhya yAtma ivya prAkhiyAM re, jJAna. te sakala svarUpa re || eha vinA yeM jANajo re, saghalo be aMdhakUpa re // vI0 // 21 // saka la padAratha zAzvatA re, ivya guNeM kari hoya re // parajAya phiratA rahe re, eha svanAvatuM joya re // vI0 // 22 // rAjasa tAmasa sattva je re, eha upAdhi saMsAra re // jJAnAdika guNeM zojato re, deva tiko nirdhAra re // vI0 // 23 // // dohA // // valI pAkhaMmI boliyA, suNa viveka vara vIDa // karmajogameM paNa kahAM, te ziva dAyeM hIra // 1 // jie jevo krama yAcasyo, tehavaM phala deM Iza // eha vacana suNi ti same, viveka vade mana hIMsa // 2 // karmAnusArI tumata o, devadu nirdhAra // to kyuM theM karmA jalI, navi mAno savicAra // 3 // karmava jagajIvaDA, sukha duHkha lAne joya || paNa paramezvara kehane, nalo buro nahiM hoya // 4 // theM khAkho jina deva e, rUse tUse nAhiM || eha vAta sAcI sahI, paNa carija imAMhi // 5 // nakta tike sahajeM lahe, anupama lIla vilAsa // nakta nahiM je jina talA, te lahe baMdhana pAsa || 6 || Rtu vasaMta bAyA nahe, taruvara navalAM pAna // valI vArada vUThe thake, saghale vAdhe vAna // 7 // iNe dRSTAMteM sukha lahe, jinavara seve jeha // sahejeM samiyo lA jine, ziva paNa pAme teha // 8 // // DhAla dazamI // // mana madhukara mohI rahyo / e dezI || viveka kahe valI sAMjalo, tu macA deva ne eha re || pAle tADe lokane, zUrA sakharA eha re // vi0 // 1 // e guNa dekhI raMjiyA, to jaga jIMtyA rAya re // deva kahe saghanA sahI, nu Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. kti muktinA dAya re // vi0 // 2 // gopI vahAlI jehane, tene kIdho deva re // mUDhamateM ema varNavo, mukti dAsI kare seva re // vi0 // 3 // kopa zA deve ghaNA, ardhAga rAkhe nAra re || nATaka hAsya vilAsiyo, kyuM te deva vicAra re // vi0 // 4 // pUjA zonA dekhine, harSa dhare manamAMhi re // khAve pIve khuza kare, devapaNuM te nAMhIM re // vi0 // 5 // loka ghaNe sevaka jaye, to te deva na thAya re || mohatA sevaka ghaNA, deva karo mana lAya re // vi0 // 6 // saMsArI karaNI kare, mana rahe manamAMhi re // deva ma jAlo te hane, mRgatRSNAjala nAhIM re // vi0 // 7 // deva niraMjana dhyAiyeM, dhyAna dharI zuddha hoya re // aMtara yAMkha ughADIne, jAta nalI pareM joya re // vi0 // 8 // sAdhuM rUpa jANyA vinA, cUje be saMsAra reM // paNa paramArthe prI jo, sIpa e rUpuMsAra re // vi0 // e // sAco deva nahI karI, jUto nAve dAya re // darasamu nahI karI, khAre jala koNa nahAya re // vi0 // 10 // mahAruM nAma viveka be, samajAvuM saba loya re // UverI jANe yAMtaro, kAca maNimeM hoya re // vi0 // 11 // sarvagAthA // 204 // // dohA // // iNa vacaneM pAkhaMmIne, jIpi nagarameM zrAya // mAtA munizAlA rahI, sutapura dekhe jAya // 1 // ti avasara have nivRttino, manamaMtrI piyu sAra || bahu viraho na khamI zakyo, khAyo milA vicAra || 2 || piyu bolyo supa he priyA, tuMguna nArI hoya // mu vacaneM tuM nIsarI, ropa na yAyo koya // 3 // tuM satyavaMtI sAdhavI, sUdhI sakharI nAra || taba meM pra vRtti varoM karI, dIdhI citta utAra // 4 // ika dina tuU guNa sAMnakhA, ti se milavAne khAya // tuU suta vIsarato na be, guNavaMta yAve dAya // 5 // tu suta paraNyo ti same, huM paNa bAno tetha // guptapaNe zrAvyo hato, vimalabodha be jetha // 6 // vAru vIra viveka e, paraNI tattvaruci nAra // karaze kAma jiko have, tihAM yAvIza saMcAra // 7 // doSa na khAyo pA balo, piyuzuM dilamila hoya // sovana jAgohI mile, para na mile koya // 8 // eha vacana zravaNeM suNI, kulavaMtIne koza | pagadhuM pAThA TheliyeM, tohI na prANe ropa // 9 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. // DhAla agyAramI // // dariyA mana lAgo // e dezI // ika dina mAtA suta jaNI, zIkha kahe mana lAya re|| suta suNa sonAgI // tuM mAhyo zANo aDe,mAta naNI sukhadAya re // su0 // 1 // hita vANI pANI jaNI, rAkhaNa tuM ne joga re ||su0|| pakkaghaDo kAco nahiM, sAco sakhara saMyoga re // su0 // 2 // hitavANI kAmadhenu De, sataputrakAne Aya re // su0|| uSTa kusuta mAtaM gane, gharamAM kaho kyuM jAya re // su0||3|| saghalAMne rucatI nathI, guru jana vANI eha re // su0|| amRtathI adhikI aje,jANe svAdI jeha re // su0 // 4 // zuna upadeza vinA phire, nara nArI jagamAMhi re|| su0|| lAva eya lakSaNa bAhirA, jhAna haiye jasu nAMhIM re // su0 // 5 // mAta vANI jANe sahI, amRta dhArA meha re // su0 // ukhara devataNI pareM, mata dekhA De beha re // su0 // 6 // pravRtti zokya zamavA jaNI, kIjeM koI upAya re // su // eha avasthA tiNe karI, jamavAro kyuM jAya re // su0 // 7 // piyu viyoga sthAna muMzatA, subuddhi taNo nahiM yoga re // su0|| e kuHkha saghalAM navi gaNuM, gunaputrane saMyoga re // su0 // // dhana nariyA naMmAra je, khAtAM khUTI jAya re // su0 // adayanidhi putra saMpadA, saMsArIne thA ya re // su0||e // mAtA sadAi putranI, AzA rAkhe nUra re // su0 // te tuja putra ratannathI, kyuM mana na rahe sara re|| su0 // 10 // sukarI rAsa nIne ghaNA, putra duvA zI sima re // su0|| siMhiNI eko suta jaNe, sa ghaloI sukha dIdha re|| su0|| 11 // kulamaMdira dIpaka sahI, kulajAmi nIcaMda re // su0 // kulagADI dhura dhavala De, suputa sadA sukhakaMda re ||su0 // 12 // tamarUpa vairI vaza kare, mIla kamala nanAsa re // su0|| suputra sU raja nage thake, zonAve gharavAsa re ||su0||13|| have tuM e nagarIno dha eNI, seva niraMjana deva re||su0 // jAsa prasAda lahyAM thakAM,sakala kare tuU seva re // su0 // 15 // moha mahIpati jIpatA, kapara karasI eha re ||su // sevaka paNa ehanA aDe, moha dAvAnala meha re // su0 // 15 // ulaga karaje ehanI, pATha pahora apramatta re // su0 // sAco kataraje sahI, sA ca nalo jaga mitta re // su0 // 16 // na ruce kUDa e svAmIne, kAMI ti la tuSa mAta re // su0 // sevA pramAdane vera ne, gAya ane vAgha jAta re|| Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ||su0 // 17 // lakSaNa e te svAmInA, sevaka cUkA jAga re ||su0 // pra mAdane vaza dui rahyA, moheM sIdhA tANa re // su0|| 17 // tenaNIpramAda boDIne, khIjamata karaje khAsa re // su0 // prastAveM saghalI kare, A paNI je aradAsa re // su0|| 1 // zIkha isI mAtA taNI, zIza caDhAI teNa re // su0||dhrmmNdir kahe have suNo, viveka vade harakheNa re ||su||20|| ||dohaa|| // paya praNamIne boliyo, mIThA vacana vicAra // nara pazu paMkhImeM sa hI, mAta duve sukhakAra // 1 // paNa sAcI mAtA tikA, bAkhe zIkha sujhA na // hemakoDi hitakAriNI, nahiM te zIkha samAna // 2 // mAnI ne zIkha te sahI, mAtu je je dIdha // sudhAkuMmamAM nAzyeM, kAmagavI paya pIdha // // 3 // naMdana vana nirakhyo kiyo,bAvana caMdana lepa // iNi pareM sukha mujhane thayuM, suNi tuma vacana apekha // 4 // mAtA vacana nathApaze,so sata putra na hoya // sukha nApe mAtA jaNI,vyAdhi rUpa te joya // 5 // ima mAtA harSita karI, payo kuMvara tivAra // mAtA hAtha mAthe dharI, jAye rAjavAra // 6 // ||ddhaal baarmii|| // rAmacaMke bAga, cAMpo mori rahyo rI // e dezI // parakhadA bAtama nAva, mAMhi virAja rahyo rii|| zrIjaganAtha nareMda, nirakhI harSa gahyo rI // 1 // batra Dhale siradAra, siMhAsana para rAje ||dhrm dhanuSa dhari hAtha, kara NI khaDga te bAje // 2 // tavanA be kara joDa, paya praNamI ne kare rii|| tIna nuvanano nAtha, anupama zona dhare rI ||3||assttaaNg yoganA dhAra, yo ga joga nale rI // hRdaya kamala tuja dhAra, dhyeyaguM jAya mile rii||5|| // zloka // assttaaNgyogaaH||sNymo niyamazcaiva, karaNaM ca tRtIyakam // prANA yAmaH pratyAhAraH,samAdhirdhAraNA tathA // 1 // dhyAnaM caitasya yogasya, jJeya maSTAMgakaM budhaiH||puurnnaagkriymaannstu, zukrame syAdazocatA // 2 // sura nara na marA nUra, seve pAya sadA rI // tujha payapaMkaja sAra, manameM adhika mudA rI // 5 // jyotirUpa jaganAtha, kevalarUpa nayo rI // syAhAdI su kharUpa, nUpa anUpa nayo rI // 6 // nAva karma mala boDI, Au~ rUpa virA je // to sama avara na koya, dina dina adhika divAje // 7 // nava nava jamatAM thAja, darzana tumaco dIgo / bAja adhikAnaMda, locana amiya pa Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 zrImodavivekano rAsa. zo // 7 // surataru sama tuM rAya, bIjA nUpa karIrA // tuM jAtino hema, ya vara te dhAtu kathIrA // // rAma dama saghanA nAva,AnaMda adhika ghnnaarii|| tama sevyAM lahe loka, nahiM kAM rikSi mnnaarii||10|| ravithI nAse ghUka, morathI nAse nujaMgA // tema tuja AgathI doSa,na kare ko parasaMgA // 11 // jaMgama sthAvara jIva, tuM saghalAM sukhadAi // mitra amitra samAna, e tumameM adhikaa||12|| tuma guNa kero pAra, kahetAM kyuM hi nAve // paNa yApa eg| mati sAra, sevaka nAva jagAve // 13 // ||dohaa|| // zma stavanA jina rAjanI, kInI ve kara joDa // valI paMcAMgeM paya na me, mana mada mabara boDa // 1 // kRpA kaTAdeM joine, imabolyA jinarAja // parakhada bArAM sAMjalo, dhari cittamAMhi samAja // 2 // vIra viveka kahIjiyeM, te ne eha kumAra // nAMto nAMta nalI pareM, tattva budinaMmAra // 3 // nA yaka vinA senA kisI,jhAna vinA jyuM vANi // jala viNa saravara ko nahiM, guNa viNa lAla kabANa // 4 // dharma karma tima e vinA, sakharo nAve dhAta ||jlii burI saba nAvanI, turata lakhe e vAta // 5 // vikaleniyamAM e nahIM,pazu narakameM naaNhi||praayH naramAM e vase, vatnI Araja kulamAMhi // 6 // tyAM paNa ko viralA kane, pUraNa lAne eha // bIpa ghaNI saghalI nahi,motI dhAre jeha // 7 // ahaMkAra meM nahiM, kRpaNanAva nahiM koya // mIThA bole mukha hase, dharmavaMta vali hoya // 7 // lAjavaMta mativaMta e, para doSa DhaMkaNa hAra // sukhamAhe mUMje nahiM,dIna hIna duHkha cAra // // viNa upakAreM upakare, nirmala gaMga taraMga // muUne te hoya vAlaho, je kare ehano saMga // 10 // muja peM Ayo e sahI, adhikAra levA kaaj||te naNI ehane meM kiyo, iNa pura no zetarAja // 11 // eha vacana nRparnu supI, saghale kIdha pramANa // na garamAM hi vAso diyo, kuMvara lahe bahu mAna // 12 // // DhAla termii|| // citroDA rAjA re // e dezI // ika dina aradAsA re, kare kuMvara pra kAzA re, moha jIpaNa AzA vAsA, ANIye re // sAhiba jina rAjA re, ati sabala divAjA re, phira verI duvA che tAjA, jANIye re // 1 // mana maharAlo re, suHkha khetano mAlo re, yati pApano jAlo Alo, moha le re Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. // vidyA gaDha kIdho re, nija vaMbita sIdho re, jANe jala jyuM podho, vaDa e soha bere // 2 // hAthI jalA ghoDA reM, valI mAnava joDA re, bahu rA rakhyA be hoDA, hoDI tuma talI re | saghalo jaga jItyo re, dUbe vadIto re, vairI nIto bIto, sadu nae re // 3 // moharAjA joreM re, khAja sa kharo tore re, kahe hari khAve koreM, ehane re // tapasI tapa cUke re, moha pAseM ke re, dharma saghalo te khUMTe, jore tehane re // 4 // kulavaMta kahIjeM re, AcAre bIjeM re, moheM karI jIMje, rIke rAgamAM re || deva dAnava nAgA re, ila yA jAgA re, pUThA valI nAve saragA, mAgameM re // 5 // veda maMtranA pAThAre, to paNa jAye nAThA re, isA mohanA kAThA jAThA, kuNa sahe re // pazupaMkhI jItyA re, jasa khATe vadItA re, bahu kAla vyatItA, aMta na ko lahe re // 6 // tuma sevaka nAMkhyA re, to paNa moha rAkhyA re, koi jora na cAle pAle, ko nahiM re // atulI baja dIse re, pApa vizavA vIze re, saghalAnAM mana hIMse, ve sahI re // 7 // tamaco mukha joi re, harakhe saba koi re, para pUcheM na ho, hamaNAM ve jisyA re || moha rAya lekhe re, jaga saghalo pekhe re, jANo vizeSeM, hamalAM e dazA re // 8 // // dohA // // valI viveka vAMce ghaNA, mohataNA avadAta || jagaguru tuM saba jA ega e, to paNa sujo vAta // 1 // jIva haNAve lokapeM, phUTa zIkhAve jora // vATa paDAve dhana hare, paradAraka prati ghora // 2 // baja bala sAdhe prati ghaNA, joDe dhananI rAza || lolupa lonI laMpaTI, vyasana na mUke pA sa // 3 // zIkhAve saghalA bhe|, pApatI bahu vAta // saMtati sakharI ho yasI, garavato karo ghAta // 4 // // DhAla caudamI // // vegavatI tihAM bAMjaNI // e dezI || mohataNo mahimA suNI, navi jana zrAtama jAvo re || udaya adhika yAve bate, vAdhe mohano dAvo re // mo0 // 1 // pUjAve pIpalanaNI, devarAve davadAro re || pAvasa pAtrane po piyeM, e e moha vikAro re || mo0 // 2 // lAkha pIpI phala jehanAM, kRmi kITako ho re || pIpala pItarA uddhare, e e moha ho re || mo0 // 3 // pUjAve nirjIvane, nAgataNe yAkAro re // sApatI hiMsA kare, e e moha Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 zrImodavivekano rAsa. vikAro re // mo0 // 4 // zatru vaDo saMsAramAM, pAvaka pApa nidhAno re|| pUjIjeM puNya kAraNeM,e e moha vidhAno re // mo0 // 5 // AraMna adhikA jehathI, vAdhe navajala pUro re // kanyAdAna kahIjiyo, e e moha aMkUro re // mo0 // 6 // bAhira zuci jalathI duve, tihAM mAne dharmanAvo re // tI thaikarajIna Adare, e e moha sanAvo re||mo||7|| mAkhI madhu dAneM diye, home dhAnya apAro re // dharma buddhi tiNajhuMdhare, ee moha prakAro re ||mo0 // // pati mUkI para puruSane,seve sAhamI zudi re // ekAkAra karI malI, e e moha kubuddhi re // mo0 // e // surani mukha puDhe kahe,badu devono vA so re // zurU kahe mala mUtrane, e e moha vilAso re ||mo0 // 10 // saM sArI devAM kane, mAge moda gamAro re // gehIne guru kari gaNe,e e moha vikAro re // mo0 // 11 / / gehI dharma mahoTo sahI, jasu Azraya saba ko yo re // ima bole jagamA ghaNA, moheM mohyA loyo re // mo0 // 12 // sonAnI surani karI, maMtra japI vipra leha re // nAga karI vaheMcI liye, e paNa mohanA geha re // mo0 // 13 // karSaNI kahe ama uparA, dharmI kehA hoya re // pazu paMkhI nara kaNa grahe, amatheM moha e joya re // mo0 // 14 // veda purANeM pAliyo, valI mArkama purANo re // nizinojana ka ra nahiM, samajo catura sujANo re // mo0 // 15 // sUraja kiraNeM pharasi yo, gaMgAro paNa pANI re // pIvA yogya pAvana aje, nizi navi pIve dhI ro re // mo0 // 16 // eha vacana nija graMtharo, mAne nahiya lagAro re // rasanA lonI dUra rahyA, e e mohavikAro re ||mo0 // 17 // avara ghare beTho pitA, piMma lahe nahiM norA re // mUDhamati mUMkI rahyA, e e mohanA dorA re // mo0 // 1 // to paranava pahoto pitA, nija ghara beto putro re|| piMma diyo pahoMce nahi, paratikha dekha pavitro re // mo0 // 17 // paraNAve vRdA jaNI, cetananI pareM jAgI re // graMtha race vyanicAranA, e e moha nI khANI re // mo0 // 20 // cetanane mAne nahiM,zUnya giNe saMsAro re|| kSaNikavAda keI dhare, mohataNA vistAro re // mo0 // 1 // kAnanamAM mR galAM rahe, sUkAM tRNa AhAro re // te mRga mAre mAnavI, e e moha prakA ro re // mo0 // 22 // moha soha bAdhA ghaNI, rAjya vadhyo ati joro re // tamacI ANA mAne nahiM, bala bali ko phoro re|| mo0 // 23 // tI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. na loka nAyaka tameM, moha IzaM paNaemo re // eka miyAnamAMhe kadA, kha ga rahe be kemo re // mo0 // 24 // tama sevaka lIjIyeM, neTa nalI so vAro re // joro toro jAbato, jAga jitaro vistAro re // mo0 // 25 // vairAjo e dui rahyo, sAhiba gariba nivAjo re // dharmamaMdika kahe te suNo, je bolyA jinarAjo re / mo0 // 6 // ||dohaa|| // vatsa svana mati tAharI, tuM viveka vaDa vIra // upakAreM e vInati, navikataNI kare nIra // 1 // hu~ jhAneM devU arbu, saghalIhI e vAta // karma udaya adhiko aDe, tiNa nahiM baNatI dhAta // // dhIra vIra puruSe ghaNo, vadha kIdho badu vAra // paNa e phira phira pAlave, anaMtakAya anuhAra // 3 // mahoTo khala e moha be, mahoTo ripu e jANa // viSama vyAdhi vAru nahiM, viSa nariyu e vAhA // 4 // // DhAla pnnrmii|| // daNa lAkheNo re jAya // phUlaDAnI dezI // mohavaze valI mAnavI re, mAtAguM kare prema // madamAtI ne kAminI re,glaTI cAle em|| vivekI,dhi k dhik moha vikAra // saMsArI prANI jaNI re, nava jala eha avatAra // vi0 // 1 // pati paradeze pUraleM re, para naraguM rame raMga // garna taje malanI pareM re, na kare karuNA saMga // vi0 // // janakataNo valI joyajo re, su tazuM prema nadAra // dhana prajutA lubdhothako re, ghAta kare avicAra // vi0 // 3 // mAta pitA mUke sahI re, nAi behena sagIna // prANa taje premeM karI re, vanitA vacana aAdhIna // vi0||4|| deza phare giri zira caDhe re, saMghe na dIya navANa // je kAmaNane kAraNe re, te paNa na kare kANa // vi0 // 5 // prema ghaNo sutarAM dhare re, mAtA valiya vizeSa // dhove mala mUtra dhUrathakI re, virace nava nava vepa // vi0|| 6 // paraNAve premeM karI re, suMdari suMdara dekha // yauvana madamAtothako re, na dhare vacananI rekha // vi0 // 7 // dharatI dhana lonIthakAM re, dhaMdha kare mili nAya // kathana ko mAne nahiM re, cAle A paNI dAya // vi0|| // kAyA kaMcana sArikhI re, uparathI dekhAya // zA rada saMdhyAvAna jyu re, kRNameM kherU thAya // vi0 ||e|| mAyA bAyA sArikhI re, ghana dhana mele re jeha // sthiratA te radeze nahiM re, taDake Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 zrImodavivekano rAsa. lAge treha // vi0 // 10 // Azrava adhikA meliyA re, nava nava baMdhana thAya // kAma krodha laharI vadhe re, jyuM jala pavana pasAya // vi0 // 11 // mAta pitAdika ehavA re, saghalA sakhAyI na hoya // paNa saMsArI prANi yA re, prAyeM ehavA joya // vi0 // 15 // jyuM bIlI bilameM ar3e re, sA pAM kero vAsa // paNa AzaMkA ANi re, ima samadihi udAsa // vi0 // 13 // sAgara taratAM sohilo re, dava lAyo re jAya // sura sAnnidhya girine khaNe re, paNa vaza moha na thAya // vi0 // 14 // nUrakhyo rAksa rAkhiyo re, tIkhe zatru sahAya // mINa dAMta loha cAviyo re, paNa e viSa ma kahAya // vi0|| 15 // sevaka paNa je mohanA re, svAmI sarikhA re te ha // kaNa kaNa kIdhA phira male re, pArada nArakI jema // vi0 // 16 // anAdi anaMta paNa e sahI re, anAdi sAMta paNa eha // sAdi sAnta paNa je a re, tumacI saMgati jeha // vi0 // 17 // moha eha bahu rUpiyo re, sevaka paNa badu rUpa // ekAkI prANI naNI re, lAgI rahyA vade nUpa // vio // 17 // tuja velIthI ehanA re, belI anaMta apAra // kyuM jIpAye vegalaeN re, tuhija Apa vicAra // vi0 // 15 // caMpa karI hamaNAM te jaNI re, a vasara samayo dekha // ziva sAdhe samavAyaguM re, e syAhAda vizeSa // vi0 // 20 // mohavaze hove jiNe re, teha aje pratikAra // te paNa kahizuM to naNI rI, suNa eka apara vicAra // vi0 // 11 // ||dohaa|| loka taNe aMte aDe, uMcI anupama sAra // sihapurI nAmeM nalI,sa ghalAmAM siradAra // 1 // navyanaNI je yogya se, paNa kare viralo vAsa // hema saMga lAne nahiM, saghalI mANika rAza // 2 // janma jarAnuM kuHkha nahIM, Apada garna na vAsa // dhana mana baMdhana ko nahIM,bAtama sahaja vilAsa // 3 // Adhi vyAdhi bAdhA nahiM, zIta rIta nahiM kAya // nUpa dhUpa rUpa raMga zA, virasa pharasa nahiM thAya // 4 // kevala kevala jJAnamAM, parano nahiM pra saMga // jJAna sudhA kari thApiyA, parama unnAsa utaMga // 5 // te puranI ivA karI, yatna kare bahu loya // paNa phira mohataNI purI, pAme prApata soya // 6 // zivapura maga jANe nahiM, jUTho mAraga jAla // mugdha mIna jyu mAnavI, phasI rahe jaga jAla // 7 // jJAna kriyA vairAgya tima, mAraMga sU Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. dho jeha // saIhaNA sAcI nahiM, nAmaka nAve teha // 7 // nikaTa mukti je jehane, te paNa moha balAya // sAgara kaMThe paNa rahyo, pota calAve vAya ||e // mohathakI bIye ghaj, zivapura jAvaNahAra // bolAvIne tehane, ka raje harSa apAra // 10 // tUM sAtheM dUyAM thakAM, naya nahiM tehane koya // garu Da paMkhIthI nAsahI, jujaMga jAti je hoya // 11 // pahelA paNa ziva pura to,mAraga vahyo em||innipreNraajaa thAkhiyo,tahatti kiyo saba tem||12|| ||ddhaal sholmii|| // vadhAvAnI dezI // vadhAvo he vIra vivekane, jaganAthe he bApaNo jA pI dAsa ke // puNyaraMga pATaNa Aviyo, rAjya dIdhuM he mAnuM nAnu nannAsa ke // va // 1 // sevaka sakharA thApiyA, sAtha pUro he zUro suguNa sanUra ke // sAhiba dukama kiyo valI, tuU sasaro he vimalabodha pamUra ke // vao // // tehane nijapuranI dhare, koTavAlI he dIjeM sukhakAra ke // vanapAla katA mUkaze, muja vacaneM he nyAyeM suvicAra ke // va // 3 // Adeza leI tihAthakI, vIra Ayo he nijapurane nAma ke ||dhrm dhyAna dhvaja AgaleM, mukha Age he dhAgeM kari anirAma ke ||v0||4|| mAtA mana AnaMdA, vAla vanitA he vanitA lIdhI sAtha ke // premanidhAna pratItanI, gharamAMhe he mAMhe prathama e bAtha ke // v0|| 5 // jaya jaya zabda duve ghaNA, guNa gAve he jAveM guNi jana sAra ke // puNyaraMga pATaNarAjiyo, sima vidyA de vidyAdhara jyuM tAra ke ||v0||6|| vAjita guru upadezanAM, ati vAjyAM hai gAjyAM guhira gaMjIra ke|| AmaMbara adhiko karI, pura peTho he sAtheM vaDavIra ke // va0 // // mahoTA mahAjana AviyA, rAja mujaro he kIdho udAra ke|| AnaMda adhika dudhA ghaNA, puramAMhe he varatyo jaya jayakAra ke ||v0 // // koTavAla sasaro kiyo, pravANI he jANI kIdha pramANa ke // DhaMDhero karuNA taNo, pura pheyo he phekho vIranI ANa ke|| va0 // e // dUra kIyA pApI narA, puNya dhArI he sArI nagarano vAsa ke // uSTa urdIta jana kADhi yA, rAkhyo nahiM he tihAM basano pAsa ke ||v0 // 10 // rAjya jalo have jogave, ziva mAraga he mArganuM mukha teha ke|jolaave navi sAthane, java vAreM he sAre sukha guNageha ke // va0 // 11 // mAtAne sukhaNI karI, jasu sI kheM haiM dudhA naveya nidhAna ke|| mana maMtrI paNa vegA, Ave jAve he prama Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %3 zrImodavivekano rAsa. 47 dA prema nidhAna ke // v0|| 12 // acarija dharato maMtravI, suta dekhI he pekhI harSa apAra ke // lAja rahe suta putrathI, navi niMdA he nAnohI narasAra ke // va0 // 13 // vIra viveka vAdhyo ghaNuM, sukha pAyo he zrIji nacaMda pasAya ke||triijo khaMma pUro thayo, e suNatAM he navijana Ave dA ya ke // va0 // 14 // dayAkuzala pAThakavaru, tasu ziSya he dharmamaMdira gaNi sAra ke // e saMbaMdha kiyo nalo, sukhadAyI he zrI saMghane jayakAra ke ||v0|| 15 // iti zrI prabodhacintAmaNau DhAla bhASA prabaMdhe paMmita dharma maMdiragaNiviracite moharAjavivekapANigrahaNaprAjya rAjyaprAptivarNananAmA tRtIyaHkhaMmaH saMpUrNaH // 3 // // atha caturtha khaMma praarNnH|| // dohaa|| // zrIguru caraNa prasAdathI, lahiyeM lIla vilAsa // maMgala mAlA saMpa je, dina dina adhika ullAsa // 1 // tiNa prastAveM moha have, nagarIya vidyAmAMhI // cArvAka mitra jaNI kahe, ika dina vAta unhAhI // 2 // Ajasame mo upareM, Sa dhare nahiM koya // eka viveka vinA sadu, parama mitra jaga hoya // 3 // pahele paNa bala bala karI, mujane jItyo eNa // te velA mupha saMnare, nIti rahe je teNa // 4 // cArvAka tava boliyo, mo harAya suNa siMha // zAla kaMgAla viveka , tiNasuM keho bIha // 5 // // DhAla phelii|| // vegeM padhAro ho mahelathI ||e dezI ||mbraalo moha boliyo,cAravA ka suNa mitr||ned na jANe tuM ehano, bAnI burI e rAtra ||m||1|| manamaMtrI mUrakha thayo, jIvato mUkyo eha // meM paNa na kahuM maMtrIne, keda karI dharo eha ||m0||2||nn kSeSI jIvatA batAM, kyuM sukha pAme jIva // eko ro gaja aMgamAM, unmAda rahe jasa jIva // ma0 // 3 // viruna vairI jAgatAM, nizcita sue je rAya // baMdha du te jANajo, nItivacana kahevAya // ma0 // 4 // nAno vairI na jANiyeM, vizvAsa na dharo tAsa // manameM valagI kITi kA, hAthIno kare nAza // ma // 5 // avaguNiyeM nahiM ripu guNI, nAno so paNa jeha // da aMkUra ugyo thako, prAsAda pADe teha // ma0 // 6 // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. kuHkha pAmyo nAno thayo, para hatha dUna joya // halAhala viSa tila samuM, kuHkhadAyI kyuM na hoya // m0|| 7 // kabazka phiratAM jAyasI, pravacana pu ramAM vAsa // to hAthe thAve nahiM, jima siMha girimAM nivAsa ||m // // rAjanIti mAMhe kayuM, vairI nija vaza rAkha // paravANI kAneM suNI, daitya sa movaDa nAkha // m0||e|| kharI khabara lIdhA vinA, sAla samAna e thA ya // khabara jaNI cara mUkiyeM, e mupha Ave dAya // ma0 // 10 // mitra kahe vAru thaDe, sAhiba eha vicAra // turata teDAvyA tiNe kaNe, Akhe sa kala prakAra // m0||11|| pAkhaMmAdika daMna valI, sakharA sevaka jeha // zIkha kahe nRpa tehane, kAma karo sasaneha // ma0 // 12 // putra sahita niTa tti vadhU, kihAM nAThI kiNa nAma // jaga saghalo DhUMDhI karI, khabara karo a nirAma // ma0 // 13 // svAmI vacana zIze dharI, sevaka cAvyA tAma // zU ravIra sAhasikadharu, svAmItAM kare kAma // m||14|| gAma gAma pura te phare, vana vana taru taru teh|| vAnaranI pareM jovatA, svAmI dharma sasneha // ma0 // 15 // yatna karI jUve ghaj, paNa ko na kahe vAta // paga paga pUjyA ati ghaNA, na paDI gurU tila mAta // m0|| 16 // pharatAM dUra dezAMtareM, puNyaraMgapATaNa jAya // vAta sakala tihAM kiNa lahI, paNa puramA na ja vAya // ma0 // 17 // bAnA bAhAra brUpI rahyA, ko taruno le saMga // koTa vAla tihAM nIsayo, cokI karato caMga // ma0 ||17||naagy joga yAvI juDI, dUSaNA Upara coTa // sidi duve kyuM tehane, jasu dilamAMhe khoTa // ma0 // 1 // koTavAla sama kAliyA, kAThA bAMdhyA teha // samakita naTane vaza kasyA, tADana tarajana deha // ma0 // 20 // mithyAmatI pAkhaMma valI, daMna pramAda vizeSa // samakita zUreM kUTiyA, mohatA dAsa dekha ||m // 21 // vivekataNI tiNa zudhi lara, tADana paNa lahI tetha // harSa viSA da bedu lahyA, puNyaraMgapATaNa jetha // ma0 // 22 // ||dohaa|| // bAnA nAga tihAMthakI, rahI na zakyA tihAM teha // jima dAvAnala dekhIne, mRga nAse lei deha // 1 // moha naNI yAvI malyA, praNamyA svAmI pAya // vilakhANA te dekhIne, moha vade citta lAya // 2 // tumaco mukha thA kheya ne, jAgA yAvyA baaj||meN AgeMhI jANiyo,tumathI naduve kAja // 3 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImohavinekano rAsa. // DhAla biijii|| // dezI paardhiyaanii||athvaa ||baaNgriyaanii||athvaa // urgapAla dalelaguM re, uttara pADo deha re|| purohitajI ||e dezI // valI rAjA ma boliyo re, mupha naTa daMna kahAya re|| daMna dariyA // te navi dIse sthAnakeM re,jIvana sa ma muja thAya re // daMga // mere kAmita kAma karIyA, mere rAja dhurAkoM dharI yA, DhuM cAhUM darzana tupha re // daM0 // 1 // e AMkaNI // te hAtheM mupha rAjya ne re, jamaNI bAMha sahAya re // daM0 // viruvelA ehanI re, na suNAve mAhArAya re // daM // 2 // uSTa svapna navi dekhiyuM re, aMga na pharakyuM koya re // daM0 // zakuna virodhI na grahyAM re, e ciMtA kyuM hoya re // daM0 // 3 // ma suNi sevaka ApaNI re, mAmI kahe saba vAta re // dN0|| daMneM amane mukiyA re, ihAM rahyAM na bane dhAta re // daM0 // 4 // sAhibane jAi kaho re. e saghalo parakAra re // daM0 // DhuMbAno vepAMtareM re, leguM sakala vicAra re // daM0 // 5 // kAce kAmeM AvatAM re, na rahe sevakadharma re // daM0 // Avyo mujhane dekhajo re, vairIno lahI marma re // daM0 // 6 // zma sAMjalI moha nUpa ti re, AnaMda adhika utsAha re // dN0|| sanAmAMhe veTho thako re, daMna taNA guNa gAya re // daM0 // 7 // bala bala budi nidhAnano re, mAjI ghara no sthaMna re // daM0 // jIvana tuM ciraMjIvaje re, thArAM caritra acaMna re||dN0 // 7 // sevaka e jaMbuka thayA re, tuM paMcAyaNa siMha re||0|| viruvA vairI ci hu~ dize re, tihAM paNa nANI bAha re // dN|||| sevaka prANa naNI gaNe re, tRNasama svAmI kAja re // daM0 // e sevaka dharma sAMjalyo re, teM rAkhyo te thA ja re // daM0 // 10 // nUpati jIpata te karI re, vairInAM badudaMda re // daM0 // saMsArI rIta jAminI re, tyAM tuM pUraNacaMda re / / daM0 // 11 // sATe mAMhe tUM sahI re, ghATe hATeM dIva re // daM0 ||raajeN kAle dhaneM vaneM re, saghalehI tuM mI u re // daM0 // 12 // tuma viNa phIkA phUsa ne re, lAvaNya tupha viNa nAMhiM re // daM0 // kAraja saghalAM anya re, tUM mITho te mAMhI re // dN||13|| vIrasanA e mAharI re, motImAlA jema re // daM0 // madhyanAyaka maNi tUM aje re, hajIyana Ayo kema re // dN0|| 14 // eha vacana krodhAdikeM re, sunaTeM suNiyuM dhAma re // daM0 // rISa rAjAnI jANIne re, uThI calyA phira tAma re // daM0 // 15 // puNyaraMgapATaNa upavaneM re, bAnA rahiyA jAya re Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. // daM0 // pUra dariyAvataNI pareM re, mAMhe paga na devAya re // daM0 // 16 // kUragaDu sAdhu kodhe grahyo re, bAhubali mAneM tema re // daM0 // loneM kesarI RSi grahyo re, kAmeM zrIrahanema re // daM0 // 17 // khAlI phirI pAnA gayA re, rAjA karaze rISa re // daM0 / / ema jANI tAke ghaNuM re, cora pareM niza dIsa re // daM0 // 17 // e sevaka vivekanA re, baMdI kIdhA jAga re|| dN|| joro karIne se cavyA re, moha nagarI diza tANa re // daM0 // 15 // bAdu balI rahanemajI re,yu6 kare tiNa sAtha re // daMga // Atma ghare AyA vahI re. sAcA dekhAyA hAtha re // daM0 // 20 // kUragaDAdika RSine grahI re, moha pureM le jAya re // 8 // rAjAsuM mujaro kasyo re,khATa karIne Aya re|| daM0 // 21 // urgati kArAgArameM re, jeI ghAlyA teha re // daM0 // vairIne vaza te thayA re, pAme duHkha aha re ||dN||22|| valI rAjApU kaho re, daMtaNI ko vAta re ||dN|| darzana dItehane re, mujhane duve sukhazAta re // 6 // 23 // ||dohaa|| // tiNa avasara daMna Aviyo, aciMtyo tiNa ThAma // rAjA malika jo thayo, daMna dekhI anirAma // 1 // kari praNAma bese jiseM, AliMgana de rAya // roma roma nalasyA ghaj, AnaMda aMga na mAya // 5 // kuzala dema pUche prathama, nA Ayo vaDa vIra // bolyo svAmI pasAyateM, tari Ayo ri pu nIra // 3 // suNa sAhiba saghalo kahUM, vAtataNo vistAra // rAya vive kano jAbado, dIto adhika apAra // 4 // koTavAla karaDo tihAM, nagarata jo rakhavAla // dharmarIta rAkhe kharI, jyuM pANI ne pAla // 5 // nagaramAMhi pesaNa na de,taba kIdhI meM bu8|| sAhiba kAma sudhAravA,meM vaMcyAbahumuha // 6 // ||ddhaal triijii|| // vahAlesara muja vinti||goddiicaa rAya // e dezI // puNyaraMga pATaNa pesavA ||rNgiilaa|| meM kIdhA jAti nepa re ||rNgiilaa rAya // kapaTa kriyA karaNI karI // 20 // avasara evo dekha re // 20 // pu0||1|| nUra navika AvI malyA // 20 // paNa na jaNAvyo neda re // 20 // vacana jike DhUM uccarUM // 20 // tahatti kare dhruveda re // 20 // pu0 // 2 // nojana sakharAM meM lahyAM // 20 // te jati nekha prasAda re // 20 // suramujJa paNa AdarI // 20 // kIdhA bahu lA vAda re // 20 // pu0 // 3 // kIrati kAraNa AcasyAM // 20 // yAvazya Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. ka uccAra re // 20 // paNa aMtara nedyo nahIM // 20 // Atma pratye pratikA ra re // 20 // pu0||4|| dIdhI badulI dezanA // 20 // pararaMjanane kAja re // 9 // mithyAnAva mUkyo nahiM // 20 // mahera karI moharAja re // 20 // pu0|| 5 // zrAvakano nekha Adasyo // 20 // uccarato navakAra re // 20 // nizi kRSi zAlA sUzne // 20 // upadhi laI kIdha vihAra re // rN||pu||6|| parajAteM pUjA racI // 20 // mukho mukhayuM lAya re||||dhaatu ratna pratimA grahI // 20 // nAto svAmI pasAya re // 20 // pu0 // 7 // yAcanA miSa karI pekhiyo // raMga // ghara ghara dii| prAcAra re // 20 // kUDa kapaTa bana ke lavyAM ||20||saahib sAnnidhyakAra re ||20||pu0||7|| nara nArI vaha tasyAM // 20 // nava navA kIdhA nekha re // 20 // have pura varNana sAMjalo // 20 // dITho jeha vizeSa re // 20 // pu0 // e|| nagarIne cihuM dizi aDe // 20 // nIyatiko prAkAra re // 20 // khAtikA dharmanI vAsanA / / 20 // prAsAda pariNAma sAra re // 20 // pu0||1|| lezyA dhavalI bohaguM // 20 // ujjvala kIdhI teha re // 2 // uMcI nUmi nivAsa ne // 20 // sAdhu jana dharma neha re // 20 // pu0|| 11 // cAra neda dharma dhyAnanA // rN0|| tehaja polyo cAra re // 20 // anuprekSA cAre a // 20 // dRDha kimADa udAra re ||20||pu0 // 12 // in5 prazaMse jehane // 20 // zrIsaMgha mahAjana tetha re // 20 // yogAsana bAjAra // 20 // puNya kariyA| jetha re // 20 // pu0|| 13 // samatA zerI mokalI // 20 // bAdhA na lahe koya re // 20 // brahmapurI sohe nalI // 20 // sukhiyAM saghalAM loya re // 20 // pu0 // 14 // jhAna sarovara zonatUM // 20 // gupti nalI ne pAla re // 20 // haMsa ghaNA krIDA kare // 20 // zAnti sarasa rasa zAla re // 20 // pu0 // 15 // jIva dayA devI nalI // 20 // nagarataNI rakhavAla re ||rN0 / / sakharI caracA kU pikA ||rN // ghara ghara nayana nihAra re // 20 // pu0 // 16 // AtmanAva nA jAvatAM // 20 // SaT RtuhIkA cAta re // 20 // kehA guNa tasu dA khaq // 20 // dInAM yAve dhAta re // 20 // pu0 // 17 // te Agala pura tA halaM // 20 // dIna hIna duHkha jAla re // 2 // kAMza zonA dhare nahiM // 2 // ratana pAgala DherakhAla re // 20 // pu0 // 17 // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 jainakathA ratnakoSa nAga trI jo. // dohA // // daMja kahe suNajo valI, nagarI loka vicAra // aMtara e meM dekhiyuM, sararAva meru prakAra // 1 // thIeDI nizA ghaNI, tuU lokAmeM dITha // jAga ruka te loka be, cetana cAtura mITha // 2 // alpa deta jArata kare, prAyeM tAharAM loka // veda nAma te navi liye, tilanara nAMhI zoka // 3 // baMdhana bahulAM ihAM lahe, tADana tarjana jora // tihAM koI jAge nahIM, baMdha ki For parighora // 4 // dIna hInatA e lahe, kaNa kaNa vArovAra // nava nava maMgala tela, sAra samAdhi vicAra // 5 // ihAM rAjA daMge ghaNuM, loka na vedA ||rAja prajA te eka be, hitavatsala te khANa // 6 // ve loka prati klezasUM, dhana pAme ke koya // sahajeM dhana pAme ghaNA, e ca rija tihAM joya // 7 // ihAM dhana dharatI gADiyeM, adhogamanane heta // ti hAM devala dAneM karI, vAhIjeM guna kheta // 8 // jAnataNo sAMso ihAM, u adhika ghora // niveM lAna tihAM sahI, alpa nadyameM jora // e // ihAM bama lAneM karI, harSa dhare sahu koya // lAna anaMteM paNa tahAM, yA za dhare nahiM joya // 10 // hIna vastumAM paNa sahI, lAna anaMto thAya // asda dAna dInAM kAM, kaMcana koDI prAya // 11 // narapati surapati tA harA, sevaka saghalA jeha // te tasu nagarI dAsa sama, evaDo aMtara eha // 12 // ihAM lokAMne suta be, te paNa vairI thAya // loka videzI phirI ti hAM, hitavatsala laghunA // 13 // ehavAM loka hUM nirakhato, ika dina sanA makAra || rAjaRddhi dekhaNa nalI, uno jAya tivAra // 14 // // DhAla cothI // // rAjA jo mile // e dezI // sAdhunI parakhadA jyoti svarUpa, tihAM nRpa vIra viveka anUpa // rAjA sAMjalo, merI rajathakI ripune kalo // sattva siMhAsana mAMmadhuM sAra, guru prAdeza ne utrAkAra // 0 // 1 // eka NI // zrI OMI bena pAseM nAra yAcAra, rAjAne cAmara DhAlaNahAra // rA0 // karma vivara not a khavAsa, tila mahAjana ANIjeM pAsa // rA0 // 2 // brahmatA je jANaNahAra, gAyana gIta kare vistAra // rA0 // guna lezyA te naTavI nArI, yei thei nATaka nAce udAra // 0 // 3 // syAdvAda mukha dho tAma, mITho mRtayI samAna // rA0 // thigata hUyA te saghalA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. 53 loya, nIkI naTavI nAcatI joya ||raa0||4|| nice vyavahAra locana doya, tiNa karI jotAM AnaMda hoya // rA0 // eha rasAyaNa iNahIja tA ma, nahiM ko dIse bIje gAma // rA0 // 5 // suNavA vA suNiyeM jeha, grahaNa dhAraNa uha kahIye teha ||raa // iNipareM bAte hI guNasAra,pahiyA motinA tiNe hAra ||raa0 // 6 // A gAthA mAhelA bAguNanAM nAma kahe je 1 garva na hoya, 2 niMdA na hoya, 3 kaTukanApI na hoya, 4 a priya na hoya, 5 bolavAmAM krodha na hoya, 6 kAvya zarIra lakSaNa ceSTAvi Saye maunI hoya, 7 pUrva avaguNa na kahe, G svAtmA na prazaMse // iti // DhAla pUrvalI // sUritaNA guNa batrIza hoya, Ayudha dhAre sabalAM joya // raa0|| suvicAra bAlapaNAno mitra, tiNasuM pahilo rAkhe citta // rAm // 7 // AgAthAmAM kahelI sUrinA batrIza guNanAM nAma kahe le 1 svarUpA dhika, 2 tejasvI, 3 jugapradhAna, 4 Agama jANa, 5 madhuravAkya, 6 gaM nIra, 7 buddhivaMta, janapadeza devAne tatpara, e paraguNanApI, 10 avaguNa na kahe, 11 saumya, 12 ziSyasaMgraha, 13 avagrahavaMta vikathAtyAgI, 14 caMcalatA, rahita upazAMta hRdaya, 15 damA sahita, ahaMkAra rahita, 16 kapaTa rahita, 17 nirlonI, 17 tapasyA kare, 1e saMyama pAle, 20 satya bole, 21 adattatyAgI, 22 khuda pariNAmI, 23 parigraha rahita, 24 vra hmacarya pAle, ane bAra nAvanA nAve, e batrIza guNa pUrva DhAla // tatva rUcI paTarANI sAra, mAnuM lakSmIno avatAra // rA0 // nava vairAgya vaDo ne pUta,nyAyeM rAjano rAkhe sUta ||raa0 // 7 // saMvega nirveda putra sujANa, teja pratApa ghaNo jyuM jANa ||raa0 // kuzmana dUra kare pAyamAla, jorA vara jodhA vaDa nAla // rA0 // // e // putrI cAre caturAM dIta, karuNA maitrI mudatA mITha // rA0 // cothI upedA nAmA sAra, sUri guNeM karIne siradAra // rA0 // 10 // samakita maMtrI ne jasu pAsa, rAjAno pUraNa vizvAsa // rAm // Arjava mArdava ne saMtoSa, zama rasa sAmaMta nahiM ko doSa // raa0|| 11 // sAta tattva te sAte aMga, rAjyataNA rAje ati caMga // rA0 // dAnAdika cAre dharma neda, caturaMgasenA nahiM ko kheda // rA0 // 12 // vimala bodha koTavAla pradhAna, paramAgama naMmAra nidhAna ||raa // dAyopazama samakita nAva vilAsa, dANI dANa liye nannAsa Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. 54 // rA0 // 13 // nyAya saMvAda nAmA be zeTha, saghalA loka be jehane deva // rA0 // pAMce vyavahAra codharI pAMca, UgaDAmAMhe na kare khAMca // rA0 // 14 // sAmAyika Avazyaka sAra, purohita padavIno adhi kAra // 0 // prAyazcitta te nIranI dhAra, nirmala karavAno yAcAra // rA0 // 15 // sukha samAdha te zayyApAla, taMbolI dharmarAga vizAla // rA0 // zuddhAzu praNAma pahUra, koDi jJAneM sevaka zUra // rA0 // 16 // e saghalA nija svAmI khANa, navi laMghe kAMi mukhanI vANa // rA0 // dharma maMdira he have va dana, khAgala bAta kahe be acaMna // rA0 // 17 // // dohA // || ti avasara ti parakhadA, mAMheM kIdha pukAra || moha jillA sevaka karI, corI deza makAra // 1 // purajana kAlI leI gayA, ApalI lAMghI kA ra // sAMjalI nUpa viveka taba, kIdho kopa apAra // 2 // mukha 'bole valI ehavaM, melo moha nareza // tIna juvana rAjA thayo, na thai tRpti yajeza // 3 // meM prabhutA nija guNa nahI, dekhI zake nahiM eha || lonI lona vazeM karI, haze laMgara beha // 4 // rAja teja tehaja kharo, jyAM rahi ripu upacA ra // dinakara kara dIgaM thakAM, kema rahe aMdhakAra // 5 // iNa vairI kanAM thakAM, prabhutA na lage mITha // mATI kuMna mukheM rahyo, moghara jalo na dIva // 6 // ima chAlocI maMtrIne, bolAyo nUpAla // matinidhAna tuM maMtravI, pra jutA vana rakhavAla // 7 // bala bala kAM kelavI, jiMpIjeM ripu eha // rA ja kAja sthiratA rahe, buddhi batAvo teha // 8 // // DhAla pAMcamI // // morA sAhiba ho, zrI zItalanAtha ke // e dezI // maMtrIsara ho maho To mativaMta ke kara joDIne vInave // sue sAhiba ho muU guru be jAe ke, yAgama nIgama anunave // 1 // te gurune ho meM rAkhyo pU ke, rAjya vadhe ke yuM rahe // brahma bolyo ho tamaco ripu moha ke, jorAvara prati gahagahe A caudamI gAthAmA lakhelA pAMca vyavahAranAM nAma kahe che. 1 lajjAvaMta, 2 prAyazcitta zu ddha, 3 doSa prakAzIna, 4 graMtha nirvAha, 5 upatsarga apavAdadarzI. athavA kAlAdika pAMca kA raNanA nAma kahe che // kAlo sahAva NiyA, puvvakayaM purisakAraNe paMca // micchattaM taM caiva Usagga saMbudoti sammattaM. artha:- 1 kAla, 2 svabhAva, 2 niyatita, 4 pUrvakRta, 5 purisakAra. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. // 5 // gururuvAca // moha jItyA ho tumacI vRddhi hoya ke, te to iNa pari jIpiyeM // puravacaneM ho jagamAMhi vikhyAta ke, sarva rAjA dIpiyeM // 3 // tasu rANI ho kevalasirI jANa ke, nirmalarUpa nidhAna // tasu lINo ho rahe nizidina rAya ke, dina dina caDhato vAna De // 4 // tasu saMvara ho mahoTo umarAva ke, sAmaMtamAM siradAra 2 // tasu gharaNI ho mu muhavA nAma ke. jogIsara haiye hAra // 5 // tasu putrI ho saMyamasirInA ma ke, sakala jIvAM hitakAriNI // tasu kanyA ho parayo viveka ke, teha hoze jayakAriNI // 6 // kanyAnI ho sakhiyAM sukhakAra ke, pAMca ane traNa AkhIyeM // ekekI ho jIpe le moha ke, eha vacana guru nAMkhiyeM // 7 // jAmukha ho dharma ruci aNagAra ke, karakaMphUnASA AdarI // veyara svAmI ho kIdhI yAhAra zukSike, devanI nidA nahI navI // 7 // paDilehaNa ho valkalacIrI kIdha ke, samiti cothI tiNe anusrii||jnypi DhaMDhaNa ho para gvatAM sAra ke, pAMcamI samiti vidhe karI // e|| prasannacanheM ho karI ma nanI gupti ke, dhoyAM duSkRta dhyaanguN|| metAraja ho dhari nASA gupti keko ca upara dayAvAnarAM // 10 // tanu nizcala ho anunava tiNe pAya ke, ci lAtIputra te prgddo||nne rAkhI ho tanunI zudi gupti ke, paramAtama dhyAnI vaDo // 11 // e Ate ho sakhiyAM anirAma ke, saMyamazrI sAtheM rasI // e paraNyAM ho pI. viveka ke, moha naNI karaze vasI // 12 // // dohA // ||raay viveka e sAMjalA, manamAM kare vicAra // eka myAnamAM kyuM ra hai, ve sArI taravAra // 1 // sutavaMtI zIladhAriNI, gharamAM beThI nAra // te Upara kyuM ANiyeM, sAla samAna vicAra // 2 // gADhAgArInI pareM, kalaho karaze doya // gharaTa samovaDa do gharaNI, prIta karaNa sama joya // 3 // bI jI paraNe sukha jaNI, mUDha jiko nara hoya // ika dizi kagyo sUra paNa,bI jI paDato joya // 4 // ima ciMtAtura dekhIne, Ai tattvaruci nAra // mukha hasine ema uccare, suNa sAhiba jaratAra // 5 // // DhAla bhii|| ||be kara joDI vIna jI // e dezI // kara joDI kAminI kahe jI, tuM nara nAtha kahAya // ciMtA bahu nArI taNI jI, nabalA narane thAya / rA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. jesara pramadA paraNo teha // jiNa paraNyA prauDhI duve jI, Atma kSi aje ha // rA0 ||e AMkaNI // 1 // kulavaMtI kAmaNI tIkA jI, bahu miliyA jasa leha // avadhi yA nAM taje jI,phaTaka na dAkhe leha // rA0 // // jagati jugati mUke nahiM jI, nrttaan| nalI nAra // sAgara nadiyAM so phi rejI, gaMgA mahimA apAra // rA0 // 3 // puruSa rIti bIjI a jI, nA rI rIta na kAMya // velI vRda samAna meM jI, paNa kyuM sarikhA thAya ||raa0 // 4 // hadeM hastI bAMdhI jI, velI na dhare jANa // iNi pareM puruSa pradhA na le jA, na karo kAMhI kANa // rA0 // 5 // vadu nArI paraNyAthakAM jI, puruSa jaNI nahiM doSa // saMyamazrI yAyAMthakAM jI, daM na dharUM mana doSa ||raa||6|| nikalA vikala dhaNI duve jI,nArI na tajyo jAya ||Hkh sukha sarasuM mAulI jI, sArasa sama navi thAya // rA0 // 7 // jiNa AyAM nija jaya duve jI, hu~ se, tasu pAya // eha vacana suNi nArInuM jI, harakhI bolyo rAya // rA0 // e|| zokyeM eha sadu parnu jI, to dui jayata apAra // vilaMba na kIjeM to have jI, suNa maMtrI ziradAra ||raa0 // ||e // ati najjvala pariNAma ke jI, tehija sevaka thAya // paradhAne e mUkiyo jI, ulagaze jiNa rAya // rA0 // 10 // mahira nalI mo upa rejI, rAkhe zrIjinarAja // kanyA teha devAvaze jI, bAMha grahyAnI lAja // rA0 // 11 // maMtrI saja karI narA jI, mUkyA jinavara pAsa // e vi rataMta sadulahI jI, laI yAyo cArunAsa // rA0 // 12 // mata vizvAsa karo have jI, vairI vAdhyo vAna // Aja rAjya atulI balI jI, koi praga Tyo nidhAna // rA0 // 13 // tasu pura nara nArI dhare jI, tumaguM jAti vaira // // maMtrI jApato naparA jI, sAdhe sagalo nayara // rA0 // 14 // vastra taje tapa Adare jI, likhana paThana dhyAna lIna // kAmaNa TramaNa Acare jI, tuUne karavA dIga ||raa0 // 15 // tuU nagarI lokAMjaNI jI, lonAve mukha mITha // zrApa sarikhA Acare jI, evaM acarija dIta ||raa // 16 // // dohA // // moha mahIpati ehavo, daMna mukheM suNi vAda // phAlanaSTha vAnara ji syo, pAme citta vipAda // 1 // vairI vadhato dekhIne, manamAM kare vicAra // ti avasara have mohasuta, araja kare avadhAra // 5 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modavivekano rAsa. 57 // DhAla sAtamI // || dezI kaDakhAnI // tAra kiratAra, saMsAra, sAgarathakI // e dezI // vAta have tAtajI, sAMjalo mayAnI, evaDI ciMta mana, kAMi thANo // muja sa rikhA suta, sevaka tAhare, kupa abe tuka sama, rAya rANo // vA // 1 // baMdha naravRMda, karaM ghaNA dekha tuM, inD ne canD saba, pAya khAeM || sakaja suta ghara bate, janaka cintA kare, mUDhatA kehanI, citta jANuM ||vaa0 // 2 // putra DuM prApano, to navi bIhIjIyeM, ravi to putra, zani loka yAkhe // bIpa suta motIDAM, mAtano ghAta karI, sakaja suta ehane, koNa dAkhe // vA0 // 3 // tAtane zAta sukha, saMpaje jiegathakI, kamalathI jema sara, soha pA ve // putranA padakaja, pAlaNe prIDiyeM, loka vairI tike, jAsu gAve // vA0 // 4 // nAma nirAma, aMgaja kisyuM kIjiyeM, aMgano mela, aMgaja kahIjeM // teha nAkhI diye, vanataNAM phUlane, vAsa guNarAzi, zira para vahIjeM // vA0 // 5 // dhIratA vIratA, mana gharI je rahe, sAMkaDe khANIne, zatru pADe // jagatimeM nIra, pAvaka jaNI uTave, tehane vADavA, zrI nasADe // vA0 // 6 // ehavAM khAkarAM, vacana supi putrana, mohane mana hu, sukha savAyo // sA dhu sAbAza, sAbAza tuM suta jalI, Aja teM purupatA, bala jalAyo // vA0 // 7 // ehave tejeM karI, vaMza dIpAiyo, sanya saMdoha, aMdoha TAvyo // rAjyano nAra, suvicAra suta kaMdha have, zatru jala gAhavA, pota jAvyo ||vaa0 // 8 // kASThathI ghaNuM hunu, dhUma pAvakathakI, tanuthakI vyAdhi, budha canD dekho // vRthI lAkha te, nIrathI paMka be, ehavA putra, kuputra dekho // vA // // dhUmathI meha be, biMba pASANathI, paMkathI kamala maNi, sarpa mAthe // kalaza mATI kI, ehavA putra duve, vaMza vinUSaNA, zona sArthe // vaa0||10|| tAharI aMga, kaThAvaNI ehavI, zatru dala dhAna, ne gharaTa jArI || loka yA naMdakarI, to jI varNave, jUTha te dITha nija, dRga pasArI // vA0 // 11 // hasti jyuM masta valI, tAhare mitra be, jagatane jIpato, madhu kahIjeM // phU i phUla je, bAla betAhare, ripu naNI jIpatAM, sAtha lIjeM ||vaa0|| 12 // manatA pratighaNA, ghora pariNAma be, tehaja tAharA, dAsa tAjA // sAra zRMgArateM, sainya sArthaM liyA, megha ghanaghora dhuni, tehaja vAjAM ||vaa0 // 13 // mAharo maMtrI, mithyAtva nAmA jalo, teha paNa tAhare, sAtha sAru // raMjatI Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. prIti valI, rati nalI nArajA,yucanI sikSa,aba jAta vAru ||vaa||14|| nArinI gota, te jogaNI tAhare, maMtranI taMtranI,ghAta jANe // kupatha kathA grahe, lokane nolave, riputaNA sainyanI, vAta ANe ||vaa||15|| gItanI rIti ne, nATaka nAcatAM,hAva ne nAva, pramadA vilAsA // cAru maNihAra, hathiyAra sAtheM dhare, mukhataNA mAgiyA, hoya pAsA // vA0 // 16 // hAsya ne jUvaTo, be jaNA tAharA, aMganA caMga, rakhavAla rAkhe // rAmata ati ghaNI,teha dAsI nalI, kAma ne kAja, saba tAsu pAkhe ||vaa||17 // su kha animAna, sannAha tuM paheraje, netrane pAna, kapATopa dharaje // viSaya iM zyitaNA, caMcala haya ghaNA, matta unmAda, mAtaMga varaje ||vaa0 // 17 // ratha ghaNA sAbatA,jeha manorathA, pAyaka lAyaka, prema pUrA // nAyakA sA yakA, varasatI phojamAM, zonaze jIpaze, zatru yUrA ||vaa // 1 // ||dohaa|| // moharAya iNapareM kahyo, madanataNo parivAra // rAya vivekane jIpa vA, zIkha diye suvicAra // 1 // putra supUta tuM mAhare, rAjanItino jANa // mati vezAse kehane, e mAhArI je vANa // 2 // thoDaM bole bahu kare, a ti utsuka mana hoya ||dhiir vIra hove kharo, bala bala karaje joya // 3 // jogI jaMgama jaTilane, nara nArI tiryaMca // taruNa vRkSane pIDave, kAM na kare khala khaMca // 4 // datrI mA na Adare, yAcaka lAja na kAM // vezyA prema dhare nahiM, kAma artha kima thAya // 5 // avasara viNa guNa doSa , doSa duve guNapoSa // snAna same vastra mUkiye, vAMko Duma lahe toSa // 6 // jaga saghalo jugateM pharI, sAdhe saghalAM gAma ||prvcnpur mata pesaje, ari haMta rAjA nAma // 7 // zUravIra tehaja kharo, jove vAma vizeSa // pADe mayaga la jItane, giri pADe nahiM dekha // 7 // eka gAma jIto nahiM, kAM nahiM ya zanI hANa // vana dhana bAyA nahiM nase, ika taru beye jANa // e|| pitA zIkha iNi pareM kahI,zira para dhArI mayaNa / / cAravAka paMmita naeI,bolAvI vade vayaNa // 10 // kuMvara jaNI vaDhavAtaNo, muhUrata jovo sAra // cArvA ka have boliyo, suNa sAhiba suvicAra // 11 // noga dIra tiNa dIra ka li, guru nArI dhikkAra // vRSTi vAulameM apazakuna, etA gamana nivAra // 12 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modavivekano rAsa. // dAla khAmI // // catura sanehI mohanAM // e dezI || moha mahIpati sAMnalo, bIja lI tithi joya re // canD udaya dUyAM thakA, godhUlika guna hoya re // mo0 // 1 // mAtataNe pAye namI, tilaka karAyo harakhI re || lIdhI mA tA bananI, yAziSa adhikI nirakhI re || mo0 // 2 // khAdeza tAtataNo hyo, nAithaM bAhu maliyA re // premeM mitra kalatraM, locana duve galagaliyAM re // mo0 // 3 // pApazruta naTa e jalAM, biruda naNIjeM sAro re // kumitra prasaMga mAtaMga be, tasu para bezI kumAro re || mo0 // 4 // caturaMgI senAgrahI, vaDa vaDA yo sArthe re || zUrA pUrA zojatA, jayalakSmI ghare hAthe re || mo0 // 5 // kAma tI kaTakI caDhI, tihAM nArIsukha zUrA re || hAsya vilAsa deteM karI, adhikA sohe sanUrA re || mo0 // 6 // bANa te kAmaka TAkU be, cUhAMko dhana lIdho re // DhAla te ghuMghaTa paTa dharI, bANa calAve sIdho re || mo0 // 7 // rodana modana madananA, nava nava raMga taraMgo re // moheM sura nara mohiyA, cUkyA isane saMgo reM // mo0 // 8 // pazu paMkhI pa ejIpiyAM, ekendriya paNa jItyA re // kiMkara kAma tathA ghaNAM, pasasyA sabala anItA re // mo0 // e // indrANI rUpeM karI, inDne jItyo kA more // vIra jIpavA, cakravartI nirAmo re // mo0 // 10 // a namI yA ghare nahiM, vAMkI TeDhI pAgeM re || jodhA rAva ghaNA abe, paNa kiMkara strIkhAgeM re // mo0 // 11 // trivallI tripatha kahIjiyeM, nArI na dareM hove re || kAma pizAca tihAM baje, mUDhA nara je jove re || mo0 // 12 // pAdhoTe paMmitanalI, zucine rucikara hasato re // kharadha kare dhIraja nalI, jihAM hiAM e dhasamasato re / mo0 // 13 // // dohA // e // kAmatalI phojAM pharI, cihuM dizi sAre jagga // koI zara sAMdhe nahI, yoSita jodheM nagga // 1 // brahmApura kAneM suyo, rAya prajApati ho ya // brahma teja saba jagatano, janaka kahIjeM soya // 2 // ehano meM TAlo karo, yA yA vA // koi kAlano mokaro, boDo brahmA jAe // 3 // // DhAla navamI // // rAga dhamAla // athavA || para ghara gamana nivAriyeM // e dezI // Ili Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. pareM bahupareM vAriyo, paNa na Talyo kAma kumAra ho // brahmApura jAi daki yo, nija tega jagAvaNahAra ho // 30 // 1 // phoja vidA karI nArinI, ci DhuM dizi pAseM lIdho ghera ho // brahmA paNa dhyAna koTamAM, lIyo je na duve jera ho // 30 // // rAgadUta vicameM phire, Akhe mata karajo kheDa ho / koTa jeTa lIdhI aDe, paNa mayaNa na boDe keDa ho // 30 // 3 // tIna ja gata e sAdhato, Avyo re tuma dhAya ho // tanaka tanaka tuma koTane, ka raze tujha ANa manAya ho // 30 // 4 // sAvaMtrI jodha mUkiyo, iNasaiMtI rAkho raMga ho // brahmA paNa mana cintavyuM, iNa sAtheM na duve jaMga ho // 30 // 5 // sAvaMtrIseMtI miTyA, uThIne aMgo aMga ho // catura hato paNa cUkiyo, jera dIdho jora anaMga ho // 30 // 6 // brAhmaNa saghalA bAMdhi yA, vanitA jodha pasamAMhI ho // anamI ko na pekhiyo, dharma dhIraja kiNamAM nAMhiM ho // 30 // 7 // brahmApura jIpI calyo, Age te mayaNaku mAra ho // jamunAkAMteM Aviyo, karato jaga caritra apAra ho // 3 // // zyAma varNa ika sAMjalo, puruSottama nAma dharAya ho // vaikuMThanAtha vakhANi ye, avatAra liyA mana dAya ho // 30 // // matsya kUrma narasiMhanA, vAma na balirAjA baMdha ho // nArgava paNa ehija thayo, navi rAkhyo datrIgaMdha ho // 30 // 10 // dazaratha suta paNa e duvo, rAvaNane mAkho eNa ho // jA dagha kulameM avatasyo, viracI mAyA harakheNa ho // 30 // 11 // kaMsa ha eyo nAga nAthiyo, navalA jasu avadAta ho|| dAnava mAnava jIpiyA, kuNa zrArakhI zake tasu vAta ho // 30 // 12 // sAgara mathiyo jujabaleM, girivara napADyo jora ho // paMcajanya paragaTa kiyo, jasa zabda a a ti ghora ho // 30 // 13 // cakra gadA zAraMga dhare, inseMtI jasu prIta ho // Aja na ko ehavo a, iNazuM mAM anIta ho // 30 // 14 // jAnI mAnI paNa sahI, madhusUdana e gopAla ho // mayaNa vayaNa ima sAM jalI, ati kopyo krUra karAla ho // 30 // 15 // gopI jodhA mUki yA, jIpavAne kisana murAra ho // nayaNa bANa tIkhe karI, nedyo lakSmI jaratAra ho // 30 // 16 // hAsya rAzi rati kelizRM, vaza kIdho kezavarA ya ho // bala bala ko na kelavyo, raMgarAto mAto thAya ho // 30 // 17 // vRMdAvanameM khelato, gopiyonI pUre Aza ho // kusamAM karI zira seharo, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. virace jyu koi dAsa ho // 30 // 17 // thAkI gopIne dhare, nija hAthe sArikA jema ho // vastra upAyAM tehanAM, pragaTe tiNajhuM bahu prema ho // 30 // 15 // vRda upara caDhIne rahe, gopiyonAM aMbara kheha ho // nava na vi kAma viDaMbanA, karatAM nahiM Ave beha ho // 30 // 20 // jorAvara dU to ghaNuM, paNa hAsyo ekaNa sAra ho| dharmamaMdira kahe dhana tike, je jIpe kAma vikAra ho // 30 // 1 // ||dohaa|| // jayaMtahabA dUI karI,cAlyo tihAMthI mayaNa // koianamI ne valI, ima bole mukha vayaNa // 1 // kiNahikeM yAvIne kayuM, suNa svAmI mupha vAta // acala eka kailAsa , tiNapara zaMnu kahAta // 2 // loka kahe tehane, mahoTo zrImAhAdeva // jaTAmAMhi gaMgA vahe, caMjha rahe nitameva // 3 // pA sa trizUla hathiyAra dhara, vAhana vRSana vikhyAta // jaga saMhAraNa jodha ne, aSTamUrti kahevAta // 4 // tIna netra jehane, jUSaNa nasma nujaMga // je ha kahe meM madananeM, jItyo kIdha anaMga // 5 // eha vacana suNI kopiyo, moha kuMvara manarAla // kanyo mArnu kezarI, devA ripuzira phAla // 6 // maMtrI kahe mUko tameM, jaTila yogano dhAra // kaho kima kADhIjeM kade, tRNa Upara taravAra // 7 // kAma kahe mUkuM nahi, madanazatru kahevAya // sa hastra kiraNa nagyAMthakAM, timira nAva na rahAya // 7 // // DhAla dazamI // // sumati sadA dilamAM dharo // e dezI // madana moha zara sAMdhiyu, be jau kIdha girIza // salUNo // kusuma cApa karI cADhiyo, zaMkara jyuM karI rISa // sa0 // ma0 ||1||dhuunniidhuup tUM kAM sahe, boDa digaMbara veza // s|| hariNAdI paraNAvasyAM, kara sakharo gharaveza // s0|| ma0 // 2 // mahAdeva bolyA tise, tuM manmatha vikhyAta s|| pI budi e dIjiyeM,pahelI suNa mupha vAta // sm||3|| preta vaneM zaMnu vase, jojana nidA hAtha ||s|| jAjana manuja kapAla , tila rati nahiM kA Atha ||saam|||| eha a vasthA ke sahI, kaho kiNa paraghara thAya // s|| nArI nadInuM pUra , sAga ramAMhi samAya sm||5|| ruMDha muMma mAlA gale, yAMkha virUpa kahAya // sa0 // muUthI nAse kAminI, haMsI thala na suhAya // sa0 // m||6|| Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. zAlI dAla ghRta ghola te, nArI cAhe nitta // s0|| ihAM nidAyeM jImavo, dekha ghaNo ihAM mitta // sa0 // ma // 7 // maMjhana caMdana mAgaze, vastra gha gAM paTakUla // sa // carma bijAvaNa e ane, nArI jaNI pratikUla ||s|| m0|| // hAsya vayaNa mukha dhAratI, trivanI raMga taraMga // sa0 // nArI nahiM jyuM jANiyeM, bUDe je kare saMga // sa // ma // e // locana sahastra taNo dhagI, khabara na lAne kAya ||s0 // nArI nizA aMdhakAramAM, ava rane kema kahAya // sa // ma // 10 // mana pariNAma te vAnarI, kAma kirAta karUra // sa0 // ajagara hAsya vilAsa ne, nArI aTavInUra ||s0 ||m0 // 11 // nArIthakI hu~ bIhato, parvata beTho Aya // sa // tapasI jogI jANIne, mUka tuM mananI dAya // sa0 // ma0 // 12 // madana kahe nI lakaMThane, keDa na mUkuM koya // sa0 // paraNa tuM pAravatI naNI, zIlavaMtI e hoya // sa0 // ma0 // 13 // madanavaze mAhAdevajI, gopI paraNyA nAra // sa0 // nidA to nAve nahiM, sAMjalaje jaratAra // sa0 // ma0 // 14 // nidA sakharI nikune, gehIne na suhAya // sa0 ||dhaany ghaj gharamAM duve, te kahu~ tuU napAya // s0|| ma0 // 15 // ||dohaa|| // gaurI kahe mAhAdevajI, jATa kamanI pAsa // devanUmi te Apaze, bIja dhanada parakAza // 1 // hala to haladhara thApaze, yamaghara mahiSa sucaM ga // vRSana eka tumane aDe, khetI kara mana raMga // 2 // nAtuM huM lAvIza nakhaM, zma calaze gharavAsa // paNa nidA nahiM jImA, ima kIdho upahA sa // 3 // kAma viTaMbana bahu karI, nava nava karma vikAra // kahetAM aMta na pAmiyeM, zma jANe kiratAra // 4 // pArAzara jamadagni valI, cUkAyA zaNe kAma // tIna nuvana jItyA iNe, phiri phiri saghale gama // 5 // puNya raMgapATaNanI dize, cAlyo madana kumAra // tiNa velA te nagaramAM, pragaTyo e AcAra // 6 // // DhAla agyaarmii|| // koyalo parvata dhuMdhalo re lola // e dezI // kara joDI kare vinati re lola, maMtrI vivekane ema re // rAjesara // puNyaraMgapATaNamAM duve re lola, nutpAta saghalA kema re // rA0 ||k // 1 // gaDha maDha maMdira dhUjiyAM re Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modavivekano rAsa. 63 lola, nUkaMpa tArApAta re || rA0 // zoNita bindu zrAkAzathI re lola, vU vAna vAru vAtare // rA0 // ka0 // 2 // tie avasara kie yAkhIyo re lola, Ayo moha kumAra re // rA0 // rAjA prajA sahu zaMkiyA re lola, mA asura apAra re || rA0 // ka0 // 3 // maMtrIguM nRpa ciMtave re lola, kI jeM guMju re || rA0 // jItahavA jo dujIyeM re lola, to kIjeM e gu U re // rA0 // ka0 // 4 // maMtrI kahe suNa sAhibA re lola, gurunuM vaca nAma re // 0 // saMyama strI paraNyA vinA re lola, koi na hove kA mare // 0 // 0 // 5 // mohataNo hajI jora be re lola, tila e madana dIpAya re || rA0 // brahmAdika jiMtyA ioM re lola, kIdhA. koDi upAya re // rA0 // ka0 // 6 // yavasaraseMtI siddha ve re lola, saghalI vAtAmAMdI re ||raa0 // prAtama bala vila phoravyAM re lola, kaSTa kiyA phala nAhiM re // rA0 // ka0 // 7 // peM paNa ehanI pareM re lola, pAmyA parAjaya ThAma re // rA0 // to hamaNAM e zreya be re lola, jAi pravacana gAma re || rA0 // ka0 // 8 // varaze saMyama kanyakA re lola, to e bAra samAna re // rA0 // arihaMtasuM sAcA dukhAM re lola, vadhaze khAtama vAna re // rA0 // ka // // Apane koI kharo re lola, kAyara mUko mAla re // rA0 // avasara jANine yAkhaze re lola, bahuvidha lokanI vAla re // rA0 // ka0 // 10 // nalarAjA patnI tajI re lola, hameM mUkI bhUmi re // rA0 // yAtamahita i yAco re lola, nAyo apayaza dhUma re // rA0 // ka0 // 11 // rAya viveka vade isyuM re lola, DhIla na kIjeM khAja re // rA0 // nAjana noja sibere lola, kehI kIjeM lAja re // rA0 // ka0 // 12 // tuM pUMThe te yAvaje re lola, saghalA loka lei sAtha re // rA0 // huM thI jAine re lola, ulagaguM jaganAtha re // rA0 // ka0 // 13 // iNa avasara nara khAviyA re lola, pahelA mUkyA jeha re || rA0 // namana karIne vInave re lola, suraNa sAhiba sasaneha re // rA0 // ka0 // 14 // mahera ghaNI tuma u pareM re jola, te sAhibanI Aja re || rA0 // kuzala prazna bahu pUbiyA re lola, harSa ghaNo jinarAja re // rA0 // ka0 // 15 // milaNa nalI yAve sahI re lola, ama caraNe eka vAra re // rA0 // ima kahIne zrama mUkIyA re lola, vAta jalI nirdhAra re || rA0 // ka0 // 16 // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ||dohaa|| // sevaka vANI sAMjalI, harakhyo rAya viveka // manavaMbita mupha hoya ze, zakuna duSAM atireka // 1 // thAna vacana sAhamo duve, uttama zakuna te jANa // bolAvyA puruSottameM, kehI kIjeM kANa // 2 // vivekarAya have cAline, pravacanapurameM Aya // maMtrI paNa pUthakI, prajA loka sajAya // 3 // sakala loka rAjA malI, arihaMtanI batra bAya // sukha samAbeM jaI rahyA, mara jaya koya na thAya // 4 // // DhAla bAramI // // ika dina nami rAjAno hAthI tUTyo, ati madamattathako // e dezI // mayaNa taNAM dala pUrI zUrAM, puNyaraMgapATaNa Aya rhe| hAM yAya rahe // zUnuM nagara te dItuM saghartu, mayaNa naNI te jAya kahe // hAM // 1 // maya Na kuMvara mana cintave evaM, rAya viveka te nAsI gayo // hAM0 // nAma su eNIne na rahyo mano, jaMbuka kAyarakAya thayo ||haaN0|||| kulAcAra pa ega na kasyo koi, datrItaNo dharma nAkha diyo // hAM0 // maMtrItaNo suta bAkhara ehaja, rAjA ehane koNa kiyo // haaN0|| 3 // jAti upara gayo na du asalI, jIMta vinA kema citra dhare // hAM0 // nAsaNa vidyA dhurathI zIkhI, te nahiM visarI citta khare // hAM0 // 4 // raNanI hoMza rahI manamAM hai, iNa avasara zaTha e nATho // hAMga // loka lAja paNa na gaNI nole, kAma kiyo atihI mATho // hAM // 5 // jinavarano paNa jagato yugato, nirmada nirmama nyAya thiyo // haaN|| je jehavo nara seve tehavo, phala paNa hAthohAtha dIyo // hAM // 6 // jinavara saMgatithI siMhAdika, te paNa vaira virodha taje // hAM // kAM curakI e ghAle mAthe, zItala sAra samAdhi naje // hAM // 7 // arihaMta caraNa zaraNa iNe lIdho, kAlUM hamaNAM puDa grahI // hAM // uMdara kyuM bilamAMhe lUTe, jo jaba jAve sApa vahI // hAM // // paNa muka tAtataNI e vAcA, pravacana pura mata jAya kadA // hAM / / mAha rI kIrati saghale dUra, jayatapatAkA pAi mudA ||haa|||| jayatataNAM ni zAna ghurAyAM, hathiyAra have saba myAna kare // haaN0|| navanavAM neTaNAM le to manmatha, nijapura dizine pAu dhare // haaNg||10|| nava rasamAM ka sAra zRMgArA, kAma ayANe mukha kIyo // hAM0 // zAnta jaNI te nehaDe thApyo, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 zrImodavivekano rAsa. manmatha usasyo ema hiyo // hAM // 11 // anukrameM Ayo avidyA naga rI, tihAM kiNe mero zrAvI dIyo / hAM // moharAyane dIdha vadhAi, suta Ayo yazapuMja liyo // hAM // 12 // ||dohaa|| // moharAya mana harakhiyo, Ayo putra pradhAna // guru laghu rIta na kA karI, sAhamo jAya sujANa // 1 // manmatha tAtanaNI tihAM, turata kIyo paraNAma // suta sakharA te salahiye, vinayavaMta anirAma // 2 // mana vaca kAyA prema dharI, maliyA manane raMga // zItala caMdana caMda jyuM, sukha dAyI suta saMga // 3 // // DhAla termii|| // dezI kAbbAnI // athavA // vAgyAM jAMgI Dhola, he sakhI vAgA jAM gI Dhola // e dezI // vAgyAM guhira nizAna,he sakhI vAgyAM gahira nizAna, Ayo lAyaka naMdana moharo // harakhyo saba parivAra // he skhii||h // nijakula zekhara dIpe sehro|| // vaMcANA vacananinAda // he0 // vN0|| tiNe karI aMbara adhiko gAjIyo // purajana kare ubaraMga // he0 // pu0|| dhana dhana moha mahipati rAjiyo // 2 // nava nava pApa vikAra ||hegaan|| naTuthA nAce rAce jana manA // hAva nAva sukhakAra // he0 ||haa|| maMgala gAve tihAMbadulA janA // 3 // pUrNa kalaza paradhAna ||heaapuu|| zRMgAra pANi karIne ati nayo // malapati sohava nAra he0m0|| sAhamI AvI maM gala jaya kasyo ||4||aashrv gokha vizAla // he|| aa|| tasupara bega nara nArI ghaNAM // nRpasuta nayaNa nihAla // he0 // nR0|| bole e suta te hane zImaNA // 5 // pura pesAro kIdha // he0 // pu0 // moholeM yAyo ma nmatha mAnaguM // mAyAdika parivAra // he0 // mA0 // harakhyo nirakhI suta mukha vaanguN|| 6 // yugavara zrIjinacaMda // he0|| yu0 // tAsa prasAda lahI karI meM kIyo // cotho khaMga rasAla // he0 // co0 // jaNatAM gaNatAM hIse mupha hIyo // 7 // pAvaka pravara prasi // he0 // pA0 // dayAkuzala gaNI guruprsaadthii|| dharmamaMdira kahe ema // he||10|| artha sahyo e meM Agama thii||7|| karma vicitra kahAya // he // ka0 // teha taNo e vivaro A khiyo // navijanane sukhakAra // he0||0|| jinavara vacana sudhArasa Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. dAkhiyo e|| itizrI prabodhaciMtAmaNau DhAlanASAbaMdhe mohacarapreSaNa kaMdarpa darpadigvijayavarNananAmA caturthaH khamaH saMpUrNaH // 4 // ||ath paMcama khaMmasya praarNnH|| ||dohaa|| // zrIzaMkhezvara sukhakaru, praNamUM pArasa nAtha // nAma liyaMtAM jehanu,A ve avicala Atha // 1 ||nn avasara manmathataNI, kIrati nATa kre|| nava nava baMda svabaMdatheM, vANI racanA dhare // 2 // jaya jaya jagane vanaho, jIva jIva ciraMjIva // moharAya naMdana nipuNa, nava sukha mANa sadIva // 3 // tuM zUrA ziraseharo, tuM vIreM vikhyAta / kusuma zareM jItyo jagata, koNa kahIjeM vAta // 4 // brahmA viSNu mahezvarA, inza canda nAgen // nUra sUra guru garuDa paMkhi, jogi jati naravRnda // 5 // teM jagameM jItyA ghaNA, ANa manAI jora // kAma padAratha zikhavyo, dharma artha zivagora // 6 // viSayata NAM sukha tuM lahe, mAta tAta sukhakAra // ima AzIpa suNI karI, dIg dAna apAra // 7 // // DhAla phelii|| ||dr jIva damA guNa Adara // e dezI // mAta pitA naginI ne nAi, pUje mayaNane ema jI // jaga jIpaNanI bAta kahIjeM, bala budi kIdhI jema jii|| mA0 // 1 // manmatha mAMmi kahIje AgeM, jIpaNanI sadu vAtajI // nATho vIra viveka vikhyAto, saniliyA avadAta jI // mA0 // 2 // mAtA mana haravyu yati gADhaM, vakhANe vAraMvAra jii|| tuM ciraMjIve vaMza vi nUSaNa, dhana dhana tupha avatAra jii|| maa||3|| beTA badulA hoze jagamAM, paNa tuja joDa na koya jI // tArA badu AkAzeM dIse, cani samAna na hoya jI // mA0 // // nayana amArA capala cakorA, tupha mukha canda samAna jI // kiNa dina suta AvIne malaze, dUto e mupha dhyAna jii|| mA0 // 5 // Aja manoratha saghalA dUdhA, surutaru phaliyo Aja jii|| cAtaka mora taNIpareM harakhyo, tupha darzana ghanagAja jii|| mA0 // 6 // rati raMgIlI tArI nArI, vasaMta tAro mitta jI // sneha dharIne dina dina jotAM, mAraga tAro nita jI // mA0 // 7 // raMgaralIgaM saghalA maliyA, dU Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 zrImodavivekano rAsa. uati ubaraMga jii|| nava nava nATaka gIta vinodA,karma udaya parasaMga jii|| mA0 // 7 // ghara ghara mayaNataNA guNa garaje, kAmakathA vistAra jii||lii no jaga saghalo kAmarAgeM, kAma vikAra apAra jii|| mA0 ||e|| utsava kAma taNA ati kIdhA,kahetAM nAve pAra jI // narathI ATha guNo nArIne, vanana kAma kumAra jI // mA0 // 10 // badulAM sukha saMsAranAM vilase, dharato mana ubaraMga jI // dharmamaMdira kahe dhana dhana te nara, kAmano na kare saM ga jii|| mA0 // 11 // ||dohaa|| // mohamahIpati cintave, ika dina ema vicAra // vIra.viveka nAsI ga yo, jIvato suHkha dAtAra // 1 // maMdamati mupha suta aje,bAlaka buddhi vi cAra // nAvI vAta na cintave, te baliyo saMsAra // 5 // paMmita parakhe pa lakameM, bAdhaka sAdhaka vAta // bala bala kala jANe ghaNA, vIra viveka kahA ta // 3 // paMmita tehane varNave, je pariNAmeM mITha // kAtha kaTuka mukharoga ne, dUra karaMto dITha // 4 // kAraja tehija kIjiyeM, aMteM sukha dAtAra // svAda mukheM kiMpAka phala, Ape adhika vikAra // 5 // zatruthakAM je rAjya sukha, te sukha svapna samAna // arihaMta nRpapAseM rahyo, karaze koi vijJAna // 6 // zma mana cintAtura thako, bege moha nariMda // saghalI mali beThI sa nA, bega naranAM TuMda // 7 // // DhAla biijii|| // ika dina mAhAjana AvI e // e dezI // tiNasame sevaka vInave, su Na sAhiba saneho jI // kAlo rUpa kurUpa , uMco ve tasu deho jii|| trUTaka // tasu deha uMco, puruSa ko, AvI uno, tiyAM kaNe // kalikAla nAmeM, nAma dharato, nRpa jaNAve, mukha nnne|| dIdAra tumaco, dekhavA e,yA yo ne tuma,guNa stave // rAjaro hUkama, etha yAve, tiNa samaya sevaka, vIna ve // 1 // rAjA tehane teDAviyo, dITho rUpa tivAro jii|| mAnI vApata gI pareM, sUkho nUkho apAro jI // // apAra nUravyo, loha jaDiyo, rUpa kurUpI, ati ghaNuM // te rUpa dekhI,sanAjananAM, kaMpiyAM mana, ati gha guN|| tiNa Aya rAjA, pAya praNamyA, rAjA paNa, yAdara diyo / kara jo Di kano, vadana Age, rAjA tehane, teDAviyo // 2 // taba rAjA mukhaM pU Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hana jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. viyu, dema kuzala tuma hoyo jI // kiNa kAraNa cira kAlathI, tujha darzana e joyo jI // // e joya darzana, harSa pAmyAM, AyA theM, kAraNa ki se // tava boliyo te, puruSa praNamI, hetu mupha mana, e vase // ika mayaNa de, jagata jIpI, jeNa vaDo, yaza liyo||e mayaNa dekho, nayanAgeM, tava rAjA, mukha pUbiyo // 3 // bIjuM kAraNa e aje, tujhaverI be eko jii|| hAtha nAyo tuja putrane, jIvato nAno viveko jI // // suviveka nAge, teha cintA, rAjana theM, manamAM dharo // teha ciMtA nAMjUM, ripu vinAsuM, jo muphe, sevaka karo // mAharo paNa, teha vairI, vayara leguM, te paDeM // evo kali yuga. puruSa bolyo, bIjuM kAraNa, e a // 4 // kali bolyo suNa nUpa ti, pravacana pura tuU ro jI // mAhare mana sugamo abe, lelaM tuja hajUro jI // 0 // hajUra kheLa, dekha tUM have,jJAna radaka, bAMdhalaeN // saMvega sAmaMta, jeha jodhA, teha saghalA, sAdharAM // vaDa vaDA vIra, viveka saghalA, sabala dUtA, gunamati // have khabara paDaze, aNI mAthe, kali bolyo suNa, nUpati // 5 // dekhe hAtha tuM mAhArA,pravacana pura natheDo jii|| jora na nAje jyAM lage,navi mUkuM tAM keDo jI // 0 // keDo na mUkuM, jyAM lageM,avadINa na duve,e kharo ||muktino mAraga, jAMjI nA, madata jo, mAharI kro||arihNt rAjA, phe Di nAkhU, dhrujAvU, dharmanI dhuraa|| kalikAla mahAraM,nAma sAcUM,dekha hAtha tuM, mAharA // 6 // harakhyo moha nareza te, sAMjalI vacana karAlo jii|| kAma kar3ha nara e kharo, aridalano e kAlo jI // // e kAla aridala, taNe mAthe, ukta nara e, Akaro // cira kAla ehanI, sthiti na hosI, tohI ja ne muja, kAjaro // zma jANine nija, pAsa rAkhyo, sAra sevaka, surakhakaru // bahu mAna dIdho, vaDo kIdho, harajyo moha, nreshru|| 7 // ||dohaa|| // rAja kAja lAyaka gharAM, kaliyuga rAkhyo rAya // ratnathakI sevaka na lA, jiNathI ari jIpAya // 1 // samaya svanAvathakI have, arihaMta moda sidhAya // dinakara zrAthamiyeM thake, tamano joro thAya // // kaliyuga phoja mukhI duz, senA le| azeSa // cihuM dizi pasare pavana jyu, pravaca namAMhI vizeSa // 3 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImohavivekano rAsa. // DhAla triijii|| // megha mana kAM mama mole // e dezI // rAga zeSa valI ati ghaNA jI, bAMdhyA vaDa vistAra / / viSayataNI tRpmA vadhI jI, viSanI vela apAra // na vika jana, sugajo kaliyuga vAta // mUko bIjI tAMta // na0 // 1 // mana pa ryAya te kevala jJAnI, pakazreNi supradhAna // behalA saMyama tIna je sakha rA, upazama zreNi vidhAna // n|| 2 // puSkalAka labdhi ne zrIjinakalpI, cauda pUrava ati mAna // Adima saMghayaNa ne zuktadhyAnA, parama samAdhi ni dhAna // ja0 // 3 // kaliyuga Avate eTalAM vAnAM, dUra kasyAM tiNa vAra // anukrameM daza pUrvAdika meTyA, pUrvAnuyoga vicAra // ja0 // .4 // aMtara muhU tamA prarva guNatAM, te rahI sabdhi vizeSa // saMghayaNa saghatA te paNa bAMdhyAM, bevo rahyo dekha ||n||5||maahaapraannaayaam dhyAna je dharatA,mahoTA zrIka birAya // te paNa dUra kiyo kalikAleM, aguna dhyAna dIpAya ||n0 // 6 // iNipareM jAye dina dina hINA, kaliyuga kI, jora // kAma krodha ne vaira vi rodhA, rau Arta ati ghora // ja0 // 7 // saMprati rAjA anukrameM dU, ka liguM kIdha saMgrAma // ThAma ThAma jinacaitya karAyA, nAva nakti anirAma // na0 // // deza anArajameM paNa jinavara, dharma dIpAyo sAra // kaliyuga ne tiNa kATho kUvyo, dharmarAga mana dhAra // j0|| e|| te rAjA devaloka gayA palI, vyApyo kAla karAla // vaDavaDA napatinAM mana pheyAM, kIdhI mi thyAjAla // // 10 // nava nava pragaTa kiyA pAkhaMjhI, hiMsA dharma apA ra // purnida paNa kaliyuganA sevaka, doDyA vArovAra // // 11 // jina vara dharma kiyo tiNa khaMmita, sAmAcArI neda // mahelA mana munivaranAM kI dhAM, sUdho saMyama veda ||n // 12 // cAra aDe anuyoga je mahoTA, a lpa kiyA te kAla // leza dezathI mati zruta dUyA, bAMdhyo jaDatA jAla // n||13|| jinazAsananI rakSA kAjeM, nAve devI deva // tapa japa dhyAna taNo nahiM mahimA, dharmataNI nahiM seva // na0 // 14 // gaNagaDa neda ki yA iNa cUme, kRSimeM ghAlI rADa // AtmaaMgamAM thoDA bUje, veza naNi dha re vADa // j0|| 15 // sUtra sakala mAne nahiM jI, arthataNA kare neda // sardahaNA jina vacaneM nAhiM, mithyA rAkhe kheda // ja0 // 16 // nUra zUra no lAyA eNe, lonataNe vaza kIdha // nirmathane paNa sagraMtha kIdhA, mUrjA maMti Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. Ne dIdha // ja0 // 17 // nija guNano khapa na kare kAM, paraguNa levA jA y|| sAvadya zAstrajaNe ghaNAM jI, karmabaMdha jiNe thAya ||nm|| 17 // lAla pAla RSijI kare jI, avara jeha nara nAra // gajavRttine mUkI karI jI, leve khara AcAra // j0|| 15 // vikathA vAda badu kare jI, bAgama na jANe sAra // nAva neda samaphe nahiM jI, bAhija dRSTiapAra ||n||20|| samavAye pAMce karI jI, syAhAda sukhakAra // te navi bUje dhurathakI jI, ji namati mUla vicAra ||j0 // 21 // naya pramANa nirakhe nahiM jI, nizcaya naya na vyavahAra // ivya ane paryAya na baje, kaliyugane parivAra // na // 22 // zrAvaka paNa valI ehavA dUdhA, e jugane parasaMga // deva na mAne guru navi mAne, dharma napara nahiM raMga / / n||23|| gogA mogA ne mahamA yI, devapAla jalI rIta // tehane seve manA sUdhA, arihaMta na dhare citta ||j0 // 24 // nATaka gIta suhAve nAve, jinavANI na suhAya // guru na padeza suNe nahiM kabahU~. gharadhaMdhAmA dhAya ||j // 25 // tyAga dharma karI ne yuM thAkhe, phala nava dIyU~ koya // pUrI pratIti nahiM dharma Upara, sima ki hAthI hoya // na0 // 26 // dAna debadu vaMbA ihAM rAkhe, tyAga na rAkhe nA va // nirvauka dharma mana AcaratAM, thAye navajala nAva // na0 // 27 // mAhA maMtra navakAra tajIne, samare bIjA maMtra // puNyAnusArI dhanane artha, dhAre badalA yNtr|| j0|| // dhAturavAdI javaTe khele, vAMle dhananI rA shi|| panare karmAdAnane seve, zrAvaka nAma nannAsa ||j ||2e // vAdeM ku pAtra mukheM dhana kharace,pAtra na poSyo jAya // rAjA dhana daMmIne leve, koDI dAna na thAya // na0 // 30 // Atama rUpa na ulakhe jI, jJAna na ANe ci tta // kAma krodha nIno rahe jI, AraMna adhiko nittAna0 // 31 // kali yuga samaya svanAvathI jI, zrAvaka ehavA thAya // dharmamaMdira kahe viNa jo gaviyAM, karma na mUkyAM jAya // na0 // 3 // ||dohaa|| ||avr loka paNa kaliyugeM, vyApI pApI kIdha // kUDa kapaTa balaba laghaNA, kumati kadAgraha gR6 ||1||sevk svAmI bala kare, pitA putra va lI dekha // pati patnI\ bala kare, lAyeM kulanI rekha // 3 // na bane sAsU ne vahUM, gharamAM kalaho hoya // vIlU caTakAnI pareM, sAsUvANI joya // 3 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. 71 16 tAta dUna jise, kathana na mAne koya // azana vasana Ape nahiM, putra vadhU vaza hoya // 4 // alpa naramane kAraNe, khela kare ati ghora // mana saM toSa dhare nahiM, tRSNA vAdhI jora // 5 // naginI brAta taNe ghare, janma lage rIsAya // nAi mAMhomAMhi valI, paraNI jUyA thAya // 6 // sagapaNa saMpana ko dhare,sadu svArathane thaay|| paramAratha prI nahiM,kaliyuga vyaapyoaay||7|| // DhAla cothii|| ||dhrm haiye dharo ||e dezI // rasa kasamAM kali vyApiyo re, dina dina ehavo thAya // meha ghaNA varase nahiM re, vAje adhikA vAyo re|| kali kautu ka kare // samayataNo vatI joro re, alpa dharma dUna // vyApyo pApa agho ro re // kali // 1 // e AMkaNI // patnIguM prIta nahiM dhare re, paranArI lo jAya // zIkha jalI gharanI dIye re, te mana nAve dAyo re ||k||2|| kapaTa karAve mitraguM re,jananI jnkguNjuuuu|| kubudi zikhAve pApanI re,AvavAna diye jo re ||k||3|| svAratha lage maitrI kare re,niyama saMkaTa lagi joya // kaSTa paDyAM samakita taje re, ehavA dhIraja hoyo re // ka0 // 4 // thoDI zuna saMpatti duve re, kazye viNasI jAya // jo jIve to nizce duve re, yo vana dharmI na thAyo re ||k // 5 // daMna vinA dharma navi kareM re, krodha sa hita tapa tunna // mAna dharI zrutane naNI re, dhana mele nahiM subo re ||k0|| 6 // vyApArI corI kare re, kulavaMta viTa sama thAya // kula nArI gaNikA pareM re, hasana vasana mana dAyo re // ka0 // 7 // mukha mIThI vAtAM kare re, kapaTa haiyAmeM rAkha // karSaNI ati vAraMna kare re, sAmI nAve zAkho re // ka0 // // uttama phala thoDAM duve re, khArAM kaDuAlAkha // alpa hIra gAyAM duve re, thoDI saMtata zAkho re // ka0 // // ima kalipAvaka bahu kare re, suruti dRdhano zoSa // kumArapAla nRpa avatasyo re, karavA dedhane toSo re ||k0 // 17 // napadeze hemasarine re, dIpAyo jinadharma // utta ma AcaraNA karI re, dUra kiyAM pApa karmo re|| k0|| 11 // aSTAdaza dezA viSe re, mAra isI mukha vANa // koina nAMkhe nara kadeM re, evI jehanI thA go re // ka0 // 12 // caraNa poSaNa nabalA kare re, dIna hIna namAra // nAva nakti dharma rAgiyo re, kIyAM caitya apAro re // k0|| 13 // kaliyuga nuM mukha jAliyuM re, caulaka rIpha nareza // sAta vyasana naTa kalitAM re, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. haNiyAM kAlI kezo re // ka0 // 14 // amAra zabda udghoSaNA re, teha 'ja tIkhAM bANa // kaline lAgyAM prati ghaNAM re, paNa na tajyAM kaliprA yo re // 0 // 15 // nirupakrama e yArakhe re, vajrakapana kyuM deha // ka ko pArada seviyo re, kaliyuga nAve beho re // ka0 // 16 // galiyA DhoratI pere, re hoya rahyo tithivAra // jIvato mUkyo narapati re, karuNA ci ta majAro re // ka0 // 17 // cAra varNa dharma jinatalo re, seve nRpa yAde za // jIvadayA pAle kharI re, saghalA deza videzo re // ka0 // 18 // adhyA tama guru dAkhave re, jAlI jIva jIva || nija paraguNa paragaTa kIyA re, dharI syAhAda zubha dIvo re // ka0 // 19 // keTalAM varasa gayA pI re, te paNa devaloka jAya || phira jAgyo kaliyuga tadA re, valato vaza navi thAyo re // ka0 // 20 // kAmakrodha jAgyA ghaNA re, dharmadhana lUTayuM jora // durgati jAye prANiyA re, kari kari pApa dhoro re // ka0 // 21 // bahuta yugAM ima TU re, kalikero adhikAra || te paNa samayo pAmine re, dI thayo jivAro re // ka0 // 22 // jinavara pragaTa huA tadA re, kaliyuga pA yo nAza || moha suI mana kUriyo re, sakhara thayo muU dAso re // ka0 // 23 // prati sakharI mati rUpano re, ciraMjIva navi koya // meM yAthI jAliyo re, sthiratA vAsa na hoyo re // ka0 // 24 // // dohA // // navijana loka malI karI, jAye arihaMta pAsa || kara joDI ujA kahe, su sAhiba aradAsa // 1 // amala calAvyo kaliyugeM, karaDo saMgha je gama // jIva ghaNA jAlI karI, mUkyA mohane gAma // 2 // karuNAkara ka ruNA karo, mohataNo mada pheDa || jividha e lokAMtI, vairI mUke keDa // 3 // // DhAla pAMcamI // // jI ho mithilA nagarIno e dhaNI // e dezI // jI ho jinapati ja gaguru boliyA, jI ho karuNAnidhi kRpAla // jI ho javika jaNI yAzvA sanA, jI ho de jinavacana rasAla // catura nara ceto citta makAra // jI ho ziva abhilASA thAya be, jI ho phalaze vaMbita sAra // ca0 // 1 // e kI || jI ho kaliyuga ziva pura jAvatAM, jI ho rodhaka thiyo yasamA naM // jI ho pApI pacIyo pApazuM, jI ho have vadhiyUM dharma dhyAna // ca0 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 zrImodavivekano rAsa. // 2 // jI do moha viTaMbana je kare, jI ho jAeM huM teha // jI ho avasara viNa udAsInatA, jI ho dhara rahiyA nija geha // ca0 // 3 // jI ho vIra viveka vAru ane, jI ho tuma phuHkha pheDaNahAra // jI ho saM yamastrIne paraNine, jI ho jIpaze moha apAra // ca0 // 4 // jI ho pAkhe svAmI vivekane, jI ho vilaMba na kIjeM sAra // jI ho nija nuja bala dekhADine, jI ho thAd saMyama jaratAra ||c0||5|| jI ho vIrakuleM e kanyakA, jI ho vIravratA guNa dhIra // jI ho zUrajaNI paraNe sahI, jI ho kAyarA nahIM zIra ||c0 // 6 // jI ho kanyAnA guNa sAMjalo, jI do anupama rUpa nidhAna // jI ho bIjI nArI teNi pereM, jI ho nahiM le eha vidhAna // ca // 7 // jI ho bIjI nArI sevatAM, jIho devatA nA sI jAya // jI ho e kanyA paraNyAthakI. jI ho sevaka surapati thAya // ca0 // // jI ho bIjI nArI cAlatAM, jI ho paga paga baMdhana thAya // jI ho e baMdhanane boDave, jI ho paramAnaMda sahAya // ca // e // jI ho bIjI nArI juvAnane, jI ho vAM mananI khAMta // jI ho e garaDhA narane khuzI, jI ho ehanI navalI nAMta // ca // 10 // jI ho lokanAM dUSaNa je ane, jI ho nUSaNa ehane thAya // jI ho nUrakhyo dUbalo ehane, jI ho manamAM Ave dAya // ca // 11 // jI ho azana vasana vAMDe na hIM, jI ho kaSNa na vAM zIta // jI ho keza na gUMthe ekaga, jI ho nUta la zayyA rIta // c0|| 12 // jI ho snAna vinA e gur3a ,jI ho nUpa Na viNa e ramya // jI ho viNa jamyAM vali dhAratI, jI ho guNa gaNa raya Na agamya // ca // 13 // jI ho vastra vinA gupatI rahe, jI ho surata vinA sukhadAya // jI ho prema vinA prIta dhAratI, jI ho parama samAdhi napAya // ca // 14 // jI ho narapati surapati nA game, jI ho haladhara paNa na suhAya // jI hoM eka vivekI guhaguM, jI ho prIti kare mana lAya // ca0 // 15 // jI ho niyama karayo ne eNiye, jI do rAdhAvedha sadhAya / jI ho paraj piyu prIbI sahI, jI ho e Ayu meM dAya // ca0 // 16 // jI ho e kanyA hAjara aje, jI ho vara tuM vIra viveka // jI ho paraNA ve saMvara pitA, jIho DhIla na kariye beka // ca // 17 // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. // dohA // // eha vacana suNI harakhiyo, araja kare mana lAya // hu~ tumane guM vI navU, tuM sarvajJa kahAya // 1 // saMhAlo sevaka aDhUM, TADho zIlo jora // ka lina sugIjeM kanyakA, vajataNI pareM ghora // 2 // paNa tuja caraNa prasAdathI, atulI bala mupha joya // malayAcala saMyogathI, caMdana taruvara hoya // // 3 // hukama lahyo saMvara sutA, paraNAve sukhakAra // sAdhe rAdhAvedhane, te sujo suvicAra // 4 // // DhAla bahI // // yattanInI dezI // svayaMvarA maMjhapa maMmAve, tihAM vaDa vaDAnUpa bo lAve // hIye nihaceM thaMna rope, ati uMco sabala ATope ||1||aa A rA pATha karma, ati kAga te nahiM narma // vegeM karI phiratA dIse, mana vI ra vivekanUM hIse // 2 // vANI gati viSamAkAra, phare cakataNe anuhAra // timAhe tattva te rAdhA, rUpa pUtalI kIdha abAdhA // 3 // jIvanA je yAta pradezA, nizcala madhya rahe sudezA // bIjA asaMkhyAtA jeha, tAtA tela taNI pareM teha // 4 // te sthana taNe ati pAse, damA Upara leza vA se ||dhrm nIreM karIne nariyUM, paramAgama kuMma kara dhariyUM // 5 // nija ce tana kIdha kabANa, tihAM dhUMno dhIraja bANa // ta rAtAI bahulA prANI, yAikanA kabApane taannii||6|| thaMjane paNa hAtha lagAyA, paNa tattva kalA navi pAyA // nAkhIne tAra kabANa, ghaNA nAtA mUDha ajANa // 7 // lokeM badu hAsA kAdhA, phira pAnA cAvyA sIdhA // have vIra vivekanI vArI, pAvi kano kari dusiyaarii|| 7 // pahilA jaganAthane vaMde, valato gu rucaraNa AnaMde // vara tattva kalA je rAdhA, sIkhAi jeNa agAdhA // 5 // Avyo tiNa kuMmanI pAseM, kAle bANa kabANa unAseM // sIdho kuMmoha ve thApe, carama cakrataNe rUpa vyApe // 10 // karmacakra svarUpane dekhe, kaMka darpaNamAMhi vishesse||le bANa kabANa caDhAyo, TaMkAra zabda suNAyo // 11 // muMcI dizi bANane bAMdhe, nIcI haga karuNA bAdhe // nAvita karuNA kari gADhI, zucha zIla kaboTI mADhI // 12 // krama cakra phirato dhArI, tihAM thaM tara jhAna vicArI // rAdhAvedhanA zeSane nede, zubha bAtama anunava vede // 13 // taba jaya jaya zabda nagIjeM, valI dhavala maMgala paNa dIjeM // varasA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 zrImodavivekano rAsa. ve phUlane devA, kare vIra vivekanI sevA // 14 // vara mAlA kanyAyeM ghAlI, pAseM unI Ave baalii|| sakhiyAM e pravacana mAtA, tasu upanI adhikI zAtA // 15 // harSita dUtrA ati prANI, taraSyAM jyuM lAdhe pANI // ti hAM parama pramoda prakAze, guna nAvanA nAva nivAse // 16 // parasaMgataNo du tyAgI, sUdho muni mukhya vairAgI // saMyamastrI paraNI nArI, ari jIpa pane dushiiyaarii||17|| ||dohaa|| // corI caDhavAnI hatI, hoMza ghaNI manamAMhi // pUgI teha vivekanI, dhari jinavaranI bAMhi // 1 // tIna juvanameM yaza thayo, sAro he saMsAra // nAga adhika e vIrano, lAdhI saMyama nAra // 2 // prema ghaNo pramadA dhare, prItamajhuM rasaraMga // vilase vIra vivekayuM, anupama sukha anaMga // 3 // vAsu deva valI cakravartI, surapati narapati dvaMda // ehanA sukhathI paNa adhika, sukha zonA AnaMda // 4 // // DhAla saatmii|| // zrIjinapratimA ho, jina sarakhI kahI // e dezI // vairAgI saunA gI ho, vIra viveka ne, nirupama guNa maNi rAzi // uttama Atama ho, nija bala phoriyo, aMtara vAsa suvAsa // vai0 // 1 // jJAnAvaraNI ho, karma udaya karI, doya parisaha dhAra // darzana mohathI ho, eka parisaho, vedanI thAya agyAra // vai|| 2 // ekaja hove ho, aMtarAya karmathI, cAritra mohathI sAta // ehavA parisaha ho, bAviza Upaje, sahe khame dRDhagAta // vai0 // 3 // paMca mahAvrata ho, meru napADiyA, tRNa jima na gaNe nAra // balavaMta ma hoTo ho, ripudala jIpavA, caraNa karaNa hathiyAra // vai0 // 4 // dina di na adhiko ho, saMyama nArIyuM, adhika adhika sasneha // tapa japa tejeM ho, dIpe ati ghaj, krodha dAvAnala meha // vai0 // 5 // karavatanI pareM ho, trivaTa dohilI, zaraNe rAkhaNahAra // jaMgama sthAvara ho, samanAveM karI, rAkhe citta makAra ||vai0||6||k dina AvI ho, jinapati vInavyA, dukama karo mhaaraaj|| aridala nAMjI ho, nava nava nayaharuM, vAluM zivapura rAja // vai0 // 7 // samayeM dekhI ho, jagavaMta nAkhiyo, na karo DhIla lagAra // moha mahIpati ho, have tUM jIpasI, nahiM le vighna vikAra // vai0 // 7 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 jainakathA ratnakopa nAga trIjo. dhika karAro ho, yAzrama moha be, hajIya na mUke keDa | to have nija ba la ho, nuja bala phoravI, ari nAkhuM natheDa // vai0 // e // ili pareM cintI ho, jayanaMnA nalI, vajaDAve guna vAra // kaTaka sahAyI ho, saghajUM saja ka re, ri jIpa adhikAra // vai0 // 10 // sAmaMta sakharA ho, sAthe vaDa vaDA, putra kalatra parivAra // haya gaya pAyaka ho, ratha caturaMgazuM, te suejo vistAra // vai0 // 11 // // dohA // // jaya jaya zabda sahu naNe, mAMgalika mukha cAra // arihaMta siddha ne sAdhu dharma, e cAre sukhakAra // 1 // zIkha diye have jagaguru, suNa vive kavaDa vIra // samaya mAtra paNa mata dhare, pramAdaseMtI zIra // 2 // mAtA zIkheM cAlaje, ve nArI anukUla // niveM sannAha tuM paheraje, yari hoze akatUla // 3 // || TIA HIJA || // navika kamala pratibodhavA, sAdhu taNe parivAra || e dezI || vinaya viveka vicAra, karajetuM mahelAe // vezAsa na kare kehano, e be mAharI yo re || su su zunamati, tuM be catura sujANo re to paNa grAkhiyeM, ripu jiparo TAlo re // su0 // 1 // e yAMkaNI // janma kI tuM jAega bere, pUro pAtra supAtra || to paNa upadeza jAegIne re, thApIjeM tupha gAtro re // su0 // 2 // tu vairI tIkho be re, tuM zIlo be vIra mAM bala re, pAvaka tuM nIro re // su0 // 3 // zAMta rasIlo tuMre, te tAmasa dhIra // tuM surataru bAyA abe re, yAtapano nAro re || supa // 4 // nija guNa ne mata mUkaje re, raheje mAtA pAsa || amiya kacolAM ehanAM re, locana be guNa rAso re // su0 // 5 // java vairAgya e tAharo re, suta mahoTo ziradAra // mukha khAgeM rAkhe sahI re, jIpaze ripu parivAro reM // su0 // 6 // saMvega nirveda laghu sutA reM, jaya karaze tuka jora // raNa ra siyA ripu jIpaze re, yAtamano bala phoro re // su0 // 7 // samakita dRSTi je maMtrI re, dharaje phojAM mukhya // nadyama saphalo e duze re, jAze saghalAM duHkho re // su // 8 // rAma dama tapa japa umarA re, vaDa vaDA vIra vikhyA // darajetuM ehane re, duzamanane kari ghAto re // su0 // e // jJAna ta Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modavivekano rAsa. ngng jAra e tAharo re, buddhitaNo naMmAra // svasamaya parasamaya jAla be re, ripu dala nAra utAro re // su0 // 10 // sAmAyika yAdeM karI re, yAvazyaka ni dhari // te tu purohita prAkhiyo re, tehane mata vIsAro re || su0 // 11 // dazavidha yati dharma hAthiyA re, phojonA zaNagAra | zIlaMga ratha te ratha nalA re, sajyA sahasa DhAro re // su0 // 12 // nava nava tapa neda turaMga le re, tIkhA tejI vega || te Upara besI karI re, dIpAve nija tejo re // su0|| 13 // zubha pariNAma te sAvatA re, pAyaka prauDhA pamUra // tu mukha yAge ra ni Dere, rAkhe Apa hajuro re // su0 // 14 // prAyazcitta te kema bere, tehane je sAtha || ghAyalane e saja kare re, siddhi sakharI jasu hAtho re ||su 0 // 15 // rANI vedu sAtha je re, je be buddhinidhAna || nArI jAe na parihare re, kuNa zUro e samAno re // su0 // 16 // // dohA // // ima suNI vIra viveka have, yAve nArI pAsa || Akhe suMdarI sAMna lo, dhari manamAM ullAsa // 1 // jinavara vacana huI be, nArI jo sA ya // tumaco zyo Aloca be, strI bolI surA nAtha // 2 // // DhAla navamI // jyuM // vADI phUlI yati jalI // mana namarA re // e dezI // kara joDI kAminI kahe // mu jamarA re // sue sAhiba jaratAra // lAla mukta jamarA re // kaTaka yAtrA jaNI theM cavyA || || meM paNa yAhareM jAra // jA0 // 1 // tanu bAyA // 0 // keDa na mUkuM khAja // laa0|| caMGkalA caMda sAtha be // 0 // vAdala sAyeM gAja || lA0 // 2 // sAhiba bAga samAna be // mu0 // meM ve vistAra // 0 // theM sarovara nIreM nayA // mu0 // meM kamalinI su khakAra // jA0 // 3 // tuM jIvana tuM khAtamA // mu0 // tuM zrama prANAdhAra // lA0 // tuma viraho na khamI zakuM // mu0 // dekhI rahyo kiratAra // lA // 4 // zakti mArI dekho // mu0 // ripudala nelo jetha // lA0 // zUrA pUrA ve khaze // mu0 // kasavaTI amacI tetha // lA // 5 // khavara nArI sama DuM nahiM // mu0 // rAjasutA rajapUta || lA0 // ripudala tRNasama lekhavAM // mu0|| nija ghara rAkhyAM sUta // lA0 // 6 // vIra viveka khuzI yayo // mu0 // pramadAnI suNi vAta // lA0 // sAmaMta saghalA teDiyA // mu0 // eha vi Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IG jainakathA ratnakopa nAga trIjo. cAra kahAta // lA // 7 // Apa ApaNI nArIne // mu0|| lejo sagha lI sAtha // lA // jIta duze e zaktithI // mu0 // kahiyo De jaganAtha // lA0 // // prazama sAmaMteM taba grahI // mu0 // damA nArI jasu nAma ||laa // mAIva varI priya namratA // mu0 // sAtha duI anirAma // lA0 // e // Arjava sAmaMteM grahI // mu0 // prasannatA nAme nAra // lA // saM toSa sAmaMteM grahI // mu0 ||dhRti lalanA sukhakAra ||laa0|| 10 // vima labodha guna mArgaNA // mu0 // lIdhI suMdara sAra // lA0 // purohita yAsti kyabudi ne // mu0 // lIdhI patnI tivAra laa||11|| zete satyavANI vadhU ||mu0|| vedakatA maMtrI nAri ||laa // navamaMdA putra te grahI // mu0 // nArI prema udAra // lA0 // 12 // iNi pareM saghale sAthIyeM // mu0 // sA the lIdhI nAra // lA0 // dukama duvo sAhibataNo // mu|| vegeM dUi asa vAra // lA0 // 13 // pAMce hathIyAra bAMdhiyA // mu0|| jagamaga jyoti apAra ||laa // ujjvala gukta dhyAna // mu0|| hathiyAramA ziradAra // lA0 // 14 // jahara josaNa guruzIkha te ||mu0 // pher| radA kAja // laa0|| sakala sajAile kriimu0||gmn kare mAhArAja ||laa||15|| // dohA // ||saadhu saMyama gajarAja dRDha, varadAyI vaDa viir||prvcn purathI cAliyA, sAtha vaDa vaDA dhIra // 1 // moha mahIpati jIpavA, zUrA pUrA sAtha // vIra baleM dharatA thakA, jaya lakSmInA nAtha // 2 // nava nava guNagaNa nUmikA, AkramatA tiNi vAra // pasarI kIrti dahadize,harakhyAM loka apAra // 3 // // DhAla dazamI // ||paas jiNaMda juhAriye // e dezI // varadAyI vIra gAyeM,jaga saMghale yazavAso re // hiMsaka cora nAsI gayA, tama nAse sUra prakAzo re // va0 // 1 // mithyAnrama dUreM gayA, have kapaTa kriyA rahI dUro re // apUrva karaNa karato have, pratapyo nija teja paMmUro re ||v0 // 2 // nUra nAvika jaTa ka TakamAM, AvIne nelA thAyo re // vAhaleM jima nadiyAM vadeM, ripu jIpaNa sabala upAyo re ||v0 // 3 // gAma nagaranAM neTaNAM, nava navalA sama rasa leve re // namatA khamatA tasu dekhIne, upadeza te zirapAva deve re // 7 // 4 // maMtrI saghalAne kahe, sukha thAze dharo vIra Ayo re // mohataNo naya Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. miTa gayo, have dharajo mana guna dhyAno re // va // 5 // puHkha dohaga dUreM gayAM, gayA Adhi vyAdhi vikAro re ||rodh virodha vilaya gayA, samatAyeM zrIsukhakAro re ||v0|| 6 // parama pratIti pragaTa nai, ghana vUTho jyuM hari kAyo re // pApa tApa dareM gayA, navi lokAMne mana nAyo re // va // 7 // zrIjinacaMda sUrIzvaru, jasu nAmeM sukha apAro re // dayAkuzala pAThakavaru, guru giruthA guNa naMmAro re ||v0||7|| tAsu prasAde e racyo, khaMma pAM camo navi napakAro re // dharmamaMdira kahe sAMjavyAM, lAnIjeM sukha zrIkAro re // va // // itizrI prabodhacintAmaNo DhAlanApAprabaMdhe kaMdarpotsavakali kAla Agamavigamaviveka pariNayana prasthAnavarNana nAmA paMcamaH khNmH||5|| ||ath SaSTha khaMma prAraMnaH // ||dohaa|| // zrIjinavAsa suvAsa nita, mahoTo mahimA nidhAna // caraNa kamala zrIpAsanAM, praNamuM parama pradhAna // 1 // iNa avasara have moha nRpa, cara mukha sAMjalI vAta // sAdhe saghalA dezane, vIra viveka vikhyAta // 2 // mA nI maurAlo ghA, para unnata nasuhAya // nija maMtrIne teDIne, Akhe citta lagAya // 3 // Ayo vairI bala karI, siMhatagI pareM eha // pAlA pagalA de ine, phira mAMmayo mati geha // 4 // meM pahilAhI jANiyuM, avasara sA dhyo eNa // theM manamAM harakhyA ghaj, nAgo kAyara eNa // 5 // mannato bala manna viNa, jANe nahiM meM koya // mugdhamane theM mRga aDo, bala bala have zyo hoya // 6 // nayaNa pramukha bolyA have, suNa svAmI moharAya // na karo cintA evaDI, karaguM dAya upAya // 7 // ||ddhaal phelii|| ||aaj nihejo re dIse naahlo|| e dezI // moha mahIpatine zma vI nave, kara joDIne kAma // tupha mukha Age vaDa vaDA vIra De, dhara dhIraja a nirAma / / mo0 // 1 // e kUkara jyuM phire aba nAsato, dekhADaM buM zUra // kha jUna tyAM lagI jyoti kare phisyo, jyAM navi ugyo sUra // mo0 // 2 // a vasarathakI je teja lahI karI, nIca huI duHkha jAya // sUraja jyoti, na dAhaka tehavI, jehavI velU thAya / / mo0 // 3 // TIToDI paMkhInI pareM Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GO jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. have, pAna dhareM ve eha || miMrukanI pareM sora kare rahyo, alpa lahIneM meha // mo0 // 4 // varasAlAnA jyuM vahe vAyarA, yobAnA jyaM neha // ehanI paNa le para saMpadA, UTaka dikhADe beha // mo0 // 5 // yAja na koi tuka joDeM khaDe, surapati narapati joya // saMsArI prabhutA pUrI nahI, tuU sama tuMhIja hoya // mo0 // 6 // helA khelAmAM jaga jIpIyo, tuM giruna gaMjIra // nahAnA theM yuddha karo nahiM, sarikhA sarikhI jIra ||mo0 // 7 // ja na kAya gharI ehane, phariyo deza videza | arihaMta nRpa sevAthI ile lahyo, Rddhito lavaleza // mo0 // 8 // ehanI cintA manamAM mata dharo, mata vyo ehanuM nAma // caNaka nabaliyo nAvi na jAMjaze, loka kakhANo zrAma || mo0 // e // ima supI moha mahipati boliyo, malakIne mana mAMhI // hAtha na dekhyA be teM ehanA, to vaDo mada kAMhI // mo0 // 10 // gaNanA ehavI navi kIjiyeM, e kaMmA asarAla || vairI vyAdhi na nahA nA jAliye, duHkha sarovaranI pAla || mo0 // 11 // moha nahIM ke eha nahiM duve, vedumAM eka vAta // yavasara khAvyAM TAlo kima duve, tApa mukheM gaje dhAta || mo0 // 12 // yuddha karayA paNa datrI dharma navi rahe, na dharUM mamatA eha // dharmamaMdira kahe moha mahA balI, hukama kIyo suNo teha || mo0 // 13 // // dohA // // pAkhaMmI sevaka jalI, kaheve be vaDa vIra // mithyAvAlI merI e, va jaDAvo dhari dhIra // 1 // nerI zabda sulI karI, saU hukhA naTa vRMda // ja ya lakSmI varavA nalI, mana khANe khAnaMda // 2 // manmatha suta yAdeM karI, vaDa vaDa vIra nriNd|| sakAi sabalI kare, nAMjaNa aridala phanda || 3 | // DhAla bIjI // // rAga mAru athavA kUpana deva morA ho |e dezI // abhimAnI ho rAjA abhimAnI ho || moha mahipati kopiyo, manamAM rUpa dhyAnI ho // rAjA nimAnI || ho0 // 1 // jaDatA nArI tile same, zrRMgAra baNAve ho // mAMgali ka mukha ccare, gha tilaka karAve ho // rA0 // 2 // hiMsA hariNAhI ma lI, jaya maMgala gAve ho / bAla gopAla sadu naNe, moha caDhate dAve ho // rA0 // 3 // pApa zAstra jaTa boliyo, birudAvalI nIkI ho // viveka vIra nI hoya jo, senA saba phIkI ho // rA0 // 4 // anaratha daMma kabANa leI, Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. vAMkI ati tIkhI ho // mati ajJAna nAthaDA nayA,bANAvali zIkhI ho // rA0 // 5 // tApa svanAva te Topale, tarjana ati lIdhI ho // mada sannAha te paheriyaM, jinazAlI kIdhI ho // rA0 // 6 // mithyAvAda vA jitra ghaNAM, vAje tiNa velA ho // vaja thai zUrA sadu,taba dUyA nelA ho // raa0|| 7 // nArI karmataNo ude, muhUrta tihAM sAdhyo ho|| nIca saMga gaja para caDhI, jANe jaya vAdhyo ho ||raa // 7 // pApa vikAra pyAdA ghaNA,mukha Age kIdhA ho||aart dhyAna baMdhUka leI, have vaMbita sIdhAM ho| rA0 // e // pApa manoratha ratha jalA, sajiyA raNa sAru ho|| kAma vikA ra turaMgamAM, vAyu vega jyuM vAru ho // rA0 // 10 // ati animAna te hAthi yA, parvata sama dIse ho // meghataNI pareM gAjatA, moha dekhI hIse ho|| rA0 // 11 // pramAda senAnI kiyo, Apa moheM mAnyo ho // caturaMga senAyeM paravayo, aba nAyaka jANyo ho ||raa // 12 // narapati teDIne kahe, hoje have zUro ho // teM zrutajJAnI pADiyA, parato tuja pUrI ho // rA0 // 13 // meruthakI dakSiNa dize, prAyeM paramAdo ho // bAMdhyo mohaprasAdathI, adhi ko unmAdo ho / raa|| 14 // ||dohaa|| ||nnpreN joro mohano, suNiyo vIra viveka // saU duve zaka tAnA, jUjhaNanI dhari Teka // 1 // dRggocara dala mohanA, ika dina maliyAM A ya // para dala dariyAvela jyuM, kAyarane mana thAya // 2 // yAnaMda adhi ko zUra mana, jANe Aja vivAha // AraNa nelaNaro kare, manamAMhe na tsAha // 3 // jabake dAminInI pareM, kUdAve hathiyAra // unnamiyA thASADha jyu, ghoraghaTA jaladhAra // 4 // samarAve raNanUmikA, viSama vidAre dUra // vI ra vivekataNo nalo, rAjanIti aMkUra // 5 // have manamaMtrI paNa tihAM, Ave sutane prema // kSaNa viveka kSaNa mohA, jAya male je ema // 6 // tihAM jAye taba tehano, jaya vaM mana eha // iNa avasara vica thAvi yA, saMdhipAla susaneha // 7 // ihAM ke adhyavasAya te, saMdhipAla sukhdaay|| pahelI vIra vivekane, araja kare mana lAya // // ||ddhaal triijii|| // uTha kalAlaNI jara ghaDo he, nayaNe nIMda nivAra // e dezI // suNa Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da jainakathA ratnakopa nAga trIjo. sAhiba ma vInati ho, mana deine khAja // sevaka meM nahiM kehano ho, sAdhuM avasara kAja // rAyajAdA vIrA ho, theM rAjana bo raDhIyAla // rA0 // 1 // ekalI // hita vAlI bematalI ho, hRdaya kamala suvicAra // tuM prabhu yAhu sahI ho, nAgyata anusAra // rA0 // 2 // paNa e moha nRpa yAviyo ho, jUno rAjA teha || avagaNiyeM kyuM ehane ho, anaMta yugAro jeha // 0 // 3 // kaTaka vikaTa sabalo ghaNo ho, valI pUro parivAra // vaDa zAkhA jyuM viSa nayo ho, vyApi rahyo saMsAra // rA0 // 4 // ko Ta khajIno kAM nahIM ho, jyuM mAnasa noja // sakala kriyA meM suMdaru ho, ku je iro khoja // rA0 // 5 // inD candra nAgenD je ho, mAne e hanI prANa // avara na ko ehavo abe ho, iyuM sAdhe bAga // rA0 // 6 // jo theM moha na mAniyo ho, ene doSa na koya // haMsa jaNI vahA lo nahiM ho, meha kyuM nUMmo hoya // rA0 // 7 // bahu janane je vAlaho ho, tij kyuM rIsAya // anna adhika pyAro sahu ho, aMta same na su hAya // 0 // 8 // paga paga dekhUM ehano ho, lazkara lAMgara jora // moha senA sAgara jisI ho, tuma dala eko kora // rA0 // e // tIna vana mAM e ho, tuM ika narameM hoya // te paNa khArajamAM vase ho, tihAM paNa javijIva koya // rA0 // 10 // tihAM paNa guna matimAM vase ho, valI ruci zuddha pratIta // te lokono rAjiyo ho, tuM be lokAtIta // rA0 // 11 // tAha senA paNa sadu ho, tehane milaze jAya // te mukha vi royono ho, arka tUla kare nyAya // rA0 12 // kuNa na seve tehane ho, navya navya pAra || koika viralo thonaze ho, tuma velA niradhA ra // 0 // 13 // tuM hamaNAM vAdhyo abe ho, ghaTatAM nahiM be vAra // 3 anAdi vAdhyo rahe ho, amara kIdho avatAra // rA0 // 14 // tuM sevaka ne sukha diye ho, prakhaya gocara jeha || inDiyane sukha diye ho, mukha mI be teha // 0 // 15 // tuM sevakane dAkhave ho, giri kaMdara vana vA sa // uyApe sevaka jaNI ho, maMdira nArI vilAsa // rA0 // 16 // tuM parivArane boDave ho, ekAkI ThaharAya // u meje putra mitrane ho, lokone mana nAva ||raa0 // 17 // bUDhA sevaka tAharA ho, jUnA jarjara teha || raNa taruNa tIkhA ghayUM ho, tasu sevaka susaneha // rA0 // 18 // teha Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 zrImodavivekano rAsa. jaNI te seMtI kIsI ho, khasa khUTaNanI vAta // phirajAvo nija ghara jaNI ho, ama mana eha suhAta ||raa||15|| ||dohaa|| // ma kahIne cUpa kari rahyA, saMdhipAla tiNavAra // hasI karI vIra va de tihAM, vAha vAha matisAra // 1 // mohatako mahimA kahI, jANyAM va cana vizAla // kyuM kara bAno hoyaze, mA Age mozAla // 2 // meM jA eyo prIbyo baje, bala bala ehanuM dITha // vyAghramukheM e ziyAla , tumane lAge mITha // 3 // // DhAla cothI // // vIra vakhANI rANI celaNA jI // e dezI // vIra viveka valatoka he jI,sAMnalo the saMdhipAla / / vIca karo nala mANasAM jI,guNa kahyA yA lapaMpAla // vI0 // 1 // meha vahAlo sahune duve jI, haMsane nyAya suhA y|| paMkha kare dina tama kare jI, zyAma kaba ujjvala thAya // vI0 // 2 // mAnasavAhI haMsa ne jI, ujjvala moti thAhAra // paMkha vedu dhavalI kare jI, dUdha pANI kare sAra // vI0 // 3 // kaTaka ghaNuM tasu ArikhayuM jI, nuM gara tUsa sama teha // tyAM lagI dhUlI name ghaNI jI, jyAM lagI vUTho na meha ||vii0||4|| loha sama te jagameM ghaNA jI, hema te alpa tuM joya ||cN dana vana vana navi duve jI, gaja gaja motI na koya // vI0 // 5 // timi rataNI pareM te ghaNA jI,sUraja ekaja thAya ||aNkush kevaDo gaja kihAM jI, zaMkunI vAta ThaharAya // vI0 ||6||rNknaaN vRMda zyAM kAmanAM jI, ekaja zrImaMta sAra // siMha eko badu trAsa jI, ziyAlanI kAMi nahiM kAra // vii0|| 7 // amara the ehane Akhiyo jI, dekhazyAM te have Aja / kasa vaTI ApathI Akhaze jI, jUThI e zaradanI gAja // vI0 // 7 // bAhya su kha dekhine rAciyA jI, ehanA sevaka nUra // antara sukha navi anujavyo jI, Atama anunava nUra // vii0|| e|| loga saMyoga je e diye jI,tihAM paNa mahAruM sukha // ehathI niHkevala naraka ne jI, ghora ati jora de duHkha // vI0 // 10 // nava jala tAraNa ekalA jI, kuTuMbanuM tyAM nahiM kAma // rAga karI mohiyA mohaguMjI, jANiyuM nahiM nija dhAma ||vii0 // 11 // thA haro vAMka ihAM ko nahiM jI,vaDa vaDA nolavyA dhIra // kRSNa kalevara le Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G4 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. namyo jI,balana moha karI vIra ||vii||12|| krodhathI kaMsa cUkyo sahI jI, mAna uryodhana dekha // daMna udAyana nRpa mAriyo jI, lona saMnUma vizeSa // vI0 // 13 // kaMmarika pramAdeM pADiyo jI, caMpradyotana kAma // rAga thI brahmadatta duHkha lahyAM jI, kSeSathI koNika Ama // vI0 // 14 // vyasa nathI kIcaka cUkiyo jI, kapila mithyAtvathI jema // pAravaMma saMga kusaMga thI jI, bahu nara cUkiyA ema // vii0|| 15 // jagata jana pIDiyA badu pareM jI, moha niHkAraNa zatru // teha anyAya huM kema sardu jI, theM suNo mahA rA mitra // vI0 // 16 // mAhare sevakeM ko karde jI, Acasyo hoya anyA ya // tehay nAma lei dAkhavo jI,zIkha devaM sukhadAya // vI0 // 17 ||dh mathI jaya duve jagatameM jI, pApathI kya kahevAya // eha bedu vAtAM a jI, Adaro mana taNI dAya // vI0 // 17 // jima jima khuda khame ehanA jI, valI kIyAM vacana pramANa // tema tema e zira caDhi gayo jI, zIkha dekaM anirAma // vI0 // 1 // ||dohaa|| // eha vacana suNi vIranAM, saMdhipAla gayA dhAma // have zrI vIra viveka nRpa, yohAne kahe grAma // // zUrA pUrA sAMjalo, Ayo le raNa eh|| hAtha tamArA dekhasyAM, ari dala kAdima eha // 2 // sAthI hAthI do tameM, aridala eha karIra // jayalakSmI varasyAM have, jo karazo theM nIra // 3 // hAra mukuTa keyUreM karI, zonA zUrA nAMhi // ripu sanmukha ghAyeM karI, yaza pasare jagamAMhi // 4 // asi dhArA tIratha aje, devataNI gati deya // nija nuja bala saMjArineM,sAma dharma dhari dheya // 5 // aMgaja aMga ne aMganA,rAja kA ja jIva prANa // tyAMlagI saghalA vanahA, jyAM na mile ari bANa // 6 // vAhana kavace zastra nari,vahe yAmbara ema // aMtaraMga sAhasa vinA, jaya pa da prApti kema // 7 // bolo kuNa kyAM thonaze, nija nija le parivAra // koNa koNa kehane jIpaze taba bolyo suta sAra // 7 // // DhAla paaNcmii|| // rAga sorata // sevA bAhiro kahiyeM ko sevaka ||e dezI // naMdana nava vairAga vade taba, vinayavaMta varadAya // sAhiba Age nija guNa varNana, kahI kiNa kIdho jAI // naM0 // 1 // paNa sAhiba je pUrvI vANI, tasu utta Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nae zrImodavivekano rAsa. ra DhuM pAkhaM // ari mukha kAluM pahelI aNiye, Teka nalI pareM rAkhuM // naM0 // 2 // cakrataNI pareM nava nava phere, nUra navikane jeha // viparita nAva a nAva vaDo ari, huM vaza karazuM teha // naM // 3 // zamarasa rasa yAdi ka rIne mahArA, aMtara sevaka tAjA // karakaMkU Adika deIne, bAhija sevaka sAjA // naM0 // 4 // paMcama guNa gaNakanI dharatI, deza virati jydaaii|| deze naMgI pUrava koDI, mAnya kahu~ mana lAi // nN||5|| dharma dhyAna ma dhyama tyAM jANo, pratimA zrAvaka kerii|| khaTa Avazyaka kiriyA kIjeM,vrata laghu gu6 vihArI // naM // 6 // saDazaTha prakRtitaNo tihAM bAMdhI, mohata yo mada gAThU // apratyAkhyAnataNo daya kIdho, vairakadamI vAcu ||nN|| 7 // AnaMda ne kAmadeva kahIjeM, te mupha sevaka sAro // khaTa Avazyaka pu rohita kero, e raNakheta vicAro // naM0 // 7 // have saMvega ne nirveda veta, laghu suta nolA zUrA // moha mahipatinuM dala moDaM, nujabalI nIma sa nUrA // naM0 // // baho sattama guNagANa dharatI,te raNa kheta buhaasyo|| antara muhUrta sthiti mati behu, caDhI utAra nihAsyo // naM // 1 // tresaTha prakRti pramatteM bAMdhe, sattara ahavannA // mohataNuM bala pala pala bIje, sad vade dhanadhannA ||nN0||11|| nirAlaMba dharma dhyAna vizumA,tehija aMtara velii|| pAM ce pAMva bAhija sevaka, kADhe mohane telI // naM0 // 12 // apramatta guNa ThANathI karasuM, apUrvadhyAna vicaarii|| guNazreNIyeM guNa nija saMkrama,kriyA dUra nivArI // naM // 13 // sattama aMteM gukta dhyAnA, sAmo yAve yuuro|| moha mahIpatinuM bala bUTe, anunava hoya snuuro|| nN0||14|| iNi pareM putraM phojAM jAlyA, have samakita maMtrI bole // navajala tAraNa pota pravI go, kuNa Ave mupha toleM // naM // 15 // e saMsAra Adi apArA, mi thyAnUSaNa naarii|| tyAM navijanane hAtha grahIne, hu~ UtArUM pArI ||naa // 16 // deva guru dharma tattva dekhAvaM, nAjuM karma vikaaraa||shraa karuNAyA tmaka mAharA, aMtara sevaka sArA // naM // 17 // bAhija sevaka zreNika kezava, ityAdika bahu lhijeN||daayik nAva khajIno pAmI, virati kriyA na vahIjeM ||nN0 // 17 // tetrIza sAgara kiMcityadhiko, mAna kahIjeM ehii|| cothe guNagaNe badu lAne, dharmarAgI guNa gehI // naM // 15 // prakati sattyottera cothe bAMdhe, jUmI prakRti nivAre // dharma dhyAna maMdo sadu dIse, Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G6 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. bhArata roi vicAre ||nN // 20 // mohataNo maMtrI mithyAga, te DhuM jIpana joreM // mohataguM dala muDaze tabahI, dekhADe nija toreN||||1|| iNipareM samakita maMtrI Akhyo, nuja bala kIdha prakAzA // dharmamaMdira kahe adhiko kIyo, vIra viveka nanAsA / / naM0 // 22 // ||dohaa|| // napazama zUro boliyo, suNa svAmI mupha vANa // zreNisuthira raNa AThamo, guNagANe guNa khANa // 1 // Alasa niza naya sakala, dUra nivArUM saMga // krodha jodhane jIpa', nava guNagaNe raMga // 2 // krodha dAvAnala krUra , saMtApyo saMsAra // hu~ saghalAne sukhakarUM, nija guNa amRta dhAra // 3 // zatru mitra sama nAvane, antara mupha parivAra // sAgaracaMda nAga datta baDu, bAhija sevaka sAra // 4 // // DhAla bhii|| // veDale nAra ghaNo ne rAja, vAtAM kema karo bo|| e dezI // navame guNaThANe valI UnA, zUrA pUrA sArA // mohatago have mada natArUM, zukta dhyAna hathiyArA // mahoTo mArdava zUra sujANa, araja kare kara joDI // e AMkaNI // 1 // gADho anamI mAna je vairI, jIpIza hUM ripu teho // prANAyAma te aMtara sevaka, ati bala mana vaca deho // m0|| 2 // bA dubalI gaNadhara jUtA, e mupha bAhira zUrA // ahaMkAra boDIne dIdho, anunava lIdha sanUrA ||m // 3 // Arjava sAmaMta tihAM kiNe bolyo. mAyA jIpaNahAro // zaraNasvarUpI zAnti ziromaNi, aMtaraMga parivAro // m||4|| rAjA pUbyo teNe prakAzyo, mAyA vacana abolA // duna ka kuMvara pramukha muja bAhija, sevaka rAkha amolA // ma0 // 5 // mohata yo je mahoTo sevaka, daMna kahIjeM driyo|| te paNa duM navame guNaThANe, jIpaNa bIDo dhariyo / ma // 6 // saMtoSa mahoTo sAmaMta kahIjeM, te have bole emo // tRSNA tarala taraMgiNI tarayu, dharazuM dhRti rati demo / ma0 // 7 // parama samAdhi taNo aMkUro, te mupha vahAlo jodho // kapi lAdika mupha sevaka sArA, tyAgI aMtara sodho // ma // 7 // dazama guNA Na gama lahIne, sUkSma lonane jiitii|| saMparAyakI kIriyA saghalI, taba theM hoya vitIti // ma0 // e // uhAha senAnI tihAMkaNe bolyo, suNa Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GI zrImohavivekano rAsa. svAmI mujha vAtAM // saghalI phojAmeM duM phiraguM, meM lAdhI tuma dhAtAM // ma // 10 // saghalA zUrAne upakAru, vaDa vaDa biruda saMjAlaM // veda vi kAra nivAraNa aMtara, sevaka sakharA dhArUM // ma0 // 11 // jJAnuja ne ma hAgiri munivara,vAhija sevaka zUrA // saghalA guna guNatANAmAMhe, vajaDA - jayatUrA // ma0 // 12 // vimalabodha koTavAla kahe ima, suNa svAmI mupha vANI // mohamahipatinA cara kAlUM, nirNaya turata piDANI // ma // 13 // carcana arcana aMtara sevaka, dRDhamati dRDha dharma dhArA // bAhija se vaka dharma ruci pramukhA, bahuvidha nakti vicArA // ma0 // 14 // // dohA // // iNi pareM bIjo paNa tihAM, nija nija bala parakAza // moharAyane jIpavA, ANe adhika nanAsa // 1 // vanitA paNa sunaTAM taNI, harakhI bole em|| jiNa vidha prItama jUUze, meM paNa jUphAM tema // 2 // nija prIta ma pAseM rahi, karazyAM zastra prahAra // abalA sabalA kAma meM, karazyAM svAmI tivAra ||3||nn pareM saghalA sAtharo, sAhasa sabalo joya // rA jA vIra viveka taba, adhiko harSita hoya // 4 // adhikAdhika pariNAmamu, paryAlocana sAra // tehija vAjAM vAjiyAM, zivapada maMgalasAra // 5 // iNi avasara have moha nRpa, saU duI suvicAra // saghalA jodhAne kahe, su gajo e nirdhAra // 6 // caDhaze vIra viveka have, raNa karavAne kAja // DhI la na kIjeM to jalo, mujaro yo mupha Aja // 7 // kuNa kehI phojeM kha Do, mAjI hoze teha // nAma leine dAkhavo, ari mupha kAle jeha // 7 // // DhAla sAtamI / / // dezI viMbIyAnI // mayaNa vayaNa taba uccare, suNa tAtajI sAhiba Aja re lAla // Apa mukheM karI ApaNI, kIrti karatAM duve lAja re lA la // ma0 // 1 // tRNasama aridala jANajo, dAvAnala sama mupha jora re lAla // nAsokaDa have nhAsaze, mupha Agala e cAra relAla // ma0 // 2 // laghu nAz zrInemaro, valI ASADha kRSi naMdiSeNa re lAla // AIkuma ra kulavAtUna, meM jItyA mana harakheNa re lAla // ma0 // 3 // vaDa vaDA zU rA ehanA, jItyA kahUM ketAM nAma re lAla // bala bala karIne tasyA, mu U sAthI anirAma relAla ||m0||4||mgirthcN pradyotanA, ma Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GG jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. dhu kumara ane gardaninna rAya re lAla // nAma le ketA gaNuM, sevaka bAhi ja kahevAya re lAla // ma0 // 5 // phUla vasaMta aMbuda ghaTA, kokazAstra zRM gAra saMjoga re lAla // snAna ane mada pAna te, mupha aMtara sevaka joga re lAla ||m0 // 6 // rAga vade have sAMnalo, DhuM jatana karuM rAgaMdha re lA la // mayaNa taNo paNa mitra buM, joDaM duM saghalI saMdha re lAla // ma // 7 // kihAM kihAM yAMkha , kihAM caM5 a kihAM mukha muha re lAla // para vAlA kihAM adhara , e upamA rAga niru re lAla // ma0 // // kihAM hIrA kihAM dazana , kihAM kanakakalaza mAMsagraMtha re lAla // kihAM vApI kihAM nAni , paNa rAgavaze e saMtha re lAla // ma // e|| saDaNa paDaNa vidhvaMsa be, aMga azujataNo naMmAra re lAla // te dekhADI nolavaM, jorAva ra rAga apAra re lAla // m|| 10 // mIThA manmatha bolaDA, milavo ni lavo bahu prema re lAla // aMtara sevaka De badu, mAhare jorAvara ema relA la // ma0 // 11 // inDupeNa vinchupeNa je, cilAtI cora ilAputra relaal|| bAhija sevaka mAharA, pahelAthI mahArA mitra re lAla // ma // 12 // pa vade have sAMjalo, DhuM karaDo zUro tuja re lAla // kuNa aDe jagameM tiko, je karaze muphajhuM juU re lAla // ma0 // 13 // cama rukSa binatsamAM, darzana ati jayano heta re lAla // sanmukha kuNa joI zake, ripu jipuMune kheta re lAla // ma0 // 14 // matsara niMdA pizunatA, saMgrAma zarApa ne marma relA l|| Akrozana ati camatA, aMtarasevaka dharma re lAla // ma0 // 15 // kaurava ne camakoziyo, pAlaka ne saMgadeva re lAla // kamatAdika bahuprANi yA, sAcave mAharI seva re lAla // ma0 // 16 // have mithyAmaMtrI boli yo. suNa mArI zakti anaMta re lAla // tIna nuvanamAM prANiyA, muka sA nidhyathI nAmaMta re lAla // ma0 // 17 // jAti yoni kula koDI e, nahiM koi le te nAma re lAla // sevaka vIra vivekanA, bahu kAlI pIcyA Ama relAla // ma0 // 17 // kuguru kudeva kudharmane, vaza paDyAM prANI jema re lAla // aMtaraMga mupha kAmanA, kiMkara saghalAye teha re lAla // ma0 // 1 // mati viparIta taNA dhaNI, pAlaka kapilAdika tema re lAla // bAhija seva ka badu aDe, pAra nAve gaNatAM ema re lAla // ma0 // 20 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImohavivekano rAsa. nae ||dohaa|| // zyAma zarIrI dUbalo, mIMgho jora anaMta // lAla raMga locanadharu, trAse tehathI saMta // 1 // krodha jodha ke ehavo, te bolyo suNa svAmi // ku Na mupha hoDa kare ihAM, te dAkhe tasu nAma // 2 // nayaNa vayaNa karI ho tabadu, dhUjA buM jora // naraka nujaMgeM bada vasuM, thoDo bIjI Thora // 3 // caMjhanAva urvacanatA, tAmasa vaira sarApa // e mupha sevaka zAzvatA, kuNa sahe ehano tApa // 4 // saMnyAsI zizupAla nRpa, kuruDa dIpAyana joya // brahmadatta AdeM karI, bahu sevaka mupha hoya // 5 // // DhAla AgamI // // rAjImatI rANI iNipareM bole // e dezI // sujo svAmI aMtarajA mI, have ahaMkAra kahe zira nAmI // su0 // tIna nuvanamAM vAso mero,mA navamAMhe dekho ghaNero // su0 // 1 // vidyA jhAna taNo phala hAre,je nara hove mAhare sAre // su0|| gurujanano paNa mAhare lekho, mayamatta hAthInI pareM dekho ||su||2|| cakravarti Apa tapa cAkhyo,mero svarUpa iNIpareM jaakhyo|su0 // dUra vinIta mupha nAva sadAi, sevaka seve citta lagAi // su0 // 3 // ca mara dAnava ne prativAsudevA,lAkhe jJAneM kare mujha sevA ||su0|| daMna kahe mu ka vAtAM mahoTI, avasara nAve eha hathoTI // su0 // 4 // pINA sarpata pI mupha karaNI, aMtaramAM kAtara anusrnnii||su0|| mItuM boluM pAzamAM pADUM, sUkSma bAdara nigoda dekhaa9|| su0 // 5 // jUTuM bolu bala bala sAdhUM, vezyA saMghAtI zeha ArAdhaM // su0 // aMgAramardaka ASADhanUtA, kapaTa karA muni nAre jUtA // su0|| 6 // mahAbala vanitA gotra je dhariyo, pITha ma hApITha tehija variyo // su0|| sevaka sakharA tiryaMca mAMhe,saMsAra phelaM jAlI bAMhe // su0 // 7 // lona bolyo hu~ mahoTo vIro,hu~ saMsAreM jAco hiiro|| su0 // Adara mAna dIye mupha devA, naravara pannaga sAre sevA // su0|||| jala thala girivara nUmi parAi, te avagADaM daNameM jAi // su0 // nUrakha tR SA tapa zIta na jAeM,lAlaca ne mukha saba lonAj ||su0 // e|| mamatA AraMja mULa mahoTI, kRpaNa sAhasa e sevaka kottii|| su0 // sunUma cakI ane nRpanaMdA, lonanadaya kezarI municaMdA // su0|| 10 // aMtara vAhija sevaka jAjA, koi na lAne amacI mAjA // su0 // have pramAda te zUra Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sy jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. savAi, rAjA Age bolyo dhAI // su0 // 11 // vaMcI padavI koika caDhiyo, mAharI zakti turata te paDiyo / / su0 // canade pUrvadhare ke munIzA, upazA ntamohI jeha jogIzA // su0 // 1 // teha nigodeM jAye sIdhA, pramAdanA saMga jeNeM lIdhA // su0 // snAna maUna jalakeli zikhA, nATaka ceTaka bAra dekhA // su0 // 13 // pAseM kheluM vikathA nAkhU, paranI niMdA te paNa dA // su0 // vaira virodhanA vaMza vadhArUM, bAlasa ugha ghaNerI dhAruM ||su|| 14 // tere kAThiyA vyasana je sAte, tiNasuM mere milatI dhAte // su0 // naTa viTa saMgati viSayA aMzA, aMtara sevaka mupha avataMsA // su0 // 15 // maMgU zailaka marIca vadIto,kuMmarIka saudAsa meM jItyo ||su|| bAhya sevaka ima ketA dAkhaM, mupha guNa nija mukha ketA nAMrkhA // su0 // 16 // dharmamaMdira kahe pramAda ghorA, vIra vivekazuM na cale jorA // su0 // // dohA // // iNipareM sAmaMta boliyA,yUrA pUrA sAtha // moha zIla have pAkhasyo, nAve kehane hAtha // 1 // jUThI ne satyAmRSA, uMda damAmA dIdha // halakA re raNa jIpavA, amalakarAe kIdha // 2 // gujadhyAna apadhyAna ve, AmA sAhAmA hoya // zubhAzu6 upayoga asi,mahipa vRSana yu6 joya // 3 // apadhyAna nara boliyo, kari pahilo hathiyAra // jorAvara mupha zastra , gasuM jIta apAra // 4 // rahanemI nala rAya bahu, cUkAyAM nara nAra // mu U AgeM tUM nAM Take,nAza mUka hathiyAra // 5 // zurudhyAna bolyo have, tuM mahelo manamAMhi // zIkha isI zUrA kahe, tuM kAyaranI bAMhi // 6 // dRDha pra hArI cilAtIyasuta, hatyAkAraka jeha // meM tAsyA eka palakameM, bAMha grahIne teha // 7 // badukAleM tuM dhAviyo, sAMkaDe mAhAre sAtha // have jIpIne mU karAM, jo karaze jaganAtha // // iNipareM vedu kaTakamAM, saU thaI tiNa vAra // nija nija bala parakAzatA, vade te vAro vAra // e|| ||ddhaal nvmii|| // tuMgiyA giri zikhara sohe // e dezI // brUjano have jUja suNajo, na vika jana mana lAya re // avara jUphe naraka jayeM, ehathI ziva thAya re // // 1 // mithyAtva tehija rAti badulI, jJAna jAnu prakAza re // tiNa same mAMho mAMhi aDiyA, nIDiyA dhariya unAsa re|||| // // jodha Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. zUro krodhaseMtI, jUke vIra prasiha re // Avazyaka purohita jUke, jaya pra tijJA kIdha re|| bU0 // 3 // nara nAva te turaMga besI, jUke mArdava ruha re // sarala asi hathiyAra leza, dhAyo mAnane pUta re // 70 // 4 // Arjava ne saMtoSa bedu, vivekanA vaDa vIra re|| mAyA lonA sabala jake, kAM na kare takasIra re // bU0 // 5 // atighora pahilA rUpa jANo, anaMtAnubaMdhi yA cAra re // davA apUrva karaNeM, du demAcAra re // 0 // 6 // syAA da siMdhura besi yAve, maMtrI samyak dRSTi re // Astikya Ayudha hAtha leza, bolAve ripudRSTi re // 5 // 7 // mithyAtva mohano maMtrI Ayo, paMca rUpa vikAra re // eka ghAyeM haNyA pAMce, samakita jora apAra re // bU // // upazamAdika vIra saMga lai,apratyAkhyAnI zatru re // guNagaNa ca DhatAM nUmi cAMpI, araNyA haravyA mitra re // bU0 // e // have tihAM jaya vairAgya vIreM, vahI Ayo jyAM mayaNa re|| saU dUI madana volyo, sAMjala morAM vayaNa re|| bU // 10 // viSamazara DhuM jagatajItA, teM suNyo nahiM kAna re // mAharAM bANa te naraga sarikhAM, utArUM tujha mAna re // 0 // 11 // nAsavAnI kalA tAhArI, tAtanIzare thitta re ||tuN nAza havaNAM kahU~ tumane, pastAiza tuM citta re // bU0 // 12 // puruSa nArI paMDha vedeM, rUpa kIdhAM ma yaNa re // vacana e vairAga sugine, kopiyo kahe vayaNa re||b0 // 13 // tIna rUpeM duM na bIDhuM, sAMjalaje tuM kAma re // prabala pAyaka tAma dIse, ja lada nAve jAma re // // 1 // ima kahIne pehelA, tiNe te paMjhanArI veda re|| zUra thA vairAgya vIreM, aritaNo kiyo beda re // 5 // 15 // udAsI natA gaja rAja caDhiyA, barabI anityatA nAva re // saMvega ne nirveda nAi, AyA tiNa prastAva re / / ba0 // 16 // hAmya ne rati arati zokAM, bedi yA tiNa vAra re ||ple tiNe puveda vedyo, nAga viSaya vikAra re||||17|| // dohA // // have vali sama saMtoSa jaTa, raNakheta khaMde jora // saMjalanA krodhAdi saba, bedeM nija bala phora // 1 // vikaTa kaTaka nAsI gayo, mohatarA bala vINa // jIpe dhIra vivekanA, sabala zUra paravINa // // urnara saMjalanA na pI, khema khaMma bahu kIdha // dazame guNagANe paka, saMtoSe yaza lIdha // 3 // yAtama udyama jAgiyo, jJAna dhyAna jarapUra // harakhyA vIra viveka jaTa, mo Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakopa nAga trIjo. ha sunaTa cakacUra // 4 // mohakaTakanI yoSitA, nijapati paDiyA dekha // ja kAMjyaM kamalinI, jIvana viNa tanu zeSa // 5 // moharAya mana cinta ve, muU naTa paDiyA nUra // noMya nArI have nAsatAM, sanmukha ho tuM zUra // // 6 // zUra jaNI doya gati kahI, jaya athavA be nAza || paka zreNI ra bhUmimAM, ve adhika ullAsa // 7 // // DhAla dazamI // [VI || dezI banA gItanI // zrathavA // lAgo sabala saMgrAma, lAgo sabala saMgrAma, ve dala jU nagarI bAhireM ho // e dezI // moha mahIpati thApa, moha mahIpati pa // yAve ho yAve ho, gaja para besI jUUmeM ho // sa balA karato nAda // 0 // nAso ho nAso ho, adhyAtama mUkI bUUne ho // 1 // deva dAnava kuNa hoDa || de0 // khAgeM ho yAgeM ho, nAga jaya khamiyo nahiM ho | bIvarAve yati ghora // bIva0 // vaDa vaDa ho vaDa vaDa upa zama zUrA jaNI sahI ho || 2 || dhUjyA kAyara prANI ||jyaa0|| khAyo ho prAyo ho, moha mahIpati yAkaro ho / pIpala pAna samAna // pI0 // dhIraja ho dhIraja, na rahe koI vAtaro ho // 3 // aMdhAruM zrAkAza // khaM0 // bAI ho bAI ho, rajeM karI saghalI daze dizA ho | hAka adhika hUMkAra // // hAka0 // sunaTAM ho sunaTAM ho, upara zUra paDe dhasI ho // 4 // lAge sabala saMgrAma | laage| ve dala ho ve dala ho, jUje bUje kovidA ho || ghoDA gho De ghera ||gho0 // hAthI ho hAthI ho, hAthIguM jUje tadA ho // 5 // pAyaka pAyaka lAga // paay|| mAjI ho mAjI ho, mAjIguM jIDIyA jalA ho // yAve rAya viveka || ve0 // hAthI ho hAthI ho, besI caDhatI kalA ho // 6 // barI zukaladhyAna // ba0 // Ugamaga ho Ugamaga ho, sohe hAthe jehane ho / nava vadhUno parivAra // nava0 // sAdheM ho sAyeM ho, vapukAre sahu tehane ho // 7 // moha vade taba prAya // moha0 // vIrA ho vIrA ho, dhIrA have hozo nahiM ho || nAza tuM catura sujANa // nAza0 || thArI ho yArI ho, mUlagI vAtAM e sahI ho // 8 // dharma dhAra tuM mAga // dhrm0|| mUko ho mUko ho, jIvato tumane jAte ho // sunaTa paDyA mana jAe // 0 // beThA ho beThA ho, karaNuM amRta khAne ho || || mo DhuMte saba koya // mo DhuM0 // jIve ho jIve ho, jodhA saghalA mAharA ho // hara va Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modavivekano rAsa. (3 unI nyAya // 0 // zAkhA ho zAkhA ho, bedyAM phira pallavadharA ho // 10 // jItyA ho traNe loka // jItyA0 // ehavo ho ehavo ho, manmatha teM suliyo daze ho | tehano guru huM tAta // te // jANe ho jAye ho, jUTho kyuM yA tama kase ho // 11 // vajra gadA hathiyAra // vajra0 // muUne ho mukane ho lAge nahiM e sadA ho // maMtra taMtra viSa vyAla // maMtra // nAve ho nAve ho, mupha neDA kovidA ho // 12 // meM bahulAM raNa kIdha // meM0 // kAri ho kAri ho, tarakasa hAtha be mAharA ho // tuM zIlo sukhakAra // tuM0 // komala ho komala ho, pujala tana ne tAharAM ho // 13 // // dohA // 0 // moha rAya gardai caDhyo, valI bole suNa vIra // bahu velA tuma hAtha mAM, pahirAyA jaMjIra // 1 // zrAdima cakrI suta jalo, nAma marIca vikhyA ta // sAgara koDAko DimeM, pheyo ema kahAta // 2 // rasanendriya muka seva keM, kaMmarIka tuma vIra // kRNamAMhe bAMdhI karI sAtamI mUkyo mIra // 3 // satyakI zreNika yadi de, tuma sevaka yati sAra || avirati mAharI nAri yeM, bAMdhI liyA tevAra // 4 // jItyA ketA yakhiyeM, tuM paNa nAge tetha // lAja tajI khAyo valI, iyuM khATiza tuM etha // 5 // ima suNI vIra vive ka have, uttara yA ema // nija mukha iMD prazaMsato, laghutA na lahe kema // 6 // // DhAla gyAramI // // prabhu naraka paDato rAkhI, vANI jAlI // e dezI || rAjA esA vaca nana boliza, garvataM tuM geha ho // zArada jaladanI gAja sarikhI, vANI jAlI eha ho // rA0 // 1 // mAdala mahoTA nAda kare bahu, aMtara polA jANa ho // teM sAcA te nahIM kAcA, eha vaDAnI vAsa ho ||raa0 // 2 // pUrNa kalaza nAM balake jariyo, galA ThIMkara joi ho || ubale toya alpa pAmIne, e uttama tuka hoi ho // rA0 // 3 // pAkAM pIpala pAnatalI pa reM, khaDa khaDa kare tuM khAja ho // te khaDakhaDa huM khAja utAruM, jo karaze ji narAja ho // 0 // 4 // mata mune tuM zIlo jANe, dhUrathakI hUM krUra ho // ani jAla uparathI bAle, mUla ho jalapUra ho // rA0 // 5 // huM hima nI pareM vADho gADho, tuma dala vRddha apAra ho // kAMkhara kIdhA pala naramAhe, have tahArI be vAra ho // rA0 // 6 // haya gaya sevaka saghalA nAvA, khoiza Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. khajAno tuU ho // dhik dhika tumane dhITha dUzne, karavA Avyo jUpha ho ||raa0 // 7 // nAza tuM hamaNAM jIvato mUkuM, khoTI kAM dhare dhIra ho // pA la taTI to kiNa pareM raheze, saravarakero nIra ho ||raa0 ||7||cetn vRMdeM gare saMte, jIpI mUkyo teha ho / nirlakanI pareM Ave doDI, ehavI tA harI soha ho // rA0 // // mAharA sevaka mupha\ ruzI, kozka tupha Aya ho // paNa te aMtara sevaka mahAro, svAmI dharma sukhadAya ho // raa||1|| nolaviyo teM jaratanagI badu, paNa nUlo nahiM teha ho // anunava rasiyo sevaka mero, parama adhyAtama geha ho // rA0 // 11 // pAMce pAMmaveM ve nA 6 haNiyA, te sahu karttavya tuma ho // uttama jANI meM umariyA, hoDa kariza kyuM mupha ho // rA0 // 15 // hatyAkAraka arjunamAlI, dRDhapra hArI vali dekha ho // teM adhikArI narakanA kIdhA, meM sukha dIdhAM alekha ho // rAm // 13 // teM kanyAno zira dAyo, manameM na karI lAja ho / teha cilAtIne meM dIdho, svargataNo sukhasAja ho ||raa // 14 // jUno jarjara deha dekhIne,karuNA Ave mupha ho ||nilaa vRdane ani prajAle,tozye nIrasa gupha ho ||raa0 // 15 // ||dohaa|| // iNi pareM vIra vivekanI, vANi suNI nRpa moha // vRkSa hUna paNa taru e duz, kopyo adhika boha // 1 // nija hathiyAreM varasato, haNavA vIra viveka // vahi Ayo tihAM vAgha jyuM, be jUNyAatireka // 2 // manataNI pareM be jagA, jUphe mAMhomAMhi // aMjanagiri himagiri malyA, sura sA khI rahyA tAMhi // 3 // vIra viveke mohane, napADiyo grahi pAya // nAlyo dharaNI UpareM, dINa dUna sa sakAya // 4 // zehI tuM saba jagatano, pApI pA pa nivAsa // virui vipa velI hatI, te jaNI kIjeM nAza // 5 // deva sama ra tuM bApaNo, je sAre tuma kAja // navi lUTe tuM jAliyo, yaitaNo aja Aja // 6 // suta sahodara koI avara, kavaTa cAlaNahAra // narapati tasu rAkhe nahiM, e nRpanIti vicAra // 7 // jananI janaka na ko ihAM, rAkhi zake nahiM tohi // pApataNAM phala AzyAM, doSa nahiM ne mohi // 7 // sA davIdhara buM huM sahI, kiMcita kAraNa hoya // pApa phala agha vRdanA, te mAre Detoya // e|| zma kahI vIra viveka taba, brahmazastrazuM moha // haNiyo Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modavivekano rAsa. e 3 sura nara dekhatAM khAtama anubala soha // 10 // jJAnAvarasyAdika prakRti, sevaka nAtA zeSa // jaya jaya zabda karAiyA, jItyo vIra vizeSa // 11 // // DhAla bAramI // // nayana nihAlo re nAhalA // e dezI // jaDatA phUre re yoSitA, phUre mAyA re mAta // e avasthA re kyuM ya, tuM jaga amara kahAta // ja0 // 1 // tuM jagajIvana vAlaho, tuM zrama prANAdhAra // je vRkSa valagI re velaDI, te vRkSa pAmyo saMhAra // ja0 // 2 // Aza ghaNI manamAM hatI, te rahI dIse re Aja // vallana tuM DaralaMna be, mana mAnyo mahArAja // ja0 // 3 // tuM sama vara na koya be, pUraNa mananI khAza || tu guNa ketA re dvAkhavU, toM vi yo gharavAsa // ja0 // 4 // e tanu dIpakavATa be, tuM vahAlo tela pUra // tuM saravara meM mAbalI, meM kamalinI tuM sUra // ja0 // 5 // tuM vAdala meM dA minI, tuM taruvara meM pAna // tuM mAnasara meM haMsalI, tuM uttamaMga meM kAna // ja0 // 6 // dADura cAtaka mora he, tuM giruna ghana meha || darzana pyAsa bu jAiyeM, ima kima dIjeM re beha // ja0 // 7 // komala kumudinI me bAM, tuM canda samAna // tuM taruvara meM paMkhiyA, kuNa have deze re mAna // ja0 // 8 // iA pareM mAyA re yoSitA, phuratI dharatI DhalI tAma // mohataNo pari vAraje, bIjo paNa gayo grAma // ja0 // e // mohataNuM mRtyu dekhIne, hara khyA sura nara rAya // phUlatI vRSTi vIrane, zirapara kIdhI re yAya // ja0 // 10 // jaya jaya zabda sahU kahe, yArI zakti apAra || himagiri hIra ta pareM, tuma guNa nirmalahAra // ja0 // 11 // airavata jarata videhameM, tuM hija sakharo heta // sakalazarIrI re jIvane, tuM sukha bIjano kheta // ja0 // 12 // tuM hitavacana mAta jyuM, vighna vidAraNa vIra // kaliyuga pAvaka jIpavA, adhikuM nirmala nIra // ja0 // 13 // tuM sAhiba zira seharo, nUra javika sukhakAra || navajaya haraNa harAyavA, tuM paMcAyaNa sAra // ja0 // 14 // kaUla yamunAjala kokilA, eho kAlo re pApa // te gayo dUreM yA jayI, dUra gayo duHkha vyApa // ja0 // 15 // udayAcala jinazAsaneM, tuM na go aba sUra || timirapAkhaMma dUreM gayAM, dina dina adhika paMsUra // ja0 // 16 // ravi to uge yAyame, candra kalaMkI re hoya // maNi to pavara yA khiyeM, suratarune vRkSa joya // ja0 // 17 // tAharI upama je duve, te jaMga Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e6 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. meM nahiM dITha // adhikuM amRta pAnathI, tupha darzana ama mITha // ja0 // 17 // zrIjinarAja mayA karI,e kati Azre tohi // vIravibudha zira se haro, dina dina adhikI re soha ||j||1|| iNi pareM suranara kinnareM,guNa gAyA dharma Teka // dharmamaMdira dhana te sahI, seve vIra viveka // ja0 // 20 // ||dohaa // // jayata dUra jANI karI, harakhI vIranI mAta // putra samIpeM Aine, AkheM madhurI vAta // 1 // ciraMjIva jIvana jagata, tIna nuvana vikhyAta // suta saMgama zItala isyo, caMdana candra kahAta // 2 // sAcI dhArA dUdhanI, teM dhAvI che muta // svanna vatsa tuM have thayo,zona vadhI badu tuU // 3 // ci ta manoratha mAharA, javya jIva kidha eha // siddhi prateM pAmyA sahI, eka pama sasneha // 4 // siMha samA DhuM tuU suteM, gaMji zake kuNa moha // bIjA nI mA bApaDI, kuNa jaNaze sama toha // 5 // avicala Rdi hojo sa dA, dharma nIti AdhAra // nija kuladIpAyo kharo, sakala jIva sukhakAra // 6 // eha vacana nivRttinAM, suNiyAM vIra viveka // madhyanAva nAvI ra hyo, nijaguNa nirmala Teka // 7 ||rnn khetara rahyo mohano, saghaloI pari vAra // eka tAta mana tihAM kiNe, jIvato dIta tivAra // 7 // // DhAla teramI // // piyu cale paradeza, sabe guNa le cale // e dezI // tiNa velAM tyAM vIra vivekeM tAtane, nirakhyo parakhyo dINa kharo tasu gAtane // nAMhi vi lepana karma taNo nahiM ati ghaNo, ati nahiM caMcala aMcala kapama ki ma japo // 1 // mUke badu niHzvAsa Aza mana saMnare, mohayuM sabalo sneha meha yAMsU kare // Athamiyo moha sUra nizi sahU ko kahe, siMha gayo jima hariNa vanamAM AvI rhe|| // rAja kAja sukha sAja sadu mupha hAthatho, rAgAdika parivAra pravartano nAtha tho|| hai hai doSI deva teM e vaDo jhuM kiyo, cintAmaNi moharAya nanAsIne dIyo // 3 // nakti yu gati narapUra nalI pareM mupha hatI,have kuNa karaze seva deva mana nAvatI // viraha vilApa saMtApa tAtane jANIne, Ayo rAya viveka neka mana yA eIne // 4 // vIra kahe suNa vAta tAta have mAharI, e mAsyo je moha soha savi tAharI // tIna vana phuHkhadAya rAya moha e hato, pApa tApa Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modavivekano rAsa. bahu vyApa kalA guru e uto // 5 // jIva haNAya balAya vahe jUto sadA, para dhana haraNa paradAra seve be e mudA // mitrazuM oha vichoha karI dhana me lave, nizidina madirA pAna khAna bAkyo lave // 6 // jIva jaNI e nara ka nigoda lai pherave, nUkha tRSA tapa zIta rIta paNa jerave // yAdhi vyAdhi bahu sAtha agAdha samube, jJAna dhyAna budha pAna jaNI muni kuD ve // 7 // kara stra kapUta kukarmaNo dhaNI, ehanA bahu aparAdha sahyA meM avagaNI // dhik dhik tune prema je moha vadhAriyo, zAnti prakRti muka jAe tihAMthI vA riyo // 8 // nivRtti tAharI nArI sArI putra hUM bato, ve mupha gharameM zrA are kara tuM mato || loka kathIrataNI bhUSA tu tanu hatI, hemataNI hita soha tohi dUkhahI rahI || || devaniraMjana ghyAyo khAyo mupha gehameM, yAna paMpAla vicAra vikAre kArame // loka kaheze vAha vAha maMtrI to nalI, naktinAva bharapUra karazyAM tuma tI // 10 // eha vacana sukhI maMtrI vi cAre mana karI, vIra viveka vicAra kahe be hita dharI // paNa mAhI sukha vAta dhAta mohanuM mileM, viraguM navalI prIta rIta kaho kima jile // 11 // ehanI mAtA jJAtA mujthI navi nahI, te duHkha diyAmAMhI nAhiM kaho kima sahI // putravadhUne hAtha sAtha jImaNa hUze, yAMguliyAnIzAna tAna mana ne kaze // 12 // navavairAgya pramukha ekadeze mo nalI, tAta to nahIM bApa sApa e gharI // putrataNe bahu mAna na koI vicaraze, to paNa naya gAM zAna vAna utAraze // 13 // ratnarAya mana jaMga mile kaho kili pareM, zIlanI kopAya vAsa nelo vase // sApa zIzeM dhAra kaho kuNa nara ra he, e kapama avadhAra vicAra maMtrI kahe // 14 moha dazA viparIta jI tanavisarI, to kyuM rahiyeM neha geha kie dharI // manamenuM pari vAra sAra vi rasa nahiM, tozuM e ghara vAsa dAsa paranArahI // 15 // // dohA // // // ima thAlocI maMtravI, dIraghadarzI eha // vIra viveka jaNI kahe, su supUta sasneha // 1 // tuU vANI hitakAriNa, mIThI amRta dhAra // paNa paracitta cira kAlano, moha dUto manohAra // 2 // eha gaye thai nA rahe, mana maMtrI nirdhAra // iAguM vAcA meM karI, huM yArI buM jAra // 3 // bola kola kima palaTiyeM, uttama e pracAra // te saMbala sakharo diyo, hita ze 13 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ena jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. dA suvicAra // 4 // tuM AjJA de maMtrIne, jyuM kare ani praveza // ati A graha kIdhAM thakAM, vIMdadIyo Adeza // 5 // caDhI guNagANe bArame, nAva tIrtha jala snAna // snAtaka dAyika kuMkamAM, zurU yo baddha mAna // 6 // aMtarAya pracalA pramukha, iMdhaNa karma vizeSa // gukta dhyAna pAyaka prabala,mana maMtrI zukSa zeSa // 7 // sArakhI vIra viveka duya,valI bIjo parivAra // gata vIra jaga tIveda duya, jasma thayo tiNavAra // 7 // mUla jyoti paragaTa nai, pragaTyo cetana rAya // zNa avasara have mUlagI, cetana rANI Aya // e|| // DhAla caudamI // // thAro kezariyo kasanIno // e deshii|| aba cetanA zrI vInave rANI // sujo sAhiba jI ||aaj avasara pAyo manahara prANI // su0 // DhuM eTalA dina je tuma nA // su0 // te saba gunaho bajyo mana lAI // su0 // 1 // hu~ avihaDa neho manamAM dharatI // su0|| have Apa miTyA jyuM mehane dharatI // su0 // have jUyA na dUyA kabahI vahAlA ||su0|| Urakha mAro mAyA doSI kAhalA // su0 // 2 // have hu~ tuma caraNanI dui dAsI // su0 // jyuM mAnasarovara haMsI vAsI // su0|| e moha ane mana maMtrI thAre // su0 // taba tAM rusaNo dUto mAre // su0 // 3 // itarA dina mAyA jAleM bAMdhyo // su0 // have paramAnaMda pada pUraNa lAdhyo // su0 // tarA dina vayarI vaza paDiyo // su0 // tihAM baMdhana saMdhana sabalo aDiyo // su0 // 4 // have jJAna gulAba karI aMga nIno // su0 // thAro mulagA rUparo mupharo kIno // su0|| mArnu vAdala mUkyo sUraja shohe|| su0 ||maanuN rAheM mUkyo zazidhara mohe // su0 // 5 // mAnuM nidhUma pAvaka prabala suhAyo // su0 ||maanuN mATIthI e kaMcana pAyo // su0 // jANe khANa khaNaMtAM mANaka pAyo // su|| tuM anupama dIpaka teja savAyo ||su||6|| e hema taNo siMhAsana devA // su0 // raciyo ne beso karaze sevA // su0 // napa deza diyo have manane raMge // su0 // navi loka jaNI sukha tumace saMgeM ||su // 7 // ima vayaNa suNI paTarANI kerAM // su0 // haMsa rAjAne mana harSa gha gerA // su0 // have pyArI kero viraho nAMhI ||su0 // nijarUpa virAjyo nija guNamAMhI // su0 // 7 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TOU zrImodavivekano rAsa. ||dohaa|| // jaya jaya zabda sadu naNe, dhana dhana tuM mAhArAya // nyAyadharma dIpA viyo,terama guNagANAM pAya // 1 // nija pada pranutA pada lahyo, lAdho mUlago rAga // baMdhana ari dUreM gayA, paramahaMsa nRpa rAja // 2 // surapati narapati nAvaguM,mana mada mabara boddi||jvny baMdhana makavA,seve le kara joDa // 3 // vANI iNi pareM nAMvaze, navijanane napakAra // nija guNa paraguNa karma ripu, vivaro dharajo sAra // // moharAya jItyA vinA, zivapada lahiyeM kema // jIpaNanI vidhi meM kahI, saghalI mAMmI ema // 5 // vinaya viveka vicAra gA, Atamano guNa eha // vastuthakI jotAM thakAM, upAvana dharI neha // 6 // ||ddhaal pnnrm| // ||kpuur dave ati jalo re // e dezI // grAmaNI Age e kahyo re. saghalo e virataMta // parama haMsa DhuM kI pareM re, du nirakha tuM saMta re prANI // kara zrI Atamadharma, jIpIjeM jyuM karma re prANI // ka0 // e AMkaNI // 1 // haMsa nAma te mAharUM re, mUla guNeM nirdhAra // rUDha nAma te dharmaruci jI, eha aratha avadhAra re prANI // ka // 2 // mAyA moha e meM kiyA jI, nAnA rUpa prakAra // sumati viveka vinA sahU jI, nariyA pApa naMmA ra re prANI ||k0||3|| yApada saMpada navilahe jI, jJAnataNo kiyo mAna // jUlo cAmaka nAvaguM jI, na dhasyo niraMjana dhyAna re prANI // ka // 4 // bahuvidha jIvAyonimeM jI, badavidha dhariyAM nAma // nAnAvidha tyAM muHkha sahyAM jI, saghanI pharasI nAma re prANI // ka0 // 5 // samayataNo bala sAdhIne jI, zrIparameSThi pasAya // maliyA viveka vairAgyazuM jI, meM jI tyo moharAya re prANI ||k0|| 6 // moha jIpyo mAyA gaI jI, nAnA vi Saya vikAra // nija guNa maNi kari zonato jI, paratikha dekha tuM sAra re prA pii||k0||7||cetnaa paTarANI malI jI, nIke nirmala nUra // satIya ziromaNi zojatI jI, dIgo AnaMdapUra re prANI // ka0 // // rANI guNa ketA kahu~ jI, gaNatAM nAve pAra // avicala pada have ehathI jI, grAmaNI tuM avadhAra re prANI // k0||e / karma narama dUre gayA jI, Ayo Apa svajAva // jJAna sUraja nagyo sahI jI, nATho vikala vinAva re prANI // ||k0 // 10 // zma suNI grAmaNI Akhaze jI, sAcI saghalI vAta // e Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. nava muphane teM dIyo jI, jedANI mupha dhAta re prANI // ka0 // 11 // mo ha mAyA karI navi lakhyo jI, eha svarUpa vicAra // mithyA timira dUreM gayAM jI, svAmI muUne tAra re prANI // ka0 // 15 // nUra jarama nAzI gayA jI, sUraja sAco dITha // e virataMta meM anunavyo jI, amRtathI badu mITha re prA egii||k0 // 13 // Apa samovaDa mupha karo jI,avadhAro aradAsa // cara ee na boDaM tAharAMjI, boDi vinavano pAsa reprANI ||k0||14|| saM vega nirveda dekhine jI, dharmaruci aNagAra // deze dIdA tehane jI, ANI mana napakAra re prANI // ka0 // 15 // grAmaNI dIdA lezne jI, raheze gu runI sAtha // tapa japa saMyama khapa kare jI, hoze saduno nAtha re prANI // ka0 // 16 // grAmaNI karma khapAine jI, lehaze kevala jJAna // lokAlo ka vilokaze jI. anupama rUpa nidhAna re prANI // ka0 // 17 // mukta jAze munivaru jI, e jinadharma pasAya // dharmamaMdira gaNi tehanAM jI, caraNa name citta lAya re prANI ||k0 // 17 // ||dohaa|| // cetanA rANI ekadA, avasara samayo dekha // haMsarAyane vInave, vArU vAta vizeSa // 1 // jJAna aMtara darzana valI, anaMta vIrya sukhakAra // avi cala pada pura paragaDo, tihAM jazye avadhAra // 5 // ||ddhaal sholmii|| // asthira A saMpadA re // e dezI // kAyA nagarI kAramI re, azuci taNo naMmAra // sAta dhAta nava bAraNAMre, mAMsa rudhira vistAra // vAlesara vI navo re Atama tuM avadhAra ||vaa|| e AMkaNI // 1 // carma mAMsa aAMtA zirA hADeM karI re, baMdhANo jasa baMdha // lAla siMhAsana mala mUtrA re, vAsa rahyo murgadha // vA // 5 // damaka camaka kaMcana jisI re, pari pujala parasaMga ||su rati mUrati sohiNI re, haNameM pAme nNg||vaa||3||mnnimuktaaphl e nahiM re, kaMcana raMga nahoya ||mohii jana mohI rahyA re, vAra vAra mukha joy||vaann||4|| anna pAna dhRta gola je re, sakharAM phala phUla pAna // cUyA caMdana aragajA re, tanu saMgeM maNi jANa // vA0 // 5 // naka cakra ma kanapA re, nakula naMdara siMha sApa // nRta preta maMtra zAkinI re, gulma graMthi vAta tApa ||vaa0 // 6 // cakra dhanuSa bANa khaDga je re, barabI tuMba baMdUka prahAra // ityAdikathI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. 201 jaya dhare re, paga paga vighna vikAra re prANI // vA // 7 // roga zoka ripu roSathI re, sabalo tanu sUkAya // uSTa dRSTi RSi kopathI re,jasma samovaDa thAya re prANI ||vaa|||| sneha rAga zoSa nayathakI re,komala tanu kumalAya // ati AhAra zIta tApathI re,ghAta pAta vaza thAya re prANI ||vaa||nnaa aMga saMga paMka nIrameM re, vasIyo kamala samAna ||srp zireM jyuM maNi rahe re, Apa alepa sujANa re prANI // vaa0|| 10 // pAMca nUta jaDa eka milyA re, nAma karma sNyog|| tuM pavana prakAra lahI karI re, jyuM vAdala jora re prANI // vA0 // 11 // cidAnaMda tuM jyoti ne re, avinAzI avikAra // zahAM rahevaM tuUne nahiM re,ApoApa vicAra re prANI // vaa||12||anN ta vAra leza mUkiyAM re,ehavA dehasvarUpa // have kAMhIM dharavU nahiM re, svayaMrUpa cipa re prANI // vaa0|| 13 // eha vacana nija nArI re, mAnyUM bAtama rAya // parama brahma pada pAmavA re, kIdho eha upAya re prANI // vA0 // 14 // joga niraMdhana sAcave re, tana mana vacana prakAra // prakRti paJcAsI boDave re, lAgIthI jyuM bAra re prANI // vA // 15 // guNatANa caudame sthira ra he re, laghu adara paMca sAra // cetanA rANI paravasyo re, jAye mukti makA ra re prANI // vA // 16 // bANa buTo jima dhanuSathI re, nirlepa tuMbI dekha // dIpa zikhA naMcI dhase re, yugateM kI vizeSa re prANI // vA // 17 // atulI bala e AtamA re, eka samayamAM jAya // rijugati samazreNeM karI re, paramAnaMda pada thAya re prANI // vA0 // 17 // parama dhyAna pada pAmiyo re, parama maMgala parakAza // dharmamaMdira kahe e suNyAM re, thAye adhika unnA sa re prANI // vA0 // 17 // // DhAla sattaramI // // praNamI pAsa jinesara kerA // e dezI // have zivapada guNa sthAnakaguNa thuNiye,Agama arthathakI jyuM suNiyeM ||acl akSya pada ehaja kahiyeM, cau de rAja ziropara vahiyeM // 1 // nara loka jetI lAMbI paholI, batrAkAreM atihI dhavalI // sima zilA upara thAkAroM, nija nija avagAhana karI jaase||||jnyaanaavrnn gayAthI pAyo, kevala jJAna anaMta smaayo|| darzanAvara Na gayAthI Ayo, darzana anaMtataNo sukha nAyo // 3 // cAritra dAyika Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. samakita lIdho,betu mohataNo daya kiidho|| vedanI jAtAM anaMta sukha sArA, anaMta vIrya hyA vighna nivArA // 4 // adaya sthiti dUi Ayu khapAyA, dAyika pAriNAmika tasu nAyA // nAma karma gayA te azarIrI,gotra gayA avagAhana dhIrI // 5 // garna prasavanI veda na gaMhI, vedanI karmataNo bala nAMhi // viSaya kaSAyataNA naya nAve, yoga viyogano duHkha na pAve // 6 // levA devA na kare sevA, dhana vana manarI mamatA na dharevA // jala thala jAvaM AvU jorA, tihAMkiNe kehano na cale torA // 7 // maMsa masaka dui jI vanI pIDA, mAkhI namarI kIDI tIDA // vIMnu zApa virodhI jIvA, nAhIM aMdhAro nAMhI dIvA // 7 // sAte nayanI kA nahiM nIti, ritupAlaTaNarI kA nahIM rIti // maMtra yaMtra ko jANAM jozI, nahIM ko gAyAM sAM ghosI // // rAjA raMka na koi lokA, Adhi vyAdhi nahiM koI zokA // mAkinI zAkInI vyaMtara doSA,AzA pAzA nahIM ko zoSA // 10 // azana vasana nahIM ramaNI raMgA, hAsa vilAsa taNI nahIM sNgaa|| khATa pATa nahIM poDhI sejA, ruse tUse nahIM ko hejA // 11 // nUkha tRSA tapa zIta na bAdhA,koi na bolA ghATa na vAdhA // maMdira mahila na koI vimAnA, koI na kare Adara mAnA // 1 // tapa japa kiriyA zIla na pAle. dAna dayA valIkona nihAle // dhyAna nahiM ko dharmanI carcA, devataNI nahiM sevA arcA // 13 // pApa ne puNyataNA nahiM baMdhA, Azrava saMvarano nahiM sNdhaa|| guNatANA nahiM ca DhaNa utArA, e sAdhakatA nahiMya lagArA // 11 // bedana nedana nahiM ko khedA, zoSaNa toSaNa varNana vedA // zabda rUpa rasa pharasa na gaMdhA, sthiti gati sukha duHkha gahI pratibaMdhA // 15 // Upama dIjeM ehanI jIkAi, te ja gamAhe vastu na kaaN|| jyoti rUpa taNe anusAreM, paMmita nara manameM ava dhAre // 16 // surapati narapatinAM sukha jetAM, saghalAM nelAM kIjeM tetAM // tehathakI anaMta kahIjeM, saMpUraNa sukha te navi bIje // 17 // kevala jhA nI ziva sukha dekhe, kahI na zake te sukha suvizeSe // injhyinAM sukha te duH kha lekhe, saMsArI mIThAM kari dekhe // 17 // sthira pada sthAnaka iNi pareM pA yo, navijana suNatAM sukha svaayo|| dharmamaMdira kahe dhana dhana tehA, e pada pAme pUraNa jehA // 1 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. 103 ||dohaa|| // parama haMsa rAjA tihAM, rAja kare nitameva // praha uThIne praNamatAM, mana vaMDita tatakheva // 1 // // DhAla addhaarmii|| // dezI haMsalAnI // nizce guNa haMsa rAyanA, te suNajo do navijana mana lAya ke // haMsa jI nalo jalo // haMsa rAjA ho ati dhavala suhAya ke // haM0 // lokAloka vilokine, sukha mAne ho nijapada supasAya ke // hN||1|| baMdhana savi dareM gayAM, jyoti pragaTI ho atihI nadAra ke // haM0 // alakha arUpI aAtamA, avinAzI ho parabrahma prakAra ke // haMga // 5 // akatha akartA e sahI, cipI ho cidAnaMda vilAsa ke // hN|| viSayAtIta ajIta e, cinmUrati ho cinmaya suprakAza ke // haM0 // 3 // aguru laghu guNa zonato, khema rUpI ho mAhAdhAma nidhAna ke||hN|| parama prabodha prakAza e, saMghAtI ho zivarUpa pradhAna ke // haM0 // 4 // jJAnAdi ka guNa zojatA, jJAnadRSTi ho nija sakala svarUpa ke // haM0 // niSkalaMkI nirlepa e, niHsaMgI ho ninoMgI nUpa ke // haM0 // 5 // ivya guNeM karI e ka, jhAna darzana ho cAritra anaMta ke // hN0|| saMsArI sukha je dhare, to tehane ho kuHkha mAne saMta ke // haM0 // 6 // avikArI avikAranu, sukha mANe ho nija guNa nirmAya ke // haM0 // vacana agocara ehanAM, guNa va na ho kevalI na kahAya ke // haM // 7 // saMsArI sukha ekaTho, sadu kI je ho mana buddhi vijJAna ke // haM0 // ehayakI adhiko sahI, laveM sata ho sura sukha nidhAna ke // hNgaa|| haMsa rAjA sukha agaleM,anaMta nAgeM ho hINo sukha teha ke // haM0 // sadA virAjita ehavA, guNa pragaTyA ho nA ve tasu beha ke // haM // e|| kiNa ika nRpa jyuM ANiyo, ninna vanano ho upakArI jANa ke // haM0 // saghalAM sukha tehane diyAM, nava navalA ho diyAM khAna ne pAna ke // haM0 // 10 // phirI te aTavImAM gayo, AvI mIliyo ho saghalo parivAra ke // 6 // pUjI vAtAM sukhataNI, kahI na za ke ho saghalo vistAra ke // haM0 // 11 // sarakhAM karIne dAkhave, te vanamAM ho nahiM kAM vAta ke // haM0 ||nnii pareM surava haMsa rAjanAM,kahI na zakuM ho saghalAM vikhyAta ke // haM0 // 12 // kAramuM sukha saMsAranu, roga zo Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 jainakathA ratnakoSa nAgatrIjo. ke ho nariyuM jarapUra ke / / haM0 // parama pavitra pradhAna e, aghanaMjana do raM jana bahu nUra ke // haM0 // 13 // mahimA brahma vilAsanI, kahI na zake ho suraguru paNa eha ke // haM0 // dharmamaMdira kahe vaMdaNA, kara joDI ho dhari dharma saneha ke // haM0 // 14 // ||dohaa|| // maMgala kAraNa e sahI, mAMgalIka mukharUpa // jJeya dhyeya karI dhavala pada, Atama bApa svarUpa // 1 // parama deva paNa e sahI, tAraNa taraNa su eha // parama samAdhi svarUpa e, jhAnaratana guNageha // // brahmarasAyaNa saMga thI, hema kudhAtu vikAra // tima e aMtara yAtamA, paramAtamatA sAra // 3 // tyAM lagi mIThA avara rasa, jyAM laga e nava dITha // jyAM amRta cA ravyuM nahiM, tyAM jala svAdo mITha // 4 // khaT darzana nadIyAM samAM, nija nija naya vistAra // saghalA naya samavAyadhara, jina mata sAgara sAra // 5 // syAhAda mati anusare, te pAme brahmarUpa // eha vinA saghalAM gaNo, nava saMsAra svarUpa // 6 // udyama saMsArI sakala, saphala niSphala paNa ho ya // e amogha phala vyo sadA, ihAM saMdeha na koya // 7 // jJAnI jJAneM rA caze,ajJAnI ajJAna // jJAnataNA guNa sevatAM,jhAna dhyAna bahu vAna // 7 // ||ddhaal gnniishmii|| // iNipareM nAva nakti mana thANI // e dezI // dhana dhana dharmaruci zrIzaSirAyA, yAtma dharma batAyA jI // grAmiNI pramukha navika jana tA khyA, pAtama kAma samAsyA jii||dh // e aaNknnii||1|| Atama sura taru kAmita dAtA, kAma dhenu vikhyAtA jI // ratna ciMtAmaNi kAmita kuMnA, Atma mahimA acaMnA jii||dh0 // 2 // paramAtama sevo navi prANI, e zivapada sahi nANI jI // rasanA pAmI saphalI gaNiyeM, jo jinadharma guNa thupIyeM jI ||dh0 // 3 // puNya pApa bedue javAsI, iNathI hoya udAsI jii|| prAtama kelaM rUpa nihAlo, viSayathakI mana vAlo jii||dh0||4|| nijaguNa paraguNa betU jUke, aMtara gati tasu sUphe jii|| bAhija tapa japa bahulAM sAdhe, viralA jhAna ArAdhe jI // dha0 // 5 // deza virAdhaka jJAnI hove, jo pramAdane seve jI // ajJAnI kiriyA guNa nariyo, deze ArAdhaka variyo jI ||dh0 // 6 // ArAdhaka jJAnI AgamameM, sAco zuddha zama dama Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodavivekano rAsa. 105 meM jo // ajJAnI ArAdhaka nAMhiM, jo tapa japa khapamAMhI jI ||dh0||7|| mAMgalIka mahoTo dharma jANo,maMtra mahA mana Ayo jI // nAvanA sUdhI Atama nAvo, paramAnaMda sukha pAvo jI ||dh0 // // dhyeya na geya na heya na ko, aMtara jJAneM joI jI // praha natIne kIjeM praNAmA, phale manoratha kAmA jI ||dh0 // e|| prabodhaciMtAmaNi graMtha prasiko, zrIjayazekhara kI dho jI // moha vivekataNA adhikArA, girvANa vANI sArA jI ||dh||10|| maMdamati je manameM ANe, bAlasa paNa aMga ANe jI // tiNe e DhAlA nA SA prabaMdhe, navijanane sukha saMdhe jI ||dh0 // 11 // zrIjinadharma sUrIzvara rAje, dina dina adhika divAje jI // Adeza tAsa lahI comAsA, kI dhI dharma nanAsA jI ||dh0 // 12 // zrI mulatAna nagarameM sohe, pArzvanA tha mana mohe jI // tAsu pasAyeM copAI kIdhI, maMgalamAla prasidhI jI // dha0 // 13 // adhyAtama zailI mana lAi, sukhAnaMda sukhadAyI jI ||dhrm dhu raMdhara zrAvaka saMgeM, vAdhe zAna suraMgeM jii||dh0|| 13 // udyama Adara eha no jANI, e racanA mana ANI jI // lAna thayo mujane dharma dhyAnA, na vijanane vadhyo jJAnA jii||dh0|| 15 // satarezeM ikatAle varSe, ujjvala pa da guna divaseM jI // mAgazira dazamI sthira gunayogA, caupAi thai supra yogA jI ||dh // 16 // vaDavakhatI khaDataragaNa iMdA, yugavara zrIji nacaMdA jI // nuvanameru gaNi sumati suraMgA, pUjyataNA ziSya caMgA jI // dha0 // 17 // puNya ratna vAcaka paradhAnA, tAsu ziSya badu mAnA jI ||d yAkuzala pAThaka pada dhArI, suvihita sAdhu vihArI jI ||dh0 // 17 // tasa ziSya dharmamaMdira guNa gAve, caDhatI dolata pAve jI // rUparatna sukha saMpati vAdhe, jo jinadharma ArAdhe jii||dh0 // 15 // sugatAM nAtAM pApa palA ve, jhAna kalAdika pAve jI // je nara hoze jANa pravINA, te iNa adhi kAreM lINA jI // dha0 // 20 // mohataNA je mez2a hoza, te Na sAhamo na joi jii|| kaheze kalpanA kUDI pAkhI, kiNa dIThI kuNa sAkhI jii|| dha0 // 21 // vAra vivekataNA je nAI, karaze prIti savAi jI // Atma jhAnataNA je rasiyA, tasu mana vacana e vasiyA jI ||dh0 // 12 // pa ramAdI prAyeM saMsArI, guru upayoga visArI jI // AgamathI naparAMThage je ho, mihAmi ukkaDa teho jI // dh0|| 13 // jJAnataNI e maMjarI mahake; Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. nava nava DhAle lahake jI // caturAne e kaMThe bAje, AtamaguNa dharI rAje jI ||dh0 // 24 // khameM karI copAi dIpe, mithyAnAvane jIpe jii|| bAtamadarzI artha karezI, AnaMda aMga mahesI jI ||dh0 // 25 // nAva nakti karInavijana naze, je ko yAvI suNaze jI // dharmamaMdira kahe e paradhAnA, yApe nave nidhAnA jI ||dh // 26 // itizrIprabodhaciMtA maNau DhAlanASAprabaMdhe paMmitazrIdharmamaMdiragaNiviracite mohavivekasaMgrAma haMsa rAjaparamapadaprApti brahmasvarUpavarNananAmA SaSThaH khamaH samAptoyam // 6 // asmi nyaMthe khaMma 6, tanmadhye prathama khaMbhe DhAla ,hitIya khaMbhe DhAla 11, tRtIya khaM meM DhAla 16, caturtha khame DhAla 13, paMcama khaMme DhAla 10, SaSThakheme DhAla 1e, sarva saMkhyA DhAla 76. asmin graMthe sarva gAthA saMkhyA 1712, zloka saMkhyA 2325||iti zrIpaMmitadharmamaMdira viracita mohavivekarAsaH smaaptH|| ||ath // ||shriinpmiti navaprapaMca AzrayI dharmanAthajInI vinati rUpa stavana praarNnH|| ||dohaa|| ||cidaanNd cittava, ciMtatIrthakara covIza // jaganapagArI jagataguru, jyo tirUpa jagadIza // 1 // Ape Apa vicAratAM, sahiyeM ApasvarUpa // pragaTe mamatAtRNa bipe, samatA amRtakUpa // 2 // jaba laga jaga nUlo jame, taba laga zivapura dUra // jaba laga hRdaya na Ugame, bAtama anunava sUra // 3 // manabaMdhava vinati karUM, boDI capala khanAva // saja thai saMnAliye, yAvi ye bAtama nAva // 4 // kevala cinmaya catura tuM, tUM hoMsI tUM haMsa // ala kha arUpI akala gati, avinAzI avataMsa // 5 // labdhi sidi laharI jaladhi, mahimAnidhi mahArAja // mohAdika vayarI vikaTa,tiNe lopI tuja lAja // 6 // rAjadi tuja savi harI, dArakhyAM duHkha aneka // aba Atama yAlasa tajI,ceta ceta dhari ttek||7||naam gama tasa dAkhave, napagArIya rihaMta // ApabaleM ari jItiye, sAhaja de jagavaMta // 7 // ArAdho zrAdara kerI, aDavaDiyAM AdhAra // vinaya karIne vInavo, zaraNAgata saadhaar||e|| Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInapamiti navaprapaMcanuM stavana. // copA // pATaNaeka anopama vase, navacakaja nAmeM ulhame // nayarataNo mahoTo vistAra, Adi nahIM jasa aMta na pAra // 10 // co viza mAraga poDhI pola, lAkha corAsI cauTAM ula // cauTe cauTe hATa aneka, vANika vyavahArI nahiM breka // 11 // vhore vaNaje vastu anaMta, vase ghaNA tyAM saMta asaMta // bahu dhanapati nirdhana paNa ghaNA, nATaka kautuka nI nahiM maNA // 12 // koi uparAje koi nirgame, nalA catura tyAM nUlA name // zerI zerI nava nava sAtha,vibaDyAM sAjana nAve hAtha // 13 // tho ka thoka jana joI nATa, jo jo jAye juz jui vATa // upaje viNase va stu asaMkhya, tehataNI kuNa jANe saMkhya // 14 // cAra nayara te mAhe rahe, pAra eka ekano kuNa lhe|| pApI piMjara pazu saMsthAna, mAnava vAsa ne bu vinidhAna // 15 // rAyArAya karama pariNAma,rAja kare tyAM ati nahAma // jagamA jasa paratApa pracaMma,sabala nibala zira pADe daMga // 16 // seva kare jasa rANo rANa, trinuvana koi na lope ANa // sUraja zazI kare jasa cA karI, Aza AzaMka jenI AkarI // 17 // je kIDIne kuMjara kare, kIDI kuMjara thazne phre|| kareM rAMka rAjAne dhasI,rAja dIye nirdhanane hsii||1|| jana paramezvara ehane kahe, kRSNa vidhAtA kari saIhe / jAgya deva khudA e hoya, avara na karatA haratA koya // 15 // yAta baMdhave ne japAla. temAM cAra mahAvikarAla // nANa desaNa AvaraNa anaMta, vighnamohanI ati ba lavaMta // 20 // e cAre ghanaghAtI kahyA, AtamarUpa rokIne rahyA // vAda la viMTyo dinakara jisyo, rAheM jima pUnima zazi grasyo // 21 // jalamAM he kAdava jima malyo, lohamAMhe vizvAnala navyo // maNivaimUryaja melo thayo, gai jyotI darpaNa kATayo // 22 // iNipareM rokI Atama rUpa, upA DI nArakhyo navakUpa // nANa daMsaNAvaraNe Avasyo, Atama ajJAnI tha phasyo // 23 // je anaMtabala te bala hIna, vighanarAya kiyo jIva AdhI na // mohanIya to phuradaMta, te Agala kahiyuM virataMta // 24 // nAma gotra ghAyuSa vedanI, eha vAta samaje nedanI // puNya pApa sukha suHkha thai male, piMjaramA prajune sAMkale // 25 // trasa thAvara ati sukSma thala, pRthvI pA NI vana taru mUla // agnivAya kIDI kaMthuna, nAmakarmathI cetana du|| 26 // mAkhI madhukara kAbaba mIna, goha jujaMgama vaMdara dIna // gAya turaMga Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2ta jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ma laMTa gayaMda, hariNa roU zIyAla mayaMda // 27 // cAtaka cakavA cAsa cakora, nAma naresara atihi kaThora // pazusaMsthAna nayara mAMhiM nasyA,ema prANI bahu rUpeM kasyA // // nikhararUpa kIdhA nArakI, nAmakarama AjJA mArakI // vibudha nidhAna nayara janaghaNA, kIdhA suMdara sohAmaNA // 2 // mAnavavAsa vase mAnavI,tehanIpera kidhI nvnvii|| ko suMdara koI kutsi ta aMga, koi gorA ko kAjala raMga // 30 // koI uMcA koI ativAmaNA, koi sukhiyA ko ukhI dUmaNA // koI susara ko dUsara huA, sakala loka guNa zma jUjuthA // 31 // gotrakarmano junavizeka, nirmalavaMza kiyA nara eka // eka kIyA mANasa kulahIna,nirbala nirdhana nirguNa dIna // 3 // AyurAyano e adhikAra, haDibaMdhana bAMdhyo sNsaar|| tehanA hukama thayAviNa sare, koi navAMtara navi saMcare // 33 // rAyavedanI raMge rame,sukha asukha thazne pariName // e cAre navanA thira thona, jima maMdiranA maMmana mona // 34 // have kahiguM mohanIya nareza,jiNe jItyA savi dezavideza // jiNe jItyA sa vi sura nara rAya, muni ketA lagAvyA pAya // 35 // ehataNo poDho parivA ra, nAnA mahoTA savi kuMjAra // ehanuM mana aTavImAM vAsa, iMzadika seve jima dAsa // 36 // nadI pramattatA kurmati nIra, cittavideza maMjhapa tasa tIra // vese catura tRmA cotare, viparyAsa Asana UpareM // 37 // bala sAte baM dhavanuM eha,puSTa kare ANI mana neha // ehathI rAya karma pariNAma, rAjya ka re avicala anirAma // 3 // moha tapI paTarANI sAra,mAhA mUDhatA nAmeM nAra // kaMta kAminI sabala saneha,eka jIva dIse doz deha // 3 // mithyA da zana maheMto tAsa, sadA rahe narapatine pAsa // svAminakta sabalo budhivaMta, rAjakAja savi calave taMta // 40 // traNa jaga varate jehanI ANa, vaza kI dhA savi jANa ajANa // moharAyanA savi AraMna, thonAvaNa jANe thira thaMna // 41 // je adhIge rAkhe nAra, kare japamAlA kara hathiyAra // hase ruve tuse de zrApa, tevA deva manAvyA Apa // 42 // je AraMnI je pariya hI, jasa bahu tRmA tRpti nahIM // gharabArI je guru pUjAya, e savi maheMtA ta yo upAya // 43 // homa havana hiMsA jyAM ghaNI, dayA dAna mUkyA ava gaNI // jima jaga eve dharme dhase, tima mithyAmati maheMto hase // 4 // vItarAga je nirmaladeva, tehanI na kare nAve seva // brahmacArI virati guNavaM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInapamiti navaprapaMcanuM stavana. . 10 ta, te jJAnI guru nAve cita // 45 // dayAmUla jina nASita dharma,tehane jA ai e savi narma // mithyAdarzana maheMtA taNA, e karatUta abe atighaNA // 46 // kudRSTinAmeM taruNI tAsa, sadA rahe je piyunI pAsa // sakala ca lAve gharano nAra, rame niciMto tasa jarathAra // 47 // ketezka jinazAsa na lahI, maheMtAnIAjJA zira vahI // sUtra tajI utsUtre paDyA, mata vAhyA te moheM naDyA // 4 // koI jaTAlA koI ziramuMma, koi raktAMbara ko ka radaMga // bAra lagAve mAge jIva,e savi maheMtA kerI zIkha // 4 // moharAya no kUvara vaDo, rAga kezarI ati vAMkaDo // sabala pratApI zakti anaMta, rANI mUDhatAno je kaMta // 50 // traNa rUpa e narapati taNAM, eka e kathI bIhAmaNAM // kAma sneha rAga e doya, trIjo rAgadRSTi tima joya // 51 // viSayataNA rasa je viSa jisyA, te pahele rUpeM mana vasyA ||biije rUpeM dhana parivAra, te Upara pratibaMdha apAra // 55 ||triije rUpeM ApathApa gA, mahaMta sadumAM sohyAmaNA // etraNa rUpeM rAjakumAra, jera karI mUkyo saMsAra // 53 // moharAyano bIjo pUta,kSeSa gayaMda le nAMgaDanUta // vAMkUmukha locana vikarAla, phalahalatI jANe dava kAla // 55 // nirvivekatA enI nAra, dhare aMgaguNa piyu anusAra ||nne ruMdhyo jaba hRdaya uvAra, tava na viAve vinaya vicAra // 55 // rAgakezarIno vistAra, cArasutA vali naMda na cAra // anaMtAnubaMdhI apaJcarakANa, paJcarakANa saMjala paramANa // 56 // pahelI dRDha ghanavaMzI jisI, mIMDhasIMga sama bIjI kazI // trIji gomUtrikA sama hoya, cothI boI sarakhI joya // 57 // e cAre vahe nara balavaMta, jA kheM bAMdhyA jIva anaMta // kUDakapaTa badu pareM kelave, naraya tirayagatirAM mela ve // 57 // mAyA cAre e dIkarI, jisyo kuMna tisI tIkarI // putra lona nA enAM nAma, pitA sarIkhA sata pariNAma // ee // paheloputra raMga karama jI, bIjo kAdava samagata njii||triijo dIpa malI sama kahyo, cotho halai raMga sama lahyo / 60 // SagajeM taNA suta ATha, jevo taruthara tevo kATha // krodha mAna e do cAra cAra, anaMtAnubaMdhAdika dhAra // 61 // anaMtAnubaMdhI je krodha, moharAyano sabalo jodha // jAva jIva sAdhe saMgrAma, girirekhA jima nAve vAma // 6 // bIjo varasa lageM navi male, zararekhA va rasAleM jale ||triijo rajarekhA sama hoya, cotho jalarekhA sama joya // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. // 63 // zailana sama pehelo mANaM, asthirthana sama bIjo jANa ||triijo kATha sarikho dhIta, cotho netralatA jima Iva // 6 // moharAyanA e pota rA, sole nIca jisyA kUtarA // samakita dezavirati cAritra, vItarAga pada vInA satra // 65 // phojadAra moharAyano, koi na kale jeno mAyano // madanarAya mahoTo mUgala, jiNe jItyA sura nara nUpAla // 66 // rAkhe paMca kusumanAM bANa, kaMpAve tithaNanAM prANa // yodha juvAna vaDo jaga jeTha, dAnava deva karAve veTha // 67 // rati pritI dharaNI doi tAsa, je sA theM avihaDa gharavAsa // khaTakatu seve jenA pAya, vidhu vasaMta surijana sukha dAya // 6 // brahmA nija putrIguM ramyo, iM' ahavyA caraNe namyo // kRSNa thayA gopInA dAsa, e savi manmatha taNA vilAsa // 6e // trinuvana nUpa dhare traNa rUpa,puruSa napuMsaka nAri anUpa // trihUM rUpeM traNa jagane dame,e va za loka ghaNAM mukha khame // 7 // arati hAsya jaya zoka agaMDa, rati bae sunaTa maroDe mUDa // iNipareM kAmataNo parivAra, kare raNAMgaNa ripusaMhAra // // 71 // rAga kuMvaranI sabala jagIza,viSayAnilASa vaDo maMtrIza // pAMce iMDi ya jAsa AdhIna, savi jaga jIva kayA jiNe dIna // 72 // kRSNa nIla kApotI leza, trae sAhelI navanava veza // saMkhyA rahita aguna pAraNAma, sabala zipAi kare saMgrAma // 73 // hAsyataNI nArI tuDatA,naya jAyoM hI Na sattvatA // nava AsthA ke gharaNI zoka, e trihu~ nirlaja kIghAM loka // 7 // harakha viSAda vaDA jUkAra, moharAyanA cAmaradhAra // vali dhanagarva dhare zira batra, mukharanAva de bIDIpatra // 75 // vikathA vAta suNA ve ghaNI, cAre caturA cihu~dizi taNI // avirati rAMdhaNa rAMdhe anna, nijJa polaNa kare jatana // 76 // paraniMdA camAliNI nAra, sadA buhAre nava dara bAra // khAsAM sAte vyasana khavAsa, moharAyane sohe pAsa // 77 ||prauddhaa pApasthAna aDhAra, aTala umarAva vaDA jUkAra // iNipareM sunaTa taNI badu koDa, seve mohanRpati kara joDa // 70 // iNipareM alpa kahyo adhikAra, mohanarezvarano vistAra // have varNavaM dharmanariMda, rAja kare jaga surataru kaMda // 7 // sAttvika mAnasa nAmeM nagara,ati suvAsa jima mahake agara // jyAM dAnAdika guNano vAsa, jyAM sahajeM gunamati anyAsa // 70 // girivive ka sohe tasa pAsa, ati uttaMga jisyo kailAsa // jyAM caDhatAM lahiyeM nira Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInapamiti navapraMpacanuM stavana. 111 dhAra, jagata traNa kero vistAra // 71 // giriviveka Upara ati sakhara, a pramattatA nAmeM zikhara, nagara jainapura tyAM nalhase, sadA sukhI tyAM navija na vase // // teha nayaramAMhe ka citta, samAdhAna maMjhapa supavitta // te ha tale rahetAM saMtApa, savi jAye pragaTe sukha vyApa // 73 // niHsTahatA nAmeM vedikA, tihAM virAje ukha nedikA // jyAM beThA viSayAdika noga, va sa na kare na hoye sukha soga // 4 // jIva vIrya tyAM zAsana caMga, jyAM upaje samaraMga anaMga // jasa anunAveM cetana kalA, pragaTe cidudizi ya ti nirmalA // 75 // cAritradharma tihAM mAhArAja,rAjya kare ati suMdara sA ja // vadana anopama jenAM cAra, dAna zIla tapa nAva udAra // 76 ||nn rUpeM e jaga nahare, sakala jIvane AnaMda kare // katAre navasAyara pAra,po hoMcADe zivanayara makAra // 7 // viratinAma jasa nAri anUpa, piyusarakhaM jasa sakala svarUpa // muktipaMtha dekhADe hasI,tehane dhana jasa haiDe vasI // 7 // vaDo kuMvara teno yatidharma, je sehajeM yApe shivshmeN||lghunNdn zrAvaka yA cAra, aMga tuMga sohe jasa bAra // nae // sAmAyika vahAva, parIhAra su visujha sahAva // suduma saMparAya aharakAya, paMcarUpa vaDa kuMvara rAya ||e|| avara rUpa vali daza ehanAM, nAma suNo kahiyeM tehanAM // khaMtI aUva ma hava mutti, satya zauca tapa saMyama yutti // e1 // brahmacaryane akiMcanya, e ha rUpa seve te dhanya // rUpa ekamAMhe pratirUpa, teha aneka dhare vararUpa // // e2 // rUpa bAra suNiyeM tapataNAM, satara saMyamanAM sohAmaNAM // iNipareM kahetAM nAve pAra // cAritradharma taNo vistAra ||e3|| tima sannAva saralatA nAra // yatidharma gharaNI manuhAra // eka eka vinA navi rahe, strInaratAra sa bala sukha lhe|| e|| // zrAvakadharma taNI pativratA, je nArI sazuNa raktatA // samyagadarzana maheMto dhIra // dharmarAyano vaDo vajIra ||e5|| saptatattva maMdira mAM rame, zamasaMvega dayA pariName // guna AsthA vali navanirveda, iSTa mitra jasu TAle kheda // e6 // maitrI muditA karuNA sAra, madhyasthatA sahiyara pa rivAra // sudRSTinAma guNarayaNe jarI, maheMtAne ghara aMterI // e7 // sAre savi navijananAM kAja, sadA saMjAle narapati rAja // dekhADe zivamA raga joga, tehathI rahiyeM guna saMyoga ||e // vimalabodha maMtrIsara vIra, ca tura vicaraNa sAhasa dhIra // jANe sakala lokanI vAta, pAra nahI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. jasa mati avadAta / / ee // atIta anAgata ne vartamAna, maMtrI jANe savi vijJAna // kAla sanAva savi jANe soya, isyo catura nahiM bIjo koya // 10 // pAMca rUpa dhare te valI, zruta mati avadhi manasa kevlii||paaNce rUpaM pragaTa pratApa, dharma karma savi dAkhe Apa // 11 // adhigati nAmeM ta sa kAminI, guna pariNAma taNI sAminI // nija piyu taNI vadhAre lAja, sAre dharamarAyanAM kAja // 105 // senApati sAco saMtoSa, jeha nivA re saghalA doSa // iNipareM dharma rAyanI phoja, kare navika manamAMhe soja // 103 // kabahika jora kare moharAya, dharmarAyano TAle gaya // dharmarAya jaba kare saMgrAma, mohataNo tava TAle grAma // 10 // // iNipare doya kaTa ka kare jUjha, navikaloka mana ahanizi gULa // kozhAre ko jIte kadA, e rIte varte ve sadA // 105 // natkaTa karmI kere citta, moharAya vyApI ra hyo nitta // dharmarAya tyAMthI rahyo dUra, jima rajanI mukha nAge sUra // 16 // due anukUla karama pariNAma, navasthiti kero due virAma // niyati kAla jaba mile svanAva, nadyama upajAve sannAva // 107 // e pAMce jana ToleM malI, Atama zakti kare nirmlii| taba cetana mana ciMtA thaI. hai hai e ga ti mujazI naI // 17 // DhuM puruSottama parama svarUpa, nAtha niraMjana triva na japa // kIdho karameM haM sAMkaDo, moha mahA muzamana vaaNkddo|| 10 // rAkhyo kAla anaMta nigoda, kugati namADI kIdho khoda // rAMka taNIpareM jaga rolavyo // jale dhutAre hUM jolavyo // 110 // samajI Avyo sada guru pAya, pUjyo zivapura taNo upAya // taba sadaguru ziva mAraga kahyo, jhAna darzana cAritra sahyo // 111 // dekhADyA mohAdika doSa, kartA ka ma maramanA poSa // teha taNI dekhADI rIta, lahe rAja mahoTA ripu jIta // 11 // cAritra dharma kiyo anukUla // mohataguM nakheDayUM mUla, dharma na rezarano parivAra // rame raMga jara hRdaya makAra // 113 // dohA // jaba uzmana dUre gayA, virasA viSayakaSAya // rAja lahe taba ApaNuM, uttama Atama rA y||11|| saMtoSI sukhiyo rahe, sadA sudhArasa lIna // iMsAdika tasuM yA galeM, dIse kuHkhiyA dIna // 115 // te sukha nahiM surarAyane, te nahiM rAyAM rAya // je Atama sukha anunave, sama saMtoSa pasAya // 116 // paravazatA pAlI valI, gaI dInatA dUra / / Aza parAI jaba tajI, jIna jIle sukha Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInapamiti navapraMpacanuM stavana. pUra // 117 // pUrIne UMkhara thayA, mukha mUke niHzvAsa // kAmI kAminI paga paDe, prAza kare zma dAsa // 117 // agni ApathI Upaje,tRmA Apa jalAya // A thApa vicAratAM, Apahi Apa bujhAya // 11 // AzA baMdhana bAMdhiyo, jaga saghalo mUMkAya // rahe udAsa je Aza taji, jIva nmukta kahAya // 120 // zrAza karo arihaMtanI,jaga thaI raho udAsa // vi naya anopama eha sukha, anunaya lIlavilAsa // 11 // zI pArAgo Tako, tApeM phATI jAya // tima yAzA mana mAnavI, na lahe mukti upAya ||12||jeh nirAzI goTako, te hoya sahaja anaMga // taruthAno mala apa harI, rUpUM kare suraMga // 123 // tema nirAzI mana hare, savi Atama saM tApa // bAtama paramAtama hue, vinaya vicAro Apa // 12 // vinaya vi cArI Adaro, samatA zivapura vATa ||aarti nAve AzanI, upaje nahIM naccATa // 125 // viruI yAzA viSayanI, kheDo viSa vela // ropo sama tA suralatA, vinaya ramo rasa khela // 126 // kATa na lAge kanakane, ji ma rahetAM raja pAsa // tima karmai navi nediyeM,tama rAma udAsa // 12 // zma udAsa rasa cAkhatAM // zithila hoya nava baMdha // zukala dhyAna taba ka paje, pAvana parama sugaMdha // 12 // zukaladhyAna jaba thira karI, caMcala mana kalola // kevala jhAna taraMgamAM, Atama kare Ukola // 12e // karma ghanaghAti daya gayAM, taba pragaTI nija jyota // tima vAdala vighaTI gayA, na dayo ravi udyota // 130 // mAkhaNathI jaba jala balyUM, taba pragaTayUM ghRta rUpa // tima ghanaghAtI mala bale,pragaTe jJAna anUpa // 131 // mana vaca kAyA thira karI,parama zukala dhari dhyAna // cAre karma dahI lahe,paramAnaMda nidhaan||13|| sima sadA sukha anunave, anupama kAla anaMta // ajarAmara avicala rahe, praNamUM te ngvNt||133||dhrmnaath ArAdhatAM,e savi sIke kAja ||aNt raMga ripu jItiyeM, lahiyeM avicala rAja // 13 // dharmanAtha avadhAriyeM,seva kanI aradAsa // dayA karIne dIjIyeM,mukti mahodayavAsa / / 135 // vAsa na yo jo muktino,to dyo sahaja udAsa / / teha lahI ameM sAdhazU,sahejeM ziva anyAsa // 136 // sattarazeM solottare,surata rahI comAsa // stavana racyUM meM a lpamati, Atama jJAna prakAza // 13 // zrIvijayadeva sUri paTeM, zrIvijaya prana sUri ||shriikiirtiviy vAcaka taNo, vinaya vinaya rasapUri // 137 // iti // 15 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1.14 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. // zrI caramajinezvarAya namaH // atha // bAlAvabodhasahitA zrI samyaktvasittarI prAraMbhaH // tatra prathama // bAlAvabodha karttAnuM maMgalAcaraNa // // anuSTubvRttam // " " // natvA zrIpArzvamataM smRtvA ca zrutadevatAm // zrImatsamyaktvasapta tyAH kurve bAlAvabodhanam // 1 // zrarthaH - trevIzamA tIrthaMkara zrIpArzva nAtha arihaMtane namaskAra karIne tathA zrutadevatAnuM smaraNa karIne zrImatsa myaktva saptatikA graMthanA bAlAvabodhane huM karUM buM // 1 // mUla gAthA // daM saNa suddhi payAsaM, tibayaramapavimaM namasinA // daMsaNasuddhi sarUvaM, kitte mi susAreNa // 1 // arthaH- darzana je samyaktva, tenI zuddhi je nirmala paNuM, tethI jene kevalajJAnarUpa prakAza eTale javAluM yayuM be, evA apa zcima eTale bellA covIzamA tIrthakara je zrImahAvIrasvAmI temane namaskAra karIne darzanazuddhi je samyaktvazuddhi tenuM svarUpa je lakSaNa tene zrutAnusAreM eTale yAgamane anusAreM huM kahuM buM. arthAt huM mArI matithIja kaheto nathI, kiMtu zrAgamano nAva lar3ane huM kahuM buM. e khaniprAyaNI graMthakarttAyeM po tAne graMthakarttApAnuM nimAna nathI. evaM sUcana karUM be I have samyaktvanuM svarUpa kahe be: " // daMsaNamiha sammattaM taM purA tattava saddaharUvaM // khaiye khavasamiyaM, taho vasa miyaM ca nAvaM // 1 // arthaH - iha eTale yA zAstrane viSe athavA ji nazAsanane viSe darzana je be, tene samyaktva kahiyeM taM purA eTale te valI tatasadaharUvaM eTale te tattvArthazraddhAnarUpa be. eTale yA par3heM karI anya tIrthInA darzanane samyaktva na kahiyeM. ema graMthakAreM jalAvyuM, kema ke te anya tIrthamAM tattvArtha zraddhAna nathI. have te samyaktvanA ghaNA prakAra be, temAM paNa mukhya traNa prakAra be, te kahe H- eka dAyika, bIjuM kSAyopazamika, tathA trIjuM khaupazamika, ema ( mAyatraM ke0 ) jANaM // 2 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI 125 A gAthAmA paheluM dAyikasamyaktva kahyaM . paraMtu paheluM jIva, au pazamika samyaktva pAme . e aupazamikasamyaktvanA be prakAra :-temAM eka naisargika tathA bIjuM Adhigamika. tihAM je gurunA upadeza pramukhanI apedA vinA jAtismaraNa jhAnane baleM pUrvanavanA smaraNAdikeM karI prApta thAya , tene naiHsargika aupazamikasamyaktva kahiyeM; ane je gurunA upa deze karI prApta thAya tene Agamika aupaza mikasamyaktva kahiyeM. e aupazamikasamyaktvanI utpatti AvI rIteM thAya H-koI jIva cAre gatimAMnI koI paNa gatimAM pharato bato akAmanirjarAyeM karI yathApravRtti karaNeM karI jhAnAvaraNAdi sAta karmanI eka koDAkoDI sAgaropamanI mAMhe sthiti kare;jema nadInI pAseMnA athavA nadImAM AvelA parvatanA pApANa eka bIjA sAtheM ghasAtAM ghasAtAM sahajeMja golAkAra banI jAya , tema te paNa jANavU. te samaya graMthinedI aMtarakaraNa karatoja aupazamikasamyaktvanu upA jana kare, tevAreM aIpujalaparAvartanImAMhe zeSa saMsAra kre|| yamuktaM // "aM to muduttamittaM, piphAsithaM jehiM duU sammattaM // tesiM avaDhapuggala, pariya ho ceva saMsAro" ema e aupazamikasamyaktvano kAla aMtarmuhUrttano hoya // have dAyopaza mikasamyaktvanuM svarUpa kahe jeH-ke je jIva, aMtarakaraNa kare nahiM, te yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa tathA anivRttikaraNa, etraNa karaNe karI miNAlA kozvanA dRSTAMteM mithyAtvadalikanA traNa puMja kare. temAM eka zuddha puMja, bIjo mizrapuMja ane trIjo azubhapuMja; tihAM jema mINA lA kovAne dho karI uparathI mINa kRtArI cokhA karIne eka Dhagalo kariye, tema je mithyAtvanA pujalane cokhA karI Dhagalo kare, te zuddha puMja kahiye; tathA valI kAMka dhoyA kAMka aNadhoyA rahe, tevA pujalane mizra puMja kahiyeM, ane je sarvathA aNadhoyAja hoya, tene azubha puMja kahiyeM.e kovAnA dRSTAMteM mithyAtvanA dalika paNa jANI levAM. te traNa puMja mAhe lA zurU puMjano vedanAra jIva, dAyikopazamikasamyaktva pAme. // have dAyikasamyaktvanuM svarUpa kahIyeM baiyeM:-je jIva, anaMtAnubaMdhIyA krodha, mAna, mAyA, lona tathA mithyAmohanIya, mizramohanIya ane darzana mohanIya, e sAta prakRtino kSya kare, te jIvane dAyikasamyaktva prApta thA ya. dAyikasamyaktva pAmyA panI teja navamAM, athavA bIjA navamAMza Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. thavA trIjA navamAM athavA cothA navamAM te jIva, modeM jAya . pAMcamo java sarvathA thAyaja nahIM // yauktaM paMcasaMgrahe // " tazya cagne tamila, navaMmi sinati dasaNe khINe // je deva nirayasaMkhA, na caramadehesute haMti" e dAyikasamyaktva apaulika hoya je ane aupaza mikasamyaktva tathA kA yopazamikasamyaktva e paulika hoya . kema ke, e banne samyakta mithyAtva pujala cokhA kasyAthI utpanna thAya , mATeM pojalika kahyA be. valI kA yikasamyaktva muktine viSe sipanA jIvomAM paNa pAmIyeM. e saMdepathI bI jI gAthAno artha kahyo // 5 // // have esamyaktvaneviSe anyatara samyaktva kahevA guNa saMyukta navyaprANI pAme, te kahe jeH-avauniyaM mihatto, jiNacezya sAdupUyaNujutto // AyA rama meyaM, jo pAlaza tassa sammattaM // 3 // arthaH-jeNe mithyAtva bAM mathu , evo navya jIva samyaktvane pAme, te mithyAtvanA pAMca prakAra :eka Aniyahika, bIjo ananiyahika, trIjo Aninivezika, cotho sAM zayika, ane pAMcamo anAjogika. e pAMca prakAranA mithyAtvano sarvathA tyA ga kare. tevAreM jIvane zu6 deva, guru guru tathA zubha dharmanI sahahaNArUpa samyaktvanI prApti thAya. temAM guma deva, te jina vItarAga je aDhAra doSa rahita le. ane caitya te deva, gRhapratimA sthApanA jina jANavA. tathA zuddha guru te susAdhu su vihita zuddha prarUpaka, daza vidha yatidharma saMyukta hoya te sAdhu jANavA. te unI pUjAne viSe je udyukta ujamAla tatpara hoya tathA niHzaMkitAdika thA na prakAranA AcArane pAle, tene samyaktva hoya // 3 // have te samyaktva guJjineviSe dRSTAMtagata ArAmanaMdananI kathA kahe :A jaMbuddIpane viSe aIcaMzakAra jarata kSetra be. temAM lakSmIpura nAmarnu na gara be, te evaM to suzonita le ke, jANe lakSmInu ramaNa karavAja sthAna hoya nahiM ! temAM vikrama eve nAmeM rAjA rAjya karato hato. enA cAra nAzyo hatA. teunAM nAmaH-vimalabuddhi, buddhisAgara, subudi, tathA vizAla budi. e cAre, potAnA nAma jevAja pariNAma vAlA hatA. temAMnA vi zAlabudhine padmazrI nAmanI strI hatI. temAM paNa potAnA nAmanA jevAja pariNAma hatA. koi kAleM tenA jehonI svInA udarathI putra putrIyono Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. janma thayo. tenA nizAla ghareNAM, tathA pANigrahaNa pramukha mahotsava jo zne manamA atyaMta duHkhane pAmI. ane gharanI vADImAM jazne rotI thakI kahevA lAgI ke hA daiva !!! mArI jegaNIyone putra tathA putrIyo ne tenA pANigrahaNa vagerenA mahotsava thAya be. ane hu~ adhanya tathA anAgiNI baM ke jethI mane eka putra ke putrI kAMDa paNa nathI,evA khedane pAmavA lA gI. ema tene rotI joine eka vAMdarI pAseM yAvIne kahevA lAgI ke, he sakhi ! tune evaDaM guM kuHkha thayuM le ke jethI tuMraDe je ? te mane kahe. huM tArUM puHkha maTADaM // yataH // kurakaM tAsu kahiUra, jo ho| uraka pheDaNa sama bo // jo navi uhie uhi, tAsI kisa kahijae urakaM // tyAreM padmazrI bolI ke mArI badhI jeThANIne beTA beTIle. tennA janmAdikanA maho tsavo thAya be. ane mAre putrI putrAdika kAMza nathI tethI DhuM raDuM . e duHkha jo tArAthI TalI zake to TAla. evaM sAMjalI te vAnarI tarata vanamA jA ne eka auSadhi lAvI. te tene ApIne kahevA lAgI ke he sakhi ! Rtu snAnane divaseM e auSadhine pANImAM ghasIne pIje. to teja rAtraM tane putra garna thaze. evAM tenAM vacana sAMjalIne te saMtoSa pAmI ane vAnarIne kahe vA lAgI ke jo mane garna thaze. to tane A lAkha TakAno hAra thApIza! paNa tuM vAMdarI batAM mANasanI nASA kema bole ? tevAreM vAMdarI bolI ke, mArI pAseM vidyA , tene yogeM manuSya nASA paNa jANuM buM ane vAM darI nASA paNa jANuM . ema kahIne te vAMdarI jatI rahI. __paDI padmazrI Rtu snAna karI te auSadhi nirmala pANIthI ghasIne tenuM pANI pIeM. teja rAtrineviSe tene putra garna rahyo. anukrameM garnanI vRkSa thatAM dina pUrNa thaethI vAnaranI kativAlA putrano janma thayo. evaM eka paricArikAnA mukhathI sAMjalIne te ghaNuM kuHkhane pAmI. ne vicAravA lAgI ke are!!! vAnara putra thaelo ze artha Avaze ! ethI to ulaTI lo komA hAMsI thaze. evo vicAra karIne potAnI dAsInA hAthe gharanI pAsenA bArAmamAM tene mUkAvI dIdho. tene pelI vAnarI AvIne lai gaI ane po tAnA sthAnamAM jA potAnA patine kahevA lAgI ke DhuM gUDhagarnA hatI tethI mAro garna koine jaNAyo nahI. hAla mAsa pUrA thayethI meM putra prasa vyo ke. ema potAnA pati yUthAdhipa vAnarane samajAvyo. paDI te vAMdara ku Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. mAra stanapAnavinA kuHkhI thavA lAgyo. tene josne vAMdarI potAnI eka sakhIne kahevA lAgI. ke mArA stanomAM dUdha yAvatuM nathI. mATeM tuM A bAlakane dhavarAva. evaM tenuM bola mAnIne te bIjI vAMdarIyeM dhavarAvavA mAMmayo, tethI te puSTa thayoM. palI kozka samayane viSe pharI te padmazrI pUrvo kta bAgamAM jazne karuNasvareM rovA lAgI. - aho navi jIvo,e dAkhalA uparathI saMsAranA jIvone kehevAMpuHkha ,te tamArA dhyAnamAM AvyAM haze ! saMsArI jIva phuHkhIja hoya . ane je saM sArasaMbaMdhI sukha dInAmAMbAve te paNa kuHkhane sukha mAnekhaM . juvo ke,garna dhAraNa karavo, te pratyada strIne suHkha dAyaka De kema ke, garnavatI strIne su kheM kaMgha AvatI nathI, peTa jarI khavAtuM nathI. potAnI zvApramANe cA lI zakAtuM nathI, ane vadhAre manane cena paDatuM nathI vagaire phuHkha thAya . tene sukha mAnIne te strI manamAM phUlAya , ane jyAreM garna dhAraNa kare lo nathI hoto, tyAreM kaMgha sArI rIteM Ave , peTa jarI khavAya De, potA nIbA pramANe game tyAM javAi avAzakAya le tathA manamAM cena rahe be, evaM sukha batAM tene phuHkha mAnIne ciMtA karayAM kare ke mane garna rahe to sArUM ! ev| rIteM rakhane sukha mAnI levu e saMsAranuM svarUpa je. eno vicAra catura naroyeM sArI rIteM karI levo jozye. have te vAMdarIyeM padmazrIne rotI sAMjalI tethI tenI pAseM AvIne kahevA lAgI ke bAI! mArI vAta sAMjala.hUM vAMjaNIhatI.ane saMtAna nahIM hovAnA duHkhathI mahA pIDA pAmatI hatI. tethI game tema karIne mane saMtAnanI prApti thAya to vAMjI yArnu meNuM Tale, evo vicAra karatAM acAnaka te divasa meM tane eja kAra pasara rotI jo te saMdhiyeM mAruM kArya sAdhI levAnI bAthI tane meM evI auSadhi Apake jethI vAnara putranoja janma thAya. tema thayAthI mArI bA meM pUrNa karI lIdhI be. have bIjI auSadhi hu~ tane ApuM te pUrvanI par3heM ghasIne pAna karaje, jethI tune manuSya putra thaze. emAM saMzaya ANavo na hI. e bolavA upara padmazrI vizvAsa karIne RtusnAnane divaseM tema kI dhuM. tethI garna rahyo ne mAsa pUrA thayethI tene guna divasa zuna vAra tathA zuna muhUrttanA samayeM eka putrano janma thayo. tyAreM vizAlabudhiya mahoTo mahotsava kasyo. putra janmathI AkhA kuTuMbane AnaMda thayo. te putranuM nAma Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 11 rAmanaMdana evaM rAkhyuM tenA pAlana poSaNane kharthe sArI sArI dhAva rAkhI, tethI jema naMdanavanamAM kalpavRkSa vRddhine pAme, tema teputra karavA lAgyo. ema anukrameM yA varSano thayo, tyAreM nIzAle nalavAnemATe mokalyo. kema ke, putranI lAlanA pAMca varSa sudhIja karavI, tyAra paDhI te tADanA karavA lAyaka thAya be, mATe jAlanA karavI nahIM. tema karaNAthI te bagaDI jAya be ne kharAba ThevavAlo thAya be, tethI tADanAja karavI joiyeM bai yeM. tema zola varSa sudhI kariyeM paDhI putrane mitra jevo galiyeM. kayuM be ke, "lAlayet paMcavarSANi darzavarSANi tADayet // prApte tu SoDaze varSe, putraM mitravastamAcaret " // pI rAmanaMdana, nizAlamAM jaNIne bahoMtera kalAno pAraMgAmI thayo. ema karatAM te yauvana avasthAne pAmyo. tyAreM mAtApitAyeM mahoTA utsavathI eka padmAvatI nAmanI rAjakanyAnI sArthe tenuM lagna kasyuM paDhI jema dharaNeM padmAvatI khAnaMdathI ramaNa kare, tema te bedu sukhavilAsamA ramavA lAgyA tethI kAla yatIta thavAnI paNa teneM khabara paDatI nathI. kema ke, sukhanA divasa gayelA jagAtA nathI. yaDuktaM - " tahiM devA vaMtariyA, vara taruNI gI yavAya veNaM // nicca suhiyA pamuzyA, gayaMpi kAlaM na jANaMti." koI e ka samayane viSe grISma Rtu yAvI, tyAreM evo to tApa paDavA lAgyo ke, tethI lokane mahA saMtApa utpanna thayo. tethI khArAmanaMdana ne padmAvatI e ne sAyeM narmadAdI mAM jalakrIDA karavA gayAM. tyAM krIDA karatAM padmA vatIyeM nadImAM taratI eka phUlanI kaMcuka dIvI. tyAreM yArAmanaMdanane ka vAlAgI ke he prANapriya ! pelI, phUlanI kaMcukI taratI jAya be, te mane ANI Apo e paheravAnI mane hoMza yaI be ? te pUrI karo. rAmanaMda na bolyo ke, gAdha jalamAM huM kema jaI zakuM ? ane te kaMcuka tane kema lAvI khAeM ? evo haha tune karavo jo to nathI mATe e vAtane tuM mUkI de, tevAreM padmAvatI bolI ke, jo e kaMcuka mane maje toja huM jIvuM, nyathA huM maraNa zaraNa thAiza ! kahyuM be ke " bAlAnAmabalAnAM ca nRpA yAM ca vizeSataH // tathA ca pApasaktAnAM, durnivAryaH kadAgrahaH " eTane bA laka, abalA, rAjA ne pApAsakta manuSyano kadAgraha duHkheM karI paNa nivAraNa thAya nahIM. juvo ke, sItAnA kadAgrahathI rAma suvarNanA mRga Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. pAula doDyo, tema padmAvatInA kadAyahathI dhArAmanaMdana padmAvatIne tyAMja makIne eka nAvaDInA hAthe pravahaNa saU karAvI tene sAtheM laI teNeM agAdha jalamA praveza karo. kaMcuka Agala taratuM jAya ane tenI pAbala nAvikA cAlI jAya. ema karatAM rAtri paDavA mAMjhI paNa pelaM kaMcuka hAthamAMAvyu nahIM. eTalAmA jema koI mANasa pANImAMtaratAM thAkI gayAthI vizAmo levAne eka tekANe sthira thaI rahe, tema te kaMcuka thaMnI raghu, tyAre ArAma naMdane te ucakI levAne hAtha ghAvyo eTale te kaMcuka jenA mAthAmAM ne, evI eka divya svarUpa hAra kuMmalAdi AjUSaNeM maMmita evI eka strIpedA thaI. tene joIne te. kumAra vismaya pAmyo. ane pelA nA vikane tathA nAvaDIne eka koreM mUkI darzane kautuka jovAne arthe pelI strInI pAula lAgyo. kahyu ne ke,:- "vidyArthI ca dhanArthIca, strIyArthI caiva vizeSataH // alasA na navaMtyete, tathaivaM kautukapriyAH " nAvArthaH-vidyArthI, dhanArthI, tathA strIyArthI etraNe ne Alasa thatuM nathI, kema ke,tene te nadyogakautukanI jevo lAge je. palI te strI te nadImAthI nikalIne, te nadIne kinAre eka kAlikA devIneM deheraM hatuM temAM jai, zrIkAlikAnI pratimA hatI tene pelaM puSpay kaMcuka paherAvIne kahevA lAgI ke he svAmini ! tuM ghaNA kalyANanI karanA rI thaje. evI prArthanA karI, bAhera nIkalIne adRSTa thai gaI. ArAmanaMdana te devIne nirmAlya thayelu kaMcuka lai harSane pAmIne nadIne kinAre bAyo. tyAM jue le to nAvika tathA nAvaDI e bemAMnuM eke dekhAyuM nahI. tyAre tenuM nAma la mahoTe sAdeM dAko mArato thako tyAM naTakavA lAgyo. nA vika guma tha gayo jANIne nayane pAmavA lAgyo. tethI eka pANInI pa rava datI, temAM jazne sUto. kayuM ke "atinuktavatAM puMsAM, ciMtAra hitacetasAM // ati pravAsazrAMtAnAM, niAhi sulanA matA" nAvArtha:jeNeM ati nojana kayuM hoya, jenuM ciMtArahita citta hoya, ane je ati thAkelo hoya tene sahaja nijJa yAvI jAya je. par3I te parabanI Upara pha ratA pharatA keTalAeka coro yAvI caDyA. tyAM pelA puSpanA kaMcukano su vAsa phelI rahyo hato tethI te coroyeM vicAyu. ke aAhI koi jogI puruSa hovo jozye, evaM anumAna karIne te parabamAM penA. tyAM bArAmanaMdanane 'lUTI levAnA nimitteM teno jADo lIdho, paNa pelA puSpanA kaMcuka vinA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 121 bIjuM kAMI tenI pAseMthI malyuM nahI. tethI teja kaMcuka laine pelA coro vA hera nIkalI cAlatA thayA. kumara prati thAkelo hovAthI sUto tevoja ghora nizane vaza yaI javAne lIdhe rAtanI coronI hakIgataviSe tene kAMi paNa khabara par3I nahI. savArano kI juve ne to te kaMcuka dekhAyuM nahIM, tethI te prati kheda ne pAmyo. ne vicAravA lAgyo ke huM kaMcukavinA padmAvatIne mukha kema dekhADI zakIza ! evI ciMtavanA karato zUnya citteM jamavA lAgyo. nama tAM matAM eka lakSmInA nivAsa jevA pATaNa nAmanA nagaranI pAseM yA vI hoto. tenI mAMhilIkoreM cAlyo, nagaranA caTTAmAM zrAvI juve le to eka zikharabaMdha prAsAda dIvAmAM AvyuM temAM jinapratimA jAlI, zuddhasamyaktvadhArI be mATe harSane pAmyo ane prAkasmika mahAna lAna thayo. ema jANIne deva juhAravAne praveza kasyo. mAMhe jaine caityavaMdana kIdhuM. te samayeM eka sAgara nAmanA zreSThIyeM tene dITho ane paradezI jANIne tene potAnI pAseM bolAvyo. tenAM vacana tathA saubhAgya joine ati khuzI thayo. tethI yAgraha karIne ghera teDI gayo ne snAna vagere karAvI sArI sAmagrI sahita jojana karAvyaM. paDhI sAgara zreSThInA zrAgrahayI jema pitAne ghera putra rahe, te tyAM te rahyo keTalA eka dahADA rahyA paDhI varSAkAla yA vyo. sArI paDheM varSA thai. samasta pRthvIrUpiNI strIyeM nIlAM tRNorUpI nIlAM kaMcuka pAM. sarva nadI navANa pramukha pANIthI jarAyAM. ca ko eka samaya viSe lakSmIdhara rAjAno mukhya hastI pANI pI nepADho vakyo, tyAre eka sthalane viSe kAdavamAM khUcI gayo tene ko I kahAr3I zake nahI. kahADavAnA ghaNA upAyo kasyA, paNa te badhA niSpha la thayA. te joine rAjA kahevA lAgyo ke, yA hAthIne je koI puruSa kAdavAMthI kahADhe, tene vAMvita dAna khAeM. evo zaharamAM paTaha pITA vyo. te paTahano zabda sAMjalI te vAtano ArAmanaMdaneM aMgIkAra kasyo. tyAre teneM rAjAnA napharo rAjAnI pAseM teDI gayA. ghane tenuM rUpa dekhIne rAjA khuzI thayo. paThI te kumAra rAjAne kahevA lAgyo ke, tamArA maMtrI pramukhajo mane sAhAyya yApe, to huM kAdavamAMthI hAthIne kahADuM. te sAM lIne rAjAyeM maMtrIyone sAthai mokalyA. temanI sArthe te hAthInI samIpa gayo ne maMtrIyone kayuM ke so hAthasudhI yA bhUmikAne iSTikA ( IMTa ) 16 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. thI baMdhAvo. maMtrI tatkAla TikA maMgAvI ane te nUmikA baMdhAvI. tyA reM kumAreM hAthIne khAvAne zeraDI maMgAvIne hAthInI pAseM nAkhatAMja teNe te yatheSTa khAdhI. tethI hAthInA aMgamA bala prAvyu. panI te talAvamAthI nIka karAvIne je ThekANe hAthI khUcI gayo hatote tekAeM pANIthI narAvI nAravyu. ane eka hAthaNIne tyAM maMgAvIne hAthInI pAseM kanI karI. tene joI hAthI potAnA guMDhAdaMma vaDe tenI yonino sparza karato to mahAkA mAtura thayo. tyAreM bArAmanaMdane mAvatane kayuM ke, yA hAthaNIne have ha lave halave dUra khaseDo. tyAreM mAvateM pelI hAthaNIne tyAM khaseDI kAMika dUra karI. tenI pAula hAthI paNa bala karIne te kAdavamAthI nIkalavA lAgyo. ema kameM karI te hAthI Akho nIkalIne hAthaNInI pAula do DavA lAgyo. doDato doDato gajazAlAmA jyAM hAthaNI yAvI le tenI praveM te hAthI paNa Avyo. tene hAthInA sevakeM bAlAnastaMnane vi pe bAMdhyo. AkhA nagaramAM jaya jayakAra thayo. rAjA kumAranI buddhi de khIne khuzI thayo. panI tene potAnI pAseM teDIne svAdiSTha nojana karA vyu, ane kahyu ke vara mAga. te sAMjalIne katajhoneviSe ziromaNi je A rAmanaMdana te kahevA lAgyo ke, mahArI taraphathI sAgara zreSThIne teDAvI ne nagara zenI padavI thApI mahattvapaNuM yApo. rAjAyeM sAgara zreSThIne teDAvIne tene zreSThipada prApyuM. zrArakhA nagaramA mukhya kIdho tethI sAgara zreSThI AnaMdane pAmyo. khuzI thayo thako potAnI putrI kumarane devA lA gyo kumareM kahyu ke, mAre eka strI padmAvatI . tema batAM bIjIne hu~ guM karUM! temAM valI meM tamane pitA karI mAnyA , tethI tamArI putrI te mA rI bahena thai, tenI sAthai DhuM pANigrahaNa kema karUM ? / evI rIteM ArAmanaMdana sAgara zreSThIne ghera rahetAM thakAM keTaloeka kA la vItI gayA panI eka divaseM te sAgara zreSThIne kahevA lAgyo ke, mAre anya dezamA vyApArane artha javAnI marajI thAya , mATeM ivya Apo to mAla laI vahANomAM narIne mArI bA DhuMpUrNa karUM! vyApAramAMje lAna thaze, te duM tamane ApIza. mAre temAMthI kAMI paNa rAkhavU nathI. hUM to mAtra dezATana karIne kautuka joIza. evaM tenuM bolavU sAMjalI ane tene nAgya zAlI jAgIne te vAta kabUla karI, paDI kumAre vahANomAM cokhA nakhyA, Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 zrIsamyaktvasittarI. thA dUjaNI meMpo caDhAvI. sAkara, sopArI tathA nAgaravela pramukha keTa lAeka nogya padArtho nayA. muzala, Ukhala, gharaMTa, pramukha upayogI padA rtho sAtheM lIdhA. rAMdhavAsAru gamaDAM, sArAM sArAM vastro tathA zastro paNa sAtheM lIdhAM. eka arkA strI sAtheM rasoI karavAne lIdhI. evI badhI sAmagrI ekaja vahANamAM narI te vahANa eTayU~ to mahoTuM hatuM ke tenI kapa sAta to saDha caDatA hatA,te vahANanAmAlekane mana mAnatuM nANuM yApIne jADe bAMdhIlIdhuM. panI guna divasa, guna vAra tathA guna lagna pramukha jo ne te kumAra pravahaNanI Upara caDhayo. karvA De ke, "na nimittaM hiSAM de mo, nAyurvaidyakavihiSAm / / guruhiSAM nahi jJAnaM, na muktirdaivavihiSAM" nAvA rthaH-jyotiSanA kSeSa karanArAne dema na hoya, vaidyakanA deSa karanArane A yu na hoya, gurunA deSa karanArane jJAna na hoya, ane devano kSeSa karanAra ne mukti na hoya. paDI zubha muhUrte vahANa dariyAmAM haMkArI dI. devayo meM pavana sAro lAgyo tethI sArI rIteM paMthanuM nanaMghana thavA mAMmayu. vahANa mAM sarva nogyapadArtho hovAthI gharanI paveMja nizAna, zaraNAI pramukha vA ya vAgI rahyAMce, gaNikA nAcI rahI , tenI sAtheM madhura gAyana tha rahyu je, ane nAnA prakAre samuznA mojAnI garjanA thaI rahI , tethI ati thAnaMda thairahyo . ema karatAM koika kAleM te vahANa eka hIpamA jaI pa hotuM. rastAmAM mItA pANInI kAMka tANa thai javAthI tyAM jamIna Upara tarIne loko pANI jaravA lAgyAM. paNa bArAmanaMdane tema na karatAM po tAnuM vahANa tyAMja rAkhavAno nizcaya kasyo. tyAre bIjA sArthenAM vahANo vAlA tene kahevA lAgyA ke, Agala koNa jANe kyAM pANI mala mATe yAMhI pANI jarI lazne amArA vahANonI sAthai vahANane hakAro, to sAlaM. ahIM amasto kAla gamAvavo te sAraM nathI. te sAMjalIne te kumA ra kahevA lAgyo ke, mAre to AhIMja rahe, je, tamAre jaq hoya to sukheM thI jAu. tyAre te bolyA ke, jhuM tamAre ahIM samAdhi karavI ? kumAra kI ke mArA zarIranIprakRti sArI nathI tethI DhuM thoDoeka kAla AhIMja kahADIza. par3I jyAreM tabIyata sudharaze, tyAreM AvIza; athavA tameM jyAreM pAbA pharazo, tyAreM duM tamArI sAtheM cAlIza. evI rIteM saghalAne samajAvI ne vidAya kasyA. te vahANo hakArIne cAlatA thayA. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. kumAreM potAnuM vahANa tyAMja rAkhyuM. par3I potAnA mANaso pAseMthI cAvala pramukha je vastu sAtheM lIdhelI hatI, te nIceM kinArAkapara uta rAvI. cokhA sArI rIteM sApha karAvyA. jeMSo dovarAvIne dUdha kaDhAvyuM. ane tene jamAvIne dahI kIdhuM. tenA karaMbA kIdhA. te jyAre samunI rela AvavAno samaya thAya, tyAreM potAnA dAsonI mAraphateM keTalIeka bANA nI karelI garama rAkha tyAM diye, tenI vAsathI tyAMnA matsya tyAM prAve, ane potAnA dehanI kharaja TAlavAne artha AloTavA lAge, te samaya te karpUravAsita karaMba nArakhI diye, tene khAvAnemATe rasanAnA svAdI jalanA jIvo saMkhyAba. tyAM Ave. ema karatAM keTalAeka divaso vItI gayA. dararojanA sahavAsathI te jalacaro nirnaya tha gayA. ane jema kamalanA gaMdha Upara camaro yAvI male, tema te jalajaMtu vizvAsa rAkhIne yAvI ekatA thAya, ane te karaMbA khAvA lAgyA. te jaMtu vAste Aste manuSyono evo vizvAsa karavA lAgyA ke, kozno naya na rAkhatAM niyama samayeM AvIne potapotAne ThekANe khAvA maMmI jAya. eka divaseM sarvathI Agala eka jalajaMtu AvIne potAno AhAra khAi te kANeM eka ratna nAvIne cAlato thayo. kumAre te ratna la lIdhuM, ne manamAM ghaNo harSa pA myo. te divasa bIjA sarva jalajaMtuyeM potapotAnA karaMbA khAIne te sthala mAM ratna nAkhI javAno cAla kasyo. ema dararoja jeTalAM ratno ekAM thAya teTalAM ratno SonAM bANanAM bANAM thApI temAM nArakhI diye. tenI cAkarone paNa khabara paDe nahIM. karvA ne ke, "aparIkSya na kurvIta,marmajJaHsvAnujIvi tam // marmajJo'rjanolokaH, saMtApayati sahAnaM" nAvArthaH-potAnA cAkara nI parIkSA lIdhA vinA tene potAno marma kahevo nahIM; kema ke, koI 5 jana manuSya hoya to sahanane pIDA karI diye . pelAM ratna ghAlIne bA pAM karelAM jUdAM rAkhato jAya, ane ratna vinAnAM je bANAM kare, te judAM rAkhe. evI rIteM buddhiyeM karI ghaNAM ratno ekatAM karIne gupta rAkhyAM. __ have pUrva kaMcuko levA mATe strInI keDe lAgyo hato tevAreM potAnI nAva nAvaDoyAna nalAvI hatI tihAM te nAvaDIyo nAva bAMdhIne nizcita sUto tene niza AvI gaI evAmAM samunI velanA jorathI nAvanA baMdhana beTAM pANInA kanolanI preraNAyeM nAva samuzmA paDyuM par3I te kanoleM haNA Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 275 tuM haNAtuM pharatuM pharatuM kumaranA prArabdhanA yogeM pAluM teja dIpane vipe AvyuM tene kumAra joDne khuzI thayo. nAvika katarI yAvIne potAnA dha gIne page lAgo. ane sarva hakIgata kahI saMnalAvI. jAvI padArtha ko inAthI Talato nathI. ema tenuM samAdhAna karIne matsyo mATeM taiyAra kare lA karaMbA jamavAne ApyA. nAvika ghaNA divasono nUravyo hato tethI sArI rIteM khA dharAyo. kumAra paNa potAne thaenI ratnaprApti vinA bAkI nI saghalI hakIgata tene kahI saMnalAvI. pelA sAthenAM vahANo je dezAMtareM gayAM datAM, teunA mAleko potAno mAla vecIne prArabdhAnusAra lAna melavI pAnA e chIpane vipe AvyA. pratha manI peThe valI paNa pANI naravAne nIceM tasyA. potAnA sAthIne zrAvI malyA. panI kahevA lAgyA ke, have to tameM amArI sAtheM cAlazo ke nahIM? kumara bolyo ke, hA have hu~ tamArI sAtheM zrAvavAneM taiyyAra bUM. panI potA nI sarva taiyyArI karavA lAgyo. be jAtinAM bANAM kasyAMhatAM, te potAnA vahANamAM nayAM te joIne pelA vyApAra karI AvelA vANIyA mazkarI karavA lAgyA, ne kahevA lAgyA ke,yA bANAM vahANamAM zA sAru naro bo? tenA karatAM amAro mAla jaro, to ameM tamane jADaM ApIyeM. eTalI to pedAza karI cAlo. kumara bolyo ke, nAI amAre eTaluMja ghaNuM je potAne game, te sArUM kahevAya. kaDuM ke, "koIne kAMI game,koine kAMI suhaay|| gADUM nayuM sopAriye,seva baheDAM khAya." par3I saMketa pramANe badhAM vahANo sAthai hakArayAM. cAlatA cAlatAM jyAre madhya paMtheM yAvyAM, eTale purvAta va hAvA lAgyo. vahANo mAhAdariyAmAM kurvATeM paDyAM.tethI ghaNA divaso nIka lI gayA. tyAre iMdhaNAM khUTyAM. eTale badhAnI najara pelA bANAM Upara gaI. ane kuMvarane pUvA lAgyA ke,nAI bANAM amane Apazo ke? kumara bolyo ke, nAI ema te kAMI thatuM daze! potAno mAla bIjAne koi rIteM apAya nahIM. tyAre te bicArA nirAza thayA, ane kAcuM dhAnya khAvA lAgyA. te thI peTamAM duHkhavA mAMmayu. ane roga utpanna thavAno saMnava thayo. tyAreM pha rI pUjavA lAgyA ke, nAI! thoDAka gaNAM vecAtAM Apazo ? je kImmata mAgo, te ameM thApIyeM. kumara bolyo ke, eka saratathI hu~ bANAM ApuM. je vAM gaNAM DhuM tamane thA', tevAM pAbAM duM le ! te temaNe kabUla ka ,ana Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 jainakathA ratnakopa nAga trIjo. te pramANe khata lakhI Apyu. temAM sArthenA bIjA mANasonI sAdIyo na khAvI. paDI je nhAnA nAvamAM ratnarahita bANAM hatAM te gaNI ApyA. tethI vANIyA khuzI thayA. ane kahevA lAgyA ke,jo DANAM hatAM to yameM jIvatA rahyA, nahiM to marI jAta.mATeM tamo amArA upagArI thayA bo. kumAra kahyu ke, nAI upakAra zAno ! jevAM dIdhAM tevAM le'. paDI devayAge sAro pavana nIkaTyo, tethI vahANo raste cahaDyAM. keTalAeka divaseM demakuzaleM potAnA nagaramA AvI pahotA. vahANothI natarI vadhAmaNIye vadhAmaNI dIdhI. vya vahArIyA sAme yAvyA. temane sArI rIteM malyA. sAgarazreSThIne vadhAmaNI dI dhI. ne kahyu ke, tamArAM vahANe amArA jIvo bacAvyA . jo tamArA vahA NamAM bANAM narelA na hota to ameM badhA marIjAta. rastAmAMja ADabaMdareM vahANa nAMgarI, tyAMja tarI bANAM thApIne narI lAvyAnuM amArA prAra bdheja ArAmanaMdanane sUcavyuM hoya nahiM ? ema nAse .bIjuM kAMI kamAyo nahIM to guM thayu ! kyAM tamArA gharamAMkAI ko vastunI kamatI ! evAM marmanAM tathA cAnakanAM tenAM vacano sAMjalIne sAgarazreSThI manamAM kAIka khinna thayo. tethI te kumaranI sAme Avyo nahIM. pabI badhA saphara karI AvelA vANIyA potapotAnA sAmarthya pramA meM neTa laIne prathama lakSmIdhara rAjAne malavA gayA. teunI sAtheM ArAma naMdana Avyo nahIM, pAula rahI gayo. badhA neTa mUkIne rAjAne mavyA te thI rAjA ati harSita thayo. ane tenA mAla, dANa uDaM kahyu. eTalAmAM pelo kumAra paNa eka ati uttama rUmAlamAM gaNAM nAkhIne rAjAne neTa devA Avyo. tevAreM bAhera polIyAne kamu ke, rAjAne khabara karo ke, A rAmanaMdana Apane malavAnI cAhanA kare ? te vAta polIyAyeM rAjAne jaza kahI. rAjAyeM turata teDAvI lIdho. tyAre turata AvIne prathama pahelA bANAMnI caMgerI rAjAnI pAseM neTa dAkhala rAkhI. rAjAyeM pAseM leI joI to mAMhI bANAM dIvAmAM AvyAM. te josne loka sarva hasavA lAgyAM ane rAjAyeM vicAra kasyo ke e poteM mAhAbuddhimAn .mATeM neTa dAkhala gaNAM mU kavAnuM kAMprayojana hovu jozyeM. kahyu De ke, "nirarthana pravarttata,jano buddhi matAMvaraH // pradohako nRpasyAye, mRupAyanamAtanot " nAvArthaH-zreSThi bu dhimAn puruSa je De, teunI pravRtti prayojana vinA hotInathI. evo vicAra Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 277 karIne rAjAyeM pelI rUmAlanI gAMsaDImAMthI eka gaNuM kAhADayu, ane te kumAraneja ApyuM, kumAra rAjI thazlazne te bANuM nAMgyuM. temAMthI eka ratna nIkalyu. te amUlya ratna joDne rAjA camatkAra pAmyo kumarane ghaNu sanmA na dIdhuM ane kahyu ke he kumarajI mahArI putrI tameM paraNo. kumareM kahyu have paraNIza. ema kahI panI anukrameM sarva bANAM nAMgI dekhADyAM. te pratyekamAM eka ekathI adhika kimmatanAM ratno nIkalyAM. te badhAM rAjAne arpaNa ka rIne kumara bolyo ke, mahArAjA mahArI Upara kRpA karIne mAro mAla jo vAne mArI sAtheM dariyAnA kAMThA Upara padhAro. e bolavU mAnya karIne rAjA samunA kinArApara gayo. tyAM bANAnI rAzimAthI ghaNAMka bANAM nAMgI dekhAjyAM,teumA eka ekathI adhika kimmatavAlAM evAM ratno nIkala vA lAgyAM. ema badhAM bANAM ratnovAlA dekhIna rAjA ati ajAyaba thayo. ane tenI sAthe pelA vApIyA paNa cakka banI gayA. teunAM mukha kAlAM thai gayAM. manamAM ciMtA karavA lAgyA ke, AvAM gaNAM te ApaNe kyAthI ApaNuM ! ApaNe je yAnI mazkarI karatA hatA,te eka koreM rahI ane nala TI ApaNI mazkarI thai. mAhyA mANaseM kaDaM le ke koznI Upara hasavU na hI, te zIkhAmaNa ApaNe pratyada pAmyA ye, have ApaNI guMvale thaze? pabI pelA kumareM rAjAnI AjhA mAgIne te badhAM gaNAmAMthI ratno ka hADIne sAgarazreSThIne ghera mokalAvI dIdhAM. te jo sAgarazreSThI ati prA naMdita thayo. kaDaM ne ke, 'jarathI jabara paNa jItAya' tema rAjA tathA sA garazreSThI e banne vaza tha6 gayA. gAmamA mahoTo adhikArI sAgarazreSThI jANI vANIyAnAM potIyAM nIkalI javA lAgyAM,ane ghelAnA jevA banI gayA. vaTa nA ilAja thai sarva malIne sAgarazreSThIne ghera AvyA. ane a ti karagarIne kahevA lAgyA ke, ameM dhArAmanaMdana pAseMyI bANAM lazne tethI rasoI karIne bAlI nArakhyA ane je rAkha thai te samuzmA nArakhI dIdhI. temAM kAM ratno amane dIvAmAM AvyAM nahiM. teMma batAM ameM lakhI thApyu De ke,tamArAM bIjAM bANAMnAM jevAMja bANAM pAbAM ApavAM, te pAla, jo ye. ane eTalI amArI zakti nathI. bIjo amAro ko ilAja cAlanAra nathI,mAtra thamArUM je kAzmAla matA vagere , te jozyeM to tameM lA liyo. ameM rAjI khuzIthI ApavAne taiyyAra baiye. paNa tevAM gaNAM ameM kyAthI Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ApIyeM ? tema batAM jema ApanI marajI hoya tema karavAne ameM hAjara baiyeM. evAM ati dInatAnAM vacana sAMjalIne kumara bolyo ke,nAiyo DhuM tamane ma hAhaM leNuM mApha karUM .have sukheM jazne tame tamAro mAla tAro,ane teno vikraya vagere karIne potAnA kRtyamAMlAgo. DhuMmAru leNuM ko dahADe tamA rIpAseM mAganAra nathI, tameM jIvatA rahyA, tethI je puNya karma baMdhAyu, teja mArA leNAmAM mane manyu. ema DhuM mAnI lazza. ema kahIne peluM lakhata phADI nArakhyu. pAna sopArI maMgAvI badhAne ApIne vidAya kasyA. tethI va dhA harSita tha kumAranI kIrti gAine pota potAne ghera gayA. ___ bArAmanaMdana vicAra karavA lAgyo ke, Aje ghaNuM ivya mane malyuM , tenuM mAre guM karavU ! kahyu ke, "dAnaM nogonAza,stisrogatayo navaMti vitta sya // yo na dadAti na juMkte, tasya tRtIyA gatirnavati." nAvArtha:-vitta eTale dhana tenI traNa gati thai zake . dAna, noga athavA nAza. temAM pe helA be prakAra nahIM kasyAthI trIjo nAza nAmano prakAra thAya che. mATe gujakAryane arthe ivya kharacavU, teja yogya ve. panI caityopAzraya, sAdharmi vAtsalya, sAdhujana poSaNa, baMdIjanamocana, dInodAra, tathA yAcaka jana saMtoSa, ityAdikane viSe lakSmIno napayoga karavA lAgyo. caleM divaseM ghaNo mahotsava karI rAjakanyA paraNyo, tenIsAtheM sAta nUminA AvAsa mAMhe krIDA karato rahe ne amulika ratna vaTAvI kharacIne yaza lIye . ema karatAM ko eka samayeM aIrAtrine vipe nizamAM sUto hato temAM tene eka svapna lAIM, temAM teNeM evaM joyuM ke,lakSmIpura nAmanA nagaramAM na madA nadInA taTanI kapara padmAvatIyeM aminI citA karAvI ane temAM pesa vAnI taiyyArI karI je. eTalAmA jAgI kaThyo. tevAreM mAhA duHkhane pAmI ne ciMtavanA karavA lAgyo ke,mumane puSpay kaMcuka manyuM nahIM, te to rahyu, paNa ulaTo padmAvatIno viyoga thayo. te virahathI puravI yA thakI teNeM tha nimA praveza to nahiM kasyo hoya ? jo emaja thayuM hoya to mahAlaM jIvi tavya zA kAmarnu be ? ATalA divasa sudhI te khacita jIvatI rahI nahiMja hoya ! teNeM aminI citAmAM paDIneja prANa khoyAM haze, emAM saMzaya nathI! maneM svapna sAdhuM te kharuMja hovU joyeM. jo ema thayuM hoya to DhuMja kharekha rI striighaat| thayo bu. tenuM mane pApa lAguM ! have mane paNa zarIra rAkhIne guM Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 207 kara be ? tethI koI parvatane viSe anazana vrata laine prANano tyAga karavo. evaM ciMtavI rAjA ne potAnI strI tathA sarva parivAra pAseMthI zIkha mA gI, rAjAyeM kayuM ihAM sukha mUkIne kema jAne be ? tameM kaho te meM khA pIyeM ! kumareM kayuM ke hAla mahAre ghera javAnI utkaMga be mATe rajA yApo DuM pharIne tarata ihAM AvIza. paDhI sAgara zreSThInI pAseM ghera javAnI rajA as vidAya ne eka parvata Upara gayo. tyAM eka yogI maMtra sAdhanA ka rato veThelo dITho. tema yogI paNa kumarane joine vinaya pratipatti karIne ka devA lAgyo ke mArA nAgyane lIja tuM yahIM zrAvyo bo meM pUrva maMtrasA dhanA karI paNa uttarasAdhaka vinA sarve niHphalathaI have jo uttara sAdhanA tuM kare, to mahAro maMtra, sAdhya thAya. evaM te yogInuM bolavaM sAMjalIne kumAreM vicAra kasyo ke, maravAne zra maiM to huM yahIM prAvyoja buM, tema karatAM paropakAra kAMi thAya to sAruM be. paropakAra karavo e manuSya mAtrano dharma be paDhI yogInA kahevA pramANeM tarasAdhakapaNuM kabUla karayuM. tyAreM yogI eka agnikuMrumAM homa karavA lA yo kumArane yuM ke jo nUta, preta, pizAca tathA vetAlAdika koI vighna karavA yAhI yAve, to tenuM tuM nivAraNa karaje. kumAra hAthamAM khaDga laIne cokI karato rahyo eTalAmAM eka vetAla tyAM khAvyo, tenI sAmeM kumAra khaDga laIne doDyo banne bAthobAtha yAvyA. kumAreM vetAlane nIceM nAkhI dIgho. ne sAhasika thai vetAlanI Upara caDhI vege vetAla vaza thaI rahyo khAne kahevA lAgyo ke, huM tAhAruM parAkrama joIne rAjI thayo buM. mATeM kAMI vara mAga, kumara bolyo ke jyAreM huM tane saMjAlaM, tyAaiM yAvaje te vAta kabUla karIne vetAla jato rahyo paDhI kumara yogInI pAseM jaI kano rahyo. te samayamAM yogInI pAseM maMtrAdhiSThAyaka deva yAvI kahevA lAgyo ke, je tuM kahe, te karUM ! yogI bolyo ke, je puruSa yA aminA kuMma mAM praveza kare, tene sonAno karo. te teNeM kabUla kasyuM. tyAreM rAtAM kaNe ranAM phUlonI mAlA te kumaranA galAmAM ghAlI tathA ratAMjalinA rasanA dict nAkhyA. ne kahevA lAgyo ke, yA kuMmane tuM pradakSiNA kara. tyAreM zuddhasamyaktavAna je pelo yArAmanaMdana, te navakAra maMtranuM smaraNa karato tha ko pradakSiNA devA lAgyo. tenI pAula yogI paNa pradakSiNA deto cAlyo.. 17 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. lAga phAvyAthI yogI yeM kumarane kapADIne pelA kuMmamAM nAkhI dIgho. tevoja potAnA sAhasapaNAthI te phAla deto bAhira thAvI paDhyo ane te yo gIne kAlIne minA kuMmamAM nAkhI dIdho ke tatkAla te yogI sonAno puruSa banI gayo. kumAreM samyaktva ane navakAra, jApanuM mahAtmya dekhIne dharma Upara yati yAstA karI. katyuM ve ke, " vane raNe zatrujalA nimadhye, ma hArNave parvatamastake vA // suptaM pramattaM viSama sthitaM vA, rati puNyAni purA kRtAni " nAvArtha:- vanamAM, yuddhamAM, zatru mAM, jalamAM, agnimAM, mahArNava mAM, parvatanA mastakane viSe, nijhAmAM, pramatta vyavasthAne viSe mahAsaMkaTanI tha vasthAmAM, pUrve karelAM karmo rakSA kare be. paThI te kumAra suvarNanA puruSane tyAMja dATIne tyAM nizAnI karIne dakSiNa dizA tarapha cAlato thayo. rastAmAM jatAM eka ThekA eka yogInI celI, potAnI bIjI celIyone kahe be ke, tamane vAlI badhI vAra kyAM lAgI ? te celIyo bolI ke svAmini ! ameM rastAmAM eka kautuka dItuM, tyAM amane vAra lAgI. valI e vAta paNa Apane sAMjalavA jevI be. kayuM ve ke, " vArttA ca kautukavatI viSadA ca vidyA, lokottaraH parimalazca kuraMganAneH // tailasya biMduriva vAriNi DurnivA ra, etatrayaM prasaratIti kimatra citram" par3hI pelI gurAlI yogilI tathA eka koreM ko rahelo kumara e banne sAMjave be, ghane pelI celIyomAMnI eka celI bole :-ke yA jaMbuddhIpamAMnA jaratakSetramAM vaitADhya nAmano parvata be. tenI dakSiNa zreNIyeM eka maMgalAvatI nagarI be teno vidyunmAlI nAmano vidyAdhara rAjA aSTApada parvata tarapha jato hato. cAlatAM cAlatAM hIpura nAmanA nagaramA jaI pahoto. tyAM eka udyAnane viSe maheMDrAjAnI strI ratisuMdarI potAnI sakhIyonI sAdheM jalakrIDA karatI hatI, tene jovA sAru vidyunmAlI vidyAdhara eka mahoTA vRkSa Upara caDIne beTho khane tenI sarva ramata joyA kare be, eTalAmAM ratisuMdarI potAnI kSemakarI sakhI pratyeM pUDhavA lAgI ke, mArA ghaNIne phUlanuM kaMcuka malyuM ke nahIM ? kSemakarI bolI ke tArA puSyanA yogeM malyuM. ratisuMdarI bolI ke, kema prApta thayuM ? demakarI bolI ke, coroyeM nagaramAM corI karI, te badhA pakaDAyA. tejane bAMdhIne koTavAla rA jAnI pAseM laI gayo. rAjAyeM nyAya karIne teja'nAM ghara lUTI levAnuM TharAvyuM. a 'ne kahyuM ke, je mAla nIkale te mAla dhIyone khApo, tejayeM potapotAno Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 131 mAla ulakhIne laz levo. evI rAjAnI bAjhAthI te coronAM ghara lUMTatAM temAM puSpay kaMcuka nIkalyu. te sevakeM rAjAne pANI Apyu. rAjA joDne rAjI thayo. te kaMcuka rAjAyeM tArA sAru rAkhyuM . bIjI koI strIne yA pyu nathI. evI vAta sAMjalIne ratisuMdarI kahevA lAgI ke, demaMkarI sakhI tuM jazne rAjAnI pAseMthI te kaMcuka laz bAva. jethI te kaMcuka paherIne DhuM rAjAnI pAseM jAUM, ane tenA asine jara besuM. e vAta mAnI, te demaMkarI rAjAnI pAseM gai ane jazne tenI pAseMthI pekheM kaMcuka mAgI laI rAjI thatI pADI Ave . eTalAmA vidyunmAlI vidyAdhareM te kaMcu kane adhara hAthamAthI ucakI lIdhuM. ane potAnA ghera lai ja potAnI mAnItI strIne devA lAgyo. te jozne bIjI strI bolI ke, e kaMcuka jo ene Apazo,to hu~ animA balIne marIza. pana te banne zokyo kaMcuka sA ru vaDhavA lAgI. tyAreM pelA vidyAdhareM vicADaM ke hamaNAM e bannemAMnI e kene kaMcuka malaq joztuM nathI. ema kasyAthI kajIyo maTaze. evo saMketa karI te kaMcuka laz koi bAne ThekANe rAkhIne poteM aSTApada parvata tarapha tI rthayAtrA karavA gayo. e Azcarya jovAne ameM UnI rahIyo hatI. tethI vA ra lAgI. e amAro aparAdha thayo te kSamA karo. eTalI vAta pelI celI yeM kahI te bArAmanaMdana kumareM sAMjalI lIdhI. ane kaMcukanI khabara malI tethI khuzI thayo. paNa manamA tarka thayo ke mArI strI agrimA praveza ka yo hoya to kaMcukanI zodha malelI ze kAmeM Ave !! panI manamAM nizcaya kasyo ke jo ema thayuM haze to mAre paNa yogInA kuMmamAM balI maravU. have zodha kema male ke, padmazrI balI muI ke jIvatI ! enI zodha karavA naga ramAM to javu na joyeM. kema ke, tyAM gayAthI jo jIvatI hoya, to to tI ka, paNa jo maraNa pAmI gai hoya to pADA pharavU muzkIla thAya. ane tyAM prANa tyAga paNa thAya nahIM. ne ghAkho janma kuHkhamAM kahADavo paDe, te vArtadhyAnathI dharmanI sAdhanA paNa thAya nahIM, ne panI atonraSTa ne tato bhraSTa thayA jevU bane. mATe mane je svapna lAdhuM, te khalaM hovU jozyeM. nahiM to evaM svapna kema lAdhe. mArI strInI sAtheM mArI tIvra prIti hatI, tema tenI paNa mArAviSe tIvra prIti hatI, tethIja tenI prItinA pujala mArA aMtaHka raNamA praveza karIne svapna rUpeM thayA. evaM khacIta mAnavaM jozyeM baiyeM. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. evo nizcaya karIne aminA kuMmanI pAseM te kumara Avyo, ane navakA ra maMtra japavA lAgyo. eTalAmA eka pAseMnA vRdamAMthI eka lekha te kuma ranI pAseM AvI pajyo. te lazne vAcavA lAgyo. svastizrI lakSmIpurathakI zrIvikramarAjA yathAsthAne ArAmanaMdanaprati AliMgana hojo. tArI strI pa prAvatI tArA viyogathI agnimAM praveza karatAM batAM meM ATha varSano ava dhi karIne jIvatI rAkhI ne. tyArathI tArI zodha karavAne ThekANe ThekANe guka tathA vAnarAdikone mokalyA be. mATeM jo ATha varSamAM tuM AvI po hoMcIza nahIM, to tArI strI agnimAM praveza karaze. teno doSa amAre mAthe nathI. tethI jema bane tema jaladI ghera Ava" e pramANe vAMcIne kumara ma namA vicAra karavA lAgyo ke, svapnano artha ane A patrano artha malato yAvyo kharo, paNa AkAzamAMthI lekha kema paDyo ! evI AzaMkAthI kapa ra jovA lAgyo, eTale eka vAnara dIvAmAM Avyo. tyAre te nIceM yAvI ne page lAgyo, ane saghalo samAcAra mukhathI kahI saMnalAvyo. tyAre tenI pAkI khAtrI thai, paNa kaMcuka vinA vAle hAthe jarbu te sAraM nahIM. jo kaM cuka sAtheM lai jAvaM, toja kharI khUbI kahevAya ! evo nirdhAra karI eka ra danuM patra laine tenI Upara eka vanInA rasavaDe laravyu ke, "mane tamAru patra pahocyuM. te vAMcIne ghaNo saMtoSa thayo . have DhuM zIghraja ghAvI paho cIza. padmAvatIne svastha karI rAkhajo. ane mahArA premeM karI juhAra aMgI kAra karajo" ebuM lakhI te patra pelA vAnarane ApIne vidAya kasyo, a ne poteM kaMcuka levAnA hetuthI tyAMthI cAlato thayo. ___ mArgamA jatAM eka ThekANe keTalAeka vyaMtaro vAnarAnnAM rUpa dhAraNa karIne ramatA hatA, te teNeM dInA. teumAM ko rAjA thayo , koI maMtrI ba nyo ke, koi AmAtya thayo , ko saciva thayo , koi senAdhipati tha yo , koi svAra thayA ne, koI padAti thayA , tathA koi jAsUda pramukha rAjya caryA karI rahyA je. evA samayamA eka anucarane rAjAyeM bAjhA ka rI ke sUtAranI pAseM jazne kASThanA mayUro ghaDAvI lAva. te kAma te tvarA thI jai karI Avyo, ane rAjAne jaNAvyu ke mAharAja! ApanI AjJA pramANe mayUro sarva taiyyAra . rAjAyeM tarata sarva mayUropotAnA maMtrI pramukha ne veheMcI yApyA ane eka sAro mora jozne poteM rAkhyo. par3I te mora ka Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 233 para besIne potAnA sainya sahita vairIne jItavAne cAlyo. teunI sAtheM A rAmanaMdana paNa kautuka jovAne nIkalyo. cAlatAM cAlatAM nIlamukha vAna ranA vananI pAseM AvI pahocyA. tyAreM moranI svArI je kAlamukha vAnara caDI zrAvyo hato, te potAnA sainyasahita vAhanathI nIceM katarI pAya dalarUpa taiyyAra thayo bhane pelA kASThanA moro eka koreM rAkhI mUkyA. e lazkarane joIne nIlamukha vAnara sAme caDI Avyo. ane potAnI sArthenA sainyane vyUharacanAyeM karI saGa kari rAkhyu. paDI paraspara yu6 thavA mAMmayu. vAnarAu cIcIrIyo karI karI tathA dAMta ghasI ghasIne ekabIjAne mAravA lAgyA. teune senAdhipatiyo himmata devA lAgyA. ema ghaNA kAlasudhI yu 6 thayu, tyAreM banne sainyonA vAnarA ati thAkI gayA. tethI keTalAeka nAsavA lAgyA, ane keTalAeka zithila thaI gayA. evaM joIne kAlamukha ta thA nIlamukha e banne zatru sAmasAme yAvI gayA, ane yApasamAM laDavA lAgyA. temAM kAlamukha vAnara je prathama ghaNuMja animAna karIne sAme cA lIAvyo hato, tene nAlamukha vAnareM yuhamA parAjaya kasyo. tyAreM jema vAyuyeM karI tRNo vikharA jAya, tema kAlamukhanuM lazkara vIkharAI gayu.ba dhA vAnarA jyAM tyAM nAsavA lAgyA. evA TAMkaNAmAM kumara, pelA moro mAMthI eka mora laIne tenI upara bezI AkAzamArge karI vaitADhya parvatanI kapara maMgalAvatI nagarI pratye gayo. tyAM avasara joIne vidyunmAlI vidyA dharanA mAlIyAmAM cothInaminA gavAheM suvarNamaya paryaka kapara paDelu kaMcuka dItuM, te napADI cAlatI vakhateM mahoTe sAdeM pokAra karI kahevA lAgyo ke, DhuM ArAmanaMdana thA mahelamAMthI puSpay kaMcuka laI jAUM buM. je vIra sunaTa hoya te mArI pAula bezaka yAve. ema kahI mayUra vAhana upara caDIne potAnA nagara tarapha javA nIkaTyo. eTalAmA vidyunmAlI vidyAdha ranI strIyoyeM buMba karI ke, gharamAMthI koI cora puSpanu kaMcuka corI leI jAya . tene pakaDIne tenI pAseMthI te kaMcuka laI liyo. te sAMjalIne kaTa ka eka thayu, tene sAtheM laIne te banne strIyo kumaranI pAbala lAgIyo. kuM varane yAvI ghekho, tyAre kumareM vicAra kayo ke have jhuM karavU ! potAnAM ka syAM potAne naDyAM. jo meM jANa kayuM na hota to Abu banyuM na hota. paNa te sAraM kahevAya nahIM, ne coramAM khapIyeM. mA. je thayuM te tIkaja . sAraM Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. narasuM thaQ karmanA hAthamAM ne ! eTalAmAM pelA vetAlanI vAta yAda AvI. tethI tenuM smaraNa kayuM ke, te AvI pAseM uno rahyo, ane pUjavA lAgyo ke { AzA cha ? te pharamAvo. tyAreM bArAmanaMdane potAnI badhI hakIgata saMna lAvIne kahyu ke, jo yA kaMcuka have jaladI mArI strIne jara nahIM ApuM,to te citAmAM paDIne potAnA prANano tyAga karaze. mATeM huM thA yApI AkuMti hAMsudhI thA lazkarane aTakAvI rAkha. evaM sAMjalIne vetAleM kayuM ke, meM paNa AvatAM mArgamA eka nagaranI bAhera citA khaDakelI joi te e kAraNa saraja haze mATeM tameM jaladI jA. DhuM lazkarane aTakAvI rAkhaM buM. ___ evaM vetAlanuM bola sAMjalIne kumArane vadhAre ciMtA utpanna thaI, kema ke, bATha varSano avadhi pUro thavA Avyo hato. panI kumara tAvalo cAlato thayo, have tyAM padmAvatI paNarAjAne kahe le ke ATha varSa pUrAM thayAM to paNa mAro pati Avyo nahIM,have citAmAM duM praveza karIza. ema kahI sarva janone yathAyogya rIteM malIne tathA paMcaparameSThituM smaraNa karIne te citAmAM AvI paDI. eTalAmAM AkAza mArge mayUranA vAhana kapara beThelo kumara AvI pahoto, ane te mayUra tathA kaMcukane eka koreM mU kI namaskAra maMtra jaNI kahevA lAgyo ke, mArI strI padmAvatI jo suzI la hoya ane jo zIlano mahimA hoya to ame bannene kavyANanI prApti thajo. ema kahI teNe citAmA praveza kasyo. te samayeM deva sahAyathA te prajvalita ani zItala pANInA jevo thaI gayo. tyAreM jema pANImAthI mANasa bAhira nIkale,tema te banne strIpuruSa, bAhera nIkalyA. evaM kautuka jozne rA jA pramukha sarva nagaranAM loko ati harSane pAmyAM; ane AnaMdanA nizANa vAgyAM. have eja samayamAMpeDheM kaTaka vetAlanI sAthai yu8 karatuM karatuM,e nagara pAse AvyuM. tene jotAM kumareM animA praveza kasyo tethI tethe jANyu ke a mArAthI marIne Ama kayuMjaNAya je. tethI tyAM paDelu te kaMcuka te vidyAdhara nIstrI-yeM napADIlI, paNa eTalAmAM toagni zItala thaI gayo ne te bAhera jemanA tema nIkaTayAM,te joIne te vismaya thayA. evo zIlano mahimA joI badhA vidyAdharo tathA manuSyo Azcaryane pAmyA. kumareM rAjAne AvI nama skAra kasyo. mAtA pitAne yAvI page lAgo. padmAvatI paNa sAsu sasarAne Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 135 page lAgI. tethe kayuM ke "hevadhU ! putravatI nava" evo AzIrvAda dIdho. sarva lokone ati harSa thayo, jinadharmano mahimA pragaTa thayo. par3I te vidyAdharIyoyeM kumarane sarva vRttAMta pUbyAthI teNeM athathI te iti sudhI sarva vRttAMta kahI saMnalAvyu, tethI te kaMcukaviSe kadAgraha mU kI dazne potAne hAthe padmAvatIne te kaMcuka paherAvyu. panI rAjA, rANI, kumara tathA padmAvatI pramukha sarva nagaramAM gayA. yAcaka lokone ghaNAM dAna dIdhAM. parijana pramukha sarva janone yathAyogya paherAmaNI pramukha prApyAM. banne vidyAdharInayeM padmAvatIne bena karI mAnI. te vidyAdharIyone tenA lazkara sahita keTalAeka divasa sudhI rAkhI, sArI rIteM mijamAnI pramukha karIne jema benane sAsare mokalIye, tema vidAya karI. paDI bArAmanaMdane vetAlane hAthe peluM sonAnuM putaluM maMgAvyuM. te gujamuhUrte gRhane viSe lAvIne rAkhyu, ne pelA vetAlane rajA ApI. have te sonAnA putalAno upayoga evo kasyo ke, jinanuvana, jinabiMba, biMbapratiSThA, jIrNodhAra, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka tathA zrAvikA lANa caturvidha saMghay poSaNa, sAdharmika vAtsalya, pramukha zreSTha kAryamA vyano kharca kasyo. have ko eka samayane viSe te nagaranI bAhira udyAnamAM jJAnanAnu nA manA prAcArya yAvI samavasasyA. tenI udyAna pAlakeM AvI vadhAmaNI dIdhI. tene rAjAyeM potAnA rAjya cinha rAkhIne bAkInAM je aMga Upara yAnUSaNa paheyAM hatAM,te sarva vadhAmaNI devA baddala ApI dIdhAM. panI rAjA, rANI, kumara, tathA padmAvatI pramukha sarva jana mahA AmaMbarathI vAMdavA ga yAM. paMcAnigama sAcavyA, gurune vAMdI karIne yathA sthAnakeM bega. yAcA ye dharmadezanA devA mAMmI. te sAMjalIne rAjA ane rANI pratibodhane pAmyAM yane mahoTe bAbareM dIkSA lIdhI. bArAmanaMdanane rAjya dIdhuM palI kumAra, pelA sonAnA putalAnA yogathI jinazAsananI unnati karavA lAgyo. ekadA samayeM padmAvatIyeM svapnamAM pUrNa kalazadIto. te vRttAMta dhArAmanaMda nane teNeM kayuM. tyAreM teNe kayuM ke he caturA ! tune puNyavAna putra thaze. a nukrameM dina pUrA thayAthI putrano janma thayo. te samayeM janmamahotsava kasyo. ane tenuM nAma pUrNakalaza rAkhyuM. valI koieka samayeM ArAmanaMdananA samyaktvanI parIkSA levAne arthe koieka devAMganAyeM pUrNakalazanA aMgamA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. jvara utpanna kasyo. tethI te mAhApIDAne pAmIne vyAkula thayo. tene jo ne kumara tathA padmAvatI ati uHkha karavA lAgyAM. jvaranivRttinA ghaNA upAya karakhA, paNa koi napAya lAge nahIM. evAmAM eka maMtrI Avyo, te aiM eka maMgala mAMmayuM. ane eka kanyAne besADI pUDavA lAgyo. te kanyA nA mukhadhArA te devatA kahevA lAgyo jo ArAmanaMdana niSkapaTa nAveM yada nI pUjA kare, to A bAlakane samAdhAnI thAya. nahIM to kumaranuM maraNa thaze. tyAre ArAmanaMdana bolyo ke, game tema thAya, paNa DhuM to sarvathA zrI vItarAgadevanI pratimA vinA ko bIjI pratimAnI pUjA karUM nahiM. deva arihaMta ane guru susAdhu je arhatanI AjJApAle lete,tathA dharma arhatano nAMkhelo. etraNa tattvanI DhuM sadehaNA karUM. jo sAru thavAnuM haze,to ethI ja thaze. nahIM to deva kare te kharaM! evaM tenuM bola sAMjalI sarva loka ka hevA lAgyAM ke, evo haTha karavo jozto nathI. ane yadanI pUjA karavI jozya ke jethI putra jIvato rahe. bArAmanaMdana bolyo ke samyaktvanA prasA deM tathA padmAvatInA zIlanA pranAvathI sarva sAruMja thaze. evaM tamAre nizce karI jANavU. evI tenI samyaktva Upara dRDhatA jozne te devAMganA rAjI thAne kahevA lAgI ke, he ArAmanaMdana! tuM dhanya ne. ke jeNeM samyaktva nevi bhAvI dRDhatA karI. ATalI badhI khaTapaTa tArA samyaktvanIpa rIkA jovA sAru meMja karI. bIjo koi nAva manamAM Avo nahiM. evaM kahI te devatA adRzya thai gayo. te jANe potAnI sAtheM te jvarane pa Na lai gayo hoya nahiM ? eTale pUrNa kalazane tarata samAdhi thai. panI te putra kameM karI mahoTo thayo, ghaNI rAjakanyAune paraNyo, tenI sAtheM nA nA prakAranA sukhaloga nogavavA lAgyo. tyAreM dhArAmanaMdana tathA padmAvatI e bedu sAtheM trikaraNa zuddhe samyaktva sahita zrAvakano dharma pAlIne svarge gayAM. evI rIteM samyaktva Upara ArAmanaMdananI kathA yukta samyaktvana svarUpa kahIne trIjI gAthAno artha pUro kasyo // 3 // have samyaktvanI zudi kema thAya ? te kahe je. // tassa visunimittaM,nAkaNaM sattasahi tthaannaaii|| pAliGa parihariGaca, jahArihaM iba gAhA // // arthaH-te samyaktvanI vizudhine nimiteM tenA (satasAiNAI ke0) saDazana sthAnaka nAkaNaM eTale jANIne temAM je pA Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 130 lavA yogya hoya te pAlavAM, ane je tyAga karavA yogya hoya te tyAgavAM. jagatamAM jIvAdika sarva padArtha madhye keTalAeka jhaya eTale jANavA yo gya . tathA keTalAeka upAdeya eTale grahaNa karavA yogya , ane keTalA eka heya eTale tyAga karavA yogya je. ema ihAM e gAthAmAM yathAyogya che. have te saDasaTha bola ve gAthAyeM karI kahe jeH|| cana sadahaNa tiliMgaM, dasa viNaya tisudi paMcagaya dosaM // apanA vaNa nasaNa, larakaNa paMcaviha saMjuttaM // 5 // naviha jayaNAgAraM, banAva e nAviyaM ca sammattaM // bahANA zya satasa, 6i dasaNa neyaM visudaM ca // 6 // arthaH-cAra vastune viSe sadahaNA rAkhavI,tathA samyaktvanA traNa liMga jA gavAM, daza prakAre vinaya jANavo,samyaktvanItraNa prakAranI zuddhi eTale ni mailatA jANavI tathA (paMcagayadosaM ke0) pAMca dUSaNa jene viSe nita ta thaelAM , evaM samyaktva jANavU, ATha prakAranI samyaktvanI pranAva nA jAgavI,eTale ATha prakAre samyaktvanuM nAvana dIpana eTale ATha prakA resamyaktva dIpAvIyeM. tathA samyaktvanA pAMca napaNa eTale yAnaraNa jANa vAM; jema ghareNAyeM karI puruSa tathA strIpramukha zone , tema e pAMca AjaraNe karI samyaktva zone de. tathA samyaktvanAM pAMca ladagoyeM karI yukta tharbu // 5 // // samyaktvanI prakAranI jayaNA ,samyaktvane viSe AgAra ; te apavAdasthAnaka jANavAM. samyaktva nAvanAyeM karInAvita be: jema phUleM karI tila vAsita hoya le tema nAvanAyeM karI samyaktva vAsita ka rIyeM. tathA samyaktvanAM ba sthAnaka . e saDasaDa lakSaNayukta nedeM karIne samyaktvanI vizudi eTale nirmalatA thAya . evA samyaktvavAna te zuddha samyaktvI kahevAya . te jema zreSTha puruSane viSe bahoMtera kalA,tathA ru DI strIneviSe cozaTha kalA dIvAmAM Ave , tema zuddha samyaktvImA yathA yogya rIteM heyopAdeyapaNe e saDasaTha prakAra dIvAmAM Ave re // 6 // have prakaraNa kartA, niSkapaTa vRttithI kahe jeH|| puvamuNINa kayANaM, gAhANamimANa kiMpinAvabaM // thovarakarahiM pa yaDaM, vuddhaM saMkhevaru pabaM // 7 // arthaH-pUrva muniyeM eTale pUrvAcAryoyeM karelI e be gAthAuno kiMpi eTale kAMka saMdepeM karI nAvArtha eTale raha sya, jemAM thoDA adaro ane artha ghaNo e prakAre jema pragaTa thAya eTale. 18 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. Agalo sonalanAro vAMcanAro navyaM prANI jema samaje. tevI rIteM kahu~ . eno hetu e ke, sAMpratakAlanA manuSyonI ghaNA vistRta artha Upara ru ci hotI nathI; kiMtu saMdepa arthanA sacivAlA ghaNA . teune jevI rIteM pathyanI par3heM hitakArI thAya, tevI rIteM nAvArtha hu~ kahuM buM // // have esaDasa nedamAMthIcAra sadahaNAne vivarI dekhADe : // paramaba saMthavo khalu, sumuNiya parama jai jaNa nisevA // vAvasmaka dihINa ya, vaLaNa miha canaha sahahaNaM // 7 // arthaH-prathama paramArthasaM stava, te rahasyArthano tattvajUta je artha tenuM grahaNa karavaM saMstava paricaya karavo. pratidina tattvajJAnano anyAsa karavo; tenA Upara prIti rAkhavI; tathA virasa arthano tyAga karavo; atattvano paricaya karavo nahIM. ane te nI Upara ruci paNa rAkhavI nahIM eTale haMsanA jevI buddhi rAkhavI. jema dIra ane nIra ekatA thaI gayelA hoya temAMthI nIra nAkhI dazne haMsa dIranuM ya haNa kare be; tema asArane mUkIne sAranuM grahaNa karavU. mATe haMsanA jevU thavU paNa nUMma tathA kAgaDAnA jevU na tharbu, kema ke jUma tathA kAgaDAno evo svanAva hoya je ke, sAra vastuno tyAga karIne asAra vastunuM grahaNa kare . tema je prANI zrIvItarAgadevane mUkIne sarAgI devanI pUjA pramu kha kare, tathA suguru mUkIne kugurunI sevA kare, vinayamUla tathA dayAmUla dharma mUkIne avinayamUla tathA hiMsAmUla dharmanoAdara kare, te puruSa juma tathA kAgaDAnA jevA jANavA. mATe tevA na thatAM haMsanA jetuM thavaM. have te paramArtha saMstava kevI rIteM prApta thAya? te kahe :(sumuNiya ke0 ) jalA jANyA ne (paramaba ke0) paramArtha jeNe evA je (jajaNanisevA ke0) yatijana tenI niraMtara sevA karavI yamuktaM, "te eM samaeNaM pAsAsava vijA muNIpavarA therA jagavaMto nAi saMpannA kula saMpannA balasaMpannA ruvasaMpannA carittasaMpannA lajAsaMpannA lAghavasaMpannA 3 yasI teasI vaccaMsI jiakohA jiyamANA jiyamAyA jiyalohA jiya nidA jiyaiMdiyA jiyaparisahA jIviyAsa maraNa jaya vimukkA jAvakuM tiyAvaraNa nUyA viharaMti tahAruvANaM naMte samayANaM mAhaNANaM pakuvA samANassa kiMphalA pajuvAsaNA paramattA, goyamA, savaNaphalA seNaM naMte savaNe kiMphale nANa phale. nANe kiMphale vinANe phale. vinnANe kiMphale pa Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 13e carakANa phale paJcarakANe kiMphale saMjama phale saMjame kiMphale aNehAya phale aNehAya kiM phale, tava phale, tave kiM phale vodANa phale, vodANe kiM phale akiriyAphale, akiriyA kiM phalA sidi paGavasANa phalA." mATeM evA yati jananI sevA karavI. have evA yati jananI sevA karavAnI nAvanA kema utpanna thAya? teno hetu kahe (vAvaplavajANaM ke0) vihAnuM tathAkudRSTinuM varjana eTale tyAga kasyAthI evo nAva utpanna thAya . eTale samyaktva tathA cAritrathI bhraSTa thayelA evA je kumatyAdika ne tene viNatA kahIye, te no tyAga karavo. yataH "naho devAyabo, vasahI Asanna asai puttoya // gurudevAya kucho, nimmA paMca paramattA." nAvArthaH-emano saMga karavAthI samyaktva malina thAya ne, mATeM enuM varjana karavU jozye, jema kAjalanA saMgathI sAraM u jjvala vastra paNa kAlu thAya, te pAcuM Tale nahIM tema kumatyAdikanI sA the vyApAra, seTha vANottarI, vivAha, ujANI, pramukha paricaya karavo nahIM, ekatA sAthai besa nahIM, sAtheM jaq bAvaq nahI, tenI sAthe leNa deNa. karavI nahiM ityAdika bIjo paNa ko prakArano vyavahAra tenI sAthe ka ravo nahiM. yauktaM "tyaja ujena saMsarga, jaja sAdhu smaagmm|| kuru puNya mahorAtraM, smara nitya manityatAm // jAvArthaH-urjananA saMsargano tyAga kara, sAdhuno samAgama kara, rAtri divasa puNya kara, ane sArAsArano viveka kara. eTalAja kAraNamATeM zAstramA kayuM ke, je kumatyAdikanI dharmakaraNInI prazaMsA kasyAthI teunI vRddhi kasyA jevU thAya ne, ane teunI sAthe paricaya kasyAthI teunI dharma karaNInuM anumodana kasyA jevU thAya be;mATe koI prakAre teuno paricayaja na karavo. kaDe je ke, "aMbassaya niMbassaya rupahavi samAgayA munaaiN|| saMsaggIya viNato. aMbo liMbattaNaM patto" jema lIMbaDAnA kADanA saMsargathI AMbAno vinAza thAya , te ma narasI saMgatithI budibhraMza thAya je. jema kAMjIthI dUdha phATIne viNa sI jAya be, paNa kAMjImAM kAI vaNasavuja nathI. kema ke, te to prathamathI ja vaNaselI . tema narazI saMgatithI sArAne mAgha lAge je, paNa narasAne kAMI thatuM nathI. kema ke,te to prathamathIja naraso hoya . mATeM catura loko vicArI jo jo. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 - jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. cothI sadahaNA, te (kudikSiNaya ke0 ) kudRSTi je mithyAdRSTi jIvo te nI saMgatino tyAga karavo. jema kumatyAdikanA saMgatinAM dUSaNa kayAM, te maja mithyaadRssttin| saMgatinAM paNa dUSaNo jAgI levAM. yahIM koI AzaMkA karane ke banne sarakhI rIteM tyAga karavA yogya ve, ane bannenAM dUSaNo paNa sarakhAM ne tyAre pAsalA ane mithyAdRSTine judA judA kahevArnu kAraNa guM? teno uttara AvI rIteM :-ke aniniveza mithyAtvano dhaNI kumati hoya te kumatino upadeza deto thako anaMta saMsAranI vRddhi kare. tathA zrItIrtha kara deva ane suvihita bAcArya, upAdhyAya, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrA vikA pramukhanI AzAtanA kare , valI vakhANa karatAM rozyadhyavasAyI thAya ne.kema ke, te vyAkhyAna karatAM prasaMgeM jethI potAnA matanuM sthApana thatuM hoya, tenI adhika prazaMsA kare tethI anAdi kAlano paraMparAyeM cA vyo Avelo je sumatimArga, tenI utthApanA thAya, ityAdi adhyavasAyavA lo anaMta saMsAra vadhAre . emAM kAMI Azcarya nathI. ane mithyAdRSTine to zrItIrthakara, AcArya, napAdhyAya, sAdhu, sAdhvI,zrAvaka, zrAvikA pramu khanI AzAtanA karavAno prasaMga Avato nathI. tema batAM jo mithyA TiyeM karIne AzAtanA kare, to paNa kumatimAMja khape. ane tenIja paMktimAM gaNAya. temaja mithyAdRSTine utsUtra nASAno paNa prasaMga Avato nathI, kema ke, te sUtrone jANato hoya to tene viSe utsUtra nASaNano saMnava thAya; paNa te zrIjinazAsanamAMhe pravINa nathI mATe pratimAdikanI natthApanA kasyAthI te rau adhyavasAyavAlA thatA nathI. mATe vAvarama eTale mi thyAtvamA vyApanna ane kudRSTi e be judA kahyA. e cAra bolane viSe sada haNA rAkhe, eTale je karavA yogya hoya te kare ane je bAMmavA yogya a rthAt na karavA yogya hoya teno tyAga kare // 7 // have pharI ehija paramasaMthavo eTale paramArtha saMstavanuM varNana kare : // jIvAi payavANaM, saMtapayAIhiM sattahiM paehiM // bujhANavi puNastava eM, cittaNaM saMthavo ho // e|| arthaH-(jIvAz payabANaM saMta payAhiM paehiM ke0 ) saMtapadayAdi daI sAta padeM karI jIvAdika ba padArthonuM svarU pa jANavA mATe (puNassavaNaM ke0) punaH punaH tenuM zravaNa karavaM, (budANa vi ke0) bujhaje paMmito hoyate paNa navA navA gItArthanA mukhathI sAMjavyA Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 141 kare te zravaNa karIne tenuM (cittaNaM ke) ciMtavaq ciMtana athavA manana karavU, ane par3I tene dRDha dhArI rAkhaq. eTale pharI te vIsarI jAya nahIM evo pAko nidadhyAsa karavo. buddhimAM sArI rIteM usAvI rAkhavaM, tema na kasyA thI te niSphala thAya De,jema parvata Upara varSA thayAthI te pANI tarata sUkA 5 jAya , tethI kAMza phalanI utpatti thatI nathI,ane mAlavAnI snigdha cIkaNI nUmine viSe varSAda thai utAM tyAM pANI tarata sUkA jatuM nathI, tethI godhUma, caNaka, tathA zelaDI pramukha nAnA prakAranI nalI nalI vastu unIpaje, mATeM zrotAyeM muMgaranI jamIna jevU na tharbu, kiMtu mAlavAnI ja mina jevU tharbu. ke jethI zrotAjanane samyaktvanI natpatti thAya. panI te sa myaktvanI vRddhi thayAthI deza virati, sarva virati, upazamazreNI, dapaka zreNI tathA kevalajJAnAdikanI niSpatti thAya. evI rIteM (saMthavo hoi ke ) saMstava thAya . have mUlamAM kaDaM je ke, saMta padAdikeM karI jIvAdika na padArtho jANavA. te kahe jeH- " saMtapaya parUvaNayA, davapamANaM ca khitta phusaNA ya // kAlo ya aMtaraM ceva, nAve appAbaDaM tahA." eno arthaka hIyeM baiyeM. prathama satyapadanI eTale batApadanI prarUpaNA karavI; tyAM jIva ivya tuM le kema ke e zukSa pada mATe satya . je zukSa pada hoya , te satya hoya . jema ghaTa pada zurU De eka padapaNAmATe te satya je. je eka pada hoya te satya hoya , eTale jenI sAtheM bIjuM pada malIne samA sAMta thayeluM na hoya te ekAkI pada kahevAya , te satya hoya . jema 'ghaTa' e pada ekAkIne eTale samAsa vagaranu , mATe satya je. kema ke, e pada satya padArthane viSaya kare , ane je saMyogI pada hoya te satya.pa / hoya ne asatya paNa hoya . jema ke, 'AkAzakusuma' e pada prA kAza ane kusuma e ve padonA saMyogathI thayuM , mATe asatya , temaja gardanazRMga pramukha asatya padArthone viSaya karanArAM je pada hoya te sarva a satya eTale abatAMja jANavAM, ane rAjaputra pramukha satya vastune viSaya karavAvAkhaM saMyogI pada paNa satyaja hoya . paraMtu vastune viSaya karanArUM e ka. pada to niyamathI satyaja hoya . e yuktithI jIvapada ekAkI hovAthI satya ,evI rIteM astitva padanI je prarUpaNA karavI te prathama pada jANavU. bIjuM davapamANaM eTale ivyanuM pramANa karavU tyAM jIvazvya anaMta , Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 jainakathA ratnakopa nAga trIjo. te pratyeka jIvazvyanA lokAkAza pradezanA pramANanI patre asaMkhyAta prade za, eTale jIvazvya anaMta malI anaMta pradezamaya be, evI rIteM jIva ivyanuM je pramANa karavU, te bIjuM ivya pramANa pada jANaQ. trIjo khittaphusaNAya eTale devasparzanA cauda te rajjvAtmaka jIva loka nI je.eTale jIvazvya mAtra cauda rajjvAtmaka lokamAM ,paNa alokamAM jI vazvya nathI. athavA jyAreM kevalI nagavAn kevala samudghAta kare , tyA reM Atmapradeze karI cauda rajjvAtmaka jIvalokaneja sparza be, paNa alo kaneviSe sparzanA kare nahiM. kema ke,AtmAnA pradeza lokAkAzanA pradezoje TalAja ,mATeM teTalIja sparzanA thazzake De,e rIteM trIjuM devasparzana jANaq. cotho kAloya eTale kAlathI jIvanI Adi nathI, tema aMta paNa nathI, mATe anAdi anaMta . e rIteM cothu kAlapada jANavU. pAMcamo aMtaracAra te sarva jIvazvya asaMkhyAta pradezavAlA ne, mATeM tulya le. ane tenA jJAnAdika paryAyo pratyeka jIvanA judA judA ne ema vyana apekSAyeM sarva jIvazvya aMtara rahita , ane paryAyonI apekSAyeM aMtara sahita be. tathA bIje prakAreM aMtara vicArIyeM to pRthvIkAya, apa kAya, tenakAya, vAyukAya, tathA trasakAya. e cAre kAyanA jIvo asaMkhyA tA utpanna thAya be, ane cave to paNa asaMkhyAtA cave ,temaja vanaspati kAyamAM eka samayamAM anaMta jIva kapaje ne cave . tathA trasakAyamAM eka samayamAM asaMkhyAtA jIva upaje tathA asaMkhyAtA cave, paNa jIva ko eka samayamAM upaje cave nahIM evo aAMtaro nathI eTale viraha kAla nthaa|| yataH // "ajI anaMtA jIvA, jehiM na patto tasA pariNAmo // navavaUMti cayaMti ya, puNovi tava tava" e pAMcamuM aMtaraghAra jANaQ. have bahuM nAvahAra kahe . te nAva ba prakArano beH-audayika, aupaza mika, dAyopazamika, dAyika, pAriNAmika tathA sAnnipAtika, evaM ba. temAM jIvane jIvatva le te pAriNAmika nAve .kema ke,navyajIvo je je te navyaja De ane anavya te anavyaja . paraMtu navya te anavya thAya na hIM,ane anavya te navya thAya nahiM. mATeM pAriNAmika nAveM kahevAya ne, e bahuM nAvapada jANavu. tathA sAtamuM alpabadutvachAra te pRthvIkAyathI apUkAya jIvo adhika, Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 143 apkAyathI te kAya jIvo adhika, te kAyathI vAyukAya jIvo adhika, tathA vAyukAthI vanaspatikAya jIvo adhika be. ema jIvanuM alpa tathA bahutva jANavuM. evI rIteM jIvAdika padArtho badhA pado sAyeM vicAravA a ne teno punaH punaH je vicAra karavo, tene paramArtha saMstava kahiyeM // // have upara jinadAsa zrAvakanuM udAharaNa kahe beH // yA jaMbuddIpamAMnA jarata kSetramAM eka mathurA nAmanI nagarI be. temAM ji nadAsa nAmano eka zrAvaka hato. te zeTha zrAvakanA ekavIze guNoyeM ka rI saMyukta hato. grAma pramukha pAkhIne divaseM pauSadha karavAmAM tatpara raheto. e zivAya sarva prakAreM dharmano evo to rAgI hato ke, jevA zrI jagavatI sU neviSe tuMgIyA nagarInA zrAvako vakhAeyA be tenA jevI yogyatA vAlo hato, tevanI tulyanA karanAro hato. tenI sAdhudAsI nAmanI strI hatI, te mAM paNa nAmanA jevAja guNo hatA. ane tevAja pariNAmo paNa hatA. te strIpuruSa banneyeM gurunA mukheM bAra vrata uccAratAM ghare catuHpada bAMdhyAthI gha yo prAraMbha thAya be. tethI tenAM paJcarakANa lIdhAM hatAM. evI rIteM zuddha sa myaktvanuM mUla bAra vrata tene pAlatAM batAM sukheM kAlakramaNa kare be. have tene ghera pratidivasa eka bAhiraNI, dahIM, dUdha tathA ghRta, devAne zrAvatI datI, tenI sAtha levaDa devaDano saMbaMdha thayo. koieka samayeM te yA hirINInI bokarInA vivAhano avasara yAvyA, tyAreM tene ghera jinadAseM pApaDa, vaDI, phAphaDA, seva, tathA khArAM sAlaNAM pramukha vastu mokalI dIdhI. vastu tene vivAhamA ghaNI upayogamAM yAvI tethI vivAha dIpta thayo khane te khAnIrI paNa manamAM ghaNI saMtoSane pAmI vivAha vItI gayA par3hI potAnI upara thalo upakAra pheDavAne yarthe kajalA dUdha jevA traNa traNa varSA vAasi laIne jinadAsane na kalavA detAM prAMgaNAmAM AvI bAMdhI gai. paDI te atyaMta ujjvala khane gaMgAjala jevA nirmala vADhaDAM jinadAsa nA jovAmAM yAvyAM ghane manamAM jAeyuM ke, pelI hiriNI pratyupakAra karavAne yA bAMdhI gaI be. have enuM karavuM zuM ! jo e pazuune pAluM, to vrata jaMga thA, ne jo mUkI denaM to e bedu jIva halAdikamAM joDAine duHkhI thAya, tenuM pApa mane lAge " ito vyAghra itastaTI " e nyAyapramANeM mane yuM che. tyA tena / strIyeM kayuM ke, ApaNo niyama jaMga to thAya ke jo po Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. tAnA svArthe enane vahela gADA pramukhamAM jotarIyeM ? paraMtu anukaMpA budhyei pAlatAM niyama naMga thato nathI.mATeM mUkI devA karatAM dayAbudiye pAvyAthI kAMza doSa nathI. ema teNe guru lAghava vicAra karIne behu vAbaDAM rAkhI lI dhAM. tene poSavA sAru khAvA pIvAne phAsu pANI tathA phAsu cAro Ape. ema karatAM anukrameM te atyaMta zreSTha balada thayA. jinadAsa zrAvaka thAma pAkhInA covihAra posaha pramukha kare, dharmazAstra vAMce, tenI saMgatithI te balado paNa zrAvaka thayA. potAnA dhaNInI sAthai Atama pArakhI pramu khanA covihAra upavAsa karavA lAgyA. kahyu ke ke, saMgata le te, mahoTI vastu , yataH // aMjaNacasku saMgeNa, mAlAsaMgeNa sutta hiyaeNaM // tadA saUNasaMgaNaM, sabavatuNa goravaM" jema caDhunI saMgatithI aMjana netramA vAsa karI zake , mAlAnI saMgatathI sUtra hRdaya kapara rahI zake le, tema suunn| saMgatithI sarva vastune gaurava Ave . par3I te baladonu evaM sva rUpa jANIne jinadAsa zeta teunu putranI paheM vadhAre pAlaNa poSaNa karavA lAgyo. koieka samayeM niMmIramaNa nAmanA yadanI yAtrA AvI, tyAMlo ko potapotAnI vahelomAM bezIne javA lAgyA. te avasareM jinadAsano eka mitra hato, te tene pUbyAvinA vADA boDI gayo. ane tene po tAnI vahelamA joDIne cogAnamAMhe ghaNA doDAvyAM. lAkaDIthI ghaNo mAra mAsyo, paroNAnA prahAra dIdhA, ema nirdayapaNe tene ghaNo saMtApa kasyo. tethI traTa paDyA, panI teNeM pAnA AvI prAMgaNe gamANamAM bAMdhI mUkyA, ane poteM cAlato thayo. jinadAsa zeTha AvI jUve ne to baladonA aMga kapara rudhira vahI rahyu be; ane ati vedanA pAmI rahyA . tethI te ghaj puHkha pAmyo. te baladonI bAgala cAro pANI mUkyu, paNa teunAthI kAMDa khavAyaM pIvAyaM nahIM. tyAreM dUdha tathA sAkara pramukhay pANIpIvarAvavAlA gyA, paNa tene tena, sAme paNa jue zenA! tyAreM zeThe jANyu ke e have jIva vAnA nathI par3I temanI anazananI manasA jANIne anazana vrata karAvyuM, namaskAramaMtra dIdhA, te tethe sadahyA. ema mananI samAdhisahita kAla ka rIne te nAgakumAranI jAtimAM devo thayA. panI jema putranA maraNathI phuHkha thAya tenI peThe te zeTha ane zevANI bannene ati mA lAgyuM. te banne ba lada kaMbala ane zaMbala evAM nAme nAgakumAra devo thayA. koi eka samayeM Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 zrIsamyaktvasittarI. zrImAhAvIra nagavAna nAvamAM belA batAM koI sudAsa nAmanA mithyAtva dRSTi deveM temane maraNAMta upasarga karavA mAMmyo. te vakhateM kaMbala AvI ne te mithyAdRSTi devanI sAtheM lar3avA lAgyo, ane saMbaleM te nAva sukheM thI pahele pAra pahocADayu. sudADhadeva hArIne nAzI gayo. ane jagavaMtano maraNAMta upasarga teNeM TAlyo. patrI zrI nagavaMtane vaMdanA karIne kaMbala a ne zaMbala potAne ThekANe gayA. paNe jiNadAsazreSThI tathA tenI strI sAdhu dAsI zrAvikA bedu jaNa pananA viraheM karI ati duHkhita thayAM thakAM vairAgyane pAmyAM. ane vizeSathI zrAdharma ArAdhI bhAgamArthano paricaya karatAM maraNa pAmIne svarganevipe gayA. tyAra palI anukrameM moda pAmaze. e cAra sadahaNAmAMhelI pahelI sadahaNAnuM svarUpa kaDuM // have sadahaNAno bIjo neda kahe : // gIyaliyaM carittaya, sevA badmANa viNaya prisudii|| tattAvaboha jo gA, sammattaM nimmalaM kuNa // 17 // arthaH-gItArtha tihAM gIta eTale sUtra ane aba eTale tenI vRtti, nASya, niyukti tathA cUrNi pramukha paMcAMgIrUpa arthanA jAganArA je hoya tene gItArtha kahIyeM // yataH // gIyaM jannasu taM, abo tasseva hovarakANaM // nanaeNaya saMjutto,so gIyatro muNeyavo // tathA (carittaya ke0 ) sarva viratirUpa cAritra jANavU. e banne e Tale gItArtha batAM cAritravaMta je hoya, tene suvihita gurU prarUpaka kahiye. mAtra je jJAnavAna hoya te suvihita kahevAya nahiM, tema mAtra kriyAvAn paNa zubha prarUpaka na hoya: mATeM jJAna ane kiyA e banne sA theM male, toja suvihita guru prarUpaka kahevAya. kahyu be ke, " heyaM nANa kiyAhINaM, heyA annANa kiyA // pAsaMto paMgulo daho, dhAvamANo ya aM dha // 1 // saMjogasidII phalaM vayaMti, na egacakkeNa raho pyaa|| aMdhoya paMgRyavaNesamiccA, te saMpatA nayaraM pavitA // 2 // kiyAhIna jhAnI tyAga karavA yogya be, ane jJAna vinA mAtra kriyAvaMta paNa tyAga karavA yogya be, kema ke jJAna pAMgalA jevU , ane kriyA AMdhalA jevI je. jJAnavA nane baLU jANyAmAM yAve. paNa kriyA vinA kArya siha karI zake nahIM: ane kriyAvAna kArya siha karavAne samartha je. paNa ajJAnI hovAthI tene mArgane mArganI khabara nathI. jema AMdhalo cAsavA samartha ve ane pAMgalo Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. mArga dekhADavA samartha be. ema bedu mavyAM vAMbita nagareM pahoMce. tema je jJA kriyA banneyeM karI yukta hoya, teja suvihita gItArtha kahevAya. tenI sevA karavI eTale paricaryA karavI; te sevA bahu mAneM karI aMtargata bahu prItiyeM karI karavI. vinaya eTale mana, vacana, tathA kAyAyeM karI khAnaMdeM kI stuti tathA yuvAna pramukha kara. e banne prakAreM nirmala sevA thA be. te yAgamanA rahasya jANanArAne yogya be. ethI samyaktvanI nirma latA thAya be, mATeM suvihita gItArtha hoya tenAMja sevA tathA vinaya pra mukha karavAM; enA yogathakIja nirmala samyaktva thAya be // 10 // || enI upara puSpacUlA sAdhvInuM udAharaNa kahe beH- yA lAkha yojana pramANavAlA pUrNacaMzakAra jaMbudvIpamAM tenA ekazo ne nevuMmA nAga jeTaluM yA bharata kSetra be. temAM eka puSpana kiiA nAmanI nagarI be. te gaMgAnA taTa upara be. temAM puSpaketu nAmano rAjA rAjya karato havo. tenI puSpavatI nAmanI rANI vinayavaMta tathA zIlavAn hotI havI; tenI sAthai viSaya su kha jogavatAM eka putra ne eka putrIno janma thayo. tenAM nAma puSpacU la tathA puSpacUlA rAkhyAM. e nAI bena banne rUpeM sarakhAM, zarIreM sarakhAM, ta thAgu karI sarakhAM hatAM. te kAlAMtareM taruNa avasthAne pAmyAM eTale tenAM na karavAno vicAra cAlyo. rANI pramukha sarva svajanoyeM saMsAranI rIti pramANeM potapotAnA abhiprAyo jaNAvyA. te yogya batAM rAjA pApabu dine vaza thaI sarvane lopIne jAi venane paragAvI dIghAM. kahyuM be ke "na gu paMti kulaM na guNaM, ti pAvayaM puNamaviya na guNaMti // issa riehi mattA, taheva paraloya miha loyaM " je strIne viSe matta thaelA puruSo be te, kula, pApa, tathA puNya, kAMgatA nathI. temaja tene yA loka khane paraloka sarakhAja be. have puSpacU la ne puSpacUlA behu dhaNI dhaNIyAlI viSaya jogavatAM joi puSpavatI rANI ye rAjAne anyAya karato vAsyo, paNa rAjAyeM kAMhiM mAnyuM nahiM. tyAreM teNeM vai rAgya pAmI dIkSA lodhI. paDhI anukrameM sArI rIteM dIkSA pAlI strIveda bedIne devanI gatine prApta ya. tyAM avadhijJAna prayuMjyuM. te samarye te jAi ta yA venano saMjoga dekhIne teune pratibodha karavAnA hetuthI puSpacUlAne sva mAM narakanuM duHkha dekhADavA lAgI. eTale te sAte narakaSTathvInAM duHkha de khIne mahA jayane pAmavA lAgI. jAgyA paDhI paNa jenuM zarIra kaMpavA lA Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI 247 gyuM. te sarva duHkha potAnA pati puSpacUlanI pAseM kahevA lAgI. evaM prati dine thavA lAgyuM. tyAreM puSpacUleM sarva anya darzanIyone teDAvIne te svapna no khulAso pUbayo, tyAre te sarva potapotAnA mata pramANe narakanAM duHkha kahevA lAgyAM. paNa temAMnuM eke svapnanA anusAreM male nahIM, tethI puSpa cUlAnuM mana mAne nahIM. panIrAjAyeM anikA putra nAmanA jaina yAcAryane teDAvIne pranyaM, ke tamArA darzanamAM narakanAM puHkha kahevAM kahyAM? tyA reM AcArya niHzaMkapaNe jainamatamAM jevAM sAte narakanAM duHkha kahyAM . te vistAreM kahI dekhADyAM, te sAMjalIne rANI kahevA lAgI ke mArI paheM tameM paNa svapnamAM duHkha dekho bo, evaM jaNAya ! AcArya kahyu ke, ameM svapna mAM narakanAM suHkha dekhatA nathI, paNa amArA jainazAstranA aMnusAreM jANI ye baiyeM. rANIyeM kahyu,ke te zAstra kayAM che ? te kaho. tevAreM AcArya nirayA valikA nAmanA upAMganA AlAvA kahI saMjalAvyA. tyAre rANIyeM pUbathu ke, evAM narakanAM duHkha koNa pAme ? AcArya bolyA,sAMnaloH- "kahaNaM naM te jIvA nerazyAna attAe kammaM pakkaraMti,goyamA mahAraMjayAe mahAparigga hayAe kuNimAhAreNaM paMciMdiya vaheNaM icceehiM hANehiM jIvA nerajhyAu a tAe kammaM pakkaraMti" evaM sAMjalIne rANI kahevA lAgI ke, tameM mAro saM zaya nivRtta kasyo. tamArI vArtA mArA svapnane malatI AvI. palI rANIyeM ghaNA zrAdareM karIne te gurunI vaMdanA karI, ane temane upAzraye pahoMcatA kIdhA. tyAra par3I valI koieka samayeM pelo puSpAvatIno jIva thaelo deva, te puSpacUlAne svapnamAM bAra deva lokanAM sukha dekhADavA lAgyo. te vA ta paNa te potAnA patine kahevA lAgI. tethI pharI teNeM anyadarzanIyone teDAvyA, ne teune svarganAM sukha kehavAM ? ema pUjyuM. tyAre teyeM kahyu ke rUDaM khAvaM,sAraM pIvaM, strIvilAsa pramukha sukha jogaviyeM, AnaMdamAM rahi ye, eja svarganAM sukha de. evI vAto puSpacUlAnA manamAM bese nahIM. tyAre rAjAyeM anikAputra AcAryane teDIne pUjyu. ke tamArA zAstramA sva gainAM sukha viSe kevI rIteM kartuM ? tyAre temaNe zAstrane anusAreM bAra deva lokano vicAra, nava graivayeka pAMca anuttara vimAnano vicAra kahevAno AraMna kasyo. te pelI rANI lakS dazne sAMjalavA lAgI. to potAnA va nanI sAtheM badhI vAto malatI Ave . ema jANIne te ati rAjI thai. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1.48 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. 66 nete yAcAryane dhuM ke evA sukhanI prApti kema thAya ? prAcAryai kayuM ke sAMjalo:- kahaNaM naMte jIvA suhaM kammaM baMdhaMti, goyamA sammahaMsa su zrI saba mA vayaNa kAya jogeNaM iMdiya niggahe koha vijaeNaM dhamma sukanA prAyariya navanAyANaM sAhu sAhammiyANa nattIe dArA sI la tava jAvala panAvaNAe verAggeNaM nissaMgayAe saMvibhAgeNaM iccee hiM dasahiM gaNehiM jIvA suhaM kammaM baMdhaMti " e zubha karma baMdhayakI jI va svarganAM yA bAMdhe, kAla karI svarge jAya. tathA ega divasaMpi jI vo, pavaU muddAga pramamaNo // jaivi na pAvara murakaM, avassa mAli hoI. " evI rIteM jIva svarganAM sukha pAme be. evaM sAMjalIne puSpacUlA kavA lAgI ke, svAmI ! yApa upAzrayanaviSe padhAro duM mArA dhaNIne samajAvIne tyAM yAvI dIkSA laIza mArA dharmAcArya Apa bo, mATeM mA reApanI pAseMja dIkSA levI be. kayuM ne ke, "sammattadAyagANaM, DuppaDi yAraM nave bahusu // savaguNa meliyAhivi, uvayAra sahassa koDI hiM. " e kahI gurune vAMdIne upAzrayeM vidAya karuyA. paDhI puSpacUla rAjAne sArI rIteM samajAvIne puSpacUlA rANIyeM teja yAcAryanI kane mahAmahotsava sahita dIkSA lIdhI. ane rAjAnA AgrahathI tyAMja guru rahyA. anyadA prastAveM gala bAra varSano duSkAla paDaze, evaM jJAnavaDe jAlIne te AcArya sarva sAdhune sunincha dezaneviSe vihAra karAvavA lAgyA, tyA reM puSpacalA sAdhvIyeM kayuM ke, sukheM karI samasta yatine dezAMtarane viSe vihAra karAvo. huM yApanuM veyAvacca karIza. te sAMjalI tathA lAna jAegI ne paDivajjyuM paDhI puSpacUlA ghaNI naktiyeM karI sevA pramukha karavA lA gI. pratidina manojJa yAhAra pANI lAvI Ape ane gurune sArI rIteM sAcave. yataH " pumehi coiyA purakaDehiM, siri jAyalaM naviya sattA // gu samAgamesinadA, devayamiva pakuvAsaMti. "ema karatAM sadaiva gurunaktinA adhyavasAyeM karI te puSpacUnA sAdhvI, guna nAvanAyeM karI paka zre li pAmI; anukrameM kevala jJAna kapanyuM to paNa teviSe gurune kAMI na jaNAvatAM prathamanI paTheMja gurunaktimAM tatpara rahI. yataH " jo jassa ya jA risayaM, purvi nattiM kutina hoi // so tassa tArisiyaM, kuNei jAnaka ina nANI." te sAdhvI gurunA manano abhiprAya jANIne je vastunI te Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI 14 // mane ijA hoya, te lAvI yApe. te joIne gurune Azcarya thAya. tethI pUle ke, mArI bApramANeja tune kriyA karavAna kema sUke le ? tyAre te sA dhvI kahe ke je jenI sadaiva sevA kare, te tenI prakRti svanAva jANI liye je. eka samayane vipe megha, sRSTi karatAM batAM te sAdhvIyeM gurunI hA ne anukUla bAhAra ANI Apyo. guruyeM pUjyuM ke, varSA utAM kema AhAra ANyo ? sAdhvIyeM kahyu ke, svAmI ! acitta apakAyanA mArge hImatAM AhAra malyo, te pANyo . e nirdoSa be. guruyeM pUjyuM ke, aci ta apakAyano mArga teM kema jANyo ? sAdhvIyeM kahyu ke, ApanA prasAdeM karI jANyo. guruyeM kartuM kAMI jJAna ? sAdhvIyeM kahyu, ApanA prasAdeM. gu ruyeM pUbyuM, pratipAti ke apratipAti ? sAdhvIyeM kahyu, apratipAti. guruyeM pUjyuM, kevalajhAna? sAdhvIyeM kahyu, ApanA prasAdeM. tyAre te AcArye kahyu ke. meM kevalInI aAzAtanA karI. kema ke kevalI pAseMthI vinayaveyAvaca pramukha karAvyAM. evI rIteM potAne niMdavA lAgyA. ghaNI ciMtA karavA lA gyA. je mane hajI kevalajJAna utpanna thayuM nathI. ane e sAdhvI dhanya ne, ke ene thoDA kAlamAM kevalajJAna Upay! evo te AcAryanA manano Aza ya sAdhvI kevalajhAnathI jANIne kahevA lAgI ke, he gurujI ! Apa kheda nahiM karo, Apane gaMgAnadI UtaratAM kevalajJAna Upajaze. have AcArya gaMgAnadInA tIra Upara jaI pene pAra kataravAmATe eka nAvamAM beThA, temAM bIjA paNa keTalAeka loka beThA hatA, je bAju AcArya belA hatA, te bAjuyeM eka mithyAdRSTi devAMganA yAvI nAvane mUbADavA lAgI ane nAva mAM pANI jarAvA lAgyuM,tyAreM lokoyeM te AcAryane tyAMthI kagADIne bIje kANe besADyA. tyAre te ThekANe pANI jarAvA lAgyu;ane te ThekANethI nA va bUDavA lAgyu. evI rIteM loko jude jude ThekANe te yAcAryane besADe, te ThekANeM nAva baDavA lAge,ema thavA lAgyu. tethIlokoyeM AcAryane kapADIne pANImAM nAkhI dIdhA. tyAre pelI devAganAyeM nIce trizUla dhayuM. te zarIra mAM nokAyAthI trizUla lohIyeM narAI gayu, tethI apakAyanI virAdhanA thavA lAgI. te pApanI te guruniMdA karavA lAgyA. eTale mArA rudhirathI apakAya nI virAdhanA thAya ne ! tethI DhuM hiMsaka rUM .evI rIteM jIvadayAnA zuna adhyavasAyane lIdhe pakazreNi ArohIne aMtagaDa kevalI thayA. te sa Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. mayeM devoyeM kevala jJAnano mahotsava kasyo. tyAM prayAga eve nAmeM tIrtha thayuM. te lokane kAmita dAnathakI te tIrthano mahimA vadhyo. have puSpacU lA sAdhvI paNa anukrameM vedanIya, nAma, gotra ane Ayu, e cAra karma kSya karIne modeM pahotI. evI rIteM "sumuNiya paramana jaI jaNa nisevA, e sadahaNAno bIjo neda ukta dRSTAMta sahita jANavo." / ___ have vAvarama vaLaNaM, e sahahaNAno trIjo neda kahe jeH // vAvarama dasaNANaM, niehava hAbaMda kuggaha hayANaM // nammaggu vaese hiM, balAvi malija e sammaM // 11 // arthaH-mithyAtveM karI vyApanna eTa le naSTa,darzana arthAt mithyAtveM karI vyApta ne samyaktva jenuM tene vAvarama daM saNa eTale vyApanadarzana kahiye. tenA dharanArA evA nindava eTale jagavaMta zrIvItarAga devanAM vacanonA nApanAra. yathAbaMda eTale potAnI ilAyeM pravarne, gurunI bApramANe cAle nahIM te. eviSe zrIpravacanasArobAra sU tramA kahyu De ke, " pAsabo ussanno, hoi kusIlo taheva sNstto|| yaha baMdovi ya evaM, avaMdapikA jimayaMmi" temAM pAsabAnA ve prakAra :- eka dezapAsabo, bIjo sarvapAsabo, temAM je zayyAtara piMma sAme Avelo piMma, nityapiMma tathA ayapiMma kAraNa vinA liye, te dezathI pAsabo kahevAya. ane kevala liMgadhArI hoya te sarvathI pAsabo jANavo. natsananA paNa be prakAra :- eka dezotsanna bIjo sarvotsanna. temAM "aAvassaya sanAe, paDilehaNa jANa niraka antthe|| AgamaNe niggama Ne, hANe nissIyaNa tuya?" nAvArthaH-yAvazyaka sadyAyAdika kare nahIM, ane jo kare to adhikA unA kare. tene dezathakI nassanno kahiye. aneka tubaha kAlaneviSa pIDha phalaga niHkAraNa vAvare, tathA sthApanApi noga ve, saMthAro pAthasyo rAkhe, tene sarvathakI sanno kahiyeM. kuzIlIyAnA traNa prakAra :- jhAnakuzIla, darzanakuzIla, tathA cAri trakuzIla. temAM je "kAleM viSaye bahumANe" ityAdika ATha prakAre jhA nAcAra virAdhe, tene jJAnakuzIta kahiye, "nissaMkiya nikaMkhiya" ityA dika ATha prakAre darzanAcAra je virAdhe, tene darzana kuzIla kahiye, ane " paNihANa jogajuttA" ityAdika Au cAritrAcAra virAdhe, tathA Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 151 kAraNa vinA maMtra, yaMtra ne taMtra pramukha koine karI thApe, nimitta kahe, tathA auSadhAdika upacAra kare, tene cAritra kuzIla kahiyeM. saMsakta eTale jema baladanI khAgala tenA khANano suMDalo rAkhyo hoya, te khAla te baladeM khAdhuM hoya, tethI te suMDalo kAMika biSTa khAla zrI kharaDAyelo hoya, ne kAMi anutiSTathI kharaDyo hoya. tema je kAMika mUlaguNa tathA uttaraguNano virAdhaka hoya ne kAMika vyavirAdhaka hoya. tene saMsatto jAvo. tenA ve neda be:- eka saMkliSTa ne bIjo saMkliSTa. mAM je pAMca zravaneviSe prasakta hoya, traNa gAraveM karI pratibaddha hoya, koI gRhastha tathA gRhasthilInA bokarA DokarInI ciMtA kare, khAne tenA duHkheM DuHkhI ne tenA sukheM sukhI thAya tene saMkliSTa saMsakta kahiyeM, tathA koi pAsa male to poteM paNa tenI sAyeM pAso banI jAya, saMvegI male to saMvegI jevo thai jAya, evI rIteM je jevo male tenI sAthai sphaTika maNi nI paDheM athavA telanI paTheM tevo yaha jAya. tene saMkliSTa saMsakta kahiyeM. hAdavi kahe beH- " nassatta mAyaraMto, vastuttaM caiva pasavemANaM // esohu prahAnaMdo, ivAbaMdotti egaThA " nAvArtha:- je potAnI ibbAyeM cAle, tenevA baMda kahiyeM. have 'kuggaha hayANaM ' khoTe have karI haNAyelA, je kadAgrahanI zAstra sAkha diye nahiM, tathA suvihita zuddha prarUpaka yAcA ye paNa sAkha diye nahIM evo haTha pakaDIne besI rahe, potAno haTha mUke nahIM, tene kugraha hata kahiyeM. evAnA 'nammagguvaesehiM ' eTale unmArganA upadezeM kara (balAva ke 0 ) balAtkArapaNe prathamathIja ( e sammaM ke0 ) e sa myaktva ( malika ke 0 ) malina thAya be, mATe tevAnI dezanA pramukha paNa sAMjalI nahIM. kema ke, narasI vAta sAMnavyAthI paNa pApa lAge be. jema mazino ghaNo saMga karanAranA kapaDAM kAlAM thAyale. tathA lazaNa khAdhAthI mukha gaMdhAya be, tema evAnI saMgata karavAthI samyaktva malIna thAya be // 11 // : // enI Upara jamAlInuM dRSTAMta kahe beH- "khAjI vagagaNaneyA, rakta siriM payahi kAya jamAlI // hiyamappaNI karito, nayavaya pike iha paDato " 3 ti upadezamAlAyAM brAhmaNakuMma gAmanI pazcima dizAne viSe eka kSatriyakuMma nA gAma be. tyAM jamAlI nAmano chatriya prati RddhimAna hoto ha vo. te jagavaMta zrImahAvIrasvAmInI putrIne parasyo. tenI sAyeM pAMce iM Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. yionAM viSayasukha jogavavA lAgyo, have koI eka samaye tyAM zrIma hAvIrasvAmI padhAyA. temane naMdIvardhana rAjA pramukha vAMdavA yAvyA; tyA reM jamAlI kSatriya paNa vAMdavA zrAvyo, ne dharmadezanA sAMjalIne pratibodha pAmyo. paThI ghera jara potAnA mAtA pitAne samajAvI potAnI strI sahi ta mahoTA mahotsaveM krii| dIkSA lIdhI. tenI sAyeM bIjA pAMcoM triku mareM dIkSA lIdhI. anukrameM agyAra aMga nasyo. eka dahADe zrIbhagavaMta pra tyeM pUyaM ke svAmI ! panI khAjJA hoya, to huM yA pAMcoM yatinI sA theM dezamAM vihAra karUM ? te sAMjalIne jagavAn mauna dhAraNa karI rahI gayA. kAM jabAva vAvyo nahiM. pharI bIjI vAra pUjayaM teno paNa uttara vAlyo nahiM; temaja trIjI vAra pUbdhuM to paNa temaja maunapaNe rahyA. kema ke, ke valI je vAtamAM lAna jANe, tenIja khAjJA prApe. ane jene khAjJA mA nato jANe, teneja nivAre. jagavaMteM jAeyuM ke mAro vAskho raheze nahiM. evi hAra karavAne prati utsuka thayo che tene huM zA sAru vAruM ? mATeM jagavaMteM mauna dhAraNa karUM. tyAreM zrAjJA lIdhA vinAja jamAlIyeM nagavaMtathI judo vihAra karo. te pharato pharato sAvaLI nagarImAM zrAvI pahoto. tyAM koSTa ka caityamAM pAMcoM yatiyonI sAthai yAvI kato. khane bhagavAn zrImahA vIra, caMpAnagarImAM padhAyA. jamAlIne arasAhAra, virasAhAra, aMtAhA ra, paMtAhAra tathA tumbAhAreM karI zarIrane viSe tIvra dAhajvara utpanna thayo. tenI vedanA khamAya nahiM. tyAaiM eka veyAvacca karanAra yatine kayuM ke huM bezI zakato nathI, mATe eka saMthAraM pAtharo. te sAMjalI yati saMthAruM pAtharavA gayo. tyAM kAMika vAra lAgI. tihAM sudhI jamAlIthI vedanAne lIdhe besA yuM nahiM. tethI vAraMvAra pUDhavA lAgyo ke, khare saMthAruM pAthakhaM ke nahiM ? yati yeM kayuM ke, hA pAtha. tyAre te tyAMthI kaThIne jyAM pelo yati saMthAruM pA tharato hato, tyAM gayo juve be to hajI saMthAraM patharAya be. tethI pelA yati kayuMke, teM kema kayuM je meM saMthAruM pAthayuM ? yatiyeM kayuM ke, pAtharavA mAMnj, te pAtha kahevAya te samayeM jamAlInA manamAM evo saMkalpa ka pano ke, zrIbhagavAn mahAvIrasvAmIyeM je karavA mAMmadhuM te kIdhuM, evaM je vacana kahenuMbe, te khoduM be. je kIdhuM teja kIdhuM kahevAya. mATe calamA calie, nadIritamANe nadIrie, vedikamANe vedie, pahiUmANe pahi Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrasamyaktvasittarI. 183 ai, bikramA bisme, nikramANe ninne, danamANe do, meghamANe mee, tathA nirikramANe nikaraNe. e nave pada asatya be. kema ke, je cAlyuM teja cAlyuM kahevAya: emaja nave pada jANI levAM. paDhI te potAnuM mata yatiyone samajAvavA lAgyo. temAM keTalAeka je mugdha yatiyo hatA, teyeM to tenuM mata mAnI lIdhuM. khane keTalAeka je samaju hatA teyeM mAnyuM nahiM. te manamAM vicAra karavA lAgyA ke, naga vAn zrImahAvIra kevalajJAnabhAskara temanAM vacana khoTAM kema thAya ? ema jAlI potAnI saddahaNAthI cavyA nahiM. keTalA eka divasa paDhI jamAlIne samAdhi ya. tyA pharI vihAra karavA lAgyo. tenI sAthai je tenA matane malatA yati hatA, terahyA ne je yaNamalatA hatA, te tyAMthI nIka lI jaine caMpAnagarImAM jyAM jagavaMta hatA, tyAM yAvI prajune vAMdIne rahyA. keTalA eka divasa pabI jamAlI paNa caMpAnagarImAM zrIvIrajagavaMtanI pAseM yAvyA. yane yati dUra paNa nahiM tema prati pAseM paNa nahiM evA melamAM rahane pUbvA lAgyo ke, jema tamArA bIjA yatiyo badmasthapaNe vihAra karIne dmasthapaNeja rahyA be. tevo huM nathI. huM to badmasthapaNe vihAra ka rIne kevala paNe vicaruM buM, jema tameM kevalI ho, tema DhuM paNa kevalI buM. evI rIteM barAbarI karavA lAgyo, te vAta gautamasvAmI sAMkhI zakyA na hiM.ne manamA vicAravA lAgyA ke, mahoDhuM zrAzvarya be. usa, je sUryanI barAbarI kare ? garuDa, zeSanAganI barAbarI kare ? tema e nagavAnanI barAbarI kare be. ema jANI gautama tene pUDhavA lAgyA. ghare jamAlI ! jotuM kevalI ho to mArA praznano uttara vyApa. loka zAzvata be ke prazAzvata be ? ane jIva zAzvata beke, zAzvata be ? evaM sAMjalIne jema maMtrathI vaza thaelo sApa hAlI zake nahIM. jema khIvyo ani zrAgho cAlI na zake tema te gautamanA pratApa nAmakarmane lIdhe tenI khAgala jamAlI mUkanI paTheM banI gayo. kAMdi jabApa devAya nahIM. bolyA vinA emane ema rahI gayo. kAMI pratyuttara devAnuM sUje nahIM ema jANIne tene jagavaMta kahevA lAgyA ke, e praznano uttara to mArA banastha ziSyo paNa dai zake. to tuM kevalI batAM kema tArAthI uttara devAto nathI ? evaM sAMjalIne jamAlIne ghaNuM mAtuM lAgyuM, tethI bhagavAnanI khAjJA naMghI tyAMthI nIkalIne nindravapaNe vicaravA lAgyo. ne keTa 20 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. lAeka mugdha puruSone potAnA kumatamA ANavA lAgyo. ema ghaNA varSa sudhI ninhavapaNuM nogavIne aMtasamaya jANIagasaNa karA. paMdara divasanu aNasaNa pAlIne pApane aNAloe apaDikkame thake kAla karIne bahA lAMtaka devalokaneviSe tera sAgaropamane Anakhe samasta devomAMhe DheDanI barAbara kilbiSI devomAM jA devapaNe napano. ___ gautamasvAmIyeM jamAlIna maraNa sAMgalI zrInagavAna pratye pUbyuM ke, he jagavan ! jamAlI kAla karIne kyAM gayo ? lagavAne kahyu, mahAro kuziSya jamAtI lAMtaka devalokeM kilbISI deva thayo . naktaMca // jamAliNAma ku sisse Ayariya paDaNie, uvadyAyapaDaNie, kulapaDapie, gaNapaDaNie, saM ghapaDagie, Ayariya uvadyAyANaM ajasakArae, avalakArae, appANaM ca paraMca tanayaM ca bugyAemANe, vuppAyamANe, baduI vAsAiM samaNaM pariyAyaM pAnaNaMti, pAuNittA, akSmAsighAe saMlehaNAe, tesiM nattA, aNasaNA e dittA,tassa gaNassa aNAlozya, appaDikaMte, kAlamAse, kAle kiccA saMtae kappe navavasma, jamAliNaM naMte tAu devalogAu~ AurakaeNaM navaraka eNaM vizkaeNaM kahinavavAhihaMti goyamA cattAri paMca tariraka joNiya masta devanavaggahaNAI saMsAraM aNupariyaSTittA ta pannA siGahaMti jAva aMtakariti // iti nagavatIsUtre // have jamAlInA nava AzrayI graMthAMtarathI lakhIye baiyeM. "AyariyaparaM parae,Na thAyagajou ANupubIe // kove beyavAra,jamAlimAMsaM sa nAsihiM // 1 // vyAkhyAH- AcAryanI paraMparAyeM anukrameM zrAvyo je artha te pratye (koveza ke0 ) kUpyati dUSayati eTale kopato dUpavato kahevo thako? toke (beyavAI ke0) chekavAdI eTale DhuM mAhyo , evaM animAna dharato thako evo jamAlI nAmA ninhava te nAsanI pereM kayamANekaDe ityAdi jagavaMta nA vacana nanhApana karato thako te nATho eTale saMsAracakravAlamAMhe pari camaNa karave karI adRzya thayo. enA dRSTAMte je prANI svamata kadAyaheM karI eke vacana, natsUtra nASaNa karaze (sanAsihiM ke0) te nAsaze. eTale saM sAracakravAlamAMhe namaze adRzya thaze. iti sUyagaDAMganiyuktau // ivyaliMgeM karI nindavanA gaNano svAmI potAnI rAjyazrI pratye bAMjhIne mAhAmahotsava sahita dIkSA lIdhI. evo je jamAlI te jo ApaNA A Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 255 tmAno hitavaMDaka thayo hota, to nagavAnanA " kayamANekaDe" ityAdika vacana bApata nahIM, to ihalokeM lokaniMdAne vipe paData nahIM ane ni nhava kahIne loka vagoj karata nahiM. paNa nagavaMtanAM vacana mahApIne ninhava thayo,lokomA niMdA pAmyo, vagovANo ane jagavAne kuziSya karI bolAvyo, valI saMsAramA anaMtA nava karaze. e upadezamAlAnI heyopA deya vRttimAM tathA upadezamAlAnI sijharSikata vRttimA kaDaM . te jamAlIno jIva tiryaMca tathA manuSya tathA devatAne viSe keTalAeka navanramaNa karIne phuraMta ghaNAkAleM zrImAhAvidehane viSe manuSya janma pA mI modanagareM jAze. e upadezamAlAnI karNikAmAM kayuM . hamaNAM lAMtakadevalokathI cavIne panI tiryaMca tathA manuSyane viSe pAM cavAra jamIne haDe samyaktva pAmI modapratye pAmaze. iti viircritre|| tathA vIrajagavAnanI putrI mahAsatI sAdhavI hatI, teNeM jazne jamAlI ne pratibodhyo paNa bajyo nahIM, nindava thayo ghaNIja tapasyA karI to paNa anaMtasaMsAra upAyo, e vAta zrIsomasuMdara sUrikta upadezamAlAnA bAlAvabodhamAM tathA zrIhari vijayasUriprasAdeM karelA praznottarasamuccaya graM thamAhe kahI . tathA zrInagavatIsUtrAnusAreM pannaranava saMsAramA karavA ka hyA . ityAdika ghaNA graMthonI jUdI jUdI sAkha joDne jamAlInA nava AzrayI ko haTha karazo mAM. jyAM jehavo pATha dekho,tyAM tehabuM vyAkhyAna karajo. tattva to kevalIgamya le. jevaTa kevalIyeM dI hoya ane je kevalI ye kahyu hoya, teja pramANa le, ema kahejo. jethIlUTakabAro thAya paNa po tAnA halthI navA artha karazo nahIM, je e vAtane viSe ho karIne svama ta kadAgraha poSaze, te jamAlInI peThe dIrghasaMsAra paricamaNa karaze. ane te jamAlInIja paMktimAM beTho gaNAze. etrIjI sadahaNAnuM svarUpa kaDuM. have kudRSTi varjana rUpa sadahaNAno cotho neda vakhANe : // mohiU maMdamaI, kuhihi payaNehiM guvila DhaMDhehiM // dUreNa vaGiyavA, teNa meM su6 buddhIhiM // 12 // arthaH-(mohijara ke0) moha pamADI ye ajJAna mAMhe pADIyeM (maMdamaI ke0) maMdamati eTale tuba buddhivAlA jIvo pratye je kAraNamATe je uttama buddhivAlA jIvo le temane to mi thyAtvInI saMgati lAgeja nahIM jema sarpanA maNine sarpanI dADhA saMbaMdhI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 - jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. je viSa , tenI saMgati lAgeja nahiM. sahAmuM viSane utArI nAkhe, paraMtu ke TalA eka jIva vastra sarikhA 2 te jema vastrane jehavA raMgamAM nArakhIyeM te vo raMga lAgI jAya, tema keTalA eka manuSyo paNa vastranI peveMja " jaba gayA taba raMgikA" eTale jyAM gayA tyAM raMgA jAya, evA . temane mo ha pamADIyeM, te zeNe karI moha pamADIyeM ? to ke (kudihivayaNe hiM ke0) kudRSTi je mithyAdRSTi traNaze trezana pAkhaMmIyo , temane vacaneM karI // ya taH // asizsayaM kiriyANaM, akiriya vAINa ho culasII // annANiya sattahI, vezyAvaM tu battIsA // 1 // athavA kudRSTinAM vacana je rAmAyaNa nAratAdika zAstre karI mugdhamati jIvone moha pamADIyeM, tene Agama zAstra sAMjalatAM mIThAM na lAge ane kuzAstra sAMjalavAne ujAtA jAya. have te kudRSTinAM vacana kahevAM ? to ke (guvilaDhaMDhehiM ke) gahana gahanAMtara kapaTanAM pratipAdaka be, je zAstromA pUrvApara saMbaMdha male nahiM evA vacanonI racanA karelI , evAM ve mATe te jIvane mithyAtvamA pA De, tethI te kudRSTinAM vacana (dUreNa valiyabA ke0 ) dUrathI varjavAM. arthAt sAMjalavAM nahIM. uktaM ca upadezamAlAyAM // AlAvA saMlAvA, visaMno saM thavo pasaMgo ya // hINAyArehi samaM, sabajiNaMdehi paDikucho // 1 // (teNa ke0) te kAraNamATe ( ime ke0 ) e kudRSTinAM vacana je , tene (suma bujhIhiM ke0 ) zubha eTale nirmala buddhivAlA jIveM, sAMjalavAM nahiM e sada haNAno cotho neda kahyo // 12 // have enI upara girizuka ane puSpa zukano dRSTAMta kahe : // kAdaMbarI aTavImAM vaTavRddha Upara sUDAnAM be baccA hatAM,te vedu saho dara hatAM, temAMthI eka baccAMne ninna lai gayo te parvatanI pAlImAM vadhyuM. te naNI tenuM girizuka nAma thayu. ane bIjuM tApaseM lIdhuM te tApasonI puSpa vADImAM mahoTeM thayuM tethI tenuM nAma puSpaguka pADayu. ekadA vasaMta purano svAmI vakrazikSita ghoDAyeM apahasyo thako aTavImAM Avyo, te rAjAne dekhI ninnano pAlelo zuka bolyo ke, are ninno dusIyAra thA. koka asavAra rUDA AnaraNe alaMkRta thako ekalo jAya , mATe tene lUMTo, mAro, phADo. te vacana sAMjalI rAjA jayanAMta thayo thako ghoDAne utAvalo calAvato pAgala tApasone AzrameM Avyo, tene dUrathI zrAva Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamamyaktvasittarI. to dekhI puSpaguka kulapatine kahevA lAgyo ke, he svAmin ! koI eka rU Do asavAra atithi prApagI pAseM Avene, mATe yAsana yApo. khAna pAna taiyyAra karI enI paroNAgata karo. te sAMjalI tApasa sAvadhAna tha yA. rAjAne Asana ApIAgala vanaphalAdika mUkyAM. rAjA vanaphala thA rogI svastha thai panI vedu sUDAnA bolavAmAM mahoTo taphAvata jANI zrA zcarya pAmyo thako pUbavA lAgyo. ke tameM bedu sUDA sarakhA dekhA Do. tema batAM guNa doSamAM evaDo zyo aMtara paDyo ? te sAMjalI puSpaguka kahevA lAgyo ke he rAjan ! amArA mAtA pitA ekaja , sAtheMja janmyA baiyeM, paNa teNe rAtridivasa coronI saMgati karI ,ane mane tApasonI saMgata je. mATe jevI saMgata tevI buddhi thAya ,te vacana sAMjalI rAjA harSa pAmyo,e TalAmAM rAjAnuM lazkara paNa tyAM AvI pahocyuM, panI rAjA tApaso pA seMthI rajA mAgI potAnI nagarIye Avyo, ane saMgatane lIdhe dopa guNa prAptinI prazaMsA karavA lAgyo. iti kathA // e suvihita zuddha prarUpakanA mukhathI zAstra sAMjalavAM paNa anya darzanInA kuzAstra sanilavAM nahiM. evo sadahaNAno cotho neda dRSTAMtasahita khyo|| itizrItapAgajAlaMkAra naTTAraka zrIhari vijayasUrIzvara paTTAlaMkAra zrIvi jayasenasUrIzvara paTTaprAnAvika zrIvijayadevasUri vijayamAnarAjye maho pAdhyAya zrIsakalacaMgaNiziSya zrIjaMbUdIpa prajJaptinapAMgavRttikAraka maho pAdhyAya zrIzAMticaMgaNi ziSyopAdhyAya zrIratnacaMgaNiniH zrIsamyaktva ratnAdhiSThAna zrIsUryapurAdi caturvidhasaMghasya caturdazASTamyAdiparvasu apramatta tapapauSadha pratipAlanArtha viracite zrIsamyakratnaprakAzinAmani zrIsamya ka saptatiprakaraNabAlAvabodhe caturnedazradAnasvarUpanirUpaNanAmA prathamo' dhikAraH saMpUrNaH // 1 // have samaketanA traNa liMga kahe : // paramAgama sussUsA,apurA dhamma sAhaNe paramo jiva guru veyA vacce, niyamo sammata liMgAi // 13 // arthaH-prathama (paramAgama susta sA ke0) parama praruSTa Agamane viSe zuzrUSA eTale sAMjalavAnI vAMbA hoya yataH // sussUsai paDipulara, suNe giehazya eyAvi // tatto apoha evA, dhAre kare vA sammaM // yadAgamaH // savaNe nANeya vinANe,paJcarakANeya saM Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. jame // nihae tave caiva, bodANe vyakiriya nivANe // 1 // samaketa dhArI hoya te yAgama sAMjalavA vAMbe. e samyaktvanuM paheluM liMga eTale cinha jANavuM. bIjaM (purAdhammasAhale paramo ke0 ) dharmasAdhanane viSe mananI pa ramaprItipUrvaka parama anurAga doya, eTale dharma karavAne viSe utkRSTa naja mAla hoya, dharmakAryamA aMtarAya na kare, je dharma karato hoya tehane sahA yApe, e bIjuM dharma sAdhanane viSe anurAga rUpa liMga jANavuM // trIjuM ( jiva ke0 ) rAgAdika aDhAradoSeM rahita evA jinezvara deva ca tAM valI (guru ke0 ) paMcAcAranA pratipAlaka guru, temanA ( ve yAce ke0) veyAvacca karavAne viSe ( niyamo ke 0 ) niyamavaMta hoya eTale ma hAre yA amuka veyAvacca avazya karavuMja. e rIteM samyaktva dhArIne zrIjinadeva tathA guru je susAdhu tenAveyAvaccane viSe rAga hoya. te trIjuM liMga jANavuM // uktaM ca // dasavihe veyAvacce patte taM jahA khAyariya veyAvacce, uvadyAya veyAva ce, thera, tavassi, seha, gilANa, kula, gaNa, saMgha, sAhammiya veyAvacce // iti sthAnAMgasUtre // veyAvacceNaM naMte jIve kiM jAi, veyAvacceNaM tilayara nAma goya kamma nibaMdha || iti uttarAdhyayana sUtre // etraNa (samattaliMgAI ke 0 ) samyakadRSTinAM liMga eTale cinha jAevAM // have eja traNa liMganuM vizeSa svarUpa kahe be: // taruNo suhI viTTho, rAgI piyapayiNIkuna sonaM // 346 jaha suragI yaM, tahiyA samaya sussA // 14 // arthaH - ( taruNa ke0 ) yuvAna vaya vAlo valI (suhI ke0) sukhI hoya tevA puruSane svanAveMja gIta nATyA dika vallana hoya yataH // navi vi navi hohi pAe timi so jIvo // jo juvaNa maNuyatto, vicArahI sayA hoI // iti // 1 // tathA ( fast ho ) vidagdha eTaje dakSa hoya eTale taruNa tathA sukhI hoya paraM tu jo vidagdha eTale dakSa catura na hoya to tene gItAdika vallana na hoya mATe je taruNa tathA sukhI kahyo tema valI mAhyo catura paNa kahyo // yataH // jalI na jANe gaNI na jANe, uMco beTho mAle // mahIpI AAgala kinnara gAye, baMdhe ne gAje // 1 // temATe vidagdha paNa kahyo valI kahevo hoya ? toke (rAgI ke0) vasaMta bhairavAdika batrIza rAga tathA te rAganI mUrchanA ta thA kaSana pramukha sAta svara, traNa grAma, traNa mAtrA pramukhano jAeMga hoya, Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 25 tene rAgI kahIyeM jemATe ko vidagdha hoya paNa jorAga rAgaNIno jANa na hoya topaNa teTalI temAM caturAI nyUna kahevAya. kema ke sarva cAturyamAM rA garnu cAturya AvaDavaM te atyaMta duSkara ,temATe te rAgano jAganAro paNa hoya e paNa vizeSaNa lIdhuM,valI kahevo hoya ? toke jema zrIrAmacaMine sI tA vallana hatI, pAMmavone aupadI vannana hatI, zrIkRSNane rAdhA, Izvarane pArvatI, iMzne iMzaNI, nala rAjAne damayaMtI rANI, atyaMta vajana hatI te ma te paNa (piyapaNayiNI ke0 ) atyaMta priya evI praNayinI eTale strI teNe karI (kuna ke0) yukta hoya eTale mukha to pUrNacaMzakAra hoya, nA la aIcaM samAna hoya, hoTha pravAlAnA raMga jevA hoya, nAsikA dIpa zikhA samAna hoya, tathA mukhamAMhe jANe haMsanI paMktija veThI hoya nahiM? evA dAMta hoya, vizAla nIlotpala samAna netra hoya, kAmarAjAne hiMcaka vAnA hiMmolA sarakhA kAna hoya, temaja hAra, abahAra, kuMmala, bAjubaM dha, kaTimekhalA, kaMkaNa, muzkiA , nepura Adika aneka AnaraNeM karI a saMkata hoya,evI strI te pUrvokta puruSanI pAseM beThI thakI pAnanI bIDI karI thApatI hoya. kaTAkSa bANe karI mAratI hoya, evo puruSa (jaha ke je ma ( suragIyaM ke ) sura je devatA tehanA gIta pratye (sonaM ke0 ) sAMna lavAne (zva ke0) ne eTale manuSyane devatAnAM gIta kyAthI sAMjala vAmAM Ave temATe jevA devatAnAM gIta hoya tevAM gIta sAMjalavAnI hA kare. evo artha karavo e jema pUrvokta taruNAdi guNavAlo te devatA saMbaMdhI gIta sAMnalavAnI lA kare tema uttama zrAvakane (tahiyA ke ) tethakI paNa adhika (samaya ke0 ) sUtra sikSAMta tene vipe (sussUsA ke0 ) gu zrUSA eTaje sAMjalavAnI zvA hoya // 14 // have e zuzrUSA dharma napareM sudarzanazeTha ane arkunamAlIno dRSTAMta kahe beH- ehaja jaMbUhI dahiNajaratatrane viSe magadhadeze rAjagRhI nagarImAM zreNikarAjA rAjya kare , teno anayakumAra maMtrIzvara , te rAjyanIti calAve . tihAM arjuna nAmeM eka mahardika mAlI vase le. te pratidina jalapAnAnigraha saMyukta potAno kuladevatA mujarapANi nAmeM yada ne, tenI pUjA kare . ekadA prastAveM te mAlI hAthamAM karaMmIyo lai potAnI nA yo sahita phUla levAne mATe udyAnamAM gayo, tihAM phUla lai yaha pratyepU Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. javA nimitte devagRhamAMhe peThage, enI baMdhumatI nAmeM strI atyaMta rUpeM karI suMdara be. evAmAM rAjagRhanagarIne viSe va goSThIla puruSa vase be. te sAta vyasananA sevanArA, te arjunamAlInI strIne ghaNA divasathI tAke be, paNa vasara pAmatA nathI. te yAje avasara pAmI muGgarapANi yadanA derAsaramAM he banA rahyA be, te jevo arjunamAlIyeM derAsaramAM praveza kasyo, tevoja te puruSa tene hAlacAlI zake nahiM. evA khAkarA baMdhane bAMdhyo, ane temAlIne dekhatAM tenI strI baMdhumatI sAthai joga jogavA lAgyA, te dekhI mAlIne ghaNo krodha caDyo, paNa kare guM? je poteM bAMdhyo paDyo ve uThI zakto nathI // yataH // sahyaMte prANiniH sarvaiH, pitRmAtRparAnavAH // nAryAparAjavaM soDhuM tiryaco'pi nahi kSamAH // 1 // paDhI te mAlI, yakSapratyeM ulaMno devAlAgyo ke he yakSa ! tuM mahAro kuladevatA bo, tahArI pratidivasa huM pUjA karUM buM. tema batAM tahArA dekhatAM muka baMdhane bAMdhIne mahArI strInI sAthai svecchAyeM rame be, tethI huM jAeM buM je tukramAMkAM zaktija nathI nirarthaka huM pApArAja pUjuMbuM. evaM sAMjalatAM jaya kopAyamAna thayo thako mAlInA zarIramAMhe saMkramyo tevAreM jema saDelI do joDI nAkhIyeM tema te baMdhana troDI nAkhyAM ne pavyasahasra pramANa lohano mujara yn| pratimAnA hAthamAM hato te eNe hAthamAM lI dho, te mujareM karI baMdhumatI sahita va goSThIlapuruSane mArI nAkhyA, pabI pra ti divasa va puruSa ne eka strI ema sAta mANasane mAre, tevAreM krodha upazame, tethI khAkhI rAjagRhI nagarImAM hAhAkAra thayo. rAjAyeM par3ha vajaDAvyoM ke jyAMsudhI arjuna mAlI sAta mANasane mArIne potAne sthAnakeM na gayo hoya, tihAMsudhI koI mANase bAhira nikala nahIM. ema ba mahInA vItyA. evAmAM nAme paNa sudarzana khane pariNAmeM paNa sudarzana evo sudarzana nAme zeTha tihAM se be. te dharmane viSe paramarAgI be khAgama suNavAne ruci vaMta be, daza prakAranA mithyAtvano bAMmanAra be, have te sudarzanazeTha jagavaM tAnyA sAMjalI mAtapitA pratyeM mahAkaSTeM samajAvIne prajune vAMdavA ni kalyo. tevAmAM yakSAvezeM arjunamAlI paNa hAthamAM mujara upADIne sudarzana zeThane mAravA doDyo tene zrAvato dekhI uttarAsaMgeM bhUmikA pUMjI bhagavaMta Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 261 ne namaskAra karI,arihaMtAdika cAranuM zaraNa karI corAzI lAkha jIvAyo ni khamAvI, aDhAra pApasthAnaka Aloi, naMdI, sAgArika ghaNasaNa karI, mahAsamAdhivaMta thako upazamano AgAra, sakalaguNasAgara evo thako kAna ssaggeM kano rahyo. tenA mahimAyakI te yada mujara le mAlInA zarIramAM thI nikalI potAne sthAnakeM gayo, tethI te mAlI acetana kASThanI peThe niHsattva thai dharatIya paDyo, tevAreM sudarzanazeTha kAussagga pArI mAlI pAseM jaz tene zItalopacAreM karI sAvadhAna kasyo, tethI mAlI UtI uno thayo ane kahevA lAgyo ke, he zeva ! tameM kyAM jA bo? zeveM kahyu ke, hu~ udyAnane vipe zrImahAvIra deva padhAyA meM tene vAMdavA tathA tenI pAseM dharma sAMjalavA jAnaM baM. mAlI kahevA lAgyo muphane paNa dharma sAMjalavAnI ane jagavaMtanAM darzana karavAnI zahA , mATe mane paNa teDI jA. tevA reM sudarzana zeTha tathA mAlI bedu jaNa samavasaraNe gayA. tihAM pranune vAMdI ne yayAyogya sthAnakeM beThA,bAra parSadA malI. nagavAn paNa dezanA vacanA mRtasudhArasa varasAvavA lAgyA. mAlIne vairAgya upanyo ane socanA kara vA lAgyo. je evaDaM meM pApa kayuM, mATe hA hA iti khede DhuM narakeM jazza !!! ytH|| jaya ke jivA soyaNiyA,navaMti goyamA apAmiya jigadirakA , asuasita vayaNA, abohilAnA, akayadhammA, agahiyathaSu vayA. yaha maya paMca pamAya canakkasAya saMjuttA,akhAmiya satvajIvAu, gAlozya saba pAvA, je jIvA paraloyaM gaDaMti, te soyaliyA havaMti, ja u aNaMta saMsAre sayala uhanidANe, nicaM haM aNuhavaMtA citi. have jagavaMta arjunamAlI pratye kahe je ke, he arjuna ! tuM zoca ma kara. hajI sAvadhAna thA. yataH // pahAvi te payAyA, khippaM gar3hati amara nava paaii|| jesipiThanavosaM,jamoya khaMtiya baMnaceraM ca // 1 // jemATe dIdA la tapa karIne karmakSya karavAne tuM samartha De, evaM jagavaMtanuM vacana sAMgalI arjunamAlIyeM dIkSA lIdhI, baha ahama dazama uvAlasAdika tapa karI, lo kanA thAkroza niMdA, prahArAdikanI kadarthanA pramukha khamato thako ba mahI nAmAM be mahInAnuM anazana karI zukta dhyAnarUpa aniyeM karI ATha karma rUpa kASThane bAlI moda nagareM pahoto. sudarzana zeTha paNa pratidina Agama zravaNa karato sAdhu sAdhvIne aza Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. na, pAna, khAdima, svAdima, vastra, pAtra, kaMbala, auSadha, neSajAdika prati lAnato thako zrAvakanAM bAra vrata pAlIne svarga gayo. e Agama zuzrUSAne vaSe sudarzana zeThano saMbaMdha kahyo // 14 // have apurAhodhammasAhaNe paramo, e samyaktvanuM bIjaM liMga varakhApIyeM baiyeM. // tAruttiNa dI, ghayapusme nuttumiba budina // jaha taha saddapuNe, aNurAgo dhammarAutti // 15 // arthaH-(kaMtAruttiNa ke) kAMtAra je ya TavI tene utarI Avyo evo ( dIna ke0) hija je brAhmaNa tene prAyeM jojana vAhAluM hoya yataH // vATikA yatra lanyaMte, na dUraM paMcayojanaM // modakA yatra lanyaMte, na dUraM dazayojanaM // te mATe brAhmaNa kahyo, have te brAhmaNa (ghayapurale ke0 ) ghRteM karIne pUrNa jenI Upara eka AMgulano utta ma sAkarano nuko hoya,evA ghevara pratye (juttuM ke0) joktuM eTale jamavAne (iva ke) . valI te brAhmaNa kahevo hoya? to ke (kuhina ke) dudhito eTale nUravyo hoya je kAraNa mAtrai dharAyAne koI khAvAnI vastu vanana na hoya ane nUrakhyAne vizeSe vannana hoyaja. mATe nUkhyo kahyo (ja ha ke0) jema e aTavIthI utarelo ane nUravyo evo brAhmaNa te ghevara ja mavAnI nA kare ( taha ke0 ) tema eja dRSTAMteM zrAvakane (sadahANe ke0) jalA anuSThAna evA je paDikkamaNa, posaha, sAmAyika, devanakti, gu runakti, sAdharmikanI nakti pramukha jalA kArya tene viSe ( apurAgo ke0) anurAga hoya citta saMbaMdhinI aMtaraMga prIti hoya. tene (dhammarAnatti ke0) dharmarAga kahIyeM tihAM je dRSTirAgathI tathA lokadekhAmaNIye kare. te lekhA mAM gaNAya nahIM // ytH|| guNAH sarvatramAnyAH syuH,kiMtu nAmaMbaro mahAn // vikriyate na ghaMTAni, gaiviH dira vivarjitA // 1 // kiMparajaNabadujANA, va pAhiM varamappa saskiyaM sukayaM ||shy naraha cakkavaTTI,pasannacaMdo ya dilNtaa||1|| tayA dhammAsamAeNaM naMte jIve kiM jaNa, goyamA dhammAsamAeNaM sAtAsu skesuviraUmANe vihara // AgAradhammaMcaNaM cayati, aNagAreNaM jIve sa rIramANasANaM urakANaM chedaNa nedaNa saMjogAdiNaM voDeya kare. abAbAI caNaM suhaM nivatteti // 15 // have ene vipe bArogyadhijano dRSTAMta kahe jeH-uUyaNI nagarIyeM deva gupta nAmA brAhmaNa tene ghera jagatane AnaMdanI karanArI evI naMdA nAmeM nA Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyakttavasittarI. 163 kRta be, te strI jaratArane viSaya sukha jogavatAM eka putra thayo, paNa te pUrva karma yogeM rogIyo thayo, tenA zarIramAMthI eke roga jAya na hiM. tethI lokoyeM teno rogI brAhmaNa evaM nAma dIdhuM // yataH // TuMTattaM mUtra taM vahiraMte caiva caraku hINattaM // Duhiyatta pnagattaM, jIvahiM sAphalaM neyaM // 1 // tathA // tihiANehiM jIvA, sunadAhAna yattAe kammaM pakareMti taM jahA pAle zvAitA navara, susaMvAitA navai, tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA hilittA, naMdittA, khiMsittA, garahitA, avimannittA, maNunneNaM, apI kArageNaM, sapA khAimaM sAimeNaM paDilAnetA javai // iccehi gaNehiM jIvA zra sunadIhA attAe kammaM pakareMti // have ekadA prastAveM tehane ghera sAdhu vahoravA khAvyA. tevAreM brAhmaNeM poteM navIne ruDe annapAneM karI tenI paDilAcanA karI // yataH // dAnaM syAni jahastena, mAtRhastena jojanam // tilakaM guruhastena, parahastena marddana m // 1 // te sAdhune anna pAna deine potAnA rogIputrane teDI sAdhune vaM dAvyo, page lAgADyo ne pUDhavA lAgyo ke, svAmI ! evo koI auSadha pra sAda karo ke jethakI yA mahArA putrane samAdhi thAya. sAdhu bolyA ke go carI khAvyA kAM paNa kahIyeM nahIM. mATeM meM jihAM utasthA baiyeM. tihAM prastAveM zrAvo. to vAMdajo. valI te brAhmaNa ve pahora pachI putrane lai sAdhunI pAseM gayo. temane sAdhuyeM kayuM ke, eNe pAbale naveM prANivadha kIdho le, tenuM e phala pAmyo be. jemA | vaha mAraNa narakANaM, vANaM paradhaNa vilovalAI || saba jahaNo darja, dasaguNina ikka sikayANaM // 1 // temATe tameM have dharma ka ro, ke jenA pasAyathI roga nAza pAme. ema kahI te sAdhuyeM eka sAdhuno dharma ne bIjo zrAvakano dharma ema ve prakArano dharma kahyo. te sAMjalIne pitA putra beja zrAvakadharma aMgIkAra karI bAra vrata uccarI sAdhune vAMdI, behu ghera yAvyA. pabI jema ciMtAmaNi ratna pAmIne teno yadara kariyeM, tema te bedu samataratna pAmIne Adara sahita dharma prArAdhana karatA havA. ve ekadA prastAve mahArAja sanAmAMhe te brAhmaNonI evI prazaMsA karavA lAgyo ke emane koi paNa dharmathakI calAvI zake nahIM. evA te ha dharmI be. te sAMjalI ve devatA te rogIyA brAhmaNanI parIkSA karavA mATeM Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. vaidyanuM rUpa dhAraNa karI tenA ghara Agala AvyA, ane kahevA lAgyA ke amAraM auSadha le, to tumane samAdhi thAya. tene brAhmaNeM pUyuM ke, kayu auSadha khavarAvo ke ? tevAre vaidya bolyA ke, prathama prahareM madha khAvU, ane pAbale prahareM madyapAna karavU, tathA rAtriyeM mAkhaNamizrita kUrano karaMbo khAvo, tenI napara valI mAMsa khAvaM. evA cAre anakSya vigayanAM auSadho sAMjalIne brAhmaNa potAnA manamAM 5jyo ane vicAkhu je evaDaM mahoTuM pApa karIne panI narakamAM jara paDaq , je mATe // madye mahaMmi masaMmi, navaNIyaM cambae // uvaUMti asaMrakA, tavaNA taba jaMtuNo // 1 // te mA TeM e sAvadha auSadha na karavU. e mane je roga thayo , te to ekaja nava mAM duHkha ApanAro be, paNa vratanaMga karavAnAM mAhApApa zAstramA kahyAM // yataH // vayanaMge gurudoso, thovassavi pAlaNaM guNakariya // gurulAgha vaM ca neyaM, dhammami aya AgArA // 1 // iti pNcaashksuutre||te mATeM sa vathA vratanaMga nahIMja karUM. evo teno hana jozne mAtA, pitA tathA rAjA pramukha vaDerA loko kahevAlAgyA ke, tuM e auSadha kara ke jethI ghaNA kA lanA roganI samAdhi thaze to par3I nIrogI zarIrathI ghaNA prakAranA dharma kArya karIza, ane vratanaMga thaze tenuM prAyazcitta leMje. tevAreM brAhmaNa bo tyo // yataH // jai jIviyassa kassa, kAraNe haNa jIva koDI // tA kI sAsayanAvaM, tamibapaDivaekahavi // 1 // mATe jo ema karavAthI lAna thato hoya to sanatkumAra nAmA cotho cakravartI hato, teNeM zA mA TeM auSadha kayuM nahIM? paNa teNeM eQja vicAkhu je A raNIyuM Avyu le teno raNa thApI samajAvIne uThADI mUkIyeM ? toM rUDaM thAya. tema mujhane paNa e roga vedavAthI pUrvasta karma kSya thAya , mATe sarvathA sAvadya na karUM. paNa rIza karI hAMkI kAhADhIye, to mATu lAge, te mATeM e karmanuM ruNa ApI dazyeM, to rUMDaM dekhAya. ema kahyA naMtara valI paNa devoyeM gha poye calAvavA mamiyo paNa sarvathA raMcamAtra calAya mAna thayo nahIM. tevAreM devo pragaTa tha page lAgI kahevA lAgyA ke, dhanya ne tumane ane dha nya ne tahArA dRDhadharmane, jevImahArAjeM tahArI prazaMsA kIdhI tevoja tuM bo. evaM kahI tenA zarIrasaMbaMdhI sarva roga maTADI tenA gharane viSe ratnanI rASTikarI devatA potAne sthAnakeM gayA. nagaramAMhe zrIjinadharmanI prazaMsA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 265 thai. lokoyeM tenuM Arogyadhija evaM nAma pADayuM, te brAhmaNa ghaNA varSa pa yaMta zrAvakadharma pAlI svarge pahoto. anukrameM modamAM paNa jAze. e dharma rAganI upara ArogyahijanI kathA khii| have devaguvarunu veyAvacca rUpa samaketanuM trIcaM liMga kahe : // pUyAie jiNANaM, guruNA visamaNAie vivihe // aMgIkAro niya mo ,veyAvacce jahA sattI // 16 // arthaH-( jiNAeM ke) zrIjinezva ranI (pUyAie ke0) pUjA te be prakAra ke eka vyastavarUpa ane bIjI jAvastava rUpa, tihAM zrAvakane to ivyastava ane nAvastava e bedu ucita De ane sAdhune to ekaja jAvastava nacita . ihAM aSTaprakArI, sattara pra kArI ane ekavIza prakArI pUjA Adika e sarva ivyastava kahIyeM. yataH // nakosaM davathayaM, bArAhiya jAi bAvudhe jAva // nAvabaeNa pAvara, aM tamuhUtteNa nivANaM // 1 // tathApi ivyastava je je, te nAvastavatuM kAraNa 3. // yataH // samayaMmi davasaJco, pAyaMsojo gayA e rUDho tiNi, ruvama ca ritto badahA, paga nepalaMnA // 1 // minapiMmo davaghaDo, susAvago taya davasAdutti // sAduya davadevo, e mAija sue naNiyaM // 1 // tA nAvana paheja, jo so davaba haM ho // jo puNagevaM nUna, saappahANo paraM hoti // 1 // iti pRSThe ivyastava nAvastava nAmA paMcAzake // je sAdhu thaine vyastava kare, te AjhA virAdhaka thAya // yataH // na yavaM jeNaM keza sAhU vA sAduNIvA, niggaMthe aNagAre davaiyaM kujA teNaM kiM AlovejA // goyamA seNaM ajaevA, asaMjae vA, devanozvA,deva gA cage vA, jAvaNaM umaggapae zvA, usa pniya sIlezvA, kusIlevA, sabaMdacA rievA,bAlo veLA // iti mAhAnizIthe // temATeM sAdhune vyastava na kara buM ane zrAvakane ivyastava kIdhA panI nAvastava karavU. e deva bAzrayI kahyu. have (guruNAvisAmagAie ke0 )guruno vizrAmaNAdika ( vivi ke) vividha prakAraceM veyAvacano aMgIkAra kare, tene viSe nizcala hoya eTale gu rune yathAzaktiyeM zukSmAna azanAdika ApavA tathA kAraNe ivya, kSetra, kAla, nAva, vicArIne temaja pAtra, apAtra, gItArtha, agItArtha, pramukha utsarga apavAda vicArIne jo sarvathA zubhamAna vastunI aprApti dekhAya, to aguAmAna paNa ANI Ape // yataH // saMgharaNaMmi asuI, upahaMvi Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. giehaM tadita pANahiyaM // Anara dihaM teNe, te cevahiya asaMgharaNe // 1 // tene gurusaMbaMdhi veyAvaca kahIyeM, tene viSe (niyamo ke) niyama hoya, eTale bATaluM vaiyAvacca karabuja evo hoya paNa yathAzaktiyeM niyama kare, kema ke keTalAekane vyanI zakti hoya paNa kAyAnI zakti na hoya, ta thA keTalAekane kAyazakti hoya, paNa ivyanI zakti na hoya. temaja keTalA ekane ivya ane kAya vedu zakti hoya ane keTalAekane bedumAMhelI eke zakti na hoya, temATe yathAzaktiye veyAvacca karavU kahyu, paNa yathA zaktiyeM na kare to tene doSa lAge // 16 // e upara dRSTAMtarUpa kathA kahe jeH- mAhAvidehadeveM vajanAna rAjA ca kravartI padavI nogavI vairAgya pAmI dIkSA laz cauda pUrva jaNI AcArya pa davI pAmI vihAra karatA havA. tenA bAhu, subAdu, pITha ane mahApITha, e cAra laghu nA, temaNe paNa dIkSA lIdhelI . agIyAra aMganA jaNa nArA be. te cAramA bAdumunIzvara , te pAMcaze sAdhunuM veyAvacca kare, ni tyapratye yatheSTa zubhamAna azanAdika gRhasthanAgharathI lAvI Ape,lagAramA tra rIza na kare, animAna na kare, koine tuM kAra rekAra na kare, deine pazcA tApa na kare, IrSyA na kare, pAMcaze sAdhune rUDAM miSTa vacane bolAvI rUDA miSTa nAtapANI ApI saMtoSa pamADe, ane subAhumuni mahAnaktipUrvaka pAM caze sAdhune vizrAmaNa kare. ane pITha tathA mahApIta eve sAdhu sadyAyadhyAna kAssaggAdika kriyA karatA thakA sukheM cAritra pAle, ekadA vajanAna AcArya bAhu ane subA du e vedu sAdhunA sAcA guNanI prazaMsA karatA thakA kahevA lAgyA ke, mAhArA gabane viSe e ve sAdhu dhorI , jemATe bAdusAdhu to pAMcaze sA dhune azanAdika zukSmAna AhAreM karI poSe , ane subAhumuni pAMca zeM sAdhunuM veyAvacca kare je. evI gurunA mukhathI yatI prazaMsA sAMjalIne pI ane mahApITha, e be sAdhu matsara dharavA lAgyA je ApanA guru e sA dhuunAja guNanuM varNana jhuM kare ? evI IrSyA karatA havA. ane mAyA ke paTathI vadhAre tapa karavA lAgyA. aMte AcAryasahita pAMce jaNa cAritra pAlI tapasyAkarI hele anazana karI sarvArthasidi vimAne pahotA. ti hAthI cavIne vajanAnano jIva, zrIyAdinAtha prathama tIrthakara thayA ane Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 167 bAhuno jIva cavI jaratacakravartI thayo. tathA subAhuno jIva cavI bAhuba jI thayo. tathA pIThano jIva cavI naratacakravartInI suMdarI nAmeM jaginI tha 2. tathA mahApIThano jIva bAhubalInI naginI thai. IrSyA karayA mATe mA yAtapanA prajAveM strIveda pAmyA // naratano jIva, pAMcoM sAdhunI nakti karavAthI cakravarttInI padavI pA myo. ne yA avasarpiNImAM prasAdapratiSThA biMbapratiSThAne viSe tathA saMgha atri tilakane viSe yAdi karI ne bAhubala pAMcoM sAdhunuM veyAvacca kara vAthI atula parAkramI thayo. saMgrAma karatAM jaratacakravartIne paNa harAyo, ane teNeM vairAgya pAmI dIkSA lodhI. temaja brAhmIyeM paNa zrI rUpanadeva pAseMthI dIkSA lIdhI ne suMdarI dIkSA letI hatI. tene caratacakravarttIyeM rU pasuMdara jANI strIratna karavA mATeM dIkSA levA na dIdhI paNa naratadigvi jaya karavA gayA paThI suMdarIyeM zrIkRSanadevane pUbyuM je, strIratna marIne kyAM jAya ? bhagavAneM kahyuM ke, bahI narakeM jAya te sAMgalI kheda pAmI thakI sATha hajAra varSaparyaMta bila tapa kasyuM tethI zarIra durbala thai gayuM, narata yAvyApI durbalatAnuM kAraNa kuTuMbIyAMnA mukhathI sAMjalI suMdarIne dIkSA jevAnI vA jANI yAjJA yApI, poteM vaitADhyathI strIratna lAvyA. anu krameM pAMce jIva mocheM pahotA mATe veyAvaccanA evAM phala jANI gurunuM ve yAvacca karavuM. e samyaktvanA traNa liMgano bIjo adhikAra kahyo. iti zrItapAgIya zAMticaMgaliziSya ratnacaMga Niviracita zrI samyaktva ratnaprakAza nAmani zrI samyaktvasaptatikAprakaraNabAlAvabodhe samyaktvaliMgatra yasvarUpanirUpaNanAmA dvitIyo'dhikAraH saMpUrNaH // 2 // have dazaprakAramA vinaya karavArUpa trIjo adhikAra kahIyeM DhaiyeM. // arihaMta siddha caizya, sUeya dhammeya sAhuvaggeya // zrAyariya uvadyAe eard daMsaNe vi // 17 // arthaH- eka arihaMtano vinaya, bIjo sino vinaya, trIjo caityano vinaya, cotho ( sUeya ke0 ) dvAdazAMgI rUpa zrutano vinaya, pAMcamo dharmano vinaya baho ( sAduvaggeya ke0 ) sA dhuvargano vinaya, sAtamo zrAcAryano vinaya, yAThamo upAdhyAyano vinaya, rant pravacano vinaya ne dazamo ( daMsaNe ke0 ) darzana eTale samyak darzana teno (ard ke0 ) vinaya jANavo // 17 // 0 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. 1 zrIsImaMdharAdika vIza vihAramAna tIrthakaranAM nAmasmaraNAdikeM karI, temanA caritra vAMcave karI, guNastuti karave karI, je nakti karavI te ari haMtano vinaya jANavo. 5 namo sikSAeM e pada gaNave karI sidhanI avasthA dhyAyI pUjA ka rave karI sino vinaya thAya. 3 caityohAra karave karI,prasAda karAvave karI, biMbapratiSThA,biMbapUjA, bi bane mala TAlave karI, sattaranedeM pUjA karave karI, biMbane rAjyanaya, ani jaya, jalanayAdikathI rAkhave karI, caityapuMjave karI, caityane cunAdikathI gholave karI ema aneka prakAre caityano vinaya jANavo // 4 zrutalakhAvave karI, pustaka sAcavave karI,pustakane zodhave karI, jJAna jagave naNAvave karI, pAThAM pUMjaNI rumAla viTAMgaNA pramukha pustakanA na pakaraNa karave karI, pustakane agninaya jalajayAdikathI rAkhave karI ityA dika aneka prakAre zrutano vinaya thAya. __5 dharmanI prazaMsA karave karI, mugdhajanane dharma pamADave karI, dharmanI sthApanA karave karI, pauSadha sAmAyika pramukha dharma karave karI, zrAvakanA chAdaza vrata pAlave karI, dazavidha yatidharma pAlave karIdharmano vinaya jANavo. ___6 sAdhuvargane azanAdika Apave karI,vAtAdika vikAreM telamardanAdika karave karI,roga upane thake vaidya teDI lAvI auSadha karAvave karI,sannipAtA dika rogavizeSa AkarI cikitsA karAvave karI,parizrAMta sAdhune vizrAmaNa karave karI,kAMTA kADhave karI,e rIteM vicitra prakAreM sAdhuvargano vinaya jAvo. ___ AcArya zrAvate thake temanI sAhAmA jAvave karI, karpUra tathA suvarNA dikanA puSpothI pUjave karI, grISmarutune viSe vilepana karave karI, AcA yene yogya evA guAmAna vastrAdika vahorAvave karI, AcArya zrAve thake unA thAve karI, pustaka lakhAvIne Apave karI, guNaprazaMsA karave karI tyAdi aneka prakAreM AcAryano vinaya jANavo // G upAdhyAyano vinaya paNa AcAryanI peTheja jANavo. e pravacananI prazaMsA karave karI, pravacanano uphADa TAlave karI, prati chAdika mahoTA kArya karave karI, pravacanane dIpAvave karI, rAjA tathA maha nyane pratibodhave karI ityAdi aneka prakAre pravacanano vinaya thAya. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI 26 // 10 niHzaMkitAdika guNeM karI zuksamakita pAlavAthI, navA vyavahA rIyAne pratibodhI tene samaketa Apave karI,samyaktvanA nUSaNa, svarUpa jA pIne tene Adarave karI tathA samyaktvanA dUSaNa, svarUpa jANI tene pari harave karI darzanano vinaya jANavo. e daza prakArano vinaya jANavo // have cAra gAthAyeM karI e dazarnu svarUpa samajAve . ||arihNtaa viharaMtA, sidA kammarakayA sivaM pttaa||pddimaa cezyA, suyaM tu sAmAzyA iyaM // 17 // dhammocaritta dhammo, AhAro tassa sAduva ggatti // Ayariya uvajAyA, visesa guNasaMpayA taba // 15 // pavayaNama sesa saMgho, daMsaNa miLati ba sammattaM // vi dassaehime si, kAyadyo hoi evaM na // 20 // jattibahumAgovanna ,jANa nAsaNa mavamavAyassaM // thAsAyaNa parihAro, viNa saMkheva eso // 21 // arthaH-(arihaMnA ke ) arihaMta te kone kahIye je ( viharaMtA ke0) viharamAna tIrthakara sImaMdhara pramukha je kAleM je vicaratA hoya,tIrthakara nAmakarma udaya prApta tha yuM hoya, samavasaraNAdika RdinogavatA hoya, tene arihaMta kahIye. ya taH // sattarisayamukkosaM, jahanna vIsammadasa viharaMti // jammaMpa nakosaM.vI sa dasa hu~ti du jahannA // 1 // iti // (sikSA ke) sima kone kahIyeM ? ke je (kammarakathA ke0 ) aSTa karmano sarvathA kSya karIne ( sivaMpattA ke0) moda nagareM pahotA tene si 6 kahI te " jiNaajiNatibatibA" e gAthAthI pannara ne jANavA. 3 (paDimA cezyAiM ke ) caitya te pratimA jANavI, te pratimAne besavAnAM je ghara tene paNa caitya kahIyeM // ytH|| devesu koDisayaM, koDI bAvala laraka canaNava // saha canyAlIsaM,sa tasayA sidi apnahiyA // 1 // larakatigaM egananaiMsahassa visAhiyA ya tinnisayA // joisiya vaLikaNaM, tiriya jiNabiMba saMkhazmA // 2 // terasa koDi sayAI, guNa nana koDi sahi larakAI // javaNapaINaM maye, josiesu ya asaMkhA // 3 // koDi sa yA panarasa, koDI bAyAla laraka aDavanA // larakA battIsaMpurA, asI ahiyAna sabaggaM // 4 // e zAzvatI pratimAnuM mAna jAgavU. jyotiSanA vimAno asaMkhyAtAM ne, tihAM caitya tathA jinapratimA paNa asaMkhyAtI . 4 (suyaMtu ke0) zruta te valI (sAmAzyaM yaM ke0) karemi naMte sAmAzyaM Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. thI mAMjhIne yAvat dRSTithI vAda paryaMta jANavU. AcArAMgAdika agIyAra aMga ane bAramo dRSTi vAda, e sarva zruta jANavU // 17 // ___5-6 ( dhammo ke ) dharma te (carittadhammo ke0 ) cAritradharma jANa vo baho ( tassa ke ) te cAritradharmano (thAhAro ke0) AdhAra te (sA duvaggatti ke0 ) sAdhuno varga ke iti eTale ema jANavo. je kAraNa mATeM jevAreM koI paNa sAdhu na pAmIyeM, tevAreM cAritradharma paNa na pAmI, ane jevAreM sAdhu pAmIyeM, tevAreM cAritradharma paNa pAmIyeM // ytH|| purimaMtima ya, taresu tibassa nali vube // madhivaesu sattasu, itiya kAlaM tu vuDe J // 1 // cananAgaM cananAgo, tinniya caunAga paliya cananAgo // tine va ya cananAgo, canabanAgoya cananAgo // 2 // iti pravacanasArobAre // __7 (Ayariya ke0 ) AcArya te je jJAnAcArAdika paMcAcAra pAlavA ne viSe tatpara hoya, batrIza guNeM karI birAjamAna suvihita zukSprarUpaka, sAraNA, vAraNA coyaNA paDicoyaNAne viSe tatpara sAMprata vijayamAna,ta pAgabAdhirAja zrIvijayasenasUri paTTAlaMkArahAra hIra zrIvijayadevasUrIzvara pramukha jAgavA // ytH|| sammatta nANa caraNA, patteyaM adhyanejA // bArassa ne ya tavo, sUri guNA ku~ti battIsA // 1 // athavA // AcArA ya aTha,tahaceva dasa viho na Thiyakappo // bArasa tava bAvassaga, sariguNA hu~ti battisaM // 2 // iti pravacanasArovAre. e trIzIyo ghaNA prakAreM be. G ( uvadyAyA ke0) upAdhyAya te jenI pAseM AvIne sUtra japIyeM, te jANavA. ( taba ke0) tihAM AcArya ane upAdhyAyane viSe sAdhu tha kI ( visesaguNasaMpayA ke ) vizeSa guNa saMpadA De, mATeM sAdhuthakI jUdA kahyA 2 // yataH // paDirUvo teyassI, jugappahANaMgamo maduravakko // gaMnI ro dhImaMto, uvaesaparo ya thAyarI // 1 // aparissAvi somo, saMgaha sIlo aniggaha maIya // avikaMcaNo acavalo, saMpaMta hiya gurU hoI // 3 // evA zrIAcArya nagavAn tenA padane je yogya hoya,tehane upAdhyA ya pada devAya. temATeM upAdhyAya paNa evAja guNavaMta joye // 15 // e (pavayaNa ke0) pravacana te (asesasaMgho ke0 ) azeSa eTale sama sta zrIsaMghaneM kahIyeM jemATeM sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, ane zrAvikA, e cA re zrItIrthakaranI AjJA pAle aAjJAyukta hoya te pravacana kahIyeM // yataH Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI 171 // ego sAdu egA, ya sAhaNI sAvau ya saDhIvA // ANAjutto saMgho, seto puNa ahi saMghAu // 1 // to sagacU sUri, uppasahA sAduNIya phaggusirI // nAzlaso saTThI, sabasirI aMtimo saMgho // 2 // dasapAliya jiyakappA, vassaya aNuuMgadAra naMdidharo // sayayaM zdAznana, bahugga tavo 5 haba ta // 3 // gihivaya gurutta bArassa, cana cana varisokayamo aMte // sohammi sAgarAka, hoI ta sidhihi narahe // 4 // suyasAra saMgha dhammo, puvaNhe bihIya gaNisAyaM // niva vimalavAhaNo sudu,ma maMti nayadhamma madyaehe // 5 // vIsANavAsa sahasA, navasaya timAsa paMcadie paharA // kA gha DiyA do pala, arakara guyAla jiNadhammo // 6 // vaM ussama kAlo, ho gavIsa vAsa sahasehiM / ussama ussama kAlo, eva mANoya nA yavo // 7 // iti dIvAlIkalpe // temATeM tIrthakaranI AjJA rahita jo gha poe saMgha hoya, to paNa tene asaMgha kahIyeM. eTale ToluM kahIyeM. 10 (ibaM ke0) e zrIjinazAsanane viSe siddhAMtanA jAe puruSole, te (dasaNamitisammattaM ke ) samaketadarzanane khaMti eTale vAMDe ,te samake ta dAyikAdika pAMca nerde jANavU. jemATeM je gurudevane devabudhiyeM, gurune gurubudhyei ane dharmane dharmabuddhiya grahaNa kare, tene sUdhuM samaketa kahIyeM // (vipadassaehime si ke0) dazano vinaya yathAyogya paNe jehano jema karavo ghaTe, teno tema vinaya (kAyabohoi ke0 ) karavo doya te ( evaMtu ke) e bAgala kaheze te cAra prakAreM vinaya karavo // 20 // have cAra prakAre vinayakaravo kahyo, te cAra prakAra kahe :eka (natti ke0) nakti karave karI, bIjo (bahumAyo ke) bahumAna karave karI, trIjo (varamajaNaNa ke ) varNajanana te prazaMsA karave karI,ane (nAsamavamavAyassa ke0) avarNavAdanuM nAsaNa eTale TAlabuM te karave karI eTale avarNavAdane aNabolave karI,cotho (thAsAyaNaparihAro ke0) AzAtanAnA parihArane karave karI, ( visaMkhevaeso ke0) e vinaya meM zaMdepathakI kahyo. bIjA graMthone viSe vistAreM le paNa zahAM alpamati tuba mati jIvone saMdepeM kahIyeM to samaje mATe saMdepeM kahyo // 1 // have e cAra nedanAM lakSaNa kahe :jatti bahi paDivatti, bahumANo maNasi nitarApiI // vamajaNaNaM tu tesiM, Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. azsayaguNa kittaNAIhiM // 22 // umAha govaNAI, naNiyaM nAsaNa mavarama vAyassa // AsAyaNa parihAro, uciyAsaNa sevnnaaiihiN||23|| arthaH(nattibahiMpaDivatti ke0) je bAhyapratipatti karavI te nakti kahI. jema ke natI unA thA. azana,pAna,khAdima,svAdimano khapa karI ANI bApa, paga dhovA, vizrAmaNA karavI, tailamardanAdika karavU, auSadha naiSajya ANI Apa. ityAdika jehane je yogya hoya tenI tepramANe nakti karavI. te bAhyapratipatti nakti kahIyeM // yataH // na devapUjA na ca pAtradAnaM, na zrA dharmazca na sAdhudharmaH // labdhvApi mAnuSyamidaM samastaM, kRtaM mayAraNyavi lApatulyam // 1 // iti // bIjo (badumANomaNasininarApII ke0) badu mAna te manasi eTale ma nane viSe nirjara aMtaraMga prIti rAkhavI kema ke bahumAna vinA je kAMza kara te sarva nirarthaka jANavU // yataH // AkarNitopi mahitopi nirIdi topi, nUnaM na cetasi mayA vikRtosi naktyA // yAtosmi tena janabAMdhava puHkhapAtraM, yasmAt kriyAH pratiphalati na nAvazUnyAH // 1 // 3 (tu ke0 ) valI (tesiM ke0) tenuM eTale pUrvokta arihaMtAdika daze nuM ( vamajaNaNaMtu ke0) varNa janana eTale prazaMsA karave karI,zrIjina zA sananI dIpti karavI (azsayaguNa kittaNAhiM ke0 ) atizaya guNate je mAhe je dIptA guNa hoya tenA kIrtanAdikeM karI dIpAvI dekhADavA ||ytH|| paMcahiM gaNehiM jIvA sulanabohiyattAe kamma pakareMti taM jahA // arihaMtA NaM vanavayamANe, arihaMta pannattassa dhammassa vanavayamANe, Ayariya uva bAyANaM vannavayamANe, cAmavanassa saMghassa vannavayamANe, vivakka tava baMna cerANe devANaM vannavayamANe // 22 // tathA (nAhagovaNAI ke0) umAhane gopavAdikeM karI vinaya thAya ema (na NiyaM ke0) kahyu De eTale zrIjinazAsanano mAha sarvathA DhAkavo paNa pra gaTa na karavo kadApi kozvAreM pragaTa thayo hoya to paNa TAlavo // yataH // cezya dava viNAse. isighAya pavayaNassa naphAhe // saMjaz cambanaMge, mUlaggI bohilAnassa // 1 // tathA (nAsaNa mavamavAyarasa ke0) ava vAdanuM nAsaNa eTale TAlabuM sarvathA avarNavAda na bolavo // ytH|| kiMjIvA devakibisiyattAe ughavattAro navaMti. goyamA je zme Ayari Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 273 ya paDiNiyA, uvadyAya paDiNiyA, gaNa paDiNiyA, saMgha paDiNiyA, zrA yariya uvadyAyAeM ayasakarA, avasmakarA, akittikarA, baduhe asanA vunAvaNAhi mihattAniNivese hiya AppANaM vA paraM vA tanayaM vA cu ggAhemANA vuppAemANA, baduhi vAsAiM sAmaNapariyAya pAnaNaMti pAu NittA tassa gaNassa aNAlozya apaDikkamitie suvA tisAgarovama 6i tiesuvA terasasAgarovama jitiesu vA // iti nagavatyaMge // ___4 (AsAyaNaparihAro ke0 ) yAzAtanAno parihAra karavo, pUrvokta arihaMtAdika dazanI aAzAtanA na karavI, temAM jehanI jevI rIteM AzA tanA lAgatI hoya tenI tevIrIteM AzAtanA karavAno parihAra eTale tyAga karavo. jema jinamaMdiranI jaghanyathI tAMbUlAdika dazAzAtanA ta thA utkRSTI khela bAdika corAzI bAzAtanA TAlavI, tathA 1 a rihaMtANaM AsAyaNAe 2 sikSANaM AsAyaNAe 3 AyariyANaM A 4 uvadyAyANaM yA0 5 sAdaNaM A0 6 sAdagINaM A0 7 sAva yANaM A0 sAviyANaM pA0 e devAeM prA0 10 deviNaM yA0 11 ihalogassa A0 12 paralogassa yA0 13 kevalipasmatta dhammassa thA 14 sadeva maNyA suralogassa thA0 15 savva pAganUya jIva sattANaM A0 16 kAlassa yA0 17 suyassa A0 10 suyadevayAe Ao 1e vAyaNAyariyassa yA0 // 20 jaMvAzma thA0 21 vaccAmeliyaM A0 22 hIgarakara yA0 23 accarakara yA0 24 payahINaM A0 25 viNayahINaM A0 26 jogahINaM A0 27 ghosahINaM A0 27 su hudinnaM A0 2e paDibiyaM A0 30 akAle kaTha sadyA A0 31 kAle na ka sabA A0 31 asabAe savAyaM mA0 33 saghAe na sadyAyaM A0 e tetrIza AzAtanA jAgavI. tathA guru saMbaMdhinI tetrIza yAzAtanA je nASya sUtrAdikane viSe kahI De, te paNa tyaagvii|| ytH|| AsAyaNa mihattaM, yAsAyaNa vANA sammattaM // AsAyaNA nimittaM, kuvara dIhaM ca saMsAre // 1 // have e AzAtanAno parihAra kema karavo? te kahe :-(naciyAsaNase vaNAIhiM ke0 ) ucita eTale yogya evA Asanane sevanAdikeM karI karavo yataH // vaMdaMtijie dAhie, disidhyiA vAma purisa disi nArI // navakara Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. jahannu sahi,kara jihamakuggaho seso ||tthaa||cndisi guruggaho ha,adu 5 terasa kare sapara parake // aNanunnAya sasabA,na kappae taba pvise||23|| ||dsney viSaya meyaM, kuNamANo maNuvovi gayamANo // sahaha viNaya mUlaM, dhammati visohae sammaM // 24 // arthaH-(dasaneyaviNayameyaM ke0) e daza nedano vinaya te pratye (kuNamANo ke0 ) karato thako evo (ma puvo ke0 ) manuSya uttama navyajIva te kahevo hoya? toke ( vigayamANo ke0) vigatamAna eTale gayuM ne animAna jenAthakI evo hoya // yataH // koho pII paNAseza, mANo viSaya nAsaNe // mAyAmittiNi nAseza, lodo sabaviNAsaNo // 1 // tathA // mardayamAnamattagajadappI, vinayasarIravinA zanasappI // vigodarpaSavAdanopI, yasya na tulyo nuvane'kopi // 2 // e thAmarAjAne animAna TAlavA mATe bappanaTTasUrinuM kaheDhuM vAkya le te saMbaMdha bappanasarinA prabaMdhathakI jAvo // te puruSa ( viNayamUladhammaM ke) vinaya le mUla jenuM evo je dharma tene (sadahara ke ) saIhe (iti ke ) e prakAre ( sammaM ke0) samaketa pra tye (visohae ke0) vizu6 kare nirmala kare // ytH|| iNameva niggaMtha pA vayaNaM sacaM aNuttaraM kevaliyaM paDipumaM neyA asaMsaI sanakattamaM sidima ggaM muttimaggaM nijANamaggaM nivANamaggaM avitaha mavi saMdhisabaurakapahINama ggaM batiyA jIvA siyaMti bucaMti mucaMti parinigghAyaMti savarakANamaMtaM kara ti. ema samyaktatva gur3a kare. zrIjinazAsananeviSe vina yamUladharma jANavo. __graMthAMtareM bAvana prakAre vinaya kahyo 2 // yataH // tibayara siha kulaga Na, saMgha kiriya dhamma nANa nANI // Ayariya guruvaLAya, gaNINaM tera sa payAI // 1 // agasAyaNAya natti, bahumAyo tahaya vaema saMjalaNA // tibayarAi terasa, canaguNA ku~ti bAvannA ||2||iti prvcnsaarobaare||2|| have vinaya upara kathA kahe . yA jaratadetrane viSe kusumanAmA naga ra , tihAM jema alakA nagarIne viSe dhanada tathA jema devalokane viSe 66 ane AkArAne vipe cazmA zone,tema te nagarIne viSe dhanada eve nA meM rAjA rAjya kare le. tene padmAvatI eve nAmeM strIne, te strIjAra saM sAra saMbaMdhI sukha jogavatAM ghaNe manoratheM temane ghera putrano janma thayo, te nuM nuvanatilaka evaM nAma dIdhuM. par3hI te kumara anukrameM jema zuklapakSno Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 175 cazmA vadhe,tema mahoTo thayo. tene nizAleM jaNavA mokalyo te sarva. ka lAmA pravINa thayo, rAjadhuraMdhara thayo. ekadA prastAveM rAjA rAjyasanA jarI bege . evAmAM suvarNadaMma hasta dhAra polIyo AvI vinati karavA lAgyo ke he svAmin ! ratnasthalapura no svAmI amaracaMdrAjA teno pradhAna Avyo be, te tamArA darzana vAM le le mATeM zI AzA Apo ho ? rAjAyeM kahyu ene teDI lAvo. pratihA ra teDI Avyo. pradhAneM praNAma karI vinati karI ke he svAmI ! ratnasthala purano svAmI amaracaMrAjA tehane yazomatI eve nAmeM putrI , te tamArA putra nuvanatilaka kumaranA guNa sAMjalI tenI Upara guNAnurAgiNI tha. ane kahe ke para| to nuvanatilaka kumaraneja para| anyathA bIjAne para guM nahIM mAneM tamane amaracaMrAjAyeM vivAhanI vinati karavA mujhane mo kalyo , te vAta sAMjalI rAjA harSa pAmyo ane caturaMgiNI senA sahita tathA kaMvarava eve nAmeM sAmaMtasahita juvanatilakakumarane amaracaMDAjAnA pradhAnapurupanI sAtheM mokalato havo. te anukrameM sipuranagaranI najIka ja utasyA, loka merA taMbu dIye De, jamavAnI sakAi kare , evAmAM akasmAt te kumara potAnA ratha naparathI DhalI paDyo ane mULa ghAva gai. pASANa zilAnI peTheM acetana tha pajyo. tevAre tyAM hAhAkAra thA rahyo. tihAM aneka vaidya mAMtrika tAMtrika malyA, teNeM ghaNA upacAro kIdhA, paNa te sarva upara nUmikAyeM jema varSAda niHphala thAya, tenI pereM niHphala thayA. kaMTharava sAmaMta ghaguMja kuHkha dharavA lAgyo |ytH|| kammAvizjIvA, ga gaI taha puggalANa pariNAmaM // savaNu ceva jANa, ahavA savaNusari sAvi // 1 // nacaMtA kIDaMtA, kammaM kuvaMti nigyaNA jIvA // pahA tassa vi vAgA, ruvaMti kaluNaM mahA urakA // 2 // evAmAM jAgyayogeM te udyAnane viSe koi kevalajJAnI sAdhu padhAsyA, de vatAyeM suvarNakamala racyu, tenI Upara besI dharmadezanA Ape be. te sAMjalI rAjA pramukha sarvaloka temane vAMdavA gayA ane kaMtarava sAmaMtapaNa kumarane teDI tihAM kevalI pAseM Avyo. paMcAnigama sAcavI dezanA sAMjalavA ve ga. dezanAmAM kevalIyeM karmasthitino vicAra kahyo, tevAreM kaMTharava sAmaMteM Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. pUjyu ke he nagavan ! thA juvanatilakakumareM zyAM karmakIdhAM je ? ke jene yogeM ene akasmAt mahAroga upano ? tevAreM kevalInagavAna te kumaranA pAulA navanI kathA kahevA lAgyA dhAtakIkhamanA jaratadevane virSe nuvanAgAra nAmeM nagara .tihAM ekadA prastA veM AcArya ghaNA sAdhunA parivAreM paravasyA thakA padhAsyA. te gahamAMhe vAsava eve nAmeM ziSya ghaNo avinIta ,munirAjarUpa haMsanI mAMhe bagalA sarakho be, saMkliSTa adhyavasAyavAlo mahAkaSAyI viparIta zidita azvanI peThe be,tene ekavAra guruye kahyu ke he mahAnunAva ! tameM sAdhunano vinaya karo, jethI tamane ruDaM thAya // yataH // viNa zrAvaha sirI, laha viNa ja saM ca kittiM ca // na kayAI uviNIna, sukaU siMdhi viyANAI // mulAu khaMdhappanAvo umassa, khaMdhA pahA samuvitti sAhA // sAhappasAhA viruhaM ti pattA, tase puppaM ca phalaM rasoya // 1 // evaM dhammassa vinamUlaM paramo se mukho // jikitti sUcaM siMdhi, nissesaM caanigddh|| // have te ziSya gurunI zidA sAMjalI tevAreM ko balato thako bolavA lAgyo, ke tameM ekalA maneja guM kaho bo? bIjA aTalA bega De. tene kema nathI kahetA ? ekalA mahArI panavADeja kAbaDo bAMdhI lAgyo bo? tyAdi vacana bolato prakSeSa vahevA lAgyo. sAdhu Upara uSTAtmA thako sA dhune mAravAne artha upayo, tene bIje sAdhuyeM vArI rAkhyo. panI te prathe karI pANipAtramAhe tilapuTa viSa nAkhato havo. te viSa nAkhIne valI bi hIto thako uThIne nAzi gayo, mugdha yati pANI pIvA lAgyo,tene zAsana devatAyeM vArI rAkhyo, ane kahyu ke he sAdhu! tameM e pANI ma pIyo. emAM pahelA pApIyeM viSa nAravyuM , panI sAdhuyeM te pANI jayaNAyeM paratavyuM. have te vAsava nAmeM kuziSya je potAnI meleMja jaya pAmyo thako nA zI gayo hato, te araNyane viSe nakha tRSA khamato dAvAgnimAMhe balyo,rau dhyAne bAla maraNa karI sAtamI narakapTathvIne viSe tetrIza sAgaropamane yA ukhe nArakI thayo // yataH // saMtimeyaM veThANaM, arakAyA mAraNaMtiyA // akAma maraNaM ceva, sakAma maraNaM tadA // 1 // bAlANaM bAkAmaM tumA, maraNaM asatInave // paMmiyANaM sakAmaM tu, ukkoseNaM satInave // 2 // iti zrIuttarAdhyayanasUtre // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 177 haveM sAtamI narakayI cavI matsyAdika tiryacAdikanA mAdA jaMmA java jogavato thako sAdhughAtanI manasAnuM karma je tuM, tene akAmanirjarAyeM daya prAya karato karato hamaNAM dhanadarAjAno putra bhuvanatilaka eve nAmeM yo be. RSighAtanuM kAMika karma zeSa rahyuM hatuM, te hamaNAM udaya yAvyuM. temATeM akasmAt roga kapano, jemATeM karma tathA rA e ve sarakhAMja ve. je ma mAganAra prastAva pAse avazya raNa mAge, tema karma paNa prastAva pAme avazya udaya yAveja. tevAreM kumareM kevala pratyeM pUDha, ke mahArAja ! e mahAro roga kyAre upazama yAze ? tevAreM kevalIyeM kayuM ke teM karmano ghaNo nAga joga vyo, mATeM have tarata daya tha jAze, paNa tahAreM hajI bIjAM karma ghaNAM be, mATeMte to jo tuM dIkSA le, toja daya yAya. tihAM pUrvajava sAMjalavAyI kumarane jAtismaraNa jJAna upanuM, tethI vairAgya pAmyo. tevAreM kaMTharavAdika sAmaMtonI sArthe dIkSA nIdhI. pahele naveM arihaMtAdika darzanI AzAta nA karI hatI, tehanI thAloyaNAne yayeM zrI arihaMtAdika darzano vina karavo aMgIkAra karakho. have dIkSA lIdhI sAMjalIne yazomatI mUrchA khAi bhUmiyeM paDI tene sa khIyeM zItalopacAreM karI sAvadhAna karI tevAreM vilApa karavA lAgI, te sakhIyeM katyuM ke ciMtA ma kara. e vara gayo to javA de. meM tumane bIjo rAjakumara jor3ane pANigrahaNa karAvI decaM. tevAreM yazomatI bolI ke he sakhI yo ! tameM e sanya vacana ma kaho. mahAre to yA navamAM pati paNa eja ne guru paNa ejabe, mATeM jo mahAro pati na thayo, to have huM ene ma hAro guru karIza. evaM kahI te kumarI, mAtA pitAnI khAjJA mAgI, dIkSA as viSTa tapazcaryA karatI vicaravA lAgI. have kumarano parivAra pADho valI gayo, teNeM jai kumaranA mAtA pitAnI prAgana sarva vAta kahI, te sAMjalI kumaranA virahathI rAjA duHkha pAmyo, ne dIkSA lodhI, temATeM harSa paNa pAmyo // yataH // te dhannA te sAhU, te siM pasaMsA surehiM kiti // jesiM kuTuMba madhe, puttAI liMti pavaUM // 1 // te dhannA te sAhu, patA putraputtINaM // vIvAhama haMsamivaM, kuSaMti pava mahimaM je // have te kRSi samastasAdhunuM ekAkIpaNe veyAvacca karavA lAgyo, tenI ke valajJAnI sAdhu paNa prazaMsA karavA lAgyA. jema naratacakrI ne bAhubalI yeM 23 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. sAdhunA vinayaveyAvacca kIdhAM, tema evaM dazenuM veyAvacca kayuM temAM valI sA dhunuM vizeSayI vinaya veyAvaca karavA lAgyo. tema valI ghaNA navyajIvone kevalakarmanI nirjarA thavAnA kAraNa mATeM potAnAja pUrvalA navanA karelA karmanI dharmakathA upadezamAM saMnalAvIne pratibodha deto havo.te sAdhu je kAMza dharmopadeza Ape tathA tapa,japa, vinaya veyAvaccAdika je kAMza kare, te sarva karma nirjarA hetuyeM kare, paraMtu kAMza iha lokanA svArthamATeM kare nahIM, je mATeM je koI sAdhu iha lokanA svArthe dharmopadeza kare,te gRhastheM sAMjalavA paNa nahIM // yataH // se niskUdhamma kiTTemANe, jo annassa hena dhammaM yA kejA. No pANassa hena dhamma thAirakejA. go vanassa hena dhamma Ai rakejA. yo lekhassa hena dhamma AirakejA. No sayapasta hena dhamma Ai rakejA. No annesi viruvAINaM kAmanogANaM hena dhamma mAikejA. No agilAe dhamma mAikejA. nanna kammaM nijArahiyAe dhamma mAzrakejA. zahakhanu tassa niskUssa aMtie dhammaM sonA nisamma uhAya vIrAassi dhamme samudhyiA te tassa nirakussa aMtie dhammaM socA nisamma nuhANeNaM nahAya te vIrAevaM sabopagatA te evaM saboviratA te evaM sahovasaMtA parini vuDhA // iti dvitIyasUtra kRtAMge // have te nuvanatilaka sAdhu nirapekSapaNe daza prakAre vinaya karI nirapeda paNe tapa karI, nirapepaNe dharmopadeza ApI, pAdopagamana aNasaNa ka rI, sakalakarma kya karI. ATha lAkha pUrva gRhasthapaNe, bahoMtera lAkha pUrva sAdhupaNe, sarva eMzI lAkha pUrvanuM Ayu pAlI modeM pahotA. e daza vinaya nI upara nuvanatilaka sAdhuno dRSTAMta sAMjalIne navyajIveM paNa daza prakAra no vinaya karavo. eja sanilavAno sAra . iti zrItapoganAdhirAja vi jaya devasUrIzvara vijayamAna rAjye mahopAdhyAya zrIsakalacaMgaNiviraci te zrIsamyaktvaratnaprakAzanAmani zrIsamyaktvaprakaraNabAlAvabodhe dazaprakA ravinayasvarUpa varNananAmA tRtIyodhikAraH saMpUrNaH // 3 // have traNa zudinuM hAra kahe je. // maNa vAyA kAyANaM, suhI sammatta sohiNI taba // maNa sukSi jiNa jiNamaya, vaU masAraM muNa loyaM // 25 // arthaH-prathama mana prazasta gakhavU ane darzananA niHzaMkitAdika ATha AcAra , te maneM karI pAla Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 17e vA. tene (maNa ke0) manaHzudi kahIye. ane eja ATha AcAra je praza sta vacaneM karI pAle, te (vAyA ke ) vAcA eTale vacanazuddhi jANavI. temaja prazasta kAyAyeM karI pAle, te (kAyANaM ke0) kAyasaMbaMdhI (suhI ke0) zukSi jANavI // yataH // manaH saMvRNu he vidha, nasaMvRtamanA ytH|| yAti taMmuslamatsyozaka, saptamI narakAvanim // 1 // prasanna caMrAjarSe, manaH prasarasaMvarau // narakasya zivasyApi, hetunUtau kaNAdapi // 2 // sAthai nira rthakaM vA yan, manaH sudhyAnayaMtritam // virataM urvikalpenyaH, pAraMgAMstAM stuve yatIn // 3 // iti adhyAtmakalpame / / __ etraNe zudi kahevI ? toke (sammattasohiNI ke) samyaktvane zodhanArI je. jo manaHzuddhi hoya to samaketa zukSi thAya te vinA zuddhi thAya nahIM. jema ke anaMtAnubaMdhIyA cAra kaSAya daya thaI jAya. to jIva samaketa pAme, ane valI pA samaketa jAya, tevA, paNa anaMtAnubaMdhIyA nA udayathakI jAya, jemATeM anaMtAnubaMdhIyA cAra kaSAya, te samaketane ghAta kare, ane apratyAkhyAnIyA cAra kapAya te dezavira tine ghAta kare, tathA pratyAravyAnIyA cAra kaSAya te cAritrane ghAta kare, tathA saMjalanA cAra kaSAya te yathAkhyAta cAritrane ghAta kare, temATeM jihAM anaMtAnubaMdhI yA cAra kapAya hoya, tihAM samaketa na hoya tethI tyAM manaHzudi kahevA ya nahIM. kema ke manaHzudi je , te samaketanI zodhanArI je. (taba ke0) tihAM te samyakadRSTi jIva (maNasudi ke0) manaHzuddhi karIja (jiNa ke0) zrIvItarAgadeva bane (jiNamaya ke0) jinamata te zrI vItarAgadeveM prarUpyo je dharma e vedune (vaU ke ) varjIne te vinA sarva loka pratye (masAraM ke0) asAra karI (muNa ke0 ) jANe eTale jagata mAMhe sAra te eka zrIvItarAgadeva ane bIjo zrIvItarAgano prarUpelo dharma e be vAnAM ne bIjo sarva bAlapaMpAla // ytH|| zrIvItarAgAnnaparosti deva, stadharmatonAstyaparohi dharmaH // samyaktvalAnAnna parosti lAno,modA jilASAnna pronilaassH||1|| tathA ayasAuso esa ahe esaparama esse aNahe / iti hItiyAMge // 25 // have manaHzudi upara naravarmarAjAno dRSTAMta kahIyeM baiyeM. A jaMbUhIpa mAMhelA dakSiNAI jaratane viSe vijayavatI nAmeM nagarI tihAM naravarma nAmeM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. rAjA rAjya kare , tene ratisuMdarI nAmeM prANavalanA strI , tenI sAtheM viSayasukha jogavatAM tene haridatta nAmeM putra thayo. have rAjAne mahAbuddhimA na evA matisAgara pramukha ghaNA pradhAna , temane rAjanAra soMpI rAjA po teM pratidina paMmitanI sAtheM goSTi kare // ytH|| gItanAda vinodena, kAlo gati dhImatAm // vyasanena hi mUrkhaNa, nijhyA kalahena vA // 1 // ___ ekadA prastAveM rAjA sanAnarI bega ,ghaNA paMmitoAvyA ne tenI sA the maMtrIzvaro dharmavAda kare . temAM eka bolyo ke, dAkSiNya audAryathI paro pakAra karavo, loka viru6 vAtano tyAga karavo, te dharma je. bIjo bolyo vedamAM kahyA pramANe agrihotrAdika karmonuM anuSThAna karavU te dharma .trIjo bolyo je,kulakramAgata cAlyo yAve ,te dharma jANavo.cotho nAstika bolyo ke,dharma nathI, adharma nathI, svarga nathI, naraka nathI, paranava nathI, puNyapApano joktA nathI, svarga narakano noktA koi nathI, evI rIteM nAnA prakAranA vA da cAlyA, paNa te mAMhelI eke vAta rAjAnA cittane vipe vetI nahIM, je kAraNamATeM mithyAvAda carcA khame nahIM. koDavAnA loTanA mAMjhA thAya nahiM. kahuM che ke // tAeyUM je khame nahIM tApIyeM to trUTI jAya // mAmA thAya to godhUmanA thAya kema ke te tAeyuM khame. paDI rAjA vicAre je je e sa ha koI potapotAne mana mAnyo dharma kahe . e sarva mithyAvAda le. paNa mahArAcine pratijAsato nathI. e sarva kozvAnA loTa sarakho .ane je sa myak vAda te godhUmanI paDasUdI barAbara je. ema rAjA dharmanA saMdehamAM he paDyo . paNa temAMno ko nAsato nathI. ehavI rAjAne mArgAnusAri pImati yAvI le tematithI tattvAniniveza thAya,te tattvAninivezathI rUDI ceSTA thAya // yataH // maggANusAriNokhalu, tattAnaNivesa suhA ceva // hoi sammatA cehA, asuhAviya niraNubaMdhaMti // 1 // iti yAtrApaMcAzake // have rAjA gurudharmanA kathakanI vAMDA kare be, evAmAM pratihAreM AvI vinati karI ke he svAmin ! tamAro yA janmano mitra madanadattazeTha , te siMhAreM AvI uno rahyo , tamArA darzanane vAM . rAjAyeM kahyu ke tene teDI lAvo. pratihAra teDI zrAvyo. zeTha paNa rAjAne praNAma karIrA jAnA ApelA Asane bege. rAjAyeM pUbyuM eTalA varSa kayA kayA dezane viSe tameM paricamaNa kIg ? ane keTaluM dhana upAyu ? tevAreM madanadatta Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 21 bolyo ke, DhuM ghaNA dezone viSe jamyo ane tamAre prasAdeM ghaNuM dhana paNa pe dA kIg, tathA valI A ekAvalI hAra pAmyo bu, te he rAjan ! tameM jU u. te hArane dekhI rAjA camatkAra pAmyo, ane pUbato havo ke, deva tAne paheravA yogya aa hAra tujane kema malyo ? e vAta mahArI Aga la kahe. tevAreM madanadatta kaheto havo ke, vAtano rasa DhuMkAra ane va DhavADano rasa tuMkAra , tathA tiraskArano rasa thukAra , niMdAno rasa ra kAra, mitrAzno rasa dekAra, vedano rasa naiM kAra, yaMtrano rasa koMkAra , mATeM sAvadhAna thai huMkAra Apo, to vAta kaDhuM. te pramANe rAmAyeM kabUla karavAthI madanadatta kahevA lAgyo. he svAmI! tamArI pAseMthI zIkha mA gI cAlyo, te pRthvImaMgala joto padikA nAmeM aTavImA gayo, tihAM tR pA lAgI garbu tathA tAlavaM sUkAvA lAgyuM, paNa pANI kihAMya maTyuM nahiM. ___ evAmAM sakalaguNanA AgAra, kSamAsAgara, aneka devatAyeM paravasyA deza nAmRteM karI javyavRdane sIMcatA evA zrIgaNadharanAmA sUrine meM dIThA, ti hAM meM ekAvalIhAra tathA bIjAM paNa keTalAeka divyAnUSaNe zonita ane potAnI devI sahita evo eka devatAne dharma zravaNa karato dIgo,tevAreM duM sUri ne vAMdI dezanA sAMjalavA vego. mane parama harSa Upano. tihAM te devatA po tAnA nAznI pereM prItiyeM karIne mahArI sAhAmuM jo rahyo, bhane nirmalabu diyeM karI paramAnaMda pAmIne AcAryapratyeM pUbavA lAgyo ke, he svAmin ! A puruSa dIpAthI mujhane prIti upaje , tenuM kAraNa guM ? tevAreM AcArya kahevA lAgyA,ke DhuM tujane e vAta kahuM buM te tuM ekAya manathI sAnala. kosaMbI nagarIyeM vijayanAmeM rAjA rAjya kare ,tene eka vi jaya bIjo vijayaMta, eve nAme ve putro je. temanI bAlapaNAmAMja jananI mRtyu pAmI De tethI behu nAI dhAvamAtAyeM dhavarAvatA thakA mahoTA thayA. yauvana pAmyA, tevAreM rAjAyeM yuvarAja padavI prApavAnI marajI karI. ekadA te bedu nAI kIDA karavAne udyAnamAM gayA , evAmA ramAna mAtAyeM vicAyuM je Abe bokarAne mArI nA, to mahArA bokarAne rAja malaze. nahiMkA e mahoTA , tethI rAjanA mAleka thaze. ema vicArI bala pAmIne lADuAmAM viSa nelI dhAvanI sAtheM mokavyA, te lADu niSkapaTa paNe betu nAzya khAdhA, tethI viSavyApta thayA, tene yoge mULa AvI gai, Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. paraMtu enA nAgyaneyogye tihAM koI divAkara nAmA RSi nizcala dhyAnaka rIne adhyayana karavA beThA be, tenA pranAvathI jenI dhvajAne viSa garuDa De evo guruDadhvaja nAmeM devatA tyAM yAvyo, ekAgrapaNe adhyayana sAMjalatA thakAM te guruDa devatAnA mahimAthI bedunAine viSa utarI gayuM. ve nA sA vadhAna thayA, tevAreM divAkara sAdhune jai vAMdyA, temane guruDadevatAyeM kahyu ke sAdhuyeM guruDopapAta adhyayana gaNyuM tenA mahAtmyathI DhuM Avyo,tethI ta mAruM viSa utarI gayuM, tameM jIvatA rahyA. nahIkAM uramAna mAtAyeM ApelA viSayI maraNa pAmIne urgatiyeM jaq paData. mATeA sAdhuno upakAra mAno. te kumarone devatAnA vacanathI ane sAdhunA upadezathI vairAgya upano tethIdI kAlIdhI. ghaNA varSaparyaMta cAritra pAlI tapazcaraNA karI aMteM samAdhi maraNa pAmI saudharmadevalokane viSe vidyutprana ane vidyutsuMdara eve nAme devatA thayA. vidyutprana tihaaNth| cavIne vijayavatI nagarIne viSa madanadatta eve nAmeM vyavahArIyAno putra thayo, pUrvanavanA anyAsa mATeM e madanadattane dekhavA thI tumane AnaMda upaje je // ytH|| nayaNe kahiU pemaM, nayaNe dosaMpi pariphuDaM kaha // nayaNe kahiU kAmaM, nayaNe veraggamuva disai // 1 // par3I te devatA e vRttAMta sAMjalIne harSa pAmyo thako ekAvalI hAra ma hArA kaMThamAM paherAvato havo. valI te devatA sAdhupratye pUbato havo ke, he svAmI! mujhane bAlasa ghaNuM Ave ne tenuM huM kAraNa haze ? mahAro kalpaTa cha prakaMpAyamAna thAya ,mahArAM vastra rajeM karI malina thAya . tevAreM sA dhuyeM kaDaM ke tahAraM AyuSya have zeSa alpa rayuM je. devatAyeM pUbyu ke DhuMca vIne kyA upajIza ? sAdhuyeM kayuM tuM vijayavatI nagarIyeM naravarmarAjAne ghe ra haridatta eve nAmeM putra thAzza. tihAM tuM madananA kaMThaneviSe eja hAra de khIne pratibodha pAmIza. evaM sAdhunuM vacana sAMjalI devatA harSavaMta thayo thako sAdhune vAMdIne svarga gayo. __ pAlathI madanadatne sAdhune pUbyuM, kaho svAmI ! e hAra devatA kyA tha kI pAmyo? tevAreM sAdhu kahevA lAgyA ke,pUrva camaracaMcA rAjadhAnIne viSe navo camareMDa napano, teNeM avadhijJAneM joyuM, to potAnA mastaka napara sau dharmenuM siMhAsana dItuM; tevAreM amarSa rupano je mahArA mastaka para ko Na caDhI bego je? tene lokapAlAdika kahevA lAgyA ke, svAmI ! e saudha Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 183 maiM be. anAdikAlanI e sthiti leM, koithI TalI jAya nahIM. iveMkayuM, pUrvai sarvasamartha thayA. koi TAlI zakyo nahIM, paNa huM TAlIza. ema kahI te rIzane va sarvenuM kahe avaguNIne susImAra puranA udyAnane viSe zrImahAvIrajagavAna pratimAyeM rahyA ve, tenuM zaraNa karI cAlyo | ya taH // kiMnissAeNaM naMte asurakumAra devA DDappayaMti goyamA // arihaM tevA, arihaMta cezyANi vA aNagAre vA jAviyappAlo nissiyAe naha payattitti. te samayane viSe zrImahAvIra vidyamAna hatA mATeM temanuM zara ega karI cAlyo. mahAnayaMkararUpa vikUrvI saudharmadevalokane viSe gayo. tihAM jayaMkararUpa dekhI devAMganA trAsa pAmI saudharmadevalokane viSe hAlakallo laI rahyo, avadhijJAneM karI joyuM to camareMDane dITho, tene yAvato jANI vajra mUkyuM, te dekhI adhomukha pharI nAge, tevAreM tenA kaMThathakI yA hAra hAMthI saMkhyAtameM dIpeM dharatI upara jaI paDyo. have yAgala camareMD nAge jAya, te keDeM vajra cAlyo jAya. eTale vi cAyuM je, camareMD saudharmadevalokamAM yAve tevAreM eka zrI arihaMta, bIjuM arihaMtanuM caitya, tathA trIjuM jAvitAtmA aNagAra. e traNanI nizrAyeM khAvI zake, anyathA te yAvI zake nahiM. e camareM zrImahAvIra vidyamAna arihaMta nI nIzrAyeM grAvyo be, temATeM rakhe mAruM vajra jagavaMtanI khAzAtanA kare ! eha vicArI paNa keDe thayo, tethI camareMD atyaMta sUkSmarUpa karI na gavaMtanA paga vaceM peto ne vajra jeTale nagavaMtanA pAnI DhUMkaDaM yAnyuM, eTa ve to khAvI lai lIdhuM. te jagavaMtanA zaraNa kasthA, mATe camareMine saudha mUkyo. paDhI nagavaMtane namaskAra karI khamAvI saudharme saudharmadeva lokeM gayo. camareMD hAsyo tethI zyAmamukha thayo yako camaracacA rAjadhAnI ye vyo. te camareno hAra vidyutpranadevatA pAmyo. teNeM nAino prema mATe vidyutsuMdara laghunAine te hAra prApyo ne te laghunAiyeM valI tumane khApyo, evaM sAMjalI gurune namaskAra karI tihAMthI cAlyo, te paccIza varSa laga pRthvI para paryaTana karI ghaNuM dhana kamAine tamArI pAseM zrAvyo hUM. have te vidyutsuMdaradeva devalokathI cavI tAhare ghera putra paNe thayo be . ke nathI thayo? evaM sAMjalI rAjAyeM haridattakumarane teDAvIne te hAra dekhADyo ne tene te Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. hAra dekhatAMja jAtismaraNa upay. tethI pUrvanava svarUpa dItuM, ne jehavu ma danadatte kaDuM hatuM, tevuja rAjA Agala teNeM svarUpa kaDuM. ___ have rAjA ciMtavavA lAgyo ke, je prathama dharmano vivAda thayo, te putra nuM vRttAMta sAMjalavAthI mahAro sarva saMdeha potAnI meleM bedAi gayo. mATeM zrA traNe jagatamAM eka zrIarihaMtano dharmaja navyajIvone saMsAranI bIkane bedanAro tathA svarga ane modanA sukhano dAtAra De, evo nizcaya kasyo. evA samayamAM vanapAlakeM AvIne rAjAne vadhAmaNI ApI ke, he svAmI ! Aje nagara bAhira puSpAvataMsaka nAmA vananeviSe ghaNA ziSyanA parivAreM paravasyA, cAra jJAnanA dhAraka, surAsureM sevita evA gaNadhara nAmeM guru sa mavasasyA , evaM sAMjalIne jema meghano zabda sAMjalI mora harSa pAme, tema rAjA harSa pAmyo thako vanapAlakane vadhAmaNI ApI saMtopita karI poteM hastI napara vezI putra, mitrAdikeMsahita temaja caturaMgiNI senA saMghAteMlA AcAryane vAMdavA gayo, AcArya prati paMcAligama sAcavI vAMdIne yogya sthAnakeM vesI dharmadezanA sAMjalavA lAgyo. tihAM guru kahevA lAgyA ke,he javyajIvo! sarvadharmanuM mUla dhAra eTale bAraNAMrUpa, dharmano AdhAra, dharma nuM nAjana, dharmano nidhAna, te samakitaja De, tihAM je devane vipe devanI buddhi, ane gurune vipe gurunI buddhi tathA dharmanevipe dharmanI budi, te samya kva jANavU. ane je tethI viparIta te mithyAtva jANavU. te mATeM samyaktva vinA modaprApti nahiM, ane mithyAtva vinA saMsAranI vRddhi nahIM. tihAM deva te rAgaparahita zrIjinezvara jANavA, tathA je paMcamahAvrata dhArI sAdhu te guru jANavA, ane zrI jagavaMtano kahelo dayAmUla dharma te dharma jANavo, etraNa tattvanA ArAdhanarUpa samaketa pAle bate, te puru pane naraka ane tiryacanI gati kevAre paNa prApta na thAya, tathA devagatinAM sukha, manuSyagatinAM sukha ane modanAM surakha vaza thAya, je prANI eka aMtarmuhUrttamAtra paNa samaketane pharase, te nizcethI aIpugata parAvartana mAMhe sidi pAme. evo dharma,gurupAseMthI sAMjalIne rAjA potAnA putrasahita samaketapUrvaka zrAvakanodharma aMgIkArakarI harSadharato potAne ghera Avyo. ekadA devalokamAM iMzmahArAja naravArAjAnI prazaMsA karI je e rA jA samaketamAM evo dRDha thayelo ,ke devatAthI paNa calAvyo cale nahiM, Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 zrIsamyaktvasittarI. tevAreM suveganAmeM devatA te vacana khamI zakyo nahiM, ne vicAsyuM ke hu~ jai tene samaketathakI calAvaM,paDhI tyAM yAvI anAcArI sAdhunnu ToluM banA vyuM ehave naravarmArAjA azvakrIDAyeM nisakhyA, teNe te ToluM dItuM. temAM eka sAdhu, madirApAna kare , eka sAdhu vezyA saMghAteM kIDA kare ,eka sAdhu ugho ko bAMdhIdhanuSa tIra tANI mRgakeDeM thayo . ema vicitra prakAre sAdhu nAM muzceSTita dInAM, tyAreM rAjAyeM pUbyu ke,e tamAro zo vyApAra ? sAdhuna ka hevA lAgyA ke, amo je lokane dharmopadeza dahiyeM baiyeM, te dhUtIya baiyeM, paraMtu ameM poteM to e karaNI karIyeM baiyeM. rAjA ciMtave ne je, jinazAsana mArga viSama ,paNa modano mArga . e mArgathakI je pajyo to tehanuM anA gya,ne je e mArga pAmI pAdharo cAlyo,paDyo nahiM,tehanuM nAgya samajaq. ema ulaTuM rAjAnuM samyaktva dIpatuM thayuM, paNa lavalezamAtra malina na thayu. jema suvarNa agnimAMhe ghAlIyeM to dIpta thAya, tema rAjAnuM samyaktva thayuM,pabIrAjA ye te yatiyone zikhAmaNa dIdhI, ke bAIM cAritra pAmIne kAMevAM namAM yA caraNa Acaro bo? tameM puraMta naraka pAmazo,ehavaM kahI pApathakI nivartAva to havo. devatA avadhi jhAne karI juve ne to rAjAnuM samyaktva caDatuM dIkheM, paNa lezamAtra paDato pariNAma na dITho.tethI harSa pAmI rUpa pragaTa karI yA vI pageM lAgyo, ne kahevA lAgyo ke, dhanya tamAro avatAra, jevI sanA mAM beThA mahArAje tamArI prazaMsA karI tehathakI savAI prazaMsAne tame yo gya bo, ehabuM kahI mAthAno mukuTa thApI rAjAnI guNastuti karato thako svarge gayo.ne iMza Agala jehavI vAta hatI tehavI kahI. te dinathakI rAjA nirmala samyaktva pAlato havo. haDe haridatta kumara saMghAteM dIkSA le| saMya ma pAlI tapa tapI svarga pahoto, anukrameM mokpada pAmaze. e samyaktvane viSe manaHzukSi upara naravarmArAjAnuM caritra sAMjalI manaHzuddhikaravI. have vacanazudinuM svarUpa kahe . // tibaMkara calaNArA, haNeNa jaM madya sighazna kng|| paDemi taba nannaM, deva visesehiM vayaNasudi // 26 // arthaH-( tibaMkaracalaNArAhaNeNa ke0) zrI tIrthakaranA caraNa kamalane bArAdhave karIpUjave karI (jaM ke0)je (maya ke0) mahArA aMtarAya karmane yogeM karI putra athavA lakSmI Adika vastusaMbaMdhI koi paNa (kaUM ke0) kArya te (nasiba ke0) sima na thayuM. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. to ( taba ke) te kAryanevipe ( pajeminannaM ke0) anya devapratye ArAdhana karavA jAvaM nahIM. te anya devanAM nAma kahe . hari, hara, brahmA, caMmI,cAmuM mA, devapAsAdika (deva visesehiM ke0) deva vizeSa jANavA, eTale vacanathI ebuM boThe, ke nagavaMtanA padakamala ArAdhatAM arthasidi thA. athavA ma hArA pUrvakata sabala azunakarmane yogeM te arthasidina thA. tathApi hu~ a nyadevanI yAcanA karUM nahIM: e (vayaNasudi ke0) vacanazudijANavI // 26 // have e vacanazudi upara dhanapAla paMmitano dRSTAMta kahiyeM baiye. sakala dezamaMmana zrImAlavadeza , temAM naUyaNI nagarIyeM nojarAjA rAjya kare be. ane tehaja nagarIneviSe vedAdhyAyI SaTkarmaneviSe nirata evo somacaMda nAmeM brAhmaNa rahe le. tene somazrI eve nAmeM nAryA , te jema caMimAne rohiNI vanana , tema te brAhmaNane paNa te strI atyaMta vannana be. sarvaguNa nI pAtra ,tene eka dhanapAla ane bIjo zojana, e ve putra be. te betu ma hoTA paMmita, sarvazAstranA pAraMgAmI ane jojarAjAnI sanAnA maMjhana . have madhyadezane vipe vArANasI nagarImAM gautamagotrI kAmagupta brAhmaNa rahe , tenA ke putra , eka mahoTo nA zrIdhara ane bIjo laghunAzrI pati , te bedu nAi paraspara premavaMta cauda vidyAnA jANa, te pratidivasa gaMgAsnAna karI IzvaranI pUjA kare. ekadA prastAveM temane somezvara mahA devanI yAtrA karavAnI manISA tha. tevAreM bedu nAza potAnA khanAne viSe prajvalita dIvA mUkI somezvaranI yAtrAyeM cAvyA, anukrameM gujarAta deze varSamAna nagareM thAvI rAta vAso vasyA, tihAM be pahora rAtri vItyA ke. eka puruSa dITho, teNe mastakeM jaTA mukuTadhArelo meM, sarvAMgane viSe vinUti lagADI, gale vAsukI nAgano hAra paherelo ne, jAlasthalaneviSetrIjuM lo cana dhare be, bAgeM pArvatI , hAthamA trizUla , mAhApuSTa zarIra ane ujjvala vRSananuM vAhana , evo te puruSa pahelA benAzyonI AgalA vI uno rahyo. tene dekhatAMja behu nAzca camatkAra pAmyA thakA tene daMga vat namaskAra karI nAnA prakAranA baMdajAtinA navA kAvya racI stavavA lAgyA, tevAreM somezvara bolyA ke, tameM mahArI yAtrA karavA vyA ho ? ane tamAro atyaMtanAva mahArA napara ne, evaM jANIne hUM tamArI sAhAmo thAvyo buM. have tamArI yAtrA phalIbhUta tha3. huM tuSTamAna thayo je mAgo te Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriismyktvsittr| 17 ApuM. te vAta sAMjalI bedu nAza harSa pAmyA thakA kahevA lAgyA ke, thA kAyAyeM amone zivavAsa Apo, tevAreM somezvareM kahyu ke, jo tamone zi vavAsanI nA hoya, to ehija nagaramAM zrIvaImAnasUri ne jemanI dhara pI tathA padmAvatI sevA kare . tenI tameM paNa sevA karo ane tenA kahevA pramANe cAlo,ke jethI ajarAmara zivavAsa pAmo. evaM kahI mAhA deva adRzya thayA. pranAta samaye te behu nAi pUlatA pUlatA pauSadhazAlAyeM AvyA, tihAM sAdhunne nAnA prakAranAM tapa karatA sadyAya karatA dIThA, tathA keTalAeka sAdhu kAussagga dhArI, ekAdazAMgI adhyayana karatA dIga, jevAreM pauSadhazAlAnA madhyanAgeM yAvyA, tevAreM mahoTA pAdapITha sahita siMhAsana para beThelA ane vidyAyeM karI sAdAt vRhaspati samAna evA zrIvarSamAna sUrIzvara pratye dekhIne veDhu nAi AvI temane pageM lAgyA. da zana dekhatAMja harSa pAmyA. yAcArya pUjyuM tameM koNa bo ? tevAreM teNeM sarva vAta athathI te iti paryaMta mAMmIne kahI, te sAMjalI varSamAnasUri khuzI thayA, ane kahevA jAgyA ke, prathama tameM zrIjinazAsanano mArga samajIne panI dIdA vyo. ema kahI be nAine guruveM vinayamUla evo zrIjinazA sanano mArga samajAvyo, tethI jema sUryanAM kiraNa pasaravAthI aMdhakArano nAza thAya, tema te ve nAnu ajhAna nAza pAmyuM ane sajhAnano udyota thayo. tevAreM te vedu nAzyeM dIkSA lIdhI. AcArye ekanuM jinezvara ane bI jAnuM buddhisAgara evAMbe nAmo pADyAM. te ve sAdhu sarvatra vikhyAti pAmyA, anukrameM jinAgamanA pAraMgAmI thayA. sUrinA batrIza guNeM birAjamAna jaann| bedu nAinane AcAryapada dIghAM. ane zrI varSamAnasUrIzvara kahe vA lAgyA ke, he vatso ! tameM apahilavADa pATaNa jA. tihAM caityavAsI be,te suvihita sAdhune pesavA detA nathI, mATeM tameM rAjAne pratibodha ApI ne jema suvihita sAdhu tihAM sukheM vihAra karI zake, tema karo. evI gurunI AjJA pAmI pATaNa gayA paNa tihAM rahevAne ko sthAnakaja male nahIM. have tihAM urlanarAjAno purohita somezvara naTTa ,tene ghera gayA. te po tAnA putrane veda jagAve . paNa vedanA artha viSama , te kahetA skhalAya le, tevAreM jinezvarasUriye te vedanI kAMmIno artha askhalitapaNe kahyo, te jo brAhmaNa camatkAra pAmato thako vicAravA lAgyo ke thA ko sA Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. chAtkAra brahmAna rUpa laineja Avyo . tevAreM AcAryane pUbavA lAgyo ke, tameM A vedanI kAMmInA viSama artha kevI rIteM jANo bo? tene AcArya kayuM, ameM brAhmaNa hatA hamaNAM jainI dIkSA lIdhI ,tevAreM somezvara naTTe kahyu ke, tameM ihAM raho ApaNe zAstranI goSTi kariye AcArya kayuM, caitya vAsI amone rahevA dIye nahIM. mATe amArAthI ihAM kema rahevAya tevA reM te naheM potAnI vedazAlAmAM yAcAryone rAkhyA. zukSmAna azanAdika ApI goSTi karatAM sarvazAstroneviSe dapaNuM dekhI somezvara khuzI thayo. __ evAmAM caityavAsInA naphara AvyA te AcAryane kADhavA lAgA, tevAreM somezvareM usanarAjAne jazkayuM ke, tamArA rAjyane viSe tamo AmravRkSa to unmUlI nAkho bo. ane arkataru vAvo bo. rAjAyeM kaDaM te kevI rIteM? so mezvareM kahyu ke thA suvihita sAdhu sarvazAstranA pAraMgAmI je tene gAmathI bAhera kAhADo boane caityavAsI je sarva vAteM hINa ,tene rAkho bo,eviparIta le. * evI vAta sAMjalIne rAjAyeM sarva caityavAsIyone kahevarAvI mokalyu ke, je koi e suvihita sAdhune parAnava karaze, tene duM mahArA nagaramAMthI bAhira kAhADI mUkAza ? evI rIteM usanarAjAno Adeza pAmI, te betu thAcArya tihAM pATaNamAM comAsuM rahyA, paDI bIjA paNa ghaNA suvihita tihAM yAvavA lAgyA. te sAMjalI zrIvaImAnasUri ghaNo harSa pAmyA. have jinezvarasUri vihAra karatA uUyaNI nagarIneviSe gayA, tihAM somacaMbrAhmaNanI sAthai prIti thai. temanA mukhathI cAra vedanAM vyAkhyAna sAMjalI, somacaMda khuzI thayo. pratidivasa yAvI jJAnagoSThi karavA lAgyo. .eka divaseM somacaMI kahyu ke,tamArA jevA mahoTA puruSo sAthai mAhAre pI ti thayelI ne batAM jo tameM mAhArA pUrvajoyeM nidhAna dATeluM be, te dekhADI nahIM Apo,to te prIti zA kAmanI? valI jo Apa mahArA pUrvajoyeM dATelu nidhAna dekhADo ? to temAMthI aI nAga tamone yApuM. evaM vacana sAMjalI guruyeM temAM lAna jANIne zrutajhAnane baleM nidhAnanuM sthAnaka dekhADyuM, pra mANa paNa kaDuM. brAhmaNe te nidhAna khodAvI tatkAla pragaTa kIg, harSa pA myo thako gurune kahevA lAgyo ke,eno aInAga tameM vyo. guruye kahyu ke, ameM to nidhAna mUkIne dIkSA lIdhI . mATeM ene lazne jhuM karIyeM ? soma caMI kaDaM mahArI pratijJAnA kyAre paNa naMga na thAya, mATe tameM vyo. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. HK lazne tamAjhaM mana mAne tema karajo. paNa mahArI pratikSA pUrNa karo. guruye kahyu ke,sarvathA amAre ivyano kAM paNa khapa nathI. paraMtu jo ta hAre pratijhAno pratibaMdha , to tahArA be putramAMthI eka thamane vahorAvI Apa, ke jethI tahArI pratijJA pUrNa thAya. somacaM vicAra karIne te vaca na aMgIkAra kasyaM. panI vicArIne nidhAna be putrane samanAgeM vaheMcI prApyaM. paNa betu putra mahAmithyAgrasta ne mATe tenI bAgala vAta karI zake nahIM ane putro paNa rAjyamAnI, vidyA pAraMgAmI tathA dhanADhaya etraNe guNeka rIanimAnavaMta , tethI kahevAya nahIM ema karatAM somacaM behalI ava sthAyeM jevAreM rogeM pIDita thayo, tevAreM bedu putra AvI kahevA lAgyA ke, he tAtajI ! tamAre je kAMza zahA hoya, te kaho, to pUrNa karIye. tevAreMso macaMI kahyu ke, mahArI upara raNa be,te upara rAkhIne marUM buM mATeM tameM supu tra bo, te mahAruM raNa utAro. putroyeM pUbyuM ke,tamArI upara jhuM raNa ? ko nuM kAM lIdhuM hoya to kaho ameM tene yApIne raNathI boDAvI? pitAyeM sarvavRttAMta kahyu. tevAreM putro bovyA, ameM tamAraM raNa jarUra utArayuM. tameM te nI kAM paNa ciMtA rAkhazo nahIM. evaM putronuM vacana sAMjalI somacaMda harSa pAmyo, anukrameM paralokeM pahoto. tenI uttarakriyA sarva bedu putraM karI. have be nAi vicAra kare , ke mahAdhUrta zvetAMbareM ApaNA pitAne tasyo ne, dhUtyo be, balamAMhe pADyo , eTalAjamATeM jo hAthI mAramAra karato sAhAmo Ave to paNa zvetAMbaranI pozAlamAMhe pesavuja nahIM. have e kArya ApaNane karavU paDaze, nahIM kAM pitAno bola zIrIteM pale? panI be nAca mAMthI dhanapAleM kAM, pitAnuM raNa utAravA mATeM zvetAMbara thAiza? ane tuM gharamAM rahe, tevAreM zojana bolyo, mahArAthI gharano nAra upaDe nahIM. mATe tuM gharamA rahe ane duM zvetAMbaranuM vacana aMgIkAra karIza. panI samasta svajana vargane pUbIne zojana brAhmaNa zrIjinezvarasUri pAse Avyo, tene guruyeM pU byuM. he zojana ! tuM kema Avyo? tevAreM zojaneM kahyu ke, mujane jainadarzana nI upara zradA nathI. paNa mahArA bAparnu raNa utAravA Avyo ,mATeM je kaho, te karUM. tevAreM guruyeM kaDaM ke, zradAvinA ameM kozne dIkSA ApatA nathI, mA. amArI pAseM rahIne amAro mArga samajI la par3I tahArUM ma na mAne, to dIdA leje. ema kahI tene guruyeM potAnI pAse rAkhyo. panI Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 jainakathA ratnakopa nAga trIjo. jema jema jinazAsanano mArga samajAto jAya tema tema mithyAtva ubuM yatuM jAya. ema jainazAstra jagatAM jAtAM tene jainazAsana upara yAsthA yAvI, tetha jema sUrya ugyAthI himanuM teja galI jAya, tema tenuM mithyAtva sarva galI gayuM. tevAreM guruyeM kayuM, he zojana ! have tahArI icchA hoya, tema kara. tahAruM mana mAne, to dIkSA le. zojana bolyo, muUne dIkSA yApo mahAre kAMi saMsAranI garaja nathI. guruyeM paNa tene rUDo divasa joine dIkSA yApI. pI te zojana muni, zAstra jagatAM jAtAM mahAprAjJa samasta zAstranA pAraM gAmI thA. paNa dhanapAla paMmiteM kAvyazaktiyeM rAjA nojane vaza karI jA nA duHkha mATe bAra varSa paryaMta potAnA dezamAM yatino vihAra baMdha kIdho. ekadA prastAveM zonanasAdhu gocarIyeM gayA be, paNa hajI gocarIno va khata thayo nathI, tevAmAM deharAmAM deva vAMdavAmATe navI thor3a karIne deva vAMdyA. tihAM covIza tIrthakaranI stuti joDavAnuM dhyAna lAgyuM. have gocarI paNa karavI ne tho paNa joDavI. ema karatAM ko eka gRhasthanA gharane viSe gayA, tihAM yAhAra jevAne jolImAMthI pAtarAM bAhera kADhyAM, temAM hAra laine pharI pAThA pAtrAM jolImAM nAkhyAM. tihAM eka pApApanI loDhI paDI hatI, te paNa te jolImAMhe ghAlIne upAzrayeM yAvyA ne guru bAgala gocarI loI pAtrAM jolImAMhethI bAhira kAhADhyAM tevAreM teM mAMthI loDhI nIkalI, guruyeM pUDhayaM. he vatsa ! yA guM lAvyo ? tevAreM zojana muni sAvadhAna thayo, khane guru yAgoM kayuM ke huM thoyo joDavAnA dhyAna mAM hato tethIlor3hI nAkhavAnuM dhyAna rahyuM nahIM. tevAreM guruyeM pUbdhuM thoi kevA prakAranI joDI be te kahI saMjalAvo. zonaneM kayuM, "javyAMnoja vibodhanai katara vistArikarmAvalI " ityAdi covIza joDAnA yamakabaMdha bannuM kAvya kahI saMjalAvyAM te sAMgalI guru harSa pAmyA ghaNIka sAbAzI dIdhI. ekadA guru kayuMke, he zonanamuni ! tameM mAlave jai dhArAnagarIne viSe dhanapAla paMmitane pratibodhIne jema mAlavAmAM yatino vihAra thAya, tema karo. evI gurunI khAjJA pAmI zonanasAdhu dhArAnagarIyeM gayA. te vakhata tihAM dhanapAla paMmita taMbola cAvato rakta hoteM azvakrIDAyeM nikalyo be, te mArgamAM sAmo malyo . have zojanasAdhunA yAgalA dAMta mahoTA be te dekhI ne e zojana be evaM kAMi jANato nathI tethI dhanapAla hAsya karI kahevA Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI 25 lAgyo ke "gardanadaMta! namaste" te sAMjalI zonane vicAkhu je jo pAlo uttara na AyeM, to mahArI paMmitA zA kAmanI ? ema citavI zonane kahyu, "markaTAsya vayasya sukhaM" evI rIteM pAlI barAbarInI gAla sAMjalI, vairInAghA sarakhI haiye lAgI, paNa paMmita jANIne harSa pAmyo thako kahevA lAgyo, "kasya gRhe vasatistava sAdho ?" tevAreM zonaneM kahyu, "yasya mamopari rucistasya gRhe" __evaM sAMjalI sAdhunAM vacana jANIne dhanapAleM potAnuM mANasa sAthai mo kalIne te sAdhune potAnA gharanA u~TalA upara utAro dIdho. ane keTali eka vAra panIazvakrIDA karI pote paNa ghareM yAvyo. ane zojananI sAtheM goSTi karavA beTho. sAdhune pUyuM je tameM mahArA nAzne uttakho bo? zonane kaDaM "tameM dii| ulakho !" tevAreM camatkAra pAmyo thako kahevA lAgyo ke, zojanasAdhu tameja bo ke ? zojane kahyu DhuMja j. ane tamane vaMdAvavA Avyo vaM. te sAMjalI harSavaMta thayo thako thAhArane artha potAne ghera teDI gayo. tihAM te sAdhu zukSmAna yAhAra lIye,ane pratidina chAnanI goSTi kare. ekadivasa zojanasAdhu vahoravA gayA tene vahorAvavA mATe mazkarImAM traNa divasa, khATuM dahIM thANyu. tevAreM sAdhuyeM kahyu, e amAre kalpe nahIM. tene dhanapAleM kaDaM tame e khaTapaTa mUko. kharaM kAraNa to e je e traNa divasatuM dahI khATuM thai gayuM De,te tamone nAve nahIM temATe nA kaho bo. sAdhuyeM kahyu emAM jIvotpatti tha De dhanapAleM kayuM jo emAM jIvo de khADo to tamArI vAta satya mAnuM ? anyathA mAnuM nahIM. tameM kapaTa karo Do. sAdhu bovyA,ameM kapaTa karatA nathI vyo tamone parIkSA karavI hoya to jIvo dekhADI ApuM . ema kahI eka sthAlikAmAM dadhi laya temAM ala tA pothI palAlI nAkhI ane te sthAlikA taDake mUkI tene yogeM sUkSma beM jhyijIva asatA upareM pragaTa dIsavA lAgyA. te dhanapAlane dekhADyA dhana pAla dekhIne yatinAM vacana upara AsthAvaMta thayo. __ ema pratidina zrIjinadharmanA rahasya samajAvatAM dhanapAlane dharmanapara thAsthA AvatI gai, ane mithyAtva aMdhakAradala TalatuM gayuM tethI samya ktva nadyota pragaTa thayo tevAreM pote kuTuMbasahita gurupAseM samyaktvamUla bAra vrata uccasyAM pratidivasa prathama zrIjinabiMbanI pUjA kare, panI pANI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 // jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. pIye. pUjA kasyAvinA kAMDa paNa cIja mukhamAM pradepe nahIM. ema samaketanI dRDhatA thai. tethI tene mithyAtva, dItuM paNa ruce nahIM evo thayo. have ekadA prastAveM jojarAjA AheDe caDyo . te mahoTo AheDo kasyA paDI parizrAMta thayo eka vRdanI nIceM yAvI bege, ane paMmitone ka hevA lAgyo ke, AkheTakanuM varNana karo tevAre sarva paMmitoyeM jene jevI rIteM manamAM yuktiyo AvI, teNeM tevI rIteM AkheTakanuM varNana kayuM. par3I rAjAyeM dhanapAlapaMmitanI sAhAmuM joyuM, paNa dhanapAlapaMmita to zurU sa maketa dhArI navatattvano jANa be, te yAkheTakanuM kema varNana kare ? tethI dhana pAleM vicAra karIne nIceMpramANe kAvya kayuM. // zrInoje mRgayAM gatepi sahasA cApe samAropite, 'pyAkItagatepila danihite pyeNAMkalamepi ca // na trastaM na palAyitaM na calitaM nonitaM no tplutaM, mRgyAM mahazinAM karoti dayitAM kAmo'yamityAzayA // 1 // arthaHzrInojarAjA mRgayA karavA gayA tyAM tatkAla dhanuSya upara bANa caDhAvI lada ApIne haraNanI pAseM bANa Avyo to paNa te haraNa jayane pAmyo nahiM, tathA nAsI paNa na gayo, tathA te sthAnaka paNa mUkI gayo nahiM, tathA zabda paNa bolyo nahiM, tathA uMcI phAla paNa mArI nahiM. kAraNa ke te mRgeM evo vicAra kasyo je thA rAjA teja eka kAmadeva ne te mane vAhAlI evI mArI haraNI vaza karI Apaze? evI bAthI tyAMja sthira thai rahyo. // kiM kAraNaM tukavirAja mRgA yadete, vyomotpati vilikhati nuvaM varA hAH // deva tvadastracakitAH zrayituM svajAti, meke mRgAMkamRgamAdivarAhamanye // // arthaH-rAjAyeM prazna kasyo je, he kavirAja ! haraNo AkAzamAM sphAla mAre je,ane sUvaro nUmi vidAraNa kare ,enuM guM kAraNa haze ? tyAre dhanapAla kavi teno uttara kahe je ke, he rAjan ! tArA zastranuM atyaMta tI daNa teja joDne nayanIta thayA thakA svajAtIya eTale e mRganI jAtIno je cazmAmA rahelo mRga, teno Azraya levAsAru mRgo AkAzamAM gaMcI phAlo mAre meM, ane suvaro te potAnI svajAtIno mUla puruSa je AdivA rAha te pAtAlamA De teno Azraya levAmATe pRthvI khode je. ema sAMjalIne koI kSeSIya rAjAne kayuM je e kavi jainI , tethI mRga Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 zrIsamyaktvasittarI. yAnuM varNana karaze nahiM,te mATe ene mRgayAnuM varNana karavAne kaho. te sAM jalIne rAjAyeM tema kahyu, te uparathI dhanapAla bolyo. // rasAtalaM yAtu yadatra pauruSaM,kunItireSA'zaraNohyadoSavAn // prahanyate yalinAti phurbalo, hAhA mahAkaSTamarAjakaM jagat // 3 // arthaH-jIvanI hiMsA karavI evaM je parAkrama teno nAza thA. arere ! e mahoTA kaSTanI vA ta ne ane yA jagat paNa rAjarahita dekhAya le, jemAM azaraNa tathA doSa rahita urbala evA pazunane balavAn mAravA jAya De mATe e anIti . e kAvya sAMjalI rAjA kopAyamAna thayo ane lAlacola locana karI bolyo, he dhanapAla ! e teM jhuM kaDaM? tevAreM dhanapAla thA pramANe bolyo / // vairiNopihi mucyate, prANAMte tRNanaNAt // tRNAhArAH sadaivaite, ha nyaMte pazavaH kathaM // 1 // arthaH-jo mukhamAM tRNa laz zatru yAve, to tene teno vairI mArato nathI to niraMtara tRNa nakSaNa karanAra evA pagunne mAravAM te guM kahevAya ? e zloka sAMjalI rAjA nojane karuNA upa nI tethI dhanuSya jAMgI nArakhyuM, bANa nAMgyA ane jAvajIvasudhI AkheTa kanu paJcarakANa kIg. rAjA khuzI thayo dhanapAlane sirapAva Apyo, pahe rAmaNI karI, sAbAsI dIdhI, ane kahyu ke teM mujhane pApathakI nivartAvyo, mATeM tuM mahAro upakArI bo. panI rAjA AheDAthI pADo pharI potAne ghera Ave . tihAM mArgamA ghaNA brAhmaNoyeM malI yajJamAM homavA sAru yajJastaMnane viSe DAga bAMdhyo be, te karuNasvareM buMbArava kare , te jo rAjA dhanapAlane pUche le ke, A bakaro guM kahe je ? tevAreM dhanapAla paMmiteM nIceMpramANe eka kAvya kahyu. // nAhaM svargaphalopanogatRSitonAnyarthitastvaM mayA, saMtuSTastRNanadaNena satataM sAdho na yuktaM tava // svarge yAMti yadi tvayA vinihatA yajhe dhruvaM prA Nino, yajJa kiM na karoSi mAtRpitRniHputraistathA bAMdhavaiH // 1 // arthaH-he rAjA,A bakaro ema kahe je je DhuM svargano anilApI nathI tathA tenA su khanI prApti karavAne mATe tamArI pAseM meM yAcanA paNa kIdhI nathI,kevala tR ganaNa karIne sadA saMtuSTa evo niraparAdhI hu~ bagaM, batAM he sAdhu ! mArI tameM hiMsA karo bo, e karma tamane yogya nayI: ane yajhamAM jIvanI hiM Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. sA karavAthI jo te jIvane svargaprApti thatI hoya to mAtA, pitA, putra, nA iyoyeM karIne yajJa kema karatA nathI? - e zloka sAMjalIne rAjAyeM pUjyuM ke,tyAre guM yajJa karavAthI svarganI prA ti nahiM thAya? tyAre kavi bolyo. ||ypN hitvA pazUna hatvA,rutvA rudhirakardamam // yadyevaM gamyate svarge. nara ke kena gamyate // 6 // arthaH-yajhano staMna toDI nAkhavAthI tathA pazu un| hatyA karavAthI; tathA rudhirano kIcaDa karavAthI jo svarganI prApti tha tI hoya, to par3I narakamAM koNa jAya? valI rAjAyeM pUjyuM ke, yajJa kevI rItano karavo? te kahI saMnalAvo. tyAre kavi bAlyo. // satyaM yUpaM tapohyagniH, prANAstu samidho mama // ahiMsAmAdatiM da dyA, deSa yajJaH sanAtanaH // 7 // arthaH-satyarUpa yastaMna tathA tapazcaryA rUpa ani ane potAnAM prANarUpa samidha,ahiMsArUpa Ahuti,evI rItano je yajJa,teja nAza rahita nirdoSa yajJa jANavo. ane yajJa paNa teneja kahevo. ane hiMsA kAraka je yajJa, te niMdavA yogya le. tyAre rAjAyeM pUbyuM ke, e vAta bIjAne kema gamatI nathI? teno uttara kavi bolyA. // hiMsA tyAjyA narakapadavI satyamAnASaNIyaM, steyaM deyaM surataviratiH sarvasaMgAnivRttiH // jainodharmo yadi na rucate pApapaMkAvRtenyaH, sarpiSTaM ki malamiyatA yat pramehI na jukte // // arthaH-narakanA mArgarUpa je hiMsA teno tyAga karavo ane satya nASaNa karavU, corI na karavI, viSaya surakhano tyAga karavo, ane sarva parigrahano tyAga karavo evA upadezarUpa laharoM ka rI yukta nattama jainadharma ne. te batAM pApI lokone te jainadharma jo rucato na thI to tyAM dRSTAMta kahe je ke, jema prameha roga grasta manuSyane ghRta aruci kAraka thAya de, to te ghRta kAhiM uSTa kahevAya De? tenI par3heM yAhiM paNa jA ga. e vAta sAMjalI rAjAyeM bakaro mUkAvyo, dhanapAlane ghaj sanmAna dIg, panI rAjA ghare Avyo. have ekadA prastAveM rAjA sarasvatIkaMvAnaraNa eve nAmeM zivanA prAsA daneviSe dhanapAlane sAtheM teDI gayo, tihAM rAjAyeM pUbyu ke, he dhanapAla ! AjanA samayamAM koImAM evaM jJAna , ke jethakI camatkAra upaje ? dha napAleM kahyu ke, evaM samyakjhAna zrIjinazAsanane viSe , anyatra to mi Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. thyAtva , te sAMjalI dhanapAlane jUTho pADavAmATe rAjAyeM kahyu ke, A prAsAdanAMtraNa hAra , te mAhelA DhuM kayA chAramAMthI pADo nIkalIza ? te sAMjalI dhanapAla paMmiteM eka mATInA golAmAMhe kAgala nAkhIne thagIdhara nA hAthamAM Apyo. ane thagIdharane kayuM ke,rAjA bAhira nikalyA panI tuM A golo rAjAne yApaje. ema kahI thagIdharane zIkha dIdhI. rAjAyeM vicA khu je, traNa dhAramAthI eka hAranuM nAma evaM lakhyuM haze. mATe traNe hAra ne paDatAM makI zilATane teDAvImaMjhapanI zilA pAnI haTAvI naparalI vATeM rAjA nikalyo, nikaTyA paDI thagIdhareM mATIno golo rAjAne Apyo rA jAyeM te golo nAMjI mAMhethI kAgala kAhADhIne joyuM, to temAM evaM la kheluM hatuM je rAjA zilATa teDI maMjhapanI zilA pAThI karAvI upara cAra karI nikalaze? te vAta vAMcIne rAjA camatkAra pAmyo ane dhanapAlane ghaNuM dAna dazne zrIjinazAsanane prazaMsavA lAgyo. valI ekadA prastAveM teja zivaprAsAdane vipe dhanapAlapaMmitane sAtheM te DIne rAjA gayo. tyAM rAjAye tathA bIjA sarva lokoyeM mahAdevane nama skAra kasyo, bane dhanapAlapaMmiteM na kasyo, tevAreM rAjAyeM kavine prabyaM ke, tuM kema namaskAra karato nathI? tevAreM kaviyeM A pramANe kayuM. // jineMcaMpraNipAtalAlasaM, mayA ziro'nyatra nanAma nAmyate // gajeM gaMmasthaladAnalaMpaTa,zunImukhe nAlikulaM nilIyate // e|| arthaH-jine rUpI je cazmA tene vaMdana karavAne natkaMtita thayenuM je mAruM mastaka,te ji nevinA bIjAne namyuM nathI ane namaskAra karanAra paNa nathI; jema hAthI nA gaMmasthalapara besIne tenA mada karaNanA sugaMdha levAmAM laMpaTa, evA je camarA te kutarInA mastaka upara besavAne koi divasa batA nathI. te sAM nalI rAjA rIzANo ane vicAo~ je, yA brAhmaNanI jAti , te avadhya be, paNa eNe zivane nabApyA mATe enAM netra kAhADI levAM joyeM. panI dhanapAlane rAjA kaDaM je, tuM mattakSeSI bo. tyAreM pharI kavi bolyo. // navabIjAMkurajananA,rAgAdyAH dayamupAgatA yasya // brahmA vA viSNurvA,ha rirjino vA namastasmai // 1 // arthaH-mAyArUpI prapaMcanA natpanna karanA rA evA, je kAma, krodha, mada, matsara, lona ityAdikathI rahita hoya par3I Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eE jainakathA ratnakopa nAga trIjo. te brahmA ho, vA viSNu ho, vA mahezvara ho, athavA jinezvara ho, tene mA ro namaskAra hojo. e zlokathI paNa rAjA barAbara prasanna thayelo na dIto, tevAreM dhanapAleM rAjAno abhiprAya jANIne vicAyuM je rAmA khuzI thAya tema karUM? paNa zrIjineMvinA anya devanI stuti to kadApi karUM nahi. have rAjA mahAdevanuM deharuM mUkI potAnA ghara naNI cAlyo, mArgamAM e ka vRkSA mozI mastaka kaMpAvatI hAtha dhUjAvatI sAhamI malI,te joirA jAyeM potAnI sAthainA sarva paMmitIne pUbyuM je yA mokarI zira dhUNAvatI kara kaMpAvatI guM kahe je ? te sAMnalI paMmito kahevA lAgyA. temAMeka paMmita bolyo // dohA // kara kaMpAve zira dhuNe, bUDhI kADhuM ka he|| hakAraMtA jama jaDaha, nannaMkAra kare // 1 // bIjo paMmita bolyo ke // zloka // jarAyaSTiprahAreNa,kujInatA hi vAmanA // gataM tAruNyamANikya,ni rIdeta par3he pade // 2 // panI rAjAyeM dhanapAlanI sAhAmuMjoyuM, tevAra dhana pAla nIce pramANe zloka bolyo, ||shlok // kiM naMdI kiM murAriH kimu ratiramaNaH kiM vidhuH kiM vidhAtA, kiMvA vidyAdharo'yaM kimuta surapatiH kiM nalaH kiM kuberaH // nAyaM nAyaM na cAyaM na khalu nahi na vA naiva cAsau na cAsau,krIDAM kartuM pravRttaH svayamita hi tale nUpati!jadevaH // 11 // arthaH-he rAjan ! thA mozI tamone joDne ema kahe je, je A koNa ru ? athavA sAdAt viSNu ? ke kAmadeva be ? tathA caM ? ke brahmA ? ke koI gaMdharva le ? ke iMje ? ke nalarAjA ? ke kubera ? nahiM nahiM A runa hoya, viSNu na hoya, madana na hoya, caMi na hoya, brahmA, gaMdharva, iMgha, nala, kubera emAMno ko nathI! paNa A pRthvIpara kADA karavAsAru nojarAjA AvelA ne. e kAvya sAMjalI rAjA ghaNo harSa pAmyo. ane kahevA lAgyo ke,he dha napAla! vara mAga. je mAga te yApuM. tevAreM dhanapAleM kahyu ke,cadu yugala A po. te sAMjalI rAjA dhanapAlamAM manogata jAva jJAna dekhI camatkAra pA myo,paDhI ghaNuM dAna ApIne dhanapAlane khuzI kasyo. have dhanapAlapaMmiteM zrISanadevanA varNanamaya zrISamapaMcAzikA nAmeM graMtha kayo, tene zilAmAM koravAne sarasvatIkaMganaraNa prAsAdane viSa sthA pyo, ekadA nojarAjAnuM kAvya karI jojarAjAne saMnalAvyu, te kahe . Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. e ||anyughRtaa vasumatI dalitaM ripUraH,koDIkatA balavatA ripurAjya lkssmiiH|| ekatra janmani kRtaM tadanena yUnA, janmatraye yadakarotpuruSaH puraannH|| 1 // __ arthaH-traNa janmeM karI purANapuruSa je viSNu,te je kArya karatA havA, te traNa kArya yuvAna evA nojarAjAyeM karayAM,te jema ke,viSNuyeM vArAhAvatAra mAM pRthvIno nadAra kasyo, ane jojarAjeM yA janmamA pRthvIno nadAra ka kho, viSNuyeM nRsiMhAvatAramAM hiraNyakazipurnu uraHsthala phADayuM, ANe yA janmeM karIzamana- hRdaya sphoTana kayuM, viSNuyeM vAmanAvatAramA balirA jAnI sarva rAjya lakSmI lIdhI, ne jojarAjAye Aja janmamAM zamananI rAjyalakSmI lIdhI je. evaM potAnuM varNana sAMjalI rAjA harSa pAmyo thako te SanapaMcAzikAnI zilA napareM maNimaya kalaza sthApato havo. eka divaseM rAjAyeM dhanapAlane pUGayuM ke, kema hamaNAM tameM rAjasanAne vipe svalpa Ava jAva karo ho ? dhanapAleM kahyu, svAmI! meM narata rAjAnI kathA racavA mAMjhI , temAM vakhata rokavo paDe ne mATe barAbara avAtuM na thI. rAjAyeM kahyu,to te mujhane saMnalAvo. tevAreM dhanapAleM kA. kayA vakha teM saMnalAvaM ? teno nirdhAra karI Apo. rAjAyeM rAtrino vakhata terAvyo. par3I nityapratye rAtrinI vakhateM dhanapAla kathA saMjalAvavA yAve, te sAMjalatAM tha kAM rAjAne evo rasa upanyo ke rakhe ne yA graMthano rasa anyatra jAya? evA hetuthI sonAno thAla nIceM maMmAvyo. ___ ekadA rAjAyeM kahyu ke,he dhanapAla! tameM jaratane sthAnakeM mahArUM varNana karo. ane AyodhyAne sthAnakeM uUyaNI nagarInuM varNana karo. tathA ca ritrane sthAnakane viSe mahAkAlanuM varNana karo, to hu~ tamone ghaNuMja ivya ApuM. ane mAnamahattva paNa bApuM. tevAreM dhanapAleM kayuM // ytH|| jammata jiga payapaMkaya, bArAhagAuna hoi maga // teNe nadu mahakaUM. kayA vizya raaymrkiiv||1|| te sAMjalI rAjA krodhAyamAna thayo thako te malapustaka la agnimAMhe nAkhI dIg, tethI dhanapAlane duHkha lAgyaM tyAM thI potAne ghera AvI junA mAMcA upara sui rahyo, evAmAM temanI putrI tilakamaMjarIyeM AvIne pUbyuM ke, he tAtajI ! tamone evaDaM duHkha prApta tha yuM tenuM huM kAraNa le ? tevAreM dhanapAleM niHzvAsa mUkI sarva vRttAMta kahyu. te sAMjalI tilakamaMjarI bolI, he tAtajI ! tameM duHkha ma karo. e sarva kathA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eG jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. mahAre mukhAyeM , meM sAMjalI , tevIja haiyAmAM dhArI rAkhI ne. tamone lakhAvIza. te sAMjalI dhanapAla harSa pAmyo thako snAna karI devapUjA kIdhI. pajI te kathAratna, tilakamaMjarIyeM lavAvyaM mATeM te graMthay nAma paNa tilaka maMjarI evaM rAkhyu.paDhI dhanapAlapaMmita tyAMthI rIsAine sAMcora nagareM gayo. evAmAM nojarAjAnI sanAne viSe paradezI vAdI vAda karavA Avyo, temaNe nojarAjAnI sanAmAMhelA sarva paMmitone harAvyA, koznI paMmitA tenI Agala TakI zakI nahIM. tevAreM rAjAne dhanapAlapaMmita sAMgarI yAvyo mATe tene teDaM mokalyuM, paNa dhanapAleM kaDaM ke, jo rAjA pote pAhIM teDa vAsAru Ave, to hu~ yAvaM, nahIM to sarvathA AvU nahIM. tevAreM rAjA poteM jaz manAvIne teDI lAvyo, ghaNuMja mAna mahattva dIdhuM. dhanapAlanu Ava, sAMnatIne vAdI ciMtAtura thayo. tene rAtriyeM sarasvatIyeM AvIne kahyu ke e ka dhanapAlavinA bIjA sarvatrasthAnakeM tahAro jaya , mATeM dhanapAlapaMmita nI sAtheM tuM vAda karIza nahIM. evaM sarasvatI devI, vacana sAMjalI te vAdI rAtrinoja tihAMthI bAno mAno cAlato thayo. tethI dhanapAlano jaya tha yo. sarvatra kIrti pasarI, yazovAda pAmyo. have dhanapAlapaMmita eka zrIvItarAgadevanI stuti kare tevinA anyadeva nI stuti sarvathA kareja nahIM. evI vacanazudhipUrvaka samaketa tathA bAravrata pAlI aMtasamayeM agasaNa aArAdhI svarge gayo. anukrameM moda sukha pAma ze? e vacanazudi upara dhanapAlapaMmitanI kathA kahI. mATeM vacanazudinu ArAdhana karavU. e vacanazudinuM bIjaM hAra kahyaM // 26 // have trIkhaM kAyazudinuM hAra kahe . ||nihNto nirkato,pIliGato ya dadyamANovi // jiNavaU devayANaM, NamA jo tassa taNusuci // 27 // arthaH-khajAdikeM karI (vihaMto ke0) bedAto thako tathA kuMta nAlAdikeM karI (niUMto ke0) nedAto thako ta thA ghANImAMhe ghAlI (pIliGato ke0 ) pIlAto thako duiti nice (ya ke0 ) valI agnimAMhe ( dadyamANevi ke0) dAjato balato thako paNa (ji pavadyadevayANaM ke0 ) zrIjinezvaradevane varjIne bIjA anya mithyAvRSTi devo ne (jo ke0) je puruSa (e emai ke0) na name, (tassataNu sudhi ke) tene tanuzudi kahIyeM. eTale kAyadi kahIyeM. arthAt eka zrIarihaMta de Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 2 // vane tathA zrIarihaMtanI jJAnA pratipAlaka je sAdhu tene praNAma karavo, paNa bIjAne praNAma na karavo. evo prathama pratimApanna zrAvakanI pereM niya ma rAkhe, tene "rAyAni-gaNaM" ityAdika bAgAra mokalAM na hoya tene nirAgAra samaketa kahIyeM. ane jeba AgAra mokalAM rAkhe, tene sAgAra samaketa kahIye. pratimAdhara zrAvakaneM nirAgAra samaketa hoya. evIrIteM je manaHzuddhi vacanazudi ane kAyazuddhiyeM karI samaketa pAle anukrameM tene dAyika samaketa paNa Ave // 27 // dave kAyagudinI upara vajakaraNarAjAno dRSTAMta kahe . avaMtI dezamAM dazapura nAmA nagarano vajakaraNanAmeM rAjA , te ekadA AheDe krIDA karavA gayo, tihAM ghaNI jIvahiMsA karI, temAM eka sagarnA mRgalIne mArI nAkhI, teno garna taDaphaDato trUTI paDyo, te dekhI rAjA dhrajyo; ane pazcAttApa karavA lAgyo ke hA hA !! meM e guM akArya kayuM, are muja pAtakInI zI gatI thAze !!! evAmAM tyAM eka zilApATa napareM dhyAnArUDha thayelo sAdhu dIgo tene rA jAyeM jaz namaskAra kasyo, yatiyeM dharmalAna dIdho. rAjA besIne sAdhupratye pUbavA lAgyo ke, tameM ihAM thA jhuM karo bo? sAdhuyeM kahyu ke, ameM amA rA AtmAnuM hita karIyeM baiye. tevAreM rAjA hasIne bolyo ke, tameM nUkha tR pA zIta tApAdika sahana karo bo, e mu Atmahita karo bo ? sAdhuyeM kayuM, jihAM alpakaSTathI ghaNuM sukha pAmIyeM, tene Atmahita kahIyeM; paraMtu strIsaMjoga madyamAMsAdi AhAra karatAM aneka jIvavadha karave svalpa sukha jogavI panI paranaveM hajAro lAkho game varSo paryaMta narakakuMmamAhe pacavU paDe. he rAjan ! tene Atmahita na kahIyeM. ityAdika dharmarnu rahasya kahIne te sAdhuyeM rAjAne samajAvyo. rAjA dharma pAmyo samaketa uccasyuM, ane evo niyama kasyo ke, AjapalI mithyAdRSTi deva tathA guru pramukhane hu~ ma hArI kAyAyeM karI praNAma karUM nahIM evo nizcayathI dRDhadharma aMgIkAra kasyo. have ujayaNI nagarI siMharatha rAjA , teNeM vajakaraNa rAjAne po tAnI sevA nimitteM teDAvyo, paNa vajakaraNa niyamanaMganI bIkathI potA nA hAthanI muzkiAmAM ratnamaya zrImunisuvratasvAmInI pratimA thApIne na maskAra karatI vakhateM te pratimA sanmukha praNAma kare, tethI niyama akhaMma Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. rahe. evAmAM koka urjane te siMhastharAjA Agala cADI karI je bajakara garAjA kAMza tamane namaskAra karato nathI, paNa vITImAM goThavelI potA nA devanI pratimAne praNAma kare . e vAta sAMjalI rAjA kopyo ane vicArayuM je pranAteM jazne ene kASThapaMjaramAM nAkhU, jo praNAma kare toja makuM. ema siMharatharAjAne te rAtriyeM baMdha zrAvatI nathI tevAreM rANI pU byuM, svAmI tamone evaDI zI ciMtA upanI ke ghapaNa AvatI nathI? rAjAyeM vajakaraNanI vArtA sarva rANI bAgala kahI saMnalAvI. __ evAmAM devakuMmapuranagarano rahevAsI guNasamuha nAmeM vaNika tenI yamu nA nAmeM nAryA le, teno cibuka nAmeM putra , te ghaNA kariyANAM lai uU yaNI nagarIye Avyo . ane te nagaramAM vakhAra nADe laz vyApAra karato anaMgalatA vezyAnI sAtheM lubdha thayo thako teNe sarva vyano vyaya karI nAkhyo. ekadA anaMgalatAyeM vaNikane kahyu ke, tuM rAjAnI rANInAM Ana raNa mane lAvI bApa, to dUM tahArI sAthai viSaya sukha jogavaM. tevAreM tene saMtoSavAmATeM te vaNika, rAjAnA maMdiramAM corI karavA peTho, te vakhata te rAjAnAM vacana teNe sAMjavyAM. te vaNika karmavaze corI karavA pege , paNa jAteM parama zrAvaka be, tethI teNeM vicAyuM je mahAro svAmI vajaka raNarAjA samaketa dhArI be,te rakhe ne baMdhIkhAne paDe, mATe corI paDatI mU kIne eka vAra tene jara khabara ApuM. par3I te tyAMthI nikalyo. dazapure yA vI vajakaraNa rAjAnI Agala vAta kahI,teNeM prabyuM tahArA jANavAmAM ke ma AvyuM ? vaNi potAnuM sarva vRttAMta kayuM, tevAreM vajakaraNarAjA dhAnya pANIno saMgraha kr| koTanA daravAjA baMdhakarI pote mAhe rahyo. ___ evAmAM siMharatharAjA paNa caDI Avyo. te paNa dazapuranA gaDhane vIM TI paDAva nArakhI beto. keTalAeka divasa par3I te deza sarva ujaDajevo tha gayo. evAmAM zrIrAmacaMda, lakSaNa ane sItA etraNe jaNa dakSiNadeza ta rapha jatAM te dezamAM AvyA. rAmacaMjIye narelA ghara, hATa, sarva sUnA de khIne te dezavAsI ko darir3I puruSane tenuM kAraNa pUbavAthI teNeM sarva hakI gata kahI. te sAMjalI rAmacaMjIye te puruSane dAna ApI visajyo. par3I lakSmaNajIpratye kahetA havA ke, vajakaraNa rAjA ApaNo sAhAmI nAzzu isamaketadhArI , mATeM enuM sahAya karavU. ema kahI te traNe jaNa daza pura Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 201 nagareM yAvyA.tihAM udyAnamA utAro karI lakSmaNane vajakaraNa pAseM mokavyo, tene dekhI vajakaraNa natI uno thayo,Asana ApI sarva potAnuM vRttAMta kaDuM. jojananI sAmagri karAvI tevAreM lakSmaNe kayuM ke, mahAro svAmI rAmacaMjI sItAjInI sAthe udyAnamAM bega , temane mUkIne duM jojana na karUM. te sAMjalI vajakaraNarAjA sarva rasavatI sAthe lakSa lakSmaNasahita udyAnane vi the zrAvyo. sarvajaNAyeM harSasahita nojana kayuM. rAmacaMjIyeM siMharatharA jA pAseM lakSmaNane mokaTyo, teNeM jaz kayuM ke, ayodhyApati naratarA jAno mokalelo dUta bUM. ane vajakaraNarAjA naratarAjAno sAhAmI nAI thAya , mATe tameM enI sAthai melApa karo, ane yu6 ma karo. jo mela na hIM karazo, to tamArUM kahuM tameM jogavazo. evAM lakSmaNanAM vacana sAMjalatAMja siMharatheM nRkuTi caDAvIne napharane du kama kasyo ke, A dUta batAM mahArI sAhAmuM caDI caDI bole , mATeM ene garbu jAlI bAhera kADhI mUko. te sAMjalI naphara nalyA, eTalAmAM lakSmaNa eka AlAnastana kapADI sarva napharone hataprahata karI siMharathano mukuTa nAMgI coTalI pakaDI siMhAsanathI nIceM nAkhI bedu bAha bAMdhIne ughADe page rAmacaMjI pAseM laz Avyo. tihAM siMhastha kaheto havo ke, he svAmI! meM tumane uttakhyA nahiM, mahArI nUla thai mATeM aparAdha kSamA karo, tene rAmacaMjIyeM kaDaM ke, vanakaraNanI sAtha melApa karI cAlaje, ane Aja paDI praNAma karavA bAbata enuM nAma paNa laIza nahiM. te vAta siMharathe kabUla karI. vajakaraNa sAthai melApa kIdho. siMharatharAjA rAmacaMjInI ghaNI nakti karavA lAgyo, keTalAeka divasa tenA AgrahathI tihAM rahI, panIda kSiNadeza jaNI cAvyA. siMhastha uUyapIyeM Avyo, ane vajakaraNa dazapu reM gayo. tihAM khabara ApanAra vaNikane bAnaraNa ApI vidAya kasyo. te vajakaraNarAjA mana, vacana ane kAyAnI gur3iyeM samaketa pAlI svarge pa hoto. anukrameM mokSasukha pAmaze. e kAyagudi upara vajakaraNano dRSTAMta sAMnalI mana, vacana ane kAyAnI zudhipUrvaka samaketa pAlaveM // iti tapAgajAlaMkAra zrI zAMticaMgaNiziSya zrIratnacaMgaNiviracitazrI samyaktvaratnaprakAzanAmani samyaktvasaptatikAprakaraNabAlAvabodhe trizudhisva rUpanirUpaNanAmA caturthodhikAraH // 4 // 26 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. have pAMcamuM pAMca doSa TAlavAnuM hAra kahe . // usiGa jeza zmaM, te dosA paMca vaNikA // saMkA kaMkha vigilA, paratiba pasaMsa saMthavaNaM // 27 // arthaH-(jeza ke) je jIva, pAMca dorSe karIne (imaM ke0) A samaketane (usiU ke0 ) dRSave eTale doSa sa hita kare, te jema kAdaveM karI vastra malina kare tema pAMca doSe karI sama keta malina kare . (te dosA paMca ke0) te pAMca doSa (vANijA ke) varjavA te pAMca doSanAM nAma kahe . eka zaMkA, bIjo kAMdA,trIjo viti gihA, cotho paratIrthinI prazaMsA ane pAMcamo paratIrthino saMstava, paricaya. have zaMkAdi dUSaNonuM svarUpa kahe je. // deva gurummi tatne, ani na vabitti saMsa saMkA // kaMkhA kumaya hilA so, dayAdiguNe lesa desaNa // e|| arthaH-prathama zaMkAnuM svarUpa gA thAnA pUrvAI karI kahe jeH-( deva ke ) devane viSe ( gurummi ke ) gurune viSe (tatte ke0) navatattvAdika padArthone viSe (abinavanitti ke0) asti eTale, je kiMvA nAsti eTale nathI iti eTale evo je ( saMsa ke0) saM zaya tene ( saMkA ke ) zaMkA eve nAmeM dUSaNa kahIye. te zaMkAnA be neda ne. eka sarvathakIzaMkA ane bIjI dezathakIzaMkA jANavI. tihAM dharma asti athavA nAsti evI je zaMkA te sarvaprakAre zaMkA jANavI. tathA bIjI deza thakI zaMkA te dharmapadArtha to le paraMtu yA dharma je kahe the,te kharo ,kiMvA A amuka dharmAcArya je dharma kahe , te kharo ? valI jihAM jaz besIyeM baiyeM tihAM sadu potapotAnA dharma dIpAvI dekhADe . to have kayo dharma kha ro karI mAnI ? evI tenI zaMkA Taleja nahIM. panI ApaNapuM zaMkA thA NIne bIjA ghaNA jIvone zrIjinadharmanI napareM zaMkA upajAve, tethI samya ktvamohanI karma bAMdhe, jamatAM jamatAM ekane anAjamAMhe mAkhInA pAMkha nI zaMkA AvI tenI tene cAMti thAya, paDI tenAthI valI bIjA pAseM be ThA hoya tene paNa brAMti thAya. e dRSTAMteM jANavI. temATe deva zrIarihaMta aDhAra doSarahita, bane gurusuvihita zukSprarUpaka saMprati vijayamAna zrItapA gahAdhirAja zrIvijayadevasUri pramukha jANavA. tathA dharma to zrIarihaMtanA Sita jANavo. e traNa tattva niHzaMkapaNe aMgIkAra karavAM. emAM lagAramAtra paNa zaMkA ANavI nahiM. je niHzaMkapaNe samaketa pAle, te darzanasaMpanna ka Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 zrIsamyaktvasittarI. hIyeM // yataH // daMsaNasaMpannayAeNaM naMte jIve kiM jaNayaza, desaNasaMpannAyA eNaM navaminnatta leyaNaM kariti paraM nahAti paraM aNukAemANe, aNuttare NaM nANadaMsaroNaM appANaM saMjoe mAge sammaMnAve mANeNaM viharatitti // have eneviSe ASADhanUti AcAryano dRSTAMta kahe . A jaratatre a yodhyAnagarIyeM ASADhanUti AcArya zrAvyA, teNeM ghaNA celA kasyA. te sa va celAnI pAseMthI vacana lIdhuM ke, tameM devatA thA. to mujhane AvI ka hejo. paNa devomAM upanA panI sarva viSayAsakta thayA thakA koi paNa A cArya pAseM kahevA sAru Ave nahi. ekadA eka prANapriya paramavannana celo hato, tenI pAseMthI vacana lI, ane te celAyeM kAla karatI vakhateM kabrala kIdhuM, je hu~ avazya tamArI pAseM AvIza. paDI guruyeM ghaNA divasa vATa jo paNa ziSya yAvyo nahiM. tethI gurune tattvanI tathA paralokanI vAsta utarIga, nAstikamatIthayo. cAritra mUkIne svabaMdIthako vicaravA lAgyo. bakAyanI napedA karI paNa veSa sAdhuno rAkhyo , utAyo nathI. have pahelA devatA thayelA ziSye avadhijhAne karI joyuM to gurune nA stikapaNe vicaratA dIThA. par3I gurune pratibodhavAne arthe eka mahoTuM sthA naka vikUyu. tihAM poteM devatAyeM AvI nATaka karavA mAMmayu. eka gAma vAlAne te nATaka jotAM mahInA vItI gayA, te nATaka jotAM nakha tR pA Ave nahiM. paDI te devatA bAlakanuM rUpa le ghaNAM AnUSaNa paherIne guru Agala Avyo. guruyeM pUbyuM ke, tuM koNa bo ? teroM kayuM je mahArUM nAma pRthvIkAzyo , guruyeM tenuM galuM maraDIne sarva bAjaraNa la lIdhAM. valI keTaleka dUra ja bAlakanuM rUpa laz aTavImAM guru pAseM yAvyo, tevA reM guruyeM pUbyuM tahAraM nAma muMDe ? bokarAyeM kahyu ke mahArUM nAma apakA iyo ne, tenAM paNa temaja AcaraNa lasIdhAM. valI temaja yAgale jA teukAiyo, paDhI valI vAyukAiyo, valI vanaspatikAiyo, panI trasakA yo, ema Agala pAgala ja jUde jUde nAmeM bAlakane vepeM gurune malyo ane guruyeM paNa tene mArIne pratyeka varakhateM yAnaraNa utArI lIdhAM. valIpAgala te deva eka sAdhvInuM rUpa vikUrvI AMkhamAM aMjana nAkhI kaMkaNAdika sarvathA caraNa paherI uno. guruyeM tene jozne kayuM ke, tuM mahArI dRSTithI vegalI ja tI rahe. kema ke tuM jinazAsanane viSe usAhanI karanArI bo. te sAMjalI Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. sAdhvI bolI je tameM mahArAM bie jUTha bo, paNa tamArI jolImAM guMbe, teto tapAso ? evA marmanAM vacana sAdhvInA mukhathI sAMjalIne zaMkA pA myo thako Agala cAlyo, evAmAM devatAyeM rAjAnuM rUpa banAvyuM te rAjAne zrAcArya sAhAmo dhAvato dITho. terAjA prathamathIja e AcAryano nakta meM evA rAjAnuM rUpa kahuM teNe zrAvIne zrAcAryane khamAsamaNa dene vAMdyA, ane mukhaDInI nimaMtraNA karavA lAgyo paNa AcArye jANyaM je pAtraM ughA DIza toA AnaraNa rAjAnA dIThAmA yAvaze, mAtrai thAhAra levAno khapa nathI, ema rAjAne karyu. to paNa rAjAyeM balAtkAreM sukhaDI nAkhavAne mi jolImAM hAtha ghAlyo, eTale yAnaraNa hAthamA zrAvyAM. te jorA jA krodhavaMta tha bolyo ke,are pApiSTa ! mahArA ba bAlaka teMja mAsyA de, yA vAnaraNa sarva mahArA bAlakonAM je. te sAMgalI jayathI kaMpato thako AcArya tihAMja kano rahyo. kAMi paNa javAba de zakyo nahIM. tevAreM te devatA paNa celAnuM rUpa laz AcAryanI Agala yAvI uno rahyo. ane page lAgI kahevA lAgyo ke,he svAmI ! A nATakAdi karttavya je tameM jo yAM te sarva meMja karI dekhADyA. tene guruyeM kaDaM meM tahArI ghaNIe vATa jo 3 paNa tuM yAvyo nahi, tethI mahArI dharma uparathI thAstA utarI gaz, ya ne meM nAstika mata yAdayo. tene devatAyeM kahyu devalokanAM viSayasukha mU kIne yA manuSyadevarUpa ukaraDAmAM koNa Ave? ekekuM viSayasukha noga vatAM zekaDA varSa vahIjAya. eTalAmAM to manuSyanA tuba AnaravAM pUrAM thA jAya, paNa DhuMja tamArA snehano bAMdhyo ihAM Avyo bu. jU tamane eka mahAruM nATaka jotAM mAtra mahInA vItIgayA. e dRSTAMteM bIjA paNa de valoka saMbaMdhI sukha jAgI lejo. mAneM tameM have kAMhi paNa zrIjinadharmane viSe zaMkA karazo nahiM. huM devatAnI kati pAmyo buM, te eja dharmanA pasA yathI jANI lejo. e pramANe gurune pratibodha ApIne devatA svarga gayo. guru paNa aloyA prAyazcitta lazne gabavAsamAMhe yAvI cAritra pAla vA lAgyo. tIrthakaranI AjhA pAlatAM tathA gurunI thAjhA pAlatAM bArA dhaka thAya. je kAraNamATe bAjhAyeM dharma . ytH|| ANAruNocaraNaM, ANAecciyaM maMtivayaNA // eto yaNAjogaMmivi, parama vaNijo imo ho|| 1 // esA parAyaNAhiM, payaDA jaM gurukulaM ca monaI // AyAra paDhama Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 205 sutte, e tociya daMsiyaM eyaM // 2 // eyaMmi paricatte, ANAkhalu nagavaMto paricattA // tieya parivAe, doehavi logANa cAuttI // 3 // nANacaraNa pariNAme, eyaM asamaMjasaM imaM ho // pAsaNa siddhIyANaM, jIvANa tahAya jaNiyamiNaM // 3 // nANassa hoya nAgI, thiracara daMsaNe caritte a||dhmaa AvakahAe, guru kulavAsaM na mucaMti // 5 // iti zrIekAdaza paMcAzake // ema ASADhanatino dRSTAMta sAMjalI traNe tattvane viSe zaMkA bAMmavI. have kAMdA nAmeM bIjA dUSaNa, svarUpa kahIye DaiyeM. _(kaMkhAkumayahilAso ke ) je kumatIno abhilASa hoya, vAMbA hoya tene kAMdA kahIye. te kAMdA zAthakI thAya? toke anyadarzanIyomAM ( dayAdiguNe lesa desa ke0) dayAdika je guNa teno leza dekhavA thakI kAMdA thAya, eTale koka kumati mithyAdRSTi jIvamA dayA, tapa, saMyamA dika bAhyaguNa hoya, te dekhIne mUDhapaNAthI evaM jANe je A paNa rUhUM kare , mATeM ene thAdarIyeM to paNa najhuMja ne, enI nakti yukti karIyeM, to sArI vAta . evI anyadarzanIne viSe anilASA kare, te kAMdA ka hIyeM. e thakI kAMdA mohanIyakameM baMdhAya, mATe ehavI sahahaNA karavI ke je prANI zrIjinezvaradevanI AjJA yukta tapa, japa, saMyama, kriyA, anu SThAna kare; tehija pramANa je. anyathA to aMdhanA gamananI barAbarI thAya. eTale aMdha puruSa ghaNuyeM ujAya to paNa mArga pAme nahIM. tema zrItIrthaka ranI thAjhA rahita je kAM karavU, te sarva unmArga prasthita kahIye. tenI karaNI sarve ajJAna kaSTamAMhe gaNAya mATeM anyadarzanIyonAM tapa, japa, ki yA anuSThAna dekhIne kAMdA na karavI // yataH // tesi bahu mANeNaM, umagga moyaNA aniSphalaM // tamhAtibagarANA, liesu juttoba badamAyo // 1 // tepuNa samiyA tigattA, piyadadhammA jIiMdiyakasAyA // gaMjIrA dhImaMtA, parama vaNiyA mahAsattA // 2 // usagga vavAyANA, viyAgA se vagA jahA sattI // nAvavisudi sameyA, thANAruNoya sammatti // 3 // ti ekAdazamasAdhu paMcAzake // 2 // __ have ene viSe jitazatrurAjA ane matisAgara nAmeM pradhAnanI kathA ka he . jarata kSetrane viSe vasaMtapura nAmeM nagara tihAM jitazatrurAjA rAjya kare , te nAmeM karI yathArthaja De tene matisAgara nAmeM pradhAna , tenuM Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. nAma paNa yathArthaja be. ekadA prastAveM rAjA sanA jarI veTho beM, evAmAM aise zvano vyApArI nAnA deza tathA nAnAjAtinA ghoDA lai zrAvyo be, tenI pratihAreM khAvI khabara karI. rAjAyeM vyApArIne pAseM bolAvyo teNe paNa potAnA ghoDA rAjAne dekhADyA temAMthI joine caMkIrNavarNe be hAMsalA ghoDA rAjAyeM lIdhA. paDhI rAjA, jojana karI te ghoDAnI parIkSA karavAne kharthe maMtrI zvaranI sAyeM azvakrIDA karavA cAlyo. eka azva upara rAjA beokhane ekanI upara pradhAna beto. khAgala cAlatAM te ghoDA viparI tazikSita nivaDyA tethI te rAjA ne pradhAna bedu jaga nirmanuSya ghaTavI mAMjara paDyA. valI ghoDA paNa ghaNA doDyA, mATeM bedu maraNa pAmyA. ane rAjA tathA pradhAna banne mUkhyA tarasyA ghaTavIne viSe namatA jamatA eka jalasthAnaka pAmyA tihAM snAna, makkana karI nirmala jala pIdhuM khane keTa lAeka divasa tihAM mUkhyA besI rahyA. rAjAnuM sainya paNa khabara jetuM jetuM tihAM khAvI pahocyuM. sarva janoyeM rAjAne namaskAra ko have rAjA ghaNA divasano mUkhyo hato, teNeM mU khathI kaMdo ne teDI kayuM ke, mahArA khAvAmATe caNA, khaDada khane co lA vagerenA modaka tathA vaTaka pramukha rasavatI karo. kaMdoiyeM paNa temaja cAka pramukha dhAnyanA modaka tathA vaTaka pramukha susvAdiSTa kIdhAM. rAjAyeM zrAddhanA brAhmaNanI peTheM tRpto thako ghaNAdivasanI nUkha maTADavAmATe caNAnI rasavatI khAdhI. valI praDadanI rasavatI khAdhI. valI te yAsvAdine colAnI rasavatI yAsvAdI, ema atRptathako ghaNo khAhAra rAjAyeM kasyo. vaidyAdikeM vAskho to paNa nivarttyA nahIM. ema ghaNI jAtinA puSTa khAhAra saMpUrNa karA. tethe rAjAne ajIrNa roga thayo, te roganI ghaNI vedanA jo varttadhyAnI ko kAla karI durgati pAmyo. haveM matisAgara pradhAna potAnA zarIranuM svarUpa jANato hato, vamana vi recana pramukha karato hato, jaladoSa kAhAThI vaidyoktamArge prahAra to ha to. tethI zarIrapATava pAmI ghaNA varSa paryaMta sukha jogavI aMteM samAdhi maraNa karI svarga sukhano jAjana thayo. have eno upanaya kahe be : - rAjAmAtya te saMsArI jIva jANavA. temAM rA jA khAhAra laMpaTI hato tethI caNakamASAdi kanA modakAdika khArogI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 207 jIrNAdika rogeM karI duHkhI thai durgati pAmyo. tema ihAM te rAjAnA jevA jIva te sAra jinadharma kI ajJAnadarzanAnilApa karI maraNa pAmI durga ti pAma ne jema maMtrIzvara vamana virecanAdikeM jaladoSa TAlI pathyAhAra sevI ghaNA divasa sukha jogavI samAdhimaraNa karI svarganuM nAjana thayo, te ma te maMtrI jevA je jIva te tapazcaraNAdikeM karI karmadoSa TAlI ekAgramaneM zrI jinadharma khArAdhI paMmita maraNa karI svarga tathA monAM sukha pAmaze. e ma kAMdAne viSe nRpa maMtrI kathA sAMgalIne anyadarzananI abhilASA na karavI. have cikitsA doSa kahIyeM DhaiyeM. // vicigitA saphalaM para, saMdeho muNijamina DugaMDA | guNa kittAM pasaMsA, paricaya karaNaM tu saMthavaNA 30 // arthaH- zrIjinavacanano ArAdhana karavAnA ( phalaM ke0 ) phala ( pa ke0 ) pratyeM je ( saMdeho ke0 ) saMdeha karavo ( sa ke0 ) tene ( vicigitA ke0 ) vicikitsA kahIyeM. eTa je mAsa paNa pakSapaNa vaha aSTamAdika je tapa karIyeM DhaiyeM, tethakI phala prApti yAze ? kiMvA nahI thAya ? evo saMdeha ANavo nahIM; paraMtu zrIa rihaMtanI khAjJA pUrvaka je tapa japAdika zunakaraNI karavI tenAM phala svargA pavargAdika beja. evo nizvaya rAkhavo // yataH // jojahavAyaM na kuNa, miTha hi tadukono // vazya mittaM, parasaMsaM kamAvi // 1 // pUrve je zaMkA dUSaNa kayuM te zrIjinanApita navatattvAdika padArthoMne viSe saMdeha rUpa jAvaM, ne tapazcaraNAdikanA phala saMbaMdhi saMdeharUpa yA viciki tsA dUSaNa jANavuM e rIteM zaMkAtha kI vicikitsAno neda samajavo. ve va vicikitsAno bIjo jeda kahe beH - ( u ke0 ) tu eTale punaH ( mujimi ke0 ) munijanane viSe ( DugaMDA ke0 ) gaMDA karavI. te je ma ke, yatinA maleM karIne malina thayelAM evAM gAtra tathA vastra dekhIne nAka maroDe athavA ema kahe ke, prAsuka pANIthI snAna kare tathA vastra dhoi nA kheM to zI harakata be ? evI manamAM ciMtavaNA kare, te gaMDA kahevAya. pa yatine to jagavAne asnAnI tathA pradaMtadhAvana vAlA kahyA be evA na gavaMtanA vacananI anAstA khAvI temATe ene vicikitsA doSa kahIyeM. e karI samaketa dUSAya tethI khAgale naveM kurUpa durgaMdhapaNuM pAme, anaMtasaMsA rapaNe paribhramaNa karavApaNuM pAme // yataH // cattAri uhaM siddhA patA saM Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. jahA // ta mA khalu paDhamA uhasevA paramattA taM jahA seNaMmuMbhe navittA, bAgarA aNagArIyaM pavaze niggaMthe pAvayaNaM No sahahai po pattiyaNo rocaya NiggaMthaM pAvayaNaM asadahamANe, apattiyamANe, aroemANe, maNaM uccAvacaM niyaviNigyAya mAvajAipaDhamA uhsijaati|| tathA cattAri suhAsisevA paramattA taM jahA // segamuMbhe niggaMthe pAvayaNe niggaMthaM vA pAvayaNaM sahaha pattiya roe niggaMthaM pAvayaNaM sahahamANe pa ttiyamANe roemANe No maNaM uccAvacaM niyatva NoviNigyAya mAvayA pa DhamA suhasiyAti // iti sthAnAMge caturthasthAnake // have eneviSe zunamatirANIno saMbaMdha kahIyeM baiyeM. jaMbuddhIpanA jaratatre vaitADhya parvatanI dakSiNazreNine viSe gajapura nAmA nagareM jayasUri vidyAdha rAdhipati rAjya kare , tene gunamati nAmeM priya agramahISI be, te strIno jaratAranI sAthai viSayasamuzmA jIlatAM sukheM kAla jAya , ekadA prastA veM kozka jIva devalokathI cavIne gunamatinI kUravarUpa zuktikApuTaneviSe motIpaNe thAvI upano, te garnane pranAveM rANIne aSTApadAdika tIrthanI yAtrA karavAno doholo upano, tevAreM rANIyeM rAjAnI bAgala AvIne ka jhuM ke, svAmI! tamArI saMghAteM muphane aSTApadAdika tIrthaneviSe jazne deva pUjA karavAno nAva le. te sAMjalI jayasari rAjA pUjAnI sAmagrI laz gu namatine paNa sAthai vimAnamAM besADI aSTApada naNI cAlyo. tihAM jaza vividha prakAreM nagavAnanI pUjA karI, doholo pUrNa karayo.aSTApadathI pAga valyA. panImArgamAMdhAvatAM eka vanane viSe jurgadhanabalyo te nAsikAthI khamyo jAya nahIM. tevAreM rANI patine pUbavA lAgI, ke AvA caMpakAdi taruvanane viSe durgadha zyo ubale le ? ke je nAsikAthI khamyo jAto nathI. tevAreM rAjA ye kayuM je AgalI zilApaTTane viSe UrdhvajAdaMma sUryanivezita dRSTiyuga e vA yati pratye tuM nathI dekhatI ke guM? e mahAkaSinA zarIrano murgadha ubale . te sAMjalI gunamati kahe the, ke zrIjinazAsanane viSe jema sarva vidhi vidhAna rUDAM kahyAM ne tema jo yatine prAzuka jalathI snAna karavU kayuM da ta, to zI harakata hatI? tevAreM rAjAyeM kahyu e vacana bolIza mAM.je kAra Na mATe kayuM be ke // zucirnUmigataM toyaM,zucinArI pativratA // zuciAya rato rAjA, brahmacArI zuciH sadA // 1 // mATe e yatimahAnunAvane asnA Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 200 nI thakAM paNa cAritraguNe karI pavitraja kahIyeM, tevAreM zujamati kahevA lAgI ke, ghaNAdivasano mala zarIrane viSe nibiDa thai veTho , tene pANI ye dhone ApaNe mala TAlIyeM evI mahArI bA , evAM strInAM vacane karI rAjAyeM padminInI puDhe niUraNAnA zuddha pANImagAvIne yatinuM zarIra po tAnA hAthe parakhAlI pakhAlIne sarva malano nAza karo. te yatinA mela TA lavAnI sAthe potAnA gunanAva De mATeM potAnuM karma paNa nAza kayuM, panI pradhAna, bAvanA caMdana lA kezarathIghasItenAM vilepana karayAM. ema te yatinuM zarIra sonAnI pratimA sarakhaM ka. panI te bedu yatine vAMdI vimAneM vezI anyatIrtha yAtrA karavA jaNI cAlyAM. tihAMthI pADA vasatAM tehija raste vyAM. tihAM gunamatiyeM yatine ghaNAe joyA, paNa dIThA nahiM. tevAreM priyapatine kahevA lAgI ke he svAmI! yati kema dekhAtA nathI? tevAreM rA jAyeM kaDaM A jUna yatinA zarIrane to namarAyeM vIMTI lI, be, teNe karI dagdhastaMna sarikhA dekhAya De ApaNe je zrIkhaMjha kezarAdikeM karI vilepana kIdhaM, teto ulaTuM yatine parisaha kAraNa thayu, tethI jamarAyeM yatine saMtA pyA, mATe hAhA! ! guNa, te doSane arthe thayo. panI vidyAdhara rAjA tihAM yAvIne yatinA zarIrathI namarAne alagA karavA lAgyo, eTalAmAM te yatine paNa viSama parisaha sahana karatAM ghAtI cAra karmanuM kSya thai gayuM ane kevalajhAna naparnu, tatkAla cAra nikAyanA devatA mavyA, sahasra pAMkhaDInuM suvarNakamala racyuM tenI upara besI kevalI, dharmadezanA devA lAgyA. jayasUrirAjAyeM page lAgIne kayuM ke, svAmI! meM ta mone parIsahanuM kAraNa kI, mA. mahAro aparAdha damA karo. tevAre sA dhu bolyA ke, teM to nakti karI paNa te naktinuM phala mujhane parIsaha paNe pa riNamyu, te mAhArA pUrvakRta karmane yogeM jANavU // yataH // koDANaM kammA eM, uviramANaM upaDikaMtANaM // cazttA murako naDi, puNa a vezttA tavasI vAjo // 1 // tathApi // biyajo mala mazlaM, muNimaNe kuNA jiNa mayavu garcha / so usie sammatto, nave nave pAva ugalaM // 2 // evaM gurunu vacana sAMjalIne gunamati rANI paNa gurupratye khamAvavA lA gI. manamAMhe kheda karavA lAgI, tene guruye kahyu ke, he gunamati ! tuM kheda ma kara. tumane niMdatA gardatAM khamatAM mihAmiukkaDa detAM ghaNuM karma vilaya tha Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. 3 gayu. have ekanaveM nogavavA jeTaluM zeSa karma rahyaM , panI te strI jaratAra kevalIne vAMdI potAne nagareM AvyAM, anukrameM putrane rAjya yApI behu jaNe dIdA lIdhI. te niravadya dIdA pAlI behu saudharma devalokeM devadevI thayAM. have devAMganA cavIne surapura nagareM siMharatha rAjAnI madanAvalI nAmeM te rA jAnI atyaMta prANapriya strI thara, te bedu jaNa viSayasukha jogavatAM madanAva lIne prokta yatinI gaMjAna karma udaya yAvyaM, tethIakasmAta tenA zarI ramAMthI uMgaMdha ubaTyo te ghrANeMhiye khamyo jAya nahiM. tethI tenI pAse ko rahI zake nahiM. vaidyane pUbyuM tevAreM vaiye kahyu ke e roga amArA anunava pramANe asAdhya jaNAya , te sAMjalI rAjAyeM araNyamAMhe prAsAda karAvI ApyuM, tihAM te rANI rahI; ane rAjAyeM te mahelanI cAre dizAyeM suna Tone rakSA karavA rAkhyA, rANI potAnA karmadoSano vAMka dekhI tihAM rahI. ___ ekadA te prAsAdane viSe sUDA ane sUDInu joDalu AvyuM temAM rAtrine same sUDI sUDAne kahe le ke, he svAmI ! ko evI rUDI vArtA kaho, ke je thakI pApaNI rAtri sukheM vItI jAya, tene sUDAyeM kahyu ke, kathA be prakA ranI le. eka cariyA thane bIjI kappiyA temAMthI tamane kaI kathA sAMja lavAnI nA? tevAreM sUDIyeM kaDaM caritA kathA kaho. te sAMjalI sU Do kathA kaheto havo. ane sUDI tathA madanAvalI rANI ebedu sAMjale le. pUrva vaitADhayaparvatane viSe jayasUra vidyAdhara rAjA hato, tenI zunamati nAmeM nAryA te aSTApadanI yAtrA karI pAnI valI tevAreM mArgamA yatinA malamalina gAtra dekhI ugaMlA karavA lAgI,paDI patinA kahevAthI DugaMbAthI nivRttine yatinI pUjA karI, te zrAvakadharma pAlI dIkSA laz saudharma devalo ke devAMganA thai. tihAthakI cavIne siMharatharAjAnI madanAvalI nAmeM strItha . e kathA sAMjalatAMja madanAvalIne jAtismaraNa jhAna upanyu. tethI potA no pUrvanava dITho,tevAreM potAnuM karma niMdavA lAgI. valI sUDIyeM pUjyuM, svA mI! te madanAvalI hamaNAM kyA ? sUDAyeM kahyu, yA prAsAdanevipe betI ne pUrvale naveM yatinI gaMDA karavAthI murgadha zarIra pAmI . have jo e sAta divasa sudhA trikAla jinapUjA kare,to enI urgadha vilaya tha jAya. kapUra,kastUrI, jevo zarIrano gaMdha thAya. te sAMjalI madanAvalI harSa pAmI; sUDI bAgala potAnuM vRttAMta kahyu. e kathA kahIne sUDo sUDI bedu adRzya Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriismyktvsittr|. 21 thai gayAM, bane madanAvalIyeM vicAyuM je e sUDAyeM mahArA pUrvalA java zI rIteM jANyA haze ? ema ciMtavI palI sAta divasa sudhI ekAgramaneM karI tri saMdhya jinapUjA karI. tevAreM sAtame divaseM zarIrathakI sugaMdha nAza pAmyo. ane kapUra, kastUrI, kamalagaMdha pragaTa thayo. tenI sunaToyeM jaz rAjAne va dhAmaNI ApI. rAjAyeM temane harSadAna Apyu. paDI rANIne hAthI upara besADI vAjate gAjate nagaramAMhe pesAro karI ghera teDI lAvyA. ekadA udyAnapAlakeM AvI rAjAne vinati karI ke svAmI! tamArA ma noratha udyAnane vipe eka sAdhuneM kevalajJAna naparnule. teno devatA mahotsa va kare , tevAreM madanAvalIyeM kahyu ke svAmI! cAlo kevalIne vAMdIyeM. dharmadezanA sAMjalIyeM ane ApaNA mananA saMdeha nAMjIyeM, par3hI udyAnapA lane vadhAmaNI ApI rAjA rANI vedu vAMdavA gayAM. tihAM paMcAjigama sAM cavI paMcAMga praNAma karI dharmadezanA sAMjalavA vetAM. dezanA pUrNa thayAnaM tara madanAvalIyeM pUbyuM svAmI ! jeNeM mupha kuHkhaNIne pratibodha dIdho, te sUDo koNa hato? kevalIyeM kahyu ke tahAro pUrvalA navano jaratAra te sUDAne rUpeM yAvI tumane upakAra karI gayo. madanAvalIyeM pUbyuM te devatA hamaNAM tamArI sanAmAM Avyo ? kevalIyeM kahuM thA mahArI sanmukha veTho . tevAreM suvarNA jaraNe nUSitathakI madanAvalI ve hAtha joDI devatA pratye kahevA lAgI ke, he svAmI! tameM avasara jo mahArI Upara ghaNoja rUDo napakAra kIdho. deva tAyeM kahyu ke, DhuM have AjathI sAtame divaseM cavIne vidyAdharano putra thAiza. tihAMtuMAvIne mujhane pratibodha karaje. madanAvalIyeM kahyu ke mane jANavAmAM Avaze to pratibodha ApIza. te sAMjalI devatA kevalIne vAMdI svarge gayo. have madanAvalI vairAgya pAmIthakI rAjAne samajAvI dIdA letI havI. rAjAyeM zrAvakadharma paDivajjyo ane potAne nagareM Avyo. madanAvalI sAdhvI vividha prakAranAM tapa karatI vicare se. ekadA te sAdhvI rAtrine sa mayeM hAradeze kAssaggamA unI rahI . evAmAM te devatAno jIva cavIne mRgAMka eve nAmeM vidyAdharano putra thayo . te yauvana pAmI vidyAzaktivaM ta thayo . te vidyAdhara paNa tihAM Avyo ane kAmassagga dhAriNI : karakAriNI evI madanAvalI sAdhvIne yauvanavaMtI dekhIne kAmeM pIDita tha yo thako prArthanA karavA lAgyo ke, he madanAvalI ! tuM AvI mahArA vi Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakopa nAga trIjo. mAnamAM besa. ApaNe bedu yauvanano lAho lahIyeM, tuM yA tapasyArUpI kuhADe karIne zarIrarUpI kalpavelIne zA sAru bedI nAkhe ? tAhare yauva ne mahAraM yauvana ane mahAre yauvaneM tahAruM yauvana phasavaMta thAya, ema ka ra. ityAdi ghaNI yuktiyeM karI prArthanA karI paNa meru parvatanI cUlikA jema vAyare karI calAyamAna thAya nahiM. tema te sAdhvI paNa calAyamAna tha na hI. tevAreM valI anukUla parisaha karavA lAgyo. tema batAM amithakI jema suvarNa dIpe, tema te parisahathI sAdhvInuM dhyAna dIpatuM thayuM. te gunadhyAnane yogeM sAdhvIne tihAMja kevalajhAna upamuM. teno devatAyeM mahoDava kIdho. te mahocava dekhI mRgAMka vidyAdhara camatkAra pAmyo. panI kevalI thayelI sA dhvIyeM tene pUrvanava saMjalAvI pratibodha ApIne kahyu ke, tuM sAMsArika mo ha tyAgIne ni kevala zrIjinadharmaneviSe prIti kara. vidyAdharane potAnA pU vailA nava sAMjalavAthI jAtismaraNa zAna upamuM. tethI vairAgya pAmI svaya meva loca karI pravrajyA laz beto. ane sAdhvIneM kahevA lAgyo je tameM rU Do pratyupakAra karI potAno bola pAlyo. par3I te cAritra dhArAdhI tapasyA karI karma nirghATana karI kevalajhAna pAmImodeM pahocyo. temaja madanAvalI sAdhvI paNa ghaNA divasaparyaMta kevalaparyAya pAlI modeM pahocI. e vici kitsA upara zunamatino dRSTAMta sAMjalI vicikitsA karavI nahIM. have cotho prazaMsA doSa kahIyeM yeM. (guNakittaNaMpasaMsA ke0) je mithyAdRSTinA guNonu kIrtana karavU, tene pra zaMsA kahIye. temanI prazaMsA karavA yakI mithyAtvanI vRddhi thAya, tathA mi thyAtvasaMbaMdhI karaNI karavAnI vA upaje, eTale e paNa karaNI rUDI , evaM jANI mithyAtvanI karaNI vizeSathakI kare // ytH|| prANAevaDhete, jo vavUheznoha doseNaM // so bANA aNavalaM,mitta virAhaNaM pAvo // 1 // iti ekAdazamasAdhu paMcAzake // have te prazaMsA ve prakAranI be. eka dezathakI ane bIjI sarvathakI; te mAM je sadu pota potAno dharma kare, te rUDo De, evaM bolavU te sarbathakI pra zaMsA kahIye, ane je mithyAdRSTinuM ekIkaraNa vakhANaQ te dezathakI prazaMsA kahIye. jema je ko corane vakhANe te cora hoya jema anayakumAre cora vakhANyA te jAteM cAMmAla hato tene bodha thApI yAMbAnI corI manAvI Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 213 paNa te jAteM cora na ito tema je miyyAdRSTine vakhANe te mithyAdRSTimAMde nale. tathA je anAcArIne vakhANe tene anAcArI kahIyeM // yataH // navahitAhiM samaNe niggaM saMjoyaM visaMganoiyaM karemANe nAikammara taM jahA // khAyariya paDiNIyaM, navadyAya paDiNIyaM, therapaDiNIyaM, sAdu kula gala saMgha nA daMsaNa carittapaDilIyaM. je ghaNIja miyyAdRSTinI ne kumatinI prazaMsA kare te darzana pratyanIka mAMhe gaNAya temATe miyyAdRSTinI prazaMsA na karavI // yataH // je nirakuvA nirakuNIvA parapAsaMmANaM pasaMsaM karegA, je viSaniehagANaM pasaMtaM karegA, jeniehagANaM khaNukUlaM nAsekA, jelani ehagANaM prAyayavisekA, je niehagANaMgAthaM sa payarakaraMvA paruvekA, je nisahagANaM saMtIe kAyakilesAIe tavezvA saMjamezvA mANeivA vikhA vA suevA paDiceraevA avimuhamu-6 parisAmadhagae salAhiko seviyAM paramAdammi esu navava jANaM jahA sumati // iti mahAnizIthe caturthAdhyayane // ve emiSyAdikanI prazaMsA karavAne viSe sumatino dRSTAMta prazaMsA kA viSe nAgIlano dRSTAMta kathA rUpeM kahIyeM jaiyeM. yA naratadetreM magadhadezeM kuzasyalapuranagarane viSe jIvAdika navatattva nA jAe evA sumati ane nAgIla eve nAmeM ve jAi ghaNA dhanADhya vase . yA aMtarAya karmane yogeM temanI pAseMthI dhana jatuM rayuM, to paNa po tAnuM satya mUkatA nathI. kUDa kapaTa bala badma nathI karatA. pratikramaNa pauSa dhAdika karaNI kayA kare, tene kadApi mUke nahIM. ema karatAM jevAreM atyaMta vyahAna thayA ne sagA sarojAnA svArtha pahoMcatA rahyA ane mAna mahattvapaNuM paNa ubuM thayuM, tevAreM ve jAi vicAra karavA lAgyA ke, paNe dhanahIna thayA tethI sarvatra mAnahIna yayA // yataH // jA vIho tA pu risasa, hoi khAlAvaDiva loDa // galIca dadhaNaM vi, jalA vidUraM paricaya // 1 // temATe have paroM paradeza jaiyeM ke jyAM prApaNane koI ulakhe nahI. evaM vicArI te behu jAi paradezeM cAvyA. vATeM cAlatAM cAlatAM pAMca sAdhu tathA eka zrAvakane mArge jatA dIvA. tevAreM nAgIjeM kayuM ke, he nAi sumati ! Apane esathavAro rUDo malyo mATeM e sAdhunI sAdheM jazyeM. te vAta sumatiyeM kabUla karIne behu jAi temanI saMghAteM cAvyA. khAgala cAlatAM te sAdhunI nAgI parIkSA karI ane tethe te sAdhumAM keTalAM eka apala Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 jainakathA ratnakopa nAga trIjo. dIgaM. jema kharAba kaverAta hoya te UverInI parIkSAyeM pahoMce nahIM, tema te sAdhuune paNa nAgIleM pAkhaMmI kapaTI jAeyA. parIkSAyeM pohotA nahIM tevAreM potAnA nAi sumatine kahevA lAgyo ke, Apale enI sAyeM jaiguM nahIM, kAraNa ke bAvIzamA tIrthakara zrIneminAtha bhagavAnanA mukhathI meM sAM lyuM be, ke // jahA evaMvihe aNagAre ruve navaMti te kusIle teviDIe vini si, kappaMtIti // kusilosanna pAsabo, sabaMdo siDhilo tahA || diTThI evI imaM paMca, goyamA na nirIsae // 1 // mATe e sathavA mUkI bIjo sathavAro joiyuM, je mATeM emanI sAyeM jAtAM paNa zrAlApasaMlApAdika thAya, te yAtAM zrItIrthakaranI zrAjJAno prati krama yAya, tethI jIva anaMta saMsArI thAya // yataH // pamAeNaM ca rattANaM, paMta saMsAra baDhaNaM // jammAni DhukkA sAvadha, AyariyA Ila tibayaM // 1 // prAlAi viya saraNaM, tanaMge jAe kiM na jaggaMti // khANaM ca yaikaMto, kammAdesA kuNai savaM sAMjalI sumatiyeM nAgIlane kayuM ke, tuM e sAdhurjano sathavAro mUkI jAvA cAhAto hoto sukheM jA. paraMtu huM to e sathavAro mUkIza nahIM. tuM ghelo thayo bo. je e sAdhu mAM doSa dekhe be. paNa e sAdhu nirdoSa ma hAnujAva be. ema bedu jAi paraspara virodha bolatA thakA potapotAmAM x prIti thAvA lAgI, tevAreM nAgIla kahevA lAgyo // yataH // jIvANaM ciya e thaM, dosa kamajAla kasiyA || je cacagai niSphiDaNaM, henavaesaM na buddha ti // 1 // novemi tuna dosaM, nAyAvi kAlassa demidosamahaM // jahiya bu Diesa, hoyarAvi naliyA pakuppaMti // 2 // evaM nAgIjanuM vacana sAMjalIne sumati je be, te pariNAmeM durmati ne, te nAprityeMkahevA lAgyo ke, eka tuMhIja zAstravAdI zrAvyo je yAvA ma hAnubhAvanA varNavAda boje be. DhuMto jAeM buM je e sAdhunI uparAMta beja nahIM, je vicitra prakAranAM tapa kare be, gocarInI zuddhi kare be, tapeM karI durbala zarIravAlA thayA be, ane tuM mahoTo zrAvaka thai paDyo bo, ke je evA mahAnubhAvane kuzIlIyA ane anAcArI karI dIye be. tevA reM nAgIla bolyo je, muphane enI Upara kAMi lagAramAtra paNa dveSabuddhi nathI. paNa tIrthakara pAseMthI sAMjakyuM be, je evA lakSaNeM lakSita je hoya, tene ku zIjIyA kahIyeM, mATe tevAnuM mohoDhuM paNa na jovuM. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 225 tevAra sumati bolyo ke, jehavo tuM nirbudi bo tevo tahAro tIrthakara pa Na nirbudhija haze, ke jeNe evA sAdhuunI sAtheM saMgata karavAmATe tumane nivAsyo je. eTaluM bolatAMja sumatinuM mahoDhuM nAgIleM potAne hAtheM karI DhAMkyuM ane kahevA lAgyo ke, he nAi! evaM vacana mukhathI na bola. zrI tIrthakaradevanI aAzAtanA karI anaMtasaMsArI kAM thAya ? tuMe sAdhu unAM tapa kiyA anuSThAna vakhANe De paNa DhuM to emane bAlatapasvI jA | buM, jemAtrai emAM kAMza sAdhunA guNa dekhAtA nathI, kema ke gazkAleM ema Ne eka DhaNa vinAnI strI dItI, tene jovA lAgyA paNa tenI uparathI potAnI dRSTi pAnI kheMcI lIdhI nahIM. temATe kayuM je ke // ytH|| citta nitti na nihAe, nArIvAsu alaMkiyaM // narakaraMpiva diNaM, dihi paDisamAhare // 1 // tathA valI tene dekhIne bAloyuM paDikamyuM paNa nahIM tathA bAje pra jAteM vastrane behaDe harikAyano saMghaTa kIdho tathA kAcA pANIno parisaMno ga kIdho, ityAdika enAM ghaNAMja viparIta AcaraNa meM dIvAM. temATe tuka ne kahUM ke, enI saMgati karavI tathA prazaMsA karavI rUDI nathI. te sAMjalI sumati bolyo ke, nAi ! e sAdhu kuzIliyA ho athavA su zIliyA ho, paNa mahAre to enI sAtheja jAvU . mATeM mahAro hAtha ma ka. e par3I e lAMbA nikalI jaze to DhuM emane malI zakIza nahIM. tevAreM nAgIleM teno hAtha mUkI dIdho, sumati tyAMthI jazne pahelA sAdhunane ma vyo. anukrameM te sAdhunanI pAseMthI te sumatiyeM dIdA paNa lIdhI. ema ku zItIye kuzIlIyA ekaThA mavyA; jema kAjalamAM kAjala malI jAya tenI peThe jANavaM. anukrameM bAra varSa paryata mahAraurava kuSkAla pajyo. te mAM pAMce sAdhu ghaNA anAcaraNa sevI aMte aNAlo apaDikkamI kAla ka rI pizAcAdika vyaMtaradevonAM vAhanapaNe upanA. tihAthI cavI mlebadeza mAM napajaze. tihAM ghaNA jIvono vadha karI madyamAMsa nadaga karI sAtamI narakapTathvIyeM jAze. tihAthakI cavI ghaNAkAla namItrIjI covIzI va tI samaketa pAmaze. te samaketa pAmyA palInA navathakI trIje naveM pAMca sAdhumAthI cAra sAdhu modeM jAze, ane pAMcamo je sarvathakI mahoTo ne te to anavya le ekAMta mithyAdRSTi , te kevAreM mokSa pAmaze nahIM.. valI gautamasvAmIyeM pUjyuM ke, he jagavan ! sumatino jIva javya le ke Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. anavya je? jagavaMteM kaDaM navya .. tevAreM gautameM pUbyuM jo javya , tote kAla karI kihAM jaz upanyo ? nagavAn bolyA, paramAdhAmI devaneviSe jai upanyo. gautame pUjyu, he svAmI! navyajIva hoya, te paramAdhAmI devamAM upa je? jagavAne kayuM, hA upaje. gautameM pUyuM, koNa jIva upaje ? jagavAne kahyu ke,je jIva mAhAmithyAtvane udayeM karI potAnA guruno tathA potAno uparI je ApaNI upara parama hitaciMtavato hoya teno parama hitopadeza na mAne te hAdazAMgI rUpa zrutajJAna virAdhI siddhAMtano mArga jANI aNajA NI anAcAra prazaMsIne paramAdhArmika devonI jAtimAhe jaz upaje,tema e sumati paNa anAcArInI prazaMsA karI zrItIrthakaranI aAzAtanA karI para mAdhArmika devamAM jaz upano ke. valI zrIgautame pUbyuM dhAgala enI zIga ti thAze ? nagavAn bolyA, evaM anAcAranI prazaMsA karI tethakI sanmArga pranAzana vakhANyu, te karmanA udayathI anaMtasaMsArIpaNuM upAyu, temATe hu~ enA keTalA java tumane kahUM. eto aneka pujalaparAvarta jamatAM namatAM paNa saMsAra paricamaNano pAra pAmaze nahIM. to paNa tumane enA saMdepathI svalpa nava kaDaM buM, te tuM sAMjala. zrA jaMbadhIpane vIMTI rahyo je lavaNasamuha temA je sthAnakeM gaMgA dhane siMdhu e ve mahoTI nadIyeM praveza kasyo , te sthAnakathakI dakSiNa dizinA nAgeM vedikAthakI paMcAvana yojana gayA. par3I sADAbAra yojana pramANa hAthInA kuMjasthalane AkAreM sADAtraNa yojana UMco hIpa , tihAM atyaM ta ghora aMdhakAramaya ghaDIyAlane thAkAreM suDatAlIza guphA le. te guphAune vipe jalacArI manuSya vase . te manuSya vajaSajanArAca saMghayavAlA, mAhAbaliSTa parAkamavaMta, sADAbAra hAtha pramANa zarIravAlA, saMkhyAtA varSa zrAnakhAnA dhaNI , temane madya mAMsa priya , svanAveMja parastrI laMpaTa le, dekhavAmAM kAle varNe, urvarNa, durgaMdha, kharasparzavAlA mArjAra, rAkSasanA jevI kaThiNa nApAnA bolanArA, evA aMtaraMga golIyA manuSya ne tenI aMtaraMga golI le camarI gAyanA zvetavAlanI sAtheM guMthI bedukAne bAMdhI samuzmA he praveza karIyeM to tenA mahimAyeM karI jalahastI, magharamaba, kanDapa, susu mAra, grahAdika jalajaMtuthI jaya thAya nahIM. ane samuzmAhe pezI samuha avagAhIne manovAMbita ratna se ghare Ave. paNa te manuSyonI golI kAhA Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 17 DatAM letAM ghaNu kuHkha upaje, te phuHkha nArakInA ukhanI sAtheM melavIye te TalAM ne paNa te jIvatAMthakAM tehanI golI kADhI zakAya nahIM, je kAraNa mATe te manuSyo mahAbalavaMta hoya . hAM zrIgautamasvAmIyeM pUjyu ke, he jagavan ! te manuSyanI golI kayA pra kAreM levAya ? tevAreM lagavAne kahyu, he gautama! tehaja lavaNasamujneviSe vajamaya zilAsaMpuTa mahAgharaTTane AkAreM . te zilAsaMpuTa ughADIne temAM madhu, madya, mAMsanA nAjana mUke te mUkanAra ratnadIpanA vANIyA pApanA prANIyA evA manuSya . te manuSyane dhAvatAM jeTale te dekhe, teTale te ratna vANIyAne mAravAne arthe ujAtA dhAi Ave ane ratnavANIyA.paNa jevAreM temane thAvatA dekhe, tevAreM madhu, madya, mAMsanA khaMmeM narelA tuMbaDA nAkhatAM nAkhatAM te ratnavANIyAM pAlA nAse. ane pahelA aMtaraMgagolIyA manuSya te madhuzrAdikane khAvAmATe tihAM te zilAsaMpuTamAMja rahe. te khAi rahyA naMtara pharI paNa temanI panavADe doDe. tevAreM valI paNa te tevIja rIteM madyamAMsa nA khe.e pramANe je sthAnakeM vajamaya zilAgharaTTa ughADA karI mUkyA ,temAhe mAMsAdika gaMdhanA kheMcyA khAvAmATeM praveza kare ane ratnavANIyA paNa te sthAnakeM Ave, paDI sAta ATha divasa ke. sarva hathIyAreM sahita sannAha paherI te zilAgharahane cAreM bAju sAta mAMjhale vIMTI keTalAeka te zilA saMpuTa ekatA melave jo te mAMhethI paNa te nikalavA pAme to te manuSyosa ghalAye ratnavANIyAno pralaya kare, evA te balavaMta je. pAkho ratnachopa ujaDa kare, paNa te gharadRsaMpuTamAMhe AvyAthakA paNa mare nahIM. ane tenAM hADa kAnA khaMga paNa thAya nahIM. evA te dharmara , temanAM hADa paNa vajamaya je. have te ratnavANIyA mahAbalavaMta vRSana jotarI arahaTTanI pereM te vajazi lAsaMpuTa jamADe. evaM ekavarSa paryaMta kare, tihAM aMtaraMga goliyA eka varSasu ghI mahoTI vedanAne anunavIne jo kAla kare, topaNa tenA hAtha paga pramu khanAM saMdhANa trUTe paraMtu hADa khaMmokhama thAya nahIM. eTale hADanA kaTake kaTakA thAya nahIM. have jevAre te manuSyonA AMguli pramukha avayava ATA nI peThe bAhera paDatA dekhe, tevAreM ratnavANIyA, te zilAsaMpuTano uparalo puTa paraho kare ane zodhI karIne tehanI golIyo upADI lIye. ihAM gautamasvAmI pUbavA lAgyA ke, nUrakhyA tarasyA batA evI vedanAne Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. anunavatA thakA paNa eka varSa paryaMta kema jIvatA rahI zake le ? lagavAne kamu svakatakarmanA udayathakI jIvatA rahe je. he gautama ! te sumatino jI va paramAdhArmika devatAmAMhethI cavIne aMtaraMga goliyA manuSyamAMhe yAvI upajaze, tihAM vedanA nogavI valI paNa tehaja avatAra leze. ema anukra meM sAta nava tihAMja karaze. panI navame naveM vyaMtaradeva thAze, dazamo vana spatimAM lIMbaDAno avatAra leze, agIyAramo manuSyamAM strIpaNe upajaze. bAramo tihAthI bahI narakapTathvIyeM jAze. 13 tihAthI cavI koDhIyo manu Sya thaze. 14 tihAthI cavI yUthAdhipati hastipaNe upajaze. 15 tihAMthIca vI anaMtakAya vanaspatimAhe. 16 tihAM anaMto kAla paribhramaNa karaze. 17 tihAMthI nikalI manuSya thaze. 17 tihAthI cavI svayaMnuramaNa samune vi pe mAhAmatsya thaze. 15 tihAthI marI sAtamI narakappathvIyeM jaze. 20 ti hAthI cavI baladapaNe Upajaze. 21 balada marIne manuSya thAze. e pramANe ghaNA nava karI mahAnyakulaneviSe avatAra pAmI dIdA leze. 22 ti hAMthI anuttara vimAne devatA thaze. 23 tihAthI cakravartI mahAsamyagdRSTi thAze, te cakravartInI padavI nogavI panI dIdA laz yathopadiSTa dIdA pAlI kevalajhAna pAmI 24 modeM jaze. mATe he gautama ! e sumatiyeM kuzI liyAnI saMgati karIvalI te kuzIliyAnI prazaMsA karIne tIrthakaradevanI A zAtanA karI tethI anaMtA nava saMsAramA paribhramaNa karaze. aMtaraMga goli yAnAM duHkha pAmaze, temATeM mithyAdRSTi pramukhanI prazaMsA na karavI // iti mahAnizIthanA cothA adhyayanagata sumatinI kthaa|| have pAMcamo mithyAdRSTino paricaya karavo te doSa kahe . mithyAdRSTi pramukhanI sAthe je (paricayakaraNaMtu saMthavaNaM ke0) paricayarnu karavaM tene saMstavana kahIyeM, mATe te samyakadRSTiyeM varja. kema ke mithyAdRSTinI sAtheM paricaya karatAM thakAM bodhabIja jAya ane paricaya karavAthI evA pariNAma thAya jema ke enodharma paNa rUDo je. eq bolatAM thakAM mithyAtva tathA kuma tinI vRddhi yAya mATe mithyAdRSTayA dikano saMstava TAlavo // 30 // e upara saurASTravAsI zrAvakano saMbaMdha kahIye yeM. saurASTradezane viSe koNika AcAryano upAsaka, eka zrAvaka jhAnAdika tattvano jANa . tha nyadA duSkAla paDavAthI te zrAvaka mAlavA nagI cAlyo, mArgamAM baudha lo Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 21 ko mayA tenI sAtheM javA lAgyo. tevAreM boDoyeM kayuM ke, yA mAro u padhi upADo to tamone khAvA sAru pIyeM te teNeM aMgIkAra kara. pI tenI sAyeM paricaya karatAM teno pariNAma ene pariNamyo. anukrameM cAlatAM mArgamA asAdhya roga kapano, tevAreM tene mArgamAM paDato mUkI rakta vastra bauddha cAlatA thayA, te marIne yadeva thayo. tihAM avadhijJAna no upayoga dIdho. tevAreM raktavastre DhAkenuM potAnuM zarIra dIThaM, te dekhIne vi cArakhA lAgyo je, baunA pasAyathI huM ya thayo buM, to have bauddhanA zAsa no mahimA vadhArUM. ema ciMtavI jihAM bauddha jojana karavA vega hatA, ti hAM jazne kaMkaNa, keyUra, muddAmaMmita potAno hAtha dekhADyo, ane potA nI sarva hakIgata kahI. valI lADu tathA ghevara pramukha bauddhone khAvAsAru niraMtara yApavA lAgyo. evo prabhAva dekhI ghaNA loka bauddhanA nakta thayA. sarva kahevA lAgyA je bauddhanuM zAsana ghaNuM sAruM be. jemATe emane devatA yAvIne gADavA jevaDA lADavA khApe be. . ekadA uUyaNI nagarIyeM kolika AcArya yAvyA tenI yAgala zrAva kalokoyeM sarva vRttAMta kayuM ke, svAmI ! yA prakAreM kumatiyonI vRddhi thAya be. te sAMjalI yAcArye potAnA yatiyone zIkhAvI mokalyA ke, jevAreM hAtha nikale tevAreM kahejo ke he yottama ! tuM pratibodha pAma ne paMca parameSThI namaskAra saMcAra. tuM uttama zrAvaka hato batAM mithyAtvanI vRddhi kema kare be ? evI yAcAryanI zikhAmaNa sAMjalIne yatiyo tihAM gayA ti hAM yano hAtha nikalyo tene yatiyoyeM pakar3I rAkhyo yane guruyeM kahelo saMdeza kahyo, te sAMjalI yaha pratibodha pAmyo. tenA hRdayamAMthI mithyA tva jJAna gayuM. yane samyakjJAna tenA hRdayamAM zrAvyuM, tevAreM te yadeM ka yeM gurusamIpeM vIne pApa thAlovavA kayuM. guruyeM tene kayuM ke, pApa nIloyA hajabe ke tahArAmAM mithyAtva vyApyuM be, teno tyAga kara. te paNa temaja niraMtara tihAM khAvIne sarvajanane kahevA lAgyo ke bIjAM sarva darzana miyyA ve eka zrIjainadarzana be, tehaja muktinuM zrarthI be, mATe teneja khAdaro. ema sarvanI yAgala pratidina zrIjinazAsananA guNa bola to vicaravA lAgyo, tethI ghaNAloko pratibodha pAmI bauddhamata mUkIne zrI jinadharmanA rAgI thayA. evI saurASTravAsI zrAvakanI kathA sAMgalI anya Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. darzanIno paricaya TAlavo jema dhaMturAnI saMgatathI taila viNasI jAya tema mi thyAtvanI saMgatathI samaketano vinAza thAya. tathA jema mogharAnI saMgatathI tai lamAM sugaMdha thAya, tema suguru tathA sAdharmInI saMgatathI samaketa sugaMdhI thAya, iti tapAgahAlaMkArazrIzAMticaMgaNiziSyazrIratnacaMgaNiviracitazrIsa myaktatvaratnaprakAzanAmani samyaktatvasaptatikAprakaraNabAlAvabodhe zaMkAdipaMca dUSaNasvarUpanirUpaNanAmA paMcamo'dhikAraH // 5 // have bahuM ATha prAnAvikonuM hAra kahe je. // sammaMdasaNa jutto, sa saI satti panAvago hoI // so puNa va visi, nidiko sutta niIe // 31 // arthaH-je (sammaMdasaNajutto ke0) nirati cAra paNe samyakta darzane karIne yukta hoya (sa ke0) te puruSa (saIsa tti ke0) batizaktiyeM (ppanAvagohoI ke) prAnAvika hoya zrIjinazA sananI dIpti kare, (sopuNa ke0 ) te puruSa valI (iba ke0) ihAM zrI jinAgamapraNItasUtrane vipe jhAnAdika guNeM karI ( visiko ke ) vizi STa pradhAna vacanAdika labdhino dhaNI evo (nidiko ke0) kahyo le te jema yAkAzane viSe sUrya, caM ane gharane vipe jema dIpaka zone de, ajavA yU~ kare be. tema zrIjinazAsanarUpa AkAza tathA ghara tene viSe sUrya, caM tathA dIpaka samAna te puruSa jANavo. (suttaniIe ke) sUtranI nItiyeM karI jANavo, sUtra je Agala pAvayaNI pramukha kaheze, te sUtrane nyAyeM karo // 31 // have te prAnAvika ATha nedeM , te ATha neda kahe :||paavynnii dhammakahI, vAI nimiti tavassIya // vidyA sijho ya kaI, ava panAvagA naNiyA // 32 // arthaH-eka (pAvayaNI ke0) prAva canika, bIjo (dhammakahI ke0) dharma kathika, trIjo (vAI ke0 ) vAdI, cotho (nimitti ke0 ) naimittika, pAMcamo ( tavastI ke0) tapasvI, (ya ke0) valI baho ( vidyA ke0) vidyAvAn, sAtamo (siko ke) sima (ya ke0) ane bAtamo (kaI ke0) kavi e (ava ke0) bAuja (pa nAvagA ke0) prAnAvika zrIvItarAgeM (naNiyA ke0 ) kahyA 2 // 3 // have prakaraNakartA e AnuM svarUpa kahe : // kAlucciya suttadharo, pAvayaNI tibavAhago sUrI // paDibohiya navaja Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. No, dhammakahI kahaNa lacillo // 33 // arthaH-( kAlucciya ke0) kA locita eTale je kAleM jeTalo ucita arthAt yogya hoya, teTalA vartamAna ( suttadharo ke0 ) sUtrano dhAraka hoya upaladaNathI teTalA zrutanA arthano dhAraka paNa levo, jemATe sUtra ane artha saMyukta joyeM. kema ke arthavinA sUtra nathI ane sUtra vinA artha nathI, jema ghRtavinA dUdha nathI ane dUdha vinA ghRta nathI. e dRSTAMteM jANavo. te (pAvayaNI ke0) prAvacanika kahiyeM. eTale pravacana hAdazAMga gaNipiTaka De, jehane te prAvacanika jAga uttama thAcAryAdikeM pravacanano anyAsa karavo. kema ke pravacananA anyAsa vi nA AlocanA dAnAdika kalpe nahiM. temATe arthasahita dvAdazAMgIno je dhAraka hoya, tene prAnAvikAcArya kahIyeM // ytH|| cattAri thAyariyA pala tA, taM jahA suttadhare ege nAmaM jo abadhare, audhare ege nAmaM No suttadhare, ege suttadharevi abadharevi, egeNo suttadhare No abadhare // iti // te prAvacanika kahevo hoya? toke (tibavAhago ke0) tIrtha je ca turvidha zrIsaMgha teno vAhaka eTale pravartaka hoya eTale caturvidha saMghane guna mArgane viSe pravartIve evo (sUrI ke0 ) AcArya kahIyeM. eTale jinazAsa na jJAnavaMtane bAhArika kahyo // ytH||jynnaae kammaM, khaveI baduAI vA sakoDIhiM // tannANI tihiM gutto, khave UssAsamANa nave // 1 // tathA // jA jayamANassa nave, virAhaNa suttavihi samaggassa // sahoi niUrapha lA, apnavisohiya juttassa // 1 // e prAnAvikano pahelo neda kahyo. have prAnAvikano bIjo neda kahe jeH-(paDibohiya navajaNo ke0 ) pra tibodhyA navyajanone jeNe evo (dhammakahI ke0) dharmakathika nAmeM bI jo prAnAvika kahIyeM je mATe (kahalahilo ke0 ) kathanalabdhivaMtano upadeza lAge eTale labdhivaMtanA kathanathI sAMjalanArane upadeza lAge te upadeza paNa navyane devo kahyo, tenuM kAraNa e le je anavyane to upa deza lAgeja nahIM. paraMtu navyane paNa sAmagrI maleja upadeza lAge // yataH // sAmaggI anAvA, vavahAriya rAsi appavesA // navAvi te aNaMtA, je muraka suhaM na pAvaMti // 1 // mATe navyane paNa ema De to anavyane to muktinI vArtAja karavI nathI. eTalAmATe muktigamana yogya evA vyava hArarAziyA jIva levA temAM paNa je saMjhI paMceMzyi paryAptA manuSya jAti Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 jainakathA ratnakoSa nAga bIjo. levA temAM paNa yAcAra, deza, kula, dharmazravaNa, zranAdika pAmyA hoya evA navyajIva upadezane yogya kahyA be. tene paNa je khIrAzrava, lAzra vAdi labdhivaMta hoya tehano upadeza lAge // yataH // jo he vAyaparakaMmi, henana maMmAmi // so samaya pannavaDe, siddhaMta virAhago yannA // 1 // eTalA mATe kathanalabdhivaMta joiyeM eTale kathana karavAnI labdhi jemAM ho ya tenoja upadeza lAge, kAraNa ke, keTalAeka narolA paNa hoya be paraMtu te vakhANa karI jANe nahIM. bArA bAkalA jevo artha kare, tethI loka evaM jANe je e jayAja nathI, temATe e vizeSaNa sArthakaja jANavuM // 33 // // dave e prAvacanika tathA dharmakathika e bedu guNane viSe zrIvajrasvAmI no saMbaMdha kahIyeM DhaiyeM. jaratadetre yayavaMtI nAmeM deza temAM tuMbavana nAme sanniveza le. tihAM eka dhana girinAmeM inyasuta vase be. te svanAveMja vairAgya vaMta, tenAM mAtA pitA pANigrahaNa karavAnuM kahe paNa te mAne nahIM da ve teja nagaramA dhanapAlazevanI putrI sunaMdA be, te potAnA mAtA pitAne kahevA lAgI je, huM jo parazuM to dhanagirine paraNuM, paNa tene dhanagiriyeM kayuM, DhuM vairAgI buM mATeM mahAro pratibaMdha makara, jihAM tahArA jAiyeM dIkSA jIdhI be, tihAM duM paNa dIkSA laiza, evaM jANI jo muUne paraNe to su kheM paraNa. sunaMdAyeM kahyuM eka vAra pANigrahaNa karo, paDhI nAveM tema kara jo. tevAreM dhana giriyeM teno atyaMta rAga jAeNIne pANigrahaNa kIdhuM. paNa kayuM ke huM dIkSA laiza. topaNa strInI jAti mAyAvI thAya be, mATeM mAyAyeM dhana garine kA lAgI ke jo eka putra thAya, to mahAre yAdhAranUta thAya mATe mahArI sAthai viSayasukha jogavo. paDhI dIkSA lejo. e vAta mA ala dhanagari paNa tenI sAthai saMsArasukha jogavavA lAgyo. ema karatAM tene udhAna rahyuM aSTApada tIrthane viSe gautamasvAmI pratibodhita tiryagra jaMka devatAno jIva devapaNAthI cavIne gunasvapne sUcita garnapaNe yAvI upano vAreM dhanagiriye kayuM ke svapnane anusAreM tahAre uttama putra thAze. evAta nizvaya jAlIne have tuM muUne dIkSA levA de. ema kahI strIne samajAvIne siMhagirijI yAcArya pAseM jai dhanagiriyeM dIkSA lIdhI. anukrameM putra janma thayo, tevAreM pADosA kahevA lAgI ke khAja jo eno bApa hota to putrajanmano mahoTo mahotsava karata, bApavinA bIjo Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 223 koNa mahotsava kare ? ene bApeM to dIkSA lIdhI je. e vacana sAnalatAMja pahelA bAlakane jAtismaraNa upay, tevAreM vicAravA lAgyo je, muphane dI dA udaya Ave, evo upAya karUM. evaM manamA dhArIne rudana karavA lA gyo, mAtAne saMtApavA lAgyo, mAtA enA rudanathI suz zake nahIM, besI zake nahIM, nojana karI zake nahIM, e rIteM mAtAne ghaNuMja saMtApa karato havo. mAtA ghaNo nachega pAmI mahoTe kapTeM karIna mahInA atikramyA. ___ evAmAM udyAnane viSe zrIsiMhagiri AcArya padhAsyA. tihAM Aryasami ta ane dhanagiri e ve sAdhu sabAya karI, upayoga de gocarInI AjhA mAgavA gurunI pAse AvyA. AcArya kartuM Aja tamone uttama nimitta napano , tethI ko apUrva vastuno lAla jozye, mATe sacittavastu pA mo te lejo. nAkAro karazo mAM.ema AjJA mAgI gocarIyeM padhAsyA, te su naMdAne ghare AvyA tevAreM bokare rovA mAMmayu, mAtAne saMtApavA mAMmayo tevAreM sunaMdA karasaMpuTeM karI putra ApavA lAgI ane kahevA lAgI ke A liyo tamAro beTo? enAthI tameMja sukha jogavo. tene dhanagiriye kahyu ke hamaNAM to tuM bApe , paNa par3I pazcAttApa karIza. tevAreM pADo mAgavA yAvIza, to DhuMApIza nahIM. sunaMdAyeM kahyu mahAre eno khapa nathI. DhuM tamone bApuM mu; sukheM lai jA. tevAreM dhanagiriye paDozI lokone sAdI karIne bAlakane jolImAMhe lIdho. jazne pAdharA upAzare guru samI- yAvI jo lI mUkI. guruyeM jolI upADI jo to temAM jAra ghaNo jANyo, tevAreM bo vyA ke, AzuM vaja ne ke ? evaM kahIne jolI ughADI to mAMhe divyasvarU pa bAlaka dAto. par3I tenuM vaja evaM nAma dIg. upAzarAmAM AvyA palI bAlakeM rudana karabuM baMdha kIg. guruye te bAlaka sAdhvIyone Apyo sAdhvI ye sayyAtaranI ApanArI zrAvikAne dhavarAvavAmATe te bAlaka soMpyo. teNe dhavarAvI pAbo upAzrayeM AvI pAraNAmA rAkhyo. guru anyatra vihA ra karI gayA. have tihAM zAlAmAM sAdhvI naNyA kare , ane e bAlaka mahInAno pAraNAmAM poDhelo batAM te sAdhvInA pATha sAMjalIne pAra pAmA rahyAM thakAM bAlakeM agIyAra aMganaNI mukha pAveM karI lIdhAM. anukrameM jevAre te bAlaka traNavarSano thayo tevAreM temAM batrIzavarSanA mAhyA puruSamAM jeTalu cAturya kalA vijJAna hoya, teTabuMdIsavA lAgyuM. te Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. dekhIne sunaMdAnuM mana calAyamAna thayu. ane kahevA lAgI je DhuM mahAro putra pADo lai jazza. tene saMghe kahyu ke e guruno mAla je, te kothI le vAya nahIM amArAthI apAya paNa nahIM tevAreM kajIyo karavA lAgI va Ta bAlaka nahIM malavAthI rAjadarabAramA gai,guru paNa anyatra vihAra karI pADhA AvyA. zrIsaMghanI vinatithI guru paNa rAjadarabAramAM gayA. rAjAyeM evo nyAya kasyo ke, tamo bedajaNa potapotAnI taraphathI judI judI vastu ubAlakane Apo. temAM jenI vastu e bAlaka lai leze, tene e putra A paguM. tevAreM sunaMdAyeM sukhaDI tathA ramakaDAM pramukha bAlakanI Agala mU kyAM paNa bAlakeM tenI sAhAmuM paNa joyuM nahIM. panI dhanagirijIyeM rajoha raNa, muhapatti tathA nokaravAlI pramukha dharmopakaraNarUpa ramakaDAM bAlakanI Agala mUkyAM, ane kahyu ke he, kumara ! amArI pAseM to e dharmanI ramata De tahAraM mana mAne, to le. e ramata tumane nahIM game, to saMsAranI ramata le. tevAreM kumara rajoharaNa pramukha sarva vastu la tene mastakeM caDAvI nAcavA ku davA lAgyo. te dekhI saMghamAMheM jayajayakAra thayo. sarva boTyA je A bAla ka paNa zrIjinAsanano prAnAvika thayo. rAjAyeM kahyu ke nyAya tha cUkyo. yA bAlaka gurune ApI yo. palI tene sAdhvIne upAzare rAkhyo. keTali eka pratamAM aa tekANe sAdhvIne nAtAM jAtAM bAlakane agIyAra aMga mukha pAte thayAM, eq laravyuM . ane keTalikamAM pUrve bAlakanI mahInAMnI vasthAmAM e vAta lakhI ,mATe jema sujhone jANamAM hoya te pramANevAMcavI. panI jevAreM vajakumara ATha varSano thayo tevAreM guruyeM tene dIkSA dIdhI, tevakhata sunaMdAyeM vicAyu je DhuM haveM gharamAM kone arthe raDhuM. ema ciMtavI siMhagiri AcArya pAseMthI dIkSA lIdhI. AcArya anukrameM uUyaNIya vihAra karatAM mArgamAM vajamuninA pUrvana va saMbaMdhino mitra jUMnaka devatA hato te vajamunine dekhI harSa pAmyo. par3I parIkSA karavAmATe vANIyAno sathavAro vikUrvIne nojananimitteM gurune Agraha karavA Avyo ke mahArAja! zukSmAna rasavatI ,mATe celAne mo kalo. guruyeM AzA ApI vajamuni vahoravA gayA paraMtu sUkSmamegha dRSTi de khI pADhA vavyA, tevAreM devatAyeM vRSTi rokI rAkhI ane kahevA lAgyo ke have padhAro. vajamuni vahoravA gayA, tihAM teNe kolAphalanI nidA devA Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. z mAMmI. tevAreM vajramuniyeM upayoga dIdho, je hamaNAM varSARtumAM kolAnA phala kyAMthI jAvyA haze ? teno hetu samajAto nathI valI khAnA paga nU mine batA nathI mATe e koI devatAyeM bala karayuM jagAya be, tethI mupha ne vaiyapiMga prakalpa be evaM kahI, tyAMthI pADhA valyA. evI rItanI yA hArasaMbaMdhI zuddhi jone devatA harSa pAmyo paDhI pragaTa yA munine vaMdanA karI kadevA lAgyo ke meM tamArI AhAradinI parIkSA karavAmATe zrA kRta karUM, paNa tameM mahoTA yati ho, mATe cUkyA nahIM to have mAhArA anu graha vaikriya bahurUpiNI vidyA vyo. tevAreM vajramuniyeM zrIjinazAsa nanI prajAvanAne arthe te vidyA lIdhI devatA vAMdIne potAne sthAnakeM gayo. ekadA jyeSThamAsamAM vajramuni bAhera gayA be, tevAreM tehaja devatA tatkA lanA sAkara cUrNe narelA ghevara laine munine nimaMtraNA karato havo. te paNa mu niyeM upayoga deza banAlo jAlI jIdhAM nahIM, tevAreM devatAyeM saMtuSTa thaine mAnuSyottara parvataparyaMta jAvAnI yAkAzagAminI vidyA yApI. ekadA guru milanU miyeM gayA be ne bIjA sAdhu paNa sarva gocarI pramukheM bAhera gayA le, tevAreM vajramuni bAlakrIDAthI sAdhunA saMthArAdika cAre bAju mUkI, pAtharI, poteM tenI vacamAM besIne gADhe svareM jevI rIteM guru vAcanA khApe, tevI rIteM anukrameM jUdI jUdI agIyAre aMganI vAMcanA de vA lAgyo. evAmAM guru yAvyA temaNe bAraNe bAnA unA rahIne sarva vAMca nA sAMjalI ne ghaNo harSa pAmyA. paDhI te bAlakane kAM paNa zaMkA na paDe tevI rIteM guruyeM mahoTA svarathI nisihI kahI, eTale vajramuniye paNa sarva na padhi, sthAnakeM mUkIne dAra ughADyAM, gurunA paNa pUMjyA, dAMgo hAthathakI lIdho. have guruyeM vicAyuM je enI vidyA pragaTa karavI joiyeM, ema nirdhArI sarva tine te yuMke, meM gAmaDe vihAra karakuM. tihAM sAta yATha yati sAdheM laM. bAkI tamo sarva yatiyo ihAM rahejo. tevAreM yatiyoyeM kayuM mane vAcanA koNa deze ? guruyeM kayuM vajramuni deze yatiyeM tahatti kahI // yataH // sIha girisu sisAeM, nahaM guruvayaNa sadahaMtANaM // vayaro kiraMdAI, vAyati navi koviyaM viyaNaM // 1 // guruyeM vihAra kasyo pAula sAdhu sa vinayavAn mATeM gurunuM vacana pramANa karI vinayapUrvaka vajramuni pAseM vAcanA jetA havA. vajramuniyeM te sAdhuune evI yuktithI vAcanA yApI ke 29 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 jainakathA ratnakopa nAga trIjo. jekI guru ghaNA divasa vAcanA yApavAthI jeTaluM nAve, teluM vajramu niyeM eka vAcanAmAM jaNAvI dIdhuM. tethI sAdhu evI cAhanA karavA lA yA ke yApaNA guru yAvavAne hajI cAra divasa vadhAre lAge to sAruM thA ya, to telAmAM mAruM amuka zrutaskaMdha pUrNa ya jAya. a here divasa vItyA keDe guru yAvyA temanI sAhAmA sAdhu DavAne gayA, tevA guruyeM pUbyuM, jo sAdhu ! tamAre vAcanA sukheM thai ? sAdhu bolyA, hA mahArAja ! tamAre prasAdeM thai. have amAre vAcanA cArya e vajramunija hojo. yatiyoyeM vajramuninI ghaNI prazaMsA karI tevAreM guruyeM gIyAre aMga vajrane yApIne vAMcanAcArya kasyo. anukrameM guru daza pura nagareM zrAvyA, yane vajramuninI padAnusAriNI labdhi dekhI vicAkhuM je e pUrvAdhyayanane yogya be. e amArAthI adhika thAze // yataH // cattAri sI sA pattA jAe samajAe jAe kuligAle. e cAramAM vajramuni zra tijAta be mATe ene pUrvAbhyAsa karAvIyeM. te samaya daza pUrvI zrIguptAcArya yayavaMtImAM be, te vihAra karavA samartha mATe tihAMja rahe be, evaM vicArIne guruyeM yatiyonA saMghanI sA vajramunine yaNIyeM mokalyo zrInaguptAcAryai teno vinaya dekhIne harSa sahita pUrva jaNAvavA lAgyA. mahAprAjJa be mATe svalpakAlamA daza pUrva jala gayA. anukrame siMhagiri zrAcArya valI paNa dazapureM padhArayA ne vicAra ke vajramunine jihAM pUrva nAvAno uddeza kIdho tihAMja anujJA ka rIyeM. ema ciMtavI zrI vajrasvAmIne dazapuranagareM teDAvyA // yataH // janudesA punnAvi, taba kiI kamo immo yati // dizivAya mahAgama, sutavANaM ta pahA // 1 // patihAM vajjasAdhune vyAcAryapada sthApanAne viSe tiryak juMnaka jAtinA devatA mahotsava karatA havA. anukrameM siMhagiri yAcArye ga Fat are sarva vajrasvAmIne yApI poteM svarge gayA. vajrasvAmI pAMcoM sA dhunA samudAya sArthe gAma nagarAdikeM vihAra karatA havA. have pAUlIpura nagareM dhano nAmeM zeTha vase ve tene manoi nAmeM strI be tenI rukmiNInAmA putrI te rUpeM karI zrIkRSmapatnI rukmiNI samAna be. te zeThane ghare sAdhvI utarI be, temanI pAseM jagAtAM thakAM rukmiNIyeM va svAmInA guNa tathA rUpanuM vakhAla sAMjalIne te kumarIyeM vajrasvAmInI Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 zrIsamyaktvasittarI. sArtheja pANigrahaNa karavAnI pratijhA karI, eTale parapuM to eneja paraj, nahIMkAM bIjA koznI sAthe paraj nahIM evo nizcaya kasyo. evAmAM zrIvajasvAmI paNa pAmalIpureM padhAyA, rAjA sAhAmo teDavA gayo tene yatinAM dvaMda sAhAmAM male, temAMhe jene rUpavaMta dekhe tene e vaja svAmI je ema mAnIne rAjA namaskAra karI vaMdanA kare, tevAreM sAdhu kahe tA jAya ke, guru pAlathI Ave je ema karatAM anukrameM guru yAvyA, tema nuM sarvAtizAyI rUpa dekhI rAjA ghaNo harSa pAmyA. gurune vAMdI guNastuti karI, guru udyAne utasyA, rAjAyeM vasaMtarAgAdikanA bAlA dharmadezanA sAMjalI pharI vAMdIne rAjA potAne AvAseM gayo. tihAM potAnA aMtaHpura nI bAgala gurunA rUpa svarAdikano varNava kasyo. aMtaHpureM kayuM je amone guru dekhADo. panI pAlakhI, sukhAsana, ratha pramukhamAM vesI aMtaHpura vAMdavA nikalyo. anukrameM cAlatAM gurupAseM AvIne vaMdanA karI rANI sarva harSa pAmI. dhanazreSThI paNa koTisuvarNe nayA ratha sAthe potAnI rukmiNI putrIne lai gurupAse Avyo. guruyeM vicATe je mahAhaM rUpa dekhI ghaNI strIyo karmabaMdha karaze, mATeM rUpa parAvartana karI beThA thakA dharmadezanA dIye . tihAM sarva strIjana vAtokaravAlAgI, ke hA, hA vidhAtA cUkyo ne, ke jeNe kokilanA kaMThathI paNa adhika evo emano svara kIdho, paNa rUpa mAtuM kI . tethIja vidhAtAyeM kokilano dRSTAMta jagatamAM prasida kIdho . jema kokila kAlI De temAM svara mUkyo , tema rUpa haMsapadImAM mUkyuM . vidhAtA paNa evo avalo le. evaM lokonA mukhathI sAdhuyoyeM sAMjavyuM je gurunI dezanA to amRta sarakhI le, paNa rUpa to sAmAnya , te bAlApa saMlApa guruyeM sAMna vyo tevAreM zrIjinazAsananI pranAvanAne arthe bIje divaseM suvarNasahasrapatra kamala napara tejanA puMja jehasvAnAvika rUpa tevA rUpeM vyAkhyAna karavA betA, te dekhI sarva loka camatkAra pAmyAM. ane ghaNA jIva pratibodha pAmyA ||ytH ||doho|| kiMhiM parimala kiMhiMtubadala, kiMhiM dala kihiM navi gaMdha // re caMpaya tuhiM tinni guNa, sadala surUva sugaMdha // 1 // have dhanazreSThI bolyo je sAtapeDhI sudhI ivya khAtAM khUTe nahIM, eTalA ivyanI sAtheM mahArI rukmiNI kanyA- pANigrahaNa karIne sAtanUmiyA yAvAsaneviSe padhAro, yauvanano lAho lyo. guruyeM kahyu ameM viSayanA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. lonI nathI viSayasukhane to viSa samAna jANI paDatA mUkIne ameM dIkSA sIdhI je. ema kahI te kanyAne pratibodha pApI dharma pamADIne potAnI ziSya NI karI. ema vajAcArya zrIjinazAsananI pranAvanA karI. have ekadA prastAveM guruyeM pUrvadezathI uttaradeze vihAra kasyo. tihAM na vitavyatAne yogeM kAla karAla duHkAla pajyo, koi rAMka paNa Agala bA hera nikalI zake nahIM. tevAreM zrIsaMgha vinati karI ke mahArAja! tameM a mAre mAthe guru batAM yamo kAlamAM narava marAthI puHkhI thA mATeM enI lAja tamone meM // yataH // rayaNAyara tIra parahi, yANa purisANa jaM ca dA liI // sA rayaNAyara lagA, nadu lajA zyara purisANaM // 1 // te sAMna so AcArya paNa lAna jANI kapaDAnA paTTa upareM poteM vacamAM beThA ane cAre bAju zrIsaMgha beTho. paDI gaMdharvagIta gAte AkAzamArge caalyaa|| ytH|| sAhAmmiya vabalaMmi, ujayA ujayA ya sajAe // caraNa karaNesuyarayA, tiussa panAvamAega // 1 // evAmAM eka paDosI brAhmaNe te paTa jAto dekhI guru pratye kahevA lAgyo mahArAja ! hu~ paNa tamAro zayyAMtara bu. to mumane ekalAne kAM mUkI jA Do? guruyeM kRpA ANI tene paNa paTTamAMhe vesADyo, anukrameM AkAze rahyA thakA thAnakeM thAnakeM jina caityavaMdAvatA guru sunida dezanevipe mahAnizinAmA nagarIyeM paTTa lA gayA. tihAM rAjA dika sarva baudharmI De te jevAreM pajosaNanA divaso thAvyA tevAreM baucha lokoyeM rAjAne kahIne sarva mAlilokone kahevarAvyu je jainI lokone phUla ApavAM nahIM. tevAreM uzIyAlA thayA thakA zrIsaMghe vajasvAmIne vina ti karI ke, mahArAja ! phUla malI zakatAM nathI te sAMjalI guruyeM vicAyuM je e karttavya yatine karavA yogya nathI tathApi kevala zrIjinapravacananI na nati karavAthI mAhAlAna ne. evaM jANIne AkAzagAminI vidyAne baleM mAlavadeze mahezvarI nagarIne viSe dutAzana vyaMtara caityanI pAseMnA udyAnane viSe gayA. tihAM taDita nAmeM mAlI te AcAryanA pitA dhanagirijIno mi tra, teNe AcAryane namaskAra kasyo, ane AvyAnuM kAraNa pUjyu. tene guruye kahuM phUla jozye baiye te ekagaM karI rAkhajo valatA AviyuM tevAreM letA jazyu. evaM kahIne par3hI guru, himAcalaparvateM padmazhanivAsinI zrI devInI pAseM gayA. temane zrIdevIyeM vAMdyA ane potAnI pAseM thAvyAnu Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. zae prayojana pUjyu. AcArye kayuM kamala jozye baiyeM. te samayeM teNe devAcI nimineM ekalada kamala ANyAM hatAM, teja ApyAM. te kamala lazne pAlAmA lavAnA vananeviSe AvyA, tihAthI mAlI pAseMthI vIza lAkha phUla lA pU vanavanA mitra jUMnakadevatAyeM vimAna racyuM, temAM vesine devau~ni vAjate mahAnizIpurI nagarIye AvyA.tihAMphUla, zrAvakone bApyAM. zrIjinamaMdira ne viSe devatAyeM tathA zrAvakeM mahoTI pUjA karI. rAjAyeM mAlIne pUjyu ke, mahArI AjhAvinA phUla koNe ApyAM? mAlIyeM kahyu ameM ApyAM nathI. panI anukrameM gurunu mAhAtmya sAMjalI rAjA poteM vAMdavA Avyo. tihAM gurunu rUpa dekhI dharmadezanA sAMjalI rAjA pratibodha pAmyo, zrAvaka thayo. bIjA paNa ghaNAM loka pratibodha pAmyAM ane zrAvaka thayA. * __ eka divasa dakSiNa mArgamAM jAtAM thakAM zrIvajasvAmIne zleSma thA Avyu, tevAreM sAdhunanI pAseMthI gocarImAM suMTha magAvI te sAdhulA yA vyA, tene poteM kAnamA dharI rAkhIne vicAyuM je panI khANU. paNa jalamAM emaja rahI gai, khavANI nahIM. te paDikkamaNuM karatI vakhateM khamAsamaNa detAM paDilehaNAM karatAM nIce paDI ga, tevAreM guruyeM vicAsyaM je haM daza vaidhara bUM tene AvI nUla te valI kema paDI ? ethI jANyu je have mahAruM AyuSya svalpa rahenu jaNAya , mATeM anazana karavU yogya le. ane po tAnA ziSya vanasenane kayuM ke bAra ukAlI paDaze, tevAre tuM sopArApura pA TaNa jAje, koI tune pUDhe ke sunida kyAreM thaze ? tevAreM tAhare ema dhyA namA rAkha ke je divaseM lAkha maulyanI eka hAMmIcaDe, te divasathI bIje divaseM sugAla thAze. emavicArI javAba Apajo ameM to have anazanakara yu. ema kahIne vajasenane vihAra karAvyo. potAnI pAseM rahelA sAdhunane jevAreM nidA nahiM male, tevAreM labdhiye vidyApiMma karIne keTalAekane ja mADyA, paDI eka divaseM sAdhune kahyu ke jo cAritrane doSa lagADI jamo, to e vidyApiMga lyo. tevAreM sAdhu bolyA amAre cAritra sAthai artha je. mA TeM e piMma leguM nahIM. par3hI vajAcAryajI, pAMcaze sAdhuune lazne anazana karavAne mATe cAlyA. temAM eka nhAno celo hato tene gurUyeM vAsyo ke tuM anazana karIza nahIM teNeM kayuM huM azubha piMma laiza nahIM to paNa te ne nolavyo ke tuM ihAM beza, huM AbuM paNa te celAyeM mohathI kayuM je Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. DhuM to tamArI paDhavADe AvIza. to paNa guruyeM samajAvIne rAkhyo, tevAreM calAyeM jAeyuM je guru mahArAjane prIti na thAya, tema karUM to ThIka. evaM ciMtavIne pharI parvatanA mUlamAM yAvI tapelI zilA upara te celAyeM anaza na karI lIdhuM, te bAlaka hato mATeM sukumAra paNAthI tatkAla minI pe go. dhyAneM maraNa pAmI devaloka gayo. devatAyeM nelA thane teno mahimA kasyo, tevAreM bIjA sAdhuyeM paNa vizeSa dRDha thaine anazana karayAM, paraMtu mithyAtvI devIyo zrAvikAnAM rUpa karI tihAM khAvIne sAdhuune anazanamA modakAdikanI nimaMtraNA karavA lAgI ne bolI ke, he mahArA ja ! yA zuddha nirdoSa yAhAra be te lyo. tevAreM sAdhuune prIti UpanI jAlI najIkanA bIjA parvatanI zilApaTTa upara jazne nirvighnapaNe anazana ka, gunadhyAnathI kAla karIne vajnasvAmI pramukha devaloka gayA, tevAreM iM mAhArAje ratha upara vezI parvatane pradakSiNA dei sarva sAdhujane vAMdyA. tihAM mAhArAjanA rathanI rekhA maMmANI, tethI te parvatanuM rathAvarta evaM nA ma thayuM tathA tihAMnA vRkSa paNa sAdhugne namavAthI namelA thakAja yAja paryaMta dekhAve emane pATeM vajrasenAcArya paNa mahAprAjAvika thayA. zrIvaja svAmI devaloka gayA paDhI dazamuM pUrva tathA coyuM nArAca saMghayaNa viccheda gayuM // iti prAcanika tathA dharmaka thika prAnAvikayugaleM vajrAcAryanI kathA | have jo vAdI prAjAvika tathA cotho naimittika prAbhAvika kahe be. te // vAIpamANaM kusalo, rAyaDuvArevi la mAhappo || nimitti nimi taM, kaUM mi panae nivaNaM // 34 // arthaH- ( vAI ke0 ) je vAdI hoya (pamA ke0 ) pramANa eTaje tarkazAstrane vipe (kusalo ke0) kuzala vicakSaNa joiyeM. jainapramANane viSe tathA sarva pramANane viSe nipuNa hoya jemATeM jJAta pramANa je hoya te vAda karI zake nahIM. jema dADhArahita sarpa hoya te parAbhava karI zake nahIM. e pramANa zAstra thakI ajeya thAya jema medapATa dezeM prAhaDapurI nagarIyeM batrIza digambarAcArya sAyeM vAda karIne zrIjagacaM sUri hatA, te hIralA jagaccaM evaM biruda pAmyA. temaja zrImunisuMdara khU ri zrIstaMnanaka tIrthe brAhmaNonI sAyeM vAda karIne daphatarakhAnanI sajAne viSe " vAdigokulasaMga " evaM biruda pAmyA // yataH // samAssa nagava Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 231 mahAvIrassa cattArissayA vAINaM sadeva maNuyA surAe parisAe aparAji yANaM nakkosiyA vAIsaMpayA hobaa||em covIze tIrthakarane vAdInIsaMpadA ne. jihAM uttama vana hoya, tihAM kAMTAlA vRdanI vADa paNa joyeM. tema galanAyakane vAdInI vADa jozyeM. je zAstrane vAdeM bolato thAke nahIM, kihAMeka cAlavU paDe, to cAlave paNa thAke nahIM, naravyuM tarasyuM rahedUM jo iyeM. tihAM nUkha tRSAthI mare nahIM. te mATe kaDaM ke (rAyajvArevilaHmAha ppo ke0) rAjadhArane viSe paNa labdha eTale vize pAmyuM ne mAhAtmya jeNe arthAt ghaNAvAda jItIne rAjasanAne viSe prasida thayo hoya, jema ghaNA saMgrAmamAM jaya pAmIne sunaTa prasi6 thayo hoya tema e jANavo. e vAdI prAnAvikanI Upara mAnavAdIno saMbaMdha kahIyeM ye jaratadetrane vipe nRgukaha nAmeM nagareM zrIjiNANaMdasUri comAsu rahyA hatA te samaya tihAM baudarzanI ghaNA rahetA hatA, temano jiNANaMdasUri sAtheM vAda thayo, te vakhata rAjAnI samada beda pada vAlAyeM evo terAva kasyo ke,je vAdI hAre tene dezoTo Apavo ane je jIte te dezamA rahe. tihAM vAda karatAM javitavyatAne yogeM jainamatIhAsyA ane baur3amatI jItyA, tevAreM jainamatI tihAMthI cAvyA te vananI nagarIye AvyA, tihAM jiNANaMdasUri ghaNA ciM tAtura thakA rahyA, te jiNANaMdamarinI unanadevI eve nAmeM bahena tenA eka ajitayazA,bIjo yada ane trIjo mana evA traNa putra le, teno dhaNI kAladharma pAme thake muz2anadevIyeM vairAgya pAmI, traNe putronI sAtheM dIdA lIdhI. te sAdhvIye guru tathA saMghane potAnA guNeM karI vaza kIdhA, pustaka nA naMmAranI adhikAriNI thai. poteM pustakone lakhAve, boDe, bAMdhe, saMjArI rAkhe; ema sarva naMmAra teNeM potAne hAthe rAkhyo. guruye traNe celAne sama sta zAstra naNAvyAM, paNa eka nayacakra nAmeM pramANa graMtha jaNAvyo nahIM. kAraNa ke pUrvAcArya pramANavAda nAmA pUrvamAMthI sArodhAra karIne nayacaka zAstra racyu je. te devatAdhiSThita ne mATeM jeNe zrutadevatA- ArAdhana kr| te devatAnI AjhA lIdhI hoya, tenAthI naNAya. evA hetuthI naNAvyuM nahIM. have te traNa ziSyamAMthI guruyeM eka mannavAdIne yogya jANIne nayacaka graMtha sAdhvInA hathu Apyo. ane jANyaM je nAgyAdhika daze, to potAnI meleM vAMcaze. ane jANapaNuM karaze. par3I traNe celA sAdhvInI pAseM mUkI Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ne guruye tihAMthI vihAra kasyo. have mannavAdIne zbA upanI je e graMya DhuM vAMcaM. guruyeM muphane zA mATeM naNAvyo nahI hoya ? par3I te graMtha sAdhvI thI paNa bAno naMmArAmAMthI lAne vAMcavA lAgyo. temAM pahelI AryA vAM ce, te AvI rIteH-vidhiniyamanaMgavRtti, vyatiriktatvAdanarthakaM baukSam // jainAdanyabAsanamanRtaM navatIti vaidhayaM // 1 // e thAryAno artha sama jIne harSa pAmyoM thako AMkha mIcI evAmAM zrutadevI tenA hAthamAthI pusta ka lazne adRzya thai gai. AMkha ughADI jue De to hAthamAM pustaka dI nahIM. tevAreM ciMtAtura thako vicAravA lAgyo ke meM gurunI anAjhAyeM pusta ka vAMcyuM, tenuM phala duM pAmyo. par3I te vAta manavAdIyeM sAdhvInI Agala kahI, sAdhvIye zrIsaMghane kamu zrIsaMgha ghaNuM suHkha dharavA lAgyo. mannavAdIyeM evo anigraha kasyo, ke jo e pustaka mane pAIM male, to DhuM AhAramAMhe vigaya vaholaM, tihAM sudhI dhAnyamA eka vAla khAvA mokalA rAkhyA tathA jyAMsudhI pustaka na ma le tihAM sudhI vanamAMheja raheQ evo nizcaya kasyo. padI zrIsaMghe Agraha ka rIne manavAdInI deha rahAne arthe vigaya mokaluM rAkhavAyU~ kahyu. manavA dIye paNa saMghanu kaheNa mAnyuM yataH // kayakiccehivi tihuyaNa, guruhisira dariya pANI panamehiM // ja maniU saMgho, ANaM ko tassa laMghe // 1 // panI valanI nagarInI pAseM eka parvata hato,tihAM jA rahyA. eka vAla nAme dhAnanuM jojana kare, zrIsaMdha paNa pratidivasa zrutadevatA, yArAdhana kare. ||hve ekadA prastAveM rAtrine samayeM manavAdI jAge , nayacakra zA svanI pahelI AryAno artha vicAre le. evAmAM zrutadevI AvI pUbyu ke iSTaM ? malneM kahyunAgya valyu. valI bamahinA panI tejajagAyeM teja vakhateM zruta devIyeM pUjyu "kAnyAM" konI sAthai manne kayuM "ghRtaguDAnyAM" ghRta gola sAtheM evI dhAraNA zakti dekhI zrutadevI camakAra pAmI ane pratyada tha kahevA lAgI ke, mAga. mAga. huM saMtuSTa thai buM. manne kayuM ke, nayacakrazA stranuM pustaka Apo. zrutadevIyeM pustaka yApyuM ane kahyu ke tuM vAdane vi pe ajaya thAzza, evo vara thApI devI adRzya thai. paDI zrIsaMgha mahoTA AmaMbarasahita mannane nagaramA praveza karavAno mahotsava kasyo. tathA va jI zrIsaMghe jiNANaMdasUrine paNa paradezathI Agraha karI teDI pANyA. tra Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 233 Ne nAzne AcAryapada devarAvyAM. mana bolyo ke, naruthaJcamAM ja vaucanI sAtheM vAda karI bauchane deza tyAga karAvaM, toja mahAru japyuM pramANa nahIM kAM apramANa jANavU. evI pratijJA karI zrIsaMghanI AzA mAgI, jaruSacca nagareM bhAvI rA jAne jara malyA, tihAM navina kAvyAdika racI, rAjAne khusI karIne kahyu ke, he rAjan ! bauchane teDAvo,DhuM temanI sAtheM vAda karIza. rAjAyeM budANaM da nAmeM baukSamatanA AcAryane teDIne kaDaM ke A manasAtheM vAda karo. nahIMkAM dezavaTo lyo. teNe paNa vAda karavo kabUla kasyo. paDI vAdI, pra tivAdI, sAdI ane sajApati, e cAra paratavyA naMtara rAjAyeM pUjyu je ta mArAmAMthI prathama prazna koNa karaze? tevAre navitavyatAne yogeM baudeM ka yuM ke prathama vAdI bole, panI prativAdI bole. rAjAyeM manavAdIne kayuM tame prathama bolo. mannavAdIye te vAta pramANa karIne nayacakra zAstranI yukti no uccAra kasyo, jema samujha garjanA kare, tema garjanA karato jema jema bolato jAya, tema tema teno svara meghanI pereM ganIra thato dIvAmAM A vyo. ema ba divasaparyaMta vAdI ane prativAdI vApasa ApasamAM bolyA. temAM bake divaseM manavAdIya evo pUrvapada kIdho, ke je thakI bauchAnaMdane yaraharAvI nAkhyo. juvAba ApI zakyo nahIM. tevAreM parizrAMta thayo thako sAtamA divasano vAyado rAkhyo, sanAjano uThI ne sarva potapotAne ghera gayA. mannavAdI guru harSasahita upAzraye thAvyA, bauchAnaMdeM khaDI (cAka) nA kaTakAthI manavAdIno pUrvapada lakhavA mAMjhayo, paNa sAMjare nahIM. tethI ciMtAtura thayo rAtri ujAgaro karavo pajyo, gaMdha AvI nahIM. hRdayasphoTa thayo. tevAreM khaDIno kaTako hAthamA thakAMja maraNa pAmyo. pranAteM dAtaNa pANI karI tAMbUla khA rAjA sanAmAMhe Avyo, manna vAdI guru paNa harSasahita sadyAya karI rAjya sanAyeM AvI bega. sarvasa jA malI tevAreM pUjyaM baukSAnaMda, hajI yAvyA nathI tenuM kAraNa jhuM ? ghaNI vAra vATa jotAM paNa nAvyo tevAreM tene teDavAmATe rAjAyeM mANasa mo kalyu. teNe jara uraDo ughADI joyuM to Agala pATalo paDelo ne, tenI Upara khaDIthI ado lakhelA hAthamAM khaDIno kaTako rahelo ne evo thako muvo pajyo . te jo rAjapuruSe AvIne rAjA Agala yathAsthita Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. vAta kahI. tevAreM rAjAyeM baukone dezavaTo dIyo. te divasanA bauca gayA je, te hajI hiMdusthAnamAM AvyA nathI. ___ paDhI rAjAyeM jiNANaMdasUri pramukha sarva saMghane nizAna sahita gAjate vA jate gAmamAMhe bAeyo. te divasathI rAjAyeM mananuM nAma manavAdI evaM sthA pana kahyU. e rIteM zrIjinazAsananI ghaNI pranAvanA karIne manavAdI sUri svarge gayA. e trIjA vAdI prAnAvika Upara mannavAdI sUrinI kathA khii|| have cotho nimitta prAnAvika kahyo, ne teMnI vyAkhyA kare ne. (nimitti nimittaM ke0) tehavA dIpta zrIjinazAsananA kAryane viSe je nimittanA jANa hoya te nimitta prayuMje, te nimitta ATha prakAranAM le 1 Adivya, 2 autpAtika,3AMtarida, 4 nIma, 5 aMgaphurakaNa, 6 svara, la dANa, 7 vyaMjana, parijJAna rUpa ihAM je ko akAraNe nimitta prayuMje, to te virAdhaka jANavo // ytH|| joisa nimitta arakara, kona AesanUiMka dhame hiN|| karaNApamoyarohiya,sAhassa tavaraka ho||1||temaatte (karja mi ke0 ) kArye eTale jihAM zrIjinazAsananI mahatpranAvanA thAtI hoya evA kAryamA nimitta (pau~kae ke0) prayuMje te paNa koNa prayuMje ke je (ninaNa ke0) nipuNa mAhyo hoya te prayuMje. kAraNa ke je kozne kAMza nimitta kartuM ane te jo male nahIM to ulaTI zrIjinazAsananI apanA janA thAya, mATe tema na karavU // 34 // have e nimitta prAnAvika Upara zrInazvAdu svAmIno dRSTAMta kahIyeM baiyeM. A jaratatre mahArASTradezamA pratiSThAnapura nagarane viSe vArAhamihira ane navAdu e nAmeM be brAhmaNa nAca rahetA hatA,te cauda vidyAnA pAraMgAmI je, ekadA prastAveM vihAra karatAM zrIyazonaisari tihAM udyAnane vipe A vI samosasyA, temane rAjA pramukha sarva loka vAMdavA jAya , te jo e be nAi brAhmaNa paNa vAMdavA gayA. tihAM gurunI dezanA sAMjalI nazvAdu vairAgya pAmyo, tevAreM vArAhamihirane kahyu ke, hu~ to dIdA lazza, vArAhami hareM kayuM huM paNa tahArI sAtha dIdA lazza. paraspara prema , mATe beddha nAyeM dIkSA lIdhI. bedu nA gurupAseM cauda pUrva naNyA temAM nazvAdu to suvihita cUDAmaNi thayo. have jo paNa vArAhamihira mahoTo nA , to paNa tene zrIyazoja Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 135 sUriyeM yAcAryapada ayogya jANIne prAcAryapada ApyuM nahIM // yataH // buDhogahara saddo, ggAya sAmAihiM dhIrapurisehiM // jo tatavava patte, jA to so mahApAva // 1 // je mATe yAcAryapada to gaNadharoyeM dhAraNa karayuM te jo avinIta ayogyane yApe, to AApanAra paNa anaMta saMsArI thAya. evaM jANIne guru zrI saMbhUtivijayajI tathA zrInabAhujI e veDune para spara prIti jAlI tathA yAcAryapadane yogya jANI behune paTTadhara kIdhA. na vAne zrAcAryapada malyuM jor3ane vArAhamihira animAna yA pUrve je bAra varSaparyaMta cAritra pAlyuM hatuM te karmodayane varoM cAritrayI RSTa thayo. // yataH // kavi jIvo baliu, kavi kammAi huMti baliyAI // jIvassaya kammarasya, pUrva nibAI verAI // 1 // have vArAhamihira kopAMnajayukta tha yo ko bAhera nIkalIne gurunI upara dveSa dharavA lAgyo, caude pUrva nolo hato mATe caMdapannati, surapannati pramukha jainazAsananA jyotiSya graMtho joi te uparathI bIjA navIna jyotiSanAM vArAhIsahiMtA pramukha graMtha banAvI sAdhuno veSa mUkIne brAhmaNano veSa dhAraNa karI lokonI yA gala nimitta kahane tenAthI khAjIvikA calAvavA lAgyo, tene loka pUche keTa meM kyAMthI eyA ? tevAreM lokonI khAgala evaM kahe ke meM eka divasa nagaranI bAraNe lagna kuMmalI mAMmI, te kuMmalIne nAMgyA vinA ema ja pADho cAlI nikalyo. paDhI jevAreM yAda khAyuM, tevAreM nUsADI nAkha vA gayo ne tihAM jazne jonaM to kuMmalImAM siMhalagnano svAmI siMha te pUba vadhArIne Upara Uno be paDhI meM lagganI naktine lIdhe mahArI bA tI kaThiNa karIne siMhanI nIceM ghusIne lagna nuMsADI nAkhyuM mahArI jakti jo ne siMho dhipati je sUrya te tihAM khAvyo ane mahArA upara tuSTamAna ine bolyo ke, mAga, mAga. tevAre meM kayuM, muUne nakSatrAdikano cAra khare kharo jevo be vo batAvo paDhI sUrya potAnA jyotiSanA maMgala cAramAM mukane lai gayo. tihAM mane sarva cAra batAvyA, udayAstacakra batAvyaM te jyotiSanA balathI huM traNa kAlanI vAta jANuM buM. evI kalpita vAto ka hIne lokomAM pUjAya, rAjA pramukhane nimitta kahIne khuza kare ne cama kAra pADe. ema ghaNA lokone mithyAtvI kasyA. evA avasaramAM zrIna bAhu svAmI paNa te nagaramAM zrAvyA temane rAjA pramukha sarva loka vAMdavA * Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. gayA zrAvakoyeM mahoTA mahotsava sahita gAmamAM praveza karAvyo, paNa vA rAha mihirathI te sahana thayuM nahIM, tevAreM vicAyuM je enuM mAna khaMmita ka ruM, to sArI vAta thAya. evaM ciMtavI eka divasa rAjasanAmAM jazne rAjAne kavA lAgyo ke, khAjayI pAMcame divaseM pUrva dizAthI varSAda yA vaze, te trIje pahore varasaze. yA huM kuMmAluM karUM buM, tenA vaJcamAM bAvana palanuM mAluM paDaze. evaM nimitta kayuM te vAta zrAvakoyeM khAvIne jaibA husvAmI yAgala kahI, ke he svAmI ! yA vArAhamihireM kahelI vAta satya be kiMvA satya be ? tevAreM nabAhu bolyA, kAMka satya be ne kAMka satya be, kema ke pUrva dizAthI nahIM paNa IzAna korothI yAvaze, te ghaDI divasa pAulo raheze tevAreM paDaze, paNa trIjo pahora kahyo te jUto ko be. valI bAvana palano nahIM paraMtu vAyuthI sukAi jAze mATe sADI ekAvana palano matsya raheze, tathA kuMmAlAnAM madhyabhAgamAM nahIM paDhe paNa kuMmAlAnI kora upara eka bAjuyeM paDaze, mATe te vArAhamihira miyyAtva nA yogayI ghAluM juTuM boje be. e vAta paNa zrAvakoyeM rAjAne kahI . rAjA bolyo. sAca jUThanI khabara have tarata pAMca divasamAM jalAiyAvaze. eTalAmAM pAMcamo divasa yAvyA tevAreM varSAda varazyo ne zrI bAhu svAmInA kahevA pramANeM sarva vAta satya thai, tevAreM rAjA pramukha sarva lo koyeM zrIzvAdu svAmInuM jJAna vakhAeMyuM zrane vArAhamihiranI kAM sA cI kAMI juvI vAta paDI gai tethI tenI mAnatA kamatI thavA lAgI. valI eka divasa rAjAne ghera putrajanma thayo tenI vArAhamihire janmapatrikA ba nAvIne ekazo varSanuM yAyuSya vartti kAhADyuM, tyAreM sarva loka khata la ne rAjAne vadhAvavA yAvyA. anyadarzanI yogI, saMnyAsI, pramukha sarva yA zIrvAda yApavAne yAvyA, paraMtu eka zrInabAhu gayA nahIM, tevAreM vArA hamihira rAjAne kahevA lAgyo ke, he rAjan ! tamAre ghera putrajanma thayo, te bAhune rucyo nahIM, tethI yAMhI khAzIrvAda ApavA zrAvyo nahIM, mATe e zvetAMbaraneM vo joiyeM. e vAta paNa zrAvakoyeM jai zrIbAhu svA mIne kahI. tevAreM bAhu bolyA vAraMvAra kema javAya ? eka vAra jaNuM ; zrAvaka bolyA kyAreM jAzo? guru bolyA AThame divase rAtrine vakhateM billADI Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 237 nA yogathI putra maraNa pAmaze,tevAreM mukha dekhADI dhAvA. e vAta zrAvakoyeM jA rAjAne kahI, rAjAyeM sarva bilADIyone yAkhA gAmamAMthI bAhera kA hADI mUkAvI, tathA binADI koznA gharamAM athavA gAmamAM na AvI za ke, tenA zekaDo game jAbatA kasyA. paraMtu Amme divase daivayogeM dAsInA hAthathI kamADanI gasaNI bAlakanA mAthA upara AvI paDI tethI bAlaka maraNa pAmyo.dhAvIyeM jaz vArAhamihirane kayuM, vArAhamihira mUrjA khAidha ratIya pajyo, valI sAvadhAna thayo thako rovA lAgyo. anukrameM rAjAyeM vAta sAMjalI tethI gurune jJAne camatkAra pAmyo. tevAreM vArAhamihira bo vyo, billADIthI to maraNa pAmyo nahI ? par3I guruyeM tAMsaNInI upara bi lADInA mukhano AkAra lAkaDAmAM karelo hato te dekhAyo rAjAyeM kaDe zvetAMbaranAM vacana khoTAM na thAya, paDhI gurune pUbatA havA ke ekaja lamamAM eTalo phera kema paDyo ? guruyeM kahyu ameM bedu zrIyazonasarinA ziSya baiyeM, paNa e gurupratyanIka thai cAritra mUkI galAmAM janoI paherI bhraSTa thayo ,mATe enuM vacana malatuM nathI. paDI rAjAnuM citta tenA uparathI utarI gayuM tethI vArAhamihira lar3A pAmyo, mATe tihAMthI nikalI anyatra sthA nakeM jara tApasI dIdA lai. ajJAnakaSTathI jaina upara kSeSa ciMtavato maraNa pAmIne vyaMtara devatA thayo. teNe AvI zrIsaMghamAM marakInA rogano upa va kasyo, tethI ghaNAM joka maravA lAgyAM, tevAreM zrAvakono napazva TAlavA nemATe mahAmahimAvaMta evaM " navasaggahara" nAmeM stotra guruyeM banAvyuM. tenuM gharagharaneviSe gaNa' saru thayuM tethI sarva upazva dUra thai gayo. palI sarva zrAvakonA gharamAM jo thoDaM jhuM kAma hoya to paNa te uvasaggaharano pATha kare, ke te kAma pAra paDI jAya, ema karatA karatAM vaTa lokomA evI cAla paDI gai ke jo gAya dUdha na Ape, to paNa uvasaggahara stotra guNe, tevAreM gAya paNa dUdha ApatI thAya. emaja valI koika bANA vIrAvA gai te ekalI hatI tenI bANAnI poTalI upADI ApavAne ko bIjo mANasa te vakhata tihAM hAjara hato nahIM tevAreM teNe paNa tyAM navasaggaharano pATha kasyo, tethI nAgeM pote AvIne jArI napADI tenA mAthA upara rAkhI dIdhI. emaja eka strI roTalA karavA beThI hatI,teno bokaro jADe gayo,te rovAlAgyo teNe jANyu je roTalo balI jAze, tyAre navasaggaharano pATha kasyo ke tara Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ta nAgarAjA AvIne kahevA lAgyo je, guM kAma ? strIye kahyu bokaro raDe . tene rAkho. tevAreM te bokarAne zauca karAvI roto rakhAvyo. evaM prA ye sAMjalAye baiyeM. evI rIteM nIca kAmo loko karAvavA lAgyA, tevAreM nAgarAja khIjyo ane gurupAseM aav| vinati karI ke, he mahArAja ! saMgha thI hu~ eka daNamAtra paNa alago rahI zakato nathI,loko to pUrvokta halakAM halakAM kAma te paNa mAharI pAse karAve , tevAreM guruyeM jANyu je e ni rbhAgya loko devane khIjAvaze to ulaTo anartha tha paDaze, mATe A sto tra naMmArI mUkabu yukta . temane nAgeM kayuM, he svAmInAtha ! Apa bahI gAthA naMmArI mUko ane zeSa pAMca gAthAthIja huM mahAre sthAnakeM veTho tha ko sarva upazva TAlIza. evaM sAMjalIne guruyeM bahI gAthA naMmArI mUkI. e ma saMghane napagAra kIdho, zrIjina zAsananI unnati thai. valI zrInavAdu svAmInA karelA zrIyAcArAMga, sUyagaDAMga, Avazyaka, dazavaikAlika, u tarAdhyayana, dazAkalpa, vyavahAra, sUrapannati, RSinASita e dazanI ni yukti pramukha aneka graMtha hAlamA vidyamAna . e zrInazvAdusvAmI zrI mAhAvIra svAmIthI ekaso sittera varSe anazana ArAdhI devalokeM gayAM. e cothA naimittika prAnAvikaneM viSe zrInabAdusvAmInI kathA kahI // have pAMcamo tapasvI prAnAvika tathA baho sima prAnAvika kahe je. // jipamaya munAsaMto, vigiThe skamaNehiM narama tavassI // sima bahU vidyamaMto, vidyAvaMto ya naciyayaNaM // 35 // arthaH-viruSTa tapa je mAsa khamaNa, pAsakhamaNa, bagha pramukha tapa karato thako zrI (jiNamayaM ke0 ) jinamatapratyeM jinazAsanapratye (upnAsaMto ke0) dIpAvato thako (vigi rakamaNehiM ke0) vigraMtha ane sAdhu hoya tene (tavassI ke0 ) tapasvI prAnAvika (jama ke0 ) kahyo . // yataH // egogu hoi hariyo, bI di jivisassa sappassa // tazya kUva phalage, kosaghare thUla nadamuNi // 1 // mATe je tapa kara, te nirmAyapaNe karavU, e prakAre je tapa kare, te tapa paratra hitakArI thAya. yataH // dasahiM gamehiM saMpanne aNagAre Agamesi jadattAe kammaM pakkareMti taM jhaa||annidaannyaae, disiMpayAe,jogavAhiyA e, khaMtikhamaNi jidiyattAe, amAnayAe, appasabayAe, saMsA masa yAe, pavayaNavaculayAe pavayaNa nanAvaNayAetti // iti zrIgaNAMge // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 23e anyathA ajhAna tapa to jIveM ghaNAyeM kayAM, paNa zrIjinazAsano sA ra je dayA tene jANI nahIM, to sarva tapa vRthA jANavAM. kAyakvezarUpa jA gavAM. jo mAyAyeM tapa kare, to strIveda pAmI strInA kAmanoga pAme, paNa tenuM phala pAgala strI ratnanI pareM urgatinuM jANavU. temATe kevala ka manirjarA hetuyeM tapasyA kare, prastAveM tapolabdhiyeM karI zrIjinazAsananAM kArya kare, te tapasvI nAmeM pAMcamo prAnAvika jANavo. have enI Upara viSNu kumArano saMbaMdha kahIyeM baiyaH-eja jaratade da stInAgapure, padmottaranAmeM rAjA tene jvAlA nAmeM strI , teNe ekadA pra stAve siMha svapnamAM dIto, tene pranAveM viSNukumara janmyA. anyadA valI te jvAlAmukhIyeM caudasvapna dIvAM, tene pranAveM mAhApadmanAmeM navamo cakravartI laghuputra janmyo, viSNukumAra to dhurathakIja niHsTahI vairAgyavAn hato, mATe teNeM yuvarAja padavI lIdhI nahIM. tevAreM tenA pitAyeM mahApadmane yuvarAja padavI ApI. have te samaye uUyiNI nagarIno naravarmanAme rA jA , teno mithyAtvavAsita namuci eve nAmeM maMtrIzvara ne. ekadA zrI munisuvrata svAmInA ziSya zrIsuvrata nAmeM yAcArya te ayavaMti nagarInA udyAnane viSe AvyA, temane loka vAMdavA jAtA dekhIne rAjA namuci pra dhAnane kahe , ke cAlo thApaNe paNa vAcAryane vAMdavA azye, tevAreM meM trIyeM kahyu ke, DhuM enI sAtheM vAda karIza, tene rAjAyeM paNa nazkanAveM kahyu tahAre vAda karavo hoya to sukheM vAda karaje. par3I naravarmarAjA namucisahita jazne gurune vAMdI bega, tihAM namuci pradhAna madamatta thazne AcArya sAtheM vAda karavA lAgyo. tene asamaMjasa bolato jANIne yAcAryanA ziSya bolyA, are uSTa ! tuM AcAryanI sAtheM guM bole le ? DhuMja tumane javAba ApuM, teTalo basa . par3I te ziSye pra mANa zAstranI carcAyeM namucine niruttara kasyo. te maMtra khIlyo sarpa je ma hAlIcAlI zake nahIM, tema ziSyanI yuktithI baMdhAyo thako namuci kAM paNa bolI zakyo nahIM. mAnanraSTa thayo thako tihAthI uThI ga yo. par3I kSeSa dharato thako taravAra hAthamAM lazne rAtrine samaya yatine mAravA mATeM tihAM gayo, tene zAsanadevatAyeM thaMnI rAkhyo. hAlI cAlI zake nahIM, pranAteM tene thaMnyo dekhIne loka sarva camatkAra pAmyAM. AcArye Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. karuNA ANIne zAsanadevI pAseMthI mUkAvyo. rAjAyeM te vAta sAMgalI pra dhAnane uSTa jANI dezabAhera kADhI mUkyo. namuci tihAthI nikalyo thako hastInAgapureM gayo, tihAM kalAnA yogeM mahApadma kumArano pradhAna thayo. have tihAM koka siMhabala nAmeM phaTAzyo rAjA me te dhADa lA mahA padmakumAranA gAmomAM lUMTa phATa kare . gAma jAMje ne, mArgamAM paMthIja none lUMTe , tevAreM mahApa- kahyu ke, koi siMhabalarAjAne bAMdhI lAve, evo ? namuciyeM tene jItavA bIryu lIdhuM ane rAjA, kaTaka lA siMha balasAthai yu6 karavA gayo, tihAM yu6 karI siMhabalane bAMdhI lAvIne mahA padmane thAvI soMpyo. tevAreM mahApadma prasanna thara kahevA lAgyo ke vara mAga! namuciyeM kahyu ke, hAla naMmAre rAkho. jevAre kAma paDaze, tevAreM hUM mAgI lazza. ebuM kahIne namuci potAne ghera gayo. have ekadA mahApadmanI mAtA jvAlAyeM zrIarihaMtano ratha pheravavA taiyAra kIdho ,ane tenI zokya lakSmI nAmeM be,te mithyAmativAlI ,mATeM teNeM brahmAno ratha pheravavA mATe taiyAra kIdho , tihAM jvAlAyeM kahyu, prathama mahAro ratha nagaramAM nikalaze ane lakSmIyeM kayuM prathama mahAro ratha nagara mAM pharavA nikalaze, ema be zokyone mAMhomAMhe kveza thavA lAgyo tethI padmottararAjAyeM kleza maTADavA sAru bedu ratha pheravavAmATe manA karI. tevAreM mahApadmakumara potAnI mAtAno manoratha naMga thayo dekhIne dezAMtara jaNI cAlI nikavyo, te kumara jAgyavaMta De mATeM jyAM jAya tyAM tenI ane ka rAjA sevA kare, teNeM aneka rAjya kumarIyonAM pANigrahaNa kasyAM. a nukrameM pitAnI vRkSAvasthA jANI pADo hastinAgapura nagI Avyo. tene pi tAyeM rAjya thApI poteM suvratAcArya pAseMthI dIkSA lIdhI. tenI sAtheMja vi SNukumAra paNa dIkSA lIdhI. pAula mahApadma cakraratna pAmI jaratadevanI ba khaMka pRthvI sAdhIne ha stinAgapureM yAvyo. sarva rAjAyeM malI bAra parSaparyaMta rAjyAbhiSekano maho tsava kIdho. paDI mahApadmacakravartiyeM lakSmI je potAnI mAtAnI zokya , teno ratha rokIne potAnI mAtA jvAlAyeM taiyAra karelo zrIarihaMtano ratha nagaramAMhe pheravyo. zrIjinazAsananI pranAvanA karI, ThAma ThAma zrI jinaprAsAda karAvyAM. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrIsamyaktvasittarI. 241 have padmottara sAdhu iMghiyajaya karI nAnA prakAranAM tapa karI kevalajJAna pAmI modeM pahotA. ane viSNukumara mAsakhamaNa padavamaNAdika ghaNAMpra kAranA tapa karatA thakA vaikriyAdika samasta labdhi pAmyA, meruparvata upara jazne tapasyA karatA thakA kAussagga dhyAne rahe . ___ekadA suvratAcArya, zrIhastinAgapureM AvI comAsuM rahyA be, tihAM ma hApadmacakravartipAseM namuci pradhAna , te je kare, te thAya. teno hAladuka ma cAle , te namuci pUrvakhaM vaira smaraNa karI adhikaSa AcAryanI Upara ciMtavavA lAgyo ane saMdhAna jo cakravartI pAseM jaz pUrvalA naMmAreM mUkelA varadAnane badale sAta divasaparyata rAja mAgIlIdhuM. koka AcArya valI evaM kahe je ke ba mahInA sudhI namuciyeM rAjya mAgI lIdhuM . cakravartI to namucirnu kUDakapaTa kAM jANato nathI, tethI varadAnane badale rAjya Apyu. namuci rAjagAdI vege ane cakravartI potAnA mahelamAMhe rahyo. tihAM namuciyeM yajJa maMjhAvyo. tevAre sarva pAkhaMmIdarzanI tene AzI di devA AveM, dAna levA Ave, ane jainanA yatito sarva niHsTahI , mATe koI dAna levA bhAvyA nahIM. te bala pAmIne namuciyeM suvratAcAryane teDAvIne kahyu ke hu~ rAjeM veTho buM, yajJa kIdho le. tihAM mane sarva malavA yAvyA,ane tameM malavA AvyA nahIM mATe jAu zahAthI mahArA dezamA ta mAre rahevU nahIM. tene guru ghaNAM miSTa vacaneM karI samajAvatA havA, paNa ko rIteM samaje nahIM.ane kahyu ke sAtadivasano avadhi bApuM. eTalAmAM jo nahIM jAzo ane AThame divaseM duM tamone dekhIza to mArI nAkhIza. AcArya potAne sthAnakeM AvI sarva yatiyone pUDavAlAgyA je Apa NAmAM koNa zaktivaMta sAdhu be ? je e namucine samajAve. yatiyoyeM kahyu viSNukumAra ene samajAvaze. guruye kahyu viSNukumArane meru uparathI teDI Ave, evo koI yati zaktimAna meM, tevAreM eka yatiyeM kahyu ke, mahArAmAM meruparvateM javAnI zaktito le paNa pALAvavAnI zakti nathI. guruye kayuM vi SNukumAra tumane teDI Avaze, te sAMjalI yati gurunI AjhA lai labdhi sAdhana karI meruparvateM viSNukumarapAseM jaz vAMdIne sarva samAcAra saMjalA vyA, tevAreM viSNukumAra paNa te muninI sAthe teDI gurunI pAseM thAvyA, gu rune vaMdanA karI pUjyu. mahArAja je kArya karavAnuM hoya te kaho. guruye kahyu 31 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. jinazAsananuM kArya karavAthI mahoTo lAna , mATe namucine samajAvo. viSNukumAra paNa namucinI rAjasanAye jaI ghaNe mIThe vacane tene sama jAvatA havA, paNa zIlAnI pereM te uSTa samaje nahIM. viSNukumAra kahyu jaratadetramA to tahAruM sarvatra rAjya , mATe te mU kIne e sAdhu kyAM jAya? tene namuciyeM kahuM traNa pagalAM nUmi ApuM buM. paNa tenI bAhira koI yatine dekhIza to mArI nArakhIza. te vacana sAMjalI viSNukumAra kopAyamAna thayo thako labdhine bale lakSa yojananurUpa karI be pageM karI sarva pRthvI rokI mUkI ane kahyu ke,are namuci ! have trIjo paga hu~ kihAM mUkuM ? ema kahI namucinA mastaka upara mukyaM te namuciviSNukumaranA pagathI thAkramyo thako kAla karIne narakane viSe gayo te rUpa karavAthI sarva pRthvI AkramI,parvata calAcala thayA, iMmahArAjeM merusamAnarUpa dekhIna yatrAMta tha avadhijJAna prayuMjI sarvavRttAMta jAeyu. paDI samAdhAna karavA mA Te gaMdharva devAMganA mokalI teNeM yAvI vINAnAde madhurasvareM gItagAna karI vinati kIdhI ke svAmI ! prasanna thA kopa mUko. suvratAcArya paNa AvI ne kahyu have kopa mUko. namuci jinazAsanano aparAdhI hato, tene zikSA dIdhI. have rUpa saMkoca karo valI mahApadmacakravatI paNa AvIne pageM lA gyo ane kahevA lAgyo je meM ayogyane rAjya ApyuM, mAMjArIne dUdha so pyuM te viNaze paNa sudhare nahIM tapa mahAro aparAdha khamo. tevAreM viSNu kumAra vaikriyarUpa saMharIne potAnuM sahaja rUpa AdayuM. mahApadmane ulaMno deza kahyu ke teM jinazAsananA zeSIne sarvasva svAdhIna karIne tuM poteM mahelamAM jara vesI rahyo, yatiyonI kAMDa paNa khabara lIdhI nahIM, eTale tahAro vAMka be mATe ulaMno devaM . cakravartIyeM kahyu mahAro guno bado. Aja palIka dApi evo guno karUM nahIM. e rIteM tene upazAMta karI page lAgI cakravartI potAne ghera gayo. suvratAcArya sAtheM viSNukumAra napAzraye AvI gurupA seMthI yAloyaNA lai paDikkamIne sphaattikn| pere nirmala thayo // ytH|| pAyariya gaDaMmi ya,kula gaNa saMgheya cezya vipAse // Alozya paDikkato, suko jaM nirAvilA // 1 // tihAM viSNukumAra trivikrama evaM nAma pAmyo. ghaNA varSa lagaNa zuru dIkSA pAlI tapazcaraNe karI jinapravacana dIpAvI kevalajJAna upArjI mo Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyakttavasittarI. 243 deM gayo. e rIteM tapasvI prAjAvikane viSe viSNu kumArano vRttAMta kahyo. ed as vidyAprAjAvika kahe : ( biduvidhamaMto ke 0 ) siddhi pAnI ke ghaNa / vidyA jehane eTale pratyAdika zola vidyAna tathA siddhi pAmyA ne ghaNA maMtra eTale sUrimaM trAdika jehane evo je hoya te ( vidyAvaMtIya ke0 ) vidyAvaMta prAjAvika mAM na tihAM mAM strI deva adhiSThAyaka hoya te vidyA kahIyeM khane puruSa deva pradhiSThAyika hoya te maMtra kahIyeM tathA ( uciyaNo ke0 ) ucitano jAe joiyeM. jo evidyAmaMtrane jo jinazAsanadI pAvavA kharthe phorave to yA rAdhaka thAya ne teneja yathAtathA phorave to virAdhaka thAya // yataH // vidyaMmaMta jogaM, tegilaM kuNaI nUI kammaM ca // askara nimitta jiMvI, zrIraMja parigrama // 1 // itiupadezamAlAyAM // 35 // enI upara yA khapaTAcAryano dRSTAMta kahe be. zrIvardhamAna svAmInA zAsanane viSe vidyAmaMtra balavaMta yArya khapaTAcArya be. ekadA prastAveM vihAra karatAM nRgukacheM padhAsyA. tidAM bau'mata vAsita balamitra rAjA bemA hAM baucArya pratidina jainanI niMdAmaya vakhANa kare evo be tethI nRguka saMgheM malIne gurune vinati karI ke me bonI yAgaleM mahoduM kaSTa sahana karatA rahIyeM DhaiyeM ! e nitya pratyeM jainanI niMdA kare ve mATe enI sAyeM vAda karIne enuM mukhanaMga karo to ruDaM thAya // yataH // kaMTakA nAM dvijihvAnAM, dvividhaiva pratikriyA // upAnamukhanaMgovA, dUratovApasarpaNaM // 1 // te sAMjalI prAcArya bolyA, yameM kleza vAda karIyeM nahIM. te vakhata AcAryano nAja vana nAmeM be, te vAdavivAdamAM zUravIra be, mATe te ja ine baunI sAyeM vAda kare ne baune harAve tethI bauddha nAsatA phare. te vAta sAMjalIne anyagAmathI koika vRddhakara nAmeM bauno AcArya yAvyo teNe prathama to javanasAdhunI sAthai rAjAsama vAda karavA mAMmayo, tihAM bauddha hAsyA ne vana jItyo, tevAreM vRddhakara bauddhAcAryai vicAyuM je e jainAcAryanA ziSyathI huM hAtho to have mahoDhuM guM dekhA ? tethI teNe anazana lai jainanA sAdhu upareM pradeSa vahetAM thakAM kAla kIdho, te ma rIne ko eka nagaranA udyAnane viSe yakSa thayo. te yakSa jainanA zrAvakone mArI pramukhanA roga upajAvI, upava karI saMtApavA lAgyo zrAvakoyeM yA Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. vIne AcAryane kahyaM tyAreM khapaTAcAryateya danA caityane viSe jazne junA khA saDAM te yadane kAne valagADyAM. panI tenI paloMtI para paga mUkI samasta avayava DhAMkIne sUi rahyA ghora niza ghorAvavA lAgyA. evAmAM te derAzarano pUjAro Avyo. teNe AcAryane ghaNuMe jora karI jagADavA mAMmayo, paNa AcArya jAgyA nahIM tevAreM pUjAre jazne rAjAnI Agala pokAra kasyo. rAjA poteM tihAM yAvyo ane pote AcAryanuM vastra dUra kare to te vastra bamaNu mahoTuM thAya tevAreM tAjaNAnA prahAra devA mAMjhyA. te prahAra rAjAnA aMtaHpuramA jaz lAgyA aMtaHpuramA sora bakora tha rahyo. te jo rAjAyeM vicAyuM je e koI sAmAnya puruSa nathI ema jAgI rAjA yAvI page lAgyo ane kahevA lAgyo ke,svAmIprasanna thA. mahAro aparA dha mApha karo. tevAreM prAcArya tihAthI nagyA ane rAjAne dharmalAna AApI javA lAgyA yadane kahevA lAgyA ke are yada nana mahArI sAtheM cAla te sAMjalI yaha paNa yAcAryanI sAthai cAlyo tihAM caityanI Agala mahoTI ve zilA paDI hatI te paNa yadanI panavADe cAlI te camatkAra rAjA pramukha sarva loke dITho par3I rAjA AcAryane pageM paDIne kahevA lAgyo ke,svAmI si lAthI yaghasAya ene puHkha thAya ne mATe kRpAkarIne mUko tevAreM khapaTAcArya bolyA eNe amArA saMghane ghaNo saMtApyo ne.rAjAyeM kahyu have nahIM saMtApe evI rAjAnI vinati sAMjalI yadane mUkyo yada ja potAne sthAnakeM bege,zilA paNa sthira thara. rAjAyeM mahoTA mahotsavasahita gurune nagaramA praveza ka rAvyo gurunI dezanA sAMjalI rAjA pratibodha pAmyo. guruye vihAra karo. ekadA prastAveM nRgukacathI zrIsaMghanA mokalelAbe yati AvIne gurune vi nati karavAlAgyA ke, svAmI ! koka suvinIta ziSya le teNe vyAnuyogama ya bAgamanAM pAnAM naMmAramAhethI kADhIne vAMcyA teM mAMhethI AkaSTI vidyA kADhI tene sAdhIne tenA bale vividha prakAranAM pakavAnnaphalAdika aNAvIne khAvA mAMmayAM tene gItArthe vAsyAM thakAM temanI sAthai vaDhavADa karIne baukSama taneviSejazbauchanI sAtheM mavyA te baudhanA pAtra AkAze mokalI valatA narI ne magAve.baudhane sUkhaDIpramukha yathA vAMnita khavarAve . te camatkAra dekhIne ghaNAM loka baudarzanI thAyaje temATeamone zrIsaMghe malIyApanI pAseMmo kalyA 3 te vacana sAMjalIne te yatiyugalanI sAtheM AcArya nRguko padhAkhyA. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 zrIsamyaktvasittarI. tihAM vidyAne baleM karI AcArye te ziSyanAM pAtrAM vividha prakAranI su jada nadikAyeM jayAM, AkAzamArgathI AvatA hatA tene vatAMja yA kAzathakI AkarSI zilAtalane viSe zrAsphAlyA thakA nAMgIne kaTake kaTa TakA thai nUmine viSe pajyA te dekhIne pahelo kuziSya tathA uSTa bauhote sarva jema vAyarAthI Aka nAza pAme tema nAzigayA. __panI AryakhapaTacArya baudanA caityane viSe gayA tihAM baudhoyeM kahyu ke pratimAne namaskAra karo prAcArya ko nayA thakA bolyA ke are baucho tameM satvara uThIne mahAre pageM lAgo. evaM kahetAM vAraja baudeva baudisa ttvanI pratimA zrAvI gurune pageM lAgI te keTalAeka divasaparyaMta temaja gurunA pagamA lAgI rahI evo camatkAra dekhIne ghaNA baukloka pratibodha pAmyA. keTalAeka divasa tihAM rahIne guruyeM anyatra vihAra kasyo. have pAmalIpura nagarane viSe vAhaDa nAmeM rAjA te kevala vipranakta ne te rAjA sarva darzanIne teDIne kahe ke tameM viprane page lAgo to mahArA na garamAMhe raho nahIMkAM nagara mUkI cAlatA thA evA rAjAnA Ade zathI sarva darzanI viprane page lAgIne tihAM rahyA. paraMtu jainanA sAdhu ye sAta divasanI avadhi mAgI te rAjAyeM paNa ApI par3I upAzrayeM bhAvI vicAra karavA lAgyA ke hamaNA ApaNAmAM jainazAsanano prAnAvika thAya evo koNa ? tevAreM eka ziSya bolyo je khapaTAcAryanA ziSya maheMza upAdhyAya hAla ApaNA dezamAM padhAyA , te prAmAvika le te sAMjalIne zrIsaMghe te mane teDavAmATe be yati mokalyA. yatithe tihAM jara sarva vArtA kahI saM nasAvI tevAreM maheM napAdhyAya paNa te yatiyugalanI sAtheM pAmalIpureM yAvyA tihAM AhAra karI svastha thai ghaNA yatiyone parivAreM paravasyA tha kA karavIra vRknI lAMbI be kAma hAthamA rAkhI rAjachAreM gayA rAjA pa Na siMhAsane yAvIne bega. rAjAnI betu bAjuyeM paloMThI vAlI dasta karNe lalATa pramukha aMganeviSe lAMbAM lAMbAM TIlAM kADhIne brAhmaNonI paMktiyo beThI be, upAdhyAyane rAjAyeM kahyu ke brAhmaNone namaskAra karo. upAdhyAyeM ka hyu, kaI paMktinA brAhmaNone namaskAra karIyeM ? rAjAyeM kahyu, brAhmaNa sarva pUjanIyaja De mATe bedu paMktinA brAhmaNone pageM lAgo. tevAreM mheN| upA Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. dhyAyeM bekaia brAhmanI bedu paMktiyeM pheravI tethI vipronAM mastako da DAnI peTheM khAgale jai paDyAM. te dekhI rAjA pramukha sarvaloka trAsa pAmyA; gAmamA hAhAkAra tha rahyo rAjA pote siMhAsanathI kaThIne upAdhyAyane pa lAgo ne kahyuM ke svAmI, mahArI nUla thai te mApha karo. " upAdhyAyeM kahAM, valI paNa kahe ke viprane parge lAgo. rAjA bolyo mahArAja mahAro ekavAra thayelo aparAdha khamo upAdhyAyeM kayuM tahAro aparAdha mApha karUM buM. paNa have tuM vipranI vAtamAM paDIza nahIM, rAjAyeM ka hyuM tame dayAlu bo mATe viprone jIvitadAna Apo evAmAM yakAzavANI tha je sarva vipro dIkSA lIye, to jIvatA rahe te vAta zeSa viproyeM aMgIkAra karI taivAreM upAdhyAyeM tatkAla te sarva vipronAM mastaka galA Upara mUkAvyAM te mUkatAveMtaja potAne sthAnakeM yathAtathya besI gayA brAhmaNa saghalA jIva tA rahyA. ne dIkSA lIdhI, rAjAyeM paNa zrAvakadharma aMgikAra kasyo. brAhmaNone dIkSA de zrIjinazAsananA prAjAvika maheM upAdhyAya nRgu kAvyA tahAM potAnA gurune vAMdI bevA. yAryakhapaTAcA zrImunisu vrata svAmInA caityanI pratiSThA karI zrImaheM upAdhyAyane prAcArya par3heM sthA pI gaSThAnujJA dIdhI. poteM uttamArtha sAdhI svargepahotA temane pATeM maheMAcArya paNa mahAprajAvika thayA. yAmRvRnAM phalapaNa yAmraja hoya e dRSTAMteM jA rg. e vidyAmaMtraprAnAvika Upara yArya zrIkhapaTAcAryanuM caritra kayuM // have sAtamA simAnA vika tathA khAtamA kaviprAnAvikanuM svarUpa kahe be. // saMghAi kaUsAhaga, cUmaMjana joga siddha siddhe // nUba sahagAthI, jie sAsarA jAu sukaI // 36 // yarthaH - ( saMghAi ke0 ) saMgha te sA dhu, sAdhvI, zrAvaka, khane zrAvikA lakSaNa jANavo tathA yadi zabda thakI jinagRha, jinabiMba, upAzraya, jJAnajaMmAra pramukha ( kaU ke0 ) kArya levAM kAryanA ( sAga ke 0 ) sAdhaka je ( cUAMjanajoga ke0 ) cUrNa tathA aM jana ne yoga teNeM karIne je ( siddha ke0 ) si6 thayo tene ( siddhe ke0 ) siddha kahIyeM. eTale eTalA vAnAM jenAM karelA sAcA thAya paNa kho TA nayAya vighaTe nahIM tene siddha kahIyeM. have cUrNa te guM kahIyeM, to ke je kI suvarNasiddhi, rajata siddhi yAya evA cUrNa hoya ve jema kAlikAcArye sonAno iTavAha karI zAkarAjAnuM kaTaka sarva saMtoSayuM, te cUrNa jANavuM. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 247 have aMjananuM svarUpa kahe jeH- aAMkhamAM aMjana kasyAyakA nidhAna dekhI ye nUrakhyo hoyane rAjA pramukhanI thAtimAM besI jame topaNa ko dekhe na hI valI bIjopaNa evA ciMtitakArya karIye. te sarva aMjana kahIye. tathA yoga te auSadhine yogeM pAdalepa karavAthI AkAzagAminI gati yAve,tIrthayAtrA karIyeM tathA je auSadhine yogeM saujAgya pAmIyeM dau gya pAmIyeM.evA e auSadhAdikanA yoga kahyA . paNa je jANakAra hoya te mAtra saMghAdikanA kAryane artheja phorave. te gurunI tathA zrItIrthakaranI AjhAyeM phorave kemake zrIjinazAsanane viSe sarva kriyA sAjhA pradhAna // ytH|| baha madasama, dUvAlasehiM mAsa mAsakhamaNehiM // akarito guruvayaNaM, apaMta saMsArita ho // 1 // iti paMcama pratyAkhyAna paMcAzake // have enI upara pAdaliptAcAryano dRSTAMta kahe jeH- ehajanaratadevane vi pe ayodhyAnagarIyeM phalaka nAmeM zreSThI dhanADhya le tene paDimA nAmeM strI ne, teNeM putra thavAmATe vairuTyA devIne ArAdhI devIyeM svapnamAM zrAvIne kaDaM ke tuM zrInAgahasti AcAryanuM pagadhoyaNa pIje, tethI tumane ghaNA putra thAze e Q kahIne devI adRzya thai. pranAteM paDimA zrAvikA paDikkamaNuM karI, deva juhArI, upAzrayeM yAvI eTale guruno pagadhoyaNa paratavavAne veyAvaccI sAdhu bAhera nikaTayo ne tene paDimA zrAvikAyeM pUbyuM yA guMDe ? sAdhuyeM kaDaM guru nuM pagadhoyae De, zrAvikAyeM kahyu e mujhane bApo mahAre eno khapa je te dho yaNa sAdhuyeM prApyuM ghera jaz zrAvikAyeM pIdhuM te pIkarIne pAnI upAzrayamAM vI gurune vAMdI karI sarvavRttAMta kahyu. tevAreM guruyeM zrutopayoga deza kahyu ke he zrAvikA, tujaneje pahelo putra thAze tene boDIne tuM yamunAnA taTanapara dazavarSaparyaMta vAsa karaje,to e putra jIvaze anyathA paheloputra jIvaze nahIM. te sAMjalI zrAvikAyeM kahyu eTaluM mahArAthI banaze nahIM. mATeM prathama putra je thAze, te DhuM tamone yApIza guruyeM kahyu ema karIza to ciraMjIvI thAze. evI vAta aMgIkAra karI te zrAvikA ghera thAvIne phalakazegnI A gala sarvavAta kahI, teNepaNa te vAta aMgIkAra karI par3I te zrAvikAne te hija rAtrIya nAgalokathakI cavI ratnamayanAgadarzana svapna sUcita devatA ga japaNe AvI kapano. strIya svapnanuM vRttAMta zeThane pranAteM AvI kayuM zeTha bolyA tumane uttama putra thAze. anukrame sAtame mahine te strAne evo do Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. holo upano je hu~ udyAnaneviSe jara dAna A', tevAta zeTha pAgala ka hI zeThe udyAnaneviSe dAna devarAvI doholo pUrNa kasyo. have divasa pUrNa thaye thake putrano janma thayo,zeveM janmamahotsava kIyo ratnamaya nAga svapnamAM dITho temATe tenu nAma paNa nAgeM dIdhuM par3I te putra laz gAjate vAjate upAzrayeM yAvI gurune arpaNa kasyo. tene guruyeM kahyu, tha mAro thako ATha varSa lagA tameM pAlaNa poSaNa karo, panI ame dIdA deyaM evaM gurunu bolavU sAMjalI te putrane ghera lai AvyA te anukrameM vadhato ATha varSano thayo, tevAreM tene mahAmahotsave guruyeM dIdA dIdhI. paDimA zrAvikAne bIjA paNa rAjahaMsa sarakhA ghaNA putra thayA te kulanA AdhAra nUta thayA ane prathama putra gabano Adharanata thayo. have te nhAno celo pAsenA gharathakI yAbaNa vahorI Avyo tene guru yeM pUbyuM celA tuM bAloi jANe je celAyeM kaDaM hA mahArAja tamArA pra sArdai DhuM jANuM bu. guruyeM kaDaM kevIrIteM bAloya? celo bolyo ||aNbtNb jIe, apuphiyaM pupphadaMtapaMtIe // navasAlIkaM jIyaM, navavarI kuDaeNa ma hadinnaM // 1 // e AryAmAM zRMgAra poSaNa kayo mATe guru khIjyA thakA bolyA he "palIta ! " tevAreM celAyeM kahyu eka mAtrA adhika Apo ema tenI caturAzye guru saMtoSavaMtAthayAthakA "jApalitta" evo nAma detA havA. __have te ziSya potAnI prajhAne baleM karI je kAMza sAMjale te sarva jANe e nA mukhapAveMja meM ema bahuzruta thayo jANIne guruyeM tene sUripada dIdhuM gahA nujhA dAdhI. paDI te ziSya sarvatra svadarzana, paradarzanamAM jANIto thayo guru ye tene yogyajANIne pAdalepa vidyA ApI jenAthI AkAzamAM gamana kara vAnI zakti Ave tethakI pAdalipta sUri kahevANA. ___ ekadA gurunI AjJA mAgI pAdaliptasUri sAdhunA samUhasahita pAmalI pureM yAvyA.tihAM muraDa nAme rAjA rAjya kare ne tene koNi sUtrano daDo Apyo be. te ghaNAjanone dekhAjyo, paNa teno ko tAra kADhI zake nahIM ukheDI zake nahIM par3I rAjAye pAdaliptasUri AvyA jANIne teDAvyA.sari paNa sanAmAM AvI beThA rAjAyeM sUtrano daDo thApI kamu e daDo nakhelI Apo. AcArya naSNapANImAMhe daDo mUkyo tevAre te naSNapANIne yogeM da DA upara caDAvelu mINa utarI gapuM. tAra malI Avyo daDo ukhelI thApyo. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. zvae rAjA khuzI thayo valI rAjAyeM eka dAbaDo ughADavA mATeM prApyo tene paNa guruye temaja naSNa pANImAM mUkyo naSNatAne yogeM lAkha utarI gai tethI saMdhIbaMdhI pragaTa thai tevAre dAbalo ughADI Apyo. have guruye eka tUMbaI ratne narI zIvIne rAjAnA hAthamAM ughADavA yApyu rAjAyeM ughADavA mATe ghaNA upAya kasyA paNa zIvavAno mUlasthAnaka pAmyo nahIM e prakAreM rAjA gurunI caturAI dekhI camatkAra pAmyo. ___ ekadA rAjAne asAdhya roga thayo valI mastakeM zUla thayuM, vaidya tathA yogI pramukha ghaNA AvyA, paNa vedanA zame nahIM tevAreM AcAryane teDAvyA guruye kahyu tihAM AvavAnuM huM kAma ? tame tihAM jazne rAjAne amArI sanmukha suvarAvo ame ihAMja veThAM vedanA samAvI deNuM tevAreM pradhAne rAjA ne gurunI sAhAmo suvAyo guruyeM tihAM beThAM rAjAnA jAnu Upara AMgulI pheravI ke rAjAnI vedanA tarata zamI gai rAjAyeM mahoTo mahotsava kasyo poteM zrAvakadharma aMgIkAra karI guruno paramanakta thayo. have guru tihAMthI saMghanIsAtheM vihAra karI mathurA nagarIye AvyA,tihAM devatAnA karelA thUjane viSe deva juhAsyA tihAMthakI saMghanI sAtheM gujarAta mAMheM u~kArapurane viSayAvyA. tihAM devayAtrA karI tihAthI kheDapureM AvyA, tihAM cAra pAduDA pAmyA, jemA pUrvanA adhikAra vizeSa hoya tene pAhuDa kahiyeM. yonipAduDa, nimittapAduDa, vidyApAduDa ane sijhapAduDa temAM, prathama yonipAduDamAMhe to vividha auSadhIneyogeM karI jIvanI tathA ajIvanI u tpattinA prakAra pAmIyeM. bIjA nimittapAduDamAMhe aSTAMga nimitta pAmI. trIjA vidyA pADane viSe maMtravidyAnI sAdhanA tathA tenAM phala kahyAM . cothA sipAduDane vipe sarva suvarNasidi rUpasidi pramukha sidina pAmIyeM e cAra pAduDa pAmIne pAdaliptasUri devadANavane paNa ajeya thayA. have te samayeM dakSiNadeze kheDapura, lATadeze nRgukanna, soratadeze vananI nagarI tathA sUrAsanadeze mathurAnagarI e cAra nagarane vipe jainano saMgha gha go pAmIyeM tihAM kheDapurano saMgha malI gurune anyatra vihAra karavA Ape nahIM. kAraNa ke tihAMno rAjA ugra te e guruvinA bIjA koine vaza nAve. evAmAM nRgukalane viSe brAhmaNo malI zrAvakone pUjAdika kArya karavA dIye nahIM. temATe saMghe gurune vinaMti lavI mokalI je Apa patra padhArajo Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ghaNI jinazAsananI unnatti thAze. tevAreM guruye kayuM kArtikavadi pratipadAne divaseM naruace AvI devajuhAravAno amAro nAva le evaM sAMjalIne zrI saMghe paNa te divaseM negAthazne mahoTA vistArasahita pUjA mAMmI. AcArya paNa eka prahara lagaNa varakhANa vAMcIne kheDapurathakI pAdalipta vidyAyeM nRgukanheM padhAyA. tihAM paNa samasta saMgha vATa joto beTo ke eTa lAmAM azvAvabodha tIrthane viSe guru AvyA dIThA, tevAreM saMgha harSa pAmyo thako AvIne gurune vaMdanA karI rAjAdikane paNa sUri AvyAnI khabara tha tevAre rAjA tathA brAhmaNa pramukha samasta loka AvI gurune page lAgyA, saMghe paNa rAjA pramukha samasta lokane vastrAdika Apave karI saMtoSa pamADyA. rAjAya gurune kayuM ke mahAro zo vAMka De ke Apa mahArA nagaramAM padhAra tA nathI? guruyeM kaDaM kheDapurano saMgha AvavA deto nathI, tene uhavIne avAya nahiM. mATe ame have thAhAra pANI tihAMja jA karaj. rAjAyeM vInavyo ke jo tame pratidivasa deva juhAravA padhAro, to hu~ ATha divasaparyaMta mahoTA vistArapUrvaka pUjA racAvaM. e vinati guruyeM aMgI kAra kIdhI. anukrameM vallanI nagarIye AvyA, tihAM zatrujaya giranAra pramu kha tIrthonI yAtrA karI par3I DhaMkapuranagareM AvI deva juhAsyA. te DhaMkapuramA eka nAgArjuna yogI ne teNe suvarNa sidinA yogathI ghaNA lokane saMtoSyA ke temATe tenI atyaMta prasidi thayelI le te yogI AvI Agraha karIne gurune potAnA maThamAM teDI gayo, tihAM teNe gurunA prAsaka pANIyeM paga dhoine nakti karI te naktinI sAtheM vinati paNa karI ke svAmI mathurAmAM bATha divasa tamAre derAsareM pUjA mahotsava ,mATeM pratidina pa dhAravaM. tenuM vacana mAnya karIne guru, mathurAyeM padhAyA. tihAM devajuhArI kheDapuranagareM AvI thAhAra kare eTalA sarva kArya traNa pahoramAMhe kare. evI pAdalepazakti ke ema ATha divasa lagaNa upara kahelA sarva sthAnakeM yAtrA karI pharI kheDapuramA AvI AhAra kare. have nAgArjuna yogIyeM gurunA paga dhoyaNane sUMghIne te mAMhethI 107 auSa dhInA nAma jANIne te kAgala upara lakhI lIdhA par3I te ekazone sAta auSadhI sAthai thAumuM pANI nelI potAne pageM lepakarI uDavA lAgyo paNa naDIne valI paDIjAya ema parizrama karatAM te yogInA zarIreM cAMdA pajyAM tejo guruyeM Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 251 tene cAMdAM paDyAnuM vRttAMta pUDhayuM, tevAreM teNe yathAsthita vArttA kahI dIdhI. guru tenuM jJAna dekhI camatkAra pAmI kahevA lAgyA ke, teM sarva auSadha jA eyAM. paNa gurunAga rahyo be. tevAreM nAgArjuna pagelAgI vInavato havo ke, mahArAja ! huM suvarNasiddhi tamane khApuM, paNa mukane e vidyA khApo. guruyeM kayuM suvarNasiddhine me zuM karIyeM evaM kahI guru cAlatA thayA. jogI temane bolAvavA zrAvyo tihAM kuMnArano iMTanivAha be, te iMTanivAhanI napareM guruyeM cUrNa nAkhyuM ne nAgArjunane kayuM tuM prajAteM e iMTanivAha joje e buM kahI mathurA jaNI AkAzamArge cAvyA. prajAteM yogI yAvIne jUbe, to paheluM ghara badhuM suvarNamaya dItuM te joDne yogInuM mana calAyamAna thayuM manamAM vicAyuM je enI Agala mahArI zI gaNatI be. vI ekadA prastAveM guru zrIzatruMjaya padhArayA jANIne nAgArjuneM zrAvI gurune parge lAgI kayuM, svAmI ! vidyA khApo guruyeM kayuM tuM zrIjinadharma zraM gIkAra kare to huM vidyA zrApuM anyathA na khAeM paDhI te nAgArjune zrAvaka dharma yAda rakho, tene zrAvakadharma thApI pAdakSepa vidyA paNa yApI te nAgArjuna dharma pAmI tathA vidyA pAmI harSa pAmyo thako zatruMjayanI talahaTIyeM guru ne nAme pAlItANunagara vasAvyuM gurunuM nAma pAdalipta hato teno apabhraMza zabda ne pAlItANu nAma thayuM, paDhI te nAgArjuna harSavaMta thako parama jaina dharma pAlato parama zrAvaka thayo. have pahANapurane viSe zAlivAhana rAjA rAjya kare be. tenI sanAmAM he cAra paMmita lalaka zloka pramANa zAstra racIne yAvyA temAM yAtre ya kaviyeM eka lakSa pramANa vaidyakazAstra kasyuM tathA kapila kaviyeM eka lakSa pramANa dharmazAstra racyuM tathA bRhaspatiyeM eka lakSa pramANa nItizAstra racyuM, tathA paMcAla kaviyeM eka lakSa pramANa kAmazAstra racyu. te cAre jaNa zrA vIne rAjAne kavA lAgyA ke yame zAstra racyAM be, te tamAre sAMjalavAM joiyeM. rAjAyeM kayuM evaDAM mahoTAM zAstra sAMjalatAM huM kyAre paravAruM te mATe eka pada " zrAdyaMtAcyAM " eTale ekekA padamAM kavinuM nAma bIjuM yA dyazAstranuM nAma, rahasya prANIne muUne samajAvo jema huM sAMnanuM. tevAre te cAre paMmita ekekA padamAMhe nAmagarpita zAstranuM rahasya karI lAvyA // tadyathA // jInojana mAtreyaH, kapilaprANinAM dayAM // bRhaspatira vizvAsaH, Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. paMcAlaH strISu mArdavaM // 1 // te sAMgalI rAjA harSa pAmyo. dAna yApI rA jA zivazAsananI prazaMsA karavA lAgyo. tevAreM rAjAnI paTTarANI jogavatI zrAvakA be, te rAjApratyeM kahatI havI // tAgaDayaM tuvA iMda gayaghaDA maya nareNa pivA // jA jAva na pAli tadvaM, paMcavayaNa nAI samUla sa // 1 // rAjAyeM pUDhacaM te pAdaliptasUri koNa be ? rANIyeM sarva tenuM vRttAMta khAdyathI mAMgIne kayuM tevAreM zAlivAhana rAjAyeM potAnA zaMkaranAmA pra dhAnane kheDapurane viSe gurune teDavA mokalyo te zaMkara pradhAna kheDapureM ja gurune yAdarasahita teDI zrAvyo. rAjAyeM mahoTA yAmbarasahita nagaramAM praveza karavAno mahotsava ko pachI rAjAyeM cAre paMmitanI sAhAmuM joyuM tyA haspatiyeM rAjAne kahyuM enI paMmitAznI parIkSA karaNuM, paDhI rAjA nI AjJA mAgI koI hIro nAme rAjAno sevaka hato tene eka thAlI ghRta thI jarI khApI ne kahyuM ke e yAlI gurunI khAgala jai mUkaje teNe paNa thAlI lAvI guru yAgala mUkIne kayuM ke ghRtadarzana maMgalanuM kAraNa be mATe vyo. guruyeM aMtaraMganAva samajIne laghu lAghavI kalAyeM karI te ghRtamAMhe pAta lI sui ghAlI te uparathI evo nAva jagAvyo ke jema ghRtamAMde bArIka sUi ghAlIne ghRta ghuM ve tema huM nagaramAMhe yAvI tamArA marma neda karIza. hIrA yeM tevIja thAlI tihAMthI khANIne rAjA yAgala mUkI temAM suidekhIne bR haspatino mada galyo kASThanI peTheM nizceSTa thayo ne vicAyuM je e AcArya nI sAthai zramAruM kAi jora cAlaze nahIM. have mahotsaveM karI gurune nagaramAM padhArAvyA pratidivasa rAjA paNa temano racelo graMtha sAMjave tethI rAjA guruno paramanakta thayo cAre brAhmaNane bolAve nahIM. tevAreM paMcAlaya paMmita matsareM narANo thako rAjAne kahevA lAgyo ke e jainAcArya sarva mahArAM karelAM zAstra corIne vAMce be. rAjAyeM pUyaM te kema ? paMmiteM kahyuM e taraMgalolA kathA mahAre mukha pAveM be rAjAyeM kayuM, te kema jAya ? tevAreM prAcAryano racelo graMtha tene ekadA sAMjalI ne paMcAlaya paMteiM dhArI rAkhelo hato, te pATha rAjAne kahI saMjalAvyo. rA jAyeM te satya karI mAnyo. have e vAtathI saMghane lakAnuM kANa thayeluM jAegI zrIjinazAsananI dI pti karavAne kharthe guruyeM upAya kasyo, te yAvI rIteM ke guru kapaTathI mara Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . zrIsamyaktvasittarI. 253 Na pAmyA, temane zrAvako mahoTA AmaMbarathI bAhera paravAno upAya ka ravA lAgyA, te gurunu maraNa sAMjalIne nagaranAM loka sarva temanA guNa saM nArI saMjArI raDavA lAgyAM, tevAreM paMcAlakavi paNa raDavA lAgyo, tadya thA // sIse kahavi na phUTa, jammasta pAlittayaM haraMtassa // jassamuha ni UrAu, taraMgalolA navuDhA // 1 // te paMcAla, vacana sAMjalI guru beThA thayA zrIsaMghe paNa guru jIvatA thayA, teno mahotsava kasyo. gurune lokeM pU byuM sAheba! Apa kevI rIteM jIvatA thayA? guruye kahyu yA paMcAlakavinA vacanAmRtathI jIvato thayo . je mATe paMcAleM potAnA mukhathI kahyu ke taraMgalolA e graMtha pAdalipta sUrino karelo De, ekahyu tethI eNe rA jAno kaluSanAva dUra kayo. e vAtathI rAjAyeM paNa jANyu je muphane paMcA leM khoTuM samajAvyuM tethI rAjAyeM paMcAlapaMmitane dezoTo dIdho tevAreM thA cArye, rAjAne samajAvIne paMcAlane nagara mAMheja rakhAvyo. tevAra pabI pakAra kasyo. temATeM paMcAlakavi pratidivasa gurunI sevA karavA pravRttyo. e rIteM ghaNA varSaparyaMta zrIjinazAsanI dIpti karI, vaTa vAnakhAno aM tasamaya jANI anazana AdarI iMznI sajAnA maMjhana thayA. e siprAnA vika upara pAdalipta sUrino saMbaMdha khyo| have AThamo kavi prAnAvika kahe :(jUyabasaba ke0) nUtArtha zAstrano joDanAra eTale zrIjinazAsanamAMhe vItarAgadeveM jehavA nAva kahyA , tevAja nAveM prarUpaNA karI navA zA stronI (gathA ke0 ) gAthA bAMdhe tathA kAvya bAMdhe tathA gadyamaya joDI navIna graMthonI racanA kare tathA (jiNasAsaNajANa ke0) zrIjinazAsa nanA sarva marma rahasyano jANa zrIjinazAsanano nakta evo je hoya. tene (sukkaI ke) sukavi kahAye te jinazAsanano prAnAvika thAya // 36 // e kavipranAvakaneviSe zrIsibasena divAkarano saMbaMdha kahIyeM baiyeM. vidyAdharagabane viSe zrIpAdaliptasUrinA saMtAnIyA zrIskaMdilAcArya ne, te vihAra karatA gauDadezane viSe kozala gAmeM pahotA. tihAM mukuMda nAmA brA hmaNa gurunI dezanA sAMjalI pratibodha pAmyo; jemATe " yathA caturnirkanakaM parIkSyate, nigharSaNa bedana taaptaaddnaiH|| tathaiva dharmovijuSA parIkSyate, zrute na zIlena tapodayAguNaiH // 1 // " te brAhmaNe vicAyuM je zruta, zIla, tapa Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 jainakathA ratnakoSa nAga bIjo. ane dayA e cAra vAnAM mAMheluM eke vAnuM paNa zivazAsanamAMhe zukSa na thI. temaja valI te zAsanamA aniniveza mithyAtva to Deja, mATe tenAM e cAra vAnAM zuma paNa kahevAya nahIM. ane jainanAM e cAre vAnAM zuma . ema te vairAgya pAmyo thako dIdA leto havo. have te mukuMdacaMda nAmA sAdhu harahameza Dhavara zabda karato zAstra gokhato rahe. tene guruyeM vAyo ke, he mahAnunAva ! rAtri mahoTe zabda gokhavU nahIM. jemATe mahoTe zabdeM gorakhavAthI jo anAryaloka jAge to dalavA, khAMmavA, pIsavA pramukha AraMnamA pravarte // ytH|| jAgariyA dhammiNaM, ahammINaMtu suttayA seyA // vajAhiva nagiNIe,yakahI sujiyo jayaMtINaM // 1 // iti jagavatI sUtranA nAvanI gAthA tathA yatidinacaryA graMthamAM paNa e gAthA le. par3I te sAdhuyeM rAtrai gokha mUkI dazne divaseMja mahoTe Dhavara svareM gokhe. te lokone aniSTa lAge temaja nhAnA celA tathA gRhasthanA bokarA tenI upara hase, ekadivasa tene keTalAekeM kahyu ke A vRkSapaNamAM bAkare zabheM gokhIne jhuM mUsalo phUlAvazo evaM hAMsuM sAMjalIne te vidyAno arthI bato sarasvatI devInA caitye jaz beTho tihAM ekavIza upavAsa kasyA, tenA nAgya yogeM sarasvatI pragaTa thai ne kahyu ke he Arya ! tuM sarva vidyAno pAraMgAmI thA. evaM kh| devI adRza tha. par3I te sAdhunI jevAreM koyeM hAMsI karI tevAreM eNe kayuM Avo mU salo phUlAvI dekhA9. panI cauTAmAM jaz sthUla mUzalo agAvI tene maMtra zaktiyeM karI patra puSpa phalAdikeM karI phUlAvI dekhADyo ane kahevA lAgyo ke je mahArI sAtheM vAde yAve tenI napara patrAvalaMbana kI, je. ema kahe. skaMdilAcArya tene prAnAvika jANI AcArya pada Apyu. temanuM vRkSavAdI evaM nAma dIdhuM ane poteM anazana karI devasanAnA nUSaNa thayA. ekadA zrIvRkSavAdI sUri jaruSace padhAsyA tihAM temano ghaNo mahimA vathyo. have ujayaNI nagarIya vikramAdityarAjA rAjya kare . teno pradhAna de vakRSi brAhmaNanI devasikA strI , teno siisenanAmA putra , te sakala vidyAno pAraMgAmI De paraMtu ahaMkArI ne tethI teNe evI pratijJA karI ne ke muUne je jIte, teno hu~ ziSya thAlaM. paDI teNe vRkSavAdI sUrinu patrAvalaMbana sAMnalI sukhAsane veTho thako ghaNA DAne paravasyo thako nRgukaDe thAve . Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. Ch`ns evAmAM vRkSavAdIsUri paNa koI kAryArtha ghaNA ziSyane parivAreM bAhira ni kalyA be. tevAreM sikSseneM bAtrone pUchu e koe zvetAMbara jAya ? bAreM kamu e vRkSavAdI sUri vAdi madanaMjana jAya . te sAMgalI sikSsena, temanI pAseM AvyA ane kahetA havA ke tamA rI sAtheM hU~ vAda karIza. AcArya kartuM ihAM rAnamAM zyo vAda karavo, ihAM pokAra karavAthI jhuM valavAnuM le cAlo nagaramAM jarAjyasanAyeM vAda karI ye. sikSsene kayuM A govAlIyA ApaNA sAdI ke eja hAra jIta kahe ze, te ApaNane pramANa a. guruyeM vicAyuM je e paMmita to ne paNa utA valIyo le. tevAreM guruye kahyu pUrvapada kara. palI siyasene gADhe svareM pUrvapada kayo, ane saMskRtanASAMmAM kaThiNa kAvya bolavA lAgyo, govAlIyA bolyA ene to nUta lAgyuM jaNAya ? korIteM e bolato raheto nth| mahoTe sArdai bolIne amArA kAnane pIDA kare je have te vAraMvAra tarkavAdeM jevAreM pAraDI thAkyo? tevAreM vRkSa vAdIne kahevA lAgyo ke have tameM uttarapada karo. vRkSavAdI manamAM ciMtavyuM je A govAlIyAnI sanAmAMzyo tarkavA da karIyeM ? ihAM to aAMdhalAne ArIso dekhADavAno nyAya thAya, mATeM vicAra karIne kAbaDo bAMdhI rajoharaNa keDamAM bAMdhI ghIhINIbaMdanI rAzi jagatA kAMzka nAcatA kUdatA thakA mukhathI evI rIteM kahetA havA. tadya thA // navI mArIyeM navI corI paradArA gamana nivArIyeM, thovAtho dA iye, to sarge daDavaDI jAyeM // 1 // kAluMkAMbala nIcovaTTa, bAzeM narIyo dIvaDo thaTTa // evaDa paDIyo nIle jADa, avara kizyuM ne sagga nilADa // 5 // ityAdika baMda nAtA jAya ane dAmo nabAlI nAcatA jAya, tevA reM govAlIyA paNa lAkaDI ubAlI gurune pradakSiNA detA nAcatA duvA ane kahetA davA ke prAvavAdI guru mahoTA paMmita ne ane yA bApaDo bAM nagIyo to mAtra mahoTA pokAra karI jANe , paNa kAMi naNyo nathI. evaM govAlIyAnuM vacana sAMjalI siksena brAhmaNa AvI gurune pageM lAgIne kahevA lAgyo je duM tamAro ziSya thayo mujhane dIkSA Apo tameM samayanA jANa bo ane huM samayano jANa nathI mATeM hu~ mUrkha DhuM tethI hu~ hAsyo ane tameM jItyA tene guruye kahyu ethI tuM kAM hAsyo nathI bane hu~ Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. jItyo paNa nathI eto mAtra ApaNe ramatatulya carcA thai mATe cAlo yA paNe rAjyasanAmAM jaz vAda karIyeM,tihAM je jItahAra thAya te behune pramANa 3. sikSsenajIyeM kaDaM ke meM pratijhA karelI ke je mujhane harAve teno hu~ ziSya thA mATeM dIkSA Apo. pabI guru nagaramAM teDI AvyA rAjasanAmAM vAMde jItIne rUDaM muhUrta jo tene dIdA thApI. rAjAyeM te vAta sAMjalIne jihAM guruyeM tAloTA dIdhA hatA tihAM tAlArasU nAmeM gAma vasAvyuM tihAM zrISanadevanuM prAsAda karAvyuM tenI vRkSavAdI sUriye pratiSThA karI. mukuMdacaMda sAdhunuM nAma sikSsena thApyuM anukrame pUrvagata AmnAya mAM helI keTalieka vidyA naNyA mATe yogya jANI guruyeM temane AcArya pada ApatAM sirasenadivAkara evaM nAma dIdhuM // ytH|| vAzya khamAsama ge, divAyare vAyagiti egahA // sUtte pUchagayaMmi, ee sadAya pytii||1|| ___ ekadA sikSsenasUri gurunI AjJA mAgI ujayapIya AvyA tihAM zrA vakoyeM mahoTe mahotsaveM pesAro karAvyo nagarInA cokamAM AvyA tevAreM rAjA vikramAditya paNa hAthI upara caDelA emane sAmA malyA ane pU byuM, e koNa thAve je? zrAvakoyeM kaDaM sarvajJa putra Ave . rAjAyeM tenI parIkSA karavA nimitte hAthI upara caDyo batAM manathI praNAma kasyo guruyeM tene mahoTe svareM dharmalAna dIdho. rAjA samajyo je mujhane mahoTo jaae| dharmalAna dIdho daze. ema vicAra karI gurune pUjyuM tamone je namaskAra ka re, tene tameM dharmalAna dyo bo ke je nahI name, tene paNa dharmalAna dyo ho ? guM tamAro dharmalAna ghaNuM sasto ? guruye kahyu amAro dharmalAna koDI ciM tAmaNi ratnothI paNa adhika maharghya de mATe je name teneja ApIyeM tame manamAM jAvathI namaskAra kasyo mATe tamone dharmalAna dIdho, jemATe pradhA napaNu nAvanamaskArane 2 // ytH|| vAvArANaM guruna, maNa vAvAro jirohi paramato // jo ne sattamivA, ahavA murakaM parANeI // 1 // te sAMjalI rAjA ha rSa pAmyo hAthIthakI natarIne vaMdanA karI koDIsuvarNa nAka Agala mUkyAM. guruye kahyu ameM e suvarNane guM karIyeM ameM to nigraMtha 3. rAjA bolyo meM e dharmAdA kalpyo mATe have mahAreM naMmAramAe ivya khapa Ave nahIM. panI te ivya rAjAyeM jIrNacaityohAra nimitteM zrAvakone nalAvI, ane vahImAMdhAvI rIteM dharmalAne lakhAvyuM // yataH // dharmalAna iti prokte dUrAutritapANaye // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. sUraye siksenAya, dadaukoTi dharAdhipaH // 1 // pule vAsa sahasse, sayaMmi va risANa navanava kalie // ho kumara nariMdo, tuhavikkamarAya saaribo|| 1 // rAjA vikrama guruno nakta thayo par3I guru anukrameM vihAra karatAM citrakUTeM AvyA. tihAM prAsAdeM deva juhArI samasta prAsAda jotAM eka prA sAdeM lekhamaya staMna dITho vRkSazrAvakane pUbyu e guMDe ? zrAvakeM kahyu e pUrvA cArya maMtrAdaramaya pustaka nAkhI tIptamaya staMna kIdho .ene koi ughADI zake nahIM. guru pratidina derAsareM AvI staMnane saMghe. ema suMghatA tenI sarva auSadhiyo jAgavAmAM AvI,paDI tenIpratipadI auSadhi pAmyA te auSadhi uno rasa bAMTyo tethI pAkA cInaDAnI pereM staMna phATI paDyo,temAMhethI eka pArnu kAhADI vAMcyuM temAMthI eka sarazava vidyA ane bIjI suvarNa vidyA e be vidyA malI eTalAmAM thAMno phATelo hato te malI vajamaya thai gayo. ane AkAzavANI evI thayI je he prAcArya ! e vidyAne tuM ayogya bo mATe capalasvanAva mUka nahIMkA jIvitanA saMdehamAM paDIza. be vidyA pAmyA temAM sarazava vidyA to koI kAma paDe to jeTalA sarazavanA dANA maMtrIne jalAzayamAM nArakhIyeM teTalA asavAra beMheMtAlIza prakAranA hathIyAre sahita bAhera nikalIne laDAinA medAnamA khaDA thai AvI unA rahe. te zatrunI senAno naMga karI panI adRzya thai jAya ane suvarNa vidyAthI vagara prayAse jeTaluM suvarNa jozye teTaluM tayAra thai jAya. e ve vidyA gurune malI par3I tihAMthI vihAra karIne guru,pUrvadize kumArapurane viSe gayA tihAM devapAla nAmeM rAjA ne tene pratibodhIne pAko jainadharmI kasyo. te pratidina emanI pAseM vakhANa sAMjalavA Ave, tethI paraspara prIti thai ema keTaloeka kAla vyatIta thayo. ekadA rAjAne ciMtAtura dekhI guruyeM ciMtA, kAraNa pUtyu, rAjAyeM kartuM svAmI ! mahArA ghaNA vairI ekatA thai kaTaka laz Ave , mATe have mahAre jhuM karavU ? guruye kayuM kAM ciMtAma karo. sarva rUDaM thAze. keTalAeka divasa panI vairI AvI rAjAnuM nagara vITayuM guruyeM pA pIyeM nareluM kuMThaM aNAvI temAM vidyAyeM animaMtrita sarazava mUkyA, temAM jeTalA sarazava hatA teTalA samasta Ayudhe sahita asavAra nikaTyA teNe vairInA savAro sAthai yujha karI hataprahata kIdhA naMtara potAnI meleM adRzya tha gayA. rAjAyeM, jayanaMnA vajaDAvI sUrinI pAseM AvI page lAgIne Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. kahyu mahArAja ! tameM mujhane jIvADyo ane A rAjya paNa tameM Apyu. have rAjyamAna pAmIne zikSasena sithilAcArI thayA. daravAjA bAgala asavAra UnA rahe, koI zrAvakamAMhe jara zake nahIM // have zrIdhvAdisUri ziisenanuM sithilAcAra sAMjalI dayA ANI pratibo dha devA mATe tihAM yAvI daravAjA Agala unA rahI kahevarAvyuM je eka bu DhovAdI Avyo be. te sAMjalI siksene temane bolAvIne potAnI Agala besAjyo. tevAreM vRkSavAdI potAnuM sarva zarIra vastrothI DhAkIne bolyA. a gaphUliya phUla ma toDahiM, mArovA moDahiMmaNukusumehiM // aJciniraMjaNaMji pa,himazkAivaNeNa viSu // 31 // e gAthA sAMjalIne siisene vicAra kasyo paNa gothAna artha na pAmyo tevAreM vicAsyuM ke guMthA mahArA guru vRkSavAdI ne ? ke jenI kahelI gAthAno DhuM artha samajI zakato nathI. panI vAraMvAra temanA sAhAmuM jovA lAgyo. tevAreM jAeyuM je e mahArA guru ke tethI na maskAra karIdamApana mAgI pUrvokta zlokano artha prajyo tevAreM havA dIjIyeM kahyu ke aprApta phUlone tuM troDI ma nAkha. nAvArtha e le ke yoga je je te kalpavRda ne jemAM yama niyama to mUla ke ane dhyAnarUpa mahoTo skaMdha ke tathA samatApaNuM, vaktA, yaza, pratApa, mAraNa, naccATana, staMnana, va zIkaraNAdika sidinu je sAmarthya te phUla De ane kevalajJAnarUpa phala ke temAM hajI to mAtra yogakalpavRdanA phUlaja lAgAM le te kevalajhAna rUpa phale karIne Agala phalaze mATe je phUlomAM phala prApta thayAM nathI evA aprApta phala puSpone tuM zAmATe toDe ? arthAta ma troDa.evo nA vArtha je. tathA "mArovAmoDehiM" jyAM pAMca mahAvrata AropyA ne tene maro DI ma nAkha. tathA maNukusumetyAdinuM artha Ama je je manarUpa kusumeM ka rI niraMjanajinane pUja. tathA "vanAtvanaMkiMhiMmase" eTale rAja sevAdi ka mAnAM nIrasa phala kAM kare ? e sAMjalI siksenasUri gurunI AjJA potAnA zira upara caDAvI rAjAne pUDhI gurunI sAtheM vihAra kasyo ane niviDa cAritra dhAraNa kayuM. ema guruyeM pratibodhI samajAvI rAja sevA ma kAvI potAnI sAtheM teDI gayA, prAyazcitta ApI cAritra guru kIg have sighasenasUri anya AcArya pArsethI pUrvagata vidyA lezne zrutadhara thayA. anukrameM zrIkRkSavAdI yAtmArtha sAdhI devasanAmAMhe jara beThA. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. JAKh ekadA sisenasUra ahaMkAramAM magna thayA thakA zrIsaMghane kahevA lA yA ke tame kaho to sarva siddhAMtano prAkRta bhASA TAlIne saMskRta karUM je ma loka Apane ise nahIM te sAMjalI zrIsaMgheM kayuM ke tamone prAyazcitta upanuM jemATeM sarvAkara sannipAta labdhinA dhaNI evA zrIgaNadhara deva temAMhe saMskRta bhASA karavAnI zakti hatI tathApi lokopakArane yarthe siddhAMtoprA kRta jASAmA kasyAMbe, tethI zrItIrthakaranI tathA gaNadharanI prAzAtanA tameM karI, mATe tamone pAcika nAmeM prAyazcitta upanuM tethI kema bUTazo ? tevAre pazcAttApa karatA zrIsaMghane vinati karatA havA ke dazamuM prAyazci vivinna yayuM ne to paNa zrIsaMghanI yAjJA hoya to tulyanA rUpa dazamuM prA yazcitta huM yAdaruM. saMgheM kayuM jema tamAro jAva hoya tema karo. pI siddhasena sUriyeM mauna yAda rajoharaNa muhapatti gopavI zravadhUtano veza dhAraNa karI jema koi lakhe nahIM evI rIteM bAra varSaparyaMta jamavAno nirdhAra kasyo. jemATe koi ulakhe to valI bIjI vAra bAra varSaparyaMta emaja karavuM paDe, mATe ajJAta thakA namavA jAgyA ema ATha varSa vItyA keDe nakayaNIyeM yAvI mahAkAlane prAsAdeM liMga UpareM paga rAkhI pabeDI uDhIne sUtA. pUjA re uThADavA mATe ghaNuM jora karUM paNa navyA nahIM tevAreM rAjAne khabara kara rAjA vikramAdityeM poteM ghyAvI uThADyA topaNa uThyA nahIM tevAreM rAjAyeM tAjAno mAra devA mAMgyo, te tAjaNA sarva rAjAnA aMtaHpurane lAgyAM tihAMthI bUma yAvI rAjAyeM vicAyuM e sAmAnya puruSa nathI siddhapuruSa be, mATe page lAgIne navADyA par3hI rAjAyeM kahyuM yA deva be enI stavanA karIye paNa ene rUsavIyeM nahIM. siddhasene kahyuM e deva mahArI stuti khamI zake nahIM jo huM stuti karUM, to e liMga phATI paDe. rAjA ka stuti karatAM je yA te naleM thA. kapUra khAtAM dAMta pa DI jAya, to paNa kapUra khAvuM. siddhasenajIyeM kayuM hamaNAM to ema kaho paNa pItamane duHkha upajaze, DuHhavAzo. rAjAyeM kahyuM muUne duHkha na hIM upaje tame enI stuti karo, evaM kahe thake siddhasena divAkareM zrImahA vIranI stutirUpa batrIzI karI teno paheloja zloka kahetAM liMgamAMthI dhU nikayAM pI zrIpArzvanAthano mahimA jAlI kalyANamaMdirastotra kayuM, tihAM " yasmin darapranRtayopi hatapranAvA " e bagIyAramuM kAvya kahetAM Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. dhUmrajvAlA pragaTa tha. te jo mithyAtvI lokeM kahyu ke mahAdevanuM trIjeM netra pragaTa thayuM have yA nikukane bAlI nasma karaze. tevAreM to valI taDa taDATa karato ani nikaTayo. paDI kalyANamaMdiranuM teramuM kAvya kahetAM thakAM liMga phATI paDadyu, dharaNiMnA sahAya thakI zrIpArzvanAthanI pratimA pagaTa tha. panI kalyANamaMdira pUrNa cummAlI kAvya pramANa kayuM pranunI stavanA karI jagavAn pAseMthI damApana mAgyuM tevAreM rAjAyeM pUjayuM ke, he jagava n ! yA jhuM apUrva adazya dIvAmAM AvyuM ? yA te valI kayo navIna deva ne ane yA zI rIteM pragaTa thayo ? tevAreM sirasenajIyeM ayavaMtisukumAra no putra mAhAkAla hato, teNeM potAnA pitAnA nAmathI ayavaMtI pArtha nAthanuM maMdira baMdhAvI temAM zrIpArzvanAthanI mUrti sthApI, tenI keTalAe ka varSaparyaMta lokoyeM pUjA karI. panI avasara pAmIne brAhmaNoyeM potA nuM jora vadhenuM jANI zrIjinapratimAne nIceM dAbIne tenI Upara A zi vanuM liMga sthApana kayuM . ityAdi je kAMza vRttAMta tuM, te sarva rAjAne kahI saMjalAvyuM. valI he rAjan ! A mahArI stutithI zAsana devatAyeM zivanuM liMga phADIne vacamAMthI yA pratimA pragaTa karI dIdhI. have tameM sa tyAsatyano nirNaya karI vyo. tevAreM rAjAyeM so gAma maMdirano kharaca ca lAvavAmATe ApyAM. ane devanI samada guru mukhathI bAra vrata grahaNa kasvAM. ane zrIsibasenasUrino mahoTo mahimA vadhArIne potAne sthAnakeM gayA. vAdIisiyasena divAkaranI padavI prApI rAjA pratibodha pAmyo. ghaNAeka mithyAtvIjIvo mithyAtva mUkIne zrAvaka thayA. tihAM ayavaMti pArzvanAtha nuM tIrtha sthApana thayu. te zrIjinazAsana, mahoTuM kArya kIy, mAzrIsaM ghe zeSa cAra varSanuM prAyazcitta badIsamAM makyu. tevAreM saMghanA kahegathI / gho, muhapatti, laz gahamAMhe AvyA. ghaNA navina graMtho racIne zrIjinazA sananI pranAvanA karI. have ekadA prastAveM siyasena divAkara vihAra karatA karatA mAlavAmAM kAra nAmeM nagareM AvyA. te nagaranA nakta zrAvakoMye vinatikarI je he jagavana ! A nagaranI samIpeM eka gAma hatuM, temAM suMdara nAmA rAjaputra grAmaNI hato, tene ve strI hatI, temAM eka strIyeM prathama pu trI janmIne te varakhateM tenI zoka paNa prasutavAna hatI tethI te strIyeM mana mAM khIjIne vicAra kasyo je mahArIzoka jo putra na prasave to ThIka. kema ke Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 261 jo tene putra prasavathaze to te patinI vannana thAze, tethI teNe dAznI sAtheM malIne jevo tenI zokeM putra prasavyo, tevoja bahAra nAkhI dIdho. ane turata no marI gayelo bokaro tenI pAseM rAkhI dIdho. par3I je putrane bahAra nA khI dIdho hato, tene kuladevIya gAyanuM rUpa karIne pAlyo, ne jyAre te thA u varSano thayo, tyAreM kAra nagaranA zivanavananA adhikArI naraDe, tene dekhIne potAno celo banAvyo. ekadA prastAveM kAnyakubja dezano rAjA yAM khe AMdhalo ne, teNe diga vijaya kAryathI tyAM paDAva kasyo, tevAmAM rAtri ye zivanakta vyaMtara devatAye te boTA celAne kahyu ke zeSanoga rAjAne devA thI tenI yAMkha sArI thAze. ne teNeM tema kasyAthI rAjAnIkha sAhasa tha tethI rAjAye maMdiranA kharacasAru so gAma tene ApyAM, ne zrA mahoTAM zivamaMdira le te paNa, teNeM banAvyAM . ane ameM thA nagaramAM rahIyeM baiyeM paraMtu mithyAdRSTiyo balavAn hovAthI bamone jinamaMdira banAvavA detA na thI, te vAste Apane vinati karIyeM ye ke, A zivamaMdirothI adhika zhAM jainamaMdira bane to ThIka thAya. Apato sarvarIteM samartha bo. evAM zrAvakonAM vacana sAMjalIne, vAdInyavaMtImAM yAvyA ane cAra zloka hAthamAM lazne vikramAdityanA hAra pAseM yAvI dhArapAlanI sAthe rAjAne kahevarAvyuM je " didRDhurnidurAyAtastiSThati hAravAritaH // hastanyastacatuH zlokaH, kimA gahatu gavatu // 1 // te zloka sAMjalIne vikramAditye tenA badalAmAMbI jo zloka lakhIne mokavyo je "dattAni daza ladANi, zAsanAni caturdaza // hastanyastacatuH zloko, yadAgabatu gavatu // 2 // te zloka sAMjalIne A cArye kahevarAvyu ke nidu tamane malavA cAhe De, paraMtu dhana levA aAvyA nathI, tyAreM rAjAyeM tene sanmukha bolAvyA ne ulakhIne kahevA lAgyA ke gurujI ghaNo divaseM Aje darzana dIghAM? tyAreM AcArya kahevA lAgyA ke dharmakArya karavAmAM ghaNokAla rokANa thavAthI ApanI pAseM AvI zakyo nahI. have cAra zloka hu~ kahUM bu te sAMjalo // apUrveyaM dhanurvidyA, navatA zikSitA kutaH // mArgaNaudhaH samanyeti, guNoyAti digaMtareM // 1 // sarasva tI sthitA vakre, lakSmI karasaroruhe // kIrtiH kiMkupita rAjan,yena dezAMtA raMgatA // 2 // kIrtiste jAtajADayeva, caturaMnodhimaUnAt // AtapAya dha Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. rAnAtha, gatA mAtamamaMDalam // 3 // sarvadA sarvadosIti, mithyA saMstUyase janaiH // nArayo lenire pRSThaM, navadAparayoSitaH // 4 // e cAra zloka sAMjalIne rAjA nAnAprakAranA vastra devA lAgyo, guruyeM kaDaM tuM rAjA bo, mATeM tahArAM vastra amane kalpe nahIM. rAjAyeM kayuM to tameM yuM kaho bo? je Apa kaho, te duM karUM. ApanI Agala hAtha joDI uno bUM. guruyeM kayuM nakArapurane viSe mahAdevanA prAsAda thakI naMcu jaina nuM prAsAda karAvI tihAM jazne tenI pratiSThA karAvo.rAjAyeM temaja prAsAda karAvyuM ane sikSsenasUrIzvarane hAthe tenI pratiSThA karAvI. tethI tihAM na raDA lokonA zyAmavadana thayAM. zrAvakajano ghaNuMja harSa pAmyA. ema si senasUriye ThAma ThAma jinazAsananI pranAvanA karI. palI pratiSThAna nagareM AvyA, tihAM AyuSya pUrNa thaDe jANI anazana vrata karI aticAra Alo pRthvIne vipe jinazAsananA prAnAvika thai,svarga lokeM jinazAsananIpranAvanA karavA gayA. zrIsaMghe mahoTo mahotsava kasyo, palI saMghe guru devagati pAmyA tenA samAcAra jaNAvavAne artha citra kUTa gAmeM nATa mokavyo, te nATeM jazne AcAryanAM varakhANa kahyAM, te A vI rIteM // sphUraMti vAdikhadyotAH, sAMprataM dkssinnaapthe||vaarN vAra evaM kahevA thI tihAM sihasena divAkaranI nhAnI bahena bAlasarasvatI eve nAmeM hatI, teNeM pUrvalAM ve pada sAMjalIne bAgalAM ve pada kayAM, te kahe :- tunamasta gatovAdI, siisenadivAkaraH // 1 // te sAMjalIne citrakUTanA saMghane ghaNa ja phuHkha Upay. nATane saMtoSI vIso. e kaviprAnAvika yAzrayI zrIsi isenadivAkarano saMbaMdha kahyo. have prakArAMtareM prAnAvikanA neda kahe : // save panAvagA te, jiNasAsaNa saMsakAriNA je na // naMgaMtareNavi jaLa, e e naNiyA jiNamayammi // 37 // arthaH-(savepanAvagAte ke0) te sarve prajAvaka kahIyeM (tu ke0) valI (je ke0) jeNe prakAre ( jiNa sAsaNasaMsakAriNA ke0) zrIjinazAsananI zlAghAnA karanArA (jana ke) je kAraNa mATe kayuM ke (naMgaMtareNavi ke) naMgAMtareM eTale pra kArAMtareM paNa (eenaNiyA ke0) e prAnAvika ATha prakAre karA . ( ji Namayammi ke0) zrIjinamatanevipe te AgalI be gAthAyeM kahe // 37 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 263 // ise sittA ihiM, dhammakahi vAi khAyariya khavaga || nimitta vidyA rAyA, gaNasaM taba panAviti // 38 // // iya saMpatti jAve, jattA pUAi ji moramAM // jiNajaivi sayaM sayalaM, panAvaraNA suddha jAveNAM // 30 // arthaH- ( ise sittA ke0 ) pratizeSitA eTale parama utkarSa pAmI ne jaMghAcAraNa, vidyAcAraNa, AziH viSa, avadhijJAna, manaH paryavajJAna, pramukhanI ( ihiM ke0 ) Rddhi jeNe evA je hoya tene atizeSa ruddhi prAnA vi kahIyeM. e prathama prAjAvika jAvo. tathA bIjo (dhammaka hi ke0 ) dharmakathika te vyAkhyAna karavAnI labdhi vaMta prAjAvika jANavo. trIjo je paravAdIne jItIne jaya pAme, te ( vAi ho ) vAdI prajAvika kahIyeM. coyo bAraroM ne bannuM yAcAryanAM guNa teNe karI alaMkRta je hoya te ( khAyariya ke0 ) prAcArya prAjAvika kahIyeM. pAMcamo je viSTa tapasyAno karanAra hoya, te ( khavaga ke0 ) rUpaka prA nAvika jAvo. bo je trikAla nimittano jAla hoya, te (nimittaM ke0 ) naimittika prajAvika jAvo. sAtamo je nAnA prakAranI vidyA maMtrAdika nojA hoya, te ( vidyA ke0 ) vidyAvaMta prAjAvika jANavo. yAmuM je ( rAyA ke0 ) rAjAno ( gaNa ke0 ) samUha tene ( saMma ke0 ) saMto eTale valana hoya te ( tipanAviMti ke0 ) tIrtha prajAvika eTale zrIjina zAsana pratyeM prabhAvanA kare dIpAve te tIrthaprAbhAvika kahIyeM // 38 // kAlanA viSama paNA thakI kadApi e ATha prAjAvika na hoya, to prAAvakapaNuM kema thAya ? te kahe beH - ( iya ke0 ) e pAula ve prakAreM kahyA evA je prajAviko tenI (saMpatti ke0) saMpadA tene (nAve ke0) nAve e TapAla kalA prAnAvika jevA koI prAjAvika kadApi koI kAlAdi kane doSa na lAne to te samaye yA pramANenA kArya karanArA je puruSo ho ya, tene paNa zrIjinazAsananA prAjAvika kahIyeM. te jema ke zrIzatruMjaya, giranAra, arbudAcala, pramukha tIrthonI ( jattA ke0 ) yAtrA mahoTA mahoTA saMghane sAyeM teDIne karavI, kema ke evI yAtrA ghaNA jIvane pratibodhavAnuM kAraNa thAya. jema zrInaratacakravarttiyeM saMghane yAtrA karAvI, jemATeM yA vasarpiNIne viSe prathama saMghavI naratacakravartI thayo te zrI aSTApadeM prathama prAsAda baMdhAvI tenI yAcAryapAseM pratiSThA karAvIneM prAjAvika thayo. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. tathA (pUtrA ke0) pUjAdi te zrIarihaMtanI tathA arihaMtanI pratimA nI, guru je AcArya upAdhyAya pramukhanI yathAyogya pUjA karavI. temaja yA di zabda thakI sarvajIvane ajayadAna devAnI paTaha naghghoSaNA karavI,anta prAsAda nirmApaNa, e zivAya bIjAM paNa zrIjinazAsananA anuta kArya levAM. tathA jethakI ( janamaNoramaNaM ke0) lokanA citta harSa pAme, ghaNA yo jana thakI anigraha dharIne loka yAtrA karavA mATe cAlI Ave, tevA kA rya karavA tene janamanoramaNa kArya kahiyeM. tathA ( jija visayaM sayalaM ke0) zrIjina ane yati eTale sAdhu te saMbaMdhiyA sakalakAryanuM karavaM, te jinazAsananI pranAvanA kahIyeM, paNa e (pAvaNA ke0) pranAvanA kevI rIteM karavI ? to ke ( sucanAveNaM ke ) zudhanAvanAthI eTale nirmAyapaNe dRSTirAga rahitapaNe kevala guNAnurAgIpaNe karavI. potAnA cittamAMhe lezamAtra paNa rAgadveSano pariNAma ANavo na hI te zukSnAva kahIye. tevA nAveM karI karavI ytH|| zaithilyamAtsaryakadA grahaH krudhonutApamAnAvidhi gauravANi ca // pramAdadaMno kuguruH kusaMgatiH, zlAghArthitA vAsukatAMtadA ime // 1 // tathA valI je kArya kare, te zrItIrthakaranI tathA pravarttamAna gahanAyaka nI AjJAyeM kare, jemATeM AjhA vinA kare, te niSphala thAya ytH|| sami ti pavittisabA, ANAvarjati javaphalA ceva // tiba gurudese pavi, Na tatta usA taudesA // 1 // mUDhA aNAdimohA, tahA tahA ena sNpyrtttaa|| taM ceva yamamatA, avamaNaMtA / yAti // 2 // morakabINA ta taha, ANAe ceva satva jeteNa // sababa vijaya zyatvaM, sammaMti kayaM pasaMgeNaM // 3 // itizrIya Tama pratiSTApaMcAzake // 3 // have enI upara saMghapati zrAvakomAMhe ratnasamAna ratnazrAvakano saMbaMdha ka hIyeM baiyeM. eja jaratade kAzmira deze navaphUla nAmA pATaNa tihAM navahaM ta nAmA rAjA rAjya kare . tene vijayAdevI paTarANIne. - have tehaja nagarane viSe pUrNacanAmA zeTha vase be. tenA traNa putraratna meM, eka ratna, bIjo madana ane trIjo pUrNasiMha, evaM traNa putra ne. temA ra nane pomiNI nAmeM strI, teno komala nAmeM putra je. have zrInemIzvaranA nirvANa panI pAusahasra varSa vItyA ke. paTTamahA Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 265 deva nAmeM kevalI sAdhu ghaNA sAdhune parivAra paravasyA. navaphUla nagaranA tu yAnane viSe AvyA devarUta sahasrapAkhaDInuM kamala tapa siMhAsane beThA thakA dezanA devA lAgyA, udyAnapAlakeM rAjAne khabara ApI. rAjA paNa tihAM AvI veTho, ratnapramukha traNa nAi paNa parivAra sahita vAMdavA yA vyA. dharmadezanA sAMjalavA bega. tihAM kevalI jagavAn dezanAmAM tIrtha yAtrAnA phala varNavatA havA // tadyathA // aho tIrthasya mAhAtmyaM, puMmarIka mihAgireH // pazavopi hi yatrasthA, lanyaMte surasaMpadam // 1 // tatopi revata gireH, katA sevA mahAphalA // vimalAcaladezavA, tapoyaM ytHsmRtH||2|| vizeSatastvayaM nemiH, pavitraM kRtavAnnijaH ||prvrjyaajhaannirvaann, kalyANika mahAmatiH // 3 // zrImaveyamAhAtmyaM,bruvaMti laukikAapi // zrUyaMte ca pranA sAkhya, purANe vadatAMvara // 1 // padmAsana samAsIne, zyAmamUrti digaMbaraM // nemanAthaM zivetyevaM,nAma cakre'sya vaamnH||||klikaale mahAghore,sarva kalmaSa nAzakaH // darzanAt sparzanA deva, koTiyajhaphalapradaH // 3 // temATe jeNeM nAvagur3iyeM zrIzajaya revatAcalanI yAtrA karI teNe modakamalA varI. ityAdi dharmadezanA sAMjalI ratnazrAvaka guruneM page lAgI anigrahadhArI thayo. je duM zrIzatrujaya tathA giranAra tIrthanI yAtrA karUM toja bIjI vigaya le naM tathA tihAM sudhI brahmacarya pAlaM. evoanigraha karI ghera jA sajAi karI ane zrIsaMghane kholA pAtharI arajI karI. saMgha sarva yAtrA mATe taiyyAra tha yo. zAha ratnasiMha rAjAnI AjhA mAgavA gayo.rAjAyeM kahyu ke ghoDA, hAthI, merA, nizAna, je jozye, te vyo. ane zIghra yAtrAnA manoratha pUrNa karI Avajo. ema kahIne rAjAyeM nAlikera pramukha pIne vidAya kasyo. have enI strI pomiNI te rAjAnI vijayApaTarANIne malavA gai. vi dAyagirI mAgI, teNe paNa ghaNI yAgatA svAgatA karI. zrIphala paTakUla pApI pomiNIne vidAya karI. panI rUDaM muhatte lagna sAcavI ratnazAha gha yA saMghanI sAtheM nizAna gAjate prayANa kayuM, temanI sAthe paTTamahAdevasU ri paNa yAtrAyeM cAvyA. pratidina vyAkhyAna sAMjale devapUjA snAtrAdika kAryamA pravarne, ratnazAha sarva saMghanI bAgala cokI karato cAle ane ma dana tathA pUrNasiMha e be lAi zrIsaMghanI bedu pAseM rakhavAla kare. tathA ratna zAhano putra komala , te zrIsaMghanI panavADe cokI karato cAle. ema a Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. vijinna prayANe cAlatAM paMthamA lola ane tola eve nAmeM be parvata yAvyA. tihAM saMdhai utAro kasyo, nojana karI rAtriya saMgha tihAMja rahyo. pranAteM prayANanaMjAnAda sAtheM saMgha cAlavA lAgyo, eTale kaLAla vaNe mahoTA dAMta mahoTI dAr3heM karI jayaMkara mAhAkAya mukha vAghanI peThe pa sArI rahelo De. evo rAksa, khAu~ khAlaM karato pragaTa thayo. strI pramukha loka sarva nAsavA lAgyAM. Agala phojanA sujaTo hatA teNe AvI pUbyu ke ghare tuM koNa bo ? teNeM kahyu ke rAksa bUM. mujhane samajAvyA vinA jo Agala jAzo to DhuM sarvalokane nahANa karIza. evAmAM ratnazAha thA vI kajo rahyo. temane sunaTeM sarva hakIgata kahI saMnalAvI.keTalAekeM kahyu pAbA valIyeM. keTalAeke kayuM enI sAtheM yu6 karIyeM; ratnazAheM kaDaM pAlA to sarvathA naja valI, zrInemIzvaranI yAtrA to avazya karavI. ___ par3I ratnazAheM tene samajAvavA kahyu ke tameM jazne ene jema tema sama jAvo. nATa tene samajAvavA gayo. rAdase kahyu eka mANasa mumane thApI ne bIjA sarva kuzaleM jAna. te rAksano evo nizcaya jANI nATeM AvI zeThane kayuM tevAreM ratnazeThe samasta zrIsaMghane kahyaM tameM jAu sukheM samAbeM yAtrA karo. duM AhIM rAsapAseM rahu~ . tevAreM zetanA ve nA tathA putra kayuM tameM saMghavI no, mATeM tamAre bAgala cAlavU jozye, tethI tameM jA ane ameja e rAksanA mukha Agala rahIguM. ratnazeThe te sarvane samajAvI temane saMghanI sAthe cAlatA karI sAhasikapaNuM pAdarI zrIneminAthanuM za raNa paDivajI kAyotsarga karIne poteM tihAMja rahyA. tenI sAthe pomiNI saMghavIyaNa tathA komalaputra e bedu jaNa paNa ratnazAha na jANe tevI rIteM kAyotsarga karIne bAnA tihAMja zeThanI pAseM rahyA. have te rAiseM, saMghavIne tihAMthI napADIne parvatanI guphAmAMhe ghAlIbA hera zilA deza besADyo ane te puSTa rAksa aTTAhAsya karI bIhIvarA vavA lAgyo. saMghavIyeM zrInemIzvaranuM dhyAna dhayuM. ___ evA avasareM zrIgiranArajIne viSe meghanAda, kAlamegha, girividAraNa, kapATa, siMhanAda, khATika, raivataka, eve nAmeM sAtatripAla zrIaMbikAdevIne namaskAra karavA yAvyA De eTalAmAM raivatAcala jANIyeM trUTIja paDaze evo kaMpavA lAgo, sAte kSetrapAla zrIthaMbikAjI pratye kahevA lAgyA ke he svA Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 267 mini! zA kAraNa mATe zrIgiranArajI kaMpAyamAna thAya ? tevAreM aMbi kAjIyeM jhAne karI joyuM to zAharatnazaMghavIne tapazva thato dITho. te jo aMbikAjI sAte devapAlanI sAthai tihAM AvIne rAkSasane page jAlI jeTale zilAtaleM pADavA lAgI, eTalAmAM potAnI Agala divyAnaraNeM nUSita evA eka manuSyane dekhatI havI tathA zAharatna saMghavInI strI pomi egI ane komalaputra e bedu jagane paNa Agala unAM rahyAM dIThAM. have te divyasvarUpI nara aMbikAjIne kahevA lAgyo ke duM zaMkaranAmA vaimAnika deva bu. paTTamahAdevasUriyeM giranAranuM mAhAtmya kahyu. te sAMjalI ratnazAheM anigraha kIdho. je giranArajInI yAtrA avazya karavI, tihAM su dhI bIjI vigaya levI nahIM,tevAreM huM sanAmAM beTho hato,te meM eM zainI pa rIdA karavA mATe eTalA vAnAM kasyAM. etraNe manuSya ratna jevAMjane, je mATeM e leza mAtra sattvathI calAyamAna thayA nahIM. valI te devatA, aMbi kAjI tathA sAtadevapAlane kahevA lAgyo ke, dhanya tamone je tameM saMgha vInuM sahAya karavA AvyA. DhuM jo tamArI sAtheM yuddha karUM to tamAraM kAM mahArI bAgala cAle nahIM kAraNa ke hu~ vaimAnika deva bu. to paNa tamArA sAhasanI prazaMsA karuM bu. evaM kahI saMghavIne page lAgI aparAdha khamAvItra japane napADI saMghamAMhe mUkIne devatA potAne sthAnakeM gayo. ihAM sarvane harSa upano harSanaMnA vajaDAvI aMbikA ane devapAla paNa giranAre yAvyA te paNa saMghavInI sAtheM giranAranA pAhADa napara caDyA. zrInemIzvara nagavAnane praNAma kIdho. gajeM'padakuMme jara snAna karI sonA nA tathA rUpAnA kalaza jarI gaMdhodakeM mahamikAyeM aniSeka kasyo, ratnA zAheM kozka lepamaya biMbane ajANatAM ghaNA sugaMdha jaleM karI nhavaNa pU jA karatAM te pratimA galI gai tevAreM saMghavI pazcAttApa karato kahevA lA gyo ke hA hA mumane tIrthanaMgarnu pApa lAguM! have hu~ e pApathI kema bUTI za!!! evo kheda karI anigraha kIdho ke jevAre DhuMe tIrthobAra karUM te vAreMja nojana karUM tihAMsudhI mahAre jojana karavU nahIM. evo nizcaya karI saMghanA rakhopA mATe potAnA be nAine rAkhIne poteM aMbikA devI pAgala ja beThA. be mAsasudhI upavAsa thayA tevAreM paMbi kAjIyeM yAvI kaDaM he vatsa ! uTha ane mahArI sAthai kaMcanabalAnaka tIrtha Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ne viSe cAla. ema kahI aMbikAjI Agala cAvyAM ane temanI pAla ra nazAha cAlyo jAya anukrameM kaMcanabalAnaka tIrtha gayA tihAM aDhAra pratimA ratnamaya aDhAra hemamaya, aDhAra vajamaya ane aDhAra raupyamaya ema bahottera pratimA dIThI, tevAreM harSa upano tethI nUkha tRSA sarva vIsarI gai. have zeThane aMbikAyeM kaDaM tahAruM mana mAne te eka pratimA le. zeThe ratna mayabiMba lIdhuM aMbikAyeM kahyu bAgala kAla viSama pAvaze mleDarAjA thA ze tevAreM e pratimA rahI zakaze nahIM temATe vajazilAmaya biMbale. zeThe paNa te vacana satya jANIne vajazilAmaya biMba lIdhuM ane devIne pUbyu e biMba vajamaya ghaNuM nArI ne mATe kevIrIteM lai jAnaM ? devIyeM kahyu kAce sUtre vIMTI sUtrano behaDo hAthamAM kAlIcAlyo jA, paNa pA valI joza mAM. zeTha emaja laz cAlyo ghaNI nUmi ulaMghI paNa hAthamAM lagAra mAtra nAra jaNAyo nahIM tethI saMghavI jANyuM pratimA Ave be ke nathI AvatI ? e vI zaMkA ANI pAbaMvalI joyuM to biMba tihAMja sthira tharahyaM ghaNA pra kAreM udyama kasyo paNa bilakula hAle nahIM, tevAreM tihAMja prAsAdanI raca nA karI; zrIneminAthajInI pratimAnI pUjA karIne panI pAra| kasyuM, sarva saMghe paNa pUjA karI. ema tihAM ghaNA divasa rahI mananA manoratha pUrNa karI palI saMghavI zrIzejejayanI yAtrA karavA cAlyA. anukrameM zrIzatrujayeM AvyA. yAtrA kIdhI sAdharmikavAtsalya pramukha kArya kayAM. evI rIteM ghaNA tIrthonI yAtrA karI demakuzaleM kAzmIradeze navaphUla pATaNe potAne ghare AvyA. rAjAyeM nagara pravezAdika mahotsava kasyA. panI te zeTha, navAnavAM jinazAsananAM kArya karI jinazAsanano prAnAvika thayo. ema yAtrAdika kArya karI paNa zrIjinazAsanano prAnAvika thAya, e ratna saMghavIne dRSTAMteM janamanoramaNa kArya je kare, te prAnAvika thAya // iti tapAgabAlaMkAra naTTAraka zrIhIravijayasUrizvara kramAt paTTapranAkara zrIvijaya devasUrIzvara vijayamAnarAjye mahopAdhyAya zrIzakalacaMgaNi zi SyopAdhyAya zrIzAMticaMgaNiziSyopAdhyAya zrIratnacaMgaNiviracite zrIsa myaktvaratnaprakAzanAmani samyaktvasaptatikAbAlAvabodhe aSTaprAnAvikasvarUpa nirUpaNa nAmA SaSThodhikAraH samAptaH // 6 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI.. have samaketanAM pAMca nUSaNa, sAtamuM hAra kahe : // samatta nUsaNAraM, kosanaM tiba sevaNaM nattI // thirayA panAvaNAviya, jAvaLa tesi vuhAmi // 40 // arthaH-e pAgala kaheze te pAMca (sama tanUsaNAI ke0) samaketanAM nUSaNa kahIyeM. jema puruSane mukuTa, kuMmala, hAra, abahAra,kaTisUtra, muzkiAdika nUSaNa je teNeM karI puruSa zonAyamA na dekhAya le tema samaketa paNa e pAMca nUSaNeM karI zojAyamAna dekhAya te pAMce jUSaNanAM nAma kahe . 1 eka (kosannaM ke0) kuzalapaNuM eTale zrIsamaketanA dAyika, dayopaza mAdika je neda kahyA le tenA jANavAne viSe darapaNuM hoya. tathA bIjA paNa dinakRtya,rAtrikRtya, padatya, cAturmAsikakRtya, saMvatsaraLatya, janmaka tyAdikane viSe je nipuNapaNuM hoya tene kauzalya kahIyeM. ___ bIjuM (tibasevaNaM ke0) tIrtha je jinajanmAdika kalyANakanI nUmi tenuM sevana karavU // uktaM ca // jamma dirakA nANaM, tibayarANaM mahANunAvANaM // jayakira nivANaM, AgADhaM daMsaNaM ho // 1 // athavA jaMgama tIrtha je AcArya, upAdhyAya, mahAnunAva aNagAra, temanA vinaya veyAvaccAdikanuM karavU te tIrthasevana kahIyeM. 3 trIju (nattI ke0) nakti karavI te je samaketadhArI hoya teno vi naya veyAvacca zlAghA karavI tene nakti kahIyeM tihAM devagurunI nakti karavI. ___4 cothu (thirayA ke0) sthiratA te koi deva dAnava AvIne calAve to paNa cale nahIM manamAM vicAre ke jevAreM tevAreM jIva moda phala je pAma ze te e samaketathIja pAmaze, mATe enI AsthA rAkhavI. yataH // cAritra yAne janepi, guNamANikyapUrite // taraMtyeva mahAMnodhau, samyaktvaphalaka grahAt // 1 // dhyAnaM kuHkha nidhAnameva tapasaH saMtApamAnaM phalaM, svAdhyAyopi hi vadhya eva kudhiyAM tenigrahAH kugrahAH // azlAghyA khaludAna zIlatula nA stIrthAdiyAtrA vRthAH, samyaktvena vinaivasyAdapica yattatsarvamaMtagaDuH // // evI samaketane viSe zreNikAdikanI pereM sthiratA rAkhavI. pAMcamuM ( pajAvaNAviya ke) pranAvanA te zrIjinazAsananI unnati nuM karavU manamA e pramANe vicAra rAkhavo ke jeNe karI zrIjinazAsananI dIpti thAya evo prakAra kahyo ,tenIja zodhamA rahevU ane batIsAmarthya te Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. jinazAsananI dIpti paNa kare tene pranAvanA kahIyeM. (tesi ke0) teno (nAva ke0) nAvArtha AgalI gAthAyeM (vunAmi ke0) kahIguM. 40 have pAMca nUSaNamAlA pahelA kauzalyanuM svarUpa kahe jeH|| vaMdaNa saMvaraNAi, kiriyA ninaNattaNaM tu kosanaM // tibanisevAya sa yaM, saviggaM jaNeNa saMsaggI // 41 // arthaH-(vaMdaNa ke0) devavaMdanA, guruvaMda nA tathA (saMvaraNA ke0) saMvaraNa te paJcarakANa pramukha Adi zabdathakI paDA vazyaka, pauSadha, sAmAyika, snAtravidhi, sattaranedeM pUjAnovidhi pramukha sarva kArya levAM. te saMbaMdhi je (kiriyA ke0) kriyA tene viSe je ( nigaNataNaM ke) nipuNapaNuM hoya te (tu ke0) valI (kosanaM ke0) kausalpapaNuM kahIyeM jemATe prAvaka jo sarva kriyAne viSe nipuNa hoya to anAryadezane viSe paNa dharmapravRtti calAve jo eka zrAvaka nipuNa hoya to ghaNAjIvone samaketa tathA deza virati sarvavirati pamADavA, kAraNanUta thAya je zrIjinazAsanane viSe nipuNa hoya tenAMtraNavAnAM prazasta thAya // yataH // ta ThANA susIla ssa suvvayassa suguNasta samerassa supaJcarakANa posahovavAsassa pAsalA na vaMti taMjahA 1 assiloe pasane navati 5 uvavAe pasaje navati 3 AyA tipasabA navati, evaM ta nANAni sIlassa nivayassa niguNasta nimerassa nipaJcarakANaposahovavAsassa garahiyA navaMti taM jahA 1 asIloe garahie navati 2 uvavAe garahie navati 3 AyAti garahiyA navatitti // e gA thAnA pUrvAno artha kahyo uttarAIno artha kathA AvyA panI kahevAze. have e kauzalyatAne viSe udAyI rAjAno saMbaMdha kahIyeM . rAjagRhIna garIyeM zreNikarAjAno putra azokacaM tathA aparanAma koNika rAjya pA le le. tene padmAvatI nAmeM paTarANI De tenI sAthai viSayasukha jogavatAM koI devatAno jIva puNyavaMta AvI garjapaNe upano te garne rahyA par3hI rAjA no ghaNo udaya thayo mATe te putra janmyA paDI tenuM nAma udAyina dIdhuM. ekadA prastAveM mAbI sAthala upara putrane laz zreNikanoputra azokacaM rA jA jojana karavA beTho De evAmAM bAlaka mUtaravA lAgyo te mUtaranI dhArA jojananI thAlImAMhe par3I to paNa putra upara prema le mATe vicAyu je rakhene ebAlakane mUtrano rodha thAya ? ebuM ciMtavI emaja mUtaravA dIyo. par3I te mUtradhArAsahita jojana bAMkIne thAlI aNadho dAtha aNa Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. dhoyA thakA bIjI rasavatI lai jamavA lAgo. te dekhI celaNAmAtAne dAkhaM AvyuM, tevAreM kopikeM hAsyanuM kAraNa pUbavAthIcelaNAmAtA kahevA lAgI ke sAMjala he putra! tuM jevAreM garnamAM yAvyo, tevAreM mumane zreNikarAjAnA kAlajAM khAvAno doholo upanyo te anayakumAra zreNikane sUvADI tenA hiyA Upara mAMsa pAtharI kApI kApI mAMsanA khaMjha mujane ApIne mahAro doholo pUrNa kasyo. anukrameM tahAro janma thayo, tevAreM meM jANyuM je e putra pitAno ghAtaka thAze,temATe meM tumane karaDe nakhAvyo te vAta zreNi jANI mujhane gAlo dazne ukaraDAthakI pADo aNAvyo. nakaraDAmAM tahArI mAMga li kozka jIve karaDI te AMgali pAkI tenI vedanAthI tuMraDavA lAgyo tyAreM zreNikeM tahArI yAMgulI mukhamAMhe ghAlIrAkhI tethI tuUne zAtA thA ane caMgha AvI te vakhata tahArI yAMgulI pAkI hatI te phUTI paDI tenA paruthI rAjAnuM mahoDaM jarANuM to paNa vicAyuM je AMgulI mukhamAthI kAhADIza to rakhene e bAlakanI caMgha jatI rahe ? temATe mukhamAthI kADhI nahIM tuM jAgyo tepalI AMgulI kADhIne mukhathukI paru bAhera nAravyu, tuUne vedanA samI ga te AMgulI mukhamA rAkhatAM rAkhatAM rujI ne sArI thai evI rItano tahArA napara tahArA bApano prema hato te Aja tuM tahArA bApane kASTapiM jaramAM nAkhIne dinapratye nADI marAve ke ane tuM sukheM jojana karavA beThage bo. e kAraNa mATe saMsAranuM svarUpa mA dekhIne mujhane hAMsuM AvyuM. te vAta sAMjalI koNika, lohano daMmalezne kASTapiMjara nAMjavAmATe bApane bAhera kADhavA cAlyo. tene Avato dekhatAMja zreNikeM jANyuM je mu Une mAravA Ave te apamRtyunA nayathI tAlapuTa viSa khAine zreNikeM kAla kasyo. AyukhAno nikAcitabaMdha hato mATe marIne narakeM gayo. tethI koNikane ghaguMja kuHkha lAguM, zoka karavA lAgo, pabIte jagyA dekhe tevAreMbA pa sAMnarI Ave tethI koNi vicAyuM je mahAre AMhIM na rahe pabIeka sujagA joDne caMpAnagarI vAsI rAjagRhI nagarI mUkI caMpAmAM AvI rahyo. __ anukrameM koNikeM traNa khaMma sAdhyA kArimA cauda ratna karI teramo cakrava ii kahevAvaM. evI buddhithI vaitADhayanI timistrAguphAne daMmaratnekarI ughADa vA gayo guphAne daMmaratnano prahAra dIdho. tihAM guphAdhipati je kRtamAla de vatAte kopeM caDayo bato teNeM koNikane sainyasahita bAlI nasma kIyo ko Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 jainakathA ratnakopa nAga trIjo. ki marIne hI narakapRthvIyeM gayo. tene pATeM nadAyI rAjA rAjyeM vege. have dAyIrAjAne pitAnA duHkhane lIdhe caMpAnagarImAM rahetuM sohAya nahIM. tetha pradhAnane kayuM ke koi ruDaM sthAnaka jUna. tihAM nagaravasAvIne rahIyeM. maMtrIzvareM sthAnaka jotAM jotAM gaMgAtaTeM nikAsuta yAcAryanI karoDa paDI hatI tihAM pAmalavRkSa kagyo be tenI pAseM yAvyA tihAM eka sUDo mukha vi kAsI rahyo be tenA mukhamAMhe sahejeM khAvI jIvaDA paDe be teno sUDAne yAhAra yAya ne e vRttAMta dekhIne pradhAne vicAyuM je ihAM sUDAnA mukhamAMhe sahejeM prayAsavinA jIva yAvI paDe be tehaja sUDAne yAhAra thAya be tema e jagAyeM nagara vasAvIne vAsa karavAthI rAjA ne prajA vedune sukheM prayA savinA jIvikA cAlaze evaM nirdhArI nagarasthApanAne kAjeM sUtra dIdhuM. nagara vasAyuM pAma vRka tihAM hatuM mATe pADalIpura nAma dIdhuM nadAyI rAjA tihAM khAvI vazyo te udAyIyeM ghaNISTRthvI jItIne potAne vaza ka rI, gurusamIpeM samyaktva mUladvAdazavata uccAra karI paramazrAvaka thayo. cAra parvanA horatA pauSadha kare pratidivasa devapUjA kathA paDhI mukhamAM pAlI ghAle gharamA poSadhazAlAyeM unaya saMdhyAyeM paDikkamaNuM kare. tethI udAyIrA jA RSi kahevANo udAyirAjarSI evaM nAma paDyuM, jinazAsanano paramabhakta thayo, jinazAsananI sarvakriyAne viSe nipuNa thayo. have udAyIrAjAyeM yuddha karIne kolika rAjAne mAkho tehanuM sarvasva lI dhuM teno putra samarthathako uUyaNInA rAjAnI cAkarI karavA lAgyo. teM ai ekadA prastAveM kayaNInA rAjAne kahyuM jo tame sahAya karI mahAruM rAjya pAbuM pAvo to huM nadAyIrAjAne mArI khAtuM vakayaNInA rAjAyeM jAeyuM je sahejeM mAthAthakI vairI jAya be to have bIjuM guM joiyeM ? evaM vicArI tene saMbala prApyuM te duSTAtmA tihAM khAvI nadAyIrAjAne mAravA nA ghaNA upAya kare be, paNa lAga pAmato nathI paDhI udAyInA gharamAM ya tino praveza nirgamana dekhI vicAyuM je evo veSa dhAraNa karavAthI mahAruM kArya thAze tevAreM kapaTa vairAgya dekhADI gurunI pAseMthI dIkSA lIdhI. pAMca samiti guptizIkhe, gurune khuzI kare, vinayavaiyyAvacca karI gurune vaza kare, ema zola varSasudhI kapaTa dIkSA pAlI, paNa jAteM anavya be mATe karuNAraseM roma mAtra jedAya nahIM. kevalarAjAne mAravAne arthe cAritrazuddha pAle be. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 273 ekadA AcArya pAmalIpura padhAsyA . udAyIrAjA parvadivasane vipe pranAteM uThI, pratikramaNa karI zrImahAvIranI pratimA pUjI, upAzraya yAvI, gurumukheM pauSadha uccarI, 1e sthAnaka sAcavato,zAdazAvarta vaMdana dei, vyA khyAna sAMjalI, caityaparipATI karI, ApaNA maholane viSe pauSadhazAlAyeM jaz pustaka vAcanAyeM karI pauSadha ArAdhe. saMdhyA pratikramaNa karAvavA gu rune tethu mokalyuM, guruyeM sAdhunane kaDaM koNa yatiparavAyA je mhaa| sAtheM Ave? tevAre te anavyasAdhu upadhi lazne taiyAra thayo kahe padhAro svA mI! hu~ ApanI sAtheM AIM . guru nazkanAveM kapaTa ajANato sAtheM te DI gayo. tihAM rajoharaNeM karI rAjAne pratikramaNa karAve, rAjA pratikrama Na karI, sadyAya karI, porisI naNAvI, vidhi saMthAro pAtharI, saMtharAvidhi jaNI, cana saraNa gaNI, navakaravAlI gaNI, dharmajAgaraNa karI, kukUTanI pereM paga pasArIne sUto, kriyAdhyAyeM thAkyA mATeM gaMgha dhAvI gai temaja gurune paNa gaMdha yAvI gai. tevAreM pahelo anavya sAdhu kapaTaniza karI upayo kaMko lahanI pAlI gupta rAkhI hatI te kADhIne rAjAnA kaMThamAM mArI rAjAyeM sma raNasahita kAla kIdho. ane pahelo anavyasAdhu zarIra bAdhAnuM miSa karIne tenuM kAraNa dhArapAlane samajAvIne bAhera nIkalI gayo. rudhirapravAha gurune saMthAre zrAvyo. guru jAgyA ajavAlI rAtri hatI mA Te ajavAle joyuM to rudhira vahetuM dItuM tenuM mUla jovA lAgyA to rAjA ne gale pAlI dItI, pAseM joyuM to kuziSya dekhAto nathI tevAreM guruyeM vi cAyuM je e kuziSyanuja kAma kareluM . par3I guruyeM vicAkhu je pranAteM jinazAsanano unAha thAze, mATeM amane paNa eja zreyaskara je. ema nira dhArI guruye paNa agasaNa ArAdhanA karI galeM pAlI jarAvI kAla kIdho. rAjA tathA guru bedu thArAdhaka thai svarge gayA. pranAteM kuziSyano mAha thayo. te anavyane ghaNue zodhyo paNa kihAMya malyo nahIM. nAsIne uUya pIyeM jato rahyo. uUyaNInA rAjAnI bAgala svarUpa kaDuM. rAjAyeM tene mahA adharmI uSTa jainazAsanano umAha kAraka jANI deza bAhira kADhI mU kyo. je mATe pApIne kyAMya jagA male nahIM. ane dharmInI sarvatra jaya ne e samaketanA kauzalya nAmeM jUSaNanI upara nadAyI rAjAnuM dRSTAMta kahyu. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. have gAthAnA pAlA be padanA arthe karI bIjUM tIrthasevA nUSaNa kahe je. (tiba ke0) tIrtha je zrIzatrujaya, nadyayaMtagiri, aSTApada pramukhanI ni raMtara (sevAya ke0 ) sevA te ( sayaM ke ) svayaM poteM karavI yAtrAyeM jA tihAM keTalAeka divasa rahI pUjA karavI jo sAmagrI hoya to aMtasamaya jANI putrAdikane gharano nAra soMpI poteM nizciMta thai saMbala lei tIrthanI sevA karavI tathA (saMviggajaroNasaMsaggI ke0)saMvignajana eTaleM saMvegI jananI sAthai saMsarga karavo. jemATeM saMvegIno saMsarga karatAM thakAM potAne saMveganI prApti thAya. tethI valI bIjA ghaNA jIvone te saMvegI kare, jema phUla svayaM saugaMdhika to hatAM te telane saugaMdhika kare tethakI mogharela caMpelAdika tela lagADe thake puruSamA sugaMdha thAya e dRSTAMte jANavU // yataH // vasaI gurukule nicaM, jo gavaM navahANatvaM // piyaMkare piyaMvAi, se sirakaM ladu mara hara // 1 // iti uttarAdhyayane // tathA // esopuNa saMviggaM, saMviggaM sesayA Na jayaMto // kuggaha viraheNa ladu, pAvezmorakaM sayA sorakaM // 1 // iti ekAdaze sAdhupaMcAzake // jema zrIgautamasvAmI tathA kezIgaNadhara e betu male thake teno dharmavAda sAMjalIne ghaNA jIva saMvega pAmyA. temATeM suvihita, zukSaprarUpaka, jJAnavaM tanI sAyeM goSTi karavI. paNa mithyAdRSTi tathA bhraSTAcArI kumatyAdikano saMsarga na karavo. kema ke tenuM jJAnapaNa narakapAtane arthe thAya // have ene vipe nAgadattanuM dRSTAMta kahIyeM .yeM. kusumapura nagarane viSe dhane karI dhanada samAna evA nAgacaMjhanAmA zeTha vase ne tenI nAgazrInAmeM nAryA je, tene ghaNA manoratheM nAgadatta nAmeM putra thayo. te bAlapaNe paNa priyadharma dRDha dharmI thayo. bAlapaNAmAM bAra vrata pAlanAra, tapa karanAra,upadhAna vahe nAra devanakti, gurunakti kAraka navatattvajJAnano vijJAnavaMta thayo. ____ ekadA prastAveM nAgadatta caityaparipATI karatAM koi ekane zrIjinanavanane viSe apUrva thAnaraNa,apUrva phUla,zrIkhaMma, kesara,karpUra, agaru, dhUpa, ane dI pazreNiyeM karI mahoTe vistAreM pUjA karato dekhIne camatkAra pAmyo. ane manoratha karavA lAgyo ke evI pUjA DhuMpaNa karUM to mane AnaMda thaay.|| ytH|| svargasthitAnAmihajIva loke, catvAri cinhAni vasaMti dehe // dAna prasaMgo madhurA ca vANI, devArcanaM sajurusevanaM ca // 1 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. par3I te vAta potAnA pitA nAgacaMpanI Agala karI, ke he pitAjI! Aje panadattazeThano putra jinadatta nAmeM ,te pravahaNayakI ghaeM ivya napA rjI Avyo . teNe devagRhamAM apUrva pUjA karI je. evI pUjA AjaparyaMta meM kyAhipaNa dIdI nathI temATeevI pUjA kasyAno mujhane nAva ,tonAga caMzreSThiyeM kahyu,ApaNI pAse paNa ivya ghaNuM ne mATe sukheM pUjAno manoratha pUrNa karo. nAgadatte kayuM tamArA ivye DhuM manoratha pUrNa na karUM, DhuMpaNa pravaha Na le paradeze jaz ivya kamAvI evI pUjA karUM to manorathapaNa pUrNa thAya. ze putrano haTha jANI pravahaNe caDhavAnI AjJA dIdhI, teNeM pAMcazo vAhANa kariyANAMnAM nayAM.gAmamAM paDaha vajaDAvyo ke jene pravahaNe caDI dezAMtareM jAeM hoya te sukheM ghAvajo. je jema keze,tema nADAvagerainI tIka baM dobasta karI ApI\, mATeM koI bAteM sIdAvatuM nahIM. evaM sAMjalI ghaNAM loka tenI sAthe cAlavAne taiyyAra thavAhaNe betA. anukrameM rUDe muharte sa rva sAmagrI karI pAMcaze vAhaNa lAcAlyo. vAhaNo vegeM cAlyAM jAya , e vAmAM akasmAt vAdalAM thayAM meha aMdhArayo tophAna lAgavAthI vAhaNa na nmArge paDyAM. jema unmatta ziSya gurunI AjhAnA vazathakI TalI jAya, tema nAkhavAnA vazathakI vAhANa TalI gayAM. parvatonI vacamAM zrAvI gayA. e vAmAM eka vAhANa bUDyuM te vAhANamAMhelA marIgayelA mANasone pANImAM taratAM lokoyeM dIvAM, te jo sarva vahANonAM loka nayanAMta thayAM. evAmAM eka vANAyo kaMThagataprANa thayo hato, teNeM hAthanI saMjhAyeM pA NI mAgyuM, nAgadatteM tene pANI lAvI pIvarAvyu. tethI kAMka svastha thayo thako nAgadatteM pUjyu ke,tuM koNa bo ? teNe kayuM kosaMbI nagarIno rahevA sI dhanazreSThIno putra . DhuM ekazo vahANa lazne cAlyo, te pApane udayeM vA yare karI preyAM pravahaNa girikuMmalane viSe paDyAM. ihAM cAre bAju parvata zrA vIgayA, mATeM vAyarAno saMcAra na hovAthI vahANa nAmanAMgama paDI rahyAM hAle cAle nahIM. anukrameM nAtuM pANI khuMTuM nUrakha tRSAyeM mANasa sarva mara Na pAmyAM. DhuM eka jIvato rahyo . e meM mahAruM vRttAMta kayuM. have tuM muja ne paralokano saMbala Apa. tevAreM tene nAgadatte // pANAvAyaM maliyaM.cori ke meduNaM daviNa muddhaM // koha mANaM mAyaM, lonaM piUM tahA dosaM // 1 // kalahaM atarakANaM, pesunnaM raI araz samAnattaM // paraparivAyaM mAyA mosaM miDa Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. tasanaM ca // 2 // vosIsUzmAi, muraka mAgasaMsagga vigghanUyAiM // dugga nibaMdhaNA, ahArasa paavhaannaa||3|| ego haM nali me ko, nAhamantrasta kassA // evaM adImaNaso, appANaM maesAsa // 4 // ego me sAsa appA, nANadaMsaNasaMju // sesA me bAhirAnAvA, save saMjoga larakaNA // // 5 // saMjoga mUlA jIveNa, pattA urakaparaMparA // tamhA saMjoga saMbaMdha, sa vaM tiviheNa vosiriyaM // 6 // arihaMto mahadevo, jAvajIvaM susAduNo guru go|| jiNapannattaM tattaM, zyasammattaM mae gahiyaM // 7 // e pramANe te kumareM saMbala ApyuM tene lazne zunadhyAne paralokeM pahoto. devalokeM jaz napano. tihAM devAMganA sAthai ramavA lAgo. e vRttAMta sAMjalI sarvaloka jayanAMta thayAM thakAM nAgadattane gAlo devA lAgyAM. kahetAM havAM ke teM amane ApadAmA nAkhyAM ameM zahAM nUkha taraSathI maraNa pAmaguM. ___ evA samayeM siMhaladIpanA rAjAyeM evI pratijhA karelI , ke koi paNa puruSa bApadAmAM paDyo hoya, te vAta rAjAnA sAnalavAmAM Ave, to tenI ApadA TAlyA vinA rAjA jamato nayI. te pAMcaze vahANa parvata kuMmalane viSe paDelAM dekhI rAjAnA putra ja potAnA pitAnI Agala,e vAta kahI. te sAMjalI rAjAyeM paDaha vajaDAvyo ke je ko pravahaNane ihAM laz Ave, tene lu ladA TakA suvarNanA ApuM. te paDahane eka vRkSa nAkhavo banyo teNeM rAjAnI pAseMthI lada suvarNa lai potAnA putrane ApyAM. poteM putrapAseMthI vidAyagiri mAgI eka laghu pravahaNa lazne samuzmAMhe cAlato nAgadattanI pAse Avyo, tene dekhI nAgadatta harSa pAmyo. palI te vRkSa nAvaDI vahANane bAhera kAhADhavA mATeM upAya kahevA lAgyo je yA parvatanA zikharane viSe eka mahoTuM caitya , tihAM mahoTI maMmikA ne te zikharanI upara tamArAmAMthI koieka puruSa caDIne DhakkA vajA De, te DhakkAnA zabdathI tihAM nAraMga paMkhI ghaNAM , te uDaze tenI pAMkhonA vAyarAne yogeM sarva vahANo cAlavA mAMmaze. te pAdharA hAMthI siMhaladIpa DhUkaDo , tihAM jAze. tihAM gayA palI sarvajanone kalyANa . paraMtu je e ka jaNa DhakkA vajADavA jAze, tenuM maraNa thAze. kAraNa ke tihAM kA phala jala anna, mala nahIM. eTaluM bolIne nAvaDIyo bAno rahI gayo. panI kumareM sarvajanone parvatanA zikhara para caDavA mATe pUjyuM, paNa Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 zrIsamyaktvasittarI. ko hA naNe nahIM. tevAreM kumareM vicAyuM je eka mahArA maraNathI ghaNA loka jIvatA raheze, mATeM duMja jAlaM. ebuM sAhasa AdarI parvatanA zikhara ne viSe caDIne DhakkA vajaDAvI, tenA nAda thakI ghaNAM nAraMma paMkhI naDyAM, tenI pAkhanA vAyarAne yogeM vahANa cAlatAM thayAM te siMhalahI AvyAM. rAjA harSa pAmyo ko pAseMthI dANa paNa lIdhuM nahIM paNa vahANanA mukhya vepArI nAgadatta na thAvyAnI khabara sAnalIne kheda pAmato bIjAnI upara anAva karavA lAgyo sarvalokoyeM vasANAM vecI navAM kariyAMNAM lazne vahANo nayAM. ghaNo lAna lazne potAnA nagarane viSe AvyAM, nAgacaMDa zeTha temanI sAhAmo Avyo paNa putrane dITho nahIM ane lokonA mukhathI nAgadattanuM vRttAMta sAMjalI ghaNuMja phuHkha pAmato dekhI bIjI vANIyA kahevA lAgyA ke, he zeTha ! tahArA putre sAhasa aMgIkAra karIne amo sarvane jIvatA rAkhyA, ameM amAre ghareM kuzaleM AvI pahotA, te nAga dattanA pasAyathI samajajo. ebuM kahI sarvaloka phuHkha dhare le. ___ evAmAM AkAzamArge eka vimAna AvatuM dItuM, tene sarvaloka uMcI na jara karI jovA lAgyAM. thoDIzI vAramA vimAna paNa namiyeM utarI A vyu, temAMthI nAgadattakumara strI sAtheM utarI AvIne pitAne page lAgo, tene jo sarvaloko camatkAra pAmyAM. tihAM nAgadatta potAnuM vRttAMta kahe to havo, ke DhuM sattva AdarI parvata zikhareM caDhI DhakkA vajADI tihAthI pAlo natarI nIceM zrISanadevajIne dehare jazne pratimAne vAMdI pUjI napa vAsa karI beTho. keTalAeka divasa vItyA panI tihAM AnaraNAlaMkata zarI ravAlo divyarUpa dhAraNa karanAro evo eka puruSa Avyo,te paNa pratimAne vAMdI pUjIbAhira thAvyo tene meM hAtha joDI pUrvA svAmI ! tameM koNa bo? teNeM kahyu ke hu~ vaitADhayaparvatano rahevAsI vidyutprananAmA vidyAdhara DhuM hamaNAM DhuM naMdIzvarahI deva vAMdavA gayo hato tihAthI pharI thAhI deva vAMdavA zrAvyo. buM zahAM tumane dekhI avalokanI vidyAne prabyu e puruSa koNa ? vi dyAyeM tahAraM sarvavRttAMta kayuM tAhAraM caritra sAMjalIne duM harSa pAmyo. hu~ ma hArI putrInuM pANigrahaNa karavA tamone vinati karuM buM. tathA valI tenI sAtheM hu~ tamone AkAzagAminI vidyA bApuM, te paNa vyo. ema kahI te vidyAdhareM vidyAzaktiyeM karI tihAM potAnI putrI aNAvI paraNAvI dIdhI. vividhaprakA Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G jainakayA ratnakoSa nAga trIjo. ranAM jojana aNAvI mujane ghaNAdivasanA upavAsanuM pAraNuM karAvyuM. A kAzagAminI vidyA ApI, mahoTA puruSa prasanna thayA to jhuM na kare ? / ___ par3I meM kahyu mahArA mAtA pitA ghaNuM phuHkha karatAM haze, mATeM mahAre na gareM pahocato karo. tevAreM teNeM mujhane ghaNI disahita vimAna ApI hAM pahoMcAjyo. te vAta sAMjalI sarvaloka harSa pAmyAM. mahotsava sahi ta kumarane nagarapraveza karAvyo. have nAgadattaM vicAo~ je jehane artha hu~ dezAMtara gayo hato, tenA pasA yathI hu~ ghaNI jhadi pAmIne kuzaleM demeM ghera Avyo, to have mahoTA vi stAreM zrIjinezvaranI pUjA karUM. ema ciMtavI jinamaMdiramAM nityapratye nava navA vistArapUrvaka navanavA prakAranI pUjA kare. tethI ghaNA jIva bodhabI ja pAme. valI sAdhujanane zukSmAna azana, pAna,khAdima, svAdima,vastra,pA trAdikane dAne karI lakSmIne kRtArtha kare. ema lehale samayeM vairAgya pAmI su sthita prAcAryanI pAseMthI dIdAlA nagra tapazcaryA karIaMteM anazana zrA rAdhi svargarUpa zreSThapada pAmyA. e tIrtha sevAne viSe nAgadattazeThanI kathA kaho. have naktinUpaNa tathA pranAvanAnUSaNanuM dRSTAMta kahe je. // natiM thAyara karaNaM, jahociyaM jiNavariMda sAhUNaM // thirayA daDha sa mmattaM, panAvaNussappaNA karaNaM // 42 // arthaH-(nattiM ke ) nakti te (AyarakaraNaM ke ) AdaranuM karavaM, (jahociyaM ke ) yathocitapaNe (ji variMda ke0 ) zrIjinavareM tathA temanI AjhAyeM yukta evA je (sAhUNaM ke0) sAdhujano temanI nakti eTale Adara karavo. have jinanakti kevI rI teM hoya te? kahe je // ytH|| tinninisihi tinnina,payAhiNA tinni ceva ya paNAmA // tivihA pUyA ya tahA, ava tiya nAvaNaM ceva // // ti disi nirakhaNa virai, payanUmi pamajaNaM ca tirakutto // varamA tiyaM muddA, tiyaMca tivihaM ca paNihANaM // 2 // zyadasatiyaM saMjuttaM, vaMdaNayaM jo jiNANa tikAlaM // kuNa naro uvautto,so pAvaI sAsayaM gaNaM // 3 // e jinanakti. kahI ane sAdhunI nakti to valI sAdhu AvatA jANI sanmukhajAvaM, mastakeM aMjali baMdha karavo, bAsana devU, vaMdana paryupAsanAnugamana karavU, daza prakArarnu vaiyyAvacca karavU, anna, pAna, vastra, pAtra, pITha, phalakanuM devaM, auSadha naiSajya pathyAdika sAmagrInA saMpradAna pramukha karave karI sAdhunI nakti thAya // yataH // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. za jaktirjine'sya guroH susevA, kriyAparatvaM vyavahArazukSiH // jiteMghiyatvaM su kRtAzrayatvaM, dhanyasya dharmo hRdi varta te'sau // 1 // have ene vipe bAhyAnyaMtararUpa kAminIno dRSTAMta kahe jeH- rAjagRha nagareM amitateja nAmeM rAjA ne tihAM eka pArivrAjaka rahe . te vidyA maMtra karI je kAMza nagarane viSe sAra vastu dekhe, tathA strIratna dekhe tene co rIla jAya. tevAreM samasta puranAM loka ekAM malI rAjAnI Agala po kAra karavA gayAM. rAjAyeM temane kahyu ke tameM sadu potapotAne ghera jani zciMta thazne sUjha raho, DhuM pAMca divasamAMhe te cora pakaDIne jo zikSA na karuM, to agnimAM praveza karuM ! evaM kahI lokone visarjana kasyAM. pahI rA jAyeM te coranI guhine arthe potAnAM ghaNAM mANaso mokavyAM, paNa cora hAtha lAgoM nahIM. ema cAra divasa vItI gayA. pAMcame divaseM rAjA poteM hAthamA taravAra lazne corane zodhavA nikaTayo. teNeM saMdhyA samayeM padelA pArivrAjakane taMbolInI dukAneM pAnanAMbIDAM leto dITho tihAMthI valI saraI yAne hATeM mogharela, caMvelI ane kevaDAnAM tela leto dITho. rAjAyeM vicAsvaM je cora to eja jaNAya je. panI rAjA prabannavRttiye tehanI paDavA. lAgyo. te pArivrAjaka nagara bAhera jazne eka jagAyeM zilA ughADI migRha mAMhe peto. rAjA paNa tenI paLavADe ughADI taravAra sahita gayo, tihAM corInI sarva vastu dIThI, te pArivAjakeM rAjAne Avyo dekhI tene mAravA doDyo, rAjAyeM laghulAghavI kalAyeM te pArivrAjakanI coTalI jAlI vaza ANI zira chedI nArakhyu. panI rAjA te rAtri tihAMja rahyo, pranAteM sarva nagaranAM lokone teDIne kahyu ke sadu ko potapotAnI cIja ulakhI vyo. tevAreM jenI jenI je je vastu hatI, tathA strIyo hatI te sahuyeM potapo tAnI laz lIdhI. tihAM rAjAnI kIrti vistAra pAmI. have te strIyomAthI eka strIne te pArivrAjakeM kAmaNa kIyAM hatA, tethI te potAnA patine vaza tha nahIM. patinI sAtheM bole paNa nahIM tevAreM tenA dhapIyeM ghaNA maMtra taMtranA jANane pUbyu. ekeM kahyu ke ene pArivAjakeM kA maNa kIdhAMDe, mATeM e pArivrAjakanA hADa dUdhamAM dhozne ene pIvarAvo to enAM kAmaNa utare, tevAreM pArivAjaka uparathI rAga utarI jAze, ane po Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 jainakathA ratnakoSa nAga bIjo. tAnA dhaNI Upara rAgiNI thaze. par3I tenA patiyeM temaja kapu. tethI tenAM kAmaNa utarI gayAM, dhane potAnA dhaNI upara rAgI tha. have eno upanaya kahe . jema e strI kAmaNane yogeM te pArivrAjakane mUkI anya koznI upara anilASA na kare, tema je suzrAvaka hoya te pa Na niHkevala zrIjinadharmanAvita bato kevala zrIjinavara tathA susAdhunI napara prema rAkhe, paraMtu anya koznI Upara naktirAga rAkhe nahIM. e trIjuM naktirAga nAmeM samaketanuM nUSaNa kaDuM. have codhuM sthiratA nAmeM nUSaNa kahe . (thirayA ke0) sthiratA ni calatA tene ( dasammattaM ke0) dRDha samaketa kahIyeM, je mATe dRDhasamya kvavAna puruSane jo deva, dAnava,calAvavA magAvavA Ave, to paNa te ca se nahIM samaketathakI khase nahIM. anyadarzananI atyaMta pUjA pranAvanA tha tI dekhe to paNa teno lezamAtra romotkaMpa na thAya. samaketa vinA bIjA sarva ajJAnamArga , ema mAne, vAyarAthI jema pUNI uDI jAya je tema e ajJAnI mithyAdRSTiyo saMsAracakrane viSe uDatA pharaze evaM mAne // yA taM // cattAri purisa jAyA paramattA taM jahA // egepiya dhamme no dahRdhamme. da hRdhamme NAma ege nopiya dhamme ege piyadhammevi dadhamme vi. ege piyadhamme no dadhamme // iti tthaannaaNgsuutre|| ___ have e sthiratA nUpaNa Upara sulasAno dRSTAMta kahIyeM baiye, magadhadeze rAjagRhi nagareM prasenajitarAjA rAjya kare , teno nAga eve nAmeM sArathinI priyAtmA sulasAnAmeM strI hatI te nAgasArathine putra nathI teno kuHkha dha rato zokAtura thako rahe. tene sulasA kahe ke he svAmI! tameM kuHkha ma karo. je karmamA laravyuM haze, te thAze, te anyathA thanAra nathI. ema karatAM paNa jo Apane sthiratA na rahe, to anyastrInuM pANigrahaNa karo, ke jema tethakI putraprApti thAya, to paNa rUDaM be. tene nAgeM kayuM anyastrInuM pANi grahaNa to DhuM sarvathA nahIMja karuM paraMtu anyadeva je khetrapAlAdika ne tema nI mAnatA pUjA kariguM. je thakI ApaNane putra prApti thAze. sulalAyeM kA eka zrIvItarAgadevane pUjatAM je thAna te naleM thAu, pa e sarvathA anyadevarnu aArAdhana to DhuM mana, vacana ane kAyA e traNe yogeM karuMja nahIM. have sulasA ekAya maneM trikAla devapUjA kare, vizeSa Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zara zrIsamyaktvasittarI. thakI sAdhu nakti kare. ekadA prastAveM iMzmahArAjeM sanAmAM bega. sulasAnI jinadharmane viSe sthiratAsaMbaMdhi prazaMsA karI. te eka mithyAdRSTi adekhA de vatAyeM saIhI nahIM. paDI te deva sAdhunuM rUpa karI sulasAne ghare Avyo. dha malAna dai nano rahyo. te sAdhune AvatA dekhI sulasA nakti rAgeM nanIya zne vaMdana kayuM ane pUbyuM svAmI ! ze kAmeM padhAyA bo ? sAdhuyeM kahyu ke glAna sAdhunA veyAvacane mATe ladapAka tela jozya jaiye te tahAre ghera be, evaM sAMjalIne levA yAvyo . evaM vacana sAdhunuM sAMjalI harSa pA matI thakI gharamAM ja sulasAyeM telano ghaDo narelo Aeyo paNa devapranA veM te hAthathI vilUTo thayo,tethI ghaDo jAMgI pajyo. tevAreM bIjo ghaDo lazyA vavA lAgI, te paNa devapranAveM hAthamAthI lUTI nAMgI paDyo, ema sAta ghaDA yANyA te sAte nAMgI paDyA, to paNa sulasAno cittarUpI ghaTa nAMgyo nahIM. ghaDA nAMgI paDyA tenuM lagAra mAtra paNa manamAM ciMtavaNa thayuM nahIM. je A anAgIyo koNa tela levA Avyo , ke jenA AvavAthakI mahArA sA ta ghaDA telanA phUTI paDyA? evI vAtanI ciMtavaNA lagAra paNa manamA thA vI nahIM. paraMtu ulaTI evI ciMtavaNA karavA lAgI je dhikkAra de mujhane hu~ alpapuNyavAn buM jemATe mahAruM tela sAdhune artha kAmamAM na AvyuM kAraja sAdhya na thayuM ! ema pazcAttApa karavA lAgI. evI rIteM sulasAnuM mana sAdhu nakti upara atyaMta rAgI thayeTu joDne hAra yAhAreM maMmita pahelo sAdhu devarU tha najo rahyo ane sulasA pratye kahevA lAgyo ke mAga. mAga. DhuM tahArI upara saMtuSTa mAna thayo bu.je havA devasanAmAMhe mahArAjeM tahArA guNa vakhANyA, tethakI paNa tahArA mAM adhika guNa je. evaM devatA, bolavU sAMjalIne sulasAyeM kaDaM mahAre putra nathI te tameM prasanna thA. jema mahAre putra thAya evaM kahe te devatA ye batrIza golI thApI ane kahyu je eka golI khAvAthI eka putra thaze e ma anukrameM batrIza golI khAvAthI batrIza putra thA. valI paNa kAma paDe, tevAreM mujane saMjAraje duM thAvIza. ema kahI devatA adRzya thayo. pAlathI sulasAyeM vicAyuM je ekeka golI khAvAthI batrIza vakhata sU vAvaDa karavAnAM muHkha nogavavAM paDaze mATeM batrIze golIne ekajavAra zrA rogI jAuM ke jethakI ekaja batrIza lakSaNo putra thAya, to bahu sArUM. jemA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaya jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. Te kramI sarakhAM ghaNAM bokarAM thayAM to paNa zuM ? ane na thayAM to paNa gaM ? // yataH // ekenApihi putreNa, siMhaH svapiti niyaM // sadaiva dazabhiH putrai raM vahati gaInI // 1 // evaM vicArI batrIze golI ekatI sAthe khAdhI, tene lIdhe batrIza garna ekaThA sAthai rahyA. teno nAra khamI zakAyo nahIM. tevAreM devatAne saMjAyo teNeM dhAvIne kahyu ke, he sulasA ! thA teM jhuM kayuM ? have tahAre batrIza putra mahAbalavAn thAze. paraMtu jema batrIzeno janma sAthai ekaja vakhateM thAze, tema emanuM maraNa paNa samakAleM ekatuMja thAze. e navitavyatA ko TAlI zake nahIM, mATe have tahAre ciMtA na karavI, tahArI garnasaMbaMdhi vedanA hu~ TAlIza. ema kahI te deva vedanA TAlI ne jato rahyo. pUrNa mAse sulasAne batrIza putrano janma thayo, nAgasArathi harSa pAmyo, teNeM janmamahotsava kasyo, anukrameM mahoTA thayA yauvana pAmyA, zreNikarAjAne te batrIze paramavallana thayA. sadaiva zreNikanI pAseM rahe. __ have ceDAmahArAjAnI sujyeSThA tathA celaNA pramukha sAta putrI ke te mAM sujyeSThAyeM zreNikanuM rUpa sAMjalIne potAnI pAseM bAno teDAvyo , te vAreM zreNikarAjA salaMga khodAvI ratha taiyAra karI, temAM besI sulasAnA batrIza bokarAne sAtheM lazne salaMgane rastethI saMketa karelA sthAnakeM A vyo. sujyeSThAne celaNA sAthe ghaNo prema De mA celaNA Agala te vA ta kahI, tevAreM celagAyeM kaDaM duM paNa tahArI sAthe prAvIza! be jaNI ratha para besI cAlatI thai saMketasthAnakeM AvI sujyeSThAyeM kahyu mahAro AnaraNano karaMmiyo vIsarI gayo ne, mATeM rathane AhIM rAkhajo, DhuMla AQ. ema kahI te karaMmIyo sevA gai, tene vilaMba thayo tevAreM sula sAnA batrIza putre zreNikane kaddu mahArAja! zahAM vairInAM sthAnakeM thApaNa ne rahevAnuM kAma nathI, jo ceDo mahArAjA jAgaze, to ApaNane jIvatA jAvaM muzakIla thAze. mATeM ratha calAvIyeM, tevAreM celaNAno ratha yAvato joi tene sujyeSThA jANI salaMganA aMdhArAmA potAnA rathamAM besADI lI dhI. ane zreNikeM ratha calAvyo. pAbala batrIza rakhavAlA rahyA, evAmAM su jyeSThA yAvI teNeM ratha dITho nahIM, tevAreM manamAhe ciMtavyu je mahArA ma noratha phavyA nahIM, mATeM duM pokAra karUM. evaM vicArI pokAra kasyo ke ce lagAne zreNika la jAya , te sAMjalI ceDo mahArAjA yucha karavA sa Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 203 U thayo. tevAreM teno vairaMgika sunaTa caDyo teNeM salaMgamAhethI jAtA dInA, tethI bANa tANIne mUkyuM, te eke bANe sulasAnA batrIze putra maraNa pA myA. zreNika rathane Akaro calAvI Agala nikalI gayo, ane vairaMgika sunaTa paNa sulasAnA batrIza putra muvA paDyA hatA, tethI salaMgamAhe yA gala pahoMcI zakyo nahIM, pAno valI gayo. zreNikeM rAjagRhImAM bAvI gaMdharva vivAheM celagAne paraNI. have nAgasArathi ane sulasA bedu jaNa potAnA batrIza putronuM maraNa sAMjalI suHkha karavA lAgyAM, zreNikeM temane ghera ja dhIraja thApI samajA vyAM, zoka nivartAvyo. par3I te bedu karmanA kaTukavipAka jANI vizeSathakI zrIjinadharmane ArAdhatA thayAM. ekadA zrImahAvIrasvAmI caMpA nagarIyeM samosayA , tihAM aMbaDapari brAjakaveSI zrIvIradevano parama zrAvaka , te rAjagRhi nagareM jAvA lAgyo, tevAreM nagavAnane pUjato havo ke svAmI ! DhuM rAjagRhI nagareM jAvaM . yA pane kone kA saMdezo kahevo cha ? jagavAne kayuM sulasA zrAvikAne a mAro dharmalAna kahejo. have aMbaDapArivrAjaka vIrane vAMdIne cAlyo. vicAr2yA je sulasAmAM zyo guNa je ke bIjA aneka zrAvaka zrAvikAne mUkone nI rAgI puruSa sulasAneja dharmalAna kahevarAve ? mATe kA vizeSa guNa ho vo jozyeM. DhuM sulasAnA guNanI parIkSA karUM. ema ciMtavato rAjagRhAmA pAdharo sulasAne ghera Avyo ane kahevA lAgyo ke mane nidA Apo. have sulasAne evI pratijJA ne je supAtra TAlI anyadarzanIne nidA na Apa vI, temATeM vratanaMga thavAnA nayathI tene nidA na ApI, ane te pArivA jakanI sAmuM paNa joyuM nahIM. tevAreM te temaja pAbo valI gAmanI pUrva di zinI poleM cAra nujAvAlo haMsanA vAhana napara besI brahmAna rUpa lazne beTho. pAseM sAvitrI beThI, rAjagRhI nagarInA loka sarva namaskAra ka ravA gayAM. paNa sulasA vAMdavA yAvI nahIM. bIje divaseM gAmanI dadi padizinI pojeM garuDAsana zaMkha, cakra, gadAdika dhAraka kRmanuM rUpa lai be to, tene jovAne tathA namaskAra karavAne sarva loka gayAM, paNa sulasA ga 3 nahIM. trIje divaseM pazcima dizinI poleM vRSanavAhana, zUlapANi, kapAla dhara, jaTAdhArI, ardogeM pArvatIsahita mAhAdevana rUpa lai bege. tihAM pa Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zandha jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. Na sarva loka vAMdavA yAvyAM, paNa sulasA bAvI nahIM. cothe divaseM uttara dizinI poleM samavasaraNa prAkAra traya cAmara azokaradAdika RdiyeM ka rI birAjamAna paJcIzamo tIrthakara thabege. jainaloko kahevA lAgAM ke paccI zamA tIrthakara samosasyA ne, cAlo temane vAMdavA jazye, paNa sulasAyeM kahyu paJcIzamo tIrthakara hoyaja nahIM. eto ko mAyA karI beTho . mahAro deva to covIzamo tIrthakara zrIvIra virAjamAna caMpAnagarIyeM samosasthA ne teja . evI sulasAnI parIkA joDne aMbaDeM vicAsyaM je evA guNa emAM ne to ja jagavaMta nIrAgI puruSaM dharmalAna kahevarAvyo , mATeM te yogyaja . par3I vaikriyatlabdhi visarjine aMbaDa sulasAne ghera Avyo, ane kahyu je zrImahA vIreM tumane dharmalAna kahyo be. eTaluM sAMnajatAM tenI sAhAmuMjoyuM. harSita thai besavAne Asana mUkyu. kuzalAdika pUbavA lAgI derAsareM deva juhAsyA, paraspareM harSavArtA karI aMbaDa potAne sthAnakeM gayo.ema sthiratA nAmA nU paNane viSe sulasA zrAvikAnI kathA kahI. have pAMcamA pranAvanA nAmA nUSaNanuM svarUpa kahe :-(panassappaNA karaNaM ke0) zrIjinazAsanonuM je te prakAre karIne protsarpaNA eTale prasidi nuM karavU tathA dhAra, tene (panAvaNA ke0) pranAvanA kahIyeM. sAdhusAdhvI nI zaktiyeM karI pranAvanA kare tathA zrAvaka zrAvikAnI zaktiyeM karI pranA vanA kare. paNa batIzakti gopave nahIM // 42 // have e pranAvanAne viSe kAlikAcAryano dRSTAMta kahIyeM baiyeM. jaratadeveM dhArAvAsa nAmeM nagara tihAM vairisiMha nAmeM rAjA , tenI surasuMdarI nAmeM paTarANI, temano samasta kalA tathA rUpano nidhAna evo kAlika nAmeM putra de, te ekadA prastAveM azvakrIDAyeM nikalyo, te ghaNA vakhata sudhI yazva kIDA karI vizrAMta thayo. udyAnamAMhe besavA mATe sArI bAMyaDAnI jagAyeM jAya , eTalAmAM dezanAmRtamece varSatA evA guNasuMdara nAmeM AcAryane dI ga, temane vaMdanA karIne kAlakumAra paNa dezanAmRta pIvA bege. AcArya paNa yogyajIva jANI upazama, saMvega, niravadyAdikanI karavA vAlI dharmade zanA thApatA havA. te sAMjalI kumara pratibodha pAmyo, tevAreM hAtha joDIne AcAryapratye vinavavA lAgyo ke tameM ihAM raho. huM mAharAM mAtA pitAne sama jAvIne dIkSA lazza. sariye kamu "jahAsukhaM devANuppiyA mahApaDibaMdha kare Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. nya ha" panI kumara AcAryane vAMdI ghera gayo, mAtApitAne samajAvavA lAgo paNa te samaje nahIM. ane dIdA levAnI yAjhA bApe nahIM, tevAreM kumareM kaDaM mujhane naraka tiryacanAM duHkha tathA roga zoka Ave tenA jAmIna thara ne gharamA rAkho ane kaho ke e suHkhane tahArI pAseM ameM thAvavA nahIM de guM ? evI jAmInagarI lakhI Apo. __ mAtA pitAyeM kahyu e vAtono koi jAmIna thAyaja nahIM, kumareM kahyu zrIguNasuMdara AcArya jAmIna thAya ne, ane kahe je ke hu~ kahUM te pramANe ka ra, to narakAdikanAM duHkha tathA rogazokAdika kyAre paNa na Ave, temATe hu~ temanI pAseM jAiza, ane jo tameM jAmIna tharAkho, to DhuM tamArI pAseMja rahUM. ema mahatkaSTeM mAta pitAne samajAvI mahAmahotsavapUrvaka pA~ca zeM rAjaputrasahita guru samIpeM yAvIne dIkSA lIdhI. anukrameM prajJA baleM karI sakala AgamazAstranA pAraMgAmIthayA. yogya jAgI guruyeM AcAryapada dIdhuM. anukrameM vihAra karatAM dhArAvAsa nagareM AvyA, temane samasta svajanava rga vAMdavA Avyo. guruyeM dharmadezanA dIdhI, potAnI nhAnI behena sarasvatI nAmeM hatI. tene pratibodhIne dIkSA dIdhI, anukrameM vihAra karatAM pAMcaze sAdhuyeM parivasyA thakA navitavyatAne yogeM ujANInagarIye AvyA. udyAna neviSe utasyA, nagaranAM loka sarva vAMdavA AvyAM. guruye dharmadezanA dIdhI. sarva loka dezanA sAMjalI gurune vAMdI potapotAneM ghera gayAM. ___ ekadA prastAveM sarasvatI sAdhvI gurune vAMdavAmATe napAsare Ave je. te vAmAM gaI ninnarAjAnI savArI nikalI, te rAjAnI dRSTi sarasvatI sAdhvI na para paDI atyaMta suMdara rUpa dekhI kAmanUteM grasyo thako sunaTane hAthe sAdhvIne pakaDI potAnA aMtaHpuramAM rakhAvI tihAM jema sIMcANe grahaNa karelI cIDI pukAra kare, tema sarasvatI sAdhvI pokAra karavA lAgI. ghaNA vilApa karatI havI. anukrameM te vAta prAcArya sAMjalI, tevAreM gaI ninnarAjAnI pAseM jaza nyAyarIteM samajAvyo rAjarIteM, dharmarIteM samajAvyo. ema aneka prakAre sama jAvyo to paNa jema sannipAtagrasta rogIne ko thauSadha lAge nahIM, tema rAjAne upadeza lAgyo nahIM. gaI ninna te kharekharo gardanaja thayo. jemATe pa gujAtimAM paNa sarva pazujAtine zikSA lAge, paNa eka gadheDAne zikSA lAge nahIM. tema e rAjAne paNa zikhAmaNa lAgI nahIM. tevAreM guru pADhA valI Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. AvyA. zrIsaMghane sarva vAta kahI. sarva saMgha malIne te rAjAne samajAvavA gayo, paNa rAjA mahelathI bAhira nikaTyoja nahIM. to par3I konI Agala jara vinati kare! sarva pradhAno malI samajAvavA gayA, tevAreM tene kahyu ke tameM jA tamArA mAta pitAne upadeza Apo. mumane tamAro upadeza lAge nahIM. tevAreM zrIsaMghanI samada guruyeM pratijhA karI // ytH|| je saMghapavaya pIyA, pavayaNa uvadhAyagA narA jehA // saMghe navaghAya karA, taMDuverakA kA riNojeya // 1 // tesi vaccAmigara, jaI eyaM gadaninna raaymhN|| nammUlemi sahasA,rajAnahamajAyaM // // je mATeAgamamAMhe kartuM // ytH|| sAhUNa cezyANaya, paDiNiyaMtaha avanavAyeva // jiNa pavayassa ya hiyaM, sababAme Na vAre // 3 // ___ ema saMgha samada pratijJA karIne panI ghelAnI peThe nagaramAhe jamatAM pha re, ane kahetA jAya ke e gardaninna rAjA te mahArI pAgala zA hisAbamA DhuM eno rAjyaleda karI mahArI bahenane pAnI lazza. ema bolatAM caduTA mAhe phasyA kare, loka sarva gaI ninnarAjAne vagove, ane kahe ke rAjA a nyAya kare , ernu rAjya have raheze nahIM. e rAjA mAhAaSTa de, sAdhvInA zIlano khamanAra thayo, mATe have kAMza e rAjA rAjya upara rahI zakaze nahIM. je sAdhvInA virahathI kAlikAcArya jevA paNa ghelA thayA. mATe e mahApApI rAjA De, mahoTAM pApa kare . ityAdika loko paraspara vAto kare, te paNa rAjA sAMjale, to paNa te vAta manamAM Age nahIM. ___ have kAlikAcArya rAjAne samajAvavo sarvathA asAdhya jANIne gabano nAra gItArthane jalAvI tihAthI cAvyA te anukrameM jatAM jatAM zAkakulane viSe gayA. tihAM prathama sAznA pradhAnane malyA, tenI sAtheM vArtA vinodeM karI salAhasaMpa kIdho, te pradhAne potAnA sAMzasAtheM AcAryano melApa karA vyo. panI pratidina sAMnI pAseM jAya maMtrataMtrAdikeM tene vasa kayo. ekadA prastAveM AcArya sAMnI sAtheM goSTi kare be, evAmAM paDihAre AvI sAMzne vinavyo, ke he svAmI ! ApaNA sAhano je sAMi teno dUta Ayo . sAMyeM kayuM zhAM teDI lAvo. tevAreM hArapAla tene teDI lAvyo. AvI praNAma karIne sAMi pAseM uno rahyo, ane kahevA lAgyo ke sAha nA sAzya bannusAzne neTaNuM mokanyu De, evaM kahIne burInuM jeTaNuM sAMnI Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 zrIsamyaktvasittarI. Agala mUkyu. te neTaNuM dekhI varSAkAleM jema AkAza zyAma tha jAya, te ma te sAMinu zyAmavadana thayu. AcArya pUbyuM harSa thavo jozye, te sthAnakeM viSAda zyo ? tevAre te sAMyeM kahyu ke amArA pranu sAM jenI upara ruse, tene tenI nAmAMkita tUrI mokale. temATe guMjANuM je ze kAraNe mahArI apareM kopa karIne burI mokalI ? have tenI thAjhA ulaMghIyeM to sa masta kuTuMba parivAra sahita amane mArI nAkhe, temATe gale burI sIdhI jozya. kAraNa ke amAro svAmI ugradaMma . AcArya pUbyuM ke, ekalA ta mArA uparaja ruSTa thayo , kiMvA bIjA ghaNA upara rUTho ne? tevAreM sAMDa yeM kA mahArI barInI napara bannumo AMkale temATe bIjA paMcAj sAM 5 upareM burI thAvI . te paMcAeM sAMi sarva gale burI leze ane unnumo hu~ paNa gale burI lazza. tene guruye kahyu maravAmAMhe nalI vAra nathI, jo jIvatA rahezo, to seM kaDA game kalyANa dekhazo. temATe tameM sarva paMcANue sAMpane dUta moka lIne teDAvo to hu~ tamo sudhAM uThe sAMzne hiMdusthAnamA teDI jAvaM, ane tamone rAjya apA. evaM AcArya- vacana sAMjalI paMcAeM sAMine dUta mo kalI teDAvI lIdhA, te paNa sarvane prAcArya samajAvyA. sarve bannu ekamate thayA. palI zAhAnA sAznA dUta visarjine samasta kuTuMbaparivAra sAtheM laI gurune bAgala karI yAnapAtra maMmAvI siMdhunadI utasyA. siMdhudezamAMhe tha soraThadeze AvyA. tihAM soratanA rAjAne vaza karI soraTha lIdhI. evAmAM varSA kAla Avyo, tevAra bannuMjaNe malI bannunAgeM sorata veheMcI lIdho. jU dA jUdA paragaNAmAM rahyA sukhIyA thayA tihAM sukhamAM varSAkAla vyatika myo anukrameM zaratkAla zrAvyo, dhAnya nIpanA, mArga cokhA thayA. tevAreM kAlikAcArye kayuM huM tamone e deza apAvavA sAru teDI nathI Avyo, paraMtu mAhArI sAtheM cAlo hu~ tamane mAlavadeza je sarvadezonuM maMga na be. jihAM ghaNA gola, gahUM, zAlI, aphima pramukha upaje , te deza ta mone lai ApuM. tevAre sAMzyo bolyA ke, jo ivyano khajAno hoya to kaTakA thAya. te khajAno khUTo ne tamArA mATe deza lUMTI zakatA nathI hAM soratamAM to ameM nojana mAtra pAmIyeM baiyeM, paNa khajAno thato nathI ane khajAnAvinA kaTakAi paNa thAya nahIM. yAcArya te vAta mAnya Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakopa nAga trIjo. karIne eka kuMjArano iMTavAha vecAto lai temAM eka capaTImAtra cUrNa prade pa kayaM. tethI te Akho iMTavAha sonAno thaka gayo, ane kahyu ke suvarNano iMTavAha veheMcI vyo. te unnu sAzye veheMcI lIdho. gurunI kalA dekhI harSa pAmIne sarva lazkaranI taiyArI karI cAlatA thayA. te anukrameM lATadezane vipe AvyA. tihAM nRguko balamitra nAnumitrarAjAne sAtheM lazanukrameM mA lavAnI gaDAsaMdhI lageM aAvyA, tevAreM gaI jinheM sAMjalyuM je kaTaka lazne kAlikAcArya Ave je. tevAreM pote paNa saGa thara lazkara lazne sAhAmo laDavA cAlI Avyo, paraspara yu6 thayuM. garda ninna hAsyo thako ayavaM tInA koTamAM pesI pola deine mAMhe vesI rahyo. kaTake AvIne cAre bA jurye koTa vIMTI lIdho. koTanI mAMhe dhAnya pANi cAro pramukha jaz zake na hI pratidivasa yu6 thAya. ekadA sAMTheM kaTaka caDayuM paNa mAhe koTa zUno dIto, koi sAhAmo laDavA caDI zrAvyo nahIM, tevAreM AcAryane sAMzyoyeM pUbyuM ke koTa sUno dekhAya je, ane gardaninna gaIna dekhAto nathI, tenuM guM kAraNa haze? tevAreM guruye kahyu bAja AThamano divasa ke tethI e gardajI vidyA sAdhe , mATe tameM jana koTanI aTAlI Upara gaddenI haze. panI teroM uMcA caDI joyuM to gaInI dIThI, gurune kartuM svAmI gardanI dekhAya le ? tevAreM guruye kahyu e ga IjI vidyA sAdhIne e gardanI mUkaze teno zabda je ko pada athavA catu ppada jIvo sAMjalaze, te sarva lohI vamatA nUmiyeM paDaze. temATe ApaNo vipada tathA catuSpada sarva kaTaka je hoya, te hAMthI usarIne gaInIno zabda kAneM na paDe, eTalA dUra jai bezo jema e gaInIno zabda bApaNe sAMjalIyeM nahIM. evaM AcArya kahe te sarva kaTaka be gAna dUra jato rahyo. valI AcArye kahyu ke ekazo ATha dhanurdhara zabdavedhI hoya te mahArI sAtheM Avo. par3I temAMthI 100 zabdavedhI acUkabANalakSa vedhI evA su jaTa zodhI tene potAnI sAtheM laz guru paNa vANa la' koTa samIpeM gayA ane sarva 107 ne kahyu, ke jevAreM e gaInI nUMkavA mATeM mukha pasAre.eTale samakAleM ekasAtheMja bANa mUkajo. e gadheDInuM mukha bANothI narI mUkajo ke jema e bolI zake nahIM, tema karajo jo cUkazo to eno zabda sAMna latAMja tamArUM maraNa , ema nizcaya jANajo. temATe ghaNI khabaradArIthI Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nae zrIsamyaktvasittarI. sAvadhAna rahejo, rakhe cUkI jAna. guruyeM evaM kahe thake jevaM gadheDIyeM nUka vAmATeM mukha pasAyuM, tevAMja ekaso ne ATha bANa samakAleM lUTayAM tethI te gadheDI, mahoDhuM jarA gapuM. nUMkI zakI nahIM. tevAre te gaInI vidyA, garda ninnarAjAnA mukhamAM mUtra tathA lIMmAM karI lAta mArI jatI rahI, guruyeM kamu e rAjAnuM bala eTabuMja hatuM te gayu. have sarva jaNa sAmaTA ekatA tha nagaranA koTane nelo, guru bAgala thai kaTaka lazne koTa nevyo,guruyeM kahyu lUMTazo mAM. kozne mArazo mAM. ni:kevala gaI ninnane jIvato pakaDajo. evaM kahI vaDAsAhanI ANa vartAvI garda ninnane jIvato gurunI Agala mUkyo. ke yA tamAro vairI , mATe tamAruM mana mAne te karo. ___ guruyeM kaDaM are pApiSTa ! are nilaU ! are uSTa ! are akArya kAraka! have sAdhvInuM zIlanaMga kayuM, tenuM phala tuM pAma. ema kahI valI karuNA yANIne kayuM teM amAruM vacana na mAnyu, tathA saMgharnu vacana na mAnyu, sA dhvInA zIlanuM khaMmana kIg temATeM naraka tiryaca gatine viSe anaMta saMsAra jamIza // ytH|| jo avagama saMgha, pAvosovapi mANamayalitto // so a ppANaM bola, urakamahAsAgare nIme // 1 // sirisamaNasaMgha yasA, yaNAe pA vaMti jaM uhaM jIvA // taM sAhiTha samabo, jai parajayavaMti yo hoi // 2 // te mATeM e pApa aAlo prAyazcitta kara, to braTIza, evaM kahe thake jema sannipA tiyAne dugdhAdikanuM pAna karavAthI viSa vyApe, tema te rAjAne e zIkhAma e vacana rucyAM nahIM, tevAreM jainayatinI evI maryAdA De ke vairIne paNa mA ravo nahIM. evaM vicArI karuNA ANI tene mUkI dIdho ane kahyu ke tahAre have thA dezamA rahe nahIM. ema kahI visarjana kasyo. te gardanihana rAjya jraSTa thayo thako vaha lokane viSe ghaNAM duHkha pAmI kAla karIne naraka nigo dAdikanI gatine viSe anaMtA kAla paryaMta anaMtA nava namaze. have guruyeM je sAMine prathama jaya malyA hatA, te sAMine ayavaMtInu rAjya ApyuM ane bIjA paMcAj sAMzne sAmaMta paNe tenI cAkarImA rAkhyA, pa Na te sarvagurunI AjJA mAnavA lAgyA. panI te zAkakulamAthI AvyA mA TeM zAka vaMza kahevANo. sarasvatI sAdhvIne pAcaM mUlayakI cAritra thApIne zurU kar2yA. pote paNa bAlora paDikkamIne pADhA gahamAMhe yAvyA. have sara svatI sAdhavI tathA AcArya sukheM cAritra pAlavA lAgyA, jinazAsananI u 37 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakopa nAga trIjo. nati karavAthI samasta dezano tathA nagarano saMgha sarva harSa pAmyo. jema ko inu nidhAna gayuM hoya, tene koI pAbu vAlI Ape, te jema harSa pAme, tema sarasvatI sAdhvI potAnuM gayelu zIla tathA gayelU cAritra pAmI harSa pAmI. have jagukabane viSe zrIkAlikAcAryanA nANeja balanAnu kumAra rAjya kare . te AcAryanI naginI jAnuzrInA putra je, te balamitra jAnu kumAra gurune teDavAne arthe matisAgara nAmA pradhAnane mokalyo, teNeM yAvI kahyu ke svAmI ! tamArA nANejeM tamone ghaNI vinati karI kahevarAvyu ne, ke eka vAra zrInaruceM caitya juhAravAne padhArojema amArI utkaMThA pUrNa thAya, te sAMjalI ghaNe kaSThe zAkarAjAne samajAvI guru jaruce padhAsyA. nANe je ghaNA mahotsave pesAro karAvyo. svajanavargane harSa kapano. guru pratidivasa dharmadezanA dIye, te dezanA sAMjalI balanAnu kumAra pratibodha pAmyo. kahyu ke muphane dIdA Apo, guruyeM samasta svajanavargane samajAvI dIkSA dIdhI. have gurunI dezanA sarvajanone mIThI lAge, paNa eka rAjAnA purohita ne kaDavI lAge, jema sUrya ugyo te sarva koine ruce, paNa eka ghUDane ru ce nahIM, e dRSTAMteM jAgI levU. te purohita gurunI saMghAte vAMkuM bole, tema tene 'vAMkuM lakkaDa vAMkuMvahe' eu khANo jANIne gurupaNa prazna pramukha kare valatuM te bolI na zake evo karI mUke. have te purohita manamA prakSepa vaheto thako rAjApratye kahe ke he svA mI ! e mahAtapasvI yati mAhAzIlavaMta satyavaMta , paNa e yatinA pada aAkrame mAhA prAyazcitta lAge, temATeM je vATeM e jAya tevATeM tamAre jAeM yukta nathI. rAjA paNa ubbalakAmA thAya mATe jema koI kahe tema tene kA ne lAge, paraMtu tattvAtattva vicAre nahIM // yataH // ballInariMda cittaM, varakA eM pANiyaM ca mhilaa|| tatraya vaccaMti sayA,jaya dhuttehi niUti // 1 // rAjAyeM purohitane pUbyuM enA padanuM AkramaNa kema Tale ? purohiteM kaDaM aneSaNA karAvIyeM, to Tale. rAjA purohitane vacaneM kAmaNyo thako jANe purohiteM kAmaNa kIyAM hoya nahiM evo thako kaheto havo ke he purohita ! tuM jANe tema kara. je ma e guru jatA rahe te upAya kara, ihAM dUdha mAMjArane jalAvyu, te dRSTAMta AvI manyu. pabI te purohita lokone upadeza dIye je gurune AdhAkarmI Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zae zrIsamyaktvasittarI. AhAra ApIyeM. to ApaNane ApyAnuM phalaja hoya, paNa e vAtamAM pApa nathI, tevAreM loka paNa nazka te bAdhAkarmI nelI nelI vastu gurune vaho rAve. yati jihAM jihAM vahoravA jAya, tihAM sarvatra aneSaNIya AhAra de khe, te prAvI gurune kahe, tevAreM guruye paNa rAjArUpI dUdha te purohitarUpI AuNane yogeM vinaSTa thayuM jANyu, temATe have zahAM rahevAno lAga nthii|| ytH|| asive kaNoyarie, rAyAsappenaeya gelane // eehiM kAraNe hiM, ya patte ho niggamaNaM // 1 // evaM vicArI guru pajosaNa kasyA vinAja cAlatA thayA. upaDyA nagavaMtane na gaNe comAsuM, e ukhANo sAcavyo. anukrameM cAlatA cAlatAM marahaThadeze pazhANapuranA saMghane bAgalathI jaNAvyuM, ke a mo AvIyeM baiyeM. jihAM sudhI ameM AvIyeM nahIM tihAM sudhI tameM pajIsa Na karazo mAM. amo AvyA palI pajosaNa karaguM. have tihAM paramazrAvaka zAlivAhana rAjA le te gurunu bAgamana sAMjalI harSa pAmyo thako, zrIsaM ghanI sAthe ghaNe AmbareM sAhAmo Avyo, ghaNe vistAreM nagarapraveza maho tsava kIdho. zAlivAhana rAjA pramukha pratidina dharmadezanA sAMgale. ghaNAgha mamahotsava thAya. anukrameM pajosarAparva najIka pAvyAM.guruyeM rAjApratyeM kaDaM nAdaravA zudi paMcamIne divaseM pajosaNa .rAjAyeM kayuM tehIja divaseM iMzmahotsava le mATe lokAnuratti te divasa sAcavyo jozya. temATe pajo sAnAM kartavya je pUjA snAtrAdika ne, te sacavAya nahIM. tethI prasAda ka rIne bahane divaseM pajosaNa karo ke, jema pajosaNanAM karttavya sarva sukheM sa cavAya. guru kahe // avicala merucUlA, sUro vA uggamita avarAe // na yapaMcamI rayaNI, patasavaNA ashvmii||1||jhaannN nagavaMmahAvIre vAsANaM vAsa rAemAse vizkate vAsAvAsaM paGosave tahANaM gaNaharAvi, jahANaM ga gaharA tahANaM gaNaharasIsA, jahANaMgaNaharasIsA tahANaM ammaguruyo,jahANaM ammaguruNo tahANaM ammevi vAsAvAsaM paGosavemotaMrayaNi goyshkmilaa|| ebuMsAMjalI rAjAyeM kayuM cothe pajosaNa karo, tevAreM sUri kahe emaja ho. cothe pajosaNa karatAM dopa nathI "aMtarAvinasekappA potaM rayaNiM uvA yaNAvi tae" e zrIkalpasUtranA adharane mele cothe paMjosaNa karatAM do Sa nathI,te vacana sAMjalI rAjA pramukha sakala saMgha harSa pAmyo. rAjAyeM ja 3 aMtaHpuramAMhe vAta kahI. aMtaHpurI harSa pAmatI kahevA lAgI januM thayuMje Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zae jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. amAvAsyAyeM to upavAsa , tene pAraNe sAdhu aghma taparnu uttara pAra| karaze tene pratilAnanA karI panI pAraNuM karIzaM. tethI mahoTo lAnayAze, ||ytH|| pahasaMtagilANesu, AgamagAhIsu taya kavaloe // uttara pAraNagaM mi ya, dinnaMsu badu phalaM hoI // 1 // __ par3I te loka harSa pAmyAM thakAM sAdhunakti vizeSa kare marahaThdeze te di vaseM sAdhunI pUjAno mahotsava pravatyo. e kAraNe zrIkAlikAcAryai cothe pajosaNa pANyu, te sarvasaMghemAnyuM // yataH // asahANa na vaUM,gIyabavA riyaMti mayata // AyaraNavidu ANaMti, vayaNa subahumaNaMti // 1 // tevAreM te samayeM jeTalA suvihita AcArya hatA, teNeM kAlikAcArya- vacana pra mANa kIj. jemATeM jeNe suvihitAcArya, vacana na mAnyuM teNeM tIrthakara nuM vacana paNa na mAnyuM, ane jeNeM tIrthakaranuM vacana na mAnyu teNe suvi hita AcArya, vacana paNa na mAnyuM ema paraspara saMbaMdha jANavo. tathA cotha pramANa karavAne arthe comAsA traNa paNa caudaroM kIdhAM tha nyathA comAsA traNa pUnameM hatA. ema kAlikAcAryanuM vacana saghalA gabavA sI AcArya mAnyu, panI ghaNAkAlAMtare eTale saMvat 115e varSe pUnamIyo mata pragaTa thayo. temAMthI valI saMvat 1204nA varSe AMcalIyo mata pragaTa thayo, paNa kAlikAcAryanA vakhata mAMhelA koi pAMcamIyA dekhAtA nathI te mATe jApIyeM baiye je cotharnu pajosaNa te zukaDe ane paMcamIyeM kare te mithyAvAda je. ema uttamamatinA dhaNIya vicAravaM. tathA adhika mAsa yAve zrAvaNa mahine pajosaNa kare , te paNa ghaTamAna nathI jemATe pajosaNa nAdaravA zuktapada pratibaMdha le mATe zrAvaNanAM pajosaNa karavAM te paNa eka mata vAdaja kahevAya, paNa gabaparaMparA na kahevAya. e paNa vicArajo. have kAlikAcArya anukrameM vihAra karatA karmayogeM temanA saghalA ziSya murvinIta thayA, ko AjJA mAne nahIM, ane zAstramA to AjJA teja pramA Na // yataH // bama dasama jvAlasehiM mAsa mAsakhamaNehiM ||akrito guruvayaNaM, aNaMta saMsAri ho // 1 // guruyANA naMgA, ra ka tavaMpi kAkaNaM // tahavihu patto narayaM, so kulathavAjUna sAhU // 2 // guruvANAya kamaNe,yA vitto kare vittavaM // tahavina pAvazmorakaM, puvanave dovaI ceva // have AcArya zikhAmaNa Ape,tevAreM ziSya nanaMTha vacana bole te sAMgalI Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 zrIsamyaktvasittarI. guru vicAre // yataH // tArisA mama sIsA, jArisA galigadahA // galiga hahe cazttANaM, daLaM gimahAsaMjamaM // 1 // tahA ba~deNa bAgAu, cihae ya bNdenn||bNdesh vaThThamANovi, sise baMdeNa muttave // 2 // hu~ emane boDI jAvaM to mahAraM cAritra sukheM pale ane e ziSyanI zudi paNa ThekANe AvI jA ya. evaM ciMtavI te paramArtha zayyAtara zrAvakane kahI valI evaM kartuM ke,ame amArA ziSyanA ziSya zrIsAgaracaM yAcArya ne temanI pAseM jAguM. tamone mahArA ziSyo ghaNAja amArA arthIthakA pUDhe to javAba Apajo nahIM, kAM saheja sAja pUle tihAMsudhI javAba Apazo nahIM. ema zayyAtara zrAva kane samajAvIne rAtriya ziSyone sUtA mUkI AcArya cAlyA, te avihi naprayANe cAlatAM sAgaracaMjhacAya pAseM gayA. sAgaracaMjJacAye jANyu je ko ika moso Avyo , mATeM avajhAyeM uThI unA thayA nahIM. besavAne yA sana paNa ApyuM nahIM // yataH // apuvaM daMhuNaM, anumaNaM tu hoi kAyavaM // sAdummi dihapunce, jahAriyaM jassa jaM jogaM // 1 // evo Agamokta AcAra ne te ahaMkArathI saMnAsyo nahIM. zrAcArya AvI pAseM bega, sAgaracaMzacA ye vakhANa kayuM, vakhANa pUrNa thaye thake kAlikAcArya pratyeM pUbyuMje meM kerbu vakhANa kIg? yAcArye kayuM rUDaM kIg. panI kAlikAcAryane pUbatA havA ke mane viSamanAva vyAkhyAna pUno? tene guruye kahyu dharmAstikAya vAdanuM vakhANa karo. tevAreM gurusaMghAte dharmA stikAyavAdanI pramANavAdeM carcA karI, paNa guruyeM potAnuM nAma tathA sva rUpa prakaTa na kayuM // ytH|| devatAnAM gurUNAM ca, nAma nopapadaM vinA // barennaiva jAyAyAH, kathaMcinnAtmanastathA // 1 // e prakAreM guru sAgaracaMzacArya pAseM rahyA paNa koi ulakhe nahIM. pAlathI tihAM te uSTa ziSya pranAteM jAgyA thakA AcArya pratye na dI ThA, tevAreM zodhavA lAgyA, zodhatAM na malyA, te vakhata zayyAtara zrAvaka pAseM jaz pUbavA lAgyA ke AcArya kihAM gayA ? zrAvakeM kaDaM duM guMjA j? tamArA gurunI vAta tameM jANo. tevAreM ziSya bolyA jihAM gayA haze tihAM tamane kahine gayA haze. tamane kahyA vinA jAya nahIM. te sAMjalI zrAvaka namuha caDAvI bolyo are avinIto! tameM gurunI AjJA mAnatA na hatA, ane gurunI sAthe viru6 vacana bolatA hatA, tevAreM guru tumathI Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. vAjeM AvI cAkhyA gayA. have guru vinA aba thakA raDatA pharo // yataH // rusa cojato, vaha hiyaee aNusarya nagi ||nv kahikaraNike, gurussa AloNa so sIso // 1 // jIhAe vilihito, na nada sAraNA jahiM ta ji|| daMmeNa ya vi roho, gurukulavAseNa kittassa // 2 // ema zayyAtara zrA vakeM ghaNuye haMkAsyA batA jaya pAmyA thakA bolyA je amane guruno varAMso paDyo Aja panI avinItapaNuM nahiM karIyeM, mATe amane gurunI zudi kaho, to tihAM jaz gurune page lAgI avinaya khamAvI gurunI AjhAmAM rahIyeM! tyAreM zayyAtara zrAvakeM te saghalA celAne pAdharA thayA jANIne kahyu ke guru AhIMthI amuka nagareM gurunA ziSyanA ziSya zrIsAgaracaMzacArya , temanI pAseM gayA , tihAM tameM jAna. __ par3I te sarva ziSyono samudAya tihAM cAlyo. mArgamAM loka pUle e koNa jAya je ? tene kahe ke e kAlikAcArya jAya je. ema paraMparAyeM sAga racaMAcAya sAMjalyu, je mahArA gurunA guru kAlikAcArya Ave . tevA reM harSa pAmyo thako pAseM beThelA tehija kAlikAcArya De, to paNa poteM ajANa , mATeM temaneja kahe , ke bAja mahArA pitAmaha zrAvaze, te vAreM teNeM kaDaM meM paNa e vAta sAMjalI je. ema karatAM keTalieka velAyeM sAdhuno samudAya Avyo. sAgaracaMAcArya potAnA guruyAvyA jAgI ThI nanA thayA, tevAreM sAdhu bolyA tameM beso. ameM to sarva yati baiye, ane AcArya to pahelAja ghaNA divasa thayA tamArI pAseM aAvyA . sAgaracaMza cArye kayuM hAM to eka moso sAdhu Avyo, prAcArya to aAvyA nathI. ema bAta kare , eTalAmAMja guru paNa bAhira mileM gayA hatA, te yA vI pahotA. temane sAdhusamudAya jai page lAgyo. sAgaracaMzacArye kahyu e koNa ? ziSya bolyA e kAlikAcArya ApaNA guru . te sAMgalI sAga racaMzacArya lagA pAmIne khamAvatA havA. ane ghaNuM phUravA lAgyA ke hA hA meM ciMtAmaNiratna mahArA hAthamAM AvyuM paNa jANyuM nahIM !!! guruye kahyu e tahAro vAMka nathI,paraMtu ajhAnano vAMka . paDI teNe ajJAna doSa khamAvI gurune hAdazAvarta vaMdana karI azana, pAna, khAdima,svAdimAdikeM nakti karI. have guru vakhANa kare ane sAgaracaMzacArya pAseM vese te sAgaracaM pra thama jhAnano garva kIdho , mATe jJAnagarva utAravAne arthe vakhANamAM guru Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za zrIsamyaktvasittarI. dRSTAMta dekhADavA sAraM eka pAtho te nAjanavizeSa guruyeM nadInI vAlukAyeM narAvyo. valI khAlI karAvyo valI jarAvyo valI khAlI karAvyo ema ka ratAM vAlukA sarva naDI gai, ane pAtho khAlI rahI gayo. sAgaracaMzacAyeM pUjyu ke svAmI ! e zyo vinoda kasyo ? tevAreM guruyeM tenA upara naya de khADyo ke sAMjala ! he vatsa ! jema vAlukAyeM narelo pahelo saMpUrNa pAyo tema sudharmA svAmI kane pratipUrNa zruta pAmIyeM, te paNa valI sAtizaya pA mIyeM. tenI apekSAyeM jaMbusvAmImAM kAMka nyUna alpAtizaya pAmIye. je kAraNa mATe bahANavaDIyA sAdhu De e prakAre zruta nyUna thAtAM thAtAM yA vat mahArAthakI tahArA gurupAseM ati hInazruta, ane tethakI valI tahAre vipe hInatara pAmIye te paNa phuHsamakAlanA anunAvathakI praNaSTAtizaya pAmIye. temATe have zrutano garva na karavo // yataH // AsavaNaM maIna, tara tama jogeNa DhuMti mAvinavA ||maa vahana kovi gavaM, ahame ko piMmina caM // 1 // evaM kahe thake sAgaracaMzacArya zrutagarvanuM milAmichakkaDa de gurune khamAvyA. palI guru ghaNA ziSyane parivAra parivasyA tihAMthI vihAra karI jinazAsanane pranAvatA pRthvItalane pavitra karatA pahANapurane vipe aAvyA. * have ekadA saudharmAdhipati zakeMda mAhAvidehane viSe sImaMdharasvAmInAM varakhANa sAMgale , tihAM adhikAra vizeSe nigodanA svarUpano vicAra cA vyo // yataH // golAya asaMkhijA, asaMkha nigoha hava golo // ikami nigoyae, aNaMta jIvA muNeyavA // 1 // ali apaMtA jIvA, jahiM na pattA tasA pariNAmo // uvaGati cayaMti ya, puNovi tava tava // 2 // ityA di saudharme nigodanA vicAra sAMjalI harSa pAmyo thako prajune pUbato havo. he svAmI! AjanA samayamAMjaratadetranevipe evA nigodanA vicAra kahenAra koi kiMvA nathI ? tevAreM lagavAne kayuM he saudharmAdhipa! jevo amo ni godano vicAra kahyo,tevo vicAra kahenAra jaratadetramA ekakAlikAcArya je. te vAta sAMjalI iMz Azcarya pAmyo thako vRkSabrAhmaNa, rUpa dhAraNa karI lalATeM mahoTuM TIbuM karI bAduyuga tathA hRdayamAM tilaka karI mahoTI, dholI, sarvatra sarakhI je dADhA, teNeM karI zonAyamAna thazne kAlikAcArya pAseM AvI bege ane pUbyuM, kaho svAmIjI ! zrIjinazAsanane vipe nigo danA vicAra kevI rItanA kahyA je? AcArya harSa pAmIne jehavA sImaMdhara Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaema jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. svAmI vicAra kahyA tevAja kahI saMnalAvyA. iM3 valI vizeSa jJAna jovA mATeM pUjyuM, ke svAmI ! hu~ 16 bu agasaNa karavA vAMbuM bu. mATeM ma hAlaM AyuSya zeSa keTaluM le ? evaM kahIne hAtha dekhADavA mAMjhayo tevAreM AcArya zrutopayoga de pada, mAsa, varSa, palyopamAdikanI vRddhi karatAMbe sAgaropamAyu kayuM, te sAMjalI iMDeM kayuM mahArAja! manuSyanuM eTaluM AyuSya kyAMthI hoya? AcArya kartuM manuSyanuyAyuSya eTaluM na hoya paNa tuM to iM bo. evo bAcAryano jJAnAtizaya dekhI harSita thayo thako iM' bolyo, svA mI! dhanya ne tamArA jhAnane jenA zrutajhAnanI sImaMdharasvAmIye paNa sAdI pUrI,ema kahI ghaNI prazaMsA karI kahevA lAgyo,svAmI! muja sevakane kA kArya prasAda karo. AcArya kartuM je kArya karavAnuM hatuM te karI beThA chaiyeM, bIjuM niHsTahIne valI guM kArya karAvaq hoya ? evaM AcArya kahe thake ya ti sarva gocarIyeM gayA hatA, temane jANa karAvavAmATe iMgha mahArAja na pAzrayanuM bAraj pheravI gurune vAMdIne svarga gayA. keTalieka velA panI yatiyo vahorI AvyA paNa upAzrayanuM bAra[ dekhe nahIM, tene guruyeM AvI dekhADyuM ane iMz AvyA saMbaMdhi sarvavRttAMta yati yo Agala kahI saMnalAvyuM. yati tathA zrAvaka loka sarva Azcarya pAmyAM. zrIjinazAsananI pranAvanA thaz. ema jinazAsananI ghaNI pranAvanA karI Ayuno aMta Avyo jAgI anazana yAdarI AhIM manuSyone pratibodhI palI devasanAmAM jai tihAM devatAne pratibodha devA gayA. e pranAvanArUpa sa myaktvanuM pAMcamuM nUSaNa teneviSe kAlikAcArya- dRSTAMta kahyu. yahAM eka zaMkA rahe De ke kAlikAcAryajI traNa thayA , temAM prathama zrIvikramAjitanA saMvatanI Agala zrIpannavaNAjI sUtranA kartA je kAli kAcAryajI mahArAja thayA , temane iM'mahArAja nigodanA vicAra pUbavA AvelA , evaM mahArA sAMjalavAmAM AvyuM be, ane yA kAlikAcAryajI mahArAja, laga jaga vikrama saMvatnA ee3 varSe vidyamAna hatA, mATe tema nuM tathA emarnu agIyAraze varSanuM laganaga yAMtalaM De, tema batAM je prata upa rathI e pustakameM bApyuM be, te pratamA e vAta lakhelI hatI tethI meM bApI je.panI jema bIjI pratomAM athavA anyagraMthomAM vRkSavacana hoya te pramANa . itizrI tapAgabAlaMkAropAdhyAya zrIzAMticaM gaNiziSyopAdhyAya zrIratna Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktva sittarI. caMgaNi zrI samyak ratnAdhiSThAna zrIsUryapurasthAdi caturvidhasaMghasya caturda yaSTamyAdiparvasu vAMcanArtha apramatta tathA pauSadha pratipAlanArtha viracite zrI samyaktaratnaprakAzanAmani samyaktva saptatikAbAlAvabodhe paMca samyaktva nU paNa svarUpanirUpaNa nAmA saptamo'dhikAraH samAptaH // 7 // have samaketanA pAMca lakSaNanuM yAmuM adhikAra kahe be. // larika sammattaM, hiyaya gayaM jehiM tAI paMcevA // navasama saMvego taha, niveyaNukaMpa bikaM // 43 // arthaH- ( jehiM ke0 ) jeNeM hetuyeM karI (hiyagayaM ke0 ) hRdayagata ( sammattaM ke0 ) samyaktvane (larikajai ke 0 ) lakhIyeM jAlIyeM je yA amuka vyajIvanA hRdayamAM upazamAdika samaketa ve, evaM jAlIyeM jema ghUmeM karI parvataneviSe na jANIyeM eTale parvata viSe yahize, tyAreMja dhUma dekhAya be, paNa abhivinA dhUma hoya ja nahIM tema e pAMca lakSaNa je kaheze, tevinA samyaktva paNa nahIMja ho ya. jo e pAMca lakSaNa hoya toja te samaketadhArI hoya jema je batra cA marAdika dharAvato hoya teja rAjA kahevAya, tema e paNa jANavuM. 3 ( (tAI ke 0 ) te samaketanAM lakSaNa (paMceva ke0) pAMcaja hoya, tenAM nAma kahe :- eka (navasama ke0 ) upazama, bIjuM (saMvego ke0) saMvega (taha ke 0 ) tathA trIjuM (niveya ke 0 ) niveda, cothuM (aNukaMpa ke0 ) anukaMpA, pAMcamuM 0 ) prAstikya e pAMca nAma kahyAM. have eno artha kahIyeM baiyeM. prathama upazama te kamA dhAraNa karavI, bIjuM saMvega te javavairAgya saMsAra nA sukhaneviSe yAsaktatA na hoya. trIjuM nirveda te mohanI vAMbA eTale ma mAM evo vicAra rahe, ke te divasa kevAreM yAvaze, ke jevAreM huM moda sukha pAmIza ! evI vAMDA harahameza tenA manamAM rahe. jema ghRtapUra khAvAnI vAMbA rahe. pI te turata na pAme te prArabdhAdhIna be paNa ghRtapUra khAvAnI zvA ra he te paNa rUDI jAvI tema moda paNa turata pAme athavA ghaNe kAle pAme to paNa moha pAmavAnI ibbA rahe, te paNa rUDI jAvI. coyuM anukaMpA te duHkhIyA jIvane viSe karuNA rahe. batI sAmarthyaM duHkhIyA jIvanuM duHkha TA lene na TAlI zake to paNa manamAM evI abhilASA rahe je yA jIvane DuM duHkhathakI mukta karUM to rUDaM. pAMcamuM khAstikyatA te zrIvItarAgeM je 36 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. jIvAdika navatattva kahyAM , teneviSe zurU sadahaNA rAkhe, tenAM manamAM e vAta to nizcala thayelI hoya ke je zrIarihaMtajIyeM nArakhyuM , te sarva thA anyathA hoyaja nahIM. eve vairAgya barAbarI thAya ||ytH|| zyasiliMgajUyA khala, urakala karAjiNehi prmttaa||naavphaannaa sahaNaM, anne davaliMgadharA // 1 // saMpuramA vihi kiriyA, jAveNa viNA na DhuMti kiriyatti ||nnyphlvig lattaNa, gavejavavAyaNAeNaM // 2 // ANodeNANaMtA, mukko gevejagesuna sarIrA // eyatabA saMpuramA, esa kiriyAe uvavA // 3 // tANaMta sovipa ttA, esANa dasaNaMti sicaMti // evaM maggahakuttA, esANa buhANa iti // // 4 // iyaNiya buddhimaM, bAlove kaNa va jazyatvaM ||ayNt nAvasA, narvaviraha mahaM jageNa // 5 // iti caturdaza zilAMgapaMcAzake // 43 // have prathama upazama lakSaNa, ane bIjuM saMveganAmA lakSaNa, svarUpa kahe je. ||avraahevi mahaMte, kohANudanaviyAhiM navasammo // saMvego murakaM paz, ahilAso u nava virAgo // 44 // arthaH- kozya ( mahaMte ke ) maho To ApaNo aparAdha kasyo, te aparAdhIno (avarAhevi ke0) aparAdha De to paNa tenI napara ( kohApudaviyAhiM ke ) krodhano anudaya karavo eTale krodha pragaTa na karavo, tathA te krodha- phala je tADanAdika te paNa na karavU tene ( navasammo ke0) upazama kahiyeM jema kuragaDUnA pAtrAmAMhe, yati dhuMkyo topaNa tene upazama Avyo paraMtu lezamAtra kaSAyodaya na thayo // ytH|| kaDua kasAya tarUNaM, puppha ca phalaM ca dovi virsaaiN|| puppheNa jAi kuvina, phaleNa pAvaM samAyara // 1 // jo paNa badmasthane vipe sattAmAM kapAya hoya, to paNa te udaya prApta na kare, tene mAvaMta kahIyeM // ytH|| kiMsakAvuttuje, sarAga dhammami ko akasA // jo puNa dharija dhaNiyaM, kuccayaH jAli esa muNi // 1 // e gAthAnA pUrvA, upazamanuM svarUpa kahyu have kathA kahyA par3I gAthAnA uttarAI saMveganuM svarUpa kaheze. ___e upazama kamAnI upara metArya muninuM dRSTAMta kahe :- sAMketapurane viSe caMzavataMsaka rAjAne ve strI paramavannana . prathama sudarzanA ane bIjI priyadarzanA, temAM sudarzanAne eka sAgaracaM ane bIjo municaM e be putra je, ane priyadarzanAne paNa eka bAlacaM ane bIjo guNacaM eve nAmeM be putra be, te meruparvata jema ve sUrya ane ve caMmA teNeM karI zone,tema caMza Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. zaNa vataMsaka rAjA paNa putranAM be joDalAyeM karI zone je. rAjAyeM sAgaracaMine yuvarAja padavI ApI ane munizne uUyaNInuM rAjya ApyuM. ekadA himaMtaRtune viSe rAjA, rAjyakArya karI maMtrIzvara pramukhane visa rjIne rAtraM vAsagharane viSe Avyo. gharamA ghaNo nadyota karato dIvo dITho. tevAreM vicAyuM je e dIvo jyAM sudhI ulavAi na jAya tihAMsudhI mahAre kAnassagga pAravo. ema nirdhArI kAnassagga dhArI nano rahyo. valI prathama praharanevipe zayyApAlikAyeM jANyaM je rakhe aMdhakAra thAya? evI vAMbAyeM te dIvo sIMcyo. paDI te dIvAyeM karI jema bAhya aMdhakAra nAza pAme, tema gunadhyAne karI rAjAno karmarUpa aMdhakAra nAza pAmyo, emaja bIje trI je ane cothe pahoreM paNa zayyApAlikA dIvo sIMcatI jAya, paNa te rAjA no anigraha jANatI nathI, have jevAreM thoDIsI rAtri zeSa rahI, tevAreM zayyApAlikAne ugha zrAvI gai. dIvo bUjhAigayo joine rAjAyeM kAnassa gga pAyo, kAnassagga pArI jeTale zayyAyeM sUvA jAya, teTale ghaNo vakhata sudhI kAnassaggamA rahyA hatA, tene lIdhe paga lozya narANA. tethI jema ni navada trUTI paDe, tema rAjAnuM sukumAla zarIra nUmiyeM paDyuM, tevAreM nama skAramaMtra smaraNa karato gunadhyAne Ayu pareM maraNa pAmI rAjA svarge gayo. pranAteM khabara paDavAthI sarva parivAra zoka karato tenI aMtakriyA karI. have sAgaracaM potAnI uramAna mAtAne kahevA lAgyo, DhuMdIdA lanaM. ane tamArA putrane rAjya ApuM, uramAna mAtAyeM kaDaM rAja tamone bAje mATe tameM rAjya jogavo mahAro putra tamArI cAkarI karaze mahoTA nAznI cAkarI karavAmAM kAM lAja nathI. ema kahe thake maMtrIzvareM sAgaracaMine rAjya bApyuM. have strInuM citta caMcala thAya De mATe uramAna mAtAyeM vicAmu je ene mArI nAkhIne mahArA putrane rAjya apAvaM, evu ciMtavI te bala joyAM kare. ____ekadA prastAveM sudarzanA rANI sAgaracaMine arthe dAsIne hAthe udyA naneviSe eka lADu mokavyo, priyadarzanAyeM te dAsIne pUbyuM tuM kyAM jA ya ? dAsIyeM kahyu rAjAne upavAsanA pAraNA mAtrai lADu lai jAvaM buM. tevAre priyadarzanAyeM dAsInA hAthathI lADu la laghulAghavI kalAyeM tene viSa lipta karI temaja dAsInA hAthamAM pADo Apyo. dAsIyeM jaz sAgara caMrAjAne yApyo, teNe vicAyuM je prathama nhAnA nAine khavarAvIne panI Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 jainakathA ratnakopa nAga trIjo. hu~ khAnaM, to tIka. evaM vimAsI temAMthI aDadho lADavo laghu nAine vaheMcI prApyo nAya tarataja khAdho. tevuja tenA zarIramAM viSa vyApI gayaM. ane namiyeM paDyo. rAjAyeM auSadha pramukha karI laghunAine jIvADyo. paDI dA sIne pUbyuM, konA hAthathI lADavo lIdho hato? teNeM priyadarzanAnuM nAma kahyu. rAjAyeM vicAsyuM e kAma eNe kayuM haze, paNa jo e lADu meM A rogyo hata, to apadhyAne marI narakeM jAta, mATe hajI sAvadhAna thAvaM. ___ ema vimAsI priyadarzanAnA putrane rAjapATeM besADI poteM dIdA la anukrameM gItArtha thayA. vihAra karatAM uUyaNI nagarIyeM aAvyA. tihAM sAdhunA saMghane pUrvA je tamArUM cAritra sukheM pale le ? tevAreM yatinA samu dAyeM kahyu rAjyaputra tathA purohitaputra nalaMTha , te yatiyone saMtApe meM, mATeM zahAM raheQ vipama be. te vAta sAMjalI pAdharA purohitane ghare AvyA, tihAM Akare zabdeM dharmalAna dIdho, gharanA cAkara sarve vAravA lAgyA ke, are sAdhu ! tuM hAM kihAM AvI cajyo ? jo rAjaputra jANaze, to tumane saMtApa karaze mATe jo tuM tahAnaM naTuM cahAto ho, to hAthI jato rahe. evaM sAMjalatAM valI paNa gADhe zabda dharmalAna dIdho. te dharmalAna sAMjalI rAjAno putra tathA purohitano putra bedu nIceM thAvyA balAtkAreM yatine hAtheM jAlI meDI upara agAsIyeM laz gayA, ane kahe vA lAgyA are muMma! amArI Agala tuM nAca. yatiyeM kartuM tAlavinA nATaka thAya nahIM mATe tameM tAla vajAvo, ne DhuM nAcuM. palI yatiyeM nAca vA mAmayaM ane te ve jaNa tAla vajADavA lAgyA, tene yatiyeM kaDaM are mUryo ! tAlanaMga jhuM karo bo? are kulane kalaMka sarakhA eTalo tAla va jADavo, te paNa tamArA mAtA pitAyeM zIkhavyo nathI, ke je tameM nRtyane vipe tAlanaMga karo bo? evI yatinI vANI sAMjalI te krodhAMdha thabolyA ke A muMmAnI muMma phoDo. evaM kahI te vedu uSTa malI yatine mAravA na gyA, yati paNa bala karI temanA aMgopAMganI saMdhi utArI meDIthakI utarI ne vanamAMde jato rahyo. saMdhiyo utarI javAthI bedu jaNa buMbArava karavA lAgyo. te vAta sAMjalI rAjA tihAM Avyo jUe to vedu AMkha ughADI pa DyA , rAjAyeM vicAyuM mahArAnAi sAgaracaMDavinA evo ko yucaneviSe kuzala nathI,je saMdhiyo utArI nAkhe! par3I upAsare AvI yatiune pUbyuM, Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 301 sarvayati bolyA, amArAmAM koI evo Deja nahIM je evaM kAma kare! paraM tu eka paroNo yati dhAvyo hato teNe kI, hoya to tenI amane khabara nathI. par3I tenI khabara kAhADhavAmATe vanane vipe gayA, tyAM sAgaracaMisA dhune dIThA, temane dekhIne rAjA lagA pAmyo thako nIcaM mukha karI uno ra hyo. sAgaracaMsAdhuyeM kaDaM ke nalo teM caMzavataMsaka rAjAno vaMza dIpAvyo! jemATe tuM tahArA putrane tathA purohitanA putrane yatinne napazva karatAM vArI nathI zakato? mATeM dhikkAra ne tahArA rAjya jogavavAne! tevAreM rA jA page lAgI vinati karavA lAgyo ke, mahArAja! e mahAro aparAdha damA karo aneM prasanna thA. bAvIne bedu jAne samAdhi karo. Aja pabI yatine koi paNa upazva kare nahIM. yatiyeM kaDaM jo behu jaNa dIkSA lIye,to hu~ ene sAjA karUM. rAjAyeM kayuM te kahe ,ke ameM dIdA lazzU paNa sAjA ka ro. panI sAdhuyeM AvI vedune sAjA karI dIdA dazne pote anyatra vihAra kasyo. have rAjaputraM vicATe je kAkAyeM mujhane ruDaM kI, je saMsAramA pApa karavA thakI nivArIne dIkSA dIdhI, temATeM karmakSya karavA nimiteM dIkSA pAlato tapasyA karato vicaravA lAgyo ane purohitaputra je duHkha pAmato thako jainadharmanI ugaMDA karato hato te paNa zuma cAritra pAlI tapa kara to vicaravA lAgyo. te vedu Ayu pUrNa thaye devalokeM devapaNe ekatA jara upanA. paraspara premathI kAmanoga vilasatA thakA paraspara bolabaMdha karatA havA ke ApaNa bedumAthI je prathama cave, tene bIjo AvI pratibodha kare. temAM prathama purohitano jIva devapaNAthI cavIne ugaMDAkarmane yogeM rA jagRhanagareM cAMmAlane ghera garnamAM putrapaNe upano. have tehija nagareM dhannA sArthavAhanI jAryAne putra jIvatA rahetA nathI temATeM phuHkhaNI thane tene te cAMmAlinI strI sAtheM prIti , ekadA te cAMmAliNI garnavatI thakI sArthavAhanI strIpAseM malavA AvI ne sArthavAhanI strI paNa garnavatI ne teNIye tenI Agala potAnA putra maraNanAM puHkha kahyAM,tevAreM cAmAliNI ye kayuM jo mahAre hamaNAM putra yAvaze, to te putra hu~ tumane ApIza. a nukrameM samakAleM bedune prasava thayA, cAMmalipIyeM putra janmyo ane sArtha vAhaNIya muvelI dIkarI prasavI. panI aMtaraMga mANasanI sAtheM mUvelI putrI mokalIne caMmAliNIno putra potAne ghera koi na jANe, tema aNAvyo. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. bane te putranuM metArya ebuM nAma dIdhuM. cAMmAlinI strI potAnA dhaNIne mRtaputrI jarolI dekhADI.anukrameM te metAryaputra sarvakalAno pAraMgAmI thayo, yauvana pAmyo pitAyeM inyakulanI upanI AvakanyA sAtheM vivAha joDyo. have te pUrvanavanA mitra devatAyeM avadhijJAneM jo tihAM AvI pratibo dha dIdho, paNa karmane vaze tene upadeza lAge nahIM. tevAreM devatAyeM vicADe je ene kaSTamAM pADIza, to e pratibodha pAmaze. anyathA sukhIyo thako pra tibodha pAmaze nahIM. par3I jevAre metArya ATha kanyAnuM pANigrahaNa kara vA varaghoDe caDyo , caduTAmAMhe yAvyo, tevAre te devatA pahelA mAtaMga nA zarIramAMadhiSThita thayo tevAreM varaghoDAne dekhI mAtaMga potAnI strIne ka hevA lAgyo ke he priye ! ApaNI beTI muina hata to teno Avo vivAha mahotsava karata,te sAMjalI strInI jAti tuba hoya mATe teNeM aMtaranI vA ta kahI dIdhI, je he priye ! tameM zoka na karo. e paNa tamAroja putra ne. tenuM kAraNa cAMmAleM pUbavAthI te caMmAliNIyeM badhIprathamathI vAta kahI saM nalAvI dIdhI, tevAreM caMkAleM tene potAno putra jANI azvathakI paga jA lIne nIceM pADI nArakhyo. ane kahevA lAgyo are pApI! tuM mahAro putra tha uttamakulanA lokane kema apavitra kareM ? have hu~ eka mahArA kula nI kanyA paraNAvIza. evaM kahI balAtkAra hAtha jAlI vagavAnI khADamA nAkhI dIdho. metArya lAjyo thako dInavadana karI rahyo bolI na zakyo.sArtha vAha ane tenI strI pramukha loka sarvazIyAlA thA potAne ghera gayA. devatAyeM bamA lokone manamA saMzaya pADyo bhane sarve jANyu je e satyavAta jaNAyace. pabI devatA divyasvarUpa dhAraNa karI meMtAryane kahevA lAgyo ke bAvItha vasthA pAmyo to paNa pratibodha kema nathI pAmata ? hajI kAMDa vadhAre saMka TamAM paDavA zche ? metAyeM kartuM mahArA kulanuM kalaMka utAra to par3I tuM je kahe, te dharma aMgIkAra karUM. devatAyeM kayuM kulanuM kalaMka hu~ kema TAlI zakuM? teM pUrvale naveM yatinI niMdA karI par3I cAritra pAlyuM , mATe cAMmAlakula pAmyo. metArye kaDaM A thATha kanyA uparAMta zreNikarAjAnI putrI pa raNAvI kalaMka TAlI bAra varSa gharavAsa rahIne par3hI DhuMdIdA lelaM. ema kara. te sAMjalI devatAyeM valI sarva saGananAM mana pheravI nAkhyAM, tethI sarva cahaTAmAM yAvI pAlI jAnanI taiyyArI karavA lAgyAM, mAtaMga pADo jAna Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 zrIsamyaktvasittarI. mAM cAlI zrAvyo. ane hAtha joDI kahevA lAgyo ke meM te vakhata madirA pIdhI hatI, tethI ela phela bakI gayo, paNa e mahAro putra nathI. mahAro aparAdha mApha karo. tevAreM sarvanA narma TalyA, AThakanyA paraNyo. have zreNikanI kanyA paraNAvavAmATeM devatAyeM eka bAga Apyo, te pratidina ratnamaya jImI kare, tethI metAryanA pitAyeM ratnono thAla jarIne zreNika Agala neTaNuM mUkyu. zreNikeM kayuM zyA kAmeM AvyA bo ? teroM ka yuM tAharI putrI mahArA putrane paraNAvI thApa. rAjAyeM galahabo daza bAhira kaDhAvyo. to paNa pratidivasa ratnono thAla narI rAjA Agala neTaNuM la Ave,ane kanyAnI mAgaNI kare, tevAreMrAjA tene tiraskAra karI kaDhAve. __ have anayakumAre vicAyuM eTalA ratnane mAtaMga kyAthI lai Ave haiM ? ema vimAsI ajayakumAreM mAtaMgane pUbyu. mAtaMgeM kaDaM amAre ghera eka ba karI , te jeTalI lImI kare ,teTalAM sarva ratna thAya ne. tethI mahAre ghera ratna ghaNAMDe, anayakumAra kahyu e bAgalI rAjAne bApa to hu~ tahArI vAM bA pUrUM, te sAMjalI mAtaMga te bAgalI rAjAne ghera laz Avyo, tihAM lIM mI kare paNa ratna thAya nahIM, tevAreM rAjAyeM bAgalI pAbItene ghera moka lI to temaja ratna thavA lAgyAM. tevAreM anayakumAra devamahimA jANyo paba mAtaMgane kajhuM vainAragirisudhI sukheM gADAM, vahela, ratha, jara zake tevo mArga karI Apa. teNeM devapranAvathakI teja varakhateM sukheM ratha, hAthI, ghoDA jara zake evo saralamArga karI Apyo. jethI sarvaloka sukhasamAdhe jA zrIvIrane vAMdavA javA lAgyA, valI banayakumAre kahyu rAjagRhane pharato yanaMga prAkAra, rUDo kozIsAM sahita karI bApa. teNeM te paNa tatkAla ka rI Apyo, valI anayakumAre kayuM dIrasamunuM jala ANI Apa ke je thakI tahArA putrane snAna karAvI pavitra karIyeM. teNeM kahetAM vAraja khIra samunuM jala ANI Apyu. eTalAM kArya kasyA palI zreNikarAjAyeM anayakumAranuM vacana pAlavAne artha batrataleM nIrasamuznA pANIthI mAtaMganA putrane nhavarAvI pavitra ka rI kanyA- pANigrahaNa prathamanI pATha kanyA sAthe karAvyaM. bAra varSa meM tAyeM devatA pAse mAgI lIdhAM hatAM, ane valI bIjAM bAra varSa nava strIya malI devatA pAseMthI mAgyAM. sarva malI covIza varSa paryaMta nava strIyo sAtheM Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. kAmanoga jogavI par3I nava strIsahita dIkSA laz metArya sAdhu gurunI pAseM nava pUrva jaNyA. nirmala cAritra pAlatAM vicaravA lAgyA. ___ ekadA vihAra karatAM rAjagRhI nagarIyeM sonIne ghera AhAra levAne a thai aAvyA. zreNikarAjAyeM aniyaha kasyo ne je 107 yava sonAnA la tenuM jagadIzvara bAgala svastika karUM, to mukhamAM pANI ghAluM. temATeM te sonIye 107 yava sonAnA ghaDI cokI upara mUkyA, poteM kArya vizeSa uraDAmAM gayo, evAmAM krauMcapadI te nada vastu jANIne galI gayo. te sAdhuyeM dItA. sonI bAhira Avyo, to yava dIThA nahIM. metAryane pUrdA mahArAja! yava kyAM gayA? tevAreM metArya vicAyuM je e sonI uSTa ne te kauMcapadIne mArI enA peTamAthI yava kADhI leze. tenA maraNa, nimitta hu~ thAzza! mATe mahAre mauna dhAraNa kara,,eja zreya je. ema dhArI mauna rahyA. sonAreM cora jANI vAdharI mAthu vITyuM kheMcI karI bAMdhyu. tenA joreM AMkha bedu nikalI paDI upara cAbakAnA prahAra dIdhA, tevAre te yati cA maDAnA paTabaMdhane saMyama rAjya paTabaMdha karI jANato ane cAbakAnA prahArane amRtadhArA jevaM mAnavA lAgyo. metAryamuni upazamasudhA pAna karI paka zreNi Arohi kevalajJAna pAmI, sihazilAno zRMgAra thaI anaMta sukha pAmyo. have suvarNakAranA gRhane viSe sutAre kuhADe karI kASTa phADayuM teno khaM ma uDIne kauMcapadIne gale lAgo. tenA ghAtanI pIDAyeM 107 yava nika lI paDyA. te dekhI sonAra pazcAttApa karavA lAgyo ke, hA hA !! A meM yuM kayuM !!! jo rAjAzreNika jANaze, to mujhane behAla karI maar| nAkha ze, evaM jAegIjaya pAmI dIdAlA meMtAyanAMja rajoharaNa pramukha napakaraNa lai zreNikarAjAnI pAseM jara dharmalAna dIdho, potAnuM sarva vRttAMta zreNika Agala kahyu. zreNikeM kahyu, teM jayathI dIkSA lIdhI, paNa have nirnayapaNe pA laje. evaM kahI suvarNakAra RSipratye vidAya kasyo. e metAryamuninu caritra sAMjalI karNapavitra karI zrIsamyaktatva- upazamanAme lakSaNa yAdaravU // have gAthAnA uttarAI karIsaMveganAmA bIjuM lakSaNa kahe :-tihAM (mo rakapa ke0) modapratye je (ahilAso ke) anilASa eTale vAMbA te (saMvego ke0) saMvega kahIyeM. (tu ke0 ) valI (nava ke ) saMsAra tethakI je (virAgo ke0 ) vairAgya te paNa saMvega kahIyeM, jemATeM je modAnilASI Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 305 hoya, tene navavairAgya avazya hoyaja. ane jene navavairAgya hoya, tene modAnilASa avazya hoya. ema e behune paraspara saMbaMdha De // ytH|| saM vegeNaM naMte jIve kiM jaNayati, saMvegeNaM attaraM dhamma savaM jayati, yaSutta rAe dhammasajhAe saMvegahAvamAgabaMti apaMtANubaMdhi koha mANa mAyA lohe pAvaMti navaM kammaM na bNdhNti||tppvshyN vaNaM mibattavisodhiM kAkaNa dasaega rAha ehanavati dasaNa kiMsudie agae teNeva navaggahaNeNaM sitaMti sohiyaNaM visubhAi taMca puramA navaggahaNaMNAzkkamatitti // 54 // have e saMvegane viSe damadaMtamunino dRSTAMta kahe . hastizIrSa nAmA na gareM damadaMta nAmeM rAjA hato, te ekadA jarAsaMdha prativAsudevanI sevA ni mitteM rAjagRhI nagarIyeM gayo be. te avasara pAmI pAMca pAMmavo potAnuM sa bala sainya lazne daMmadaMtarAjAno deza nAMjyo, lUMTyo, te vAta sAMjalI dama daMta rAjAyeM jarAsaMdharnu sAhAyya pAmI sabala kaTaka laz yAvI hastinAgapura para ghero nAkhyo. dUta mokalI pAMmavone kahevarAvyu ke, DhuM jarAsaMdhanI sevA yeM gayA par3I tameM bala karIne mahAro deza khUTyo, paNa have tameM hastinA gapurathI bAhera nikalIne mahArI sAhAmA AvI yu6 karo to hUM jANuM, je tameM kharA balavaMta bo. pAMvo jayatrAMta thayA thakA bAhera Ave nahIM tyAreM daMmadaMta rAjAyeM kahevarAvyu ke jo siMha hotA to sAhamA AvI yuddha karatA. paNa DhuM eTalA divasa tamALaM gAma vIMTI beto , tema batAM tameM la DavA yAvyA nahIM, te uparathI jANuM muMje tameM zIyAlIyA bo. evaM kaheva rAvI damadaMta potAne nagareM pAlo Avyo.. ___ ekadA zrIdharmaghoSasUrinI dezanArUpa sudhA pAna karI saMsAraviSaya ma dirApAnathakI virakta thayo thako paramasaMvega pAmI daMmadaMtarAjAyeM dIkSA lIdhI, anukrameM gItArtha thai ekalo vihAra karato hastinAgapuranI pole me runI pareM acala thai kAnassagge rahyo. evAmAM azvakrIDAyeM nikalelA yu dhiSThira pramukha pAMce pAMmavo te munine dekhatA havA, tevAreM azvathakI lata rI page nAlasthala lagADI vAMdI guNastuti karI je dhanya tamAro avatAra je tamo bAI dIdArUpa rAjya pAmyA! evaM kahI Agala krIDA karavA ga yA. pAulathI phuryodhana paNa ghaNA parivArasahita nikalyo, teNe paNa te mu nine dIga, tevAreM krodhe nasyo bolyo ke, are thA pApIne mAro. evaM gha Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. NA divasasudhI thApaNane gaDharohamA rAkhyA hatA, have kapaTa karI ihAM be Tho le. evaM kahI sAmo patharo nArakhyo te sAdhune lAgyo to paNa sAdhu samanAvathI cUkyA nahIM. panI yathA rAjA tathA prajA e nyAyeM te ayodhana gayA panI tenA mANaso paNa te sAdhu upara patharA pheMkatA gayA, te pASA Na khaMbhe karI yati daTAi gayo, aceSTa thA paDyo dekhAyo nahIM. __ evAmAM pAMca pAMDava krIDA karI pAbA valyA, teNeM yatine dIto nahIM. lokone pUbyuM are AhIM yati hatA, te kihAM gayA ? lokeM ryodhana- ta ttAMta kaDaM. te sAMjalI yudhiSTireM vicAyuM je hA hA e pApI narakagAmIyeM A guM akArya kayuM ! ytH|| tANaMnanvaya vayaraM, mayaM hINaM taraMgavA // je jahiyagaMtavaM, cihAvitArI sohI // 1 // evaM kahI pASANa sarve parA karAvI yatinuM vayAvacca karI vAMdI svastha karI aparAdha khamAvIne ghera yAvyA. have te mahAmuni vedanAyeM pIDita thako apakArI je kaurava ane upa kArI je pAMmava te veDhunI upara samanAva ciMtavato thako pakazreNi Aro hI kevalajJAna pAmI zivapuraneviSeanaMtasukharAzi jogavato thyo| ytH|| parihaMto uko, haNeNa taha paMmaveNa yuvaMto // samasattumitta nAvo, so damadaMto muNI jayana // 1 // iti RssimNglsuutre|| pranAteM rAjA yudhiSThiranI sevA karavAmATe yodhana Avyo, tene yudhiSTireM kahyu are kulAMgAra! tuM hamaNAM yatine mAravA lAgo paNa je divaseM ApaNuM nagara vIMTI paDyo hato te divaseM tuM kyAM gayo hato? zAmATe yu6 karavA sAmo na thayo ? te ipi hamaNAM jevAreM damA aAdarI hathIyAra boDI ne bege, tevAreM tuM mAravA doDyo ? ityAdika ghaNAM vacana kahI zikhAmaNa ApI. paNa te juryodhanane narakeM jAeM ne mATe kA javAba na ApatAM nIcuM mukha karIne rahyo. damadaMta rAjaRSi kRtakRtya thayo. e saMvega lakSaNane viSe daMmadaMtarAjAnI kathA kahI,mATe samatArUpa sudhApAna karI saMvega yaadro||4|| __have trIjuM lakSaNa nirveda tathA cothu lakSaNa anukapA ane pAMca muMladANa thAstikya , etraNenuM svarUpa anukrameM kahe : // nivena ccAginA, turiyaM saMsAra cArayagihassa // uhie dayANukaMpA, abikka naji jiNavayaNe // 45 // arthaH-have (nivena ke) nirveda te guM kahIyeM ? to ke ( turiyaM ke0) utAvale ( saMsAra ke0) saMsArarUpIyo Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktva sittarI. 307 ( cAraya hissa ke0 ) cAraka ghara eTale baMdhikhAnAnuM ghara tehane ( cAgi To) tyAgavAnI vA tene nirveda evaM nAmeM samaketanuM lakSaNa kahIyeM, eTale saMsArarUpa dikhAnAnA gharane utAvale tyAgavAnI je ivA karavI nirveda jAvo saMsArarUpa baMdIkhAnAnA gharathI nirveda eTale nikalavaM. keTAeka AcArya saMvegano artha navavairAgya kahe be, ane mohanI air, tehane nirveda kahe be e artha paNa ghaTe be // yataH niveeNaM naMte jIve kiMjaya niveeNaM jIve divamANussa tiribaesa kAmanogesu virak mANe niveyaM havamAgatti savavisaesa virajatti savavisaesa viramANe prAraM pariggaha parivArya kareMti AraMbha pariggaha parivArya karemANe saMsAra maggaM vuddhidaMti siddhimaggaM paDivanneya navati // iti uttarAdhyayana sUtre // e gA thAnA pUrvArtha kahyo, uttarArddhano artha kathA kahyA patI khAvaze. have e nirveda lakSaNa para harivAhanarAjAnI kathA kahIyeM yeM:- ehi janaratadetre jogavatI nagarIyeM iMidattarAjA rAjya kare be, tenI maNipranA nAmeM paTTarANI ne tene harivAhana nAmeM putra le. have tehaja nagaramAM jamaMdara nAmeM sutAra se be, teno naravAhana nAmeM putra be, tathA vasusAra nAmeM zra se be. te dhanaMjayanAme putra te have rAjaputra harivAhana tathA sutAra putra naravAhana ne zreSTha putra dhanaMjaya, e traNene mAMhomAMhe mitrAcArI thai, pratidina ekatA malI ramatakrIDAdika kare. ekadA rAjAyeM potAnA putrane ghaNIja khAkarI zikhAmaNa yApI je he putra ! tuM mitronI sAdheM ramata kayA kare be te mUkIne tryAyudhAnyAsa kara. nahIM kAM mahAro deza mUkIne cAlyo jA. evI rAjAnI vAta sAMjalI traNe mitre malI yApasamAM vicAra kasyo, ke jo rAjAyeM deza mUkavA kayuM, to have Apane paradezeMja jAvuM, ghane yApaNA jAgyanI parIkSA karavI. evaM vicArI jaNa potAnA pitA pramukhane pUDhayA vinAja dezAMtareM cAlatA yayA. mArge jAtAM mahoTA rayane viSe paDyA. evAmAM eka garje potAno guMDhAdama co karIne harivAhana kumaranI sAhAmo doDayo. eTale zeThano putra ne sU tArano putra eve jaga nAzi gayA. paDhI gajazikAmAM vicakSaNa evA kumareM potAnI kalAyeM hAthIne vaza kIdho. poteM te hAthInI upara caDI beTho khane potAnA ve mitrone zodhavA cAlyo ghaNoya zodha kasyo, paNa mitra malyA nahIM. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. bAgala jAtAM eka mahoTuM sarovara dI, tihAM kumara hAthIthakI utarIne zrama TAlavAne artha sarovaramAMhe snAna karavA peTho, jalakrIDA karI kheda TAlI bAhera nikaTayo. tihAM mitronA virahathI phuHkhI thayo thako sarovara nI samIpeM eka mahoTuM ArAma meM, temAMhe demaMkara nAmeM yadanuM eka mahoTuM caitya dItuM temAMhe peto. rAtriyeM eka khUNAmAM jaz sUkSa rahyo. evAmAM tihAM rAtriyeM apsarAyeM AvI nATaka mAMmayuM te nATaka dekhI kumara camatkAra pAmyo. panI te apsarA nATaka karI parizrAMta tha thakI potAnAM sakharAM vastra mUkI bIjAM vastra paherI puSkariNImAM jalakrIDA kara vA gai. pAlathI kumareM uThI temanAM vastra lazlIdhAM. keTalieka vAra par3I te jalakrIDA karI dehare AvIne jUe, to kapATa dIdhAM dIta. tevAreM vicAro je koka dhUtAro De te ApaNAM vastra lai kapATa deza mAMhe besI rahyo . par3I te bAhira rahI thakIja harivAhanane ghaj ghaNuM bIhIvarAvavA lAgI, paNa mRgatIno bIhIvarAvyo siMha kAMbIye nahIM. tema harivAhana paNa tenA thI bIhIno nahIM. tevAreM apsarAjye jANyuM je mAMhe koi sAhasikapuruSa ne mATe ene mana gamatuM karIyeM to vastra pAmI,anyathA vastra mala nahIM. tethI saumyavacana kahIne vastra mAgavA lAgI. kumareM kahyu, tamArA vastrane vA yaro sara gayo ne mATe jA vAyarApAseMthI vastra mAgI vyo. te sAMjalI apsarA bolIyo tahAro sattvaguNa jo ame saMtuSTa thaye lI 5 mATe vara mAga. evaM sAMjalI kumareM kapATa ughADI vastra prApyAM. sadu potapotAnAM vastra lai kumarane kahetI havI ke tuM rAjaputra bo, evo ameM nizcaya kasyo mATe yA khagaratna pIyeM . te le. enAthI yuddhamA tahAro jaya thaze tathA zrA kaMcukaratna ApIye baiye te tuM tahArI strIne Apaje. tathA amArA vacanathakI zIghra rAja pAmIza. evI AzISa deza de vAMganA potapotAne sthAnakeM gai. pranAteM khaDgaratna lazne kumara cAlyo, Agala jAtAM eka nagarI dotI. temAM gharahATa pramukha sarva vividha vastuyeM narelAM , paNa koi manuSyane dItuM nahIM. tevAreM pAzcarya pAmato rAjAnA mahelamAM gayo. tenI trIjI nUmiyeM caDayo tihAM eka manohara rUpavaMtI kanyA teNe dIThI, kanyAyeM paNa kumarane dekhI utI unI thai besavArnu Asana mUkyu, tenA upara kumara bege. panI kanyA Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 30e pratye pUjavA lAgyo ke A kayuM nagara le ? enI zI hakIgata ? ane tuM paNa ekAkI zahAM kema rahI ho? te mane samajAva. tevAreM kanyA hAtha joDI kumarapratye kahevA lAgI ke he mahApuruSa ! sAMjala. enuM vRttAMta kahU~ . sAvastinagarInA vijaya nAmeM rAjA tenI anaM galekhA nAmeM DhuM putrI caM,ekadA DhuM gavAdeM beThI hatI,tevAreM jayaMtanAmA vi dyAdhareM mujhane dItI, te kAmavivhala tha mujane tihAthI apaharIne yahAM pura sthApanA karI pANI mUkI ne. ane mumane kahe je ke tuM mahArIsAtheM pANigrahaNa kara. DhuMA nagaranuM rAjya pAlato thako tahArI sAthe jogano gavato rahIza. te vidyAdhara vivAhanI sAmagrI karavA gayo be. Aja kAla AvI balAtkAreM mahAlaM pANigrahaNa karaze. paNa pUrvaM mujhane mahArA pitAMne ghera jJAnavaMta munirAjeM kahyu ke priyadattarAjAno putra harivAhana nAmeM De, te tAhAro pati thAze. te muninuM vacana khoTuM thAya ,tenuM paNa mujane mahoTuM duHkha lAge, ke evA mahAnunAvanAM vacana kema vyartha thAya ? tevAreM hasI karIne kumara kahe je ke he subhra ! evA vidyAdharane mUkIne ha rivAhananA pANigrahaNane jhuM vAMje le ? haMsalI haMsane mUkI bagalAne kema vAM ne ? mATe harivAhanane mUkI vidyAdharasAthe pANigrahaNa kara, have kumaranuM rUpa, teja, vacanacAturya, dekhI kumarIyeM vicAo~ je rakhe ne e harivAha naja mahArA nAgyayogye kheMcA yAvyo hoya,to kema ? e paNa evAM vacana kahI mahArI parIkSA karato haze guM? ema ciMtavI kumarapratye kahevA lAgI ke, he svAmin ! tameM jUTha mahAro cittonAsa tevoja thAya De, mATe jANuM huM je harivAhana te tameMja bo, to have mahArI Upara kRpA karI ApaNo vaMzAdika pragaTa karo. jema muphane harSa Upaje evI vArtA kare , evAmAM to zaraNA i napherI pramukha tUryanAda thayo, te sAMjalI kumarIyeM kahyu, he svAmI ! zIghra nAso, zIghra nAso. jemATe jayaMti vidyAdhara thAvyo te mahAupTa le tamone mArI nAkhaze. mATe tame have lagAramAtra vilaMba ma karo. kumare kayuM he sunnu ! tuM ciMtAma kara. mahAruM bala joje kahe je? evA mAM to vidyAdhara Avyo, te kumarane dekhI kopAkula tha bolyo are mahArA aMtaHpuramAMhe koNa yAvyo ? kumara bolyo, zrIdattarAjaputra harivAhana A kumarInuM pANigrahaNa karavA Avyo be. jo tumane yuddha karavAnI ibA Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 jainakathA ratnakoSa nAga bIjo. hoya to zrAva mahArI sAhAmo. jo ke mahArA hAtha kahevA be ? evaM sAMjala tAM kumaranI sAyeM yuddha karavA mATeMte vidyAdhara khaDga lai yAvyo, kumareM kha ratneM karI tenI taravAranA ve kaTakA karI nAkhyA uMco ubalI muSTinA prahAreM mAyAno mukuTa nAMgI coTalI jAlI hege nAkhI tenA hRdaya Upara ghaDI veTho. tevAreM vidyAdhareM katyuM, he mahApuruSa ! mUka. mUka. baje karIneja meM tahAruM kula jAegI lIdhuM. mATe sukheM tuM e kanyAnuM pANigrahaNa kara. ane yA nagarInuM rAjya paNa tuMja jogava. muUne tahAro mitrakarI jekhava. kumare tene mU kyo tevAreM te kumarane pageM lAgI ghaNo naktinAva dekhADI vaitADhyeM gayo. ve kumare naMgalekhAnuM pANigrahaNa karI te apsarAyeM yApeluM kaMcuka paherAyaM tihAM tenI sAthai viSayasukha jogavato te nagarInuM rAjya pAle be. surAjyeM karI tAmAmanAM loka yAvI tihAM vasyAM nagarI evI saMkIrNa tha 5 ke mAM tila paDavA jeTalI paNa jagA male nahIM. evaM nagara vasyuM, tenuM vidyAdhara nagara evaM nAma dIdhuM. have te nagaranI pAseM eka revAnadI be, tihAM harivAhana rAjA anaMgajekhAnI sAdheM jalakrIDA karavA gayo be. anaMgajekhA paNa kaMcukAdika navAM vastrane nadInA taTa upara rAkhI jalakrIDA karavA pA ma peTha be, ghaNI vAra jalakrIDA karI pAThI khAvI jIMjelAM vastra utArI navAM vastra paravA lAgI evAmAM eka matsya yAvIne te kaMcukaratnanI mAM he padmarAga nAmeM ratna be, tene viSe mAMsanI buddhi prANI galAmAMhe utArI gayo. tenI pAula ghaNA sunaTo doDyA paNa matsya pANI mAMhe dRzya thaigayo. rANI kaMcukane DuHkheM duHkha karatI rahe rAjA paNa duHkha karavA lAgyo ed te matsya tithI dUradezeM venAnadIne taTeM mahApurI nagarI ve tihAM na kuMjararAjA be te jalakrIDA karI maMtrI pramukha parivArasahita krIDA parvata para beThA be, evAmAM eka mADhIyeM khAvI temanI yAgala kaMcukarana mUkyuM rAjAne kahyuM yA mahoTo matsya zrAvyo hato, tenA udaramAMhethI e kaMcukaratna nIlyuM be, rAjAyeM vicAyuM jenuM e kaMcuka be, te strIratnanuM rUpa paNa kahe ho ? ema rAjA kaMcukane dekhI kAmeM pIDita thayo, ghane mAhIne prasAda dAna yApI visarjana kasyo. have rAjA kAmajvara pIDita thayo thako maMtrI pratyeM kahevA lAgyo ke he maMtrI ! tuM jo mukane jIvADavo vAMbato hoya, to yA kaMcukanI paheranAra strIne Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 311 pedA kara. maMtrI te strIne melavavA mATe ghaNA upAya kasyA, paNa zodha pAmyo nahIM. tevAreM sAtadivasa upavAsa karI rAjyanI adhiSTAyikA devI ArAdhI. te devI pragaTa thai kahevA lAgI ke, sarvathA e vAta tameM karazo nahIM kema ke e harivAhana rAjAnI anaMgalekhA nAmeM strI, hajI sarpanI maNi levAnI himmata cAle, paNa te strInuM zIlaratna sevAya nahIM. tene meM trIyeM kahyu eka vAra te strI mane ANI bApa. paDI rAjA , ne te strI . evaM pradhAnanuM bolavU sAMjalIne devI vidyAdhara pureM yAvI tihAM arihaMtanI pratimAnI pUjAne viSe pravarttamAna thayelI anaMgalekhAne dIThI, tevIja tihAM thI apaharIne narakuMjara rAjAnA gharaneviSe lAvI mUkI panI maMtrInI vidAya gIrI mAgIne devI potAne sthAnakeM gai. narakuMjara rAjA AvI kahevA lAgyo ke, he priye! A tahAruM kaMcuka de khI kAmeM pIDita zrazne meM devAMganAne hAthe tumane ihAM aNAvI , mATe have tameM mahArI sAthai kAmanoga karavAne pravoM, yauvana saphala karo. anaMgalekhAyeM kaDaM jo mujhane hAtha lagADIza to tahArUM maraNa mATe sADAtraNa hAtha dUra rahIne mAhArI sAtheM vAta kara. rAjAyeM vicAkhU ene enA dhaNIno tAjo viraha thayelo De mATeM e ema kahe De, paNa vilaMve si 6 thAze. eq vicArI rAjA pAbo valI gayo. ane te strI azrupAteM nU mikA sIMcatI harivAhananuM rUpa AlekhI tenuM mukhaDu jotI rahe . have pUrvalA harivAhananA be mitra eka to sutArano putra, ane bIjo zeThano putra, e ve jaNa hastInA nayathakI harivAhanane ekalA mUkI nAzi gayA hatA, te dUra dezAMtara namatAM jamatAM viMdhyAcalanI aTavImAM gayA, tihAM teNe vaMzajAlamAMhe nIcaM mukha ane uMcA paga karI dhUmrapAna karato hAthamAM japamAlA lai jApa karato thako eka puruSa dITho, te puruSa paNa manuSyano saMcAra jANI maMtrajApa pUrNa thaye thake bAhira AvI vedupratye kahe vAlAgyo ke, he mahApuruSo! tameM koNa bo? ihAM kema yAvyA bo? evaM sAMna jIte bedu jaNa bolyA, he vIra puruSa ! kulAdika pUbavAnuM guM kAma ! ame daivayogeM namatA jamatA ihAM nikalI yAvyA baiyeM, tahAre je kAma hoya te kahe. tevAreM vidyAdhareM kayuM huM trilokI vidyA sAdhuM . tenI meM pUrvasevA to karI, have uttarasevAne vipe tameM uttarasAdhaka thA, ke jema mahAre vi Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. dyA siha thAya. evaM sAMjalI te bedu jaNa uttarasAdhaka thayA. ane vidyAdhareM uttarasAdhaka pAmIne homapUrvaka vidyA sAdhavA mAMjhI, te thoDe divaseM vi dyAsidi pAmyo. tevAre vidyAdhareM kahyu tamo vejaNa thakI mahArI vidyA si 6 thA have tamone \ ApIne DhuM kRtakRtya thA ? ema kahI eka rUpa pa rAvartanI ane bIjI yaMjanasidi, trIjI vairIsainyavimohinI, cothI vimA nakAriNI, e cAra vidyA ApIne vidyAdhara gayo. te gaganavanana nagarane viSe jara vairIne jItI potAnuM rAjya kabaje karI rAjya sukhe nogavavA lAgyo. have te zevaputra tathA sUtAra putra vehu jaNa jamatA namatA benA nadI ne..taTeM yAvyA, tihAM lokonA mukhathI anaMgalekhAnI vAta sAMjalI te strI ne jovA vAMDatA aMjane karI adRzya thai anaMgalekhAnI pAseM AvyA ti hAM jUve , to te harivAhananuM rUpa AlekhI tenuja dhyAna karatI rahelI dItI. par3I te vedu jaNeM tenI parIkSA karavA nimitteM harivAhananI babIno paTTa apahari lIdho, te paTTa gayo jAgI valI ghaNuM duHkha karavA lAgI te ne bedu jaNe kayuM tahAraM kuHkha jhuMje? amaneM kahe to ameM TAlIyeM. tevA reM teNeM harivAhana, prathamathI mAmIne pANigrahaNaparyaMta sarva vRttAMta lakhI dekhADayaM. te vAMcIne beda jaNe potAnA mitranI strI jAgI AvI pageM lA gyA, ane kahetA havA ke tuM kazI vAtanI ciMtA karIza mAM. ameM tahA rA patinA mitra baiyeM. evaM kahIne panI bedu jaNa rAjAnI sanAyeM gayA, rAjAyeM temane Asana yApI besADyA, ane pUbavA lAgyo ke tameM kayA dezathakI AvyA Do? valI jhAna vijJAna kAMi jANatA ho, to mane ka ho. evaM rAjAnuM vacana sAMjalI te bolyA amojogavatI nagarIthakI AvyA baiyeM. mohanI ane vazIkaraNI pramukha ghaNI vidyA jANIyeM baiyeM. tamAre ko kAma hoya te kaho, to te ameM karI ApIyeM. __rAjAyeM temane ekAMteM teDIne kayuM ke AanaMgalekhA strI mane vaza karI thApo. tevAreM teNe eka cUrNa kADhIne rAjAne yApyuM ane kahyu ke, e cUrNarnu tilaka karI e strIpAseM jAjo, to tamAre vaza thAze. evaM temanu kathana sa tya mAnI rAjA tilaka karI strI pAseM gayo, tihAM harivAhananA mitroyeM pUrve kahI mUketuM hatuM te saMketapramANe anaMgalekhA unI thA rAjAnI sA hAmI cAlI yAvI, tene rAjAyeM joganI prArthanA karI tevAreM anaMgalekhA Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 313 ye kayuM mahAre zrIaSTApadajInI yAtrA karavAno aniyaha le. te pUrNa thA ya to panI tameM jema kahezo, tema karIza. rAjA potAno artha si6 thayo jANIne pahelA bedu jaNa pAseM AvI te vAta kahI. tevAre te bedu jaNe kaDaM tameM kAMza ciMtA ma karo. ameM ene aSTApadanI yAtrA tarata karAvI tamArI pAseM lai Avadyu, kAraNa amArI pAseM thAkAzagAminI vidyA ne tethI ba trIza koza uMce caDatAM ane aSThApadeM jatAM yAvatAM kAMi paNa vilaMba lA gaze nahIM. evaM kahI vimAnanI racanA karI, temAM anaMgalevAne besADI vimAnane AkAzamArge caDAvyuM. panIyAkAze rahyAMthakAM kahevA lAgyA ke, amo be jaNa harivAhananA mitra baiyeM anaMgalekhAne lai jAiye baiyeM. jo tamArAmAM zakti hoya, to amArI sAmA Avo. te sAMjalI rAjA potAnA sunaTone kaheto havo ke, are sunaTo ! tameM ene pakaDo. e strIlA jAyace paNa AkAzagAminI vidyA ko pAseM na hovAthI sarva sunaTa hArI pAlA valI aAvyA, rAjA nirAza thA bege, te vAreM pahelA vedu jaNa valI vimAnamAMhethI utarI aMjanavidyAyeM karI rAjA nA gharathakI ve kanyAune apaharI vimAnamAM besADI laz cAlyA, te vi dyAdharanagarane udyAne AvyA, tihAM sarva lokone zokAtura dIThAM. tevAreM lokone pUbavA lAgyA ke, kema AhI sarva loka zokamaya dekhAya le tene kokeM kaDaM ke anaMgalekhA rANInA virahathI amAro rAjA sazoka De, te mATeM rAjAnA zokane lIdhe loka paNa sazoka be. have zreSThIputra sihapuruSatuM rUpa lazne rAjasanAyeM gayo, tene rAjAyeM pUjyuM tahArAmAM zI zI vidyA ke ? teNeM kaDaM mahArI pAseM to ghaNI vi dyA, tamAre je artha hoya te kaho. rAjAyeM kahyu mahArI strI anaMga lekhA ANI Apo. tevAre te sihapuruSa pUrve sUtAranI sAtheM saMketa kasyA pramANe paDI uDhI dhyAnamAM beTo ke tarataja vimAne veThIthakI anaMga lekhA tihAM AvI. tene dekhIne rAjA ghaNuMja darSa pAmyo. vimAnathakI a naMgalekhA be kanyAunIsAthe utarI rAjAne page lAgIrAjA camatkAra pAmyo thako simapuruSane kaheto havo ke have mane mahArI strI to malI paNa ma dArA be mitronI sAtheM viyoga thayelo , teno melApa karI Apo, to DhuM Apano mahoTo upakAra mAnu. evo rAjAno potAnI upara prema dekhI Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 jainakathA ratnakopa nAga trIjo. te vedu mitra potAnuM mUlarUpa pragaTa karI rAjAne page lAgyA. rAjAyeM AnaM dayukta thakAM vicAyuM je vidhAtA anukUla hoya tevAreM sarva anukUla thAya. palI rAjAyeM bedu mitro pAseM potAnI sarva vArtA mUlathI mAmI kahI, temaNe paNa potAnI sarva hakIgata kahI. traNe mitra paraspara premathI rahyA be kanyA ANI te betu mitrane paraNAvI,paDI potAnIzaktiyeM ghaNAMrAja jItI mitrane bIjA dezonAM rAjya ApI poteM vidyAdharapuranurAjya pAlato vicare je. have iMidattarAjA 16 thayo, tevAreM harivAhanakumarane potAnI pAseM te DAvI rUDaM muhUrta jovarAvI rAjyapATeM thApyo. poteM dIkSA laz ghaNuM tapa tapI karmakSya karI zAzvatuM muktinuM rAjya lIdhuM. pitAyeM jevAreM dIkSA lIdhI, tevAreM harivAhana, be mitra ane anaMgalekhA e cAre jaNe samyaktvasahita zrAvakadharma Adasyo. paDI harivAhana rAjAtI rthayAtrA, rathayAtrA, aSTAhika, ajayadAna paTTaha, jinaprAsAdabiMbapratiSThAdi ka aneka uttama kArya karI zrIjinazAsanano prAnAvika thayo. eka sahastra varSa vItyA ke. udyAnaneviSe kevalI nagavAn padhAsyA, na dyAnapAleM vadhAmaNI Apa tene harSadAna de rAjA harivAhana potAnA be mitra tathA anaMgalekhA sAtheM vAMdavA gayo. dharmadezanA sAMjalI saMsArathakI nirveda pAmyo thako pUDhavA lAgyo ke kaho svAmI ! mahAraM AyuSya keTaluMne ? kevalIye kayuM tahAlaM AyuSya navaprahara mAna be, te sAMjalI rAjA bhrUjavA lAgyo ke hA!!! have navaprahara mAhe duM mahAruM guMAtmasAdhana karIza! keva jIyeM kI ciMtA ma kara. hajIkAMza vipazyaM nathI / tarata dIkA se|| yataH // aMtomuhUttamittaM, vihiNAvihiyA karei pavajA // purakANaM paUttaM, ci rakAla kayAiM kiM naNimo // 1 // kaMcaNamaNi sovANaM, thaMnasahassusiyaM su varama tataM // jokArija jiNaharaM, tanavi tava saMjamo ahiTa // 2 // kevalI yeM evaM kahyA naMtara potAnA vimalavAhana putrane rAjya ApI rAjAyeM mitra kSya tathA anaMgalekhAnI sAtheM dIkSA lIdhI saMsArathakI nirveda pAmyo nA vanA jAvato dUdha, ke dhanya e guru ke jeNeM huM saMsAra samuzmAMhe bUDatAne bAhira kADhayo tathA anityAdika bAra nAvanA nAvato rahyo evAmAM aka smAt mastakeM zUla upay ghaNI vedanA thA to paNa cikitsAnI vAMDA kI . dhI nahIM. manamAM vicAyuM je rUDaM thayuM ke pAbalA navanAM karelA karma uda Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 325 zrIsamyaktvasittarI. ya yAvyAM, tene jogavIne raNa utArUM buM ema vedanA ahiyAsato guna dhyA ne kAla karI sarvArtha sivimAne teMtrIza sAgaropamane Anakhe devatA thayo. tihAthI cavI mahAvidehamAMhe uttamakula pAmI dIkSA lai modeM jAze. ta thA be mitra ane anaMgalekhA paNa mAhAvidehamAM modeM jAze. etrIjA nirveda lakSaNanI napara harivAhanarAjAnI kathA kahI // 3 // have samaketanuM cothu lakSaNa anukaMpA , te kahIyeM baiyeM, (muhie dayA NukaMpA ke0 ) duHkhIyA prANIne viSe je dayA karavI, tene anukaMpA kahI ye te anukaMpA ke prakAreM . eka ivyathakI ane bIjI jAvathakI temAM potAnI zaktine anusAreM ivyAdika aApIne AgalA, phuHkha TAla te vyathakI anukaMpA jANavI ane jAvathakI to Aihadaya thAya je are yA duHkhI jIva , hu~ enuM puHkha nAMjI zakato nathI? evaM manamAMhe nAve te nAvathakI dayA kahIyeM // ytH|| dadagapANi nivahaM, nIme navasAyarammi murakattaM // avisesoaNukaMpA, uhAvi sAmaba kuNa // 1 // have e anukaMpAne viSe jayarAjAnI kathA kahIyeM baiyeM. hastinAgapurane viSe jayanAmeM rAjA , te ekadA sanA pUrI veTho ne evAmAM akasmAt lo kone zeDatAM dIThAM, tevAreM rAjAyeM vetrIne pUbyu e loka dhAya , te jhuM je ? vetre samAcAra la AvI rAjAne kartuM svAmI pUrve tamArA pitAyeM pra jAteM eka svapna dItuM hatuM. te svapnano vicAra karI rUDevAne svapnamAM jehavA vicAra kahyA hatA. tevAM citrAmaNa citarAvIne tene lugaDAthI DhAMkI rA ravyAM hatA, te pratidina pUjAtA hatA have Aja unmattazatAmaMda, goviMda, dha raNIdhara, pramukha kumareM lugaDaM ughADI te citra joyuM tethI te traNe kumara tatkAla aceta thayAthakA paDyA . tene jovA mATe loka zeDe be. . te sAMjalIne teno pratikAra karavA mATe rAjA tihAM gayo, te paNa mU tiM dekhatAMja mULa khAI paDI gayo, tihAM maMtrI pramukha parivAreM malI zI talopacAreM karI rAjAne sAvadhAna kasyo. kumaro paNa sAvadhAna thayA, pa bI rAjA svastha tha daMtadhAvana karI sanAmAM AvI beto. maMtrIzvareM rAjA pratye pUyu, svAmI! mUrti dekhIne traNa kumara tathA tamone mULa AvI tenuM kAraNa jhuMhaze ? rAjAyeM pradhAnane kaDaM sAMjala. ey ghaNuM vRttAMta te kaDaM bu vijayavarmana nagareM zAdula nAmeM rAjA tenI niMdA nAmeM nAryA, teno caM Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. da nAmeM putra hato. tene purohitano.putra viSNu ane maMtrIno putra subudita thA zreSThIno putra zaMkha,e traNe japanI sAtheM mitrAcArI hatI pratidina ekatA rame, ekatA jame ane ekatA name. anyadA azvakrIDAyeM karI parizrAMta tha ko rAjAno kumara mahoTA AMbAnA vRdanI heThe vIsAmo lIye . evAmAM eka kApAlika Avyo tene kumareM namaskAra kIdho. kApAlikeM AzIrvAda dIdho je tuM nAgalokanI strIno nAtha thAje. tevAreM kayuM huM manuSya j, te nAgalokanI strIno svAmI zI rIteM thA ? yogIyeM kaDaM gurunA prasAdazrakI na thAya ? sarva ciMtavyA padArtha thAya. je pRthvImAM bhramaNa kare, te sarva kAMDa pAme, paNa je kUpanA deDakA sarakhAM hoya, te kAMi paNa na pAme ? evAM yogInAM vacana sAMjalI maMtriputranI sAthe kumara ghera thAvyo. rAtre kumareM yAvI yogIne pUbyuM ke svAmI ! nAgalokanI strI zI rIteM pAmIyeM. yogI kahe sAMjala. vaMdhyAcala nAmA parvateM suvela nAmA yadanuM prAsAda ne. tenI mAbI jIteM guphA ne tihAM nAgastrI ghaNI. teno noktA tuM thAiza. evo DhuM tadAruM saujAgya dekhU bu. evaM sAMjalI kumara kAmavaza thayo thako pitAne pratyAvinA traNa mitrasahita yogInI sAtheM javA lA gyo tene traNa mitraM kartuM ke, he kumara! tuneM yogIno vizvAsa karavo yogya nayI // yataH ||n nAriSu na mUrveSu, na virodhiSu zatruSu // nacAvijJAtazIle pu, vizvasaMti vipazcitAH // 1 // navitavyatAne yogeM tetraNa mitronAMva cana avagaNIne kumAra te yogIsAtheM cATyo. anukrameM viMdhyAcaleM gayA, ti hAM yogIyeM cAra bokaDA vecAtA lIdhA. te cAra jaNane ekeko bokaDo Apyo. ane kahyu ke sarva jaNa ekeko bokaDo mArIne yadanI pUjA karo. pabI aAMkha mIcIne page lAgo, ke jema sAdhya sima thAya. tihAM traNa jaNA to yogInuM vacana mAnI bokaDAne mArI AMkha mIcI yadaneM pageM lAgyA ane zreSThIputre to pApathakI jayapAmI bAgano va dha na kasyo. yogI taravAra kADhI te trageno zirada kIdho. ane zreSThI putra zaMkhane paNa yogI mAravA lAgyo, tevAreM yadeM kaDaM he pApin ! ene mArIza nahIM, kAraNa ke eNe tadAraM kathana kIdhuM nathI eNe bokaDo mAyo nathI. eto jIvadayAvAna puruSa , temATe ene mArIza nahIM. evaM kahetha ke yogI yadane manAvavA gayo, eTalAmA zreSThIputra zaMkha te bokaDAne jA Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyattavasittarI. 317 ne nAzI gayo. bokaDAne jIvato sugameM mUkIne vicAyuM je e traNe mitra pApa kI, to te pAparnu phala pAmyA. paNa have DhuM mahArA svajanane mukha jhuM dekhAhUM? mATeM jihAM koI mujhane ulakhe nahIM evI nUmiyeM jato rahUM. ema ciMtavI pAgala cAlyo, tene jAgyayogeM mArgamAM subudi nAmeM zrAvaka malyo, tenI Agala potAnA phuHkhanI vAta kahI, tyAre zrAvakeM kahyu dhanya De tujane ke teM jIvadayA pAlI potAno AtmA gAsyo. have tuMdharma mUkI za mAM. ema mAragamAM behune mitrA thai. zrAvakeM tene cauda pUrvanuM sAranU ta evaM paMcaparameSThI, smaraNa Apyu, ane kahyu je enuM smaraNa karavAthI tu ne ihalokeM tathA paralokeM rUDaM thAze. ____ema te ekatA paMtheM cAlyA jAya evAmAM mArge nImanAmeM patnIpati nI dhADa ghAvI, teNeM sathavAro khUTyo, ghaNAM loko nAsI gayAM. tathA marA eNAM ane e zaMkha pramukha daza baMdIvAno pakaDAyA. tene panipatipAseM laga yA, paznipatiyeM kayuM jA. emane devIne dehare rAkho. jevAreM agIyAramo nara malaze. tevAreM devIne bali ApIlaeN. ema kahI rAkhyA. have zaMkha potA nA mukhathI navakAramaMtranuM smaraNa mUke nahIM gaNyAja kare. ema karatAM ya gIyAramo puruSa paNa koisthala thakI pANyo tevAreM aSTamIne divaseM cAmuM mAnI bAgala agyAra jaNane balI devAmATeM unA kIdhA. temane aMghola ka rAvI taravAra taiyAra kare . evAmAM pokAra karato panipatino mANasa A vyo ke, svAmI! dhAna, dhA. tamAro putra nUtagrasta thayo , maraNadazAnIdra kaDo Avyo meM, te sAMjalatAM vAra pasnipati tihAM gayo. tevAreM zaMkha nava kAramaMtrano mahimA jAgI cokIdArane kahevA lAgyo ke amo agIyAra ja gane tameM jIvatA mUko. to e tamArA putrane duM jIvADaM. paznipatiyeM kardA ene teDI lAvo. zIpAz AvI zaMkhane teDI gayA. have zaMkheM tihAM maMmalara canA karI pacheDI naDhI kamalabaMdhana namaskAra jApa karavA lAgyo, tenA ma himAyakI nUtaDaM nAsI gayu. kumara gatI bege thayo. pannipatiyeM tene kholA mAM lIdho, navo janmamahotsava kIdho. zaMkhanA kahevAthI daza baMdIvAno ne jamADI vastra yApIne panipatiyeM boDI mUkyA. ane niraparAdhI jIvo no havethI vadha karavo nahIM. evo paDaha vajaDAvyo. te divasathI panipati te zaMkhane gurunI pereM yArAdhavA lAgyo. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ekadA prastAveM zaMkhanA mAta pitAyeM potAnA putranI khabara pAmIne ti hAM teDaM mokalyu panipatiyeM ghaNA AmaMbarasahita tene ghera pahoMcato kI dho. te ApotAnAM mAtapitAne malyo,traNe mitranuM svarUpa kaDuM. rAjApra mukha sarva loka kuHkha karavA lAgyAM. tihAM zaMkha guru samIpeM zuddha dharma pAmI gunakAryomAMvyavyaya karato ghaNI zrIjinazAsananI unnati karatojIvadayA mAM tatpara thayo. ema ghaNuM puNyakarmopArjana karI marIne devalokeM devatA thayo. te devanuM jevAreM zeSa svalpAyu raghu, tevAreM gurune pUjyuM nagavaMta ! hu~ bodha bIja kema pAmIza ? guruye kahyu hastinAgapure zUrarAjAno putra jaya eve nA meM tuM thAiza. tihAM citra jotAM jotAMtraNa mitranI sAtheM tuM pratibodha pA mIza. te vAta gurunI pAseMthI sAMjalIne te devatA zUrarAjA pArse Avyo, ane rAjAne kahyu ke tamArI jItane viSe mAhArA pUrva vRttAMta Alekhavo, teNe mahArA svapna pAmyAthakI mahAruM tathA mahArA traNa mitra, pUrvavRttAMta cita rAvyaM tene lUgaDAMthI DhAMkI mUkyuM, ane huM zaMkhano jIva devalokathI ca vI AhIM yUrarAjAno putra thayo bu. tathA etraNarAjaputra mahArA pUrva nava nA mitra te paNa e citra dekhI moha pAmI. jAtismaraNa pAmyA ane muja ne paNa jAtismaraNa upanuM teNe karI meM mahArUM samasta pUrvanava vRttAMta ka yuM. tihAM samasta loka rAjAno tathA traNa mitrano pUrvanava sAMjalI dayA ne vipe tatpara thayA. sarva loko navakAramaMtra tathA jIvadayAnI prAstA ANI dharma karavAne pravA . paDI te jayarAja traNa mitranI sAtheM gurunI sa mI cAritraratna pAmI ArAdhaka thai anaMtasukhanuM nAjana thayo. e samake tanA cothA anukaMpA lakSaNane viSe jayarAjAnuM caritra kayuM. have pAMcamuM Astikya nAmeM samaketanuM lakSaNa kahe . (abikkamabijiNavayaNe ke0) zrIjinezvaranA vacana upara je AsthA rAkhe, tene AstikyatA kahIyeM // ytH|| manna tameva sabaMmi, sakaGaji Nehi paramattaM // suhapariNAmo sammaM, kaMkhAivi muttiyA rahi // 1 // 45 // e Astikyane viSe padmazekharanI kathA kahIyeM baiyeM. A jaratatrane vi Se pRthvIpura nagareM padmazekhara nAmeM rAjA rAjya kare je. teNeM zrIvinayaMdharatra rinI pAseMthI jIvAdika navapadArthano vicAra lei vajalekhanI pereM zrIji navacana Upara AstA rAkhI . te rAjA pratidina sanAyeM bege ako guru Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 32e nA guNavarNana kare. tethI ghaNA jIvane dharmaThapara, guru kapara tathA zrIjina vacananI napara bAstA Ave. paraMtu eka zreSThIno putra vijaya nAmeM meM te rAjA pratye kahe ke je e sAdhunI guNastuti kare le te sarva palAla phUlanI pare De, evA te valI jagatamAM koNa le ke je pAMce iMDiyanA viSaya jItI zake? te mATe e sarva yatinI kapaTAne mAhAro to e aniprAya De ke kuHkhI yA jIvane mArI to te mAyA thakA pUrvakarmavedIne navAMtareM sugati pAme. have te vijayane pratibodhavA mATe rAjAyeM potAnA yada eve nAmeM aMta raMga puruSane kahyu ke e vijayanI sAtheM tuM mitrA karI tahArA upara vizvA sa upajAva. palI teNe tema karAne jema e vijaya na jANe, tevI rIteM vija yanA ratnakaraMmakamAMhe rAjAnuM bAjaraNa mUkyuM. rAjAyeM paDaha vajaDAvyo je mahAraM AnaraNa gayuM ve mATe jenA gharamAMhethI nikalaze tene duM corano daMma ApIza. temATeM je koi jANo to mane aAvI kahejo, je kahIne pALa Apaze tenI napara daMma nathI. have jevAreM koye paNa yAvIne rAjAne na kayuM tevAreM rAjAyeM potAnA sunaTo mokalAvIne ghera ghera zodha karI te zo dha karatAM vijayane ghare karaMmIyA mAMhethI yAnaraNa nikalyuM, tevAreM rAjA ye vijayane teDAvI pUjyuM teM kema mahAraM AnaraNa coyuM ? vijayeM kahyu hu~ jANato paNa nathI. rAjAyeM kahyu je cora hoya, te kyAre paNa potAnA mukheM mAne nahIM. ema kahI rAjAyeM tene mAravAno dukuma Apyo. evo akasmA t corInuM kalaMka caDe bate maravAnA nayathI kaMpato evo je vijaya te po tAnA yadanAmeM mitrane kahevA lAgyo ke tuM mahAro mitra bo, mATeM hamaNAM mane game te upAya karIne jIvatorakhAva. daMjhaparatIne paNa jIvatoradaMtema kara. tevAra yadamitre rAjAnI Agala jai kayuM ke svAmI ! vijaya kahe je. ke DhuM tamArA AnaraNanI vAta jANato paNa nathI. mahAre mAthe phokaTa kalaM ka caDyuM be, mATeM mahArI pAseMthI daMma lazne mane mukta karo. te sAMjalI rA jAyeM kayuM are yaha ! e vijaya kahe je, ke uHkhIyA jIvane mArI nAkhIyeM to masyA thakAM te jIva potAnuM karma jogavI sugati pAmaze, to e paNa rUDaM ne, je e vijayapaNa masyo thako sugati pAmaze. jemATe vijayanA ka hevA pramANe jIva to maravA mATe vAMja , to have vijayane maravA mATeM zI harakata ? emAM ene zA vAste thATalU badhuM Hkha lAge ? ane prapaM Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ca karavo paDe le ? daMma Apavo paDe ? e vAta yadeM AvI vijayane kahI tevAreM vijayeM kaDaM yAvI rIteM maraNa pAmIne mane sugati joztI nathImA Tejematema karImane jIvita dAna apAva. te sAMjalI valI paNa yA vIne rAjAne vInavyo ke svAmI vijaya to kahe , ke mujane maraNa thakI jIvaq ghaNuM vanana , temATe ene mUkI dyo. tyAreM rAjAyeM kayuM mahArA gha rathakI eka telatuM narelu nAjana laz yAkhA nagaramAM namavU ane temAM thI eka telano biMumAtra paNa nIce paDavA na detAM tevUnuM tevU jAjanamahArI Agala pAjAvI mUke, to duM jIvato mUkIza. teNe te vAta kabUla karI. paDI rAjAyeM samasta nagaralokane kadevarAvyuM ke cahUTe caDhUTe zerI yeM zerI vINA, veNu, mRdaMga vajADo. ane vezyA-ne kahevarAvyuM ke ta meM zola zaNagAra sajI rastAmAM AvI nRtya karo, madhurasvareM gItagAna karo. evA rAjAnA dukuma pramANe sarva ko kArya karavAmAMpravartana thayAM. evAmAM vi jayapaNa kaMThasudhI nareguM tela, nAjana le rastAmAM nikalyo, ghaNuye rasIyo hato, paNa maraNanA jayathI mArge jAtAM vINA veNunAdeM karI vezyAne nA cavAmAM eNe kAnano tathA netrano cAlo kIdho nahIM, ey eka tela mAMheja dhyAna rahyu. je rakhe ne telatuM eka biMDa paDI jAya ? jo biMdu paDaze to rA jA mArI nAkhaze. temATeM gharoja sAvadhAnapaNe telanA nAjanane nagarane vipe jamADI jehabuM nareluM hatuM tevUne tevuja rAjAnI pAgala AvI mUkyuM ane rAjAne praNAma kasyo. tevAreM rAjA hasIne bolyo ke are vijaya! tuM kaheto hato je iMDiyo capala ne, tene koi paNa jItI zake nahIM, ane ya ti kapaTa kare le, to have teM Aje iMDiyone kema jItI lIdhIyo? tevAreM vijayeM kartuM sarvathakI maraNa, jaya mahoTuMbe, meM paNa maraNanA nayathI iMDiyoneM jItI. ema sarva jIvone jIvitavya vannana be, maraNane koI vAMbato nathI. have rAjA poteM dRSTAMta ApIne vijayane samajAve , rAjA kahe le ke jema teM maraNanA jayeM karI iMziyovaza kIdhIyo, maraNa thakI tuMbIhIno, tema e yati paNa anaMtA navaneviSe maraNa karavU, tenA jayathI iMDiya jaya kare .temATeMtuM kAM nAstika thAya ? ema dRSTAMta thApI rAjAyeM pratibodhyo thako vijayazreSThiyeM AstikapaNuM ANIne zrAvakapaNuM paDivaGayu. e rIteM padmazekhara rAjAyeM ghaNA jIvone yuktipUrvaka pratibodha yApI zrIjinavacana upa Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 321 rAstA praNAvI. ema zrIjinadharma ArAdhi zrIjinavacana upara yastA dharato teM anazana jai suranivanane viSe jai devavRMdane pratibodha deto hu vo. e yA stikyanAmA samaketalakSaNane viSe padmazekhara rAjAnuM dRSTAMta kayuM. iti mahopAdhyAya zrIcaM gaNi ziSyopAdhyAya zrIzAMticaM gaNita ziSya zrI ratnacaMga liviracita zrIsamaktvaratnaprakAzanAmani samyaktvasaptatikA bA lAvabodhe samyaktvalacaNasvarUpanirUpaNa nAmA'STamodhikAraH saMpUrNaH // 8 // haveM prakAranI jayA rAkhavI, tenuM navamaM adhikAra kahe beH|| paratibiyANaM tade, vayANa taggahiya cezyAeM ca // jaM bavihavAvAraM, na kuisA bahA jayaNA // 46 // artha : - ( paratibi ke 0 ) paratIrthI se anyatIrthI mithyAdarzanI je tApasa pArivrAjakAdika tene tathA ( tadevayA ega ke0 ) tenA deva je hari, hara, brahmAdika tehane tathA ( taggahiya ke0 ) teNeM grahaNa karayA evAje zrI arihaMtanA ( cezyAAMca ke0 ) caitya pratimA te ( jaM0) je (divAvAraM ke0 ) SaDvidha vyApAra eTale va prakAra no vyavahAra (nakui ke0 ) na kare ( sA ke0 ) te ( bavihAjayaNA ke0 ) kAranI jayA eTale yatnA kahIyeM, ema siddhAMtanA jAe kahe be. have te prakAranAM nAma kahe beHr -- // vaMdA nasaNaM vA, dANANuppayAgamesi vaje // khAjAvaM saMjAvaM, pumAnittago na karei // 47 // arthaH- eka (vaMdA ke 0 ) vaMdana, bIjuM ( nasaNaM ke0 ) namaskAra, ( vA ke0 ) valI trIjuM ( dAe ke0 ) dAna co (appayANa ke0 ) anupradAna ( esi ke0 ) e cAra vA paratIrtha pramukha viSe ( vajera ke0 ) varDe, tathA pAMcamo ( khAlA vaM ke0 ) khAtApa ne baDo ( saMjAvaM ke0) saMlApa evA va prakAra, pU aa paratIrtha pramukha viSe na karavA. tihAM je ( puvamA littago ke 0 ) pratha manAlApaka eTale paheluM bolAvyAvinAnuM tenI sAyeM bolavaM, te (e ka rei ke0) kare nahIM, eTale bolAvyo bole te khAlApa kahIyeM, je kAraNa mATe bolAvyA paThI to zrIgautamasvAmIyeM paNa jagavatI pramukha sUtranevi pe praznanA uttara yApyA be, tathA mayA pramukha zrAvakeM paNa uttara zrA pyA be, ema jagavatI pramukha sUtroneviSe dekhIyeM baiyeM // yataH // teSaM kAle 41 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. eM teNaM samaeNaM samajagavaM mahAvIre jAvaguNasIlae cee samosaDhe jA parisAgaDIgayA teNaM kAleNaM teNaM samaNeNaM samassa nagavaLa mahA vIrasta jise aMtevAsI iMdaNAmaM aNagAre goyamagotteNaM evaM jahA vittIyasae niyaMtudesae jAvanirakAyariyAe aDamANe ahApaUttaM natta pANaM paDiggahaM ma paDiggAhi rAyagihA jAvaaturiyama cavalajAva rIyaM sohemANerA tesiM annanabiyANaM arasAmaMteNaM biti vayati ta teNa te annanabiyA jayavaM goyamaM arasAmaMteNaM vittivayamANaM pAsaMtI pAsettA annamanna sadAvaMtItA evaM vayAsI // evaM khalu devANuppiyA, amhaM zmAkahA avinappakaDA ayaMcaNaM goyame amhaM arasAmaMteNaM vitti vayati taM seyaM khalu devApuppiyA amhaM zmA kahA avinappakaDA ayaMca NaM goyame amhaM arasAmaMteNaM vittivayati taM seyaM khalu devANuppiyA a mmaM goyamaM eyama puDittae tikaTTha annamannassa aMtie eyama paDisuNa tittA jeNeva jagavaM goyame teNeva uvAgavaMti uvAgabittA te jayavaM goyamaM evaM vayAsI evaM khala goyamA tava dhammAyarIe dhamme vAdesae NAyaputte paMcavi kAe paramaveti taM jahA dhamalikAyaM jAva AgAsanikAyaM taM ceva jAvaruvikAyaM aru vikAyaM paramavetti sa kahameyaM goyamA evaM taeNaM se jagavaM goyame te a analie evaM vayAsI no khalu devANuppiyA abinAvaM nabiti vaMdAmo tA vayaMsAkhalu tupne devANuppiyA eyama sayameva paJcurakevaha tikaTu na annata lie evaM vayAsitti // zrInagavatIsUtre // 4 // have eja gAthAno artha, graMthakAra vivarIne dekhADe jeH|| vaMdaNayaM karajoDaNa, siranAmaNa pUyaNaM ca iha neyaM // vAyA namukkA ro, NamaMsaNaM maNa pasA ya // 47 // arthaH-prathama hAthay joDavU, aM jali karave karI tene (vaMdaNayaM ke0 ) vaMdanaka kahIyeM, tathA ( siranAmaNa ke) ziranuM namAvaq tathA puSpAdikeM karI (pUyaNaMca ke0 ) pUjaq (iha ke0) e zrIjinazAsanane viSe eTalAMvAnAM vaMdanamAMhe avatare,ema (neyaM ke0) jANavU. eTalAM vAnAM paratIrthIne na karavAM ||ytH||prtibiyaann parAmaNa, nanAvaNa thupaNa nattirAgaM ca // sakAraM sammANaM, dANaM viNayaM ca vazyaM // 1 // e prathama yatnA kahIyeM. ( have bIjI yatnA kahe . ( vAyA kesa) vacaneM karI (namukkAro ke0) namaskAranuM karavaM, tathA guNakIrtana te sUryA Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 323 dika devatuM stavana karavU tathA (maNapasAya ke0) manaprasAda te mithyAha STi deva tathA temanA tApasAdika guruna je , temane dIte thake harSa, pAma, AdaranuM devaM te namasaNarUpa bIjI yatnA kahIyeM // 4 // have eneviSe saMgrAmagUrano dRSTAMta kahIye .yeM:- ehaja naratadetre pa paminIvaMma nAmeM nagarI. tihAM zUrasenarAjA rAjya kare . teno saMgrAma zUranAmA kumAra , tene bAlapaNAthI AheDAnuM vyasana , mATeM te Ahe Do karavAne arthe paradezathI zikArI kutarA magAve ne pratidina AheDo kare. ekadA tenA pitAyeM tene samajAvyuM ke he putra ! AheDAno udyama tuM kare , te narakanuM kAraNa , je mATe niraparAdhI jIvono vadha karavo, tuU ne yogya nathI. e bAheDAnuM vyasana mUkI de ane jo nahIja mUke, to ma hArA nagarathI bAhira jato rahe, jema hu~ tAhAraM mohoDhuM dekheM nahIM ? tema kara. evAM pitAnAM vacana thakI duHkha pAmyo thako te uSTa gAmathakI nikalI nagaranI bAhira ghara bAMdhIne rahyo. tihAM nityapratye prajAteM naThI sAtheM kutarA tezne ghaNA jIvono saMhAra karI yAve. ekadA te saghalA kutarAne mUkIne kozyAmAMtareM gayo be, evAmAM te ku tarAnA sthAnakanI samIpeM eka zrutakevalI, avadhijJAnanA dhaNI evA zrI zIlaMdharAcArya AvI utasyA, temaNe te kutarAne pratibodhavAne arthe madhurasva reM simAMtanI gAthA jaNavA mAMjhI, te gAthA yA prmaanne|| ytH||khinnmitt suraka ko, jIvA nihaNaMti je mahA pAvA // haricaMdaNa vaNasaMjha, dahaMti te bAra kami // 1 // jIvassa dayA rahina, jIvo annaM kare jo dhammaM // thAruha binnakannaM, so kharamerAvaNaM, muttaM // 2 // ityAdika te AcAryanI vANI sAMjalatAM kutarAune jIvadayAnI vAsanA AvI. ane ciMtavavAlA gyA ke amo jIvavadha karI narakeM jAguM, ghaNAM phuHkha pAmaguM, temATe have ApaNane yA janmaparyaMta jIvavadha na karavo. eq vrata lai begA. have saMgrAmasUra kumAra grAmAMtarathI AvyA naMtara AheDe caDyo, tihAM kU tarAne lUTA mUkyA. paNa te koi jIvanI sAhAmA zeDe nahIM, ghaNuM e tu tu kare tathA kAlIyA kAlIyA, motIyA motIyA, dholIyA, dholIyA, bA jIyA bAjIyA, evAM evAM nAma laza pokAre, to paNa kutarA to jANe patha rAnAja ghaDelA hoya nahiM? tevA stabdha thai rahyA. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ebuM jo kutarAnA rakhavAlane te uSTha pUDato havo ke e kutarA haraNA dikanI sAhAmA dhasatA nathI tenuM zuM kAraNa ? teNe kaDaM bIjUM to kAMza kAraNa hu~ jANato nathI paNa e kutarA jihAM rahe , tenI sAhAmA yati uyAvI rahyA be, te jIvadayAnAM zAstra jaNatA hatA, na jANIye te sAMna lIne emanAM cittapaNa jIvadayAvAsita thayAM hoya ? __evI vAta tenA mukhathI sAMjalIne ciMtavavA lAgyo je hAhA yatiyonI vANIthI A pazu paNa pratibodha pAmyA, ane duM anAgIna adhama thako rAtridivasa niraparAdhI jIvone mArato pharUM , to naraka vinA bIje kyAM hipaNa javAne mahAruM sthAnaka dekhAtuM nathI. evaM vicArI kutarAne boDI mUkyA ane kahyu ke tameM tamArA guru jethakI pratibodha pAmyA tenI pAseM jAu. ebuM sAMjalatAMja te sarva kUtarA gurunI pAseM aAvyA ane hAtha joDI vinIta zrAvakanI pereM Agala AvI bega. kumara paNa kautukeM vAhyo guru samI Avyo ane gurune namaskAra karI kaheto havo, svAmI! mujhane pa Na dharma kaho, jema hu~ paNa pratibodha pAmuM. tevAreM guru bolyA, he kumara ! deva zrIarihaMta aDhAra do rahita ane guru suvihita guru prarUpaka, zrI arihaMtanI AjhA pratipAlaka, tathA dharma, zrIarihaMta jASita vinayamUla jIvadayAsAra, e ratnatrayanuM tuM ArAdhana kara // ytH||je azyA jeya paDi puramA jeya AgamissA arihaMtA jagavaMtA te save evamAzkaMti evaM nAsaM ti evaM parUvayaMti sacce pANA savve nUyA save jIvA save sattA e hiMsIya vA e navadaveyavA ega pariyAveyavatti apica kiMtAe paDhiyAe palAlanyAe paya koDIe aMtiyaMnanAyaM parassa pIDA. Na kAyavA. evo upadeza sAMjalIne kumareM zukSa niraticAra samaketa naccayuM. tathA niraparAdhI jIvonA vadha kara vArnu paJcarakANa kayuM. par3I AtmAne kRtArtha mAnato thako potAne ghera zrA vyo. ane kUtarA paNa tiryacane ucita dharma pAlatA thakA sukheM rahe be. po tArnu kumara AheDo mUkIne zrAvaka thayo, evaM jANI zUrasenarAjAyeM harSa pAmatA tehane yuvarAja padavIApI.ema pitA putra bedu sukheM rAjya pAle . . ekadA kumarano mitra,sAgara nAme hato, te samuzmAMhe yAnapAtra lai para deze jara ghaNI lakSmI upArjIne ghera Avyo,te neTaguMla kumarane malavA thA vyo,teNe neTaNuM mUkI praNAma karI samuha saMbaMdhI vArtA kahI. kumareM pUjayuM, Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 325 kAM Azcarya dItuM hoya, to kaho. tevAre te kahevA lAgyo ke sanilo, AzcaryanI vAta kaDaM bu. meM jarasamuzmAMhe kalpavRdanI zAkhAyeM hiMcato palyaMka te pareM amRta rUpa lAvaNyane dharanArI cozaTha kalAmAM kuzala, zola zRMgA reM jUSita evI kanyA betelI dotI. te dekhIne jeTale DhuM mahArA pravahaNane tenI pAseM laz gayo, teTale kalpada palyaMka ane kanyA sarva adRzya thaka gayA. duM camatkAra pAmyo. eTale mahArA seva karvA zhAMkoi devAMganA vase De, te ApaNane dekhI pANImAM adRzya tha gai. e Azcarya meM dI. have kumara, kAmeM pIDita thayo thako vicAre je e strIne DhuMkema pAmuM? paDI hAthI pitAno Adeza mAgI sAgaramitrane sAtheM lai pravahaNe besI samuzmArge cAlyo. jAtAM jAtAM te sthAnaka pAmyA, tihAM temaja kalpada nI zAkhAyeM bAMdhelA palyaMkanI Upara kumarIne ramatI dIThI, panI jevAreM te nI sAhAmuM vahANa calAve, tevAre sarva iMdhanuSyanI pereM adRzya tha jAya. paDI kumarane sarva janoyeM vAsyAM batAM paNa hAthamA taravAra laz te kanyA nI pAula UMpa dIdho, tihAM jalakAMtaratna nirmita saptami prAsAdanevipe sAtamI nUmikA napara pajyo thako ciMtavavA lAgyo ke e prAsAda pANI mAM kema rahetuM daze ? evo saMzaya manamAM upano tihAM tene jalakAMtaratnano mahimA sAMnarI Avyo tevAre teno saMzaya maTyo. have kumara tihAthakI heglanI namikAyeM gayo, tihAM kalpadanI zAkhA nevipe palyaMka pralaMbamAna dITho, te upareM divyarUpa kanyA sUtI dItI. panI uDhaNuM paraDhuM karIne tenuM mukhakamala joyuM te paNa tehano sparza pAmI tatkAla uThIne kahevA lAgI ke, he svAmI! jaleM yAvyA. evaM kahI pathyaMkeM besADI nAma sthAnAdika pUbavA mAMmayAM, kumara paNa harSa pAmyo thako nagaranuM nA ma pitAnuM nAma ane potAnuM nAma tathA ihAM AvavAno hetu paNa kahyo valI kumareM kaDaM ke tuM koNa bo? ane ihAM kema rahelI bo? ityAdika caritra kahe. tevAreM kumarI bolI. sAMjala he mahApuruSa ! vaitADhyaparvateM dakSiNazreNI ye rathanUpuracakravAla nagaraneviSe vidyutpranavidyAdhara rAjAnI maNimaMjarI nAmeM DhuM putrI pitAne atyaMta vanana , anyadA mahAre pitAye nimittiyAne pUbyu mahArI putrIno vara koNa thAze ? tevAreM nimittiye kayuM samuzmAhe jala kAMtaratnanuM saptanUmikAmaya prAsAda karAvI, tihAM kalpavRdanI zAkhAyeM pra Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 jainakathA ratnakopa nAga trIjo. laMbamAna paikeM besI vINA vajADatI e tAharI putrIne rAkha, tihAM zUra senarAjAno putra saMgrAmazUra yAvIne enuM pANigrahaNa karaze. te nimittiyA nA kahevApramANeM sarva sakAra karIne mahAre pitAyeM muUne ihAM rAkhI be. Aja divasasudhI tamArI vATa jotI ihAM rahI buM. te yAja mahAro mano ratharUpa vRkSa akasmAt phalIbhUta thayo . have tamane jAse, tema karo. eva bedu jaNa paraspara premavArttA kare be, evAmAM tihAM eka akasmAt thayo te kahIyeM DhaiyeM. eka ghora vikAlarUpavAlo, hAthamAM khaDga dhAraNa karanAro, ne jANe mazImAM bolI kADhyo hoya nahiM ? evA kAlA zarI ravAjo eka rAkSasa tihAM pragaTa thaine kahevA lAgyo ke ghare kumara ! DhuM sAta divasano mUkhyo buM, khane e kanyA mahAruM na be, to tene tuM kema paravA vAMbe be ? evaM kahI kumarInA nevarasahita paga upADIne po tAnA mukhamA ghAvyA, kumareM tenI upara khaDga vAyuM, paNa khaganA ve kaTakA thai paDyA. tevAreM kumara bAhuyuddha karavA lAgyo, temAM paNa rAkSaseM kumara neM dege nAkhI bAMha vAlI pilavAiyeM bAMdhyo, paDhI kumarapratyeM kahevA lAgyo ke, he kumara ! yA tahArI strIne huM mUkuM paNa jo enA badalAmAM tuM mu Une eka sthUlazarIravAlI strI ANI Ape athavA tahArI nagarImAMhe ghaNI dAsIyo mahoTA sthUlazarIravAlI be, te ANI thApe, to huM ene mUMkuM. yane tenuM kSaNa karUM. athavA jo ema paNa na kare, to yA nikaTa dva kaDA mahArA guru caraka pArivrAjaka be, tene khAvI page lAga. athavA eja mahArA prAsAdane viSe hari, hara khane brahmAnI mUrtiyo be, tene namaskAra karI, pUjA kara. athavA mahArI pratimA karAvIne tenI nityapratyeM pUjA kara. to DhuM tahArI strIne mUkI puM. jo ema nahIM karIza, to AAkhI galI jaza. te sAMjanI kumareM kayuM ke huM jo sthUladehavAlI strI tumane khANI yA puM, to teno tuM vadha kare. te vadha karavAnuM pApa mane paNa lAge, tethI mahA ro vratajaMga thAya. mATe e kAma mahArAthI na thAya, temaja valI deva to zrI jinezvara ne temanI khAjJAnA pratipAlaka susAdhu te mahArA guru be tema ne mUkIne bIjA koine huM namaskAra paNa karUM nahIM. eka zrIarihaMta vi nA bIjA laukika devane huM praNAma paNa na karUM, khane pUjA paNa na karUM. valI he rAkSasa ! e tumane paNa yogya nathI, je devatA thaine jIvavadhano Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 307 dhaMdho kare be ? tevAreM rAkSaseM kayuM jo eTalAM vAnAM tuM na kare, to ihAMja zrI jinagRha teneviSe zrIvItarAganI pratimA be, tene pUja. te vAta ku be mara kabUla karI ne harSavaMta thayo thako pratimA pUjavA gayo. to tihAM te pra timApratyeM baune pUjA karatAM dIga. te joi kumara bolyo e biMba mi dRSTi janoyeM parigrahIta be temATe mujane pUjavuM kalpe nahIM. e kArya ka ruM to mahArA samyaktvanI hAlI thAya. mATeM jo tuM mahAro ziraccheda kare te duM kabUla karIza, paNa je kArya karavAne tuM kahe ve, te mAMhelaM eka paNa kArya huM karIza nahIM. have tahArA vicAramAM yAve te kara. evaM sAMjalI te rAkSasa kumarI pratyeM tenA pagathI galavA lAgyo, tevAreM kanyA kuMbArava karavA lAgI, ke pare khAryaputra ! yA rAkSasa je kahe be, te kA ye karIne hamaNAM tuM muUne jIvatI rakhAva valI guru samIpeM jazne samya ktvano uccAra karaje. ema kumarIyeM buMbArava karatAM rAkSasa, kumarIne galato galato galAsudhI zrAvyo, zrane kumarane kahevA lAgyo ke ene saMpUrNa galI nepa huM tumane paNa galI jazza. are ! eka dAsI paNa tahArAthI a pAtI nathI, jalA nathI apAtI to rahyaM, paNa hajI tumane jIvavAnI yA zA hoya to dAsI rahI, paNa eka bagalI pANImAMthI pakaDIne mukane lAvI yApa tene kumareM kayuM ke tuM game te kara, paNa huM kAMi tahAruM vacana mAnya karIne vratanaMga karanAra nathI. jemATeM mArI nAkhavAthI uparAMta bIjI koi zIkSA kAMi tahArAthI yAya tema nathI, ne marakhuM to eka vAra beja, paNa samaketa pAmakuM mAhADuSkara be, te kAMi vAraMvAra pamAtuM nathI mATeM tuM tahA ruM vacana mAnavA saMbaMdhI kAMi paNa AzA rAkhIza nahIM. huM maravAthI bI to nathI. evaM kumaranuM sAhasa dekhIne camatkAra pAmyo thako te rAkSasa nuM rUpa mUkIne divyarUpa dhAraNa karI kumarane page lAgyo, aneka ke, jevo sodhamai tumane sanAmAMde vakhAeyo tehavoja tuM sAhasika bo. hUM mahArAjanuM vacana mAnato na hato, paNa meM tumane sonAnI peTheM kasI joyo, to tuM tevoja be. have huM saudharmavAsI deva buM, te tahArI upara saMtu Tatha kahuM buM. ketuM je kAM mahArI pAseM mAga, tehuM khAeM. kumareM kayuM mahAre deva gurunA prasAdathakI koI vastunI khapatI nathI. evaM kahe te te deva tA gaMdharva vivAheM kumarInuM pANigrahaNa karAvI kumaranI rajA lai devalokeM gayo, Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. kumara paNa maNimaMjarInI sAthai viSayasukha jogavato thako tihAMja rahyo. __ ekadA prajJapti vidyAyeM jazne maNimaMjarInA pitAne samAcAra kahyA, te vAre te tihAM yAvI ghaNI zakSi thApIne maNimaMjarI sahita kumarane pani nIkhema nagareM teDI gayo, kumara potAnA mAtA pitAne page lAgyo, maNi maMjarIno pitA vidAyagiri mAgI vaitADhayeM gayo. zUrasena rAjA paNa rakSA vasthAyeM putrane rAjya ApI poteM dIkSA laz dharmarAjya pAlavA lAgyo. ku mara paNa samyaktvamUla zrAvakavratarUpa dharma pAlI aMteM samAdhimaraNa karI devalokanAM sukha jogavI anukrameM muktine viSe anaMta sukhano noktA thAze. evaMdana ane namanarUpa ve yatnAne vipe saMgrAmazUranI kathA kahI // have trIjI dAna ane cothI anupradAna e be yatnA tathA pAMcamI yAlA pa ane bahI saMlApa evI cAre yatnAnuM svarUpa kahe : // ganarava pisuNaM viyaraNa, mihAsaNa pANa khaU sajANaM // taMciya dANaM bahuso, aNuppayANaM muNi biMti // 4e // sappaNayaM saMnAsaNa, kusalaM vosAgayaM ca bAlAvo // saMlAvo puNaruttaM,suhachaha guNa dosa punA // 5 // arthaH-je (garavapisueM ke0) gaurava eTale thAdara tenuM pizuna eTale sUcaka evaM (viyaraNaM ke0) vitaraNa je dAna te dAneMkarI yAdara jANiyeM. te mATe gaurava piguna kahyu have te dAna kara kaI vastunuM hoya ? te kahe je. (s hAsaNa ke0 ) iSTa vacana evaM azana je udanAdika ane (pANa ke0 ) pA gI te zada jala, ikurasa, nAlikerajalAdika jANavA tathA (khaU ke0) khAdya te phalAdika ane (sajANaM ) zayyA, vasti, rahevAnuM sthAnaka ityAdikanu je dAna te mahattvaY jaNAvanAkai ne, mATe evaM dAna mithyAdRSTi ne detAM thakAM ko dekhe, to ebuM jANe je e zrAvaka thazne mithyAdRSTine e vaDo Adara kare . to e paNa guNavaMtaja haze, mATeM ameM paNa ene Adara ApIyeM ema mithyAtvanI vRddhi thAya. eTalA mATe na devu e dAnarUpa trIjI yatnA kahIyeM. have (taMciyadAna ke0) tehaja dAna je ekavAra Apateto dAna kahevAya paNa je (bahuso ke0) vAraMvAra devaM tene (aNuppayANaM ke anupradAna eTale anuprasAda kahIyeM. e rIteM (muNi biMti ke0) muniyo kahe ,e cothI anupradAna yatnA kahIye. zahAM ghara bAgala ko anyadarzanI no nidAcara yAvyo hoya tene lokavyavahAreM tathA anukaMpAyeM dAna devAno Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 3zae kAMza niSedha nathI // 4 // arthaH- (sappaNayaM ke0) sapraNaya eTale sne ha sahita je (saMnAsaNa ke0) saMnASaNa karavU, te AlApa kahIyeM. te kevI rIteM yAya ? te kahe jeH-(kusalaM ke0) tumane kuzala le ? (vA ke0) atha vA (sAgayaM ke) svAgataM eTale sudhAgataM arthAt tameM AvyA te na tha yuM ? tameM jaleM yAvyA? athavA sukheM AvyA ityAdikanuM je pU, tene (ca ke0 ) valI (AlAvo ke) AlApa kahIyeM, te AlApa mithyAdRSTinI sAtheM na karavo. e pAMcamI AlApa nAmeM yatnA jANavI. ane ( saMlAvopuNaruttaM ke0) punarukta eTale vAraMvAra je AlApa karavo tene saMtApa kahIyeM. athavA (suhaha guNadosapubAuke0)sukhaduHkha guNa do panA pUbavAthakI paNa saMlApa thAya. putra, putrI, kuTuMba, parivAra, tathA zarIra thA zrayIvyathAzrayIyAya vyayAdikanAsukhanuM je pUq te sukhapTanA kahIye. tathA hamaNAM tameM cittA dekhAu bo. rAjA, cora,gotrI pramukha tamane saMtApe . eTalA mATeM tameM kuHkhIyA bo? evaM pUbavU, te puHkhaTaDA jANavI. tathA ka yA kayA zAstrane viSe tamAro paricaya le ? athavA tameM kAM napatA nathI? kalAnyAsa karo jema rUDaM thAya? tamArAmAM audArya, dhairya, sattvAdika guNa rUDA De ? ityAdikanuM je pUDa, te guNaTabA kahIyeM. tathA tameM urbala dekhA bo, temaja valI jvara, tApa, pitta kaphAdika roganuM pUbavU,te doSa TannA ka hIyeM. e prakAra karave karI saMlApa kahIye. te saMlApa miyyAdRSTinI sAtheM na karavo. je mATeM mithyAdRSTinI sAthe je alApa saMlApa karavo, te urgati nuM kAraNa . e ba yatnA kahIyeM // ytH||aalaavo saMlAvo, visaMno saMthavo pasaMgo ya // hINAyArehi samaM, sabaMjiNaMdehiM pddikucho||1||aannaayvrtttN, jo ubavuhika mohadoseNaM // tibayarassa muyassa ya,saMghassa ya paJcaNI soy|| have e pAbalI cAra yatnAne viSe maMtritilakano saMbaMdha kahIyeM baiyeM. eja naratadeveM vijayapura nagara tihAM nalarAjA rAjya kare . tenI saunA gyamaMjarI eve nAmeM paTTarANI be, ane maMtritilaka eve nAmeM pradhAna be. te sakalabuddhinidhAna le. ekadA rAjA potAnA maMtrInI sAthe AheDo karavA nikaTayo, vanamAMhe eka mRgalo dITho, rAjA tathA maMtrI bedu mRgalAnI par3heM lAgA, te jeTale mRganI upara bANa nAravyu, eTale mRga bolyo, ke he datrIu Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. tama ! tuM tRNanA khAnAra ne nirjharanA jalanA pInAra evA niraparAdha / amone zuM karavA mAre be ? mane mAratAM lAjato nathI ? u evI mRganI vANI sAMjalIne rAjAyeM maMtrI pratyeM pUDhadhuM ke he maMtrI ! yA mRgalo manuSyanI jASAyeM bole be, enuM zuM kAraNa haze ? maMtrIyeM kayuM e mRga na doya e to koka devatA jagAya be, mATeM yAparoM enI pAThala doDIyeM, ekyAM jAya be ? have te mRga phAla deto cAvyo jAya, tenI pATha la rAjA ne pradhAna bedu ghoDA doDAvatA jAya. eTale mRga eka vanamAM he gayo, tenI pAla rAjA khane maMtrI paNa gayA. tihAM dhyAnaikatAna, parAmarasano kUpa, mAno khAgara, sakalasAdhu guNasAgara, evo eka sAdhu dITho, tenI pAseM jazne pahelo mRgalo bolyo ke he mahAnubhAvo ! tameM yA sAdhune vAMdo, evaM mRganuM vacana sAMjalI bedu jaNa ghoDAthI utarI sAdhune vAMdatA havA. vAMdIne veThA, tevAreM sAdhu dharmopadeza devA lAgyA // yataH // dAnaM supAtre vizadaM ca zIlaM tapo vicitraM gunanAvanA ca // navArNavottAraNa sattaraM, dharma caturddhA munayo vadaMti // 1 // e cAramAM dAna ghaNA prakAranAM be, temAM anayadAna ane supAtradAna e ve dAna mukhya be. tenA phalano ya nayI evo dharmopadeza sAMjalIne rAjA dharmAbhilASI thayo. 9 have sAdhunuM rUpa ne teja dekhI karI camatkAra pUrvaka rAjA pUr3havA lA gyo, he svAmin! tamone guM vairAgyanuM kAraNa thayuM ? je evaM rUpa, teja, lA va tAM yauvanAvasthAyeM dIkSA jIdhI ? sAdhu bolyA, he rAjana! saMsA ramAM jo paramArthadRSTiyeM vicArAyeM, to sarva kAM vairAgyanAMja kAraNa dekhAya be. have sAMjalo. he rAjan huM mahArA vairAgyanuM kAraNa kahuM buM. sidhapura nAmeM nagara teno juvanasAra nAmeM rAjA, tene kanakazrI paTarA pI ne tathA teno matisAgara nAmeM pradhAna be. ekadA rAjasanAyeM nATakI yA yAvyA, teNeM mahoTe vistAreM nATaka karavA mAmadhuM te jovAmATeM rA jAyeM potAnuM aMtaHpura paNa teDAvyaM. tihAM rAjA rasasahita nATaka jUve be. evAmAM dvArapAleM khAvI kayuM, he svAmin ! nimittiyo brAhmaNa yAvyo be, yApanI yajJA hoya, to khAhIM teDI lAvuM. rAjAyeM kahyuM teDI lAva. hAra pAleM teDyo thako khAvIne yAzIrvAda dei beTho, nATaka pUruM yayuM tadanaMtara rAjAyeM nimittiyAne pUDhayuM, tumane kalyANa be ? nimittiyeM kayuM, he svAmi Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 331 n ! mujhane kalyANa nathI, tumane kalyANa nathI, aneM A gharamA kozne pa Na hUM kalyANa dekhato nathI. evaM tenuM bolavU sAMjalI rAjA rIza caDAvIne kaheMvA lAgyo ke are jhuM AkAza trUTI paDaze? kiMvA parvata trUTI paDaze? A bAMjaNanI vAta jo jo kahe , ke kone kalyANa nathI. pradhAne kardA svAmI ! roSa zA mATeM karo bo? kAraNa pUjI vyo ke zAthakI akalyANa ? tevAreM rAjAyeM pUche thake nimittiyo bolyo svAmI ! akasmAt megha vara saze tethakI sarva nagara jalamaya thai jAze. mATe akalyANa dekhu buM. ___ evaM kahetAMja uttaradizAthakI eka hAthapramANe vAdalu caDyu. te thoDA vakhatamAM sarvathAkAroM vyApI gayu. gariva tathA vIjalInA jabakArA thA vA lAgA, eTale rAjA, maMtrI ane nimittiyo e traNe jaNa tihAthI uThI ne sAtamI nUmiyeM caDyA. tihAM rAjA, pradhAnapratye kahevA lAgyo ke hA hA itikhede ApaNuM akasmAt maraNa pAvyu !! ApaNe kAMza puNya kIg nathI to have marIne kihAM jazguM ? eTalAmAM to sAtamI nUmisudhI pANI caDI AvyAM, rAjAnA paga jIjAvA lAgyA, rAjA nayantrAMta thayo thako na maskAramaMtra gaNavA lAgyo, eTale jenI upara paga mUkIne caDIyeM evaM eka mahoTuM yAnapAtra pragaTa thayu,tevAreM pradhAne karvA pANI sAtamInUmiyeM Avyu mATe hamaNAMja e vahANamAM beso. koka devatAyeM tamane sahAya kIg . te sAMjalIne rAjA jeTalAmA jamaNo paga napADIne vAhANamAM mUkavA jA ya de, eTalAmAM to megha paNa na dITho, ane yAnapAtra paNa na dI nagara jeha pUrve hatuM teha ne tehabuja dIhUM, loka gAtAM vAtAM vyApAra karatAM dIvAM. rAjAyeM nimittiyAne kamu e thayuM ! nimittiye kayuM meM kAMka ijAla dekhADI temaja saMdehathI rAjAyeM jANiyeM iMjAlika nimittiyAne be koDI suvarNa thApI vidAya kasyo. par3I rAjA potAnA aMtaHpurAdika pAgala kahele ke jehavI yA iMjAla dItI tehakuMja saMsAranuM svarUpa paNa jANajo. yauvana, lakSmI, rAjya pramukha e sarva iMjAlane dRSTAMteM . meM manuSyanavAdika sAmagrI pAmIne Aja paryaMta nirarthaka gamAvI have DhuMdIdA lai sAmagrI saphala karIza. ema kahI potA nA vikrama nAmeM putrane rAjya ApI rAjAyeM dIkSA lIdhI. teja nuvanasAgara Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. rAjA DhuM buM. hamaNAM bhuvanasAra sAdhu kahevAnaM buM. evaM potAnA vairAgyanuM kA raNa kahI sAdhu bAnA rahyA. nalarAjA paNa sAdhunA vairAgyanuM kAraNa sAMjalI harSa pAmI kaheto ha vo ke he mahArAja ! evI mati tamArA sarakhA uttamapuruSa hoya teneja yA ve. paNa huMto jAre karmI buM mATe mane evo vairAgya yAvato nayI. tathApi mane Apa kRpA karI zuddha samaketano uccAra karAvo. samaketa DhuM pAlIza. tevAreM sAdhuyeM samaketanuM svarUpa rAjAne samajAvIne patI samaketa uccarAvyuM. rAjAyeM pUyaM svAmI ! e mRga koNa hato ke jeNe mahArI upara khATa lo upakAra karo. sAdhuyeM kahyuM e tahAro pAulA javano brAhmaNa mitra ha to, te ajJAnakaSTakarI yaha thayo be, hamaNAM muUne dekhI nakanAvI ya yo ne tumane dekhI tahArI upara ene prIti upanI, tevAreM mRgalAnuM rUpa dhAraNa karI tahArI upara sAdhusamAgamarUpa upakAra kIdho // yataH // caMdanaM zItalaM loke, caMdanAdapi caMDmAH // caM caMdanayormadhye, zItaH sAdhusamAgamaH // // 1 // pI yaha paNa mRgalAnuM rUpa bAMkI sAdhune pageM lAgI, samaketa yA darato vo valI rAjAne kayuM zravasareM saMcArajo, DhuM yAvIza. ema kahI te yaha potAne sthAnakeM gayo. rAjA tathA pradhAna bedu nagaramAM khAvI rAjAyeM ratnamaya jinapratimA ka rAvI tenI pUjA karato sAdharmika vAtsalya, aSTamI, caturdazI, pauSadhopa vAsAdikane pAraNe sAdharmika vAtsavya pramukha kArya karavAmAM pravarttato vo maMtri tilaka pradhAna paNa rAjAnI peTheM zunakRtya karavA lAgyo. ekadA karmayoge maMtritilakane asAdhya roga thayo. vaidye paNa himmata mUkI kayuM, ke e roga amAre sAdhya nathI. evaM kahI potAne ghera gayo. e vAmAM eka pArivrAjakano veza dhArI vaidya yAvyo tero pradhAnane samAdhi karI tethI pradhAna teno pakSapAta karavA lAgyo. miSTa miSTa azanapAnAdika rUDAM rUDAM vAnAM teneM khApe, ghaNo khAdara yApe, rAjya sajAyeM teDI lAve, rAjA nI khAgala tenA gue bole, tene rAjA kahe e mithyAdRSTinI stutirUpa mu kheM karI kAM zrApaNA samaketarUpa hIrodaka vastrane malIna kare be ? maMtrI kahe guNavaMtanA guNa bolatAM samaketa malina na thAya. ekadA STathivIsthAna nagarathI koi cAra puruSa malI nalarAjAne kAgala Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. lakhyo je he svAmin ! tamAro vairI je nIlarAjA teNe eka pAMtrIza va rSano pArivrAjaka pAparUpa mahikAyeM kAlo thayelo mahAmAyAvI vAcAla , tene tamone mAravAmATe mokaTyo , teno vizvAsa karazo nahIM. evo lekha rAjAyeM ekAMteM vAMcIne pArivAjakane pakaDavAmATe sunaTo mokalyA, te sunaTeM tene pakaDI bAMdhI lAto tathA muSTinA prahAra kasyA tethI tenI ka DamAMthI kaMka lohamaya burI nikalI vI, sunaTeM te burI lazne rAjAne devADI, tevAreM rAjAyeM prabyaM A gaM Azcarya? teNeM nIlarAjAnI yathA sthita vArtA kahI saMnalAvI. rAjAyeM pradhAnane teDI kahyu ke jenAM tuM varakhA Na karato hato, tenAM caritra jo le. ema kahI rAjAyeM tene maMtripadathI utArI bIjo maMtrI thApyo. maMtrI paNa potAnuM samaketa malIna thayuM jA eI AloyaNa prAyazcitta lai samaketanI zuddhi karato havo. panI tene zu isamaketa pAlato jANIne rAjAyeM teDIne valI paNa tene maMtripadeM sthA pyo. valI paNa rAjA tathA pradhAna betu janane paraspara temaja prIti tha. have ghAta karanAro parivrAjaka, rAjApratye kahevA lAgyo meM nAvathakI jainadIdA lIdhI ,mATe mAravo hoya to mAra, ane jIvato mUke to mUka. tahAraM mana mAne, tema kara. rAjAyeM vicAyu ke jo tuM samyaktva pAmyo ho, to paNa nAvacAritrIyo thayo kahevAya temATe hu~ tumane mUkuM . ema kahI parivrAjakane mUkyo. rAjAyeM ciMtavyu mahAro vairI nIlarAjA ,tenI sAthai yuda karUM to ghaNA jIvono saMhAra thAya, mATe yadanuM smaraNa karUM par3I rAjA yeM ahama tapa karI pauSadha lai paupadhazAlAyeM vesI yadanuM smaraNa kayu. ya da tenA manogata nAvane jANI nIlarAjAne bAMdhIne tenI pAseM laz yAvyo. tene nalarAjAyeM kaDaM are pApI ! have kahe hu~ tumane kevI zikSA karUM ? nI larAjAyeM kayuM huM tahAre zaraNeAvyoM buM, mATeM mana mAne tema kara. emaka he thake nalarAjAyeM tene potAnIyAjhA manAvI potAno sevaka karI mUkIdIdho. have nalarAjA karmarAja tathA dharmarAja bedu rAjyane sarakhAM pAlato tha ko rahyo. ekadA udyAnapAkheM zrAvI vadhAmaNI dIdhI je svAmI ! udyAna neviSe muni padhAyA , tene rAjA harSadAna ApI poteM munine vAMdavA gayA. tihAM joyuM to jemanI pAseMthI poteM dharma pAmyo , teja sAdhu padhA syA dIgA. sAdhuyeM paNa kayuM, he rAjan ! tuM mane ulakhe ? rAjAyeM kahyu Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. hA svAmI ! tameM mahArA dharmAcArya bo, tamArAthI hu~ dharma pAmyo buM. have AcArya lokonI Agala potAnuM vRttAMta mAMjhI kahyu, te sAMjalI ne ghaNAM loka saMvega pAmyAM. rAjAyeM paNa dharmadezanA sAMjalI saMvega pAmyo thako potAnA putrane rAjapATeM thApI amArI paTTahodghoSaNA karAvI dIna janone dAna ApI dIkSA lIdhI. maMtritilaka pradhAne paNa rAjAnI sAtheM dI dA lIdhI. rAjAyeM paDaha vajaDAvyo ke mahArI sAthai je dIkSA leze, tenA kuTuMbanI ciMtA mahAro putra karaze. evaM karavAthI ghaNe lokeM dIdA lIdhI. rAjA te sarvanI dIdAno saMghavI thayo. rAjA dIkSA pAlI tapasyA karI aMteM anazana pAdarI sarvArthasivimAne svevAyeM sukha jogavato thayo. maM vitilaka samAdhi maraNa karI saudharma devalokeM saudharmeno maMtrI thayo. a nukrameM bedu jaNa modapada pAmaze. e cAra yatnAne viSe maMtritalaka pradhAna tathA nalarAjAnAM dRSTAMta kahyAM. iti mahopAdhyAyazrIzAMticaMgaNiziSyopAdhyAya zrIratnacaMgaNiviracite zrIsamyaktvaratnaprakAzanAmani samyaktvasaptatikAbAlAvabodhepaTyatnAsvarUpani rUpaNanAmA navamo'dhikAraH sapUrNaH // e|| have bAgArano dazamo adhikAra kahe . // AgArA avavAyA, babiha kIrati naMga rarakahA // rAya gaNaM bala sura ka, mma guruniggaha vittikaMtAraM // 51 // arthaH-(yAgArA ke) je AgAra te (avavAyA ke ) apavAda kahIyeM. je kAraNamATeM zrIjina zAsana je , te ekalAja utsarga mAraga aMgIkAra karave cAle nahIM. te mATe apavAda kahyo // ytH|| uvasaggasu akiMci, kiMciapavAyatvaM navesu taM // tajnayasuttaM kiMci, suttassa gamA muNeyavA // 1 // temATe jihAM utsa gai ghaTamAna hoya, tihAM utsarga Adaravo. ane jihAM apavAda ghaTe tihAM apavAda Adaravo. zrIjinazAsanarUpa prAsAdaneviSe utsarga je , te mUla bAraNuM . ane apavAda je je, te nAsatA jIvane bArI ne natsarga je , te yathArakhyAta jhAna, darzana, cAritriyAno niraticAra mArga le. te damaNAne kAleM saMghayaNa, tibala rahitapaNe karI sevana karIna zakIyeM temATe apavAda sevana karI paDIyAloyaNa prAyazcitta lazsamyaktva niyamAdika zurU karavA. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 335 te yAgAra zrIsamaketane viSe (vikIraMti ke0) va prakAreM karIyeM, te ze karIyeM ? to ke ( jaMgararakachA ke0 ) samaketaMnA jaMganI rakSAne yarthe karIyeM. jo e bAgAra na karIyeM, to samaketano jaMga thAya ? ane jo e gAra karIyeM to samaketano jaMga na thAya ? ane samaketano jaMga thavAthI durgatipAta thAya // yataH // vayanaMge gurudoso, thovassavi pAlaNA guNa ka rI // jaMgA gurupi vayaM, sagaDaMvana hoi phala heka // 1 // Tha gAnAM nAma kahe be:- eka ( rAya ke 0 ) rAjA, bIjo (gaNaM ke0 ) gaNa te iSTa svajana bAMdhava pramukhano varga, trIjo ( bala ke0 ) bala parAkrama aizvaryAdikavaMtano haTha, cotho ( surakamma ke0 ) devatAno krama eTale parA krama, pAMcamo ( guruniggaha ke0 ) guru je mithyAdRSTi mAtA pitAdika tenI nigraha, bo ( vittikaMtAraM ke0 ) vRttikaMtAra tihAM vRtti eTale yAjIvikA teno kAMtAra eTale TavI eTale sarvathA yAjIvikA naja cAle e ba yA gAra samaketane viSe jANavAM. e va yAgAra mokalAM rAkhIne samaketa uccare, to samyaktvano jaMga na thAya // 51 // have gAro artha graMthakAra vivarI dekhADe be. // rAyA purAi sAmI, jaNa samudAne gaNo balaM baliyo || kAraMti vaMda AI, kassavi e e taha surAvI // 52 // gurupo kudihi jattA, jagAi mi bahiNa je || kaMtAro mAi, siyAmiha vittikaMtAraM // 53 // arthaH(rAyApurAsAmI ke0 ) pura yAdi zabdathakI nagara grAma kheTa kharvaTa dezano svA mI hoya tene rAjA kahIyeM, tathA ( jaNa samudAu gaNo ke 0 ) svajanano samudAya tene gae kahIyeM. tathA (balaMba ligo ke 0 ) yAmAtya, nagara, zreSThI, kAnugA pramukha balavaMta puruSo tenuM bala (ee ke0 ) eTalA jana balAtkAreM (kavi ) koika samaketavaMta jIvane (vaMdarAI ke0) vaMdana nama skaraNa pUjana satkArAdika karAve, evI rIteM balAtkAreM parapAkhaMmIne vaMdanA dika karatAM samaketano jaMga na thAya. ( tahasurAvi ke0 ) tathA kSetrapAla, zAkinI, mAkinI, nUta, preta, pizAcAdika devatAne paNa balAtkAreM karI ko zaka samyaktvavatapAseM vaMdanAdika karAve, to tethI tenA samaketano naMga na thAya // 52 // arthaH- ( guruNo ke0 ) guru jana je ( kudinittA ke0 ) kudRSTi eTale mithyAdRSTi evA zAkyAdika loka tenA ( jattA ke 0 ) jakta ho " Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ya eTale mithyAdRSTi gurunA nakta hoya evA (je ke) je (jaNagAi ke0) janakAdika te mAtA pitA jyeSTha nAi, tathA kAkA pramukha tene guru kahIyeM // yataH // pitA mAtA kalAcAryA, eteSAM jJAtayastathA // vRkSadharmoM padeSTAro, guruvargaH satAM mataH // 1 // e janakAdika (miDadihiyo ke0) mithyAdRSTi hoya eTale kudRSTi zAkyAdikanA nakta hoya te balAtkAreM karI potAnA pAkhaMmI guravAdikane vaMdAve tathA niyamanaMga karAve, tene guru nigraha kahIye tethI samaketano naMga na hoya. tathA (kAMtAronmAIsiyaNaM ke0) dudhAdikarUpa kAMtArane vipe je sIdAvatuM teNeM karI (iha ke0) yAhiM (kRttikAMtAraM ke ) AjIvikArUpa vanATavi tapa phuHkheM karI niya mano naMga thAya nahiM // 53 // have eno nAvArtha kahIyeM baiyeM. kozka samyagdRSTi jIva natsarga apa vAdano jANa hoya, te vRtti calAvavA rUpa kAMtArane viSe pajyo, arthAt mahA darir3I avasthAne viSe paDyo, koirIteM paNa AjIvikA cAle nahIM, ane jIvyuM paNa jozye te puruSa potAnA cittane vipe zrIjinadharmaneja ta ttvapaNe jANato to tene mithyASTiyeM haTha thakI niyamanaMga karAvI, te vRttikAMtAra kahIyeM, teNe karI samyaktvAdika niyamano naMga na thAya // 53 // have e Da AgAreM karI samaketa naMga na thAya te zAmATeM ? teno hetu kahe je. // na calaMti mahAsattA, suniU mANAvi sudha dhammA // iyaresi cala Na nAve, paznna jaggena eehiM // 54 // arthaH-(mahAsattA ke0) mahA sattvanA dhaNI hoya te deva, dAnava mAnavAdikeM (suniyamANAvi ke0) ghaSue nedAtA thakAM kadarthanA pamADyA thakA paNa (sudhammA ke0) gurudharma je zrIvItarAga devano nAMkhelo nirmala dharma tethakI (nacalaMti ke0) calAyamAna thAtA nathI. jema meruparvata vAyare karI calAyamAna thAya nahIM tema dharmane viSe jemanuM atyaMta dRDha mana thayelu De evA mahA sattvavAn puruSo paNa tenI peThe jANavA. paraMtu evA mahAsattva puruSothI (iyaresi ke) itara je maMdasattvavAna puruSo , temane (calaNanAve ke0) calavApapuMje, tevA janone (eehiM ke0) e e AgAra mo kalA rAkhave karI (pazna naMgona ke0) pratijJAno naMga na thAya, je Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 337 mATe je utsarga mArga rAkhI zake, to te ghaNuMja rUDaM , paraMtu je utsa gemArga rAkhI na zake, to te e nAgAra mokalAM rAkhIne samaketa pA se, to paNa nakhaM // yataH // mahAsavANunA, sabanise hoya pavayaNe navi // ayaMvayaMtulIlA, lAhA kaMkhiva vAgIya // 5 // have e bae AgArane vipe mRgAMkalekhAnuM dRSTAMta kahe jeH-mAlavadeze u jAyaNI nagarIyeM avaMtIsena nAmeM rAjA rAjya kare , teja nagaramA eka dhanasAra eve nAmeM sArthavAha rahe , tenI raMnA nAmeM nAryA De, tene mRgAMka lekhA nAmeM putrI je. te bAlanAvathakI paNa nirmalasamaketanI dharanArI zrI jinadharmane viSe tatpara ane jIvA'jIvAdika navatattvanI jANa . ekadA te kumarI udyAnane viSe dhanasArasArthavAhanuM karAvelu uttaMgatI raNa zikharabaMdha zrIjinaprAsAda , tihAM sakala sAmagrI lazne pUjA kara vAne artha gai. prathama ivyapUjA karIne par3hI jAvapUjA nimiteM kAnassagga karI unI rahI . evAmAM tihAM sAgarazreSThIno putra potAnA mitrane sAtheM laz deva juhAravA Avyo be. teNeM deva juhArI valI nazka paNAthI kAna ssagga dhArI pratimAne namI page lAgyo vAMyo. te jo hAtha tAloTo de teno mitra hasyo, zreSThI putre pUbyuM zA kAraNe hazyo ? mitraM kahyu e prati mA nathI paNa dhanasArthavAhanI putrI mRgAMkalevA je, tene tuM page lAgyo. have te zreSThiputra mRgAMkalekhAnuM rUpa jo kAmanUteM grasta thayo thako ghera jaza nakharaDe pry| sUto, mAta pitAyeM bolAvyo bole nahIM, ghaNuMe pUThe, paNa pADo uttara Ape nahIM. tevAreM tenA mitre sarva vAta mAtapitA Aga la kahI samajAvI. mAtapitAyeM kahyu, e yogya vAta , te ameM karIguM, tuM AvI jojana kara, ityAdika ghaj samajAvIne jamADayo. pabI teja udyAnamAM teja derAsaranI pAseM sAgaradatte paNa eka zrIruSa nadevanuM prAsAda karAvyaM, tenI pratiSThA karAvavA tenA dazAnhikanA daza mA divasane viSe jamaNavAra karIbe. tihAM dhanasArthavAhane teDayo , te kuTuMbasahita AvI nojana karI maMmpamAM beThA , tevAreM sAgaradatteM jyo tiSiyAne saMjhA karI te naparathI jyotiSIyo bolyo je zrAja vivAha melava vAno atyaMta zrIkAra sarvottama zreyaskara divasa , evo divasa ko kA lAMtareMja thAve je. jo dhanasArthavAhanI kanyA mRgAMkalekhA ane sAgaradatta Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 - jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. no putra sAgaracaM ebehuno vivAha Aja thAya,to sarvopari rUDo yoga gaNA ya, tevAreM dhanasAra sArthavAha paNa sAgaracaMTheM rUpa dekhI harSa pAmyo thako bolyo, nakhaM. ema kahI tihAMja vivAha melavIne bedu jaNa navyA, potapo tAne ghera jai vivAhano mahotsava karavA pravRttyA kanyAnA bA kanyAne pItI colI ,ane varanA bA vararAjAne pItI colI . evAmAM sAgaracaM potAnA dhanamitra pratye kahe . ke te vakhata derAsa ramAM meM mRgAMkalekhAne rUDI rIteM nirakhI nathI, temATeM mujhane rUpa jovAnI utkaMThA , te jo tuM mahArI sAtheM Ave, to tihAM jaz ey rUpa rUDI rI teM jo AvIyeM, dhanamitre kaDaM tuM pATeM beTho bo te zI rIteM nikalI za kIza ? teNeM kaDaM rAtrai bArnu bAhira nikalavAmAM kA vizeSa nathI. ema ka dAgraha lai bege, tevAreM mitraM kartuM cAla jai vIyeM ? paDhI rAtraM zyAma vastra paherI hAthamA khaDga lai jihAM kanyA pATeM beThI ne tihAM AvyA, te avasareM mRgAMkalekhA potAnI citralekhA ane patralekhAdika sakhIyonA pa rivAreM paravarI thakI pota potAmAM goSTi kare , tihAM citralekhA mRgAMkale khAne kahe , ke dhanya tahAro avatAra ! je tuUne sAgaracaM jevo vara mvyo|| yataH // anurUpakalAzAlI, paMmitaHsavayaH sudhIH // dhanavAnanurakta zva, puNyaiHsaMprApyate patiH // 1 // have strIjAtino svanAvaja , ke eka bole to tethakI valI bIjI je bole, te avaluMja bole, te pramANe patra lekhA bolI uThI ke mRgAMkalekhAne yogya vara to dhanazreSThIno putra anaMgadeva hato kAraNa ke te rUpeM karI sAkSA t anaMga jevoja le. tevAreM valI citralekhA bolI je mRgAMkalekhAnA varane arthe saMvara nAmA jJAnIne pUjyuM tevAreM teNeM kahyu ke anaMgadevatuM vIza varSa vAyu , mATe te yogya nathI. tethI anaMgadevane jhuM karIyeM? te sAMjalI patralekhA bolI are sakhi ! tuM jANatI nathI? je thoDaM hoya to paNa a mRta na jANavU ane viSa to eka bAra jeTaluM hoya to te paNa zA kAma, __evI sakhiyonI vAto thatI mRgAMkalekhAyeM beThI sAMgalI paNa lAjaneM lIdhe nivAraNa kIdhI nahIM.ane te bedu sakhIyonI vAta sAgaracaM bAno rahI sAMjalI, tethI ghaNo rope caDhI khaDga kADhIne mAravA doDyo, tene mitre hA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 33e tha jAlI rAkhyo, ane kahyu ke sakhIyo paraspara vAto kare le. emA mRgAM kalekhAno zyo vAMka ? ema samajAvIne ghera laiMgayo. palI sAgaracaM viraktacitteM karI pitAnI lajAyeM pANigrahaNa kIg, pa raNyA paDI tenA pitA sAgaradatte sUvAne mATe mahoTo AvAsa karAvI A pyo paNa sAgaracaMDa uSTAtmA te mRgAMkalekhAnI sAtheM zeSadharato DhUkaDo nA ve. bolAve paNa nahIM, mRgAMkalekhAnuM nAma sAnale to paNa rISa karI uThe. e viSe mRgAMkalekhA paramArtha ajANatI, karmano doSa trevaDatI ghaNo kheda karatI thakI phuHkheM kAla nirgamana kare , ema te virahAniyeM pIDita thakAM zrIjinadharmArAdhana karatAM ekavIza varSa nirgamana kakhAM. have ekadA avaMtIsena rAjA, lATadezanA rAjAne jItavAmATe jAya je, tevAreM sAgaradattane teDIne rAjA kahevA lAgyo ke tamArA putra sAgaracaM cazne mahArI sAthe mokalo, jemATeM mahArA sainyane anna vastrAdika sarva vastu pUre. sAgaradatteM potAnA putrane kayuM ke rAjA teDI jAya , tenI sA theM jarUra jaq jozye,te sAMjalI sAgaracaM paNa azva ratha merA pramukha saU karI mAtA, pitA,nAi, kAkA pramukhane pageM lAgI vidAyagiri mAgI cAlavA lAgyo, te jevAreM mRgAMkalekhAnA ghara Agala Avyo, tevAreM mRgAMkalekhAne dItI paNa bolAvI nahIM, to paNa mRgAMkalekhA AvI pageM lAgIne a zrupAta karavA lAgI tathApi tene avagaNI tiraskAra karI cAlyo tethI mR gAMkalekhA valI ghaNuMja phuHkha pAmI thakI zayyAyeM AloTatI rovA lAgI, manamAM vicAre ,je gharanA dAsane paNa bolAve ,ane mujhane AvIrIteM ThelI nAkhe be. mATeM e mahArA pUrvakarmano doSa samajavo. evaM ciMtavatI rahI. ___ sAgaracaM gAma bAhira nadIne taTeM jihAM kaTakeM utAro kIdho ,tihAM merA deza paryakeM sUto . evAmAM vAraMvAra karuNasvareM rudana karatI koka kinnarIno svara sonalyo, tevAreM manamAM vicAyuM je thA rAtrine viSe koNa strI rudana kare le ? ema ciMtavI khaDga laz zabdane anusAreM cAlyo Agala jAtAM vananA kuMjamAMhe sarvAnaraNeM jUSita evI eka strIne raDatI dIThI. tene kahevA lAgyo ke he bahena ! tuM zA mATe raDe je ? tyAreM strIyeM kahyu evo ko nathI je mahAruM duHkha nAMge, sAgaracaM kartuM eka vAra tahAre phuHkha guMbe, te kahe to par3I puHkha nAMgavAnI vAta le ? strI bolI mahAro prANezvara hari Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. prana nAmeM kinnara De mahAraM nAma hArAvati le, te ameM bedu vimAneM besI cAlatAM mArgamAM mahAroM pati bolyo, cAlo thA vana nikuMjamAMhe kelIgRha le tihAM ramIyeM. meM kayuM zahAM nahIM ramA, paraMtu meruparvatanA zikharane viSe udyAna , tihAM ramaguM. evaM kahyAthI mahAro dhaNI mahArAthI rIsAvI ve to , cAlato nathI,be prahara thayA ghaNI e page lAguM buM, paNa mAnato nathI. tethI mahAraM hRdaya phATI paDe . paNa e mahAro pati to vaja jevaM hRdaya karI beTho ,temATe tuMmahApuruSa bo. tethI amArobeduno melApa karAvI Apa. te sAMjalI sAgaracaMDa pahelA kinnarapAseM jaz tene manAvavA lAgyo, tevAreM kinnara hasIne bolyo,are sAgaracaM! tuM mujhane manAvavA Avyo bo, paNa tuM tahAraM potAnuM pApa joto nathI ? je ekavIza varSa thai gayAM utAM ni raparAdhI satImAMhe ziromaNi evI mRgAMkalekhAne teM bolAvI paNa nathI,ane mujhane samajAvavA yAvyo bo, to teM esunASita sAcuM kayuM jaNAya ? te sunASita thA pramANe je // ytH|| paropadeze kuzalA,dRzyaMte bahavo narAH // svavAkyamanuvartate, ye te jagati urjnaaH||1|| evaM kaheto thakoja te kinna ra potAnI kinnarIne vimAnamAM besADI AkAzamArga cAlato thayo. pAlathI kinnarInI dAsI AvIne sAgaracane kahevA lAgI je mahA rI svAminI mahAre mukheM tumane kahevarAvyuM be, ke tameM mahArI upara upa kAra kasyo teno mahArAthI kAMDa pratyupakAra thayo nathI, mATeM A be vastu ApuM buM, te tameM vyo. evaM kahI eka mUlI thApI je ghasIne pageM lepa karI ye to AkAzeM gamana karavAnI zakti Ave, valI bIjI eka auSadhI ApI tene ghasIne kapAleM tilaka karIyeM to rUpa parAvartana karavAnI zakti yAve, evaM kahI be auSadhi yApIne dAsI jatI rahI. have kumara vicAre , ke dhanya ne tehane ke je strInA seMkaDAgame doSa dekhe , to paNa pANImAM rekhAnI pereM krodha dhare be. paraMtu hu~ kahevo a dhama puruSa ke je strImA doSa agadI paNa strInI upara pASANa mAMhelI rekhA sarakho kopa karI bege baM, hA hA niraparAdhI abalAne ekavIza varSapa yaMta viraheM saMtApI!!! ema ciMtavI te vAta dhanamitra Agala kahI. dhanamitra kaDaM teM e mahoTuM pApa kIg.e pApa tuM tahArA uparathI natAra, nahIM kAM e a balA suHkha karatI maraNa pAmaze, te vAta sAMjalI mUlI ghasI pAdalepa karI Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 zrIsamyaktvasittarI. thAkArAgamanI vidyA sAdhI mRgAMkalekhAne ghera gayA temAMprathama to dhanamitra gayo tene mRgAMkalekhAyeM hAMkI kADhayo, ke are tuM koNa ne ? je rAtrine vakhateM mahArA gharamA praveza kare ? nalo ho to nIkala. nahIM kAM mahArA zIlane pranAveM karI jasma thAzza! dhanamitraM kartuM he bahena ! hu~ sAgaracaMzno mitra bu tahAre ghera sAgaracaM thAve je, tenI vadhAmaNI devA Avyo buM. mATeM : kha bAMmIne AnaMda pAma. evaM kahetAM vAra tihAM sAgaracaM paNa Avyo,e Tale sakhIyono varga tI gayo ane dhanamitra paNa bIjA gharamAMja veTho. have sAgaracaMDa azrujaleM potAno aparAdha dhoto thako kahevA lAgyo ke tuM niraparAdhI batAM meM tumane ghaNuM saMtApI te mahAro aparAdha tuM damA ka ra.jema vidyA jaNIne vIsArI mUkIyeM,tema meM tumane paraNIne vIsArI mUkI te mahAro sarva aparAdha tuM vIsArI mUka. ane saMtoSa AgIne mahArI sA the bola. te sAMjalI mRgAMkalekhAyeM kahyu e sarva mahArA pUrvakarmano doSa , tamAro emAM kAM vAMka nathI. ema kahI strI jaratAra ghaNAkAlanA virahA ni pratyeM sukhajaleM karI ulavatAM havA. tihAM strI nAra paraspareM ramatAM rA tri atikramI, pranAta thavA lAgyo, tevAreM sAgaracaM kartuM duM kaTakamAM jA naM kema ke rAjA saMcAraze mATe hAjara rahe jozye, mRgAMkalekhAyeM kahyu ke tame jAbo. mahAre RtusnAnano divasa ,jo garna rahyo ho, to pA balathI sAsu sasarAne mahAre uttara zyo Apavo ? tene sAgaracaM svanAmAM kita muzkiA pApI. mRgAMkalekhAno hAra lIdho. ane kahyu ke mahArA mA tApitA tuUne pUche to thA muzkiA dekhADaje. evaM kahI tenI AMkhamAthI yAMsu luhI potAnI AMkheM bAMsu ANato sainyamAMhe gayo. pAbala mRgAMkalekhAne udareM ko puNyavaMta devatAno jIva AvI upano. udara vRddhi pAmavA lAgyuM. tevAreM padmA sArthavAhI sApAnI peThe kopa kara tI pUjavA lAgI. te mRgAMkalekhAyeM sAgaracaMnI muzkiA dekhADI to paNa sAsu sasaro behu kahevA lAgyAM je evAM strInAM kapaTa ameM ghaNAM jANI ye baiyeM. te amArA kulane viSe kalaMka lagADadhuM. mATeM have tameM gharabAhira nikalo. ema kahIne jema nirdhanapuruSa pAmelI lakSmIne hAMkI kADhe, tema mRgAMkalekhAne kADhI mUkI temanI sAtheM citralekhA sakhI paNa nikalI. pa yA sAsu tenA pIyarane paNa kevarAvI mokalyuM je tamArI putrI kucaritra Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 jainakathA ratnakoSa nAga bIjo. kamAi karI thAve je, mATeM joi tapAsIne gharamAM pesavA dejo. tethI mA tA pitAyeM paNa tene kahyu ke ihAM tahAre mATeM rahevAnI jagA nathI. ji hAM tahArI bA Ave, tihAM jA. mRgAMkalekhAyeM vicAyuM je eka vidhAtA vAMke sarva vAMkuM thAya ane vidhAtA pAdharo hoya, to sarva pAdhalaM thAya. __ema mAvitraM kAhADhI thakI tihAMthI nikalI madhyAnha samaya eka vRda nI nIceM visAmo leza Agala cAlI eTale rAtri paDI, te rAtri vRdanIceM atikramI pranAteM tihAthI cAlatI thai, paNa mArga nUlI thakI eka vikaTa aTavImAM jara paDI. tihAM rovA lAgI,tevAreM citralekhAyeM kayuM he bahena ! tuM traNa divasanI nUkhI bo, mATe kaMdamUlAdikanA AhAra pANI kara, to jIvatI rahIza anyathA garnapAta thaze, to bAlahatyAnu pApa lAgaze. mRgAMkalekhAyeM kartuM yadyapi kaMdamUlanu napaNa vRttikAMtAra AgAreM karI anujJAta ne ethI niyamanaMga na thAya, to paNa DhuM nakSaNa karIza nahIM. evo ha lazne emaja nUkhI rahI. evAmAM tihAM eka citragupta nAmeM sArthavAha Avyo, teNe AvI kayuM he bahena ! meM mahArA mANasanA mukhathakI tahAlaM vRttAMta sAMjalyuM be,have tuM raDIza mAM. mahArA sathavArAne vipe Ava, tuM kahI za tihAM hu~ tumane mUkIza. evA sArthavAhanAM vacanAmRteM harSa pAmI thakI potAnuM sarvavRttAMta sArthavAhanI pAgala kahI saMnalAvyu,ane kahyu ke he sA rthavAha ! tuM mujhane avaMtIsenarAjAnA kaTakamAM pahoMcADa. huM tahAro upakAra mAnIza, sArthavAheM hAkAro kasyo. sArthavAha tene sAtheM Agala cAlyo. kuladevInI pereM mRgAMkalekhAne bArAdhato havo,tethA tihAM ghaNuM sukha pAmI. ___ evAmAM citralekhA sakhI vanamAMhe iMdhaNa levA gara, tene eka ninna upA DI lai gayo. sArthavAheM ghaNuM jovarAvI,paNa jaDI nahIM. tevAreM mRgAMkalekhA bolI have valI pUrI karma udaya yAvyAM, je mahArI sakhI paNa mahArAthI vi bUTI paDI. tethI rovA lAgI. tene sArthavAheM AzvAsana deza samajAvI rAkhI. __evAmA lATadeza najIka Avyo, te rAjAne vijayarAjAsAtheM mitrAcArI be, temATeM teNe mAlavAthakI sArthavAhane Avyo jANI mAlavAnA avaMtI sena rAjAnI sAthe potAnA mitranuM vaira le mATe sArthavAhane khUTyo. tevAreM mRgAMkalekhA eka devakulane khUNe bupI besI rahI. araNyamAMhe siMhAdika vApadono svara sAMjalave karI jayAkula thai tethI putra janma thayo, tenI Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 343 cazmA jevI kAMti dekhI kholAmA lA rovA lAgI, are putra ! thA vakhateM tahAro pitA hota, to janmamahotsava karata, paNaM hamaNAM AhIM jaMgalamAM tahAro janma mahotsava koNa karaze ? evaM kahI vilApa kare le. tene vanadeva tAyeM samajAvI // ytH|| vudvivAhANivA, guruyANaM nanaNaM hINa dINANaM // mahimA uvarAgovA, sasI surANaM na tArANaM // 1 // evaM kahIne rotI rAkhI. anukrameM pranAta thayuM tevAreM sAgaracaMnI nAmAMkita mujhane vastranIgAMThe bAMdhI te vastrathI putrane DhAMkI poteM snAna karavA tathA vastradhovAne talAva upara gai, evAmAM koI nUrakhyo kUtaro Avyo, te mAMsanI gaMdhe bAlakane dAMtathI grahaNa karI lazne cAlato thayo, daivayogeM te bokarAnuM AyuSya bala vAn hovAthI te vakhata tihAthI DhakaDaM eka vaizramaNa nAmeM nagara ke teno rahevAsI eka zreSThI, nadI taTeM zaucane artha Avyo , tenI dRSTiyeM paDyo, tevAreM teNeM kUtarAne hAMkI tenA mukhamAMthI bAlaka jIvato paDAvyo, kU taro nAzI gayo, zeTha harSa pAmato bato nidhAnanI pereM te bAlaka lazne potAnI aputrIyANI dhanavatI nAryAne jai thApyo. dhanavatIye paNa teja samayeM eka muvelo putra jaNyo be,tene dAsIne kahI nakhAvI dIdho ane pahe lo jIvato bAlaka potAnI pAseM suvAsyo. panI tihAM zeThe mahAre ghera putra janma thayo, ebuM lokomAM kahIne mahoTo mahotsava kIdho. tenuM nAma sureM idatta dIdhuM. te putra bIjanA caMimAnI pereM vadhato mahoTo thAya be. te putra nA AnyA paDI tenA mAhAtmyathI vaizramaNa zreSThI dhaneM karIne sAce sAco vaizramaNanA jevoja thayo. dhanavatIne mRtagarnanuM kalaMka utayuM, te panI valI bIjA paNa eka naradeva ane bIjo dhanada evA be putra teNeM jaNyA, sureMdatta paNa anukrameM sarvakalA naNyo, yauvana pAmyo, vaizramaNazreSThIye tene batrIza kanyA- pANigrahaNa karAvyuM te kumara, doguMdaka devanA sukha nogavato havo. pAblathI mRgAMkalekhA snAna karI thAvIne jUve , to putra dIto nahIM. tevAreM vilApa karavA lAgI, hA hA mujhane zI urmati apanI je hu~ AvA ratna jevA bAlakane araNyamA mUkIne snAna karavA gai !!! ema vilApa karavA lAgI, evAmAM tihAM lalitA eve nAmeM eka govAlIyAnI strI yA vI teNeM mRgAMkalekhAne samajAvIne rotI rAkhI, ane potAnA gokulamAMhe teDI gai, tihAM tene dUdha dahIM pIvarAvI sukhiNI karI. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ekadA gokulano dhaNI vasaMta nAmeM ,teNe tene dItI,tevAreM kAmeM pIDita thako noganI prArthanA karato havo. teNe jema ko dAsIno tiraskAra ka rIyeM, tevo tiraskAra kasyo. tene lalitAyeM samajAvyo, je e satI De, ApaNA gokulamAM AvI ,mATeM eno keDa tuMmUkI de. to paNa teNeM vicA yuM je mahAre ghera AvI ne mATe mahAraM kathana mAneja bUTe, evaM nirdhAyuM ekadA mRgAMkalekhAne baMghamA sUtI dekhI upADIne potAne ghera lai gayo. ane viSaya jogavavAnI prArthanA karI tihAM mRgAMkalekhAyeM yadyapi "balA nigeNaM" e yAgAra , to paNa potAnuM zIla rAkhyu, zIla lopavA dI dhuM nahIM. tenA zIlanA pranAveM vasaMtane vAsI valyaM, tehaja rAtriyeM maraNa pAmIne urgatiyeM gayo. gokulane viSe mRgAMkalekhAno zIlamahimA vistAra pAmyo. vasaMtanA kuTuMbaparivAreM tene ghaNuM mAna ApIne lalitAne ghera mo kalI, paNa mArga jUlI paDI tethI araNyamAM nikalI gai. mArgamA vaDavRda nI bAyAyeM ja beThI thakI karmano pariNAma vicAre . __ karmayogeM makareM nAmeM tApasa tihAM Avyo, teNe mRgAMkalekhAnA sarva samAcAra sAMjalI AzrameM lai jara kulapatine ApI. teNeM potAnI putrI karI mAnI ane eka tApasanI sAthe ko mahiranAmA grAmanI nikaTa ja mUkI. tihAM te gAmano suMdara nAmeM svAmI , tenA mANaseM tene pakaDIne bAgala gaNIza mANasa baMdIvAna De, tenI pAseM jaz vIzamI ene paNa mU kI. te suMdarane ghera putrano janma thayo ,temATe teNeM daza puruSa ane daza strI nakAlI devIne caDAvavAnI mAnatA karI,tethI e vIze baMdIvAnone de vInA marane viSe lAvyA, tihAM suMdara poteM yAvIne vIza jagane kahe vA lAgyo je amAre ghera putra janma thAya, to nazkAlIdevIne daza strI ta thA daza puruSa, malI vIza mANasano bali ApIyeM. evI ameM mAnatA ka rI. mATeM tamAro hAM bali devAze, tethI jehane je iSTa hoya, tenuM smara Na karo. evaM sAMjalI gaNIza mANasa to jayeM karI trAsa pAmatAM bolI zakyAM nahIM paraMtu eka mRgAMkalekhA bolI je prathama mujane mArI bali A po. jema DhuM bIjA mANasanuM maraNa mahArI najareM dekheM nahIM. mane mAhArA maraNanI ciMtA nathI, paNa gaNIza jaNanA maraNanI ciMtA ne. evaM sAMjalI suMdara bolyo ke he jaginI ! ekalI tumaneja hu~ mUkuM buM. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 345 tene mRgAMkalekhAyeM kaDaM he nAi suMdara ! mumane maarii| nAkha. paNa gaNIza janane mUkI thApa. jo gaNIzane mAre, to hu~ ekaMlI jIvatI rahIne guMka ? tevAreM suMdara, mRgAMkalekhAno karuNAmaya pariNAma dekhIne ciMtave je // ytH|| nijaprANaiH paraprANAn, paritrAti snttmH|| mAdazAviparItaM tu, pra kuvaiti mahAdhamAH // 1 // evaM vicArI jIvavadhanuM paccarakANa karI vIze mANa sane mUkI dIdhAM. sarve mRgAMkalekhAne zrAzISa detAM potapotAne sthAnakeM gayAM. ' mRgAMkalekhA tihAthI cAlatI valI paNa mArga nUlIne eka aTavImAM jara paDI. tihAM eka kAlavikarAla jevo nUkhyo siMha, tene khAvA Avyo. tevAreM mRgAMkalekhA bolI eka mahAro pati sAgaracaMDa mUkIne AjaparyaMta meM parapuruSa ciMtavyo nathI, evA mahArA zIlano jo mahimA hoya, to A vighna vilaya tha jajo. eTaluM kahetAMja te siMha kASThanA putalA jevo tha ine tihAMja uno rahI gayo. mRgAMkalekhA Agala cAlI saMdhyAsamayane vipe kAlI mazImAMhe traNa vAra jabolI kADhI hoya, evI eka rAksI nUrakhItha kI tihAM AvatI dIThI, tevAre paNa mRgAMkalekhAyeM temaja kahyu, ke mahAro pati sAgaracaMDa vinA jo avara purupa meM mahArA maneM karI ciMtavyo na ho ya, to te mahArA zIlanA pranAveM kr| e rAdasI hatAzA thA. e vacana thI rAkSasI paNa nirAza thacAlI gai. mRgAMkalekhAyeM tihAM eka vaTavRknI nIceM rAtri kAhADhI, pranAteM cAlavA mAMmadhu. cAlatAMcAlatAM sikSArthapuranI bAhira udyAne devakulane vipe pathizrAMtathakI vizrAma sevA beThI. karmanA vazathakI tihAM eka kAmasenA nAmeM vezyA AvI, te tenuM rUpa suMdara dekhI tihAthI jorAvarIyeM upaDAvIne ghera laz gai. ane kahevA lAgI ke tuM mahAre ghera gaNikAno dhaMdho kara. mRgAMkalekhAyeM kahyu DhuM kulIna strI thai e kAma na karUM, tevAre tene vezyAyeM ghaNuM saMtApI, to paNa teNeM vezyA paNuM aMgIkAra na kIdhuM. pApanA vazathakI tehija rAtriya kAmasenA vezyA maraNa pAmI, tevAreM tenI dAsIyeM jorAvarIthI mRgAMkalekhAne kAmasenAne pA TeM thApI to paNa tihAM te niSkalaMka zIla pAle, dAsIno svArtha na pahoM ce. tevAre te dAsIyeM rISa ANIne kanakadhvaja rAjAnI Agala jaz mRgAM kalerakhAnA rUpanuM varNana kAM, rAjAyeM tene teDavA mATe potAno pratihA ra mokavyo, teNe AvI kayuM ke cAla, tujane kanakadhvaja rAjA teDe De. 44 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. mRgAMkalekhAyeM kamu rAjA koNa, ane DhuM koNa ? jA DhuM nathI pAvatI. te sAMjalI pratihAreM kaDaM rAjAniyoga mAnavoja jozye, temATe khuzIthI Avo, to rUDaM. te sAMjalI mRgAMkalekhA aNabolI rahI, tevAre te sukhAsane vesADI laz jAvA lAgyo, mRgAMkalekhA kapaTeM gAMmI banIne sukhAsanathakI nIceM paDI, lugaDAM phADe mAtheM dhUDa ghAle, lokone patharA mAre, yA tajJA bole, te jo vezyAnI dAsI tene upADI potAne ghera laz gai. maMtra vA dIne teDAvyA, maMtravAdI DhakaDA Ave, to tene mATInA DhephAthI mAre. tevAreM maMtra taMtrane viSe nipuNa evo kanakabAda nAmeM potAno aMgarakSaka hato, tene rAjAyeM kaDaM ke ene zyo doSa ? te tuM jazne jo Ava. * te kanakabAhuyeM tihAM jaz ekAMteM zrIcaMpranasvAmInA zAsananI adhi SThAyikA jvAlAmAlinI nAmeM devI , tene mRgAMkalekhAnA zarIramA utA rIne pUbavA lAgyo, ke mRgAMkalekhAne zyo dopa be. tevAre te devI mRgAM kalekhAne mukheM kahevA lAgI ke ene kAM paNa doSa nathI paraMtu e mAhAsa tI avaMtIrAjAnA maMtrI sAgaracaMnI nAryA paramazrAvikA ,te karmane vaza ihAM AvI caDI .ane zIla pAlavAne mATe ghelI banI gai ,tene tameM kuladevInI peThe ArAdho ke jethI tamAraM kalyANa thAya. __evaM sAMjalI devIne visarjana karI rAjA pAseM jai paramArtha samajAvI kanakabAhu potAne ghera mRgAMkalekhAne teDI gayo. lokomAMhe satI kahevANI. devAMganAyeM sAkha pUrI. have mRgAMkalekhA tihAM sukheM rahI thakI ciMtavavA lAgI, ke hA hA jUvo karmapariNAma kahevA che !! mahAro dhaNI sAgaracaMDa kihAM ! mahAro putra kihAM le ! mahArI sabI citralekhA kihAM ! kahevAM vikaTa karma kIdhAM ke eTalAno viyoga DhuM pAmI ! valI mAthe kalaMka ca Dhelu ! niraMtara evI ciMtavaNA karatI tihAM kAladepa kare . have mRgAMkalekhAno putra sureMdatta mahoTo thayo, tevAreM ghaNuM dhana kamA ine pitAne vannanathayo te jo dhanavatI jananI ciMtavavA lAgI je e sureM idatta batAM mahArA aMgajAta be putra kA sukhI thAya nahIM, tema pitAnA mAnetA paNa thAya nahIM, mATeM e sureMdattane viSaprayogeM mArI nA. evA abhiprAyathI traNa modaka banAvyA, temAM be nhAnA nirviSa kasA ane eka mahoTo viSamizrita kayo, te lADu nAMmAgAreM traNe nAi vega hatA, tihAM Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 347 dAsIne hAtheM mokavyA. dAsI dhanavatInA kahyApramANe be nhAnA lADu naradeva tathA dhanadevane bApyA ane eka mahoTo lADu sureMdattane pyo. paNa sureMidatta kAryAkula hato, tethI teNeM khAdho nahIM, emaja rAkhI mUkyo. ane be nAyeM be lADavA khAdhA. valI nUrakhyA thayA tyAre sureMdat potAno lADavo aDadhoM aDadha karIbe nAzne vaheMcI Apyo benAzye tarata khAdho,te khAtAM vAra mUrnA khAi paDI gayA, tenAM ghaNAM auSadhAdika upacAra kasyA, paNa kAMza TAMkI lAgI nahIM, be nAzya kAla kIdho. vaizramaNa zeveM sarva sa mAcAra jANyA ane vicAsyuM je dhanavatI nice ene mAraze, tevAreM sureMda tane ekAMteM teDIne zete tene sarva vArtA kahI tathA sAgaracaMinAmAMkita mujha ratna yApyu, ane kahyu ke tuM tAmaliptI nagarIyeM jA. jo ihAM rahIza to e uSTa strI tuUne viSAdika prayogeM kapaTathI mAraze. evaM sAMnanI sureMdatta tAmaliptI nagarIye Avyo, tihAM ghaNuM dhana upA jIne ekadA zrIkRSanadevanA prAsAdeM pUjAne athai gayo. tihAM zAsanadevI cakrezvarI mAtAnI mUrti , teno mahoTo mahimA jAgIne ahama tapa karI brahmacarya dhArI tha devIArAdhana karavA veto. tevAreM cakrezvarI pragaTa thazne bolI ke he vatsa ! tahAro pitA sAgaracaM ane mRgAMkalekhA mAtA e be tumane sikSArthapurI nagarInA priyamelaka udyAnamAM malaze. temATeM kheda ma kara. tumane dekhavAthI jenA stanamAMhethI dUdhanI dhArA varase, tehane tuM tahArI mAtA karI jANaje. loka sAgaracaMpane dekhI kaheze, e sureMdattano pitA . Aja thakI eka mahInAmAM tahArAM mAtA pitA malaze, ema ni zya jANaje. evaM kahI devI adRzya thai. sureMidatta paNa devIne vacane zrI Sanadevane pUjI pAraNuM karI sikSArthapura jaNI cAlyo.. have avaMtIsena rAjAyeM vijayarAjAne jItI lIdho, tevAreM kaTakathI vidAyagirI mAgIne sAgaracaMDa potAne ghera Avyo. mAtA pitAne page lAgyo je ivya upArjana karI lAvyo hato, te sarva pitAne thApIne par3I mRgAMkalekhAne ghera Avyo. tihAM jema cadurlIna manuSya zUnya dekhAya, tema te ghara paNa mRgAMkalekhA vinA zUnya dItuM, tevAreM vicAsyuM je e guM pIyara gai ? kiMvA ko bIjo vicAra hoya to te kema ghaTe ? par3I tihAMthI yAvI mAtAne pUbyuM, tevAreM mAtAyeM kahyu ke he vatsa ! Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 jainakayA ratnakoSa nAga trIjo. e pApiNI, nAma koNa lIye ? tuM AMhIthI gayA palI eNe kozkanI sAthai ya nAcAra sevyo tethakI garna rahyo, kulane kalaMka lagADayuM, mATeM ameM gharathakI kahADhI mUkI, eTaj sAMjalatAM vAraja sAgaracaM mULa khAidharatI upara pa jyo. tene zItalopacAreM karI mUrjA TAlyAnaMtara vilApa karavA lAgyo. mA tAyeM kaDaM ke he putra ! tuM tahArI strI pAseM yAvyo hato, to amane jaNA vI kAM na gayo ? sAgaracaM kartuM tameM mahArUM nAmAMkita muzaratna kema na / lavyuM ? muzaratna teNeM dekhADyuM tema batAM tameM kema gharathI bAhira kADhI mU kI. ityAdika ghaNA lenA dIdhA.bIjuM mAtA pitAnI sAtheM jhuM jora cAle! panI dhanuSa bANano nAtho laz anigraha karI cAvyo je jihAMsudhI mR gAMkalekhA na male, tihAMsudhI mahAre ghera Avaq nahIM. evo nizcaya karI mitrane jANa kasyAvinA emaja cAlyo, te gAma, nagara, kheTa, kharvaTeM jamato paMthIjanone pUjato pUbato jAya , evAmAM heDaMba nAmeM rAkSasa malyo, te pra gaTa tha kahevA lAgyo ke muphane tahArI strInuM rUpa pUna. te mRgAMkalekhAne dUM galI gayo te vacana sAMjalI sAgaracaMDa kopAkula thako rAsane gAla de mAravA nagyo. rAkSasa paNa vetAlarUpeM vadhavA lAgyo, vadhatAM vadhatAM tA lapramANe thayo, tevAreM kumareM vetAla jAgI paMcaparameSTinuM smaraNa kaDe. te nA mahimAthI vetAla nAzi gayo. sAgaracaM strInA viyogathI maravAne arthe keTalAMeka kASTha ekatAM karI mahoTI citA racI, ane kahevA lAgyo are deva, dANava, sima, gAMdharva, sarva sAMjalajo je meM nirpraadh| satIyomAMhe ziromaNi evI mahArI priyAne gha NA varSalagaNa saMtApi temATe hu~ mahApAtakI thayo , te pApa gucakaravAne arthe amimAMhe UpApAta karuM bu. evaM kahI jeTale agnimAM paDavA kudako mAravA lAgyo, eTalAmAM suyazA nAmA simaputraM yAvI vAkho. ke he mahA puruSa ! tuM AtmaghAta ma kara, tuM tahArI priyA ane putra sAthai malI ghaNAM su kha nogavI dIdA lazne modeM jAiza. tahAro sureMdatta putra tathA mRgAMkale khA strI siddhArthapurane viSe priyamelaka udyAne zrIkRSanadevanA caityane viSe malaze. tenuM eMdhANa e je eja ninnanI pAlIthakI nAzi gayelI mRgAMkalekhA nI sakhI citralekhA tumane mArgamAM malaze. to e vAta tuM satya mAnaje. par3I citralekhAne lAtuM sikSArthapuramA jAje. have mujane anujJA zrApa to DhuM naM Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34e zrIsamyaktvasittarI. dIzvarahI jinacaitya juhAravA jAlaM. ema kahI siputra AkAzeM utpatyo. evaM siraputranuM vacana sAMjalI sAgaracaMda, AnaMdarasAmRtamAhe jolato thako vicAreM le je dhanya De mujhane ! je mATe mane mRgAMkalekhA putrasahita malaze. paDI citA ulavIne tihAthakI cAvyo keTalieka nUmi ulaMghI gayo tihAM rudana karatI hA hA mRgAMkalekhA tuM kyAM gaI ? ekalI kema jIvatI ra hIza ! evA vilApa karatI strIno zabda sAMjalI kumare jANyuM je yA citra lekhAno svara , tevAre te tihAM jazne tene malyo citralekhA paNa sAgara caMine ulakhI page lAgI. tene mRgAMkalekhAno samAcAra sAgaracaMI pUbyo, sakhIyeM kaDaM ke he svAmin ! sAsu sasarAyeM kADhI thakI pitAne ghera gazte ai paNa rAkhI nahIM, tevAreM tamArI pAseM kaTaka mAMhe AvatAM citragupta sA rthavAhanIsAtheM cAlI, tihAM duM iMdhaNa nevA gai hatI tihAM mane uSTaninna pa kaDIne pannImAMhe lai gayA. ane mahArAM AjaraNa utArI lIdhAM. te pAli Ajeja zrIvijaya rAjAyeM jAMjI, tevAreM duM nAzIne zahAM AvI beThI . te sAMjalI valI sAgaracaM. paNa sidapuruSanI vAta tenI Agala kahI saMna lAvI. paDI bedujaNa ekatAM malI zrIsidArthapurInA mArganaNI cAlatAMthayAM. have sureMdatta, sidArthapurIye zrAvI zrISanadevane dehare ghaNo vya vyaya karIne ahA mahotsava karAve . tihAM hajAro mANasa gAma gAmanAM yA vyAM ne. tenI sAtheM mRgAMkalekhA paNa yAvI, teNeM sureMdattane dIgo, te vAreM stanayugalathI kAMcalI nedI dUdhano pravAha cAlyo. te joza sureMidatteM vicAyuM je eja mahArI mAtA jaNAya je. evAmAM te siputra paNa zrInaM dIzvarahIpanI yAtrA karI tihAM Avyo , teNeM sureMidattane kaDaM jhuM vicA ra kare ? e tahArI mRgAMkalekhA mAtA AvI , mATeM ene page lAga. ebuM sAMjalI sureMdatta bhAvI page lAgyo. mAtAyeM tene natsaMgeM besADyo, bedune AnaMda upano, paraspara potAnuM vRttAMta kahI harSa pAme le. evAmA suya zA liputraM kaDaM ke he sureMdatta ! tune vadhAmaNIbApuM buM, ke tahAro pitA sAgaracaMDa citralekhAnI sAtheM ikaDo Avyo , cAla. tenI sAhAmA ma lavA jazya ! evaM kahI sureMdattane AMgalIyeM valagADI mRgAMkalekhA tathA ghaNAM nagaranA lokasahita simaputra cAlyo. valI te sima putra AgalathI jaz sAgaracaMine paNa kahevA lAgyo ke tahAro putra mRgAMkalekhA sAthe ta Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. 350 hArI sAhAmo ve be, eTalAmAM surezadatta dUrathI daMvat praNAma karato yAvIne pitAne page lAgyo, tene sAgaracaMr3eM upADIne utsaMgeM besADyo, yAnaMdAzruyeM snAna karAvyuM. sarva khAvI sopArInA vRddha nIceM begaM. mRgAM kalekhAyeM citralekhAyeM paraspara khAliMgana lIdhAM, te divaseM te cAra jaNane je zrAnaMda upano, tenI sImA kevalI jANe, athavA te cAre jaNanAM mana jANe ! ve kanakadhvajarAjA kanakabAhunA mukhathI sAgaracaMDnuM yAgamana jA il sAhAmo cAlI yAvyo. temane hastI upara caDAvI nagara saNagArIne potAne yAvAseM teDI lAvyo. ghaNI yAgatA svAgatA karI, eka mahInAsu dhI potAne ghera khamAvI patI sAdheM kaTaka yApI kayaNIyeM pahoMcato kI dho. tihAM paNa suyazA siddhaputre yavaMtisenarAjAne tathA kumaranA mAtA pi tAne khAgalI jai mRgAMkalekhA tathA sureMzdata putranI sAyeM sAgaracaM zrAvyAnI vadhAmaNI dIdhI, te sAMjalI avaMtIsena rAjA sAgaradattazeThanI sAyeM temane teDAvA mATeM sAmo yAvyo. sAgaracaMda rAjAne tathA potA nA pitAne page lAgyo. nagara zAgAyuM, hAthI upara besADI nagaramAM prave za karAvyo. sAgaracaM tathA mRgAMkalekhA yAvI padmAne page lAgyAM. sureM datta paNa vaDI khAine page lAgyo. vaDI khAiyeM kholAmAM besADyo sama sta nagaralokane harSa upano, vadhAmaNAM thayAM, sAgaracaMde ghaNuM ivya kharacIne zrI jivanane nAnA prakAreM pUjA karI, sAte khetreM vitta vAvasuM. ekadA prastAveM zrIyugaMdhara kevalI udyAnane viSe samosakhyA, tenI nadyA napAleM vadhAmaNI dIdhI. tevAreM rAjA tathA sAgaracaMda, sureMdradatta, mRgAMkale khA, citralekhA, janaka, jananI khAdika nagaravAsI samasta loka vAMdavA ga yAM. vAMdI dharmadezanA sAMgalI ghaNA janAyeM samyaktvAdika cAM. ve mRgAMkalekhA pUjatI havI, ke he jagavan ! meM pUrve zyAM karma kIdhAM ke je thakI huM kalaMkAdika aneka duHkha pAmI ? kevalI kahe, he mRgAMka lekhA ! sAMjala siMhapura nagarane viSe kaMdarpa nAmeM brAhmaNa hato, te kanaka ratnamaya prAsAdane viSe anaMgadevarAjaputraM yArAdhato thako ahaMkAra vaheto rahe be. tehI nagareM eka satyakIrtti nAmeM tApasa rahe be, te mAhAtapasvI lokamAMhe pUjAto prasiddha be have purohita te tApasanI pUjAne sahe to ko naMgadeva rAjaputrane mukheM kaMdarpaviprane kahevarAvato havo, je zata Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 351 kIrtti tApasanI para koI evaM kalaMka caDAvIyeM ke jethakI enI pUjA pra nAvanA ghaTI jAya, te sAMjalI kaMdarpa brAhmaNeM pAM kayuM ke huM bala jone vakhata yAve e kAma jarUra karIza. enI pratiSThAne hANI pahoMcADIza. " have tehI nagarane viSe padmadeva zreSThInI kamalA nAmeM putrI be, te la nitAMgazeThanA putranI upara Asakta be. temATeM te putrI lokomAMhe vyani cAriNI kavAya be. te kamalA kanyA ekadivasa potAnA mAtA pitAne ka hyAvinAja kiaieka jatI rahI be ne daivayogathI satyakIrtti tApasa paNa teja divaseM koine kahyAvinA emaja grAmAMtareM gayelo be. tevAreM lokamAM vAta cAlI rahI je kamalA koikanI sAyeM cAlI gaI be, te bala pAmIne kaMdarpa vipreM vAta calAvI je kamalAne to satyakIrtti tApasa lai gayau be. te vAta lokoyeM satya karI mAnI lodhI ne satyakIrttino nirAdara tha yo. pI satyakIrttine grAmAMtarathI yAvato jANIne kaMdarpa brAhmaNe vicA khaM je huM lokamAMhe khoTo paDIza. temATeM lokone kahyuM ke kuSTha tApasa yA vyo betene zikSA prApIyeM paDhI ghaNAlokanI sAyeM jai yaSTimuSTine prahAreM ka tApasane mAra mAsyo. te tApaseM upazAMta paNe tADanA sahana karI. kaMdarpavipra sAtame divaseM jInamAM phoDalo thayo, tenI vedanAyeM maraNa pAmI kUtaro thayo, kUtaro paNa tevIja jInanI vedanAyeM maraNa pAmI vezyA 5. tihAM caMdanavyavahArIyAno putra zrAvaka hato, tenI sAthai vezyAno saM baMdha hovAthI vezyA jinadharma pAmI. ekadA sarovareM gai tihAM vilAsa karatuM rAjahaMsanuM mithuna dItuM, tevAreM krIDAyeM haMsane lai kuMkumeM karI tenuM zarIra vilepI mUkyuM. temATeM haMsalIyeM tene cakravAla jAegIne ekavIrA ghaDI kAla pramANa tenI sAyeM krIDA nahIM. dhaNIne viraheM duHkha pAmatI karuNasvareM rovA lAgI, tene dekha te vezyAne karuNA yAvI, tevAreM jajeM karI kuMkuma dhoi haM sane ujalo kI dho. haMsa, haMsI, beDu saMyoga pAmI ramavA lAgyAM paDhI te vezyA potAne ghera jaI ghaNA kAlasudhI zrIjinadharma pAlI mAyAdoSeM saudha ina mahiSI i. tihAMthI cavIne ihAM tuM mRgAMkalekhA thai bo. tathA anaMgadeva je rAjaputra hato, teNeM kaMdarpavipreM karelA pApanI anumo danA kIdhI. tethI te ghaNA nava saMsAramAMhe jamIne ihAM citralekhA nAme ta hArI sakhIpaNe yAvI upano be. teM je tApasane kalaMka dIdhuM tenA pApeM Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. karI tuM hAM kalaMka pAmI. valI teM je tApasane mAkho hato, teNe karI tuM kuHkha pAmI tathA anaMgadeveM tahArA pApane sahAya kI ,temATeM ihAM citrale khAyeM tahArI sAthai kuHkha jogavyuM tathA ekavIza ghaDI paryaMta haMsa haMsIne viyo ga pADyo,tethI tuM ekavIza varSasudhI patinI sAtheM viyoga pAmI,evI karmanI viparItatA jANIne karma bedavAne artha sAdhuno dharma tathA zrAvakadharma pAlo. ___ mRgAMkalekhA kevalInA mukhathI pUrvanavanAM karma sAMjalI te karmone A loi paDikkamI prAyazcitta Alo zuddha zrAvakadharma pAlatI havI. sAgaracaMDa paNa samaketamUla zrAvakadharma AdarI dharmakAryane viSe tatpara thayo. aMta sama yeM sAgaracaMDa tathA mRgAMkalekhA bedu jaNa dIkSA lai karmakSya karI zivapada ne anunavatA havA. e samaketanA bAgArane viSe mRgAMkalekhAnI kathA kahI. iti mahopAdhyAyazrIzAMticaMgaNiziSyopAdhyAya zrIratnacaMgaNiviracite zrIsamyaktvaratnaprakAzikAnAmani zrIsamyaktvasaptatikAprakaraNa bAlAvabodhe samyaktvaSaDAkArasvarUpanirUpaNa nAmA dazamo'dhikAraH samAptaH // 10 // have agIyAramuM samaketanI ba nAvanAnuM hAra kahe : // nAvika mUlanUdha, ubAranUyaM pazTha nihi nUtha // AhAra jAyaNa mimaM, sammattaM caraNa dhammasta // 55 // arthaH-(sammattaM ke0) samaketa pra tye (nAvija ke0) evaM nAvInaM vicArI je (caraNadhammassa ke0) cA ritra dharmanuM (mUlanUkaM ke) mUlanUta jema je vRdanu mUla sabala hoya te vRda vAyarAdikeM paDe nahIM. sukAi paNa na jAya, tathA tene zIta tApanA parAnava paNa na thAya, zAkhA, pratizAkhA, patra, phUla phaleM karI vistAra pA me, tema cAritrarUpa dharmanuM samaketarUpa mUla jo dRDha hoya, to te cAritradha ma deva,dAnava, mAnavAdika rUpa vAyarAyeM calAvyo cale nahIM, parisahAdikeM viNase nahIM, temATeM samaketane mUlabhUta kahIyeM. e prathama nAvanA jANavI. ___tathA samaketa je je te cAritra dharmarUpa rAjanagaranuM (ubAranUcaM ke0) dhArabhUta ne eTale cAritradharmarUpa rAjyanagara tathA rAjyamaMdira le te mAMhe jo samakeMtarUpa dhAra hoya to praveza karAya. te cAra sabala jozya je hAra mi thyAtvamohanIya karmAdi ripuyeM nAMgI zakAya nahIM. jemAM pramAdarUpa cora pra veza karI zake nahIM, temATe samaketane hAra nUta kahIyeM e bIjI nAvanA. 3 tathA cAritradharmarUpa prAsAda je , teno samaketa je , te (pazTha Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 353 zrIsamyaktvasittarI. ke) pratiSThAnanUta . eTale cAritradharmarUpa prAsAda je , tene jo samya kvarUpa pratiSThAna sabala hoya to te cirasthAyI thAya,jema rAjaprasAdAdika neviSa pIta baMdha sabala jozye,to te prAsAda par3e nahIM tema cAritradharma rUpa prAsAda , tene samaketarUpa pratiSThAna pIThabaMdha sabala hoya to te paDe nahI, temATe samaketane pratiSThAnanUta kahyu. e trIjI nAvanA jANavI. 4 tathA samaketa je , te ( nihinUdha ke0) nidhinUta eTale cAritra dharmanA mUlaguNa ane uttaraguNarUpa Adika je ratna, tene rAkhavAne samaketa nidhAnanUta . jema cakravartInA nidhAnamAMhe saghalI vastu pAmIyeM, tema samaketarUpa nidhAnamAMhe cAritradharmanA mUlaguNa uttaraguNarUpa ratna pAmIyeM, tathA te mUlaguNa uttaraguNa- utpatti svarUpa pAmIyeM, temATeM samaketane ni dhinUta kahyu. e cothI nAvanA jANavI. ____5 tathA samaketa je , te (AhAra ke) AdhAranUta , jemATe cA ritradharma je rahe, te samaketane aAdhAre rahe, jevAra samaketarUpa AdhAra nAM go, tevAre tenuM bAdheya je cAritra te paNa ga, ema jANavU. kAraNa ke cAritradharmavinA samaketa rahe, paNa samaketa vinA cAritradharma rahe nahIM. mATeM cAritra te Adheya De ane samaketa te AdhArabhUta . e pAMcamI nAvanA. 6 tathA (imaM ke0) A samaketa je , te (jAyaNaM ke0) nAjana be, eTale cAritradharmarUpa je ghRta, ugdha, dahIM, idurasa, zrIphala jala pramukha je, te samaketarUpa suvarNAdi nAjana vinA rahI zake nahIM. temATeM samake tane nAjana kahyu, e bahInAvanA jANavI // 55 // have eja gAthArnu vivaraNa sUtrakAra traNa gAthAyeM karI kare . // deza lahu~ murakaphalaM, daMsaNamUle daDhammi dhammAme // muttuM dasaNa dAraM,Na paveso dhammanayarammi // 56 // naMdA vayapAsA, daMsaNa pItammi suppa mi // mUluttaraguNa rayaNA,NaM daMsaNa arakaya nihANaM // 57 // sammatta mahAdharaNI, AhAro caraNa jIva loassa // suyasIla mathunnaraso, daMsaNa vara nAyaNe dhr|| 5 // arthaH-(dhammajume ke0) yatidharma tathA zrA vakadharmarUpa Duma eTale vRda tene viSe ( daMsapamUle daDhami ke ) darzana je samaketa te rUpa mUla dRDha bate (murakaphalaM ke0 ) modarUpa phala pratye (laDaM ke0) zIghra ( deza ke0) dIye , jema bIjA paNa sabalavaMta je thAmrAdi Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. kanAM vRda le, te zIghra phalapratye Ape le. tema yatidharma thane zrAvakadharmarUpa je vRkSa ,tene jo samaketarUpa mUla thaDa nizcala hoya, to te modarUpa pha la zIghra utAvalAM Ape. e prathama nAvanA jANavI. ___ tathA (dhammanayarammi ke0) cAritradharmarUpa nagarane viSe (dasaNadAraM ke0 ) samyaktvadarzanarUpa hArapratye ( muttuM ke) mUkIne (papaveso ke) praveza na thAya, eTale bIjA jIvo dharmarUpa nagaranI mAMhe toja peThA kahI yeM, ke jo samaketarUpa daravAjo pAmyo hoya to. jihAM sudhI je jIvane samaketarUpa daravAjo prApta thayo nathI, tihAM sudhI te jIvane dharmarUpa nagara mAM praveza thayo nathI. tihAM sudhI te jIvo nUlAja lamyA phare de. paraMtu je vAreM jIvaneM samaketarUpa daravAjo prApta thaze, tevAreMja dharmarUpa nagaramA prave za karAze // yataH // annANaM khalu ka,annANA Na kiMci kadhyaraM // nava sAyaraM apAraM, jeNAvariyA namaMti jIyA // 1 // saMmattasAra rahiyA, jA paMtA baduvihAI sbaaii|| arayava tu balaggA, namaMti saMsAra kAMtAre // 2 // e bIjI nAvanA jANavI // 56 // ___ yati ane zrAvakanA ( vayapAsA ke ) vratarUpa je mahoTo dharmaprAsAda ne tene dRDha evo (daMsapImi ke0) samaketadarzanarUpa pITha je pAyo te (su ppami ke0) supratiSTha eTale sAro thApyo hoya to (naMda ke0) nAMde eTale cirakAlaparyata rahe paNa paDe nahIM. te prAsAda magamage nahiM paNa ni zrala rahe. paraMtu samaketarUpa pAyAvinA anyadarzanarUpa pAyAyeM karI dharma rUpa mahoTA prAsAdanuM maMmANa thAya nahIM, etrIjI jAvanA jAgavI. tathA ( mUluttaraguNarayaNANaM ke) mUlaguNa ane uttaraguNarUpa ratna tihAM sAdhunA mUlaguNa te paMcamahAvrata bane uttaraguNa, te piMmavizudhyAdika ||ytH|| missa jA visohI, samaI lAvaNA tavo 'viho // paDimA aniggahA viya, uttaraguNamo viyANAhiM // 1 // e uttaraguNa jANavA. temaja zrAva kanA mUlaguNa te pAMca aNuvrata jANavAM. ane uttaraguNa tetraNa guNavata, cAra zidAvrata ne, athavA AvIrIteM kahe, // dazavidha paJcarakANa, cAra aniyaha, sAta zidAvata, bAra prakAranAM tapa, agIyAra pratimA, bAra jAvanA, cAraprakArano dharma, sattaraprakAranI pUjA, ityAdika e sarva zrAvaka janonAM uttaraguNa jAvA. ema sAdhu zrAvakanA mUla uttaraguNarUpa je ratna Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 355 tenuM (arakayanihANaM ke0) akSaya arakhUTa nidhAna te (dasaNa ke0) sama keta je. jema nidhAnavinA ratnanu avasthAna na pAmI, tema samyaktvavinA mUlottaraguNarUpa ratna paNa na pAmIyeM. e mUlottaraguNa je je, te amUlya le, mATe ratnanuM upamAna dIDUM, ane pUrvokta samasta guNarUpaje ratna teno AdhAra samaketa De, guNa Adheya De mATeM samaketane nidhAnanI upamA dIdhI. evaM je manamAM nAva, te cothI nAvanA jANavI // 57 // tathA mahoTI pRthvI eTale jenuM 180000 yojana pramANa jAma paNe pRthvIpiMga , talIyAmAM tIDhi sAtarAja pramANa vistAra vAlI te je ma asaMkhyAtA dIpasamuha pariveSTitA sacarAcara jIvaloka teno thAdhAra , tema (caraNajIvaloassa ke0) caraNa je dezavirati sarvavirati rUpa cA ritra pradhAna evo je jIvaloka eTale navyaprANIno gaNa, teno (thAhAro ke) adhAra te dAyika, dAyopazamika, aupazamika, vedaka ane sAsvAda na, e pAMca prakAra- je (sammatta ke0) samyaktva, tar3apa (mhaadhrnn| ke0) mahoTI pRthvI ne, kema ke? e samaketarUpa pRthvInA AdhAravinA cAritrarUpa jIvaloka rahI zake nahIM, evI nAvanA te pAMcamI nAvanA. tathA (suya ke0) zruta te hAdazAMgIrUpa ane (sIla ke0) zIla je AcAra te sarvasAvadya varjanarUpa kriyA eno aniprAya kahIyeM baiyeM. samya gajJAna ane samyak cAritra, e betu paraspara malyAM thakAM artha sAdhaka thA ya // yataH // saMjoga simI phalaM vayaMti, na igga cakkeNa raho payAi // aMdhoya paMgUya vaNe samiccA, te saMpanattA nayaraM pavitA // 1 // temATe zrutazI larUpa je (maNunaraso ke0) manojJa rasa , te pratye (dasaNavara ke0 ) vara pradhAna samaketa darzana rUpa je (jAyaNe ke0) nAjana, pAtra vizeSa tene viSe (dhara ke0) sthApe, dharI rAkhe, kAraNa ke samaketa rUpa nAjanavi nA zrutazIlarUpa manojJa rasa rahI zake nahIM. ebahInAvanA jaannvii||5|| have e banAvanAne viSe caMzlekhAnuM dRSTAMta kahIyeM baiye. yA jaMbuddIpane viSe malaya nAmeM parvatanI upara batra samAna vaTavRda ,tihAM zukamithuna va se be,te mithunane rUDaM dekhI kozka vidyAdhara lai gayo. teNeM saja maNi maya pAMjaramA rAravyu. sArA sArA kara dADima bIjAdikanu nojana karA ve, samasta kalA naNAvI. bae darzananA neda zIvAvyA, jihAM poteM jAya, Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. 356 tihAM tene sAthai lai jAya. eka ghaDI mAtra paNa alagA mUke nahIM. ekadA cAraNazramaNa sAdhuyeM te vidyAdharane pratibodhIne zukamithunane malayAcala parva teM pAluM vaTavRkSa upara mUkAvyaM. paDhI te mithunane svevAyeM vividhaprakAranA joga vilAsa jogavatAM eka putra thayo, anukrameM sUDAsUDIne paraspareM kalaha thayo, tevAreM suDAyeM bIjI sUDI saMgha ne agalI sUDIne bolAve nahIM, paDhI sUDIyeM kahyuM mahAro putra mane yApa. sUDAyeM kayuM e mahAro putra be, te huM nahIM khAeM. jemATe putra te pitAno ne putrI te mAtAnI evo loka vyavahAra be. sUDIyeM kayuM, e nyAya te konA gharano ? jemATe meM garna dhasyo, pAlI poSI mahoTo kIdho, mATe mahAroja putra kahevAya. ema bedu potapo tAmAM vivAda karavA lAgyAM, tevAreM sUDAyeM kahyuM ke cAla. yA nagara Apa najIka be, tihAM rAjasanAyeM jai nyAya karAvIyeM. je pramANeM te terA vApaze, te pramANeM Apane kabUla be. pIte vedu jaNa nagarane viSe gayAM. rAjasanAyeM jai begaM. rAjA, maMtrI pramukha sanAnAM loka yAgala vivAda kasyo. maMtrI pramukheM ghaNo vicAra kasyo, paNa kone rUDo vicAra cittamAM pratibhAse nahIM. tevAreM pradhAneM kahyuM e vAta nI samaja mane paDatI nathI mATeM anyatra sthAnakeM jai koi rUDA jANa puruSa hoya tenI pAseM nyAya karAvo. tevAreM te gAmanA durlalita nAmeM rAjA ye kahyuM je ApaNI pAseM nyAya karAvavA yAvyAM be, te jo Apale nyAya na karIyeM, to Apane lagA jevuM be. mATeM e vivAda hUM poteM nAMjIza. dhane nU pI rAjAyeM poteM vicAra karIne evo TherAva kasyo, ke je bIja vAve be, mAMthI je anAja upaje be te bIja vAvanAra dhaNI lai jAya be. tema ve To te bApanoja kahevAya ane bApaja lIye, paraMtu mAtA to niyamA lagI ja rahevI joiyeM. jema bhUmikAmAM bIja vAvanAro bIja lai jAya, mitrAdhipanI kahevAya bhUmikAne vIjano saMbaMdha nathI, temATe suDI, po tAnuM kSetra je zarIra tene naveM lai jAya, paNa putrano saMbaMdha ene nathI. evo vicAra karI rAjAyeM zukaputra sUDAne yApyo, tevAreM sUDI rovA lAgI ya ne rAjAne kavA lAgI ke je nyAya tameM kIdho, te jalo kIdho ? rAjA yA gala konuM cAle ? paNa e nyAya tamArI vahImAM lakhAvo. jema e valI paNa bIjA vivAdamAM kAma yAve. bIjo koI vivAda yAve, to teno cukAdo pa Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 357 emaja karAya ! rAjAyeM paNa te vAta kabUla karIne te nyAya maMtrIne dAye vahImAM jakhAvyo // yataH // bIjinaeva hi bIjaM, kSetraM navatIha taddhRtAme va // DurlalitamahinAyo, nirNayamevaM svayaM cakre // 1 // e loka sUDIyeM rAjAnA daphataramAM lakhAvyo ne poteM putrane viraheM mUrchA pAnI DhalI paDI. sUDo harSa pAmyo uto putrane lai gayo. pradhAne zIta lopacAreM karI sUDIneM sAvadhAna karo. sUDI potAnA dhaNI tathA putrathakI viTI kI zrIzatruMjayatIrthe jai zrIkRSanadevanAM darzana karI saMsArathI vi rakta thathakI kahatI havI // yataH // na gihaM na hi jaratAro, naya sayaNA neya aMgajAya // saraNaM iha saMsAre, ega miha jimaya muttaM // 1 // ema kahI anazana kI veThI. aMtasamayeM irjalita rAjAno anyAya tenA mana mAM yAvyA, temATe madhyamanAvathakI kAMcI nagarIyeM caMdanasAgarazeThane ghare ghaNA putra be, tenI upara e putrIpaNe upanI, tenuM nAma caMDlekhA dIdhuM. te pUrvajavanA dhanyAsI nizcala samyaktvadhAriNI jinadharmamAMhe pravINa thai. pI tahAM tene rAjyasanAdikanI bhUmi dekhI jAtismaraNa jJAna upanuM, sUDADIno java dIge, vivAdanI vAta sAMjarI yAvI, karmaprakRti khetrasa mAsa pramukha graMthAMnA vicAra jANavAmAM pravINa thai. tevAreM ciMtavavA lAgI je rAjAyeM anyAya kIdho be, mATeM have enAM phala huM ene dekhAI. evaM ma namAM vicArI caMdanasAgara zreSThInI pAseM serAha, khugaha, hAMsalA, nIlukhA, kAluyA pramukha nAnAdezanA ghoDA yaNAvI zrIkAra pAyagAyeM bAMdhyA. Darja jitarAjA jovA yAvyo, ghoDA dekhI ghaNo harSa pAmyo. vecAtA levAnI mAgaNI karI. zeTheM kahyuM e ghoDA huM vecato nathI e mahAre ghera bAMdhyA rahe ze. valI rAjAyeM kayuM tAhArA kizora thApa. tevAreM zeTheM pAMca varSa paryaMta mAyA pyA, temAMthI ghaNA kizora thayA, tevAreM potAnI putrI caMDlekhAnA kavAthI zeTheM te kizora potAne ghera khAlI bAMdhyA te vAta azvara ke jara rAjA zrAgala kahI. rAjAyeM roSa karI caMdanazeThane teDAvyo, tevAreM caM lekhAyeM pitAne kayuM ke rAjA pUbe, to kahejo je mahArI putrIne khabara be. have caMdanazene rAjAyeM pUjayaM ke tameM mahArA azva kizora kema lodhA ? zeteM kahyuM evAtano javAba mahArI putrI yApaze. huM jANato nathI. rAjAyeM kayuM tamArI putrIne DAvo. tevAreM caMDjekhA adbhuta zRMgAra karI sukhAsane Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. besI, ghaNI dAsIyeM paravarIthakI mahoTA thAmaMbara sahita rAjasanAyeM thA vI. rAjA tenuM rUpa dekhI camatkAra pAmyo have rAjAne caMDlekhA pratyuttara yApaze, te kautuka jovAne yarthe tihAM ghaNAM loka ekatAM thayAM. caMDlekhA paNa rAjAne praNAma karI potAnA pitAnA kholAmAM yAvI beThI. rAjAyeM pUyaM tahArA pitAyeM mahArI ghoDInA jolA kizora ghoDA kema lailIghA ? caMDlekhA bolI ke he rAjan ! tahAruM vacana saMjAla, rAjA ghaNuyeM saMcAre paNa sAMjare nahIM. tevAreM caMDlekhAyeM kayuM ke ekane yA nava nI vAta paNa sAMnare nahIM khane ekane ghaNA navAMtaranI vAto sAMjare ! ekhA pApaNA jJAnAvaraNIya karmanI kevI vicitratA be ? te vacana sAMjalIne va lI paNa rAjA ghaNo upayoga dIye paNa kAMi smaraNamAM yAve nahIM, tevAreM rAjAyeM caMzlekhAne kayuM, mane kAM sAMjaratuM nathI, mATe tuMja kahe. caMileM khAyeM kayuM, tahAreja vacaneM e turaMgama jo mahArA pitAnA thAya, to huM la jaM, nahIM kAM mahArA gharanuM sarvasva prApuM. evaM paNa karI paDhI rAjAnA nyA yanA daphatara magAvyAM, temAM lakhelo zloka kAhADI rAjAne kahyuM yA zloka vAMco. te zloka vAMcyo ke turata te rAjAnuM zyAmavadana thayuM. caMzle khAyeM kayuM nyAyapUrvaka bolajo. e azva kizora mahArA yAya, ke nahIM thAya ? rAjA guM kare vacane baMdhANo, te kema palaTAi zake ? maMtrI pramukha sa masta loka caMDlekhAnI caturAI dekhI camatkAra pAmyAM. caMDlekhA rAjAnI vidAyagirI mAgI gAjate vAjate ghera yAvI. saghalA kizora ghare AlI bAMdhyA. nIlA nIlA java magAvIne kizorane khavarAvatA havA. have rAjA apamAna pAmyo thako vicAravA lAgyo ke huM enuM pAliya haNa karI mAre vaza yANIne herAna karUM ! evaM ciMtavI caMdanazeThane teDAvI kayuM, tahArI putrInuM pANigrahaNa tuM mahArI sArthe karAva. zeteM khAvI putrIne pUDhadhuM putrIyeM te vAta kabUla karI, tevAreM mahoTA mahotsaveM rAjAne putrI paraNA vI dIdhI. parayA pachI rAjAyeM tene rahevAmATeM potAnA mahelathI ghaNuMja dUra eka prAsAda karAvIne temAM tene rAkhI ne kaheto havo ke tuM to game tevI dhUtArI hatI, paNa jo ke mahArI khabaDadArIcI meM paNa tumane kahevI dhUtI be ? rAjA kahe be, ke huM pratijJA karUM buM te tuM sAMjala. khAjadivasa thI mAmIne DhuM tune kAmarAgeM karI bolAvIza nahIM. te sAMjalI caMDlekhA Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35e zrIsamyaktvasittarI. bolI, svAmI! hu~ paNa pratijhA karuM bu te sAMjalo ! jo DhuM caMdanazeunI putrI hazza, to mahArI eTha tamane jamADIza, tamAre hAthe hamAlanI mApha ka mahArI zayyAsudhAM ucakAvIza, evAM vacana tenAM sAMjalI rAjA krodhe jarANo thako aNamAnItI strIyonA samUhamAM tene besADI dIdhI. ane tenI sAthai bolavA cAlavAno vyavahAra paNa baMdha kasyo. have caMzlekhA pratidina aSTaprakArI pUjA kare, saujAgyakalpada pramukha ghaNAM tapa kare, ekadA rAjAnI zikha mAgI tapay ujamaNuM karavA pitAne ghare AvI. pitAyeM tenI dhurbalakAyA dekhI kuHkha karavA mAMmayu. putrI kahyu he pitAjI ! duHkha ma karo. je vAvyuM hoya te khUpIyeM,laravyuM hoya,te pAmI yeM ! kIg hoya,te jogavIye ! ema pitAne samajAvI tapanuM jamaNuM kahyu. paDI pitAne kaDaM atyaMta rUpavaMta ane sakala kalAkalApavaMta evI pa cAsa kanyA mujane ANI Apo. tathA tamArA gharathI mAmIne mahArA gha rasudhI bAnI mAnI eka salaMga khodAvI Apo. tathA mahArA gharathI mAMjhI ne dhAra vAsinI devInA derAsarasudhI bIjI paNa eka salaMga khodAvI yA po. tathA mahArA gharanI nIceMnI salaMgamAhe eka mahoTuM suMdaraprAsAda karA vo. eTalu mAharuM kAma karIne tameM nizcita thA. par3I mahArI kalA jUna. je putrIno pitA ivyavAna hoya, tene kAM aDe nahIM. tethI caMzlekhAyeM kaDaM teTalukAma tenA pitAyeM vyane baleM thoDA divasamAM taiyyAra karI ApyuM. paJcAsa kanyA je ANI ne tehane caMzlekhAyeM salaMganA mArgathI jA po tAnA pitAnA gharamAMhe gIta, nRtya, vAdya, veNu, vINA, tAlavAdana pramukha samasta kalA zIkhAvI. panI maNimaya jinaprAsAda karAvyuM , temAM siMhA sana maMmAvI iMzaNInI pereM caMzlekhA bese. ane pacAsa kanyAunI pAseM rAtriya nAya karAve, rAjA be pahora rAtri vakhateM mRdaMgAdika vAdyano za bda sAMjalI camatkAra pAme, ane manamAM vicAre, je e nAdya pAtAlane viSe! athavA bAkAzane viSe! kiMvA pRthvItalane viSe thAya ne ! teno ni zcaya karavA mATeM rAjA pavyaMka mUkI nIce vesI kAna deza sAMjale. caMzle khA paNa pranAtanA vAjAM vAge ke saMgIta vIsI paJcAsa kanyAune salaM gane raste pitAne ghera mokalI Ape. ane poteM potAnA prAsAdane viSe AvI bese, valI paNa eka divasano AMtaro nAkhI temaja madhyarAtrine Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. samayeM saMgIta maMmAve. rAjA paNa temaja vismaya pAmato sAnale. ane caM lekhA paNa pranAtanAM vAjA vAgyAM sAMjale ke nATakane visarjana karI ka nyAne pitAne ghera mokalI poteM mahelamAM AvI beseM. rAjA te nAdyanI jagA zodhavA mATeM ghajya name, poteM jUve, jovarAve, paNa nATakanI jagA kyAMhi maleM nahIM. ekadA rAjA,rAjasanAyeM AvI be ga, tevAreM sarvane pUbyu ke rAtraM saMgIta kyA thAya ? paNa koI javAba Ape nahIM. ema te rAjA nATakanA sthalanI zodha mATe ko divasa ati kramato, kyAre e sthAnaka dekhalaM ! eve dhyAne rahe . caMlekhAyeM rAjAno manogata nAva jANI eka kanyAne yogaNInA ve pano prAMmabara karAvI saMketa karI zIkhavIne rAjAnI samIpeM mokalI. te yogaNIne vezeM rAjasanAyeM prAvI. rAjAyeM mAna deza Asana ApI besADI. te paNa rAjAne AzISa pApI vetI. rAjAyeM prajayaM he svAmini! tamArA mAMhe zIzI zakti ? yogaNI karvA tamAre zakti pUDhIne guM karavAnuM ne ? je kAma hoya, te kaho, to karI ApIyeM. evaM tenuM vacana sAMjalI rAjA tene potAne ghera teDI lai gayo. nalAM jojana karAvI, jalAM vastre karI saMtoSI. valI rAtrine samayeM saMgIta sAMjalI rAjAyeM kahyu e saMgIta kyAM thAya ? te muphane dekhADo. yogaNI kahyu e devatAnAM nATaka e vI rIteM dekhADAya nahIM mATeM jo tamane jovAnI zvA hoya, to tamArI aAMkhe traNa pATA bAMdhI par3I deva zarIra tamane ApIne tihAM teDI jazguM. rAjAye te vAta paNa aMgIkAra karI. prajAta samayeM yogaNIyeM maMgala maMmA vyuM,maMtrajApa karavA lAgI. 'phuTaphuTsvAhA' evo jApa karatI rAtrine sama ye lokonI zrAva jAva baMdha thayA palI rAjAnI aAMkheM traNa pATA bAMdhIne caMzlekhAne ghera teDI gai. tihAthI caMdanazreSThIne ghera laz gai, tihAMthI hAra nivAsinI devIne ghare laz gai, paDI salaMga navananA hArane viSe ekAMteM rAkhIne aAMkhanA pATA boDyA, tevAreM rAjAyeM pAtAla bhuvana dItuM te jANe sAdAt devanuvanaja hoya nahiM ? tenI madhyamAM ratnamaya siMhAsane beThI caMzlekhA dIThI,rAjAyeM jANyu e koka mahardika devanI devAMganA le. panI rAjAne dekhI paJcAsa kanyAyeM nhAnA prakAranuM saMgIta mAMmadhu, te jo rAjAyeM vicAyuM, je mane je locana mavyAM , tenuM phala duM Aje pA Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 361 myo. jemATeM meM sAkSAt devAMganAune mahArI najareM dItI. tathA deva nATaka paNa sAdAt dIhUM. panI eka prahara lagaNa nATaka karI tatkAla visa[. evAmAM eka dAsI kahevA AvI ke he svAmini ! rasavatI nIpanI, mATeM jamavA padhAro. tevAre te jamavA uThI. jojanazAlAyeM gai. tihAM thA lI vATakA pramukha sarva suvarNanA ANI mUkyA. rAjA eka khUNe uno jU ve , to je je vastu dekhe, te sarva maNimaya suvarNamaya dekhe, te dekhIne Azcarya pAme. caMilekhA, dAsIyonA yUtha sAtheM jamavA betI. yogaNI paNa pAseM jaz beThI. tihAM vividha prakAranA mevA, sukhaDI, zAla, dAla sAlaNA pramukha je je rAjA dekhe , te te sarva apUrvagaMdha apUrva rasamaya dekhe . have yogaNI pUjA ke svAmini ! tameM koNa bo? yA pRthvItala ke ma pavitra kahyU De ? te kRpA karI amone kaho. evaM pUbavAthI strI mAyA svanAva kelavI azrupAta karI bolI ke he yogaNI ! he svAminI ! mahAraM vRttAMta sAMjalo. DhuM dharaNIMnI paTarANI dharaNIine paramavannana buM ane A mahArI dAsIyo te vINAvAdamAM atyaMta kuzala emanI barAbara vINA koI paNa vajADI zake nahIM. e mujhane atyaMta vanana , te dAsIyo mahArA svA mI dharaNII mahArI pAseMthI mAgI, meM kayuM huM nahIM ApuM. jo e tamane ApuM, to mahArA nATakano naMga thAya, tevAreM nAgarAjAyeM kahyu, tameM nahIM thApa zo, to hU~ jorAvarIthI laz mUkIza. evaM vacana mahArA svAmInuM sAMjalI DhuM tihAMthI rIsAi AvIne ihAM ratnamaya nuvana karI rahelI bu. have tumane kaDhuM ke je rIteM nAgarAjA mahAruM thA rahevAnuM sthAnaka na jANe, tevI rIteM tameM maMtranI zakti phoravajo. evaM kahI valI paNa caMlekhA yogaNI pratye kahevA lAgI, ke ghaNe kAleM tameM mujhane malyA bo, mATeM ApaNe eka thA lamAM negAM jamavA besayuM, ema kahI bedu jaNI ekaja thAlamAMjamavA betI. tevAreM caMzvatInI saMjJAyeM pahelI yogaNI bolI hA, hA, huM eka paro No sAtheM teDI bhAvI , te vIsarI gayo. caMzlekhAyeM kaDaM koNa paroNo ne? yogaNI kahe, phulalitarAjA, tevAreM caMzlekhA nAka maroDI kahevA lAgI ke are re audArika zarIravAlo malamUtrano thAgara, apavitratAno sAgara, evo manuSya te valI ihAM kema thAlyo ? yogaNI kahe he svAmini ! tameM nAka zA vAste maraDo bo ? meM maMtrazaktiyeM karI tenuM divya zarIra ka Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ghu le. temATe mahArA vacanathI ene ekaja thAlamAMhe jamADo. e devatAnI rasavatI eNe cAkhI nathI, jethI e paNa jamIne paDhI manuSyalokamAMhe vA to karaze ? ema kahI yogaNI rAjAne tejyo, tihAM te rAjA eThI rasa vatIne paNa kRtArthapaNuM mAnato jamato havo. jamyA naMtara beheDe gaMgodakeM calu karAvyo, paMca saugaMdhika apUrva taMbola ApyAM. palI yogapIyeM kayuM he rAjan ! uTho thA gharanI sarva zonA jUvo, rAjA paNa gama ThAma dAsIyo sAtheM hasato thako jovA lAgyo. jo jo ne harSa pAmato havo. panI yogaNIne rAjAyeM kahyu, tahArA pratApathI mahArI saghanI vAMDA pUrNa thai. have e devAMganA sAtheM jo ramavAno ava sara Apo, to DhuMkatArtha thA. yogapIyeM kahyu e vAta kahezo mAM. kAraNa ke jo manuSyanI sAtheM ramI , evI vAta dharaNI jANe, to eno tyAga karI mUke, tathApi mahArI pAseM maMtrabala , teNe karI tamArI nA pUrNa karIza. paNa eka vAta tamone kabUla karavI paDaze, ke yA janmaparyaMta ernu vacana mAthe caDAvI rahe, paDaze. rAjAyeM kaDaM jema tameM kahezo, tema hu~ karIza. tevAreM yogapIyeM caMzlekhAne kahyu e rAjA tAharo yAjJAkAraka , mATe enuM manovAMbita pUrNa kara. valI hamaNAM e ghaNI rAtrino jAgelo De, mATe tahArA nuvananI meDIyeM sukhazayyAyeM sUvADIne devazayyAnuM sukha pAmavA de. caMzlekhAyeM hA kahI. tevAreM eka dAsI bolI upara paTyaMka na thI,mATe jo sUvo to upara pavyaMka lai jAu. te sAMjalI rAjA harSa pAmyo thako yogapInA vacanathakI pavyaMkane potAnA mastakeM napADI napara laga yo. tihAM paMvyaMka ane talAi sarva dAsInI pereM poteM potAne hAthe pAtharI. par3I caMzlekhA nAnA prakAranA saMjogaraseM karI rAjAnuM cittaraMjana karatI havI. panI rAjA bIjI potAnI strIyone rAsanI jevI gaNIne temane paDatI mU kI ane pratidivasa te yogapInI sAtheM bhAvI caMilekhAnI saMghAteM kAmanoga mAMpravate. ane palyaMka paNa upara sai pAthare. palI yogapIyeM kaDaM are caMda lekhA ! tahAro pati tahAro dAsa thayo ane tahArI pratijJA pUrNa thara. caMDale khAyeM paNa potAnIpratijhA pUrNa thajANIne zolazRMgAra sajI hasatI hasatI aMtaHpuramAMbAvI rAjAne kahevA lAgI,ke svAmI ! meM to tamone uhavyA hatA mATeM muphane tameM tyAgI dIdhI, paNa A bIjI aMtaHpurIye zyo aparAdha kI Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 363 dho le, jemATe emane tyAgI dIdhI le ? athavA devAMganAnA vilAsamAM amA rA jevInA sAhAmuM tame kihAM jozo? te vacana sonalI rAjA camakyo ane caMzlekhAnI sAhAmuMjo joine ulakhI lIdhI, tevAreM kahyu ke e sarva tahArAM caritra jaNAya be. evaM kahetAMja caMzlekhA AvIne rAjAne page lAgI,ane kartuM svAmI yogaNIne vacane meM dhApano aparAdha kIdho,te kSamA karajo. rA jAyeM caMzlekhAnuM bujhivijJAna dekhIne paTarANI karI thApI. panI rAjAne pA tAla nuvaneM sarva aMtaHpuranI sAtheM ramatAM thakAM hajAro varSa vyatikamyAM. ___ ekadA udyAnane viSe anayaMkara sUri samosasyA. udyAnapAlakeM vadhAmaNI dIdhI temane yathAyogya dAna dene sarva sajAi karI caMzlekhAne sAyeM teDI rAjA, vAMdavA gayo. vAMdIne yogyasthAnakeM bege. zrAcArya dharmadezanA dIdhI. nAnAprakAranI dharmadezanAne adhikAreM guru, caMzlekhApratye kahetA havA, ke he caMzlekhA! tuM kAM pratibodha pAmatI nathI ? ApaNA pUrvanaveM samaketanAM phala pAmyAM jANI zAmATe pramAda kare ? pUrva sUDIne naveM zrIzajayatI rthe zrISanadevane ArAdhI ulalitarAjAnI upara kopa dharIne.samaketanA vazathI caMdanasArazeThanI tuM sarvakalAnidhAna putrI thai. ane valI zahAM dharma paNa pAmI bo, to have pramAda zA mATeM kare le ? evaM gurunu vacana sAMjalI caMzlekhAyeM zrAvakanAM bAra vrata uccasyAM. tathA rAjA pramukha loka paNa sarva yathAzaktiyeM samaketAdika vrata uccarI pota potAne ghera gayAM. ___ ekadA caMilekhA parvatithiyeM vrata pAlavAne arthe potAne ghera poSadhazA lAyeM poSadha sai karIne nizcala merunI pareM akaMpa thara kAssagga karI rahI le. evAmAM eka mithyAdRSTi devI ane bIjI samyagdRSTi devI ne te mane paraspara prIti , temAM samyagdRSTi devIye zrIjinadharmanI prazaMsA karI ane jinadharmanA pAlanArA sAdhunnI dRDhatAto atyaMta zreya le, paraMtu zrAva ka zrAvikAmAM paNa dhairyatA saMbaMdhI vakhANa karatAM vartamAnakAleM caMzlekhA nI dhIraja vakhANI te sAMgalI mithyAdRSTi devI caMzlekhA pAseM thAvI. rA dalanuM rUpa vikU:, jANe pAhADane phADI nAkhaze, evA mahoTA barA hA thamAMhe lai mahoTe sAdeM bolatI havI ke yA tahArA pauSadha kAnassagga pra mukha mUkI caravalA muhapattine nAkhI dazne thA amArA paganI pUjA kara, nahIMkAM tumane ekaja kavaleM pAkhIne AkhI mahArA mukhamAMhe utArIza. evI Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 jainakathA ratnakopa nAga trIjo. rAdasInI vANI sAMjalI caMilekhA lezamAtra paNa kAussaggathakI calA yamAna tha nahIM. tevAreM mahoTA hAthIyonA rUpa lazne caMzlekhAne bIhIva rAvavA mATe ghaNA upasarga kayA. panI siMhanAM,sarpanAM, vikarAla rUpa karI bIhIrAvI to paNa acala rahI. par3I ulalitarAjAne coTalIyeM pakaDI caM lekhA Agala ANIne kahevA lAgI ke thA tahAruM kapaTa mUkI de. nahIM tara yA tahArA dhaNIne mArI nAkhIza. ema kahI rAjAne cAbake mAravA mAMmayo. rAjA buMbArava karI bolyo,are maneM mUkAva,mUkAva; e mujhane mAre be. te sAMjalI caMzlekhAyeM vicAyuM ke dharma karatAM thakAM je honAra ho, te jaleM ho. jemATe dharma karatAM mAtuM thAyaja nahIM. - e rIteM jema jema konAve, tema tema caMilekhAnuM mana nizcala thAtuM jA ya. ema gunadhyAne caDatI pakazreNi thArohi kevalajJAna pAmI tevAreM DhU kaDA rahelA samyagdRSTi devatAyeM sAdhuno veza ANI bApyo. caMzlekhAyeM paNa cAra muSTi loca karI veza paridhAna kIg, devatAyeM suvarNakamala racyuM te nI upara besI dharmadezanA devA lAgI. te upasarga karanArI mithyAvRSTi vyaMtara devIyeM yAvIne aparAdha khamAvyo. caMzlekhAyeM, kulalita rAjA pramukhane prati bodha de ghaNA kAla paryaMta vihAra karI javyalokone tArI zrIzatrujayapavarte moda kamalA varI. e ba nAvanAne viSe caMzlekhAnI kathA kahI. iti mahopAdhyAya zrIzAMticaMgaNiziSyopAdhyAya zrIratnacaMgaNiviraci te zrIsamyaktvaratnaprakAzanAmani samyaktvasaptatikAbAlAvabodhe samyaktva Sa DnAvanA svarUpa nirUpaNanAmA ekAdazo'dhikAraH saMpUrNaH // 11 // have samaketanAM sthAnakarnu bAramo adhikAra kahIyeM baiyeM. // ali ji taha nicco, kattA juttA ya purama paavaannN||ani dhuva nivA NaM, tassovAya bahANA // 5 // arthaH-(avijiTa ke) jIvazvya a bi eTale De, eth| nAstika vAda bApyo, e prathama lakSaNa je (taha ke0) tathA jIva je je te ivyanI apekSAyeM (nicco ke0) nitya zAzvato . e bIjaM lakSaNa tathA (kattA ke0) jIva kartA , eTale jJAnAvaraNIyA dika AThe karmano kI che, temAM sAta karmano niraMtara samayasamayeM baMdhaka ne, ane kadAcit kozka samaye yA karmano baMdhaka ne, etrIjuM lakSaNa. tathA (ya ke0 ) valI (nuttA ke) jIva joktA , zeno noktA meM ? Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 365 to ke (puNapAvANaM ke0 ) puNya ane pApano noktA , tihAM gunakarma no baMdhaka jIva puNyano noktA , ane azunakarmano baMdhaka jIva pApano noktA , e cothu lakSaNa. tathA (abidhuvanimaNaM ke0) dhruva eTale ni the nivArNa je sakalakarmakSyarUpa moda te ali eTale , e pAMcamuM lada ga. tathA (tassovAyana ke0) te modano jJAna darzana cAritrAdika upAya De, e bahuM lakSaNa e (bahANA ke0) ba sthAnaka kahIyeM // 5 // ena sthAnakanA jANavAthakI tathA saIhavAthakI jANIyeM je enI pAseM samyaktva , paNa jene e lakSaganuM zradAna na hoya, tenI pAseM sama keta na kahevAya. je mATeM jJAna to mithyAdRSTi pAkhaMjhI pAse paNa pAmIyeM kema ke kiMcidUna daza pUrvanonaNanAra to mithyAdRSTi paNa kahyo .tenA kiMci dUna daza pUrva te paNa mithyAzruta kahIye. mithyAdRSTiyeM grahaNa kayuM mATeM je Tarbu mithyAdRSTiyeM parigrahIta pUrvazruta,te sarva mithyAzruta kahIye. kAraNa ke mithyAdRSTi jeTaluM zruta jaNe,te sarva viparIta paNe sardahe. ane viparIta paNe vakhANe. ane samyagdRSTiparigrahIta mithyAzruta hoya te paNa samyagzruta thAya // ytH|| vyAkaraNa baMdolakati, nATaka kAvyatarka gaNitAdi // samya gdRSTi parigraha, pUtaM jayati zrutajJAnam // 1 // iti siddhAMtastotre. have e baladaNa, svarUpa kahe . ||yaa aNunavasikho,gamaI taha cittaceyaNAIhiM // jIvo ani aba staM, paJcarako nANa dihINaM // 6 // arthaH-(AyA ke0) AtmA (tha punava siko ke0) anunava simaDe, pratyadapaNe sira (taha ke0 ) tema (gamaI ke0) gamati te anumAne paNa jANIyeM 3yeM. te zI rIteM jANIyeM bai? to ke ( cittaceyazAhiM ke0) citta eTale jhAnaguNe karI jANIyeM baiyeM, tathA ceyaNA eTale cetanA caitanya teNe karI jANI baiyeM,Adi zabda akI sukha, sukha,zvA, jaya ityAdika je AtmaguNa te levA. sukhaHkhAdi kano vettA AtmA hoya, paNa acetana staMnAdika je je te sukha duHkhanA vettA na hoya. eTalA mATe (jIvo aba avassaM ke0) jIva avazya nizca ya , ( paJcarakonANadihINaM ke0) zAnadRSTine pratyada , jehavo AtmA lokAkAza pradeza pramANa asaMkhyAta AtmapradezavaMta le. tehavo, jJAnadRSTiyeM dekheM . e prathama sthAnakanuM svarUpa kdduN||6|| Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 jainakathA ratnakopa nAga trIjo. have bIjA sthAnaka- svarUpa kahe je. // davaghyAyanicco, napAyaviNAsa vahina jeNa // puvakayANusaraNa, pa jAyA tassa u aNicA // 61 // arthaH-( davaghyAyanicco ke0) ivyA rthanayane mate vicAratAM AtmA nitya ne, je kAraNa mATeM (nappAyavi pAsavaGiAujeNa ke0) natpAda te upajaqane viNAsa je visa teNeM ka rIne varjita ne rahita leje kAraNa mATe jo ghaTa anitya le, to tenI na tpatti paNa ,tathA vinAza paNa je ane AtmAnI utpatti paNa nathI ane vinAza paNa nathI paraMtu AkAzanI pareM nitya be, (puvakayANusaraNa ke0) pUrvakRta karmanA anusmaraNathakI ( pajAyA tassa na aNicA ke0) te yA tmAnA paryAya te valI anitya ne jemATe paryAyArthika naye vicAratAM A tmA anitya je jema pUrvanavane viSe DhuM zrAvaka hato, meM pratiSThA karAvI ha tI,pratimA jarAvI hatI. prAsAda karAvyuM,ityAdika je pUrve karelAM kRtya te nA anusmaraNathakI eTaleM sAMjaravA thakI yAtmAnA paryAya je manuSyatva, tiryaMcatva, devatva, narakatva ityAdika ne te anitya , evA aneka paryAya mapaje viNase . temATe AtmA, paryAya AzrayI anitya .ane yAtmA mUla vye nitya . e bIjuM sthAnaka kayuM // 61 // have trIjuM sthAnaka kahe je. ||kttaa suhAsuhANaM, kammANa kasAya joga mAIhiM // mina daMma cakka cI vara, sAmaggivasA kulAlu ca // 6 // arthaH-e AtmA (suhAsuhANaM ka mmANa ke0 ) gunAgunakameno (kattA ke0) kartA eTale karaNazIla ne, jemATe rUDI sAmagrI pAmIne gunakarma kare , ane nUMmI sAmagrI pAmIne agunakarma kare . te zeNe karI kare ? to ke.(kasAyajogamAihiM ke0) kaSAya yogAdikeM karIne eTale anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI pratyAkhyAnI ane saMjvalana, e cAra cAra nedeM krodha, mAna, mAyA ane lojanA matI zola neda tathA satyamanoyogAdika pannara prakAranA yoga, evaM ekatrIza ta thA dhAdizabdathakI hAsyAdika nava nokaSAya, thAniyahikAdika pAMca prakA ranu mithyAtva tathA pAMca iMkhyi ane bahA manano yanigraha tathA pRthvIkA yavadha, apakAyavadha, teukAyavadha, vAyukAyavadha, vanaspatikAyavadha, trasakA yavadha, evaM sattAvanna hetuyeM karI jIva, karmano baMdha kare . tihAM dRSTAMta ka Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 367 he H-(mina ke ) mATI (daMma ke ) daMma (cakka ke) cakra ane (cI vara ke0 ) cIvara lugaDaM ityAdikanI (sAmaggivasA ke0) sAmagrInA vaza thakI (kulAluva ke0) kulAlavat eTale kuMjAranI pareM arthAt jema kuMjAra je , te mATI, daMma cakra ane cIvara pramukhanI sAmagrI pAmIne ghaTa kare , temajIva kaSAyAdikanI sAmagrI pAmIne karmabaMdha kare ,etrIjuM sthAnaka kaTuM. have cothu sthAnaka kahe . ||uu sayaM kayAI, parakaya joge azpasaMgo na // akayasta nati nogo, annaha murakevi so kaU // 63 // arthaH-(sayaMkayAI ke0) sva kRtakarmapratye (juU ke0) nogave // ytH|| nAnuktaM dIyate karma, kalpako Tizatairapi // avazyameva noktavyaM, kRtaM karma gunAgunam // 1 // ane (pa rakayanoge ke0) pararutakarmano joga mAnIyeM to (azppasaMgo ke0) atiprasaMga doSa Ave tathA tukAra nizcayanayArthe jo jIvane anyakRta karmanuM jogavatuM mAnIyeM, to devadattanA jamavAthakI yajJadattane paNa tRpti thAvI jozye, paNa ema to dekhAtuM tathI je jame be, teneja tRpti thatI de khAya be, paNa anyane tRpti thatI nathI mAtrai parakatakarma nogave nahIM. svayaM kRta karmaja jogave // ytH|| jIveNaM naMte attakaDe uraka parakaDe urake iti a kayassatti mATe (akayassanabinogo ke0) aruta karmano noga nathI (a naha ke0 ) anyathA jo akatakarmano joga mAnIyeM to (murakevi ke0) modane viSe paNa ( so kA ke0) te karmano joga hoya. uDatA roganI pareM jo karma paNa uDIne valagIjAya,tyAre to sighanA jIvane paNa karma lAgI jAya! temATeM svayaMkata karmaja AtmA jogave. e cothu sthAnaka kahuM // 63 // have pAMcamuM sthAnaka moda le tenuM svarUpa kahe je. ||nivaann marakaya payaM, niruvama suhasaMgayaM sivaM aruyN| jiyarAga dosa mohe, hiM nAsiyaMtA dhuvaM yati // 64 // arthaH-(nivANaM ke) nirvA Na evaM (arakayapayaM ke0 ) adayapada , zAzvatuM sthAnaka le, te eka si nI apekSAyeM sAdi anaMta ke ane sarvasivanI apekSAyeM anAdi anaM ta . sikne patananA anAvathakI pAbo avatAra levo nathI mATe akSya le valI kahe ? to ke (niruvamasuhasaMgayaM ke0) nirupama sukhasaMgata be, te duHkhagar3ita nathI, temATe nirupama sukhasaMgata kayuM. tathA (sivaM Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ke0 ) nirupava be, eTale upazva rahita be. kema ke tihAM sAta jaya mAMhelo eke jaya nathI, tathA bAvIza parisaha mAMhelo eke parisada nathI, mATe ziva kahyuM upavarahita kayuM tathA (kharuyaM ke0 ) kharuja ne eTale rogarahita be jemATe roga to zarIrAzrita ke tihAM mokSamAM zarIranA khanA va rogarahita pazuM be, temATe kharuja kayuM. have te moha kevI rIteM jA yeM ? te kahe :- ( jiya rAga dosa mohehiM ke0 ) jItyA be rAga dveSa ne moha jeNeM evA prApta puruSoyeM ( nAsiyaMtA ke0 ) jASita kathita be paNa tAravAne nathI kayuM. jitarAgadoSamoha evA je jina, teNeM kayuM . (tA ke0 ) temATe ( dhuvaM ke0 ) niveM (vi ke 0 ) be. je zrIvItarAga deveMkayuM te tuMja be, emaja jANavuM. e pAMca sthAnaka kayuM // 64 // have bahuM sthAnaka, te moha sAdhavAno upAya kahe be. // sammata nA caraNA, saMpumo moraka sAhaNovA // tA iha jatto jutto, sa sati nAeA tattANaM // 65 // artha: - ( sammatta ke0 ) sa myaktva je khopazama, dayopazama kAyikAdika zrAtmAno gunapariNAma tathA (nAla ke 0 ) jJAna vizeSa je matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, ma naH paryavajJAna ne kevalajJAna tathA ( caraNA ke0 ) cAritra je sAmAyika vedopasthApanIya, parihAravizuddhi, sUkSmasaMparAya ne yathAkhyAta e traNa vAnAM teNeM karI (saMpumo ke0 ) saMpUrNa pUre pUro be. ( morakasa hovA ke0 ) moha sAdhavAno upAya ( tA ke0 ) te kAraNa mATe ( iha ke0 ) e upAya viSe eTale mokSarUpa kAryanuM je jJAna, darzana ane cAritrarUpa upA betene viSe (jatto ke 0 ) yatna karavo te (jutto ke0) yukta be (sasati ke 0 ) svazakthikI paNa, kone ? to ke ( nANatattANaM ke0 ) jeNe jJAne karI ta ttva jAyuM be, tehane eTale jethe zrI jinavacananAM rahasya jAeyAM be, tene e upAya viSe svazaktikI yatna karavo yukta be, e bahuM sthAnaka kayuM // 65 // sthAnakane viSe narasuMdara rAjAno saMbaMdha kahIyeM baiyeM. ehIja kSetrane viSe kAMcI nAmeM nagaramAM narasuMdara nAmeM rAjA rAjya kare be te rAjA nAstika vAdI be. jIvAdika padArtha mAnato nathI, devaguruno dveSI be, tene surasuMdarI nAmeM gramahiSI be, ane sumati nAmeM pradhAna be. ve have caMdrapuranagarane viSe caMmasena nAmeM sAmaMta be, tene maMtrataMtrAdikano Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 zrIsamyaktvasittarI. jANa evo eka yogI mitra , te caMmasena sAmaMta narasuMdara rAjAnI sevA thakI uchega pAmyo thako yogIne kahevA lAgyo ke tuM mahAro mitra jo mATeM mahAruM eka kAma kara. yogIya kayuM huM kAma le ?.te mane kahe. caMmaseneM kahyu narasuMdararAjAnI cAkarImA mane kAMhiM paNa sukha nathI. mATe e rAjAne mArI nAkhIyeM, to DhuM sukhasamAdhimAM rahUM! te vAta pahelA uSTAtmA yogI aMgI kAra karI. paDI te yogI kAMcInagarIye Avyo, ane maMtrataMtrAdika vidyAyeM karI lokomAMhe prasiddhi pAmyo. rAjAyeM tenI kalAsaMbaMdhI tAripha sAMjalI teDAvIne pUbyu, tameM kayA dezathakI yAvyA bo ? yogIya kartuM Apa yogI yonA nakta bo. evaM sAMjalI DhuM zrIparvatathakI tamA darzana karavAyAvyo DhuM. rAjAyeM prabyuM tamArI pAseM kaI kA vidyAle ? tevAreM yogI bolyo hU~ rAtrine divasa karI dekhADaM ane divasane rAtri karI dekhA9. dharatIne AkA za karUM, AkAzane dharatI karUM, samune eka culukeM Acamana karUM ityAdi vidyA , mATe tahAre je kAma hoya te kahe, to DhuM karI ApuM. tevAreM yogIne pradhAne kartuM eTalA mahoTA thAmbara amAre karAvavA nathI paNa mahArI strI praNayakalaha thakI rIsAne grAmAMtareM gaDe,tene zahAM benaM ANI Apa,to e sarva tahAraM bolavU sAcuM karI mAnIye. te sAMjalIne yogIyeM maMgala mAMmadhu, maMtra sAdhyo,AkarSaNa maMtra karIloTathI kharaDelA hAthe roTalA karatIevItha kIja maMtrIzvaranI strI ANI. maMtrI harSa pAmyo thako nAcavA lAgyo,rAjAne te yogInI upara vAstA yAvI. tevAreM rAjAyeM ekAMteM teDIne yogIne pUjyu he svAmI! kAlavaMcanA thAya ke na thAya ! eTale Ayu pUraNa yaye maraNa prApta thAya , te na thAya, evo koz napAya , ke nathI? yogI karvA je thakI kAlane vaMcI ghaNu jIvIyeM marIyeM nahIM, evo napAya je. paNa jo tuM mahArI dIdA laz mahAro celo thA, to te upAya cAle nahIM kAM cAle nahIM. te sAMjalI rAjAyeM pradhAnane rAjya nalAvI poteM yogI pAse dIdAlIdhI. __ yogIyeM kahyaM nAsikAthakI bAra yAMgula pavana bAhira nikale ane daza yAMgulamAMhe pese, tethI je viparIta kare, te maraNane vaMce. ityAdika kahI yogIya rAjAne nUmimAMhe ghAlyo. paDI hiMsAdika pApamAMhe bolyo, ema ni tyapratye karAvatAM ekadA rAjAne viSama viSa ApIne yogI nAzI gayo, vi Sa caDyA paDI rAjA acetana thai pajyo. samasta parivAra rovA lAgyo,pra 47 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. dhAneM yogIne pakaDavA mANasa mokalyA. yogI kAgaDAnI pereM nAzI gayo, malyo nahIM. ghaNA maMtravAdI teDyA, paNa kozno upAya lAgyo nahIM. je vAreM pUrNa viSa vyApI gaguM, tevAreM marI gayo jANI hAthaNI upara caDAvI yAmaMbara sahita smazAne laz gayA, agarucaMdananI citA karIne jehavo rA jAne citAmAMhe mUkavA lAgyA, tehavoja rAjA aAMkha naghADI jovA lA gyo. ane bolyo ke yA muUne jhuM karoDo? tevAreM pradhAne karvA mahApAta kI yogI tamone viSa deza nAzi gayo paNa hAthamA na Avyo, maMtravAdI teDyA teNeM paNa hAtha khaMkheyA, temATeM tamane mRta jANIne ihAM ANyA, te sAMjalI rAjAyeM kaDaM duM kema nirviSa thayo ? pradhAneM kaDaM te kAraNa to kAMza samajAtuM nathI paNa meM evaM sAMjavyuM je je koieka ugratapasvI labdhi vaMta sAdhu thAya , tenA zarIrano jo kozne pavana lAge to paNa tenuM viSa jatuM rahe. ne nirviSa thajAya,tevA koI sAdhu yAvyA hoya, toDhuM kahI zakato nathI. rAjAyeM tenI khabara karavA mAgasa mokalyAM ke jAna ko tapasvIlabdhi pAtra sAdhu Avyo ke ? te jo zrAvo. mANasa paNa jo AvI rAjAne kahevA lAgyA ke he svAmin ! tamArA puSpAkara udyAnane viSe caMpranAcArya samavasasyA , rAjA kahe sAcI vAta ne, ene prasAdeM mahAkai viSa utarI gayu, temATeM e sAdhune jara vAMdIye. ema vicArI rAjA tathA maMtrI pramukha sarva loka AcAryane vAMdavA AvyAM. rAjA vAMdI hAtha joDI veTho,AcArya dharmopadeza dIdho. avasara jANI jIvAstivAdanI prarUpaNA karI tevAreM rAjA ye nAstikavAda sthApyo,ane kahyu ke jIva nathI,jo jIva hoya to ghaTapaTA dikanI pareM dekhAya te dekhAto nathI, mATeM AkAzapuSpanI pareM jIva nathI. guruyeM kaDaM teM najareM dITho nathI,mATe kahe be ke jIva nathI to tahArI sa maja pramANe meru mahidharAdika parvata paNa nathI, tema tahArA pUrvaja paNa na thI. kema ke te paNa teM dIThA nathI, paraMtu tahArA pUrvaja nahIM,to tahArI na tpati paNa na jozya, mATeM tahArA pUrvaja to anunavasima thAya , tema su kha duHkhAdika je AtmAnA guNa De,te paNa pratyada dekhAya . sukha phuHkhAdi kathAtmA anunave le. je sukhaduHkhAdikano kozka dhaNI,te AtmAjale. rAjAyeM kahyu e satya vAta thai, paNa jIva pApeM karI narakeM jAya ane puNyeM karI svarga jAya, e vAta malatI nathI, je mATe mahArA pitAyeM ghaNAM Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 371 pApa kasyAM ne, mATe tamAre mateM narakeM gayo haze to te ihAM AvIne mupha ne pApathakI zAmATe nivArato nathI ? guru bolyA sAMjala. he rAjan ! koika cora corI karatAM pakaDAyo hoya, tene hAthe pageM galAyeM jakaDI bAMdhyo hoya, te kahe ke muphane lUTo mUko. hUM mahArA kuTuMbane malI AI ! paNa te corane kuTuMbane malavA mATe koi bUTo mUke? rAjAyeM kartuM na mUke. guru bolyA tema nArakI jIvane paramAdhArmika devoyeM vIMTI lIdhelo teNe mArato dAto nedAto te kevI rIteM nikala vA pAme ? e dRSTAMteM tumane samAcAra ApavA sAru kevI rIteM AvI zake ? rAjAyeM pUjyu mahArI mAtA paramazrAvikA jIvAdika navatattvanI zraddhA vaMta hatI, pratikramaNa sAmAyika pauSadhanI karanArI hatI te tamAre mateM sva geM javI jozye, to te mumane pratibodha devA kema nathI AvatI ? guruye kahyaM sAMjala. te svargamA vividha prakAranA kAmanogane vipe A saktathakI tathA valI manuSya lokano jurgadha cAraze tathA pAMcaze yojana su dhI caMco pasare ne, evA pugaMdhamAMheM kema Ave? // ytH|| cattAri paMca jo yaNa sayAI, gaMdhodha maNuSa logassa // naTuM vaJca jeNaM, nadu devA teNa yA vaMti // 1 // paMcasu jiNakannANesu, ceva maharasitavAe jaavaa|| jammaMtara niheNa ya,Agati surA zhayaM // 2 // mATeM jIva bato ,evI saddahaNA kara. valI rAjAyeM kaDaM meM jIvanI saddahaNAne arthe eka corane pakaDI tenArA jevaDA khaMma kIdhA, paNa temAthI kA jIvano khaMga nikalato dIto nahIM. te mATeM jAeM bu je jIva nathI jo jIva hata, to teno khaMjha paNa dIvAmAM Avata? ___ guruye kahyu koika puruSe araNInuM kASTha laz teno loTa karI nAkhyo pa e temAM ani dITho nahIM, tema valI bIjA kozka puruSaM araNI, kASTha ma thana kayuM, te mathana karatAM ani pragaTa thayo. khaMmokhaMma karatAM, loTa kara tAM, yami pragaTa na thayo ane mathana karatAM pragaTa thayo, to e ami kihAM thI nikaTayo ? evI rIteM rUpI padArtha jo sAmagrIvinA nathI dekhAtA to jIvato padArtha , te kema dekhAya ? temATe caitanya guNeM karI jIva jANIyeM. valI rAjAyeM kaDaM meM eka corane pakaDI lohanI maMjUSAmAMhe ghAlyo, te maMjUSAne lAkha deine nizci kIdhI. anukrameM nUkha taraSa vetI te cora maraNa Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. pAmyo paNa teno jIva kayA rastAthI nikalI gayo ! evaM ko lie maMjUSA mAM dI nahIM, tevAreM meM nirdhAra kasyo je jIva nathI. guruye kahyaM tenuM dRSTAMta kahuM buM, te sAMjala. koka zaMkhavAdaka mahAbala vAna hato,te ghaNo vegalo rahI zaMkha vajADe,to paNa sarva koi jANe je e amArI pAseMja zaMkha vajADe je. ekadA rAjA zarIraciMtAyeM pravRttyo be, te vAre vegalo rahI teNeM zaMkha vajADyo, tethakI rAjA dona pAmyo, rAjAne baMdhakoSTa thayo. tethI bAdhA nisarI nahIM. rAjAyeM te zaMkhavAdakane baMdhAvI aNAvyo, ane kahyu ke ene mArI nAkho. tevAreM teNeM vinati karI ke svA mi! meM dUra rahI zaMkha vajAvyo be, to paNa tameM jANyuM je mahArI pAseM ra hIne zaMkha vajADe De, to emAM mahAro zyo vAMka cha ? jo mahAraM vacana na mAno, to Apa parIkSA karo. rAjAyeM kaDaM jaleM duM parIkSA karuM . ema kahI rAjAyeM te zaMkhavAdakane nizcii kuMjamAM ghAlyo kuMnane ghaNo bUrI lI dho lezamAtra vizrAvyuM nahIM, tihAM rahI teNeM zaMkha phukyo, te rAjA pramu kha samastalokeM sAMjavyo, to have te zabda kuMjamAMhethI kaye mArge nikalyo ? bii to koi dekhAtuM na hatuM,tathA luhAreM loha ghaDyu, te lohamAMhe agni kayA mArge peTho bii to hatuM nahIM, tema jIva paNa zarIramAMhe pesato nikalato dekhAya nahIM, paNa bolAvIye tevAreM DhuMkAro karI nave ne, te jIva jANaje. valI rAjA bolyo svAmI ! mahArI eka vAta sAMjalo. meM eka corane prathama tolyo, paDI mArI nAkhyo, mAsyA naMtara pharI paNa tolyo, paraMtu jIva nikalyA paDI temAM vajana kamatI thayuM nahIM. jo jIva hoya, to jIva jato rahyo teno nAra uDo thavo jozye, temATe jIva nathI. e vAta niHsaMdeha . guruye kahyu eka govAlIyeM eka daDo vAyare carIne tene tovyo par3I valI vAyaro kAhADhIne paNa tovyo, to paNa sarakho utasyo to have vAyarAno jAra kyAM gayo ? e dRSTAMteM jANavU, je zarIramAMhe jIva pese to zarIra jArI na thAya ane zarIramAMthI jIva nikale, to hala na thAya. jIva arUpI vya , tene cetanAdika guNeM karI jANIye. ityAdika aneka prakAranI yukti pratiyukti sAMjalIne rAjA pratibodha pAmyo thako gurupratye kahevA lAgyo ke mahArAja! tamAre prasAdeM karI mAhAruM badu prakAreM mohaviSa gapuM, to paNa mahAro nAstikavAda kulakramAgata Avyo , te kema mUkAya ? Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktvasittarI. 373 " guru kayuM vivekarUpa dIpaka pAmI aMdhakAraMmAMhe koNa pese ? koNa rahe ? sanmArga pAmI unmArge koNa jAya ? // yataiH // jai kevi puvapurisA, aMdhalayA aMdhakUva paDiyA // tAkiM saJcarakaNaM, jaDatti tavaM va paDiyavaM // 1 // tadyathA // koika cAra vANIyA vyApAreM dhana upArjana karavA mATe cAvyA, anukrameM cAlatAM cAlatAM lohanI, rUpAnI, suvarNanI dhane ratnanI khAla pA mI, loha nAkhI rUpuM jIdhuM, rUpuM nAkhI suvarNa lIdhuM suvarNa nAkhI ratna jIdhAM. ghare yAvI navA ghara karAvyAM, pANigrahaNa kIdhAM, putra putrI pramukha kuTuMbanI vRddhi 2. ghaNAM dharmakarmanAM kArya karI ihalokeM paralokeM sukhI thayAM, paNa te cAramA eka vANIyo kadAgrahI hato teNeM loha lIdhenuM mUkyuM nahIM. tene ghaNA bIjAtrA jaNe samajAvyo, to paNa johane mUkI rUpya, suvarNa, raMna atri nahIM. ghaNA yojanasudhI lohano nAra upADyo paNa loha nAkhyuM nahIM. a as rahyo, te vANIyo pApano prANIyo ghare prAvyo, dAri jogavatAM kAlane prApta thayo, iha lokeM paralokeM duHkhI thayo. e dRSTAMteM he rAjan ! tuM paNa te lohavAlIyAnI pereM pUrvajaveM duHkhI yayo ho tema khAgale naveM duHkhI thAiza. tevAreM rAjAyeM pUyaM meM pUrvanaveM zI rIteM duHkha jogavyAM be ? tevAreM yA cArya rAjApratyeM pUrva kahe be. ehaja naratakSetreM mavagAma nAmeM gAmamAM rjuna nAmeM kulaputra rahe be. tene suzrAvaka zubhaMkara eve nAmeM mitra hato, e kadA te gAmeM eka sAdhu padhAsthA. tevAreM zubhaMkara zrAvakeM, arjunane kayuM cA lo, sAdhune vAMdavA jaiyeM ! dharmazravaNa karIyeM ! tene arjuneM kayuM he mitra ! meM emanA yAgamanuM rahasya jAeyuMja be, e yAgama sarva lokone dhRtavAne kharthe dhUrttoyeM karelAM be, lokane pAsamAM pADavAne kharthe tenuM nAma siddhAMta ka aroj a. evAM vacana bolavAthI teNeM kukarma upAyu anukrameM te arjuna ma raNa pAmIne bAgathayo, teja bAgane arjunane putra arjunanA zrAne divaseM mArIne brAhmaNone thApyo. tihAMthI marIne rAsana thayo, te ghaNI tADanA tarkanA saheto nAra vahana kare, te galIyA rAsanane kuMnAre ghaNo mAyo te aat maraNa pAmIne garttAnukara thayo, aci nakaraDe loTato thako prazuci aNa karato thako rahe, tene prAheDInA kUtarAyeM mArI nakSaNa kasyo, tihA~ zrI marI uMTa thayo. tihAM paNa ghaNo jAra vahana karave karI tenI pITha saDI ga. tenI vedanAthI maraNa pAmIne gobara gAmane viSe dhanA nAmeM vANIyAne Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. ghera putra thayo, te janmathI muMgo bahero thayo, tethI tenI upara loka hAMsI kare thake te mUl krodhane vazathako kUvAmAM paDI maraNa pAmyo. tihAthI marI naMdagAmane vipe ThAkorane ghera dAsaputra thayo, teNe ekadA madirApAna ne unmattapaNe karI ThAkorane gAla dIdhI, ThAkoreM tenI jIna kapAvI tethI mahA pIDAyeM nUmiyeM pajyo, raDavA lAgyo. evAmAM eka sAdhu cAritrIyo jJAnavaMta Avyo, teNe AvI kahyu ke he naI ! tuM jhuM raDe le ? tuM tahAruMja pUrva kRta karmasaMnAra. teNeM arjunanA navathakI mAmIne saghalA nava kahI saMnalA vyA, te sAMjalavAthI tene jAtismaraNa jJAna upanu, tethI potAnAM kareMlAM pA pane niMdato sAdhuyeM dIdhelo namaskAramaMtra tene sAMjalato thako kAla karIne tuzahAM rAjakumara thayo bo. pUrvanava anyAsathI tuUne nAstika mata Avyo. rAjA potAnA pUrvanava sAMjalI jAtismaraNeM karI pUrvanava caritra dekhI thA cAryapratye kahevA lAgyo ke he svaam| ! tameM kaDaM te sarva satya , have muja ne jIvAdika navatattvanI sahahaNA yAvI. je tameM kahyu, te temaja . mahA ro eTalo kAla nirarthaka gayo. have prasanna tha saMsAra samuzthI tAravA mATe mujhane dIdA dyo, guru kahe. jahAsuhaM devApuppiyA mA paDibaMdha kareha. have rAjA parama saMvega pAmyo thako putrane rAjya ApI poteM AcArya pAseM dIkSA leto havo. guruyeM zIkhAmaNa diidhii|| ytH||jyNjre jayaM cike, jayaMmA se jayaM sae // jayaM nuUto phAsaMto,pAvaM kammaM na baMdha // 1 // ityAdika guru zikSA pAmIne niraticAra cAritra pAlato havo. sakalasiddhAMta naNI pravacanano pAraMgAmI thayo. AcAryai yogya jANI AcAryapada dIdhuM. ane ka jIvane pratibodhI potAnI pATe ziSyane thApI poteM jinakalpa Adasyo, "gAmeegarAzyaM, nagare paMcarAzyaM " e rIteM vihAra karatA havA, hale ava sareM pAdapopagamana aNasaNa karI sarvArtha sima vimAne devatA thayo. tihAM svevAyeM sukha jogavI manuSyanava pAmI cAritra ArAdhI modeM jAze. e samaketanAM sthAnakane viSe narasuMdara rAjAnuM caritra sAMjalI dRDha thaq. e samaketanA zaDazaTha bola sAMjalI hRdayamA dhArI nizcala samaketa Ada ra. jema samaketa mohanIya karmakSya karI dAyikasamaketa Ave. have sakalazAstrArthanU nigamana vAkya kahe . // zyasatasahi payAI, uciNi u viula AgamArAmA // saMgahiyA iba ma Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyaktva sittarI. 375 e, maMdamaINaM saraNakaM // 66 // zrarthaH - ( isatasa piyA ke 0 ) iti te parisamApti be cAra saddahaNA pramukha bora dvAra tenA uttara zaDazaTha pada te pratyeM (vila ke0 ) vipula mahoTo eko je ( yAgamArAmA ke0 ) Agama rUpa khArAma te ArAmamAMhethI paramArthe phUlanI pare ( ucciNi ke0 ) vIpI laine (na ke0 ) valI ( iba ke0 ) e samaketa saptatikAnA mA prakaraNane viSe ( mae ke0 ) meM ( saMgahiyA ke0 ) saMgraha kIdhAM ekaThAM kIdhAM. te zene kharthe ekaThAM kIdhAM ? to ke (maMdamaINaM ke0) maMdamati eTale tu be mati jenI tevA navya jIvone ( saraNa dekaM ke0 ) smaraNahetune kA ekaai kIdhAM. jema mAlI mahoTA dhArAmathakI phUla jei caMgerI nare, pI devagRheM athavA ghare khAvIne tenI mAlA guMthe te zrIjinapratimAnA jogamAM khAve, tathA vyavahArIyA ane rAjA pramukhane jogamAM yAve tema vipula evA siddhAMta rUpa yArAmathakI yA zaDasaha bolarUpa puSpa laine e samaketa saptatikA nAmA prakaraNarUpa caMgerImAMhe mAlA rUpeM ekatA kIdhAM be, te navyajIvAne kaMThe karavAne kharthe kIdhA be. eTaleM navyajIvone kAma mAM AvavA mATe kIdhA be, e nAva be // 66 // have enA parijJAnathakI guM phala thAya ? te kahe be. // esiM viha parimA, daMsaNa suddhiM kare navANaM // summi daMsaNa mmi, karapallavasaMta murako // 67 // yarthaH - ( esiM ke0 ) e samake tanA sarAva nedanI (Duviha ke0 ) be prakAranI ( parismA ke0 ) parijJA eTale parijJAna te eka sAmAnyathakI ne bIjI vizeSayakI e bedu pari jJA je be, te ( daMsasukireinavAeM ke0 ) navyajIvane darzanazuddhi eTa samatanI zuddhi kare samaketa nirmala kare. jemATeM anavyajIvane to samaketa nathI, to tenI zuddhi paNa kyAMthakI hoya ? jema koi strIyeM pu tra prasavyoja nathI to te strI, nAmasthApanA paNa konI kare ? AgamanA jAva be prakAreM be. eka khAjJAgamyanAva ne bIjA yuktiga myanAva temAM je nigodAdikanA vicAra te yAjJAgamya nAva be ghane bI jA vicAra yuktigamyanAva be. te jema be, tema gItArthe vakhAvA ane saddahaNA karanAreM temaja sadahavA // yataH // yAlA gino aho, thAlAe caiva so kahiyo || dinaMti dihaMtA, kahaNaviharAdyA iyarA // 1 // zrI Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. jinanaGgaNimaNenApyuktaM // kabazya mai DubbaleNaM, tavihAya riyaaired vAva // nayagayattaNeNa tha, nANAvaraNodaeNaM ca // 1 // hekadAraNa saMbhava, sarahu jaM vibuddhikA // savaNumayama vitta, tahAvitaM ciMtaI maimaM // 1 // aNuvaka parApuggaha, parAyaNA jaM jaNAjugappavarA // jiya rAga dosa mohA, nannahA vAiNo teAM // 3 // iti pratikramaNa sUtravRttau // temATe je navyajIva hoya tehaja khAjJAruci hoya // yataH // zrahigA rilA imaM khalu, kAreyavaM vivakae doso // zrANAnaMgA ucciya, dhammo sa Ibo || 1 || rAhaNAitie, puSmaM pAvaM virAhaNArja ya // evaM dhamma rassaM, vizeyaM buddhimaMtehiM // 2 // iti saptamapaMcAzake // tathA // vizi kaSTasya karma yaM prayatyakAraNatvAkinAjJayA, evaM karmakSayaM prati kA raNatvAdIni nagavatIvRttau // mATe navyajIva je hoya, te yAjJAruci na hoya tene "khAdhe pIdhe dI vAlI ne kamare uccATa" evo nAstikavAdI hoya temATe 'navANaM' e pada kayuM. (summi samike0 ) jene samaketa zuddha be, te hute thake tene ( ka pallava saMmurako ke0 ) karapallava je hasta temAMhe moha, saMsthita eTale rahyo be. e nAva jANavo // yataH // sammattaMmi va lade, paliya puhatte sa dukA || khAvasama khayANaM, sAyarasaMkhaM sayA huMti // 1 // 67 // have te samaketazuddhi kema thAya ? teno prakAra kahe be: // saMghe tiyarammi, sUrIsu risIsu guNa mahagghesu // appaJca na jesiM, tesiM ciya daMsaNaM suddhaM // 68 // arthaH- ( saMghe ke0) saMgha je sAdhu, sAdhavI, zrAvaka, zrAvikArUpa tehane viSe tathA (tibbayarammi ke0 ) tIrthakarane viSe tathA ( sUrI ke 0 ) sUrine viSe, paMcAcAra pratipAlaka evA zrAcArya ne viSe (risI ke0) sAdhune viSe ( guNamahagghesu ke0 ) guNekarI maha te viSe arthAt sarvane viSe (je siM ke0 ) je vivekI sAdhu tathA zrAvakane mana, vacana ne kAyAyeM karI ( appaccana ke 0 ) pratyanIkapaNuM na ho ya eTale vizvAsa na hoya nAstA na hoya ( te siMciyadaMsaNaMsuddhaM ke0 ) te sAdhu tathA zrAvakanuMja darzana eTale samaketa zuddha hoya, arthAt zrIsaM gha tIrthaMkarAdikane dekhIne tenI upara je anAstA na khANe, tenuM samaketa zuddha hoya, ne je nAstA khANe, tenuM samaketa yuddha na hoya // 68 // Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI samyakttavasittarI. 377 have je evA na hoya tenAM lakSaNa kahe be: // jaM purA iya vivarIyA, pallavaggahA saMboha saMtuhA || subaduMpi kamaM tA, te daMsaNa bAhirA royA // 69 // artha :- ( jaMpuNa ke0 ) je valI ( iya ke0 ) e pUrvekahyA tethakI ( vivarIyA ke0 ) viparIta hoya, eTale saMgha, tIrthakara, yAcArya ne sAdhu, tene viSe pratyanIka hoya (pallavaggahA ke0 ) pallavagrahA tihAM pallava eTale behaDo tenA jAlanArA eTale jema koikeM ruNuM nAMgyuM hoya tehanoja behaDo pakaDI bese, tema kAMka zAstra na eyA hoya tenAja nimAneM saMghAdikano behaDo pakaDe, jAle kahe ke eno pratyu tara pa. evI rIteM huMkAra tuMkAra kare, barAbarI kare tene pallavaggahA kahIyeM paNa te kahevA hoya? to ke (saMbohasaMtuhA ke 0 ) saMbodha eTale poteM kAMka jayAthakI potAnA jJAneM karI saMtuSTa thayAthakA hoya, paraMtu pUraNa yAgama nA jAva jANe nahIM. temATe je kadAgraha lIdho, te mUke nahIM, evA ja mmAlI ne gozAlA sarakhA je hoya, te ( subaTuM pinamaMtA ke0 ) ghaNuye tapa saMyama kriyAne viSe nayama karatA hoya to paNa (te ke0) te jIvo (daM sabAhirA ke0 ) samaketadarzanathakI bAhya ve ema (aiyA ke0 ) jANavA eTale te jIvo samaketathI rahita jANavA // yataH // dANaM urakanihANaM, ka hA tahA khANaM // sammatta virahiyAeM, tavovisaM tAvago naliu // 1 // iti zrIharinasUrikRta mUlabuddhiprakaraNe // tathA jeNe eka tIrthakarAdika nIlanA karI, te anaMta tIrthakarAdikanI helanA karI, ema samajavuM. // yataH // egaMmi heliyaM mivi, save te heliyA muNeyavA // nAlAIla gu gANaM, savavavi tuna jAvA // // iti puSpamAlAprakaraNe // mATe je saM ghAdikanI khAzAtanA kare, tenI pAseM samaketa na pAmIyeM, yane samaketa vinA ghaNaya tapa japAdika je kAM kare, te sarvamuktinA mUlane zrarthe na ho keTalA eka navya jIva paNa sAdhune vezeM jainI kriyAne baseM karI navamI graiveyakeM jAya, to paNa te prazaMsavA yogya na thAya // yataH // yaiveyakAptira ppevaM, nAtaH zlAghyA sunItitaH // yathAnyAyArjitA saMpa, dipAkaM virasA tvataH // iti zrIharinasUrikRtayogabiMdau // 69 // ve ne viSe suMdara dRSTAMta kahe be:- jaMbUddIpanA pUrvamahA videheM mali vatI nAmA dezaviSe maNivatI nAmA nagarI te pariNAme paNa maNivatIja 48 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. be, tihAM susthita nAmeM zeTha paramasamyagdRSTi bAra vratadhArI zrAvaka rahe be, tene ghera eka vAtAgaro vinayAdi guNeM karI saMyukta kAmakAja karavAne ni puNa, suMdara eve nAmeM be, ane pariNAme paNa suMdara be. te ekadA puNyayogeM sAdhunI saMgati pAmIne siddhAMtanAM rahasya pratyeM sAMjalato havo, tethe guru nI pAseMthI vrata lIdhuM je mahAre aSTa prakArI pUjA kasyA vinA tathA batI jogavAiyeM sAdhune vAMdyAvinA jamavuM nahIM. te niyama dRDha yAstAyeM pA se be. te prakRtiyeM alpakapAya vAlo devagurune viSe ktivaMta hato, tethI aMteM paMcaparameSThInuM smaraNa karI samAdhi maraNa pAmI tizilA nagarIyeM tri vikrama nAmeM rAjA tenI sumaMgalA rANInI kukhane viSe putrapaNe yAvI pano. rANIyeM pUrNakalazanuM svapna dIThaM, te svapna rAjAnI yAgala katyuM. rAjA yeM kahyuM tumane uttama rAjya dhuraMdhara putra thAze, te sAMjalI rANI harSa pAmI. nukrameM garbha vadhate thake rANIne doholo upano tethI durbala thavA lA gI. rAjAyeM durbalatAnuM kAraNa pUbdhuM tevAreM rANIyeM kayuM ke huM hAthalI u para besuM, ane tameM utradhAra thA, evI rIteM huM gAmane corAzI caDhUTe pha ruM tathA nadyAnanI krIDA karUM, yAcakane dAna khAeM, dInajanano uddhAra ka ruM evo muUne doholo upano e, te haveM huM zI rIteM tamone utradhAraka ka rIne doholo pUrNa karUM ? rAjAyeM te doholo pUrNa kasyo. " anukrameM putrajanma thayo rAjAyeM baMdIvAna pramukha mUkyA, ghaNo maho tsava kasyo, valI e putra garnamAM yAve thake enI mAtA gharamAthI nikalI udyAne krIDA karavA lAgI, temATe enuM nirgatamukha evaM nAma dIdhuM. anu *meM teputra bAlanAva mUkI caMDmAnI peTheM sarvakalAmAM pravINa thayo. evAmAM vaizAlI nagarIno rAjA vAsava nAmeM be, tenI kAmakIrtti nAmeM putrI be, te nirgatamukha kumaranA guNa sAMjalIne tenI upara anurakta ya thakI potAnA mAtA pitAne kahevA lAgI ke huM nirgatamukha kumaranI sAtheM mAruM pANigrahaNa karIza. anya puruSa sarva mahAre pitA jAtA sthAnakeM be. mATeM muUne tihAM svayaMvarA mokalo, te putrInuM vacana sAMjalI mAtA pitA paNa ghaNI sakAi sahita te putrIne tihAM mokalatAM havAM teM putrIyeM pa galakI sAMparAyaNa nAmA brAhmaNane mokalyo, teNe jara trivikrama nU pane AzIrvAda dene kayuM ke he svAmI ! vaizAlikA nagarIno svAmI vAsava Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 37e nAmeM rAjA tenI kAmakIrti nAmeM putrI , te tahArA putranA guNa sAMjalI anurakta thai thakI paraNavA yAve , te vAta sAMjalI trivikrama rAjA harSa pAmyo. par3I keTale eka divaseM kanyA paNa AcI pitAnA kahevAthakI kumareM pANigrahaNa kayuM behune paraspareM cazmA rohiNInI pareM prIti tha. have raNasiMha nAmeM sImADIyo rAjA ne te trivikra marAjAnI yAjhA mA nato nathI ghaNo unmatta thayo , tenI napara trivikrama rAjA kaTakala caDe be, te vAta jANI kumareM AvI pitAne kahyu ke putra, sannAha paheravA yo gya bate tameM sannAha pahero, te yukta nahIM. mATe tameM beThA raho. hu~ raNasiMha meM vaza karI AvIza. te vacanAmRta sAMjalI rAjA harSa pAmIne ghera rahyo ane kumarane sainyanI sAthe mokavyo. kumara tihAM jA prajAtano sUrya jema aMdhakArano nAza kare,tema vairIrUpa aMdhakArano nAza karI raNasiMha rAjAne vaza karI bAMdhIbANIne pitAne pagelagADyo, jaya pAmI jayanizAna vajaDAvyuM. ekadA trivikrama rAjAyeM putrane rAjyayogya jANI rAjya ApI poteM guru samI dIkSA lIdhI. pAbala zrInirgatamukha rAjA rAjya pAle ne, jehavo nAmeM tehavoja pariNAmeM paNa prajApAlaka thayo. have te rAjAne yuvarAja ma dana nAmeM le tathA sumati nAmeM pradhAna ke ane suvacana nAmeM dUta ne, te traNe jaNa ahaMkAra karavA lAgyA je ameM jaiyeM, to e rAjAnuM rAjya cA le meM, amArA pasAyathI rAjA sukheM besI rahe . anukrameM rAjA te traNe nAM garvita citta jANI temano garva utAravAne arthe senA sAtheM lA poteM deza jovA nikaTyo,te dezane joto joto sImADIyA rAjAune vaza karato karato anukrameM pAlo potAnA dezanI gaDAsaMdhiyeM yAvyo. tevAreM rAjA, madana yuvarAjane tathA sumati pradhAna ane suvacana dUtane ka hevA lAgyo je ApaNe cAre jaNa malI pota potAnA nAgyanI parIkSA karI jozya ke kahenAM kahevAM nAgya je. ema kahI bIjA maMtrIne rAjya nasAvI e kekuM khaDga hAthamAM lazne cAre japa khAlI hAtheM nikalyA, te cAlatA cAlatA kAMcI nagarIye zrAvI thAkA thakA talAva upara bega. dAtaNa kIdhA panI rAjAyeM kahyu bAja nojananI sAmagrI koNa karAvaze ? tevAreM suvacana dUta bolyo tameM traNe jaNa ihAM beso. nojananI sAmayI bAje DhuM karAvIza. ema kahI dUta nagaramAMhe gayo. eka vyavahArIyAne hATeM jaz beto. have te divase nagaramA Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. he mahotsava , paragAmanAM loka ghaNA vyApArane arthe zrAvyAM be, dATa upara grAhakonI nIDa , ane vyavahArIyo dATa upara ekaloja De tihAM suvacane tene sahAya karI, tethI te vyavahArIyAno vyApAra ghaNo thayo bhane sAro lAna thayo, vyavahArIyo harSa pAmI hATa baMdha karI potAne ghera jama vA jAya , tevAreM suvacanane kahe , ke he mahApuruSa! uTho mahAre ghera ja mavA cAlo. tene suvacaneM kahuM huM ekalo nathI mahArI sAtheM traNa jaNa bIjA de, te vinA hu~ ekalo jamuM nahIM. tene zeneM kahyu tameM jAna. te traNe jaNane mahAre ghera teDI lAvI nojana karAvo, tevAreM suvacana dUta yAvI traNe jaNane teDI gayo temane vyavahArIye nalI sajAzye nojana karAvyAM, temane jojana karAvatAM zeThane savA dAma kharaca thayo. bIje divaseM ratnapura nagarane viSe gayA. tihAM paNa parizrAMta thayA thakA talAveM jaz hAtha paga dho dAtaNapANI karI veThA, nirgatamukha rAjAyeM kahyu he yuvarAja! bAja nojana karavAno tahAro vAro ,mATe nojana karAva. te sAM jalI yuvarAja nagaramAMhe Avyo tene rUpeM karI manmatha jehavo hatomATe tihAM eka puruSaSiNI magadhA nAmeM vezyA ,teNe dITho. tethI te kAmAtura tha. tevAreM beTIno anurAga jANI akkAyeM dAsI mokalI, tene teDAvI lIdho te paNa magadhA vezyAnuM rUpa dekhI harSa pAmyo. paraspareM dyUtakrIDA karavA lA gyA, ema karatAM nojana velA thai, tevAreM vezyAyeM kartuM svAmI uTho noja na karIyeM ? teNeM kahyu mahArA traNa mitra talAveM bega , temanA vinA hu~ nojana karUM nahIM. vezyAyeM kaDaM jAtraNene teDI lAvo. jojana pApaNe ghera karAvo. te sAMgalItraNene teDI Avyo. snAnapUrvaka nali sajAyeM no jana karAvyAM tene nojana karAvatAM pAMcazo raupyaka kharaca lAgyo. trIje divaseM paMcapura nAmA nagareM gayA tihAM paNa temaja parizrAMta thakAM talAvanI pAleM pUrvokta sarva sajA karI bega. rAjAyeM maMtrIzvarane kayuM zrA ja jojana karAvavAne tamAro vAro De mADe tame nagaramAM jaznojana karAvo. maMtrIzvara nagaramAM yAvyo, anukrameM nagara joto joto rAjyasanAyeM gayo, thAdara mAna mahattvasahita rAjAne praNAma karI beto. evAmAM tihAM eka UgaDo Avyo be, te yA pramANe .ke koI dUra grAmane viSe eka vyavahA rIyo vase , tenI be strI ne temAM laghustrIne putra thayo, tevAreM vyavahArIye Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 31 kAla kIdho. laghu zokyano putramahoTI zokye pAlyo, tethI te tehanoja kahevA No paraspara bedune mAMdo mAMhe prema hato,mATeM laghu zokye kAMza manamAM thA eyuM nahIM, anukrameM ivyane arthe vaDhavA lAgI. eka bIjAthI jUdI tha tevA reM mahoTI zokyeM kahyu putra mahAro ,tahAre enI sAtheM zyo saMbaMdha ? ja ghu zokya kahyu e putra mahAro re gAmanA lokone kAM paNa samajaNa paDatI nathI tevAre te bedu strI vaDhatI vaDhatI rAjyasanAyeM yAvI, rAjA bAgala potapotAnAM kuHkha rovA lAgI. rAjAne paNa kAMza samajaNa paDI nahIM. tevA reM sumatipradhAna je prAduNo thai Avyo , teNe kayuM svAmI mujhane dukuma Apo,to hu~ e vivAdano niveDo karI bApuM. rAjAyeM kahyu ghaNuMja rU9. jule nyAya karIyApo! rAjAno Adeza pAmI sumati pradhAne kartuM tameM betu jaNI mAhomAMhe samajI lyo. to sArI vAta ne. nahIMtara ivya aryo aI vaheMcI vyo,ane putranA be kaTakA karI ekeko kaTako vaheMcI lyo. te sAMna lI mahoTI vicAo~ je putra marI jAya to mahAre guMDe, paNa ivya to tha I mane male meM, jo putra jIvato rahIne eno Thare, to 'vya badhuM putrane malI jAya ane putra to mahAro nathI, enoja , ema ciMtavI teNe hA pADI. paNa laghu strIya vicAghu je mahAro aMgajAta putra jIvato ho, to mahAre kAma zrAvaze, paNa pUtra mUthA panI hu~ vyane gu karuM ! putrane jIvato dekhIza to paNa ema jANIza je mahAro putra . evaM tattva vicArI te utAvalI bolI je ema DhuM nahIM karIza. jaleM e putra mahArI vaDI zokya lai jAya, ane ivya paNa eneja Apo. duM mahArA putrane jIvato dekhIneja saMtopa pAmIza, mahA re ivya khapatuM nathI. mahAruM ekalInuM peTa naravA mATeM huM lokonuM kAma kA ja karIza! paNa putrane mArI nAkhavAno nyAya kyAMya paNa sAMjalyo nathI. evI rIteM tenuM lohI tapyuM dekhI pradhAneM kaDaM putranI kharekharI sAcI mAtA ejabe,mATeM ene putra tathA ivya thApo ane mahoTIne putranI upara niHsne hIpaNuM joztene khoTI jANI kADhI mUkI. evI tenI budhidevI rAjA khuzI thayo. ane nojanAdikeM karI cAre jAne saMtoSyA, te rAjAne nojana ka rAvatAM cAra hajAra ivyano kharaca thayo. ' have cothe divaseM hastinAgapureM gayA, tihAM rAjA pacheDI JDhI mahoTA vRdanI nIceM nizcita jasto ,kaMgha karavA lAgyo, te joztraNa jaNa hasa Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. vA lAgyA ke Aje rAjA potAno vAro jANIne sUirahyo. have bAje yA paNe jojana zIrIteM kara'? tetraNa jaNa jehavAmAM evI vAta kare nete havAmAM te hastinAgapurano aputrIyo rAjA maraNa pAmelo ,tevAreM maMtrIzva ra pramukheM paMcadivya kIdhAM ,te pAseMnA nagarane viSe jamatAM jamatAM kyAMhi yogyapuruSa na pAmyA,tevAreM nagaranI bAhira nirgatamukha rAjA sUto ,niza kare ,tihAM te paMcadivya AvyAM,rAjA upara aniSeka kalaza Dholyo,hAthIyeM guMDhamAM lai tene potAnI upara caDAvyo! azva heMSArava kasyo. batra cAmara vikasvara thayAM,traNa jaNane pUbyu enuM nAma guMDe ? teNeM kahyu enuM nirgatamukha nAma ,tevAreM samasta loka bolyA bApaNo nirgatamukha rAjA thayo,ema kahI praNAma karatA havA. rAjA, paMcadivyanI sAtheM tathA traNa mitranI sAtheM siM hAsaneM jazveTho, tihAM jayazrI nAmeM rAjaputrI ,tenuM pANigrahaNa kayuM, te divaseM nojana karAvatAM savA lAkha ivya betuM. e rIteM rAjAnuM nAgya kahyu. have tihAM navo rAjA rAjagAdIyeM beTho tene jo anyAyI loka AjhA na mAnatA havA. tevAreM rAjAyeM pratihArone kahyu je anyAya kare tenuM nivA raNa karajo. te sAMgalI pratihAra hasavA lAgyA, je e rAjAthakI rAjya te kema cAlaze? rAjAyeM tene hasatA dekhIne nItInapara citrelA citradharane kahyu ke je yAjJA na mAne, tene sArI peThe zikSA prApajo. evaM sAMjalatAMja citradharo uThIne pahelA hAsyakaranArA pratihAro pratye tADavA lAgyA, te Azcarya dekhI sarva vairI jana dhAvIne rAjAne pageM lAgyA, je mATe mUrkha ja nane jihAM sudhI tADanA na karIyeM, tihAM sudhI pAdharA thAya nahIM. anukra meM te vAta sImADIyA rAjAyeM sAMjalI tethI te paNa sarva AvI vaza thayA. e Azcarya joDne yuvarAja, maMtrI, tathA dUta, etraNa jaganuM mAna galI gayu. ane te jANavA lAgyA je e rAjAnuM nAgyaja mahoTuMbe,ene jAgye ja rAjya cAle ne. emAM bApa' kAMi parAkrama nathI. ___ekadA be puruSa AvIne nirgatamukha rAjA pratyeM vinavatA havA, ke he svAmIn ! zrIpuranagarane viSe narakezarI nAmeM rAjA rAjya kare , te samasta rAjAune tRNa samAna gaNe, tehanI jayalakSmI nAmeM putrI , te mahArUpa vaMta je vidhAtAyeM ghaNA yAdarasahita ghaDI , te kumarI ekadA sanAmAM rAjAne tatsaMgeM beThI thakI tene eka nimittiye dIThI, rAjAye pUbyuM, e pu Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 373 zrIsamyaktvasittarI. trInAM lakSaNa kahevAM le ? nimittiyAyeM kahyu je puruSa e putrI- pANigrahaNa karaze, te sakalapTathvInuM pANigrahaNa karaze? evo enA lakSaNeM karI jAeM buM. te sAMjalI rAjAyeM vicAo~ je enuM huMja pANigrahaNa karUM jethakI sama sta pRthvIno mAlaka thAlaM te pApa vArtA maMtrIzvareM jAgI tevAreM rAjAne ni vAsyo je yA akArya tameM karazo mAM. te sAMjalI rAjAyeM nRtane kahyu, e maMtrIzvarane mAro. e mahArI vastu , tene mahAraM mana mAnaze, tema hu~ karIza, temAM ene vacamAM pAvavAnuM guM kAma ? have te kanyAne pradhAne ko prajannagharane viSe bAnI rAkhI, valI te vAtano neda kozka puruSaM rAjAne kahyo. tethI rAjA kodhe caDyo thako pradhAnane mArI nAkhavAno upAya ciMtave be,te joiamo behu jaNane pradhAneM tamArI pAseM mokalIne kahevarAvyu ,ke tamo AvIne e kanyA- pANigrahaNa karo. rAjAne pApaciMtavaNAthI vAro. te vAta sAMgalI pradhAnane rAjya nalAvI hAthamA eka khaDga lai te be pu rupane Agala karIne nirgatamukha rAjA, tihAthI cAlyo, te zrIpuranagareM yA vI pahoto. tihAM maMtrIzvareM tenI sAtheM jayalakSmI kanyAnuM pANigrahaNa ka rAvyu. ane zrIpuranagaranuM rAjya ApI, tenI AjJA pravarttAvI. narakezarIrA jA zIyAlIyAnI peThe bIhIne nAsI gayo. e rIteM nirgatamukha rAjA, pUrva navanA puNyapranA karI traNe rAjyanuM sukha nogavavA lAgyo. evAmAM tikSazilA nagarIthI eka dUta AvIne kahevA lAgyo ke svAmI! tamArA pitAnI nagarI tamArA vinA zUnya karI jANajo. hAlamAM tamArI na garIne zUrateja rAjAyeM vIMTI ,te vAta sAMjalatAMja rAjA nRkuTinISaNa tha sainya saGa karIne caDyo,tihAM jAtAM vAra saMgrAma karI sUrateja rAjAne A kare baMdhaneM bAMdhyo. tene keTalAeka divasa rAkhI vaza karI AjJA manAvI, potAno sevaka karI mUkyo, tevaM paNa potAnI putrI yazomatI eve nAmeM hatI, te nirgatamukha rAjAne paraNAvI. rAjAyeM tikSazilA nagarI mahoTA mahotsaveM praveza kIdho. ihAM cAra strInI sAthai viSayasukha jogavatAMtraNa rA jya pAlatAM, divasa nirgamana kare le. jatA kAlane jANato nathI. ___ ekadA rAjA vicAre , je meM pUrvanaveM zyA puNya kIyAM daze ! ke jenA yogeM hu~ eTalI rAjaRdi pAmyo ? evAmAM udyAnapAleM thAvI vinavyo ke he rAjeM! tahArA naMdanavanane viSe cAra jJAnanA dhAraka zrIdharmaghoSasUri pa Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 jainakathA ratnakoSa nAga trIjo. dhAsyA meM te vAta sAMjalI udyAnapAlakane dhaNuM prItidAna ApI, cAra aM tenara sahita rAjA vAMdavA mATe gurunI pAseM yAvyo. tihAM gurune vAMdI yu ktasthAnakeM bege. prAcArya dharmadezanA devA mAMjhI // zloka // utsarge parame SThimaMtrapaThanaM devArcanaM vaMdanaM, pratyAkhyAnavidhAnamAgamagirAmazrAMtamAkarNanaM // kAle'rharusaMvinaktamazanaM, nyAye na vittArjanaM, zIlAvazyakazIlanairanudi naM kArya zunAH sevanaM // 1 // ebuM dezanAmRta pAna karIne harSavaMta thako rA jA gurune pUbato havo,ke nagavan ! meM pUrvanaveM zyAM puNya kIdhAM le ke jethakI evI rAjyasaMpadA pAmyo ? AcArya kartuM tuMpUrvanaveM vyavahAriyAne ghera suMdara nAmeM karmakara hato, tihAM sAdhune saMyogeM dharma pAmIne deva juhAsyA vinA tathA gurune vAMdyA vinA hu~ jamuM nahIM evo teM niyama lIdho. te gurU manathI pAlyo, te puNyanA yogeM tihAthakI kAla karIne zahAM evI rAjya saMpadA pAmyo bo. have zahAthI kAla karI devatAnAM sukha pAmIza. sAtame naveM modasukha pA mIza. evAthAcAryanA mukharUpa kuMmathakI vacanAmRta pAna karIne rAjA, saMtoSa pAmI samaketa mUla bAra vrata gurumukheM uccarI vAMdI potAne gherAvyo. par3I devapUjA, gurupUjAnAM phala dekhI vizeSathakI caityanirmANAdika dha makArya karI zrIjinazAsanano dIpaka thayo. evI rIteM rAjyasukha jogavI sAtame naveM modeM jAze. e zrIdevaguru naktine viSe suMdaranI kathA sAMjalI ne he navyo! tameM devagurunI nakti karajo // iti // have zAstranuM tattvajUta vAkya kahe :||shy nAvikaNa tattaM, guruvANArAhaNe kuNaha jattaM // jeNa sivasuraka bIyaM, dasarAsuddhI dhuvaM jahada // 7 // arthaH-(zya ke0) e pUrvokta prakA reM kaDaM je (tattaM ke0 ) tattva zrIjinadharmanuM sAranRta samyaktva tene (jA vikaNa ke0) jAveM karI ciMtavIne tenI vAsanA rAkhIne (guruyANArAha Ne ke) zrIgurunI AjJA yArAdhanane viSe (kuNahajattaM ke0 ) yatnane ka ro. he navyo ! ehavaM saMbodhanapada bAhitthakI levU. guru bAjhA bArAdhanane viSe yatna karo. evaM kaDaM te zA mATe ? to ke jemATe devatuM ArAdhana je karavU, te paNa hamaNAM gurune bAyata , kAraNa ke devatattva je , te paNa gurunA kahyAthI jApIyeM .yeM. erIteM devatattva ane dharmatattva ebe gurune vAyatta thayAM, e benuM svarUpa jo guru samajAve,to samajIyeM,temATe jeNeM gu Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsamyaktvasittarI. 3nya 6 prarUpaka suvihita naTTAraka zrIvijayadevasUri pramukhanI AjJAnuM ArAdhana kIy,teNeM devanI AjhArnu paNa ArAdhana kI,tethI "guruyArAhaNekuNaha jattaM" e pada kahyaM // yataH // mahAgarA bAyariyA mahesi, samAhi kAme suyasIlabudhie // saMpAni kAmeSuttarAI, ArAhatosahadhammakAmI // 1 // ___ (jeNa ke0) jeNe guru thAjhA ArAdhana yatne karI kIrcha teNe (zivasukhabI yaM ke0) zivasukha je moda sukha tenuM bIja eTale kAraNanUta ehavI (dasaNa sukI ke0) samaketadarzananI zudi je nirmalatA te pratye (dhuvaMlahaha ke0) nizce pAmI. ane jevAreM jIvane samaketazudi AvI tevAre te jIvane a vazya mokSasukha prAvyu. kema ke je jIvane dAyika samaketa AvyuM te jI va utkRSTA cAra nava, saMsArane viSe kare // ytH|| tazya caune temiu, na vammi siyaMti saNekhINe // jaM devaniraya saMkhAcarama dehesu te TuMti // 1 // darzanazuddhi paNa tevAreMja kahIyeM, ke jevAreM jIva dAyika samaketa pAme. zahAM ziva evaM pada prANave karI graMthakAreM graMthane vipe aMtane pAveM maMgalAca raNa kIdhuM // yataH // maMgalAdIni maMgalamadhyAni maMgalAvasAnA nizAstrANi vipAmupAdeyAni niHzreyasasAdhakAninavaMtIti // 70 // ||iti zrItapAgahAlaMkAra sAra jaTTAraka zrIhari vijayasUrIzvara paTTAlaMkA ra hAra sAra naTTAraka zrI 5 zrIvijayasenasUrIzvara paTTapranAkara nahAraka zrI 5 zrIvijayadevasUrIzvara vijayamAnarAjye mahopAdhyAya zrIsakalacaMgaNi ziSyopAdhyAya zrIzAMticaMgaNi ziSyopAdhyAya zrIratnacaMgaNiniH zrI samyaktvaratnAdhiSThAnazrIsuratabaMdarAdicatuHsaMghasyASTamyAdiparvasu zrIsamyaktva saptatikA prakaraNabAlAvabodhe samyaktvasthAna paTsvarUpanirUpaNonAmA aa dazodhikAraH samAptaH // 12 // // prazastizlokAH // zrIvIrapaTTAMbuja nAskarAnaH, zrImatsudharmAgaNanRddanUva // adyApi vANI prasarIsarIti, yasya pranoH paMmitavakravAsA // 1 // banUva tatpaTTa paraMparAyAM, sUrirjagacaM iti prasidaH // lene tapogana iti prasidi, yasmAkuNoyaM prathi tAvadAtaH // 2 // paraMparAyAmapitasya jAtaH, sAdhukriyAmArgavikAsanAsvA na // AnaMdapUrvo vimalAgrasUri, jagajanAnaMdakaraH prsidH||3|| tasyApi Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 jainakathA ratnakopa nAga bIjo. paTTe vijayAyadAnaH,sarirbanUna prabalapratApaH // rAzirguNAnAM kila yasyavArAM, rAzeH samAnIkurute kavIMiH // 4 // banUva sUriH kila tasya paTTe, zrIhIrapUrvo vijyorjitshriiH|| lene pratiSThAM kilanUyasI yo,nareMilamIkatAmajalaM // 5 // tasyApi paTTe'jani sUrirAjaH, senottarazrIvijayoyazasvI // tatAra jainAgama vArirAzi, nAvaH svabudhyottamanAgyanAgyaH // 6 // vijayate kila tatpadase vayA, sulana ripadaM praNayI guNaH // vijayadevagururgarimAMbudhi, stapagaNe ga gane kimu cazmAH // 7 // zrIdhAnaMda vimalaguruziSyAH, zrIsahajakuzalanAmA naH // luMpAkamatamapAsya, gajamalamiva nirmalAjAtAH // 7 // teSAM ca ziSya mukhyAchAcakavarasakalacaMjhanAmAnaH // caMzazva vacanasudhAM, vatRSurya vibudhava rapeyAM // // zrIzAMticaMzavaravAcakeMza, steSAM ca ziSyA bahuziSyamukhyAH // banavurudAmaguNairupetAH, pranAvakAH zrIjinazAsanasya // 10 // zrImaUMbuhI pa,prApta niviracanAcaturAH // yeSAM buddhiM suraguru,rapIha te vizvageyagunayaza , sAM // 11 // gItArthAH // teSAM gurUNAM guNasAgarANAM, prasAdalerAM samavA pya cake // anekazAstrArtha vicArasAraH, paropakAcakaratnacaMH // 12 // samya ktvasaptatyamalaprabodha, bAlAvabodhaM paTuniH subodhaM // samyaktatvaratnapravaraprakA za,nAmAnamenaM, samayAnusArAt // 13 // yugmaM // rasa muni rasa zazivarSe, (1676) pauSe zukta trayodazI divase // sUratabaMdaramurakhye,paramArhatsaMgharamaNIye // 14 // iti ratnacaMjhanAmA cakAra bAlAvabodhamatisugamam // samyaktatvasa ptativara, prakaraNatattvArthabodhakaraM // 15 // sUryAcaMzmasI yAvat, yAvatsa tadharAdharAH // yAvattapAgaNastAva didaM jayatu pustakaM // 16 // iti mahopA dhyAya zrIzAMticaMgaNi ziSyopAdhyAya zrIratnacaMgaNiviracita samyaktva sa tatikAbAlAvabodhagraMthaH samAptaH // zrIrastu zunaMnavatu // PathaAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAntan ( 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 (1 1 1 1 1 1 1 1 - ANDooGajraGokGRICypiciolo DoGJIGDIGIGRApkcoloose iti zrI darzanasittarI graMtha samApta tatsamAptoyaM - - jainakathA ratnakoSasya tRtIya nAga smaapt|| M oyouyanyooosyorycycayaGycycocuredyomyocmcayaaycycyemoiyonica Page #397 -------------------------------------------------------------------------- _